________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૧૯૧ ભારતુલા સરખી આ લોહાર્ગલા છે કે શું ? ઘણું ધન આપવા છતાં જે ધારણા-પલ્લામાં સ્થિર થતી નથી. મેં સુવર્ણ તેમ જ બીજાં સર્વ પ્રકારનાં દ્રવ્યો આપ્યાં, છતાં જાણે કંઈ જ આપ્યું નથી. અથવા તો આ વેશ્યા લોકો અતિશય કુશીલ અને લોભી હોય છે. હું જ ખરેખર મૂર્ખ છું કે, મને બુઝવ્યો છતાં હું બુકયો નહિ. કહેલું છે કે :
"આ વેશ્યા સ્ત્રીઓને સર્વસ્વ સમર્પણ કરવામાં આવે, કામી પુરુષોની સર્વ સંપત્તિઓ ક્ષીણ થાય, તો પણ જતાં એવા કામી પાસેથી બાકી રહેલું વસ્ત્ર ખેંચવાની ઇચ્છા કરે છે મનમાં જુદું, વચનમાં જુદું, ક્રિયામાં જુદું એમ જે સાધારણ સ્ત્રી (વેશ્યા)ઓમાં હોય છે, તેઓ સુખનું કારણ શી રીતે થાય ? ધનની લાલચથી કુષ્ઠીને પણ કામદેવ સમાન માનનારી, કૃત્રિમ સ્નેહને વિસ્તારતી એવી સ્નેહ વગરની ગણિકાનો ત્યાગ કરવો." તો હવે આજે પણ મોટા અપમાનરૂપ વજથી ભેદે નહિ, ત્યાં સુધીમાં નીકળી જવું અને મારા પરાભવનો બદલો લેવો યુક્ત છે. સંધ્ય-સમયે કોઇને કહ્યા સિવાય દૂર દેશાવર ચાલ્યો ગયો અને કુટણીનો અહંકાર દૂર કરવા માટે તિલક, અંજનાદિના પ્રયોગ સાધવા ઉદ્યમ કરવા લાગ્યો.
વાસગૃહ શણગારી, સજાવટ કરી તૈયારી કરી પ્રવરસેનની રાહ જોતી માગધિકાની રાત્રિ પરાસર થઇ. પછી જાણ્યું કે, માનધનવાળાનું રત્ન ચોરાયું, એટલે વલ્લભ ચાલ્યો ગયો. તે કારણે ગદ્ગદ્ સ્વરથી રુદન કરતી માગધિકા પુત્રીને અક્કાએ કહ્યું કે, “તેની પાસેથી સારભૂત વસ્તુ આપણે ગ્રહણ કરી લીધી છે, એટલે ઔષધ વગર વ્યાધિ મટી જાય, તેમ વગર ઉપાયે ચાલ્યો ગયો, તે ઠીક થયું. હવે એકાંતમાં રત્ન પાસે હજાર, લાખ સોનૈયાની માગણી કરવા લાગી, પણ દમડી પણ ન મળવાથી પશ્ચાત્તાપ કરતી પોક મૂકવા લાગી. માગધિકાએ કહ્યું “હે અંબા ! પતિ ન મળ્યો, વિધિ વગર રત્ન ન ફળ્યું. મહાલોભનદીમાં પ્રવેશ કર્યો, પણ સામે પાર ન પહોંચી.”
હવે પ્રવરસેનકુમાર રાત્રિ-સમયે એક શ્મશાનમાં ગયો. ભૂતરૂપ અતિથિને કહેવા લાગ્યો કે, “અરે ! કોઈ મહામાંસ લો.” તે સમયે આકાશમાં વાણી સંભળાઇ કે, “હે વીર ! અહીં પર્વત-મેખલામાં રહેલા દુર્ગાદેવના મંદિરમાં જઇશ, તો ફલસિદ્ધિ થશે.” એટલે તે સાંભળી અસ્મલિત અક્ષુબ્ધ એક લક્ષ્યવાળો કુમાર ત્યાં ગયો. દુર્ગાદેવી પાસે બેઠેલા એક યોગીને જોયો. ત્યાં લાલ ચંદનના કરેલા મંડલ પાસે મનુષ્ય ચરબીથી પ્રગટી રહેલી દીપકશ્રેણી હતી.
મંડળની આગળ લાલ કરેણના પુષ્પોની માળા પહેરાવેલ તથા પાછલા ભાગમાં બંને બાહુઓ બાંધેલા એવા એક પુરુષને તરવાર ઉગામીને જેટલામાં યોગી બોલવા લાગ્યો કે
