________________
૬૨
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ છે, તેથી આત્મા વિવેક પ્રાપ્ત કરીને તેવા પ્રકારનું ધર્માચરણ કરે. જેથી અનુષ્ઠાન આત્માને સુખ કરનારૂં થાય. બીજાને રંજન કરવાથી આત્મા ઠગાય છે. (૨૩) ભાવના શુભાશુભ કારણમાં શું લાભ-નુકશાન થાય છે તે કહે છે. ‘ગં ગં ગાથા-જે જે સમયે આ જીવ શુભ કે અશુભ ભાવથી જેવા પરિણામમાં પ્રવેશ કરે છે, તે જીવ તે તે સમયે ભાવને અનુસાર શુભ કે અશુભ કર્મ બાંધે છે. (૨૪) તેથી કરીને શુભ ભાવ જ કરવો, પરંતુ ગર્વાદિથી દૂષિત ન કરવો. તે કહે છે. વો' ગાથા-અભિમાનાદિ કષાય સહિત જો ધર્મ થઈ શકતો હોય, તો ઠંડી, તાપ, વાયરાથી પરેશાની પામેલા અને વરસ દિવસ સુધી આહાર વગરના રહેલા બાહુબલી તેવા ક્લેશ ન પામત. (૨૫) ૧૫. બાહુબલીની કથા -
ઈન્દ્ર મહારાજાએ દક્ષિણ ભારતમાં શ્રી ઋષભ નામના પ્રથમ રાજા માટે શત્રુરહિત સુવર્ણની અયોધ્યા નામની નગરી બનાવી. સૂર્યકાન્ત અને ચન્દ્રકાન્ત મણિયમ પુતળીઓ રત્નના ગૃહોમાં દિવસે જાણે અગ્નિ, જળ, ઈન્દ્રજાળની જેમ શોભતી હતી. પ્રગટ સુંદર વર્ણવાળા સવર્ણના બનાવેલા સદા દક્ષિણાવર્તવાળાં મકાનો બનાવેલાં હતાં. જેથી ભરત પૃથ્વીરૂપી સ્ત્રીની મધ્ય નાભિ હોય, તેમ તે નગરી શોભતી હતી. સર્વમુનિ અને સર્વ મનુષ્યોમાં વૃષભ સમાન એવા ઋષભ ભગવંતના મોટા પુત્ર ગુણોમાં ચડિયાતા એવા શ્રી ભરત મહારાજા તે નગરીનું, પ્રજાનું લાલન-પાલન કરતા હતા. ઇન્દ્રની પ્રચંડ આજ્ઞા ખંડન કરીને બળાત્કારથી જો તે તેના રાજ્યનું હરણ કરે તો તેના ભુજાબળની ખણની શાંતિ થાય. - ભરત મહારાજા ન્યાયનીતિ પૂર્વક રાજ્ય પાલન કરતા હતા. ત્યારે કોઇક સમયે આ સ્થાન સભામાં ઉતાવળો ઉતાવળો દૂત આવીને વધામણી આપે છે, કે – “હે દેવ ! આજે પુરિમતાલ ઉદ્યાનમાં દેવાધિદેવ ઋષભપ્રભુને લોકાલોક પ્રકાશિત કરનાર કેવલજ્ઞાન પ્રગટ થયું છે. વળી તરત જ બીજા દૂતે આવી વધામણી આપી કે, “હે પ્રભુ! આજે આયુધશાળામાં દશે દિશામાં પ્રકાશના કિરણોથી ઝળહળતું ચક્રરત્ન ઉત્પન્ન થયું છે.” તે સમયે ભરત રાજા વિચારવા લાગ્યા કે, આ બે સાથે મહોત્સવ ઉત્પન્ન થયા, તો હવે મારે બેમાંથી પ્રથમ પૂજા કોની કરવી ? સૂર્યમંડળના પ્રચંડ એકઠા મળેલા પ્રકાશ-કિરણોનો જત્થો જેમ સમગ્ર દિશઓના અંધકારને દૂર કરે છે, તેમ આ ચક્રરત્ન પણ અંધકારને દૂર કરનાર છે. આગળ વધતા કામ-ક્રોધાદિક ભાવશત્રુ-સમુદાયને રોકવામાં અપૂર્વ ગુણયુક્ત અને ત્રણે ભુવનમાં ધર્મચક્રવ્રતીપણાનું કારણ કેવલજ્ઞાન તો ચડિયાતું છે. દ્રવ્યતેજ અને ભાવતેજ સ્વરૂપ ચક્ર અને કેવલજ્ઞાન એક સરખાં હોવા છતાં ભાવતેજ સ્વરૂપ કેવલજ્ઞાનની પૂજા પ્રથમ કરીશ - એમ કહ્યું. અહિ ભરતે પૂજા સમયે ચક્રને સમાન ગયું, તે ખરેખર મોટાઓને પણ વિષય
