Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Namo tighUsa NamoLu NaM samaNarasa bhagavao mahAvIrasya zivamastu sarvajagataH caturdazapUrvadharazrIbhadrabAhasvAmiviracitA navAMgIvRttisaMzodhakazrIdroNAcAryavRttisahitA zrI oghaniyuktiH ( rUrya pradhvajyAprathamaliva iva vIthI ) | bhAga-1 sUyagaDAMna AcArAMgA piNDaniyuktiH Aghaniyukti preraka 8 pI. candrazekharavijayajI vivecanakAra 8 muni guNahasavijayajI saMzodhaka 8 muni bhavyasuMdaravijayajI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma tigharA moLu NAM samosa bhagavo mahAvIra zivamaratu sarvajagad: caturdazapUrvadharazrIbhadrabAhusvAmiviracita navAMgIvRttisaMzodhakazrIdroNAcAryavRttisahitA ! zrI oghaniyuktiH iyaM pravrajyAprathamadivase eva dIyate / bhAga-1 sUyagagana AcArAMga fuivenayudhita. audhaniyuktiH preraka : pa. candrazekharavijayajI vivecanakAra ke muni guNahaMsavijayajI saMzodhaka : muni bhavyasuMdaravijayajI
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Na tthu ma Na : prakAzaka : kamalaprakAzanaTrasTa jI.pra.saMskRti bhavana, 2777, nizA poLa, jhaverIvADa, rIlipha roDa, amadAvAda-1 phonaH 25355823, 25356033 : lekhaka : siddhAntamahodadhi, saccAritracUDAmaNi, sva. pUjyapAda A. bhagavaMta zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjA sAhebanA vineya pU. paM. zrI candrazekharavijyajInA ziSya munizrI guNahaMsavijyajI : AvRtti : prathama saMskaraNa : nakala : 2000 vi.saM. 2063 tA. 22-7-2007 : TAIpaseTIMga : arihaMta grAphikasa, khADiyA cAra rastA, khADiyA, amadAvAda phonaH 32995980 : mudraka H navaprabhAta prinTIMga presa, ghIkAMTA, amadAvAda. Na maoN stha A f ma ssa [ va vI '' H 2
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa Na saujanya potAnA bhAvi zramaNa-zramaNIo upara upakAra karavA jemaNe ghora upasargo-pariSaho sahana karyA, svayaM utkRSTa AcArapAlana karavA dvArA jeoe ApaNane AcArano aparaMpAra mahimA darzAvyo, dezanAmAM potAnI sADAbAra varSanI sAdhanAnuM varNana karI jemaNe ApaNane e sAdhanA mATe protsAhita karyA, prabhunA nAme nizcayanI ekAMta vAto karanArAone jemaNe potAnA AcArajIvana dvArA ja ThaMDA pADI dIdhA, evA anaMtAnaMta upakArI anekAntavAda pradarzaka SaTkAya saMrakSaka niraticArasaMyamArAdhaka zAsanapati trilokaguru zramaNa bhagavAna mahAvIradeva nA zramaNa-zramaNIo vadhu ne vadhu AcAra saMpanna bane evI zubhabhAvanAthI bhAvita eka zrAvaka ! 3
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa Na pU.pAda paM. pravarazrI candrazekharavijayajI ma.sAhebanA ciMtanothI bharapUra mustihUna mAsika mAsikanA grAhaka banavAthI ApazrIne pUjyazrInA parokSa satsaMgano lAbha maLaze. 72 varSanA anubhavono nicoDa maLaze. . dharma-saMskRti-rASTra rakSAnA upAyo jANavA maLaze. thoDAmAM ghaNu jANavAnuM maLaze. lavAjama bharavAnuM sthaLa : kamala prakAzana TrasTa jI.pra. saMskRti bhavana 2777, nizA poLa, rilIpha roDa, amadAvAda. phonaH 25355823 saMpAdaka : guNavaMta zAha trivArSika lavAjama mAtra rU|. 150/ sahasaMpAdakaH bhadreza zAha trivArSika lavAjama mAtra rUA.150/ pA ssa
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ * F (umaLakAbharyA haiye ame svIkArIe chIe ApanuM snehabharyuM saujanyo vi " pUjyapAda paMnyAsa candrazekharavijayajI ma.sAhebanA nUtana prakAzita thanArA pustakamAM sa ) ApanA zrIsaMghe jJAnakhAtAnI rakama ApI lAbha lIdho te badala khUba khUba dhanyavAda. A | (saujanya MR paramapUjya parama upakArI zrI premabhuvanabhAnu samudAyanA paramapUjya AcArya IT (KS) bhagavaMta zrImad vijaya rAjendrasUrIzvarajI mahArAja sAhebanI zubhapreraNAthI (C) zrI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha che. nA zeTha kalyANajI sobhAgacaMdajI jena peDhI 8 'sTezana-sirohI roDa, piNDavADA-307022. jilo-sirohI (rAjasthAna) SID( ST) = = = * = =
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ namo arihaMtANaM prastAvanA bhavajana ! evA muni vaMdo... zramaNa ! vizvanuM ati viziSTa vyaktittva...! samyagdarzanano e srota che... - prabhuvIra sahita anekAneka jIvone samyagdarzana sAdhunA nimitte thayuM che... samyajJAnanI e gaMgA che... zrutajJAna guru pAsethI ja prApta karavAnuM che, evuM zAstro DaMko vagADIne kahe che... samyaphacAritrano e AdhAra che.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA navakoTi parizuddha - trividha trividhe pApatyAga mAtra sAdhu pAse che... vartamAnakALe bhavyajIvone mATe mAnI lo, e bhavodadhi-jahAja che... saMsArane tarI javAnuM eka mAtra sAdhana che... jemanA vacanonuM zravaNa, mithyAtvanA aMdhakArane ogALI de... ujjavaLa veSanuM darzana, durbhAgyanA udayane dUra haTAvI de. saMyamanI suvAsa, cittane prasannatAthI tarabatara karI de...caraNano sparza... viSaya-kaSAyonA merune kaMpAvI de. evA / benamUna zramaNa bhagavaMtanA benamUna AcAro ! Na kevA adbhUta !... pAvaraphUla ! hAiDrojana bombanI zakti paNa pANI bhare, tenI sAme... AtmA para coMTIne ekameka sa thaI gayelA asaMkhyakALanA, anaMta karmonA DhagaleDhagalAnA phuracephuracA UDADI devAnI tAkAta che, jenAmAM... bha eka IryAsamitinA darzane tAmalI tApasanA mithyAtvano khAtmo karI dIdho. ma ri ma eka nIcI najare gocarI vahoravAnA darzane IlAyacIkumAranA ghAtIkarmono bhukko bolAvI dIdho eka AcArya bhagavaMtanA UMghamAM paDakhuM pramArjavAnA darzane hatyArAonI krUratA khatama karI dIdhI. dareke dareka AcAranI apratima-jabaradasta tAkAta che... ane evA AcAronuM varNana karato graMtha... "ogha niryukti.." vAMcatAM - dila ApharIna pokArI UThe. prabhunI sarvajJatA para zraddhA jaDabesalAka banI jAya... zAstrakAronI sUkSma prajJA mA stha |yi sa va o vI ssa u
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ para mana ovArI jAya... zira jhUkI jAya, e AcAranA pAlaka pUjayonA caraNamAM, evuM tarkazuddha-sUkSmatama nirUpaNa che - sAdhu jIvananA AcAronuM... upakAra mAnIe, zrutakevali bhagavAna bhadrabAhu svAmI mahArAjAno, ke pUrvomAM rahela A khajAnAne ApaNI sAme dharI dIdho... vRttikAra droNAcAryajIno, ke gUDha rahasyone saraLa bhASAmAM kholI dIdhA... chatAMya, Agamika paribhASAthI ajANa, saMskRtamAM apAvaradhA sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone ene samajavAmAM kaThinAI un rahevAnI ja... ane eTale ene saraLa gujarAtI bhASAmAM bhASAMtara rUpe lAvI rahyA che bhASAMtarakAra... dhanyavAda ApavAnuM , mana thAya emanA puruSArthane... zAsana pratyenA avihaDa rAgane... saMyamarakSA mATenI dhagazane... AcArazuddhi mATenI ' jhaMkhanAne... sIdhA-sAdA lAgatAM padArthonI pAchaLa rahelA rahasyo kholavA emaNe ghaNI mahenata karI che... kaThina sthaLone saraLa banAvIne pIrasavA dhIrajapUrvakano puruSArtha Adaryo che... vartamAna kALane anulakSIne yogya samajaNa ApavA noMdho mUkI che... zramaNa-zramaNI bhagavaMtone, prastuta graMthanA vAMcanamAM A bhASAMtara avazya sahAyaka thaze evo vizvAsa che... gItArtha mUrdhanya gacchAdhipatizrI pUjayapAda AcArya bhagavaMta zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA.e ekavAra
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ = " E vi pharamAvela... ogha niryukti graMtha vAMcavAno nathI... padArtho moDhe karavA jevA che... pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrImad vijaya premasurIzvarajI ma.sA.ne A graMthanA padArtho moDhe hatA - AtmasAtu hatA... ghaNI gAthAo paNa gokhelI hatI..." eTale, mArA sahitanA pUjaya mahAtmAo A graMthane mAtra vAMce ja nahIM, enA padArthone AtmasAta kare. saMyamajIvanane nirmaLa kare... adhyavasAyone vizuddha kare... e ja abhilASA... - muni bhavyasuMdaravijayajI F =
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 3 khAsa dhyAnamAM rAkhavA jevuM...] - 1. A graMthavAMcananA adhikArI mAtra sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto che... gRhasthone A graMtha vAMcavAno adhikAra nathI. ane anadhikAra vAMcana jJAnAvaraNIya, mohanIya vi. karmanA baMdhanuM | kAraNa che. tethI gRhasthoe A graMtha vAMcavo nahIM. 2. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtoe paNa mukhyatayA to gItArtha evA gurubhagavaMto pAse ja A graMthanuM adhyayana karavAnuM che. teo ja enA rahasyone samajAvI zake. utsarga-apavAda jaNAvI zake. tenAthI ja jJAnAvaraNano kSayopazama thAya... tenAthI ja mohanIyano paNa kSayopazama thAya... eTale gurunizrAe ja graMtha vAMcavAno prayatna karavo... jemane evA saMyogo prApta nathI thayAM, teo ja gurubhagavaMtonI anujJApUrvaka A bhASAMtaranI sahAya laIne graMtha 75 vAMcI zake che. 3. A graMtha mukhyarUpe utsarga AcAronuM varNana kare che... M = 10 E 1
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ = = vAcaka pUjayoe utsarganA pAlana mATe udyamazIla bane e IcchanIya che. paraMtu e dhyAnamAM rAkhavuM ke, jeTalA utsarga mArgo che teTalA ja apavAdamArgo che. jenuM nirUpaNa viziSTa cheda vigere graMthomAM che. eTale anya mahAtmAo dvArA thaI rahelA ApavAdika AcaraNane anAcAra' mAnavAnI bhUla na karavI. 4. AcArazuddhi e AcAranuM varNana karatAM A graMthanuM lakSya che. ane tethI, tenA para vizeSa bhAra mUkavAmAM Avyo che. paNa tethI, saMghayaNAdinI hInatA vigere kAraNoe ApavAdika mArganuM AcaraNa karanAra pUjayo pratye anAdara, tiraskAra, aruci ke hInatAno bhAva manamAM na Ave tenI vizeSa kALajI levI. tevuM karavAthI to tAmamicchato | mUtahAnika jevo ghATa thaze. cAritranI zuddhi karavA jatAM, samyagdarzana malina thaI jaze.. 5. chelle, graMthakAra, vRttikAranA Azayane vaphAdAra rahIne padArthanA nirUpaNano yathAkSayopazama samyapha prayAsa karyo che... chatAM chadmasthatAdi doSavazAtu bhUla thavAnI zakyatA nakArI zakAtI nathI. bahuzruta gItArtha pUjayo e bhUlonuM samyapha saMmArjana kare evI prArthanA. - muni bhavyasuMdaravijayajI = = = * F =
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ [1] ttha | VIJ ATaluM vAMcyA pachI ja grantha zarU karavo zrI sthAnAMgasUtranI vRttinA racayitA zrImad abhayadevasUrIzvarajIe enI zarUAtamAM ane enA aMtamAM je vAta karI che e pahelA samajI laIe. bha teozrI prAraMbhamAM lakhe che ke, "gaNadharabhagavaMtoe zrIzAsana .upakAra karavA mATe sthAnAMga nAmanuM Agama racyuM. e Agama moTA nidhAna = bhaMDAra jevuM che. emAM puSkaLa ratno bharelA che, paNa e baMdha che. enI TIkA na hovAthI enA padArtho 7 - samajAtA nathI. mArI pUrvanA mahApuruSo jJAnAdisaMpanna hovA chatAM paNa emaNe game te kAraNasara A nidhAnane ughADyuM nathI. ma jema devAdhiSThita nidhAnane ughADavA jatA e devono kopa thavAno bhaya rahe ema A gUDha AgamanA padArtho spaSTa karavAmAM maiM kaMIka khoTI prarUpaNA thaI javAno bhaya rahe e svAbhAvika che. Ama chatAM huM dhRSThatA dhAraNa karIne, mArI yogyatAno vicAra karyA vinA ja sva-para upara upakAra karavA mATe A AgamanI vRtti racI rahyo chuM. enA padArtho kholavAmAM meM (1) prAcIna nipuNapuruSonA vacanono sahAro lIdho che, (2) kaMIka mArI matithI ciMtana karIne padArtho kholyA che, (3) koIka padArtho vartamAnanA vidvAnone pUchI pUchIne lakhyA che. | T jema jugA2nA vyasanavALo mANasa pelA devAdhiSThita baMdha nidhAnane ughADavAnuM sAhasa kare, kemake ene jugAra ramavA mATe dhana joIe che ane eTale devaprakopAdi jokhamone paNa uThAve che. enI jema huM A sthAnAMgasUtra rUpI nidhAnane kholIne gi va 92
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ emAMthI padArtha ratno meLavavAnuM, bIjAone ApavAnuM sAhasa karuM chuM. - oghaniryukti grantha kharekhara eka baMdha nidhAna ja che, niryuktigAthAo - bhASya gAthAo ane mahAna vRttikAra zrI droNAcAryanI vRtti... A badhAnA padArtho samajavA, enuM rahasya pakaDavuM e atizaya kaparuM che. A grantha upara koIe paNa Aja sudhI bhASAMtara karyuM nathI. A granthano prathama vAra abhyAsa karyo tyAre to ghaNA badhA padArtho samajAyA ja na hatA. "AvA AvA AcAro zA mATe ? e vakhatanA sAdhuo kevI rIte jIvatA haze ?" vagere vagere samajAtuM nahi. paNa jema jema vadhu ne vadhu abhyAsa thato gayo, tema tema A granthanA padArtho vadhu ne vadhu spaSTa thavA lAgyA. navAMgIvRttikAranI mAphaka A oghaniryuktinuM bhASAMtara karavAmAM traNa vastuno sahAro levo paDyo. (1) bIjA granthonA mahApuruSonA vacanone AdhAre A granthamAM darzAvelA padArtho spaSTa thatA gayA. (2) AgaLa-pAchaLano vicAra karavA dvArA, ciMtana - parizIlana vagere dvArA paNa te te padArtho vadhu ne vadhu spaSTa thatA gayA. | (3) vartamAnanA aneka vidvAnone pUchavA dvArA paNa padArthono bodha spaSTa thato gayo. pUjayapAda siddhAntadivAkara gacchAdhipati AcAryadevazrI jayaghoSasUrIzvarajI ma.sAhebe keTalAka gUDha padArtho samajAvavA dvArA khUba ja upakAra karyo che. zAsananA aneka kAryomAM vyastatA hovAthI saMpUrNa bhASAMtara tapAsI ApavuM teozrI mATe zakya na bane e svAbhAvika che.. paNa tema chatAM je je padArtho bilakula samajAtA na hatA ane teozrIne pUchAvyA, te te padArthomAM teoe khUba ja suMdara spaSTa de! zAstrAnusArI samAdhAno darzAvyA. zAstrIyapadArtho uparanuM temanuM apratima prabhutva joI haiyAmAM harSa uchaLavA lAgyo.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ "nizcayanayathI prathamaporisI jANavAnI paddhati, bhInA hAthanA sAta vibhAga kalpIne te te bhAgo sukAya tyAre anya bhIno bhAga paNa acitta... e padArtha...vagere mahattvanA padArtho teozrI taraphathI ja saMprApta thayA. jemAM mane pUrve to leza | vii paNa samajaNa paDI na hatI. e uparAMta pUjayapAda A.kulacandrasUrIzvarajI ma. sAhebe, pU.pAda paMnyAsa ajitazekhara ma. sAhebe paNa te te praznonA samAdhAno ApavA dvArA khUba ja upakAra karyo che. A AkhuM ya bhASAMtara akSarazaH tapAsI ApanAra, saMzodhana karanAra vidvAna munirAja bhavyasuMdara vijayajI ma.sAhebano | (pU.pAda zAsanaprabhAvaka AcAryadeva zrI ratnasuMdarasUrIzvarajI ma.sAhebanA ziSyaratnano) A kAryamAM siMhaphALo che. ATalA vizALa AgamagranthanuM bhASAMtara karavAmAM chabasthatAdi doSonA kAraNe bhUlo thavAnI zakyatA rahe ja, e jo koI akSarazaH | tapAsI na Ape, to e chapAvavuM zakya na bane. paNa A munirAje sUkSmadRSTithI tapAsI ApI khUba upakAra karyo che. emaNe ' [ paNa bhASAMtaramAM jyAM jyAM kSatio hatI, te mane jaNAvI e kSatio dUra karavAmAM madada karI che. keTalAka padArtho evA paNa che ke je mArA kSayopazama pramANe mane judI rIte samajAyA ane anya vidvAnone e padArtho A judI rIte lAgyA. e aMge spaSTa nirNaya na thavAthI, baMne padArtho te te sthAne athavA, matAMtara vagere rUpe lakhelA che. ( atiguDha padArthothI bharelA eka mahAna AgamagranthanuM bhASAMtara e eka sAhasa to che ja. chatAM e sAhasa kheDyuM che. ) vI kemake vRttikAra maharSie lakhyuM che ke "A oghaniryukti dIkSAnA prathama divase ja saMyamIne bhaNAvavAnI zarU karI devI." paNa
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ enA padArtho guDha hovAthI saMyamIo mATe eno abhyAsa moTAbhAge kaparo banyo hato. pariNAme sAdhujIvananA AcAronI samajaNa maLatI na hatI, pariNAme AcArapAlana, saMyamamastI....mAM UNapa paNa anubhavAtI hatI. jo AnuM vyavasthita bhASAMtara karAya, to enA AdhAre anekAneka saMyamIo zarUAtamAM ja eno abhyAsa karI zake. e sAdhvAcArone jANIne jIvanamAM apanAvI zake. AcArasaMpanna banI, pariNatisaMpanna paNa banI zake. jo bhASAMtarasahita A grantha taiyAra na karavAmAM Ave to seMkaDo-hajAro saMyamIo potAnA mULabhUta AcArothI ajANa ja rahe, pariNAme AcAranuM pAlana paNa na karI zake to AcAronA pAlana vinA pariNatine zI rIte sAdhI zake ? >> eTale vartamAnasaMyamIone najara sAme rAkhIne, eka mAtra emanA pratyenA sAdharmika vAtsalyathI prerAIne A sAhasa karyuM che. kadAca koIkane A bhASAMtarathI lAbha thAya ke na thAya paNa mane to A zubha bhAvathI, jinAjJAnuM parizIlana karavAthI puSkaLa karmakSaya prApta thavAno ja che. khuda navAMgIvRttikAra maharSie zrIsthAnAMgavRttimAM aMte kahyuM che ke - mArI A vRttimAM bhUlo hovAnI saMbhAvanA che ja. kemake, (1) mArI pAse suMdara saMpradAyathI akSata AvelA padArtho nathI. (2) samyaka ciMtanano abhAva che. (3) meM kaMI badhA ja svazAstrono ane badhA parazAstrono abhyAsa karyo nathI. (4) je sva-parazAstro vAMcyA che, e badhAnA padArtho yAda rAM nathI. keTalAka padArtho bhUlAI paNa gayA hoya. (5) vAcanAo = pAThAMtaro aneka che. (6) A Agamo je pustakomAM lakhAyelA che, emAM azuddhio paNa che. (7) sUtro svayaM atigaMbhIra che. eTale eno artha samajavo agharo che. (8) te 15
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ te padArthomAM matabhedo che. A 8 kAraNosara mArI vRttimAM bhUlo saMbhavavAnI, suvivekIone huM prArthanA karuM chuM ke mArA lakhANamAM je padArtha tamane zAstrAnusArI lAge, e ja grahaNa karajo. meM lakhelo je padArtha zAstrAnusArI na lAge e grahaNa nahi karatA. A mArA lakhANamAM je bhUlo hoya te dUra karIne kRpAlu mahApuruSo mane saMsAra kAraNabhUta evI khoTIprarUpaNAnA pApathI vbacAvajo , paNa mArAthI kaMI khoTuM lakhAyuM hoya to paNa mane kSamA karazo, kemake meM A je kaMIpaNa lakhyuM che, e "saMyamIone | upakArI thaze" evA ekamAtra zubhabhAvathI lakheluM che. "meM lakhelA padArtho sAcA ja che." evo mAro koI ja Agraha nathI. mA "mArI bhUlo hoI ja zake che" evuM huM spaSTa mAnuM chuM. paNa eTaluM kharuM ke koIpaNa padArthane jhaTajhaTa khoTo kahevAnI utAvaLa na karazo. madhyasthabuddhithI barAbara vicArIne paNa nirNaya karajo, kemake mAruM A lakhANa zrI droNAcArya vagere buddhimAna puruSoe mAnya rAkheluM che. - e mahApuruSe potAnI vRtti mATe A je kaMI kahyuM, A bhASAMtara mATe mAre paNa akSarazaH e ja kahevAnuM che. AvA gItArthamUrdhanya mahApuruSa paNa jo nikhAlasatApUrvaka potAnI bhUlo hovAnI saMbhAvanA svIkAratA hoya, to mArA jevAnI to zI visAta ? e nakkI che ke A bhASAMtaramAM je kaMIpaNa lakhela che, emAM kyAMya kadAgraha nathI. gItArtha mahApuruSo e bhUlo kADhIne - mArA upara upakAra kare evI namra prArthanA che. ane e bhUlo tarapha dhyAna dore evI namra vinaMti che
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArI pAse koI evo vizeSa bodha nathI, chatAM A bhASAMtara lakhavAmAM ane emAM kSatio na rahe e mATe banatI mahenata karI che. e badhAnI pAchaLa ekamAtra bhAva svahitano ane vartamAna saMyamIonA hitano ja che. eTale AmAM bhUlo dekhAya to avazya gItArtha mahApuruSo e tarapha dhyAna dore. eka khAsa sUcanaH upadezamAlAmAM kahyuM che ke, "vartamAnamAM ghaNA badhA pAsaFA vagere zithilo hovAnA. e badhAne ; joIne je AtmArthI madhyastha nathI banato. "A to AvA che, A to tevA che." vagere rUpe enI niMdA-TIkA kare che. e e AtmArthI Atmahita gumAvI bese che, potAnI jAtane kAgaDo banAve che." saMvignasAdhukulakamAM kahyuM che ke, "vartamAna kALamAM saMyamamAM zithilonI niMdA paNa na karavI ke sabhAnI madhyamAM anumodanA paNa na karavI. teone samajAvavAno, AcAramArge vALavAno prayatna karavo, paNa jo emane samajAvIe to e | gusse bharAtA hoya to mauna rahevuM." A zAstravacano ema kahe che ke "bIjAo AvA che, bIjAo tevA che..." vagere vicAro, zabdoccAro ke svahitanI hAni karanArA che. eTale prastuta granthamAM je je suMdara AcAro batAvyA che, e eTalA mATe nahi ke A AcAro jANIne ApaNe bIjAonI niMdA karatA thaIe ke, "juo, zAstramAM to A AcAra lakhyo che, A badhA to A AcAra pALatA ja nathI, zithila che." e badhuM ja AcAravarNana eTalA mATe che ke ApaNe ApaNI jAta mATe e vicAratA thaIe ke "bIjAnI paMcAta mAre nathI
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ ca karavI. huM svayaM A AcAra pALuM chuM ke nahi? jo nA? to mArI bhUla che. mAre zakti phoravIne AcArapAlana karavuM joIe." hA ! jyAM jayAM e AcAronuM sakhata maMDana ane khoTA AcAronuM khaMDana kareluM che e mAtra e AcAra pALavA mATe ApaNo utsAha vadhe e mATe che, nahi ke e AcAra na pALanArAo upara dveSa pragaTAvavA mATe ! jema "zubhabhAvo vinAnI kriyA e tuccha che." e zabdo kriyA pratye dhikkAra janmAvavA mATe nathI, paNa mAtra ne mAtra zubhabhAva lAvavA pratye utsAha prayatna vadhe e mATe che. ema ahIM paNa e spaSTa samajI rAkhavuM ke te te AcAronA maMDanamAM - viparIta AcAronA khaMDanamAM eka v mAtra Azaya A ja che ke e maMDana-khaMDananA vAMcanathI ApaNo e AcAro pALavAno, viparIta AcAro chAMDavAno utsAha vadhe. , * jeo AvA utsargamArganA AcAro jANIne e AcAro nahi pALanArAo pratye durbhAva-tiraskAravALA bane che, teo | e zithilo karatA paNa vadhu nukasAna pAme to emAM jarAya Azcarya nathI. khoTA AcAravALAne sadAcArI banAvavA mATe enA uparanI upakAra buddhithI bahArathI Thapako hajI apAya, kaDaka vacano hajI kadAca bolI zakAya paNa aMtara to e vakhate krodha3 tiraskAra-aruci-dhikkArabhAvathI rahita joIe ja. paristhitine anusAra te te kALanA gItArtha mahApuruSo AcAramaryAdAomAM paNa ucita pheraphAro karatA hoya che. eTale mA, A granthamAM jaNAvelI AcAramaryAdA karatA vartamAnamAM koI jUdI AcAramaryAdA dekhAya to emAM vyAmoha na karavo. judI dekhAtI AcAramaryAdA to bahu gItArthoe mAnya rAkhelI hoya to vartamAnamAM e ja vadhu hitakArI jANavI ane e ja pramANe pravRtti AdaravI. jUnI AcAramaryAdA jANI bahugItArthamAnya navI AcAramaryAdAno lopa virodha karavo e tadana anucita che. ka - 's A B
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 5 = F agatyanI sucanA : pratamAM je je saMskRta paMktionI nIce lITI che, ane 1,2. naMbara ApelA che. te te saMskRta paMktio upara vistRta vivecana oghaniryukti sAroddhAra nAmathI pratAkAre chapAyela che. eTale je saMyamIo te te paMkti upara vizeSathI jANakArI IcchatA hoya teoe oghaniryukti sArodvAra pratanuM vAMcana karavuM. pU.pAda mAnavijayajI ma. dvArA saMzodhita-prakAzita pratanA AdhAre ja A prata chApI che. teozrIe traNa hastalikhita A prato ane eka mudritaprata ema cAra pratanA AdhAre A saMzodhana karIne ghaniryukti chapAvelI che. eTale e prata vadhu zuddha lAgavAthI eno ja mukhyatve upayoga karyo che. eTale anya pratomAM pAThAMtaro hovAnI saMbhAvanA che. evI ghaNI jagyAe | pAThAMtaro che. ame enI noMdha AmAM lIdhI nathI, e dhyAnamAM levuM. anya pratomAM gAthAnaMbara paNa badalAyelA che. | oghaniryuktigAthA naMbara ane oghaniryukti bhASya gAthA naMbara be judA che. e khAsa upayogamAM rAkhavuM. anaMtopakArI bhavodadhitAraka pUjyapAda gurudeva paM.pravara zrI candrazekharavijayajI ma.sAhebanI preraNA ane AziSanA ( pratApe ja A kArya zakya banyuM che. aMte paramapavitra paramezvaranI AjJA viruddha kaMIpaNa lakhAyuM hoya to trividha-trividhae kSamApanA cAhuM chuM. - guNahaMsavijaya || navasArI AdinAtha jainasaMgha prathama jeTha suda-3, vi.saM. 2063 * G * = = ra - - ka = 9
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ ucca saMskAra sAthe ucca zikSaNanA sopAna sara kravAnA lakSane varelA tipovanamAM bhaNatA bALako) atithione namonamaH kare che. ....roja navakArazI kre che. ....roja navA stavananA rAga zikhe che. ..roja aSTaprakArI jinapUjA kre che. ....nepyuTara zikhe che...ATe zikhe che.. ...roja rAtribhojanano tyAga kre che. TIMga zikhe che. yogAsana zikhe che." ..roja guruvaMdana kre che. saMgItaLA zikhe che....nRtyakaLA zikhe che.... ..roja navI navI vArtAo sAMbhaLe che. ...lalItakaLA zikhe che...citrakaLA zikhe che.... ....roja kumArapALa rAjAnI Arati utAre che. ...vandravaLA zikhe che...abhinayakaLA zikhe che... ....navI navI vaMdanAo gAya che. ...aMgrejImAM ApatA paNa zikhe che.... - mAtApitAnA sevaka bane che. prabhunA bhakta bane che. garIbonA belI bane che. prANIonA mitra bane che. zaktimAna banavA sAthe guNavAna bane che. ma 20
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha niryukti // 1 // Namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa // aham // siddhAntamahodadhi-saccAritracUDAmaNi-karmasAhityanipuNamatitrizatamunigaNAdhipati-pUjyapAda zrI premasUrIzvarebhyo namaH caturdazapUrvadharazrutakevalizrImadbhadrabAhusvAmibhiru ddhRtA akhaNDapANDityayutazrIdroNAcAryakRtavivRtiyutA zrI ogha niyuktiH oghaniryukti o.ni. : Namo arahaMtANaM, namo siddhANaM, Namo AyariyANaM, Namo uvajjhAyANaM Namo loe savvasAhUNaM / eso paMca namukkAro, savvapAvappaNAsaNo, maMgalANaM ca savvesiM, paDhamaM havai maMgalaM // 1 //
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ E zrI odha-tyu vRtti : arhadbhyastribhuvanarAjapUjitebhyaH, siddhebhyaH sitaghanakarmabandhanebhyaH / AcAryazrutadhara-sarvasaMyatebhyaH, a niryukti siddhyarthI satatamahaM namaskaromi // 1 // prakrAnto'yamAvazyakAnuyogaH, tatra ca sAmAyikAdhyayanamanuvartate, tasya ca catvAryanayogadvArANi bhavanti mahApurasyeva, tadyathA-upakramo nikSepo'nugamo naya iti, eteSAM cAdhyayanAdau upanyAse itthaM // 2 // ca kramopanyAse prayojanamabhihitam, tatropakramanikSepAvuktau, adhunA'nugamAvasaraH, sa ca dvedhA-niryuktyanugamaH sUtrAnugamazca, tatra niryuktyanugamastredhA-nikSepodghAtasUtrasparziniyuktyanugamabhedAt, tatra nikSepaniyuktyanugamo'nugato vakSyamANazca, upodghAtaniryuktyanugamastvAbhyAM dvAbhyAM dvAragAthAbhyAmanugantavyaH-'uddese niddese ya' ityAdi / asya ca dvAragAthAdvayasya samudAyArtho'bhihitaH, adhunA'vayavArtho'nuvartate, tatrApi kAladvArAvayavArthaH, tatpratipAdanArthaM cedaM pratidvAragAthAsUtramupanyastam-'davve addha ahAuya uvakkama' ityAdi, asyApi samudAyArtho vyAkhyAtaH, sAmpratamavayavArthaH, | tatrApyupakramakAlAbhidhAnArthamidaM gAthAsUtramAha-'duvihovakkamakAlo sAmAyArI ahAuyaM ceva / sAmAyArI tivihA ohe o dasahA payavibhAge // 1 // " candra, H traNe bhuvananA rAjAo (evA indra vagere) vaDe pUjAyelA arihaMtone, karmonA gADha baMdhanone bALI cUkelA siddha bhagavaMtone, AcAryone, zratadharone ane sarvasAdhuone siddhinI IcchAvALo huM satata namaskAra karuM chuM. AvazyakasUtranuM vyAkhyAna zarU karAyeluM ja che. emAM sAmAyika nAmanuM adhyayana cAlI rahyuM che. moTA nagaranA jema F to vI // 2 // 0
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ mo zrI ogha- tya niryukti || 3 || Na bha dA ssa ma cAra dvAro hoya tema A adhyayananA paNa cAra anuyogadvAro (vyAkhyAnadvAro) che. te A pramANe (1) upakrama (2) nikSepa (3) anugama (4) naya. adhyayananI zarUAtamAM A cAra dvArono upanyAsa karavA pAchaLa zuM prayojana che ? ane paheluM dvAra upakrama, bIjuM nikSepa...... ema A cA dvArono A ja kramathI upanyAsa karavA pAchaLa zuM prayojana che ? e paNa (AvazyakamAM) kahI dIdhuM che. 'ma te cAra dvAromAM ya upakrama ane nikSepa dvAra kahevAI gayA che. atyAre anugamadvArano avasara che. te be prakAre che : niryukti-anugama ane sUtrAnugama. temAM niryukti anugama traNa prakAre che : (1) nikSepaniryukti (2) upodghAtaniyukti (3) sUtrasparzika niryukti. emAM nikSepaniryukita-anugama kahevAI gayo che (anyadvAramAM samAveza pAmelo che.) ane AgaLa kahevAze paNa kharo. upodghAtaniyukti anugama A be dvArA gAmrAo vaDe jANavo. uddeza-nirdeza...vagere. A be ya dvAra gAthAno samudAyArtha (eka eka zabdano vyutpatti-artha vagere nahi, paNa e sivAya eno sArabhUta artha=sArAMza) kahevAI gayo che. ma bha o || 3 ||
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- niryukti | 4 || have to avayavArtha anuvarte che. emAM paNa kAladvArano avasara che. tenuM pratipAdana karavA mATe A kAladvAranA peTA kAronuM varNana karatuM sUtra paNa batAvI dIdhuM che. dravyakAla, addhAkAla, yathAyuSyakALa, upakramakALa...vagere. A gAthAno paNa samudAyArtha kahevAI gayo che. have avayavArtha kahevAno che. temAM paNa upakramakALanuM nirUpaNa karavA mATe A gAthAsUtra kahyuM ke " be prakArano upakrama kALa che : (1) sAmAcArI (2) yathAyuSka, sAmAcArI traNa prakAranI che. (1) ogha sAmAcArI (2) dazavidha sAmAcArI (3) A padavibhAga sAmAcArI. (AlocanA-prAyazcittAdi saMbaMdhI sAmAcArI) - (e gAthAsUtrano ja artha have khole che.) vRtti : tatropakrama iti kaH zabdArthaH ? upakramaNaM upakramaH, upazabdaH sAmIpye 'kramu pAdavikSepe' upeti sAmIpyena kramaNaM upakramaH-dUrasthasya samIpApAdanamityarthaH, tatropakrama dvidhA-sAmAcAryupakramakAlaH yathAyuSkopakramakAlazca, tatra sAmAcAryupakramakAlastrividhaH-oghasAmAcAryupakramakAlaH dazadhAsAmAcAryupakramakAlaH padavibhAgasAmAcAryupakramakAlazca, tatraughasAmAcArI-oghaniyuktiH, dazadhAsAmAcArI 'icchAmicche 'tyAdi, padavibhAgasAmAcArI klpvyvhaarau|| candra. temAM 'upakrama' e je pada che. teno artha zuM? e vicAravAnuM che. 35 zabda najIka evA arthamAM che ane meM dhAtu paga mUkavA = cAlavuM... evA arthamAM che. arthAt "dUra rahelI vastune najIka lAvavI e upakrama' ema upakramazabdano artha thAya. a | 4 |
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha- niryukti emAM upakramakALa be prakArano che. sAmAcArI upakramakAla ane yathAyuSkopakramakAla. temAM sAmAcArI-upakramakALa traNa prakArano che. (1) ogha sAmAcArI upakramakALa (2) dazavidhacakravAlasAmAcArI-upakramakALa (3) padavibhAgasAmAcArIupakramakALa. emAM oghasAmAcArI eTale ja oghaniryukti. dazavidhasAmAcArI eTale IcchA-micchA-tathAkAra-Avasyahi vagere. pada vibhAga sAmAcArI eTale bRhatkalpasUtra ane vyavahArasUtra (chedagrantho che.) vRtti : tatraughasAmAcArI padavibhAgasAmAcArI ca navamapUrvAntarvati yat tRtIyaM sAmAcArIvastvasti tatrApi viMzatitamAt (ogha )prAbhRtAt sAdhvanugrahArthaM bhadrabAhusvAminA nirmUDhA, dazadhAsAmAcArI punaruttarAdhyayanebhyo niyUMDhA 'chAmi che tyA , candra.: emAM navamApUrvanI aMdara trIjI sAmAcArIvastu che, temAM ya je vIsamuM prAbhRta che; sAdhuo upara upakAra karavA mATe zrI bhadrabAhusvAmIe e vIsamA prAbhRtamAMthI ogha ane padavibhAgasAmAcArI uddhata karIne oghaniryukti ane padavibhAgasAmAcArInI (bRhakalpa + vyavahArasUtranI) racanA karI che. IcchA-micchA vi...dazavidha sAmAcArI vaLI uttarAdhyayanamAMthI nirmUDha karAyela che. (uddhata karIne racAyela che.) = 'je || 5 | k E
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ya niryukti ' || do vRtti : tatraitadupakramaNaM-'viMzativarSaparyAyasya dRSTivAdo dIyate nArataH, iyaM tu prathamadivasa eva dIyate, prabhUtadivasalabhyA satI svalpadivasalabhyA kRtetyarthaH, candra, : prazna : A badhuM to barAbara, paNa ene upakramakAla kema kahevAya che ? uttara H temAM upakramaNa A che ke vIsa varSanA dIkSA paryAyavALAne ja dRSTivAda=bAramuM aMga (ke jemAM caudapUrve AvelA che) apAya che enA pahelA dRSTivAda apAto nathI. eTale A rIte jovA jaIe to oghasAmAcArI vagere paNa pUrvanI aMdaranA hovAthI e paNa cheka vIsamAM varSe ja prApta thAya jayAre emAMthI nirmUDha karAyela A oghaniryukti to dIkSAnA pahelA divase ja apAya che. arthAt 20 varSe prApta thanArI oghasAmAcArI khUba ja ochA divase prApta thanArI bhadrabAhusvAmI vaDe karAI. Ama | kALanI apekSAe A sAmAcArI najIka lavAI hovAthI e upakramakAla kahevAya. (dUra rahelA kALane najIka lavAyo. eTale ke dUranA kALamAM maLanArI vastu najIkanA kALamAM meLavI zakAya evI karAI... A upakramakAla thayo.) vRtti : evaM padavibhAgasAmAcArI dazadhAsAmAcAryapIti / candra, : jema oghasAmAcArImAM upakramakAlanI vicAraNA karI. ema padavibhAga sAmAcArI ane dazavidha sAmAcArI
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-stha niryukti || 7 || stha aMge paNa samajI levuM. (padavibhAgasAmAcArI paNa pUrvanI aMdaranI hovAthI cheka 20mAM varSe ja meLavI zakAya. jyAre e uSkRta karavAne kAraNe have e pAMcamA varSe. . .paNa meLavI zakAya. ema davidhasamAcArI paNa uttarAdhyayana bhaNIe tyAre prApta thAya. jyAre ene temAMthI uddhRta karI Avazyaka niryuktimAM guMthI levAmAM AvI. eTale Avazyaka bhaNatI vakhate ja e meLavI zakAya. Ama e be yamAM upakramakALa ghaTI zake.) ma vRtti : tatraughasAmAcArI tAvadabhidhIyate, asyAzca mahArthatvAt kathaJcicchAstrAntaratvA-ccAdAvevAcAryoM maGgalArthaM sma saMbandhAditrayapratipAdanArthaM ca gAthAdvayamAha candra. : A traNa sAmAcArI che, emAM hamaNA to oghasAmAcArI kahevAya che. AvazyakAnuyoganA bhAgarUpa A oniryukti che. eTale AvazyakanI zarUAtamAM karAyela maMgaLathI ja tenuM maMgaLa thaI gayuM che... chatAM A oniryukti moTA arthovALI che ane mATe ja A odhaniryuktinI zarUAtamAM ja AcAryazrI maMgalane mATe ane saMbaMdha-prayojana-abhidheya rUpa traNa vastunuM pratipAdana karavAne mATe be gAthAo kahe che. o.ni. : arahaMte vaMdittA caudasapuvvI taheva dasavI / ekkArasaMgasuttatthadhArae savvasAhU ya // 1 // |Dj sa H ma O sma *ni. 1-2 o ma || 7 ||
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Na zrI sodha- tthu niryukti || 2 || sa s ssa bha ga o mya oheNa u nijjuttiM vucchaM caraNakaraNANuogAo / appakkharaM mahatthaM aNuggahatthaM suvihiyANaM // 2 // juyalaM / candra. : oghaniryukti gAthA-1 : arihaMtone, caudapUrvIone, dazapUrvIone, agyAra aMganA sUtra tathA arthane dhAraNa karanArAone tathA sarvasAdhuone namaskAra karIne oghaniryukti gAthA-2 : suvihita=susAdhuonA upakArane mATe caraNakaraNAnuyogamAMthI alpa-akSa2vALI+moTA arthAvALI niryuktine oghathI kahIza. vRtti : atrA( para: ) - kimarthaM zAstrArambhe maGgalaM kriyate ? iti ucyate, vighnavinAyakopazamanArthaM, tathA coktam 'zreyAMsi bahuvighnAni bhavanti... ' ityAdi / zreyobhUtA ceyamato maGgalaM kartavyaM, 'tacca nAmAdibhedena caturdhA, tatra nAmasthApane sujJAne, dravyamaGgalaM dadhyAdi, taccAnaikAntikamanAtyantikaM ca, bhAvamaGgalamarhadAdinamaskAraH, taccaikAntikamAtyantikaM ca / yandra : ziSya : zA mATe zAstranA AraMbhamAM maMgala rAya che ? guru : vighnonA samUhane zAMta karavA mATe zAstrAraMbhamAM maMgala karAya che. kahyuM ja che ke 'kalyANakArI kAryo ghaNAbadhA Na A ni. 1-2 o ma hA || 2 ||
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ - " | 9 | F G E F zrI ogha-ca viknovALA hoya che...." vagere... niryukti T have A oghaniryukti paNa kalyANabhUta ja che eTale temAM ya ghaNA vipno hovAnI saMbhAvanA che. mATe eno upazama karavA maMgala karavuM jarUrI che. na te maMgala nAma, sthApanA, dravya ane bhAva ema cAra prakAre che. temAM nAma ane sthApanA to sugama=spaSTa che. dahIM vagere dravyamaMgala che, A dravyamaMgala anaikAntika che (eTale ke | koIkane e maMgalarUpa bane to koIkane na bane. badhAne maMgalarUpa bane ja evo ekAnta nahi. jemake gharapravezamAM pUrNaghaTa, maMgala, paNa cora ane kheDUtane pUrNaghaTa amaMgala bane. cora ane kheDUtane khAlI ghaTa maMgala bane. paNa e ja khAlI ghaTa ja gharapravezamAM maMgala na bane.) ane anAtyantika che (eTale ke A maMgala bAda bIjA moTA amaMgala thAya to A dravyamaMgalo | haNAI jAya, niSphaLa bane.) arihaMtAdione namaskAra bhAvamaMgala che te ekAntika che (e badhAne maMgalarUpa bane. bhAva maMgala koIkane maMgala ane koIkane amaMgala... ema na bane.) ane Atmattika che (A maMgala bIjA koI amaMgalothI nAza na pAme.) vRtti : tadanena saMbandhenAyAtasyAsya vyAkhyA kriyate-sA ca lakSaNAnvitA nAlakSaNeti / lakSaNaM ca saMhitAdi, saMhitA parva jaiva' tyAra .. S: A che SiAda 19T ni. 1-2. ; F | 9o
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ = " P * ka F = # = 1-2 zrI ogha - candra. H Ama granthanI zarUAtamAM bhAvamaMgala karavuM jarUrI che ane mATe ja A bhAvamaMgalarUpa A be gAthAsUtro racAyA , niryukti, che. Ama A saMbaMdhathI Avela A be gAthAsUtranI vyAkhyA have karAya che. mA te vyAkhyA lakSaNathI yukta hovI joIe. paNa lakSaNa vinAnI game tevI nahi ane vyAkhyAnuM lakSaNa saMhitA vagere che. | 10. - (1) saMhitA (2) pada (3) padArtha (4) padavigraha (samAsa) (5) cAlanA (prazna) (6) pratyavasthAna (samAdhAna) A ja rIte me kramazaH vyAkhyAna karavAnuM hoya. vRtti : tatrAskhalitapadoccAraNaM saMhitA, sA ceyam-"arahaMte vaMdittA" ityaadikaa| adhunA padAni pratanyante-arhato vanditvA caturdazapUrviNaH tathaiva dazapUrviNaH ekAdazAGgasUtrArthadhArakAn sarvasAdhUMzca / etAvanti padAnyAdyagAthAsUtre, | dvitIyagAthAsUtrapadAnyucyante-oghena tu niyuktiM vakSye caraNakaraNAnuyogAt alpAkSarAM mahA* anugrahArthaM suvihitAnAm, etAvanti padAni / adhunA padArtha:-'arahaMte' ityAdi, azokAdyaSTamahAprAtihAryAdirUpAM pUjAmarhantItyarhantaH tAn arhtH| va vaMvittA' kRti 'vari vinatulyo: ' stutvelyartha, candra. : (1) temAM koIpaNa jAtanI skUlanA vinA sUtrano uccAra karavo e saMhitA kahevAya. dA.ta. "arahaMte vaMhitA' A gAthAsUtro bolIe to e saMhitA kahevAya. '. 10 (2) pada : have pado batAvAya che - mardato vanduitva...sarvasAdhUca pahelA gAthAsUtramAM ATalA pado che. = = = * = = " = = = - R |
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odhaniryukti 11. have bIjA gAthAsUtranA pado kahevAya che. mona.....vihitAnA - (3) padArthaH azokavRkSa vagere ATha moTA pratihAryo vagere svarUpa pUjAne mATe jeo yogya hoya che. ahIM (va) va . dhAtu abhivAdana ane stuti ema be arthamAM vaparAya che. eTale arihaMtone vaMdana karIne.... e pramANe artha thAya. vRtti : samAnakartRkayoH pUrvakAle ktvApratyayo bhavatIti vanditvA, kim ? - 'oghaniyuktiM vakSye' iti dvitIyagAthAkriyayA saha yogaH / candra. ahIM vatviA e prayogamAM tvA pratyaya zA mATe lagADyo che ? ni. 1-2 gura : je be kriyAno kartA eka ja hoya. evI be kriyAomAM je kriyA sau prathama thayelI hoya, tene tyAM pratyaya bha| lagADavAmAM Ave che. ahIM vaMdana ane vacce = kathana e be kriyAo che. e beyanA kartA niyuktikAra pote ja che. eTale pUrvakALamAM thayelI vaMdanakriyAne darzAvavA mATe tyAM tyAM pratyaya lAge. eTale ahIM vandritva e pramANe rUpa thAya. ziSya : arihaMtane vaMdana karIne tame zuM karazo ? guru : "oghaniryuktine kahIza' A zabdo bIjA gAthA sUtramAM che. vanduitvAno anvaya enI sAthe karavo. TUMkamAM | arihaMtone vAMdIne oghaniryukti kahIza.' ema anvaya thaze. vI . 11 ||
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ E F = = = E zrI ogha-ya vRtti : kimarhata eva vanditvA ? netyAha - 'caturdazapUrviNazca' caturdaza pUrvANi vidyante yeSAM te niryukti caturdazapUrviNastAMzca, vanditveti sarvatra kriyA mIlanIyA, kiM tAneva ? netyAha - 'tathaiva dazapUrviNazca' 'tathe 'ti Agamoktena prakAreNa 'eva'iti kramaniyamapratipAdanArthaH, anenaiva krameNa dazapUrviNa iti, daza pUrvANi vidyante yeSAM te | 12 || dazapUrviNaH / na kevalaM tAneva, 'ekAdazAGgasUtrArthadhArakAn' ekAdaza ca tAnyaGgAni ca ekAdazAGgAni ekAdazAGgAnAM sa sUtrArthoM ekAdazAGgasUtrArthau tau dhArayanti ye tAn ekAdazAGgasUtrArthadhArakAn / 'sarvasAdhUMzca' iti sarvaM sAdhayantIti sarvasAdhavaH, athavA sarve ca te sAdhavazca sarvasAdhavaH tAn sarvasAdhUMzca vanditvA, T ni. 1-2 candra. ziSya H zuM mAtra arihaMtone ja vAMdIne oghaniryukti kahezo ? guru : nA, arihaMto uparAMta caudapUrvadharone paNa vaMdana karIne oghaniryukti kahIza. jenI pAse cauda pUrvo hoya te 3 caudapUrvI kahevAya. ahIM vantivI e kriyA badhe ja joDavI. (arihaMtone vaMdIne, caudapUrvIne vaMdIne.. vagere.) ziSya : zuM arihaMta uparAMta mAtra caudapUrvIne ja vaMdana karazo ? guruH nA, e uparAMta dazapUrvIone paNa vAMdIzuM. gAthAmAM je tarthava (tadeva) zabda che. temAM tathA eTale AgamamAM hA kahelA prakAra vaDe. ane iva zabda e kramano niyama batAvavA mATe che. arthAt arihaMta-caudapUrva-dasapUrvI... A ja krama dA 1 2 || vaDe namaskAra karIne oghaniryukti kahIza. = = =
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ = zrI oi-thA niryukti emAM jenI pAse dazapUrvo hoya te dazapUrvI kahevAya. mAtra teone ja nahi, e uparAMta agyAra aMgonA sUtra ane arthane dhAraNa karanArAo tathA sarvasAdhuone paNa vAMdIza. te badhAne vaMdana karIne "sarvane (ratnatrayIne) sAthe te sarva sAdhuo" athavA to "badhA ja sAdhuo" A pramANe artha karavo. 'b | 13 ll E F E ni. 1-2 vRtti : cazabdaH samuccaye, athavA'nuktasamuccaye, yacca samuccitaM ttprtipaadyissyaamH| padavigrahastu yAni samAsabhAJji padAni teSAM samAsaH pratipAditaH / | candra.: gAthAmAM je zabda che, te arihaMta-caudapUrvI-dazapUrvI vagereno samuccaya=samUha darzAvavA mATe che. athavA s| " to ema samajavuM ke zabda e gAthAmAM na kahevAyelA koIka bahAranA ja padArthane ahIM grahaNa karavA mATe vaparAyelo che. ene anuktasamuccaya kahevAya. | ziSya : e vaDe ahIM nahi kahevAyelo kayo padArtha samuccaya karAyelo che ? guru : e ame AgaLa kahezuM. A rIte pahelA gAthAsUtrano padArtha kahyo. | 13 ||
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sodha-tyu niryukti - // 14 // (4) pahavi: ||thaasuutrmaa sabhAsavANA ho hoya, teno samAsa cho Apako menu nAma pavis. (Er.d. sarve ca te sAdhavazca iti sarvasAdhavaH, tAn....) bhane meM sabhe batAvI 4 saya che. vRtti : adhunA cAlanAyA avasaraH, sA pratipAdyate, evaM vyAkhyAte satyAha para:-sarvamevedaM gAthAsUtraM na ghaTate, katham? iha 'oghaniyuktiM vakSye' iti pratijJA, sA ca prathamameva namaskArasUtre pratipAditA (na saMpAditA) yaduta namaskAro'pi saMkSepeNaivAbhidhAtavyaH, na cAsau saMkSepeNa pratipAditaH, api tu vistareNa, atrAhannamaskAra eva kevala: saMkSepanamaskAro bhavati, sa eva kartavyo na caturdazapUrvadharAdinamaskAraH / atha kriyate, evaM tarhi ekai( ka)kasyA vyaktenamaskAraH kartavyaH, kiM dazapUrvyAdinamaskAreNeti, caturdazapUrvinamaskAreNaiva zeSANAM namaskAro bhaviSyatIti / atha bhedena kriyate, evaM tarhi trayodazapUrvadharAdInAmekaikapUrvahAnyA tAvatkarttavyo yAvatpUrvaikadezadharANAmiti, yandra. : (5) yAsanA : 4ve yAsanAno avasara che. te A pramANe - uparanI badhI vyAkhyAo thaI gayA bAda koIka pUrvapakSa kahe che ke ? A AkhuM ya gAthAsUtra asaMgata che. enuM kAraNa e che ke ahIM tamArI pratijJA A che ke "oghaniryuktine kahIza' emAM gha=saMkSepa. have tamAre to saMkSepathI ja niyukti vI // 14 // karavAnI pratijJA che ane e tame pahelA ja sUtramAM namaskArasUtramAM e pratijJA na pALI. tamAre namaskAra paNa saMkSepathI ja 1-2 - tha
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI. zrI ogha ca kahevA kahevo joIe. paNa tame e saMkSepathI to kahelo ja nathI. niyukti kharekhara to ekamAtra arihaMtanamaskAra ja saMkSepanamaskAra kahevAya ane eTale e ja karavo joIe. caudapUrvadharAdine namaskAra karavo na joIe. kemake emAM vistAra thaI jAya che ane tethI saMkSepathI ja niyukti kahevAnI tamArI pratijJA paLAtI 15 TIT Ama chatAM jo tamAre saMkSepane bAju para mUkI vistArathI ja namaskAra karavo hoya to ya eka mAtra caudapUrvI rUpI , vyaktine ja namaskAra karavo joIe. dazapUrvI vagerene namaskAra karavAnI jarUra zI che? caudapUrvIne namaskAra karavA dvArA ja bIjAone paNa namaskAra thaI jaze. (pratomAM sthA: pATha che, paNa sthA: ke cAra pramANe artha saMgata thAya che, Tni . 1-2 eTale e mujaba artha lIdho che. chatAM bahuzruto je kahe te pramANa.) ' Ama chatAM ya jo tame caudapUrvI-dazapUrvI vagere badhAne judA-judo namaskAra karavAnA ja ho, to pachI vaccenA 13) A pUrvadhara, 12 pUrvadhara vagerene zA mATe choDI dIdhA? eka eka pUrva ghaTADatA ghaTADatA 13-12-11-10....chelle 1 pUrvadharo E ane ekapUrvanA dezane dhAraNa karanArAone paNa judo namaskAra karo ne ? vRtti : atrocyate, yaditthaM codyaM kriyate tadavijJAyaiva paramArthaM, katham ?, yaduktaM tAvat saMkSepagrantho'yaM tadatra namaskAro'pi saMkSepeNa kartavya iti / atra tAvatpratividhIyate-yenaiva saMkSepagrantho'yaM tenaiva lakSaNenetthaM namaskAraH kRtaH, | 15
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ + 5 F E 1-2 zrI ogha-yu tathAhi-sAmAnyenArhatAM namaskAro'bhihitaH na vizeSeNa ekaikasya tIrthakarasya, tathAhi tathA) bhgvtaamupkaarniryukti T katvAnnamaskAraH kriyate, candra.: (6) pratyavasthAna (samAdhAna) : A rIte tamArA vaDe je prazna (Apatti) ubho karAya che, te paramArtha jANyA // 1da * vinA ja karAya che. te prazna : kema ? AvuM zA mATe kaho cho ? samAdhAna : sAMbhaLo. tame pahelA to ema kahyuM ne ? ke - "A grantha saMkSepagrantha che, eTale A granthamAM namaskAra | paNa saMkSepathI ja karavo joIe. tame to lAMbo namaskAra karyo che.... - tenuM samAdhAna e che ke bhAI ! je kAraNathI A grantha saMkSepagrantha che, te kAraNathI ja to A pramANe namaskAra karAyo che. arthAt A saMkSepa namaskAra ja che. te A pramANe - ahIM sAmAnyathI ja arihaMtone namaskAra karAyelo che. paraMtu RSabha, ajita, saMbhava... vagere ekaeka tIrthakarone vizeSathI namaskAra nathI karyo. vaLI arihaMta bhagavaMto to upakArI che eTale emane to namaskAra karavo ja paDe. e vinA na cAle. (tathAda pAThane badale tathA pATha pramANe artha lIdho che.) vRtti : ye'pyamI caturdazapUrvadharAste'pyupakArakA eva, kathamiti cet, arthadvAreNa tIrthakarA upakArakAH, sUtratastu = = = = 'ka = = = i* = 16 II
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha ca caturdazapUrvatharI nAtha:, yata 34m -"pratye mAsa rahA sutta jayaMti UdarA nivaUTK' rUDhi, gata 35%ArAta niryukti rUti | 17IT candra. : prazna : bhale, paNa caudapUrvI vagerene namaskAra karavAnI zI jarUra ? samAdhAna : juo. arihaMtonI jema A je caudapUrvIo che, te paNa upakArI ja che. prazna : e vaLI kevI rIte ? samAdhAna : tIrthakaro artha kahevA dvArA upakArI che. to caudapUrvI gaNadharo sUtraracanA karavA dvArA upakArI che. zAstramAM kahyuM ja che ke, "arihaMto arthane bole che, ane gaNadharo hoMziyArIpUrvaka sUtrane guMthe che." AthI caudapUrvIo paNa upakArI | che. eTale emane namaskAra karavo jarUrI che. vRtti : athavA dvidhopakAra:-vyavahitopakAro'nantaropakArazca / tatra bhagavanto'rhantaH vyavahitopakArakatvena vyavasthitAH, caturdazapUrvadharAstvasyAcAryasyAnantaropakArakatvena, tena caturdazapUrvadharanamaskAraH kRtaH, sarvAzcaturdazapUrvadharavyaktaya AgRhItA anena namaskAreNeti / candra. : athavA bIjI vAta va . 17,
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ $ $ = zrI odha-yu niryukti 'b ? | 18 # # ja = ka R = ni. 1-2 upakAra be prakAre hoya che. (1) vyavahita=paraMparAe (2) avyavahita=sAkSAta. temAM arihaMta bhagavaMto paraMparAe upakAraka tarIke vyavasthita che. jayAre caudapUrvIo to A bhadrabAhasvAmInA anantara upakAraka tarIke vyavasthita che. (bhadrabAhusvAmI prabhu vIrathI sAtamI pATe che. eTale prabhu emanAM sAkSAt upakArI nathI. jayAre Arya yazobhadrasUri=caudapUrvadhara emanA guru che, sAkSAta upakAraka che.) AthI ja teoe caudapUrvIne namaskAra karyo che. A namaskAra vaDe badhA caudapUrvIone grahaNa karI lIdhA che. (paNa badhAnA judA judA nAma nathI lIdhA, A ja saMkSepa kahevAya.) vRtti : yaccoktam-caturdazapUrvinamaskAreNaiva zeSANAM dazapUAdInAM namaskAro bhaviSyati kiM dazapUrvyAdinamaskAreNeti ? atha bhedena kriyate evaM tarhi trayodazapUrvadharAdInAmekaikapUrvahAnyA tAvatkarttavyo yAvatpUrvaikadezadharANAmiti, etadapyasAdhu, katham ?, yato dazapUrvadharA api zAsanasyopakArakA upAgAdInAM saMgrahaNyuparacanena hetunA, candra.: have tame je e vAta karelI ke " caudapUrvIne namaskAra karavA dvArA ja bAkInA dazapUrvI vagerene namaskAra thaI ja jaze. to pachI dazapUrvI vagerene namaskAra karavAnI jarUra zI? ane jo judo judo namaskAra karavo ja hoya, to eka-eka parvanI hAni vaDe namaskAra karavo joIe. cheka chelle pUrvanA ekadezane dhAraNa karanArAone namaskAra thAya. - = * * =. * * F - = k thI 18 ''
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odhaniryukti || 19 || e paNa tamArI vAta khoTI=asaMgata che. kemake dazapUrvIo paNa upAMgo vagerenI saMgrahaNI karavA dvArA zAsananA upakArI che. eTale upakArI hovAthI emane paNa namaskAra karavA jarUrI che. vRtti : athavA'syAmavasarpiNyAM caturdazapUrvyanantaraM dazapUrvadharA eva saMjAtA na trayodazapUrvadharA dvAdazapUrvarA ekAdazapUrvadharA vetyasyArthasya pratipAdanArtha caturdazapUrvadharAnantaraM dazapUrvinamaskAro'bhihitaH, vRtti : athavA'nyat prayojanam - arthatastIrthakarapraNItaM sUtrato gaNadharopanibaddhaM caturdazapUrvadharopanibaddhaM ca dazapUrvadharopanibaddhaM ca pratyekabuddhopanibaddhaM ca pramANabhUtaM sUtraM bhavatItyasyArthasya pratipAdanArthaM dazapUrvinamaskAraH kRtaH, tathA coktam-"arhatproktaM gaNadharadRbdhaM pratyekabuddhadRbdhaM ca / sthaviragrathitaM ca tathA pramANabhUtaM tridhA sUtram // 1 // " iti, mo candra. H athavA to emane namaskAra karavA pAchaLanuM trIjuM paNa prayojana hoI zake che. te A pramANe - arthathI tIrthaMkaro vaDe praNIta ane sUtranI apekSAe (1) gaNadhara vaDe banAvAyela (2) caudapUrvI vaDe banAvAyela, (3) dazapUrvI vaDe ma stha | Dj UT sma candra. H athavA to emane svataMtra namaskAra karavAnuM bIjuM kAraNa e che ke 'A avasarpiNImAM caudapUrvanI pachI tarata ja dazapUrvI ja thayA che. paNa terapUrvI, bArapUrvI ke agyArapUrvI thayA nathI.' A padArthanuM pratipAdana karavA mATe caudapUrvI meM bAda tarata dazapUrvIne namaskAra kahevAyo. ma A ma bha 11 o ma hA ni. 1-2 . || 19 //
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti || 20 || ur sa ma Ur banAvAyela, (4) pratyeka buddha vaDe banAvAyela sUtra pramANabhUta hoya che' A arthanuM pratipAdana karavA mATe dazapUrvIne namaskAra karAyelo che. | | zAstramAM kahyuM che ke arihaMta kathita pramANabhUta sUtra traNa prakAre che. (1) gaNadhara racita (2) pratyeka buddha racita (3) sthaviraracita (caudapUrvI-dazapUrvIthI racita). vRtti : athavA'nyatprayojanam - caturdazapUrviNo dazapUrviNazca niyamenaiva samyagdRSTaya iti pradarzanArthaM tannamaskAraH / candra. H athavA dazapUrvIone namaskAra karavAnuM cothuM kAraNa A paNa hoI zake ke - 'caudapUrvIo ane dazapUrvIo avazya samyaktvI hoya' e batAvavA mATe temane namaskAra karyo. sa candra. H athavA to A badhA prayojano bAju para rAkho. tame je kahyuM hatuM ne ? ke - jo caudapUrvI-dazapUrvIne namaskAra karavA hoya, vistAra ja karavo hoya to pachI eka-eka pUrva ghaTADatA-ghaTADatA cheka ekapUrvI...sudhI badhAne namaskAra karo. ji bha va vRtti : athavA yaduktaM 'trayodazapUrvadharAdInAmekaikahAnyA tAvannamaskAro vAcyo yAvattadekadezadharANAM ' iti, saiva hAniritthamuktA yaduta prabhUtahAnyA hAnirvAcyA, sA ca tryantare pratipAditA bhavati, ataH pUrvatrayamullaGghya dazapUrviNAM o grahaNam, evaM navAdiSvapi yojyam, ma ni. 1-2 || 20 ||
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha- hyu niryukti Di || 21 || Yin bha mA ar A rIte hAni karo. to tamArI e vAta barAbara ja che, kemake tame je hAninI vAta karo cho, e ja hAni A pramANe kahevAyelI che ke vadhAre hAni vaDe ja hAni batAvavI joIe. (nAnI nAnI hAni vaDe hAni batAvavI nakAmI che. dA.ta. 1 abaja rUpiyAmAMthI 1 paiso-be paisAnI hAninI noMdha na hoya. paNa hajAra-lAkha rUpiyAnI hAninI noMdha hoya.) ema nava pUrva vagere choDIne sIdhA agyAra aMgadhArI lIdhA che, temAMya A ja vAta joDI devI ke moTI hAni batAvavA 7 mATe vaccenAnuM grahaNa karela nathI. sma to e prabhUtahAni to eka-be nA AMtarAmAM na thAya. paNa traNanuM AMtaruM paDe to thAya. ahIM caudathI dasa vacce traNanuM AMtaruM che. eTale e prabhUtahAni ghaTe che. AthI traNapUrvane oLaMgIne dazapUrvIonuM grahaNa karela che. vRtti: evaM vyAkhyAte satyAha paraH - guNAdhikasya vandanaM kartavyaM, na tvavamasya, yata uktam - "guNAhie vaMdaNayaM " bhadrabAhusvAminazcaturdazapUrvadharatvAt dazapUrvadharAdInAM ca nyUnatvAttatkiM teSAM namaskAramasau karoti ? iti, atrocyate, guNAdhikA eva te, avyavacchittiguNAdhikyAt, ato na doSa iti / candra. : A rIte vyAkhyAna karAyuM eTale have pUrvapakSa kahe che ke - ApaNA karatA je vadhu guNavAna hoya tene vaMdana karavuM joIe. paNa ApaNA karatA je guNathI hIna (avama) hoya temane vaMdana na karAya. kemake zAstramAM kahyuM che ke 'guNAdhikane A DI FFI 1] va o ni. 1-2 va // 21 //
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ya vize vaMdana karavuM.' niryukti have bhadrabAhusvAmI caudapUrvI hovAthI ane dazapUrvIo to emanA karatA nyunatraguNahIna hovAthI A caudapUrvI zI nI rIte teone namaskAra karI zake ? " 22 .. AnuM samAdhAna e che ke dazapUrvIo jinapravacana vagerenI avyavacchitti karanArA che. (caudapUrvIe karelI grantharacanA >> vagerene dazapUrvIo AgaLa dhapAve che. paraMparA calAve che, vyavaccheda-nAza thavA detA nathI. Azaya e che ke kAlaprabhAve buddhi : ja Adi maMda thavAthI sAdhuo vaDe agrAhya banatA zAstrone grAhya banAvavA samasta zAstronuM cAra anuyogomAM vibhAgIkaraNa / Fii karavAnA kAraNe ane dezanAlabdhinA kAraNe aneka bhavyajIvone viratinA mArge AgaLa dhapAvIne zAsanane khaMDita thatuM ni. 1-2 aTakAvavAno guNa dazapUrvadharAdimAM adhika hoya che. jo dazapUrvIo A kAma na kare to 14 pUrvIonA grantho bhaNavA agharA paNa v paDavAthI kramazaH viccheda pAme. buddhi vagere ghaTatA jAya che e mukhya kAraNa che. A guNa teomAM caudapUrvI karatA vadhu hovAthI paNa 3 te apekSAe teo guNAdhika ja che. AthI ahIM emane vaMdana karavAmAM koI doSa nathI. vRtti : evaM vyAkhyAte satyAha para:-ekAdazAGgasUtrArthadhArakANAM kimarthaM kriyate ? iti, ucyate, iha caraNakaraNAtmikA oghaniyuktiH, ekAdazAGgasUtrArthadhAriNazca caraNakaraNavanta eva, ekadazAGgAnAM caraNakaraNAnuyogatvAt, upayogitvenAMzena teSAM namaskAra iti / vI 22 II
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ < niryukti _ * * * * zrI ogha candra.: AvuM vyAkhyAna karAyuM eTale pUrvapakSa kahe ke " agyAra aMgenA sUtra-arthane dhAranArAone zA mATe namaskAra karAya che ? - me tenuM samAdhAna e che ke ahIM oghaniryukti caraNa-karaNAtmaka che. ane agyAra aMganA sUtrArthadhArako caraNa-karaNavALA ka ja hoya che. kemake agyAra aMgo caraNakaraNAnuyogarUpa ja che. eTale te bhaNanArAo cAritravAna banI ja jAya. eTale A A dRSTie teomAM caraNakaraNavattA rUpI je A granthane upayogI aMza che, tene laIne teone namaskAra karAyo che. sa vRtti : sAdhUnAM kimarthamiti cet, te tu caraNakaraNaniSpAdakAH, tadarthaM cAyaM sarva eva prayAsa iti / ni. 1-2 candra.: praznaH paNa sAdhuone zA mATe namaskAra karyo ? samAdhAna : teo to caraNa-karaNanA niSpAdaka=pAlaka che ane caraNakaraNanA niSpAdana mATe ja to A badho ja prayatna ( che. eTale emane ya namaskAra karAyo che. A rIte pahelA gAthAsUtranuM eka prakAre vyAkhyAna pUrNa thayuM. vRtti : athavA'nyathA vyAkhyAyate idaM gAthAsUtram-anena gAthAsUtreNa paJcanamaskAraH pratipAdyate, na ca a pajhanamAra yutaro cofsta namajjAra rUto madravAdisvAminA sa va ta rUti, vacam ? "arahaMta vaMhitA' vI . 23 * *
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 Y" P * F = = zrI ogha-ca ityanenArhannamaskAraH, 'coddasapuvvI taheva dasapuvvI ekkArasaMgasuttatthadhArae' ityanenAcAryopAdhyAyanamaskAraH, yataH sUtrapradA niryukti upAdhyAyA arthapradA AcAryA iti / 24 candra.: athavA to bIjI rIte paNa A gAthAsUtranuM vyAkhyAna karAya che. te A pramANe - A gAthAsUtra vaDe paMcaparameSThine namaskAra pratipAdana karAya che. ane paMcanamaskAra karatA vadhu nAno bIjo koI namaskAra nathI. eTale A saMkSepa namaskAra ja kahevAya. ane mATe ja bhadrabAhu svAmI vaDe te paMcanamaskAra ja karAyelo che. prazna : AmAM paMcaparameSTine namaskAra che ja kyAM ? samAdhAna : juo. 'harahaMta vaMdrittA' pada vaDe arihaMtane namaskAra karAyo'vasaMpUthvI...dhAraNa' enA vaDe AcArya ane .. 'upAdhyAyane namaskAra karAyo. kemake upAdhyAyo sUtradAtA che, AcAryo arthadAtA che ane ahIM caudapUrva-dasapUrva-agyAra aMganA sUtra-arthanA dhAraka... lakhela che ane A badhA sUtradAtA ane arthadAtA bane ja che. - vRtti : evaM vyAkhyAte satyAha-evaM tarhi 'arthasUtradhArakAn' ityeva vaktavyam, AcAryopAdhyAyapadayorevameva krameNa vyavasthitatvAt, tatkathametat ? iti, atrocyate, 'nAvazyamAcAryopAdhyAyaibhinnairbhavitavyam, api tu kvacidasAveva sUtraM ziSyebhyaH prayacchatyasAveva cArthamataH 'sUtrArthadhArakAn' ityevamupanyastam / 1-2 = = . 24
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-cA niryukti || 25 .. ca,: jo Avo artha karavAno hoya to "sutva dhAraNa' zabdane badale "asthasuraMdhAraNa' ema zabda lakhavo joIe. kemake pahelA AcAryapada che, pachI upAdhyAyapada che. A be pado e kramathI ja rahelA che. "sutthadhAraNa lakho to emAM sUtrazabda pahelA hovAthI upAdhyAyapadano ullekha ja pahelo thAya. je krama pramANe ucita nathI. to pachI A sUtra zI rIte ghaTe ? samAdhAna : juo, bhAI ! AcArya ane upAdhyAya avazya judI judI ja vyakti hoya tevo koI niyama nathI. paraMtu kyAMka A AcArya ja ziSyone sUtra Ape ane e ja artha Ape. eTale A darzAvavA mATe ja ahIM sUtrArthadhArAnuM ema upanyAsa karela che. Tni. 1-2 vRtti : 'sarvasAdhUMzca' ityanena tu sAdhunamaskAraH pratipAditaH / sarvazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate, tato'yamartho bhavatisarvAnahataH, evaM caturdazapUrvadharAdInAmapi mIlanIyaM, cazabdAtsiddhanamaskAraH / candra.: "sarvasAdhUza' A zabda vaDe sAdhuone namaskAra kahevAyo. ahIM "sarva zabda badhA sAthe joDavo. tethI A pramANe artha thAya ke "badhA arihaMtone, badhA caudapUrvIne....vagere. tathA prathama gAthAsUtramAM je zabda che, tenA dvArA siddhone namaskAra kahevAyelo che. (ame AgaLa kaheluM ke zabda va 25. = ka E es
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca anuktasamuccayamAM che. e anuktapadArtha A ja che ke tenAthI siddhone ya namaskAra laI levAno.) niryukti vRtti : evaM vyAkhyAte satyAha-kimarthaM siddhanamaskAraH pazcAdabhidhIyate ?, apitvarhannamaskArAnantaraM vAcya iti, // 26IT - atrocyate, yAni hyahaMdAdIni padAni teSAM sarveSAmeva siddhAH phalabhUtAH, ataH phalapratipAdanArthaM pazcAdupanyAsa iti / - candra. prazna : siddhanamaskAra cheka chelle kema kahevAya che? kharekhara to arihaMtane namaskAra pachI tarata ja siddha namaskAra kahevo joIe. I samAdhAna : arihaMta vagere je cAra pado che. siddho e cAreya padonA phalabhUta che. AthI phalanuM pratipAdana karavA mATe IT ni. 1-2 | emane chelle namaskAra kahevAyo. vRtti : athavA'rhannamaskAreNaiva siddhanamaskAro'pyabhihitaH, kAraNe kAryopacAramaGgIkRtya, siddhatvasya kAraNabhUtatvAdarhatAmityalaM prasaGgeneti // 1 // candra, : athavA to "gha' zabdathI siddhanamaskAra na levo. paNa ema samajavuM ke arihaMtane namaskAra vaDe ja siddhane namaskAra paNa kahevAI ja gayo, kemake arihaMto kAraNa che, siddho kArya che. eTale kAraNamAM kAryano upacAra karIne arihaMtone a | 26 || karAyelo namaskAra siddhone karAyelA namaskAra rUpa kahI zakAya che.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ + R niryukti 2 * F = = zrI ogha-ya ahIM have vadhu carcA vaDe saryuM. (pahelA gAthA sUtranuM vyAkhyAna pUrNa thayuM.) 27 vRtti : adhunA kRtamaGgalaH san saMbandhAbhidheyaprayojanatrayapradarzanArthaM dvitIyaM gAthAsUtramAha-'oheNa u' iti oghaH saMkSepaH samAsaH sAmAnyamityeko'rthaH, tena oghena niyuktiM vakSye iti yogH| tadanena gAthAkhaNDakena saMbandhaH pratipAditaH kriyA''nantaryalakSaNaH, tathA ca vyAsakriyAyAH samAsakriyA anantarabhUtA vartate, ataH kriyA''nantaryalakSaNa: sambandhaH / candra. : have maMgala karI cUkelA granthakArazrI saMbaMdha-abhidheya-prayojana A traNanuM pradarzana karavA mATe A bIjuM ke gAthAsUtra kahe che. more 3 ityAdi. ogha, saMkSepa, samAsa, sAmAnya A badhAno eka ja artha che. eTale anvaya A pramANe thaze ke "oghathI niyuktine kahIza.' A gAthAnA A khaMDaTukaDA vaDe kriyAnI anantaratA rUpa saMbaMdha kahevAyo. prazna : kaMI samajaNa na paDI. zuM kahevA mAMgo cho tame ? samAdhAna : koIke vistArathI kathana karavA rUpa vyAsakriyA karI hoya to ja pachI saMkSepathI kathana karavA rUpa samAsakriyA na thAya ne? eTale samAsakriyA e vyAsakriyAnI anantarabhUta che. AthI ahIM kriyAnI anantaratA rUpa saMbaMdha che. (Azaya e ke pUrvomAM to A niryukti vistArathI kahevAyelI ja che. huM ahIM saMkSepathI kahIza...). 1-2 = = ka F fe's all iaa 27l. + B
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ | E *H zrI ogha-ya niryukti "E vRtti : evaM kAryakAraNalakSaNo'pi draSTavyaH-kAryam-oghaniryuktyarthaparijJAnamanuSThAnaM ca, kAraNaM tu vacanarUpApannA oghaniyuktireva, evaM ca sAdhyasAdhanAdayo'pi draSTavyA iti / tuzabdo vizeSaNe, kiM vizinaSTi ? oghena vakSye, tuzAMtipatofpa, "chapparimA" (ni.266) tyAra . 28. ni. 1-2 - candra.: A rIte kAryakAraNarUpa paNa saMbaMdha samajI levo. te A pramANe - oghaniryuktinA arthanuM parijJAna ane tenuM v pAlana e kArya che. ane tenuM kAraNa to vacanarUpe banelI A ghaniryukti ja che. ema sAdhyasAdhana vagere saMbaMdha paNa samajI levA. (oghaniryukti e sAdhana che, jJAna-pAlanAdi sAdhya che.) 'goLa 3 emAM je 3 = tu che, e vizeSa padArtha batAvavA mATe che. prazna : e vaLI zuM vizeSa padArtha batAve che ? samAdhAna: Ama to ahIM oghathI ja niyukti kahIzuM. paNa "tuM" zabdathI granthakAra jaNAve che ke kaMIka vistArathI paNa kahIzuM. chapparima... vagere je niryuktigAthAo che. e vistArathI padArthanuM pratipAdana karanArI che. vRtti : niyuktiM vakSya iti - ni:-Adhikye yojanaM yuktiH, sUtrArthayoryogo nityavyavasthita evAste vAcyavAcakatayetyarthaH, adhikA yojanA niyuktirucyate, niyatA nizcitA vA yojaneti, tatazca niyuktiyuktirityevaM * aiaa 28
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ mo zrI odha thavanvye sya yuttizaya hovuM tvA vamupanyAsa:, yathoSTramudghI ceti / 'vuccha' kRti vakSya mithAsya kRti niryukti yaduktaM bhavati, || 29 // candra. H have ApaNe niryukti zabdano artha joIe. nir yojanayukti e niryukti. ni. 1-2 Azaya e che ke sUtrano artha sAthe ane arthano sUtra sAthe yoga=saMbaMdha anAdikALathI vAcyavAcaka tarIke vyavasthita maiM ja che. A sUtra amUka arthanA vAcaka che ane A artho amuka sUtrathI vAcya che...' A rIte beyano saMbaMdha nitya vyavasthita ma che eTale ke A beno adhika saMbaMdha (yojanA) e niryukti kahevAya. eTale ke sUtra + arthanI paraspara niyata evI yojanA ke nizcita evI yojanA e niryukti kahevAya. have e nityasaMbaMdharUpa niryuktinI yukti=joDANa karavuM. nitya saMbaMdhane pragaTa tarIke - spaSTa tarIke joDavo. te niryuktinI yukti kahevAya. (sUtra ane arthano saMbaMdha to che ja. eTale e niryukti che. paNa kayA sUtrano kayA artha sAthe saMbaMdha che ? e badhAne khabara hotI nathI. granthakAra e saMbaMdhane darzAve, samajAve to emaNe niryuktinI = sUtrArthanityasaMbaMdhanI yukti karelI kahevAya. eTale niryuktiyukti zabda bane.) eTale 'niryuktiyukti' e pramANe kahevAnuM hoya. temAM eka 'yukti' zabdano lopa karIne 'niryukti' ema upanyAsa karAyo che. jemake, RSTramulamuvI nyA AvuM kharekhara bane. paNa emAMthI mutyu zabdano lopa karIne '3STramuddhI nyA'e pramANe prayoga karAya che. atre paNa sma = ni: e adhikapaNuM arthamAM che. adhikapaNAmAM UI A ma o || 29 //
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha niryukti HT ema samajI levuM (3Csya mumina murtta yasyA: sA kaSTramulamuvI kharekhara thavuM joIe chatAM vyAkaraNanA niyama pramANe eka mukha zabdano lopa karAya che.) candra. : A niryukti tame zemAMthI kahezo ? samAdhAna : caraNakaraNAnuyogamAMthI huM kahIza. emAM je AcarAya te caraNa. jenuM lakSaNa ame AgaLa batAvavAnA chIe te vratAdi caraNa kahevAya. tathA je karAya te karaNa. piMDanI vizuddhi vagere karaNa kahevAya. ma || 30 || vRtti : kuto vakSye ? ityata Aha- ' caraNakaraNAnuyogAt' caryate iti caraNaM vakSyamANalakSaNaM vratAdi, kriyata iti sa karaNaM-piNDavizuddhyAdi, caraNaM ca karaNaM ca caraNakaraNe tayoranuyogazcaraNakaraNAnuyogaH, anuyojanamanuyogaH anurUpo vA yogo'nuyogaH anukUlo vA yogo'nuyogaH, athavA'Nu-sUtraM mahAn arthaH, tato mahato'rthasyANunA sUtreNa sma yogo'nuyogaH, tasmAccaraNakaraNAnuyogAt niryuktiM vakSye, caraNakaraNAtmikAmeveti gamyate, yathA mRdo ghaTaM karoti sa mRdAtmakameva, tathA'trApIti / TA ni. 1-2 "caraNa ane karaNano anuyoga" ema samAsa thaze. temAM anuyoga zabdano sIdho artha che vyAkhyAna. eno vyutpatti artha traNa prakAre che : (1) anuyonAM anuyoga: sUtranI pAchaLa (a) arthane joDavo te anuyoga. athavA to anurUpa evo yoga te anuyoga eTale ke sUtranI sAthe saMgata thAya e rIte artha joDavo te anuyoga. (2) anukUla evo yoga te anuyoga. DI ma bha | 11 1 va A ma mA jji || 30 ||
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-cA je sUtrano je artha anukUla hoya te sUtra sAthe te artha joDI Apavo, te anukUlayoga = anuyoga kahevAya. (3) anuyo. niryukti mAM ne badale jI laIe, to aNusUtra. sUtra haMmezA nAnuM hoya che ane artha moTo hoya che. eTale moTA arthano aNunI sAthe = sUtranI sAthe yoga=saMbaMdha te aNuyoga kahevAya. | 31 | caraNakaraNanA anuyogamAMthI niyuktine kahIza eTale ke caraNakaraNa svarUpa evI niryuktine kahIza. jema "mATImAMthI v ghaTane kare che to mATImaya mATIsvarUpa ja ghaTane kare che. tema ahIM paNa samajI levuM. / vRtti : athavA caraNaM ca tatkaraNaM ca caraNakaraNaM tasyAnuyogastasmAccaraNakaraNAnuyogAt niyuktiM vakSya iti, tadanenAvayavenAbhidheyamuktaM, caraNakaraNaniyuktirabhidheyeti / T ni. 1-2 1 candra. athavA caraNa ane karaNa zabdano dvandrasamAsa karavAne badale karmadhAraya samAsa karavo. eTale caraNa evuM je karaNa, teno anuyoga. temAMthI niyuktine kahIza. (cAritrarUpa je kriyAo, tenA anuyogane kahIza.. ema artha thaze. ahIM ! > caraNa eTale caraNasittarI ane karaNa eTale karaNasittarI - ema artha na levo.) TuMkamAM "niSNunaM vorDo vararAnuyogo' A zabdo vaDe abhidheya=viSaya kahevAyo. caraNa karaNaniryukti ahIM abhidheya che. | 31 |
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca niryukti vRtti : kisvarUpAM niyuktiM vakSye ? ityata Aha-'alpAkSarAM' alpAnyakSarANi yasyAM sA'lpAkSarA tAmalpAkSarAm, athavA kriyAvizeSaNametat, kathaM vakSye ? ityata Aha-'alpAkSaraM' stokAkSaraM vakSye, na prabhUtAkSaramityarthaH / kimalpAkSarameva ? netyAha-'mahatthaM' mahArthaM vakSye, athavA mahAnartho yasyAH sA mahArthA tAM mahA* vakSye, tadanenAbhidheyavizeSaNaM pratipAditaM bhavati / / | 32 I ST Saa candra. : e niryukti kevI che ? te batAve che ke, "jemAM akSaro ochA che tevI A niyukti che." Ama atpAkSaro zabda | niyukti padanuM vizeSaNa che. T| ni. 1-2 | athavA to matpAkSara ema A pada vacce kriyApadanuM vizeSaNa paNa bane. (je rIte akSaro alpa ja thAya te rIte huM kahIza' ; ema kriyAvizeSaNa bane.) prazna : zuM tame alpa akSaro thAya e rIte ja kahezo ? samAdhAna : nA, bhAI ! alpa akSaro thAya ane artha moTo thAya e rIte kahIzuM. (ahIM pratyakSa madArtha A be ya mA pado kriyAvizeSaNa bane che.) athavA to je niyuktino artha mahAna che, tevI niyuktine kahIza. (ahIM atyAkSa ane madAthI e be ya pado E a I 32 . niyuktipadanuM vizeSaNa bane.)
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ya niryukti | 33 ll = = A be pado vaDe caraNakaraNaniyukti rUpI abhidheyanuM vizeSaNa kahevAyeluM thAya che. vRtti : alpAkSarAM mahAA~' ityanena caturbhaGgikA pratipAditA bhavati, ekamalpAkSaraM prabhUtArthaM bhavati 1, tathA anyat prabhUtAkSaramalpArthaM 2, tathA prabhUtAkSaraM prabhUtArthaM 3, alpAkSaramalpArthaM 4 ceti / kiMnimittaM vakSye ? ityata Aha-'anugrahArthaM' anugrahaH-upakAro'bhidhIyate, arthazabdaH prayojanavacanaH, tata upakAra: prayojanaM vakSye, tadanena prayojanaM pratipAditaM draSTavyam / keSAM vakSye ? ityata Aha-'suvihitAnAM' zobhanaM vihitam-anuSThAnaM yeSAmiti te suvihitA:-sAdhavasteSAM suvihitAnAmanugrahArthamoghaniyuktiM vakSya iti yogaH / [T ni. 1-2 candra. : tathA "atpAkSarAM mAtha' A be zabda vaDe caturbhagI paNa pratipAdita thaI jAya che. te A pramANe (1) koIka " zAstra alpaakSaravALuM ane moTA arthavALuM hoya che. (2) bIjuM koIka zAstra ghaNA akSarovALuM ane alpaarthavALuM hoya che. (3) koIka zAstra ghaNA akSarovALuM ane ghaNA arthovALuM hoya che. (4) koIka zAstra alpaakSaravALuM ane alpa arthavALuM hoya che. prazna : tame zA mATe = kayA hetuthI = kayA prayojanathI A niyukti kahezo ? samAdhAna : sAdhuo upara upakAra karavA rUpa prayojanathI huM A niyukti kahIza. | 33 ll = = * = * = de * = " * *
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'B E # E F E zrI ogha anudArtha mAM anugraha eTale upakAra. artha padano artha prayojana che. Ama A zabda vaDe niryuktikathananuM prayojana cA niryukti batAvAyuM che. suvidita zabdamAM vihita eTale anuSThAna. suMdara anuSThAnavALA je hoya te suvihita kahevAya arthAt sAdhuo. || 34 | vRtti : tadanena gAthAsUtreNa paropanyastA hetavo nirAkRtA bhavanti / ke ca te hetavaH ?, niHsaMbandhatvAdayaM iti / candra. A bIjA gAthAsUtra vaDe pUrvapakSa vaDe upanyAsa karAyelA hetuo khaMDita thaI gayelA thAya che. prazna : pUrvapakSe kayA hetuo upanyAsa karelA? Tni. 1-2 samAdhAnaH (1) A grantha nakAmo che kemake te saMbaMdha vinAno che. (2) A grantha nakAmo che kemake te abhidheya vinAno ' ' che. (3) A grantha nakAmo che, kemake te prayojana vinAno che. Ama niHsaMbaMdhatva, nirabhidheyatva ane niprayojanatva rUpa " traNa hetuo dvArA pUrvapakSe A granthane nakAmo sAbita karavA prayatna karelo. paNa A granthakAre bIjA gAthAsUtramAM saMbaMdha abhidheya-prayojana traNeya batAvI daI A traNeya hetuone toDI nAMkhyA che. hA vRtti : yazcAyaM ktvApratyaya upanyastastena nityAnityaikAntavAdayorasAratA pratipAditA bhavati, katham ? na nityavAde ktvApratyayo yujyate na vA'nityavAde, kintu nityAnityavAda evAyaM ghaTata iti, nityavAde tAvanna ghaTate, ekaM kRtvA G = = 's = h = | 34 ||
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI otha niyuti dApara#ra oma:, vatvA pratyayaza viziSTa vArthefpathI te, "samAnarNayo: pUrvAne vandhA' (pa.3-4-22)ti vacanAt, nityavAde cApracyutAnutpannasthiraikasvabhAvaM vastu, tacca kiM tAvat pUrvasvabhAvatyAgena dvitIyAM kriyAM karoti AhosvitpUrvasvabhAvAtyAgeneti vAcyam ?, yadi pUrvasvabhAvatyAgena tato'nityatvaprasaGgaH, atAdavasthyamanityatvaM brUmaH, " - atha pUrvasvabhAvAtyAgena ? evaM tarhi na kadAcidapi tena dvitIyA kriyA karttavyeti / 35 | candra, : tathA vanduitvA mAM je vA pratyaya mUkAyelo che, tenA dvArA nitya-ekAntavAda ane anitya-ekAntavAdanI - asAratA paNa pratipAdita thaI jAya che. prazna : e vaLI kevI rIte ? ITI ni. 1-2 samAdhAna : juo, ekAntanityavAdamAM ke ekAnta anityavAdamAM tvA pratyaya saMgata ja thato nathI. mAtrA = nityAnityavAdamAM ja tvA pratyaya saMgata thAya. te A pramANe-AtmA ekAnta nitya hoya to emAM tvA pratyaya na ghaTe. kemake vaMdanAdi rUpa koIka eka kAryane karIne pachI kathanAdirUpa bIjA kAryane karavuM e krama kahevAya ane strI pratyaya viziSTa arthamAM ja kahevAya che arthAt jemAM pUrvakAlano padArtha vizeSaNa rUpe hoya che ane uttarakAlanA padArthanuM varNana hoya (tathA be ya kriyAno kartA eka ja hoya) tyAM ja vA pratyaya vaparAya. kemake vyAkaraNanuM sUtra che ke eka ja kartAvALI be kriyAomAM pUrvakAlIna kriyA darzAvanAra padane tyA lAge. an iaa 35 | ' E!
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4 mAM zrI ogha- hyu niryukti || 36 || have nityavAdamAM to vastu nAza na pAmanArI + utpanna na thanArI + sthira eka ja svabhAvavALI hoya che. to have be vikalpo ubhA thAya. (1) te ekAnta nitya vastu potAno pUrvasvabhAva choDIne bIjI kriyA kare ? (2) ke pachI pUrvasvabhAvano tyAga karyA vinA ja bIjI kriyA kare ? A bemAMthI koIpaNa eka vikalpa kahevo paDe. F have jo pUrvasvabhAvano tyAga karavA pUrvaka bIjI kriyA kare to e vastu anitya ja banI jAya ne ? kemake atAdavasthya meM enuM nAma ja anityatA. pUrvanI je avasthA hoya, te ja avasthA pachI paNa TakI rahe to e vastu tadavastha kahevAya. temAM / tAdavasthya kahevAya. paNa pUrvano svabhAva choDI de to e gatavazrva kahevAya. temAM atAdavasthya kahevAya ane e ja anityatA che. sma tya | n sa GI mA Ama pahelo vikalpa mAnavAmAM vastune anitya mAnavAnI Apatti Ave. bha have jo pUrvasvabhAvanA tyAga vinA ja e vastu bIjI kriyAne karanArI bane... ema mAnazo to to kyAreya paNa te vastu vaDe bIjI kriyA kartavya nahi bane. prathamakriyA karavI e teno pUrva svabhAva che. eTale e satata prathama kriyA ja karyA kare. jo bIjI kriyA zarU kare to eNe potAno pUrvasvabhAva choDI dIdhelo ja kahevAya. Ama ekAntanityavAdamAM tvA pratyaya na ghaTe. vRtti: evaM pratipAdite'nityatAvAdyAha- ata evAsmAkaM darzane ktvApratyayo ghaTata iti, etadapyacAru, yasya kSaNikaM o ni. 1-2 U hA OM // 36 //
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-yu niyukti vastu tasyaM kathaM ktvApratyayo yujyate ?, utpattyanantaraM dhvaMsAt, kathameka eva kartA kriyAdvayaM karoti ?, yena hi prAktanI kriyA niSpAditA so'nya eva, yo'pi cottarAM kriyAM karoti so'pi cAnya eva, tata ekAntAnityavAde'pi na ghaTate ktvApratyaya iti / vi 37 4 : 4 t ni. 1-2 candra.: A rIte nityavAdanuM khaMDana karyuM eTale khuza thayelo anityavAdI kahe che ke nityavAdamAM vA pratyaya saMgata thato nathI. mATe ja amArA anityavAdamAM vA pratyaya saMgata thaze. - Faa paNa A anityavAdInuM nirUpaNa paNa suMdara nathI. jeonA mate vastu kSaNika che, teonA matamAM zI rIte strI pratyaya saMgata thAya ? kemake e kSaNika vastu to potAnI utpatti thayA bAda bIjI ja kSaNe khatama thaI jAya che. to eka ja kSaNa TakanAra kSaNika kartA be kSaNamAM thaI zakanArI kramabhAvI be kriyAne zI rIte kare ? 3 jenA vaDe jUnI kriyA karAI te to judo ja che ane je uttarakriyAne kare che te paNa pUrvakriyAkartA karatA sAva judo ja ! che. to be kriyAno kartA eka banato ja nathI. eTale ekAnta-anityavAdamAM paNa vA pratyaya na ghaTe. p = vRtti : ayaM tAvatsamudAyArthaH, adhunA bhASyakRdekaikamavayavaM vyaakhyaanyticandra. A ame be gAthAsUtrano samudAyArtha batAvyo. have bhASyakAra ekeka avayavanuM vyAkhyAna karaze. | 30 ||
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu niryukti // 38 // vRtti : tatra 'tattvabhedaparyAyairvyAkhyA iti paryAyato vyAkhyAM kurvannidaM gAthAsUtramAhabhA. : ohe piMDa samAse saMkheve ceva hoMti egaTThA / nijjuttatti ya atthA jaM baddhA teNa nijjuttI // 1 // vRtti : oghaH piNDo bhavatIti yogaH / piNDanaM piNDaH saMghAtarUpa ityarthaH / 'samAse 'tti samasanaM samAsaH / 'asu kSepaNe' sam-ekIbhAvenAsanaM kSepaNamityarthaH, tathA ca samAsena sarva eva vizeSA gRhyante, oghaH samAso bhavatIti yogaH, evaM bhavatIti kriyA sarvatra mIlanIyA / 'saMkhevetti saMkSepaNaM saMkSepaH sam-ekIbhAvena preraNamityarthaH, cazabda uktasamuccaye, kadAcidanuktasamuccaye, evazabdaH prakAravAcakaH, evameteSAmapi piNDAdInAM ye paryAyAste mIlanIyA iti| candra. temAM 'tattva, bheda ane paryAya vaDe vyAkhyA thAya evuM vacana hovAthI sau prathama paryAyathI vyAkhyA karatA bhaassy|2 mAthAsUtrane cha. ohe piMDa ityaadi| (tattva eTale vastunuM svarUpa. bheda eTale vastunA prakAro ane paryAya eTale vastunA samAnArthI zabdo) oghaniryukti bhASya-1 : ogha eTale piMDa ema artha thAya. ema ogha eTale samAsa artha thAya. ogha eTale saMkSepa ka artha thAya. memA piM3pe thaj = samUha35 thakuMte piMDa tathA sam 75sa pUrva as pAtuthI sabhAsa. 20 janesa cha. sam = // 38 //
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha- cA ekameka thavA rUpe je sana = kSepaNa te samAsa, Azaya e ke samAsa vaDe badhA ja vizeSo grahaNa karAya che. niryukti ' ekIbhAva vaDe preraNa te saMkSepa. 5 zabda kahelA cAra zabdono samuccaya karavA mATe che. kyAreka gAthAmAM na kahelA padArthano samuccaya karavAmAM paNa hoya che. || 39 tvuM zabda prakArano vAcaka che. ' A pramANe piMDa-samAsa-saMkSepa zabdonA paNa je paryAyavAcI zabdo hoya te ahIM laI levA. vRtti : niyuktipadavyAkhyAnArthamAha-'nijjuttatti ya' ityAdi, niH-Adhikye yojanaM yuktiH, Adhikyena yuktA IT bhA.-1 niryuktAH, aryanta ityarthAH gamyanta ityarthaH, tato niryuktA iti cArthA yad yasmAdbaddhAstena niyuktirabhidhIyate / a candra.: have niryuktipadanuM vyAkhyAna karavA mATe kahe che ke AdhikyamAM yojana te niyukti tathA maryanta eTale je jaNAya jo te artha. Adhikya vaDe yukta evA artho te niyukti gAthAo kahevAya. eTale sAra e ke je kAraNathI niyukta artho baMdhAya che te kAraNathI A gAthAo niyukti kahevAya che. (sUtranA artho sUtramAM to thoDA ja dekhAya che. A badhI niryukti gAthAomAM to artho khUba vadhAre pramANamAM hoya che. Ama je artho adhikatA vaDe yukta ja hatA, te artho A gAthAmAM guMthI levAmAM Ave che, mATe A gAthAo niyuktone=adhikatA yukta arthone gUMthanArI hovAthI niyukti kahevAya che.). an i 39o.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- ca niryukti || 40 // A ma Na rang ssa vRtti : athavA'nyathA-nizcayena yuktA niryuktAH, (niryuktAzcArthAH ) yadvaddhAstena niryuktirabhidhIyate, ityayaM gAthArtha:| rUma candra. H athavA to bIjI rIte AnI vyAkhyA karIe. nizcayathI joDAyelo hoya te padArtho niryukta padArtho kahevAya ane eTale AvA niryukta artho je kAraNathI A gAthAo vaDe baMdhAyelA che, te kAraNathI A gAthAo niryukti kahevAya che. A gAthArtha thayo. ma vRtti : ekArthikapratipAdanena ca ekAntabhedAbhedavAdau vyudasyete, naikAntabhedapakSe ekArthikAni yujyante, katham ?, yasya kAntenaiva sarve bhAvAH sarvathA bhinnA vartante tasya hi yathA ghaTazabdAtpaTazabdo bhinnaH evaM kuTazabdo'pi bhinna eva, tatkathaM ghaTazabdasya kuTazabda ekArthiko yujyate ? ekArthikatvaM hi kathaJcidbhede bhavatIti, candra. : ahIM samAnArthI zabdonuM pratipAdana karyuM, eTale enA dvArA vastuo vacce ekAnte bheda mAnanArAono mata ane vastuo vacce ekAnte abheda mAnanArAono mata khaMDita thaI jAya che. te A pramANe - dhAro ke ghaTa, kuMbha e be zabdo vacce ekAnte bheda mAno, to ghaTa-kuMbha-kambugrIvAdimAna kaLaza.... A badhA ghaTanA samAnArthI zabdo saMgata na thAya. ga NaM ma UT va o ma bhA. 1 maiM // 40 //
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ # E F G E zrI ogha-yu prazna : kema ? emAM zuM vAMdho ? niryukti samAdhAna : jemanA matamAM tamAme tamAma padArtho ekAtte paraspara bhinna ja che, temanA matamAM to vAMdho AvavAno ja. jema ghaTazabda ghaTavAcaka che ane paTazabda e paTavAcaka che. have paTazabda e ghaTazabdathI ekAnta bhinna che ane mATe ja paTazabda // 41T ghaTazabdano ekArthika banato nathI. to jema paTazabda ghaTazabdathI ekAnta bhinna hovAthI ghaTazabdano samAnArthI nathI banato. tema kuMbha-kalazAdi zabdo paNa ghaTazabdathI (tamArA mate to) ekAnta bhinna ja che, eTale te zI rIte ghaTanA ekArthika banI na zake ? Ama ghaTa-kuMbhAdi zabdo vagere rUpa padArtho vacce ekAnta bheda mAnavAmAM Ave to A zabdonI samAnArthatA=bekArthatA . T bhA.-1 | saMgata na thAya. ( ekArSikatva to koIka apekSAe bheda mAnavAmAM Ave, arthAtu bhedabheda to ja saMgata thAya. eTale ghaTazabda ane kuMbha : zabda paraspara bhinnabhinna hovAthI te samAnArthI banaze. ghaTazabda-paTazabda vacce evI bhinnAbhinnatA na hovAthI teo | samAnArthI nahi bane. vRtti : evamekAntAbhedavAdino'pi na yujyante ekAthikAni, katham ? yasya hyabhedena sarve eva bhAvA vyavasthitAstasya yathA ghaTazabdasya ghaTazabdo'bhinna ekAthiko na bhavati evaM kuTAdayo'pi na yujyante, abhinnatvAt, =
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti // 42 || ma ma " d ityalaM casUryeti // 1 // candra. : prazna : paNa ghaTazabda-kuMbhazabda vacce ekAnte abheda ja mAnI laIe to zuM vAMdho ? emAM to beyanI ekArthikatA ghaTI ja zake che. samAdhAna : ekAntabhedavAdInI jema ekAnta-abhedavAdIone paNa ekArthika zabdo na ghaTe. prazna H kema na ghaTe ? samAdhAna : jemanA mate badhA padArtho paraspara abhinna tarIke ja vyavasthita hoya, teone to samAnArthI zabdo mAnavAmAM vAMdho AvavAno ja. te A pramANe - jema ghaTazabda ghaTazabdathI ekAnte abhinna che, eTale ja ghaTazabda ghaTazabdano ekArthika kahevAto nathI. koI ema bolatuM nathI ke ghaTazabdano samAnArthI ghaTazabda che. to ema kuMbha-kuTa vagere zabdo paNa temanA mate to ghaTazabdathI ekAnte abhinna ja che. to e zabdo paNa zI rIte ghaTazabdanA samAnArthI banI zake ? na ja bane. ahIM pasUrI vaDe = lAMbI carcA vaDe saryuM. vRtti : adhunA caraNapadavyAkhyAnArthamidaM gAthAsUtramAha - mA | if A J ma bhA.-1 va // 42 // spa
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sodha- tya niryukti 118311 bhASya : vayasamaNadhammasaMjamaveyAvaccaM ca baMbhaguttIo / nANAitiyaM tava kohaniggahAI caraNameyaM // 2 // IT vRtti : vyAkhyA-bhavatIti kriyA'nuvartate, vratAdi caraNaM bhavatIti yogaH / vratAni - prANAtipAtAdinivRttirUpANi, 'samaNadhamma tti zramaNAH sAdhavo dhArayatIti dharmaH zramaNAnAM dharmaH kSAntyAdikazcaraNaM bhavatIti sarvatra Na mIlanIyam / 'saMjame 'ti sam- ekIbhAvena yamaH saMyamaH, uparama ityarthaH, ca prekSopekSAdirUpaH saptadazaprakAraH / Na ssa ' veyAvaccaM 'tti vyAvRttasya bhAvo vaiyAvRttyaM, AcAryAdibhedAd dazaprakAraM ca zabdaH samuccaye, kiM samuccinoti ? sma | vinayazca / baMbhaguttIo tti brahma iti brahmacaryaM tasya guptayo brahmacaryaguptayaH caryazabdalopAdevamupanyAsaH kRtaH, tAzca. gavasatyAdikA nava brahmacarya - guptayaH / 'nANAitiyaM 'ti jJAyate'neneti jJAnam - AbhinibodhikAdi tadAdiryasya va jJAnAditrayasya tat jJAnAdi, AdizabdAt samyagdarzanacAritraparigrahaH, jJAnAdi ca tattrikaM ca jJAnAditrikam / 'tava' iti v tApayatIti tapo- dvAdazaprakAramanazanAdi / 'kohaniggahAi' iti 'krudha kope' krodhanaM krodhaH, nigrahaNaM nigrahaH, krodhasya nigrahaH krodhanigrahaH sa Adiryasya mAnAdinigrahakadambakasya tatkrodhanigrahAdi caraNametat / bha o candra. H have bhASyakAra niryuktigAthA-2mAM 2hela caraNa padanuM vyAkhyAna karavA mATe A gAthAsUtrane kahe che. NaM sa ma lA. -2 11 83 11
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- hyu niryukti || 44 || ma Na rUsa odhaniyukti bhASya-2 : gAthArtha : (1) vrato (2) zramaNadharma (3) saMyama (4) vaiyAvacca (5) brahmacaryanI guptio (6) jJAnAditrika (7) tapa (8) krodhanigrahAdi A caraNa che. TIkArtha : bhASya gAthA-1mAM je bhavati kriyApada hatuM e ahIM paNa cAlu ja samajavuM. eTale 'vratAdi caraNa che' ema anvaya thaze. emAM vrato prANAtipAta, mRSA vagerenI nivRttirUpa che. (te pAMca che) zramaNo eTale sAdhuo. je dhArI rAkhe (durgatimAM na paDavA de) te dharma. sAdhuonA je kSamAdi 10 dharma te caraNa che. (ttarAM mati e zabdo badhe ja joDavAnA.) # = ekIbhAvathI je yama = pApathI aTakavuM te saMyama. te prekSA-upekSAdirUpa 17 prakAre che. vyAvRttano = saghaLI kriyAthI pAchA pharelAno je bhAva (AcAryAdinI ja sevA karavA vagere rUpa arthAt bIjAnA kAryomAM sahAya karavI) te vaiyAvRtya. te AcArya vagerenA bhedathI 10 prakAre che. 7 zabda samuccayamAM che. prazna H zeno samuccaya kare che ? samAdhAna H gAthAmAM vinaya lIdho nathI. teno 7 zabda samuccaya kare che. tathA brahma eTale brahmacarya. tenI guptio caraNa che. 147 stha T ma T va -- ma bhA.-2 3 544 //
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odhaniryukti 45 prazna : gAthAmAM brahmagupti lakhyuM che. brahmacaryagupti nathI lakhyuM. samAdhAna : sarva zabdano lopa thayo hovAthI gAthAmAM e rIte lakhela che. te brahmacaryaguptio vasati vagere nava prakAranI che. ! tathA jenA vaDe jaNAya te jJAna-matijJAna vagere pAMca jJAno che. ahIM jJAnAditrikamAM Adi zabdathI samyagdarzana ane - cAritra laI levA. je tapAve te tapa. te anazanAdi bAra prakArano che. krodhano nigraha vagere cAra caraNa che vagerethI mAnAdinigrahano samUha levo. A badhuM caraNa che. vRtti : evaM vyAkhyAte satyAha para:-nanu vratAntargatatvAd guptayo na pRthak kartavyAH / atha parikarabhUtAzcaturthavratasya brahmacaryaguptayo'bhidhIyante, evaM tayakaikasya parikarabhUtA bhAvanA api vAcyAH, candra. A rIte A bhASyagAthA-2nI vyAkhyA karI, eTale pUrvapakSa badhI Apattio dekhADe che. zaMkA : (1) nava guptio brahmacarya nAmanA cothA vratanI aMdara ja AvI jatI hovAthI judI batAvavI na joIe. jo ema kaho ke - navaguptio to brahmacaryavrata rUpa nathI, paNa enA parikararUpa parivArarUpa che, mATe judI batAvI bhA.-2 ani 45 |
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra" E zrI ogharA che - to pachI ekaeka vratanI parikararUpa pAMca-pAMca bhAvanAo paNa caraNa tarIke kahevI joIe. paNa e to tame kahI niryukti, nathI. mATe navaguptione judI batAvavI yogya nathI. - vRtti : na ca jJAnAditrayasya grahaNaM karttavyaM, api tu samyagdarzanajJAnayorevopanyAsaH karttavya iti, cAritrasya |L46 .. vratagrahaNenaiva grahaNAt / / candra.: bIjI zaMkA e che ke (2) jJAnAditrikanuM grahaNa karavAnI koI jarUra nathI. paraMtu mAtra jJAna ane darzanano je upanyAsa karavo. cAritranuM grahaNa to pAMcavratanA grahaNathI ja thaI jAya che. ene judu kahevAnI jarUra nathI. vRtti : tathA zramaNadharmagrahaNena saMyamagrahaNaM tapograhaNaM cAtiricyate, saMyamatapasI vodvatya zramaNadharmasyopanyAsaH varNavyA. = = ' bhA.-2 = = ' candra.: (3) tame daza zramaNadharmanuM grahaNa karela ja che, eTale 17 saMyamanuM grahaNa ane 12 tapanuM grahaNa vadhArAnuM ja che. daza zramaNadharmamAM ja tapa ane saMyama be dharmo AvelA ja che. eTale e be judA batAvavAnI jarUra nathI. chatAM jo tamAre e be judA batAvavA ja hoya to 10 zramaNadharmamAMthI e bene bahAra kADhI bAkInA ATha ja zramaNadharmano zramaNadharma tarIke upanyAsa karavo joIe. dA | 46 |
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odhaniryukti vRtti : tathA tapograhaNe ca sati vaiyAvRttyasyopanyAso vRthA, cazabdasamuccitasya ca vinayasya, vaiyAvRttyavinayayostapo'ntargatatvAt / // 47 na candra.: (4) tathA jyAre tame tapanuM grahaNa karela ja che, tyAre vaiyAvRtyano upanyAsa judo karavo nakAmo ja che. ema mara zabdathI lavAyela vinayano upanyAsa paNa nakAmo che. kemake vaiyAvacca ane vinaya beya bAra prakAranA tapanI aMdara AvI ja jAya che. vRtti : tathA kSAntyAdidharmagrahaNe ca sati krodhAdinigrahagrahaNamanarthakam / tadiyaM sarvaiva gAthA AlUnavizIrNeti ta meta ? ti, bhAga-2 candra, : (5) pAMcamI zaMkA e che ke tame kSamA vagere daza dharmo batAvelA ja che, eTale have krodhAdi nigrahanuM grahaNa karavuM nakAmuM che. kSamAdharma eTale ja krodhanigraha, mAIvadharma eTale ja mAnanigraha, Arjavadharma eTale ja mAyanigraha ane vimuktidharma eTale ja lobhanigraha. Ama cAreya kaSAyonA nigraha e daza zramaNadharmamAM ja AvI jAya che. Ama AvI ghaNI Apattio AvatI hovAthI A AkhIya gAthA TukaDe-TukaDA thaI jAya che. tadana khoTI sAbita thAya che. to have amAre A gAthAno artha zI rIte samajavo ?
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti | 48. bhA.-2 vRtti : atrocyate, avijJAyaiva paramArthamevaM codyate, yaduktaM-vratagrahaNe brahmacaryagupti-jJAnAditrayopanyAso na karttavyaH-tattAvatparihiyate-yadetadvatacAritraM sa ekAMzo vartate cAritrasya, sAmAyikAdi ca cAritraM caturvidhamagRhItamAste tadgrahaNArthaM jJAnAditrayamupanyastaM, 'vratagrahaNe brahmacaryaguptayo yadabhidhIyante tad brahmacaryasya nirapavAdatvaM darzayati, tathA coktam, navi kiMcivi paDisiddhaM nANunnAyaM ca jiNavariMdehiM / muttuM mehuNabhAvaM na viNA taM rAgadosehiM // 1 // ' athavA pUrvapazcimatIrthakaratIrthayorbhedenaitad mahAvrataM bhavati, asyArthasya pratipAdanArthaM bhedenopanyAsaH kRta iti / / candra, : samAdhAna : paramArtha jANyA vinA ja tame AvA khoTekhoTA prazno UbhA karo cho. tamArI pAMceya zaMkAnA samAdhAna A pramANe che. (1)(2) vratanuM grahaNa karela che, mATe brahmaguptio ane jJAnAditrayano upanyAsa na karavo joIe. A tamArI prathama "| be zaMkAo che. tenuM samAdhAna e ke je A vratacAritra che, te cAritranA eka ja aMza che. hajI sAmAyika, parihAravizuddhi, sUkSmasaMparAya ane yathAkhyAta e cAra cAritro to ahIM grahaNa karAyelA ja nathI. vratathI mAtra chedopasthApanIya ja levAyuM che. eTale te cAra cAritranA grahaNa mATe jJAna-darzananI sAthe cAritra paNa lIdhuM che. A tamArI bIjI zaMkAnuM samAdhAna ApyuM. have prathama zaMkAnuM samAdhAna A che ke vratanuM grahaNa karavA chatAMya je brahmacaryanI guptio kahevAya che te brahmacaryanA nirapavAdavane dekhADe che. arthAt "brahmacarya vratamAM koI apavAda nathI" e darzAvavA mATe ja vratanuM grahaNa karyA pachI paNa E 8 +
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti zrI ogha ca navaguptio ya judI kahI che. brahmacaryamAM apavAda nathI' e vAta zAstromAM kahelI ja che. * jinezvaro vaDe kaMIpaNa vastu pratiSedha karAyela nathI " ke anujJA apAyela nathI. paNa A vAta maithunabhAvane choDIne samajavI. arthAt e to ekAnta niSedha karAyela che. kemake | 49 II), te rAga-dveSa vinA thatuM nathI. * athavA to bIjuM samAdhAna e che ke, "pahelA ane chellA tIrthakaronA tIrthamAM A cothuM mahAvrata juduM hoya che." (vacce 22mAM to cAra ja mahAvrata che. cothAne pAMcamAmAM ja gaNI levAya che.) A darzAvavA mATe ja e navaguptio judI batAvI bhA.-2 vRtti : yaccoktaM-zramaNadharmagrahaNe saMyamatapasorna grahaNaM kartavyam, zramaNadharmagrahaNenaiva gRhItatvAttayoH, tadapyasAdhu, saMyamatapasoH pradhAnamokSAGgatvAt, kathaM pradhAnatvam ? iti cet apUrvakarmAzravasaMvarahetaH saMyamo vartate, pUrvagRhItakarmakSayahetuzca tapaH, tataH pradhAnatvamanayoH, ato gRhItayorapyanayorbhedenopanyAsaH kRtaH, dRSTazcAyaM nyAyo yathAbrAhmaNA AyAtA vaziSTho'pyAyAtaH, atra hi brAhmaNagrahaNena vaziSThasyApi grahaNaM kRtameva, tathA'pi prAdhAnyAttasya bhedenopanyAsaH kriyata iti / a | 49 .. candra, : (3) tamArI trIjI zaMkA hatI ke "zramaNadharma lIdhA che eTale saMyama+tapanuM grahaNa karavAnI jarUra nathI.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ E E bhA.-2 zrI ogha-. zramaNadharmanA grahaNa dvArA ja te benuM grahaNa thaI jAya che.' niryukti 1 paNa A paNa barAbara nathI. kemake saMyama ane tapa mokSanA pradhAna kAraNa che. mATe e judA grahaNa karAyA che. prazna : e be zI rIte mokSanA pradhAna kAraNa? | 5ol. samAdhAna : mokSa mATe be vastu jarUrI che. navA karmono baMdha aTakavo ane jUnA bAMdhelA karmono kSaya thavo.... bemAMthI - ekapaNa na hoya to mokSa na thAya. emAM navA karmonA Azravane aTakAvavAnuM kAraNa saMyama che. ane pUrve bhegA karelA karmonA kSayanuM kAraNa tapa che. eTale A be ya pradhAna che. eTale zramaNadharmanA grahaNa dvArA grahaNa karAyelA evA paNa A beno judo upanyAsa karyo che. vaLI A rIte pradhAnavastuno judo upanyAsa karavo e lokamAM ya nyAyAnusArI ja che. Avo nyAya dekhAyo ja che ke brAhmaNo AvI gayA che, vaziSTha paNa AvI gayA che - A vAkyaprayogamAM brAhmaNa zabdanA grahaNa vaDe vaziSThanuM paNa grahaNa thaI ja jAya che. te brAhmaNa ja che to paNa badhA brAhmaNomAM enI pradhAnatA hovAthI teno judo upanyAsa karelo che. vRtti : tathA yaccoktaM-tapograhaNe vaiyAvRttyavinayayorna grahaNaM kartavyaM, tadapyacAru, "vaiyAvRttyavinayayoryathA svaparopakArakatvAtprAdhAnyaM naivamanazanAdInAM tapobhedAnAmiti / candra.: (4) tamArI cothI zaMkA e hatI ke "tapanuM grahaNa kareluM hovAthI, "vaiyAvRtya+vinayanuM grahaNa karavAnI jarUra F = = 'ka De - | 5oll
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca nathI" paNa e paNa tamArI vAta barAbara nathI. kemake 12 tapomAM vaiyAvRjya ane vinaya je rIte sva-parane upakAra karanArA niryukti hovAthI pradhAna che, e rIte bAkInA 10 tapo nathI. eTale A be pradhAna hovAthI temanuM jUduM grahaNa karela che. (bAkInA tapo pradhAnatayA svopakAraka che.) | 51 || vRtti : yaccoktaM-zramaNadharmagrahaNe krodhAdinigrahasya nopanyAsaH karttavyaH, tadapyacAru, iha dvirUpaH krodhaH-udayagata udIraNAvalikAgatazca, tatrodayagatanigrahaH krodhanigrahaH, evaM mAnAdiSvapi vAcyaM, yastu udIraNAvalikAprAptastasyodaya eva na karttavyaH kSAntyAdibhirhetubhiriti / | candra. (5) tamArI chellI zaMkA A hatI ke "zramaNadharmanuM grahaNa karela ja che, eTale krodhAdinA nigrahano upanyAsa ' karavAnI jarUra nathI." paNa tamArI A vAta paNa khoTI che. kemake ahIM krodha be prakArano che. (1) udayamAM Avelo (2) udIraNAvalikAmAM rahelo. temAM udayamAM AvI gayelA krodhano nigraha karavo (arthAtu manamAM AvI gayelA krodhane vacana-kAyAmAM jato aTakAvavo) te kronigraha. ema mAnanigrahAdimAM paNa samajI levuM. jyAre je krodha hajI udIraNAvalikAmAM ja pahoMcyo che. hajI udayamAM Avyo nathI. paNa udayamAM AvavAnI zakyatA 6 che. teno kSamA, namratAdi hetuo vaDe udaya ja na thavA devo. e kSamAdi dharmo che. Ama kSamAdi dharmo krodhAdinA udayane ja bhA.-2 vo | 51 ||.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti pa2 | | # aTakAvavA mATe che. jayAre krodhanigrahAdi e udayamAM AvI cUkelA krodhAdine niSphaLa karavA mATe che. Ama be vacce spaSTa bheda che. vRtti : athavA trividhaM vastu-grAhyaM heyamupekSaNIyaM ca, tatra kSAntyAdayo grAhyAH, krodhAdayo heyAH, ato nigrahItavyAsta ityevamarthamitthamupanyastamiti / tasmAt sAdhu sarvamevaitad gaathaasuutrmiti| | candra.: (5) athavA to bIjI rIte paNa A zaMkAnuM samAdhAna thaI zake che. traNa prakAranI vastuo che. grAhya, heya ane upekSaNIya, temAM kSamA vagere grAhya che. krodha vagere heya che. AthI te nigraha karavA jevA che... A kAraNasara krodhAdi nigraha | A pramANe judA kahevAyelA che. Ama A AkhuMya gAthAsUtra suMdara = barAbara che. o.ni.bhA. : adhunA karaNAvayavapratipAdanArthamidaM gAthAsUtramAha - piMDavisohI samiI bhAvaNa paDimA ya iMdiyaniroho / o abhiggahA ceva karaNaM tu // 3 // bhA.-3 = = = '# paUipanIo che, strI ke | 52 || va B
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti | zrI modha-tyu candra, : have bhASyakAra ni.gAthA-2mAM rahelA karaNa zabdanuM pratipAdana karavA mATe A gAthAsUtra kahe che. mo.na.mAdhya-3 : yathArtha : (1) piMDavizuddhi (2) samiti (3) bhAvanA (4) pratimA (5)ndriyanirI5 (6) pratilepana (7) apti (8) amilo mA 29 . // 5 // sa vRtti : asya vyAkhyA-'piMDa'tti piNDanaM piNDastasya vividham-anekaiH prakAraiH zuddhiH AdhAkarmAdiparihAraprakAraiH piNDavizuddhiH, sA kim ?, karaNaM bhavatIti yoga: / 'samiti 'tti samyagitiH-samyaggamanaM prANAtipAtavarjanenetyarthaH, sa jAtAvekavacanaM, tAzcaryAsamityAdayaH samitayaH / 'bhAvaNa 'tti bhAvyanta iti bhAvanA:-anityatvAdikAH / 'paDima'tti pratilekhana pratimA:-abhigrahaprakArA mAsAdyA dvAdaza bhikSupratimAH, cazabdAdbhadrAdayazca pratimA gRhyante / 'iMdiyaniroho' tti indriyANi-sparzanAdIni teSAM nirodhaH indriyanirodhaH AtmIyAtmIyeSTAniSTaviSayarAgadveSAbhAva ityarthaH / 'paDilehaNa 'tti pratilekhanA 'likha akSaravinyAse' asya pratipUrvasya lyuDantasyAnAdeze DApi ca vihite pratilekhaneti bhavati, etaduktaM bhavati-akSarAnusAreNa pratinirIkSaNamanuSThAnaM ca yatsA pratilekhanA, sA ca colapaTTAderupakaraNasyeti / 'guttIo'tti guptAni guptayo manovAkkAyarUpAstisraH / 'abhiggaha'tti abhigrahA dravyAdibhiranekaprakArAH, cazabdo vasatyAdisamuccayArthaH, evakAraH kramapratipAdanArthaH / karaNaM tu 'tti kriyate iti karaNaM, mokSArthibhiH sAdhubhirniSpAdyata ityarthaH / tuzabdo vizeSaNe, 'mUlaguNasadbhAve karaNatvamasya, nAnyatheti / mA.-3 vA // 5 //
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI - niryukti, // 54 || bhA.-3 candra.: TIkArtha : piMDanI aneka prakAre vizuddhi eTale ke AdhAkarmAdi doSonA tyAga rUpa prakAro vaDe piMDanuM zuddhagrahaNa te piMDavizuddhi. te karaNa che. saM=samyam rIte iti=gamana karavuM te samiti. arthAt prANAtipAta na thAya e rIte gamana karavuM te samiti. prazna : samiti to pAMca che. ahIM to ekavacanAnta zabda che. to zuM eka ja samiti levAnI che? samAdhAnaH ahIM jAtinI apekSAe ekavacana che. samititva jAti to eka ja che ne ? bAkI samitio to IryAsamiti vagere pAMceya levAnI. je bhAvavAmAM Ave = vicArAya te bhAvanA. te aniyatva vagere bAra che. pratimA eTale abhigrahonA prakAro. te ekamAsikI vagere bAra bhikSupratimAo che. gAthAmAM rahelA zabdathI bhadrapratimA vagere pAMceya levAnI. spardhAdi indriyono nirodha eTale ke te te indriyonA iSTaviSayomAM rAgano abhAva ane te te indriyonA aniSTa viSayomAM dveSano abhAva te paNa karaNa che. niq dhAtu akSarono vinyAsa karavAnA arthamAM che. A niravuM dhAtunI pUrve prati upasarga lagADIe, vuDantano mana dA Adeza thAya, ane DAn () pratyaya lAge eTale prati+ti+a+ = pratilekhanA zabda bane. 54 |
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha-vyA Azaya e che ke akSarane anusAre (ahIM akSara eTale Agama=zAstra ema artha levo. kemake AgaLa niyuktigAthAmAM niryukti jyAre pratisnehanA zabdano artha kholyo che, tyAre mAmAnusArega yA nirUpaNaT... ema lakhela che. Agama svayaM akSararUpa che. eTale akSarazabdathI Agama laI zakAya che. TUMkamAM AgamamAM kahelI vidhi pramANe je nirIkSaNAdi karavuM te pratilekhanA) | 55 pratinirIkSaNa karavuM ane anuSThAna (vastra phejhuvAdi) karavuM te pratilekhanA. (gujarAtImAM paDilehaNa bolAya che.) te colapaTTAdi upakaraNanI thAya che. mana, vacana ane kAyA A traNanI gupti rUpa gupti traNa prakAre che. abhigraho dravya, kSetrAdi bhedothI aneka prakAranA che. TbhA.-3 va zabda e vasati vagerenA samuccaya mATe che. jIva kAra krama batAvavA mATe che. je karAya te karaNa eTale ke mokSArthI sAdhuo vaDe je niSpAdana karAya te. (AcarAya te.). gAthAmAM 'tu' zabda e vizeSa artha batAvavA mATe che. te vizeSa artha e che ke - A 70 vastuo mUlaguNonI A ThAjarImAM ja karaNa kahevAya. mUlaguNo jo na hoya to 70nI hAjarI hovA chatAMya e karaNa na kahevAya. vRtti : Aha-nanu samitigrahaNenaiva piNDavizuddhergRhItatvAnna piNDavizuddhigrahaNaM karttavyaM, yata eSaNAsamittau sarvaiSaNA gRhItAH, piNDavizuddhirapyeSaNaiva, tatki bhedenopanyAsaH ? iti, atrocyate, piNDavyatirekeNAnyApyeSaNA vidyate ku he's II papa h w
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-sthara vasatyAvirUpA, tasyA grahanuM maviSyati, tatra piDavizuddhestu mere panyAsa: vALe grahanuM rrAvyuM nAjAne kRtyasvArthasya niryukti pratipAdanArthaH / athavA''hAramantareNa na zakyate piNDavizuddhyAdi karaNaM sarvameva karttumato bhedenopanyAsa iti / || 56 // peu | | candra. : prazna H tame samitinuM grahaNa to kareluM ja che ane enA dvArA ja piMDavizuddhi grahaNa thaI ja gayelI che ane eTale piMDavizuddhinuM grahaNa karavuM na joIe, kemake eSaNAsamitimAM badhI ja eSaNAo grahaNa karAyelI ja che. eTale emAM piMDaiSaNA=piMDavizuddhi paNa AvI jAya che kemake piMDavizuddhi paNa eka prakAranI eSaNA ja che. to pachI ene judI kema | darzAvI ? or ssa samAdhAna : piMDa sivAya paNa vasati-pAtra-vastra-lepa vagerenI paNa eSaNA hoya che. tenuM grahaNa A eSaNAsamitithI thaze ane piMDavizuddhizabdathI piMDaiSaNA levAze. prazna : e kharuM, paNa piMDaiSaNA paNa samitimAM AvI to jAya ja ne ? to pachI judI zA mATe kahI ? samAdhAna : piMDavizuddhino judo upanyAsa je karyo che, te evuM pratipAdana karavA mATe che ke 'kSudhAvedanAdi cha kAraNo hoya to ja piMDa levo, e kAraNo na hoya to na levo.' mA athavA to bIjo uttara e che ke AhAra vinA piMDavizuddhi vagere tamAme tamAma karaNa pALI ja na zakAya. eTale AhAra pradhAna che. mATe AhAra saMbaMdhI piMDavizuddhi judI batAvI. ttha b I bhA.3 ma ri OM / / 56 //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ In bhA.-3 zrI oca vRtti: matrAda-virapayoH : prativizeSa: ? ti, matronte, nityAnu ghara, yag wthonana mApanne Ryate niryukti tatkaraNamiti, tathA ca vratAdi sarvakAlameva caryate na punarvatazUnyaH kazcitkAla iti / piNDavizuddhyAdi tu prayojane samApanne kriyata iti / | 57 candra.: prazna : A 70 caraNa ane 70 karaNa e bemAM zuM pharka che ? samAdhAnaH je kAyama AcaravAnuM hoya te caraNa jayAre je koIka kAraNa AvI paDe tyAre karAya te karaNa ane ApaNe anubhavIe chIe ke vrata vagere caraNa sarvakALa mATe AcarAya che. sAdhujIvanamAM vratazUnya koI kALa hoto nathI. jayAre 'piMDavizuddhi vagere karaNa to te te prayojano AvI paDe tyAre ja karAya che. / vRtti : evaM vyAkhyAte satyAha para:-"oheNa u nijjutiM vucchaM caraNakaraNANuogassa" ityevaM vaktavyaM, tatkimarthaM SaSThyullaGghanaM kRtvA paJcamyabhidhIyate, ityasyArthasya pratipAdanArthamidaM gAthAsUtramAha- candra. prazna H tame 'varaNavALAnuyor madhena ni$i vacce" ema kahyuM che. paNa ene badale vararAjumona... ema chaThThI vibhakti ja vadhu saMgata thAya che to tame zA mATe chaThThInuM ullaMghana karIne pAMcamI vibhakti karI ? ('caraNakaraNAnuyogamAMthI niyukti kahIza' e vAkyaprayoga karatA "caraNakaraNAnuyoganI niyukti kahIza' e vAkyaprayoga pa75
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogharI vadhu saMgata thAya.) niryukti samAdhAna : e badhuM batAvavA mATe ja bhASyakAra cothuM gAthAsUtra kahe che. // 58 // ___o.ni.bhA. : codagavayaNaM chaTThI saMbaMdhe kIsa na bhavati vibhattI ? / to paMcamI u bhaNiyA, kimatthi anne'vi aNaogA // 4 // FFBE (bhA.-4 bhA yandra. : o.ni.mA.-4 : gAthArtha : a ranu vayana cha 'saMbaMdhama cha8 vimati zunathAya? thAya deg4. to pachI sh|| bhATe tame pAMyamI vimati ? (6ttara:) zrI 59anuyogocha. (me batAyA pAMyamI cha.) ga vRtti : vyAkhyA-'codaga'tti codakoktiH codakavacanaM, kiMbhUtam ?, tadAha-SaSThI saMbandhe kimiti na bhavati ga vibhaktiH ?, saMbandhanaM saMbandhastasmin saMbandhe SaSThI kimiti na bhavati ? etaduktaM bhavati-caraNakaraNAnuyogasaMbandhinImoghaniyuktiM vakSya iti vAcyaM, tadullaGghanaM kRtvA paJcamyucyate tatra prayojanaM vAcyaM, atha na kiJcitprayojanaM tataH paJcamI bhaNitA kiM kena kAraNena ?, niSprayojanaivetyarthaH, evaM codite satyAhAcAryaH-astyatra prayojanaM SaSThyullaGghanaM kRtvA yat paJcamyupanyastA, kim ? ityata Aha-'atthi aNNe vi aNuogA' santi-vidyante anye'pyanuyogA:-asyArthasya vI // 58 // ra pratipAdanArthamevamupanyAsaH kRta iti / punarapyAha-yadyanyepyanuyogAH santi paJcamyAH kimAyAtam ? iti, FET
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca candra. : TIkArtha : praznakAranuM vacana A che ke, "zuM saMbaMdhamAM chaThThI vibhakti na thAya ? niryukti Azaya e che ke tamAre A pramANe kahevuM joIe ke "caraNakaraNAnuyoganA saMbaMdhI evI niryuktine kahIza." Ama chatAM tenuM ullaMghana karIne paMcamI karAya che. to temAM nakkI koIka kAraNa hovuM ja joIe. ane e tamAre batAvavuM joIe. | 59o . have jo koI kAraNa na hoya, to pachI pAMcamI vibhakti karavAnI jarUra ja zI ? e nakAmI ja banI jAya che. samAdhAna : ahIM chaThThInuM ullaMghana karIne pAMcamI vibhakti je karI che, tenuM kAraNa che. te e ke bIjA paNa anuyogo : che' evuM batAvavA mATe A pramANe upanyAsa karAyo che. T bhA.-4 | prazna : jo bIjAya anuyogo hoya to bhale hoya, ene vaLI pAMcamI vibhakti sAthe zuM lAge vaLage? vRtti : atrocyate, asyAcAryasyeyaM zailI-yaduta yatra kvacit saMbandhastatra SaSThyAH saptamyA vA nirdezaM karoti, tathA ga ca-Avassagassa dasakAliyassa taha uttarajjhamAyAre / ityevamAdi / atra tu zailiM tyaktvA paJcamyA nirdezaM kurvannAcArya etad jJApayati-santyanye'pyanuyogA iti, tadatrAhaM caraNakaraNAnuyogAdvakSye nAnyAnuyogebhya iti / / candra.: samAdhAna : juo, bhadrabAhusvAmInI A zailI ja che ke jyAM kyAMya paNa saMbaMdha hoya, tyAM teo chaThThI ke saptamIno ja nirdeza kare che. juo - AvazyakanI, dazakAlikanI, uttarAdhyayana ane AcAramAM (niryukti kahIza) jo 59 |
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha ca ahIM saMbaMdhanA arthamAM temaNe chaThThI-saptamI karelI che. niryukti jyAre ahIM potAnI A zailine choDIne pAMcamIno nirdeza karatA AcArya ema jaNAve che ke bIjA paNa anuyogo che. tethI huM ahIM caraNakaraNAnuyogamAMthI kahIza. bIjA anuyogamAMthI nahi. || 6oo ! vRtti : tathA SaSThI dvividhA dRSTA-bhedaSaSThI abhedaSaSThI ca, tatra bhedaSaSThI yathA-devadattasya gRham, abhedaSaSThI yathA tailasya HdhArA zilAputrakasya zarIrakamiti / tadyadi SaSThyA upanyAsaH kriyate tato na jJAyate-kiM caraNakaraNAnuyogasya sma bhinnAmoghaniyuktiM vakSye yathA devadattasya gRhamiti, AhosvidabhinnAM vakSye yathA tailasya dhAretyasya sammohasya nivRttyarthaM ssa paJcamyA upanyAsaH kRta iti / - candra, : vaLI chaThThI be prakAranI che. bhedachaThThI ane abhedachaThThI. temAM bhedachaThThI = devadattanuM ghara, ahIM devadatta ane ghara || e be vacce bheda che, chatAM chaThThI thaI che. jayAre abheda chaThThI = telanI dhArA, lokhaMDanuM = pattharanuM zarIra. ahIM tela ane tenI dhArA judI nathI. patthara ane tenuM baneluM zarIra judA nathI. Ama ahIM abhedamAM chaThThI che. eTale jo ahIM chaThThIno upavAsa karAya to e samajaNa na paDe ke "zuM caraNakaraNAnuyoganI tenAthI bhinna evI na niryukti kahevAya che? dA.ta. devadattanuM ghara. ke pachI abhinna kahevAya che? dA.ta. telanI dhArA. Ama Avo je saMmoha | thavo zakya che, tenA nivAraNa mATe pAMcamIno upanyAsa karyo che ke caraNAkaraNAnuyogathI abhinna evI niyukti ahIM bhA.-4 0 ||
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha vAya che. niyukti vRtti : evaM vyAkhyAte satyaparastvAha-astItyekavacanamanuyogAzca bahavastatkathaM bahutvaM pratipAdayati ? ucyate, - astIti tiGantapratirUpakamavyayam, avyayaM ca "sadRzaM triSu liGgeSu, sarvAsu ca vibhaktiSu / vacaneSu ca sarveSu yanna vyeti / / // 1 // tadavyayam // 1 // " tato bahutvaM pratipAdayatyevetyadoSaH / yandra. : prazna : 'atthi annevi aNuogA' mA bhASyathAmA asti me me vayanAnta yA56 cha 4yAre anuyogAH meM bahuvacanAnta zabda che. to A sti ekavacanaprayoga bahutvane zI rIte jaNAvaze? (bhA.-4 samAdhAna : mA ! asti meM as pAtuna vartamAnapatrI puruSa meM kyana- 35 nathI. paraMtu bhenA ja lAge tevuM avyayapada che ane avyaya to - napuMsakaliMgAdi traNeya liMgomAM, badhI vibhaktiomAM ane ekavacanAdi tamAma vacanomAM je vyaya na pAme te avyaya - e vyAkhyA pramANe bahutvane paNa jaNAvI zake ja che eTale koI doSa nathI. vRtti : athavA vyavahitaH sambandho'stizabdasya, katham ?, idaM codakavacanam-SaSThI saMbandhe kimiti na bhavati hA vibhaktiH ?, AcArya Aha-asti SaSThI vibhaktiH, punarapyAha-yadyasti tataH paJcamI bhaNitA kim ?, AcArya Aha anye'pyanuyogAzcatvAraH, ataH SaSThI vidyamAnA'pi nokteti, bhAvanA pUrvavat / || 1|
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti T bhA.-5 zrI ogha- - candra, athavA to bIjI rIte vicArIe. pti padano saMbaMdha anuyo II: sAthe na karavo. paNa eno vyavahita dUravartI jo zabda sAtheno saMbaMdha karavo. te A pramANe : | 62 || praznakAranuM vacana che ke - saMbaMdhamAM zuM chaThThI vibhakti na hoya ? na thAya ? AcAryaH tArI vAta sAcI che ke saMbaMdhamAM chaThThI vibhakti thAya. (ti) prazna : jo thAya, to pachI pAMcamI kema kahI ? AcAryaH amAre e batAvavuM che ke 'caraNakaraNa sivAyanA bIjA paNa anuyoga che." ane e batAvavA mATe ja ame ahIM chaThThI vibhakti saMgata hovA chatAM paNa na kahI ane pAMcamI karI. (bAkI badhuM pUrva pramANe) vRtti : anye'pyanuyogAH santItyuktaM, na ca jJAyante kiyanto'pi te ? ityataH pratipAdayannAhao.ni.bhA. : cattAriu aNuogA caraNe dhammagaNiyANuoge ya / daviyaNujoge ya tahA ahakkama te mahiDDIyA // 5 // vyAkhyA-catvAra iti saGkhyAvAcakaH zabdaH, anukUlA anurUpA vA yogA: anuyogAH, tuzabda evakArArthaH, a il 62 /
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha- thu catvAra evaite / anye tu tuzabdaM vizeSaNArthaM vyAkhyAnayanti, kiM vizeSayantIti-catvAro'nuyogAH, tuzabdAd dvau cniryukti / pRthaktvApRthaktvabhedAt / kathaM catvAro'nuyogA: ? ityAha-'caraNe dhammagaNiyANuoge ya' caryata iti caraNaM, " tadviSayo'nuyogazcaraNAnuyogastasmin caraNAnuyoge, atra cottarapadalopAditthamupanyAsaH, anyathA caraNakaraNAnuyoge ityevaM // 3 // sa vaktavyaM, sa caikAdazAGgarUpaH / 'dhamma'tti dhArayatIti dharmaH, durgatau prapatantaM sattvamiti, tasmin dharma-dharmaviSaye - ma dvitIyo'nuyogo bhavati, sa cottarAdhyayana-prakIrNakarUpaH / 'gaNiyANuoge yatti gaNyate iti gaNitaM tasyAnuyogo / " gaNitAnuyogaH, tasmin gaNitAnuyoge-gaNitAnuyogaviSaye tRtIyo bhavati, sa ca sUryaprajJaptyAdirUpaH / cazabdaH / pratyekamanuyogapadasamuccAyakaH / 'daviyaNuoge 'tti dravatIti dravyaM tasyAnuyogo dravyAnuyogaH-sadasatparyAlocanArUpaH, sa. (.-4 bha ca dRSTivAdaH cazabdAdanArSaH sammatyAdirUpazca, tatheti kramapratipAdakaH, Agamoktena prakAreNa 'yathAkrama' yathAparipATyeti, caraNakaraNAnuyogAdyA 'mahaddhikAH' pradhAnA iti yaduktaM bhavati / yandra. : prazna : "ii 59 anuyogo cha" ma 5 / amane to 552 nathI te vaNI 328 // cha? AcArya : e ja javAba bhASyakAra Ape che. o.ni.mA.-5 : thArtha : yAra anuyoga cha : (1) ya29bhA (2) dhAnuyogamA (3) gaNitAnuyogamA (4) dravyAnuyogamAM. kramazaH te moTI RddhivALA che. vI // 3 //
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-nyu niryukti || 64 || UT bha - TIkArtha : 'pattari e saMkhyAvAcaka zabda che. anukUla ke anurUpa evo yoga-saMbaMdha te anuyoga kahevAya. 'tu' zabda va arthamAM che. arthAt cAra ja anuyogo che. keTalAko tu zabdane vizeSArthanA vAcaka tarIke gaNAve che. tu zabdano vizeSArtha A pramANe kahe che ke 'cAra anuyoga che, e uparAMta tu zabdathI ema paNa samajavuM ke pRthakksa ane apRthakksa ema be bhedathI paNa anuyoga che.' prazna : cAra anuyoga kevI rIte thAya ? samAdhAna : eka to caraNasaMbaMdhI anuyoga che. ahIM gAthAmAM mAtra gharaLe zabda lakhelo che. tyAM caraNa pachInA karaNa - zabdano lopa thayelo hovAthI ja mAtra gharaLa pada mUkela che ema jANavuM. bAkI to caraNakaraNAnuyoge ema ja kahevuM paDe. bhA.-5 caraNakaraNAnuyoga -11 aMgarUpa che. sa bha gAthAmAM je 7 zabda che, te gharaLa, gaLita vagere dareka zabdomAM anuyoTM zabdano saMgraha karavA mATe che. je drave(te te paryAyone je satata pAmatuM rahe te) te dravya. 'e dravya sad-asad che ?' vagere vicAraNA karavA svarUpa durgatimAM paDatA jIvane dhArI rAkhe te dharma. te dharmaviSayamAM bIjo anuyoga che. ane te uttarAdhyayana-prakIrNaka rUpa che. (chUTAchavAyA padArthono saMgraha e prakIrNaka kahevAya. bAra aMga sivAyanuM tamAme tamAma zruta prakIrNaka tarIke kahevAya che.) gaNitAnuyogaviSayamAM trIjo anuyoga che. te sUryaprajJApti vagere rUpa che. A | ma gwi || 64 ||
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-sthA - teno je anuyoga thAya te dravyAnuyoga kahevAya. daSTivAda dravyAnuyoga che. gAthAmAM lakhelA zabdathI gaNadhararacita sivAyanA niryukti (anArSa) paNa sanmatitakadi grantho dravyAnuyogamAM gaNI levA. (RSi eTale pUrvadharo. teoe banAvelA grantho ArSa kahevAya. e sivAyanA grantho anArSa kahevAya.) | 65 | gAthAmAM tathA zabda krama jaNAvanAra che. "Agamokta prakAra vaDe A caraNakaraNAnuyogAdi kramazaH pradhAna che" Ama padArtha nakkI thayo. ka $ E F EFNBBF 10 = bhA.-5 vRtti : evaM vyAkhyAte satyAha para:-'caraNe dhammagaNiyANuoge ya daviyaNuoge yatti yadyeteSAM bhedenopanyAsaH kriyate, tatkimarthaM catvAraH' ityucyate, viziSTapadopanyAsAdevAyamartho'vagamyata iti, tathA caraNapadaM bhinnayA vibhaktyA kimarthamupanyastaM ? dharmagaNitAnuyogau tu ekayaiva vibhaktyA, punavyAnuyogo bhinnayA vibhaktyeti, tathAnuyogazabdazcaika evopanyasanIyaH, kimarthaM dravyAnuyoga iti bhedenopanyasta iti ? candra. : prazna : (1) jyAre tame gAthAmAM caraNa, dharma, gaNita, dravya... A cAreya zabdono spaSTa judo judo ullekha karo cho, tyAre pachI vAri e saMkhyAvAcaka zabda lakhavAnI jarUra ja nathI. kemake A caraNa-dharma...vagere cAra viziSTapadono thI je upavAsa karyo che, tenAthI ja A artha jaNAI jAya che ke cAra anuyoga che. vattAri pada nakAmuM che. ka E 'is 65. E.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha | (2) gAthAnI racanA vicitra prakAranI che. caraNa zabdane judI saptamI vibhakti lagADelI che. pachI dharma ane gaNitane niryukti samAsamAM lIdhA che. ane vaLI pAchuM dravyAnuyogazabdane judI sAtamI vibhakti lagADI che. A badhuM zA mATe ? (3) dhammagaNiyANuoge mahA anuyogaza06 cha 4. mA meM deg4 206 yA2ya zo sAthe .315 : cha. to pachI // NEE A mATe dravyAnuyoga padamAM anuyoga zabda pAcho lIdho ? vRtti : atrocyate, yattAvaduktaM-caturgrahaNaM na karttavyaM viziSTapadopanyAsAt, tadasat, yato na viziSTasaGkhyAvagamo bhavati viziSTapadopanyAse'pi, kutaH ?, caraNadharmagaNitadravyapadAni santi, anyAnyapi santIti saMzayo mA bhUtkasyacidityatazcaturgrahaNaM kriyata iti / tathA yaccoktaM-bhinnayA vibhaktyA caraNapadaM kena kAraNenopanyastam ?, tatretatprayojanaM, caraNakaraNAnuyoga evAtrAdhikRtaH, prAdhAnyakhyApanArthaM bhinnayA vibhaktyA upanyAsa iti / tathA dharmagaNitAnuyogau ekavibhaktyopanyastau atra prakrame'pradhAnAvetAviti / tathA dravyAnuyoge ca bhinnavibhaktyupanyAse / prayojanaM, ayaM hi ekai kAnuyoge mIlanIyaH, na punalaukikazAstravadhuktibhirna vicAraNIya iti / tathA'nuyogazabdadvayopanyAse prayojanamucyate yattrayANAM padAnAmante'nuyogapadamupanyastaM tadapRthaktvAnuyogapratipAdanArthaM, yacca dravyAnuyoga iti tat pRthaktvAnuyogapratipAdanArthamiti / .-5 || 6 // candra.: samAdhAna : tamAro prazna e che ke "viziSTapadono upanyAsa karelo ja hovAthI vattAri pada levuM na joIe."
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odhaniryukti nI | 67ll paNa e vAta barAbara nathI kemake viziSTapadono upanyAsa karavA chatAMya viziSTa saMkhyAno bodha thato nathI. prazna : kema na thAya ? samAdhAna : koIkane AvI zaMkA thavAnI pAkI zakyatA che ke "bhalene, caraNa -dharma-gaNita-dravya A cAra anuyoga hoya. mAM paNa enI jema bIjA paNa haze ja.' AvI zaMkA na thAya te mATe vAri pada lIdhela che. tamAro bIjo prazna e che ke 'varaNa pada judI vibhakti vaDe zA mATe batAvyuM ?' temAM A kAraNa che ke ahIM " caraNakaraNAnuyoga ja adhikRta che. A granthamAM enuM ja varNana che. eTale caraNakaraNanI pradhAnatA batAvavA mATe ene judI vibhakti ApIne e pada darzAvyuM. bhA.-5 vaLI bIjA praznamAM tame pUcheluM che ke "dharma ane gaNita A be anuyoga eka ja vibhaktithI darzAvAyA che (samAsa : | karyo che). te zA mATe ? enuM samAdhAna e ke, "A granthane vize e be ya anuyoga apradhAna che. ane eTale emanI apradhAnatA hovAthI ja e beyane bhegA batAvI dIdhA." bIjA ja praznamAM tame e paNa pUcheluM ke, "dravyAnuyogazabdamAM judI vibhaktino upanyAsa karyo che, te zA mATe ?" paNa ema karavA pAchaLa kAraNa che. vI i 67
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ya te e ke A dravyAnuyoga caraNa-gaNita-dharma ema dareke dareka anuyogamAM joDavAno che. paraMtu laukikazAstronI mAphaka niryukti, te dravyAnuyoga yukti vaDe vicAryA vinA ja grahaNa karavAno nathI. arthAt laukikazAstro yuktisaMgata na hovAne lIdhe ja teo kahetA hoya che ke "A zAstro zraddhAthI mAnI levA. emAM yukti-carcA nahi karavAnI. eTale ke AmAM dravyAnuyoga na | 68 || ghusADavo' paraMtu jainadarzanamAM to yukti grAhya pratyeka zAstromAM yuktio pUrvaka padArtha vicAravAno che. (AjJAgrAhya padArthonI vAta alaga che.) tamAro trIjo prazna hato ke, "gAthAmAM mAtra eka ja anuyoga zabda cAlata. be zA mATe lIdhA ?" samAdhAna e ke traNa padonA aMte je anuyogapada mUkela che, te apRthaphaltAnuMyoganuM pratipAdana karavA mATe che. jyAre | 'dravyAnuyoga' = bIjo anuyogazabda pRthakta anuyogane darzAvavA mATe che. vRtti : evaM vyAkhyAte satyAha para:-iha gAthAsUtraparyanta idamuktaM-'yathAkramaM te mahaddhikA' iti, evaM tarhi caraNakaraNAnuyogasya laghutvaM, tatkimarthaM tasya niyuktiH kriyate ?, api tu dravyAnuyogasya yujyate kartu, sarveSAmeva pradhAnatvAt, candra, : prazna : A gAthAsUtranA aMte tame kahyuM ke, "A cAra kramazaH moTI RddhivALA che." to Ano artha to e ja bhA.-5 vI . 68.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha- niryukti te 69 . ke sauthI prathama caraNa karaNAnuyoga to sauthI nAno=ochI RddhivALo banI gayo to pachI zA mATe e nabaLAnI niryukti karAya che? kharekhara to dravyAnuyoganI ja niryukti karavI yogya che. kemake badhAyamAM e ja pradhAna che. vRtti : evaM codakenAkSepe kRte satyucyate - o.ni.bhA. : savisayabalavattaM puNa jujjai tahavi a mahiDDiaM caraNaM / cArittarakkhaNaTThA jeNiare tinni aNuogA // 6 // cArarthI--sva8ANI viSaya svavapataMkSina viSaSe vanavavaM punarmujate-te, tindu pati-IT bhA.-6 AtmIyAtmIyaviSaye sarva eva balavanto vartanta iti / evaM vyAkhyAte satyaparastvAha-yadyevaM sarveSAmeva niyuktikaraNaM prAptaM, AtmIyAtmIyaviSaye sarveSAmeva balavattvAt, tathA'pi caraNakaraNAnuyogasya na karttavyeti, candra.: samAdhAna : bhAgakAra A AkSepano javAba Apaze. oghaniryukti bhAga-6 : gAthArtha : pota-potAnA viSayamAM balavattA yogya che. to paNa cAritra sauthI vadhu RddhivALuM che, kemake bAkInA traNa anuyogo cAritranI rakSA mATe che. TIkArtha : potapotAnA viSayamAM dareka anuyoganI balavattA che. arthAtu koIpaNa anuyoga potAnA viSayamAM to I 69ii . dai
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ << zrI ogha- 4 niryukti "b || 90. # E E bhA.-6 baLavAna ja che. koI bIjA karatA nabaLo nathI. eTale upara bhale cAreyane kramaza: pradhAna batAvyA, bAkI svasvaviSayanI apekSAe badhAyanI balavattA eka sarakhI ja che. praznaH jo Ama hoya to to badhAyanI niryuktio racavI joIe ne? kemake potapotAnA viSayamAM badhAya balavAna || che. jyAre tame to ahIM mAtra caraNAnuyoganI ja karI rahyA cho. e to barAbara nathI. vRtti : evaM codakenAzaGkitte satyAha guru:-'tahavi a mahiDDiaMcaraNaM' 'tathApi' evamapi svaviSayabalavattve'pi ma sati mahaddhikaM caraNameva, zeSAnayogAnAM caraNakaraNAnuyogArthamevopAdAnAt, pUrvotpannasaMrakSaNArthamapUrvapratipattyarthaM ca zeSAnuyogA asyaiva vRttibhUtAH, yathA hi karpUvanakhaNDarakSArthaM vRttirupAdIyate, tatra hi karpUravanakhaNDameva pradhAnaM na punarvRttiH / evamatrApi cAritrarakSaNArthaM zeSAnuyogAnAmupanyAsAt, tathA cAha-'cArittarakkhaNaTThA jeNiyare tinni anuyogA' cayariktIkaraNAccAritraM, tasya rakSaNaM, tadarthaM cAritrarakSaNArthaM yena kAraNena 'itare' iti dharmAnuyogAdayastrayo'nuyogA iti| va candra. : samAdhAna : alabatta, badhA svasvaviSayanI apekSAe balavAna che, chatAMya moTI RddhivALo to cAritrAnuyoga ja che, kemake bAkInA anuyogo caraNakaraNAnuyogane mATe ja grahaNa karAya che. prazna : 'bAkInA traNa anuyogo cAritra mATe che" evuM tame kayA AdhAre kahI zako ? samAdhAnaH pUrve utpanna thaI cUkelA cAritrane TakAvI rAkhavA mATe ane pUrve utpanna na thayelA evA navA ja cAritrane ; Fo 70I.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ C bhA.-7 zrI otha utpanna karavA mATe A bAkInA traNa anuyogo atyaMta upayogI che ane mATe te A cAritranI vADa jevA che (kAMTAnI vADa niryukti be kAma kare. ugI cUkelA pAkanuM rakSaNa ane navA pAkanI utpatti. ema zeSa anuyogo paNa e ja be kAma kare che. mATe teone vADa kahyA che.) / 71 /na jema kapUranA vanakhaMDanI rakSA mATe vADano Azaro levAya che. tyAM pradhAna to kapUranuM vanakhaMDa ja che. vADa nahi. ema v ahIM paNa samajavuM. kemake cAritranI rakSA mATe bAkInA anuyogono upavAsa karAya che. r[ A ja vAta bhASyakAre uttarArdhamAM karI che ke "je kAraNathI bAkInA traNa anuyogo cAritranI rakSA mATe che.' ahIM cayaHkarmano bhego thayelo Dhagalo. tene khAlI karavAnuM kAma cAritra kare che. ane mATe ja tene cAritra kahevAya me che. (TIkAmAM e zabdono samAsa ja kholyo che.) vRtti : evaM vyAkhyAte satyAha-kathaM cAritrarakSaNArthamiti cettadAhao.ni.bhA. : caraNapaDivattiheuM dhammakahA kAladikkhamAIA / davie saNasuddhI daMsaNasuddhassa caraNaM tu // 7 // vyAkhyA-caryata iti caraNaM-vratAdi tasya pratipattizcaraNapratipattizcaraNapratipatteH hetuH kAraNaM nimittamiti paryAyAH, kim ? tadAha-'dharmakathA' durgatau prapatantaM sattvasaGghAtaM dhArayatIti dharmastasya kathA-kathanaM dharmakathA caraNaprati , ca ke tra, che 71 |.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti || 72 // ma ma ma patterheturdharmakathA, tathAhi - AkSepaNyAdidharmakathA ' 'kSiptAH santo bhavyaprANinazcAritraM prApnuvanti / candra. : prazna : "e bAkInA traNayogo cAritranI rakSA mATe che" e vAta zI rIte samajavI ? samAdhAna : e bhASyakAra have kaheze. oniryukti bhASya-7 : gAthArtha : dharmakathA cAritranA svIkAra mATe che. kAla dIkSAdi mATe che. dravyamAM darzanazuddhi che ane darzanathI zuddha jIvane cAritra hoya. U UT TIkArtha : vratAdi rUpa cAritranA svIkAranuM kAraNa dharmakathA che. hetu+kAraNa+nimitta A traNa paryAyavAcI zabdo che. tathA ma durgatimAM paDatA jIvasamUhane je dhArI rAkhe-bacAve te dharma. tenI kathA te dharmakathA. te cAritranI prAptinuM kAraNa che. te A pramANe AkSepaNI-vikSepaNI vagere prakAranI dharmakathA vaDe AkarSAyelA bhavyajIvo cAritrane pAme che. vRtti : 'kAladikkhamAIyatti kalanaM kAlaH kalAsamUho vA kAlastasmin kAle dIkSAdaya:- dIkSaNaM dIkSApravrajyApradAnam AdizabdAdupasthApanAdiparigrahaH, tathA ca zobhanatithinakSatramuhUrtayogAdau pravrajyApradAnaM karttavyam, ataH kAlAnuyogo'pyasyaiva parikarabhUta iti / candra. : kalana=kaLavuM eTale kALa athavA to samaya vagere rUpa kalAono samUha te kALa. kALamAM ja pravrajyA dAna, bha ]] va o TE bhA.-7 11 92 11
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ UT zrI ogha- hyu niryukti || 73 // vaDI dIkSA vagere thAya che. niSkarSa e ke sArI tithi, sArAnakSatra, muhUrta, yoga vageremAM dIkSAdAna karavuM joIe ane eTale jyotiSazAstra rUpa kAlAnuyoga (gaNitAnuyoga) paNa A cAritranA ja parikarabhUta= zobhAbhUta che. vRtti : 'davie 'tti dravye dravyAnuyoge, kiM bhavati ?, ityata Aha- 'darzanazuddhiH ' darzanaM samyagdarzanamabhidhIyate tasya zuddhiH-nirmalatA darzanazuddhiH, etaduktaM bhavati - dravyAnuyoge sati darzanazuddhirbhavati, yuktibhiryathA'vasthitArthaparicchedAt, 19 tadatra caraNamapi yuktyanugatameva grahItavyaM, na punarAgamAdeva kevalAditi / || ma candra. : dravyAnuyogamAM darzananI nirmalatA thAya. kemake temAM dareka padArthanI siddhi mATe aneka yuktio ApavAmAM Ave che ane eTale yukti vaDe vAstavika arthano bodha thavAthI samyaktva nirmaLa bane ja. bha prazna H darzana zuddha thAya e kharuM. paNa ApaNe to e jovAnuM che ke,"dravyAnuyoga cAritra upara zI rIte upakArI bane." e to tame batAvo. o samAdhAna : re, bhAI ! ahIM jinazAsanamAM cAritra paNa yukti-anugata ja svIkAravAnuM che, mAtra ekalA AgamathI cAritra svIkAravAnuM nathI. (eTale ke mAtra AgamamAM kahyuM che tethI ja cAritra levAnuM nathI. paNa yuktithI anugata / yuktiyukta paNa che... tethI levAnuM che. Azaya e che ke anya dharmomAM je cAritrAbhAsa che te hiMsA vi.thI yukta hovAthI yuktiyukta nathI.) bha UI va o ma bhA.-7 at 11 9311
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jodha niryukti 1198 11 mo NaM vRtti : Aha- darzanazuddhyaiva kim ?, tadAha- 'darzanazuddhasya' darzanaM zuddhaM yasyAsau darzanazaddhastasya 'caraNaM' cAritraM bhavatItyarthaH, tuzabdo vizeSaNe, cAritrazuddhasya darzanamiti // sa candra. : prazna H tame kahyuM ke dravyAnuyogathI darzananI zuddhi thAya. paNa enA vaDe zuM thAya ? e to kaho? e darzanazuddhine mavayye prema sAvyA ? Na ZIT NaM - sa samAdhAna H bhalA AdamI ! zuddha darzanavALAnI pAse ja cAritra hoya che. eTale cAritra mATe darzanazuddhi khAsa jarUrI che. gAthAmAM tu zabda vizeSa padArtha darzAvavA mATe che. te e ke "jenuM cAritra zuddha hoya, tenI pAse samyagdarzana hoya.' maiM (nizcayanaya to zuddhacAritrIne ja samyaktvI mAne che. eTale zuddhacAritra rahita AtmAnI pAse samyaktva e nayanI apekSAe ma na upAya.) ga va vRtti : athavA prakArAntareNa caraNakaraNAnuyogasyaiva prAdhAnyaM pratipAdyate AdibhUtasyApIti, tacca dRSTAntabalenAcalaM o bhavati nAnyathetyato dRSTAntadvAreNAha o.ni.bhA. : jaha raNNo visaesuM vayare kaNage a rayayalohe a / cattAri AgarA khalu cauNha puttANa te dinnA // 8 // CHL.-2 1198 11
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Na mo zrI jodha- tthu niryukti / / 75 / / 'yathe 'tyudAharaNopanyAse rAjJo 'viSayeSu' janapadeSu 'vajra' iti vajrAkaro bhavati, vajrANi - ratnAni teSAmAkara:khAnirvajrAkaraH / 'ciMtA lohAgarie 'tti ityataH siMhAvalokananyAyenAkaragrahaNaM saMbadhyate, etena kAraNena 'hoti utti ityasmAdbhavati kriyA sarvatra mIlanIyeti / 'kanakaM' suvarNaM tasyAkaro bhavati dvitIyaH / 'rajataM 'rUpyaM tadviSayazca tRtIya Akaro bhavati, cazabdaH samuccaye, anekabhedabhinnaM rUpyAkaraM samuccinoti / 'lohe ce 'tti lohamayastasmin lohema lohaviSayazcaturtha Akaro bhavati, cazabdo mRdukaThinamadhyalohabhedasamuccAyakaH / 'catvAraH' iti saGkhyAH / Akriyanta eteSvityAkarAH, tathA ca maryAdayA'bhividhinA vA kriyante vajrAdIni teSviti / khaluzabdo vizeSaNe, kiM vizinaSTi ? saviSayAH sahastyAdayazca te putrebhyo dattAH, caturNAM 'putrANAM' sutAnAM 'te' ityAkarA 'dattA:' vibhaktA ityarthaH // Na NaM candra. H athavA to sauthI pahelA evA ya caraNAnuyoganI ja bIjA ja prakAra vaDe pradhAnatA dekhADAya che. ane te pradhAnatA to jo dRSTAntathI batAvAya, to vadhu dRDha thAya e sivAya e dRDha na thAya. eTale dRSTAnta dvArA bhASyakAra e prAdhAnya batAve che. oghaniyukti bhASya-8 : gAthArtha : jema rAjya-pradezomAM rAjAnI pAse hIrAnI, sottAnI, cAMdInI ane lokhaMDanI cAra pAza hatI. te yAreya putrone (kheDeDa) pAI. TIkArtha : potAnI mAlikInA pradezamAM rAjA pAse ratnonI khANa hatI. ma ur rUsa NaM bha ga o ma hA at lA.-8 11 94 11
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti || 76 || |TM[ Na ma ma prazna H gAthAmAM vare zabdanI sAthe Ara zabda to nathI. to 'vajrAkara' evo artha zI rIte nIkaLe? bhASya gAthA 9mAM vitA tohAriN zabda che. temAM je Akara zabdanuM grahaNa karela che. te siMhAvalokananyAya pramANe ahIM vraja vagere zabdomAM joDAya che eTale vajrAkara vagere zabdo banaze. (siMha AgaLa cAlIne pachI pAchaLa joto hoya che. ema ahIM AgaLanI gAthAno zabda pAchaLanI gAthAmAM joDAya che eTale e siMhAvalokananyAya kahevAya che.) ma A UI ssa A siMhAvalokananyAya mujaba ja (tena jAraNe) 10mI bhASyagAthAmAM je hoti 3 (tyAM varU 3 lakheluM che, te ja hoti ma 3 samajavuM) lakhela che. tyAMthI bhavati kriyA ahIM badhe ja joDI devI. arthAt ratnAkara che, kanakAkara che...vagere. 7 zabda samuccaya arthamAM che. te aneka peTAbhedo vaDe judA judA prakAranA badhA rUpA.nA Akarono samuccaya kare che. meM bIjo paNa 7 zabda che. te mRdu-kaThina-madhya ema lokhaMDanA bhedono samuccaya karanAra che. spa jemAM ga= maryAdA ke abhividhi vaDe ratna-sonuM vagere karAya te Akara kahevAya. (ratnanA AkaramAM ratno ja bane, sonuM va vagere nahi. amuka pramANamAM ja bane. . . ityAdi maryAdA ane AkhIya khANamAM jyAM jyAM zakya hoya tyAM badhethI ratno banAvAya e abhividhi.) o mo gAthAmAM hatu zabda vizeSa padArtha batAvavA mATe che. te vizeSa padArtha e che ke rAjAe te khANo te te pradezo sAthe ane hAthI-ghoDA vagere milkata sAthe te putrone ApI. stha bha y Na ma mA bhA.-8 || 76 ||
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha- tyu vRtti : adhunA pradAnottarakAlaM yatteSAM saMjAtaM tducyteniryukti o.ni.bhA. : ciMtA lohAgarie paDisehaM so u kuNai lohassa / // 77 // vayarAIhi a gahaNaM kariti lohassa tinniyare // 9 // lohAkaro'syAstIti lohAkarikastasmin lohAkarike cintA bhavati, rAjJA paribhUto'haM yena mamApradhAna Akaro ma dattaH, evaM cintAyAM satyAM subuddhyabhidhAnena mantriNA'bhihitaH-deva ! mA cintAM kuru, bhavadIya eva pradhAna Akaro na zeSA AkarA iti, kuta etadavasIyate ?, yadi bhavatsaMbandhI lohAkaro na bhavati tadAnIM zeSAkarA'pravRttiH bha lohopakaraNAbhAvAt, tato'nirvAhaM bhavAn kArayatu katiciddinAni yAvadupakSayaM pratipadyate teSUpakaraNajAtaM, tataH bha sumahAdhamapi te lohaM grahISyantItyata Aha-'paDisehaM' ityAdi, pratiSedho-vAraNA taM pratiSedhaM karotyasau / lohaM pratItameva tasya lohasya, tuzabdo vizeSaNe, na kevalamanirvAhaM karotyapUrvotpAdanirodhaM ca, tatazcaivaM kRte zeSAkareSUpaskarAH kSayaM pratipannAH, tataste vajrAdibhirgrahaNaM kurvanti, kasya ? ityata Aha lohasya, ke kurvanti ? itare= vajAkarikAdayaH / cazabdAnna kevalaM vajrAdibhirhastyAdibhizca / atra kathAnakaM spaSTatvAnna likhitam, ayaM dRSTAntaH, sAmprataM dArTAntikayojanA kriyate-yathA'sau lohAkara AdhArabhUtaH zeSAkarANAM, tatpravRttau zeSANAmapi pravRtteH, evamatrApi caraNakaraNAnuyoge sati (AI.-8 : ki // 7 //
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ - E zrI ogha-yu zeSAnuyogasadbhAvaH, tathAhi-caraNe vyavasthitaH zeSAnuyogagrahaNe samarthoM bhavati nAnyatheti / niryukti candra. : A rIte khANonuM pradAna thayA bAda teonuM je thayuM te kahe che. Jsa bhANa-9 : gAthArtha : loDhAnI khANavALAne ciMtA thaI. te loDhAno pratiSedha kare che. bIjA traNa rAjaputro || 78 | - ratna vagere vaDe lokhaMDanuM grahaNa kare che. zrIdAI . lokhaMDanI khANavALAne evo vicAra Avyo ke, "rAjA vaDe huM apamAnita karAyo. kemake emaNe mane ta7. khANa ApI Avo vicAra Avyo eTale subuddhi nAmanA maMtrIe tene kahyuM ke, "he svAmI ! ciMtA na karo. tama ja mukhya che, bIjI khANo nahi." rAjaputra : e kevI rIte khabara paDe ? - saMtrI : jo tamArI A lokhaMDakhANa na hoya to bAkInI khANanI pravRtti ja na thAya. kemake teo pAse lokhaMDanA ojArono ja abhAva thaI jAya, eTale Apa keTalAka divaso sudhI lokhaMDanuM vecANa baMdha karI do, badhe lokhaMDanA kAMphAM paDe T tevuM karo, ke jyAM sudhImAM te badhI khANomAM jUnA lokhaMDanA ojAro nAza pAme. e pachI teo ati moghuM paNa lokhaMDa leze , Ama maMtrIe kahyuM eTale te rAjaputra lokhaMDano niSedha kare che. arthAtuM mAtra eno anirvAha ja nathI karato paNa navA lokhaMDanA utpAdano paNa baMdha karAve che. bhA.-9 G vI . 78 ..
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odhaniryukti || 79o ja A pramANe karyuM eTale bIjI khANomAM ojAro kSaya pAmyA pachI te bIjI khANavALAe ratna-sonuM-cAMdI ApIne paNa lokhaMDa levA mAMDyA. gAthAmAM ja zabda dvArA bhASyakAra sUcave che ke mAtra ratnAdi vaDe nahi, paraMtu hastI vagere vaDe paNa teo badhuM levA mAMDyA. A kathAnaka spaSTa hovAthI lakhyuM nathI. A dRSTAnna che. have dAntikamAM ( daSTAnta dvArA je padArtha darzAvavo che temAM) A daSTAntane joDIe. jema e lokhaMDanI khANa bAkInI khANono AdhArabhUta banI, kemake lokhaMDanI khANanI pravRtti thaI tyAre ja bAkInI khANonI pravRtti thaI. tema ahIM paNa caraNakaraNAnuyoga hoya to ja bAkInA anuyogono sarbhAva hoya. te A pramANe - cAritramAM je vyavasthita hoya, te bIjA anuyogonuM grahaNa karavAmAM samartha bane. e sivAya nahi. vRtti : asyArthasya pratipAdanArthaM gaathaasuutrmaahmo.ni.mA.: vaM daradifka hima re vi vidI hiM eeNa kAraNeNaM havai u caraNaM mahiDDIaM // 10 // vyAkhyA-'eva' mityupanayagranthaH, 'caraNaMmi'tti caryata iti caraNaM tasmin vyavasthitaH karoti vidhinA bhA.-10 sh 79 ll
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu niryukti grahaNamitareSAm, itareSAmiti dravyAnuyogAdInAM, tadanena kAraNena bhavati caraNaM mahaddhikam / tuzabdAdanyeSAM ca guNAnAM samartho bhavatIti // // 80 // candra.: A arthanuM pratipAdana karavA mATe bhASyakAra navuM gAthAsUtra kahe che. oghaniryukti bhASya-10: TIkArtha : A pramANe cAritramAM rahelo sAdhu bAkInA anuyogonuM vidhithI grahaNa kare che. A kAraNathI cAritra vadhu RddhivALuM che. gAthAmAM ja tu zabda che, tenAthI e paNa samajavuM ke e cAritramAM vyavasthita sAdhu ja bIjA paNa guNo mATe samartha bane | 5 PERBEF mA.-11 vRtti : adhunA 'alpAkSarAM mahArthAM' iti yaduktaM tadvyAkhyAnAyAha - o.ni.bhA. : appakkharaM mahatthaM 1 mahakkharauppattha 2 dosu'vi mahatthaM 3 / dosu vi appaM ca 4 tahA bhaNi satthaM cauvigappaM // 11 // vyAkhyA-atra caturbhaGgikA-alpAnyakSarANi yasmin tadalpAkSaraM, stokAkSaramityarthaH, 'mahatthaM 'tti mahAnartho yasmin tanmahArthaM prabhUtArthamityarthaH / tatraikaM zAstramalpAkSaraM bhavati mahArthaM ca prathamo bhaGgaH 1 / tathAnyat kiMbhUtaM bhavati ? - PRESENA // 20 //
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ = ' zrI ogha-hyuM 'mahakkharamappatthaM' mahAkSaraM, prabhUtAkSaramiti hRdayaM, alpArthaM svalpArthamiti hRdayaM, dvitIyo bhaGgaH 2 / tathA'nyat kiMbhUtaM niryukti bhavati ?-'dosu'vi mahatthaM, dvayorapIti akSarArthayoH, anyasyAzrutatvAdakSarArthobhayaM parigRhyate, etaduktaM bhavati-prabhUtAkSaraM vi prabhUtArthaM ca tRtIyo bhaGgaH 3 / tathA'nyat kiMbhUtaM bhavati ? ityAha-'dosu vi appaM ca tahA' dvayorapyalpamakSarArthayoH, 81 | - etaduktaM bhavati-alpAkSaraM alpArthaM ceti 4 |'tthe 'ti tenAgamoktaprakAreNa 'bhaNitaM' uktaM zAstraM caturvikalpaM' cturvidhmatyartha che candra.: have bhASyakAra niryuktigAthA naM-2mAM rahelA anyAkSaro mAtha' e zabdanuM vyAkhyAna karavA mATe kahe che ke TbhA.-11 oghaniyukti bhASa-11 : gAthArtha : (1) alpAkSara+mahArtha (2) mahAkSara+alpArtha (3) beyamAM moTuM (4) be yamAM | alpa ema zAstra cAra vikalpavALuM kahevAyeluM che. : AmAM caturbhagI che (1) je zAstramAM akSaro alpa hoya ane artha puSkaLa hoya te alpAkSara+mahArtha zAstra ema pahelo bhAgo thayo. (2) mahArtha - alpArtha e bIjo bhAMgo che. (3) be yamAM moTuM hoya. ahIM "beyamAM' eTale 'kayA bemAM ?" e spaSTa gAthAmAM lakhyuM nathI. paNa akSara ane artha e benI ja vAta cAle che. to ahIM bIjA koI padArthanuM zravaNa thayuM ja nathI. eTale e be ja levAnA. eTale puSkaLa akSaravALuM+puSkaLa arthavALuM e trIjo bhAMgo thAya. (4) akSara ane artha e be yamAM ochuM hoya. a iaa 81 |
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sodha-tyu niryukti / / 82 // 5ER - Ama Agamokta prakAra vaDe zAstra cAra prakAranuM kahevAyeluM che. vRtti : adhunA caturNAmapi bhaGgakAnAmudAharaNadarzanArthamidaM gAthAsUtramAha - o.ni.bhA. : sAmAyArI ohe nAyajjhayaNA ya diTThivAo ya / loiakappAsAI aNukkamA kAragA cauro // 12 // vyAkhyA-oghasAmAcArI prathamabhaGgake udAharaNaM bhavati, pUrvAparanipAtAdevamupanyAsaH kRtaH 1, jJAtAdhyayanAni SaSThAne prathamazrutaskandhe teSu kathAnakAnyucyante tataH prabhUtAkSaratvamalpArthatA ceti dvitIyabhanake jJAtAdhyayanAnyudAharaNaM, bhA.-12 cazabdAdanyacca yadasyAM koTau vyavasthitaM 2, dRSTivAdazca tRtIyabhaGgaka udAharaNaM, yato'sau prabhUtAkSaraH prabhUtArthazca, bha cazabdAttadekadezo'pi 3, caturthabhaGgodAharaNapratipAdanArthamAha-'loiyakappAsAdI' iti laukikaM caturthabhanodAharaNaM, kimbhUtam ? kArpAsAdi, AdizabdAcchivabhadrAdigrahaH / 'aNukamma'tti' anukramAditi anukrameNaiva paripATyaiva, tRtIyArthe paJcamI / 'kArakANi' kurvantIti kArakANi-udAharaNAnyucyante catvArIti yathAsaGkhyenaiveti // candra. : have cAreya bhAMgAonA udAharaNa dekhADavA mATe A gAthAsUtra kahe che. modhaniyusti mAdhya-12 : uthArtha : anubhe yA2 12 haTAnto cha. (1) mopasamAyA (2) zatadhyayana (3) bI // 82 //
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odhI daSTivAda (4) laukika kArSAsAdi. niryukti TIkArtha: (1) oghasamAcArI pahelA bhAgamAM (alpAkSara+mahAW) daSTAnta che. prazna : gAthAmAM "sAmAvArI mATe ema lakhela che. kharekhara to modakAma vArI ema ja lakhavuM joIe. | 83 ll samAdhAnaH ahIM pUrvanA moda zabdano pachI nipAta thayo hovAthI ane pachInA sAmAvArI zabdano pUrvamAM nipAta thayo | " hovAthI A rIte gAthAmAM darzAvela che. (prAkRtamAM A badhuM zakya che.) | (2) chaThThA aMganA pahelA zrutaskaMdhamAM je jJAtAdhyayano che, temAM vArtAo kahevAya che. eTale te prabhUtAkSara che, ane alpArtha che. eTale bIjAbhAMgAmAM jJAtAdhyayano dRSTAnta che. gAthamAM lakhelA = zabdathI samajI levuM ke bIjuM paNa je zAstra bhA.-12 | - AvI ja paddhatimAM vyavasthita hoya to e paNa bIjA bhAMgAmAM gaNAya. (3) dRSTivAda trIjA bhAgamAM dRSTAnta che. kemake A prabhUtAkSara ane prabhUtArthaka che. gAthAmAM rahelA zabdathI ( dRSTivAdano ekadeza paNa A bhAMgAmAM daSTAnta tarIke samajI levo. (4) cothA bhAMgAnuM udAharaNa laukika hoya. (arthAt je alpAkSaravALuM ane alpArthavALuM hoya te kadi lokottara zAstra | ja na hoya) te kArpAsa, zivabhadra vagere nAmanA grantho samajavA. AgaLanI gAthAmAM je kramathI cAra bhAMgA batAvelA, e ja kramathI A gAthAmAM enA daSTAnto batAvelA che. e joDI 835
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ ta ra 'E zrI modha-tya niryukti A badhA kArya-kAma kare che, mATe kAraka che arthAt dRSTAnta che. vRtti : 'anugrahArthaM suvihitAnAm' iti yaduktaM tdvyaakhyaanaayodaahrnngaathaa||84|| o.ni.bhA. : bAlAINaNukaMpA saMkhaDikaraNaMmi hoagArINaM / ome ya bIyabhattaM raNNA dinnaM jaNavayassa // 13 // 'eva'mityupanyAsAdyatheti gamyate, tato'yamoM bhavati-yathA hyagAriNAmanukampA bhavati bAlAdInAmupari saMkhaDikaraNe, evaM sthaviraiH sAdhUnAmanukampArthamupadiSTaughaniyuktiriti saMbandhaH / adhunA'kSaragamanikA-bAlAH | zizavo'bhidhIyante, te AdiryeSAM te bAlAdayaH, AdizabdAtkarma-karAdiparigrahaH, teSAM bAlAdInAmuparyanukampA kRpetyrthH| 'saMkhaDikaraNe' saMkhaDyante prANino yasyAM sA saMkhaDiH, anekasattvavyApattiheturityarthaH, kRtiH karaNaM saMkhaDyAH karaNaM saMkhaDikaraNaM tasmin saMkhaDikaraNe yathA'nukampA bhavati, keSAm ? ityAha-'agAriNAM' agAraM vidyate yeSAM te agAriNasteSAmagAriNAM, tathAhi-yadbhojanaM praharatrayoddeze bhavati tasmin yadi bAlAdInAM prathamAlikA na dIyate vI tato'tibubhukSAkrAntAnAM keSAJcinmUrchAgamanaM bhavati kecitpunaH karmAdi kartuM na zaknuvanti tato'nukampArthaM mA.-13 EP vii||84|| NA
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ E F = = zrI ogha-cA prathamAlikAdyasau gRhapatiH prayacchati, asyaiva darzanArthaM dRSTAntAntaramAha-'oma' ityAdi, avamaM durbhikSaM tasminnavame niryukti vInAni-lAcAlIni mammannA vInAna ra ma gha vInamamevAva: "rajJA' narapatinA ratta ? tada- * janapadasya // | 85 / candra.: niryukti gAthA-2mAM lakheluM ke "manuSya hAtha suvihitAnAma' have enuM vyAkhyAna karavA mATe duSTAnta darzAvavA A navI gAthA che. oghaniryukti bhASya-13: gAthArtha : saMkhaDikaraNamAM gRhasthone bAlAdinI anukaMpA thAya che. tathA dukALamAM rAjA vaDe # janapadanetralokane bIja apAyuM. bho.-13 | TIkArtha : zabdano 14mI gAthAnI zarUAtamAM upanyAsa karelo hovAthI ahIM te zabda pramANe yathA e pramANe artha ' samajI levAno che. tethI artha A rIte thAya ke jema saMkhaDikaraNamAM gRhasthone bAlAdinI upara anukaMpA thAya che. tema sthaviroe=bhadrabAhasvAmIe sAdhuonI anukaMpA mATe oghaniryukti upadezelI che. vira: sAdhUnAmanuSpAthe... A zabdo bhA.14mAM Avaze eno A batAvyA pramANe ahIM saMbaMdha karavo. have prastuta gAthAnI akSaragamanikA (darekedareka padono cokhkho artha batAvavo te) joIe. nAnA chokarAo vagere bAla kahevAya. 'bAlAdimAM je Adi zabda che, tenA dvArA nokara vagere laI levA. Eii ii 85 / = = kaM = k "s * E1
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ | V ma zrI ogha- stha niryukti || 86|| jemAM jIvo khaMDita karAya te saMkhiDa (moTA jamaNavAramAM puSkaLa jIvahiMsA to thavAnI ja.) arthAt aneka jIvonA vinAzanuM kAraNa saMkhaDi che. Azaya e che ke je bhojana trIjA prahara vakhate thavAnuM hoya, tevA bhojanamAM jo bAlAdine navakArazI= savAre bhojana na apAya to atibhukhathI parezAna thayelA keTalAkone to mUrchA paNa AvI jAya. keTalAko vaLI kAma karavA mATe samartha na maiM bane. tethI gRhapati A badhAnI anukaMpA mATe vaheluM bhojana ApI de. 1] ssa A ja padArtha dekhADavA mATe bIjuM dRSTAnta kahe che ke oma vagere. avama eTale dukALa. bIja eTale zAli vagere. bhojana eTale anna. bIja ane bhakta zabdano samAhAradvandva samAsa thayo che. rAjAe A be vastu janapadane ApI. vRtti : kasyacidrAjJo viSaye durbhikSaM prabhUtavArSikaM saMjAtaM, tatastena durbhikSeNa sarvameva dhAnyaM kSayaM nItaM, lokazca viSaNNaH, tasminnavasare rAjJA cintitam sarvameva rAjyaM mama janapadAyattaM, yadi janapado bhavati tataH koSThAgArAdInAM prabhavaH, o janapadAbhAve tu sarvAbhAva:, tatastatsaMrakSaNArthaM bIjanimittaM bhaktanimittaM ca koSThAgArAdidhAnyaM dadAmIti, evamanucintya dApitaM tasya janapadasya, lokazca svasthaH saMjAtaH, punardviguNaM triguNaM ca preSitaM rAjJa iti // candra. H koIka rAjAnA rAjyamAM ghaNA varSo cAle evo moTo dUkALa paDyo. tethI te dukALanA kAraNe badhuM ja dhAnya khatama thayuM. loko du:khI thayA. te vakhate rAjAe vicAryuM ke, "mAruM badhuM ja rAjya A lokone AdhIna che, jo prajA haze to ja koThAra mA | ma T m ga va o bhA.-13 hA | || 86 //
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA.-14 zrI modha-tyu vagerenI utpatti thaze. prajAnA abhAvamAM to badhAyano abhAva thaze. eTale prajAnuM rakSaNa thAya e mATe teone khetI karavA niryukti mATe jarUrI bIja mATe ane peTa puravA jarUrI bhojana mATe mArA dhAnyabhaMDAronuM dhAnya ApuM." Ama vicArI teNe lokone dhAnya ApyuM. loko svastha thayA. sAro kALa thayo tyAre vaLI lokoe rAjAne bamaNuM||8 // traNagaNuM pAchuM ApyuM. vRtti : ayaM dRSTAntaH, adhunA dArTAntikapratipAdanArthamAhao.ni.bhA. : evaM thererhi imA apAvamANANa payavibhAgaM tu / sAhUNaNukaMpaTTA uvaiTThA ohanijjuttI // 14 // 'eva' mityupanayagranthaH, yathA gRhapatinA bAlAdInAmanukampArthaM bhaktaM dattaM, rAjJA ca bIjabhaktamanugrahArthameva dattaM, evaM au sthavirairoghaniyuktiH sAdhUnAmanugrahArthaM niyUMDheti, sthavirA:-bhadrabAhusvAminastaiH, 'Atmani guruSu ca bahuvacanaM' iti bahuvacanena nirdezaH kRtaH / imeti iyaM vakSyamANalakSaNA pratilekhanAdirUpA / kimarthaM nirmUDhA ?, tadAha-'apAvamANANaM' ma ityAdi, 'aprApnuvatAM' anAsAdayatAM, kimaprApnuvatAmityAha-'padavibhAgaM' vartamAnakAlApekSayA kalparUpaM cirantanakAlApekSayA tu dRSTivAdavyavasthitAM padavibhAgasAmAcArImityarthaH / tuzabdAddazadhA-sAmAcArI cAprApnuvAM, keSAmanugrahArthaM niyUMDhA ?, tadAha-'sAdhUnAM' jJAnAdirUpAbhiH pauruSeyIbhiH kriyAbhirmokSaM sAdhayantIti sAdhavasteSAM // 87 //
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha cA sAdhUnAM, vim ?-'anuvapUrNa manuSpA pA rayA rUDhyortha , tayA martha: prayoganam | '3pariNA' thatA jA niryukti 'monini:' sAmanyArtha-pratipArthi : || / 88 | candra. : A dRSTAnta che. have dAjhAntika padArthanuM pratipAdana kahe che ke oghaniryukti bhASya-14: gAthArtha : A pramANe padavibhAgane nahi pAmatA sAdhuonI anukaMpA mATe sthaviro vaDe # oghaniryukti upadezAI. TIkArtha : upanayagrantha eTale dRSTAnta pramANe dArdAntikamAM je ghaTAvAya te nirUpaNa. e ja batAve che ke jema gRhapatie bhA.-14 | bAlAdinI anukaMpA mATe bhakta ApyuM ane rAjAe anugraha mATe ja bIjabhakta ApyuM. ema sthaviroe A oghaniryukti ' sAdhuonA anugraha mATe ja nirmUDha karI che. ahIM sthavira eTale Arya bhadrabAhusvAmI, prazna : e bhadrabAhusvAmI to eka ja che to virena lakhavuM joIe. vaoN: bahuvacana kema karyuM ? samAdhAna: 'potAnA vize ane gurune vize bahuvacana vaparAya" e sUtra pramANe ahIM bahuvacanathI nirdeza karAyo che. oghaniryukti eTale jenuM lakSaNa svarUpa hamaNAM ja kahevAze te pratilekhanAdi dvArarUpa jANavI. prazna : sAdhuo upara anugraha karavA mATe pUrvamAMthI AkhI sAmAcArI judI tAravIne racavAnI zI jarUra che ? a || 88 ||
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-yu samAdhAna : padavibhAgasAmAcArIne nahi pAmatA sAdhuo upara anukaMpA karavA mATe A kAma karavuM jarUrI banyuM. emAM niryukti padavibhAga sAmAcArI eTale vartamAnakALanI apekSAe kalpa-bRhatkalpa samajavuM. ane prAcInakALanI apekSAe dRSTivAdamAM rahelI padavibhAga sAmAcArI levI. tathA tu zabdathI e paNa samajavuM ke dezavidha sAmAcArIne paNa nahi pAmatA sAdhuo mATe | 89 IT A nispRhaNA karAI che. (dazavidha sAmAcArI zrI uttarAdhyayanasUtramAM che. jayAM sudhI enA joga na thAya, tyAM sudhI sAdhuone " e sAmAcArI prApta na thAya.) (bRhatkalpasUtra pAMca varSanI pUrve na bhaNAya, ane dRSTivAda 20 varSa pUrve na bhaNAya. eTale tyAM sudhI e sAdhuone sAmAcArIonuM jJAna ja na thAya, AvuM thAya to teo cAritra zI rIte pALe ? eTale teone pahelA ja divasathI bhaNAvI bhA. ( zakAya evI A oghaniryukti bhadrabAhusvAmIe racI.) * sAdhu eTale jJAna vagere rUpa puruSasaMbaMdhI AtmasaMbaMdhI (sUtraporisI arthaporisI vagere) kriyAo vaDe jeo mokSane T sAdhe che. oghaniryukti eTale sAmAnya arthanuM pratipAdana karanArI gAthAo. vRtti : Aha-atha keyamoghaniyuktiH yA sthaviraiH pratipAditA ?, tatpratipAdanAyAha-dAragAhAo.ni. : paDilehaNaM 1 ca piMDaM 2 uvahipamANaM 3 aNAyayaNavajjaM 4 / paDisevaNa 5 mAloaNa 6 jaha ya visohI 7 savihiANaM // 3 // a il 89 ! ni.-3
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ vi zrI ogha-yu evaM saMbandhe kRte satyAha para:-nanu pUrvamabhihitam, arhato vanditvaughaniyukti vakSye, tatkimarthaM niryukti T vandanAdikriyAmakRtvaivaughaniyukti pratIpAdayatIti, atrocyate, avijJAyaiva paramArthaM bhavataitaccodyate, iha hi vandanAdikriyA pratipAditaivAsAdhAraNanAmodghaTTanAdeva, tathAhi-azokAdyaSTa-mahAprAtihAryAdirUpAM pUjAmarhantItyarhantaH, // 90 | | tadanenaiva stavo'bhihitaH / evaM caturdazapUrvadharAdiSvapi yojanIyaM, alaM prasaGgena, candra. : prazna : A kaI oghaniryukti che ? je sthaviro vaDe pratipAdana karAyelI che. e amane ya batAvo ne ? samAdhAna : te batAvavA mATe oghaniryuktinI trIjI gAthA kahe che. A gAthA dvAragAthA che. (khyAla rAkhavo ke ghaniryuktigAthAnA naMbaro ane ghaniryukti bhASya gAthAnA naMbaro judA judA haze.) oghaniryukti -3: gAthArtha : (1) pratilekhana (2) piMDa (3) upadhipramANa (4) anAyatanavarjana (5) pratisevana (6) 3 Alocana (7) je rIte sunihitonI vizodhi thAya te. (ema mukhya sAta dvAra che.) TIkArtha : A rIte pUrvApara padArthono saMbaMdha karI Apyo eTale koIka prazna kare che ke - pahelA tame kaheluM ke "arihaMtone vaMdana karIne oghaniryukti kahIza. (oghaniryukti gAthA 1-2)" to tame zA mATe e vaMdanAdi kriyA karyA vinA A gAthAmAM sIdhuM ja oghaniryuktinuM pratipAdana karo cho ? " AnuM samAdhAna e che ke ziSya paramArthane jANyA vinA ja AvA prazna karyA kare che. paramArtha e che ke ahIM rahate... a | col.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ za zrImodha-tyu niyukti // 1 // ma - 600 e badhA asAdhAraNa nAmonA udghATana=uccAraNa dvArA ja arihaMtAdine vaMdanAdinI kriyA pratipAdita karI ja dIdhI che. te A pramANe - azokAdi ATha moTA pratihArya vagere rUpa pUjAne je yogya hoya te arihaMta kahevAya. eTale A arihaMta zabda | 43 menI stavana 2004 cha. mema caudasapUvvadhare... vagaire zobhA 59 sama se. maha prasaMgadhI mAvI 5 mA ya[ 43 sayu. vRtti : prakRtaM prastumaH-'paDilehaNaM' iti, 'likha-akSaravinyAse' pratilekhanaM pratilekhanA tAM vakSye iti, etaduktaM bhavati-AgamAnusAreNa yA nirUpaNA kSetrAdeH sA pratilekhaneti / cazabdAtpratilekhakaM pratilekhanIyaM ca vakSye / ssa athavA'nekAkArAM pratilekhanAM vakSye, upAdhibhedAt / 'piMDaMti piNDanaM piNDa:-saGghAtarUpastaM piNDaM, vakSya iti pratyekaM | mIlanIya, bhikSAzodhimityarthaH / 'upadhipramANaM' iti upadadhAtItyupadhiH, upa-sAmIpyena saMyamaM dhArayati poSayati cetyrthH| sa ca pAtrAdirUpastasya pramANaM dvidhA tacca gaNanApramANaM pramANapramANaM ca / 'aNAyayaNavajja' iti nAyatanamanAyatanaM tadvayaM tyAjyamityetacca vakSye / athavA anAyatanavaya'mAyatanaM, tadAyatanaM vakSye / taccAnAyatanaM strIpazupaNDakasaMsaktaM yadvarttate, tadviparItamAyatanam / 'paDisevaNaM' iti pratIpA sevanA pratisevanA, etaduktaM bhavatisaMyamAnuSThAnAtpratIpamasaMyamA-nuSThAnaM tadAsevanA tAm / 'AloyaNa'tti AlocanamAlocanA aparAdhamaryAdayA locanaMdarzanamAcAryAdezalocanetya-bhidhIyate, kimAlocanAmeva ?, netyAha-'jaha ya' ityAdi, 'yathA' yena prakAreNa 'vizodhi:' // 1 //
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti || 92 || ui vizeSeNa zodhirvizodhiH, etaduktaM bhavati-ziSyeNAlocite 'parAdhe sati tadyogyaM yatprAyazcittapradAnaM sA vizodhirabhidhIyate, tAM vizodhim / keSAM saMbandhinIM vizodhiM ?, tadAha- 'suvihitAnAM' zobhanaM vihitam - anuSThAnaM yeSAM te suvihitAsteSAM saMbandhinI yathA vizodhistathA vakSye / cazabdaH samuccaye, kiM samuccinoti ? - kAraNapratisevane akAraNapratisevane ca yathA vizodhistathA vakSya iti / 97 candra. : cAlo, mULa vAta para AvIe. ni.-3 pahelA dvAramAM ame pratilekhanA kahezuM. emAM Agamane anusAre kSetra vagerenuM nirUpaNa enuM nAma pratilekhanA. ma dauM huM 7 zabdathI samajI levuM ke pratilekhanAnI sAthe pratilekhaka ane pratilekhana karavA yogya vastuo....e paNa kahIzuM. athavA to = zabdano evo artha paNa samajI zakAya ke "vastra-pAtra-kSetra vagere upAdhinA=viSayanA bhedathI aneka AkAravALI evI pratilekhanAne kahezuM.' bIjA dvAramAM bhikSAzodhine kahezuM (vacce zabda badhe ja joDavo.) trIjA dvAramAM upadhipramANa kahezuM. emAM je AtmAnI najIkamAM saMyamane dhArI rAkhe ane ene poSe te upadhi ane te pAtra vagere svarUpa che. tenuM pramANa be prakAre che : (1) gaNanA pramANa (keTalA upakaraNo rAkhavA? e saMkhyA). (2) 1, va o ma H // 92 //
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ " ni.-3 zrI ogha-ca pramANapramANa (darekedareka upakaraNanuM cokkasa mApa) niryukti cothA dvAramAM kahezuM ke "anAyatana vajarya che." athavA to anAyatana vajarya eTale ke anAyatanathI jUduM hoya te Ayatana hoya, tene jaNAvazuM. temAM strI-pazu- // 93 ll napuMsakathI saMsakta je sthAna hoya te anAyatana kahevAya. tenAthI viparIta hoya te Ayatana. - pAMcamAM dvAramAM pratisevanA kahIzuM. saMyama anuSThAna karatA virodhI evuM je asaMyamAnuSThAna che. tenI sevanA e A pratisevanA kahevAya. chaThThA dvAramAM AlocanA kahIzuM. jevA-jeTalA aparAdha karyA che, te aparAdhanI maryAdA pramANe gurune te aparAdho dekhADavA tenuM nAma AlocanA. mAtra AlocanA ja nahi kahIe paraMtu je rIte sAdhuonI e aparAdhothI vizodhi thAya e paNa kahIzuM. arthAt ziSyo vaDe aparAdhanI AlocanA karAye chateM je prAyazcittanuM dAna guru vaDe karAya te vizodhi kahevAya. A vizodhi konA saMbaMdhI che ? e kahe che ke suMdara anuSThAnavALA sAdhuonA saMbaMdhI A vizodhI che, e je rIte thAya, te rIte huM kahIza. kI gAthAmAM rahelo zabda e padArthano saMgraha kare che ke - kAraNasara karelI pratisevanAmAM ane niSkAraNa karelI :pratisevanAmAM je rIte prAyazcitta Ave te rIte kahIzuM - 'G I 93 |
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu niryukti // 4 // vRtti : atrAha - athaiSAM dvArANAmitthaM kramopanyAse kiM prayojanamiti, atrocyate, yatpratilekhanAdvArasya pUrvamupanyAsaH kRtastatraitatprayojanaM-sarvaiva kriyA pratilekhanApUrvikA kartavyetyasyArthasya pratipAdanArthaM pUrva pratilekhanAdvAramupanyastam / pratilekhanottarakAlaM piNDagrahaNaM bhavati ata: piNDasyopanyAsaH, azeSadoSavizuddhaH piNDo grAhya iti / tadanantaramupadhidvArasyopanyAsaH kriyate, kimarthamiti cet, sa hi piNDo na pAtrapAtrabandhAdikamantareNa grahItuM zakyate ata upadhipramANaM tadanantaramabhidhIyate / sa ca gRhItaH piNDa upadhizca na vasatimantareNopabhoktuM zakyate, ataH / 'anAyatanavayaM' ityasya dvArasyopanyAsaH kriyate / pratilekhanAM kurvataH piNDagrahaNamupadhipramANaM anAyatanavarjanaM cecchataH sma kadAcitkvacitkazcidaticAro bhavatItyato'ticAradvAraM kriyate / sa cAticAro'vazyamAlocanIyo bhAvazuddhyarthamata MA.-3 AlocanAdvAramabhidhIyate / AlocanottarakAlaM prAyazcittaM tadyogyaM yato dIyate'to vizodhidvArasyopanyAsaH kriyata | ityalamativistareNa // yandra. : prazna : mA sAta dvAronI mA bhathI upanyAsa 42vAma 55029? samAdhAnaH hA, pratilekhanAdvAra sauthI paheluM batAvyuM temAM A kAraNa che ke - tamAme tamAma kriyA pratilekhanApUrvaka ja karavI - A artha batAvavA mATe pratilekhanA dvAra paheluM batAvyuM. ||84 // pratilekhanA karyA pachI piMDanuM grahaNa thAya eTale bIjA dvAra tarIke piMDano nirdeza karyo. tamAma doSothI vizuddha piMDa kI
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha ka di' P niryukti | je 95 / * F levo, e eno sAra che. tyAra pachI upadhidvArano upanyAsa karyo che, te eTalA mATe ke te piMDa kaMI pAtrA-jhoLI vagere upadhi vinA grahaNa karavo zakya nathI eTale piMDa pachI tarata upadhidvAra batAvyuM. te grahaNa karelo piMDa ke upadhi vasati vinA to bhogavI zakAya ema nathI eTale "anAyatana (kharAba vasati...). varjanIya che' e dvArano upanyAsa karAyo. have pratilekhanA karanArAne, piMDagrahaNa+upadhipramANa+anAyatanatyAga icchanArAne kyAreka koIka aticAra lAgI jAya e zakya che eTale pachI aticAra dvAra batAvyuM. lAgelo aticAra bhAvavizuddhi mATe avazya AlocanA karavo eTale pachI AlocanA dvAra kahevAyuM. tathA AlocanA karyA bAda guru vaDe tyAM tene yogya prAyazcitta apAya ja che eTale vizodhidvArano upanyAsa karyo. A kramanA kAraNo batAvyA. ahIM vadhu vistAra vaDe saryuM. = = ni.-3 = = . 95 |
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sodha-tya niryukti (1) prativepana vAra | | .-4 vRtti : adhunaikaikaM dvAraM vyAcaSTe, tatra paryAyataH pratilekhanAdvAravyAkhyAnAyAha - o.ni. : AbhogamaggaNa gavesaNA ya IhA apoha paDilehA / pekkhaNanirikkhaNAvi a AloyaNapaloyaNegaTThA // 4 // vyAkhyA-AbhoganamAbhogaH, 'bhujapAlanAbhyavahArayoH' maryAdayA'bhividhinA vA bhoganaM-pAlanamAbhogaH pratilekhanA bhavati / mArgaNaM mArgaNA 'mRga-anveSaNe' azeSasattvA'pIDayA yadanveSaNaM sA mArgaNetyucyate / gaveSaNaM gaveSaNA 'gaveSa mArgaNe' azeSadoSarahitavastumArgaNaM gaveSaNetyucyate / IhanamIhA 'Iha-ceSTAyAM' zuddhavastvanveSaNArUpA ceSTehetyucyate, sAga ca pratilekhanA bhavati / apohanamapohaH-apohaHpRthagbhAva ucyate, tathA ca cakSuSA nirUpya yadi tatra sattvasambhavo bhavati tata uddhAraM karoti sattvAnAM anyAlAbhe sati, sa cApohaH pratilekhanA bhavati, pratilekhanaM pratilekhanA, prati pratyAgamAnusAreNa nirUpaNamityarthaH, sA ca pratilekhanA / prekSaNaM prekSaNA, prakarSaNekSaNaM darzanaM prekSaNetyucyate, sA ca pratilekhanA / nirIkSaNaM nirIkSaNA, 'ni:-Adhikye 'IkSa-darzane' adhikaM darzanaM nirIkSaNetyucyate, apizabdAdanyopasargayoge caikArthikasaMbhavo yathA-upekSaNeti, cazabdAdAbhogAdInAM ca zabdAnAM ye paryAyazabdAste'pi ||8 ||
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja zrI oghaniryukti P // 97 || * * - 5 E F pratilekhanAdvArasya paryAyazabdAH / AlokanamAlokaH, maryAdayA'bhividhinA vA lokanamityarthaH / pralokanaM pralokanA, prakarSeNAlokanamityarthaH / 'egaTThA' iti ekAthikAnyamUni anantaroddiSTAni bhavanti / puMlliGgatA ca prAkRtalakSaNavazAdbhavatyeva, yathA-jaso tavo sallo, napuMsakaliGgA api zabdAH puMlliGgAH prayujyante evamatrApIti, candra. : have ekeka dvArA kahevAmAM Avaze. temAM pratilekhanA zabdanA paryAyavAcI zabdo batAve che ane e rIte paryAya dvArA pratilekhanAdvAranuM vyAkhyAna karavA mATe navI gAthA che. 1 oghaniyukti -4: gAthArtha : (1) Abhoga (2) mArgaNA (3) gaveSaNA (4) IhA (5) apoha (6) pratilekhA (7) A prekSaNa (8) nirIkSaNA (9) AlokanA (10) pralokanA A kAryavAcI zabdo che. TIkArtha : (1) Abhoga H mun dhAtu pAlana karavuM ane khAvuM ema be arthamAM che. maryAdA ke abhividhi vaDe pAlana te Abhoga. (vastrAdimAM je jIvo hoya te ApaNA prayatna anusAre joI-joIne bacAvavA te maryAdAthI pAlana tathA AkhA ya vastrAdinA tamAme tamAma bhAgamAMthI bacAvavA... e abhividhithI pAlana...vagere aneka artho thaI zake.) (2) mArgaNA : pR dhAtu zodhavAnA arthamAM che. tamAma jIvone pIDA na thAya e rIte zodhakhoLa karavI te mArgaNA. (3) gaveSaNA : gaver dhAtu zodhakhoLa arthamAM ja che. tamAma doSathI rahita vastunI zodhakhoLa te gaveSaNA. G * = = '# E , ' has - E ke | 97 ||
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-tha niryukti | 98 (4) IhA : d dhAtu ceSTAnA arthamAM che. zuddha vastunI tapAsa karavA rUpa ceSTA te ihA. te pratilekhanA che. (5) apoha: juduM karavuM te apoha. cakSu vaDe joIne jo te vastrAdimAM jIva hoya to jo bIjA vastrAdino lAbha na thAya to te jIvono te vastrAdimAMthI uddhAra karavo. A rIte jIvone vastrAdimAMthI dUra karavA te apoha, e paNa pratilekhanA ja che. (6) pratilekhana : darekedareka vastumAM Agamane anusAra nirUpaNa te pratilekhanA. (7) prekSaNa : khUba sArI rIte jovuM te prekSaNA. te pratilekhanA ja che. (8) nirIkSaNa : adhika = vadhAre jovuM te nirIkSaNA. gAthAmAM pa zabda che, teno artha e ke A sivAya bIjA paNa 3pa vagere upasargonA joDANathI je samAnArthI zabdo - banI zakatA hoya te paNa levA. dA.ta. upekSaNA tathA gAthAmAM zabda che, tenAthI e paNa samajavuM ke Abhoga vagere zabdonA ! ya je paryAyavAcI zabdo hoya, te paNa pratilekhanA dvAranA paryAyavAcI zabdo jANavA. | (9) Alokana : maryAdA ke abhividhi vaDe lokana=darzana karavuM te Alokana. (10) pralokana : prakarSathI Alokana te pralokana. A batAvelA 10 zabdo pratilekhanA mATenA samAnArthI zabdo che. ni.-4 / 98
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-yu prazna : gAthAmAM gi = prAtha: ema lakhyuM che. paraMtu kharekhara to tane pani thini ema napuMsakaliMga prayoga niryukti ja karavo joIe ne ? | samAdhAna : prAkRta bhASAnA lakSaNone kAraNe saMskRtanA napuMsakaliMga zabdo ya prAkRtamAM pulliga tarIke vaparAtA hoya che. || 99o . dA.ta. no, tavo so A zabdo saMskRtamAM napuMsakaliMga che. paNa prAkRtamAM pulliga vaparAya che. vRtti : evaM vyAkhyAte satyAha para:-pratilekhanaM napuMsakaM, atra tu kAnicinnapuMsakAni kAnicitstrIliGgAni sma kAnicitpuMlliGgAni / tatra napuMsakasya napuMsakAnyeva vAcyAni tatkathamiti, atrocyate, ekaM tAvatprAkRtazailImaGgIkRtya ssa napuMsakasyApi strIliGgapuMlliGgaiH paryAyAbhidhAnamaduSTaM, tathA'nyatprayojanaM, saMskRte'pyekasyaiva zabdasya trayamapi bhavati, yathA T TT ni.-4 taTastaTI taTamiti, tadatra bhinnaliGgAH zabdA: kena kAraNena paryAyazabdA na bhavantIti // candra. : pratilekhana zabda napusaMkaliMga che. jyAre batAvelA samAnArthI zabdomAM keTalAka zabdo napuMsaka che, keTalAka strIliMga che, keTalAka pulliga che. kharekhara to nupasaka zabdanA samAnArthI zabdo paNa napuMsakaliMga ja kahevA joIe. to enA strIliMga-puslima samAnArthI zabdo zI rIte ghaTe ? samAdhAna : pahelI vAta to e ke prAkRtazailI pramANe to napuMsakaliMga zabdanA strIliMga-pulliga samAnArthI zabdo || 99o kahevAmAM koI ja doSa nathI.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha-stha niryukti // 10 // vaLI AvuM nirUpaNa karavA pAchaLa bIjuM prayojana e che ke saMskRtamAM paNa eka ja zabdanA ya traNeya liMgo hoya che jemake taTaH, taTI, taTam ve me 4276 ra siMgama hoza, to hI to hA zo TE TEL siMgavAmA 52252 samAnArthI bane che, emAM zuM vAMdho ? kazo vAMdho nathI. vRtti : Aha-pratilekhanAgrahaNena kiM saiva kevalA gRhyate ? kimanyadapi ? anyadapi, kiM tat ?, 'paDilehao ya' ityAdi / athavA kA punaratra prarUpaNA ? iti tadarthaM bravItio.ni. : paDilehao ya paDilehaNA ya paDilehiyavvayaM ceva / kuMbhAIsu jaha tiyaM parUvaNA evamihayaM pi // 5 // pratilikhatIti pratilekhakaH-pravacanAnusAreNa sthAnAdinirIkSakaH sAdhurityarthaH / cazabdaH sakAraNAdisvagatabhedAnAM / samuccAyakaH / pratilekhanaM pratilekhanA 'duvihA khalu paDilehA' (ni.257) ityAdinA granthena vakSyamANalakSaNA, cazabdo bhedasUcakaH / pratilekhyate iti pratilekhitavyaM 'ThANe uvakaraNe' (ni.264) ityAdinA vakSyamANaM, cazabdaH pUrvavat, evakAro'vadhAraNe, nAtastrikAdatiriktamasti / yandra : prazna : prativepanAnA yaha 3 zuM mAtra prativeSanA 4 khevAya cha ? 3 jITuM 5 vArnu cha? ni.-5 100 //
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'F = E E P E H zrI ogha-dhu samAdhAna : bIjuM paNa levAnuM che. niryukti prazna : zuM levAnuM che ? samAdhAna : e havenI gAthAmAM batAve che. || 101 || athavA to navI gAthAnI avataraNikA bIjI rIte paNa thAya. te pramANe - prazna : A pratilekhanAmAM zuM prarUpaNa che ? arthAt kyA padArtho che ? samAdhAna : e darzAvavA mATe A navI gAthA che. oghaniyukti-5 : gAthArtha : jema kuMbha vageremAM traNa prarUpaNA hoya che. tema ahIM paNa pratilekhaka, pratilekhanA ane | ma pratilekhitavya ema traNa prarUpaNA che. ' TIkArtha : je pratilekhana kare te pratilekhaka. zAstrane anusAra sthAna-upadhi vagerenuM nirIkSaNa karanAra sAdhu pratilekhaka kahevAya. gAthAmAM je zabda che, e pratilekhakanA ja sakAraNa ekAkI, a-kAraNaekAkI....vagere bhedono saMgraha karI levA mATe : che. pratilekhanA AgaLa oghaniryukti gAthA 257 vaDe nirUpaNa karAze. gAthAmAM rahelo bIjo 4 zabda 'pratilekhaka ane pratilekhanA vacce bheda che e darzAvanAra che. F _ = li = . 5 || 101 .
