________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૧૩૧
:
ઘણી ના કહી. લોકો મોટા કોલાહલ કરવા લાગ્યા અને બોલવા લાગ્યા કે, શિષ્ય મૂર્ખ, ગુરુ મહામૂર્ખ, આ બંનેનો સંયોગ આંધળા પિતા અને બહે૨ા પુત્ર સરખો થયો છે. યથાર્થ જ કહેલું છે કે :- ‘'શ્વેતામ્બરોને સમ્યજ્ઞાન, ભસ્મ-ભભૂતિ લગાડનારને અજ્ઞાન, બ્રાહ્મણોને અક્ષમા, દિગંબરોને કુક્ષિ પૂર્ણ કરવી.” ગામલોકો ગુરુ-ચેલાનું પ્રગટ હાસ્ય કરે છે, તો પણ તે બંને તેનું લક્ષ્ય કરતા નથી. અટ્ટહાસ્ય કરતાં સમગ્ર ગામલોક પોતાના સ્થાનકે ગયા. માટે હે શુભાશયવાળી ! સ્વપ્નમાં મેળવેલા મોદક વડે નગરલોકોને આમંત્રણ આપી જડતાથી જગતને જિતનાર ભૌતાચાર્ય હાસ્યપાત્ર બન્યો, તેમ સ્વપ્ન સરખા અલ્પેક્ષણમાં નાશ પામવાના સ્વભાવવાળા ભોગોવડે મારા મનને લોભાવતી તું હાસ્યપાત્ર કેમ નહિં થાય ? તે વિચાર. ભૌતાચાર્યની કથા પૂર્ણ.
૩૮. વાનર-દંપતીની કથા -
ત્યારપછી પદ્મશ્રી નામની બીજી પત્ની કહેવા લાગી કે, ‘હે પ્રિય ! અમને પ્રાપ્ત કરીને તમે તમારો ત્યાગ કરો છો, પરંતુ પાછળથી તમોને વાનરની જેમ પસ્તાવો થશે.
એક અટવીમાં અતિસ્નેહી વાનરયુગલ રહેતું હતું. દરેક વૃક્ષે કુદતું ઠેકડા મારતું ફરતું ફરતું કોઇક વખતે ગંગાના કિનારે આવી પહોંચ્યું, ત્યાં ઘણી વિશાળ ડાળોવાળા એક વૃક્ષની શાખા ઉપર ક્રીડા કરતા હતા. કોઇક વખતે માકડે ફાળ મારી પણ અવલંબન ચૂકી જવાથી તે નીચે પડ્યો. કઠણ પૃથ્વીપીઠનો સજ્જડ પ્રહાર લાગવાથી પીડા પામેલો તે માકડો દેવકુમાર સરખો મનુષ્ય યુવાન બની ગયો. તે સમયે વાનરીએ વિચાર્યું કે, ‘અહોહો ! આ તીર્થ પ્રભાવવાળી ભૂમિ છે. તો મર્કટ માફક હું પણ મારા આત્માને અહિં પાડું. પતિવિયોગથી ક્ષોભ પામેલી હું આ અરણ્યમાં એકલી શું કરીશ ?' તો ખરેખર માનુષી બનીને આના ખોળામાં ક્રીડા કરું.' તેવી રીતે વાની પણ ભૂમિ ઉપર પડી એટલે કામદેવની પ્રિયા રતિના સરખા રૂપવાળી બની ગઈ.
હર્ષપૂર્ણ હૃદયવાળાં બંને ક્રીડા કરવા લાગ્યાં. હવે યુવતીને પુરુષ કહેવા લાગ્યો કે, ‘વાનરમાંથી પુરુષ થયો તો ફરી નીચે પડું તો હે પ્રિયા ! હું નક્કી દેવકુમાર થઈશ.' પત્નીએ કહ્યું કે, ‘હે સ્વામી ! તમે હવે અતિલોભ ન કરો, દેવયુગલના રૂપ સરખા નવદંપતીમાં આપણને કશી કમી નથી. ફરી પડવાથી કદાચ મળેલી વસ્તુનો નાશ થાય માટે મારું કહેવું માન્ય રાખો. દેવતાઈ વચન માફક મારા વચનનું ઉલ્લંઘન ન કરશો.’ એમ વારંવાર વિનવણી કરીને રોકે છે; છતાં પણ ફરી પડતું મૂક્યું એટલે પાછો હતો તેવો વાનર બની ગયો. અતિદીન મનવાળો પશ્ચાત્તાપથી તપી રહેલ દેહવાળો પેલી સુંદરી પાસે આવી અતિ ઝુરે છે. ત્યારે સુંદરી કહેવા લાગી કે, ‘તમોને ઘણું સમજાવ્યા છતાં માન્યા નહિ.’
