________________
૧૧૨
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ પ્રમાણે અસ્મલિત પદો બોલી ગયો. (૫૦૦)
આ સાંભળીને ચક્રવર્તી અતિશય હર્ષ પામવાને લીધે આકુલિત ચિત્તવાળો થયો, મૂચ્છ પામ્યો, જેથી રાજસેવકો તેને હણવા લાગ્યા. અરે ! આમ બોલીને સ્વામીને તેં આકુળવ્યાકુળ કેમ કર્યા ? તારી આકૃતિથી નક્કી તું કોઇ ક્રૂર મતિવાળો જણાય છે. પેલાએ કહ્યું કે, પ્રથમ રાજાને સ્વસ્થ કરો, નહિતર હું તમને હણીશ. તેણે વળી કહ્યું કે, “મને કોઇક મુનિએ આ પદો ભણાવ્યાં છે. હું કંઈ આ કરનાર કવિ નથી.' રાજાની મૂર્છા ઉતરી ગઈ. સ્વસ્થ થયો એટલે પારિતોષિક દાન આપી પૂછ્યું કે, હે ભદ્ર ! તે મુનિને બતાવ, જેથી તેમને પ્રણામ કરીએ. પૂર્વભવનું શ્રુત પ્રગટ થયું, સ્નેહ-રાગે રંગાએલો આનંદાશ્રુપૂર્ણ નયનવાળો રાજા ત્યાં જઇને પ્રણામ કરે છે. ધર્મલાભના આશીર્વાદ આપવાપૂર્વક ચિત્ર સાધુસિંહે સંસારથી તારનારી ધર્મદેશના શરુ કરી. આ પાર-વગરના નિસ્સાર ખારા સંસાર-સમુદ્રમાં સારભૂત પદાર્થ હોય, તો માત્ર જિનેશ્વરે કહેલો ધર્મ છે, ધર્મ દુરિત-દુઃખને બાળવામાં સમર્થ છે, સ્વર્ગ અને મોક્ષનો માર્ગ સાધી આપવામાં સમર્થ, સર્વ ગુણમાં ચડિયાતો હોય તો ધર્મ છે, ધરિત્રીમાં પવિત્રોમાં શ્રેષ્ઠ એક (અદ્વિતીય) પવિત્ર ધર્મ છે. સમર્થ પુણ્યમાં તત્પર મનુષ્યો રમ્ય ધર્મનું પરિપાલન કરે છે.
હાથીના કાન સરખું ચપળ યૌવન છે, મળેલું રૂપ અસ્થિર છે, સ્ત્રીનાં કટાક્ષ સરખી લક્ષ્મી ચંચળ છે, દેખતાં જ નાશ પામનારી છે, સખત પવન-પ્રેરિત નવીન પાંદડાં સરખું અતિ તરાવાળું ચપળ આયુષ્ય છે. કાયા રોગનું ઘર છે. પ્રયિજનનો સંયોગ તે પણ વિયોગ કરાવનાર છે. મહાગુણોનું ઘર આ દેહ છે, તે પણ વૃદ્ધાવસ્થાયોગે જીર્ણ પાંજરા સરખું થાય છે, પાપ કરાવનાર રાજ્ય નરકનું દુઃખ ઉપાર્જન કરાવે છે. હે રાજન્ બીજા પણ સર્વ પ્રમાદનાં કાર્યો સંસાર-વૃદ્ધિનાં કારણે થાય છે. માટે સમજ સમજ, સંસારમાં મુંજા નહિં, પ્રમાદ કરવો યુક્ત નથી. આ સંસારનાટકભૂમિમાં હજુ તે બહારના વૈરીને જિતને પૃથ્વીનું રાજ્ય મેળવ્યું છે. મોક્ષસુખ સાધવા માટે કામ-ક્રોધાદિક અત્યંતર શત્રુઓને જિતી લે. પાપ કરાવનાર રાજ્યનો ત્યાગ કરીને આજે પ્રવ્રજ્યા અંગીકાર કર, જે પ્રમાણે આગળ સનકુમાર ચક્રીએ પ્રવ્રજ્યા અંગીકાર કરી હતી, તેમ તું પણ દીક્ષા ગ્રહણ કર.
બ્રહ્મદત્ત - જો તમે ભોગો ભોગવો અને આ રાજ્ય ગ્રહણ કરો તો તેથી હું કૃતાર્થ થઇ તમારો દાસ બનીશ અને રાજ્યનો ત્યાગ કરીશ.
મુનિ - મને પણ ભોગો મળેલા હતા, ભવથી ભય પામેલા મેં તેનો ત્યાગ કર્યો. તે રાજન્ ! કૂતરા સિવાય બીજું કોણ વમેલું પીવાની ઇચ્છા કરે ?