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-sku niryukti | T || 102 || ma je vastu pratilekhana karAya te pratilekhitavya. e AgaLa 264mI niryukti gAthAmAM kahevAze. trIjo 7 zabda pUrvanI jema bhedasUcaka athavA peTAbhedono saMgraha karanAra samajavo. v zabda avadhAraNa arthamAM che. A trika sivAya bIjuM nathI e teno artha che. or vRtti : Aha-kathaM punaH pratilekhakapratilekhitavyayoranuktayorgrahaNamiti ?, daNDamadhyagrahaNanyAyAt, athavA granthenaivote-'tuM mArIsu' jaththo ghaTa:, sAvizATapaTazatAbri: 'yathA' yena prajArena 'tridra' tritayaM, ma trILItyartha:, prarUpaLA nirUpaLA, 'vaM' tti tathA tenA prAre, 'i' tti pratisnehanAmAM, apizabda: ma sAdharmyadRSTAntapratipAdanArthaH, yathA karttA kulAlaH, karaNaM mRtpiNDadaNDAdi, kAryaM kuTaH, parasparApekSatayA naikamekenApi vineti, tathA pratilekhanA kriyA, sA ca karttAraM pratilekhakamapekSate, pratilekhitavyAbhAve cobhayorabhAvastasmAtrINyetAni - pratilekhakaH pratilekhanA pratilekhitavyaM ceti // ni.-pa T sva candra. : v kAra ja kAra arthamAM che. arthAt A traNa sivAya cothuM kaMi kahevAnuM nathI. prazna : mukhya dvAromAM to pratilekhanA dvAra ja Apela che. pratilekhaka ane pratilekhanIya to kahyA ja nathI. to pachI zI rIte pratilekhanA dvAramAM e nahi kahevAyelA evA ya te benuM grahaNa thaI zake ? samAdhAna : jema daMDanI vacceno bhAga pakaDIe, eTale daMDanA be ya cheDA bhegA uMcakAI ja jAya. ema pratilekhaka+ ma U 35 102 // H
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ vi zrI ogha pratilekhana + pratilekhanIya A traNamAM pratilekhanA vacce che. mukhyadvAromAM enuM grahaNa karyuM. eTale AjubAjUnA beyanuM niryukti grahaNa thaI jAya che. athavA to A praznano javAba ApavAnI mAre (TIkAkAre) mahenata karavAnI jarUra ja nathI. niryuktikAra niyuktigrantha " 103 | ga vaDe ja enuM samAdhAna Ape che. - te A pramANe -jema ghaTano kartA kuMbhAra che, enA karaNa sAdhana=hetu tarIke mRtapiMDa-daMDa vagere che. ane ghaTanakuTa e " A kArya che. A traNeya vastu ekabIjAnI apekSAvALI hovAthI ekanA paNa abhAvamAM bAkInA be na ghaTe. jo ghaTa thAya ja nahi, to kuMbhAra ghaTakartA na kahevAya. ane mRpiMDAdi ghaTakaraNa na kahevAya. ema jo kuMbhAra rUpa kartA hoya ja nahi, to ghaTa kadi ja kArya na banI zake. Ama kartA, karaNa ane kArya A traNeya paraspara ekabIjAnI apekSAvALA che. ' ema pratilekhanA e kriyA che, ane te kartA evA pratilekhakanI apekSA rAkhe che. ane jo vastra-pAtrAdi pratilekhitavya 'o na hoya to pratilekhanA ane pratilekhaka e be yano abhAva thaI jAya. eTale A traNeya tamAre svIkAravA ja paDe. gAthAmAM kumAruM lakhela che. temAM Adi zabdathI kaLaza, paTa, zakaTa (gADu) vagere paNa laI levA. 3pa zabda e sAdharma daSTAntanuM pratipAdana karavA mATe che. (daSTAnta be prakAranA che. vaidharmedaSTAnta ane sAdharmedaSTAnta. jemake "A kSatriyo siMhanI jema koIthI paNa nahi gabharAnArA che." ahIM siMha jema koIthI nathI gabharAto, tema kSatriyo paNa (pa) koIthI alli 103 II. 5
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-yu nathI gabharAtA - e rIte be yamAM nirbhayatArUpI samAnadharmane laIne deSTAnta apAya che. eTale A sAdharmedAnta che. niryukti jayAre "A kSatriyo haraNAnI jema koIthI gabharAnArA nathI." A vAkyamAM ? jema haraNiyAo bIjAthI gabharAya aa che, ema A kSatriyo gabharAtA nathI. A rIte haraNamAM bhayavattA ane kSatriyomAM nirbhayatA ema be viruddhadharmone laIne // 104 A daSTAnta apAya che. eTale ahIM vaidharma daSTAnta kahevAya. prastutamAM 'kuMbhAdimAM paNa trika che, ane pratilekhanAmAM paNa trika che." ema beyamAM trika hovArUpa samAnadharmanI apekSAe ahIM kuMbhAdi dRSTAnta tarIke darzAvAyA che. eTale e sAdharmedaSTAnta che. Ama 'ahIM sAdharmsa daSTAnta che" e darzAvavA mATe mULagAthAmAM chelle Apa zabda che. khyAla rAkhavo ke "kartA kAraNa ane kArya paraspara sApekSa che" eno artha je evo karyo che ke "ekanA abhAvamAM bIjo ET a na ghaTe temAM e samajavuM ke dhAro ke camanabhAI nAmano kuMbhAra che. have ghaTa na bane eTale "camanabhAI ja na hoya, camanabhAI jo saMsAramAM hAjara na hoya." ema nahi. paNa camanabhAI ghaTa kartA na kahevAya. ema "ghaTanI gerahAjarImAM mATI-daMDa vagere paNa na hoya' ema artha na samajavo. paraMtu 'ghaTa na bane to mATI-daMDa vagere e ghaTakaraNa na kahevAya.' ema artha samajavAno che.) vaLa 104 || vRtti : iha ca 'yathoddezaM nirdeza' iti nyAyamaGgIkRtya pratilekhaka AdyaH kartRtvAtpradhAnazce
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6, 3 - - zrI ogha-ca tyatastadvyAkhyAnArthamAha-paDidAragAhA niryukti , mo.ni. / a mane vAM, vi patni samAja | 105 II te duvihA nAyavvA nikkAraNiA ya kAraNiA // 6 // sugamA, navaraM 'nikkAraNiA yatti cazabdAdgacchattiSThadvizeSaNe cAtra draSTavye // candra.: ahIM "je kramathI padArtho darzAvyA hoya, e ja krama pramANe e padArthonuM varNana karavAnuM hoya' e nyAya che. | eTale e nyAya mujaba to pAMcamI gAthAmAM sauthI prathama pratilekhaka ja batAvelo hovAthI pahelA enuM ja vyAkhyAna karavuM ma) paDe. vaLI e pratilekhaka pote kartA che ane mATe pradhAna=mukhya kahevAya. e kAraNasara paNa sau prathama tenuM ja vyAkhyAna karavuM '' paDe. eTale have enuM vyAkhyAna karatA pratidvAragAthA kahe che. (pratilekhanA e paheluM dvAra che. enA pratilekhaka vagere traNa tAro thAya. e pratilekhakanA ya ghaNA bhedo che, e darzAvanAra A navI gAthA che. eTale e pratidvAragAthA kahevAya. dvAranA paNa tAro darzAvanArI gAthA pratidvAragAthA kahevAya.) A oghaniryukti - 6 : gAthArtha : pratilekhako be prakAre che : (1) eka ane (2) aneka. te be ya be-be prakAranA jANavA : (1) niSkAraNika (2) kAraNika. = = = '# E vaLa 105 |
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- TIkArtha : spaSTa ja che. mAtra je zabda che enAthI vihAra karato ke sthAna para raheto... ema be vizeSaNo paNa niryukti samajavA. (koI sAdhu kAraNasara ekalo sthiravAsI hoya to e sthAnasthira + kAraNika + eka kahevAya. e ja jo kAraNasara ekalo vihAra karanAro hoya to e vihArI + kAraNika + eka kahevAya. have jo A be ya mAM kAraNa koI ja na hoya ane // 106 - ekalo sthiravAsI ke vihArI hoya to e pramANe bIjA be bheda paDe. A cArabhedathI jema eka-eka sAdhu maLe, ema aneka sAdhuo paNa A cAra bhedathI maLe. eTale ema kula 8 bheda thAya. (1) eka kAraNika vihArI (2) eka kAraNika sthiravAsI (3) eka niSkAraNika vihArI (4) eka niSkAraNika sthiravAsI (5) aneka kAraNika vihArI (6) aneka kAraNika sthiravAsI (7) aneka niSkAraNika vihArI (8) aneka niSkAraNika sthiravAsI ni.-6 trIne 106.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 F S zrI otha- niryukti = | 107 H = = tti : sazAvaUTIRAnauthAthamAI - o.ni.: asivAI kAraNiA nikkAraNiA ya cakkathUbhAI / tatthegaM kAraNiaM vocchaM ThappA u tinniyare // 7 // sugamA, navaraM-'tatthegaM'iti 'tatra' teSvekAnekasakAraNaniSkAraNagacchattiSThatpratilekhakeSu ya ekaH sakAraNo gacchan taM vakSye / tAvattiSThantu trayaH-sakAraNAnekaniSkAraNaikAnekabhedAH, tuzabdAtsthAnasthitazca, 'itare' anya ityarthaH // candra, : emAM koNa kAraNika ane koNa niSkAraNika? eno nirNaya karavA kahe che ke - oghaniyukti-7 : gAthArtha : azivAdi e kAraNika che. cakra-stupAdi niSkAraNika che. temAM eka+kAraNikanuM varNana karIzuM. bAkInA traNa atyAre bAkI rAkho. (upara ATha bheda je pADyA che, e to TIkAkAre je be vizeSaNa umeryA che e dRSTie che. niryuktikAra pramANe to cAra ja bheda thAya che.) TIkArtha : spaSTa ja che. mAtra A badhA je eka-aneka, kAraNa-niSkAraNa, vihArI-sthira pratilekhakomAM je eka+sakAraNa+vihArI pratilekhaka che, tenuM varNana karazuM. tyAM sudhI sakAraNa-aneka, niSkAraNa-eka, niSkAraNa-aneka e traNa bhedo bAkI rAkho tathA gAthAmAM rahelA tu zabdathI e paNa samajI levuM ke 'sthira'ne paNa atyAre bAkI rAkho. = = = = 1 = = Fi 107 = =
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha arthAtu 8 bhAMgAmAMthI atyAre sau prathama bhAMgAnuM varNana karazuM. niryukti vRtti : kiyanti punastAnyazivAdIni ? yeSvasAvekAkI bhavatItyAha - | 108 . o.ni. : asive omoyarie rAyabhae khuhia uttamaDhe a / phiDiagilANe aisesa devayA ceva Ayarie // 8 // na zivamazivaM-devatAdijanito jvarAdyupadravaH, avamodarikaM-durbhikSaM, rAjJo bhayaM rAjabhayaM, kSubhitaM kSobhaH, saMtrAsa gurUtyartha , uttamartha:-mananaM, 'Dita' ti praNo mAta, "sattAnI' mandaH, gatizaya:-tizayayu: revatADavA TT ni.-8 |bha pratItau, ayaM tAvadakSarArthaH / - A = = = '# candra, : prazna : e aziva vagere kAraNo keTalA che ? ke jemAM A pratilekhaka ekAkI bane che ? samAdhAna : e havenI gAthAmAM kahe che : oghaniryukti-8: gAthArtha : (1) aziva (2) dUkALa (3) rAjabhaya (4) yubhita (5) anazana (6) sphiTita (bhUlo IT dAM paDelo) (7) glAna (A 7 kAraNo che.) tathA atizaya, devatA ane AcArya. (khyAla rAkhavo ke niryukti gAthA vageremAM A. ghaNe ThekANe mAtra zabdo ja mUkavAmAM Ave che. eno artha to TIkAo uparathI ja spaSTa karavAno hoya che.) | 108 che. F , =
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA-15 zrIbhodha-tyu TArtha : (1) devatA vagaire 43 Gtpanna zayeso 412 vagaire upadravate maziva (2) huA (amamo-pAlI, niryukti GE2=42.bhAM peTa mAna marAya bhavabhauhari se vAya.) (3) 28 nomaya (4) trAsa (5) anazana NaM (6) bhASTi (7) khAna. // 10 // tathA (8) atizaya bheTa mAtazayavANo. (9) hevatA bhane (10) bhAyArtha to prasiddha 4 che. mAto mAtra akSarArtha ma 4 jatAvyo che. sa vRtti : bhAvArthaM tu bhASyakAra ekaikaM dvAramaGgIkRtya pratipAdayannAha-'yathoddezaM nirdeza' iti nyAyAdatrAdyadvAramAzritya yo vidhirasAvabhidhIyate-1ihAzivamekAkitvasya hetutve vartate, tasmAttathA kartavyaM yathA tanna bhavatyeva // kena punaH ma prakAreNa tanna bhavatIti cettaducyate-dAragAhA va o.ni.bhA. : saMvaccharabArasaeNa hohI asivaMti tai tao Niti / suttatthaM kuvvaMtA aisayamAIhiM nAUNaM // 15 // vyAkhyA-saMvatsarANAM dvAdazakaM saMvatsaddhAdazakaM, dvau ca daza ca dvAdaza, tena bhaviSyatyazivamiti jJAtvA taitti tadaiva ma kiM 'tata' iti tasmAt kSetrAt 'Niti' nirgacchanti / sUtrapauruSImarthapauruSI ca 'kurvantaH' niSpAdayanto'nyadeza vii|| 10 ra mabhaviSyadazivaM vizvastAH saMkrAmanti / kathaM punarjAyate ?-atizaya AdiryeSAM te'tizayAdayo jJAnahetavastaiH / //
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI otha jiyaMti 11 ll - candra.: have bhAvArtha to bhASyakAra eka eka kArane AzrayIne have kahevAnA che. temAM 'udeza pramANe nirdeza thAya' e nyAya pramANe ahIM sau prathama azivadvArane AzrayIne je vidhi che, te dekhADavAnI che. ahIM aziva e sAdhune ekAkI thavAmAM kAraNabhUta bane che. ekAkI banavuM sAruM nathI ja, mATe pahelA to evI ja pravRtti karavI ke jethI te ekAkIpaNuM thAya ja nahi. (athavA to evuM karavuM ke te te sthAne aziva bhale thAya, paNa sAdhuone - te aziva bAdhaka na bane, ekAkI banavA majabura na kare.) H prazna : evuM to zuM karIe? ke jethI e ekAkIpaNuM na thAya ? samAdhAna : A batAvavA mATe bhASyakAra dvAragAthA kahe che. (khyAla rAkhavo ke 8mI niyukti gAthA upara ja have vistAra karavAno che. ane bhASyakAra e varNana karI rahyA che.). oghaniryukti bhASya - 15: gAthArtha : "bAra varSa pachI (ahIM) aziva thaze" ema atizaya vagere vaDe jANIne sUtrArthane mo karatA tyAMthI nIkaLI jAya. TIkArtha : khabara paDe ke A dezamAM 12 varSa pachI aziva thavAnuM che. to bAra varSa pUrve ja teo te kSetramAMthI nIkaLI dAM jAya, ane sUtra pauruSI tathA arthapauruSIne karatA karatA teo vizvasta banIne = utAvaLa ke gabharATa vinA bIjA dezamAM vI jAya ke je dezamAM aziva thavAnuM na hoya. (bAra varSa bAkI che, eTale utAvaLo vihAra karavAnI jarUra nathI. azivanA bAra bhA-15 au 110
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu varSa pUrve vihAra karI javAnuM kAraNa e ja ke sUtrapauruSI + artha pauruSI choDIne lAMbA-lAMbA vihAra karavA na paDe. be ya niryukti pauruSo karatA karatA zAMtithI jaI zakAya.) prazna : paNa A khabara zI rIte paDe? ke ahIM bAra varSa bAda aziva thavAnuM che ? // 111 // samAdhAna : AnuM jJAna karavAnA kAraNo atizaya vagere che. enA dvArA A khabara paDe. vRtti : atizayAdipratipAdanAyAha - o.ni.bhA. : aisesa devayA vA nimittagahaNaM sayaM va sIso vA / parihANi jAva pattaM niggamaNi gilANapaDibaMdho // 16 // atizayaH-avadhyAdistadabhAve kSapakAdiguNAkRSTA devatA kathayati, ahavA AyarieNaM suttatthesu nimmAeNa sayameva o nimittaM dhettavvaM, ahavA sIso gahaNadhAraNAsaMpanno nimvikArI jo so geNhAvijjai / jayA Ayario vuDDo bhavai tayA avigArissa sIsassa dei, jAhe so Na hojjA tAhe aNNo koi pucchijjai tAhe bArasahiM niggaMtavvaM / aha bArasahi Na - NAyaM tAhe ekkArasahiM jAva jAhe ekkeNa vi Na NAyaM hojjA tAhiM chahiM mAsehiM suyaM tAhe niggacchantu, ahavA na ceva NAyaM asivaM jAyaM tAhe niggacchaMtu / kI PHFB Tr (mA-16 500 POTO ||111 //
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ vi E = zrI ogha-yu akSaravyAkhyA-atizayanamatizayaH-pratyakSa jJAnamavadhimanaHparyAyakevalAkhyaM, tena jJAtvA, devatA vA kathayati, niryukti bhaviSyatyazivamiti, nimittam-anAgatArthaparijJAnaheturgranthastasya grahaNaM svayameva karotyAcAryaH ziSyo vA yogyo grAhyate nimittaM, 'parihANi jAva pattaM 'ti dvAdazakena yadA na jJAtaM tadA ekAdazakenetyekaikahAnyA parihANiriti tAvatsthitAH 112 kathaJcidyAvatprAptam-AgatamazivaM, tatra kimiti ?, nirgamanaM nirgamaH kAryaH sarvaireveti / kathaM ma tIzivamAzrityaikAkitvamiti cettadAha-'gilANapaDibaMdho' glAno-mandastayaivAzivakAriNyA devatayA kRtaH pUrvabhUto vA, tenA prativanya:- nima: sarveSaiA. candra. : e atizaya vagere ja havenI gAthAmAM batAve che. ( bhASya - 16 : TIkArthaH koI sAdhune avadhijJAna vagere atizaya hoya to enA dvArA bhAvi azivanI khabara paDe. have ' jo atizaya na hoya to koI tapasvI sAdhu, saMyamI sAdhu vagerenA guNothI kheMcAyela devadevI A vAta jaNAve. (A TIkAmAM sI ghaNIvAra keTaluMka saMskRtamAM to keTaluMka prAkRtamAM ya Avaze. tathA ekano eka padArtha vAraMvAra paNa Avaze. e badhuM dhyAnamAM = = T bhA-16 = = rAkhavuM.) athavA to sUtra ane arthamAM ekadama hoMziyAra=taiyAra evA AcArye jAte ja nimittanuM grahaNa karavuM. (nimittazAstra pramANe pakSI-pazuonA avAjo ....vagere aneka rIte bhAvinuM jJAna meLavI zakAya. AcArya A nimitta zAstra bhaNelA all 112 ..
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA-16 zrI ogha-vyuM hovAthI nimittanuM grahaNa karI zake.) niryukti athavA jo AcArya nimittagrahaNa karI zake ema na hoya to je ziSya padArthone grahaNa karavAmAM ane e padArthone dhArI | rAkhavAmAM samartha hoya tathA nirvikArI hoya tenI pAse nimittanuM grahaNa karAvavuM. Azaya e che ke jyAre AcArya vRddha thAya tyAre have nimitta zAstra grahaNa karavAdi emane ochA phAve eTale nimittajJAna potAnA avikArI ziSyane grahaNa karAve. = (jethI e ziSya nimitta-grahaNAdi dvArA gaccha-zAsananI rakSA karI zake. jo ziSya vikArI = bhojanAdi laMpaTa hoya, to te ja ja nimittAno durupayoga kare. vaLI e nimittonuM samyagu rIte grahaNa karavA samartha na ya bane. eTale nirvikArI ziSyane ja A vr, nimitta zAstranuM jJAna AcAryazrI karAvatA.) - jyAre tevo koI ziSya paNa na hoya ane AcArya svayaM nimittagrahaNa karI zake ema na hoya (ke AvaDatuM ja na hoya) A | tyAre bIjA koI jyotiSI vagerene pUchavuM. ane enA dvArA khabara paDe to dukALanA bAra varSa pUrve ja nIkaLI javuM. ' dhAro ke azivanA bAra varSa pUrve nahi, paraMtu 11 varSa pUrve ke 10, 9, 8....1 varSa pUrve ja khabara paDI. to tyAre nIkaLavuM. azivane cha mahinA ja bAkI hatA ane enA samAcAra sAMbhaLyA, to tyAre paNa nIkaLI javuM. chelle evuM banyuM ke chelle sudhI khabara na paDI ane aziva utpanna thayuM to pachI tyAre ja nIkaLI javuM. (plega, moTo rogacALo vagere jo devakRta hoya to e aziva gaNAya.) | 113 |. gAthAnA pUrvArdhano bhAvArtha batAvI dIdho. : P & 'fe + =
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ | bhA. 17-18 zrI ogha-ya have akSarArtha batAvIe chIe. niryukti avadhi, mana:paryAya ane kevalajJAna e atizaya kahevAya. nimitta eTale bhaviSyakAlIna ghaTanAonA jJAnanuM kAraNa evo grantha. tenuM grahaNa AcArya svayaM kare, athavA to yogya | 114 ziSyane nimittazAstra bhaNAvaDAve. >> bAra, agyAra...eka varSa cha mahinA, bAkI hoya tyAre paNa khabara na paDI. cheka aziva thaI gayuM. to tyAre paNa " badhAe nIkaLI javuM. prazna : jo A rIte badhA sAdhuo azivamAM paNa eka sAthe ja vihAra kare che, to azivanA kAraNe ekAkI thavAno ma/ prasaMga to Avyo ja nahi ne ? | samAdhAna : aziva karanArA devatA vaDe koI sAdhu glAna karAyo, athavA to azivapUrve enI meLe ja koI sAdhu glAna hoya, to enA kAraNe badhA sAdhuo nIkaLI na zake. vRtti : tasyAzcAzivakAriNyAH svarUpapratipAdanAyAha - mo.ni.mI.: saMgahitakumaya maddiA ya ta tamArU vi . paMtA . cauvajjaNa vIsu uvassae ya tiparaMparAbhattaM // 17 // - a 'ka F E vaIL 114 ||.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jodha- ttha niryukti // 115 // o.ni.bhA. : asive sadasaM vatthaM lohaM loNaM ca tahaya vigaIo / yAI vajjijjA cavajjaNayaMti jaM bhaNiaM // 18 // vyAkhyA-saMyatAH-sAdhavasteSAM bhadrikA na gRhiNAmiti prathamo bhaGgaH, gRhiNAM bhadrikA na saMyatAnAmiti dvitIyaH, tathobhayabhadriketi tRtIyaH, ubhayaprAntA abhadrikA azobhaneti caturthaH / stha sa Na lA.17-18 bha bha sA puNa uppArA saMjayabhaddigA gihatthapaMtA 1 gihatthabhaddigA saMjayapaMtA 2 ubhayapaMtA 3 ubhayabhaddiA 4 / kahaM Na sa puNaM saMjaya ddigA hojjA ?, gihatthe uddaver3a, saMjae bhaNati-niruvasaggA acchaha, tAhevi gaMtavvaM ko jANati pamattA ssa paloejjA vA gihijjA vA / gihibhaddigA saMjayapaMtA saMjae ceva paDhamaM geNhati jahA ete mahAtavassI ete ceva paDhamaM ga pelleyavvA, etesu Nijjiesu avasesA NijjiA ceva bhavaMti, etthaM jA hou sA hou niggaMtavvaM / jAhe na niggayA keNai ga vAghANa, ko vAghAo ?, puvvaM gilANo vA hojjA, tAe vA uddAiAe koi saMjao gahito hojjA, paMthA vA na vahaMti, tAhe tattha jayaNAe acchiyavvaM, kA jayaNA ? "imANi cattAri parihariavvANi - vigaI dasavihA vi loNaM lohaM ca sadasaM vatthaM ca, jANi a kulANi asiveNa gahiANi tesu AhArAINi na geNhaMti, jAhe savvANi vi gahiyANi hojjA tAhe 'diTThi diTThIe Na pArDiti, omatthiA geNhaMti, diTThi ya na saMkamai / va 'cauvajjaNayaMti' caturNAM varjanA - parihArazcaturvarjanA vikRtyAdInAM caturSu vA varjanA kSetrasya - saMyatabhadrikA rang at 11 994 11 spa
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- cA diprAnA rUtyavipu may "vIsu 3varUpa 'tti snAnavidhi , vizvamenopAzraya:-zraya: rtavya rUtvarthaH niryukti . jo saMjato asiveNa gahio hojjA, tassa dUraTThiyassa bhattaM tiparaMpareNa dijjai / 'tiparaMparAbhattaM 'ti, trayANAM paramparA " triparamparA, 15bhaktaM AhAraH, tad eko gRhNAti dvitIyazcAnayati tRtIyo'vajJayA dadAtItyarthaH / avadhUtam-avajJAtaM, jahA / 116 || avadhUtA nAsati / candra. : emAM sau prathama to te aziva karanAra devatA kevo hoya ? e darzAve che. bhASya - 17: gAthArtha : (1) sAdhu para bhadrika (3) ubhaya bhadrika bhA.17-18 (2) gRhastha para bhadrika (4) ubhaya prAMta e 4 prakAra che. emAM cAra vastuno tyAga karavo. judo upAzraya karavo ane traNa paraMparA vaDe (glAnane) bhojana ApavuM. bhASya - 18 : gAthArtha : "cArano tyAga' ema je kahyuM che te A pramANe - azivamAM dazIvALuM vastra, lokhaMDa, mIThuM 5 ane vigaIo choDI devI. TIkArtha : (1) koIke devatA evI che ke je sAdhuo pratye bhadraka che, paNa gRhastho pratye kopita che. (2) bIjI evI ) che ke gRhastho pratye komaLa che, sAdhuo pratye kopita che. (3) trIjI be ya pratye bhadraka che. (4) cothI be ya pratye prAnta = va 116 ||
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha-ca niryukti / 117 kopita che. (have A ja vAta prAkRta bhASAmAM paNa kahe che ke) te devI cAra prakAranI che.... (upara mujaba che.) prazna : teNI sAdhu bhadraka kevA prakAranI hoya ? samAdhAna : te devI gRhasthone upadrava kare. sAdhuone kahe ke 'tame upasarga vinA zAMtithI raho, arthAt tamane koI herAnagati nahi karuM.' AvI devI hoya to paNa tyAMthI nIkaLI ja javuM, kemake koNa jANe ? kyAre te sAdhuone pramAdI tarIke jue athavA / to emane pakaDI le = vaLagI paDe. (Azaya e che ke sAdhuo enA vizvAsa upara tyAM rahe, ane ko'kavAra sAdhuone bhA. 17-18 pramAdagrasta joI bhaDake, parezAna kare. e devI ya chevaTe eka jIva che. enA ya vicAro pharyo paNa kare. athavA to devI pote | pramAdI bane to ApeluM vacana bhUlI jaI sAdhuone nukasAna kare.) je bIjI devI gRhibhadraka ane saMyataprAnta hoya te to sAdhuone ja pahelA jhapaTamAM le. te vicAre ke "A sAdhuo mahAtapasvI che eTale A lokone ja pahelA jhapaTamAM levA joIe. A loko jItAI jAya eTale bIjAo to pachI jItAI ja gayelA che.' have AvI paristhitimAM te devI bhale game te hoya, ApaNe nIkaLI javuM. all 117 paNa dhAro ke koIka vyAghAta=pratibaMdhaka AvI javAthI tyAMthI nIkaLI na zakAya. e pratibaMdhaka tarIke kAM to koI sAdhu
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha niryukti || 118 // ur mo b bha " T pahelethI glAna hoya, athavA to upadrava karanAra devatA vaDe koIka sAdhu grahaNa karAyo hoya, athavA to rastAo cokkhA na hoya (kAdava-kIcaDAdine kAraNe vihArano rasto spaSTa na hoya.) have A badhA kAraNasara jo nIkaLI na zakAya to te azivavALA sthAnamAM yatanApUrvaka rahevuM. prazna : e yatanA zuM che ? samAdhAna : A cAra vastu choDI devI. (1) dazeya prakAranI vigaIo (2) mIThuM (3) lokhaMDa (4) dazIvALuM vastra. tathA je gharo aziva vaDe grahaNa karAyA hoya temAM AhAra-pANI na levA. have jo badhA ja gharo azivavALA hoya to pachI tyAM gocarI levA javuM, paNa koInI sAthe AMkho na mIlAvavI. moDhuM nIcuM rAkhIne grahaNa karavuM tathA Amatema - AjubAju dRSTipAta karavo nahi. gAthAmAM vaDavaLayuM zabda che. teno samAsa e ke vigaI vagere cAra vastuono tyAga. athavA to cAra bhAMgAomAM (gRhIprAnta - saMyata bhadraka vagere...) kSetrano tyAga karavo. have dhAro ke glAna sAdhunA kAraNe tyAM rokAvuM paDe to glAnanI vidhi zuM ? te kahe che ke glAnano upAzraya judo rAkhavo. A glAnavidhi ja spaSTa darzAve che. je sAdhu azivathI jhaDapAyelo hoya, tene dUra rAkhavo ane dUra rahelA tene traNa paraMparA vaDe bhojana ApavuM. te A I[ HIT y stha | T bhA.17-18 va o H maiM // 118 //
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha-tyu pramANe - eka sAdhu gharomAM vahore, bIjo sAdhu gharomAMthI upAzraye e gocarI lAve ane trIjo sAdhu tiraskArapUrvaka te niryukti azivagRhIta glAnane gocarI Ape. Na ti2272pUrva bhAvAnu // 29 // me. ti224||2 12yesI ta hevI mA0 14 cha. (@l yA rAva mAtra devatA // 119 na zabda ja strIliMga che. bAkI upadrava karanAra to deva ke devI koIpaNa hoI zake che. devI ja upasarga kare evo artha na sama4vo.) vRtti : glAnodvartanAdividhipradarzanAyAhao.ni.bhA.: uvvattaNanillevaNa bIhaMte aNabhioga'bhIrU ya / agahiakulesu bhattaM gahie di4i pariharijjA // 19 // UrdhvaM varttanaM-udvarttanaM yadasAvudvaya'te, nirlepanaM yadasau nirlepaH kriyate upalakSaNaM caitat, tasya sakAze na sthAtavyaM divA rAtrau vA / atha kIdRzena sAdhunA karttavyamityAha-'bIhaMta aNabhioga'tti bibhyatyanabhiyogaH, bibhyatIti bhayaM gacchati, bhIrAvityarthaH, nAbhiyogo'nabhiyoga: yo bhIruH sa tatra na niyoktavyaH / kastarhi karoti ? ityAha-'abhIrU vI ya' abhIruzca na bhIrurabhIruH, sa tatra svayaM karoti niyujyate vA, cazabdo vastrAntaritAdiprayatnapradarzanArthaH / agRhIteSu PREET (bhA.-18 vaa||11 //
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha kuleSu azivena bhaktaM grAhyaM, tadabhAve dRSTiM dRSTisaMpAtaparihAraH / niryukti Aha-caturvarjanetyuktaM tatra bhaGgakA api gRhyanta iti / jo'vi taM uvattei vA pariyattei vA so hatthassa aMtare vatthaM dAUNa tAhe uvatteti vA pariyattei vA / uvatteUNa hatthe maTTiyAe dhovai / jo na bIhijjA so tatthAyarieNa bhaNiyavvo 120 | jahA ajjo tumaM vasAhi tti / jo dhammasaddhio sAhU so appaNA ceva bhaNai-ahaM vasAmi / candra.: have glAnanuM paDakhuM badalavuM...vagere vidhi dekhADavA gAthA kahe che. bhASya - 19 : TIkArtha : enA paDakhA badalavA, (DAbA ke jamaNA paDakhe rahelAne jamaNA ke DAbA paDakhe karavo-pheravavo te) maLa vagerenI zuddhi karavI vagere kAryo Darapoka sAdhune na soMpavA. bho.-19 'nirlepa' vagere bAbata upalakSaNa che, eTale A paNa samajI levuM ke divase ke rAtre tenI pAse na rahevuM. prazna : to pachI koNa kare ? samAdhAna : je nirbhaya hoya, te sAdhu potAnI meLe ja A badhuM karavA lAge. kadAca e sAdhune A badhuM karavAno kSayopazama na thAya to guru ene A kArya mATe joDe tathA A udvartanAdi kriyAo glAnanuM zarIra ane potAnA hAtha vacce dA vastra rAkhavApUrvaka ja karavI. potAno hAtha glAnanA zarIrane sIdho sparza na thavo joIe. tathA aziva vaDe agRhIta kulomAM = gharomAM ja gocarI levI. jo badhA gharo azivavALA hoya. azivarati dhara na Hi 120II. o
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 zrI oghaniryukti '= / 121 = = $ bhA.-20 maLe to e gharavALAonI AMkhamAM AMkha na mIlAvavI. ahIM eka vAta khyAla rAkhavI ke vaturvarnanA ema je kahyuM che temAM 'vigaI vagere cAra vastuno tyAga karavo' e eka artha to thAya ja. e uparAMta 'tyAM devInA je cAra bhAMgA batAvyA che, te cAra bhAMgAomAM kSetrano tyAga karavo' e artha paNa A zabdano samajI levo. (A ja vAta have prAkRta bhASAmAM kare che. emAM thoDIka vizeSa bAbato paNa jaNAvaze.) je sAdhu udvartana ke parAvartana (paDakhA pheravavA vagere) kare te hAthanI vacce vastrane rAkhIne pachI udvartana ke parAvartana , | kare, A badhuM karyA bAda mATI vaDe hAtha dhue. tathA je sAdhu gabharAto na hoya, te ja tyAM AcArya vaDe kahevA yogya che ke "muni! tuM ahIM glAna pAse rahe." kharekhara to je vaiyAvaccAdi dharmamAM zraddhAvALo sAdhu hoya te potAnI meLe ja gurune kahe ke, "huM ahIM rahIza." (gurue ene sUcana karavuM ja na paDe.) vRtti : pratibandhasthAne sati karttavyAntarapradarzanAyAha - o.ni.bhA. : puvvAbhiggahavuDDI vivega saMbhoiesu nikkhivaNaM / te'via paDibaMdhaThiA iyaresu balA sagAradugaM // 20 // R = 6 - vI 121 * E |
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu niryukti // 122 // pUrvamiti-zivakAle ye'bhigrahAH-tapaHprabhRtayasteSAM vRddhiH kAryA / caturthAbhigrahaH SaSThaM karoti, mRte tasminko vidhirityAha-'vivega' vivecanaM vivekaH, 'vicir-pRthagbhAve' parityAga iti yAvat, kasyAsAviti-tadupakaraNasya, amRte tasmin gamanAvasare ca prApte kiM karttavyamityAha-'saMbhoiesu nikkhivaNaM' azeSasamAnasAmAcArikeSu vimucya gamyate / " te tatrAzive kathaM sthitA ityAha-'te'vi a paDibaMdhaThiA' na teSAM gamanAvasaraH kutazcitpratibandhAt, tadabhAve kiM karttavyamityAha 'itaresu'tti asAmbhogikeSvityarthaH tadabhAve devakulikeSu, anicchatsu balAtkAreNa / tadabhAve kutra ? ma ityAha-'sagAradurga' saha agAreNa vartete iti sAgArau gRhasthau ityarthaH, tayordvayaM, tAveva dvAvityarthaH / ko punastAviti ? mA.-20 vratyavratI (tinau) vA samyagdRSTI, tadabhAve zayyAtaraH, yathAbhadrakamithyAdRSTiH / so ya gilANo yadi atthi aNNA vasahI tahiM Thavijjai, asaIe a tAe ceva vasahIe egapAse cilimilI bha kijjai, bAraM duhA kijjai, jeNa gilANo nikkhamati vA pavisati vA teNa aNNe sAhuNo Na niggacchaMti, paDiAragavajjaM, tAva a tahiM acchaMti jAva sattho na labbhai tAva jogavuDhei kareMti, jo namokkAraM kareMtao so porisi kareti evaM vaTuMti, jai pauNo so sAhU jo gahio tAhe vaccaMti, aha kAlaM karer3a tAhe jaM tassa uvagaraNaM taM savvaM chaDijjai, te chaDDittA tAhe vaccaMti, aha so na ceva mutto tAhe annersi saMbhoiANaM sakajjapaDibaMdhaTThiANaM mUle nikkhippai / jAhe saMbhoiA na hojjA tAhe aNNasaMbhoiyANaM / jAhe te'vi na hojjA tAhe pAsatthosannakusIlAINaM, vaa|| 122 // RREE
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti || 123 j siM balAvi oveDijjai, tesiM devakulANi bhujjaMti, sArUviasiddhaputtANaM, tesiM asati sAvagANaM uvaNikkhippati, pacchA sejjAyaresu ahAbhaddagesu vA evaM Thavijjai, tAhe vaccati // 37 candra. : jyAre azivasthAnamAM glAnAdi pratibaMdhathI rokAI javuM paDe, tyAre bIjA paNa kayA kAryo kartavya che ? te batAvavA mATe kahe che. bhASya - 20 : TIkArtha : zivakALamAM je tapa vagere abhigraho te sAdhuo karatA hoya, azivakALamAM te abhigrahonI AE vRddhi karavI. arthAt upavAsanA abhigrahavALo chaThTha kare... have jo glAna mRtyu pAme to zuM vidhi karavI ? e batAve che ke te mRtyu pAme to tenA upakaraNono tyAga karavo. (zivakALamAM mRtyu pAme, to mRtanA upakaraNo bIjA sAdhuo vAparI zakatA. paNa azivakALa hovAthI enA vastro vAparavAmAM jokhama dekhAya che.) have dhAro ke te glAna mRtyu nathI pAmyo ane bIjI bAju azivane kAraNe vihAra karavAno avasara paNa AvI gayo to zuM karavuM ? e have batAve che ke je gacchonI tamAma sAmAcA2I ApaNI sAmAcA2I jevI ja hoya, tevA tyAM rahelA gacchamAM A glAna sAdhune mUkI, A gacche tyAMthI nIkaLI javuM. prazna : paNa aziva vakhate to badhA ja gaccha nIkaLI javAnA ne ? to bIjA sAMbhogika gaccho tyAM rahenArA maLavAnA mo ssa bha | 31 T B AM ma bhA.-20 || 123 //
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti 11 928 11 mA ma ma or ma bha ta ja zI rIte ? ke jyAM glAnane mUkIne jaI zakAya. samAdhAna : teone tyAM rokAI javAnuM gADha kAraNa AvI paDyuM hovAthI teo tyAM ja rokAvAnA hoya to tyAM A glAnane mUkI A gaccha nIkaLI zake. prazna : paNa dhAro ke Avo tyAM rahenAra sAMbhogika gaccha na maLe to ? samAdhAna : to pachI tyAM rokAnArA asAMbhogika (bhinna sAmAcArIvALA) saMvigna gacchamAM e glAnane mUkI devo. prazna H teo paNa na hoya to ? samAdhAna : to pachI devakuliko caityavAsI zithila sAdhuonA grupamAM e glAnane mUkI devo. prazna : paNa teo nA pADe to ? anicchA darzAve to ? samAdhAna H teo na icche, to baLajabarI karIne paNa tyAM glAnane mUkavo. prazna : paNa dhAro ke AvA devakuliko paNa tyAM na hoya to ? samAdhAna : to pachI vratadhArI zrAvaka ke vratarahita samyagdaSTi gRhasthane tyAM glAnane mUkI gacche nIkaLI javuM. prazna : teo paNa bhAgI gayA hoya, na hoya to ? samAdhAna H to je bhadrakapariNAmI mithyArdaSTi zayyAtara hoya, tene tyAM glAnane mUkI devo. rUsa vi bha 1] m A ma hA bhA.-20 || 124 //
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 'B zrI ogha- (have prAkRtamAM keTalIka glAnavidhi batAve che.). niryukti jo tyAM bIjI vasati hoya, to glAnane te bIjI vasatimAM rAkhavo. (gaccha sAthe bhego, eka ja vasatimAM na rAkhavo.). jo bIjI vasati na hoya to pachI te ja vasatimAM eka bAju paDado karavo. (e paDadAnI pAchaLa glAna rAkhavo.) bAraNA | 125 IT be karI devA, je bAraNA vaDe glAna nirgamana-praveza kare, te dvAra vaDe bIjA sAdhuo na nIkaLe. hA ! e bAraNAmAMthI glAnanA - praticAraka=vaiyAvaccIne javA-AvavAnI chUTa. ja A rIte tyAM sudhI e sthAnamAM rahe, jayAM sudhI tyAMthI nIkaLI javA mATe sAthe sahAya tarIke na maLe. ane tyAM sudhI bhA.-20 IF yogavRddhi kare, arthAt je navakArazI karato hoya te pauruSI kare... e rIte vadhe. mA je azivagRhIta sAdhu hoya, te jayAre svastha thaI jAya, tyAre badhA nIkaLe. have jo te kALa kare to tenA badhA upakaraNa ja paraThavI devA ane pachI tyAMthI jatA rahevuM. paNa te mRtyu paNa na pAme ane sAjo paNa na thAya (ane tyAMthI nIkaLavAnI badhI vyavasthA gacchane maLI jAya) to | potAnA ja kAryanA pratibaMdhane kAraNe tyAM ja rokAnArA bIjA sAMbhogikonI pAse e glAnane mUkI de. jo teo na hoya to anyasAMbhogiko pAse, te na hoya to pArzvastha, avasagna, kuzIlo pAse mUke. teo na Icche to baLajabarI karIne paNa temanI pAse glAnane mUkavo. teo devakulo = caityono bhoga karatA hoya che (arthAt caityavAsI hoya che, teo na hoya to sArUpikasiddhaputronI pAse mUkavo. (A be jaNa saMsArI paNa nahi ane sAdhu paNa nahi evA vizeSa prakAranA che. teo prAcInakALamAM vaLa 125 che. = = = = = "fs
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha- niryukti // 12 // jovA maLatA.) teo na hoya to zrAvakonI pAse mUkavo. athavA chelle bhadrakapariNAmI zayyAtarane tyAM (ke e sivAyanA ya . bhadrakapariNAmI mithyAtvIne tyAM) glAnane mUkI devo. ane pachI badhA sAdhuo tyAMthI nIkaLI jAya. vRtti : yadi punarasau mucyamAna Akrozati tataH kiM karttavyamityAha - o.ni.bhA. : kUyaMte abbhatthaNa samatthabhikkhassa Niccha taddivasaM / jai viMdaghAi bheo tiduvego jAva lAuvamA // 21 // 'kUja-avyakte zabde' kUjati-avyaktazabdaM kurvANe kiM kAryamityAha abbhatthaNa samatthabhikkhussa' samarthaH sA .-21 zakto'bhyarthyate, tvaM tiSTha yAvadvayaM nirgacchAma iti / nirgateSu vaktavyam-icchatu bhavAn ahamapi gacchAmi, yadIcchati kSipraM nirgamaH / 27athAsau dharmanirapekSatayA necchati tataH kimityAha-'aNiccha taddivasaM' anicchati tasmistasya sAdhorgamanaMga tahivasaM sthitvA chidraM labdhvA naMSTavyaM, taizca kiM saMhatairgantavyamAhosvidanyathetyAha-'jai vidaghAi bheo tiduvego jAva'tti yadyasau vRndaghAtinI tato dvidhA bhedaH, tathApi na tiSThati tridhA, trayastrayo dvau dvau ekaiko yAvattathA na ghAtayati / kaH punaratra dRSTAntaH ? ityAha- 'jahA alAuvamA' alAtam-ulmukaM tenopamAnaM-upamA dRSTAMtaH alAtopamA, yathA hi tAni saMhatAni jvalanti nAnyathA, evaM te'pi saMhatA hanyante nAnyatheti, tadarthaM bhedaH evamazivAdekAkI bhavati / vii||12 // yadi so kUvati tAhe eko bhaNNati-jo( jai) samattho tuma tAhe accha chidaM nAUNa bitiadivase ejjAsi /
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA.-21 zrI ogha-ca tassa puNa majjAyA-te visajjeyavvA, mA mama kajje maraMtu / jAhe so'vi milio tAhe savve egato vaccaMti, jAhe niryukti tesi egato vaccaMtANaM koi vighAo hojjA / esa vidaghAI jattha bahugA tattha paDati, diTuMto kaTThasaMghAo palitto, so " duhA kao pacchA ekkakaM dArugaM kayaM na jalati / evaM te'pi jaI gahiA tAhe duhA kajjaMti, evaM tihA jAva tiNNi || 127ll . tiNNi jaNA, ego paDissayavAlo saMghADao hiMDai / aha tahavi na muyati tAhe do do hoti| aha dovi jaNA na muyai ma tAhe egAgI bhavaMti / tesiM uvagaraNaM na uvahammati / evaM tAva ekalao diTTho asiveNa // candra. : prazna A sAdhuo pelA glAnane A rIte kyAMka ekalo mUkIne jatA hoya ane e vakhate pelo gusse bharAya, mane kema ekalo mUkI badhA jatA raho cho ?' vagere bole, to A sAdhuoe zuM karavuM ? samAdhAna : e have kahe che. bhASya - 21 : TIkArtha : jo e vakhate glAna avyakta zabdo kare (spaSTa zabda na bole, paNa kacakaca jevuM kare, raDe...) to A sAdhuomAM je sAdhu samartha hoya tene gacche prArthanA karavI ke, "tuM ahIM glAna pAse atyAre rahe (jethI e Akroza baMdha kare) tyAM sudhImAM ame badhA nIkaLI jaIe." hAM have jevA A badhA nIkaLI jAya ke tarata ja tyAM glAna pAse rokAyelo samartha sAdhu glAnane kahe ke "jo tame IcchovI rajA Apo, to huM paNa jAuM.' A rIte samajAvavAthI jo te hA pADe to rAha joyA vinA A sAdhue paNa jhaDapathI nIkaLI II 127
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA.-21 zrI ogha javuM. niryukti paNa jo e glAna sAdhu dharmanirapekSa =niSphara=aparipakva hovAthI Ane javAnI rajA na Ape to A rIte samarthasAdhunuM || gamana te glAna sAdhu na icchato hovA chatAM samartha sAdhu te divase tyAM rahI pachI jevuM chidra maLe = bhAgI javAno avasara // 128 || - maLe ke tarata tyAMthI bhAgI javuM. (je zAstrakAroe glAna sAdhunI sevAne ghaNuM ghaNuM uMcu sthAna ApyuM che, e zAstrakAro ahIM pa glAna sAdhune cheka mithyAtvI vagerenA bharose ekalo mUkI daIne cAlyA javAnuM ya pharamAve che. AnI pAchaLa eka ja gaNita , ja kAma kare che ke jayAM vadhu lAbha, te kAma karavuM. glAna mATe jo bIjA sAdhuo tyAM rokAya, to azivanA kAraNe glAna ane Faa anya sAdhuo paNa mRtyu pAme. mahAmUluM saMyama paNa gumAve. eTale tyAM rahevAmAM lAbha karatA nukasAnanI zakyatA vadhu che. | jayAre glAnane nAchUTake tyAM mUkIne badhA jatA rahe to glAnane kadAca thoDA kALa mATe asamAdhi-saMkleza vagere thAya... e ' nukasAna kharuM, paNa e sivAya bAkInA badhA sAdhuo bacI jAya...). prazna : A badhA sAdhuoe tyAMthI bhegA=eka sAthe javuM ? ke chUTA chUTA paDIne javuM ? samAdhAna : jo e devatA vRda=samUhano ghAta karavAnA svabhAvavALI hoya to gaccha be TukaDAmAM vaheMcAI jaIne tyAMthI nIkaLe. Ama karavA chatAMya jo devatA ghAta karatA na aTake to traNa TukaDI kare... ema yAvatu traNa-traNa sAdhunA aneka grupo, hai be-be sAdhunA aneka grupo ke chelle badhA sAdhuo chUTA chUTA eka-eka banI vihAra kare, TUMkamAM je rIte vihAra karavAthI e devatA mAranAra na bane e rIte vihAra karavo. all 128.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA.-21 zrI odha A viSayamAM uMbADIyuM e dRSTAnta tarIke che. jema te uMbADIyAo bhegA maLelA hoya to baLe, paNa chUTA-chavAyA na niryukti baLe. tema ahIM paNa sAdhuo bhegA hoya to devatA vaDe marAya, chUTA-chUTA na paNa marAya. Ama devatAthI bacavA mATe gacchanA bheda karavA paDe. ane A rIte azivanA kAraNe sAdhu ekAkI vihAra karanAro bane. 129 IT (have A ja padArtha prAkRta bhASAmAM batAve che.) jo tyAM mUkAto glAna Akroza kare, to je samartha sAdhu hoya tene gaccha kahe ke, "tuM ahIM rahe, ane avasara jANIne bIjA divase AvI jaje." e samartha sAdhunI pharaja e che ke teNe te sAdhuone javA mATe vidAya ApavI. eNe vicAravuM ke "mArA mATe badhA zuM | kAma mare ?...' e samarthasAdhu jayAre bIjA divase A sAdhuo sAthe bheLo thAya, tyAre badhA eka samaye AgaLa vihAra kare, have jo A eka sAthe javAmAM teone koI vyAghAta thAya. jemake A devatA vRdaghAtinI hoya, jayAM ghaNA mANasa hoya tyAM ja paDe. dA.ta. lAkaDAno samUha baLyo. have jo tenA be vibhAga karIe...chelle eka-eka lAkaDuM chuMTu karI daIe to e baLe nahi. (jo lAkaDA badhA bhegA ja rahe to to agni badhAne bALe. paNa be bhAgamAM veMco, to je lAkaDAo sudhI agni na pahoMcyo hoya te badhA bacI jAya. have e be ya bhAgamAM agnithI baLatA lAkaDA hoya, to vaLI enA pAchA bhAgo karI je lAkaDAmAM agni na pahoMcI hoya te lAkaDA bacAvI zakAya.) ema teo paNa jo aziva vaDe grahaNa karAya to e gacchanA be vibhAga karAya. A R. 129
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odhA (chatAMya aziva na aTake to) traNa vibhAga karAya... ema chelle traNa-traNa sAdhuonA grupo paDI jAya. eka vasatipAlaka | niryukti ane be saMghATaka ema traNa-traNa sAdhuo vihAra kare. have Ama chatAM e devatA na choDe to pachI be-benA grupa thaI jAya. have Ama chatAM ya jo devatA na choDe, to chevaTe // 13oll badhA sAdhu ekalA-ekalA thaI jAya, - A rIte ekalA thayelA sAdhuonI upadhi na haNAya. ekalo sAdhu jo UMghI jAya, pramAdI bane to enI badhI upadhi | haNAI jAya arthAtu doSavALI banI jAya. e upadhi vAparI na zakAya... (paraMtu ahIM sAdhu pramAdI nathI banyo eTale tenA bhA.-22 upakaraNa haNAyelA na bane. Akho gaccha bhego hoya tyAre ghaNA sAdhu rAtre UMdhelA hoya to paNa amuka to vArApharatI jAgatA | hoya ja, eTale teo upadhinI rakSA karanArA hAjara hovAthI e upakaraNa upahata = duSTa na bane.) ' A rIte aziva vaDe sAdhu zI rIte ekAkI bane ? e AkhI vAta ApaNe joI gayA. vRtti : kena punarupAyena te ekatvavizeSaNajuSTA naSTAH santa ekatra pradeze saMhiyante ? ityaahmo.ni.mI.: saMjI rAyAi mAno putra pachI vA . somamuhikAlarattacchaNaMtare ekka do visae // 22 // all 130I. saMgAra:-saMketaH pRthagbhAvakAle kartavyaH, yathA'mukatra pradeze sarvaiH saMhantavyamityupAyaH / taM ca pradezaM prAptAnAM ko 6 = - E
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu niryuktiA f // 11 // vidhirityAha - 'rAyaNie AloyaNapuvvapattapacchA vA' ratnAdhikasya-gItArthasya pUrvaprAptasya pazcAtprAptasya vA AlocanA deyA, tadabhAve laghorapi gItArthasya dAtavyA / kiyatpunaH kSetramatikramaNIyamityAha-'somamuhI'tyAdi, azivakAriNyA vizeSaNAni, saumyaM mukhaM yasyA : sA tathA, kathamupadravakAriNyAH saumyamukhItvam ?, anantaraviSayaM pratyupadravAkaraNAt / kRSNamukhI dvitIyaviSaye'pi na muJcati / raktAkSI tRtIye'pi na muJcati, yathAsaGkhyamanantara eva sthIyate saumymukhyaam| 'eka' iti ekamantare kRtvA tRtIye sthIyate kRSNamukhyAm / 'do' iti dvAvantare kRtvA caturthe sthIyate raktAkSyAM / tesiM siMgAro diNNellato bhavati jahA amugattha melAiyavvaM, jAhe miliNo bhavati tAhe tattha jo rAiNio puvvapatto vA pacchApatto vA tassa AloyaNA dAyavvA / aha gIyattho omo tAhe tassa Aloijjai / sA puNa tivihA uddAiAsomamukhI kAlamukhI rattacchI ya, jA sA somamukhI tIse ekvaM visayaM gammai / kAlamuhIe ego visao aNtrijji| rattacchIe do visae aMtareUNa cautthe visae ThAti / asive tti dAraM samattaM // mA.-22 candra.: A badhA chUTA chUTA thaI gayelA sAdhuo AgaLa bhegA kaI rIte thaze ? kayA upAyathI te badhA sAdhuo pAchA ekatrita thaze ? samAdhAna : e havenI gAthAmAM kahe che. vA // 11 //
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- hyu niryukti bhASya - 22 : TIkArtha : jyAre sAdhuo chUTA paDe tyAre ja teo paraspara saMketa karI le ke,"AgaLa amuka sthAne badhAe bhegA thavuM" A ja teo mATe pAchaLathI bhegA thavAno upAya che. prazna : cAlo, e saMketa karelA sthAne badhA vArApharatI pahoMce tyAre teo vacce tyAM paraspara zuM vidhi che ? || 132 || samAdhAna : je ratnAdhika gItArtha hoya, te tyAM pahelA pahoMcyo hoya ke pachI pahoMcyo hoya, ene ja badhA sAdhuo 5 AlocanA Ape. (chUTA paDyA tyArathI mAMDIne A sthaLe bhegA thayA tyAM sudhI je kaMI doSo sevAyA hoya, je koI prasaMgo banyA hoya e badhA gItArthane jaNAvavA e ja AlocanA.) -- ssa jo gItArtha ratnAdhika na hoya, arthAt je ratnAdhika hoya = moTo hoya e gItArtha na hoya to pachI je nAno sAdhu meM paNa gItArtha hoya tene sAdhuo AlocanA Ape. stha prazna : sAdhuoe keTalo pradeza ullaMghIne AgaLa jatA rahevuM ? samAdhAna : devatA kevI che ? e pramANe pradeza ullaMghavAno rahe. koIka azivakAriNI devatA saumyamukhI hoya.. prazna : A kevI vAta karo cho ? azivakAriNI devatA saumyamukhavALI hoya ? tame zuM bolo cho ? samAdhAna : je devatA vivakSita pradezanI pachInA taratanA ja pradezamAM azivakAriNI na banatI hoya te devatA e dRSTie saumyamukhI kahevAya. dA.ta. gujarAtamAM aziva karanArI devI mahArASTramAM gayelAne kaMI na kare to e saumyamukhI kahevAya. je bIjA pradezamAM paNa na choDe te kRSNamukhI kahevAya. dA.ta. gujarAta ane mahArASTramAM be ya sthaLe je devatA na choDe. bha s o bhA.-22 ma hA va // 132 // ssa
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ s zrI ogha-stha niryukti || 133 f je trIjA pradezamAM paNa na choDe te raktAkSI kahevAya. dA.ta. gujarAta, mahArASTra oLaMgIne karNATakamAM pahoMce to paNa e aziva kare. Ama traNa prakAranI devI hoya. emAM saumyamukhavALI hoya to vivakSita deza pachInA taratanA ja dezamAM rahevAya. kRSNamukhI hoya to eka pradeza choDI pachInA pradezamAM rahevAya. raktAkSI hoya to vaccenA be pradezo choDI cothA pradezamAM maiM rahevuM. T ma stha (A ja vAta prAkRtamAM batAve che.) te sAdhuoe paraspara saMketa karelo hoya che ke amuka sthAne bhegA thavuM. jyAre bhegA maLe tyAre tyAM je ratnAdhika gItArtha maiM hoya te pUrve pahoMcelo ke pachI pahoMcelo hoya, tene AlocanA ApavI. have jo gItArtha sAdhu nAno hoya to tene AlocanA ma || ApavI. | 31 te upadravakAriNI devatA traNa prakAranI hoya. saumyamukhI, kAlamukhI, raktAkSI. je saumyamukhI che, tyAM taratanA dezamAM javAya. kAlamukhI hoya tyAM eka viSaya choDI pachInA dezamAM javAya. raktAkSI hoya to be viSaya choDIne cothA viSayamAM rahe. Ama azivadvAra pUrNa thayuM. vRtti : azive yathaikAkI bhavati tathA vyAkhyAtaM, sAmprataM 'omoyarie' iti yaduktaM tadvyAkhyAnAyAha-dAragAhaddham T guji zs va ma bhA.-22 | || 133 // ma
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha- tyu niyujita // 134 // o.ni.bhA. : emeva ya omammi vi bheo u alaMbhi goNididaMto / 'evameve 'ti anenaiva prakAreNAvamadvAramapi vyAkhyeyaM, yathA'zivadvAraM vyAkhyAtaM, yo vidhirazivadvAre so'traapiityrthH| cazabdo bahusAdRzyapratipAdanArthaH / avame-durbhikSe, apizabdaH sAdRzyasambhAvane, taducyate-'saMvaccharabArasaeNa hohiti omaMti tA tao niti' ityAdi / bhedanaM-bhedaH ekaikatA, tuzabda evakArArthaH, kasminpunarasau bhavatItyAha-alAbhe bhavati, aprAptAvAhArasyetyarthaH / yadeko labhate taddvAvapi, dvau vA dRSTvA na kiJciddadAti, ekaika eva labhate ityevmaaderekaakitaa| atra dRSTAntamAha-'goNidiTuMto' godRSTAMtaH, yathA saMhatAnAM gavAM svalpe tRNodake na tRptiH, pRthagbhUtAnAM syAt, tathehApIti / omoyariyAevi eseva kamo, bArasahiM saMvaccharehiM AraddhaM jAhe pAraM na pAviti tAhe gaNabheyaM kareMti, nANattaMgilANo na tahA pariharijjai / ettha goNididruto kAyavvo, alpaM gobrAhmaNaM naMdati, evaM omeNavi egAgio diTTo // dAraM // PEESE mA.-23 TEENDS candra, : Ama azivamAM je rIte ekAkI thAya, te vAta batAvI. have 'dukALa" e je dvAra batAveluM tenuM vyAkhyAna karavA mATe dvAragAthAno aDadho bhAga kahe che. vii||14|| bhASya - 23 pUrvArdha : TIkartha: A ja prakAre dukALa dvAranI paNa vyAkhyA karI levI, eTale ke azidvAramAM je vidhi |
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ * F E F zrI ogha- cA batAvI che, te ja dukALamAM paNa samajI levI. niryukti gAthaAmAM je zabda che, te 'A kAramAM azidvAranI ghaNI badhI samAnatA che" e darzAvavA mATe che. mo iva ahIM je pa (vi) zabda che te sadezatAnI saMbhAvanA batAvavA mATe che. "bAra varSe dukALa thaze, ema | 135 jANI teo tyAMthI nIkaLe..." Ama azivanI mAphaka dUkALamAM ya badhuM sarakhuM ja Avaze. prazna : azivamAM to devatAnA bhayane lIdhe badhA ekAkI banatA hatA. AmAM zA mATe ekAkI bane che? samAdhAna : jayAre gocarIno lAbha na thAya tyAre ekAkI thavuM paDe. Azaya e ke be-be sAdhu sAthe gocarI jAya to bhA.-23 | ya gRhastha to dUkALane lIdhe be ne bheguM ja bhojana Ape. be ya ne juduM juduM na vahorAve. eTale tyAM eka sAdhu jAya to Fke be sAdhu jAya to ya badhAne sarakhA pramANamAM ja bhojana maLe. kyAMka vaLI evuM bane ke be sAdhune joI dukALamAM e gRhastha kazuM na Ape. eka hoya to Ape... Ama eka-eka sAdhu ja bhikSA pAme.... A kAraNasara dukALa vageremAM ekAkI thavuM paDe. ( AmAM gAyanuM daSTAnta che. jema ghaNI badhI gAyo bhegI thayelI hoya to ochA ghAsa-pANImAM emane tRpti na thAya. . paNa jo te badhI gAyo chUTI chUTI vicare to badhAne tRpti thAya. ema ahIM paNa samajI levuM. | (prAkRtamAM 2) dukALamAM paNa A ja krama che. bAravarSa pUrve ja nIkaLI jAya... ema pUrvokta vidhi pramANe cheka tyAM vaLa 135 | G F the
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA.-23 zrI ogha-ca sudhI samajavuM ke dUkALa AvI gayo ane sAdhuo vihAra na karI zakyA. ane dUkALanA sthAnamAM gocarIno pAra pAmatA na ! niryukti hoya to pachI gaNabheda kare = ekalA ekalA gocarI jAya. " hA, aziva karatA dUkALamAM eTalo pharka che ke azivamAM je rIte glAnane choDI detA hatA, e rIte ahIM glAnane choDI || 136 na devAno nathI. (azivamAM to devI game tene game tyAre mArI nAMkhe... eTale bacavA mATe bhAgavuM jarUrI hatuM. dukALamAM evI ja rIte bhAgI javuM jarUrI nathI.) - A viSayamAM gAyanuM dRSTAnta che. ochI gAya ke ochA brAhmaNo AnaMda pAme. (vadhu maLavAthI) ema dukALamAM paNa ekAkI sAdhu vadhu gocarI pAme.... A dukALadvAra pUrNa thayuM. vRtti : sAmprataM rAjabhayadvArapratipAdanAyAha - o.ni.bhA. : rAyabhayaM ca cauddhA carimaduge hoi gaNabheo // 23 // vyAkhyA-rAjJo bhayaM rAjabhayaM, cazabda evamevetyasyAnukarSaNArthaH 'saMvacchara bArasa' ityAdi / kiyantaH punastasya bhedA ma hA ityAha-caturdhA, sakhyAyAH prakAravacane dhA, catuSprakAramityarthaH / ke punaste iti ?, mA tvariSThA anantaramevocyante / kiM hA H ?, netyAda - 'mi' tyA, ' ' "the' diye "avata' nAthate "TUTkheH' 136 II
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ # bhA.-23 zrI odhI chapRthakamAva:, # carthaH "rAthamava tadeva vAra saMvachaf& roditi' ! niryukti candra, : have trIjA rAjabhayadvAranuM pratipAdana karavA mATe 23mI gAthAno uttarArdha batAve che. 137al bhASya - 23: uttarArdha : gAthArtha : rAjabhaya cAra prakAre che. chellA bemAM gaNa bheda thAya. " TIkArtha: gAthAmAM je zabda che te 23mI gAthAnI zarUAtamAM je zvameva zabda hato, tene ahIM kheMcI lAvavA mATe che. arthAt rAjabhayamAM paNa dUkALAdi pramANe samajI levuM ke bAra varSa pUrve ja khabara paDI jAya to vihAra karI nIkaLI >> jAya.. vagere. prazna : rAjabhayanA keTalA prakAra che ? samAdhAna : cAra prakAra. prazna : kayA ? samAdhAna : utAvaLo na thA. tarata ja kahevAze. prazna : zuM e cAreya prakAranA rAjabhayamAM gaNabheda thAya ? samAdhAna : nA, chellA be bhedamAM ja gacchanA TukaDA=vibhAga karavAnA che, arthAtu badhA sAdhuoe eka-eka thaI javAnuM che. Rii 137.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ mo zrI sodha- ttha niryukti // 138 // (prAkRtamAM -) azivAdinI jema rAjabhaya paNa bAra varSa pachI thaze...e pramANe jANyA pachI tyAMthI nIkaLe. vRtti : bhedacatuSTyasvarUpapradarzanAyAha - o.ni.bhA. : nivvisautti ya paDhamo biio mA deha bhattapANaM se / taio uvagaraNaharo jIacarittassa vA bheo // 24 // sugamA, NavaraM - 'jIa 'tti jIvitabhedakArI caturtho bhedazcAritrabhedakArI vA caturtho rAjA, upakaraNahArijIvitacAritrahAriNorgaNabhedaH kArya iti / 'taM cauvvihaM, nivvisau tti ya paDhamo biio mA deha bhattapANaM tu / taio uvagaraNaharo bha jIvacarittassa vA bheo' // ma rAjabhayanA cArabhedonuM svarUpa batAvavA mATe kahe che ke - bhASya - 24 : gAthArtha : (1) 'sabhya choDI ho' se prathama rAS4laya (2) jIne 'sAdhukhone loThana-pAzI na ApavA' (3) zrI upara haranAra (4) yotho bhavana } yAritrano vinAza. TIkArtha : spaSTa ja che. mAtra cotho rAjA evo hoya ke jIvanano vinAza kare athavA sAdhunA cAritrano vinAza karo. A cAramAMthI sAdhunA upakaraNo corI lenAra tathA jIvana/cAritra harI lenAra rAjAnA bhayamAM gaNabheda karavo paDe. mo stha Na sa ssa ga A ma hA lA. 24 at 11 132 11 spa
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sodha-tyu (prAkRtamA -) te bhaya yAra 472. cha. 2% sAdhubhAne sAheza 43 3, "bhA 24ya choDI tA 2. (2) niryukti 2% mAM rAta sAdhumone mona-4 na ApavA. (3) trI 2% sAdhubhonA 65427 base, yorI. (4) cotho to sAdhuone mArI ja nAMkhe athavA sAdhune saMsArI banAvI de. // 18 // vRtti : 20Aha-kathaM puna sAdhUnAM tyaktAparAdhAnAM rAjabhayaM bhavati ?, "yasya hastau ca pAdau ca, jihvAgraM ca suyantritam / indriyANi ca guptAni tasya rAjA karoti kiMm ? // 1 // " satyametat, kiM tarhi ? - o.ni.bhA. : ahimara aNiTThadarisaNavuggAhaNayA tahA aNAyAre / (bhA. 25-26 avaharaNadikkhaNAe ANAloe va kuppijjA // 25 // aMteurappaveso vAyanimittaM ca so paosijjA / / . vyAkhyA-'abhimarAH' abhimukhamAkArya mArayanti mriyante vetyabhimarAH, kutazcitkopAdrAjakulaM pravizyAparaM vyApAdayantIti, sAdhUnAM kimAyAtamiti cet, ucyate, anyathA pravezamalabhamAnaiH kaizcitsAdhuveSeNa pravizya tatkRtaM, tatazca nirvivekitvAtsa rAjA sAdhubhyaH kupyet, kupyediti caitakriyApadaM pratipadaM yojanIyaM, abhavyatvAt aniSTAn-aprazastAn vI manyamAno darzanaM necchati, prasthAnAdau ca dRSTvA iti kupyet / 'vyudgrAhaNatA' vizabda:-kutsAyAmut-prAbalye, vii|| 138 // T PEER
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha-tyu niryukita f // 140 // kenacitpratyanIkena vyudgrAhitaH, yathaite tavAniSTaM dhyAyantIti kupyet / "lokaM pratyanAcAraM samuddezAdau dRSTvA kupyeta, apaharaNaM kRtvA tatpratibaddho dIkSita iti kupyet, AjJAlope vA AjJA kAcillopitA-na kRtA tatazca kupyet, antaHpure pravezaM kRtvA kenacilliGgadhAriNA vikarma kRtaM tataH pradveSaM yAyAt, vAdinA vA kenacidbhikSuNA paribhUta iti, tato nimittAt sa iti-rAjA pradviSyAt praduSyedvA / dAraM / / / 'taM puNa rAyaduTuM kahaM hojjA ?, keNati liMgattheNamaMteure avaraddhaM hojjaa| ahavA jahA vA vAdiNA vAde "tassa / paMDiyamANassa buddhillassa durappaNo / muddhaM pAeNa akkamma vAI vAurivAgao // 1 // " evaM rAyaduTuM havijjA, nivvisae samA.25-26 bhattapANapaDisehe uvagaraNahare a ettha gaccheNa ceva vaccaMti, jattha jIviyacarittabheo tattha egANio hojjA / dAraM / prazna paNa mane to e khabara nathI paDatI ke sAdhuo to tamAma aparAdho tyAgI cUkyA hoya che. teone vaLI rAjabhaya thAya ja zI rIte ? zA mATe rAjA teo para krodhI thAya ? juo ne ? zlokamAM paNa kahyuM che ke "jenA be hAtha ane paga tathA jIbha sArI rIte niyaMtraNamAM che ane jenI indriyo gupta che tene rAjA zuM kare ?' samAdhAna : tamArI vAta sAcI che, paraMtu (bhASya -25, 26 (pUrvAdha): 2Irtha : (1) mo. abhibhupa bolAvIne mAre bharete mamibhara. (sAbhe chAtI 52 vii||14|| - bha
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ khaMjara Adi zastro bhoMke te.) teo rAjA uparanA koIka krodhane kAraNe rAjakulamAM praveza karIne koIkane mArI nAMkhe. prazna : are, paNa e abhimaro mAre emAM sAdhuone zuM vAMdho paDe ? || 141 || samAdhAna : te abhimaro bIjI koI paNa rIte rAjakulamAM pravezI zakatA na hoya eTale teo sAdhuveSa dhAraNa karI rAjakulamAM pravezIne koIne mArI nAMkhe. ane AvuM bane eTale rAjA to viveka vinAno hovAthI jhAjhI tapAsa karyA vinA 5 sAdhuo upara ja gusse thAya ke A sAdhuoe mArA mANasane mArI nAMkhyo. jyet kriyApada ahIM AgaLa A ja gAthAmAM | batAvAtA badhA dvAro sAthe joDI devuM. zrI oghaniryukti mo (4) sAdhuonI bhojanamaMDaLI vagere paddhati lokAcArathI taddana viruddha lAge, anAcAra jevI lAge eTale rAjA gusse thAya. (1. loko goLAkAra mAMDalI rUpe besIne nathI jamatA, 2. lAkaDAnA banelA ane gADAnA lepathI lepAyelA pAtrAmAM nathI jamatA, 3. thALI jevA vAsaNamAM jame che, UMDA tapelI jevA vAsaNamAM nahi. A bAju sAdhuomAM A traNeya bAbato dekhAya, eTale e lokAcAraviruddha AcaraNa lAge. teo enI pAchaLanA mahattvanA kAraNo na jANatA hoya kemake ajJAnI (2) tathA te rAjA abhavya=adharmI=nAstika hoya to sAdhuone apazukana mAnato te emanuM moDhuM jovA paNa na icche maiM ane emAM e kyAreka yuddhAdi mATe prayANAdi karato hoya tyAre sAdhune joI apazukana mAnIne sAdhuo para krodhe bharAya. meM (3) sAdhuno koIka zatru rAjAne sAdhuonI viruddhamAM uMdhuM-cattuM bharamAvI de ke A sAdhuo tAruM aniSTa = kharAba Icche che ane eTale te kopa pAme. va m ma r 6 bhA. 25-26 34T || 141||
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odhI che. e uparAMta anya kAraNo paNa vicArI zakAya.) niryukti (5) rAjA sAthe saMbaMdhavALA koIkane sAdhuo bhagADIne dIkSA ApI de eTale rAjA kope. (6) sAdhuo rAjAnI ko'ka AjJA na pALe eTale krodha pAme. | 142 (7) koIka apAtra sAdhu antaHpuramAM pravezI kharAba kAma karI Avyo hoya eTale rAjA kope. (8) koIka vAdI sAdhu rAjAne vAdamAM harAvI de eTale A nimittane kAraNe te kope. (prAkRtamAM 2) prazna : te rAjaduSTa=rAjabhaya kevI rIte thAya? : bhA. 25-26 samAdhAna : sAdhuveSa dhArI koIka vyakti aMtaHpuramAM ghUsI aparAdha kare athavA vAdI sAdhu rAjAne harAvI nAMkhe. zlokamAM kahyuM che ke : "potAnI jAtane paMDita mAnatA, buddhimAna duSTa te rAjAnA mastakane lAta mArIne vAdI sAdhu vAyunI | jema pAcho AvI gayo' A rIte rAjabhaya thAya. A rIte rAjabhayamAM jayAre rAjaya choDI devAnI rAjA AjJA kare, ke bhakta-pAna nahi vahorAvavAno jyAre rAjA prajAne Adeza kare ke rAjA upakaraNo harI lenAro hoya...tyAre badhA sAdhuoe sAthe ja tyAMthI vihAra karI devo. tyAre judA judA vihAra karavAnI jarUra nathI. vI paNa je rAjayamAM sAdhunA jIvanano ke cAritrano vinAza thato hoya, temAM badhA sAdhuo ekAkI thaI jAya. (tyAre all 142 | : jo bhegA rahe ane rAjasainyanA hAthamAM pakaDAya to badhA eka sAthe mare. paNa tyAre jo ekalA-ekalA jAya to je je sAdhuo
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' . T (ga zrI gha ca na pakaDAya e badhA bacI jAya. ane vaLI ekalA sAdhune koI sAdhu tarIke jaldI pIchANI na zake.) niryukti (sUcana : bhASya-24nI TIkAmAM to spaSTa lakhyuM che ke upakaraNahArI ane jIvana-cAritrahArI A be rAjabhayamAM na gaNabheda karavo, jyAre A bhASa-25, 26 (pUrvArdha)nI TIkAmAM ema lakhe che ke nirviSaya, bhaktapAna pratiSedha ane // 143 ll - upakaraNahArI - A traNa rAjabhayamAM gaccha sAthe ja jAya. mAtra jIvana-cAritrabheda thavAnA prasaMge ja ekAkI thAya tevuM lAge ja che. Ama A be pATha vacce virodha che. tattva to bahuzruto jANe. paraMtu yukti pramANe to bhASya-24no pATha vadhu saMgata thAya. kemake upakaraNahArImAM jo gaccha bhego vihAra kare to badhAnA upakaraNo rAjA harI le. jo chUTA-chavAyA vihAra karI jAya to ) bhA.-26. " badhA na pakaDAvAthI upakaraNo bacI jAya. AmAM prAkRtipATha cUrNino ane saMskRta pATha vRttikArano che. eTale e be mahApuruSo vacce A viSayamAM matAMtara hoya paNa ': e paNa saMbhavita che.) A rAjabhayadvAra pUrNa thayuM. vRtti : kSubhitadvAraM vyAcikhyAsurAha-dvAragAthArddham / mo.na.mA. gfma mAlune patnIthaof no no su3i raddA kSobhe ekAkI bhavati / kSobha:-AkasmikaH saMtrAsaH / tatra 'mAlujjeNi'tti mAlA arahaTTasya patitA, ujjayinI ' 143 che.
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA. -26 zrI otha nagarI, ujjayinyAM bahuzo mAlavA AgatyAgatya mAnuSAdIn hrnti| anyadA tatra kUpe'raghaTTamAlA patitA / tatra niryukti ' kenaciduktaM-mAlA patitA, anyena sahasA pratipannaM mAlavAH patitAH, tatazca saMkSobhaH, tatra kiM bhavatItyAha-'palAyaNaM | jo jao turiyaM,' 'palAyanaM' nAzanaM yaH kazcidyatra vyavasthitastacchrutavAn sa tata eva naSTa iti / 'mAlujjeNi'tti || 144 ll dRSTAntasUcakaM vacanam / khubhie vA egAgI hojjA, jahA ujjeNIe arahaTTamAlA paDiA, logo savvo palAo mAlavA ma paDiya tti, erise khubhie egAgI hojjA, jo jao so tao NAsati / dAraM / | candra. : have 'mubhi' dvAranuM vyAkhyAna karavAnI IcchAvALA granthakAra 26mI gAthAno uttarArdha batAve che. bhAga-26 uttarArdha : TIkA : kSobha thAya tyAre sAdhu ekAkI thAya. kSobha eTale acAnaka ja koIka trAsa utpanna thAya 'te. dA.ta. ujjayinI nagarImAM mAlavapuruSo (eka prakAranI luMTArAonI jAti) anekavAra AvI AvIne manuSya-pazu-dhana | vagerene harI letA. have ekavAra ujjayinImAM kuvAnA araghaTTanI mAlA e kuvAmAM paDI gaI. (kuvAmAMthI pANI kheMcavA mATe kAMThA upara je goLa cakaraDuM goThavavAmAM Ave te garagaDI = araghaTTa . enI sAthe goThavAyeluM doraDe te mAlA. te ekavAra cakaraDA uparathI chaTakIne kuvAmAM paDI gaI.) tyAre eka mANasa bolyo ke, "mAnAM patitA" bIjA eke acAnaka ema samajI lIdhuM ke "mAnavA titAH" (mAlavaluMTAruo AvI paDyA che, ane eTale pachI saMkSobha utpanna thayo. badhA bhAgaMbhAgI karavA lAgyA. is 144||
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu niryukti // 145 // (bhA.-27 have AvuM thAya, tyAM zuM karavuM ? e kahe che ke je koI paNa sAdhu - jayAM rahelo chatAM A vAta sAMbhaLe, te tyAMthI ja bhAgI jAya. A rIte ekAkI thAya (sAdhune khabara hoya ke A to kharekhara mAlavo AvI paDyA ja nathI, to to bhAgavAnI jarUra nathI paNa e khabara na hovAthI 'A kharekhara sAcuM hoya to ?' ema samajI bhAgavuM ja paDe.). (prAkRta spaSTa cha.) vRtti : adhunA yaduktaM rAjabhayadvAre 'vAyanimittaM ca so paosijjatti tadvyAcikhyAsurAhao.ni.bhA. : tassa paMDiyamANassa buddhilassa durappaNo / muddhaM pAeNa akkamma, vAI vAurivAgao // 27 // Aha codakaH-zobhanaM sthAnaM etad vyAkhyAyAH, nanu kSubhitadvAreNAntaritatvAtko'yaM prakAra: ? iti, atrocyate niyuktigranthavazAdadoSaH / yato'traikagAthayA 'aMteura' ityAdikayA rAjabhayakSubhitadvAre ukte tatastatrAnavasaratvAdihaiva yuktA vyAkhyA, 'tassa'tti tasya rAjJo bhayahetoH, kathaMbhUtasya ?-'paNDitamAninaH' paNDitaMmanyasya paNDitamAtmAnaM manyate sa evaMmanyo, jJAnalavadurvidagdhatvAt / buddhiM lAtIti buddhilo buddhilasya, 'durAtmanaH' mithyAdRSTitvAdabhadratvAcchAsanapratyanIkatvAiSTa AtmA yasya sa tathA tasya / kimityAha-'mUrddhAnaM' uttamAGgaM pAdenAkramya 'vAdI' vAdalabdhisaMpannaH sAdhurvAyurivAgata:-abhISTaM sthAna prApta ityakSarArthaH / samudAyArthastu-sa rAjA paNDitaMmanyatayA darzanaM nindati, tadvAdI vA tata buddhilo buddhilamA pAdenAkramya vAdIhAta, tadvAdI vA / caa|| 145 //
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ = H zrI oi-grAma zcata, tatra sAdhuvaMtI, tena mAM praviNa cAyena parAgata:, tathApi sAthura rAti muvIttathApi niti niryukti punazAlI sAdhuvI vidyAvitrena mAmaLe tasya zirasi pAvaM tvArzanImUta. tatazAsau paraM pamavaM mImAna: Na prakarSeNa dveSaM yAyAt iti zlokArthaH // / 146 candra. : rAjayabhaya dvAramAM ame je kaheluM ke, "te rAjA vAdane kAraNe gusse thAya" tenuM vyAkhyAna karavAnI icchAvALA granthakAra kahe che ke - bhASya-27: gAthArtha : jAtane paMDita mAnanArA, buddhimAna, duSTa te rAjAnA mastakane paga vaDe AkramIne vAdI vAyunI bhA. - 27 jema AvI gayo. ( TIkArtha : praznakAra kahe che ke vAha ! "vAda nimitte rAjAnuM gusse thavuM' e padArthanuM vyAkhyAna karavAnuM A khUba sAruM ; sthAna che. are, gurujI ! 25mI gAthA + 26mI gAthA pUrvArdha...emAM rAjabhayadvAra AkhuM batAvI dIdhA bAda 26mI gAthAnA uttarArdhamAM tame zubhita dvAra paNa AkhuM batAvI dIdhuM. have pAchuM rAjayadvAranA 'vAda nimitte rAjAno kopa' e padArthane ahIM varNavo cho. e kevuM vicitra che ! rAjabhayadvAramAM ja A padArtha varNavI devo joIe ne? A to vacce yubhitadvAra vaDe A varNana aMtaravALuM thaI jAya che. A vaLI tamAro kevo vyAkhyAna karavAno prakAra ? samAdhAna: niryuktigAthAonA kAraNe A rIte varNana karavuM paDyuM hovAthI koI doSa nathI. kemake ahIM 26mI gAthA vaDil 146 / = = = * naka = haMe , e
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara' * F = = zrI ogha-ya rUpa eka gAthA vaDe rAjabhaya-zrubhita ema be dvAro kahevAI gayA. tethI tyAM A vAdanimittaka kopanuM varNana karavAno avasara niryukti na hovAthI tyAM vyAkhyA na karAya ane eTale have ja enI vyAkhyA karavI yogya che. (25mI gAthAnA prAraMbhathI ATha kAraNo darzAvavAnA zarU karyA. doDha gAthA sudhImAM e ATha dvAra batAvI dIdhA. be // 147 | - chelluM AThamuM vAdanimittaka kopa dvAra varNana karavuM hatuM. paNa enA mATe eka gAthA jeTaluM lakhANa jarUrI hatuM. eTale 26mI pa gAthAno aDadho bhAga je bAkI hato emAM vAdakopanuM varNana zakya na hatuM. eTale e aDadhA bhAgamAM yubhitadvAranuM varNana ja karyuM ane pachI AkhI 27mI gAthAmAM vAdanimittaka kopa dvAranuM varNana karyuM. Ama A yogya ja che.). bhA. -27 - sAdhuone bhaya thavAmAM kAraNabhUta e rAjA potAnI jAtane paMDita mAnanAro hato kemake thoDuMka jJAna prApta thayeluM hovAthI hte ahaMkArI banI gayelo. buddhimAna hato. vaLI e mithyAtvI hovAthI, abhadra hovAthI, zAsanano zatru hovAthI eno | AtmA duSTa hato. AvA te rAjAnA mastakane paga vaDe AkramIne vAdalabdhisaMpanna sAdhu vAyunI jema jhaDapathI potAnA ISTa sthAnamAM pAcho AvI gayo. A akSarArtha batAvyo. sArAMza e che ke te rAjA jAtane paMDita mAnato hovAthI jainadarzanane niMde che athavA to te rAjAno mAnIto vAdI viI 147 || jainadarzanane niMde che. have tyAM vAdI sAdhu pahoMcyo. teNe sabhAmAM pravezI nyAyapUrvaka rAjA-rAjAnA vAdIne harAvyo. paNa toya = = * ma B
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ ssa mA.-28 zrI modha-tyu rAjA pote prabhu svAmI hovAthI sAdhunI prazaMsA nathI karato, enA vijayane svIkArato nathI. ulyuM jaina sAdhuno jaya thayo niyuti hovA chatAM jainadarzanane niMde che. eTale A vAdI sAdhu vidyA vagerenA balathI sabhA vacce ja te rAjAnA mAthA upara paga mUkI adRzya thaI gayo. // 148 // AvuM banavAthI rAjA potAnuM ghora apamAna thayeluM mAnato bhayaMkara dveSa pAme. vRtti : uttamArthadvArapratipAdanAyAha - o.ni.bhA. : nijjavagassa sagAsaM asaI egANio vi gacchijjA / suttatthapucchago vA gacche ahavAvi paDiariuM // 28 // vyAkhyA-niryApayati-ArAdhayati niryApakaH-ArAdhakastasya 'sakAzaM' mUlam asati-dvitIyAbhAve ekAkyapi kAlaM kartukAmo gacchet, sUtrArthapRcchako vA gacchet / uttamArtha-sthitasyaikAkyapi mA bhUd vyavacchedaH 'ahavAvi paDiyariuM' athavA'pi 'praticarituM' praticaraNAkaraNArtham / 'uttimaDhe vA' so sAhU uttimaTuM paDivajjiukAmo, AyariyasagAse ya natthi nijjavao tAhe annattha vaccijjA, to sasaMghADao vaccau, asati tAhe ego egANio vaccijjA, ahavA / uttimaTThapaDivaNNao sAhU suo, tassa suttatthatadubhayANi apuvvANi, imassa ya saMkiANi, aNNassa ya natthi, tAhe // 148 //
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti // 149o M tattha paDipucchaNanimittaM vaccijjA / athavA uttimaTThapaDiaraehiM gammati // candra. : kSobhadvAra bAda have anazanadvAranuM pratipAdana karavA mATe kahe che ke - bhASya -28: gAthArtha : (anazana karavAnI IcchAvALo sAdhu) sahAya na hoya to niryApakanI pAse ekalo paNa jAya. Eaa athavA to anazanIne sUtrArtha pUchavA mATe jAya. athavA to anazanInI sevA karavA mATe jAya. TIkArtha : je ArAdhanA karAve te ArAdhaka=nirdhAmaka. have je sAdhune anazana karavAnI icchA che, te potAnA gacchamAM aMtima nirdhAmaNA karAvanAra koI na hovAthI bIjA gaca7mAM rahelA niryApaka pAse jAya. have potAnA gacchano sAdhu saMghATaka kSaNa bhA. 28 tarIke sAthe Ave to sAthe ja jAya, paNa evA bIjA sAdhunI game te kAraNasara sahAya na maLe to chevaTe ekalo paNa jAya.|| athavA to strArthanI pRcchA karanAra jAya. Azaya e che ke koIka bahuzruta sAdhue anazana svIkAryuM hoya, enI pAse | evA joradAra sUtro ane artho hoya ke jo e prApta na thAya to pachI bIjA koI pAse na hovAthI e viccheda ja pAme. AvuM na thAya te mATe viziSTa sAdhu te anazanI pAse (sahAya na maLe to) ekalo paNa jAya. athavA to anazanInI sevA karavA mATe ekAkI paNa jAya. (prAkRtamAM 2) te sAdhu anazana svIkAravAnI icchAvALo hoya ane AcArya pAse nirdhAmaka na hoya tyAre te sAdhu vI anya gacchamAM jAya. e vakhate saMghATakanI sAthe jAya. paNa saMghATaka na hoya to pachI ekalo jAya athavA to anazanano all 149 * ni * F |
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu svIkAra karI cUkelA sAdhunA samAcAra sAMbhaLyA. enI pAse sUtra+artha+tadubhaya e badhuM ja apUrva hoya ane A sAdhune e niryukti sUtrArtha zaMkita hoya, vaLI bIjA pAse e sUtrArtha na hoya tyAre pratipRcchA karavA mATe jAya athavA anazanInI sevA karavA mATe jAya. // 15 // vRtti : uktamutta(tti )maTThadvAramidAnI phiDiadvAraM vyAcikhyAsurAha - o.ni.bhA. : phiDio va pariraeNaM maMdagaI vAvi jAva na milijjA / 'phiDiu' tti te paMtheNa vaccaMti, tattha koi paMthAo uttiNNo, aNNeNa vaccijjA, ahavA thero, tassa ya aMtarA sma gaDDA vA DoMgarA vA, je samatthA te ujjueNa vaccaMti, jo asamattho so pariraeNaM-bhamADeNa vaccai, tato jAva tANaM / ga na milai tAva egAgI hojjA // idAnI gAthArtha:-'phiDitaH' prabhraSTaH, kimuktaM bhavati ? so gacchatAmeva sarveSAM pathadvayadarzanAtsaMjAtamoho'nyenaiva pathA prayAtastata ekAkI bhavati / 'pariraeNaM vA' parirayo-giryAdeH pariharaNaM tena vA ekAkI kazcidasahiSNurmandagatirvA kazcitsAdhuH yAvanna milati tAvadekAkI bhavati / uktaM phiDitadvAram, candra. : have phiTitadvArane vyAkhyAna karavAnI IcchAvALA kahe che ke - bhASya-29 pUrvArdhaH gAthArtha : bhUlo paDelo, athavA pharIne Avato athavA maMdagativALo sAdhu jyAM sudhI gaccha sAthe vo 150
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA.-29/2 zrI ogha ca bhego na thAya, tyAM sudhI ekAkI) niyukti/T TIkArtha : te sAdhuo mArga vaDe vihAra karatA hoya, temAM koIka sAdhu mArgamAMthI utarIne bIjA raste jAya (ane e rIte " ekAkI thAya) athavA koI sAdhu gharaDo hoya, tene vacce rastAmAM moTA khADA ke DuMgarAo Ave. have je samartha hoya te to ne e ja sIdhA mArge jAya. je vRddha e raste javA samartha na hoya, te DuMgarane pharIne AvatA rastA vaDe AgaLa jAya. eTale jyAM = sudhI gacchanA sAdhuone bhego na thAya tyAM sudhI ekAkI thAya. ja have gAthArtha batAvIe chIe, sphiTita eTale mArga bhUlelo sAdhu. badhA sAdhuo jatA hoya, tyAre ko'ka sAdhu be rastA / Faa joI mohamAM paDe ane eTale uMdhA ja mArgathI AgaLa vadhe...Ama ekAkI thAya. # tathA parvata vagerene choDIne, parvatane goLa cakkara mArIne jato rasto e pariraya kahevAya. koIka sIdhA parvatanA raste bA navA asahiSNu sAdhu pariraya vaDe jAya eTale ekAkI thAya. koIka maMdagativALo sAdhu jyAM sudhI gaccha sAthe bhego na thAya tyAM sudhI ekAkI thAya. sphiTita dvAra pUrNa thayuM. vRtti : idAnIM glAnadvAramucyate - o.ni.bhA. : soUNaM va gilANaM osahakajje asai ego // 29 // 151TI
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka $ 'B E = = zrI ogha-yu gilANanimitteNa vA egAgI hujjA, tassa osahaM vA bhesayaM vA ANiyavvaM / asai saMghADayassa tAhe egAgI niryukti vaccijjA, 23ahavA gilANo suo tAhe savvehiM gaMtavvaM / aha appaNo AyariA therA tAhe tesipi pAse acchiyavvaM, tAhe saMghADayassa asai egAgI vaccijjA / idAnImakSaragamanikA-zrutvA'nyatra glAnaM saGghATakAbhAve ekAkI vrajati, yadi || 1pa2 ll vA svagaccha eva glAnaH kazcidasti, tadarthamauSadhAdyAnayanArthaM vrajatyekAkI dvitIyAbhAve sati // uktaM glAnadvAram / / candra. : have glAnadvAra kahevAya che. bhASa-29 uttarArdha : gAthArtha : "glAna sAdhu che" ema sAMbhaLI enA auSadha mATe saMghATaka na hovAthI sAdhu ekalo | bhA.-29/2 L jAya. | TIkArtha : koIka sAdhu glAna mATe ekAkI bane. eTale ke glAnane auSadha ke bhaiSaja lAvI ApavAnuM hoya (je zarIranI ' ( aMdara khorAka tarIke levAya te auSadha. je zarIra upara lepa vagere tarIke upayogI hoya te bhaiSaja.) ane saMghATaka na hoya to e auSadhAdi mATe sAdhu ekalo jAya. athavA to koIka sthaLe koIka sAdhu glAna thayo hovAnA samAcAra saMbhaLAya ke tarata e samAcAra jeNe jeNe sAMbhaLyA na hoya te tamAme glAnanI sevA mATe te sthaLe pahoMcavuM. paNa potAnA AcArya vRddha hoya to temanI pAse paNa rahevuM jarUrI che. i vI ane AvI paristhitimAM saMghATaka na maLe to ekalo jAya. (cAra sAdhu hoya, glAnanI sevA mATe javuM hoya paNa guru pAse ali 152 |
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- cA niryukti ' 153 ll be sAdhunI jarUra hoya, to chevaTe guru+be sAdhu ema traNa rokAya, eka sAdhu eka glAnanI sevA karavA jAya.) have akSaragaMmanikA kare che. (mULagAthAnA akSaro-pado pramANe sIdhesIdho artha kahevo te) anya koI sthaLe glAna che' ema sAMbhaLIne saMghATaka na maLe to ekalo jAya. athavA to potAnA ja gacchamAM koIka glAna hoya. tene mATe auSadhAdi lAvavA bIjA sAdhunA abhAvamAM ekalo paNa jAya. vRtti : idAnImatizayidvAram - mo.ni.mA. : ma iva sehaM sarpha WiIyiM paDAvejJA # bhA.-30/1 koi atisayasaMpaNNo so jANai, jahA eyassa sehassa sayaNijjagA AgayA, tAhe so bhaNati-eyaM sehaM avaNeha, jai na avaNeha tAhe esa na kareti pavvajjaM, tato so asai saMghADayassa egANiovi patRvijjai // idAnImakSarArthaH-ga atizayI vA kazcidabhinavapravrajitaM dvitIye'satyekAkinamapi pravarttayet / uktamatizayidvAram / candra. : have atizayI dvAra kahe che. bhASya-30H pUrvArdhaH gAthArtha : atizayavALo sAdhu saMghATaka na hoya to zaikSa-nUtanadIkSitane ekalo paNa vihAra karAvI all 153 II
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ E zrI ogha-ya niryukti F zake na | 154 || | F G H TIkArtha : koIka sAdhu avadhijJAnAdi atizayavALo hoya, te jANI jAya ke A nUtana dIkSitanA svajano ene dIkSA , choDAvI ghare pAcho laI javA AvyA che. tyAre te AcAryAdine kahe ke, "A zaikSane ahIMthI dUra karo. jo ahIMthI bhagADI nahi mUko to e dIkSA nahi pALe." (svajano ene ghera laI jaze.) AvA prasaMgamAM zakya hoya to e nUtanadIkSitanI sAthe bIjA sAdhune joDI be yano tyAMthI vihAra karAve. paNa saMghATakanI vyavasthA zakya na hoya to te nUtanadIkSita ekalo paNa tyAMthI vihAra karAvAya. A rIte te ekalo thAya. have akSarArtha joIe. atizayI koIka sAdhu nUtanadIkSitane saMghATakanA abhAvamAM ekalo paNa vihAra karAvaDAve. bhA.-30/2 atizayIdvAra kahevAI gayuM. vRtti : idAnI devatAdvAram - mo.ni.mA. : revatha kSatriyAya pArA ghara dira ra rUpa iha kaliMgesu jaNavaesu kaMcaNapuraM nagaraM, tatthAyariyA bahussuA bahvAgamA bahusissaparivArA, te aNNayA sissANaM suttatthe dAUNa sannAbhUmi vaccaMti, tassa ya gacchaMtassa paMthe mahati mahAlao rukkho / tassa hiTThA devayA mahilArUvaM viuvittA kaluNakaluNANi rovati / sA teNa diTThA / evaM bitiadivasevi taiyadivasevi / tao Ayariyassa saMkA ahi 154 || jAyA-aho ! kIsa imA evaM rovai ? tti, tAhe ovvattiUNa pucchiA kiM tumaM dhammazIle ! ruyasi ?, sA bhaNai TO ma
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI khodhniryukti 11 944 11 bhagavaM ! kiM mama thevaM roiyavvaM ? 24 Ayario bhAi-kiM kahaM vA ?, sA bhAi- ahameyassa kaMcaNapurassa devayA / eyaM ca airA savvaM mahAjalappavAheNa palAvijjihiti teNa ruAmi tti, ete ya sAhuNo ettha sajjhAyaMti gurNeti ya, te a annattha gamissaMti tti ao ruAmi / AyarieNa bhaNiaM kahaM puNa etaMpi jANijjai ? sA bhaNati jao tujhaM khamao pAraNae duddhaM labhissai, taM se ruhiraM bhavissai tti, jai evaM hojjA to pattiejjAha, taM ca ghettUNa savvasAhUNaM pAesu thevaM thevaM dejjAha, jattha dese taM sAbhAviyaM jAhiti tattha Na jalappavAho pabhavissai tti muNijjaha, tato evaMti AyariNa paDivanaM / tAhe bitiadivase taheva laddhaM taM tahA ya saMjAyaM / tato AyariehiM savvesiM mattae patteaM taM dinnaM / tato jahAsattIe palAyaMti / jattha taM paMDuraM jAyaM tattha miliA / evaM egAgI hojjA // uktaM devatAdvAram, spa Na ma yandra : have devatAdvArane uhe che. bhASya-30 uttarArdha : TIDaartha : siMga 456 ( heza ) mAM Iyanapura nagara hatuM tyAM khAyArya bahuzruta, bahu-bhAgabhavANA, ghaNA ziSya parivAravALA hatA. teo ekavAra ziSyone sUtra ane artha ApIne sthaMDilabhUmi jatA hatA. te jatA hatA te rastAmAM eka ghaNuM moTuM vRkSa hatuM. tenI nIce devatA strInuM rUpa vikurtIne atyaMta karUNa svare raDatI hatI. te devatA AcArya vaDe dekhAI. ema bIjA divase paNa, trIjA divase paNa dekhAI. eTale AcAryane zaMkA thaI. 'A zA mATe A rIte raDe che ?' tyAre sthaMDilathI pAchA pharIne ene pUchyuM ke 'he dharmazIlA sa spA.-30/2 bha ga va 337 ma hA at 11 94411 rUsa
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- stha niryukti | vi || 156 // AcArya : zuM duHkha che ? kevI rIte e duHkha thayuM ? b devatA : huM A kaMcanapuranI devatA chuM. A nagara AkhuM ya bahu ja najIkanA kALamAM moTA jaLanA pravAha vaDe DubI jaze. meM tethI raDuM chuM. A sAdhuo ahIM svAdhyAya kare che, punarAvartana kare che, teo have pUranA kAraNe anya sthAne jatA raheze. mATe raDuM chuM. ma nArI ! tuM zA mATe raDe che ?' teNI kahe ke,'"bhagavan ! mAre zuM ochuM raDavAnuM hoya ?" (arthAt mAre zuM ochuM duHkha che ? ke jethI huM na rahuM ?) T thaze. AcArya : paNa A pUranI zI rIte khabara paDaze ? devatA : jo tamAro tapasvI sAdhu pAraNAmAM dUdha meLave ane tenuM te dUdha lohI thaI jAya. tyAre pAkuM samajavuM ke pUra have e lohIne badhA sAdhuonA pAtrAomAM thoDuM thoDuM Apajo. teo pachI tyAMthI vihAra karavA mAMDe, je sthAne te lohI pAchuM dUdha banI jAya, te sthAnamAM jalapravAha nukasAna karavA samartha nahi bane ema jANajo.' devInI vAta sAMbhaLyA bAda AcArye e vAta svIkArI. have bIje trIje divase te devInA kahyA pramANe ja dUdha maLyuM ane te lohI banyuM. pachI AcArye badhA sAdhuonA mAtraka(=eka prakAranuM pAtra)mAM darekedarekane thoDuM thoDuM ApyuM. pachI teo potAnI zakti pramANe bhAge che. jyAM te dUdha sapheda thayuM, tyAM badhA bhegA maLyA. mA stha |uj sa H - bhA.-30/2 ma hA // 156 //
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-stha niryukti // 15 // mA.-31 Ama A devatAnA kathana pramANe te vakhate sAdhuoe ekAkI thavuM paDe. devatAdvAra pUrNa thayuM. vRtti : athAcAryadvAram - o.ni.bhA. : carimAe saMdiTTo uggAheUNa mattae gaMThiM / iharA kayaussaggo pariccha AmaMtae sagaNaM // 31 // carimA-caturthapauruSI tasyAM 'saMdiSTaH' uktaH yaduta-tvAya'mukatra gantavyaM, sa cAbhigrahikaH sAdhuH, tatazcAsAvevamAcAryeNoktaH kiM karoti ?-sakalamupakaraNaM pAtrakapaTalAdi vodgrAhayati, mAtrakaM ca tena gacchatA grAhyaM, atastasmin granthi dadAti, mA bhUd bhUyaH pratyupekSaNIyaM syAt, evamasAvAbhigrahikaH saMyantrya tiSThatIti / 'ihara'tti AbhigrAhikAbhAve vikAlevelAyAM vA gamanaprayojanamApatitaM tataH 'kRtotsargaH' kRtAvazyakaH kiM karotItyAhaparIkSArthamiti-pazyAmaH ko'tra madvacanAnantaraM pravarttate ko vA na pravarttate iti svagaNamAmantrayate / "te ca pratikramaNAnantaraM tatraivAntarmuhartamAnaM kAlamAsate, kadAcidAcAryAH khalvapUrvAM sAmAcArI prarUpayeyaH, apUrvaM vArthapadaM, tatrasthAzca tAnAmantrayate'sau-bho bhikSavaH ! amukaM me gamanakAryamupasthitaM // 15 //
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-dha have AcAryadvAra kahe che. niryukti bhASya-31 : TIkArtha : divasanI cothI pauruSImAM AcArye eka sAdhune kahyuM ke, "tAre amuka sthAne javAnuM che." prazna : AcArye te eka sAdhune ja zA mATe A rIte kathana karyuM? | 158 samAdhAna: gacchamAM evo abhigraha lenArA paNa ko'ka sAdhu hoya ke, "AcAryazrInuM koIpaNa kAma Ave te mATe huM game - tyAM bahAra javAnuM hoya to tatpara rahIza." have A sAdhu AvA abhigrahavALo ja hato eTale AcArye ene upara mujaba T sUcanA karI. bho.-31 have A pramANe AcArya vaDe kahevAyelo te sAdhu badhA ja upakaraNa athavA to pAtrA-pallAdine ugrahita kare. (taiyAra karI rAkhe.) mAtraka to teNe vihAra karavAnA samaye ja levAnuM che, eTale te mAtrakamAM to gAMTha ApI de ke jethI pharIthI tenuM ja 'pratilekhana na karavuM paDe. (pUrvakALanA sAdhuo be ja pAtrA rAkhatA. emAM sauthI moTuM pADyuM e pAtraka kahevAtuM ane enA A karatA nAnuM pAtru e mAtraka kahevAtuM. te zA mATe rAkhavAmAM AvatuM? e vAta AgaLa batAvaze. tathA jo sAMje mAtrakane vastra vaDe bAMdhIne gAMTha na lagADe, to divase nIkaLatI vakhate pAchuM tenuM pratilekhana karavuM jarUrI bane. jema rAtre ghaDo khullo rAkhyo hoya to savAre ene aMdarathI pratilekhana karI pachI ja enA upara ToksI vagere DhaMkAya. nahi to aMdara phasAyelA jIvo marI paNa jAya. paNa jo rAtre ja enA upara lUNuM DhAMkI daIe, bAMdhI dIe to pachI savAre tene aMdarathI barAbara jovAnI jarUra na rahe, ema A mAtrakamAM paNa samajavuM.) vaLa 158.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ mo. zrI ogha-stha niryukti || 159 || A rIte A Abhigrahika sAdhu badhuM bAMdhI taiyAra karIne rahe. A to Abhigrahika sAdhu hoya to vAta che. paNa jo Abhigrahika sAdhu na hoya athavA vaLI cothA praharamAM nahi, paNa 'koIka sAdhune vihAra karAvavo paDe' tevuM kArya cheka moDI sAMje ja upasthita thayuM. to pachI pratikramaNa karI lIdhA bAda AcAryazrI badhA sAdhuone potAnI pAse bolAve. 'huM jouM to kharo ke A gacchamAM kayo sAdhu mAruM vacana sAMbhaLyA bAda tarata ja kArya karavA mATe pravarte che ? ane kayo sAdhu nathI pravartato ?' AvI parIkSA karavA mATe A avasare badhAne bhegA aa kare. prazna : paNa pratikramaNa bAda sAdhuone zI rIte bhegA kare ? ma samAdhAna : sAdhuo pratikramaNa bAda te ja sthAne antarmuhUrta kALa sudhI besI rahetA, kemake kyAreka AcArya koI navI 5 ja sAmAcArIne prarUpe (jAta-jAtanI vAto kare) athavA to koI navA ja arthapado=padArtho kahe. eTale badhA tyAM beThelA ja hoya, tyAre AcArya badhAne AmaMtraNa kare ke, "sAdhuo ! mAre amuka jagyAe sAdhu mokalavA paDe evuM kArya AvI paDyuM che." (prAcInakALamAM sAdhuo AcArya sAkSIe ja pratikramaNa karatAM hatAM.) vRtti : taMtra - tya jjj Na Na bha [ F va ma rang bhA.-31 ||| 159 ||
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sodha-stha o.ni.bhA. : gacchijja ko Nu savveva'Nuggaho kArayANi dIvitA( vettaa)| niryukti amuo ettha samattho aNuggaho ubhayakiikammaM // 32 // // 10 // katamaH sAdhustatra gamanakSamaH ? tatrAcAryavAkzravaNAnantaraM sarve'pi sAdhava evaM buvanti-ahaM gacchAmyahaM sa gacchAmItyanugraho'yamasmAkam / tata AcAryo vaiyAvRttyakarayogavAhidurbalAdIni kAraNAni 'dIpayitvA' svayaM pradaryedaM ja bhaNati-amuko'tra kArye 'samarthaH' kSamaH / tatazca yo'sAvAcAryeNokto'yaM kSama iti sa bhaNati-anugraho me'yaM, tataH koNa vidhi: ? tataH sa jigamiSuH sAdhurAcAryasya caityasAdhuvandanAM karoti, yadi paryAyeNa laghustataH zeSANAmapi sAdhUnAM ssa bhA.-32 caityasAdhuvandanAM karoti / athA'sau gantA sAdhU ratnAdhikastataste sAdhavastasya caityasAdhuvandanAM vidadhati, | etadubhayakRtikarma-vandanam / yandra. : mAdhya-32 : uthArtha : ' 4ze ?'....baghA bole 'Ape 58 rI'....125o hemADIne mAyArtha abhu sAdhu mA AryamA samartha che...te '15 // 4'... ayane nA 43. TIkArtha : AcArya : kayo sAdhu te sthAne javA samartha che, taiyAra che ? sAyAyanI vA saicmaNyA mAha tarata 4 gayA 14 sAdhuso bole 3 ' 46za, hu~ 46za.. aa to smaa2| 752 mApe vii||16|| kRpA 3rI."
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha- jI niryukti || 161 // tyAra pachI AcArya judA judA kAraNo dekhADI te te sAdhuone vihAranI nA pADe. te A pramANe - A vaiyAvaccI che, enI atre jarUra che. A yogavAhI che, tene zI rIte mokalAya ? A to dubaLo che...Ama kAraNo dekhADI pachI jAte ja kahe ke,"A amuka sAdhu A kAryamAM samartha che." AcArya Ama kahe eTale je sAdhu mATe AcArye A kahyuM hoya te bole ke,"A to mArA upara Apano moTo upakAra |ma thayo." Na spa mA prazna : e pachI zuM vidhi che ? samAdhAna H tyArabAda te javAnI IcchAvALo sAdhu AcAryane caityasAdhu vaMdanA kare. have jo A sAdhu paryAyathI nAno maiM hoya, to bIjA paNa vaDIla sAdhuone caityasAdhuvaMdanA kare, have jo A janAra sAdhu ratnAdhika hoya, to bIjA sAdhuo tene ma 4 caityasAdhuvaMdanA kare. A ja ubhayanuM kRtikarma=vaMdana kahevAya. H (caityasAdhuvaMdanAno artha A pramANe lAge che ke te sAdhu AcAryane kahe ke mane rastAmAM je koIpaNa caityo ke sAdhuono bheTo thAya te badhAyane huM ApanA vatI vaMdana karIza ane ApazrI paNa ApanA saMparkamAM AvanArA caityo ane sAdhuone mArA vatI vaMdanA kahezo...Ama te sAdhu ratnAdhikone paNa kahe. nAnA sAdhuo A janArA sAdhune e pramANe kahe. - pAkSikakhAmaNAsUtramAM puni vejJarUM.... e pAThano vicAra karavAthI A artha samajAI jaze. tyAM ziSya caitya ane sAdhu saMbaMdhI vA spa DI ma zy va bhA.-32 H hA va || 161 ||
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 162 // PERSE zrImodha-dhu vaMdanAno ullekha kare che ane guru paNa madavi vaMTAve mArUM e rIte uttara pAThave che. prAyaH saMvegaraMgazALAmAM paNa Ano niyukti 5 che. 3241s oldrtho cha / caitya pU45. pUthya bhevA sAdhumAne nA meM mRtyasAdhunA vAya. tattvaM gItArthagamyam) vRtti : tataH sa gantA sAdhuH kiM karoti jigamiSuH san ? - o.ni. : porisikaraNaM ahavAvi akaraNaM docca'pucchaNe dosA / sana.-8 saraNa suya sAhu sannI aMto bahi annabhAveNaM // 9 // yadyasau sUryodgame yAsyati tataH prAdoSikA sUtrapauruSIM karoti / athavA rAtrizeSe yAsyati prayojanavazAttataH sUtrapauruSImakRtvaiva svapiti, etatpauruSIkaraNamakaraNaM ceti / punarapi ca tena gacchatAcAryaH pracchanIyaH pratyUSasi yAsyAmyahamiti / atha na pRcchatyata: 'docca'pucchaNe dosa'tti dvitIyavArAmapRcchataH doSAH-vakSyamANAH, ke ca te ? ityAha 'saraNa'tti gAhaddhaM, smaraNamAcAryasyaiva saMjAtaM, evaMvidhamanyathA vyavasthitaM kAryamanyathA kathaMcitsaMdiSTaM, 'suya'tti zrutamAcAryairyathA te tatrAcAryA na vidyante / yannimittaM cAsau preSyate, tadvA kAryaM tatra nAsti / 'sAhutti athavA vikAle vI sAdhuH kazcittasmAtsthAnAdAgatastena kathitaM yathA sa AcAryastatra nAstIti / 'saNNi'tti athavA saJjI-zrAvaka vI // 12 //
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- niryukti / 163 . AyAtastenAkhyAtam / 'aMto 'tti abhyantarataH, kasya? pratizrayasya, kenacidullapitaM yathA-asmAkamapyevaMvidhAH sAdhava Asan, te ca tato gatA mRtA vA / 'bahitti bAhyataH pratizrayasya zrutamanyasmai kathyamAnaM kenacit / 'annabhAveNaM'ti yo'sau gantA so'nyabhAvaH-unniSkramitukAmaH, etaccAcAryAya tatsaGghATakenAkhyAtaM, tatazcAsau dhriyate kenacidvyAjena / candra. prazna : have javAnI icchAvALo chatAM te janAra sAdhu zuM kare ? oghaniryukti - 9H TIkArthaH jo A sAdhu savAre sUryodaya thayA bAda vihAra karavAno hoya, to AgalA divase sAMjanI sUtrapauruSI kare athavA to vihAra lAMbo hovA vagere kAraNosara jo thoDIka rAtri bAkI hoya tyAre vihAra karavAno hoya to kSaNa AgalA divase sAMje sUtrapauruSI karyA vinA ja UMghI jAya, Ama pauruSI karavI ane na karavI e be ya vikalpa saMbhavita vaLI savAre jatI vakhate te sAdhue AcAryane pUchI levuM ke "huM jAuM chuM." have jo A rIte savAre bIjIvAra na pUche to ghaNA doSo lAge. te A pramANe - ' (1) AcAryane ja pAchaLathI smaraNa thayuM hoya ke A kArya kharekhara amuka rIte karavAnuM che ane meM to e sAdhune bIjI ja rIte e kArya darzAvI dIdhuM che. eTale jo savAre pUchIne jAya to AcArya badhA khulAsA karI zake. paNa emane ema nIkaLI jAya to e kArya uMdhu ja thAya.) vI : 163 I.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-9 zrI odha | (2) AcArye pAchaLathI sAMbhaLyuM ke je AcAryane mATe huM mArA sAdhune tyAM mokaluM chuM, te AcArya tyAM che ja nahi. A niryuktiA athavA to je kArya mATe mokaluM chuM te kArya ja tyAM nathI. (3) AcArye A sAdhune vihArano saMdezo ApI dIdhA bAda tyAM moDI sAMje koIka sAdhu te sthAnathI (ke jyAM A sAdhu | 164 vihAra karIne javAno che) Avyo ane tenA vaDe kahevAyuM ke te AcArya tyAM nathI. (4) koIka zrAvaka tyAMthI Avyo, ane teNe A vAta karI. (5) upAzrayanI aMdara ja koIka bolyuM ke, "je sAdhuonA kArya mATe AcArya A sAdhune mokale che, te sAdhuonuM je IST Rii svarUpa AcArye batAvyuM che, amArA sAdhuo paNa tevA ja prakAranA hatA. paNa teo to e sthAnethI nIkaLI gayA che, athavA to marI gayA che." (upAzrayamAM kyAreka anyagacchanA sAdhuo paNa hoya. AcArya potAnA sAdhuone badhI vAta karatA hoya che '' tyAre e sAMbhaLI anyagacchIya sAdhuo AcAryane sIdhuM kaMI na kahe, paNa paraspara vAtacIta kare. A to ApaNA je sAdhuo hatA, emanA ja mATe A AcArya sAdhu mokalI rahyA che. paNa e to tyAMthI nIkaLI gayA che...khyAla rAkhavo ke te jamAnAmAM phona, pheksa, vAhano vagere na hovAthI parasparanA mRtyu vagerenA samAcAra paNa mAMDa maLatA.) (6) upAzrayanI bahAra koIka vyakti bIjAne kahI rahI hatI ke, "A je sAdhu AvatIkAle AcAryanA kAma mATe javAno guma I che. te to dIkSA choDI devAnI icchAvALo che." A vAta te janAra sAdhunA saMghATake sAMbhaLI eTale eNe AcAryane e vAta jaNAvI. eTale AcArya koIpaNa bahAnuM kADhI tene jato aTakAve. ka k *Is 64|| * E 1
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha-ndhu Ama jo janAra sAdhu savAre bIjIvAra gurune pUchyA vinA jAya to upara mujaba doSo ubhA thAya. mATe eNe savAre ca niryukti puchIne javuM. vRtti : yadi punarasau gantA na prabodhaM yaayaattt:|| 15 // o.ni. : bohaNa appaDibuddhe guruvaMdaNa ghaTTaNA apaDibuddhe / niccalaNisaNNajhAI dRTuM ciDhe calaM pucche // 10 // sma ni.-10 27acetayati sati tasmin gantari bodhanaM jAgrApanaM gItArthaH karoti / tato'sau sAdhurutthAyAcAryAbhyAsameti, gatvA bha ca yadyAcAryo vibuddhastato'sau gurave vandanaM karoti / athAdyApi svapiti tataH saMghaTTanA cAcAryapAdayoH zirasA ghaTTanA"calanaM kriyate athAsau pratibuddha eva kintu nizcalo niSaNNaH - upaviSTo dhyAyI cAste, tatastamevaMbhUtaM nizcalaniSaNNadhyAyinaM dRSTvA kiM karttavyamityAha - 'ciTTe' sthAtavyaM, "tena gurudhyAnavyAghAtena mahAhAnisaMbhavAt / calaM pucche 'tti atha calo'sau tataH praSTavyaH-bhagavan ! sa eSo'haM gacchAmIti / tatazcAsAvAcAryeNa saMdiSTaH - idamevaM tvayA kartavyamiti vrajati / candra. : have jo janAra sAdhu savAre samayasara UThe nahi, to pachI vA // 15 //
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ ri 166 | na zrI ogha-dhu ozaniyukti - 10: TIkArtha : jo janAra sAdhu savAre samayasara na uThe, to gItArtha tene jagADe. (agItArtha tene niryukti jagADavA mATe adhikArI nathI.) tyArabAda A sAdhu Ubho thaI AcAryanI pAse Ave. have tyAM pahoMcI AcArya jAgI gayA hoya to A sAdhu gurune vaMdana kare, have jo AcArya hajI paNa sUtA hoya to pachI potAnA mastaka vaDe AcAryanA be pagane /vi sparza karI e be paga saheja halAve ke jethI AcArya jAgI jAya. (potAne moDuM na thAya, mATe AcAryane uThADe che.). prazna : have jo e AcArya UThI ja gayelA hoya, paraMtu nizcala beThelA chatAM dhyAna-arthaciMtana karatA hoya to pachI ja AvA prakAranA nizcala beThelA dhyAnI AcAryane joIne A ziSya zuM karavuM ? ni.-10 T samAdhAna : ubhA rahevuM. (jo gurune spardhAdi kare to) te guru dhyAnamAM vyAghAta karavAthI bhayaMkara nukasAna thatuM hovAthI . che tyAM ubhA rahevuM. '* have jo AcArya cala hoya, arthAtu dhyAnamAM na hoya to pUchavuM ke, "bhagavan! A phalANA nAmavALo huM sAdhu jAuM || G chuM. (aMdhArAmAM gurune ziSyanI oLakhANa na paDe, eTale ziSya potAnuM nAma paNa bole. prAcInakALamAM ghora aMdhAruM rahetuM.) pachI AcArya ene kahe ke 'A kArya tAre A pramANe karavuM. (sAMje batAvelA kAryamAM koI pheraphAra hoya to A pramANe " kahe. bAkI to jarUra nathI.) vRtti : sa cedAnIM gantuM pravRtta ityetadevAha - || 166
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha- tyu o.ni. : appAhi aNunnAo sasahAo nIi jA pahAyaM ti / niryukti uvaogaM AsaNNe karei gAmassa so ubhae // 11 // // 16 // sandiSTaH prAk pazcAdanujJAto veti tato gacchati, katham ? - sasahAyaH, kiyantaM kAlaM yAvatsasahAyo vrajati ?'yAvatprabhAtaM' saMjAtasUryodaya ityarthaH, sasahAyazca prabhAtaM yAvad vrajati zvApadAdibhayAt / evamasau sAdhuvrajan grAmasamIpaM prAptaH san kiM karotItyAha - upayogaM karoti, kiMviSayam ? - 'ubhae 'tti ubhayaviSayaM, mUtrapurISaparityAga ityarthaH, | kasmAdevaM cet grAmasannidhAna eva sthaNDilasadbhAvAd gavAdisaMsthAnAt / sama.-11 yandra. : have mA sAdhu vAnI 23mAta che. e ja kahe che. oghaniryukti -11 : TIkArtha : pahelA ane pachI AcArya vaDe rajA apAyelo te sAdhu pachI vihAra kare. (sAMje ane T pachI savAre ema be vAra AcArye tene javA mATenI rajA ApelI che.) prazna : e ekalo jAya ke sahAya sAthe ? samAdhAna : sahAya sAthe. 4 Fnt // 17 //
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ a ni.-11 zrI oi-ca prazna : keTalA samaya sudhI sahAya sAthe jAya ? niryukti samAdhAnaH sUryodaya thAya tyAM sudhI (zakya hoya to AcArya be sAdhune ja iSTasthAna sudhI mokale. paNa zakya na hovAthI " A sAdhune ekalo ja mokalavAno che. chatAM e sAdhunI sAthe sUryodaya sudhI bIjo sAdhu sAthe cAle.) kemake aMdhArAmAM kUtarA // 168 . . vagere pazuo, coro vagereno bhaya hoya che. eTale bIjo sAdhu sAthe rahe to bacAva thAya, sUryodaya thayA bAda sahAyaka pAcho - phare, pelo sAdhu ekalo AgaLa jAya. prazna : A rIte jato A sAdhu jyAre gAmanI najIka (gAmanI bahAranA bhAgamAM) pahoMce, tyAre pachI zuM kare ? samAdhAnaH upayoga kare. - prazna : zeno upayoga kare ? samAdhAna : caMDilamAtru saMbaMdhamAM upayoga mUke. prazna : gAmanI najIka pahoMcatAnI sAthe ja Avo upayoga zA mATe mUke ? samAdhAnaH gAmanI najIkamAM ja spaMDila-mAtru vagere javA mATenI bhUmi maLI ja jAya, kemake gAmanI najIkamAM ja gAya - vagerenA saMsthAna (gokuLa-gocarabhUmi vagere) hoya ja ane eTale e jamIna acitta thaI gaI hoya. (ghaNIvAra evuM bane ke ApaNane aMDila-mAtru javAnI zaMkA thAya - icchA thAya ane tyAM ja koIka agatyanA kAmamAM parovAI jaIe to e spaMDila-mAtru javAnuM yAda paNa na Ave, e zaMkA tIvra na hoya tyAre evuM bane. paNa jevuM e kAma 's Fiji (dhArI, '|| 168 F E
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha aTakAvIe ke tarata pAchI aMDilAdinI zaMkA ubhI thAya. niryukti have jo A sAdhune AgaLa gayA bAda spaMDilAdinI zaMkA thAya to pachI jagyA maLavI muzkela thaI paDe. paNa jo bahAra nIkaLatI vakhate ja upayoga mUke ke "mAre spaMDilAdi javuM che ke nahi?? to jo kharekhara zaMkA hoya to tyAM ja jaI Ave eTale 169IT pachI muzkelI na paDe.) vRtti : atha rAtrau gacchataH kazcidapAyaH sambhAvyate tataH prabhAtaM yAvatsthAtavyaM, tathA caahmo.ni.: hite/sAvathamathI tArA dila parda mAta ! ni.-12 - acchai jAva pabhAyaM vAsiyabhattaM ca se vasabhA // 12 // hima-zItaM, stenAH-caurAH, zvApadAni-siMhAdIni, etadbhayAtprabhAtaM yAvadAste / yadi vA purasya dvArANi pihitAni ga grAmasya vA phalihakaM panthAnaM vA'jAnaMstiSThati yAvatprabhAtamiti / evaM ca prabhAtaM yAvat sthite gantari 'vAsikabhaktaM' toSAtre ' taNa 'vaNamA' jatAtha mAnatA 2 candra.: have jo rAtre vihAra karavAmAM (saMghATaka sAthe hoya to paNa) koIka nukasAna-apAyanI saMbhAvanA hoya, to savAra thAya tyAM sudhI rokAI javuM, e ja kahe che ke - all 169
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ vi zrI otha ghaniyukti - 12 : gAthArtha ThaMDI, cora, pazuono bhaya, nagaranA bAraNA baMdha, mArgano bodha na hoya, to jyAM . niryuktiA sudhI prabhAta thAya tyAM sudhI rahe. vRSabha sAdhuo tene vAsIbhakta lAvI Ape. TIkArtha : rAtre vihAra karavAmAM nIce mujabanI muzkelIo hoya : (1) ThaMDI sakhata hoya (2) corono bhaya hoya (3) TET, | 170 | - na siMha vagereno bhaya hoya (giranAra vagere tIrtho upara jo aMdhArAmAM caDo to dIpaDA vagereno bhaya rahe che.) A badhAnA bhayathI - prabhAta thAya tyAM sudhI aTake. (4) evuM bane ke nagaranA bAraNAo baMdha hoya, prabhAta pachI ja khulatA hoya (5) dhAro ke : ||gAmaDuM hoya paNa gAmaDAnuM phaLIyuM ke mArgane A sAdhu na jANato hoya (eTale aMdhArAmAM nIkaLe to aTavAya. koI mArga bitAvanAra paNa na maLe.) to pachI prabhAta sudhI aTake. * ni.-13 ' have jo A rIte janAra sAdhu prabhAta sudhI aTake to gItArtha sAdhuo tene sukupAkuM bhojana lAvIne Ape. (mIThAI-dha taLelI vastu-vaghArelo bhAta-dahIMnA DhebarA-khAkharA-roTalAnI sekelI khopaTI....vagere bIjA divase bhaNya gaNAtI vastuo paryASita kahevAya.) vRtti: ma gatavAnIyate ? - o.ni. : ThavaNakula saMkhaDIe aNahiMDaMte siNehapayavajjaM / bhattaTThiassa gamaNaM apariNae gAuyaM vahai // 13 // 17ol - - *ire -
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-nyu niryukti ni.-13 sthApanAkulebhyaH, tathA 'saMkhaDIe'tti sAmayikIbhASA bhojanaprakaraNArthe tasyA vA, ke punastadAnayantyata Aha'aNahiMDate' ye bhikSAM na paryaTitavantaH / kasmAtpunaste bhaktamAnayanti ?, ucyate, teSAmahiNDakAnAM gRhasthA gauraveNa prayacchanti / kIdRzaM punastairbhaktamAnayanIyam ? - siNehapayavajjaM'ti snehena ghRtAdinA payasA-kSIreNa varjitaM bhaktaM gRhNanti, / / 171 // na tailaM grAhyamamaGgalatvAt, na ghRtaM paritApahetutvAt, na dugdhaM bhedakatvAt kAJjikavirodhitvAcca, "kAJjikaprAyapAyitvAcca saMyatAnAm / kiM punaste gRhNanti ? - dadhisaktukAdi, tadasau bhuktvA vrajati / tathA cAha- 'bhattaTTiassa gamaNaM' bhuktavatastato gamanaM bhavati / atha na tasya bhaktapariNatirjAtetyato'pariNate bhakte sati gavyatimAtraM yAvanmArga vahati / krozadvayaM gavyUtiH / yandra. : prazna : gItArthI yA paromAMthA mehaSAnna dAvI Ape ? sodhaniyuti- 17 : thArtha : (1) sthApanA (2) saMpI. mAmAMcI yAvI mA. mAvA mATe mikSA na janArA sAdhuo jAya. ghI ane dUdha sivAyanI vastu lAve. te gocarI vAparIne nIkaLe. paNa vAparavAnI IcchA na hoya A to eka gAu sudhI gocarI upADI cAle. A TIkArthaH sthApanAkulomAMthI ke saMkhaDImAMthI te gItArtha sAdhuo doSAne lAvIne janAra sAdhune Ape. ahIM saMkhaDI zabda vA zAstrIya bhASA prabhArI monA42954mAvAra arthamA pravata cha. (viziSTa vastumA gharomAMthA bhagatI hoya, tevA // 171 //
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca niryukti | 172 ll gharo viziSTavastu mATe ja judA tAravavAmAM Ave...te sthApanAkula. tenuM varNana AgaLa Avaze.) prazna : A doSAna koNa lAve ? samAdhAna : jeo roja bhikSA mATe paryaTana na karatA hoya teo lAve. prazna : kema teo lAve ? samAdhAna : teo rojeroja gocarI na jatA hoya, eTale Aje jAya to gRhastho emane AdarathI vahorAve. (ane " atyAre janArA sAdhune gocarI ApavAnI hovAthI utAvaLa hoya eTale jhaDapathI badhI bhikSA maLI rahe te jarUrI che.) 13 prazna : 'temaNe kevA prakAranuM bhojana lAvavuM?' samAdhAna : ghI vagere snigdha dravya ane dUdha A be sivAyanuM bhojana teo grahaNa kare. tathA tela na le kemake te mA amAMgalika che. dhI na le kemake ghI (jaldI na pace eTale) paritApanuM kAraNa bane. dUdha na le kemake e bhedaka=jhADA karAvI . denAra bane. vaLI dUdha kAMjI sAthe virodhI dravya che ane sAdhuo lagabhaga kAMjI ja vAparanArA hoya. eTale emanuM zarIra paNa kAMjIthI TevAyeluM hovAthI jo dUdha vApare to be virodhI dravya zarIramAM bhegA thavAthI rogAdi utpanna thAya. prazna : to pachI zuM grahaNa kare ? vahore ? samAdhAna : dahIM, sAthavo (sekelA java vagereno loTa) vagere. va 172 ..
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma .-14 zrI modha-nyu A badhuM vAparIne pachI te sAdhu vihAra kare. niryukti paNa have jo tene atyAre vAparavAnI IcchA na hoya to pachI bhojananI anicchA hovAthI te sAdhu eka gAu jeTalo vihAra za.aza me meM 16vAya. // 17 // vRtti : idAnIM tasya gacchato vidhirucyate - o.ni. : atthaMDilasaMkamaNe calavakkhittaNuvauttasAgarie / paDipakkhesu u bhayaNA iyareNaM vilaMbaNAloyaM // 14 // 2"sthaNDilAdasthaNDilaM ca saMkrAmatA satA sAdhanA pAdau rajoharaNena pramArjanIyAviti vidhiH, mA bhUta sacittapRthivyA acittapRthivyA vyApattiH syAttadA ca pAdayorasau rajoharaNena pramArjanaM karoti / yadA kazcitsAgarikaH pathi vrajatazcalo bhavati vyAkSipto'nupayuktazceti / tatra calo-gantuM pathi pravRttaH, vyAkSipto-halakulizavRkSacchedAdivyagraH, anupayukta:-sAdhuM pratyadattAvadhAnaH / yadaivaMvidhaH sAgAriko bhavati tadA rajoharaNena pramRjya pAdau yAti / 'paDipakkhesu utti visadRzA: pakSAH pratipakSAH, asadRzA ityarthaH, teSu pratipakSeSu 'bhajanA' vikalpanA karttavyA / etaduktaM bhavativI keSucitpratipakSeSu pramArjanaM kriyate keSucittu naiva / tuzabdo vizeSaNArthaH, kiM vizeSayati ?, pratipakSeSveva samudAyarUpeSu vI // 17 //
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha bhajanA karttavyA, na tvekaikasmin bhaGgaka iti / yadA tu sAgArikaH sthiro'vyAkSipta upayuktazca sAdhuM prati bhavati tadA / niryukti 'itareNaM ti itarazabdena rajoharaNaniSadyocyate tayA pAdau pramASTi, na rajoharaNena / 'vilaMbaNatti tAM ca niSadyAM hastena " vilambamAnAM nayati, na tu zarIre saMsparzanaM karoti / kiyatI bhuvaM yAvadityAha-'AloyaM tti AlokanamAloko 4 yAvattadRSTiprasara ityarthaH / athavA 'itareNaM'ti kenacidaupagrahikeNa kArpAsikena auNikena vA cIreNa, zeSaM prAgvat, ma ma pazcAttaM gopAyati / athavA 'itareNa vilaMbaNAloyaMti prAk tAvadekAkino vidhiruktaH, yadA tu itareNa-itarazabdena sArthoM meM gRhyate, tenetareNa sArthena saha pravrajatA sthANDilyAccAsthANDilyaM saMkrAmatA kiM karttavyaM sArthapurataH ? ityAha - ni.-14 'vilambaNe'ti vilambanA kAryA, mandagatinA satA sthaNDilasthena tAvatpratipAlanIyaM / kiyantaM kAlaM pratipAlanIyaM ? yAvadAloko-darzanaM tasya sArthasya, adarzanIbhUte tu jhATAntarite sArthe pAdayoH pramArjanaM kRtvA vrajatItyayaM vidhiH / ukto gAthA'kSarArthaH, idAnImaSTabhaGgikA prarUpyate, sA ceyam -calo vakkhitto aNuvautto ya sAgArio, ettha pamajjaNaM, tasyAnupayuktatvAdapramArjane'sAmAcArIprasaGgAt ?, calavakkhittu uvauttu ettha natthi pamajjaNaM sAgAriyattaNao 2, ca0 ava0 aNu0 etthavi pamajjaNaM 3, cala ava0 uva0 etthavi Natthi pamajjaNaM 4, aca0 va0 aNu0 ettha pamajjaNaM 5, aca0 va0 u0 Natthi pamajjaNaM 6, aca0 ava0 aNu0 asthi pamajjaNaM 7, aca0 ava0 u0 ettha natthi pamajjaNaM vaa||174||
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramArganaM zrI ogha- niryukti 2 | taltha paDhamaM niyane pamana satta3 mathaUTI, uta6 pati-putrimArga thApanA tviyam | | 175 ll T SI s S s II acala avyA. anu. ST i I - ni.-14 candra.: have vihAra karatA enI vidhi zuM che? e batAve che. oghaniryukti-14: TIkArtha : caMDilathI asthaDilamAM jyAre sAdhu jAya tyAre te sAdhue be paga rajoharaNa vaDe = oghA | vaDe pramAjI levA, A vidhi che. (sthaDila eTale acittapRthvI ane asthaDila eTale sacitta pRthvI, prAcIna kALamAM kaMI AjanA jevA DAmara rastA na hatA. eTale mATInA rastAo uparathI ja vihAra karavAno raheto. emAM gAmanI jamIna to || acitta hoya. paNa gAma pachInI jamIna sacitta hovAnI zakyatA rahetI. eTale jyAre sAdhu gAmanI jamInathI AgaLa vadhe tyAre e spaMDilamAMthI atyaMDilamAM jaI rahelo kahevAya, e vakhate eNe aspaMDilamAM paga mUkatA pahelA potAnA be paganA taLIyA ane ghuMTaNI sudhIno paganI uparano badho bhAga oghAthI barAbara puMjI e acitta mATI acittasthAnamAM ja khaMkherI | 175
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ , zuM zrI otha niryukti = // 176 = = ': ni.-14 nAMkhavI. e vakhate vyaktigata dareke dareka pAse daMDAsana na hatA, eTale oghAthI pramArjana karAtuM.) have jyAre sAdhu mArgamAM jato hoya tyAre te ja jagyAe koIka gRhastha cala + vyAkSipta + anupayukta hoya tyAre A paga puMjavA ke nahi? e vicAravAnuM che. temAM cala eTale e gRhastha mArgamAM cAlavA mATe pravRtta ja thayelo hoya. vyAkSipta eTale haLa vaDe khetImAM ane kuhADI vaDe vRkSachedanAdi kriyAomAM vyagra hoya. anupayukta eTale sAdhu pratye eNe dhyAna ApeluM na hoya. have jayAre AvA prakArano gRhastha hoya, tyAre rajoharaNa vaDe pagane puMjIne jAya. paNa e sivAyanA je bIjA asamAna bhAMgAo che, temAM paga mUMjavA saMbaMdhamAM bhajanA jANavI. (prazna : ahIM kula 8 bhAMgA thaze. (1) cala vyAkSipta anupayukta (2) cala vyAkSipta upayukta (3) cala avyAkSipta anupayukta che B E k[e all 176 " *
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca niryukti || 177ll ni.-14 (4) cala avyAkSipta upayukta (5) acala vyAkSipta anupayukta (6) acala vyAkSipta upayukta (7) acala avyAkSipta anupayukta (8) acala avyAkSipta upayukta AmAM pahelAM bhAMgAmAM pramArjana karAya. bAkInA 7 bhAMgAmAM bhajanA che eno artha e ja ne ke 2-3-4 vagere badhA bhAMgAomAM kyAreka pramArjanA karAya ane kyAreka pramArjanA na karAya ?) samAdhAnaH nA, bhajanA no artha e ke bAkInA 7 bhAMgAomAMthI amuka bhAgAomAM avazya pramArjanA karavAnI ja ane amuka bhAMgAomAM avazya pramArjanA nahi ja karavAnI. gAthAmAM je tu zabda che, e A ja vizeSa padArthane batAvavA mATe che ke 7 bhAMgAnA samUha rUpa je pratipakSo che, temAM bhajanA karavAnI, paNa dareke dareka bhAMgAmAM bhajanA karavAnI nathI. (AmAM ghaNo bheda che. jo darekedareka bhAMgAmAM bhajanA laIe, to eno artha e ke bIjA bhAMgAmAM kyAreka pramArjanA karAya ane kyAreka na karAya. ema trIjA bhAMgAmAM kyAreka pramArjanA karAya ane kyAreka na karAya... ema badhAya bhAMgAmAM samajavuM paDe. paNa hakIkata e nathI. hakIkata e che ke bIjA vagere keTalAka bhAgomAM pramArjanA kyAreya paNa nathI karavAnI. ane trIjA vagere keTalAka bhAgomAM pramArjanA kAyama karavAnI 177
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * H H ni.-14 zrI odha che. eTale bhajanA no artha A pramANe ja karavo e sUcita karavA gAthAmAM tu pada che.) niyukti jyAre gRhastha sthira (acala), avyAkSipta ane sAdhu pratye upayogavALo hoya, (AThamo bhAMgo) tyAre Itara vaDe | pagane pramArjavA, paNa oghA vaDe nahi. | 178 - prazna : Itara eTale zuM ? samAdhAnaH Itara eTale ahIM oghAnI niSaghA = oghArIyuM levuM. enA vaDe pramArjana karI tene hAthathI laTakatI grahaNa " karI AgaLa cAle. te niSaghAne zarIra sAthe saMparka na thAya, tenI kALajI kare. a prazna : kyAM sudhI A rIte cAle? - samAdhAna : jayAM sudhI pelA gRhasthanI potAnA upara najara paDatI hoya tyAM sudhI A rIte cAle. athavA to Itara mAM zabdathI mAtra oghAriyuM na levuM paraMtu bIjuM koIka aupagrAhika kapAsanuM vastra ke unanuM vastra hoya, tenA vaDe paga puMjI, ene laTakatuM rAkhIne gRhasthanI dRSTi paDe tyAM sudhI javuM. tyAra bAda te vastrane chupAvI devuM = rakSaNa karavuM. T (ahIM guhasthanI hAjarImAM oghAthI pramArjavAno niSedha ane itaravastrathI pramArjavAnI anumati....AvuM zA mATe - ? e kAraNa zAstrakAro jaNAvatA nathI. evuM kalpI zakAya ke oghAthI puMjavAmAM gRhasthane ema lAge ke "A sAdhu kaMIka thI maMtrataMtra kare che kemake ogho evA prakArano hoya che. jyAre mAtra vastrathI pujIe to e ema samaje ke kaMIka paga upara kharAba vastu lAgI haze, e sAdhue vastra vaDe sApha karI... eTale tyAM bIjI ADI-avaLI zaMkA na thAya... A viSayamAM ' ka 1 ts | 178 - E
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ = H zrI oi. vadhu to bahuzruto jANe. athavA ogho pavitra che. bagalamAM rakhAya che. paMjayA pachI bagalamAM rAkhavo te lokaniMdAnuM kAraNa niryukti Tbane. jayAre kapaDAthI pUMjIne sparza na karavAthI niMdA TaLe. Avo dhvani jaNAya che - eTale ja kapaDAMne dUra rAkhavAnuM vidhAna haze. ogho dUra rAkhI na zakAya.). // 179 na na (je upadhi koIka kAraNasara rAkhavI paDe, kAraNa sivAya na rAkhavAmAM Ave te aupagrahika kahevAya. je upAdhi avazya * rAkhavI ja paDe te audhika kahevAya.) athavA to A rekha vinaMvaMIbloya no bIjI rIte artha karIe. ni.-14 pahelA to ame guru-kArya mATe ekAkI janArA sAdhunI vidhi batAvI dIdhI. have jayAre A sAdhu Itara eTale sArthanI sAthe jato hoya tyAre je vakhate spaMDilabhUmimAMthI acaMDilabhUmimAM saMkramaNa karavAnuM thAya tyAre e sArthanI sAme sAdhue zuM che I karavuM ? kevI rIte paga pramArjavA ? eno javAba Ape che ke sAdhue tyAM vilaMba karavo arthAtu jANI joIne dhIme dhIme cAlavuM || ane spaMDilabhUmi=acitta bhUmimAM ja cAlatA cAlatA tyAM sudhI rAha jovI ke jayAM sudhI e sAthe dekhAya. jayAre e sAthe adRzya thaI jAya, jhADa vagerethI AvarAyela banI jAya tyAre be paganuM pramArjana karIne jAya...A vidhi che. (Ama Itara eTale odhAriyuM. Itara eTale aupagrahika upakaraNa ane Itara eTale sArtha ema traNa artha karyA. vilambanA eTale odhAriyAdine laTakatuM rAkhIne cAlavuM. e artha, tathA vilambanA eTale sArtha pasAra thaI jAya tyAM sudhI all 179 rAha jovI e artha lIdho. Aloka eTale gRhasthanI dRSTi jyAM sudhI potAnA upara paDe tyAM sudhI... Aloka eTale potAne = + + R * * H R * *
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-dha jyAM sudhI sArtha jato dekhAya tyAM sudhI...ema artha lIdho. niryukti T sAdhu sArthanI sAthe jato hoya ane ene khabara paDI jAya ke AgaLa sacittabhUmi Ave che. to pahelethI ja dhImo dhImo a | cAle, sArthane AgaLa javA de, sacittabhUmi Ave e pUrve to sAthe ghaNo AgaLa vadhI gayo hoya eTale pachI sAdhu paga puMjIne // 18oil - sacittabhUmimAM jAya ane jhaDapathI cAlI sArthanI sAthe thaI jAya...) A gAthAno akSarArtha batAvI dIdho. have ATha bhAMgAo batAve che. (1) sAgArika cala, vyAkSipta ane anupayukta che. ahIM pramArjana karavuM, kemake pelo to sAdhu tarapha upayogavALo = ni.-14 nathI eTale ene UMdhI-cattI zaMkA thavA vagere rUpa doSo lAgavAnA nathI, jo A vakhate na puMjIe to asAmAcArIno doSa * lAgI paDe. (2) sAgarika cala, vyAkSipta ane upayukta hoya, to pramArjana na thAya, kemake sAgArikano sAdhu upara upayoga thI hovAthI zaMkAdi thavA rUpa doSo lAge che. (3) cala, avyAkSipta,anupayukta hoya to ahIM paNa pramArjana thAya. (4) cala, avyAkSipta, upayukta hoya, ahIM paNa bIjA bhAMgAnI jema pramArjana na thAya. ka 180. (5) acala, vyAkSipta ane anupayukta hoya to pramArjana thAya.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- niryukti B 181 E F = G (6) acala, avyAkSipta ane upayukta hoya to pramArjana na thAya. (7) acala, avyAkSipta ane anupayukta hoya to pramArjana thAya. (8) acala, avyAkSipta ane upayukta hoya to pramArjana na thAya. emAM pahelA bhAMgAmAM avazya pramArjanA thAya. sAtamAM bhajanA che. arthAt temAMthI 2-4-6-8 A bhAMgAomAM ma pramArjanA na thAya. 3-5-7 bhAMgAmAM prArthanA thAya.. | (ahIM AgaLa AThamA bhAMgAmAM oghAthI pujavAnI nA pADI. paNa oghAriyA vagerethI pujavAnI hA pADI che. to | e ja vAta 2-4-6 bhAMgAmAM paNa samajI levI. vaLI jo e gRhastha cala hoya to e pasAra thaI gayA bAda oghAthI paNa - puMjI zakAya. A badhuM uMDANathI vicArI levuM.). [ A 8 bhAMgAnI sthApanA A pramANe che...sthApanAmAM je sIdhI lITI che, te kharuM gaNavuM ane je "Dano AkAra che e khoTuM gaNavuM. dA.ta. pahelA bhAMgAmAM traNa ubhI lITI che. to cala-vyAkSipta-anupayukta A traNa svarUpa tyAM samajavA. bIjAmAM be ubhI lITI ane eka "Da' che. to emAM anupayuktane badale upayukta samajavuM. ema badhA bhAMgA jANavA. AgaLa paNa e pramANe badhe samajI levuM.) ni.-14 6 H = = = = = 8 'fs vRtti : sa idAnIM sAdhurmArgamajAnAnaH pRcchati tatra ko vidhirityAha 181 ||
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ niyuti RE na.-15 zrI sodha-tyu o.ni. : pucchAe tiNNitiA chakke paDhamajayaNA tipaMcavihA / Aummi duvihativihA tivihA sesesu kAesu // 15 // // 182 // pRcchAyAM satyAM 'tiNNi tiya'tti trayastrikA bhavanti / tatra puruSaH strI napuMsakaM ca / tatraiteSAmekaikastriprakAra: - bAlastaruNo vRddhazceti / evamete trayastrikAH, navetyarthaH / tathA tenaiva sAdhunA gacchatA 'chakke paDhamajayaNa tti SaTke sa Na pRthivyAdilakSaNe yatanA karttavyA / tatra 'paDhamajayaNA tipaMcavihatti prathamo yaH pRthvIkAyaH tasya yatanA tripNcvidhaa| ssa tatra trividhA sacittasya acittasya mizrasya ca paMcavidhA pRthivIkAyayatanA kRSNanIlaraktapItazuklasyeti / athavA ssa | tripaJcavidheti-trayaH paJcakAH paJcadazaprakAretyarthaH / tathAhi - saccittaH pRthivIkAyaH zuklAdi paJcadhA, evamacitto | mizrazca / tathA'pkAye 'duvihativihA ya' tatra dvividhA antarikSApkAyayatanA bhaumApkAyayatanA ca, trividhA tu va saccittApkAyayatanA, accittA0 mizrA0 / trividhA tu zeSeSu kAyeSu tejovAyuvanaspati-trasAkhyeSu yatanA, kathaM ?, saccittAdi, mahAdvAragAthAyAH samudAyArthaH / candra. : te sAdhu mArgane na jANato hoya to bIjAne mArganI pRcchA kare, temAM zuM vidhi che ? te have kahe che. oghaniyukti - 15 : TIkArtha : mArganI pRcchA karavAnI che, emAM traNa trika thAya che. temAM puruSa, strI ane napuMsaka vaa||182||
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ E " E F = zrI odha. ane e badhAmAM pAchA traNa prakAra che. bAla, taruNa ane vRddha. niryukti AmAM puruSa bAla, taruNa ane vRddha ema traNa prakAre che. e pahelI trika. strI bAla, taruNa ane vRddha ema traNa prakAre che. e bIjI trika. 183 ll napuMsaka bAla, taruNa ane vRddha ema traNa prakAre che. e trIjI trika. e rIte traNa trika eTale ke nava bheda thAya. have te sAdhue vihAramAM pakAyanI yatanA karavAnI che. temAM sau prathama pRthvIkAya che. tenI yatanA traNa ane pAMca mini., prakAranI che. temAM sacitta, acitta ane mizra e traNa prakAranI pRthvInI yatanA e pRthvInI traNa prakAranI yatanA kahevAya. jyAre kALI-lIlI-lAla-pILI-sapheda pRthvInI yatanA e pRthvInI pAMca prakAranI yatanA kahevAya, athavA to tripavidhA e zabdano samAsa A rIte karavo ke traNa pAMcaDA che jemAM evI yatanA eTale ke pa+5+5 ema e 15 prakAranI pRthvInI yatanA che. te A pramANe - sacitta pRthvIkAya zukla vagere pAMca prakArano che. ema acitta ane mizra paNa pAMca-pAMca prakArano & E F apakAyanI be prakAre yatanA che. AkAzanA apakAyanI yatanA ane pRthvInI apakAyanI yatanA. apakAyanI traNa prakAre 's | 183 | A E
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ BE zrI modha-tyu yatanA. savitta, ayitta, mizra methI 8vI. niryukti bAkInA tela-vAyu-vanaspati ane trasamAM sacitta-acitta-mizra ema traNa bhedathI yatanA jANavI. A mahAdvAragAthAno samudAyArtha thayo. // 184 // (TUMkamAM vihAramAM mArgapRcchAnI vidhi ane SakAya yatanAnI vidhi vistArathI batAvavAnI che.) vRtti : athAdyadvArAvayavArthapratipAdanArthamAha - ni.-16 o.ni. : puriso itthinapuMsaga ikkekko thera majjhimo taruNo / sAhammi annadhammiagihatthadgaappaNo taio // 16 // yaduktaM anantaragAthAyAM 'pucchAe 'tti pRcchAyAM tritayaM sambhavati, tadAha puruSaH strI napuMsakaM ceti / yaduktaM trayastrikA o tadarzayannAha-ekaikaH sthaviro madhyamastaruNa ityayaM navabhedaH / sa caikaiko navavidho'pi kadAcitsArmikaH syAtkadAcittu navavidho'pyanyadhArmikaH syAditi / samAne dharme varttata iti sArmikaH-zrAvakaH zrAvikA napuMsakaM zrAvakaM ca / anyadhArmiko mithyAdRSTiH / kiyantaH punastena gacchatA panthAnaM praSTavyA ityata Aha-'gihatthaduga'tti, sAdharmikagRhasthadvayaM pracchanIyaM, anyadhArmikagRhasthadvayaM vA / 'appaNo tatiutti AtmanA tRtIyo yuktyA'nveSaNaM vidadhAti / eSa bii|| 1
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca = niryukti 'b | 185 E - F = N = tAvatsAmAnyopanyAsaH / candra, : emAM sau prathama pRcchAdvAranA avayavArthanuM pratipAdana karavA mATe kahe che ke odhaniyaMti - 16 : TIkArtha : 15mI gAthAmAM je kahyuM ke pucchAmAM traNa che. te batAve che puruSa, strI, napuMsaka, tathA tyAM kaheluM ke 'traNa trika che' te kahe che ke puruSAdi darekedarekanA traNa bheda che. sthavira, madhyama ane taraNa. Ama A nava bheda thayA. A naveya prakArano loka kyAreka sAdharmika jaina hoya, kyAreka naveya prakArano loka ajaina hoya. emAM sAdhune samAna , ni.-16 dharmamAM je vartato hoya te sAdharmika. te zrAvaka, zrAvikA ane napuMsaka zrAvaka ema traNeya hoI zake che. anyadhArmika eTale mithyAtvI. prazna : mArgamAM jatA sAdhue keTalI vyaktione mArga pUchavo ? samAdhAnaH be sAdharmika gRhastho athavA to be anya dhArmika gRhasthone mArga pUchavo ane pote trIjo yuktipUrvaka mArganI tapAsa kare. (arthAt bane to pUche, sAthe pote trIjo ya mArganI cakAsaNI kare.) A to sAmAnyathI batAvyuM. all 185 | vRtti : atha prathamaM yaH praSTavyaH sa ucyate - tatra yadi sAdharmikadvayamasti tatastadevotsargeNa pRcchyate, tasya = = = = a = '#
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ ENSE ni.-17 zrI modha-stha pratyayikatvAt, atha nAsti tataH niryukti o.ni. : sAhammiapurisAsai majjhimapurisaM aNuNNavia pucche / sesesu hoMti dosA savisesA saMjaIvagge // 17 // ' // 186 // sArmikapuruSadvayAbhAve'nyadhArmikamadhyamapuruSadvayaM pracchanIyaM, kathaM ? -'aNuNNavia' anujJAM kRtvA Na dharmalAbhapurassaraM, tataH priyapUrvakaM pRcchati, anyadhArmikamadhyamagrahaNaM tviha sArmikavipakSa-tvAdavasIyata eva / Na / 'sesesu'tti anyadhArmikamadhyamapuruSadvayavyatirikteSu aSTasu bhedeSu doSA bhavanti pRcchataste eva doSAH savizeSAH- sa | samadhikA: saMyatIvarge-saMyatIvargaviSaye pRcchataH sataH / candra.: have sau prathama jene pUchavAnuM che, te batAvAya che, temAM jo be sAdharmika hoya to utsargamArgathI temane ja pUchavuM, kemake teo jaina hovAthI vizvAsapAtra che. paNa jo te na hoya to, oghaniyukti - 17: gAthArtha sAdharmika puruSa na hoya to madhyamapuruSane anujJA laIne pUche. bIjA badhAne vize doSo che. sAdhvIvargane vize to vadhAre doSo che. TIkArtha : jo be sAdharmika puruSa na hoya to pachI be anyadhArmika madhyamapuruSone pUchavuM. // 18 //
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- prazna : kevI rIte pUchavuM? niryukti samAdhAna : pahelA "dharmalAbha' kahevA. pachI emanI rajA laI snehapUrvaka pRcchA karavI. prazna : gAthAmAM to "madhyama puruSa" ema ja lakhela che. "anya dhArmika madhyama puruSa' ema lakhela nathI. to tame Avo // 187ll 1 artha kyAMthI lAvyA ? - samAdhAna : sAdharmika na hoya to... ema kahyuM che eTale sAdharmikanA vipakSa = virodhI tarIke anya dhArmika ja Ave ne? " eTale madhyamapuruSa zabdathI anyadhArmika madhyama ja ahIM lIdhA che. e spaSTa samajI ja zakAya che. # ni.-18 | anya dhArmika madhyama puruSadvaya sivAyanA bAkInA ATha bhAMgAomAM to pUchanArA sAdhUne aneka doSo lAge. ane emAMya ja jo sAdhu sAdhvIjIone pUche to te ja doSo vadhAre pramANamAM lAge. (madhyamapuruSadvaya sAdharmika ke anya dhArmikane pRcchA karavI ' sArI. A eka bhAMgo sAro. e sivAya vRddha ke taruNa puruSaDhaya. strIonA traNa bheda ane napuMsakonA traNa bheda... e ATha | bhedomAM pRcchA karavAmAM doSo ubhA thAya.) vRtti : ke ca te doSA ityAha - mo.ni.: thero parda vA vAno parva na thApA vAvi . 187 paMDitthimajjhisaMkA iyare na yANaMti saMkA ya // 18 //
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ya sthavira:-vRddhaH sa mArga na jAnAti prabhraSTasmRtitvAt / bAlastu prapaJcayati kelIkilatvAt na vA jAnAti niryukti kSullakatvAt, 3degbAlastvatra aSTavarSAdArabhya yAvatpaJcaviMzatika iti, asAvapi bAla iva bAlaH, apariNatatvena raagaandhtvaat| madhyamavayaHpaNDakamadhyamavayaHstrIpRcchAyAM zaGkopajAyate nUnamasya AbhyAM kazcidartho'sti / 'iyare na | 188 yANaMti' itarazabdena sthaviranapuMsakaM bAlanapuMsakaM sthavirastrI bAlastrI vA'bhigRhyate, ete mArgAnabhijJAH zaGkA ca syaat| candra. : kayA doSo lAge ? # oghaniryukti - 18: gAthArtha sthavira mArga na jANe. bAla (taruNa) Thage athavA jANe ja nahi. madhyama napuMsaka ane # ni.-18 strImAM zaMkA thAya. bIjAo (vRddha-taruNa strI ke napuMsako) na jANe ane zaMkA thAya. TIkArthaH vRddha mArga na jANato hoya, kemake enI smaraNazakti khalAsa thaI gaI hoya. bAla=taruNa ramatapriya hovAthI sAdhune parezAna kare. athavA to nAno hovAthI mArga ja na jANe.. ahIM bAla eTale ATha varSathI mAMDIne 25 varSa sudhInA badhA puruSo bAla ja gaNavA. A 25 varSanI uMmarano yuvAna I paNa aparipakva hovAne lIdhe rAmAnya hoya che ane mATe te paNa bAla jevo ja gaNAya. have jo madhyama uMmaranA napuMsaka ke madhyama uMmaranI strIne pUchavAmAM Ave to jonArAo sAdhumAM zaMkA kare ke, "nakkI a A sAdhune A napuMsaka ke strI vaDe koIka kAma che ?' vai 188.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha gAthAmAM je Itara zabda che, tenAthI sthavira napuMsaka, bAlanapuMsaka, sthavirastrI ke bAlastrI e koIpaNa laI zakAya che, niryukti A badhA mArganA jANakAra nathI hotA, ane A badhAne pRcchA karavAmAM lokone sAdhu upara zaMkA thAya. vRtti : kva tarhi vyavasthitena pracchanIyamityAha - || 189 oni. : Dj pAsaTThio pucchijjA vaMdamANaM avaMdamANaM vA / aNuvaIUNa va pucche tuhikkaM mA ya pucchijjA // 19 // ma 'pArzvasthitaH' samIpe vyavasthitaH pRcchet / kiMviziSTaM taM pRcchet ? vandanaM kurvANamakurvANaM vA / athAsau bha samIpamatikramya yAtyeva tataH 'aNuvaIUNa va' anuvrajanaM vA kRtvA katicitpadAni gatvA praSTavyaH / athAsau bha pRcchyamAno'pi na kiJcidvadati tUSNIM vrajati, tato naiva pracchanIya iti // ki ma ma candra. : to pachI kyAM rahelA = ubhA rahelA sAdhue yogya vyaktine pRcchA karavI ? oghaniryukti - 19 : gAthArtha : pAse rahelo sAdhu vaMdana karatA ke nahi karatA te puruSane pUche athavA tenI pAchaLa cAlIne pUche, paNa muMgA rahenArAne na pUche. TIkArtha : jene pUchavAnuM che, enI najIkamAM jaIne pachI pRcchA kare. e vyakti sAdhune vaMdana kare ke na kare, te be ya T PH TH ma ni.-19 7119 cell
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- tya niryukti | 190 || 5 R prakAranA te puruSane pUchI zakAya. have jo e vyakti sAdhunI najIkathI ja pasAra thaI AgaLa cAlavA ja lAge, to keTalAka DagalA enI pAchaLa cAlI pRcchA karavI. jo pRcchA karavA chatAM ya e kaMI na bole, mUMgo mUMgo cAlyA kare to pachI ene ne ja pUchavuM. mo.ni.: paMtha mAre ya trio jovA mA ya sUra pucchanA ! ni.-20 saMkAIyA dosA virAhaNA hoi duvihAo // 20 // tathA panthAbhyAse-samIpe sthitaH kazcidgopAlAdiH, AdizabdatkarSakaparigrahaH, sa ca pracchanIyaH, mA ca dUre bha vyavasthitaM gopAlAdi pRcchet, zaMkAdidoSasadbhAvAt, nUnamasya draviNamasti balIvardAdizruGgiNaM vA karotItyevamAdayaH / / dUre ca gacchato dvividhA virAdhanA-AtmasaMyamaviSayA, AdyA kaNTakAdibhiritarA'nAkrAntapRthivyAdyAkramaNena // candraoghaniryukti - 20: gAthArtha : rastAnI najIkamAM rahelo govALAdi hoya to pUchavuM. dUra rahelA govALAdine na pUche. temAM zaMkA vagere doSo ane be prakAranI virAdhanA thAya che. TIkArtha ? jo rastAnI najIkanA bhAgamAM ja koIka govALa, kheDUta vagere hoya to tene mArga pUchavo. paNa dUra rahelA vI. 19ol = = * = dAM
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-21 zrI odha-ya govALAdine na pUchavuM, kemake e rIte pUchavAmAM govALAdine zaMkA vagere thavA rUpa doSono saMbhava che. niryukti, te zaMkA A pramANe thAya ke, "nakkI A sAdhu pAse dhana che, athavA to mane baLadAdi rUpa zIMgaDAvALo pazu banAvI Ifii deze...' 191|| prazna : sAdhu rastA upara ubhA rahI aMdara khetaramAM dUra rahelA govALAdine bhale na pUche paraMtu pote ja cAlIne e paNa govALAdine pAse jAya ane pUche to to vAMdho nahi ne ? - samAdhAnaH A rIte sAdhu jo dUra rahelA govALanI pAse jAya to ene AtmavirAdhanA ane saMyamavirAdhanA thAya. emAM Na kAMTA vagere vaDe AtmavirAdhanA ane itara=saMyamavirAdhanA to anAkrAnta =acitta na thayela pRthvI vagere upara cAlavAnA kAraNe thAya. (khetaranI jamIna tAjI kheDelI hoI, tathA tyAM to koInI avarajavara paNa ochI hoya. eTale e pRthvI sacitta ja * hovAnI ghaNI zakyatA che.) vRtti : yadA tu punaranyadhArmiko madhyamavayAH puruSo nAsti yaH panthAnaM pRcchyate tadA kaH praSTavya ityAha - o.ni. : asaI majjhima thero daDhassaI bhaddao ya jo taruNo / emeva itthivagge napuMsavagge ya saMjogA // 21 // ' 191 .
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha niryukti 192 i sa asati madhyamapuruSe sthaviraH panthAnaM pracchanIyaH, kiMviziSTaH ? dRDhasmRtiH / atha sthaviro na bhavati tatastaruNaH praSTavyaH, kIdRzaH ? yaH-svabhAvenaiva bhadrakaH strIvarge'pyevameva pRcchA kartavyA, etaduktaM bhavati prathamaM madhyamavayAH strI mArga praSTavyA, tadabhAve sthavirA dRDhasmRtiH, tadabhAve bhadrikA taruNI, evaM madhyamavayo napuMsakaM, tasyAbhAve sthaviranapuMsakaM dRDhasmRti, tadabhAve bAlanapuMsakaM bhadrakam / Aha ca-'napuMsavagge ya saMjogA' napuMsakavarge-napuMsakasamudAye evameva saMyogA jJAtavyA: I candra, H jyAre vaLI anyadhArmika, madhyama uMmaravALo puruSa na hoya ke jene mArga pUchI zakAya tyAre kone mArga pUchavo? ni.-21 oghaniryukti - 21 : gAthArthaH e madhyamapuruSa na hoya to daDha smRtivALA sthavirane athavA to je taruNa bhadraka hoya | tene mArga pUchavo. e ja rIte strIvargamAM ane napuMsakavargamAM saMyogo thAya. TIkArtha : jo madhyamapuruSa na hoya to je daDhasmaraNavALo sthavira vRddha hoya, tene mArga pUchavo ! jo te paNa na maLe to ? svabhAvathI ja je bhadraka saraLa hoya tevA taruNane mArga pUchavo. strIvargamAM paNa A ja pramANe pRcchA karavAnI che. prazna : eTale? amane kaMI samaja na paDI. (all 192 | samAdhAna : sau prathama madhyama uMmaravALI strIne mArga pUchavo, te na hoya to daDha smRtivALI vRddhAne pUchavo. te na hoya ?
