Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / kobAtIrthamaMDana zrI mahAvIrasvAmine namaH / / / / anaMtalabdhinidhAna zrI gautamasvAmine namaH / / / / gaNadhara bhagavaMta zrI sudharmAsvAmine namaH / / / yoganiSTha AcArya zrImad buddhisAgarasUrIzvarebhyo namaH / / / cAritracUDAmaNi AcArya zrImad kailAsasAgarasUrIzvarebhyo namaH / / AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira (jaina va prAcyavidyA zodhasaMsthAna evaM graMthAlaya) punitapreraNA va AzIrvAda rASTrasaMta zrutoddhAraka AcAryadeva zrImat padmasAgarasUrIzvarajI ma. sA. jaina mudrita graMtha skeniMga prakalpa graMthAMka : 1156 * ArAdhanA mahAvIra jaina zrA kobA. ) amRtaM tu vidyA tu zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara-zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara-382007 (gujarAta) (079) 23276252, 23276204 pheksa : 23276249 Websiet : www.kobatirth.org Email : Kendra@kobatirth.org AcAryazrI kailAsasAgarasari jJAnamaMdira zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira traNa baMgalA, Tolakanagara haoNTala herITez2a kI galI meM pAlaDI, ahamadAbAda - 380007 (079) 26582355
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caturdazapUrvadhara-aham , zrIpaJcapararinisterinces caturdazapUrvadhara-zrutakevali-AryazrIbhadrabAhukhAmisamuddhRtam zrIkalpasUtram / serving fix. hasan zrIlakSmIvallabhopAdhyAyaviracitakalpadrumakalikAkhyavyAkhyayA vibhUSitam / zrImatsumatisAgaropAdhyAyaziSyANumunizrImaNisAgarasya sadupadezena, kacchadezastha-carADIyAgrAmavAstavyena zrAddhavara zivajI karamazI tathA kuMvarajI zivajI ityasya saraNArtham gaMgAbAI-mAturAdezena velajI zivajI ityanena mumbayyAM nirNayasAgaramudrAlaye mudrApayitvA prakAzitam / vIranirvANa 2444, vikramasaMvat 1975, sana 1918. sAdhu-sAdhvI-pati-zrIpUjya-jJAnabhaMDAra-lAyamerI bhane saMghane bheTa maLavArnu ThekANu-celajI zivajI kuMpanI dANAbandara, muMbaI. poranARATOPAOGISORRONHAPAGAPORICEREMORRIAGAPAGAPAGAPARATOPATI 110845 gyanmandir@kobati For Private and Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra udghossnnaa| udghoSaNA bhoH! bhoH! bhavyAH! zrUyatAm zrUyatAm azeSakarmanikandini,sakalamAlakAriNi zrIparyuSaNAparvaNi samAgate sati paranindA-dveSa-mAtsaryaviSaya-kaSAya-pramAdAdityAgena sarvaiH saha maitrIpramodAdibhAvayuktena, saMvaranirjarAsahitena ca arhatprabhRtiviMzatisthAnakAni dravyabhAvAbhyAM yathAzakti ArAdhanIyAni, paraM ca devagurudharmasyA'varNavAdAdikathanena kalaha-kaSAya-vaira-virodhA''dipaJcA''zravakarmabandhakAraNAni saMsAravarddhana-durlabhabodhi-hetvAdIni vizeSeNa nirAkaraNIyAni, punarapi asmin parvaNi samAgate sarvakarmakSayakArakam , maGgalanidhAnam , svargA'pa|vargahetuH, zAsananAyaka-zrIvardhamAnasvAminaH caritraM vidhi-upayogAdiyuktena zubhabhAvena zravaNIyam ; tacca anantakarmahAsakam , anantapuNyavRddhikaraM ca bhavati, tatra kecit sAdhavaH-tasmin vyAkhyAne dravyagacchaparaMparA''prahena"niccagotravipAkarUpasya, atinindyasya, AzcaryarUpasya, garbhApahArasyA'pi kalyANakathanaM anucitam" ityAdi-vAkyaiH zrIvardhamAnasvAminaH SaTkalyANakAdiniSedhakathanaM maGgalike parvaNi amaGgalarUpam , kaSAyotpAdakam , tIrthaMkarasyAvarNavAdarUpaM bhavavRddhikaram ca kurvati, tad asatyaM yata:-kalpA-''cArAGga-sthAnAGgAdiSu AgameSu, tathA Avazyakaniyukti-cUrNi-mahApuruSacaritra-zrIvIracaritrAdiprAcInasiddhAnte tIrthakara-Nadhara-pUrvadhara-pUrvAcAyaH zrIvIrasya SaT kalyANakAnAM pratipAditatvAt / tathA zrIkharataragacchAdhIzvara navAGgIvRttikAreNa zrImadUabhayadevasUriNA'pi zrIsthAnAGgasUtravRttau zrIpadmaprabha-suvidhi-zItalA| dipArzvanAthaparyantAnAM trayodazatIrthakarANAM paJcame kalyANake nirvANam uktaM tathaiva zrIvIrasya paJcame kalyANake kevalajJAnotpattidarzitA, tathA // 1 // For Private and Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir NASaSThe-"nirvRtastu svAtinakSatre kArtikA'mAvAsyAyAm" iti SaSThaM kalyANakaM prakaTatayA darzitam , kiJca samavAyAGgasUtravRttau api devAnandAgarbhAt trizalAgarbhasaMkramaNe bhavadvayaM vivakSitam , ata eva zrIvIrasya cyavanadvayasaMsiddham , evaM lokaprakAze dvAtriMzattame sarge'pi draSTavyam , tathA caturdazapUrvadharazrIbhadrabAhuskhAminA'pi kalpasUtre, trizalAgarbhA''gamanasya tIrthakarasya cyavanakalyANakatayA pratipAditam-"ime eyArise subhe some piyadasaNe surUve sumiNe daTUNa sayaNamaJjhe paDibuddhA araviMdaloyaNA harisapulaiaMgI 'ee caudasa sumiNe, sabA pAsei titthapara mAyA / jaM rayaNi vakkamai, kucchisi mahAyaso arihA // 1 // ' tae NaM sA tisalA khattiyANI ime eyArUve urAle kallANe caudasa mahAsumiNe pAsittA NaM paDibuddhA samANI haTTa tuTTha jAva0 hiyayA ityAdi // " evaM kalikAlasarvajJazrIhemacandrasUriNA'pi-triSaSThizalAkApuruSacaritre dazamaparvaNi dvitIyasarge-AzvinakRSNatrayodazyAm eva trizalAgarbhA'vataraNasamaye tIrthakarasya cyavanasUcakacaturdazasvapnadarzanam , indrAsanaprakampanam , avadhinA'valokanam siMhAsanAd utthAnam , zakrastavanena stutikaraNaM svapnaphalaM tIrthakarajanma, dhana-dhAnyAdivRddhikaraNaM ca kalyANakayogyaM yogyatayA varNitam , tathA zrIpArzvanAthasvAmiparaMparAyAH ukkezagacchIyazrIdevaguptasUrikRtakalpaTIkAyAm , zrIvaDagacchIyavinayacandropAdhyAyakRtakalpaniruktI, candragacchIyapRthivIcandrasUrikRtakalpaTippaNake, tapagacchIyakulamaNDanasUrikRtakalpAvacUrI, anyAcAryakRtakalpAntaravAcye, aJcalagacchIyodayasAgaramunikRtakalpalaghuTIkAyAm , pArzvacandragacchIyabrahmarSikRtadazAzrataskandhavRttI ityAdi sarvatra sarvaiH zrIvIrasya SaT kalyANakAni prakaTatayA pratipAditAni, vizeSArthinA asya prathamavyAkhyAnAt , tathA asmatkRtabRhatparyuSaNAnirNayAd jJeyaH tathA candraprajJapti, sUryaprajJapti-samavAyAGga-jambUdvIpaprajJapti-bhagavatI-anuyogadvArAdiSu AgameSu, nizItha-bRhatkalpa-bhASya-cUrNi-vRtti For Private and Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra udghoSaNA // 2 // kalpAss-vazyaka-dazavakAlikaniyukti-cUrNi-bRhadvRtti-sthAnAGgasUtravRtti-jyotiSkaraNDaka-pravacanasAroddhArAdiSu ca, samayAvalikAmuhUrtadinapakSamAsavarSayugAdikAlagaNanAyAm adhikamAsasya divasA gaNitA eva tathA nizIthacUAdau adhikamAsasya kAlacUlAkathane'pi dinagaNanaM kRtam , ata eva tasya niSedhakaraNe zAstrapAThotthApakatAdoSaH tathA laukikazAstre'pi-dharmasindhu-nirNayasindhu-nirNayadIpikAdau api adhikamAsasya-zayamAsasyApi dinAni gaNitAni, iti-jaina-laukikazAstre saMmatatvAd , adhikamAsasya divasA gaNanIyA eva bhavanti, tathA nizItha-vRhakalpabhASya-cUrNi-vRtti-paryuSaNAkalpaniyukti-cUrNi-samavAyAGga-sthAnAGgasUtravRttyAdau jainasiddhAnte paryuSaNArAdhanaM varSAkAle paJcAzatava dinaiH uktatvAt saMprati mAsavRddhau api dvitIyazrAvaNe, prathamabhAdrapade vA adhunA jainaTippanakA'bhAve laukikaTTippanakAnusAreNA'pi kartavyam , atra kecid mAsavRddhau api samavAyAGgapAThAnusAreNa paryuSaNApazcAt , saptatirdinAni sthApayanti tanna satyam , tatra mAsavRddhya'bhAvA'pekSayA likhitaM jJeyam , tasmAd adhikamAsasya samAgamane pazcAd divasazataM tadA na ko'pi doSaH asya vizeSaH nirNayo navamavyAkhyAnAt , tathA asmatkRta bRhatparyuSaNAnirNayapranthAd avgntvyH||tthaa vyavahAracUrNi-dharmaratnaprakaraNavRttyuktaniyamAt-Agame'niSiddhA, niravadyA, gItArthaiH sammatA, dezakAlAnusAra vizeSalAbhakArikA paramparA''yAtA AcaraNApravRttirmAnanIyA eva bhavati, tasmAd vyAkhyAnasamave mukhAne mukhavatrikAbandhanam , tathA saMyamisAdhorabhAve sAdhvyAH pariSadane dharmazAstrasya vyAkhyAnakaraNaM vizeSalAmahetukam , nirjarAkAraNam ca, ato zAstrazravaNasya antarAyabhUtaM na yuktaM | niSedhakaraNam , pUrvAcAryasya zAstrasya vA avagaNanAprasaMgaH syAt , tena bhavabhIrubhiH janaiH na niSedhanIyam , iti, zubham / / parameSThipiNDaiSaNAtattvenduvarSe ASADhazukutRtIyAguruvAsare'lekhi zrImatsumatisAgaropAdhyAyaziSyANumuninA maNisAgareNa, muMbaI. N // 2 // For Private and Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org OM zrIpaJcaparameSThibhyo namaH / caturdazapUrvara- zrutakevali - AryazrIbhadrabAhu khAmisamuddhRtamkalpasUtram / zrIlakSmIvallabhopAdhyAyaviracitakalpadrumakalikAkhyavyAkhyayA vibhUSitam / zrI vardhamAnasya jinezvarasya jayantu sadvAkyasudhApravAhAH / yeSAM zrutisparzanajasatterbhavyA bhaveyurvimalAtmabhAsaH // 1 // zrIgautama gaNadharaH prakaTaprabhAvaH sallabdhisiddhinidhirazcitavAkprabandhaH / vighnAndhakAraharaNe taraNiprakAzaH sAhAyyakRd bhavatu me jinavI ziSyaH // 2 // kalpadrukalpasUtrasya sadarthaphalahetave / RturAjeva sadyogyA kalikeyaM prakAzyate // 3 // 1. ajJAnatimirAndhAnAM jJAnAJjanazalAkayA / netramunmIlitaM yena tasmai zrIgurave namaH // 1 // For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 1 // zrIkalpasUtrasya gambhIrArthasya zrIguruprasAdAd arthaH kriyate / yathA caitramAse kokilA madhuraM vakti, tatra saha-kA | kalpadruma kAramaJjarI kAraNam , yacca rajaH sUryamaNDalamAcchAdayati, tatra pavanasya mAhAtmyam , yacca maNDUko mahAbhujaMgasya kalikA badanaM cumbati, tatra maNeH prabhAvaH / tathA mAdRzo mandabuddhiH zrIkalpasiddhAntArtha prakaTaM vadati, tatra zrIjJAna-1 vRttiyuktaM dAtRNAM gurUNAmeva prsaadH|| vyAkhyA. taMtrAdau zrIkalpasiddhAntasya adhikAratrayavAcikeyaM gAthApurima-carimANa kappo, maMgalaM vaddhamANatitthammi / to parikahiA jiNa-gaNaharAitherAvalicarittaM // asyArtha: prathamatIrthakara-caramatIrthakarayoH zrIAdinAtha-mahAvIrasvAminoH sAdhUnAm-ayaM kalpaH, ayam AcAra:yatra tiSThanti, tatra maGgalaM vAJchanti, varSAkAle caturmAsaM yAvat-ekatra tiSThanti, paryuSaNAM kurvanti-varSA bhavantu, vA mA bhavantu / dvAviMzatitIrthaMkarasAdhUnAM punarayam-AcAraH-maGgalaM vAJchanti, varSAkAle varSAbhAve vihAraM kurvantyapi, paryuSaNAM kurvanti, na kurvanti-api nizcayo nAsti / AdIzvara-mahAvIrayoH sAdhUnAm-ayaM nizcayo'sti, varSAkAle paryuSaNAM kurvanti, maGgalArthaM zrIAdIzvarAd Arabhya zrImahAvIrasvAminaM yAvat tIrthaka- // 1 // rANAM caritraM vAcayanti, sarveSAM tIrthakarANAm antarANi kathayanti / prathamo'yamadhikAraH / pazcAd gaNadharANAM 1. pUrva-caramayoH kalpaH, maGgalaM vardhamAnatIrthe / tataH parikathitaM jina-gaNadharAdisthavirAvalicaritram // For Private and Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathA sthavirAvaliM vAcayanti / ayaM dvitIyo'dhikAraH / pazcAt caritram-caritrazabdena sAdhusamAcArIm-vAcayanti / ayaM tRtIyo'dhikAraH / yathA asyAM gAthAyAM trayo'dhikArA uktAH, tathaiva vistareNa prakAzyate-atha prathamam-zrIAdIzvara-zrImahAvIrasvAminoryatInAmAcAraH kathyate / gAthA Acelukku-desia-sijjAyara-rAyapiMDa-kiakamme / vaya-jiTTha-paDikkamaNe mAsaM pjjosvnnkppo| zrIAdinAtha-mahAvIrayoryatInAmayam AcAraH 1 acaletvam-mAnopetaM dhavalaM vastraM dhArayanti / 2 auddeziIN kam-ekasya sAdhornimittaM kRtaM sarveSAM sAdhUnAM na kalpate / dvAviMzatitIrthakarasAdhUnAM tu yasya sAdhornimittaM / 1. Acelakya-auddezika-zayyAtara-rAjapiNDa-kRtakarma / vrata-jyeSTha-pratikramaNam , mAsaM paryuSaNAkalpaH // 2. ajitAdidvAviMzatijinatIrthasAdhUnAm RjuprAjJAnAM bahumUlya-vividhavarNavastraparibhogAnujJAsadabhAvena sacelakatvameva, keSAMcit ca zvetamAnopetavastradhAritvena acelakatvamapi, iti aniyatasteSAm ayaM kalpaH / zrIRSabhavIratIrthayatInAM ca sarveSAmapi zvetamAnopeta-jIrNaprAyavastradhAritvena mamatvarahitatvAdU acelakatvaM sarvajanaprasiddhameva / yathA satyapi jIrNavastre tanduvAya-rajakAdIMzca vadanti-zIghram asmAkaM vastraM dehi, vayaM nagnAH sma' iti / evaM sAdhUnAM jIrNaprAyavastrasadbhAve'pi acelakatvamiti // 3. sAdhunimittaM kRtam azana-pAna-khAdima-khAdima vastra-pAtra-vasatipramukham , tacca prathama-caramajinatIrthe ekaM sAdhum , ekaM sAdhusamudAyam , ekam upAzrayaM vA Azritya kRtaM tat sarveSAM sAdhvAdInAM na klpte|| For Private and Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpamatakRtaM bhavet tasyaiva sAdhostad AhArapAnIyaM na kalpate, anyeSAM tu kalpate / 3 zayyAtaraH-zayyAtarasya upA- kalpadruma zrayadAyakasya cAhAra-pAnIyaM na kalpate / tatra eka dinam-indraH zayyAtaraH, dvitIye dine dezAdhipaH, tRtIye kalikA // 2 // dine grAmAdhipaH, iti gItArthA vadanti / 4 rAjapiNDaH-rAjA chatradharaH, tasya piNDaH zrIAdIzvara-mahAvI-IN vRttiyuktaM. vyAkhyA. rayoH sAdhUnAmeva na klpte| dvAviMzatitIrthaMkarasAdhUnAM tu kalpate / 5 kRtakarma-laghunA sAdhunA vRddhasya sAdhozcaraNayorvandanakAni dAtavyAMni / 6 vratam-vratAni zrIAdIzvara-mahAvIrayoH sAdhUnAM paJca mahAvratAni 1. azana-pAna-khAdima svAdima-vastra-pAtra-kambala rajoharaNa-sUcI-piSpalaka-nakha-radana-karNazodhanakalakSaNo dvAdazaprakAraH sarveSAM jinAnAM tIrtheSu sarvasAdhUnAM na kalpate, aneSaNIyaprasaGga-vasatidaurlabhyAdibahudoSasaMbhavAt / tathA tRNa-Dagala-bhasma-mallakapIThaphalaka-zayyA-saMstArakalepAdivastUni, cAritrecchuH sopadhikaziSyazca zayyAtarasyApi grahItuM kalpate // 2. azanAdicatuSkam , vastram , pAtram , kambalam , rajoharaNaM ceti aSTavidhaH piNDaH prathama caramajinasAdhUnAM nirgacchad-AgacchatsAmantAdibhiH svAdhyAyavyAghAtasya, | apazakunabuddhyA zarIra-vyAghAtasya ca saMbhavAt , khAdyalobha-laghutva-nindAdidoSasaMbhavAcca niSiddhaH / dvAviMzatijinasAdhUnAM tu RjuprAjJatvena pUrvoktadoSAbhAvena rAjapiNDaH kalpate // 3. vandanakaM tad dvidhA abhyutthAnam , dvAdazAvata ca / tatsarveSAm api tIrtheSu sAdhubhiH parasparaM | yathA dIkSAparyAyeNa vidheyam / sAdhvIbhizca ciradIkSitAbhirapi navadIkSito'pi sAdhureva vandyaH / puruSapradhAnatvAd dharmasya / / For Private and Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir bhavanti, dvAviMzatitIrthakarasAdhUnAM catvAryeva mahAbratAni-teSAM tu strI parigraha eva gaNyate / 7 jyeSThaHpuruSajyeSTho dharma:-zatavarSadIkSitayA sAdhvyA adya dIkSito'pi sAdhurvandanIyaH / zrIAdIzvara-mahAvIrayoH sAdhUnAM dIkSAdvayaM bhavati-ekA laghvI dIkSA, aparA bRhatI dIkSA bhavati / laghutvam , vRddhatvaM ca bRhaddIkSayA gaNyate / dvAviMzatitIrthakarasAdhUnAM tu dIkSAyAM bhavantyAM satyAmeva laghutvam , vRddhatvaM gaNyate eSa jyeSThakalpa ucyte| 8 pratikramaNam-zrIAdIzvara-mahAvIrayoH sAdhubhirubhayakAle pratikramaNaM kartavyam / dvAviMzatitI 1. yataste evaM jAnanti yad aparigRhItAyAH striyAH bhogA'saMbhavAt strI api parigraha eva, pariprahe pratyAkhyAte strI pratyAkhyAtA eva / prathama-caramajinasAdhUnAM tu tathAjJAnAbhAvAt paJca vratAni / / 2. pitR-putra-mAtR-duhita-rAjA-amAtya-zreSThi-vaNikputrAdInAM sArdha gRhItadIkSANAm upasthApane ko vidhiH ? ucyate, yadi pitrAdayaH putrAdayazca samakameva SaDjIvanikAyAdhyayana-yogodvahanAdibhiyoMgyatA prAptAstadA anukrameNaiva upasthApanA / atha stokam antaraM tadA kiyadvilambenA'pi pitrAdInAmeva prathamam upasthApanA / anyathA | putrAdInAM vRddhatvena, anyeSAM niSprajJatvena mahad antaraM tadA sa pitrAdiH evaM pratibodhyaH-'bho mahAbhAga ! saprajJo'pi tava putraH anyebhyo bahubhyo laghubhaviSyati, tava putre jyeSThe tavaiva gauravam' evaM prajJApitaH sa yadi anumanyate tadA putrAdiH prathamam upasthApanIyaH, nAnyathA iti // 3. aticAro bhavatu, mA vA bhavatu, paraM zrIRSabhavIrasAdhUnAm ubhayaM kAlam avazyaM pratikramaNaM kartavyameva, tathA pAkSikAdyapi ca / |zeSajinamunInAM tu doSe sati pratikramaNam , tatrA'pi kAraNasadbhAve'pi devasika-rAtrika eva prAyaH pratikramaNe / natu pAkSika-cAturmA-IN For Private and Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. |rthakarasAdhUnAM kAraNe kartavyam / 9 mAsaH-AdIzvara-mahAvIrayoH sAdhUnAM mAsakalpaH caturmAsAt zeSeSu aSTamAseSu eva kartavyaH, ekasmin upAzraye mAsaM sthitvA punaranyatra gantavyam, mArgazIrSAdArabhya ASADhaM yAvad ekatraiva nirantaraM na sthAtavyam / zrIAdIzvara-mahAvIrayoreva sAdhUnAm ayaM kalpaH / dvAviMzatitIrthakarANAM tu ko'pi nizcayo nAsti-ekasmin upAzraye eva dvimAsIm , trimAsI vA tiSThanti / 10 paryuSaNAkalpaH-paryuSaNAkalpam-megho varSatu, athavA mA varSatu, kSetrayogasadbhAve-caturmAsImadhitiSThanti / atha kadAcit kSetrayogo na bhavati, tadA bhAdrapadazuklapaJcamItaH prArabhya saptatidinAni yAvad ekasthAne sAdhavastiSThanti / ayam-AdIzvara-mahAvIrayoreva sAdhUnAmAcAraH / dvAviMzatitIrthaMkarasAdhUnAM tu na ko'pi nishcyH|| | sika-sAMvatsarikANi, kiMtu khAdhyAya- dhyAnAdInAmeva iti // 1. durbhikSA-'zakti-rogAdikAraNasadbhAve'pi zAkhA-pura-pATaka-koNaka| parAvartanenApi satyApanIya eva / paraM zeSakAle mAsAd adhikaM na stheyam , pratibandha-laghutvapramukhabahudoSa-saMbhavAt , madhyamajinayatinAM tu RjuprAjJAnAM pUrvoktadoSAbhAvena aniyato maasklpH| te hi vizeSalAbhasadbhAve anyakAraNe vA dezonAM pUrvakoTiM yAvad api ekatra tiSThanti kAraNe mAsamadhye'pi viharanti // 2. ayaM niyamaH candrasaMvatsarApekSayA tathApi atrA'yaM vizeSaH yadA kadAcidazivamutpadyate, bhikSA vA na labhyate, rAjA vA duSTo bhavati, glAnatA vA jAyate, tadA saptatidinebhyo'gipyanyatra gamane na doSaH, kadAciccAturmAsyuttAre'pi varSA | na viramati tadA'dhikaM tiSThed na doSaH, dvAviMzatitIrthakarasAdhUnAM tu niyamo nAsti, varSAyA abhAve zeSakAlabad vihAraM kurvati // // 3 // For Private and Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atra ca SaDU asthirakalpA:-1 acelatvam, 2 auddezikam , 3 pratikramaNam , 4 rAjapiNDaH, 5 mAsakalpaH, 6 paryuSaNAkaraNam , ete'sthirakalpAH / atha catvAraH sthirakalpAH-1 zayyAtarapiNDaH, 2 catvAri vratAni, 3 puruSajyeSTho dharmaH, 4 parasparaM vandanakadAnam , ete catvAraH sthirakalpAH dvAviMzatitIrthaMkarasAdhUnAmapi bhavanti, tasmAdete sthirakalpA ucyante / yastu dvAviMzatitIrthaMkarasAdhUnAmAcAraH, sa evA'dya mahAvidehatIrthakarasAdhUnAM jnyeyH|| atha mokSamArga pratipannAnAM sarveSAM jinAnAm AcArabhede kAraNamAha purimANa dubbisojjho, carimANaM duraNupAlao kappo / majjhimagANa jiNANaM suvisojho suhaNupAlo y|| prathamatIrthakarasamaye sAdhUnAM sAdhudharmo jJAtumazakyaH, yadA jAnanti tadA samyak pAlayanti / zrImahAvIrasya samaye sAdhUnAM sAdhudharmaH jJAtuM sukaraH, paraM pAlayitumazakyaH / atha dvAviMzatitIrthakarasAdhu-sAdhvInAM dharmo | jJAtumapi sukaraH, pAlayitumapi sukrH| gAthA ujujaDA paDhamA khalu naDAinAyAo huMti nAyavvA / vakkajaDA puNa carimA ujjapaNNA majjhimA bhnniaa|| | atra dRSTAntamAha-yathA ekasmin nagare catuSpathe sAdhubhirgocaracaryArthaM gacchadbhiH nartakAnAM TolakaM nartad 1. pUrveSAM durvizodhyaH, caramANAM duranupAlakaH kalpaH / madhyamakAnAM jinAnAM suvizodhyaH sukhAnupAlyazca // 2. RjujaDAH prathamAH khalu naTAdijJAtAd bhavanti jJAtavyAH / vakrajaDAH punazcaramA RjuprajJA madhyamA bhaNitAH / / For Private and Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 4 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir | dRSTam / bhUyasI velA lagnA / yadA AhAramAnIya upAzraye sAdhavaH samAgatAH, tadA gurubhiH pRSTam - bho muna yaH ! adya bhavatAM kathaM bahvI velA lagnA ? tadA tairuktam adya nartakAnAM nATakaM dRSTam / gurubhiruktam - sAdhubhirnATakaM na vilokanIyam / tairapi 'tathAstu' iti aGgIkRtya mithyAduSkRtaM dattam / atha punaranyasmin dine ta eva sAdhavo gocaracaryAyAM viharanto nartakInAM nATakaM dadRzuH / tathaiva bhUyasI velA lagnA / AhAraM lAtvA yadA upAzraye AjagmuH, tadA gurava UcuH - bho munayaH ! aba punaH pracurA velA kathaM lagnA ? tadA tairuktam- adya nartakInAM nartanamasmAbhirdRSTam tena iyatI belA lagnA / gurubhirUce bho mahAnubhAvAH ! yUyaM purA eva asmAbhirnATake niSiddhAH kathamadya nATakavilokanAya pravRttAH ? tadA tairuktambhavadbhiH puruSanATakaM niSiddham, adya tu strInATakam - aniSiddhaM jJAtvA asmAbhirdadRze / gurubhiruktam - sAdhubhiH sarva strI-puruSayornATakaM sarvathA na vilokanIyam / tairapyuktam- ataH paraM naivaM vidhAsyAmaH / mithyAduSkRtamasmAkam / etAdRzAH zrIAdIzvarasya | samaye eva RjujaDA jIvAH - yat kAryaM kRtyaM tebhyo nivedyate tAvadeva jAnanti, nAdhikaM kimapi jAnanti // punarapi koGkaNadezodbhavasAdhureka IryApathikIM pratikrAman kAyotsargamadhye svaputrANAM pramAdaM cintayati sma - aho ! idAnIM saureyo vAyurvAti, pramAdino matputrAH, kSetreSu sadanaM na kariSyanti, ghAsa-vRkSAdikaM na jvAlayiSyanti, meghe varSati kimapi na bhaviSyati, ahaM yadA gRhe'sthAm, tadA sarvameva ahamakArSam, atha ca gRhe For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 1 || 8 ||
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir nAsmi aham , te varAkAH matputrAH kSudhayA mariSyanti, iti cintayan AsIt / yadA sarvaiH kAyotsargaH pAritaH, tadA gurubhiH kauGkaNo muniH pRSTaH-bho mune ! kauGkaNa ! bhavatA kiM smaryate ? tadA kauGkaNo'vAdIt-mayA| jIvadayA cintitA / gurubhirUce-bho mune ! tvayA ArambhaH smRtaH, na dayA cintitA, etAdRzaH ArambhaH kadApi sAdhubhirna smartavyaH / tadA kauGkaNena zraddhApUrvakaM mithyAduSkRtaM dattam / evam RjujaDAnAM bahavo dRssttaantaaH|| mahAvIrasvAmino vArakasya jIvA vakrajaDAzca vartante / tatra dRSTAnto yathA-ekasmin nagare kazcidekaH zreSThI| vasati / tatputro durvinIto vakro jaDazcAsIt / mAtApitroH sammukhaM jalpati / zikSA na manute / ekadA mAtR-| pitRbhyAM madhuravAkyaiH zikSA dattA-he putra ! khajanasaMbandhijanasamakSam , vRddhAnAM sammukhaM ca kadApi na jalpa-| |nIyam , pratyuttaraM na dAtavyam / putreNoktam-sAdhu, evameva kariSyAmi / anyadA prastAve gRhasya sarve manuSyAstaM | 1. tatra kecid vIratIrthasAdhavo naTaM nRtyantamavalokya gurusamIpamAgatAH, gurubhiH pRSTAH, niSiddhAzca naTAvalokanaM prati, punaranyadA naTI nRtyantIM vilokya AgatAH, gurubhistathaiva pRSTA vakratayA anyAni uttarANi daduH, bADhaM pRSTAzca satyaM procuH; gurubhiH upAlambhe ca datte sammukhaM gurUneva upAlambhayanta: yadasmAkaM tadA naTaniSedhasamaye naTIniSedho'pi kuto na kRtaH, bhavatAmeva ayaM doSaH, asmAbhiH kiM jJAyate iti // For Private and Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir kalpamUtraM // 5 // putraM gRhe muktvA, gRhaM bhalApya, anyatra khajanagRhe gatvA, kAryAdikaM kRtvA yadA gRhe AgatAH, pazcAt sa ca kalpadama dvAraM pidhAya gRhamadhye sthita AsIt / taizca kapATaM pihitaM dRSTvA sa putro nAmnA zabditaH-bhoH putraka ! kapATaM kalikA samudghATaya / sa ca teSAM zabdaM zrutvA, mAtRpitRdattAM zikSA smRtvA, zRNvAno'pi pratyuttaraM na dadAti, madhye vRttiyuktaM. vyAkhyA. hasati, gAyati, jalpati; paraM tebhyaH prativacanameva na brUte / tadA taireva paravartmanA bhUtvA, gRhamadhye uttIrya, kapATamuddhATya tasmai niveditam-kathaM bhoH putra! tvamasmAkaM zabdaM zRNvan pratyuttaraM naadaaH| tadA so'pyavAdItbhavadbhirevA'haM zikSito vRddhAnAM sammukhaM na jalpanIyam / tadA pitroktam-Iya'yA, uttAlatayA ca na jalpanI-IN yam / tenoktam-pramANam / atha zanaireva vakSyAmi / anyadA prastAve pitA lokAnAM madhye hathAhikAyAM sthita AsIt / tadA gRhe agnirlagnaH / jananyA proktam-bhoH putra ! tvaM zIghraM gatvA tava janakamAhRya Agaccha, kathaya, tvayA zIghram-Agatya gRhamadhyAt samyaktaraM vastu sarva niSkAsanIyam , agnirvidhyApanIyaH / so'pi tatrAgatya lokAn dRSTvA cintayAmAsa-idAnIM lokasamakSaM na badeyam / pitraiva niSiddho'smi-uttAlatayA na // 5 // jalpanIyam / evaM jJAtvA tatraivAgatya tUSNI sthitaH, ghaTikAmekAM sthitvA zanairAgatya karNe uktam-gRhe agnilagno'sti, tvamAgaccha, pitroktam-kiyatI velA lagnA? tenoktam-ghaTikaikA'bhUt / pitrA uktam-re mUrkha ! For Private and Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iyatI belA jAtA, tvayA purA evaM kathaM noktam ? tenoktam bhavataiva niSiddhaH, lokasamakSam uttAlatayA na vaktavyam / etAdRzA vakrajaDA jIvA bhavanti / punarapi bahavo vakra - jaDAnAM dRSTAntAH saMti // dvAviMzatitIrthakarANAM sAdhavastu RjuprAjJAH - saralAH paNDitAzca babhUvuH / tadarthaM dvAviMzatitIrthaMkarasAdhUnAM catvAri vratAni pratipAditAni / zrIAdIzvara - mahAvIrayoH sAdhUnAM paJca mahAvratAni uktAni // atha sAdhavo yasmin kSetre caturmAsImadhitiSThanti, tasya kSetrasya guNAn nivedayati, gAthAcikhala pANa thaMDila vasahI gorasa jiNAule vijje / osaha nicayAhivaI pAkhaMDI bhikkha sajjhAe | artha :- 1 yasmin grAme paGkaH stoko bhavati / 2 yasmin grAme dvIndriya-trIndriya-caturindriyajIvAH prAyazcAlpA bhavanti / 3 punaryatra sthaNDilo - bahirbhUmirniravadyA bhavati / 4 punaryasmin grAme vasatiH-dharmazAlA samyag bhavati / 5 punaryatra goraso- dadhi- dugdha ghRta-takrAdikaM pracuraM milati / 6 punaryasmin grAme 1. tatra dRSTAnto yathA - kecid ajitAdijinayatayo naTaM nirIkSya cireNAgatA gurubhiH pRSTA yathAsthitam akathayan gurubhizca niSiddhA: athAnyadA te bahirgatA nahIM nRtyantIM vilokya prAjJatvAd vicArayAmAsuH yadasmAkaM rAgahetutvAd gurubhiH naTanirIkSaNaM niSiddham, tarhi naTI tu atyantarAgakAraNatvAt sarvathA niSiddhA eva iti vicArya naTIM na avalokitavantaH // 2. paGkaH prANAH sthaNDilaH vasatigarasaM jinAkulaM vaidyaH / auSadhaM nicayAdhipatiH pAkhaNDI bhikSA svAdhyAyaH // 1 For Private and Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM jainAnAM kulaM bhavati-zrAddhAzca pracurA bhavantItyarthaH / 7 punaryatra vaidyA vyAdhihartAro bhavanti / 8 punaryatra grAme | kalpadruma auSadhAni bahani milanti / 9 punaryasmin grAme nicayo dhAnyAdisaMgraho bhavati / 10 punaryasmin grAme adhi-G kalikA pati-grAmAdhIzo-bhavyo bhavati / 11 punaryasmin grAme pAkhaNDinaH stokA bhavanti / 12 punaryasmin grAme vRttiyuktaM. bhikSA sulabhA bhavati / 13 punaryasmin grAme paThanam , guNanam, dharmadhyAnaM ca sukhena bhavati / ete trayo vyAkhyA. daza guNA yatra kSetre bhavanti, tatra cAturmAsyAM sAdhubhiH sthAtavyam / kadAcid yatra trayodazaguNA na bhavanti, tadApi catvAro guNA ete avazyaM yujyante eva / ta cAmI guNAH___ mahaI vihArabhUmI vihArabhUmI asulahasajjhAyo / sulahA bhikkhA ya jahiM jahannaM vAsakhittaM tu|| 1 yatra grAme tIrthaMkarANAM gRhANi bhavanti / 2 yasmin grAme vihArabhUmiH-prA'sukasthaNDilabhUmiH-bhavati, yato jantUnAM virAdhanA stokA bhavati / 3 yasmin kSetre khAdhyAyaH sukhena bhavati / 4 punaryasmin kSetre bhikSA sukhena labhyate / etaizcaturbhirguNairyuktaM kSetraM jaghanyaM jJeyam / pUrvoktaistrayodazaguNairyuktaM tu kSetram-utkRSTaM jJeyam // atha sarveSAM laukikaparvaNAm , atha ca lokottarANAM ca parvaNAM madhye zrIparyuSaNAparva sarvotkRSTaM vartate / tadvarNanakAvyamAha 1. mahatI vihAra( jinAyatana )bhUmiH vihArabhUmizca sulabhasvAdhyAyaH / sulabhA bhikSA ca yatra jaghanyakaM varSAkSetraM tu / / For Private and Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAramAhi gokSIra, jalamANimAhi paMcavallabha kizora maha Aditya, sAhasIkamAha vAjina mantrANAM parameSThimantramahimA tIrtheSu zatrujayo, dAne prANidayA guNeSu vinayo brahma vrateSu vratam / saMtoSe niyamaH tapassu ca zamaH tattveSu saddarzanaM, sarveSUttamaparvasu pragaditaH zrIparvarAjastathA // 1 // jima kSIramAMhi gokSIra, jalamAMhi gaMgAnIra, / paTasUtramAMhi hIra, vastramAMhi cIra, / alaMkAramAMhi cUDAmaNi, jyotiSImAMhi nizAmaNi, / turaMgamAMhi paMcavallabha kizora, nRtyakalAmAMhi mora, / gajamAMhi airAvaNa, daityamAMhi rAvaNa, / vanamAMhi naMdanavana, kASThamAMhi caMdana, / tejakhImAMhi Aditya, sAhasIkamAMhi vikramA-1 ditya, nyAyavaMtamAMhi zrIrAma, rUpavaMtamAMhi kaam,| satIyAMmAMhi rAjImatI, zAstramAMhi bhagavatI, vAjitramAMhi bhaMbhA, strImAMhi raMbhA, / sugaMdhamAMhi kasturI, vastumAMhi tejamaturI, / puNyazloka mAMhi nala, puSpamAhi sahasradala kamala, tima parvamAMhi zrIparyuSANAparva jANavo // ___ asmin paryuSaNAparvaNi samAgate maGgalArthaM pUrvAcAryAH zrIsaMghAgre zrIkalpasUtraM vAcayanti etat zrIkalpasUtra 1. yathA kSIre gokSIram , jale gaGgAnIram , paTTasutre hIram , vasne cIram , alaMkAre cUDAmaNiH, jyotizcakre nizAmaNiH, turaGge paJcavalla-| bhakizoraH, nRtyakalAyukteSu mayUraH, gaje airAvaNaH, vane nandanam , kASThe candanam , tejasviSu AdityaH, sAhasikeSu vikramAdityaH, nyAyiSu | zrIrAmaH, rUpiSu kAmaH, satISu rAjImatI, zAstreSu bhagavatI, vAdyeSu bhambhA, strISu rambhA; sugandheSu kasturI, vastuSu tejamatUrI ( tejomattikA ), puNyazlokeSu nalaH, puSpeSu sahasradalakamalaparimalaH, tathA parvasu paryuSaNAparva vibhAvyatAm // 2. zrIvIrAt 980 varSe zrIAna For Private and Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtraM kalpadruma dazAzrutaskandhoddhArarUpaM zrIbhadrabAhukhAmiviracitaM zrIsaMghAgre maGgalArthaM vyaakhyaayte|| atha zrIkalpasUtrazravaNasya kalikA mAhAtmyaM varNayati vRttiyuktaM. egaggacittA jiNasAsaNammi pabhAvaNA-pUaparA narA je|tisttvaarN nisuNanti kappaM bhavaNNavaM te lahu sNtrnti|| vyAkhyA. N ye manuSyA ekAgracittA nizcalacittAH, jinazAsane prabhAvanA-pUjAsu parAH sAvadhAnAH santaH, trisaptavAjandapure sAMprataM nAmnA vaDanagare dhruvaseno rAjA'bhUt / tasya putraH senAGgajo rAjJo'tivallabhaH / sa ca daivAt paryuSaNA''game mRtaH, rAjA atIvazokAkrAnto jAtaH / dharmazAlAyAM nA''gacchati / tasya anAgamane 'yathA rAjA tathA prajA' iti heto anye'pi zreSTivyavahAriNo lokA nA''gacchanti, tatazca dharmahAniM jAyamAnAM dRSTvA gurubhirbhuvasenarAjasamIpe gatvA proktam he rAjan ! tvayi zoke kriyamANe, sarva | nagaraM sadezaM zokAturaM jAtam / 'zarIram anityam , vibhavo'pi azAzvataH, Ayuzca caJcalam , asAraH saMsAro'sti,' 'na bhavAdRzAM jJAta|jinadharmANAm adhikazokakaraNaM yuktam , 'atha ca bhavatA lAbhaH pradIyate, azrutaM zrutaM zrAvayAmaH' zrIbhadrabAhusvAmibhirnavamapUrvAd aSTamam| adhyayanaM kalpasUtranAmakam-uddhRtam asti / tacca maGgalabhUtaM mahAkarmakSayakArakaM vizeSazAstraM vartate / yadi dharmazAlAyAm Agamyate, tadAtA vAcyate / rAjJA ca aGgIkRtam / tato rAjAdisabhAsamakSaM navabhirvAcanAbhiH saprabhAvanAbhiH vAcitam / tataH prabhRti lokasamakSaM kalpasUtravAcanapravRttirjAtA / 1. ekAgracittA jinazAsane prabhAvanA-pUjAparA narA ye / trisaptavAraM nizRNvanti kalpam , bhavArNavaM te laghu | saMtaranti / / For Private and Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir param-ekaviMzativAraM-zrIkalpasUtraM nisuNanti' samyaka zRNvanti, te bhavyajIvA laghu zIghram , "bhavArNavam-saMsArasamudraM saMtaranti // punarapi asmin paryuSaNAparvaNi samAgate sAdhUnAM kartavyaM procyate saMvatsarapratikrAntiH, luzcanam , cASTamaM tapaH / sarvArhadbhaktipUjA ca saMghasya kSAmaNAvidhiH // 1 // eteSAM pazcAnAM kAraNAnAmartha jinagaNadharairidaM paryuSaNAparva sthApitam / tAni paJca kAraNAni imAni-saMvatsa-1 rIpratikramaNam , mastake lucanam , upavAsatrayakaraNam , sarveSAm-arhaccaityAnAM bhAvapUjAkaraNam , parasparaM kSAmaNAvidhizca, etat sAdhUnAM kartavyam / zrAvakairapi jinendrANAM pUjA kartavyA, zrutajJAnasya bhaktiH, saMghasyApi bhaktiH, parasparaM kSAmaNAvidhiH, aSTamaM tapaH, etat kartavyam , zrAvakA api kurvanto muktiM prAmuvanti / atra nAgaketudRSTAntaH-candrakAntyAM nagayA vijayaseno rAjA / tatra nagaryA zrIkAntaH zreSThI vasati / tadbhAryA zrIsakhInAmnI / tayoH putro'smin parvaNi-paryuSaNAparvaNi-samAgate sarveSAM lokAnAM mukhAd aSTamaM tapaskaraNaM zrutvA saMjAtajAtismRtiH aSTamaM tapazcakAra / prAgajanmani api sapatnIjananyA kRtASTamataponizcayasya rAtrau suptasya agniH prajvAlitaH, tatazcyutvA tatrotpanno'sti / atastena bAlakena aSTamaM tapaH kRtam / mAtuH stanyapAnaM na karoti / mUrchayA bAlo nizceSTitaH saMjAtaH / tadA tanmohavazAd mAtRpitarau hRdayasphoTanena mRtau / khajanasaMbandhi For Private and Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sajanAmA tAmAkalpadruma // 8 // kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. kalpasUtraMbhiH mAtRpitarau agninA saMskAritau / yadA ca bAlamapi mRtaM jJAtvA saMskArArtha khajanAH sajjI babhUvuH / tAvat tatra dharaNendraH Agatya babhASe / brAhmaNarUpeNa bhUtvA bAlaM gRhItvA aputrasya dhanagrahaNArthamAgatAna rAjapuruSAn nivArayAmAsa / taM bAlaM sajaM cakAra, lokAn uvAca-anena bAlena aSTamaM tapaH kRtamasti / eSa bAlo jinazA- sanasya mahAprabhAvanAkArako bhaviSyati / tadvacaH zrutvA sarve'pi rAjAdyA janA vismitA babhUvuH / lokarnAgaketu-1 riti nAma dattam / dharaNendreNa vardhito yadA taruNo babhUva, tadA jinazAsanasya prabhAvanAkRt saMjAtaH / iti nAgaketukathA // yathA jinazAsane idaM parva mahad vartate, tathA zivazAsane'pi asya parvaNaH mahadu mAhAtmyaM vartate / tatra 1. ekadA rAjJA ekazcauro vyApAditaH, sa mRtvA vyantaro jAtaH, tenAdRzIbhUtena pAdenAhatya siMhAsanAd rAjA bhuvi pAtitaH, lokazca sarvo'pi vyAkulIbhUtaH, punarapi vyantaro nagaropari mahatIM zilAM vikuLa durvacanena lokAn bhApayAmAsa / tato nAgaketuH zrAvakazcaturvidhasaMghaH, jinaprAsAda-pratimArakSArtham uccaiH prAsAdopari caTitvA tAM vyantaramuktAM zilAM kareNa dhRtavAn , tasya tejasA vyantaro / hatapratApaH zilA saMhRtya nAgaketuM natvA, rAjAnaM samAdhimantaM kRtvA, svasthAnaM gtH| tato nAgaketuzrAddho rAjAdInAM mAnyo jAtaH / anyadA nAgaketuH pratimApUjAM kurvan puSpamadhyasthena sarpaNa daSTaH, zubhadhyAne kevalaM jJAnaM prAptavAna , zAsanadevyA ca sAdhuveSo dattaH, tatazcirakAlaM | bhavyajIvAna pratibodhya mokSaM gataH // 2. itarazAkheSvapi zrIjinazAsanasya samullekha upalabhyate, atastasyAtiprAcInatA tathA na cedaM | / / 8 For Private and Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAn catuvizArama , yeSAM na ta, zAntirbhavata kathA-puSpavatI nAma nagarI / arjunanAmA tatraiko brAhmaNaH / tatputro gaGgAdharo'sti / kAlAntareNa gaGgAdharasya | zrIjinazAsanam-arvAcInam , vede, purANe, smRtau ca sarvatra tasya adhikAradarzanAt / tatra yajJeSu mUlamantro yathA--" (paraM vedadhvaninA IN hastanyAsena ca vaktavyaH ) OM lokazrIpratiSThAna caturvizatitIrthakarAn RSabhAdivardhamAnAntAn siddhAn zaraNaM prapadyAmahe / OM pavitrama gnim upaspRzAmahe / yeSAM jAtaM suprajAtam , yeSAM dhIraM sudhIram , yeSAM nagnaM sunagnam , brahma subrahmacAriNam , uditena manasA, anuditena manasA, devasya maharSayo maharSibhirjuhe / yAjakasya yajantasya ca sA eSA rakSA bhavatu, zAntirbhavatu, tuSTirbhavatu, vRddhirbhavatu, svastirbhavatu, zraddhA | bhavatu, nirvyAjaM bhavatu" / brahmANDapurANe'pyuktam-'nAbhistu janayet putraM marudevyAM mahAdyutim / RSabhaH kSatriyajyeSThaH sarvakSatrasya puurvjm||1|| RSabhAd bharato jajJe vIraputrazatAgrajaH / abhiSicya bharataM rAjye mhaaprvrjyaamaashritH||2||" |punaH brahmANDapurANe-"iha hi ikSvAkukulavaMzodbhavena, nAbhisutena, marudevyA nandanena, mahAdevena RSabheNa dazaprakAro dharmaH svayameva AcIrNaH, kevalajJAnalAbhAcca pravartita iti" / tathA | AraNyakapurANe'pi, yathA-"RSabha eva bhagavAna brahmA, tena bhagavatA brahmaNA svayameva AcIrNAni brahmANi, tapasA ca prAptaH paraM padam / / punaH prAbhAsapurANe'pi yathA-"yuge yuge mahApuNyA dRzyate dvArakApurI / avatIrNo hariyaMtra prabhAse zazibhUSaNaH // 1 // raivatAdrau jino nemiyugAdivimalAcale / RSINAm AzramAdeva muktimArgasya kAraNam // 2 // " tathA punarapi skandhapurANe, aSTAdazasahasrasaMkhye nagarapurANe, atiprasiddha-IN vRddhanagarasthApanAdivaktavyatAdhikAre bhavA'vatArarahasye, SaTsahasraiH zrIRSabhacaritrasamagramasti / tathA tatraiva bhavAvatArarahasye-"spRSTvA zatrujayaM tIrtha natvA raivatakAcalam / snAtvA gajapade kuNDe punarjanma na vidyate // 1 // " (shriismysundropaadhyaayrcitklpltaa.)|| For Private and Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtra | // 9 // / mAtApitarau vyApannau / putrasya gRhe arjuno balIvoM babhUva / tasya strI taduhe zunI babhUva / ekadA gaGgAdhareNa kalpadruma mAtApitroH zrAddhotsavaH samArabdhaH / tasmin dine sa balIvardaH ekasmai tailikAya mArgitaH pradatto'sti / zrAddha kalikA vRttiyuktaM. karaNAvasare tena brAhmaNena gaGgAdhareNa khajanAdInAM bhojanAya kSaireyI pAcitA'sti / sarve jJAtIyA bhojanArtha vyAkhyA. nimantritAH santi / tadA zunI dUre sthitA'sti / kSaireyIM pacyamAnAM vilokayati / tadaiva kSaireyIbhAjanaM udghATi-IN tamukhaM sarpagaralAkrAntaM dRSTvA, 'etat sarva matkuTumbaM viSAkrAntaM bhaviSyati' iti jJAtvA tat kSaireyIbhAjanaM ucchiSTaM cakAra / tadA ca ruSTena gaGgAdhareNa lakuTIprahAreNa zunyAH kaTI bhagnA / pUtkurvantI ca zunI vRSabhacaraNa-| sthAne gavAdanyAM (gamANe ) baddhA / anyad dugdhamAnIya kSaireyI pAcayitvA sarve brAhmaNA bhojitAH / sandhyAsa-19 maye ca tailikena sa balIvardo dattaH tena gavAdanyAM baddhaH / zunyapi tatraiva tiSThati / balIvardaina saMjAtajAtismRtinA yaSTiprahArapIDitA kukurI pRSTA-adya tvaM kathaM pUtkaroSi ? tayoktam-tvatputreNa ahaM kaThyAM yaSTinA htaa| mayA tu sarve'pi brAhmaNA adya viSamaraNAd rakSitAH upakAraH kRtaH, tvatputreNa ca apakAraH kRtaH / balIvardo'pi Aha-he priye ! ahamapi anena pApiSThena matputreNa tailikAya dattaH, tailikenA'haM sarvasmin dine tilayantre vAhayitvA idAnIM putrAya dattaH / sarvadine kSudhayA mRtaH / eSa vRttAnto nikaTaprasuptena gaGgAdhareNa sarvaH zrutaH / tadA gaGgAdharazcintAturo mAtApitrorgatyarthaM gRhaM tyaktvA paradeze mahApuruSAn tApasAn tapaH papraccha / tadA te tApasAH tinA yaSTiprahArapIDitA ku E rakSitAH upakAraH kRta, sva smin dine tilayana vAha // 9 // For Private and Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tayoH kugatikAraNaM parvadine maithunasevanam UcuH / etAbhyAM mAtApitRbhyAM aprastAve kAmakrIDA sevitA / atazca tvaM bhAdrapada zuklapaJcamyAM vrataM kariSyasi, pAraNAyAM uttarapAraNAyAM ca akarSitadhAnyaM bhokSyase, etat tapaH prabhAbAda etau sugatibhAjau bhaviSyataH / tenA'pi RSINAM vacanAt tathaiva kRtam / tau ca sugatibhAjau jAtau / zivazAsane'pi iyaM 'RSipaJcamI' iti prasiddhaM parva vartate // I tathA ayaM kalpastRtIyavaidyasya bheSajavat saukhyakartA, karmarogANAM hartA ca / tatra dRSTAnto yathA - ekasmin nagare eko nRpo rAjyaM karoti / tasya eka eva putro'sti / tena putranirogArthaM, puSTyarthaM, kAyakalpArthaM ca vaidyAH samAhUtAH / tadA rAjA vaidyAn papraccha / yathA matputrasya zarIre puSTirbhavati, kAntirbhavati, AgAminAM ca rogANAM nivRttiH syAt, tad auSadhaM kartavyam / tatra trayo vaidyAH samAgatAH / prathamo vaidyaH prAha-he rAjan ! mama auSadhaM zarIre rogasadbhAve rogaM dUrIkaroti, kadAcit zarIre rogo na syAt tadA navInaM rogaM samutpAdayati / rAjJA zrutvA niveditam anena tava auSadhena alam / idaM tu suptasiMhotthApanavad na sundaram // dvitIyo vaidyo'pi prAha- khAmin ! mama auSadhaM caitAdRzaM vartate, yad rogasadbhAve rogaM nivArayati, ced rogo na syAt tadA mamauSadhaM zarIre apaguNamapi na karoti / tadvaco'pi zrutvA rAjA prAha-tavauSadhenApi alam - tad bhasmani hutamiva vyartham / For Private and Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 10 // kalpadrama kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. tatastRtIyo vaidyaH prAha-he rAjan ! mamauSadhaM rogasadbhAve roga nivArayati, kadAcid rogo na syAt tadA zarIre tuSTi-puSTi-saubhAgyA-''rogyam, AgAmiroganivAraNaM ca syAt / rAjA avAdIt-idamauSadhaM samyaka kartavyam , tvadIyamauSadhaM rasAyanaprAyaM, tenA'pi vaidyena kRtam / rAjJaH putrazca baliSThaH, ciraMjIvI ca babhUva / tathA etat kalpasUtramapi zrutaM sat sakarmA jIvaH pUrvopArjitakarmANi nihanti, laghukarmA bhavati, laghukarmA ca kSINakarmA bhUtvA ajarAmarapadabhAra bhavati // atha zrIbhadrabAhusvAmI maGgalArtha zrIpaJcaparameSThinamaskAraM vadatiNamo arihaMtANaM, Namo siddhANaM, Namo AyariyANaM, Namo uvajjhAyANaM, Namo loe sbsaahuunnN| eso paMca NamokAro, sbpaavppnnaasnno|mNglaannN ca savesiM, paDhamaM havai maMgalaM // 1 // namaH-namaskAro'stu, 'arihaMtANaM' arhagyaH-zanAdikRtAM pUjAmarhanti, indrakRtapUjAyai yogyA bhavantIti arhantaH, tebhyo'rhadbhyo namo'stu / namaskAro'stu siddhebhyaH-sitaM (baddham ), dhmAtaM prajvAlitam-aSTakarmalakSaNaM karmacakraM yaiste siddhAH, tebhyaH siddhebhyaH / namaH AcAryebhyaH-AcArAya yogyAH AcAryAH-paJcAcArapAlakAH, tebhyaH AcAryebhyaH / nama upAdhyAyebhyaH-upa samIpe Agatya adhIyate dvAdazAGgI yebhyaste upAdhyAyAH, tebhyH| namo'stu loke sarvasAdhubhyaH-sAdhayanti mokSamArga te sAdhavaH, tebhyssaadhubhyH| pa sikAro'stu sidAdikRtAM pUjAmA // 10 // For Private and Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eSa paJcanamaskAraH sarvapApapraNAzanaH / maGgalAnAM ca sarveSAM prathamaM bhavati maGgalam // asmin paJcaparameSThimantre nava padAni, aSTau saMpadaH, sapta gurvakSarANi, ekaSaSTilaghvakSarANi-sarvAkSarANi| assttssssttiH|| gAthAiha loammi tidaMDI sA divvaM mAuliMgavaNameva / paraloe caMDapiMgala-huMDayajakkho ya dittuNtaa|| asya smaraNAd iha loke tridaNDakasya dRSTAnta:-zivakumArasya suvarNapuruSo niSpannaH / pazcAd namaskArAd eva 1. iha loke tridaNDI sA divyaM mAtuliGgavanameva / paraloke caNDapiGgala-huNDakayakSazca dRSTAntAH // 2. tatra dRSTAnto yathA-kusumapure dhanazreSThI, tasya putraH zivakumAranAmA dyUtAdivyasanI jAtaH / sa ca vyasanena eva dhanakSayaM karoti, pitrA vAryamANo'pi svecchayA viharati / | ekadA vyAdhitena pitrA''hUya putraH prabodhitaH, are!! tvaM mayi paralokaM gate bahuduHkhabhAgU bhaviSyasi tato mama ekaM vaco dhAraya, paJcaparame-IN STinamaskAramantraM dhAraya, Apatite kaSTe etanmantrasmaraNAt tava kaSTanivRtti vinI tataH piturmukhAt putreNA'pi matro gRhItaH, pitA tu paralokaM | gtH| zivastu pituH pAralaukikI kriyAH kRtavAn , tadanantaraM pUrvasevitavyasanena RNapIDito nagarAd bahireva bhrAmyati, ekadA ekatridaNDI| vanavAsI imaM papraccha bhoH ! khinnaH, dInasvaro vane katham aTasi ? so'pi yathAvRttaM tam uktavAn / tato daNDinA uktam-mA khidyasva, ced maduktaM kariSyasi tarhi te'kSayA saMpad bhaviSyati; zivena uktam-kathaM tat, punarapi so'vAdIt ekam akSINA'haM zavam Anaya, anyA sAmagrI madA''yattA'stu eva, tenA'pi lobhA'bhibhUtena kuto'pi zavam AnIya daukitam , daNDinA'pi tailabhRtaM mahadayaspAtraM bhrASTra For Private and Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 11 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir zrImatyAH sarpAt puSpamAlA jAtAM / pazcAd mAtuliGgam - bIjapUraM devena jinadAsazrAddhAya samarpitam / paraloke Aropitam, adho vahniH prajvAlitaH; tena tApasA'dhamena zikSito bhoH ! tvam imaM zavaM sarvAdgeSu tailena parAmRSaH, so'pi tadvacaH pratipadya tathaivA'karot daNDI cA'riSTaphalamAlAyAM matraM jajApa / tadA zivena vimRSTam ayaM daNDI tu madanupalakSitaH, mayA pUrvam asevitazca kathaM madanugrahaparo bhaviSyati / ayaM tu mAm eva upadrya khasAdhyaM sAdhayet tarhi ko'tra madrakSakaH, hA !!! kaSTam Apatitam ataH paraM pitRvacaH smRtvA kaSTahAnyai manasi paJcanamaskAraM sasmAra, daNDI tu japAnte zavam utthAtuM lagnaH, zrInamaskAraprabhAvAt punastad avasthAM prApto'patat ; daNDinA uktam- are amba! kiM dhyAyasi yena kAryasiddhau vighno'bhUt / zivena uktaM na kimapi, punardaNDI jape pravRttaH, zivenA'pi labdhaprayatnena punarnamaskAra smaraNe'tIvA''grahazcakre, ato daNDino japAnte punaH zavena uttasthe punaH pete| daNDinA punarupAlabdho'pi zivo na kimapi ityuvAca punastApaso jape pravRtte, zivo'pi tathaiva, evaM tRtIyavAre zavena utthAya daNDI evA'yaspAtre pAtito jAtaH suvarNapuruSaH / zivakumArastu taM kAJcanapuruSam AdAya gRham AyAtaH, anayA'kSayasaMpatyA sukhI jAtaH, vyasanAni vimucya dharmarato babhUva, sadgatiM prApa / iti namaskAramAhAtmye zivakumAradRSTAntaH // 1. tatkathAnakam idam - saurASTradeze ekasmin grAme ekaH zrAvakastasya putrI zrImatI nAmnI sA ca kasmaicin mithyAtvine pariNAyitA, sA ca jinezvarabhaktA pratyahaM paJcaparameSThimahAmatraM smarantI tiSThati vAzuryapAkSikaiH sarvairniSiddhA'pi ArhataM dharma na muJcati, tatastaiH ruSTeH evaM vicAritaM yadyeSA mriyate tadA anyAM vadhUm AnayAmaH, tadbhatra'pi ayaM mantro'GgIkRtaH / ekasmAd gAruDikAt kRSNasarpam AnAyya For Private and Personal Use Only kalpasUtra kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 1 // 11 //
