________________
૧૯૭
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ હાથી ઉપર બેસી રાજા સાથે રાજાના ધવલ-મહેલે પહોંચ્યો, સર્વ સમાચાર પૂછયા એટલે રત્નાદિકનો સર્વ વૃત્તાન્ત કહ્યો.
પાદુકા-સહિત તે, રાજા પાસે આવ્યો અને જણાવ્યું કે, “પ્રત્યક્ષ ચોરી કરનાર બીજી હકીકત આ ગધેડી અહીં જાતે જ કહેશે. તેની પાસેથી નાનાભાઇનાં ઉત્તમરત્ન, તથા પાદુકા જે હરણ કર્યા હતું, તે લઈ લીધાં અને કંઇ પણ શરીરશિક્ષા કર્યા વગર એને મુક્ત કરી. તો હવે પણ તેં તેવા પ્રકારની કરેલી સર્વ ચોરીમાંથી જો કોઇ એક સાચો શબ્દ જણાવે, તો તારું અસલ પૂર્વનું રૂ૫ પ્રાપ્ત થાય.
ત્યારપછી તેમ કર્યું એટલે પ્રવરસેનકુમારે બીજી ગુટિકાથી તિલક કર્યું એટલે ગધેડી અસલરૂપવાળી લોહાર્ગલા બની ગઈ. ત્યારથી માંડી આવા પ્રકારનો પ્રવાદ શરુ થયો કે : “અતિલોભ ન કરવો, તેમ સર્વથા લોભનો ત્યાગ પણ ન કરવો. અતિ લોભાધીન બનેલી કુઢિની ગધેડી બની ગઈ.” શ્રેષ્ઠ રત્ન અને પાદુકા સાથે રત્નાલંકારથી વિભૂષિત, ચીનાઈરેશમી વસ્ત્ર પહેરેલ શરીરવાળી તે માગધિકા કુમારને સમર્પણ કરી. કુમારને યુવરાજ બનાવ્યો, માગધિકા તથા બીજી રાજકન્યાઓ સાથે લગ્ન કરી વિષયસુખનો અનુભવ કરવા લાગ્યો.
એ પ્રમાણે પ્રિયાએ લોહાર્ગલાનું લાંબું કથાનક અતિધીઠાઇનું અવલંબન કરી કહ્યું, “તો હે પ્રિય ! આ જગતમાં જે સ્વાધીન ન હોય તેવા પદાર્થનો લોભ કરવો તે યોગ્ય છે ?”
લોહાર્ગલાની જેમ લોભ કરનારનો યશ ચાલ્યો જાય છે. ત્યારે જંબૂકુમારે કહ્યું કે, “હે નાગશ્રી. કનકશ્રી, કમલવતી, તથા જયશ્રી પ્રિયા ! સર્વસારભૂત એવું આ વચન કહું છું તે તમે સાંભળો.” ધર્મશાસ્ત્રોમાં સ્ત્રીઓને દોષોના ભંડાર અને ગુરુઓને ગુણોના ભંડાર અનુક્રમે વર્ણવેલા છે. “ઠગવાપણું, ચંચળતા, કુશીલતા વગેરે દોષો જે સ્ત્રીઓમાં સ્વાભાવિક હોય છે, તેવી સ્ત્રીઓમાં કોણ આનંદ પામે ?” પાર વગરના સમુદ્રનો પાર પામી શકાય છે, પણ સ્વભાવથી વાંકી-કુશિલ એવી સ્ત્રીઓનાં દુશ્ચરિત્રનો પાર પામી શકાતો નથી.
દુર્વર્તનવાળી નારીઓ પતિ, પુત્ર, પિતા, ભાઇ વગેરે સ્નેહીના પ્રાણ સંશયમાં મૂકાયા તેવો આરોપ ક્ષણવારમાં મૂકતાં વાર લગાડતી નથી, ભવ-પરંપરા વધારવા માટે સ્ત્રી બીજ સમાન છે, નરકના દ્વારમાર્ગની દીવડી, શોકનું મૂળ, કજીયા-કંકાસનું ઘર, અને દુઃખની ખાણી છે. જેઓ સ્ત્રી સાથેના સંભોગથી કામવરની શાન્તિ અને ચિકિત્સા કરવા ઈચ્છે છે, તેઓ ઘીની આહુતિથી અગ્નિને ઓલવવાની ઈચ્છા કરે છે. લાલચોળ તપેલા લોહસ્તંભનું આલિંગન કરવું સારું છે, પરંતુ નરકદ્વાર સમાન સ્ત્રીના જઘનનું સેવન કરવું સારું નથી. સ્ત્રી સંતપુરુષના હૃદય પર પગ મૂકે છે, ત્યારે નોહર ગુણ-સમુદાય નક્કી દેશવટો