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ thI oi. to bhadraka taruNIne mArga pUchavo. e rIte madhyama vayavALo napuMsaka, te na hoya to, deDha smRtivALo sthavira napuMsaka, te na rA niryukti hoya to bhadraka bAlanapuMsaka. kahyuM ja che ke napuMsaka samudAyamAM paNa A ja rIte saMyogo karavA. // 18 // vRtti : yathaite'nantaramuktAH na kevalametAvanta eva saMyogAH kiMntvanye'pi bahavaH santi, Aha ca - / o.ni. : etthaM puNa saMjogA hoti aNegA vihANasaMguNiA / HP.-22 purisitthinapuMsesuM majjhima taha thera taruNesuM // 22 // atra punaH pRcchAprakrame saMyogA bhavantyaneke, kathaM ? - 'vihANasaMguNiya'tti vidhAnena bhedaprakAreNa saMguNitAH, bha cAraNikayA anekazo bhinnA ityarthaH / kva ca te bhavanti ? - 'purisitthinapuMsesuM' puruSastrInapuMsakeSu, kiMviziSTeSu ?o madhyamasthavirataruNabhedabhinneSu, ukto gAthA'kSarArthaH / . idAnIM bhar3akAH pradarzyante, tattha sAhammiacAraNiAe tAva-do majjhimavayasAhammiapurise pucchijja esa ekko bheo u 1, tadabhAve do there sAhammie ceva pucchijjA 2, tadabhAve do taruNe sAhammie ceva esa taio 3, tadabhAve vI do sAhammiNIo majjhimavayamahilAto 4, tatto do therIo sAhammiNIo ceva paMcamo eso 5, tatto sAhammiNIo vii||18|| /
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ FREE zrI mo- ccia do taruNIo chaTTho eso 6, tadabhAve do sAhammiA u majjhimanapuMsayA pucche 7, tatto do sAhammiatheraNapuMsAo niyujita aTThamao 8, do sAhammiataruNe napuMsayA ceva te u pucchijjA 9, ahavA majjhimapuriso thero ya dU ceva sAhammI 10, Na majjhimapuriso sAhammio ya taruNasAhammio ya pucchijjai 11, majjhimapuriso sAhammio majjhimamahilA sAhammiA // 184 // sa 12, majjhimapuriso sAhammio therI ya sAhammiNI 13, majjhimapuriso sAhammio taruNI ya sAhammiNI 14, ma majjhimapuriso sAhammio ya majjhimasAhammianapuMso a 15, majjhimapuriso sAhammio therasAhammio napuMso a16, Na majjhimapuriso sAhammio ya taruNanapuMsayasAhammio ya 17, ahavA therapuriso sAhammio taruNasAhammio ya 18, "therapurisasAhammio majjhimamahilA sAhammiNI ya 19, therapuriso sAhammio therI sAhammiNI a 20, therapuriso |bha sAhammio taruNI sAhammiNI ya 21, therapuriso sAhammio majjhimanapuMsao sAhammio ya 22, therapuriso sAhammio bha| theranapuMso sAhammio a 23, therapuriso sAhammio taruNanapuMsao sAhammio ya 24, taruNapuriso sAhammio meM majjhimamahilA sAhammiNI a 25, taruNapuriso sAhammio theramahilA sAhammiNI a 26, taruNapuriso sAhammio taruNI sAhammiNI a 27, taruNapuriso sAhammio majjhimanapuMsayasAhammio a 28, taruNapuriso sAhammio theranapuMsayasAhammio a 29, taruNapurisasAhammio taruNanapuMsayasAhammio a 30, majjhimamahilA sAhammiNI therIsAhammiNI a 31, majjhimamahilA sAhammiNI a taruNIsAhammiNI a 32, majjhimamahilA sAhammiNI vaa||184||
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ "ssa .-22 mo zrI modha majjhimanapuMsayasAhammio a 33, majjhimamahilA sAhammiNI theranapuMsao sAhammio ya 34, majjhimamahilA niyuti sAhammiNI taruNanapuMsayasAhammio a 35, therI sAhammiNI taruNI sAhammiNI ya 36, therI sAhammiNI majjhimanapuMsayasAhammio ya 37, therI sAhammiNI theranapuMsayasAhammio a 38, therI sAhammiNI // 185 // taruNanapuMsayasAhammio u 39, taruNI sAhammiNI majjhimanapuMsayasAhammio ya 40, taruNIsAhammiNI ma theranapuMsayasAhammio ya 41, taruNI sAhammiNI taruNanapuMsayasAhammio ya 42, majjhimanapuMsayasAhammio theranapuMsayasAhammio a 43, majjhimanapuMsayasAhammio taruNanapuMsayasAhammio ya 44, theranapuMsayasAhammio taruNanapuMsayasAhammio ya 45, ete tAva sAhammiacAraNiAe laddhA // 3 idAnIM annadhammiyacAraNiAe daMsijjaMti-annadhammiA do majjhimapurisA pucchijjaMti esekko 1, annadhammiA do therapurisA 2, annadhammiA do taruNapurisA 3, annadhammiAu do majjhimahilAu 4, aNNadhammiatherIo do 5, o aNNadhammiataruNIo do 6, aNNadhammiamajjhimanapuMsayA do 7, aNNadhammiA theranapuMsayA do 8, o aNNadhammiataruNanapuMsayA do 9, aNNadhammiamajjhiApuriso aNNadhammiatherapuriso ya 10, aNNadhammiamajjhipuriso aNNadhammiataruNapuriso ya 11, aNNadhammiamajjhiriso a aNNadhammiamajjhimahilA a 12, aNNadhammiamajjhipuriso a aNNadhammiatherI ya 13, aNNadhammiamajjhipuriso aNNadhammiataruNI a vii||15||
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ mo zrI jodha- tthu niryukti // 176 // 14, aNNadhammiamajjhipuriso aNNadhammiamajjhimanapuMsao a 15, aNNadhammi amajjhipuriso aNNadhammiatheranapuM sago ya 16, aNNadhammiamajjhipuriso aNNadhammiataruNanapuM sago a 17, aNNadhammiatherapuriso aNNadhammiataruNapuriso a 18, aNNadhammiatherapuriso aNNadhammiamajjhimamahilA ya 19, aNNadhamma atherapuriso aNNadhammi atherI a 20, aNNadhammiatherapuriso aNNadhammiataruNI a 21, ma aNNAdhammiatherapuriso aNNadhammiamajjhimanapuMsao a 22, aNNadhammiatherapuriso aNNadhammiatheranapuMsago ya 23, aNNadhammiatherapuriso aNNadhammiataruNanapuMsago ya 24, aNNadhammiataruNapuriso aNNadhammi- amajjhimamahilA ya 25, aNNadhammiataruNapuriso aNNadhammiatherI ya 26, aNNadhammi- ataruNapuriso aNNadhammiamtaruNI a 27, 'aNNadhammiataruNapuriso aNNadhammiamajjhima-napuMsago a 28, aNNadhammiataruNapuriso aNNadhammiatheranapuMsago 29, aNNadhammitaruNapuriso aNNadhammiataruNanapuMsago a 30, aNNadhammiamajjhimamahilA aNNadhammiatherI a 31, aNNadhammiamajjhimamahilA aNNadhammiataruNI a 32, aNNadhammiamajjhimamahilA aNNadhammiamajjhimanapuMsago a 33, aNNadhammiamajjhimamahilA aNNadhammiatheranapuMsago ya 34, aNNadhammiamajjhimamahilA aNNadhammiataruNanapuMsago a 35, aNNadhammiatherI aNNadhammiataruNI ya 36, aNNadhammiatherI aNNadhammiamajjhimanapuMsago ya 37, aNNadhammiatherI aNNadhammiatheranapuMsago ya 38, Na or sa DI A ni. 22 ma rang vIM // / 186 / /
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 187 // ni.-22 zrImodha-tyu aNNadhammiatherI aNNadhammiataruNanapuMsago a 39, aNNadhammiataruNI aNNadhammiyamajjhimanapuMsago a 40, - niyujita aNNadhammiataruNI aNNadhammiatheranapuMsago ya 41, aNNadhammiataruNI aNNadhammiataruNanapuMsago ya 42, . NaM aNNadhammiamajjhimanapuMsao aNNadhammiatheranapuMsago ya 43, aNNadhammiamajjhimanapuMsagoNa aNNadhammiataruNapuMsao a 44, aNNadhammiamajjhimanapuMsao aNNadhammiataruNanapuMsago a 45 / ete - ma annadhammiacAraNiyAe laddhA / ete savve ya navatI // idANiM sAhammiaannadhammiobhayacAraNiA kijjaiNa sAhammiamajjhimapuriso aNNadhammiyamajjhimapuriso ya pucchijjai 1, sAhammiamajjhimapuriso ya annadhammiyatherapuriso | ya 2, sAhammiamajjhimapuriso aNNadhammiataruNo a 3, sAhammi-amajjhimapuriso aNNadhammiamajjhimamahilA a bha 4, sAhammiamajjhimapuriso aNNadhammiatherI a 5, sAhammiamajjhimapuriso aNNadhammiataruNI a 6, bha sAhammiamajjhimapuriso aNNadhammiamajjhimanapuMsago ya 7, sAhammiamajjhimapuriso aNNadhammiatheranapuMsago a8, sAhammiamajjhimapuriso aNNadhammiataruNanapuMsago ya 9, ete nava sAhammiyamajjhimapurisamamuMcamANehi laddhA // sAhammiatherapuriso aNNadhammiamajjhimapuriso a 1, sAhammiatherapuriso aNNadhammiatherapuriso ya 2, sAhammiatherapuriso aNNadhammiataruNo a 3, sAhammiatherapuriso aNNadhammiamajjhima mahilA a 4, sAhammiatherapuriso annadhammiamahilA therI a5, sAhammiatherapuriso aNNadhammiataruNI a6, sAhammiatherapuriso vii||18||
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-22 zrImodha-thu aNNadhammiamajjhimanapuMsago a 7, sAhammiatherapuriso aNNadhammiyanapuMsagathero a 8, sAhammiatherapuriso niryukti aNNadhammiataruNanapuMsago a 9, ete nava sAhammiatherapurisamamuMcamANehi laddhA sAhammiataruNapuriso aNNadhammiamajjhimapuriso ya 1, sAhammiataruNapuriso aNNadhammiyatherapuriso a 2, sAhammiyataruNapuriso // 188 // aNNadhammiataruNapuriso a 3, sAhammiya taruNapuriso aNNadhammiyamajjhimamahilA a 4, sAhammiataruNapuriso ma aNNammiatheramahilA ya 5, sAhammiataruNapuriso aNNadhammiyataruNI ya 6, sAhammiyataruNapuriso aNNadhammiamajjhima-napuMsago a 7, sAhammiataruNapuriso aNNadhammiatheranapuMsago a 8, sAhammiyataruNapuriso annadhammiataruNanapuMsago a 9, etevi nava sAhammiataruNapurisamamuMcamANehiM laddhA // sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammiamajjhimapuriso a 1, sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammiatherapuriso a 2, sAhammiamajjhimamahilA bha aNNadhammiataruNapuriso a 3, sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammiamajjhimamahilA a 4, sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammiataruNapuriso a 3, sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammiamajjhimamahilA a 4, sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammiatheramahilA a5, sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammiataruNamahilA a6, sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammiamajjhimanapuMsago a7, sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammiatheranapuMsago a8, sAhammiamajjhimamahilA aNNadhammiataruNanapuMsago a 9, ete nava sAhammiamajjhimamahilAe laddhA / sAhammiA therI FO / // 188 //
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-nyu aNNadhammiamajjhimapuriso a 1, sAhammiatherI aNNadhammiatherapuriso a 2, sAhammiatherI aNNadhammitaruNapuriso niryukti ya 3, sAhammiatherI aNNadhammiamajjhimamahilA a 4, sAhammiatherI aNNadhammiatherI a 5, sAhammiatherI aNNadhammiataruNI a6, sAhammiatherI aNNadhammiamajjhimanapuMsago a 7, sAhammiatherI annadhammiatheranapuMsago // 18 // a 8, sAhammiatherI aNNadhammiataruNanapuMsago a 9, ete nava sAhammiatherIe amuccamANIe laddhA // ma sAhammiataruNI aNNadhammiamajjhimapuriso ya 1, sAhammiataruNI aNNadhammiatherapuriso a 2, sAhammiataruNI ma aNNadhammiyataruNapuriso ya 3, sAhammiataruNI aNNadhammiamajjhimamahilA ya 4, sAhammiataruNI aNNadhammiyatherI "sa a 5, sAhammiataruNI aNNadhammiataruNI a6, sAhammiataruNI aNNadhammiamajjhimanapuMsago a 7, |bha sAhammiataruNI aNNadhammiatheranapuMsago a 8, sAhammiataruNI aNNadhammiataruNanapuMsago a 9, ete nava ga sAhammiataruNIe amuccamANIe laddhA // sAhammiamajjhimanapuMsago aNNadhammi-amajjhimapuriso a 1, I sAhammiamajjhimanapuMsago aNNadhammiatherapuriso a 2, sAhammiamajjhimanapuMsago annadhammiataruNapuriso a 3, sAhammiamajjhimanapuMsago annadhammiamajjhimamahilA ya 4, sAhammiamajjhimanapuMsago annadhammiatherI a 5, sAhammiamajjhimanapuMsago aNNadhammiyataruNI ya 6, sAhammiamajjhimanapuMsago annadhammiyamajjhimanapuMsao a 7, vI sAhammiamajjhimanapuMsago annadhammiyatheranapuMsao a 8, sAhammiamajjhimanapuMsago annadhammiataruNanapuMsao a 9, ni.-22 // 18 //
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-22 zrImodha-tthu eta navasAlA / ete nava sAhammiamajjhimanapuMsageNa amuccamANeNa laddhA / sAhammiatheranapuMsago aNNadhammi-amajjhimapuriso a1, niryukti sAhammiatheranapuMsago aNNadhammiatherapuriso a 2, sAhammiatheranapuMsago aNNadhammiataruNapuriso a 3, sAhammiatheranapuMsago aNNadhammiamajjhimamahilA a 4, sAhammiatheranapuMsago aNNadhammiatherI ya 5, // 200 // sAhammiatheranapuMsago aNNadhammiataruNI a 6, sAhammiatheranapuMsago aNNadhammiamajjhimanapuMsago a 7, sAhammiatheranapuMsago aNNadhammi-atheranapuMsago a 8, sAhammiatheranapuMsago ya aNNadhammiataruNanapuMsago a 9, nava sAhammiatheranapuMsageNa amuccamANeNa laddhA // sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammiamajjhimapuriso a | sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammiatherapuriso a 2, sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammiataruNapuriso a bha sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammiamajjhimamahilA a 4, sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammiatherI a 5, sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammiataruNI a6, sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammiamajjhimanapuMsago a 7, sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammi-atheranapuMsago a 8, sAhammiataruNanapuMsago aNNadhammiataruNanapuMsago a 9, ete nava sAhammiataruNanapuMsagamamuccamANeNa laddhA // ete nava navagA sAhammiaaNNadhammiacAraNiAe hoti / egastha miliA ekkAsIti // uktaM pRcchAdvAram / candra, : A hamaNA ja je saMyogo kahI gayA, mAtra eTalA ja nahi, bIjA paNa ghaNA saMyogo thAya che. e have kahe che. // 200 //
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ - pra* # ni.-22 zrI ogha-dhu oghaniryukti-22 : gAthArtha : bheda prakAro vaDe guNAyelA aneka saMyogo A pRcchAviSayamAM puruSa, strI, napuMsaka, niryukti madhyama, vira, taruNane AzrayIne thAya che. TIkArtha : mArgapRcchAnA viSayamAM aneka saMyogo thAya che. | 201 || prazna : aneka saMyogo zI rIte thAya ? samAdhAna: bhedanA prakAra vaDe guNavAmAM Ave eTale aneka saMyogo thAya arthAtu cAraNikA (saMguNana=guNAkAra) vaDe " anekavAra bhedAyelA e saMyogo thAya che. prazna : A badhA saMyogo zene vize thAya ? samAdhAna : puruSa, strI, napuMsaka ke je madhyama-sthavira-taruNa ema traNa traNa prakAranA che temAM thAya. A gAthAno akSarArtha batAvyo. have bhAMgAo batAve che. emAM sAdharmikanI = jainanI cAraNikA karIe to (1) be madhyama sAdharmika puruSone pUchavuM A pahelo bheda. (2) te na hoya to be sthavira sAdharmika puruSone pUchavuM. Fi 201 |
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ s zrI ogha-ca niryukti e | 202 * * E ni.-22 F (3) te na hoya to be taruNa sAdharmika puruSone pUchavuM. (4) te na hoya to be madhyama sAdharmika strIone pUchavuM. (5) te na hoya to be sthavira sAdharmika strIone pUchavuM. (6) te na hoya to be taruNa sAdharmika strIone pUchavuM. (7) te na hoya to be madhyama sAdharmika napuMsakone pUchavuM. (8) te na hoya to be sthavira sAdharmika napuMsakone pUchavuM. (9) te na hoya to be taruNa sAdharmika napuMsakone pUchavuM. (10) athavA to madhyamapuruSa + sthavira puruSa be sAdharmikane pUchavuM. (11) te na hoya to madhyama puruSa + taruNa puruSa be sAdharmikane pUchavuM. (12) te na hoya to madhyama puruSa + madhyama strI be sAdharmikane pUchavuM. (13) te na hoya to madhyama puruSa + sthavira strI be sAdharmikane pUchavuM. (14) te na hoya to madhyama puruSa + taruNa strI be sAdharmikane pUchavuM. (15) te na hoya to madhyama puruSa + madhyama napuMsaka be sAdharmikane pUchavuM. T * & P k"s 202 | - E
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ UI zrI ogha-dhu niryukti | vj || 203 | (16) te na hoya to madhyama puruSa + sthavira napuMsaka be sAdharmikane pUchavuM. (17) te na hoya to madhyama puruSa + taruNa napuMsaka be sAdharmikane pUchavuM. (18) sthavira puruSa + taruNa puruSa be sAdharmikane pUchavuM. (19) te na hoya to sthavira puruSa + madhyama strI be sAdharmikane pUchavuM. (20) te na hoya to sthavira puruSa + sthavira strI be sAdharmikane pUchavuM. (21) te na hoya to sthavira puruSa + taruNa strI be sAdharmikane pUchavuM. (22) te na hoya to sthavira puruSa + madhyama napuMsaka be sAdharmikane pUchavuM. (23) te na hoya to sthavira puruSa + sthavira napuMsaka be sAdharmikane pUchavuM. (24) te na hoya to sthavira puruSa + taruNa napuMsaka be sAdharmikane pUchavuM. (25) taruNa puruSa + madhyama strI be sAdharmikane pUchavuM. (26) taruNa puruSa + sthavira strI be sAdharmikane pUchavuM. (27) taruNa puruSa + taruNa strI be sAdharmikane pUchavuM. (28) taruNa puruSa + madhyama napuMsaka be sAdharmikane pUchavuM. 763 Na sa THE H ma sma ni.-22 mA 711 203 11
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti || 204 | mA sa ma Na ssa (29) taruNa puruSa + sthavira napuMsaka be sAdharmikane pUchavuM. (30) taruNa puruSa + taruNa napuMsaka be sAdharmikane pUchavuM. (31) madhyama strI + sthavira strI be sAdharmikane pUchavuM. (32) madhyama strI + taruNa strI be sAdharmikane pUchavuM. (33) madhyama strI + madhyama napuMsaka be sAdharmikane pUchavuM. (34) madhyama strI + sthavira napuMsaka be sAdharmikane pUchavuM. (35) madhyama strI + taruNa napuMsaka be sAdharmikane pUchavuM. (36) sthavira strI + taruNa strI be sAdharmikane pUchavuM. (37) sthavira strI + madhyama napuMsaka be sAdharmikane pUchavuM. (38) sthavira strI + sthavira napuMsaka be sAdharmikane pUchavuM. (39) vira strI + taruNa napuMsaka be sAdharmikane pUchavuM. (40) taruNa strI + madhyama napuMsaka be sAdharmikane pUchavuM. (41) taruNa strI + sthavira napuMsaka be sAdharmikane pUchavuM. ma s ji IT '' gi | ma ni.-22 * 5 204 ||
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oi-2 (42) taruNa strI + taruNa napuMsaka be sAdharmikane pUchavuM. niryukti (43) madhyama napuMsaka + sthavira napuMsaka be sAdharmikane pUchavuM. (44) madhyama napuMsaka + taruNa napuMsaka be sAdharmikane pUchavuM. | 205 / (45) sthavira napuMsaka + taruNa napuMsaka be sAdharmikane pUchavuM. (noMdha : ahIM 1 thI 9 bhAMgA sudhI kramazaH pUrva-pUrvanA abhAvamAM uttarottara bhAMgo cAle. jayAre 10thI 45 sudhI navI " ja bhAMgApaddhati che. e 10 thI 45mAM pUrvapUrvanA abhAvamAM uttarottaranA bhAMgA cAle. paNa '9mo na hoya to 10mo cAle? ni.-22 | ema na samajavuM. 10mAM bhAMgAthI taddana navI ja bhAMgApaddhati apanAvI che ema dhyAnamAM rAkhavuM. jo Ama na mAnIe to vAMdho Ave. 9mAM bhAMgAmAM 2 taruNa napuMsaka sAdharmiko che, ane 10mAM bhAMgAmAM madhyama puruSa '+ sthavira puruSa che. spaSTa che ke 10mo bhAMgo ja ghaNo vadhAre sAro che. eTale 9 pachI 10mo bhAMgo na ghaTe. A A 45 bhAMgA sAdharmikanI cAraNikA vaDe maLyA. have anya dhArmikanI cAraNikA vaDe 45 bhAMgA dekhADAya che. (e upara mujaba ja samajavA. mAtra sAdharmika zabdanI jagyAe anyadhArmika pada levuM.) Ama kula 45+45 ema 90 bhAMgA thAya. have sAdharmika + anya dhArmika beyanI bhegI cAraNikA karIe. all 205 -
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- niryukti || 206 ni.-22 (1) sAdharmika madhyama puruSa + anya dhArmika madhyama puruSa A be jaNane pUchavuM. (2) sAdharmika madhyama puruSa + anya dhArmika sthavira puruSa A be jaNane pUchavuM. (3) sAdharmika madhyama puruSa + anya dhArmika taruNa puruSa A be jaNane pUchavuM. (4) sAdharmika madhyama puruSa + anya dhArmika madhyama strI A be jaNane pUchavuM. (5) sAdharmika madhyama puruSa + anya dhArmika sthavira strI A be jaNane pUchavuM. (6) sAdharmika madhyama puruSa + anya dhArmika taruNa strI A be jaNane pUchavuM. (7) sAdharmika madhyama puruSa + anya dhArmika madhyama napuMsaka A be jaNane pUchavuM. (8) sAdharmika madhyama puruSa + anya dhArmika sthavira napuMsaka A be jaNane pUchavuM. (9) sAdharmika madhyama puruSa + anya dhArmika taruNa napuMsaka A be jaNane pUchavuM. (sAdharmika madhyama puruSane dUra karyA vinA A rIte nava bhAMgA maLyA.). (1) sAdharmika sthavira puruSa + anya dhArmika madhyama puruSa A be jaNane pUchavuM. (2) sAdharmika sthavira puruSa + anya dhArmika sthavira puruSa A be jaNane pUchavuM. (3) sAdharmika sthavira puruSa + anya dhArmika taruNa puruSa A be jaNane pUchavuM. - a 'ka hk ", 206I
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- tya niryukti || 207ll ni.-22 (4) sAdharmika sthavira puruSa + anya dhArmika madhyama strI A be jaNane pUchavuM. (5) sAdharmika sthavira puruSa + anya dhArmika sthavira strI A be jaNane pUchavuM. (6) sAdharmika sthavira puruSa + anya dhArmika taruNa strI A be jaNane pUchavuM. (7) sAdharmika sthavira puruSa + anya dhArmika madhyama napuMsaka A be jaNane pUchavuM. (8) sAdharmika sthavira puruSa + anya dhArmika sthavira napuMsaka A be jaNane pUchavuM. (9) sAdharmika sthavira puruSa + anya dhArmika taruNa napuMsaka A be jaNane pUchavuM. (sAdharmika sthavira puruSane dUra karyA vinA A rIte nava bhAMgA maLyA.) (1) sAdharmika taruNa puruSa + anya dhArmika madhyama puruSa A be jaNane pUchavuM. (2) sAdharmika taruNa puruSa + anya dhArmika sthavira puruSa A be jaNane pUchavuM. (3) sAdharmika taruNa puruSa + anya dhArmika taruNa puruSa A be jaNane pUchavuM. (4) sAdharmika taruNa puruSa + anya dhArmika madhyama strI A be jaNane pUchavuM. (5) sAdharmika taruNa puruSa + anya dhArmika sthavira strI A be jaNane pUchavuM. (6) sAdharmika taruNa puruSa + anya dhArmika taruNa strI A be jaNane pUchavuM. ka - Fe's ' 207 - R
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ R zrI ogha-ya niryukti 208 il K * * ni.-22 F (7) sAdharmika taruNa puruSa + anya dhArmika madhyama napuMsaka A be jaNane pUchavuM. (8) sAdharmika taruNa puruSa + anya dhArmika sthavira napuMsaka A be jaNane pUchavuM. (9) sAdharmika taruNa puruSa + anya dhArmika taruNa napuMsaka A be jaNane pUchavuM. A nava bheda sAdharmika taruNa puruSane dura karyA vinA maLyA. A rIte sAdharmika madhyama strIne laIne 9 bhAMgA, sAdharmika sthavira strIne laIne 9 bhAMgA, sAdharmika taruNa strIne laIne 9 bhAMgA, sAdharmika madhyama napuMsakane laIne 9 bhAMgA, sAdharmika sthavira napuMsakane laIne 9 bhAMgA, sAdharmika taruNa napuMsakane laIne 9 bhAMgA paNa samajI levA. (TIkAmAM lakhyA che. saraLa hovAthI atre lakhyA nathI.) bI. Ama sAdharmika + anyadhAmikanI cAraNikA dvArA kula 81 bhAMgA maLaze. pRcchAdvAra pUrNa thayuM. vRtti : (a) cha paDhamaya' () tAM vivRvannAda - G - ka * FR 208 | F =
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI o zA mo.ni.: tivido putravikSo saccitto mIso malcitto niryukti ekkikko paMcaviho accitteNaM tu gaMtavvaM // 23 // | 209 IT trividhaH pRthivIkAyaH-saccitto mizro'cittazceti / idAnIM sa trividho'pyekaikaH paJcaprakAraH / tatra yo'sau sacittaH sa kRSNanIlaraktapItazuklabhedena paJcadhA, evaM mizrAcittAvapi / tatra katareNa gantavyamityAha-'accitteNaM tu gaMtavvaM 'tti, tatra yo'sAvacetanastena gantavyamityutsargavidhiH / ni.-23 candra, : have ozaniyukti 15mAM je pakAya yatanAnI vAta karelI te padArtha zarU kare che. - oghaniryukti - 23: gAthArtha : traNa prakArano pRthvIkAya che (1) sacitta (2) acitta (3) mizra. eka eka pAMca - prakAranA che. acitta vaDe javuM. TIkArtha: traNa prakArano pRthvIkAya che. sacitta, acitta ane mizra. have te traNeya pAcho eke eka pAMca-pAMca prakArano Tche. temAM je sacitta che, te kRSNa vagere bhedathI pAMca prakAre che. ema mizra ane acitta paNa samajI levA. temAM kayA mArge javuM? e kahe che ke A 15 pRthvIkAyamAMthI je acitta pRthvI hoya te mArgathI javuM. A utsargavidhi all 209o.
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI moghniryukti // 210 // vRtti : tatra sa eva pRthivIkAyaH zuSka Ardrazca syAt, Aha ca - o.ni. : sukkolla ullagamaNe virAhaNA duviha siggakhuppate / sukkheNavi dhUlIe te dosA bhaTThie gamaNaM // 24 // zuSkaH-32cikkhalla Ardrazceti / tatrAnayoH zaSkAyoH zaSkena gantavyam, kiM kAraNaM ?, yata Ardragamane virAdhanA 1 dvividhA bhavati, AtmasaMyamayoH, tatrAtmavirAdhanA kaNTakAdivedhAt, itarA tu trasAdipIDanAt / idAnI virAdhanA'dhikadoSadarzanAyAha 'siggakhuppaMte' 'siggautti zramo bhavati, 'khuppaMte 'tti kardama eva nimajjati / tatra ni.-24 zuSkena pathA gamanamabhyanujJAtamAsIta, tenApi na gantavyaM yadyasau dhUlIbahalo bhavati mArgaH / kiM kAraNaM ?, yato dhulIbahalenApi pathA gacchatasta eva doSAH / ke ca te ?, saMyamavirAdhanA AtmavirAdhanA ca / tatrAtmavirAdhanA akSNodhUliH ga pravizati, nimajjana zrAntazca bhavati, upakaraNaM ca malinIbhavati, tatra yApakaraNaprakSAlanaM karotyasAmAcArI, atha na kSAlayati pravacanahIlanA syAt / ata ucyate 'bhaTTie gamaNaM'ti, bhrASTyA bhuvA gantavyaM-rajorahitayA tu gantavyamiti / yandra. : mAmA mAmImA se pRthvIya batAvyo, te 4 pRthvIya prA2no khoya : (1) zu5 (2) bhAdra (61 vo) vaa|| 210 // BETE
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha- stha niryukti I // 211 || sa ma samAdhAna : bhInAmAMthI javAmAM be prakAranI virAdhanA thAya. AtmAnI ane saMyamanI. temAM bhInAmAM kAMTA vagerenA vAgavAthI AtmavirAdhanA thAya. (kAdavamAM khUMpI gayelA kAMTA sIdhA na dekhAya, paga mUkIe eTale ArapAra utarI jAya.) jyAre trasa vagere jIvone pIDA thavAthI saMyamavirAdhanA thAya. (bhInAzamAM trasa jIvo vadhu hoya. uparAMta sacittapANI paNa 5 hoya. mATI paNa sacitta hovAnI zakyatA rahe.) sma A oghaniryukti - 24 : gAthArtha : suko ane cikhalla eTale bhIno (be pRthvIkAya che) bhInAmAM gamana karIe to be prakAranI virAdhanA thAya. zrama thAya, kAdavamAM khUMpI javAya. sUkA mArge paNa dhULamAM te ja doSa che. brASTrI vaDe gamana karavuM. TIkArtha : pRthvIkAya be prakArano che. suko ane bhIno. A bemAMthI sUkA pRthvIkAya vaDe javuM. prazna H zA mATe ? bhInAmAMthI jaIe to zuM vAMdho ? spa have A be virAdhanA karatA paNa vadhAre moTA doSane batAvavA mATe kahe che ke A bhInA pRthvIkAyathI gamana karavAmAM thAka khUba lAge. kAdavamAM ja sAdhu khUMpI jAya. (AtmavirAdhanA ane saMyamavirAdhanA karatA paNa zramadoSa vadhu kharAba gaNyo. zA mATe ? e sUkSmabuddhithI vicAravuM. zrama lAge eTale saMyama pariNAma hIna thavAnI pAkI zakyatA che.) have A sUkA ane bhInA be pRthvIkAya hoya to sukA mArga vaDe javAnI rajA ApelI che. paraMtu te mArge paNa na javuM, jo te suko mArga puSkaLa dhULavALo hoya. stha sa mya ni.-24 // 211 //
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ = 'e T r tr E F bhA.-33 zrI ogha-ya prazna : zA mATe ? niryukti samAdhAna : dhUlibahula mArga vaDe javAmAM paNa te ja doSo che. (1) saMyama virAdhanA (2) AtmavirAdhanA. temAM AMkhamAM na dhULa paDe te AtmavirAdhanA. e dhULamAM khUMpI javAne lIdhe khUba thAka lAge. 212 ll na (saMyama virAdhanA A pramANe ke 2) upakaraNa malina thAya, tyAM jo upakaraNanuM prakSAlana kare to asAmAcArI, ane - jo prakSAlana na kare to pravacanahIlanA thAya. eTale jo dhUlibahula mArga hoya to tenAthI na javuM. paraMtu brASTIbhUmi vaDe arthAt dhULa vinAnI bhUmithI vihAra karavo vRtti : idAnIM bhASyakAra Ardrasya pRthivIkAyasya bhedAn pradarzayannAha - mo.ni.e.: tivido ya ror3a 3o masintho piMDo ya vivaravo ! lattapahalittauMDaakhuppijjai jattha cikkhallo // 33 // yastAvadArdraH sa ca trividhaH - 'madhusittho piMDao ya cikkhallo' eteSAM yathAsaGkhyena svarUpamAha | 'lattapahalittauMDaa khuppijjati jattha cikkhallo' 'latta'tti alaktako'laktakapathaH yena pradezenAlaktakaH kAminyAH vI pAtyate tAvanmAnaM pAdau yo limpati kardamaH sa mdhusikthko'bhidhiiyte| uMDakA:-piNDolakAstadrUpo yo bhavati, = =. | 212 .
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'b F = = thI oi. parva: piUrUpatA nara sa piuDa# tyartha yatra tu nimana thAta diva98 rUti gumAza mAthahtA jA niryukti na vyAkhyAtaH, prasiddhatvAddhedara-hitatvAcceti / candra, : have bhASyakAra Ardra pRthvIkAyanA bhedo dekhADatA kahe che. | 213 ll bhASya-33H gAthArtha : traNa prakArano Adra pRthvIkAya che. (1) madhusiphathaka (2) piMDaka (3) cikhalla. (1) aLatAnA rasano pradeza (2) piMDarUpa pRthvI (3) jyAM khUMpI javAya te cikhalla. TIkArtha : je Adra pRthvI che, te traNa prakAranI che. madhusiphathaka, piMDaka ane cikhala. bhA.-33 have kramazaH e traNeyanuM svarUpa batAve che. (1) strIone je pradeza vaDe aLatAno rasa paDAya che, je pRthvIkAya eTalA mAtra pradezane lepI nAMkhe te Adra pRthvI s| masikatha kahevAya, (strIo pagamAM ThaMDaka mATe maheMdI-kaMku jevI vastuno rasa lagADe che. te lagabhaga paganA taLIyAthI jarAka thI vadhAre upara sudhI lagADavAmAM Ave che. e ahIM samajavuM yogya lAge che.) (2) je Adra pRthvI paga upa2 piMDa rUpe lAge, te piMDaka kahevAya. (cIkaNI pRthvI paga upara piMDa rUpe coMTI jAya che.) || (3) je pRthvImAM paga DubI jAya, khUMpI jAya te cikhalla kahevAya. II 2 13] bhASyakAre zuSka pRthvImArganI vyAkhyA karI nathI kemake e prasiddha che ane tenA peTA vibhAga nathI. = *
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha niryukti // 214 // ni.-25 SEE OR vRtti : atha sa mArgaH zuSkacikkhallarUpo'pi sapratyapAyo niSpratyapAyazceti, te cAmI pratyapAyA:o.ni. : paccavAyA vAlAisAvayA teNakaMTagA micchA / akkaMtamaNakvaMte sapaccavAeyare ceva // 25 // iha hi pratyapAyA nAma doSAH, ke te ?, vyAlAdizvApadAH stenakaNTakA mlecchA iti / tattha paDhamaM sukkeNaM bhaTThIe gammai, so duviho-akkaMto aNakaMto ya, akaMteNa gammai, jo'vi akkaMto so duviho-sapaccavAo nipaccavAo ya / paccavAyA ya teNAdao bhaNiA, NippaccavAeNaM gammai / ahavA aNavaMtA bhaTThI sapaccavAyA ya hojjA tAhe dhUlIpaMtheNaM akkaMteNa gammai, tassa asati aNakvaMteNavi gammati / ahava na hojjA dhUlIpaMtho sapaccavAo vA hojjA tAhe ulleNaM bha gammai / so ativiho-madhusittho piMDao cikkhallo ya, tatthikkikko duhA - akto aNakvaMto ya, 34akteNaM gammai prAsukatvAt, so duviho sapaccavAo nipaccavAo ya, nipaccavAeNaM gammai, tassa asai aNakkaMteNa AtmAdirakSAhetutvAt / 3"evaM sarvatra niSpratyapAyena gantavyam / sthApanA - 'akto apaccavAo' 'akkaMtamaNakaMto sapaccavAetare ceva 'tti kahiyaM // candra.: have A zuSka ke Adra be ya prakArano pRthvIkAya pratyupAyavALo (jamAM nukasAna thavAnI zakyatA che tevo) ane // 214 //
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- zrI pratyapAya vinAno ema be prakAre hoI zake che. niryukti, emAM pratyapAyo A badhA saMbhave. oghaniryukti-25H gAthArtha : pratyapAyo A badhA che. (1) sarpAdi pazuo (2) kAMTA (3) cora (4) sveccha. mArga | ne 215 | AkrAnta-anAkrAnta hoya, sapratyAya-apratyapAya hoya. - TIkArtha : ahIM pratyapAya eTale doSo samajavA. sarpa vagere pazuo, cora, kAMTA, mleccho A badhA pratyapAya che. temAM e sau prathama zuSka tathA dhULarahita mArge javuM. te be prakArano hoya. AkrAnta (ghaNA lokonI avara javara thayelI hoya tevo). ni.-25 ane anAkrAnta. sau prathama AkrAnta vaDe javuM. je AkrAnta hoya te paNa be prakAre che. pratyapAya ane apratyapAya. " pratyayapAyo to cora vagere batAvI ja dIdhA che. prathama nimratyapAya vaDe javuM. athavA to anAkrAnta dhULarahita zuSka mArga ja ne pratyupAyavALo hoya, tyAre dhuLiyo mArga ke je AkrAnta hoya (ane apratyapAya hoya) te mArga javuM. jo Avo mArga na hoya ! to anAkrAnta dhUlimArga vaDe paNa javAya. paNa have anAkrAnta dhULImArga paNa na hoya, athavA hovA chatAMya jo e sapratyapAya hoya to pachI Adra mArge javuM. te traNa prakAre che. madhusikutha, piMDaka ane cikhala. te badhA pAchA be prakAre che. AkrAnta ane anAkrAnta , sau prathama AkrAnta vaDe javuM. kemake e bhIno hovA chatAM paNa AkrAnta hovAthI acitta banI gayo hoya che. la 215T. have AkrAnta ArTa mArga be prakAre hoya (1) sapratyapAya (2) niSpatyapAya. prathama nimratyapAya vaDe javuM. jo te na
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha-ca niryukti 216 || ni.-26 hoya to pachI anAkrAnta apratyapAya Ardra mArge javuM. paNa AkrAnta samayapAya mArge na javuM. bhale A rIte karavAmAM sacitta virAdhanA thAya, paraMtu toya A gamana-A mArga AtmAnI ane lAMbA kALe saMyamAdinI rakSAnuM kAraNa che. Ama sarvatra nippatyapAya vaDe javuM joIe. ahIM bhAMgAnI sthApanA batAve che. | = AkrAnta + apratyapAya Is = AkrAnta + sapratyapAya SI = anAkrAnta + apratyapAya SS = anAkrAnta + sapratyapAya vRtti : atra bhrASTyAH khalvabhAve dhUlIpathena yAyAt, Aha ca - o.ni. : tassAsai dhUlIe akkaMta niraccaeNa gaMtavvaM / mIsagasaccittesu'vi esa gamo sukkaullAdI // 26 // 'tasyAH' bhrASTyA: 'asati' abhAve sati dhUlIpathena gantavyaM, kIdRzena ? AkrAntena niratyayena ceti / ess| ka E F 's || 21da || A
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha tAvadacittapRthivIkAyamArgagamane vidhiruktaH / tadabhAve mizreNa pRthivIkAyena gantavyaM, tatrApyeSa evAdhastyo vidhiddeshyH| niryukti tadabhAve sacittena gantavyam / tathA cAha 'mIsagasaccittesu vi esa gamo' mizrasacetaneSvapi pRthivIkAyeSu eSa gamaH Na zuSkArdAdiH / etaduktaM bhavati-prathamaM mizrazuSkena gamyate, tadabhAve sacittazuSkena, tadabhAve saccittA;Na / athavA 'esa / 217 - gamo 'tti 'aktANakvaMtasapaccavAyanipaccavAyabheyabhinno joeyavvo savvattha sapaccavAo pariharaNIo tti' eSa vidhiH| candra. : (25mI gAthAnI TIkAmAM je gamanavidhi batAvI che, e 25mI mULa gAthAmAM nathI. emAMnI keTalIka vidhi # 26mI niryuktigAthAmAM batAve che. ) ahIM dhULarahita mArga na hoya to dhULIyA mArge javuM. e have kahe che. je ni.-26 oghaniryukti-26H gAthArtha : dhULarahita mArga na hoya to dhULIyA + AkrAnta nippatyapAya vaDe javuM. mizra ane sacitta zuSka-AA mArgamAM paNa A ja paddhati samajavI. TIkArtha : bhrANIno abhAva hoya to dhULIyA mArge javuM. te AkrAnta+niSpatyapAya hovo joIe. A badhI acitta pRthvIkAyamArgamAM gamana karavAnI vidhi batAvI. have jo A acitta mArga na maLe, to mizra pRthvIkAyathI javuM. tyAM paNa A ja AgaLa batAvelI vidhi samajI levI. ) mizra pRthvI mArga paNa na maLe to sacitta vaDe javuM. A ja vAta mULa gAthAmAM kahI che ke mizra + sacitta pRthvImAM paNa Aja zuSka Adra vagere bheda samajavA. va 2017
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ - $ zrI odhaniryukti Azaya e che ke pahelA mizrazuSka mArge javuM. e na hoya to sacittazuSka mArge, e na hoya to sacitta Ardra mArge. athavA to mULa gAthAmAM je "sa mo'pada che teno artha A pramANe karavo ke mizra-sacittAdimAM paNa AkrAnta anAkrAnta satyapAya - nimratyapAya vagere bhejavALo pRthvImArga samajI levo. sarvatra samayapAya mArga choDI devo. A vidhi || 218 * F = # ni.-26 (3) (ahIM TIkA anusAra ekadama spaSTa bodha thavo agharo che. eTale nIce mujaba A Akhoya padArtha samajavo. (1) nimratyapAya + zuSka + dhulirahita + AkrAnta pRthvI mArga (2) nimratyapAya + zuSka + dhulirahita + anAkrAnta pRthvImArga nimratyapAya + zuSka + dhulisahita + AkrAnta pRthvImArga (4) nimratyapAya + zuSka + dhulisahita + anAkrAnta pRthvImArga niSpatyapAya + ArTsa + - + AkrAnta pRthvImArga nimratyapAya + ArTa + - + anAkrAnta pRthvImArga (7) nimratyapAya + mizra + dhulirahita + AkrAnta pRthvImArga (8) nimratyAya + mizra + dhulirahita + anAkrAnta pRthvImArga 218
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-hyu niryukti || 219 f jeo ma (9) niSpratyapAya + mizra + dhulisahita niSpratyapAya + mizra + dhulisahita (10) (11) niSpratyapAya + mizra + Ardra + -- + AkrAnta pRthvImArga (12) (13) niSpratyapAya + mizra + Ardra + -- + anAkrAnta pRthvImArga niSpratyapAya + sacitta + zuSka + dhulirahita + AkrAnta pRthvImArga (14) niSpratyapAya + sacitta + zuSka + (15) niSpratyapAya + sacitta + zuSka + (16) niSpratyapAya + sacitta + zuSka + (17) niSpratyapAya + sacitta + Ardra + (18) niSpratyapAya + sacitta + Ardra + dhulirahita + anAkrAnta pRthvImArga dhulisahita + AkrAnta pRthvImArga lisahita + anAkrAnta pRthvImArga -- + AkrAnta pRthvImArga -- + anAkrAnta pRthvImArga A rIte niSpratyapAyane laIne kula 18 bhAMgA maLe. AmAM kramazaH pUrva-pUrva bhAMgAnA abhAvamAM pachI pachInA bhAMgA vaDe javAya. A ja rIte sapratyapAyamAM paNa kula 18 bhAMgA maLe. paNa emAM javAno niSedha che. ahIM nIcenI bAbato dhyAna devA jevI che. + AkrAnta pRthvImArga + anAkrAnta pRthvImArga |j 1 o ma hA -- ni.-26 OM // 2195
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ = H zrI odha-ca (1) zAstrakAro sAdhunA zarIrane koIpaNa nukasAna thAya e mAnya nathI rAkhatA, sacitta vagere mArgathI javAnI paNa chUTa che niryukti Ape che, paNa zarIrano ghAta thAya e maMjura rAkhatA nathI. enuM kAraNa e ja ke jo sAdhu mare to saMyamayukta mAnavabhava gumAvI | bese ke je atidurlabha che. A bhavamAM to jeTaluM vadhAre jIvAya eTaluM sAru. eTale ene TakAvavA thoDI virAdhanA karavI paDe ne 220 ll na to ya emAM saMyama TakAvavAno ja pariNAma hovAthI doSa lAgato nathI. vaLI prAyazcitta karIne e pApanI zuddhi meLavI zakAya ja che. TUMkamAM saMyamavirAdhanA karatAM AtmavirAdhanA moTI che. eTale zarIrane nukasAna pahoMce evA mArge vihAra na karavo. vartamAnamAM aMdhArAnA vihAro, nezanala hAI-ve vihAro , ni.-26 vagere jAnanA jokhamavALA che. kAMTAvALA kAcA rastAnA vihAro... A badhuM svayaM vicArI levuM. | (2) "zuSka pRthvImArga paNa sacitta hoya ane Adra pRthvI mArga paNa acitta hoya' e badhuM uparanA bhAgAomAM dekhAya | ' che. prAcInakALanA sAdhuo viziSTa zrutajJAnAdinA baLe A badhAno nirNaya karI zakatA haze. atyAre A bAbatamAM spaSTa nirNaya karavo ghaNo ja kaparo che. paNa jayAM ghaNAnI avarajavara hoya tyAM e mArga acitta thayo hovAnuM anumAna karAya che. avarajavara vinAnA sthAnamAM sacittatAnI zakyatA rahe che. vartamAnamAM sacitta-acittano viveka pRthvI vageremAM sUkSmajJAnane AdhIna che. e vinA A badho nirNaya karavAnuM kAma A kaparuM che e dhyAnamAM levuM. all 220I. = = = H B *re
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti 221i (3) acitta piMDaka ane cikhalla ArdramArga e acitta dhUlimArga karatA vadhu kharAba hovA saMbhave che. kemake paga upara A piMDa piMDa rUpe pRthvI coTe, sAdhu emAM khUMpe. e badhA karatA dhULIyA raste ochA doSa hovA yuktiyukta bhAse che. hA ! acitta dhULIyA karatA sacitta koIpaNa ArdramArga kharAba ja gaNavo. alabatta, TIkAkAre zrama lAgavo e doSa | virAdhanA karatA paNa vadhu moTo batAvyo che. chatAM e zrama lAgavAthI saMyamapariNAmanI hAni rUpa moTo doSa thAya ja evo - ekAnta nathI. ane bIjuM vyavahAramAM to AtmavirAdhanA + saMyamavirAdhanA ja vadhu bhayaMkara gaNAya che. eTale acitta dhULIyA || " mArga karatA sacitta madhusikathaka ArtamArga paNa vadhu doSavALo jANavo. ArTsamAM paNa zrama thAya - paDavA vi. dvArA | ni.-26 zAsanahIlanA thAya. | (4) je mArga lokonI, vAhanonI avara javarane lIdhe AkrAnta hoya, te acitta thaI ja gayo hoya tevuM ekAnta na | mAnavuM. kemake emAM lokavAhananI avarajavara keTalA pramANamAM che ? rAtre varasAda paDyA bAda bIjA divase savAra sudhI '' avarajavara na thaI hoya tyAre tyAM rahelA khAbociyAdinA pANInuM zuM ? varasAda pANI ke sacittapRthvI keTalA pramANamAM che?....vagere aneka bAbato AmAM vicAravI paDe vartamAnamAM A badhA padArthonuM spaSTa mArgadarzana to koIka viziSTa gItArthapuruSo ja ApI zake.) vRtti : idAnIM sAdhuH sthaNDilAdasthaNDilaM saMkrAman kasmin kAle kena pramArjanaM karotItyata Aha - | 221 ||
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-27 zrI ogha- o.ni. : uDubaddhe rayaharaNaM vAsAvAsAsu pAyalehaNiA / niryukti vaDauMbare pilaMkhU tassa alaMbhaMmi ciMciNiA // 27 // 222 ll 36 Rtubaddhe' zItoSNakAle 'rayaharaNaM'tti rajoharaNena pramArjanaM kRtvA prayAti / tathA 'vAsAvAsAsu pAyalehaNiA' varSAsu-varSAkAle varSati sati pAdalekhanikayA pramArjanaM karttavyaM, sA ca kiMmayI bhavatyata ucyate-'vaDe'tyAdi, vaTamayI / udumbaramayI plakSamayI, 'tasyAlAbhe' plakSasyAprAptau ciJciNikAmayI amlikAmayIti / candra, : sAdhu aMDila = acitta pRthvI mArgamAMthI aspaMDilamAM = sacitta pRthvImArgamAM jayAre praveza karato hoya, tyAre 'eNe paganA taLIyA ane uparano bhAga puMjavAno che. paNa kayA kALamAM kaI vastu vaDe A pramArjana kare ? e have batAve CT che. oghaniryukti-27 gAthArtha : RtubaddhakALamAM oLo, comAsAmAM pAda lekhanikA. te vaDa, udumbara, pilaMkhumAMthI banelI hoya. tenA alAbhamAM ciciNikA. TIkArtha : ziyALA ane unALAnA kALamAM oghA vaDe pramArjana karIne jAya. tathA comAsAmAM jyAre varasAda varasato va hoya tyAre pAdalekhanikA vaDe paganuM pramArjana (zuddhi) kare. = = 'ka = kE * laeNTaeN is - vai 222 II
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ * E F = - 5 = ni.-28 = : zrI ogha-ca prazna : A pAdalekhanikA zuM che ? e zenI banelI hoya ? niryukti samAdhAna : e vaDavRkSanA lAkaDAnI banelI, udumbara vRkSanA lAkaDAnI banelI ke plekSa vRkSanA lAkaDAnI banelI hoya. jo plekSanI prApti na thAya, to AMbalinA vRkSanA lAkaDAnI banelI hoya. (udumbara e eka prakAranuM vRkSa che. plekSa eTale | | 223 IT pIpaLAnuM vRkSa.). vatti : sA ca kiyatpramANA bhavatItyAha - o.ni. : bArasaaMguladIhA aMgulamegaM tu hoi vicchinnA / ghaNamasiNanivvaNAvi a purise purise a patteaM // 28 // - dvAdazAGgalAni dIrghA bhavati, yena madhye hastagraho bhavati, vistArastvekamaGgalaM syAt / sA ca 'ghanA' nibiDA kAryA, masRNA nivraNA ca nirgranthiH bhavati / sA ca kimekaiva bhavati ? netyAha-puruSe puruSe ca pratyekam - ekaikasya pRthagasau matA candra. : prazna H te pAdalekhanikA keTalA mApanI hoya che ? samAdhAnaH oghaniryukti 28 gAthArtha : bAra AgaLa lAMbI ane eka AMgaLa pahoLI hoya. ghana, masUNa ane nirvANa = ka = = = '# E n na dhae * EIta | 223 ..
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-. hoya. dareke dareka puruSa pAse eka eka hoya. niryukti TIkArya : A pAdalekhanikA 12 AMgaLa jeTalI moTI hoya. (eka veMta jeTalI) ke jethI ene vaccethI hAtha vaDe pakaDI zakAya. jyAre enI pahoLAI eka AMgaLI jeTalI hoya. // 224 ll A nibiDa=gADha hoya, masRNa=komaLa-lIsI hoya, traNa vinAnI = ghA-DAghA-kANA vagere vinAnI - gAMTha vinAnI re v hoya. prazna: zuM e AkhA gacchamAM eka ja hoya ? ja ni.-29 samAdhAna nA. e to gacchamAM sAdhu-sAdhu pAse judI judI eka eka hoya (vartamAnamAM to prAyaH koI Ano vaparAza karanAra dekhAtA nathI.) | o.ni. : ubhao nahasaMThANA sacittAcittakAraNA masiNA / AukkAo duviho bhomo taha aMtalikkho ya // 29 // '3maya' pArzayoH "naqsaMsthAnA' nagvattI | mirthana samayapArzayastI citte ?, / sacittAcittakAraNAt, tasyA ekena pArzvena sacittapRthivIkAyaH saMllikhyate, anyena pArzvenAcittapRthivIkAya iti / | 224. ka * *'re - 5
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA zrI ogha- hyu niryukti || 225 UT II mama iivaziSTA sA ? - 'masiNa 'tti masRNA kriyate, nAtitIkSNA, yato likhata AtmavirAdhanA na bhavati / pRthivIkAyayatanAdvAraM gatam / athApkAyadvAramAha - apkAyo dvividhaH - bhaumo'ntarikSazca / candra. : o.ni.29 gAthArtha : be ya bAju nakhanA jevA saMsthAnavALI hoya. sacitta ane acitta pRthvInA kAraNe rAkhavAmAM Ave che. te komaLa hoya. apkAya be prakArano che. bhUmi saMbaMdhI ane AkAza saMbaMdhI. TIkArtha : A pAdalekhanikA laMbAInA beya cheDe nakhanA jevI tIkSNa hoya. prazna : zA mATe A beya bAju tIkSNa karAya che ? samAdhAna : sacitta-acitta pRthvInA kAraNe Ama karAya che. eTale ke A pAdalekhanikAnI eka bAjunA tIkSNa bhAgathI sacitta pRthvIkAyanuM saMlekhana karAya (pagamAM lAgela sacittapRthvI e bhAgathI dhImA hAthe dhasIne dUra karAya.) ane bIjA bhAgathI acitta pRthvIkAyanuM saMlekhana karAya. (eTale e pAdalekhanikAmAM sacitta + acitta be pRthvI paraspara sparza na pAme, mATe beyanI ekabIjA dvArA virAdhanA na thAya. tIkSNa rAkhavAnuM kAraNa e ja ke enAthI pRthvInuM saMlekhana karavuM phAve ane e lIsI - komaLa hovAthI pRthvInI virAdhanA ochI thAya.) A pAdalekhanikA atitIkSNa na banAvavI, kemake enAthI saMlekhana karavAmAM to e vAgI jAya, AtmavirAdhanA thAya. ma TE T Hong maiM o ma spa ni.-29 | || 225 //
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha niryukti | 226 || A rIte pRthvIkAyanI yatanAnuM dvAra batAvI dIdhuM. have akAyadvArane kahe che. te be prakArano che. bhUmisaMbaMdhI ane aMtarikSasaMbaMdhI. vRtti : idAnI pratyAsattinyAyAdantarikSajastAvaducyate - o.ni. : mahiA vAsaM taha aMtarikkhiaM daTuM taM na niggacche / # ni.-30 AsannAo niyattai daragao gharaM ca rukkhaM vA // 30 // so'ntarikSajo dvividhaH, 3 mahikA-dhUmikArUpo'pkAyaH, 'vAsaM 'tti varSArUpazcApkAyaH / tamevaMprakAramubhayamapi | dRSTvA'ntarikSajaM na nirgacchet / atha kathaJcinnirgatasya sato jAtaM mahikAvarSaM tata AsannAd bhUbhAgAnnivarttate / atha TUramadhyAnna mataH tataH urva pati ? - "vRdaM' zUnca pRdaM vRkSa vA vadarbhamazratya titi ! candra. : have "je najIka hoya, tenuM nirUpaNa pahelA karAya" e nyAya mujaba sau prathama AkAzamAMthI utpanna thanAra apakAyanuM varNana kare che. ("yathoddezaM nirdezaH' e nyAya lo, to pahelA bhauma akAya varNavavo paDe. ane prayAsatti nyAya lo, to sauthI chelle kahevAyela zabda sauthI vadhu najIka gaNAya kemake te sauthI vadhu najIkanA kALamAM bolAyelo che. eTale e all 226 ma
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ zA ja ni.-30 zrI ogha ca nyAya pramANe sauthI chelle darzAvelanuM varNana sau prathama karI zakAya. kayo nyAya levo? e to mahApuruSonI IcchAnI vAta niryukti o.ni.30 gAthArtha : dhummasa, varasAda e aMtarikSajanya che. tene joIne nIkaLavuM ja nahi. najIkanA sthaLamAMthI pAchA // 227 - pharavuM. dUra gayelo hoya to ghara ke vRkSa (nA Azraye ubho rahe.) khe TIkArtha : te AkAzajanya akAya be prakArano che. eka to dhUmmasarUpa apUkAya ane bIjo varasAdarUpa apakAya. A " bemAMthI koIpaNa prakArano akAya bahAra dekhAya to e sAdhu bahAra nIkaLe ja nahi. have dhAro ke koIpaNa rIte upAzrayamAMthI Fii bahAra nIkaLI gayo ane tyArabAda dhummasa ke varasAda thAya to jo upAzrayathI bahu dUra nIkaLI gayo na hoya to najIkanA dha sthAnathI tarata pAcho upAzrayamAM pAcho phare. have jo dUra sudhInA raste nIkaLI gayo hoya to koIka zUnya ghara, ke gADhavRkSane 11 AzrayIne ubho rahe. | (dhummasa moTA bhAge ziyALAnA cAra mahinA daramyAna thAya, paNa kyAreka tevA pradezomAM comAsA ane unALAmAM paNa thAya. sapheda raMgano dekhAto vAyu jevo padArtha rItasara cAlato dekhAya te dhummasa. vAhanonA dhUmADAne dhummasa samajavAnI bhula na karavI. ema nadImAMthI nIkaLato bheja, vanaspatimAMthI nIkaLato bheja paNa te te sthAnamAM sapheda-sapheda dekhAya ene dhummasa hai na gaNavuM. paNa Avo sapheda raMgano vAyu jevo padArtha rItasara cAlato dekhAya te dhummasa jANavuM. e hakIkatamAM vAyu nathI, paraMtu apukAya ja che. giranAra vagere upara comAsA ziyALAmAM AvuM dhummasa spaSTa jovAmAM Ave che. e jo atigADha hoya vILA 227
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca to cAra hAtha dUra paDelI vastu paNa na dekhAya. dilhI vagere bAju ghaNIvAra rAtre dhummasanA kAraNe kazuM na dekhAvAnA kAraNe niryukti cAra pAMca kalAka sudhI badho vAhana vyavahAra Thapa thaI jAya che. A uparAMta vidvAno kahe che ke dhummasa hoya to pAMdaDAonA cheDA upara pANInA TIpA bAjhI jAya. bahAra nIkaLIe | // 228 . to daMDAdimAM bhInAza anubhavAya. kapacI vageremAM paNa bhInAza dekhAya. A apakAyanI virAdhanA aTakAvavA mATe upAzrayanA ke rUmanA tamAme tamAma bArI bAraNA baMdha karI devA ane aMdara , paNa kAmaLI oDhIne besavuM. emAM vAMcana-lekhana - pATha vagere koIpaNa kriyA na karAya. mAtra manamAM ciMtanAdi karo to cAle. ni.-31 hoTha phaphaDAvavAno paNa AmAM spaSTa niSedha che. (pravacanasAroddhArAdi granthomAM A badhuM jaNAveluM che.) vRtti : atha sabhayaH sa pradezaH tataH kiM karttavyamityata Aha - o.ni. : sabhae vAsattANaM accudae sukkharukkhacaDaNaM vA / naikopparavaraNeNaM bhome paDipucchiAgamaNaM // 31 // 'sabhae' gRhAdau stenakAdibhayopete 'varSAtrANaM' varSAkalpaM prAvRttya vrajati / atha 'atyudakaM' mahAn varSaH tataH kiM ma karotu ? zuSkavRkSArohaNaM kartavyam / athAsau sApAyo nAsti tatastaraNDaM gRhItvA tarituM tajjalaM vrajati all 228 II ityukto'ntarikSajaH / itaramAha -'nadI'tyAdi, yadA tu tasya sAdhorgacchato'pAntarAle nadI syAdvakrarUpA tatastasyA nadyAH
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ mo zrI odha- yu chUpereLa vragati, navI parityetyartha:| athavA 'varona' setuvandhana vrajJati / vaM bhaume prativRdhdha pUrvameva RzcitpuruSaM gamanaM karttavyam / niryukti || 229 Na candra. : prazna : e zUnyagRha ke gADhavRkSa rUpa pradeza dhAro ke sarpa-cora vagere bhayavALo hoya to zuM karavuM? ma samAdhAna : odhaniyukti-31 : gAthArtha : bhayavALuM sthAna hoya to varSAkalpa vAparavo. vadhu pANImAM zuSkavRkSa upara " caDavuM. bhaumajalamAM nadIpara ke varaNa-pula vaDe javuM. pratispRcchA karIne gamana karavuM. T TIkArtha : jo ghara ke gADhavRkSa vagere sthAna cora vagerenA bhayavALuM hoya to tyAM na ubhA rahetA varasAda ke dhummasamAM ma varSAkalpa (kAmaLI) oDhIne upAzraye ke anya nirbhaya sthAne jAya. r III prazna H puSkaLa varasAda hoya ane eTale vRkSAdi nIce ubhA rahevuM zakya na hoya. mANasane DUbADI de, tevA pANInA vaheNa AvI jAya to zuM ? | T samAdhAna : to pachI zuSka vRkSa upara caDI javuM. paNa jo e zuSka vRkSa apAyavALuM hoya. arthAt enA upara sarpAdi hoya ke pachI te tuTI javAnI zakyatA hoya athavA hoya ja nahIM to pachI taraMDa = taravA mATe upayogI lAkaDuM vagere sAdhana grahaNa karIne te jalane tarIne yogya sthAne jAya. A AkAzajanya pANImAM yatanA batAvI. ma. va 347 ni.-31 hA at 11 226 11 H
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- tya niryukti have bhaumajalane batAve che. jyAre te sAdhu vihAra karato hoya ane rastAmAM vakrarUpavALI nadI hoya arthAta nadIno pravAha ekadama sIdho na hoya da* F || 230 || A = paNa, ) AvA AkAravALo hoya, to pachI te nadInA kurmara vaDe - koNI jevA pradeza vaDe jAya. arthAtu nadInA kAMThe kAMThe cAlIne nadIne oLaMgyA vinA vivakSita sthAne pahoMce. H = | ni.-31 = = . I D naMbara-1 sthAne rahelo sAdhu naMbara-2 sthAne javA mAMgato hoya to e gADha kALA DAghArUpa sthAnathI nadIne hoDI vagerethI utarIne paNa pahoMcI zake ke pachI tIravALI lITI pramANe lAMbo vihAra karIne paNa jaI zake. A rIte vihAra karIne javuM e yogya che. jethI nadI utaravI na paDe. Avo nadIno pravAha e kUpara-koNInA jevo lAge che. eTale } zAstrakAro e rIte nirUpaNa kare che.) ' athavA to pachI (kAraNasara) nadI uparanA pulathI paNa e jAya. (uparanA citramAM je gADha kALo DAgha che. te jo pula vI ja hoya to enA uparathI jaI zake.) vIra30l a re is * ET
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Na mo zrI jodha- tya niryukti / / 231 // sa ur bha Ama nadI vagere rUpa bhaumajalamAM to sauprathama koIka puruSane puchIne pachI ja gamana karavuM. (nadI upara pula che ke nahiM ? vivakSita sthAne javA mATe nadIne pharIne jaI zakAya ? keTalAka gAu thAya ? vagere badhI bAbato puchI yathAyogya rIte vihArAdi karAya.) paDivakkheNa ugamaNaM tajjAiyare va saMDevA // 32 // 'negaMgiparaMparapArisADisAlaMbavajjie sabhae paDivakkheNa u gamaNaM 'ti, na ekAGgI anekAGgIanekeSTakAdinirmitaH saMkramaH / paraMpara' iti paramparapratiSThaH- na nirvyavadhAnapratiSThaH / 'parisADI 'ti gacchato yatra dhUlyAdIni patanti / 'sAlaMbavajjie 'tti sAlambavarjitaH - sAvaSTambhalagnarahita ityarthaH / sabhayo yatra vyAlAdayaH zuSire vasanti / ma yadyebhirguNairyuktaH saMkramo bhavati tadA na yAtavyaM, kathaM tarhi yAtavyaM ? - 'pratipakSeNa' uktasya viparyayeNa / tatrAnekAGginaH pratipakSa ekAGgI, paramparasyAparamparakaH, parizATino'parizATI, sAlambavarjitasyA'sAlambavarjitaH, sabhayasya nirbhayaH ga vRtti : idAnIM yaduktaM 'varaNena gantavya 'miti, sa saMkramo nirUpyate, kiMviziSTena tena gantavyaM ? kIdRzena vA na gantavyamityata Aha - o. ni. : negaMgiparaMparapArisADisAlaMbavajjie sabhae / NaM ma Na ssa bha y ma ni.-32 // 231 //
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu pratipakSaH, eteSu pratipakSeSu gamanam / bhaGgakAzcAtra padapaJcakaniSpannatvAdvAtriMzat, tadyathA - "aNegaMgio paraMparo niryukti parisADI sAlaMbavajjito sabhau tti paDhamo" evaM svabuddhyA racanIyam / sthApanA -- f pAThAntaraM vA 'NegaMgicala'thira'tti, zeSaM prAgvat, tatrAnekAGgI pUrvavat 'calathira'tti etatpadadvayaM, tathAhi-ekazcalaH // 22 // saMkramo bhavati, aparastvasthiraH / tatra cale ArUDhe sati gantari vaMzavadyaH andolate sa calaH / asthirastu bhUmAvapratiSThitaH, zeSaM prAgvat / pratipakSA api prAgvadeva, kevalaM calasyA'cala: pratipakSaH, anandolanazIlatvAt / asthirasya tu sthiraH, bhuvi pratiSThitatvAt, eteSu gamanaM, etAni SaT padAni, tadyathA-'NegaMgi calo athire pArisADi sAlaMbavajjie sabhae" ni.-32 eSa prathamaH, evaM causaTThI bheyA kAyavvA" / anye tvevaM paThanti - "egaMgicalathirapArisADisAlaMba-vajjie sabhae" | ekAGgena nivRtta ekAGgI, cala:-prekhanazIlaH, asthira:-adhastAdapratiSThitaH, parizATI, sAlambavarjitaH, sabhayaH / ebhiH bha SaDbhiH padaizcatuHSaSTibhaGgI, asyAM yo madhye trayastriMzattamo bhaGgaH sa eva parigRhyate, tadgrahaNAcca tulAmadhyagrahaNavadubhayAntarvartinaH saMgRhItAH / 'paDipakkheNa ugamaNaM'ti asya madhyamasya bhaGgasyopanyastasya yaH pratipakSa ekAntena zuddhazcatuHSaSTyantimastena gantavyam / ayamutsargavidhiH, tadabhAve ye nirbhayA: saMkIrNabhaGgakAstairapi | gantavyamevetyapavAdaH / atha saMkramo nAsti tataH ko vidhiH ?, ata Aha - 'tajjAiyare va saMDeva'tti, saNDevakaH pASANAdeo'nyasmin pASANAdau pAdanikSepaH sa saNDevakaH, sa ca dvividhaH-tajjAta itarazca, tajjAtaH-tasyAmeva bhuvi vii|| 232 //
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha ca o nAta:, taravaicata mAnIya tatra niti:, niryukti | 233 candra, H je kahyuM ke, "pula vaDe javuM" have e pula=varaNa-saMkramaNanuM svarUpa batAve che ke kevA prakAranI vizeSatAvALA pula vaDe javuM ? athavA to kevA prakAranA pula vaDe na javuM ? oghaniryukti-32 gAthArtha: (1) anekAMgI (2) paraMpara (3) parisAdI (4) sAlaMbanavarjita (5) sabhaya. A pAMcanA E prativarSa vaDe gamana karavuM. athavA tAta ke Itara patthara vaDe javuM. TIkartha: (1) ane IMTa-patharAdi vaDe banelo hoya te anekAMgI pula kahevAya. (prAcInakALamAM AjanA jevA sImenTa ni.-32 vagerenA banelA pula na hatA. teo to ghaNe ThekANe nadInI pahoLAI nAnI hoya to moTuM thaDa ja e pravAhanI upara adhdhara Fii be kAMThe aDakatuM mUkI eno paNa pula tarIke upayoga karatA. athavA eka moTuM lAkaDAnuM pATIyuM ja AvI rIte pANIthI adhdhara, FL be kInArAne AdhAre raheluM mUkatA. Avo pula ekAMgI kahevAya, paraMtu ghaNI badhI IMTo-patharAo vaDe je pANIthI adhdhara pula banAvavAmAM Avyo hoya te anekAMgI kahevAya.). (2) je AMtarA vinA rahelo na hoya, paNa vacce vacce AMtarAvALo hoya te paraMparapratiSThita kahevAya. (nadI upara je relvenA pulo hoya che te AvA ja hoya che. vacce vacce jagyA khAlI choDelI Ave enA upara jo koI cAle, ane gaphalatamAM rahe, to vaccenI khAlI jagyAmAMthI nIce paDe. athavA to emAM teno paga phasAI jAya.) all 233 I
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti 11 238 11 ur ma ga (3) je pula para cAlatI vakhate pulanI nIcenA bhAgamAM rahela dhUla vagere nIce pANImAM paDatI hoya. (lAkaDAvALA pula upara cAlIe tyAre tenA upara vajana AvavAthI e nIcenI dhUla pANImAM paDatI hoya che tathA vacce kANA hoya to paNa nIce dhULa paDe.) te parisADI kahevAya. (4) je pulamAM AjubAju pakaDavAno koI AdhAra na hoya te sAlambavarjita. (5) jemAM kANAM vagere bhAgamAM sApa-vIMchI vagere hoya te sabhaya. jo A badhA guNo (doSo) vaDe yukta pula hoya to na javuM. prazna : to pachI kevA prakAranA pula vaDe javuM ? bha samAdhAna : upara je pAMca guNo (doSo) batAvyA, enA pratipakSa guNo vaDe yukta pulathI javuM. temAM anekAMgIno 1 pratipakSa ekAMgI hoya, paramparano pratipakSa aparampara che. parizADIno pratipakSa aparizADI che. sAlambavarjitano pratipakSa asAlambavarjita ane sabhayano pratipakSa nirbhaya. A pratipakSomAM gamana karavuM. ahIM pAMca padonA bhAMgAo banatA hovAthI kula 32 bhAMgA thaze te A pramANe. anekAMgika parisADI sAlaMbavarjita paraMpara samaya X (1) (2) s II mAM va A a ni.-32 di ra 13 || 234 ||
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 235 | niryukti, zrI ogha- 4 ti ma = 5, 8 (15) (14) () (12) (11) (10) 'i k / / * / / / * * * * * * * - - - - - - * * * \ \ \ * * * * \ \ ************* x x x x 1 = 1 te = = = = = F ka 'E $ va 235 ni.-32
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti | 236 II (16) (17) (18) (19) (20) (21) (22) (23) (24) (25) (26) (27) / x 4 4 4 4 4 4 | ni.-32 * * * \ \ \ \ \ - 4 ************ * * * T a * * * 4 4 : * = 236 e r 1
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 5 * x * x * x zrI ogha-ca (28) * niryukti (29) 4 (30) 4 || 237 | (31) 4 (32) 4 (AmAM 32mo bhAMgo sauthI zuddha. atyAranA sImenTa pulo ekAMgI jevA jANavA.) ni.-32 32mI gAthAmAM "PrifvanaDathara e pramANe pAThAntara che. bAkInI AkhI gAthA to e pramANe ja che. temAM anekAMgI na to pUrvanI jema ja samajavuM. have vatafthare A be zabdo navA che. teno artha joIe, eka pula cala hoya, bIjo acala hoya, temAM cala evo hoya ke emAM janAra puruSa enA upara caDe, eTale je pula vAMsaDAnI jema DolavA lAge te cala. (jema ? ' kAno jhUlato pula kahevAya che.) asthira eTale je bhUmi upara pratiSThita na hoya. bhUmithI adhdhara hoya. (arthAt jenA be cheDA jamInanA Teke hoya, vacceno badho bhAga jamInathI adhdhara hoya, athavA to je pula Akho ne Akho jamInathI adhdhara hoya jenA be cheDA uMcA vI TekAo goThavIne uMcA rAkhyA hoya.) - ar 23aa '
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ E ' E F = = ni.-32 = zrI ogha e sivAyanA bAkInA bhedo to pUrvavatu samajavA. mAtra calano pratipakSa-viruddha acala Avaze. e DolavAnA niryuktiA svabhAvavALo na hovAthI acala kahevAya. asthirano pratipakSa sthira che. bhUmi upara pratiSThita hovAthI sthira kahevAya. A badhA sthirAdimAM gamana karavuM. // 238 || A pAThAMtara pramANe to 6 pado che. anekAMgI + cala + asthira + parisADI + sAlaMbavarjita + sabhaya. eTale enA kula 64 bhAMgA thaze. - koIka vaLI A 32mI gAthA A pramANe kahe che ke gift... (1) ekaja aMgathI banelo hoya te ekAMgI, cala eTale DolavAnA svabhAvavALo, asthira eTale nIce pratiSThita na hoya te, parisADI, AlaMbavarjita ane sabhaya. | A cha pado vaDe 64 bhAMgA thAya. (prazna : A lokonA mate to 6 padomAMthI chellA pAMca pado kharAba che, ane paheluM pada sAruM che. paNa Avo pATha saMgata na thAya. gAthAmAM kAM to badhA pado sArA batAvI enA bhAMgA karavAnuM sUcana hoya athavA to badhA pado kharAba batAvI enA bhAMgA karavAnuM sucana hoya. mAtra (ekAMgI) pada sAru ane bAkInA pAMca pada ja kharAba batAvavA. e nirUpaNanI zaili ja vicitra lAge che.) samAdhAna : bhAI ! A 64 bhAMgAmAM je 33mo bhAMgo Ave ne ? e ja A lokonA mate A gAthAmAM batAvelo 1 che. ane A rIte vacceno bhAMgo batAvavA dvArA tulAdaMDa grahaNa nyAyathI 64 bhAMgAnuM grahaNa thaI jAya. jema trAjavAne = all 238 aa.
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-32 zrI ogha- vaccethI pakaDo eTale AjubAjunA badhA ja bhAgo uMcakAya. tema A gAthAmAM 33mo bhAMgo ja A lokonA mate levAyelo niryukti hovAthI tenA dvArA 64 bhAMgA levAI gayelA jANavA. (parokta 6 padanA 64 bhAMgA karazo, tyAre 33mo bhAMgo ekAMgI cala-asthira-parisADI-sAlaMbavarjita-samaya ja AvIne Ubho raheze. eTale AmanA mateya pahelo bhAMgo to anekAMgI , | 239ll ! - cala ja AvavAno. Ama padArtha daSTie koI bheda nathI. pUrvanA mata pramANe gAthAmAM pahelA bhAMgAnuM kathana ane A...mata A pramANe gAthAmAM 33 mAM bhAMgAnuM kathana....eTalo bheda samajavo.) prazna : A mata vivo 3 THi' e gAthApadane zuM karaze? kemake gAthAmAM 33muM pada je batAvyuM che, te ekAMgI, cala, asthira, parisADI, sAlaMbavarjita, sabhaya rUpa che. teno pratipakSa ane kAMgI, acala, asthira, aparisATI, sAlaMbayukta bane. arthAt 32mo bhAMgo bane. zuM enA vaDe sau prathama gamana karavAnuM che ? samAdhAna : e AkhApadano artha A pramANe karajo ke A je madhyama 33mo bhAMgo gAthAmAM batAvyo che. teno pratipakSa eTale ke ekAnta zuddha bhAMgo ke je 64mo che, tenA vaDe javuM. Azaya e ke ahIM pratipakSazabdathI 33mAM bhAMgAnA badhA padanA pratipakSa levAnAM nathI, paNa eTaluM ja ke A 33mo bhAMgo ekAMte zuddha nathI. eTale eno pratipakSa bhAMgo ekAMte zuddha gaNavo. ane e to 64mo ja che. A utsargavidhi che ke 64mAM bhAMge javuM, paNa jo te na maLe to je bhaya vinAnA saMkIrNa bhAMgAo che, (saMkIrNa eTale badhA ja pado zuddha nathI. eka nirbhaya pada zuddha che. bAkI badhA zuddha ke azuddha che.) te vaDe paNa javAya ja. A apavAda che. I 'all 239
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca prazna : A to pula hoya to barAbara. paNa pula na hoya to nadI utaravAnI zI vidhi ? niryukti samAdhAna : chIcharI nadIomAM nadI utaravA mATe vacce moTA patharAo goThavAyelA hoya che. enA upara paga mUkI | " mUkIne nadI utarAya. Ama eka patthara vagere uparathI bIjA patthara vagere upara pAdanikSepa karavo te saMDevaka kahevAya. (athavA | 24o || - to Avo pAdanikSepa je pattharo upara karavAno hoya te pattharo paNa saMDevaka..) A saMDevaka = pASANo be prakAranA che. - tajajAta ane Itara (atajajAta). ja emAM te ja bhUmimAM je pASANa thayelo hoya eTale ke lokoe lAvIne e patthara goThavyo na hoya paraMtu pahelethI ja ' vie * e patthara tyAM hoya to e tajjAta. ane bIjA sthaLethI lAvIne je patthara tyAM sthApita karAyo hoya e atajajAta. ni.-33 vRtti : sa ekaikastrividhaH tadeva traividhyaM darzayannAha - . o.ni. : calamANamaNakkaMte sabhae pariharia gaccha iyareNaM / dagasaMghaTTaNalevo pamajja pAe adUraMmi // 33 // tatra yo'sau tajjAtaH, sa trividhaH-calamAnaH anAkrAntaH sabhayazca / yo'pyasAvatajjAtaH asAvapyevameva tredhA / tatazcaivaMvidhe saNDevake kiM karttavyamityAha - 'gaccha' vraja 'itareNaM ti yo'calaH AkrAntaH abhayazceti / anena ca am 24oo.
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ mi mo zrI odha- a niryukti 11289 11 | patrayeLI maGgA: sUcitA:, temAM caiSA sthApanA-cana-maLa-sama- / graMtha saMkramo nAsti tata madhyenaiva gantavyam| ko vidhirityAha- 'daga' ityAdi, 'dagasaMghaTTaNa miti, udakasaMghaTTanaM jaMghArddhapramANaM 'leve 'ti nAbhipramANaM / tatra kathamavataraNIyamityata Aha-' pamajja pAe adUraMmi' pAdau pramRjya, kiyati bhUmibhAge vyavasthita udakasyetyata Aha, anUre-AAsanne tIra nRtyartha: / IT candra. : A tajjAta ke Itara e be ya pAchA traNa-traNa prakAranA che. e ja traNa prakAra dekhADatA kahe che ke oghaniryukti-33 : gAthArtha : calamAna, anAkrAnta, sabhayane choDIne bIjA pASANa vaDe javuM. daga-saMghaTTa-lepa (ema - traNa prakAre pANI hoya.) najIkamAM ja pagane pramArjavA. ma TIkArtha : je A tajajAta che. te traNa prakArano che. (1) calamAna (2) anAkrAnta (3) sabhaya. je A atajajAta che. te paNa traNa prakArano che. (1) calamAna (2) anAkrAnta (3) sabhaya, have AvA prakArano pASANa hoya to zuM karavuM ? e kahe che ke je acala+AkrAnta+abhaya hoya, tenA vaDe javuM. A traNa bhAMgA vaDe ATha bhAMgAo sUcavAyA. (1) cala anAkrAnta sabhaya. mA I va 4 ma ni.-33 // 241 //
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti // 242 // [1 ma T bha sma (2) cala (3) cala (4) cala (5) sthira (6) sthira (7) sthira nirbhaya. sabhaya nirbhaya 11 anAkrAnta AkrAnta AkrAnta anAkAnta anAkAnta AkrAnta sabhaya (8) sthira AkrAnta nirbhaya bha (AmAM sauprathama AThamA bhAMgethI javuM. e na hoya to pachI ochA doSavALA sthAnethI javuM. sarvatra nirbhaya to hovuM ja joIe. magara, sarpa, vIMchI vagereno bhaya hoya tevA sthAnathI na javuM.) prazna : paNa pula ke AvA pASANa be ya prakArano saMkrama na hoya to zuM karavuM ? samAdhAna : to pachI udaka = pANInI aMdarathI ja javuM. prazna : paNa emAM vidhi zuM ? samAdhAna : pANI traNa prakAranuM hoya. (1) udaka saMghaTTana (2) jaMghArdha pramANa (3) lepaka=nAbhipramANa sabhaya nirbhaya | T rUsa va H gang ni.-33 // 242 //
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha- dhu prazna : tebha vIrIta tara ? niryukti samAdhAna : 5 pramArchana tara. prazna : paNa paga pANIthI keTalA dUra rahIne pramArjavAnA ? // 24 // samAdhAna : pANInI najIkamAM eTale kinArA upara ja paga pramArjI pachI pANImAM utaravuM. (jathI pagamAMnI mATI-retI x * pANImAM na paDe eTale tenAthI thanArI virAdhanA aTake. TUMkamAM pANImAM paga mUkavAno hoya enA pUrva samaye paga paMjavA.) // Oi . vRtti : taccaturdA jalam - mana.-34 o.ni. : pAhANe mahusitthe vAlua taha kaddame ya sNjogaa| akaMtamaNakkaMte sapaccavAeyare ceva // 34 // pASANajalaM madhusikthakajalaM vAlukAjalaM kardamajalaM ceti / tatra pASANajalaM-yatpASANAnAmupari vahati / madhusikthakajalaM yad alaktakamArgAvagAhikardamasyopari vahati / vAlukAjalaM tu yad vAlukAyA uparivahati / kardamajalaM tu yad ghanakardamasyopari vahati / tatra ca pASANajalAderAkrAntAnAkrAntasapratyapAyaniSpratyapAyaiH saha saMyogA bhavantibhaGgakA ityarthaH / tattha pAhANajalaM aktaM aNakvaMtaM ca / tattha akteNa gammati / jaMtaM akvaMtaM taM sapaccavAyaM apaccavAyaM // 24 //
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-34 zrI ogha- ca / apaccavAeNaM gammati / sapaccavAyaM pAhANajalaM hojjA, na vA hojjA tAhe madhusitthajaleNa gammai / tattha'vi eseva niryukti bhedo / tassAsai vAluAjaleNa gammai, tassavi ee ceva bheA / kaddamajale'vi evameva akaMtamaNakkaMsapaccavAeyarA, savvattha nippaccavAeNa gammai / tathAhi-ekaikasmitazcaturvidhe jale caturbhaGgI, sA ceyam-tattha tAva pAhANajalaM akkaMtaM | 244 / - apaccavAyaM paDhamo bhaMgo, evamAdi 4, evaM mahusitthaMpi 4, vAluyAjalaMpi 4 kaddamajalaMpi 4 / vi candra. : te pANI cAra prakAre che. = oghaniryukti 34 gAthArtha : (1) pASANa (2) madhusitha (3) vAlukA (4) kAdava. emAM AkrAnta-anAkrAnta, sapratyapAya, nimratyAyane laIne saMyogo thAya. TIkArtha : jala cAra prakAranuM hoya che. (1) je pANI pASANa-pattharonI upara vahetuM hoya te pASANa jaLa (2) aLatAno ! | rasa baheno pagamAM jayAM sudhI lagAve che teTalA bhAgane lAge tevA prakArano je kAdava hoya, tenI upara vahetuM pANI kadamajala. (paganA taLIyAthI jarAka uparanA bhAga sudhI baheno maheMdI lagADatA hoya che.) (3) je retInI upara vahetuM hoya te vAlukAjala. (4) je ghana-gADha kAdavanI upara vahe te kardamajala. temAM pASANajalAdi cAreyanA AkrAnta-anAkrAnta, sapratyapAya,nipratyapAya vaDe saMyogo-bhAMgA karavA. temAM pASANa = = = = = da 'fe 244||
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-dhI niryukti II 245ll jala AkrAnta ane anAkrAnta hoya. temAM AkrAntathI javuM. je te AkrAnta hoya te pratyapAya ane niSpatyapAya hoya. niprayapAyathI javuM. jo pASANajala samayapAya hoya athavA koIpaNa pASANajaLa na hoya to madhunikUthajalathI javuM. tyAM paNa A ja kema ke nipratyapAya AkrAnta vaDe javuM. te na hoya to vAlukAjalathI javuM. temAM paNa A ja bhedo levA. kardamajalamAM paNa A ja AkrAnta, anAkrAnta, sapratyapAya, nimratyapAya bhedo samajavA. badhAyamAM nipratyapAyathI javuM. te A pramANe-cAreya prakAranA jalamAM ekeekamAM cAra bhAMgA che. te A pramANe sau prathama to pASANajala AkrAnta- HI e apratyapAya e pahelo bhAgo che. ema cAra bheda levA. ema madhusiphathajala, vAlukAjala ane kardamajala paNa samajI levuM. , rA ni.-34 (ahIM paNa TIkA dvArA spaSTa bodha thavo agharo che. nIcenA bhAMgAo dhyAnamAM lo. (1) pASANajala AkrAnta niSpatyapAya (2) pASANajala anAkAnta nimratyapAya (3) madhunikatha AkrAnta niSpatyapAya (4) madhusikatha anAkrAnta nimratyapAya (5) vAlukAjala AkrAnta nipratyapAya (6) vAlukAjala anAkrAnta niutyapAya
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ pA 2 zrI khodha- tya niryukti // 246 // bha Na (7) duIma4sa (8) urdUmasa bha AkrAnta anAkAnta niSpratyapAya niSpratyapAya pUrva-pUrvanA bhAMgAnA abhAvamAM uttara-uttara bhAMgo apanAvI zakAya. bAkInA 8 bhAMgA sapratyapAya hovAthI temAMthI javAnuM nathI. vRtti : atha saGghaTTAdijalalakSaNapraNininISayA bhASyakRdAha - o. ni. bhA. : jaMghaddhA saMghaTTo nAbhI levo pareNa levuvariM / ego jale thalego nippagalaNa tIramussaggo // 34 // jaGghArddhamAtrapramANaM jalaM saMghaTTa ucyate / nAbhipramANaM jalaM lepa ucyate / pareNa nAbherjalaM yattallepopari ucyate / o 38 idAnIM jaGghArddhapramANaM jalamuttarato yo vidhiH sa ucyate - ekaH pAdo jale karttavyo'nyaH sthale AkAze / atha tIraprAptasya vidhimAha 'nippagalaNa 'tti ekaH pAdo jale dvitIyazca AkAze niSpragalannAste / tataH zuSkaH sthale kriyate, punardvitIyamapi pAdaM niSpragalaM kRtvA tatastIre kAyotsargaM karoti // candra. : oghaniryukti 33mAM udaka, saMghaTTa vagere jala batAvyA. paNa tenuM svarUpa batAvyuM na hatuM. have A badhAya jalanuM sa pa yA sa va o sma ni.-34 // 246 //
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ T zrI odha-ya svarUpa batAvavAnI IcchAthI bhASyakAra kahe che ke - tya niryukti bhASya-34 : gAthArtha : jaMdhAIjala e saMghaTTa, nAbhi sudhI lepa, nAbhithI upara lepopari, eka paga jalamAM, eka paga DlamAM. paga nItAravo. kinAre kAussagga. TIkArtha : jaMghAImAtra pramANavALuM pANI saMghaTTa kahevAya. (Ama to paganA ghuMTaNathI kamara sudhIno bhAga jaMghA kahevAya : che. eTale tenA ardhabhAga sudhInuM zarIra je pANImAM Dube te aMdhAIpramANa kahevAya. paNa e artha levAmAM keTalIka muzkelIo | | ubhI thAya che. eTale paganA taLIyethI mAMDI ghuMTaNa sudhIno bhAga jaMghA levo. ane enA ardhabhAga sudhInuM pANI saMghaTTa | ni.-34 | kahevAya.) mAM jaMghArdhathI mAMDIne nAbhi sudhInuM pANI e lepa kahevAya. ane nAbhithI uparanuM pANI je hoya te levopari kahevAya. paNa have jaMdhAIpramANa pANI utaratA sAdhunI je vidhi che, te kahevAya che. eka paga pANImAM karavo ane eka paga AkAzamAM IT karavo. (Azaya e che ke gRhastho jema pANImAM cAlatI vakhate paga pANInI aMdara ja ghasaDI-ghasaDIne cAle, paga pANInI bahAra na kADhe. ema na cAlavuM. kemake emAM pANInI virAdhanA vadhu thAya. enA badale eka paga pANImAM hoya ane bIjo paga pANImAMthI bahAra kADhI pachI moTuM pagaluM bharI AgaLa pANImAM e paga mUkyo. eTale emAM vaccenI je pANInI jagyA oLaMgAI, e pANIne zarIrano sparza na thavAthI eTalI virAdhanA ochI thAya. am 247 have A rIte nadI utaratA-utaratA jyAre kinArA pAse pahoMce, tyAre te sAdhunI vidhi batAve che. be paga pANImAMthI ,
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca pasAra karatA karatA kinArA pAse AvyA have je eka paga pANI vinAnI jagyA = kinArA upara mUkavAno che. e paga niryuktiA jalamAMthI kADhI AkAzamAM adhdhara kare ane emAMthI badhu pANI nItaravA ja de. zakya eTaluM pANI nItarI jAya e pachI zuSka e paga jamIna upara = kinAre mUke. e pachI pharI pANImAM rahelA bIjA pagane AkAzamAM adhdhara karI pANImAM ja e paganuM // 248 !! - pANI nItaravA daI tyArabAda e paga paNa kinArA para mUke ane pachI kinArA upara kAyotsarga kare. " (pANImAMthI retImAM paga mUkavAno che. pANI sacitta che ane retI acitta ke sacitta che. paNa beya ekabIjAnA zastra ) na banI zake che. emAM retI pANIne mATe vadhu ghAtaka che. kemake pANInuM zarIra komaLa che, retInuM zarIra kaThaNa-karkaza che. eTale vi be paganuM badhuM ja pANI pANImAM ja nItaravA dIdhuM. pANI pANImAM ja paDe to ene jhAjho vAMdho na Ave. ane paga sukAI H. ni.-34 jAya eTale pachI kinArA para mUke. AkhI nadI utaratA pANInI virAdhanA to thaI ja che. paNa emAM bIjo koI ja vikalpa na hato. emAMya zakya eTalI yatanA to karI ja che. bIjuM e ke ApaNuM mAthuM sIdhuM bhIMta sAthe athaDAya to bhayaMkara vedanA thAya paNa bhIMta upara rUno moTo jaththo coMTADelo ) ma hoya to ene mAthe athaDAya to vedanA na thAya, ochI thAya. ema sAdhu sauprathamavAra pANImAM paga mUke tyAre to e pANI sIdhuM ja sAdhunA zarIrane lAge eTale te jIvonI virAdhanA thAya. paNa e pachI e Akho paga pANIvALo thaI gayo eTale bIjuM badhuM pANI sIdhu pagane na lAgatA pANIvALA pagane lAge. arthAta navuM pANI rUvALI bhIMta jevA pANIvALA pagane vaLa 248.
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha niryukti || 249 mA lAge eTale tyAre virAdhanA thAya to kharI, paNa ochI thAya. jinazAsanamAM batAvelI sUkSma dayAnuM A benamUna udAharaNa che.) (tathA pUrve ame jaNAvyuM che ke --"ghuMTaNathI kamara sudhIno bhAga e jaMghA, ane tenA aDadhA bhAga sudhInuM pANI te jaMghArdha" A artha na levo. - tenuM kAraNa e ke jo A pANIne jaMghArdha gaNIe to AvA pANImAM je upara vidhi batAvI maiM ke "eka paga pANImAMthI bahAra kADhI AkAza vATe AgaLa mUkavo. e rIte nadI utaravI zakya nathI. ghuMTaNa-kamaranI vaccenA bhAga sudhInuM pANI hoya to enAthI paNa vadhu upara sudhI jo paga bahAra kADhavA jAya to paDI ja jAya. Atma virAdhanAnI zakyatA vadhu rahe. chatAM A aMge viziSTa gItArthone pRcchA karavI.) or bha Ke A ma T vRtti : atha tajjalaM nAbhipramANAdi bhavati nirbhayaM ca tataH kA sAmAcArItyAha - nibbhae'gAritthINaM tu maggao colapaTTamussAre / oni sabhae atthagdhe vA oiNNesuM ghaNaM paTTaM // 35 // T stha ma bha ma va 311 ni.-35 ma nirbhaye jale satyaharaNazIlatvAt vyAlAdirahitatvAcca agAriNAM strINAM ca mArgataH pRSThato gacchati, gacchatA ca kiM gim karttavyaM ?, colapaTTaka uparyutsAraNIyaH / sabhaye tu tasmin atthagdhe vA 'uttiNNesu' avatIrNesu kiyatsvapi gRhiSu vI // 249 // madhyesthitaH prayAti 'ghaNaM paTTe 'ti colapaTTakaM ca 'ghanaM' nibiDaM karoti yathA toyena nApahriyata iti / ji
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti zrI ogha-ya candra.: prazna : jaMghAI hoya to to barAbara paNa nAbhipramANa ke enAthI paNa vadhu pANI hoya to tyAM to A vidhithI utarI na zakAya. to tyAM zuM sAmAcArI che ? samAdhAna : tyAM || 250 | - oghaniryukti-35 gAthArtha : nirbhaya hoya, to gRhasthonI pAchaLa utare, colapaTTo uMco karato jAya. sabhaya hoya ke F. athAga pANI hoya to keTalAka gRhastho utaryA bAda colapaTTAne gADha kare. | TIkArtha : pANI evuM hoya ke utaranArAne ghasaDIne kheMcI na jAya arthAt zAMta hoya ane sApa vagerethI rahita hoya to te ni.-35 evA nirbhayapANImAM jyAre utaravAnuM hoya tyAre pahelA badhA gRhastho ane strIone pANImAM utaravA devA. badhA utaryA bAda pachI sAdhu badhAnI pAchaLa pANImAM utare. zaruAtamAM to pANI ochuM ja hoya, pachI pANI vadhatuM jAya. colapaTTo bhIno thAya tyAM sudhInuM pANI vadhe tyAre have dhIme dhIme colapaTTo uMco uMco karato cAle. jeTaluM pANI vadhe eTalo colapaTTo uMco o kare(Aja kAraNasara e sauthI pAchaLa utare, jo e pahelA ke vacce nadImAM utare to enI pAchaLa paNa gRhastho hoya tyAre AvI rIte colapaTTo uMco karI karIne cAlavuM atyaMta anucita lAge, jo A rIte colapaTTo uMco uMco na kare to (1) - colapaTTo bhIno to thAya ja (2) bhIno colapaTTo pANInA pravAhamAM taNAI paNa jAya. te vakhate kaMdoro na hato. A rIte DhI dhIme dhIme colapaTTo uMco karavAmAM kazo vAMdho na Ave. zarIrano bhAga to pANImAM ja DhaMkAI javAno.) all 250 have jo e pANI bhayavALuM hoya athavA to vadhAre uDuM hoya athAga hoya to pachI ahIM chelle utaravuM sAruM nahi. kemake
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti zrI oi. jo kaMIpaNa muzkelI ubhI thAya to sahAya karanAra koI na maLe eTale AvA sthAnamAM keTalAka gRhastho nadImAM utare e pachI to pote utare ane e pachI bIjA gRhastho paNa utaranArA hoya eTale pote gRhasthonI vacce rahelo chatoM utare. have AvI paristhitimAM colapaTTo uMco karavo yogya nathI. eTale tyAre colapaTTAne kachoTA vagerenI jema evo dRDha | 251 | karI le ke jethI e pANI vaDe taNAI na jAya. mo.na.: (Are tA vide niutno gAva vopa DA ni.-36 sabhae palaMbamANaM gacchai kAeNa aphusaMto // 36 // uttIrNazcodakatIre tAvattiSThati yAvanniSpragalo jAtazcolapaTTakaH / athAsau pradezaH sabhayastataH sabhaye pralambamAnaM bha | colapaTTakaM gRhItvA vrajati / katham ? - 'kAyena' zarIreNAspRzan, zarIrakRtApkAyavirAdhanAbhayAt / candra. : oghaniryukti-36 gAthArtha : pANInA kinAre tyAM sudhI ubho rahe, jyAM sudhI colapaTTo nItarI jAya. jo bhayavALu sthAna hoya to laTakatA colapaTTAne zarIra vaDe sparza nahi karato jAya. TIkArtha : nadI utarI jAya e pachI nadInA kinAre tyAM sudhI ubho rahe ke jyAM sudhImAM bhIno thayelo e colapaTTo tra saMpUrNa nItarI jAya. (nIcovavAno nahi, emAM to bhayaMkara virAdhanA thAya.) paNa dhAro ke te pradeza bhayavALo hovAthI eTalo * 251 |
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca samaya tyAM ubhA rahevuM yogya na hoya to colapaTTo hAthamAM pakaDI ene laTakato rAkhI zarIra vaDe sparza na karato pachI cAlavA ja niryukti mAMDe. jo zarIrano sparza thAya to enA vaDe apakAyanI virAdhanA thAya. A bhayane lIdhe ja te zarIrane sparza na thAya e rIte cAle. (nadI utAravAmAM puSkaLa virAdhanA thaI ja che, chatAM tyAM chUTako ja na hato. have jeTalI yatanA paLAya eTalI to || 252I - pALavI. A rIte colapaTTo kADhIne nagna jAya to kharAba na lAge ? e prazna thAya, paNa AvA pradeza sUmasAma hoya, avarajavara na hoya, ekAda-be jaNa hoya, toya te vakhatanA kALamAM jhAjho vAMdho nahi hoya. eTale ajugatuM na lAge. gAmaDAomAM brAhmaNo vagere mAtra potaDI paherI khullA zarIre nadIe nahAvA paNa jatA. Aje to e atyaMta behuduM lAge. - ema A viSayamAM paNa samajI levuM.) ra ni.-37 vRtti : yadA tu nadyAmavatarato gRhI sahAyo nAsti tataH kiM karttavyamityAha - o.ni. : asai gihi nAliyAe ANakkheuM puNo'vi paDiyaraNaM / egAbhoga paDiggaha keI savvANi na ya purao // 37 // gRhasthAbhAve nAlikayA tannadIjalaM 'ANakheDa' parIkSya gantavyam / nAlikA hyAtmapramANAccaturaGgalAdhikA yaSTikA, tayA parIkSya 'puNo'vi paDiyaraNaM'ti punaH pratinivRttya praticaraNaM-AgamanaM karoti, Agatya ca 'egAbhoga'tti 252 . ekatrAbhogaH, AbhogaH-upakaraNaM 'ega'tti ekatra karoti, ekatra banAtItyarthaH / paDiggaha'tti patadgrahaM ca pRthagadhomukhaM
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-39 zrImodha-tya ghanapAtrakabandhana badhnAti, taM ca hastena gRhNAti taraNArtham / kecittvevamAhuH - patadgraha upalakSaNaM pAtrakANAM, tatazca miti sarvANyeva pAtrakANi adhomukhAni ghanena cIreNa badhyante taraNArthamiti / esa tAva sAmaNNeNa nadIe atthagghAe gacchaMtassa NaM vihI bhaNio, yaduta-'egAbhogapaDiggaha keI savvANi 'tti, nAvAevi AruhaMtassa eseva vihI, kiMtu nAvAe caDato 'na // 25 // ma ya purautti nAvAe paDhamaM nAruhai-aggimo na caDai, pravarttanAdhikaraNadoSAt, bhaddagapaMtadosAto ya, jai bhaddao tao sauNaM ma ti mannamANo Aruhai, aha paMto tao avasauNaMti maNNamANo kovaM giNhati / tathA casaddAo maggaovi NArohar3a - nippacchimo vi nAruhai, mA sA addhAruhaMtasseva sigdhaM vaccihiti NAvA, ato thevesu ArUDhesu gihisu Aruhai // candra.: prazna : jyAre nadI utaratA sAdhune koI gRhastha sahAyaka na hoya, tyAre zuM karavuM? arthAt AvA samayagALA 1 sthAnamAM pote gRhasthonI maLe utare ema tame kIdhuM. paNa gRhastho na hoya to ? ekalo AvA sabhayasthAnamAM kevI rIte utare? samAdhAna : oghaniryukti-37: gAthArtha : gRhastha na hoya to nAlikA vaDe tapAsa karIne vaLI pAcho phare. ekatarapha badhI upAdhi rAkhe. pAnuM juduM rAkhe. keTalAko kahe che ke badhA ja pAtrA judA rAkhe, (nAvamAM) pahelo na caDe. TIkArtha : gRhastha na hoya to te nadInA pANIne nAlikA vaDe parIkSIne pachI javuM. prazna : nAsiDa meTale. zuM ? // 25 //
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha niryukti 1124811 mo samAdhAna : potAnA zarIranI laMbAI karatA cAra aMgula vadhu moTI lAkaDI e nAlikA kahevAya. tenA vaDe pANInI parIkSA karIne pharI pAchA pharIne A kinAre Ave. AvIne pachI badhI upadhi ekasthAne bAMdhe. (nAlikA laI AkhI nadI utare, AgaLa nAlikA nAMkhI nAMkhIne pANInI uMDAI tapAsato jAya, jo nAlikA AkhIne AkhI pANImAM DubI jAya to pachI e pANImAM AgaLa na vadhe. je taraphathI nAlikA pANImAM AkhI na Dube te ja taraphathI AgaLa jAya. mATe ja nAlikA potAnI uMcAI karatA cAra aMgula vadhAre rAkhe. A rIte sAme kinAre pahoMce, pachI pAcho e ja raste A kinAre Ave ane aa pachI upadhi bAMdhIne pAcho e raste sAme kinAre jAya. alabatta A rIte nadI utaravAmAM traNagaNI virAdhanA thAya. enA sma karatA pahelethI ja upadhi sAthe ja nadI utaryo hota to pAchuM AvavuM ane vaLI pAchuM javuM e be vAra nadI utaravuM rada thAta. paNa nAlikAthI nadI tapAsyA vinA A rIte utaravAmAM AtmavirAdhanAno moTo bhaya che. mATe ja A rIte javuM sAru gaNela nathI. hA ! thoDIka nadI tapAsI lIdhA bAda amuka rIte pAko vizvAsa thAya ke "AmAM koI vAMdho nathI' to pachI AkhI nadI utaravAne badale vaccethI paNa pAcho pharI jAya.... ema jaNAya che.) ui je pAtra hoya tene judu rAkhe ene adhomukha rAkhe ane gADha pAtra baMdha vaDe eTale ke jhoLI vaDe bAMdhe. ane te nadI taravA mATe te pAtrane hAtha vaDe grahaNa kare. (pANImAM kadAca kaMIka muzkelI ubhI thAya to pote e pAtrAnA sahAre tarI zake, pAtrAmAM upara gADha rIte jhoLI bAMdhI hoya eTale AvuM pAsuM taravA mATe upayogI thAya.) keTalAko A pramANe kahe che ke gAthAmAM bhale patadmahaH = pAtru lakhela hoya, paNa enAthI badhA pAtra samajI levA. ma bha J va o ni.-37 1124811
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti ni.-37 zrI ogha-eTale pAtraka-mAtraka vagere badhA ja pAtrAo adhomukha karI gADha vanna vaDe taravA mATe bAMdhe, mAtra pAtru nahi. A to athAga nadImAM janArAnI vidhi sAmAnyathI batAvI ke IT T... have jo hoDI vaDe utaravAnuM hoya, to hoDImAM caDanArA sAdhunI paNa A ja vidhi che ke eka bAju bAkI badhI upadhi 255 II), mAM bAMdhe ane pATu vasaMthI bAMdhI hAthamAM rAkhe, kadAca hoDImAM garabaDa ubhI thAya to e pAtro dvArA karI zakAya. A paNa emAM vizeSa eTale ke hoDImAM pote sauthI pahelo na caDe. kemake jo pote sauprathama caDe to hoDI nadImAM cAlavAmAM a sau prathama nimitta pote bane eTale hoDInI nadImAM pravRti thavA rUpa je adhikaraNa-pApa-hiMsA che te rUpa doSa lAge. (bIjA | koI caDI gayA hoya, to have hoDI nadImAM javAnuM kAraNa e bIjo bane, pote na caDe to ya pelAnA nimitte to choDI javAnI " ja che. eTale emAM pravartanAdhikaraNadoSa na lAge.) vaLI sAdhu jo hoDImAM pahelo caDe to bhadraka ane prAntanA doSo lAge. te A pramANe jo nAvika bhadraka hoya to ema samaje ke "sAdhu pahelo caDyo che, e moTuM zakuna che." eTale pote paNa caDe. ane jo e nAstika hoya to e sAdhune apazakuna mAne ane krodhe bharAya. gAthAmAM ja zabda che, enAthI e paNa samajI levuM ke sAdhu sauthI chelle paNa na caDe. kemake jo sauthI chelle caDe, to nAvika tyAre to nAvaDIne haMkAravAnI taiyArImAM ja hoya. eTale kyAreka evuM bane ke sAdhu hajI aDadho ja caDyo hoya ane , R 2555
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ka P * * E F zrI otha thI nAva jhaDapathI cAlavA mAMDe, sAdhu paDe. (cAlatI gADIe caDavAmAM jokhama kharuM ja ne ?). niryukti eTale thoDAka gRhastho hoDImAM caDI gayA hoya pachI pote caDe. | 256il| mo.ni. : sAII saMvara tAtie kSittinA vAde ! ThAi namokkAraparo tIre jayaNA imA hoI // 38 // Aruhanto a so sAhU sAgAraM saMvaraNaM-paccakkhANaM kareti / ArUDho ya saMto ThANatigaM pariharittu aNAbAhe tthaai| ni.-38 tattha purao na ThAiavvaM, tattha kila NAvAdevayAhivAso / Na ya maggao, avallagavAhaNabhayAo / na majjhao, mA bha nAvAo udakaM ulliMcAvijjahitti / kattha puNa ThAiavvaM ? pAse, tattha tAva uvautto ciTThai namokkAraparo / evaM kuzalena bha (kurAsanneT) tIrapattajJa #o vihI ?, panna - 'tare nathaUL 3 roti' vavavamaUT - candra.: oghaniryukti 38 gAthArtha : (hoDImAM) sAgAra anazana kare, traNa sthAna choDIne bAdhA rahita sthAnamAM rahe, A navakAramAM lIna rahe. kinAre A jayaNA che. TIkArtha: hoDImAM caDato sAdhu sAgAra anazana kare. ("jayAM sudhI huM nirvighna A nadI na utarI jAuM, tyAM sudhI mAre 2 cAreya AhArano tyAga nadI utaryA bAda chUTa" A rItanI pratijJA e sAgAra-chUTavALu anazana kahevAya. kadAca hoDI DUbe, , phI 256 . &
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti zrI ogha- tya mare toya AnA kAraNe sadgati thAya.) T hoDImAM caDyA bAda traNa sthAna choDIne bAdhA vinAnA sthAne rahe. te traNa sthAna A pramANe-hoDInI sauthI AgaLanA bhAgamAM na besavuM. kemake tyAM hoDInA adhiSThAyaka devano nivAsa hoya. (e koSe bharAya) hoDInI sauthI pAchaLanA bhAgamAM | 257 | na na besavuM. kemake pAchaLa jo bIjI hoDI AvatI hoya to ane e A hoDIne athaDAya to pote tyAM ja beTho hovAthI potAne muzkelI paDe. tathA hoDInI sauthI vaccenA bhAgamAM na besavuM. kemake hoDInI vacceno ghaNo kharo bhAga pANImAM DubI jato ja hoya che eTale jo hoDImAM pANI Ave to e vaccenA bhAgamAM to sauthI pahelA Ave. kemake e bhAga ja sauthI vadhu aMdara vr) ni.-38 Dubelo hoya che. nAvika tyAM rahelA mANaso dvArA e pANI khobe-khobe bahAra kADhavAnuM kAma karAvato hoya che. eTale sAdhu | jo tyAM ubho rahe to ene paNa e pANI ulecavAnuM kahevAmAM Ave. A karavuM na paDe e mATe tyAM paNa na rahevuM. | | prazna : to pachI kyAM rahevuM ? samAdhAna A traNa sthAna choDI pAse - pArve-bAju para(bAkI bacelA bhAgomAM) rahevuM. tyAM paNa upayogavALo ane navakAra gaNavAmAM tatpara rahe. (svAdhyAya ke vAtacIta na kare.) prazna : A rIte nirvighna jayAre kinAre pahoMce tyAre zuM vidhi ? samAdhAna : tyAM have batAvAze e yatanA pALe. | 257ll
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mAdha-stha o.ni. : navi purao navi maggao majjhima ussaggo paNNavIsA tu / niryukti daiuDuyatuMbesu a esa vihI hoi saMtaraNe // 39 // // 258 // __idANI tIrapattAe nAvAe uttaraMto na loassa aggimo uttarati, pavattaNAdhikaraNAdeva, nAvi maggao loyassa uttarati, jhaDitti piTThio gacchejjati, (cala )svabhAvatvAt, ahavA so pacchA ekko uttaraMto kayAi dharijjijjA Na nAvieNaM tAraNapaNNaTThA, tamhA thovesu uttiNNesu gihisu uttarati / tIratyeNa kiM kAyavvaMti ? bhaNNai 'ussaggo' sa kAyotsargaH karttavyaH / tatra ca kiyanta ucchvAsAH ? ityata Aha - 'paNNavIsA utti paJcaviMzatirucchAsAzcintanIyAH / sa ni.-36 | "daiutti datiu cammakhalA, uDuo jeNa tarijjai, 'tuMbaM' alAuaM, eehi nAvAe abhAve saMtarijjai, jadi taraNajoggaM | ga pANiyaMti / esa vihitti itikAdibhiruttIrNasya eSa eva vidhiH / 'saMtaraNe' plavane, yaduktaM tIraM prAptenotsargaH kArya meM iti, atra cApkAye mizrAcittayatanA na sAkSAduktA, chadmasthena tayostattvato jJAtumazakyatvAt, yazca jJAsyati sa / kariSyatyeveti, saccittasya tUktaiva / uktamapkAyadvAram, yandra. : modhaniyujita-3e uthArtha : paThedana tare, chele na utare vayye utare, 25 787pAsanI 516sa 43. dati-uDupa (tarApo) ane tuMbaDAthI nadI utAravAmAM paNa A vidhi hoya che. vii|| 258 // TIkArya : have nAvaDI jyAre kinAre pahoMce, tyAre temAMthI utarato sAdhu badhA lokonI pahelA na utare. kemake emAM pUrve ,
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha batAvela pravartanAdhikaraNa doSa lAge ja. pote pahelo utare eTale nAvaDImAMthI utaravAnI pravRtti rUpa adhikaraNano prAraMbha niyukti pote karelo gaNAya. baLa tathA lokonI pachI chelle paNa na utare, kemake badhA utarI gayA hovAthI e nAvaDI vajanarahita banI hoya ane pANImAM // 259 na hovAthI caMcaLa svabhAvavALI hoya eTale kyAreka evuM bane ke sAdhu chelle utaravA jAya, tyAre e nAvaDI nadImAM pAchaLanI A tarapha dhakelAya ane pariNAme kyAreka sAdhu paDI jAya. " athavA to evuM bane ke jo sAdhu sauthI chelle ekalo utare to kyAreka nAvika nadI utaravAnuM bhADuM levA mATe ene FpakaDe. (pahelA utare to tyAre pAchaLa ghaNA loko utaranArA hovAthI tyAre utAvaLanA kAraNe nAvika rakajhaka na kare.) tethI eka na kare.) tethI ma ni.-39 ke thoDA gRhastho utarI jAya pachI pote utare. A prazna : A rIte kinAre pahoMcyA bAda zuM karavuM? samAdhAna : kAussagna karavo. ane temAM 25 ucchavAsa ciMtavavA. (pathama 3chI e pATha pramANe eka ucchavAsa : eTale gAthAno cotho bhAga. eTale 25 ucchavAsa- 6 gAthA + 7mI gAthAno cotho bhAga arthAt caMdesa.... sudhIno kAussagna karavo.) - jyAre nAva na hoya tyAre dati, uDupa ke tuMbaDA vaDe paNa tarAya. emAM dati e cAmaDAnuM baneluM eka sAdhana che. (marI gayelA bakarA vagerenA zarIramAMthI aMdaranuM mAMsa-hAMDakA vagere badhuM kADhI levAmAM Ave. gaLAno bhAga kApI levAmAM Ave. ;) Fo 259 * * E
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachI e gaLAnA bhAganuM kANuM ane pAchaLa thaMDilanA bhAganuM kANuM. e bemAMthI eka kANuM cAmaDAthI sIvI devAmAM Ave niryukti ane bIjA kANA vaDe emAM puSkaLa havA bharI e kANuM DhAMkavAmAM Ave. A rIte vAyu vaDe bharAyela A cAmaDuM e dati vi kahevAya. sAdhu enA vaDe paNa tare. A badhu sAdhu na kare. paNa AvI datio camAro banAvatA ane teno upayoga badhA karatA. / 260 - uDupa-tarApo- lAkaDAnuM eka moTuM pATIyuM... ane tuMbaDuM to tuMbaDAnA loTa jevuM ja hoya...) paNa, A badhuM tyAre ja samajavuM ke jyAre e pANI taravA mATe yogya hoya. arthAt jo ghaNuM vadhAre ane bhayavALuM evuM ; ja pANI hoya ke jemAMthI A dRti vagere dvArA taravuM yogya na gaNAya to na karavuM. athavA ochuM pANI hoya to ya A badhI ni.-39 Fii virAdhanA na karavI. paNa sIdhA ja cAlIne pUrvoktavidhi vaDe utaravuM. gAthAmAM saMtaraNa zabda che. eno artha "taravuM" ema karavo. dati vagere vaDe taravAmAM pUrvokta ja vidhi samajavI. | I pUrvokta vidhi eTale ame je kaheluM ne ? ke kinAre pahoMcIne 25 ucchavAsano kAussagna karavo, e ja vidhi AmAM paNa ! 3 samajI levI. (bIjI badhI vidhi nahi. upadhi bAMdhavA vagere vidhi yathAyogya vicArI levI.) prazna : pRthvImAM tame "pahelA acittapRthvI vaDe javuM, e na hoya to mizra vaDe " vagere yatanA batAvelI. paNa akAyamAM AvA prakAranI koI yatanA kema nathI batAvI ? samAdhAna : upara je badhI yatana batAvI che, e tamAma pANI sacitta mAnIne ja batAvI che. mizra ke acitta pANInI all 260|| TyatanA ahIM sAkSAt batAvI nathI. tenuM kAraNa e ke chadmastha sAdhu kayuM pANI mizra ane kayuM acitta.." e badhuM A nadI
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca niryukti || 261 / vagerenA pANImAM jANavA mATe samartha ja nathI. eTale eNe to badhuM pANI sacitta ja samajI e mujaba ja upara batAvelI che yatanA karavI. - hA ! je viziSTajJAnI sAdhu nadIsaMbaMdhI apakAyanA mizra-acittabheda paNa jANI zakaze e to viziSTajJAnI hovAthI || enI viziSTa yatanAne paNa jANaze ane e yatanAne pALaze ja, arthAtu jANakAra sAdhu sacitta pANI choDI acitta-mizrAdi pANI vaDe ja gamana karaze. (jemake puSpacUlA sAdhvIe varasatA varasAdamAM paDa. sacitta-mizra pANIne choDI, acitta v pANImAMthI cAlI AvI AcAryane gocarI vaparAvI hatI, to A emanI yatanA ' kahevAya.) eTale mizra ane acitta pANInI yatanA batAvavAnI AvazyakatA ya nathI ane chabasthane e yatanA upayogI paNa nathI. je A badhu jANaze, te tenI | A ni-40 yatanA enI meLe ja karaze. - sacittanI yatanA to batAvI ja dIdhI che. A akAyadvAra kahevAI gayuM. vRtti : atha tejaskAyasUtramAha - dvAragAthA o.ni. : volINe aNulome paDiloma'ddesu ThAi taNarahie / asaI ya kattiNaMtagaullaNa taligAi DevaNayA // 40 // kevI ra61 ||
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu yadA hi tasya sAdhorgacchato vanadavo'nukUlo bhavati, yadabhimukhaM sAdhuvrajati tadabhimukha-magnirapyetItyarthaH, niryukti tatastasmin vanadave vyatikrAnte sati gantavyaM / athAsau pratilomaH-abhimukhamAyAti tataH 'addesu' tti ArgeSu pradezeSu tiSThati yenAsau nAbhibhavati, tRNarahite vA / 'asati' abhAve tasya 'kattiNaMtagaullaNaM'ti, kRtiH-carma tenAtmAnamAvRtya // 262 // tiSThati, tadabhAve 'NaMtagaulaNaM' NaMtarga-kambalAdivastraM, tadAIkRtya pAnakena tenAtmAnamAvRNoti, tatastiSThati / atha ma gacchato bahuguNaM tata: 'taligAdiDevaNaya'tti upAnahI paridhAya DevanaM-laGghanamagneH kRtvA vrajati / tatra yadA vidhyAte tejaskAye yAti tadA'cittatejaskAyayatanA / yadA tUpAnahI paridhAya vrajati tadA sacitto mizro vA tejaskAyaH, eSA ni.-40 triprakArA yatanA / uktaM tejaskAyadvAram, yandra. : 04Aya sUtrane cha. tabhA dvAra cha. oghaniryukti-40 gAthArtha : anukULa agni pasAra thaI gaye chate AgaLa vadhavuM. pratikULa hoya to bhInAmAM ke tRNarahitamAM rahe. te na hoya to cAmaDuM, bhInuM vastra, joDA paherI agninuM ullaMghana. 1 TIkArtha : jyAre te sAdhu jato hoya tyAre jaMgalamAM lAgelo dAvAnala anukULa hoya eTale ke je dizA tarapha sAdhu jato hoya e ja dizA tarapha dAvAnala AgaLa vadhato hoya (sAdhu pUrvadizA tarapha jato hoya ane pazcima dizAmAMthI dhasamasato va pavana Avato hoya to lAgelo dAvAnala paNa pUrvadizA tarapha ja AgaLa vadhato hoya) tyAre jeTalA jeTalA sthAnamAMthI 5 262 .
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti zrI ogha-ca dAvAnala pasAra thaIne AgaLa vadhI jAya eTalA eTalA sthAnamAM sAdhu AgaLa vadhato ja jAya. 1 have jo e dAvAnala pratikULa hoya arthAt sAdhu pazcima tarapha jato hoya ane te taraphathI pUrva tarapha dAvAnala AvI rahyo hoya tyAre je bhInA pradezo hoya tyAM A sAdhu ubho rahe. eTale dAvAnala AgaLa Ave toya e bhInA pradezamAM na 263 ll praveze, jethI sAdhune e dAvAnala koI nukasAna na kare. - athavA to taNakhalA vinAnA cokhkhA medAna jevA bhAgamAM ubho rahe. dAvAnala AgaLa vadhe toya ene AvA medAnamAM " IMdhana na maLavAthI tyAM e pravezI na zake. ni.-40 jo bhIno pradeza ke tRNarahita pradeza na hoya to pachI cAmaDA vaDe jAtane DhAMkIne ubho rahe. (pazu vagerenuM jADuM cAmaDuM - AkhA zarIra upara oDhI le to e cAmaDuM baLe paNa aMdara rahelo sAdhu na baLe. cAmaDuM jADuM hovAthI jaldI baLI na jAya " '? eTale e na bane tyAM sudhI sAdhune rakSaNa maLe ane eTalA kALamAM dAvAnala AgaLa vadhI jAya eTale sAdhu e baLatA cAmaDAne ' pheMkI de. Ama pote bacI jAya. jayAM AvA dAvAnalano bhaya hoya tyAM sAdhu pahelethI Avu cAmaDuM laIne ja jAya.' prAcInakALamAM AvA cAmaDAo puSkaLa maLatA.) jo AvuM cAmaDuM na hoya to pachI kAmaLI vagere vastrane pANIthI bhInuM karIne tenA vaDe jAtane DhAMke. pachI tyAM ubho rahe. (A rIte karavAthI cAmaDA jevuM rakSaNa to na maLe, chatAM ya tenA karatA alpa paNa rakSaNa thAya. kadAca thoDuMka dAjhe, toya || 263 T. jAna bace. A to chevaTe bacavAnA chellA chellA upAyo ya karavA ja paDe. athavA to AvI bhInI kAmaLI oDhavAthI baLatA
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ UI zrI ogha niryukti '''' nahi hoya.... evuM lAge che.) | paNa A rIte tyAM ubho rahI jAya, to AgaLa jaI na zake ane eTale AgaLa je kArya mATe jaI rahyo che, te aTakI paDe. have jo e kArya ghaNuM lAbhakArI hoya to pachI A rIte ubhA rahevAne badale pagamAM joDA paherIne agninuM ullaMghana || 264 // karIne jAya. eTale ke agni upara cAlIne jAya. (javALA rUpa agni na hoya tyAre A zakya bane. jema atyAre kyAMka saLagatA kolasAo goThavIne enA upara loko cAle che tyAM e agni mAtra paganA taLIyA sudhI ja bALanAro hoya che. ma AvA prakAranA agnimAM joDA paherIne jAya to muzkelI na paDe.) | | jjijji ahIM jyAre tejaskAya olavAI gayA pachI jAya tyAre acitta tejaskAyanI yatanA kahevAya. (baLI gayelI vastuomAM have koI jIva nathI, paNa e tejaskAyathI ja utpanna thayelo rAkha paryAya che. eTale te acitta tejaskAya kahevAya. emAMthI TM zAstrIpavidhi mujaba pasAra thAya tyAre tenI yatanA karelI kahevAya.) g ma ma jyAre agni baLato hoya ane joDA paherIne jAya tyAre sacitta ke mizra tejaskAya samajavo. ane tenI yatanA samajavI. (agnithI je thoDuM baLI gayeluM hoya to acitta, jyAM agni baLato hoya te sacitta, ema mizra agni maLe, ane badhe ja agni cAlu hoya to e sacitta agni gaNAya.) A traNa prakAranI tejaskAyanI yatanA batAvI. A rIte tejaskAya dvAra pUrNa thayuM. bha 3] j va ma mA ni.-40 // 264 //
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha-tyu vRtti : atha vAyudvAram - niryukti o.ni. : jaha aMtalikkhamudae navari niaMbe a vaNaniguMje ya / __ThANaM sabhae pAuNa ghaNakappamalaMbamANaM tu // 41 // // 265 // yathA antarikSodake yatanoktA 'AsaNNAo niyattati' ityAdilakSaNA saivehApi dRzyA / 'navari' tti kevalamayaM Na vizeSaH, 'nitambe' parvataikadeze vananikuJje vAsthAtavyam / athAsau pradezaH sabhayastataH 'pAuNa ghaNakappaM' ghanaM-nizchidraM | kalpaM-kambalyAdirUpaM prAvRttya gacchati 'alaMbamANaM tu 'tti yathA koNA na pralambante, pralambamAnairvAyuvirAdhanAt / tatra sa | mahAvAyau gacchataH kalpaprAvRtazarIrasya sacittayatanA bhavati, apralambaM kalpaM kurvato'cetanayatanA, mizrayatanA'pi ga kalpaprAvRtasyaiva bhavati, yataH kiMci DhakkiaM kiMcicca na, iyaM trividhA yatanA // uktaM vAyudvAram, ni...41 OES yandra. : vAyudvAra che. oghaniryukti-41 : gAthArtha : jema AkAzajanya pANImAM kahyuM tema vAyumAM samajavuM. mAtra nitaMba(taLeTI) mAM, vananikuMjamAM sthAna karavuM. bhayavALuM hoya to vastra oDhavuM. te gADha rAkhavuM ane laTakatuM na rAkhavuM. TIkArtha : AkAzIyajala = varasAda vageremAM je yatanA batAvelI te ja badhI vAyumAM paNa samajavI ke jo vaMToLIyo vAto vI // 25 //
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ mo hoya to upAzrayamAMthI na nIkaLavuM, nIkaLI gayA pachI vaMToLIyo zaru thAya ane jo upAzrayanI najIkamAM ja hoya to pAchA pharavuM. paNa jo upAzrayathI dUra nIkaLI gayA hoya to pachI zUnyagRha ke gADhavRkSanI nIce ubhA rahevAne badale ATalI vizeSatA samajavI ke eka parvatanA nitaMbamAM = taLeTI / madhyabhAgamAM ke vananikuMjamAM ubhA rahevuM. (parvatanA te te bhAgamAM ubhA rahIe to viruddha dizAmAMthI AvatA pavanane parvata ja aTakAve eTale emAM ApaNane virAdhanA na lAge. tema cAre bAju ghaTAdAra maiM vRkSovALA sthAnamAM ubhA rahIe to pavanane e vRkSAdi ja aTakAve eTale tyAM paNa e vaMToLIyA vagerenI ApaNA dvArA virAdhanA na thAya.) // 266 // zrI ogha niryukti paNa jo A parvatano bhAga ke vananikuMja pradeza sarpa-siMhAdinA bhayavALo hoya to pachI tyAM ubhA na rahevAya. te vakhate chidra vinAnA kAmaLI vagere rUpa gADha vastrane oDhIne nIkaLavuM. tathA vastranA koNAo laTakatA na rahe enI kALajI karavI. / jo e laTakatA rahe to e uDyA karavAthI enA dvArA vAyunI virAdhanA thAya. bha AmAM jyAre moTA pavanamAM sAdhu jato hoya ane eNe vastrathI zarIra DhAMkI dIdhuM hoya to eNe sacitta vAyunI yatanA karelI kahevAya. mahAvAyu sacitta che, ane kAmaLI oDhavAthI enI virAdhanA ghaTe che eTale e sacitta vAyuyatanA che. tathA sAdhu e vasranA khUNAo laTakatA na rahe e prayatna kare che. A acitta vAyunI yatanA che. (vasa uDavAthI acittavAyu utpanna thAya ane e vAyu bIjA cittavAyuno ghAtaka bane. paNa ahIM vastra uDavA deto nathI. eTale acittavAyu utpanna thavA deto nathI. Ama sAdhue acittavAyunI yatanA karI kahevAya... ) vij va | hA H ni.-41 // 266 //
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ + za = zrI ogha-yu mizravAyunI yatanA paNa A kAmaLI oDhI cUkelA sAdhune ja saMbhave che. kemake emAM zarIrano keTaloka bhAga DhaMkAyo, A niryukti , keTaloka na DhaMkAyo eTale mizravAyuyatanA thAya. (zarIrano jeTalo bhAga DhaMkAyo eTalA bhAgamAM sacittavAyunI virAdhanA na thAya, Ama sacittanI yatanA thAya. paNa je bhAga khullo che, tyAM sacittavAyu athaDAIne ochA-vattA pramANamAM acitta bane. | 267 ll AmAM jo ke virAdhanA che, chatAM nA chUTakAnI virAdhanA che. A rIte vAyu acitta thAya te paNa acittavAyunI yatanA karelI kahevAya.) | (athavA to A pramANe artha karavo ke vastra laTakatuM na rahe e mATeno prayatna kare, vastrabhAga uDato aTakyo eTalA A ja aMzamAM acittavAyu utpanna na thatA acittanI yatanA che. nahi DhaMkAyelA bhAgamAM teTalAthI sacittanI virAdhanA cAlu che, chatAM ja e nAchUTakAnI che, eTale e paNa yatanA kahevAya. Ama mizra yatanA thAya. A vadhu saMgata lAge che, chatAM A aMge bhA. 3. sa ni.-42 viziSTagItArthone pRcchA karavI.) vAyudvAra pUrNa thayuM. vRtti : atha vanaspatidvAramucyate - o.ni. : tiviho vaNassaI khalu paritta'NaMto thirAthirikkikko / saMjogA jaha hiTThA akkaMtAI taheva ihaM // 42 // all 267TI. trividho vanaspatiH-acitto mizraH sacittazca / yo'sAvacittaH saH paritto aNaMto ya, paritto thiro athiro a, . gug yihoe coe , ga =
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ na.-42 zrImodha-tyu aNaMtovi thiro athiro a / idANi mIso so duviho - paritto aNaMto a, paritto duhA - thiro athiro a / aNaMtovi niryukti duviho-thiro athiro a / idANi sacitto, so duhA-paritto aNaMto a / paritto duhA-thiro athiro a / aNaMto duviho Na thiro athiro a, ekkikko a bheo cauhA-akkaMto apaccavAo a 1, akkaMto sapaccavAo a 2, aNakvaMto // 268 // apaccavAo ya 3, aNakvaMto sapaccavAo a 4 / tattha kA jayaNA?, acitteNaM gammai, tatthavi paritteNa, teNavi thireNa, tatthavi akkaMtanipaccavAeNaM, tadabhAve aNakkateNaM nipaccavAeNaM, tadabhAve acittaparitteNaM athireNaM gammai, " so'vi jai akkaMto nipaccavAo a, tadabhAve aNakvaMtanipaccavAeNa ya / tadabhAve acittANateNa thireNa gammati, teNavi akaMteNa nipaccavAeNa ya / tadabhAve aNakkaMtanipaccavAeNaM, tadabhAve acittANateNaM athireNa, so a akkaMtanipaccavAo ya yadi hoti / tadabhAve aNakvaMtanippaccavAeNaM / tadabhAve mIseNaM, tatthavi evameva bhaMgA jANiyavvA jahA acitte / tadabhAve sacitteNaM gammai, tatthavi eseva gamo / atha gAthA'kSaraghaTanA-trividho vanaspatiH - sacittaH acittaH mizrazceti / tatraikaiko dvedhA-parIto'nantazca, tatra parItaH pRthakzarIrANAmekadvitrisakhye yAsaGkhyeyAnAM jIvAnAmAzrayaH, anantastu anantAnAmekaikaM zarIraM, sa ekaikaH sthiro'sthirazca, sthiro dRDhasaMhananaH, itarastvasthiraH / atra ca saMyogAH karttavyAH, te cAdhastAdyathoktAstathaiva dRzyAH, te cAkrAntaniSpratyapAyaAkrAntasapratyapAyaanAkrAntaniSpratyapAyaanAkrAntasapratyapAyarUpAH / sthApanA-nanu ca kasmAdacittavanaspatiyatanocyate ?, tathAhi-sacetanaviSayA vii||268||
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- yataneti nyAyaH, ucyate, tatrApyasti kAraNaM, "yadyapi acittastathA'pi kadAcitkeSAJcidvanaspatInAmavinaSTA yoniH syAdu niryukti guDacIkaTakamadgAdInAM, tathAhi-guDUcI zuSkApi satI jalasekAttAdAtmyaM bhajantI dRzyate, evaM kaTakamadAdirapi, ato yonirakSaNArthamacetanayatanA'pi nyAyavatyeveti / athavA'cittavanaspati-yatanayA dayAlutAmAha, acetanasyaite bhedA na 29l | bhavanti, kintu sacittamizrayoreva yojanIyAH / uktaM vanaspatidvArama, candra.: have vanaspatidvAra kahevAya che. oghaniryukti 42 : gAthArtha : traNa prakAranI vanaspati che. (te badhA be prakAre che.) pratyeka ane anaMta. te eka-eka kSaNa ni.-42 sthira-asthira che. jema pahelA AkrAntAdi saMyogo batAvyA, tema ahIM paNa samajavuM | TIkArtha : traNa prakAranI vanaspati che. acitta, mizra ane acitta. je A acitta che. te be prakAre che. pratyeka ane ' anaMta. pratyeka be prakAre che. (1) sthira (2) asthira, anaMta paNa sthira ane asthira be prakAre che. I have mizra vanaspati joIe. te be prakAre che. pratyeka ane anaMta. pratyeka be prakAre che - sthira ane asthira. anaMtakAya paNa be prakAre che. sthira ane asthira. have sacitta joIe. te be prakAre che. pratyeka+anaMta. pratyeka be prakAre che, sthira ane asthira. anaMta be prakAre che, sthira ane asthira. all 269ll
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ E F ji = zrI ogha- A ekeka bheda cAra prakAre che. (1) AkrAnta-apratyAya (2) AkrAnta-saprayapAya. (3) anAkrAnta-apratyapAya (4) cA niryukti anAkrAnta-sapratyapAya. prazna: A vanaspatimAM yatanA kevI rIte karavAnI ? te 270 | _ samAdhAna : acitta vanaspatithI javuM, temAMya pratyeka uparathI javuM. temAM ya sthira uparathI javuM. temAM paNa AkrAnta , nimratyapAyathI javuM. te na hoya to anAkrAnta AkrAnta pachI anAkrAnta e krama batAvyo - e pUrve akAya vigeremAM paNa na samajavo joIe. niSpatyapAyathI javuM. te na hoya to asthira acitta pratyeka vaDe javuM. te paNa jo AkrAnta-niutyapAya / hoya to tenAthI javuM. te na hoya to anAkrAMta-nimratyapAyathI javuM. te na hoya to sthira acitta-anaMtathI javuM. te paNa A # ni.-42 AkrAnta- nipratyapAya hoya to tyAMthI javuM. te na hoya to anAkrAnta-nippatyapAyathI javuM. tenA abhAvamAM acitta paNa anaMtakAya asthira vaDe javuM. te jo AkrAnta-niSThayapAya hoya to tyAMthI javuM. te na hoya to anAkrAnta nimratyapAyathI javuM. te na hoya to asthira-acitta anaMta mizrathI javuM temAM paNa Aja bhAMgA jANavA, je acittamAM batAvyA. te na hoya to sacittathI javuM. temAM paNa Aja paddhati samajavI. (TIkArthano spaSTArtha nIce pramANe che. (1) niSpatyapAya + acitta + pratyeka + sthira + AkrAnta (2) nimratyapAya + acitta + pratyeka + sthira + anAkrAnta vau 270
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha- stha niryukti vi || 271 || Na ssa niSpratyapAya + acitta + pratyeka + asthira + AkrAnta (5) niSpratyapAya + acitta + pratyeka + asthira + anAkrAnta niSpratyapAya + acitta + anaMta + sthira + AkrAnta niSpratyapAya + acitta + anaMta + sthira + anAkrAnta niSpratyapAya + acitta + anaMta + asthira + AkrAnta (6) (7) (8) niSpratyapAya + acitta + anaMta + asthira + anAkrAnta (9) niSpratyapAya + mizra + pratyeka + sthira + AkrAnta (10) niSpratyapAya + mizra + pratyeka + sthira + anAkrAnta (11) niSpratyapAya + mizra + pratyeka + asthira + AkrAnta (12) niSpratyapAya + mizra + pratyeka + asthira + anAkrAnta (13) niSpratyapAya + mizra + anaMta + sthira + AkrAnta (14) niSpratyapAya + mizra + anaMta + sthira + anAkrAnta (15) niSpratyapAya + mizra + anaMta + asthira + AkrAnta ESSE (4) T mA stha | v ma ma I UT jja va ma ni.-42 // 271 ||
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukita # ni.-42 zrI odha-ya (16) nimratyapAya + mizra + anaMta + asthira + anAkrAnta (17) nimratyapAya + sacitta + pratyeka + sthira + AkrAnta (18) nimratyapAya + sacitta + pratyeka + sthira + anAkrAnta | 272 / (19) nimratyapAya + sacitta + pratyeka + asthira + AkrAnta (20) nimratyapAya + sacitta + pratyeka + asthira + anAkrAnta (21) nimratyapAya + sacitta + anaMta + sthira + AkrAnta (22) niSpatyapAya + sacitta + anaMta + sthira + anAkrAnta (23) nimratyapAya + sacitta + anaMta + asthira + AkrAnta (24) nimratyapAya + sacitta + anaMta + asthira + anAkrAnta niSkapAyane laIne A 24 bhAMgA maLyA. A ja rIte pratyapAyane laIne paNa 24 bhAMgA maLe paNa emAM javAnuM nathI. AmAM pUrva-pUrvano bhAMgo na hoya to pachI-pachInA bhAMgAthI jaI zakAya.) have gAthAnA akSaro pramANe artha joDIe. traNa prakAranI vanaspati che. sacitta, acitta ane mizra temAM dareke dareka vI vanaspati be prakAre che. pratyeka ane anaMta. temAM pratyeka eTale judA judA zarIravALA eka-be-traNa saMkhyAnA ke asaMkhyAtA * = tha
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti zrI odha-vya A jIvonA AzrayabhUta vanaspati. (AMbAnuM eka jhADa eka pratyeka vanaspati che. temAM judA judA zarIravALA asaMkhya jIvo joDAyelA ja che. e asaMkhya jIvono ja A eka AMbo banelo che. e bhale eka pratyeka vanaspati kahevAya, hakIkatamAM emAM asaMkhya jIvo che. darekanA pota-potAnA zarIra judA judA che.). | 273 ananta eTale anaMtajIvonuM eka ja zarIra. te pratyeka ane anaMta dareka sthira ane asthira be prakAre che. sthira eTale dRDha saMghayaNavALI vanaspati (vaDalA-lImaDAdinA thaDa, vAMsaDA vagere.) jyAre adaDha saMghayaNavALA hoya te , Raa ni.-42 asthira kahevAya. (ghAsa, keLanA jhADa vagere.). AmAM saMyogo-bhAMgAo karavA ane te to hamaNAM pUrve ja kahyA che. te ja jANavA te bhAMgAo AkrAnta-nipratyapAya, AkrAnta-sapratyAya, anAkrAnta-nikhratyAya, anAkrAnta-sapratyAya rUpa che. (A badhu 24 bhAMgAomAM darzAvI ja dIdhuM che mAtra | jayAM ghaNI avarajavara thatI hoya te vanaspati AkrAnta gaNavI ane jyAM avarajavara na hoya te anAkrAnta gaNavI.). prazna : AmAM sacitta ke mizranI yatanA karIe e to barAbara. kemake tyAM jIva che, eTale tyAM ochI virAdhanA thAya " tevo prayatna karIe. paraMtu je vanaspati acitta che, tenI yatanA karavAnI zI jarUra ? dA.ta. dhAro ke rastAmAM acitta pratyeka che ane acitta anaMta be prakAranI vanaspati Ave che. to emAM acitta pratyeka uparathI jaIe ke acitta anaMta uparathI jaIe, ke vIu 273 . emAM zuM pharka paDavAno? beyamAM virAdhanA na thavAnI vAta to nakkI ja che. eTale acittanA niSpatyapAyanA je ATha bhAMgA IT
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI o.yu che, temAM kamazaH pUrva-pUrvanA abhAvamAM ja uttara-uttaranA bhAMgAmAMthI javA rUpa yatanA pALavAnI kazI jarUra ja nathI. game te bhAMgAmAMthI jaIe, kazo pharka paDato nathI. vaLI nyAya paNa A je che ke sacittasaMbaMdhI yatanA hoya. | 274 || A (pahelA sthiramAMthI javuM ane e na hoya to asthiramAMthI javuM. Ama kahevA pAchaLa paNa kAraNa to A ja che ke * sthira vanaspati daDha saMghayaNavALI hovAthI ene kilAmaNA ochI thAya, asthira komaLa hovAthI vadhu kilAmaNA thAya. tathA pahelA pratyekamAMthI javuM ane e na hoya to anaMtamAMthI javuM. e kahevA pAchaLa paNa kAraNa to e che ke pratyekamAM ochA ni.-42 jIvanI virAdhanA thAya ane anaMtamAM vadhu virAdhanA thAya. paNa have jyAre e vanaspati acitta ja che. tyAre e daDha hoya ke komaLa, pratyeka hoya ke anaMta emAM vedanA thavAnI ! 1 ja nathI. eTale A kramanI jarUra nathI.) samAdhAna: acittanI paNa yatanA batAvI che, emAMya kAraNa che. bhale e vanaspati acitta che, to paNa kyAreka keTalIka vanaspationI yoni avinaSTa hoya che. jemake gaDucI (gaLosattva) koraDamaga vagerenI yoni. te A pramANe - gaLosattva 5 sukAI gayelI hoya to paNa jo emAM pANI siMcavAmAM Ave, to pachI e tAdAbhyane = lIlAzane pAmatI dekhAya che. ema koraDa maga acitta hovA chatAM e vAvIe to emAMthI maga uge che. eTale vanaspati acitta hovA chatAM tenI yoninI rakSA karavA mATe acittanI yatanA paNa nyAyayukta ja che. sh 274 ||
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-43 zrI ogha-ya praznaH tame game te kaho. paNa A padArtha hajI samajAto natI. jo jIvanI virAdhanA nathI to pachI game te acitta para ! niryukti javAmAM vAMdho zuM ? yoninuM rakSaNa karavAnI jarUra ja zI che ? ApaNe koI jIvane pIDA na ApIe e ApaNI pharaja. vi yoninAza thAya to emAM ApaNA nimitte koIne pIDA thatI nathI. utpanna thanAro jIva to bIje utpanna thaI ja javAno che. | 275 III samAdhAna: to pachI ema samajavuM ke ahIM je acitta vanaspatinI yatanA batAvI che, tenA vaDe sAdhunI dayALutA batAvI , ja che. bAkI kharekhara to acetana vanaspatinA A ATha bheda gaNavAnA ja nathI. emAM to game te uparathI jaI zakAya. mAtra ja sacitta ane mizramAM ja A ATha bhedo joDavA ane enI yatanA samajavI. (ahIM khyAla rAkhavo ke ghAsa uparathI, thaDa uparathI, nigoda uparathI, chUTA-chavAyA paDelA pAMdaDAo uparathI jyAre pasAra thavAnuM thAya tyAre A badhI yatanAno vicAra karavo. rasto cokhkho hoya ane AjubAju ghAsa-jhADa-nigoda-pAMdaDA vagere hoya to e vaccenA cokhkhA rastAno koI ja niSedha nathI.) vanaspatidvAra pUrNa thayuM. vRtti : madhunA trasadAramAda - o.ni. : tivihA beiMdiyA khalu thirasaMghayaNeyarA puNo duvihA / akvaMtAI ya gamo jAva u paMciMdiA neA // 43 // ka - k's 275 | + B
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha niryukti || 276 || 'trividhA: ' triprA:, Dhe ? dvIndriyA:-sacittAvimevAt, sacittA: sarvAnanIvapravezavanta:, acittAntadviparyayAt mizrAstveta eva karambIbhUtAH / punarekaiko dvividha:, tathAhi - sacitto thirasaMghayaNo athirasaMghayaNo a, evaM acitto vi mIso vi / jo so thirasaMghayaNo tattha caubhaMgI- akaMto'NakkaMto sapaccavAo iyaro ya / evaM aNNovi 'akkaMtAdIya'tti AkrAntAdirgamo bhaGgaka iti, anena caturbhaGgikA sUcitA / evamayaM kramastrIndriyacaturindriyapaJcendriyANAM ma saccittAcittamizrAdiryojanIya iti // T) ma | j | candra. : odhaniryukti-43 : gAthArtha : traNa prakAranA beIndriyo che. te badhA sthira saMghayaNI ane Itara ema be prakAre che. AkrAntAdi prakAra samajavo. ema paMcendriyo sudhI jANavuM. TIkArtha : beIndriyo sacittAdi traNa prakAranA che. temAM sacitta eTale saghaLAjIva pradezavALA ane acitta eTale saghaLA jIva pradeza vinAnA tathA mizra eTale A ja sacitta ane acitta bhegA thayelA hoya te. (dA.ta. eka jagyAe 50 kIDI che, badhI jIvatI che. to e sacitta be indriyo eka jagyAe 50 kIDI che, badhI ja marI gayelI che to e acitta beIndriyo. ane eka jagyAe 20 kIDI jIvatI che, 30 marelI che to e mizra beIndriyo) A dareka pAchA be prakAre che. te A pramANe - sacitta jIvo sthira saMghayaNI ane asthirasaMghayaNI ema acitta paNa ane mizra paNa samajavo. T A ' bha 1 ji ni.-43 // 276 //
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha-ca niryukti 277 A # ni.-43 ke je te sthirasaMghayaNI che, temAM caturbhagI che. AkrAnta, anAkrAnta, satyapAya, niutyapAya, ema bIjA paNa AkrAntAdi gama-prakAra-bhAMgA jANavA. Ane vaDe caturbhagI sUcavI dIdhI. ema te Indriya, caurindriya ane paMcendriyono paNa sacitta-acitta-mizrAdi krama joDI devo. (ahIM paNa batAvelA bhAMgAono spaSTArtha nIce pramANe samajavo >> (1) niutyapAya acitta beIndriya sthira AkrAnta (2) nimratyapAya acitta beIndriya sthira anAkrAnta (3) nippatyapAya acitta beIndriya asthira krAnta (4) nimratyapAya acitta beIndriya asthira anAkrAnta (5) nimratyapAya acitta te Indriya sthira AkrAnta (6) nimratyapAya acitta teIndriya sthira anAkrAnta (7) nimratyapAya acitta teIndriya asthira AkrAnta (8) niutyapAya acitta teIndriya asthira akrAnta (9) nimratyapAya acitta caurindriya sthira anAkrAnta che ya ke jha, che ali ra77l
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278ll zrI ogha-ya (1)nimratyapAya acitta caurindriya sthira niryukti (11)nimratyapAya acitta caurindriya asthira AkrAnta (12)nimratyapAya acitta caurindriya asthira anAkrAnta (13)nimratyapAya acitta paMcendriya sthira AkrAnta (14)nimratyapAya acitta paMcendriya sthira anAkrAnta (15)niutyapAya acitta paMcendriya asthira AkrAnta # ni.-43 (16) nimratyapAya acitta paMcendriya asthira anAkrAnta A 16 bhAMgA acittathI maLyA. e ja rIte mizramAM paNa 16 bhAMgA levA ane sacittamAM paNa 16 bhAMgA levA. kula ba | i48 bhAMgA niSpatyapAyathI maLe. eja pramANe satyapAyathI paNa bIjA 48 bhAMgA levA. paNa emAM javAnuM nathI. kula 96 | bhAMgA thAya. AmAM paNa e samajI levuM ke kharekhara acittamAM yatanAnI AvazyakatA nathI. paNa sAdhunI komaLatAnI sUcaka A yatanA ma che. sIdhI vAta che ke marelI kIDI uparathI javuM paDe ane marelA uMdara vagere para paga mUkIne javuM paDe emAM virAdhanA bilakula 2 na hovA chatAM pariNatinI dRSTie AsamAna-jamInano pharka che. kharI yatanA mizra+sacittamAM jALavavAnI che. emAM prazna eTalo ja rahe ke beIndriya asthirasaMghayaNavALA para javAmAM va 278 ||
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti ni.-44 zrI ogha-ya ochI virAdhanA ? ke teIndriya sthira saMghayaNavALA upara javAmAM ochI virAdhanA asthira saMghayaNavALo beIndriya to mArI paNa jAya ke gADha kilAmaNA thAya. jyAre sthira saMghayaNavALo teIndriya hoya to e mare nahi, agADha kilAmaNA thAya. eTale | vii evuM paNa saMbhavita che ke sthira saMghayaNavALA teIndriyamAM jaIe, to ocho doSa lAge. | 279o. - jo asthira saMghayaNI beIndriyanuM mRtyuM thavAnuM hoya ane sthira saMghayaNI teIndriyane kilAmaNA ja thavAnI hoya to teIndriyamAM javAmAM ocho doSa ema lAge che. paNa jo asthira saMghayaNI beIndriyanuM mRtyu na thavAnuM hoya, mAtra kilAmaNA thavAnI hoya to pachI tyAM ocho doSa ema lAge che. chatAM A viSayamAM gItArthono abhiprAya khAsa jANI levo.). vRtti : evaM tAvatsajAtIyayatanoktA, idAnIM vijAtIyena sahAha - o.ni. : puDhavidae puDhavIe udaye puDhavitasa vAlakaMTA ya / puDhavivaNassaikAe te ceva u puDhavie gamaNaM // 44 // pRthivyudakayoH yugapadgamanatayA prAptayoH satoH katareNa yAtavyamityAha-pRthivyAM, udake trasAdisadbhAvAt, cazabdAvanaspatizca pRthivI tvastyeva / atha pRthivIvanaspatikAyayoH satoH kiM karttavyamityAha-pRthivyaiva gantavyaM, vanaspatau taddoSasaMbhavAt // an 279
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha-yu - candra. : Ama atyAra sudhI sajAtIyanI yatanA kahI. (arthAt judA judA pRthvI rastAomAM kaI pRthvIthI javuM? ema ? niryukti pRthvItvajAtivALA rastAonI ekalI vicAraNA karI. ema jalatvajAtivALA aneka jalarastAonI paraspara yatanA batAvI. A badhI sajAtIyatanA kahevAya. paNa eka rasto pRthvI ane eka rasto pANIno... to zemAMthI javuM? ema pRthvI-pANI, || 280 ll # pRthvI-teja, pRthvI-vAyu vagerenI yatanA batAvI nathI. e vijAtIya yatanA kahevAya.) - have vijAtIyanI sAthe yatanA batAve che. (pRthvInI pRthvI sAthe, jalanI jala sAthe... A badhI sajAtIya yatanA hatI. - A pRthvInI jalanI sAthe, pRthvInI tejanI sAthe... A badhI vijAtIyanI sAthenI yatanA kahevAya.) ni.-44 oghaniryukti-44. gAthArtha : pRthvI-pANI hoya, to pRthvImAM javuM. kemake pANImAM pRthvI-traNa-sApa-kAMTA hoya. pRthvI-TT vanaspati hoya to vanaspatimAM te ja pRthvI-trasa, sApa-kAMTA hoya. eTale pRthvImAM javuM. TIkArtha : prazna : eka sAthe be rastA sAme Ave ke je bemAMthI ekamAM javAnuM hoya. eka sacitta pRthvIno ane eka zo pANIno to kyA raste javuM? samAdhAna : pRthvI raste javuM. kemake pANImAM to trasa vagere paNa jIvo hoya che. pANInA eka eka TIpAmAM 36000 ft e . 9 5 A t h u 0 E s 5 t zabda che tenAthI samajI levuM kejalamAM vanaspati paNa hoya. ane pRthvI to che ja. kemake pANI, pRthvI upara ja rahela che. ane jalanA saMparkathI e pRthvI mizra-sacitta hovAnI ne 280 * F = = i*
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha-ca niryukti 11 229 11 of guji zakyatA che. prazna H pRthvI ane vanaspati ema be mArga hoya ? to kyAMthI javuM ? ghAsamAMthI ke sacitta pRthvIthI ? samAdhAna : pRthvIthI ja javuM. vanaspatimAM te ja doSono saMbhava che. eTale ke vanaspatimAMya trasajIvo-jala-pRthvI-sApa vagere hoya che. o.ni. : puDhavitase tasarahie niraMtaratasesu puDhavie gamaNaM / AuvaNassaikAe vaNeNa niyamA vaNaM udae // 45 // candra. : othaniryukti-45 : gAthArtha : pRthvI-trasa hoya to trasarahitamAM javuM. niraMtara traso hoya to pRthvImAM gamana. ap-vanaspati hoya, to vanaspatithI javuM. pANImAM avazya vanaspati hoya. | prazna : pRthvI ane trasa, bemAMthI kayA raste javuM ? eka bAju sacitta pRthvI che, bIjI bAju acitta pRthvI che, paraMtu tyAM kIDI-makoDA vagere traso che. to zuM karavuM ? atha pRthivItrasayoH kena gantavyaM ? trasarahitamArgeNa, etaduktaM bhavati - viralatraseSu tanmadhyena, nirantareSu tu pRthivyAM / bha atha apkAyavanaspatikAyayoH satoH kena yAtavyamityAha - vanena vanaspatikAyena, udake niyamAdvanaspatisadbhAvAt // '' | ma ma T maiM o ma ni.-45 35 281 ||
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti // 282 IT samAdhAna : trasa vinAnA mArge javuM. Azaya e che ke jo trasavALA mArgamAM paNa trasa jIvo chUTA-chavAyA hoya, vacce khAlI-khAlI bhAgamAM paga mUkIne jaI na zakAtuM hoya to tyAMthI ja javuM. sacitta pRthvImAMthI nahi. paraMtu trasa mArge nirantara trasa hoya ke jethI tyAM vacce vacce khAlI jagyAmAM paga mUkIne javuM zakya na hoya to pachI - pRthvI mArge javuM. prazna : akAya ane vanaspatikAya be mArga hoya to kayA mArge javuM ? arthAt ekabAju ghAsa ke pAMdaDA che ane * bIjIbAju pANI bharAyeluM che to zuM karavuM ? | samAdhAna : vanaspatimArge javuM. kemake pANImAM to avazya vanaspati hoya ja che. jyAM vanaspatinI sAthe pANI paNa hoya tyAM to e vanaspati-jalavALA mArgane choDI ekalA jalavALA mArge javuM. ema samajAya che.) # ni.-46 o.ni. : teUvAuvihUNA evaM sesAvi svvsNjogaa| naccA virAhaNadugaM vajjito jayasu uvautto // 46 // tejaskAyavAyukAyAbhyAM rahitA evaM zeSA api sarve saMyogAH, anye'pi ye noktAste'nugantavyAH bhaGgakAH, sarvathA IN 282 .
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha-tyu virAdhanAdvayaM jJAtvA-AtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA ca / etadvayamapi varjayan upayukto yatasva-yatanAM kurviti / idAnIM niryukti yaduktaM 'evaM sesAvi savvasaMjogA' iti te bhaGgakA darzyante, te cAmI-tattha puDhavikAo AukAo vaNassaikAo tasakAo ceti catvAri padAni kAuM tato dugacAriNAe tigacAraNiAe caukkacAraNiyAe cAreyavvA, sA ya imA // 28 // cAraNiA - puDhavikkAo AuchAyo ya paDhamo 1, puDhavI vaNassatI bIo ya 2, puDhavI tasA ya taio 3, evaM puDhavIe ma tinni laddhA, AU do lahai, vaNassaI ekkaMti 6, puDhavI AU vaNassaI 1, puDhavI AU tasA 2, puDhavI vaNassai tasA 3, AUvaNassai tasA 4, ee tigacAraNiyAe laddhA, caukkacAraNiyAe u ekko ceva / savvevi ekkArasa acittehi paerhi laddhA / evaM mIsesu vi 11, sacittesuvi ikkArasa 11, savve'vi tettIsaM 33, uktA SaTkAyayatanA, candra, : oghaniryukti-46: gAthArtha : tela ane vAyu sivAyanA A pramANe bIjA paNa badhA saMyogo karavA ' virAdhanAddhikane jANIne tene tyAgato, upayogavALo sAdhu yatanA kare. TIkArtha: A pramANe teja + vAyu sivAya bIjA paNa badhA bhAgo jANavA eTale ke bIjA paNa je bhAMgAo atre kahyA nathI. te paNa samajI levA. dareka jagyAe A be virAdhanA barAbara jANIne jayAM ochuM nukazAna hoya e bhAMgA levA. te A pramANe-AtmavirAdhanA ane saMyamavirAdhanA. A beya virAdhanAne tyAgato, upayogavALo he sAdhu ! tuM yatanA karaje. PREBER ni.-46 EEP of // 28 //
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-46 zrI ogha-ya 44-45-46no akSarArtha batAvI dIdho. emAM 46 mI gAthAmAM je kahyuM ke bIjA paNa badhA saMyogo samajI levA. te | niryukti T badhA saMyogo have ame dekhADIe chIe. temAM pRthvI-apu-vanaspati ane trasa A cAra pada karI pachI becAraNikA-trikacAraNikA ane cAra-cAraNikA vaDe | | 284 | - saMguNita karavA. te cAraNikA A pramANe che. (1) pRthvI + apU (2) pRthvI + vanaspati (3) pRthvI + trasa (4) am + vanaspati (5) apu + trasa (6). vinaspati + trasa. Ama dvika saMyogI cha bhAMgA thayA. | (1) pRthvI +apu + vanaspati (2) pRthvI + apa + trasa (3) pRthvI + vanaspati + trasa (4) am + vanaspati '+ trasa. Ama trisaMyogI cAra bhAMgA thAya. (1) pRthvI + a + vanaspati + trasa ema catuHsaMyogI eka bhAgo thAya. kula 6+4+1=11 bhAMgA thAya. A 11 bhAMgA acittanA jANavA. e ja rIte mizramAM paNa 11 jANavA. e ja rIte sacittamAM paNa 11 jANavA. kula DhI 33 bhAMgA thAya. Ama mArgamAM SakAyanI yatanA batAvI dIdhI,. all 284 ||
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha (upara navA bhAMgAo batAvyA, paNa emAMthI kayA mArge javuM ? e spaSTa batAvyuM nathI. alabatta e sugama ja che. niryukti 1 chatAM ATaluM dhyAnamAM rAkhavuM ke game teTalA rastA hoya sau prathama to acitta mArge ja javuM. e na maLe, to chUTA-chavAyA vi trasa mArge javuM. e na maLe to pRthvImAMthI javuM. e na maLe to vanaspatimAMthI javuM e na maLe to apUkAyamAMthI javuM ane // 285 IIT e na maLe to chevaTe nirantara trasa mArge javuM. sarvatra nimratyapAyamArgathI ja javuM. nIce pramANenA judA judA mArgabhedo saMbhave che. (1) acitta pRthvI (2) mizra pRthvI | (3) sacitta pRthvI ni.-46 # (4) acitta jala (5) mizra jala (6) sacitta jala (7) acitta vanaspati (8) mizra vanaspati (9) sacitta vanaspati (10) acitta trasa (11) mizra traNa (12) sacitta trasa emAM vaLI pRthvI bhInI-sukI, dhULIyo mArga, dhULa vinAno mArga vagere aneka bhedovALI che. trasamAM praviratrisa ane niraMtara trasa ema be bhedo paDe che. vanaspatimAM pratyeka -anaMtAdi bhedo paDe che. A badhAnuM atyaMta upayoga mUkIne vibhAgIkaraNa karavuM. thI prazna : apamArga ane nirantara trasa mArga hoya to kyAMthI javuM ? apumAM paNa trasa to che ja. eTale apamArgamAM pANI an 285T. + trasa + nigoda vagere ghaNI virAdhanA che. traNa mArge mAtra trasa virAdhanA che. A dRSTi e nirantara trasamArge ocho doSa :
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca lAge che. niryukti samAdhAna : sthAvara karatA trasavirAdhanA vadhu bhayaMkara che e nyAya pramANe pRthvI, jala, vanaspatinI virAdhanA karatA trasanI virAdhanA vadhu bhayaMkara gaNAya. | 286IN na (prazna e ja rahe ke pANImAM paNa trasa to che ja, to pachI tyAM virAdhanA vadhI jAya ne ? jo pANImAM trasa na hoya to " to pANIno mArga ja svIkArata, kemake trasavirAdhanA karatA sthAvara virAdhanAmAM ocho doSa lAge. paNa pANImAM trasa to che. || " to zuM karavuM ? AmAM ema lAge che ke bhale pANImAM trasa hoya, chatAM e sAkSAt anubhavAtA nathI. tathA mukhyatve tyAM beindriyo | A B ni.-46 E hoya che. jyAre nirantaratrasa mArge to sAkSAt trasa anubhavAya che ane e mukhyatve teIndriyAdi hoya. eTale tyAM pariNAmanI ja |niSpharatA vadhu thAya, mATe e sthAne javAmAM vadhu doSa jaNAya che. vaLI pANImAM trasajIvono saMghaTTo thavArUpa doSa lAge jyAre nirantaratrasamAM to e trasajIvo mRtyu pAmavA rUpa doSa lAge e paNa saMbhavita che.) hA vRtti : Aha-yadA punarvyAghradustaTInyAyenAnyataravirAdhanAmantareNa pravRttireva na ghaTAM prAJcati tadA kiM vI karttavyamityAha '/ 28da | * * Rs - E
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ SEP mukhya ni.-47 zrI sodha-ttha o.ni. : savvattha saMjamaM saMjamAu appANameva rakkhijjA / niryukti muccai aivAyAo puNo visohI na yAviraI // 47 // // 287 // 'sarvatra' sarveSu vastuSu, kim ? saMyamarakSA kAryA, tadabhAve'bhipretArthasiddhyasiddheH, kimeSa eva nyAyaH ?-netyAhasaMyamAdapi AtmAnameva rakSet, AtmAbhAve tatpravRttyasiddheH, AtmAnameva rakSan, jIvannityarthaH, 'mucyate' bhrazyati Na kasmAdatipAtAt hiMsAdidoSAt, kiM kAraNaM ?, ucyate, atipAtato yataH punarvizuddhistapazcaraNAdinA bhaviSyati / atha manyase pRthivyAdyatipAtottarakAlaM vizuddhirbhavatu nAma, kintu hiMsAyAM vartamAno'sau avirato labhyata iti 40 ekavatabhaDne sarvavratabhaGga' iti vacanAt, tadetannAsti, yata Aha - 'na yAviraI', kiM kAraNaM ?, tasyAzayazuddhatayA | vizuddhapariNAmatvAt, vizuddhapariNAmasya ca mokSahetutvAt / yadvA sarvatra saMyama rakSannatipAtAnmucyate, atipAto na bhvti| kimayameva nyAyaH ?, netyAha-saMyAmAdAtmAnameva rakSet, yena punarapi vizuddhirbhavati, na cAtipAte'pyaviratiriti puurvvt|| 1 candra, : prazna : juo tame sayamavirAdhanA ane AtmavirAdhanA na thAya e rIte vihAra karavAnI rajA ApI che paNa - jema eka mANasanI pAchaLa vAgha paDyo ane e jIva bacAvavA doDyo, AgaLa moTI uMDI nadI AvI. have jo e AgaLa ( doDe to nadImAM Dube ane ubho rahe to vAghathI mare. Ama bemAMthI eka rIte to maravAnuM ja che. beya bhayathI bacavAnI zakyatA vI // 28 //
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ za ni.-47 zrI ogha-tya nathI. Ane vyAghadustaTInyAya kahe che. tema prastutamAMya jayAre evuM bane ke saMyamavirAdhanA aTakAvavA jaIe to niryukti AtmavirAdhanA thAya ja ane AtmavirAdhanA aTakAvavA jaIe to saMyamavirAdhanA thAya ja. Ama bemAMthI eka virAdhanA vinA vihAranI pravRtti zakya ja na hoya tevI paristhitimAM zuM karavuM ? (dA.ta. Traka dhasamasatI evI rIte Ave ke jo roDanI 288 IIT bAjumAM ghAsa upara utarI jaIe, to bacI jaIe paNa saMyamavirAdhanA thAya ane jo ghAsa upara na utarI saMyama bacAvIe to eksIDanTa thavAthI AtmavirAdhanA thAya to zuM karavuM ?) on samAdhAna : oghaniryukti-47 : gAthArtha : sarvatra saMyamanI rakSA karavI. saMyama karatAya AtmAnI ja rakSA karavI. * hiMsAthI mUkAya che. pharI vizuddhi thAya che. ane avirati thatI nathI. | TIkArtha: pahelI vAta to e ke tamAme tamAma kAryomAM saMyamarakSA karavI. kemake jo saMyamanI rakSA nahi karAya to ApaNA ISTa artha mokSa-siddhinI siddhi nahi thAya. prazna : zuM A ja nyAya che? badhe ja Ama karavuM ? samAdhAna : nA. saMyama karatAya AtmAnI ja rakSA karavI. kemake AtmA = jAta = mAnavabhava ja jo nahi hoya to pachI v saMyamapravRtti ja siddha nahi thAya. A rIte AtmAnI ja rakSA karato sAdhu eTale ke saMyamavirAdhanA svIkArIne paNa jIvato rahelo sAdhu hiMsAdi doSothI mukta thAya che, = = = 'ka ja allu 288 .
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ " E G E zrI ogha-dhu prazna : saMyama virAdhanA- hiMsA to thaI ja che. to enAthI kevI rIte mukta bane ? niryukti samAdhAnaH e pachI tapa-cAritrAdi pAlana karavA dvArA e hiMsAthI vizuddhi thaI jAya che. arthAtu pAchaLathI AlocanA prAyazcittAdi karI e sAdhu hiMsAdoSajanya pApathI mukta bane che. 289o prazna : juo. pRthvI vagerenI hiMsA karI lIdhA bAda prAyazcitta dvArA vizuddhi bhale thAya. paNa je samaye e hiMsA karI II A rahyo che, te samaye to te avirata = asAdhu ja banI jAya ne ? alabatta eNe hiMsA karI paheluM vrata ja bhAMgyuM che. paNa zAstravacana che ke ekavratano bhaMga thAya eTale emAM tamAma vratono bhaMga thaI ja gayelo jANavo, eTale Ane paNa hiMsA kALe pAMceya vratono bhaMga thaI ja gayo hovAthI te aviratidhara ja banI gayo. = ni.-47 A nukasAnanuM zuM ? samAdhAna : nA, tamArI vAta barAbara nathI. kemake hiMsAkALe paNa ene avirati na lAge. prazna : kema ? hiMsA karavA chatAM avirati nahi ? samAdhAna : teno Azaya zuddha che, jIva bacAvI dIrthasaMyama pALavano che. ane eTale e vizuddha pariNAmavALo che. ane vizuddhapariNAma to mokSanuM kAraNa che. eTale hiMsAkALe paNa ene aviratidoSa nathI. A eka rIte prastuta gAthAno artha karyo. athavA have bIjI rIte artha karIe. 5 289 mAM G K -
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ T zrI ogha- tya niryukti || 290 [ sma r bha - te A pramANe-sarvatra saMyamanI rakSA karato sAdhu hiMsAthI mukta bane che. arthAt hiMsA karanAra banato nathI prazna : zuM A ja nyAya che ? ke badhe saMyamanI rakSA karavI ane hiMsAmukta banavuM ? | | samAdhAna : nA, saMyama choDIne paNa jIva bacAvavo. kemake pAchaLathI vizuddhi thaI zake che. ane hiMsA thavA chatAM paNa aviratidoSa na lAge.. vagere badhuM pUrvanI jema samajI levuM. vRtti : kiM kAraNaM saMyamAdapyAtmA rakSitavyaH ? ucyate yataH - oni. : saMjamaheuM deho dhArijjai so kao a tadabhAve ? | saMjamaphAinimittaM tu dehaparipAlaNA iTThA // 48 // iha hi 'saMyamahetuH' saMyaminimittaM deho dhAryate, sa ca saMyamaH kutaH 'tadabhAve' dehAbhAve ? yasmAdetadevaM tasmAt 'saMyamasphAtinimittaM' saMyamavRddhyarthaM dehaparipAlanamiSTaM-dharmakAyasaMrakSaNamabhyupagamyate // candra. : prazna : saMyama choDIne paNa jIva bacAvavo ? AvuM zA mATe ? samAdhAna : oghaniryukti-48 gAthArtha : saMyamane mATe deha dhAraNa karAya che ane dehanA abhAvamAM saMyama kyAMthI saMbhave? eTale saMyamanI vRddhi mATe dehanuM paripAlana ISTa che. Na ma ni.-48 ma gwi at 11 200 11 ssa
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oi E # ni.-49 TIkArtha : ahIM jinazAsanamAM saMyamane mATe deha dhAraNa karAya che. ane te saMyama dehanA abhAvamAM zI rIte saMbhave ? niryukti AvuM che, mATe ja saMyamanI vRddhi mATe A dharmakAya-sAdhuzarIranI paripAlanA IcchAya che. 291 IT vRtti : mAda-nonAmapaSTameta, tathAdio.ni. : cikkhallavAlasAvayasareNukaMTayataNe bahujale a| logo'vi necchai pahe ko Nu viseso bhayaMtassa // 49 // cikkhallavyAlazvApadasareNukaNTakatRNAn bahujalAMzca sopadravAn mArgAna-pathaH loko'pi necchatyeva, ataH ko nu vizeSo ? lokAt sakAzAdbhadantasya yenaivamucyate iti ?, candra. : prazna : lokone paNa potAnA zarIranI rakSA ISTa che. te A pramANe - oghaniryukti-49 gAthArtha : kAdava-sarSa-pazu-dhULa-kAMTA-taNakhalA-ghaNA pANIvALA mArgone loko paNa IcchatA nathI. A to pachI sAdhunI e loka karatA zuM vizeSatA ? 2 TIkArtha : loko paNa kAdavadivALA upadravayukta mArgone IcchatA nathI. ane sAdhu paNa zarIrarakSA mATe e mArgo tyAge vai che. to A loka ane jaina sAdhumAM bheda zuM rahyo ? ke jethI tame jaina sAdhune zarIra pAlanA ISTa kahI che? = = = ** F De all 291
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-nyu niryukti // 282 // sa na.-50-51 SEP to vRtti : ucyate - o.ni. : jayaNamajayaNaM ca gihI sacittamIse paritta'NaMte a / navi jANaMti na yAsiM avahapaiNNA aha viseso // 50 // yatanAmayatanAM ca gRhiNo na jAnanti, kva ? - sacittAdau, na ca 'eteSAM' gRhiNAM 'avadhapratijJA' vadhanivRttiH, ata eva vizeSaH / avia jaNo maraNabhayA parissamabhaA va te vivajjaMti / te puNa dayApariNayA mokkhatthamisI pariharaMti // 51 // kaNThyA / 'api ca iti anenAbhyuccayamAha, navaraM 'te'tti sApAyAn pathaH, candra. samAdhAna : oghaniryukti-50H gAthArtha: gRhastho sacitta ane mizramAM, pratyeka ane anaMtamAM yatanA jANatA nathI. vaLI teone avadha, jIvahiMsAtyAganI pratijJA nathI. (A badhuM sAdhu pAse che, mATe) A vizeSatA che. TIkArtha : gAthArtha mujaba spaSTa che. vii|| 282 //
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha-tyu niryukti // 28 // oghaniryakti-pa1 : gAthArtha : vaLI loko maraNanA bhayathI ke thAkanA bhayathI te mArgone choDe che. jyAre sAdhuo to dayApariNAmavALA chatAM mokSane mATe te mArgone choDe che. TArtha : 20 4 cha, spaSTa cha. api ca zathI mamyuyyaya = vizeSa mAlatane tAvI. (54 meM pArtha varNavI temAM ja kaMI vadhu bAbata batAvavAmAM Ave te aNuvyaya kahevAya. ahIM Apa 5 zabdathI e amyuccayanuM sUcana karI hAdhu.) vRtti : itazca sAdhoH prANAtipAtApattAvapi gRhiNA saha vaidhuryamityAha - sama.-52 o.ni. : avisiTuMmi vi jogaMmi bAhire hoi vihurayA iharA / suddhassa u saMpattI aphalA jaM desiA samae // 52 // iha 'aviziSTe'pi' tulye'pi 'yoge' prANAtipAtAdivyApAre 'bAhye' bahirvartini bhavati 'vidhuratA' vaidhuryaM visadRzatA, itthaM caitadabhyupagantavyam, itarathA zuddhasya-sAdhoH 'saMprAptiH' prANAtipAtApatti: 'aphalA' niSphalA yataH pradarzitA 'samaye' siddhAnte tadvirudhyate, tasmAdetadevamevAbhyupagantavyaM, bAhyaprANAtipAtavyApAra:zuddhasya sAdhorna bandhAya bhavatIti // vI // 28 //
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha niryukti || 294 || j candra. : vaLI sAdhune hiMsA thavA chatAMya gRhastho karatA vaidhurya-bheda A kAraNasara paNa che ke oniryukti-para : gAthArtha : bAhya yoga samAna hovA chatAM paNa vidhuratA-bheda hoya. nahi to zAstramAM zudhdhAtmAne hiMsAprApti je niSphaLa dekhADI che. (te na ghaTe) vRtti : tathA vAha - o.ni. : mA Chu ekkami vi pANivahaMmi desiaM sumahadaMtaraM samae / emeva nijjarAphalA pariNAmavasA bahuvihIA // 53 // 'mitrapi' tulyeSa prALivadhe 'zita' pratipAvita sumavattAM, vava ? 'samaye' siddhAnta, tArtti - yathA dau vi TIkArtha : sAdhuno ane gRhasthano jIvahiMsAdi bAhyavyApAra sarakho hoya to paNa be vacce asamAnatA che ja. ane A OM vAta svIkAravI ja joIe. jo A vAta na mAno to zuddha sAdhune prANAtipAtanI prApti zAstramAM je niSphaLa banAvI che. tenI F sAthe virodha Ave. mATe A vAta A pramANe ja mAnavI ke bAhya prANAtipAtano vyApAra zuddha sAdhune karmabaMdha mATe na thAya. sa ni.-53 (jo bAhya yoganI samAnatAthI beya vacce saMpUrNa samAnatA mAno to tyAM gRhasthanI jema sAdhune paNa pApabaMdha mAnavo paDe. paNa e to nathI thato.) A va o at 112e8 11 ma
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 B zrI odhA puruSo prAvadhapravRtti, tayaza na tulya vanyo, yastatra tIvalaMnniSTaparitiH sa saptaNAM pRthavyAmutyate, paratu cA niryukti nAtisaMkliSTapariNatiH sa dvitIyanarakAdAvapIti / iyaM tAvadvisadRzatA bandhamaGgIkRtya, idAnIM nirjarAmaGgIkRtya visadRzatAM darzayannAha - evameva 'nirjarA' phalavizeSA api pariNAmavazAd 'bahuvidhA' bahuprakArA viziSTaviziSTataraviziSTatamAH / | 295 | | candra. : A ja vAta kare che ke - oghaniryukti-53: gAthArtha : ekapaNa (samAna paNa) prANIvalamAM zAstrane vize ghaNuM moTuM aMtara dekhADeluM che. e ja ! pramANe pariNAmane anusAre ghaNA prakAranA nirjarAphalo che. ni.-53 TIkArtha : be prANIvadha eka sarakhA hoya to paNa e bemAM ghaNuM moTuM aMtara hoI zake che. ema siddhAntamAM batAvela che. | (ahIM smitrapa zabdano artha kholyo che, tutyefpa. A TIkAkAranI sUkSma dRSTi dekhAI Ave che. "ghaNuM moTuM aMtara che." TI ema koI be vastunI apekSAe ja bolAya. ekaja vastunI apekSAe Ama na bolAya. dA.ta. prabhuvIra ane zaMkaramAM ghaNuM moTuM aMtara che. paNa prabhuvIramAM ya ghaNuM moTuM aMtara che." evuM na bolAya. eTale TIkAkAre tucaeNsfpa zabdathI artha bolyo. A arthAtu bAhya dRSTie sarakhA dekhAtA evA paNa be prANIvadhamAM moTuM aMtara hoI zake che.) te A pramANe - be puruSa prANivadhamAM pravRtta thayA. paNa te be yane eka sarakho karmabaMdha nathI thato. te bemAM je vo atisaMkilaSTapariNativALo hoya te sAtamI nArakamAM utpanna thAya, bIjo ke je atisaMkliSTa pariNAma vALo na hoya te bIjI || 295 . da ka , za ke jha, che
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA zrI jodha- tya niryukti // 286 // Of nakAdimAM paNa utpanna thAya. A to baMdhane AzrayIne asamAnatA darzAvI. have nirjarAne AzrayIne asamAnatA dekhADatA kahe che ke A ja pramANe nirjarA rUpI vizeSaphalo paNa jIvanA pariNAmane anusAre viziSTa, viziSTatara ane viziSTatama hoya che. sma HT vRtti : ekAM prANijAtimaGgIkRtyAntaramuktam, adhunA sakalavyaktyAzrayamantaraM pratipipAdayiSurAha o.ni. : je jattiA a heU bhavassa te ceva tattiA mukkhe / gaNaNAIyA logA vi duha bhave puNNA tulA // 54 // ye hetavo yAvanto - yAvanmAtrA 'bhavasya' saMsArasya nimittaM ta eva nAnye tAvanmAtrA eva mokSasya hetavo-nimittAni / bha kiyanmAtrakAste ata Aha-gaNanAyA atItAH saGkhyAyA atikrAntAH, ke ?, lokAH 'dvayorapi' bhavamokSayoH saMbandhinAM hetUnAmasaGkhyeyA lokAH 'pUrNA' bhRtAH, tatra pUrNA ekahetunyUnA api bhavantyata Aha-tulyAH, kathambhUtAH ?- o kriyAvizeSaNaM 'tulyAH ' sadRzA ityarthaH / nanu tulyagrahaNameva kasmAt kevalaM na kRtaM ? yena punaH pUrNagrahaNaM kriyate bhaNati paDivaNaM-tullagahaNeNa kevaleNaM saMvaliANaM saMsAramokkhaheUNaM lokA tullati kassavi buddhI hojjA to vI puNNaggahaNaMpi kIrai, dohavi puNNatti jayA jayA bhariatti neyavvA / iyamatra bhAvanA - sarva eva ye // 289 // 1 of sa ma TI spa ni.-54
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- niryukti II 297 waa ni.-54 trailokyo daravivaravattino bhAvA rAgadveSamohAtmanAM puMsAM saMsArahetavo bhavanti ta eva rAgAdirahitAnAM zraddhAma( va )tAmajJAnaparihAreNa mokSahetavo bhavantIti evaM tAvatpramANamidamuktam / candra.: A to eka ja jIvajAtine AzrayIne aMtara batAvyuM. have to tamAme tamAma vyaktine AzrayIne A aMtara batADavAnI IcchAvALA kahe che ke - oghaniryukti-54 : gAthArtha : saMsAranA je ane jeTalA hetuo che, te ane teTalA ja mokSane vize paNa che. beyanA tulya, saMpUrNa saMkhyAtIta lokAkAza thAya. TIkArtha : je hiMsA vagere hetuo jeTalA pramANanA (lAkha-dasa lAkha) thatAM chatAM saMsAranAM hetu bane che. bIjA nahi, paNa teja teTalA ja pramANanA chatAM mokSanA hetu che. prazna : paNa e keTalA che ? enI saMkhyA to kaho. samAdhAna : saMpUrNa bharelA asaMkhya lokAkAza jeTalA te hetuo che. arthAtu eka eka saMsAra hetune eka-eka AkAzapradeza upara mUkatA jaIe to ema karatA tamAma hatuo jayAre mUkAI rahe tyAre te asaMkhyalokAkAzo saMpUrNa bharAI jAya. A ja rIte mokSanA hetu paNa teja ane teTalA ja che. ahIM asaMkhya lokAkAza jeTalA hetuo che, ema kahyuM paNa enI sAthe pUrNa ane tulya ema be zabda paNa mUkyA che. all 297che.
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-54 zrI ogha-dhu emAM jo mAtra pUrNa zabda ja mUke. to eno artha e thAya ke > saMsAranA paNa pUrNa asaMkhya lokAkAza jeTalA hetuo che. niryuktiA ane mokSanA paNa pUrNa, bharelA, asaMkhya lokAkAzo jeTalA hetuo che. - " have AmAM saMsAranA hetuo eka-be ochA hoya ke mokSanA eka-be ochA hoya to paNa kahevAya to ema ja ke e // 298 - pUrNa che. kemake asaMkhya lokAkAza jeTalA hetuomAM eka be hetuonI gerahAjarInI koI noMdha na paNa le. paNa AvuM kharekhara che nahi, eTale Avo uMdho bodha ko'kane na thAya te mATe "tulya" zabda paNa lIdho che. A zabda : ja pUrNa-bharAI javAnI kriyAnuM vizeSaNa che. arthAt beyanA hetuo sarakhA thAya e rIte e asaMkhaloko bharAyelA che. A (athavA to mavati kriyAnuM vizeSaNa che. je rIte tulya thAya te rIte asaMkhya loko pUrNa che.) prazna : paNa mAtra tulya zabda ja lakhata to paNa cAlata ne? pUrNa zabda lakhavAnI zI jarUra? saMsAra mokSanA asaMkhya | " loka jeTalA hetuo che, te tulya che. AmAM ochA, vattA hovAno prazna ja na Ave. ' samAdhAna : zabda lakhavA chatAM paNa je pUrNa zabda lakhyo che. teno uttara e che ke jo mAtra tulya zabdanuM ja grahaNa kare to koIkane evI buddhi thAya ke badhA bhegA thayelA evA saMsAramokSa hetuonA bharelA loko tulya che. eTale ke saMsAranA amuka hetuo ane mokSanA amuka hetuo che ane e banneno saravALo asaMkhya lokatulya che. paNa A vAta to khoTI che. eTale A vAta spaSTa karavA mATe pUrNa zabdanuM grahaNa paNa karAya che. jeno Azaya e ke jayAre jayAre tame saMsAranA ke mokSanA te hetuo vaDe lokane puro, tyAre beyanA hetuo vaDe sarakhA ja loka purAya. ht 298
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha-tthu niryukti | NaM // 288 // 7 PESH ahIM bhAvArtha A pramANe che. A traNalokanA peTa rUpI kANAmAM je koIpaNa padArtho rAga, dveSa ke ajJAna svarUpa puruSone saMsAranA kAraNa bane che te ja badhA ja padArtho rAgAdi vinAnA zraddhAnaMta jIvone ajJAnano tyAga karAvavA dvArA mokSanA rojane cha... mAma mAto saMsA2. sane mokSanAtumAna prbhaae| batAyu. vRtti : idAnIM yeSAmamI trailokyApannAH padArthA bandhahetavo bhavanti, na bhavanti ca yeSAM, tadAha (tanAha)o.ni. : iriAvahiAIA je ceva havaMti kammabaMdhAya / / ajayANaM te ceva u jayANa nivvANagamanAya // 55 // - ni.-55 "Ira gatipreraNayoH' IraNamIryA pathi IryA IryApathaM-gamanAgamanamityarthaH, IryApathamAdau yeSAM te IryApathAdyAH, bha AdizabdADhuSTavAgAdivyApArA gRhyante, IryApathAdyA vyApArA ya eva bhavanti 'kammabaMdhAya' karmabandhanimittaM- . karmabandhahetavaH, keSAm ? 'ayatAnAm' ayatnaparANAM puruSANAM, ta eva IryApathAdyA vyApArA 'yatAnAM' yatnavatAM 'nirvANagamanAya' mokSagamanAya bhavanti // candra. : have je jIvone A traNalokamAM rahelA padArtho baMdha kAraNa bane che ane je jIvone te nathI banatA, te kahe che. modhaniyukti-55 : thArtha : yatanAhita pAne 4 eriyAvahi-gamanAgamanAhiyo bhana5 bhATe thAya che. vii|| 288 // 44 IN
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ Na mo zrI sodha- ttha niryukti Il 300 II NaM yatanAvaMtajIvone te ja kriyAo mokSagamana mATe thAya che. TIkArtha : phra dhAtu gati karavI ane preraNA karavI ema be arthamAM vaparAya che. ahIM gati arthamAM levo. mArgamAM gamana karavuM te IryApatha kahevAya. eTale ke gamanAgamanAdi kriyA. gAthAmAM 'Adi' zabda lakhelo che. tenAthI duSTa vANI vagere vyApAro paNa laI levA. je IryApathAdi vyApAro yatna vinAnA puruSone karmabaMdhanA hetuo che. te ja IryApatha vagere vyApAro saMyamamAM yatnavALAone mokSagamana mATe thAya che. vRtti : evaM tAvatsAdhorgRhasthena saha tulye'pi vyApAre visadRzatoktA, idAnIM sajAtIyameva sAdhumAzritya visadRzatAmupadarzayannAha o.ni. : egaMteNa niseho jogesu na desio vihI vAvi / daliaM pappa niseho hojja vihI vA jahA roge // 56 // ekAntena niSedhaH 'yogeSu' gamanAdivyApAreSu 'na dezita:' nopadiSTaH 'vidhirvA' anujJA vA kvacitsvAdhyAyAdau na darzitA, kintu 'daliaM' dravyaM vastu vA 'prApya' vijJAya niSedho bhavet, tasyaiva vA 'vidhirbhavet' anuSThAnaM bhavediti / or Na jja b A ma hA ni. paha // 300 //
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha-tya ayamatra bhAvaH ayamatra bhAvaH-kasyacitsAdhorAcAryAdiprayojanAdinA sacitte'pi pathi vrajato gamanamanujJAyate, kAraNikatvAt, niyuti nAkAraNikasya, dRSTAntamAha - 'jahA roge'tti yathA 'roge'jvarAdau paripAcanabhojanAdeH pratiSedhaH kriyate, jIrNajvare tu Na tasyaiva vidhirityataH sAdhUcyate-vastvantaramavApya vidhiH pratiSedho vA vidhIyate / athavA'nyathA vyaakhyaayte-ihoktN|| 301 // 'akhilA: padArthA AtmanaH saMsArahetavo mokSahetavazca' tatazca na kevalaM ta eva yAnyapi samyagdarzanajJAnacAritrANi tAnyapi ma saMsAramokSayoH kAraNAnIti, tathA cAha-'egaMteNa niseho.' ekAntena niSedhaH samyagdarzanAdidAneSu tatprakhyApakazAstropadezeSu na darzito, vidhirvA na darzatiH iti saMhaDkaH, kintu dalikaM prApya = pAtravizeSaM prApya kadAcid dIyate, kadAcinna, etaduktaM bhavati-prazamAdiguNasamanvitAya dIyamAnAni mokSAya, viparyayeNa bhavAya, tadAzAtanAt, yathA jvarAdau taruNe satyapathyaM pazcAttu pathyamiti tadeva // ni.-4 SEM candra. : Ama sAdhuno gRhasthanI sAthe sarakho vyApAra hoya temAM paNa phalanI apekSAe asamAnatA batAvI. have to sajAtIya sAdhune AzrayIne A visadezatA dekhADatA kahe che ke (eTale ke be sAdhuono paraspara vyApAra sarakho hoya tyAM paNa phalabheda che. e dekhADatA kahe che ke, oghaniryukti-56 : gAthArtha : yogone vize ekAnta niSedha ke ekAMte vidhi paNa batAvI nathI. paNa dravya-jIvane vo AzrayIne niSedha ke vidhi thAya che. jemake rogamAM. Fhes vii|| 301 //
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- TIkArtha : "gamanAdi vyApAra na ja karavo" e rIte gamanAdi yogomAM ekAnta niSedha dekhADyo nathI ke koIka ' niryukti svAdhyAyAdi vyApAramAM "svAdhyAyAdi karavA ja" ema ekAMte vidhAna paNa karela nathI. paraMtu dravya ke vastune jANIne te te yogano niSedha thAya che. athavA te ja yoganuM anuSThAna thAya. | 30 || sAra e che ke koIka sAdhu AcArya-saMgha-glAnAdinA kArya vagerene kAraNe sacitta mArgamAM paNa jato hoya to tenI rajA apAya che, kemake te kAraNasara jAya che. paraMtu AvA puSTa kAraNa vinAnAne rajA nathI apAtI. - jema tAva vagere rogomAM paripAcana-veca, bhojana vagereno niSedha karAya che. jayAre e tAva jIrNa thAya tyAre te ja | paripAcana, bhojanAdinI anumati apAya che. eTale A vAta khUba sArI kahI ke judI judI vastune anusAre vidhAna ke I ni.-56 pratiSedha karAya che. athavA A gAthAnI bIjI rIte vyAkhyA karIe. ahIM kahI gayA ke "badhA ja padArtho jIvane saMsAranA kAraNa ane mokSanA kAraNe thAya che." eTale have vadhu spaSTa kare che ke mAtra te padArtho ja nahi, paraMtu je samyagdarzana, jJAna, cAritra che. te paNa saMsAra ane mokSanA kAraNo banI zake che. eja vAta A gAthAmAM kare che. ke samyagdarzananuM nirUpaNa karanArA je zAstropadezo che. temAM "samyagdarzananuM dAna na ja karavuM." evo ekAnta niSedha paNa nathI dekhADyo ke "samyagdarzananuM dAna karavuM ja" evuM vidhAna paNa nathI karyuM. A rIte TgAthAno niSkarSa kADhavo. of 302 II
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu paraMtu pAtra vizeSane pAmIne kyAreka samyaktvAdi apAya, kyAreka na apAya. niryuktiA Azaya e che ke prazama vagere guNovALAne apAtA samyagdarzanAdi mokSa mATe thAya ane prazamAdi vinAnAne apAtA I | samyaktvAdi saMsArane mATe thAya, kemake evAne ApavAmAM samyakvAdinI AzAtanA thAya. // 303 // jema tAva vagere rogo tAjA hote chateM je vastu apathya hoya te ja vastu pAchaLathI pacya bane che. tema atre paNa re, samajavuM. vRtti : athaikameva vastvAsevyamAnaM bandhAya mokSAya ca kathaM bhavati ?, tadAha - ni.-57 o.ni. : jaMmi nisevijjate aiyAro hojja kassai kayAi / teNeva ya tassa puNo kayAi sohI havejjAhi // 57 // 'yasmin' vastuni krodhAdau niSevyamANe 'aticAraH' skhalanA bhavati 'kasyacit' sAdhoH 'kadAcit' kasyAJcidavasthAyAM tenaiva' krodhAdinA tasyaiva punaH kadAcicchuddhirapi bhavet, caNDarudrasAdhoriva, tena hi ruSA svaziSyo: daNDakena tADitaH, taM ca rudhirArdra dRSTvA pazcAttApavAn saMvRttaH cintayati ca - dhigmAM yasyaivaMvidhaH krodha iti vI vizuddhapariNAmasyApUrvakaraNaM kSapakazreNiH kevalodayaH saMvRtta iti // vii|| 30 //
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ si ni.-58 zrI ogha-yu candra. : prazna : Asevana karAtI eka ja vastu baMdhana mATe ane mokSane mATe zI rIte thAya ? niryukti samAdhAna : oghaniryukti-57: gAthArtha : je nisevana karAve chateM kyAreka koIkane aticAra thAya, tenA ja vaDe te ja // 304 | jIvane vaLI kyAreka zuddhi thAya. TIkArtha : krodha vagere je vastu sevAye chateM koIka avasthAmAM koIka sAdhune aticAra, bhUla gaNAya. te ja krodhAdi vaDe te ja sAdhune vaLI kyAreka zuddhi paNa thAya. dA.ta. caMDarudrAcArya. temanA vaDe krodhathI potAno ziSya daMDa vaDe marAyo, ane tene = lohIthI lathapatha joyA bAda pazcAttApavALA AcArya pApathI aTakyo ane vicAre che ke "mane dhikkAra thAo ke je mane AvA prakArano krodha thayo." A pramANe vizuddhapariNAmavALA temane apUrvakaraNa, kSapakazreNI ane kevalajJAnodaya thayo. Ama paraMparAe krodha hitakArI banyo. vRtti : bAhyaM vyApAramaGgIkRtya visadRzatoktA, atha bAhyo'pi vyApAro yathA bandhaheturna syAttathA''ha - o.ni. : aNumitto'vi na kassaI baMdho paravatthupaccayA bhaNio / taha vi a jayaMti jaiNo pariNAmavisohimicchaMtA // 58 // 'aNumAtro'pi' svalpo'pi baMdho na kasyacit 'paravastupratyayAd' bAhyavastunimittAtsakAzAt 'bhaNitaH' uktaH vIu 304
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-58 zrI ogha-dhu kintvAtmapariNAmAdevetyabhiprAyaH / Aha-yadyevaM na tarhi pRthivyAdiyatanA kAryA ? ucyate, yadyapi bAhyavastunimitto bandho niryukti / na bhavati tathA'pi yatanAM vidadhati pRthivyAdau munayaH pariNAmavizuddhi 'icchantaH' abhilaSantaH, etaduktaM bhavati-yadi pRthivyAdikAyayatanA na vidhIyate tato naiveyaM syAt, | 305 / candra, : Ama bAhya vyApArane AzrayIne, phalane AzrayIne asamAnatA kahevAI. have bAhya paNa vyApAra je rIte baMdha hetu nathI thato, te paddhati batAve che. oghaniryukti-58 : gAthArtha : aNu mAtra paNa karmabaMdha koIne paravastunA kAraNe kahelo nathI. to paNa pariNAma ja 'vizuddhine IcchatA sAdhuo yatanA kare che. TIkArtha : atyaMta alpa paNa baMdha koI jIvane bAhya vastunA kAraNe batAvelo nathI. paraMtu AtmapariNAmathI ja thAya , | che e ahIM abhiprAya che. - prazna : jo bAhyavastuthI baMdha na thato hoya, to pachI pRthvI vagerenI yatanA karavAnI kazI jarUra nathI. pRthvI mare to mA paNa enA kAraNe karmabaMdha thavAno nathI ane na mare to paNa enAthI kazo phera paDato nathI. ApaNe to AtmapariNAma nirmaLa rAkhavA. samAdhAna : jo ke bAhyavastunA nimitte baMdha thato nathI, to paNa pariNAmavizuddhine IcchatA munio pRthvI vageremAM II 30paII
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ * ni.-59 R zrI ogha-vyA yatanA kare che. niryukti Azaya e che ke AtmapariNAmAdine anusAre ja karmabaMdha ke vizuddhi thAya. paraMtu jo pRthvI vagere kAyonI yatanA na karAya to pariNAmanI vizuddhi na ja thAya. eTale vizuddhi mATe ja yatanApAlana jarUrI che. | 306 vRtti : yastu hiMsAyAM varttate tasya pariNAma eva na zuddhaH, ityAha ca - Na o.ni. : jo puNa hiMsAyayaNesu vaTTaI tassa naNu parINAmo / duTTho na ya taM liMgaM hoi visuddhassa jogassa // 59 // yastu punaH "hiMsAyataneSu' vyApattidhAmasu varttate, tasya nanu pariNAmo duSTa eva bhavati, na ca taddhisAsthAnavatitvaM 'liGgaM' cihnaM bhavati 'vizuddhasya yogasya manovAkkAyarUpasya // candra.: je hiMsAmAM varte che, teno pariNAma zuddha na ja hoya. e ja vAta kahe che. oghaniyukti 59: gAthArtha : je vaLI hiMsAsthAnomAM varte, nakkI teno pariNAma duSTa hoya te hiMsAsthAnavartIpaNuM vizuddha yoganuM liMga nathI. TIkArtha : je jIva hiMsAnA sthAnomAM varte, teno pariNAma duSTa ja hoya. A hisAsthAnamAM vartavuM e vizuddha mana-vacana = = = 'ka = ah 306 .
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- kAyArUpa yoganuM cihna na ja hoya. niryukti o.ni. : // 307 // ui tamhA sA visuddhaM pariNAmaM icchayA suvihie / hiMsAyayaNA savve vajjeyavvA payatteNaM // 60 // tasmAt 'sadA' ajastraM vizuddhaM pariNAmamicchatA suvihitena kiM kartavyaM ? - hiMsAyatanAni sarvANi varjanIyAni prayatnataH // candra. : oghaniyukti-60 : gAthArtha : tethI sadA vizuddha pariNAmane IcchatA suvihite prayatnathI badhA hiMsAsthAno choDavA. TIkArtha : gAthArtha pramANe spaSTa ja che. o.ni. : vajjemitti pariNao saMpattIe vimuccaI verA / avato'vi na muccai kiliTTabhAvotti vA yassa // 61 // varjayAmhaM prANivadhAdInyevaMpariNataH san saMprAptAvapi kasya ? - atipAtasya prANiprANavinAzasye NaM ma rasa ni. 60-61 bha va ma hA // 307 //
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti zrI otha yupaTTAtsavaH, tathApi vigere 'vairAt' rmasaMvatthAt ! yatu (yatha) punaH vi7mAvaH viTTapariNAma: so'vyApAdayannapi na mucyate vairAt // tadevaM gacchatastasya SaTkAyayatanAdiko vidhiruktaH, candra.: oghaniryukti-61 : gAthArtha : "huM tyAguM" e pramANe pariNAmavALo sAdhu hiMsA thAya to paNa karmabaMdhathI | 308 " mUkAya. jenA pariNAma kilaSTa hoya te vadha na karato hoya to paNa na mUkAya. TIkartha : "huM prANIvadhAdine tyAguM" A pramANe pariNAmavALo thayelo chatAM jIvonA prANanA vinAzanI prApti thAya to # to paNa karmasaMbaMdhathI mUkAya che, jeno vaLI kilaSTa pariNAma hoya te hiMsA na karavA chatAM paNa karmabaMdhathI na chUTe. (atipAta # ni.-60-61 zabda A gAthAmAM nathI. paraMtu eno "saMprAmAvapi' sAthe anvaya karavAno che. uparathI A tapAta zabdano anvaya karavo. A zabda cheka 47mI gAthAmAM Avyo che. alabatta saMskRta paddhati pramANe to 3pariNAt eTale 61-62-63 vagere gAthAmAM u ja e zabda hovo joIe. paNa e to atre dekhAto nathI. eTale 61nI pUrvenI gAthAmAM ja najara karavI jarUrI banI rahe a 'zA che. athavA to TIkAkAra pAse koI bIjo ja pATha hoya ke jemAM tapAtI zabda hoya.). A pramANe AcAryanA kArya mATe ekAkI janArAnI (upalakSaNathI tamAma sAdhuonI) SaTUkAya yatanA vagere vidhi kahI dIdhI. (khyAla rAkhavo ke pAMca dvAra che. temAMthI pratilekhana nAmanA pahelA dvAramAM pratilekhakanuM varNana cAle che. temAM ekAkI | vihArI pratilekhakanuM varNana cAle che. temAM te ekAkI kema thAya che ? te aMge aziva, dUkALa, rAjabhaya vagere badhA dvAro all 308
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA zrImodha-ttha niryukti HERE: / u08|| batAvI dIdhA bAda chelluM dvAra AcAryakAryanuM varNana cAle che. emAM ja vistArathI A kAyayatana vagere vidhi batAvI dIdhI. A vidhi yathAyogya rIte bIjA kAromAM paNa samajI levI.) vRtti : sa idAnI gacchan grAmAdau pravizati, tatra kA sAmAcArI ?, tadRrzanArthamupakramyate - o.ni. : paDhamabiiye gilANe taie saNNI cautthi sAhammI / paMcamagammi a vasahI chaTTe ThANaTrio hoi // 12 // prathamadvAre dvitIyadvAre ca 'gilANe 'tti glAnaviSayA yatanA vaktavyA, tRtIye dvAre saMjJI-zrAvako vaktavyaH, caturthe dvAre sa na.-12 sArmikaH-sAdhurvaktavyaH, paJcame dvAre vasatirvaktavyA, SaSThe dvAre varSAkAlapratighAtAtsthAnasthito bhavati / Aha-tRtIyadvAre bha SaDAdhikArA bhaviSyanti, tadyathA-'vaiaggAme saMkhaDi saNNI dANe a bhadde a"tti (ni.85) tatazca kimiti saMjJina eva kevalasya grahaNamakAri ?, ucyate, saMjJino'tirikto vidhirvakSyamANo bhaviSyati asyArthasya jJApanArthaM saMjJigrahaNamevAkarot, athavA tulAdaNDamadhyagrahaNanyAyena madhyagrahaNe zeSANyapi gRhItAnyeva draSTavyAni, Aha madhyamevaitanna bhavati, yataH SaDamUni dvArANi, ucyante naitadevaM, yataH saptamaM cazabdAkSiptaM mahAninAdeti dvAraM bhaviSyati, saMjJigrahaNena madhyameva gRhItamitIyaM dvAragAthA / vA / / 308|
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-yu candra. : te jato sAdhu prAmAdimAM have praveze che, tyAM zuM sAmAcArI che ? tene dekhADavAno prAraMbha karAya che. niryukti oghaniryukti - 62: gAthArtha pahelA ane bIjA dvAramAM glAna, trIjAmAM saMza-zrAvaka, cothAmAM sAdharmika, pAMcamAmAM vasati, chaThThAmAM "saMsthAnasthita thAya che te. / 310 TIkArtha : gAmamAM pravezatA sAdhunI je sAmAcArI batAvavAnI che, emAM kula 6 dvAro che. pahelAM dvAramAM ane bIjA dvAramAM glAna saMbaMdhI yatanA batAvavI. trIjA dvAramAM zrAvakanuM varNana karavuM. cothAmAM sAdharmika eTale ke sAdhu kahevo. pAMcamAM " dvAramAM vasati kahevI. ane chaThThA dvAramAM ema batAvavuM ke comAsuM zarU thavAthI vihArano pratighAta thavAnA kAraNe sAdhu eka sthAne rokAI jAya che. * ni.-62 prazna: trIjA dvAramAM cha arthAdhikAro batAvavAnA che. (arthAtu e dvAranA cha peTA dvAro pADI e dvArA enuM varNana karavAnA / che.) oghaniryukti-85mAM e cha dhAro (1) vraja (2) grAma (3) saMkhaDi (4) saMjJI (5) dAna (6) bhadra batAvaze. - Ama trIjA dvAranA peTA dvAra tarIke saMjJIzrAvaka dvAra che. tame to AkhA trIjA dvAranuM nAma ja saMjJI hAra ApI dIdhuM. AvuM kema karyuM ? zA mATe tame trIjA dvAranA 6 peTAdvAramAMthI mAtra saMjJInuM ja grahaNa mukhya rUpe karyuM? samAdhAna: "saMjJInI AgaLa kahevAnArI vidhi atirikta vadhAre che" e padArtha batAvavA mATe granthakAre saMjJInuM ja grahaNa karyuM. athavA to ema samajo ke trAjavAno madhyabhAga pakaDIe eTale AjubAjunA paNa beya bhAgo grahaNa thaI jAya" ah 310 e nyAye saMjJInAmanuM madhyama dvArA grahaNa karavAthI bAkInA badhA dvAro paNa grahaNa thaI jAya.
