________________
૧૯૪
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ બીજીથી અસલ સ્વાભાવિક મનુષ્યનું રૂપ થઇ જાય. આના પ્રભાવથી કે મહાધીર ! તું હંસ જેવો ઉત્તમ સાધક થઇશ. મારો અતિથિ હોવાથી આ સુવર્ણ-રત્નોથી તારી પૂજા કરું છું.' તે ખેચરે પ્રવરસેન કુમારને ઉપાડીને પાટલીપુત્રમાં મૂકી દીધો. એટલે તે ફરી પણ તે માર્ગે વિલાસવાળી મંદ ગતિથી ફરવા લાગ્યો.
દાસીએ લોહાર્ગલાને કહ્યું કે, ‘હે માઇ ! સર્વાંગ-શૃંગારવાળા તમારા જમાઇને મેં હમણાં જ જોયા. એટલે તે છાતી કૂટવા લાગી કે, ‘અરેરે ! તે કેવી રીતે અહિં આવ્યો ? મારી વગોવણી કરીને તે પોતાની પાદુકાઓ લઇ જશે. કંઈક ફૂડ-કામણ કરી કોઈ પ્રકારે અંગમાં પ્રવેશ કરું ? પછી છૂટી છેતરીને નવું દ્રવ્ય પણ ગ્રહણ કરું.' લોહાર્ગલાએ આખા શરીર ઉપર ઘા વાગ્યા હોય અને મલમ-પટ્ટા બાંધ્યા હોય, તેમ પાટા-પિંડી કરી ખાટલામાં સુવડાવીને સારી રીતે પાઠ શીખવેલી માગધિકાને બોલાવવા મોકલી. જઇને તે કહેવા લાગી કે, ‘તમને પોતાનું ઘર અને તમારા દર્શનાધીન પ્રાણાધીન પ્રાણવાળી મને છોડીને બીજે સ્થાને ઉતરવું ઉચિત લાગે છે ? આપ મારી વિનંતિ સ્વીકારો, કૃપા કરી પોતાના ઘરે પધારો, તેમ જ મરણ-પથારીએ પડેલી માતાને છેલ્લી વખત કંઈક સંભળાવો.’ તેણે કહ્યું - ‘હે મૃગાક્ષી ! હું માતાને ભેટવા જાતે આવતો જ હતો, તેટલામાં તું બોલાવવા આવી, તે પણ એક મહાશકુન જ ગણાય.’ - એમ કહી કુમાર લોહાર્ગલા પાસે આવ્યો અને તેના મહાપ્રહારની પીડાનો વૃત્તાન્ત પૂછ્યો.
કુટ્ટણી અતિ લાંબો નીસાસો નાખી અગાધ વ્યાધિની પીડા ભોગવતી હોય તેમ કહેવા લાગી કે, ‘હું સંકટમાં સપડાયેલી છું, તમને જલ્દી જવાબ શું આપું ? તું જાણે છે કે આપણે બંને કામદેવનાં મંદિરનાં દ્વાર પાસે પહોંચી ગયા. તું પાદુકાઓ મૂકીને તેના ગર્ભદ્વારમાં ગયો. તેનું રક્ષણ કરવા હું ત્યાં ઉભી હતી. તે સમયે એક ખેચર આવ્યો અને મારી સમક્ષ પાદુકા લેવા લાગ્યો. પગમાં પાદુકાઓ પહેરી હું પલાયન થતી હતી અને આટલી ભૂમિ સુધી આવી પહોંચી અને મારી પાછળ તે ખેચર પણ આવ્યો. બંને વચ્ચે સંગ્રામ ચાલ્યો, તેમાં મને મહાપ્રહાર વાગ્યા. મને પાડીને તે પાપી ખેચર પાદુકાઓ લઈ ગયો.
આ સાંભળી કુમારે વિચાર્યું કે, ‘પાપિણી કપટપૂર્વક પાસે રહેલી પાદુકા માટે આડુંઅવળું બોલે છે, પરંતુ સમય આવશે ત્યારે સર્વ હકીકત જાણી શકાશે.' કુમારે કહ્યું કે, ‘હૈં માઇ ! તમારા દુઃખના કારણ રૂપ જો પાદુકા ગઈ, તો ભલે ગઈ, હવે તમો ચિરકાલ જીવતાં રહો.’ આ સાંભળી તેનો જીવ શાંતિ પામ્યો અને અદ્ધર હતો, તે શરી૨માં સ્વસ્થ થયો.