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caNDapiGgAlacaurAya kalAvatyA vezyayA namaskAraH zrAvito'bhUt, tataH zUlAviddho'pi bhUtvA caNDapiGgalaH tatraiva nagaryA nRpasya putro'bhUt / huNDako'pi yakSasya nAma / rAjagRhapuryA prasenajitarAjA / rUpakhuranAmA cauro rasanA-N lampaTo nityaM nRpeNa saha bhuJjAno dhUmaprayogeNa baddhA zUlAviddho jinadAsena pradattanamaskAro mRtvA yakSo babhUva / / jinadAsazrAddho rAjJA pIDyamAno yakSeNa mocitaH, kRtasAhAyyo gajArUDhaH khagRhamAjagAma / evamanye'pi nama-1 skArasya bahavo dRSTAntAH santi // . atha zrImadbhagavanmahAvIradevasya pazcAnupUrvyA AsannopakAritvena SaT kalyANakAni zrIbhadrabAhusvAmI varNayati| te NaM kAle NaM, te NaM samae NaM, samaNe bhagavaM mahAvIre paMca hatthuttare hotthA, taM jhaa-|| IN kalaze tadbhartA pracikSepa, ghaTamukhaM pidhAya ghorAndhakAre kalazaM mumoca. dvitIye ahni bhartA viSNupUjAM kurvan zrImatIm AdiSTavAna apavarake ghaTe muktAM puSpasrajam Anaya, yena puSpapUjA bhavet , tayA'pi tadvacaH pratipadya garbhAgAre kalazapidhAnam apanIya OM namo arihaMtANaM' iti bhaNitvA hastaM prakSipya puSpamAlAm AdAya bha. yAvad dadAti tAvat sa kRSNasarpa eva tena dRSTo bhItazca, bhartA manasi dhyau aho!! asyA dharmaH zreyAna , iti vicintya tasyAH panyA evaM mukhAtU so'pi jainadharma pratipede, iti zrImatIdRSTAntaH / / For Private and Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 12 // 804 tasmin kAle caturthArake, tasmin samaye-yasmin samaye.zrImahAvIradevo devAnandAyA brAhmaNyAH kukSau daza-IN] kalpadruma madevalokasya pradhAnapuSpottaranAmno vimAnAt cyutvA samutpannaH sa samayo'tra gRhyate, tasmin smye| 'NaM' iti kalikA vAkyAlaMkAre / zrImahAvIradevasya paJca kalyANakAni uttarAphAlgunInakSatre abhUvan / hastaH hastanakSatram , uttaraH vRttiyuktaM. agre, uttarasyAM vA yAsAM tA hastottarAH / uttarAphAlgunInakSatrAdU agre hastanakSatramasti, tena uttarAphAlgunIna vyAkhyA. kSatraM hastottarAkhyamucyate / yAni paJca kalyANakAni jAtAni, tAnyAha__ hatthuttarAhiM cue cuittA ganbhaM vakante / 1 / hatthuttarAhiM gabbhAo gabbhaM sAharie / 2 / hatthuttarAhiM jAe / 3 / hatthuttarAhiM muMDe bhavittA agArAo aNagAriaM pavaie / 4 / hatthuttarAhiM aNaMte, aNuttare, nivAghAe, nirAvaraNe, kasiNe, paDipuNNe kevalavaranANa-daMsaNe samuppanne / 5 / sAiNA parinivvue bhayavaM // 6 // 1 // INT // 12 // tadyathAnukrameNa varNayati-bhagavAn zrImahAvIraH uttarAphAlgunInakSatre devavimAnAt cyutaH, cyutvA garbhatvena utpannaH / / punaruttarAphAlgunInakSatre devAnandAyAH kukSito hariNegameSiNA devena trizalAyAH kukSAvavatAritaH For Private and Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir punaruttarAphAlgunInakSatre bhagavataH zrImahAvIrasya janma abhUt / / punaH zrImahAvIra uttarAphAlgunInakSatre dIkSAM gRhItvA, gRhavAsaM tyaktvA anagAro jaatH|4| punaH zrImahAvIrasya uttarAphAlgunInakSatre eva anante anantArthaviSayatvena, punaranuttare sarvebhya utkRSTe, nirvyAghAte kaTa-kuTyAdinA anAhate, nirAvaraNe kSAyikatvena | AcchAdanarahite, punaH kRtsle samastAnAM padArthAnAM grAhake, pratipUrNe pUrNimAcandramaNDalopame-sakalAMzasahite, kevale asahAye, etAdRze vare pradhAne jJAna-darzane samutpanne / etAni paJca kalyANakAni zrImahAvIradevasya / uttarAphAlgunInakSatre jAtAni / tathA svAtinakSatre candre sati bhagavAn zrImahAvIraH parinivRto mokSa praaptH|| evaM SaT kalyANakAni zrImahAvIrasya saMkSepeNa nirUpitAni / agredvitIyavAcanAyAM vistaratvena vyaakhyaasyaamH|| / 1.zrIvIrasya SaT kalyANakAni bahuSu AgameSu tIrthakara-gaNadharamahArAjaiHpratipAditAni santi / sthAnAGgasUtrasya paJcame sthAnake padmaprabha-suvidhizItalaprabhRtivIraparyantacaturdazatIrthakarANAM cyavanAdi paJca paJca kalyANakasaMkhyAmIlanena saptatikalyANakAni darzitAni / tathAhi tatpATho yathA paumappameNaM arahA paMcacitte hotthA, taM jahA cittAhiM cue caittA gambhaM vakaMte |1cittaahi jAe / cicAhiM muMDe mavittA agArAo aNagAriyaM pvie|3| cittAhi aNate aNuttare NivAghAe nirAvaraNe kasiNe paDippubne kevalaparamANa-dasaNe samuppanne / 4 / cittAhiM prinivvue|5||1|| pupphadaMte NaM arahApaMcamUle hotthA, mUleNaM cue caittA gambhaMvakaMte / / evaM ceva eeNaM amilAveNaM imAo gAhAo annugtbaao| paumappabhassa cittA |5|muule puNa hoi puSphadaMtassa / 5 / puvAsADhA sIyalassa 15 / uttarA vimalassa bhaddavayA // 5 // For Private and Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM revaie annNtjinno|5| pUsodhammassa 5-saMtiNo bharaNI 5 // kuMthussa kttiyaao|5| arassa tahA reviioy5||shaa muNisukha- | kalpadruma yassa svnno|5|aasinni nminno|5/ taha nemiNo cittaa|5 pAsassa visaahaao|5| paMcahatthuttare vIro |5|||3||smnne bhagavaM mahA kalikA // 13 // vIre paMcahatyuttare hotthA, taM jahA hatyuttarAhiM cue caittA gambhaM vakate |sh hatyuttarAhiM ganmAo gambhaM sAharaie / hatyuttarAhiM jAe vRttiyukta. vyAkhyA. / / 3 / hatyuttarAhi muMDe bhavitA jAva pavaie / 4 / hatthuttarAhiM aNaMte aNuttare jAva kevalavaranANa-dasaNe samuppanne / 5 / / iti // IN punaH zrImadabhayadevasUrikRtaitatsUtravRttiryathA kevalyadhikArAtIrthakarasUtrANi caturdaza kaNThyAni caitAni, navaraM padmaprabha RSabhAdiSu SaSThaH, paJcasu cyavanAdidineSu citrA nakSatravizeSo yasya | sa paJcacitraH, citrAbhiriti rUjhyA bahuvacanaM cyUto'vatIrNaH, uparimauveyakAd ekatriMzatsAgaropamasthitikAt cyutaH kayutvA ca 'gambha ti' garne / |kukSau vyutkrAnta utpannaH, kauzAmbyAM dharAbhidhAnamahArAjabhAryAyAH susImAnAmikAyA mAghamAsabahulaSaSThayAM jAtaH, garbhanirgamanaM kArtikabahuladvA-2 dazyAM ceti, tathA muNDo bhUtvA keza-kaSAyAdyapekSayA agArAd niSkramyAnagAratAM zramaNatAM pravajito gato'nagAratayA ca pravajitaH kArtikazuddha|trayodazyAm , tathA anantaM paryAyAnantatvAt , anuttaraM sarvajJAnottamatvAt , niphdhAtamapratipAtitvAt , nirAvaraNaM sarvathA svAvaraNakSayAt, kaTakuTyAdyAvaraNAbhAvAdvA; kRtsnaM sakalapadArthaviSayatvAt , paripUrNa svAvayavApekSayA'khaNDapaurNamAsIcandrabimbavat, kimityAha kevalaM jJAnAntarasahAyatvAt saMzuddhatvAdvA, ata eva varaM pradhAnaM kevalavaram , jJAnaM ca vizeSAvabhAsam , darzanaM ca sAmAnyAvabhAsam , jJAnadarzanaM tacca tacceti kevalavarajJAna-darzanaM samutpannaM jAtaM caitrazuddhapaJcadazyAm , tathA parinirvRto nirvANaM gato mAgazIrSabahulaikAdazyAm , AdezAntareNa phAlgunabahula For Private and Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caturthyAmiti / evaM ceveti padmaprabhasUtramivapuSpadantasUtramapyadhyetavyam evamanantaroktasvarUpeNa etenAnantaratvAtpratyakSeNAbhilApena sUtrapAThenemAstisraH sUtrasaMgrahaNigAthA anugantavyAH, anusartavyAH, zeSasUtrAbhilApaniSpAdanArtham // paumappabhassetyAdi / tatra padmaprabhasya citrAnakSatre cyavanAdiSu paJcasu sthAnakeSu bhavatItyAdi gAthAkSarArtho vaktavyaH sUtrAbhilApastvAdyasUtradvayasya sAkSAdarzita eva itareSAM tvevam-sIyaleNaM arahA. |paMca puvvAsADhe hotyA, taM jahA-pubvAsADhAhiM cue caittA gambhaM vakte, puvvAsADhAhiM jAe, ityAdi / evaM sarvANyapIti // vyAkhyA tvevampuSpadanto navamatIrthakara AnatakalpAdekonaviMzatisAgaropamasthitikAd phAlgunabahulanavamyAM mUlanakSatre cyutaH, phyutvA ca kAkandInagaryA sugrIvarAjabhAryAyAH rAmAbhidhAnAyA garne vyutkrAnto mUlanakSatre mArgazIrSabahulapaJcamyAM jAtaH, tathA mUla eva jyeSTha zuddhapratipadi matAntareNa | mArgazIrSabahulaSaSThayAM niSkAntaH, tathA mUla eva kArtikazuddhatRtIyAyAM kevalajJAnam utpannam , tathA azvayujaH zuddhanavamyAm AdezAntareNa vaizAkhabahulaSaSThayAM nirvRta iti, tathA zItalo dazamajinaH prANatakalpAd viMzatisAgaropamasthitikAd vaizAkhabahulaSaSTyAM pUrvASADhAnakSatre cyutaH, cyutvA ca bhaddilapure dRDharathanarapatibhAyA nandAyAH garbhatayA vyutkrAntaH, tathA pUrvASADhAkheva mAghabahuladvAdazyAM jAtaH tathA pUrvASADhA| kheva mAghabahuladvAdazyAM niSkrAntaH tathA pUrvASADhAveva pauSasya zuddhe matAntareNa bahulapakSe caturdazyAM jJAnamutpannaM tathA tatraiva nakSatre zrAvaNazuddhapaJcamyAM matAntareNa zrAvaNabahuladvitIyAyAM nirvRta iti, evaM gAthAtrayoktAnAM zeSANAmapi sUtrANAM prathamAnuyogapadAnusAreNopayujya vyAkhyA kAryA-navaraM caturdazasUtre'bhilApavizeSostIti tadarzanArthamAha // samaNe ityAdi // hastopalakSitA uttarA hastottarA hasto vA uttaro yAsAM tA hastottarA uttarAphAlgunyaH paJcasu cyavanagarbhaharaNAdiSu hastottarA yasya sa tathA garbhAd garbhasthAnAt gambhaM ti' garbhe garbhasthAnA For Private and Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraMntare saMhRto nItaH, nirvRtastu svAtinakSatre kArtikAmAvAsyAyAmiti // | kalpadruma | etasmin pAThe zrIAdIzvarAt SaSThasya padmaprabhasya cyavana-janma-dIkSA-jJAnotpatti-nirvANalakSaNAni paJca kalyANakAni pratipAditAni / tadvata kalikA // 14 // suvidhi-zItalaprabhRtipArzvaparyantatrayodazatIrthakarANAM paJca paJca kalyANakAni darzitAni / tena trayodazatIrthakarANAM paJcaSaSTiH (65)kalyANakAni || vRttiyukta. jAtAni / tathaiva vizeSeNa caturdazazrIvIrasya api cyavana-garbhasaMkramaNa-janma-dIkSA-jJAnotpattilakSaNaM kalyANakapaJcakaM suspaSTameva niSTaGki- vyAkhyA. tam / tasmAd uparyuktavyAkhyAnusAreNa padmaprabhAdivIraparyantacaturdazatIrthakarANAM kalyANakapazcakagaNanayA sarvakalyANakamIlanena saptatiH (70) kalyANakAni bhavanti / tathA vRttikArazrIabhayadevasUriNA SaSThaM "nirvRtastu svAtinakSatre kArtikAmAvAsyAyAm" iti vIrasya SaSThakalyANakaM prakaTatayA darzitam / tathA tIrthakarasya cyavanAdeH kalyANakatayA anAditaH prasiddheH cyavanAdikathanAt cyavanAdi kalyANakAni jJeyAni / yathA zrIkalpasUtre zrIpArzvanAthacaritrA'dhikAre "teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAse arahA purisAdANIe paMcavisAhe hutthA taM jahA visAhAhiM cue caittA gambhaM vakaMte / 1 / / visAhAhi jAe / 2 / visAhAhi muMDe bhavittA agArAo aNagAriaM pavaie / 3 visAhAhiM aNaMte, aNuttare, nivAghAe, nirAvaraNe, kasiNe, paDipuNNe, kevalavaranANa-dasaNe samuppanne / 4 / visAhAhiM parinibbue / 5 / " MI asmin pAThe yadyapi kalyANakazabdo naiva dRzyate tathApi sarveSAm anumataM kalyANakavyAkhyAnaM kriyate tathA kalyANakazabdA'bhAve'pi sarvatra cya vanAdikathanAtU kalyANakatvaM jJeyam. kizca tIrthakarasya devalokAt cyavane, mAtRgarbhAd janmani, vanakhaNDe dIkSAyAm ,udyAnAdau kevalajJAnasamutpAde, For Private and Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zailazRGgAdau ca nirvANe-pRthak pRthag bhUmisthAne ekaikakalyANakaM jaayte| tataH tIrthakaracyavanAdisthAnakakathanena tatsthAnakaM kalyANakaparyAyatamA samavabodhyam / ata eva ca tIrthakaracaritrAdhikAre cyavanAdiviSaye prasaGgataH samAyAtaH sthAnazabdaH kalyANakasamAnArtho bodhyaH / tathAhiH"zrIAdIzvarasya mokSagamanasthAnam aSTApade, mokSabhUmizcASTApade, mokSakalyANakam aSTApade" iti etAni trINi ekArthAni, samAnArthAni, paryAyatAlaMkRtAni iti yAvat / tathaiva zrIvIrasyApi cyavanAdimokSaparyantAni SaT sthAnakAni SaTkalyANakatayA samavaseyAni ||atr kecit padmaprabha-suvidhi-zItalaprabhRtivIraparyantacaturdazatIrthakarANAM cyavanAdisaptatikalyANasaMbandhinaM sthAnazabdaM dRSTvA saptatisthAnAni saMsAdhayanti, tatazca cyavanAdisaptatikalyANakAbhAvaM cAvirbhAvayanti / tadasat / yataH sthAnazabdasya kalyANakasamAnArthatayA sanirNayaM sapramANaM caprasAdhitatvAt tadukko nirNayo naiva aucitImaJcati / punarapi ca, zrIAcArAGge dvitIyazrutaskandhe bhAvanAdhyayane vIracaritre zrIvIrasya kalyANakaSaTU prajJApitam / tadyathAH| "teNaM kAleNaM, teNaM samayeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre paJcahatthuttare yAvi hotthA, taM jahA-1. hatyuttarAhiM cue, caittA gambha vakante. 2. hatyuttarAhiM gambhAo gambhaM sAharie. 3. hatthuttarAhiM jAe. 4. hatthuttarAhiM sabato sabatAe muMDe bhavittA agArAo aNagArizra pavaie. 5. hatthuttarAhiM kasiNe, paDipuNNe, nivAghAe, nirAvaraNe, aNate, aNuttare kevalavaraNANa-dasaNe samuppane. 6. sAiNA bhagavaM prinivvue"| NI tathA ca zrIzIlAkAcAryakRtA tadvRttiryathA-'teNaM kAleNaM' ityAdi / tena kAlena iti duHSamasuSamAdinA 'tena samayena' iti vivakSitena viziSTena kAlena satA utpattyAdikamabhUd iti saMbandhaH / tatra 'paMcahatyuttare yAvi hotthA' ityevamAdinA 'AroyAroyaM pasUyatti iti evam For Private and Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir kalpasUtra kalpadruma kalikA bRttiyuktaM. vyAkhyA. // 15 // antena granthena bhagavato vardhamAnasvAmino vimAnacyavanam , brAhmaNIgarbhAdhAnam , tataH zakrAdezAt trizalAgarbhasaMharaNam , utpattizcAbhihitA / |'tattha paMcahatthuttarehiM hotya'tti hasta uttaro yAsAm uttarAphAlgunInAM tA hastottarAH, tAzca paJcasu sthAneSu-garbhAdhAna-saMharaNa-janmadIkSA-jJAnotpattirUpeSu-saMvRttAH, ato bhagavAn api "paJcahastottaro'bhUditi" // etatsUtravRttau zrIvIrasya cyavana-garbhasaMkramaNa-janmAdipaJcakalyANakarUpasthAnAni hastottarAyAM darzitAni, punaH SaSThaM khAtinakSatre nirvANaM sUtrakAreNaiva uktam , ato vIrasya kalyANakaSaTuM pUrvoktasUtravRttyanusAreNApi saMsiddha jJAtavyam / atra kecid evaM prarUpayAMcakra:-"AcArAGgaTIkAprabhRtiSu 'paMcahatthuttare' ityatra paJca vastUni eva vyAkhyAtAni, natu paJca kalyANakAni," tat teSAM matamayuktam / vastuzabdasya sarvArthAbhidhAyakatvAt , tathAhi-yadasti jagati | padArthajAtaM tat sarva vastuzabdenaiva vyavahriyate, nirdizyate ca / tatazca kalyANakamapi vasturUpameva, tasya vastusvarUpatA sadrUpatA ca bhavatAmapi iSTA, ata eva pUrvoktavastuvyAkhyAne'pi na SaTkalyANakAbhAvaH sAdhayituM zakyaH, uta SaTUkalyANakanirNaya eva tena vyAkhyAnena | sAdhyate / ato vastuvyAkhyAnapakSo'pi zAstrIyapakSaM poSayatyeva / kiJca, yo'tra saMdarzito mUlagato te NaM kAle NaM' ityAdipAThaH, tatastu kalyANakaSaTumapratihatameva pratIyate, tatra SaSThasya nirvANalakSaNakalyANakasya svAtau saMsUcitatvAt / yadi ca vastuvyAkhyAnena kalyANakaniSedhaH sAdhyate tarhi tatra vA anyatra sarvatra vastuvyAkhyayA sarveSAM tIrthakarANAM kalyANakAbhAvaprasaGgaH / sa ca neSTaH keSAMcidapi / anyaca yathA anyatIrthakarANAM vastuvyAkhyayA'pi na kalyANakabAdhA, tathA zrIvIrasyA'pi vastuvyAkhyAnapakSo kathaM kalyANakaSarTI bAdheta ? / vastuvyAkhyAyAzca sarvatra samatvAd ekayA vyAkhyayA ekatra vidhiH, anyatra niSedhazca sAdhayituM duHzakyo nyAyapakSaM kakSIkurvadbhiH / kiJca, For Private and Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir thA AcArAgaTIkAgate pAThe vastuzabdasya gandho'pi nAsti, tatra tu zrImatA mUlakAreNa, zrIvRttikAreNa ca kevalaM pRthak pRthak kalyANakAnyeva gaNayitvA prakaTIkRtAni / yadi vastuvyAkhyApakSo'pi parairurarIkriyate tadA'pi pUrvoktayuktyA nAsmAkaM bAdhA, nA'pi ca SaTkalyANakAbhAvaH, uta kalyANakaSaTUmeva saMsAdhyate tayA vastuvyAkhyayA / anyathA yadi sA vyAkhyA kalyANakaSaTU niSedhaparaiva syAt tadA tu jagati sarvakalyANakAbhAva Apadyeta pUrvadarzitanyAyenaiva, ataH kenA'pi prakAreNa naitat kalyANakaSaTrA'bhAvatvaM saMsiddhipadavImArohati / / atra kecana evaM prarUpayanti, yat zrIvIragarbhApahAravat zrInAbheyajinarAjyAbhiSeko'pi kathaM na kalyANakakoTiM pravizati / tasya zrIjambUdvIpaprajJaptyupAne saMnirdiSTatvAt / tadetat kathanaM kalyANakazabdatattvA'paricitAnAmeva, asaJca tat / pUrva tAvat kalyANakazabdavAcyameva vivecyate, tathAhiHyasya mAsa-pakSa-tithi-dina-pUrvakaM jaghanya-madhyama-utkRSTavyAkhyayA nirdezaH, tadeva kalyANakam , nAnyat / etacca lakSaNaM yatra saMjAghaTIti tadeva kalyANakam / zrIRSabharAjyAbhiSeke tu etallakSaNasya gandho'pi nAbhAti, tatazca kathaM tat kalyANakaM syAt ? / yadi ca zrIRSabha-| rAjyAbhiSekasya kalyANakatvamApAdyate paraiH, tadA anyeSAM rAjyAbhiSiktAnAM tIrthakarANAM rAjyAbhiSekasya kathaM na kalyANakatvaM syAd bhavadukanyAyenaiva / 'zrIRSabharAjyAbhiSekaH kalyANakam , anyatIrthaMkararAjyAbhiSeko na kalyANakam etad baco vyAghAtazAli yuktiriktaM ca / atazca zrIvIragarbhApahAravat zrIAdinAtharAjyAbhiSeko na kalyANakam , tatazca naiva pUrApAditaH prasaGgo yuktisaMgatimaGgati / yadi ca te | haThAt zrIprathamajinarAjyAbhiSecanaM kalyANakatvena ApAdayeyustadA tu tadvad anyajinendrarAjyAbhiSecanAni api kalyANakatvena Apatanti | kathaM vArayituM zakyAni, yuktiyogasya ubhayatra tulyabalatvAt / kiJca, ye pareSAM prasaGgApAdanena dUSaNaM nirdezayanti, te kathaM svaprasaGgApAtena For Private and Personal Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM svapakSadoSa nAvalokayanti / yadi ca svapakSabhakSI doSo netrapathamavagAheta tadA tu nAyamAyAsAvasaraH yadi tu svadoSamavagaNayya parakIyamapi svamatizilpikalpanAkalpitaM nirmUlameva dUSaNaM samudghoSya te samAnandanti, tarhi tu teSAm apUrva saujanyam, prAjJatvaM ca / punazca zrIvIraga- kalikA | pahArastu suspaSTameva kalyANakam , tatra pUrvoktakalyANakasvarUpasya suspaSTatayA jJAyamAnatvAt / kiJca yathA anyatIrthakaracyavanakalyANaka vRciyuktaM. | samaye, jananyAzcaturdazasvapnadarzanaH, indrAsanakampaH, svargAd devasamavatAraH, devendrakRtastutizca samAlokyate kalyANakArAdhakaH, tathA atrA'pi vyAkhyA. |zrIvIragarbhApahAre tat sarva suspaSTatayA pratibhAti / tathA ca kalikAlasarvajJakalpAH zrIhemacandrasUrayaH "devAnandAgarbhagate prabhau tasya dvijanmanaH / babhUva mahatI RddhiH kalpadruma ivAgate // 6 // tasyA garbhasthite nAthe yazItidivasAtyaye | saudharmakalpAdhipateH siMhAsanamakampata // 7 // jJAkhA cAvadhinA devAnandAgarbhagataM prabhum / siMhAsanAt samutthAya zakro nakhetyacintayat / // 8 // " tathAca-"kRSNAzvinatrayodazyAM candre hastottarAsthite / sa devastrizalAgarbhe svAminaM nibhRtaM nyadhAt // 29 // gajo vRSo hariH sAbhiSekazrIH sraka zazI raviH / mahAdhvajaH pUrNakumbhaH padmasaraH saritpatiH // 30 // vimAnaM ratnapuJjazca nidhUmo'gniriti kramAt / dadarza svAminI svapnAna mukhe pravizatastadA // 31 // indraiH patyA ca tajjJaizca tIrthakRjanmalakSaNe / udIrite khapnaphale trizalA devyamodata // 32 // xxx garbhasthe'tha prabhau zakrAjJayA jRmbhakanAkinaH / bhUyo bhUyo nidhAnAni nyadhuH siddhArthavezmani // 34 // // 16 // zrItriSaSTizalAkApuruSacaritre, dazamaparve dvitIyasarge (jainadharmaprasArakasabhA) yasmin zrIvIragarbhApahArarUpadvitIyecyavane jAte sati pUrvazlo-d kanirdiSTaM sarva maGgalarUpaM saMjAtam , sa garbhApahAraH kathaM na kalyANakatAmAsAdayet ? iti dhIdhanairvicAraNIyam / kiJca, atra kalyANakaviSaye / / For Private and Personal Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAcid yuktiH pratanyate-zabdavyutpattyA kalyANakaM nAma mAGgalyasUcakaH kriyAvizeSaH, tathA ca zrIvIragarbhApahAraH kalyANakam , aka| lyANakaM vA? yadi akalyANakaM tadA anubhavabAdhaH, zAstrabAdhA c| tathAhiH-nahi nAma kA'pi, kadApi kasmin api akalyANake jAte mAGgalyaM saMjAyate, akalyANakasya amaGgalaphalatvAt / atra tu zrIvIragarbhApahAre yad jAtaM maGgalajAtaM tat sarva prAcIna zlokaireva asmAbhiH saMnirdiSTam / tato maGgalaphale zrIvIragarbhApahAre akalyANakatAyA gandhalavo'pi nAyAti / balAdapi tasya akalyANakatAsvIkAre pUrvoktazAstrA palApaprasaGgaH / nAtaH kenApi kayA'pi yuktyA zrIvIragarbhApahAre kalyANakAbhAvatA saMnivezayituM zakyA / yadi ca sa kalyANakarUpaH tarhi kathamAyAsaH kAryate, ciraM jIvantu bhavantaH taM kalyANakatvena kakSIkurvANAH / atra kecid evaM nirUpayanti yad yathA keSucit zAstreSu kalyANakaSaTunirdezaH saMdaryate, tathaiva paJcAzakasUtravRttI kalyANakapaJcakatvamapi prapaJcitam / tadatra kiM kartavyam , kizcAtra samAdhAnam / ucyate, zAstraracanAprakAro dvidhA sAmAnyarUpaH, vizeSarUpazca / tatazca yAni zAstrANi sAmAnyarUpeNa racitAni tatra vizeSaviSaye tabyA-1 | khyAnakAreNa audAsInyameva saMzritam , nAto hi evaM jJAtuM zakyaM yena vizeSAbhAvaH syAt / loke'pi evameva vyavahAraH-yathA vane anekapAdapasadbhAve'pi yeSAM pAdapAnAmAdhikyam , tenaiva tad vanaM vyavahriyate yathA ca AmravaNam , tena tadgatanimba-jambIra-tAla-tamAla-hintA-IN lAdivRkSANAm abhAvo jJAtum, vidhAtuM na zakyaH / tathA ca caturvizatitIrthakarANAM kalyANakagaNanaprastAve sAmAnyena paJca kalyANakAnyeva gaNayitumucitAni, tatsaMkhyAyA eva prAdhAnyAt / nAtaH evaM jJAtum, jJApayitum, nirUpayituM vA samucitaM yat sarvajinAntargataH SaTUlyANako'pi jinaH paJcakalyANakaH, pUrvoktavanodAharaNavat / tatazca paJcAzakasUtravRttau sAmAnyavyAkhyAnaprakaraNeSu kalyANakapaJcakagaNanA na SaTu For Private and Personal Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpadruma kalikA // 17 // vRttiyuktaM. vyAkhyA. lyANakAvarodhinI iti viduSAM viditameva / vizeSavyAkhyArUpagrantheSu, vizeSatAdarzakamUlapATheSu vA kalyANakaSaTuM nAmagrAhameva saMnidarzitam , tatazca 'sAmAnyazAstrato nUnaM vizeSo balavAn bhavet , ityAdibhirlokazAstratarkazAstraprasiddhanyAyaiH pUrvoktasAmAnyavyAkhyAto vizeSavyAkhyaiva balIyasI, tatazca zrIvIrasya kalyANakaSaTumeva iti vanapASANarekhA / yaccocyate kaizcit 'yadasti AzcaryabhUtaM loka-zAstravyavahArAtItaM tanna | kalyANakam / ayaM ca zrIvIragarbhApahAro'pi AzcaryarUpa:-lokAtItaH, zAstrAtItazca, tataH sa kathaM kalyANakarUpaH? iti / tadetat sarvama| samIkSitAbhidhAnam / yadi parairevaM niyamyate 'yadasti AzcaryarUpaM tanna kalyANakam tadA tu parAbhimataH / zrImallijina sakalavRttAnta eva AzcaryarUpaH, tatastasya janmAdIni kalyANakatayA kathaM kakSIkaraNIyAni paraiH / tathAhi-sarveSAM zvetavAsasAmayaM siddhAntaH-tIrthakaraH puruSa| rUpeNaiva syAt , natu strIrUpeNa / paraM ca prAkarmabalAt zrImallijinaH strIrUpeNa jAtaH, sa ca sarvairapi AzcaryarUpaH svIkriyate, satyapi evaM | yathA tadIyajanmaprabhRti kalyANakatayA svIkriyate, evaM zrIvIro'pi prAkarmabalAd eva garbhAd garbhAntare saMcAritaH, taca tasya saMcAraNamAzcayabhUtamapi zrImallijinavat kalyANakatvena svIkaraNIyameva, tadasvIkAre ca zrImallijanmaprabhRtyapi na kalyANakatvena kalanIyam, ubhayatra yuktibalasya tulyatvAt / zAstrakAraistu zrImallijina-zrIvIrajinayoH yad AzcaryabhUtaM tadapi zrIAdIzvara aSTottarazatamunimiH sArddha mokSagamana Azcaryavat kalyANakatvena nAmagrAhaM nyarUpi, yuktirapi evameva sAdhayati / punarapi zrIsamavAyAMgasUtravRttau brAhmaNakuNDagrAme RSabhadattabrAhmaNasya bhAryAyA devAnandAyAH kukSau utpanna iti paJcamo bhavaH / tato yazItitame divase kSatriyakuNDagrAmanagare siddhArthamahArAjasya trizalAbhidhAnabhAryAyAH kukSau indravacanakAriNA hariNaigamepinAmnA devena saMhato nItastIrtha // 17 // For Private and Personal Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karatayA ca jAta iti SaSThaH / uktabhavagrahaNaM hi vinA nAnyadbhavagrahaNaM SaSThaM zrUyate bhagavata iti // | devAnandAkukSeH trizalAkukSau avataraNaM bhavadvayaM vivakSitam , ata eva zrIvIrasya cyavanadvaya saMsiddham , tathA tIrthakarAvataraNasamaye trizanAlayA caturdazamahAsvapnA dRSTAH tathaiva AzvinakRSNatrayodazyAm indrasya AsanaprakampaH, avadhinAvalokanaM zakrastavena ca namaskArakaraNam / |tathA trizalAgRhe indrA''gamanaM, caturdaza svapnaphalaM tava putrastIrthakaro bhaviSyati iti kthnm| etad AgamAnusAreNa yuktyanusAreNa ca vIrasya garbhasaMkramaNarUpaM dvitIyacyavanakalyANakaM prAjJaiH jJeyam // / tathAhi zrIvaTagacchIyazrIvinayacandrasUrikRta-zrIkalpasUtraniruktI SaTkalyANakasaMsAdhakaH pATho yathA--'teNaM kAleNaM' ityAdi teNaM ti prAkRtazailIvazAt tasmin kAle, tasmin samaye; yaH pUrvatIrthakaraiH zrIvIrasya cyavanAdi hetutiH, kathitazca; yasmin samaye tIrthakaracyavanaM sa eva samaya ucyate, samayaH kAlanirdhAraNArthaH, yataH kAlo varNo'pi, tathA hasta uttaro yAsa tA hastottarA uttarAphAlgunyaH bahuvacanaM bahukalyANakA'pekSam , tasyAM vibhozcyavanam , garbhAd garne saMkrAntiH, janma, vratam kevalaM cA'bhavat ; nirvRtiH svAtau / iti // | punarapi zrItapagacchIyazrIkulamaNDanasUrikRtA zrIkalpasUtrA'vacUrikA yathA-vartamAnatIrthA'dhipatitvena AsannopakAritvAt prathama zrIvardhamA nakhAminazcaritam UcuH zrIbhadrabAhusvAmipAdAH-'teNaM kAleNaM' ityAdi, 'teNaM' ti prAkRtazailIvazAt tasmin kAle-vartamAnA-'vasalA piNyAzcaturthA-'rakalakSaNe, evaM tasmin samaye-tadvizeSe, yatra asau bhagavAn devAnandAyAH kukSau dazamadevalokagatapuSpottaravimAnAdU avatIrNaH, 'Na' zabdo vAkyA'laMkAre, athavA saptamyarthe, ArSatvAt tRtIyA, evaM hetau vA; tatastena kAlena, tena ca samayena hetubhUtena For Private and Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 18 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir iti vyAkhyeyam / atha tacchabdasya pUrvaparAmarzitvAd atra kiM parAmRzyate iti cet ? ucyate -yau kAla - samayau bhagavatA zrI RSabhadevaskhAminA, anyaizca tIrthaMkaraiH zrIvardhamAnasya SaNNAM cyavanAdInAM kalyANakAnAM hetutvena kathitau tau eva iti brUmaH zramaNastapasvI, samatraizvaryayukto bhagavAn mahAvIraH karmazatruvijayAd anvarthanAmA caramajinaH ! 'paMcahatyuttare' ti hastasyeva uttarasyAM dizi vartamAnatvAd hastottarA, hasta uttaro yAsAM tA hastottarA uttarAphAlgunyaH / bahuvacanaM bahukalyANakA'pekSam, paJcasu - cyavana - garbhApahAra- janma - dIkSA- jJAnakalyANakeSu hastottarA yasya sA tathA vyavanAdIni paJca uttarAphAlgunISu jAtAni / nivArNastu svAtau saMjAtatvAd iti bhAvaH / 'hotya'tti abhavan / / evaM vIracaritrA'dhikAre, sUtraniryukti - cUrNi - vRtti-prakaraNAdiSu bahuSu zAstreSu tIrthakara - gaNadhara pUrvAcAryaiH zrIvIrasya SaTkalyANakAni pratipAditAni santi paramatra vistarabhayAt svasthalIyapATho naivoddhRtaH / tatazca priyayukti - zAstraiH sarvairapi zrIvIrasya kalyANakapaTUmeva samArAdhyam / etadviSaye vizeSarUpeNa savistaro nirNayaH asmatkRtena 'paryuSaNAnirNaya' pranthena samavaseyo nipuNaiH - maNisAgaraH. zrIkalpasUtravaranAmamahAgamasya gUDhArthabhAvasahitasya guNAkarasya / lakSmInidhervihitavallabhakAmitasya vyAkhyAnamAdyamagamat paripUrtibhAvam // 1 // iti upAdhyAyazrIlakSmIvallabhaviracitAyAM zrIkalpasUtrakalpadrumakalikAyAM prathamaM vyAkhyAnaM samAptam // 1 ekAdazavAcanA'pekSayAna prathamaM vyAkhyAnaM saMpUrNam iti kecid vadanti. For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. 1 // 18 //
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir atha dvitIyaM vyAkhyAnam / vaMdAmi bhaddavAhuM pAINaM caramasayalasuanANiM / suttassa kAragaM isiM dasANukappe ya vavahAre // arhadbhagavacchrImanmahAvIrasya zAsane atulamaGgalamAlAprakAzane zrIparyuSaNAparvarAjAdhirAjasamAgamane zrIkalpasiddhAntavAcanA kriyate / tatra trayo'dhikArAH pravartante / prathame'dhikAre zrIjinacaritam, tadanantaraM sthavirakalpaH, tadanantaraM sAdhusamAcArI, kalpaH kathyate / tatra zrIjinacaritAdhikAre pazcAnupUrvyA zrImahAvIradevasya SaTU kalyANakAni vyAkhyAtAni / atha dvitIyavAcanAyAM vistarabhAvena zrImahAvIradevasyaiva zrIsaMghasya mAGgalikyArthaM kalyANakaSaTkaM vyAkhyAyate / NaM kAle NaM, te NaM samae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre je se gimhANaM cautthe mAse, aTTame pakkhe, AsADhasuddhe, tassa NaM AsADhasuddhassa chaTTIdivase NaM mahAvijayapupphottarapavarapuMDarI1. namaH zrIvarddhamAnAya zrImate ca sudharmaNe sarvAnuyogavRddhebhyo vANyai sarvavidastathA // 1 // 2. vande bhadrabAhuM prAcInaM caramasakalazrutajJAninam / sUtrasya kArakam - RSiM dazAnukalpe ca vyavahAre // For Private and Personal Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtra // 19 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir Ao mahAvimANAo vIsaM sAgarovamahiiAo AukkhaeNaM, bhavakkhaeNaM, ThiikkhaeNaM anaMtaraM cayaM cattA // tasmin kAle, tasmin samaye zramaNo bhagavAn mahAvIraH, yo grISmasya uSNakAlasya, caturtho mAsaH, aSTamaH pakSastatra, ASADhasya sitapakSastatra, SaSThIdivase mahAn vijayo yatra etAdRzAt puSpottarapravarapuNDarIkanAmavimAnAd viMzatisAgarA''yuSkAt, tatra AyuSaH kSayeNa tatratyasthitikSayeNa, devasaMbandhibhavakSayeNa anantaraM tato vimAnAt cyutvA // iheva jaMbuddIve dIve, bhArahe vAse dAhiNaDDabharahe imIse osappiNIe susama susamAe samAe vaikantAe |1| susamAe samAe vakkantAe / 2 // susamadusamAe samAe vakkantAe | 3| dusamasusamAe samAe bahuvaikantAe sAgarovamakoDAkoDIe bAyAlIsavAsasahassehiM, UNiAe paMcahattarIe vAsehiM addhanavamehi ya mAsehiM, sesehiM |4| ikkavIsAi titthayarehiM ikkhAgukulasamuppannehiM kAsavaguttehiM, dohiM ya haMrivaMsakulasamuppannehiM gotamassaguttehiM tevisAe titthayarehiM vakkatehiM // For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 1 // 19 //
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atraiva jambUdvIpanAmni dvIpe, dakSiNArdhabharatakSetre asminneva avasarpiNIkAle suSamasuSamAnAni prathame'rake saMpUrNe vyatIte sati, dvitIye suSamAnAni arake saMpUrNe vyatIte sati, tRtIye suSamaduHSamAnAni arake saMpUrNe vyatIte sati, duHSamasuSamAnAmni caturthe'rake dvicatvAriMzatsahasravarSonaekakoTAkoTisAgarapramANe bahuni vyatikrAnte, paJcasaptativarSe sArdhASTamAse zeSe sati, anyasmin sakale'pi gate sati ekaviMzatitIrthakareSu ikSvAkukule samutpanneSu kAzyapagotrIyeSu, tathA tIrthakaradvitaye-munisuvratasvAmini, neminAthasvAmini ca harivaMzakule gautamagotre samutpanne sati, zrIAdIzvarAdArabhya zrIpArzvanAthaM yAvat trayoviMzatitIrthakareSu jAteSu satsu / atha zAstrAntarAd arakANAM svarUpaM likhyate-"prathamaM suSamasuSamAnAmakam-arakaM catuSkoTAkoTisAgarapramANam, tatra manuSyANAm , tirazcAM ca tripalyopamAyuH, yasmin arake trikrozapramANaM zarIram , 256 pAMzulyaH, caturthe divase AhAraM gRhNAti, kalpavRkSastumbarIpramANam AhAraM dadAti, ekonapaJcAzadU dinAni yAvad apatyapAlanAM karoti, pazcAt svarge yAti / atha suSamAnAmakaM dvitIyam-arakam , tasya trikoTAkoTisAgarapramANam, tatra narANAM palyopamadvayamAyuH, krozadvayaM dehapramANam , tRtIye divase badarapramANam-AhAraM gRhNAti, catuSpaSTidinAni | yAvad-apatyapAlanAM karoti, 128 pAMzulyaH, pazcAd devaloke utpadyate / atha tRtIyaM suSamaduHSamAnAmakamarakam , tasya dvikoTAkoTisAgarapramANam, tatrasthayugalakAnAm-ekapalyopamamAyuH, ekakrozapramANaM zarIram , For Private and Personal Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 20 // kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. te manuSyA ekAntare AmalakapramANam-AhAraM gRhNanti, 64 pAMzulyaH, ekonA'zItidinAni yAvad apatyapAlanAM karoti, pazcAd mRtvA devatvena utpadyate / atha caturtham-arakaM duHSamasuSamAnAmakam , tasya mAnam-ekakoTAkoTisAgarapramANaM dvicatvAriMzatsahasravarUnam , tatrasthAnAM manuSyANAm-ekapUrvakoTivarSamAyuH, paJcazatadhanurdehamAnam , nityaM bhojanam , mRtvA caturgatiSu utpadyante, karmakSayAd muktimapi yAnti / atha paJcamaM duSSamAnAmakam-arakam , tasya mAnam-ekaviMzativarSasahasram , sapta hastaM dehamAnam , zatavarSamAyuH, mRtvA catasRSu gatiSu utpadyante, muktau na yAnti / atha SaSThaM duSSamaduSSamAnAmakam-arakam , ekaviMzatisahasravarSapramANam , tatra narANAM SoDazavarSamAyuH, ekahastapramANaM zarIram, tatrasthAnAM narANAM krUrANi karmANi, nyAyamArgasyAbhAvaH, mRtvA kevalaM durgatAveva yAnti" / evaM SaNNAmapi arakANAM kiJcit svarUpamuktam / samaNe bhagavaM mahAvIre caramatitthayare, puvatitthayaraniddiDhe, mAhaNakuMDagAme nayare usabhadattassa mAhaNassa koDAlasagottassa bhAriyAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharassagottAe puvarattAvarattakAlasamayaMsi hatthuttarAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgae NaM, AhAravakaMtIe, bhavavakaMtIe, sarIravakaMtIe kucchisi gabbhattAe vakaMte // 2 // // 20 // For Private and Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir KI zramaNo bhagavAna mahAvIraH caramatIrthakaraH, prathamatIrthakareNa zrIAdIzvareNa bharatasya agre kthitH| sa bhaga-1 vAn brAhmaNakuNDagrAme nagare RSabhadattasya brAhmaNasya koDAlasagotrasya bhAryAyA devAnandAyA brAhmaNyA jAlaMdharasagoviNyAH pUrvarAtrApararAtrakAlasamaye-madhyarAtrisamaye uttarAphAlgunInakSatreNa saha candrayoge upAgate sati, devasaMbandhini AhAre vyatikrAnte, devasaMbandhini bhave vyatikrAnte devasaMbandhini zarIre vyatikrAnte kukSau garbhatvena avakrAntaH-samutpannaH / 'marIcistava putraH, antyatIrthakaro bhaviSyati' iti AdIzvareNa purA| uktam / tatkathArtha zrImahAvIrasya saptaviMzatirbhavAH kathyante grAmezastrirdazo marIciramaro SoDhA paribATa suraH, saMsAro bahu vizvabhUtiraimaro nArAyaNo nArakaH / siMho" nairayiko bhaveSu bahuzaMzcakrI suro nandaneH, zrIpuSpottaranirjaro'vatu bhavAd vIrastrilokIguruH // 1 // atha bhavasvarUpaM kathyate-asmin jambUdvIpe pazcimamahAvidehe pratiSThAnapattane eko nayasAranAmA nRpasya bhRtyo grAmacintakaH kaNavArako'bhUt / sa caikadA nRpAjJayA zakaTAni, bahUn bhRtyAMzca lAtvA kASThagrahaNArtha vane jagA 1. AvazyakaniyuktibRhadvRttau, laghuvRttau; prAkRtavIracaritre tathA triSaSTizalAkApuruSacaritrAntargate zrIvIracaritre'pi cetyAdiprAcInazAsveSu prathamameva bhavavarNanaM kRtaM tena ihApi prathamameva bhavavarNanaM kRtamiti yuktameva // 2 tiriyamaNuesutti punaH katicid bhavagrahaNAni| tiryagmanuSyeSatpadya-iti AvazyakabRhadvRttau // For Private and Personal Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 21 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir m| ekasya tarostale svayaM sthitaH / tatra sArthAd bhraSTAH sAdhavaH kecit samAgatAH, tAn dRSTvA, saMmukhaM gatvA, vanditvA, svasthAne samAnIya, pUrvakRtAhAreNa pratilAbhya tebhyo dharma zrutvA ca khamArge prApitAste / tatra sAdhUnAM vandanAdA'hAradAnAcca nayasAreNa samyaktvamupArjitam / ayaM prathamobhavaH / tataH AyuHkSaye mRtvA prathamadevaloke devo babhUva / iti dvitIyo bhavaH / tatazyutvA RSabhadevasya putro bharatacakravartI, tatputro babhUva marIciriti nAmnA / ekadA RSabhadezanAM zrutvA dIkSAM jagrAha / tadA'nye'pi bharataputrAH paJca zatAni sapta zatAni pautrAH tairapi dIkSA gRhItA / tadA marIcirdIkSAM pAlayitumakSamaH, sAdhuveSaM tyaktvA tridaNDiveSaM jagrAha / pAde pAdarakSA dhRtA, mastakasya muNDanaM kArayati - luJcanaM kArayitumasamarthaH, haste jalakamaNDalukaM dhArayati, gairikaraktAni vastrANi paridadhAti, samavasaraNasya bahirdvAradeze anena veSeNa tiSThati, ye janAstatpArzve dharma zRNvanti, tAn pratibodhya bhagavataH pArzve dIkSAM grAhayati / ekadA bharataH RSabhadevasya vandanaM kRtvA samavasaraNe iti praznaM karoti sma - svAmin! asyAmavasarpiNyAM kati tIrthaMkarA bhaviSyanti ? tadA khAminoktam- caturviMzatistIrthaMkarA bhaviSyanti / punarapi pRSTam - khAmin ! asmin samavasaraNe kazcit tIrthaMkarajIvo vidyate na vA ? svAminoktam- samavasaraNavAhyadvAradeze marIcistava putraH tridaNDiveSeNa tiSThati, sa caturviMzatitamastIrthaMkaro mahAvIranAmA bhavi Syati / sa eva purA'smin eva bharate kSatre tripRSTanAmA vAsudevo bhAvI / punarapi mahAvidehe mUkAnagaryAM priya For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. 1 // 21 //
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mitro nAma cakravartI bhAvI / imAM vArtA zrutvA bharato bhagavatastasya vandanasya AjJAM lAtvA prasannamanA marIciM vanditveti avAdIt-bho marIce ! tvaM bharatakSetre prathamo vAsudevo bhaviSyasi / tato mahAvidehe priyamitro nAma cakravartI bhaviSyasi / punaratraiva bharatakSetre caturvizatitamastIrthakaro bhaviSyasi / tasmAt tvAM vande, na tu cakravAdipadavyartham / 'yathA vartamAnajino vandanIyaH, tathA bhAvI jino'pi vandanIyaH, ityuktvA bharataH khagRha gtH| tato marIciriti vacanaM zrutvA prasannIbhya ahaMkAravAkyaM kathayAmAsa-mama pitA cakravartI, mama pitA-| mahastIrthakaraH, ahaM ca cakravartI bhaviSyAmi, vAsudevo'pi bhaviSyAmi, tIrthakaro'pi bhaviSyAmi / mama vAsudevapadamadhikaM sameSyati, tasmAd mama kulamatyuttamam / ityuktvA muhurmuhuH khakIyabhujamAsphAlya nanarta, evaM kulamadam, gotramadaM kRtvA nIcairgotrakarma upArjitam / athaikadA marIcizarIre vyAdhirutpannaH, tadA sAdhuH ka|zcit tasya vaiyAvRtyaM na karoti / tato marIcinA jJAtam-yadA mama zarIre samAdhAnaM bhavati, tadA ahamekaM kaMcit ziSyaM karomi, mama zarIre rogAdikrAnte sati sevAM karoti / atha ca katiSu dineSu marIciH khastho jAtaH, tadaikaH kapilanAmArAjaputromarIcipAce aagtH|mriicimukhaad dharmazrutvA, kapilaH pratibuddho'vAdItmahyaM dIkSAM dehi / tadA marIciruvAca-RSabhadevapArzve gatvA dIkSAM gRhANa / tadA kapilaH RSabhadevaM samavasaraNasya lIlAdhArakaM dRSTvA Agatya marIciM kathayAmAsa-RSabhadeve dharmaH ko'pi nAsti, sa tu rAjyalIlAsukhaM bhute| cit ziSyaM karomi, mama zatro marIcipAce AgataH / mAgRhANa / tadA kapilaH RSamalIlAmukhaM bhuGkte / / For Private and Personal Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 22 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir tvayi kiJcidU dharmo vidyate na vA / tadA marIcinA jJAtam ayaM mama yogyo'sti tadA marIciH bravIti sma-mayyapi dharmo vidyate, nAsti katham ? dIkSAM gRhANa, dAsyAmi tava dIkSAm iti svArthAya utsUtraM babhASe / tenotsUtra vacanalezena koTAkoTisAgarapramitaM saMsAre bhavabhramaNamupArjitam / iti tRtIyo bhavaH / atha marIcizcaturazItilakSapUrvamAyuH prapAtya samAdhimaraNena mRtvA paJcama devaloke devatvenotpannaH / iti caturtho bhavaH / atha paJcame bhave brAhmaNo babhUva / tApasIM dIkSAM lAtvA ajJAnatapazcakre / paJcamo bhavaH / tataH SaSThe bhave devo babhUva / tatazyutvA saptame bhave punarbrAhmaNo babhUva, tApasIM dIkSAM lAtvA aSTame bhave devo babhUva / tatazyutvA navame bhave punarbrAhmaNo jAtaH, tApasIM dIkSAM lAtvA dazame bhave devo babhUva / tatazrayutvA punarbrAhmaNo bhUtvA tApaso jAtaH, dIkSAM lAtvA dvAdazame bhave devo babhUva / tatazyutvA trayodazame bhave brAhmaNo babhUva, tApasIM dIkSAM lAtvA devo babhUva / caturdazo bhavaH / tatazyutvA paJcadazame bhave brAhmaNo bhUtvA tApasIM dIkSAM jagrAha / tataH SoDaze bhave devo babhUva / tato devabhavAt cyutvA karmavazAd bahavaH sUkSmabhavAH kRtAH / atha saptadazabhave rAjagRhanagaryAM citranandI nRpaH, tasya priyaGgurnAmnI rAjJI / tasya putro vizAkhanandI vartate / nRpasya laghubhrAtA vizAkhabhUtirasti / sa yuvarAjA'sti / tasya strI dhAraNI vidyate / tasyAH kukSau marIcijIva Agatya samutpannaH / pUrNe samaye putro jAtaH, tasya nAma vizvabhUtiriti dattam / kramAt sa For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM * vyAkhyA. 1 // 22 //