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha- tyu niyukti prazna : paNa A saMjJI dvAra to cothuM che. e madhyamadvAra ja nathI. 7 dvAra hota to AgaLa-3 ane pachI 3, vacce sattA dvAra... ema e madhyama thAya. paNa cha dvAra hovAthI e madhyamadvAra ja na gaNAya. eTale tulAdaMDamadhya grahaNa nyAya na lAge. samAdhAna : tamArI vAta barAbara nathI. kemake e 85mI gAthAmAM ra zabda dvArA sAtamuM dvAra paNa batAvAyeluM che, jenuM A nAma mahAninAda che. eTale saMjJIzabdanA grahaNathI e 4thuM madhyamakAra ja grahaNa karAyeluM che ane eTale tyAM A nyAya paNa lAgu paDe che. / / 311 // ni.-3 vatti : nanvasyAtitvaritAcArya kArya prasAdhanapravRttatvAtko'vasaro gAmAdipraveze ?, ucyate, tatpraveze'dhikataraguNadarzanAt, tathA cAha - 1 o.ni. : ehiapArattaguNA donni ya pucchA duve ya sAhammI / tatthikkikkA duvihA cauhA jayaNA duhikkikkA // 3 // tasya tatra grAme pravizata 'aihikAH' ihalokaguNA bhaktapAnAdayo bhavanti, paratraguNAzca glaanaadiprtijaagrnnaadikaaH| pravizatazca tasya dvividhA pRcchA bhavati, sA ca vidhyavidhilakSaNA vakSyamANA / sArmikAzca dvedhA - sAmbhogikA anyasAmbhogikAzca / tatraikaiko dvidhA, yo'sau sAmbhogikaH sa dvividhaH-kadAcidekaH kadAcidanekaH / F POTO // 11 //
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mogha-tyu niryukti | // 12 // ni.-3 SEE evamanyasAmbhogike'pi vAcyaM / 'cauhA jayaNa'tti caturvidhA yatanA, sAmbhogikasaMyatayatanA sAmbhogikasaMyatIyatanA ca, tathA aNNasaMbhoiyasaMjayajayaNA aNNasaMbhoisaMyatIjayaNA ceti / 'tasthikkikkA duviha'tti tatraikaiko bhedo dvedhA sAmbhogikasaMyatA:-kAraNikA niSkAraNikAzca, evaM saMbhoisaMjaiovi / evaM asaMbhoiasaMjayAvi saMjaIovi / athavA'nyathA-'duve ya sAhammI 'tti saMbhoiA asaMbhoiA ceti / tatthikkikkA duviha'tti je te saMbhoiA te saMjayA saMjaIo a, evamasaMbhoiyAvi / 'cauhA jayaNa'tti cauvvihA jayaNA kAyavvA davvAdi 4 / 'duhikkikka'tti sA ekaikA dravyAdiyatanA dvedhA-tattha davvao paDhamaM phAsueNa kIrai, tadabhAve aphAsueNavi / khittato akayAkAriAsaMkappie gehe ThAyavvaM, tadabhAve udghATanaM gRhasya kapATAderapi kriyate / kAlataH prathamapauruSyAM prAsukaM dIyate, atha tasyAM na labhyate tataH kRtvA'pi dIyate / bhAvataH prAsukadravyaiH zarIrasya samAdhAnamAdhIyate tadabhAve tvaprAsukairapi / iyaM dvAragAthA mhtii| candra, : prazna : A sAdhu AcAryanA atyaMta jhaDapathI karavAnA kAryane sAdhavA mATe jAya che. mATe ja to AcArye ene ekalo ja mokalyo che to pachI jyAre e kArya jhaDapathI karavAnuM che, tyAre vaccenA gAma vageremAM praveza karavAno ene avasara ja kyAM che ? ke enI sAmAcArI batAvavI paDe. samAdhAna : bhale, e utAvaLA kArya mATe jAya che. to paNa vacce AvatA prAmAdimAM praveza karavAmAM ane vadhAre lAbha thavAnA che, mATe e prAmAdimAM praveza kare. Azaya e ke AcAryanA kArya mATe utAvaLA thaIne prAmAdimAM praveza na karavAmAM dA ra 312 //
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-63 zrI ogha ene jeTalA lAbha che, enA karatA vadhAre lAbha prAmAdimAM praveza karavAnA che mATe e praveza kare. A ja vAta kare che ke A niryukti oghaniryukti-63: gAthArtha : (1) Alaukika guNo + pAralaukikaguNo (2) be prakAranI pRcchA (3) be sAdharmika temAM ! bI eka eka pAchA be prakAranA che, (4) cAra prakAranI yatanA. ekeka be prakAranI che. // 313 / 1 TIkArtha: te sAdhune te gAmamAM praveza karavAmAM Alaukika guNo eTale ke bhojana pANInI prApti vagere thAya. tathA glAna || vagerenI sevA vagere rUpa paraloka sAdhaka guNo prApta thAya. praveza karatA e sAdhune be prakAranI pRcchA saMbhave che. avidhipRcchA " ane vidhipRcchA. e ame AgaLa kahezuM. | sAdharmiko be prakAre che. sAMbhogika (eka sarakhI sAmAcArIvALA) ane anya sAMbhogika. temAM ekeka sAdharmika pAchA ma be prakAre che. te A pramANe je A sAMbhogika che te be prakAre che. kyAreka eka, kyAreka aneka. ema anya sAMbhogikamAM ja I paNa kahevuM. cAra prakAranI yatanA che, sAMbhogikasAdhuyatanA, sAMbhogika sAdhvIyatanA, anyasAMbhogika sAdhuyatanA ane ! ' anyasAMbhogika sAdhvIyatanA. temAM sAMbhogika sAdhu ke sAdhvI, anya sAMbhogika sAdhu ke sAdhvI e cAreyamAM dareke dareka pAchA be prakAre che. kAraNika - ane niSThAriNaka. A 63mI gAthAno artha pUrNa thayo. (ahIM gAmamAM pravezavAnA lAbho uparAMta judI judI sAmAcArInuM paNa sUcana ' 313 | YkarI dIdheluM che te jANavuM. AnuM vistArathI varNana have karaze.)
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1], ma zrI ogha- Y niryukti || 314 || athavA A gAthAno bIjI rIte artha karIe. tuve Ja sAdammI zabdano artha e ke sAMbhogika ane anyasAMbhogika "tasthikillA suvihA" eno artha e ke je te [ sAMbhogiko che, te sAdhu ane sAdhvI ema be prakAre hoya. ema asAMbhogiko paNa jANavA. yatanA dravya, kSetra, kALa, bhAva ema cAra prakAre che. te dareke dareka dravyAdi yatanA be prakAre che. temAM dravyathI vicArIe to (1) pahelA nirdoSa vaDe vaiyAvacca karavuM (3) ane te na maLe to doSita vaDe vaiyAvacca karavuM. sa Na ssa bha kSetrathI yatanA A pramANe ke (1) sAdhu mATe nahi karAyela, sAdhu mATe nahi karAvAyela ane sAdhu mATe saMkalpita paNa meM nahi karAyela evA gharamAM rahevuM (2) te na maLe to gharanA bAraNA vagerenuM paNa udghATana karAya. (arthAt bhItamAM bAraNuM vagere paNa paDAvAya.) vA T H stha bhAvathI yatanA A pramANe ke (1) prAcuka dravyo vaDe zarIranI samAdhi glAnane prApta karAvAya. (2) te na maLe to aprAsuka vaDe paNa ene samAdhi ApavI. n ' Na o kAlathI yatanA A pramANe ke (1) glAnane pahelI porisImAM prAsuka apAya, have jo pahelI porisImAM na maLe to ene prAsuka karIne paNa apAya. r ni.-63 | || 314 ||
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma zrI modha (prAsukano artha acitta paNa thAya ane kyAMka nirdoSa paNa thAya. yathAyogya artha ghaTAvavo.) niryukti - mA bhoTI dvArA che. // 15 // vRtti : tatraihikaguNadvArapratipAdanAyAha paDidAragAhA - o.ni. : ihaloiA pavittI pAsaNayA tesi saMkhaDI saDDhA / paraloiA gilANe ceiya vAI ya paDiNIe // 64 // ni.-64 ___'ihaloi'tti dvAraparAmarzaH, praviSTasya tasyAyaM guNo bhavati-yAnabhisandhAya pravRttastadIyAM kadAcittatra vArtA bhalabhate-yathA tato nirgatyaite'dhunA'mukatra tiSThantIti, etaduktaM bhavati-mAsakalparisamAptau te kadAcittatraivAyAtAH syuH, bha tatazcaiteSAM sAdhUnAM pazyattA-darzanaM bhavatIti tatraiva kAryaparisamAptiH syAt, tathA kadAcittatra saMkhaDI bhavati, tatazca bhaktaM / gRhItvA vrajataH kAlakSepo na bhavati, zIghraM cAbhISTaM grAmaM prApnoti / tatra vA praviSTasya zrAddhaH-zrAvakaH kazcidbhavati, tadgRhAtparyuSitabhaktamAdAya vrajati / ete praviSTasyaihikaguNAH / athetare 'paraloiA' iti dvaarpraamrshH| 'gilANa'tti kadAcittatra praviSTa idaM zrRNuyAt yadutAtra glAna Aste, tatazca tatparipAlanaM kArya, paripAlane ca kathaM na pAralaukikA guNA iti, 'jo gilANaM paDiyara se maM paDiarati, jo maM paDiara so gilANaM paDiyarati 'tti vacanaprAmANyAt / vii|| 15 //
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha dha yAvidA tatra caityavata mavet tane puLyAvAtiH cA, vADI vA tatpara nAza, pratyanI vA sALAvetatra thatuM ja niryukti taddarzanAccAsAvupazamaM yAyAt, evaMlabdhisaMpannatvAt / uktamaihikapAralaukikaguNadvAram / || 316 ill candra. temAM grAmamAM praveza karatA sAdhune kayA aihikaguNo prApta thAya ? e pahelA tAranuM pratipAdana karavA mATe enA * peTA tAronuM varNana karatI A 64 mI gAthA che. ghaniryukti-64: gAthArtha : (1) te AcAryAdinA samAcAra (2) teonuM darzana (3) saMkhaDi (4) zrAvako. A cAra nA Ihalaukika lAbho che. (1) glAna (2) caitya (3) vAdI (4) pratyenIka A cAra pAralaukika lAbho che. (avataraNikAmAM jo ni.-64 ke mAtra Ihalaukika lAbhono ja ullekha karelo che. chatAM A gAthAmAM pAralaukika lAbho paNa laI lIdhA che.) A TIkArtha : gAthAmAM je rUDhatno zabda che. te dvAraparAmarza che. eTale ke "ahIM Ihalaukika dvAra zaru thAya che." evuM : ( spaSTa khyAla Ave e mATe A zabda lakhyo che. (dareka jagyAe kAraparAmarza zabdano A ja artha samajavo.) (1) gAmamAM pravezelA tene A lAbha thAya ke je AcAryAdine manamAM dhArIne te nIkaLyo hoya, kyAreka te AcAryanA pAkA samAcAra te gAmamAM maLI jAya ke te AcAryazrI tyAMthI nIkaLIne atyAre amuka jagyAe vidyamAna che." (prAcInakALamAM phona vagere na hatA. gurue A sAdhune amuka AcArya pAse amuka kAma mATe amuka gAma-nagara tarapha mokalyo hoya, paNa te AcArya te te gAma-nagaramAMthI vihAra karI bIjA grAmAdimAM gayA hoya to sAdhu jo dhArelA gAmamAM pahoMce Rii 316ll
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI otha to tyAM AcArya na maLe, tyAMthI pAcho AcAryanA sthAne vihAra karavo paDe. jayAre vaccenA gAmamAM javAthI tyAM ja samAcAra niryukti maLI jAya to dhakko na paDe.) | (2) A paNa zakya che ke mAsakalpanI samApti bAda AcArya kyAreka te ja gAmamAM AvI gayelA hoya. eTale sAdhu // 317. te gAmamAM praveze to AcAryanuM darzana thAya ane tyAM ja kAryanI samApti thaI jAya. (ahIM TIkA pramANe to pravRtti ane darzana e be dvArA judA judA nathI lAgatA. kemake pravRttino ja artha batAvatA | " pataruM bhavati... lakhela che. chatAM upara mujaba be rIte paNa ghaTI zake che kharuM.) * ni.-64 (3) kyAreka evuM bane ke e gAmamAM game te prasaMge jamaNavAra hoya, ane eTale tyAMthI eka sAthe badhI gocarI maLI ' jAya. e laIne sAdhu nIkaLI zake. Ama lAMbI bhikSAcaryA karavA dvArA je vilaMba thavAno hato, te na thAya. ane eTale jhaDapathI AgaLa potAnA ISTa gAme pahoMce. (4) tyAM sAdhu praveza kare, ane zakya che ke e gAmamAM koIka zrAvaka hoya tenA gharethI paryASita (bIjA divase cAle 3 evI sukI-pAkI vastu vagere) bhaktane laIne AgaLa cAle. Ama gocarInuM kAma jhaDapathI pate. rastAmAM AvatA te te gAmamAM praveza karanArA sAdhune A cAra lAbhonI zakyatA che. have e sAdhune grAmapravezathI pAralaukika lAbho kyA thAya? e joIe. gAthAmAM paratoGA zabda e "pAralaukika lAbha th 317.
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha tha niryukti || 318 Na ma n dvAra zaru thAya che" e darzAvanAra zabda che. (1) kyAreka evuM bane ke te gAmamAM pravezelo sAdhu AvuM sAMbhaLe ke, "A gAmamAM glAna sAdhu che." ane tethI te sAdhu tenI sevA kare. te sevAmAM paralokasAdhaka guNo karmanirjarA-puNyabaMdhAdi kema na thAya ? zAstranA A vacano taddana sAcA che ke "je glAnanI sevA kare che. te mArI (bhagavAnanI) sevA kare che. je mane seve che te glAnane seve che." A vacanothI siddha thAya che ke glAnasevaka sAdhu pAralaukika guNo pAme. (2) kyAreka evuM bane ke te gAmamAM derAsara hoya, tene vAMdavAmAM puNyanI prApti thAya. (3) kadAca tyAM vAdI hoya to A hoMziyAra sAdhu tene harAve. (4) tyAM sAdhu vagereno zatru hoya ane e zatru A Agantuka hoMziyAra sAdhunA darzanathI ja zAMta thaI jAya. AvuM thavAnuM kAraNa e ke A sAdhu AvA prakAranI labdhithI saMpanna hoya. (AcArya game tevA sAdhune ekAkI na mokale, gItArtha-atyaMta paripakvane ja mokale. eTale enAmAM zatruone DhIlA pADI devAnI labdhi-zakti hovI susaMbhavita che.) A aihikaguNo ane pAralaukika guNo rUpa dvAra pUrNa thayuM. (TIkAkAre A bene eka ja dvAra tarIke gaNyA che.) vRtti : atha pRcchAdvAraM, tatra dvividhA pRcchA vidhipRcchA avidhipRcchA ca, avidhipRcchAmAha ni.-64 deo ra at 11 392 11 H
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca o.ni. : avihI pRcchA atthittha saMjayA natthi tattha samaNIo / niryukti samaNIsu a tA natthI saMkA ya kisoravaDavAo // 65 // 319i avidhipaccheyaM, yaduta santyatra saMyatA: ?, tato'sau pRSTaH etAM vizeSaviSayAM zrutvA''ha-nAstyatra saMyatAH, tatra ca zramaNyo vidyante tena ca tA na kathitAH, vizeSapraznAkaraNAt / 'samaNIsu yatti atha zramaNIH pRcchati tato'sAvAha Na - na santyatra tAH, tatra ca zramaNAH santIti prAgvat / zaGkA ca zramaNIpRcchAyAM syAt 'kizoravaDavAnyAyAt' // ni.-65 candra. : (2) pRcchAdvAra. temAM be prakAranI pRcchA che. vidhi pRcchA ane avidhipRcchA. temAM pahelA avidhipRcchA batAve che. oghaniryukti-65 : gAthArtha : avidhi pRcchA A che ke (1) ahIM sAdhuo che ? javAbaH "nathI" tyAM sAdhvIjI hoya. sAdhvIjI vize prazna kare to (sAdhu hovA chatAM sAdhvI na hovAthI) nA pADe. vaLI yuvAna ghoDInA nyAyathI zaMkA thAya. TIkArtha : A gAmamAM pravezato sAdhu koIkane ema puche ke "A gAmamAM sAdhuo che ?" to e avidhipRcchA kahevAya. enuM kAraNa e ke AvI pRcchA bAda e puchAyelo vyakti A mAtra sAdhusvarUpa vizeSaviSayavALI pRcchAne sAMbhaLIne ema * : 1+ vaIL 319o tho .
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-yu kahe ke "ahIM sAdhuo nathI." niryukti have hakIkata e hoya ke tyAM sAdhvIjIo hoya, paNa eNe to enI vAta ja na karI. kemake sAdhue emanA mATeno prazna | karyo ja nathI. ane e bicArAne lAMbI samaja na paDe e svAbhAvika che. | 320. have jo A sAdhu ema puche ke "ahIM sAdhvIjIo che?" khe to e kahe ke "ahIM sAdhvIjIo nathI." have bhale tyAM sAdhvIjI na hoya paNa sAdhuo hoya paNa kharA. paNa sAdhu saMbaMdhI vizeSa prazna karyo na hovAthI te mANasa | e aMge kazo khulAso na paNa kare. (ane eTale A sAdhune tyAM rahelA sAdhvI ke sAdhu dvArA je lAbho thavAnA hatA, te badhA | aTakI paDe.) vaLI A rIte sAdhu sIdhI sAdhvIjIo aMge ja pRcchA kare to pelAne yuvAna ghoDInA nyAyathI zaMkA paNa thAya. (ghoDAmAM kAmavikAra khUba hoya ane eTale e ghoDIne zodhato pharato hoya. ema pelo vicAre ke A sAdhu sAdhvIjIo mATe ja sIdhuM puche che, eTale te kAmI lAge che.) ni.-66 mo.ni. : sacariDAmo saMal cAra ya ropha paThThI ! ceiyagharaM ca natthI tamhA u vihIe pucchijjA // 66 // ah 320..
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti zrI ogha-ca atha zrAvakAn pRcchati tataH paro vikalpayati-caritukAmo'yaM-bhakSayitukAmaH, atha 'saDDIsu 'tti zrAvikAviSayapRcchAyAM zaGkA syAt, nUnamayaM tadarthI caritukAmazca / atha caityagRhameva kevalaM pRcchati tatastadabhAve Na vargacatuSTyabhAve ca tatprabhavaguNahAniH syAt, tasmAdvidhinA pRcchet / 321 ll candra.: oghaniryukti-66 : gAthArtha : zrAvakone vize pRcchA kare to "A khAudharo che" ema pelo vicAre. zrAvikAne * vize pracchA kare to gocarI + zaMkA be doSa thAya. caityagRha puche to "nathI" e javAba maLe. tethI vidhithI pUchavuM. TIkArtha : have jo sAdhu ema puche ke "ahIM zrAvako che?" to pelo vicAre ke "A sAdhu khAvAnI IcchAvALo lAge # ni.-66 che. mATe ja zrAvaka aMge pRcchA kare che." - have jo sAdhu ema puche ke "ahIM zrAvikAo che ?" to pelAne zaMkA thAya ke "A sAdhu zrAvikAnI IcchAvALo lAge ! 8 che. | bhojana karavAnI IcchAvALo lAge che. mATe ja zrAvikA aMge pRcchA kare che." have jo mAtra ema puche ke "ahIM derAsara che." to kyAreka evuM bane ke te gAmamAM derAsara na hoya paraMtu sAdhu-sAdhvI- zrAvaka-zrAvikA cAra varga (ke eka-be-traNa varga) hoya, chatAM prazna pramANe pelo to nA pADe eTale sAdhune A cAra varganI jANakArI na maLe. ane tethI e cArano saMparka paNa na thAya ane tethI temanAthI prApta thanArA lAbhonI hAni thAya. tethI vidhipUrvaka pRcchA karavI joIe. all 321
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ gga zrI khodha tatha niryukti // 322 // ma ma vRtti : tatpratipAdanAyAha o.ni. : - gAmaduvArabbhAse agaDasamIve mahANamajjhe vA / pucchijja sayaM pakkhaM viAlaNe tassa parikahaNA // 67 // grAmadvAre grAmasya niSkAzapraveze sthitvA pRcchet, athavA 'abbhAse 'tti grAmAbhyarNe kUpasamIpe vA mahAjanasamIpe vA, kaM ? - svakaM pakSaM, kimatrAsmatpakSo'sti neti ?, yadi paro'jAnan pRcchati ko bhavatAM svapakSa: ? ityevaM vicAraNe tatastasyAgre sAdhoH parikathanA syAt, paJcavidho'smatpakSaH - caityagRhAdi / uktaM pRcchAdvAram / candra. H have e pRcchAnI vidhi batAvavA mATe kahe che ke oghaniryukti-67 : gAthArtha : gAmanA bAraNe, gAmanI najIkamAM, kuvAnI najIkamAM, mahAjananI madhyamAM svapakSane pUche. vicAlanA thAya tyAre svapakSanI parikathanA karavI. TIkArtha : gAmanuM bAraNuM eTale jyAMthI gAmamAM praveza ane gAmamAMthI nirgamana thatuM hoya. A sthAne ubho rahI sAdhu svapakSanI pRcchA kare ke "A gAmamAM amAro pakSa che ?" athavA to gAmanI najIkanA sthAnamAM pRcchA kare. ssa bha Dr va A ma hA T msa ni.67 / / 322 / /
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA zrI ogha-ca niryukti // 323 maiM bha sma athavA kuvAnI najIkamAM pRcchA kare. athavA mahAjana beThuM hoya tyAM jaI svapakSanI pRcchA kare. have jo sAmeno mANasa "svapakSa kone kahevAya ?" e jANato na hovAthI puche ke "tamAro svapakSa koNa ?'" to A pramANe vicAraNA thAya tyAre tenI AgaLa sAdhu kahe ke "amAro pakSa pAMca prakAre che. caityagRha, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA. pRcchAdvAra pUrNa thayuM. (vartamAnakALane najara sAme rAkhIne Aje kevI rIte pRcchA karavI ? e svayaM vicArI levuM.) vRtti : tataH pRcchAsamanantaraM yadi caityagRhamasti tatastasminneva gantavyaM, tatra ca kathaM gantavyam ?, ucyate - oni. : nissaMkia thUbhAisu kAuM gacchijja ceiyagharaM tu / pacchA sAhusabhIvaM te'vi a saMbhoiA tassa // 68 // / atha sAhamadvAramAha-'pacchA sAhusamIvaM 'tti caityagRhAnnirgatya pazcAtsAdhusamIpaM yAti, 'te'pi' sAdhavaH sambhogikAH 'tasya 'sAdhoH cazabdAdanyasAmbhogikA vA / ddhaM candra. : A rIte pRcchA karyA bAda jo khabara paDe ke tyAM derAsara che. to pahelA tyAM ja javuM. prazna : tyAM kevI rIte javuM ? | uf sa ma | T 1 bha ga va rA ni.-68 || 323||
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ Na mo zrI ogha- T niryukti samAdhAna : oghaniryukti-68 : gAthArtha : stUpAdimAM niHzaMkti thaIne caityagRhamAM javuM. pachI sAdhu pAse javuM. te sAdhuo paNa A sAdhunA sAMbhogiko hoya. stha TIkArtha : pUrvArdha spaSTa ja che. (bhAvArtha e che ke e vyaktie kahyuM ke ahIM derAsara che. to pachI e stUpa-derAsara vagere keTalA che ? kayA sthAne che ? vagere badhI mAhitI pAkI meLavI levI. emAM leza paNa zaMkA na rahe e rIte mAhitI meLavI || 324 // maiM pachI derAsarAdimAM javuM. stUpa, derAsarAdimAM thoDo ghaNo bheda che. je gItArtho pAsethI jANI levo. athavA to zUma zabdano " artha Tekaro paNa thAya che. eTale TekarA-khADA vagere sthAnomAM sthaMDila-mAtrAdinI zaMkA TALIne aMdara praveze e pramANe paNa thumAsu no artha karI zakAya.) (3) sAdharmikadvAra : bha derAsaramAMthI nIkaLIne pachI sAdhu pAse jAya che. te sAdhuo A sAdhunA sAMbhogika hoya athavA to anya sAMbhogika hoya. 7 zabdathI A artha levo. vRtti : taMtra vRtti sAmbhozizAstataH jA sAmAcArI ?, kRtyAha - oni. : nikkhiviuM kiikammaM dIvaNa'NAbAha pucchaNa sahAo / gelapaNa visajjaNayA avisajjuvaesa dAvaNayA // 69 // ma H o ni.-69 a11 32811
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu HERE 'nikSipya' vimucya sAdhuhaste, kim ?, upakaraNaM-pAtrakAdi, tataH 'kRtikarma' vandanaM karoti, tatazca 'dIvaNaM'ti niryukti AgamanakAryAvirbhAvanaM karoti / 'aNAbAha'tti, aNAbAdhA yUyam ?, evaM pRSTe sati te'pyAhu-anAbAdhA vayamiti / Na 'pucchaNa'tti tataH sAdhurevamAha-tvadarzanArthamahaM praviSTa AsamidAnI vrajAmItyevaM pRcchati, tataste'pi sAdhavo yadyasti // 25 // - sahAyastaM dattvA preSayanti / atha tatra kazcid glAnastata evaM bravIti - ahamenaM glAnaM praticarAmIti, tataste'pyAhuH-vidyanta ma eva praticArakAH, evamabhidhAya 'visajjaNa( Naya )tti taM sAdhu 'visarjayanti' preSayanti vayameva bhaliSyAma iti| atha Na na visarjayanti, etacca bruvate-sarvamatra glAnaprAyogyamauSadhAdi labhyate, kintu tatsaMyojanAM na jAnImaH, tataH sa upadezaM maH, tataH sa upadaza ssa | dadAti-idamauSadhamanena saMyojya deyamiti / atha ta evaM buvate-auSadhAnyevAtra vayaM na labhAmahe tataH sa sAdhurdApyatyauSadhAni, yAcayati vA pAThAntaraM, evamasAvauSadhAni dApayitvA vrajati / atha ta evamAhuH-auSadhasaMyojanAM na jAnImo na ca labhAmahe tata sa eva sAdhurauSadhAni yAcitvA saMyojya glAnAya dattvA manAk prazAnte vyAdhau sati vrjti| A.-Ec yandra. : prazra tyAM sAmagi sAdhuohoya to pachI tyAM | sAmAyArI cha ? modhaniyujita-E: TIkArtha : pAtrA vagere upakaraNo sAMbhogika sAdhuonA hAthamAM mUkIne pachI vaMdana kare. ane pachI potAnA AgamananuM Fe vaa|| 25 //
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-69 thI oi.EA kAraNe je kArya hoya, te darzAve pragaTa kare. (pote zA mATe ekAkI nIkaLyo che ?" eno spaSTa khulAso thaI jAya.) pachI puche ! niryukti ke "tame bAdhA vinAnA cho ? sukhazAtAmAM cho ?" Ama puche eTale te sAdhuo paNa kahe ke "ame zAtAmAM chIe." | 326 il tyAra pachI sAdhu A pramANe kahe ke - "tamArA darzana mATe huM gAmamAM pravezyo chuM. have huM jAuM chuM." ema pRcchA kare. have te sAdhuo jo potAnI pAse A sAdhunI sAthe mokalavA mATe yogya sAdhu hoya to ene A sAdhune sahAya tarIke " ApIne mokale. T have jo tyAM koIka glAna sAdhu hoya to pachI Agantuka sAdhu bole ke "huM A glAnanI sevA karuM." (gurunA utAvaLA kArya mATe nIkaLyo hovA chatAM glAnanI sevA mATe tatpara bane che.) pachI te sAdhuo kahe ke "ahIM vaiyAvaccIo che ja." ane pachI te sAdhune vihAra karAve. kahe ke "ame ja A glAnanI saMbhALa karazuM." have jo e sthAnika sAdhuo Ane javA na de ane kahe ke "ahIM glAnane yogya badhuM ja auSadhAdi maLe che. paraMtu me tenI saMyojanA ame jANatA nathI." (kayuM auSadha keTalA pramANamAM kaI vastu sAthe mizra karI kyAre keTalA pramANamAM ApavuM? e vagere jANatA nathI.) kI to pachI Agantuka sAdhu upadeza-vidhi Ape ke "A auSadha A vastunI sAthe bhegu karIne ApavuM." 6 326 i E
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-cA have jo sthAniko ema kahe ke "ame ahIM auSadho ja meLavI zakatA nathI." to pachI Agantuka sAdhu auSadho niryukti apAvaDAve. [ ahIM kyAMka rAvaLayA pAThane badale vIvaUTyA pATha che. teno artha e ke te sAdhu pote yAcanA karIne - yAcanA karAvIne II 327 e auSadha apAvaDAve. - A rIte auSadha apAvaDAvIne te jAya. (prAcInakALamAM sAdhuo gAmaDAomAM rahetA, tyAM zrAvako ochA-vattA hoya, na paNa hoya. sAdhuo saMyamapradhAna hatA. | ni.-69 zakya hoya tyAM sudhI vaidyane TALatAM. zrAvakAdi pAse paNa kAma na karAvatA. AjanI jema davAo kharIdIne, pAse rAkhIne | ja glAnane vaparAvavAnuM te vakhate lagabhaga na banatuM. davAo gocarI mAphaka ja rojeroja vahorIne ja lAvatA. A badhA bha| kAraNosara auSadha na maLavA, auSadha saMyojanA na AvaDavI.. vagere badhu zakya che. Agantuka sAdhu hoMziyAra, gItArtha che. eTale ene A badhI ja AvaData hoya..). have jo te sAdhuo ema kahe ke "ame auSadhasaMyojanA paNa nathI jANatA ke auSadha paNa meLavI nathI zakatA." (upara A be vAta judI judI hatI. eka sAthe na hatI. ahIM be ya eka sAthe che.) to pachI Agantuka sAdhu auSadhine mAMgImaMgAvIne ene saMyoga karI ApIne glAnane ApIne pachI vyAdhi kaMIka zAMta thAya eTale jAya. (sthAnika sAdhuone ah 327. auSadhasaMyojanA + auSadhiprApti beya na AvaDatuM hovAthI vadhu muMjhavaNa hoya. eTale ja ahIM mAMdagI thoDIka zAMta thayA bAda - H
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha nIkaLe che. jyAre pUrvanA be vikalpamAM to eka eka ja khAmI hovAthI tyAM sthAnikone vadhu muMjhavaNa na hoya eTale upadeza niryukti ApI auSadhi apAvaDAvI tarata nIkaLI zake.) vRtti : atha ta evamAhurgacchantaM sAdhum - | 328 || o.ni. : puNaravi ayaM khubhijja AyaNagA mo sa vA bhaNijja saMcikkhe / ubhao'vi ayANaMtA vijjaM pucchaMti jayaNAe // 70 // ni.-70 punarapyayaM vyAdhiH kSobhaM yAyAt-prakupyet, vayaM ca na jAnIma upazamayituM, sa vA glAna evaM brUyAt tvayA tiSThatA ahamacirAtpraguNIbhavAmi, tataH 'saMcikkhe 'tti saMtiSThet / athobhAvapi tAvAgantukavAstavyau na jAnIta: kriyAM kartuM, tata | ubhAvapi ajAnantau vaidyaM pRcchataH, kathaM ? 'yatanayA' anantaragAthAvakSyamANayeti / / candra.: have jo sthAnika sAdhu A jatA sAdhune A pramANe kahe ke - oghaniryukti-70: gAthArthaH pharIthI A vyAdhi kSobha pAme to ? ame ajJAnI chIe. athavA te glAna kahe to pachI II cheAgantuka sAdhu rahe. have jo sthAnika ane Agantuka beya ajJAnI hoya to yatanApUrvaka vaidyane puche. TIkArtha : sthAnika sAdhuo kahe ke "A vyAdhi pharI kSobha pAme to ? ame tene zAMta karavAnuM jANatA nathI" athavA UM 328
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ sani.-11 zrImodha-sthatA A to glAna A pramANe kahe ke "tame jo rahezo to huM jaldI sAjo thaIza". to pachI tyAM rokAya. niryukti, have jo Agantuka ane sthAnika beya glAnakriyAne na jANatA hoya to pachI beya ajANakAro vaidyane "AgaLa kahevAze" meM yatanAva 1743. // 28 // = vRtti : sA ceyam - o.ni. : gamaNe pamANa uvagaraNa sauNa vAvAra ThANa uvaeso / ANaNa gaMdhudagAI uTThamaNuDhe a je dosA // 71 // yadi glAno gantaM pArayati tata utsargeNa sa eva nIyate / atha na pArayati tato'nye sAdhavo vaidyasakAze gamanaM karvanti / pamANe 'tti kiyatpramANairgantavyaM ?, tatraikena na gantavyaM yamadaNDapari-kalpanAt, na dvau yamapuruSaparikalpanAt, na catvAro vAhikaparikalpanAt, atastripaJcasaptabhirgantavyaM, uktaM pramANaM / 'uvagaraNa'tti zuklavAsobhiryAtavyaM, na kRSNamalinAdibhiryAtavyaM, uktamupakaraNaM / 'sauNa'tti zakuneSu satsu gantavyaM, te cAmI 'nandItUramityAdayaH, apazukaneSu / tu na gantavyam / te caite-mailakucelAdayaH, uktaM zakunadvAram / 'vAvAra'tti yadyasau vaidyo bhuGke ekalazATako vA chindan kiJcidAste bhindanvA tato na praSTavyaH / atha glAnasyApi gaNDakAdi chettavyaM tato'sminneva prastAve praSTavyaH, ukto vyaapaarH| // 24 //
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oodha niryukti 11 330 11 mo 'ThANa 'tti yadyutkuruTikAtuSabuzarAzyAdau sthitastato na praSTavyaH, kiM tarhi ?, zucipradezastha iti, uktaM sthAnaM / 'uvaesa evamasau yatanayA pRSTo yamupadezaM dadAti-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca so'vadhAraNIyaH, tatra dravyataH zAlyodanaM pArihaTTaM ca kSIraM kSetrato nirvAtA vasatiH kAlataH pauruSyAM deyaM bhAvato nAsya pratikUlavyavahAribhirbhAvyaM, ukta upadezaH / atha sa vaidya evaM brUyAt-pazyAmi tAvattamiti, tataH sa vaidyastatsamIpamAnIyate, na ca glAnastatra neyaH, kiM kAraNaM ?, ma vaidyasamIpaM nIyamAne utkSipte lokaH kadAcidevaM brUyAt yathA nUnamayaM mRta ityapazakunaH, mUrcchA vA bhavedvipattirvA vaidyagRhe ma | syAditi, Agacchati ca vaidye kiM karttavyaM ?, 'gandhudakAdi 'tti gandhavAsAH sannihitAH kriyante taddAnArthamudakamRttikayA vilepanAdi kriyate / vaidye cAgacchati sUriNA kiM karttavyamityAha - ' uTTamaNuTThe a je dosa'tti yadyasAvAcAryo bha vaidyasyAgatasyottiSThati tato lAghavadoSaH / atha nAbhyuttiSThati tataH stabdha iti kRtvA kopaM gRhItvA pratikUlaH syAt, tasmAdetaddoSaparijihIrSa - yA'nAgatamevotthAya prAGgaNe pariSvaSkamANastiSThatIti / uktamutthitAnutthitadvAraM, UT NaM zandra te yatanA khA che. oghaniryukti-71 : TIkArtha : jo glAna tyAM javA mATe samartha hoya to to utsargathI glAnane ja tyAM laI javo. have jo e samartha na hoya to pachI bIjA sAdhuo vaidyanI pAse gamana kare. have keTalA sAdhue vaidyanA ghare javuM ? e vicAravAnuM che. NaM sma va o ni.-71 ma rang ar 11 330 11 T ji
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ E zrI ogha-dhu (1) pramANa: temAM eka sAdhue na javuM, kemake vaidya ema kalpanA kare ke "A eka sAdhu Avyo che eTale e yamarAjanA | niryukti daMDa jevo ja gaNAya." ema be sAdhue na javuM. kemake vaidya emane be yamapuruSa jevA mAne. tathA cAra sAdhue na javuM. kemake viaa vaidya emane ThAThaDI upADanArA cAra mANaso jevA kahyuM. // 331 .. eTale traNa-pAMca ke sAta sAdhuoe javuM. | (2) upakaraNa : zveta-cokhA vastro paherIne javuM. malinavastra vagere paherIne na javuM. (3) zakuna : sArA zakuna hoya tyAre javuM. mAMgalika vAjIMtro vagere zakuno che. apazakuna hoya to na javuM. -71 malinavastravALo vyakti sAmethI maLe... A badhA apazakuno che. | (4) vyApAra : jo vaidya jamato hoya, ekazATaka=mAtra eka khesa ja upara paherelo hoya, kaMIka vastune chedato hoya che athavA to kaMIka vastune toDato hoya to pachI tene glAnasaMbaMdhI pRcchA na karavI. have jo glAnane paNa gumaDuM vagere chedavAnuM " hoya to to vaidya jayAre kaMIka chedato bhedato hoya, te ja avasare pRcchA karavI. A zakuna gaNAya., glAnanI sArA thavAnI nizAnI gaNAya. (5) sthAna: jo vaidya ukaraDA, photarA, bhuMsAnA DhagalA upara rahelo hoya to tyAM pRcchA na karavI. paraMtu pavitrapradezamAM rahelo hoya tyAre pRcchA karavI. ah 331 IL. (6) upadeza: A rIte zAstrIyayatanA pUrvaka puchAyelo vaidya pachI glAna mATe dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe = che, = = "fe *
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-71 zrI oi-hya je upadeza Ape te barAbara dhArI levo. niryukti ' temAM dravyathI upadeza A pramANe ke -zAlidana, kaDhAyeluM dUdha glAnane ApavuM vagere... kSetrathI upadeza A pramANe ke * pavana vinAnA sthAnamAM glAnane rAkhavo. kALathI upadeza A pramANe ke - pahelI porisI, bIjI porisImAM glAnane I 332 || | ApavuM. bhAvathI upadeza A pramANe ke + glAnane pratikULa thAya te rIte koIpaNa vyavahAra vartana karanArA na banavuM. " (7) Anayana : have jo vaidya ema kahe ke "tame kaho cho, e badhuM barAbara. paNa mAre glAnane sAkSAta tapAsavo jarUrI | lAge che. pahelA huM ene joI lauM..." to pachI te vaidyane glAnanI pAse laI javo. paraMtu glAnane vaidya pAse na laI javo. ra prazna : kema ? samAdhAna : A vadhAre glAna che, mATe ja to glAnane lIdhA vinA sAdhuo ja vaidya pAse pRcchA karavA gayA hatA. have AvA glAnane vaidya pAse uMcakIne laI javAmAM Ave to A badhuM joIne loka kyAreka ema bole ke "A nakkI marI gayo ! lAge che. mATe uMcakIne laI jAya che. ane jo AvuM bole to e apazakuna thayeluM gaNAya. athavA to AvI rIte ene laI javAmAM ene muzkelI ghaNI paDavAthI kadAca e bebhAna thAya ke pachI vaidyanA ghare pahoMcIne tyAM ja marI jAya. eTale glAnane tyAM na laI javo. (8) gaMdhodaka : prazna : vaidya jayAre upAzrayamAM Avato hoya tyAre zuM vidhi jALavavI ? = samAdhAnaH sugaMdhI dravyo tyAM sannihita karAya. sthApita karAya, ane A rIte sugaMdhI dravyonI sthApanA karavA mATe tyAM 332 /
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANIvALI mATI vaDe vilepanAdi karAya. (pUrvanA kALamAM chANa-mATInA lIMpaNavALA gharo paNa rahetA. glAnanA sthAnamAM sahaja rIte sthaMDila-mAtru vagerene kAraNe gaMdakI, gaMdha vagere hoya, cokhkhAI na hoya, jo ke vaiyAvaccIo glAnanI anukULatA mATe cokkhAI rAkhatA hoya, chatAMya mAMdagInA kAraNe amuka durgaMdhAdi to rahevAnA ja. have vaidya Ave ane tene sAdhu pratye durgaMchAdi thAya to e durlabhabodhi bane. bhaviSyamAM sAdhunI sevA karavA na Ave. eTale enA Agamana vakhate prathama to bhInI mATI vaDe nIce jamIna para vilepana karI de ane pachI sugaMdhI dravyo (sukhaDano bhuko vagere) vagere tyAre chUTA-chavAyA evI rIte nAMkhe ke durgaMdhAdi na Ave. athavA taddAnAtha no artha ema thAya ke e vaidyane besavA mATe udakamATIthI vilepanAdi karAya ma ke jenA upara vaidya besI zake.) zrI ogha- hyu niryukti || 333 || Xuan g U have jo A lAghava na thavA devA mATe te abhyutthAna na kare to vaidya ema vicAre ke "A to abhimAnI che. emanA sAdhunA svAsthya mATe Avyo chuM ane A mahArAja mAro Adara paNa nathI karatA....'' ema krodha pAmI glAnane pratikULa thAya. enI yogya cikitsA na kare.. A badhA doSono parihAra karavA mATe AcAryazrI vaigha Ave e pahelA ja AMgaNAmAM AMTo mAratA rahe. eTale vaidya - (9) utthAna-anutthAna doSa : prazna : vaidya Avato hoya tyAre AcArye zuM karavuM ? samAdhAna : jo A AcArya vaigha Avato hoya tyAre enI sAme eno Adara karavA ubhA thAya to AcAryanI laghutA ga thAya. (AcAryapada para ArUDha teo sAmAnya gRhasthano Adara satkAra kare e to AcArya padanI avahelanA ja che.) o ni.-71 ma rang vA // 333 // RA
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-72 zrI.modha-tyu mATe ubhA thavAno ke ubhA na thavAno doSa lAge ja nahi. niryukti Ama glAnane mATe vaidyane zI rIte pRcchA karavI? enI yatanA kula 9 bAbato dvArA batAvI. / u34|| vRtti : kiyantaM punaH kAlaM tena sAdhunA glAnasya paricaraNaM karttavyamityAha - / o.ni. : paDhamAviyArajoggaM nAuM gacche biijjae diNNe / emeva aNNasaMbhoIyANa aNNAe vasahIe // 72 // ____ 'paDhama 'tti yAvatprathamAlikAM karoti tAM cAtmanaH svayamevAnayituM samarthaHsaMvRttaH, 'viyArajoggaM 'ti / bahirbhUmigamanayogyo jAta iti, evaM jJAtvA gacchet, kathaM ?, dvitIye sahAye datte sati / atha nAsti sahAyastata eka eva bha vrajati / eSa tAvatsAmbhogikAn prApya vidhiruktaH / idAnImanyasAmbhogikavidhimatidizannAha-evamevAnya-- sAmbhogikaglAnasyApi vidhiH, kintu 'aNNAe vasahIe' tti anyasyAM vasatau vyavasthitena glAnaparicaraNAvidhi: kAryaH / ayamaparo vizeSaH - 42asAmbhogikasakAzaM pravizatA tadanAkrAnte bhUpradeze nikSipyopakaraNaM tataH kRtikarmAdi sAmbhogike Sviva sarvaM karttavyamiti, tadanAkrAntabhUbhAge copakaraNaM sthApayati, mA bhUcchikSakANAM tatsAmAcArIdarzane'nyathAbhAvaH syAditi / PRONE // 34 //
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca niryukti # ni.-72 candra. : prazna : Agantuka sAdhue A rIte keTalA kALa sudhI te glAnanuM vaiyAvacca karavuM ? samAdhAna: oghaniryukti-72 : gAthArtha : (glAnane) prathamAlikAyogya jANIne pachI bIjo sAdhu apAye chateM Agantuka | sAdhu nIkaLe. A ja rIte anya sAMbhogikonI paNa vidhI samajavI. (paNa) anya vasatimAM (rahevuM) I 335 IT 1 TIkArtha : jayAM sudhI e glAna prathamAlikA kare ane potAnI prathamalikA (navakArazI) jAte ja lAvavA mATe samartha thAya pa tathA bahAra IMDila javA mATe yogya-samartha thAya tyAM sudhI AgaMtuka sAdhu rokAya, pachI A be mATe samartha jANIna pAta jatA. rahe. paNa e ekalo na jAya, sthAnika sAdhuo tene sahAya tarIke eka sAdhu Ape, tenI sAthe jAya, jo sahAyaka na hoya to pachI ekalo ja jAya. ' A to badhI sAMbhogika sAdhuone AzrayIne vidhi kahI. have jo gAmamAM anyasAMbhogika sAdhuo hoya to tyAM paNa A ja vidhi karavAnI che. e darzAvatA graMthakAra kahe che ke "A ja pramANe anya sAMbhogika glAnamAM paNa vidhi samajI levI. mAtra eTalo pharka ke ahIM AgaMtuka sAdhu sthAnika sAdhuonI sAthe na rahe. paraMtu pote ekalo, bIjA vasatimAM rahIne glAnanI vaiyAvaccanI vidhi kare, (eka jagyAe amuka padArtha varNavyA bAda eja padArtha pAcho anyatra batAvavo hoya to tyAM je kahevAmAM Ave ke "pelo padArtha ahIM paNa samajI levo"... to A atideza kahevAya.). (ahIM sAdhu judo ekalo rahe che. paNa asAMbhogiko sAthe nathI raheto, kemake ekabIjAnI sAmAcArI judI judI hoya all 335 ll
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghA eTale sthAnika sAdhuomAM je apariNata sAdhuo hoya teo vimAsaNamAM paDe, jAtajAtanA vitarko kare. AvuM na thAya e mATe A niryukti ja e ekalo judo rahe che.) "aa mULagAthAmAM je vizeSatA batAvI enA sivAyanI bIjI vizeSatA A che ke asAMbhogikonA sthAnamAM praveza karatA - sAdhue upAzrayamAM je bhAgamAM te asAMbhogika sAdhuo bilakula jatA-AvatA na hoya tevA anAkrAnta bhUpradezamAM potAnI upadhi mUkI pachI jema sAMbhogikone vize vaMdanAdi karato hato, tema ahIM asAMbhogikone vize paNa vaMdanAdi kare. temanAthI ja anAkrAnta bhUmibhAgamAM upakaraNa mUke kemake evuM na thAo ke nUtanadIkSitone te sAdhunI sAmAcArInuM darzana thatAM uMdho bhAva vi ma thAya. (sAMbhogiko hoya, to teonA hAthamAM ja potAnI upAdhi Apato hato, paNa ahIM asAMbhogikonA hAthamAM pAtrAdi mA ja upAdhi Apato nathI, paNa svayaM ja judA anAkrAnta sthAnamAM mUke che.). ' (mahattvanI vAta e ke e vakhate prAcInakALamAM asAMbhogiko vacce paNa paraspara vaMdana vyavahAra hato ja, zarata eTalI ' ja hatI ke te saMvigna hovo joIe. saMvigna hoya to e vaMdanIya bane ja, bhale te asAMbhogika hoya. hA ! teo sAthe gocarI-pANI-sAthe rahevuM, vagere rUpa koI vyavahAra na hato. kemake apariNata sAdhuo paraspara judI judI sAmAcArI joI vipariNAma pAme.) R " E F = '# = vIla 336 vRtti : evaM tAvatsAmbhogikabahumadhyagatasya glAnasya yo vidhiH anyasAmbhogikabahu-madhyagatasyApyeSa eva vidhidRzyaH / idAnImekaikasya sAmbhogikasyetarasya ca vidhimAha - F =1
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jodha niryukti mo 11 339 11 NaM o.ni. : NaM ma ma evamasau gacchan grAmAbhyAse kasmAccitpuruSAdidaM zRNuyAt - kiM bhavatA glAnapratijAgaraNaM kriyate uta na ? tasyaivamekAkini glAne 'ziSTe' kathite sati kriyate na kriyate ? iti cokte pareNa sati sAdhurapyAha - suSThu kriyate, para Na Aha-yadyevaM 'chgamuttakahaNa 'tti chagaM purISaM mUtraM - kAyikI, tAbhyAM vilipta Aste, evaM kathite sati sa sAdhurbahirbhUmereva Na sa 'pANaga' tti pAnakaM gRhItvA pravizati, praviSTazca 'dhuvaNa 'tti 'tasya' glAnasya dhAvanaM karoti prakSAlanaM vidaghAti, upadhezca ssa 'atthuraNa 'tti AstaraNaM karoti, 'tassa 'tti tadIyaireva cIvaraiH, atha tasyAnyAni na santi tataH 'niyagaM vatti nijaireva cIvarairAstaraNaM karotIti / T sma egAgi gilANaMmi u siTThe kiM kIrai ? na kIrai vA / chgamuttakahaNapANagadhuvaNatthuraNa tassa niyagaM vA // 73 // candra. H A rIte atyAra sudhImAM eTalI vAta batAvI ke gurukArya mATe ekAkI nIkaLelo sAdhu vacce AvatA gAmaDAmAM praveza kare ane tyAM ene glAna sAdhu maLe. paNa upa2 to ghaNA badhA sAMbhogika sAdhuonI vacce rahelA glAna saMbaMdhI ane ghaNA badhA asAMbhogika sAdhuonI vacce rahelA glAna saMbaMdhI vidhi batAvI. ghaNA sAMbhogikanI vacce rahelA glAnanI vidhi jevI ja vidhi ghaNA asAMbhogika vacce rahelA glAna aMge paNa samajavI. (mAtra "judA upAzrayamAM rahevuM.' eTalo bheda che.) have to ekalo sAMbhogika glAna maLe ke ekalo asAMbhogika glAna maLe to e sthAne zuM vidhi AdaravI? e have ga va o ma ni.-93 vA // 337 // spa
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ mo zrI ogha- T niryukti | VI || 338 || batAve che. oghaniryukti-73 : gAthArtha : ekAkI glAna kahevAye chate ane (vaiyAvacca) karAze ? ke nahiM karAya ? ema puchAye chateM (vaiyAvacca karavI...) sthaMDila mAtrunuM kathana, pANI lAvavuM, dhovuM, tenA vastrono saMthAro athavA potAnA vastrono... (vizeSArtha TIkArthathI spaSTa thaze.) TIkArtha : A rIte A sAdhu gurunA kAryAdi mATe jato hoya ane vacce AvelA gAmanI najIkamAM ja koIka puruSa pAsethI / A pramANe sAMbhaLe ke "zuM tame glAnanI vaiyAvacca karo cho ke nahIM ?' A rIte te sAdhune te vyakti vaDe 'ekAkI glAna sAdhu che" ema kahevAyuM ane "tame vaiyAvacca karo cho ke nahiM ?" maiM ema paNa kahevAyuM. Ama bIjA vaDe A pramANe kahevAye chateM sAdhu paNa kahe ke "sArI rIte vaiyAvacca karIe chIe" pelo " kahe "jo ema hoya to sAMbhaLo. te sAdhu atyAre sthaMDila-mAtruthI lepAyelo paDelo che." (bhayaMkara azakti hoya ane jhADA thaI jAya to ubho paNa na thaI zake. zarIravastro ThallAthI khadabadatA hoya.) AvuM pelo kahe eTale te sAdhu bahAranI bhUmithI ja pANI laIne upAzrayamAM praveze ane pravezelo te glAnanuM prakSAlana kare. ane pachI tenA ja vastro vaDe teno saMthAro karI Ape. have jo te glAnanI pAse A bagaDelA sivAyanA cokhkhA bIjA vastro na hoya to pachI potAnA ja vastro vaDe saMthAro kare. (potAnA vastro vaDe saMthAro kare to e paNa e sthaMDila mAtrAthI bagaDe to pote zuM vApare ? vaLI A roga cepI hoya to potAnA vastromAM ya e cepa ghuse... eTale pahelA enA ja vastrothI UT ma ni.-73 va A ma dA ar 11 332 11
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-74 zrImodha-nyu saMthArA 21..). niryukti vRtti : tathA cAha - / / 33 // o.ni. : sAravaNe sAhallaya pAgaDadhuvaNe suI samAyArA / aibiMbha(bhibbha)le samAhI sahussa AsAsapaDiaraNA // 74 // sAravaNaM-niSkriyakaraNaM tasminniSkiye glAne kRte sati, athavA 'sAravaNe 'tti saMmAjite pratizraye glAnasaMbandhini sati paraH pRcchati-tavAyaM kena saMbandhena saMbaddha iti, sAdhurAha - katthai karhi ci jAtA, evamAdi, tataH para Aha'sAhallaya'tti saphalatA dharmasya, yadadRSTe'pi paramabandhAviva kriyA kriyate, 'pAyaDadhuvaNe 'tti prakaTa glAnasyopadhervA kSAlanaM karttavyaM, prakaTaprakSAlane ca loka evamAha, zucisamAcArA ete zramaNA iti / athAsau glAno'tivihvalaH syAd-atIva | duHkhena karAlitaH syAttataH 'samAhitti yathAprArthitaM bhojanAdi dAtavyaM yena svasthacitto bhavati, svasthIbhUtazcAbhidhIyateyathAkAlaM kuruSveti / athAsau sahaH-samarthastatazcAzvAsyate-na bhetavyaM ahaM tvAM prtijaagraamiiti|| candra. : oghaniryukti-74 : gAthArtha : glAnane niSkriya karavAmAM dharmanI saphaLatA kahevAya. glAnAdine pragaTa rIte dhovAmAM sAdhu pavitra AcAravALA kahevAya. glAna ativihvaLa hoya to samAdhi ApavI. ane samartha hoya to AzvAsana // 33 //
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha niryukti || 340 mo | ane pratijAgaraNA = sevA karavI. TIkArtha : AgaMtuka gItArtha sAdhue glAnane niSkriya banAvI devo arthAt enA tamAma kAma pote saMbhALI levA. ene koI kAma na karavA devuM. A gAthAmAM rahelA sAravaLa zabdano artha che. athavA to eno artha A paNa thAya ke AgaMtuka sAdhu glAna saMbaMdhI upAzrayane sApha karI le. Ama glAna niSkriya karAya ke glAnano upAzraya sApha karAya eTale jonAra koIka pArako vyakti pRcchA kare ke "A glAna tAre kayA saMbaMdhathI saMbaMdhavALo che ? arthAt glAna tAro zuM sago thAya che ?' sAdhu javAba Ape ke "kayAMka koI rIte janmyA chIe..." (arthAt amArA vacce koI saMbaMdha nathI. be ya judA judA maiM sthAne janmelA chIe...) A sAMbhaLyA bAda puchanAra kahe ke "tamArA dharmanI saphaLatA kahevAya ke je glAna sAdhune tame pUrve kyAreya joyo paNa nathI, te glAnane vize paNa jANe ke e paramabaMdhu na hoya ? e rIte tamArA vaDe sevA karAya che.' tathA AgaMtuka sAdhue glAnanI zuddhi ke glAnanI upadhinI prakSAlanA badhA loko jue, e rIte jAheramAM karavI. kemake A rIte jAheramAM prakSAlana karAya eTale e badhu sAkSAta joIne loko A pramANe kahe ke "A sAdhuo pavitra AcAravALA che." (paNa gaMdA-gobarA nathI. barAbara vastrAdinI zuddhi kare che. athavA glAnAdinI sevAdirUpa pavitra AcAravALA che.) have jo e glAna atyaMta vihvaLa hoya, arthAta atyaMtapaNe du:khathI vyApta hoya to pachI tene tenI IcchA, apekSA, ji stha ur T sa ma va o ni.-74 ma hA maiM // 340 // ji
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryuM zrI ogha-, prArthanA mujaba bhojana-pANI vagere ApavA ke jethI te svastha cittavALo thAya. (ahIM enI samAdhi khAtara enI IcchA mujaba kapathya paNa ApavuM paDe to ApavuM. kemake jayAM sudhI enuM mana svastha nahi thAya, tyAM sudhI badhu nakAmuM. pahelA to ene kupathya na vAparavA ja samajAvavo joIe, paNa jayAre enI bhayaMkara asamAdhi dekhAya tyAre pachI tAtkAlika zAMti mATe ene icchA 341 / AT mujaba ApavuM.) - A rIte e svastha cittavALo thAya eTale pachI ene samajAvavo ke "atyAre tuM kALane yogya kara. (eTale ke tArI | glAna avasthA che. emAM kupathyAdi na vaparAya to ja mAMdagI jAya. mATe tAre A kupathyAdi tyAgavA joIe vagere...) , paNa jo ativihvaLa na hoya ane glAni-mAMdagIne sahana karavA samartha hoya eTale ke kupathyAdi na karavA zaktimAna # ni.-75 banato hoya to pachI ene AzvAsana ApavuM ke tuM jarIya gabharAIza nahi. huM tArI badhI sevA karIza." tRtti : tataza - o o.ni. : sayameva diTThapADhI karer3a pucchai ayANao vijjaM / dIvaNa davvAiMmi a uvaeso jAva laMbho u // 75 // yadyasau sAdhuH 'dRSTapAThI' dRSTaH-upalabdhaH pAThazcarakasuzrutAdiryena sa dRSTapAThI, athavA 'didutti vaidyavadRSTakriyaH ah 341 | kriyAkuzalaH, pAThIti sakalaM bAhaDAdi paThati sa evaMvidhaH svayameva kriyAM karoti / athAsau dRSThapAThI na bhavati tataH ka =
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-, niryukti pRcchati ajJaH san vaidyaM, 'dIvaNa'tti vaidyazAlAM gataH prakAzayati, yadutAhaM kAraNenaikakaH saMjAtaH, ato nimittaM na graahy| 'davvAdimi yatti dravyAdicatuSTayopadeze sati tatra dravyataH prAsukamaprAsukaM vA, kSetrataH krItakaDA akrItakaDA vA vasahI, kAlataH prathamapauruSyAmupadiSTaM tasyAM ca yadA prAsukaM na labhyate tadA'prAsukamapi kriyate, bhAvataH samAdhiH karttavyA prAsukAprAsukairiti // // 342 || = . = = = va candra. : tyArabAda oghaniryukti-75 : gAthArtha : daSTapAThI sAdhu jAte ja kare, ajANakAra sAdhu vaidyane puche. vaidyane kathana kare. | ni.-75 dravyAdicatuSkamAM vaidya upadeza Ape. jayAM sudhI lAbha thAya tyAM sudhI pRcchA..... TIkArthaH jo A AgaMtuka sAdhu carakasuzrutA vagere vaidyakagrantho bhaNI cUkelo hoya athavA to vaidyanI jema je daSTakriya- vaidyakakriyAmAM kuzala ane pAThI eTale badhA bAhaDAdi granthono bhaNanAra hoya, to AvA prakArano sAdhu jAte ja cikitsA kare. (gAthAmAM je hipADhI zabda che, tenA ahIM be artha batAvyA che. emAM pahelo artha TUcha: patana sa dUchapArTI ema bahuvrIhithI A darzAvyo. jyAre bIjA arthamAM daSTa = vaidyakiyAkuzaLa ane pAThI = vaidyazAstrajJAtA ema darzAvyuM.) prazna : paNa AgaMtuka sAdhu dRSTapAThI na hoya to ? samAdhAna : to pachI ajANa te sAdhu vaidyane puche. || 342 | 8, ka = E U J, E 'jo - A
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ nI niryukti 'E * F = = ni.-75 zrI gha- 4 prazna : paNa atyAre te ekalo che, glAna paNa ekalo che. eTale vaidyane pUchavA to ANe ekalA ja javuM paDaze ne ? ane to pachI pUrve je kahyuM hatuM ke "vaidyanA ghare ekalA na javuM. nahi to vaidya ekalA sAdhune joI yama daMDa Avyo - ema apazukana mAnI bese.".... enuM zuM ? 343 / samAdhAnaH sAcI vAta che. paNa atyAre to sAthe AvanAra koI ja nathI eTale A sAdhu ekalo jAya ane vaidyazALAmAM A jaIne pahelA ja vaidyane jaNAvI de ke "huM kAraNasara ekalo paDyo chuM. eTale tamAre nimitta - apazukana= yamadaMDa kalpanA | na gaNavI." Faa tyArabAda vaidya glAnanI mAMdagI pramANe dravyAdicatuSkano upadeza Ape. temAM dravyathI prAsuka ke aprAsuka vastu paNa dha ApavAnI kahe, kSetrathI sAdhu mATe kharIdAyelI vasatike sAdhu mATe karAyelI vasatimAM rahevAnuM kahe athavA akrItakRta vasatimAM in paNa rahevAnuM kahe. (vaidya ema na kahe ke "tame vasati kharIdIne raho." paNa e jevA prakAranI vasatimAM glAnane rAkhavAnI vAta kare, tevA prakAranI taddana nirdoSa vasati na maLatI hoya paraMtu kratikRtAdi doSavALI maLatI hoya to pachI e vasatimAM paNa glAnane rAkhavo... ema bhAva che.). kAlanI apekSAe pahelI pauruSImAM ApavAnuM kahe. have jo pahelI pauruSImAM e auSadha prAsuka-nirdoSa na maLe to pachI sadoSa paNa karAya. eTale ke e vastuthI paNa glAnane samAdhi ApavI. ane bhAvanI apekSAe samajavuM ke prAsuka ke aprAsuka..... koIpaNa dravyo vaDe glAnane samAdhi ApavI. ja I 343 | 343.
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ s mo zrI ogha- Tyu niryukti // 344 // ma Ama vaidya cAra prakAranA upadeza Ape ane vaiyAvaccIe eja pramANe upara kahyuM tema glAnanI cAreya prakAre sAcavaNI 2vI. o. ni. : kAraNie haTThapese gamaNaNulomeNa teNa saha gacche / nikkAraNia kharaMTaNa biijja saMghADae gamaNaM // 76 // Na ID evamasau glAno yadi kAraNiko bhavati, tataH 'haTTa'tti dRDhIbhUtaH 'pese 'tti preSaNIyaH / atha glAnasyApi sma ni.76 | anukUlameva gantavyaM bhavati tataH 'gamaNaNulomeNa' hetunA tena glAnena saha gacchet, uktaH sAmbhogikaH glAna ekaH bhakAraNikaH, asAmbhogikaglAnakAraNikaikako'pyevameva dRSTavya iti / atha niSkAraNika eko glAna iti tataH bha 'nikkAraNia kharaMTaNa 'tti niSkAraNikasya glAnasya kharaNTaNA- pravacanopadezapUrvakaM paruSabhaNanamiti / kharaNTitazca dvitIya A AtmanaH kriyata iti / tatazcaivaM saGghATake sati 'gamaNaM 'ti gamanaM karttavyamiti sAmbhogikAsAmbhogikasaMyata ekAnekakAraNika-niSkAraNikayatanoktA / m candra. : oghaniryukti-76 : gAthArtha : (glAna jo) kAraNika hoya to e sAjo thaye chateM moklI Apavo. jo potAnA raste ja e glAnane javAnuM hoya to svayaM tenI sAthe jAya. jo glAna niSkAraNika hoya to Thapako Apavo. ene potAno sa 331 bha hA a11 388 11
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa ni.-7 zrI ogha ca saMghATaka banAvI gamana karavuM. niryukti 1 TIkArtha : A rIte glAnanI sevAnI vAta karI. have jo A glAna kAraNika hoya eTale ke gADha kAraNasara ja ekalo v paDI gayo hoya ane mAMdo thayo hoya to pachI e jevo sAjo thAya ke tarata tene tenA ga7 pAse mokalI devo. | 345 ll - have jo A Agantukane je dizAmAM javAnuM che, eja dizAmAM glAnaneya javAnuM hoya to pachI beyanA gamananI dizA - ekaja hovAthI vaiyAvaccI sAdhu te glAnanI sAthe jAya... ja A rIte sAMbhogika, glAna, eka, kAraNikanuM varNana thaI gayuM. asAMbhogika glAna kAraNika eka paNa A ja pramANe samajavo. have jo Avo glAna niSkAraNika hoya, eTale ke koI vizeSa kAraNa vinA potAnI IcchA mujaba ja ekalo paDI gayelo bha| ' hoya to ene zAstrano upadeza ApavA pUrvaka sakhata Thapako Apavo. (ekAkI na rahevAya, ItyAdi darzAvanArA zAstrapATho ene kahevA ane Thapako Apavo.) ane A rIte Thapako pAmelA tene pachI potAnI sAthe bIjA sAdhu tarIke karI le. ane Ama saMghATaka banIne tyAMthI gamana kare. A rIte sAMbhogika ane asAMbhogika saMyatane vize eka-aneka tathA kAraNika-niSkAraNikanI yatanA batAvI dIdhI. hai arthAt sAMbhogiko aneka hoya tyAre, sAMbhogika eka hoya paNa kAraNika hoya tyAre, sAMbhogika eka hoya ane niSkAraNika hoya tyAre Agantuka ekAkI sAdhue zuM zuM karavuM? e badhI vAta karI. tathA e ja mujaba asAMbhogikamAM ya aneka, kAraNika thI 345]
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oi niryukti // 34 // eka, nikhAraNika eka e traNeya bhedomAM ya Agantuka sAdhunuM kartavya samajAvI dIdhuM. vRtti : idAnI sAmbhogikAsAmbhogikasaMyatInAmekAnekakAraNikIniSkAraNikyAdInAM yatanA pratipAdyate / atha vidhipRcchayA pRSTe sati tatra saMyatyaH syuH tataH ko vidhiH ? ityAha - o.ni. : samaNipavesa nisIhia davAravajjaNa adiTraparikahaNaM / therItaruNivibhAsA nimaMta'NAbAhapucchA ya // 77 // ni.-99 zramaNIpratizrayapraveze sati bahiHsthitenaiva ni( nai )SedhikI karttavyA vAratrayaM-dvAre madhye praveze c| praviSTazca tathA bha 'duvAravajjaNa'tti dvAraM pratihatya ( parihRtya) ekasmin pradeze tiSThati / atha ni( nai )SedhikAyAM kRtAyAmapi bha svAdhyAyavyApRtAbhirna dRSTastataH parikathanaM karttavyaM-sAdhurAgata iti / tataH parikathite sati sAdhvIbhirnirgantavyam / tatra ko " vidhiH ?, 'therItaruNivibhAsa'tti 43yA'sau pravartinI sA kadAcitsthavirA bhavati kadAcicca taruNIti ato 'vibhASA' o kalpanA, tatra yadi sthavirA nirgacchati tata AtmadvitIyA''tmatRtIyA vA / atha taruNI tataH sthavirAbhistisRbhizcatasRbhirvA saha nirgacchati, tatastAstamAsanena nimantrayanti, upavizeti, so'pyupavizya pRcchati-na kAcid bhavatInAmAbAdheti // vii| 346 // R PATOR
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-hyu niryukti NaM || 347 // sa bha candra. H have eka ane aneka, kAraNikI ane niSkAraNikI evA sAMbhogika sAdhvIo ane asAMbhogika sAdhvIonI yatanA batAvAya che. |uf have pUrve batAvelI vidhipRcchA vaDe pRcchA karAye chate jo khabara paDe ke tyAM gAmamAM sAdhvIjIo che to zuM vidhi ? e kahe che. (AcAryanA kAma mATe nIkaLelo ekAkI sAdhu vaccenA gAmamAM pravezyo. ahIM amAro pakSa che ?" ema vidhipRcchA karI... khabara paDI ke sAdhvIjIo che, to have eNe tyAM zuM karavuM ? e kahe che.) oghaniryukti-77 : gAthArtha : sAdhvIupAzrayamAM praveza karavo. nisIhi bolavI. bAraNuM choDavuM, adRSTanuM parikathana karavuM, sthavirA ane taruNIno vikalpa che. nimaMtraNA ane anAbAdhArRcchA. tya A rIte pravezIne mukhya bAraNAnI sAmenA bhAgane choDIne bAjunA bhAgamAM eka sthAne ubho rahe. (avarajavaramAM koIne muzkelI na paDe e mATe bAraNAno bhAga choDIne bAju para rahe. tathA paraspara ekabIjA upara satata najara na paDyA sa ma ma TIkArtha : sAdhu sAdhvIonA upAzrayamAM praveza kare ane upAzrayanI bahAra ja rahIne traNavAra nisIhi kare. (1) bAraNe (2) madhyamamAM (3) pravezamAM. (cAre bAju bhIMtAdino killo, pachI khullI jagyA ane pachI barAbara vacce upAzrayanuM makAna....AvuM ghaNAM sthAne jovA maLe che. pahelA lagabhaga AvA ja sthAno hatA. eTale pravezanAra sAdhu prathama jhAMpA pAse eka nisIhi bole. (jhAMpo eTale sauthI mukhya daravAjo) pachI jhAMpA ane makAnanI adhavacce pahoMcIne bIjIvAra nisIhi bole, ane chelle barAbara upAzrayanA=makAnanA bAraNA pAse AvIne nisIhi bole.) o ni.-77 ma dA vajra 5 3475 ssa
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ mo zrI ogha tha niryukti kare e mATe paNa bAraNAno bhAga choDIne bAju para rahe.) (pAThAMtaramAM pratihatya lakhela che. eno artha thAya "bAraNe dAMDA vagerethI khakhaDAvIne" paNa e artha AgaLa AvanArI paMktio sAthe saMgata thato nathI lAgato, mATe ame "titya' (paritya) pramANe artha lIdho che.) // 348 // have jo sAdhu vaDe nisIhi karAye chateM paNa svAdhyAyamAM lIna sAdhvIjIo sAdhune na jue, to pachI sAdhu bole ke "sAdhu ma Avelo che." ssa A rIte sAdhu vaDe kahevAye chate te sAMbhaLIne sAdhvIoe bahAra nIkaLavAnuM che. have temAM zuM vidhi che ? te have batAve che ke pravartinI = mukhya sAdhvI kyAreka vRddhA hoya to kyAreka taruNI hoya. to A kAraNasara ahIM vibhASA=kalpanA=vikalpa zna karavAno che. te A pramANe--temAM jo sthavirA pravartinI nIkaLe to e potAnI sAthe bIjA eka ke bIjA be sAdhvIjIo sAthe nIkaLe, paNa ekalA na nIkaLe. have jo taruNI pravartinI hoya, to pachI te traNa ke cAra vRddhA sAdhvIo sAthe nIkaLe. (pravartinI -gItArtha-paripakva hovAthI sAdhu sAthe vAta eNe ja karavAnI che. have jo pote vRddhA hoya to pachI enI sAthenA bIjA sAdhvI yuvAna ke vRddhA game te hoya te cAle. eTale ja emAM koI spaSTa vidhAna nathI karyuM ke "vRddhA nIkaLe..." paNa pravartinI taruNI hoya, to bhale e sAdhu sAthe vAta kare. paNa tyAre vRddhAonI hAjarI atyaMta Avazyaka banI rahe che. mATe tyAM spaSTa lakhyuM ke traNa mA stha f sa ma VT ssa ni.-77 ma o I ma ri vaiM // 348 //
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke cAra vRddhAo sAthe taruNI pravartinI bahAra nIkaLe.) tyArabAda te sAdhvIjIo te sAdhune Asana vaDe nimaMtraNa kare ke "Apa birAjo." (ahIM pATa-pATalA paNa Asana tarIke laI zakAya. athavA to sAdhvIjIo pAse vaparAzamAM na hoya tevuM ekAda Asana vadhArAmAM hoya athavA to oghAnuM odhAriyuM Asana tarIke besavA Ape. eTale e ApIne sAdhune tyAM besavA vinave. lAkaDAnuM baneluM Asana sAdhvIjIo # pAse aupagrAhika upadhi tarIke hoya e besavA mATe Ape ema vidvAno kahe che.) || 349 || zrI ogha niryukti T te sAdhu paNa besIne puche ke "tamAre koI muzkelI nathI ne ? (sAvadhAna ! pharI yAda karo ke A sAdhu eka jabaradasta gItArtha che, paripakva, saMvigna che. eTale ja to gurue ene mokalyo che. Avo sAdhu sAMbhogika ke asAMbhogika tamAma ... sAdhvIonI kALajI karavA tatpara rahe te yogya che. paNa bAkInA sAdhuoe AvuM kazuM ja karavAnuM rahetuM nathI. bAkInA 7 sAdhuoe ekalA vicAravAnuM ja nathI. gurunizrAe rahevAnuM che. ane A badhI javAbadArI gurunI che.) o yoni * T simi sahU paDiNIyaniggahaM ahava aNNahiM pese / uvaeso dAvaNayA gelanne vijjapucchA a // 78 // tatastAH kathayanti astyAbAdhA iti, evaM 'ziSTe' kathite sati yadyasau 'sahU: ' samarthastataH pratyanIkanigrahaM karoti / atha nigrahasamartho na bhavati tato'nyatra preSayati, atha tatra kAcid glAnA tata upadezaM dadAti, evametadauSadhAdi E ni.-78 ga maiM o ma gwi 5 349 //
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha niryukti || 350 || T mA dAtavyamasyAH / atha tAstatra na labhante tataH 'dAvaNa'tti asAveva dApayati, glAnatve satyayaM vidhiH / athAsau svayaM na jAnAti auSadhAdi dAtuM tato vaidyaM pRcchati // candra. : oghaniryukti-78 : gAthArtha : ('AbAdhA che' ema) kahevAye chate jo pote samartha hoya to pratyenIkanA nigrahane kare athavA to anyatra mokalI Ape. mAMdagI hoya to upadeza Ape, apAvaDAve ane vaighapRcchA kare. | ]] bha T have jo (AvI pratyanIkAdinI muzkelI na hoya paNa) tyAM koIka sAdhvI glAna hoya to teone A sAdhu upadeza Ape maiM ke "ANIne A pramANe A auSadhAdi ApavA." have jo sAdhvIjIo te sthAnamAM te auSadhAdi meLavI zakatA na hoya to A pachI A sAdhu ja emane auSadhAdi apAve. Ama sAdhvI glAna hoya to A pramANenI vidhi kare. bha have jo sAdhu jAte A badhuM auSadhAdi ApavAnuM jANato na hoya to pachI vaidyane puche. ma T TIkArtha : have jo te sAdhvIjIo kahe ke "amane muzkelI che." (amuka mANaso amane parezAna kare che.) to pachI A kSma rIte kahevAye chateM jo A sAdhu te pratyenIkono=zatruono nigraha karavA samartha hoya to pratyenIkano nigraha kare. paNa jo ma pote ema karavA samartha na hoya to pachI sAdhvIjIone anya sthAne - muzkelI vinAnA sthAne mokalI Ape. va A ma ni.-78 at 11 340 11 sma
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA zrI jodha- ttha niryukti / / 351 / / taha ceva dIvaNa caukkaeNa annatthavasahi jA paDhamA / taha cevegANIe AgADhe cilimiNI navaraM // 79 // sa ma kathaM vaidyaM pRcchati ?, 'tathaiva' prAgvat 'dIvaNa'tti prakAzanaM kAraNiko'hamekAkI nApazakunadhiyA grAhyaH / 'caukkaeNa 'tti vaidyena dravyAdicatuSke upadiSTe sati yatanA pUrvavatkarttavyA / 'aNNatthavasahi tti anyavasativyavasthitena Na pratijAgaraNaM karttavyam / kiyantaM kAlaM yAvadata Aha- 'jA paDhamA' yAvatprathamAlikA''nayanakSamA saMvRtteti tato Na sa gacchati / evaM tAvad bahUnAM madhye ekasyA glAnavidhiruktaH / idAnImekAkinyA glAnavidhimatidizannAha - 'taha ssa ni.-78 cevegANIe ' ' tathaiva' prAgvedekAkinyA glAnAyAH praticaraNavidhiH, etAvAMstu vizeSaH- yadutAgADhe-atIvApaTutAyAmekasminnupAzraye 'cilimiNI tti yavanikAvyavadhAnaM kRtvA navaraM kevalaM praticaraNamasau karoti // ma ma o.ni. : yandra. : odhaniyukti - 78 : gAthArtha : te4 pramANe hIyana- athana dravyAdhyituSTu vaDe yatanA anyavasatimAM pote rahe, jyAM sudhI glAna sAdhvI prathamAlikA lAvatA thAya. e ja pramANe ekAkI sAdhvImAM paNa jANavuM. mAtra eTaluM vizeSa ke AgADha mAMdagImAM paDado karavo. TIkArtha : prazna : A sAdhu vaidyane kevI rIte pRcchA kare ? samAdhAna : pUrve batAvyuM tema vaidya pAse jaIne kahe ke huM kAraNasara ekAkI thayo chuM eTale tAre mane apazakunanI buddhithI bha ga va o ma hA vA / / 351 / / mya
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti zrI ogha-ca grahaNa na karavo. (alabatta ahIM aneka sAdhvIo che. paNa sAdhvIo sAthe sAdhu vaidyane tyAM pUchavA jAya to keTaluM badhuM behudu lAge ? eTale ekalo ja jAya. ema ekalA sAdhvIo paNa vaidyane pUchavA jatA nathI. kAraNo svayaM vicArI levA.). vaDe dravyAdicatuSka upadezAve chaA pUrve batAvelI yatanA karavI. (arthAt glAna sAdhvIne samAdhi thAya, roga dUra IT 352 ll | thAya e mATenA badhA prayatno, badhA ja prayatno karavA.) vizeSatA e ke sAdhu sAdhvIonA upAzrayamAM na rahe, paNa bIjA upAzrayamAM rahIne sAdhvIjInI sevAnuM kAma saMbhALe. prazna : Ama kayA sudhI kare ? samAdhAna : jayAM sudhI e sAdhvIjI potAnI navakArazI lAvavA mATe samartha thAya tyAM sudhI pote rokAya, pachI nIkaLI ni.-79 jAya. ' Ama ghaNA sAdhvIjIonI vacce eka glAna sAdhvI hoya to tenI vidhi kahI. have ekAkI glAna sAdhvI hoya, to tenI vidhi zuM ? teno atideza karatA kahe che ke aneka sAdhvImAM rahela gsAnasAdhvInA jevI ja ekAkI glAna sAdhvInI paNa vidhi samajavI. mAtra eTalI vizeSatA jANavI ke sAdhvIjI ati vadhAre mAMdA hoya to sAdhu judA upAzrayamAM na rahetA sAdhvInA ja upAzrayamAM vacce paDado karIne rahe ane sAdhvInI sevA kare. (jyAM "A zramaNI che, mArA sAdharmika che." Avo nirbheLa all 352 || ka P b E
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sodha-tyu niryukti / u43|| nirmaLa bhAva hoya tyAM pachI malinatAone avakAza hoto nathI. vaLI sAdhvI ati mAMdA hovAthI emane kharAba vicAro AvavAnI saMbhAvanA nathI. ane mAMdagImAM emanuM svarUpa paNa vikRta thaI gayuM hovAthI emAM sAdhune vikAra jAge e prAya saMbhavita nathI. vaLI A sAdhu to jabaradasta gItArtha-saMvigna mahAtmA che. eTale ja A badhA mudAo dhyAnamAM rAkhIne uparanuM nirUpaNa karAyela che.) o.ni. : nikkAraNi camaDhaNa kAraNiaM nei ahava appAhe / gamaNitthimIsasaMbaMdhivajjie asai egAgI // 8 // yadi niSkAraNikA'sau bhavati tataH 'camaDhaNa'tti pravacanoktairvacobhiH khisati / athAsau kAraNikA tatastAM svayameva nayati / ahava appAhe'tti athavA tadgurostatpravartinyA vA evaM saMdizati-yathaitAmAtmasakAze kuruta / svayaM ca nayataH ko vidhirata Aha-gamaNitthimIsasaMbaMdhi-vajjie asi egAgI' gamaNaM kAyavvaM itthIhiM saha, tAovi jar3a saMbaMdhiNIo hoMti, tadabhAve mIsehi-itthIpurisehiM saMbaMdhIhiM saha gantavvaM, tadabhAve asaMbaMdhiNIhiM itthIhi, tadabhAve purisithimIseNaM asaMbaMdhieNaM, tadabhAve saMbaMdhipurisehi, tadabhAve asaMbaMdhipurisehi, tadabhAve-itthimIsasaMbaMdhivajite asati annassa uvAyassa egAgiNiM Neti / sa .-80 EER TORRE vo / u43||
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ * laI lo." zrI odha-ca candra, oghaniryukti-80: gAthArtha : niSkAraNika hoya to Thapako, kAraNika hoya to jAte laI jAya athavA to saMdezo niryukti mokalAve. gamanamAM strI, mizra, saMbaMdhi, varjita na hoya to ekAkI. 1 TIkArtha : jo A glAna sAdhvI vagara kAraNe ekAkI thaI paDyA hoya to zAstramAM kahelA vacano vaDe emane Thapako Ape. // 354 ]T have jo A sAdhvI gADha kAraNasara ekalA paDyA hoya to pachI sAdhu jAte ja emane yogya sthAne laI jAya. (te svastha thAya, * tyArabAda) " athavA to te sAdhvIjInA AcAryane ke temanA pravartinIne saMdezo mokalAve ke "tamArA A sAdhvIjIne tamArI pAse - ni.-80 prazna : jo sAdhu A sAdhvIne pote jAte ja laI jAya, to tyAM zuM vidhi che? zuM pote ekalo ekalA sAdhvIne laI jAya? ba samAdhAnaH ghaNI badhI saMbaMdhI strIonI sAthe e sAdhvIjIne yogya sthAne potAnI sAthe laI jAya. (e sAthe AvanAra ! strIo konA saMbaMdhI hovA joIe ? sAdhunA ? ke sAdhvInA ? e khulAso atre karyo nathI. apekSAe beya ghaTe che. sAdhvInA T saMbaMdhIo haze to teo sAdhvInI rakSA karaze. emanI zaramathI sAdhvIjI paNa sAdhu pratye anucita pravRtti karanArA na bane ane sAdhunA saMbaMdhI haze, to emanI zaramathI sAdhunI rakSA thaze... paNa ahIM sAdhvIjInA saMbaMdhI levA ucita lAge che.) | jo ekalI saMbaMdhI strIono saMgAtha na maLe, to saMbaMdhI strIo, saMbaMdhI puruSo A benA saMgAtha sAthe javuM. jo e che - na maLe to asaMbaMdhI strIonA saMgAtha sAthe javuM. te na maLe to asaMbaMdhI puruSo-strIonA saMgAtha sAthe javuM. te na maLe ; Gh 354 II
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ cA ni.-81 zrI oghI to saMbaMdhI puruSonA saMgAtha sAthe javuM. te na maLe to asaMbaMdhI puruSonA saMgAtha sAthe javuM. te na maLe to eTale ke strIono, niryukti strImizrano ane saMbaMdhIno traNeyano abhAva hoya tyAre jo bIjo koI upAya na hoya to chevaTe sAdhu ekalo ekalA sAdhvIne viii laI jAya. 355ll na (taddamAve - tthiI saMvaMfdhanate - A padano artha A pramANe che ke tadabhAva eTale asaMbaMdhI puruSano abhAva hoya - tyAre. have A tadmAve padano ja spaSTa artha TIkAkAre sthimIsa... zabdathI darzAvyo che. je saMgAthamAM strIo na hoya, strInuM za mizraNa hoya, saMbaMdhI na hoya, to strI mizra saMbaMdhi varjita kahevAya. asaMbaMdhI puruSono saMgAtha Avo ja che. (spaSTa krama A pramANe thaze. (1) saMbaMdhinI strIo (2) saMbaMdhinI strIo + saMbaMdhI puruSo (3) asaMbaMdhinI strIo (4) asaMbaMdhinI strIo + asaMbaMdhI puruSo (5) saMbaMdhI puruSo (6) asaMbaMdhI puruSo. vRtti : idAnIM caturvidhAmapyuktayatanAmupasaMjihIrSurAha - o.ni. : egabahUsamaNuNNANa vasahIe jo a eguamaNunno / amaNanna saMjaINa ya aNNAhiM ekkaMcilimiNIe // 8 // etaduktaM bhavati-ego samaNunno je a bahU samaNunnA jo a ego amaNunno eyANaM egAe ceva vasahIe paDiyaraNaM ra kAyavvaM / 'amaNuNNa 'tti je a bahU amaNunnA saMjayA tesiM Na ekAe vasahIe ThieNa paDiyaraNaM kAyavvaM / 'saMjaINa | ne chuM.' na Fi 355 / che
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-81 zrI ogha- zrI ya'tti saMjaINa ya saMbhoiyANaM aNNasaMbhoiyANa ya bahUNaM 'annahiM 'tti aNNAe vasahIe Thio paDiyarai / 'ekkaM ti ekAM niryukti punarlAnAmAzritya 'cilimiNIe' yavanikAvyavadhAnaM kRtvA ekasyAmeva vasatau pratijAgaraNaM karoti / dravyAdiyatanA ca sarvatrAnugatA dRSTavyA / "ehiapArattaguNA doNNi a pucchA duve a sAhammI' tyAdi pratidvAragAthA vyAkhyAtA, | 356 | tadvyAkhyAnAcca vyAkhyAtaM paDhamagilANaduvAraM / candra. : have cAreya prakAranI pUrve kahelI yatanAno upasaMhAra karavAnI IcchAvALA granthakAra kahe che ke oghaniryukti-81 : gAthArtha : eka ane bahu samanojJanI vasatimAM ane je eka amanojJa hoya tenI vasatimAM rahI vaiyAvacca kare. amanojJa sAdhu ane sAdhvIo hoya to anya vasatimAM rahe. ekaja vasatimAM rahevuM paDe to) paDadAthI rahe. TIkArtha : gAthAno bhAvArtha e che ke (1) je eka sAMbhogika sAdhu (2) je ghaNA sAMbhogika sAdhu (3) je eka asAMbhogika sAdhu... A traNanI vaiyAvacca karavAnI hoya to temanI sAthe ekaja upAzrayamAM rahIne sevA karavI. jyAre (1) je ghaNA asAMbhogika sAdhuo hoya teonI vaiyAvacce temanI sAthe ekaja vasatimAM rahIne na karavI. ghaNA sAdhvIjIo (1) sAMbhogika hoya ke (2) asAMbhogika hoya, teonI vaiyAvacca to temanAthI judA upAzrayamAM dAM rahIne ja sevA kare che. jo ekalA glAna sAdhvI hoya to pachI ekaja upAzrayamAM vacce paDadAnuM AMtaruM karI tyAM ja rahI vaiyAvacca kare. ka ah 356 |
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ shriimodhniryukti / u57|| dravyAdi cAra prakAranI yatanA to ahIM badhe ja samajI levI. Ama aihika paralaukika guNo...vagere je pratidvAragAthA hatI, tenuM vyAkhyAna pUrNa thayuM. ane tenuM vyAkhyAna pUrNa thavAthI prathamathyAne dvAra paNa kahevAI gayuM.' vRtti : atha dvitIyaglAnadvArapratipAdanAyAha - Na o.ni. : vihipucchAe paveso saNNikule ceiya puccha sAhammI / annattha atthi iha te gilANakajje ahivaDaMti // 82 // evaM tasya vrajataH pUrvavadvidhipRcchAyAM satyAM pareNAkhyAtaM,-yadutAsti zrAvakastataH 'paveso 'tti pravezaM karoti, kva? -sajjhikule 'ceiya'tti yadi tasmin saMzikule caityAni santi tatastadvandanAM karoti / tata: 'pucchatti pRcchati tAn / zrAvakAn-zobhanA yUyaM zIlavrataiH ? ahavA 'pucchA sAhammitti sa sAdhustatra praviSTaH pRcchati-kimiha sArmikAH santi uta na ?, tabAha zrAvakaH-'annastha atthi' anyatra-AsannagrAme vidyante, te ceha 'glAnakArye' glAnanimittaM 'ahivaDaMti' Agacchanti prAyogyabhaktAdigrahaNArthamiti / sa .-82 candra.: have dvitIyaglAnadvAranuM pratipAdana karavA mATe kahe che ke vii| u57||
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca ozaniyukti-82: gAthArtha : vidhipRcchAthI zrAvakanA kuLamAM praveza kare. caitya hoya to vaMdana kare) sAdharmikanI pRcchA niyukti kare. (javAba maLe ke) anyatra che, ahIM teo glAnanA kArya mATe Ave che. TIkArtha: AcAryanA kArya mATe ekAkI nIkaLelo sAdhu rastAmAM AvelA gAmamAM praveza kare, ane "ahIM amAro pakSa IT // 358 . che...e pramANe vidhipUrvaka pRcchA kare, ane te vakhate sAmeno mANasa kahe ke "ahIM zrAvaka che." to pachI te sAdhu zrAvakanA - gharamAM praveze, jo te zrAvakanA gharamAM pratimAo hoya to pachI caityavaMdanA kare. tyArabAda te zrAvakone puche ke "tame-vrato ja vaDe zobhana-sArA cho ne ?" (arthAt dharmadhyAna barAbara cAle che ne ?) athavA to gAthAmAM rahelA "puchI sA"i zabdano F bIjo artha A pramANe paNa thaI zake ke te sAdhu tyAM pravezIne puche ke "zuM ahIM sAdharmiko = sAdhu-sAdhvIo che? ke nahIM?" " ni.-83 tyAM zrAvaka kahe ke "najIkanA gAmamAM che ane teo glAnane mATe ahIM yogya bhojanAdinA grahaNane mATe Ave che." * F = * vRtti : tatazca sa sAdhustasmAdvajati, vrajantaM ca taM sAdhuM bhojanAdinA''mantrayati zrAvakaH-bhagavan ! prathamAlikAmAdAya vraja // evaM cAbhihitaH san kiM karotItyAha - o.ni. : savvaMpi na pittavvaM nimaMtaNe jaM tahiM gilANassa / kAraNi tassa ya tujjha ya viulaM davvaM tu pAuggaM // 83 // 'sarva' azeSaM prAyogyamaprAyogyaM vA na grAhyaM zrAvakanimantraNe sati, 'jaM tahiM gilANassa'tti yasmAttatra glAnasya = "fs a re to F vaNa 358. Eii
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti ni.-83 zrI ogha-yu gRhyate ato na grAhyam, tataH zrAvakaH punarapyAha - 'kAraNi tassa ya tujjha ya viulaM davvaM tu pAuggaM' ti, tasya' glAnasya 'kAraNe' glAnanimittaM tava ca kAraNe tava nimittaM 'vipulaM' prabhUtaM dravyaM zAlyodanAdi prAyogyamastyato gRhyatAmiti / " tatazcAsau zrAvakAnurodhena gRhItvA vrajati, || 359ll candra. : tyArabAda te sAdhu tyAMthI cAlavA mAMDe. have jo jatA te sAdhune zrAvaka bhojana vagere vaDe AmaMtraNa Ape ke bhagavAna ! navakArazI laIne jAo." to A pramANe kahevAyelo te sAdhu zuM kare ? te have kahe che ke oghaniryukti-83H gAthArtha : badhuM na levuM, kemake tyAM glAnanuM che. (jo zrAvaka kahe ke, te glAna mATe ane tamArA , prAyogya vipula dravya che. (to levuM) 1 TIkArtha : zrAvaka nimaMtraNa kare tyAre potAne prAyogya ke aprAyogya badhuM ja na levuM. kemake tyAM glAnane mATe vaherAya | che. eTale tyAM na levuM. (vastu nirdoSa che, glAna mATe doSita nathI karI. paNa jo pote laI le to glAnane muzkelI paDe, bo mATe na le.) pachI zrAvaka pharI kahe ke "te glAnane nimitte ane tamArA nimitte puSkaLa zAlyodanAdi prAyogya che, eTale (saMkoca | rAkhyA vinA) grahaNa karo." to pachI zrAvakanA AgrahathI vahorIne jAya. vRtti : rU ? - ke ha E R"Is 'I 3pa9o. + E |
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mAdha- niryukti // 3800 o.ni. : jAe disAe gilANo tAe disAe u hoi paDiyaraNA / puvvabhaNiaMgilANe paMcaNhavi hoi jayaNAe // 84 // yayA dizA glAnastiSThati tayA dizA 'paDiaraNa'tti pratipAlanAM karoti sAdhUnAM, athavA 'paDiaraNa'tti nirUvaNaMAlocanaM tasya zrAvakadAnasya karoti / tacca parIkSaNaM glAnaparicArakasAdhudarzane sati bhavati ata uktaM - yayA dizA glAnastayA dizA 'paDiaraNa'tti puvvabhaNiaM 'gilANe 'tti pUrvabhaNito glAnaviSayo vidhidRSTavyaH " | sAmbhogikA'sAmbhogikasya glAnasya / kimasyaiva praticaraNaM karttavyaM ?, netyAha - 'paMcaNhavi hoti jayaNAe' sa.-84 paJcAnAmapi-pAsatthosaNNakusIlasaMsattaNitiANaM yatanayA prAsukenAnapAnena karttavyaM pratijAgaraNamiti,. apizabdAnnilavakA devakulapratipAlakAzca gRhyante / iyaM niyuktigAthA / yandra. : prazra : porIne yA ya? oghaniryukti-84: gAthArtha : je dizA tarapha glAna hoya te dizA tarapha rahI rAha jue. glAnamAM pUrve kahela vidhi cha. pAMyeyanI (pAsatyAhinI) yatanApUrva vaiyAkthya thAya. samAdhAna : je dizAmAM glAna hoya, te dizA tarapha sAdhuonI rAha jue. athavA DivaranA zabdano artha evo paNa thah 360
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- ca niryukti,T vi | 361 || thAya ke te zrAvake ApelA dAnanuM nirUpaNa = Alocana-prakAzana parIkSaNa kare. ane A parIkSaNa to glAnanI vaiyAvacce karanArA sAdhuonuM darzana thAya tyAre ja zakya che, mATe ahIM kahyuM ke "je dizA tarapha glAna che, te dizAmAM ubho rahI AvanAra sAdhuonI rAha jue." ahIM paNa sAMbhogika ke asAMbhogika glAna hoI zake che. enI badhI ja vidhi pUrve batAvyA pramANenI ja jANavI. prazna : zuM A sAMbhogika ane asAMbhogika evA saMvignonI ja vaiyAvacca karavAnI ? asaMvigno glAna thAya to temanI vaiyAvacca nahi karavAnI ? | samAdhAna : nA, evuM nathI. mAtra saMvignonI ja nahi, paNa (1) pArzvastha (2) avasagna (3) kuzIla (4) saMsata (5) nityavAsI A pAMceyanI yatanApUrvaka eTale ke prAsuka annapAna vaDe vaiyAvacca karavI. ahIM praznanAmafpa mAM je upa zabda che, tenAthI nihunavo ane caityavAsI sAdhuo paNa laI levA. A 84mI niryuktigAthA che. bhA.-35 vRtti : etAM ca bhASyakRdvyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : tesi paDicchaNa pucchaNa suTThakayaM atthi natthi vA laMbho / khaggUDe vilaolaNadANamaNicche tarhi nayaNaM // 35 // DhI 361 |
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-hyu niryukti | 362 || | + ka = bhA.-35 'tesi paDicchaNa'tti 'teSAM glAnapratijAgarakasAdhUnAM pratipAlanAM karoti, yayA dizA te sAdhava Agacchanti / 'pucchaNa'tti tatastAn sAdhUn dRSTvA pRcchati-etanmamAmukena zrAvakeNa dattaM yadi glAnaprAyogyaM tato gRhyatAmiti / evamukte te'pyAhuH 'suTukayaM atthi'tti suSTha kRtaM zrAvakeNa, asti glAnaprAyogyaM tatrAnyadapi tvamevedaM gRhANa / 'natthi va'tti athavA evaM bhaNanti-nAsti tatredaM dravyaM kintvanyatra lAbho bhaviSyati, tvameva gRhANedam / atha te 'khaggUDitti nirdharmaprAyAH santaH evamAhuH 'vilaolaNa'tti dhADireva nipatitA tataH sa sAdhustadrvyaM sakalaM dadAti-samarpayati, te'pi ca ruSA necchanti grahItuM, tatazcAsau 'nayaNaM'ti glAnasamIpe tasya dravyasya nayanaM karoti // candra. : have bhASyakAra AnuM vyAkhyAna karI rahyA che. (A 84mI niyukti gAthAnA ghaNA badhA padArtho aspaSTa ja che. paNa e bhASyagAthA dvArA spaSTa thaI jaze.) oghaniryukti-bhASya-35 : TIkArtha : zrAvakanA AgrahathI vahorI lIdhA bAda A sAdhu glAnanuM ahIM vahoravA mATe AvatA vaiyAvaccI sAdhuonI te dizA tarapha rAha jue ke je dizAmAMthI te sAdhuo AvatA hoya. jyAre te sAdhuo dekhAya tyAre temane joIne pRcchA kare ke "amuka zrAvake mane A vastu ApI che, to jo te glAnaprAyogya hoya, to tame laI lo." (zrAvake vahorAvavAno khUba Agraha karyo eTale sAdhue nAchUTake vahoryuM che. paNa sAdhune saMzaya to che ja ke bhale e zrAvake ema kahyuM ke "ghaNuM vadhAre dravya che" paNa jo ochuM haze to ke vaiyAvaccI sAdhuo = = ja ma ka ta E Rels 2 / - E
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- niyukti. zrAvakane bhI roja karatA ochuM pramANa joI ochuM vahoraze to glAnane ochuM maLavAthI ene pIDA thaze. eTale AvuM na thAya te mATe teNe zrAvakane bhAva sAcavavA vahorI lIdhA pachI paNa e dravya glAnane ghaTI na paDe te mATe uparanI kALajI karI che.) vii A rIte te sAdhu vaDe kahevAya chate te vaiyAvaccI sAdhuo paNa kahe ke zrAvake (tamAro lAbha laI khUba) sAru karyuM. tyAM S63 /- glAnane prAyogya bIjuM paNa che. tethI tame ja A grahaNa karo." athavA to sAdhuo ema kahe ke "te zrAvakane tyAM A dravya nathI. (eTale ke have vahorI nahi zakAya.) paraMtu A ja glAnaprAyogya dravyano anya gharomAM lAbha thAya che. tethI tameja grahaNa karo." (to vAparavuM). paNa jo te vaiyAvaccIo nidharmI jevA hoya ane eTale A sAdhune ema kahe ke "are ! zrAvakane tyAM dhADa ja paDI." bhA.-36 (arthAt tuM to dhADa pADI Avyo teM khUba khoTuM karyuM.) to pachI te sAdhu te badhu ja dravya temane ApI de. teo paNa jo gussAmAM AvI te dravya levA na Icche to pachI A sAdhu glAnanI pAse te dravyane laI jAya. vRtti : idAnIM yadyasau samarthastatazca gacchatyeva athA'samarthastataHo.ni.bhA.: paMtaM asaha karittA niveyaNaM gahaNa ahava samaNunnA khaggUDa dehi taM cia kamaDhaga tassa'ppaNo pAe // 36 // allu 363 | 'prAntaM' nIrasaprAyaM 'asahU' asamarthaH-kSutpIDita: 'karittA' abhyavahRtya vrajati / tatazca tatra prAptaH san nivedanaM / che che, , , " #
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ = 'E F = = = zrI ogha-yu karotyAcAryAya, so'pyAcAryo glAnArthaM 'gahaNa 'tti grahaNaM karoti, tasya dravyasya / athavA 'samaNunna 'tti tasyaiva sAdhoranujJAM niryukti karoti, yaduta-bhakSayedaM, glAnasyAnyadbhaviSyati / athAsAvAcAryaH 'khaggUDo' zaThaprAyo bhavettata idaM vakti-'dehi taM cia' NaM tvameva glAnAya prayaccha, kiM mamAnena ? evaM coktastenAcAryeNa gatvA glAnasamIpaM 'kamaDhaga tassa'tti tadIyake kamaDhake | 364 ll dadAti, atha tasya tannAsti tataH 'appaNo pAe'tti AtmIye eva pAtre dadAti / candra. : have e dravya glAna pAse laI javA mATe e bAjunA gAmamAM javuM to paDe ja ke jyAM glAna che. to jo A sAdhu samartha hoya to to khAdhA-pIdhA vinA ja tyAM jAya ja. paNa jo bhUkhyo-azakta thayo hovAthI khAdhA vinA glAna sudhI bhA.-36 pahoMcavA samartha na hoya to pachI oghaniryukti- bhASya-36 : TIkArthaH bhUkhathI pIDAyelo sAdhu nIrasa jevI vastu vAparIne pachI glAna pAse jAya. (sArI A vastuo to glAnane ApavAnI che...) tyArabAda tyAM pahoMcelo chatAM tyAM rahelA AcAryane badhI vAta jaNAve. ane te AcArya paNa glAnane mATe te dravyanuM grahaNa kare. athavA to te ja sAdhune AcArya rajA Ape ke "tuM vApara, glAnane to bIjuM maLI raheze." have jo A AcArya paNa kapaTI jevA hoya to A pramANe kahe ke "tuM ja glAnane ApI de. mAre A badhI paMcAtathI | vAM zuM kAma ?" to A pramANe AcArya vaDe kahevAyelo sAdhu glAna pAse jaI tenA kamaDhakamAM (pAtra vizeSamAM) te dravya Ape. ah 364 |.
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ # bhA.-39 zrI ogha- tyAM 'purvanAmaM hinAne' zabdanuM vyAkhyAna paNa karI dIdhuM. niryukti have te ja gAthAmAM rahelA paMvaSya vi Toti....zabdanuM vyAkhyAna karavAnI IcchAvALA bhASyakAra 39mI gAthA kahI rahyAche. II 369 oghaniryukti- bhASya-39H gAthArtha: glAnanI sevAnA viSayamAM nityavAsI vagere pAMceyamAM paNa A ja vidhi jANavI VI(mAtra) prAsuka vaDe karavuM, nikAcanA karavI. kathana-pratikramaNa-Agamana karavuM. TIkArtha : glAnasevAnI vidhi e nityavAsI vagere pAMceya prakAranA glAnonI sevA karavAnA avasaramAM nIce pramANe samajavI nitimAna mAM je "Adi' pada che, tenAthI pAsatya, avasagna, kuzIla, saMsakta levA. emAM A vidhi jANavI ke nityavAsI glAna vagerenI vaiyAvacca prAsuka bhojana-pANI vagerethI ja karavI. tathA vaiyAvacca - A pahelA enI pAse nirNaya karAvavo ke "tuM svastha thAya tyAre huM je kahuM te karavuM paDaze." pachI tene (te sAjo thayA bAda) , dharmakathA kare. athavA to daM zabdano evo artha paNa thAya ke A sAdhu tyAMnA lokone kahe ke "zuM sAdhunI vaiyAvacca azuddha (doSita- sacitta) bhojanAdi vaDe thaI zake ? na ja thaI zake." have jo A glAna pAcho phare eTale ke potAnAmAM rahela pAsasthApaNAthI, avasagna paNAthI pAcho phare, e zithilatA va : choDI de, to pachI e glAnane laIne A sAdhu tyAMthI gamana kare. (A sAdhue zithilonI vaiyAvacce doSita vastuothI nathI 369
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ vi zrI oe yu. karavAnI. kemake jo doSitathI kare, to pelA zithilonI zithilatAne poSaNa maLe. e zithilo tyAM doSita letA ja hoya ane niryukti A saMvigna sAdhu paNa enI vaiyAvacca mATe doSitAdi le, to loko to ema ja samaje ke A zithilono AcAra khoTo nathI. doSita levAmAM koI doSa nathI... vaLI zithilaglAna paNa potAnI vaiyAvacca doSitathI thatI joI doSita pratye niSphara ja | 37o - bane. Ame ya zithila hato. emAM saMvignasAdhue doSitathI vaiyAvacca karI, eTale ene doSitamAM kazo ja bhaya na rahe. A ja kAraNasara zithilonI vaiyAvacca nirdoSa vastuthI ja karavAnI che. saMvignonI vaiyAvacca yatanA pramANe chelle doSitathI na karavAnI paNa anumati pUrve batAvI ja gayA che. | tathA glAna sAjo thAya, pachI ja tene tyAMthI laI jAya. upakAra nIce dabAyelo e zithila glAna sAjo thayA bAda A bhA.-40 sAdhunA kathanathI zithilatA choDI de. A lAbha najare sAme rAkhIne ja enI sevA karavAnI che. mATe ja pUrve nidharmI glAnanI vaiyAvacce paDatI mUkIne jatA rahevAnI rajA ApI che, kemake temAM te glAnano Atmika vikAsa thavAno ja na hato. eTale evAnI sevA karavAno kazo artha nathI chatAM lokomAM anucita na dekhAya te mATe paNa kiMcit sevA karavAnuM kahyuM che.) vRtti : atha yaduktaM 'paMcaNhavi hoti jayaNAe' tti atrApizabda Aste tadarthamAdarzayannAha - mo.ni.mA. : saMbhAvaDiviyo re ti3gTanayA 3vasI | avisesa niNhagANavi na esa amhaM tao gamaNaM // 40 // all 37oil
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImadhi-tyu niyujita Na // 391 // saMbhAvane'pizabdaH, kiM saMbhAvayati ?-'deulia' tti devakulaparipAlakA veSamAtradhAriNa-ste'pi glAnAH santaH stha paricaraNIyAH / 'kharaMTaNa 'tti teSAM devakulikAnAM khiMsanAM karoti, yaduta dharme udyama kuruta / 'jayaNa'tti yatanayA kartavyaM yathA saMyamalAJchanA na syAt / 'uvaeso 'tti upadezaM vA kriyAviSayaM dadAti / 'avisesa'tti, na yasmin viSaye sAdhuniNhAvakavizeSo jJAyate tasmin 'niNhagANaMpi( Navi)' niNhAvakAnAmapi yatanayA paricaraNaM karoti / atha niNhAvakaglAna evaM brUyAt 'na esa amhaM tti yo'yaM prAdhUrNaka AyAto naiSo'smatsajAtIya iti, tato gamanaM karoti sa sAdhuriti / bhA.-40 yandra. : "paMcaNhavi" ma api 006 , tenA arthana pAutAcha modhaniyujita-bhASya-40 : thArtha : api za06 saMbhAvanAmA cha. hesine paTanA, yatanA, upaheza 42vo ninavomAM paNa A badhuM sarakhuM ja che. "A amAro nathI" ema kahyA pachI gamana. TArtha : paMcaNhavi mAM api za06 cha, te saMbhAvanA-zasyatA vivAma che. prazna : zuM saMbhAvanA 42vAnI cha ? samAdhAna : "devakulanA paripAlaka, mATe ja veSamAtra dhArI je sAdhuo hoya teo paNa jo glAna thAya to temanI sevA // 391 // For
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA.-40 zrI ogha-vya karavI" e padArthanI ahIM saMbhAvanA karavAnI che. (devakula paripAlako eTale caityavAsI sAdhuo ! caityano, derAsarano niryukti vahIvaTa karanArA, temAM potAnI mAlikI dharAvanArA A sAdhuo hoya che. saMvigna sAdhuothI A badhuM karI na zakAya, mATe A sAdhuo zithila veSamAtradhArI kahevAya.) | 372 | te devakulikone sakhata Thapako Apavo ke "dharmamAM udyama karo." - tathA emanI vaiyAvacca yatanAthI karavI ke jethI potAnA saMyamane kalaMka na lAge. (arthAtu nirdoSa vastuthI ja karavI.) thI athavA to pachI cikitsA (svayaM na kare, paNa te) saMbaMdhI upadeza ApI devo. ninavo jo glAna thayelA hoya, to je dezamAM sAdhu ane ninAvaka = nihanava vacceno bheda prasiddha na hoya, beya ja jaNa sAdhu tarIke ja oLakhAtA hoya, tyAM ninavonI paNa yatanA pUrvaka vaiyAvacca karavI. (nihanava usUtrabhASI ja hoya. 3 AvAnI sevA na karAya. emAM usUtraprarUpaNAne poSaNa maLe. chatAM ahIM yatanA pUrvaka enI sevA karavAnI je vAta kahI che. ] ' te be kAraNasara hoI zake. (1) ninAva ApaNA upakArathI dabAyelo chatAM usUtraprarUpaNA choDI sasUtra padArtha svIkAre. (2) e kadAgrahI hovAthI "ApaNI vAta svIkAre", e zakyatA nahivata che. chatAM je sthAnamAM nihanava sAdhu tarIke ja oLakhAya ma che. e sthAnamAM pote tyAM pahoMcyA pachIya jo enI sevA na kare to loko to ema ja bole ke "A sAdhuo kevA svArthI IrSALu che ! bIjA mAMdA sAdhunI sevA ya karatA nathI..." A rIte lokomAM dharmaniMdA thavAnI zakyatA ghaNI che, ane mATe ) ||ja tyAM AvA utsutraprarUpakanI paNa sevA kare.) 5 mATe vIf 3 u 372 ||
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ (mA.-41 zrI modha-tyu - have jo e nihanava glAna A pramANe kahe ke "A mArI vaiyAvacca karanAra sAdhu amArA pakSano nathI ke je atyAre niryukti mahemAna tarIke Avelo che." to pachI beya vacceno bheda spaSTa thaI jatA sAdhu tyAMthI vihAra kare. vRtti : athAsau niNhAvakAdirevamabhidadhyAt - // 393 // o.ni.bhA. : tArehi jayaNakaraNaM amugaM ANeha'kappa jaNapurao / navi erisagA samaNA jaNaNAe tao avakkamaNaM // 41 // bhagavaMstAraya mAmasmAnmAndyAt tataH 'jayaNakaraNaM 'ti yatanayA praticaraNaM karoti / athAsau niNhavakaglAna evaM brUyAt-'amukaM ANehatti amukaM' bIjapUrakAdi Anaya, tata evaM vaktavyaM-'akappa jaNapurao 'tti akalpanIyametadityevaM janasya purataH prakhyApayati / etacca sa sAdhurvakti-'navi erisagA samaNA' na ceddazAH shrmnnaaH| 'jaNaNAe 'tti evaM janena-lokena tayorbhede jJAte sati tato'sAvaprakAmati gacchati tasmAtsthAnAt / / yandra. : ve tanainava vagaire mA pramANo bAra modhaniyukti-bhASya-41 : thArtha : "bhane bayAvo" to yatana 42vI.. "abhu dAvo" mema he to sonI Aga vI te akalpanIya jAhera kare. kahe ke "sAdhuo AvA na hoya," A rIte lokamAM prasiddha thAya eTale tyAMthI nIkaLI jAya. vaa||393||
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ F zrI oiniryukti | | 374 F E TIkArtha : nihanava kahe ke "bhagavAna ! mane A mAMdagImAMthI bahAra kADho." to pachI yatanApUrvaka enI vaiyAvacca kare. have jo A glAna A pramANe kahe ke "mane bIjoruM vagere lAvI Apo." to pachI A sAdhu A pramANe kahe ke "A vastu to akalpanIya che." ane A vAta lokanI AgaLa paNa jAhera kare. ane kahe ke "sAdhuo AvA bijoruM vagere pr akalpanIyavastu khAnArA na hoya." A rIte lokomAM prasiddha thaI jAya ke "glAna sAdhu ane vaiyAvaccI sAdhu vacce moTo bheda che. eka zithila che, bIjo , ja saMvigna che" eTale pachI A sAdhu te sthAnathI nIkaLI jAya. " (have loko jANI gayA hovAthI dharmaniMdA thavAno bhaya nathI. ninavo usUtraprarUpaka hovAthI ja emanI vaiyAvacca ka bhA.-42 zAstrakArone ISTa nathI.) vRtti : evaM pratipAdate vidhau codaka Aha - o.ni.bhA. : coagavayaNaM ANA AyariANaM tu pheDiA teNaM / sAhammiakajjapabhUayAe ya sucireNavi na gacche // 42 // codakasya vacanaM codakavacanaM, kiM tadityAha-AjJA AcAryANAM saMbandhinI 'pheDitA' vinAzitA tena, yataH sAdharmikakAryaprabhUtatayA sucireNApi na gacchet - na yAyAdvivakSitaM sthaanmiti| 74 | = * pha = he is :
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-thA niryukti ' mAM // 375 _! 1 bhA.-43 candra, : A rIte glAnavaiyAvaccanI vidhi kahevAI eTale praznakAra puche che ke - oghaniryukti-bhASya-42 : gAthArtha : prazrakAranuM vacana che ke te sAdhu vaDe AcAryanI AjJA naSTa karAI. kemake sAdharmikonA kAryanI puSkaLatAne lIdhe te lAMbA kALeya jato nathI. TIkArtha : praznakAra kahe che ke A sAdhue to AcAryanI AjJAnA bhAMgIne bhukkA ja karI nAMkhyA, kemake tamArA kahyA pramANe A sAdhu rastAmAM jAta jAtanA glAna sAdhu vagerenA kAryamAM joDAya che, ane e kAryo puSkaLa che eTale emAMthI navaro ja nathI thato. A sAdhu lAMbAkALe paNa AcAryanA kAma mATe je sthAne javAnuM hatuM te sthAne pahoMcaze nahi. vRtti : AcArya Aha - mo.ni.mA. sthiTRITI voya ! hUiMto mAnamonaravaUTTI jattuggaya bhoiadaMDie a gharadAra puvvakae // 43 // tIrthakarANAmiyamAjJA he codaka !-yaduta glAnapratijAgaraNaM kartavyaM, "jo gilANa" mityAdivacanAt / atra dRSTAnto grAmabhogikanarapatisaMbandhI / jahA koI rAyA, so jattAe ujjao, teNa ya ANattaM, amukagAme payANayaM dissAmiti tatthAvAsaM karehatti / tAhe gato goho, jassavi bhoiassa so gAmo teNavi bhaNi mamavi kareha gharaMti, tAhe gAmilliyA 'daE F = 375 .
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oi-hyuM ciMteMti rAyA egadivasaM ehiti( saMvasihitti), tA kiM raNo sacitrakarmojjvalasundaragRheNa? evaM tehi raNo kAyamANaM niryukti kayaM, bhoiassa u rammaM cAussAlaM nimmviaN| rAyA Agato picchati kayavaMdaNamAlAbhisobhiaM bhoiyagihaM cAussAlaM, " tatohutto pahAvito / tato tehi bhaNiyaM - bhagavaM ! na esa tumhAvAso, imo tujjhayaMti, to kassa eso ?, bhoiyassa / / // 376 || tato raNNA rudruNa bhoiyassa gAmo haDo gAmovi dNddio| etthavi jahA bhoio tahA Ayario, jahA naravaI tahA titthayaro, ma jahA kuTuMbI tahA sAhU / amumevArthamAha - dRSTAnto grAmabhogikanarapatinA yAtrodgatabhogikadaMDinorgRhadAruNA pUrvakRtena pUrvasaMcitena yatkRtaM gRhamiti / bhA.-43 candra. AnI sAme have bhASyakAra guru uttara Ape che ke - G oghaniyukti-bhASya-43 : TIkArtha : praznakAra ! tIrthakaronI A AjJA che ke glAnanI vaiyAvacca karavI. kemake tIrthakaronuM vacana che ke "je glAnanI sevA kare che, te mArI sevA kare che." [ A viSayamAM gAmanA mukhI ane rAjAnA saMbaMdhI daSTAnta che. te A pramANe-koIka rAjA hato, te yAtrA-pravAsa mATe udyata banyo, teNe AjJA karI ke "huM amuka gAmamAM prayANa zuM karuM . eTale tyAM mArA rahevA mATeno AvAsa karo." eTale rAjasevaka te gAmamAM gayo. have je vaLI mukhInuM te gAma hatuM. teNe paNa kahyuM ke "mAruM paNa ghara banAvo." eTale have gAmavAsIo vicAre che all 376 tA. ki E F fie * - * * R
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka zrI odhaniryukti S" || 377l * = ke "rAjA ekaja divasa raheze, to pachI rAjA mATe citrakAmavALuM ujjavaLa suMdara ghara banAvavAnI zI jarUra ?" Ama vicArI teoe to rAjAnuM zarIra samAya e pramANe rAjAnA zarIranA mApanuM eka nAnakaDuM ghara banAvyuM. jyAre gAmanA mukhI mATe cAra mALanuM manohara ghara banAvyuM. | - rAjA Avyo ane bAraNe lagADelA toraNo vaDe suzobhita, cAramALanA mukhInA gharane jue che. eTale rAjA e ghara mAM (potAnA mATenuM samajIne) tarapha cAlavA lAgyo. eTale lokoe kahyuM ke "bhagavan! A tamAruM nivAsasthAna nathI. paNa ja A ghara tamAruM chuM. (nAnI kuTira)" rAjA : to A konuM che ? bhA.-43 | loka: mukhInuM che. " rAjA gusse bharAyo ane eNe mukhI pAsethI e gAma laI lIdhuM (arthAtu e mukhIne ja mukhapada parathI bhraSTa karyo) " ane gAmane paNa daMDa karyo. prastutamAM vicArIe to AcArya mukhI jevA che. tIrthakara rAjA jevA che. sAdhuo gAmavAsI jevA che. A ja arthane A bhASyagAthAmAM kahe che ke gAmanA mukhI ane rAjA vaDe dRSTAnta che. yAtrA mATe nIkaLelA rAjA ane mukhInuM pUrve bhegA karelA gharanA lAkaDA vaDe je ghara karAyuM... (gAthAnA zabdo pramANe A rIte artha thAya. jyAre bhAvArtha to pUrve batAvI gayA e pramANe spaSTa ja che.) 'vI 377 = =
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sodhniryukti // 78 // sa (bhA.-44 o.ni.bhA. : raNo taNagharakaraNaM sacittakammaM ca gAmasAmissa / doNhaMpi daMDakaraNaM vivarIya'NNeNuvaNao u // 44 // rAjJastRNagRhaM kRtaM sacitrakarma ca grAmasvAminaH / 'dvayorapi' grAmeyakagrAmasvAminordaNDakaraNaM-daNDaH kRtaH / evaM tIrthakarAjJAtikrame dvayorapyAcAryasAdhvoH saMsAradaNDa iti / 'vivarIyaNNeNuvaNao utti uktAdyo'nyaH sa viparItastena viparItenAnyenAkhyAnakenopanayaH karttavyaH / aNNehiM gAmillaehiM ciMti-bhoiyassa sundarataraM katillayaM gharaM, evaM ceva | naravaissa hou / gae NaravaiMmi bhoiyassa ceva hohitti, bhoiyassavi taNakuDI kayA / rAyA patto dRTuM bhaNati-kahaM bho | egadivaseNamimaM bhavaNaM kayaM? te bhaNaMti-amhehiM eyaM kayaM, eyaM daliyaM bhoiyassa kae ANIyaM, teNa tujjha gharaM kayaM, bha bhoiyassavi taNakuDI kayA imaM / tAhe raNNA tuDeNa so gAmo akaradAo kao, bhoio'vi saMpUio, anno a se | gAmo diNNo / "evaM titthayarANamANaM kariteNaM AyariANaM ceva kayA aannaa| yandra. : modhaniyujita-bhASya-44 : uthArtha : 2ghAsagha2 42. mAnA svAbhAnu trivANu 2. beyane daMDa karavo. viparIta daSTAntamAM anya vaDe upanaya karavo. TIkArtha : rAjAnuM tRNagRha karAyuM ane gAmasvAmInuM citrakarmavALuM karAyuM. rAjAe gAmavAsIone ane gAmasvAmIne / 378 || ma
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti g zrI oi. daMDa karyo. ema tIrthakaranI AjJAnuM ullaMghana karavAmAM AcArya ane sAdhu beyane saMsArarUpa daMDa thAya. T upara kahelA daSTAnta karatA uMdhA ja prakAranuM je dAtta che, tenA vaDe upanaya karavo. eTale ke e viparIta daSTAnta vaDe paNa ahIM padArtha ghaTAvavo. | 379 te A pramANe-Avo ja prasaMga bIjA gAmavAsIomAM ya banyo ke emanA upara paNa rAjAno ghara banAvavAno Adeza vAvyo ane te bIjA gAmavAsIoe vicAryuM ke "mukhI mATe vadhu sAru ghara karAyeluM che. rAjA mATe e ja ghara thAo. jayAre rAjA eka divasa rahIne jato rahe, tyAre te ja ghara mukhInuM thaI jaze." ane te eka divasa mATe mukhIne mATe ghAsanI jhUMpaDI, paNa banAvI. ' bhA.-44 rAjA tyAM pahoMcyo, moTuM ghara joIne kahe che ke "ekaja divasamAM A bhavana kevI rIte karAyuM ? (athavA to ekaja che " divasa mATe A ghara banAvyuM? zA mATe ? mArA mATe ATalI badhI kALajI ?) teo kahe che ke "ame A banAvyuM che. A gharanuM dalika-kAcomAla gAmamukhInA mATe lAvelo ja hato. tenA vaDe tamArA mATe A ghara karI dIdhuM che. mukhI mATe paNa A ghAsanI jhUMpaDI karelI ja che." tyAre khuza thayelA rAjAe e gAmane kara nahi ApanAra karI dIdhuM eTale ke karamAMthI mukti ApI ane mukhInuM paNa sanmAna karyuM, tene bIjuM nAma paNa ApyuM. ao 379o. A rIte tIrthakaronI AjJAne pALanArAe AcAryanI AjJA pALelI ja gaNAya. K E he'le k E
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sodhniryukti // 380 // NaM T vRtti : o.ni.bhA. : UT atha prathamopanayopadarzanAyAha - jaha naravaNo ANaM aikkamaMtA pamAyadoseNaM / pAvaMti baMdhavaharohachijjamaraNAvasANAI // 45 // taha jiNavarANa ANaM aikkamaMtA pamAyadoseNaM / pAvaMti duggaipa viNivAyasahassakoDIo // 46 // yathA narapaterAjJAmatikrAmantaH pramAdadoSeNa - ajJAnadoSeNa prApnuvanti / bandho nigaDAdibhiH, vadhaH - kazAditADanaM, bha rodho gamanasya vyAghAtaH, chedo hastAdeH, maraNAvasAnAni duHkhAni prApnuvanti / tathA jinavarANAmAjJAmatikrAmantaH pramAdaH ajJAnaM sa eva doSastena prApnuvanti durgatipathe vinipAtAnAM duHkhAnAM sahasrakoTIH / candra. H bhASyakAra pahelA kharAba dRSTAntano upanaya dekhADavA mATe kahe che ke - odhaniyukti-bhASya- 45-46 : gAzArtha : prema prabhAha ghoSathI rAbhanI AjJAne khoNaMganArAjI baMdha, vadha, deha, chehana, maraNa sudhInA du:khone pAme che, tema pramAdadoSathI jinavaronI AjJAne oLaMganArAo durgatimArgamAM hajAro karoDo duHkhone tatha sa malA 45-46 va ear ma hA vA // 380 //
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca niyukti " 381 | | bhA.-47 pAme che. TIkArtha : gAthArtha pramANe spaSTa che. mAtra sAMkaLa vagerethI baMdhana thAya, cAbukAdithI mAravuM te vadha. gamanano vyAghAta te rodha. (kedamAM purI de.) hAtha vagere kApI nAMkhe te cheda. duHkhAni zabda gAthAmAM nathI, te bahArathI lAvavo. vRtti : idAnI dvitIyopanayopadarzanAyAha - o.ni.bhA. : titthagaravayaNakaraNe AyariANaM kayaM pae hoi / kujjA gilANagassa u paDhamAlia jAva bahigamaNaM // 47 // tIrthakarasaMbandhivacanakaraNe-vacanAnuSThAne AcAryANAM 'kRtaM pae'tti 'prAgeva' pUrvameva kRtaM bhavati / yasmAdetadevaM tasmAtkuryAd glAnasya pratijAgaraNaM sAdhuH / kiyantaM kAlamata Aha-'paDhamAlia jAva bahigamaNaM'ti yAvatprathamAlikAmAnetuM samartho jAtaH yAvacca bahirgamanakSamo jAta iti // candra. : have bIjA sArA daSTAntano upanaya dekhADavA mATe kahe che ke - oghaniryukti-bhASya-47 : gAthArtha : tIrthakaranA vacanane karavAmAM AcAryanuM (vacana) pahelethI ja karAyeluM thaI jAya che. eTale jyAM sudhI glAna navakArazI lAvavA ane bahAra caMDila javA samartha bane tyAM sudhI A sAdhu glAnanI sevA kare. che, Rip 381 || ve
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ = zrI odha-ca TIkArtha : tIrthakara saMbaMdhI vacananuM pAlana karIe eTale AcAryanA vacananuM pAlana enI meLe thaI ja jAya che. AvuM niryukti 1 che mATe ja sAdhue glAnanI sevA karavI. prazna : keTalA kALa sudhI karavI ? // 382 | na samAdhAna : jyAM sudhI te glAna navakArazI lAvavA ane bahAra thaMDila javA samartha thAya tyAM sudhI. 'b # E F E bhA.-48 F vRtti : tathA 2 - o.ni.bhA. : jaI tA pAsatthosaNNakusIlaniNhavagANaMpi desiaM karaNaM / ( caraNakaraNAlasANaM sabbhAvaparaMmuhANaM ca // 48 // yadi tAvatpArzvasthAvasannakuzIlaniNhavAsteSAM, tathA sadbhAva:-tattvaM samyagdarzanaM tataH parAGmukhAH, ke te ?, niNhAvakAsteSAm, athavA caraNakaraNAlasAnAM ata eva sadbhAvaparAGmukhAnAM teSAM sarveSAmeva pArzvasthAvasannakusIlaniNhAvakAnAM yadi tAvatkarttavyaM pratipAditaM, tata itareSAM nitarAmeva / * candra. : oghaniryukti-bhAgya-48 gAthArtha : jo caraNa-karaNamAM ALasu ane sadUbhAvaparAmukha evA pAsasthA, avasagna, kuzIla ane ninavonuM paNa vaiyAvacca karavAnuM kIdhuM che. (49mI gAthA sAthe saMbaMdha che.) | 382 /
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ mo zrI sodha- ttha niryukti 11 323 11 Na athavA to A pramANe artha thAya ke caraNa-karaNamAM ALasu ane mATe ja sadbhAva=samyagdarzana samyak cAritrapariNAmAdithI parAEkha evA te pAsasthAdi badhAyanuM jo taiyAyacca karavAnuM kahyuM che. to bIjAonuM to avazya karavuM ma 4 bheje (jIbha arthabhAM caraNakaraNAlasAnAM + sadbhAvaparAGmukhAnAM vizeSaNo pArzvasthAhi jaghA 4 sAthai bheDavA . ) Na sa ssa hA bha TIkArtha : sadbhAva eTale tattva, eTale ke samyagdarzana. tenAthI parAmukha tarIke nihnavo levA. pArzvasthAdie caraNakaraNamAM ALasu tarIke levA. sma vRtti: etadevAha o.ni.bhA. : kiM puNa jayaNAkaraNujjayANa daMtiMdiANaM guttANaM / saMviggavihArINaM savvapayatteNa kAyavvaM // 49 // kiM punaH- kimuta yatanAkaraNe udyatAH- udyuktAsteSAM dAntendriyANAM guptAnAM manovAkyaguptibhiH saMvignavihAriNaHudyatavihAriNo mokSAbhilASiNa ityarthaH, eteSAM sarvaprayatnena kAryam / kiM punaH kAraNametAvanti vizeSaNAni kriyante ? ekasyaiva yujyamAnatvAttanna, tathAhi yadyetAvaducyate-yatanAkaraNodyatAnAmiti, tataH kadAcinnivakA api yatanAkaraNodyatAH syuH, ata Aha- dAntendriyANAM guptAnAM ceti / te'pi dAntendriyA guptAH kadAcillAbhAdinimittaM - or mo NaM sa ma DI sma ga lA.-48 ma hA at 11 32311
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ - R zrI ogha-ya bhaveyurata uktaM-saMvignavihAriNo ye, teSAmavazyaM karttavyamiti / niryukti vi candra. : A ja vAta kahe che ke - oghaniryukti-bhASya-49 : gAthArtha: to pachI yatanA karavAmAM udyamI, IndriyadamanavALA, guptivALAnI to zI vAta II 384 - karavI ? sarva prayatnathI karavuM. | TIkArtha : to pachI jeo yatanA karavAmAM udyamavALA che, Indriyo upara damana karI cUkelA che. mana, vacana, kAyAnI | gutiothI gupta che. saMvignavihArI eTale ke udyatavihArI eTale ke mokSAbhilASI che. teonI to zI vAta karavI ? teonuM mA. bhA.-49 vaiyAvacca to sarvaprayatnathI karavuM. prazna : are, A cAra-cAra vizeSaNo levAnI zI jarUra che ? mAtra saMvignavihArI eka ja vizeSaNa ahIM ghaTI jAya che. nakAmA traNa vizeSaNo zuM karavA lIdhA ? samAdhAna: A barAbara nathI. jo yatizirodyatAnAM e eka ja vizeSaNa laIe ane bAkInA traNa laIe to muzkelI e thAya ke kyAreka nihanavo paNa yatanAkaraNamAM ughata hoya, to e paNa ahIM AvI jAya. eTale TrAnsendriyA + guptAnAM ema be vizeSaNo lIdhA che. | 384 .. te have A be vizeSaNo laIe, toya muzkelI e thAya ke kyAreka te nihanavo paNa lAbha-yaza vagere mATe dAgnendriya ane 4 2 F G -ka na ka -
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ Na mo mo zrI odha-stha gupta banelA maLI zake che. eTale vinavihAriAM vizeSaNa lIdhuM che. Ama A cAra vizeSaNovALAnuM vaiyAvacca avazya karavuM. niryukti 11 32411 ma ma Na mma vRtti : uktaM glAnadvAram atha saJjJidvAraM saMbandhayannAha dvAragAthA - o.ni. : evaM gelannaTThA vAghAo aha iyANi bhikkhaTTA / vaiyaggAme saMkhaDi sannI dANe a bhadde ya // 85 // evaM glAnArthaM 'vyAghAto' gamanapratibandhastasya syAt / 'athe 'tyAnantarye, idAnIM bhikSArthaM gamanavighAto na kArya ityadhyAhAraH / athavA'nyathA evaM tAvad glAnArthaM gamanavyAghAta uktaH, idAnIM bhikSArthaM yathA'sau syAttathopadarzyate'vaiyaggAme saMkhaDi sannI dANe ya bhadde ya'tti, vraja iti-gokulaM tasmin bhikSArthaM praviSTasya gamanavighAtaH syAt, grAmaHprasiddhaH saMkhaDI-prakaraNaM saJjJI - zrAvakaH 'dANe 'tti dAnazrAddhakaH 'bhadde atti bhadrakaH sAdhUnAM cazabdAnmahAninAdakulAni / candra. : (bhASyakAre oghaniryukti gAthA-84nuM vistArathI varNana karI dIdhuM. have pachI oghaniryukti gAthA zarU thAya che.) jIbhuM "dvitIyaglAna" dvAra hevArDa gayuM. gag Na TH ni.-85 bha va 347 mma II gang // 385 //
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ * F zrI ogha-yu have enA pachI trIju "saMjJI"dvAra kahevAnuM che. teno saMbaMdha karatA kahe che ke (glAnadvAra pachI saMjJIdvAra zA mATe ? e niryukti darzAvavuM e saMbaMdhapradarzana kahevAya.). nA oghaniryukti-85: gAthArtha : A rIte glAna mATe vyAghAta thAya. have bhikSAne mATe vyAghAta batAvAya che. emAM (1) // 386I - vraja (2) gAma (3) saMkhaDI (4) saMzI (5) dAna (6) bhadra (zabdathI mahAninAda dvArA levAnuM che.) eTalA tAro che. v] TIkArya : AcAryanA kArya mATe ekAkI nIkaLelA sAdhune upara batAvyA pramANe glAnasAdhvAdinA kAraNe vihArano F/ aTakAva thAya e vAta joI gayA. gAthAmAM rahelo atha zabda anantaratA batAvavA mATe che. eTale ke have pachI tarata ja ni.-85 e batAve che ke "glAna mATe gamanavyAghAta bhale thAya, e cAle. paNa bhikSAne mATe gamanavyAghAta na karavo." gAthAmAM ja "manaviyAto na mArya" zabda nathI, paNa e bahArathI lAvI devo. athavA to fmagg - zabdano artha bIjI rIte paNa thAya. te A pramANe upara glAna mATe thato gamanavyAghAta batAvI 'o dIdho. have bhikSA mATe gamanavyAghAta je rIte thAya che te batADAya che. (1) gokuLamAM bhikSA mATe pravezelA sAdhune gamanavighAta thAya. (2) gAma to prasiddha che. (eTale ke prAna zabdano artha karavAnI jarUra nathI.) temAM bhikSA mATe pravezelAne gamanavighAta thAya. ema (3) saMkhaDI = prakaraNa = jamaNavAramAM (4) zrAvakagRhamAM (5) dAnazrAddha = dAna ApavAmAM khUba zraddhAvALA | 386 || = = 2 = = 'rs 'fs - E
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jodha- ttha niryukti 11 329 11 NaM ma Na gRhasthanA gharamAM (6) sAdhuo pratye bhadraka = sArA bhAvavALA gRhasthanA gharamAM ane (7) gAthAmAM rahelA 7 zabdathI sUcita thayela mahAninAda phUlomAM bhikSA mATe pravezatA sAdhune gamana vidyAta thAya. (mahAninAda zabdano artha AgaLa batAvAze.) vRtti : eteSu pratibadhyamAnasya yathA gamanavighAtastathA''ha - o.ni. : uvvattaNappattaM ca paDicche khIragahaNa pahagamaNe / ui sa vosiraNe chakkAyA dharaNe maraNaM davaviroho // 86 // sa hi anukUlaM panthAnamRtsRjya udvarttate yato vrajastato yAti, vraje ca prAptaH san aprAptavelAM 'pratIkSate' bha pratipAlayati, tatazca 'khIragahaNa 'tti tatra kSIragrahaNaM karoti, kSIrAbhyavahAramityarthaH / 'pahagamaNe 'tti pIte kSIre pathi gamanaM bha karoti / punazca tenAsya bhedaH kRtaH / tatazca 'vosiraNe 'tti muhurmuhUH purISotsargaM vidadhAti, tatra ca SaTkAyavirAdhanA, o tadvegadharaNe ca maraNam / 'davaviroho 'tti 46 draveNa - kAJjikena saha virodho bhavati, sAdhoH prAyastatsaMvyavahArAt / yadvA 'davaviroha'tti dravam - udakaM tena nirlepanaM karoti sAgArikapurataH, atha na karotyuDDAhaH pravacanahIlanA bhavati, athavA dravavirodho vinAzo, yatastRSitaH saMstadeva pibati / evaM vraje gacchata AtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA pravacanopaghAtazca syAt, gamanavighAtazca nitarAM syAt / uktaM vrajadvAram, o UT ssa ni.-86 at 11 329 11
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ = zrI ogha candra. : A sAta sthAnomAM Asakta thanArAne je rIte gamanavighAta thAya che, te batAve che. niryukti oghaniryukti-86 : gAthArtha : judA mArge javuM, aprApta kALanI rAha jovI, dUdha levuM, mArgamAM gamana, aMDila | vii vosirAvavuM, SaTukAya virAdhanA, spaMDila dhArI rAkhe to maraNa. dravano virodha. 388T na TIkArtha : gokuLamAM bhikSA mATe janArane gamanano vighAta zI rIte thAya? te spaSTa rIte batAve che ke te sAdhu anukUla - mArgane choDIne je mArgamAM gokuLa hoya, te mArgamAM jAya. (pote je raste AgaLa vadhe che, e ja rastA upara gokuLa na hoya. - ja paNa tyAMthI bIjI dizAmAM rahelA rastA upara pA-aDadho ki.mI. pachI gokuLa hoya to sAdhu mukhya mArga choDI e mArge jAya * eTale eTalo gamanavighAta thavAno ja.) ni.-86 | gokuLamAM sAdhu pahoMce, paNa hajI tyAM ghI-dUdha vagere vahoravAno samaya na thayo hoya (pazuo dohavAnA bAkI hoya.) to sAdhu tyAM rAha jue. ' samaya thAya, eTale dUdha vahore ane vApare. dUdha vAparyA pachI pAcho mArgamAM gamana kare. ane te dUdha vaDe A sAdhune bheda karAya. eTale ke jhADA thAya. (sAdhuo dUdha vAparatA ja na hovAthI, lukhA roTalI, roTalA, kAMjI vagere ja vAparatA ma hovAthI jayAre have ghaNAM vakhate dUdha vApare tyAre enAthI aMdaranA maLa tuTe ane jhADA thAya e svAbhAvika che.) ane eTale sAdhu vAraMvAra thaMDila jAya. have A rIte vAraMvAra spaMDila javAmAM pakAyanI virAdhanA thAya. (utAvaLamAM dA spaMDila jAya eTale nirdoSa bhUmi sudhI pahoMcI na zake. game tyAM besI javuM paDe. eTale virAdhanA thavAnI ja.) all 388 .. = = = ** *
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ya niryukti che 389il have jo SaTakAyanI virAdhanA aTakAvavA sthaDilanA tIvra vegane aTakAve, rokI rAkhe to maraNa thAya. (tAtkAlika maraNa na thAya to paNa A rIte sthaDilano vega rokavAthI zarIramAM lAMbA gALe nAnA-moTA nukazAno to thAya ja.) vaLI sAdhu dUdha pIe eTale ene kAMjI sAthe virodha thAya. prazna : paNa eNe atyAre kAMjI pIdhI ja nathI. pachI virodha zI rIte ? samAdhAna : sAdhuo moTA bhAge kAMjIno ja vaparAza karatA hoya. eTale enuM AkhuM zarIra kAMjInA aMzothI bhAvita // hoya. eTale ja have e dUdha vApare to zarIramAM rahelA kAMjInA aMzo ane atyAre vApareluM dUdha bhegA thavAthI be virodhI nA 'ka dravyo bhegA thavAthI khajavALa vagere aneka upadravo utpanna thavAnI zakyatA che. ni.-86 athavA to viroda padano artha A rIte paNa karI zakAya ke drava eTale pANI. have sAdhu vAraMvAra thaMDila jAya che. | utAvaLane lIdhe game tyAM bese che, eTale evA sthAnamAM gRhasthanI najara paNa paDavAnI. eTale sAdhue gRhasthanI sAme to T maLazuddhi mATe pANIno upayoga karavo ja paDe, jo na kare to pravacanahIlanA thAya. (ane vAraMvAra pANIno upayoga kare to | eka to pANI khAlI thaI javAthI pachI aMDilAdi javAmAM pAchI muzkelI thAya, vaLI vadhu pANI vAparavuM ja paDavAnuM. hA. nA chuTake pANI vadhu vAparavuM ja paDe to e doSa nathI, paNa prayatna to e ja karavo ne ? ke vadhu pANI vAparavAno avasara ja na Ave. ane e mATe to dUdha na vAparavuM e ja zreSTha upAya che.) ' 389o . athavA vavarodhano artha e paNa thAya ke pANIno vinAza. te e rIte ke dUdha vagere pIdheluM che. eTale ene tarasa hai
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA zrI oi- ra lAgavAnI ane eTale tarasyo thayelo sAdhu sAthenuM pANI ja pIvAno. (vaLI gokuLamAM javA vihAra vadhAre karavo paDyo eTale ja niryukti paNa tarasa lAgavAnI ane enA kAraNe sAdhu pANI pIvAno.) || Ama gokuLamAM janArA sAdhune AtmavirAdhanA, saMyamavirAdhanA ane pravacana-upaghAta ema traNeya doSo lAgu paDI jAya // 380- cha. mane gamanavighAta to thAya 4 che. vraja = gokuLa dvAra pUrNa thayuM. have grAma dvAra kahe che. ni.-87 vRtti : atha grAmadvAram - ma o.ni. : khaddhAdANiagAme saMkhaDi Ainna khaddha gelanne / saNNI dANe bhadde appattamahAninAdesu // 87 // khaddhAdAnikagrAmaH-samRddhagAmastasminnudvarttanaM karoti, aprAptAM velAM ca pratipAlayati, kSIragrahaNaM karoti / tatra ca ta eva doSAH "vosiraNe chakkAyA dharaNe maraNaM davaviroho" / uktaM grAmadvAram / atha saMkhaDidvAraM, tatrAha-'saMkhaDi Ainna vI khaddha gelaNNe' tti saMkhaDI-prakaraNaM tadarthamudvarttate, aprAptAM ca velA pratipAlayati / tatra ca 'AiNNa'tti AkIrNaM- vii|| 300 // PRESER
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sodha niryukti // 381 // NaM saMbAdhastatra ca strIsparzAdidoSAH, tathA 'khaddha gelapaNe 'tti khaddhaM prabhUtamucyate, tatazca bhUribhakSaNe mAndyaM syAt, ta eva ca doSAH, "vosiraNe chakkAyA dharaNe maraNaM davaviroho" / uktaM saMkhaDidvAram, atha saJjJidvAram ' sanni tti saJjJinaM zrutvA udvarttanaM karoti, aprAptAM ca velAM pratipAlayati kSIrAdigrahaNaM karoti tatra ca ta eva doSAH vosiraNAdayaH / uktaM saJjJidvAram, idAnIM dAnazrAddhakadvAram, tatrApi "uvvattaNamappattaM ca paDicche "tti pUrvavat, tatazcAsau dAnazrAddhaH prabhRtaM ghRtAdi dadAti, tatrApi ta eva doSA vosiraNAdayaH / uktaM dAnazrAddhakadvAram, atha bhadrakadvAram 'bhaddagatti kazcit svabhAvata sAdhubhadrakaH tatsamIpagamanArthamudvarttanaM karoti, aprAptAM ca velAM pratipAlayati, tatazcAsau laDDukAdipradAnaM karoti, ta eva doSAH / atha mahAninAdadvAramAha- 'appattamahAninAesu 'tti mahAninAdeSu zabditeSu kuleSu prakhyAteSu kuleSu bha udvartanaM kRtvA 'appatta 'tti aprAptAM velAM pratipAlayati teSu ca snigdhaM annaM labhyate, evaM ca tatrApi ta eva doSAH bha 'vosiraNe chakkAyA' ityAdayaH / uktaM cazabdAkSiptaM mahAninAdakuladvAraM, tathA'nukUlAtsvamArgAdananukUleSu vyavasthiteSu vrajAdiSu aprAptAM velAM bhaktArthaM pratipAlayato gamanavighAtadoSa uktaH, ssa candra. H oghaniryukti-87 : TIkArtha : rastAmAM khadhdhAdAnika eTale ke samRddha gAma Ave, eTale tyAM sArI sArI gocarI meLavavAnI lasAthI sAdhu mukhya mArga choDI gAmanA mArge AgaLa vadhe. gAmamAM paNa gocarIno samaya na thayo hoya to aprApta velA che, mATe rAha jue. pachI dUdha vahore. ane emAM upara batAvyA pramANe jhADA thaI javA vagere badhA ja doSo lAgavAnA. NaM sa ssa A ni.-87 ma hA vA / / 381 / /
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI o. (1) vAraMvAra spaMDila vosirAvavAmAM paryAyavirAdhanA (2) caMDila roke to maraNa (3) kAMjI dravyanI sAthe virodha. niryukti grAmadvAra pUrNa thayuM. have trIjuM saMkhaDidvAra kahe che. 392 IT saMkhaDI eTale moTo jamaNavAra. tene mATe mukhyamArga choDI saMkhaDInA mArge jAya, gocarIno samaya na thayo hoya to rAha jue. vaLI saMkhaDImAM bhIDa khUba hoya eTale strIno sparza thaI javo vagere doSo lAge. tathA jamaNavAramAM gocarI khUba maLe ane eTale sAdhu vadhAre vahorI vadhAre vApare, mAMdagI thAya. ane vadhu khAvAthI jhADA thavAnA eTale ja pAchA upara batAvelA doSo lAgavAnA. saMkhaDidvAra pUrNa thayuM. have cothuM saMjJIdvAra kahe che. gAmamAM zrAvaka = saMjJI che, ema sAMbhaLIne mukhyamArga choDI gAmamAM praveze. aprApta velA che, mATe rAha jue, dUdha vagere le, temAM te ja vAraMvAra caMDila thavAdi doSo lAge. saMjJIdvAra pUrNa thayuM. have pAMcamuM dAnazrAddhaka dvAra kahe che. ni.-87 ahi 392 che.
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-87 zrI ogha- temAM paNa upara mujaba udvartana+aprApta velAnA kAraNe pratipAlanA-pratIkSA samajI levuM. have tyAM A dAnazrAddha niryukti ajaina puSkaLa ghI vagere Ape, ane temAMya te ja uparokta vosiraNAdi doSo lAge. | |vi dAnazrAddhaka vAra pUrNa thayuM. | 393 || have chaThTha bhadrakAra kahe che. A koIka gRhastha svabhAvathI ja sAdhu pratye bhadraka = AdaravALo hoya. AvAnI pAse javAne mATe sAdhu udvartana kare. aprApta velAne rAha jue. pachI e sAdhubhadraka mithyAtvI lADavAdinuM pradAna kare ane pAchA te ja doSo lAge. have sAtamuM mahAninAda dvAra kahe che. mahAninAda kulo = zabdita kulo = prasiddhagharomAM udvartanane karIne aprAptavelAnA kAraNe rAha jue. tyAM snigdha anna " maLe, ane eTale tyAM paNa te ja uparokta doSo lAge. Ama niyuktinA 6 zabdanI darzAvAyela sAtamuM mahAninAda dvAra paNa kahevAI gayuM. ahIM anukuLa evA svamArgathI ananukula rahelA vraja vageremAM bhojana mATe aprApta velAnA kAraNe pratIkSA karanArAne gamanavighAta rUpa doSa batAvyo. vRtti : idAnImanukUlamArgavyavasthiteSu vrajAdiSu bhaktArthaM praviSTasya yathA gamanavighAto bhavati tathA pratipAdayannAha ah 393 ..
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha- tyu o.ni. : paDucchikhIra sataraM ghayAi takkassa giNhaNedIhaM / niryukti gehI vigiMcaNiabhayA nisaTu suvaNe a parihANI // 48 // // u84|| paDucchikSIraM-pArihaTTi TTI )kSIraM tadanviSan zeSakSIraM cAgRNhan dIrghA bhikSAcaryAM karoti / tathA 'sataraM 'tti sataraM dadhi anviSamANastararahitaM cAgRNhan dIrghA bhikSAcaryAM karoti / ghRtAdi cAnviSan, AdizabdAnnavanItamodakAdi parigRhyate, Na tadanviSan dIrghA tAM karoti, takrasya vA grahaNe dIrghA tAM karoti / idAnIM tatkSIrAdi pracuraM labdhaM sat 'gehitti gRddhaH sa san pracuraM bhakSayati, yadvA 'vigicaNiabhayA nisaTTatti vigiJcanaM-parityAgastadbhayAnnisaTuM-pracuraM labdhaM sat 'gehi'tti ssa .-88 gRddhaH san pracuraM bhakSayati, yadvA 'vigicaNiabhayA nisaTTa'tti vigiJcanaM-parityAgastadbhayAnnisaTuM-pracuraM bhakSayati, tatazca . pracurabhakSaNe 'suvaNe a parihANI' pradoSa eva svAdhyAyamakRtvaiva svapiti, suptasya ca 'parihANI' sUtrArthavismaraNamityarthaH, ga cazabdAt 'aha jaggati gelannaM' ityetadvakSyati tRtIyagAthAyAm / - candra.: have anukUla mArgamAM ja rahelA vraja vageremAM bhojana mATe praveza karanArA sAdhune je rIte gamanavighAta thAya che, te 6zavita chamodhaniyukti-88 : gAthArtha : DhAyej 95, taravANu hI, ghI vagere, chAzana ahamai aisii bhikSAya[ 43. vii|| 384 // 5 PM
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka che' * F = = -88 zrI ogha- ala Asakti thAya, paraThavavAnA bhayathI puSkaLa vApare. uMghe eTale sUtrArthanI parihAni thAya. niryukti kaDhAyelA dUdhane zodhato ane eTale ja bAkInA dUdhane na vahorato sAdhu lAMbI bhikSAcaryA kare. ema taravALuM, malAIvALuM | dahIM zodhato ane malAI vinAnuM na leto lAMbI bhikSAcaryA kare. ghI vagerene zodhato lAMbI bhikSAcaryA kare. ahIM vRtAdri mAM na je gADha pada che. tenAthI mAkhaNa-modaka vagere samajavAnA athavA chAzane vahoravA mATe dIrdha bhikSAcaryA kare. - have te dUdha vagere puSkaLa pramANamAM maLyuM hoya to Asakata thaIne puSkaLa khAya. athavA to (AsaktinA kAraNe nahi, " paNa vadhArAnI gocarI) "paraThavavI paDaze" evA bhayathI vadhAre vApare. ane A rIte vadhAre khAya eTale sAMje ja svAdhyAya karyA vinA ja uMghI jAya ane A rIte suI gayelAne sUtra-arthanuM vismaraNa thAya. (alabatta eka di' uMghe eTale badhuM bhUlI ja jAya, evuM nathI. paNa ekavAra AvuM bane eTale strArthano pATha na thavAthI teno bodha thoDoka to ghaTe ja. Ama vAraMvAra bane to eka di' evo paNa Ave ke badhuM bhule...vaLI te ja divase lIdhelo pATha bhulAya paNa kharo.) "suvaNe ma" ahIM je ma = 1 che. teno vizeSa artha A pramANe che ke "vadhAre vAparyA pachI jo uMghavAne badale svAdhyAyAdi mATe jAge to mAMdagI Ave." A vAta trIjI gAthAmAM kaheze. (A 88mI gAthA che. eTale enI apekSAe 90mI gAthA trIjI gAthA thaze.). vRtti : evaM tAvadanukUlamArgavyavasthite vraje bhaktArthaM pravizato gamanapratighAta uktaH, idAnImanukUlamArgavyavasthite = = . thI 395T.
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsodha grAme bhaktArthaM praviSTasya yathA gamanavighAto bhavati tathAha - niryukti o.ni. : gAme paritaligAimaggaNe saMkhaDI chaNa virUvA / 396 saNNI dANe bhadde jemaNavigaIgahaNa dIhaM // 89 // 'grAme' iti dvAraparAmarzaH, grAme praviSTaH san paritaligAdimArgaNaM karoti, paritalitaM-sukumAlikAdi ucyate, . tadanviSan dIrghA bhikSAcaryAM karoti / uktamanukUlagrAmadvAram, idAnImanukUlasaMkhaDIdvAramucyate-'saMkhaDI chaNa virUva'tti na ma saMkhaDI-prakaraNaM, sA ca 'kSaNe' utsave vividharUpA bhavati, etaduktaM bhavati-gRhe gRhe ghRtapUrAdi labhyate, tadarthI ca dIrghA sa .-89 bhikSAcaryAM karoti / uktamanukUlasaMkhaDIdvAraM, idAnImanukUlapathavyavasthitasajJidvAramucyate- 'saNNi'tti sajJinaH zrAvakA - ucyante, teSu mRSTAnnArthI dIrghA bhikSAcaryAM karoti / uktamanukUlasajJidvAram, idAnImanukUladAnazrAddhakaddhAramucyate - 'dANe 'tti dAnazrAddhakA ucyante, teSvanukUlapathavyavasthiteSu praviSTo mRSTabhojanArthI dIrghA bhikSAcaryAM karoti / uktaM dAnazrAddhakadvAram, idAnIM bhadrakadvAramucyate-'bhadde 'tti anukUlapathavyavasthiteSu bhadrakeSu 'jemaNa-vigaIgrahaNa dIhaM'tti ma mRSTabhojanavikRtigrahaNArthaM dIrghA bhikSAcaryAM karotIti sarvatra yojyamiti / candra.: Ama anukUlamArgamAM rahelA gokuLamAM bhojana mATe praveza karanArane gamana vighAta batAvI dIdho. have anukUla vo // udaER
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ T zrI ogha-yu - mArgamAM rahelA gAmamAM gocarI mATe pravezelAne je rIte gamanavighAta thAya te batAve che. niryukti, oghaniryukti-89 : TIkArthaH gAthAmAM prathama je gAma zabda che. e mAtra "gAma dvArA zaru thAya che." e batAvavA mATe che. gAmamAM pravezelo sAdhu paritalitAdinI tapAsa kare. parilita eTale sukumAlikA vagere. (taLelI pocI purI vagere) / 397 / ane tene zodhato te lAMbI bhikSAcaryA kare. - Ama anukUlaso dvArA kahevAI gayuM. | have anukUlasaMkhaDI dvArA kahe che. saMkhaDI eTale prakaraNa, jamaNavAra, prasaMga. have A saMkhaDI utsavamAM- tahevAramAM jAtajAtanI thatI hoya che. Azaya e che ke ahIM saMkhaDI eTale ekaja sthAne thato jamaNavAra na samajavo. paNa tevA prakAranA jA ni.-89 ma tahevAramAM lagabhaga badhA gharomAM ghebara-modakAdi bane te saMkhaDI samajavI. ane A sAdhu tevA viziSTa prakAranA ghebarAdi ja ja mATe lAMbI bhikSAcaryA kare. (saMkhaDino prasiddha artha jo laIe to temAM to ekaja sthAnethI badhuM vahorI levAnuM hovAthI temAM || lAMbI bhikSAcaryA karavAno prasaMga ja na bane. ahIM to e ja batAvavuM che. eTale upara mujaba saMkhaDino artha lIdho che. dA.ta. rakSAbaMdhana, hoLI, divALI vagere divasomAM lagabhaga badhA ghare mIThAI banatI hoya che. sAdhu e mIThAInA lobhathI ja jayAM sudhI ISTa mIThAI na maLe tyAM sudhI pharyA ja kare e saMbhavita che.) saMkhaDilAra pUrNa thayuM. a ll 397 have "anukUla mArgamAM rahela saMjJI" e dvAra batAve che. na ka fu "ra
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ T * zrI ogha- hyu niryukti || 398 || T saMzI eTale zrAvako, teonA gharomAM mISTAnnanI IcchAvALo sAdhu lAMbI bhikSAcaryA kare. anukula saMzIdvAra kahevAI gayuM. have anukUla dAnazrAddhakadvAra kahe che. gAthAmAM rahelA dANe zabdathI dAna zrAddho levAnA che. teo jyAre anukUlamArgamAM rahelA hoya tyAre tyAM pravezelo sAdhu mISTa bhojananI IcchAthI lAMbI bhikSAcaryA kare. dAna zrAddhakadvAra kahevAI gayuM. have bhadrakaddAra kahe che. anukalamArgamAM ja rahelA bhadrakone vize mISTa bhojana-vigaInA grahaNa mATe sAdhu dIrdha bhikSacaryAne kare. gAthAmAM bhale dareke dareka dvAramAM dIrghabhikSAcaryA kare." ema lakhela nathI. paNa te badhe ja joDI devuM. vRtti : tatra prAgamidamuktaM pracurabhakSaNAtsvapataH sUtrArthaparihAnirbhavati, atha na svapiti tataH ko doSa ? ityata AAha oni. : aha jaggai gelannaM asaMjayakaraNajIvavAghAo / icchamaNicche maraNaM guruANA chaDaNe kAyA // 90 // '' of ma s I[ ta A hA ni.-90 | || 398 ||
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha-ca __ atha snigdhe AhAre bhakSite sati jAgaraNaM karoti, sUtrArthapauru dhIM karotItyarthaH / tatazca ko doSa ? ityata Aha- ya niryukti gelannaM glAnatvaM bhavati, glAnatve sati tasya sAdhoryadyasaMyataH pratijAgaraNaM karoti icchati ca tataH ko doSastadetyata Aha asaMyatakaraNe jIvavyAghAto bhavati icchataH, atha necchati asaMyatena kriyAM kriyamANAM tataH 'aNicche maraNaM' anicchato // 399o ! maraNaM bhavati, na kevalamayameva doSaH, 'guruANA chaDDuNe kAyA' gurorAjJAlopaH kRto bhavati, mRtasya ca chaDDaNe-parityAgo ma gRhasthAH SaTkAyavyApAdanaM kurvanti / / candra.: prazna : tame pahelA ema kaheluM ke "puSkaLa gocarI vAparavAnA kAraNe pachI UMghanArA sAdhune sUtra ane arthanI | ni.-90 hAni thAya." paNa puSkaLa vAparyA pachI paNa jo e na UMdhe to zuM doSa ? samAdhAnaH oghaniryukti-90: gAthArtha : jo jAge, to glAni thAya. jo asaMyata sevA kare ane sAdhu Icche to jIva- I virAdhanA thAya. jo na Icche to maraNa thAya. gurvAjJAbhaMga thAya. maDaduM paravavAmAM doSa thAya. TIkArtha : prazna : jo snigdha AhAra khAdhA pachI jAge, eTale ke sUtrArtha pauruSI, svAdhyAya kare to zuM doSa? samAdhAna: mAMdagI thAya ane mAMdagI thayA bAda jo koI asaMyata-saMsArI jIva sAdhunI vaiyAvacca kare ane sAdhu paNa daI e vaiyAvacca Icche, karavA de. to tyAre kayo doSa lAge ? e jANavuM hoya to sAMbhaLa, ke saMsArI vaiyAvacca kare ane sAdhu va karavA de to sAdhune jIvahiMsAno doSa lAge. (saMsArI to aneka prakAranI hiMsApUrvaka vaiyAvacca karavAno.) alli 399o. * , e na 1
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-81 zrI modha-tyu have jo saMsArI vaDe karAtI cikitsAdine sAdhu na Icche nA pADe, to pachI A rIte tenI sevA nahi IcchanArA sAdhune niryukti mAMdagIthI maraNa thAya. (pote ekalo hovAthI bIjA to koI sAdhu tenI sevA karanAra che ja nahi.) v mAtra A ja doSa lAge, ema nahi. paraMtu gurunI AjJAno paNa lopa karAyelo thAya. kemake A sAdhu vacce ja marI // 400 gayo, bheTale. gurume kama sopetUM, to merI 4 na zasyo. khe vaLI ekAkI sAdhu mare, eTale gRhastho ja enA mRtadehane paraThavavAnA ane e paraThavavAmAM avivekI gRhastho paryAya hiMsA karavAnA ja. vRtti : yadA punasteSu vrajAdiSu takrodanAdigrahaNaM karoti tadA pUrvoktA doSAH parihRtA bhavanti / etadeva pratipAdayannAhao.ni.: takkoyaNANa gahaNe gilANa ANAiyA jaDhA hoti / appattaM ca paDicche soccA ahavA sayaM nAuM // 11 // takrodanAnAM grahaNe sati glAnatvadoSa AjJAbhaGgadoSazca, AdizabdAtpathi palimanthadoSazca, ete jaDhA iti-parityaktA / bhavanti / idAnIM pratiSiddhasyApi kAraNAntareNAnujJAM darzayannAha-'appattaM ca paDicche' aprAptAmapi velAM pratipAlayati, ra kimarthaM ?, -vakSyamANAn doSAn zrutvA pathikAdeH sakAzAt, 'ahavA sayaM nAuM' athavA svayameva jJAtvA, kAn ? - // 400 //
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ 401 ll zrI ogha-ya dUravyavasthitagrAmAdidoSAn, aprAptAmapi velAM pratIkSata iti / niryukti candra, hA ! jo te gokuLa vageremAM sAdhu chAza-bhAta vagere supAcya vastuo ja le to pUrve kahelA badhA doSo enI meLe ja dUra thaI jAya. - A ja vAtanuM pratipAdana karatA kahe che ke - oghaniryukti-91 : gAthArtha : chAza-bhAtanuM grahaNa karavAmAM glAni-AjJAbhaMga vagere doSo tyajAyelA thAya che. sAMbhaLIne athavA to jAte ja jANIne aprApta samayanI pratIkSA kare. TIkArtha : jo sAdhu gokuLAdimAM chAza-bhAtanuM ja grahaNa kare to mAMdagI thavI ke gurvAjJAbhaMga thavo... vagere doSo na | 'lAge. mAphI mAM je zabda che, enAthI mArgamAM samaya bagADa dvArA svAdhyAya vyAghAta thavA rUpa doSa levo. eTale ! a ke vAraMvAra mArgamAM caMDila javAnA lIdhe je samaya bagADa thAya ane enA dvArA svAdhyAyavyAghAta rUpa doSa dUdha vAparavAmAM ' 'Do thato hato, te doSa paNa have AmAM raheto nathI. Ama bhikSA mATe gokuLa gAma vageremAM praveza karavAno niSedha karyo. paNa have niSedha karAyela evA paNa gokuLa : pravezAdinI bIjA kAraNasara rajA ApatA kahe che ke AgaLanI gAthAmAM kahevAze tevA (gAma dUra hovuM vagere) doSo musAphara vAM vagere pAsethI sAMbhaLIne ke pachI jAte ja jANIne vacce gokuLAdimAM bhikSAnA aprApta samayanA kAraNe pratIkSA kare. ni.-91 che e allu 401 1 *
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ shriimodhniryukti // 402 // E E vRtti : idAnI tAneva doSAn pratipAdayannAha - o.ni. : dUruTThia khuDulae nava bhaDa agaNI a paMta paDiNIe / appattapaDicchaNa puccha bAhiM aMto pavisiavvaM // 12 // ___ kadAcidasau grAmo dUre bhavati tato'prAptAmapi velAM pratipAlayati, aTThitti kadAcidasau grAma utthitaH-uddhasito ma bhavati, kadAcicca 'khuDDalaya tti svalpakuTIrakaH, kadAcit 'Nava iti abhinavavAsito bhavati, tatra ca pRthivIkAyaH | sacitto bhavati, kadAcicca 'bhaDa'tti bhaTAkrAnto'sau bhavati, kadAcit 'agaNI ya'tti agninA dagdho bhavati, kadAcicca prAntaH-daridraprAyo bhavati, kadAcicca pratyanIkAkrAnto bhavati, ata ebhiH kAraNaiH 'appattapaDicchaNa'tti bha aprAptAmapi velAM pratipAlayati, tena ca sAdhunA saJikulaM pravizatA vidhipRcchA puurvvtkrtvyaa| etadevAha - 'pucchatti, vidhipRcchA pUrvavat / 'bAhitti codaka evamAha - bahireva sa sAdhustiSThatu yAvatsajJikule velA bhavatIti, AcAryastvAha-'aMto pavisiyavvaM' imaM ca gAthA'vayavaM bhASyakAro vyAkhyAnayiSyatIti / yandra. : "bhAgaNa mAvanAeMgama dUra Do" vagere ghoSo cha ve me4 hoSAne hemA che. oghaniryukti-92 : TIkArtha : kyAreka evuM bane ke AgaLa AvanAruM gAma (ke jyAM pote javAno hoya) dUra hoya to 402 //
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca pachI ahIM aprApta samayanI paNa pratIkSA kare. (jo ahIM rAha joyA vinA AgaLa jAya, to AgaLanuM gAma dUra hovAthI tyAM niryukti 1 moDo pahoMce. to pote zuM vApare ? tyAM paNa gocarI na maLe. vaLI ghaNuM moDuM thavAthI bhUkhane lIdhe vihAra paNa barAbara na ja thAya.) // 403 | kyAreka evuM bane ke AgaLanuM gAma khAlI thaI gayuM hoya. koIpaNa kAraNasara gAmanA loko e gAma choDI bIjA gAmamAM rahevA jatA rahyA hoya. ja kyAreka evuM bane ke e gAmamAM ghaNAM ochA jhUMpaDA hoya, eTale gocarI maLavAnI saMbhAvanA ochI hoya. 1 kyAreka evuM bane ke e gAma taddana navuM ja vaseluM hoya. ane jo ema hoya to tyAM pRthvIkAya sacitta hoya. (gAmomAM ni.-82 ma to lokonI avara javara sUryaprakAzAdithI mATI acitta thaI gaI hoya. paNa tadana navA gAmamAM to tAjI mATI ukhaDelI hoya HI " ane avarajavarAdi thaI na hovAthI sacitta hoya.) kyAreka evuM bane ke e gAma para sainikoe AkramaNa karyuM hoya. (gAmavALA pAse kara levA ke parezAna karavA sainikonA ToLA AvelA hoya to emAM sAdhu paNa herAna thAya.... vagere kAraNosara bhaTAkrAnta gAmamAM gocarI na javAya.) kyAreka evuM bane ke te gAma agnithI baLI gayeluM hoya. kyAreka evuM bane ke te gAma atyaMta garIba jevuM hoya. all403 | kyAreka evuM bane ke te gAma sAdhunA zatruothI bhareluM hoya.
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- zu niryukti || 404 || to pachI A badhA kAraNosara e AgaLa AvanArA gAmamAM bhikSA meLavavI azakya hovAthI ahIM ja bhikSA meLavI levI jarUrI bane. ane jo ahIM gocarIno samaya na thayo hoya to sAdhu rAha paNa jue. have A sAdhu jyAre zrAvakanA ghare pravezato hoya, tyAre gAmamAM pravezatI vakhate pUrva kahelI vidhi pramANe pRcchA kare ke "ahIM amAro pakSa che ?" vagere. praznakAra : hajI zrAvakanA ghare gocarIno samaya thayo na hoya to pachI sAdhu gAmanI bahAra ja ubho rahe e sAru ke jethI / tyAM sudhImAM zrAvakanA ghare gocarIno samaya thaI jAya. bha vRtti : idAnIM tatra saMjJikuleSu praviSTaH sAdhuH kAraNamAzritya dIrghAmapi bhikSAcaryAM yathA karoti tathA pratipAdayannAha - oni. : u kakkhaDakhittacuo vA dubbala addhANa pavisamANo vA / khIrAigahaNa dIhaM bahuM ca uvamA ayakaDille // 93 // - Na AcArya : nA, aMdara pravezavuM. A 92mI gAthAmAM chello bhAga che. "pujI vAai saMto pavisiyavyuM" tenuM ja vyAkhyAna bhASyakAra AgaLa karaze. eTale meM tyAre e spaSTa thaI jaze. ma va | ma ni.-93 rA | 5404 // -
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ = 'b E F E E zrI ogha- 'kakkhaDa' rUkSAdiguNasamanvitaM yatkSetraM tasmAccyutaH-AyAtaH san, tathA durbalo yadi bhavati-vAyvAdirogAkrAntaH, niyuti tathA purastAddIrghamadhvAnaM pravekSyati yadi, tata ebhiH kAraNaiH kSIrAdigrahaNanimittaM dIrghA bhikSAcaryAM karoti, bahu ca kSIrAdi gRhNAti, yenAsau kAryasya samartho bhavati / Aha-bahubhakSaNAtkathaM visUcikAdidoSo na bhavati?, ucyate, 'uvamA ayakaDille' upamA-upamAnaM ayo-lohaM tanmayaM yatkaDillaM tena upamA, etaduktaM bhavati-yathA taptalohakaDille toyAdi makSayamupayAti evamasmin sAdhau rUkSasvabhAve bahvapi ghRtAdi kSayaM yAtIti / candra. : atyAre to have niyuktikAra "zrAvakanA gharomAM pravezelo sAdhu kAraNasara dIrgha bhikSAcaryA paNa je rIte kare che," | ni.-93 ..tenuM pratipAdana karatA kahe che ke oghaniryukti-93 : TIkArtha : (1) jo A sAdhu rukSatA vagere guNovALA kSetramAMthI Avelo hoya. (2) jo A sAdhu | durbala vAyu vagere rogathI vyApta hoya (3) jo A sAdhu AgaLa moTA mArgamAM pravezavAno hoya arthAt eNe AgaLa lAMbo d' mArga kApavAno hoya. to A kAraNosara dUdha vagere levA jarUrI bane, jethI zarIra vihArAdi mATe samartha bane. ane eTale dUdha vagere levA mATe sAdhu lAMbI bhikSAcaryA paNa kare tathA tyAM ghaNuM dUdha-ghI vagere le ke jethI te kArya karavA samartha bane. (rukSakSetra eTale jyAM vI zarIra poSaka koI dravyo maLatA ja na hoya. AvA kSetramAM lAMbo kALa rahelo sAdhu sahaja rIte zarIrathI thoDo nabaLo paNa thI 405
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti // 406 // ni.-84 zrI ogha ca paDyo hoya. eTale ene dUdha vagerenI rajA ApI.) prazna : vadhAre dUdha vagere khAvAthI jhADA vagere doSo nahi thAya ? tame ja to AgaLa kahI gayA ke vadhu khAvAthI, dUdha Na vagere bhAvAthI jasathavAhihoSo sAga. samAdhAna : ahIM lokhaMDanI kaDAInI upamA samajavI. | Azaya e che ke jema tapAvelI lokhaMDanI kaDAImAM pANI vagere kSaya pAme. ema rukSasvabhAvavALA A sAdhumAM ghaNuM paNa | | ghI vagere kSaya pAme = pachI jAya. eTale jhADAdi thavAno bhaya nathI. vRtti : idAnIM ya eva prAgvyAvarNitA doSAstAneva kAraNAntaramuddizya guNavattayA sthApayannAha. o.ni. : je ceva paDicchaNadIhakhaddhasuvaNesu vaNNiA dosA / te ceva sapaDivakkhA hoMti ihaM kAraNajjAe // 14 // ye eva doSA 'paDicchaNe 'tti pratipAlane 'dIha'tti dIrghAryAM bhikSAcaryAyAM 'khaddha'tti pracurabhakSaNe 'suvaNa 'tti svApe, eteSu sthAnAntareSu varNitAH' kathitA ye doSAsta eva sapratipakSAH - saviparyayA guNA ityarthaH, bhavanti, 'iha' asmin 'kAraNajAte' kAraNamAzritya / FOR vii|| 406||
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- tya niryukti || 407 || ui candra. : "pUrve je doSo batAvelA ke samayanI rAha jovI paDe vagere. te ja doSo upara batAvelA traNa kA2None AzrayIne guNakArI-hitakArI banI jAya che." e vAta sthApita karatA niryuktikAra kahe che ke m | f oghaniryukti- 94 : gAthArtha : rAha jovI, dIrdha bhikSAcaryA, vadhu khAvuM, UMghavuM vageremAM je doSo batAvelA hatA te ja doSo A kAraNane AzrayIne pratipakSavALA guNa thaI jAya che. ma T TIkArtha : ame AgaLa (1) gocarInA samayanI rAha jovI (2) lAMbI bhikSAcaryA karavI. (3) puSkaLa vAparavuM (4) UMghavuM A badhAsthAnomAM je doSo kahelA hatA e ja badhA doSo A kAraNane AzrayIne pratipakSavALA, viparyayavALA, guNa rUpa banI jAya che. (Azaya e che ke rAha jovI, dIrghabhikSAcaryA karavI vagere badhA sthAno doSa rUpa che. e sthAnomAM svAdhyAya vyAghAtAdi thAya che. e paNa doSarUpa che. paraMtu lAMbo vihAra karavAno hoya, sAdhu nabaLo hoya... vagere kAraNo hoya to tyAre rAha jovI, dIrgha bhikSAcaryA karavI... e badhuM guNakArI ja jANavuM. tathA emAM kadAca svAdhyAyahAni vagere thAya to paNa guNakA2I ja jANavA. kemake ahIM vadhu lAbha meLavavA mATe ja A doSo svIkAravAmAM AvyA che.) vRtti : idAnIM yaduktaM niryuktikRtA- "puccha bAhiM aMto pavisiavvaM "ti, etad vyAkhyAnayan bhASyakAra Ahao.ni.bhA. : vihipucchAe saNNI souM pavise na bAhiM saMcikkhe | ugamadosabhaeNaM NoyagavayaNaM barhiThAu // 50 // sa o bhA.-50 || // 407
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca 'vidhipRcchayA' pUrvAbhihitayA 'sajJinaM' zrAvakaM zrutvA tataH pravizet, kva ?-zrAvakagRhe, na ca bahiH saMtiSThet, niryukti kiM kAraNam ? - udgamadoSabhayAt, mA bhUttaM sAdhumuddizya kaJcidAhAraM kuryAdasau saJI / evamukte satyAcAryeNa _ 'NodagavayaNaM' NodakapakSaH, kiM tad ? ityAha - 'bahiM ThAu' bahirevAsau sAdhurbhikSAvelAM pratipAlayatu, mA bhUt prAdhUrNaka // 408 sa iti kRtvA zrAvaka AhArapAkaM kariSyatIti / - candra. : niryuktikAre 92mI gAthAmAM je chello avayava darzAvelo "puSTha vArdi...' have tene varNana karatA bhASyakAra pta kahe che ke - bhA.-50 - oghaniryukti-bhASya-50H gAthArtha : vidhipRcchA vaDe zrAvakane sAMbhaLIne aMdara praveze, paNa uddagamadoSanA bhayane lIdhe bahAra ubho na rahe. prazrakAranuM vacana che ke bahAra ja raho. TIkArtha : "ahIM amAro pakSa che ?" vagere rUpa vidhipacchA pUrve batADelI, te pRcchA sAdhu kare ane emAM jo khabara che zi paDe ke "gAmamAM zrAvaka che" to e sAMbhaLIne zrAvakanA ghare praveze paNa bahAra na ubho rahe. prazna : kema 'gAma bahAra ubho rahe to zuM vAMdho ? samAdhAnaH udgamadoSanA bhayathI te AvuM kare. evuM na thAo ke "sAdhune udezIne e zrAvaka koIka AhArAdi banAvI vI de.Azaya e che ke sAdhu gAma bahAra ubho rahe ane gAmamAM zrAvakane bIjA dvArA samAcAra maLe to e tarata kaMI ne kaMI 'ai 408
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti Na vastu sAdhu mATe banAvI de e zakya ja che. Ama na thAya e mATe sAdhu bahAra ubho rahevAne badale zrAvakanA ghare ja pahoMcI bhaya. // 408 // A vAta AcArye karI eTale enI sAme have pUrvapakSa ubho thAya che. te kahe che ke A sAdhu gAmanI bahAra ja bhikSAvelAnI rAha juo. evuM na thAo ke sAdhu aMdara praveze to 'A mahemAna AvyA' ema mAnI zrAvaka AhAra rAMdhavAnI maiM pravRtti kare. ("sAdhu aMdara jAya to ene joI zrAvaka bhakti mATe navo AhAra banAvI de. Ama aMdara javAmAM ja udgamadoSano bhaya vadhAre che. eTale bahAra ja ubhA rahevuM joIe." A pUrvapakSano abhiprAya che.) bha vRtti: evamukte satyAcArya Aha - o.ni.bhA. : soccA daTThUNaM vA bAhiTThiyaM uggamegayaraM kujjA / appatta paviTTo puNa goyaga ! daThThe nivArijjA // 51 // zrutvA taM sAdhuM bahirvarttinamanyasmAtpuruSAdeH svayaM vA dRSTvA udgAmAdInAM doSANAmekataraM - anyatamaM kuryAt / 'appatta 'tti aprAptAyAM velAyAmetacchrAvakaH kuryAt, eSa bahistiSThato doSa:, 'paviTTho puNa coyaga ! daThThe nivArijjA' praviSTaH punarasau sAdhuH saJjJikulaM he nodaka ! 'daThTheti dRSTvA udgamAdidoSaM nivArayet / NaM ma Na jji bha va A lA. 51 ma hA vI // 408 // T
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca candra. : A pramANe praznakAre kahyuM eTale have AcAryazrI javAba Ape che. niryukti oghaniryukti-bhASya-pa1 : gAthArtha : bahAra ubhA rahelA sAdhune sAMbhaLIne ke joIne uddagamanA 16 doSamAMthI ekAda " doSa karI de. jyAre nodaka ! gocarIkALa na thayo hoya tyAre pravezelo sAdhu ugamadoSo thatA joIne aTakAve. 410 | 1 | TIkArtha : sAdhu jo gAma bahAra ubho rahe, to ene joI cUkelo koI gAmano mANasa gAmamAM jaI zrAvakane kahe ke v "bahAra sAdhu AvelA che" A sAMbhaLIne zrAvaka koIpaNa ekAda ugamadoSa karI nAMkhe. athavA to gAma bahAra zrAvaka ja ja pote sAdhune joIne kaMIpaNa kahyA vinA gAmamAM AvI ugamanA ekAda doSane karI bese. . ni.-95 | gocarI kALa na thayo hoya tyAre A badhuM zrAvaka karI de. Ama gAma bahAra sAdhu ubho rahe to A doSa lAge. | ' jyAre te praznakAra ! sAdhu jo gAmamAM zrAvakanA ghare pahoMcI jAya to uddagama vagere doSo thatA joIne aTakAvI zake che ' A lAbha che. vRtti : ziOM - mo.na. 31malonAkvi avi 3ppAthosaUIT a tattha u natthI sunnaM bAhiM sAgAra kAladuve // 15 // all 410 udgamadoSAdInAM kathanaM karoti utpAdanAdoSANAM eSaNAdoSANAM ca kathanaM karoti, tatazca yadi zuddha bhaktaM tatastatraiva
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ bog = = = = ni.-95 ! zrI ogha-hyu saJigRhe bhoktavyam, atha tatra nAsti tato'nyatra gantavyam / etadevAha - 'tattha utti tatraiva-zrAvakagRhe bhuGkte, 'natthi 'tti niryukti, atha tatra nAsti bhojanasthAnaM tataH 'suNNaM'tti zUnyagRhe yAti, 'bAhiti atha zUnyagRhe sAgArikarbhoktuM na zakyate tato bAhyato vrajati / atha tatrApi 'sAgAra'tti sAgArikAH tataH 'kAladuve 'tti kAladvitayaM jJAtavyaM, kiM svalpo divasa Aste ne 411 || Ahozcit mahAn ?, yadi mahAMstato dUramapi sthaNDile gatvA samuddizati, atha svalpo divasastato'sthaNDila eva yatanayA samuddizatIti / iyaM tAvanniyuktigAthA / candra. : oghaniryukti- 95 : gAthArtha : udgamadoSAdinuM kathana kare, utpAdana ane eSaNAnA doSonuM kathana kare. te zUnyasthAna na hoya, to bahAra. sAgArika hoya to be kALa. TIkArtha : aMdara gayelo sAdhu zrAvakane uddagama, utpAdana ane eSaNAnA doSonI samajaNa Ape ane tethI pachI jo 'tyAM nirdoSa bhojana maLe, to tyAM ja zrAvakanA ghare gocarI vAparI le. have jo tyAM gocarI vAparavAnuM sthAna na hoya to a bIjA sthAne jAya. A ja vAta kare che ke zrAvakanA ghare vahorI tyAM ja vAparI le paNa zrAvakanA ghare gocarI vAparavAnuM sthAna na hoya to zUnyagRhamAM (avAvarA-vaparAza vinAnA-mAlika vinAnA makAnamAM) jAya ane tyAM vApare. paraMtu jo tyAM paNa gRhasthonI hAjarI hovAne lIdhe gocarI vAparavI zakya na bane to cheka gAmanI bahAra nIkaLI jAya. = = = | 411 |
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA.-52 zrI ogha-ya (zUnyagRhomAM kyAreka coro hovAnI zakyatA che.) niryukti have jo gAmanI bahAra paNa gRhastho hoya to pachI have be kALa jANavA. te A pramANe "divasa zuM ocho bAkI che? vi ke ghaNo bAkI che?" jo ghaNo bAkI hoya eTale ke sUryAsta thavAne ghaNIvAra hoya to pachI tyAMthI nIkaLI dUra jaI nirdoSa // 412 ll - bhUmimAM jaIne vApare. (sacitta mATI-pANI-vanaspati-trasa vagerenI virAdhanA na thAya tevA sthAnamAM jaIne vApare. vihAramAM A hovAthI eNe rastAmAM ja vAparavAnuM che.) ja paNa jo divasa thoDoka ja bAkI hoya to pachI saMsthaDilamAM paNa = sacitta mATI vagerenI virAdhanAvALI bhUmimAM paNa * yatanA vaDe gocarI vAparI le. A 95mI niyuktigAthA che. vRtti : iyaM tAvanniyuktigAthA, etAmeva bhASyakAra: pratipadaM vyAkhyAnayati, tatra nodakAkSepaparihAradvAreNa pravezavidhiruktaH, idAnIM bahistiSThato'dhikataradoSapratipAdanAyAha - | mo.ni.ma.: Dijha va sa Atma saMva dhitUUT vA paNa che ! suNNagharAipaloaNa ceia AloyaNA'bAhaM // 52 // sa hi tatra bahirvyavasthitaH kiM kuryAdata Aha-'pheDijja va sai kAlaM' apanayet 'sati 'tti vidyamAnaM bhikSAkAlam, etaduktaM bhavati-grAme praharamAtra eva bhikSAvelA bhavati / tatra ca vyavasthitaH sAdhustAM bhikSAvelAmapanayati, 'saMkhaDitti ali 41 2 ||
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti | 413 / kadAcittatrAnyasmin divase saGkhaDirAsIt, tadudvaritaM ca paryuSitabhaktaM bhakSitaM gRhasthairato'sau sAdhurbahirvyavasthitastasya bhraSTa iti, 'dhittUNa vA pae gacche 'tti gRhItvA vA yattatra rAddhaM pakvaM vA tatprage eva zrAvako gRhItvA grAmAntaraM gataH, tatazcAsau sAdhustasya bhraSTa iti, ata etaddoSabhayAtpraveSTavyam / pravizatazca ko vidhirityata Aha-suNNagharAdipaloyaNa' pravizaMzcAsau sAdhuH zUnyagRhAdipralokanaM karoti, kadAcittatra bhujikriyAM karoti, praviSTazca zrAvakagRhe 'ceiya'tti caityavandanaM karoti ma 'AloyaNa'tti AlocanAM zrAvakAya dadAti, yadutAhamAcAryeNa kAraNavazAdekAkI prahita iti, 'abAhaMti na kAcidvAdhA / zIlavrateSu bhavatAmityevaM pRcchati / bhA.-para - candra, : have bhASyakAra A ja gAthAnuM pratyeka padonA varNanapUrvaka varNana kare che. emAM bhASya gAthA 50-51mI gAthAsaMbaMdhI praznakAranA AkSepano parihAra karavA dvArA gAmamAM pravezavAnI vidhi kahI dIdhI. have "jo sAdhu bahAra ubho rahe, to bIjA paNa vadhAre doSo lAgI zake che" e batAvavA mATe bhASyakAra kahe che ke ' oghaniryukti-bhAgya-52 : gAthArtha : vidyamAna kALane gumAvI de, athavA saMkhaDI hoya to laIne vahelo nIkaLI jAya. zUnyagRhAdi jue. caitya, AlocanA, abAdha. TIkArtha: te sAdhu te gAmanI bahAra ubho rahelo zuM kare? zuM nukazAna pAme? e kahe che ke vidyamAna bhikSAkALane gumAvI | all 413 .
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ vi ne , bhA.-52 zrI odha-ca Azaya e che ke kyAreka gAmamAM pahelA prahara mAtramAM ja bhikSAvelA hoya ane A nahi jANato sAdhu bahAra ubho niryukti rahe to prahara pasAra thaI jAya eTale sAdhu bhikSAvelA gumAvI de. (sAdhu ema samaje ke "11-12 vAge aMdara jAu." paNa | | kyAreka gAmaDAomAM evuM bane che ke nava vAgyA sudhImAM to badhA khetare jatA rahe. bapore tyAM gocarI maLatI ja na hoya.) 414il kyAreka evuM bane ke e gAmamAM AgalA divase kyAMka saMkhaDI thaI hoya ane emAM vadhI paDela vAsI bhojana (miSTAnna- - pharasANAdi) gRhasthoe Aje savAre ja vAparyuM hoya. AthI bahAra ubho rahelo sAdhu te bhojana gumAve. (jo aMdara pravezI | i gayo hota to A badhuM pAmI zakata.) athavA kyAreka evuM bane je zrAvakanA ghare gocarI vahoravA mATe sAdhu gAma bahAra bhikSAvelA thavAnI rAha joIne beTho | hoya, te zrAvaka potAnA gharamAM je rAMdheluM hoya ke pakAveluM hoya tene savAre ja bhAthA tarIke laIne bIjA gAmamAM gayelo hoya. ! " eTale A sAdhune to pachI kazuM na maLe. Ama sAdhu te bhojanathI paNa bhraSTa thAya. A kAraNasara A badhA nukazAnonA bhayane lIdhe ja bhikSAvelA na thaI hoya to paNa gAmamAM praveza karI devo, paNa gAma bahAra na ubhA rahevuM. prazna : gAmamAM praveza karatA sAdhunI zuM vidhi che ? samAdhAna : gocarI mATe gAmamAM pravezato sAdhu AjubAju "kyAMka zUnyagRha vagere che ke nahi?" e badhuM joI le. kemake zakya che ke kadAca te zUnyagRhAdimAM ja gocarI vAparavAno avasara Ave. (te vakhate kaMI upAzrayo hatA nahi. have * laeNTaeN *t + F | vo 414||
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIbhodha-tyu zrAvakanA ghare vAparavAnuM zakya na bane to chevaTe zUnyagRhAdimAM ja gocarI vAparavAno vakhata Ave.) niryukti T aMdara pravezelo sAdhu zrAvakanA ghare (jo derAsara hoya to) caityavaMdana kare ane pachI zrAvakane AlocanA Ape ke (potAnI vAstavika hakIkata jaNAve ke, AcAryazrIe kAraNasara mane ekAkI mokalela che." // 415 // pachI zrAvakane pRcchA kare ke tamane zIlavratomAM dezavirati vagere vratomAM koI muzkelI to nathI ne ? vRtti : tatra ca praviSTo bhikSAdoSAn kathayannAha - o.ni.bhA. : uggama esaNakahaNaM na kiMci karaNijja amha vihidANaM / kassaTThA AraMbho ? tujjheso pAhuNADibhA // 53 // udgamadoSANAm - AdhAkarmAdidoSANAM kathanaM eSaNAdoSANAM ca kathanaM, tatazca ArambhaM dRSTvA etacca bravItinAsmadarthe kazcitkarttavya AhAravidhiH, kintvasmAkaM vidhidAnaM kriyate, tathA coktaM 'vihigahiaM vihidiNNaM doNhaMpi bahupphalaM hoti" / atha kadAcicchrAvako na kathayati tadA DimbharUpANi pRcchati, tAni hyajJatvAdyathAvasthitaM kathayanti / kiM pRcchati ?, 'kassaTThA AraMbho' kasya nimittamayamArambhaH ?, ityevaM sAdhunA puSTe sati DimbharUpANyapi kathayanti - vI 'tujjheso'tti tvadarthamayamArambhaH, yataH 'pAhuNa 'tti prAghUrNakA yUyamiti / athavA 'pAhuNa'tti prAghUrNakAnAmarthe'yamArambho (bhA.-43 vaa||415||
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 niryukti bhA.-53 zrI ogha-ya na tava, arva 'fma 'tti marmarUpa thanA. candra. tyAM pravezelo sAdhu bhikSAdoSone kaheto A pramANe kahe ke - 416 | oghaniryukti-bhAga-53 : gAthArtha : uddagama, eSaNA doSonuM kathana kare. amAre mATe kaMI na karavuM. vidhidAna karavuM. A AraMbha konA mATe che ? bALako kahe ke tamArA mATe A che, tame mahemAna cho. TIkArtha : sAdhu tyAM AdhAkarma vagere udgamadoSonuM nirUpaNa kare, tathA 10 eSaNAdoSonuM nirUpaNa kare. (utpAdananA nA 16 doSo to sAdhu thakI ja utpanna thatA hovAthI zrAvakane e atyAre na samajAve to paNa cAle.) A kahyA bAda jo zrAvakane tyAM AraMbha-samAraMbha thato dekhAya to e joIne A pramANe bole ke "amArA mATe koIpaNa AhAravidhi na karavI. paraMtu amane vidhidAna ja karavuM. zAstramAM paNa kahyuM che ke vidhipUrvaka grahaNa karela ane vidhipUrvaka I apAyeladAna e lenAra ane ApanAra beyane ghaNA phaLavALuM thAya che." (vidhipUrvaka eTale 42 doSa rahita gocarI 'mane vahorAvavI ane sAdhue paNa tevI ja vahoravI.) have kyAreka evuM bane ke zrAvaka spaSTa vAta na kare ke "A AraMbha tamArA mATe che.' paNa gallA-tallA kare. to pachI A tyAM je nAnA bALako hoya tene sAdhu puche ke "e badho AraMbha konA mATe thAya che?" bALako to ajJAnI hovAthI je satya hakIkata hoya te kahI de. teo kahI de ke "tamArA mATe A AraMbha che, kemake tame mahemAna cho." 416o.
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti zrImogha-ya gAthAmAM rahelA paNa zabdano upara pramANe eka artha to thAya ja. e uparAMta A pramANe paNa artha thaI zake ke te bALako kahe ke "A AraMbha tamArA mATe nathI, paNa amAre tyAM Aje mahemAno AvavAnA che emane mATe A AraMbha che." oi vRtti : atha tatrArbhakarUpANi na santi yAni pRcchyante tataH svayameva kenacidvyAjena rasavatI yato yAti, // 417 // sa etadevAhao.ni.bhA. : rasavaipavisaNa pAsaNa miamamiamuvakkhaDe tahA gahaNaM / pajjatte tattheva u ubhaegayare ya oyavie // 54 // mA.-54 rasavatI-sUpakArazAlA tasyAM pravezanaM karoti, praviSTazca pazyattA-darzanaM karoti, tatra ca 'mitamamitaM uvakkhaDe 'tti bha| kadAcinmitamupaskriyate svalpaM, kadAcidamitaM upaskriyate bahu, 'tahA gahaNaM 'tti tatra yadi mitaM rAddhaM tataH svalpaM gRhNAti, atha pracuraM rAddhaM tatastadanurUpameva gRhNAti / tatra niyuktigAthAyAH saMbandhi pUrvArddhaM vyAkhyAtaM, katamat ? "uggamadosAINaM kahaNaM uppAyaNesaNANaM ca" iti, idAnIM mUlaniyuktikAragAthAyAM tasyAmeva yadupanyastaM "tattha utti tadvyAkhyAnayannAha - 'pajjatte tattheva u' yadi paryAptaM bhaktaM labdhaM tatastasminneva gRhe bhukta iti / 'ubhaegayare ya oyavie'tti ubhayaM zrAvakaH zrAvikA ca 'oyaviaM' khedajJaM ubhayaM yadi bhavati 'egataraM ca oyaviaM' alpasAgArika:-zrAvaka ityarthaH, vii||417||
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti zrI ogha-ya zrAvikA vA oyaviA-alpasAgAriketyarthaH, tato bhukta iti / tattha utti ayamavayavo vyAkhyAtaH, candra. : have jo tyAM nAnA bALako na hoya ke jene A badhuM pUchI zakAya. to pachI sAdhu jAte ja koIka bahAnuM kADhIne i| jayAM rasoDuM hoya tyAM jAya. 418 | A ja vAta have kare che ke - oghaniryukti-bhASya-54 : gAthArtha : rasoDAmAM praveza kare, jue. alpa ke vadhu raMdhAyela hoya, tyAre grahaNa karavuM. nA R paryApta thAya to tyAM ja vApare. paNa ubhaya ke ekatara oyavie (paripakva/ekalo) hovA joIe. bhA.-54 TIkArtha : rasavatI eTale sUpakArazAlA eTale ke rasoDuM, sAdhu koIka bahAnuM kADhI emAM praveza kare ane pachI aMdara | - rasoInuM pramANa jue temAM kyAreka rasoI ochI banAvelI dekhAya to kyAreka vadhu banAvelI dekhAya. (gharanA mANasonI saMkhyA mA ' ane emanA khorAka pramANe gharamAM ochI-vattI rasoI banatI ja hoya.) have jo pramANa alpa hoya to alpa vahore ane puSkaLa rAMdheluM hoya to e anusAre vadhAre paNa vahore. (khyAla rAkhavo ke ahIM gocarI to saMpUrNa nirdoSa ja che. jo gharanA mANasonI saMkhyA vagere karatA vadhAre rasoI dekhAya ane eTale sAdhu mATe vadhu banAveluM hovAnI zaMkA paDe to to na ja vahore. sAdhu rasoDAmAM jovA gayo che, e to e jovA mATe ke "pramANa keTaluM che ?" ke jethI pramANane anusAre ochuvatu vahorI zakAya. paNa doSita vahoravAnI vAta nathI.) ahu 418 .
