________________
૧૫૧
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ અહિં જ તેવા ક્લિષ્ટ કર્મવાળા માતા આદિ પ્રાણીઓનો પણ ફેરફાર સંબંધ થાય છે. “હે મિત્ર ! સાવધાન થઇ ક્ષણમાત્ર એક દૃષ્ટાન્ત કહું છું, તે સાંભળ, જે જીવોને મહાવૈરાગ્ય ઉત્પન્ન કરનાર છે. એક જ ભવની અંદર પરસ્પર વિચિત્ર કેવા સંબંધો થયા, તે ઉપર કુબેરદત્ત અને કુબેરદત્તા યુગલનું કથાનક છે. 33. કુબેરદત અને કુબેરદતાયુગલ -
મથુરા નામની મહાનગરીમાં સુંદર શરીર અને મનોહર લાવણ્યવાળી કુબેરસેના નામની વેશ્યા હતી, પ્રથમગર્ભના અતિભારની તેને અતિશય પીડા ઉત્પન્ન થઈ, ત્યારે તેની માતાએ કહ્યું કે, “હે પુત્રી ! આ ગર્ભભારથી સર્યું, કોઇ પણ પ્રકારે આ તારો ગર્ભ પાડી નાખું. આવું દુઃખ ભોગવવાથી આપણને શો લાભ ?” એ વાતમાં પુત્રી સમ્મત ન થવાથી સમય થયો એટલે એક પુત્ર અને એક પુત્રી એમ જોડલાં બાળકોને જન્મ આપ્યો. માતાએ કહ્યું કે, “હે પુત્રી ! આ બાળકયુગલનો ત્યાગ કર. વેશ્યાધર્મના મર્મને નુકશાન કરનાર આ બાળક-યુગલથી સર્યું.” કુબેરસેનાએ કહ્યું, “હે માતાજી ! તમે ઉતાવળા ચિત્તવાળાં છો, વળી તમારે અવશ્ય આ કાર્ય કરવું જ છે, તો દશ દિવસ પછી જે તમને ઠીક લાગે તેમ કરશો.” પછી કુબેરસેનાએ કુબેરદત્ત અને કુબેરદત્તા એવા નામવાળી બે મુદ્રિકા-વીંટી તૈયાર કરાવરાવીને દશમી રાત્રિના સમયે ઉત્તમ જાતિની ચાંદીની બનાવેલી પેટીમાં રત્ન અને રેશમી વસ્ત્રો પાથરીને તેમાં બંનેના હાથની આંગળીમાં મુદ્રિકા પહેરાવીને તે બંને બાળકોને સાથે સુવડાવ્યાં. યમુના નદીના પ્રવાહમાં તે પેટીને વહેતી મૂકી. ભવિતવ્યતા-યોગે પ્રાતઃકાળના સમયે શૌરિકપુરમાં નિવાસ કરનાર બે શ્રેષ્ઠીઓ શૌચ માટે નદી-કિનારે આવેલા; તેમણે તે પેટી દેખી અને સ્વીકારી. પેટી ખોલીને જોયું, તો તેઓએ બાળક યુગલને જોયું. કાલિન્દી દેવતાએ આપેલ ભેટનો અણધાર્યો લાભ સ્વીકારી એકે પુત્રનો અને બીજાએ પુત્રીનો સ્વીકાર કર્યો અને મુદ્રિકામાં નામ હતાં, તે નામ રાખ્યાં. અનુક્રમે બેં બાલકો શરીરથી વૃદ્ધિ પામવા લાગ્યા.
ત્યારપછી નવીન યૌવન, અતિશય રમણીયતા વડે રંજિત થયેલા હૃદયવાળા એવા તે બંને શ્રેષ્ઠીઓએ તે બંનેના સરખાં રૂપ-રંગ-રેખા વિશેષ ફલવાળાં બનો' એમ ધારી બંનેનાં લગ્ન કર્યા. બીજા દિવસે તે દંપતીએ પાસા-ક્રીડાની રમત શરુ કરી ત્યારે કુબેરદત્તે પાસા નાખ્યા, તે સાથે પોતાની મુદ્રિકા સરી પડી. તે મુદ્રિકાને કુબેરદત્તા બારીકીથી અવલોકન કરતાં પોતાની મુદ્રિકા સરખી જ બરાબર મળતી આવતી હોવાથી વિચાર કરવા લાગી અને મનમાં સંકલ્પ પ્રગટ થયો કે, “કદાચિત્ આ મારો ભાઈ તો નહિ હશે ? વળી તેના પ્રત્યે આલિંગન કે સુરતક્રીડા માટે મારું મન ઉત્તેજિત થતું નથી, તેમ મારા પ્રત્યે તેને પણ