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir yauvanaM prAptaH, pitrA pariNAyitaH / sa ca vizvabhUtiH svanArIbhiH sArdha rAjavATikAyAM krIDAM karoti / ekadA citranandinAmnA nRpasya putreNa vizAkhanandI krIDan dRSTaH / manasi cintitam-aho ! dhiga mAm, ahaM nRpasya putro'smi, ayaM tu yuvarAjaputraH, rAjavATikAyAM kadApi mayA krIDA kartuM na zakyate, anena rAjavATikA nityaM| ruddhA / atha tadA mama jIvitaM saphalam , yadi khakIyanArIbhiH saha asyAM vATikAyAM vizvabhUtiriva ahaM krIDAM| karomi / iti vicintya pituH pArthe gatvA vijJaptiH kRtA / vizvabhUtiH ataH sthAnAd niSkAsanIyaH, yathA'syAM| vATikAyAM ahaM krIDAmi / tadA pitroktam-putra ! kazcit prapaJcaM kRtvA vizvabhUtiM niSkAsya tvAM prati dAsyAmi, ityuktvA putraM toSayAmAsa / tadA rAjJA vizvabhUtiniSkAsanArtha prayANabherI dApayAMcakre / lokeSu iti udghoSaNAM ca kArayAmAsa / siMhanAmno rAjJa upari rAjA prayAti, iti vArtA janamukhAd vizvabhUtiH zrutvA rAjJo'gre samAgatya avAdIt-sa tu siMho varAkaH, tasyopari bhavatAM kiM prayANakaraNam ? tasyopari tu ahameva yAsyAmi, taM| baddhavA AnayAmi ityuktvA vizvabhUtirbalaM lAtvA nirgtH| tadA ca rAjJA vizvabhUteH antaHpuraM vATikAto nikAsya vaputrasya antaHpuraM sthApitam / so'pi sukhena khastrIbhiH saha vATikAyAM cikrIDa / vizvabhUtirapi katibhizcid dinaiH siMhaM jitvA, baddhA rAjJe samarpayAmAsa / tadA vizvabhUtemahad yazo'bhUt / tatazca vizvabhUtiH khadArAn lAtvA krIDArtha vATikAyAM jagAma / tatra ca vATikAyA dvAre vizAkhanandino bhRtyairniSiddhaH-bhoH For Private and Personal Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. kalpamUtraM IN kumAra ! vATikAmandireSu vastrIbhirvizAkhanandI krIDati, tvayA na gantavyam , mahArAjena khaputrAya vATikA samarpitA, tadA vizvabhUtinA manasi cintitam-aho ! rAjJA kapaTaM kRtvA'haM niSkAsitaH, vATikAyAM vaputrazca // 23 // sthaapitH| dhika saMsAramasAram , sarvo'pi loko mohagrasto'sti, dhik pApakaraNaM moham, iti jJAtvA virakto bhUtvA khabaladarzanArtha vATikAyA dvAre kapitthavRkSasya muSTiprahAreNa kapitthaphalAni sarvANi bhUmau pAtayAmAsa, mukhena iti kathayAmAsa ca yAvatI velA mama kapitthaphalanipAtane lagnA tAvatyeva velA zatrUNAM ziraHpAtane lgti| paraM lokApavAdAd bibhemi, ityuktvA sAdhUnAM samIpe gatvA dIkSAM gRhItvA bahUni dIrghANi tapAMsi cakAra / ekadA ca vizvabhUtirvihAraM kurvan mathurAyAM samAgataH / tadA ca mAsakSapaNapAraNArthaM gallikAyAmAgacchan navaprasUtayA dhenvA pAtito vizvabhUtiH sAdhuH svamRgRhasamAgatena gavAkSasthena vizAkhanandinA dRSTaH / hAsyaM kRtam'aho vizvabhUte ! tat tava balaM ka gatam , yena balena muSTiprahAreNa sarvANi kapitthaphalAni bhUmau pAtitAni iti vacaH zrutvA, uccaidRSTvA vizAkhanandinamupalakSya ca vizvabhUtisAdhomanasi ahaMkAraH samAgataH-adyApi asau mAM hasati, asau varAko manasi garva vidhatte, ayaM jAnAti-asya balaM gataM vartate, ayaM bhikSurjAtaH, asti mama balam , na jAnAti, tena balaM darzayAmi iti dhyAtvA tAmeva gAM zRGgeNa gRhItvA, zirasi bhramayitvA bhUmau mumoca / vizAkhanandinamityuvAca-mama balaM kutrApi na gatamasti, yadi mama tapasaH phalaM vidyate, tadA // 2 For Private and Personal Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhavAntare ahaM tava hantA syAmiti nidAnaM cakAra / tatazca koTivarSaM yAvat cAritraM prapAlya antyasamaye anazanaM kRtvA aSTAdazame bhave devo babhUva / athAsmin avasare potanapure prajApatirnRpaH, tasya dhAriNI rAjJI, tasyAH kukSisaMbhavaH catuHkhamasUcitaH eko'calanAmA rAjaputrosti ekA mRgAvatInAmnI kanyA asti / ekadA ca dhAriNyA snAnaM kArayitvA SoDazazRGgArAn aGge dhArayitvA pituH pArzve vivAhacintArthaM mRgAvatI kanyA preSitA, sabhAmadhyasthena rAjJA vilokitA, rAjA tAM putrIM dRSTvA kAmapIDito'bhUt, tAM pariNetuM vAJchati sma / lokApavAdanivAraNArthaM sabhAlokAnAM purata ityuvAca bhoH sabhAlokAH ! yUyaM kathayata, loke yadU ratnaM vastu bhavati tat kasya ? tadA lokA UcuH- yAni uttamaratnavastUni tAni sarvANi rAjJa eva, ratnavastUnAmanyaH ko yogyaH ? / yadA lokairityuktam, tadA nRpeNa sA putrI pariNItA, yataH iyaM kanyA ratnaM aparasmai kasmai dIyate ? mayA eva gRhyate / anukrameNa prajApatinRpastayA saha viSayasukhaM bhuGkte / ekadA ca sa vizvabhUtijIvo devabhavAt cyutvA mRgAvatyAH kukSau avatatAra / mRgAvatyA sapta khapmA dRSTAH, saMpUrNamAse suto jAtaH, rAjJA mahAn mahotsavaH kRtaH / dazadinAnantaraM bAlasya tripRSTa iti nAma dattam / anukrameNa tripRSTho vRddhiM prAptaH / asmin avasare zaGkhapuranagarasamIpe tuGgIyAparvataH, tatra guhAyAM vizAkhanandI jIvaH siMhatvena utpanno'sti, tatra parvatasya pArzve azvagrIvaprativAsudevasya zAlikSetramasti atra kSetre yo manuSyo rakSArthaM tiSThati taM siMho vinAzayati / evaM varSe For Private and Personal Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. yoddhavyam / tA-jIrNavastravat siho vina pAtitaH, para kalpamatravarSe azvagrIvaprativAsudevarAjendraHkhakIyasevakAn rakSArthaM preSayati / anyadA prajApate rAjJo vArakaM samAgatam / / tadA tripRSTho'calena bAndhavena saha janakasya AjJayA tatrAgataH, yatra guhAyAM siMhastiSThati, tatra rathe sthitvA, IN // 24 // zastrANi dhRtvA, kavacaM paridhAya samAjagAma / tadA siMho rathazabdaM zrutvA utthitaH, siMhaM dRSTvA tripRSThazcintayA-| mAsa-ayaM rathArUDho na, zastrANi na dhatte, dehe cAsya kavacaM nAsti; mayA'pi rathaM tyaktvA zastrANi muktvA, kavacam uttArya anena saha yoddhavyam / iti kRtvA siMham-abhilApya mukhasya oSThasaMpuTaM vidArya sphATitaH-jIrNavastravat siMho vinAzitaH / bhUmau pAtitaH, paraM siMhasya jIvaH zarIrAd na nissarati / tadA sArathinA uktam-aho siMha ! yathA tvaM mRgarAjo'si, tathA ayamapi tava hantA'pi nararAjo'sti / yena tena nareNa tvaM na vyApAdito'si iti zrutvA, siMho mRtvA narakaM yayau / anyadA azvagrIvaprativAsudevaM tripRSTho nRpo jaghAna / vAsudevapadavI tripRSThasya samAgatA / athaikadA tripRSThaH supto'sti, paradezAdAgatA gAyakA gItagAnaM kurvanti / tadA ca svazayyApAlakasya vAsudevenoktam-yadA'smAkaM nidrA sameti, tadA ime gAyakAstvayA svasthAne preSitavyA iti / vAsudevo yadA suptastadA ca zayyApAlakena teSAM gItazravaNalubdhena tena gAyakA na pressitaaH| kSaNena vAsudevo jajAgAra, ruSTaH zayyApAlakamavAdIt-kimare! ete gAyakA na preSitAH? zayyApAlakena uktamkhAmin ! ete gAyakAH sarasaM karNasukhadaM gAnaM cakruH / tena mayA na visarjitAH, iti zrutvA ruSTena vAsudevena rAjo'si, tathA ayamApa taba hantA'pi azvagrIvaprativAsudevaM / tivAsudevaM / For Private and Personal Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir zayyApAlakasya karNe taptakastIrakaM (pu) kSiptam / mRtvA sa narakaM gtH| tato vAsudevaH caturazItilakSAyuH prapAlya cyutH| iti ekonaviMzo bhavaH / viMzatitame bhave saptamanarakAyuH pAlitam / tato niHsRtya ekaviMzatitame bhave siMho jAtaH / tato mRtvA dvAviMzatitame bhave caturthanarake utpannaH / narakAd niHsRtya tiryagmanuSyasaMbandhino bahana sUkSmAn bhavAna kRtvA tataH pazcimamahAvidehe mUkAnagaryA dhanaMjayo rAjA, tasya dhAriNI rAjJI, tasyAH kukSau trayoviMzatitame bhave samutpanno marIcijIvaH / caturdaza svapnA jananyA dRSTAH / anukrameNa putro jAtaH / priyamitra iti nAma dattam / yadA yauvanAvasthAM prAptaH, tadA cakravartibhave truTitAGgamAyuH pAlitam / tasya AyuSo mAnaM kathyate-ekonaSaSTilakSakoTAkoTiH, saptaviMzatisahasrakoTAkoTizca, catvAriMzatkoTAkoTizca varSANAM yadA bhavati, tadA truTitAGgAyurbhavati-caturazItipUrvalakSaiH ekaM truTitAGgAyurbhavati / antye vayasi ca cakravartI dIkSAM lAtvA koTivarSa cAritraM prapAlya samAdhinA mRtvA saptamadevaloke saptadazasAgarAyuSo devazcaturvizatitame bhave samutpannaH / tatazcyutvA atraiva jambUdvIpe bharatakSetre chatrApApuryA paJcaviMzatitame bhave nandananAmA rAjA babhUva / caturvizatilakSavarSaM gRhe sthitaH / tato gurUNAM pohilAcAryANAM samIpe dIkSA jagrAha / ekalakSavarSa yAvad mAsakSapaNapAraNakaM tapazcakre / tataH viMzatiM sthAnAni sevayitvA tIrthakaranAmakarma upArjayAmAsa / tata|zcAritraM prapAlya kAlaM kRtvA dazamadevaloke puSpottarapravarapuNDarIkavimAne viMzatisAgaropamAyuSA SaDviMzatitame ka.sa.5 For Private and Personal Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir kalpasUtraM // 25 // kalpadruma kalikA bRttiyukta. vyAkhyA. bhave devo babhUva / saptaviMzatitame bhave mahAvIro'bhUt // 2 // tadyathAH te NaM kAle NaM te NaM samae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre, tinnANuvagae yAvi hotthA / 'caissAmitti jANai / 'cayamANe' na jANai / 'cue mitti jANai // 3 // jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchisi gabbhattAe vakante, taM rayaNiM ca NaM sA devAnaMdA mAhaNI sayaNijaMsi suttajAgarA ohIramANI ohIramANI imeyArUve orAle, kallANe, sive, dhanne, maMgalle, sassirIe, cauddasa mahAsumiNe pAsittA NaM pddibuddhaa| zramaNo bhagavAna mahAvIraH, tribhirjAnaiH upAgataH AsIt-matijJAna-zrutajJAna-avadhijJAnasahita aasiit| yadA devavimAnAt cyaviSyati, tadA evaM jAnAti-'ahaM ito vimAnAt cyaviSyAmi' / yadA punaH cyavate, tadA na jAnAti-'idAnIM mama cyavanaM bhavati' vartamAnakAlasya sUkSmatvAt / yadA devavimAnAt cyutvA devAnadAyAH kukSau avatIrNaH, anantare jAnAti-'devavimAnAt cyutvA aham atrA'vatIrNaH' // 3 // atha yasyAM rAtrau zramaNo bhagavAna mahAvIro devAnandAyAH brAhmaNyAH jAlaMdharagoviNyAH kukSau avatatAra, tasyAM rAtrI For Private and Personal Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sA devAnandA brAhmaNI zayyAyAM suptA satI, kiJcid jAgratI satI etAdRzAn caturdaza mahAkhapnAn pazyati / kIdRzAH svapnAH santi ? taducyate-udArAn , kalyANakArakAn , upadravahArakAn , dhanakArakAna, mAGgalyakarAn, zobhAsahitAn caturdaza mahA svapnAna dRSTvA jajAgAra / te khapnAH kathyanteH taM jhaaH-gy-vsh-siih-abhisea-daam-ssi-dinnyrN| jhayaM, kuMbha, paUmasara-sAgaravimANa(bhuvaNa)-rayaNuccaya-sihiM ca // 1 // 4 // tae NaM sA devANaMdA mAhaNI imeArUve urAle, kallANe, sive, dhaNNe, maMgalle, sassirIe-sumiNe pAsai, pAsittA NaM paDibuddhA samANI haTTatuTacittamANaMdiA, pIamaNA, paramasomaNasiA, harisavasavisappamANahiayA, dhArAhayakayaMbapupphagaM piva samussasiaromakUvA sumiNuggahaM karei, sumiNuggahaM karittA sayaNijjAo abbhuTei, abbhuTTittA aturiaM, acavalaM, asaMbhaMtAe, avilaMbiAe, rAyahaMsIsarisagaIe jeNeva usabhadatte mAhaNe, teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA usabhadattaM mAhaNaM jaeNaM, vijaeNaM vaddhAvei, baddhAvittA bhadAsaNavaragayA, AsatthA, vIsatthA suhAsaNavaragayA karayalapariggahiraM For Private and Personal Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 26 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTu evaM vayAsI // 5 // evaM khalu ahaM devANuppiA ! aja sayaNijjaMsi sutta jAgarA ohIramANI ohIramANI imeArUve urAle jAva - sassirIe caudasa mahAsumiNe pAsittA NaM paDibuddhA, taM jahA, gaya- jAva - sihiM ca // 6 // tAn khamAn kAn ? gaja- vRSabha - siMha- lakSmIdevatA - puSpamAlAyugma - candra-sUrya-dhvaja - pUrNakalaza- padmasarovara-sAgara - vimAna (bhuvana) - ratnarAzi - nirdhUmAgnirUpAn // 4 // sA devAnandA brAhmaNI etAdRzAn khamAn pazyati / kIdRzAn ? IdRzaM yeSAM svamAnAM svarUpaM vartate - udArAn, kalyANakArakAn, upadravarahitAn, pradhAnAn, mAGgalyakArakAn, zobhAsahitAn, caturdaza mahAkhamAn dRSTvA jAgratI satI harSitA, saMtoSaM prAptA, citte AnanditA caturdazasvamAnAM darzanena mano bhavyaM jAtam ; yasyA devAnandAyA hRdayaM harSavazAt praphullitam AsIt / / meghadhArAbhiH AhataM yat kadambasya puSpam, tadvat adhyuSTa ( 3 // ) koTiromarAjI zarIrasya vikasitA / pUrva dRSTAnAM svamAnAM hRdaye anukramaM dhArayati, dhArayitvA zayyAtaH uttiSThati, utthAya uttAlatAM vihAya acapalA satI, askhalitA satI, vicAle kutrA'pi vilambam akurvANA rAjahaMsIsadRzyA gatyA kRtvA yatra RSabhadatto brAhmaNaH, tatra AgatA, Agatya RSabhadattaM brAhmaNaM jayena khakIyadeze pratApalakSaNena, vijayena paradeze pratApa For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRtiyuktaM. vyAkhyA. 1 // 26 //
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lakSaNena vardhApayati, vardhApayitvA bhadrAsane tisstthti| tatra AsvasthA-A ISat, svasthA mArge AgacchantyA yaH zrama AsIt, sa nivaaritH| vikhasthA-prakhedAdikaM zarIrAdU upazAntam |pshcaad dvau hastau saMmIlya, mastake Avarta kRtvA aJjaliM baddhA evam avAdIta:-he khAmin ! adya rAtrI kizcit suptA kizcid jAgratI IdRzAna mahAkhamAna dRSTvA prativuddhA gajAd Arabhya agnizikhAM yAvat bharturagre uktAzcaturdaza khamAH // 5 // 6 // atha phalaM pRcchati eesiNaM devANuppiyA ! urAlANaM jAva-cauisaNhaM mahAsumiNANaM ke manne kallANe phalavittivisese bhavissai ? / tae NaM se usabhadatte mAhaNe devANaMdAe mAhaNIe aMtie eamaTuM soccA, nisamma haTTatuTTha-jAva-hayahiaye, dhArAhayakayaMbasamussiaromakUve sumiNuggahaM karei, karittA ihaM aNupavissai, pavisittA appaNo sAhAvieNaM maipuvaeNaM buddhivinnANeNaM tesiM sumiNANaM atthuggahaM karei, karittA devANadaM mAhaNiM evaM vayAsI // 7 // eteSAM mayoktAnAM caturdazakhapnAnAm , he devAnupriya ! khAmin ! tvAm ahaM pRcchAmi-kiM kalyANakArakaM phalam-kazcid vRttivizeSo bhaviSyati ? / tata RSabhadatto brAhmaNo devAnandAyA brAhmaNyAH mukhAd etadarthe zrutvA For Private and Personal Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. // 27 // harSitaH, tuSTaH hRtahRdayaH-prasannacittaH, yathA meghadhArAbhiH siktaM kadambavRkSasya puSpam ullasitaM bhavati, tathA sarvazarIrasya romarAjayo viksitaaH| atha teSAM khapnAnAm artha vicArayati, arthavicAraM kRtvA devAnandAM brAhmaNIm ityavAdIt // 7 // urAlA NaM tume devANuppie ! sumiNA diTThA, kallANA, sivA, dhannA, maMgallA, sassirIA, Arogga-tuddhi-dIhAu-kallANa-maMgallakAragA NaM tume devANuppie ! sumiNA didA taM jahAatthalAho devANuppie ! bhogalAho devANuppie ! puttalAho devANuppie ! sukkhalAho devANuppie ! evaM khalu tumaM devANuppie navaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM aTThamANaM rAiM-diANaM viiktANaM sukumAlapANi-pAyaM, ahINapaDipunnapaMciMdiyasarIraM, lakkhaNa-vaMjaNa-guNovaveaM, mANu-mANapamANapaDipunnasujAyasavaMgasuMdaraMgaM sasisomAkAraM, kaMtaM, piadaMsaNaM, surUvaM, devakumArovamaM dArayaM payAhisi // 8 // udArAstvayA ime caturdaza khamA dRSTAH-kalyANAH, zivAH, dhanakarAH, zriyA yuktAH, ArogyatuSTidIrghAyuSaH // 27 // For Private and Personal Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kArakAH, mAGgalyakArakAH devAnupriye ! tvayA khamA dRssttaaH|idN teSAM phalaM zRNu-he devAnupriye! arthalAmo bhaviSyati. bhogalAbho bhaviSyati, putralAbho bhaviSyati, saukhyalAbho bhaviSyati, evaM khalu nizcayena nava mAsAH saMpUrNAH ardhASTamadinasahitA bhaviSyanti, tadA sukumAlakara-caraNam , ahInapratipUrNapaJcendriyazarIram , lakSaNa-vyaJjanaguNopetam / "iha bhavati saptaraktaH, SaDunnataH paJcasUkSmo dIrghazca / trivipula-laghu-gambhIro dvAtriMzallakSaNaH sa pumAn // 1 // " sa puruSaH dvAtriMzallakSaNo bhavati, yasya nakha-hasta-pAda-jihvA-oSTha-tAlu-locanAntAH sapta raktAH / kakSA-hiDakI-nAsikA-nakha-mukha-hRdayAni SaD unnatAni / danta-keza-aGguliparva-carma-nakhA ete hai paJca pattalAH / nayana-kucAntara-nAsikA-imathu-bhujAH paJca dIrghAH / bhAla-khara-badanAni trINi vistIrNAni / jaGghA-liGga-grIvAH trINi laghavaH / khara-nAbhi-dhairyANi gambhIrANi / iti 32 lakSaNAni / tathA mAno-nmAnapramANapratipUrNaH-jalabhRtakuNDe pramAtavye puruSe nivezite 256 palaM jalaM nissarati, sa mAnopetaH / tulAyAM to |litaH ardhabhAraM tulati, sa unmAnopetaH / yaH 108 aGgulapramANazarIraH sa pramANopetaH / sujAtaH, sarvAGgamandaraH, bhAla-nAsikA-zmazru-grIvA-hRdaya-nAbhi-guhya-mastaka-jAnu-jaGghA-hasta-pAda-masA-tilakAnAM sthAnakAni vyaJjanAni masA-tilakAni ucyante / tasmAl lakSaNayuktam, vyaJjanayuktam , guNaH audAyeM-dhairya-gAmbhIryasahitam , candravat saumyAkAram , kAntam , priyadarzanam , surUpaM devakumAropamaM dArakaM-putraM janayasi // 8 // For Private and Personal Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 28 // vyAkhyA. se vi ya NaM dArae ummukkabAlabhAve, viNNAya-pariNayamette, jovaNagamaNupatte, riujvea-jau- 1 kalpadruma kalikA vea-sAmavea-athavaNavea-iihAsapaMcamANaM, nigghaMTuchaTThANaM saMgovaMgANaM, sarahassANaM cauNhaM / vRttiyuktaM. veANaM sArae, pArae, dhArae, saDaMgavI, sadvitaMtavisArae, saMkhANe, sikkhANe, sikkhAkappe, vAgaraNe, chaMde, nirutte, joisAmayaNe, aNNesu ya bahusu baMbhaNayesu, parivAyaesu nayesu supariniTTie, Avi bhavissai // 9 // tao orAlA NaM tume devANuppie ! sumiNA divA jAva-Arogga-tuTThi-dIhAuya-kallANa-maMgala kArakA NaM tume devANuppie sumiNA di? tti kaTu / bhujo bhujo aNuvUhai // 10 // he devAnupriye ! sa ca bAlako yadA aSTavArSiko bhaviSyati, bAlakakhabhAvaM tyakSyati, tadA vijJAnAni darzanamAtreNa jJAsyati, yadA yauvanaprApto bhaviSyati, tadA Rgvedam , yajurvedam , sAmavedam, atharvaNavedam , iti IN // 28 // hAsapurANaM pazcamam , nighaNTunAmamAlAzAstraM SaSTham , tena sahitaM granthasamudAyam-aGgopAGgasahitaM paramAthaiH jJAsyati, eteSAM veda-purANa-smRti-nAmakoSAdInAM ca smArako bhaviSyati / vedAH RgvedapramukhA ete catvAraH / For Private and Personal Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir | upavedAH punazcatvAraH-dhanurvedaH, AyurvedaH, gAndharvavedaH, adhyAtmavedazca / aSTAdazapurANAnAM jJAtA bhAvI, IN tAni purANAni-brahmapurANam , ambhoruhapurANam , viSNupurANam, vAyupurANam, bhAgavatapurANam, nAradapurANam , mArkaNDeyapurANam , agnidaivatapurANam , bhaviSyatpurANam , brahmavivartapurANam , liGgapurANam , varAhapurANam , skandapurANam, vAmanapurANam , matsyapurANam , kUrmapurANam , garuDapurANam , brahmANDapurANam, iti aSTAdaza LalpurANAni / aSTAdaza smRtayaH-mAnavIsmRtiH, AtreyI, vaiSNavI, hArItI, yAjJavalkI, auzanasI, AGgirasI, prayAmI, ApastambI, sAMvartI, kAtyAyanI, bArhaspatI, pArAzarI, sADI, dAkSI, gautamI, zAntAtapI, vAsiSThI, etAH smRtayo'STAdaza / eteSAM granthAnAM dhArako bhaviSyati-pAragAmI bhaviSyati / tathA SaDaGgasya vettA bhavidhyati / SaSTiH 60 tantrANi yantra santi tat SaSTitanaM kApAlikayoginAM zAstraM sAyazAstraM vartate, tatra vizArado bhaviSyati / saMkhyAzAstrasya lIlAvatIpramukhasya zikSAzAstrasya vettA bhaviSyati / zikSAkalpasya AcAragranthasya jJAtA bhaviSyati / vyAkaraNasya vettA-indra-candra-kAzikRtsna-ApizalI-zAkaTAyana-pANiniamara-jainendrA ityaSTau vyAkaraNAni, teSAM vettA bhaviSyati / chandaHzAstram , niruktam, padabhaJjanam, tathA jyotiHzAstraM sa vAlo jJAsyati / ayanam-uttarAyana, dakSiNAyanaM jJAsyati / tathA anyeSu bahuSu brAhmaNAnAM nayeSu, parivrAjakazAstreSu supariniSThitaH pravINo bhaviSyati / tena kAraNena he devAnupriye ! tvayA samyak svapnA Arogya For Private and Personal Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. kalpamUtraM / tuSTi-dIrghAyuHkArakA dRSTAH / evam uktvA RSabhadatto brAhmaNo bhUyo bhUyo vAraM vAraM prazaMsAM karoti // 9-10 // // 29 // tae NaM sA devANaMdA mAhaNI usabhadattassa aMtie eamaTuM socA haTTha-tuTa-jAva-hayahiayA karayalapariggahiaMdasanahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu usabhadattaM mAhaNaM evaM vayAsI // 11 // evameaM devANuppiyA ! tahameaM devANuppiyA! avitahameaM devANuppiA! asaMdiddhameaM devANuppiA! icchiameaM, devANuppiyA! paDicchiameaM devANuppiyA ! icchiapaDicchiameaM devANuppiyA ! sacce NaM esamaTe, se jaheaM tubbhe vayaha tti kaTu te sumiNe samma paDicchai, paDicchittA usabhadattamAhaNeNaM saddhiM urAlAiM, mANussagAI bhogabhogAI bhuMjamANI vihri||12|| pazcAd devAnandA brAhmaNI RSabhadattasya brAhmaNasya samIpe evamartha zrutvA, hRdaye dhRtvA dvau hastau saMmIlya aJjaliM baddhA RSabhadattaM brAhmaNaM evamuvAca-he devAnupriya! evameva ayamarthaH avitatha:-asatyo na bhvti| asmin arthe saMdeho nAsti / ayamarthaH satyaH, yaM hetuM yUyaM vadata ityuktvA sthitA / anukrameNa RSabhadattabrAhmaNena samaM| // 29 // For Private and Personal Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir manuSyasaMbandhinaH kAmabhogAn bhuJjAnA tiSThati / iti zrIvIrasya saptaviMzati bhavavarNanam / agretane vartamAnayogaH // samae NaM sake, deviMde, devarAyA, vajjapANI, puraMdare, sayakkaDa, sahastakkhe, maghavaM, pAgasAsaNe, dAhiNaDulo gAhivaI, battIsavimANasaya sahassAhivaI, erAvaNavAhaNe, suriMde, arayaMbaravatthadhare, AlaiamAlamauDe navahemacArucittacaMcalakuMDalavilihijja mANagale, mahiDDIe, mahajuie, mahabbale, mahAyase, mahANubhAve, mahAsukkhe, bhAsuraboMdI, pAlaMbalaMbamANagholaMtabhUsaNadhare, sohammakappe, sohammavaDaMsara vimANe suhammAe sabhAe sakkaMsi sIhAsaNaMsi, se NaM tattha battIsAra vimANavAsasayasAhassINaM, caurAsIe sAmANiasAhassINaM, tAyattIsAe tAyattIsagANaM, unhaM logapAlANaM, aTTaNhaM aggamahisINaM, saparivArANaM tiNhaM parisANaM, 1 nava vAcanA'pekSayA'tra prathamaM vyAkhyAnaM sampUrNam . ekAdaza vAcanA'pekSayA tu dvitIyaM vyAkhyAnaM saMpUrNam iti kecid vadanti // zrIkalpasUtravaranAmamahAgamasya gUDhArtha bhAvasahitasya guNAkarasya / lakSmInidhervihitavallabhakAmitasya vyAkhyAnamAdyamagamat paripUrtibhAvam // 1 // For Private and Personal Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpamUtraM // 30 // sattaNhaM aNIANaM sattaNhaM aNIAhivaINaM, cauNhaM caurAsINaM AyarakkhadevasAhassINaM, kalpadruma annesiM ca bahaNaM sohammakappavAsINaM vemANiANaM devANaM, devINa ya AhevaccaM, porevaccaM, kalikA vRttiyuktaM. sAmittaM, bhaTTittaM, mahattaragataM, ANAIsaraseNAvaccaM, kAremANe, pAlemANe, mahayAhayanaTTa-gIa- vyAkhyA. vAia-taMtI-tala-tAla-tuDia-ghaNa-muiMga-paDupaDahavAiaraveNaM divAiM bhogabhogAiM muMjamANe viharai // 13 // tasmin kAle, tasmin samaye prathamadevaloke zakranAmni siMhAsane tiSThati tena zakraH kathyate / devAnAM madhye | indraH paramaizvaryasahitaH, devAnAM rAjA vartate / haste vajram Ayudham , tena kAraNena vajrapANiH kathyate / zatrUNAM purANi vidArayati tena purandaraH kathyate / zatakratuH kathaM kathyate ? tatsaMbandhaH pocyateH-hastizIrSanagare jita-2 zatrurAjA rAjyaM pAlayati / tasmin eva nagare kArtikanAmA zreSThI vasati, sa dhanavAn nagare prasiddhazcAsti, laa||30|| samyaktvadhArI, paramazrAvako vartate / anyadA tatra nagare gairikanAmA tApasaH samAgataH, sa ca mAsakSapaNapAraNakaM tapaH karoti / tasya sevArtha sarve nagaralokA AyAnti / ekaH kArtikazreSThI nA''yAti / tena tApasena For Private and Personal Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nagaralokaH pRSTaH ko'pi mamA'ntike nAyAti ? tadA nagaralokairuktam bhoH tapakhin ! bhavatAM sevAyai ekaH kArtikazreSThI nAyAti / evaM zrutvA sa tApasaH kArtikazreSThina upari ruSTaH / anyadA tasya nagarasya nRpeNa sa tApaso bhojanAya nimantritaH / tadA tApaso vadati sma tava gRhe cet kArtikazreSThI samAgatya svahastapariveSaNena kSIrAnnAdikaM bhojayati, tadA'haM pAraNaM karomi / tadA rAjJA zreSThinaM samAhUya proktam- bhoH zreSThin ! tvaM gairikaM pUrvoktaprakAreNa bhojaye:, tadA zreSThinA jJAtam, yadA rAjJaH AjJAM na kariSyAmi, tadA rAjA manasi dUno bhavi dhyati, yasya chatracchAyAyAM sthIyate, yadi tasya vacanaM nAGgIkriyate, tadA kiM kriyate iti vicArya zreSTinA rAjJa AjJA svIkRtA / anukrameNa tApaso nimantritaH, bhojanAvasare kArtikazreSThI khahastapariveSaNena taM bhojayati sma tadA'sau - bhojanaM kurvan nakropari aGguliM prerayati, mukhena evaM vadati-yathA tvaM mahAn dhRSTo'bhUH, tathA tvaM parAbhavaM sahakha / zreSThinA jJAtaM yadA pUrvamevA'haM dIkSAgrahaNamakariSyam, tadA kimarthamidaM mithyAdRSTikRtaparAbhavam asahiSyam, evaM cintayitvA svagRhe Agatya sahasrapuruSaiH saha munisuvratakhAmipArzve dIkSAM lalau / dvAdazavarSaM yAvat cAritraM prapAlya abhigrahazataM gRhItvA prAnte anazanena mRtvA prathamadevaloke indro jAtaH / sa gairikatApaso'pi mRtvA indrasya airAvaNanAmA hastI jAtaH / hastinA jJAnaM prayuktam / svakIyaM prAgbhavaM dRSTvA manasi cintitam - pUrvabhave ahaM tApaso'bhUvam, ayaM ca kArtikazreSThI AsIt, iti jJAtvA naSTaH / indreNA'pi avadhijJAnAt tatva For Private and Personal Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 31 // kalpadruma kalikA vRttiyuka. vyAkhyA. rUpaM jJAtam , gRhItvA upari Aruroha / tadA tena ruSTena mastakadvayaM cakre / indreNA'pi rUpadvayaM kRtam / yAvanti mastakAni hastinA kRtAni, tAvanti rUpANi indreNA'pi kRtAni / tadA indreNoktam-re carAka ! khakRtakarmabhyaH ko'pi na mucyate, kimarthaM khedaM karoSi, khakRtakarmaNAM phalaM bhuGga / tvayA mama hastapariveSaNena kSIrAnnAdikaM bhuktam , tad na smrsi|ydaa indreNa iti upadezo dattA, tadA sa hastI api krodhaM tyaktvA indrasya vAhanaM babhUva / kArtikazreSThibhave abhigrahazataM kRtaM, tena indrasya 'zatakratuH' nAma jAtam / punaH indraH sahasrAkSaH kathyate, tatvarUpaM jinazAsane iti proktam-yathA indrasya amAtyAnAM paJcazatI vartate, sarveSAm amAtyAnAM sahasralocanAni bhavanti, tena sahasrAkSaH indro bhavati / athavA loke iti kathAnakaM vartate-gautamaRSipatnI ahalyA, tayA saha indra Asakto'bhUt / gautamena jJAtaH, tadA sa zapta:-'cet tava bhago vallabho'sti, tadA bho indra ! tvaM sahasrabhago bhava' / yadA matrivargautamasya vijJaptiH kRtA, tadA punarapi gautamena kRpAM kRtvA 'sahasralocano bhava' ityuktam , kRtaH sahasralocana iti nAma indrasya jAtam / 'maghavA' devavizeSaH sevako vartate, tena indro'pi 'maghavA' ucyate / punaH indraH pAkazAsana ucyate / pAkanAmA daityA, taM zAsti sAdhayati iti pAkazAsanaH dakSiNArdhabharatasya adhipatiH, dvAtriMzallakSavimAnAnAmadhipatiH / airAvaNo yasya vAhanaM vartate / devAnAM madhye indra AlhAdakaH / nirmalavastradhArakaH / puSpamAlAyuktaM mukuTaM mastake dhArayati / navInavarNena ghaTite atIvama // 3 For Private and Personal Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nohare cittavat caJcale kuNDale karNayordhArayati, tAbhyAM kRtvA gaNDasthale spRSTe vartate / maharSikaH, mahAdyutiH, || mahAbalaH, mahAyazAH, mahAsukhaH, bhAsurA dedIpyamAnA boMdI kAntiryasya vidyate / pralambamAnA paJcavarNapuSpa-IN mAlA gale dhRtA'sti / saudharmanAgni devaloke saudharmAkhyAyAM sabhAyAM zakranAni siMhAsane sthitaH, tatra saudharmadevaloke caturazItisahasradevA indrasya sevAM kurvanti, te ca indrasya sAmAnikA devAH santi, yAdRzI indraRddhiH, tAdRzI eva teSAm Rddhivartate, te devAH indrasAmAnikA ucyante / brAyastriMzadevA / indrasya purohitasthAnIyAH santi / catvAro lokapAlAH santi / te ca lokapAlA ime-somaH, yamaH, varuNaH, kuberazca / aSTau agramahiSyaH-padmA, zivA, zacI, ajU, amalA, apsarAH, navamikA, rohiNI, etA aSTau agramahiSyo vartante / ekasyA agramahiSyAH SoDazasahasradevAH sevakAH santi, sarve'pi ekatra mIlitAH santo devA ekalakSA-18 STAviMzatisahasramamANA jAtAH / tisraH parSadaH-bAhyaparSat , madhyaparSat , abhyantaraparSaca / sapta indrasya kaTakAni santi, tAni imAniH-hastI, azvaH, rathaH, padAtiH, vRSabhA, nartakaH, gandharvazca etAni sapta anIkAni santi / sapta anIkAnAM svAminaH santi / caturazItisahasradevA ekasyAm ekasyAM dizi sAvadhAnAH, sAyudhAH sevAM kurvanti / yadA caturguNAH kriyante tadA trilakSa-SatriMzatsahasrapramANA bhavanti / etAvanto devA nityaM sevAm | indrasya kurvanti / anye'pi saudharmadevalokasya vAsino devAH, devAGganAzca vartante / teSAM sarveSAM rakSAM karoti, For Private and Personal Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // 32 // kalpasUtraM teSAM sarveSAm agragAmI, teSAM nAyakaH, teSAM devAnAM poSakaH, devAnAM madhye gurusamAno'sti, AjJayA kRtvA aizvarya-IN kalpadruma |padaM pAlayati, punarmahatA zabdena vAditAni yAni tantrI-vINAvAdivANi, tAla-kaMsAla-tUrya-zaMkha-mRdaGgamegha- kalikA garjitavadgambhIrazabdAni vAditrANi karNe sukhadAyakAni zabdAyitAni santi, nATakAni bhavanti, punardivyAna| vRttiyuktaM. devasambandhino bhogAn bhuJjAno viharati / / 13 // vyAkhyA. imaM ca NaM kevalakappaM jaMbuddIvaM dIvaM viuleNa ohiNA AbhoemANe AbhoemANe viharai, NT tattha NaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM jaMbuddIve dIve bhArahe vAse dAhiNaDDabharahe mAhaNakuMDagAme nayare usabhadattassa mAhaNassa koDAlaguttassa bhAriyAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchisi gabbhattAe vakaMtaM pAsai, pAsittA haTTa-tuTacittamANadie, Nadie, paramANaMdie, pIimaNe, paramasomaNasie, harisavasavisappamANahiae, dhArAhayakayaMbasurahikusumacaMcumAlaiya-UsasiaromakUve, viasiavarakamalANaNa-NayaNe, pacaliavarakaDaga-tuDia-keura- IN // 32 // mauDa-kuMDala-hAravirAyaMtavacche, pAlaMbapalaMbamANagholaMtabhUsaNadhare, sasaMbhamaM, turiyaM, cavalaM, For Private and Personal Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir suriMde sihAsaNAo abbhuDhei, abbhuTTittA pAyapIDhAo paccoruhai, paccoruhitA veruliavariTa-riTuaMjaNaniuNovacia-misimisiMtamaNi-rayaNamaMDiAo pAuAo omuyai, omuittA egasADiaM uttarAsaMgaM karei, karittA aMjalimauliaggahatthe titthayarAbhimuhe sattaTupayAiM aNugacchai, aNugacchittA vAmaM jANuM aMcei, acittA dAhiNaM jANuM dharaNitalaMsi sAha? tikkhutto muddhANaM dharaNitalaMsi Nivesai, NivesittA IsiM paccuNNamai, pacuNNamittA kaDaya-tuDiarthabhiAo bhuAo sAharai, sAharittA karayalapariggahiaM dasaNahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu evaM vayAsIH // 14 // imaM ca sakalaM jambUdvIpaM vistIrNena jJAnena vilokayati, tatra zramaNaM bhagavantaM zrImahAvIraM jambUdvIpanAni dvIpe dakSiNArdhe bharate brAhmaNakuNDagrAme nagare RSabhadattasya brAhmaNasya koDAlagotrasya bhAryAyA devAnandAyA| jAlaMdharagoviNyAH kukSau garbhavena utpannaM pazyati / taM dRSTvA harSitaH, tuSTaH, citte AnanditaH, prItamanAH paramasaumanasyo jAtaH, harSavazAt praphullitahRdayo babhUva, meghacchaTAhatakadambakusumavad ullasitaromakUpo babhUva / / For Private and Personal Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 33 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. kamalavad nayane vikasite, tadA sahasAtkAreNa utthitasya sarvANi zarIrasyA'bharaNAni pracalitAni / tAni kAni AbharaNAni ? varANi pradhAnAni, kaTakAni kaGkaNAni, tathA bAhurakSAbharaNAni etAni sarvANi uttAlava-1 zAt pracalitAni, punarmukuTa-kuNDale'pi hasite staH, punarhArAH pralambamAnA virAjante urasi, punamauktikAnAM gucchakAH pralambamAnA virAjante, etAdRzAni AbharaNAni ghRtAni santi / sasaMbhramam , salehaM siMhAsanAd utthitaH, utthAya pAdapIThe pAdaM dadAti, avarohati-uttarati, pAdapIThAd avaruhya vaiDUryA-'riSTAJjanAdiratnanirmitAM caturakArUkaiH kRtAm iva pAdukAM parihAya, ekapaTazATakena uttarAsaGgaM kRtvA, aJjaliM baddhA, tIrthakarasammukhaM saptA-'STapadaM gatvA, vAmajAnuM vakrIkRtya, dakSiNajAnuM dharitrI sthApayitvA, khamastakaM nAmayitvA sarvA-''bharaNaiH stambhitaM bhujadvayam aJjalivazAt saMmIlya, UvIkRtya imAM satyArthI stuti mukhena avAdIt // 14 // namotthu NaM arihaMtANaM bhagavatANaM // 1 // AigarANaM, titthagarANaM, sayaMsaMbuddhANaM // 2 // purisottamANaM, purisasIhANaM, purisavarapuMDarIyANaM, purisavaragaMdhahatthINaM // 3 // loMguttamANaM, loganAhANaM, logahiyANaM, logapaIvANaM logapajoyagarANaM // 4 // abhayadayANaM, cakkhudayANaM, maggadayANaM, saraNadayANaM, jIvadayANaM, bohidayANaM // 5 // dhammadayANaM, dhammadesayANaM, dhamma For Private and Personal Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir nAyagANaM, dhammasArahINaM, dhammavaracAuraMtacakkavaTTINaM // 6 // dIvottANaM' saraNagaIpaiTThA appaDihayavaranANa-daMsaNadharANaM, viyadR-chaumANaM // 7 // jiNANaM, jAvayANaM, tinnANaM, tArayANaM, buddhANaM, bohayANaM, muttANaM, moyagANaM // 8 // savannRNaM, savvadarisINaM, siva-mayalamaruya-maNaMta-makkhaya-mavAbAha-mapuNarAvattisiddhigainAmadheyaM, ThANaM saMpattANaM, namo jiNANaM, jiyabhayANaM // 9 // namaskAro bhavatu ahayaH, atra tisro vAcanA-arhebhyaH, arihantRbhyaH, aruhayaH-indrAdikRtAyai pUjAyai ahI yogyAste'rhantaH, aSTakArINAM hantAraste'rihantAraH, muktigamanAt punaH saMsAre na rohanti te'ruhantastebhyo namaH / kathaMbhUtebhyaH ahaMdubhyaH ? bhagavadbhyaH-bhago vidyate yeSu te bhagavantastebhyaH / bhagazabdo dvAdazArthavAcakaH-bhagazabdena sUryaH, bhagazabdena yoniH, etau dvau artho bhagavati na sNbhvtH| bhagazabdena jJAnam , bhagazabdena mAhAtmyam , bhagazabdena yazaH, bhagazabdena vairAgyam , bhagazabdena muktiH,bhagazabdena rUpam , bhagazabdena | icchA, bhagazabdena dharmaH, bhagazabdena zrIH, bhagazabdena aizvaryam , ete dazArthA bhagavati vartante tena bhagavanta 1 asmin zakrastave nava saMpat / padAni 33 / gurvakSarANi 33 / ladhvakSarANi 264 / evam 297 sarvAkSarANi / For Private and Personal Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. kalpasUtra INucyante / punaH kathaMbhUtebhyo'rhadbhyaH? AdikarebhyaH-khasya tIrthasya AdikaraNAt / punaH kathaMbhUtebhyastIrthakare bhyaH ? tIrthazabdena caturvidhasaMghastasya tIrthasya kArakebhyo namaH / punaH kathaMbhUtebhyaH ? khayam AtmanA, evam up||34|| dezaM vinaiva saMbuddhebhyaH / punaH kathaMbhUtebhyaH ? puruSeSu uttamebhyaH / punaH kathaMbhUtebhyaH ? puruSasiMhebhyaH / punaH kathaMbhUtebhyaH ? puruSeSu varapradhAnapuNDarIkakamalasadRzebhyaH-yathA kamalaM kardamAda utpannaM, jalAd vardhitam anukrameNa |ubhAbhyAM pRthaka tiSThati tathA tIrthakarAH saMsArapaGke samutpannAH bhogajalairvardhitA anukrameNa ubhayebhyaH pRthaka tiSThanti / punaH kathaMbhUtebhyaH ? puruSeSu varapradhAnagandhahastibhyaH-yathA gandhahastino gandhAd anye kSudragajA bhayAt palAyante tathA yantra bhagavAn tIrthaMkaro vihAraM karoti tatra sapta Itayo na bhavanti / punaH kathaMbhUtebhyaH ? lokeSu uttamebhyaH / punaH kathaMbhUtebhyaH ? lokAnAM bhavyajIvAnAM nAthebhyaH / punaH kathaMbhUtebhyaH ? lokasya hitebhyaH, hitakArakebhyaH-pazcAstikAyasya satyaprarUpaNAd hitakAribhyaH / lokeSu pradIpakebhyaH / punaH loke caturdazarajjupramANe prdyotkrebhyH| punaH kathaMbhUtebhyaH ? abhayadAyakebhyaH-saptabhayanivArakebhyaH, sapta bhayAni imAni-ihalokabhayam , paralokabhayam, AdAnabhayam , akasmAbhayam , AjIvikAbhayam , maraNabhayam , apakIrtibhayam, eteSAM saptabhayAnAM nivArakebhyaH / punaH kathaMbhUtebhyaH ? cakSurdAyakebhyaH-tattvarUpalocanadAyakebhyaH / punaH kathaMbhUtebhyaH? jIvadayebhyaH-jIveSu dayA vidyate yepu te jIvAdayAstebhyo jIvadayebhyaH, athavA samyaktvarUpajIvadAyakebhyaH / | // 34 // For Private and Personal Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir punaH kathaMbhUtebhyaH? bodhidAyakebhyaH samyaktvadAyakebhyaH / punrdhrmdaaykebhyH| punaH kathaMbhUtebhyaH? dhrmdeshkebhyH|| punaH kathaMbhUtebhyaH ? dharmanAyakebhyaH / punaH kathaMbhUtebhyaH ? dharmasArathibhyo yathA sArathirmArgabhraSTAn azvAna punaHprerayitvA mArge Anayati, tathA bhagavAnapi dharmamArgabhraSTAn jIvAn dharmavacanaiH prerayitvA dharmamArge samAnayati, meghkumaarvt| rAjagRhanagaryAM zreNiko rAjA, tasyA dhAriNI rAjJIkadAcid garbhavatI jAtA,tadAtasyAstadgarbhaprabhAvAd akAlameghasamaye gajamAruhya nagarebhrAntvA nagarAdu bahiHpradezeSu parvatA-rAma-nadI-sarovareSu ahaM krIDAM karo-| mi|tdaa megho garjati, vidyud gagane jhAtkAraM karoti, dardurA jalpanti, mayUrAH kUjanti, vegavatIbhiH chaTAbhirmegho varSati, nadyaH parvatebhyaH kaluSa bahulapAnIyapravAhaM vahanti; etAdRzaM varSAkAlasukham anubhavAmi / yad IdRzaM manorathaM dhAriNI na prAmoti sma tena durbalA babhUva / tAM dRSTvA zreNikena pRSTo manorathaH / abhayakumAreNa pUrvesaMgatadevA''rAdhanena puurnniikRtH| anukrameNa pUrNamAse putro jAtaH / meghakumAra iti nAma dattam / yauvanA'vasthAyAM pitrA tasyA|'STokayana prinnaayitaaH| kanyAnAM mAtA-pitRbhyAM meghakumArasyA-'STau suvarNakoTayaH pradattAH, aSTau rajatakoTayaH, aSTau ratnakoTayaH, aSTau gRhANi samarpitAni / aparam RddheH pAraM nAsti, evaM bhogasukhaM bhujAno meghakumArastiSTha ti / anyadA tatra zrImahAvIraH samavamRtaH / taddezanAM zrutvA prtivuddhH| sarva tyaktvA mAtR-pitRRn ApRcchaya INmAtR-pitRbhyAM bahudhA nivArito'pi dIkSAM jagrAha / lakSa nApitAya pradattam / tena caturaGgulakezAn rakSayitvA For Private and Personal Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kezakartanaM kRtam / mahAmahotsavapUrvakaM luJcanaM kRtvA kutrikA''paNahaTTAd lakSa-lakSamUlyena rajoharaNaM pAtrakA kalpadruma lAtvA zrImahAvIraziSyo yatI jaatH| sandhyAsamaye rAtrI laghutvAt sarvasAdhUnAM pAnte saMstArakaM prastaritam / rAtrI kalikA sAdhubhi rAgacchadbhiH paThanArtham , tathA kAyacintArtham , prasravaNArtha gacchadbhiH pAdAbhyAM duHkhitaH rajobhiravagu- vRttiyukta. NThitaH, tadA rAtrI meghakumArasya kSaNamAtramapi nidrA na samAjagAma / tadA cintitam-kathaM me dinAni dIkSAyAM vyAkhyA. yAsyanti / athaiva rAtrau sAdhubhinA'haM sanmAnito'gre mAM ko gaNayiSyati / 'pariNayanasamaye catvarikAyAm eva dampatyoH kalaho jAtastadA'gre kA gRhasukhasya vArtA' tasmAt prabhAtasamaye zrImahAbIram ApRcchaya gRhe eva sthAsyAmi / adyApi me kimapi gataM nAsti / atraiva mAtA-pitarau staH / mama striyo'pi atraiva vasanti, iti vicintya prAtaHsamaye zrImahAvIrasamIpe AgataH, tadA mahAvIreNa uktam-he meghakumAra! tvayA rAtrau manasi kiM cintitam ebhiH sAdhubhistava kiM duHkhaM dattam , kiMtu asmAd bhavAt pUrvasmin tRtIye bhave tvaM vaitATyapate sahasrahastinInAM parivArasahitaH, zvetavarNaH, sumerupabho nAma SaDdanto gajo'bhUt / davA'nalAd bhIto naSTaH / kardame manaH / vairiNA gajena dantamahAraistADito mahAvedanAM saptadinaM bhuktvA, zatavarSam AyuH prapAlya, mRtvA vindhyAcalaparvate caturdantaH, raktavarNaH, saptazatahastinInAM parivArasahito meruprabhunAmA punargajo jAtaH / tatra davA'nalaM dRSTvA jAtismaraNavazAd maNDalaM kRtam / yadA uSNakAle davA'nalo lagnastadA bhItaH, tatra sukhArtha For Private and Personal Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maNDale tvaM samAjammitha / tatra ca tanmaNDalaM bhayabhItaiH sarvaiH jantubhiH samAruddham / kutrApi etAdRzaM sthAnaM| nA'bhavad yatra tvam atiSThaH / evaM sthAnAya bhramamANastvam ekasmin pradeze smaagtH| yatra UrvezcaturbhizcaragairevApratiSThaH / tatra eko bhayAt saMtrastaH, kutrApi sthAnam alabhamAnaH zazakaH samAjagAma / tadA eva tvayA karNakaNDUyanArtham ekazcaraNa uccaizcakre / zazakazca tacaraNasthale Agatya sthitaH / taM ca tatra sthitaM dRSTvA tvaM karuNAparo'bhUH / dayAvazAcaraNam antarikSe eva dadhiSe, nIcaina mumocitha; evaM tridinaM tvaM kaSTaM cakartha tRtIye dine mahAdavA'nale nivRtte sati sarve jantavaH svasthAnaM jgmuH| tadA tvamapi caraNaM nIcaimumocitha / tadA tatkAlaM parvatasya zRGgavat truTitvA bhUmau apataH / vedanAvazAt tridinAt pazcAt kAlaM kRtvA jIvadayAvazAt tvaM meghakumAro'bhUH / he mahAnubhAva ! tiryagbhave'pi tvayA tAdRzI jIvadayA apAlitA, mahatI vedanA soDhA / tatra tvayA duHkhaM na prAptam , idAnIM tu tava sAdhUnAM hasta-pAdAdisaMghavazAt kA vedanA jAtA ? manasaH pariNAmAFalzcAritrAt kathaM cAlitAH? durlabhaM cAritram / tiryagbhave tu mahAvedanAyAM jAtAyAmapi dadyApariNAmAd na bhraSTaH, idAnIM naratvaM prApya asmadvacasA pratibudhya, RddhiM tyaktvA, dIkSAM lAtvA, manaHpariNAmAzcAritrAt zithilIkuruSe, etat tava yuktaM nAsti / iti vIravANIM zrutvA, jAtismaraNAt prAgabhavaM jJAtvA dharme sthiro babhUva / meghakumAra iti abhigrahaM jagrAha ca adya pazcAd netraparicaryAM vihAyAparasya zarIrAGgo-pAGgasya zuzrUSAMna For Private and Personal Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpamUtraM kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. karomi / mahat tapaH prArabdham / niraticAraM dvAdazavarSa cAritraM prapAlya, ante'nazanaM kRtvA paJcA'nuttaradevatvena utpnnH| mahAvidehe utpadya, dIkSAM gRhItvA mokSaM gmissytti| tasmAd bhagavAn dharmarathasya sArathisamAnaH / punaH kathaMbhUtebhyaH ? dharmavaracAturantacakravartibhyaH-dharmacakreNa caturgatInAm antaM kRtvA mokSa prAptebhyaH, ato dharmavara cAturantacakravartibhyo namaH / punaH kathaMbhUtebhyaH ? apratihatavarajJAna-darzanadharebhyaH-apratihatam-apratipAti yajjJAnam , tathA'pratipAti yad darzanam, tayorubhayordhArakebhyo namaH / punaH kathaMbhUtebhyaH ? dvIpa iva trAyakebhyaH-yathA samudre dvIpa AdhArabhUtastathA bhagavAn saMsArasamudre AdhArabhUtaH / punastrAyakebhyaH-rakSakebhyaH / punaH 'saraNagaIpaiTThA' iti ko'rthaH ? shrnnaagtprtisstthebhyH| ye vItarAgasya zaraNe Agacchanti teSAM bhayaM na bhavati ityarthaH, teSAM pratiSThA bhavati ityrthH| punaH kathaMbhUtebhyaH? 'viyadRcchaumANaM' vyAvRttachamasthAvasthebhyaH / punaH kathaMbhUtebhyaH ? jinebhya:-rAga-dveSajetRbhyaH / anyebhyo'pi rAga-dveSayorjayakArayitRbhyo namaH / punaH kathaMbhUtebhyaH ? tIrNebhyaH-saMsArasamudratIrNebhyaH / punaH anyAn taarkebhyH| punaH kathaMbhUtebhyaH? muktebhya:-karmabandhanAt, anyAn mocakebhyaH / punaH kathaMbhUtebhyaH ? 'savvannUrNa' sarvajJebhyaH / punaH sarvadarzibhyaH / punaH kathaMbhUtebhyaH ? 'sivamayalamaruyamaNaMtamakkhayamavvAbAhama puNarAvattisiddhigainAmadheyaM, ThANaM saMpattANaM' zivam upadravarahitam / acalaM sthiram / arujaM rogarahitam / anantam / akSayam / avyAvAdham AvAdhArahitam / apunarAvRtti-yatra gate // 36 // For Private and Personal Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ka. sa. 7 www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir sati punarAvRttirA''gamanaM na bhavati etAdRzaM siddhisthAnam / 'siddhi' iti nAmadheyaM siddhinAmakaM sthAnaM prAptebhyo namo jinebhyaH / kathaMbhUtebhyo jinebhyaH ? jitabhayebhyaH / iyaM sarvajinAnAM stutiH / atha zrImahAvIrakhAminaH stuti: namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa Aigarassa, caramatitthayarassa, puvatitthayaraniddiissa, jAva- saMpAviukAmassa // vaMdAmi NaM bhagavaMtaM tatthagayaM ihagaye, pAsau me bhagavaM tatthagae iyaM ti kaTTu samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati, namasaMti, vaMdittA, namaMsittA sIhAsaNavaraMsi puratthA'bhimu sannisanne // 15 // namosstu zramaNa bhagavato mahAvIrasya, prAkRtatvAt caturthIsthAne SaSThI / Adikarasya, tIrthaMkarasya, caramatIthaMkarasya, pUrvatIrthaMkareNa zrIAdinAthena nirdiSTasya, sarvasaMpUrNamanorathasya, muktau gantukAmasya / brAhmaNakuNDagrAme nagare devAnandAbrAhmaNyAH kukSau sthitasya te tubhyaM namaskAraM karomi / aham indraH saudharmadevaloke sthito'smi, tvaM ca devAnandAyAH kukSau sthitaH san mAm atra devaloke sthitaM sevakaM pazya, evaM kRtvA vAraM vAraM zrImahAvIraM vandate, namaskurute, siMhAsanopari pUrvasyAM dizi mukhaM kRtvA indraH sthitaH // 15 // For Private and Personal Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 37 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tae NaM tassa sakkssa, deviMdassa, devaranno ayaM eyArUve ajjhatthie, ciMtie, patthie, maNogae kappe samuppajitthA // no khalla evaM bhUyaM, na eyaM bhavaM, na eyaM bhavissai, jaM NaM arihaMtA vA, cakkavahI vA, baladevA vA, vAsudevA vA aMtakulesu vA, paMtakulesu vA, tucchakulesu vA dariddakulesu vA kiviNakulesu vA, bhikkhAyarakulesu vA, mAhaNakulesu vA AyAiMsu vA, AyAiMti vA, AyAissaMti vA // 16 // evaM khalu arihaMtA vA, cakkavahI vA, baladevA vA, vAsudevA vA, uggakulesu vA, bhogakulesu vA, rAyannakulesu vA, ikkhAgakulesu vA, khattiyakusuvA, harivaMsakulesu vA aNNayaresu tahappagAresu visuddhajAi - kula-vaMsesu AyAiMsu vA, AyAiti vA, AyAissaMti vA // 17 // tato bhagavaddarzanA'nantaraM tasya zakrasya, devendrasya devarAjasya etAdRzaH prArthitaH, cintitaH, saMkalpito vicAro manasi samutpannaH / kIdRzo vicAraH ? tamAha- idaM kadApi nA'bhUt, na bhavati, na ca bhaviSyati yato'rhantaH, cakravartinaH, baladevAH, vAsudevAzca antakuleSu, zUdrANAM kuleSu, prAntakuleSu, adhamebhyo'pi adhamakuleSu, For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 2 // 37 //
