________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૧પ૭. જાણી મકરદાઢા અક્કા અવજ્ઞા અને અનાદરથી સુધનને જોવા લાગી. કામ પતાકાના મહેલમાં પ્રવેશ ન મેળવી શકતો, ઓસરી ગયેલા અભિમાનવાળો તે તેના ઘરેથી નીકળીને વિચારવા લાગ્યો-કામ પતાકાના સ્નેહમાં આધીન બની લાખો સોનામહોરોથી તેનું ઘર ભરી દીધું અને હું તદ્દન નિર્ધન બની ગયો.
સર્વ સ્નેહ, દેહ અને સર્વ દ્રવ્ય અર્પણ કરીએ તો પણ આ વેશ્યા, કોઇની થતી નથી. વેશ્યાને શત્રુ કહેલી છે, તે યુક્ત જ છે.' કોઈકે બરાબર જ કહેલું છે - “કાય કોઇનું અને આલિંગન બીજા સાથે કરે, વળી ધ્રૂજતાં ધ્રૂજતાં ધની માગણી બીજા અન્યની પાસે કરે, વાંકાચૂકા શ્યામ કોમળ ખીચોખીચ કેશવાળી વેશ્યા કૃત્રિમ હાવભાવ બતાવતી સાચાપણાનું નાટક કરી સામાને વિશ્વાસ પમાડે છે. આંખમાં રુદન કરતી દેખાય, પણ મનમાં હસતી હોય, સર્વ લોકો તેને સત્ય માને, જે તીક્ષ્ણ દાંતવાળી કરવત કાષ્ઠને બંને બાજુથી કાપે છે, તેમ વેશ્યા પણ પોતાની ચતુરાઈથી માનવને પોતાનો કે દુનિયાનો રહેવા દેતી નથી અર્થાત્ બંને બાજુથી માણસનું જીવન કાપી નાખે છે. સર્વ મૂઢલોક તેનાં વચનો સત્ય માને છે અને પરમાર્થ વિચારતા નથી. વેશ્યાઓ હૃદયમાં મુક્ત હાસ્ય કરે છે અને નેત્રમાં અશ્રુ દેખાડે છે.
હવે નિર્ધન સુધનનો પરિવાર તેને જયંતીનગરીએ આવવા ઘણું સમજાવે છે, પથ શરમથી ત્યાં જવા તેનો ઉત્સાહ થતો નથી. ભોજન અને વસ્ત્ર પણ મેળવી શકતો નથી એટલે સુધનના પરિવારે તેના પિતા પાસે જઇને બનેલો સમગ્ર વૃત્તાન્ત કહ્યો, અને તેના સર્વ દુઃખની હકીકત કહી. પિતાએ કહ્યું કે, “એવો વેશ્યાનો વ્યસની દુરાત્મા ભલે ત્યાં જ દુઃખ ભોગવતો, તેવા વ્યસની પુત્રથી દૂર સારા' ત્યારે પરિવારે કહ્યું કે - “સજ્જન પુરુષો અવિનીત એવા પોતાના આશ્રિતો તરફ વિમુખ બનતા નથી. વાછરડો ગાયના સ્તનમાં માથું મારીને વ્યથા કરે, તો પણ ગાય દૂધનો નિરોધ કરતી નથી. એટલે ધનાવહ પિતાએ વિચાર્યું કે, પરાધીનપણે ઉત્પાતથી ગળાઈ ગયેલ પદાર્થને પાછો કાઢવાની જેમ મકરદાઢાએ પડાવી લીધેલ મારું દ્રવ્ય પાછું સ્વાધીન કેવી રીતે કરવું ? તે માટેનો ઉપયા સૂઝી આવ્યો, એટલે પોતાના ખાનગી વિશ્વાસુ મનુષ્યોને મોકલીને તેને સમજાવીને પિતાજી પાસે લાવ્યા. વિશ્વાસુ મનુષ્યોની સહાયતા આપીને તેમ જ ઘણાં ધન-સમૃદ્ધિથી સમૃદ્ધ કરીને કાનમાં કંઇક ગુપ્ત વાત કહીને ફરી સુધનને અવંતીમાં મોકલ્યો. સાથે કેળવેલો એક માકડો આપ્યો. તે એવો હતો કે, જેટલું દ્રવ્ય ગળાવીને છૂટો મૂકી દીધો હોય અને પચી જેટલું પાછું માગીએ તો તેટલું જ આપે. ઉજ્જયિની નગરીમાં પહોંચી તેણે ફરી વ્યાપાર-રોજગાર શરુ કરયો. તેમાં હવે ઘણો ધનાઢ્ય બની ગયો.
૧. છોરું કછોરું થાય તો પણ માતા-પિતા તો વાત્સલ્ય જ રાખે.