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ UT mo ahIM niryuktigAthA-95nA pUrvArdhanuM vyAkhyAna saMpUrNa thayuM. zrI ogha- hyu niryukti prazna : e pUrvArdha kayuM hatuM ? NaM || 419 samAdhAna : 3ImavosALa daLa rakhAyanesaLAAM 7 e pUrvArdha hatuM. (niryuktimAM utpAdanA zabda lIdho hovA chatAM - bhASyakAre e zabda lIdho nathI. enuM kAraNa pUrve batAvI ja gayA chIe ke utpAdanA doSo sAdhu thakI ja thatAM hovAthI zrAvakane mukhyatayA te na jaNAve to paNa ekavAra cAlI rahe.) athavA bhASyakAranA saLA zabdathI upalakSaNathI utpAdana paNa laI zakAya. teno samAveza gaveSaNAmAM thAya che ja. bha have te ja 95mI niryukitagAthAmAM je "tatva 3" zabda uttarArdhamAM hato, tenuM vyAkhyAna bhASyakAra A 54mI meM bhASyagAthAnA uttarArdha vaDe kare che. ga ma jo zrAvakanA ghare pUratA pramANamAM gocarI maLI gaI hoya, to te ja ghare vAparI le. paNa emAM nIcenI bAbato dhyAnamAM rAkhavI ke jo zrAvaka ane zrAvikA be ya khedajJa = nipuNa = paripakva hoya athavA (2) zrAvaka alpasAgarika ekalo hoya zrAvikA ke bIjA koI ja na hoya. athavA (3) zrAvikA alpasAgarika-ekalI hoya. zrAvaka ke bIjuM koI na hoya, to sAdhu te gharamAM vAparI zake. (ovinaM=ghevanuM e spaSTa lakhela che. khedajJa eTale gItArtha=sAdhvAcArono jANakAra. eTale ahIM bhAvArtha e che ke jo zrAvaka-zrAvikA be ya gItArtha hoya to teo sAdhune vAparavA mATe ekAMtavALuM sthAna karI Apaze. badhAne tyAMthI dUra karI ssa bha s ma bhA.-54 va // 419 // H
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tya deze. jo bemAMthI ekapaNa khedajJa haze to paNa e bIjA badhAne samajAvIne tyAMthI dUra karI ekAMta karI Apaze arthAt niryukti alpasAgArikatA= ekAMta sAdhI Apaze. Ama alpasAgArikatA karI ApanAra paNa satyasArava zabdathI oLakhAya.) Ama niryuktigAthA 95nA uttarArdhamAM rahelA tatya 3 zabdanuM vyAkhyAna karI lIdhuM. // 420 // vRtti : idAnIM 'natthi 'tti avayavo vyAkhyAyate - o.ni.bhA. : asai apajjatte vA suNNagharAIsu bAhi saMsadaM / laTThIe dAraghaTTaNa pavisaNa ussagga Asattho // 55 // (bhA.-55 asati tasminnubhaye, yadA zrAvako'lpasAgAriko nAsti, nApi zrAvikA'lpasAgArikA, zrAvikAzrAvakayoranyataro bha vA yadA'lpasAgAriko nAsti tadA abhAve sati 'apajjatte vatti yadA paryAptaM tasmin zrAvakagRhe bhaktaM na bhavati labdhaM tadA'nyatrApi bhikSATanaM kRtvA 'suNNagharAdIsu'ti zUnyagRhAdiSu gamyate bhojanArtham, AdizabdAddevakulAdiSu vA, teSAM ca o zUnyagRhAdInAM bahireva vyavasthitaH saMzabdaM - kAzitAdirUpaM karoti / kadAcittatra kazcitsAgariko duzcAritrI bhavet sa ca tena zabdena nirgacchati / athaivamapi zabde kRte na nirgacchati tato yaSTyA dvAre ghaTTanaM - AhananaM kriyate, tataH pravizati, vI praviSTazca yadi kaJcinna pazyati tataH 'ussaggaM'tti IryApathanimittaM paJcaviMzatyucchchA-sapramANaM kAyotsargaM karoti, tathA ca vii|| 420 // FEF OR TO
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti | 421 'mAnthori manAzvAsitaH sanA candra.: have "nasthi' zabda je te lakhI gAthAmAM che, tenuM vyAkhyAna kare che. oghaniryukti-bhASya-55: gAthArtha : ubhaya na hoya athavA aparyApta hoya, to zUnyagRhAdimAM jAya, bahAra zabda kare, lAkaDIthI bAraNuM aphADe, praveze, kAussagna kare, ArAma le. TIkArtha : ubhaya na hoya eno artha e ke (1) jyAre zrAvaka ekalo na hoya, zrAvikA paNa ekalI na hoya athavA = to (2) zrAvaka ke (3) zrAvikAmAMthI koIpaNa eka ekaluM na hoya ((1) zrAvako ya ghaNA ane zrAvikA paNa ghaNI (2) zrAvako bhA.-55 = puruSo ghaNA ane zrAvikA eka (3) puruSa eka ane zrAvikAo ghaNI... Ama traNa vikalpa thaze.) to A rIte AvA E prakArano ekAMtano abhAva hoya tyAre sAdhu tyAM na vApare. dhAro ke Avo ekAMta hoya paNa zrAvakanA ghare potAne jarUrI eTaluM bhojana maLyuM na hoya ane eTale bIjI gocarI a vahoravI jarUrI hoya to pachI tyAM na vApare paNa bIjA paNa gharomAM bhikSATana karIne pachI bhojana mATe zUnyagRha vageremAM jAya.' prazna : bhUpRhAvui mAM mad zabda che, to enAthI bIjA kayA sthAno samajavA ke jyAM A sAdhu gocarI vApare ? samAdhAna : devakulAdimAM vApare. (bahAra ajainamaMdira vagere hoya tyAM vApare.). te zU TrimAM tarata aMdara na praveze, pahelA to bahAra ja ubho rahIne khAMsI khAvA vagere rUpa zabda kare. AvuM Ru421//
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti E # E F zrI oghA karavAnuM kAraNa e ke kyAreka AvA sthAnomAM koIka vyabhicArIekharAba cAritravALo gRhastha paNa Avelo hoya, te sAdhunI cA khAMsI vagerenA avAjathI nIkaLIne jato rahe. have jo A rIte zabda karavA chatAM koI zUnyagRhAdimAMthI na nIkaLe. (aMdara koI na ja hoya to na ja nIkaLe e | 422 || svAbhAvika che. athavA to koIka kapaTathI aMdara chupAIne rahevA Icchato hoya to sAdhuno avAja sAMbhaLavA chatAM na nIkaLe. pa athavA aMdaranA mANaso avAja sAMbhaLyo ja na hoya to paNa na nIkaLe.) to pachI lAkaDI vaDe bAraNA upara aphALe ane na pachI praveze. (kadAca e lAkaDInA avAjathI mANasa nIkaLI jAya, lAkaDInA avAjathI sarpAdi gabharAIne potAnA sthAnamAM * ghusI jAya.) bhA.-56 - praveza karyA bAda sAdhu jo aMdara koIpaNa na dekhAya to pachI Iyapatha nimitte (10) DagalAnI bahArathI cAlIne AvyA " e nimitte) 25 ucchavAsa pramANe kAyotsarga kare. ane pachI kaMIka AzvAsana le-thAka utAre = zAMtithI bese.. vRtti : tataza - o.ni. : AloaNamAlAvo adiTuMmivi taheva AlAvo / hiM sarva na relI ? vi inisaMgiM muMne paddA (ma.) ' 422 . 'AlokanaM' nirUpaNaM karoti, atha nirUpite kazcid dRSTaH / 'AlAvo'tti, yadi kazcid dRSTastata AlApanaM karoti = * ra E Is E
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA.-56 zrI ogha-ca kimiha bhavAnAgataH ? iti / 'adiTuMmivi taheva AlAvo 'tti adRSTe'pi sAgArike tathaivAlApanaM karoti, kimiha niryukti bhavAnAyAta iti / athaivamapyukte na kazcittatrottaraM dadAti tata idamucyate - 'kimullAvaM na desIti ?, kasmAdullApaM prativacanaM na prayacchasi ? / athaivamapi na kazcittatropalabdhastataH 'adidvetti sarvathA sAgArike'nupalabdhe sati niHzaGkitaM | 423 || bhukta iti| candra. : tyArabAda oghaniryukti-bhASya-pa6 : gAthArtha : Alokana kare, AlApa kare, na dekhAya to paNa te ja.pramANe AlApa kare ke "kema javAba nathI Apato ?" chatAM koI na dekhAya to niHzaMka banIne vApare. TIkArtha : cAre bAju dhyAnathI joI le, Ama jovAmAM koIka mANasa aMdara chUpAyelo dekhAI paNa jAya. have jo dekhAya a] to enI sAthe vAta kare ke "tuM kema ahIM Avelo che ?" have dhAro ke dhyAnathI jovA chatAM paNa koI na dekhAya to paNa sAdhu bole ke "tuM kema ahIM Avelo che ?" (A cAlAkI che. kadAca koIka mANasa chUpAyelo hoya ane sAdhu Ama bole to e ema ja samaje ke "huM pakaDAI gayo. sAdhu mane joI gayo. mATe ja to mane Ama puche che." ane eTale e potAnI meLe bahAra AvI ja jAya. kaMIka sAme javAba Ape.) have sAdhu A pramANe bole chatAM paNa jo sAmethI koI javAba na maLe to pachI sAdhu pharIthI A pramANe bole ke "kema + P fe's Gii 423|| B
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu javAba nathI Apato ?" (chUpAyelo mANasa kadAca pahelA sAdhu vacanathI bahAra na nIkaLe to paNa AvA prakAranA bIjA niryukti kyanathI to samaya 'sAdhu bhane yo che.' mane me bahAra nANI bhAve...) A rIte kahevA chatAM paNa koI tyAM na jaNAya to pachI A rIte sarva prakAre tyAM gRhastha na jaNAye chateM "ahIM ekAnta // 424 // cha.' ma pArI niHza banAne vApare.. vRtti : atha ebhirapyupAyairna prakaTIbhUtaH sAgArikaH, pazcAttu prakaTIbhUto bhuJjAnasya sataH tataHssa o.ni.bhA. : diTThi asaMbhamapiMDo tujjhavi ya imotti sAha veuvvI / .. sovi agAro doccAi nIi muNiutti kAUNaM // 57 // dRSTe sAgArike sati 'asaMbhama 'tti asambhramo-na bhayaM karttavyam, asambhrAntena ca tena sAdhunA 'piNDo tujjhavi a imotti svAhA( sAha) bhikSApiNDaM gRhItvA evaM karoti-ayaM yamAya piNDaH, ayaM karuNAya piNDaH, ayaM dhanadAya piNDaH, ayamindrAya piNDaH, tujjhavi a imotti svAhA-tavApyayaM piNDaH svAhA / veuvvi'tti vikRtaM zarIraM karoti pizAcagRhIta iva, evaMvidhaM ca taM sAdhuM dRSTvA so'pyagArI 'doccAi' iti bhayena 'NIti' nirgacchati, 'muNiutti kAUNaM' pishaaco'ymitikRtvaa| EFFEER mA. FD TO Ps
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha candra, : have jo uparanA AvA upAyo karavA chatAM paNa atyaMta lucco gRhastha tyAre pragaTa na thayo, ane pAchaLathI niyukti,T jayAre sAdhu vAparavA lAgyo tyAre ja pragaTa thAya to pachI oghaniryukti-bhAgya-57: gAthArtha : dekhAya to paNa saMbhrama na karavo. "tane paNa A piMDa svAhA" ema bole. pote / 425 || gAMDo bane. te paNa gRhastha "pizAca che." ema bhayathI nIkaLI jAya. ja TIkArtha : sAdhu vAparavAnuM zarU kare ane tyAre chUpAyelo gRhastha bahAra pragaTa thAya to sAdhue ene joIne gabharAI ja na javuM. paNa nirbhaya sAdhue bhikSApiMDa-gocarI laIne A pramANe karavuM (bolavuM) ke " yamaya pachaThTha:, gaye vAva |g:..tavAifpa pavg: svAhA" (jANe ke yajJamAM Ahuti Apato hoya tevuM vartana kare.) ane pachI bhUtaDA vaDe grahaNa ba karAyelo hoya e rIte sAdhu potAnA zarIrane vikRta kare, (jAtajAtanA cenacALA kare.) 11 te sAdhune AvA prakArano joIne gRhastha gabharAI jAya. "A to bhUta che." ema samajIne pote ja tyAMthI nIkaLI jAya. zUnyagRhanI aMdara ja jo gRhastha chUpAyo hoya ane e tyAM ja dekhAI jAya, to tyAM vAparanArA sAdhue zuM karavuM ? mA e vidhi upara batAvI dIdhI. vRtti : evaM tAvadabhyantarasthasAgArikadarzane bhuJjAnasya vidhiruktaH / yadA tu punarbahirvyavasthita eva ebhiH bhAM.-57 la = hai 425. = =
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA.-58 zrImo- sthAnAntaraH pazyati tadA ko vidhiH ? ityata Aha - niryukti o.ni.bhA. : nivveNa va mAleNa va vAupaveseNa ahava saDhayAe / gamaNaM ca kahaNa Agama darabbhAse vihI iNamo // 58 // // 426 // yadA tu sAgAriko bahirvyavasthita eva taM sAdhuM nIbNa-chidreNa kuTikAphaDakena pazyati 'mAleNa vatti mAlenauparitalavyavasthito yadA kadAcicchaThatayA pazyati, vAupaveseNa 'tti, athavA 'vAyuprakAzena' gavAkSeNa zaThatayA pazyati, sa athaveti vikalpArthaH, anenAnyena vA pravezena 'zaThatayA dhUrtatayA pazyati, dRSTvA ca 'gamaNaM ca' gamanaM ca karoti sa sAgArikaH, kahaNa'tti gatvA cAnyebhyaH kathayati-yadutA''gacchata pazyata pAtrake bhuJjAnaH sAdhurdaSTa iti, tata 'Agama'tti te'pyAgacchanti, pazyAmaH kimetatsatyaM na veti, 'dUrabbhAse vihI iNamo' dUrAdAgacchatA abhyAsAdvA''gacchatAM 'vihI iNamo' vidhiH ayaM ca vakSyamANalakSaNo bhavati / / candra. : jyAre zUnyagRhAdinI bahAra ja rahelo koI gRhastha nIce batAvAtA sthAno vaDe gocarI vAparatA sAdhune jue, to tyAre sAdhue zuM karavuM ? e vidhi have batAve che. bhI modhaniyutti-bhASya-58 : gAthArtha : chidra , bhAga 3, AUM35|| 3 anyasthAnethI suthyA'thI te bhe. gAbhamAM jAya, badhAne kahe pAcho Ave. dUra hoya to ane te najIka hoya to A vidhi che. (have kahevAze.) baa||426||
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ , 3 = zrI ogha-vyA TIkArtha : jayAre gRhastha zUnyagRhAdinI bahAra ja rahelo hoya ane aMdara gocarI vAparatA sAdhune te chidra vaDe-bhItanA niryukti T kANA vaDe jue ke pachI zUnyagRhanA ja pahelA bIjA mALa uparathI sAdhune jue, athavA pachI jayAMthI vAyuno praveza thAya che tevA sthAno vaDe eTale ke jharUkhA- bArI vaDe luccAIthI sAdhune jue. A batAvelA sthAno ke bIjA koI pradezathI gRhastha | 427 kapaTa karI sAdhune joI le, ane joIne te gRhastha gAmamAM jAya. jaIne bIjAone kahe ke "cAlo, cAlo. meM pAtrAmAM bhojana karatA sAdhune joyo che." pachI te badhA paNa zUnyagRhamAM Ave ke "joIe to kharA, AnI vAta sAcI che ? ke khoTI ? A have jo A badhA gRhastho ghaNA dUranA sthAnathI AvI rahyA hoya ane (kolAhalAdi dvArA) sAdhune emanA AgamananI tenI khabara paDe ke pachI najIkanA sthAnathI AvI rahyA hoya ane sAdhune khabara paDe to A beya sthAne AgaLa kahevAze te vidhi mAM ba - bhA.-59 vRtti : kazcAsau vidhirityata Aha - o.ni.bhA. : thovaM bhuMjai bahuM vigicaI paumapattapariguNaNaM / pattesu kahiM bhikkhaM diTThamadiDhe vibhAsA u // 59 // yadi tAvaddUre sAgArikAstataH sa sAdhuH 'thovaM bhuMjati' stokaM bhuGkte, bahubhaktaM 'vigiMcati'tyajati gartAdaualpasAgArikaM karoti dhUlyA vA AcchAdayati, athAbhyAsa eva sAgArikAstataH 'thovaM bhujati'tti anyathA vyAkhyAyate ( 427 che.
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ = P H 5 5 x zrI ogha- stokaM bhuGkte yAvanmAnaM mukhasyAntastiSThati tAvanmAtrameva bhuGkte, zeSaM parityajatIti prAgvat, 'paumapatta tti padmapatrasadRzaM niryukti nirlepaM pAtrakaM karoti 'pariguNaNaM'tti svAdhyAyaM kurvastiSThatIti / evaM ca vyavasthitasya sAdhoste sAgArikAH prAptAH, te ca prAptA: santa idaM pRcchanti - 'kahi bhikkhaM 'tti kva tvayA bhikSA kRteti / tatazca 'diTThamadiTe vibhAsA u' dRSTe'dRSTe ca 4 28|| 'vibhASA' vikalpanA kAryA, yadi dRSTo bhikSAmaTan tata idaM vakti-tatraiva zrAvakAdigRhe bhakSayitvA ihAgata iti / candra. : prazna : te kaI vidhi che? uttara : e ja kahe che. bhA.-59 ozaniyukti-bhASya-59 : gAthArtha : thoDuMka vApare, ghaNuM paraThavI de. pAtrAmAM padmapatra jevuM kare, svAdhyAya kare.] "bhojana kyAM karyuM ? ema loka puche, to tyAM sAdhu dekhAyelo ane nahi dekhAyelo hoya emAM vikalpa che. TIkArtha : jo gRhastho dUra hoya to sAdhu thoDuMka pAMca sAta koLIyA vAparI le ane ghaNuM bhojana khADA vageremAM nAMkhI, de. ene alpasAgArika karI de. (gRhastho joI na zake e rIte karavuM te alpasAgArika kahevAya. Ama atre artha levo.) eTale ke eno saMpUrNa abhAva ja karI de. eka dANoya bAkI na rAkhe. athavA to dhULa vaDe bhojanane DhAMkI de. (kapaDAmAM rana AcchAdita karIne dhULa vaDe DhAMke che, jethI jayAre gRhasthono pharI abhAva thaI jAya tyAre vAparI zakAya evuM samajI zakAya.) paNa jo e gRhastha najIkamAM ja hoya to pachI enI vidhi badalAze. tyAM gAthAmAM rahelA thoDaM muMnada zabdano artha bIjI vaLa 428 che. 3 *
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ = E F = = = bhA.-60 zrI odha rIte karavo. te A pramANe - thoDuM vApare eTale jeTaluM potAnuM moDhAmAM hoya, eTaluM ja vApare. bAkInuM badhuM ja tyAgI de, niryukti tyAganI vidhi upara mujaba ja samajI levI ke khADAmAM nAMkhI de... pachI tarata ja pAtrAne kamaLapatranA jevuM taddana nirlepa-cokakhuM karI de. ane pachI svAdhyAya karavA mAMDe. have A rIte /429ll - sAdhu svAdhyAya karato hoya tyAre te gRhastho AvI pahoMce ane puche ke "te bhikSA (bhojana) kyAM karI ?" - have ahIM sAdhue uttara ApavAno che, temAM be vikalpa che. jo gocarI pharatA sAdhune A badhAe joyo hoya ane sAdhune che paNa e bAbatano khyAla hoya to sAdhu ema kahe ke "tyAM ja zrAvakAdinA ghare gocarI vAparIne ahIM Avyo chuM." vRtti : atha na dRSTo bhikSAmaTaMstataH - o.ni.bhA. : aditu kiM velA tesiM nibaMdhami dAyaNe khisA / / ohAmio u baDuo vaNNo a pahAvio tahiaM // 60 // adRSTe sati idaM vaktavyaM-kiM velA varttate bhikSATanasya ? athaivamapyuktAnAM pAtrakadarzane nirbandhaH tato 'dAyaNe'tti ma darzayati pAtrakaM, dRSTe ca pAtrake sati 'khisa'tti te sAgArikAstaM baTukaM jugupsante-dhik tvAmasamIkSitabhASiNamiti / tataH kiM jAtam ? - 'ohAmio u baDuo' apabhrAjito baTukastiraskRta ityarthaH / varNazca-yaza: prakhyApitaM tatretitasmin bhojanavidhau / = * ma thI 429o.
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ sii 'E E F = 5. zrI A icandra. paNa jo sAdhune bhikSATana karato A badhAe joyo na hoya ane sAdhune paNa eno khyAla hoya to pachI zuM karavuM? ktine e kahe che. 1 oghaniryukti-bhANa-60 : gAthArtha : jo sAdhu dekhAyo na hoya to puche "zuM samaya thaI gayo ?" teo Agraha kare 430 " to pAtru dekhADe. loko brAhmaNane Thapako Ape. Ama brAhmaNa apabhrAjanA pAme ane tyAM jainadharmanI prazaMsA thAya. TIkArtha: jo bhikSATana karatA sAdhune A AvanArA gRhasthoe na joyo hoya ane sAdhune paNa A vAtano aMdAja hoya to sAdhu teone ja puche ke "zuM bhikSATanano samaya thaI gayo ?" (AnA dvArA sAdhu emane ema jaNAve che ke mAre to hajI bhA.-60 | gocarI lAvavAnI ja bAkI che. to vAparavAnI to vAta ja kyAM rahI ?) ' paNa AvuM kahevAyA chatAM paNa te loko evo Agraha kare ke "tAruM pADyuM dekhADa." (ja mANasa ahIM joIne gayelo, e to lokone kahevAno ja ke meM najaronajara sAdhune vAparatA joyo che. A juThu bole che. tame enuM pAtra juo eTale khabara paDI jaze... ane mATe loko pAtra jovAno Agraha rAkhe.) to pachI sAdhu pAtra dekhADe. have taddana cokhkhuM pAtru joIne gRhastho pelA baTuka = chokarA = brAhmaNane ja Thapako Ape ke "vagara joyeluM bakanArA tane | * dhikkAra ho." ko AvuM thavAthI zuM thAya ? e batAve che ke Ama te baTuka tiraskAra pAme ane A bhojanavidhimAM sAdhuno yaza prasiddha lali 430I. thAya. 5 .
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ UI // 431 // zrI sodha- tya niryukti (prazna e thAya ke sAdhu pAtrAmAM vApare ane loko jue emAM evo to kayo moTo doSa che ke A badhA mAyA-prapaMca karavA paDe che ?.... badhA maLIne jovA Ave... A badhuM vicAraNIya che. mahopAdhyAyajIe 350 gAthAnA stavanamAM kahyuM che ke "gItArthoe prAcIna bhojanavidhi choDI kAraNasara navI bhojanavidhi apanAvI che." eTale atyAranI bhojanavidhi karatA prAcIna bhojanavidhi taddana judI hatI ema samajI zakAya che. prAcIna bhojanavividha lokanI bhojanavidhi karatAM kaMIka evI hoya ke jethI loko te joIne (tenuM hArda samajatA na hovAthI) niMdA kare evuM zakya bane. mATe ja uparanA badhA nirUpaNo TM lAge che. chatAM A bAbatamAM vizeSa hakIkata to gItArtho ja jANe.) bha ma bha ga va mma vRtti : 'suNNa' ityayamavayavo vyAkhyAtaH, idAnIM 'bAhiM sAgAra'tti amumavayavaM vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : suNNagharAsaI bAhiM devakulAIsu hoi jayaNA u / gacchadhAukhobho maraNaM aNukaMpapaDiaraNaM // 61 // zUnyagRhasyAsati - abhAve 'bAhiM devakulAIsu hoti jayaNA u' tato bahirdevakulAdau vrajati, tatrApi devakulAdau vanagahvarAdau vA iyameva yatanA karttavyA 'bAhiM saMsaddaM laTThIe dAraghaTTaNa' ityevamAdi sarvaM karttavyam / atha kathaM bahiH sAgArikasambhavaH ?, ata Aha, 'tegicchitti 'cikitsakaH ' vaidyaH sa kadAcittasya sAdhorbhikSAmaTata: 'dhAtukhobho 'tti dhAtuvaiSamyaM dRSTvA idaM cintayati - yadyasyAmavasthAyAmayaM sAdhurbhakSaNaM karoti tataH 'maraNaM 'tti avazyameva mriyate, sa mo sa pA A ma msa bhA.-61 // 431 //
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti || 432 // vi vaidya: 'aNukaMpa 'tti anukampayA 'paDiyaraNaM 'ti sAdhoranumArgeNa gatvA nirUpaNaM karoti, yadyayamidAnImeva bhakSayiSyati tato nivArayiSyAmi / vaidyakazAstraparIkSaNaM vA kRtaM bhavati, evamasau vaidyastasya sAdhoranumArgeNa gatvA lInastiSThati / candra. : 95mI niryuktigAthAnA uttarArdhamAM rahelAM "su" zabdanuM vyAkhyAna karI lIdhuM. have tyAM ja rahelA "hiM sAra' e avayavanuM vyAkhyAna kare che. TY oghaniryukti-bhASya-61 : gAthArtha : zunyagRha na hoya to bahAra devakulAdimAM jAya, yatanA kare. vaidya-dhAtukSobha, maiM maraNa, anukaMpA, praticaraNa. bha TIkArtha : jo zUnyagRha gocarI vAparavA mATe na maLe to pachI gAma bahAra rahelA devakulAdimAM jAya. tyAM devakulAdimAM ke gIcajhADI vageremAM paNa A ja pUrve batAvela yatanA karavI. pahelA bahAra chIMka khAvI, pachI lAkaDIthI bAraNuM aphALavuM.... vagere. badhuM ja karavuM. prazna : paNa gAma bahAra gRhastho zI rIte hoI zake ? ane na hoya to pachI A badhI yatanAnI jarUra ja zI ? ma samAdhAna : kyAreka evuM bane ke gAmamAM gocarI pharatA sAdhune koIka vaidya joI jAya, sAdhunA zarIramAM thayelI dhAtuviSamatAne jANI jAya. (pitta vadhI gayeluM jaNAya... vagere.) ane joIne te vicAre ke "jo A avasthAmAM A sAdhu bhakSaNa karaze to avazya marI jaze. (kacchanA dharatIkaMpamAM TheraThera evA prasaMgo banyA ke daTAyelA je mANasone bahAra kADhI ssa bhA.-61 ma va T hA vA // 432 // sma
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ zI ane zrI otha tAtkAlika pANI pIvaDAvavAmAM AvyuM ke bhojana karAvavAmAM AvyuM. teo tatkALa marI gayA... eTale zrama vagere kAraNosara niryukti zarIramAM AvI dhAtuviSamatA thatI hoya che.). ane eTale vaigha sAdhu pratyenI anukaMpAthI sAdhunI pAchaLa pAchaLa jaIne tapAsa kare, vicAre ke "jo sAdhu hamaNAM ja / 433 // - vAparavA lAgaze to huM ene aTakAvIza." athavA to e vaidya potAnA vaidyazAstranI parIkSA karavA paNa sAdhunI pAchaLa Ave. zAstramAM vAMcyuM hoya ke "AvI dhAtu viSamatAmAM jo bhojana karAya to mANasa marI jAya." eTale e vicAre ke zAstranI vAta sAcI che ke khoTI ? enI A sAdhumAM parIkSA thaI jaze." eTale e mATe sAdhunI pAchaLa Ave ane AvIne chUpAIne ubho rahe. vRtti : sAdhurapa - o.ni.bhA. : iriyAi paDikkaMto pariguNaNaM saMdhiA bhe kA guNiA ? / amhaM esuvaeso dhammakahA duvihapaDivattI // 62 // IryApathikIpratikrAntaH san 'pariguNaNaM ti kiyanmAtrakamapi svAdhyAyaM karoti, asmizca prastAve sAdhuH samadhAtureva saMjAtaH tatazca vaidyo'pi taM sAdhaM samadhAtuM dRSTvA idaM vakti-'saMhitA bhe kA guNiyA' saMhitA-carakasuzrutarUpA kA guNitA? adhItA, yena bhavatA''gatamAtreNaiva na bhuktaM / sAdhurapyAha - 'amhaM esuvaeso' asmAkamayaM sarvajJopadezaH, yaduta PP FTP bhA.-62 thI 433 ll
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti svAdhyAyaM kRtvA bhujyata iti / 'dhammakahA duvihapaDivattI' tatazcAsau sAdhurdharmakathAM karoti, pazcAttasya vaidyasya 'duvihapaDivatti 'tti kadAcitsaMyato bhavet kadAcicchrAvaka iti / / SEE * pi = 434 - candra. : sAdhu paNa oghaniryukti-bhASya-62 : gAthArtha : IryAvahi pratikramIne svAdhyAya karato hoya. (vaidya puche ke, zuM tame vaidakazAstra - bhaNelA cho ?" (sAdhu kahe ke, "amane A upadeza che." pachI dharmakathA kare. vaidya be prakAranA dharmano svIkAra kare. TIkArtha : IryAvahi paDIkkamIne keTalAka pramANamAM svAdhyAya kare. have eTalA kALamAM to sAdhu samadhAtu vALo thaI jAya eTale ke dhAtuviSamatA dUra thaI jAya. - Ama thAya eTale vaidya paNa te sAdhune samadhAtuvALo joIne A pramANe kahe ke "tame carakasuzrutarUpa kaI saMhitA bhaNelA ' cho? (arthAt tame zuM vaidakazAstrano abhyAsa karyo che ?) ke jethI tame ahIM AvatAnI sAthe ja (bhUkhyA hovA chatAMya tarata) a na vAparyuM ?' (vaidaka bhaNelAo ja A kALajI kare, tame paNa A kALajI karI ke thoDoka samaya sudhI na khAdhuM. eTale lAge che ke tame vaidaka bhaNelA cho.) A sAdhu paNa kahe ke "A to sarvajJabhagavaMtoe amane badhAne upadeza Apela che ke svAdhyAya karIne vAparavuM." (AthI ) vA vaidyane sarvajJa para zraddhA-bahumAna thAya.) tyArabAda e sAdhu vaidyane dharmakathA kare, pachI te vaidya be prakAramAMthI koIpaNa eka ) thI 434 || = = '# # di
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 zrI modha-tyu niryukti // 435 // dharmano svIkAra kare. kadAca te sAdhu thAya ke kadAca zrAvaka thAya. vRtti : idAnIM bahirdevakulAdau bhuJjato vidhiruktaH, yadA tu punardevakulAdyapi sAgArikaiAptaM bhavati tadA'nukUlamArgavyavasthitaM sthaNDilaM prati prayAti - o.ni.bhA. : thaMDillAsai cIraM nivAyasaMrakkhaNA tipaMceva / sesaM jA thaMDillaM asaIe aNNagAmaMmi // 63 // 'thaMDillatti sthaMDile gatvA bhute, 'asati 'tti 47atha sthaNDilaM nAsti kSudhA ca pIDyate tato'sthaNDila ev| 'cIra'nti cIramAstIrya pAdayoradhastatazca bhar3e, kimarthaM punastaccIramAstIryate ? ata Aha-'nipAtasaMrakSaNAya' parizATinipAtasaMrakSaNArthaM, tayA hi parizATyA nipatantyA pRthivIkAyAdividhvasyate iti / 'tipaMceva'tti tatra cIropari / asthaNDilasthaH kiyadbhakSyati ?, trIn paJca vA kavalAn / 'sesaM jA thaMDillaM' zeSa-aparaM bhaktaM tAvannayati yAvatsthaNDilaM prAptam / asaIe'tti apAntarAle sthaNDilasyAsati 'aNNagAmaMmitti anyaM grAmaM prayAti, tatra ca sthaNDile bhuGkata iti| candra. Ama hamaNA gAma bahAra devakulAdimAM gocarI vAparavAnI vidhi kahI dIdhI. jyAre devakulAdi paNa gRhastho vaDe vyApta hoya ane eTale tyAM gocarI vAparavI zakya na hoya tyAre sAdhu pote je mArgamAM javAnuM che, e ja mArgamAM rahela vaa||435|| EHSH mA.-63 rA
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ R E F zrI ogha-ya nirdoSa bhUmi tarapha jAya. (ke je jamIna upara besIne sAdhu gocarI vAparI zake.) niryukti oghaniryukti-bhANa-63 : gAthArtha : UDila na hoya to paDatI gocarInA saMrakSaNa mATe vastra pAthare. traNa ke pAMca koLIyA vApare. bIjuM badhuM aMDilamAM vApare. na hoya to anya gAmamAM jAya. / 436 - TIkArtha : caMDilamAM jaI vApare paNa jo caMDilabhUmi na maLe ane bhUkhanI pIDAthI sAdhu pIDAto hoya to pachI te asthaDilamAM ja paga nIce vastra pAtharIne pachI tenI upara vApare. prazna : paga nIce vastra kema pAthare ? vastra pAtharavAthI kaMI virAdhanA aTakavAnI nathI. e vastra paNa nIcenA pRthyAdijIvone pIDAkAraka banavAnuM ja che. bhA.-63 ja samAdhAna : pote je gocarI vApare che, temAMthI khAtA khAtA je kaMI nIce paDe te jo sIdhuM sacitta mATI vagere para paDe ja 'ar to pRthvI vagerenI virAdhanA thAya. jo vastra pAthareluM hoya to e DhoLAto khorAka vastra para paDe eTale pRthvI vagereno vinAza || na thAya. (alabatta vastrAdithI kilAmaNA to te jIvone thAya ja che. paNa sAdhu be-cAra miniTamAM tyAMthI nIkaLI javAno, eTale pachI kilAmaNo baMdha thavAnI, jyAre khorAka jo emAM paDe to e to tyAM ja paDyo rahevAno, eTale enA dvArA lAMbA kALa sudhI kilAmaNA cAlu rahevAnI. vaLI e paNa kAraNa hoya ke vastrathI to e jIvone mAtra sparza ja thavAno. jyAre zrI DhoLAyelo AhAra to emAM UMDe sudhI pahoMcavAthI enAthI vadhu kilAmaNA thAya.) prazna : atyaMDilabhUmimAM rahelo sAdhu vastranI upara rahIne keTaluM vApare ? ahi 436 ! = =
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sodha-tyu niryukti f // 437 // - samAdhAna : traNa ke pAMca koLIyA vApare. (bhUkhanI pIDAnA kAraNe vAparavuM paDe che. eTale traNa-pAMca koLIyAmAM bhukhanI asahya pIDA zamI jAya, pachI A virAdhanA zuM kAma karavI ? eTale tyAM vadhAre na vApare.) bAkInuM bhojana aMDilabhUmi Ave tyAM sudhI laI jAya ane pachI tyAM ja vApare. have jo rastAmAM gocarI vAparI zakAya evI koI sthaDilabhUmi na Ave to pachI bIjA gAma sudhI jAya. ane bIjA gAma bahAra caMDilabhUmimAM vApare. vRtti : idAnIM yaduktaM 'kAladuve'tti niyuktikRtA tadbhASyakRd vyAkhyAnayannAha - (mA.-64 o.ni.bhA. : apahuppaMte kAle taM ceva dugAuyaM naikkAme / gomuttiadaDvAisu bhuMje ahavA paesesuM // 64 // atha tasya bhikSorgacchato yo'sAvabhipreto grAmaH sa krozatraye saMjAtaH, tatra ca yadi kAla: paryApyate tatastadbhaktaM mI pUrvagRhItaM parityajyAnyad gRhNAti, athAstamanakAla AsannastataH 'taM ceva'tti tadeva pUrvagRhItaM bhaktaM kSetrAtikrAntamapi bhuGkate, 'dugAuaM naikkAme 'tti yadA tu kAla: paryApyate tadA tatpUrvagRhItaM bhaktaM dvigavyUtAtparato nAtikAmayati na nayati, gavyUtadvaya eva tatparityajya yAti, tatra ca gataH kAle paryApyamANe'nyad grahISyatIti, yadA punastasya sAdhojataH vii||47|| krozadvayavyavasthitagrAmasyArata Adityo'stamupayAti na cAntarAle sthaNDilamasti tadA 'gomuttigadaDDAdisu bhuMje' Pet
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI o cA mUtragheDu zeSa munnIta, mAlizabdAstUronIfpUrezANo dUta ti, 'mahavA pAlekutti romUtrAdhAvasthAne cA niryukti, na bhavati tato dharmAdharmAstikAyakalpanAM tasmin sthAne kRtvA bhuGkate, etaduktaM bhavati - dharmAdharmAstikAyaistirohitAyAM bhuvi ahaM vyavasthitaH, tatazcAnayA yatanayA sazUkatA darzitA bhavati / uktaM saJidvAram, | 438 | candra, : oghaniryukti-95mI gAthAmAM uttarArdhamAM gata tuve zabda hato, tenuM have bhASyakAra vyAkhyAna kare che. oghaniryukti-bhASya-64: gAthArtha : kALa pahoMcato na hoya to te tyAM ja vApare. be gAu na oLaMge. gomUtrathI baLela or jamIna vageremAM vApare athavA dharmAstikAyapradezomAM vApare. bhA.-64 TIkArtha jaI rahelA sAdhune je gAmamAM javuM ISTa che, te gAma traNa koza dUra hoya to jo tyAM pahoMcIne navI gocarI .. - vahorIne vAparI zakAya eTalo kALa sUryAsta thavAnuM bAkI hoya to je pahelA vahorI lIdheluM bhojana che, te paraThavI daI te gAmamAM pahoMcI bIjuM vahorI le. (be gAu pachI e gocarI kSetrAtIta thavAthI na vaparAya. kSetratIta vastu sacitta ke abhakSya nathI banatI. paNa zAstrakAroe A maryAdA ja bAMdhI che ke "vahorelI gocarI be kozanI bahAra laI jAo eTale te kSetratIta banI jAya e vAparI na zakAya." A maryAdA bAMdhavAnuM kAraNa paNa e che ke jo AvuM na hoya to sAdhuo amuka sthAne vahorI be-cAra-pAMca koza pachI vI paNa e vastu laI jAya ane vApare. Ama sAdhuomAM mamatva-Asakti vagere ghaNA doSo utpanna thAya. vaLI dUra sudhI gocarI jI 438 che.
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti UMcakIne laI javAmAM bhAranA kAraNe sAdhune thAka lAgavAdi dvArA AtmavirAdhanA thAya, vastu DhoLAya to saMyamavirAdhanA thAya. 1 mATe ja amuka kSetranI bahAra vastu laI javAno niSedha karAyo che, ane e vastu laI gayA hoya to vAparavAno niSedha karyo L439o ! [ paNa have jo sUryAsta thavAno kALa najIka ja hoya to pachI pahelA vahoreluM bhojana paraThavI na de, paNa e traNa koza A pachI rahelA gAmamAM laI jAya ane tyAM ja spaMDilabhUmimAM vApare. ja paNa jo kALa pUrato hoya to pUrve vahorela bhakta be gAunI pachI laI na jAya. paNa be gAumAM ja te paraThavIne pachI AgaLa jAya. ('kSetratIta vAparavuM nahi e AjJA to pachI che. pahelI AjJA to e che ke "kSetrAtIta thavA ja na devuM." IT bhA.-64 be kozanI bahAra gocarI laI jaIe ane pachI paravIe to tyAM kSetrAtIta vAparyuM nahi paNa kSetratIta karyuM to kharuM ja. ' paNa ahIM to kSetratIta karavAno paNa niSedha che.) tyAM pahoMcIne te kALa pUrato hovAthI bIjuM vahorI-vAparI zake che. eTale A jUnuM paraThavavAnuM kahyuM che. prazna : have jo evuM hoya ke te sAdhu vihAra karatA hoya ane be gAu sthAne rahelA gAme e pahoMce e pahelA ja sUrya asta pAmI javAno hoya ane vacce be gAunA kSetramAM vAparavA mATenI caeNDilabhUmi paNa na hoya to pachI zuM karavuM ? vacce vAparavAnI jagyA na hovAthI vAparI na zakAya ane gAmamAM pahoMcyA pachI vApare to be gAUnI aMdara hovAthI kSetrAtIta By na thAya paNa sUryAsta thaI jato hovAthI rAtri bhojanano ja doSa lAge to zuM karavuM ? all439o.
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA.-64 zrI otha samAdhAna : gomUtrathI baLI gayelA sthAnomAM besIne vApare. gAthAmAM dvisu mAM mAdri zabda che. enAthI e samajI niryukti levuM ke bhUMDa vageree khodI kADhelA pRthvIpradeza vageremAM paNa vAparI zake. (A sthAno ghaNAkharA acitta thaI gayA hovAnI viii zakyatA che.) | 440. ' have jo gomUtradagdha vagere koI sthAna na hoya ane sacitta mATI vanaspati vagere upara besIne ja vAparavuM paDe tema hoya tevA sthAne dharmAstikAya, adharmAstikAyanI kalpanA karIne vApare. Azaya e che ke dharma-adharma to sarvatra vyApela ja che. eTale sacitta pRthvI upara paNa dharmAstikAya to che ja. potAnA IF paga ane pRthvI vacce paNa dharma-adharma che. eTale sAdhu evI kalpanA kare ke "dharma-adharma vaDe DhaMkAyelI pRthvI upara huM rahelo chuM.ane pachI vApare. A eka prakAranI yatanA che. A yatanA vaDe jIvanI komaLatA darzAvAyelI thAya che. (virAdhanA thAya che, e hakIkata che. paNa e vakhate pariNAmamAM niSpharatA na Ave te mATe AvA prakAranI kalpanA karavAnI che. A kalpanA paNa jyAre nAchUTake A sthAnamAM besavuM paDe tyAre ja samajavI. bAkI bIjA vikalpo hovA chatAMya AvI kalpanA karIne sacitta pRthvI para bese to bhayaMkara niSpharatA ja gaNAya.) (ahIM oghaniryukti-95mI gAthAnuM bhASyakAre kareluM varNana pUrNa thayuM.) A rIte trIjuM saMzadvAra pUrNa thayuM. vRtti : dvAna sAdharmita pratipAnAthAda - | alli 440
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ / RE zrImodha-tyu o.ni. : diTThamadiTThA duvihA nAyaguNA ceva tahava annAyA / niryukti adivAvi a duvihA suaasua pasatthaapasatthA // 16 // // 441 // sAdharmikA dvividhAH-dRSTA adRSTAzca, 'nAyaguNA ceva tahaya aNNAyA'ye te dRSTAH sAdharmikAste dvividhAHsa. kadAcijjJAtaguNA bhavanti kadAcidajJAtaguNAH / 'adihAvi a duvihA' ye'pyadRSTAH sAdharmikAste'pi dvividhAHNa 'suyaasuya tti zrutaguNA azrutaguNAzca / 'pasatthA( sthaa)pasattha'tti ye te jJAtaguNAste dvividhAH-prazastajJAtaguNA ssa aprazastajJAtaguNAzca, ye'pi te'jJAtaguNAste'pi dvividhAH-prazastAjJAtaguNA aprazastAjJAtaguNAzceti / ye'pi te ssa A.-RE zrutaguNAste'pi dvividhAH-prazastazrutaguNA aprazastazrutaguNAzca / ye'pi te'zrutaguNAste'pi dvividhAH-prazastAzrutaguNA .. | aprazastAzrutaguNAzca / yandra. : ve yo) sAyamivAra vA mATe che. oghaniyukti-96: gAthArtha : daSTa ane aSTa be sAdharmiko che. tathA jJAtaguNa ane ajJAtaguNa che. adRSTa paNa be prakAranA che. zruta ane azruta, prazasta ane aprazasta. TArtha : sAdharmiIle 2nA che. (1) pUrva soyelA (2) pUrva noyelA. // 441 //
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- ni.-97 je pUrve joyelA sAdharmiko che. te be prakAranA che. (1) kyAreka te jJAtaguNa hoya eTale ke jemanA guNo parakhAyelA hoya niryukti tevA hoya. (2) kyAreka ajJAtaguNa hoya. " je vaLI pUrve nahi joyelA sAdharmiko che. te paNa be prakAranA che. (1) jemanA guNo saMbhaLAyelA che te, (2) jemanA 442 nA guNo nathI saMbhaLAyA te. je jJAtaguNo che. te paNa be prakAranA che. (1) jemanA sArA guNo saMbhaLAyelA che te (2) jemanA kharAba guNo che ja saMbhaLAyelA hoya te. je ajJAtaguNo che, te paNa be prakAranA che. (1) jemanA sArA guNo hovA chatAM nathI jaNAyA te. (2) jemanA kharAba A guNo hovA chatAM nathI jaNAyA te. # je zrutaguNo che, te paNa be prakAranA che. (1) prazastazrutaguNavALA (2) aprazasta zrutaguNavALA. je azrutaguNo che, "| 3 te paNa be prakAranA che. (1) prazasta-azrutaguNovALA (2) aprazasta-azrutaguNavALA (sAdharmika eTale sAdhuo samajavA.) 1 vRtti : Aha-ye dRSTAste kathamajJAtaguNA bhavantItyata Aha - o.ni. : diTThA va samosaraNe na ya nAyaguNA havijja te samaNA / suaguNa pasattha iyare samaNunniyare ya savvevi // 17 // <42II
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ UI zrI ogha- tya niryukti 1188311 ma 'dRSTAH' upalabdhAH sAmAnyato jhaTiti kva ? 'samavasaraNe' yAtrAdau na ca jJAtaguNAste bhaveyuH zramaNAH / 'suyaguNa pasattha iyaretti itare iti adRSTAnAM parAmarzaH, te'dRSTA suaguNetti - zrutaguNAH, zrutaguNA api santaH 'pasatya'tti prazastazrutaguNA gRhyante, tadanena suaguNa pasatthatti bhAvitaM, 'itare'tti adRSTazrutaguNAste'pi prazasta zrutaguNA ityayamanantaragatagAthopanyastabhaGgaka ekaH sUcita iti / 'samaNunniyare ya savve'vi' sarve'pi caite zrutAdiguNabhedabhinnAH sAdhavaH samanojJAH itare ca asamanojJA iti, sAmbhogikA asAmbhogikAzcetyarthaH / ni.-97 candra. : prazna : je sAdhuone pUrve joyelA che, te sAdhuo ajJAtaguNa kevI rIte hoI zake ? emanA guNo to jaNAI ma ja gayA hoya ne ? samAdhAna : oghaniryukti-97 : gAthArtha : samavasaraNamAM joyelA hoya, te zramaNo jJAtaguNa na hoya. adRSTa sAdhuo 7 zvetaguNa prazasta hoI zake. A badhA ja sAdharmiko samanojJa = sAMbhogika ane Itara = asAMbhogika beya prakAranA hoI zake che. TIkArtha : koIka zrAvakane tyAM snAtra mahotsavAdimAM ghaNA sAdhuo bhegA thayelA hoya to tyAM keTalAka sAdhuo sAmAnyathI paLa be paLa mATe jovAyelA hoya paNa "teo kevA che ?" evo bodha eTalA mAtrathI to na ja thAya eTale te daSTa hovA chatAM jJAtaguNa na bane. ma va | o | ma hA H 5443 //
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-88 zrIodha-tyu gAthAmAM je uttarArdhamAM sugapasantha there zabda che. temAM re zabda e aSTasAdhuone darzAvanAra che. niryukti te adRSTa sAdhuo zrutaguNa hoya to paNa ahIM prazastazrutaguNa levAnA che. Ama ATaluM kahevA dvArA suraguNa satya padanI vyAkhyA karAI. // 444 // iyare e zabda dvArA upara mujaba adRSTa kRtaguNa ane te paNa pAchA prazasta zrutaguNa ja lIdhA che. eTale barAbara pUrvanI ya2076dvArA upara gAthAmAM batAvelo eka bhAMgo sUcavAI gayo. have zrutaguNa, azrutaguNa, jJAtaguNa vagere badhA ja prakAranA sAdhuo sAMbhogika ane asAMbhogika ema be prakAranA hoI zake che. vRtti : idAnImeSAM zramaNAnAM sarveSAM madhye ye zuddhAsteSveva saMvasanaM karoti netareSviti, amumevArthaM pratipAdayannAhao.ni. : jai suddhA saMvAso hoi asuddhANa duviha paDilehA / abhitarabAhiriA duvihA davve a bhAve a // 98 // yadi zuddhAH-saMvAsazuddhAH ke abhidhIyante ? prazastazrutaguNAstathA prazastajJAtaguNAzca, teSvevaMvidheSu saMvAsaHsaMvasanaM karoti / 'hoi asuddhANa duviha paDilehA' bhavatyazuddhAnAM dvividhA pratyupekSaNA, tatrAzuddhA ra aprazastazrutaguNAstathA'prazastajJAtaguNA azuddhA abhidhIyante, tadviSayaM dvividhaM pratyupekSaNaM bhavati, katham ? SE0EOS ma vii||444||
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-98 zrI ogha-ya 'abhitarabAhiriA' ekA abhyantarapratyupekSaNA, aparA bAhyapratyupekSaNA / 'duvihA dabve ya bhAve ya' ekaikA ca niyukti pratyupekSaNA dvividhA, yA'sau abhyantarA pratyupekSaNA sA dravyato bhAvatazca bhavati, yA'pi bAhyA pratyupekSaNA sA'pi vi dravyato bhAvatazceti dvividhaiva / | 445 ll | candra, H Ama aneka prakAranA sAdhuo batAvI dIdhA. A badhAmAM je sAdhuo zuddha che. temAM ja A gurunA kArya mATe A ekAkI nIkaLelo sAdhu saMvAsa kare, emanI sAthe rahe, je azuddha che. teo sAthe A sAdhu na rahe. A ja arthanuM pratipAdana karatA kahe che ke - oghaniryukti-98: gAthArtha : jo zuddha hoya, to saMvAsa thAya. azuddhonI be prakAre pratilekhanA karavI. atyaMtara ane bAhya. e be ya dravya ane bhAva ema be prakAre che. TIkArtha : jo sAdhuo zuddha eTale saMvAsazuddha eTale jenI sAthe rahI zakAya tevA hoya to temanI sAthe rahevuM. prazna : paNa e zuddha koNa kahevAya ? samAdhAna : jeonA prazasta guNo saMbhaLAyelA che, ane jeonA prazasta guNo jANelA che. te beya prakAranA sAdhuo saMvAsazuddha kahevAya. AvA prakAranA sAdhuone vize A sAdhu saMvAsa kare. ka E ah 445 II - E
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- zrI niryukti || 446o azuddha sAdhuonI be prakAranI pratilekhanA karavI. temAM jeonA aprazasta guNo saMbhaLAyelA che tathA jeonA aprazasta guNo jAte jANelA che, te beya prakAranA sAdhuo azuddha kahevAya. AvA sAdhuonI be prakAre pratyupekSaNA karavAnI che. prazna : be prakAra kevI rIte ? samAdhAna : eka abhyattarapratyupekSaNA ane bIjI bAhyapratyupekSaNA. A ni.-98 A dareka pratyupekSaNA pAchI be-be prakAranI che. (1) dravyathI (2) bhAvathI. Azaya e ke abhyattara prapekSaNA paNa dravyathI ane bhAvathI ema be prakAre che. tathA bAhyapratyupekSaNA paNa dravyathI 'ma ane bhAvathI ema be prakAre che. (vihAra karanAro A sAdhu rastAmAM rokAya to kayA sAdhuo sAthe rokAya ? enI vicAraNA cAle che. ane e mATe A badhuM varNana karAya che. sAdhu paNa A azuddhonI sAthe rahevAno vakhata Ave to A be prakAranI pratyupekSaNA karyA bAda ja yathocita kare.) PRTO vRtti : idAnIM bAhyAM pratyupekSaNAM dravyataH pratipAdayannAha - | 446
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ PF ni.-88 zrImodha-stha o.ni. : ghaTThAitaliadaMDaga pAuya saMlaggirI aNuvaogo / niryukti disipavaNagAmasUria vitahaM uccholaNA davve // 19 // // 447 // 'ghaTTAdi'tti ghRSTA jaGghAsu dattaphenakA, AdizabdAttu maTThA tuppoTThAdayo gRhyante 'taliga'tti sopAnatkA:upAnadrUDhapAdAH / 'daMDaga'tti vetralatAdaNDakairgRhItaiH 'pAuya'miti prAvRttaM yathA saMyatyaH prAvRNvanti kalpaM tathA taiH prAvRtaM / 'saMlaggiritti parasparaM hastAvalagikayA vrajanti, athavA 'saMlaggiritti yugalitA vrajanti, 'aNuvaogo'tti anupayuktA sa vrajanti, IryAyAmanupayuktAH / evaM bahirbhuvaM gacchantaH pratyupekSitAH idAnI sajJAbhUmi prAptAn tAn saMyatAn pratyupekSate 'disi 'tti AgamoktadigviparyAsenopavizanti / 'pavaNa'tti pavanasya pratikUlamupaveSTavyaM te tu AnukUlyena - | pavanasyopavizanti / 'gAma'tti grAmasyAbhimukhenopaveSTavyaM, te tu pRSThaM dattvopavizanti / 'sUriya ' ttima sUryasyAbhimukhenopaveSTavyaM, te tu pRSThaM dattvopavizanti / evamuktena prakAreNa vitathaM kurvanti / 'uccholaNa'tti purISamutsRjya / prabhUtena payasA kSAlanaM kurvanti / 'davve 'tti dvAraparAmarzaH / iyaM tAvadvAhyA dravyataH pratyupekSaNA / Aha-anantaragAthAyAM abhyantarAyAH pratyupekSaNAyAH prathamamupanyAsaH kRtaH, tatastAmeva vyAkhyAtuM yuktaM na tu bAhyAmiti, ucyate, prathama tAvadvAyaiva pratyupekSaNA bhavati pazcAdA(da)bhyantarA, ato bAvi vyAkhyAyate-Aha-kimitItthameva nopanyAsaH kRtaH?, hA vaa||447|| ucyate, abhyantarapratyupekSaNAyAH prAdhAnyakhyApanArthamAdAvupanyAsaH kRtaH / evaM tAvadvAhyA pratyupekSaNA dravyato'bhihitA, HF to
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca candra. : have bAhya pratyupekSaNA dravyathI batAvatA kahe che - niryukti oghaniryukti-99 : TIkArtha : te sAdhuo (1) jAMgha vagere upara phINa lagADI cUkelA hoya. (jaghAnA bhAgamAM tevA 448il prakAranA dravyo ghasatA hoya, lagADatA hoya.) ghaTTa mAM je dri pada che, tenAthI samajavuM ke (2) mRSTa hoya. (mAliza karAvela hoya) (3) hoTha upara ghI vagere lagADanArA hoya. (4) caMpala upara ArUDha thayelA pagavALA hoya (eTale ke joDA paheratA hoya) (5) vetralatA-netaranA dAMDAo lIdhelA hoya. (athavA citra-vicitra prakAranA = citrovALA = raMgovALA dAMDAo rAkhyA hoya.) (6) sAdhvIjIo je rIte vastro pahere e rIte vastro paheryA hoya. (7) ekabIjAnA hAthamAM hAtha meLavIne ni.-99 | cAlatA hoya (athavA ekabIjAnA hAtha ekabIjAne lAge e rIte khUba najIka cAlatA hoya.) athavA evo artha paNa thAya ke teo paraspara eka sAthe eka ja lAInamAM cAlatA hoya. (8) IryAsamityAdinA upayoga vinA cAlatA hoya. Ama IMDilabhUmi jatA sAdhuomAM upara mujabanA doSo che ke nahi ? enI pratyupekSaNA A Agantuka sAdhu karI le. have te sAdhu Thalle javAnI bhUmi para pahoMcI jAya to tyAM temanI pratyupekSaNA A Agantuka sAdhu kare. te A pramANe (1) te sAdhuo zAstramAM kahelI dizAthI uMdhI dizAmAM ja bese. (2) pavanane pratikULa besavuM joIe, ene badale te vI sAdhuo pavanane anukuLa thaIne bese. (arthAt je dizAmAMthI pavana Avato hoya te dizA tarapha pITha karIne bese.) (3) va 4485 : = re is + B
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-vyuM niyukti | 449 gAmanI tarapha mukha rAkhIne besavuM joIe. jyAre, te sAdhuo pITha daIne bese. (4) suryane abhimukha besavuM joIe. te sAdhuo sUryane pITha daIne bese. Ama upara kahyA pramANe khoTA AcAro karatA hoya. tathA (5) maLa vosirAvyA bAda ghaNA pANI vaDe prakSAlana kare. gAthAmAM chelle sunne zabda che, e to A dravyathI bAhyapratyupekSaNA cAle che. ema dvArA sUcavavA mATe che. Ama A to dravyathI bAhyapratyupekSaNA batAvI dIdhI. prazna : 91mI gAthAmAM abhyattara pratyupekSaNAno pahelA upanyAsa karyo che. to pachI prathama tenuM ja vyAkhyAna karavuM ma yogya che. bAhyanuM vyAkhyAna pahelA karavuM yogya nathI. samAdhAna : juo. pahelA bAhya ja pratyupekSaNA thAya che. pachI abhyattara prapekSaNA thAya che. mATe pahelA bAhyAnuM ja vyAkhyAna karAya e yogya che. prazna : jo ema hoya to 91mI gAthAmAM bAhya pratyupekSaNAno ja pahelA upavAsa karavo joIe ne ? samAdhAna : "abhyantarapratyupekSaNA pradhAna che." e darzAvavA mATe teno pahelA upanyAsa karelo che. Ama bAhya pratyupekSaNA dravyathI batAvI dIdhI. ni.-99 all 449IL
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti // 450 // vRtti : idAnIM bAhyAM pratyupekSaNAM bhAvataH pratipAdayannAha - o.ni. : vikahA hasiuggAiya bhinnakahAcakkavAlachaliakahA / mANusatiriAvAe dAyaNaAyaraNayA bhAve // 100 // 'vikathA' virUpA kathA vikathA, athavA 'vikathA' strIbhaktacaurajanapadakathA tAM kurvanto vrajanti, tathA hasanta Na udgAyantazca vrajanti / 'bhinnakahatti maithunasaMbaddhA rAbhasikA kathA tAM kurvanto vrajanti / 'cakkavAla'tti maNDalabandhena sa sthitA vrajanti / 'chaliakaha tti SaTprajJakagAthA: paThanto gacchanti / tathA 'mANusatiriAvAe 'tti mAnuSApAte tiryagApAte sa.-100 ca saJjJAM vyutsRjanti / dAyaNa 'tti parasparayAGgalyA kimapi darzayanti iyameva AcaraNatA darzanatA''caraNatA, 'bhAve'tti dvAraparAmarzaH / iyaM bAhyabhAvamaGgIkRtya pratyupekSaNA, candra, H have bAhya pratyupekSaNAne bhAvathI pratipAdana karatA kahe che ke - modhaniyukti-100 : thArtha : visthA, hAsya, gAyana, bhinnathA, yavAsa, sitasthA, manuSya+liyano mApAta, hemAvAno mAyAra..... bhAbhAvamA che. TIkArtha: (1) sAdhuo kharAba prakAranI kathAo karatA jAya. athavA to strI, bhojana, cora ke dezanI kathA karatA jAya. // 450 //
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha (2) hasatA ane gAtA jAya. (3) maithuna saMbaMdhI rAbhasika kathA karatA jAya. (rAbhasika eTale utkaMThA-uttejanAvALI kathA) niryukti (keTalAka vidvAnonuM kahevuM che ke rAsamAM evo pAThAntara kalpIe to vadhu saMgata thAya. maithunakriyAne gaddhApaccIsI kahevAya " che. eTale enI kathA paNa rAsabhasaMbaMdhI kathA kahI zakAya. maithunano samAnArthI zabda che - pazukriyA) (4) ToLA rUpe thaIne || // 451 - jAya. (5) SaTaprajJakanI gAthAo bolatA jAya. (SaTprajJakagAthA e eka laukikagrantha che. jemAM laukika hoMziyArI-kalA >> batAvavAmAM AvI che. (6) manuSyanA ApAtavALA sthAnamAM ke tiryaMconA pAtavALA sthAnamAM spaMDila jAya. (7). ja ekabIjAne AMgaLI cIMdhaNuM karavA dvArA judI judI vastuo dekhADe. AvA prakArano AcAra e ja darzanatAcaraNatA kahevAya. gAthAnA "bhAva" zabda che, te 'bhAvapratyupekSaNA' cAlI rahI che, te sUcavavA mATe che. A ni.-101 Ama bAhya bhAvane AzrayIne pratyupekSaNA batAvI. vRtti : evaM bAhyapratyupekSaNayA'zuddhAnapi sAdhUn dRSTvA pravizati, kadAcitte guroranAdezenaiva evaM kurvanti / etadeva pratipAdayannAha - o.ni. : bAhiM jaivi asuddhA tahAvi gaMtUNa guruparikkhA u / ahava visuddhA tahavi u aMto duvihA u paDilehA // 101 // vI 451 ll bAhyapratyupekSaNAmaGgIkRtya yadyapyazuddhAstathA'pi pravizya guroH parIkSA karttavyA, athavA bAhyapratyupekSaNA yadyapi ca
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ T zrI odha- avizuddhA va matta tathApi tu anta:-adhyantarataH abhyantarAM pratyupekSAmAzritya pratyavekSaLA mati vartavyA dravyato niryukti bhAvatazca / // 452 bha candra. : A bAhya dravyapratyupekSaNA ane bAhya bhAvapratyupekSaNAnI dRSTie te sAdhuo azuddha = doSavALA dekhAya to paNa A Agantuka sAdhu upAzrayamAM praveze. kemake zakya che ke kadAca te sAdhuo gurunA Adeza vinA ja A badhuM karatA hoya. (arthAt emanA gurue to A badhuM karavAnI spaSTa nA pADI hoya, teo to saMvigna hoya paNa ziSyo ja A badhuM gurunI IcchAviruddha karatA hoya.... eTale emanA guru sArA hovAnI zakyatA ubhI hovAthI ja A sAdhu teonA sthAnamAM praveze.) Aja vAta batAve che ke - oghaniryukti-101 : gAthArtha : jo ke te sAdhuo bAhya pratyupekSaNAnI dRSTie azuddha hoya to paNa jaIne temanA gurunI parIkSA karavI. athavA to bAhya dRSTie vizuddha hoya to paNa aMdaranI be prakAranI pratilekhanA karavI. TIkArtha : bhale e sAdhuo bAhya pratyuprekSaNAnI dRSTie azuddha hoya to paNa teonA upAzrayamAM jaIne temanA gurunI parIkSA karavI ke te kevA che ? athavA to A sAdhuo bAhya pratyupekSaNAthI vizuddha ja hoya to paNa abhyantara pratyupekSaNane AzrayIne be ja prakAranI pratyupekSaNA karavI. dravyathI ane bhAvathI. TY stha d Fni.-101 bha [1] va // 452 //
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha-tyu niryukti | 453 vRtti : idAnImasau abhyantarapratyupekSaNAmaGgIkRtya dravyataH parIkSAM karoti sArmikAsanneSu kuleSu bhikSAcaryayA praviSTaH san - o.ni. : pavisaMtanimittamaNesaNaM ca sAhai na erisA samaNA / ahaM ca te kahiMtI kakkaDakhariyADaThANaM ca // 102 // pravizan bhikSArthaM nimittaM pRcchyate gRhasthaistatazca na kathayati, 'aNesaNaM' aneSaNAM gRhasthena / ni.-102 kriyamANAM nivArayati, tataH sa gRhasthaH kathayati, 'na erisA samaNA' nAsmadIyA evaMvidhAH zramaNAH, asmAkaM hi te bha nimittaM kathayanti aneSaNIyamapi gRhNanti evamabhidhIyate gRhasthena, 'kukkuDa'tti kurkuTaprAyo'yamiti / evaM bha tAvadbhikSAmaTatA pratyupekSaNA kRtA, idAnIM dUrastha evopAzrayapratyupekSaNAM karoti-'khariA' ityAdi khariyA-dvyakSarikA | tatsamIpe sthAnaM-upAzrayaH, AdizabdAccarikAdisamIpe vA / iyaM tAvadvasatibAhyA pratyupekSaNA kRtA, candra. H have A sAdhu abhyantara pratyupekSaNAne AzrayIne dravyathI pratyupekSaNA kare che. ane te sAdharmikonA sAdhuonA najIkanA gharomAM bhikSAcaryA vaDe praveza karato te pratyupekSaNA kare. vii||45|| te A pramANe -
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-yA ghaniryukti-102: gAthArtha: gharomAM praveza, nimitta puchAya, aneSaNA karAya. teo kahe ke amArA sAdhuo AvA sthA niryukti nathI. amArA sAdhuo to kahe che. tame kukaDA jevA cho. vezyAdinI najIkamAM upAzraya hoya. TIkArtha : sAdhu upAzrayanI najIkanA gharomAM bhikSA mATe praveze ane tyAMnA gRhastho ene nimittanI pRcchA kare (Aje | // 454 - zuM thaze? bhaviSyamAM zuM thaze ? vagere) tathA gRhastho AdhAkarmAdidoSo paNa ubhA karIne aneSaNA-doSitagocarI karI nAMkhe. . AvA vakhate sAdhu emane nimitta na kahe, doSitagocarI thatI hoya to emane aTakAve. AvuM thAya eTale te gRhastha A ja kahe ke amArA sAdhuo AvA nathI ke teo nimittakathananI ane doSita gocarInI nA pADe. paraMtu teo to nimitta kahe che ane aneSaNIya paNa le che. ni.-102 dha e gRhastha A sAdhune mATe ema paNa bole ke "A kUkaDA jevo che." (kUkaDo savAre avAja karyA ja kare, ema A paNa | sAdhu paNa vadhAre paDato DAhyo che...") A rIte bhikSA mATe pharatA A sAdhue abhyattaradravyapratyupekSaNA karI lIdhI. have to upAzrayanI dUra ja ubho rahelo sAdhu upAzrayanI pratyupekSaNA kare. te A pramANe-dAsI-vezyA vagerenA gharanI pAse ja upAzraya hoya. Hi zabdathI e paNa samajavuM ke carikA vagere = cauTA vagerenI pAse hoya. (je cokamAM gAmanA badhA loko savAra-sAMja bhegA thaIne gAma-gapATA mAratA hoya tenA sthAno ahIM variA zabdathI oLakhAya.) / 454 || A upAzrayanI bahAranI evI abhyantarapratyupekSaNA dravyathI batAvI. '
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sodhniryukti // 45 // vRtti : idAnImupAzrayAbhyantare dravyapratyupekSaNAM kurvannAha - o.ni. : davvaMmi ThANaphalae sejjAsaMthArakAyauccAre / kaMdappagIyavikahA vuggahakiDDA ya bhAvaMmi // 103 // dravyamiti dvAraparAmarzaH, 'ThANaphalae 'tti sthAnaM-avasthitiH, phalakAnAmavasthitiM pazyati, "tAni hi varSAkAla eva gRhyante na zeSakAle, sa tu praviSTaH zeSakAle'pi phalakAni gRhItAni pazyati / sejjA' iti zerate'syAmiti zayyA sama.-103 AstaraNaM tadAstRtamevAste, saMstArakaH-tRNamayaH, prakIryante'dhastRNAni svapadbhistaM saMstArakaM pazyati, 'kAya'tti kAyikAbhUmiM gRhasthasaMbaddhAM pazyati, 'uccAra'tti gRhasthaiH saha purISavyutsargaM kurvanti, athavA 'uccAra'tti "zleSmaNaH pariSThApanamaGgaNe kurvanti, evaM sa sAdhuH pazyati / iyamabhyantarA dravyapratyupekSaNA, idAnImabhyantarAM bhAvapratyupekSaNAM pratipAdayannAha - 'kaMdapya'tti kandarpagItavikathAH kurvanti, tathA 'vuggaha'tti vigraha: - kalahastaM kurvanti, 'kiDDa'tti pAzakakapardakaiH krIDanti, 'bhAvaMmi' bhAvaviSayA pratyupekSaNA / uktA abhyantarA bhAvapratyupekSaNA, candra, have upAzrayanI aMdara abhyantara dravyapratyupekSaNAne nirUpaNa karatA kahe che ke - modhaniyukti- 103 thArtha : dravyamAM - sthAna, 384, zayyA, sNthaa|, 1i51, GthyA2. bhAvama , bhAta,
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha niryukti H vikathA, vyudagraha, krIDA. TIkArtha : dravyazabda abhyantara dravyapratyupekSaNA dvAranuM sUcana karavA mATe che. vi | of (1) upAzrayamAM pATa-pATalAdinI hAjarI jue. (zuM AmAM doSa che ? pATa-pATalA na vaparAya ? evo koI prazna thAya // 456 // to enuM samAdhAna Ape che ke) pATa -pATalAdi to varSAkALamAM ja levAya-vaparAya. zeSakALamAM nahi. jyAre A pravezelo 5 sAdhu to zeSakALamAM paNa tyAM phalakAdi grahaNa karAyelA-vaparAtA jue. (atyAre to ApaNA badhA ja pATa-pATalA prAyaH sAdhuTM sAdhvIo mATe ja banatA hovAthI saMpUrNa AdhAkarmI ja che. prAcInakALamAM to sAdhuo zeSakALamAM A badhuM vAparatA ja nahi maiM ane comAsAmAM gRhasthonA gharethI cAra mahInA mATe mAMgI lAvI vAparatA, pachI pAchuM ApI detAM.) mani.-103 (2) jenA upara UMghAya te zayyA arthAt pAtharavAnuM vastra. (ApaNI bhASAmAM unano saMthAro.) te pAtharelo ja hoya. ma (3) saMthAro eTale taNakhalAno banelo hoya te. TUMkamAM UMghanArA sAdhuo jamIna upara taNakhalA-ghAsa pAtharIne uMghatA hoya che. AvA saMthArAne jue. (ThaMDI vagere kAraNosara sukuM ghAsa pAtharavAnI saMmati che. paNa e ghAsa aMdarathI polAkANAdivALA na cAle. emAM jIva hovAthI e vAparavAmAM virAdhanA thAya. polANa vinAnA sukAghAsanuM pratilekhana karIne vAparI zakAya. e eka parISaha paNa gaNelo che. ahIM niSkAraNa ghAsa-vaparAza ane polANayukta ghAsavaparAzano niSedha samajavo.) (4) mAtru karavAnI jagyA sAdhuonI ane gRhasthonI eka ja dekhAya. (prAcInakALamAM saMDAsa na hatA eTale gRhastho ma grA | | 1 // 456 // 15
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ | ni.-103 zrI ogha-ca paNa mAtru khullAmAM ja jatA, tathA sAdhuo paNa utsarga mArge zeSakALamAM pyAlAno upayoga na karatA, eTale teo paNa niryukti khullAmAM ja sIdhA ja mAtru jatA. have jo gRhastho ane sAdhuonuM mAtru mATenuM sthAna eka ja hoya to ghaNA doSonI saMbhAvanA che. eTale e cAlI na zake.) 457 . (5) guhasthonI sAthe maLa-parijhApana kare. (arthAtu jayAM gRhastho spaMDila jatA hoya te ja sthAnomAM sAdhuo paNa jAya. A e na cAle.) (E) upAzrayanA AMgaNAmAM kapha-zardI vagere paraThave. (A paNa na cAle. jene kapha-zardI hoya teNe pyAlo rAkhI emAM | paraThavavA, evI zAstrajJA che. mATInA ghaDAnA tuTI gayelA ThIkarA vagere tyAre A pyAlA tarIke vaparAtA.) A badhuM te sAdhu jue (to samajI le ke A gaccha abhyantara dravyadoSovALo che.) A abhyantara dravya pratyupekSaNA batAvI. have abhyantara bhAvapratyupethANA batAve che. (1) sAdhuo hasI-majAka, gIta, vikathA vagere kare. (2) paraspara jhaghaDo kare. (3) pAzAo ke koDIo vaDe ramato rame. A badhI bhAvasaMbaMdhI pratyupekSaNA che. 4pA .
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ A abhyattara bhAvapratyupekSaNA paNa batAvI dIdhI. zrI mogha-tyu niryukti // 458 // . vRtti : idAnImetaddoSavarjiteSu saMyateSu pravizati, etadevAha - o.ni. : saMviggesu paveso saMvigga'maNunna bAhi kiikammaM / ThavaNakulApucchaNayA ettoccia gaccha gavi( ve )saNayA // 104 // saMvignA:-mokSAbhilASiNasteSu pravezaH karttavyaH samanojJeSu / atha samanojJA na santi tata: 'saMvigga'maNuNNa'tti sa saMvijJeSu amanojJeSu pravezaH / tatra ca 'bAhitti bahireva pravizatyupakaraNamekasmin pradeze muJcati / tataH 'kitikammaM 'ti taduttarakAlaM vandanaM karoti / tataH 'ThavaNakulApucchaNayA' sthApanAkulAni pRcchati bhikSArthaM, tataste kathayanti- bha amukatrAmukAni / 'ettoccia gacchatti asyA eva bhikSATanabhUmergamiSyAmi, ityevaM bravIti / 'gavesaNaya'tti taM / tasmAdgrAmAdernirgataM na nirgatamiti vA evaM gaveSaNaM kurvanti / uktaM sAdharmikadvAram, ERSE .-104 REF too candra. : A sAdhu A rIte be prakAranI bAhya ane be prakAranI abhyattara ema kula cAra prakAranI pratyupekSaNA kare ane A cAreya prakAromAM je doSo varNavelA che, te badhAya doSo vinAnA je sAdhuo hoya, teonA sthAnamAM praveza kare. oghaniryukti-104 : TIkArtha : saMvigna eTale mokSAbhilASI, sAMbhogika evA saMvigno jo maLI jAya, to emanA R POHR vii|| 458 //
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ $ 'B E = zrI ogha-yu sthAnamAM ja praveze. paNa jo sAMbhogika saMvigno na maLe, to pachI asAMbhogika saMvignomAM praveze. paNa tyAM praveza karatI niryukti vakhate upAzrayanI bahAra ja eka sthAnamAM badhI upAdhi mUkI de. (ke jethI e badhI upAdhi tyAMnA apariNata sAdhuo joI, sAmAcArI bheda jANI zaMkA-kuzaMkA karavA na mAMDe.) II 459 ne tyArabAda vaMdana kare. pachI bhikSA mATe sthApanA kULonI pRcchA kare. (sAmenA sAdhuo sAMbhogika na hovAthI teo saMvigna hoya to paNa ja emanI lAvelI gocarI A sAdhune na cAle.) | eTale te sAdhuo kahe ke amuka-amuka sthAne amuka amuka sthApanAkuLo che. mi ni.-104 | pachI A sAdhu kahe ke "huM A ja bhikSAbhUmimAM jaIza." (arthAtu pote potAnuM gocarI javAnuM sthAna batAvI de ke ja jethI pelA sAdhuo paNa tyAM gocarI vahoravA na AvI pahoMce.) tathA A rIte kahevAnuM prayojana e ke A sAdhu pachI te , gAma vageremAMthI bahAra nIkaLI gayo che? ke nathI nIkaLyo ? vagere tapAsa tyAMnA sthAnika sAdhuo karI zake. jo upara mujaba - potAnI gocarIcaryAnI jagyA na batAve ane pote game te kAraNe upAzraye na pahoMce, to pelA sAdhuo kayAM zodhavA jAya? mATe upara mujaba kahevuM jarUrI che. Ama cothuM sAdharmikadvAra pUrNa thayuM. vai459o. E E r A E
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tthu vRtti : idAnIM vasatidvAramabhidhIyate, sa ca sAdhurgacchan astamanasamaye vasatiM nirUpayati, sA ca eteSu sthAneSu niryukti nirUpaNIyA - o.ni. : saMviggasaMnibhaddaga sunne niiAi mottu'hAcchaMde / // 40 // vaccaMtassetesuM vasahIe maggaNA hoi // 105 // saMvigneSu vasatimArgaNA karttavyA, saJjI-zrAddhaH saMvignabhAvitastasmin vA vasatimArgaNA karttavyA, bhadrakaH Na | sAdhUnAM tasminvA vasatimArgaNA karttavyA, tadabhAve zUnyagRhAdau vasatimArgaNA karttavyA, 'NitiyAditti nityavAsAdiSu, sani.-105 AdizabdAtpArzvasthAdayastrayo gRhyante, teSu vasatimArgaNaM karttavyaM, 'mottu'hAcchaMde 'tti muktvA ga yathAcchandAnsvacchandAnityarthaH, tatra vasatirna mRgyate, vrajataH sAdhoreteSvanantaroditeSu vasatermArgaNA-anveSaNaM karttavyam / " iyaM dvAragAthA varttate / yandra. : ve pAya/ vasatidvAra batAve che. vihAra karato te sAdhu rokAvA mATe sUryAstanA samaye vasatinI tapAsa kare. ane A tapAsa A pramANenA sthAnomAM vI 12vAnI che. vii||46 //
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti bI // 461 | A oghaniryukti-105: gAthArtha: (1) saMvigna (2) saMjJI - zrAvaka (3) bhadraka (4) zUnyagRha (5) yathAskaMda sivAyanA nityavAsI vagere. vihAra karanArA sAdhunI A sthAnomAM vasatinI tapAsa hoya che. TIkArtha : sau prathama saMvignasAdhuone vize vasatinI tapAsa karavI. (arthAt teo sAthe ja rAtre rokAvAnuM thAya to e ja prayatna karavo.) e na hoya to pachI saMvigno vaDe bhAvita thayelA zrAvakane tyAM vasatinI tapAsa karavI. athavA sAdhuo pratye bhadraka hoya tene vize vasatimArgaNA karavI. te na hoya to zUnyagRhAdimAM vasatimArgaNA karavI. nityavAsavui mAM je Adi zabda che. tenAthI pArzvastha, avasagna, kuzIla e traNa levAnA che. 2. yathArachaMdone tyAM vasati mArgaNA na karavI. Ama vihAra karanArA prastuta ekAkI sAdhue upara mujaba vasatinI tapAsa karavAnI che. A AkhI dvAragAthA che. vRtti : idAnImenAmeva gAthAM pratipadaM vyAkhyAnayannAha - o.ni. : vasahI samaNuNNesuM niiyAdamaNuNNa aNNAhi nivee / saMnigihi itthirahie sahie vIsuM gharakuDIe // 106 // * ni.-106 da 2 all 461 || - 5
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha-tya vasatiranveSaNIyA kva ?, ata Aha - 'samaNuNNesuM' saMvignasamanojJeSu AdI vasatiranveSaNIyA, 'nitiyAdamaNunna niryukti aNNahi nivee' atha tu tatra nityavAsyAdayaH amanojJA anyasAmAcArIpratibaddhA vA bhavanti, AdizabdAtpArzvasthAdayo gRhyante, tatazcaiteSu vidyamAneSu naiteSAM madhye nivasitavyaM, kintu 'aNNahi' anyatra vasatiM kRtvA 'Nivede' nivedayitvA // 462 eSAmeva-yathA'muSmin ahaM vasiSyAmi pratijAgaraNIyo bhavadbhiriti, kvAsau nivasati ? kiM viziSTe vA gRhe nivasati? ma - 'saMni'tti saJjhI-zrAvakaH, sa ca yadi mahilayA rahitastatastadgRhe vasati, athAsau nAsti tataH 'gihitti gRhI " bhadrako'tra sUcitaH, sa ca striyA rahitastatastatsamIpe vasati / atha bhadrako'pi strIrahito nAsti kintu sahitaH striyA, "sa .-106 tataH sahite-strIyukte sati 'vIsuM'tti pRthaga nivasati, kva ? - 'gharakuDIe' tasyaiva gRhasya bahiravasthitaM randhanakAdi, athavA tatphalahikAntargatakuTyAM vA nivasati / atha bhadrakAdigRhaM nAsti tataH zUnyagRhe nivasati / candra, : Aja dvAragAthAne svayaM niryuktikAra ja pratyeka padanuM vyAkhyAna karavA pUrvaka samajAve che. oghaniryukti- 106 : TIkArya : sau prathama sAMbhogika saMvignone vize vasatinI tapAsa karavI. have jo tyAM saMvigna sAMbhogiko na hoya, paraMtu nityavAsI vagere hoya athavA to saMvigna paNa amanojJa eTale judI sAmAcArI pALanArA sAdhuo hoya to pachI teonI sAthe na rahevuM. (arthAt zithilo ke saMvigna-asAMbhogikonI sAthe A vaa||462|| sAdhu na rahe.) paraMtu anya ThekANe vasati nakkI karI pachI je A nityavAsI vagere hoya teone ja jaNAvI de ke huM amuka REE OF
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ s* vi = H = H zrI odha- sthAne rAtre rahIza. (kaMIpaNa muzkelI ubhI thAya to) tamAre mArI kALajI karavI. niryukti prazna : paNa A sAdhu bIjA kayA sthAne rahe ? kevA prakAranA gharamAM rahe ? samAdhAna : patnI vinAnA je zrAvaka hoya tenA ghare rahe, have jo Avo zrAvaka na maLe to je sAdhuo pratye ja 463 ll A sadUbhAvavALo gRhastha hoya ane strI vinAno hoya to tenI pAse rahe. alabatta gAthAmAM mAtra di zabda ja lakhela che, mamo zabda lakhelo nathI. chatAM ahIM gRhI tarIke bhadraka ja sUcavAyelo che ema samajI levuM. have jo bhadraka paNa strI vinAno na hoya paNa strIvALo hoya to pachI A rIte te bhadraka strIyukta hote chateM te gharamAM / judo rahe. (ahIM jyAre zrAvaka ane bhadraka be ya strIvALA che, ane strIvALA gharamAM ja judA sthAnamAM rahevAnuM che, tyAre ni.-106 sauprathama zrAvakanA ja gharamAM alaga sthAnamAM raheze, ema samajI levuM. e paNa zakya na hoya tyAre strIyukta bhadrakanA gharamAM ja alaga sthAnamAM raheze. tathA strI tarIke mAtra patnI ja nahi, paNa bahena-dAsI vagere paNa samajI levI yogya che.) prazna : paNa gharamAM judA sthAnamAM kayAM rahe ? samAdhAnaH te ja gharanI bahAra rahela je rasoDuM vagere hoya, temAM rahe. athavA to te ja phaLIyAnI aMdara rahela jhUMpaDImAM rahe. (Aje paNa gAmaDAomAM ghaNA sthAne evuM dekhAya che ke rahevAnuM ghara juduM ja hoya ane rasoI banAvavAnI nAnakaDI jhUMpaDI gharathI alAyadI hoya. have te kyAreka phaLIyAnI bahAra paNa hoya ke kyAreka phaLIyAnI aMdara paNa hoya.) vau463 ll - have jo AvA bhadrakAdinA gharo paNa na hoya to pachI sAdhu zUnyagRhamAM rokAya. =. . ! = ba, rapa
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu niryukti " // 464 // vRtti : kiMviziSTe ?, ata Aha - o.ni. : ahuNuvvAsia sakavADa nibbile niccale vasai suNNe / aniveieyaresiM gelanni na esa amhaMti // 107 // 'ahuNuvvAsiya'tti adhunA yadudvasitaM tadapi sakapATaM yadi bhavati tadapi nirbilaM bhavati tadapi yadi nizcalaM bhavati meM na patanabhayaM yatra, tatra vasitavyaM, tatra caiSAM gAthopanyastAnAM caturNAM padAnAM SoDazabhaGgakA niSpadyante, sa caivaMvidhe gRhe nivasati kathayitvA nityavAsyAdInAM yathA'hamatroSito bhavadbhirbhalanIyo, yadA punaH 'aNiveditetaresiM'ti yadA tu ni.-107 nityavAsyAdInAmanivedya vasati, tatra ca uSitaH san daivayogAd glAnaH saMjAtastato glAnatve sati nityavAsyAdInAM sa gRhastha Agatya kathayati-yaduta pravrajito'paTuH saMjAtaH, te nityavAsyAdayo'smAkaM na kathitamitikRtvA evaM bruvate-'na esa amhaM ti na eSo'smAkaM-nAyamasmadgocare, yandra. : prazna : me zUnya gRha va mAranI vizeSatAvA hoya? samAdhAna : modhaniyusti-107 : yArtha : zUnya vasati (1) 8i x zUnya banera (2) 62vAvANu (3) mI vinAnu (4) nizcala hoya. jIjamAne v||4||4|| FOR
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ A B ni.-107 zrI ogha-ca jANa na kare to mAMdagImAM teo kahe ke A amAro nathI. niryukti TIkArtha: (1) e ghara hamaNAM ja khAlI thayuM hoya. arthAtu emAM rahenArA lokoe e ghara choDyAne ghaNo samaya na thayo na hoya. (2) te paNa pAchuM bAraNAvALuM hoya. (3) te paNa kANAo=daro vinAnuM hoya. (4) te paNa nizcala hoya, ghara paDI |465 || - javAno ke bhAMgI javAno bhaya jyAM na hoya tyAM rahevuM. A gAthAmAM batAvelA cAra padonA soLa bhAMgAo bane. (ghaNo TAIma uddhasita thayAne thaI gayo hoya to e ghara avAvaruM1 karoLIyAnA jALA vagerevALuM hoya. jo daravAjo na hoya to rAtre kutarA vagereno bhaya rahe... kANAo=daro hoya to sarpAdino bhaya rahe... paDI javA jevuM hoya to to bhaya rahe ja.) A sAdhu (zrAvakAdinA ghare ke) AvA prakAranA gharamAM rahe, e pUrve nityavAsI vagerene e jaNAvI de ke huM ahIM rahelo : chuM. tamAre mArI saMbhALa levI.' jo A rIte nityavAsI vagerene kahyA vinA ja tyAM rahe to muzkelI e thAya ke kadAca tyAM rahelo te sAdhu bhAgyayoge glAna thAya ane zrAvaka vagere gRhastha AvIne nityavAsIone kahe ke 'sAdhu mAMdo paDyo che.' to te nityavAsIo vicAre ma ke "amane to e sAdhue kazI vAta karI nathI." eTale A pramANe javAba Ape ke "e sAdhu amAro nathI eTale ke enI saMbhALa karavAnI javAbadArI amArI nathI." | (eTale e badhAne kahIne ja zrAvakAdinA ghare ke chevaTe zUnyagRha rahevuM.) = = = '# * vaLa 465 |.
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ .-108 zrImodha-tyu vRtti : yadA tu punaH pUrvoktAnAM sarveSAmevAbhAvaH saMjAtaH, kintu tasmin kSetre nityavAsyAdayaH santi tatasteSveva niyukti vasitavyam, etadevAha - // 4 ___o.ni. : nitiAiaparibhutte sahieyara pakkhie va sajjhAe / kAlo sesamakAlo vAso puNa kAlacArIsu // 108 // nityavAsyAdau vasati, AdizabdAdamanojJeSu vasati, kathamityAha-'aparibhutte 'tti tainityavAsyAdibhiryaH ma | pradezastasyA vasaterna paribhukta:-anAkrAntastasmin pradeze aparibhukte ca sati vasati, 'sahitetara'tti te ca nityavAsyAdayaH | sahitetare sahitAH saMyatIbhiryuktAH kecana nityavAsyAdayo bhavanti, itare ityapare saMyatIbhI rahitA bhavanti, teSu nivasati / ma 5degye te saMyatIbhiryuktAste dvividhA-eke kAlacAriNIbhiH saMyatIbhiryuktAH, tatra nivasatyeva, apare akAlacAriNIbhiH saMyatIbhiryuktAH, kazca kAlaH ? 'pakkhie va sajjhAe 'tti tAH saMyatya: pAkSikakSAmaNArthamAgacchanti svAdhyAyArthaM vA, ayaM kAlaH zeSastu akAlaH, tatra 'vAso puNa kAlacArIsu' vAsastu tasya sAdho:kAlacArizramaNIyukteSu bhavatIti / candra.: have jyAre vaLI pUrve batAvelA zrAvaka, bhadraka, zUnyagRha vagere badhAyano abhAva hoya. paraMtu te kSetramAM A nityavAsI vagere hoya to pachI tenA sthAnamAM ja rahevuM. // 46 //
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha-hya - A ja vAta kahe che ke - niryukti oghaniryukti-108: TIkArtha : sAdhu nityavAsI vageremAM vase, Adi zabdathI samajI levuM ke saMvigna-asAMbhogikomAM paNa vase. (ahIM Adi zabdathI pAsatyAdi na levA. teonuM vidhAna AgaLa karaze.) | 467ll = prazna : tyAM kevI rIte rahe ? v samAdhAna : te nityavAsI vageree upAzrayano je bhAga vAparelo na hoya- vAparatA na hoya, te bhAgamAM pote rahe. (TuMkamAM upAzrayamAM jyAM nityavAsIo ke asAMbhogiko avarajavara na karatA hoya, te bhAgamAM A sAdhu bese-rahe) A nityavAsI vagere sAdhuo be prakAranA hoI zake, sAdhvIjIovALA ane sAdhvIjIo vinAnA. A sAdhu AvA | ni.-108 A prakAranA sAdhuomAM rahe, (bemAMthI game te sAthe rahe emAM jhAjho pharka nathI. paNa,) have je sAdhvIjIovALA sAdhuo che, A te be prakAranA hoya che. (1) kAlacArI sAdhvIjIovALA (2) akAlacArI sAdhvIjIovALA. emAM kAlacArI sAdhvIjIovALAmAM to rahe ja, emAM kazo vAMdho nathI. prazna : kAlacArI sAdhvIjIo eTale zuM ? emAM kALa tarIke kayo kALa levo ? samAdhAna : te sAdhvIjIo pAkSika kSamApanA karavA mATe athavA svAdhyAya-vAcanAdi mATe ja sAdhuonA upAzrayamAM AvatA hoya. A be kALa e kALa gaNAya. e sivAyano badho ja akALa gaNAya. A bekAlamAM ja sAdhuonA upAzrayamAM vaui 467I janArA sAdhvIo kAlacArI sAdhvI kahevAya, jyAre e sivAyanA kALamAM paNa sAdhuonA upAzrayamAM janArA sAdhvIo
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ FEBE zrI modha-tyu akAlacArI sAthvI gaNAya. A sAdhu kAlacArI sAdhvIjIovALA sAdhuone vize ja nivAsa kare. akAlacArI sAdhvIovALA niryukti sAdhuone vize nivAsa na kare. vRtti : atha kAlacArisaMyatIyuktAH sAdhavo na santi, tataH - // 468 // o.ni. : teNa paraM pAsatthAiesu na vasai'kAlacArIsu / gahiAvasagakaraNaM ThANaM gahieNa'gahieNaM // 109 // tataH pArzvasthAdiSu vasati, na ca vasatyakAlacArisaMyatIsahiteSu, teSu ca pArzvasthAdiSu vasataH ko vidhirityetadAha ni.-109 | 'gahiAvAsagakaraNaM'ti gRhItena, kena ? - upadhinA, anikSiptenetyarthaH, AvazyakaM-pratikramaNaM karoti, tatazca pratikrAnte bha sati tatraiva 'ThANaM'ti kAyotsarga karoti / 'gahieNa'gahieNaM'ti yadi zaknoti tato gRhItenopakaraNena kAyotsargaM karoti, atha na zaknoti tataH 'agahieNaM ti agRhItenopakaraNena kAyotsargaM karotIti / yandra. : prazna : pArItyA sayArI sAdhvIvANA sAdhuso nahoya to ? ("sarvathA sAdhvImA vinAnA sAdhumo 5e| nathI" 5 sabhAse.) samAdhAna : oghaniryukti-109H gAthArtha : tyArabAda pArthasthAdimAM rahe, paNa akAlacArI sAdhvIvALAomAM na rahe. vaa||48|| jaER
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha niryukti || 469 || mo. bha (uttarArdha TIkAthI spaSTa thaze.) TIkArtha : jo kAlacArI sAdhvIvALA nityavAsI vagere sAdhuo na hoya to pachI pAsasthAdi vageremAM rahe, paraMtu akAlacArI sAdhvIjIvALA nityavAsIo ke saMvigna-asAMbhogikomAM na rahe. (Akho krama A pramANe thaze. (1) saMvignasAMbhogika sAdhuo (2) zrAvaka (3) bhadraka gRhastha (4) zUnyagRha (5) kAlacArIsAdhvIjIovALA nityavAsI ke kAlacArI sAdhvIjIovALA saMvigna-asAMbhogika ke sAdhvIjIo vinAnA " nityavAsI ke sAdhvIjIo vinAnA saMvigna asAMbhogika A cAreya sarakhA che. eTale game temAM rahe. A cAramAM krama nathI. F (6) kAlacArI sAdhvIo vALA ke sAdhvIo vinAnA pArzvastha, avasanna ke kuzIla. A badhA paraspara sarakhA che. AmAM agatyanI bAbato. bha * vRddhatva vagerene lIdhe sAdhu nityavAsI banyA hoya paNa bIjA doSo sevatA na hoya to emanAmAM nityavAsa nAmano doSa hovA chatAM pAsasthAdipaNuM na hovAthI teo karatA A sAdhuo sArA che. * akAlacArIsAdhvIvALA karatA kAlacArIsAdhvIvALA ke sarvathA sAdhvI vinAnA pAsasthAdi apekSAe vadhu sArA, kemake Agantuka sAdhune tevA pAsasthAdimAM ja prathama rahevAnI rajA ApI che. vyavahAramAM bhale pAsasthAo zithila-asaMvigna kahevAya. chatAM paramArthadaSTie akAlacArIsAdhvIvALA sAdhuomAM bIjA doSa na hoya to paNa A doSane kAraNe pAsasthAdi karatAya apekSAe nabaLA sAbita thAya che. anya doSonI apekSAe to pelA ja vadhu sArA che. U Zuo ma sani.-109 ma va 1 * ma rang ||| 469
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti || 470 H T 227 akAlacArI sAdhvI vinAnA nityavAsIo ane saMvigna-asAMbhogiko to pAsasthAdi karatA sArA ja che. nityavAsImAM nityavAsa sivAya bIjo koI doSa nathI ane saMvigna-asAMbhogiko to mAtra bhinna sAmAcArIvALA che, bAkI che to saMvigna ja.) prazna : jyAre A sAdhu akAlacArI sAdhvI vinAnA pAsasthAdione vize rahe, tyAre te kaI vidhithI rahe ? samAdhAna : A zithilo sAthe rAta rokAvuM paDe tyAre potAnI upadhi nIce na rahe, AkhI rAta khabhA upara uMcakelI ja rAkhe ane e rIte ja pratikramaNa kare. pratikramaNa karyA bAda tyAM ja kAussagga kare. jo zakya hoya to badhA upakaraNa hAthakhabhA vaDe uMcA-adhdhara rAkhIne ja kAussagga kare. upadhi nIce na mUke paNa jo A rIte karavuM zakya na hoya to pachI upakaraNo nIce mUkIne kAussagga kare. (paNa tyAM AkhI rAta ubho-ubho jAgato ja rahe. uMghe nahi ke bese paNa nahi) vRtti : atha kAyotsargaM kartuM na zaknoti zrAntaH san tataH - oni. nisia tuaTTaNa jaggaNa virAhaNabhaeNa pAsi nikkhivai / pAsatthAINevaM niie navari aparibhutte // 110 // tato niSaNNaH-upaviSTaH gRhItenopakaraNenAste 'tuaTTaNa 'tti tvagvarttanaH - nimajjanaM karoti gRhItenopakaraNena karoti yadi zaknoti / 'jaggaNa'tti yadi vA gRhItenaivopakaraNena jAgradAste na svapiti atha jAgaraNamapi karttuM na zaknoti tataH sa ' mani.-110 va 31 p hA spa || // 470 ||
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 471 zrI ogha-dhu 'virAhaNabhaeNaM'ti virAdhanAbhayena-pAtrakabhaGgabhayenopakaraNaM pArve nikSipati, tataH svapiti nikSiptopakaraNa: san niryukti 'pAsasthAdINevaM ti pArzvasthAdInAM saMbandhinyAM vasatau evaMvidho vidhiH-uktalakSaNo draSTavyaH / 'niie navarri aparibhutte 'tti Na niyatavAsinAM vasatau ayaM vidhijJeyaH, yaduta-'gahiAvAsayakaraNa'mityAdi, yadi paraM aparibhukte pradeze pAtrAdyupakaraNaM sthApayitvA svapitIti / candra.: prazna : paraMtu vihArAdine lIdhe khUba thAkI gayelo te sAdhu kAussagna karavA samartha na hoya. AkhI rAta e rIte ubhA rahevA zaktimAna na hoya to ? ni.-110 samAdhAna: oghaniryukti-110: TIkArtha : jo upadhi nIce mUkIne AkhI rAta ubhA-ubhA kAussagna karavA samartha na - hoya to pachI besavAnI chUTa, paNa badhI upAdhi hAtha ane khabhA upara ja rAkhIne AkhI rAta besI rahe, nIce na mUke. - ema jo zakya hoya to upakaraNa dhArI rAkhIne ja paDyo rahe - upakaraNo nIce na mUke. athavA to upakaraNa dhArI rAkhIne jAgato ja rahe, paNa uMdhe nahi. have jo jAgavA mATe paNa samartha na hoya to pachI pAtru bhAMgI javAnA bhayathI bAjumAM pAtrAdi upakaraNa mUkI de ane pachI A rIte upadhi mUkI dIdhA bAda pote uMdhe. | (ahIM pahelA upakaraNa sAthe paDyA rahevAnI rajA ApI kharI. paraMtu e rIte UMghavAmAM uMdhyA bAda pAtrA paDI javAdi ath471 | * = = = - Eaa
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha niryukti || 472 || ma dvArA pAtrA tuTI javAno bhaya upasthita thayo eTale pachI A bIjo vikalpa Apyo ke jo uMghavuM hoya to pAtrA mUkIne ja uMghavuM.) NaM Ama pAsasthAdi zithilonI vasatimAM rahevAno vakhata Ave to upara mujaba vidhi karavI. nityavAsIonI vasatimAM A vidhi jANavo ke teoe nahi vAparelA pradezamAM pAtrAdi upakaraNa mUkIne uMghI zake che. maiM (A vAta pUrve kahI gayA che.) (sAdhupaNAmAM leza paNa doSa na lAge enI ati vadhAre kALajI ahIM batAvI ke zithilonA sthAnamAM uMghavuM nahi, udhi nIce mUkavI nahi... vagere. tyAM uMghavAmAM, upidha nIce mUkI devAmAM kayA kayA doSonI saMbhAvanA che ?...e svayaM vicArI levuM. vistAra thavAnA bhayathI atre lakhato nathI. hA ! zakti na hoya tyAM chevaTe apavAdo paNa batAvyA ja che.) vRtti : yathA pArzvasthAdiSu vasato vidhiruktaH, evaM ahAcchande'pi vidhiriti, ata Ahao. ni. : evaM ahAcchaMde paDihaNaNA jhANamajjhayaNa kannA / ThANao nisAme suvaNAharaNA ya gahieNaM // 111 // yaH pArzvasthAdau vasato vidhi: pratipAditaH evameva ahAcchande'pi vidhirdraSTavyaH, kevalamayaM vizeSa:-' paDihaNaNa 'tti tasya ahAcchandasya dharmakathAM kurvato'sanmArgaprarUpikAM tena sAdhunA 'pratihananaM' vyAghAtaH karttavya:, yathaitadevaM na bhavati, UT 'ma ma 'T sani.-111 ma va 33r hA | // 472 || ' spa
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ HI473 ll na ni.-111 zrI ogha-yu. 'jhANaM 'tti atha taddharmakathAyAH pratighAtaM kartuM na zaknoti tato dhyAnaM karoti, dhyAyannAste dharmadhyAnaM, atha tathA'pi niryukti | dharmakathAM karoti tataH 'ajjhayaNa'tti dharmakathAvyAghAtArthamadhyayanaM karoti, atha tathA'pi na tiSThati tataH karNau sthagayati dharmakathAvyAghAtArthamiti / athavA 'suvaNAharaNA yatti suptaH san AharaNA-ghorayati ghoraNaM karoti mahatA zabdena, so'pi niviNNaH san upasaMharati dharmakathAmiti / uktaM vasatidvAraM, | candra, : prazna : dhAro ke pArthasthAdi paNa na maLe, ane yathAzkendra sAthe rokAvuM paDe to zuM karavuM ? samAdhAnaH je rIte pArthasthAdione vize vasanArA sAdhunI vidhi batAvI, e ja pramANe yathAchaMdamAM paNa vidhi jANavI. AthI ja have kahe che ke ( oghaniryukita-111 : TIkArtha : pAzvaryAdine vize rahenArAne je vidhi batAvyo, e ja vidhi yathAzcaMdane vize paNa | jANavo. mAtra emAM ATalI vizeSatA che ke jyAre te yathAchaMda khoTA mArganI prarupaNA karavA rUpa dharmakathAne karato hoya tyAre sAdhue te kathAno vyAghAta karavo. arthAta evuM kaMIka karavuM ke te divase te yathAchaMda dharmakathA karI na zake. (jo kare ane te usUtraprarUpaNA potAnA kAnamAM paDe to enAthI potAne nukazAna thavAnI zakyatA che. athavA to Agantuka sAdhu lokone kahe ke, "AnI vAta barAbara nathI" A rIte enI dharmakathAno vyAghAta kare.) || 473 .
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ || 474 m zrI ogha niryukti | oj have jo A sAdhu te asatprarUpaNArUpa dharmakathAno sIdhesIdho pratighAta karavA samartha na bane to pachI pote dhyAna karavA lAge eTale ke dharmadhyAna karavA lAgI paDe. (ke jethI yathAchaMde nA-chUTake AnA dharmadhyAnamAM vikSepa na paDe e mATe dharmakathA baMdha rAkhavI paDe. athavA to svayaM pote dharmadhyAnamAM lIna banI gayelo hovAthI yathANaMdanA bolAtA zabdomAM dhyAna ja na jAya, e rIte paNa enI dharmakathAno vyAghAta gaNAya.) paNa A rIte dharmadhyAnamAM lAgI javA chatAMya yathAchaMda enI upekSA karI dharmakathA karavA lAge, to pachI e dharmakathAnA vyAghAtane mATe A sAdhu adhyayana-mukhapATha- zlokapATha karavA lAge. (ke / jethI enA avAjathachI kaMTALIne yathAchaMda dharmakathA baMdha kare.) ' mo vRtti: SaSThedvAre sthAnasthito bhavati idamuktaM, sa ca ebhiH kAraNaiH oni : asive omoyarie rAyaduTTe bhae naduTThANe / have Ama chatAMya jo pelo dharmakathA karato na aTake to chevaTe potAne e dharmakathA saMbhaLAI na jAya te mATe potAnA ni.-112 be kAna sakhata DhAMkI de. athavA to uMghavAno DhoMga karI emAM moTe avAje nasakorAM bolAve ke jethI pelo yathAchaMda paNa kaMTALI jaIne dharmakathA baMdha kare. Ama pAMcamuM vasati dvAra pUrNa thayuM. - 700 phiDiagilA kAlagavAse ThANaTThio hoi // 112 // UT bha va ma hA vA // 474 // -
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIbhodha-tyu 'asive' devatAjanitopadrave sati tasmin yatrAbhipretaM gamanaM kadAcidapAntarAle vA bhavati tatazcAnena kAraNena niyumita sthAnasthito bhavati / 'omoyarie 'tti durbhikSaM vivakSite deze jAtamapAntarAle vA tatazca tena kAraNena sthAnasthito bhavati / Na 'rAyaduDhe 'tti rAjadviSTaM kadAcittatra bhavatyabhipretadeze antarAle vA tenaiva kAraNena sthAnasthito bhavati / 'bhae 'tti // 475 // mlecchAdibhayaM vivakSite deze apAntarAle vA tatastena kAraNena sthAnasthito bhavati / 'nai 'tti kadAcinnadI vivakSite sa ma deze'pAntarAle vA bhavati tena ca kAraNena sthAnasthito bhavati / 'uTTANe 'tti utthita uddhasitaH sa vivakSito deza: apAntarAle vA tatazca tena kAraNena sthAnasthito bhavati / 'phiDiya'tti kadAcidasAvAcAryaH tasmAt kSetrAt cyutaH ni.-112 apagato bhavati tatazca tAvadAste yAvadvArtA bhavati, anena kAraNena sthAnasthito bhavati / 'gilANe'tti glAna: kadAcinmanAg bhavati svayaM kadAcidanyaH kazcid glAno bhavati tena pratibandhena sthAnasthito bhavati / 'kAlagaya'tti kadAcidasAvAcAryaH kAlagato-mRto vA bhavati, yAvattannizcayo bhavati tAvatsthAnasthito bhavati / 'vAse 'tti varSAkAla: saMjAtastatastatpratibandhAtsthAnasthito bhavati-tatraiva grAmAdAvAste / iyaM dvAragAthA, yandra. : veNTuM dvAra "sthAnasthita thAya = meM sthAne roya." meM yuM tuM. te sAdhu nIcenA kAraNasara sthAnamAM rokAI janAra bane. vaa||475|| odhaniyujita-112 : thArtha : aziva, Ama, 246STa, bhaya, nahI, tyAna, mArgaza, mahI, bha29 mA POTO hA
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-yA kAraNosara sAdhu sthAnasthita bane. niryukti TIkArtha: (1) je ISTa gAmamAM javA mATe A sAdhu nIkaLyo che, tyAM ke tyAM jatA rastAmAM devatAjanita koIka upadrava | kyAreka thayelo hoya ane eTale sAdhu AgaLa na vadhatA vacce ja rokAI jAya. // 476 (2) jyAM javAnuM che te sthAnamAM ke tyAM pahoMcavAnA rastAmAM dukALa thayo hoya to pachI sAdhu AgaLa na vadhatA vacce 4 rokAI jAya. (3) ISTasthAnamAM ke mArgamAM rAjaSa ubho thayelo hoya to sAdhu sthAnasthita bane. (4) vivakSitasthAnamAM ke mArgamAM mleccha vagereno bhaya upasthita thAya to sAdhu sthAnasthita bane. ni.-112 (5) kyAreka evuM bane ke je sthAne javAnuM che te vivakSita dezamAM ke tyAM ja jatA vacce rastAmAM nadI hoya, to te | kAraNathI e sAdhu sthAnasthita bane. (6) vivakSitadeza uvasita - verAna thaI gayo hoya ke vaccenA mArganA sthAno udUrvAsita thaI gayA hoya to sAdhu sthAnasthita bane. - (7) kyAreka evuM bane ke je sthAnamAM AcAryane maLavA mATe A sAdhu nIkaLyo hoya te sthAnamAMthI te AcArya nIkaLI ( gayA hoya. to pachI te sAdhu tyAM sudhI rahe ke jayAM sudhI te AcAryanA koI samAcAra maLe. (te sthAne pahoMcyA bAda AcArya ari 476 | C nIkaLI gayA hovAnA samAcAra maLe che te sthAne jatA rastAmAM ja e samAcAra maLe... beya vikalpamAM jayAM sudhI pAkA
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-113 zrI ogha-dhu samAcAra na Ave tyAM sudhI e sAdhu yogya sthAne rokAI rahe.) niryukti (8) kyAreka pote ja jAte glAna thAya athavA to rastAmAM bIjo koI glAna sAdhu maLI jAya to enI sevA karavAdi kAraNasara svayaM sthAnasthita bane. / 477ll | (9) je AcAryane maLavA jAya che, te AcArya ja kALadharma pAmyA hovAnA AchA-pAtaLA samAcAra Ave, to jyAM v sudhI teno nizcaya na thAya tyAM sudhI pote sthAnasthita rahe. " (10) rastAmAM ja comAsuM zaruM thaI jAya to tenA aTakAvane lIdhe sAdhu sthAnasthita bane, eTale ke te ja gAmAdimAM rokAI jAya. A 112mI gAthA dvAragAthA che. vRtti : idAnIM niyuktikAra eva kAnicid dvArANi vyAkhyAnayannAha - o.ni. : tattheva aMtarA vA asivAdI sou parirayassa'saI / saMcikkhe jAva sivaM ahavAvI te tao phiDiA // 113 // 'ta2'ti thoDo vivakSato: rezaH 'mantA' manta rAtre vA sivA gAtA rUtti "zratva' mALe, ra AdigrahaNAdavamodarikArAjadviSTabhayAni parigRhyante, pariyassa'saI 'tti bhamADayassa 'asati' abhAve tiSThati, etaduktaM 477IL vI ra
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ UT mo zrI odha- stha niryukti || 478 || mo bhavati-yadi gantuM zaknoti bhramiNA tato'pAntarAlaM parihRtyAbhilaSitaM sthAnaM gacchati / atha na zakyate gantuM tataH 'saMcikkhe 'tti saMtiSThet, kiyantaM kAlaM yAvattadAha 'jAva sivaM' yAvacchivaM nirupadravaM jAtamiti / 'ahavAvI te tato iiDayA' athavA 'te' mAtrA/vya: 'tasmAt' kSetrAt 'apAtA:' bhraSTA kRti, tatavra vArtApatnamAMM yAvattiti / candra. H have niryuktikAra pote ja AmAMthI keTalAka dvA2onuM vyAkhyAna kare che. UT oghaniryukti-113 : gAthArtha : tyAM ja ke rastAmAM azivAdi thayela sAMbhaLI pharIne jato rasto na hoya to jyAM sudhI AE ziva na thAya tyAM sudhI rokAya. athavA to te AcArya te grAmAdithI nIkaLI gayA hoya. TIkArtha : je vivakSita dezamAM A sAdhu javA mATe nIkaLyo che tyAM ke tyAM javAnA rastAmAM vacce koIka sthaLe azivAdi thayelA sAMbhaLIne A sAdhu zakya hoya to bIjA koI bhamIne jatA- pharIne jatAM lAMbA rastAthI paNa pahoMce paNa jo evo OM rasto na hoya to pachI rastAmAM ja rokAI jAya. (je sthAnamAM javAnuM che, tyAM ja azivAdi thayelA hoya to to tyAM pharIne jatA rastA vaDe paNa na javAya, e samajI levuM. paNa tyAM javAnA sIdhA rastAmAM koIka sthAne azivAdi hoya ane e mukhya rasto choDI bIjA koI raste AgaLa ISTa sthAne pahoMcAtuM hoya to e rIte AgaLa pahoMce.) Azaya e che ke jo bhrami-pharatA lAMbA rastA vaDe vivakSitasthAne javA samartha hoya to e mukhya rastAne choDIne - e Na sani.-113 va o p rA | // 478 //
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ F zrI ogha-ca rastAmAM vacce AvatA azivavALAsthAnane choDIne ISTa sthAnamAM jAya. niryukti paNa jo AvI rIte javuM zakya na hoya (evo bIjo rasto ja na hoya) to pachI vacce ja koI gAmamAM rokAI jAya. prazna : keTalo TAIma rokAya ? / 479 aa samAdhAna : jayAM sudhI ziva=upadravAbhAva thAya tyAM sudhI. pachI nIkaLIne tyAM pahoMce. (kula nava dvAromAMthI A paheluM aziva dvAra batAvyuM. Adi zabda dvArA A ja pramANe rAjaduSTa vagere paNa amuka dhAro upara mujaba samajI levA.) (have mULa dvAromAMnuM sphiTita dvAra batAve che.) te AcArya vivakSitakSetramAMthI nIkaLI gayA hoya to pachI "te kayA gayA che ?" vagere pAkA samAcAra Ave tyAM sudhI sAdhu te te sthAne rokAI jAya. vRtti : idAnIM bhASyakRccheSadvArANi vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : puNNA va naI caumAsavAhiNI navi a koi uttAre / tatthaMtarA va deso va uTThao na ya labbhai pautti // 65 // 'pUurf' kRtA, zaza ? navI, viziSTa ? - caturmAsavAhinI, na zakuttarathati, tatoDapAntarata izva titi 'tatra' bhA.-65 = = = = = = "s | 479 .
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ vi E F zrI ogha antarAle vA deza: 'utthitaH' uddhasitaH, na ca 'pravRttiH' vArtA labhyate atastiSThati tAvat - niryukti candra. : niyuktikAre amuka dvAronuM varNana karyuM. have bAkInA dvAronuM bhASyakAra varNana kare che. | 480 ll | oghaniryukti-bhASya-65 : gAthArtha : cAra mAsa vahenArI pUrNa nadI hoya, koI utAranAra na hoya, tyAM ke vacce deza - udvasita thaI gayo hoya ane samAcAra na maLe. TIkArtha : (dukALa, rAjaddeSa ane svecchabhaya e naM. 2,3,4 vAra to azivanI jemaja samajI levA. have pAMcamuM nadI dvAra bhASyakAra batAve che ke) cAra mahinA vahenArI AkhI bharelI nadI vacce Ave ane koIpaNa nAvika vagere e nadI pAra karAvanAra na maLe, sAdhu jyAM javAno hoya te pradeza ujajaDa, verAna, mANasonA raheThANa vinAno thaI gayo hoya ke tyAM javAnA rastAmAM ! koI pradeza udvasita thaI gayo hoya to AvA uddavasita sthAnamAM javuM ke AvA uddavasita sthAnavALA rastAmAMthI AgaLa pahoMcavuM zakya na bane ane eTale vacce rokAya. (muLa chaThuM udvasita dvAra batAvyuM.) mo.ni.mA. : piki nA pavitta sayaM bhinA paraM va paDiyeraDuM | kAlagayA va pavittI sasaMkie jAva nissaMkaM // 66 // bhA.-66 G F fe * E 5 1 480 ||
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ za zrI otha-hyu niryukti T481 ___ 'phiDitesa' tasmAtkSetrAdapagateSu satsu 'jA pavittI' yAvadvArtA bhavati tAvattiSThati, tathA 'sayaM gilANo' svayameva / glAno jAtastatastiSThati, 'paraM va paDiyara' anyaM vA glAnaM santaM praticarati / dvAram / 'kAlagayA va pavittI' athavA kAlagatAsta AcAryA ityevambhUtA pravRttiH zrutA, tataH 'sasaMkite jAva nissaMkaM' sazaGkAyAM-vArtAyAmanizcitAyAM tAvadAste yAvanniHzavaM jAtamiti // tathA AcAryanA koI samAcAra na maLe to rokAvuM paDe. prazna : kyAM sudhI rokAya? bhA.-66 samAdhAna : oghaniryukti-bhASya-66 : gAthArtha : AcArya nIkaLI gaye chA~ samAcAra prApti sudhI rokAya. jAte glAna bane ke glAnanI sevA kare, AcArya kAla pAmyAnA zaMkAvALA samAcAra maLe, niHzaMka thAya tyAM sudhI rokAya. TIkArtha : te kSetramAMthI AcArya nIkaLI gayAnI khabara paDe to pachI jyAM sudhI 'te kyAM gayA?' vagere pAkA samAcAra | maLe tyAM sudhI rokAya. (mULa sAtamuM dvAra batAvyuM.) (have AThamuM dvAra) tathA pote jAte ja glAna thAya ke bIjA koI glAna thayelAnI sevAmAM rokAya. (navamuM dvAra) "AcArya kALa pAmyA che." evA prakAranA samAcAra sAMbhaLavA maLe, to pachI jo A samAcAra anizcita hoya to jyAM sudhI e samAcAra nizcita na thAya tyAM sudhI pote rokAya. vAMm 481 . 4 ma
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA zrImodha-tyu (niryuktikAre 1luM ane 7muM dvAra batAvela. bhASyakAre bAkInA badhA dvAra batAvI dIdhA. have niyuktikAra chelluM dvAra niryukti batAve che.) // 482 // o.ni. : vAsAsu ubbhiNNA bIyAI teNa aMtarA citttth| tegicchi bhoi sArakkhaNahaTe ThANamicchaMti // 114 // varSAsu udbhinnA bIjAdayaH, AdizabdAdanantakAyaH, tena kAraNenApAntarAla eva tiSThati, tatra ca varSAkAlapratibandhAd grAmAdau tiSThan kiM karoti ? - 'tegicchi' cikitsaka:-vaidyastamApRcchati, yathA tvayA mameha tiSThato mandasya bhlniiym| ni.-114 bha 'bhoi 'tti 'bhogikaM' grAmasvAminaM pRcchati, kimarthaM punarvaidyabhogikayoH pRcchanaM karotyata AhR-'sArakkhaNahaTe' vaidyaM bha pRcchati mandatAyAM satyAM 'haTe'tti dRDhIkaraNArthaM, bhogikaM pRcchati saMrakSaNArthaM paribhavAdeH, tataH sthAnaM - vasanamicchati, ga candra. oghaniryukti-114: gAthArtha : comAsAmAM bIja vagere ugI nIkaLyA hoya, to vacce rokAI jAya. (uttarArdha | TarthithI spaSTa thaze.) TIkArtha : varasAda zaru thaI jAya ane eTale jamIna upara bIja vagere ugI nIkaLe, Adi zabdathI anaMtakAyAdi samajI vI levA, A kAraNasara sAdhu vacce ja rokAI jAya. (jo varasAda pachI vihAra kare to puSkaLa virAdhanA thAya.) vii|| 482 //
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka - su da P = P 1 H 1 E F 1 ni.-115 zrI ogha prazna : varSAkALanA pratibaMdhane kAraNe jyAre sAdhue prAmAdimAM rahevuM paDe tyAre te zuM kare ? niryukti samAdhAna : pahelA to e tyAMnA vaidyane maLI le ane kahe ke "huM ahIM rokAvAno chuM. huM mAMdo paDuM to mArI saMbhALa leje.' tathA gAmanA svAmIne paNa puchI le. | 483 || prazna : A be jaNane zA mATe pRcchA kare ? samAdhAna : pote mAMdo paDe to potAne sAjo karavA mATe vaidyane puche ane zatru vagere taraphathI herAnagatithI jAtane rakSaNa " maLe e mATe gAmanA svAmIne puchI le. Ama bene pRcchA karyA bAda tyAM rahevAnI IcchA kare (eTale ke rahe) vRtti : keSu sthAneSu ityata Aha - o.ni. : saMviggasaMnibhaddaga ahappahANesu bhoiyaghare vA / ThavaNA AyariyassA sAmAyArI pauMjaNayA // 115 // vaidyabhogikayoH kathayitvA saMvigneSu-mokSAbhilASiSu tiSThati / saNNi'tti saJI-zrAvakastadgRhe tiSThati, bhadrakaH sAdhUnAM tadgRhe vA nivAsaM karoti / 'ahappahANesu'tti yathA pradhAneSviti-yo yatra grAmAdau pradhAnaH teSu yathApradhAneSveva pratiSThate / eteSAmabhAve 'bhoiyaghare vatti 'bhogikagRhe vA' grAmasvAmigRhe vA tiSThati, tatra ca tiSThan kiM karotItyata Aha ka T * u S E all 483 |
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha rahyuM niryukita | 488 | ni.-115 52 ThavaNA AyariyassA' daNDakAdikamAcArya kalpayati nirAbAdhe pradeze, ayaM mamAcArya iti, tasya cAgrataH sakalAM cakravAla-sAmAcArI prayuGkte, nivedya karotItyarthaH / eSa ekaH kAraNikaH, etacca kAraNikadvAraM, - candra. : prazna : kayA sthAnomAM rahe ? samAdhAna : oghaniryukti-115 : gAthArtha : saMvigna, saMjJI, bhadraka, pradhAnakuLomAM ke mukhInA ghare rahe. AcAryanI sthApanA kare, sAmAcArI kare. R TIkArtha : vaidya ane gAmasvAmIne kahIne pachI mokSAbhilASI sAdhuonI sAthe, saMvignonI sAthe rahe. teo na hoya to ekalo zrAvakanA ghare rahe. te na hoya to sAdhuo pratye sabhAvavALA gRhasthane tyAM rahe. e na hoya to pachI je gAma vageremAM je mANaso mukhya gaNAtA hoya teonA gharomAM ja rahe. A badhAyano abhAva hoya to pachI chevaTe gAmasvAmInA ! ' ghare rahe. | (khyAla rAkhavo ke pUrve saMvigna vagerenA sthAnomAM rahevAnI vAta AvI gaI che. paNa e to mAtra ekAda rAta mATenI ja vAta hatI. jayAre ahIM lAMbo kALa rahevAnI vAta che.) prazna : A badhA sthAnomAM rahelo te sAdhu zuM kare ? samAdhAna : dAMDAne AcArya tarIke eka alaga, AbAdhA vinAnA pradezamAM sthApI rAkhe ke "A mArA AcArya" ane vo 484..
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha niryukti | 485 . g ni.-116 pachI e nirAbAdha pradezamAM AcArya tarIke sthApelA dAMDAnI AgaLa ja badhI ja cakravAla sAmAcArI kare. eTale tenI AgaLa nivedana karI karIne badhA kAryo kare. (saMvignonI sAthe ja jo rahe to to tyAM AcAryazrI hAjara hovAthI dAMDo sthApavAnI jarUra nathI. paNa e sivAyanA sthAnomAM rahe tyAre A vidhi kare. 1 A prakriyA uparathI ema lAge che ke te vakhate mAtra AcAryazrI ke upAdhyAyAdi ja sthApanAcArya rAkhatA haze. bIjA A koI sAdhuo nahi rAkhatA hoya. A sAdhu ekalo nIkaLyo che chatAM enI pAse sthApanAcArya nathI, ane mATe ja to lAMbA kALa sudhI dAMDAne ja sthApanAjI rUpe sthApIne badhI vidhi enI sAme kare che.) A rIte sAtamuM sthAnasthita dvAra pUrNa thayuM. ane eTale eka kAraNika pratilekhakanuM varNana paNa samApta thayuM. o.ni. : evaM tA kAraNio dUijjai jutto appamAeNaM / nikkAraNio etto caio AhiMDio ceva // 116 // evaM tAvat kAraNiko 'dUijjai' viharati, kathaM viharati ? - 'jutto apyamAeNaM' apramAdena yuktaH prayatnapara ityarthaH, niSkAraNikaH ata:-ita urddhamucyate, sa dvividhaH-caio-tyAjita: sAraNAvAraNAbhistyAjitaH, AhiNDakaH-agItArthaH cakrastUpAdidarzanapravRttaH / * * * ja kaM * A = res * ' 485 *
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-hyuM niyukti | 486 ! 5 E ni.-117 candra. : oghaniryukti-116 : gAthArtha : A pramANe kAraNika sAdhu apramAdayukta chatAM vihAra kare. have pachI nikhAraNika batAvaze. te tyakta ane AhiDaka be prakAre che. TIkArtha : upara batAvelI vidhi mujaba pukhakAraNavALo sAdhu apramAdapUrvaka = prayatnapUrvaka vicare, have pachI niSkAraNikanuM varNana karAze. te be prakAre che. (1) sAraNI-vAraNAdine lIdhe trAsI jaI ga7 tyAgI denAra, (2) cakra-stupa vagere jovA mATe cAlI nIkaLelo agItArtha. vRtti : tatra tAvattyAjita ucyate - o.ni. : jaha sAgaraMmi mINA saMkhohaM sAgarassa asahaMtA / niti tao suhakAmI niggayamittA viNassaMti // 117 // yathA 'sAgare' samudre 'mInAH' matsyAH saMkSobhaM sAgarasya asahamAnA nirgacchanti tataH samudrAt 'sukhakAminaH' sukhAbhilASiNo, nirgatamAtrAzca vinazyanti // candra. : e be yamAM sau prathama to tyAditanuM varNana karAya che. F = = '. * hi 486 / *
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-118 zrI oi oghaniryukti-117: gAthArtha : jema sAgaramAM rahelA mAchalAo sAgarano khaLabhaLATa sahana na thaI zakavAthI sukhanI niryukti IcchAvALA banI tyAMthI bahAra nIkaLe che ane nIkaLatAnI sAthe ja marI jAya che. TIkArtha : sugama che. . | 487IT mo.ni.: avaM samudde sArAvahiM cothA saMtA | niti tao suhakAmI mINA va jahA viNassaMti // 118 // evaM gacchasamudre sAraNA eva vIcayastAbhistyAjitAH santo nirgacchanti tato gacchasamudrAtsukhAbhilASiNo mInA | iva-mInA yathA tathA vinazyanti / uktaM tyAjitadvAram, candra. : oghaniryukti-118 : gAthArtha : ema gaccharUpI samudramAM gurunI sAraNArUpa (zikhAmaNa rU5) taraMgo vaDe prerAyelA-gacchathI tyajAyelA chatAM sukhanI IcchAvALA teo gacchamAMthI nIkaLI jAya che, ane mAchalAonI jema vinAza pAme che. TIkArtha : sugama che. vRtti: nImadivhuvA 3mte - = = = $ & E 5 M Te | 48 . - E
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ Na mo zrI jodha- tya niryukti o.ni. : uvaesa aNuvaesA duvihA AhiMDaA samAseNaM / uvaesa desadaMsaNa aNuvaesA ime hoMti // 119 // / / 488 / / 55 / upadezAhiNDakA 'aNuvadesa tti anupadezAhiNDakAzca evaM dvividhA AhiNDakAH 'samAsena, saGkSepeNa / 'uvaesa'tti upadezAhiNDako yo dezadarzanArthaM sUtrArthobhayaniSpanno 'hiNDate' viharati / 'aNuvadesa' Na anupadezAhiNDakA ime bhavanti vakSyamANakAH - ndra. : sodhaniyukti - 118 : gAthArtha : ADio saMkSepathI me aare che. (1) upadeza (2) anupaheza, upadeza bheTale meM dezadarzana ane anupadezavALA AhiMDako A che. TIkArtha : upadeza-AhiMDaka ane anupadeza AhiMDaka ema saMkSepathI be prakAre AhiMDako che. upadeza-AhiMDaka te kahevAya ke judA judA deza-pradezo jovA mATe vihAra karato hoya paNa pote svayaM sUtra ane artha be yathI niSpanna hoya. arthAt gItArtha hoya. anupadeza-AhiMDako have pachI kahevAze te jANavA. o.ni. : cakke thUme paDimA jammaNa nikkhamaNa nANa nivvANe / saMkhaDi vihAra AhAra uvahi taha daMsaNaTThAe // 120 // y ma U NaM bha 317 ni. 119-120 ma hA vA / / 488 //
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ * zrI odha 'cakra' dharmacakraM 'stUpo' mathurAyAM 'pratimA' jIvatsvAmisaMbandhinI purikAyAM pazyati, 'jammaNa'tti janma-yatrArhatAM niyukti haripurAvI nati, nijhaHUTmuvaM - 3nayanAhiM TaTTa prathAti, jJAna taavotpanna tatvavezavanAthe prathati, Na nirvANabhUmidarzanArthaM prayAti, saMkhaDI-prakaraNaM tadarthaM vrajati, 'vihAre'tti vihArArthaM vrajati, sthAnAjIrNaM mamAtreti, // 489 | / 'AhAra'tti yasmin viSaye svabhAvenaiva AhAraH zobhanastatra prayAti / 'uvahitti amukatra viSaye upadhiH zobhano labhyata ma ityataH prayAti 'taha daMsaNaTThAe' tathA ramyadezadarzanArthaM vrajati / candra. : oghaniryukita-120 : TIkArtha : agItArtha sAdhu (1) dharmacakra (2) mathurAmAM rahelA prasiddha stupa (3) # purikAnagarImAM jIvitasvAmInI pratimA jovA mATe vihAra karI nIkaLe. (4) je saurikapurAdimAM arihaMtono janma che tyAM || 119-120 jAya. (5) giranAra vagere tIrthakaronI dIkSAbhUmi jovA jAya. (6) giranAra vagere pradezomAM ja jayAM kevalajJAna utpanna thayela . 8 che, te kevalajJAnanA pradezane jovA mATe jAya. (7) nirvANabhUminA darzana mATe jAya. (8) saMkhaDi=jamaNavAramAMthI sAru sAruM. vAparavA maLe e mATe jAya. (9) vihAro karavA mATe jAya. Azaya e ke "A sthAnanuM ja mane ajIrNa che. A sthAna mane gamatuM nathI. eTale huM bIje jAuM" e rIte vihAra karI anya sthAne jAya, (10) je sthAnamAM sahaja rIte ja sAro AhAra maLato hoya tyAM jAya. (11) amuka sthAnamAM sArI upAdhi maLe che ema jANI upadhi mATe jAya. (12) kAzamIra vagere suMdara sthAno jovA mATe jAya. alh489o. * * * H R * R *is *re -
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ TE F za? ; ni.-121 zrI ogha __ o.ni. : ete akAraNA saMjayassa asamattatadubhayassa bhave / niryukti te ceva kAraNA puNa gIyatthavihAriNo bhaNiA // 12 // | 490 , 5"etAnyakAraNAni saMyatasya, kiMviziSTasya ? - 'asamattatadubhayassa' asamAptasUtrArthobhayasya saMyatasya bhavanti akAraNAnIti / 'te ceva 'tti tAnyeva ca dharmacakrAdIni bhavanti kAraNAni, kasya? - 'gIyatthavihAriNo' gItArthavihAriNaH sUtrArthobhayaniSpannasya darzanAdisthirIkaraNArthaM viharata iti / | candra, oghaniyukti-121 : gAthArtha : asamApta tadubhayavALA sAdhune A a-kAraNo che. gItArtha vihArIne vaLI A ma ja kAraNo kahevAyelA che. TIkArtha : je sAdhunA sUtra-artha e tadubhaya samApta nathI banyA, arthAt je sAdhu agItArtha che tene mATe A bAreya vastu akAraNa che. arthAtu A badhA kAraNe jo te vihAra kare to e niSkAraNika vihArI kahevAya. jyAre je sAdhu gItArtha che, sUtrArthobhayaniSpanna che ane samyagdarzanAdinI sthiratA mATe sarvatra vicare che, to enA mATe " A bAreya vastu kAraNa che arthAt A dharmacakrAdi mATe te vihAra kare to e kAraNika vihArI kahevAya. na (bRhatkalpabhANamAM batAvyuM che ke bAra varSa sUtra, bAra varSa artha bhaNyA bAda, gItArtha sAdhu bIjA bAra varSa badhe ja : vihAra kare. guru ja ene sAdhu ApI badhe vihAra karAve, pachI 36 varSe enI AcArya padavI thAya.) vIf 490
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha vRtti: tathA cAMda - niryukti __o.ni.: 55gIyattho ya vihAro biio gIyatthamIsao bhaNio / 491 ll etto taIavihAro nANunnAo jiNavarehiM // 122 // 'gIyattho' gItArthAnAM 'vihAraH' viharaNamuktam / 'bitio gIyatthamIsao' dvitIyo vihAra:-dvitIyaM viharaNaM gItArthamIzra-gItArthena saha, itastRtIyo vihAro 'nAnujJAto' nokto jinavaraiH, - candra. H A ja kahe che ke - ghaniryukti-122: gAthArtha : gItArtha vihAra ane bIjo gItArtha mizrita vihAra kahevAyo che. e sivAya trIjo 3 vihAra jinezvaro vaDe anumati apAyela nathI. TIkArtha : gItArthono vihAra ane bIjo gItArthanI sAtheno vihAra ema be vihAranI jinavaroe chUTa ApI che e sivAya trIjA vihAranI jinavaroe chUTa ApI nathI. ni.-122 & E vRtti : kimarthamityata Aha - Fe"s vaLa 491 . F - 5 RST
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modhniryukti // 482 // o.ni. : saMjamaAyavirAhaNa nANe taha saNe caritte a / ANAlovu jiNANaM kuvvai dIhaM ca saMsAraM // 123 // saMyamavirAdhanA AtmavirAdhanA tathA jJAnadarzanacAritrANAM virAdhanA AjJAlopazca jinAnAM kRto bhavati, tathA agItArtha ekAkI hiNDan karoti dIrgha ca saMsAramiti / yandra. : prazna : zA bhATe ? samAdhAna : odhaniyusti-123 : thArtha : saMyama bhane mAtmAnI virAdhanA, zAna+zana+yAritramA virAdhanA, jinonI AjJAno lopa ane dIrgha saMsAra kare che. TIkArtha : ekAkI pharato agItArtha (ke gItArtha vinAnA ghaNA badhA agItArtho paNa) saMyama virAdhanA, AtmavirAdhanA ane jJAna, darzana, cAritranI virAdhanA pAme che. jinonI AjJAno lopa karAyelo thAya che. tathA ekAkI bhamato agItArtha dIrgha saMsAra kare che. vRtti : idAnImenAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : saMjamao chakkAyA AyAkaMTATrijIragelanne / nANe nANAyAraM dasaNacaragAivaggAhe // 17 // ni.-123 mA.-17 // 482 //
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ (bhA.-17 zrImodha-stha 'saMjamato chakkAyA' saMyamavirAdhanAmaGgIkRtya SaTkAyavirAdhanA saMbhavati / 'Aya'tti AtmavirAdhanA saMbhavati, niti kathaM ?, 'kaMTa'dviAjIragelaNNe' kaNTakebhyaH asthizakalebhyaH AhArasyA-jaraNena tathA glAnatvena / 'NANe' jJAnavirAdhanA kathaM bhavati ?, sa hiNDan jJAnAcAraM na karoti, 'daMsaNacaragAivuggAhe' darzanavirAdhanA, kathaM saMbhavati ?, sa // 48 // hyagItArthazcarakAdibhiryudgrAhyate, tatazcApaiti darzanam, kiM punaH kAraNaM cAritraM na vyAkhyAtam ?, ucyate jJAnadarzanAbhAve ma cAritrasyApyabhAva eva draSTavyaH / dvAram / evaM tAvadekaH kAraNiko 'nikkAraNio ya sovi ThANaTThio dUtijjaMtao ya bhaNio' candra. : have A ja gAthAnuM bhASyakAra vyAkhyAna kare che. oghaniryukti-bhAgya-67 : TIkArtha : (1) saMyamavirAdhanAnI apekSAe doSa joIe to A ekAkI agItArthane SakA virAdhanA rUpa doSa saMbhave che. ' (2) kAMTAo vaDe pattharanA TukaDA vaDe ke ThaLIyAo vaDe, AhAra na pacavAnA kAraNe ke mAMdagIne kAraNe ene AtmavirAdhanA saMbhave. (3) maTato mAtArtha zAnAyArane na pANe, (4) te agItArtha caraI-prarivrAjaka vaDe vyakjhAhita karAya, arthAt teo kutarkadi dvArA jaina darzanane khoTuM ane . vaa||48 // di FE
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu niryukti Jil // 484 // svadarzanane sAcuM sAbita karI batAve, agItArthane enI sAme yuktio na AvaDe. eTale te e badhuM sAcuM mAnI laI jaina ' darzana-samyagdarzana choDI de. (5) praznaH gAthAmAM jJAna-darzanavirAdhanAnI vAta darzAvI paNa zA mATe cAritravirAdhanA na darzAvI ? mULa niryuktimAM || to e batAvela che. samAdhAna : jJAna darzananA abhAvamAM cAritrano paNa abhAva samajI ja levo. e be vinA cAritra TakatuM ja nathI. Ama eka kAraNika ane eka niSkAraNika beya batAvI dIdhA. eka paNa sthAnasthita ane vihArI e be batAvI ni.-124 vRtti : idAnImanekAn pratyupekSakAn pratipAdayannAha - NegAvi hoMti duvihA kAraNanikkAraNA duviha bheo / jaM etthaM nANattaM tamahaM vocchaM samAseNaM // 124 // aneke'pi dvividhA bhavanti, katamena dvaividhyena ?, ata Aha - 'kAraNanikkAraNa 'tti kAraNamaGgIkRtya akAraNaM cAGgIkRtya dvidhAH, 'duviha bhedo 'tti punadvividho bhedaH, ye te kAraNikAste sthAnasthitA dUijjamAnAca, ye'pi te ra niSkAraNikAste'pi sthAnasthitA dUijjamAnAzca / tattha je kAraNiA dUtijjaMtagA ThANaTThiA a te taheva vii||484||
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ $ 'P zrI ogha-yu asivAdIkAraNehiM jahA puvvaM egassa gamaNavihiM vakkhANaMteNa bhaNiaM, jevi nikkAraNiA dUijjaMtA ThANaTThiA ya te'vi niryukti tahacceva thUbhAIhiM, 'jaM etthaM nANattaM' yadatra nAnAtvaM-yo vizeSastamahaM vakSye samAsataH / | 495 IT candra. : have aneka pratyuprekSakonuM pratipAdana karatA rahe che ke oghaniyukti-124: gAthArtha : aneko paNa be prakAre hoya che. (1) kAraNa (2) niSkAraNa ema be bheda che. AmAM F/ Sii je bheda che, tene huM saMkSepathI kahIza. TIkArtha : aneko paNa be prakAranA che. ja ni.-124 prazna : kayA be prakAro vaDe te be prakAranA che ? samAdhAna : kAraNa ane akAraNanI apekSAe be prakAranA. e darekanA pAchA be be bheda che. je kAraNiko che, teo (1) sthAnasthita ane (2) vihAra karanArA ema be prakAre = je vaLI niSkAraNiko che, te paNa (1) sthAnasthita ane (2) vihArI ema be prakAre che. temAM je kAraNiko vihAra karanArA ane sthAnasthita ema be prakAranA che. te pUrvanI jema ja samajavA eTale ke azivAdi kAraNosara ekalA paDanArA sAdhunI gamanavidhinuM vyAkhyAna karatA ame je padArtha varNavelo, e ja anekane AzrayIne paNa samajavo. | 495 II
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ PERSE zrI. modha-tya je niSkArasiko vihAra karanArA ane sthAnasthita ema be prakAranA che te paNa teja pramANe samajavA ke je pUrve eka nA niryukti niSkAraNika khUMpAdine kAraNe vihAra karanAro batAvelo. Ama A badhA bheda kahevAI gayA. // 486 // mAtra A anekomAM je vizeSa che, te huM saMkSepathI kahIza. vRtti : idAnImanantaragAthoktA: sarva eva sAdhavaH sAmAnyena caturvidhA bhavanti / o.ni. : jayamANA viharaMtA ohANAhiMDagA cauddhA u|| mana.-125 jayamANA tattha tihA nANaTThA daMsaNacaritte // 125 // _ 'yatI prayatne' 'yatamAnAH' prayatnaparAH 'viharaMtA' viharamANA mAsakalpena paryaTantaH 'ohANa'tti avadhAvamAnAH, pravrajyAto'pasarpanta ityarthaH, tathA 'AhiNDakAH' bhramaNazIlAH, evamete caturvidhAH / idAnIM 'yathoddezaM nirdezaH' iti nyAyAdyatamAnA ucyante-'jayamANA tattha tihA' yatamAnAstriprakArAH, kathaM ? nANaTThA daMsaNacarite', tattha NANaTThA kahaM yataMti( te)? jadi AyariANaM jaM suttaM attho vA taM gahitaM aNNA ya se sattI asthi ghittuM dhAreuM vA, tAhe visajjAvettA / vI attANaM annattha vaccaMti / evaM ceva daMsaNapabhAvagANaM satthANaM aTThAe ya vaccaMti, tattvArthAdInAM / tathA carittaTThAe desaMtaraM / vii||49 // EEF ESTO
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti gayANaM keNai kAraNeNaM, tattha jadi puDhavikAyAdIyaM paraM, tato carittaM na sujjhai, tAhe te niggacchanti, esA crittjynnaa| jayamANA khalu evaM tivihAo samAsato samakkhAyA / dAraM / | 497ll ni.-125 candra, atyAre e samajI lo ke pUrvanI 124mI gAthAmAM batAvelA tamAme tamAma sAdhuo sAmAnyathI cAra prakAranA " hoya che. ((1) kAraNika-vihArIo (2) kAraNika sthAnasthito (3) niSkAraNika vihArIo (4) niSkAraNika sthAnasthito A cAra prakAranA sAdhuo 124mI gAthAmAM batAvelA che.) - oghaniryukti-125 : gAthArtha : (1) yatamAna (2) viharamAna (3) avadhAvAna (4) AhiMDaka ema cAra prakAre sAdhuo che. temAM yatamAna traNa prakAre che. (1) jJAna mATe (2) darzanamAM ane (3) cAritramAM. TIkArya : yatu dhAtu "prayatna karavo' e arthamAM vaparAya che. eTale yatamAna-prayatna karavAmAM lIna sAdhuo. tathA viharamAna eTale mAsakalpa vaDe vihAra karanArA sAdhuo. avadhAvamAna eTale dIkSAmAMthI pAchA saMsAra tarapha jatA sAdhuo. AhiDaka eTale bhamavAnA svabhAvavALA sAdhuo. Ama sAdhuo cAra prakAre che. emAM krama pramANe ja padArtho varNavavA joIe. e nyAya pramANe sau prathama "yatamAna'nuM varNana karAya che. (1) yatamAna traNa prakAre che. jJAna, darzana ane cAritramAM. Flu 497ll
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- niryukti | 498l prazna : jJAna mATe yatamAna kevI rIte samajavA ? samAdhAna : potAnA AcArya pAse je sUtra ke artha hoya, ziSyoe e badhuM jo laI lIdhuM hoya ane ziSyanI bIjA paNa | sUtra-artha grahaNa karavAnI zakti hoya to pachI guru pAse potAnI bIjA AcArya pAse javAnI saMmati meLavI laI te ziSyo bIjA pAse jAya. A sAdhuo jJAna mATe yatanA karanArA sAdhuo kahevAya. bIjA pAce ja, e ja pramANe darzana prabhAvaka = samyagdarzananI nirmaLatA karanArA tatvArtha vagere zAstronA mATe anyatra jAya to e " darzana mATe yatamAna kahevAya. tathA cAritra mATe yatamAna A pramANe thAya ke koIpaNa kAraNasara anyadeza, anyakSetramAM gayA hoya, teone tyAM jo ja pRthvIkAya vagere jIvonI pracuratAnA kAraNe cAritra zuddha na thAya, (arthAtu ghaNI virAdhanAdinA lIdhe cAritra malina banatuM hoya.) to teo tyAMthI nIkaLI jAya. A cAritra yatanA vaDe yatamAna kahevAya. Ama saMkSepathI yatamAno traNa prakAranA batAvI dIdhA. Ama prathamadvAra "yatamAna" pUrNa thayuM. ni.-125 ka = e is 498| vRtti : idAnIM viharamANakA ucyante, ata Aha - 'viharatAvi a duvihA' viharamANakA dviprakArakAH, gacchagatA 5 vi
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha- gacchaniggayA ceva, etadeva vyAkhyAnayannAha - niyuti o.ni. : patteyabuddha jiNakappiyA ya paDimAsu ceva viharaMtA / // 48 // AyariatheravasabhA bhikkhU khuDDA ya gacchaMmi // 126 // sa pratyekabuddhA jinakalpikAzca pratimApratipannagAzca-'mAsAI sattaMtA' ityevamAdi ete gacchanirgatA vihrmaannkaaH| sa idAnI gacchapraviSTA ucyante-'Ayaria' AcArya:-prasiddhaH, sthaviro-yaH sIdantaM jJAnAdau sthirIkaroti, vRSabhosa vaiyAvRttyakaraNasamarthaH, bhikSavaH-etadvyatiriktAH, kSullakAH prasiddhAH, ete gacchagatAH / Aha-'gacchagatA gacchanirgatAzca' sana.-121 itthamupanyAsaH prAk kRtaH, tatkasmAt jinakalpikAdayo gacchanirgatA Adau vyAkhyAtAH ?, ucyate, jinakalpikAdInAM ga prAdhAnyakhyApanArtham / Aha-prathamameva kathamitthaM nopanyAsaH kRtaH ?, ucyate, te'pi jinakalpikAdayo gacchagatapUrvA | evAsyArthasya jJApanArtham, Aha-pratyekabuddhA na gacchanirgatAH, na, teSAmapi janmAntare tannirgatatvasadbhAvAt, yatasteSAM nava pUrvANi pUrvAdhItAni vidyante / dvAram / yandra. ve " vibhAna" hevAya che. te paNa be prakAranA che. gacchamAM rahelA ane gacchamAMthI nIkaLI gayelA. vaa||48|| AnuM ja vyAkhyAna karatA kahe che ke 10 TO
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ya oghaniryukti- 126 : gAthArtha : pratyeka buddho, jinakalpiko, pratibhAvALAo gacchanirgata viharamAna kahevAya. niryukti AcArya, vira, vRSabha, bhikSu, kSullaka gacchavAsI viharamAna che. TIkArtha : pratyeka buddho, jinakalpiko ane eka mahinAnI, be mahinAnI.... sAta mahinAnI... vagere bAra pratimAo // 500 dhAranArAo... A badhA gacchanirgata viharamAno kahevAya. (A badhA ja svayogya mAsikalpa paddhatithI vicaranArA che.) have gacchamAM rahelA je viharamAno che, emAM AcAryane to badhA jANe che. sthavira eTale je sAdhu sIdAtA bIjA sAdhune vi jJAnAdimAM sthira kare che. vRSabha eTale vaiyAvacca karavAmAM je samartha hoya te. bhikSuo eTale upara batAvyA sivAyanA bAkInA * sAdhuo, kSullako e prasiddha ja che. (nUtanadIkSito uMmarathI nAnA hoya ke moTA hoya e badhA ja kSullaka gaNAya.) ni.-126 ' A badhA gacchavAsI viharamAna sAdhuo che. * prazna : tame 125mI gAthAmAM TIkAmAM A pramANe darzAvela ke (1) gacchavAsI (2) gacchanirgata ema be viharamAna " 5 che. to ahIM krama pramANe to pahelA gacchagatanuM varNana karavuM joIe. tame zA mATe pahelA jinakalpI vagere gacchanirgatonuM 1 vyAkhyAna kahyuM ? samAdhAna : "jinakalpI vagerenI pradhAnatA che" e darzAvavA ame pahelA emanuM vyAkhyAna karyuM. prazna : to pachI 125mI gAthAnI TIkAmAM paNa gacchanirgatano ja pahelA upanyAsa karavo joIe ne? tyAM kema pahelA emano upanyAsa na karyo ? vI 500
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- ! ni.-127 samAdhAnaH "je jinakalpI vagere pradhAnapuruSo che, teo paNa pUrve to gacchamAM ja rahelA hoya che." A padArtha darzAvavA niryukti mATe 125mI gAthAnI TIkAmAM gacchagatano prathama upanyAsa karela che. prazna : bhale paNa tame pratyekabuddhone gacchanirgata tarIke darzAvyA che, e barAbara nathI. teo to dIkSA le tyArathI ja // 501 - ekalA ja vicaratA hoya che. gacchamAM rahyA bAda gaccha choDI denArA hota to gacchanirgata kahevAta. paNa evuM to che nahi. samAdhAna : nA, pratyeka buddhone paNa janmAntaramAM, pUrvajanmamAM to gacchanirgatapaNuM che ja, kemake teone pUrvabhavamAM ja bhaNelA navapUrve A bhavamAM vidyamAna hoya che. (Azaya e che ke A bhavamAM joke pratyekabuddho gacchavAsI nathI banyA. paNa * teone jAtismaraNAdi dvArA pUrvabhavamAM bhaNeluM navapUrvanuM jJAna A bhavamAM paNa pAchuM upasthita thaI jAya che. have gurukulavAsa . vinA navapurve bhaNI zakAtA ja nathI. eTale pUrvabhavamAM teo gacchavAsI hatA ane te ja bhavamAM teo jinakalpasvIkArAdithI gacchanirgata banI jAya che. A bhavamAM gacchavAsI nathI. eTale e dRSTie teo gacchanirgata kahyA che. ) 'viharamAna' nAmanuM dvitIya dvAra pUrNa thayuM. vRtti : idAnImavadhAvataH pratipAdayannAha - mo.ni.: moDhAvaMtA suvidyA dvividyAre ya hari nAthabbA | liMgeNa'gAravAsaM nitiyA ohAvaNa vihAre // 127 // vIu 501 /
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ kI zrI odhaniryukti ' || 502 // F E F 'avadhAvantaH' pravrajyAderapasarpantaH "dvividhAH' dviprakArA: "liMgavihAre yatti liGgAdavadhAvanti-apasarpanti gRhasthatAM pratipadyanta ityarthaH, 'vihAre yatti udyatavihArAd ye'vadhAvanti-apasarpanti pArzvasthAdayo bhavanti, evamete vijJeyA bhavantyavadhAvamAnAH / etadeva vyAkhyAnayannAha - "liMgeNa'gAravAsaM' liGgenAvadhAvan gRhavAsaM pratipadyate, 'nitiyA ohAvaNavihAre' vihArAdavadhAvannityAdiSu vAsaM karoti / dAraM / | candra.: have avadhAvamAnonuM pratipAdana karatA kahe che ke - oghaniryukti-127: gAthArtha : avadhAvamAna liMga vize ane vihAra vize ema be prakAre jANavA. liMga vaDe ni.-127 (avadhAvamAna che ke je) gRhasthavAsa kare. jayAre nityavAsI bane te vihAramAM avadhAvamAna. TIkArtha: dIkSAmAMthI ja pAchA pharatA=vimukha thatA jIvo be prakAre hoya che. jeo sAdhuveSa choDI gRhasthapaNuM ja svIkArI ! le te liMgAvadhAvamAna ane jeo mAsakalpa vihAra rUpa udyata vihAra choDI pAsatyAdi rUpa banI jAya, te vihArAvadhAvasAna. ' Ama be rIte avadhAvamAno jANavA. A ja vAta darzAvatA kahe che ke liMgathI avadhAvana karanAra sAdhu gRhasthavAsa svIkAre (arthAt sAdhuveSa choDI saMsArI bane) jyAre vihArathI avadhAvana karanAra (dUra thanAra) sAdhu nityavAsa, pAsasthAdipaNA vageremAM sthira thAya. A avadhAvamAna nAmanuM tRtIya dvAra pUrNa thayuM. all 502 | = *
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-cA niyukti - | pa03 II ni.-128 vRtti : rUvAnImAAir pratipAtrada - mo.ni.: 3vasa manuvAsa suvihAM madiMDa muLayatrI ! uvaesadesadasaNa thUbhAI hoti NuvaesA // 128 // tatra eke upadezAhiNDakA: apare'nupadezAhiNDakAH evamete dvividhA AhiNDakA muNitavyAH / tatra 'uvaesa'tti dvAraparAmarzaH, 'desadasaNa'tti dezadarzanArthaM dvAdaza varSANi ye paryaTanti sUtrArthoM gRhItvA ete upadezAhiNDakAH / anupadeze tvamI bhavanti - 'thUbhAdI hoMti'NuvaesA' stUpAdigamanazIlA anupadezAhiNDakAH / uktA AhiNDakAH / dvAram / / candra.: have cothA AhirDIkone darzAvatA kahe che ke - oghaniryukti-128: gAthArthaH upadeza ane anupadeza ema be prakAranA AhiDako jANavA. upadeza eTale dezadarzana : ane sUpAdi e anupadeza hoya che. TIkArtha : AhiMDakomAM prathama upadeza AhiMDako che, ane bIjA anupadeza AhiMDako che. Ama be prakAranA AhiDako jANavA. gAthAnA uttarArdhamAM je uvaesa pada che, e upadeza AhiMDaka dvAranuM sUcana karavA mATe che. jeo sUtra-arthane grahaNa karIne pachI judA judA dezonA darzana mATe bAra varSa phare teo upadeza-AhiMDako kahevAya. FE 503 .
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ Na mo zrI khodha- tthu niryukti Na 11 408 11 sa Na ssa ga anupadezamAM to A badhA che Ama AhiMDako kahevAI gayA. rAya - o.ni. : vRtti : adhunA ye te gacchagatA viharamANakAsteSAmeva vidhiM pratipAdayannAha puNami mAsakappe vAsAvAsAsu jayaNasaMkamaNA / AmaMtaNA ya bhAve suttattho na hAyaI jattha // 129 // 'mAsakalpe' mAsAvasthAne pUrNe sati tathA 'vAsAvAsAsu'tti varSAyAM vAso varSAvAsaH tasmiMzca yo bhavAsakalpastasmin pUrNe sati / punazca yatanayA saMkrAmaNA kSetrasaMkrAntiH karttavyA / kiM kRtvA ? - 'AmaMtaNA yatti bha AmantraNaM-AcAryaH ziSyAnAmantrayate- pRcchati kSetrapratyupekSakapreSaNakAle, cazabdAdAgateSu kSetrapratyupekSakeSu kSetragamane vA, 'bhAve 'tti AgateSu kSetrapratyupekSakeSu bhAvaM parIkSate / kasya kiM kSetra rocate ?, tatra sarveSAM mataM gRhItvA yatra sUtrArthahAnirna o bhavati tatra gamanaM kariSyatyAcAryaH // va rUpAdi mATe javAnA svabhAvavALA agItArthe anupadeza AhiMDako che. cothuM dvAra puru thayuM. -- stha candra. : A yatamAna, viharamAna, avadhAvamAna, AhiMDakamAMthI je bIjA naMbaranA viharamAno che, ane temAM paNa je gacchagata viharamAno che, teonI ja vidhi batAvatA kahe che ke (bAkInA traNanuM varNana A granthamAM karavAnA nathI.) paNa sa paNa ni.- 128 ma hA mya // 504 //
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ - E F G H E ni.-1 29 zrI ogha oghaniryukti-129: gAthArtha : mAsakalpa ane varSAvAsa pUrNa thAya eTale yatanApUrvaka saMkramaNa karavuM. AmaMtraNa karavuM. niryukti bhAva jovo, jyAM sUtrArtha hAni na pAme. | | TIkArtha : zeSakALa daramyAna eka mAsanuM avasthAna pUrNa thAya tyAre ane varSamAM eka sthAne rahevAmAM ja rahevAno // 505 / AcAra che, (cAra mAsa eka sthAne rokAvuM vagere.) te pUrNa thAya eTale yatanA pUrvaka e kSetramAMthI bIjA kSetramAM AkhA gacche javuM joIe. prazna : zuM karIne ? | samAdhAna : A kSetramatyuprekSakone mokalavAno samaya thAya tyAre AcArya badhA ja ziSyone pRcchA kare. gAthAmAM lakhelA ca zabdathI e paNa samajavuM ke kSetrapratyupekSako kSetrapratyupekSaNA karIne AvI jAya tyAre ane jayAre te kSetramAM javAno avasara dha / Ave tyAre paNa AcArya ziSyone pRcchA kare. tathA kSetrapratyupeko AvI jAya eTale badhA ziSyonA bhAvanI parIkSA kare ke "kone kayuM kSetra game che?" temAM badhAnA E abhiprAyo laI lIdhA bAda jyAM = je kSetramAM sUtra ane arthanI hAni na thatI hoya te kSetramAM AcArya gamana karaze. ma' (ahIM keTalIka bAbato dhyAnamAM levI. prAcInakALamAM sAdhuo comAsAmAM cAra mahinA koIpaNa eka sthAne, ane zeSakALanA ATha mahinA judA judA koIpaNa ATha sthAne eka-eka mAsa karIne rahetA. Ama cAra mahinAno eka kalpa (=AcAra) + ATha mahinAnA ATha kalpa ema navakalpI vihAra karatA. have jyAre eka sthAnethI bIje sthAne javAnuM thAya ' 505T
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ r zrI ogha- tya tyAre emane ema badhA pahoMcI na jAya. paNa e pahelA AcArya cArebAju kSetronI tapAsa karavA sAdhuone mokale. te sAdhuo niryukti T kSetrapratyupezaka kahevAya. teo badhI tapAsa karI pAchA AvI AcAryane vAta kare ane AcAryazrI e badhu jANyA bAda yogya kSetramAM javAno nirNaya le ane e pachI Akho gaccha te sthAne jaI pAcho mahIno rokAya. mahIno pUro thaI jAya eTale // 506 IT vaLI AcArya cArebAju kSetrapratyuprekSako mokalI Ape. gaccha ghaNo vizALa hovAthI A badhu zakya banatuM. ane te kALe jarUrI paNa hatuM. | vi ni.-130 vRtti : idAnImenAmeva gAthAM vyAkhyAnayannAha - atra yadupanyastaM 'jayaNasaMkamaNa'tti tadvyAkhyAnayannAha - o.ni. : appaDilehiadosA vasahI bhikkhaM ca dullahaM hojjA / bAlAigilANANa va pAuggaM ahava sajjhAo // 130 // apratyupekSaNe doSA bhavanti, te cAmI- vasahi'tti kadAcidvasatirdurlabhA bhavet, tathA bhikSA vA durlabhA bhavet, tathA bAlAdiglAnAnAM prAyogyaM durlabhaM bhavet / athavA svAdhyAyo durlabhaH, mAMsAdyAkIrNatvAt, candra. : have A ja 129mI gAthAnuM vistArathI vyAkhyAna karavAnuM che. emAM A gAthAmAM je kahyuM ke "jayaNApUrvaka eka kSetramAMthI bIjA kSetranA saMkramaNa kare." tenuM vyAkhyAna karatA kahe che ke || 506 .
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ = = = E = = F ni.-131 zrI odha oghaniryukti-130: TIkArtha : jo pahelA vasati-kSetranI barAbara tapAsa karyA vinA ja emane ema te kSetramAM pahoMcI niyukti 1 jaIe to aneka doSo lAge. te A pramANe, vi (1) kyAreka te kSetramAM sAdhuone rahevA mATenI yogya vasati ja durlabha hoya. (pahelA AjanI jema sAdhuo mATe // 507 II - banAvAyelA upAzrayo na hatA. ane e hoya to paNa e doSita hovAthI sAdhuo emAM utaratA na hatA.) (2) kyAreka evuM bane ke te kSetramAM gocarI durlabha hoya. (3) kadAca tyAM bAla vagere glAnone anukULa vastu durlabha hoya. (4) kadAca te kSetra mAMsa vagerethI vyApta hovAne lIdhe tyAM svAdhyAya durlabha hoya. (cArebAju mAMsanI dukAno hoya... tyAre AvuM bane.). tti: taHd vim ? - o.ni. : tamhA puvvaM paDilehiUNa pacchA vihIe saMkamaNaM / peser3a jar3a aNApucchiuM gaNaM tatthime dosA // 131 // tasmAt pUrvameva 'pratyupekSya' nirUpya pazcAd 'vidhinA' yatanayA saMkramaNaM karttavyam / idAnIM yadupanyastaM 'AmaMtaNA ya'-ityavayavaM taM vyAkhyAnayannAha-'peseti jai aNApucchiuM gaNaM' preSayati kSetrapratyupekSakAn yadi gaNamanApRcchaya tatreme = = '# F De -
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- 'toSA?' vakSyamAInikSaUT: - niryukti candra.: prazna : to pachI zuM karavuM ? || 508 samAdhAna : oghaniyukti-131: gAthArtha : tethI pahelA pratilekhana karIne pachI vidhipUrvaka saMkramaNa karavuM. have jo | gacchane pUchyA vinA kSetrapratyuprekSakone mokale, to A doSo lAge. TIkArtha : kSetrapratyupekSaNa karyA vinA ja tyAM pahoMcI javAmAM uparanA doSono saMbhava che. (ane jo pahelA kSetrapratyupekSaNa 4 karI lIdhuM hoya to AvA kSetramAM AcArya gacchane laI ja na jAya eTale pachI koI doSa lAgavAno saMbhava ja na rahe.) mATe ni.-131 .pahelethI ja kSetranI barAbara tapAsa karIne pachI vidhipUrvaka eTale ke yatanApUrvaka tyAM javuM joIe. (A tapAsa sAdhuoe. jAte ja karavI paDe. zrAvakone kahIe ke tame joI Avo ke tyAM upAzraya che ? badhI vyavasthA che ? ane teo joI AvyA a bAda sAdhuo jAya.... A badhuM to ghaNA doSonuM kAraNa che. zrAvako dvArA karAtI virAdhanA sAdhunA mAthe coTe, vaLI zrAvakone zuM khabara ? ke sAdhuo mATe kevuM sthAna hovuM joIe ?...) 129mI gAthAmAM rahela "AmaMtaNAya" zabdanuM have vyAkhyAna kare che. jo gacchane pUchyA vinA ja kSetrapratyuprekSakone kSetrapratyupekSaNA mATe mokalI Ape to emAM have batAvAze te badhA doSo vA lAgaze. all 508 | taka E
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ya mo.ni.: movaripableiTINa vAstha va Atti puchati ! niryukti khittaM paDileheuM amugattha gayatti taM duTuM // 132 // | 509il yadA kSetrapratyupekSakAH zeSapravrajitAnanApRcchya gatAstadA kathaM jJAyante ? ata Aha - atiriktopadhipratyupekSaNAyAM - ma satyAM te pRcchanti - kutra gatAsta ityevaM pRcchanti / AcAryo'pyAha - kSetraM pratyupekSitumamukatra kSetre gatA iti, te'pyAhuH -'te TuMti, 'ta' kSetre zomai, ni.-132 oghaniryukti-132 : TIkArtha : prazna : pahelA e kaho ke jayAre pratyuprekSako bAkInA sAdhuone pUchyA vinA ja nIkaLI gayA che, tyAre te bAkInA sAdhuone zI rIte khabara paDaze ke "A sAdhuo kSetrapratyupekSaNA mATe gayA che." samAdhAna : e gayelA sAdhuo potAnI vadhArAnI upadhi ahIM amuka sAdhuone soMpI gayA hoya. (athavA to gacchanI vadhArAnI upadhi atirikta upadhi tarIke gaNavI.) have te sAdhuo emanI vadhArAnI upadhinuM pratilekhana karatA hoya tyAre bIjA ajANa sAdhuo puche ke "kema tame pratilekhana karo cho ? te sAdhuo kyAM gayA ?" te vakhate AcArya paNa kaheze ke kSetranI pratyupekSaNA mATe amuka sthAne gayelA che." (vadhu saMgata e lAge che ke gacchanI vadhArAnI upadhinuM pratilekhana thatuM all 509o.
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI otha hoya, tyAre ajANa sAdhuo pelA sAdhuone tyAM na joIne pUche ke "teo kyAM gayA che?' vihAra karanArA sAdhuonI potAnI niryukti 75ghi pAnI choya... zasyatA bhochI lAge che.) A sAMbhaLI te sAdhuo paNa kahe ke "A kSetra to sAru nathI. // 510 // vRtti : yatastatra gacchatAM,o.ni. : teNA sAvaya masagA oma'sive seha itthipADiNIe / thaMDillaagaNi uTThANa evamAI bhave dosA // 133 // sa .-133 bha stenAH arddhapathe zvApadAni - vyAghrAdIni mazakA vA'tiduSTAH omaM-durbhikSaM 'asivaM' devatAkRta upadravo yadivA bha| | 'seha'tti abhinavapravrajitasya svajanA vidyante, te cotpravrAjayanti, 'itthi'tti striyo vA mohapracurAH, 'paDiNIe'tti pratyanIkopadravazca, 'thaMDilla'tti sthaNDilAni vA tatra na vidyante, 'agaNi'tti agninA vA dagdhaH sa dezaH, 'uTThANa 'tti 'utthitaH' udghasitaH sa dezo vA'pAntarAle ityevamAdayo doSA bhavanti, yandra. : sodhaniyukti-133:2Irtha : (ta kSetra sA nathI) 3bha tyAMnAsone naye prabhArI nuzAno zaya che. 've je kSetra jovA gayA che tyAM pahoMcavAnA aDadhe raste coro, vAgha vagere pazuo ke atibhayaMkara kakSAnA maccharo che. athavA vii||510||
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha niryukti 1149911 paNa dukALa che. athavA devatA vaDe karAyelo upadrava che. athavA nUtana dIkSitanA svajano tyAM vidyamAna che ane teo nUtanadIkSitane dIkSA choDAvI pAcho ghera laI jaze athavA mohapracura=kAmAtura strIo che. athavA zatruono upadrava che athavA tyAM sthaMDilabhUmio vidyamAna nathI. athavA agni vaDe te deza baLI gayo che. athavA te deza ujjaDa thaI gayo che. Ama vivakSita kSetramAM pahoMcavA mATenA rastAmAM AvA prakAranA nukazAno che. (AmAMthI jyAM je nukasAna haze tyAM te maiM nukazAnane jANakAra sAdhu batAvaze. niryuktikAra to "kaI kaI zakyatAo che ?'' e darzAvI rahyA che eka ja sthAne A badhA ja doSo hoya evu mAnavAnuM nathI.) ma A to tyAM pahoMcavAnA rastA uparanA doSo varNavyA. NaM vRtti : tatrApi prAptasyaite doSAH oni. : - paccaMta tAvasIo sAvayadubbhikkhateNapaurAiM / niyagapaduTTuTThANe pheDaNA hariyapaNNIya // 134 // sa hi pratyantadezaH mlecchAdyupadravopetaH 'tApasyaH ' tApasapravrajitAH tAzca pracuramohAH saMyamAd bhraMzayanti, zvApadabhayaM, durbhikSabhayaM stenapracuratarANi vA kSetrANi, 'niyagatti abhinavapravrajitasya nijaH svajanAdiH sa cotpravrAjayati, 'paduTThatti pradviSTo vA tatra kazcit, 'uTThANe 'tti utthitaH - udvasitaH sa kadAciddezo bhavet, 'pheDaNa'tti prAk tatra zT ndha y A DI sani.-134 ma o p hA // 511 ||
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-134 zrI ogha-ca vasatirAsIt idAnIM tu kadAcidapanItA bhavet / 56 haritapaNNIya'tti haritaM tatra zAkAdi bAhulyena bhakSyate, tacca sAdhanAM niryuktira nyate mikSaprArtha vA, athavA ritapavyatti tatra ke puSi rAjJo huM svI revatAcai varNa puruSo mAryate, sa ca pravrajitAdibhikSArthaM praviSTaH san, tatra gRhasyopari ArdrA vRkSazAkhA cihna kriyate, tacca gRhItasaGketo dUrata | 512 || eva pariharati, agRhItasaGketazca vinazyati, tasmAd gaNaM pRSTvA gantavyamiti / athavA'nyakartRkIyaM gAthA, tatazca na ma punaruktadoSaH / candra.: vivakSita sthAnamAM paNa sAdhune A pramANe doSo saMbhavI zake che ke oghaniryukti-134 : TIkArtha : te sthAna halakuM hoya arthAt mleccha vagerenA upadravavAnuM hoya. athavA tyAM tApasI 'dIkSA laI cUkelI tApasIo kAmAtura hoya ane te sAdhune saMyamamAMthI bhraSTa karanArI hoya. athavA jaMgalI pazuono bhaya || a hoya. athavA dukALano bhaya hoya athavA te kSetro corathI bharapUra hoya. athavA nUtanadIkSitanA svajano tyAM hoya ane teo tene dIkSA choDAvI denAra hoya. athavA tyAM koI sAdhuSI hoya. athavA te deza kadAca ujjaDa thaI gayo hoya. athavA pahelA tyAM je sAdhu yogya vasati hatI te kadAca atyAre khatama thaI gaI hoya. athavA te kSetramAM lIlotarI vadhAre pramANamAM vaparAtI hoya. have sAdhuone to e kahyuM nahi. athavA tyAM lagabhaga dukALa jevI hAlata hoya, athavA te dezamAM keTalAka gharone vize vI. rAjAne daMDa ApIne devatAne mATe bali ApavA puruSa marAto hoya, have A sAdhu vagere bhikSA mATe nIkaLelo hoya ane ||te kSetramAM vivakSita gharanI upara bhInI vRkSazAkhA cihna tarIke karAyelI joI jo e sAdhu gRhItasaMketa hoya to e gharane dUrathI che. na all v12II . 1
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ T ma zrI ogha-hyuM ja choDI de, paNa jo e agRhItasaMketa hoya to tyAM gocarI levA praveze ane marI jAya. mATe ja gacchane puchIne javuM. niryukti (bhAvArtha A pramANe che. pUrvanA kALamAM keTalAka sthAnomAM evuM banatuM ke keTalAka loko koIka devI vagerene khuza karavA ene viii mAnavano bali ApatA. have jo game te mAnavane mArI nAMkhIne devIne bali Ape, to rAjA A rIte potAnI prajAnI | 513 IT hatyAthI gusse thaI A loko upara kopa kare ja. e kopathI bacavA AvA loko rAjAne amuka dhana vagere daMDa tarIke pahelethI ApI detA. ane pachI evuM nakkI thatuM ke e ghara upara bhInI vRkSazAkhA cihna karavAmAM Ave. e gharamAM je praveze ene mArI nAMkhavAno e lokone adhikAra maLato. rAjA pachI emAM vacce na paDato. have kSetrapratyupekSaNa mATe AvA ja koI kSetramAM sAdhuo gayA hoya, paNa jo teo A badhI vAta na jANatA hoya to e gharomAM gocarI levA praveze ane maraNa pAmavuM paDe. A ni.-134 koI emane na bacAve paNa jo AcArye AkhA gacchane bhegA karIne "kSetrapratyupekSaNa mATe kone kyAM mokalavA ?" vagere pRcchA | karI hoya to gacchanA puSkaLa sAdhuomAMthI ekAda paNa uparanI bAbata jANato sAdhu e badhA khulAsA karI de ane eTale 'A badhu jANyA bAda e sAdhuo tyAM kSetraprabhupekSaNA karavA jAya to e gharomAM praveza na kare. ane bacI jAya. A badhuM te kALamAM banyuM haze eTale eno paNa granthakArazrIe ullekha karyo che.) (prazna : 133mI gAthAmAM cora, pazu, dukALa, zaikSa, pratyenIka vagere je nukazAno batAvyA che, e ja nukazAno A 134 mI gAthAmAM paNa batAvyA che. ane vaLI keTalAka navA paNa batAvyA che paNa uparanA nukazAno to be be vAra batAvelA vAM hovAthI punaruktidoSa spaSTa lAge che. vI pa13
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ T bho zrI ogha-stha niryukti NaM // 514 // tame = alabatta TIkAkAre evo bheda pADyo che ke 133mI gAthAmAM te sthAne pahoMcavAnA rastA upara thanArA doSono ullekha che. jyAre 134mI gAthAmAM to te sthAne ja thanArA doSono ullekha che. paNa mULamAM to A vAta lakhI ja nathI. vaLI A bheda saMgata paNa nathI thato kemake 134mI gAthAmAM je amuka navA doSo batAvelA che, e doSo to sthAne pahoMcavAnA rastAmAM paNa saMbhavI ja zake che, ane eTale 133mI gAthAmAM paNa e doSo batAvavA ja joIe. paNa batAvyA nathI. eTale A nirUpaNamAM kaMIka nyUnatA jaNAya che.) VT T samAdhAna H athavA to A 134mI gAthA bhadrabAhusvAmIracita nahi, paNa bIjA koI mahApuruSe racelI che ema mAnavuM AE eTale e mahApuruSa potAnI rIte jyAre doSo varNave tyAre keTalAka bhadrabAhusvAmIe batAvelA doSo paNa pharI batAve ane keTalAka ma ni.-135 navA paNa batAve e zakya che. emAM punaruktidoSa na gaNAya. eka ja vyakti ekaja padArtha vAraMvAra kahe to e punaruktidoSa kahevAya. ahIM beya gAthAnA raciyatA judA hovAthI eka ja padArtha be vAra Avyo hoya to paNa punarukti doSa nathI. mULa vAta para AvIe. T mya ZIT vRtti : idAnIM sa AcAryaH kSetrapratyupekSakAn preSayan sarvaM gaNamAlocayati / atha tu viziSya kaJcidekamAlocayati ziSyAdikaM tatazcaite doSA bhavanti - oni. : sIse jar3a AmaMte paDicchgA teNa bAhiraM bhAvaM / aha iyare to sIsA tevi samattaMmi gacchaMti // 135 // | If 11 ma Bar | ar 1149811
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ + $ = | N = = = zrI ogha- ziSyAn viziSya kevalAn yadyAmantrayati tatazca ko doSaH ?, 'paDicchaga'tti sUtrArthagrahaNArthamAyAtA ye sAdhavaste niryukti pratIcchakAH, 'teNa 'tti te'nAlocanena 'bAhiraM bhAvaM'ti bahirbhAvaM cintayanti, bAhyA vayamatra / athetarAn - pratIcchakAn Alocayati tataH ziSyA bahirbhAvaM manyante, pratIcchakAzca sUtrArthagrahaNasamAptau gacchanti, tatazcAcArya ekAkI saMjAyata | 515 - ityayaM doSastAvat / | candra.: gaNane puchyA vinA ja kSetra pratyuprekSakone mokalI devAmAM upara mujaba doSono saMbhava che mATe have te AcArya dara, kSetrapratyuprekSakone mokale tyAre te pUrve AkhA gaNanI sAthe vicAraNA karI le. A ni.-135 prazna : AkhA gaNanI sAthe vicAraNAnI zI jarUra ? mAtra anubhavI-pIDha keTalAka ziSyAdinI sAthe ja vicAraNA karI | le to na cAle? ( samAdhAnaH jo A rIte vizeSathI koIka ekAda ziSyAdinI sAthe ja vicAraNA kare to nIce mujaba doSo saMbhave che. oghaniryukti-135 : gAthArtha : jo ziSyone AmaMtre, to tenAthI nizrAvartIo bAhyabhAvane anubhave. have jo ! A nizrAvartAo ne AmaMtre to te ziSyo bAhyabhAva pAme. te nizrAvartao paNa (nizrA svIkAravAno uddeza) pUrNa thatA jatA | pa1paI. vi TIkArtha ? jo AcArya vizeSa karIne mAtra ziSyone ja pRcchA kare to zuM doSa? e batAve che ke je sAdhuo vivakSita ,
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odhA AcAryanA ziSya na hovA chatAM emanI pAse sUtrArtha levAne mATe AvelA hoya ane e rIte temanA nizrAvartA banelA hoya che, niryukti te sAdhuo pratIcchaka kahevAya. have teo to A rIte AcArye teone pRcchA na karI hovAne lIdhe bAhyabhAvane ja vicAre. arthAta ema ja vicAre ke "ApaNe game eTalI sevA karIe to paNa AcArya to ApaNane pArakA ja gaNe che. mATe ja // 516 . . ziSyone pUche che, ApaNane pUchatA nathI." - have jo AcArya mAtra pratIcchikone ja pRcchA kare to ziSyo bAhyabhAvane mAne "gurune pArakAo ja vahAlA che. ApaNe ja sevA karIne tUTI marIe to paNa ApaNI kiMmata nahi." ane eTale teo AcAryane choDI de. bIjI bAju pratIcchako to Fii sUtrArthagrahaNanuM kArya pUrNa thAya eTale pAchA potAnA guru pAse jatA rahe ane eTale A AcArya to ekalA ja thaI jAya. A ni.-136 A doSa thAya. vRtti : atha vRddhAn pRcchati tata: - o.ni. : taruNA bAhirabhAvaM na ya paDilehovahiM na kiikammaM / mUlayapattasarisayA paribhUyA vaccimo therA // 136 // vRddhAnAlocayatastaruNA bahirbhAvaM manyante, tatazca te taruNAH kiM kurvantyata Aha- 'na ya paDilehovadhi' upadheH all 516 pratyupekSaNAM na kurvanti, na ca kRtikarma-pAdaprakSAlanAdi kurvanti / atha taruNAneva pRcchati tataH ko doSaH ?, vRddhA evaM = = = '# E ,
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- 2 niyuti // 517ll ni.-136 cintayanti-'malayapattasarisayA' maulaM-AdyaM yatparNa nissAraM paripakvaprAyaM tattulyA vayamata eva ca paribhUtAstatazca. vrajAma:-ityevaM sthavirAzcintayanti, yadi vA 'mUlayapattasarisayA' mUlakapatratulyAH zAkapatraprAyA vayam / candra.: have jo gacchanA vRddha sAdhuone pRcchA kare to ozaniyukti-136: gAthArtha: yuvAno bAhyabhAva pAme, upadhipratilekhana na kare, kRtikarma na kare. (jo mAtra yuvAnone pucho to) sthaviro vicAre ke zAkanA pAMdaDA jevA ApaNe paribhUta thayelA chIe. anyatra jatA rahIe. TIkArtha : je AcArya vRddha sAdhuone ja pRcchA kare to taruNa sAdhuo bAhyabhAva pAme. prazna : bhale pAme paNa ethI teo zuM karI levAnA? samAdhAna : teo AcArya, glAna, vRddhAdinI upadhinI pratilekhanA na kare, AcAryAdinA paga dhovA vagere rUpa vaiyAvacca paNa na kare. have jo mAtra yuvAnone ja puche to zuM doSa ? e kahe che ke vRddha sAdhuo A pramANe vicAre ke "ApaNe to je sauthI prathama pAMdaDuM hoya, ke je niHsAra, lagabhaga pAkI gayelA jevuM hoya, tenA jevA ja ApaNe chIe. eTale ja ApaNe AcArya vaDe upekSita karAyA chIe. to pachI AvA apamAnajanaka sthAnamAM nathI rahevuM. bIje jatA rahIe." A pramANe sthaviro vicAre. I 517
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA ema vicAre ke ApaNe to zAkanA pAMdaDA jevA chIe. (je ukheDIne pheMkI ja devAnA hoya che.) ka' zrI ogha-ca niryukti II 518 || F = = = vRtti : atha mataM sthavirA na praSTavyA eva, tattu na, yata Aha - o.ni. : juNNamaehi vihUNaM jaM jUhaM hoi suvi mahallaM / taM taruNarahasapoiyamayagummaiaM suhaM haMtuM // 137 // jIrNamRgaivihInaM yadyUthaM bhavati suSThvapi mahattathaM taruNarabhase-rAge potitaM-nimagnaM madena gulmayitaM - mUDhaM 'sukhaM hatuM' vinAyatuM-tuvera tatvyApadyate candra.: have jo koIno evo mata hoya ke vRddhone pRcchA karavAnI koI jarUra ja nathI. to e vAta barAbara nathI. kemake oghaniyukti-137: gAthArthaH vRddha haraNiyAo vinAnuM je ToLuM hoya, te ghaNuM moTuM paNa yutha taruNarasamAM, rAgamAM DubeluM ane mada vaDe mUDha thayeluM chatuM sukhethI mArI zakAya che. TIkArtha : gAthArtha pramANe spaSTa che. ni.-137 '** vatti : tharbhAva tatsirva parva nitA: santaH prakRthA:, tham ? aru 518.
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti o.ni. : thuimaMgalamAmaMtaNanAgacchaDa jo va pacchio na khe| tassuvari te dosA tamhA miliesu pucchijjA // 138 // 5"statimaGgalaM kRtvA-pratikramaNasyAnte statitrayaM paThitvA tatazcAmantrayati, AkArite ca dUrastho yadi nAgacchati kazcidyo vA pRSTaH sanna kathayati tatastasyopari te doSAH, tasmAnmiliteSu pracchanIyamekatrIbhUteSu / || pa19il | ' candra. : je kAraNathI A paristhiti che te kAraNathI badhA sAdhuo bhegA maLelA hoya tyAre ja teone pRcchA karavI. ni.-138 te pRcchA kevI rIte karavI ? te have batAve che. ' oghaniryukti-138: TIkArtha : pratikramaNanA aMte namoDastunI traNa stuti bolIne pachI sAdhuone bolAve. je bolAvavA chatAMya dUra rahelo koIka sAdhu guru pAse na Ave athavA to AvavA chatAM ane guru vaDe pRcchA thaI hovA chatAM , je sAdhu te te kSetra aMgenI sArI narasI vAstavika hakIkata na kahe tenA upara badhA doSo lAge. (te sAdhu dUra ja rahe ane te vAstavika hakIkata na jaNAve to A bAju gaccha ajJAnatAnA lIdhe khoTo nirNaya laI bese, enA kAraNe je kAMI nukazAno na thAya te badhA ja pelA dUra ja besI rahelA athavA pUchavA chatAM na kahenArAnA khAte lakhAya.) A kAraNasara ekatra thayelA sAdhuo hote chateM ja pRcchA karavI. ekala-dokalane nahi. all 519o 'ra, , , che
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-139 zrI otha- mo.ni. : te maurtti purgha phitte ivamegha tabaM niryukti taM ca na jujjai vasahI pheDaNa AgaMtu paDiNIe // 139 // // 520 / kecanAcAryA evaM bruvate-prAk pratyupekSite yasmin kSetre prAgapi sthitA Asan tasmin punarapratyupekSya gamyate, tacca na yujyate, yasmAttatra kadAcit 'vasahI pheDaNa tti sA prAktanI vasatirapanItA, Agantuko vA pratyanIkaH saMjAtaH, ata etaddoSabhayAt "pUrvadRSyA'pi vasatiH pratyupekSaNIyA / = = * | candra. : oghaniryukti-139 : gAthArtha : ko'ka kahe che ke pahelA jovAyelA kSetramAM emane ema ja jatA rahevuM. paNa | - e vAta barAbara nathI. kemake vasatino nAza thayo hoya ke zatru Avelo hoya. . I TIkArtha: keTalAka AcAryo A pramANe kahe che ke "pUrve je kSetranI pratyupekSaNA karelI ja hoya ane evA je kSetramAM pahelA rahyA paNa hoIe, te kSetramAM pharI tapAsa karavAnI jarUra nathI. emane ema tapAsa karyA vinA paNa jaI zakAya." (Aje jema 2-3 varSa pUrve ApaNe jayAM comAsuM karyuM hoya, te kSetra aMge koI pRcchA kare to ApaNe bolatA hoIe chIe ke "spaMDila mAtrAnI jagyA che. anukULa kSetra che, kazoM vAMdho nathI." vagere. enA jevI A vAta che. kharekhara to e kSetramAM ghaNAM pheraphAra thaI gayA hovAnI zakyatA che. zI rIte Avo nirNaya jAhera karAya ?) paNa A vAta yogya nathI. kemake (1) kyAreka evuM paNa banyuM hoya ke tyAM je jUnI vasati hatI, te dUra karAI hoya * la aa R B 520I ** .
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-140 zrI odha- (toDI naMkhAI hoya, ke tyAM anAja bharavAmAM AvyuM hoya ke e sthAne koI rahevA lAgyA hoya.) athavA to (2) koIka niryuktiT zatru AvI gayelo hoya. A ja kAraNasara pUrve joyelI vasati paNa atyAre pharI jovI joIe.. vRtti : idaM ca te praSTavyAH - // 521 // sa. o.ni. : kayarI disA pasatthA ? amuI savvesi aNumae gamaNaM / caudisi ti du egaM vA sattaga paNagaM tiga jahaNaNaM // 140 // ___ katarA dik 'prazastA' zobhanA ?, sukSemapathetyarthaH, te'pyAhuH 'amuI' amukA dik sukssemeti| evaM sarveSAM yadA | bha 'anumatA' abhirucitA bhavati, tadA gamanaM karttavyam / tatra 'catasRSvapi dikSu' pUrvadakSiNapazcimottarAsu pratyupekSakAH bha prayAnti, athavA catasRNAM dizAmupadravAdisambhave tisRSu yAnti, tadabhAve dvayordizoryAnti, tadabhAve'pyekasyAM dizi / tAsu ca dikSu vrajantaH kiyanto vrajantyata Aha - 'sattaga paNagaM tiga jahaNNaM' ekaikasyAM dizi utkRSTataH sapta sapta prayAnti, saptAnAmabhAve paJca paJca vrajanti, paJcAnAmabhAve jaghanyena trayastrayaH prayAntIti / yandra. : sAdhubhAne mApAta pUchavI - odhaniyujita-140 : yathArtha : 46 hizA sArI cha ? "amusArI cha." ma adhAnI anumati hoya to mAna 42. NE // 521 //
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- cAreya dizAmAM ke traNamAM, bemAM ke eka dizAmAM sAta, pAMca ke jaghanyathI traNa-traNa sAdhuo mokalavA. niryukti TIkArtha: AcArye badhAne prazna karavo ke "kaI dizA sArI, Apatti vinAnI che ?" teo paNa kahe ke "amuka dizA | sulemA-ga7ne anukULa rahe tevI che." Ama jyAre badhAyane amuka dizA gamI gayelI hoya eTale ke badhAyane eka ja mArga / 522 ruo hoya to pachI te tarapha gamana karavuM. (paNa jo badhAya sAdhuo eka ja dizA mATe rucivALA na hoya to pachI) cAreya - dizAomAM kSetranI tapAsa karanArA sAdhuo mokalavA. athavA to jo cAra dizAmAMthI ekAda dizAmAM upadravAdino saMbhava ja hoya to pachI bAkInI traNa dizAmAM jAya, te paNa zakya na hoya to pachI eka ja dizAmAM kSetrapratyuprekSako jAya. FI (ahIM ema lAge che ke kSetrapratyupekSako AvI gayA bAda gurugacchane pUche ane badhA eka ja dizA jaNAve tyAre Akho | ni.-140 | gaccha e ja dizAmAM jAya. paraMtu jayAre kSetrapratyuprekSakone kSetra jovA mokalavAnA che, tyAre to emane cAre ya dizAmAM mokale paNa tyAre gacchane pUchavAnI jarUra jaNAtI nathI. chatAM gItArthone pRcchA karavI. athavA to ema artha karavo ke badhAne jo eka v, '= ja dizA game to zetrapratyupekSako e eka ja dizAmAM tapAsa karI Ave ane pachI Akho gaccha jAya. mane varNavya mAM ! kSetrapratyuprekSakonuM gamana samajavuM.) prazna : A badhI dizAomAM jatA sAdhuo keTalA jAya ? uttara : eka eka dizAmAM utkRSTathI sAta sAta jAya. sAta mokalavA zakya na hoya to pAMca pAMca jAya. pAMca mokalavA paNa zakya na hoya to pachI ochAmAM ochA traNa jAya. 2 | ka - k 'fs || para - B
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ E zrI ogha vRtti : atra ca ye AbhigrahikAste prahetavyAH, teSAM tvabhAve - niryukti o.ni. : aNabhiggahie vAvAraNA u tattha u ime na vAvAre / // 523 / bAlaM var3amagIaM jogiM vasahaM tahA khamagaM // 141 // ma 'aNabhiggahie'tti yairabhigraho na gRhItastAn vyApArayed-gamanAya codayedityarthaH / tatra tu bAlaM vRddhaM agItArthaM yoginaM 'vRSabhaM' vaiyAvRttyakaraM tathA 'kSapakaM' mAsakSapakAdikam / etAnna vyApArayed gamanAya / 'kSa ni.-141 candra.: A viSayamAM je abhigrahadhArI sAdhuo hoya temane (gacchamAM keTalAka sAdhuo AvA abhigrahavALA hoya ke vasati jovA javA mATenI, kSetranI tapAsa karavAnI javAbadArI amArI. jo AvA hoya to prathama emane mokalavA.) jo Abhigrahiko ne hoya to pachI mI oghaniryukti-141: gAthArtha : anabhigrahadhArIone vyApArita karavA. paNa temAM bAla, vRddha, agItArtha, yogI, vRSabha ane kSepakane na mokalavA. TIkArtha: Abhigrahiko na hoya to pachI je bIjA sAdhuo abhigraha vinAnA che, temane gamana karavA mATe preraNA kare. vI temAM (1) bAla (2) vRddha (3) agItArtha (4) yogodRvahana karanAra (5) vRSabha-vaiyAvaccI (6) mAsakSapaNAdi tapa karanAra ah 523 .. F = = * = he
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti // 524 // A dune gamana mATe preravA nahi. vRtti : idAnImetAmeva gAthAM bhASyakRd vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : hIrejja va khelejja va kajjAkajjaM na yANaI baalo| so vA'NukaMpaNijjo na diti vA kiMci bAlassa // 68 // bAle preSyamANe'yaM doSo-hiyate mlecchAdinA krIDetA bAlasvabhAvatvAt kAryAkAryaM ca-karttavyAkarttavyaM vA na jAnAti bAlaH / sa ca bAlaH kSetrapratyuprekSaNArthaM prahitaH san anukampayA sarvaM labhate, Agatya cAcAryAya kathayati yaduta tatra sarvaM labhyate, gatazca tatra gaccho yAvanna kiJcillabhate, cellakasyaivAnukampayA sa lAbha AsId, athavA na dadAti vA bha| kiJcidvAlAya paribhavenAtastaM na vyApArayet / 4 mA.-18 vika candra. : have Aja gAthAnuM vyAkhyAna karatA bhASyakAra kahe che ke modhaniyujita-bhASya-68 : gAthArtha : pAla m5425|| 42rAya, ramata 2bhe, artha-mArya no . athavA to pAsa 2 anukaMpanIya hoya athavA to bAlane loko kaMI na Ape. vATImArtha : nepAla sAdhune kSetratapAsa mATe bholI to mAhopasA (1) male7 vagaire mene apArI 4. (2) // 24 //
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA.-69 zrI ogha- te bAlasvabhAvavALo hovAthI ramavA lAgI paDe. (3) zuM kartavya che ? zuM akartavya che ? vagere na jANe (4) kSetra tapAsa mATe niryukti mokalAyelo bALa tyAM gocarI mATe jAya tyAre badhA "bALaka che, ene khavaDAvo." ema ene to anukaMpAthI badhuM ja Ape. Ama bALaka to anukaMpAthI badhuM meLave ane AvIne AcAryane kahe ke "e kSetramAM badhuM ja maLe che. kSetra sAru che..." eTale // pa25 IT pachI Akho ga7 tyAM jAya paNa kaMI vizeSagocarI na pAme. kemake loko pUrve to bALaka pratyenI anukaMpAthI ja ApatA hatA. A bAkInA yuvAna sAdhuone na Ape. (5) kyAreka AnAthI taddana udhuM ya bane ke loko sArA dAnavIra hoya paNa bAlasAdhune on joI "Ane zuM ApavAnuM ?" ema eno tiraskAra-upekSA kare eTale e bALaka to kaMI na pAme (have te pAcho AvI + AcAryane kahe ke "e kSetra nakAmuM che.' hakIkatamAM ghaNuM sAruM paNa hoya. eTale ahIM gacchane nukazAna thAya.) A badhA kAraNosara bAlasAdhune kSetranI tapAsa mATe na mokalavo. vRtti : vRddho'pi na preSaNIyo, yatastatraite doSA: - o o.ni.bhA. : vuDDo'NukaMpaNijjo cireNaM na ya maggathaMDile pehe| ahavAvi bAlavuDDA asamatthA goyaratiassa // 19 // vRddho'nukampanIyastatazcAsAveva labhate nAnyaH, tathA 'cireNaM'ti 'cireNa' prabhUtena kAlena gamanaM AgamanaM ca karoti, na ca 'mArga' panthAnaM pratyupekSituM samarthaH nApi sthaNDilAni pratyupekSituM smrthH| idAnIM tu dvayorapi vIu 525 che.