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daridrANAM sarvathA nirdhanAnAM kuleSuH kRpaNAnAM kulessu| kRpaNAH ke ? 'dhaneSu satsu api ye na bhuJjanti, na ca dadati, kRpaNAstena ucyante' teSAM kuleSu / tathA bhikSAcarANAM kuleSu brAhmaNAnAM kuleSu tIrthaMkara - cakravarti- baladevavAsudevAH pUrvaM nA''yAtAH, idAnIM nA''yAnti, nA''yAsyanti // 16 // tIrthaMkara-cakravartipramukhA eteSu kuleSu AgatAH, AyAnti, AyAsyanti / keSu kuleSu ? tAnyAha - ugrakuleSu ye AdinAthasvAminA koTapAlatvena sthApitAsteSAM kuleSu / AdinAthena gurutvena sthApitAsteSAM kuleSu / rAjakuleSu AdinAthena mitratvena sthApitAsteSAM kuleSu / ikSvAkukuleSu AdIzvarasya vaMzeSu / kSatriyANAM kuleSu / AdIzvareNa zeSaprakRtilokatvena sthApitAsteSAM kuleSu / rAjanyakuleSu, prasiddhakuleSu anyeSvapi jJAta prasiddhaRSabhadevavaMzasamutpanneSu / ikSvAkuvaMzIyA rAjAnaH, nAgavaMzeSu nAgavaMze bhavA rAjAnaH, subhaTA balavanto rAjAnasteSAM kuleSu samutpannAH. mallakino nRpAH, kauravyAH kuruvaMzasamutpannA eteSAM kuleSu / tathAprakAreNa vizuddhamAtR-pitRsamutpanneSu kuleSu tIrthaMkara-cakravarti- baladevAdyA AyAtAH, AyAnti, AyAsyanti // 17 // atha puNa se vibhAve logaccherayabhUe, aNaMtAhiM usappiNIhiM, avasappiNIhiM viikaMtA hiM samuppajjai // gra0 100 // nAma-gottassa vA kammassa akkhINassa, aveiyassa, aNijinnassa For Private and Personal Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 38 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. udaeNaM jaM NaM arihaMtA vA, cakkavaTTI vA, valadevA vA, vAsudevA vA aMtakulesu vA, paMtakulesu vA. tucchakalesa vA darida-bhikkhAga-kiviNa-mAhaNakalesa vA AyAiMsa vA. AyAiMti vA. AyAissaMti vA / kucchisi gabbhattAe vakkamiMsu vA, vakamaMti vA, vakkamissaMti vA / no cevaNaM joNIjammaM nikkhamaNeNaM nikkhamiMsu vA, nikkhamaMti vA, nikkhamissaMti vA // 18 // ayaM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jaMbuddIve hIve, bhArahe vAse mAhaNakuDaggAme nayare usabhadattassa mAhaNasta koDAlasagottassa bhAriyAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchisi gabbhatAe vakaMte // 19 // asti punaretAdRzo bhAvo bhavitavyatAyA yogo lokaviSaye 'accheraye' iti AzcaryakaraH yada arihantaH, cakravartyAdyA anta-prAnta-tuccha-daridra-bhikSAcara-kRpaNa-brAhmaNAdInAMkuleSu AgatAH, AyAnti, AyAsyanti kukSI utpannAH, utpadyante, utpatsyanti ca / na ca punaryonidvArA janma jAtam, yonidvArA na ca janma jAyate, na ca yonidvArA janma bhaviSyati // 18 // ayaM ca zramaNo bhagavAna mahAvIraH caturviMzatitamastIrthakaro brAhmaNakuNDagrAme // 38 // For Private and Personal Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nagare RSabhadattasya brAhmaNasya bhAryAyA devAnandAyA jAlaMdharagotriNyAH kukSau garbhatvena utpannaH // 19 // taM jIyaM eyaM tiya-paccupapanna-maNAgayANaM sakkANaM, deviMdANaM, devarAINaM, arihaMte bhagavaMte tahappagArehiMto, aMtakulehiMto paMta-tuccha - daridda - bhikkhAga-kiviNakulehiMto, mAhaNakulehiMto vA, tahappagAre uggakulesu vA, bhogakulesu vA, rAyanna - NAya - khattiya - harivaMsakulesu vA, annayaresu vA tahappagAresu visuddhajAi - kula-vaMsesu, jAva - rajjasiriM kAremANesu, pAlemANesu sAharA vittae; taM seyaM khalu mamavi samaNaM bhagavaM mahAvIraM, caramatitthayaraM, puvatitthayaranidiTTaM mAhaNakuMDaggAmAo nayarAo usabhadattassa mAhaNassa koDalasagottassa bhAriyAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchio khattiyakuMDaggAme nayare nAyANaM khattiyANaM siddhatthassa khattiyassa kAsavattassa bhAriyAe tisalAe khattiyANIe vAsiTsaguttAe kucchisi ganbhattAe sAharAvittae / je viyaNaM se tisalAe khattiyANIe gabbhe taM pi ya NaM devAnaMdAe mAhaNIe. For Private and Personal Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 39 // kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. jAlaMdharasagottAe kucchisi gabbhattAe sAharAvittae tti kaTu evaM saMpehei, saMpehittA hariNegamasiM pAyattANiyAhivaiM devaM saddAvei, saddAvittA hariNegamesiM devaM evaM vayAsI // 20 // tasmAda jItam-AcAro'yam , asmAkaM kartu yogyaH, atItA-nAgata-vartamAnakAle indrANAM sarveSAm ayam AcAro'sti, yad ahaMdAdIn antAdikulebhyo gRhItvA ugrAdiSu kuleSu saMkramayati tasmAd ahamapi idaM kArya karomi / arhantaM zrImahAvIraM tIrthaMkaram anta-prAntAdikulAd gRhItvA tathAprakAreSu pUrvokteSu ugrabhogAdikuleSu |saMkramayAmi, tadA mama shreyo'sti|shrmnnN bhagavantaM zrImahAvIraM brAhmaNakuNDagrAme nagare RSabhadattabrAhmaNasya koDAlasagotrasya bhAryAyA devAnandAyAH kukSito gRhItvA, kSatriyakuNDagrAme nagare siddhArthasya rAjJo bhAryAyAstrizalAyA vAsiSThagotriNyAH kukSau saMkramayAmi / punastrizalAyAH putrIgarbha devAnandAyAH kukSau sNkrmyaami| evaM indro manasi vicArya hariNegameSInAmAnaM devaM zabdAyati, Ahvayati, AhUya hariNegameSiNaM devaM prati indra ityavAdIt 20 evaM khalu devANuppiyA ! na eyaM bhUyaM, na eyaM bhavaM, na eyaM bhavissai, jaMNaM arihaMtA vA, cakki-bala-vAsudevA vA, aMta-paMta-kiviNa-darida-tuccha-bhikkhAga-mAhaNakulesu vA AyAiMsu vA, ayAiMti vA, AyAissaMti vA // evaM khalu arihaMtA vA, cakki-bala-vAsudavA vA uggakulesu | // 39 // AN For Private and Personal Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vA, bhoga-rAinna-nAya-khattiya-ikkhAga-harivaMsakulesu vA annayaresu vA tahappagAresu visuddhajAikulavaMsesu AiMsu vA, AiMti vA, AissaMti vA // 21 // atthi, puNa ese vi bhAve logaccherae bhUe aNaMtAhiM usappiNIhiM, avasappiNIhiM vaikaMtAhiM smupjji| aho devAnupriya ! idaM nA'bhavat, na bhaviSyati, na ca bhavati, yadahat-cakravAdayo'nta-prAntakulAdiSu| nA''gatAH, nA''gamiSyanti, nA''yAnti; ugra-bhoga-rAjanya-kSatriyakulAdiSu AgatAH, AgamiSyanti, AyAnti // 21 // ananteSu utsarpiNI-avasarpiNIkAleSu gateSu satsu Azcaryakaram etAdRzaM samutpadyate / teca asyAm avasarpiNyAM daza AzcaryakarAH jAtAH, te saMbaddhAH shrotvyaaH| uvasAMga-gambhaharaNaM itthIe titthaM abhAviyA parisA / kaNhassa amarakaMkA avaharaNaM caMda-sUrANaM // 1 // harivaMsakuluppattI camaruppAo ya ahasayasiddhA / asaMjayANa pUA dasa vi aNaMteNa kAleNa // 2 // prathama Azcaryakaro'yameva saMbandhaH-zrImahAvIrabhagavataH kevalajJAnasya utpattyanantaraM kuziSyeNa gozAlena *. upasarga-garbhaharaNaM striyAstIrtham AbhAvitA parSat / kRSNasya amarakakA ataraNaM candra-sUryayoH // 1 // harivaMzakulotpattiH | camarotpAtazca aSTazatasiddhAH / asaMyatAnAM pUjA dazA'pi anantena kAlena // 2 // +. ekadA zrIvIro viharan zrAvastyAM samavasRtaH, For Private and Personal Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. kalpasUtraM INtejolezyA muktaa| bhagavato'gre sunakSatra-sarvA'nubhUtinAmakaM ziSyadvayaM samavasaraNe prajvAlayAJcake, bhagavataH gozAlako'pi jinoham' iti loke khyApayan tatrAgataH, tato dvau jinau zrAvastyAM vartete iti loke prasiddhirjAtA, tAM zrutvA // 40 // zrIgautamena bhagavAn pRSTaH, svAmin ! ko'sau dvitIyo jina iti khaM khyApayati ? zrIbhagavAn uvAca-gautama ! nA'yaM jinaH, kintu zaravaNagrAmavAsI mali-subhadrAbhyAM gobahulabrAjhaNagozAlAyAM jAtatvAd 'gozAla' nAmA asmAkam eva ziSyIbhUto'smatta eva kiJcidbahuzrutIbhUto mudhA svaM jinaM khyApayati / tataH sarvataH prasiddhAm imAM vArtAm AkarNya ruSTo gozAlo gocaracaryAgatam AnandanAmAnaM bhagavaziSya jagAda-bho Ananda ! eka dRSTAntaM zRNu-yathA kecid vaNijo dhanopArjanAya vividhakrayANakapUrNazakaTA: paradezaM gacchanto'raNyaM praviSTAstantra jalA'bhAvena tRSAkulA jalaM gaveSayantaH catvAri valmIkazikharANi pazyanti sma, tatastaireka zikharaM sphoTitam , tasmAd vipulaM jalaM nirgatam , tena jalena gatapipAsAH payaHpAtrANi pUritavantaH, tata ekena vRddhenoktam-siddham asmAkaM samIhitam , atha mA sphoTayantu dvitIyaM zikharam, iti nivAritA api dvitIyaM sphoTayAmAsuH, tasmAJca suvarNa prAptavantaH / tathaiva vRddhena vAritA api tRtIyaM sphoTitavantaH, tasmAd ratnAni prApya tathaiva bahuvAritA api lobhAndhAzcaturtham api sphoTayanti sma, tasmAcca prAdubhUtena dRSTiviSasaNa sarve'pi svadRSTipAtena paJcatvaM praapitaaH| sa hitopadezako vaNik tu nyAyitvAd AsannadevatayA svasthAne muktaH / evaM tava dharmA''cAryo'pi etAvatyA svasaMpadA asaMtuSTo yathAtathAbhASaNena mAM roSayati tenA'haM svatapastejasA taM dhakSyAmi, tatastvaM zIghra tatra gatvA enam artha tasmai nivedya ! tvAM ca vRddhavaNijam iva hitopadezakatvAjjIvitaM rakSiSyAmi, iti zrutvA bhIto'sau munirbhagavadane // 4 // For Private and Personal Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zarIre'pi tadjvAlAvazAd raktAtIsAraH samajani, etat prathamam Azcaryakam // 1 // dvitIyaM garbhApahAralakSaNam AzcaryakaM vAcyate eva // 2 // tRtIyaM striitiirthNkrH| tadAzcaryakaM zrUyatAm-asminneva jambUdvIpe pUrvamahAvidehe salilAvatIvijaye vItazokAyAM nagaryA mahAbalo nAma rAjA rAjyaM karoti / anyadA prastAve mahAsarva vyatikaraM kathitavAn / tato bhagavatA uktam-bho Ananda ! zIghraM tvaM gautamAdIn munIn kathaya-yad eSa gozAla Agacchati, na kenA'pi asya saMbhASaNaM kartavyam ; itastataH sarve'pasarantu, tatastaiH tathAkRte gozAlaka Agatya bhagavantam avAdIt-bhoH kAzyapa ! kim | evaM vadasi-yadayaM gozAlo maGkhaliputraH' ityAdi / sa tava ziSyastu mRtaH, ahaM tu anya eva pariSahasahanasamathai taccharIraM jJAtvA adhiSThAya sthito'smi / evaM ca bhagavattiraskAram asahyamAnI sunakSatra-sarvAnubhUtI anagArau madhye uttaraM kurvANau tena tejolezyayA dagdhau svarga gatau / tato bhagavatA uktam-bho gozAla ! sa eva tvam , nA'nyaH / mudhA kim AtmAnaM gopayasi / na vam AtmA gopayituM zakyaH / yathA | kazcicaura ArakSakaidRSTa aGgulyA, tRNena vA AtmAnam AcchAdayati, sa kim AcchAdito bhavati ? evaM ca prabhuNA yathAsthite abhihite, sa durAtmA bhagavadupari tejolezyAM mumoca / sA ca bhagavantaM tripradakSiNIkRtya gozAlakazarIraM praviSTA, tayA ca dagdhazarIro vividhAM vedanAm anubhUya saptamarAtrau mRtaH / bhagavAn api tasyAstApena paNmAsI yAvalohitava!bAdhAm anubhUtavAn , sa tu raktA'tisAraH karmaNa udayena bhagavati jAtaH, paraM ca loke gozAlakamuktayA tejolezyayA jAta iti vArtA babhUva; ayam adhikAraH 'zrIbhagavatIsUtre 15 zatake / 1. atra mAndhAtArAjJaH, tathA baladevasya dRSTAntau staH / sa garbhA'pahAravyAkhyAnA'vasare darzayiSyAmi. For Private and Personal Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpadruma kalikA vRciyuktaM. vyAkhyA. kalpasUtraMbalena SaDbhirkhAlamitraiH saha dIkSA gRhItA / saptabhiH sAdhubhiH parasparam iti vacananiyamo vihitaH sarvairapi asmAbhiH sadRzaM tapaH karaNIyam , iti nizcayaM kRtvA sukhena saptA'pi sAdhavastapaH kurvanti / ekadA mahAbalena tA-savarA // 41 // cintitam-ebhyaH kiJcid ahamadhikaM tapaH karomi, yenA'ham ebhyo'dhiko bhavAmi iti vicintya pAraNAdine mahAbalo vakti, adya mama ziro duHkhayate, ahaM pAraNaM na kariSyAmi, bhavadbhiH pAraNAH kartavyAH, evaM mAyAM vidhAya tebhyaH pAraNaM kArayitvA khayam upavAsaM kRtvA, evaM viMzatisthAnAni mAyayA eva sevitvA tIrthakaranAmakarma baddham / tataH saptApi sAdhavaH kAlaM kRtvA vaijayantavimAne devatvena utpannAH / punastatacyutvA mahAbalajIvo mithilAnagaryA kumbhasya rAjJaH prabhAvatI rAjJI, tasyAH kukSI prAcInamAyAprabhAvAt strItvenotpannaH / tadA prabhAvatyA caturdazakhapnA dRSTAH / pUrNeSu mAseSu putrI jAtA mallI iti nAmnA / yadA mallI yauvanaM prAptAM tadA'nukrameNa 1. tadA avadhijJAnena SaDapi pUrvabhavamitranRpAn anyAnyasthAneSu utpannAn jAnAti sma / tatasteSAM pratibodhanAya ratnamayaM mohanagRham azokavATikAmadhye kRtam / tasmin mohanagRhe ghaDapavarikAsahite jAlamaNDape ratnamayIM ziracchidrAM svamUrti cakre / tato mallI | pratidinam ekaikAm annapiNDI svahastena mUrticchidre kSitvA ratnotpalapidhAnaM dadAti // itazcA'yodhyAyAM supratibuddharAjJA padmAvatyAH IN svadevyAH nAgayakSamandire pUjArtha racitam atyantam adbhUtaM zrIdAma dRSTvA dUtAna pRcchati sma-bho dUtAH ! IdRzaM kvApi zrIdAma | dRSTam / tadA dUtaiH proktam-he rAjan ! mallIkanyAyA ito'pi adhikataraM dRSTam / tasyAne idaM lakSAMze'pi nA''yAti / kA mallI | // 41 // For Private and Personal Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bharatakSetre arahannakasadRzo dRDhasamyaktvasya dhArako'nyaH ko'pi nAsti, mahadutpAtAn kRtavAn / mithyAtvilokAH svakIyasvakIyadevAn hari-harA pratyAkhyAya, vItarAgadevaM smaran, akSobhyaH sthitaH, devena bahuprakAraM kSobhi kITazI ca ? taiH sarva svarUpaM kathitam / tataH pUrvabhavapremavazAd mallIyAcanArtha rAjJA kumbharAjAnaM prati dUto muktaH // 1 // itaca campAnagaryAm arahanakapramukhA vyavahAriNaH santi / pravahaNe caTitAH gambhIrapattanaM gatvA, punadvIpAntaraM calitAH / tasmin avasare indreNa arahannakazrAvakasya sabhAsamakSaM prazaMsA kRtA - adya tadvacanaM zrutvA ko'pi midhyAtvI devo'sahamAnastatra Agatya dIn smaranti sma / arahannakastu suzrAvakaH sAgAram anazanaM to'pi na kSubdhaH, tato devena proktam vItarAgadevaM muktvA hari-harAdIn devAn smara, yathA utpAtaM nivArayAmi / no cettavA'dharmeNa sarvAn samudre bolayiSyAmi, pApaM ca tava / lokairapi sarvaiH proktam- arahannaka evaM kuru / param arahanako nijasamyaktvadharme dRDhaH sthitaH tatastuSTazcalatkuNDalA''bharaNo bhUtvA pradakSiNAM dattvA karakamalaM yojayitvA stauti sma - aho !! arahannakastvaM dhanyaH, tvaM kRtapuNyaH, tava janma, jIvitaM saphalam; indrastvAM vyAkhyAnayati sa nyAyyam eva / tuSTo'smi, yAcasva, yat kathayasi tad dadAmi / arahannakaH prAhaubhayalokasAdhako jinadharmo mayA prApto'sti, anyattu mama kimapi nA'pekSaNIyam / tato'moghaM devadarzanam ityuktvA, anicchato'pi kuNDalacatuSTayaM devo dattvA svasthAnaM gataH / atha te vyavahAriNaH kuzalena gambhIrapattanaM prApya kramAd mithilAyAm AgatAH / tatra kumbharAjJaH kuNDaladvayaM prAbhRtIkRtam rAjJA ca mahIkumAryai dattam / tatazcampAyAm AgatAH, tatra candracchAyarAjJe svakIyasvAmine anyat kuNDaladvayaM praabhRtiikRtm| tasmin avasare rAjJA pRSTam - bho vyavahAriNaH ! paradeze kimapi Azcarya dRSTam ? tadA tairmallIkumAryAH rUpavarNanaM 1 For Private and Personal Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpamUtraM kalpadruma kalikA vRciyukta. vyAkhyA. // 42 // |kRtam, na etAdRzaM kvApi rUpamasti / tatazcandracchAyarAjenA'pi kumbhaM prati dUto muktaH yad mallI mama deyA iti // 2 // punaritazca anyadA mallIkuNDalaM bhagnam, kumbhena rAjJA kuNDalasandhAnArtha svarNakAraH samAdiSTaH; sa pAha-he deva! idaM devasaMba|ndhi kuNDalaM na mayA sandhAtuM zakyate / tato ruSTena rAjJA sa svarNakAro dezAd niSkAsito gato vANArasyAM zaGkharAjJaH samIpe nijAvAsArtham / rAjJA pRSTam kathaM svadezaM tyaktvA atrAgataH / tena kuNDalasaMbandhaM kathayatA mallIrUpavarNanaM kRtam / tenA'pi zaGkharAjJA kumbhaM prati dUto muktaH // 3 // itazca rukmI rAjJA'pi subAhunAnyA nijaputryAH cAturmAsikamajanaM vidhApya zRGgAra kArayitvA, dRSTaM kyApi mama putryAH sadRzaM rUpam ? iti dUtAH pRSTAH; te'pi prAhuH-mallIrUpasyApre idaM lakSAMze'pi nA''yAti / tenA'pi rukmirAjJA kumbhaM prati mallInimittaM dUto muktaH // 4 // itazca kumbhaputreNa mallIlaghubhrAtrA malladinnena citrakazcitrasabhA citrayitA citrakaraNa labdhimatA yavanikAntaritamallIpAdAGguSTaM dRSTvA mallIrUpaM tatsvarUpaM citritamAsIt // tatra ekadA malladinnaH svabhAryAbhiH saha krIDan mallIrUpaM dRSTvA lajjitaH, roSAd hastau chittvA citrakaro dezAd niSkAsitaH / sa hastipuraM gatvA adInazatro rAjJo militaH, tena mallIrUpavarNane kRte, adInazatrurAjJA'pi mallInimittaM kumbhaM prati dUto muktaH // 5 // ekadA piturapre rAjasabhAyAM dharmacarcAyAm ekA paritrAjikA mallIkumAryA jitA, mAnabhraSTA kRtA / sA ruSTA satI kAmpilyanagaryA gatvA jitazatro rAjJo mallIrUpaM paTe likhitvA darzayati sma, tenA'pi rAjJA rUpamohitena mallIkRte kumbhaM prati dUto muktaH // 6 // evaM SaNNAmapi rAjJAM SaDapi dUtAH samakAlaM kumbhasamIpe AgatAH, mallI yAcitA / rAjJA sarve'pi dUtA'pamAnitAH, na kasyApi rAjJo mama putrImahaM dAsyAmi / tataH SaDapi rAjAno'bhimAnena nijaM nijaM sainyaM lAtvA samakAlam | // 42 // For Private and Personal Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir pAgabhavamajAnAnAM SaNNAmapi rAjakule samutpannAnAMnRpANAM pUrvasnehAt pariNayanArtha samakAlaM samAgatAnAM varNaputta |likAdRSTAntadarzanena pratibodhya, varSadAnaM dattvA, dIkSAMjagrAha / mArgaziraH zuklaekAdazIdine triMzadUrAjaputrIbhiH sArdha dIkSAMgRhItvA maunamAdhAya, taddine eva kevalaM prApya tIrtha pravartitam / ekonviNshtitmstiirthkrH| mallitIrthakarasya strIparSadane tiSThati, pazcAt puruSANAM parSat tiSThati, iti tRtIyam Azcaryakam / atha caturtham AzcaryamAha-zrImahAvIrasya kevalajJAnotpattyanantaraM parSad militA, dezanAMzrutvA kenApi vrata-pratyAkhyAnaM na gRhItam / tIrthakarasya Agatya mithilAnagarI rodhayAmAsuH / kumbharAjA bahiHnissRtya yuddhaM kurvan bhano mithilAM praviSTaH / tato mallIprapaJcavacanena rAjJA sarve'pi AkAritAH / te rAjAno ratnagRhaM prAptAH / pasu apavArikAsu pRthak pRthak tasthuH, tathA mallIpratimA sAkSAd mallImiva dRSTvA mohitA vilokayanti, tAvadeva mallIkumAryA Agatya puttalikAyAH pidhAnaM dUrIkRtam , tena prabhUto durgandhastataH pracalitaH / tam asahamAnAste rAjAno vastreNa nAsikA nipIDya thU-thUkurvanto naSTAH / teSAM pratibodhAya mallI Agalya kathayati sma-haho rAjAnaH ! yadi ratnamayyAmapi puttalikAyAm AhArasaMsargAd IdRzo durgandho jAto bhavatAM prAtuM na zakyaH, duHkhAvahazca; tadA svAbhAvikadurgandhAsu strIpu kim etAvAna rAgaH, pratibandhazca kriyate / kathaM rAgAndhA jAtAH / ityAdipratibodhavacanapUrva pUrvabhavamitratA kathitA, tadA teSAM jAtismaraNaM jAtam / tataH pratibuddhaiH taiH proktam-adhunA kiM kartavyam ? tadA malIkumAryA proktam-sAmprataM yUrya svasvasthAne gacchantu, mama kevalajJAne utpanne zIghram Agantavyam / te'pi sarve svasvasthAnaM gatAH / / pazcAdAgatya dIkSA grahItvA yAvad mukti prAptAH / / For Private and Personal Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 43 // kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. zrI mahAvIrasya dezanA niSphalA jAtA, iti caturtham Azcaryakam / atha paJcamam Azcaryam-kRSNasya amarakaGkAgamanam , taducyate-kAmpilyanagare drupado nAma rAjA, tasya culanI priyA, tasya drupadI nAma putrI vartate / prAptayauvanA satI tasyAH svayaMvaramaNDapaH samArabdhaH / dezebhya AhUtA rAjAno bhUrizaH sameyuH / hastinAgapurAd yudhiSThirAdipaJcaputrayutaH pANDurAjA'pi AyAtaH / arjunena rAdhAvedhaH sAdhitaH / tadA'rjunasya kaNThe varamAlA kSiptA / paraM pUrvabhave brAhmaNasya bhAryA nAgazrIH drupadIjIva AsIt / sAdhoH kaTukatumbakazAkAhAradAnAd bahuvAraM narakAyurbhuktvA, anekAsu tiryagyoniSu bhrAntvA pazcAd ekasya gRhasthasya kule sukumAlikA nAmnA putrI jaataa| yadA yauvanaM prAptA tadA pitrA ekasya ibhyaputrasya pariNAyitA / tatastasya zarIre sukumAlikAyAH zarIrasya saMyogAd mahAdAghaH samutpannaH / tadA sa tyaktvA gataH / pazcAd eko raGkastasyAH patitvena sthApitaH / tAdRzaM svarUpaM jJAtvA tAM tyaktvA so'pi gataH / pazcAt sA duHkhAd vairAgyaM prApya sAdhvInAM pArzve dIkSAM jagrAha / tasmin bhave| -sukumAlikAyA janmani-sAdhvyA vanamadhye paJcabhiH puruSaiH saha krIDantIM gaNikAM dRSTvA, nijadaurbhAgyaM nindantyA nidAnaM kRtam AsIt / tena varamAlA'vasare pazcAnAmapi pANDavAnAM kaNThe varamAlA dRSTA / gagane devaiH iti uktam-draupadI paJcabhartRkA'pi satI vartate / tadA paJcabhiH pANDavaiH pariNIya hastinAgapure AnItA / mukhena gRhe tiSThati / anyadA tatra nAradarSiH samAgacchat / pANDavairAsanadAnAdinA sanmAnitaH / kSaNaM sthitvA, // 43 // For Private and Personal Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir punarantaHpure drupadIM draSTum AgataH / draupadyA Agacchan dRSTaH param aviratinama - pratyAkhyAninaM mithyAtvinaM jJAtvA na cA''daro dattaH, na vanditaH, nA'bhilApitaH; yathA pUrva sthitA tathaiva tUSNIM sthitA, tadA ruSTo nAradarSiH manasi iti cintayati yad iyaM draupadI paJcAnAM bhatRRNAM garva karoti / tadA'haM nArado yadA enAM mahAsaMkaTe pAtayAmi / iti vicintya dhAtakIkhaNDe pUrvadigbharatakSetre'marakaGkArAjadhAnyAM kapilavAsudevasya sevakaH padmanAbharAjA'sti / sa padmanAbhaH svavATikAyAM strIbhiH samaM krIDAM karoti / tatra nAradarSiragamat / tadA padmanAbhena vanditvA, sanmAnaM dattvA pRSTaH-bho RSe ! bhavadbhiH sarvatra bhramaNaM kriyate, grAdRiyo madIyA rUpavatyo nAryastAdRiyo'nyasyA'pi kasyacid ? iti pRSTaH / nArado'vasaraM dRSTvA'vAdIt bho padmanAbha ! tvaM kUpadarduravad dRzyase, yathA kazcit samudradarduraH kUpadardurA'bhyarNe AjagAma / tadA kUpadarduro'vAdIt bhoH ! tvaM ka tiSThasi ? kuta AgataH ? iti pRSTaH samudradardurastaM pratyAha-bhoH ! samudre'haM tiSThAmi, samudrAd Agato'ham / punaH kUpadarduraH prAha kiyAna samudro mahAn asti ? iti pRSTvA svacaraNau prasArya adarzayad iyatpramANaH kim ? nahi, vRddhaH / tadA kUpadarduraH kUpasyaikakoNAd utplutyA'nyasmin koNe gatvA vadati - iyatpramANo'sti ? punaH samudradaduro'vadat-atastu mahApramANosti / punaH kUpadarduraH kUpasyA'ntaH pradakSiNAM bhrAntvA kathayAmAsa iyatpramANaH samudraH ? tadA samudradarduraH prAha - mahatpramANaH samudraH / tadA kUpadarduraH zrutvA ruSTaH, bho asatpralApin ! yAhi dUre / For Private and Personal Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir kalpasUtraM / cad asmAdapi adhikastadA mayA yAdRzI hastinAgapudI yA nAryaH paribhrAmya // 44 // nAsti samudraH / cad asmAdapi adhikastadA nAstyeva / tAdRzastvam asi / tvayA etAvantya eva striyo dRSTAH, kalpadruma tena tvam etAsu eva prAdhAnyaM manuSe, parantu mayA yAdRzI hastinAgapure draupadI pANDavAnAM strI rUpavatI dRSTA kalikA tAdRzI tribhuvane'pi na varIvartate / tasyA vAmAGguSThanakhopari sarvAstvadIyA nAryaH paribhrAmyA'pAkiyante, eva- bRttiyukta. muktvA nArado'nyatrA'gamat / tadA padmanAbho manasi ityacintayat-aho !! me janma tadaiva saphalaM yadA tAdRzI vyAkhyA. mama strI syAt / paraM sA strI katham AnIyate ? atra tasyA Anayane kazcid upAyaH kartavyaH / iti cintayitvA pauSadhazAlAyAM samAgatya upavAsatrayaM kRtvA, pUrvasaGgatikadevatA''rAdhanaM cakre / tRtIye divase devaH praka-IN TIbhUya babhASe / kimartham ahaM tvayA''rAdhitaH ? kArya vada / ityukte padmanAbho vadati sama-dupadIm AnIya | dehi / tadA devena uktam-sA satI vartate, zIlaM na khaNDayiSyati / rAjJA kAmAndhena uktam-bhavatu, paraM tvaM tu atrA''naya / varam, ityuktvA draupadI svakIyabhuvanaprasuptAM devamAyayA utpATya padmanAbhAya samarpitA / padmanA-1 bhena azokavATikAyAM mocitA / muktvA devo'bhANIt-tvayA mama pAveM satInAryA apahAraH kaaritstd| aniSTaM vihitam / tasmAd ataHparaM na smaraNIyaH / ahaM nAgamiSyAmi ityuktvA khasthAne jagAma / atha prabhAte // 44 // draupadI jAgRtA satI vismitA itastatazcakitamRgI iva vilokayAmAsa / kA iyaM vATikA ? kimidaM mandiram ? kutrA''gatA ? kimahaM khanaM pazyAmi ? ka me mandiram ? ka me bhartAraH? yAvad evaM vicArayati tAvada For Private and Personal Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir Agatya padmanAbho vadati sma he draupadi ! cintAM mA kuru, padmanAbho nRpo'smi aham / mayA devazaktyA tvamapahAritA bhogArtham , mayA saha bhogAn bhuta, ahaM tavA''jJAkArI varteyam / tadA svazIlapAlanAya draupadI jajalpaaho !! devAnupriya ! SaNmAsaM yAvad mama nAmA'pi na grAhyam / SaNmAsamadhye matpRSThe pANDavAH, tathA teSAM bhrAtA zrIkRSNadeva ete mama zuddhyartham avazyaM sameSyanti / cet SaNmAse nA''yAsyanti tadA tvaM vakSyasi tat kariSyAmi / draupadyA ityuktaM zrutvA padmanAbho'pi varam , ityuktvA tasthau / manasi jJAtaM ko'tra sameSyati / antarAle mahAna lavaNasamudraH patito'sti / draupadI api AcAmlatapaH kurvANA tiSThati / atha prabhAte draupadI yadA pANDavairmandire na dRSTA, tadA sarvatra zuddhiH kRtA / kutrApi na lbdhaa| tadA dvArikAyAM gatvA kuntyA kRSNAya | uktam-putra ! draupadI kenApi devena vA, dAnavena vA, rAkSasena vA, vidyAdhareNa khamandirAd rAtrI aphRtaa| sarvatra dRSTA paraM kutrA'pi zuddhirna labdhA / tvattaH zuddhirbhaviSyati / kRSNa ISad hAsyapUrvakaM prAha-paJca pANDavA bhAra ekasyApi kAminyA rakSaNe na smrthaaH| ahaM tu ekaH san dvAtriMzatsahasrapramitAnAM strINAM rakSA karomi / tadA punaH kuntI prAha-putra ! nA'yaM hAsyA'vasaraH / tvaritaM draupadyAH zuddhiH kAryA, Azu iti vacaH zrutvA yAvad draupadyAH zuddhikaraNe kRSNa upAyaM cintayati, tAvat tatra nAradaH samAjagAma / kRSNaM cintA''turaM dRSTvA nAradaH prAha-kathamadya yAdavAzcintAturAH ? kathamatra kuntI AyAtA? tadA kRSNena uktam-yUyaM deva For Private and Personal Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 45 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rSayaH, bhramadbhirbhavadbhiH kutrA'pi draupadI dRSTA na vA ? tasyAH kenA'pi apahAraH kRto'sti na jJAyate / tadA nArado'vAdIt sA tAdRzI eva dRSTA AsIt / kamapi tApasam, zramaNam, yoginaM na mAnayati sma / duSTAnAM yad duHkhaM patati tat stokam / mayA tu sA samyag nopalakSyate, paraM tAdRzI eva ekadA dhAtakIkhaNDe'marakaGkA'dhipasya padmanAbhasyA'zokavATikAyAM mayA dRSTA'bhUt paraM samyag na jAnAmi ityuktvA nArado'gAt / atha zrIkRSNadevo'pi nAradavilasitaM jAnAti sma, tad jJAtvA pANDavaiH sasainyakRSNadevo'marakaGkAM prati cacAla / anukrameNA'khaNDaprayANaiH saMcaran samudra yAvat samAjagAma / tatropavAsatrayaM kRtvA kRSNena lavaNasamudrAdhipaH samArAdhitaH san prakaTIbhUyetthaM vabhANa - kimarthaM smRtaH ? bhavatAM yat prayojanaM bhavati tad vaktavyam / tadA kRSNo'vAdIt asmAkaM dhAtakIkhaNDe'marakaGkAyAM gantavyamasti asmatsainyasya mAgoM dAtavyaH asmAkaM draupadI AnetavyA / tadA devo vadati sma - indrA''jJAM vinA mAgoM dAtuM na zakyate bhavatAM cedAjJA bhavet tadA'caiva draupadI mayA''nIya dIyate / padmanAbhamapi amarakaGkAsahitamevA'smin samudre pAtayAmi / tadA kRSNo'vAdIt he devA'nupriya ! tvam etAdRza evaM zaktimAn vartase, paramasmAkaMbaharathAnAM mArga dehi / ahaM yAsyAmi taM padmanAbhamaniSTaM sAdhayiSyAmi / tadA devena samudre SaNNAM sthAnAM mArgo dattaH / kRSNaH pANDavaiH saha samudram ullaGghayA'marakaGkAyA agrodyAne uttIrya eko dUtaH preSitaH / dUto For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 2 / / 45 / /
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gatvA padmanAbhaM prAha-aho padmanAbha ! zrIkRSNadevaH samAgato'sti, draupadI matsArthe preSaya / tvayA samyaga na kRtaM yat pANDavAnAM strI apahRtA, tathA'pi kimapi vinaSTaM nAsti, dehi draupadIm / iti zrutvA padmanAbha Ahare dUta : mayA drupadI dAnArtha nA''nItA'sti / yAhi, tava svAminaM prati vaktavyam-mayA draupadI mama balopari samAnItA'sti / ced yUyaM samAgatAH stha tadA bhavadbhiyuddhasajjairbhAvyam , vilambo na vidheyaH, ahamapi kSatriyo'smi, evam uktvA dRto nirbhasya niSkASitaH / sa dUta Agatya sarva kharUpaM kRSNAya nivedayAmAsa / kRSNena cintitam , asAdhyaroga auSadhairvinA na yAti iti cintayitvA sannaddhabaddhIbhUya kRSNo yAvad raNodyato jAtastadA pazcApi pANDavAH zastrANi dhRtvA ratheSvAruhya kRSNaM pratyUcuH bho svAmin ! asmAkaM kAryametat, vayaM yuddhaM kariSyAmaH / ced vayaM bhaGgaM prAmumastadA'smAkaM bhavadbhiH pRSThataH sahAyo vidheyaH / iti zrutvA kRSNena uktam , bhavanto'tIva yodvAro vartante, parantu asmin avasare bhavadvANIprasAdAd bhavatAM bhaGgo bhAvI / iti zrutvA'pi pANDavAH kRSNA''jJayA yuddhAya celluH / padmanAbho'pi mahatIM senAM lAtvA pANDavaiH saha yuyudhe / bhavitavyatAvazAt padmanAbhA'gre pANDavA bhaGgaM prApuH / nazyadbhiH siMhanAdazcakre, siMhanAdaM zrutvA, pANDavAnAM bhaGgaM jJAtvA, rathe sthitvA, kare dhanudhRtvA padmanAbhasya senAm ekAkinA rathenaiva mathayAmAsa / dhanuSaSTaGkArazabdenaiva bhagnAH sarve'pi padmanAbhasya bhaTAH / kRSNasyA'gre padmanAbho naSTvA, purIM pravizya vaprasya pratolIM datvA sthitaH / tadA For Private and Personal Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtra // 46 // kRSNo ruSTazcintayAmAsa / mAM durgasya balaM darzayati eSa barAkaH, tadA'haM hariyaMdA harivad enaM padmanAbhaM gaja kalpadruma iva mArayAmi, ityuktvA nRsiMharUpaM vidhAya, hastatalAsphAlanena sarvamapi durga pAtayAmAsa / sarvamapi nagaraM kalikA cakampe / mandirANi sarvANi patanti sma / kRSNaparAkramam IdRzaM dRSTvA bhItaH padmanAbho draupadyAH zaraNaM gatvA vRttiyuktaM. jagAda rakSa rakSa mahAsati ! mAM kRSNAt / tadA draupadyA'bhANi he varAka! mayA pUrvameva uktaM mama pRSThe same | vyAkhyA. pyanti kRSNAdayo baliSThAH santi / atha zrIkRSNadevaH satpuruSo'sti, yadA jIvitavyA''zAM kuruSe tadA Nil maduktaM vacanaM mAnaya / strIveSaM kuru, mukhe tRNaM gRhANa, mAmagre kRtvA zrIkRSNasyA'bhyaNe samAgaccha / ahaM tvAM tatpAdayoH pAtayiSyAmi / sa tu namrANAm upari kopaM na karoti / evaM kRte sati tava jIvitavyaM bhaviSyati, nA'nyathA jIvitavyopAyaH / tenApi evaM kRtam / yadA kRSNacaraNe lagnaH / tadA kRSNena uktam-re padmanAbha ! tvam evaM nA'jJAsId iyaM kRSNasya bhrAtRjAyA vartate / asyAH pRSThe kRSNo nA''yAsyati ? parantu andhaH pumAna mastake bhagne satyeva budhyati / yAhi jIvan , tvatkRtasya karmaNaH phalaM tavaiva bhavatu / draupadyA tvaM jIvan mocitaH, ityuktvA taM pAdayoH pAtayitvA draupadI lAtvA pANDavaiH saha kRSNadevazcacAla / muditaH pAzcajanyaM pUrayAmAsa / // 46 // tacchabdozrImunisuvratasvAminAmA tIrthaMkarasyA'gresthitena tatratyavAsudevena kapilanAmnA shrutH| tIrthaMkaraH pRSTaH-khAmin ! madIyaH zaGkhaH kena pUritaH ? kiM kazcid navIno vAsudevaH samutpannaH tadA munisuvratakhAminA tatra kRSNA Sri Song %E For Private and Personal Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir s'gamanakAraNaM proktam / zrutvA, tIrthakarA''jJAM gRhItvA milanAya utthitaH, tvaritaM samudropakaNThe samAgataH, tadA te SaDapi rathAH samudramadhye vajanto dRSTAH, zaGkhamadhye proktam-sthIyatAM sthIyatAm , he sakhe ! pazcAd ekavAram Agantavyam , ahamatra bhavaddarzanArtha samAgato'sti / kRSNenA'pi zaGkhamadhye uktam , he bhrAtaH ! vayaM bahutaraM samudramArgam ullaGyA''gatAH, atha pazcAd AgantuM na zakyate, bhavadbhiH kRpA rakSaNIyA, sneha edhamAnaH kartavyaH, ityuktvA zrIkRSNadevazcacAla / kapilo'pi padmanAbhaM nirbhaya' svarAjadhAnIM gataH / atha ca kRSNadevaH sarvasamudrA'dhyAnam ullaGghaya gaGgAyAstaTe sthitaH / tadA lavaNA'dhipena saha vArtA cakAra / pANDavAn pratyuvAca, bho pANDavAH! yAvad ahaM lavaNAdhipena saha vArtA karomi tAvad bhavadbhirnAvA kRtvA gaGgAM samuttIrya nauH pazcAt pressyaa| pANDavA draupadIsahitA nAvamAruhya gaGgAM samuttIrya, pAre samAgatya nAvaM ca ekatra gopayitvA sthitA vilokayanti / zrIkRSNo bhujAbhyAM balena gaGgAm uttIryA''yAti nA''yAti vA, iti vicArya nauna muktaa| zrIkRSNo bahuvAra sthitvA / yadA nau ''gatA tadA cintitam , pANDavAH kiMvA'pi truDitA jJAyante? naunA, iti cintayitvA catvArobhujAH prklpitaaH| ekabhujena sArathinA shitorthmutpaaditH| dvitIyabhujena zastrANi gRhiitaani| tRtIyabhujena hayau gRhiitii| caturthabhujena gaGgAnadI tarituM prArebhe / sA sArvadviSaSTiyojanavistIrNA vartate / evaM kRSNo caturbhujena gaGgA taran atIva khinno madhye haaritH| tadA gaGgAdevyA pragaTIbhUya sAhAyyaM kRtam ,madhye sthalaM vikurvitm| tatra vizrAma For Private and Personal Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 47 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir gRhItvA punaH svasthIbhUya gaGgAm uttIrya taTe AgataH / tadA pANDavAn sahAsAn nausahitAn dRSTvA zrIkRSNadevo bhRzaM cukopa / bho pANDavAH ! bhavadbhinauMH kathaM na muktA ? pANDavairuktam- svAmin! asmAbhirbhavadbaladarzanArthaM na muktA / zrutvA kRSNo ruSTaH kathayAmAsa bhoH ! yadA padmanAbhAgre yUyaM paJcA'pi naSTAH, mayA ekenaiva jitaH, jitvA draupadI bhavatAM samarpitA tadA madbalaM na dRSTam, yadadhunA gaGgAtaraNe mabalaM vilokayituM yUyaM sthitAH / yAntu pApiSThA mama locanAd dUre, mama deze mA tiSThantu bhavanta ityuktvA gadayA teSAM paJcAnAM rathAna cUrNIcakAra / svayaM dvArikAyAm AyAtaH / tadA kuntyA zrutaM zrIkRSNadevena ruSTena pANDavA dezAd niSkASitAH / kuntI kRSNasamIpe Agatya vijJaptiM kRtvA kRSNAjJayA pANDavAn AhUya pAdayoH pAtitAH / tadA kRSNAjJayA tatraiva 'rathamardanam ' puraM navInaM pANDavAH vAsayAmAsuH / kecit 'pANDumathurA' iti vadanti sma / kRSNasevAM kurvanti / kRSNavAsudevo dhAtakikhaNDe gataH, kapilavAsudevasArdhaM zaGkhazabdaiH kRtvA vArtAM cakAra / idamapi paJcamam AzcaryakaM jAtam // atha SaSThaM kathyate - kauzAmbInagayI zrImahAvIraH samavasRtaH, tatra sUryAcandramasau khakIyamUlavimAne sthitvA samAgatau / etad api AzcaryakaM SaSTham // atha saptamaM kathyate - kauzAmbyAM nagaryAM vIro nAmA koliko vasati, vanamAlA tasya priyA / anyadA tAM vanamAlAm atIva rUpavatIM dRSTvA nagararAjA rAgavAn jAtaH / vanamAlA'pi rAjAnaM dRSTvA rAgavatI jAtA / amAtyena dUtIsaMcAraM kRtvA nRpasyA'ntaHpure samAnItA / rAjA For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA 2 // 47 //
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tayA saha sukhaM bhuJAnastiSThati / atha ca vIrA''khyaH kaulikastadvirahAd ahilIbhUya hA !!! vanamAlA iti jalpana nagaragalikAsu paribhramati / ekadA varSAkAle rAjJA, vanamAlayA ca prAsAdagavAkSeNa dRSTvA cintitam , dvAbhyAM vicAritam-mayA pApiSThena parastrI apahRtA / banamAlayA vicAritam-mayA pApiSThyA etAdRzaH sneha-12 vAn yo madviraheNa grahilo jAtaH sa ptistyktH| AvayoH kAgatirbhaviSyati / iti vicAraM kurvatostayoH upari daivayogAd vidyut papAta / tato dvau api mRtvA zubhadhyAnAd haricarSakSetre yugalatvena samutpannau / vIrAkhyo'pi tau mRtau zrutvA samIcIno bhUtvA tApasIbhUya mRtvA kilbiSadevatvena utpannaH / tadA jJAnena dRSTau tau / yugalatvena samutpannau / manasi cintitam, etau yugalabhavAt cyutvA devI bhaviSyataH / mama vairiNI etau kathaM devo bhavataH ? iti vicintya tatastau utpATya campAnagaryAm ikSvAkuvaMzIyo rAjA caNDakIrtiraputro mRtstdaa| tanagaralokAzcintAM kurvanti, ko'tra rAjA vidhIyate tadA tena kilbiSadevena nagaralokebhyasto samarpita tena jJAtam atra rAjyaM kRtvA, mRtvA narakaM yAsthataH / mama zatrU kathaM devo bhavetAm ? lokAnAM punariti zikSAdattA-bho lokAH ! yadA etayoH kSudhA lagati tadA mayA bhavatAM kalpavRkSAH dattAH santi / eSAM phalamizrita mAMsabhakSaNaM kArayitavyam / AkSeTakaM kArayitavyam / manasA jJAtaM mAMsAhAreNa tayornarakagatirbhaviSyati tadA madavairaM valiSyati / hari-hariNI iti tayo ma prakaTIkRtya gato devaH / tato lokaistathaiva kRtam / tato harivaM-IN For Private and Personal Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpamUtraM // 48 // zakulasya utpattirjAtA / tatastau mRtvA narakaM jagmatuH / iti sasamakam Azcaryakam // atha aSTamam Azcaryakam / kalpadruma ucyate-atra bharate vibhelasaMniveze pUraNanAmA zreSThI vasati / tena tApasI dIkSA gRhiitaa| upavAsadvayaM pAraNaM kalikA ca tapaH karoti / paraM pAraNAdine catuSkoNapAtrake bhikSAM gRhItvA, prathame koNe patitAM bhikSAM jalacaramInebhyo vRttiyuktaM. vyAkhyA. dadAti / dvitIye koNe kAkAdivihaGgebhyo dadAti / tRtIye koNe'bhyAgata-tApasebhyo dadAti / caturthe koNe patitAM bhikSAm ekaviMzativAram udakena prakSAlya bhute / dvAdazavarSa yAvat tapaH karoti sma / tato mRtvA camaracaJcAyAM camarendratvena utpannaH / avadhijJAnaM prayuktam , tadA saudharmendrasya caraNau khakIyamastakopari dRSTau / tadA kodhaH samutpannaH / sarve'pi amAtyasthAnIyA devAH samAhUtAH / tAnA''hayA'vAdId bho devAH ! eSa duSTo'pArthyavastuprArthako mamopari caraNau kRtvA kA sthito'sti ? tathA te devA UcuH, bho khAmin ! anAdikAlasyaiSA sthitirvartate, atra krodho na kAryaH / bhavAdRzA indrAH pUrve bahavo babhUvuH, teSAm upari evameva uparisthasyendrasya caraNI AstAm , IrSA mA kurudhvam / tathApi camarendraH krodhakampitAGgaH svakIyA''yudhazAlAyAM samAgatya, pazuzastraM haste gRhItvA saudharma devalokaM pati gantuM manaH kRtam / asurakumAradevaiH niSidvo'pi mahadurUpaM bikurvitam / tadA zrImahAvIraM susamArapure kAyotsargasthitaM dRSTvA bandanAM kRtvA zaraNaM cintayitvA ucairjagAma / tatra saudharmA'vataMsakavimAne gatvA ekalakSayojanapramANarUpeNa ekapAdena saudharmavimAnasya padmavara // 48 For Private and Personal Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vedikAM samAkramya, dvitIyena pAdena saudharmasabhAM samAkramya sarva devalokaM kSobhayan uccairjajalpa-are devAH ! kutrAsti bhavatAm indro duSTo yo mamopari caraNau kRtvA tiSTati / sa nIco'prArthyavastupArthakaH, kRSNacaturdazyAM - rajanyAm , amAvasyAyAM vA saMjAtaH, mArayAmi anena pazunA taMduSTam iti devAn nirghATayAmAsa / mukhAd agnijvAlAMniSkAsayan pralamboSTau vikurvitI, kUpasadRzau gallI, randhrasadRze nAsike, agnisadRze netre, sUrpatulyau dvAvapi karNI, kuzIzadRzA dantAH, gale sarpAH paridhRtAH, haste vRzcikAnAm AbharaNAni paridhRtAni / kutracit zarIre mUSakAH, kutracid nakulA:, kutracid godhA lambAyamAnAstiSThanti / varNena kRssnnH| etAdRzaM virUpaM dRSTvA bhItAH sarvadevAGganAH, devAzca / saudharmendreNa kolAhalaM zrutvA Agatena jJAto'yaM camarendraH, mama siMhasanAda mAM pAtanAya samAgato'sti / tadA krodhaM kRtvA, haste vajramAyudhaM dhRtvA tarjitaH / vajraM muktam / agnijvAlAM muJcantaM vajramA''yudham | AyAntaM dRSTvA bhItazcamarendro naSTaH / nazyato mastakaM nIcairjAtam , pAdau UddhIbabhUvatuH / pazcAd vajaM jAtam / sthAne sthAne AbharaNAni patanti / sthAne sthAne svayaM skhalati / camarendrasya nIcairgamane'dhikazaktiH, vajrasya uccaigamane pracurA zaktiH , tena hetunA camarendrasya vajaM na lagnam / camarendro duHkhena khayaM zarIraM saMkocayana yatra zrImahAvIraH kAyotsarge sthito'sti tatra zrImahAvIrasya pAdayorantarAle vajrAd bhItaH san zaraNaM prAptaH / vajraM ca dhIrapAce banAma / saudharmendreNa cintitam , ayaM camarendraH kiJcit zaraNaM hRdi nidhAya samAgato bhavi-| ka.sa. For Private and Personal Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 49 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Syati / madvajraM tatpRSThe gamiSyati / kazcitsAdhum, tIrthaMkarabimbaM vA vajraM mA vinAzayet iti vicintya pRSThataH saudharmendraH samA''gatya vIrazaraNA''gataM dRSTvA, sAdharmI iti jJAtvA muktaH / tathA zrIvIraM stutvA, natvA, kSAmayitvA, vajraM lAtvA, camarendreNa saha maitrIM kRtvA svasthAne gataH / camarendro'pi svasthAnaM prAptaH / iti camarendrotpAtam / iti aSTamam Azcaryakam // atha navamam AzcaryakaM kathyate - 'risaho risahassa suyA, bharaheNa vivajiyA navanavaI | adveva bharahassa suyA, siddhigayA egasamayammi' // 1 // asyArthaH - RSabhadevaH, RSabhadevasya | putrA bharatavinA navanavatiH (99), aSTau bharataputrA ete'STottarazatapramitAH sAdhavaH paJcazatadhanuH pramANadehAH, utkRSTA'vagAhanayA ekasmin samaye eva mokSaM gatAH / iti navamam Azcaryakam // atha dazamam Azcaryaka kathyate - zrIsuvidhinAthasya muktigamanAd anantaraM kiyAn kAlo gatastadA sAdhUnAM vicchedo jAtaH, lokairyatInAM sthAne'saMyaminaH pUjitAH, vanditAH, mAnitAzca / iti dazamam Azcaryakam // anantA utsarpiNyo'vasarpiNyazca yadA yAnti tadA dazA''zvaryANi jAyante / gAthA risahe ahiyasayasiddhaM sIyalajiNammi harivaMso / nemijiNe amarakaMkAgamaNaM kaNhassa saMpannaM // 1 // itthItitthaM mallI pUA assaMjayANa navamajiNe / avasesA accherA vIrajiNeMdassa titthammi // 2 // siririsaha - sIyale ekkekaM malli-naminAheyaM / vIrajiNaMde paMcao evaM savvesu pAeNaM // 3 // For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRciyuktaM. vyAkhyA. 2 // 49 //
