________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ ગુરુ પાસે ગ્રહણ કરી. સર્વ કર્મથી એકાંત મુક્ત થવાનો જ માત્ર અભિપ્રાય રાખ્યો. ચક્રવર્તીપણાનાં ચૌદ રત્નો, સ્ત્રીરત્ન, નવ નિધાનો, નગરલોકો રાજાઓ વગેરેએ તેની પાછળ પાછળ છ છ મહિના સુધી ભ્રમણ કર્યું, છતાં એક ક્ષણવાર પણ તેના ઉપર નજર ન કરી. છઠના પારણે છઠ્ઠ કરે અને પારણામાં ચણાની કાંજી, બકરીની છાશ માત્ર ગ્રહણ કરે, ફરી પણ છઠ તપ કરી પારણામાં ચણાદિક લે (૧૫૦) આવા પ્રકારનું તપ અને આવા પ્રકારનું પારણું કરતાં લાંબો કાળ પસાર કર્યો. પરંતુ સર્પ દૂધનું પાન કરે અને દુસહ થાય તેમ તેના વ્યાધિઓ વૃદ્ધિ પામવા લાગ્યા અને દુઃખે કરી સહન થઇ શકે તેવા થયા. તીવ્ર તપ કરવાથી તેને આમર્શ ઔષધિ આદિ લબ્ધિઓ ઉત્પન્ન થઇ, તો પણ પોતે તેનાથી વ્યાધિનો પ્રતિકાર કરતા નથી. પોતે સમજે છે કે પૂર્વે કરેલાં દુષ્કર્મ ભોગવ્યા સિવાય તેની મેળે નાશ પામતા નથી, તેથી હંમેશાં તેની વેદના ભોગવે છે; ખંજવાળ, અરુચિ, આંખ અને પેટની તીવ્રવેદના, શ્વાસ, ખાંસી, જ્વર, આદિ વેદના સાતસો વર્ષ સુધી સમભાવથી કર્મનો ક્ષય કરવા માટે સ્વેચ્છાએ ભોગવે છે.
ઈન્દ્ર મહારાજાએ ફરી પણ સનસ્કુમાર મુનિની પ્રશંસા કરી કે, મારા સરખા ઇન્દ્રથી પણ તે ક્ષોભ પામતા નથી. પોતાના ધ્યાનથી ચલાયમાન કરી શકાતા નથી. ત્યારે તે જ દેવો તેના સત્ત્વની પરીક્ષા કરવા માટે ખભાપર ઔષધિના કોથળા રાખી ઉત્તમ વૈદ્યના વેષમાં ત્યાં આવ્યા, એક પર્વતની તળેટીમાં એકાગ્રચિત્તથી કાઉસ્સગ્ન કરતાં સ્થિરપણે ઉભા રહેલા સનસ્કુમાર મહામુનિને તરત દેખ્યા. દુષ્ટ જનોના સંસર્ગનો ત્યાગ કરનાર, શ્રેષ્ઠ સરલ શોક રહિત અભય આપવાના ચિત્તવાળા અડોલ શોભતા હતા. નાસિકાના અગ્રભાગ પર સ્થાપન કરેલ દૃષ્ટિવાળા, કાઉસ્સગ્નમાં હલન-ચલન કર્યા વગર-અડોલ દેહવાળા મોહશત્રુનો વિજયસ્તંભ ઉખેડનાર જાણે ધર્મરાજા હોય તેવા સનસ્કુમાર મુનિની પાસે આવી ઘોષણા કરે છે કે, જ્વર, શૂલ, શ્વાસ, ખાંસી આદિ વ્યાધિઓને ક્ષણવારમાં દૂર કરનાર એવા અમે શબર વૈદ્યો છીએ. (૧૧૦) કાઉસ્સગ્ગ પારીને મુનિ પૂછે છે કે, તમે દ્રવ્ય-ભાવ વ્યાધિ પૈકી કોનો પ્રતિકાર કરી શકો છો ? દ્રવ્યવ્યાધિ તો હું પણ મટાડી શકું છું. એક આંગળી ઉપર થુંક લગાડીને તે આંગળી ઝળહળતા રૂપવાળી તેમને બતાવી અને દેવોને કહ્યું કે, વ્યાધિઓ અને તેના ઉપાયભૂત ઔષધિઓ બંને હું મારા દેહમાં ધારણ કરું છું. માત્ર હું મારા પોતાના દુષ્કતનો પ્રતિકાર કરી ખપાવી શકતો નથી. અજ્ઞાની જીવો માટે આ પાપ ખપાવવાં એ અત્યંત દુષ્કર કાર્ય છે. મને આઠ મહભાવવ્યાધિઓ થએલા છે, વળી તેના ૧૫૮ પેટા ભેદો છે, તેની પ્રક્રિયા ઘોર ક્રિયા આચરીને કરીએ છીએ. હંમેશાં હું ક્રિયાધીન ચિત્ત કરું છું, પરમેષ્ઠિનો જાપ અને લય સુધી એકાગ્ર ચિત્તથી ધ્યાન કરું છું. અણગમતા કડવા-તુરા સ્વાદવાળાં ભોજન કરું છું, ઘી આદિ સ્નેહવાળા પદાર્થોનો ત્યાગ
