________________
૧૨૭
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ શ્વાન (કૂતરા) સરખાથી હું શીલનું રક્ષણ કેમ ન કરું ?' આ પ્રમાણે સુંદર દૃઢ નિશ્ચય ઉત્સાહથી કાંતિયુક્ત મુખવાળી થઇ થકી પ્રદ્યોત ઉપર કોપથી ભ્રકુટી ચડાવીને પ્રદ્યોત પ્રત્યે પ્રતિકૂળ થઇને મોકલેલા પુરુષો આગળ મૃગાવતી કહેવા લાગી કે, “હું આવવાની નથી, તમે પાછા ચાલ્યા જાવ. લજ્જાનો ત્યાગ કરીને અકાર્ય કરવા પ્રદ્યોત તૈયાર થયો છે, તે કેવી ખેદની વાત ગણાય ! મારા શીલરત્નને લંપટપણાથી નાશ કરવા વડે કરીને, અકીર્તિ અને કર્મમલને પુષ્ટ કરતો પોતાના કુલને કલંકિત કરતો તે પ્રદ્યોત નથી, પણ ખદ્યોત એટલે ખજવો કીડો છે.” વળી આ પણ કહેવું કે – “ઈન્દ્રનો વૃત્તાન્ત વિચાર કે – શરીરમાં છિદ્રો ન હતાં, તેમાં આખા શરીરે છિદ્રોવાળો બન્યો, તે કયા કારણે ? રાવણના કુલનો ક્ષય થયો, તેનો વિચાર તારા મગજમાં ક્ષણવાર કેમ આવતો નથી ? વળી તું જૈનધર્મ પામેલો છે, તો પરદારાગમન કરનારને વજ સરખા કાંટાની ઘટાવાળી શાલ્મલી વૃક્ષે આલિંગન કરવું પડે છે, તપેલી લાલચોળ અગ્નિવાળી પુતળીને ભેટવું પડે છે, તે કેમ ભૂલી જાય છે ? જેથી પતિવ્રતા શીલવતીને તું મર્યાદા વગરનું વચન બોલી અને દૂષિત કરે છે.”
આ પ્રમાણે દેવીએ કહેવરાવેલ પ્રત્યુત્તર ત્યાં જઇને કહ્યો, એટલે સૈન્ય-પરિવાર સહિત સૂર્યની જેમ પ્રદ્યોત રાજા વગર રોકાયે તરત કૌશાંબી પહોંચ્યો. નગર બહાર ચારે બાજુ મજબૂત સૈન્ય ગોઠવી ઘેરો ઘાલ્યો. ભયથી કંપાયમાન થતી માનવાળી મૃગાવતી વિચારવા લાગી. તે ગામ, નગર, શહેર, ખેટક, મંડપ, પટ્ટણ વગેરે સ્થળોને ધન્ય છે કે, જેમાં શત્રુના ભયો, વેર-વિરોધોનો નાશ કરનાર એવા વીર ભગવંત વિચરે છે. જો જગતના લોકોનાં નેત્રોને આનંદ આપનાર જેના દર્શન દુર્લભ છે, એવા વીર ભગવંત અહિં પધારે, તો તરત હું મારો મનોરથ સફળ કરું.” પુણ્યાનુબંધી પુણ્યની પરંપરાવાળા પ્રાણીઓથી જાણે પ્રેરણા પામ્યા હોય, તેમ ભગવંત ત્યાં પધાર્યા, દેવતાઓએ સુંદર સમવસરણની રચના કરી, એટલે ભગવંત તેમાં, વિરાજમાન થયા. નગરમાં દૂર સુધી તેના સ્થાપન કરીને ચંડપ્રદ્યોત રાજા પ્રભુને વંદન કરવા માટે જલ્દી સમવસરણમાં પહોંચ્યો. હર્ષપૂર્ણ અંગવાળી મૃગાવતી બાળક રાજકુંવરને લઇ બીજા વિપરીત દરવાજાથી પ્રભુને વંદન કરવા માટે આવી. મનુષ્યો, દેવો, અસુરોની પર્ષદામાં ગંભીર ધીર વાણીથી પ્રભુએ ધર્મ-દેશના શરુ કરી.
ઉત્તમ મનુષ્યજન્મ, ઉત્તમ ક્ષેત્ર, કુલ, નિરોગી સંપૂર્ણ ઇન્દ્રિયવાળો દેહ વગેરે નિસ્લ ગુણોનો યોગ થયો હોય, યુગપ્રધાન ગુરુ સાથે સમાગમ પ્રાપ્ત થયો હોય, ત્યારે નક્કી મહાપ્રસાદનો, મોહનો, અજ્ઞાનનો ત્યાગ કરીને પંડિત પુરુષો સંસારનો અંત કરનાર એવા ધર્મમાં ઉદ્યમ કરે છે. હે રાજન્ તું ઉદ્યમ કેમ કરતો નથી ? ધર્મ એકઠાં કરેલાં પાપકર્મના
