________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૧૭૯ પિશાચિકા જ આપણને ઠગી રહેલી છે. સાંજે આવવું' - એમ દરરોજ આગળ-આગળના દિવસના વાયદા કરતો હતો. અનેક રાત્રિ વીતી જવા છતાં કાર્ય કરી આપવા સમર્થ ન બન્યો. કેવળ મધુર વચન કહીને મને મારી નાખવાની ઇચ્છાવાળો જણાય છે. માટે દીવાન પાસે જઈ આનો અન્યાય જણાવી ફરીયાદ કરું.” એમ વિચારી દીવાન પાસે જઇ તેની સમક્ષ સમગ્ર વૃત્તાન્ત જણાવી વિનંતિ કરી.
દીવાને કહ્યું કે, ફીકર ન કરવી. તારી સર્વ સંભાળ હું કરાવી આપીશ.સવારના સમયે સર્વ અહીં જ તને અપાવરાવીશ – એમ આશ્વાસન મેળવી દરબારના ઓરડામાંથી દ્વાર ભાગમાં આવી પહોંચ્યો. ત્યાં દિવાનના મુખ્ય પુરુષે કહ્યું કે, “સવારે દીવાનને આપવા માટે ૧૦૦ સોનામહોરો સાથે લેતા આવવી અને એકાંતમાં મને આપવી, જેથી તમારા પ્રયોજનની સિદ્ધિ તત્કાલ થશે.”
યોગરાજ- કાર્ય સિદ્ધ થશે એટલે દીવાનનું ઔચિત્ય હું જરૂર કરીશ.” થોડે બે પગલા આગળ ચાલ્યા, એટલે બે પહેરેગીરો મળ્યા. તેઓ પણ તે જ પ્રમાણે માગણી કરવા લાગ્યા. તેમને પણ કાર્ય સિદ્ધ થશે એટલે તમોને સંતોષ પમાડીશું.” એમ બત્રીશ, સોળ વગેરેની માગણી કરતા હતા, તેને તે જ ઉત્તરો આપતાં આપતાં દરવાજા સુધી આવી પહોંચ્યા.
સાંકળથી બાંધેલા હાથકડીઓથી જકડેલા વ્યાપારી લોકોના સમુદાયને દેખીને પહેરેગીરોને પૂછયું કે, “કયા અપરાધથી આ સર્વેને નિયંત્રિત કર્યા છે ?” હાથ બતાવતાં તેણે જણાવ્યું કે, રાજાના ગોકુળમાંથી વગર પૂછ્યા ઈશ્વન-બળતણ માટે છાણાં લઈ ગયા. વળી તે ઇન્જનથી આણે ઘરે રાંધ્યું અને ભોજન કર્યું. ત્રણ-ચાર પાડોશીઓને ત્યાં તેનો ધૂમાડો રોકાયો, તેમનાં ઘરમાં ધૂમાડો ફેલાઇને વ્યાપી ગયો, તેમની કૂતરી રાજધાથી સન્મુખ ભસવા લાગી, તેના ઘર પાસેથી રાજાને અતિશય શરીર-પીડા થઇ, તેથી રાજાના અપરાધી બન્યા. આ કારણે રાજાએ તેમનું સર્વસ્વ દંડમાં લઈ લીધું.
યોગરાજ - અહો ! અન્યાયની પરાકાષ્ઠા, અહો ! યુક્તિ વગરની પ્રતિષ્ઠા-વાતો, ધનિકો, ધર્મીઓ અને સાધુઓ માટે ખરેખર અત્યારે કાળરાત્રિ આવી લાગી. અમાત્ય ૧૦૦ સોનામહોરોની માગણી કરે છે, પહેરેગીરો અને તેવાં બીજાઓ પણ ઇચ્છા પ્રમાણે માગે છે. ઘોડો તો મને માત્ર પચાસમાં જ મળશે. હરણ થયેલ મેળવતાં વધારે ખર્ચ થશે. જો હવે અહિંથી હેમખેમ નિર્વિને જીવતો નીકળી જાઉં, તો મેં સર્વ મેળવ્યું. કલિકાલ અને ધનલુબ્ધ રાજાઓ હોય, ત્યારે ધનનું રક્ષણ કરવું કે જીવિતનું રક્ષણ કરવું? ખરેખર કાન વગરના બોકડાને કસાઇથી છૂટી જવાય, તે જ તેને લાભ છે.