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha kasya kasya tIrthaMkarasya vArake kiM kim AzcaryakaM jAtaM tat kathyate - zItalanAthasya samaye harivaMzakulotpattiH // 1 // neminAthasya samaye kRSNasyA'marakaGkAyAM gamanam |2| mallinAthastrItvena tIrthaMkaraH | 3| navamatIrthaMkara| dazamatIrthaMkarA'ntarAle'saMyaminAM pUjA |4| AdIzvarasya mokSasamaye'STottarazatasAdhUnAm ekasamaye mokSaprAptiH tathA // 5 // tathA garbhaharaNam / 6 / camarendrotpAtaH / 7| prathamadezanAyA niSphalatvam |8| sUryAcandramasau mUlavimAnena Agatau / 9 / gozAlakena samavasaraNe kRta utpAtaH / 10 / etAni paJcAzcaryANi zrImahAvIratIrthe jAtAni / nAma-guttassa vA kammassa akkhINassa, aveiassa, aNijjiNNassa udaeNaM jaM NaM arihaMtA vA, cakka -bala-vAsudevA vA aMtakulesu vA, paMta-tuccha-kiviNa-daridda - bhikkhAgakulesu vA AyAiMsu vA 3, no ceva NaM joNIjammaNanikkhamaNeNaM nikkhamiMsu vA 3 // 22 // ayaM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre iheva jaMbUddIve dIve bhArahe vAse mAhaNakuMDaggAme nayare usabhadattassa mAhaNassa koDalasaguttassa bhAriyAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchiMsi ganbhattAe vakte // 23 // taM jIyameyaM tIya- paccapanna - maNAgayANaM sakkANaM, deviMdANaM, devarAINaM arihaMte bhagavaM For Private and Personal Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 50 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir tahappagArehiMto, aMtakulehiMto, paMta-tuccha-kiviNa-daridda - bhikkhAga - jAba- mAhaNakulehiMto; tahappagAresu uggakulesu vA, bhogakulesu vA, rAyanna - nAya - khattiya - ikkhAga - harivaMsakulesu vA, annayaresu vA tahappagAresu visuddhajAi - kula-vaMsesu sAharAvittae // 24 // taM gaccha NaM tuma devAzupiyA ! samaNaM bhagavaM mahAvIraM mAhaNakuMDaggAmAo nayarAo usabhadattassa mAhaNassa koDAlasaguttassa bhAriyAe devAnaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchio, khattiyakuMDaggAme nayare nAyANaM khattiyANaM siddhatthassa khattiyassa kAsavaguttassa bhAriyAe tisalAe khattiyAfor vAsaguttA kucchisi ganbhattAe sAharAhi; je vi ya NaM se tisalAe khattiyANIe gabhe taM piyaNaM devAnaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchisi gavbhattAe sAharAhi, sAharitA mama evaM ANattiyaM khippAmeva paJcappiNAhi ||25|| tae NaM se hariNegamesI pAyattANiyAhivaI deve sakkeNaM, deviMdeNaM, devarannA evaM vutte samANe haTTe, jAva- hayahiyae karayala For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM* vyAkhyA. 2 // 50 //
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jAva-tti kaTu evaM jaM devo ANAveitti / ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNei, paDisuNittA sakkassa deviMdassa devaraNNo aMtiyAo paDinikkhamai, paDinikkhamaittA // atha devendro hariNegameSidevasyA'gre vadati-bho devA'nupriya! nAma-gotre karmaNi akSINe sati, ajIrNe sati, apUrNIbhUte sati, tasyodaye jAte sati arhantaH, cakravartinaH, baladeva-vAsudevA antAdikuleSu Agatyotpadyante 3 na ca teSAM yonidvArA janma jAyate 3 // 22 // tasmAt kAraNAd bho hariNegameSideva ! ayaM zramaNo bhagavAna zrImahAvIro'smin jambUdvIpe bharatakSetre brAhmaNakuNDagrAme nagare RSabhadattasya brAhmaNasya koDalagotrasya bhAryAyA| devAnandAyA brAhmaNyA jAlandharagotriNyAH kukSau nAma-gotrakarmavazAd Agatya utpanno'sti // 22 // bho hariNegamepin ! pUrvamapi ye kecid indrAH babhUvuH, agre bhaviSyanti taiH sarvairindrairbhaktiH kartavyA / tIrthakara-cakravarti-IN baladeva-vAsudevA antakulAdibhyo gRhItvA ugrakulAdiSu indrAH samAnayanti // 24 // tasmAt kAraNAd bho devAnupriya ! tvaM yAhi, zrImahAvIraM devAnandAyAH kukSito gRhItvA kSatriyakuNDagrAme nagare siddhArthakSatriyasya kAzyapagotrasya bhAryAyAH trizalAyAH kukSau saMkrAmaya / atha ca trizalAyA garbhaH putrikArUpaH sa devAnandAyAH kukSau saMkrAmaya / imAm asmadAjJAM kRtvA pazcAt samarpaya // 25 // tato hariNegameSI deva indrasyA''jJAM zrutvA For Private and Personal Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 51 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir harSitaH, tuSTaH san hastau saMmIlya indravacanaM tathAstu iti kRtvA indrasamIpAd nirgatya / uttarapuratthimaM disIbhAgaM avakamai, avakamaittA veubviyaM samughAeNaM samohaNai, veDavviasamugdhAeNaM samohaNittA saMkhijAI joyaNAI daMDaM nisirai / taM jahA - rayaNANaM, vairANaM, veruliANaM, lohiyakkhANaM, masAragallANaM, haMsagabbhANaM, pulayANaM, sogaMdhiyANaM, joirasANaM, aMjaNANaM, aMjaNapulayANaM rayaNANaM, jAyarUvANaM, subhagANaM, aMkANaM, phalihANaM, riTThANaM ahAbAya re puggale parisADei, parisADittA; ahAsuhame puggale pariAdiyai // 26 // pariyAdittA; dupi, ve vimugdhANaM samohaNai, samohiNittA; uttaraveubviyaM rUvaM viuvvai, viuvittA ukkiTTAe, turiyAe, cavalAe, caMDAe, jayaNAe, uccyAe, sighAe, divAe, deigaie vIyamANe, vIIvayamANe; tiriyaM asaMkhijjANaM dIva-samuddANaM majjhamajjheNa jeNeva jaMbuddIve dIve, bhArahe vAse, jeNeva mAhaNakuMDaggAme nayare, jeNeva usabhadattassa mAhaNassa gehe, jeNeva devAnaMdA mAhaNI teNeva uvAgacchai, uvAgacchattA // For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 2 / / 51 / /
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir hariNegameSI deva uttara-pUrvadizAntarAlam arthAd IzAnakUNe Agatya vaikriyasamudghAtaM karoti, jIvapradezAna niSkAzayati samudghAtaM karoti / saMkhyAtayojanasya daNDoniHsarati, uccaiH pramANaM jIvapradezakarmapudgalasamUho daNDarUpeNa prkttyti| tad daNDaratnamayam / tAni kAni ratnAni? karketanarana-vajraratna-vaiDuryaratna-lohitAkSaratna-masAragallaratna-haMsagarbha-pulaka-saugandhika-jyotirasa-aJjana-aJjanapulaka-jAtarUpa-aGkaratna-sphaTika-ariSTaranAni / eteSAM ratnAnAm asArapudgalAn apahAya, sArapudgalAn gRhItvA uttaravaikriyarUpaM karoti / mUlarUpaM bhavadhAraNIyaM tatraiva rakSati, navInaM rUpaM kRtvA manuSyaloke AyAti // 26 // atha kayA gatyA manuSyaloke AyAti ? tAM gatiM varNayati-caNDAgalyA, capalAgatyA, yatanAgatyA, vegavatyA gatyA kRtvA etAbhizcatasRbhirgatibhiH kRtvA pracalati / atha tAsAM gatInAM mAnaM vadati / prathama caNDAgatermAnam-dvilakSayojanam , tryazItisahasrayojanam , paJcazatayojanam , punarazItiryojanam , punaH SaT kalA; etAvanti yojanAni ekasmin pAdA'ntarAle muJcati / dvitIyA capalAgatiH, tasyA mAnam-catvArilakSayojanAni, dvAsaptatisahasrayojanAni, SaT zatAni, trayastriMzadyojanAni; etAvanti yojanAni ekasmin pAdA'ntarAle muJcati / atha tRtIyA yatanAgatermAnam-SaTlakSayojanAni, ekaSaSTiH sahasrANi, SaT zatAni, SaDazItiryojanAni, catuHpaJcAzat kalA; etAvanti yojanAni ekasmin | pAdA'ntarAle muzcati / atha vegavatIgatarmAnam-aSTau lakSANi, paJcAzat sahasrayojanAni, saptazatayojanAni, For Private and Personal Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 52 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir catvAriMzadyojanAni, aSTAdaza kalAH, ekasmin pAdA'ntarAle muJcati / etAdRzIbhiH zIghrAdibhirdevagatIbhiH kRtvA yadi caNDAdibhireva gatibhiH pracalati tadA tu SaDbharmAsairapi manuSyalokam AyAtuM na zaknuvanti / paraM dIvyAbhirgatibhireva asaMkhyAtAn dvIpasamudrAn ullaGghayan yatra jambUdvIpe bharatakSetre brAhmaNakuNDagrAme nagare yatra RSabhadattasya brAhmaNasya gRhe devanandA brAhmaNI suptA'sti tatrA''gatya dRSTvA / Alae samaNassa bhagavao mahAvIrassa paNAmaM karei, karitA devANaMdAmAhaNIe saparijaNAe osovaNiM dalai, osovaNiM dalaittA; asuhe puggale avaharai, avaharaittA; suhe puggale pakkhias, pakkhivittA; aNujANau me bhayavaM ti kaTTu samaNaM bhagavaM mahAvIraM abAbAhaM avAbAheNaM diveNaM pahAveNaM karayalasaMpuDeNaM giNhai, samaNaM bhagavaM mahAvIraM jAva - karayalasaMpuDeNaM gihiNattA; jeNeva khattiyakuMDaggAme nayare, jeNeva siddhatthassa khattiassa gehe, jeNeva tisalA khattIyANI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA tisalAe khattIyANIe saparijaNAe osoaNiM dalai, osoaNi dalaittA, asuhe puggale avaharai, avaharitA; suhe puggale pakkhivai, pakkhivittA; samaNaM For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 2 // 52 //
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagavaM mahAvIraM avAbAhaM, avAbAheNaM tisalAe khattiyANIe kuJchisi gambhattAe sAharaDa, sAharittA je viya NaM se tisalAe khattiyANIe gambhe taM pia NaM devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchisi gabbhattAe sAharai, sAharittA; jAmeva disiM pAunbhUe tAmeva disiM paDigae // 27 // tAe ukkiTAe turiyAe, cavalAe, caMDAe, jayaNAe, uDuyAe, sigghAe divAe devagaie tiriyaM asaMkhijANaM dIvasamudANaM majhamajjheNaM joyaNasAhassiehiM, viggahehiM uppayamANe, uppayamANe jeNAmeva sohamme kappe, sohammavaDisige vimANe, sakasi sIhAsaNaMsi, sakke, deviMde, devarAjA teNAmeva uvAgacchai uvAgacchittA; sakkassa, deviMdassa, devaraNo eyaM ANattiyaM khippAmeva paJcappiNatti // 28 // AlokayitvA bhagavantaM dRSTvA praNAmaM karoti, praNAmaM kRtvA devAnandAyAH brAhmaNyAH parivArasahitAyA apakhApinI nidrAM dadAti, avakhApinI nidrAM dattvA hariNegameSI devo bhagavato mAtuH zarIrAd azubhapudgalAna dUrIkRtvA, zubhapudgalAna prakSipya evaM vadati-he bhagavan ! anujAnIta / ityuktvA devazaktyA kRtvA bhagavantaM For Private and Personal Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 53 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir zrImahAvIraM hastasaMpuDhe gRhItvA, kSatriyakuNDagrAme nagare, siddhArthakSatriyasya gRhe yatra trizalA kSatriyANI suptA'sti tatrA''yAti, Agatya trizalAyAH saparivArAyA avakhApinIM nidrAM dattvA azubhapudgalAn dUraM kRtvA, zubhapudgalAn prakSipya zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM nirAbAdhaM trizalAyAH kSatriyANyAH kukSau garbhatvena saMcArayati / 1. atrA'ha ko'pi zivazAsanI- aho !! evaM garbhaparAvartanaM kadApi bhavati ? tatrocyate - zivazAsane'pi 'zrIbhAgavatadazamaskandhe, dvitIyA'dhyayane' baladevasya garbhaparAvartanaM zrUyate / tatratyaM lokacatuSTayaM yathA - "bhagavAnapi vizvAtmA viditvA kaMsajaM bhayam // yadUnAM nijanAthAnAM yogamAyAM samAdizat // 1 // gaccha devi / trajaM bhadre gopaM gobhiralaMkRtam || rohiNI vasudevasya bhAryA''ste nandagokule ||2|| devakyA jaThare garbha zeSAkhyaM dhAma mAmakam // tatsannikRSya rohiNyA udare saMnivezaya || 3 || garbhasaMkarSaNAttaM vai AhuH saMkarSaNaM bhuvi // rAmeti lokaramaNAd balabhadraM balAzrayAt // 4 // punarapi purANe mAndhAtArAjJa utpattikathA yathA - vizAlA nAma nagarI, tatra yavanAzvo rAjA mahAsAmrAjyadharaH, param aputraH, tena putrArthaM SoDazazatakanyAnAM pANigrahaNaM kRtaM paraM tathA'pi putro na jAyate, tena manasi atIva cintAturo jAtaH, yataH "aputrasya gatirnAsti svargo naiva ca naiva ca // tasmAtputramukhaM dRSTvA svarge yAnti sma mAnavAH " // 1 // "punaH gehUM pi taM masANaM jattha na dIsaMti dhUlidhUsaramuhAI udvaMta paData-raDavaDaMti do tinni DiMbhAI" // 2 // ityAdi // tataH kasyA'pi upadezAd aSTA'zItisahasraRSINAM bhojanaM dAtuM pravRttaH, trayastriMzatkoTidevatA''rAdhanamapi kRtaM tathA'pi putro na bhavati / ekadA aSTA'zItisahasra RSibhirvimRSTam ayaM rAjA AtmanAM pratyahaM miSTA For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 2 // 53 //
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir trizalAyAH kSatriyANyA garbhaH putrikAlakSaNaH, taM garbhaM devAnandAyAH kukSau saMcArya yasyAH dizaH samAgato'bhUt na - pAnaibhakti karoti, paraM kasyApi putrakaraNe zaktirnAsti, sarve'pi udaraMbharAH poSaNAya militAH smaH tadA teSAM madhyAd ekena RSiNA proktam ahaM jAnAmi upAyam, ityuktvA suvarNakaJcolake nIramabhimacya rAjJe dattam, proktaM ca-yA tavA'bhISTA rAjJI bhavati tasyAH pAyyam, putro bhAvI / rAjA nIraM lAtvA svAvAse gataH, sarvAbhiH rAjJIbhiH sutavyatikaro jJAtaH, tadA sarvAbhirdAsIdvArA kathApitaM mama deyam / rAjJA vicAritam - rAjJyo vahnayaH, kasyai dIyate ? ekasyA dAne'nyAH sarvA api klezaM kariSyanti, mariSyanti, mAmapi mAraviSyanti / punastAbhiH proktam- yasyai dAsyasi pAnIyaM tAM vayaM mArayiSyAmaH rAjJA cintitam - "pratApo gauravaM pUjA zrIryazassupratiSThitA / tAvatkAlaM pravartante yAvannotpadyate kaliH " // 1 // iti vicintya na kasyA'pi dattam / nIrabhRtaM kaccolakaM vastreNA''cchAya pAnIyasthAne ghaTopari muktam, rAjA svasyAssvAse suptaH, rAtrau rAjJastRSA lagnA, pAnIyaM mArgitam, rAjyaH kathayanti yA tavA'bhISTA bhaviSyati sA pAnIyaM pAyayiSyati, tadA'nyaH ko'pi pArzvenA'bhUt, ekA zayyApAlikA'bhUt tayA'jAnantyA tatkacolakanIram AnIya dattam rAjJA ca pItam, mantraprabhAbAd garbho jAtaH, pratidinam udaraM vardhate, rAjA lajjayA sabhAyAM nA''yAti, pratyuta asamAdhAnaM jAtam rAjJA'STA'zItisahasramunInAm upAlambho dattaH, lAbhamicchato mama mUlakSatirAyAtA, tatastriMzatkoTidevA'STA'zItisahasramuni melApa kenA''rAdhita indraH samAgataH tena svasevakadevapArzvAd rAjJo nAbhi vidArya saMpUrNo garbho niSkAsitaH sarvaiH proktam stanyapAnaM kasyAH kariSyati, indreNa proktam- mAM dhAsyati, tata indreNa strIrUpaM kRtvA stanyapAnaM kAritam / krameNa vardhamAno mAndhAtA nAma rAjA jAtaH // ityAdayo'neke evaMvidhA vyatikarArasanti // I For Private and Personal Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpamUtraM | kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. // 54 // tAm eva dizaM prati gataH // 27 // tiryak-pArzve sthitAn asaMkhyAtadvIpasamudrAn ullaGghayan yatra saudharmadevaloke, saudharmA'vataMsake vimAne, zakrasiMhAsane yatra indraH sthito'sti tatra hariNegameSI devaH samAgacchati, Agatya yA saudharmendreNa AjJA dattA tAm AjJA pratyarpayati // 28 // indreNa snmaanitH| te NaM kAle NaM, te NaM samae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre tinnANovagae Avi hutthA taM jahAsAharijissAmi tti jANai, sAharijamANe na jANai, sAhariemi tti jANai // 29 // te NaM kAle NaM, te NaM samae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre je se vAsANaM tacce mAse, paMcame pakkhe, Asoyabahule, tassa NaM Asoyabahulassa terasIpakkheNaM, bAyAsIi rAiM-diyehiM viikatehiM, teyAsIimassa rAiM-diyassa aMtarA vaTTamANassa hiyA-'NukaMpaeNaM deveNaM hariNegamesiNA sakkavayaNasaMdiTeNaM, mAhaNakuMDaggAmAo nayarAo usabhadattassa mAhaNassa koDAlasaguttassa bhAriAe devANaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchio khattiyakuMDaggAme nayare nAyANaM khattiANaM siddhatthassa khattiassa kAsavaguttassa bhAriyAe, tisalAe khattiANIe // 54 // For Private and Personal Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ka.sa. 10 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAsisaguttAe, puvarattA - varattakAlasamayaMsi hatthuttarAhiM nakkhatteNaM jogaM uvAgaeNaM abbAbAhaM, avAvANaM kucchisi ganbhattAe sAharie // 30 // jaM syaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre devAnaMdAe mAhaNIe jAlaMdharasaguttAe kucchio tisalAe khattiANIe vAsiTusaguttAe kucchisi bhattA sAharie, taM rayaNiM ca NaM sA devAnaMdA mAhaNI sayaNijjaMsi suttajjAgarA ohIramANI, ohIramANI ime eyArUve orAle, kallANe, sive, dhanne, maMgale, sassirIe caudasamahAsumiNe tisalAe khattiyANIe haDetti pAsittA NaM paDibuddhA, taM jahAgaya0 gAhA // 1 // 31 // tasmin kAle caturthe Arake, tasmin samaye garbhA'pahAralakSaNe, zramaNo bhagavAn zrImahAvIraH, yadA devAnandAyA brAhmaNyAH kukSau AsIt tadA trijJAnena evaM jAnAti sma - idAnIM zakrA''jJayA hariNegameSI devaH sameSyati / mAM gRhItvA trizalAkSatriyANyAH kukSau saMcArayiSyati / yadA ca saMharati tat kAlaM na jAnAti / tasya kAlasyA'tyanta sUkSmatvAt / punaH trizalAyAH kukSau AnayanA'nantaraM jAnAti - ahaM devAnandAyAH kukSito For Private and Personal Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org kalpasUtra hariNegameSidevena trizalAyAH kukSau sNkraamitH||29|| tasmin kAle, tasmin samaye zramaNo bhagavAna mahAvIraH, kalpadruma yo varSAkAlasya tRtIyo mAsa AzvinamAsaH, tasya kRSNapakSasya trayodazIdivase, dvayazItidineSu vyatikrAnteSu kalikA satsa. tryazItitame divase vartamAne sati hitAnukampena, bhaktena devena hariNegameSiNA indrasyA''jJayA, bhaga-17 vRttiyuktaM. vadbhaktyA brAhmaNakuNDagrAmAda nagarAd devAnandAyA brAhmaNyAH kukSito gRhItvA trizalAyAHkSatriyANyAH kukSI vyAkhyA. ardharAtrasamaye, uttarAphAlgunInakSatre candrayoge samAgate sati sukhena garbhatvena saMkrAmitaH // 30 // yasyAM rAtrI zramaNo bhagavAn mahAvIro devAnandAyAH kukSitaH trizalAyAH kukSau saMkrAmitaH tasyAM rAtrI devAnandA brAhmaNI| ardharAtrau ISad nidrAM kurvANA pUrvoktAna caturdazasvapnAn siddhArthasya kSatriyasya bhAryayA trizalayA kSatriyANyA hRtAn pazyati / trizalA kSatriyANI caturdazaskhamAna pazyati // iti garbhA'pahAravyAkhyA saMpUrNA // athA'gre trizalA kSatriyANI yathA caturdazaskhamAn vilokayiSyati tathA kathayiSyAmaH / agretano vartamAnayogaH / pravartamAnasya zrIsaGghasya sarvadA zreyaH, kalyANaM bhavatu // 31 // . . - zrIkalpasUtravaranAmamahAgamasya gUDhArthabhAvasahitasya guNAkarasya / // 55 // lakSmInidhervihitavallabhakAminasya vyAkhyAnamApa paripUrtimiha dvitIyam / / iti zrIkalpasUtrakalpadrumakalikAyAM zrIlakSmIvallabhaviracitAyAM dvitIyaM vyAkhyAnaM samAptam / / For Private and Personal Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha tRtIyaM vyAkhyAnam / arhadbhagavataH zrImanmahAvIradevasya zAsane, atulamaGgalamAlAprakAzane, zrIparyuSaNAparvarAjAdhirAjasamAgamane, zrIkalpasUtrasiddhAntavAcanAH kriyante / tatra trayo'dhikArAH pravartante / prathame'dhikAre zrIjinacaritram , tahanantaraM sthavirakalpaH, tadanantaraM sAdhusamAcArIkalpaH / tatra zrIjinacaritrAdhikAre pazcA'nupUrvyA zrImahAvIradevasya kalyANakaSaTkaM saMvyAkhyAtam / dvitIyavAcanAyAM zrImahAvIradevasyaiva cyavanakalyANakam , garbhA'pahArakalyANakam uktam / atha garbhA'pahArakRtA'nantaraM yathA trizalyAH kSatriyANyA caturdazasvamA dRSTAstathA zrIbhadra|bAhukhAmI sUtraM brUte jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre devANaMdAe mAhaNIe, jAlaMdharasaguttAe kucchio, tisalAe khattiANIe vAsiTusaguttAe kucchisi gambhattAe sAharie, taM rayaNiM ca NaM sA tisalA khattiANI taMsi tArisagaMsi vAsagharaMsi abhitarAo saJcitakamme, bAhirAo For Private and Personal Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 56 // | kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. dUmiyaghaTumaDhe, vicittaulloyacittiatale, maNi-rayaNapaNAsaaMdhayAre, bahusama-suvibhattabhUmibhAge, paMcavanna-surasa-surabhimukkapupphapuMjovayArakalie, kAlAguru-pavarakuMdurukka-turukkaDajhaMtadhUvamaghamaghatagaMdhuDuyAbhirAme, sugaMdhavaragaMdhie, gaMdhavadvibhUe // yasyAM rajanyAM zramaNo bhagavAn zrImahAvIro hariNegameSiNA devena devAnandAyAH kukSitaH, trizalAkSatriyANyAH kukSau avatAritaH, tasyAM rAtrau sA trizalAkSatriyANI yasmin vAsabhuvane suptA sati caturdaza mahAkhamAna pazyati, tad vAsabhavanaM zrIbhadrabAhuskhAmI varNayati-yasya vAsabhavanasya varNanaM kartuM na zakyate, dRSTam eva yasya rUpaM jJAyate, puNyavatAM puruSANAM basanAya yogyam / punarapi tad gRhaM kidRzam ? abhyantare-madhyapradeze sarvAsu bhittiSu nAnAprakArANi citrANi citritAni santi / bahiHpradeze'pi sudhayA dhavalayitvA, komalapASANairghaTayitvA, atIva cAkacikyam utpAdya candramaNDalavad dedIpyamAnaM kRtaM vartate / punarapi yasya gRhasya madhye, uparibhAge ramyANi citrayuktAni candropakAni baddhAni santi / yasya gRhasya madhye maNibhizcandrakAntAbhiH, tathA ratnaiveMDUryapramukhairandhakAraM dUrIkRtam asti / punarapi yasya gRhasyA'GgaNaM nA'tyuccam , nAtinIcam, atIvasamIkRtam , suvarNasya sthAlavat samAnaM zobhate / punarapi yatra gRhe kAlAguru-kRSNAgaru-cIDaselhArasa-candana-lobAnapramukha tiSu nAnAvizyama dopakAni // 56 yasya gRhalAha-kRSNA" For Private and Personal Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dazAdhUpAdInAM dhUpena dhUpitam , maghamaghAyamAnamasti / sugandhadravyANAM kastUrI-karparAdInAM guTikA iva tadgRham atIva sugandhaM vartate, iti anena vAsabhavanaM varNitam asti // atha yasyAM zayyAyAM suptA trizalA svapnAn pazyati tAM zayyAM zrIbhadrabAhukhAmI varNayatitaMsi tArisagaMsi sayaNijaMsi sAliMgaNavadie ubhao vivoaNe, ubhao unnae, majjheNa ya gaMbhIre, gaMgApuliNavAluauddAlasAlisae, oaviya-khomia-dugullapaTTapaDicchanne, suviraiarayattANe, rattaMsuyasaMvue, suramme, AINagarUabUraNavaNIatUlatullaphAse, sugaMdhavarakusumacunnasayaNovayArakalie, puvarattA-varattakAlasamayaMsi sutta-jAgarA ohIramANI, ohIramANI ime eyArUve, orAle, kallANe jAva-cauddasa mahAsumiNe pAsittA NaM paDibuddhA, taM jahAgaya-vasaha-sIha-abhiseya-dAma-sasi-diNayaraM jhayaM kuMbhaM / paumasara-sAgara-vimANa (bhavaNa)-rayaNuccaya-sihiM ca // 1 // 32 // yasyAM zayyAyAMtrizalA suptA'sti sA zayyA kIdRzI asti? yasyAH svarUpaM dRSTameva jJAyate, na varNayituM zakyate, For Private and Personal Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 57 // tathA puNyA''tmanAyogyA ityarthaH / punarapi kIdRzI asti ? yasyAH zayyAyA ubhayapAveM varNamayI pAvartate. utpa kalpadruma le'pi svarNamaye staH, pravAla-ratnamayAzcatvAraH pAdAH santi, paTTasUtramayIDorikayA vicitrabhaktyA gundhitaa'sti| kalikA haMsapakSiNaH pazmabhiH, tathA'rkatUlairvA bhRtA upari zayanIyA prastaritA'sti / punarapi yasyAM zayyAyAm ubhayapAce vRttiyuktaM. zarIrapramANe gindupake vartete, zIrSasthitI padasthitau ca gindupake vartete, ata eva kAraNAd ubhayapArdhAbhyAM vyAkhyA. zayyA unnatA'sti / madhye nimnA'sti / gaGgAnadhAstaTasya vAlukAyAM caraNe datte sati yAdRzaM namratvaM jAyate tAhazam eva tasyAM zayyAyAM sukumAlatvaM vartate / punarapi yA zayyA samyag dukUlapaTTena (kSauma-ujvalavastreNa) AcchAditA'sti / yadA tasyAM zayyAyAm Asanam , zayanaM ca kriyate tadA dUrIkriyate / anyathA sA samyaga rajastrANena-rajAdirakSaNArthavastreNa-AcchAditA vartate / punaH sA khavA raktavastreNa zayyApramANena paTenA''cchAditA'sti / punarapi sA zayyA kIdRzI asti ? suramyA-atyantaramaNIyA, yAdRzaM vulagAracarma bhavati / athavA rUtaM yAdazaM bhavati / bUro vanaspativizeSaH, tAdRzam / navanItasadRzam / arkatulasadRzaM yasyAH zayyAyAH spoM vrtte| tathA sugandhAni puSpANi, pUrNAni upari dhRtAni santi / puSpaiH, cUrNaiH pUjitA'sti / tasyAM zayyAyAM trizalA , // 57 // kSatriyANI madhyarAtrau nA'tyantaM suptA, nA'tyantaM jAgratI, kiJcit suptA, kiJcid jAgratI satI caturdaza mahAkhamAn pazyati taducyate-gaya-vasaha-sIhaM' ityAdi // 32 // atra AdinAthasya jananyA prathamaM vRSabho dRSTaH / For Private and Personal Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir zrImahAvIrasya jananyA pUrva siMho dRssttH| dvAviMzatitIrthakarANAM jananIbhiH prathama gajo dRSTaH / tena kAraNena bahupATharakSaNArtha pUrva gaja eva varNitaH tae NaM sA tisalA khattiANI tappaDhamaAe taoyaM caudaMtamUsiyagaliavipulajalahara-hAranikara-khIrasAgara-sasaMkakiraNa-dagaraya-rayayamahAselapaMDurataraM, samAgayamahuyarasugaMdhadANavAsiyakapolamUlaM, devarAyakuMjaravarappamANaM picchai / sajalaghaNavipulajalaharagajiyagaMbhIracArughosaM, ibhaM subhaM, savalakkhaNakayaMviyaM, varorUM // 1 // 33 // tatra caturdazakhameSu Adau gajo dRSTaH / sa gaja IdRzo'sti-tato vistIrNam ojo yasya sa tatojAH / punazcaturdanto'sti / punarapi yAdRzo varSitvA mahAmegho dhavalavarNo bhavati tAdRzo dhavalo'sti / punarapi sa gajaH kIdRzo'sti ? muktAhAranikaravat, kSIravat, kSIrasamudravat , candrakiraNavat, jalAnAM kaNavat, rUpyapavaMtavaitAkhyavad dhavalavarNo'sti / punarapi sa gajaH kIdRzo'sti ? yasya kapolamUle sugandhamadenA''karSitA bhramarA Agatya guJjanti / sAkSAd indramahArAjasya hastI iva vartate / punarapi yo gaja etAdRzaM zabdaM karoti yAdRzaM For Private and Personal Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 58 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sajalasya mahAmeghasya gajaravaM bhavati, etAdRzaM garjAravaM kurvantaM gajam atIva zAntam, ekasahasrA'STottaralakSaNasahitam, pInakukSiM trizalA gajaM pazyati // 1 // 33 // atha dvitIyakhame vRSabhaM pazyati - tao puNo dhavalakamalapattapayarAiregarUvappabhaM, pahAsamudaovahArehiM sabao ceva dIvayaMtaM, aisiribhara pillaNAvisappaMta-kaMta-sohaMtacArukakuhaM, taNu-suddha - sukumAlalomaniddhacchavi, thirasubaddhamaMsalo - vacia - laTTha - suvibhattasuMdaraMgaM picchar3a, ghaNa-vaha- laTTha - ukiTu - visiTu-tuppaggatikkhasiMgaM, daMtaM sivaM samANasobhaMtasuddhadaMtaM vasahaM, amiyaguNamaMgalamuhaM // 2 // 34 // tataH punaH sA trizalA vRSabhaM pazyati / kIdRzaM vRSabham ? dhavalakamalapatrANAM prakarAdapi adhika zvetavarNam / punarapi yo vRSabhaH khakIyaprabhAsamUhena daza api dizAntarAlAn dIpayati / punarapi yasya vRSabhasya adhikazobhAbhareNa sphurantI skandhapradeze skUmbhikA virAjate / punarapi yasya zarIre sUkSmANi nirmalAni romANi vartante / teSAM romaNAm api prabhA IdRzI zobhate yathA tailAdInA opitA iva / tathA tasya vRSabhasya sthiraM zarIram atIva sundaram / yatra cAGge upAGge kRzatvam, puSTatvaM vA yujyate tadaGgopAGgaM tAdRzam eva vibhAti / punarapi yasya vRSabhasya ubhe'pi zRGge'tIvaDhaDhe, vartule, mahAzobhAyukte, utkRSTe, malAdirahite, tailAdinA For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 3 // 58 //
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir opite iva tIkSNe zRGge zyAme rAjete / punarapi yo vRSabho durdAnto nAsti / yasya vRSabhasya mukhe sumanAH, zobhamAnAH, ujvalAH, muktAphalamAlA iva dantA virAjante / etAdRzaM vRSabham anekaguNAnAm , maGgalAnAM ca mukham iva dvitIyakhame trizalA pazyati // 2 // 34 // tao puNo hAranikara-khIrasAgara-sasaMkakiraNa-dagaraya-rayayamahAselapaMDuraMga (paM0 200 // )ramaNijaM picchaNijaM, thira-laTTha-pauTuM vaTTa-pIvara-susiliTTha-visiTTha-tikkha-dADhAviDaMviamuhaM, parikammiajaccakamalakomalappamANasobhaMta-laTTha-uTuM, rattuppalamaua-sukumAlatAlu-nillAliaggajIhaM, mUsAgayapavarakaNagatAviyaAvattAyaMta-vaTTa-taDiya-vimalasarisanayaNaM, visAla-pIvaravaroLaM, paDipunna-vimalakhaMdha, miu-visaya-suhama-lakkhaNapasattha-vicchinnakesarADovasohiyaM, Usiya-sunimmia-sujAta-apphoDiyalAMgulaM, soma, somAgAraM, lIlAyaMtaM, jaMbhAyaMte nahayalAo ovayamANaM, niyagavayaNaM uvayaMtaM picchai, sA gADha-tikkhagganahaM sIhaM vayaNasirIpalavapattacArujIhaM // 3 // 35 // For Private and Personal Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 59 // tatastrizalA kSatriyANI siMhaM pazyati / kIdRzaH siMhaH? muktAhAraprakara-kSIrasamudra-candrakiraNa-jalakaNa kalpadruma rajataparvatavad dhavalavarNa yasya zarIramasti / punaryaH siMho ramaNIyaH, prekSaNIyaH / tathA yasya siMhasya sthirA, kalikA dRDhA, pradhAnAca prakoSThikA'sti / punaryasya siMhasya mukhaM vRttAbhiH, ujvalAbhiH, tIkSNAbhirdADhAbhiralaMkRtaM vRtciyukta. vartate / punaryasya siMhasya oSTa etAdRzo dRzyate yathA kenacit citrakAreNa samyak kamalasya patraM citritam vyAkhyA. iva / raktakamalapatravad mukhAd nirlAlitA jihvA zobhate / punarapi yasya siMhasya piGgale, vidyutsadRze nayane staH, yathA mUSAyAM kanakaM gAlitaM san AvartAyamAnaM vartulaM bhavati tathA ubhe'pi nayane caJcale vartate / tathA yasya siMhasya vistIrNA, puSTA ca jaGghA'sti / punarapi yaH siMho dRDhaskandho'sti / punarapi yaH siMhaH kesarasaTAbhirvirAjate / tAH kesarasaTAH kIdRzyaH santi-vizadAH, sukumAlAH, lakSaNaiH prazastAH, vistIrNAzca / punaryena siMhena bhUmau lAGgulam AsphAlya pazcAd utpAThya samyagarItyA kuNDalAkAraM kRtam asti / pUcchA'yaM dvayoH / karNayorantarAle AnItamasti / punarapi yaH siMhaH saumyaH, durdAnto nAsti, saumyAkAro lIlAM kurvan AkA- 59 / / zAd uttaran, nijamukhe pravizan etAdRzaH siMhastIkSNanakhastrizalayA tRtIye khame etAdRzaH siMho dRSTaH // 3 // 35 / / tatazcaturthe khapne lakSmIrdevatAM pazyati For Private and Personal Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tao puNo punnacaMdavayaNA, uccAgayaTThANa-laTTha-saMThiyaM, pasattharUvaM, supaiTiakaNagakummasarisasovamANacalaNaM, accannaya-pINa-raDaa-maMsala-unnaya-taNu-taMbaniddhanaha, kamala-palAsasa kumAlakara-caraNakomalavaraMguliM, kuruviMdAvattavaTTANuputvajaMgha, nigUDhajANu, gayavarakarasarisapIvarorUM, cAmIkararaiyamehalAjuttakaMta-vicchinna-soNicakaM, jaccaMjaNa-bhamara-jalapayara-ujjuyasamasahiya-taNuya-Aijja-laDaha-sukumAla-maua-ramaNijaromarAyaM, nAbhImaMDalasuMdara-visAlapasatthajaghaNaM, karayalamAiyapasatthativaliyamajhaM, nANAmaNi-kaNaga-rayaNa-vimala-mahAtavaNijA''haraNa-bhUsaNavirAiyaaMgovaMgaM, hAravirAyaMtakuMdamAlapariNaddhajalajalaMtathaNajuala-vimalakalasaM, AiyapattiavibhUsieNaM, subhagajAlujaleNaM, muttAkalAvaeNaM, uratthadINAramAliyaviraieNaM, kaMThamaNisuttaeNaM ya kuMDalajualullasaMtaaMsovasattasobhaMtasappabheNaM, sobhAguNasamudayeNaM, ANaNakuTuMbieNaM, kamalAmalavisAlaramaNijaloaNaM, kamalapajalaMtakaragahiyamukkatoyaM, For Private and Personal Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 60 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir lilAvAyaka pakkhaNaM, suvisada - ghaNa-kasiNa-saha- laMvaMtakesahatthaM, paumaddahakamalavAsiNaM siribhagavaI piccha, himavaMta selasihare disAgaiMdorUpIvarakarAbhisinccamANaM // 4 // 36 // tataH pazcAt pUrNacandravadanA trizalA zrIlakSmIdevatAM pazyati / paraM sA lakSmIdevatA kutra tiSThati taducyate-uccairhimAcala parvatasya mastake padmadraho'sti tasya madhye kamalaM vartate tatra saMsthitA'sti / yasyAH prazastaM rUpaM vartate / atra zrIbhadrabAhukhAmI tasyAH rUpaM caraNayornakhebhya Arabhya varNayati / prAyeNa devatAnAM yadA varNanaM kriyate tadA caraNAdeva kriyate, yadA manuSyANAM varNanaM kriyate tadA mastakAd Arabhya kriyate, tataH kAraNAd yasyAH zrIlakSmIdevatAyAH caraNau samyakaprakAreNa sthApitau svarNasya kacchapau iva dRiyete, madhye unnatau, pArzvato nimnau / punaryasyA lakSmIdevatAyA atyunnatAH, mukumAlAH, snigdhAH, raktA nakhAH santi / tathA kara-caraNayoranulayaH kamalapatravat sukumAlAH santi / punaryasyA lakSmIdevatAyAH piNDikA kuruvindavat - kadalIsthambhavad vRttA, AnupUrvyA pUrva pattalA vartate, upari upari sthuulaa| punaryasyA lakSmIdevatAyA jAnunI gupte staH / tathA airAvaNazuNDAvad jaGghA virAjate / tathA suvarNasya kadImekhalayA virAjamAnaM zoNicakram-kaTipradezaM vartate / punarapi lakSmIdevatAyA nAbhIpradezAt stanasImAM yAvad romarAjI virAjate / prAyeNa strINAM romANyeva na bhavanti, devatAnAM tu vize For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRtiyukta. vyAkhyA. 3 // 60 //
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SeNa na bhavanti; tathApi kavInAM zRGgArakhabhAvatvAda romarAjyA varNanaM kRtam / romarAjI kIdRzI vartate? jAtyAnavat, kajalavat zyAmavarNA, bhramarazreNIvat, sajalameghaghaTAvat kRSNA / punaryA romarAjI Rju:-saralA, samA, militA, sukumAlA, ramaNIyA, suvilAsA, zirISapuSpavad mRdursti| punarnAbhImaNDalena sundaram , vistIrNam , prazastaM jaghanaM yasyA lakSmIdevatAyA asti / punaryasyA lakSmIdevatAyAH kaTIpadezo muSTigrAhyo'sti / madhyapradezastrivalIbhirvirAjamAno'sti / punaryasyA aGgo-pAGgAni sarvANi AbharaNaizca bhUSitAni santi / paraMtu tAni AbharaNAni-bhUSaNAni kIdRzAni santi ? nAnAprakArairmaNIbhizcandrakAntAdibhiH, mANikyAdibhiH, ratnAdibhirnirmitAni svarNamayAni santi / punaryasyA lakSmIdevatAyA hRdaye dvAvapi stanau kharNakalazau iva virA-N Bjete / paraM stanau kIdRzau staH ? hAravirAjamAnau, kundamAlayA vyAptI, tathA dedIpyamAnau / punaryasyA lakSmyAH zarIre AdareNa caturAbhiH strIbhibhUSaNAni paridhApitAni santi / subhagAni muktAjAlakAni virAjante / hRdayaM dinAramAlayA zobhate / kaNThastu maNisUtreNa / kuNDalayugalena aMzau zobhAyamAnau staH / evaM bhUSaNAnAM zobhAguNasamudAyena lakSmIdevatAyA mukhaM virAjate, yathA rAjA kuTumbana virAjate / mukhasya sarvato bhUSaNAnAM zobhAsamudAyo'sti, sa mukhakuTumbam iva milito'sti / nirmalakamalapatre iva dIrghe, tIkSNe, vizAle locane stH| punaryasyAH zrIlakSmIdevatAyAH kare kamalasya lIlArtha tAlavRntaM kRtamasti / yadA tat kamalaM lIlArthaM dolayati | ka.sa. 11 For Private and Personal Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtra // 61 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir tadA tasmAt kamalAd makarandaH kSarati / punaryasyA lakSmIdevatAyA etAdRzaH kezapAzo'sti / sa kezapAzaH kIdRzo'sti ? suvizado 'tinirmalaH, ghano - nicitaH, kRSNaH - zyAmavarNaH, lamvAyamAnaH kaTIM yAvat zyAmavarNo rAjate / evaM caraNayornavebhya Arabhya veNIM yAvad rUpasya varNanaM kRtam / etAdRzIM lakSmI padmagrahakamale vasantIm, himAcala parvatasya mastakoparisthitAm / dazabhyo digbhyo gajA Agatya yAM lakSmIM prati zuNDAdaNDaM padmadrahajalaibhRtvA snAnaM kArayanti / etAdRzIM lakSmIdevatAM pazyati / iti caturthakhanam // 4 // 36 // atha paJcamastramaM vyAkhyAyate 1. tadyathAH- asmin jambUdvIpe bharatakSetre, himavAn nAma parvato'sti / sa zAzvataH, svarNamayo rAjate / sa ekasahasra| dvipaJcAzadyojanAni, dvAdaza kalAzca pRthulaH zatayojanAni ucco'sti / tasyopari padmadraho'sti sa daza yojanAni uNDaH, paJcazatayojanAni pRthulaH, ekaM yojanasahasraM ca lambaH nirmalajalena saMpUrNaH / tasya padmadrahasya talam, pArzvadvayaM ca vajraratnamayaM vartate / tasmin ekaM zrIdevIvAsayogyaM kamalaM vartate / tad yojanaikaM pRthulam, yojanaikaM ca lambam asti / tad daza yojanAni pAnIyamadhye, kozadvayaM ca pAnIyopari, savizeSatrINi yojanAni tasya paridhiH / vajraratnamayaM tasya talam, ariSTaralamayaM mUlam, raktaralamayaH skandaH, vaiDuryaratnamayaM nAlam; ratna- suvarNamayAni tasya patrANi, kiJcid jAmbUna danAmasuvarNamayAni tasya bAhyapatrANi / tasya kamalasya madhye vIjakoSarUpA ekA suvarNamayI karNikA rAjate / sA kIdRzI? ratna - suvarNamayAstasyAH kezarAH, krozadvayaM lambAH, pRthu ThAzca / ekakozam uccA piNDarUpA, savizeSaM krozatrayaM tasyAH For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. 3 // 61 //
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paridhiH / tasyAH karNikAyA madhye zrIdevIvAsayogyam ekaM mahAlayaM vartate / tat kIdRzam ? ekakrozaM lambam , ardhakroza pRthulam, kiJcinyUnatrikozaM uccam / tasya prAsAdasya trINi dvArANi-eka pUrvadizi, dvitiyaM dakSiNadizi, tRtIyam uttaradiziH paJcadhanuzzatAni uccAni, sAdvizatadhanUMSi pRthulAni santi / tasya gRhasya madhye ekA sArdhadvizatadhanuSpramANA maNImayI vedikA vartate / tasyA upari ekA zrIdevatAyogyA zayyA vartate // atha yad maulaM kamalaM kathitaM tad aSTottarazatakamalaiH valayAkAreNa pariveSTitaM vartate / etAni kamalAni mukhyakamalAd ardhapramANAni santi / teSu-aSTottarazatakamaleSu -zrIdevyA AbharaNAni santi / iti prathamo valayaH // 1 // punaH prathamavalayaparito valayA''kAreNa kamalAnAM dvitIyavalayo vartate / tatra pUrvadizi zrIdevyAzcatasro mahattarA devyo vartante / tAsAM catvAri kamalAni santi / / punaH AgneyakoNe zrIdevyA AbhyantaraparSadi sthAtAro gurusthAnIyA aSTau sahasrA devA vartante / teSAM ca aSTau sahasrANi kamalAni santi / dakSiNadizi zrIdevyAH madhyamaparpadi sthAtArodazasahasradevA mitrasthAnIyA vartante / teSAM dazasahasrakamalAni santi // punarnaiRtIkoNe zrIdevyA dvAdazasahasrapramANAH kiMkarasthAnIyA devA santi / teSAM dvAdazasahasrapramANAni kamalAni vartante // punaH pazcimadizi zrIdevyAH(hasti-turaMgama-ratha-padAti-mahiSa-gAndharva-nATyarUpANi) sapta anIkAni, teSAm adhipatayaH santi / teSAM sapta kamalAni snti||vaayvykonne, uttaradizi, IzAnakoNe eteSu triSu dikSu zrIdevyAzcatuHsahasrapramANAH sAmAnikA devA vrtnte| teSAM catuHsahasrakamalAni snti| evaM dizAm aSTakena dvitiiyovlyH||2|| punardvitIyavalayasya paritovalayA''kAreNa tRtIyo For Private and Personal Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 62 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir tao puNo sarasakusumamaMdAradAmaramaNijabhUyaM, caMpaga - asoga - punnAga- nAga-piyaMgu - sirIsavalayo vartate / tasmin valaye zrIdevyAH poDazasahasrapramANA aGgarakSakA devA vartante / teSAM poDazasahasrakamalAni santi // iti tRtIyo valayaH // 3 // punastasmAt tRtIyavalayAd parito valayA''kAreNa caturtho valayo vartate / tasmin Abhyantaravalaye zrIdevyA dvAtriMzallakSA AbhyantarA AbhiyogikadevAH santi / teSAM dvAtriMzalakSakamalAni santi / iti caturtho valayaH // 4 // punastasmAt caturthA''bhyantaravalyAt parito valayA''kAreNa paJcamo madhyamavalayo vartate / tasmin valaye zrIdevyAzcatvAriMzalakSA mAdhyamA AbhiyogikadevA vartante / teSAM catvAriMzalakSakamalAni santi / iti paJcamo valayaH // 5 // punastasmAt paJcamavalyAtparito valayA''kAreNa SaSTho vAhyavalayo vartate / tasmin valaye zrIdevyA aSTacatvAriMzalakSA bAhyA AbhiyogikA devA vartante / teSAM devAnAM aSTacatvAriMzalakSakamalAni santi / iti SaSTho valayaH // 6 // atha kiyanti sarvANi kamalAni jAtAni / tatrA''ha - ekAkoTiH, viMzatilakSAH paJcAzatasahasrAH, ekaM zataM viMzatizca ( 12050120 ) etAni kamalAni zAzvatAni pRthivImayAni, vanaspatikAya kamalasadRzA''kAratayA dRzyamANAni / // 62 // etatsarva kamalA''vAsavAsino devAH, devyazca zrIdevIsevAM kurvANAH vasanti / atra kecit zrIdevIsthAne tulyanAmatayA paryAyatvena lakSmIdevatAM nAmagrahaNena varNayanti // For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM* vyAkhyA* 3
