________________
૧૫૫
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ ૩૫. મહેશ્વર-કથાનક -
પુત્રે પિતાનું રક્ષણ કર્યું, તે વિષયમાં એક કથાનક સાંભળ. તામ્રલિપ્તી નગરીમાં મહેશ્વરદત્ત નામનો વેપારી રહેતો હતો. તેને સમુદ્ર નામના પિતા અને બહુલા નામની માતા હતી. તે બંને ધનરક્ષણ કરવામાં તત્પર ચિત્તવાળા હતા અને ધર્મની વાત પણ સાંભળતા ન હતા. નિરંતર આર્તધ્યાનના ચિત્તવાળો પિતા મૃત્યુ પામીને બીજાને ઘેર પાડો થયો અને માતા મરીને તેના ઘરની કૂતરી થઇ. ત્યારપછી એની ગાંગલી નામની પુત્રવધૂ નિરંકુશ વૃત્તિવાળી થઇ પરપુરુષ સાથે વ્યભિચાર કરનારી, અતિલોભી અને સ્વચ્છંદી બની ગઇ. કોઇક રાત્રિના સમયે પોતાના મનગમતા પરપુરુષ સાથે ક્રીડા કરતી હતી, તેને ગુપ્તપણે પતિએ દેખી, એટલે “આ એનો બીજો પતિ છે.” એમ જાણી તેને તલવારથી એવો સખત ઘા કર્યો કે અધમુવો બની ગયો અને બહાર જવા લાગ્યો. કેટલાંક પગલાં આગળ ચાલીને ગયો, પરંતુ પ્રહારની સખત પીડાથી તે નીચે ઢળી પડ્યો. મનમાં પશ્ચાત્તાપ કરતા એવા તેને છેલ્લી વખતે સુંદર પરિણામ થયા. તે જ વખતે મૃત્યુ પામી કુલટા સાથે કરેલ મૈથુન-ક્રીડામાં પોતાના જ વીર્યમાં પોતે તેના ઉદરે પુત્રપણે ઉત્પન્ન થયો. તે પુત્ર મહેશ્વરદત્તને ઘણો જ વહાલો થયો. પોતાના સમુદ્ર પિતાની સંવત્સરીના દિવસે સમુદ્ર પિતાનો જે જીવ અત્યારે બીજાને ત્યાં પાડારૂપે છે, તેને ખરીદ કરી હણીને સ્વજનો માટે તેના માંસનું ભોજન તૈયાર કરાવ્યું. પેલા કુલટાના પુત્રને ખોળામાં બેસાડી જેટલામાં મહેશ્વર તેનું માંસ ભક્ષણ કરતો હતો અને તેનાં હાડકાં બહુલા નામની કૂતરી તરફ ફેંકતો હતો, તેટલામાં મહિનાના ઉપવાસ કરેલા મુનિવર પારણાની ભિક્ષા માટે ત્યાં આવી પહોંચ્યા. જ્ઞાનવિશેષથી મુનિએ ઉપયોગ મૂકી તેનો યથાર્થ વૃત્તાન્ત જાણ્યો. મસ્તક ડોલાવી ચપટી વગાડીને ગોચરી વહોર્યા વગર મહાતપસ્વી મુનિ જે માર્ગેથી આવ્યા હતા, તે માર્ગે પાછા ફર્યા.
હવે મહેશ્વરદત્તે મુનિના પગલે પગલે પાછળ જઇ ત્યાં પહોંચી ચરણમાં પડી કુશલ સમાચાર પૂછ્યા. “હે ભગવંત ! મારે ત્યાંથી આપે ભિક્ષા કેમ ગ્રહણ ન કરી ?' ભગવંતે કહ્યું કે, “માંસ ખાનારના ઘરની ભિક્ષા લેવી અમને યોગ્ય નથી.” મહેશ્વરે પૂછ્યું કે, “તેનું શું કારણ ?' મુનિએ કહ્યું કે, માંસ ખાવું એ અધર્મ વૃક્ષનું મૂળ છે. સ્થલચર, જલચર, ખેચરાદિ જીવોના વધના કારણભૂત માંસ-ભક્ષણ એ મહાદોષ ગણેલો છે.” "જે કોઇ માંસ વેચે, ખરીદ કરે, મારવા માટે તેનું પોષણ કરે, તેના માંસને રાંધીને સંસ્કારિત કરે. ભક્ષણ કરે; તે સર્વે જીવના ઘાતક સમજવા."
જેમ મનુષ્યનું અંગ દેખીને શાકિનીને તેનું માંસ ખાવાની ઇચ્છા થાય છે, તેવી રીતે માંસાહારીઓને વિશ્વનાં પ્રાણીઓ દેખીને માંસ ખાવાની ઇચ્છા થાય છે તે સાક્ષાત્ જુવો.
