________________
૧૦૮
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ અને ‘હમણાં પકડી પાડું છું' એમ વિચારતો દોડવા લાગ્યો. કુમાર આગળ આગળ ચાલીને આમ-તેમ ઉલટી દિશામાં ભ્રમણ કરાવીને તેવા પ્રકારનો સીધો કર્યો કે, જાણે ચિત્રામણમાં ચિત્રેલ મહાકુંજર ન હોય તેમ સ્થિર કર્યો. તીક્ષ્ણ અંકુશ હાથમાં પ્રાપ્ત કરીને કુમાર હાથીની ગરદન ઉપર એવી રે આરૂઢ થયો કે, જેથી નીલકમળ સમાન નેત્રવાળી નગરનારીઓ તેના તરફ નજર કરવા લાગી. વળી કુમારે મધુર વચનોથી એવી રીતે સમજાવ્યો, જેથી કરીને તે હાથીનો રોષ ઓસરી ગયો અને તેને બાંધવાના સ્થાનમાં શાંતિથી બંધાય તેવા પ્રકારનો કર્યો. અહો ! આ કુમાર તો પરાક્રમનો ભંડાર છે. દુઃખીઓનું રક્ષણ કરવામાં પરોપકારી મનવાળો છે. એવો જયશબ્દ ઉછળ્યો. નગરના સ્વામી અરિદમન રાજા પણ તે સ્થળમાં આવ્યા અને આવા સ્વરૂપવાળો કુમા૨નો વૃત્તાન્ત જોયો. આશ્ચર્યચકિત બની પૂછ્યું કે, ‘આ કયા રાજાના પુત્ર છે ?' તેના વૃત્તાન્ત જાણનાર પ્રધાને સર્વ કહ્યું નિધિ-લાભથી અધિક આનંદ વહન કરતો રાજા પોતાના મહેલે લઇ ગયો અને સ્નાનાદિક કાર્યો કરાવ્યાં. ભોજન કર્યા પછી કુમારને આઠ કન્યાઓ આપી અને શુભ દિવસે તેઓનો લગ્ન-મહોત્સવ કર્યો. કેટલાક દિવસ યથાયોગ્ય સુખમાં રહ્યા પછી એક દિવસે એક સ્ત્રી કુમાર પાસે આવીને આમ કહેવા લાગી. (૪૪૦)
‘હે કુમાર ! આ નગરમાં વૈશ્રમણ નામનો સાર્થવાહપુત્ર છે, તેને શ્રીમતી નામની પુત્રી છે. બાલ્યકાળથી આરંભીને અત્યાર સુધી મેં તેને ઉછેરી છે, હાથીના ભયથી તમે તેનું રક્ષણ કર્યું છે. તે તમારી પત્ની થવાની અભિલાષા રાખે છે, તે વખતે ‘આ મારા જીવનદાતા છે.’ એમ તમારી અભિલાષા કરતી દૃષ્ટિથી તમને દેખેલા છે. તો તેના મનોરથો પૂર્ણ કરો.'
હાથીનો ભય દૂર થયા પછી સ્વજનો મહામુશીબતે તેને ઘરે લઈ ગયા, પરંતુ ત્યાં પણ સ્નાનાદિક અને શરીરની સાર-સંભાળ કરવા અભિલાષા કરતી નથી. મુખ સીવી લીધું હોય, તેમ મૌનપણે રહેલી છે. મનના બીજા સર્વ વ્યાપારોનો ત્યાગ કર્યો છે. ‘હે પુત્રી ! અકાળે તને આવું શું સંકટ આવ્યું. ?' એમ પૂછ્યું, એટલે તે બોલી કે, તમને સર્વ કહેવા યોગ્ય છે, છતાં શરમ એવી નડે છે કે, જેથી બોલી શકાતું નથી, છતાં તમને કહ્યું છે. રાક્ષસ સરખા તે હાથી પાસેથી જેણે મને પ્રાણદાન કર્યું છે, મારૂં રક્ષણ કર્યું છે, તેની સાથે જો મારું પાણીગ્રહણ નહીં થશે, તો અવશ્ય મને મરણનું શરણ છે.’ એ સાંભળીને આ હકીકત તેના પિતાને કહી, પિતાએ પણ મને આપની પાસે મોકલાવી છે, માટે આપ તે બાળાનો સ્વીકાર કરો. ‘આ સમયે આ સ્વીકાર કરવો જ પડશે' એમ માની કુમારે તેને માન્ય રાખી. ત્યાંના પ્રધાને વરધનુને પોતાની નંદા નામની પુત્રી આપી. બંનેનાં વિવાહ-કાર્યો પૂર્ણ થયાં. એમ બંનેના દિવસો સુખમાં પસાર થતા હતા. (૪૫૦)
