________________
૧૭૪
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ જયન્ત પણ હકીકત જાણીને સોક કરવા લાગ્યા.
ભયથી ચકિત મૃગ નયન સરખા નયનવાળી હે પદ્મસેના ! મારી કહેલી કથાનું સર્વ રહસ્ય તું સમજી ગઈ હશે કે સ્થિરતા ભજનારા વિજય અને સુજય એમ બંને બધુઓની જૈન-દીક્ષાની અભિલાષા અપમૃત્યુથી નિષ્ફલ બની.”
ત્યારપછી કનકસેના કહેવા લાગી કે – “હે સ્વામી ! તમો પેલી ડોશી સરખા છો કે, વિષય-સામગ્રી પ્રાપ્ત થવા છતાં પણ સંતોષ પ્રાપ્ત કરતા નથી, એક નાના ગામડામાં બે પાડોશમાં ડોશીઓ રહેતી હતી. તેમાંથી એક ક્ષેત્રપાલ દેવતાની આરાધના કરતી હતી. દરરોજ તેના મંદિરમાંથી કચરો-પંજો વાળી જમીન લીપી સાથિયો પૂરતી હતી. ભક્તિથી ધૂપ લાવી યથાશક્તિ પૂજન કરતી હતી. ડોશીની ભક્તિથી તે દેવતા પ્રસન્ન થયો, એટલે વરદાન માગવાનું જણાવ્યું. ડોશીએ “હંમેશાં એક સોનામહોર આપે, તો આટલાથી જ મારા મનોરથો પૂર્ણ થાય. દરરોજ એક એક સોનામહોર મળવાથી સારાં સારા ખાન-પાન કરતી, કપડાંની શોભા, પરોણાઓની મહેમાનગતિ, સ્વજનોનું સન્માન દિ કરવા લાગી. હવે ઇર્ષાળુ મનવાળી પાડોશની ડોશીએ પૂછ્યું કે, “હે સ્થવિરા ! તું આટલી સમૃદ્ધિ ક્યાંથી પ્રાપ્ત કરે છે, તે મને જણાવ.” પહેલી સ્થવિરા કહે છે કે, પૂર્વે યોગરાજે જેમ સંકરિકાને કહ્યું હતું, તેમ મારી બહેનને હું કેમ ન કહું ?” ત્યારપછી બીજી સ્થવિરાએ કહ્યું કે, ‘તો તે કથા પ્રથમ કહે અને પૂછેલી વાત પછી કહેજે, એટલે પ્રથમ સ્થવિરાએ યોગરાજ અને શંકરિકાની વાત કહેવાની શરુ કરી - ૪૫. યોગરાજ શંકારિકાની કથા
કેટલાક સેવકોના પરિવારવાળો યોગરાજ નામનો એક ઠાકોર એક નગર નજીક આવી પહોંચ્યો. સીમાડા પર રહેલા બગીચાની જમીન પર આંબાના ઝાડની છાયામાં વિશ્રામ લેવા બેઠો. નગરમાંથી નીકળીને ત્યાં આગળ એક પુરુષ આવ્યો. ત્યાં તેને નીચે બેસાડી તાંબૂલ-દાનપૂર્વક ઠાકોરે પૂછ્યું કે, “આ નગરનું શું નામ છે !”
પુરુષ - કલિ મહારાજાએ પોતાની પ્રાણ-વલ્લભાને કૃપાદાનપૂર્વક આ નગરનું ‘અનાચાર' એવું નામ સ્થાપન કર્યું છે.
યોગરાજ - અહિં આચાર-રીત રીવાજ કેવા પ્રકારનાં છે ?
પુરુષ - અનાચારમાં આચારની શી વાત કરવી ? તો પણ સાંભળો – જુગાર રમવો, પારદારિક-વ્યભિચાર, ગાંઠ છોડી પારકું ધન ચોરી લેવું-ખાતર પાડવું, હરણ કરી જવુંએવા અનાચાર-અનીતિ સેવનારા ઊંચા ધોળા મહેલવાળા આ નગરમાં રહે છે.
