________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ પ્રમાણે નિષ્કારણ અનેક જીવોનો સંહાર દેખી આ ઘણું ખોટું થાય છે - એમ દેખીને બાહુબલી બધુને એમ કહે છે કે, “નિરપરાધી લોકોનો વિનાશ કરવાનું છોડી આપણે આપણાં અંગોથી યુદ્ધ કરીએ.” ત્યારે ભારતે કહ્યું કે, “ભલે એમ થાઓ. શું હું તેમ કરવા સમર્થ નથી ? શક્ર પણ જેની શંકા કરે છે, તો પછી બીજાની યુદ્ધમાં કઇ ગણના ગણવી ?” (૮૪) (અહિંથી ૧૦૮ ગાથા સુધી અપભ્રંશ કાવ્યો છે.)
ત્યારપછી બંનેએ એક અંગથી યુદ્ધ કરવાની પ્રતિજ્ઞા કરી અને પક્ષોના સૈનિકોને યુદ્ધ કરતા નિવારણ કર્યા, એટલે તેઓ સાક્ષીની માફક બંને પક્ષમાં જોતા ઉભા રહ્યા. પ્રથમ દૃષ્ટિયુદ્ધ શરુ થયું, એટલે નિર્નિમેષ નેત્રવાળા આ બંને નરદેવો “દેવો છે” એમ દેવતાઓએ પણ અનુમાન કર્યું. જેમાં સાક્ષીઓ દેવતા હતા, એવા તે બંનેમાં ભરત હારી ગયો; એટલે પક્ષ અને પ્રતિપક્ષ સ્થાપવારૂપ વાદ-વિવાદરૂપ વાગુ યુદ્ધ કર્યું. તેમાં પણ ભારતનો પરાજય થયો; એટલે મહાભુજાવાળા બંનેએ ભુજાયુદ્ધથી યુદ્ધ શરૂ કર્યું. બાહુબલિએ પોતાનો હાથ લંબાવ્યો, તેને ભરત વાળવા પ્રયત્ન કરવા લાગ્યો, પણ મહાવૃક્ષની ડાળી ઉપર વાંદરો લટકે તેમ લટકતો દેખાયો. ભરતની મોટી ભુજાને બળવાન બાહુબલિએ એક જ હાથ વડે લતાનાળની જેમ વાળી નાખી. પછી મુષ્ટિયુદ્ધ શરુ થયું. એટલે બાહુબલિના ઉપર ભરત પ્રહાર કરવા લાગ્યો, પણ સમુદ્રનાં મોજાં કિનારા પરના પર્વત પર અથડાય તેની માફક તેની મુષ્ટિઓ નિષ્ફળ ગઈ. બાહુબલિએ વજ સરખી મુષ્ટિનો પ્રહાર કર્યો, એટલે ભરત પોતાના સૈન્યના અશ્રુજળ સાથે પૃથ્વીમાં પડ્યો. મૂચ્છ ઉતર્યા બાદ હાથી દેતુશળથી પર્વતને તાડન કરે, તેવી રીતે ભરતે અભિમાનથી બાહુબલિને દંડ વડે તાડન કર્યું. ત્યારપછી બાહુબલિએ પણ ભરતને દંડથી માર્યો, જેથી તે ભૂમિમાં ખોડેલા ખીલા માફક જાનુ સુધી ખૂંચી ગયો. પછી ભરતને સંશય થયો કે, “શું આ ચક્રવર્તી હશે ?” તેટલામાં યાદ કરતાં તરત ચક્ર તેના હાથમાં આવી ગયું. મહાકોપથી ભૂમિમાંથી બહાર નીકળીને ભરત મહારાજાએ લશ્કરના હાહારવ સાથે તેવા પ્રચંડ ચમકતા ચક્રને ફેંક્યું, તે ચક્ર બાહુબલીને પ્રદક્ષિણે ફરી પાછું આવ્યું. કારણ કે દેવતાથી અધિષ્ઠિત શસ્ત્રો એકગોત્રવાળા સ્વજનોનો પરાભવ કરતા નથી. તેને અનીતિ કરતા દેખીને કોપથી લાલ નેત્રવાળા બાહુબલિએ ચક્ર સાથે તેને ચૂરી નાખું.” એમ વિચારી મુઠ્ઠી ઉગામી. “તેની માફક હું પણ કષાયો વડે ભાઇનો વધ કરવા તૈયાર થયો છું, માટે ઇન્દ્રિયોને જિતી હું કષાયોને હણું' એમ વિચારતાં ઉત્પન્ન થએલ વૈરાગ્યવાળા બાહુબલિએ તે જ મુષ્ટિથી મસ્તકના કેશનો લોચ કર્યો. અને તરત સામાયિક-ચારિત્ર ગ્રહણ કર્યું. “સુંદર કર્યું, સુંદર કર્યું” એમ આનંદપૂર્વક બોલતા દેવતાઓએ બાહુબલિના ઉપર પુષ્પવૃષ્ટિ કરી.
બાહુબલિએ મનમાં વિચાર્યું કે, “ભગવંતની પાસે જઇને જ્ઞાનાતિશયવાળા નાના
