________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરનુવાદ ચક્રીએ પૂછ્યું કે, “તે કેવી રીતે જાણી શકાય ? શું તમે વૈદ્ય છો ? અથવા તો અતિસુસ્થિત નિમિત્તશાસ્ત્ર કંઈક તમારી પાસે છે ? અથવા તો અવધિજ્ઞાનથી આ જાણ્યું છે ?” આ પ્રમાણે પૂછનાર તે ચક્રી સમક્ષ કુંડલ અને મુગુટને ડોલાવનાર તે દેવો પ્રકટ થયા. હવે દેવો કહેવા લાગ્યા કે, “ઇન્દ્રના વચનની અશ્રદ્ધા કરતાં ઈર્ષ્યાથી અહિ અમે આવ્યા છીએ. હે મહાયશવાળા ! તમો ખરેખર ધન્ય છો અને તે ઇન્દ્ર પણ તમારા બંદી (સ્તુતિપાઠક) સરખા થયા. મધ્યમવય પહેલાં મનુષ્યોનાં રૂપ, યૌવન, તેજ સુંદર હોય છે, પરંતુ ત્યારપછી દરેક ક્ષણે અલ્પ અલ્પ ઘટતું જાય છે, પરંતુ તમારા માટે આ એક આશ્ચર્ય છે કે, ક્ષણમાત્રમાં વ્યાધિ થવાના કારણે એકદમ રૂપનું પરાવર્તન થઈ ગયું. માટે હવે આ રૂપને અનુરૂપ કાર્ય કરજો.” - એમ કહીને તે દેવો સ્વર્ગમાં પહોંચી ગયા. હવે ચક્રવર્તી પણ પોતાના અંગની મનોહરતા આગળ કરતાં ઘટતી સાક્ષાત્ દેખવા લાગ્યા.
"જ્યારે માત્ર આટલા ટૂંકા કાળમાં સુંદર તેજ, રૂપાદિ જો નાશ પામે છે, તો દિવસ, મહિના અને વર્ષો પછી આ શરીરનું શું થશે ? તે અમે જાણી શકતા નથી. મેં આ કાયા માટે કયું પાપકાર્ય નથી કર્યું ? આટલું સાચવવા છતાં એની આવી દશા થઇ, તો હવે મારે મારા આત્માનું સ્વકાર્ય સાધવા માટે પ્રયત્ન કરવો જોઇએ. જ્યારે અતિમજબૂત કાયા હતી, ત્યારે મેં કયાં કાર્યો નથી સાધ્યાં ? હવે નિર્બળ થયો છું, ત્યારે આત્મહિત નહિં સાધીશ તો પછી આત્મિક સુખ કેવી રીતે દેખીશ ? જે આગળ સુકૃત-પુણ્ય કર્યું હતું, તે તો ભોગવીને પૂરું કર્યું. હવે નવું પુણ્ય ઉપાર્જન કરીશ. રોગોથી ઘેરાએલો હોવા છતાં પરલોકની સાધના કરીશ. હવે હું ભોગ ભોગવવામાં પણ અસમર્થ છું, બીજાને ભોગવતા દેખીને ઇર્ષ્યા-દુઃખ વહન કરીશ, હવે સુખના માટે પણ તેનો ત્યાગ કરીશ."
. "આ શરીરની પ્રથમ ઉત્પત્તિ અવસ્થા વીર્ય અને રુધિરરૂપ અશુભ પુદ્ગલમય છે. વળી જેમાં ગર્ભની ઉત્પત્તિ થાય છે, તે સ્ત્રીઓની કુક્ષી દુગૂંછનીય છે, વળી દરેક ક્ષણે દુર્ગધવાળા મલ અને રસો વડે કરીને દેહની વૃદ્ધિ થાય છે. વળી તેમાંથી હંમેશાં અશુચિમય રસ ઝર્યા કરે છે, જો કદાચ તેને જળ કે સ્નેહવાળા પદાર્થોથી સંસ્કાર કરીએ, તો પણ શરીર પોતાની મલિન અવસ્થા છોડતું નથી, જીવતા શરીરની આ અવસ્થા છે, તો પછી મૃત્યુ પામ્યા પછી તેની અવસ્થા કેવી થશે?" ત્યારપછી વિચાર કર્યો કે "આવી આ કાયા છે, તો તણખલાથી કલ્પવૃક્ષ જેમ પ્રાપ્ત થાય, કાણી કોડીથી કામધેનુ, પત્થરના ટૂકડાથી ચિંતામણિની જેમ આ નકામી બનેલી કાયાથી ધર્મ-ધનની ખરીદી કરી લઉં."
પછી પોતાની રાજ્યગાદી ઉપર પુત્રને સ્થાપન કરીને અરિહંતનું, સંઘનું ચતુર્વિધ સન્માન કરીને, અખૂટ ચક્રવર્તીની લક્ષ્મીની સમૃદ્ધિનો તણખલા માફક ત્યાગ કરીને શ્રીવિનયંધર આચાર્યની પાસે પ્રવજ્યા અંગીકાર કરી. બંને પ્રકારની અસ્મલિત સ્પષ્ટ શિક્ષાઓ