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir muggaraga - malliyA - jAi - jUhiaM, kola-koja - koraMTa-pattadamaNaya- navamAlia - baula-tilaya - vAsaMtia - paumappala-pATala - kuMda - aimutta-sahakArasurabhigaMdhiM aNuvama - maNohareNaM gaMdheNaM dasa disAo vivAsayaMtaM, savouasurabhikusumamalladhavala - vilasaMta-kaMta- bahuvannabhattacittaM, chappaya-mahuari-bhamaragaNagumugumAyaMta nilaMta - guMjaMtadesabhAgaM dAmaM picchai // tao nahaMgaNata - lAo ovayaMtaM // 5 // 37 // tataH punaH puSpANAM dAmadvayaM trizalA paJcame khame pazyati / tatra puSpamAlAdvaye kAni kAni puSpANi santi ? teSAM nAmAnyAha - kalpavRkSANAM puSpANi virAjante / campakAnAM puSpANi, azokavRkSasya puSpANi, punnAgasya puSpANi, nAgavRkSasya puSpANi, piyaGguvRkSasya puSpANi, zirISavRkSasya puSpANi, mudgarasya puSpANi, mallikApuSpANi, yuthikApuSpANi, kolavRkSasya puSpANi, kojavRkSasya puSpANi, koraNDavRkSasya puSpANi, damanakasya puSpANi, navamallikAyAH puSpANi, bakulavRkSasya puSpANi, vAsantikA puSpANi; padma-kamalotpala- puNDarIkANi kundavRkSasya puSpANi, atimuktakasya puSpANi, AmravRkSasya maJjarI antarAle prakSiptA'sti / eteSAM puSpANAm atIva saugandhyaM vartate / yasya puSpamAlAdvayasya manohareNa gandhena AkarSitA bhramarA bhramaryazca Agatya gaJjanti / punarapi yasmin For Private and Personal Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Railassagarsun Gyanmandir www.kobatirth.org kalpasUtraM // 63 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. |mAlAdvaye puSpANi vartante / tAni kIdRzAni santi ? tAni sarveSAm RtUnAm utpannAni santi / punaH sarasAni surabhANi santi / etAdRzaM dAmadvayaM paJcavaNaipuSpairgumphitaM vartate / parantu dhavalavarNo vizeSo'sti / rakta-pItanIla-zyAmapuSpANi tu yatra yatra zobhante tathA tathA tatra gumphitAni santi / etAdRzaM dAmadvayaM paJcame khane trizalA pazyati // 5 // 37 // atha SaSThe khapne candraM pazyati sasiM ca gokhIraphena-dagaraya-rayayakalasapuMDarataraM, subhaM, hiyaya-nayaNakaMtaM, paDipunnaM, timiranikaraghaNaguhiravitimirakara, pamANapakkhaMtarAyaleha, kumuavaNavibohagaM, nisAsohagaM suparimaTThadappaNatalovamaM, haMsapaDipunnaM, joisamuhamaMDagaM, tamaripuM, mayaNasarApUragaM, samuddadagapUragaM, dummaNaM jaNaM dayaivajiaM pAyaehiM sosayaMtaM, puNo soma-cArurUvaM picchai sA gagaNamaMDalavisAlasomacaMkammamANatilayaM, rohiNImaNa-hiayavallahaM devI punnacaMdaM samullasaMtaM // 6 // 38 // tataH sA trizalA candraM pazyati / sa candraH kIdRzo'sti ? yazcandro godugdhasya phenavat , jalAnAM kaNavat, rUpyasya kalazava atIva dhavalo'sti / punaryazcandro hRdayasya, nayanasya ca kAntaH / punaryazcandraH pratipUrNo'sti / // 63 // For Private and Personal Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir | andhakArasya nivArakaH / punarapi yasya candrasya revA zuklapakSe virAjate / punarapi yazcandraH kumudavanAni viyodhayati / nizAyAH zobhAkArI / samyakaprakAreNa ujvalIkRtadarpaNavad virAjate / AkAzarUpataDAgasya haMsabad | ubhAbhyAM pakSAbhyAM pUrNaH / tathA sarveSAM jyotiSAm, nakSatrANAM mukhasya maNDanam / andhakArasya ripuH / punaryacandraH kandarpasya zarANAM pUrako vartate / punaryazcandraH samudrANAM jalAni vardhayati, yadA zuklapakSe candrodayo bhavati tadA samudrasya velA vardhate / virahipuruSANAm, virahiNInAM strINAM ca yasyodayAd adhiko viraho bhavati, ataH kAraNAd virahINAM nijakiraNaiH zoSayan / apareSAM sarveSAM yasya rUpaM saumyaM lagati / punarapi yazcandra AkAza| maNDalasya calamANaM tilakamiva virAjate / rohiNyA hRdayasya vallabho'sti, candrasya rohiNInakSatraM kalanam asti iti lokarUDhirvartate / evaMvidhaM pUrNamAsIcandra devI zrItrizalA kSatriyANI pazyati // 6 // 38 // atha saptamastrame sUrya pazyati / tasya ca varNanam - tao puNo tamapaDalaparipphuDaM ceva teasA pajalaMtarUvaM, rattAsogappakAsa- kiMsua-suamuhaguMjaddharAgasarisaM, kamalavaNAlaMkaraNaM, aMkaNaM joisassa, aMbaratalappaIvaM, himapaDalaggahaM, gahaganAgaM, rattiviNAsaM, udaya-tthamaNesu muhuttasuhadaMsaNaM, dunnirikkharUvaM, rattisuddhateuradu For Private and Personal Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir www.kobatirth.org kalpasUtra kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. // 64 // ppayArappamaddaNaM, sIyavegamahaNaM picchai merugirisayayapariya{aMvisAlaM sUraM rassIsahassapayaliyAdittasohaM // 7 // 39 // tatazcandrasya nirIkSaNAd anantaraM sUrya pazyati / paraM sa sUryaH kIdRzo'sti ? andhakArasya paTalaM parisphoTayana tejasA jAjvalyamAno vartate / punaryasya rUpaM kIdRzaM raktaM vartate ? yAdRzaH puSpito rakto'zokavRkSo bhavati tasya prakAzasadRzo raktavarNo'sti / punaryAdRzaM kiMzukaM puSpitaM bhavati, yAdRzaM zukasya mukhaM bhavati, yAdRzaM| guJjAyA ardha bhavati tAdRzam AraktaM rUpam asti / punaryaH sUryaH kamalavanAni prabodhayati, ataH kAraNAt kamalavanAnAm alaMkaraNaM zobhAkArako'sti / jyotiHzAstrasya jJAnam , athavA jyotiSAm-jyotizcakrANAM grahANAM cihaM vartate / punarapi yaH sUrya AkAzasya sAkSAt pradIpa iva bhAti / punaryaH sUrya udayamAnaH san himapaTalasya gale hastaM dattvA niSkAzayati / punayaH mUryo grahANAMmahArAjA vartate / rAtrevinAzakaH / punaryasya rUpam udayavelAyAm , astavelAyAM ca muharta yAvat sukhena vilokayituM zakyate pazcAd nirIkSituM na zakyate / punaryaH sUryaH kIdazo'sti ? rAtrirUpaM yad antaHpuraM tatra yo duSpacAraH puruSANAM gamanasyA'sAmarthya tasya nivArakaH / yathA nRpANAm antaHpure gacchataH puruSasya bhayaM jAyate tathA rAtrau andhakAre pracalataH puruSasya manasi bhayaM bhavati, sUryodaye tu // 64 // For Private and Personal Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sarve'pi pathikAH pramuditAH santaH pracalanti / punaryaH sUryaH zItavegAna manAti, yasyodayAt zItaM palAyate / punaryaH sUryo meruparvatasya pArthe nirantaraM pradakSiNayA bhramati vistIrNamaNDalayuktaH / punaryena sUryeNa svakIyasahasrakiraNaiH kRtvA candrAdigrahANAm , tArANAm , nakSatrANAM prabhA dUrIkRtA'sti / atra yat zrIsUryasya sahasrakiraNA uktAH tad lokarUkhyA jJeyam / tathA loke mUryasya 'sahasrakiraNaH' iti nAma prasiddhaM vartate / sUryasya kiraNA RtubhedAda adhikA api bhavanti, alpA api bhavanti / sahasrebhyo'lpAH kadAcid na bhavanti, tadyathA zatAni dvAdaza madhau, trayodazaiva mAdhave / caturdaza punajyeSThe, nabho-nabhasyayostathA // 1 // paJcadazaiva tvASADhe, SoDazaiva tathA'zvine / kArtike tvekAdazakaH, zatAnyevaM tapasyapi // 2 // mArge tu dazasArdhAni, zatAnyevaM ca phAlgune / pauSe eva paraM mAsi, sahasrakiraNA rveH||3|| caitramAse 1200kiraNAH sUryasya bhavanti / vaizAkhamAse 1300kiraNA bhavanti / jyeSThamAse 1400kiraNA bhavanti / zrAvaNe mAse, bhAdrapade mAse ca 1400kiraNA bhavanti / ASADhe 1500 kiraNA bhavanti / AzvinamAse 1600 kiraNA bhavanti / kArtikamAse 1100 kiraNA bhavanti / mAghamAse ekAdazazatakiraNA bhavanti / mArgazIrSamAse sArdhadazazatAni bhavanti / phAlgunamAse'pi sArdhadazazatAni bhavanti / pauSamAse sahasrakiraNA bhavanti-iti granthAdau sUryasya kiraNasaMkhyA kathitA'sti, etAdRzaM sUryadevaM jagaccakSuSaM saptame khame pazyati // 7 // 39 // For Private and Personal Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 65 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir athA'STame khane dhvajasya varNanam / aSTame khame dhvajaM pazyati - tao puNo jaccakaNaga-laTTipaiTTiaM, samUhanIla-ratta - pIya- sukilla - sukumAla - lasiyamorapicchakayamuddhayaM dhayaM ahiyasassirIyaM, phalia - saMkha-kuMda - dgaraya- rayayakalasa paMDureNaM, matthayattheNa sINa rAyamANeNa rAyamANaM bhittuM gagaNatalamaMDalaM caiva vavasieNaM picchai siva-mauyamAruyalayAhayakaMpamANaM aippamANaM jaNapicchaNijarUvaM // 8 // 40 // tataH sA trizalA kSatriyANI dhvajaM svapne pazyati / sa dhvajaH kIdRzo'sti ? yasya dhvajasya daNDaH svarNama| yo'sti-svarNamayadaNDe sthApito'sti ityarthaH / punaryasya dhvajasya vastre paJcAnAm api varNAnAM samUho'sti kacid nIlo varNaH, kacit pIto varNaH, kacid rakto varNaH, kacit zuklo varNaH, kacit zyAmo varNo'sti / punaryasya dhvajasya mastake sukumAlaH, anekavaNairvirAjamAna ullasan mayUrapicchaH sthApito'sti sa mayUrapicchastasya dhvajasya mastake zikhA iva virAjate / punaryo dhvajo'dhikazrIko'sti / punaryasmin dhvaje siMhasya rUpaM likhitaM vartate, tena siMhasya rUpeNa sa dhvajo'dhikaM virAjate, parantu sa siMho varNena kIdRzo'sti, tat kathyate - yAdRzaM sphaTikaM bhavati, yAdRzaH zaGkhaH zveto bhavati, yAdRzaM kundavRkSasya puSpaM zvetaM bhavati, yAdRzA jalasya kaNAH For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. 3 11 84 11
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zvetA bhavanti, yAdRzo rUpyasya kalazaH zveto bhavati tAdRzena pANDureNa zvetavarNena virAjate / yaM siMhaM dRSTvA lokA iti vicArayanti-kim asau siMho gaganamaNDalabhedanAya udyataH ? punaryasya dhvajasya vastraM nirupadravayA vAyulaharyA ISat kampAyamAnaM vartate / punaryo dhvajo'tIva ucco'sti / janAnAM yasyarUpaM prekSaNIyaM vartate iti aSTamaH khamaH // 8 // 40 // atha navamakhamasya pUrNakalazasya varNanam Ahatao puNo jaccakaMcaNujjalaMtarUvaM, nimmalajalapunnamuttamaM, dippamANasohaM, kamalakalAvaparirAyamANaM, paDipuNNasavamaMgalabheyasamAgama, pavararayaNaparAyaMtakamalaTThiyaM, nayaNabhUsaNakaraM, pabhAsamANaM, savao ceva dIvayaMtaM, somalacchInibhelaNaM, sabapAvaparivajjiyaM, subhaM, bhAsuraM, sirivaraM, savao ya surabhikusumaAsattamalladAmaM picchai sA rayayapuNNakalasaM // 9 // 11 // tataH punaH sA trizalA kSatriyANI pUrNakalazaM pazyati / kIdRzaH saMpUrNakalazaH ? uttamasvarNavad dedIpyamAna yasya rUpaM vartate / nirmalajalena pUrNo'sti / atIva sundarA sUryamaNDalavad jAjvalyamAnA zobhA vartate / yasya pUrNakalazasya pAca kamalAnAM vATikA vartate, kamalaiveSTito rAjate / punaryaH pUrNakumbhaH sarveSAM maGgalAnAM samAgarma sUcayati / punaryaH pUrNakalazaH pradhAnaratnAnAM kamalasya upari sthApito vartate / nayanayo AnandadAtA, prabhA For Private and Personal Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpamUtraM // 66 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. yuktaH, sarvadigbhAgAna pradIpayan samyaka lakSmyA gRhamiva / punaH sarvapApaivarjitaH / punaH zubhaH, bhAsuraH, zriyo nivAsaH / punaryasya pUrNakumbhasya kaNThe sarvaRtUnAm utpannAni sarasAni, sugandhAni puSpANi teSAM mAlA kRtvA paridhApitA'sti etAdRzaM pUrNakumbhaM samyaga rUpyamayaM navame khame vilokayati // 9 // 41 // iti navamakhamam uktvA dazamaM khamaM kathayati tao puNo puNaravi ravikiraNataruNabohiyasahassapattasurabhitarapiMjarajalaM, jalacara-pahakaraparihasthagamacchaparibhujamANajalasaMcayaM, mahaMtaM, jalaMtaM iva kamala-kuvalaya-uppala-tAmArasa-puMDariyaurusappamANasirisamudaeNaM ramaNijjarUvasohaM, pamuiyaMtabhamaragaNa-mattamahuyarigaNukarolijamANakamalaM, kAyaMvaka-balAhaka-cakka-kalahaMsa-sArasagaviasauNagaNamihaNasevijamANakamalaM, paumiNIpattovalaggajalabiMdunicayacittaM picchai sA hiyaya-nayaNakaMtaM paumasaraM nAmasaraM, sararUhAbhirAmaM // 10 // 42 // punarapi sA trizalA padmasaro nAma sarovaraM pazyati / kIdRzaM tat padmasarovaraM vartate ? yasya madhye taruNa For Private and Personal Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kra.sa. 12 www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir sUryasya kiraNaiH kRtvA sahasradalakamalAni vikasitAni santi, vikasitAnAM ca kamalAnAM makarandena kRtvA yasya | pAnIyaM sugandhaM vartate; kamalAnAM puSpaiH, patraizca yasya jalasya prabhA piJjaravarNA dRzyate / punaryasya sarovarasya jalaM jalacarajantUnAM samUhaH sevyamAnaM vartate / punaryasya sarovarasya madhye padminIpatre jalabindavaH patitAH santa IdRzA virAjante yathA maNijaTitAGgane muktAphalAnAM citrANi likhitAni bhavanti / punaryat sarovaraM mahad vartate / punaryasmin sarovare kamalAni sUryavikAsIni kuvalayAni rAtrivikAsIni padmAni, utpalAni - nIlakamalAni, tAmarasAni - mahAkamalAni, puNDarIkANi-zvetakamalAni, raktakamalAni, pItakamalAni vartante, virAjante, zobhAsamudAyena atIva ramaNIkaM vartate / punasteSu kamaleSu prasannA bhramarAH, bhramaryazca Agatya guJjanti / punarapi yasmin sarovare ete pakSiNo vasanti / te ke ke pakSiNaH ? kAdambakAH, kalahaMsAH punazcakravAkAH, haMsAnAM bAlakAH, tathA sArasA ete sarve'pi garveNa vasanti / etAdRzaM sarovaraM padmaH abhirAmaM dazame khame pazyati iti dazamaH khamaH // 10 // 42 // atha ekAdaze khame kSIrasamudraM pazyati tao puNo caMdrakiraNarAsisarisasirivacchasohaM caugguNapavaddhamANajalasaMcayaM, cavala - caMcaluccAyappamANakallolalolaMtatoyaM, paDupavaNAhayacaliacavalapAgaDataraMgaraMgabhaMgakhokhubbhamANa For Private and Personal Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 67 // kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. sobhaMtanimmalaM, ukkaDaummIsahasaMbaMdhadhAvamANoniyattabhAsuratarAbhirAmaM, mahAmagaramaccha-timi-timigilaniruddhatilatilayAbhidhAyakappUrapheNapasaraM, mahAnaIturiyavegasamAgayabhaNamagaMgAvattaguppamANucchalaMtapacconiyattabhamamANalolasalilaM picchai khIroyasAyaraM, sA rayaNikarasomavayaNA // 11 // 43 // tataH punaH sA trizalA candravadanA kSIrasamudraM pazyati / kIdRzaH sa kSIrasamudraH ? candrasya kiraNAnAM samUhasya yAdRzI zobhA bhavati tAdRzI zobhA yasmin samudramadhye'sti / punaryasya samudrasya jalasamUhaH catasRSu dikSu vardhamAno vartate / punaryasmAt samudrAt capalAH, capalebhyo'pi capalAH; uccAH, atIvocAH; kallolA uttiSThanti / taireva kallolaryasya pAnIyaM capalaM vartate / punaryasya samudrasya kallolamAlA mandapavanena AhatA satI taTapradeze Agatya taTasya kSobhaM karoti-taTe zabdaM karoti, tena kAraNenA'tIva sundaro dRzyate smudrH| punaryasya samudrasya kallolA| kIdRzA vartante ? nirmalAH, utkaTAH, sasaMbandhena dhAvamAnAH-ekasya kallolasya pRSThe'paraH kallolaH, pUrva laghiSThAH kallolAvalanti, teSAM pRSThe mahAkallolA evaM krameNa kallolAnAM zobhA dRzyate / punaryasmin samudre ete jalacAriNo jIvAH krIDanti / te ke jalajantavaH ? mahAmakaramatsyAH, timayo matsyaviSezAH, timinilA ye'parAn matsyAn // 67 // For Private and Personal Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gilanti, timiGgalagilaiH niruddhAH ye'parAn matsyAna nirundhanti mahAzarIratvAt , tathA laghumatsyAH, tilatilakA matsyavizeSAH, ete sarve'pi yadA parasparaM milanti, krIDanti tadA teSAM pucchasyA''sphAlanAt pAnIyasya phenAni prAdurbhavanti, tAni kallolaiH kRtvA taTe Agatya patanti, punasteSAM phenAnAM puJjo jAto'stiH sa putraH karpUrapuJjasadRzo dRzyate / punaryasmin samudre mahAnadyo gaGgA-sindhu-sItA-sItodAdayo mahAvegena Agatya patanti etAdRzaM kSIrasamudraM pazyati // 11 // 41 // iti ekAdazaH svapnaH / atha dvAdazavimAnakhamavarNanam AhaNI tao puNo taruNasUramaNDalasamappabhaM dippamANasohaM uttamakaMcaNamahAmaNisamUhapavarateyaM aTTha| sahassadippaMtanahappaIvaM, kaNagapayaralaMbamANamuttAsamujalaM, jalaMtadivadAmaM, ihAmiga-usabha turaga-nara-magara-vihaga-vAlaga-kinnara-kara-sarabha-camara-saMsattakuMjara-vaNalaya-paumalaya bhitticittaM, gaMdhavopavajamANasaMpuNNaghosaM, niccaM sajalaghaNaviulajalaharagajjiyasaddANuNAiNA IN 1. yadyapi gaGgAdyA nadyaH kSIrasAgare na patanti, tathApi zAstrakAreNa samudravarNane lavaNasamudravat samudratvena samAnatvAdU nadyA avapAtanA devarNanaM kRtaM tad yuktameva. For Private and Personal Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalikA // 68 // devaduMduhimahAraveNaM sayalamavi jIvaloyaM / pUrayaMtaM, kAlAgurupavara-kuMduruka-turukka-DajjhatadhUva- kalpadruma vAsasaMgauttamamaghamaghaMtagaMdhudbhuyAbhirAmaM niccAloyaM seyaM seyappabhaM suravarAbhirAmaM picchai sA vRttiyukta. sAovabhogaM varavimANapuMDariyaM // 12 // 44 // vyAkhyAtataH sA trizalA vimAnavarapuNDarIkaM nirIkSati / yathA kamaleSu puNDarIkam utkRSTam , tathA vimAneSu puNDarIkam iva virAjate / kIdRzaM tadvimAnam ? yasya udyatsUryamaNDalavad dedIpyamAnA zobhA vartate / punaryasmin | vimAne'STottarasahasraM svarNa-ratnamayAH stambhA vidyante / punaryadU vimAnam AkAzasya pradIpamiva virAjate / punayasmin vimAnamadhye varNamayapratareSu nAgaphaNA''kArakIlakeSu sthAne sthAne divyapuSpANAM mAlAH, muktAphalAdInAM ca mAlAH sthApitAH santi / punaryasmin vimAne bhittikAyAm-IhAmRgANAm , vRkANAM rUpANi, vRSabhANAM rUpANi, turaGgamANAM rUpANi, naramagaramatsyAnAMrUpANi; pakSiNAMbhAraNDa-garuDa-mayUrakAdInAM rUpANi, sarpANAM rUpANi, kinnarANAM rUpANi, kastUrikAmRgANAM rUpANi, aSTApadAnAm, zArdUla-siMhAnAM rUpANi, kuJjarANAM rUpANi, vanalatAnAM rUpANi, padmalatAnAM rUpANi citritAni santi / punaryasmin vimAne nATakaM bhavati, tasmin nATake jAyamAne vividhAnAM vAditrANAM saMpUrNaH zabdo nityaM bhavati / punaryasmin vimAne sajalasya mahAmeghasya zabdavad For Private and Personal Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gambhIro devadundubhInAM ravaH-zabdo vartate / jJAyate tad vimAnaM devadundubhIzabdena sakalaM jIvalokaM saMsAra pUrayati iva / punaryad vimAnaM kRSNAgaruH, pravaraH kundurukkazabdena, cIDaH, turukkazabdena selhArasa eteSAM dhUpasya dhUpena maghamaghAyamAnaM vartate / punaryasmin vimAne sadaiva udyoto vartate / devAnAM yogyam / sadaiva zAntiyuktam , etAdRzaM vimAnaM trizalA kSatriyANI pazyati // 12 // 44 // atha ratnarAzisvapnaM varNayatitao puNo pulaga-veriMda-nIla-sAsaga-kakeyaNa-lohiyakkha-maragaya-masAragalla-pavAlaphaliha-sogaMdhiya-haMsagabbha-aMjaNa-caMdappahavararayaNehiM mahiyalapaiTTiyaM, gaganamaMDalaM taM pabhAsayaMtaM, tuMgaM, merugirisannikAsaM picchai sA rayaNanikararAsiM // 13 // 45 // tataH punaH sA trizalA kSatriyANI trayodaza khapne ratnAnAM rAziM pazyati / tAni kAni kAni ratnAni santi | teSAM nAmAni kathyante-pulakaratna-vajraratna-nIlaratna-sAsakaratna-karketanaratna-lohitaratna-marakataratna-pravAlaratnasphaTikaratna-saugandhikaratna-haMsagarbharatna-aJjanaratna-candraprabharatnAni anyAnyapi pradhAnAni ratnAni vizAle suvarNasya sthAle sthApitAni / teSAM ratnAnAM putro meruparvatavad uccastaro gaganamaNDalaM dedIpyamAnaM kurvantaM ( ratnarAziM) trizalA pazyati // 13 // 45 // iti trayodazakhapnam uktam / atha caturdazaM svapnaM varNayati For Private and Personal Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpamUtraM // 69 // kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. sihiM ca sA viullu-jala-piMgalamahu-ghayaparisiJcamANanidbhUmadhagadhagAyatajAlujjalAbhirAmaM, taratamajogajuttehiM jAlapayarehiM annunnaM iva aNupainnaM picchai sA jAlujjalaNagaaMbaraM va katthai payaMtaM, aivegacaMcalaM sihi // 14 // 46 // caturdazakhame'gnizikhAM pazyati / kIdRzIm agnizikhAm ? vipulA vistIrNA, ujvalA nirmalA / tathA piGgalA, pIta-raktavarNA / punaryathA madhu-vRtAbhyAM siktA satI nidhUmA, dhagadhagazabdaM kurvANA, tathA yA'gnizikhA jAjvalyamAnA / punaryasyAm agnizikhAyAm anekA laghiSThAH, ativRddhAH, vRddhatarAH, atilaghiSThatarA jvAlA vartante etAdRzIbhiH anekAbhiAlAbhiH yA'gnizikhA saMkulA'sti / punaryasyAM cA'gnizikhAyAm anekA jvAlA anyonyaM pravizanti etAdRzIm agnizikhAM dhUmarahitAM, jAjvalyamAnAM kutracit pradeze AkAzaM pacantImIva atIva capalAm agnizikhAM trizalA pazyati / atrA'yaM vizeSaH-yastu tIrthakarajIvaH svargAt cyuttvA yasyA garbha utpadyate sA devavimAnaM pazyati / yastu pAtAla-bhUmezyuktvA yasyA garbhe utpadyate sA bhuvanaM pazyati / iti caturdazasvapnavarNanam / atha caturdazAn svamAna dRSTvA trizalA yat karoti tadAha ime eyArise subhe, some, piyadaMsaNe, surUve suviNe daddUNa sayaNamajhe paDibuddhA araviMdalo // 69 / / For Private and Personal Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir yaNA, harisapulaiaMgI ee cauddasa sumiNe, savA pAsei titthyrmaayaa| jaM rayaNiM vakkamaI, kucchisi mahAyaso arahA // 47 // etAn caturdaza mahAsvamAna yathA pUrvavarNitAn , subhagAn , saumyAna , priyadarzanAna , surUpAn dRSTvA; sA trizalAkSatriyANI zayanIyamadhye pratibuddhA jAgarUkA AsIt-vinidrA jAtA, kamalavallocane viksite| harSavazAt trizalAyAH sarvam aGgaM pulakitam aasiit| sarvA api romarAjaya ullsitaaH| etAn caturdaza khamAn sarvAstIthaMkarajananyo yadA tIrthakarasya jIvaH kukSau garbhatvena utpadyate tadA'vazyaM pazyanti / tasmAt kAraNAt trizalA-IN |'pi zrImahAvIrakhAmino garbhA'vataraNAt caturdaza mahAsvamAna dRSTvA zayyAyAM jajAgAra // 47 // tae NaM sA tisalA khattiyANI ime eyArUve urAle cauddasa mahAsumiNe pAsittA NaM paDibuddhA samANI haTa-tuTTha-jAva-hiyayA, dhArAhayakayaMbapupphagaM piva samUssasiaromakUvA suviNuggahaM karei, karittA sayaNijjAo abbhuTTei, abbhuTTittA pAyapIDhAo paccoruhai, paJcoruhittA aturia-macavala-masaMbhaMtAe avilaMbiyAe rAyahaMsasarisIe gaie jeNeva sayaNije, jeNeva For Private and Personal Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 70 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir siddhatthe khattie teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA siddhatthaM khattiaM tAhiM iTTAhiM, kaMtAhiM, piyAhiM, mannAhiM, maNoramAhiM, urAlAhiM, kallANAhiM, sivAhiM, dhannAhiM, maMgalAhiM, sasirIyAhiM, hiyayagamaNijAhiM, hiyayapalhAyaNijAhiM, miu-mahura - maMjulAhiM girAhiM saMlavamANI 2 paDivo // 48 // tatazcaturdaza khamAvalokAnA'nantaraM sA trizalA kSatriyANI etAdRzAn pUrvoktAn caturdaza mahAkhamAn dRSTvA pratibuddhA satI, hRSTa-tuSTahRdayA meghadhArAhatakadambapuSpam iva samucchvasitaromakUpA satI ca svapnacintanaM karoti / yathAnukramaM khamAn smarantI khapragrahaM kRtvA ca zayanIyAd abhyuttiSThate, abhyutthAya ca pAdapIThe pratyavarohate, pAdapIThAt pratyavaruhya cA'tvaritam - mAnasikottAlarahitam / acapalam - kAyacApalyarahitam / asaMbhrAntam-skhalanAdirahitam / avilambitayA, bhittAdyavaSTambharahitatayA / rAjahaMsI sadRzyA gatyA yatraiva zayanIye siddhArthaH kSatriyaH supto'sti, tatraivopAgacchati, upAgatya ca siddhArthaM kSatriyaM yAdRzIbhirgIrbhiH- vANibhirjAgarayati, tA vANIH varNayanti / kathaMbhUtAbhirgIrbhiH ? 'ihAhiM' iti iSTAbhiH siddhArthasya vallabhAbhiH kAntAbhiH siddhArthena sadA vAJchitAbhiH / punaH priyAbhiH -dveSarahitAbhiH / punarmanojJAbhiH -sarveSAM bharturvA manojJAbhiH / punarmanoramAbhiH - For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 3 // 70 //
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir manaH priyacintakAbhiH, punarudArAbhiH-varNa-kharocAreNa sphuTAbhiH / punaH kalyANAbhiH-samRddhikarAbhiH / punaH zivAbhiH-nirupadravAbhiH / dhanyAbhiH-dhanalAbhakarAbhiH / mAGgalyAbhiH-mAGgalyavAdinIbhiH / punaH sazrIkA-2 miH-alaGkArAdizobhAyuktAbhiH / hRdayagamanIyAbhiH-hRdaye yA gacchanti komalatvAt , suyodhakatvAca hRdayagAminIbhiH / punaH hRdayaprahlAdikAbhiH-yAsAM vANInAM zravaNAd bhartuhRdayamAnandaM dhatte / punarmudu-madhuramaJjalAbhiH-mRduH-komalAH, madhurAH-rasavatyaH, matrulAH-saMpUrNoccArAH / athavA mita-madhura-maJjalAbhiH, mitAH pada-varNAditaH stokAH / bahvArthAH-tAbhirvANIbhistrizalAkhabhartAraM jAgarayati ityarthaH // 48 // tae NaM sA tisalA khattiANI siddhattheNaM raNNA abbhaNuNNAyA samANI nAnAmaNi-kaNaga-rayaNabhatticittaMsi bhaddAsaNaMsi nisIyai, nisIittA AsatthA, vIsatthA, suhAsaNavaragayA siddhatthaM khattiaMtAhiM iTThAhiM, jAva-saMlavamANI, saMlavamANI evaM vyaasii-|| 49 // tataH sA trizalA kSatriyANI siddhArthena rAjJA abhyanujJA-dattA''jJA satI nAnAmaNi-kanaka-ratnabhakticitremaNi-kanaka-ratnajaTite, bhadrAsane-sukhAsane niSIdati, niSadya ca 'AsatthA'-dUrIkRtamArgA''gamanakhedA Hi For Private and Personal Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpamUtra // 71 // visatthA'-vizeSeNa svasthA / gRhItavizrAmA, sukhAsanavaragatA sthitA satI siddhArtha kSatriyaM tAbhiH pUrvoktA- kalpadruma bhirvAgbhiH jalpantI, evam avaadiit-||49|| kalikA evaM khalu ahaM sAmI ! ajja taMsi tArisagaMsi sayaNijaMsi, vaNNao0 jAva-paDibuddhA, taM 10 jAva-paDibuddhA, taM vRttiyuktaM. vyAkhyA. jahA-gaya-usabha0 gAhA / taM eersi sAmI ! urAlANaM cauddasaNhaM mahAsumiNANaM ke manne kallANe, phalavittivisese bhavissai ? // 50 // bho khAmin ! evam-amunA prakAreNa, khalu nizcayenAhaM khAmI adya tasmin tAdRzake pUrvokte zayanIye || suptA-jAgratI ca satI caturdazamahAkhamAn dRSTvA prativuddhA / te caturdaza gajAdayaH, ime khamA mayA dRSTAH, teSAM mahAsvapnAnAM manye-saMbhAvayAmi-kaH phala-vRttivizeSo bhaviSyati ? trizalA khabhatAraMprati iti pprcch-||49|| tae NaM se siddhatthe rAyA tisalAe khattiANIe aMtie eyamaDhe succA, nisamma haTu-tuTTacitte, ANadie, pIimaNe, paramasomaNassie harisavasavisappamANahiyae, dhArAhayanIvasurabhikusumacaMcumAlaiyaromakUve te sumiNe ogiNhei, te sumiNe ogiNhittA IhaM aNupavi // 71 // For Private and Personal Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sai, ihaM aNupavisittA appaNo sAhAvieNaM, maipuvaeNaM, buddhi-viNNANeNaM tesiM sumiNANaM atthuggahaM karei, karittA tisalAM khattiANiM tAhiM iTTAhiM, jAva-maMgallAhiM, miya-mahura___ sasirIyAhiM, vaggUrhi saMlavamANe, saMlavamANe evaM vyaasii-||51|| tataH sa siddhArtho rAjA, trizalA kSatriyANyA antikAd imam artha zrutvA, nizamya hRSTa-tuSTacittaH san l AnanditaH,prItamanAH, paramasaumanasikaH, harSavazavisarpamANahRdayaH, meghadhArAhatakadambakusumavadullasitarUpastAna udgRhNAti, zRNoti ihAm anupravizati / AtmanaH khabhAveNa, matipUrvakena, buddhi-vijJAnena teSAM svamAnAm | arthagrahaNaM karoti, arthagrahaNaM kRtvA trizalAM kSatriyANI tAbhirviziSTAbhiH pUrvoktavarNanAyuktAbhirvANIbhirevam kA avaadiit-||51|| urAlA NaM tume devANuppie ! sumiNA diTThA, kallANA NaM tume devANuppie sumiNA diTThA, evaM sivA, dhannA, maMgallA, sasirIyA, Arugga-tuTThi-dIhAu-kallANa-(0 300 ) maMgallakAragA NaM tume devANuppie ! sumiNA diTThA, taM jahA-atthalAho devANuppie ! bhoga For Private and Personal Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 72 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir lAbho0 puttalAbhoM0 sukkhalAbho0 rajjalAbho0 evaM khalu tume devANuppie / navahaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM addhaTTamANaM rAiMdiyANaM viikaMtANaM amhaM kulakeuM, amhaM kuladIvaM, kulapavayaM, kulavaDiMsayaM, kulatilayaM, kulakittikaraM, kulavittikaraM, kuladiNayaraM, kulAdhAraM, kulanaMdikaraM, kulajasakaraM, kulapAyavaM, kulavivarddhaNakaraM, sukumAlapANipAyaM, ahINa-saMpuNNapaMciMdiyasarIraM, lakkhaNa- vaMjaNa-guNovaveaM, mANu- mmANappamANapaDipuNNa sujAyasavaMga suMdaraMgaM, sasisomAkAraM, kaMtaM, piyadaMsaNaM dArayaM payAhisi // 52 // ataH siddhArtho rAjA vadati - he devA'nupriye ! udArAstvayA svapnA dRSTAH, kalyANAstvayA svapnA dRSTAH; evaM zivAH, dhanyAH, mAGgalyAH, sazrIkAH, Arogya-tuSTi-dIrghA''yuSyakArakAH, kalyANa - mAGgalyakArakAstvayA khamA dRSTAH / he devAnupriye ! arthalAbho bhaviSyati, bhogalAbho bhaviSyati, putralAbho bhaviSyati, saukhyalAbho bhaviSyati, rAjyalAbho bhaviSyati / evaM khalu nizvayena navasu mAseSu, sArdhasaptadivaseSu vyatikrAnteSu satsu | asmatkule ketum - dhvajasadRzam / asmatkule dvIpam - dvIpasadRzam, asmatkule dIpam - dIpasamAnaM vA / asmatkule For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. 3 // 72 //
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parvatasamAnaM sthiratvAt / asmatkule'vataMsakasamAnaM zekharasamAnam / kule tilakasadRzaM bhUSaNatvAt / kule dinakarasadRzam , kulasyA''dhAram, kulanandikaram , kulavRddhikaram , kulasya kIrtikaram , kulasya vRttikaramnirvAhakaram , kulasya yazaskaram , kule pAdapam-vRkSasadRzam , bahUnAm AzrayaNIyatvAt / kulasya viziSTabRddhikaram , sukumAlapANi-pAdam , ahIna-saMpUrNapazcendriyazarIram , lakSaNa-vyaJjana-guNopetam, mAno-nmAnapramANapratipUrNa-sujAta sarvAGgasundaram ; zazivatsaumyAkAram , kAntam , priyadarzanaM dArakam-putraM janayasi // 52 // __ se vi a NaM dArae ummukkabAlabhAve, vinAyapariNayamette, juvaNagamaNupatte, sUre, vIre, vikkaM te. vicchinna-viulabalavAhaNe rajabaI rAyA bhavissai // 53 // sa putraH kIdRzo bhaviSyati-sa dArako yadA unmuktabAlabhAvo bhaviSyati tadA vijJAnAni sarvANi darzana mAtreNa, zravaNamAtreNa vA jJAsyati / sa punaryadA yuvA bhaviSyati tadA-zUraH, mahAdAnI, svapratijJAnirvAhako vA; vIraH-saGgrAme'bhaGgaH, vikrAntaH- bhUmaNDalAkramaNe, vistIrNa-vipulabalavAhano rAjyapatI rAjA bhaviSyati // 53 // taM urAlA NaM tume devANuppiyA! jAva-duccaM pi, taccaM pi aNuvhai / tae NaM sA tisalA khattiyANI siddhatthassa rapaNo aMtie eyaM aTuM succA, nisamma haTTa-tuTThA-jAva-hiyayA, jAva yadA unmuktayAla bhAvAtA-zaraH, mahAdAnI sajA bhaviSyati ka.sa.13 For Private and Personal Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. karayalapariggahi dasanahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kahu evaM vyaasii-|| 54 // taM' iti tasmAda he trizale ! tvayA udArAH svapnA dRSTA iti dvivAra, trivAram api siddhArthoM rAjA'nuva- hati-anuvadati, tataH sA trizalA siddhArthasya rAjJo'ntike imam artha zrutvA, nizamya, hRdi avadhArya, hRSTatuSTahRdayA, yAvat-karatalaparigRhItanakhadazakaM zirasA''vartam-mastake'traliM kRtvA evam avaadiit-|| 54 // evaM eyaM sAmI! tahameyaM sAmI! avitahameyaM sAmI! asadiddhameyaM sAmI! icchiameaM sAmI! paDicchiameyaM sAmI ! icchiyapaDicchiyameyaM sAmI ! sacce NaM esamaTe-se jaheyaM tubbhe vayaha tti kaTu te sumiNe samma paDicchai, paDicchittA siddhattheNaM raNA abbhaNuNNAyA samANI nAnAmaNi-rayaNabhatticittAo bhadAsaNAo abbhuTTei, abbhuTTittA aturiya-macavala-masaMbhaMtAe, avilaMbiAe rAyahaMsIsarisIe gaie jeNeva sae sayaNije teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sayaNijaM oruhai oruhaittA evaM vyaasii-|| 55 // trizalA kimavAdIt-he khAmin ! evameva bhavadbhiryaduktaM tattathaiva, avitathametat-satyametat , asaMdigdhame // 73 // For Private and Personal Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tat-saMdeharahitametat, etad mamApi Ipsitam, bhavatAmapi etadeva Ipsitam, bhavatAm IpsitaM mama Ipsitam ekameva jAtam / he khAmin ! satyo'yamarthaH yaM hetuM yUyaM vadatha iti kRtvA tAn khamAn samyaka pratIcchati, samyag gRhNAti, gRhItvA ca siddhArthena rAjJA'bhyanujJAtA satI nAnAmaNi-ratna-kanakabhakticitritAd bhadrAsanAda abhyuttiSThate, abhyutthAya cA'tvaritam, acapalam , asaMbhrAntaM yathA syAttathA'vilambitatayA rAjahaMsIsadRzayA gatyA yatra ca svakIyaM zayanIyaM tatra upAgacchati, upAgatya evam avAdIt- // 15 // mA ete uttamA, pahANA, maMgallA sumiNA diTThA annehiM pAvasumiNehiM diTrehiM paDihaNissaMti ti I kaTu deva-gurujaNasaMbaddhAhiM pasatthAhiM, maMgallAhiM, dhammiyAhiM, laTTAhiM kahAhiM sumiNajAga riaM jAgaramANI, paDijAgaramANI viharai // 56 // trizalA kim avAdIt-me mama uttamAH, sarvotkRSTAH, pradhAnAH, mAGgalyAzcaturdazamahAkhamA dRSTAH; anyaiH kaizcit pApakhapnaiH pratihaniSyante iti kRtvA deva-gurujanasaMbaddhAbhiH prazastAbhiH, mAGgalyAbhiH, dhAbhi laSTAbhiH, sundarAbhiH kathAbhiH khanajAgarikAM karoti-khayaM jAgarti, anyAn sevakasakhIjanAn pratijAgarayantI viharati // 56 // punaH prabhAte siddhArtho rAjA kauTumbikapuruSAn Adizya yat kArya kArayiSyati / pazcAt svapnapA-|| For Private and Personal Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 74 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir TakAna AhUya tebhyo'pi ca caturdazasvanAnAM phalaM khayaM zroSyati, trizalAM pratizrAvayiSyati tathA'gretanavyAkhyAne vyAkhyAsyAmaH // evaM zAsanA'dhIzvara zrIvardhamAnakhAmito gautamAdayaH sarve yAvad gurukrameNa zrIsaGghasya zreyase santu // zrIkalpasUtravaranAmamahAgamasya gUDhArtha bhAvasahitasya guNAkarasya / lakSmInidhervihitavallabhakAmitasya vyAkhyAnamApa paripUrtimiha tRtIyam // 1 // iti zrIkalpasUtrakalpadrumakalikAyAM zrIlakSmIvallabhagaNiviracitAyAM tRtIyaM vyAkhyAnaM samAptam // For Private and Personal Use Only OM OM kalpadruma kalikA vRttiyuktaM * vyAkhyA. 3 // 74 //
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha caturthaM vyAkhyAnam / vaMdAmi bhaddabAhuM pAINaM caramasakalasuyanANiM / suttassa kAragamisaM dasANukappe ya vavahAre // 1 // ahaMdabhagavadutpannavimalakevalajJAnata upadiSTaM viziSTaM zrIkalpasiddhAntam / tasya vAcanA bhaNane trayo'dhikArA-tatra prathamaM zrIjinavaracaritram / tadanantaraM dvitIye'dhikAre sthviraavlii| tRtIye'dhikAre sAdhusamAcArI vAcyate / tatra zrIjinacaritrAdhikAre caturthavyAkhyAne zrImahAvIrasya janmakalyANakaM vyAkhyAyatetae NaM siddhatthe khattie paJcUsakAlasamayaMsi koDuMbiapurise saddAvei, sadAvittA evaM vyaasii|| 57 // khippAmeva bho devANuppiA ! aja savisesaM bAhiriaM uvaTTANasAlaM gaMdhodayasittaM suiasaMmajiovalittaM sugaMdhavarapaMcavaNNapupphovayArakaliaM, kAlAguru-pavarakuMdurukkaturukkaDajhaMtadhUvamaghamaghatagaMdhuDuyAbhirAmaM sugaMdhavaragaMdhiyaM gaMdhavaddibhUaM kareha, kAraveha, karitA, kAravittA ya sIhAsaNaM rayAveha, rayAvittA mameyamANattiyaM khippAmeva paccappiNaha // 58 // For Private and Personal Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 75 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. tae NaM te koDaMbiapurisA siddhattheNaM raNNA evaM vuttA samANA haTTA, tuTTA, jAva-hiyayA karayala jAva-kaTu evaM sAmi tti ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNaMti, paDisuNittA siddhasthassa khattiassa aMtiAo paDinikkhamaMti, paDinikkhamittA jeNeva bAhiriA uvaTANasAlA teNeva uvAgacchaMti, teNeva uvAgacchittA khippAmeva savisesaM bAhiriyaM uvaTANasAlaM gaMdhodagasittaM jAva-sIhAsaNaM rayAviti, rayAvittA jeNeva siddhatthe khattie teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA karayalapariggahiyaM dasanahaM sirasAvattaM, matthae aMjaliM kaTu siddhatthassa khattiassa tamANattiaM pacappiNaMti // 59 // athA'sya sUtrasya arthaH kathyate-tataH siddhArtho rAjA prabhAtakAle kauTumbikapuruSAn AdezakAripuruSAn zabdAyate, zabdayitvA ca evam avAdIt-zIghrameva bho devAnupriyAH! adya vizeSeNa bAhyasabhAgRhaM sabhAmaNDapaM sammArjayitvA surabhijalena siktvA, gomayena liptvA, sugandhapazcavarNaiH sarasakusumaiH, tathA sugandhacUNavirAjamAnam, kRSNAgaru-cIDa-selhArasa-dazAGgadhUpaiH sugandharmaghamaghAyamAnaM yUyaM gatvA mamA''jJAM kuruta, // 75 // For Private and Personal Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir | anyebhyo'pi yUyaM kArayata / pazcAt tatra sabhAmaNDape siMhAsanaM sthApayata evaM mamAjJAM kRtvA pazcAd mamA''jJA| dadata-pazcAt pratyarpayata // 58 // tataste kauTumbikapuruSAH siddhArthena rAjJA evam uktAH santo harSitAH, tuSTAH, hatahRdayAH, praphullitahadayA saMjAtAH / dvAvapi hastau saMyojya vandanAM kRtvA evam avAdiSuH-he khAmin ! yuSmAbhiH asmAkaM ya Adezo dattaH sa cA'smAbhiH prmaanniikRtH| evaM kRtvA te AdezakAripuruSAH siddhArthasya rAjJaH sakAzAt pratinissaranti, pratiniSkAmanti, pratiniSkramya rAjJaH sarvAm AjJAM kRtvA rAjJaH samIpam Agatya evaM vadanti-he mahArAja ! asmAkaM yA AjJA dattA AsIt , tAM sarvA kRtvA samAgatAH sma // 59 // tae NaM siddhatthe khattie kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe phullappalakamalakomalammIliyaMmi ahApaMDure pabhAe, rattAsogappagAsa-kiMsua-suamuha-guMjaddharAga-vaMdhujIvaga-pArAvayacalaNa-nayaNaparahuasurattaloaNa-jAsuaNakusumarAsi-hiMgulaniarAtiregasIhaMtasarise kamalAyarakhaMDavohae udviammi sUre sahassarassimmi diNayare teasA jalaMte, tassa ya karapaharAparaddhammi aMdhayAre vAlAyavakuMkumeNaM khacioM va jIvaloe, sayaNijjAo abbhuTei // 6 // abhuTTittA pAyapI. DhAo paccoruhai, paccoruhittA / For Private and Personal Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 76 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tataH siddhArthoM rAjA kalyaprAdurprabhAte jAte sati, rajanyAM gaMtAyAM satyAM prakAze jAte sUrya udgataH / sa sUryo yadA udgatastadA kiM kiM jAtaM tat kathyate-sarovareSu praphullitAni kamalAni / tathA rajanyAM yAni kRSNamRgANAM netrANi nidrayA mIlitAni tAni api prabhAtasamaye vikakharANi jAtAni / yathA pANDure zvetavarNe prabhAte jAte sUrya ugacchan IdRzo raktavarNo rAjate / sa raktavarNaH kIdRza: ? raktAzokavRkSasya yAdRzaH prakAzo bhavati, praphullitasya kiMzukavRkSasya yAdRzI zobhA bhavati, zukamukhavat, guJjAyA ardhavad eteSAM padArthAnAM yadUraktatvaM tato'pi adhikaM raktatvaM raajte| punarapi kIdRzo'sti bandhujIvaka-raktapuSpavizeSavat, tathA pArAvatapakSiNazcaraNa - nayanavad AraktaH, tathA parabhRtA- kokilA tasyA netravat, tathA jAsUkusumavat, tathA sujAtyahiGgulakapuJjavat, tathA ebhyo'pi adhikaraktavarNastena virAjamAnaH zrIsUrya ugataH / punarapi sUryaH kIdRzo'sti ? kamalA''kareSu, hadeSu yAni kamalAni santi teSAM prabodhako'sti / tasya sUryasya kiraNairandhakAre prahRte sati bAlena Atapena kRtvA jJAyate, kuGkumena sakalaM jIvalokaM pUritamiva jAtam / punaH sa sUryaH kIdRzo'sti ? yasya sUryasya sahasrakiraNAni santi / punaryaH sUryo dinasya kArako'sti / tejasA jAjvalyamAno jAtastadA sa siddhArtho rAjA zayyAta utthAya pAdapIThopari padaM dadAti, tataH pAdapIThAd uttarati, uttIrya - // 60 // jeNeva aTTaNasAlA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA aTTaNasAlaM aNupavisai, aNupavi For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM, vyAkhyA. 4 // 76 //
