________________
૧૬૮
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ વાસ કરતાં સુખેથી રહેતા હતા. ગામડામાં દૂધ, દહિ, ઘી, ધાન્ય સર્વે તાજાં અને ઘરનાં આંગણામાં જ મળે છે. વલી ઘાસ, ઈન્દણાં મફત મળે છે. ખરેખર ગામડાનો વાસ સુખકર છે. ભક્તિ કરનાર યોગ્ય અનુરાગવાળી શીલપ્રિય એવી એક પ્રિયા, આજ્ઞાંકિત પુત્ર જ્યાં હોય તેવું ગામ પણ નક્કી સ્વર્ગ છે. કોઇક સ્થાને કહેલું છે કે :- "આજ્ઞાંકિત અને અનુકૂલ વલ્લભાની પ્રાપ્તિ, મસ્તક નીચે કોમળ તાક્યો, કુટુંબ-સેવક પરિવાર વલ્લભ અને વિનયથી વર્તનાર હોય અને સાકર (ચાસણી)વાળાં ઘેબર પીરસાતાં હોય, તે જ અહિં સ્વર્ગ છે."
કોઇક સમયે ચોમાસાની વર્ષાઋતુમાં આંગણાંની ખડકી પડી ગઇ. ઘર ઉઘાડું બની ગયું. ત્યારે સુંદરી શેઠાણીએ શેઠને કહ્યું કે, “આજે જ આ પડી ગયેલી ખડકીને પાછી ચણાવી લેતા કેમ નથી ? આખો દિવસ ઘરનું રક્ષણ કરવા સમર્થ નથી, તેમ જ બહારના કોઇ પહેરેગીરને પગાર પણ આપતા નથી. દ્વાર ખોલીને સુખપૂર્વક જે ચોરી કરતો નથી, ખરેખર ઠગાય છે.” શેઠે કહ્યું કે, “વાઘણ સરખી કૂતરી દ્વારમાં બેઠેલી છે, તે નવીન આવનાર સર્વને દેખીને ભસે છે.” કેટલોક સમય પસાર થયા પછી બિચારી કૂતરીને પણ કોઈએ મારી નાખી, તેથી કરીને ગૃહદ્વાર સર્વથા ઉઘાડું અને શૂન્ય બની ગયું. વળી ફરી સુંદરીએ શેઠને કહ્યું કે, “કોઇક કૂતરી લાવીને ગોઠવો, નહિતર શૂન્ય દ્વારમાં કોઇ પ્રવેશ કરીને ઘરમાં ચોરી કરશે.” શેઠે કહ્યું કે - “હે સુંદરિ ! લક્ષ્મી સ્થિરતાવાળા મનુષ્યોને વરે છે.' ત્યારે સુંદરીએ કહ્યું કે, લક્ષ્મી સ્થિર થાય કે અસ્થિર થઇ ચાલી જાય, તે કોણ જાણી શકે ? કોઈક સમયે પુત્ર-પત્ની મૃત્યુ પામી, ત્યારે શેઠાણીએ કહ્યું કે, “આ યુવાન પુત્રને ફરી કેમ પરણાવતા નથી. ? એકલી હું કેટલા કામને પહોંચી વળે? વળી નહિ પરણાવશો તો, આ યુવાન પુત્ર જુવાનીના તોરમાં બહાર ભટકીને પૈસાનો દુર્વ્યય કરશે.” સુંદરશેઠે ફરી પત્નીને તે જ પ્રત્યુત્તર આપ્યો, એટલે શેઠાણીએ સંભળાવ્યું કે, “તમોને કોઈ નવો ખોટો આગ્રહરૂપી ગ્રહનો વળગાડ વળગ્યો જણાય છે. આવો એકાંત ખોટો આગ્રહ પકડી રાખવાથી તમારી લક્ષ્મી અવશ્ય ચાલી જશે. મારું કહેલું કાર્ય સમજો અને કોઇનું કહેલું માન્ય કરો.
એક દિવસે તે ગામની નજીકના માર્ગેથી એક ભ્રમણ કરતો સાથે પસાર થતો હતો : રાત્રિએ જ્યારે સાર્થ પસાર થઈ રહેલ હતો ત્યારે ભય પામેલી એક સારી ખચ્ચરી શેઠના આંગણામાં આવી પહોંચી. તેની પીઠપર રેહલા સોનામહોરોથી ભરેલાં વિશ ભાજન નીચે પાડી ફરી સાર્થની સાથે ભળી ગઈ. શેઠ અંધકારમાં તે દેખીને ખુશ થઇ કહેવા લાગ્યા કે, જો ધીરતા અને સ્થિરતાનું ફળ' ભય પામેલા તેણે સોનામહોરો ઘરની અંદર ગોઠવી દીધી. કેટલા સોનૈયા છે, તે જાણીને ધનની ગુપ્તતા જાળવતો હતો. હવે શેઠે એકાંતમાં ગુપ્ત