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha niryukti // 526 // | V | bho bAlavRddhayostulyadoSodbhAvanArthamAha trikAlabhikSATanasyetyarthaH / dvAraM / candra. : vRddha sAdhune paNa na mokalavo. kemake tene mokalavAmAM A doSo che. ma oghaniryukti-bhASya-69 : gAthArtha : vRddha anukaMpanIya hoya, lAMbAkALe Ave. mArga ane sthaMDilanI pratyupekSA na kare. / athavA to bAla ane vRddho traNa kALanI gocarIcaryA mATe asamartha hoya. ssa sa - ma athavA bAlA vRddhAzca 'asamarthAH' azaktA: ' gocaratrikasya' bha TIkArtha : (1) vRddha sAdhu para badhAne dayA Ave eTale e jAya to e to badhuM ja gocarI-pANI vagere pAme. paNa pachI enA bharose gaccha jAya to bIjA sAdhuo kazuMya na pAme. (jo kSetranA loko dAnavIra na hoya to.) (2) vRddha sAdhune TM vivakSitakSetra sudhI pahoMcavAmAM ane tyAMthI pAchA AvavAmAM ghaNo samaya lAge. (3) e vRddha sAdhu javAnA mArgo jovA mATe OM ke sthaMDilabhUmio jovA mATe samartha na hoya. (yuvAna sAdhu to be-cAra mArgo cakAsI sArAmAM sArA mArge gacchane laI jAya.) have bAla vRddha e beyamAM je doSa samAna rIte saMbhavita che, te doSane batAvavA mATe kahe che ke athavA to bAla ane vRddha savAra-bapora-sAMja ema traNa TAIma gocarIcaryA karavA mATe asamartha hoya. (kSetratyupekSakoe tyAM traNa TAIma lAMbI gocarIcaryA karavAnI che, te zA mATe ? e badhA kAraNo AgaLa batAvAze.) o vRtti : agItArthe'pi preSyamANe ete doSAH - h bhA.-69 ma gwi at 11 42EUR 11 H
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha-stha o.ni.bhA. : paMthaM ca mAsavAsaM uvassayaM eccireNaM kAleNaM / niryukti ehAmotti na yANai cauvvihamaNuNNa ThANaM ca // 70 // // 527 // 'panthAnaM' mArgaM na jAnAti parIkSituM 'mAsaM ti mAsakalpaM na jAnAti 'vAsaMti varSAkalpaM na jAnAti, tathA sa 'upAzrayaM' vasatiM parIkSituM na jAnAti / tathA zayyAtareNa pRSTaH-kadA AgamiSyatha ?, tatazca bravIti-'eccireNa kAleNaM ehAmo 'tti iyatA kAlena-arddhamAsAdinA eSyAma ityevaM vadato yo doSaH avidhibhASaNajanitastaM na jAnAti, yataHNa sa kadAcidanyA dik zobhanatarA zuddhA bhavati tatra gamyate, ato naivaM vaktavyam-etAvatA kAlenaiSyAmaH / tathA sa mA.-90 'cauvvihamaNuNNa'tti tatropAzraye zayyAtarazcaturvidhamanujJApyate-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazceti / tatra dravyatastRNaDagalAdi anujJApyate, kSetrataH pAtraprakSAlanabhUmiranujJApyate, kAlato divA rAtrau vA nissaraNamanujJApyate, bhAvato glAnasya kadAcidbhAvapraNidhAnArthaM kAyikAsajJAdi nirUpyate, etAM caturvidhAmanujJAmanujJApayituM na jAnAti / 'ThANaM ca'tti vasatiH kIdRze prazaste sthAne bhavatItyetanna jAnAti / dvAraM / candra, : agItArtha sAdhune mokalavAmAM Ave to paNa A have kahevAtA doSo lAge. modhaniyusti-bhASya-70:2Irtha : gItArtha sAdhu (1) mAgaNavAze se bhAgane no . (2) bhAsa apane na ||527 // . (3) [se5=yomAsA saMbaMdhI mAyArane no . (4) satinI tapAsa 42vAnI na , (5) zayyAtara pUche /
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha 'tame kyAre AkhA gacchane laIne pAchA Avazo?" to A bolI de ke "paMdara divasa vagere jeTalA kALamAM AvIzuM." have niryuktiA A rIte bolanArAne avidhinA=kALamaryAdAnA bhASaNathI utpanna thanAra je doSa lAge che, tene A agItArtha na jANe. e doSa e ke kyAreka A dizA karatA bIjI dizA vadhu sArI, zuddha hoya to gaccha tyAM paNa jAya. ahIM na paNa Ave. eTale // 528 - A pramANe na kahevuM ke "ATalA samayamAM ame AvI jaIzuM." (6) tyAM upAzrayamAM zayyAtara pAse cAra prakAre anujJA=rajA I levAnI hoya che. dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI. emAM dravyathI tRNa-DagalAdinI rajA levAnI. kSetrathI pAtranuM prakSAlana | ja karavAnI bhUminI rajA levAnI. kAlathI divase ke rAtre vasatimAMthI nIkaLavAnI sattA maLe enI rajA levAnI. bhAvathI koIka pta glAnanI samAdhi khAtara mAtru-caMDilAdinI rajA levAnI. paNa agItArtha to A cAra prakAranI anujJA saMbaMdhamAM kazuM ja na . bhA.-71 .jANe. (7) upAzraya = vasati AkhA gAmamAM kyA prazastasthAne levI? e badhuM paNa e na jANe. (baLadanI kalpanA karIne ' vasati levAnI vAta AgaLa darzAvAze.) vRtti : yoginamapi na preSayet, kasmAt ? - mo.ni.mA. : tUraMta va na de paMthe pAki hei. vigaI paDisehei ya tamhA jogiM na pesijjA // 71 // tvaramANaH sanna pratyupekSate panthAnaM, tathA pAThArthI sanna ciraM bhikSAM hiNDate, tathA labhyamAnA vikRtI:-dadhyAdikAH . 'vaLa pa28
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odhI pratiSedhati, tasmAnaM ra vepavet | | niryukti candra.: yogovAhakane paNa na mokalavo. | 529 zA mATe ? te kahe che. oghaniryukti-bhAgya-71 : gAthArtha : utAvaLo te mArgane ne pratyupeze svAdhyAyArthI te lAMbo kALa na phare. vigaIno | niSedha kare. eTale yogIne na mokalavo. TIkArya : yogavAhI svAdhyAyAdinI tIvra IcchAvALo hovAthI jaldI jaldI pahoMcavA prayatna kare ane eTale pachI e mArganI pratyupekSaNA barAbara na kare. tathA e pAThano-svAdhyAyano abhilASI hoya eTale lAMbo kALa bhikSA na bhame. (jyAre T kSetramatyupekSakoe to lAMbo kALa bhikSA bhamavAnI che.) tathA ene vigaI maLe, to ya e tenI nA ja pADe. kemake jogamAM na vigaI levAya nahi. (paNa ahIM to vigaI vahorIne e kSetrane vigaI vahorAvavAnI Teva pADavAnI che, jethI pachI gacchane anukULatA rahe.) (atyAranA jevA yoga tyAre na hatA. yoga svAdhyAya mATe che. Aje to AcArAMganA AkhA joga karIe paNa emAM AcArAMga gokhavAnuM che enI TIkA vAMcavAnI pravRtti prAyaH ApaNe karatA nathI, jyAre tyAre to je divase je uddezo vagere hoya te divase kAlagrahaNAdi laIne te uddezo gokhavAmAM Avato. eTale jogavAhIne to svAdhyAya khUba karavAno raheto ane eTale ja jo ene kSetrapratyupekSaNA mATe mokalAya to to e svAdhyAyano samaya bacAvavA utAvaLa karavAno ja.) thI bhA.-71 529 I
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ (ma..-72 zrI modha-tyu vRtti : vRSabho'pi na preSaNIyo yata ete doSA bhavanti - niryukti o.ni.bhA. : ThavaNakulAni na sAhe siTThAvi na diti jA virAhaNayA / // 430 // paritAvaNa aNukaMpaNa tiNha'samattho bhave khamago // 72 // vRSabho hi preSyamANaH kadAcidruSA sthApanAkulAni 'na sAhitti na kathayati, athavA 'siTThAvi na diti'tti kathitAnyapi tAni sthApanAkulAni na dadati anyasya, tasyaiva tAni paricitAni, 'jA virAhaNaya'tti tatazca sthApanAkuleSu alabhyamAneSu yA virAdhanA glAnAdInAM sA sarvA AcAryasya doSeNa kRtA bhavati / dvAraM / atha kSapako'pi na preSyate, yataH paritApanA - duHkhAsikA AtapAdinA bhavati kSapakasya, 'aNukampaNa'tti anukampayA vA lokaH kSapakasyaiva dadAti nAnyasya, tathA 'tiNha'samattho bhave khamao' trayo vArA yadbhikSATanaM tasya-vAratrayATanasyAsamarthaH kSapakaH / dvaarm| yandra. : vRSabha = vaiyAkthyAne 5 // na bhosapo. bha mAM mAhopo thAya che. oghaniryukti-bhAga-72 : gAthArtha : sthApanAkuLone na kahe, kahevAyelA paNa sthApanAkuLo na Ape. emAM je virAdhanA & thAya. tapasvI paritApa pAme, anukaMpA pAme. traNa gocarIcaryA mATe asamartha hoya. TIkArtha : vaiyAvaccIne mokalavAmAM Ave to kyAreka "huM ATalI sevA karuM chuM. to paNa mane ahIMthI haTAvI A kAma vii||530||
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM ? che zrI ogha- mATe mokale che ?" ema vicArI gusse thaI glAnAdine mATe rakhAyelA sthApanA kulo - bhaktivALA gharo na batAve. (e ja niryukti A gharomAM jaI glAnAdi mATe prAyogya lAvato hoya, bIjAone khabara na hoya, kemake sthApanAkulomAM javAno bIjAone niSedha che.) athavA to jo e sthApanAkulo dekhADI de to paNa te kulo to bIjAne gocarI na Ape. kemake e kulo pelA sAdhune // pa31 IT ja paricita che. Ama sthApanAkulomAM prAyogya vastuo na maLe ane to pachI glAnAdine prAyogya vastuo na maLavAthI A teone je koIpaNa pIDA vagere rUpa virAdhanA thAya, te AcAryanA vaiyAvaccIne kSetrapratyupekSaNa mATe mokalavAnA nirNayarUpa / doSathI karAyelI bane. | ema tapasvIne paNa na mokalAya. kemake tapasvIne taDakA vagere dvArA ghaNuM duHkha paDe. athavA to loka anukaMpAthI ni. -142 | tapasvIne ja Ape. pAchaLanI enA bharose AvelA gacchane na Ape. tathA tapasvI traNavAra bhikSacaryA mATe pharavA samartha na hoya. Ama utsarga mArge A bAlAdine kSetratapAsa mATe na mokalAya. vRtti : yadA tu punaH preSaNArhA na bhavanti - o.ni. : ee ceva havijjA paDilomeNaM tu pesae vihiNA / avihI pesijjaMte te ceva tahiM ta paDilomaM // 142 // || pa31 || da sa va ka ka e che,
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha eta eva bAlAdayo bhaveyustadA kiM karttavyamityAha - 'paDilomeNaM tu pesae vihiNA' anulomaH-utsargastadviparItaH niryukti pratilomaH-apavAdastaM pratiloma-apavAdamaGgIkRtya etAneva bAlAdIn preSayet, katham ? - 'vidhinA' yatanayA - vakSyamANayA / yadA punasta eva bAlAdayo'vidhinA preSyante tadA'vidhinA preSyamANeSu te eva doSAH, kva ?, 'tahiM tu' 532 | 'tasmin kSetre preSyamANAnAM, katham ? - 'paDilomaM 'ti pratilomaM apavAdamaGgIkRtya / athavA'vidhinA preSyamANeSu te eva ma doSAH, tatra 'paDilomaM 'tti avidhipratilomo vidhistena pratilomavidhinA preSayet / / candra. : jayAre kSetratapAsa mATe mokalavA yogya bIjA koI sAdhu na hoya tyAre A ni.-142 oghaniryukti-142 : gAthArtha : bAlAdi ja hoya, to apavAdamArge vidhipUrvaka mokalavA. avidhithI mokalavAmAM apavAdane AzrayIne te ja doSo lAge. TIkArtha : jo gacchamAM A bAlAdi ja hoya, kSetratapAsa mATe mokalavA yogya bIjA sAdhuo na hoya to pachI zuM karavuM? e kahe che ke apavAda mArge A bAlAdine ja mokalavA. ahIM manunoma eTale utsarga. ane pratiknoma eTale apavAda. eTale gAthAmAM lakhelA e zabdano apavAda artha karavo. e bAlAdine paNa AgaLa kahevAze tevI yatanA vaDe mokalavA. game tema nahi. jo vaLI te ja bAlAdi avidhi vaDe mokalAya to pachI e rIte mokalavAmAM to te kSetramAM mokalAtA teone te ja doSo thau 532 ll
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ : = 1 che zrI ogha-ca niryukti ' // pa33 ll lAge, je upara batAvyA. e doSo apavAdane AzrayIne lAge. (Azaya e che ke kSetratapAsane yogya sAdhuo hoya to bAlAdine na mokalavA e utsarga che. chatAM jo bAlAdi mokalAya to utsargamArgane AzrayIne pUrvokta doSo lAge. have jo kSetratapAsayogya sAdhuo na hoya to apavAda mArge bAlAdi mokalAya. paNa e vakhate jo avidhithI mokalAya to pachI tyAM apavAdamArgane AzrayIne pUrvokta doSa lAgelA kahevAya.) athavA to bIjI rIte artha karIe ke avidhi vaDe bAlAdine mokalavAmAM te ja pUrve kahelA doSo lAge che mATe tyAM pratiloma-avidhithI viruddha eTale ke vidhi vaDe (pratiloma vaDe = vidhi vaDe) bAlAdine mokalavA. khe * F ni.-143 = = = '# vRtti : 5 idAnIM bAlAdInAM preSaNAItve prApte yatanA pratipAdyate - tatra ca gaNAvacchedakaH preSyate tadabhAve'nyo G TItArthaH, ta6mAvezatApi thatuM, tatha kSo vidhi: ? - o.ni.: sAmAyArimagIe jogimaNAgADha khavaga pArAve / veyAvacce dAyaNajuyalasamatthaM va sahiaM vA // 143 // agItArthasya sAmAcArI kathyate, tataH preSyate, tadabhAve yogI preSyate kiMviziSTaH ? - 'aNAgADhe 'tti anAgADhayogI-bAhyayogI yogaM nikSipya 'pArApayitvA' bhojayitvA preSyate, tatastadabhAve kSapakaH preSyate, kathaM ? - = h = | 533 |
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ . | ma ni.-143 zrI ogha-yu 'pArAve'tti bhojayitvA, tadabhAve vaiyAvRttyakaraH, etadevAha-veyAvacce 'tti vaiyAvRttyakaraH preSyate, 'dAyaNa'tti saca niryukti vaiyAvRttyakaraH kulAni darzayati, tadabhAve 'juala'tti yugalaM preSyate - vRddhastaruNasahitaH bAlastaruNasahito vA, 'samatthaM va sahiaM vatti samartho vRSabhaH preSyate taruNena saha vRddhena vA saha, dvitIyo vakAra: pAdapUraNaH / Aha-prathamaM bAlAdaya II 534 _ upanyastAH, tatkasmAtteSAmeva prathamaM preSaNavidhirna pratipAditaH ?, ucyate, ayameva preSaNakramaH, yaduta prathamamagItArthaH preSyate pazcAdyogiprabhRtaya iti / Aha-itthamevopanyAsaH kasmAnna kRtaH ?, ucyate, apreSaNArhatvaM sarveSAM tulyaM varttate tatazca yo'stu so'stu prathamamiti na kazciddoSaH / | candra. : have jyAre apavAdamArge bAlAdi kSetratapAsa mATe mokalavA yogya banyA che, tyAre te saMbaMdhamAM vidhi-yatanA kahevAya che. temAM sau prathama gaNAvacchedaka mokalAya. (upara batAvelA bAla, vRddha, yogI, tapasvI, vaiyAvaccI, agItArtha it | e chamAM gaNAvacchedaka to batAvyo ja nathI. to pachI ene mokalavAnuM vidhAna zA mATe? te praznanuM samAdhAna e che ke gaNAvacchedaka eTale gacchanA aneka prakAranA kAryo mATe sadaiva tatpara rahenAra sAdhu ! A gItArtha ja hoya. have e A chamAMthI game te hoya tene ja pahelA mokalavo. e utsAhI, hoMziyAra, gItArtha ja hovAthI ene mokalavAmAM ghaNA lAbha che. hA ! jo A cha sivAyanA bIjA sAdhuo kSetratapAsa mATe mokalavA yogya hota to to Ane na ja mokalata. kemake e bAla-vRddha vagere rUpa hovAthI te te doSonI ochAvattA aMzamAMya zakyatA to rahe ja che. have jo bIjA na hoya to pachI gaNAvacchedakane ' 534 ..
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA zrI ogha-jI mokalavo yogya gaNAya. bhale e bAla-vRddhAdi rUpa hoya.) niryukti || 535 // ma (cha e cha jo agItArtha ja hoya to pachI bAla, vRddha, yogI, tapasvI, vaiyAvaccI sivAyano je agItArtha hoya tene ( mokalavo) ma jo gaNAvacchedaka na hoya eTale ke bAlAdi chamAM koIpaNa gaNAvacchedaka na hoya to pachI A chamAMthI je gItArtha hoya te mokalAya. (dhAro ke vRddha vagere badhA agItArtha hoya ane bAla gItArtha hoya to pahelA ene ja mokalAya.) jo chamAMthI ekeya gItArtha na hoya to pachI agItArtha paNa mokalAya. bha | T jo agItArtha na hoya (eTale ke bAla, vRddha, tapasvI, vaiyAvaccI, yogI sivAyano koI agItArtha na hoya. 'e sivAyanA to bIjA che ja nahi.' e AgaLa kahevAI gayuM che.) to pachI yogI mokalAya. (e paNa agItArtha samajavo. kemake 'gItArtha yogI vagere nathI', tyAre ja A vAta vicArAI rahI che.) paNa je anAgADha yogI hoya tene mokalavo. kemake ene jogamAMthI bahAra kADhI zakAya che. eTale ene jogamAMthI bahAra kADhI pAraNuM karAvI pachI mokalavo. (eTale have te vigaI vagere badhuM laI zake.) IT have tenI zuM vidhi che ? e batAve che. oghaniryukti-143 : TIkArtha : agItArthane sAmAcArI kahI devI (kSetratapAsamAM je je vastunI kALajI rAkhavI jarUrI ma hoya te badhI ja samajAvI devI.) tyArabAda te mokalAya. ga sani.-143 . va o ma at 11 43411 spa
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-dhu jo Avo anAgADha jogI na hoya, (AgADha jogI hoya ke koIpaNa jogI na hoya.) to pachI tapasvIne mokalavo. A niryukti tene paNa pAraNuM karAvIne mokalavo. eTale pachI tene muzkelI na paDe. ( jo tapasvI na hoya to pachI vaiyAvaccIne mokalavo. eja vAta 143mI gAthAnA uttarArdhamAM karI che ke, "vaiyAvaccI | 536I | mokalAya." te vaiyAvaccI bIjA sAdhuone sthApanAkulo dekhADI de eTale pachI enA gayA pachI paNa glAnAdine vAMdho na A Ave. ja jo vaiyAvaccI paNa na hoya to yugalane mokalavuM. eTale yuvAna sAdhu sAthe vRddha ke pachI yuvAna sAdhu sAthe bALakane mokalavo. " ni.-143 | samantha va sa iva eno artha A pramANe che ke jyAre samartha vRSabha mokalAya tyAre te yuvAnanI sAthe ke vRSabhanI sAthe mokalAya. (vRSabha = vaiyAvaccI na hoya to yuvAna + vRddha ke yuvAna+bAla... e rIte mokalAya.) gAthAmAM je sauthI mana 3 chelle bIjo vA lakhelo che. te mAtra pAdapUrti mATe che. prazna : tame 140mI gAthAmAM bAla, vRddha, agItArtha, vRSabha ane kSapaka e kramathI vasati pratyupekSaNa mATe yogya sAdhuo darzAvelA. to pachI jayAre apavAda mArge emane mokalavAnuM vidhAna karAya che, tyAre e ja kramathI temane mokalavAnI kha vidhi kema nathI batAvI ? zA mATe atyAre krama badalI nAMkhyo ane pahelA agItArtha, e na hoya to anAgADha yogI, e na hoya to tapasvI... e krama kema karI nAMkhyo ? all 536I.
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-, (keTalAko A pramANe artha kare che ke (1) Abhigrahika (2) bAlAdibhinna gaNAvacchedaka (3) bAlAdibhinna gItArtha (4) niryukti bAlAdimAM rahelo agItArtha (5) yogI vagere. A aMge tattva gItArtho jANe.) uttara : vasatipratyapekSaNa mATe mokalavAno krama A ja che ke pahelA agItArtha mokalAya ane e na hoya to pachI yogI // 537 vagere mokalAya. jo bIjA koI kramathI mokalIe, to garabaDa thAya. eTale ame mokalavAnI vidhimAM A ja krama batAvyo che. A prazna : jo A ja rIte preSaNakrama hoya, to pachI 140mI gAthAmAM paNa agItArtha, yogI, tapasvI, e krama ja mUkavo It joIe ne ? tyAM pahelAM zuM kAma bALane mUkyo ? * uttara : juo, utsarga mArge preSaNa mATenI ayogyatA to bAlAdi tamAme tamAmanI eka sarakhI ja che. eTale emAM mA ni.-144 . to bhale ne game tene pahelo mUko emAM koI doSa nathI. apavAda mArge preSaNanI yogyatA badhAnI eka sarakhI nathI, paNa | T kramazaH che. eTale emAM agItArtha... e krama darzAvyo. vRtti : idAnIM teSAM gamanavidhi pratipAdayannAha - o.ni. : paMthuccAre udae ThANe bhikkhaMtarA ya vshiio| teNA sAvayabAlA paccAvAyA ya jANavihI // 144 // 'paMtha'tti panthAnaM-mArgaM caturvidhayA pratyupekSaNayA nirUpayanto gacchanti / 'uccAre'tti uccAraprazravaNabhUmi diil 537/
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5, 3 - T F F tra = = = zrI ogha-ca nirUpayanto vrajanti / 'udae 'tti pAnakasthAnAni nirUpayanti, yena bAlavRddhAdInAM pAnIyamAnIya dIyate, 'ThANe 'tti niryukti vizrAmasthAnaM gacchasya nirUpayanto vrajanti / 'bhikkha'tti bhikSAM nirUpayanti, yeSu pradezeSu labhyate yeSu vA na labhyate iti / 'aMtarA ya vasahIutti antarAle vasatIzca nirUpayanto gacchanti yatra gaccha: sukhena vasan yAti / stenAzca yatra na 538 IT santi / yatra vyAlA: tathA zvApadA na santi - zvApadabhujagAdayo na santi / 'paccAvAya'tti ekasmin pathi gacchatAM divA pratyapAyaH, anyatra rAtrau pratyapAyaH, tatra nirUpya gantavyam / 'jANavihitti ayaM gmnvidhiH| candra. : have te pratyupekSakonI javAnI vidhine darzAvatA kahe che ke ni.-144 oghaniryukti-14 : TIkArtha : (1) cAra prakAranI pratyupekSaNA vaDe mArgane jotA jotA jAya. (2) spaMDila ane mAtra ' karavA mATenI nirdoSa jagyA rastAmAM kayAM kyAM che ? e jotA jotA jAya. (3) kaI kaI jagyAe nirdoSa acitta pANI maLI ' 'a zake che ? e sthAno jotA jotA jAya, ke jethI gaccha Ave tyAre emAM rahelA bAlAdine pANI lAvIne ApI zakAya. (te a vakhate mAtra ukALeluM ja nahi, paNa bIjA paNa aneka prakAre acitta thatA pANI vaparAtA hatA.) (4) gacchane vizrAma karavAnA sthAno tapAsatA jAya. (5) je je pradezomAM bhikSA maLatI hoya ane je pradezomAM na maLatI hoya te badhuM jotA jotA jAya. (6) mAsakalpayogya kSetramAM pahoMcatA rastAmAM utaravA mATenI vasatio jotA jotA jAya ke jyAM ga7 sukhethI rahevA mATe vI samartha bane. vaLI jayAM coro, sApo, jaMgalI pazuo na hoya. (7) tathA eka mArga evo hoya ke jemAM janArAone divase 1 538 | = = ka da4& + B
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-yu niryukita muzkelI ubhI thAya. anya mArga evo hoya ke jemAM rAtre muzkelI ubhI thAya. eTale A badhuM joI joIne AgaLa javuM. A AkhI gamanavidhi batAvI. // 539 I - E bhA.-73 A vRtti : idAnIM bhASyakAra: enAmeva niyuktigAthAM pratipadaM vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : so ceva u niggamaNe vihI u jo vannio u egassa / davve khitte kAle bhAve paMthaM tu paDilehe // 73 // sa eva vidhirya ekasya nirgamane uktaH 'visajjaNA paose' ityevamAdiko vidhiruktaH, idAnIM pathi vrajato vidhirucyate-sa cAyaM-davve khitte kAle bhAve paMthaM tu paDilehe'tti dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca mArga pratyupekSeta / candra.: have bhASyakAra A ja niyuktigAthAnuM vyAkhyAna karatA kahe che ke oghaniryukti-bhAga-73: gAthArtha : nirgamanamAM te ja vidhi che, ke je eka sAdhunA nirgamanamAM vidhi batAvI che. mArgane dravyathI, kSetrathI, kALathI, bhAvathI pratilekhana kare. TIkArtha: te ja vidhi che, je ekanA nirgamanamAM kahevAyelI che, te ahIM anekonA nirgamanamAM paNa jANavI. visaMTI po... A gAthAmAM AkhI vidhi kahevAyelI che. have mArgamAM janArA te sAdhunI zuM vidhi che ? te kahe che ke dravyAdi cAra F S * F = 'rs. Eii kahe che ke dravyAdi cAra Fu 539 II.
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- A prakAre mArganI pratyupekSaNA kare. 45 niryukti vRtti : idAnImetAneva dravyAdIn vyAkhyAnayannAha - || 54o ll mo.ni.mI. : rAte vAtA pagiuidyA sAvathI ya dhvani ! samavisamaudayathaMDila bhikkhAyari aMtarA khitte // 74 // tatra kaNTakAH stenA vyAlAH pratyanIkAH zvApadAH eteSAM pathi yatpratyupekSaNaM sA dravyaviSayA pratyupekSaNA bhvtiiti| dvAraM / tathA samaviSamaudakasthaNDilabhikSAcaryAdInAM yA 'antare' pathi pratyupekSaNA sA kSetrataH pratyupekSaNA / dvAram / bhA.-74 ka candra. : have A cAra dravyAdine ja batAvatA kahe che ke oghaniryukti-bhASya-74 : TIkArtha : kAMTA, coro, sarpo, zatruo, zvApado, jaMgalI pazuo A badhAnuM mArgamAM pratyupekSaNa karavuM. e dravya saMbaMdhI pratyupekSaNA thAya che. samabhUmi, viSamabhUmi, pANI maLe tevA sthAno, caMDilabhUmi, bhikSAcaryAnA sthAno... A badhAnI vacce rastAmAM je pratyupekSaNA karavI e kSetrasaMbaMdhI pratyupekSaNA che. vRtti : idAnIM kAlapratyupekSaNAM pratipAdayannAha - = ahi 540 - E
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ mo zrI jodha-tthu niryukti 11489 11 diyarAo paccavAe ya jANaI sugamaduggame kAle / bhAve sapakkhaparapakkhapellaNA niNhagAIyA // 75 // divA pratyapAyo rAtrau vA pratyapAyo na vA pratyapAya ityetajjAnAti, tathA divA'yaM panthAH sugamo durgamo vA, rAtrau vA sumo durgamo vA, evaM yatparijJAnaM sA kAlataH pratyupekSaNA / dvAram / 60 bhAvataH pratyupekSaNA iyaM, yaduta sa viSayaH Na svapakSeNa parapakSeNa vA''krAnto - vyAptaH / kazcAsau svapakSaH parapakSazcAta Aha- 'niNhagAIyA' nihnavakAdi: svapakSaH, ssa AdigrahaNAccarakaparivrAjakAdiH parapakSaH, ebhiranavarataM prArthyamAno loko na kiJcit dAtumicchati ityevaM yA nirUpaNA ssa sA bhAvapratyupekSaNA / dvAraM / Na ST va ma T o.ni.bhA. : candra. : have kAlapratyupekSaNAne batAvatA kahe che ke je adhI vAtane zodhaniyukti-bhASya-75 : TIDArtha : yA mArgamAM hivase mulIjo che. jyAM rAtre muDesI che ? e jANe. vaLI divase A mArga sugama che ke durgama ? athavA to rAtre A mArga sugama che ke durgama ? A pramANenuM je jJAna meLavavuM te kAlasaMbaMdhI pratyupekSaNA kahevAya. (keTalAka rastAo evA paNa hoya ke jyAM divase muzkelI paDe. rAtre kazI takalIpha na paDe... prema hAla zaheranA gIya vistAranA rastAo...) bhAvathI pratyupekSaNA A che ke te sthAna-te kSetra svapakSa vaDe AkrAnta-vyApta che ? ke parapakSa vaDe AkrAnta che ? NaM bha sa ma va o ma rang spa bhA.-75 1148911
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu prazna : A svapakSa eTale zuM? ane parapakSa eTale zuM? niyujita uttara : ninava vagere svapakSa che. Adi zabdathI parapakSa levAno che. emAM caraka-parivrAjaka vagere parapakSa che. A badhA svapakSa-5256 va satata yAyanA rAto ho tyo 59 mApatI nA. (bhAva. 5.DI. yA cha....) bhAvI pI NaM // 542 // tapAsa karavI ke bhAvapratyupekSaNA kahevAya. vRtti : kathaM punaste vajantItyata Aha - o.ni. : suttatthaM akaritA bhikkhaM kAuM aiMti avrhe| ni.-145 biiyadiNe sajjhAo porisiaddhAe saMghADo // 145 // sUtrapauruSI arthapauruSIM cAkurvanto vrajanti tAvadyAvadabhimataM kSetraM prAptA bhavanti, punazca te kiM kurvantItyata Aha- / au 'bhikkhaM kAuM aiMtI avaraNhe' bhikSAM kRtvA-tadAsannagrAme tadvahirvA bhakSayitvA punazcAparAhne pravizanti, tato vasatimanveSayanti, labdhAyAM ca vasatau kAlaM gRhItvA dvitIyadivase kiJcinnyUnapauruSImAnaM kAlaM svAdhyAyaM kurvanti / punazca 'porisiaddhAe saMghADo' 'porisiaddhAe' pauruSIkAle saGghATakaM kRtvA bhikSArthaM pravizanti, athavA svAdhyAyaM kiyantamapi kAlaM kRtvA 'pauruSiaddhAe' arddhapauruSyAmityarthaH, saGghATakaM kRtvA pravizanti / vA // 542 // ka + 4
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ = zrI ogha-yu niryukti "E || 543 ll F = candra. e kSetrapratyuprekSako kevI rIte jAya ? e kahe che. TIkArtha : te sAdhuo sUtrapauruSI ane arthapauruSIne nahi karatA jAya. arthAt tyAM jhaDapathI pahoMce. (jo strArtha pauruSI sAcavI-sAcavIne jAya, to roja vihAra ocho karavAno rahe. ane to pachI ghaNIvAra lAge.) A rIte tyAM sudhI jAya ke jyAM sudhI teo pote nakkI karelA kSetre pahoMcI jAya. prazna : e pachI teo zuM kare ? uttara : ISTa gAmanI najIkanuM je gAma hoya tyAM ke pachI ISTagAmanI bahAranA bhAgamAM gocarI karIne e pachI sAMje I ISTagAmamAM praveza kare. tyAra pachI tyAM vasati-upAzrayanI zodha, tapAsa kare. vasati maLI jAya eTale kALagrahaNa laI bIjA divase kaMIka ochI eTalI pahelI porisI jeTalA kALa sudhI svAdhyAya kare. e pachI porisInA samaye saMghATaka karIne-be sAdhu ja | sAthe gocarI mATe nIkaLe. athavA to Avo artha karavo ke svAdhyAya keTalo kALa karIne eTale ke pahelI aDadhI porisI svAdhyAya | karIne pachI saMghATaka karIne gocarI nIkaLe. = = ni.-146 = 's A B vRtti : idAnIM te saGghATakena praviSTAstatkSetraM tridhA vibhajanti, etadevAha - mo.ni. vitta ti vattA kolI nAma 3 vayaMti aNNo laddho bahuo thovaM de mA ya rUsijjA // 146 // , allu 543 ll che
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha-yu niryukti kSetraM tridhA kRtvA-tribhivibhAgaivibhajya eko vibhAgaH pratyuSasyeva hiNDyate, aparo madhyAhne hiNDyate, aparo'parAhne, evaM te bhikSAmaTanti / 'dosINe nINiaMmi u vayaMti' 'dosINe' paryuSitAhAre nissArite sati vadanti - 'aNNo laddho bahuo' anya AhAro labdhaH pracuraH, tatazca 'thovaM de 'tti 'stokaM dadasva' svalpaM prayaccha, 'mA ya rUsijja'tti mA roSaM grahISyasyanAdarajanitam / etaccAsau parIkSArthaM karoti, kimayaM loko dAnazIlo ? na veti / | 544 || * ni.-146 nA candra. : have A kSetramAM gocarIcaryA karavAnI che, tyAre teo saMghATaka paddhatithI gocarI mATe nIkaLe che ane A sAdhuo # te kSetrane traNa bhAgamAM veMcI nAMkhe che. oghaniryukti-146 : gAthArtha : kSetrane traNa bhAgamAM veMcyA bAda gRhastho vAsI-suku pAkuM kADhe tyAre bole ke bIjo ghaNo lAbha thayo che. eTale thoDuMka Apo. gusse na thatA. TIkArtha : kSetranA traNa bhAga pADI de, emAM eka bhAgamAM savAre ja teo gocarI phare. bIjA bhAgamAM bapore phare. trIjA bhAgamAM sAMje phare. A pramANe teo gocarI phare. jyAre gocarI levA praveze ane gRhastho parkaSita vAsI=sukuMpAkuM vahorAvavA mATe kADhe tyAre sAdhuo bole ke - dAM "bIjo ghaNo AhAra maLyo che. tethI amane thoDuMka Apo. ane "ame tamArI vastu saMpUrNa na laI tamAro anAdara karyo che..." evuM badhu vicArI e saMbaMdhI krodha na pAmazo. * lou 544 ..
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti " = | 545 / = = = prazna : sAdhu AvuM zA mATe kare ? uttara : A badhuM te sAdhu lokonI parIkSA karavA mATe kare ke "A loko dAna ApavAnA svabhAvavALA che ke nahi ?" (sAdhu A pramANe bole e pachI gRhastho "sAheba, lo lo..." ItyAdi Agraha kare. athavA Agraha na kare to paNa emanA mukha para lAbha na maLyAno lezataH kheda varte.. e badhA uparathI sAdhu samajI jAya ke "A dAnamAM rUcivALo che." paNa sAdhu upara mujaba bole ane gRhastha kazuMya bolyA vinA badhuM aMdara mUkI de to e dAnazIla na hovAnuM anumAna thAya.) o.ni. : ahava na dosINaM ciya jAyAmo dehi dahi ghayaM khIraM / khIre gulaghayapejjA thovaM thovaM ca savvattha // 147 // 61athavA etadasau sAdhabravIti-na vayaM dosINaM ciya yAcayAmaH, kintu 'dehi dahi' dadhi yAcayAmaH, tathA kSIraM yAcayAmaH, tathA kSIre labdhe sati guDaM ghRtaM peyAM dadasva / 'sarvatra' sarveSu kuleSu stokaM stokaM gRhNanti te sAdhavaH, evaM tAvatpratyuSasi bhikSATanaM kurvanti / # ni.-147 = = * * candra, : oghaniryukti-147: gAthArtha : athavA (A pramANe bole ke) ame mAtra sukApAkAnI ja yAcanA nathI karatA, Gii paNa dahi-ghI-dUdha Apo. jo dUdha vagere Ape to kahe ke ghI, goLa, rAba Apo... badhe ja thoDuM thoDuM le. ah 545
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ niyukti tathA dUdha mAMgIe chIe. TIkArtha : athavA to A sAdhu A pramANe bole ke "ame mAtra sukupAka ja nathI mAMgatA. paNa dahIM mAMgIe chIe, zrI ogha-ya A dha mAMgIe chIe..." tathA jo dUdha maLI jAya to pachI sAdhu bole ke goLa, ghI, rAba Apo. (A mAMgavAnI paddhati ''nAM niSTharatA bharelI na hoya paNa khUba ja samajapUrvakanI hoya, bhASA khUba ja sArI vApare che jethI gRhastho adharma na pAme.) | 546 . badhA gharomAM te sAdhuo thoDuM thoDuM le. Ama A rIte savAre bhikSA mATe bhramaNa kare. vRtti : adhunA madhyAhnATanavidhirucyate - o.ni. : majjhaNhi paurabhikkhaM paritAviapijjajUsapayakaDhiaM / ohaTThamaNobhaTuM labbhai jaM jattha pAuggaM // 148 // madhyAhne pracarA bhikSA labhyate 'paritAvia'tti paritalitaM sukumArikAdi, tathA peyA labhyate, jUSaH paTolAdeH tathA :4afthataM modRmamaa nadamati' gifthatamaurfthata vI nagate 'gaM gastha' 'At' yari 'yatra' kSetre 'prAtha' che taditthaMbhUtaM kSetraM pradhAnamiti / candra. : have bapore bhramaNa karavAnI vidhi batAve che. oghaniryukti-148: TIkArtha : je kSetramAM baporanA samaye puSkaLa bhikSA maLatI hoya, parilita eTale ke sukumArikA ni.-148 ha is I 546 || A E '
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ bho zrI modha-tyu niryukti // 547 // ni.-149 SEE O vagere eTale ke taLelI purI vagere maLatI hoya, tathA peya=rAba maLatI hoya, paTolAdi vanaspatino rasa maLato hoya, ukALelu dUdha maLatuM hoya. yAcanA karAyelA ke yAcanA vinA jayAM A badhA dravyo maLatA hoya. Ama je kSetramAM je vastu ISTa hoya te kSetramAM jo te te vastu maLatI hoya to AvA prakAranuM kSetra pradhAna kahevAya. vRtti : idAnImaparAhe bhikSAvelAM pratipAdayannAha - o.ni. : carime paritAviyapejjajUsa Aesa ataraNaTThAe / ekkakkagasaMjuttaM bhattaTuM ekkamekkassa // 149 // 'carime' caramapauruSyAmaTanti, tatra ca paritalitAni peyA jUSazca yadi labhyate tataH 'Aesa'tti prAdhUrNakaH 'ataraNa 'tti glAnastadeSAmarthAya bhramati, tatazca tatpradhAnam / evaM te'TitvA 'bhattaTuM'ti udarapUraNa mekasyA''nayanti, katham? ekkekkagasaMjuttaM ekaH sAdhurekena saMyukto yasminnAnayane tadekaikasaMyuktamAnayanti, 'ekkamekkassa'tti parasparasya Anayanti, etaduktaM bhavati-dvau sAdhU aTataH eka Aste pratyuSasi, punardvitIyavelAyAM tayordvayormadhyAdeka Aste aparaH prayAti prathamavyavasthitaM gRhItvA, tRtIyavelAyAM ca yo dvitIyavelAyAM rakSapAlaH sthitaH, sa prathamasthitarakSapAlena saha vrajati, itarastu yena vAradvayamaTitaM sa tiSThati / evameSAM trayANAmekaikasya saGghATakakalpanayA vAradvayaM paryaTanaM yojniiym| PREP vii||547|| PP
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-149 zrI ogha-ya candra, : have sAMjanA samayanI bhikSAveLAne = bhikSAcaryAne batAvatA kahe che ke - niryukti oghaniryukti-149 : TIkArtha : chellI porisImAM sAdhu gocarI mATe phare, ane temAM jo parilita, peyA ane yUSa ne 548 , maLe (Ano artha pUrvanI gAthAmAM ja AvI gayo che.) to te te vastuo mahemAna sAdhuo, glAna sAdhuone mATe upayogI banI rahe. ane te kAraNathI te kSetra pradhAna gaNAya. Ama savAra-bapora-sAMja traNavAra bhikSA mATe pharIne dareka vakhate eka sAdhunuM peTa bharAya eTalI gocarI lAve. prazna : A badhuM kevI rIte lAve ? arthAt kaI paddhatithI lAve ? uttara : je gocarI lAvavAnI je kriyAmAM eka sAdhu bIjA sAdhu sAthe joDAyelo hoya te ekekasaMyukta Anayana kahevAya. - e paddhatithI gocarI lAve. tathA parasparanuM lAve. Azaya e che ke traNa sAdhumAMthI be sAdhu savAre phare ane eka sAdhu upAzrayamAM rahe. bIjI vakhate eTale ke bapore savAranA be sAdhumAMthI eka sAdhu upAzrayamAM rahe ane bAkIno savAre pharanAra sAdhu savAre upAzrayamAM rahelA sAdhune laIne gocarI phare. trIjIvAra eTale ke sAMje to je sAdhu bapore rakSapAla = upAzrayanA rakSaka tarIke rahelo hato, te sauprathamavAra = savAre rakSaka tarIke rahelAnI sAthe jAya. jyAre bIjo sAdhu ke jenA vaDe be vAra paribhramaNa karAyuM che, te upAzrayamAM rahe. vIA rIte ja A traNa sAdhumAMthI eka ekanI saMghATaka tarIke kalpanA karavA dvArA eka eka sAdhunuM gocarI mATe bevAra paryaTana ah 548 che.
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI otha niryukti // 54 // joDI devuM. (savAre - naM.1+ naM. 2 sAdhu goyarI naM. 3 sAdhu upAzrayamai. apo3 . naM.1+ naM. 3 sAdhu goyarI, naM. 2 sAdhu upAzrayamai. sAThe naM. 2 + naM.3 sAdhu goyarI, naM. 1 sAdhu upAzrayamAM.) vRtti : evam - o.ni. : osaha bhesajjANi a kAlaM ca kule ya dANamAINi / saggAme pehittA pehaMti tato paraggAme // 150 // evaM auSadhaM-haritakyAdi, bheSajaM-peyAdi, etacca prArthanAdvAreNa pratyupekSante / 'kAlaM ca'tti kAlaM pratyupekSante / / 'kule ya dANamAINi' kulAni ca dAnazrAddhakAdIni, 'dANe ahigamasaDDe' evamAdi, etAni kulAni pratyupekSante / etAni / ca svagrAme 'pehittA' pratyupekSya tataH paragrAme pratyupekSante / ssa .-150 yandra. : prabhArI vii|| 548 // oghaniyukti-150H gAthArtha : auSadha, bhaiSaja, kAla ane kulone vize dAnAdikuLone potAnA gAmamAM joIne pachI ;
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha niryukti // 550 / / Na mo Na ma Na bha paragAmamAM paNa joI le. TIkArtha : A pramANe gocarI phare tyAre temAM auSadha eTale haraDe vagere ane bheSaja eTale rAba vagere vastunI yAcanA karavA dvArA tapAsa kare (ke ahIM A badhuM maLe che ke nahi ?) tathA kALanI paNa tapAsa kare ke 'kayA kALe kayA zuM maLe che ?' tathA jhyA gharo chAna ApavAnI zraddhAvAnA che ? vagere pe| dukhe se DuNo abhe dANe abhigama...gAyAmAM jatAvelA che, te bhuja samacha sevA. A badhI vastuonI svagrAmamAM eTale jyAM mAsakalpa karavAno vicAra karyo che, tyAM tapAsa karIne tyArabAda paragrAmamAM tapAsa kare. o.ni. : coyagavayaNaM dIhaM paNIyagahaNe ya naNu bhave dosA / jujjai taM gurupAhuNagilANagaTThA na dappaTThA // 151 // codakavacanaM, kimityata Aha- ' dIhaM' dIrghaM bhikSATanaM kurvanti te 'paNIyagahaNe yatti snehavadravyagrahaNe ca nanu bhavanti doSAH / AcAryastvAha 'jujjati taM ' yujyate tatsarvaM dIrghaM bhikSATanaM praNItagrahaNaM ca yataH 'gurupAhuNagilANagaTThA' guruprAdhUrNakaglAnArthamasau pratyupekSate 'na dappaTThA' na darpArthaM, nAtmArthaM praNItAdergrahaNamiti / NaM sa ma jj ni.- 151 o ma at 11 440 11
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI otha candra. : oghaniryukti-151 : gAthArtha : prazrakAranuM vacana che ke dIrdha gocarI karavAmAM ane praNIta=dUdha vagere levAmAM niyukti to kharekhara doSo lAge. " uttaraH A badhu guru, mahemAna, glAnane mATe karavuM yogya che. paNa darpa mATe (pramAda = Asakti vagere kAraNasara) // 551 ll levuM na kalpa. TIkArtha : prazrakAranuM vacana che. - prazrakAranuM zuM vacana che ?... e ja kahe che ke te sAdhuo badhA gharomAM ochuM ochuM laIne ane traNavAra bhaTakIne AvI lAMbI bhikSAcaryA kare che ! ni.-151 tathA teo snehavALA = snigdha = dUdha-dahIM-ghI vagere dravyo paNa le che. to A badhuM karavAmAM to nakkI doSo lAge. | AcArya : dIrdha gocarIcaryA ane snigdhanuM grahaNa, A badhuM ja karavuM yogya che. kemake A sAdhu guru, mahemAna, glAnane | ' mATe tapAsa kare che. paNa darpa mATe = Asakti poSavAdi mATe tapAsa nathI karato. potAnA mATe praNItAdinuM grahaNa nathI karato. (ahIM jo gaccha mAsakalpa mATe Ave to emAM rahelA gura, glAna ane bahArathI AvanArA mahemAna sAdhu vagerene praNIta vastuonI AvazyakatA rahe ja, A badhuM prastuta kSetramAM maLe che ? loko vahorAve che ? badhAnA bhAva che ?... vagerenI "| tapAsa karavA ja A sAdhu atyAre praNIta vahore che, lAMbI gocarI carcA karI AkhA kSetrane tapAse che, bhAvita kare che... eTale AmAM eno Azaya zuddha hovAthI koI doSa nathI.) all 551 |
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odhaniryukti || papa2 | ni.-152 o.ni. : jai puNa khaddhapaNIe akAraNe ekkasipi giNhijjA / tahiaM dosA teNa u akAraNe khaddhaniddhAiM // 152 // yadi punaH khaddhaM-pracuraM praNItaM-snigdhaM-etAni akAraNe sakRdapi gRhNIyAt 'tahiaM dosA' tatastasmin grahaNe doSA maveyu: If #TRUTn ? - vata: 'te 3' 'tena' sAdhunA 'mAro vRddhiADuM 'maznAra' rAmantava uddhAruMbhkssitaani snigdhAni - snehavati dravyANi, athavA akAraNe 'khaddhaniddhAI' pracurasnigdhAni tenAsevitAnIti / candra.: oghaniryukti-152 : gAthArtha ? jo akAraNe ekavAra paNa vadhAre ke snigdha grahaNa kare, to tyAM doSo lAge. kemake te sAdhue akAraNe pracurasnigdha lIdhA che. TIkArtha : khaddha eTale pracura, puSkaLa. praNIta eTale snigdha. jo A badhuM kAraNa vinA ekavAra paNa grahaNa kare, to te grahaNa karavAmAM doSo lAge. prazna : zA mATe lAge ? uttara : kemake te sAdhue kAraNa vinA ja te snigdha dravyo vAparyA che, mATe doSa lAge che. (gAthAmAM raniddhADuM zabda che. temAM vRddhADuM no artha ghavitAni karyo. paNa A ja gAthAmAM vRddhapaNa mAM khaddha zabdano vI . II papa ra II
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ / zrI modha-tyu niryukti // 55 // EBE artha to pracura-puSkaLa karyo che. eTale uddhArUM no artha paNa e mujaba karavo vadhu saMgata thAya... eTale bIjo artha kare che ke) athavA to akAraNe teNe pracura ane snigdha dravyo sevyA che, mATe doSa lAge. o.ni. : evaM-ruie thaMDila vasahI deuliasuNNagehamAINi / pAuggaaNuNNavaNA viyAlaNe tassa parikahaNA // 153 // evaM' uktena prakAreNa 'ruie 'tti 'rucite' abhISTe kSetre sati 'thaMDila'tti tataH sthaNDilAni pratyupekSante, yeSu mRtaH ni.-153 pariSThApyate mahAsthaNDilaM 'vasahi'tti visatiM nirUpayanti, kiM prazaste pradeze Ahosvidaprazaste - siMgakkhoDAdiyukte iti, pattanamadhye zAlAdi, tadabhAve 'deuliA' devakulaM zUnyaM pratyupekSyate, 'sunnagehamAdINi' zUnyagRhAdIni Adizabdena sabhA gRhyate, tAM ca vasatiM labdhvA kiM karttavyaM ? - 'pAuggaaNuNNavaNA' prAyogyAnAM-tRNaDagalakAdInAM / zayyAtaro'nujJApanAM kAryate-yathA utsaMkalaya etAni vastUni / athAsau prAyogyAni na jAnAti 'viyAlaNe 'tti vicArayati, prAyogyaM kimabhidhIyate ? iti, evaMvidhe vicAre tasya zayyAtarasya kathyate 'parikahaNA' yathA'smAkaM tRNakSAraDagalAdi utsNklyeti| yandra. : odhaniyujita-153 : yArtha : 2 prabhA kSetra game, bheTale sthAsabhUmi, vasati tarI viduti vii|| 55 //
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ - R zrI ogha-yu82 zUnyagRhAdi tapAse. e pachI prAyogya vastunI rajA le. ane vicAra kare to ene parikathana kare. niryukti TIkArya : Ama upara batAvyA pramANe tapAsa karatA jo gocarInI dRSTie e kSetra gamI jAya, to pachI tyAM spaMDilanI [ pratyupekSaNA karI le. tathA je thaMDilomAM mRtyu pAmelA sAdhune paraThavI zakAya, te mahAUDilabhUminI pratyupekSaNA karI le. | 554 || | (athavA aMDila eTale vaDInIti javA mATenI bhUmi ane mahAsthaDila eTale mRtaka paraThavavAnI bhUmi....ema be judA : " gaNavA.) - tathA vasati-upAzrayane barAbara joI le ke zuM upAzraya prazasta sthAnamAM che ? ke aprazasta eTale ke siMgakhoDAdithI yukta sthAnamAM che ? (enuM varNana bhASyakAra AgaLa karaze,) nagaranI vacce rahela zALA vagere A vasati tarIke joI le. ni.-153 | (ahIM zALA eTale atyAranI sarakArI skUlo na samajavI, paNa gAmavALAoe gAmanA viziSTa kAryAdi mATe jarUrI hola " jevuM je banAvela hoya, te samajavuM.) ( jo vasati tarIke zALA vagere na maLe, to pachI zUnya devakula (maMdira jevuM) zodhI rAkhe. ema zUnyagRha vagere paNa joI che le. (je gharomAM koI rahetuM na hoya, evA khAlI paDelA gharo joI le.) zU Dhi mAM rahelA Adi zabdathI sabhA vagere samajavA. prazna : te vasati pAmyA bAda pachI zuM karavuM? all 554 || uttara : vasati maLI jAya, pachI eno mAlika je hoya, te zayyAtaranI pAse sAdhuone upayogI thAya tevI tRNa-Dagala = = = * =
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- hyu niryukti 11 444 11 (patharA) vagere vastuonI rajA laI levI ke "tame A badhI vastuonI rajA Apo. "(arthAt "sAdhuone je upayogI vastuo tamArI vasatimAM haze, teno sAdhuo upayoga karaze..." ema kahe. dAMtamAM bharAyela dANAdi kADhavA, kAMTo kADhavA taNakhalAdinI jarUra paDe, to pAtrA ghasavA ke sthaMDilAdi mATe patharA-DhephA joIe. A badhu vasatimAM paDeluM hoya, tethI enI rajA mAMge.) paNa jo gRhastha jANato na hoya ke "sAdhuone upayogI vastuo kaI ?" ane eTale sAdhunA kathanano abhiprAya na " samajI zake ane vicAramAM paDe ke "sAdhuone mATe prAyogya zuM kahevAya ?'' to AvA prakArano vicAra zayyAtarane upasthita " thaye chateM ene kahevuM ke "tame amane tRNa-kSAra (cUno vagere) DagalAdinI anumati Apo." (pahelA mAtra ema ja kaheluM ke 'sAdhuone upayogI vastunI rajA Apo.' jyAre have e vastuonA nAma bolavApUrvaka spaSTatA kare che.) bha vRtti: etAM niryuktigAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayati, tatra rucite kSetre sthaNDilaM parIkSyate tacca o bahuvaktavyAdupariSTAdvakSyati / vasatistu kIdRze sthAne karttavyA kIdRze ca na karttavyeti vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : siMgakkhoDe kalaho ThANaM puNa natthi hoi calaNesu / ahidvANi poTTarogo pucchaMmi a pheDaNaM jANa // 76 // spa , T ttha A Pin bha 11 66-36-'gha va o ma hA at 11 44411
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti // 55 // kA EB muhamUlaMmi a cArI sire ya kauhe ya pUyasakkAro / khaMdhe piTThIe bharo porTemi ya dhAyao vasaho // 77 // tatra vAmapArthopaviSTapUrvAbhimukhavRSabharUpaM kSetraM buddhyA kalpayitvA tata idamucyate-'zrRGgakhoDe' zrRGgapradeze yadi vasatiM karoti tataH kalaho bhavatIti kriyAM vakSyati / 'sthAnaM' avasthiti sti, kva? 'caraNeSu' pAdapradezeSu, adhiSThAne' apAnapradeze vasatau kriyamANAyAmudararogo bhavatIti kriyA sarvatra yojanIyA / 'pucche' pucchapradeze 'pheDaNaM' apanayanaM ssa bhavati vasatyAH / mukhamUle cArI bhavati / zirasi-zrRGgayormadhye kakude ca pUjAsatkAro bhavati / skandhe pRSThe ca bhAro ssa bhaL-98-99 bhavati, sAdhubhirAgacchadbhirAkulA bhavati / udarapradeze tu nityaM tRpta eva bhavati kSetravRSabhaH / vasatirvyAkhyAtA, tadvyAkhAnAcca devakulazUnyagRhAdyapi vyAkhyAtameva draSTavyam / iyaM ca vRSabhaparikalpanA yAvanmAnaM vasatinA''krAntaM ga tasminnopariSTAt, upariSTAttu tadanusAreNa karttavyA vasatiH // candra, : have bhASyakAra A 153mI niryuktigAthAnuM vyAkhyAna kare che. emAM pahelA e vAta karI ke gamI gayelA kSetramAM caMDilanI (ane mahAUDilanI) parIkSA kare. have e aMDilamAM to ghaNuM badhuM kahevAnuM hovAthI enuM varNana AgaLa // 5 // 2ze.
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ '= = - 5 F bhA.-76-77 zrI ogha-ya ' je upAzraya che, te kevA prakAranA sthAne karavo ? ke kevA prakAranA sthAne na karavo ? enuM vyAkhyAna karatA bhASyakAra niyukti kahe che ke | oghaniryukti-bhASya-76-77: gAthArtha : zIMgaDAnA bAgamAM jhaghaDo, pagomAM sthAna na hoya. adhiSThAnamAM peTano roga, // 557ll paMchaDAmAM pheTana (kADhI mUke) jANo. mukhamUlamAM puSkaLa gocarI, mastaka ane khudhanA bhAgamAM pUjA-satkAra, khabhAmAM ane pa pIThamAM bhAra, peTamAM tRtikAraka e vRSabha bane. TIkArtha : je kSetramAM-gAmamAM utaravAnuM che, tene eka baLada rUpe kalpI levuM. e baLada DAbe paDakhe beThelo ane pUrvadizAne FAabhimukha hoya e rIte kalpavo. arthAt e gAma jeTaluM moTuM hoya eTalo moTo baLada kalpavo. ane e DAbe paDakhe pUrvadizA tarapha moDhuM rAkhIne beThelo hoya ema kalpanA karavI. ' A rIte buddhi vaDe uparamujaba kSetranI kalpanA karIne pachI A vAta have kahevAya che. (1) jo zIMgaDAnA pradezavALA ( gAmanA bhAgamAM rahe (eTale ke tyAM rahela gharane sAdhuo rahevA mATe grahaNa kare.) to sAdhuomAM jhaghaDo thAya. ahIM gAthAmAM kalaha zabda pachI mata kriyApada dekhAtuM nathI. paNa nastha ror3a ema A ja gAthAmAM je lakhaze, tyAM | ma mavati kriyApada AvI jaze, ane e ja ahIM tada zabda pachI joDI devuM. (2) tathA jo e baLadanA paganA bhAgamAM rahela gAmanA gharamAM upAzraya karo. to te sthAnamAM sthiratA na rahe, arthAt game te kAraNasara tyAMthI vihAra karavo paDe. = = = 'h 6 = Ms - all 557.
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa) zrI ogha-yu (3) jo gudAnA sthAnamAM upAzraya karIe to peTano roga thAya. ahIM mavati kriyA badhe ja joDI devI. niyukti (4) jo puchaDAnA sthAnamAM upAzraya karIe, to upAzrayamAMthI apanayana thAya, eTale ke zayyAtara upAzrayamAMthI kADhI . | mUke... evuM bane. (naM. jemAM je asthiratA darzAvI che. emAM zayyAtara kADhI mUke che, evuM nathI. paNa tyAM te te prasaMgo // papa8 IT banavAthI sAdhuo tyAM sthira rahI zakatA nathI. jyAre A naM.4mAM to zayyAtara vasatimAMthI kADhI mUke che.) (5) jo baLadanA moDhAnAM bhAgamAM upAzraya karIe to cArI thAya. eTale ke puSkaLa gocarI maLe. (6) jo mastakamAM eTale ke sIMgaDAnI vaccenA bhAgamAM ane khuMdha (baLadano je uMco uMco bhAga hoya che te)mAM upAzraya | - bhA.-76-77 | karIe to pUjA ane satkAra thAya. ) jo khabhA ane pIThanA bhAgamAM upAzraya karIe to A gacchane khUba bhAra rahe. eTale ke AvatA jatA mahemAna - | sAdhuo vaDe e vasati bharelI bharelI rahe. (baLadanA uMcA bhAgathI AgaLano bhAga ke jayAM gADAnuM lAkaDuM mukAya che, te " khabho samajavo. ane e uMcA bhAganI pAchaLano bhAga e pITha samajavI.) (8) jo peTanA bhAgamAM upAzraya karIe to kSetravRSabha kAyama tRpta ja rahe. arthAt e gAmarUpI baLada badhI rIte saMtoSa pAmanAro, vRddhi pAmanAro bane. A rIte upAzrayanuM vyAkhyAna thaI gayuM, ane enA vyAkhyAna dvArA 153mI gAthAmAM AvelA devakula, zUnyagRha vagere paNa vyAkhyAna thaI gayelA ja jANavA. (kemake e badhA paNa upAzraya tarIke ja levAnA hatA. eTale upAzraya saMbaMdhI uparanI 558||
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha vidhi devakulAdimAM paNa samajI levI.) niryukti baLadanI A kalpanA to teTalA ja kSetramAM karavI ke jeTaluM kSetra vasati vaDe = lokonA rahevAsa vaDe vyApta hoya, tenAthI uparanA kSetramAM baLadanI kalpanA karavAnI nathI. (arthAta eka kilomITara jeTalA vistAramAM lokonA gharo hoya ane pachI | 559o gharo na hoya to baLadanI kalpanA eka ki.mI. jeTalA vistAra puratI ja karavI.) v prazna : jayAre lokonA rahevAsathI dUra udyAna vageremAM upAzraya rAkhavAno hoya tyAre zI rIte baLadanI kalpanA || karavI ?) Faa uttara : rahevAsanI pachInA bhAgamAM jo upAzraya karavo hoya to e A kSetrane anusAra upAzraya karavo. (dA.ta. | ' bhA.-76-77 ba udyAnamAM utarIe to udyAna purato baLada kalpI e pramANe upAzraya karavo... ema yathocita samajI levuM.) * 'r (khyAla rAkhavo ke upAzraya karavo eno artha evo na karavo ke "upAzraya banAvavo" kemake sAdhu svayaM pote AvA " 3 upAzraya banAve nahi ke bIjA pAse banAvaDAve nahi. emA pakAyanI hiMsA thatI hovAthI emAM puSkaLa doSo lAge. eTale E 'ahIM to te te sthAne rahelA gharo, devakulo vagerene enA mAlika pAse mahinA mATe mAMgI pachI emAM rahevuM e je "upAzraya karavo'no artha samajavo.) vRtti : adhunA 'pAuggaaNuNNavaNa'ityamumavayavaM vyAkhyAnayannAha, tatra prAyogyAnAmanujJA-anujJApanA karttavyA vaII 559 dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca, tatra dravyataH -
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sopa- stha o.ni.bhA. : davve taNaDagalAI acchaNabhANAidhovaNA khitte / niyukti , kAle uccArAI bhAve gilANAi kUruvamA // 7 // // 5E0M - 'dravyataH' dravyamaGgIkRtya tRNAnAM saMstArakArthaM DagalAnAM ca adhiSThAnaproJchanArthaM leSTunAmanujJApanA kriyate / kSetre' kSetraviSayA'nujJApanA 'acchaNaM'ti AsyA yatrAsyate yathAsukhena svAdhyAyapUrvakaM, 'bhANAdidhovaNA' bhAjanAdidhAvanaMNa kSAlanaM pAtrakAderyatra kriyate sA kSetrAnujJA / kAlaviSayA'nujJA divA rAtrau vA uccAraprazravaNAdivyutsarjanam / ssa bhAvaviSayA'nujJApanA glAnAdeH sAmyakaraNArthaM nivAtapradezAdyanujJApanA kriyate / idAnIM 'viyAlaNe tassa parikahaNa tti samA-78 amumavayavaM vyAkhyAnayannAha - 'kUruvamA' yadA zayyAtara evaM brUte-iyati pradeze mayA'vasthAnamanujJAtaM bhavatAM nopariSTAt,. ga tadA tasya parikathanA kriyate kUradRSTAntena, yo hi bhojanaM kasyaciddadAti sa niyamenaiva bhAjanodakAsanAdyapi dadAtyanuktamapi sAmarthyAkSiptam, evaM vasatiM prayacchatA uccAraprazravaNabhUmyAdi sAmarthyAkSiptaM sarvameva dattaM bhavati / / yandra. : ve 15ubhI niyuktinAthAmA 2sA pAugga... 4 avayava . vyAjyAna 4 26 // che. tamA prAyogyavastuonI anujJApanA karavAnI che. te dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI ema cAra prakAre che. temAM dravyathI anujJApanA batAve che. vaa||50||
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-yu oghaniryukti-bhAga-78: gAthArtha : tRNa, DagalAdi kSetramAM besavA, pAtrA dhovAdi sthAno. kAlamAM maLAdi (spaMDila niryukti mAtru vagere.) ane bhAvamAM glAna. TIkArtha : dravyanI apekSAe vicArIe to sAdhue saMthArA mATe taNakhalA = ghAsanI ane caMDila gayA bAda zuddhi mATe If patharAonI anumati levI (arthAt gRhastha A badhI vastu vAparavAnI rajA Ape ema karavuM.) = kSetranI apekSAe vicArIe to jayAM sukhapUrvaka svAdhyAya karavA pUrvaka besAya te AsphA = sthAna kahevAya. tathA jayAM ja ja pAtrA vagerene dhovAnI pravRtti thAya tevA sthAna vagerenI rajA levI te kSetrAnujJA kahevAya. divase ke rAtre aMDila mAtrAdi | paraThavavAnI rajA levI te kAlasaMbaMdhI anujJA che. | bhA.-78 jyAre glAna vagerene samAdhi ApavA mATe tadana pavana vinAnuM sthAna vagere sthAnonI rajA levI te bhAvasaMbaMdhI anujJA kahevAya. have 153mI niryuktigAthAmAM rahelA viyono zabdanuM vyAkhyAna karatA kahe che ke jayAre zayyAtara sAdhuone ema kahe ke "Apane meM ATalA ja pradezamAM rahevAnI rajA ApI che. tenAthI vadhAre pradezamAM nahi. "tyAre tene bhojana daSTAnta vaDe samajAvavo. te A pramANe"--je mANasa koIkane bhojana Ape che, te avazya bhojana sAthenuM pANI, hAtha dhovAdinuM pANI paNa Ape ja che." A vAta to eNe na kahelI hoya toya sAmarthyathI samajI zakAya che, ema vasatine ApanArAe spaMDilamAtrAnI vaLa pa61 | bhUmi vagere badhuM ja ApeluM ja gaNAya che. A badhI vastuo sAmarthyathI e vasatinI sAthe apAI ja jAya che.
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jodha- tthu niryukti // 562 // pa vRtti : athavA idamasau zayyAtaro vicArayati - kiyantaM kAlamatra sthAsyanti bhavantaH ? asmin vicAre tassa parikahaNA o. ni. : Na 1 jAva gurUNa ya tujjha ya kevaiyA tattha sAgareNuvamA / kevaikAle hiha ? sAgAra ThaviMti aNNevi // 154 // yAvad gurUNAM tava ca pratibhAti tAvadavasthAnaM kariSyAmaH / athaivamasau vicArayati - viyAlaNA, yaduta 'kevaiA ' kiyanta ihAvasthAsyante ?, tassa parikahaNA kriyate, sAgareNopamA, yathA hi sAgaraH kvacitkAle pracurasalilo bhavati bha kvacitpunarmaryAdAvastha eva bhavati, evaM gaccho'pi kadAcidbahupravrajito bhavati kadAcitsvalpapravrajita iti / athAsau punarapi 'viAlaNe 'ti vicArayati - yathA 'kevaikAleNehiha tti kiyatA kAlenAgamiSyatha ?, evamuktAH santaH sAdhavaH tatra 'sAgAra Tharviti 'tti savikalpaM kurvantItyarthaH, kathaM kurvantiH ? 'annevi' anye'pi sAdhavaH kSetrapratyupekSaNArthaM gatA eva, tatazca tadAlocanenAgamiSyAma iti // gi candra. H athavA to viyAtaLe zabdano artha A pramANe karavo ke tame keTalA samaya rahezo ?' to A pramANe vicAra thAya tyAre tene A A zayyAtara A pramANe vicAre (bole) ke "ahIM pramANe kathana karavuM ke ssa ni. 154 o ma ar 11 482 11
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-yu oghaniryukti-154 : TIkArtha : "jayAM sudhI guruone ane tamane yogya lAgaze, tyAM sudhI ahIM sthira rahIzuM." niryukti paNa jo A pramANe te pUche ke, "A sAdhuo ahIM keTalA raheze ?" to pachI ene kathana karavuM ke 'sAgaranI upamA che." eTale ke jema sAgara koIka kALamAM puSkaLa pANIvALo hoya to koIka kALamAM maryAdAmAM rahelo ja hoya, ema gaccha || pa63 | na paNa kyAreka ghaNA sAdhuovALo hoya to kyAreka ochA sAdhuovALo hoya. - have jo e zayyAtara A pramANe pUche (kahe) ke "tame keTalA kALa bAda ahIM Avazo ?" (A sAdhuo hajI mAtra kSetra w ja jovA nIkaLyA che. teo pAchA jaIne gurune kaheze, ane gurune yogya lAgaze tyAre ja Akho gaccha ahIM AvavAno che.) or A pramANe kahevAyelA sAdhuo vikalpa kare. (eTale ke "ame ATalA kALamAM AvI ja jazuM.' ema paNa na kahe ke "nathI | ja ja AvavAnA' ema paNa na kahe) 1 prazna : paNa vikalpa zI rIte kare ? uttara : sAdhuo zrAvakane kahe ke "amArI jema bIjA paNa sAdhuo kSetranAM pratyupekSaNa mATe gayelA ja che. tethI temanI sAthe vicAraNA thayA bAda AvazuM." ni.-155 * na o.ni. : puvaditu vicchai ahava bhaNijjA havaMtu evaiA / tattha na kappai vAso asaI khettANa'NunnAo // 155 // !,nA 563 I " =
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- yadi tvasau pUrvadRSTAnevecchati yaiH prAg mAsakalpaH kRta AsIt, svabhAveneAluH sa dRSTapratyayAnicchati, nAnyAn niryukti tatra na kalpate vAsaH / athavA bhaNedasau etAvanta evAtra tiSThantu, tatra 'na kalpate vAsaH' na yujyate'vasthAnaM, yataH sAdhavaH Na kadAcitstokAH kadAcidbahavo bhavanti / athAnyAni kSetrANi na santi tadA 'asatI khettANa 'tti kSetrANAmanyeSAmabhAve | 564 ll 'aNunnAu'tti tasyAmeva vasatAvanujJAto vAsaH / candra.: oghaniryukti-155 : gAthArtha : (te gRhastha) pUrve joyelAone ja Icche athavA to bole ke "ATalA ja jo = sAdhuo thAo." to tyAM rahevuM na kalpa. jo anya sthAna na hoya, to tyAM rahevAnI rajA che. ni.-155 TIkArtha : jyAre e gRhastha-zayAtara pUrve joyelA sAdhuone ja Icche ke je sAdhuoe pahelA tyAM mAsakalpa karelo hato, eTale ke svabhAvathI IrSyALu e gRhastha tevA ja sAdhuone Icche ke jeono vizvAsa pahelA dekhAyelo hoya. paNa anya | sAdhuone na Icche, to tyAM rahevuM na kalpa. (e gRhasthane evo bhaya hoya ke "ahIM sAdhuo rahe ane mArI patnI vagere sAdhuo pratye atiAdaravALA bane." have potAnI patnI vagere potAnA karatA sAdhuo pratye vadhu AdarAdivALA bane, sAdhunA rUpAdi pratye AkarSita bane e pelAne IrSyAne lIdhe na game. eTale je sAdhuo pUrve AvI cUkelA hoya ke jemanI | sAthe potAnI patnI vagerene atirAgAdi na thayA hoya tevA ja sAdhuone pelo Icche evo ahIM bhAva che.) (A jagyAe vI na rahevAnuM kAraNa e ke je bIjA navA sAdhuo hoya, teo kyAM jAya? gacchane toDavAmAM nukazAno hoya. eTale A jagyAe all 564 . - - R.
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jodha niryukti // pa65 // mA na rahe.) athavA to e zrAvaka ema kahe ke "ahIM ATalA ja (cokkasa saMkhyA) sAdhuo rahe.' to tyAM rahevuM paNa na kalpe. kemake sAdhuo kyAreka ochA hoya ane kyAreka (vihAra karIne mahemAna sAdhu vagere AvI jAya to) vadhAre hoya. eTale cokkasa ja saMkhyA nizcita karIne rahevuM zakya nathI. H paNa have jo bIjA kSetro na hoya, to pachI bIjA kSetronI gerahAjarImAM to te ja vasatimAM rahevAnuM paNa kalpe che. Na (thoDasa saMkhyA uhI hoya to pA) bhsa vRtti : zeSakSetrAbhAve sati tatra ca niyamitaparimitAyAM vasatau yadi prAdhUrNaka Agacchati tataH ko vidhirityata Aha o.ni. : sakkAro sammANo bhikkhagahaNaM ca hor3a pAhuNae / jai jANau vasai tahiM sAhammiavacchalA''NAI // 156 // DI ZIT Shang ga zk sa ul ssa ni. 156 va A 'satkAraH' vandanAbhyutthAnAdikaH 'sanmAnaH ' pAdaprakSAlanAdikaH 'bhikSAgrahaNaM' bhikSAnayanaM ca, etatprAdhUrNaka Agate sati kriyate / punazca tasya prAdhUrNakasya vasatisvarUpaM kathyate yathA - parimitairevaiSA labdhA nAnyasyAvakAzaH, tatazca tvayA'nyatra vasitavyam / 'yadi jANau vasai tarhiti evamasAvukto jJApitaH san - yadi jAnannapi tatra vasati tataH kora jji dae ri at 11 484 11
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-, doSo'ta Aha - 'sAhammi-avacchalA''NAI' sArmikavAtsalyaM na kRtaM bhavati, yato'sau zayyAtaro ruSTastAnapi niryukti nirdhATayati, AjJAbhaGgazca kRtaH-AjJAlopazcaivaH kRto bhavati sUtrasya, AdizabdAttadravyAnyadravyavyavacchedaH / candra.: prazna : Ama jyAre zeSakSetrano abhAva hoya tyAre je vasatimAM cokkasa saMkhyA nakkI karIne rahelA hoIe. // 566 | e vasatimAM mahemAna sAdhuo Ave to pachI zuM vidhi che ? (dA.ta. 15 sAdhunI rajA laIne utaryA. ane acAnaka bIjA 10 sAdhu AvI caDyA. to have zuM karavuM?) oghaniryukti-156 : TIkArtha : mahemAna sAdhuo Ave, tyAre emane vaMdana karavA, ubhA thavuM vagere e satkAra ! ni.-156 kahevAya. tathA emanA paga dhoI athavA vagere kAryo e sanmAna kahevAya. A badhuM karavuM ane pachI emane gocarI paNa lAvI IT ApavI. Ama prApUrNaka Ave tyAre satkAra, sanmAna ane gocarI lAvavI e kAma karavA. pachI te mahemAna sAdhune vasatinuM svarUpa kahevuM ke "cokkasa saMkhyAvALA sAdhuoe ja A vasati meLavI che. ahIM have bIjA sAdhuone rahevAno avakAza nathI. tethI tamAre anya sthAne rahevuM paDaze." prAna : A rIte kahevAyelo mahemAna sAdhu jo A badhu jANavA chatAM paNa tyAM ja rahe to zuM doSa ? uttara : to mahemAna sAdhue sAdharmika vAtsalya kareluM na gaNAya. kemake A zayyAtara ghaNo vadhAre sAdhuone joI gusse 'ail 566. = = =
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ cA zrI sodha-tyu ' thAya ane e mahemAna sAdhuonI sAthe jUnA rAkhelA sAdhuone paNa kADhI mUke. vaLI A rIte rahenAro sAdhu to sUtranI niryukti AjJAno bhaMga karanAra bane. gAthAmAM je mAruM lakhela che, temAM AduM zabdathI A paNa samajI levuM ke bhaviSyamAM te gRhastha pachI koIpaNa sAdhune || 567 // na te vasati rUpa dravya ane e uparAMta gocarI, pANI, vastrAdi anya dravyo paNa Apato baMdha thAya. Ama vasatidravya ane - anyadravyono vyavaccheda thAya. sa. vRtti : idAnIM te kSetrapratyupekSakA AcAryasamIpamAgacchantaH kiM kurvantItyata Aha - sana.-157 o.ni. : jai tinni savvagamaNaM esu na esu tti dosu vI dosA / aNNapaheNa'guNaMtA nitiyAvAso hu mA guruNo // 157 // yadi te kSetrapratyupekSakAstraya eva tata sarva eva gamanaM kurvanti, atha sapta paJca vA tataH saGghATakamekaM muktvA vrjnti| 'esu na esu tti' zayyAtareNa pRSTAH santaste naivaM vadanti-eSyAmo na vA eSyAma iti, yata evaM bhaNane doSaH, kiM kAraNaM ?, yadyevaM bhaNanti yaduta AgamiSyAmaH, tatazca zobhanatare kSetre labdhe sati nAgacchanti tatazcAnRtadoSaH / atha vI bhaNanti - nAgamiSyAmaH, tatazca kadAcidanyatkSetraM na parizudhyati tatazca punantatrAgacchatAM doSo'nRtajanitaH / ||5 //
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-157 zrI ogha-ya 'aNNapaheNaM ti te hi kSetrapratyupekSakA gurusamIpamAgacchanto'nyena mArgeNAgacchanti, kadAcit sa zobhanataro bhavet, niryukti 'aguNaM 'tti te hi sUtrapauruSImakurvantaH prayAnti, mA bhUnnityavAso garoriti, kiM kAraNaM ?, yatasteSAM vizrabdhamAgacchatAM mAsakalpo'dhiko bhavati, tatazca nityavAso garoriti // pa68 candra. prazna : kSetra joI cUkelA e kSetrapratyupekSaka sAdhuo have AcAryanI pAse AvI rahyA che. to AvatI vakhate ne teo zuM kare ? uttara : oghaniryukti-127: gAthArtha : jo traNa ja sAdhu hoya to badhAya AcArya pAse jAya. "ame AvazuM ja ke "ame nathI AvavAnA." e beya zabdomAM doSo che. anya mArga vaDe guru pAse jAya. svAdhyAya na karatA jAya. kemake gurune nityavAsa na thAo. TIkArtha : jo te kSetra pratyupakSaka sAdhuo traNa ja hoya to to badhA ja gamana kare, paNa jo teo sAta ke pAMca hoya to eka saMghATakane (be sAdhune) ahIM mUkIne guru pAse jAya. tame Avazo ke nahi ?" e pramANe zayyAtara vaDe pUchAyelA teo A pramANe na bole ke "ame AvazuM" ke "ame nahi AvIe." kemake A pramANe bolavAmAM doSa lAge. prazna : zA mATe doSa lAge ? ka * - *& all 5 68. F F = E.
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ E zrI ogha ' uttara : jo teo ema kahe "ame avazya ahIM mAsakalpa mATe AvazuM" ane pachI guru pAse jAya, ane tyAM A kSetra niryukti karatA paNa bIjuM vadhAre sAru kSetra bIjA sAdhuone maLyuM hoya, to Akho gacche tyAM jAya ane eTale ga7 ahIM na AvI If zake. ane A rIte mRSAvAdano doSa lAge. | 569 1 have jo ema bole ke "(A kSetra pratikULa hovAthI) ame nahi AvIe." to kyAreka evuM bane ke A kSetra sivAyanA A bAkInA kSetro AnA jevAya sArA na hoya, kharAba hoya ane to pachI AkhA gacche ahIM ja AvavuM paDe. ane emAM paNa ja mRSAvAdajanya doSa lAge. tathA kSetrapratyuprekSako je mArge guru pAsethI ahIM AvelA, tenA karatA judA ja mArge guru pAse pAchA jAya, kemake kadAca # ni.-157 te mArga vadhAre sAro hoya. (to gacchane e mArge ja ahIM lAvI zakAya.) 'a tathA jyAre guru pAse jAya tyAre sUtraporisI karatA karatA na jAya, paNa e choDIne jhaDapathI vihAra karIne pahoMce. kemake temanA manamAM ja vicAra hoya ke "gurune nityavAsa = sthiravAsa rUpa doSa na lAgI jAo." prazna : paNa AmAM nityavAse kayA kAraNe lAge ? uttara : e doSa lAge, kemake te sAdhuo jo sUtra pauruSI karatA karatA zAMtithI Ave to ahIM guru je sthAne rahyA che Jv che tyAM eka mAsa karatA vadhu kALa thaI jAya ane A rIte gurune nityavAsa doSa lAge. (AkhI jIMdagI sudhI ekaja sthAne rahevuM ) chee ja mAtra nityavAsa nathI. paNa eka jagyAe niSkAraNa eka mahinA karatA vadhAre di' rahevuM e paNa nityavAsa che.). vI pada9o. = = =
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ = = = * = = zrI ogha-, niryukti ja mo.ni. : saMtU guruvaM mAtnojJA daiti virapuf I na ya sesakahaNa mA hojja saMkhaDaM ratti sAhati // 158 // 57oil gatvA gurusamIpaM AlocayitvA IryApathikAticAraM kathayantyAcAryAya kSetraguNAn / 'na ya sesakahaNaM'tti na ca zeSasAghubhyaH kSetraguNAn kathayanti / kiM kAraNam ? - 'mA hojja saMkhaDa' mA bhavet svakSetrapakSapAjanitA rATiriti, " tasmAt 'ratti sAhaMti 'tti rAtrau militAnAM sarveSAM sAdhUnAM kSetraguNAn kathayanti / na ni.-158 | candra. oghaniryukti-158: gAthArtha : guru pAse jaIne, AlocanA karIne kSetranA guNone kahe, paNa bIjA sAdhuone . T kSetra guNo na kahe. rakhe ne jhaghaDo thAya. rAtre kSetraguNo kahe. TIkArtha : guru pAse jaI, IryApati-gamanAgamana saMbaMdhI aticAranI AlocanA karIne pachI AcAryane te kSetranA guNo kahe. (ahIMthI jatA ane ahIM AvatA sudhImAM je koI aticAro lAgyA hoya e badhA ja gurune kahevA e IryApathika aticAranI AlocanA kahevAya.) bIjA sAdhuone kSetraguNo na kahe. prazna : evuM zA kAraNasara ? || 570aa. = = its * rNe 'je - E - ka
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ " zrI oi- niryukti | | 571 || E # 3 E 2 E uttara : jo bIjA sAdhuone kahe to potapotAnA kSetra uparanA pakSapAtanA kAraNe paraspara jhaghaDo paNa thAya. e na thavA devA mATe na kahe. (je je sAdhuo judA judA kSetromAM pratyupekSaNA karavA gayA hoya, te badhA ja pote joyela kSetrane vadhu sAru dekhADavA prayatna kare ane bIjAnA kSetramAM doSa darzAvavA prayatna kare... Ama A rIte jo te sAdhuo paraspara kSetraguNo saMbaMdhI vAtacIta kare to to paraspara A badhI carcAo chelle moTA jhaghaDAnuM svarUpa paNa pakaDI bese.). A kAraNasara jayAre rAtre badhA ja sAdhuo eka sAthe bhegA thayelA hoya tyAre teo kSetranA guNo kahe. (tyAre guru : hAjara ja hoya.) - ni. vRtti: te ra - tannathati - ja 159-160 o.ni. : paDhamAe natthi paDhamA tattha u ghayakhIrakUradahilaMbho / biiyAe biia taiAe dovi tesiM ca dhuvalaMbho // 159 // ohAsiadhuvalaMbho pAuggANaM cautthie niyamA / iharAvi jahicchAe tikAlajoggaM ca savvesi // 160 // 'prathamAyAM' pUrvasyAM dizi nAsti prathamA-nAsti sUtrapauruSItyarthaH, kintu tatra ghRtakSIrakUradadhilAbho'sti, anye all 571 | = F , = 'ka = E tha, I
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- hA tatvanyasyAM dizi kathayanti, dvitIyAyAM dizi nAsti dvitIyA-nAstyarthapauruSI, yatastatra dvitIyAyAM pauruSyAmeva bhojanaM, niryukti ghRtAdivastu labhyata eva, 'tatiAe dovi'tti tRtIyAyAM dizi dve api sUtrArthapauruSyau vidyete 'tesiM ca dhuvalaMbho'tti teSAM " ghRtAdInAM nizcitaM lAbhaH // 'obhAsiyadhuvalaMbho 'tti prArthitasya dhruvo lAbhaH, keSAM ? prAyogyAnAM ghRtAdInAM 'cautthIe' kAna || || pa72 ll caturthyAM dizi 'niyamAt' avazyaM 'iharAvitti aprArthite'pi yadRcchayA trikAlayogyaM prAtarmadhyAhvAparAhneSu trikAlamapi 'savvesiM'tti 'sarveSAM' bAlAdInAM yogyaM prApyata iti / E F E F 159-160 = candra, cAreya dizAmAM gayelA te te kSetra pratyuprekSako guru pAse jaIne A vAta kahe ke - oghaniryukti- 159-160 : gAthArtha : pahelImAM pahelI porisI nathI. tyAM ghI, dUdha, bhAta, dahIMnI prApti che. * bIjImAM bIjI porisI nathI. trIjImAM beya porisI nathI. ane ghI vagereno avazya lAbha che. cothImAM prAyogya tamAme tamAma vastuono yAcanA karatAnI sAthe avazya lAbha thAya che. TIkArtha : (pUrva dizAmAM gayelA kSetrapratyupekSako bole ke) pUrva dizAmAM sUtraporisI nathI. eTale ke tyAM pahelI - porisImAM ja gocarIno samaya che. paraMtu tyAM ghI, dUdha, bhAta, dahIMno lAbha thAya che.. (pUrvadizAmAM jo A hakIkata hoya, to tyAM gayelA sAdhuo A pramANe kahe. paNa have jo uttarAdi dizAmAM paNa A ja paristhiti hoya to tyAM gayelA bIjA sAdhuo e dizAnA nAmathI upara mujaba kahe.) ll 572
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra 'E F = = = ja ni.-161 zrI ogha-ca have bIjI dizAmAM arthaporisI nathI. kemake tyAM bIjI porisImAM ja bhojana che. (badhAno bhojana samaya ja e hoya, ' niryukti eTale gocarI mATe e samaye javuM paDe. eTale arthaporisI zakya na bane.) tyAM ghI vagere vastuo to maLe ja che. iii trIjI dizAmAM sUtraporisI ane arthaporisI beya che ane ghI vagere te dravyono avazya lAbha thAya che. // 573 ll cothI dizAmAM prAyogya evA ghI vagere tamAmetamAma vastuno lAbha thAya che. je mAMgo te badhuM maLe che ane na mAMgIe e to paNa sahelAIthI enI meLe ja savAra-bapora-sAMja traNeya kALane yogya, bAla-vRddhAdi badhAyane anukULavaMstu maLe che. - (ahIM mAtra daSTAnta darzAvyuM che. TUMkamAM AvA judA judA prakAranA kSetro hoI zake che. je sAdhuoe jevuM kSetra joyuM hoya, te tevuM varNave. upara batAvyA krama pramANe ja badhA kSetro hoya... evuM jarUrI nathI.) vRtti : evaM taiH sarvaiH kSetrapratyupekSakairAkhyAte satyAcAryaH kiM kasetItyata Aha - o.ni. : mayagahaNaM Ayario kattha vayAmo tti tattha oyariA / khuhiA bhaNaMti paDhamaM taM cia aNuogatattillA // 161 // 'matagrahaNaM' abhiprAyagrahaNaM AcAryaH ziSyANAM / karoti, yaduta bho AyuSmantaH ! kva vrajAma: ?-kayA dizA / gacchAma: ? tatraivamAmantrite ziSyagaNe AcAryeNa 'tatra audArikA' udarabharaNaikacittAH 'kSubhitA:' AkulA bhaNanti-yaduta all 573 ll = ka = = = '# E
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha 'paDhamati prathamAM dizaM vrajAmaH, yatra prathamapauruSyAM bhujyate, 'taM ciya'tti tAmeva dizaM 'aNuogattillA' vyAkhyAnArthina niryukti , icchanti, yataste sUtragrahaNanirapekSAH eva, sa cArthagrahaNaprapaJco dvitIyAyAM pauruSyAM bhavatItyatastAmevecchantIti // 574 candra. prazna : A pramANe te badhA kSetra pratyupekSako vaDe kahevAya chaA pachI te AcArya zuM kare ? oghaniryukti-161 : gAthArtha : uttara : AcArya matonuM grahaNa kare ke "kayA jaIe." temAM audariko, yubhito kahe na ke pahelI dizAmAM jaIe. tathA anuyoganI IcchAvALAo paNa te ja dizAne kahe. R. TIkArtha: AcArya ziSyonA abhiprAyone grahaNa kare ke "he AyuSyan ! bolo, to pachI kayAM jaIe? kaI dizAmAM paNa ni..11 jaIe ? ( tyAM A pramANe AcArya vaDe ziSyagaNa AmaMtrita thaye chate je ziSyo mAtra peTa bharavAnA ja ekamAtra cittavALA hoya, je AkuLavyAkuLa (utAvaLA-asahiSNu) hoya teo kahe ke pahelI dizAmAM jaIe "ke jyAM pahelI porisImAM ja bhojana mane karAya che. (emane savAre ja khAvA joIe che, eTale AvuM kSetra ja pasaMda kare.) tathA jeo sUtranA artha = vyAkhyAnanI IcchAvALA hoya teo paNa te pahelI dizAne ja Icche. kemake teo sUtragrahaNa rA karavAnI apekSAvALA nathI, mAtra artha grahaNa karanArA che. ane tethI teo to vicAre ke "arthagrahaNano vistAra bIjI porisImAM thAya. (eTale pahelI porisImAM bhojana hoya to khUba sAruM.)" ane eTale pahelI dizAne ja Iccha. (jo bIjI pa74
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-yu niryukti dizAmAM jAya, to tyAM bIjI porisImAM gocarIno samaya hovAthI bIjI porisImAM to arthagrahaNAdi na ja thAya. ane pahelI porisImAM to lagabhaga sUtragrahaNa ja thatuM hovAthI emAM arthagrahaNa na thAya. A loko bhale sUtragrahaNanI apekSA vinAnA che. paNa pahelI porisImAM emaNe sUtragrahaNa alpaIcchAthI ya karavuM paDe... vaLI arthadAyako paNa jo sUtradAna ApavAmAM parovAyelA hoya to pahelI porisImAM A sAdhuo artha pAmI na zake e spaSTa hakIkata che.) / 575 o.ni. : biiyaM ca suttaggAhI ubhayaggAhI a taiyayaM khittaM / Ayario u cautthaM so u pamANaM havai tattha // 162 // ni.-162 dvitIyAM ca dizaM sUtragrAhiNa icchanti, yataH prathamapauruSyAmeva svAdhyAyo bhavati, sa ca teSAmasti, ubhayagrAhiNazca bha sUtrArthagrAhiNastRtIyaM kSetramicchanti, AcAryastu caturthaM kSetramicchati, yatastatra caturthyAmapi pauruSyAM prAghUrNakAdeH prAyogya labhyata iti, 'sa eva pramANaM' AcArya eva ca sarveSAM pramANaM bhavati 'tattha 'tti tatreti ziSyagaNamadhye, candra.: oghaniryukti-162 : gAthArthaH sUtragrAhI bIjI dizAne ane sUtrArthobhayagrAhI trIjA kSetrane Icche AcArya cothAne che. te badhAmAM AcArya ja pramANabhUta che. 'au 575 . TIkArtha : bIjI dizAne sUtragrahaNa karanArAo Icche. kemake tyAM pahelI porisImAM ja svAdhyAya che. (bIjI porisI -
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ E zrI ogha mAM tyAM bhikSATana hovAthI svAdhyAya nathI.) ane te svAdhyAya - sUtrapATha A sUtragrAhIone che. mATe teo bIjI dizAne cA niryukti Icche che. " sUtra ane artha beyane grahaNa karanArAo trIjA kSetrane Iccha. (kemake tyAM trIjI porisImAM gocarIcaryA hovAthI pahelI | // 576I | // - porisImAM sUtrano ane bIjImAM arthano svAdhyAya thAya.) AcArya to cothA kSetrane Icche, kemake tyAM to cothI porisImAM paNa mahemAna vagerene yogya vastu maLe che. (ane 4 " AcArye AkhAya gacchano vicAra karavAno hoya che.) * ni.-163 vRtti : kiM punaH kAraNaM AcAryazcaturthameva kSetramicchati ?, ata Aha - # mo.ni.: mojuvo 3 vani phukkAno ra sA no to majjhabalA sAhU Tra'sseNettha diTraMto // 163 // prathamadvitIyayoH kSetrayoH 6"pracurabhaktapAnakebhyaH sakAzAdvalavAn bhavati, balinazca mohodbhavo bhavati-kAmodbhavo bhavatItyarthaH / Aha-evaM tarhi yatra bhikSA na labhyate tatra prayAntu, ucyate, 'durbaladehaH' kazazarIro na sAghayati-nArAdhayati 'yogAn' vyApArAn yatastato madhyamabalAH sAdhava iSyante / duSTAzvena cAtra dRSTAntaH, duSTAzvo-gardabha ucyate, sa yathA vaLa 576I. F = = * * F di 'FB 1 ,
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 E F = = = ni.-163 zrI ogha pracurabhakSaNArpiSTaH san kumbhakArAropitabhANDakAni bhanakti dotsekAdutplutya punastenaiva kumbhakAreNa niruddhAhAraH niryukti sannatidurbalatvAtpraskhalitaH san bhanakti, sa eva ca gardabho madhyamAhArakriyayA samyag bhANDakAni vahati, evaM sAdhavo'pi saMyamakriyAM madhyamabalA vahanti / // pa77ll candra. : A ziSyagaNanI aMdara AcArya ja badhAyane pramANabhUta bane. prazna : e vaLI kayuM kAraNa che ? ke jethI AcArya cothA ja kSetrane Icche ? uttara : oghaniryukti-163: gAthArtha : balavAnane mohano uddabhava thAya, durbala dehavALo yogone sAdhI na zake. tethI , madhyamabalavALA sAdhuo (sArA) hoya. ahIM duSTa ghoDA vaDe daSTAnta che. TIkArtha : pahelA ane bIjA kSetramAM puSkaLa bhakta-pAna maLatA hovAthI tenA dvArA sAdhu balavAna bane. ane balavAnane 3 kAmavikArano udbhava thAya. prazna : jo ema hoya to pachI kAmavikAro aTakAvavA mATe jayAM bhikSA maLe ja nahi, tyAM ja Akhoya gaccha jAo. koI vikAra ja na jAge. uttara : e rIte kare to sAdhu bilakula bhikSA na maLavAthI durbalazarIravALo thAya ane Avo sAdhu saMyamayogone sAdhI na zake. A kAraNa che, mATe ja sAdhuo madhyamabalavALA hoya e ISTa che. = = * hai * all 577ll * R |
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka zrI ogha-yu niryukti E A viSayamAM duSTa ghoDA vaDe dRSTAnta che. ahIM duSTa ghoDo eTale gadheDo samajavo. te jema puSkaLa khAvA dvArA darpavALo banelo chatAM kuMbhAre potAnI pITha para mukelA mATInA vAsaNone darpanA atirekathI kudI kudIne bhAMgI nAMkhe. ane vaLI AvuM thavAthI te ja kuMbhAra vaDe bilakula khAvAnuM na apAtA ruMdhAyelA AhAravALo chatAM atyaMta durbala banavAthI Dagalene pagale alanA pAmato chatAM vAsaNone bhAMgI nAMkhe. ane teja gadheDo madhyamapramANamAM AhAra karavA dvArA sArI rIte vahana karI zake. ema sAdhuo paNa jo madhyamabalavALA hoya to sArI rIte saMyamakriyAne vahana kare. | 578 || _ F = ke = R = ni.-164 va = = va mo.ni. : paUTUUIksa dAi mArevi ne te vA tharA jai taruNA nIrogA vaccaMti cautthagaM tAhe // 164 // atha tasmin gacche paJcapaJcAzadvarSadezIyAH triMzadvarSAH cattvAriMzadvarSA vA bhavanti, tato gamyate caturthaM kSetraM, yataste yena kenacid ghriyante-yApayanti / tathA yadi ca taruNA 'nIrogAH' zaktA bhavanti tatazcaturthameva kSetraM vrajanti / candra. : oghaniryukti-164: gAthArtha : paMcAvananI pUrva hAni hoya (eTale ke paMcAvana ke tenAthI nIcenI uMmaranA ja sAdhuo hoya) to teo game te vastuthI calAvI le. vaLI yuvAno nirogI hoya to cothA kSetramAM jAya. TIkArtha : jo te gacchamAM paMcAvanavarSathI nIcenI uMmaravALA, trIsa varSavALA ke cAlIza varSavALA hoya to cothA kSetramAM = all 578 .. A
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha javAya, kemake A badhA to game te vastuthI nirvAha karI lenAra hoya. tathA jo yuvAna sAdhuo nIrogI-zaktimAna hoya to cothA kSetramAM ja javuM. niryukti | | 579o ni.-165 o.ni.: aha puNa juNNA therA rogavimukkA ya asahuNo taruNA / te aNukUlaM khittaM pesaMti na yAvi khaggUDe // 165 // atha pUnarjUrNA sthavirA bhavanti rogeNa ca - jvarAdinA muktamAtrAstaruNAH, nAdyApi yeSAM sAmyaM bhavati zarIrasya, tatastAnanukUlaM kSetraM preSayantyAcAryAH / 'na yAvi khaggUDe'tti 'khaggUDA' alasA nirddharmaprAyAstAnna preSayanti / - candra. : oghaniryukti- 165 : gAthArtha : have jo vaLI jUnA sthaviro hoya, yuvAno hamaNAM ja rogamukta thayA hoya, asamartha hoya, to teo anukUla kSetramAM mokalAya. paNa nirdharmIone na mokalAya. TIkArtha : jo gacchanI aMdara ghaNI moTI uMmaranA vRddho hoya, tathA yuvAno paNa keTalAka jo hajI hamaNAM ja tAva vagere rogothI mukta thayA hoya ane eTale ja hajI paNa teonA zarIranI samAnatA-sAmya-zAMti thaI na hoya, to AvA badhA sAdhuone AcArya anukUla kSetramAM eTale ke puSkaLa gocarIvALA kSetramAM mokalI Ape. paNa jeo ALasu, vairAgyahIna, khAvAnA laMpaTa hoya, teo evA puSkaLagocarIvALA kSetramAM javA Icche to paNa all 579
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tya niryukti, // 580 // tebhane na mo . vRtti : kiyatA punaH kAlena vRddhAdaya ApyAyyante ?, ucyate, paJcamAtrairdivasaiH, yata uktaM vaidyake - o.ni. : egapaNaaddhamAsaM saTThI suNamaNuyagoNahatthINaM / rAiMdiehiM u balaM paNagaM to ekka do tinni // 166 // ekena rAtridivena zuno balaM bhavati, paJcabhidinairmanujasya balaM bhavati, arddhamAsena balIvardasya, sama.-166 SaSTibhirdivasairhastino balaM bhavati, evametadyathAsaGkhyaM yojanIyam / 'paNagaM to ekka do tiNNi' evamasau tasmin kSetre paJcakamekaM dhAryate / atha tathA'pi balaM na gRhNAti dvau paJcakau dhAryate, trIn vA paJcakAn dhAryate, punarAnIyata iti / candra. : prazna : A vRddho ke hamaNAM ja sAjA thayelA yuvAno te anukULa kSetramAM jaIne keTalA kALe pAchA taMdurasta = sArA banI jAya ? uttara : mAtra pAMca ja divasamAM, kemake vaidyakazAstramAM kahyuM che ke - modhaniyukti-166 : thArtha : itarA, manuSya, Aya sane hAthInu paNa maza: me, pAMya, ardhabhAsa, sAhina 43 va. tethI se, betra paMya. tyAM . vii||580|| - FOR
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ka $ E zrI ogha-dha TIkArtha : kutarAnuM bala eka rAta-dimAM thaI jAya. (eTale ke nabaLo paDelo kutaro jo ekaja divasa vyavasthita bhojana niryukti maLe to pUrvanI jema balavAna banI jAya.) manuSyanuM baLa pAMca dina vaDe thAya. baLadanuM 15 dinathI thAya. ane hAthInuM bala 60 divase thAya. Ama A badhuM kramazaH // 581 | na joDI devuM. (gAthAmAM ekabAju eka, pAMca, ardhamAsa, sATha ema saMkhyA ApI che. bIjI bAju kutaro, mANasa, baLada, hAthI ma ema cAra zabdo ApyA che. eTale kramaza: te te saMkhyAne te te zabda sAthe joDI devI.) Ama vaidyakano niyama che. eTale AvA sAdhuo te anukULa kSetramAM eka paMcaka sudhI rakhAya. (ke jethI pAMca di'mAM | taMdurasta thaI gaccha sAthe bhegA thAya.) paNa jo pAMca divasa rahevA chatAM balavAna na bane to pachI be paMcaka rAkhe, ke pachI A ni.-167 traNa paMcaka rAkhe ane pachI pAchA gacchamAM lAvI de. | vRtti : evaM te AlocitaziSyagaNA AcAryAH zayyAtaramApRcchya kSetrAntaraM saMkrAmanti / atha na pRcchanti tato doSa upajAyate / etadevAha - o.ni. : sAgAriapucchagamaNaM bAhirA miccha cheya kayanAsA / gihi sAhU abhidhAraNa teNagasaMkAi jaM ca'NNaM // 167 // ah 581/ 'sAgArikaM' zayyAtaramanApRcchya yadi gamanaM kriyate tato 'bAhira'tti bAhyA lokadharmasyaite bhikSava ityevaM vakti /
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.- 17 zrI modha-tyu zayyAtaraH / ye ca dharma-lokadharmaM na jAnanti dRSTaM te kathamadRSTaM jAnanti ?, ityataH 'micchatti mithyAtvaM pratipadyate / niryukti 'cheda 'tti apacchedo vasatidAnasya, punaste'nye vA vasatiM na labhate / kataNAsa'tti kRtaghnA hyete pravrajitA ityevaM manyate / 'gihi sAhU abhidhAraNa 'tti gRhI kazcicchrAvakastamAcAryamabhidhArya-saMcintyAyAtaH pravrajyArthaM, tenApyAgatya zayyAtaraH // 582 // pRSTaH-kvAcAryaH?, so'pi ruSTaH sannAha-yaH kathayitvA vrajati sa jJAyate, taM tu ko jAnAti ?, tamAkarNya sa zrAvakaH ma kadAciddarzanamapyujjhati, lokajJAnamapyeSAM nAsti kutaH paralokajJAnamiti ?, kadAcitsAdhuH kazcittamAcAryamabhidhArya manasi kRtvA upasampadAdAnArthamAyAti, so'pi zayyAtaraM pRcchati, zayyAtaro'pyAha - na jAne, kva gata iti, tataH sa sAdhuranAcAravAnAcArya iti vicintyAnyatra gataH, so'pi nirjarAyA AcAryo'nAbhAgI jAta iti / 'teNaga'tti bha kadAcittadgRhaM kenacittasminneva divase muSTaM bhavettata evaMvidhA buddhirbhavet -yaduta te stenA ityevaM zaGkAM karoti, bha AdizabdAdyoSit kenacitsaha gatA tato gRhAt te'pyAnAkhyAya gatAH, tatazca zaGkopajAyate, 'jaM ca'NNaMti 'tti yaccAnyat ga zaGkAdi jAtaM pattanagataM tatsarvamupajAyate iti "gacchadbhizca zayyAtara ApRcchanIyaH / ma candra. A rIte "have kayA kSetramAM mAsakalpa mATe javuM" e aMge ziSyo sAthe vicAraNA karyA bAda AcArya bhagavaMta hA zayyAtarane pRcchA karIne pachI bIjA kSetramAM jAya. jo zayyAtaranI rajA na le, to doSa lAge. SE FOTO REF // 582 //
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha-ca niryukti | || 583 ll - F E # e ja vAta kare che ke - oghaniryukti-167 : TIkArtha : (1) jo zayyAtaranI rajA lIdhA vinA AcArya tyAMthI bIjA kSetramAM jatA rahe to zayyAtara bole ke "A sAdhuo to laukikadharmathI paNa bhraSTa che. jenI nizrAe rokAyA ene puchIne ja javAya eTalo laukika dharma paNa jANatA nathI. ane jeo A lokadharmane na jANe ke je lokadharma daSTa = pratyathA = prasiddha che. teo vaLI adRSTa = lokottara = zraddhAmAtra grAhya dharmane to zI rIte jANaze ?" ane A rIte zayAtara mithyAtva pAme. - (2) tathA vasatidAnano cheda thAya, kemake A sAdhu ke bIjA sAdhuo have pachI A zayyAtara pAsethI vasati nahi pAmI zake. (3) zayyAtara mAne ke "A sAdhuo akRtajJa =upakArane na jANanArA che." kSA ni.-167 (4) koIka zrAvaka te AcAryane manamAM dhArIne dIkSA levA mATe Avyo ane teNe pelA zayAtarane pRcchA karI ke ja "AcArya kayAM che ?" to te zayyAtara paNa gusso thayelo chato kahe ke "je kahIne jAya, tenI mane khabara hoya. paNa te kIdhA " vinA ja jatA rahenArA AcAryane to koNa jANe ?" A sAMbhaLIne te zrAvaka kyAreka samyagdarzana paNa gumAvI bese. vicAre ke "A AcAryAdine to lokanuM jJAna paNa nathI, to vaLI paralokanuM jJAna to kyAMthI haze ?" (5) kyAreka koIka ItaragacchIya sAdhu te AcAryane manamAM dhArIne emanI nizrA svIkAravA mATe Ave, ane te paNa zayyAtarane pUche ane zayyAtara paNa kahe ke "huM jANato nathI ke te AcArya kyAM gayA che?" tethI te sAdhu "A AcArya to vaLa 583 I. anAcAravALA che." ema vicArI anya sthAne jato rahe. ane tethI te AcArya paNa nirjarAne nahi pAmanArA thAya. (jo * F = = mA da'is - B
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa zrI ogha-cA sAdhu Avata, to ene bhaNAvavAdi dvArA AcAryane puSkaLa nirjarA maLata.) niryukita (6) kyAreka evuM bane ke te zayyAtaranA ghare teja divase koIke corI karI hoya, to pachI pelA zayyAtarane A pramANenI buddhi thAya ke "A sAdhuo cora haze. vagara pUchuye gayA che, eTale teo ja corI karI gayA haze." A pramANe zaMkA kare. ll 584 (7) gAthAmAM tenADU mAM madda zabda che, tenAthI e paNa samajavuM ke te gharamAMthI zayyAtaranI strI (patnI, - dIkarI, bahena, putravadhu vageremAMthI koIpaNa) koIkanI sAthe bhAgI gaI hoya, ane te sAdhuo paNa kahyA vinA jatA rahyA ja hoya to zayyAtarane sAdhu upara ja zaMkA paDe ke "mArI strI sAdhu sAthe ja bhAgI gaI haze." (8) A uparAMta e nagara saMbaMdhI je kaMIpaNa bIjI zaMkA vagere thayela hoya te badhuM ja A sAdhuo upara AvI paDe. | I(nagaramAM corI thaI hoya, nagaranA zeThiyAnI strI ke rAjAnI dikarI vagere koIkanI sAthe bhAgI gaI hoya ane e ja divase sAdhuo paNa puyA vinA nIkaLI gayA hoya to pachI e badhAyanI zaMkA A sAdhuo upara ja, zayyAtarAdine thavAnI.). ( A badhA doSono saMbhava hovAthI ja jatA sAdhuoe zayyAtaranI rajA laI levI. ni.-168 vRtti : sa ca vidhinA nA'vidhinA, yato'vidhinA pracchane ete doSAH - mo. na. : vipuchI 35 dipA senA tarIke senA sAgAriyassa saMkA kalahe ya saejjhaiA khise // 168 // | 584 II
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI otha avidhipRcchA iyaM varttate, yaduta-'uggAhitena' utkSiptena upakaraNena pRcchati, tatra 'sejjAtarIu roejjA' niryukti tenAkasmikena gamanena zayyAtaryo rodanaM kuryuH, tatazca 'sAgArikasya' zayyAtasya zaGkopajAyate, kalahe ca sati Na 'saejjhiA khisa'tti saiva saejjhiyA 'khiseti' yathA na zobhanA tvaM yena tvayA tadA kAle bhikSorgacchato ruditaM, kiM // 585 | ca te sa pitA bhavati ? yena rodiSIti / candra. : te rajA paNa vidhithI levI, kemake jo avidhipUrvaka zayyAtarane puchIe to nIce pramANe doSo lAge che. TIkArtha : avidhipRcchA A che ke sAdhuo vihAranI badhI taiyArI karI pAtrAdi uMcakIne jatI vakhate ja pUche ke | "zayyAtara ! ame jaIe chIe." A rIte pUchavAmAM vAMdho e Ave ke sAdhuonA A acAnaka gamanane kAraNe zayyAtarI = zayyAtaranI patnI sAdhuono A viraha thavAnA vicArathI sabhAvane lIdhe raDavA lAge, ane A rIte potAnI patnIne raDatI joI zayyAtarane zaMkA thAya ke a baLa "sAdhuo jAya che. emAM ANe raDavAnI zI jarUra ? zuM eno koIka kharAba saMbaMdha che ?..." bhaviSyamAM paDosaNa sAthe jhaghaDo thAya to tyAre gusse thayelI paDosaNa kahe ke "tuM sArI nathI ke je te te kALe sAdhu jatA ) aa hatA tyAre rUdana karyuM hatuM. zuM e tArA pitA hatA ? ke jethI tyAre tuM raDatI hatI ?" (paDosaNanI sAthe ghaNIvAra jhaghaDo thato vI hoya, emAM AvuM bane. ane gussAmAM AvI kaDavA vacano saMbhaLAvI de.). ni.-168 - Dhaes - B '|| 585 ||
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jodha niryukti 11428 11 NaM ma Na vRtti : 66 atha anAgatameva kathayanti amukadivase gamiSyAmaH, tatrApyete doSAH - o.ni. : hariaccheyaNa chappaiya ghaccaNaM kiccaNaM ca pottANaM / chaNNeyaraM ca pagayaM icchamaNicche ya dosA u // 169 // taddhi zayyAtarakuTumbaM sAdhavo yAsyantIti vimuktazeSavyApAraM sat gRha eva tiSThati, kRSyAdipratijAgaraNaM na karoti, tatazca kSaNikaM sat svagRhajAtaharitacchedaM karoti / tathA nirvyApAratvAdeva ca tA raNDAH SaTpadInAM parasparanirUpaNenopamardanaM kurvanti / 'kiccaNaM ca pottANaM 'ti tatra divase kSaNikA vimuktakRSilavanavyApArA vastrANi zodhayanti / 'chaNNeyaraM ca pagayaM' prakRtaM bhojanaM channaM kurvanti, aprakaTamityarthaH, 'itaraM catti prakaTameva bhojanaM saMyatArthaM kurvanti, tatra cecchatAmanicchatAM ca doSA bhavanti, kathaM ?, yadi tadbhojanaM gRhNati tato'zuddhatvAtsaMyamabAdhA syAt, atha na gRhNanti tato roSabhAvaM kadAcitpratipadyate / candra. H have jo javAnA divasa pUrve be-cAra divasa pahelA ja kahI de ke "ame amuka divase javAnA chIe." to paNa A doSo lAge ke temAM oghaniryukti-169 : gAthArtha : ghAsa chedana, SaTyadikAnuM gharSaNa, vastronuM dhovANa, gupta ke pragaTa bhojana kare. e TIT ssa ni. 198 o ma rang vA // 586 // spa
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ =| zrI ogha-ya IcchavAmAM ane nahi IcchavAmAM beyamAM doSo lAge. niryuktiI1 TIkArtha : jo sAdhuo be-cAra divasa pUrve ja kahI de ke "ame badhA amuka divase bahAra vihAra karazuM." to pachI - zayyAtaranuM AkhuMya kuTuMba "A divase sAdhuo jatA rahevAnA che" ema vicArIne enI pUrvenA eka-be divasa badhA kAryo | | 587 - mUkI daI ghare ja rahe. khetI vagere kAryonI kALajI na kare. (1) have A rIte badhA kAmo baMdha karavAthI navaruM paDeluM e kuTuMba potAnA gharamAM ugI nIkaLelA ghAsane kApavAnuM kAma ja kare. (e khetI na kare ke kare enI sAthe sAdhune koI levA devA ja nathI. paNa sAdhu nimitte virAdhanA thAya e na ja cAle. | e kuTuMba sAdhu nimitte ghare rahyuM. ane sAdhu kaMI 24 kalAka to emanI sAthe nathI ja besavAnA. eTale vacce navarAzanA samaye ja ni.-169 . ghAsa kApavAdi kAma karaze. have kharekhara joIe to jo e divase khetI karatA to prAya: vadhu hiMsA thAta ane khetI baMdha karIne 'v ghare rahI ghAsa kApyuM to emAM ochI hiMsA paNa hota. chatAM kadAca e sAdhune mAnya na bane. kemake teo khetImAM je vadhAre ' hiMsA karata emAM sAdhu nimitta na ja banata. eTale emAM sAdhune koI doSa nathI, paNa sAdhu nimitte ghare rahIne ghAsa kApe, to emAM sAdhu mATe ghAsa nathI kApatA, chatAMya emanuM ghare rahevuM sAdhu nimitte hovAthI sAdhune doSa lAge che.) v (2) tathA raMDAo = gharanI strIo navarI paDavAnA kAraNe ja beThe beThI ekabIjAnA vALomAM juone joI ApavA dvArA teno vinAza kare. (strIo kAMsakI laI ekabIjAnA vALomAM joI joIne ju kADhI kADhIne mArI nAMkhe.) (3) tathA te divase navarI paDelI. khetImAM kApaNI karavI vagere vyApArothI mukta banelI strIo kapaDAo dhoze. vaLa 58. * EE & F E
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ cA zrI ogha-ya niryukti 'b | 588 il * F = (4) tathA sAdhu mATe gupta ke pragaTa bhojana banAvaze. gupta eTale "amArA mATe ja A banAvela che" evA bahAnA heThaLa sAdhu mATe banAvavuM te. ane prakaTa eTale spaSTa rIte sAdhu mATe banAvavuM te.) have jo emAM sAdhuo bhojana levA Icche to paNa doSa ane na Icche to paNa doSa. prazna : A vaLI kevI rIte ? uttara : jo sAdhuo te doSita bhojana le, to to te akalpanIya che. ane jo teo na le to gRhastho kyAreka krodhabhAvane pAme. Ama ApaNA vihAranI vAta pahelethI ja karI devAmAM A badhA doSo che. vRtti : ete doSA anAgatakathane, tatazca kaH pRcchAvidhirityAhao.ni. : jaiA ceva ya khettaM gayA u paDilehagA tao pAe / sAgAriyassa bhAvaM taNuinti gurU imehiM tu // 170 // yadaiva kSetraM gatAH pratyupekSakAH 'tato pAe'tti tataH prabhRti 'sAgArikasya' zayyAtarasya 'bhAvaM' snehapratibandha tanUrvani, ve? - gurava: 'fma:' vakSyamALarfthAyopacaurvajanairiti - @ ni.-100 = = candra. : prazna : to pachI vihAra vakhate zayyAtarane pRcchA karavAnI zuM vidhi che ? rauh 588.
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti vi / 589il uttara : oghaniryukti-170 : gAthArtha : jyAre sAdhuo anya kSetra jovA gayA, tyArathI mAMDIne guru A vacano vaDe zayAtaranA bhAvane pAtaLo kare. TIkArtha: jyAre pratyupekSaka sAdhuo kSetranI pratyupekSaNA karavA gayA, tyArathI mAMDIne zayyAtaranA sneha pratibaMdhane - daDha anurAgane pAtaLo karavA mAMDe. prazna : A kAma koNa kare ? uttara : A kAma guru ja kare, ane e paNa AgaLanI be gAthAomAM kahevAtA vacano vaDe kare. o.ni. : ucchU voliMti vaiM tuMbIo jaayputtbhNddaao| vasabhA jAyatthAmA gAmA pavvAyacikkhallA // 171 // sugamA / appodagA ya maggA vasuhAvi a pakkamaTTiA jAyA / aNNavaMtA paMthA sAhUNaM vihariuM kAlo // 172 // surAmAM I ni..171-172 all 589o.
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha niryukti || 590 || mo mArgo alpapANIvALA (eTale ke pANI vinAnA) thaI gayA che. dharatI paNa pAkI gayelI mATIvALI banI che. (arthAt sukAI gayelI kaDaka mATIvALI banI che.) rastAo anyo vaDe AkrAnta thayA che. (arthAt gADAo vagerenI avarajavara 55 rastAo upara zaru thaI cUkI che.) ssa bha candra. : oghaniyukti-171-172 : gAthArtha : ze2DIo vADane oLaMgI cUkI che. tuMbaDInA jhADo utpanna thayelA putrabhAMDavALA che. (arthAt tuMbaDInA vRkSo upara tuMbaDInA phaLo ugI nIkaLyA che.) baLado utpanna thayela sAmarthyavALA banyA che. gAmaDAo puSkaLapavanavALA kAdavathI yukta banyA che. (eTale ke gAmaDAomAM badho kAdava sukAI gayo che.) mya eTale sAdhuono vihAra karavAno kALa thayo che. (comAsuM pate, e pachInI A badhI avasthAo darzAvI che.) sugamA / ma vRtti: etadgAthAdvayaM zrRNvataH zayyAtarasya paThanti tataH so'pi zrutvA bhaNati kiM yUyaM gamanotsukAH ?, aacaaryo'pyaahoni - v samaNANaM sauNANaM bhamarakulANaM ca goulANaM ca / aniyAo vasahIo sAraiANaM ca mehANaM // 173 // ma Hni.-173 va o ma T ssa // 590 //
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ s, a | zrI odha niryukti // 591 // - ' zaradaRta. vakuLa 'detA de ni.-174 candra,: zayyAtara sAMbhaLe e rIte A be gAthAo bole, tethI te paNa A sAMbhaLIne bole ke "zuM Apa javAne mATe utsuka thayA cho ?" AcArya paNa kahe ke - oghaniryukti-173: gAthArtha : zramaNo, pakSIo, bhramarakulo, gokuLo ane zaradaRtunA meghalAonI vasatio acokkasa hoya che. (arthAt A badhA eka ja sthAne vadhu na rahe.) (ahIM gokuLa eTale godhana laIne pharanArA sAthe vagere samajavA. Ajeya bharavADo vagere potAnA pazudhana sAthe badhe pharatA dekhAya che.) TIkArtha : A gAthA sugama che. vRtti : tatazcaitAM gAthAM paThitvA idamAcaranti - o.ni. : AvassagakayaniyamA kallaM gacchAmo tao u AyariA / saparijaNaM sAgAriyaM vAhariuM diti aNusaddhiM // 174 // 'AvazyakakRtaniyamAH' kRtapratikramaNA ityarthaH, "vikAlavelAyAM kRtAvazyakA idaM bhaNanti-yaduta kallaM gacchAmaH / punazca tata AcAryAH saparijanaM 'sAgArikaM zayyAtaraM AhUya 'anuzAsti dadati' dharmakathAM kurvantItyarthaH / / : dafe - E! || 591 |
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha candra, tyArabAda A (173mI) gAthA bolIne A pramANe AcaraNa kare ke niryukti , oghaniryukti-174: gAthArtha : pratikramaNa karyA bAda "kAle jazuM" ema AcArya kahe ane pachI kuTuMba sahita " zayyAtarane bolAvIne upadeza Ape. | 592 | _ na TIkArtha : sAMjanA samaye pratikramaNa karyA bAda AcArya zayyAtarane A pramANe kahe ke "ame kAle jazuM" ane tyArabAda - AcArya kuTuMba sahita zayyAtarane bolAvIne dharmakathA kare. E * * mo.ni. : padhvajJa sAvako vA vaMsaUT mo nahaUUAya vardi # ni.-175 no ivanA mui vetna mAno . so'pi sAgAriko dharmakathAM zrutvA evaMvidho bhavati-pravrajyAM pratipadyate zrAvako vA bhavati, darzanadharo vA bhavati, ga bhadrako vA bhavati, sarvathA jaghanyato vasatimAtramavazyaM dadAti / punazca dharmakathAM kRtvA''cAryA evaM bruvate-yaduta 'yoge vartamAne' yo'sau yogo gamanAya mAM prerayati tasminvartamAne-bhavati sati amukavelAyAM gamiSyAma iti / * * * hai candra, : oghaniryukti-175 : gAthArtha : dIkSA le, zrAvaka thAya, samyaktI thAya, bhadrakapariNAmI thAya. jaghanyathI vI vasatidAtA thAya. (AcArya kahe ke,) yoga vartate chateM amuka samaye jaIzuM. all 592 che *
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-176 zrI otha TIkArtha : e paNa zrAvaka dharmakathAne sAMbhaLIne Avo thAya ke (1) dIkSA svIkAre, ke zrAvaka thAya ke samyaktvI bane che niryukti ke mithyAtvI chatAM bhadrakapariNAmI - sajjana bane. kadAca bIjuM kazuM na thAya to paNa ochAmAM ochuM vasati ApavAnuM kAma to avazya karanAro bane. / 593 ll - vaLI dharmakathAne karyA bAda AcArya A pramANe bole ke "je A yoga mane gamana karavA mATe prere che, te yoga vidyamAna na hote chateM amuka samaye ame nIkaLIzuM." (cAturmAsa puruM thavuM e rUpa yoga vihAra karavA prere che. ane eno avasara amuka samaye ja Ave che. e vakhate jo vihAra pratibaMdhaka koI navI paristhiti ubhI nahi thAya ane vihArapreraka yoga ja raheze to vihAra karazuM.) vRtti : idAnIM te vikAlavelAyAM kathayitvA pratyuSasi vrajanti, kiM kRtvetyata Aha - o.ni. : tadubhaya suttaM paDilehaNA ya uggayamaNuggae vAvi / paDicchAhigaraNateNe naTe khaggUDa saMgAro // 176 // ___'tadubhayaM' sUtrapauruSImarthapauruSIM ca kRtvA vrajanti, suttaM ti sUtrapauruSI vA kRtvA vrajanti / atha dUrataraM kSetraM bhavati ma tataH pAdonaprahara eva pAtrapratilekhanAM (?nAma) kRtvA vrajanti / 'uggaya'tti udtamAtra eva vA sUrye gacchanti, / 'aNuggaya 'tti anudgate vA sUrye rAtrAveva gacchanti, 'paDicchatti te sAdhavastasmAdvinirgatAH parasparaM pratIkSante / 'adhikaraNa'tti "atha te sAdhavo na pratIkSante tato mArgamajAnAnAH parasparataH pRtkurvanti, tena ca pUtkRtena loko vibudhyate, va pa93 ||
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- niryukti ' pa94 II * F = tatazcAdhikaraNaM bhvti| teNa 'tti stenakA vA vibuddhAH santo moSaNArthaM pazcAdvajanti / naTThatti kadAcitkazcinnazyati, tatazca pradoSa eva saGgAraH kriyate, amukatra vizramaNaM kariSyAmaH amukatra bhikSAM amukatra vasatimiti, tatazca rAtrau gacchadbhiH saGketaH kriyate / 'khaggUDa'tti kazcit khaggUDaprAyo bhavati, sa idaM brUte-yaduta sAdhUnAM rAtrau na yujyata eva gantuM, punaH sa Aste, tatazca 'saMgAro 'tti saMketaM khaggUDAya prayacchanti, yaduta tvayA'mukatra pradeze Agantavyamiti / ja candra, : have te AcArya sAMjanA samaye zayyAtarane kahIne pachI savAre vihAra kare. prazna : savAre zuM zuM karIne vihAra kare ? ja ni.-176 oghaniyukti-176 : TIkArtha : sUtraporisI ane arthaporisI karIne divasanA trIjA praharanI zaruAtamAM vihAra kare.] athavA to pachI sUtraporisI karIne ja vihAra kare. (pAtrapratilekhana ahIM na kare, paNa sthAne pahoMcIne kare. sthAna ghaNuM dUra che, na hovAthI AvuM kare.) paNa have jo kSetra ghaNuM dUra hoya to pachI pahelA praharano cotho bhAga bAkI hoya tyAre ja ! pAtrapratilekhanAne karIne nIkaLI jAya. (sthAna ghaNuM dUra hovAthI jo tyAM jaIne pratilekhana kare to ghaNuM moDuM thaI jAya. eTale ahIM pratilekhana karI le.) matvA pAThAntarane anusAra A pramANe artha thAya ke sUtraporisI karIne jAya eno artha e karavo ke sUtra saMbaMdhI ( je pahelI porisI che, te karIne jAya. eTale ke poNAbhAgano prahara puro thAya tyAre pAtrAporisI vagere vidhi karI pachI all 594 | =
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti | Tj || 595 || (koIka Ama paNa artha kare che ke - (1) baMne porisI karIne jAya. (2) sUtraporisI karIne jAya. arthAt pAtrapratilekhana paNa karIne 1 prahara thAya eTale nIkaLe. (3) vadhu dUra javAnuM hoya to pAtrapratilekhana karIne poNAprahare ja (6 nIkaLI jAya - A artha paNa ghaTI zake che. tattva gItArtho jANe.) athavA to sUrya uge ke tarata vihAra kare, athavA to sUrya ugyo na hoya tyAre ja eTale ke rAtre ja vihAra karI de. te kSetramAMthI nIkaLelA sAdhuo paraspara ekabIjAnI rAha jue. (paNa ekalA-ekalA sAdhuo paraspara AgaLa na vadhe.) jo te sAdhuo rAha na jue, to pAchaLa rahI gayelA, mArgane na jANanArA sAdhuo paraspara bUmo pADe ke kayo rasto che...? vagere. ane te bUmanA kAraNe loko jAgI jAya, ane tethI adhikaraNa = hiMsAdi thAya. vahelA uThelA loko snAnAdi potapotAnA kAryomAM lAge, e badhAmAM hiMsA thAya. AmAM sAdhu nimitta banyA kahevAya. athavA evuM bane ke bUmAbUmathI jAgI gayelA coro sAdhuonI vastuo coravA mATe sAdhuonI pAchaLa Ave. kyAreka evuM bane ke ekalo paDelo koIka sAdhu jo ghare javAnI IcchA thAya to bhAgI paNa jAya. jo badhA sAthe hoya bha eka porisI pUrNa thatA vihAra kare. paNa jo kSetra vadhu dUra hoya to pachI poNo prahara thAya tyAM sudhI sUtrasvAdhyAya karyAbAda pAtrAporisI karyA vinA ja vihAra karI de. eTale pahelA praharano pA bhAga bacI jAya. pachI cheka tyAM pahoMcIne pAtrA pratilekhanAdi kare. nRtvA pATha vadhu saMgata lAge che.) 77 TT bhA stha | T Tr p p ji ni.-176 | | // 595 //
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ r to bhAgI na zake. zrI ogha- su niryukti // 596 // . A badhA kAraNosara sAMjanA samaye ja badhAne jaNAvI devAya ke "amuka jagyAe ApaNe ArAma karazuM, amuka jagyAe gocarI vAparazuM, amuka jagyAe utarIzuM...'" A pramANe sAMje jaNAvI dIdhA bAda jyAre rAtre-vahelI savAre sAdhuo vihAra kare tyAre teo saMketa kare. eTale ke AgaLa AgaLa janArA sAdhuo pAchaLa pAchaLanA sAdhuone evI rIte saMketa karatA rahe ke koIe kazuM bolavuM na paDe ane koI mArga bhUle paNa nahi. (jUnA jamAnAmAM kaMI AjanA jevA sIdhe sIdhA rastAo na aa hatA. vaLI Ajeya gAmaDAomAM UMdhA cattA raste javuM paDatuM hoya che. jo aMdhArAmAM vihAra karIe to Aje paNa pAchaLanA maiM sAdhuo bhUlA na paDe e mATe pUratI kALajI rAkhavI ja paDe.) na Hong have koIka sAdhu jaDa hoya, te Ama bole ke "sAdhuone to rAtre vihAra karavo na kalpe.' ane eTale te aMdhArAmAM vihAra na kare, sthAnamAM ja rahe. jo AvuM thAya to kaMI badhA sAdhuo ene mATe ubhA na rahe, ene saMketa ApI de ke tAre OM amuka sthAnamAM AvI javuM. o bha vRtti : idAnImasyA eva gAthAyA bhASyakRt kAMzcidavayavAn vyAkhyAnayati, tatra prathamAvayavaM vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : paDilehaMtacci biMTiyAu kAUNa porisi kariMti / 'carimA uggAhe soccA majjhaNhe vacvaMti // 79 // pA stha j ma ma T bhA.-79 ma gwi 3 // 596 || gujji
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- cA niryukti te hi sAdhavaH prabhAtamAtra eva pratilekhayitvA upadhikAM punazca veNTalikAM kurvanti-saMvartayantItyarthaH, tatazcAnikSiptopadhaya eva 'porisiM karriti 'tti sUtrapauruSI kurvanti / 'carimA uggAheuMti carimavelAyAM pAdonapauruSyAM pAtrakANi udgrAhya-saMyantrayitvA punazcAnikSiptaireva pAtrakaiH 'socca 'tti zrutvA arthapauruSIM kRtvetyarthaH, tato madhyAhne namnati ! | pa97 bhA.-79 candra, H have A 176mI gAthAnA ja keTalAka zabdonuM vyAkhyAna bhAgakAra kare che. temAM prathama avayavanuM vyAkhyAna | karatA kahe che ke oghaniryukti-bhASya-79 : gAthArtha : pratilekhana karIne, vIMTIyo karIne sUtraporisI kare. praharanA chellA bhAgamAM pAtrAone uMcakIne, (artha) sAMbhaLIne madhyAhUnamAM vihAra kare. TIkArtha : te sAdhuo jevuM prabhAta thAya ke tarata ja upadhinuM pratilekhana karIne ane pachI teno vIMTIyo banAve, eTale ke e upadhine bAMdhI de. tyArabAda upadhi nIce mUkyA vinA, upAdhi upADI rAkhIne ja sUtraporisI kare. (upadhi khabhA upara nAMkhI rAkhe. paNa nIce na mUke. jo nIce mUke, to emAM jIvo bharAI jAya ane to pachI vihAra karatI vakhate vaLI pAchI badhI upAdhi jovI paDe. joyA vinA le, to upadhimAM bharAyelA jIvo mRtyu pAme.) tathA caramaLAmAM eTale ke pahelA praharanA chellA cothA bhAgamAM pAtrAone (pratilekhana karyA bAda) bAMdhIne pachI ah 597
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI otha pAtrAo uMcakI rAkhIne ja arthaporisI kare ane e sAMbhaLyA bAda pachI bapore vihAra kare. (jhoLI bAMdhI khoLAmAM mUkI niryukti rAkhe ke pachI khabhA upara rAkhe, paNa nIce na mUke. jIvo bharAI javA vagere zakyatAo hovAnA kAraNe Ama kare.) vRtti : "te ca zobhana evAhni vrajantIti / ata evAha - 598il | o.ni.bhA. : tihikaraNaMmi pasatthe nakkhatte ahivaissa aNukUle / dhettUNa niti vasabhA akkhe sauNe parikkhaMtA // 8 // 'tithau' prazastAyAM 'karaNe' ca bavAdike prazaste nakSatre vA 'adhipateH' AcAryasya anukUle sati gRhItvA akSAnu bha prAg vRSabhA nirgacchanti, kiM kurvANA ata Aha - 'sauNe parikkhaMtA' 'zakunAn' prazastAn parIkSamANAH santo vRSabhA | nirgacchantIti pazcAdAcAryAH / # # E E bhA.-80 candra, : te sAdhuo sArA divase ja jAya. AthI ja kahe che ke oghaniryukti-bhASya-80: gAthArtha : adhipati = AcAryane anukUla prazasta tithi, karaNa nakSatra, hote chateM, vRSabha : sAdhuo zakunanI parIkSA karatA karatA akSa = sthApanAjI laIne nIkaLe. | pa98 .
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsodha-tya niryukti TIkArya : AcAryazrIne anukULa Ave evA prazasta-sArI tithi, sArA bava vagere karaNa, sArA nakSatra hote chate sauthI pahelA vRSabha sAdhuo (gacchanI vyavasthA saMbhALanArA viziSTa prakAranA sAdhuo) sthApanAjIne laIne sauprathama nIkaLe. temo zuM 2t| 2tA nANe ? mehecha "zano saa2|| cha ne?" anI tapAsa 42tA 42tA vRSamI nANe. me pachI ja AcArya nIkaLe. // 5ccil mA.-81 vRtti : kiM punaH kAraNaM pazcAdAcAryA nirgacchanti ?, tatra kAraNamAha - o.ni.bhA. : vAsassa ya AgamaNe avasauNe paTThiA nivattaMti / obhAvaNA payavaNe AyariA maggao tamhA // 81 // varSaNaM varSastasyAgamanaM kadAcidbhavati, apazakune vA dRSTe prasthitA api nivartante vRSabhAH / yadi punarAcAryA eva ga prAg nirgacchanti tato'pazukanadarzane vRSTau ca nivartamAnasya sataH kiM bhavati?, ata Aha - 'ohAvaNA pavayaNe' pravacane hIlanA bhavati, yaduta-yadapi jyotiSikANAM vijJAnaM tadapyeteSAM nAstIti / AyariyA maggao'tti ata AcAryA mArgataH' pRSThato nirgacchantIti / yandra. : prazna : mete yu 29 cha ? thA mAyArtha pAthI nANe cha ? vA|| ce||
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA zrI ogha- stha niryukti || 600 || ui TIkArtha : kyAreka varasAda paDe, athavA to kyAreka apazakuna thAya to prayANa karI cUkelA evA ya vRSabho pAchA phare. have jo AcArya ja pahelA nIkaLe, to pachI apazakuna dekhAye chateM ke varasAda paDe chateM te AcArye pAchA pharavuM paDe ane ema thAya to pachI pravacananI hIlanA thAya ke "jyotiSIone je vijJAna hoya che, teTaluM paNa A lokone nathI." (jyotiSI maiM o to pahelethI varasAda vagerenI AgAhI karI detA hoya che. emane e badhAnuM jJAna jyotiSa dvArA thAya che.) A kAraNasara AcArya pAchaLathI nIkaLe. ma ha uttara : A bAbatamAM kAraNa zuM che ? te darzAve che. oghaniyukti-bhASya-81 : gAthArtha : varasAdanuM Agamana ke apazukana thaye chate prayANa karI cUkelA vRSabhoe pAchA pharavuM paDe, pravacanane vize apabhrAjanA thAya. te kAraNathI AcArya pAchaLathI nIkaLe. o o.ni.mA. : vRtti : gacchadbhizca apazakunA zakunA vA nirUpaNIyAH, tatrApazakunAn pratipAdayannAha maila kucele abbhaMgiellae sANa khujjavaDabhe ya / ee u appasatthA havaMti khittAu niMtANaM // 82 // nArI pIvaragabbhA vaDDukumArI ya kaTTabhAro ya / kAsAyavattha kuccaMdharA ya kajjaM na sArhati // 83 // - 1 j bha sa - bhA.-82-83 ma vaiM // 6005
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ VT '' zrI ogha- su niryukti Ti || 601 || IT T ma malinaH zarIrakarpaTaiH kucelo - jIrNakarpaTa: 'abbhaMgiellae 'tti snehAbhyaktazarIraH zvA yadi vAmapArzvAddakSiNapArzva prayAti, bno-va:, vaDo-vAmanaH, teprazastA:, 'pIvarAvyA' AsanaprasavAnA / zeSa suzamam - Dj | ( cakkayaraMmi bhamADo bhukkhA mAro ya paMDuraMgaMmi / taccani ruhirapaDaNaM boDiyamasie dhuvaM maraNaM ) ( cakradhare bhramaNaM kSudhA maraNaM ca pANDurAGge / taccanike rudhirapAtaM boTike'zite dhruvaM maraNaM ) ma candra. H jatA vRSabhoe zakuna ane apazakuna jovA joIe, temAM apazakunanuM pratipAdana karatA kahe che ke - oghaniryukti-bhASya-82-83 : gAthArtha : (1) malina (2) kharAbavastrovALA (3) tela copaDelA zarIravALo, (4) maiM kutaro (5) kubja (6) ThIMgaNo. kSetramAMthI nIkaLanArAone A badhI vastuo aprazasta che. bha (1) puSTagarbhavALI strI, (2) moTI uMmaranI kuMvArI strI (3) lAkaDAno bhAro (4) kASAyika vasra (bhagavA vastro, " lAla vastro) (4) dADhI-muMchavALo mANasa kAryane na sAdhI Ape. (arthAt AvA koIka apazakuna thAya to kArya siddha na thAya.) va o 4 TIkArtha : (1) malina eTale zarIrathI malina ke vastrathI malina be ya levA. (2) jIrNa vasravALo hoya te kucela (3) telathI copaDAyelA zarIravALo te abhraMgita (4) kutaro jo DAbI bAjuthI jamaNI bAju tarapha jAya. (5) kubja eTale vAMko vaLI gayelo hoya te. (6) vAmana = ThIMgaNo. s 6 bhA.-82-83 ma va // 601 ||
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ur zrI jodha- tya niryukti // 602 // bha Na sma (1) jene najIkanA ja kALamAM prasUti thavAnI che, evI garbhavatI strI... A sivAya badhuM sugama che. (je gAthArthamAM jatAvI hIdhuM che.) (kuMbhAra maLe to khUba bhamavuM paDe, sapheda koDhanA jevA raMgavALo maLe to bhUkhyA rahevAnuM thAya - maraNa thAya. bauddhabhikSu maLe to lohI paDe. kALA varNavALo nagnapuruSa maLe to nakkI maraNa thAya.) o. ni. bhA. jaMbU ya cAsamaUre bhAraddAe taheva naule a / daMsaNameva pasatthaM payAhiNe savvasaMpattI // 84 // sugamA naMdI tUraM puNNassa daMsaNaM saMkhapaDahasaddo ya / bhiMgArachattacAmara dhayappaDAgA pasatthAI // 85 // sugamA, navaraM - pUrNakalazadarzanaM, dhvaja eva patAkA dhvajapatAkA / yandra. : jodhaniyukti-bhASya-84 : gAthArtha : ziyANa, yAsapakSI, bhorato, bhAradvA4 ( kheDa prahAranuM pakSI) tathA or D bha NaM sa lA.-84-85 o ma hA mma // 902 //
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ya niryukti E I 603 ll F noLIyo A badhAnuM darzana ja prazasta che. (arthAtu e dekhAya te paNa zakuna che.) jo A badhA sAdhune goLAkAre pradakSiNA Ape to tamAma saMpattinI prApti thAya. (koIka evo artha paNa kare che ke prabhune pradakSiNA ApIne nIkaLIe to sarvasaMpatti thAya. paNa e artha vicAraNIya che.). TIkArtha : spaSTa che. oghaniryukti-bhASya- 85 : gAthArtha : maMgalakArI vAMjItra, pUrNakaLazanuM - bharelA ghaDAnuM darzana. zaMkhano zabda, paDahano zabda (DhaMDhero pITAvatI vakhate je Dhola vagADAya, teno zabda), kaLaza, (derAsaramAM prakSAla karavA mATe je kaLaza Ave che te | AkAranuM vAsaNa) chatra, cAmara, dhvajapatAkA-dhajA A badhA prazasta che. TIkArtha : spaSTa che. = = = bhA.-86 TakA = = mo.ni.. : samavi saMvayaM saMta samavi koya haM. mINaM ghaMTe paDAgaM ca siddhamatthaM viAgare // 86 // "zramaUT:' nimAtrathAra 'saMyataH' sAthe saMyamanuSThAne yatiH-yatnapara: 'vaMtari 'kAnta:' driyanovaiH "sumanasa:' puSpANi, zeSaM sugamam / aff 603 .
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ H bhA.-87 zrI ogha candra, oghaniryukti-bhAgya- 86 : gAthArtha : zramaNa, saMyamI, Indriya vijetA, puSpa, lADu, dahIM, mAchalI, ghaMTa, dhajA niryukti e siddha arthane kahenArA che. (eTale ke "ApaNuM kArya thaze ja' evuM sUcavanArA che.) | TIkArtha : zramaNa eTale mAtra veSadhArI, saMyata eTale samyak prakAre saMyamAnuSThAnamAM yatnavALo, dAnta eTale pAMca ne 604 IT Indriyo ane manane kAbUmAM rAkhanAro, sumana eTale puSpo.... bAkI badhuM sugama che. " (mAtra veSadhArI sAdhu zakuna zI rIte bane ? evI zaMkA na karavI. zakunazAstranA gaNita ja judA che... vizeSa jANakArI " mATe zakunazAstrono abhyAsa karavo jarUrI che.) vRtti: chaMcyAsI - o.ni.bhA. : sejjAtare'NubhAsai Ayario sesagA cilimiNIe / aMto giNhantuvahiM sAraviapaDissayA puci // 87 // vrajanasamaye zayyAtarAnanubhASate-vrajAma ityevamAdi AcAryaH / 'sesagA cilimINIe aMto' zeSAH sAdhavaH " 'nimiLyAH' navanithI "mantaH' gagantare, zrim ?-3Idha "vRtti' saMyavartItyartha ! "sAravipaDiyA kI pubbi'ti kiM-viziSTAH santaste sAdhavaH upadhiM gRhNanti ? - saMmArjitaH-upaliptaH pratizrayo yaiste saMmArjitapratizrayAH = = * ka E vaLa 604 || - E
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ "' prApova, prathamaveI ! zrI o - niryukti vi || 605 candra, : oghaniryukti-bhASya-87: gAthArtha : jatI vakhate e AcArya zayyAtaranI sAthe vAta kare. bIjA sAdhuo vahelA upadhi sApha karI dIdhA bAda paDadAnI pAchaLa - aMdara upadhine grahaNa kare. TIkArtha : javAnA samaye AcArya zayAtarane kahe ke "ame jaIe chIe." bAkInA sAdhuo paDadAnI aMdaranI bAju upadhi bAMdhe. prazna : te sAdhuo kevA thaIne upathi grahaNa kare ? A bhA.-88 uttara : pahelA ja svaccha karAyelo che upAzraya jemanA vaDe tevA chatAM te sAdhuo pachI upadhine bAMdhe. (jo upAzraya svaccha karyA vinA jAya, to zayyAtarane aruci thAya, pAchaLathI e upAzraya sApha karAve emAM je virAdhanA thAya eno doSa sAdhuone lAge.) | vRtti : idAnIM kaH kiyadupakaraNaM gRhNAtItyAha - o.ni.bhA. : bAlAI uvagaraNaM jAvaiyaM tarati tattiaMgiNhe / jahaNaNeNa jahAjAyaM sesaM taruNA viriMcaMti // 48 // bAlAdayaH, AdizabdAvRddhA gRhyante, te hyupakaraNaM yAvanmAnaM 'taranti' zaknuvanti tAvanmAtraM gRhNanti, "taizca viAI 605 | E "is E
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ $ zrI oiniryukti bAlAdibhiH 'jaghanyena' jaghanyataH 'jahAjAyaM ti rajoharaNaM colapaTTakazca, etadazaknuvadbhirapi grAhya, zeSaM upakaraNaM taruNAH AbhigrahikAH 'viriJcanti' vibhajanti bAlAdisatkam / 'f // 606 | E F S S bhA.-88 << candra. : koNa keTalA upakaraNa grahaNa kare ? e have kahe che ke oghaniryukti-bhASya-88: gAthArtha : bAlAdi jeTalA upakaraNa levA samartha hoya teTalA le, jaghanyathI paNa yathAkAta " upakaraNa to le ja, bAkInA upakaraNo yuvAna sAdhuo vaheMcI le. TIkArtha : bAlAdimAM rahelA Adi zabda vaDe vRddho levA. A bALa-vRddho jeTalA pramANamAM upakaraNa levA mATe samartha ma hoya eTalA pramANamAM grahaNa kare. te bAlavRddhoe paNa ochAmAM ochI yathAjAta eTale ke ogho ane colapaTTo A be upadhi | e to levI ja paDe. asamartha bAlAdie paNa A be to levI ja. emanA bAkInA upakaraNone abhigrahadhArI yuvAna sAdhuo paraspara veMcI le. (gacchamAM AvA sAdhuo hoya ke jeo "asamarthonI upadhi amAre uMcakavI" evA abhigrahavALA hoya, teo A upadhi laI le.) ' vRtti : yadA tu punarAbhigrahikA na santi tadA - A 606 ..
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra zrImodha o.ni.bhA. : Ayariovahi bAlAiyANa giNhaMti saMghayaNajuttA / niryukti __do sotti uNNisaMthArao ya gahaNekkapAseNaM // 89 // // 607 // AcAryopadhiM 'bAlAiyANaM'ti bAlAdInAM ca saMbandhinamupadhiM gRhNanti, ke ? - 'saMghayaNajuttA' ye'nyezeSA - anAbhigrahikAH saMhananopetAste gRhNanti, kathaM punargahNanti te upadhi ? - 'do sotti uNNi tti dvau sautrikau kalpau eka aurNikaH kalpa: saMstArakazcazabdAduttarapaTTakazca, eSAM 'gahaNekkapAseNaM'ti grahaNaM ekasmin pArzve-ekatra skandhe grahaNaM Na sa kurvanti, dvitIye tu 'pArzve ' skandhe pAtrakANi gRhNanti, AtmIyAM tUpadhi veNTalikAM kRtvA yatra skandhe upadhiH kRtastasyaiva sa mA.-89 dizA kakSAyAM kurvati / EESE5 candra. : jyAre Abhigrahika sAdhuo na hoya tyAre oghaniryukti-bhASya-88: gAthArtha : saMghayaNavALA sAdhuo AcArya ane bAlAdinI upadhine grahaNa kare. eka paDakhe Tbe sutarAu kapaDA, unanA kapaDo ane saMthAro grahaNa kare. - TIkArtha : je Abhigrahiko sivAyanA bIjA abhigraha vinAnA paNa saMghayaNavALA sAdhuo hoya teo AcAryanI upadhine ane bAlAdinI upadhine grahaNa kare. vii||607||
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ Na mo zrI sodha- tya niryukti // 908 // Na bha ga prazna : teo kaI rIte upadhine grahaNa kare ? uttara : be sutarAu kapaDA, eka unano kapaDo, saMthAro ane gAthAmAM lakhelA ca zabdathI uttarapaTTo A badhI upadhi eka khabhA upara uMcake. ane bIjA khabhA upara pAtrA grahaNa kare. potAnI upadhino to vIMTIyo banAvI de ane pachI je khabhA upara upadhi rAkhelI che, e tarapha ja bagalamAM rAkhe. vRtti : idAnIM 'adhikaraNateNe 'tti amumavayavaM vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : TIT bhAM stha paNa sa ma paNa AujjovaNa vaNie agaNi kuDuMbI kukamma kummarie / teNe mAlAgAre ubhAmaga paMthie jaMte // 90 // te hi yadi sazabdaM vrajanti tatazca loko vibudhyate, vibuddhazca san 'AujjovaNa 'tti apkAyayantrANi 'yotrijyante' " vahanAya sajjIkriyante / athavA 'Au'tti apkAyAya yoSito vibuddhA vrajanti / 'jovaNaM tti dhAnyaprakAraH tadarthaM loko yAti, prakaro - mardanaM dhAnyasya, lATaviSaye 'jovaNaM dhannapairaNaM bhaNNai' / 'vaNiya'tti vaNijo vAlaJjukA vibhAtamiti kRtvA vrajanti / 'agaNitti lohakArazAlAdiSu agniH prajvAlyate / 'kuTuMbitti kuTumbinaH svakarmaNi laganti / 'kukamma 'tti kutsitaM karma yeSAM te kukarmANaH mAtsikAdayaH / ' kummarie 'tti kutsitA mArAH kumArAH - saukarikAH, eSAM ssa lA.-80 // 908 //
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ sii zrI odha-ya niryukti bodho bhavati rAtrau pUtkArayatAM, 'teNe'tti stenakAnAM ca / 'mAlakAra'tti mAlikA vibudhyante / 'ubdhAmaga'tti pAradArikA vivuSyane, 'uthag"tti pathama vivuSyane, 'naMte 'tti yAtri vivRddhAH santo yatrA ivadati vAAida: | 'E // 609 | E F G H bhA.-90 A candra, : have 176mI gAthAnA dharaVT e avayavanuM vyAkhyAna karatA kahe che ke - oghaniryukti-bhAgya-90: TIkArtha : teo jo avAja karavA pUrvaka vihAra kare to pachI loko jAgI jAya. ane jAgelo nI loka pANInA yaMtrone vahana karavA mATe taiyAra kare. (pANI lAvavA mATe ghaDA taiyAra kare, dorI nAMkhe.... vagere.) athavA # uThI gayelI strIo pANI levA mATe nIkaLI paDe. loko anAjanuM mardana karavA mATe jAya. gAthAmAM je novAM zabda che. eno | artha dhAra ema karavo, kemake lATa dezamAM e pramANe artha thAya che. ane prakkara eTale mardana karavuM te. tathA vANiyAo eTale ke pheriyAo savAra thayuM che ema samajIne cAlavA lAge. tathA luhAranI zALA vageremAM agni ! (prajavalita karAya. kuTuMbIo potapotAnA kAryomAM lAgI paDe. kharAba karmavALA mAchImAra vagere tathA kharAba rIte mArI nAMkhanArA saukarika (bhUMDanA hatyArA) vagere paNa rAtre avAja karatA sAdhuonA kAraNe jAgI jAya. coro paNa jAgI jAya. ema mALIo, parastrIgamana karanArAo, musApharo, yAMtriko eTale ke kuMbhAra vagere paNa jAgIne yaMtro zaru karI de. Ama aneka rIte hiMsA utpanna thAya. = vRtti : tatra yaduktaM prAk 'naTe khaggUDasiMgAro' tatredamuktaM niyuktikRtA saGgArakaraNamAtram, iha punaH sa eva - pha = he is w = 609 II
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jodha niryukti // 10 // mo NaM niryuktikAraH sa saGgAraH kayA yatanayA karttavyaH ? kasyAM vA velAyAM karttavyaH ? ityetadAha saMgAra biiya vasahI taie saNNI cautthi sAhammI / paMcamagaMmi a vasahI chuTTe ThANaTThio hoti // 177 // o.ni. : bha mA 'saMgAra'tti saGketo'bhidhIyate tataH prathamadvAre tadvidhirvaktavyaH, 'bitiya vasahitti dvitIye dvAre vasatiH vaktavyA, pUrvapratyupekSitAyAstasyA vyAghAte vA vasateranyavasatigrahaNavidhirvaktavyaH / 'tatie saNNi 'tti tRtIye dvAre saJjJI zrAvako sa vaktavyaH / ' cautthi sAhammitti caturthe dvAre sAdharmikA vaktavyAH | 'paMcamagaMmi a vasahitti paJcame dvAre vasatirvaktavyA ssa ni. 177 'vicchiNNA khuDaliA' ityevmaadi| 'chaTTe ThANaTThio hoti' SaSThe dvAre sthAnasthito bhavati / dvAragAtheyam / candra. H 176mI niryukti gAthAmAM chelle vAta karI ke "utsargano vadhu paDato rAgI evo koIka jaDa sAdhu aMdhArAmAM vihAra karavA taiyAra na thAya to pachI ene saMketa karI devo..." temAM niryuktikAre mAtra saMketa karavAnI vAta ja karI. paNa have te ja niryuktikAra "te saMketa kaI yatanA vaDe karavo ? ane kyA samaye karavo ?" e vAta kare che. khoghaniyukti - 177 : TIartha : (1) saMgAra - saMketa tenI vidhi hevI (2) jIbha dvAramAM vasati hevI meTale pahelA joyelI vasatimAM rahevuM athavA to te vasatino vyAghAta thAya to pachI navI vasati grahaNa karavAnI vidhi kahevI. (3) trIjA dvAramAM saMkSI eTale ke zrAvaka kahevo. (4) cothA dvAramAM sAdharmiko kahevA. (5) pAMcamAM dvAramAM vasati kahevI. ke te Di IT bha ga va o ma hA at 11 EUR10 11 21
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImo niyujita // 11 // (bhA.-81 moTI, nAnA... 13 soya che. (3) 748 dvAramA bheDe sAdhu sthAnamA sthi2 24to. thAya che. A 177mI gAthA e dvAragAthA che. vRtti : idAnIM niyuktikRtopanyastaM saGgAradvAraM bhASyakRt vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : Aose saMgAro amuI velAe niggae ThANaM / amugattha vasahibhikkhaM bitio khaggUDasaMgAro // 11 // 'Aose 'tti pradoSe 'saMgAro 'tti saGketaH AcAryeNa vaktavyaH, katham ? 'amuI velAe'tti amukayA velayA yAsyAmaH / punazca 'niggae ThANaM amugattha' nirgatAnAM satAmamukatra sthAna-vizrAmasthAnaM kariSyAmaH / vasahi'tti amukatra vasatirbhaviSyati-vAsako bhaviSyatItyarthaH / 'bhikkha'tti amukagAme bhikSATanaM karttavyam / ekastAvadayaM 'saGgAraH' sngketH| 'bitio khaggUDasaMgAro 'tti dvitIyaH saGketaH khaggUDasya dIyate / candra. H have niryuktikAra vaDe (175-176mI gAthAmAM) darzAvAyelA be saMketanuM bhANakAra vyAkhyAna karatA kahe che ke ozaniyukti-bhAga-91: gAthArtha : sAMje saMketa karavo ke "amuka samaye nIkaLazuM. nIkaLyA bAda amuka sthaLe vasati, amuka sthaLe bhikSA karazuM." tathA bIjo saMketa khagUDano saMketa che. vA // 11 //
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImAdha-tyu niryukti TIkArtha : nIkaLavAnA AgalA divase sAMje AcAryo saMketa karavo - badhAne jaNAvavuM ke "ApaNe amuka samaye nIkaLazuM." ane nIkaLyA bAda amuka sthaLe ArAma karIzuM. amuka sthale rahevAsa thaze. amuka gAmamAM bhikSATana karIzuM. Ama eka to A upara batAvelo saMgAra che. jayAre bIjo saMgAra = saMketa khagUDane apAya che. // 12 // vRtti : sa caivamAha - o.ni.bhA. : ratiM na ceva kappai nIyaduvAre virAhaNA duvihA / mA.-82 paNNavaNa bahutaraguNA aNiccha bitio va uvahI vA // 12 // 'ratiM na ceva kappati 'tti rAtrau sAdhUnAM gamanaM na kalpate, dvividhavirAdhanAsaMbhavAt, yata uktaM divApi tAvat' 'nIyaduvAre virAhaNA duvihatti divA'pi tAvadayaM doSaH, 'nIyaduvAraM tamasaM, koTThagaM parivajjae' (da.vai.a.5.u.1 gA. 20) (nIcadvAraM tAmasaM koSThakaM parivarjayet) iti vacanAt, nIcadvAre dvividhA virAdhanA satamaskatvAd AstAM tAvadrAtrau, eSa ca dharmazraddhayA necchati 'paNNavaNa bahutaraguNa'tti punazca tasya prajJApanA-prarUpaNA kriyate, tatra rAtrigamane bahavo guNA vI dRzyante bAlavRddhAdayaH sukhena gacchanti rAtrau, na tRSA bAdhyante iti, 'aNicchatti atha tathA'pi necchati gamanam vii||12|| PR TO bra
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI o. niryukti 613 bhA.-92 , 'bitio vatti dvitIyastasya dIyate-tadarthaM mucyate iti / 'uvahI vatti upadhistasya dIyate jIrNaH, tadIyazca zobhano gRhyata iti, mA bhUttatpArzve sthitamupadhi stenakA Acchetsyanti / candra. : jo te khagUDa (apariNAmI) A pramANe kahe ke - oghaniryukti-bhASya-02 : gAthArtha: "rAtre sAdhune javuM na kalpa. nIcA bAraNAmAM be prakAranI virAdhanA batAvI che." Sii khagUDane samajAvavo ke "ghaNA vadhu lAbha che." chatAM AvavA na Icche, to bIjo sAdhu Apavo athavA sArI upAdhi laI levI. pta TIkArtha : te khagUDa kahe ke "rAtre to sAdhuone cAlavuM na kalpe kemake temAM be prakAranI virAdhanAno saMbhava che. kemake te divase paNa nIcA bAraNAmAM be prakAranI virAdhanA batAvI che. arthAtu divase paNa nIcA bAraNAvALA, eTale ja aMdhArA oraDAmAM javAmAM A virAdhanA rUpI doSa batAvelo che. kemake dazavai. nuM vacana che ke nIcA bAraNAvALA, aMdhArAvALA oraDAne choDI devo. Ama rAtrimAM vihAranI vAta to dUra raho, paNa nIcA bAraNAvALA sthAnamAM paNa e sthAna aMdhArAvALuM hovAthI saMyamavirAdhanA ane AtmavirAdhanA ema beya prakAranI virAdhanA che. (jIvo mare e saMyamavirAdhanA ane aMdhArAmAM paDI javAya to AtmavirAdhanA) A rIte e khagUDa dharmanI zraddhAnA kAraNe rAtre vihAra na kare. tyAre tene sArI rIte samajAvavo. te A pramANe - || 13||
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oiniryukti || 614| (apavAda mArga) rAtre vihAra karavAmAM ghaNA guNo dekhAya che. (1) bAla, vRddha, glAna vagere sAdhuo rAtre sukhethI cAlI zake. (2) tarasathI parezAna na thAya. have jo Ama samajAvavA chatAM paNa te rAtrimAM gamana karavA taiyAra na thAya. to tene mATe bIjo sAdhu mUkI bAkI badhA | nIkaLI jAya. (e be jaNa ajavALAmAM pAchaLathI bhegA thAya.) ane tene jUnI upadhi-jIrNa upadhi apAya. ane tenI sArI A upAdhi laI levAya. kemake jo enI pAse sArI upAdhi rAkhI mUkIe to coro tenI pAse rahelI upadhine corI le. AvuM ne / ja thAya te mATe enI sArI upAdhi gaccha laI le. (te vakhate ane vartamAnamAM paNa nirdoSa upadhi atyaMta durlabha che ane tyAre to sAdhuo prAyaH nirdoSa upadhi vAparatA, eTale e jaldI na maLatI hovAthI ja enI rakSA mATe ATalI badhI kALajI levAI ? bhA.-93 vRtti : idAnImasAvekAkI yadi svapiti tato doSaH pramAdajanitastatazcopadhirupahanyate, upahatazcAkalpyo bhavati, etadevAha - o.ni.bhA. : suvaNe vIsuvaghAto paDibajjhaMto va jo una milijjA / jaggaNa appaDibajjhaNa jaivi cireNaM na uvahamme // 13 // svApe 'vIsuM' ekAkino nidrAvaze sati ko doSa: ?-'uvaghAto 'tti tasyaikAkinaH suptasya upadhirupahanyate, sa ani 614 |
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ hyekAkI svapan pramAdavAn bhavati stryAdhabhiyogasaMbhavAt, tatazca nidrAvazaM prAptasya upadhirupahanyate, ato'kalpanIyo niyujita bhavati pariNApanIyavAsau / gacche ta svapato'pi nopahanyate, kiM kAraNam ?, yatastatra kecitsutrapauruSIM kurvanti, anye Na dvitIyaprahare'rthAnucintanaM kurvanti, tRtIye tu prahare AcArya uttiSThati dhyAnAdyarthaM, caturthe tu prahare sarva eva bhikSava uttiSThanti, // 15 // sa tatazca rAtrau naiko'pi praharaH zUnyaH, ato nopahanyate upadhiH, ekAkinastu jAgaraNaM nAstyata upaghAtaH / 'paDibajhaMto va ma jo una milijja'tti pratibadhyamAno vA vrajAdiSu kSIrayAcanecchayA pratibadhyamAno yo na milet tasyApyupahanyate updhiH| ma " kiM kAraNam ?, ekAkinaH paryaTanaM noktam, ekAkI ca paryaTan pramAdabhAg bhavati, ato vrajAdipratibandhe| pyupadhirupahanyate / yastu punarjAgarti tasmin divase'bhukto na ca vrajAdiSu pratibadhyate sa evaMvidhastasmin divase'milannapi nopadhimupahanti / 'jaivi cireNaM ti kiM bahunA ?, jAgrannizi gokulAdiSu vA'pratibadhyamAno yadyapi cireNa milati bahubhirdivasai-stathA'pyupadhistasya nopahanyate, apramAdaparatvAttasyeti / (bhA.-87 SEtha 44S candra. : have jo A khagUDa ekAkI banI gayA bAda upAzrayAdimAM uMghI jAya, to pachI ene pramAdajanya doSa lAge. ane tethI tenI badhI upAdhi haNAI jAya. ane haNAyelI upadhi akalpanIya banI jAya, A ja vAtane kahe che. modhaniyusti-mAdhya-83 : 2Irtha : mesI sAdhu ghAya, to dhI gayesA mesI sAdhunI 75Si us aya. 15 // fo FE
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ E F F S S zrI ogha- te ekAkI UMghato sAdhu pramAdavALo thAya che. kemake AvI dazAmAM strI vagereno upadrava thavAno saMbhava che ane eTale ja niryukti nidrAne paravaza thayelA tenI upadhi haNAI jAya che. AthI te upadhi akalpanIya bane che, e paraThavI devAnI hoya che. jyAre gacchanI aMdara rahelo sAdhu to uMghI jAya to paNa enI upadhi na haNAya. kemake gacchamAM to koIka sUtraporisI | 616o . na karatA hoya, bIjA vaLI bIjA praharamAM arthanuM ciMtana karatA hoya, trIjA praharamAM AcArya dhyAnAdine mATe uThatA hoya, cothA praharamAM badhA ja sAdhuo uThI jatA hoya. Ama rAtrino eka paNa prahara zUnya nathI hoto. koIka ne koIka sAdhu jAgato hoya / vi che. ane tethI upadhi na haNAya. jayAre ekAkI sAdhu to kaMI AkhI rAta jAgavAno nathI. eTale te uMghe ke tarata enI upadhino * upaghAta gaNAya. bhA.-93 T (upadhi haNAI javI eno artha e na karavo ke upadhi gaMdI thavI, upadhi khalAsa thaI javI....vagere. paNa zAstrakAroe NI evI maryAdA bAMdhI che ke gacchamAM koIpaNa jAgatuM hoya to e badhI upAdhinI rakSA karI zake, "coro upadhi corI jAya, kutaro || upadhi para viSTA karI jAya, ke ene kheMcIne laI jAya, sApoliyA emAM bharAI jAya, uMdaraDAo ene kotarI khAya." Ama ghaNI badhI rIte upadhino vinAza thavAno je saMbhava che, e sAdhuo jAgatA hovAthI na thAya, paNa jo ekapaNa sAdhu jAgato na hoya to A badhuM saMbhavita che. eTale jema cAlatI vakhate pramAdI bananAra sAdhuthI ekapaNa kIDI na mare to paNa tyAM kIDI dA maravAno saMbhava hovAthI ja sAdhune prAyazcitta Ave. ane A prAyazcitta ApavA dvArA zAstrakAro sAdhune jAgrata kare che ke "joIne cAla, nahi to prAyazcitta Avaze. bhale ekeya jIva na mare." ane sAdhu joIne cAlato thAya. ema ahIM paNa jo all 616 || na ka ma ka . * E
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha ekeya sAdhu jAgato na hoya to badhI upAdhi corAI javAnI, bagaDI javAnI, nAza pAmavAnI zakyatA hovAthI A nukasAna niryukti aTakAvavA zAstrakAroe AvuM pharamAna karyuM ke "jo badhA uMghI jAya, ekeya jAgato na hoya to kazuM nukasAna na thAya to paNa badhI ja upadhi rada = akalpanIya = parijhApanIya banI jAya." A pharamAna anusAra sAdhuo apramata bane.) || 617 tathA rastAmAM AvatA gokuLa vageremAM dUdhanI yAcanA karavAnI IcchAthI aTakI jato, gacchathI chUTo paDato evo je sAdhu gacchanI sAthe bhego na thAya, tenI paNa upadhi haNAya. prazna : paNa AnI upAdhi zA mATe haNAya ? uttara : ekAkIne paribhramaNa karavAnuM zAstramAM kahyuM nathI. ekAkI pharanAro to pramAdI bane che, eTale ja gokuLAdimAM bhA.-93 e pratibaMdha kare = aTake = rAgI bane, to paNa upadhi haNAya. hA je sAdhu te divase jAge, te divase kazuM na vApare ane gokuLAdimAM pratibaMdhavALo na bane, te AvA prakArano | sAdhu te divase gacchanI sAthe bhego na thAya to paNa tenI upadhi na haNAya. (kAraNavazAta koIka sAdhu pAchaLa paDI jAya, to AkhI rAta jAge, gocarI na vApare, gokuLAdimAM pratibaMdhavALo na bane to ja enI upadhi gaccha sAthe bhego na thavA chatAMya na haNAya.). che vadhAre zuM kahevuM ? rAtre jAgato ke gokulAdimAM pratibaMdha na karato joke ghaNA badhA divaso bAda lAMbA kALe maLe to paNa ke tenI upadhi na haNAya. kemake te apramAdamAM tatpara che. (gokuLAdimAM pratibaddha bane to rAtre na uMghe chatAM paNa upadhi haNAya, all 917. 3 t E
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-178 zrI modha-tyu kemake ekAkI paribhramaNa karavA vagere rUpa pramAda sevyo. ane gokuLAdimAM pratibaddha na bane paNa ekalo rAtre uMghe to paNa niryukti upadhi haNAya. gokuLAdimAM pratibaddha na bane ane rAtre uMghe paNa nahi to e upadhi na haNAya.). vRtti : idAnIM gacchasya gamanavidhi pratipAdayannAha - // 18 // / o.ni. : purao majjhe taha maggao ya ThAyaMti khittapaDilehA / dAeMtuccArAI bhAvAsaNNAirakkhaTThA // 178 // kSetrapratyupekSakA eSu vibhAgeSu bhavanti-kecana 'purataH' agrato gacchasya, kecana madhye gacchasya / te hi mArgAbhijJAH | 'mArgatazca' pRSThatazca gacchasya tiSThanti kSetrapratyupekSakAH / kimarthaM punareta evaM tiSThanti ?, 'dAeMtuccArAI' uccAraprazravaNasthAnAni darzayanti gacchasya, 'bhAvAsaNNAdirakkhaTTatti bhAvAsaNNo-aNahiyAsao, tadrakSaNArtham, etaduktaM bhavati-uccArAdinA bAdhyamAnasya te mArgajJAH sthaNDilAni darzayanti / candra. : have gacchanI gamana karavAnI vidhinuM pratipAdana karatA kahe che ke - oghaniryukti-178 : gAthArtha : kSetrapratyupekSako AgaLa, vacce ane pAchaLa rahe. bhAvAsannatAdinA rakSaNane mATe uccArAdine dekhADe. EiR vA // 18 //
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ = "b # # E F zrI ogha-ya TIkArtha : je sAdhuo A rastethI pahelA kSetra jovA gayelA hatA, teo traNa vibhAgamAM vaheMcAI jaIne cAle. te A che niryukti T pramANe - keTalAka kSetra pratyuprekSako gacchanI sauthI AgaLa cAle, keTalAka gacchanI vacce cAle. ane mArganA jANakAra teo gacchanI pAchaLa paNa cAle. prazna : zA mATe kSetrapratyupekSako badhA ja sauthI AgaLa ja na cAle ? mArgajJoe to AgaLa ja cAlavAnuM hoya ne ? A rIte AgaLa - vacce ane chelle ema traNa jagyAe cAlavAnI zI jarUra ? uttara : teo gacchane caMDila-mAtrAnA sthAno dekhADe. gacchanA je sahana na karI zakanArA, eTale ke caMDilAdinI * zaMkAne leza paNa rokI na zakanArA sAdhuo hoya, temanA rakSaNane mATe A rIte cAle. ni.-178 Azaya e che ke gacchanA je sAdhuo caMDila-mAtrAdinI zaMkAthI pIDita thAya temane mArgajJa te sAdhuo nirdoSa u | spaMDilabhUmi dekhADe. (kSetrapratyuprekSako jatI vakhate thaMDilabhUmio paNa jotA jotA gayA hatA. have gacchanA bIjA sAdhuone uccArAdinI zaMkA thAya ane e tIvra hoya to utAvaLanA kAraNe e game tyAM besI jAya, e vakhate nirdoSa bhUmi zodhavA jeTalI dhIraja enAmAM na hoya. paNa tyAre kSetrapratyuprekSako tarata ja ene e nirdoSabhUmi dekhADe, eTale e sAdhuo e mujaba uccArAdi kare. have jo badhA kSetramatyuprekSako AgaLa ja cAlatA hoya to pAchaLa rahelA, uccArAdinI zaMkAvALAone | nirdoSabhUmi koNa dekhADe ? eTale teo pachI game tyAM besI javA tatpara bane. vaLI Aje ya anubhavAya che ke jayAre zaMkA thAya tyAre paNa jo pAkI khabara hoya ke ekAda miniTanA raste vyavasthita jagyA che, to eTaluM kheMcI zakAya. paNa jo jagyA - 619 II ||
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ uvA ni.-179 zrI modha-tyu anizcita hoya to pachI aDadhI miniTa paNa kheMcavAnI bhAre paDe...) niyujita o.ni. : Dahare bhikkhaggAme aMtaragAmaMmi ThAvae taruNe / // 20 // uvagaraNagahaNa asahU va ThAvae jANagaM cegaM // 179 // 'Dahare bhikkhaggAme 'tti yatra gAme vAsako'bhipretaH bhikSA ca aTitumabhipretA tasmin 'Dahare' kSullake grAme sati kiM Na karttavyamata Aha - 'aMtaragAmaMmi' apAntarAla eva yo grAmastasmin bhikSArthaM taruNAn sthApayet, 'uvagaraNagahaNaM' ti tadIyamupakaraNamanye bhikSavo gRhNanti, 'asahU va ThAvae' tti atha te tatsthApitataruNabhikSusatkamupakaraNaM gRhItuM na zaknuvanti tato'sahiSNava eva tatrAntarAlagrAme bhikSArthaM sthApyante 'jANagaM cegaM'ti jJaM caikaM-mArgajJaM caikaM teSAM madhye sthApayet yena sukhenaivA''gacchanti / candra, : oghaniryukti-179 : TIkArtha : je gAmamAM rahevAnuM nakkI karela hoya ane bhikSA mATe pharavAnuM nakkI karela hoya : te gAma jo nAnuM hoya to zuM karavuM? eno javAba Ape che ke rastAmAM je gAma AvatuM hoya temAM yuvAna sAdhuone ( bhikSA mATe mUkI de. emanA upakaraNone bIjA sAdhuo laI le, (ane AgaLa pahoMcI jAya, jethI A sAdhuone gocarI va laIne AgaLa pahoMcavAmAM anukULatA rahe.) // 20 //
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ = ka " zrI ogha- niryukti | ne 621 IN E ! have jo e bIjA sAdhuo vaccenA gAmamAM sthApita karAtA sAdhuo saMbaMdhI upakaraNone uMcakIne AgaLa laI javA samartha na hoya to pachI e gocarI mATe sthApita karAtA sAdhuone tyAM sthApita karavAnA rada karIne gacchanA je asahiSNu sAdhuo hoya eTale ke jeo gocarI-pANI vinA DhIlA paDI jatA hoya, eka gAmathI gocarI laI cheka bIje gAma pahoMcavAnI zakti vinAnA hoya teo ja te vacce AvelA gAmamAM bhikSA mATe sthApita karAya. (teoe gocarI vahorIne AgaLa laI javAnI A nathI, paNa teo tyAM gocarI vAparI pachI AgaLa bhegA thAya. Ama hovAthI emanI upAdhi bIjA sAdhuoe AgaLa uMcakI ja javI na paDe. jo gocarI AgaLa laI javAnI hoya to ja e gocarI laI janArAnI upadhi bIjAoe uMcakavI paDe.) Fii have A asahiSNu sAdhuone vaccenA gAmamAM mUkyA to kharA, paNa e to AgaLano mArga jANatA nathI. mArganA jANakAra to kSetrapratyupekSaka sAdhuo ja che. eTale have A asahiSNu sAdhuo sAthe eka mArganA jANakAra sAdhune paNa tyAM ' ja mUkI de ke jethI gocarI vAparyA bAda badhA sAthe sukhethI AvI zake. = ni.-180. zo mo.ni. : TUkima Thukula nava maDe gALI ya paMta paDiug I saMghADego dhuvakammio va suNNe navari rikkhA // 180 // athavA'sau vAsakabhikSArthamabhipreto grAmo dUre sthitaH syAd utthito vA-udvasitaH, kSullako vA, prAk saMpUrNo dRSTaH idAnImarddhamudrasitamata: kSullakaH, 'nava' prAg yasmin sthAne dRSTastataH sthAnAdanyatra pradeze jAtaH, 'bhaDa'tti bhaTAkrAnto CE E fk - ht 6ra1 |
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ Na // 622 // zrI sodha- ttha niryukti jAta: / 'agaNi 'tti agninA vA idAnIM dagdhaH, 'prAntaH ' prAk zobhano dRSTa idAnIM prAntIbhUto virUpo jAta: / 'paDiNIe' tti pratyanIkAkrAnta idAnIM jAtaH, prAk pratilekhanAkAle pratyanIkastatra nAsIt idAnIM tu AyAtaH, pUrvapratilekhite grAme evaMvidhe jAte sati dUrasthitAdidoSAbhibhUte sati kiM karttavyaM ? 'saMghADa'tti tatra saGghATakaH sthApyate, pAzcAtyapravrajitamIlanArtham / 'ego 'tti saGghATakAbhAve ekaH sthApyate sAdhuH / 'dhuvakampio vatti dhruvakarmikoma lohakArAdistasya kathyate - yathA vayamanyatra grAme yAsyAmaH, tvayA pAzcAtyasAdhubhyaH kathanIyaM - yathA'nena mArgeNAgantavyamiti / evaM tAvat vasatigrAme esa vihI / 'suNNe navari rikkha tti yadA tvasau zUnyo grAmastadA kiM karttavyaM ? - 'navari rikkha 'tti vartmani anabhiprete tirazcInaM rekhAdvayaM pAtyate yena tu vartmanA gatAstatra dIrghA rekhAM kurvanti / | yadA tu punarebhiruktadoSairyukto na bhavati sa grAmastadA tatraiva yA vasatistasyAM pravizyate / tatazca ye te bhikSArthamantarAlagrAme bha sthitA Asan teSAM madhye yadi vasatimArgajJo bhavati tatastasyAmeva vasatau Agacchanti, na kazcitpratipAlayati / UT ssa ni. 180 ga Na mma candra. : oghaniryukti-180 : TIkArtha : athavA evuM bane ke rahevA mATe ane bhikSA mATe IcchAyela gAma dUra hoya, athavA to game te kAraNasara e gAmanA badhA loko gAma choDIne kyAMka cAlyA gayA hoya, athavA to e gAma nAnakaDuM thaI gayuM hoya. eTale ke kSetrapratyupekSako jyAre kSetra jovA gayelA, tyAre temaNe rastAmAM AvelA e gAmane saMpUrNa, bhareluM, moTuM joyeluM paNa e pachI game te kAraNasara aDadhuM gAma khAlI thaI gayuM hoya to e rIte e gAma kSullaka banI gayuM hoya. kyAreka m sa a o ma hA vA // 22 // ji
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ = $ | no E = * ni.-180 zrI ogha-yu evuM paNa bane ke pahelA sAdhuoe je sthAne e gAma joyela hoya te sthAna karatA have bIjA sthAne e gAmano vasavATa thayo niryukti hoya eTale ke e gAma navuM vaseluM hoya. (cAra-pAMca divasamAM ja koIka prasaMga banavAnA kAraNe A badhI zakyatA che.) athavA to e gAma sainikothI AkramaNa karAyeluM hoya. (koIka rAjAnuM sainya tyAM AvI caDyuM hoya to e saMbhavita che.) athavA // 623 . to atyAre e gAma agnithI baLI gayuM hoya, athavA to pahelA e gAma suMdara lAgyuM hoya, paNa atyAre e gAma kharAba pa thaI gayeluM hoya, sAdhu pratye viparItabhAvavALuM banI gayuM hoya. athavA to atyAre te gAma zatruo vaDe cArebAjuthI parezAna sii ja thaI raheluM hoya. pahelA jyAre kSetranI pratilekhanA karelI, tyAre e gAmamAM koI zatru na hato, paNa atyAre tyAM e zatru * AvI gayelo hoya. (A zatru eTale gAmano zatru athavA sAdhuono zatru bemAMthI koI paNa hoI zake.) Ama pUrve pratilekhita karAyela e gAma upara jaNAvyA mujabanuM thaI jAya, to A rIte dUra thavuM-usthita thavuM vagere 'ii doSathI duSTa e gAma thaye chateM zuM karavuM? (jayAM mAsakalpa karavAno che, e gAma to dUra che. paNa tyAM pahoMcavA mATe rastAmAM va je gAmamAM ekAda di' gocarI-pANI karavAnuM vicArela , e gAmamAM uparanA kAraNosara gocarI, pANI, raheThANa karavuM zakya na hoya to have zuM karavuM ? e ahIM praznano Azaya che.) tenuM samAdhAna e che ke jo e gAma AvuM thAya to pachI te jagyAe be sAdhu sthApI devA. e eTalA mATe ke pAchaLa AvI rahelA sAdhuo gaccha sAthe bhegA thaI zake. (Azaya e che ke pAchaLanA gAmamAM sAdhuone gocarI lAvavA ke gocarI vAparavA mUkyA bAda bIjA sAdhuo AgaLanA gAmamAM gayA ke jayAM rahevAnuM hatuM. pAchaLanA sAdhuone paNa e khabara 'I 623 |
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-dhI hovAthI teo pAchaLathI bhegA thavAnA ja hatA. paNa ahIM A gAmamAM rahevuM uparanA kAraNosara azakya banavAthI e gaccha niryukti AgaLa bIjA koI gAmamAM javA nIkaLe ja. have pAchaLanA sAdhuo to ahIM AvyA bAda gaccha na dekhAtA mUMjhAya. te badhA pachI gacchane zI rIte bhegA thAya? eTale pAchaLa AvatA sAdhuo mATe ahIM be sAdhuo mUkI devAya. emane kahevAya / 624T ke, "gaccha amuka gAmamAM jAya che, eTale pAchaLanA sAdhuo Ave tyAre emane sAthe letA Avajo." vaLI pAchaLa sAdhuo na mUkyA hoya to paNa pAchaLa dhIme dhIme cAlatA sAdhuone jaNAvavA mATe paNa A vyavasthA goThavavI jarUrI bane.) jo be sAdhu mUkI zakAya evI zakyatA na hoya to pachI eka ja sAdhu tyAM sthApI devo. (e paNa zakya na hoya to) F, nityakarmavALA eTale ke satata kAmanArA luhAra vagerene kahI devuM ke "ame bIjA gAmamAM jaIe chIe. tamAre pAchaLa ni.-180 AvanArA sAdhuone kahevuM ke "teo A mArga vaDe amArI pAse AvI jAya." 1 Ama A to jyAM utaravAnuM hatuM e gAma saMbaMdhI vidhi batAvI dIdhI, (athavA to e gAmamAM lokonI vasati = ' ( rahevAsa hato eTale upara pramANe sUcanA karavI vagere vidhi batAvI.) have jo e gAma AkhuM khAlI ja thaI gayuM hoya ane vaLI tyAM koI sAdhu ubho rAkhavo zakya na hoya to zuM karavuM? e batAve che ke be-cAra rastAmAMthI je rastA upara gaccha javAno na hoya te rastA upara ADI be lITI = karI devI. ane ly je mArga upara gaccha jAya, tyAM lAMbI lITI kare ||. have jyAre upara batAvelA doSo vaDe yukta gAma na hoya eTale ke nirdoSa hoya, pahelA jevuM joyuM tevuM ja hoya to u 624 |
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu to pachI te ja gAmamAM je upAzraya joyo hato, tyAM praveza kare. tyArabAda je bIjA sAdhuo gocarI mATe vaccenA gAmamAM rokAI gayelA hatA, teonI vacce jo A upAzrayanA mArgane jANanAro (pratyuprekSaka sAdhu) hoya, to pachI badhA ja sAdhuo te ja vasati = upAzrayamAM praveza karI de. koIe paNa bahAra rAha jovAnI jarUra nathI. f . . // 25 // vRtti : etadevAha - jANaMtadie tA eu vasahIe natthi koDa paDiyaraDa / __ aNNAe'ajANatesu vAvi saMghADa dhuvakammI // 181 // sma ni.-181 ___ 'jANaMtaTThie' mArgAbhijJe sthite tasyAM vasatAvAgacchanti, 'natthi koi paDiyarai 'tti na kazcittAn pratipAlayati bha bahiHsthitaH / 'aNNAe'tti yadA tasyAH pUrvapratyupekSitAyA vasateAghAtaH saMjAta: kintvanyA, tasyAmanyasyAM vasatau / jAtAyAM 'ajANatesu vAvi, athavA ye te bhikSAnimittaM sthitAH pazcAdAgamiSyanti teSu ajAnatsu satsu 'saMghADadhuvakammitti vasatiparijJApanArthaM saGghATako bahiH sthApyate dhruvakarmiko-lohakArastasya kathyate-ye punaH sAdhava AgamiSyanti teSAmiyaM vasatidarzanIyA kathanIyA veti / yandra. : mA 4 pAta 43cha vaa||25|| F_ne foE
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ E ' zrI ogha-yu oghaniyukti-181 : gAthArtha : jANakAra rahelo hoya to badhA vasatimAM Ave. koI rAha na jue. paNa anya vasati niryukti thAya ke pAchaLanA sAdhu ajANakAra hoya to saMghATaka mUkavo ke dhruvakasiMkane kahevuM. TIkArtha : jo pAchaLa rahelA sAdhuo sAthe upAzrayanA rastAno jANakAra hAjara hoya, to badhA ja gacchasAdhuo upAzrayamAM AvI jAya. koIpaNa sAdhue bahAra rahIne rAha jovAnI jarUra nathI. - (khyAla rAkhavo ke atyAranI jema tyAre gAmaDe gAmaDe sAdhuo mATe banAvelA jaina upAzrayo na hatA. tyAre te sAdhuo , ja gRhasthonA gharomAM ja nirdoSa jagyA mAMgIne rahetA. eTale Aje to ApaNe gAmamAM pravezIne "jaina upAzraya kyAM ?" ema * puchatAM puchatAM pahoMcI jaIe chIe. paNa tyAre to gAmavALAone e khabara na hoya ke "sAdhuo konA ghare utaryA che ?" mana ni.-181 | eTale teo pAchaLanA sAdhuone mArga zI rIte batAve ? eTale ja vasatinA mArganA jANakAra sAdhue bahAra rAha jovI ke | na jovI... vagere vicAraNA upasthita thAya che.). ' have jo pahelA joI rAkhelI vasatino vyAghAta thAya eTale ke pahelA je jagyAe utaravAnuM nakkI karela hoya tyAM koIka kAraNasara utaravuM zakya na bane ane eTale bIjI ja koIka vasati nakkI karavI paDe to pachI A rIte navI vasati thAya tyAre pAchaLa rahelA sAdhuomAM mArgaza sAdhu hoya to paNa e A navI vasatino mArga to jANato ja nathI. eTale AvA prasaMge to bahAra be sAdhu ubhA rAkhavA paDe ke jeo pAchaLa AvanAra sAdhuone navI vasatimAM laI Ave. ema evuM bane ke je te sAdhuo pAchaLa bhikSA mATe rokAyelA pAchaLathI AvavAnA che, temAM koIpaNa sAdhu jUnI 626 / bhaga 1 kaDaka + 1
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu niryukti | // 27 // ke navI vasatino jANakAra na hoya to jUnI nakkI karelI vasatimAM gaccha utare to paNa pAchaLanA ajANa sAdhuone vasatimAM lAvavA mATe bahAra saMghATakanI sthApanA karavI paDe. (e zakya na hoya to eka sAdhu sthApavo ke chevaTe) luhArane kahevuM ke sAdhuo Avaze, temane A vasati dekhADavI ke vI. vRtti : idAnIM ye te bhikSArthaM pazcAdgrAme sthApitAstaiH kiM karttavyamata Aha - . o.ni. : jai abbhAse gamaNaM dUre gaMtuM dugAuyaM pese / tevi asaMtharamANA eMtI ahavA visajjaMti // 182 // yadi 'abhyAse' Asanne gacchastataste 'gamaNaM 'ti gacchasamIpameva gacchanti, 'dUre tti atha dUre gacchastato 'gaMtuM dugAuyaM' gatvA dvigavyUtaM krozadvayaM, kiM ?-'pese 'tti ekaM zramaNaM gacchasamIpaM preSayanti, 'tevi asaMtharamANA eMti' te'pi gacchagatA: sAdhavaH 'asaMstaramANAH' atRptAH santa: kiM kurvanti ? - 'eMti' Agacchanti, kva ? - yatra te sAdhavo bhikSayA gRhItayA tiSThanti, 'ahavA visajjaMti'tti athavA tRptAstatastaM sAdhuM visarjayanti, yaduta-paryAptamasmAkaM, yUyaM bhakSayitvA''gacchata / saMgAretti dAraM vyAkhyAtaM, tatprasaGgAyAtaM ca vyAkhyAtam, ni.-182 vA // 27 //
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca candra. have je te bhikSAne mATe pAchaLanA gAmamAM sAdhuo sthApelA che, teoe tyAM zuM karavuM? e batAve che ke niryukti oghaniryukti-182 : TIkArtha : jo gaccha najIkamAM ja hoya to to A gocarI mATe rokAyelA sAdhuo gacchanI pAse ja (gocarI laI) jAya. have jo gaccha dUra hoya to pachI be koza jaIne eka sAdhune gacchanI pAse mokale. (ane kahevaDAve / 628T ke ahIM vAparavA AvI jAo. ) (be kozathI vadhu AgaLa jAya to gocarI kSetrAtIta banI jAya, eTale AgaLa na jAya.). - have jo te gacchamAM rahelA sAdhuo tyAM pUratI gocarI pAmyA na hoya ane eTale atRpta hoya to pachI teo be koza , ja cAlIne A vacce rahelA sAdhuo pAse Ave ke jayAM te sAdhuo bhikSA lAvIne rahelA che. paNa have jo te gaccha sAdhuo tRpta hoya, to pachI AvelA sAdhune pAcho mokale ke "amAre ahIM puratuM che. tame badhA tyAM vAparIne Avo." A pramANe saMgAra nAmanuM dvAra kahevAI gayuM tathA e dvAranA prasaMgathI Avela anya bAbato paNa kahevAI gaI. vRtti : idAnI vasatidvAramucyate, tatpratipAdanAyedamAha - o.ni. : paDhamabitiyAe gamaNaM gahaNaM paDilehaNA paveso ya / kAle saMghoDego va'asaMtharaMtANa taha ceva // 183 // ni.-183 ka - F *rs 28 || - ka
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ EE sa .-183 zrI modha-tya 'paDhama'tti tasyAM ca vasatau 'gamanaM' prAptiH kadAcitprathamapauruSyAM bhavati kadAcicca bitiyAe'tti dvitIyApauruSyAM niryukti 'gamanaM' prAptirityarthaH / 'gahaNaM 'tti daMDauMchayaNadorayacilimilINaM kRtvA grahaNaM vRSabhAH pravizanti / punazca paDilehaNA'tAM | vasatiM pramArjayanti / 'paveso'tti tato gacchaH pravizati / 'kAle 'tti kadAcidbhikSAkAla eva prAptAstatazca ko vidhiH? / / 628 // ata AhaH-'saMghADa'tti saGghATaka eko vasati pramArjayati, anye bhikSArthaM vrajanti / 'ego vatti yadA saGghATako na paryApyate tadA eko gItArtho vasatipratyupekSaNArthaM preSyate, yadA tu punareko'pi na paryApyate tadA kim ? - 'asaMtharatANaM' | aNughaTuMtANaM atRpyantaH sarva evATanti, yA tu vasatiH pUrvalabdhA tAM kathamanviSanti ? - 'taha ceva'tti yathA bhikSAmanviSanti evaM vasatimapi sarve pratyupekSitAmanviSanti anviSya ca tatraiva pravizanti / yadA tu pUrvapratyupekSitAyA vasateAghAto jAtastadA'pi 'taha ceva'tti yathA hi bhikSA mArgayanti tathA vasatimapi, labdhAyAM ca tatraiva parasparaM hiNDantaH kathayanti, 'ettha vasahIe niaTTiavvaM 'ti / yandra. : velA vasatidvAra hevAya che. tenuM pratipAdana karavA mATe A gAthA kahe che ke - oghaniryukti-183 : TIkArtha : te upAzrayamAM kyAreka pahelI porisImAM pahoMcIe, kyAreka bIjI porisImAM pahoMcIe. tyAM daMDAsana = kAjo kADhavAnuM sAdhana, dorI ane paDadAne laIne vRSabha sAdhuo vasatimAM praveze. (Akho gaccha to / 0 vii||28||
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha niryukti || 630 || | VI mo bahAra ja rahe.) pachI te vasatine pramArjita kare eTale ke upAzrayamAM kAjo kADhe. tyArabAda gaccha praveze. | kyAreka evuM bane ke gaccha gocarInA samaye ja tyAM pahoMce to pachI zuM vidhi che ? e have kahe che ke be sAdhuo (= eka saMghATaka) upAzrayamAM kAjo kADhe, ane bIjA badhA gocarI mATe jAya. jo eka saMghATaka kAjo kADhavA mUkavo zakya na hoya, gocarImAM vadhu sAdhunI jarUra hoya to pachI eka gItArtha sAdhu ja upAzrayanuM pratilekhana-pramArjana karavA mATe mokalavAmAM Ave. have jo eka sAdhu paNa upAzrayamAM kAjo kADhavA mokalavo zakya na hoya to A rIte ochA sAdhuothI gocarI / lAvavAmAM pahoMcI na zakAvAdi kAraNasara tRpti nahi pAmatA (eTale ke pahoMcI na vaLatA) te badhA ja sAdhuo phare. prazna : jo badhA gocarI mATe nIkaLI jAya, to pahelA AvelA sAdhuo vaDe je vasati meLavAyelI hatI, ene badhA sAdhuo kevI rIte zodhaze ? kemake badhA gocarI mATe chUTA chavAyA nIkaLI gayA che. | VI 27 uttara : je rIte te sAdhuo gocarInI tapAsa kare, ema badhA sAdhuo pUrve nakkI karAyela vasatine paNa zodhI le, ane OM zodhI laIne temAM ja praveze. (jANakAra sAdhuo badhAyane nakkI karelI vasatinuM amuka cihna darzAvI de, e anusAre badhA zodhI le.) bha hA DI jyAre pUrve nakkI karAyela vasatino vyAghAta thAya, tyAre paNa je rIte bhikSAne mAMge, te ja rIte navI vasatinI paNa yAcanA kare. ane e rIte navI vasati maLI jAya eTale gocarI mATe pharatA teo paraspara je je maLe te badhAyane kahI de ke "amuka sthAne navI vasati maLI gaI che. badhAe tyAM AvavuM." sa ma T ssa bha va o ma ni.-183 va // 630 // |5|
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ shriimodhniryukti // 3 // vRtti : idAnIM 'paDhamabiiyAe 'tti idaM dvAraM bhASyakRt vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : paDhamabitiyAe gamaNaM bAhiM ThANaM ca cilimiNI dore / ghittUNa iMti vasahA vasahi paDilehiuM puvvi // 14 // prathamapauruSyAM 'gamanaM' prAptirbhavati tatra kSetre, kadAcidvitIyAyAM prAptistataH ko vidhirityata Aha - 'bAhiM ThANaM ma "ca' bahireva tAvadavasthAnaM kurvanti, sthitAzcottarakAlaM tataH 'cilimiNI dore' -javanikAM davarakaM ca gRhItvA pravizanti / vasatau vRSabhAH, grahaNadvAraM vyAkhyAtam / kiM kartuM ? -'vasatiM pratyupekSituM' vasatipratyupekSaNArthaM prAg vRSabhA gRhItacilimilinyAyapakaraNA Agacchanti, 'paDilehaNa'tti dvAraM bhaNitaM / dAraM / bhiL.-84 candra. : 183mI gAthAmAM rahela paDhamavidyA, e dvAranuM varNana karatA bhASyakAra kahe che ke oghaniryukti-bhASya-94: gAthArtha : pahelI ke bIjI porisImAM pahoMce, bahAra ubhA rahe, vRSabho pahelA vasati pratilekhana karavA mATe paDado ane doro laIne jAya. TIkArtha : pahelI porisImAM te kSetramAM pahoMce ke kyAreka bIjI porisImAM pahoMce. to pachI tyAM zuM vidhi che? te kahe che ke badhA bahAra ja (gAmanI bahAra athavA vasatinI bahAra be ya artho ghaTI zake che "vasatinI bahAra' e artha vadhu saMgata 21 //
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-hyu niryukti | 632 ll jaNAya che.) avasthAna kare. koI aMdara na jAya. bahAra rahyA bAda pachInA kALamAM paDado ane dorIone laIne vRSabho vasatimAM praveza kare. ahIM 183mI gAthAnuM grahaNa dvArA paNa pUrNa thayuM. prazna : zuM karavA teo vasatimAM praveze ? uttara : vasatinuM pratyupekSaNa karavA eTale ke vasati barAbara che ne ? e jovA mATe ane ene svaccha karavA mATe pahelA to vRSabha sAdhuo paDadA vagere upakaraNo laIne Ave. ahIM 183mI gAthAnuM pratilekhana dvAra pUrNa thayuM. vRtti : evaM tAvatpUrvapratyupekSitAyAM vasatau vidhiH, yadA tu punaH pUrvapratyupekSitAyA vyAghAtastadA - o.ni.: vAghAe aNNaM maggiUNa cilimiNipamajjaNA vshe| pattANa bhikkhavela saMghADego pariNao vA // 184 // pUrvapratyapekSitAyA vasateAghAte sati anyAM vasatiM mArgayitvA tataH kiM ? 'cilimiNipamajjaNA vasahe'tti tato vaSabhAzciliminyAdIni gRhItvA pramArjayanti / 'pattANa bhikkhavelaM' yadA tu punarbhikSAvelAyAmeva prAptAstadA kiM ni.-184 vii|| 2 //
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti ||3|| bha nd varNavyuM? - kAletti bhaNitaM, 'saMghADe tti saGghATako vasatipratyupekSaNArthaM preSyate, saMghADeti bhaNiaM, 'ego va'tti sATAmAne jo vA preSyate, iivaziSTa ? - 'SNita:' nItArtha, 'o tti'. niyaM, oghaniyukti-184 : TIkArtha : jo pUrve joyelI vasatino vyAghAta thAya to pachI anya vasatine mAMgIne tyArabAda A vRSabho paDadA vagerene laIne tyAM jaI enuM pramArjana kare. prazna : jo gocarInA samaye ja tyAM pahoMcyA hoya to pachI zuM karavuM ? (183mI gAthAno hrAnta zabda kahevAyo.) uttara : eka saMghATaka vasati pratyupekSaNa mATe mokalAya. (183mI gAthAno saMdhADa zabda kahevAyo.) dha candra. : Ama A to pUrve nakkI karelI - joyelI vasatine vize vidhi batAvI. jyAre vaLI pUrve joyelI vasatino vyAghAta thAya eTale ke game te kAraNasara e vasatimAM utaravuM zakya na bane tyAre saMghATaka mokalavo zakya na hoya to ekaja sAdhune tyAM mokalAya. prazna : te kevo hoya ? uttara : gItArtha hoya. (183mI gAthAno po zabda kahevAI gayo.) vRtti : yadA tu punareko nAsti tadA kim ? - stha b 27 T F ni.-184 bha va ma rA va // 633 || mya
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ pi bhAM zrI jodha- tthu niryukti 11 EUR38 11 savve vA hiMDatA vasahiM maggaMti jaha u samuyANaM / laddhe saMkalianiveaNaM tu tattheva u niyaTTe // 185 // sarve vA hiNDayanta eva vasatiM 'mArgayanti' anviSanti kathaM ?- 'jaha u samudANaM' yathA 'samudAnaM' bhikSAM 'prArthayanti ' nirUpayanti evaM vasatimapi anviSanti, 'taha ceva'tti avayavo bhaNitaH / 'laddhe saMkalianiveaNaM tu' Na bhikSAmaTaddhirlabdhAyAM vasatau saMkalikayA nivedanaM yo yathA yaM pazyati sa tathA taM vakti-yaduta iha vasatirlabdhA iha Na ssa nivarttanIyaM tasyAmeva ca vasatau nivarttante / ssa ni. 185 ui o.ni. candra. : prazna : jyAre eka sAdhu mokalavo paNa zakya na hoya tyAre zuM karavuM ? oghaniryukti-185 : gAthArtha : badhA ja paribhramaNa karatA sAdhuo samudAna = gocarInI mAphaka vasatine paNa yAce. maLI jAya eTale vArApharatI nivedana kare ke tyAM ja pAchA pharavuM. TIkArtha : jo badhA ja gocarI vahoravA nIkaLe to jema gocarInI tapAsa kare ema vasatinI paNa tapAsa kare. (183mI gAthAnI taha ceva bhAga hevArDa gayo.) bhikSAne mATe pharatA sAdhuo jyAre bhegA vasati paNa maLI jAya tyAre saMkalikA vaDe = sAMkaLa paddhati vaDe paraspara bha va o ma at 1138 11 sma
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ pi zrI ogha- su niryukti || 635 // T T nivedana kare. eTale ke je sAdhu je rIte jene jue te sAdhu te rIte tene kahI de ke "A amuka jagyAe vasati maLI che. gocarI vahorI lIdhA bAda ahIM pAchA pharavuM.' tethI pachI dareka sAdhu te ja vasatimAM pAchA phare. vRtti : taMtra = praveze jo vidhi: ? - oni. : ekko gharei bhANaM ekko dohavi pavesa uvahiM / gaccho uvei vasahiM sabAlavuDDAulo tAhe // 186 // T candra. : prazna H te vasatimAM praveza karavAmAM zuM vidhi che ? uttara : oghaniryukti-186 : gAthArtha : eka bhAjanane dhAre, bIjo beyanI upadhine aMdara laI jAya. tyAre bAlavRddhathI vyApta gaccha vasatimAM Ave. TIkArtha : saMghATakamAMthI eka sAdhu pAtrAno saMghaTTo karI rAkhe, eTale ke badhA pAtrA uMcakI rAkhe. ane bIjo tenI sAtheno T sani.-186 eko 'dhArayati' saMghaTTayati 'bhAjanaM' pAtrakam 'eka:' anyastasya dvitIyaH bahirvyavasthitagacchAt sakAzAt bhikSAmaTadbhyAM muktAmupadhiM dvayorapIti AtmanaH saMbandhinIM tasya ca pAtrakasaMghaTTayituH saMbandhinImupadhiM pravezayati, tata bha uttarakAlaM gaccha: 'upaiti pravizati sabAlavRddhatvAdAkulaH 'tadA' tasmin kAle / dAraM / '' va o ma rang va|| 635 // TH
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ = 'E zrI ogha-sAluM - sAdhu ke je bahAra rahelo che te sAdhu "gacchamAMthI nIkaLIne gocarI mATe pharatA beya jaNe potAnI je upadhi mukI dIdhelI." niryukti e beyanI upadhine upAzrayamAM praveza karAve. (Azaya e che ke gocarI mATe jayAre be jaNa gacchamAMthI nIkaLyA, tyAre beya |jaNe potAnI upAdhi gaccha pAse mUkI rAkhelI. gaccha gAmanI bahAra ja hato. have gocarI AvI gayA bAda bemAMthI eka sAdhu // 636 . beyanA pAtrA laI le, ane bIjo sAdhu beyanI upAdhi (keTalAko atre bahAra rahela gaccha = upAzrayanI bahAra rahela gaccha A e pramANe artha kare che. tattvagItArtho jANe.) laI le ane e rIte beya jaNa upAzrayamAM praveze. je bAla, vRddha, glAna, e asahiSNu vagere sAdhuo hoya e badhA gocarI na gayA hoya ane e badhA ja bahAra beThA hoya eTale e gaccha kahevAya ane ene upadhi bhaLAvIne A sAdhuo gocarI levA gayelA) A pachInA kALamAM bAlavRddhavALo hovAne lIdhe vizALa evo / gaccha upAzrayamAM praveza kare. F = = = ni.-187 mo.ni. : roya puchI tolI maMtivaMyaMmi ropha mAmaut | saMjamaAyavirAhaNa viyAlagahaNe ya je dosA // 187 // codakasya pRcchA codakapRcchA-codaka evamAha-yaduta bAhyata eva bhuktvA pravezaH kriyate, kiM kAraNam ?, hA upadhimAnayataH kSudhArtasya tRSitasya ca IryApathamazodhayataH saMyamavirAdhanA upadhibhArAkrAntasya kaNTakAdInanirUpayata AtmavirAdhanA, tatazca bahireva bhuktvA vikAle pravizantu, AcAryastvAha-bahirbhuJjatAM doSAH, kathaM ? - maNDalibandhe sati alli 636.