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sittA aNegavAyAma - joga - vaggaNa - vAmaddaNa-malajuddhakaraNehiM saMte parissaMte, sayapAga-sahaspAgehiM sugaMdharatillamAiehiM pINaNijjehiM, dIvaNijehiM, mayaNijjehiM, vihaNije hiM, dappaNijehiM, saviMdiya - gAya - palhAyaNijehiM abbhaMgie samANe tillacammaMsi niuNehiM, paDipupaNapANi- pAyasukumAlakomalatalehiM purisehiM abhaMgaNa - parimaddaNuvalaNakaraNa - guNanimmAehi, cheehiM dakkhehiM, paTThehiM, kusalehiM, mehAvIhiM, jiaparistamehiM aTTisuhAe, maMsasuhAe, tayAsuhAe, romasuhAe, cauvihAe suhaparikammaNAe saMvAhaNAe samANe avagayaparisame aTTaNasAlAo paDinikkhamai // 61 // paDinikkhamittA jeNeva majjaNaghare teNeva uvAgaccha, uvAgacchittA majjaNagharaM aNupavisai, aNupavisittA / tataH siddhArtho rAjA anazAlAyAM mallayuddhazAlAyAm Agacchati, Agatya pravizya ca anekairvyAyAmairdaNDAnAM bharaNaiH, punarutthAnaiH, niSIdanaiH, ityAdiparizramairyogaH / guNatrikAdInAm utpAdanam / valganam uccaiH, adhaH, tiryaka kUrdanam / vyAmardanaM bAhromoMTanam, zramaM karoti / tato mallayuddhaM karoti / tato mallayuddhAdikaM For Private and Personal Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 77 // kRtvA zrAntaH, vizeSeNa zrAntaH / tataH pazcAt zatapakaM tailam-yatra taile zatasaMkhyA auSadhayaH prakSiptAH santi, kalpadruma athavA yat tailaM zatapramANena dravyeNa niSpannaM vartate / tathA sahasrapakkaM tailam-yatra taile sahasram auSadhayaH prakSiptA kalikA santi, athavA yattailaM sahasradravyeNa niSpannam , tena tailena siddhArtho rAjA mardanAM kArayati sA mardanA kIdRzI[. vRttiyukta. guNakarA vartate, prINanakarA rasa-rudhira-dhAtUnAM prItikArikA / punaH kIdRzI mardanA ? dIpanakarA yasyAM marda- vyAkhyA. nAyAM kRtAyAM kSudhA'gniIpyate tasmAd dIpanakarA / punaH kathaMbhUtA sA mardanA ? darpanakarA, balavRddhirunmAdakarA, kAmoddIpakA / punaH kIdRzI? bRMhaNakarA mAMsavRddhikarA, puSTikarA / punaH kIdRzI? sarvendriya-gAtraprahlAdakarA etAdRzI madanA / atha ye mardanAM kurvanti te puruSAH kIdRzA vartante ? saMpUrNahasta-pAdasahitAH, mukumAlakara-1 caraNA'GgulisahitAH / punaste puruSAH kIdRzAH santi ? chekAH, pravINAH, dakSAH, zIghra kAryakartAraH / punaste mardanakArakAH puruSAH kIdRzAH santi ? praSTAH, anyaiH pRSTavyAH / punaH kIdRzAH? kuzalAH, anyebhyo mardanakarebhyo vizeSajJAH / punaH kIdRzAH ? medhAvino buddhimantaH / punaH jitprishrmaaH| mardanakArakaiH puruSairmardanA kIdRzI kRtA ? asthisukhA, mAMsasukhA, tvakamugvA, romasugvA caturvidhA suravakAriNI aGgazuzrUSA kRtA / td-1|| 77 // nantaraM rAjA siddhArthaH svastho jAtaH / tataH pazcAt siddhArtho rAjA zramazAlAto nissarati // 61 // nissRtya yatra majanasya gRhaM tatra Agalya, majanagRhaM pravizati, sukhakAriNI sadanakArakaiH gRha pavizati sadArtho rAjA For Private and Personal Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samuttAjAlAkulAbhirAme, vicittamaNi - rayaNakuTTimatale ramaNijje pahANamaMDavaMsi, nANAmaNirayaNabhatticittaMsi NhANapIDhaMsi suhanisapaNe pupphodaehi a, gaMdhodaehi a, uNhodaehi a, suhodaehi a, suddhodaehi a kallANakaraNapavaramajjaNavihIe majjie, tattha kouasaehiM bahuvi - hehiM kalANagapavaramajjaNAvasANe pamhalasukumAlagaMdhakAsAialUhiaMge, aha ya sumahagghadUsarayaNasusaMkuDe sarasasurabhigosIsacaMdaNANulittagatte, suimAlAvaNNagavilevaNe, AviddhamaNisuvaNe, kappiyahAra-ddhahAra - tisarayapAlaMba palaMbamANakaDisuttasukayasobhe, piNadvagevijje, aMgulijagala - liyakayAbharaNe, nAnAmaNi- kaNaga-rayaNavarakaDaga- tuDiarthabhiabhue, ahiarUva sassirIe kuMDaujjoiANaNe, mauDadittasirie, hArotthaya sukayaraiavacche, muddiApiMgalaMgulIe pAlaM palaMbamANasukayapaDauttarijje, nANAmaNikaNagarayaNavimala maharihaniuNociamisimisiMtaviraiasusiliTTa-visiTTa-laTTa-AviddhavIravalae, kiM bahuNA ? kapparukkhae caiva alaMkiavibhUsie nariMde, For Private and Personal Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 78 // sakoriMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijamANeNaM,seavaracAmarAhiM uddhRvamANIhiM mNgljysdkyaaloe| kalpadruma kalikA nA tad majanagRhaM kIdRzaM vartate ? mauktikajAlakasahitam asti / vicitrai nAprakAraimaNibhizcandrakAntAbhiH, vRciyukta. tathA ratnairvaiDUryAdibhirjaTitAGganapradeze ramaNIke lAnamaNDape nAnAvidhamaNiratnAnAM racanayA vicitre lAnapIThe vyAkhyA. tiSThati, sthitvA etAdRzaiH pAnIyaiH slAnaM karoti-kIdRzAni pAnIyAni ? puSparasasahitAni, gandhodakaizcandanakastUrikAyuktAni, zuddhodakAni-pavitra-nirmalajalAni, gaGgAdInAM jalAni etaiH pAnIyaiH kalyANakArakaM pradhAna snAnaM kRtvA, tasya nAnasya avasAne pakSmayuktena, sukumAlena, kuGkama-candana-karpUra-kastUrikAdigandhadravyaiH, kaSAyena vastreNa zarIraM lUSayitvA, atha tam asphATitaM mUSakAdinA nakSatam , na jvalitam , kUTAdinA'kalaGkitaM dRSyaratnaM vastraratnaM paridadhAti / punaH sarasasugandhayuktagozIrSacandanaM tena zarIraM liptam, pavitrapuSpamAlA gale dhRtA, kuDamAdinA tilakaM kRtam , cauvAdinA vilepazca kRtaH, maNi-varNAdinA racitAni AbharaNAni aGgedhRtAni / punaH aSTAdazazarA hArAH, navazarAH, trizarAH, ekazarAzca hArA hRdaye kalpitAH / punaH praalmbm-11||78|| lambo lambAyamAno bahubhihIrakarmaNibhI ratnairjaTitaM yat phundakaM tena virAjitaM yat kaTIsUtraM kaTIdavarakaM tadapi siddhArthena rAjJA kaTyAM dhRtaM tena zobhAyuktaH / pazcAda grIvAyA AbharaNaM grIvAyAM dhRtam , aGgulISu aGgulyA For Private and Personal Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ka.sa. 149 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AbharaNAni mudrikAdIni paridhRtAni / nAnAvidhamaNi-ratnaracitabahumUlyakaTakAdivAhvA''bharaNaiH, truTitaiH, keyUraistambhitabhUjo jAtaH / siddhArtho bhUpo'dhikarUpazriyA yuktaH / atha zrIsiddhArthabhUpasya AbharaNAni ucyante - kuNDalAbhyAM mukhaM virAjate, punaH mukuTena mastakaM dIpyate, hAreNA''cchAditahRdayaH, mudrikAbhiH pizaGgavarNIkRtA'GgulikaH, maharghaM bahumUlyam pattane niSpannam atIva uttamaM vastraM tasya uttarAsaGgaM kRtam, nAnAvidhamaNi-ratna-svarNarjaditaH, tathA caturakArUkeNa racito yo vIravalayaH sa ca bAhau ghRto'sti / vIravalayastu sa ucyate-yo vIrapuruSaiH subhaTaiH ajeyairdhAryate / kiM bahunA / zrIbhadrabAhukhAmI vadati - kA bahuvarNanA kriyate siddhArtho rAjA AbhUSaNairvibhUSitaH sAkSAt kalpavRkSa iva virAjate sma, yathA kalpavRkSaH puSpaiH patrairvirAjate / tathA siddhArtho rAjA''bhUSaNaiH, vastraizca zobhate ityarthaH / tathA koraNTakavRkSapuSpANAM mAlAbhirvirAjamAnaM chatraM mastake siddhArthabhUpasya virAjate / punaH atyujvalaiH zvetacAmarairvirAjamAnaH / punarlokairjayajayazabdena uccAryamANo yaM yaM rAjA vilokayati sa sa puruSaH siddhArthaM rAjAnaM jayajayazabdaM vadati ityarthaH / atha yadA rAjA siddhArtho mahADambareNa puruSasaMbandhiSoDazazRGgArANi dhRtvA sabhAmaNDape AyAti tadA ke ke sAthai samAgatAH santi te ucyante I agagaNanAyaga-daMDanAyaga - rAyaIsara - talavara - mADaMbia - koDuMbia - maMti- mahAmaMti - gaNaga For Private and Personal Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 79 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir dovAriya - amacca - ceDa - pIDhamadda - nagara-nigama - siTTi - seNAvai - satthavAha dUa - saMdhivAlasaddhiM saMparivuDe dhavalamahAmehaniggae iva gahagaNadippaMtarikkhatArAgaNANa majjhe sasiva piadaMsaNe, naravaI, nariMde, naravasahe, narasIhe abbhahiarAyatealacchIe dippamANe majjaNagharAo Dinikkhamai // 62 // majjaNagharAo paDinikkhamittA / anekagaNAnAM kSatriyasamUhAnAM nAyakAH, daNDanAyakAH, rAjyezvarAH, koTTapAlAH, maDambasya adhipAH, kuTumbasya adhipAH, kuTumbasya zrIgaraNa- devagaraNa - yamagaraNa-sAmanta mahAsAmanta-maNDalIka - mahAmaNDalIka - caurAsIyacauddIya mukuTabaddha - sandhipAla - dUta pAla - sandhivigrahi - rAjavigrahi- amAtya - mahAmAtya zreSThi- sArthavAha-vyavahArika-aGgarakSaka- purohita-vRttinAyaka vahI vAhaka - thaIyAyata paTupaDiyAyata- TATakamAli-indrajAli-phUla - mAli- dhanurvAdI mantravAdi - jyotirvAdi-tantravAdi anekadaNDadhara-dhanurdhara - khaGgadhara-chatraghara - cAmaraghara - patAkAghara - nejAghara - dIpadhara - pustakadhara - jhArIdhara-tAmbUladhara-pratihAra - zayyApAlaka - gajapAlaka azvapAlaka - aGgamardakaArakSaka- mitabolA-kathAbolA- satyabolA-guNabolA- samasyAbolA - phArasIbolA- vyAkaraNabolA-tarkabolAsAhityabandhaka - lakSaNabandhaka - chandabandhaka - alaMkArabandhaka - nATakabandhaketyAdiparivAreNa parivRto rAjA siddhArthoM For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRtiyuktaM. vyAkhyA. 4 // 79 //
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir rAjasabhA samAgacchati, manjanagRhAdu nirgacchati tadA kIdRzaH zobhate? dhavalamahAmeghAd nissaran sUrya iva / gRhagaNa-nakSatra-tArAgaNAnAMmadhye zazI candra iva lokAnAM priyadarzano narapatirmajjanagRhAda nissarati-nismRtya jeNeva bAhiriA uvaTThANasAlA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sIhAsaNaMsi puratthAbhimuhe nisIai, nisIittA appaNo uttarapuracchime disIbhAe aTTa bhaddAsaNAI seavasthapaJcusthayAiM siddhatthayakayamaMgalovayArAI rayAvei, rayAvittA appaNo adUrasAmaMte nANAmaNirayaNamaMDiaMahiapicchaNijaM mahagdhavarapaTTaNuggayaM sahapaTTabhattisayacittatANaM IhAmia-usabha-turaga-nara-magara-vihaga-vAlaga-kinnara-ruru-sarabha-camara-kuMjara-vaNalaya-paumalaya-bhatticitaM abhitariaM javaNiaM aMgAvei, aMchAvettA nANAmaNirayaNabhatticittaM attharayamiumasUragutthayaM seavatthapaJcatthaaM sumauaM aMgasuhapharisaM ThAe khattiANIe bhaddAsaNaM rayAvei, rayAvittA // 63 // atha rAjA siddhArtho yatra bAhya sabhAgRhaM tatra Agacchati, Agatya ca siMhAsane pUrvAbhimukhastiSThati, A For Private and Personal Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra. // 8 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. tmana uttarapUrvasyAM dizi IzAnakoNe aSTau bhadrAsanAni sthApayati, vastreNa samAcchAdayati, dUrvA-sarSapaiH kRtamaGgalAni tAni bhadrA''sanAni santi / tataH punaH AtmanaH sakAzAd na dUravartinI, na ca nikaTavartinI praticchadAracayati / sA ca paricchadA kIdRzI asti ? yA nAnAvidhamaNirantaimaNDitA, adhikaprekSaNIyayogyA, bahumUlyA, varaM pradhAnaM yat pattanaM samyaga vastrotpattisthAnaM tatra utpAditA / atyantaM nigdhA racanA, shtcitrshcitritaa| tAni kAnicitrANi santi? IhAmRgAH mRgavizeSAH, vRkA vA gavayAH, vRSabhAH, gAvaH, turagAH,narAHmanuSyAH, makarA jalajantuvizeSAH, vihagAH pakSiNaH, vyAlAH sarpAH, kinnarA devavizeSAH, ruravaH kastUrikAmRgAH, zarabhA aSTApadAH, camarI gaurvizeSo mRgavizeSo vA, kuJjarAH hastinaH, vanalatA padmalatA ityAdIni anekacitrANi | yasyAM paricchadAyAM virAjante / javanikA zabdena parIciH antarAle vistArayati, parIciM vistArya tanmadhye | nAnAvidhamaNi-ratnAnAM bhaktyA citritam AstareNa yuktam / tad astaraNaM kIdRzaM mRdu masUranAmavastravizeSa tenA'cchAditam , zvetavastreNa upari AcchAditaM sukomalam aGgasya sukhasparza viziSTaM trizalA kSatriyANyA upavezanAya bhadrAsanaM prasthApayati, bhadrAsanaM prsthaapyitvaa-||63 // koDuMbiapurise sadAvei, saddAvettA evaM vyaasii-|| 64 // khippAmeva bho devANuppiA ! // 8 // For Private and Personal Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir aTraMgamahAnimittasuttatthadhArae vivihasatthakusale suviNalakkhaNapADhae sadAveha // tae NaM te koDaMbiapurisA siddhattheNaM raNNA evaM vuttA samANA haTTatuTTha-jAva-hiyayA, karayala-jAvapaDisugaMti // 65 // paDisuNittA siddhatthassa khattiyassa aMtiAo paDinikkhamaMti, paDinikkhamittA kuMDapuraM nagaraM majhamajjheNaM jeNeva suviNalakkhaNapADhagANaM gehAI, teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA suviNalakkhaNapADhae sadAviti // 66 // tae NaM te suviNalakkhaNapADhayA siddhatthassa khattiassa koDubiapurisehiM sadAviA samANA haTTatuTa-jAva-hiyayA pahAyA, kayabalikammA kayakoua-maMgalapAyacchittA suddhappAvesAI maMgallAiM vatthAI pavarAiM parihiA appa-mahagghAbharaNAlaMkiyasarIrA siddhatthaya-hariAliAkayamaMgalamuddhANA saehiM 2 gehehito niggacchaMti, niggacchittA / atha siddhArtho rAjA kauTumbikapuruSAn zabdayati, zabdayitvA evam-avAdIt bho devA'nupriyAH ! zIghram eva aSTAGgamahAnimittArthapAragAna anyAn api vividhazAstrakuzalAn , svapalakSaNapAThakAn, zabdayata aSTAGgani For Private and Personal Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 81 // mittaM yathA-divya-utpAta-antarikSa-bhauma-aGga-svara-lakSaNa-vyaJjanaetadaSTAGganimittam / tataste kauTumbikapu-IN kalpadruma ruSAH siddhArthena rAjJA evam-uktAH santo harSitAH, tuSTAH, hRtahRdayAH saMjAtAH / siddhArthasya rAjJa AdezaM kalikA vinayena pratizRNvanti, pratizrutya siddhArthasya rAjJaH sakAzAt pratinissaranti, niHsRtya kSatriyakuNDagrAmamadhye 2 vRttiyukta. bhUtvA yatraiva svamalakSaNapAThakAnAM gRhANi tatraiva Agacchanti, Agatya khAnalakSaNapAThakAn zabdayanti, bho bhoH vyAkhyA. khamalakSaNapAThakAH! yuSmAn siddhArtho rAjA Ahvayati / tataste khamalakSaNapAThakAH teSAM vacaH zrutvA harSitAH, saMtuSTAH saMjAtAH / nAtAH, kRtabalikarmANaH khakIya 2 gRheSu khakIya 2devAn pUjayanti, nirmalAni vastrANi paridadhati, kautukAni, maSItilakAdimaGgalAni kurvanti, sarSapa-dUrvA'kSatAdIni mastake dhArayanti, duHkhanAdini-1 vAraNArtha khakIyamaGgalAni kurvanti, rAjyasabhAyAM pravezayogyAni mAGgalikyakarANi alpamaulyAni, bahumolyAni AbharaNAni dhRtAni-alpamaulyAni lohamudrikAdIni, bahumaulyAni svarNaratnamayAni AbharaNAni taiH kRtvA zarIrANi yaiH alaMkRtAni santi, etAdRzAste khAmalakSaNapAThakAH khakIya 2 gRhebhyo nirgacchanti, nirgatya // 81 // khattiyakuMDaggAmaM nagaraM majjhamajheNaM jeNeva siddhatthassa raNNo bhavaNavaravaDiMsagapaDiduvAre, teNeva uvAgacchaMti, uvagacchittA bhavaNavaravaDiMsagapaDiduvAre egao milaMti, gao milittA For Private and Personal Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jeNeva bAhiriA uvaTThANasAlA, jeNeva siddhatthe khattie, teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA karayalapariggahiaMjAva-kaTu, siddhatthaM khattiaMjaeNaM, vijaeNaM vaddhAviti // 67 // tae NaM te suviNalakkhaNapADhagA siddhattheNaM raNNA vaMdiya-pUia-sakkAria-sammANi samANA patteaM2 putvannatthesu bhaddAsaNesu nisIyaMti // 68 // tae NaM siddhatthe khattie tisalaM khattiyANi javaNiaMtariyaM ThAvei, ThAvittA pupphaphalapaDipuNNahatthe pareNaM viNaeNaM te suviNalakkhaNapADhae evaM vyaasii-|| 69 // evaM khalu devANuppiyA ! ajja tisalA khattiyANI taMsi tArisagaMsi jAva-suttajAgarA ohIramANI 2 ime eyArUve urAle cauddasa mahAsumiNe pAsittA gaM paDibuddhA // 70 // taM jahA, gaya0 gAhAte khamalakSaNapAThakAH kSatriyakuNDagrAmanagarasya madhye 2 bhUtvA yatra siddhArthasya rAjJo bhavanA'vataMsakapratidvAraM yatra gRhapratolIdvAraM tatra Agatya sarve'pi ekatra milanti, ekIbhUya yatra sabhAyAM bAhyaM sabhAmaNDapam , yatra 1. kAcitsubhaTAnAM paJcazatI parasparam asaMbaddhA sevAnimittaM kasyacidrAjJaH puro yayau, rAjJA ca mantrivacasA parIkSArtham ekaiva zayyA For Private and Personal Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 8 // ka rAjA siddhArthaH tatra Agacchanti, tatra Agatya karayugalaM saMyojya siddhArtharAjAnaM jayena, vijayena vardhApayanti / kalpadruma jayaH khakIyadeze, vijayaH paradeze / evaM jayena, vijayena vardhApayanti, pazcAt puna AzIrvAdaM prayacchanti- kalikA dIrghAyurbhava vRttimAn bhava sadA zrImAn yazasvI bhava / prajJAvAn bhava bhUrisattva-karuNAdAnakazoNDo bhava // vRciyukta bhogAkhyo bhava bhAgyavAn bhava mahAsaubhAgyazAlI bhava / prauDhazrIbhava kIrtimAn bhava sadA vizvopajIvI bhava vyAkhyA. // 1 // punaH zrIsiddhArthabhUpaM zrIpArzvanAthasya zrAvakaM jJAtvA, zrIpArzvanAthasya stutyA AzIrvAdaM dadati dazAvatAro vaH pAyAt kmniiyaanyjndyutiH| kiM dIpo nahi zrIpaH kintu vAmAGgajo jinH||1|| dazAyAM vRttikAyAM avatAro yasya sa dazAvatAraH / kamanIyA manojJA aJjanena kajalena sadRzA dyutiryasya sa kmniiyaa'nyjndyutiH| etAdRzo yaH kazcid vartate savo yuSmAn pAyAt-rakSatu, etAdRzaH kiM dIpaH tadA ucyatedIpo nahi, kintu zrIpa:-zriyaM pAti iti zrIpa:-kRSNaH ? tadA ucyate-zrIpo'pi nahi, kintu vaamaanggjo| jina:-vAmAyA aGgajaH putro vAmAGgajaH-zrIpArzvanAtho jinaH / zrIpArzvanAthastu dazA'vatAro daza avatArA preSitA, te ca sarve'pi ahamindrA laghu-vRddhavyavahArarahitAH parasparaM vivadamAnAH sarvairapi eSA zayyA vyApAryA iti buddhyA zayyAM madhye // 82 // muktvA tadabhimukhapAdAH zayitavantaH, prAtazca pracchannamuktapuruSairyadhAvaddhyatikare nivedite katham ete sthitirahitAH parasparam asaMbaddhA yuddhAdi kariSyanti ? iti rAjJA nirbhartya niSkAzitAH iti hetoH te svapnapAThakA ekato militvA''gatAH / / For Private and Personal Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarabhUtipramukhAH yasya sa dazAvatAraH, punaH kamanIyA manojJA aJjanabat kajalavad dyutiryasya saH kamanIyAMJjanadyutiH, etAdRzaH zrIpArzvanAtho vo yuSmAn pAtu / evam AzIrvAdaM zrutvA siddhArthoM rAjA tAn skhamalakSaNa-| pAThakAna vandate, pUjate vastrA'laMkAraH, satkArayati sadguNakathanena, stauti punaHsanmAnayati Asana-abhyutthAnAdinA, saMtoSayati, pazcAd yAni pUrva bhadrAsanAni racitAni santi teSu sthApayati, yadA te skhamalakSaNapAThakAH siMhAsaneSu tiSThanti, tadAzrIsiddhArtho rAjA, trizalAM kSatriyANIMzabdayati, zabdayitvA paricchadAntare bhadrAsane sthApayati / sA trizalA'pi puSpa-phalaiH paripUrNahastA satI varNabhadrAsane tiSThati / tataH siddhArtho rAjA tAn svAmalakSaNapAThakAn vadati-bho devA'nupriyAH ? adya trizalA zayanIyagRhe zayyAyAM suptA, ISad nidrAM gacchantI caturdazakhamAn gaja-vRSabha-siMhAdIna dRSTvA jajAgArataM eesiM NaM cauddasaNhaM mahAsumiNANaM devANuppiyA ! urAlANaM ke manne kallANe phalavittivisese bhavissai ? // 71 // tae NaM te sumiNalakkhaNapADhagA siddhatthassa khattiyassa aMtie eyamar3he soccA, nisamma haTatuTa-jAva-hayahiyayA, te sumiNe ogiNhaMti, ogiNhittA IhaM aNupavisaMti, aNupavisittA annamanneNaM saddhiM saMcAleMti, saMcAlittA tesiM sumiNANaM laTThA, For Private and Personal Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 83 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. gahiaTTA, pucchiaTThA, viNicchiyaTThA, abhigayaTThA siddhatthassa raNNo purao sumiNasatthAI uccAremANA 2 siddhatthaM khattiyaM evaM vyaasii-|| 72 // evaM khalu devANuppiyA ! amhaM sumiNasatthe bAyAlIsaM sumiNA, tIsaM mahAsumiNA, bAvattari sabasumiNA diTTA, tattha NaM devANuppiyA ! arahaMtamAyaro vA, cakkavaTTimAyaro vA arahaMtasi vA, cakkaharaMsi vA (graM0 400) gabhaM vakkamamANaMsi eesiM tIsAe mahAsumiNANaM ime cauddasa mahAsumiNe pAsittA NaM paDibujhaMti // 73 // taM jahA, gaya0 gaahaa-|| 74 // vAsudevamAyaro vA vAsudevaMsi gambhaM vakkamamANaMsi eesiM cauddasaNhaM mahAsumiNANaM annayare satta mahAsumiNe pAsittA NaM paDibujhaMti // 75 // baladevamAyaro vA baladevaMsi gabbhaM vakkamamANaMsi eesiM cauddasaNhaM mahAsumiNANaM annayare cattAri mahAsumiNe pAsittA NaM paDibujhaMti // 76 // maMDaliyamAyaro vA maMDaliyaMsi gambhaM vakkamamANaMsi eesiM cauddasaNhaM mahAsumiNANaM annayaraM egaM mahAsumiNaM // 83 // For Private and Personal Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAsittA NaM paDibujhaMti // 77 // ime ya NaM devANuppiyA ! tisalAe khattiANIe codasa mahAsumiNA diTTA, taM urAlA NaM devANuppiyA ! tisalAe khattiyANIe sumiNA diTThA, jAva-maMgallakAragA NaM devANuppiA ! tisalAe khattiANIe sumiNA diTThA, taM jahAtato he devA'nupriyAH ! eteSAM cartudazasvamAnAM kiM manye ? ahaM vicArayAmi kiM kalyANakAriphalaM bhaviSyati / yadA rAjJA iti praznaH kRtaH tadA te khapalakSaNapAThakAH siddhArthasya rAjJaH sakAzAd artha zrutvA harSitAH, saMtuSTAH, prasannahRdayAH sNjaataaH| teSAM svapnAnAM hRdaye grahaNaM kurvanti, grahaNaM kRtvA IhAM kurvanti, teSAM khAnAnAmarthagrahaNaM kurvanti, arthagrahaNaM kRtvA parasparaM vicArayanti, parasparaM vicArya artha labdhvA, parasparaM dRSTvA, arthasya nizcayaM kRtvA labdhArthAH, pRSTArthAH, gRhItArthAH, nizcitArthAHsantaste khapnalakSaNapAThakAH siddhArthasya rAjJo'gre khamazAstroccAraNaM kurvanti / aho devAnupriya ! khalu nizcayena he rAjan ! asmatvamazAstre dvicatvAriMzatvamAH saamaanyphldaaH| triMzadumahAkhaptA mhaaphldaaH| yadA sarve'pi ekatra kriyante tadA dvAsaptativamA bhavanti / tatra he rAjan ! aInmAtA, tathA cakravartimAtA ahaMdUjIce, tathA cakravartijIve garbhe samutpanne sati triMzanmahAkhamAnAM madhye cartudazamahAkhamAn dRSTvA jAgarti, te ke gajAd Arabhya agnizikhAM yAvad dRSTvA jAgarti / vAsude saMgrahaNaM kRtvA paraspara vivazatArthAH santaste khamalakhanazAstre dvicatvAriza bhavanti / tatra tAli nizcayena he rAjakatra kriyante tadA mutpanna sati tri For Private and Personal Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 84 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vasya mAtA vAsudevasya jIve garbhe samutpanne sati caturdazamahAsvanAnAM madhye sapta mahAsvamAn dRSTvA jAgarti / baladevasya mAtA baladevasya jIve garbhe samutpanne sati teSAM caturdazasvamAnAM madhye catvAraH svamAn pazyati / maNDalIkasya dezA'dhipasya mAtA maNDalIkasya jIve garbhe samutpanne teSAM caturdazasvamAnAM madhye ekaM svamaM dRSTvA jAgarti / tato'ho ! rAjan ! ete caturdazamahAstramAH trizalayA dRSTA, ete udArAH khamAH, eteSAM khamAnAM prabhAvAdU bhavatAm-etAni phalAni bhaviSyanti atthalAbho devANuppiyA !, bhogalAbho0 puttalAbho0 sukkhalAbho devANuppiyA !, rajjalAbho devA evaM khalu devANuppiyA ! tisalA khattiyANI navahaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM addhamANaM iMdiANaM vaikaMtANaM, tumhaM kulakeDaM, kuladIvaM, kulapavvayaM, kulavaDiMsagaM, kulatilayaM, kulakittikara, kulavittikara, kuladiNayaraM, kulAhAraM, kulanaMdikaraM, kulajasakaraM, kulapAyavaM, kulataMtusaMtANavivaddhaNakaraM, sukumAlapANipAyaM, ahINapaDipuNNapaMciMdiyasarIraM, lakkhaNa-vaMjaNaguNovaaM mANu-mANapamANapaDipuNNa sujAyasavaMgasuMdaraMgaM sasisomAkAraM, kaMtaM, piyadaMsaNaM, For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM * vyAkhyA. 4 // 84 //
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir surUvaM dArayaM payAhisi // 78 // se vi ya NaM dArae ummukkabAlabhAve vinnAyapariNayamitte, juvaNagamaNuppatte sUre, vIre, vikaMte, vicchinnavipulabalavAhaNe, cAuraMtacakkavaTTI rajavaI rAyA bhavissai, jiNe vA, tiloganAyage dhammavaracAuraMtacakkavaTTI // 79 // taM urAlA NaM devANuppiyA! tisalAe khattiyANIe sumiNA diTTA, jAva-Arugga-tuTThi-dIhAU-kallANa-maMgallakAragA NaM devANuppiA ! tisalAe khattiyANIe sumiNA diTThA // 8 // eteSAM khapAnAMprabhAvAd arthasya dravyasya lAbho bhvissyti|bhogsy paJcedriyasukhasya lAbho bhaviSyati / putrasya lAbho bhaviSyati / saukhya rAjyalAbho bhaviSyati / evaM khalu nizcayena trizalA navabhirmAsaiH,sArdhASTamadivasaH pUrNarbhavatAM kuladhvajasadRzaH adbhUtatvAt , kule pradIpavat prakAzakatvAt , maGgalavAca kulaviSaye parvatasadRzaH ajayyatvAt , kule mukuTasadRzaH sarveSAM vandanIyatvAt, kule tilakasadRzaH kuTumbasya zobhAkaratvAt , kule kIrtikaraH, kule vRttikarojIvanopAyakArI, kule vRddhikArI, kule samRddhikaraH, kule yazaskaraH, kulasya AdhAraH, |kule vRkSasadRzaH sarvakuTumbasyA''zrayatvAt , kulasya santataH vRddhikaratvAt putra-pautra-prapautrAdisantativRddhi For Private and Personal Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra ||karaH, etAdRzaH putro bhaviSyati / puna: sa putraH kIdRzo bhaviSyati ? sukumAlapANi-pAdaH, ahInapratipUrNapazce- kalpadruma ndriyazarIraH, lakSaNa-vyaJjana-guNopetaH, mAno-nmAnapramANapratipUrNasarvAGgasundaraH, candravat saumyAkAraH, kAntaH, kalikA priyadarzanaH, surUpo dArakaH putro bhaviSyati / sa ca punArakaH putraH unmuktavAlyabhAvo yadA bhaviSyati paThana- vRttiyuktaM. yogyo bhaviSyati tadA vijJAnAni darzanamAtreNa grhiissyti| yadA yauvanavayoyukto bhaviSyati tadA zUraH saGkAma-IN vyAkhyA. viSaye tathA dAnaviSaye shuurobhvissyti|viiro'bhnggH saMgrAme ariinnaam-ajeyobhvissyti| vikrAnto vikramI parakIyAm api bhUmikAM jitvA khavazIkariSyati / vistIrNa-vipulabala-vAhano rAjyapatizcakravartirAjA bhaviSyati, athavA rAga-dveSAdizatrUNAM jetA trailokyanAthastIrthakaro bhaviSyati / tasmAt kAraNAd he rAjan ! trizalayA kSatriyANyA samIcInAH, pradhAnAHkhamAH dRSTAH, Arogya-tuSTi-dIrghAyuSAM kaarH|ye rogiNaH, alpAyuSaH, daridrAH,N bhAgya-puNyahInA bhaveyuste etAdRzAn khamAn na pazyanti ityarthaH / atha teSAM svapnAnAM pRthaka pRthak phalaM vadantihe rAjan ! caturdantagajAvalokanAt caturdhA dharmopadeSTA bhaviSyati / vRSabhadarzanAd bharatakSetre samyaktvabIjasya vaptA bhaviSyati / siMhadarzanAd aSTakarmagajAna vidrAvayiSyati / lakSmIdarzanAt saMvatsaradAnaM dattvA pRthvI pramu- nen ditAM kariSyati, tIrthakaralakSmIbhoktA ca bhaviSyati / puSpamAlAdarzanAt tribhuvanajanA asya AjJA zirasi dhArayiSyanti / candradarzanAt pRthivImaNDale sakalabhavyalokAnAM netra-hRdayA''lhAdakArI ca bhaviSyati / sUrya For Private and Personal Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir sya darzanAt pRSThe bhAmaNDaladIptiyukto bhaviSyati / dhvajadarzanAd agre dharmadhvajaH caliSyati / kalazadarzanAd jJAna-dharmAdisaMpUrNo bhaviSyati, bhaktAnAM manorathapUrakazca / padmasarodarzanAd devA asya vihArakAle caraNayoradhaH svarNAnAM padmAni racayiSyanti / kSIrasamudradarzanAd jJAna-darzana-cAritrAdiguNaratnAnAm AdhAraH, dharmamaryAdAyA dhartA ca bhaviSyati / devavimAnadarzanAt khargavAsinAM devAnAM mAnyaH, ArAdhyazca bhaviSyati / ratnarAzidarzanAt samavasaraNasya vapratraye sthAsyati / nighUmA'gnidarzanAd bhavyajIvAnAM kalyANakArI, mithyAtvazItahArI ca bhvissyti| atha sarveSAM khamAnAM phalaM vadanti-he rAjan ! eteSAM caturdazaskhamAnAm-avalokanAt caturdazarajvAtmalokasya mastake sthAsyati / yatra ayam eva vizeSa:-cakravartijananI caturdaza svamAn pazyati, paraMtIrthakarajananI atIva nirmalatarAn pshyti| atha teskhamalakSaNapAThakAH siddhArthasya rAjJo'gre khamAnAM nidAnaM vadanti atihAsa-zoka-kopo-ssAha-jugupsAbhayAdbhutotpannaHvitathaHkSudhA-pipAsA-mUtra-purISodbhavaH khnH||shaa khanaH prathamaprahare dRSTaH saMvatsareNa phaladaH syAt / saMvatsarArdha phalado dvitIyayAme tu yaaminyaaH||2|| mAsatrayeNa rAtrestRtIyayAme nRNAM sphuTaM phaladaH / mAsaikaphalo dRSTaH caturthayAme bhavetsvapnaH // 3 // caramanizAghaTikAdvayasamaye phalati dhruvaM dazAhena / sUryodaye tu dRSTaH sadyaH phaladAyakaH svapnaH // 4 // atihAsyaM kRtvA supto bhavati, atizokaM kRtvA, atikopaM kRtvA supto bhavati, adhikotsAhe prasupto bha-IN For Private and Personal Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 86 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir vati, suga-ghRNAM kRtvA suso bhavati, bhayaM kRtvA supto bhavati tadA yaH khano dRSTo bhavati sa sarvo'pi viphalaH syAt / punaryo manuSyaH kSudhito bhUtvA, tRSito vA, mUtrasya AbAdhayA, tathA puriSasya AvAdhayA suptaH svamaM | pazyati so'pi niSphalaH / atha rAtreH prathamaprahare dRSTaH khano varSeNa phalado bhavati / dvitIye prahare dRSTaH SaSThe mAse phaladaH / tRtIye mahare dRSTaH tRtIye mAse phaladaH / caturthaprahare dRSTa ekamAse phaladaH / pAzcAtyarajanyAmantye ghaTikAdvaye dRSTaH khamaH dazadivase phaladaH / sUryodayavelAyAM dRSTaH khapmaH tatkAlaphaladAyako bhAvI / atha | punaH khamAnAM nava prakArAH santi, te ucyante anubhUtaH zruto dRSTaH prakRtezca vikArataH / khabhAvAcca cintAsaMtatisaMbhavaH tathA ca devopadezotthaH // 1 // dharmakarmaprabhAvotthaH pApodrekasamudbhavaH / evaM khamavicAro hi kathito navadhA nRNAm // 2 // manuSyANAM navabhiH prakAraiH svamadarzanaM jAyate, tadyathA - anubhUtAm - samyagabhyastAM vArtAM pazyati, zrutAM vArtAM pazyati, dRSTaM vastu pazyati; prakRtivikArAt, vAyuprakopAt pazyati, sahajakhabhAvAt pazyati, cintAyAM pazyati etaiH kAraNairyat zubhAzubhaM pazyati tanniSphalam / devAnAM sAMnidhyAt, dharmaprabhAvAt pApaprabhAvAt yat pazyati tat zubhAzubhaM phalaM syAt / evaM taiH svalakSaNapAThakaiH siddhArthasya rAjJo'gre svama vicAro niveditaH / For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 4 // 86 //
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tae NaM siddhatthe rAyA tesiM sumiNalakkhaNapADhagANaM aMtie eyamaTTaM socA, nisamma haTTe, tuTTe, cittamANaMdite, pIyamaNe, paramasomaNasie, harisavasavisappamANahiae karayala-jAva-te sumiNalakkhaNapADhage evaM vyaasii-|| 81 // evameyaM devANuppiyA ! tahameyaM devANuppiyA ! avitahameyaM devANuppiyA ! icchiyameyaM0 paDicchiyameyaM0 icchiyapaDicchiyameyaM devANuppiyA ! sacce NaM esamaTe se jaheyaM tubbhe vayaha tti kaTu te sumiNe samma paDicchai, paDicchittA te suviNalakkhaNapADhae viuleNaM asaNeNaM, puppha-vattha-gaMdha-mallA-'laMkAreNaM sakArei, sammANei, / sakArittA, sammANittA viulaM jIviyArihaM pIidANaM dalai, dalaittA paDivisajjei // 8 // tataH siddhArtho rAjA tebhyaH svapnalakSaNapAThakebhyaH caturdazasvapnAnAm artha zrutvA harSitaH, saMtuSTaH, citte AnanditaH san tebhyaH evam avAdIt-aho devA'nupriyAH! yad bhavadbhiruktaM tat tathaiva, punaH avitatham-asatyaM nAsti / asmAbhirapi ayam eva artho'bhilaSitaH, bhavadbhirapi sa eva uktaH tasmAd AvayorvicAra eka eva saMjAtaH / yo'rtho bhavadbhiH kathitaH, yo heturbhavadbhiruktaH sa sarvo'pi satya eva / siddhArtho rAjA evam uktvA For Private and Personal Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 87 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir svalakSaNapAThakAn vistIrNA'sana-pAnAdinA, puSpa - phala - gandha - mAlyAlaMkAraiH kRtvA saMtoSya, punaH AjIvikAyogyaM samyak kSetra-grAma-grAsAdikaM prItikaraM dAnaM dattvA visarjayati / taNaM se siddhatthe khattie sIhAsaNAo abbhuTTei, abbhuTTittA jeNeva tisalA khattiyANI javaNiaMtariyA teNeva uvAgacchai, uvAcchittA tisalaM khattiyANIM evaM vayAsI - // 83 // evaM khalu devANupiyA ! sumiNasatyaMsi bAyAlIsaM sumiNA, tIsaM mahAsumiNA, jAva-egaM mahAsumiNaM pAsitANaM paDibujjhati // 84 // ime a NaM tume devANuppie ! cauddasa mahAsumiNA diTThA, taM urAlA gaM tume jAva-jiNe vA, telukanAyage, dhammavaracAuraMta cakkavaDI // 85 // tae NaM sA tisalA khattiANI eamaTuM succA, nisamma haTTa tuTu-jAva - hayahiayA, karayala - jAva - te sumi sammaM paDiccha // 86 // paDicchittA siddhattheNaM raNNA abbhaNunnAyA samANI nANAmaNi- rayaNabhatticittAo bhaddAsaNAo abbhuTThei, abbhuTTittA aturiaM acavalaM, asaMbhaMtAe, avilaM For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyukta, vyAkhyA. 4 / / 87 / /
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org biAe rAyahaMsIsarisIe gaIe jeNeva sae bhavaNe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sayaM bhavaNaM aNupaviTThA // 87 // tataH siddhArthaH kSatriyo rAjA vamalakSaNapAThakAn visarya, siMhAsanA uttiSThati, utthAya ca yatra trizalA kSatriyANI praticchadAntare sthitA'sti tatrAgacchati, Agatya trizalAkSatriyANAM prati iti vadati-he devA'nupriye! tvayA pradhAnAH svamA dRssttaaH| eteSAM khamAnAM prabhAvAt tava cakravartI, tIrthakaro vA putro bhvissyti| yat vanalakSaNapAThakairuktaM tat tvayA zrutam iti pRSTvA punarapi prItivazAt teSAM khAnalakSaNapAThakanAM sarvaM vAkyaM rAjJA trizalAyai zrAvitam , tadA sA trizalA'pi etad vAkyaM zrutvA harSitA, saMtuSTA harSeNa praphullitahRdayA satI ubhI hastau saMyojya, mastake Avarta kRtvA uvAca-he khAmin! evaM eva yadbhavadbhiruktaM tattathaiva, atrA'rthe saMdeho nAsti iti kRtvA yAvat-trizalA kSatriyANI siddhArthena rAjJA utthAtumanaskA jJAtA tadA siddhArthena visarjitA satI nAnAvidhairmaNi-ratna-svarNairghaTitAt siMhAsanAd utthAya yAdRzyA gatyA svakIye AvAse samAgacchati sA gatirucyate-kIdRzyA gatyA trizalA gRham AgatA ? atvaritayA utsukatvena rahitayA, acapalayA kAyaN cApalyena rahitayA, asaMbhrAntayA askhalitayA, avilambatayA mArge gacchantI vilambAdikam agRhNatI tasmAd For Private and Personal Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 88 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir avilambatayA rAjahaMsIsadRzagatyA calantI, yatra AtmIyaM bhavanaM tatrA''yAti, Agatya sukhena tiSThati / jappabhi caNaM samaNe bhagavaM mahAvIre taMsi rAyakulaMsi sAharie tappabhinaM ca NaM bahave vesamaNakuMDadhAriNo tiriyajaMbhagA devA sakkatrayaNeNaM se jAI imAI purAporANAI mahAnihANAiM bhavati, taM jahA - pahINasAmiAIM, pahINaseuAIM, pahINaguttAgArAI, ucchinnasAmiAI, ucchinnaseuAI, ucchinnaguttAgArAI, gAmA-gara - nagara - kheDa - kabbaDa - maDaMba - doNamuha-paTTaNA - sama-saMvAha- sannivesesu siMghADaesu vA, tiesu vA, caukkesu vA, caccaresu vA, caummuhesu vA, mahApasu vA, gAmaTThANesu vA, nagaraTThANesu vA, gAmaNiddhamaNesu vA, nagaraniddhamaNesuvA, AvaNesuvA, devakule vA, sabhAsu vA, pavAsu vA, ArAmesu vA, ujjANesu vA, vaNesu vA, vaNasaMDe vA; susA-sunnAgAra - girikaMdara - saMti selovaTTA - bhavaNa-gihesu vA, sannikkhittAI citi tAI siddhattharAyabhavaNaMsi sAharaMti // 88 // For Private and Personal Use Only kalpadruma | kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 4 !! 88 //
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yasmin dine bhagavAn zrImahAvIraH trizalAyAH kukSau hariNegameSiNA saMcAritaH taddinAdU bahavo besamaNakuNDadhAriNo dhanadA''jJAkAriNastiryagajRmbhakAH, surAH zakrasya vacanena eteSu sthAneSu yAni pUrva purAtanAni nidhAnAni tiSThanti tAni sarvANi siddhArthasya rAjJo gRhe samAharanti Anayanti / tAni keSu sthAneSu kIdRzAni nidhAnAni santi, tAni ucyante - yAni kAni pUrvaM dharitryAM kSiptAni, bahukAlInAni tena purAtanAni saMjAtAni yeSAM nidhAnAnAM svAminaH prakarSeNa hInAH saMjAtAH santi, kSayaM gatAH santi ityarthaH / punastAni nidhAnAni kIdRzAni santi yaiH puruSairnidhAnAni kSiptAni teSAM puruSANAM gotrANi, tathA gRhANi api prakarSeNa hInAni saMjAtAni / punaryeSAM nidhAnAnAM siJcakAH prativarSa zuddhikartAraH, prativarSaM navInadravyasiJcakAH hInAH - patitAH snti| punaryeSAM nidhAnAnAM svAminaH, sevakAca ucchinnAH-chedaM prAptAH, niHsantAnatvaM gatAH, teSAM gotrIya - gRhANyapi ucchinnAni chedaM prAptAni teSAM sthAnAni darzayanti - grAmeSu kaNTakavATikAyukteSu, AkareSu - loha - tAmrAdyutpattisthAneSu nagareSu pratolI- vaprAdiveSTiteSu, kheTeSu dhUlIkoyuteSu, karbaTeSu kunagareSu, maDambeSu yeSAM caturSu dikSu arghA'rghayojanaM grAmAH santi te maDambA ucyante teSu yAni nidhAnAni sthitAni Asan / tathA droNamukheSu jala-sthalamArgeSu, tathA pattaneSu utkRSTavastUnAm utpattisthAneSu / tathA AzrameSu tApasAnAM nivAsasthAneSu, tathA saMvAheSu samabhUmiSu kSetrANAM madhye samatalapRthvISu, sannivezeSu yatrA''gatya sArtha uttarati tatra bhUmiSu / tathA zRGgATakasya AkAreNa yatra mArgatrayaM milati For Private and Personal Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 89 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir tatra yAni nidhAnAni, trikeSu trimArgeSu, caturmukheSu caturdvAradevagRheSu, mahApatheSu rAjamArgeSu yAni nighAnAni nikhAtAni / tathA pUrva grAmA vasantaH pazcAd udvAsatvaM prAptAH, tatra yAni nidhAnAni / tathaiva nagarasthAneSu, tathA grA mANAM jalanissaraNasthAneSu, tathA ApaNeSu-haTTheSu, devakuleSu devagRheSu, sabhAsu janopavizanasthAneSu, bhojanakaraNasthAneSu vA yatra pAnthajanA Agatya rasavatIpAkaM kurvanti tatra yAni nidhAnAni santi; tathA prapAsu pAnI yazAlAsu tathA ArAmeSu kadalIvaneSu yatra nagaralokAH strIpuruSAH krIDAM kurvanti, tatra yAni nidhAnAni / udyAneSu vA yatra puSpavRkSAH pracurA bhavanti, puSpalatAni gRhANi bhavanti, uSNakAle samAgatya cchAyAyAM ramante tAni nagarasamIpe udyAnAni ucyante, tatra yAni nidhAnAni tiSThanti / tathA vaneSu ekajAtIyavRkSeSu, tathA vanakhaNDeSu anekajAtIyavRkSeSu, zmazAneSu, zUnyagRheSu gRhANAM tathA parvatAnAM sandhiSu, parvatAnAM guhAsu, parvatAnAM vistIrNazilAtaleSu, upasthAneSu, AsthAnamaNDapeSu rAjasabhAsthAneSu tathA parvatam utkIrya madhye yAni dravyANi kSiptAni; tathA yatra kuTambino janA vasanti tatra yAni nidhAnAni khAtAni eteSu sthAneSu prAyeNa kRpaNA nirbhayaM sthAnaM jJAtvA dravyaM prakSipyanti / tathA apareSvapi sthAneSu yAni kAnicid nidhanAni Asan tAni nidhanAni te indrasya AjJayA, dhanadasya sevakAH siddhArthasya rAjJo gRhe Anayanti / For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRciyukta. vyAkhyA. 4 / / 89 / /
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre nAyakulaMsi sAharie taM rayaNiM ca NaM nAyakulaM hirapaNeNaM vaDDitthA, suvaNeNaM vadvitthA, dhaNeNaM dhanneNaM rajeNaM raTreNaM baleNaM vAhaNeNaM koseNaM koTrAgAreNaM pareNaM aMteureNaMjaNavaeNaM jasavAeNaM vaditthA, vipuladhaNa-kaNaga-rayaNa-maNi-mottiya-saMkhasila-ppavAla-rattarayaNamAieNaM saMtasArasAvaijjeNaM pIisakkArasamudaeNaM aIva 2 abhivaDDitthA, tae NaMsamaNassa bhagavao mahAvIrassa ammA-piUNaM ayameyArUve abbhatthie, ciMtie, patthie, maNogae saMkappe samuppajitthA // 89 // jappabhiiM ca NaM amhaM esa dArae kucchisi gabbhattAe vakte tappabhiI ca NaM amhe hiraNNeNaM vaDAmo, suvaNNeNaM dhaNeNaM dhanneNaM rajeNaM raTeNaM baleNaM vAhaNeNaM koseNaM kuTrAgAreNaM pureNaM aMteureNaM jaNavaeNaM jasavAeNaM vaDAmo, vipuladhaNa-kaNagarayaNa-maNi-muttiya-saMkha-sila-ppavAla-rattarayaNamAieNaM saMtasArasAvaijeNaM pIisakkAreNaM aIva 2 abhivaThThAmo, taM jayA NaM amhaM esa dArae jAe bhavissai, tayA NaM amhe eyassa For Private and Personal Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 9 // dAragassa eyANurUvaM guNNaM, guNanipphannaM nAmadhijjaM karissAmo vaddhamANu tti // 90 // kalpadruma kalikA | yasyAM rAtrau zramaNo bhagavAna mahAvIro jJAtarAjanyakule hariNegameSiNA devena saMkrAmitaH, taddinAda Arabhya vRttiyukta. eva siddhArthasya rAjJo gRhaM hiraNyena aghaTitasuvarNena vardhitam , rUpyeNa vardhitam , dhanena gaNitadravyeNa vardhitam, vyAkhyA. dhAnyena caturvizati jAtiviziSTena, tAni caturvizatidhAnyanAmAni imAni-java-godhUma-zAThI-bIhi-sAlI-kodrava-aNuA-kaGga-rAla-tila-mUMga-uDada-alasI-caNaka-tiuDA-nippAva-siliMda-rAjamAsa-uchumasUra-tuara-kulattha-dhANA-kalAya-rauityAdibhiH annaivRddhi prAptam , rAjyena vardhitam , rASTrena dezena vardhitam , balena kaTakena, caturaGgena hasti-azva-ratha-pattibhirvardhitam , vAhanena besarAdinA, kozena dravyabhANDAgAreNa, koSThAgAreNa dhAnyabhANDAgAreNa, pureNa-nagareNa, antaHpureNa, janapadena vistIrNa dhana-kanaka-ratna-maNi-mauktika -za-dakSiNAvAdiH zilA-viSahAriNI, hIrakAdipeSaNasAdhanaM vA; pravAlaM mudrikam , raktaratnam , ratnacUrNa / cUrNAdikaM sad vidyamAnam , svApateyaM pradhAnadravyaM tena vardhitam , prIti-satkAreNa atIva vardhitam , tataH zramaNa // 9 // tvena saMkrAntasya bhagavato mahAvIrasya mAtR-pitromanasi etAdRzaH saMkalpo vicAraH samutpannaH, yadinAt prabhRti asmAkam eSa bAlaH kukSau garbhatvena saMkrAntaH tahinAda eva vayaM hiraNyena, suvarNena, dhanena, dhAnyena, rAjye For Private and Personal Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir na, rASTrena, balena, vAhanena, kopena, koSThAgAreNa, pureNa, antaHpureNa, janapadena, vipuladhana - kanaka- ratna- maNi- mau ktika zaGkha-zilA- pravAla- raktaratnAdibhiH, satsAra - pradhAna-khApateyena dravyeNa prIti-satkAreNa atIva, atIva vardhAmahe, tena kAraNena yadA'smAkam eSa dArakaH kuzalena bhaviSyati, tadA vayam asya bAlasya etAdRzaM guNaniSpannaM nAmadheyaM kariSyAmo vardhamAna iti tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre mAuaNukaMpaNaTTAe niccale niSphaMde nireyaNe allINapallINagutte Avi hothA // 91 // ta NaM tIse tisalAe khattiyANIe ayameyArUve jAva-saMkappe samuppajitthA - haDe me se gabbhe, maDe me se gabbhe, cue me se gabbhe, galie me se ganbhe, esa me bhe pu iei, iyANiM no eyai tti kaTTu ohayamaNasaMkappA ciMtAsogasAgarasaMpaviTThA kara - yalapalhRtthamuhI aTTajjhANovagayA bhUmIgayadiTTiyA jhiyAyai, taM pi ya siddhattharAyavarabhavaNaM uvarayamuiMga taMtItalatAlanADaijjajaNamaNujaM dINavimaNaM viharai // 92 // tataH sa zramaNo bhagavAn mahAvIro mAtuH upari anukampayA bhaktyA, nizcalaH niSpandaH sthitaH / khAmi For Private and Personal Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 91 // nA zrImahAvIreNa cintitam-anyeSAM jananI garbhavatI tadA kukSau garbhaH sphurati, tadA jananyAH udare vyathA kalpadruma bhavati, tenA'haM nizcalaH, niSpandaH tiSThAmi, yena me jananI sukhIbhavati / tato mAturgarbha nizcalaH zrImahA- kalikA vIro'tiSThat , ekasmin pradeze AlInaH pralIno'bhavat , tataH tasyAH trizalAkSatriyANyAH etAdRzo manasi vRttiyukta. saMkalpaH samutpanna:-sa mama garbhaH kenA'pi duSTadevena hRtaH, athavA sa mama garbho mRtaH, athavA sa me garbhaH / vyAkhyA. zyutaH-garbhasthAnAdu bhraSTaH, athavA sa me garbho galitaH-kSaritvA gataH, eSa me garbhaH pUrva sphuran idAnIM no sphurati, tasmAd mama garbhasya kuzalaM nAsti / manasi kAluSyam utpannam, trizalA upahatamanaHsaMkalpA jAtA, |cintAzokasamudre praviSTA, karatale sthApitamukhI, bhUmau sthApitamukhI-bhUmau sthApitadRSTiH satI evaM dhyAyati sma-1 ___ yadi satyamidaM jajJe garbhasyA'sya kathaMcana / tadA nUnamabhAgyA'haM bhUmau niSpuNyakA'vadhiH // 1 // | trizalA manasi evaM cintayati-yadi mama garbhasya kuzalaM nAsti-garbho hataH, mRtaH, zyutaH, galito vA idaM satyaM jAtaM tadA nizcayenA'haM mahA'bhAgyA-pRthivyAm aham eva ekA pApA, adharmA / yata uktaM paNDitaiHabhAgyAnAM gRhe cintAmaNina tiSThati, daridrANAM gRhe nidhAnaM na prakaTIbhavati, kalpavRkSo marusthale na udgaccha- // 91 // |ti, alpapuNyAnAM manuSyANAm amRtapAnasya icchA na pUrNA saMjAyate / hA dhim daivam , etat tvayA kiM kRtam ? mama manorathavRkSaH mamUlam unmUlitaH, pUrva netraM dattvA pazcAd uddAlya gRhItam , nidhAnaM darzayitvA pazcAd For Private and Personal Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AkRSya gRhItam, anena daivena merau aham Aropya bhUmau pAtitA, re daiva !! mayA tava kim aparAddham ? ahaM kiM karomi ? kutra gacchAmi ? kasyA'gre gatvA pUtkAraM karomi ? anena pApiSThena dainena yatkRtaM tat ko'pi zatrurapi na karoti, anena rAjyenA'pi sRtam, pUrvoktaizcaturdazamahAkhanaiH sUcitam, trailokyapUjitam, anantaguNaiH sahitam, dUSaNa rahitam, tadratnaM vinA me sarvamapi zUnyam / athavA'tra daivasya dRSaNaM nAsti, mayA eva pUrvajanmani yad mahApAtakaM kRtaM tasyaiva phalam idaM jAtam / yaduktaM karmavipAke su-pakkhi mANasANaM vAle jo vi hu vioae pAvo / so aNavacco jAyai aha jAyai to vivajjijjA // 1 // pazUnAM go-mahiSI-hariNAmbAnAM bAlakAH yena viyojitA bhavanti, tathA yaH pApiSThaH pakSiNAM zuka-mayUratittira- sArikAdInAM bAlakAn viyojayati sa puruSo'napatyo bhavati-nissantAno bhavati, cet santatirbhavati tadA mriyate / athavA mayA pApayA paJcAd janmani mahiSIbhyaH paDakAH tyAjitAH, laghUnAM vatsAnAM dugdhalobhAd dugdhAntarAyaH kRto bhaviSyati / athavA undurANAM bileSu uSNanIram, tathA dhUmraH pradatto bhaviSyati te mRtA bhaviSyanti / athavA teSAM vilAni pASANairmudritAni, cUrNAdinA praliptAni bhaviSyanti / athavA kITikAnAM bilAni sANDakAni, matkoTakAnAM vilAni jalena plAvitAni bhaviSyanti / zuka-mArasa-cIDA- varti 1 pazu-pakSi- manuSyANAM bAlAn, yo'pi khalu viyojayati pApaH / so'napatyo jAyate, atha jAyate tato vipadyeta / / For Private and Personal Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 92 // kAdInAM bAlaviyogaH kRto bhaviSyati / athavA kAsAMcit strINAm, athavA sapatnInAM putrANAm upari aGgulImoTanaM krodhena kRtaM bhaviSyati / athavA dharmavuddhyA kAkA'NDAni sphoTitAni bhaviSyanti / athavA kalikA vRttiyukta. RSayaH saMtApitA bhaviSyanti / athavA strIbhyo garbhapAtaH kRtaH, kArito bhaviSyati vA / athavA zI vyAkhyA. lakhaNDanA kRtA, kAritA vA bhaviSyati, teSAM duSTapApakarmaNAM phalavipAko jAtaH / punarapi daivam upAlabhate-re re daiva! nirdaya ! nighRNa ! pApiSTha ! duSTa ! dhRSTa ! niSThura ! nikRSTakarmakAraka! niraparAdhajanamAraka ! mUrtimatpAtaka ! vizvAsaghAtajanaka ! akAryasajja ! nirlaja ! kimartha niSkAraNavairI bhavasi, mayA tava ko'parAdhaH kRtaH ? tvaM prakaTIbhUya bada / evaM vilApaM kurvatI trizalAM prati sakhyaH pRcchanti-he sakhi ! tvaM kimartham etAdRzaM duHkhaM karoSi ? tadA trizalA niHzvAsapUrvakaM vadati-he sakhyaH! kiM vadAmi, kathana-IN yogyA kA'pi vArtA nAsti / ahaM mandabhAgyA'smi, majjIvitaM gatam , evam uktvA mUrchayA bhUmau papAta / tadA pArzvavartinyaH zItalopacAraM kRtvA trizalAM sajjAM kurvanti, tadA punarapi vilapati, kadAcit zUnyacittA satI ciraM tiSThati / sakhyo mahurmuhuH pRcchanti, tadA rudatI satI garbhasya svarUpaM vadati-punarmUchati, tadA tatvarUpaM // 12 // zrutvA sarvo'pi rAjalokazcintAturo babhUva, hAhAkAro jaatH| tadA kAcit sakhI badati-he kuladevyaH yUyaM ! ka. gatAH, vayaM sarvadA tvadIyapUjAyAM sAvadhAnAH tiSThAmaH, tadA punaryAH kAzcit kulavRddhAH santi tAH mantra-tantra For Private and Personal Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yantra-zAntika-pauSTikakarmANi cakruH / kAcid naimittikaM papraccha / nATakaM gItagAnaM vAdivAdikaM sarvamapi rAjasabhAyAM niSiddham / uccaiH khareNa na ko'pi jalpati, rAjA siddhArtho'pi sazoko babhUva, sarvo'pi rAjalokaH kiMkartavyatAmUDho jAtaH, rAjamandiraM sarva zUnyamiva AsIt, nagarI sarvA'pi zokasya rAjadhAnI iva jAtA, rAjagRhaM duHkhAnAM bhANDAgAram iva abhUt ; udvegasya Akaram iva lAna-vAdana-pAna-dAna-jalpana-zayanAdikaM sarvamapi vismRtam, kazcit kizcit pRcchati tadA niHzvAsaiH eva uttaradAnaM bhavati, azrupAtaireva mukhaprakSAlanaM saMjAyate sma, sarvajanaH zUnyacittaH tiSThati, etAdRzaM sarvaM kSatriyakuNDagrAma nagaraM babhUva / tae NaM se samaNe bhagavaM mahAvIre mAUe ayameyArUvaM anbhatthiaM patthioM maNogayaM saMkappaM samuppannaM viyANittA egadeseNaM eyai, tae NaM sA tisalA khattiyANI haTTatuTThA jAva-hayahi__ ayA evaM vyaasii-|| 93 ||-no khalu me gabbhe haDe, jAva-no galie, me gabbhe purvi no eyai, iyANiM eyai tti kaTu haTTa jAva evaM viharai, tataH zramaNo bhagavAna mahAvIro mAtuH etAdRzam abhyarthitaM manogataM duHkhasaMkalpaM samutpannaM vijJAya avadhijJAnena manasi cintitavAn-kiM kriyate, kasyA'gre kathyate, mohasya kIdRzI gatirvartate / mayA tu mAturhitAya, For Private and Personal Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 93 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sukhAya kRtaM tadeva duHkhAya saMjAtam, yathA-nAlikerasya jale zItalatAyai prakSiptaM karpUraM viSAya bhavati tathA'tra matkRtaM hitaM mAturahitAya jAtam, aho !! adRSTe'pi mayi mAtRpitroretAdRzo rAgo vartate, yadA mAm etau majjananI janakau vilokayiSyataH tadA kIdRzau mohayuktau bhaviSyatastanna jAne, tato mAtRpitrorjIvatoH satorahaM dIkSAM na grahISyAmi kadAcid etayorjIvatoH ahaM dIkSAM gRhNAmi tadA tu etau mriyete eva iti jJAtvA, anayorjIvatoH mayA na pravrajyA grAdyA iti abhigraho jananyA garbhasthena eva kRtaH zrImahAvIreNa / pazcAt za rIrasya ekadezaH saMcAlitaH / tataH sA trizalA kSatriyANI taM garbham ejantam, vardhantam, sphurantaM jJAtvA harSitA, saMtuSTA, hRtahRdayA saMjAtA satI evam avAdIt - he sakhyaH ! no khalu me garbhaH kenA'pi hRtaH, no me garbho mRto yAvad no galitaH / pUrvaM na aijat na sphurati sma, idAnIm ejate, sphurate kalyANaM mama garbhasya, ahaM bhAgyavatI asmi, puNyAham, tribhuvana mAnyA'ham, zlAghyaM me jIvitam / zrIpArzvanAtho jino mama prasa no'sti mamopari zrIguravo'pi prasannAH santi, phalito me AjanmA''rAdhitaH zrIjainadharmaH, saMjAtA me gotradevyo'pi suprasannAH / evaM trizalAyA romarAjI ullasitA, netrakamale vikasite, mukhakamalam api vikasitam ityAdi trizalAyA harSasvarUpaM dRSTvA vRddhastriya AzIrvAda dadati, sadhavA nAya gItagAnaM cakuH paNAGganAnAM nATakaM pravartitam, sarvatra nagaramadhye'STamaGgalikAni sthApitAni, sthAne sthAne kuGkumachaTA pradattA, nagaramadhye dhvajAH For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. 4 // 93 //
