________________
૧૦૦
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ કિંમતનો આ હાર મોકલ્યો છે. એમ કહી અર્પણ કરી ચાલ્યો ગયો. કદંડકમાંથી હાર બહાર કાઢ્યો. શરદચંદ્રનાં કિરણોના સમૂહ સરખો ઉજ્જ્વલ કરેલ દિશા સમૂહવાળો આમલા જેવડાં મોટાં અનુપમ નિર્મલ મુક્તાફળોનો તે હાર કુમારને બતાવ્યો. બારીકીથી દેખતાં કુમારે હારના એક પ્રદેશમાં પોતાના નામનો લેખ રહેલો હતો, તે દેખ્યો. વરધનુને પૂછ્યું કે, ‘હે મિત્ર ! આ લેખ કોણે લખી મોકલ્યો હશે ?’ તેણે કહ્યું કે, ‘હે કુમાર ! આ વૃત્તાન્તનો પરમાર્થ કોણ જાણી શકે ? આ પૃથ્વીમંડલમાં તમારા નામ સરખા અનેક માણસો હોય છે. એ પ્રમાણે વાત તોડી નંખાએલ કુમાર એકદમ મૌન બની ગયો.
વરધનુએ તે લેખ ખોલ્યો અને તેમાં લખેલી ગાથા વાંચી ‘અતિતીવ્ર કામદેવના ઉન્માદ કરાવનાર એવા રૂપવાળી હું જો કે સંયોગમાં આવનાર લોકવડે પ્રાર્થના પામું છું, તો પણ આ રત્નવતી આપના તરફ ઘણીજ દઢપણે માણવાવાળી છે.' વરધનુ આ લેખ વાંચી ચિંતાવાળો થયો કે, ‘આ લેખનો ૫૨માર્થ કેવી રીતે ઉકેલવો ?' બીજા દિવસે એક પરિત્રાજિકા આવી. (૮૪) (ચં. ૨૦૦૦).
કુમારના મસ્તક ઉપર અક્ષતો વધાવીને કહેવા લાગી કે - ‘હે કુમાર ! હજાર વર્ષનું આયુષ્ય ભોગવનાર થા.' ત્યારપછી એકાંતમાં વરધનુને લઇ જઇને કંઈક ગુપ્ત મંત્રણા કરી જલ્દી ચાલી ગઈ. ત્યારપછી કુમારે વરધનુને પૂછ્યું કે, ‘પેલી શું કહી ગઈ ?' કંઈક હાસ્ય કરતા વદનવાળો વરધનુ કહેવા લાગ્યો કે, ‘પરિત્રાજિકા પેલા લેખનો પ્રત્યુત્તર માગે છે.’ મેં પૂછ્યું કે, ‘આ લેખ બ્રહ્મદત્તના નામનો જણાય છે, તો કહે કે, આ બ્રહ્મદત્ત કોણ છે ?’ ત્યારે તેણે મને કહ્યું કે, ‘હે સૌમ્ય ! સાંભળ. આ વાત તારે કોઇને ન કહેવી. આ જ નગરમાં રત્નવતી નામની એક શેઠ પુત્રી છે, જે બાલ્યકાળથી મારા પર અતિશય સ્નેહ-વિશ્વાસ રાખનારી છે. તે ત્રણે જગતમાં જય મેળવનાર કામદેવ-ભિલ્લની પોતાના હસ્તની ભલ્લી સરખી યૌવનવય પામી છે. એક દિવસે ડાબી હથેળીમાં મુખકમળ સ્થાપન કરીને ઉદ્વેગ મનવાળી કંઇક ચિંતા કરતી મેં દેખી. એકાંતમાં જઇને મેં સમજાવી કે - ‘હે પુત્રી ! તું આજે ચિંતાસાગરની લહરીમાં તણાતી હોય તેવી કેમ દેખાય છે ?’ તેણે મને કહ્યું, ‘હે ભગવતી માતા ! એવી કોઇ ગુપ્ત હકીકત નથી કે, જે તમારી આગળ ન કહેવાય, માટે એકાગ્ર ચિત્તથી સાંભળ.’
“જે વખતે કૂકડાનું યુદ્ધ ચાલતું હતું અને મોટા ભાઇ બુદ્ધિલની સાથે હું ત્યાં ગઈ હતી, ત્યારે કોઇ કુમાર ત્યાં હતો. ત્યારે મને એમ થયું કે, ‘કામદેવ જાતે જ અહિં આવ્યા છે કે શું ?' આ દાસીએ જાણ્યું કે, ‘આ તો પંચાલ દેશના રાજાનો બ્રહ્મદત્ત નામનો પુત્ર છે.’ ત્યારથી માંડી મારું હૃદય સુઇ જાઉં તો પણ તેને ભૂલી શકતું નથી. જો મને આ પતિ ન મળે
