________________
પ.
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરનુવાદ પ્રસન્નચંદ્રને પૂછ્યું. તે પણ પિતા પાસે આશ્રમમાં આવવા તૈયાર થયો. ત્યાં આશ્રમમાં પહોંચ્યા. ખડા થએલા રોમાંચિત ગાત્રવાળો તે પિતાના પગમાં પડ્યો. સોમર્ષિ હાથ વડે પ્રસન્નચંદ્રની પીઠ પર સ્પર્શ કરવા લાગ્યા. વલ્કલચીરીના વિયોગથી શોક કરનાર તેના નેત્રોમાં પડલ આવી ગયાં હતાં, તેથી પગમાં પડેલા રાજાને તેણે ન દેખ્યો. હવે વલ્કલગીરી પગમાં પડ્યો. ત્યારે વારંવાર તેને સ્પર્શ કરતા કરતા આનંદાશ્રુના પ્રવાહથી પડલો ગળી ગયાં. ત્યારે પિતાએ સાક્ષાત્ પુત્રને દેખ્યો, એટલે ઉલ્લસિત સ્નેહ-શૃંખલાથી બંધાએલ પિતાએ આશીર્વાદ આપી બોલાવીને એકદમ ખોળામાં બેસાડ્યો. ત્યારપછી ત્યાંથી ઊભો થઇને ક્ષણવારમાં પોતાની પર્ણકુટિરમાં પહોંચ્યો. કેસરિકા રૂપ પોતાનું પહેલાનું ઉપકરણ જેટલામાં ઉપયોગમાં લે છે, (૭૫) તેટલામાં જાતિસ્મરણજ્ઞાન થયું અને આગલા પોતાના મનુષ્ય અને દેવભવો દેખ્યા જેમાં પોતે પ્રવજ્યા અંગીકાર કરી ઉત્તમદેવભવમાં ગયા હતા. આગલા ભવમાં ઉત્તમ પ્રકારનું શ્રમણપણું સ્વીકારી પાલન કર્યું હતું, તે સ્મરણ કરીને ઉગ્ર વૈરાગ્યમાર્ગને પામ્યો. કર્મમલ ગળી જવાથી ચિંતવવા લાગ્યો કે, “દેવભવોમાં તેવા પ્રકારના નિરંતર ભોગો ભોગવીને હવે અસાર અને કડવાં ફળ આપનાર એવા મનુષ્યોના ભોગોમાં મૂઢ બનીને કેમ આનંદ પામું ?' આ પ્રમાણે અત્યંત અદ્ભુત સાચી ભાવના ભાવતાં ભાવતાં ક્ષય કરેલા મોહવાળા તેને કેવલજ્ઞાનરૂપ મહાનેત્રોની પ્રાપ્તિ થઈ. જેનાથી ત્રણે લોકના સર્વ પદાર્થો સાક્ષાત્ દેખાવા લાગ્યા.
તેમનો કેવલજ્ઞાન-મહોત્સવ કરવા માટે આવતા દેવતાના રત્નવિમાન વડે તે સમયે એકદમ આકાશ પ્રફુલ્લિત વન સમાન બની ગયું.
પંચમુષ્ટિ લોન્ચ કર્યો એટલે દેવતાએ તેને રજોહરણ અર્પણ કર્યું. એટલે સમગ્ર જનો તેમના ચરણકમળમાં પ્રણામ કરવા તત્પર બન્યા. સોમરાજા વગેરેને આ જાણવામાં આવ્યું, એટલે હર્ષથી પ્રફુલ્લિત થએલા તેઓ નવીન કેલીના પગમાં પડેલા હોવા છતાં ગુણમાં ચડિયાતા થયા. - હવે વલ્કલચીરી કેવલી ભગવંત દેવતાએ બનાવેલ સુવર્ણકમલ ઉપર બેસી જળવાળા મેઘના શબ્દ સરખી ગંભીર ધીર વાણી-વિલાસથી ધર્મકથા કરવા લાગ્યા. હે ભવ્યાત્માઓ ! પ્રમાદચેષ્ટાનો ત્યાગ કરીને અતિ મનોહર એવો જિનધર્મ સેવન કરવાનો સુંદર ઉદ્યમ કરનારા થાઓ. કલ્પવૃક્ષ પ્રાપ્ત કરીને નિર્ભાગી તેની પાસે પત્થરવાળું સ્થળ માગે; તેની જેમ મનુષ્યપણું પ્રાપ્ત કરીને જે વિષયસુખની ઇચ્છા કરે, તે સ્વર્ગ અને મોક્ષમાર્ગનાં દ્વાર બંધ કરે છે અને ઉત્તમ પ્રકારની ધર્મ-સામગ્રી ભવિષ્યમાં મેળવી શકતો નથી. એટલું જ નહિ પરંતુ વિષયસુખમાં આધીન બનેલો અતિતીણ દુઃખસમૂહને ભોગવનારો થાય છે. ભયંકર કાળકૂટ ઝેરના કોળિયા સરખા વિષયોથી સર્યું. દુર્ગતિ-કેદખાનાનાદ્વાર સરખા
