________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરનુવાદ
૧૪૩ હારને હાસ્ય કરનાર એવા સુંદર ઉજ્વલ યશવાળા, તેજ વડે તરુણ સૂર્યસમાન, ભવ્યજીવો રૂપી કમળોને વિકસિત કરનાર એવા પાંચમા ગણધર સુધર્માસ્વામી ત્યાં સમવસર્યા. તે સમાચાર સાંભળીને નોકર-ચાકર આદિ પરિવારથી પરિવરેલ ઋષભદત્ત શેઠ ધારિણી ભાર્યા સાથે વંદન કરવા માટે આંડબરથી નીકળ્યો. માર્ગ વચ્ચે નિમિત્ત જાણનાર તેનો શ્રાવક-મિત્ર મળ્યો. એટલે કહ્યું કે, “હે યશમિત્ર ! કેમ ઘણા લાંબા સમયે દેખાયા ?' મિત્રે જવાબ આપ્યો કે, “શ્રમણોની સર્વ પ્રકારે પર્યાપાસના-સેવા કરવામાં અસ્મલિત મનવાળા મને તેવો કોઇ નવરાશનો સમય મળતો નથી. મારી વાત તો ઠીક, પરંતુ અતિચિંતાના સંતાપથી બળી રહેલા ચિત્તવાળા હોય તેવા આ મારાં ભાભીનું મુખ શ્યામ અને ઉદાસીન કેમ જણાય છે ? તે મને કહો.”
ઋષભદત્તે કહ્યું કે, “તું જાતે જ તેને પૂછી લે, જેથી પોતે જ દુઃખનું કારણ કહે.” તેમ કહ્યું એટલે ધારિણીએ હ્યું કે, “હે દિયર !મેં પહેલાં તમોને નિમિત્ત પૂછ્યું હતું, તે તમો જાણો છો. આ નગરમાં નિમિત્ત જાણનાર કોઈ નથી, તો મારા ચિત્તને અનુસાર જાણીને તમે પોતે જ તે કહો.” જશમિત્રે ક્ષણવાર કંઇક મનમાં વિચાર કરીને કહ્યું કે, “જાણ્યું તમે પુત્ર વગરનાં હોવાથી ઉદ્વેગ ચિત્તવાળાં ઉત્તમ પુત્રની ઈચ્છા કરો છો. તમને શુભ શકુન પ્રાપ્ત થયાં છે, હવે તમારા મનોરથ સિદ્ધ થશે. આ ભરતક્ષેત્રમાં તમારો પુત્ર ચરમકવલી થશે, તે વાતની ખાત્રી માટે ઉજ્વલ કેસરીસિંહનું બચ્ચું જાણે ચંદ્રથી નીકળી તમારા ખોળામાં રહેલું હોય તેવું સ્વપ્ન તમે નજીકના સમયમાં દેખશો. પરંતુ તેમાં કોઇક ક્ષુદ્ર અંતરાય રહેલો છે, તે કોઇ દેવતાનું આરાધન કરવાથી ચાલ્યો જશે. તે દેવ કોણ ? તે હું જાણતો નથી.” હર્ષપૂર્ણઅંગવાળી જશમિત્ર સાથે વાતચીત કરતી ઋષભદત્તની પાછળ ચાલતી ધારિણી બગીચામાં પહોંચી. શ્રીસુધર્માસ્વામીને ત્રણ પ્રદક્ષિણા દેવા પૂર્વક ચરણમાં નમસ્કાર કરી બંને પાપકર્મને દૂર કરનાર એવા કેવલી ભગવાન શ્રીસુધર્માસ્વામીની દેશના શ્રવણ કરવા લાગ્યા. તે આ પ્રમાણે :૯. ચારે ગતિનાં દુઃખો -
મનુષ્યજન્માદિ સર્વ ધર્માનુકૂળ સામગ્રી પ્રાપ્ત કરીને શાશ્વત સુખ માટે પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. કારણ કે, સંસારની આ ચારે ગતિઓ સેંકડો દુઃખોથી ભરપૂર છે. નારકીભૂમિમાં અતિ સાંકડા મુખવાળી ઘટિકામાંથી છેદાઈ-ભદાઈને ખેંચાવું, અગ્નિમય કુંભમાં રંધાવું, કાગડા અને તેવા હિંસક પક્ષીઓ વડે શરીર ફોલી ખાવું, ધગધગતી અગ્નિ-જ્વાલાઓથી તપાવેલી હોવાથી લાલચોળ લોઢાની પૂતળીઓ સાથે દઢ આલિંગન, આવા પ્રકારની નારકીની અનેક ભયંકર વેદનાઓમાંથી એક પણ વેદનાનું યથાર્થ સ્વરૂપ કહેવા અમે
