________________
૯૦
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ સ્ત્રીરત્નના કેશની અત્યંત સુકોમલ લટ મુનિના ચરણમાં અણધારી લોટવા લાગી-અર્થાત્ કેશનો સ્પર્શ થયો. સંભૂતિ મુનિ તે કેશના સ્પર્શમાત્રથી તેના સ્પર્શના અભિલાષાવાળા થયા. કામદેવ ચામડીના ઝેરવાળો સર્પ એવો છે કે, માત્ર સ્પર્શ કરવાથી મૃત્યુ થાય છે. ચક્રી સાથે સ્ત્રીરત્ન ગયા પછી સંભૂતિ મુનિએ નિયાણું કર્યું કે, “મેં આજ સુધીમાં તપ-સંયમનો વૈભવ મેળવ્યો, તેના પ્રભાવથી મને આવી આવી ભાર્યા મળજો.” કોઈક મૂર્ણ કામધેનુ આપી કૂતરી અગર ચિંતામણિ રત્નથી કાંકરો, કલ્પવૃક્ષના બદલે તૃણ ખરીદ કરે, તેમ આ મુનિએ કિંમતી તપના બદલામાં કાંકરા સરખા વિષય-સુખની અભિલાષા કરી. ચિત્ર મુનિ તેને કહે છે કે, હવે તેં આ પ્રમાણે નિયાણું કરી નાખ્યું, તો હજુ પણ તેનું મિચ્છામિ દુક્કડ આપ અને માર્ગમાં આવી જા.”
દુસ્સહ તપ કરવા વડે કરીને તેં પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય ઉપાર્જન કર્યું છે, તેને તે અત્યારે નિયાણાથી અશુભ-પાપાનુબંધી કરી નાખ્યું. હે વત્સ ! અતિમહાન તપકોટીમાં તું ચડેલો છે. હવે તું મિથ્યાત્વમાં કેમ જાય છે ? બહુમોટા પદથી નીચે પડીશ, તો તું સર્વ અંગનો ભંગ પામીશ. વિષયરૂપી વિષના આવેગ અને પાપનો નાશ કરનાર હોય તો જિનવચનરૂપ અમૃતપાન છે. એ ઘણી પ્રસિદ્ધ હકીકત હોવા છતાં પણ તને નિયાણાનું કારણ થાય છે. આમાં અમે શું કરી શકીએ ?' વારંવાર મોહનું નિવારણ કરવા છતાં પણ તે મુનિ નિયાણાને છોડતા નથી. કામદેવ વૈરીએ તેને તેમાં ઉત્સાહિત કર્યો. કરેલા અનશનો નિર્વાહ કરીને તે બંને બધુ મુનિઓ સૌધર્મ દેવલોકમાં દેવો થયા, ત્યાંથી અવીને ચિત્રદેવતાનો જીવ પુરિમતાલ નગરીમાં શેઠને ત્યાં પુત્રપણે ઉત્પન્ન થયો. તે સંભૂત મુનિનો જીવ ચ્યવીને કાંપિલ્યપુરમાં બ્રહ્મરાજાની ચુલની રાણીના ગર્ભમાં આવ્યો. હાથી, વૃષભાદિક ચૌદ સ્વપ્નોથી સૂચિત અતિશય રૂ૫-કાંતિવાળા પુત્રને પૂર્વદિશા જેમ સૂર્યને તેમ અહિં રાણીએ પુત્રને જન્મ આપ્યો. બ્રહ્મરાજાએ સર્વત્ર મોટો પુત્રજન્મોત્સવ પ્રવર્તાવ્યો, અને સારા મુહૂર્ત પુત્રનું બ્રહ્મદત્ત નામ સ્થાપન કર્યું. શુક્લપક્ષમાં જેમ ચંદ્ર વૃદ્ધિ પામે, તેમ દેહની વૃદ્ધિ પામવા સાથે અતિનિર્મલ કળા-સમુદાયમાં વૃદ્ધિ પામવા સાથે નિરુપમ લાવણ્યવાળો અને નયનને આલ્હાદક થયો. ચાર મુખવાળા ભગવંતના નેત્ર, નાસિકા, વદન સમાન હોય તેમ સદા અર્પિત સદ્ભાવવાળા ચાર મિત્રો બ્રહ્મદત્ત રાજા હતા. વારાણસીના ૧ કટકરાજા, ગજપુરનો ૨ કરેણુદત્ત, કોશલાનો ૩ દીર્ઘરાજા અને ચંપાનો ૪ પુષ્પચૂલરાજા. અને નિર્દોષ રીતે રાજ્યની ચિંતા કરવામાં અગ્રેસર એવો ધનુ નામનો તેને અમાત્ય હતો. તે ત્રિીને ર્ષિતાના ગુણો વરેલા છે જેને એવો વરધનુ નાનો પુત્ર હતો. તે પાંચ રાજાઓ પરસ્પર
અતિસ્નેહવાળા ક્ષણવાર પણ કોઇ કોઇના વિયોગને ન ઇચ્છતા કહેવા લાગ્યા કે, આપણે પાંચેયે દરેકના રાજ્યમાં વારા ફરતી પોતાના પરિવાર સાથે એક એક વર્ષ સાથે રહેવું.
