________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
थद्धो निरुवयारी, अविणिओ गविओ निरुवमाणो | साहुजणस्स गरहिओ, जणे वि वयणिज्जयं लहइ ।।२७।।
थोवेण वि सप्पुरिसा, समंकुमार व्व केइ बुझंति । - તે ઉપ-પરિદાળી, નં વિર વેટિં સે વરિય શરિ૮ll ગુરુના ઉપદેશ વગર માત્ર પોતાની બુદ્ધિથી કલ્પના કરેલ-સ્વછંદમતિથી આચરેલ, તે કારણે ગુરુના ઉપદેશને અયોગ્ય એવા શિષ્યો પરલોકનું હિત-કલ્યાણ કેવી રીતે સાધી શકે ? ઉપાયનો અભાવ હોવાથી તે હિત સાધી શકે નહિ. (૨૦)
સ્તબ્ધ એટલે ગર્વવાળો, નિરુપકારી એટલે આસન આપવું વગેરે ઉપકારનો બદલો વાળવામાં પરાક્ષુખ થએલો હોવાથી કૃતબ, અવિનીત - આવે ત્યારે ઉભા થવું, વિનય કરવો ઇત્યાદિકમાં પ્રમાદ કરનાર, પોતાના ગુણની બડાઈ મારનાર, પ્રણામ કરવા યોગ્યને પણ પ્રણામ ન કરનાર આવા પ્રકારના શિષ્યો સજ્જન લોકથી પણ નિંદાપાત્ર થાય છે અને લોકોમાં પણ હલના પામે છે. (૨૭).
એવા પ્રકારના ભારે કર્મી આત્માઓને બોધ પમાડો-સમજાવો, તો પણ બોધ ન પામે. જ્યારે હળુકર્મ મહાત્માઓ તો અલ્પ વચનથી પ્રતિબોધ પામે છે, તે વાત કહે છે – “થેવેણ” ગાથાનો અર્થ કથા કહીશું, તેથી સમજાશે. સનસ્કુમારની જેમ અલ્પ ઉપદેશથી પણ સપુરુષો સુલભ બોધિ જીવો પ્રતિબોધ પામી જાય છે. “તમારા શરીરમાં ક્ષણમાં ફેરફાર થઈ ગયેલ છે' - એમ દેવતાએ કહેવાથી વૈરાગ્યવાનું બન્યા તે વાત અહિં સંક્ષેપમાં કહીશું. ૧૬. સનકુમાર થકીની કથા -
કુરુજંગલ નામના દેશમાં શારીરિક અને આત્મિક એમ બંને પ્રકારના સુખના અભિલાષીઓ સુખેથી રહેતા હતા, તેવું પૃથ્વીરૂપી મહિલાને ક્રીડા કરવા કમલ સમાન હસ્તિનાપુર નામનું નગર હતું. જ્યાં માતાઓ માયા વગરની, શ્રાવકો પાપ વગરના, મનુષ્યોમાં મણિસમાન રમણીઓ અને પુરુષો કામદેવના સમાન રૂપવાળા હતા. તે કુરુવંશમાં ઉજ્વલ યશવાળો, પ્રગટ પ્રતાપવાળો વિશ્વસેન નામનો રાજા રાજ્યપાલન કરતો હતો. તેને સહદેવી નામની મુખ્ય રાણી હતી. તેને ચૌદ સ્વપ્નથી સૂચિત પ્રસિદ્ધ એવો પુત્ર થયો અને સમય થયો ત્યારે ઉત્સવ-પૂર્વક સનકુમાર એવું નામ સ્થાપન કર્યું. યોગ્ય સમયે કળાનિધિની જેમ કળા-સમુદાયમાં નિષ્ણાત તેમ જ રમણીઓના મનરૂપી હરણને પકડવા માટે જાળ સમાન તારુણ્ય પામ્યો. નિરવદ્ય વિદ્યાઓ રૂ૫ મણિ-દર્પણમાં મુખ જોનારને તેના સૌભાગ્ય રૂ૫ સુધા-અમૃતરસની નીક અથવા તો નેત્રના દર્શનસુખની સરણી
