________________
૮૯
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
ધૂમાડાના ગોટે ગોટા આકાશમાં ફેલાએલા દેખીને નગ૨નેતાઓ ભય પામીને ત્યાં આવ્યા. ચક્રી રાજા પણ એકદમ ત્યાં આવીને પગમાં પડીને વિનંતી કરવા લાગ્યો કે, મહર્ષિઓ પણ કોપ કરે. તો પછી જળ કેમ સળગતું નથી ? “જો કે મુખ્યતાએ મુનિઓના હૃદયમાં કોપ હોતો નથી, કદાચ કોપ થઈ જાય, તો પણ લાંબા કાળ સુધી રહેતો નથી, કદાચ લાંબા કાળ સુધી રહે, તો પણ તેનું ફળ નીવડવા દેતો નથી.” ચક્રીએ વિવિધ પ્રકારના શાંત થવાનાં વચનો કહેવા છતાં તેની અવગણના કરી, એટલે તેને ઉપશાંત કરવા માટે હકીકત જાણીને ઠરેલ પ્રકૃતિવાળા ચિત્રમુનિ ત્યાં આવ્યા. તે કહેવા લાગ્યા કે, તમે કોપ ન કરો, આ નગર તો પછી બળશે, પરંતુ તે પહેલાં તીવ્ર તપકર્મથી ઉપાર્જન કરેલ તારો સુકૃત-પુણ્યરાશિ બળી જશે.
“તપ, વ્રત, નિયમ, બ્રહ્મચર્ય, સંયમરૂપ સમીવૃક્ષનાં નાનાં પત્રોથી ઉપાર્જન કરી એકઠા કરેલા પુણ્યને અતિશય ક્રોધ કરવારૂપ ખાખરાના પડિયા વડે ઉલેચ નહિ.”
જો કે કુશાસ્ત્રરૂપ પવનથી સંધુકાએલો કષાય-અગ્નિ જગતમાં લોકને બાળનાર થાય છે, પરંતુ આશ્ચર્યની વાત છે કે, જિનપ્રવચનરૂપ જળથી સિંચાએલ આત્મા પણ જળી રહેલ છે.' એ વગેરે દેશનારૂપ નીકથી મનની શાન્તિ પમાડીને ચિત્રમુનિ તેને બહારના ઉદ્યાનમાં લઇ ગયા. ત્યાં તેઓ બંનેનો પરસ્પર વાર્તાલાપ થયો કે, હવે આપણે તીવ્ર તપકર્મ કરીને સંલેખના કરી શરીર અને કષાયો પાતળા કરી અનશન સ્વીકારીએ. બીજું આ કાયા માટે આપણે પારકા ઘરે આહાર લેવા ભટકવું પડે છે, તેમાં કોઈકને મત્સર, ઇર્ષ્યા, ક્રોધ થાય તો આપણે દોષિત બનીએ છીએ, તેને અંગે પ્રાયશ્ચિત્તપાત્ર બનીએ છીએ. મુનિને કોપે કરવાનું કારણ ચક્રી તપાસ કરે છે, તો કોઈકે કહ્યું કે, નમુચિ મંત્રીએ એકદમ વારંવાર તેને તિરસ્કાર્યો. (૭૫)
“જેઓ મુનિને જાણતા નથી, જાણતા છતાં જેઓ પૂજા કરતા નથી, અથવા તો જેઓ મુનિઓનું અપમાન કરે છે, તે અનુક્રમે ત્રણે પાપી સમજવા.” (૭૬)
રાજાએ નમુચિ મંત્રીને સર્વ અંગોપાંગે સખત બાંધીને નગરમાં રાજમાર્ગ વિષે ફેરવાવીને પોતાના સમગ્ર અંતઃપુરના પરિવાર સહિત સનત્કુમાર ચક્રી મહામુનિ પાસે આવ્યા. તેમના ચરણમાં પ્રણામ કરીને જકડેલા નમુચિને બતાવ્યો, પરંતુ ક્ષમાવાળા મુનિઓએ તેને છોડાવ્યો. ‘પોતાનાં દુશ્ચરિત્રનાં ફળો આ પાપી ભોગવશે.' એમ કહીને રાજાએ તેને દેશનિકાલ કર્યો. “અધમ મનુષ્યો ઉપકાર કરતા જ નથી. મધ્યમ મનુષ્યો અહિં પ્રત્યપ્રકાર કરીને બદલો વાળે છે, જ્યારે ઉત્તમ આત્માઓ તો અપકાર કરનાર ઉપર પણ ઉપકાર કરે છે.” (૮૦)
તે મુનિઓના ચરણ-કમળ પાસે નજીકમાં જઇ અંતઃપુર પણ પ્રણામ કરે છે, ત્યારે
