________________
૧૫૬
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ "જે કોઇ પરલોક તથા કર્મો માને છે, તેણે હિંસાથી પાપ તથા હિંસા-વિરતિ કલ્યાણ કરનારી છે-તેમ માનવું જોઇએ. તે કારણથી તેની જુગુપ્સાવાળો હું માંસાહારી કુળોમાં ભિક્ષા લેવા જતો નથી. તારા ઘરે તો વિશેષ પ્રકારે............. એમ કહી મુનિ મૌનપણે ઉભા રહ્યા. ફરી પૂછાયેલા પદયુગલની પર્યાપાસના-સેવા કરાતા મુનિ તેના માતા-પિતાનો સર્વ વૃત્તાન્ત કહેવા લાગ્યા. પિતા પાડો બન્યો, તેના સંવત્સરદિવસે તેનું માંસ ખાવું, એક વર્ષપછી કૂતરીનો જન્મ થયો, તે પિતાનાં હાડકાં ખાય છે, શત્રુપુત્રને ખોળામાં બેસાડી પ્રેમ કરે છે. આ હકીકત સાંભળી મહેસ્વરદત્ત મહાસવેગ પામ્યો. તેણે મુનીશ્વર પાસે દીક્ષા ગ્રહણ કરી અને બે પ્રકારવાળી ગ્રહણ આસેવન શિક્ષા લીધી. તેથી કરી “હે પ્રભવ ! પુત્રોથી પરલોકમાં કેવા પ્રકારનું રક્ષણ થાય છે, તે મેં જાણ્યું છે, તે મિત્ર ! પુત્ર ખાતર અમૃતપાન કરવાના આનંદ સરખી દીક્ષાનો ત્યાગ હું કેવી રીતે કરી શકું ?'
આ સમયે પ્રિય પતિ-વિયોગના આંતરિક દુઃખ અને લજ્જાવાળી કટાક્ષ કરતી મોટી સિધુમતી ભાર્યાએ કહ્યું કે - “હે સ્વામી ! તમોને પરલોકના સુખ માટે આટલો બધો દીક્ષા માટે શો આગ્રહ છે ? અહિ જ મહાભોગો અને મહારમણીઓના સુખનો અનુભવ કરો. કદાચ દીક્ષા ગ્રહણ કરી લેશો, તો મકરદાઢા ગણિકા માફક બંને લોકના સુખથી ઠગાશો, તો પાછળથી પસ્તાવાનો વખત આવશે. ત્યારે તેને જંબૂકુમારે કહ્યું “હે બાલા ! વિલાસથી બીડેલી આંખવાળી, મંદદષ્ટિથી કટાક્ષ કરતી તું હવે બોલતી અટકી જા, આ તારો પરિશ્રમ વ્યર્થ છે. અત્યારે અમે બીજા છીએ. અમારું બાલ્ય પૂર્ણ થયું છે અને હવે ભવનો અંત કરવાની અમારી દઢ અભિલાષા છે. અમારો મોહ ક્ષીણ થયો છે, અમે જગતને હવે તૃણ સરખું દેખીએ છીએ. અથવા તો તારે જે કથા કહેવાની હોય તે ખુશીથી કહે.” એટલે તે મોટી પત્ની નીચું મુખ રાખી મકરદાઢા વેશ્યાની કથા કહેવા લાગી. 39. મકરદાટા-વેથાની કથા -
જયન્તી નામની નગરીમાં ધનાવહ નામનો સાર્થવાહ રહેતો હતો. તેને વિનયવાળો સુધન નામનો પુત્ર હતો. સમગ્ર કળાઓનો પાર પામેલો હોવાથી પિતાએ તેને પુષ્કળ ધન આપી વેપાર કરવા માટે ઉજ્જયિની નગરીએ મોકલ્યો. વિવિધ પ્રકારના વ્યાપાર કરતાં કોઇ વખત કામ પતાકા નામની ચતુર અને પ્રસિદ્ધ વેશ્યાના મંદિરે પહોંચ્યો. વેશ્યાએ તેને તેવા તેવા પ્રકારે એવો વશ ર્યો કે, જેથી અલ્પ દિવસોમાં તેના વિષે અતિરાગવાળ બની ગયો. યજ્ઞ-ઉજાણી આદિ કાર્ય કરવા માટે ધનની જરૂર છે એવા કપટ-મહાપ્રપંચપૂર્વકના બાનાથી કામ પતાકાની માતા મકરદાઢા ગણિકાઓ સુધનનું સર્વ દ્રવ્ય પોતાના મહેલમાં મંગાવ્યું. હવે તેની પાસે કંઇ બાકી રહેલું નથી, આપણે સર્વસ્વ હરણ કરી લીધું છે, એમ