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti || 637 || AgamanaM bhavati sAgArikANAM tatra ca saMyamAtmavirAdhanA bhavati 'viyAlagahaNe 'tti vikAlavelAyAM ca vasatigrahaNe ye doSA bhavanti te vakSyante / dvAragAtheyaM / AcArya kahe che ke bahAra gocarI vAparanArA sAdhuone ghaNA doSo lAge. prazna : kevI rIte doSo lAge ? po ttha candra. : oghaniryukti-187 : TIkArtha : praznakArano prazna che. eTale ke praznakAra kahe che ke gAma bahAra vAparIne pachI ja vasatimAM praveza karavo joIe. 'evuM zA mATe ?' ema jo pUcho to eno uttara e ke bahArathI badhI upadhi aMdara lAvatA, bhUkhathI du:khI thayelA ane tarasyA thayelA ane mATe ja gamananA mArgane spaSTa nahi jonArA (arthAta IryAsamiti na = pALanArA) sAdhune saMyamavirAdhanA doSa lAge. ane upadhinA bhArathI parezAna thayelA ane eTale ja nIce kAMTA vagerene na TM ni.-187 joI zakanArA sAdhunI Atma virAdhanA paNa thAya. (kAMTAo vAge, lohI nIkaLe.) eTale bahAra ja gocarI vAparIne pachI meM sAMje badhAe upAzrayamAM praveza karavo. uttara : jo moTI gocarImAMDalI karIne vAparavA bese to tyAM gRhasthonuM Agamana thAya. ane temAM saMyama ane AtmAnI virAdhanA thAya. vaLI sAMjanA samaye vasati levAmAM je doSo thAya te paNa kahevAze. (dhyAna rAkhavuM ke pahelI bIjI porisImAM ja pahoMce ane gocarIkALa na thayo hoya to to vRSabho vasati sApha karI rahe eTale Akho gaccha aMdara pahoMcI jAya. paNa dr va |! mA || PS3 ||
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 ni.-188 zrI modha-tyu gocarI kALe pahoMcyA ane bAlAdi sivAya badhA ja gocarI nIkaLI gayA tyAre Akho gaccha bahAra rahe ane gocarI AvyA niryukti bAda e gocarIvALA sAdhuomAMthI eka eka sAdhu be benI upadhi ane bIjo sAdhu beyanA pAtrA laI vasatimAM praveze, te " pachI gaccha praveze. e je vidhi batAvI tenI sAme A prazna che.) | E38 // A 187mI gAthA dvAragAthA che. vRtti : codakapRccheti vyAkhyAnayannAha - o.ni. : aibhAreNa va iriaM na sohae kaMTagAi AyAe / / bhattaTTia vosiriA aiMta evaM jaDhA dosA // 188 // codaka evamAha-yaduta gacchasamIpAdupadhi pravezayan tadatibhAreNa bubhukSayA ca pIDitaH sannIryApathikAM na zodhayati / yato'taH saMyamavirAdhanA bhavati, tathA kaNTakAdIni ca na pazyati bubhukSitatvAdeva yato'ta AtmavirAdhanA bhavati, tasmAd 'bhattaTThiya'tti bahireva bhuktAH santaH, tathA 'vosiriya'tti uccAraprazravaNaM kRtvA tataH 'aiMtu 'tti pravizantu, kva?-vasatau, "evaM jaDhA dosa'tti evaM kriyamANe doSAH-AtmavirAdhanAdayaH parityaktA bhavanti / candra. ? have modakapRcchA e dvAranuM vyAkhyAna karatA kahe che ke - bI || 38 //
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 " 'P = = = = H = ni.-189 zrI ogha oghaniryukti-188 : gAthArtha : atibhArathI IryAsamiti zuddha na pALe. kaMTakAdithI AtmavirAdhanA thAya. mATe niyukti vAparIne, caMDilAdi jaIne aMdara pravezo. A pramANe doSo tyajAyelA thAya che. TIkArtha : praznakAra A pramANe kahe che ke "gacchanI pAsethI potAnA be jaNanI upadhine upAzrayamAM praveza karAvaDAvato 63 ll 5 sAdhu upadhinA bhArathI ane bhUkhathI pIDA pAmelo chatAM IryAsamitine pALI na zake ane mATe saMyamavirAdhanA thAya. tathA bhUkhyo hovAnA lIdhe ja kAMTA vagerene joI na zake eTale AtmavirAdhanA thAya. tethI gAma bahAra ja gocarI vAparIne, spaMDilamAtru karIne pachI ja vasatimAM praveza karo. kemake A pramANe karAya to Atma virAdhanA vagere badhA doSo dUra thaI jAya." vRtti : evamukte satyAhAcAryaH - o.ni. : AyariavayaNa dosA duvihA niyamA u saMjamAyAe / vaccaha na tubbhe sAmI asaMkhaDaM maMDalIe vA // 189 // AcAryasya vacanaM AcAryavacanaM, kiM tadityata Aha-'dosA' bAhyato bhuJjatAM doSA bhavanti dvividhAH 'niyamAd' vo avazyatayA 'saMjama 'tti saMyamavirAdhanAdoSa: 'AyAe'tti AtmavirAdhanAdoSaH / tatra saMyamavirAdhanAdoSa evaM bhavati-tatra = = = = = = = = = = 'e | 639o.
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odhA roganAne sAII ra vadivastikRtti tataste sAdhavo dhikSAmaTivAiDarAtA: santo thavuM manti-yata vadiniryukti he sAgArikAH ! gacchatAsmAt sthAnAta, tatazcaivamucyamAne saMyamavirAdhanAdoSo bhavati / AtmavirAdhanA caivaM bhavati-yadi Na te sAgArikA ucyamAnA na gacchanti, kintvevaM bhaNanti-'na tubbhe sAmI' nAsya pradezasya bhavantaH svAminaH, tatazca 640 asaMkhaDaM bhavati / 'maMDalIe vatti atha maNDalyA jAtAyAM satyAm - candra. A pramANe kahevAya chatAM AcArya javAba Ape che. ghanikti -189 : TIkArtha : AcAryanuM vacana A pramANe che ke bahAra gocarI vAparanArA sAdhuone avazya be ni.-189 prakAranA doSo thAya. (1) saMyamavirAdhanA doSa (2) Atma virAdhanA doSa. ma temAM saMyamavirAdhanAdoSa A pramANe thAya. jo bahAra jyAM bhojana karavAnuM che. tyAM jo ghaNA gRhastho hoya to pachI IT ( bhikSA laIne AvelA sAdhuo A pramANe temane kahe ke "e gRhastho ! tame A sthAnamAMthI jatA raho." A pramANe kahIe eTale saMyama virAdhanA thAya. (sAdhunA kahevAthI te gRhastho tyAMthI cAlavA mAMDe to e cAlavA vageremAM je koIpaNa jIvavirAdhanA thAya, e badhI ja saMyamavirAdhanA sAdhunA mAthe coMTe.) da AtmavirAdhanA A pramANe thAya ke jo te gRhastho sAdhuo vaDe kahevAtA chatAMya tyAMthI dUra na jAya ane ema bole vI ke "A pradezanA tame mAlika nathI." to pachI paraspara jhaghaDo thAya. A to badhA tyAM gAma bahAra mAMDalI bese e pUrvenA vaui 640 || - a 'ka E
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-yu niryukti // 641 / - ja de che ni-190 doSo batAvyA. have jo mAMDalI besI gaI to pachI kyA doSo saMbhave ? e AgaLa kaheze, mo.ni. : zokata kAmavi saMmevi mao0THUTI te ceva saMkhaDAI vasahi ya na deMti jaM ca'nnaM // 190 // maNDalyA jAtAyAM kautukena sAgArikA AgamanaM kurvanti, tatazca 'saMkhobheNaM 'ti saMkSobheNa teSAM pravrajitAnAM akaNThagamanAdi-kaNThena bhaktakavalo nopakrAmati, 'te ceva saMkhaDAi'tti ta eva vA saMkhaDAdayo doSA bhavanti 'vasahi ya na deMti 'tti evaM ca sAgarikA ruSTAH santo vasatiM na prayacchanti, tatra grAme 'jaM ca'NNaM'tti grahaNAkarSaNAdi kurvanti / candra. : have tyAM gocarI mAMDalI bese to pachI nIce mujaba doSo lAge. oghaniryukti-190: TIkArtha: tyAM sAdhuo mAMDalInA AkAre gocarI vAparavA bese, eTale gRhastho tyAM kautuka vaDe jovA mATe Ave. temane joIne sAdhuo kSobha pAme ane kSobhanA kAraNe gaLAmAMthI aMdara bhojanano koLIyo jAya nahi, evuM paNa bane. athavA to jovA AvelA gRhastho ane sAdhuo vacce e ja jhaghaDo vagere doSo utpanna thAya. ane A pramANe gusse thayelA gRhastho pachI sAdhuone vasati ApavAnI baMdha kare tathA te gAmamAM sAdhuone pakaDe, kheMcIne rAjA vagere pAse laI jAya vagere paNa bane. 2 = " = = 5 H H 'fe = ro] ahi 641 | - RJ
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti | 642 | vRtti : idAnIM tasmAdgrAmAdanyatra grAme bhojanaM gRhItvA gantavyaM, tatra caite doSA: - o.ni. : bhAreNa veyaNAe na pehae thANukaMTaAyAe / iriyAi saMjamaMmi a parigalamANe ya chakkAyA // 19 // 76upadhibhikSAbhAreNa yA vedanA kSadvedanA vA tayA na 'pehae 'tti na pazyati sthANakaNTakAdIna, tatazcAtmavirAdhanA bhavati / 'iriyAi'tti saMyamaviSayA virAdhanA IryAdi, tathA parigalamAne ca pAnAdau SaTkAyavirAdhanA bhavati / ni.-191 candra, : have A paristhitimAM e gAmamAM rahevuM zakya na banavAthI te gAmamAMthI anya gAmamAM bhojana laIne javuM [ paDe. ane temAM A badhA doSo lAge ke oghaniryukti-191 : gAthArtha : bhAra ane vedanA vaDe ThuMThA-kAMTA vagerene na jue te AtmavirAdhanA. IryAsamiti na pALe e saMyamavirAdhanA. pAtrAmAMthI vastu gaLa-DhoLAya to SakAyanI virAdhanA. . TIkArtha : eka gAmathI bIje gAma badhI upAdhi ane gocarI laI javAmAM e beyanA bhAra vaDe je vedanA thAya tene lIdhe ra ke pachI bhukhanI vedanAne lIdhe sAdhu nIce ThuMThA, kAMTA vagerene joI na zake ane eTale AtmavirAdhanA thAya. IryAsamiti vagerenuM pAlana na thAya e saMyama saMbaMdhI virAdhanA gaNavI. tathA pANI vagere vastu pAtromAMthI nIce gaLavA 'vA da42 ||
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________ sma P.-182 zrI ogha- dha lAge, temAM SakAyanI virAdhanA thAya. niryukti vRtti : tathA caite cAnyatra grAme gacchatAM doSA bhavanti - // 4 // o.ni. : sAvayateNA duvihA virAhaNA jA ya uvahiNA u viNA / taNaaggigahaNasevaNa viyAlagamaNe ime dosA // 192 // zvApadabhayaM bhavati, tathA teNA duvihA bhavanti-zarIrApahAriNa upadhyapahAriNazca, 'virAhaNA jA ya uvahiNA u viNA' yA ca 'upadhinA' saMstArakAdinA vinA virAdhanA bhavati, kA cAsau ?-'taNaaggigahaNasevaNa' yathA saGkhyaM tRNAnAM grahaNe AtmavirAdhanA agnezca sevane sNymviraadhneti| dvAram / evaM tAvadvAhyato bhuJjatAmanyagrAme ca gacchatAM doSA | vyAkhyAtAH, idAnIM yaduktamAsIccodakena yaduta vikAle praveSTuM yujyate tannirasyannAha - 'viyAlagamaNe ime dosA' 77vikAlagamane vasatau 'ete' vakSyamANalakSaNA doSA bhavanti, candra. : vaLI anya gAmamAM janArAne A badhA bIjA paNa doSo lAge che. oghaniryukti-192 : TIkArtha : jaMgalI pazuono bhaya thAya tathA be prakAranA cora hoya che. zarIra coranArA (eTale ke AkhAne AkhA mANasane ja uMcakI jaI ene vecI nAMkhanArA) ane upadhi coranArA. tathA saMthArA vagere upadhi vinA. vaa|| 4 //
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca je virAdhanA thAya te paNa samajI levI. niryukti prazna : te kaI virAdhanA che ? uttara : taNakhalA eTale ke saMthArAdi tarIke ghAsAdinuM grahaNa karavAmAM Atma virAdhanA ane kAmaLI vagere na hovAthI 644il agninuM sevana karavAmAM saMyamavirAdhanA lAge. (gAthAmAM taLAdisevaLa ema lakhela che. emAM tUna ane ni e be zabdo kramazaH grahaNa ane sevana zabda sAthe joDavAnA che.) Ama gAmanI bahAra vAparanArAone ane anyagAmanAM janArAone je doSa lAge che e to batAvI dIdhA. have pUrvapakSe je kaheluM ke "(bahAra vAparyA bAda) sAMje upAzrayamAM praveza karavo yogya che." enuM khaMDana karatA kahe che Ike sAMjanA samaye upAzrayamAM javAmAM AgaLa kahevAtA doSo lAge che. = H ni.-193 = = = * vRtti : te gAmI - o.ni. : pavisaNamaggaNaThANe vesitthiduguMcchie ya boddhavve / sajjhAesaMthAre uccAre ceva pAsavaNe // 193 // 'pavisaNa 'tti tatra grAme vikAle pravizatAM ye doSAstAn vakSyAmaH / 'maggaNa'tti vasatimArgaNe-anveSaNe = do * ah 644
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha ca vizvatrivettAya re roNAstAna vasyAma: | 'kAne veristhichi ' rUcetadasyatIti vinAtmavettAya "vocce' cA niryukti vijnyeym| 'sajjhAe'tti svAdhyAyaM apratyupekSitAyAM vasatau agRhIte kAle kurvato doSaH, atha na karoti tathA'pi doSaH " hAnilakSaNaH / 'saMthAre'tti apratyupekSitAyAM vasatau saMstArakabhuvaM gRhNataH saMyamAtmavirAdhanAdoSaH / 'uccAre'tti || 645 Ill apratyupekSitAyAM vasatau sthaNDileSvanirUpiteSu vyutsRjatAM doSaH, dharaNe'pi doSaH 'pAsavaNe'tti apratyupekSiteSu sthaNDileSu vyutsRjato doSaH, dhArayato'pi doSa eva / iyaM dvAragAthA, | candra. : te A badhA che. - ni.-193 - oghaniryukti-193H TIkArtha: (1) gAmamAM sAMje pravezatA sAdhuone je doSa lAge, te kahIzuM. (2) sAMje vasatinI A ' tapAsa karavAmAM je doSa lAge tene kahIzuM. (3) sthAnamAM vezyA, strI, jugupsita hoya... e vAta AgaLa kahIzuM. sAMjanA | ' samaye upAzraya levAmAM A badhA doSo jANavA. (4) apratyupekSita vasatimAM kALa grahaNa lIdhA vinA svAdhyAya karanArAne | doSa lAge. na kare to svAdhyAya hAni (5) apratyupekSita vasatimAM saMthArAbhUmi grahaNa karanArAne saMyama ane AtmA A beyanI virAdhanAno doSa lAge. (6) apratyupekSita vasatimAM aMDilasthAno joyA na hoya eTale evA sthAnomAM paraThavanArAone doSa ane jo vaDInIti rokI rAkhe to paNa doSa. (7) apratyupekSita sthaMDilabhUmimAM mAtra paraThavanArA ane mAtru aTakAvIe to paNa doSa. ' 645 . = che ka ka = da di he is *
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI khodha niryukti // 646 // NaM gga ma A dvAragAthA che. vRtti : idAnIM pratipadaM vyAkhyAyate o. ni. : . - sAvayateNA duvihA virAhaNA jA ya uvahiNA u viNA / mhaNA''haNaNA goNAIcamaDhaNA ceva // 194 // ssa ni. 194 vikAle pravizatAM grAme zvApadabhayaM bhavati / stenA dviprakArAH - zarIrastenA upadhistenAzca tadbhayaM bhavati vikAle pravizatAm, virAdhanA yA ca upadhinA vinA bhavati- agnitRNayorgrahaNasevanAdikA, sA ca vikAlapraveze doSa: / 'gummiya' bhatti gulmaM sthAnaM tadrakSapAlAstairgrahaNamAhananaM ca bhavati vikAle pravizatAmayaM doSaH / 'goNAdicamaDhaNA' bha balIvardAdipAdaprahArAdizca, evamayaM vikAlapraveze doSa: / 'pavisaNe 'tti gayaM / bhA candra. H have enA dareke dareka padanuM vyAkhyAna karAya che. niyukti - 184 : gAthArtha : pazu ane meM ahAranA yoro, upadhi vinA ke virAdhanA thAya bheTavANa paTuDe-mAre. gAya vagereno dhakko lAge. TIkArtha : (1) sAMje gAmamAM pravezatA sAdhuone gAmamAM kUtarA vagereno bhaya rahe. kUtarA vagere A ajANyAone OT ma vA // 946 //
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI othA saMdhyA samaye AvatA joI cora samajIne puSkaLa parezAna kare.' niryukti - tathA coro be prakAranA hoya che. zarIranA cora ane upadhinA cora. sAMje pravezanArAone e corono bhaya rahe. (pUrve gAmaDAomAM lAITa na hatI, mAtra divA hatA, eTale aMdhAru ghaNuM hatuM.) 647ll, tathA upadhi vinA agninuM sevana ane taNakhalAnuM grahaNa karavA vagere rUpa je virAdhanA che, te paNa sAMje praveza karavAmAM v lAgu paDe che. e doSarUpa che. " gulma eTale sthAna = sthaLa tenuM rakSaNa karanArAo gulmika kahevAya. teo vaDe sAdhuonuM grahaNa thAya, ane mAraNa thAya. Ama sAMje pravezanArAone A doSa lAge. (e rakSapAlo sAMje sAdhuone joI emane cora samajI bese.) tathA baLada vagerenA pagano prahAra thavAdi rUpa doSa paNa sAMje pravezanArAone thAya. Ama (1) praveza nAmanuM paheluM dvAra pUrNa thayuM. vRtti : idAnIM 'maggaNe 'tti vyAkhyAyate - o.ni. : phiDie aNNoNNAraNa teNa ya rAo diyA ya paMthaMmi / sANAi vesakutthia tavovaNaM mUsiA ceva // 195 // ni.-195 || 647 ||
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha-nyu 'phiDie 'tti vikAlavelAyAM vasatimArgaNe-anveSaNe 'phiDitaH' bhraSTo bhavet, tatra 'aNNoNNAraNa 'tti 'anyo'nyaM' / niryukti, parasparaM 'AraNaM' saMzabdanaM tacchrutvA stenakA rAtrau muSitumabhilaSanti, "diyA ya paMthaMmitti divA vA prabhAte pathi gacchatastAn zramaNAn muSNanti, 'sANAdi'tti rAtrau vasateranveSaNe zvAdirdazati / 'maggaNe 'tti bhaNiaM / // 48 // 'vesitthiduguMchie 'tti vyAkhyAyate'vayavaH, tatrAha-'vesakutthia tavovaNaM mUsigA ceva' rAtrau vasatilAbhe na jAnanti ma kimetatsthAnaM vezyApATakAsannamanAsannaM vA ?, te cAjAnAnAstasyAM vasatau nivasanti, tatra cAyaM doSaH-vezyAsamIpe vasatAM loko bhaNati-aho tapovanamiti / kutsitachipakAdisthAnAsanne loko bravIti-svasthAne mUSikA gatAH, ni.-15 ete'pyevaMjAtIyA ev| 'vesitthikutsite (duguchie)tti gataM, svAdhyAyadvAraM vyAkhyAtameva dRSTavyam, yandra. : ve (2) bhAga me zanadvAranuM vyAkhyAna 42 / 5. che. oghaniryukti-195 : TIkArya : sAMjanA samaye upAzrayanI tapAsa karavAmAM sAdhu chUTA paDI jAya, khovAI jAya. ane tyAM paraspara ekabIjAne bolAvavA bUmo mAravI paDe. te sAMbhaLIne coro evI IcchA kare ke "A sAdhuo navA AvelA ka che. rAtre emane corI laIe." athavA to teo divase prabhAtanA samaye mArgamAM jatA sAdhuone corI le. tathA rAtre vasati zodhavAmAM kUtarA vagere karaDe. mArgaNa dvAra pUrNa thayuM. 4ve. (3) "vaizyAstrI gupsita" me avayavarnu vyANyAna rAya che. te viSayamA 04 thAma sathima.... pera vii||648|| REF ONE
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti zrI oghI che. Azaya e che ke rAtre vasatinI prApti thAya, to paNa temAM sAdhuone e khabara na paDe ke "A amAruM sthAna vezyAnA A 1 vADAnI najIkamAM che ? ke dUra che ?" ane ajANa sAdhuo te vasatimAM rahe. tyAM A doSa thAya ke vezyAonI najIkamAM rahenArA sAdhuone joI loko kahe ke aho ! tapovana. (kaTAkSa kare ke A sAdhuo to tapovanamAM rahelA che.) // 649 na - tathA niMdanIya evA caMDALAdinA sthAnanI najIkamAM jo sAdhuonI vasati thAya to loko bole ke, "uMdaraDAo potAnA - sthAne gayA. (eTale ke A sAdhuo ya halakA che, ane teo halakAonA sthAna pAse ja rahyA che.) A sAdhuo ya A | nIcajAtinA ja che." | vesilthi.... e dvAra pUrNa thayuM. ni-196 (4) svAdhyAya dvArA vyAkhyAna thaI gayeluM ja jANavuM. (emAM dvAragAthAmAM ja kahI dIdhuM ke rAtre vasati zuddha ke azuddha che? | e joI na zakAya. kAlagrahaNanI bhUmi paNa na joI hovAthI kAlagrahaNa na levAya ane yogya svAdhyAya na thAya kare to doSa "| thAya.) vRtti : idAnIM 'saMthAre'tti vyAkhyAyate - o.ni. : appaDilehiakaMTAbilaMmi saMthAragaMmi AyAe / chakkAyasaMjamaMmI cilINe seha'nnahAbhAvo // 196 // alli 649o
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha R" E E F = H ni-196 apratyupekSitAyAM vasatau kaNTakA bhavanti bilaM vA, tatra saMstArake kriyamANe 'AyAe'tti AtmavirAdhanA bhavati niryukti "jIkSatti pAyasthApi apratyufkSata vasatI svapata: 'saMgami'tti saMcaviSaya virAthanA mavati 'citnIne tti tathA cilInaM-azacikaM bhavati, tasmizca sehasya jugapsayA azrutArthasyAnyathAbhAvaH unniSkramaNAdirbhavati / saMthAretti gayaM, || 65oil - candra. : have (5) saMthAro e kAra vyAkhyAna karAya che. oghaniryukti-196 : TIkArtha : apratyupekSita vasatimAM kAMTAo hoya athavA dara hoya. have tyAM jo saMthAro karAya to AtmavirAdhanA thAya tathA sAMje pahoMcavAnA kAraNe spaSTa nahi jovAyelI vasatimAM uMghanArA sAdhune SakAyanI paNa virAdhanA saMbhavita che. Ama saMyamavirAdhanA paNa thAya. (pANI DhoLAyeluM hoya, ke ghauM vagerenA bIja paDelA hoya ke kIDI-maMkoDA - cikkAra hoya ke nigodAdi hoya... to e badhAnI virAdhanA saMbhavita che.) tathA A apratyupekSita vasati dhULa vagerethI melI-gaMdI hoya ane AvI vasatimAM nUtanadIkSitane ke jeNe vizeSa koI zAstrAbhyAsa karyo nathI ane mATe ja evo vizeSa paripakva banyo nathI, ene jugupsA thAya. ane enA dvArA UMdho bhAva thAya. eTale ke dIkSA choDI devAdi pravRtti paNa karI bese. pAMcamuM saMthAradvAra pUrNa thayuM. vRtti : idAnIM 'uccArapAsavaNe'tti vyAkhyAyate - = = ahi 650.
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________ A zrI ogha-nyu niryukti || 651 || o.ni. : kaMTagathANugavAlAbilaMmi jai vosirijja AyAe / saMjamao chakkAyA gamaNe patte ahaMte ya // 197 // apratyupekSitAyAM vasatau kaNTakasthANuvyAlabilasamAkule pradeze vyutsRjata AtmavirAdhanA bhavati, 'saMjamao 'tti saMyamato virAdhanA SaTkAyopamarde sati rAtrau bhavati / 'gamaNe 'tti kAyikAvyutsRjanArthaM gamane doSaH / 'patte 'tti Na kAyikAbhuvaM prAptasya vyutsRjataH 'ahaMte yatti punaH kAyikAM vyutsRjya vasatiM pravizato SaTkAyopamardo bhavatIti / ma T ma ni.-197 ssa candra. : have (6) 3jvArapAsavaLe e zabdanuM vyAkhyAna kare che. | ma oghaniryukti-197 : gAthArtha : kAMTA, ThuMThA, sApathI vyApta sthAnamAM jo Thalle mAtra paraThave to AtmavirAdhanA thAya tathA mAtrAdi paraThavavAnA sthAnamAM jatA, tyAM pahoMcyA bAda ane tyAMthI pAchA AvatA SaTkAyanI virAdhanA e saMyamavirAdhanA thAya. H TIkArtha : sAMje pahoMcyA eTale aMdhArAnA kAraNe vasita joI na zakAI. eTale have jo tyAM sthaMDila ke mAtrAnI bhUmi kAMTA-lAkaDAnA ThuMThA ke sApa vagerethI vyAkuLa hoya to evA pradezamAM sthaMDila mAtru janArAne AtmavirAdhanA thAya ja. (kAMTAdi vAge, sApAdi karaDe) Na | ma ma mya || 651 ||
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha niryukti || 652 // ]] 'ma sa bha | 19 p ma rAtre SaTkAyanI hiMsA thAya eTale e saMyamavirAdhanA kahevAya. emAM mAtra karavA mATe javAmAM doSo, mAtrAnI bhUmie pahoMcyA bAda tyAM mAtru karanArAne ane mAtru karyA bAda pharI pAchA upAzrayamAM AvanArAne SaTkAyanI hiMsArUpa doSa lAge. vRtti : atha tu punarnirodhaM karoti, tatazcaite doSA bhavanti - oni : muttanirohe cakkhU vaccanirohe ya jIviyaM cayai / uDDanirohe koTTaM gelannaM vA bhave tisuvi // 198 // suramA | 'uccArapAsavaNe 'tti gayaM / candra : have jo A badhA doSathI bacavA mATe sthaMDila-mAtrAno nirodha kare, aTakAve to pachI nIce pramANe doSo thAya. oghaniryukti-198 : mUtranA nirodhamAM AMkhane tyaje, sthaMDilanA nirodha vaDe jIvane tyaje. ulTInA-oDakArAdinA nirodhamAM koDha thAya. athavA to traNeya bAbatamAM mAMdagI to thAya ja. TIkArtha : sugama che. (jo mAtrAnI zaMkA thavA chatAM rokI rAkhIe to dhIme dhIme AMkhanuM teja jhAMkhuM paDavA mAMDe. sthaMDila roko to maraNa Ave. moDhAmAMthI bahAra nIkaLe evI ulTI, kapha, oDakAra vagere koIpaNa vastune roko to koDha thAya. A U >> TH 277 T va 317 ma || ni.-198 // 652 //
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________ E F ni-199 zrI odha- cA traNeyamAM nAnI-moTI bimArInI zakyatA to che ja.) niyukita 3nkArapAsavana e dvAra pUrNa thayuM. Ama sAMjanA samaye gAmamAM praveza karavAmAM A badhA doSo lAgato hovAthI tyAre praveza na karatA gocarI AvyA bAda | 653 ll badhAe gAmamAM-upAzrayamAM praveza karavo. (jo gocarI samaye ja pahoMcyA hoya to... vagere vAta AgaLa AvI ja gaI che.) vRtti : idAnImapavAda ucyate - Faa mo.ni. : naTTa puviyAtmapattA paNa pattA 3vasathe na name ! sunnagharadeule vA ujjANe vA aparibhoge // 199 // yadi punarvikAla eva prAptAH, tatazca teSAM vikAlavelAyAM vasatau pravizatAM pramAdakRto doSo na bhavati, 'pae va patta'tti prAgeva pratyUSasyeva vA prAptAH kintu upAMzrayaM na labhante, tataH kva samuddizantu ? - zUnyagRhe devakule vA udyAne vA 'aparibhoge' lokaparibhogarahite samuddizantIti kriyAM vakSyati / candra. : have AmAM apavAda kahevAya che. oghaniyukti-199H gAthArtha : jo sAdhuo sAMje ja gAma bahAra pahoMcyA hoya athavA to savAre pahoMcyA chatAM G = = '# * he is Fi 653 /.
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-dha upAzraya na pAmyA. to pachI paribhoga vinAnA zunyagRha-devakula ke udhAnamAM (vApare). niryuktiA TIkArtha : jo sAMje ja sAdhuo gAma bahAra pahoMcyA hoya to to pachI teo sAMjanA samaye vasatimAM praveza kare to paNa pramAda vaDe karAyelo doSa na thAya. (sAdhuo vahelA pahoMce ane chatAM sAMje praveze to teoe pramAda karyo hovAthI e Iri | 654 saMbaMdhI doSa lAge. paNa kAraNasara sAMje ja pahoMcyA to pachI emaNe pramAda karelo na kahevAya ane mATe ja pramAdane lagato ... A doSa paNa na lAge. hA ! sAMje praveza karavAmAM cora-pazuno bhaya vagere doSo saMbhavita che. paNa sAdhuo e vakhate yatanApUrvaka ja e doSono parihAra karaze.). | athavA evuM bane ke savAre ja pahoMcI to gayA, paNa upAzraya na pAmyA, to pachI have te sAdhuo kyAM gocarI vApare ? ni.-200 e batAve che ke zUnyagharamAM, devakulikA (maMdira vagere) ke udyAnamAM ke je jagyAno vaparAza loko na karatA hoya, tyAM vApare... gAthAmAM vApare = samudriti kriyApada nathI. paNa e kriyAne AgaLa 20mI gAthAmAM darzAvaze. mo.ni. : sIvAya vinimitnI ane vA nizmaNa samudala 1 sabhae pacchannA'sai kamaDhaya kuruyA ya saMtariA // 200 // atha zUnyagRhAdau sAgArikANAmApAto bhavati tata ApAte sati cilimilI-javanikA dIyate, 'raNe vatti atha zUnyagRhAdi sAgArikAkrAntaM, tataH araNye nirbhaye samuddizanaM kriyate, sabhaye'raNye pracchannasya vA 'asati' abhAve tato 'all 954
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________ * P * * = ni.-200 zrI ogha-ca vasimasamIpa eva kamaDhakeSu zuSkena lepena sabAhyAbhyantareSu lipteSu bhujyate, 'kurukuA ya'tti kurukucaaniryukti pAdaprakSAlanAdikA kriyate 'saMtarita 'tti sAntarA:-sAvakAzA bRhadantarAlA upavizanti / I 655 || candra. : oghaniryukti-200: TIkArya : have jo zUnyaghara vageremAM gRhasthonuM Agamana thatuM hoya to pachI A rIte Agamana hote chateM teo joI na zake e mATe vacce paDado karavo. have jo zUnyagRhAdi sthAno gRhastho vaDe AkrAnta hoya eTale ke eTalA badhA gRhastho hoya ke paDado karIne eka bAju zai/ - vAparavuM zakya na hoya to pachI bhaya vinAnA jaMgalanA sthAnamAM bhojana karAya. - have jo jaMgalanuM sthAna bhayavALuM hoya athavA to bhaya vinAnuM hovA chatAM ekadama khullu hoya, gupta-chUpu na hoya to LI ' pachI vasatinI pAse ja, (jayAM gAmanA lokonuM raheThANa che tyAM ja) zuSka lepa vaDe aMdara ane bahAra lepAyelA kamaDhakomAM | vApare. tathA paga dhovA-hAtha dhovA vagere rUpa kriyAo kare. tathA sAdhuo najIka najIka na bese, paNa paraspara moTuM aMtara = rAkhIne bese. lokamAM evuM pracalita che ke ghaNA loko jamanArA hoya to badhA paMktibaddha bese, ApaNI mAMDalI je rIte bese ? che, e rIte lokamAM koI besatA nathI. eTale jo e ajainAdinI sAme mAMDalI AkAre vAparavA besIe to emane jugupsA thavAnI zakyatA rahe. eTale have jayAre lokonI hAjarImAM ke sAme ja vAparavAno vakhata Avyo tyAre sAdhuo mAMDalI nathI thI karatA. badhA sAdhuo chUTA chUTA besIne vAparI le che. AmAM gRhasthone vizeSa khabara na paDavAthI doSa na lAge, ema saMbhave Eu 655 II
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-201 zrI oi-rI che.) niryukti (yAda rAkhavuM ke jo pahelA-bIjA praharamAM pahoMce to to gItArtho upAzraya cokhkho kare ane badhA ja temAM praveze. paNa gocarInA samaye ja pahoMce ane badhA mukhya sAdhuo gocarI mATe jhaDapathI nIkaLI jAya, koI upAzrayanA pratilekhanAdi mATe // 656 II- bAkI na rahe to pachI bAla-vRddhAdi gaccha bahAra ja rahe. gocarI Ave pachI dareka saMghATakamAMno eka be ya nA pAtrA dhAre, che bIjo be yanI upAdhi aMdara upAzrayamAM pahoMcADe. upAzraya svaccha thAya. pachI gaccha Ave. paNa sAMje ja pahoMce ke divase pahoMcavA chatAM upAzraya na maLe to pachI bahAra vAparavuM paDe ane vAparyA bAda sAMje pravezI pAchI vasati zodhe.) vRtti : idAnIM bhuktvA bahiH punarvikAle vasatimanviSanti, sA ca koSThakAdikA bhavati, tatra labdhAyAM vasatau ko vidhirityata Aha - 3 mo.ni.: voTTA samaya pudhdhi vAta vicArArUbhUmipattei . pacchA aiMti rattiM pattA vA te bhave rattiM // 201 // koSThakaH-AvAsavizeSaH sabhA-pratItA koSThake sabhAyAM vasatau labdhAyAM prAgeva 'kAle 'tti kAlabhUmi pratyupekSante yatra kAlo gRhyate tathA 'viyArabhUmipaDilehA' vicArabhUmiH-saJjJAkAyikAbhUmistasyAzca pratyupekSaNA kriyate / tata evaM all 56o.
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________ - S pratyupekSitAyAM vikAle vasatau 'pacchA atiti ratti'ti pazcAccheSAH sAdhavo rAmro pravizanti / 'pattA vA te bhave ratiMti - yadA punasta Agacchanta eva kathamapi rAtrAveva prAptAstadA rAtrAvapi pravizanti // niryukti P | = F = - / 657ll| candra. : A have te sAdhuo bahAra gocarI vAparIne sAMje upAzrayane zodhe. have te vasati = upAzraya koThAra, oraDA Faa vagere rUpa hoI zake che. have AvA sthAne vasati maLe to pachI tyAM zuM vidhi che ? e have darzAve che. - oghaniryukti-201 : TIkArtha: koThAra eTale eka vizeSa prakArano AvAsa che, sabhA (sabhAgRha) to prasiddha che. A GT # koThAra ke sabhAmAM vasati maLe eTale sau prathama ja kAlabhUmi = kAlagrahaNa levAnI bhUminuM pratilekhana kare, ke jayAM kALa grahaNa x ni 20 karI zakAya. tathA aMDila ane mAtrAnI bhUmi paNa barAbara joI le. tyArabAda A rIte sAMje vasatinI pratyupekSaNA thaI jAya " eTale pachI bAkInA sAdhuo rAtre upAzrayamAM praveze. (kAlabhUmi jovA vagere kArya viziSTa sAdhuoe ja karyuM che, teo ja mA ': vasatinI zuddhi vagere paNa karI le. e pachI ja badhA sAdhuo praveze. jo badhA ekasAthe pahelethI praveze to vasati jovI, ' 'dha upAzraya cokhkho karavo.... vagere kAmamAM muzkelI paDe. AvanArA sAdhuo paNa parezAna thAya. eTale pUrve viziSTa sAdhuo vasatine sArI rIte taiyAra karI le e pachI ja badhA e barAbara taiyAra thayelI vasatimAM praveze.) have jo evuM bane ke te sAdhuo AvatA AvatA sAMje nahi, paNa cheka rAtre ja gAmamAM pahoMcyA to pachI teo rAtre paNa gAmamAM-upAzrayamAM praveza kare. ah 657.
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________ Na mo zrI jodha- stha niryukti / / 658 // vRtti : tatra ca pravizatAM o.ni. : ui - gummiabhesaNa samaNA nibbhaya bahiThANavasahipaDilehA / sunnagharapuvvabhaNiaM kaMcuga taha dAru daMDeNaM // 202 // UT gulmikA :- sthAnarakSapAlA: 'bhesaNaM 'ti yadi te kathaJcittrAsayanti tatazcedaM vaktavyaM yaduta zramaNA vayaM, na caurAH, | 'nibbhaya'tti atha tu sa sannivezo nirbhaya eva bhavettadA 'bahiThANaM 'ti bahireva gacchastAvattiSThati, vRSabhAstu vasatipratyupekSaNArthaM vrajanti / kiMviziSTA'sau vasatiranviSyate ? - 'zUnyagRhAdi' pUrvoktaM, 'kaMcuga taha dArudaMDeNaM ti daNDakapuJchanaM taddhi kaJcakaM paridhAya sarpapatanabhayAddaNDakapuJchanakena vasatimupariSTAtprasphoTayanti, gacchazca pravizati, candra. : tyAM praveza karatA teo pUrve batAvelA doSo aTakAvavA nIce pramANe kAma karaze. oghaniryukti-202 : TIkArtha : gulmiko eTale sthAnanA rakSapAlo eTale ke koTavALAdi. have jo teo rAtre pravezelA sAdhuone corAdi samajIne trAsa pamADe, parezAna kare to pachI A pramANe kahevuM ke "ame to sAdhuo chIe. ame cora nathI. " have jo te sanniveza, sthAna, gAma nirbhaya ja hoya to to pachI gaccha to bahAra ja ubho rahe ane vRSabha sAdhuo T sva Ui sa ma ma ni. 202 vA / / 658 //
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ya vasatinuM pratyupekSaNa karavA mATe jAya. (khyAla rAkhavo ke prAcIna vidhi A hatI ke upAzrayamAM badhA sAthe praveza na kare. mukhya niyuktiT gItArtha sAdhuo ja upAzraya mATe pahelA jAya, pUrve nakkI karela upAzrayanI tapAsa karI Ave, e dhULavALo hoya to cokho karI le, "kazIMka muzkelI nathI ne ?" e badhuM ja joI le. ane badhuM barAbara lAge to ja pachI gaccha praveze. mATe ja to jyAre // 659/LI bapore gocarI samaye ja pahoMcyA ane badhA vRSabho gocarI mATe nIkaLI gayA, tyAre gaccha bahAra ja besI rahyo. kemake | upAzrayanI pratyupekSaNA vinA emAM praveza na karAya. gaccha herAna thAya...). ja prazna : kevA prakAranI vasatinI A sAdhuo tapAsa kare ? Faa uttara : zu gRha, devakulikA vagere rU5 vasatine zodhe. (jo pUrve kSetrapratyupekSaNA karavA AvelA sAdhuoe vasati nakkI ni.-202 na karI hoya, athavA e vasati nakkI karI hovA chatAM e meLavavI atyAre zakya na hoya to ja A vAta samajavI.) , e zunyagRhAdi vasati meLavI pachI kaMcuka (AkhuM zarIra DhaMkAI jAya evuM eka vizeSa prakAranuM vastra) paherIne daMDakapuchana (daMDAsana jevuM sAdhana, paNa vartamAna daMDAsana karatA moTuM hovuM saMbhavita che.) vasatinI uparanA bhAgamAM aphALe, ThapakAre. (prazna : paNa kaMcuka paherIne AvuM karavAnI zI jarUra ? uttara : e vakhate AjanA jevI sImenTanI divAlo na hatI. paNa naLIyAo, chANa, lAkaDuM vagerenI banelI uparanI nahi, all Rii divAla rahetI. vaLI A to zUnya gRhAdi che, eTale uparanA bhAgomAM sApoliyA hovAnI zakyatA rahetI. 'e che ke nahi?" 59
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-203 zrImodha-nyu e tapAsavA ja daMDAsanathI uparanI chatane aphALe, jo sApoliyAdi kaMIka hoya to pachI e nIce paDI jAya. have jo e vakhate niryukti kaMcuka paheryuM na hoya to e sarpAdi DaMkha mArI de, kaMcUka pahereluM hoya to sarpAdi DaMkha mAre toya e kaMcUka upara lAge. sAdhune | zuM na thAya. // 610 // A rIte sarpAdinI tapAsa karyA vinA ja jo badhA rahe ane rAtre sarpa nIkaLe to bhAre nukazAna thAya, mATe A badhuM karavuM jarUrI bane che.) A badhuM thaI gayA bAda gaccha praveza kare. o.ni. : tataH ko vidhiH svApe ? - saMthAragabhUmitigaM AyariyANaM ta sesgaannegaa| ruMdAe puSphainnA maMDaliA AvalI iyare // 203 // saMstArakabhUmitrayamAcAryANAM nirUpyate, ekA nivAtA saMstArakabhUmiranyA pravAtA anyA nivAtapravAtA, ma 'sesagANega'tti zeSANAM sAdhUnAmekaikA saMstArakabhUmirdIyate, 'ruMdAe'tti yadyasau vasativistIrNA bhavet tataH puSpAvakIrNAH svapanti - puSpaprakaravadayathAyathaM svapanti yena sAgArikAvakAzo na bhavati, 'maMDaliya'tti athA'sau vasatiH kSullikA bhavati tato madhye pAtrakANi kRtvA maNDalyAH pArve svapanti / sthApanA ceyam 'Avaliya'tti al lleol
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha- sva pramALavuAyAM vasato 'AvantyA' patyA svapatti, 'care `tti zuddhiApramALavu thornasatyorarya vidhiH niryukti || 661 | [ ma - candra. : prazna H rAtre pravezyA bAda uMghavA saMbaMdhamAM zuM vidhi che ? uttara : oghaniryukti-203 : gAthArtha : AcAryonI traNa saMthArAbhUmio ane bAkInAonI eka bhUmi hoya. vistIrNa vasatimAM puSpAvakIrNa rIte uMdhe Itara vasatimAM maMDalikA ane AvalI rUpe uMdhe. T TIkArtha : vasatimAM AcAryane mATe traNa saMthArAbhUmio joI rAkhavI. anAmata rAkhavI. emAM (1) pavana na Avato maiM hoya tevI jagyA (2) vadhu pavanavALI jagyA (3) madhyama pavanavALI jagyA (jethI AcAryane jyAre je yogya lAge, tyAre te sthAne saMthArAdi karI zake.) bAkInA sAdhuone ekeka saMthArAbhUmi apAya. jo A vasati ghaNI vizALa hoya to pachI sAdhuo AkhI vasatimAM puSpanI jema chuTA chuTA verAI jaIne sue. eTale A ke verAyelA puSpanA samUhanI jema game tema uMdhe, ke jethI AkhI vasati bharelI lAge. Ama karavAthI pachI koI gRhasthane emAM jagyA na maLe. (A jagyA kaMI sAdhuonI mAlikInI nathI. zUnyagRhAdi che. have bhikhArIo, coro, saMnyAsIo AvI jagyAmAM rAtre uMghavA Icche e zakya che. jo emAM jagyA khAlI dekhAya to uMdhe, sAdhuo jo aTakAve to jhaghaDo thAya. kemake A jagyA sAdhuonI mAlikInI to nathI ja. paNa jo sAdhuo chUTA-chavAyA AkhI vasatimAM evI rIte phelAI jAya Na stha | gi F ma maiM ni.-203 | T hA | OM / / 661 || Y
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________ A zrI ogha-, niryukti ke koI jagyA khAlI na dekhAya to pachI A anya gRhastho aMdara uMghavA na Ave. teo ghUsaNakhorI paNa na karI zake, kemake mAlikI to emanI paNa nathI..). || 662 | ahIM puSpAvakIrNa vasatinuM citra Apela che. - have jo e vasati gacchanI sAdhusaMkhyAnI apekSAe nAnI paDatI hoya to pachI vasatinI vacco vacca badhA pAtro mUkI IST daI pachI, e pAtrAnI cArebAju goLAkAre badhA sAdhuo uMghI jAya. (eka eka sAdhune traNa hAthanI jagyA ApavAnI vidhi gathi /FE ni.-204 himaNAM ja batAvavAnA che. have 20 sAdhu hoya to 60 hAthanI jagyA joIe, ane vasati jo 40 hAthanI ja hoya to pachI mAM | tyAre upara mujaba karavuM paDe.) jo pramANayukta vasati hoya to emAM paMkti vaDe = krama vaDe uMdhe. phullikA = nAnI ane pramANayukta = mApasara vasatimAM A (have kahevAze te) vidhi che. o.ni. : saMthAraggahaNIe veMTiaukkhevaNaM tu kAyavvaM / saMthAro ghettavvo mAyAmayavippamukkeNaM // 204 // - ife - E | 66 2 ||.
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________ bho zrI jodha- tthu niryukti // 663 // mo NaM Na 'saMthAraggahaNIe' saMstArakabhUmigrahaNakAle / etaduktaM bhavati yadA sthavirAdiH saMstArakabhUmivibhajanaM karoti tadA sAdhubhiH kiM karttavyamata Aha- 'veMTiaukkhevaNaM tu kAyavvaM' veMTiA - upadhiveNTalikAstAsAM sarvaireva sAdhubhirAtmIyAtmIyAnAmutkSepaNaM karttavyaM, yena sukhenaiva dRSTAyAM bhuvi vibhaktuM saMstArakAH zakyante / sa ca saMstArako yo yasmai dIyate sAdhave sa kathaM tena grAhya ityAha- 'mAyAmadavipramuktena tena na mAyA karttavyA yadutAhaM vAtArthI mameha prayaccha, manApi mada:- ahaGkAraH kAryo, yadutAhamasyApi pUjyo yena mama zobhanasaMstArakabhUrdatteti / " jai ratiM AgayA tAhe kAlaM na giNhaMti, nijjuttIo saMgahaNIo ya saNiaM guNaMti, mA vesitthidugaMchiAdao dosA hohiMti, kAyikAM matta su chasti uccAraMpi jayaNAe / jai puNa kAlabhUmI paDilehiA tAhe kAlaM gidvaMti, "yadi suddho kAlo kareMti sajjhAyaM, aha na suddho na paDilehiA vA vasahI tAhe nijjuttIo guNiti, paDhamaporisiM kAUNaM bahupaDipuNNAe porisIe bha gurusagAsaM gaMtUNa bhAMti - icchAmi khamAsamaNo ! vaMdiuM jAvaNijjAe nisIhiAe matthaeNa vaMdAmi, khamAsamaNA ! o bahipaDipuNNA porisI, aNujANaha rAIsaMthArayaM, tAhe paDhamaM kAiyAbhUmiM vacvaMti, tAhe jattha saMthAragabhUmI tattha vaccaMti, tA uvarhima uvaogaM kareMtA pamajjaMtA uvahIe dorayaM ucchoDiMti, tAhe saMthAragapaTTayaM uttarapaTTayaM ca paDilehittA dovi ettha lAettA uraMmi ThaveMti, tAhe saMthAragabhUmiM pamajjayaMti, tAhe saMthArayaM acchuraMti sauttarapaTTaM, tattha ya laggA muhapottiAe uvarillaM kAyaM pamajjaMti, heTThilaM rayaharaNeNaM, kappe ya vAmapAse ThaveMti, puNo saMthArae caDato bhAi NaM sa ma paNa T o ni. 204 ma hA ar 113 11
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________ IT mo zrI odha- anidruSnArphanuM purato cikuMtAnuM-anunAginnaha, puLo sAmAaM ti--i vAre DDiAM sovapha sa tAva mo / niryukti Di candra. : oghaniryukti-204 : gAthArtha : saMthAro grahaNa karavA mATe vIMTIyAnuM utsepaNa karavuM. mAyA ane madathI | vipramukta sAdhu vaDe saMthAro grahaNa karavA yogya che. || 664 || UT TIkArtha : saMthAro grahaNa karavA mATe eTale ke saMthArAbhUminuM grahaNa karavAnA kALamAM. Azaya e che jyAre vaDIla sAdhu vagere saMthArAbhUminI vaheMcaNI karatA hoya tyAre bAkInA sAdhuoe zuM karavuM ? e praznano uttara ApatA kahe che ke tamAme maiM tamAma sAdhuoe potapotAnA upadhinA vIMTIyAone uMcakI levA. ke jethI sahelAIthI jovAyelI bhUmi upara saMthArAonA sani.-204 vibhAga karavA zakya bane. vyavasthApaka vaDIla gItArtha sAdhu zAstrIya paddhati pramANe tamAma sAdhuone vasatimAM jagyAnI vaheMcaNI karI Ape. ane e pramANe je sAdhunA bhAge je jagyA Ave, teNe tyAM saMthAro karavo.) prazna : te saMthArAbhUmi je sAdhune apAya che, te sAdhue te saMthAro kevI rIte grahaNa karavo ? te uttara : sAdhue mAyA na karavI ke "huM pavananI IcchAvALo chuM, mane ahIM saMthAro Apo...." ke ahaMkAra paNa na karavo ke "huM to Ane ya pUjanIya chuM ke jenA vaDe mane A sArI saMthArAnI bhUmi apAI." (koI ApaNI sevA kare eTale manamAM ahaM jAge ne ? ke Ane mArA pratye kevo sadbhAva che ? huM badhAne priya banuM chuM... e ja vAta ahIM che.) (upara darzAvI devAyelI ane bIjI paNa keTalIka navI bAbato have prAkRta bhASAmAM dekhADe che ke) jo sAdhuo rAtre bha '' F F o ma vA // 664 // THI
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghA AvelA hoya to kAlagrahaNanI vasati na jovAI hovAthI kAlagrahaNa na le, paNa niryuktio ane saMgrahaNIono dhIme dhIme thI niryukti pATha kare. jo moTethI pATha kare to vezyAstrI e madhura svara vaDe kheMcAya tathA lokone khabara paDe ke sAdhuo ahIM che ane tyAM ja AjubAjumAM nIca loko vasatA hoya to niMdA kare te sAdhuo AvI jagyAe rahe che. A badhA vezyAstrI, jugupsita 665 - kuLa vagere saMbaMdhI doSo na thAya e mATe dhIme dhIme pATha kare. mAtru paNa pyAlAmAM karIne paraThave. (sIdhA ja jAya, to sarpAdino A bhaya rahe. tathA jo tyAM kIDI hoya, to eka ja jagyAe badhuM mAtra paDavAthI vadhu virAdhanA thAya. pyAlA vaDe chUTuM chUTuM nAMkhe || on to ochI virAdhanA thAya. hA ! sAMje vasati joI ja hota to to pyAlAno upayoga na ja karAya. sIdhA javAmAM kazo ja vi/ * vAMdho nathI. ulTa pyAlo vAparavAmAM vAMdho che.... pyAlAmAM mAtra laIne javuM e navA sAdhuo, zaucavAdI sAdhuo mATe to ni.-204 bhAre niMdanIya kArya banI rahe. AvuM joIne emanA dIkSAnA bhAva paDI jAya ... vagere ghaNA nukasAno che. eTale gADhakAraNa | I vinA zeSakALamAM pyAlA vAparavAno niSedha che. alabatta Aje to aneka kAraNosara pyAlA vAparavA Avazyaka thaI paDyA che...) ' e rIte spaMDila paNa zakya eTalI jayaNA sAcavIne kare. jo sAMje vahelA AvyA hoya ane kAlabhUminuM pratilekhana karyuM hoya to to kAlagrahaNa le. jo zuddha kALa Ave to svAdhyAya kare. paNa jo kALa zuddha na Ave ke vasati pratilekhita karAyelI na hoya to pachI niryuktiono pATha kare. Ama rAtanI prathama porisI - pahelo prahara svAdhyAya karIne jyAre e prahara ghaNo kharo pUrNa thayo, tyAre gurunI pAse va 665T
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-hyu jaIne kahe ke "IcchAmi vaMdAmi" he pUjayo ! prathama prahara ghaNo kharo pUrNa thayo, Apa rAtri saMthAro karavAnI rajA Apo..." niryukti tyArabAda sau prathama mAtra karavAnI bhUmimAM jAya (ane mAtru karI le) e pachI jyAM potAnI saMthAro karavAnI bhUmi hoya, |vi tyAM jAya. pachI potAnI upadhimAM upayoga karIne, dhyAna daIne, puMjIne bAMdhelI upadhino doro choDe. pachI saMthAro ane // 666 uttarapaTTo beyanuM pratilekhana karIne rAtre to kazuM dekhAya nahi, paNa saheja khaMkherI laIne) pachI beya eka sthAne lAvIne eTale ke beyanA badhA cheDA ekabIjA sAthe bhegA karIne pachI ene usa = sAthaLa = khoLAmAM sthApI rAkhe. pachI saMthArAbhUminuM pratilekhana eTale ke pramArjana kare. tyArabAda uttarapaTTAvALo saMthAro pAthare. (pahelA ekalo saMthAro pAtharavo ane pachI upara / uttarapaTTo pAtharavo e avidhi che. saMthAro pAtharyA bAda uttarapaTTo pAtharavA jatA vaccenA samayamAM vacce maccharAdi jIvo / ni.-204 phasAI javAnI zakyatA che.) e pachI te saMthArAnI bAjumAM rahIne muhapattI vaDe uparanA zarIrane pUMje, ane nIcenA bhAgane oghA vaDe pUje. (A eka vidhi che. "ogho uparanA bhAgane na lagADAya, kemake te to paga vagerene paNa lAgato hovAthI 1 ' uparanI kAyAne muhapattIthI pujavAnI vAta karI che. muhapattI pratilekhana vakhate paNa chelle pagano bhAga oghA vaDe pujIe 'kAM chIe ane e pUrve zarIrano uparano bhAga muhapattI vaDe pujIe chIe. ogho nIcenA bhAgone pramArjavA mATe vaparAya che, ane sIdhI vAta che ke paga vagere aMgo luMchavAnA kapaDAthI, moTuM vagere aMgo na luMchAya. hA ! to jo pAchaLa pIThanA bhAgamAM khaMjavALa Ave ane tyAM muhapattI na pahoMce to oghAthI paMjavAmAM ya koI doSa dekhAto nathI. kapaDAne DAbI bAju para mUke. pachI pAcho saMthArA upara caDato e sAme rahelA vaDIla sAdhuone kahe ke "Apa mane rajA Apo." pachI traNavAra karemibhaMte vIu 666 II
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha-tyu bolIne pachI UMghI jAya. vAna para ' A pramANe krama che. (atyAre je AkhI saMthArAporisI bolAya che, te saMvignagItArtha paraMparA anusAre pAchaLathI f mAvelI vI.) // 7 // vRtti : idAnI gAthA vyAkhyAyate - o.ni. : porisiApucchaNayA sAmAiya ubhayakAyapaDilehA / sAhaNia duve paTTe pamajja pAe jao bhUmi // 205 // pauruSyAM niyuktIrguNayitvA 'ApucchaNa'tti AcAryasamIpe mukhavastrikA pratilekhayitvA bhaNati bahupaDipuNNA ga porisI saMdizata saMstArake tiSThAmIti, 'sAmAiyaM 'ti sAmAyikaM vArAtrayamAkRSya svapiti, 'ubhayaM 'ti sajJAkAyikopayogaM kRtvA kAyapaDilehatti sakalaM kAyaM pramRjya 'sAhaNia duve paTTe tti sAhaNiya-egattha lAettA duve paTTe-uttarapaTTo saMthArapaTTo a, tata UrvoH, sthApayati, 'pamajja pAe jao bhUmi ti pAdau yatastena bhUmi pramRjya tataH sottarapaTTa saMstArakaM muJcati, asyAzca sAmAcAryanukrameNa gAthAyAM saMbandho na kRtaH, kintu svabuddhyA yathAkrameNa vyaakhyeyaa| RE sma ni.-205 nali - ||EE7 //
Page #685
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca candra. : have gAthA vyAkhyAna karAya che. niryukti ghaniyukti-205 : TIkArtha: pahelI porisImAM niryuktiono pATha karIne pachI AcArya pAse muhapattInuM pratilekhana karIne bole ke "porisI ghaNI sArI rIte pUrNa thaI che, Apa rajA Apo to saMthArAmAM rahuM. pachI traNavAra mite bolIne 668i uMghe ubhaya eTale aMDila mAtrAnA upayogane karIne. vayapatveida eTale AkhuMya zarIra pramAjIne, sAijha... eTale uttarapaTTo ane saMthAro eka sthAne bhegA karIne tyAra bAda uru upara sthApe. panna mUrSi..... je tarapha paga hoya te bAjuthI A bhUmine puMjIne pachI uttarapaTTA sAthe saMthArAne pAthare. A badhI kriyAono sAmAcArInA krama pramANe gAthAmAM ullekha nathI. paNa ADo avaLo che. tamAre potAnI buddhithI | ni.-206 krama pramANe A gAthAnuM vyAkhyAna karavuM. (Azaya e che ke A gAthAmAM kramazaH sAmAcArI darzAvI nathI, mATe ja vRttikAre NI AgaLanI gAthAmAM Akhoya sAmAcArI krama batAvI ane pachI A gAthAno mAtra akSarArtha batAvI dIdho. eTale vidyArthIe ' to 204mI gAthAmAM batAvelA krama pramANe ja badho artha joDavo.) vRtti : evamasau saMstArakamArohan kiM bhaNatItyAha - mo.ni. : anAdi saMthA vAvALA vAmapAsevi | kukkuDipAyapasAraNa ataraMta pamajjae bhUmi // 206 // Fu 668.
Page #686
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca niryukti T' D || 669 il * B anujAnIdhvaM saMstArakaM, punazca bAhUpadhAnena vAmapArzvana svapiti, kukkuDipAyapasAraNa tti yathA kukkuTTI pAdAvAkAze va prathamaM prasArayati evaM sAdhunApyAkAze pAdau prathamaM zaknuvatA prasAraNIyau, 'ataraMto 'tti yadA AkAzavyavasthitAbhyAM pAdAbhyAM na zaknoti sthAtuM tadA 'pamajjae bhUmiti bhuvaM pramRjya pAdau sthApayati / - candra.: A pramANe saMthArA upara caDato A sAdhu zuM bole ? e kahe che. oghaniryukti-206 : gAthArtha : "saMthArAnI rajA Apo." ema bole. pachI hAthanA AdhAre ane DAbA paDakhe uMdhe. kukaDAnI jema paga pasAre. jo samartha na bane to bhUmi pramArja (ane tyAM paga mUke.) A ni.-206 | TIkArtha : saMthArA upara caDato sAdhu vaDIlonI rajA levA bole ke "saMthArAnI rajA Apo." e pachI hAthane ozIkuM banAvI DAbA paDakhe uMdhe. jema kukaDI be pagone AkAzamAM ja pahelA prasArI rAkhe ema sAdhu paNa jo samartha hoya to beya | pagone AkAzamAM ja prasArI rAkhe. eTale ke paganA paMjAone nIce jamIna para eDavA na de, ene addhara rAkhe ane uMdhe. (atyaMta apramata munio ja A karI zake. ApaNane abhyAsa na hovAthI ane AvuM karanAra koI na dekhAvAthI A vastu azakya bhale lAge, paNa tevA munio mATe A zakya ja hatuM, che.). have jo be pagone AkAzamAM addhara rAkhavA mATe e samartha na hoya to pachI nIce jamIna paMjIne pachI enA upara pagane sthApe. ali 69 F F.
Page #687
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa ni.-207 zrImodha-tyu o.ni. : saMkoe saMDAsaM uvvattaMte ya kAyapaDilehA / niryukti davvAIuvaogaM NissAsaniraMbhaNAloyaM // 207 // || 900 yadA tu punaH saGkocayati pAdau tadA 'saMDAsaMti saMdaMsaM-Urusandhi pramRjya saGkocayati 'uvvattaMte yati uddhartayazcAsau sa. sAdhuH kArya pramArjayati, evamasya svapato vidhiruktaH / yadA punaH kAyikArthamuttiSThati sa, tadA kiM karotItyAhaM'davvAIuvaogaM' dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazcopayogaM dadAti, tatra dravyataH ko'haM pravrajito gRhastho vA ? kSetrataH sma kimaparitale'nyatra vA?, kAlata: kimiyaM rAtridivaso vA ?, bhAvata: kAyikAdinA pIDito'haM na veti, evamupayoge datte'pi yadA nidrayA'bhibhUyate tadA 'NissAsaniraMbhaNa'tti 'ni:zvAsaM niruNaddhi' nAsikAM dRDhaM gRhNAti ni:zvAsanirodhArtha, gatato'pagatAyAM nidrAyAM 'AloyaM 'ti AlokaM pazyati, dvAram / ( candra. oghaniryukti-207: gAthArtha : paganA saMkocamAM saMDAsAone puMje, paDakhuM badale tyAre zarIranI pratilekhanA 43. (2rAtra 68 tyA3) dravyAhinI 75yoga bhU. ni:zvAsane rohe, prazane o. TIkArtha : jayAre e sAdhu lAMbA rahelA pagane saMkoce tyAre urunA=sAMdhAnA bhAgane eTale ke ghUMTaNanI pAchaLanA bhAgane A pramArjana karIne pachI saMkoce. (jo emane ema saMkoce to jo kadAca tyAM maccharAdi rahela hoya to e bhAgamAM dabAI javAthI 0... - FRR vii10||
Page #688
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ho ni-207 zrI odhA marI jAya.) tathA jayAre paDakhuM badale tyAre sAdhu pITha, mAthuM, paga vagere rUpa AkhA zarIrane pramArjIne pachI paDakhuM badale. niryukti (je sthAne e zarIra sparzavAnuM hoya te sthAnone paNa puMjI le.) na A pramANe rAtre uMghatA sAdhune vidhi batAvI. (khyAla rAkhavo ke atyAre ApaNe jema Aje saMthArAporisImAM A 206 - ane 207mI gAthA bolIe chIe. ema teo A gAthA bolatA na hatA. A gAthAo to vidhinuM varNana karanAra che. | teo sAkSAta A vidhi AcaratA hatA. atyAre e gAthAo rAtre saMthArAporisImAM bolavI e gItArtha-saMvignonI paraMparA i che mATe bolIe chIe.) F" jyAre e sAdhu rAtre mAtra karavA ubho thAya tyAre zuM kare? e batAve che ke tyAre dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI A upayoga mUke. temAM (1) dravyathI A pramANe ke "huM koNa chuM ? sAdhu ke asAdhu ?" (2) kSetrathI A pramANe ke "huM uparanA mALe chuM? ke pachI nIce chuM ?" (3) kAlathI A pramANe ke "huM A rAta che? ke dina che ?" (4) bhAvathI A pramANe ke 3 "huM mAtrA-caeNDila vaDe pIDita thayelo chuM ke nathI zuM ?" na A pramANe upayoga ApyA bAda paNa jayAre gADha niMdrAnA kAraNe AMkho gherAtI hoya tyAre uMgha uDADavA mATe jorathI nAkane zvAsa aTakAvavA dabAvI de. A rIte karavAthI uMgha uDI jAya eTale pachI Alokane eTale ke bAraNAne jue. arthAtu kaI bAju bAraNuM che ?" e barAbara upayoga mUke. (dravya, kSetrAdino upayoga mUkavA pAchaLa UMDa rahasya che. gherI UMghamAMthI uThelo mANasa jUnA saMskAro pramANe potAne au 671 |.
Page #689
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sodha niryukti // 672 // Na NaM Na bha saMsArI ja samajI e pramANe pravRtti karI bese, eTale "huM sAdhu chuM." e vagere upayoga lAvavAnI jarUra paDe. ema jo kSetropayoga na mUke to kyAreka pote uparanA mALe utaryo hovA chatAM bhara UMghamAM jAtane nIce rahelI samajI cAlavA mAMDe jane uparathI nIce par3e. khema aNa, bhAvAhiyAM pe| vicAra . ) vRtti : yataH - o.ni. : dAraM jA paDile teNabhae doNNi sAvae tiNNi / jai ya ciraM to dAre aNNaM ThAviMtu paDiara // 208 // zs sa Ur ni.- 208 84 tadA'sau dvAraM yAvat 'pratyupekSayan' pramArjayan vrajati, evamasau nirgacchati tatra ca yadi stenabhayaM bhavati tataH bha 'doNi 'tti dvau sAdhU nirgacchataH, tayoreko dvAre tiSThati anyaH kAyikAM vyutsRjati, 'sAvae tiNi 'tti zvApadabhaye sati ga trayaH sAdhava uttiSThanti tatra eko dvAre tiSThati anyaH kAyikAM vyutsRjati anyastatsamIpe rakSapAlastiSThati / ' ciraM'ti yadi ca ciraM tasya vyutsRjato jAtaM tato yo'sau dvAre vyavasthitaH sAdhuH so'nyaM sAdhuM dvAre sthApayitvA punazcAsau taM vyutsRjantaM 'paDiarati 'tti pratijAgarti / o candra. : oghaniryukti-208 : gAthArtha : bAraNA sudhI pratilekhana kare. coranA bhayamAM be ane pazunA bhayamAM traNa at 11 EUR92 11
Page #690
--------------------------------------------------------------------------
________________ ur mo zrI ogha- su niryukti || 673 || u jAya. jo vadhu vAra lAge to bAraNA pAse bIjAne mUkIne kALajI kare. TIkArtha : tyAre A sAdhu bAraNA sudhI pUMjato pUMjato jAya. A pramANe A sAdhu upAzrayanI bahAra nIkaLe. have jo tyAM corano bhaya hoya to pachI be sAdhu nIkaLe, emAMthI eka sAdhu bAraNe rahe. bIjo mAtru karavA bahAra jaI mAtru kare. (jethI cora aMdara na praveze, bAraNA pAse sAdhu rakSaka tarIke ubho che.) jo jaMgalI pazuno bhaya hoya to pachI traNa sAdhu ubhA thAya, eka sAdhu bAraNA pAse ubho rahe (jethI jaMgalI pazu vagere " aMdara na AvI jAya.) bIjo sAdhu mAtra kare ane trIjo sAdhu enA rakSaka tarIke ubho rahe ke jethI jaMgalI pazu mAtru karanAra ma para pAchaLathI humalo na karI bese. (upAzrayanuM bAraNuM baMdha hatuM tyAM sudhI vAMdho na hato, paNa mAtra karavA upAzrayamAMthI bahAra nIkaLI mAtrAnA sthAna sudhI javuM hoya tyAre to bAraNuM khullu rahevAnuM. jo e sAdhu ekalo ja mAtru karavA jAya, to cora khullA bAraNAmAMthI aMdara pravezI jAya... A badhI zakyatAo hovAthI cora-pazunA bhayavALA sthAnomAM betraNa sAdhu nIkaLe.) have jo coranA bhayavALA sthAnamAM be uThyA hoya, eka sAdhu bAraNe hoya bIjo sAdhu mAtra karavA bahAra gayo hoya ane tene ghaNIvAra thavA chatAM e pAcho na Ave to pachI je bAraNA upara rahelo sAdhu hoya te bIjA sAdhune UThADI bAraNA pAse mUkIne pachI mAtru karanArAnI bhALa levA jAya ke e kema nathI Avyo ? (mAtra karavAnuM sthAna vasatithI 15-20 DagalA dUra hoya, vasatimAM na hoya... e saMbhavita che.) Di ma UI H ni.-208 | || 673 //
Page #691
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sodha-tyu niryukti ja // 674 // ni.-2009 (ive pA7bhUgavAta 52 bhAvIme.) o.ni. : AgaMtu paDikkato aNupehe jAva coddasavi puvve / parihANi jA tigAhA niddapamAo jaDho evaM // 209 // so'pi sAdhuH kAyikAM vyutsRjya Agatya vasatau 'paDikvaMto'tti IryApathikAM pratikrAntaH san 'aNupehe, anuguNanaM ma karoti, kiyahUraM yAvadata Aha-'jAva coddasavi puvve' yAvaccaturdaza pUrvANi samAptAni, yazca sAdhuH sUkSmAnaprANalabdhisaMpannaH, athaivaM na zaknoti tataH 'parihANi jA tigAhA' parihANyA guNayati stokaM stokataramiti yAvad gAthAtrayaM jaghanyena, yadvA tadvA pariguNayati seho'pi, evaM ca kRte vidhau nidrApramAdo 'jaDho' parityakto bhavati / bha candra. oghaniryukti-209 : gAthArtha : AvIne, pratikramaNa karIne cauda pUrva sudhInI anuprekSA kare. chevaTe ghaTADatA ghaTADatA traNa gAthA sudhI kare. A pramANe nidrApramAda choDAyelo thAya. TIkArtha : te paNa sAdhu mAtra karI, pAcho vasatimAM AvI, IriyAvahi karI tyAra bAda punarAvartana kare. prazna : yA sudhI punarAvartana 43 ? 6tta2 : saMpUrNa yauhapUrva sudhIna punarAvartana 43. mA ma to 4 sUkSma zvAsozvAsa sabdhivANo hoya, te 24 43. PRO HE // 674 / /
Page #692
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu niryukti (mahAprANadhyAna dvArA AvI labdhi pragaTe ke jenA dvArA mAtra 48 miniTamAM ja AkhAya caudapUrvano pATha karI zake.) ve mAlI 416 42vA samarthana hoya, to pachI 13, 12, 11 pUrvo.... ma ghaTAutA ghaTAutA cheTe thoDaMDa, thoDAthI paNa thoDuMka paNa punarAvartana kare. chevaTe nUtanadIkSita paNa game te paNa traNa gAthA to ochAmAM ochI punarAvartana kare. A pramANe vidhi kare eTale nidrA pramAdano tyAga thAya che. // 675 // o.ni. : ataraMto ya nivajje asaMtharaMto a pAuNe ekvaM / gaddabhadiTuMteNaM do tiNNi bahU jahasamAhI // 210 // sa ni.-210 / athAsau gAthAtrayamapi guNayituM na zaknoti tataH 'Nivajje 'tti tataH svapityeveti / 'asaMtharaMto atti bha utsargatastAvatprAvaraNarahitaH svapiti, atha na zaknoti yApayitumAtmAnaM tato'saMstaramANaH prAvRNoti ekaM kalpaM, evaM ga dvau trIn vA, tathA'pi yadi zItena bAdhyate tadA bAhyato'prAvRtaH kAyotsarga karoti, tatazca zItavyApto'bhyantaraM pravizati, tatra ca praviSTo nivAtamiti manyate, tatrApi sthAtumazaknuvan kalpaM gRhNAti, evaM dvau trIMstAvadyAvatsamAdhAnaM jAtam / atra ca gardabhadRSTAntaH, jahA micchagaddabho aNurUvabhAreNa ArUvieNa so vahiuM necchai, tAhe jo'vi aNNassa bharo sovi ma caDAvijjai, appaNAvi Arohati, jAhe nAtidUraM gae tAhe appaNA uttarati, tAhe so jANati-uttarIto mama bharotti turiyataraM pahAvio, pacchA aNNo se avaNIo, tAhe so sigghayaraM phaavio| evaM sAhUvi NivAyataraM maNNaMto suheNa vii|| 5 //
Page #693
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke che zrI ghana kacchati jJAti utta, asa vidI, jhavavA" nA vA samAhI roti tadA vAyavaM 'saMvitimavaditti vyavasthAtama, niryukti ja candra. : oghaniryukti-210 : gAthArtha : samartha na hoya to pachI uMghI jAya. (ThaMDImAM) samartha na hoya to gadheDAnA || 676 dRSTAnta vaDe eka, be, traNa kapaDA oDhe chevaTe je rIte samAdhi rahe te rIte ghaNA vastra paNa oDhe. TIkArya : have jo A sAdhu traNa gAthAno pATha karavA paNa samartha na hoya to pachI tarata uMdhI ja jAya. utsarga mArga e che ke koIpaNa kapaDo oDhyA vinA ja sAdhu uMdhe. paNa jo e rIte jAtano nirvAha karavA samartha na hoya, to pachI kapaDo oDhyA vinA calAvI na zakato sAdhu eka, be ke traNa kapaDA oDhe, Ama karavA chatAMya jo ThaMDIthI khUbaja ni.-210 | parezAna thAya, to pachI badhA kapaDA kADhI nAMkhI bahAranA khullA bhAgamAM kAyotsarga kare. e pachI ThaMDIthI vyApI gayelo sAdhu aMdara praveze. tyAM pravezelA sAdhune ema lAge ke "ThaMDI ochI thaI che." Ama karavA chatAMya jo e A pramANe rahevA samartha : na hoya to eka ja kapaDAM pahere. emAM ene samAdhi thaI jAya. chatAM samAdhi na rahe to pachI be, traNa kapaDA oDhe. TUMkamAM 'ne samAdhi Take teTalA vastro oDhe. A viSayamAM gadheDAnuM daSTAnta che. jema koI ALasu gadheDo potAne yogya bhAra potAnA upara mUkavAmAM Avelo hoya | to paNa e upADI vahana karavA na Icche. "potAnAthI nathI upADAto" evo DoLa kare. tyAre kuMbhAra bIjA gadheDAno je bhAra vo hoya te paNa A gadheDA upara caDAve ane pote jAte paNa gadheDA para besI ene calAve. jyAre thoDAkaja dUra pahoMce tyAre alli 676 | de = Sa = . za = '# . E ,
Page #694
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti || 677 // NaM bha Or H bha pachI kuMbhAra jAte utarI jAya eTale gadheDo samaje ke "mAro bhAra utArAyo che" eTale e vadhuM jhaDapathI cAle. e pachI bIjA gadheDAno enA upara mUkAyelo bhAra paNa dUra karAya tyAre to e gadheDo atyaMta jhaDapathI cAlavA lAge. e rIte sAdhu paNa nirvastra banI bahAra sakhata ThaMDI veThI pachI aMdara AvI eka-be-traNa vastra paherIne atyaMta ThaMDIno abhAva mAnato sukhethI rahI zake, ke jyAM sudhI rAta AkhI purI thAya. A vidhi che. apavAda mArge to pachI je rIte samAdhi rahe te pramANe karavuM. A pramANe 176mI gAthAmAM rahela 'saMravitiJavasahi e zabdanuM vyAkhyAna pUrNa thayuM. vRtti : idAnIM saMjJidvAraM vyAkhyAyate - dAraM / o. ni. : duviho u vihariyAvihario ya bhayaNA u viharie hoi / saMdiTTho jo viharito avihariavihI imo hoi // 219 // evaM te vrajantaH kaJcidgrAmaM prAptAH, sa ca grAmo dvividho vihRto'vihRtazca vihRtaH sAdhubhiryaH kSuNNa:, Asevita ityarthaH, avito yaH sAdhubhirna kSuNNo = nAsevita ityarthaH / tuzabdo vizeSaNArthaH / kiM vizinaSTi ? - yo'sau vihRtaH stha NaM bhaH 11 ma T sani.-211 A va // 677 II
Page #695
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa .-211 zrI mogha- sa sajJiyuktaH saJjhirahito vA / 'bhayaNA u viharie hoti 'tti yo'sau vihRtaH saJjhiyuktastatra bhajanA' vikalpanA, niyuti yadyasau saJI saMvignabhAvitastataH pravizanti, atha tu pArzvasthAdibhAvitastato na pravizanti / saMdiTTho jo viharito 'tti saMvignavihRte sajigRhe 'saMdiSTaH' uktaH yathA''cAryaprAyogyaM tvayA sajJikulAdAnayanIyamityataH pravizanti / athavA // 78 // anyathA vyAkhyAyate-dvividhaH katara: ?, saJidvArasya prakAntatvAd saGgyeva, katamena dvaividhyena dvaividhyamata Ahama vihRto'vihRtazca, sAdhubhiH kSuNNo'kSuNNazca, tatra bhajanA vihRte zrAvake bhavati, yadyasau saMvignavihRtaH, pravezaH kriyate, " atha pArzvasthAdivihRtastato na praveSTavyaM, 'saMdiTTho jo viharito' tatra saMvignaiH sAmbhogikairasAmbhogikaizca yo vihRtastatrAcAryasaMdiSTaH pravizati AcAryaprAyogya-grahaNArthaM, 'avihariavihI imo hoti 'tti avihRte grAme saMjJini vA ayaM vidhiH-vakSyamANalakSaNa: saptamagAthAyAm, "avihariamasaMdiTTho cetia pAhuDia" asyAM gAthAyAmiti / candra. : have e 176mI gAthAmAM darzAvela trIjuM saMjJIdvAra kahevAya che. oghaniyukti-211 : TIkArtha: A pramANe vihAra karatA teo koIka gAme pahoMcyA. te gAma be prakAranuM hoya. (1) A vidvata (2) avihata. emAM je gAma sAdhuo vaDe pahelA sevAyeluM hoya te vihata gAma. ane je gAma sAdhuo vaDe pahelA na sevAyeluM hoya te avihatagAma. gAthAmAM rahelo tu zabda vizeSa arthavALo che. vA || 78 //
Page #696
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-yu prazna : te kayA vizeSa arthane batAve che ? niryukti uttara : je A vidvata gAma che. te zrAvakavALuM ke zrAvaka vinAnuM ema be prakAre hoI zake che. temAM je A zrAvakavALuM | vidvata gAma che, tyAM vikalpa che. te A che ke jo A saMjJI-zrAvaka saMvignasAdhuo vaDe bhAvita thayelo hoya to pachI sAdhuo | NI 679 - e gAmamAM praveza kare, paNa jo te zrAvaka pAsatthA vagere zithilo vaDe bhAvita thayelo hoya to pachI sAdhuo e gAmamAM praveza A na kare. emAM saMvigna vaDe vihata evA zrAvakagRhamAM to te sAdhu praveza kare che je sAdhu ema kahevAyelA hoya ke "tAre AcAryane , ja anukULa vastu zrAvakanA gharamAMthI lAvavI." A pramANe kahevAyelo sAdhu e saMvignavihata evA zrAvakagRhamAM praveze. (vi athavA to A gAthAnuM bIjI rIte paNa vyAkhyAna karAya che. - ni.-211 A gAthAmAM duviho zabda che, eno artha thAya "be prakArano" have prazna e thAya ke A be prakArano koNa che ? to enuM bAM waa samAdhAna e ke ahIM trIjuM saMjJI dvAra ja cAlu thayuM hovAthI saMjJI mATe ja A vAta samajavI. eTale zrAvaka ja ahIM be prakArano 11 sUcavyo che. (gAma nahi.) pAcho prazna thAya ke e be prakArano zI rIte ? ma to enA uttara rUpe gAthAmAM zabda che. variyaviDiyo. vihata ane avihata ema be prakArano saMkSI che. eTale - sAdhuo vaDe zuSNa ane sAdhuo vaDe akSaNa, (sAdhuo sAthe paricaya vALo banelo ane sAdhuo sAthe paricaya vinAno.). temAM je vihata zrAvaka che, temAM vikalpa che. te e ke jo e zrAvaka saMvignavihata hoya, to tenA gharamAM praveza karAya. 79o
Page #697
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odhaniryukti | 6 - E R ni.-211 Saa paNa jo e pAsatyAdi zithila sAdhuothI bhAvita hoya to pachI tenA ghare praveza na karAya. (gocarI doSita hovAnI zakyatA hovAthI...). (pahelA arthamAM suvido vagere vizeSaNo gAmane darzAvanArA lIdhelA, jayAre A bIjA arthamAM saMjJI-zrAvakane | darzAvanArA lIdhA che.) have gAthAmAM rahelA saMki no virito zabdano artha joIe. jo te zrAvaka saMvignasAMbhogika sAdhuo vaDe ke saMvigna asAMbhogika sAdhuo vaDe vihRta-paricita banelo hoya to pachI | AcArya dvArA AjJA karAyelo-AcArya mATe gocarI lAvavA mATe sUcita karAyelo sAdhu e gharamAM AcAryane anukULa gocarI levA mATe praveza kare.' je aviThThata gAma che ke je avihata zrAvaka che, tyAM A vidhi jANavI ke je have kahevAnArI bhASyagAthAomAMnI krama | pramANenI sAtamI gAthAmAM kahevAze. (virabima.... e 101mI gAthAmAM A avihRta gAmanI vidhi batAvAze. have pachI tarata bhASyagAthA 95 Avaze. eTale e apekSAe 101mI gAthA sAtamI kahevAya.) (211mI gAthAno sAra e ke (1) sAdhu bhAvita (2) sAdhu abhAvita. be prakAranA gAma ke zrAvako hoya, emAM sAdhubhAvita be prakAranA che. (1) saMvigna bhAvita (2) zithilabhAvita. emAM zithilabhAvita gAma ke zrAvakagRhamAM na javuM. a kemake tyAM doSita gocarInI saMbhAvanA che. ane saMvigna bhAvita gAma ke zrAvaka gRhamAM jaI zakAya. e saMvigno sAMbhogika * * * * *FE 680. :
Page #698
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha-tya niryukti hoya ke asAMbhogika hoya emAM vAMdho nathI. hA, saMvinrabhAvita gAmamAM zrAvaka hovo joIe. sAdhu-abhAvita gAmanI vidhi AgaLa kaheze.) // 181 // ENSE vRtti : idAnIM bhASyakAra enAmeva gAthAM vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : aviharia vihario vA saDro natthi natthi u niyogo| nAe jar3a osaNNA pavisaMti tao u paNNarasa // 15 // avihRto vihRto vA grAmaH, tatra vihRte yadi zrAvako nAsti tato nAsti niyogaH-na niyujyate sAdhuH mA.-85 | AcAryaprAyogyAnayanArtham / 'NAe'tti atha tu 'jJAte' vijJAte evaM yadutAsti zrAvakaH, tatra ca 'yadi osannA pavisaMti'bha yadyavasannAH pravizanti tathA'pi nAsti niyogaH, atha tu pravizanti 'tao u pannarasa'tti paJcadazodgamadoSA bhavanti, te / cAmI-"AhAkammuddesia pUIkamme ya mIsajAe a / ThavaNA pAhuDiyAe pAoyarakIya pAmicce // 1 // pariyaTTie o abhihaDubbhinne mAlohaDe iya / acchijje aNisaTe ajjhoyarae a solasame // 2 // ' nanu cAmI SoDaza ucyante"ajjhoyarato mIsajAyaM ca dohiMvi ekko ceva bhedo / athaveyamapi gAthA saJjinamevAGgIkRtya vyAkhyAyate-dvividhaH zrAvako-vihRto'vihRto vA, yadi 'saDDo natthi Natthi u niyogo' tatra vihRto yadi zrAddho nAsti tato nAsti niyogaH || 81 //
Page #699
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha niryukti || 682 Na sAdhoH / 'NAe 'ti atha jJAte sati zrAddhake yadutA'sti tatazca tatra jJAte sati 'yadi osaNNA pavisaMti' yadyavasannAH pravizanti tathA'pi nAsti niyogaH / athaivaMvidhe'pi pravizanti tatazca paJcadaza doSA udgamAdayo niyamAdbhavanti yadyapi UI tatrAvasannA na gRhNanti // UT -- candra. H have bhASyakAra A ja 211mI gAthAnuM vyAkhyAna karatA kahe che ke - II oghaniyukti-bhASya-95 : avihRta ke vidbhuta gAmamAM jo zrAvaka na hoya to temAM niyoga-sAdhuno praveza nathI. zrAvaka 7 jaNAya to paNa jo tyAM zithilo pravezatA hoya to paMdara doSa lAge. TIkArtha : be prakA2nA gAma hoya (1) sAdhuo vaDe vihAra karAyela. (2) sAdhu vaDe vihAra nahi karAyela. temAM sAdhu vaDe vihAra karAyela gAmamAM paNa jo koI zrAvaka na hoya to pachI te gAmamAM AcAryane prAyogya lAvavA mATe sAdhune mokalavo nahi. paNa have evI khabara paDe ke 'ahIM zrAvaka che.' to paNa jo tyAM 'zithila sAdhuo praveze che.' evI khabara paDe to pachI tyAM paNa AcAryanI anukULa vastu levA sAdhu na mokalavo. jo mokale to paMdara udgamadoSo lAgI zake che. te paMdara doSo A che. (1) AdhAkarmI (2) audezika (3) pUtikarma (4) mizrajAta (5) sthApanA (6) prAkRtikA (7) prAduSkaraNa (8) krIta (9) prAmitya (10) parivartita (11) abhyAdbhuta (12) udbhinna (13) mAlApahRta (14) Acchedya z va ma bhA.-95 OM / 9825 T spa
Page #700
--------------------------------------------------------------------------
________________ thI otha. (15) anisRSTa (16) adhyavapUraka (Anu vistRta svarUpa piMDaniyukti vageremAMthI jANI levuM.) niryukti prazna : A to soLa che. ahIMnI gAthAmAM paMdara kahyA che. uttara : adhyavapUraka ane mizrajAta e beno eka ja bheda gaNAya che. mATe 15 bheda thAya. I 687 | Ama A bhASyagAthA aviharita gAma vagere pramANe vyAkhyA karAI. athavA to 211mI gAthAnI jema A bhASyagAthA paNa aviharita saMjJI pramANe have vyAkhyAna karAya che. te A pramANe - Eaa bhA.-95 be prakArano zrAvaka che. (1) vihRta (2) avihata. jo vidvatazrAvaka na hoya to tyAM sAdhune AcArya prAyogya lAvavA na mokalavo. Azaya e che ke sAmAnya thI zrAddha " che, paNa sAdhu vaDe vihata na hoya to gocarI vahorAvavA saMbaMdhI vizeSa kALajI na hoya ane eTale tyAM AcAryaprAyogya | lAvavA sAdhune mokalavAnI jarUra nathI. have dhAro ke khabara paDe ke vihata zrAvaka che, paNa emAM jo e paNa khabara paDe ke e zrAvaka zithila sAdhuo vaDe vihata = paricita = bhAvita thayelo che, eTale tenA ghare to zithilo praveze che... to paNa tyAM sAdhune prAyogya lAvavA na mokalavo. jo AvA prakAranA zrAvakanA ghareya sAdhu prAyogya lAvavA mokalAya, to avazya uddagama vagere paMdara doSo lAge, bhale ho, vI 683. 1 ne tyAM zithila sAdhuo atyAre gocarI vahoratA na hoya toya A doSo lAge. (zithilo tyAM vahoranArA hoya to to ,
Page #701
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sodha niryukti // 984 // Na mo bha Na ma zithilo mATe te gocarI taiyAra karAyelI hovAthI e doSita hovAnI ja, paNa zithilo vahoranArA na hoya toya e zrAvako zithila sAthe saMparka paricayavALA hovAthI gocarI bAbatamAM nAnI-moTI garabaDa karanArA banavAnA ja. eTale teone tyAM zithilo na vahoratA hoya toya ugamAdi 15 doSo lAge.) o.ni.bhA. Na saMviggamaNuNNAe aiMti ahavA kule viricaMti / aNNAuMchaM va sahU emeva ya saMjaIvagge // 96 // ssa bhA.-86 atha tu sa saJjJI saMvignairvihRtaH- amanojJairvasadbhirbhAvitaH tata: 'aNuNNAe aiMti 'tti tairevAnujJAte sati zrAvakagRhe bha pravizanti / athavA zrAvakakulAni 'viriMcanti' vibhajanti, ete evAnyasAmbhogikAH saMvignAH 'aNNAuMchaM va sahU' bha aNNAya uMchaM va sahU jattha sAvagA natthi tarhi hiMDaMti vatthavvA jai sahU samatthA iyare pAhuNagA jappasarIrA sAvagakulAni hiMDaMti, aha vatthavvA jappasarIgA pAhuNagA ya sahU tato aNNAyauMchaM hiMDaMti / 'emeva ya saMjaIvagge' evameva saMyatIvarge vidhiH, yaduta tAbhiranujJAteSu zrAvakakuleSu praveSTavyam / bahuSu ca kuleSu satsu tA eva viriMcaMti, " aNNAuMchaM va sahU" iti, ayaM ca vidhirdraSTavyaH / yandra. : sodhaniyukti-bhASya-e6 : TIartha : have me te zrAva saMvigno vaDe vihRta-bhAvita thaMyeso hoya, kheTale ma ma hA vA / / 684 / / T ssa
Page #702
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA.-96 zrI ogha-yu tyAM rahelA asAMbhogika saMvigna sAdhuo vaDe bhAvita thayelo hoya to pachI pahelA te asAMbhogika saMvignonI rajA laI niryukti 'T levI. teo jo te zrAvakane tyAM gocarI vahoravA javAnI rajA Ape to pachI te zrAvakanA gharamAM sAdhu AcAryaprAyogya levA praveze. || 685 IT athavA to A anya sAMbhogika saMvigno ja zrAvakakuLonI vaheMcaNI karI de ke "ATalA gharomAM tamAre javuM ane ATalA gharomAM amAre javAnuM." have maU|3che 4 sadU zabdano artha joIe. | jo e gAmamAM rahelA anyasAMbhogika sAdhuo samartha hoya to teo jyAM zrAvakonA gharo na hoya tevA ajJAtasthAnamAM | gocarI mATe phare, ane vihAra karIne AvelA, nirvAha karavA yogya zarIravALA (vihArAdine kAraNe jeoe zarIrane khorAka | ApavA dvArA poSaNa ApavuM jarUrI che, teo) sAdhuo zrAvakanA gharomAM phare. (jethI emane gocarI jaldI maLe, anukULa maLe ane eTale emano nirvAha thAya.) have jo vAstavya sAdhuo yApyazarIravALA hoya ane mahemAna sAdhuo samartha hoya to pachI mahemAna sAdhuo ajJAgharomAM - zrAvaka kula vinAnA sthAnomAM gocarI mATe phare. A ja pramANe sAdhvIvargamAM paNa vidhi samajavI. eTale ke jo tyAM sAdhvIjIo hoya, to teonI rajA laI pachI teo Aje zrAvaka gRhomAM javAnI rajA Ape, te zrAvakagRhomAM ja gocarI levA javuM. I 685 ||.
Page #703
--------------------------------------------------------------------------
________________ Na mo zrI jodha- tthu niryukti // 686 // ma o.ni.bhA. : emeva aNNasaMbhoiyANa saMbhoiyANa te ceva / jANittA nibbaMdhaM vatthavveNaM sa u pamANaM // 97 // bha evamanyasAmbhogikAnAM sambhave uktalakSaNo vidhirdraSTavyaH / 'saMbhoiyANa te ceva tti atha sAmbhogikAstatra grAme ga bhavanti tataH 'te ceva 'tti te eva vAstavyAH sAdhavo bhaikSyamAnayanti, atha tatra sAmbhogikasamIpe prAptamAtrANAM kazcicchrAvaka AyAtaH, sa ca prAghUrNakavatsala evaM bhaNati yaduta madIyagRhe bhikSArthaM sAdhuH prahetavyaH, tatrocyate vAstavyA evAgamiSyanti, athaivamukte'pi 'nibbaMdhaM 'tti nirbandhaM karoti AgrahaM karotyasau zrAvakastataH 'vatthavveNaM' ma vAstavyena sahaikena gantavyaM, yataH sa eva vAstavyaH prAghUrNakAnAM pramANamalpAdhikavastugrahaNe / candra. : oghaniyukti-bhASya-97 : gAthArtha : A pramANe anya sAMbhogiko hoya tyArano vidhi kahyo che. jo ghaNA badhA kulo -gharo hoya to teo A pramANe vibhAga kare ke "pote jo samartha hoya to ajJAtakulomAM jAya, prArNakone zrAvakakuLomAM mokale.' paNa jo sAdhvIjIo pote yApya zarIravALA hoya ane prAghurNaka sAdhuo samartha hoya to pachI sAdhvIjIo zrAvakakuLomAM jAya, prAthurNako ajJAtakuLomAM jAya.... Ama upara mujabanI vidhi samajavI. (ane A have kahevAze e vidhi paNa jANavo.) va stha sa m ma Na ssa ga o ma hA bhA.-87 vA // 686 // ssa
Page #704
--------------------------------------------------------------------------
________________ I 687 na E zrI ogha-yu sAMbhogiko hoya to teo ja gocarI lAve. zrAvakAdino Agraha jANIne eka vAstavyanI sAthe javuM. te ja pramANa che. niryukti1 TIkArtha : uparanI badhI ja vidhi anya sAMbhogika evA saMvigno hoya tyAranI jANavI. have jo sAMbhogiko tyAM hoya " eTale ke jenI sAthe badhI sAmAcArI sarakhI hoya tevA sAdhuo tyAM hoya, to pachI te vAstavya sAdhuo ja gocarI lAve, > mahemAna sAdhuo nahi. " have tyAM sAMbhogikonI pAse A sAdhuo hajI to pahoMcyA ja che ane koIka zrAvaka Ave, ane te mahemAna sAdhu upara " anurAgavALo hoya to A pramANe bole ke "mArA ghare sAdhune bhikSA mATe mokalo." tyAM A pramANe uttara Apavo ke "vAstavya sAdhuo ja jaze." bhA.-97 ' paNa jo ema kahevA chatAMya pelo Agraha kare, to pachI eka vAstavya sAdhunI sAthe mahemAna sAdhu jAya. paNa ekalo | na jAya. kemake te vAstavya sAdhu ja zrAvakanA gharathI ochI ke vadhAre vastunuM grahaNa karavA saMbaMdhamAM pramANabhUta che. (mahemAna " sAdhu navo hovAthI, enA karatA vAstavya sAdhu jUno hovAthI ene jUnAne badhI khabara hoya ke A zrAvakane tyAM doSita che ! ke nirdoSa ? nirdoSa paNa keTaluM vahorIe to pachI pazcAtkarmAdi doSa na lAge... eTale ene sAthe laI javo ane e je jeTaluM kahe, teTaluM ja mahemAna sAdhu vahore. vadhAre ke ochuM nahi.) vRtti : athAsau sAmbhogikavasatiH saMkulA bhavati tataH - vou 687. A = fb * * * *
Page #705
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha-tyu o.ni.bhA. : asai vasahIe vIsuM rAiNie vasahi bhoyaNAgamma / niryukti , asahU apariNayA vA tAhe vIsuM sahU viyare // 18 // // 688 // 'asati' 87abhAve vistIrNAyA vasateH 'vIsuM 'ti pRthag-anyatra vasatau avasthAnaM kurvanti, tatra ca teSAM ko / bhojanavidhirityata Aha-'rAiNie vasahi bhoyaNAgamma' ratnAdhikasya vasatau bhojanamAgamya karttavyaM, sa ca ratnAdhikaH 6 Na kadAcidvAstavyo bhavati kadAcidAgantuka iti / atha 'asahU'tti athAnyataro ratnAdhikaH 'asahU' bhikSAvelAM Na sa pratipAlayitumazaktaH tathA'pariNatA vA sAdhavaH sehaprAyA mA bhUd rATi kariSyanti tataH 'vIsuM' pRthag vasatirbhavati sma (bhA.-88 (maNDalI bhavati) / tathA yadi ca te vAstavyasAdhavaH 'sahU' samarthAstato 'viyare'tti bhikSAmaTitvA prAghUrNakebhyo prayacchanti // candra, : have jo A vAstavya sAMbhogika sAdhuonI vasati nAnI hoya to zuM karavuM ? AvanArA sAdhuo kyAM utare? eno uttara Ape che. oghaniryukti-bhASya-98 : TIkArtha : jo vizALa vasati na hoya to pachI mahemAna sAdhuo anya vasatimAM avasthAna FE 3. vA // 188 // prakana : barobara, paNa be vacce gocarI vyavahAra to che. to be sAthe bhojana karaze ? ke potapotAnI vasatimAM ja juduM
Page #706
--------------------------------------------------------------------------
________________ = ' F = zrI ogha-ca juduM karaze ? emanI bhojanavidhi zuM che ? niryukti 1 uttara : bemAMthI je ratnAdhika hoya-vaDIla hoya, tenI vasatimAM AvIne bIjA grupanA sAdhuo bhojana kare. have e " ratnAdhika tarIke kyAreka vAstavya paNa hoya ke kyAreka AgaMtuka paNa hoya. jo vAstavya ratnAdhika hoya to badhA mahemAna / 689o sAdhuo teonI vasatimAM AvIne vApare ane jo mahemAnano vaDIla vAstavyonA vaDIla karatA ratnAdhika = vaDIla hoya to vAstavya sAdhuo mahemAna sAdhuonI vasatimAM AvIne vApare. - have jo bemAMthI koIpaNa eka ratnAdhika bhikSA samayanI rAha jovA mATe asamartha hoya, eTale ke dhAro ke 12 vAge , gocarI AvatI hoya ane e ratnAdhikane tyAM sudhI bhUkhyA rahevuM zakya na hoya to tene mATe judI mAMDalI thAya. tathA je apariNata sAdhuo hoya ke, je lagabhaga nUtana dIkSitonI jema sahana karavA TevAyelA na hoya te badhA rADArADa karI na de, / ': te mATe AvA sAdhuo mATe bhinna vasatimAM alaga gocarI mAMDalI thAya. bIjI vAta e ke jo vAstavya sAdhuo samartha hoya to teo ja bhikSA mATe pharIne mahemAnone badhI gocarI lAvI Ape. emane gocarI na javA de. = = bhA.-99 = mo.na.mI.: tirda paUT tame mogappaLo evaDuM tuM ! pacchA iyareNa samaM AgamaNa virego so ceva // 19 // alit 689 | E
Page #707
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sodha-tyu atha tatra traya AcAryA bhavanti, dvAvAgantuko eko vAstavyaH, tadA 'ekkeNa samaM'ti ekenAgantukAcAryapravrajitena niyuti saha vAstavyaH paryaTati tAvadyAvad 'bhattaTTho 'tti ekasya prAghUrNakAcAryasya bhaktArtho bhavati-udarapUraNamAtramityarthaH ataH Na 'appaNo avaTuM tu'tti AtmAcAryArthaM vA'sau vAstavyaH 'avaTuM tu' arddhadhruvamAnaM zrAvakakulebhyo'nyakulebhyo vA Na ||6com "- gRhNAti / 'pacchA iyareNa samaM ti pazcAditareNa dvitIyAgantukAcAryapravrajitena samaM paryaTati, tatrApi bhaktArthoM yAvadbhavati ma prAghUrNakasya tAvatparyaTati, AtmanazcArddhadhruvamAtraM gRhNAti, evaM pUrNo dhruvo bhavati vAstavyAcAryasya, 'AgamaNa'tti evaM te paryaTitvA AtmIyAtmIyavasatau AgamanaM kurvanti / 'virego so ceva'tti sa eva 'virego' vibhajanaM zrAvakakuleSu, ." |ssa | yo'sau bhikSAmaTadbhiH kRtaH, na tu punarvasatikAyAM AgatAnAM bhavatIti / "asati vasahIe vIsuM rAiNie vasahi | bhoyaNAgamma / asahU apariNayA vA tAhe vIsuM sahU viyare ||1||"tti yo vidhiruktaH, ayaM ca dvitIyAdyAcAryeSvapyAgateSu draSTavya iti / mA.-88 candra. : oghaniryukti-bhAgya-99 : TIkArtha : have jo tyAM kula traNa AcAryo hoya (paraspara sAMbhogika evA traNa AcAryonA grupo e gAmamAM bhegA thayA hoya..) be mahemAna AcArya ane eka vAstavya AcArya! to pachI eka vAstavya sAdhu eka mahemAna AcAryanA eka sAdhune sAthe laI tyAM sudhI gocarI phare ke jayAM sudhI e eka mahemAna AcAryanuM peTa bharAya eTalI gocarI maLI rahe ane e vakhate ja potAnA AcArya mATe A vAstavya sAdhu zrAvako ke bIjAnA gharomAMthI aDadhI dAM 680 //
Page #708
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha niryukti || 691 || UI mo Na H gocarI grahaNa karI le. | T e pachI bIjA mahemAna AcAryanA eka sAdhunI sAthe phare, tyAM paNa e bIjA AcAryane pUratuM thaI rahe. tyAM sudhI phare ane e vakhate potAnA AcArya mATenI bAkInI aDadhI gocarI meLavI le. Ama potAnA vAstavya AcAryanI paNa gocarI saMpUrNa thaI rahe. A rIte teo gocarI pharIne potapotAnI vasatimAM pAchA phare. viSNu so seva ema je zabda che, teno artha e che ke bhikSAne pharatA sAdhuoe zrAvaka kulone vize je vibhAgIkaraNa kareluM hoya ke amuka jaNe amuka jagyAe gocarI javuM...vagere. te ja ahIM vibhAga samajavo, paNa vasatimAM AvelAo meM vacce e zrAvakakulono vibhAga nathI hoto. (Azaya e che ke upAzrayamAM AvyAbAda to badhAnI gocarI ekaja gaNAya. tyAM pachI A vibhAga na hoya ke je sAdhuo je zrAvakakulomAMthI gocarI lAvyA, emaNe eja gocarI vAparavI, bIjAnI nahi... gocarImAM badhA paraspara bhegA na thAya e mATe zrAvakakulono vibhAga pADelo, upAzrayamAM pachI e vibhAganI koI AvazyakatA nathI.) paraspara badhA ekabIjAnI gocarI vAparI zake. mA ma tathA 98mI bhASyagAthAmAM je vidhi batAvelI, e jo ke eka mahemAna AcArya Ave, tyAranI vidhi hatI. paNa A vidhi be vagere AcArya bhagavaMto Ave tyAre paNa e ja vidhi samajavI. A UT ssA T M ma rA T H bhA.-99 ||| 691 ||
Page #709
--------------------------------------------------------------------------
________________ Na mo zrI jodha- ttha niryukti // 682 // ui ma Na sma bha vRtti: evaM tAvadvihRte kSetre yatra sAdhuSu tiSThatsu yo vidhi: sa uktaH, idAnImavihRte kSetre sAdhurahite ca yo vidhistatpratipAdanAyAha - o.ni.bhA. : ceiavaMdaNanimaMtaNagurUhiM saMdiTTha jo va'saMdiTTho / nibbaMdha jogagahaNaM niveya nayaNaM gurusagAse // 100 // mo stha Na sa ma bha evaM viharantaH kvacidgrAmAdau prAptAH, tatra ca yadi saJjJI vidyate tatazcaityavandanArthamAcAryoM vrajati, tatazca zrAvako Na gRhamAgatamAcAryaM nimantrayati, yathA- prAyogyaM gRhNIta, tatazca yo 'gurUhiM saMdiTThatti gurubhiH yaH saMdiSTaH saGghATakaH sa ssa gRhNAti / 'jo va asaMdiTThotti yo vA 'asaMdiSTaH' anuktaH sa vA gRhNAti zrAvakanirbandhe sati etaduktaM bhavatiyo'sAvAcAryeNa saMdiSTaH sa yAvannAgacchatyeva tAvattena zrAvakeNAnyasaGghATako dRSTaH, sa ca nirbandhe grAhe (nirbandhagrahaNe ) ga kRte sati yogyagrahaNaM - prAyogyopAdAnaM karoti / punazca 'niveya'tti anyebhyaH saGghATakebhyo nivedayati, yathA yaduta mayA zrAvakagRhe prAyogyaM gRhItaM na tatra bhavadbhiH praveSTavyam / tatazca 'nayaNaM gurusagAse 'tti tatprAyogyaM gRhItvA gurusamIpaM nayati tatkSaNAdeva yenAsAvupabhuGkte iti / o candra. : Ama A to viritakSetramAM jyAM sAdhuo vidyamAna hote chateM je vidhi che, te kahI have avisaritakSetramAM HL-100 ma hA vA // 982 // sma
Page #710
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-tA3 vinAnA la [ ke sAdhu vinAnA kSetramAM je vidhi che. tenuM pratipAdana karatA kahe che ke - niryukti 1 oghaniryukti-bhASya-100: TIkArtha : A rIte vihAra karatA sAdhuo koIka gAmamAM pahoMcyA, have tyAM jo zrAvaka na hoya to AcArya caitya vaMdana mATe enA ghare jAya, eTale zrAvaka ghare AvelA AcAryane nimaMtraNa Ape ke "Apane je anukULa || || 93 ll - hoya te vahoro." eTale pachI je saMghATaka guru vaDe gocarI vahoravA mATe kahevAyelo, te sAdhu gocarI vahore. athavA to # je sAdhu guru vaDe na kahevAyelo hoya te paNa zrAvakano Agraha thaye chate vahore. ja ahIM Azaya e che ke je sAdhune AcArye pahelethI kahI rAkheluM hoya ke "tAre mArI gocarI lAvavI" te sAdhu hajI bhA.-100 Avyo ja na hoya ane tyAM ja te zrAvake bIjA koI saMghATaka sAdhune joI lIdho ane zrAvake emane pakaDI AgrahanuM grahaNa | karyuM. arthAt khUbaja Agraha karavA lAgyo. eTale pachI te saMghATaka sAdhu ke jeo AcArya vaDe pahelA kahevAyelA nathI teo :paNa AcAryane anukULa vastunuM grahaNa kare. (AmAM AcAryane vAMdho paNa na hoya, kAyamI vyavasthA rUpe eka saMghATaka gocarI lAvavA nImI rAkhyo hoya ane e atyAre hAjara na hoya to pachI bIjA saMghATaka paNa zrAvakanA AgrahathI vahorI zake. emAM e vakhate AcAryanI anumati paNa teo laI le. chatAM mULa guru saMdiSTa saMghATaka teo nathI eTale e apekSAe ahIM adviSTa kahevAya. 2. A rIte te saMghATaka vahorI lIdhA bAda bIjA paNa saMghATakone jaNAvI de ke meM A zrAvakanA ghare prAyogya vahoryuM che. thI 693 va eTale have tamAre te gharamAM praveza na karavo. . A . 1 * E F :
Page #711
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha-stha tyArabAda guraprAyogya vastu laIne te saMghATaka guranI pAse jAya, (gara to darzana karIne nIkaLI gayA hoya, e tyAM niryukti rAha na jue.) ke jethI guru tarata ja te vastu vAparI zake. (guranI puSkaLa kALajI rAkhavA mATenI A vidhi che.) vRtti : idAnIM yaduktaM prAk 'avihariavihI imo hoti tti, tadvyAkhyAnayannAha - // 4 // ___o.ni.bhA. : avihariamasaMdiTTho ceiya pAhuDiamitta giNhaMti / pAuggapauralaMbhe na'mhe kiM vA na bhujaMti ? // 101 // samA-101 aviharite grAmAdau asaMdiSTA eva sarve bhikSArthaM praviSTAH, tatra ca bhikSAmantaH zrAvakagRhe praviSTAH, tatra ca 'ceie 'tti / bha caityAni vandante, tatra ca 'pAhuDiamittaM giNhanti' prAbhatikAmAnaM yadi tatra labhyate tato gRhNantyeva / athAcAyaprAyogyaM bha | labhyate pracaraM vA labhyate tataH 'pAuggapauralaMbhe' sati idamacyate 'Na'mhe'tti na vayamAcAryaprAyogyagrahaNe niyuktAH, kintvanye, evamukte zrAvako'pyAha - 'kiM vA na bhuMjaMti 'tti kiM bhavadbhirnItaM na bhuJjate AcAryAH ?, evaM nirbandhe sati ta eva gRhNanti / candra. : pahelA je kaheluM ke "aviharitagAmane vize vidhi A che." tenuM vyAkhyAna karatA kahe che ke oghaniyukti-bhAga-101 : TIkArtha : aviharita gAmAdimAM to gura vaDe saMdiSTa na karAyelA chatAM ja badhA sAdhuo va 684 //
Page #712
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti || 695 || ]] ma f bhikSA mATe pravezyA. tyAM bhikSA mATe pharatA teo zrAvakanA ghare pravezyA. (Ama to AvA sthAne zrAvaka na rahe, paNa koIpaNa kAraNasara tyAM zrAvakano rahevAsa thayo hoya) tyAM caitya = jinapratimAne vaMde. have jo tyAM sAmAnya gocarI maLe to to le ja. have jo AcAryaprAyogya maLe ke vadhAre pramANamAM maLe to pachI AvI paristhitimAM sAdhuo A pramANe kahe ke "ame AcAryaprAyogyanuM grahaNa karavAmAM niyukta karAyelA nathI, paNa bIjA sAdhuo e kAmamAM joDAyelA che." A pramANe kahete chateM zrAvaka paNa kahe ke "zuM tame lAveluM bhojana AcArya nathI vAparatA ?'' A pramANe jo te Agraha kare to pachI A sAdhuo ja vahorI le. vRtti : kiyatpunargRhNantItyata Aha - oni.bhA. : gacchassa parImANaM nAuM ghittUNa tao niveyaMti / gurusaMghADaga iyare mA vaccaha giNha gurujoggaM // 102 // gurusaMghATakA, gacchasya parimANaM jJAtvA gRhNanti, gRhItvA ca tato nivedayanti, kasmai ?, ata AhayadutAcArya prAyogyamanyeSAM ca guDaghRtAdi labdhaM pracuram, 'iyare' itarasaGghATakebhyaH-zeSasaGghATakebhyo nivedayati, 'mA vaccahatti mA vrajata gRhNIta guruyogyaM, tatazca labdhamAtrameva gurusamIpaM netavyam / mA ttha m sa THI 317 bhA.-102 ma hA maiM // 695 jiji
Page #713
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- candra, : prazna : keTaluM vahore ? niryukti uttara : oghaniryukti-bhASya-102 : gAthArtha : gacchanA parimANane jANI, grahaNa karI gurusaMghATaka ke ItarasaMghATakone na jaNAvI de. ane e lIdhela vastu guru pAse laI javI. | 696 | TIkArtha : "gaccha keTalo moTo che ?" e pramANe jANI pachI grahaNa kare. (jo vastunuM ja pramANa ochuM hoya to to ochuM ma ja le. paraMtu vastu vadhAre hoya, ghI jevI vastu levAnI hoya to pachI gacchanuM pramANa dhArI e pramANe vahore.) e lIdhA bAda guranI gocarI lAvanAra saMghATakane jaNAvI de, ke "AcArya prAyogya ane bIjA paNa sAdhuone prAyogya goLa-ghI vagere puSkaLa maLela che." athavA to e sivAyanA bAkInA saMghATakone jaNAve ke "tame zrAvakanA ghare na jAo (guruyogya A vastu tame na laI dha lo.) (aa zabda vRnata ane JkIta e baMne sAthe joDAvo.) ane pachI prApta thayela te vastu tarata ja guru pAse laI javI. | bhA.-103 vRtti : tathA vAda - o.ni.bhA. : egAgisamuddisagA bhuttA u paheNaeNa diTuMto / __ hiMDaNadavvaviNAso niddhaM mahuraM ca puvvaM tu // 103 // 'egAgisamuddisagA' ye amaNDalyupajIvinaH pRthag bhuJjante vyAghyAdyAkrAntAzca teSAM bhuktAnAM satAM pazcAdAnItaM vaA 696 che.
Page #714
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 FEB zrI ogha- cA nopayukyate, matra 'padekhA' viheMto 'vA viUAsa pAyasa mathake na tIra vAuM taphlevaDathahpaUAmithasa cA niryukti girhatayA natthi // 1 // ' tathA'nAnayane'yamaparo doSaH-yena dravyeNa ghRtAdinA gRhItena hiNDatAM dravyavinAzo bhavati, kathaJcitpramAdAtpAtrakavinAze sati kSIrAdi ca vinazyatyeva, tathA 'niddhamahurAI puTvi' yaduktamAgame tacca kRtaM na bhavati / // 697 'safouT'tti vA candra. : oghaniryukti-bhAgya-103 : TIkArtha : "IfIifsamuddila" eTale ke je mAMDalImAM vAparanArA na hoya, paNa or jadI gocarI vAparanArA hoya, mAMdagI vagerethI vyApta hoya. teo to vaheluM vAparI letA hoya che. eTale jo e vAparI bhA.-103 le, pachI pAchaLathI gocarI tyAM pahoMce, to emane e upayogI na thAya. ahIM prahaNaka vaDe = bhojana vaDe deSTAnta che. "yogya kALe apAyela bhojananI kiMmata karavI zakya nathI. ane e ja jo akALe apAya, to enuM grahaNa karanArA paNa koI hotA nathI." eTale ahIM paNa teo vAparI le, e pUrve ja A rastAmAM AvelA gAmamAM rahelA zrAvakanA gharamAMthI vahorI lAveluM che jaldI gurvAdi pAse laI javuM. jethI glAnAdino lAbha maLe. vaLI e vastu jaldI guru pAse na lAvavAmAM bIjo doSa e che ke e ghI vagere dravyo jo vahorI lIdhA bAda pharyA karIe to e dravyano vinAza thAya. koIpaNa rIte pramAda dvArA jo pAtra tuTe, to emAM rahela dUgdhAdi to nAza pAme ja. (ghI vagere vIDhoLAI jAya, athavA to vighareluM ghI upayogI banatuM hoya ane jo moDA pahoMcIe to e ghI thIjI jAya. eTale eno sArI 997
Page #715
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 698T zrI oghana rIte upayoga na karI zakAya. A rIte paNa ghI vagereno vinAza samajI zakAya. bAkI ghI kaMI bagaDI janArI vastu nathI.) niryukti vaLI zAstramAM kahyuM che ke "pahelA snigdha-madhura dravyo vAparavA." have jo A ghI-goLa vagere vastuo jaldI tyAM na " laI javAya to guru-glAnAdi bIjuM badhuM vAparI le. ane pachI A vastu Ave to emaNe A badhuM pAchaLathI vAparavAnuM rahe If ane to pachI uparanI zAstrAjJAnuM pAlana karAyeluM na thAya. A pramANe trIjuM saMjJI dvAra pUrNa thayuM. (yAda rAkhavuM ke eka jagyAethI have gaccha bIjI jagyAe mAsakalpa karavA jaI ! i rahyo che tyAre rastAmAM ane te sthAne pahoMcyA bAda zuM zuM bane che? e vAta cAlI rahI che. emAM A trIjuM dvAra pUrNa thayuM. FI177mI gAthAmAM A 6 tAro batAvelA. te sthAnathI kramazaH badhA dvAronuM varNana cAlu che.) ni.-212 vRtti : idAnIM sArmikadvAra pratipAdayannAha - o.ni. : bhattaTia Avassaga soheuM to aiMti avrhe| abbhavANaM daMDAiyANa gahaNekkavayaNeNaM // 212 // idAnIM te sAdharmikasamIpe pravizanta: 'bhattaTTitti bhuktvA tathA 'Avassaga soheuM 'tti AvazyakaM ca kAyikoccArAdi 'zodhayitvA' kRtvetyarthaH, "ato'parAhnasamaye Agacchanti, yena vAstavyAnAM bhikSATanAdyAkulatvaM na alu 698. bhavati, "vAstavyA api kiM kurvanti ?, ityata Aha-'abbhaTThANaM'ti teSAM pravizatAmabhyutthAnAdi kurvanti 'daMDAditANa = = " ke
Page #716
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-yu niryukti gahaNaM'ti daNDakAdInAM grahaNaM kurvanti, kathaM ? - 'ekkavayaNeNaM ti ekenaiva vacanena uktAH santaH pAtrakAdIn samarpayanti, vAstavyenokte maJcasveti tatazca maJcanti, atha na muJcatyekavacanena tato na gRhyante, mA bhUta pramAda iti // kI te e II 699 # E = = candra.: have cothuM sAdharmika kAra batAvatA kahe che ke - oghaniyukti-212 TIkArtha : jo gAmamAM sAdhuo hoya ane emanI pAse javAnuM hoya to pachI A sAdhuo gocarI ja vAparI, mAtru-sthaDila karI pachI sAMjanA samaye sAdhuo pAse Ave che jethI e sthAyI sAdhuone A sAdhuonI bhikSA lAvavA | Faa mATe paribhramaNa karavAdi rUpa AkULatA na thAya. kSa ni.-212 | jyAre A mahemAna sAdhuo sAMje upAzrayamAM praveze, tyAre sthAyI sAdhuo paNa teone pravezatA joIne ja abhyasthAna = ubhA thavuM, sAme levA javuM vagere vinaya kare. teonA hAthamAMthI dAMDA vagerenuM grahaNa kare. mahemAna sAdhuo paNa "lAvo, pAtrAdi upadhi amane sopo" evuM sthAyI sAdhuo bole ke tarata ja eka ja vacanamAM potAnA pAtrAdi emane soMpI de. sthAyI sAdhu bole ke upadhi choDI do (amane ApI do) to tarata mUkI de. jo sthAyI sAdhunA ekaja vacana mAtrathI paNa mahemAna sAdhuo upadhi na choDe, kheMcAkheMca jevuM kare to pachI sthAyI sAdhuoe pAtrAdi levAno prayatna ja choDI devo. kemake kheMcAkheMcamAM pramAdathI pAtrA paDI jAya, tuTI jAya e zakyatA rahe. || 699 * = = '# F he fe ENTO E
Page #717
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sodhniryukti // 700 // ni.-213 o.ni. : khuDUlavigiTThateNA uNhaM avaraNhi teNa u paevi / pakkhittaM mottUNaM nikkhivamukkhittamoheNaM // 213 // yadA tu punastaiH sAdhubhirabhipreto yo grAmaH sa kSullako, na tatra bhikSA bhavati tatazca pratyUSasyevAgacchanti, vigiTTha'tti vikRSTamadhvAnaM yatra sArmikAstiSThanti tataH pratyUSasyevAgacchanti / teNa'tti atha tataH aparAhne AgacchatAM stenabhayaM bhavettatazca pratyUSasyevAgacchantIti / uSNaM vA aparANhe AgacchatAM bhavati yato'taH pratyUSasyevAgacchanti / evaM te pratyUSasi ssa tasmAd grAmAtpravRttAH sAdhavo bhojanakAle tu prAptAH sArmikasamIpaM niSIdhikAM (naSedhikI) kRtvA pravizanti / punazca | teSAM pravizatAM vAstavyasAdhubhiH kiM karttavyamityata Aha-'pakkhittaM mottUNaM'tti prakSiptaM-AsyagataM mukhe prakSiptaM kavalaM muktvA 'nikkhivamukkhittaM'ti yadutkSiptaM bhAjanagataM tat 'nikSiptaM' muJcanti naiSedhikIzravaNAnantarameva, tataste | prAghUrNakAH 'ogheNaM ti sakSepeNa AlocanAM prayacchanti / tato bhuJjate maNDalyAM, yandra. : odhaniyujita-213 : dArtha : (1) va mahemAna sAdhumAge 2stAmA mamA taravAna-goyarI karavAnuM nakkI karyuM hoya e gAma nAnuM hoya, tyAM bhikSA saMbhavita na hoya, to pachI mahemAna sAdhuo (te gAmamAM gocarI vAparI sAMje sAdhuovALA gAmamAM javAne badale) savAre ja sAdhuovALA gAmamAM AvI jAya. (2) kyAreka evuM bane ke jyAM sAdharmiko che tyAM sudhI pahoMcavAmAM ghaNo lAMbo mArga hoya ane eTale sAMje eTalo mArga kApI pahoMcavuM zakya na hoya RELESED vii|| 900 //
Page #718
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti NaM || 701 || sa bha kat sma to pachI savAre ja lAMbo vihAra karI sAdharmikovALA gAmamAM Ave. (3) jo nakkI karelA gAmathI sAdharmikavALA gAmamAM sAMje AvavAmAM corano bhaya raheto hoya, to pachI savAre ja sAdharmikonA gAmamAM AvI jAya. (4) athavA jo sAMje vihAra karIne AvatA garamI lAgatI hoya, to pachI savAre ja Ave. (savAre Ave, eTale ke savAre nIkaLI bapo2e pahoMce ema artha karavo.) Ama A badhA kAraNosara savAranA samaye ja e potAnA gAmathI vihAra karavAno zaru kare ane sAdhuonA bhojana karavAnA samaye sAdharmikonI pAse pahoMce ane nisIhi karIne praveze. sma tya ma I prazna : te sAdhuo praveza kare tyAre gocarI vAparanArA vAstavya sAdhuo zuM kare ? uttara : moDhAmAM nAMkhelo je koLIyo che, e sivAya je hAthamAM uMcakelo koLIyo ane pAtrAmAM raheluM bhojana che tene ni.-213 nisIhi sAMbhaLyA pachI tarata ja choDI de. (tathA mahemAna sAdhuonuM aucitya-Adara-satkAra kare.) arthAt nisIhi sAMbhaLyA 7 bAda moDhAmAM rahelo koLIyo ja aMdara utAravAno, bAkIno hAthamAM rahelo koLIyo paNa have moDhAmAM na naMkhAya. tyArabAda 5 mahemAna sAdhuo saMkSepamAM AlocanA Ape. (ame kyAMthI AvyA ? kyAM javAnAM ? vagere bAbato TuMkANamAM kahI de.) ane tyArabAda mAMDalImAM vApare. (atyAre bhojanano samaya hovAthI saMkSepamAM AlocanA kahevAnI che. bAkI jo samaya hoya to pote nIkaLyA, tyArathI mAMDIne ahIM AvyA sudhInI badhI bAbato jaNAvavI paDe.) vRtti : sA ceyam - s ur di gim | || 701 || T -
Page #719
--------------------------------------------------------------------------
________________ mo zrI ogha-sthu niryukti || 702 // ui oni. : ma appA mUlaguNesuM virAhaNA appa uttaraguNesuM / appA pAsatthAisu dANaggahasaMpaogohA // 214 // alpA mUlaguNeSu, etaduktaM bhavati mUlaguNaviSayA na kAcidvirAdhanA, alpA na kAciduttaraguNaviSayA virAdhanA, alpA pArzvasthAdiSu dAne grahaNe vA virAdhanA 'saMpaogo 'tti taireva pArzvasthAdibhiH saha saMprayoge-saMparke, etaduktaM bhavatiNana pArzvasthAdibhiH saha saMprayoga AsIt / 'ogha 'tti iyaM 'oghataH' saMkSepata AlocanA dIyate, dattvA cAlocanAM yadi ssana bhuktAstato bhuJjate / candra. : te AlocanA A che. odhaniyukti-214 : gAthArtha : mUlaguNomAM alpa virAdhanA che. uttaraguNomAM alpa che. pArthasthAdi sAthe dAna-grahaNa saMprayogamAM alpa virAdhanA che. A ogha AlocanA che. TIkArtha : mUlaguNomAM alpa virAdhanA che eno artha e ke mUlaguNa saMbaMdhI koI virAdhanA nathI. ema uttaraguNa saMbaMdhI alpa virAdhanA che. (koI virAdhanA nathI.) pAsasthAdi zithilone vize gocarI vagerenI Apa-le sevavA=karavA rUpa virAdhanA alpa che. (bilakula nathI.) te pAsasthAdionI sAthe saMparkamAM paNa alpa virAdhanA che. eTale ke teo sAthe koIpaNa prakArano paricaya thayo nathI. (Aje jema koIka grupamAM navA jogInI bhula thavAthI AkhI mAMDalI doSita thaI hoya ui ma Na ji ni.-214 bha va o ' hA maiM // 702 II
Page #720
--------------------------------------------------------------------------
________________ . P = = E = R = zrI ogha-ya to e mAMDalInA sAdhuo jyAM sudhI AMbila karI zuddha na thAya tyAM sudhI bIjA sAdhuo sAthe gocarI-pANI na kare. kemake niryukti ema kare to bIjAo paNa mAMDalI bahAra thAya... AvI ja vyavasthA zaithilya aMge hatI. je sAdhuo mUlaguNo uttaraguNomAM zithila bane, pAsatkAdi sAthe gocarI-pANI Adino vyavahAra-vaMdanAdi kare enI sAthe bAkInA saMvigna sAdhuo koI // 703 / vyavahAra na kare. e sAdhuo prAyazcittAdi karI zuddha thAya pachI ja pAcho emanI sAthe bIjA saMvignono vyavahAra zaru thAya. eTale jayAre paNa bIjA sAdhuo bhegA thAya tyAre teo pahelA to AlocanA ja Ape. emAM A to saMvigna sAdhuo ja hovAthI potAnuM niraticArajIvana darzAvI de.) A rIte saMkSepathI AlocanA Ape. AlocanA ApyA bAda teo jo vAparavAnuM bAkI hoya to gocarI vApare. | ni.-215 vRtti : atha bhuktAste sAdhavastata idaM bhaNanti - 8 mo.na.: muMnada muttA kabda no vA rUche amutta sada moDyuM ! savvaM ca tesiM dAuM annaM giNhaMti vatthavvA // 215 // __bhuJjIdhvam yUyaM bhuktA vayam, 'yo vA icche 'tti yo vA sAdhurbhoktumicchati tataH 'abhutta saha bhojhaM 'ti tenAbhuktena / hI saha bhojyaM kurvanti / evaM yadi teSAmAtmanazca pUrvAnItaM bhaktaM paryApyate tataH sAdhveva / atha na paryApyate tataH sarvaM 'tebhyaH' vI 703 II. | prAghUrNakebhyo dattvA bhaktamanyadgRhNanti-paryaTanti vAstavyabhikSavaH // = = = = ' = '# K L
Page #721
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-yu candra.: have jo e sAdhuo vAparI cUkyA hoya to Ama kahe ke - niryukti oghaniryukti-215 : gAthArtha : "tame vAparo. ame vAparI lIdhuM che." athavA je vAparavA Icche, te bhojana nahi 704 .. karI cUkelAnI sAthe vAstavyo bhojana kare. vAstavyo teone badhuM ja ApI daI bIjuM grahaNa kare. (vahorI lAve.) TIkArtha : "tame vAparI lo, ame vAparI lIdhuM che." ema vAparI cUkelA mahemAna sAdhuo kahe. athavA to emAMthI IT je sAdhu vAparavAnI IcchA rAkhe, te kSudhAtura sAdhunI sAthe vAstavyo bhojana kare. A rIte jo mahemAnone ane vAstavyone ema be yane e lAveluM bhojana pUratuM thaI rahe, to to sAruM ja che. paNa jo ni.-215 pUratuM na thAya ochuM paDe to pachI badhuM ja bhojana mahemAnone ApIne vAstavya sAdhuo bIjA bhojana mATe bhikSAcaryA kare. T (TUMkamAM mahemAnone pahelA badhuM vaparAvI de, pachI jeTaluM ghaTe eTaluM laI Ave.) (Ama to badhA sAdhuo ekAsaNA ja karatA pa hoya ane eTale vacce UbhA to na thavAya, to pachI vAstavyo navI gocarI lAvaze zI rIte ? ane vAparaze zI rIte ? | ekAsaNuM bhAMgI na jAya ?... A badhAya praznono uttara ema jaNAya che ke jema pacca. bhASyamAM guru Ave, tyAre UbhA thavA chatAM ya paccakhANa na bhAMge evI vAta darzAvI che. tema ahIM paNa mahemAna sAdhuonI bhakti karavA mATe badhuM ApI a devuM ane vAparatA vAparatA vaccethI ubhA thaI pAchI potAnA mATe gocarI lAvI vAparavI... e badhAmAM paNa paccakhANa vo bhaMga thato nahi hoya. ahIM evo paNa abhiprAya pravarte che ke - jo vAstavya sAdhu vAparavA nahIM beThA hoya to badhu ApI 704 ||
Page #722
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca niryukti de ane khuTatI gocarI vahoravA jAya, paNa jo vAstavya sAdhu vAparavA besI gayA hoya to pote vAparI le ane pachI prAthUrNaka mATe vahoravA jAya. ekAsaNuM karatA karatA UThIne bhikSAgrahaNa karavA na jAya -A aMge gItArthone pUchavuM.) || 705ll vRtti : evamAnIya kati dinAni bhaktaM prAghUrNakebhyo dIyate ityata Aha - mo.ni. : tiUiT vile pArja savvahiM mAphu vAnaqDrAIt | je taruNA saggAme vatthavvA bAhi hiMDaMti // 216 // 11trINi dinAni prAghUrNakaM sarveSAM asati bAlavaddhAnAM karttavyam / tatazca ye prAghUrNakAstaruNAste svagrAme eva / | bhikSAmaTanti, vAstavyAstu bahirgAme hiNDanti / ni.-216 candra. : prazna : A rIte gocarI lAvI lAvIne keTalA divasa sudhI mahemAnone ApavAnI eTale ke keTalA divasa sudhI mahemAnonI bhakti karavAnI ? uttara : oghaniryukti-216 : gAthArtha : traNa divasa badhAnI mahemAnagIrI karavI. zakya na hoya to chevaTe bAlavRddhonI karavI. yuvAna sAdhuo svagAmamAM ane vAstavyo bahAra phare. TIkArtha : traNa divasa to vAstavya sAdhuoe tamAma mahemAna sAdhuonI bhakti karavI. paNa jo pahoMcI vaLAya ema hu 705
Page #723
--------------------------------------------------------------------------
________________ T zrI ogha-nyu niryukti || 706 || ma I[ ma 27 va na hoya to bAla-vRddha mahemAnonI bhakti to karavI ja. have e vakhate yuvAna mahemAnoe gocarI javuM paDaze. paNa teo svagAmamAM = je gAmamAM rahyA che, e gAmamAM ja bhikSA phare ane vAstavya sAdhuo bIjA gAmamAM = gAmanI bahAra bhikSA phare. (A rIte paNa yuvAna mahemAna sAdhuonI bhaktino lAbha maLe. teone svagAmamAM jaldI gocarI maLe.) vRtti : atha te prAghUrNakAH kevalA hiNDituM na jAnanti tataH kiM karttavyamityata Aha - saMghADagasaMjogo AgaMtuMgabhaddaeyare bAhiM / oni. : AgaMtugA va bAhiM vatthavvagabhaddae hiMDe // 217 // saGghATakasaMyogaH kriyate, etaduktaM bhavati - eko vAstavyaH ekazca prAghUrNakaH, tatazcaivaM saGghATakasaMyogaM kRtvA bhikSAmaTanti / 'AgaMtugabhaddaeyare 'tti athAsau grAma AgantukAnAmeva bhadrakastataH 'iyare 'tti vAstavyA 'bAhiM'ti bahirgrAma hiNDanti, AgantukA vA bahirgrAme hiNDanti vAstavyabhadrake sati grAme / uktaM sAdharmikadvAram, candra. : prazna : jo te mahemAna sAdhuo ekalA e svagAmamAM gocarI pharavAnuM jANatA na hoya eTale ke A gAmamAM navA hovAthI gharo vagereno khyAla na hovAne lIdhe ekalA gocarI na pharI zake to pachI zuM karavuM ? uttara : oghaniryukti-217 : TIkArtha : saMdhATakasaMyoga karAya. eTale ke eka vAstavya ane eka prApUrNaka...ema be ma sani.-217 o ip If // 706 // H
Page #724
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-dhuba ja be jaNa svagAmAdimAM gocarI jAya eTale pachI vAstavyanI sahAya hovAthI prApUrNakane muzkelI na paDe. niryuktiI1 have jo A gAma navA AvelA sAdhuo pratye ja sArA bhAvavALuM hoya to pachI vAstavya sAdhuo gAma bahAra = bIjA gAmamAM phare. || 707ll ne athavA to jo A gAma vAstavya sAdhuo pratye sabhAvavALuM hoya to pachI AgaMtuko gAma bahAra = anya gAmamAM * gocarI phare. (gAmane sAdhunA paricaya-svajanAdi kAraNosara AgaMtuka ke vAstavya pratye vizeSa lAgaNI vagere hovA ja saMbhavita che. bIjA pratye tiraskAra na hoya paNa potAnA managamatA sAdhuo pratye vizeSa lAgaNI hoya e zakya che. e vakhate | emanA bhAva vadhe ane prAyogya maLI rahe... e badhA kAraNosara emane anukuLa sAdhuone ja temane tyAM gocarI mokalavAmAM nA ni.-218 lAbha che. hA ! doSita gocarI AvavI na joIe.) Ama cothuM sAdharmika dvAra pUrNa thayuM. mana vRtti : idAnIM vasatidvAraM pratipAdayannAha - o.ni. : vitthiNNA khuDDuliA pamANajuttA ya tiviha vshiio| paDhamabiiyAsu ThANe tattha ya dosA ime hoMti // 218 // 92vistIrNA kSallikA pramANayuktA vA trividhA vasatiH 'paDhamabitiyAsa ThANe 'tti yadA prathamAyAM vasatau sthAnaM ah 707ll.
Page #725
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImo niyuti f // 708 // bhavati vistIrNAyAmityarthaH, dvitIyA kSullikA tasyAM vA sthAnaM yadA bhavati tadA tatra tayorvasatyoH 'ete vakSyamANakA' doSA bhavanti - kharakammiyavANiyagA kappaDiasarakkhagA ya vaMThA ya / saMmIsAvAseNaM dosA ya havaMti NegavihA // 219 // tatra vistIrNAyAM vasatau 'kharakammiya'tti daNDapAzikA rAtriM bhrAntvA svapanti, vANijakAzca vAluJjakaprAyA ssa Agatya svapanti, tathA kArpaTikAH svapanti, sarajaskAzca-bhautA: svapanti, vaNThAzca svapantyAgatya 'akayavivAhA sani.-218 - bhitijIviNo ya vaMTha'tti / ebhiH saha yadA saMmizra AvAso bhavati tadA tena saMmizrAvAsena doSA vakSyamANakA anekavidhA bhavanti // candra. : have oghaniryukti gAthA 177mAM batAvela pAMcamuM vasatidvAra batAvatA kahe che ke - oghaniryukti-218: gAthArtha : vistIrNa, kSullaka ane pramANayuktA ema traNa prakAranI vasatio che. prathama ane bIjI vasatimAM rahIe, to tyAM A doSo lAge. TIkArtha : vistIrNa, yullikA ane pramANayuktA ema traNa prakAranI vasati-upAzraya hoya, jo pahelA prakAranI vasatimAM vii|| 708 // 240+
Page #726
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- rahevAnuM thAya eTale ke vistIrNamAM rahevAnuM thAya, athavA to jo bIjA prakAranI eTale ke yullikAmAM rahevAnuM thAya to te niryukti be vasatimAM have kahevAze te doSo thAya. " oghaniryukti-219H TIkArthaH daMDapAsako - polIso-sainiko-nagararakSako rAtre nagara-gAmAdimAM bhamIne pachI AvI // 709IT vistIrNa vasatimAM rahelI khAlI jagyAomAM uMghI jAya. ema pheriyA jevA vepArIo paNa tyAM AvIne suI jAya. tathA A kApaDiyAo = deza-paradeza pharanArAo paNa tyAM AvIne uMdhe. ema sarajasko eTale ke bhauto = saMnyAsIo paNa tyAM uMdhe. ja vaMTho paNa tyAM AvIne uMdhe. prazna : vaMTha kone kahevAya ? ni.-219 ( uttara : jeoe vivAha na karyA hoya ane bhayapUrvaka jIvatA hoya te vaMTha kahevAya. (lagna na thayA hovAthI "zI rIte | | jIvana pasAra thaze ? rasoI pANI zI rIte pUrNa thaze ?" vagere bhayavALA hoya. athavA to strIloko AnAthI gabharAya kemake "| lagna na thayA hovAthI vikAro prajavalita hoya, eTale kyAMya paNa kaMIka karI bese, eTale strIo enAthI gabharAya. Ama badhAne bhaya pamADIne jIvanArA hoya... ema artha lAge che.) prazna : bhale ne, teo vasatimAM AvIne uMdhe, emAM zuM vAMdho ? uttara : jayAre A badhA sAthe bhegA rahevAsa thAya, tyAre e saMmizra-AvAsa vaDe aneka prakAranA kahevAtA doSo thAya. in 79o . ka = k "re - E
Page #727
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 710 // zrI odha-tyu vRtti : te cAmI - niryukti o.ni. : AvAsagaahigaraNe tadubhaya uccArakAiyanirohe / saMjamaAyavirAhaNa saMkA teNe napuMsitthI // 220 // Avazyake-pratikramaNe kriyamANe sAgArikANAmagratasta eva uddhaTTakAn kurvanti, tatazca kecidasahanA rATiM kurvanti, tatazcAdhikaraNadoSaH / tadubhae 'tti sUtrapauruSIkaraNe arthapauruSIkaraNe ca doSa udghaTTakAn kurvanti / nirodhazca uccArasya Na kAyikAyAzca nirodhe doSaH / atha karoti tathA'pi doSaH saMyamAtmavirAdhanAkRto'pratyupekSitasthaNDile / 'saMkA teNe'tti ssa ni.-220 stenazaGkAdoSazca caurAzaGkA, napuMsakakRto doSaH saMbhavati, tatra strIdoSazca bhavatIti dvAragAtheyam / yandra. te ghoSo mA che. modhaniyusti-220 : thArtha : 2IrthathI spaSTa thaze. TIkArtha : (1) vistIrNa vasatimAM e gRhasthonI sAme ja pratikramaNa kare tyAre teo ja cenacALA paDe. (vAMdaNA 0. ApavAnI, kAussagnanI sUtro bolavAnI kriyAo teoe pahelIvAra joI hoya ane eTale teo paNa cALA karavA mATe vI sAdhunI bhAI yAmI 42vI, saj, bhoTethA bolaj 3 43.) vii||10|| (2)have AvuM thAya eTale je koI asahiSNu sAdhuo hoya teo rADa pADe. pelAone khakhaDAve ane eTale pachI sAdhu
Page #728
--------------------------------------------------------------------------
________________ = 'b E F E - zrI ogha-cA gRhastha vacce jhaghaDo thAya. niryukti (3) ema AvI vistIrNa vasatimAM sUtraporisI ane arthaporisI karavAmAM paNa doSa lAge ke te gRhastho A badhu . | na joI cALA pADe, hase, mazkarI kare. | 711il (4) gRhasthonI hAjarIne lIdhe kyAreka spaMDila ke mAtru paNa rokI rAkhavuM paDe ane emAM rogAdi thavA rUpa doSa lAge. (5) have jo rogAdi na thavA devA mATe teonI hAjarImAM paNa sthaDila-mAtrAdi kare, to e badhA joI na jAya mATe | dUra-chapA sthAnamAM javuM paDe ke jayAM sAMje vasati joI na hoya ane e jagyAe spaMDilAdi karavAmAM vanaspati vagerenI IST | virAdhanA thAya to saMyamavirAdhanAkRta doSa lAge. - ni.-220 (6) ane jo sarpa-vIMchI vagere karaDe ke kAMTAdi vAge to AtmavirAdhanAkRta doSa lAge. (sAMje vistIrNa vasatimAM || utaryA, caMDila-mAtrAnI vasati najIkamAM joI ane rAtre pelA gRhastho tyAM uMghavA AvyA eTale pachI nahi joyelI, dUra | rahelI vasatimAM javuM paDe, ane tyAM A doSa utpanna thAya.) (7) coranI zaMkA thavA rUpa doSa lAge. (8) napuMsaka vaDe karAyelo doSa saMbhave. (9) ane strIdoSa paNa saMbhave. || 711 | Ama A tAragAthA batAvI.
Page #729
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI moghniryukti // 712 // vRtti : idAnI pratipadaM vyAkhyAnayannAha - o.ni. : AvassayaM karite pavaMcae jhANajogavAghAo / asahaNa apariNao vA bhAyaNabheo ya chakkAyA // 221 // 'AvazyakaM' pratikramaNaM kurvatAm 'pavaMcae'tti te sAgArikA udghaTTakAn kurvanti, tathA dhyAnayogavyAghAtazca bhavati -calatAmApadyate ceto yataH / dAraM / 'ahigaraNe 'tti bhaNNai-'asahaNa 'tti kazcid 'asahanaH' kopano bhavati 'apariNato vA' sehaprAyaH, ete rATiM sAgArikaiH saha kurvanti, tatazca bhAjanAni pAtrakANi tadbhedo-vinAzo bhavati, SaTkAyAzca virAdhyante / daarN| sa .-221 candra. : have dareka padonuM vyAkhyAna karatA kahe che ke oghaniryukti-221: TIkartha: (1) sAdhuo pratikramaNa kare e joI gRhastho cenacALA kare. tathA dhyAnayogano vyAghAta thAya, ma vitta yaMyamatAne pAme. (2) 15 asA sAdhu au5 42nArI bane, athavA to aparihAta me nUtanahIkSita vo sAdhu gusso 43. hA 1 Ama A sAdhuo gRhastho sAthe bolAcAlI kare. ane pachI to mArAmArI thAya to pAtrA vagereno paNa vinAza thAya ane // 12 // POR
Page #730
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA zrI jodha- tthu niryukti // 713 // sa ma H OR sma vA A mArAmArImAM SaTkAyanI virAdhanA paNa thAya. vRtti : 'tadubhayaM 'ti vyAkhyAyate o.ni. - suttatthakaraNa nAso karaNe uhuMcagAi ahigaraNaM / pAsavaNiaranirohe gelannaGga diTThe uDDAho // 222 // 'suttatthaakaraNa 'tti sUtrArthapauruSyakaraNe nAzaH- tayoreva vismaraNam / atha sUtrArthapauruSyau kriyete tatazca 'uDDuMcakAdi' uddhaTTakAdi kurvanti / tatazcAsahanA rATiM kurvanti, tato'dhikaraNadoSa iti / dAraM / 'uccArakAianirohe 'tti vyAkhyAyate-' pAsavaNe 'tti 'prazravaNasya' kAyikAyAH 'iyara'tti purISasya ca nirodhe 'gelannaM' glAnatvaM bhavati / atha vyutsRjanti tatazca 'diTThe uDDAho 'tti sAgArikairdRSTe sati 'uDDAha: ' upaghAtaH pravacanasya bhavati / dAraM / yandra. : 220bhI gAthAnA tadubhayaM zabdano artha ure che. (khA trIbhuM dvAra che.) oghaniryukti-222 : gAthArtha : sUtrArtha na kare to teno nAza, kare to cALA vagere pADe, jhaghaDo thAya. mAtru ke sthaMDilane khaTAvavAmAM mAMgI dukhe to (parahave to) uDDAra thAya. TIkArtha : (3) jo gRhasthonI hAjarInA kAraNe sAdhuo sUtraporisI ane arthaporisI na kare, to sUtrArthano svAdhyAya mA sd bha NaM va o ni.-222 ma hA at 11913 11 spa
Page #731
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha na thavAthI te bhUlAI jAya, nAza pAme. have jo ene TakAvavA eno pATha kare to gRhastho cALA pADe, eTale pachI asahiSNu jA niryukti sAdhuo rADo pADe ane pachI jhaghaDo thavA rUpa doSa lAge. (4) 220mI gAthAno savAra... zabda vyAkhyAna karAya che. emAM mAtru ke Itara=sthaDilane jo rokI rAkhe to mAMdagI | 714l v thAya. ane jo e vosirAve ane gRhastho jue to pravacanano upaghAta thAya. (Ama to badhA mAtru-caMDila jatA hoya, paNa ahIM sAdhuoe sAMje je vasati joI hoya, rAro tyAM ja jAya ane rAtre to gRhastho AvI gayA hovAthI potAnI najara | sAme sAdhuone mAtru-spaMDilAdi karatA jue eTale niMdA karavAnA ja. gRhastho jAheramAM nahi, paNa ekAMtamAM aMDilAdi ni.-223 karatA hoya che.) vRtti : 'saMjamaAyavirAhaNa'tti vyAkhyAyate - o.ni. : mA dacchihiti to appaDilehie (thaMDille) dUra gaMtu vosirati / saMjamaAyavirAhaNagahaNaM ArakkhiteNehiM // 223 // atha sAgArikA mAM mA drAkSuritikRtvA'sthaNDila eva dUre gatvA vyutsRjati tataH saMyamAtmanovirAdhanA bhavati, grahaNaM vI cArakSikAH kurvanti / teNa'tti stenakA vA grahaNaM kurvanti / daarN| 714
Page #732
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti || 715 || mAM ma bha ar candra. H saMgama.... e 220mI gAthAnA zabdanuM vyAkhyAna kare che. oghaniryukti-223 : gAthArtha : gRhastho na juo "e mATe dUra jaI, apratilekhitamAM vosirAve, to saMyama AtmavirAdhanA thAya. koTavAla-coro vaDe grahaNa thAya. UT TIkArtha : (5) "gRhastho mane sthaMDilAdi karato na juo" e AzayathI dUra jaIne asthaMDilamAM = ghAsavALI ke sacitta pRthvIvALI bhUmimAM jaIne sthaMDilAdi vosirAve to pachI e jIvonI hiMsA thavAthI saMyama virAdhanA thAya. (6) ane sApamaiM viMchI vagere hoya to tenA dvArA AtmavirAdhanA paNa thAya. (khyAla rAkhavo ke zAstramAM 'vosirAvavuM' e zabda sIdhA ja sthaMDila mani.-224 mAtru javuM e arthamAM vaparAya che. ane 'paraThavavuM' e zabda pyAlAmAM jaIne pachI paraThavavuM e arthamAM vaparAya che.) tathA koTavAla paNa rAtre sAdhune Ama bahAra pharato joI pakaDI le, ke coro paNa sAdhune pakaDI le. sma vRtti : 'saMkA teNa 'tti vyAkhyAyate - oni : 'ma oNayapamajjamANaM daddhuM teNotti AhaNai koi / sAgAra saMghaTTaNa apumitthI giNha sAhai vA // 224 // 14 sa hi rAtrau kAyikAdyarthamutthitaH sannavanataH pramArjayannirgacchati tatastamavanatakAyaM dRSTvA stena iti matvA T 'ma gi va ma hA va // 715 // ssa
Page #733
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca niryukti AhanyAt kazcit / dAraM / 'napuMsitthi 'tti vyAkhyAyate-'sAgAriasaMghaTTaNa'tti sAgArikasaMsparza sati, sa hi rAtrau hastena parAmRzan gacchati, yatastataH sparzane sati kazcitsAgAriko vibuddha evaM cintayati-yadutAyaM 'apumaM'ti napuMsakaH, tena kAraNena mAM spRzati, tataH sAgArikastaM sAdhuM napuMsakabuddhyA gRhNAti / atha kadAcitstrI spRSTA tataH sA zaGkate, yadutAyaM mama samIpe Agacchati, tataH sA 'sAhati' kathayati nijabhartaH saubhAgyaM khyApayantI paramArthena vA // | 716 candra. : 220mI gAthAno ... zabda vyAkhyAna karAya che. F\ oghaniryukti-224: gAthArtha : namelA, pramArjana karatA sAdhune joI 'A cora che' ema samajI koI mAre. (zeSa / ni.-224 ATIkArthathI spaSTa thaze.) TIkArtha : (7) te sAdhu rAtre mAtru vagere karavA mATe ubho thayelo chata nIce namIne oghA vaDe pUMjato pUMjato bahAra || nIkaLe, have A rIte namelA zarIravALA ene e vistIrNa vasatimAM rahelo koI gRhastha jue to ene cora samajIne mAre. (aMdhAru hovAthI 'A sAdhu che.' evo spaSTa khyAla na Ave.) have 220mI gAthAno na!sisthi zabda vyAkhyAna karAya che. (8) te sAdhu rAtre hAtha vaDe sparzato sparzato jAya, (kyAMka aphaLAI na jAya te mATe AgaLa hAtha laMbAvIne e anusAra allu 716I. | cAle. aMdhapuruSo AvI rIte cAlatA hoya che.) have A rIte cAle eTale nIce udhelA koIka gRhasthane sparza thaI jAya ane ka = k "s - B
Page #734
--------------------------------------------------------------------------
________________ '# # 5 zrI otha jAgelo te A pramANe vicAre ke "A koI napuMsaka lAge che, mATe ja vikArabuddhithI mane sparze che." ane eTale te gRhastha cA niryukti te sAdhune napuMsaka samajI (bhogasukha sevana mATe) pakaDe. (te vakhate badhA pAse daMDAsana na hovAthI bahAra nIkaLatI vakhate Tii nIce ovAthI pUMjatA pUMjatA ane hAtha vaDe AgaLanI jagyA tapAsatA tapAsatA sAdhuo nIkaLatA.) (9) have jo vasatimAM koI strI AvIne uMghI hoya ane e pelA sAdhu vaDe bhUlathI sparzAya, to te zaMkA kare ke "A me mArI pAse Ave che." ane pachI te potAnA patinA saubhAgyane prasiddha karatI kahe ke pachI paramArthathI kahe. (sAdhuthI bacavA | ja mATe e bole ke huM mArA patine khUba ja priya chuM. eTale mArAmAM mArA patinuM saubhAgya-priyatna che. mane kaMIpaNa karazo, , to e tamane nahi choDe.... A vAta hakIkata na hoya to paNa sAdhuthI bacavA mATe AvuM bole ke pachI kharekhara e hakIkata / Fni ni .-224 dha hoya ane e bole, athavA potAnA patinA saubhAgyane khyApita karatI eTale ke "huM pariNIta strI chuM. mArA pati jIvatA ja 1 che, mAru saubhAgya akhaMDa che. eTale mane kaMI na karazo." ema kahetI... have A vAta khoTI paNa hoya. te strI apariNIta | ke vidhavA paNa hoya chatAM sAdhuthI bacavA kahe, ke pachI e vAta hakIkata paNa hoya ane e kahe, athavA sAdhuno sparza thatA ! ja bAjumAM ughelA potAnA patine A vAta kare ke "sAdhu mane sparze che." ane A vAta potAnuM saubhAgya darzAvatI ke paramArthathI kahe, eTale ke Ama kulaTA jevI hoya chatAM patine kahe ke "huM pativratA chuM, tamArA sivAya koIno vicAra paNa nathI karyo. A parapuruSa ane sparze, e kema cAle ?" ema patine uzkere. have jo A kharekhara hakIkata ja hoya, te strI pativratA ja hoya to to enI A vAta paramArtha ja gaNAya.) lah 717 ( - E
Page #735
--------------------------------------------------------------------------
________________ @ ni.-225 zrI ogha mo.ni. : opanisarara vA 0i najlA vanavi jiti | niryukti saMbAhAe ThANe nite AvaDaNapaDaNAi // 225 // | 718 sa audArikazarIraM vA taM sAdhuM dRSTvA divA tato rAtrau strI napuMsakaM vA balAdapi gRhNAtIti, audArikaM-cahnikam / ma ete vistIrNavasatidoSA vyAkhyAtAH / idAnI kSullikAvasatidoSAn pratipAdayannAha - 'saMvAhAe 'tti saMkaTAyAM vasatau sthAne-avasthAne sati 'Nite AvaDaNapaDaNAdi' tti sAdhau nirgacchati praskhalanapatanAdayo doSAH, candra. (napuMsaka ane strI e be dvAranuM bIjI rIte paNa varNana kare che.) oghaniyukti-225 : gAthArtha : athavA to suMdara zarIravALA sAdhune strI ke napuMsaka baLajabarIthI grahaNa kare. nAnakaDI 3 vasatimAM rahIe to nIkaLatI vakhate Apatana-patanAdi thAya. TIkArtha : athavA evuM bane ke koIka strI ke napuMsake rUpavAna zarIravALA sAdhune divase joyo hoya, ane enA para A rAgI banyA hoya to pachI rAtre te strI ke napuMsaka vistIrNavasatimAM AvI baLa jabarIthI e sAdhune vaLagI paDe. (e strInapuMsaka jANI joIne rastA vacce uMdhe ane pelo sAdhu jato hoya eno sparza thAya eTale vaLagI paDe.) Ama moTI vasatinA doSo kahevAI gayA. all 718.
Page #736
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti zrI ogha-ya (eka khyAla rAkhavo ke vasati moTI che ke nAnI ? e gacchanI vizALatA pramANe nakkI thAya. gacchanA badhA sAdhuone traNa-traNa hAthanI jagyA ApI dIdhA bAda paNa je vasatimAM jagyA khAlI paDI rahetI hoya te vasati vistIrNa kahevAya. ane | | je vasatimAM badhA sAdhune traNa-traNa hAtha jagyA ApI na zakAya, te vasati saMkIrNa kahevAya.) | 719o . have yullikAvasatinA doSone jaNAvatA kahe che ke jo sAMkaDI vasatimAM rahevAya to nIkaLatA sAdhune Apatana-patanAdi A doSo lAge. (kaMIka paDavuM-alanA pAmavuM e Apatana ane jamIna upara saMpUrNa paDI javuM e patana, vasati nAnI hovAthI ja bahAra nIkaLatI vakhate uMghelA sAdhu vagere sAthe athaDAI javAya, pAtrAdi vacce Ave... eTale paDavuM vagere doSo saMbhavita che.) = ni.-226 vRtti : tathA - o.ni. : teNotti maNNamANo imovi teNotti AvaDai juddhaM / saMjamaAyavirAhaNabhAyaNabheyAiyA doSA // 226 // evaM sAdhorupari praskhalite sAdhau yasyopari praskhalitaH sa taM stenakamiti manyamAnaH, ayaM ca suptotthitaH amuM praskhalitaM stenakaM manyamAnaH san 'Apatati yuddhaM' yuddhaM bhavati tatazca saMyamAtmanovirAdhanA bhAjanabhedAdayazca doSAH, bhAjanaM pAtrakaM bhaNyate / uktA kSullikA vasatiH, E au 719 | - E.
