________________
પ૦
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ કૌશાંબી નગરીમાં અત્યંત દરિદ્ર શેડુવક નામનો કોઇ કુલપુત્ર હતો. તે કાદી નગરીમાંથી કંટાળીને આવેલો હતો. કૌશાંબીના રાજમાર્ગમાં આમ-તેમ ફરતાં ચંદના સાધ્વીને જતાં જોયાં. કામદેવ વસંત ચંદ્રને પોતાના રૂપથી પરાભવ પમાડતી હોવા છતાં મનોહર વસંતલક્ષ્મી માફક તે શોભતી હતી. ચારે બાજુ જળસમૂહ પ્રસરવાથી આવેલા કલહંસોથી મહોદયવાળી, અતિશય જેમાં મેઘો વ્યાપેલા છે-એવી વર્ષાલક્ષ્મી સરખી હોવા છતાં કાદવ વગરની, બીજા પક્ષે લાંબા હસ્ત યુગલવાળી, સુંદર બુદ્ધિશાળી જ્ઞાનાદિક લક્ષ્મીવાળી, પાપપંક વગરની ચંદના સાધ્વી. શરદલક્ષ્મી અને હેમંતલક્ષ્મીની જેમ શોભતી, અનેક સામંત, મંત્રી, રાજા, શ્રેષ્ઠી, સાર્થવાહ-પુત્રો સાથે તથા પગલે પગલે અનેક સાધ્વીઓથી અનુસરાતી, રાજાઓ અને પ્રધાન લોકો વડે પ્રશંસા કરાતી હતી. ત્યારે કૌતુકમનવાળા શેડુવક દરિદ્ર એક મનુષ્યને પૂછયું કે, આ મસ્તકે કેશ વગરની, પવિત્ર પરિણામવાળી, સરસ્વતીદેવી સરખા શ્વેત વસ્ત્રવાળી કોણ છે ? ત્યારે તેણે પ્રત્યુત્તર આપ્યો કે, દધિવાહન રાજાની પુત્રી અને મહાવીર ભગવંતની પ્રથમ શિષ્યા અને સર્વ સાધ્વીઓનાં સ્વામિનીગુરુણી બનાવ્યાં છે. આ ચંદનબાલા ચંદન માફક શીતળ અને સ્વભાવથી સુગંધવાળાં છે. તેની પાછળ પાછળ ચાલતો તે સુસ્થિત ગુરુની વસતિમાં ગયો. ગુરુને વંદના કરી તેમની સમક્ષ બેઠો. તેમના ગુણો જાણીને આચાર્યે પૂછ્યું કે, “હે વત્સ ! કયા કારણથી તું અમારા પાસે આવ્યો છે ? વિસ્મય, પ્રમોદ વગેરે જે ધર્મનાં કારણો ચંદનાને દેખી થયાં હતાં, તે શેડુવકે જણાવ્યાં. ચંદના સાધ્વી પોતાના ઉપાશ્રયે ગયા પછી તેને સુંદર ભોજન કરાવ્યું. તે વિચારવા લાગ્યો કે - “અહો ! આ લોકો કેવા કરુણાના સમુદ્ર છે કે - આવતાની સાથે પ્રથમ બોલાવનારા છે, ગુણીઓને વિષે પ્રથમ ઉપકાર કરવામાં આદરવાળા છે, અતિદીન દુઃખીઓની કરુણા કરનારા પુરુષરત્નો છે.
"આધિ, વ્યાધિ, ઉપાધિ, વ્યથા, મરણાદિના પ્રચંડ દુઃખથી દીનાનાવાળા, વિષમકષાયાધીન, દુર્બળ જબ્દુઓને સાક્ષાત્ દેખીને પ્રશસ્ત કરુણાના રસવાળી ચિત્તવૃત્તિ જે સત્પરુષોની થાય છે, ભુવનમાં તે પુરુષો કોને નમવા યોગ્ય બનતા નથી ?"
માતંગીના બોડા કંઠા વગરના ઘડા સરખો હું ક્યાં ? અને આ પ્રભુ ક્યાં ? તે આર્યાઓને પણ વંદનીય એવી, મારા દુષ્કૃત પર્વતને ભેદનાર વજ સમાન એવી પ્રવ્રજ્યા ગ્રહણ કરવા તૈયાર થયો છું. તો તે જ ક્ષણે દીક્ષા અને શિક્ષા ગુરુએ તેને આપી. આચાર્ય ભગવંતે આ સાધુને સંયમમાં સ્થિર કરવા માટે ચંદના સાધ્વીના ઉપાશ્રયે બે ગીતાર્થ સાધુ સાથે મોકલ્યો. નવદીક્ષિત સાધુને દૂરથી આવતા દેખ્યા, એટલે ચંદના સાધ્વી ઉભી થઈ, સપરિવાર સન્મુખ ગઈ. ઉપાશ્રયમાં આવ્યા, એટલે આસન આપ્યું. સાધુઓ બેઠા છતાં પોતે ભૂમિપર બેસવા ઇચ્છા કરતી નથી. બે હાથની અંજલિ કરીને સન્મુખ જાનુ ઉપર બેઠેલી
