________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૪૮
એમ ૪ X ૯ = ૩૬ અથવા તો પ્રમાણે –
દેશ-કુલ-જાતિ-રૂપ, સંઘયણ, ધૃતિયુક્ત, નિસ્પૃહ, નિંદા ન કરનાર, માયા વગરનો, ભણેલું બરાબર ક્રમસર યાદ રાખનાર, જેનું વચન દરેક માન્ય રાખે (૧૦૦૦) પરિષ જિતનાર, નિદ્રા જિતનાર, મધ્યસ્થ, દેશ-કાલ-ભાવને જાણનાર, ટૂંકા કાળમાં પ્રતિભા પ્રાપ્ત કરનાર, વિવિધ દેશની ભાષા જાણનાર, પાંચ પ્રકારના આચારયુક્ત, સૂત્ર-અર્થતદુભયની વિધિના જાણકાર, દૃષ્ટાન્ત, હેતુ, કારણ-એમ તર્ક નયશાસ્ત્રમાં નિપુણ, બીજાને તત્ત્વ સમજાવીને બરાબર ગ્રહણ કરાવવામાં કુશળ, સ્વસિદ્ધાંત અને પ૨મતના સિદ્ધાંતના જાણનાર, સંભીર તેજસ્વી, કલ્યાણકર, સૌમ્ય, સેંકડો ગુણયુક્ત, પ્રવચનનો સાર કહેવામાં
અપ્રમત્ત.
કહી ગએલા કેટલાકની ઉપયોગદ્વારથી કંઈક વ્યાખ્યા કહેવાય છે. ૧ આર્યદેશમાં જન્મેલાને સુખે કરીને સમજાવી શકાય છે. ૨ વિશિષ્ટકુલમાં ઉત્પન્ન થએલ હોય તે ચાહે તેટલો ભાર વહન કરે, તોપણ થાકતો નથી. માતાનું કુલ ઉત્તમ હોય તે જાતિવાળો વિનયવાળો થાય છે. ૪ રૂપવાળો હોય, તેનું વચન દરેક આદરપૂર્વક સ્વીકારે છે. ૫ દૃઢ સંહનનવાળો વ્યાખ્યાન, તપ, ક્રિયાદિઅનુષ્ઠાનમાં ખેદ પામતો નથી. ૬ ધૃતિવાળાને કોઈ તેવું સંકટ આવી પડે, તો દીનતા વહેતો નથી. ૭ શ્રોતાઓ પાસેથી વસ્ત્રાદિકની અભિલાષા રાખતો નથી. ૮ બહુબોલનારો કે આત્મપ્રશંસા ક૨ના૨ ન થાય. ૯ શિષ્યો સાથે કપટભાવથી ન વર્તે. ૧૦ સૂત્ર એવાં પરિચિત કર્યાં હોય, જેનો અર્થ ભૂલી ન જાય. ૧૧ જેના વચનનું કોઈ ઉલ્લંઘન ન કરે, ૧૨ પ૨વાદીઓથી ક્ષોભ ન પામે. ૧૩ નિદ્રાને જિતેલી હોવાથી અપ્રમત્તપણે વ્યાખ્યાનાદિ કાર્યોમાં પ્રવૃત્તિ કરે. અતિશય નિષ્કારણ સૂના૨ શિષ્યોને શિખામણ આપનાર હોય. ૧૪ મધ્યસ્થ પક્ષપાતરહિત ગચ્છને સારી રીતે સાચવી શકે છે. ૧૫-૧૬-૧૭ દેશ-કાલ-ભાવને જાણનાર દેશાદિકના ગુણો જાણીને યથાયોગ્ય વિચરે છે અને હૃદયને જિતનારી દેશના આપે છે. ૧૮ ઉત્તમ જાતિ-કુળવાળો ગમે તેવા પ્રશ્નોના ઉત્તર આપવા સમર્થ બની શકે છે. ૧૯ જુદા જુદા દેશમાં જન્મેલા શિષ્યોને ધર્મમાર્ગે જોડવામાં તે સમર્થ બની શકે છે કે, જેણે વિવિધ દેશની ભાષાઓ જાણેલી હોય, ૨૦-૨૪જ્ઞાનાચાર, દર્શનાચાર, ચારિત્રાચાર, તપાચાર, વીર્યાચારરૂપ પાંચ પ્રકારના આચારવાળો હોય, તો તેનું વચન શ્રદ્ધા કરવા લાયક થાય છે. ૨૫-સૂત્ર, અર્થ અને તદુભય જાણનાર ઉત્સર્ગ-અપવાદ સારી રીતે પ્રરુપણા કરી શકે છે. ૨૬-૨૯ ઉદાહરણ, હેતુ, કારણ, તર્કનિપુણ આ સર્વ જાણનાર હોય તેથી સમજી શકાય એવા પદાર્થોના ભાવોને સારી રીતે