Page #737
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti ni.-227 zrI ogha-ca candra.: vaLI oghaniryukti-226 : gAthArtha : A paNa "A cora che.' ema mAnI cora pramANe yuddha kare. emAM saMyamavirAdhanA, | AtmavirAdhanA, bhAjanano bheda vagere doSo lAge. // 720 | - 1 TIkArya : A pramANe 1 sAdhunI upara sAdhu skUlanA pAme-paDe, tyAre je naM.1 sAdhunI upara naM.2 sAdhu paDyo che te naM.1 sAdhu te naM.2 sAdhune "cora' e pramANe mAnavA lAge. ane A hamaNA ja uMghIne uThelo naM.1 sAdhu pelA paDelA sAdhune vi cora mAnato chatAM enI sAthe mArAmArI kare. Ama yuddha thAya. ane eTale saMyama ane AtmAnI virAdhanA thAya. bhAjana tUTI javA vagere doSo lAge. bhAjana eTale pAtru kahevAya. | mullikA vasati kahevAI gaI. vRtti : yasmAtkSullikAyAmete doSAstasmAtpramANayuktA vasatiyA'hyA / etadevAha - o.ni. : tamhA pamANajuttA ekkikkassa u tihatthasaMthAro / bhAyaNasaMthAraMtara jaha vIsaM aMgulA hoti // 227 // tasmAtpramANayuktA vasatirdAhyA, tatra caikaikasya sAdhorbAhalyatastrihastapramANa: saMstArakaH karttavyaH, tuzabdo vizeSaNArthaH, kiM vizinaSTi ? - saMstArako'tra bhUmirUpa iti, tatra teSu triSu hasteSu UrNAmayaH saMstArako hastaM cattAri Flu 720
Page #738
--------------------------------------------------------------------------
________________ m P F F E " ni.-227 zrI odha- cA e maMjunADuM ThaMDu mAthAphu ya haEUR jaMghaMti | na saMtAramananoryantaratna tatvamAM pratipanAthAdaniryuktiA 'pAyaTHthAta?' mAnanaitArAnta-mArAne yathA viMzatijJAna mavati tathA zartavyam | gve tridatapramofpa saMstArakaH pUritaH, | 721 I] candra,H je kAraNathI zullikAmAM A doSo che te kAraNathI pramANayukta vasati levI. (badhA sAdhuone traNa traNa hAtha jeTalI jagyA ApyA bAda je vasatimAM vadhArAnI jagyA na rahe ke jyAM AvIne koIka uMghI jAya. ... e vasati pramANayuktA vasati kahevAya.) Aja vAta kare che ke, oghaniryukti-227 : gAthArtha : te kAraNasara pramANayuktA levI. ekekane traNa hAthano saMthAro Apavo. pAtrA ane saMthArAnuM aMtara je rIte 20 aMgula thAya. (tema karavuM.) TIkArya : A kAraNasara pramANayuktA vasati levI. tyAM ekeka sAdhune pahoLAInI apekSAe traNa hAtha pramANa saMthAro Apavo. gAthAmAM tu zabda vizeSa arthavALo che. prazna : tu zabda kyA vizeSa arthane jaNAve che ? uttara : e jaNAve che ke ahIM saMthAro eTale pAtharavAno saMthAro na samajavo, paNa bhUmi-jagyA rUpa saMthAro samajavo. TUMkamAM dareka dareka sAdhune pahoLAImAM traNa traNa hAtha jeTalI jagyA ApavI. (laMbAImAM to te sAdhuno saMthAro jeTalo lAMbo F : | 721 ||
Page #739
--------------------------------------------------------------------------
________________ = K P * * * ni.-228 zrI ogha-ya thAya eTalI aDhI hAtha jeTalI jagyA ja hovAnI.) niryukti 1 aDhI hAtha hAtha | hAtha | hAtha | hAtha | hAthI hAthI hAthaT | 722 citra : L traNa hAtha (pahoLAI) have A traNa hAtha jeTalI jagyAmAM unano saMthAro eka hAtha ane cAra aMgula jeTalI jagyA roke. (saMthArAnI pahoLAI | ATalI hoya) pAtrAo eka hAtha ruMdhe. ' have saMthArA ane pAtrA vacceno je khAlI bhAga che tenuM pramANa batAvatA kahe che ke bhAjana ane saMthArAnI vacce je - te rIte 20 aMgula thAya, tema karavuM. A rIte traNa hAtha pramANavALo Akho saMthAro( = bhUmi) pUrAI gayo. (eka hAtha eTale ' 24 aMgula) vRtti : kiM puna: kAraNamiha yahUre bhAjanAni na sthApyante ? ucyate - ___ o.ni. : majjAramUsagAi ya vArae navi a jANughaTTaNayA / do hatthe ya abAhA niyamA sAhussa sAhUo // 228 //
Page #740
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu mArjAramUSakAdIn pAtrakeSu lagato vArayet / atha kasmAdAsannatarANi na kriyante ? ucyate - 'navi ya niyujita jANughaTTaNaya 'tti tAvati pradeze tiSThati pAtrake jAnukRtA ghaTTanA-jAnukRtaM calanaM na bhavati / idAnI pravrajitasya pravrajitasya / cAntarAlaM pratipAdayannAha-dvau hastau abAdhA-antarAlaM niyamAtsAdhoH sAdhozca bhavati, sAdhuzcAtra trihastasaMstArakapramANo / / 723 // grAhyaH / sthApanA ceyam - uNNAmao saMthArao 28 aTThAvIsaMgulappamANo, saMthArabhAyaNANaM aMtarAlaM vIsaMgulA 20, ma bhAyaNANi a hatthappamANe pAuMchaNe ThavijjaMti 24 / evaM tihiM gharaehi savvevi tiNNi hatthA, sAhussa ya sAhussa ya aMtaraM do hatthA '28 |20|24-h 3 / evametadgAthAdvayaM vyAkhyAtam / atra ca dvihastapramANAyAmabAdhAyAM mahadantarAlaM sAdhoH sa .-228 | sAdhozca bhavati, tatazca tadantarAlaM zUnyaM mahad dRSTvA sAgAriko balAtsvapiti, tasmAdanyathA vyAkhyAyate-tamhA |bha pamANajuttA ekkekkassa u tihatthasaMthAro / atra hastaM sAdhU ruNaddhi, bhAjanAni saMstArakAdvizatyaGgalAni bhavanti / bha etadevAha-bhAyaNasaMthAraMtara jaha vIsaM aMgulA hoMti' / pAtrakamaSTAGgalAni ruNaddhi, pAtrakAdvizatyaGgalAni muktvA - parato'nyaH sAdhuH svapiti / etacca kuto nizcIyate ? yaduta pAtrakAtparato viMzatyaGgalAnyatItya anyaH sAdhuH svapiti, o yata uktam-'do hatthe ya abAhA niyamA sAhussa sAhUo' / sthApanA ceyam-sAhU sarIreNaM hatthaM ruMdhai 24, sAdhusarIrappamANaM, saMthArayassa pattayANaM ca aMtaraM vIsaMgulA 20, aTTarhi aMgulehi pattayAiM ThaMti 8, pattassa bitiyasAhussa vI ya aMtaraM vIsaMgulAI 20, evaM ete savve'pi tiNi hatthA, eso bitio sAhU / 24 / 20 / 8 / 20 / evaM savvattha / atra vaa||72 //
Page #741
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha niryukti 11928 11 bho corNAmayaH saMstArakaH aSTAviMzatyaGgulapramANa eva bAhalyena draSTavyaH, kintu sAdhunA zarIreNa caturviMzatyaGgulAni ruddhAni, anyAni UrNAmayasaMstArakasaMbaMndhIni yAni catvAryaGgulAni taiH saha zeSANi yAni viMzatyaGgulAni, tatparata: pAtrANi bhavanti / atra hastadvayamabAdhA sAdhuzarIrAdyAvadanyasAdhuzarIraM tAvadraSTavyam / 'majjAya' ityetadvyAkhyAtameva / ma candra. : prazna : evuM zuM kAraNa che ? ke jethI pAtrA vadhu dUra nathI mUkAtA. mAtra 20 aMzula ja dUra mUkAya che. uttara : oghaniryukti-228 : gAthArtha : bilADI-kUtarAne aTakAve. tathA ghUMTaNa sAthe athaDAya nahi. eka sAdhune bIjA maiM sAdhuthI avazya be hAtha abAdhA-aMtara hoya. U bha prazna : pAtrA 20 aMgula dUra ja hoya, eTale jo bilADI ke uMdara pAtrAne kheMcavA-khAvA jAya to sAdhu saMthArA upara rahIne ja emane aTakAvI zake. mATe pAtrA najIka rAkhavAnA che. prazna : paNa to pachI 20 aMgula paNa dUra zA mATe ? ekadama najIka ja rAkhone ? uttara : jo khUba najIka rAkhe to pAtrAne ghuMTaNa sparze, paga sparze. e rIte pAtrAne dhakko lAgatA te asthira bane. AvuM na thAya mATe 20 aMgula dUra rAkhyA. have sAdhu sAdhu vaccenuM aMtara batAvatA kahe che ke sAdhu sAdhu vacce avazya be hAthanI abAdhA-aMtara hoya. ahIM sAdhu zabdano artha sAdhu na samajavo. paNa sAdhu eTale z` stha || Na o ma ni.-228 at 11928 11 ji
Page #742
--------------------------------------------------------------------------
________________ - $ niryukti E 725 ll zrI odha traNa hAthanI jagyA jeTalo sAdhu eTale ke traNa hAthanI sAdhune apAyelI jagyA samajavI. citranI sthApanA A pramANe che ke unano saMthAro 28 aMgula, saMthArA ane pAtrA vaccenuM aMtara 20 aMgula, pAtrA eka hAtha pramANa pAtrAsthApanaka upara mUkAya. eTale e 24 aMgula roke. Ama traNa gharo vaDe = traNa bhAga vaDe badhA maLI traNa hAtha thAya. e pachI sAdhu ane sAdhunuM aMtara be hAtha. (eTale ke pAtrasthApana pachI pAchA be hAtha khAlI jagyA. ane pachI bIjA sAdhuno saMthAro.) Ama A 226-227 e be gAthAnI vyAkhyA thaI gaI. A vyAkhyA pramANe nIce pramANe citra banaze. 3 hAtha 3 hAtha 3 hAtha F G E F ni.-228 = = 28 | 20 | 24 aMgula | aMgula | aMgula 28 | 20 | 24 | aMgulI aMgula | aMgula | 2 utha 28 | 20 | 24 aMgula| aMgula | aMgula' khAlI | saMthAro] khAlI | pAtro saMthAro | khAlI jagyA pAtrA khAlI | saMthAro] pAtrA khAlI jagyA jagyA | jagyA | jagyA jagyA vIu 725
Page #743
--------------------------------------------------------------------------
________________ E F G zrI ogha-yu ahIM je be hAtha pramANanI khAlI jagyA rAkhI che, emAM to be sAdhu vacce moTuM aMtara paDI jAya che. ane to pachI niryukti A moTuM aMtara joIne koIka gRhastha tyAM baLajabarI sUI paNa jAya. T eTale have A 227-228mI gAthAnuM bIjI rIte vyAkhyAna karAya che. 227mI gAthAmAM kahyuM ke "eka eka sAdhune || 726 | traNa hAtha pramANa saMthAro-bhUmi ApavI" teno artha e karavo ke sAdhunuM zarIra to eka hAtha jeTalI ja jagyA roke, kemake enI pahoLAI to eTalI ja hoya. ane pAtrA saMthArAthI 20 aMgula hoya. e ja vAta 226mAM karI che ke "je rIte pAtrA ane saMthArAnuM aMtara vIsa aMgula thAya tema karavuM." A ni.-228 have pAtrA 8 aMgula jagyA roke. ane pAtrAthI pachI 20 aMgula choDIne bIjI bAju bIjo sAdhu uMdhe. prazna : 228mI gAthAmAM be sAdhu vacce be be hAthanuM aMtara rAkhavAnuM kahyuM che. pahelA vyAkhyAnamAM ApaNe pAtrA bAda | be hAtha choDIne bIjo sAdhu udhe... e vAta kahI che. have tame A navI vAta karI ke 8 aMgula bAda sAdhu uMdhe, to A padArtha zI rIte nizcita thAya ? zI rIte A samajavuM ? be hAtha aMtara rAkhavAnI vAta zI rIte ghaTaze ? uttara : juo, ahIM A pramANe citrasthApanA banaze. sAdhu potAnA zarIra vaDe 1 hAtha = 24 aMgula jagyA roke. - sAdhunA zarIranuM A pramANa che. have saMthArA ane pAtro vacce 20 aMgula jagyA che, pAtrA 8 aMgula jagyAmAM sthApita karAyA che. pAtro ane bIjA sAdhunuM aMtara 20 aMgula che. Ama A badhA ja pramANo bhegAM karo to traNa hAtha thAya. zaLa 726 | G
Page #744
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- dhu niryukti || 727 // have A bIjo sAdhu che. temAM paNa 24 aMgula sAdhunuM zarI2 + 20 aMkula aMtara+ 8 aMgula pAtrA+ 20 aMgula aMtara = ema 3 hAtha thAya. ema badhe ja samajavuM. (24+20+8+20=72 aMgula thAya. eTale ke kula traNa hAtha thAya.) | pr (prazna : sAdhunuM zarI2 24 aMgulanuM kharuM. paNa saMthAro to te 28 aMgulano che. e pachI 20 aMgula khAlI jagyA che. eTale saMthArAnA 4 aMgula to ahIM gaNavAnA rahI gayA che. eTale e rIte to kula 24+4=28+20+8+20=76 aMgula thAya che.) UT uttara H ahIM unano saMthAro pahoLAInI apekSAe 28 aMgula pramANa ja levo. paraMtu temAMthI 24 aMgula sAdhunA TM ni.-228 zarI2 vaDe ruMdhAya ane bAkInA unanA saMthArA saMbaMdhI je cAra aMgula che. tenI sAthe je 20 aMgula thAya te pachI pAtrA hoya. Ama saMthArAnA 4 aMgula e AMtarAnA 20 aMgulanI aMdara ja gaNAI gayA hovAthI e judA gaNavAnA nathI. mATe 72 aMgula = 3 hAtha ja thaze. A bIjuM je vyAkhyAna karyuM emAM be hAthanI AbAdhA e sAdhunA zarIrathI mAMDIne bIjA sAdhunA zarIranI zaruAta sudhInI gaNavI. (pahelA vyAkhyAnamAM to cheka pAtrAnA aMtathI mAMDIne bIjA sAdhunA prAraMbha sudhImAM vacce be hAtha aMtara lIdheluM eTale e to ghaNI moTI khAlI jagyA paDI jatI. ahIM to be sAdhu zarIro vaccenuM ja aMtara be hAtha lIdhuM che ane emAM vacce pAtrA paDelA che. eTale jagyA khAlI na paDe. eTale koI gRhastha uMghI na zake.) ma va ma hA at 1192911 T ma
Page #745
--------------------------------------------------------------------------
________________ kula 7ra aMgula =3 hAtha zrI oghaniryukti kula 72 aMgula = 3 hAtha 24 0 30 24 || 728 || ni.-229 24 2o. aMgula aMgula | aMgula aMgula | aMgula aMgula aMgula | aMgula | aMgula emAM ja 4 emAM ja 4 aMgula saMthAro aMgula saMthAro zarIra aMtara | pAtrA | aMtara | zarIra aMtara | pAtrA | aMtara | zarIra kula 48 aMgula = be hAtha kula 48 aMgula = be hAtha be sAdhu vaccenuM aMtara be sAdhu vaccenuM aMtara mannAya....enuM to vyAkhyAna karI ja cUkyA chIe. o.ni. : bhuttAbhuttasamutthA bhaMDaNadosA ya vajjiA hoti / sIsaMteNa va kuTuM tu hatthaM mottUNa ThAyaMti // 229 // dvihastAntaralena mucyamAnena bhuttAbhuttasamutthA' iti 'bhukta' iti yo bhuktabhoga: 'abhukta' iti yaH kumAra eva pravajitaH / tatra bhuktabhogasya Asannasya svapato'nyasAdhusaMsparzAtpUrvakrIDitAnusmaraNaM bhavati, yadutAsmadyoSito = i fes 'I 728 + B
Page #746
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa ni.-225 'pyevaMvidhaH eva sparza iti / abhuktabhogasyApyanyasAdhusaMsparzena sukumAreNa kautukaM striyaM prati bhavati, aymbhipraayHniryukti tasyAH sakamArataraH sparza iti / tatazca dvihastAbAdhAyAM svapatAmete doSAH parihRtA bhavanti / tathA bhaMDaNaM-kalahaH parasparahastasparzajanita Asannazayane, te ca doSA evaM varjitA bhavanti, 'sIsaMteNa va kuTuM tu hatthaM mottUNa ThAyaMti' tti // 724 // ziro yato yatra kuDyaM tatra hastamAtraM muktvA 'ThAyaMti 'tti svapanti, pAdAnte'nugamanamArga vimucya hastamAtraM svapanti / ma athavA'nyathA pAThaH-'sIsaMteNa va kuTuM tihatthaM muttUNa ThAyaMti' tatra pradIrghAyAM vasatau svApavidhiruktaH, yadi punazcaturastrA Na bhavati tadA 'sIsaMteNa va kuTuM' ti ziro yataH kuDyaM tasmAtkuDyAt hastatrayaM muktvA svapanti, tatra kuDyaM hastamAtreNa projjhaya tato bhAjanAni sthApyante, tAni ca hastamAtre pAdaproJchane kriyante tato hastamAtraM vyApnuvanti, bhAjanasAdhvo|zcAntarAlaM hastamAtrameva mucyate, tataH sAdhuH svapiti / evamanayA bhaGgyA svapatAM tiryak sAdhoH sAdhozcAntarAlaM hastadvayaM draSTavyam / candra, oghaniryukita-229: gAthArtha : A pramANe bhukta-abhaktathI utpanna thayelA doSo ane jhaghaDo thavA rUpa doSo T dUra karAyelA thAya che. mastakanA aMta bhAga vaDe eka hAtha bhIMta choDIne sAdhuo rahe. TIkArtha : be sAdhuo vacce be hAtha jeTaluM aMtara rAkhavAthI ghaNA doSo dUra thAya che. te A pramANe-je saMsAramAM bhogo bhogavIne Avelo hoya te bhakta kahevAya. ane je lagna karyA vinA kuMvAro chatAM ja dIkSita thayo hoya eTale ke bhoga bhogavyA na hoya te abhakta kahevAya. emAM bhukta bhogI jo najIkamAM ja uMghelo hoya ane ene jo bIjA sAdhunA hAtha-pagAdino rahA
Page #747
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 E zrI ogha-ya saMsparza thAya, to ene pUrvakrIDita smaraNa=pUrve bhogavelA bhogonuM smaraNa thAya ke "mArI strIno paNa Avo sparza hato." niryukti 1 abhuktabhogIne paNa anya sAdhunA komaLa sparza vaDe strI pratye kutuhala thAya. eTale ke Avo vicAra Ave ke "Ano | Avo sparza che, to strIno vadhAre komaLa sparza haze.." // 73oo na AthI jo be sAdhu vacce be hAthanuM aMtara hoya ane e rIte sAdhuo uMdhe to paraspara ekabIjAno sparza na thavAthI A badhA doSo dUra thaI jAya. ja vaLI najIka uMghIe to paraspara ekabIjAnA sparzathI utpanna thayelo jhaghaDo paNa thAya. (eka sAdhuno hAtha bIjAne lAge, enAthI enI uMgha uDe to gusse thaI e hAthane dUra dhakele.. ane jhaghaDo thAya.) ni.-229 | sIsaMte...no artha kare che ke je dizA tarapha mastaka hoya ke jayAM bhIMta hoya tyAM eka hAtha jeTalI jagyA choDIne uMdhe. ba Azaya e che ke bhIMta tarapha paga rAkhe ane bhIMta pAsethI eka hAtha jeTalI jagyA choDIne saMthAro kare, ke jethI rAtre koIpaNa sAdhue mAgu karavAdi mATe bahAra javuM hoya to e bhIMtanA Teke Teke sIdho e khAlI choDelA rastethI bahAra nIkaLI jAya. (bhIMta tarapha mAthuM hovAno artha e che ke sAdhu uMghIne jevo beTho thAya ke tenuM moTuM bhIMtanI tarapha Ave. dA.ta. pazcima bAju bhIMta hoya to sAdhu pUrvadizA tarapha mastaka rAkhIne uMdhe ane eTale uThatAnI sAthe enI sAme pazcimadizAnI bhIMta ja Ave.) athavA to A gAthAmAM tu haEUR ne badale tihae evo bIjo pATha paNa maLe che. to eno artha e che ke jayAre vasati vaLa 730I. TlAMbI = laMbacorasa | AvA AkAranI hoya, tyAre A uMghavAnI vidhi batAvI. = = '# F ha
Page #748
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-dhu niryukti . ki R paNa jo vasati samacorasa | hoya, to pachI je bAju mastaka hoya ke je bhIMta che te bhIMtathI traNa hAtha choDIne uMdhe. tyAM bhIMtathI eka hAtha choDIne pachI pAtrA mUkAya. praveza dvAra nyu E // 731 - pAtrA 3 hAtha [ 3hAtha [ 3 hAtha = pha = saMthArAnuM mApa ni.-229 pAtrA FD] 2 hAtha ]] 2 hAtha | hAtha saMthAro / 1 hAtha 1-4 aMgula = = '# pAtrA FB 2 hAtha ] 2 hAtha ]] 2 hAya # hA 'rt | PS 1 hAtha ! 1 hAtha ! 1 hAtha | | 731 ||
Page #749
--------------------------------------------------------------------------
________________ E E ni.-230 zrI ogha- 4 Ama samacorasa vasatimAM A paddhati vaDe uMghatA sAdhuone tIThuM aMtara sAdhu sAdhu vacce be hAthanuM jANavuM. niryukti o.ni. : puvvuddiTTho u vihI ihavi vasaMtANa hoi so ceva / / 732 IT Asajja tinni vAre nisanno AuMTae sesA // 230 // ___atra svApakAle pUrvoddiSTa eva vidhidraSTavyaH, kazcAsau ?, "porisiApucchaNayA sAmAiyaubhaya-kAyapaDilehA / / sAhaNiya duve paTTe pamajja pAe jao bhUmi // 1 // aNujANaha saMthAraM" ityevamAdikaH / ihApi vasatAM svapatAM bhavati sa eva vidhiH, kintvayaM vizeSa:-'Asajja tinni vAre nisanno 'tti AsajjaM trayo vArAH karoti 'nisanno 'tti tatraiva saMstArake upaviSTaH san, zeSAzca sAdhavaH kiM kurvantItyAha - 'AuMTae sesA' zeSAH sAdhavaH pAdAn AkuJcayantIti / candra.: oghaniryukti- 230: gAthArtha : ahIM paNa rahenArA sAdhuone pUrve darzAvelo te ja vidhi samajavo. (vizeSa e ke ) beThelo te traNavAra Asajaja bole, bIjA sAdhuo AkuMcana kare. TIkArtha : ahIM uMghavAnA samaye karavAno vidhi je pUrve batAvelo, te ja samajavo. prazna : te kaI vidhi che ? uttara : sUtraporisI kare, gurune ApRcchA kare, traNavAra karemi bhaMte bole, muhapattIthI uparanI ane oghAthI nIcenI ka = = = '# : F - , P's 732 ll A E
Page #750
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-231 zrI gha- kAyAne pramArje... vagere vidhi AgaLa kahI gayA hatA te ja jANavo. niyukti ahIM rahenArA sAdhuone ahIM paNa e ja vidhi che. mAtra ATalI vizeSatA che ke sAdhu (jayAre mAtru javAno hoya tyAre) saMthArAmAM beTho beTho ja traNavAra Asajja bole A ane te vakhate bAkInA sAdhuo potAnA paga saMkocI le. (Ama to bhIMta taraphanI jagyA ekAda hAtha choDI ja che. eTale e sAdhu tyAMthI pasAra thaI zake. chatAM sAdhune javAmAM leza paNa muzkelI na paDe, athaDAI na javAya e mATe bIjA sAdhuo " bhIMta tarapha rahelA pagane saMkocI le, eTale pelo sAdhu jarAka ADo avaLo cAle to paNa vAMdho na Ave. jo ke AkhI rAta | badhA sAdhu jAgatA na hoya eTale uMdhelAone to pelA zabdo na saMbhaLAya. chatAM jene jene e saMbhaLAya teo teo A rIte paga saMkocavAnuM kAma kare.) vRtti : punazcAsau kAyikA) vrajan kiM karotItyata Aha - o.ni. : AvassiamAsajjaM nIi pamajjaMtu jAva ucchannaM / sAgAriya teNubbhAmae ya saMkA tau pareNaM // 231 // AvazyikI AsajjaM ca punaH punaH kurvan pramArjayannirgacchati, kiyahUraM yAvadityata Aha-'jAva u cchannaM, / yAvadvasaterabhyantaramityarthaH, bAhyatazca naivaM pramArjanAdi karttavyaM, yataH 'sAgAriya teNubbhAmae ya saMkA tadu pareNaM' 733
Page #751
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha niryukti || 734 || Na mo ui bha sAgArikANAM stenazaGkopajAyate, yaduta kimayaM cauraH ? 'ubbhAmao' pAradArikastatastadAzaGkopajAyate, atastatpareNasaMchannAd bAhyato nedaM pramArjanAdi karttavyamiti / evaM pramANayuktAyAM vasatau vasatAM vidhiruktaH / | TU T candra. : prazna : A rIte saMthArAmAM besIne traNavAra Jasagga bolyA bAda te sAdhu jyAre ubho thaI mAtru karavA jAya tyAre zuM bole ? uttara : oghaniryukti-231 : gAthArtha : jayAM sudhI DhaMkAyelo bhAga hoya tyAM sudhI Avahi ane Asajja karato ma karato ane pramArjana karato jAya. tyAra pachI gRhasthone cora-udghAmakanI zaMkA thAya. TIkArtha : mAtru karavA jato sAdhu Avahi ane Asajjane vAraMvAra karato ane pUMjato pUMjato jAya. (sAdhu bahAra jAya che eTale Avahi bole ane Asapna = JasAdya = najIkamAM pAmIne eTale ke je je sAdhunI 5 maiM najIkamAM pahoMce te te badhAnI pAse A zabda bole. eTale sAdhuo vacce hoya to haTI jAya, paga saMkocI le. rAtre aMdhArAmAM dekhAtuM na hovAnA kAraNe A badhuM karavuM paDe.) prazna : A pramArjana kyAM sudhI karavuM ? uttara : jyAM sudhI DhaMkAyeluM hoya, vasatino aMdarano bhAga hoya tyAM sudhI ja pUMjavuM. vasatinI bahAra nIkaLyA bAda A pramANe pramArjana-Avasahi vagere na karavA. kemake tyAM jo A rIte nIce namIne pUMjI gUMjIne javAmAM Ave to sAgarika Di ma ni.-231 - hA at 11938 11
Page #752
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha-tyu niryukti // 934 // sa .-232 = zayyAtarane coranI zaMkA thAya ke "A zuM koI cora Avyo che? athavA to zuM parastrIgamana karanAro che?" ema zaMkA thAya. eTale DhaMkAyelA bhAganI bahAra pramArjanAdi ne karavA. A rIte pramANayukta vasatimAM rahetA sAdhuonI vidhi batAvI. vRtti : yadA tu punaH - ____o.ni. : natthi u pamANajuttA khuDDaliyAe vasaMti jayaNAe / purahattha paccha pAe pamajja jayaNAe niggamaNaM // 232 // yadA tu pramANayuktA vasatirnAsti tadA kSullikAyAmeva vasatau vasanti yatanayA, kA cAsau yatanA? - 'purahattha paccha o pAe' 'purataH' agrato hastena parAmRzati pazcAtpAdau pramRjya nyasyati, tatazcaivaM yatanayA bAhyato nirgacchati / evaM tAvatkAyikAdyarthaM gamanAgamane vidhiruktaH, yandra. : yAre oghaniryukti-232 : gAthArtha : pramANayuktA vasati na hoya tyAre nAnI vasatimAM yatanAthI rahe. AgaLa hAtha, la // 34 // - E
Page #753
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu pAchaLa paga pramArjIne yatanA pUrvaka nIkaLe. niryukti TIkArtha : jayAre pramANayukta vasati na hoya, tyAre nAnI ja vasatimAM yatanApUrvaka rahe. prazna : te yatanA zuM che ? pahelA AgaLa hAtha vaDe sparze. (tapAse ane pachI mANasa-thAMbhalo vagere kaMI na aDe to) // 736 // pachI AgaLa puMjIne paga mUke. Ama A pramANe yatanApUrvaka bahAra nIkaLe. Ama A to mAtru karavAdi mATe gamanAgamana ma 2vAmA vipi xnvI. . o.ni. : idAnIM svapanavidhi pratipAdayannAha - ussIsabhAyaNAI majjhe visame ahAkaDA uvari / ovaggahio doro teNa ya vehAsilaMbaNayA // 233 // upazIrSakANAM madhye bhAjanAni-pAtrakANi kriyante / sthApanA ceyam / 'visame 'tti viSamA bhUH gartopetA bhavati, tatazca tasyAM gartAyAM pAtrakANi puJjIkriyante / ahAgaDA uvariti prAsukAni-alpaparikarmANi ca yAni tAnyanyeSAM pAtrakANAmupari kriyante, mAGgalikatvAtteSAm / athAtisaGkaTatvAd vasatebhUmau nAsti sthAnaM pAtrakANAM tatazca 'ovaggahito doro' aupagrahiko yo davarako yavanikArthaM gRhItaH ovaggahito-gacchasAhAraNo tena 'vihAyasi' AkAze ni.-233 FER to the REGFee vii|| 9380 FRE
Page #754
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-yu 'laMbaNaya'tti tena davarakena lambyante-kIlikAdau kriyante / niryukti candra, : have e nAnI vasatimAM uMghavAnI vidhine kahe che. 737il oghaniryukti-233H TIkArya mAthAonI madhyamAM pAtrAo karAya. eTale ke vacce badhA pAtrAono Dhagalo thAya ane enI cAre bAju pAtrA tarapha mAthuM rAkhIne badhA sAdhuo saMthAro kare. tathA jo jamIna sIdhI na hoya, viSama hoya te khADAvALI hoya. ane evuM hoya to e khADAmAM badhA pAtrAono Dhagalo karI devAya. e vakhate je prAsuka (parikarma vinAnA) ane alpaparikarmavALA pAtrAo hoya, te A bIjA pAtrAonI upara ni.-233 rAkhavA, DhagalA karavA. kemake AvA pAtrAo mAMgalika che. (je pAtro maLyA ene vAparavA yogya karavA ghaNI badhI mahenata 'kApakUpa karavI paDI hoya. te bahuparikarma. je pAtrA maLyA bAda khUbaja ochI mahenata karavI paDI hoya te alpaparikarma, ane ITI je pAtrA maLyA bAda kazuMya karavuM na paDyuM hoya sIdho eno vaparAza ja thaI zake tevA te hoya to e aparikarma. emAM a aparikarmapAtro ochA maLe. pAtrA maLyA bAda emAM lepa karavAdi rUpa alpaparikarma moTA bhAge karavuM ja paDe. paNa jemAM ghaNuM badhuM parikarma karavuM paDe tenA karatA A aparikarma ane alpaparikarma pAtromAM samayano bagADa ocho thayo hovAdi kAraNasara e mAMgalika gaNAya che. saMyamopayogI sAdhana jo nirdoSa hoya to mAMgalika gaNAya che. mATe aparikarmita sAdhana prathama gaNAya. e pachI alpaparikarmita ane bahuparikarmitano vAro Ave.) all 737 2 A FE'rs E
Page #755
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-yu have jo vasati ghaNI ja nAnI hovAthI nIce jamIna upara pAtrAo mUkavAnuM sthAna na hoya to pachI paDado bAMdhavA mATe cA niryukti 1 aupagrahika upadhi tarIke vadhArAnI Avazyaka upadhi tarIke doro lIdho hoya, ke je AkhAya gacchano sAdhAraNa hoya (paDado | iaa badhA mATe thavAno, eTale e mATeno doro paNa bhale ekAda sAdhu uMcake paNa e gaNAya to AkhAya gacchano ja.) tenA vaDe of || 738i pAtrAo khIlI vageremAM baMdhAya. (be-cAra khIlImAM dorI bAMdhI pachI e dorI upara pAtrAo bAMdhI zakAya. athavA to sIdhA pAtrA khIlI para bAMdhavA na phAve eTale pAtrA sAthe dorI bAMdhI e dorI khIlI upara baMdhAya. eTale e rIte pAtrA baMdhAI jAya. ema paNa bane ke eka ja bhIMtanI beya bAjunA cheDe rahela be khIlIomAM dorI bAMdhI pachI enA upara jhoLIo bAMdhI devAya. A badhI jhoLI bhIMtane aDelI hoya, sAmasAmenI divAla uparanI khIlIo upara dorI bAMdhI enA upara pAtrAo /Na ni.-234 bAMdhavAnI vidhi e yogya nathI lAgatI. kemake e to AvatA jatA mAthAmAM bhaTakAI jAya.) ( mo.na. : ghuniyA masa vicchinnA 3 mAnA mUkhI ! biladhammo cArabhaDA sAharaNegaMtakaDapottI // 234 // kSullikAyA vasaterabhAve 'vicchinnAe utti vistIryANAM vasatau sthAtavyaM, tatra ca ko vidhirityata Aha - 'mAlaNA hA bhUmI' vistIrNavasate mirmAlyate-vyApyate puSpaprakarasadRzaiH svapadbhiH, 'bilaghammo cArabhaDatti avalagakAdaya Agatya hA pAidaM bhaNanti-yaduta biladharmo'yaM bile yAvatAmavasthAnaM bhavati tAvanta eva pravizanti, tataH sAdhavaH kiM kurvanti ?, 738 |
Page #756
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-thA satya 'sAharaNe tti saMhRtya upakaraNajAtaM viralatvaM ca 'egaMta 'tti ekAnte tiSThati / kaDapottI 'tti yadi kaTo'sti tatastamantarAle niyuktiA ti, matha sa nAsti tata 'patti' vinimina rati . / 739 candra.: oghaniyukti-234 : TIkArtha : kSullikA vasati na hoya to pachI vistIrNa vasatimAM utare. prazna : tyAM zuM vidhi che ? uttara H vistIrNavasatinI bhUmi puSponA DhagalAnI jema chUTA-chavAyA uMghatA sAdhuo vaDe AkhI bharAI javI joIe. prazna : paNa have jo avalagaka-sevAcAkarI karanAra bhaTakuM mANaso AvIne kahe ke "A to biladharma che. darano dharma | ni.-234 che ke je gharamAM jeTalAonuM avasthAna zakya hoya te badhA ja pravezI zake che. ema A jagyA paNa ati vizALa che. tame badhA chUTA chUTA UMdhyA cho. eTale bhareluM lAge che. e na cAle. = to pachI sAdhuo zuM kare ? A uttara H AvuM bane to badhA upakaraNo bhegA karI laI ane chUTA chavAyApaNuM choDI ekabAju badhA ja sAdhuo bhegA ba A thaI rahe. ane emane ucita jagyA khAlI karI Ape. ra have e gRhastho tyAM rahevAnA che, eTale jo pAse kaTa sAdaDI jevuM hoya to pachI vacce e rAkhI de e na hoya to | pachI kapaDAno paDado nAMkhI de (ke jethI paDadAnI aMdara pratikarmaNAdi kriyA karI zakAya, ane pelAonI najara na paDe) vA 739 II che,tra - 2 25 nuM
Page #757
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-235 zrI odha o.ni. : asaI ya cilimiNIe bhae va pacchanna bhUie lakkhe / niryukti AhArA nIhAro niggamaNapavesa vajjeha // 235 // I 74o | 'asati' abhAve cilimilinyA: 'bhae vatti ciliminIharaNabhae vA na dadati / kiM kurvanyata Aha-'pacchaNNe 'tti ma tataH pracchannatare pradeze tiSThanti / 'bhUie lakkhe 'tti sa ca pradezo bhUtyA 'lakSyate' cihnayate aboTo'yaM pradeza iti kthyte| | idaM ca te'bhidhIyante - AhArAnIhAro bhavatyavazyamato nirgamapravezau varjanIyAviti / candra. : oghaniryukti- 235 : TIkArtha : prazna : have jo paDado paNa na hoya athavA to paDado corAI javAno bhaya ' hoya to pachI zuM kare ? uttara : to pachI e vasatimAM je bhAga sauthI vadhAre gupta hoya tyAM rahe. (oraDo hoya ke divAlanI ADaza AvI jAya evA koIka bhAga hoya to tyAM rahe.) e pradezanI cAre bAju rAkhathI sImArekhA dorIne pelA guhasthone kahe ke "A pradeza aboTa(zuddha) che A pradezamAM koIe praveza na karavo." vaLI teone kahevuM ke "AhAra karavAthI avazya : nIhAracaMDilamAtrAdi thAya. eTale tame badhA javA AvavAnuM sthAna choDI de che. eTale ke eTalI jagyAmAM besatA-UMghatA nahi. vRtti : idaM ca kartavyaM sAdhubhi: all 74oo
Page #758
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha o.ni. : piMDeNa suttakaraNaM Asajja nisIhiyaM ca na kariti / niryukti kAsaNa na pamajjaNayA na ya hattho jayaNa verattI // 236 // | 741 _ 'piNDena' samudAyena 'sUtrakAraNaM' sUtrapauruSIkaraNaM karttavyaM, mA bhUt kazcitpadaM vAkyaM vA kaNNAhiDissititti / / sa tathA AsajjaM nisIhiyaM ca tatra na kurvanti / kiM vA karttavyamityata Aha - 'kAsaNaM ti kAzanaM-khATakaraNaM karoti, Na na ca pramArjanaM karoti 'Na ya hattho 'tti na ca hastena purastAtparAmRzya nirgacchati, yatanayA ca verattiaM kurvanti / verattio kAlo dhippar3a doNhaM paharANaM uvariM, tato sajjhAo kIrati, yadi vA tAe velAe sajjhAo / ni.-236 candra. ane sAdhuoe A vasatimAM A paNa karavuM ke - oghaniryukti-236 : gAthArtha : bhegA maLIne sUtrapATha kare, Asanna ane nasIda na kare. kAsaNa kare, paNa pramArjana ( na kare. hAtha na kare. yatanAthI verattika kare. TIkArtha : sAdhuo bhegA maLIne sUtraporisI kare. jo judI judI kare to koIka gRhastha pada ke vAkyane barAbara sAMbhaLI dhArI le. evuM na thAya te mATe Ama kare. (Azaya e che ke te badhA sUtro maMtrasvarUpa hatA. jo e badhuM pelAone spaSTa saMbhaLAI jAya to kyAreka enA dvArA anartha thavAnI saMbhAvanA che. vaLI jo e spaSTa sAMbhaLe, to pAchaLathI e zabdone pauu 7415
Page #759
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 vi E F G H 5. zrI ogha-yu bolI bolIne cALA paNa paDe. A badhuM na thAya te mATe paraspara bhegA maLIne e rIte svAdhyAya kare ke jethI eka sAthe gokhatA niryukti hoya tevuM thAya, jethI spaSTa zabdo na saMbhaLAya. jema moTI pAThazALAmAM vidyArthIo ekasAthe gokhatA hoya to mAtra praghoSa saMbhaLAya, spaSTa zabdo na saMbhaLAya.) 742 | tathA jatI AvatI vakhate mAsana, nizIhi (AvarUhi paNa) na kare. v prazna : to pachI zuM karavuM ? uttara : khATa kAra kare ? (eTale ke kAM to kazuMka khakhaDAvIne avAja kare ke khAMsI khAvA jevuM kare jo pelA zabdo ni.-236 | bolavAmAM Ave to gRhasthone nakAmI zaMkA jAya ke A sAdhuo kaMIka gupta sAMketika bhASA bolI rahyA che.) ma tyAM paMjatA paMjatA na jAya. tathA AgaLa hAtha vaDe sparzatA sparzatA paNa na jAya. (guhastha-strI vagerene sparza thAya " ' to pUrve batAvyA pramANe DhagalAbaMdha doSo saMbhave. re ! jatAM jatAM kadAca paDe to to enA upara koI zaMkA na kare. dayA kare...) || verattika kAla be prahara bAda grahaNa kare. ane tyArabAda svAdhyAya kare. athavA to ema paNa veItta zabdano artha thAya ke te vakhate - be praharanI uparanA kALamAM svAdhyAya kare. (kAlagrahaNa le, ema nahi.) vRtti : uktaM vasatidvAram, idAnIM sthAnasthitadvAramucyate, tatrAha - allu 742 | = = '# E LE
Page #760
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha-tyu niryukti // 743 // A.-27 o.ni. : pattANa khitta jayaNA kAUNAvassayaM tato ThavaNA / paDiNIyapaMtamAmaga bhaddagasaddheya aciyatte // 237 // evaM teSAM viharatAM prAptAnAmabhimatakSetre 'jayaNa'tti yathA yatanA karttavyA tathA vakSyati, 'kAUNAvassayaM' kRtvA cAvazyakaM-pratikramaNaM 'tato ThavaNa'tti tataH sthApanA kriyate keSAJcitkulAnAM, kAni ca tAnItyata Aha - 'pratyanIkaH' zAsanAdeH, 'prAntaH' adAnazIlaH, sa mAmago ya evaM vakti-mA mama samaNA gharamaiMtu, bhadrakazrAddhako prasiddhau 'aciyatte 'tti yaH sAdhubhirAgacchadbhirduHkhenAste, zobhanaM bhavati yadyete nAyAnti gRhe / eteSAM kulAnAM yo vibhAgaH kriyate pratiSedhApratiSedharUpaH sa sthApanetyucyate / - yandra. : 2 mA 175 bhI ||thaamaa sUyavAyela vasati dvAra pU thayu. - have e ja gAthAmAM darzAvela chaThuM chelluM sthAnasthira dvAra kahevAya che. oghaniryukti-237 : TIkArya : A rIte vihAra karatA karatAM teo jayAM mAsakalpa karavAno che, te abhimatakSetramAM pahoMce ane tyAM emaNe je yatanA karavAnI che, te have kaheze. tathA pratikramaNa karyA bAda keTalAka kulonI - gharonI sthApanA karavI. prazna: te dukhosyA cha ? POTOHE vaa| 743 //
Page #761
--------------------------------------------------------------------------
________________ thI oi. niyaMti uttara : zAsana, sAdhu vagereno koI zatru hoya, dAna na ApavAnA svabhAvavALo hoya, mAmaka ke je ema bole "mAre ghare zramaNo na Avo." bhadraka ane zrAddha A be to prasiddha che. je sAdhuo Ave eTale duHkhI thAya te aciyatta kahevAya. te emaja vicAre ke "jo A sAdhuo mArA ghare na Ave to sAruM." Ama A pratyanIka-prAnta, mAmaka-bhadraka-zrAddha-aciyatta vagere kulonI sthApanA karavI. sthApanAno artha e che ke A pratyanIkAdinA gharomAM gocarI javAno pratiSedha karavo ane bhadraka-zrAddhanA gharamAM gocarI javAnuM vidhAna karavuM. // 744 // bhA.-104 vRtti : idAnIM bhASyakAra enAM gAthAM pratipadaM vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : bAhiragAme vucchA ujjANe ThANa vasahipaDilehA / iharA u gahiabhaMDA vasahI vAdhAya uDDAho // 104 // evaM te bAhyagrAme AsannagrAme paryuSitAH santo'bhimataM kSetraM prApya tAvadavatiSThante / 'ujjANe ThANaM'ti udyAne tAvatsthAnamAsthAM kurvanti / vasahipaDileha'tti punarvasatipratyupekSakAH preSyante / 'iharA utti yadi pratyupekSakA vasate preSyante tataH 'gRhItabhANDAH' gRhItopakaraNA: vasateAghAte sati nivarttante tatazca uDDAho bhavati-upaghAta ityarthaH / candra. : have bhANakAra A gAthAne pratyeka padonA vyAkhyAnapUrvaka varNavatA kahe che ke - BEFO BF vaa|| 744 //
Page #762
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthA niyukti zrI odha- vyA 1 oghaniryukti-bhAgya-104 : TIkArya : A rIte pUrve kahyA pramANe bAhya gAmamAM eTale ke najIkanA gAmamAM rahelA | (athavA to gocarI vAparI cUkelA) chatAM mAsakalpayogya kSetra pAse AvIne rahe. ane prathama to udyAnamAM sthAna, sthiratA kare. tyArabAda vasatinA pratyuprekSako gAmamAM mokalAya. jo vasatinA pratyuprekSako pahelA tapAsa karavA na mokalAya ane Akho. 745TI gaccha upakaraNAdi sAthe vasatisthAne pahoMce ane game te kAraNasara jo vasatino vyAghAta thAya, to badhA sAdhuoe upadhi sahita pAchA pharavuM paDe. ane A rIte sAdhuone pAchA pharatA, nirAdhAra joI lokomAM jinazAsananI apabhrAjanA thAya. (23mI niryuktigAthAnA pattAba ghara naya zabdano artha bhASyakAra batAvI rahyA che.) F F E = bhA.105-106 = = = = = * vRtti : tatra ca pravizatAM zukanApazukananirUpaNAyAha - o.ni.bhA. : mailakucele abbhaMgiellae sANa khujja vaDabhe yA / ee u appasatthA havaMti khittaM aiMtassa // 105 // nArI pIvaragabbhA vaDdakumArIya kaTThabhAro ya / kAsAyavattha kuccaMdharA ya kajjaM na sAhiti // 106 // = = ke da || 745 |
Page #763
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ya niryukti // 746 // (bhA. cakkayaraMmi bhamADo bhukkhA mAro ya paMDuraMgami / taccanniruhirapaDaNaM boDiyamasie dhuvaM maraNaM // 107 // jaMbUa cAsa maure bhAradAe taheva naule a / daMsaNameva pasatthaM payAhiNe savvasaMpattI // 108 // naMdItUraM puNNassa daMsaNaM saMkhapaDahasado ya / bhiMgArachattacAmara dhayappaDAgA pasatthAI // 109 // samaNaM saMjayaM daMtaM sumaNaM moyagA dahiM / mINaM ghaMTaM paDAgaM ca siddhamatthaM viAgare // 110 // etA nigadasiddhAH // tamhA paDilehia dIviyaMmi puvvagaya asai sAravie / phaDDayaphaDDapaveso kahaNA na ya uTTha iyaresi // 111 // 107-111 PRER // 746 //
Page #764
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka ' E zrI ogha- yasmAtpUrvapratyapekSitAyAM vasatau uDDAho bhavati tasmAtpratyupekSya praveSTavyam / 'dIviyaMmi'tti dIpite-kathite niryukti zayyAtarAya, yadutAcAryA AgatAH, 'puvvagaya'tti pUrvagatakSetrapratyupekSakaiH pramArjitA (vasatiH) tataH sAdhveva, 'asati 'tti Na pUrvagatakSetrapratyupekSakAbhAve, tataH kSetrapratyupekSakaiH pravizya 'sAravite' pramArjitAyAM vasatau, kathaM praveSTavyamityata Aha| 747. ! phaDakaphaDakaiH pravezaH karttavyaH / 'kahaNa'tti yo dharmakathAlabdhisaMpannaH sa pUrvameva gatvA zayyAtarAya vasaterbahirdharmakathAM karoti / 'na ya utti na cAsau dharmakathAM kurvan 'uttiSThati' abhyutthAnaM karoti 'iyaresiM'ti jyeSThAryANAm. E = = = bhA.107-111 = = candra, : have e gAmamAM pravezatA sAdhuone zakuna ane apazakunanuM nirUpaNa karavA mATe kahe che ke - oghaniryukti-105-110 : gAthArtha : (pUrve kahevAI gayo che.) TIkArtha : (pUrve kahevAI gayo che.) oghaniryukti-bhASya-111 : TIkArtha : je kAraNathI pahelA pratyupekSita nahi karAyelI vasati hoya to uDDAha thAya, te kAraNathI vasatinuM pratyupekSaNa karIne praveza karavo. (pUrve to sAdhuo vasati joIne ja gayelA, paNa tyArabAda pAchA gaccha pAse gayA. gacchane laIne pAchA AvyA. ATalA samayamAM game te kAraNasara e vasati sAdhuone rahevA mATe na maLI zake evI zakyatA jo ubhI thayelI hoya to.eTale gacchane ahIM lAvyA bAda paNa sauprathama to te pUrve joI gayelA sAdhuo ekalA ja aMdara gAmamAM jaI tapAsa karI pachI gacchane laI jAya.) au 747
Page #765
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-yu zayAtarane kahevuM ke "AcArya AvI gayA che." ane pachI AkhA gaccha vasatimAM gruparUpe (chUTAchavAyA nahi) praveza niryukti karavo. e pUrve ATalI bAbata jANavI ke je prathamavAra kSetrapratyuprekSako AvelA, temAMthI ja jo be-traNa kSetrapratyuprekSakone tyAM ja vasatimAM mUkIne ja bAkInA kSetrapratyuprekSako gacchane levA gayA hoya to to atyAre e jUnA rahelA kSetrapratyupekSakoe AkhI || 748. IT vasati cokhkhI karI ja rAkhI hoya. navA kSetrapratyuprekSako to mAtra ekavAra AvI joI laI, AkhA gacchane laI Ave ane A badhA praveze. paNa have jo jUnA badhA ja kSetrapratyuprekSako gacchane lAvavA nIkaLI gayelA hoya to to atyAre te vasatimAM koI sAdhu * na hoya eTale A vakhate to prathama gaccha gAma bahAra rahe, jUnA kSetrapratyupekSako aMdara jAya, vasati tapAsI le, kAjo kADhI bhA.cokhI karI le ane pachI badhA sAdhuo grupa pramANe aMdara praveze. 107-111 [ A badhAya sAdhuomAM je dharmakathAnI labdhivALo hoya te to pahelA ja AvI jaI vasatinI bahAra besI zayyAtarane ' dharmakathA kare. e dharmakathA karato hoya tyAre bIjI bAju badhA sAdhuo vArApharatI AvatA jAya ane aMdara pravezatA jAya. have emAM to A dharmakathI sAdhu karatA vaDIla sAdhuo paNa hoya. chatAM e badhA Ave tyAre A dharmakathI ubho na thAya, dharmakathA cAlu rAkhe. hah 748 che. vRtti : Aha-kimAcAryAgamane dharmakathI abhyutthAnaM karoti uta neti ? AcArya Aha-avazyamevAbhyutthAna
Page #766
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu mAcAryAya karoti, yato'karaNe ete doSAH - niryukti o.ni.bhA. : AyariyaaNuTThANe ohAvaNa bAhirA ya'dakkhiNNA / // 748 // sAhaNayavaMdaNijjA aNAlavaMte'vi AlAvo // 112 // AcAryAgamane satyanutthAne 'ohAvaNa'tti mlAnatA bhavati, 'bAhira'tti lokAcArasya bAhyA eta iti, paJcAnAmapyaGgalInAmekA mahattarA bhavati, 'adakkhiNNa'tti dAkSiNyamapyeSAmAcArya prati (AcAryANAM) nAstItyevaM sma zayyAtarazcintayati / 'sAhaNaya'tti tena dharmakathinA''cAryAya kathanIyaM yadutAyamasmadvasatidAtA / 'vaMdaNijja'tti samA.-112 zayyAtaro'pi dharmakathinedaM vaktavyo-vandanIyA AcAryAH, evamukte yadi asau vandanaM karoti tataH sAdhveva, atha na karoti tataH 'aNAlavaMte'vi' tasmin zayyAtare'nAlapatyapi AcAryeNAlApakaH karttavyaH, yaduta kIdRzA yUyam ? / yandra. : prazna : 59yAre mAyA mAve tyAre thI. mI thAya naha? A praznano AcArya pratyuttara Ape che ke AcArya Ave tyAre to dharmakathI avazya ubho thAya. kemake jo e vakhate paNa ubho na thAya to have kahevAze e badhA doSo lAge. oghaniryukti-bhAgya-112 : TIkArtha : AcArya Ave chatAM paNa jo dharmakathI ubho na thAya to plAnatA - apabhrAjanA, vii|| 748 // SEEoo
Page #767
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA.-113 zrI ogha-ca niMdA thAya ke "A sAdhuo to lokAcArathI paNa bahAra rahelA che. sauthI moTA vaDIla Ave tyAre, ubhA thavuM e lokAcAra niryukti che... re ! pAMceya AMgaLIomAM eka to moTI hoya ja badhI sarakhI na hoya. A to badhA paraspara sarakhe sarakhA hoya ema cha varte che. koI vaDIlano vinaya sacavAto ja nathI. A AcArya pratye dAkSiNya paNa nathI. sAdhuo AcAryazrI pratye dAkSiNya, | 750 anukUlavartana dAkhavatA nathI. svachaMdI banIne varte che....A levuM. te dharmakathIe AcArya Ave tyAre ubhA thaI AcAryane kahevuM ke "A vyakti ApaNane vasati ApanAra che." tathA dharmakathIe zayyAtarane paNa A pramANe kahevuM ke "AcAryazrIne vaMdana karavA joIe." Ama kahevAya eTale pachI v - jo e vaMdana kare to to sAruM ja che. paNa jo e vaMdana na kare, ane kazuM na bole to te zayyAtara kazuM ya na bole chatAMya / AcArya enI sAthe vAta karavI ke "tame kema cho ?" o.ni. : athAcArya AlapanaM na karoti tata ete doSA: - mo.ni.mA. : thaMA nirovathA maHUTAnona vo | tamhA khalu AlavaNaM sayameva u tattha dhammakahA // 113 // stabdhA hi ete AcAryAstathA nirupakArA-upakAramapi na bahu manyante, 'aggahaNaM ti anAdaro'syAcAryasya mAM prati, 'alogajatta'tti lokayAtrAbAhyAH, 'voccheo'tti vyavacchedo vasateranyadravyasya vA, tasmAtkhalvAlapanA karttavyA, svayameva lu 750
Page #768
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAM.-114 zrI ogha-yA tatra tharmathA rUMvyApArveti niyukti mo.ni.. : vahipanna thamAM dArUnI 3 sIna vAvare | 751 | _ pacchA aiMti vasahi tattha ya bhujjo imA jayaNA // 114 // dharmakathAM kurvan vasateH phalaM kathayati, 'kahaNaaladdhI utti yadA tu punarAcAryasya dharmakathAlabdhirna bhavati tadA Na 'sIsa vAvAre'tti ziSyaM 'vyApArayati' niyuGkte dharmakathAkathane, ziSyaM ca dharmakathAyAM vyApArya pazcAdAcAryAH pravizanti Na vasati, tatra ca vasatau 'bhUyaH' punaH 'iyaM yatanA' vakSyamANalakSaNA karttavyA // | candra, : jo AcArya vAtacIta na kare to pachI A doSo lAge ke - oghaniryukti-bhAgya-113 : TIkArtha : "A AcArya to nirupakArI che. meM emanA upara vasati ApI upakAra karyo, chatAM e upakArane paNa. bahu mAnatA nathI. A AcAryano mArA pratye anAdara che. tathA A lokamAtrA bAhya che (eTale ke A AcArya ziSTAcAranuM paNa pAlana karatA nathI.)" AvA vicAro zayyAtarane Ave. ane to pachI e kAyama mATe vasati ke te sivAyanI vastuo sAdhune ApavAnI baMdha karI de. A kAraNasara AcArye zayyAtara sAthe vAtacIta karavI. tathA tyAM AcArye svayaM tene dharmakathA karavI. oghaniryukti-bhAgya-114 : TIkArtha : dharmakathA karatA AcArya zayAtarane vasatidAnanuM phaLa batAve. paNa have jo | ka - "[N | 751 ||. - E
Page #769
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5# S FE REPRE bhA zrImodha-tyu AcAryanI dharmakathA karavAnI labdhi na hoya, to pachI ziSyane dharmakathA kathanane vize joDI de. Ama ziSyane dharmakathAmAM joDIne niryukti pachI AcArya vasatimAM praveze. tyAM vasatimAM pharI AgaLa kahevAtI yatanA karavI. // 752 o.ni.bhA.: paDilehaNa saMthAraga Ayarie tiNNi sesaga kameNa / viTiaukkhevaNayA pavisai tAhe ya dhammakahI // 115 // tatra ca vasatau praviSTAH santaH pAtrakAdipratyupekSaNAM kurvanti, saMstArakagrahaNaM ca kriyate, tataH AcAryasya trayaH saMstArakA nirUpyante, zeSANAM sAdhUnAM krameNa yathAratnAdhikatayA, te ca sAdhava AtmIyAtmIyopadhiveNTalikAnAmutkSepaNaM / 5-116 ga kurvanti yena bhUmibhAgo jJAyate, asminnavasare bAhyato dharmakathI saMstArakagrahaNArthaM pravizati // o.ni.bhA. : uccAre pAsavaNe lAuya nillevaNe ya acchaNae / pavvadriya tesi kahe'kahie AyaraNa voccheo // 116 // te hi kSetrapratyupekSakA uccArabhuvaM darzayanti glAnAdyarthaM, 'pAsavaNe 'tti kAyikAbhUmi darzayanti, 'lAue 'tti | tumbakatrepaNabhuvaM darzayanti, nirlepasthAnaM ca darzayanti, 'acchaNae tti yatra svAdhyAyaM kurvadbhirAsyate 'pUrvasthitAH' vii|| 752 //
Page #770
--------------------------------------------------------------------------
________________ # bhA. zrI otha cA kSetrapratyupekSA: pad 'teSa' mAtuvAnAM thathati 'aditti thaI na thati tata: 'mAyaUT vora che tti niryukti asthAne kAyikAderAcaraNe sati vyavacchedastadravyAnyadravyayoH, vasaterniATayatIti // // 753 / __ candra. : oghaniyukti-bhASya-115 : TIkArtha : vasatimAM pravezelA chatAM sAdhuo pAtrAdinuM pratilekhana kare, saMthArAnuM grahaNa kare. tyArabAda AcAryanA traNa saMthArA joI rakhAya. e sivAyanA sAdhuone to ratnAdhikanA krama pramANe vasati apAya. te sAdhuo potapotAnI upadhinA vIMTIyAne uMcakI le ke jethI bhUmibhAga=jagyA keTalI che? e spaSTa jaNAya. have jayAre jagyAnI vaheMcaNI thAya te vakhate dharmakathI saMthArAnI jagyA levA mATe bahArathI aMdara praveze. oghaniryukti-bhASya-116 : TIkArtha: te kSetra pratyuprekSako "glAnAdie kyAM caMDila paraThavuM" e mATenI jagyA darzAve, tathA mAtru paraThavavAnI bhUmi darzAve. tuMbaDA vagerene dhovAnI bhUmi paNa dekhADe. nirlepana karavAnuM (pAtrA dhovAnuM) sthAna dekhADe. jayAM svAdhyAya karavA besAya te sthAna paNa dekhADe. pUrve kSetra joI gayelA sAdhuo AgaMtuka tamAma sAdhuone paNa badhuM darzAve. jo A badhu na kahe to AgaMtuka sAdhuo game te khoTA sthAne mAtra vagere paraThavI de, ane jo ema thAya to pachI te vasati ane te sivAyanI bAkInI vastuono paNa vyacheda thAya. eTale ke zayAra pachI A badhu ApavAnuM baMdha karI de, A gacchane vasatimAMthI kADhI mUke.. 115-116 = 3 F || 753 |
Page #771
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha-tyu o.ni.bhA. : bhattaTTiA va khamagA amaMgalaM coyae jiNAharaNaM / niryukti jai khamagA vaMdaMtA dAeMtiyare vihiM vocchaM // 117 // // 754 // te hi zramaNA: kSetraM pravizantaH kadAcidbhaktArthinaH kadAcitkSapakA upavAsikA ityarthaH, tatropavAsikAnAM pravizatAM ma 'amaMgalaM coyae'tti codaka idaM vakti, yaduta kSetre pravizatAM amaGgalamidaM yadupavAsaH kriyate, tatra 'jinAharaNa' miti Na jinodAharaNaM, yathA hi jinA niSkramaNakAle upavAsaM kurvanti na ca tatteSAM amaGgalaM, kintu pratyuta maGgalaM | tatteSAmevamidamapIti / idAnIM yadi kSapakAstasmindivase sAdhava upavAsikAstatra ca sanniveze yadi zrAvakAH santi mA.-117 tatastadgRheSa caityAni vandanto darzayanti, kAni ? - sthApanAdIni kalAni AgantukebhyaH, 'iyare'tti bhaktArthiSa yo ma vidhistaM vakSye / candra. : oghaniryukti-bhAgya-117 : TIkArtha : te sAdhuo kSetramAM praveze tyAre kyAreka evuM bane ke teo vAparanArA hoya, kyAreka teo upavAsI hoya. temAM jo upavAsI sAdhuo praveze, to AmAM praznakAra Ama kahe ke "kSetramAM pravezanArA sAdhuone e amaMgala che e divase upavAsa karavo." paNa emanI sAme paramAtmAnuM daSTAMta ApavuM. jema jinezvaro dIkSA kALe upavAsa kare che ane teone te amaMgala nathI. vii|| 754 // SEER TOD
Page #772
--------------------------------------------------------------------------
________________ FESE zrI modha-tyu uchuM teone te maMgala che. tema A upavAsI sAdhuone paNa upavAsa maMgala che. niryukti have jo te divase sAdhuo upavAsI hoya, ane te sthAnamAM jo zrAvako hoya to pachI zrAvakonA gharomAM caityone vaMdana " karavA badhA nIkaLe ane tyAre ja kSetrapratyuprekSako AgaMtuka sAdhuone sthApanA vagere kulo dekhADe. // 755 // vRtti : kazcAsau vidhirityata Aha - ____o.ni.bhA. : savve dardU uggAhiehiM oyaria bhayaM samuppajje / ___ tamhA ti du ego vA uggAhia ceie vaMde // 118 // ma mA.-118 te hi bhaktArthinaH zrAvakakuleSu caityavandanArthaM vrajantaH yadi sarva eva pAtrakANyudgrAhya pravizanti tataH ko doSa ga ityata Aha-'TThamuggAhiehiM odariatti dRSTvA tAn sAdhUn pAtrakairudgrAhitaiH audarikA eta iti - bhaTTaputrA iti, evaM ga zrAvakazcintayati / 'bhayaM samuppajje 'tti bhayaM ca zrAvakasyotpadyate, yaduta kasyAhamatra dadAmi ? kasya vA na dadAmIti?, kathaM vA etAvatAM dAsyAmIti, yasmAdevaM tasmAt 'ti du ego vA' traya udgrAhitena pravizanti AcAryeNa saha dvau vA eko vA udgrAhitena pravizati caityavandanArthamiti // candra, : have jo sAdhuo te divase vAparanArA hoya to pachI temAM je vidhi che tene huM kahIza. vaa||755|| P
Page #773
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI o - prazna : A kaI vidhi che ? niryukti, oghaniryukti-bhAgya-118: uttara : TIkArtha : vAparanArA sAdhuo zrAvakanA gharomAM caityavaMdana karavA mATe jAya tyAre It jo badhA ja sAdhuo gocarI lAvavA mATenA pAtrAo bhegA laI jaIne tenA gharamAM praveza kare to zuM doSa lAge ? e A e ka. , | 756 / gAthAmAM batAve che ke uMcakelA pAtrAovALA te sAdhuone joIne zrAvaka vicAre ke "A badhA to khAudharA paTa bharanArI ja lAge che. brAhmaNanA dIkarAo lAge che..." Ama zrAvakane azubha vicAra pragaTe. (badhA sAdhuo kaMI enA ekanA gharethI ja vahoravAnA nathI. paNa e to badhA sAdhuone pAtrAo sAthe AvelA joI AvA vicAro kare e zakya ja che.) | vaLI zrAvakane bhaya utpanna thAya ke "huM A badhAmAMthI kone gocarI ApuM ? ane kone na ApuM ?" athavA to ATalA ja badhAone kevI rIte ApIza ?..." la je kAraNathI A badhA doSo zakya che, te kAraNathI AcAryanI sAthe traNa sAdhu pAtro sAthe ke be sAdhu pAtro sAthe ke eka | sAdhu pAtrA sAthe praveze. (jayAM je ucita lAge, tema kare. bAkInA sAdhuo sAthe bhale jAya paNa pAtro laIne na jAya.). bhA.-119 P o.ni. : saddhAbhaMgo'NuggAhiyaMmi ThavaNAiyA bhave dosA / gharaceia Ayarie kar3avayagamaNaM ca gahaNaM ca // 119 // 99athAnudgrAhitapAtrakA eva pravizanti, dAtavye ca matirjAtA zrAddhasya, tatazca pAtrakAbhAve'grahaNamagrahaNAcca 'gi | 756. E F - E1 E
Page #774
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti || 757 || | zraddhAmakUo mati / athavaM maLatti-pAtra gRhItvA'gacchAmi tataAE sthApanavijA roSo matti, AdizabdAtkadAcitkiJcitsaMskAramapi kurvanti, tasmAd-gRhacaityavandanArthaM AcAryeNa katipayaiH sAdhubhiH saha gamanaM Arya, prahAM dhRtAne: taMvyamiti / sthApanAdimAM je Avi zabda lakhyo che. tenAthI samajI levuM ke kadAca e vastuomAM kaMIka saMskAra = pheraphAra paNa karI vA de. (masAlo bhabharAvavo, garama karavuM.... vagere.) T Y ul ma candra. : oghaniryukti-bhASya-119 : gAthArtha : pAtrA na laI javAmAM zraddhAbhaMga thAya. sthApanAdi doSo lAge. tethI - gRhacaityamAM AcArya sAthe keTalAka sAdhuo jAya ane vahore. sma TIkArtha : jo badhA ja sAdhuo pAtrA lIdhA vinA ja enA ghare praveze ane zrAvakane vahorAvavA mATenI mati utpanna thAya, bhA.-119 bhAvanA thAya, to pachI sAdhuo pAse pAtrA na hovAthI vahorI na zakAya ane vahorI na zakAvAthI zrAvakanI zraddhAno bhaMga thAya. arthAt enI bhAvanA pUrNa na bane. have jo e vakhate sAdhuo ema kahe ke "hamaNAM pAtrA nathI, ame pAtrA laIne AvIe chIe.'" to pachI zrAvaka e badhI vastuo sAdhu mATe rAkhI mUke, eTale ke e ja samayathI sthApanA vagere doSo lAgu paDavA mAMDe. (kyAreka AdhAkarmAdi paNa banAvI de.) IT va '' dA | || 757 // H
Page #775
--------------------------------------------------------------------------
________________ = P * * E F bhA.-120 zrI ogha-hyu tethI gRhacaityanA vaMdana mATe AcArya sAthe keTalAka sAdhuoe (pAtro sAthe) javuM. ane ghI vagerenuM grahaNa karavuM. niryukti vRtti : 'pattANa khittajayaNa tti vyAkhyAtaM idAnIM 'kAUNAvassayaM tato ThavaNa'tti vyAkhyAyate - || 758 | o.ni.bhA. : khittaMmi apuvvaMmI tidvANatthA kahiti daannaaii| asaI a ceiyANaM hiMDaMtA ceva dAeMti // 120 // yadi tatkSetramapUrvakaM na tatra mAsakalpaH kRta AsIt tataH 'tiTThANastha'tti triSu sthAneSu zrAvakagRhacaityavandanavelAyAM bhikSAmaTantaH pratikramaNAvasAne vA kathayanti dAnAdIni kulAni / 'asaI a ceiANaM' yadA punastatra zrAvakakuleSu bha caityAni na santi tato'sati caityAnAM bhikSAmeva hiNDantaH kathayanti / T' candra. : 236mI gAthAmAM je pattA vettanayaTI zabda che, tenuM vyAkhyAna thaI gayuM. have "TTEvaye...e zabdonuM vyAkhyAna karavA mATe kahe che ke - oghaniryukti-bhASya-120 : gAthArtha : apUrva kSetramAM traNa sthAnomAM dAnAdigRhone kahe. caityono abhAva hoya to rAma gocarI mATe pharatA pharatA dekhADe. vI TIkArtha : jo te kSetra tadana navuM hoya, tyAM pahelA mAsakalpa karelo na hoya to pachI badhA sAdhuo sthApanAkulAdi jANatA na hoya eTale traNa sthAnomAM emane dAnazrAddhakAdi gharo darzAvI de, (1) zrAvakanA ghare caityavaMdana karavA jAya te avasare e G | R. | 758 ..
Page #776
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti || 759 // ' mo Na bha ma gharo dekhADe ke (2) gocarIcaryA karatI vakhate ke (3) pratikramaNa pUrNa thayA bAda te gharo dekhADe. have jo tyAM zrAvaka gRhomAM caityo, derAsaro na hoya to pachI caityonA abhAvamAM to gocarIcaryA karatI vakhate ja dAnAdikuLo batAvI de. | ni vRtti : kAni punastAni kathayantItyata Aha - o.ni.bhA. : dANe abhigamasaddhe saMmatte khalu taheva micchatte / mAmAe aciyatte kulAI dAyaMti gIyatthA // 121 // mo candra. : prazna H te kyA kayA gharo sAdhuone batAve ? oghaniryukti-bhASya-121 : gAthArtha : uttara : gItArtho (1) dAnazrAddhaka (2) abhigamazrAddha (3) nUtana samyakvI (4) mithyAtvI (5) mAmAka (6) aciyatta e kulo dekhADe. TIkArtha : sAdhuone vahorAvavAmAM zraddhA-bhaktivALA gharo, navA navA dezivarati svIkAranArA gharo, navA samyaktvInA ttha 'ma IT DI 17 dAnazrAddhakaH abhigamazrAddhaH abhinavaH samyaktvazrAddhaH tathA mithyAdRSTikulAni etAni kathayanti / zeSaM sugamam / bha ga idAnIM yadi tatra caityAni na santi upavAsikaibhikSA na paryaTitA tata AvazyakAnte kSetrapratyupekSakAH kathayantyAcAryAya, ga o bhA.-121 ma hA vaiM // 759 // H
Page #777
--------------------------------------------------------------------------
________________ to zrI moro , mithyAtvInA gharone hemADe. mAjI adhuM sugama che. (mAnI vyApyA pUrva mAvI gaI che.) niryukti, 1 have jo tyAM caityo na hoya, ane sAdhuo upavAsI hovAthI teoe bhikSATana karyuM na hoya. to A beya sthAnoe gharo batAvavAnA rada thatA chevaTe pratikramaNa bAda kSetrapratyuprekSako AcAryane kahe. (sthApanAdi kulo darzAve. sAra e ke zakya // 710 // hoya to sauprathama caityonA vaMdana vakhate ja dekhADI de, te zakya na bane to bhikSATana vakhate dekhADe ane teya zakya na bane A to chelle pratikramaNa bAda sthApanAkuLo dekhADI de.) vRtti : etadevAha - o.ni.bhA. : kAussaggAmaMtaNa pucchaNayA akahiegayaradosA / ThavaNakulANa ya ThavaNA pavisai gIyatthasaMghADo // 122 // AvazyakakAyotsargasyAnte 'AmaMtaNa'tti AcArya Amantrya tAn kSetrapratyupekSakAn 'pucchaNaya'tti pRcchati, yaduta kAnyatra sthApanAkulAni ? kAni cetarANi ?, punazca te pRSTAH kathayanti, 'akahiegataradosa'tti taiH kSetrapratyupekSakairakathiteSu kuleSu satsu ekatara:-anyatamo doSaH-saMyamAtmavirAdhanAjanitaH, kathite ca sati sthApanAdikulAnAM sthApanA kriyate / punazca sthApanAkuleSu gItArthasaGghATakaH pravizati / bhA.-122 vaa|| 980 //
Page #778
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ya niryukti candra. : A ja vAtane kahe che ke oghaniryukti-bhASya-122 : TIkArya : AvazyakanA kAyotsarga pUrNa thayA bAda AcArya te kSetra pratyuprekSakone bolAvIne pRcchA kare ke "ahIM kyA sthApanA kuLo che? bIjA kayA kuLo che?" A rIte puchAyelA teo sthApanAdikulo kahI de, jo kSetrapratyuprekSako e kulo na kahe to saMyamavirAdhanA ke AtmavirAdhanA e bemAMthI koIpaNa ekAda doSa to lAge ja. s have e sAdhuo sthApanAdi kulo kahe eTale pachI e sthApanAdikulonI sthApanA karAya. (je gharomAM guru, glAna, | tapasvI vagerene yogya vastuo maLI rahetI hoya evA viziSTa gharo sthApanA kuLo kahevAya. enuM varNana AgaLa karaze ja. mAtra kSetramatyupekSakoe potAnA manathI amuka amuka gharo sthApanAkuLa tarIke rAkhavAnA vicArelA hoya, paNa gurunI saMmati | para ganI saMmati mA bhA.-123 vinA e nakkI na thAya. eTale teo gurunA pUchavAthI gurune sthApanAkuLa karavA yogya gharo darzAve ane pachI guru ucita lAge e pramANe e gharone sthApanA kuLa tarIke jAhera kare. A jAherAta eja sthApanAkuLonI sthApanA kahevAya.) A sthApanAkuLomAM gItArtha saMghATaka, (be gItArtha) sAdhuo ja praveza kare. (bIjA nahi.) o.ni.bhA. : gacchaMmi esa kappo vAsAvAse taheva uubaddhe / gAmAgaranigamesuM aisesI ThAvae saDDI // 123 // ah 761 || cheSa vanya:' viratvarthaH, yata: sthApanAnAnAM sthApanA citte, zrI ? - "vAsavAre deva 33va'
Page #779
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti varSAkAle zItoSNakAlayozca / keSu punarayaM niyamaH kriyate ? ityata Aha - 'gAmAgaranigamesuM' grAmaH-prasiddhaH aakr:suvaitpattisthAne nirAmo-vALanavaprAyaH sanniveza:, papu sthApanAvRttAna sthApayet ! rviviziSTAnatyata mAda'atisesitti sphItAnItyarthaH 'saDDitti zraddhAvanti kulAni sthApayediti // | 762 / bhA.-123 candra, oghaniryukti-bhAgya-123: gAthArtha : gacchamAM A AcAra che ke comAsAmAM ane zeSakALamAM gAma, Akara, nigamone vize atizayavALA zrAvakone sthApavA. ja TIkArtha : sthApanAkuLonI sthApanA karavI e gacchanI vidhi che. prazna : kyAre karavAnI ? uttara : comAsAmAM ane ziyALA-unALAmAM.... badhA ja kAlamAM A vidhi karavAnI che. prazna : kyA sthAnomAM A sthApanAkuLa sthApavAno niyama karAyelo che ? uttara : gAma, Akara, nigama... badhe ja sthApanAkulone sthApavA joIe. emAM gAma to prasiddha ja che. Akara eTale >> sonA-cAMdI vagerenI utpattinuM sthAna (arthAt e vistAra. kemake kaI khANamAM badhA rahevA nathI javAnA. paNa e khANa je pradezamAM hoya te pradeza Akara kahevAya.) nigama eTale lagabhaga vepArIothI bharelo vistAravizeSa. : ] E FE'S F E1 | 76 2 ||
Page #780
--------------------------------------------------------------------------
________________ = '# # # 5 5 zrI ogha prazna : kevA prakAranA sthApanAkuLo sthApavA ? niryukti uttara : vizALa (ke saMpanna) zraddhAvALA gharo sthApanAkuLa tarIke sthApavA. (zraddhAvALA hoya paNa e gharo vistArI na na hoya to prAyogya nirdoSa vastu puratA pramANamAM na maLe. eTale e gharo bhaktivALA uparAMta ghaNAsabhyovALA hoya tevA || 763 ll jarUrI che. toja tyAM sahaja rIte prAyogya vastuo moTA pramANamAM maLI rahe, nirdoSa maLI rahe.). o.ni. : kiM kAraNaM camaDhaNA davvakkhao uggamo'vi a na sujjhe / gacche ya niyayakajjaM AyariyagilANapAhuNae // 238 // ni.-238 kiM kAraNaM tAni kulAni sthApyante ?, yataH 'camaDhaNa 'tti anyairanyaizca sAdhubhiH pravizadbhizcamaDhyante - kadarthyanta ityarthaH / tataH ko doSa ityata Aha-'davvakkhao' AcAryAdiyogyAnAM dravyANAM kSayo bhavati / 'uggamo'vi ana sujjhe' ga udgamastatra gRhe na shuddhyti| 'gacche yatti gacche ca niyataM kAryaM yogyena, keSAmityata Aha-'AyariagilANapAhuNae' AcAryaglAnaprAghUrNa-kAnAmarthAya nityameva kAryaM bhavati iti niyuktigAtheyam, candra.: oghaniryukti-238: TIkArtha : prazna : A sthApanAkulo sthApavAnI jarUra zI che? uttara : (1) jo A kuLone sthApIe to vArApharatI badhA sAdhuo te gharomAM jAya ane e rIte te gharo kadarthanA pAme. Eu 763 ll 5
Page #781
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha-ca (A gharo vastArI zrImaMta, bhaktivALA hoya eTale badhA sAdhuone te gharomAM javAnI IcchA thAya ane jo e rIte badhA niryukti ja jAya, to chevaTe e badhA zrAvako parezAna thavAnA ja. paNa ene sthApanAkuLa tarIke sthApIe to mAtra eka gItArtha saMghATaka vinA e gharomAM koI ja na jAya. ane eTale pachI kazo vAMdho na Ave.) / 764il prazna : anya anya sAdhuo tyAM jAya toya zuM vAMdho ? pelA bhaktivALA hoya to koI vAMdho na Ave. uttara : badhA ja jo tyAM jatA thAya to AcArya, glAna vagere yogya (emanA ghare paDelA) dravyono kSaya thAya. (dA.ta. na AcAryAdine murabbo Avazyaka che. ane badhA sAdhuo thoDo thoDo vahoravA mAMDe, to mahIno cAle eTalo murabbo 8-10 divasamAM ja puro thaI jAya. khyAla rAkhavo ke te vakhate badhA ja sAdhuo saMghATaka rUpe gocarI jatAM. mAtra guru, glAna, vRddha, bAlAdi ja na jatA.) vaLI tyAM udgamadoSo paNa zuddha na rahe, arthAt e doSo lAge. tathA AcArya, glAna, mAdhUrNakone mATe gacchamAM amuka vastuonI kAyama jarUra paDatI ja hoya che. jo sthApanA kulo * na sthApIe to uparanI bAbatomAM vAMdhA ubhA thAya. A niryuktigAthA che. ni.-238 = vRtti : idAnIM bhASyakAro vyAkhyAnayati, tatra 'camaDhaNa'tti vyAkhyAnayannAha - dAragAhA - kan 764/ - -
Page #782
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhodha-tyu o.ni.bhA. : puTvipi vIrasuNiA chikkA chikkA pahAvae turiaM / niryukti sA camaDhaNAe siggA saMtaM pi na icchae ghittuM // 124 // // 7 // 5 // jahA kAcit vIrasuNiA keNai AheDailleNaM tittiramayUrAINaM gahaNe chikkAriA chikkAriA tittirAINi giNhai, sa evaM puNo tittirAIhiM viNAvi so chichikkArei, sA ya pahAviA jayA na kiMci picchar3a tayA viAriA saMtI kajjevi na dhAvati, evaM saDDhayakulAI aNmaNNehiM camaDhijjaMtAI pAhuNAikAraNe samuppaNNe'vi saMtaMpi na deMti / kiM kAraNaM ?, sa jato akAraNA eva nivveiyANi teNa kAraNe samuppaNNevi na deMtitti / idAnIM gAthA'kSarArtha ucyate-pUrvamapi vIrazunI sma bhA.-124 chItkRtA chItkRtA pradhAvatI tvaritaM, punazcAsau alIkacamaDhaNatayA 'sigga'tti zrAntA sadapi mayUrAdi necchati grahItum / / yandra. : ve mAdhya2 mA 238bhI ni.yAne vi cha. emAM prathama to vamaLa zabdanI vyAkhyA karatA kahe che ke oghaniryukti-bhASya-124: TIkArtha : koIka zikArI tetara-moralA vagerene pakaDavA mATe jaMgalI kutarIne UM-chuM karIne mokalato, ane e kutarI e pramANe chUchU kAra thAya eTale doDIne tetarAdine pakaDatI. have thoDA divaso bAda e zikArI vo tetarAdi na hoya to paNa "chU-chU kAra karavA lAgyo. pelI kutarI doDatI paNa jayAre kaMI na jotI tyAre pachI kaMTALelI te vaa|| 5 // have kharekhara kArya hoyatetarAdi hoya to paNa doDatI nathI. HERE
Page #783
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniyukti / 766il ema zrAvakanA gharo paNa eka pachI eka sAdhuo vaDe parezAna karAtA jAya, to pachI kaMTALelA zrAvako jyAre kharekhara hyA gacchamAM te te vastunI atyaMta AvazyakatA hoya tyAre te vastu ghare hovA chatAM, sAdhuo taraphathI maMgAvA chatAMya na Ape. | kemake pahelA vagara kAraNe sAdhuoe e gharomAMthI te vastuo vahorI, vAraMvAra vahorI te gharo nIcovI lIdhelA. ane eTale have kAraNa utpanna thavA chatAM paNa teo na Ape. A bhAvArtha batAvyo. have A 124mI bhASyagAthAno akSarArtha kahevAya che. vAraMvAra te jaMgalI kutarI chukAra karAyelI chatI jhaDapI doDe che, paNa pachI khoTI rIte chUtkAra karavAnA kAraNe doDI doDIne thAkelI te kutarI vidyamAna evA paNa moralAdine pakaDavA doDatI nathI. bhA.-125 o.ni.bhA. : evaM saDDhakulAiM camaDhijjaMtAI aNNamaNNehiM / neJchaMti kiMci dAuM saMtaM pi tarhi gilANassa // 125 // sugamAM || candra. : oghaniryukti-bhAgya-125 : gAthArtha : A pramANe anya sAdhuo vaDe camaDhaNa karAtA (vAraMvAra javAtA) te ' 766
Page #784
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha ca zrAvaka kulo pachI vidyamAna evI paNa glAnAdi prAyogya vastu glAnane ApavA mATe IcchatA nathI. niryukti TIartha : yA sugama che. vRtti : 'camaDhaNa'tti gayaM, 'davvakkhaya'tti vyAkhyAyate - o.ni.bhA. : davvakkhaeNa paMto itthi dhAejja kIsa te diNNaM ? / bhaddo haTThapahaTTho karijja annaMpi sAhUNaM // 126 // bahUnAM sAdhUnAM ghRtAdidravye dIyamAne tadrvyakSayaH saMjAtastatastena dravyakSayeNa yadi prAnto gRhapatistataH striyaM / / ghAtayet, etacca bhaNati-kimiti tebhyaH pravrajitebhyaH dattam ? / 'davvakkhaya'tti gayaM, 'uggamo'vi a na sujjhe 'tti | | vyAkhyAyate, tatrAha-'bhaddo haTThapahaTTho karijja annapi sAhUNaM' bhadro yadi gRhapatistato dattamapi modakAdi punarapi kArayet / / 'uggamo'vi ya na sujjhe 'tti gayaM / mA.-126 yandra. : camaDhaNa no artha batAvI pI. ve 238bhI thAno davvakkhao za06 paviche. oghaniryukti-bhASya-126: gAthArtha H halako pati dravyaya vaDe strIne mAre "te kema ApI dIdhuM?" bhadrakapati khuza ati khuza thaI sAdhu mATe bIjuM paNa banAvaDAve. vaa||767||
Page #785
--------------------------------------------------------------------------
________________ cA zrI ogha TIkArtha : ghaNAM badhA sAdhuone ghI vagere dravya apAya, eTale dravyano kSaya thAya, ane te dravyaya thavAne lIdhe jo te niryuktigRhapati mA 1 gRhapati prAnta, halakI koTinA svabhAvavALo hoya to potAnI patnIne mAre. ane kahe ke " zA mATe te bahu ghI sAdhuone ApI dIdhuM ?" | 768| vyago zabdano artha thaI gayo. - have sAmo vi.... e zabda (238mI gAthAnAM) vyAkhyAna karAya che. te viSayamAM kahe che ke maddo ha...jo gRhapati sArA pariNAmavALo hoya to lADavA vagere apAI gayA hoya to bIjA navA karAvaDAve. Ama e lADavA sAdhu nimitte banavAthI AdhAkarmAdi doSavALA banI jAya. 34no..... suSe enuM vyAkhyAna thaI gayuM. vRtti : 'gacche ya niyayakajjaM Ayariya'tti vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : 100AyariyaaNakaMpAe gaccho aNakaMpio mahAbhAgo / gacchANakaMpayAe avvocchittI kayA titthe // 127 // surAmAM che bhA.-127 = = '# E : , "s | 768. - E !
Page #786
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAM zrI ogha- hyu niryukti || 769 || ma Na bha sma candra. : 238mI niryukti gAthAnA 'TOmi..." zabdanuM vyAkhyAna karatA kahe che ke oghaniryukti-bhASya-127 : gAthArtha : AcAryanI anukaMpA, bhakti karavA dvArA paramArthathI to mahAbhAgyavAna gaccha anukaMpita thAya che. (arthAt AkhAya gacchanI bhaktino lAbha maLe che.) ane gacchanI anukaMpA karavA dvArA tIrthamAM avyavacchitti karAyelI thAya che. (arthAt gacchamAM ghaNA sAdhuo taiyAra thavAthI jinazAsananI avicchinna paraMparA cAle che.) TIkArtha : spaSTa gAthA che. vRtti : idAnIM 'gilANa 'tti vyAkhyAyate oni.mA. : -- parihINaM taM davvaM camaDhijjaMtaM tu aNNamannehiM / parihINaMmi ya davve natthi gilANassa pAuggaM // 128 // surAmAM / / candra. : have 238mI gAthAnA ziALa zabdanuM vyAkhyAna karAya che. oghaniryukti-bhASya-128 : gAthArtha : eka pachI eka sAdhuo vaDe camaDhaNa karAtuM te dravya, vAraMvAra vahorAtuM te dravya khalAsa thAya. ane dravya khatama thAya to pachI glAnane je yogya che, te dravya na rahe. (eTale ene pIDA thAya. jo spezyala karAvIe to saMyamavirAdhanA thAya.) | If U ma va A bhA. 128 gim af // 769 / / H
Page #787
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha- niryukti | 77oll TIkArtha : gAthA sugama che. vRtti : tathA cAtrAyaM dRSTAnto draSyavyaH - o.ni.bhA. : cattA hoMti gilANA AyariyA khamagA pAhuNagAvi ya majjAyamaikkamaMteNaM // 129 // sArakkhiyA gilANA AyariyA bAlavuDDasehA ya / khamagA pAhuNagAvi ya majjAyaM ThAvayaMteNaM // 130 // sumAne che bhA. 129-130 candra. : A viSayamAM A daSTAnta jovuM che. (eja batAve che.) * oghaniryukti-bhASya-129H gAthArtha : maryAdAne oLaMganArA sAdhu vaDe glAna, AcArya, bAla, vRddha, zaikSa, tapasvI, mahemAna paNa parityAga karAyelA thAya che, oghaniryukti-bhAga-130: gAthArtha : maryAdAne sthApita karanArA vaDe glAna..... mahemAna paNa saMrakSita karAyelA, [; sAcavaNI karAyelA thAya che. thI 37oo.
Page #788
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha-tyu TIkArtha : beya gAthA sugama che. (sAra e ke sthApanAkulo sthapAya, enI maryAdA jaLavAya to glAnAdinI sAcavaNI cA niryukti thAya, anyathA badhA parezAna thAya.) // 771 // o.ni. : jaDDe mahise cArI Ase goNe a tesi jAvasiA / eesiM paDivakkhe cattAri ya saMjayA hoti // 239 // jahA ekkaM mahAbIyaM parisUaM, tattha ya cArIo nANAvihAo asthi, taMjahA-jaDussa-hatthissa jA hou sA hou sA | tattha asthi, mahisassa sukumArA joggA sAvi tattha asthi, Asassa mahurA joggA sAvi tattha atthi, goNassa suyaMdhA sani.-238 joggA sAvi tattha asthi, taM ca rAyapurisehiM rakkhijjai tANaM ceva jaDDAINaM, jai paraM kAraNe ghAsiA ANiti, aha bha puNa taM mokkalayaM muccai tAhe paTTaNagoNehiM gAmagoNehiM ca camaDhijjai, camaDhijjaMte a tassi mahAparisUe tANaM rAyakerANaM - | jaDDAINaM aNurUvA cArI na labdhai, vidhvaMsitatvAt godhanastasya, evaM saDDayakulANivi jai na rakkhijaMti tato annamannehi camaDhiaMti, tesu ya camaDhiesu jaM jaDDAisabbhAvANaM pAhuNayANaM pAuggaM taM na deMti / idAnImakSarArtha ucyatejADyo-hastI mahiSaH prasiddhastayoranurUpAM cArI yAvasikA-ghAsavAhikA dadati, tathA azvasya goNo-balIvardastasya ca | cArImAnayanti yAvasikAH / eteSAM' jADyAdInAM pratirUpaH-anurUpa: pakSaH-pratipakSaH tulyapakSa ityarthaH tasmin catvAraH vaa||991|| saMyatAH prAghUrNakA bhavanti /
Page #789
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- stha niryukti || 772 candra. H oghaniryukti-239 : TIkArtha : eka ghaNA bIyAvALo bagIco che, temAM aneka prakAranA ghAsacArAo hatA. te A pramANe-hAthIne je hoya te cAle, te cArI tyAM che. bheMsane sukomaLa cArI yogya gaNAya te paNa tyAM che. ghoDAne madhura cArI yogya che, te paNa tyAM che. gAya-baLadane suMgadhI cArI yogya che te paNa tyAM che. j A sthAna rAjapuruSo vaDe rakSAya che, ane te paNa e hAthI vagerene mATe ja rakSAya che. mAtra jyAre kAraNa AvI paDe tyAre ghAsa vahana karanArAo lAvI Ape. ma Na tA ma paNa jo e sthAna AkhuM khullu ja mUkI devAmAM Ave to nagaranA gAya-baLado ane gAmanA gAya-baLado paNa tyAM ghusIne khAvA lAge. ane e rIte te moTuM ghAsakSetra badhA vaDe khavAvA lAge, to rAjA saMbaMdhI hAthI vagerene anurUpa cArI pachI na maLe. (badhI khAlI thaI hovAthI) kemake e to grAma nagarAdinA godhana vaDe khatama karAyelI che. e pramANe zrAvakakuLonI paNa jo rakSA karavAmAM na Ave to te ekabIjA sAdhuo vaDe parezAna karAya. ane te kulo camaDhaNa karAya eTale hAthI vagerenI upamAvALA prAdhurNakone je yogya vastu hoya te vastu paNa na Ape. have A 238mI gAthAno akSarArtha kahevAya che. jaDu eTale hAthI. mahiSa te prasiddha che,. te beyane anukULa je cArI hoya te ghAsavahana karanArAo Ape. tathA azva ane goNa eTale baLadanI cArI ghAsa vahana karanArAo lAve. T stha ma IT f ga ji va o ma ni.-239 | || 772 // ' 24
Page #790
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sodha-tyu niryukti // 77 // A japhAdine anurUpa pakSa vicArIe to kula cAra mahemAna sAdhuo che. vRtti : idAnImeteSAmeva jADyAdInAM yathAsaGkhyena bhojanaM pratipAdayannAha - o.ni.bhA. : jaDDo jaM vA taM vA sukumAraM mahisao mahuramAso / goNo suyaMdhadavvaM icchai emeva sAhUvi // 131 // sugamA // navaraM sAdhurapyevameva draSTavyaH-tattha paDhamo pAhuNasAhU bhaNai-mama jaM dosINaM uNhagaM vA kaMjiaM vA jaM labbhai taM ceva ANeha, teNa evaM bhaNite kiM dosINaM ceva ANeavvaM ?, na, viseseNaM sohaNaM tassa ANeavvaM / bitio pAhuNasAhU bhaNai-paraM me NeharahiyAvi pUyaliA sukumAlA hou| tatio bhaNati-mahuraM navari me hou aMbaM mA hou / bha cauttho bhaNati-nippaDigaMdhaM annaM vA pANaM vA hou| evaM tANaM bhayaMtANaM jaM joggaM taM savayakulehito visesiyaM aannijjii| bhA.-131 candra. : have A javuM vagere cAreyanuM bhojana zuM hoya che ? e kramazaH batAvatA kahe che ke oghaniryukti-bhASya-131: gAthArtha : hAthIo game te Icche, pADo sukumAra Icche, azva madhura Icche, baLada sugaMdhI dravyane Icche e ja pramANe sAdhuo paNa jANavA. // 993 //
Page #791
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- niryukti || 774 | # bhA.-132 * TIkArtha : gAthA sugama che. mAtra vizeSa e ke sAdhu paNa Aja pramANe cAra prakAranA jANavA. temAM pahelo pahelA mahemAna sAdhu kahe ke mArA mATe je kaMI garama ke kAMjI maLe, te ja lAvavuM. prazna : te AvuM kahe to zuM tenA mATe dosINa = sUkuM ja lAvavuM ? uttara : nA, tenA mATe vizeSathI sAru lAvavuM. prazna : bIjo mahemAna sAdhu kahe ke "mane sneha vinAnI = vigai vinAnI paNa roTalI vagere cAlaze paNa e komaLa / hoya to sAruM." trIjo kahe ke "mAtra ane mIThuM maLe to sAruM. khATuM nahi." cotho kahe ke "mAre anna ke pAna pratibaMdha, durgadha | vinAnA hoya to sAruM." A pramANe te mahemAna sAdhuo bole, eTale pachI jene je yogya hoya teja vizeSataH, sArI rIte, bhaktibhAva pUrvaka bha| zrAvakanA gharomAMthI lAvavuM. vRtti : evamukte satyAha para:-yasmAdevaM tasmAnna kadAcitkenacitpraveSTavyaM prAghUrNakAgamanamantareNa zrAvakakuleSu, yadaiva prAghUrNakA AgamiSyanti tadaiva teSu pravezo yuktaH, evamukte satyAhAcAryaH - mo.ni.mA. : parva 2 pune kavi maMvisaMte vosA ah 774 . vIsaraNa saMjayANaM visukkhaMgoNIva ArAmo // 132 //
Page #792
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha-tyu evaM ca punaH 'Thavite' sthApite sthApanAkule yadi sarvathA na pravezaH kriyate tadaite doSA:-apravizatsu ete doSAHniyujita 'vIsaraNa saMjayANaM' vismaraNaM saMyataviSayaM teSAM zrAvakANAM bhavati / atra ca vizuSkagoNyA-gavA ArAmeNa ca dRSTAntaH, jahA egassa mAhaNassa goNI, sA kuDavadohaNI, tAhe so ciMtetti-esA gAvI bahuaM khIraM dei, majjha ya mAseNa pagaraNaM // 775 // se hohi ti, to acchau tahiM ceva ekkavAriAe dujjihiti, evaM so na duhati, tAhe sA teNa kAleNa visukkA taddivasaM biMdupi ma na dei| evaM saMjayA aNalliaMtA tesiM saDDANaM pamhaTThA Na ceva jANaMti kiM saMjayA asthi na vA ?, tevi saMjayA jaMmi Na divase kajjaM jAyaM taddivase gayA jAva natthi tANi davvANi, tamhA tattha doNhaM vA tiNhaM vA divasANaM avassa gaMtavvaM / athavA ArAmadiTuMto, ego mAlio ciMtei-acchaMtu eyANi puSphANi ahaM komuIe ekkavAriAe ucciNehAmi jeNa bahUNi hoMti, tAhe so ArAmo upphullo komuIe na ekkaMpi phullaM jAyaM / evaM sAvagakulesu ee ceva dosA ekvAriAe | pavisaNe tamhA pavisiavvaM kahici karhici divasetti / bhA.-132 BREER candra. : A pramANe kahevAyela chateM koI prazna kare che ke "jo A rIte sthApanAkulomAM bIjA sAdhuonA pravezAdithI camaDhaNa thatuM hoya, dravyakSaya thato hoya.... vagere nukazAna thatA hoya to pachI kyAreya koIe paNa mahemAna sAdhuonA Agamana sivAya zrAvakonA gharomAM praveza ja na karavo joIe. jyAre mahemAna sAdhuo Ave tyAre ja temane mATe te gharomAM pravezavuM yogya gaNAya." vaa|| 775 //
Page #793
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ya Ama pUrvapakSa vaDe kahevAyuM eTale have AcArya kahe che ke niryukti oghaniryukti-bhASya-132 : TIkArtha : A rIte sthApanAkula sthApI dIdhA bAda jo temAM bilakula praveza na karAya, ' mahemAnonA vinA kyAreya emAM na jaIe to vaLI pAchA A doSo lAge. | 776 / - te doSo A pramANe che. (1) jo sAdhuo sthApanAkulomAM bilakula na jAya, to e zrAvakone sAdhuonuM vismaraNa ja thaI jAya. "ahIM sAdhuo che..." e upayoga ja manamAMthI nIkaLI jAya. ane ema thAya to emAM sukAI gayelI gAya ane bagIcA A benuM daSTAnta che. bhA.-132 | gAyanuM dRSTAMta : eka brAhmaNanI pAse eka gAya hatI. te kuMDadohanI hatI eTale ke kuMDa pramANa dUdha ApanArI hatI. bha| eTale te brAhmaNa vicAre che ke A gAya ghaNuM dUdha Ape che ane mAre eka mahinA bAda moTo prasaMga thavAno che. to atyAre " A dUdha levAnuM baMdha rAkhuM. mahinA pachI eka sAthe trIsa divasanuM bheguM kareluM dUdha laI lauM. e mATe upayogI thaze." Ama vicArI teNe dohavAnuM baMdha karyuM. have te gAyanuM potAnuM dUdha na dohAvAthI tenA AMcaLo sukAI gayA, ane je divase ene jamaNavAra mATe puSkaLa dUdha joItuM hatuM e divase e eka TIpuM paNa dUdha ApatI nathI, ema sAdhuo paNa jo sthApanAkuLomAM na jAya to te zrAvakone sAdhuonuM vismaraNa ja thaI jAya ane eTale teo e | 776 paNa na jANe ke "zuM ahIM sAdhuo che ke nahi ?" (atyAranI jema te vakhate zrAvakone sAdhuo sAthe gADha paricaya na raheto.
Page #794
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha-ca ane sthApanAkulovALA badhA zrAvako roja upAzrayAdimAM Ave ja evuMya nahi. roja vyAkhyAno cAle evuMya nahi. ghaNA niryukti zrAvako evA Ajeya jovA maLe che ke ghare sAdhuo padhAre to khUbaja bhaktibhAvathI vahorAvanAra hoya paNa bAkI sAdhuo pAse vaMdanAdi mATe paNa na jatA hoya...) have je divase sAdhuone mahemAno AvavAdi kAraNasara sthApanAkulonI viziSTa // 777 - vastuonI jarUra paDI, te divase sAdhuo vahoravA gayA paNa te dravyo ja nathI. (prazna e thAya ke "sAdhuo jatA na hatA, A mATe atyAre dravya nathI. ane jo jatA hota to e dravya hota" . AvuM ahIM kahevAyuM che. to eno artha to e thayo ke pi e dravyamAM sAdhuono Azaya che. ane to pachI to doSita ja thaI jAya ne ? to zI rIte cAle ? enuM samAdhAna ema or lAge che ke (ka) e vastu to hoya paNa vahorAvavAnA saMskAra na paDelA hovAnA kAraNe teo vinaMti ja na kare. e tarapha lakSya A bhA.-132 1. pAchaLa ja na jAya. jo vacce vacce sAdhuo jatA hota to e vastu vahorAvavAnuM cAlu rahevAthI have pAchI paNa vinaMti thAya. (kha) e vastu potAnA vaparAzamAM hoya, sAdhuo thoDI thoDI vahoratA hoya ane khAlI thAya to pachI potAne mATe : pAchI e vastu lAve, emAM kaMI sAdhune doSa nathI. paNa have jo sAdhuo na jAya ane enI meLe mAtra potAnA vaparAzamAM e khAlI thAya to pachI e vastu lAvavAmAM kyAreka vilaMba paNa thAya, tenI have vadhu jarUra na hoya to na paNa lAve ke zAMtithI lAve. jo sAdhuo paNa vahoratA hoya to e lAvavAmAM vilaMba na kare. AmAM sUkSma rIte thoDo doSa lAgato hoya to paNa glAnAdi mATe e doSa kSantavya banI raheto hoya...vaLI vahorAvavAnA saMskAra na rahevI ullAsapUrvaka na vahorAve. pramANa ochuM vahorAve. viziSTa dravyo na vahorAve. tathA vahorAvavAnA saMskAra na rahevAnA kAraNe praharaiSaNAnA doSa lAgI zake. allu 777IL
Page #795
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha- thI A aMge samyapha nirNaya gItArtho ja ApI zake.) niryukti T bagIcAnuM daSTAnta : eka mALI vicAre che, "atyAre A jhADa para ugelA puSpo bhale emane ema raho. huM kaumudI mahotsavanA divase ekaja vAramAM badhA cUMTI kADhIza. jethI tyAre eka sAthe ghaNA maLe ." Ama e ugelA puSpo na cUMTAvAthI || 778 na te puSpo to karamAI gayA, te sthAne bIjA puSpo ugyA nahi. eTale te bagIco puSpo vinAno thaI gayo. kaumudI divase - eka puSpa paNa na thayuM. (jUnA puSpo cUMTAya, to enI jagyAe pAchA navA puSpo uge. paNa jUnA puSpo karamAIne paNa e " sthAnathI paDI na gayA hoya to pachI navA puSpo zI rIte uge ?) Ama zrAvakakulomAM bilakula praveza na karavAmAM doSo che. e ja rIte zrAvaka kulomAM mAtra ekAdavAra praveza karavAmAM paNa A ja doSo che. ane eTale amuka divasonA AMtare zrAvaka kulomAM praveza karavo joIe. vRtti : idAnIM yo'sau AcAryAdInAM vaiyAvRttyakaraH zrAddhakuleSu pravizati sa ebhirdoSaivirahito niyoktavyaHo.ni.bhA. : alasaM ghasiraM suviraM khamagaM kohamANamAyalohillaM / kohalapaDibaddhaM veyAvaccaM na kArijjA // 133 // bhA.-133 na e thA lu 778.
Page #796
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti (bhA.-133 zrImodha- tyu ___ alaso Alasito so veyAvaccaM na kAreyavvo, jadi kAravei asamAcArI, so AlasseNa tAva acchar3a jAva phiDio desakAlo, tAhe pacchA saDDhayANi jaM kiMci deMti teNa AyariAINaM virAhaNA, ahavA so aippae vaccai kamma nissAritaM houtti, tAhe tattha akAle vaccaMtassa tassa te ceva dosA, athavA tANi dhammasaDDiyaANi ussakkaNadose avasakkaNadose vA karijjA ThaviyagadosA vA, ahavA AyariyanimittaM pae vA ussUre vA uvakkhaDijjA, ete evamAiyA alase dosA / ghasiro bahubhakkhaNo, sovi na paTTaveyavvo, so paDhamaM ceva appaNo aTThAe hiMDai pajjattaM, jAva so appaNo pajjattaM hiMDai tAva phiDiA velA, ahavA tattheva paDhamaM vaccai pacchA tattha ya Na ceva velA hoi, te cevossakkaNAdiA dosA, bha ahavA tattha saDakule pabhUyaM giNhai tAhe uggamadosA na sujhaMti / suviro tAva suvai jAva phiDiA bhikkhAvelA, ahavA paDhamaM tattha gaMtuM avelAe pacchA suyai te ceva dosA / khamao jAva appaNo hiMDai tAhe AyariA paritAvaNAdi pAvaMti, aha khamao paDhamao AyariANaM giNhai tato appaNo paritAvaNAdi pAvai / kohillo puvvalAbhAo phiDito kasAtio saMto bhaNai-amhe aNNato labhAmaH, taMpi tujjhapaccaeNa na giNhAmo, ahavA thevaM labbhai tattha bhaMDai, ahavA UNaM pANeNa vA jemaNeNa vA tatthavi rUsati, vaa|| 778 //
Page #797
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI othaniryukti e | 78o | f = . 10mANio jai na abbhaTThijjati to puNo na atIti, ko viseso sAvagANaM ti ? / mAillo bhaddagaM bhaddagaM appasAgAriaM bhoccA paMtaM ANetti / lobhillo jattiaM labhati taM savvaM giNhati, esaNaM vA lobheNaM pellijjA, koUhalilo jattha naDAdi pecchai tattha pecchaMto acchaD / paDibaddho jo suttatthesu abhiutto so tAva acchar3a jAva kAlavelA jAyA ee dosA jamhA tamhA erisaM sAI veyAvaccaM na kaarijjaa| bhA.-133 | candra. : have e darzAve che ke je A AcAryAdino vaiyAvaccI saMghATaka sthApanAkulomAM praveze che, te kahevAtA doSo ' vinAno hoya to ja tyAM mokalavo, vaiyAvaccamAM joDavo... oghaniryukti-bhASya-133H gAthArtha : (1) ALasu (2) ghaNuM khAnAra (3) ghaNuM uMghanAra (4) tapasvI (5) krodhI (6) E mAnI (7) mAyAvI (8) lobhI (9) kutuhalI (10) pratibaddha sAdhu pAse gurnAdinI vaiyAvacca karAvavI nahi. TIkArtha : (1) ALasu pAse vaiyAvacca na karAvAya. jo karAve to asAmAcArI=sAmAcArI bhaMgano doSa lAge. te || ALasu to ALasanA lIdhe tyAM sudhI upAzrayamAM ja besI rahe ke jayAM sudhImAM bhikSAnA dezakALa pUrNa thaI jAya. ane e dezakALa patyA pachI gocarI jAya eTale zrAvako je kaMI vadhaghaTa hoya te Ape, ane tevI aprAyogya vastuo vaDe AcAryanI p. 80||
Page #798
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha- virAdhanA thAya. niyukti, 1 athavA to ALasu ALasanA kAraNe ema vicAre ke "A gocarInuM kAma patAvI dauM, pachI zAMti" ane eTale e gocarInA samaya pUrve pahelo jato rahe. ane Ama akALe janArA tene te ja doSo lAge ke zrAvako kazuM na vahorAve... game // 781il | te vahorAve. (vastu ja na hoya to zuM kare ?) athavA evuM bane ke ALasuM jo vahelo jato hoya to pachI zrAvako vahelI rasoI A banAvavA mAMDe Ama usvapnaNa doSa lAge. ane sAdhu jo moDo jato hoya to teo moDI rasoI banAvavA mAMDe eTale vi avaqSkaNa doSa lAge. (A bAdara usvapnaNAdi jANavA) athavA to sAdhu moDo Avato hoya to ene mATe badhI vastuo -FI rAkhI mUke... Ama sthApanAdi doSo lAge. athavA to AcAryane mATe vahelI savAre ke sUryodaya pUrve ja vastu banAvI de. bhA.-133 | (ALasu vahelo jato hoya to AvuM bane.) Ama ALasu sAdhumAM A badhA doSo lAge. | (2) sara eTale ghaNuM khAnAra. tene paNa AcAryAdinI gocarI lAvavA mATe na mokalAya. kemake e sauprathama to " 8 potAnI puratI gocarI mATe ja phare. have jyAM sudhImAM e potAnuM puratuM meLavI le, tyAM sudhImAM to AcArya mATe sthApanAkulomAMthI prAyogya vastu lAvavAno samaya pasAra thaI jAya. (e ghaNuM khAnAro hovAthI enA puratI gocarI pUrNa karavAmAM lAMbo kALa lAge, eTale A garabaDa thAya) athavA to te evuM kare ke pahelA AcArya prAyogya levA mATe sthApanAkulomAM jAya ane pachI potAnA mATe badhuM | lAvavAnuM nakkI kare. have potAnA mATe ghaNuM lAvavAnuM hoya eTale potAnI gocarI je samayamAM gharomAM maLatI hoya, enA ah 781 |
Page #799
--------------------------------------------------------------------------
________________ saT zrI ogha-ya karatAM vahelA ja eNe AcAryanI gocarI levA javuM paDe. to ja e ucita samaye potAnI gocarI paNa meLavI zake. have e niryukti rIte e AcAryanI gocarI mATe vahelo jAya tyAre sthApanAkuLomAM rasoI taiyAra ja na hoya.... ane eTale pachI sAdhune vi vahelo moDo Avato joI zrAvako udhvaSkaNAdidoSo ubhA karavA mAMDe. 782 have jo A badhuM na thAya e mATe sthApanAkuLomAMthI ja potAnA mATe paNa vadhu pramANamAM vahoravA lAge. (ke jethI bIjA gharomAM pharavuM na paDe ane eTale yogya samaye ja sthApanAkulomAM jaI zakAya ane vadhu vahorI samayasara AcArya pAse AvI na zakAya) to pachI AdhAkarmAdi ugamadoSonI zuddhi na rahe. pachI e doSo lAgavA ja mAMDe, (pelo vadhAre vahore eTale zrAvako vi FvadhAre banAvavAnuM zaruM karI ja de.) - (3) uMghavAnA svabhAvavALo sAdhu tyAM sudhI uMdhyA ja kare, jyAM sudhImAM bhikSA veLA pasAra thaI jAya. athavA to , pAchaLathI zAMtithI uMghavA maLe e mATe pahelA vahelo akALe gocarI vahoravA jato rahI pachI uMdhe... to emAM ya ukaNAdi | doSo lAge. (4) tapasvI jo potAnI gocarI mATe phare to AcArya gocarI moDI AvavAdi kAraNosara paritApAdine pAme. have jo tapasvI potAnI gocarI lAvavAnA badale AcAryAdinI gocarI pahelA lAve to ene potAne paritApAdi thAya. (potAnA pAraNAnA divasomAM AvuM bane.) (5) krodhI sAdhu je gharomAM pUrve je vastuo maLatI hoya te gharomAM jo te vastu maLatI baMdha thAya to tarata gusse thaIne bhA.-133 | 782 ||
Page #800
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-yu niryukti, || 783 | bole ke "tamAre tyAM na maLe to zuM thayuM? ame bIjethI meLavI lezuM ane e paNa kaMI tArA kAraNasara nathI meLavavAnA. paNa amArI labdhithI meLavIzuM." (athavA to "are ! A vastuo amane bIje maLatI hatI, paNa toya te vastu tArA ghare maLe che, ema tArA pratyenA vizvAsathI ame lIdhI nahi. ane have tArA ghareya nathI maLatI... Ama krodha kare.) athavA evuM bane ke e gharomAM vastu ochA pramANamAM maLe to A sAdhu jhaghaDo kare. athavA koIka vastu pANI vaDe ke vaghArAdi vaDe ochI hoya (vaghArAdinuM pramANa ochuM hoya to) to tyAM paNa krodha kare. " (6) abhimAnI sAdhu jo te zrAvako potAne joIne ubhA na thatA hoya to potAnuM apamAna samajI temanA ghare vahoravA pharI na jAya." A kaMI zrAvako che? jo teo sAdhu Ave, tyAre ubhA paNa na thAya to mithyAtvIo karatA A zrAvakonI bhA.-133 vizeSatA zuM ?" (7) mAyAvI sAdhu sArI sArI vastu ekAMtamAM vAparI halakI vastuo lAve. (8) lobhI sAdhu jeTaluM maLe e badhuM ja laI le. (sAmevALAnA bhAva na jue. "emane ghaTI paDaze to?" evuM paNa na vicAre....) athavA to vastunA lobhane kAraNe eSaNAne prere eTale ke AsaktinA kAraNe vastu doSita hoya to paNa " vahorI le. (9) kutuhalI sAdhu jyAM naTa vagere dekhAya tyAM jovA ubho rahI jAya. ahu 783 .. (10) pratibaddha eTale je sAdhu sUtra-arthamAM atyaMta lIna hoya. Avo sAdhu sUtrArthanI AsaktinA kAraNe tyAM sudhI
Page #801
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA.-134 zrI ogha-ya besI rahe jyAM sudhImAM kALaveLA thaI jAya. je kAraNathI A badhA doSo lAge che, te kAraNathI AvA prakAranAM sAdhu pAse niryukti vaiyAvacca na karAvavI. | 784 | vRtti : kIdRzaM punaH kArayedvaiyAvRttyam ? ityata Aha - mo.ni.mA. : viea oDanoff nAthasInamAyA. garubhattimaM viNIyaM veyAvaccaM ta kArijjA // 134 // ' ebhiruktadoSaivimukta, kiMviziSTaM ? ityata Aha-'kaDajogiM'ti kRto yogo-ghaTanA jJAnadarzanacAritraiH saha yena sa | bha kRtayogI gItArtha ityarthaH taM, punarapyasAveva vizeSyate-jJAtaM zIlamAcArazca yasya taM vaiyAvRttyaM kArayet / gurau bhaktiH- bha| bhAvapratibandhaH vinIto-bAhyopacAreNa // candra. prazna : to pachI kevA sAdhu pAse vaiyAvacca karAvavI ? oghaniryukti-bhAgya-134 : uttara : gAthArtha : A doSathI viyukta, kRtayogI, jaNAyelA zIlaka AcAravALA, gurubhaktivALA vinIta sAdhu pAse vaiyAvacca karAvavI. TIkArtha : upara batAvelA doSothI vimukta, jJAnadarzanacAritranI sAthe yogavALo eTale ke gItArtha, tathA jaNAyelA che " 784ll
Page #802
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha zIla ane AcAra jenA tevA tenI pAse vaiyAvacca karAvaDAvavI. vaLI jene guru vize bhakti - bhAvapratibaMdha - anurAgabhAva niryukti che ane je bAhya sevA vaDe paNa vinIta che, tenI pAse vaiyAvacca karAvavo (punarAveva vizaM no artha eTalo ja ke pharI | A yogya sAdhu ja vizeSita karAya che. eTale ke tenA mATenuM vizeSaNa vaparAya che.) | 785 || o.ni.bhA. : sAhati a piadhammA esaNadose abhiggahavisese / evaM tu vihiggahaNe davvaM vaiMti gIyatthA // 135 // te ceva vaiyAvRttyakarAH zrAddhakuleSu praviSTAH santaH kathayanti 'eSaNAdoSAn' zaGkitAdIn abhigrahavizeSAMzca | bhA.-135 bha sAdhusaMbandhinaH, kIdRzAste vaiyAvRttyakarA: ? priyaH-iSTo dharmo yeSAM te priyadharmANaH 'evaM' uktena prakAreNa vidhigrahaNe - dravyaM ghRtAdi vRddhiM nayanti avyavacchittilAbhena, ke? - gItArthAH / candra, : oghaniryukita-bhASya-135 : gAthArtha : priyadharmI sAdhuo eSaNAdoSone ane abhigraha vizeSone jaNAve=kahe. A pramANe vidhipUrvaka grahaNa karavAmAM gItArtho dravyane vadhAre che. I TIkArtha : te vaiyAvaccI sAdhuo zrAvakakulomAM praveze, tyAre zaMkti vagere gocarIdoSo emane samajAve. ane sAdhuone kevA kevA prakAranA abhigraho hoI zake che ?" e badhuM samajAve. (abhigrahavizeSano artha sAdhunA viziSTa AcAro-AvuM viI 785 che.
Page #803
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImodha- po3.... 59 rI ya.) niryukti prazna : A vaiyAvaccIo kevA hoya ? uttara : jeone dharma atyaMta ISTa che, tevA A vaiyAvaccI hoya. // 786 // A upara batAvyA pramANe sthApanAkulomAMthI vidhipUrvaka vastuo levAmAM to gItArtho e ghI vagerenA satata lAbha vaDe I e ghI vagerenI vRddhi karanArA bane che. (Azaya e ke gItArtho vidhipUrvaka vahore eTale zrAvakonA bhAva na tuTe. teo khUba 4 mAthI vorAve.) sma bhA.-138 vRtti : taizca gItAIMbhikSAM gRhNadbhiH zrAddhakuleSu idaM jJAtavyam - o.ni.bhA. : davvapamANaM gaNaNA khAriaphoDia taheva addhA ya / saMvigga egaThANe aNegasAhasa pannarasa // 136 // dravyaM-godhUmAdi tadvijJeyaM kiyatsUpakArazAlAyAM pravizati dine dine, tatazca tadanurUpaM gRhNAti, 'gaNaNa'tti etAvanmAtrANi ghRtapalAdIni pravizantyasmin ityetAvanmAnaM ca grAhyam / 'khAritti salavaNAni kAni? - vyaJjanAnisalavaNakarIrAdIni kiyanti santi ? iti, tatazca jJAtvA yathA'nurUpANi gRhNAti / 'phoDiatti vAiMgaNANi hA // 786 // | matthAphoDiANi kittiANi ghare sajjijjaMti nAUNa jahANurUvANi gheppaMti / tathA 'addhA yatti kAla ucyate, kimatra ne TRE
Page #804
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca niryukti prahare velA Ahosvitprahaddhaye etadvijJAtavyaM, 'saMvigga egaThANe 'tti saMvigno-mokSAbhilASI 'egaTThANe tti ekaH saGghATaka: pravizati, 'aNegasAhUsutti anekeSu sAdhuSu pravizatsu 'paNNarasa 'tti paJcadaza doSA niyamAdbhavanti 'AhAkammuddesia' ityevamAdayaH / ajjhoyarao mIsajAyaM ca ekko bheo, | 787l bhA.-136 candra. : zrAvakakulomAM zikSA letA gItArtha sAdhuoe A vastu jANI levI ke - oghaniryukti-bhASya-136 : TIkArtha : (1) rasoDAmAM roje roja keTalA ghauM vagere praveze che ? eTale ke roja keTalA or pramANamAM ghauM rAMdhavAmAM Ave che? e jANI levuM ane pachI e anusAre doSita na bane ema vahoravuM. (2) "rasoDAmAM kSA | ATalA pramANamAM ghI-goLa vagere praveze che. (vaparAya che, eTale e pramANe ATalI mAtrAmAM levuM." e jANI levuM. (3) | balavaNa-hIMga vagere vALA zAko keTalA che ? e jANI laI pachI tene anusAra grahaNa kare (4) vAIgaNo (= manthAphoDiANi | (dUdhI vagere. tenA zAko. jemAM uparathI mAthAne toDIne (dUdhInuM DIMTu) zAka banAvavAmAM Ave) keTalA pramANamAM A gharamAM raMdhAya che. e jANIne ene anusAra grahaNa kare. (5) zuM ahIM eka praharamAM gocarIno kALa che ? ke pachI be praharamAM gocarIno kALa che ? e jANI levuM. mokSAbhilASI eka saMghATaka A sthApanAkulomAM praveze. jo aneka sAdhuo praveze to pachI AdhAkarma vagere paMdara doSo avazya lAge. ahIM Ama to 16 bheda che. paNa adhyavapUraka ane mizra e baMne eka ja doSa gaNavAthI 15 bheda thAya. | 787ll
Page #805
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sodha-tyu niryukti " // 788 // (bhA.-17 vRtti : yasmAdanekeSu sAdhuSu doSAstasmAt - o.ni.bhA. : saMghoDego ThavaNAkulesu sesesu bAlavuDDAI / taruNA bAhiragAme pucchA diTuMta'gArIe // 137 // saGghATakaH ekaH sthApanAkuleSu pravizati, zeSeSu kuleSu bAlavRddhAzca pravizanti, AdizabdAtkSapakAzca / taruNA:zaktimanto bahirgAme hiNDanti / 'pucchatti atra codakaH pRcchati-pUrvameva kSetraM pratyupekSitaM yatra sabAlavRddhasya gacchasya | bhaktapAnaM paryAptyA bhavati tatraiva sthIyate tatkasmAttaruNA bahirgAme hiNDanti ?, AcArya Aha-'diTuMta'gArIe' agAryA | dRSTAnto jJAtavyaH, taM ca tRtIyagAthAyAM bhASyakAro vakSyati / yandra. : mAmale 129thI bhane sAdhumo sthApanAsomAya to hoSo cha, te 29thI..... oghaniryukti-bhAgya-137 : gAthArthaH sthApanAkulomAM eka saMghATaka jAya. bAkInA kulomAM bAlavRddhAdi jAya. yuvAno bahAra gAmamAM jAya. (zeSa TIkArthathI spaSTa thaze.) TIkArtha : eka saMghATaka sthApanAkulomAM praveze ane eja gAmanA bAkInA kulomAM bAlo ane vRddho gocarI levA mATe Adi zathI tapasvAmI 59 zeSadulomA ya ma sama se.4 yuvAna sAdhumo. hoya tebho bahA2ma goyarI 4 POR ht vaa|| 788 //
Page #806
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha jAya. niryukti prazna : A kSetra pahelA ja kSetrapratyuprekSako vaDe jovAyeluM ja che. emAM badhAyanI gocarI maLatI hoya to ja e kSetra | vi pasaMda karAyuM hoya. kemake jyAM bAla, vRddhayukta AkhA ya gacchane puratA pramANamAM annapAna maLe tyAM ja rahevAya che. to pachI // 789 // - yuvAnoe bIjA gAmamAM javAnI jarUra ja zI che ? ahIM ja kema na jAya ? - uttara : A viSayamAM eka strInuM daSTAnta kahevA jevuM che. jANakAra te daSTAntane trIjIgAthAmAM (137, 138, 139 ja ema trIjI gAthA eTale 139mI bhASyagAthAmAM) kaheze. (athavA to A gAthA pachI taratanI je trIjI gAthA Ave te samajavI. vacce niryuktigAthA Ave to paNa e AmAM gaNAI jAya. ane ema gaNIe to A 137mI pahelI pachI . ni.-240 239mI niyukti gAthA Avaze, te bIjI ane pachI tarata 138mI bhASya gAthA Avaze te trIjI. Ama saMmati thAya. e , dRSTAntano prAraMbha 138mI gAthAthI thayo che. ane 139mAM paNa eno ullekha che. eTale beya artha levAmAM vAMdho nathI.). (A 137mI bhASya gAthA e dvAra gAthA che, enuM vistArathI varNana bhASyakAra karaze.) vRtti : tathA iyamaparA dvAragAthA - o.ni. : pucchAgihiNo ciMtA dito tattha khujjaborIe / ApucchiUNa gamaNaM dosA ya ime aNApucche // 240 // all 789 che.
Page #807
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu 'pucchatti codakaH pRcchati, nanu ca tasyA agAryA ghRtAdisaGgrahaH kartuM yukto bhartRpradattatavaNimadhyAt yena niryukti / prAghUrNakAdeH sukhenaiva tenopacAraH kriyate, sAdhUnAM ca punaH sthApanAkulasaMrakSaNe na kiJcitprayojanaM, yatastatra yAvanmAtrasyAhArasya pAkaH kriyate sa sarvaH pratidivasamupayujyate, na tu tAni kulAni saMcayitvA sAdhuprAdhUrNakAgamane // 780 // sarvamekamukhenaiva prayacchanti, evaM codakenokte AcArya Aha - 'gihiNo ciMtA' gRhiNazcintA bhavati, yaduta ete sAdhavaH prAghUrNakAdyAgamane Agacchanti tatazca etebhyo yatnena deyamiti, evaMvidhAmAdarapUrvikAM cintAM karoti / yaccoktaM taruNAma bahirgAme kimiti hiNDanti ?, 'diTuMto tattha khujjaborIe' sa ca dRSTAnto vakSyamANaH / 'ApucchiUNa gamaNaMti tatra ca . bahirgAmAdau AcAryamApRcchaya gantavyaM, yataH 'dosA ya ime aNApucche 'tti doSA anApRcchAyAmete ca vakSyamANalakSaNA | sana.-240 doSAH / idAnI bhASyakAra: pratipadametAni dvArANi vyAkhyAnayati, tatra ca yaduktaM dRSTAnto'gAryAH, sa ucyate-ego vANio bha parimiaM bhattaM appaNo mahilAe dei, sA ya tato nehAi diNe diNe thovaM thovaM avaNei, kiM nimittaM?, jadA eyassa | avelAe mitto vA sahI vA essai tadA kiM sakkA AvaNAu ANeuM ?, evaM savvato saMgahaM karoti, aNNayA tassa avelAe pAhuNago Agato, tAhe so bhaNai-kiM kIrau ? rayaNI vaTTai NIsaMcArAo ratthAo, tAhe tAe bhaNi-mA Aturo hohi, tAhe tassa pAhuNagassa uvakkhaDiaM, bhuMjiuM ca gato tagguNasahassehiM vaTuMto, bhattAro'vi se parituTTho / evaM , AyariAvi ThavaNakulANi Thaviti, jeNa avelAgayassa pAhuNayassa tehito ANeuM dijjai, teNa taruNA saMtesu vi co|
Page #808
--------------------------------------------------------------------------
________________ E F E E : E R zrI odha-cA , vahAre hiMtittA na ceva vivarI mA, mA paUITS sArI pari3i re, sa ca tamo thI niyukti majjAma thavaM zovaM na pha, to pAzupa mA IU vimuratti, | 791 ll candra.: vaLI A bIjI dvAra gAthA che ke - oghaniryukti-240H TIkArtha : praznakAra pUche che ke pati vaDe apAyelA mApanI aMdarathI thoDuMka thoDuMka ghI bheguM karavuM, bacAvI levuM te te strIne yogya che ke jethI acAnaka mahemAno ghare AvI caDe to te strI sukhethI emanI AgatAsvAgatA karI zake. (pati vAparavA mATe je ghI Ape, temAMthI thoDuMka thoDuMka ghI bacAvatI rahe, patine na kahe ane acAnaka mahemAno | ni.-240 Ave to te vakhate e bacAvelA ghIno samya upayoga thAya.) paNa sAdhuone to sthApanAkulonuM saMrakSaNa karavAmAM koI ja prayojana nathI, eTale ke rojeroja na javuM, amuka divase javuM... e badho viveka karavAnI jarUra zI che? kemake tyAM to roja jeTalA pramANamAM AhArano pAka thato hoya, te badhuM ja 'jo te divase rojeroja vaparAI ja jAya che. e kulo kaMI thoDuM thoDuM bheguM karIne sAdhunA mahemAnonuM Agamana thAya tyAre badhuM A eka sAthe nathI ApatA. to pachI sAdhuoe sthApanAkulonuM rakSaNa karavAnI jarUra zI ? uttara : A rIte AMtare AMtare javAmAM lAbha (roja na javAmAM) e thAya ke te gRhastho sAdhunI ciMtA karatA thAya. va teo vicAre ke "A sAdhuo mahemAna sAdhu vagere Ave tyAre ja Ave che, emane ema nathI AvatA. tethI have teo jyAre LpaNa Ave tyAre prayatnapUrvaka ApavuM." AvA prakAranI AdarapUrvakanI ciMtA kare. ("ekaThuM kareluM ghI ghare AvelA mahemAnone = 4 = 5 = = = =* Rii 791 .
Page #809
--------------------------------------------------------------------------
________________ v sA zrI odha mATe upayogamAM Ave, paNa rojerojanI gocarI thoDI thoDI bhegI karIne pachI mahemAna sAdhu mATe vahoravA AvelA sAdhuone niyukti badhI ekasAthe vahorAvAtI nathI ja. eTale gharanA mahemAno mATe e zrAvikA roja thoDuMka thoDuMka bacAve e jarUrI che. paNa sAdhuoe divaso pachI AvanArA mahemAna sAdhuo mATe te gharomAM thoDuMka thoDuMka bacAvI rAkhavAnI ochuM vahoravAnI, nahi | 792 IT vahoravAnI jarUra nathI." A prazrakArano Azaya che, utara spaSTa ja che ke jarUriyAtanA vakhate zrAvakono Adara vadhe e mATe A paddhati jarUrI che.). ja vaLI tame je pucheluM ke "yuvAnoe bIjA gAmamAM vahoravA javAnI zI jarUra che ?" tenuM samAdhAna e che ke "A vi F" viSayamAM kunja boraDInuM daSTAMta AgaLa Avaze." ni.-240 - tathA bahAragAmAdi sthAne AcAryazrIne pUchIne javuM kemake jo pUchyA vinA jaIe to AgaLa kahevAze te badhA doSo lAgaze. have bhASyakAra dareke dareka padane laIne A gAthAnuM vyAkhyAna kare che. temAM pUrve 137mI bhASya gAthAmAM je kaheluM ke "strInuM dRSTAnta che." te dRSTAnta kahevAya che. eka vaNika rojeroja potAnI patnIne bhojana banAvavA mATe parimita bhojana Ape che. patnI temAMthI ghI vagere vastu divase divase thoDI thoDI kADhIne bacAvI le che. evuM eTalA mATe kare che ke jayAre rA patino mitra ke vajana akALe acAnaka AvI jaze, tyAre zuM dukAnamAM jaIne tyAMthI lAvavuM zakya banavAnuM che ?" eTale e badhAmAMthI thoDuM thoDuM bacAvI le che. ekavAra patino mahemAna akALe Avyo. pati patnIne kahe ke "zuM karazuM? hamaNAM vIu 792 |
Page #810
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odhaniryukti I 793 _| = = to rAta che. badhI zerI-galIo lokonA saMcAra vinAnI sUmasAma banI gaI che" tyAre patnIne kahyuM ke "tame duHkhI na ja thAo." ane pachI te bacAvelI vastuomAMthI mahemAna mATe banAvyuM. mahemAna to vAparIne, te bhojananA hajAro guNa vaDe vRddhi pAmato chatAM jato rahyo. (arthAt e patnI ane bhojananI puSkaLa prazaMsA karato karato jato rahyo. pati paNa khuza thayo. A rIte AcArya paNa sthApanAkulone sthApI de, ke jethI akALe AvelA mahemAna sAdhuone te sthApanA kulomAMthI lAvIne ApI zakAya. Aja kAraNasara yuvAna sAdhuo gAmamAM gharo purato hovA chatAM bIjA gAmamAM jAya (ke jethI jarUriyAtanA samaye A gAmamAMthI puratI gocarI maLI rahe.) bhA.-138 have A badhAthI viparIta deSTAnta kahevAya che. bIjo koIka pati bIjI koIka strIne (enI patnIne) paricita, mApasara vastuo Ape che, teNI to tenI aMdarathI ' thoDuM thoDuM bacAvatI nathI. tyArabAda mahemAna Ave tyAre duHkhI thAya che. vRtti : amumevArthaM gAthAdvayenopasaMharannAha - o.ni.bhA. : parimiabhattapadANe nehAdavaharai thovaM thovU tu / | 793 ll pAhuNa viyAla Agama visanna AsAsaNAdANaM // 138 // * * / * ** 1 mi. *fe
Page #811
--------------------------------------------------------------------------
________________ mo zrI khodha parimitabhaktapradAne sati sA'gArI snehAdeH ghRtAderapaharati stokaM stokamiti / punazca prAghUrNakasya vikAla niryukti Agamane viSaNNo'gAraH, punazca striyA AzvAsitaH 'dANaM 'ti tayA striyA bhaktapAnaM dattaM prAghUrNakAyeti // 11968 11 ui ji - candra. : A ja arthano be gAthAo vaDe upasaMhAra karatA kahe che ke oghaniryukti-bhASya-138 : gAthArtha : parimitabhaktanuM dAna thaye chateM strI ghI vagere thoDuM thoDuM bacAve che. mahemAnanuM ma sAMje Agamana thAya che, pati du:khI thAya che. patnI AzvAsana Ape che ane dAna kare che. Na TIkArtha : pati taraphathI parimitabhaktanuM pradAna thatuM hote chateM te strI ghI vagere thoDuM thoDuM bacAve che. pachI mahemAnanuM bhA.-139 sAMje Agamana thatAM duHkhI thayelo pati strI vaDe AzvAsana apAyo. e pachI te strIe mahemAnane bhojanapAna ApyuM. bha o.ni.bhA. : evaM pIivivaDDI vivarIyaNNeNa hoi diTTaMto / zra louttare viseso asaMcayA jeNa samaNA u // 139 // evaM tayordampatyoH prItivRddhiH saMjAtA, viparItazcAnyena prakAreNa bhavati dRSTAntaH / evaM yadi tAvadgRhasthA api saJcayaparA bhavanti - anAgatameva cintayanti, sAdhunA punaH kukSizambalena sutarAmanAgatameva cintanIyaM, yadi paraM lokottare'yaM vizeSa:, yaduta niHsaJcayAH sutarAM cintAmAcAryA vahantIti / sa UT va | o p hA ssa / / 784 //
Page #812
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhA.-14) zrI odha candra. : oghaniyukti-bhASya-139 : gAthArtha : A pramANe prItinI vRddhi thaI. enAthI viparIta bIjA pati vaDe niryukti - daSTAnta che. lokottaramAM A vizeSa che, kemake zramaNo saMcaya nahi karanArA che. TIkArtha A pramANe te pati-patnI vacce prItinI vRddhi thaI, viparIta draSTAnta bIjA prakAra vaDe thAya che. (je spaSTa che.) / 795 5 Ama jo gRhastho paNa saMcaya tatpara, bheguM karavAmAM tatpara hoya, bhaviSyano vicAra karatA hoya, to pachI mAtra peTa bharAya eTaluM ja bhAthuM rAkhanArA eTale ke rojerojanuM lAvI rojeroja khAnArA, eka dANAno paNa saMgraha na karanArA sAdhue to avazya bhaviSyano vicAra karavo joIe. hA lokottarazAsanamAM ATalI vizeSatA che ke saMcaya, parigraha vinAnA AcArya avazya bhAvinI ciMtAne vahana kare. (ekaThuM karavApUrvaka ciMtA na kare, paNa ekaThuM karyA vinA ja badhI ciMtA kare.) vRtti : "pucchA diTuMta'gArIe"tti bhaNiaM, idAnIM 'pucchA gihiNo ciMta 'tti gAthAyAH prathamAvayavaM vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : jaNalAvo paragAme hiMDantA''Neti vasahi iha gAme / dijjaha bAlAINaM kAraNajAe ya sulabhaM tu // 140 // | 795).
Page #813
--------------------------------------------------------------------------
________________ T * zrI odha- T niryukti Na || 796 ll | T rasa ma yaccodakena pRSTamAsIttatredamuttaraM janAnAmAlApo janAlApo - loka evaM bravIti, yaduta 'paragAme hiMDantArNeti' paragrAme hiNDayitvA''nayanti - atra bhuJjate / 'vasahi iha gAmetti vasatiH kevalamasmin grAme eteSAM sAdhUnAM tatazca dijjahatti bAlAdInAM dadadhvam, AdizabdAtprAghUrNakAdayo gRhyante, evaMvidhAM cintAM gRhasthaH karoti / tatazca 'kAraNajAte ya sulabhaM tuti evaMvidhAyAM cintAyAM prAghUrNakAdikAraNe utpanne ghRtAdi sulabhaM bhavatIti / candra. : "puA vinaMta - e 137mI bhASya gAthAno chello avayava pUrNa thayo. have pucchA nidio.... e 240mI ni.gAthAmAM gAthAnA pahelA avayavanuM vyAkhyAna karatA kahe che. oghaniryukti-bhASya-140 : gAthArtha : lokamAM vAta thAya ke "52gAmamAM bhamIne gocarI lAve che, A gAmamAM mAtra rahe che. to emanA bAlAdine Apo." ane kAraNa AvI paDe to sulabha thAya. T TIkArtha : praznakAre pUrve je puchela ke "yuvAno paragAmamAM kema phare ?'' teno uttara e ke Ama karavAthI lokomAM vAtacIta . thAya. loko ema bole ke "A sAdhuo paragAmamAM pharIne lAve che, A gAmamAM vApare che. ahIM to mAtra A sAdhuonI vasati ja che. tethI A je bAla-vRddha vahoravA Ave che, temane Apo." ahIM bAlAdimAM rahelA Avi zabdathI prApUrNakAdi levAnA. AvA prakAranI ciMtA gRhastha kare. ane eTale pachI jyAre mahemAnAdinuM Agamana thavA vagere rUpa kAraNa AvI paDe | sa - ma bhA.-140 ma rA a // 796 //
Page #814
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ya A niryukti / / 787 // bhA.-141 to to e svagAmamAM paNa ghI vagere sulabha thAya. vRtti : Aha-kiM punaH kAraNaM prAghUrNakAnAM dIyate ?, tathA cAyamaparo guNa:o.ni.bhA. : pAhuNavisesadANe nijjara kittI a ihara vivarIyaM / puTvi camaDhaNasiggA na deMti saMtaMpi kajjesu // 141 // prAghUrNakAya vizeSadAne sati nirjarA karmakSayo bhavati / ihaloke kIrtizca bhavati / 'ihara vivarIyaMti yadi prAghUrNakavizeSadAnaM na kriyate tatazca nirjarAkIrtI na bhavataH, evaM ca prAghUrNakavizeSadAnaM na bhavati, yasmAt 'puTvi camaDhaNasiggA' tatazca na deMti saMtaMpi kajjesu gihinno| ciMta 'tti vakkhANiaM, candra.: prazna : prAdhUrNakone dAna ApavAnuM kAraNa zuM? arthAt zA mATe sAdhuoe prApUrNaka sAdhuo mATenI gocarI lAvI emane vaparAvavI ? badhA potapotAnI lAvIne vApare to na cAle ? uttara : yuvAna sAdhuo paragAmamAM gocarI jAya to vaLI A bIjo guNa prApta thAya ke oghaniryukti-bhAgya-141 : gAthArtha : prAthUrNakone vizeSathI dAna ApavAmAM nirjarA ane kIrti maLe. anyathA PRESE vii|| 787 //
Page #815
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-dha TIkArtha : mahemAnone vizeSathI dAna ApavAmAM nirjarAHkarmakSaya thAya ane A lokamAM kIrti prApta thAya. jo prAthUrNakane A niryukti vizeSataH dAna na apAya to nirjarA ane kIrti na thAya. " have jo yuvAno paragAmamAM javAne badale A gAmamAM ja jAya to pachI prAthUrNakone vizeSadAna ApavuM zakya na bane. Dr. | 798 kemake pahelA camaDhaNathI herAna thayelA zrAvako pachI prApUrNakAdi kArya AvI paDe tyAre paNa vastu vidyamAna hovA chatAMya na A Ape. mATe yuvAna sAdhuoe paragAmamAM gocarI javuM. fdha" nuM vyAkhyAna thaI gayuM. bhA.-142 vRtti : idAnIM kubjabadarIdRSTAntaM vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : gAmabbhAse bayarI nIsaMdakaDupphalA ya khujjA ya / pakkAmAlasaDiMbhA khAyaMtitare gayA dUraM // 142 // ego gAmo tattha khujjaborI sA ya NijjAseNa kaDuyA tattha ceDarUvANi bhaNaMti vaccAmo borANi khAmo, tattha khujjaborIvilaggAI tANi DibharUvANi tUvaratuvarANi khAyaMti, na ya pajjattIe hoi, aNNANi bhaNaMti, kiM eehiM, all 798. ++ E
Page #816
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAhe aDaviM gatA tattha borANi dharaNie khAiUNa sUraM bahUNi poTTalagAI baMdhiUNa AgayA sigghataraM jAva ime jhADeMtA niryukti ceva acchaMti, na tittI jAyA, tAhe te tesiM annesiM ca diti / evaM ceva imaM khettaM camaDhiaM, ettha aMbilakUro, taM ghettUNa | ceva Agacchanti divasaM ca hiMDiyavvaM, evaM kileso appagaM ca bhattaM hoti, jahA te aNalasaceDA tahA AyaparahiAvahA // 78em. taruNA te bAhiragAme bhikkhAyariaM jaMti tAhe acamaDhiagAmAo khIraM dahimAiAI dhittUNa lahuM AgayA uggamadosAI ma ya jaDhA hoMti, bAlavuDDA ya aNukaMpiyA hoMti, vIriyAyAro ya aNucinno hoi, tamhA gaMtavvaM bAhiragAme hiMDaehi trunnehi| candra,H have kuja, vAMkI vaLelI boraDInA dRSTAntanuM (240mI ni.gAthAmAM darzAvAyelanuM) vyAkhyAna karatA kahe che ke - oghaniryukti-bhAgya-142 : TIkArtha : eka gAma che, temAM vAMkI vaLelI boraDI che. te rasa vaDe kaDavI che. eTale ke || tenA bora kaDavA che. tyAM gAmamAM bALako bole che ke "cAlo, bora khAIe." have tyAM muja boraDI para caDelA te bALako | turA-kaDavA boro khAya che. vaLI e kaDavA bora paNa puratA pramANamAM to thatA ja nathI. bIjA bALako bole che ke "A boro vaDe zuM vaLe ?" eTale teo jaMgalamAM gayA. tyAM dharatI para paDelA ghaNA boro khAIne, pachI vadhArAnA boronA poTalA bAMdhIne jhaDapathI pAchA pharyA. A bAju hajI A kunja boraDI upara to chokarAo bora pADavAmAM ja paDelA hatA. ane chatAMya temane tRpti to thaI ja na hatI. tyAre te AvelA chokarAo mujaboraDI para bhA.-142 kaka P E = *e he's 799 * h *
Page #817
--------------------------------------------------------------------------
________________ s* P P H E F bhA. zrI ogha-cI lAgelA bALakone ane bIjAone paNa Ape che. niryukti prastutamAM paNa A kSetra, svagAma camaDhita thayeluM hoya. tyAM sAdhu to khATA bhAta vagere laIne ja pAchA Ave. vaLI ' Akho divasa pharavuM paDe. A pramANe ghaNuM kaSTa thAya. ane bhojana paNa alpa ja maLe. paNa je pelA ALasa vinAnA chokarAo | 800 - hatA, tevA je yuvAna sAdhuo svaparahitanuM vahana karanArA hoya, teo bahAragAma bhikSAcaryA mATe jAya. ane teo A acamaDhita gAmamAMthI dUdha-dahIM vagere lAvIne jhaDapathI pAchA phare ane udgamAdi doSo paNa tyajAyelA thAya. tathA gacchanA bAlavRddho upara anukaMpA karAyelI thAya, tathA vIryAcAranuM pAlana karAyeluM thAya. A kAraNosara yuvAnoe anya gAmamAM gocarI pharavA javuM joIe. ..143-145 vRtti : idAnImamumevArthaM gAthAbhirupasaMharannAha - mo.ni.mA. : padamANe vaya nIsaM% DunA 2 giaa ya pakkAmAlasaDiMbhA khAyaMtiyare gayA dUraM // 143 // sigghayaraM AgamaNaM tesiNNesiM ca deMti sayameva / khAyaMtI emeva u AyaparahiAvahA taruNA // 144 // || 800 =
Page #818
--------------------------------------------------------------------------
________________ (HL. zrImodha-tyu khIradahimAiyANaM laMbho sigghataragaM ca AgamaNaM / niryukti pairikka uggamAI vijaDhA aNukaMpiA iyare // 145 // // 801 // gAmabbhAse badarI sA ca AmanisyandakaTukaphalA kubjA ca, sA ca phalitA, tatra ca phalAni 'pakkAma'tti pakvAni saca AmAni ca pakvAmAni - arddhapakvAnItyarthaH, ye'lasaprAyAste bhkssynti| 'iyare'tti analasAH-utsAhavanto Na DimbharUpAste dUraMgatAH / teSAM ca zIghrataramAgamanaM saMjAtaM, tatazca bAhyata Agatya 'tesiM aNNesiM ca deMti' sma teSAmalasazizUnAmanyeSAM ca dadati svayameva ca bhakSayanti, evameva taruNA api AtmaparayohitamAvahantIti AtmaparahitAvahAstaruNAH, evaM taruNAnAM kSIradadhyAdInAM lambhaH zIghrataraM cAgamanaM 'pairikka'tti pracuraM labhante, udmAdayazca ... 143-145 doSAH parityaktA bhavanti, tathA'nukampitAzcetare-bAlAdayo bhavantIti / uktaH kubjabadarIdRSTAntaH, - candra, : have Aja arthano traNa gAthAo vaDe upasaMhAra karatA kahe che. oghaniryukti-bhAgya-143-144-145 : TIkArtha : gAmanI najIkamAM boraDI che, te kAcA ane rasathI kaDavA evA | phaLavALI tathA kubdha che. te phalavALI thaI. te badhA phalo ardha pAkelA hatA, je ALasu bALako hatA teo te khAya che. je utsAhavALA bALako hatA, te dUra gayA. vaa||801||
Page #819
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca teonuM jhaDapathI pAchuM AvavuM thayuM. ane pachI bahArathI AvIne te ALasuM bALakone ane bIjAone paNa Ape che. niryukti 1 ane jAte paNa khAya che. e ja rIte potAnA ane paranA hitane karanArA yuvAnone dUdha-dahIM vagereno lAbha (paragAmamAM) gaM thAya. // 802 // - teonuM vadhu jhaDapI pAchuM AvavuM thAya. teo puSkaLa gocarI pAme. ugamAdi doSo paNa na lAge. ane bAlAdi upara - anukaMpA, bhakti karAyelI thAya. 9004 porIna dRSTAnta pAI gayu. ssa vRtti : idAnIM 'ApucchiUNa gamaNaM'ti vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : Apucchia uggAhia aNNaM gAmaM vayaM tu vaccAmo / aNNaM ca apajjate hoMti apucche ime dosA // 146 // ApRcchya gurumudgrAhitapAtrakA evaM bhaNanti, yaduta anyaM grAmaM vayaM vrajAmaH, 'aNNaM ca apajjatte 'tti yadi tasmin grAme paryAptyA na bhaviSyati tatastasmAdapi grAmAdanyaM grAmaM gamiSyAmaH / ApucchiUNa gamaNaM ti bhaNiyaM, idAnIM 'dosA ya ime aNApucche tti vyAkhyAnayannAha, doSA ete'nApRcchya gatAnAM bhavanti, mA.-146 // 802 //
Page #820
--------------------------------------------------------------------------
________________ shriimodhniryukti // 803 // (mA.-147 HP vidhaO yandra. ve 40bhI nithAnA ApucchiuNaM nuM vyAkhyAna 2tA che. oghaniryukti-bhASya-146 : TIkArtha : pAtro dhAraNa karIne, uMcakIne sAdhuo gurune A pramANe pUche ke "ame anya gAma jaIe chIe. jo te gAmamAM puratuM nahi maLe, to te gAmathI paNa anya gAmamAM jazuM." ApucchiuNa... no martha rI hIpI. ve dosA ya.... menu vyAkhyAna 2tA cha ? pUchayA vinA nAmAne / hoSI vAge. vRtti : ke ca doSAH ? tAn vyAkhyAnayannAha - | o.ni.bhA. : teNAesagilANe sAvaya itthI napuMsamucchA ya / - AyariabAlavuDDA sehA khamagA ya paricattA // 147 // kadAcidanyagrAmAntarAle vrajatAM stenA bhavanti, tatazca tatragamane (tadgrahaNe) upadhizarIrApaharaNaM bhavati, AcAryo'pyakathite na jAnAti kayA dizA gatA iti, tatazca duHkhenAnveSaNaM karoti / athavA Aeso-prAghUrNaka AyAtaH, te cAnApRcchya gatAH, te ya AyariyA evaM bhaNaMtA jahA pAhuNayassa vaTTAveha, ahavA gilANapAoggaM giNhaha, ahavA aMtarAle sAvayANi asthi tehiM bhakkhiyA hoMti, ahavA tattha gAme itthidoSA napuMsagadosA vA, ahavA mucchAe paDejjA vii||20 //
Page #821
--------------------------------------------------------------------------
________________ E ' zrI odha- niryukti 804 ll tAde nana, madhuccha yara risAI sAtti na nannati | tatanApRca chatAM mAryavAhnavRddhadakSapavA: parityaktA bhavanti, yata AcAryAdInAM prAyogyamannaM nAnayanti anuktatvAt na ca pracchanaM kRtaM yenocyante, candra. : prazna : te kayA doSo lAge ? uttara : enuM ja vyAkhyAna karatA kahe che ke oghaniryukti-bhASya-147: TIkArtha : (1) kyAreka evuM bane ke anya gAmamAM jatA hoIe tyAre vacce coro hoya , pta ane tethI tyAM gamana karavAmAM (coro pakaDI le temAM) to upadhi ane zarIranuM apaharaNa thAya. have AcArya paNa A sAdhuo H. bhA.-147 vaDe kahevAyelA na hoya ke "ame ahIM jaIe chIe" eTale AcArya paNa na jANe ke "sAdhuo kaI dizAmAM gayA ?" ane eTale AcArya paNa mahAmuzkelIe tapAsa karI zake. 8 (2) kyAreka evuM bane ke "mahemAna sAdhu AvelA hoya." have A sAdhuo to gurune pUchyA vinA ja jatA rahevAthI mahemAna ' sAdhuonI bhakti karavAnI na maLe. jo pUchIne jAta to te AcArya ema kaheta ke "mahemAnanI kALajI karajo, bhakti karajo ." (3) athavA jo pUchIne jAya to AcArya kaheta ke "glAnane prAyogya lejo." (4) evuM ya bane ke rastAmAM ja zrAvako hoya ane temane tyAM bhojana hoya. (jo AcAryane pRcchA karI hoya to jANakAra | AcArya te zrAvakonI vAta kare. athavA to rastAmAM sAvayAni = hiMsaka pazuo hoya. A sAdhuo temanAthI bhakSita bane. || 804 | ka = k " .
Page #822
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-241 zrI odha-yu jo AcAryane pUchIne jAya, to jANakAra AcArya jatA aTakAve.) niyukti , 1 (5) athavA evuM bane ke A sAdhuo je gAmamAM javAnA hoya tyAM strIdoSo ke napuMsakadoSo hoya. (pUchIne jAya to | vii jANakAra AcArya aTakAve) | | 805 | na (6) athavA kyAreka rastAmAM sAdhu mUccha pAmIne paDI jAya. have jo pUchyA vinA gayA hoya to gacchane zI khabara v paDe ke sAdhuo kyAM gayA che ? to tapAsa zI rIte kare ? . eTale ja puchyA vinA janArAoe to AcArya, bAla, vRddha, nUtanadIkSito, tapasvIo badhA ja tyajI devAyelA banI IFrahe. kemake AcAryAdi mATe lAvavAnI vastuo e sAdhuone kahevAyelI na hovAthI teo AcAryAdine prAyogya vastu lAve ja nahi. ane pRcchA karI nathI ke jethI te samaye kahI zakAya ke "A lAvajo." vRtti : yata ete doSAH parityAgajanitAstasmAdetaddoSabhayAt - - mo.ni.: mAri bApuccha taIddei va taMba 3 mahaMte ceiyagilANakajjAiesu guruNo u niggamaNaM // 241 // tasmAdAcAryamApRcchya gantavyam / athAcAryaH kathaJcinna bhavati tataH 'tassaMdiDhe vatti tenAcAryeNa yaH saMdiSTaH | yathA'mumApRcchaya gantavyaM tatastamApRcchya vrajanti / tasminnasati-AcArye'vidyamAne kvacinnirgate, kena punaH I 05
Page #823
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odhaniryukti ca vi // 806 ja ni.-242 kAraNenAcAryoM nirgacchati ? ata Aha-'ceiya' caityavandanArthaM glAnAdikAryeSu gurornirgamanaM bhavati / candra. Ama A badhA AcAryAdinA parityAgajanya doSo thAya che. tethI A badhA doSonA bhayane lIdheja (pUchIne javuM joIe.) oghaniryukti-241: TIkArtha: AcAryane pUchIne javuM. have jo AcArya koI kAraNasara hAjara na hoya to pachI AcArya : vaDe je sAdhu saMdiSTa thayelo hoya ke "A sAdhune pUchIne badhAe javuM" te sAdhune pUchIne sAdhuo gocarI jAya. jayAre AcArya # kyAMka nIkaLI gayA hoya tyAre A vAta samajavI. prazna : AcArya kayA kAraNasara nIkaLI gayA hoya ? uttara : caityavaMdana mATe ke glAnAdinA kAryo mATe AcAryanuM bahAra nIkaLavuM thAya. (gsAnasAdhu-glAnazrAvaka vagere a samAdhi ApavI....ItyAdi mATe) vRtti : athAcAryeNa gacchatA na kazciniyuktastataH ? - pro.ni. : amAiNa puSyanitte mA,chittA vayaMti te samaUTI aNabhoge Asanne kAiyauccArabhomAI // 242 // jAha mATe) vaLa 806 ..
Page #824
--------------------------------------------------------------------------
________________ = ' - = = zrI ogha-yu abhaNite aniyukte kasmiMzcidbhikSau prAgeva yo niyukta Aste tamApRcchya vrajanti te zramaNA bhikSArthaM / / 'aNabhoge 'tti anAbhogena atyantasmRtibhraMzena gatAH tataH 'Asanne 'tti Asanne bhUmipradeze yadi smRtaM tatazca Agatya punaH | | kathayitvA yAnti, 'kAiya'tti kAyikA) yo nirgataH sAdhustasmai kathayanti, yaduta vayamamukatra gatAH / | 807ll 'uccArabhomAdi 'tti sajJAbhUmi yo gatastasmai kathayanti, yaduta kathanIyaM vayamamukatra gatA iti, sa ma AdigrahaNAtprathamAlikArthaM vA yo gatastasya vA haste saMdizanti / - candra, : prazna : bahAra jatA AcArye jo koI sAdhune niyukta na karyo hoya ke "jene pUchIne jaI zakAya to pachI zuM ni.-242 karavuM ? uttara : oghaniryukti-242 : TIkArtha : jo AcArya te vakhate koI sAdhune niyukta karIne na ja gayA hoya to pachI AcAryo pUrve jemane niyukta karelA hoya eTale ke koIka bhikSA velAmAM je pUrve ja niyukta karAyelA hoya tene pUchIne te sAdhuo bhikSA mATe jAya. have jo pUchavAnuM saMpUrNa paNe bhUlI ja javAya ane emane ema jatA rahe ane nIkaLyA bAda jo najIkanA ja bhUmipradezamAM yAda Ave to pachI pAchA upAzraye AvIne, kahIne pachI teo jAya. athavA to mAtra karavA mATe nIkaLelo koIka sAdhu dekhAI jAya to tene kahI de. ke "ame amuka sthAne jaIe chIe." athavA to aMDila bhUmi gayelo koI sAdhu pAcho pharato hoya ane rastAmAM maLe to ene kahI de ke "tamAre upAzraye kahI devuM ke huM amuka jagyAe gocarI ah 807 gayo chuM." momA mAM je maHi zabda che, tenAthI A paNa samajI levuM ke prathamalikA (bapore mAMDalImAM bhojana karatA pUrve = = =
Page #825
--------------------------------------------------------------------------
________________ Na zrI sodha- ttha niryukti // 808 // Na ja jo vAparavAmAM Ave to e prathamAlikA kahevAya.) levA mATe gayelo sAdhu rastAmAM maLe to enA hAthamAM saMdezo ApI de. (eTale ke ene jaNAvI de ke upAzraye jaIne ATalA samAcAra ApI dejo.) o.ni. : bha Na davamAiniggayaM vA sejjAyara pAhuNaM ca appAhe / asai dUragaovi a niyatta iharA u te dosA // 243 // mA ssa ni.- 243 dravaM-pAnakaM tadarthI nirgato yaH sAdhustaM dRSTvA kathayanti 'sejjAyara pAhuNaM ca appAhetti zayyAtaraM vA dRSTvA saMdizanti prAghUrNakaM vA - sAdhvAdikaM dRSTvA saMdizanti, yataH kathanIyaM mama vismRtamiti / yadA tvetAn gacchanna zya bha tadA dUragata: 'viNiyatta tti dUramapi gataH sannivarttate, 'iharA utti yadi na nivarttate tataH 'te dosa'tti te pUrvoktAH bha gastenAdayo doSAH bhavantIti // candra. : oghaniryukti-243 : TIkArtha : pANI levA mATe nIkaLelA sAdhune joIne ene kahI de, athavA to zayyAtarane joIne saMdezo ApI de athavA mahemAna sAdhu vagerene joIne saMdezo ApI de ke "tamAre tyAM A vAta karI devI. huM nIkaLatI vakhate kahevAnuM bhulI gayo." paNa have rastAmAM jato A sAdhu upara batAvelAmAMthI koIne paNa na jUe to dUra gayelo hovA chatAM ya pAcho phare. Na va o ma hA vA // 808 //
Page #826
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI othaniryukti // 809 || ' jo pAcho na phare to pUrve batAvelA cora vagere doSo lAge. o.ni. : aNNaM gAmaM ca vae imAI kajjAI tattha nAUNaM / tatthavi appAhaNayA niyattaNaM vA saI kAle // 244 // athA'sau sAdhustasmAd grAmAdanyaM grAmaM vrajet, etAni kAryANi-vakSyamANalakSaNAni 'dUraTThiakhuDDulae' Na ityevamAdIni 'to'ti tasmin grAme yo'sAvabhipreto 'jJAtvA' vijJAya, tatazca kiM karttavyamityata Aha-'tatrApi' ni.-244 anyasmin grAme vrajatA 'appAhaNayA' saMdezakastathaiva dAtavyaH, atha kazcinnAsti yasya haste saMdizyate tato nivarttanaM vA bha kriyate, kadA?, ata Aha-'sati kAle' vidyamAne pahuppaMti kAle etadanuSThIyate, | candra, : oghaniryukita-244 : TIkArya : A sAdhu te bIjA gAmathI trIjA gAmamAM paNa jAya, e trIjA gAmamAM ke je gAmamAM javAnuM ISTa che temAM AgaLa kahevAtA kAryo jANIne te jAya. prazna : jo AvI rIte bIjA gAmathI trIjA gAmamAM javAnuM thAya to zuM karavuM ? uttara : trIjA gAme jatA eNe te ja pramANe saMdezo mokalavo. have jo evo koI na hoya ke jenA hAthe saMdezo mokalI zakAya, to pachI e bIjA gAmathI pAchA upAzraya AvI pachI Eu 809 II
Page #827
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu niryukti f // 810 // trIjA gAmamAM javuM. paNa AvuM tyAre ja ke jyAre A avarajavara karavAno purato samaya hoya. (naM.1 gAmamAM rokANa che, naM. 2 gAmamAM jatI vakhate upAzrayamAM kahIne jAya che. ke naM.2 gAmamAM gocarI jAuM chuM." paNa tyAM gayA bAda tyAM gocarI na maLavAdi kAraNosara naM.3 gAmamAM javuM paDe ane saMdezo ApanAra koI na maLe to sIdhA naM.-3 gAmamAM na javuM. paNa naM.1 gAmamAM pAchA AvI upAzrayamAM kahevuM ke - "naM.-3 gAmamAM jauM chuM." ane pachI naM.3 gAmamAM javuM. have jo A saMdezo naM.1 gAmamAM pahoMcADanAra koI hoya to enA dvArA ja saMdezo mokalAvI pote sIdho naM.2 gAmathI naM.3 gAmamAM jAya.) vRtti : yaduktaM etAni kAryANi tatra jJAtvA'nyatra grAme vrajanti tAni pradarzayannAha - o.ni. : dUradiakhuDulae nava bhaDa agaNI ya paMta paDiNIe / pAuggakAlaikkama ekkagalaMbhe apajjattaM // 245 // prathamaM gAthArddha sugama, etAni dUrasthitAdIni kAraNAni arddhapatha eva jAnAti, kadAcidgataH san, tathA 'pAugga'tti tatra grAme prAyogyamAcAryAdInAM na labdhaM tato'nyatra vrajati, 'kAlAtikramo' bhikSAkAlasyAtikramo jAtaH, ekasya vA sAdhostatra bhojanalambhaH jAtastato'nyagrAme vrajanti / 'apajjattaM 'ti na vA paryAptyA tatra bhaktaM saMjAtaM athavA bhaktaM labdhaM pAnakaM na labdhaM, ebhiranantaroktaiH kAraNairanyagrAmaM vrajantIti // sa .-245 vii||810||
Page #828
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha-, candra, : te naM. 2 gAmamAM have kahevAtA kAryone jANIne naM.3 gAmamAM jAya. niryukti oghaniryukti-245 : gAthArtha: (1) naM.2 gAma dUra hoya (2) nAnuM hoya (3) navu vaseluM hoya (4) bhaTa-sainikothI Iba AkrAnta hoya. (5) Aga lAgI hoya (6) prAnta kupaNAdi mANasovALu hoya (7) sAdhunA zatruo hoya (to e gAmane // 811 | badale anya gAmamAM javuM paDe.) (pazcAI TIkArthathI spaSTa thaze.) TIkArthaH gAthAno pahelo aDadho bhAga sugama che. A 'dUrasthita' vagere kAraNo aDadhe raste ja jaNAyA. to pachI tyAMthI ja anya gAma tarapha vaLI javuM paDe. | (8) athavA e .2 gAmamAM pahoMce paNa tyA AcAryAdine prAgya na maLe to pachI naM.3 gAmamAM jAya. (9) tyAM naM.2 gAmamAM pahoMcyA, paNa tyA bhikSAkALa vahelo hovAthI te kALa puro thaI gayo. eTale naM.3 gAmamAM javuM paDe. (10) ja naM.2 gAmamAM eka sAdhune ja cAle eTalo De bhojanalAbha thayo, to pachI anya gAmamAM jAya. (11) naM.2 gAmamAM puratA | pramANamAM bhojana ke pANI na maLyA to pachI naM.3 gAmamAM jAya. T Ama upara kahelA kAraNosara anya gAmamAM jAya. (gAmanI goThavaNa kyAreka (1-(2)-(3) Ama kramazaH hoya ni.-245 ja : na 5 , kyAreka X Ama trikoNa AkAre hoya. kyAreka (2 ) e rIte hoya to kyAre | A rIte || 811 | 1 -
Page #829
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 choya.) zrI modhniryukti // 812 // o.ni. : pAuggAINamasaI saMviggaM saNNimAi appAhe / jai ya ciraM to iyare Thavittu sAhAraNaM bhuMje // 246 // evamasau prAyogyAdInAM asati anyagrAmaM vrajati, vrajaMzca 'saMviggaM'ti saMvignaM sAdhaM yadi pazyati tatastasya haste ma saMdizati, 'saNNimAitti saMjJI-zrAvakastasya haste saMdizatyanyasya vA haste, AdigrahaNAt pUrvavaccheSam / evaM tAvadbhikSAmaTatAM vidhiruktaH, ye punarvasatau tiSThanti sAdhavastaiH kiM karttavyamityata Aha-'jai ya ciraM' yadi ca ciraM teSAM ni.-246 grAmaM gatAnAM tata itare-vasatinivAsinaH sAdhavaH 'Thavittu sAhAraNaM' yadgacchasAdhAraNaM viziSTaM kiJcittatsthApayitvA zeSamaparaMbha prAntaprAyaM bhuJjate / yandra. : modhaniyuti-246 : dArtha : bhArIta mA sAdhu bho naM. 2 mA prAyogyAhi vastumo na bhaNe, to na.3 gAmamAM jAya. tyAM jato A sAdhu jo koI saMvigna sAdhune naM.1 gAma tarapha jato nihALe, to tenA hAthe potAnA upAzraya saMdezo pahoMcADI de, athavA to jo koI zrAvaka tyAM jato ja hoya to tenA hAthe saMdezo mokalAve. (zrAvakane spezyala na bhoila, mAM vadhu virAdhanA thAya.) athavA tojI 5 anAthe bhole. saNNimAi bhaid Adi za06 cha. vii|| 812 //
Page #830
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca niryukti | | 813 | ni.-247 tenA dvArA pUrvanI jema bIjA paNa samajI levA. (zayyAtarAdi) Ama A to gocarI pharanArA sAdhuonI vidhi kahI, paNa e vakhate je sAdhuo vasatimAM ja rahe, teoe zuM karavuM?... e have kahe che ke jo bIjA gAma gayelA sAdhuone pAchA AvatA ghaNIvAra lAge, pAchA na pharelA hoya to pachI vasatimAM rahelA sAdhuo AkhAya gacchane sAdhAraNa tarIke Avela je kaMIka viziSTa dravya hoya tene rAkhI mUkI bAkInuM badhuM prAntaprAyaH, tucchadravya jevuM vApare. (jathI pelA sAdhuo Ave to emane viziSTa vastu vAparavA ApI zakAya. vaLI gacchane sAdhAraNa ghI vagere vastuo badhA AvyA bAda sarakhe bhAge vaheMcavAnI hoya, eTale e vastuo pahelA na vApare. badhA AvyA bAda e viziSTa vastuo badhI bhegI karI sarakhe bhAge vaheMcAya.) vRtti : atha tathA'pi cirayanti tataH - o.ni. : jAe disAe u gayA bhattaM ghittuM tao paDiyaraMti / aNapucchiniggayANaM cauddirsi hoi paDiyaraNA // 247 // 'jAe disAe u gayA' yayA dizA bhikSATanArthaM gatAstayA dizA gRhItabhaktapAnakA: sAdhavaH 'paDiyaraMti 'tti pratijAgaraNAM-nirUpaNAM kurvanti, atha tu te bhikSATakA anAbhogenAkathayitvaiva gatAstataH kiM karttavyamityata AhaanApRcchaya nirgatAnAM bhikSAhiNDakAnAM catasRSvapi dikSu 'pratijAgaraNaM' nirUpaNaM karttavyaM sAdhubhiH / ahi 813 ..
Page #831
--------------------------------------------------------------------------
________________ SAFE SERS ma zrI mogha- pratijAgaraNamanavidhiH kaH ?,niryukti o.ni. : paMtheNego do uppaheNa saha kareMti vaccaMtA / // 814 // akkharaparisADaNayA paDiyaraNiaresiM maggeNaM // 248 // 'pathA' mArgeNa prasiddhena ekaH sAdhuH prayAti, dvau sAdhU 'utpathena' unmArgeNa vrajataH, varttanyA eka ekayA Na dizA'nyazcAnyayA, te ca trayo'pi vrajantaH zabdaM kurvanti, te ca vrajantaH stenAdinA gRhItAH santaH sAdhavaH kiM kurvantItyata Na sa Aha-'akkhara'tti vartanyAmakSarANi likhantaH pAdAdinA vrajanti, 'parisADaNaya'tti parizAta(Ta)naM vastrAdeH kurvanto sani.-248 vrajanti yena kazcittena mArgeNAnviSati / 'paDiyaraNiaresiMti itareSAmanveSaNArthaM nirgatAnAM sAdhUnAM mArgeNa tatkRtena ga cihnana pratijAgaraNaM karttavyam // ' candra. : have annaprAnta vAparI lIdhuM, chatAM hajI pelA sAdhuo AvyA na hoya to pachI - oghaniryukti-247: gAthArtha : je dizAmAM te sAdhuo gayelA hoya, bhojana laIne te dizAmAM rAha jue. paMDyA vinA nIkaLelAonI cAreya dizAmAM tapAsa karavI. TIkArtha : pelA sAdhuo je dizAmAM paragAma gocarI gayA hoya, te dizAmAM vasati sthita sAdhuo gocarI pANI laI vii||14||
Page #832
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ini E E zrI ogha- AgaLa jAya ane tyAM te sAdhuonI rAha jue. niryukti 1 prazna : paNa ajANatA ja te sAdhuo jo kahyA vinA ja nIkaLI gayA hoya, to teo kaI dizAmAM gayA che. e zI 1 |ii rIte khabara paDe ? | 815 || uttara : jo te bhikSA mATe gayelA sAdhuo ajANatA ja kahyA vinA ja nIkaLI gayA hoya to pachI tevA sAdhuonI to cAreya dizAmAM sAdhuoe tapAsa AdaravI. prazna : sAdhuonI tapAsa karavA mATe javAnI vidhi zuM che ? oghaniryukti-248 : uttara : gAthArtha eka sAdhu mArga vaDe ane be unmArga vaDe cAlatA zabda kare. (zeSa TIkArthathI ni.-248 spaSTa thaze.) 1 TIkArtha : eka sAdhu prasiddha mukhya mArge AgaLa vadhe. bIjA be sAdhue rastAnI AjubAjunA unmArga vaDe AgaLa vadhe. '' Azaya e ke eka sAdhu mArganI eka sIdhI dizA vaDe AgaLa vadhe. be sAdhuo be bAjunI ADI dizA vaDe AgaLa vadhe. (kadAca coro sAdhune upADI jaI unmArge AgaLa vadhyA hoya to sAdhu tyAM ja maLavAno...) A traNeya jaNa cAlatA cAlatA bUmo pADatA jAya. je gocarI mATe gayelA sAdhuo hatA, teo jo rastAmAM coro vaDe corAyelA hoya to teo zuM kare ? e vidhi batAve che ke teo coro vaDe pakaDIne laI javAtA hoya, to hoMziyArIpUrvaka rastAmAM paga vagere vaDe akSaro lakhatA jAya. athavA to va 815 / = re ' *
Page #833
--------------------------------------------------------------------------
________________ niryukti zrI ogha vastrAdine pheMkatA jAya. ke jethI pAchaLathI tapAsa karavA nIkaLelA koIka sAdhu te akSara-vastrAdi joI te mArge tapAsa karI zake. A (e ja vAta kare che ke) zodhakhoLa karavA nIkaLelA sAdhuonuM kartavya e che ke rastAmAM te sAdhuo vaDe karAyelA cihnane anusAre zodhakhoLa karavI. 816o o.ni. : gAme va gaMtuM pucche gharaparivADIe jattha u na diTThA / tattheva bolakaraNaM piMDiyajaNasAhaNaM ceva // 249 // yadA tu punasteSAM stenanItAnAM cihnaM na kiJcitpazyati tadA'pi grAmameva gatvA pRcchati, kathaM ?, gRhaparipATyA, ni.-249 bha 'jattha u na diTTha'tti yatra na dRSTAstasmin grAme, na ca tadgrAmanirgatAnAM vArtA, tatraiva 'bolakaraNaM 'ti rolaM kurvanti, pazcAcca bha "piMDiyajanasAhaNaM' piNDito-milito yo janastasya kathanIyaM yaduta asmin grAme pravrajitA bhikSArthaM praviSTAH, na ca teSAM punarasmAd grAmAdvArtA shruteti| candra. : oghaniryukti-249 : gAthArtha : gAmamAM jaIne gharanA kramathI pUche, jyAM na dekhAyelA hoya tyAM ja avAja kare. bhegA thayelA lokane kathana kare. TIkArtha : jo "coro vaDe e sAdhuo laI javAyA che." evuM darzAvanAra koIpaNa cihna na ja maLe, to pachI cheka e a 81 6 |
Page #834
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca paragrAma sudhI jaI tyAM pRcchA kare. niryukti prazna : zI rIte pRcchA kare ? uttara : gharanA kramathI eTale ke kramazaH badhA gharomAM vArApharatI sAdhu aMge pRcchA kare. te gAmamAM je gharamAM na jovAyelA 817IST Saa hoya ane te gAmamAMthI te sAdhuo nIkaLI gayelA hovAnI vAta paNa na saMbhaLAya, to pachI te ja sthAne bUmo pADe ane khe tenA dvArA loko bhegA thAya tyAre temane kahe ke A gAmamAM sAdhuo bhikSA mATe AvelA paNa teonI A gAmamAMthI nIkaLI ) i gayAnI vAta saMbhaLAtI nathI. eTale ke teo A gAmamAMthI bahAra nIkaLI gayA hovAnI vAta saMbhaLAtI nathI. eTale A pr gAmamAM ja che. paNa maLatA nathI. (Ama thavAthI e loko sAdhuone zodhavAmAM madadagAra bane. dhAro ke e gAmamAM 1 thI 5 ni.-250 ) 15 gharomAM badhAe sAdhu AvyA hovAnI vAta karI. 16mAM ghare kahe che ke ahIM sAdhu nathI AvyA. ane gAmamAMthI bahAra che ': pAchA nIkaLI gayA hovAnA ya koI ja samAcAra nathI. to nakkI thAya ke A 15mAM ane 16mAM ghara vacce kaMIka garabaDa thaI che. eTale ja tyAM ja bUmAbUma karIne badhAne bhegA karIne badhI vAta kare. vRtti : evaM taistaruNairanyagrAme'Tadbhiretacca kRtaM bhavati - o.ni. : evaM uggamadosA vijaDhA pairikkayA aNomANaM / mohatigicchA a kayA viriyAyAro ya aNuciNNo // 250 // 817
Page #835
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ya 'evaM' anyagrAme bhikSATanena 'udgamadoSAH' AdhAkarmAdayaH "vijaDhA' parityaktA bhavanti, 'pairikkaya 'tti pracurasya niryukti bhaktAderlAbho bhavati 'aNomANaM'ti na vA 'apamAna' anAdarakRtaM bhavati loke, tathA mohacikitsA ca kRtA bhavati, 102 zramAtapavaiyAvRttyAdibhirmohasya nigrahaH kRto bhavati-avakAzo datto na bhavatIti, 'viriyAyAro ya' vIryAcArazca | 818|| 'anuvIf:' manuktio mavati | candra, Ama anya gAmamAM gocarI mATe pharatA taruNo-yuvAno vaDe A ja karAyeluM thAya che ke oghaniryukti-250 : gAthArtha : A pramANe udgamadoSono tyAga, pracuratA, anapamAna, mohacikitsA, karAyelI ja ni.-250 thAya. ane vIryAcAra AcarAyelo thAya. TIkArtha : (1) A pramANe anya gAmamAM gocarI carcA karavA vaDe AdhAkarmAdino tyAga thAya che. (2) puSkaLa || a bhaktAdino lAbha thAya. (3) lokamAM anAdara vaDe thatuM apamAna na thAya. (4) mohanIyakarma rUpI roganI cikitsA karAyelI thAya. eTale ke zrama, taDako, vaiyAvacca vagere vaDe mohano nigraha karAyelo thAya. eTale ke ene taka ja na maLe tathA (5) varyAcAranuM pAlana karAyeluM thAya. vRtti : evamukte sati codaka Aha - ah 818 che.
Page #836
--------------------------------------------------------------------------
________________ kama zrI modha-stha o.ni. : aNukaMpAyariyAI dosA pairikvajayaNasaMsaTuM / niryukti purise kAle khamaNe paDhamAliya tIsu ThANesu // 251 // // 818 satyamAcAryAdayo'nukampitA bhavanti, kintu evaM vRSabhAH parityaktA bhavanti, AcAryo'pyanenaiva vAkyena pratyuttaraM sa. dadAti kAkvA-'aNukaMpAyariAI 'tti evamAcAryAdInAmanukampA, tayA'nukampayA ta eva paraloke ihaloke cAnukampitA Na bhavanti yata eva paraloke nirjarA ihaloke ca prazaMsA, punarapyAha para:-'dosA' iti / bhavatu nAma paralokA (AcAryA) sa nukampAdi kintu kSutpIDA ca tadavasthaiva, AcAryo'pyAha-kriyata eva prathamAlikA, kintu triSu sthAneSu, kAni ca sa na.-251 tAni?, ata Aha 'purise' tti puruSaH kiM sahiSNuruta asahiSNuH ?, puruSo yadyasahiSNustataH karoti, kAleuSNakAlAdau, yadhuSNakAlastataH karoti, 'khavaNe'tti kadAcitkSapako bhavati akSapako vA, yadi kSapakastataH karoti, evameteSu triSu sthAnakeSu prathamAlikAM karoti, kva karoti ? kathaM vA karoti ? ata Aha - 'patirikvajayaNa'tti pratirikte-ekAnte yatanayA karoti, punarapyAha para:-AcAryAdInAM tena tadbhaktaM saMsRSTaM kRtaM bhavati, AcAryo'pyanenaiva vAkyenottaraM dadAti-patirikvajayaNasaMsaTuM' 102ekAnte yatanayA'saMsRSTaM ca yathA bhavati tathA prathamAliyaMti-mAtrake pRthagAkRSya bhukte hastena vA dvitIyahaste kRtvA, akAraprazleSa AcAryavAkye draSTavyaH / // 818 //
Page #837
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-tya candra. H A pramANe kahevAya chate praznakAra kahe che ke - niryukti oghaniryukti-251 : TIkArtha: e vAta sAcI ke paragAma gocarI janArA sAdhuo vaDe AcAryAdinI bhakti karAyelI thAya. paraMtu bicArA te vRSabha, vaiyAvaccIo to tyajAyelA ja thAya che. kemake ATaluM badhuM haravA-pharavAthI teone keTaluM kaSTa || 820 | _ paDe ? - AcArya paNa A ja vAkya vaDe ADakatarI rIte pratyuttara Ape che ke te kahyuM e sAcI vAta che ke A rIte to 5, AcAryAdinI bhakti karAyelI thAya che ane te bhakti vaDe te vaiyAvaccIo paralokamAM ane IhalokamAM anukaMpita karAyelA viii * bane che. kemake paralokamAM nirjarA ane AlokamAM prazaMsA prApta thAya. ni.-251 | pUrvapakSa pAcho prazna kare che ke AcAryanI bhakti bhale thAo (paralokasaMbaMdhI lAbha bhale thAo) paNa te vaiyAvaccIone thatI bhUkhanI pIDA ane tarasanI pIDAnuM zuM? e to evIne evI ja rahe che. AcArya uttara Ape che, ke e Apatti rahetI nathI. kemake prathamAlikA karavAnI rajA ja che. paraMtu e emane ema nahi. traNa sthAne karAya che. prazna : te kyA traNa sthAno che? uttara : (1) jo e vaiyAvaccI sAdhu bhUkhyo-tarasyo rahevA mATe asahiSNu hoya to e prathamAlikA kare. ui 820 (2) jo unALo vagere hoya to prathamAlikA kare. (3) te vaiyAvaccI kyAreka tapasvI paNa hoya ke atapasvI paNa hoya,
Page #838
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti | j 11 229 11 ji prazna : navakArazI kayAM kare ? athavA to kevI rIte kare ? uttara : ekAMtamAM yatanApUrvaka prathamAlikA kare. (prathamAlikA=pUrve thoDuMka vAparavuM te.) vaLI praznakAra pUche ke A rIte pAtrAmAM vAparaze, to AcAryAdinuM bhojana te sAdhu vaDe eMThuM karAyeluM thaze. sa TOT sma AcArya paNa Aja vAkya vaDe uttara Ape che. (pattiriAnayaLa saMsada mAM saMghra zabda che. tenAthI pUrvapakSa taraphathI eMThuM ma thavAno prazna ubho karAyo che. ane tyAM ja asaMsada chUTuM pADavAthI enA ja vaDe uttara apAI jAya che.) ke ekAMtamAM yatanAvaDe e rIte vApare ke jethI eMThuM na thAya. e yatanA be rIte che. (1) mAtraka (bIjA naMbaranuM pAtra)mAM juduM kheMcIne, kADhIne vApare 6 (2) eka hAtha vaDe bIjA hAthamAM laIne vApare. ahIM AcAryanA vAkya tarIke jyAre uparanuM vAkya laIe tyAre temAM maiM kArano umero karavo. to ja asaMsajja zabda bane. vRtti : idAnImenAmeva gAthAM bhASyakAraH pratipadaM vyAkhyAnayannAha, tatra prathamAvayavaM vyAkhyAnayannAha - enimA : coyagavayaNaM appANukaMpio te a bhe paricattA / AyariyaNukaMpA paraloo iha pasaMsaNayA // 148 // jo tapasvI hoya to te kare. T ma gi va goji rA bhA.-148 // 821 //
Page #839
--------------------------------------------------------------------------
________________ = P & R E F zrI ghana codakasya vacanaM codakavacanaM, kiM tad ?, Atmaivaivamanukampita AcAryeNa, te ca bhe bhavatA parityaktA bhavanti / niryukti AcAryo'pyAha - AcAryAnukampayA paraloko bhavati ihaloke ca prazaMsA bhavati / 'aNukaMpA AyariyAI' vakkhANiaM, | 822 - candra.: have A ja gAthAne bhASyakAra dareka padanuM vyAkhyAna karavA pUrvaka varNave che. temAM pahelA avayavanuM vyAkhyAna ma karavAnI IcchAvALA kahe che ke - oghaniyukti-bhASya-148: gAthArtha : praznakAranuM vacana che ke A rIte AtmA anukaMpita karAyo. te vaiyAvaccIo M to tyAga karAyA. uttara : AcAryanI anukaMpAthI paraloka thAya, A lokamAM prazaMsA thAya. | TIkArtha : prazrakAranuM vacana A che ke AcArye A rIte vaiyAvaccIone prAyogya levA mATe bahAra gAma mokalIne jAtanI A ja anukaMpA, sAcavaNI karI, paNa bicArA vaiyAvaccIo to temanA vaDe tarachoDAI ja gayA ne ? AcArya paNa uttara Ape che ke AcAryanI bhakti karavAthI te vaiyAvaccIono paraloka sudhare ane A lokamAM prazaMsA prApta thAya. 251mI ni.gAthAnA majurja..... zabdanuM vyAkhyAna thaI gayuM. vRtti : idAnIM 'dosa'tti vyAkhyAnayannAha - bhA.-148 R. Fi 822 |
Page #840
--------------------------------------------------------------------------
________________ mo zrI jodha- ttha niryukti // / 823 // o.ni.bhA. : evaMpi a paricattA kAle khavaNe a asahupurise ya / kAlo gimho u bhave khamago vA paDhamabiehiM // 149 // ma codakaH punarapyAha - evamapi te parityaktA eva, yataH kSudhAdinA bAdhyante, AcAryo'pyAha- 'kAle 'tti kAleuSNakAle karoti 'khavaNe 'tti kSapako yadi bhavati tataH sa karoti prathamAlikAmasahiSNuzca puruSo yadi bhavati tataH sa Ur karoti prathamAlikAM, tatra kAlo grISmo yadi bhavetpuruSaH kSapako yadi bhavati, 'paDhamabiiehiM 'ti atra puruSaH asahiSNuH Na sakena kAraNena bhavati ? - 'paDhame 'tti prathamaparISaheNa bAdhyamAnaH, kSudhita ityarthaH, 'bitiehiM 'ti dvitIyaparISaheNa - tRSA bAdhyamAnaH, pipAsayA bAdhyamAno'sahiSNurbhavatIti / bha 27 mma candra. : have te 4 gAthAnA "dosa" zab6nuM vyApyAna DaratA he che Tu oghaniryukti- bhASya-149 : TIkArtha : prazna H paNa AvuM hovA chatAMya vaiyAvaccIo tarachoDAyelA ja thAya che. kemake teo bhUkha-tarasa vaDe parezAna thAya che. uttara : uSNakALamAM prathamAlikA kare, jo tapasvI hoya to navakArazI kare, jo puruSa asahiSNu hoya to prathamAlikA pure. temAM asa tarI unANI sevo.... bha sa o p hA bhA.-149 at 11 223 11
Page #841
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-tyu niryukti | // 824 // mA.-150 prazna : vaiyAvaccI puruSa kayA kAraNasara asahiSNu hoya che ? uttara : pahelA pariSaha vaDe bAdhA pAmato eTale ke bhUkhyo thayelo te asahiSNu bane che. tema tarasa vaDe bAdhA pAmato eTale ke pipAsA vaDe pIDita thato te asahiSNu bane che. vRtti : atrAha para: - o.ni.bhA. : jai evaM saMsaTuM appatte dosiNAiNaM gahaNaM / laMbaNabhikkhA duvihA jahaNNamukkosa tiapaNae // 150 // sa yadyevamasau bAhyata eva prathamAlikAM karoti tato bhaktaM saMsRSTaM kRtaM bhavati, AcAryo'pyAha - 'appatte dosiNAdiNaM meM gahaNaM' aprAptAyAmeva bhikSAvelAyAM paryuSitAnnagrahaNaM kRtvA prathamAlayati, kiyatpramANAM punaH prathamAlikAM karotyasau ?, ma dvividhA prathamAlikA bhavati-'laMbaNabhikkhA duvihA' lambanaiH-kavalaibhikSAbhizca dvividhA prathamAlikA bhavati, idAnIM jaghanyotkRSTataH pramANaM pratipAdayannAha - 'jahannamukkosa tiapaNae' yathAsaGkhayena jaghanyatastrayaH kavalAstisro vA bhikSAH, utkRSTataH paJca kavalAH paJca vA bhikSAH / yandra. : sodhaniyuti-bhASya-150:2Irtha : prazna : prabhArI mA sAdhubahAra 04 athabhAsiya 43, to pachI // 824 //
Page #842
--------------------------------------------------------------------------
________________ mi zrI ogha niryukti || 825 // uttara : jyAre bhikSAveLA thaI ja na hoya tyAre sUku pAkuM laIne prathamAlikA karI le. (eMThu na thAya e rIte vAparavAnI maiM vidhi AgaLa batAvaze.) e bhojana eMThu thAya. (sAdhu pAse be ja pAtrA che. tarapaNI-cetano te vakhate na hatA. eka pAtrAmAM pANI ane bIjAmAM bhojana hoya. have jo tyAM pAtrAmAM thoDuMka vahoryA bAda tyAM ja vApare to e pAsuM eMThu thaI jAya. pachI pAchuM e pAtrAmAM bIjuM vahorIne lAve to e to eMThuM ja gaNAya ne ?) prazna : A sAdhu prathamAlikA keTalA pramANanI kare ? keTaluM khAya ? uttara : be prakAranI prathamAlikA hoya che. (1) koLIyAo vaDe (2) bhikSA vaDe. sma vRtti : idAnIM tena saGghATakena kiM vastu keSu pAtrakeSu gRhyate ? kA vA prathamAlikAkaraNe yatanA kriyate ?, vI etatpratipAdayannAha mo - tya bha have jaghanyathI ane utkRSTathI e beyanuM pramANa batAvavA mATe kahe che ke jaghanyathI traNa koLIyA athavA traNa bhikSA 1 le. utkRSTathI pAMca koLIyA ke pAMca bhikSA le. (pAMca ghare bhikSA, ke kula pAMca vAra vahoravA rUpa bhikSA.... athavA bhikSA 5 eTale roTalI-lADavo vagere vastu=dravya. traNa bhikSA eTale koIpaNa traNa vastu! pAMca bhikSA eTale koIpaNa pAMca vastu ! emAM paNa koLIyA to nakkI karavAnA ja.) va Di H cA 174 ma bhA.-150 maiM // 825 //
Page #843
--------------------------------------------------------------------------
________________ = 'b # # E F zrI ogha-ca mo.ni. : Inthi hor3a matta viki pakide sarva doDA niryukti pAuggAyariyAI matte biie u saMsattaM // 252 // 826 10"ekasminyAtrake bhaktaM gahAti dvitIye ca patadgrahe dravaM bhavati / tathA 'pAuggAyariyAI matte 'tti prAyogyamAcAryAdInAmekasminmAtrake bhaktaM gRhyate 'bitie u saMsattaM' dvitIye mAtrake saMsaktaM kiJcitpAnakaM gRhyate // candra, H (1) saMghATake kaI vastu kayA pAtrAmAM levI ? (2) prathamAlikA karavAmAM zuM yatanA karavI e benuM have / ni.-252 pratipAdana karatA kahe che. oghaniryukti-252 : gAthArtha : eka pAtrAmAM drava, pANI hoya. eka mAtrakamAM AcAryAdi prAyogya vastu ane bIjI | ' mAtrakamAM saMsakta vahoravuM. TIkArtha: (dareka sAdhu pAse eka pAtraka ane eka mAtraka (pAtrA karatA nAnuM pAtru te mAtraka) hoya. eTale eka saMghATaka pAse kula 2 pAtrA ane 2 mAtraka hoya. temAM) eka pAtrAmAM bhojana le, bIjA pAtrAmAM pANI le. AcAryAdine anukULa bhojana eka mAtrakamAM le ane bIjA mAtrakamAM saMsA, jIvayukta che tevI zaMkAvALuM kaMIka pANI vahore. (je pANImAM jIvAdi hovAnI zaMkA hoya te A svataMtra mAtrakamAM ja vahoravAmAM Ave. upAzrayAdi sthAne jaI dhyAnathI joI jo jIva na hoya to vaLa 826 .. EvApare, nahi to ucita vidhi kare.) =
Page #844
--------------------------------------------------------------------------
________________ nyu o.ni. : jai rikko to davamattagaMmi paDhamAliyAe karaNaM tu / niryukti saMsattagahaNa davadulahe ya tattheva jaM pattaM // 253 // // 827 // | yadi riktaH saMsaktadravamAtrakastatastasmin prathamAlikAyAH karaNaM 'saMsattagahaNe 'tti, atha tasmin dravamAtrake ma saMsaktadravagrahaNaM kRtaM tatastatraiva pAtrake yatprAntaM tadbhuGkte / 'davadullahe yatti athavA durlabhaM pAnakaM tatra kSetre tatazca tatrApi Na saMsaktamAtrake pAnakenAkSaNike sati 'tattheva'tti tasminneva bhaktapatadgrahe yatprAntaM taddhastenAkRSyAnyasmin haste kRtvA samuddizati / yandra. : modhaniyusti-253 : gAthArtha : d mAsIhoya to pInA mAtra na. 42vI. (zeSa TIsarthathA spaSTa ni.-253 va thaze.) TIkArtha : jo saMsaktajala levA mATenuM mAtraka khAlI hoya, temAM kaMI vahoryuM na hoya to emAM ja prathamAlikA kare. paNa jo te dravamAtrakamAM saMsaktadravanuM grahaNa karI lIdhuM hoya to pachI te ja pAtrAmAM je prAnta, nabaLI, sAmAnya vastu hoya te vApare. athavA to AvuM bane ke te kSetramAM pANI durlabha hoya ane eTale saMsakta pANI paNa vahoravuM paDeluM hoya to e mAtraka vI 823o
Page #845
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI modha-nya pANIthI bhareluM hovAthI temAM prathamAlikA karavI zakya na ya bane ane to pachI te ja bhojananA pAtrAmAM je sAmAnya vastu niryuktiA hoya, te hAtha vaDe kADhIne bIjA hAthamAM karIne vApare. (eka hAthathI pAtrAmAMthI laI e vastu bIjA hAthamAM mUkI e bIjo hAtha moDhAmAM mUke...sAra e che ke be sAdhu vacce be pAtraka ane be mAtraka che. eka pAtrakamAM be mATenuM pANI, eka mAtrakamAM // 828 // AcAryAdi prAyogya vastu ane bIjA mAtrakamAM saMsaktadravAdi vahoravAnuM che. jo e bIjuM mAtraka khAlI hoya to emAM pAtrakamAMthI thoDuM laIne vApare paNa jo e bharela hoya to pAtrAmAMthI eka hAtha vaDe laI bIjA hAtha vaDe vApare.) vRtti : evaM cAsau saGghATakaH prathamAlikAM karoti - o.ni. : aMtarapallIgahiaM paDhamAgahiyaM va savva bhuMjejjA / dhavalaMbho saMkhaDIyaM va jaM gahiaM dosiNaM vAvi // 254 // __ antarapallI-tasmAdgrAmAtparato yo'nya AsannagrAmastatra yadgRhItaM tadbhuGkte, punastatkSetrAtikrAntatvAdabhojyaM bhavati, paDhamAgahiaM vatti prathamAyAM vA pauruSyAM yadgRhItaM tatsarvaM bhuGkte tRtIyAyAM pauruSyAmakalpyaM yatastadbhavati / ma 'dhuvalaMbho saMkhaDIyaM va' athavA dhruvo vA'vazyaMbhAvI - atra saGkhaDyAM lAbho bhaviSyatIti matvA, tatazca yad gRhItaM hA 'dosiNaM vAvi' paryuSitamannaM tatsarvaM bhuJjate / ni.-254 PTOHR // 828 //
Page #846
--------------------------------------------------------------------------
________________ Na * candra. H vaLI A saMghATaka A pramANe prathamAlikA kare ke (prathamAlikA karavAnA bIjA paNa kAraNo darzAvAya che) | Dj oghaniryukti-254 : TIkArtha : (1) antarapallI eTale te gAmanI pachI je bIjuM najIkanuM gAma hoya te. tyAM je grahaNa kareluM hoya te vApare. pharIthI pAchuM te tyAM lAvavAmAM Ave to e kSetrAtikAnta thavAthI vAparI na zakAya. (dA.ta. naM.1 gAmamAM rokAyela sAdhu naM.2 gAmamAM vahoravA jAya che, rastAmAM nAnakaDuM bIjuM gAma Ave che. te annarapallI kahevAya. have maiM tyAM vahoreluM jo naM.2 gAmamAM laI jAya, ane tyAMthI pAchA pharatA attaravallI ane e pachI naM.1 gAma sudhI e vastu lAve to ATaluM cAlavAmAM e vastu zAstrIya dRSTie kSetrAtikAnta thaI jAya. AvuM na thAya te mATe ja sAdhu e vastu vAparI maiM le, prathamAlikA karI le. ATha ki.mI. thAya eTale kSetrAtikrAnta gaNavAno hAla..vyavahAra che.) T (2) pahelI porisImAM je vahoreluM hoya te badhuM ja vApare. eTale e rIte navakA. kare. kemake trIjI porisImAM to e pahelI porisImAM vahorelI cIja akalpanIya banI jAya. 31 zrI ogha-stha niryukti || 829 T sa darahiMDie va bhANaM bhariyaM bhoccA puNovi hiMDijjA / kAlo vA'kkamaI bhuMjejjA aMtarA savvaM // 255 // ma o (3) "ahIM saMkhaDI, jamaNavAramAM avazya lAbha thavAno che." ema jANIne je paryuSita anna lIdhela hoya te badhu vAparI le (ke jethI pAtru khAlI thAya, temAM saMkhaDInI sArI vastuo vahorI zakAya ane e rIte gacchanI bhaktino lAbha maLe.) oni. : ma hA ni.-255 || 829 //
Page #847
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirUpaNa zrI ogha-yu arddhahiNDite vA yatpAtrakaM gRhItaM tadbhutaM, tatazca tadbhuktvA punarapi hiNDeta / 'kAlo vA'tikkamati 'tti bhojanakAlo niryukti1 vA anatAnAmatiti thAva taddha gRhItyAM chati tatazAktaratna purva tatsarva muvatva praviti | | | ni || 83 ll, candra.: oghaniryukti-255 : gAthArthaH thoDuMka pharyA bAda bhAjana bharAI jatA, vAparIne pharI pAchA phare. athavA to - kAla atikramaNa karAto hoya to vacce badhuM ja vAparI le. na TIkArtha : gocarI mATe aDadhu ja pharyA ane je pAtraka lIdheluM, te bharAI gayuM. tethI te vAparIne pharI pAcho gocarI mATe phare. (pAtru bharAI ja jAya to bIjIvAra pharavAnI zI jarUra? kemake vastu jeTalA pramANamAM lAvavAnI hoya, eTalA pramANanuM pAtra to laI ja gayA hoya. eTale e bharAI gayA pachI ene khAlI karI, vAparI laI bIjIvAra pharavA javAnI koI AvazyakatA nathI. paraMtu ahIM ema lAge che ke (1) pAtru kaI vastuthI bharAya e mahatvanuM che. dhAro ke roTalIne badale bhAta ja maLyAM. to roTalI bharelA pAtrA karatA bhAta bhareluM pAtru khAvAnI apekSAe to aDadhI gocarI ja gaNAya. eTale AvI ! pacavAmAM halakI vastu maLI hoya to e pAtru bharAvA chatAM ochI paDe. eTale e vAparIne pharI e pAtru bharI gacchane puratuM pahoMcADavuM jarUrI che. (2) e sAdhunI bhUkha dhAryA karatA vadhI jAya to pachI vadhu vahoravuM jarUrI bane. eTale pAtrAnuM vAparI pachI vadhu vahorI le...(3) gacchayogya - bAlAdi mATe gocarI laI javAnI hoya.) kyAreka evuM bane ke A sAdhu gocarI laI upAzraye pahoMce, tyAM sudhImAM tyAMnA sAdhuono gocarI kALa pUro thaI gayo hovAnI zakyatA hoya. ane to pachI e badhuM tyAM laI javuM nirarthaka ja banI rahe. AvI paristhitimAM te sAdhu rastAmAM ja 83oll
Page #848
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odha- niryukti ' || 831 | badhuM vAparIne pachI potAnA vivakSita gAmamAM praveza kare. 3 moni. paNa viThThI maforo saMmi vasaMtAna dorU fgmi ! patnidawifpa patto voOM maUzvaramadaltha raddA eSa vidhiH 'bhaNitaH' uktastasmin kSetre vasatAM bhavati, pratilekhanAmapIta UrdhvaM vakSye, kiM viziSTAm ?-alpAkSarAM ma mahArthAM ceti / uktaM sthAnasthitadvAraM, tatpratipAdanAcca vyAkhyAteyaM gAthA, yaduta 'saMgAra bitiya vasahI tatie saNNI', ni.-256 ityevamAdikA, tatpratipAdanAccoktA 'jatamANA viharaMtA ohANAhiMDakA caUddha'tti, tatpratipAdanAccoktA aneke bha pratyupekSakAH, tatpratipAdanAccoktaM pratyupekSakadvAramiti, candra, oghaniryukti-256 : gAthArtha: te kSetramAM vasatA sAdhuono A vidhi kahevAyo. have pachI alpa akSaravALI ane vizALa arthavALI pratilekhanAne kahIza. TIkArtha : te kSetramAM vasanArA sAdhuono A vidhi kahevAyo. have pachI pratilekhanAne paNa kahIzuM. , prazna : e pratilekhanA kevA prakAranI che ? uttara : alpa akSaravALI ane moTA arthovALI A pratilekhanA che. || 831 I.
Page #849
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca sthAnasthita dvArA kahevAI gayuM. tenuM kathana karavA dvArA 177mI saMgAra... gAthAnuM vyAkhyAna thaI gayuM. tenuM pratipAdana niryukti karavAthI tamArA.... e gAthA kahevAI ane tenA pratipAdana dvArA aneka pratyupekSaka e dvAra paNa kahevAI gayuM. ane tenA v pratipAdanathI pratyupekSaka dvAra pUrNa thayuM. || 832 ll | (oghaniryukti-gAthA.2 mAM pratilekhanAdi 7 mukhya dvArA batAvelA. e pachI pratilekhanA nAmanA prathama dvAramAM (1) v pratilekhaka (2) pratilekhanA (3) pratilekhitavya e traNa dvAro oghaniryukti-gAthA-4mAM batAvelAM. tarata gAthA pamAM eka | ja pratilekhaka (=pratyupekSaka) ane aneka pratyupekSaka... ema be bheda darzAvelA. emAM eka pratyuprekSakanA varNana bAda aneka vi pratyupekSakanuM varNana cAlatuM hatuM. temAM 177mI oghaniyukti gAthAmAM saMgArAdi 6 mukhya dvArA darzAvelA. emAnuM chaThThuM sthAna ni.-257 sthita dvAra 255mI gAthAmAM pUrNa thayuM. e pUrNa thavAthI e 177mI gAthAnuM varNana pUrNa thayuM. e pUrNa thavAthI aneka | 'ir pratyupekSaka dvAra pUrNa thayuM. e pUrNa thavAthI pratilekhanA nAmanA mukhya prathama dvAranuM prathama dvArA pratyupekSaka dvAra pUrNa thayuM. ane e 3 eTale have tyArabAda pratilekhanA nAmanA mukhya dvAranuM ja gAthAmAM batAvela bIju dvAra pratilekhanA batAvavAnI zaru kare che.) vRtti : tatra yadum - 'tto, snehavi voruM' tAmilAna zrAdhyAnayatrada - o.ni. : duvihA khalu paDilehA chaumatthANaM ca kevalINaM ca / abbhitara bAhiriA duvihA davve ya bhAve ya // 257 / / | 832 TI che, pa *
Page #850
--------------------------------------------------------------------------
________________ E F = = = ni.-257 zrI ogha-yu dvividhA pratyupekSaNA bhavati, katamena dvaividhyenetyata Aha-chadmasthAnAM saMbandhinI kevalinAM ca, sA caikaikA dvividhA niryukti abhyantarA bAhyA ca / yA'sau chadmasthAnAM sA dvividhA-abhyantarA bAhyA ca, yA'pi kevalinAM sA'pi abhyantarA bAhyA " ca / 'davve ya bhAve ya'tti yA'sau bAhyA pratyupekSaNA sA dravyaviSayA, yApyasau abhyantarA sA bhAvaviSayeti / | 833 ll - - candra, H have je pUrve kaheluM ke "have pratilekhanane kahIzuM" (256mI ni.gAthAmAM) te pratilekhanAnuM ja vyAkhyAna karatA. Se kahe che ke - - oghaniryukti-257: gAthArtha : be prakAre pratilekhanA che. (1) chabasthonI (2) kevalIonI, te atyaMtara ane bAhya ema be be prakAre che. dravyamAM bAhya ane bhAvamAM abhyattara. TIkArtha : pratyupekSaNA be prakAre che. prazna : kayA be prakAre che ? uttara : chadmasthonA saMbaMdhI ane kevalIonA saMbaMdhI ema be prakAre che. te eka eka pAchI be prakAre che. (1) abhyantarA (2) bAhyA chadmasthonI je pratilekhanA che te be prakAre che (1) abhyattara ane (2) bAhya ane je kevalIonI pratilekhanA che, te paNa be prakAre che. (1) abhyattarA (2) bAhyA. je A bAhya pratyupekSaNA che, te dravyasaMbaMdhI hoya che. je vaLI abhyantarA hoya che, te bhAvasaMbaMdhI hoya che. = * ahi 833 ||
Page #851
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsodha vRtti : tatra kevalipratyupekSaNAM pratipAdayannAha - niryukti o.ni. : pANehi u saMsattA paDilehA hoi kevalINaM tu / // 874 saMsattamasaMsattA chaumatthANaM tu paDilehA // 258 // prANibhiH saMsaktaM yadravyaM tadviSayA pratyupekSaNA bhavati kevalinAM, 'saMsattamasaMsatta'tti saMsaktadravyaviSayA tathA " asaMsaktadravyaviSayA ca chadmasthAnAM pratyupekSaNA bhavatIti / Aha-'yathopanyAsastathA nirdeza' iti nyAyAtprathamaM chadmasthAnAM." vyAkhyAtuM yuktaM pazcAtkevalinAmiti, ucyate, pradhAnatvAtkevalinAM prathamaM vyAkhyA kRtA pazcAcchadmasthAnAmiti, AhatatkathaM prathamamevaivamupanyAso na kRtaH ? ucyate, tatpUrvakAH kevalino bhavantItyasyArthasya jJApanArthamiti // candra. H temAM kevaliprapekSaNAnuM pratipAdana karatA kahe che. oghaniryukti-258: gAthArtha : kevalIone prANo vaDe saMsakata evI pratilekhanA hoya che. chAsthone to saMsakta ane - asaMsakta ema be pratilekhanA hoya che. Rii TIkArtha : je vastrAdi dravya jIvo vaDe saMsakta hoya, kevalIone te ja dravyonI pratyupekSaNA hoya jyAre chAsthone to jIvo vaDe saMsakata dravya hoya ke jIvo vinAnuM dravya hoya, be yanI pratyupekSaNA hoya che. vaa||834||
Page #852
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha niryukti || 835 '''' mo Di prazna : "je kramathI padArthano upanyAsa karelo hoya, teja kamathI padArthanuM nirUpaNa karavuM" e nyAya pramANe to 256mI gAthAmAM pahelA chadmastha pratyepekSaNAno upanyAsa karelo hovAthI prathama enuM ja vyAkhyAna karavuM ucita che. pachI kevalIonuM karavuM joIe. uttara : kevalIo pradhAna=mukhya hovAthI pahelA emanI vyAkhyA karI, pachI chadmasthonI karI che. prazna H jo kevalI pradhAna che, to 257mI gAthAmAM pahelA kevalIono ja upanyAsa kema na karyo ? tyAM zuM karavA pahelA ! chadmastha lIdhA ? uttara : "kevalIo chadmasthapUrvaka hoya che. eTale ke dareka kevalIo pahelA chadmastha hoya che." e artha jaNAvavA mATe 2 pUrve chadmasthono upanyAsa karyo che. vRtti : anena vA kAraNena kevalinaH pratyupekSaNAM kurvantIti pratipAdayannAha - oni. : saMsajjai dhuvameaM apehiaM teNa puvva paDile / paDilehiaMpi saMsajjaitti saMsattameva jiNA // 259 // 'saMsajyate' prANibhiH saha saMsargamupayAti 'dhruvaM' avazyaM 'etat' vastrAdi apratyupekSitaM sat tena pUrvameva kevalinaH pratyupekSaNAM kurvanti, yadA tu punarevaM saMvidrate - idamidAnIM vastrAdi pratyupekSitamapi upabhogakAle saMsajyate tadA 'saMsattameva ma h bu ' T va o | ni.-259 // 835
Page #853
--------------------------------------------------------------------------
________________ E F S niryukti 'B * zrI odha- nir'tti saMsafmeva unanA:' vanina: pratyupekSane vanA tameva, patnasthatoSAt aa 3 nidravyapratyupekSaUTI, candra.: (vastra jIvasaMsakta hoya to kevalIo tenI pratyupekSaNA kare te eka kAraNa) athavA to A kAraNa vaDe kevalIo // 836i | pratyupekSaNA kare che." e pratipAdana karatA kahe che. oghaniryukti-259 : gAthArtha : "pratilekhana nahi karAya to A vasa avazya jIvasaMsakta thaze" ema jANI pahelA Saa ja pratilekhana kare. "pratilekhana karyA pachI paNa saMsakta thaze." ema jANI jino saMsakatanuM ja pratilekhana kare. a TIkArtha : jyAre kevalIonA jJAnamAM evuM dekhAya ke "A vastra atyAre pratilekhana nahi karavAmAM Ave to pachI te bhaNI ni.-259 vastranA upayoga kALa sudhImAM avazya jIvasaMsakta ja banI jaze. (paNa jo hamaNAM vastranuM pratilekhana karavAmAM Ave to pachI e vastra upayoga kALa sudhI paNa saMsakRta nahi bane.)" to pachI kevalIo pUrve ja= pratilekhanAnA niyata samaye ja pratilekhana * karI le. (jethI upayoga samaye te vastra asaMsakta hovAthI bIjIvAra pratilekhanA karyA vinA ja te varasano vaparAza thaI zake.) paNa jayAre kevalIone potAnA jJAnamAM evuM dekhAya ke atyAre A vastrAdinuM pratilekhana karavA chatAMya tenA upabhoga karavAnA samaye te saMsakta banI ja javAnuM che ane tethI tyAre pAchuM tenuM pratilekhana karavuM ja paDavAnuM to pachI kevalIo saMsakta thayelA ja vastrAnuM pratilekhana kare paNa saMsakta thayA pUrve pahelethI ja pratilekhana kare nahi, kemake emAM palimanva=nakAmI pravRtti=samaya bagADano doSa lAge. (Azaya e che ke dhAro ke 3 vAgyAno pratilekhanAkALa hoya ane ht 836 .. Y4 vAge eno upabhoga karavAno hoya to pachI jo 3 vAge pratilekhana karyA bAda paNa 4 vAgyAnA samaya sudhImAM e vastra
Page #854
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-dhI niryukti // 837 | ni.-260 jIvasaMsakta ja banI javAnuM hoya to pachI tyAre paNa pAchu pratilekhana karI e jIvane dUra karavo ja paDe. Ama kevalIe be vAra pratilekhana karavuM paDe. emAM prathama pratilekhana nakAmuM banI rahe. e karavAno koI lAbha na rahe, mATe kevalIo na kare. palimantha=vyApa, niSphaLatA, vipna ema yathAyogya artha karI zakAya che.) kevalInI dravya pratyupekSaNA kahI. vRtti : idAnIM kevalina eva bhAvapratyupekSaNAM pratipAdayannAha - o.ni. : nAUNa veyaNijjaM aibahaaM AuaMca thovAgaM / zreSma patni vadhvaMti niVTV samuthArtha radda | jJAtvA 'vedanIya' karma atiprabhUtaM tathA''yuSkaM ca stokaM karma 'pratyupekSya' jJAtvetyarthaH / kimityata Aha vaccaMti jiNA samugghAyaM' 'jinAH' kevalinaH samudghAtaM vrajanti, atra ca bhAvaH-karmaNa udayaH audayiko bhAva ityarthaH / uktA kevalibhAvapratyupekSaNA, candra.: kevalInI ja bhAvapratyupekSaNAnuM pratipAdana karatA kahe che oghaniryukti-260: gAthArtha : vedanIya ati vadhAre ane AyuSya thoDu jANIne karmane pratilekhavA, dUra karavA mATe Blu 837.
Page #855
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' zrI ogha-nyu niryukti || 838 f (vedanIyakarma eTale vedavAyogya=bhogavavA yogya karma ! nAma-gotra ane vedanIya e traNe ya kevalIone bhogavavA maiM yogya che. eTale e badhA vedanIya zabdathI levAze. AyuSyano to judo ullekha karelo ja che. eTale vedanIya zabdathI e na levAya.) ma Y jino samuddhAtane pAme. TIkArtha : kevalIone jJAnathI jo ema dekhAya ke emanuM vedanIyakarma ghaNuM vadhAre che, ane enI sAme AyuSya karma ochuM che to e jANIne kevalIo samuddAta kare. bha prazna : A to karmarUpI dravyanI ja pratyupekSaNA che ne ? Ane bhAvapratyupekSaNA zI rIte kahevAya ?) uttara H ahIM karmano udaya e bhAva che. eTale ke auyika bhAva che. eTale tenI pratyupekSaNA (te udayane dUra karavA rUpa) e bhAvapratyupekSaNA kahevAya. Ama kevalInI bhAvapratyupekSaNA kahevAI gaI. vRtti : idAnIM chadmasthadravyapratyupekSaNAmAha yoni : 1 saMsattamasaMsattA chaumatthANaM tu hoi paDilehA / coyaga jaha ArakkhI hiMDitAhiMDiyA ceva // 269 // pA # Dr sani.-261 bha '' va o gwi || 838 || L
Page #856
--------------------------------------------------------------------------
________________ ni.-261 zrImodha-tyu 'saMsatta'tti saMsaktadravyaviSayA 'asaMsatta'ti asaMsaktadravyaviSayA ca chadmasthAnAM bhavati pratyupekSaNA, atra codaka niryukti Aha- yuktaM tAvat saMsaktavastrAdeH pratyupekSaNAM kartuM, asaMsaktasya tu kasmAt pratyupekSaNA kriyate ?, AcArya Aha-yathA ArakSakayohiNDitAhiNDitayoryathAsaGkhyena prasAdavinAzau saMjAtau tathA'trApi draSTavyaM, tathAhi-kiMcinnagaraM, tattha rAyA, // 838 tena coraniggahatthaM Arakkhio Thavio, so ega divasaM hiMDai biie taievi / evaM hiMDato coraM na kiMci pAsati tAhe ma Thito niviNNo, corehiM AgamiaM jahA vIsattho jAo Arakkhio, tAhe ekadivaseNa savvaM nagaraM muTuM, tAhe nAgarA Na rAyamuvaTThiA muTThA, to rAyA bhaNai-vAharaha Arakkhi, vAhittA pucchitto-ki tumae ajjaM hiMDiaM nagare ?, so bhaNati na hiMDiaMti, tAhe ruTTho rAyA bhaNai-jai nAma ittie divase corehiM na muTuM so tANa ceva guNo, tae puNa pamAyaM kariteNaM musAviaM, tato so niggahio rAiNA, aNNo ya Thavio so puNa jaivi na dikkhati core, tahavi rattiM sayalaM hiNddti| ma aha tattha egadivase aNNaratthAe gayaM nAUNaM corehiM khattaM khaNiaM, so ya nAgarao rAyaule uvaTThio, rAiNA pucchio | Arakkhio-jahA tumaM kiM hiMDasi ?, so bhaNai AmaM hiMDAmi, tAhe rAiNA logo pucchio bhaNai-AmaM hiMDaitti, tAhe so niddoso kIrati / evaM ceva rAyatthANiyA titthayarA, ArakkhiatthANiA sAhU, uvagaraNaM nagaratthANiaM, kuMthukIDiyatthANiyA corA, NANadaMsaNacarittANi hiraNNatthANiyANi saMsAro daMDo / evaM keNavi AyarieNa bhaNito sIso divase divase paDilehai, jAhe na pecchai tAhe na paDilehai, evaM tassa apaDilehaMtassa so saMsatto uvahI na sakko // 838 //
Page #857
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha- niryukti - ni || 84o || sohelaM, tato teNa titthayarANAbhaMgo kato, taM ca davvaM aparibhogaM jAyaM, evaM aNNo bhaNito, teNa ya savvaM kayaM / titthayarANA ya kayA, vatthaM ca paribhogaM jAyaM // candra.: have chavsthanI dravyaprabhupekSaNAne kahe che. oghaniryukti-261: gAthArtha : chamasthone to saMsakta ke asaMsakta badhAya vastrAdinI pratilekhanA hoya. he nodaka ! jema bhamato ane nahi bhamato koTavAla. TIkArtha : chabasthone to saMsaktadravyasaMbaMdhI ane asaMsaktadravya saMbaMdhI beya pratyupekSaNA hoya. (vastra jIvavAnuM baneluM che. ni.-261 hoya to to pratilekhanAdi dvArA jIvane dUra karavo ja. paNa je vastrAdi jIvavALA na banelA hoya. tenI paNa roja be TAIma pratyupekSaNA karavI, e Azaya che.) A prazna : saMsakta vastrAdinI pratyupekSaNA karavI to barAbara che. paNa asaMsaktanI pratyupekSaNA zA mATe karavI ? uttara : jema pharatA ArakSakane rAjAno prasAda maLyo ane nahi pharatA ArakSakane rAjA taraphathI vinAza maLyo, tema ahIM paNa jANavuM. te A pramANe - koIka nagara hatuM. tyAM eka rAjA hato. teNe corono nigraha karavA mATe ArakSakanI sthApanA karelI. vA te eka divasa AkhA nagaramAM rAtre cokI karato phare che. ema bIjA ane trIjA divase phare che. paNa koIpaNa corane joto vaLa 840
Page #858
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI odhA nathI, tyAre kaMTALIne te sthira banI gayo. eTale ke nagaramAM AMTo mAravAnuM kAma gauNa karyuM. coro jANI gayA ke "ArakSaka cA vizvAsavALo, nizcita banI gayo che." eTale emaNe eka divasa AkhuM nagara luMTyuM. tyAre nagarajano rAjA pAse Avyo, kahyuM ke "ame corAyA." tyAre... rAjAe kahyuM ke "nagararakSakane bolAvo.' bolAvIne pRcchA karI ke "tuM Aje nagaramAM cokI 841 karavA pharelo kharo ke? te kahe "nA" tyAre gusse thayelo rAjA kahe ke "je ATalA divaso sudhI coro vaDe nagara na luMTAyuM to e to teono ja guNa kahevAya. emAM tArI to koI hoMziyArI nathI ja. te to pramAda karavA dvArA AkhuM nagara luMTAvyuM." | ne tyAra pachI rAjAe ene zikSA karI ane ene sthAne bIjA nagararakSakanI nimaNuMka karI. te to jo rAtre coro na dekhAya to tevi, FpaNa AkhI rAta phare. have eka divasa tyAM te nagararakSakane anya zerImAM gayelo jANIne coroe bIjI bAju khAtara pADyuM. ni.-261 (divAla toDI) corI karI. nagara loko rAjakulamAM upasthita thayA. rAjAe nagararakSakane pRcchA karI ke "zuM tuM rAtre nathI pharato LI ?" teNe kahyuM ke "avazya pharu chuM.' tyAre rAjAe lokone pRcchA karI ke "A phare che ?" badhAe hA pADI. tyAre rAjA vaDe || Gii te nirdoSa jAhera karAya che. . emAM ahIM tIrthakaro rAjA jevA che. sAdhuo nagararakSaka jevA che. upakaraNa nagara jevuM che. coro kaMtha-kIDInA sthAne 5 che. jJAna, darzana, cAritra suvarNanA sthAne che. daMDa, zikSA eTale saMsAra samajavo. * Ama koIka AcArya vaDe kahevAyelo ziSya roje roja pratilekhana kare che. paNa jyAre have tene upakaraNamAM jIvo dekhAtA au 841 || ja nathI. tyAre te pratilekhana karavAnuM choDI de che. A rIte pratilekhana karanArA tenI upadhi jIvaDAo vaDe evI to saMsakta
Page #859
--------------------------------------------------------------------------
________________ A zrI ogha- ca niryukti ur || 842 |_ thaI gaI ke pachI tene jIvo vinAnI zuddha karavI paNa zakya na bane. (nigodAdi thaI jAya, tyAre AvuM bane) eTale enA vaDe tIrthakaranI AjJA bhAMgelI thAya. te dravya = upakaraNa aparibhogavALuM, vAparI na zakAya tevuM thAya. e ja rIte AcArya vaDe bIjo sAdhu pratilekhana karavA mATe kahevAyo. tenA vaDe badhuM ja karAyuM ane eTale tIrthakaranI AjJA paNa paLAI. ane vastrAdi e paribhAgayogya, vaparAzayogya thayA. ni.-262 vRtti : amumevArthamupasaMharannAha - o.ni. : titthayarA rAyANo sAha Arakkhi bhaMDagaM ca puraM / teNasarisA ya pANA tigaM ca rayaNA bhavo daMDo // 262 // sugamA // uktA chadmasthaviSayA dravyapratyupekSaNA // - ka = candra,H A ja arthano gAthAmAM upasaMhAra karatAM kahe che ke oghaniryukti-262 : gAthArtha : tIrthakaro rAjA che. sAdhuo ArakSaka che. upakaraNa nagara che. cora jevA jIvaDA che. trika (jJAnAdi) e ratno che. saMsAra e daMDa che. TIkArthaH spaSTa che. ahi 842 =
Page #860
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ogha-ca niryukti // 843 ll - A ni.-263 chabasthasaMbaMdhI dravyaprabhupekSaNA kahevAI gaI. vRtti : idAnIM bhAvapratyupekSaNAM pratipAdayannAha - o.ni. : kiM kaya kiM vA sesaM kiM karaNijjaM tavaM ca na karemi / puvvAvarattakAle jAgarao bhAvapaDilehA // 263 // sugamA // navaraM 'puvvAvarattakAle 'tti pUrvarAtrakAle rAtriprahaddhayasyAdyasyAntaH upariSTAdapararAtrakAlastasmin jAgrataHcintayataH / evamuktA chadmasthaviSayA bhAvapratyupekSaNA, tadbhaNanAcca bhaNitA pratyupekSaNA, candra.: have bhAvaprapekSaNAnuM pratipAdana karatA kahe che. oghaniyukti-263H gAthArtha: karyuM? zuM bAkI ? ane zuM karaNIya tapa nathI karato ? pUrvarAtri aparAtri samaye jAganArAnI bhAvapratilekhanA che. TIkArtha : spaSTa ja che. mAtra pUtravarattAne zabdano artha A pramANe che ke AdyarAtri rUpa be praharamamANa rAtrino aMtabhAga e pUrvarAtri, ane enA uparano kALa=apararAtri= chellA be prahara. dA.ta. pUrvarAtri bAra vAgyAno samaya aparAtri eTale bAra pachIno samaya. nAta: eTale ke ciMtana karanAra. = = = 'A R ht ah 843 L
Page #861
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI oghaniryukti || 844 || (madhyarAtri e pramANe rUDhiartha che.) A rIte chadmastha saMbaMdhI bhAvapratyupekSaNA kahevAI gaI. tenA kathana karavA dvArA pratyupekSaNA paNa kahevAI gaI. oghaniryukti bhAga-1 saMpUrNa ni.-263 | || 844 //
Page #862
--------------------------------------------------------------------------
________________ iyaM pravrajyAprathamadivase eva dIyate nava nava aMgonI vRttinuM saMzodhana karanArA, prAjJaziromaNI zrI droNAcAryajInuM A vacana che ke A oghaniyukti grantha dIkSAnA pahelA ja divase saMyamIone ApI devAno che. "saMyamajIvana zI rIte jIvavuM ?" vagere khUba ja adbhuta padArtho A granthamAM samAyelA che. je saMyama pALavA mATe saMsArIo nirgastha banyA che, e saMyama aMgenA aNamola padArthonuM varNana A granthamAM karavAmAM AveluM che. ke jenA darzanamAM hajAro granyo che, chatAM bIjA koIpaNa granthane badale saMcamIne pahelA ja divasathI oghaniyuktino abhyAsa karAvavAnuM khuda AgamajJAtA mahAna AcArya droNa pharamAvI rahyA che. e mahApuraSanI A bhAvanAne saphaLa karavI e ApaNI badhAnI pharaja che. to cAlo, "jAgyA tyArathI savAra" e nyAye A grantha hAthamAM Avyo e ja divasane dIkSAno prathama divasa samajI A granthano abhyAsa karIe - karAvIe. Yao citra paMracaya mokSamAM javA mATenuM prathama sopAna oghaniyukti grantha che. e pachI piMDanikti vagere sopAno che. AnA AdhAre saMyamI mokSazikhare pahoMce che. Ama dIkSA bAda saMyamIe sau prathama oghaniryukti grantha upara caDavAnuM che.