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir sthAne sthAne, vRddhaH moktikaiH svastikAni racitAni, paJcavarNapuSpaprakaro vistAritaH, sarvatra nagare toraNAni baddhAni, sarvastrIbhiH, sarvaiH puruSaizca navyavastrANi paridhRtAni, navyAbharaNAni paridhRtAni c| punaH sadhavAH nAryaH akSatasthAlAni zrIphalasahitAni gRhItvA gItagAnaM kurvatyaH trizalAsamIpam aajgmuH| bhahAH birudAvalI pocuH / tadA rAjadvAraM vizAlamapi atIva saMkIrNa saMjAtam , rAjamArgo'pi caturvarNasamUhena niruddhaH, aneke rathAH, tathA gajAH zRGgAritAH, aneke azvAH sthAne sthAne vilasanti / gItAni gIyante, vAditrANi vAdyante, mRdaGgAni vAdyante, dundubhayo niSvAnAzca meghavad garjante / tIrthakarabhavaneSu lAtrapUjAH prArabhyante / bndijnaaH| sarve'pi kArAgArebhyo niSkAzitAH / sAdhavo'pi vandanApUrvakena pratilAbhitAH, sAdharmikANAM bhaktiH pakkAnnaiH IN prArabdhA, sarvatra nagare sarveSAm Ananda utpnnH| NI tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre gabbhatthe ceva imeyArUvaM abhiggahaM abhigiNhai-no khalu me | kappai ammApiuhiM jIvaMtehiM muMDe bhavittA agArAo aNagAriaM pavaittae // 94 // tataH zrIzramaNena bhagavatA mahAvIraNa garbhagatena eva ayam abhigraho gRhItaH na khalu mayA mAtRpitrorjIvatoH satoH gRhasthA''vAsAd niHmRtya anagAratayA bhAvyam / Avazyakepi uktam For Private and Personal Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpamatraM // 94 // 'tihi nANehiM samaggo devItisalAi so u kucchisi / aivasai sanniganbhe chammAse addhamAse a||1|| nA TAkalpadruma yadA sArdhaSaNmAsA gatAstadA trizalAgarbhasthitena bhagavatA mahAvIreNa abhigraho gRhIta: kalikA vRttiyukta tae NaM sA tisalA khattiyANI NhAyA kayabalikammA kayakouyamaMgalapAyacchittA savAlaMkAra vyAkhyA. vibhUsiyA taM gabbhaM nAisIehiM nAiuNhehiM nAitittehiM nAikaDuehiM nAikasAiehiM nAiaMbilehiM nAimahurehiM nAiniddhehiM nAilukkhehiM nAiullehiM naaisukkehiN|| tataH sA trizalA lAtA, punastayA trizalayA balikarma kRtam-devapUjA kRtA ityarthaH / kautukAni tilakAdIni | kRtAni, sarvavighnaharaNArtha mAGgalikyAni kRtAni, AbhUSaNAni dhRtAni, sarvANi alaMkArANi dhRtAni, savaibhUSagai-vastra-ralaMkAraivibhUSitA AsIt / atizItAhAraM na karoti, atyuSNAhAraM na karoti, atitIkSNAhAraM na karoti / suNThI-miraca-kuliMjanAdyAhAraM na kroti| atimiSTaM guDakhaNDAdikaM AhAraM na karoti / atizukAhAram-zuSkApUpa-caNakAdirUpam AhAraM na karoti / atyAmAhAram , Ardram-phala-puSpa-kanda-mUlakAdikam AhAraM na karoti / atisnigdhAhAram-pracuraghRtAdipAnaM ca karoti / atirakSAhAram-ghRtAdivarjitam eva | 1 tribhiAnaiH samagro devI trizalAyAH sa tu kukSau / ativasati saMnigarbha SaNmAsAna ardhamAsaM ca ! // 94 // For Private and Personal Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir tadapyAhAraM na karoti / "atisarvatra varjayet" iti vacanAd yad AhAraM garbhavatInAM vaidyakazAstre niSiddham | asti tad AhAraM na karoti / taducyate bAtalaizca bhaved garbhaH kubjA-'ndha-jaDa-vAmanaH / pittalaiH skhalitaH piGgaH citrI pANDaH kaphAtmabhiH // 1 // __ ativAtalaiH caNaka-mASAcairAhAraigarbhavatyA garbhaH kubjA, andhaH, jaDaH, vAmanazca bhavati / atipittalairgodhUmAcairAhArairgarbhaH skhalito bhavati, mArge saMcaran skhalati; athavA skhalitavIryo bhavati / kaphakArakA''hArairdadhyAdibhiH citrI carmarogayukto bhavati / atilavaNaM netraharam atizItaM mArutaM prakopayati / atyuSNaM harati balam atikAmaM jIvitaM harati // 2 // garbhavatI strI ced atilavaNaM bhule tadA garbhanetrayoH hAnirbhavati / garbhavatI ce atizItalAhAraM karoti tadA bAlakasya zarIre vAyuprakopo bhavati / punargarbhavatyAH atyuSNAhArAd bAlo nirbalo bhavati / garbhavatI ced adhikakAmasevAM karoti tadA garbho mriyate eva / punarvaidyakazAstre uktam atyambupAnAda viSamAsanAca divAzayAda jAgaraNAca rAtrau / saMdhAraNAd mUtra-purISayozca SabhiH prakAra prabhavanti rogaaH||3|| adhikapAnIyapAnAt, viSamAsanena utkaTAdiAsanena sthAnAt, divase zayanAt, rAtrI jAgaraNAt , mUtra For Private and Personal Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 95 // puriSayonirodhAd rogAH SaDbhiH prakAraiH sarveSAM puruSANAM prAyeNa utpadyante-garbhavatyA nAryA ete na kAryAH / / kalpadruma atha yeSu RtuSu yagojyaM guNakAri taducyate | kalikA varSAsu lavaNamamRtaM zaradi jalaM gopayazca / hemante zizire cAmalakarasaM ghRtaM vasante guDazcAnte // 4 // vRttiyukta. vyAkhyA. | zrAvaNa-bhAdrapade varSau lavaNam amRtopamam , Azvina-kArtike zaradaRtau jalam amRtavat, mArgazIrSapoSe ca hemanta Rtau godugdham amRtopamam , mAghe-phAlgune ca ziziraRtau amlakarasam amRtopamam , caitrevaizAgve ca vasantaRtau ghRtam amRtopamam , jyeSThe ASADhe ca grISmaRtau guDo'mRtopamo bhavati / punargarbhavatI nArI etAni na karoti-viSayasevanam , yAna-vAhanam , zakaTa-uSTrAdhirohaNam , mArge calanam , viSamo-natasthAne ca kramaNAt skhalanam , uccasthAnAt kUrdanam, bhArodvahanam, rATIkaraNam dAsI-dAsa-pazUnAM tADanam , viSamo-natabhUmau utskhalanam , zithilakhaTvAyAM zayanam , laghuzayyAyAM tathA svazarIrapramANAd adhikAyAM zayyAyAM zayanaM ca, saMkIrNAsane sthAnam , upavAsAditapAkaraNam , rUkSa-kaTu-tikta-kaSAya-madhura-sigdhA-55mlAhArakaraNam ; atirAgakaraNam , atizokakaraNam , atikSArA''hArasevanam , atisAra-vamana-adhikAhArakaraNam etAni garbhavatI na karoti, cetkaroti tadA uttamagarbhaH svasthAnAd bhrazyati tasmAt trizalA etAni kAryANi na karoti / tammin samaye sakhyo'pi vizalAm evaM zikSayanti lAm evaM ziyAnAd bhrazyati tamAnamana-adhikAhA For Private and Personal Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mandaM saMcara mandameva nigada vyAmuzca kopakramam / pathyaM bhujhva vidhAnanIvivamane mA aTTahAsaM kRthaaH|| AkAze na ca zeSva naiva zayane nIcaibahirgaccha maa| devI gabharAlasA nijasakhIvargeNa sA ziSyate // 1 // trizalA kSatriyANI garbhabhAreNa alasA satI sakhIvargeNa evaM ziSyate-he samkhi ! tvaM mandaM mandaM saMcara, he sakhi ! tvaM mandaM mandaM jalpa, krodhaM kasyApi upari mA kuru, pathyaM bhojanaM kuru, zATikAgrandhi dRDhAM mA badhA|na, bahuhAsam ahahAsaM mA kuru, AkAze mA zayanaM kuru, tathA zayyAM vinA bhUmau eva mA zayanaM kuru, nIcabhUmigRhAdiSu mA uttara, bahirgrahAd anyad gRhAntaraM mA vraja, saMpUrNeSu mAseSu trizalAyai samvIvarga etAdRzIM zikSAM dadAti / puna: sabattugabhayamANasuhehiM bhoyaNacchAyaNagaMdhamallehiM vavagayarogasogamohabhayaparissamA jaM tassa gabbhassa hiaM miyaM patthaM gabbhaposaNaM taM dese a kAle a AhAramAhAremANI vivittamaue hiM sayaNAsaNehiM pairikkasuhAe maNo'NukUlAe vihArabhUmIe | sarvaRtuSu yAni yAni pathyA''hArANi kathitAni tAni AhArANi trizalA karoti, punaryadvastu bhujyamAnaM sukhadAyaka bhojanam tathA chAdanaM yatra Rtau yadstraM zarIrasaukhyadaM tadvastraM paridadhAti, punargandhadravyANi puSpa For Private and Personal Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 96 // kalpadruma kalikA : vRttiyukta. vyAkhyA. abIra-kapUra-kastUrikAdikAni zarIre dhArayati, punatrizalA kIdRzI vartate ? yasyAH sakAzAda roga-zokamoha-mUrchA-ajJAnaM vA bhaya-paritrAsAH vyapagatAH dUraM gatA ityarthaH / punaryattasya garbhasya hitakAri bhojanaM tadapi mitam , stokaM tadapi pathyam, garbhasya hitakAribhojanaM tadapi pathyam, garbhasya poSakaM tadapi yasmin deze yojanaM pathyam , yasmin kAle yadAhAraM yogyaM tad AhAraM karoti, punarviviktA ekAnte svamanojJAbhiH sakhIbhissamaM tiSThati, roSarahitA satI mRdubhiH komalazayyA-vastrAdibhiH, zarIrasukhaM bhunAnA pratiRtusukhAbhiH, sarvalokebhyo'dhikAbhiH, manasaH anukUlAbhiH, manoramAbhirvihArabhUmibhiH krIDAsukhaM kurvatI sukhena trizalA tiSThati / punarapi trizalA etanna karoti-divAkhApaM na karoti-divAsvApAdu garbhastho bAlaH khApazIlo bhavati, bahvaJjanAd andho bhavati, rodanAt cakSurogI bhavati, snAnA'nulepanAd duHzIlA, tailA'bhyaGgAt kuSThI, nakhakatainAt kunakhI, pradhAvanAt caJcala:, hasanAt zyAmadanto-STha-tAlu-jihvaH, atijalpanA vAcAlaH, atizravaNAd badhiraH, atikhelanAt skhalitagatiH, vyaJjanavAtaprakSepAd unmattaH syAd ata eva ityAdikaM pariharet / / punastrizalA etAdRzI tiSThati pasatthadohalA saMpuNNadohalA saMmANiyadohalA avimANiadohalA vucchinnadohalA vavaNI // 96 // For Private and Personal Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ka.sa. 17 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adohalA susuheNaM Asai sayai ciTThara nisIai tuyahai viharai suhaMsuheNaM taM gabbhaM paRas || 95 // punastrizalA kIdRzI ? prazastadohadA prazastAni samIcInAni dohadAni manorathAH yasyA sA prazastadohadA / punastrizalA kIdRzI ? saMpUrNadohadA, punaH sammAnitadohadA yo manasi abhilASaH utpadyate taM karoti / punaH trizalA avamAnitadohadA manorathotpatteH pazcAt kSaNamapi vilambo na kRtaH / etAdRzI manorathasya pUrtiH kRtA, punarapi tasyAH manorathasya abhilASo notpadyate / vyucchinnadohadA sarvavAJchApUrNA / vyapanItadohadA gatadohadA, kadApi ko'pi manoratho na bhavati, yAvanto manorathAste sarve'pi saMjAtA ityarthaH / sukhasukhena AzrayaM gRhNAti, AzrayaM gRhItvA UrdhvA bhavati / sukhena komalazayyAyAM zete, sukhena tiSThati, sukhena niSIdati, sukhena bhadrAsanAdau upavizati, sukhena 'tuyahai' iti tvaga vartanaM karoti-nidrAM binA zayyAyAM loTate ityarthaH / evaM sukhaM sukhena taM garbha dhArayati / atha bhagavati mahAvIre garne sthite sati mAturyAni dohadAni utpannAni tAni likhyante satpAtrapUjAM kimahaM karomi mattIrthayAtrAM kimahaM tanomi / saddarzanAnAM caraNaM namAmi saddevatA''rAdhanamAcarAmi // 1 // For Private and Personal Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 97 // niSkAsya kArAgRhato varAkAna malImasAn kiM snapayAmi sadyaH / BAkalpadruma bubhukSitAna tAnatha bhojayitvA visarjayAmi svagRheSu tuSTA // 2 // | kalikA pRthvIM samastAmanRNAM vidhAya paureSu kRtvA paramaM pramodam / kariSyadhiskandhamadhizritA'haM bhramAmi dAnAni mudA dadA- vRttiyunaM. |mi samudrapAne'mRtacandrapAne dAne tathA daivatabhojane ca / icchA sugandheSuvibhUSaNeSu abhUJca tasyAH vrpunnykRtyaiH||4|| vyAkhyA trizalA manorathAn kurute-supAtre dAnaM dadAmi, sattIrthAnAM zatruJjayAdInAM yAtrA karomi, sAdhUnAM darzana | karomi, decatAnAmArAdhanAM karomi / pazcAt kArAgRhAd bandigRhAd dInAna manuSyAn niSkAsya tAna lAnaM | kArayitvA sadyaH kSudhArtAn bhojanaM kArayitvA, tAn anAthAn AtmIyagRheSu visarjayAmi / pazcAt sakalAM pRthivIm anRNAm RNena rahitAM kRtvA, paureSu nagaralokeSu paramaM pramodaM karomi / ahaM punaha stinIskandhArUDhA satI nagare harSeNa bhramAmi / punaH samudrapAnam amRtacandrapAnaM karomi, dAnaM dadAmi, sAdharmikAn bhojayAmi, sugandhAna zarIre dhArayAmi, vibhUSaNAni divyAni dhArayAmi puNyakAryANi karomi / eteSu manoratheSu ye ye manorathAH siddhArthena rAjJA pUrayituM zakyAstAna siddhArthaH pUrayati / yaH kazcit siddhArthena pUrayitum azakyaH taM manorathaM indra Agatya pUrayati / ekadA trizalAyA indrANyAH kuNDalayugalaM balAtkAreNa gRhItvA, koduttArya svakarNe paridadhAmi iti icchA'bhUt sA indreNa pUritA / atha bhagavato janmasamayaM varNayati For Private and Personal Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir te NaM kAle NaM te NaM samae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre je se gimhANaM paDhame mAse ducce pakkhe cittasuddhe tassa NaM cittasuddhassa terasIdivaseNaM navaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM aTThamANaM rAiMdiyANaM vaiktANaM uccaTThANagaesu gahesu / tasmin kAle, tasmin samaye zramaNo bhagavAn zrImahAvIro grISmakAlasya uSNakAlasya prathame mAse, dvitIyapakSe, caitrasitatrayodazIdine navasu mAseSu sArdhasaptadivaseSu saMpUrNaSu jAteSu, sarveSu graheSu-sUrya-candra-maGgalabudha-bRhaspati-zukra-zaniSu uccasthAneSu prApteSu, uccasthAnaM yathA meSalagnasya dazAMze sUrya AyAti tadA sUryaH paramoco bhavati, vRSalagnasya tRtIyAMze candraH paramoco bhavati, karkalagnasya paJcameM'ze bRhaspatiH paramocaH, mInalagnasya saptaviMzatitameM'ze zukraH paramocaH, tulalagnasya viMzatitameM'ze zaniH paramocco bhavati, atha jyotiHzAstrAdU uccagrahANAM phalaM vadati 'tihiM uccehiM nariMde paJcahiM ucehiM addhacakI ya / chahiM hoi cakkavaTTI sattahiM titthaMkaro hoi||1|| 1 tribhirucainarendraH paJcabhirucarardhacakrI ca / SaDirbhavati cakravartI saptabhistIrthakaro bhavati // For Private and Personal Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 98 // tribhiH uccasthairgrahai rAjA bhavati, paJcabhiH uccagrahaiH ardhacakrI vAsudevobhavati, paDiH uccagrahaH cakravartI bhavati / | kalpadruma saptabhiH uccagrahaiH tIrthakaro bhavati / atha nIcAnAm , khagRhavartinAM ca astAnAM ca prasaGgavazAt phalaM vadati kalikA tribhinIcairbhaveddAsaH tribhiruccainarAdhipaH / tribhirkhasthairbhavenmantrI tribhirastamitairjaDaH // 1 // vRttiyukta. vyAkhyA. __ yadi trayo grahA janmasamaye nIcaH sthAne patitA bhavanti tadA rAjakule utpanno'pi dAso bhavati / yadA trayo grahA uccasthA bhavanti tadA hInakuleSu utpanno'pi rAjA bhavati / trayo grahA yadA khagRhavartino bhavanti tadA mantrI bhavati / yadA trayo grahAH sUryeNa saha ekatra militA bhavanti tadA mUl bhavati evaM jyotiHzA strAd vizeSo jnyeyH| paDhame caMdajoe somAsu disAsu vitimirAsu visuddhAsu jaiesu sabasauNesu payAhiNANukUlaMsi bhUmisappiMsi mAruyaMsi pavAyaMsi nipphannameiNIyaMsi kAlaMsi pamuiyapakkIliesu jaNavaesu puvarattAvarattakAlasamayaMsi hatthuttarAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM AruggA AruggaM IN // 98 // dArayaM pyaayaa|| For Private and Personal Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathame candrayoge pradhAne candrabale nirmalAsu sarvAsu dizAsu andhakAradhUmrikAdirahitAsu ata eva vizeSeNa zuddhAsu, jayakArisarvazakuneSu, harSiteSu sakaladezeSu / utpAta-bhUmikampa-ulkApAtAdirahite divase janmalagnam / subhikSe samaye sarvasyAM pRthivyAm, sarvadhAnyeSu niSpanneSu mahotsava-mAGgalikyeSu pravartiteSu uttarAphAlgunInakSatre candre samAgate bhagavAn ArogyaH, mAtA'pi ArogyavartinI trizalA zrImahAvIraM putraM prAsUta / amukasUrINAmAjJAyAM vartamAnasya saGghasya zreyaH kalyANam astu // zrIkalpasUtravaranAmamahAgamasya gUDhArthabhAvasahitasya guNAkarasya / lakSmInidhervihitavallabhakAmitasya vyAkhyAnamApa paripUrtimidaM caturtham // 4 // iti zrIkalpasUtrakalpadrumakalikAyAM zrIlakSmIvallabhaviracitAyAM caturtha vyAkhyAnaM samAptam // 1 saMvat 2691 varSe caitrazuditrayodazyAm 13 maGgalavAre uttarAphAlgunInakSatre rAtrigataghaTI 15 pala 21 samaye makaralagne candrahorAyAM janmakuNDalikA zeyA / / zrIH / / For Private and Personal Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 99 // atha paJcamaM vyAkhyAnam / kalpadruma kalikA vRttiyukta. __ ahaMto bhagavataH zrImanmahAvIradevasya zAsane atulamaGgalamAlAprakAzane zrIparyuSaNAparvaNi samAgate zrIka-11 vyAkhyA. lpasiddhAntasya vAcanA pravartate / tatra trayo'dhikArAH-tatra prathama zrIjinacaritram, tadanantaraM sthavirakalpaH, tadanantaraM ca sAdhusAmAcArIkalpaH / tatra zrIjinacaritrAdhikAre pazcAnupUrdhyA zrImahAvIradevasya SaT kalyANakAni vyAkhyAyante / tatra prathamavAcanAyAM saMkSepeNa SaT kalyANakAni uktAni, tato dvitIyavAcanAyAM vistareNa zrImahAvIradevasya cyavanakalyANakaM varNitam , tathA garbhApahArAdhikAro vAcitaH / tadanantaraM tRtIyavAcanAyAM trizalayA dRSTAzcaturdazakhamA vistareNa varNitAH / tatazcaturthavAcanAyAM svamalakSaNapAThakAnAM khamavicArapraznaH, trizalAyAH zoka-hA~ dohadAdhikArazca, bhagavataH zrImahAvIrasvAmino janma yAvad varNitam / atha paJcamavAcanAyAM zrImahAvIrasya janmamahotsavo varNyate // 99 // udyotastrijagatyAsId dadhyAna divi dundubhiH| nArakA apyamodanta bhUrapyucchvAsamAsadat // 1 // yadA zrImahAvIrasya janma jAtaM tadA triSu lokeSu udyota AsIt, punastadA AkAze devadundubhiH zabdaM For Private and Personal Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Railassagarsuri Gyanmandir cakAra, punarnarakasthA jIvA api kSaNaM yAvat pramodaM prApuH, punarbhagavajanmasamaye sakalApi bhUmirullasitA iva abhUt / atha asmin SaTpaJcAzadikkumArINAm AsanAni kampitAni-tadA gajadantAnAM nIcairadholoke nivAsinya aSTau dikumAryaH avadhijJAnena zrImahAvIrakhAmino janma jJAtvA tatra AyAnti, tAsAM nAmAni bhogaMkarA bhogavatI subhogA bhogamAlinI / toyadharA vicitrA ca puSpamAlA aninditA // 1 // etA aSTau adholokAd Agatya prabhuM namaskRtya, pramormAtaraM namaskRtya IzAna dizAyAm ekaM sUtikAgRhaM cakruH, saMvartakavAyunA yojanapramANAM pRthivIM zuddhAm , sugandhAM ca cakruH / atha meghaMkarA meghavatI sumeghA meghamAlinI / subatsA vatsamitrA ca vAriSeNA balAhikA // 2 // etA aSTau UrdhvalokAd Agatya jinaM tathA jinajananIM natvA tatra puSpavRSTiM ckruH| atha puna: atha nandottarA nandA AnandA nandavardhanA / vijayA vaijayantI ca jayantI cAparAjitA // 3 // etA aSTau dikumAryaH pUrvadizAyA rucakaparvatAd Agatya mukhadarzanArtham agrato darpaNaM dhArayanti / atha puna: samAhArA supradattA supravuddhA yazodharA / lakSmIvatI zeSavatI citraguptA vasundharA // 4 // etA aSTau dikumAryo dakSiNarucakaparvatAd Agatya bhRGgArakalazahastA bhagavantaM bhagavadjananI ca slapayanti / tataH puna:-ilAdevI, surAdevI, pRthivI, padmavatI, ekanAsA, navamikA, bhadrA, sItA etA aSTau dikkumaaryH| For Private and Personal Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 10 // pazcimadizAyA rucakaparvatAd Agatya bhagavatastathA bhagavajjananyAzcA'gre vAtArtha vyajanaM dhRtvA agre tiSThanti / / Are kalpadruma atha puna: kalikA alaMbusA mitakezI puNDarikA ca vAruNI / hAsA sarvaprabhA zrIH hIH aSTau digruckaadritH||5|| vRttiyukta. etA aSTa uttaradizorucakaparvatAd Agatya cAmarANi DhAlayanti / punaH, vicitrA citrakanakA tArA saudAminI vyAkhyA. tthaa| etAH catasro vidizAsUcakaparvatebhya Agatya haste dIpakaM gRhItvA bhagavato'gre tiSThanti, pazcAt puna: rUpA rUpAsikA caiva surUpA rUpakAvatI // 6 // etAzcatasraH rucakadvIpamadhyadizAbhya Agatya bhagavato nAlaM caturaGgulavarja chittvA garta nikhAya bhUmimadhye kSipanti, tadupari ratnamayaM pIThaM caturasra racayanti upari dUrvAM vapanti / tataH pazcAt sUtikAgRhAd ekaM pUrvasyAm , eka dakSiNasyAm , ekaM ca uttarasyAm , evaM trINi kadalIgRhANi kRtvA tanmadhye siMhAsanAni sthApayanti / tatra dakSiNakadalIgRhe siMhAsanopari bhagavantaM bhagavajananI ca saMsthApya sugandhatailA'bhyaGgaM tayozcakruH / tatra pUrvadizAyAH kadalIgRhe bhagavantaM bhagavajananI ca nItvA saMslApya pazcAd ubhayorapi zarIre candanA'nulepaM N 200 // vidhAya ramyANi vastrANi bhagavantaM bhagavajjananI ca paridhApayanti / tataH pazcAt punaruttaradizAyAH kadalIgRhe bhagavantaM tathA bhagavajananI ca nItvA siMhAsane pratiSThApya tatra araNikAkASThena agniM saMpAtya samyaka candana For Private and Personal Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kASThaiH zAntikaM pauSTika homaM vidhAya ubhayorhaste rakSApohalikAM babandhuH, pazcAt parvatAyurbhava iti bhagavata | AzIrvAdaM dattvA maNimayo golako AskAlpa vAdayitvA bhagavataH krIDArtha palyayanopari baddhA bhagavantaM tathA | bhagavajjananIM ca janmasthAne nItvA svakhadikSu dikkumAryo jagmuH / iti SaTpaJcAzaddikumArINAM mahotsavakaraNA'nantaraM catuHSaSTi-indrANAm AsanAni cakampire, tadA avadhijJAnena zrImahAvIrasya janma jJAtvA pUrvaM saudharmendro | hariNegameSidevam AhUya sughoSAghaNTAM dvAdazayojanavistIrNAm aSTayojanoccAm, ekayojananAlAM hariNegame|SiNA devena samaM paJcazatadevaiH tAM ghaNTAM vAdayati, tasyA ghaNTAyAH raveNa dvAtriMzallakSavimAnasthAH sarvAH ghaNTA vAyante sma tadA sarve devAH sAvadhAnA babhUvuH / evameva IzAnendro'laghuparAkramaM nAma devaM samAhUya mahA| ghoSAM ghaNTAM vAdayati / evaM catuHSaSTiH devendrA AsanaprakampA'nantaraM khakIyAM svakIyAM ghaNTAM vAdayanti / tadA sarve devA indrasya kAryaM jJAtvA indrasamIpe AyAnti / atha saudharmendro hariNegameSiNaM devam uktvA tatpazcAd | ekalakSayojanapramANaM pAlakanAmakaM vimAnaM kArayati / tasya vimAnasya madhyabhAge pUrvadizA'bhimukhasiMhAsanopari indrastiSThati, agre cA'STau indrANyo nATakaM kurvanti, indrasya vAmapArzve indrasAmAnikAH devAstiSThanti indrasya dakSiNapArzve tisRNAM parSadrAM devAH sthitAssanti, indrasya pRSThe sapta anIkAni tiSThanti evam apare'pi indrAH strIyastrIyasthAnAd jinajanma jJAtvA AtmIyA''tmIyavimAneSu sthitAH parivArasahitA nandIzvaradvIpaM samIyuH / For Private and Personal Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir kalpasUtra // 10 // tatra keciddevA indrA''dezAt , kecid mitravacanAt , kecitsvapriyA-AgrahAt , kecid AtmIyabhAvAt, keci kalpadruma ta kautukAt, kecid apUrvA''zcaryavazAd evaM sarve devAzceluH / pRthaka pRthaga vAhane sthitAH parasparam abhivada- kalikA |nti-tatra eko devaH siMhasthito gajasthaM devaM vadati taba gajo mArgAt tvayA dUraM kartavyaH, no ced ayaM mama || bRciyukta. siMho vidArayiSyati / evaM garuDasthaH sarpasthamapi badati, citrakasthaH chAgastham abhivadati, evaM devAnAM koTA vyAkhyA. koTI nAnA''kAravAhanA''rUDhAzcacAla / tadA vistIrNamapi AkAzaM saMkIrNam AsIt, punarmAge keciddevA mitraM tyaktvA'gre yayustadA'paro mitro'vAdIt-bho mitra! kSaNam ekaM pratIkSakha yAvad ahamapi tava sArthe eva AyAmi, tadA agrago devaH provAca yaH kazcit prathamaM gatvA bhagavantaM praNamati sa bhAgyavAna , evam uktvA agre eva pracalati, paraM mitrAya na tiSThati / yasya sabalAni vAhanAni santi, ye punasvayamapi balavantaH santi te sarvebhyo'pi agre nissaranti / tadA nirbalAH skhalanto vadanti-aho! kiM kriyate ? adya AkAzaM saMkIrNa jAtam , tadA punaranye devA abruvan maunaM kurvantu, 'saMkIrNAH parvavAsarAH' / atha AkAze brajatAM devAnAM mastake tArANAM kiraNAH laganti, te etAdRzAH dRzyante-jJAyante devA nirjarA api sajarA jAtAH, mastake palitA iva // 10 zA dRzyante sma / punardevAnAM zarIraM tArakAH spRzanti tadA jJAyate kiM devAnAM zarIre pravedakaNAH babhUvuH?, mastake mukuTasadRzAstArA dRzyante / evam AgacchabhirdevaiH nandIzvaradvIpe vimAnAnAM saMkSepo vihitaH / dakSiNasyAM For Private and Personal Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dizi ratikaraparvate Agatya vizrAmo gRhItaH / ekaM saudharmendraM vinA anye triSaSTidevendrAH saralAH merudizAyAM prAptAH / atha saudharmendro bhagavato janmagRhe Agatya bhagavantaM tanmAtaraM ca namaskRtya pradakSiNAtrayaM dattvA bhagavanmAtaraM pratyAha-he mAtaH ! ahaM prathamadevalokasya indro'smi, caturviMzatitamatIrthaMkarasya tava putrasya janmamahotsavaM kartum Agato'smi, tvayA na bhetavyam / namo'stu ratnakukSidhArike / tubhyam ityuktvA avastrApinIM nidrAM dattvA punarbhagavataH pratibimbaM jananyAH pArzve maGgalArtha, sthAnazUnyanivAraNArthaM muktvA AtmanaH rUpANi paJca racayati tatra ekena rUpeNa ubhAbhyAM hastAbhyAM bhagavantam utpAdayati, punarubhAbhyAM rUpAbhyAm ubhayoH pArzvayoH cAmaraivajayati, caturtharUpeNa bhagavanmastake chatraM dhArayati, paJcamena rUpeNa agre vajram ullAlayan padAtivat calati / evaM bhagavantaM saudharmendro lAtvA mero parvatopari pANDukavane, merucUlAto dakSiNadigbhAge atipANDukambalanAmazilopari siMhAsane pUrvA'bhimukho bhagavantam utsaGge lAtvA saudharmendrastiSThati, tatra sarve devA militvA AtmIyA''tmIya sevakebhyaH samAdizanti-bho devAH ! ekasahasramaSTottaraM sauvarNakalazAH, etAvanta eva rUpya - kalazAH, etAvanta eva ratnamayAH, etAvanta eva svarNa-rUpyamayAH, etAvanta eva svarNaratnamayAH, etAvanta eva rUpyaratnamayAzca, etAvanta eva svarNarUpyaratnamayAH, etAvanta eva mRnmayA kalazAH samAnetavyAH / sarve kalazAH aSTasahasra-catuH SaSTipramitAH bhavanti / teSAM kiM pramANam ? paJcaviMzatiyojanottuGgAH, paJcaviMzatiyojanavistIrNAH, For Private and Personal Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 102 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir ekayojanamayaM teSAM nAlaM bhavati / AvazyakasUtre - "eka koTiSaSTilakSapramANAH sarve bhavanti" te sarve kSIrasamudra- gaGgA-sindhu- padmagrahAditIrthajalairbhRtAH santi, tAn sarvAn lAtvA sarve'pi devA indrAjJAm abhilaSantastiSThanti / kalazadhAriNo devAH manasi jAnanti yadA indro'smAn AdezaM dadAti tadA kalazanIreM : slapayAmaH, asmin samaye indrasya manasi saMzayaH samutpannaH, aho ! bhagavAn laghuzarIro yadA etAvantyaH kalazajaladhArAH patiSyanti tadA bhagavatzarIraM mamotsaGgAt kutracid vahitvA yAsyati, iti vicArayan indro devAnAm AdezaM na dadAti tadA bhagavatA avadhijJAnena indrasya manaHsaMzayo jJAtaH, tato bhagavAn indrasya svabaladarzanAya indrasya utsaGgAd vAmacaraNAGguSTena siMhAsanaM sparzati, siMhAsanena zilA campamAnA satI zilA cakampe, tasyAM kampamAnAyAM merucUlA kampamAnA jAtA, tato lakSayojanamayaH sarvo'pi meruzcakampe, tasmin kampamAne sarvA pRthivI kampate sma, sarvaparvatAnAM zRGgANi truTitAni, samudrANAM jalAni kSubdhAni brahmANDaM sphuTad iva jAtam, sama stadevAnAM kSobhaH saMjAtaH, devAGganAH bhayavihvalAH satyo bhartRRNAM kaNThe saMlagnAH, tasmin samaye indreNa jJAtaM kiM jAtam ? asmin zAntikaraNasamaye kena duSTena asureNa vikAraH kRtaH, evaM jJAtvA haste vajraM gRhItam avadhijJAnena bhagavato vilasitaM jJAtvA aho !! tIrthaMkarasya anantaM valaM mayA na jJAtam iti vicArya svA'parAdhaM kSamayati - he svAmin! ahaM tvadIyadAso'smi, ityuktvA devAn indra AdezaM dadAti / tatra prathamaM dvAdazadevalo - For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRciyuktaM. vyAkhyA. 5 // 102 //
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org kasya indraH slapanaM karoti, pazcAd yathA'nukramaM laghu-vRddhatayA, prAnte candra-sUyauM lapanaM kurutaH, tataH pazcAd IzAnendro bhagavantam utsaGge gRhNAti, saudharmendro vRSabhacatuSTayarUpaM viracya aSTabhiH zRGgaiH kSIrasamudrasya kSIraM bhagavataH upari sravati / anena vidhinA sarve'pi devAH svabhattayA lAnaM racayitvA bhagavato'gre aSTaprakArikAM pUjAM racayanti-puSpa-candanavilepana-akSataDhIkana-dIpakaraNa-phalaDhaukana-dhUpopakSepaNa-pAnIyakalazaDhAlana-darpaNa-naivedyaDhaukanam-evam aSTaprakAraM bhagavatpUjanaM kRtvA agre cA'STamaGgalikaracanaM kurvanti-aSTamaGgalikanAmAni-zrIvatsa-matsayugma-darpaNa-pUrNakalaza-khastika-nandyAvarta-bhadrAsana-zarAvasaMpuTAni, imAni | aSTa maGgalikAni prabhoragre sthApitAni, pazcAd ArAtrikaM kRtam, gIta-gAnaM vihitam, nRtyaM racitam , vAditrANi vAditAni, bhAvanA bhaavitaa| tato bhagavantaM bhagavanmAtRsamIpe muktvA, bhagavanmAturavakhApinI nidrAM hRtvA, bhagavatpatibimba hRtvA ca, ratnajaTitakuNDalayugalam , devadRSyayugalaM ca bhagavanmAtre dattvA suvarNajaTitakandukaM bhagavataH krIDAtha muktvA, aMguSTe amRtaM sthApitvA, dvAtriMzatkoTiM suvarNasya varSitvA pazcAt sakaladevAnAM madhye indraH etAdRzIm udUghoSaNAM dadAti-bho bhoH sarve devAH! zRNvantu-yaH kazcid devo vA, asuro vA, dAnavo vA bhagavataH upari tathA bhagavadajananyAH upari virUpaM cintayiSyati tasya mastakam arjunamaJjarIvad k.s.18|| For Private and Personal Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. kalpasUtra IN anena vajreNa boTayiSyAmi / iti anena prakAreNa catuHSaSTiH indrAH janmamahotsavaM kRtvA nandIzvaradvIpe aSTA- hikAmahotsavaM vidhAya sarve'pi indrAH svasthAnaM jagmuH / iti janmA'bhiSekotsavaH // // 10 // jaM rayANaM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAe, sA NaM rayaNI bahahiM devehiM devIhiM ya ovayaMtehiM uppayaMtehiM ya uppiMjalamANabhUA kahakahagabhUA Avi hutthA // 96 // yasyAM rajanyAM zramaNo bhagavAna mahAvIro jAtaH, tasyAM rajanyAM bahubhirdevaiH, bahIbhirdevIbhiH AkAzAd uttaradbhiH ekaH udyotaH saMjAtaH, devAnAM zarIraiH caturdazarajavAtmalokeSu mahAn udyotaH, mahAn ekaH kala-| kala: zabdo'bhUt / jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre jAe taM rayaNiM ca NaM bahave vesamaNakuMDadhArI tiriyajabhagA devA siddhattharAyabhavaNaMsi hiraNNavAsaM ca suvaNNavAsaM ca vayaravAsaM ca, vatthavAsaM ca, AbharaNavAsaM ca, pattavAsaM ca, pupphavAsaM ca, phalavAsaM ca, bIavAsaM ca, mallavAsaM ca, gaMdhavAsaM ca, cupaNavAsaM ca, vaNNavAsaMca, vasuhAravAsaM ca vAsiMsa // 97 // // 10 // For Private and Personal Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir yasyAM rAtrI bhagavato janma jAtaM tasyAM rAtrau vaizramaNasya AjJAkAriNastiryagaz2ambhakadevAH siddhArthasya rAjJo gRhe bhANDAgAreSu dvAtriMzatkoTI rUpyasya, dvAtriMzatkoTIH suvarNasya, dvAtriMzatkoTI ratnAnAm , bahUnAM cInAzuka-paTTakUla-devadUSyAdInAM vastrANAM vRSTim , mudrikAdyAbharaNAnAM vRSTim , bahUnAM puSpANAm , bahUnAM nAgavallIpatrANAm , bahUnAM sahakArAdiphalAnAm, bahUnAM zAli-godhUma-yava-mudgapramukhANAm , bIjAnAm , bahUnAM karpUra-candanAdigandhadravyANAm , bahUnAm avIrapramukhacUrNAnAm , yahUnAM hiGgula-haritAla-lAjavagodInAM varNAnAm , bahUnAM suvarNadvyANAM vasudhArANAM vRSTiM cakruH, / asmin avasare priyabhASiNI ceTI rAjJaH siddhArthasyA'gre putrajanmano vApanikAM dadau / he rAjan ! bhavatAM priyamarthavatAM priyArtha kathayAmaH, bhavatAM priyaM bhavatu ityAdipriyavacanaM kathayitvA rAjJaH putrajanma niveditam / yayA putrajanmanaH vardhApanikA dattA, tasyAH chatratale saMsthApya rAjJA sakale ca antaHpure sA vRddhA kRtA, dAsItvaM dUrIkRtam, mukuTaM varjayitvA anyatsarva bhUSaNAdikaM tasyai rAjA dadau / granthAntareSu evam uktam asti "tadivasAt prArabhya paJcadazamAsAn yAvat pratidinaM sArdhatisraH koTI ratnAnAM dhanadadevo vrssti"| For Private and Personal Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 104 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. tae NaM se siddhatthe khattie bhavaNavai-vANamaMtara-joisa-vemANiehiM devehiM titthayarajammaNAbhiseyamahimAe kayAe samANIe paJcasakAlasamayaMsi nagaraguttie sadAveDa, sahAvittA evaM vyaasii-||98|| tataH pazcAt siddhArthakSatriyo bhuvanapati-vyantara-jyotiSka-vaimAnikadevastIrthakarasya janmA'bhiSekamahotsave kRte sati / tadanantaraM prabhAtakAle nagaraguptikAn kopAlapuruSAn zabdayati, zabdayitvA idaM vadatikhippAmeva bho devANuppiyA ! kuMDapure nagare cAragasohaNaM kareha, karittA mANummANavaddhaNaM kareha, mANummANavaddhaNaM karittA kuMDapuraM nagaraM sabbhitaravAhiriyaM AsiyasammajiovalittaM saMghADaga-tiga-caukka-caccara-caummuha-mahApaha-pahesu sitta-sui-saMmaTTarattharAvaNavIhiyaM, maMcAimaMcakaliaM, nANAviharAgabhUsiajjhaya-paDAgamaMDiaM, lAulloiyamahiaM, gosIsasarasarattacaMdaNadairadinnapaMcaMgulitalaM, uvaciyacaMdaNakalasaM, caMdaNaghaDa-sukayatoraNapaDiduvArade | // 10 // For Private and Personal Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sabhAgaM, AsattosattavipulavahvagvAriyamalladAmakalAvaM, paMcavaNNasarasasurabhimukkapupphapuMjovayArakaliaM, kAlAguru-pavarakuMdurukka - turukkaDajjhaMtadhUvamaghamaghaMta gaMdhuddhuAbhirAmaM, sugaMdhavaragaMdhiaM gaMdhavaTTibhUaM, naDa-naTTaga - jala-mala - muTThiya- velaMbaga - kahaga - pADhaga - lAsaga - Arakkhaga-laMkha - maMtra - tUNaila - tuMbavINiya - aNegatAlAyarANucariaM kareha, kAraveha, karitA, kAravettA ya jUa sahassaM musalasahastaM ca ussaveha, ussavittA mama eyamANattiyaM paJcappiha // 99 // aho devAnupriyAH ! kSipram, zIghram eva kSatriyakuNDagrAme nagare cArakazodhanam, bandigRhAd bandijanAnAM niSkAsanam, tathA rasAnAM tathA dhAnyAnAM mAnavardhanam, zerapramukhANAM vardhanam / tathA vastrANAM mApane gajAdInAM vardhanam, kSatriyakuNDagrAme bAhyAbhyantare gandhodakachaTAbhiH siJcanam, punaH pUrvokteSu saMghATakeSu trika-catuSkacatvara - caturmukheSu, tathA rAjamArgeSu sugandhapAnIyaiH secanaM zucikaraNam, kacavarAdisaMmArjanaM gomayAdinA limpanam, vIthISu api saMmArjanam, haTTAnAM mArgasya zRGgAraNam, nATakA'valokanArthaM mazcA'timaJcAnAM saMsthApanam, paJcavarNasiMhadhvaja - garuDadhvajapatAkAdInAm UrdhvakaraNam, sthAne sthAne candropakabandhanam, puSpaprakara For Private and Personal Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 105 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. vistAraNam gozIrSacandana-raktacandana-dardaraparvatotpannacandanAnAM hastakadAnam , gRhe gRhamadhye catuSkadeze mAGgalyaghaTasthApanam , gRhANAM dvAradezeSu toraNabandhanam , mAGgalikakumbhamocanam , yasya ekadezaH upariSTAdU lagno dvitIyo dezo bhUmau lagnaH etAdRzaH puSpahArasamUhaH tasya hArasamUhasya vistAraNam , puSpagRharacanam , sthAne sthAne paJcavarNakusumavikSepaNam , punaH kRSNAguru-cIDa-selhArasa-dazAGgadhUpaghaTInAM saMsthApanam , punaranyeSAmapi sugandhadravyANAM vistAraNaM yUyaM kuruta / punaH sthAne sthAne sugandhavartikotkSepaNaM kuruta, karpUra-kastUrikAdInAM guTikAm iva sakalaM nagaraM sugandhaM kuruta / punarapi svayaM nATakaM kurvanti te naTAH, tathA nartakAH khayaM sthitvA chAtrebhyo nATakaM kArayanti te nartakAH, punarjallAH varatropari Aruhya krIDanti, punarmallAH mallayuddhakarAH, mau|STikAH ye muSTibhiyuddhaM kurvanti, belambakAH, vidUSakAH, bhANDAH kathakA:-kathAnAM kathakAH, rAsakAH ye rAsaM vadanti, pravAdakathakAH, plavakAH ye gartAm , uSTuM, gajaM vA kUrdanti, nadI taranti / punaH pAThakAH ye rAjJAM vaMzAvalIMvadanti, kavitvAni kathayanti / ArakSakAH, kopAlAH, punaH AkhyAyakAH zubhAzubhanimittakathakAH / punarlaGghAH-vaMzam Aropya vaMzAgre nartante, maGkhAH-ye citrapaTaM gRhaM gRhaM darzayitvA bhikSAM yAcayanti, punastUNayallA:-ye bhastrikA mukhavAyunA saMpUrya vAdayanti, tumbaviNikAH-ye tumbaviNAM vAdayanti, tathA aneke tAlAcarA:-ye hastatalAsphAlanaM kRtvA kRtvA nRtyante, eteSAM marveSAM samAhRya sthAne sthAne svakAryeSu etAn | // 105 // For Private and Personal Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sthApayata / evaM khayaM kuruta, anyebhyazca kArayata / punapasahasram , muzalasahasram UrdhvaM kuruta, UrdhvaM kRtvA mama imAm AjJA arpayata tae NaM te koDuMbiyapurisA siddhattheNaM raNNA evaM vuttA samANA haTTA-jAva-hiayA karayala- | jAva-paDisuNittA, khippAmeva kuMDapure nagare cAragasohaNaM, jAva-ussavittA jeNeva siddhatthe / rAyA ( khattie) teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA karayala-jAva-ttikaddu siddhatthassa raNNo | eyamANattiyaM paJcappiNaMti // 10 // tataH pazcAt te kauTumbikapuruSAH siddhArthena rAjJA evam uktAH santo harSitAH, tuSTAH hastau saMyojya pUrvobhaktam Adezam aGgIkRtya tvaritaM kSatriyakuNDagrAme nagare bandijanamocanaM cakruH, pazcAt sarva yUpasahasra-muzala sahasrasya maGgalArtham UvIkaraNaM kRtvA, kArayitvA yatra siddhArtho rAjA tiSThati tatra te kauTumbikapuruSA Agatya hastau saMyojya rAjAnaM prati AjJA pazcAt samarpayanti-iti vadanti he svAmin ! tvadIyAm AjJAM kRtvA / vayam AgatAH sma, iti uktvA namaskurvanti / For Private and Personal Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 106 // kalpadruma kalikA bRttiyukta. vyAkhyA. tae NaM se siddhatthe rAyA jeNeva aTTaNasAlA teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA jAva-sabovaroheNaM, savapuppha-gaMdha-vattha-mallA-laMkAravibhUsAe, savatuDiasadaninAeNaM mahayA iDDIe, mahaH yA baleNaM, mahayA vAhaNeNaM, mahayA samudaeNaM, mahayA varatuDiajamagasamagapavAieNaM, saMkhapaNava-bheri-jhallari-kharamuhi-huDukka-muraja-muiMga-duMduhinigghosanAiyaraveNaM ussukaM, ukkara, ukkiTuM, adijaM, amijaM, abhaDappavesaM, adaMDakodaMDima, adharimaM, gaNiAvaranADaijjakaliyaM, aNegatAlAyarANucariaM, aNu amuiMgaM, (graM. 500 ) amilAyamalladAmaM, pamuiapakkIliyasapurajaNa-jANavayaM dasadivasaM ThiIvaDiyaM karei // tataH siddhArtho rAjA yatra vyAyAmazAlA parizramakaraNazAlA tatrA''gatya parizramaM vidhAya pazcAt tailamardanam, tataH lAnaM ca, vilepanaM ca kRtvA samyag vastrANi paridhAya, sarvazRGgArANi dhRtvA, sarvA'ntaHpureNa sahitaH, sarvapuSpaiH sahitaH, sarvagandhena abIrAdicUrNena sahitaH, sarvavastraiH pakUlAdibhistathA sarvairmAlyagrandhitapuppaiH, savaimukuTAdibhiH, sarvaiH truTitAdivAditrANAM pratizabdena sahitaH tathA mahatyA RddhyA, mahatyA yuktyA, // 106 // For Private and Personal Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir athavA mahatyA yutyA, mahatA balena, mahatA vAhanena, sukhAsanapramukheNa, azvAdivAhanena vA mahatA pari-INI vAreNa sahitaH, mahatA samakAlaM truTitAdivAditrANAM pravAdena, teSAM vAditrANAM nAmAni-zaGkhaH, paNavo ma| nmayapaTahaH, lohamayaH paTahaH, Dhola-iti prasiddho vA / bherI prasiddhA, jhallarI api pratItA, kharamukhI gurjaradeze kAhalI, huDakka iti trivalI lokoktiH, murujo mRnmayamRdaGgaH, mRdaGgaH kASThamayaH, dundubhirdevAnAM vAditram-etAni vAditrANi / anyAnyapi bahUni vAditrANi santi, sarvANi vAditrANi paJcadhA bhavanti-lolika ghaNTAdi, punastAlikaM kAMsyakAdikam, punastAntrikaM vINAdikam , punaHzvAsikam , punaH puTakaM Dhola-niHsvAnAdikam eteSAM pazcaprakArANAM vAditrANAM zabdena sahito rAjA siddhArtho bhavati / punaH siddhArtho rAjA kiM karoti ? kSatriyakuNDagrAma nagaram ucchulkam-dazadivasaM yAvad dAnasthAne ke'pi dAnaM na gRhNanti / punaH kSatriyakuNDagrAme nagare utkaram-vAdInAM karaM na gRhNAti / punarutkRSTaM muktakSetrAdidhAnyabhAgam / punaH kSatriyakuNDagrAme nagare dazadivasaM yAvat kepi maulyaM dattvA vastUni na gRhNanti, yasya yadvastu yujyate sa rAjJo haTAt samAnayati tanmUlyaM siddhArtho rAjA bhANDAgArAd dadAti / punaH abhaTapravezaM rAjJo bhaTAH kasyApi gRhe gatvA balAtkAraM na kurvanti / dazadinaM yAvat-adaNDa-kudaNDam aparAdhasyA'nusAreNa dravyagrahaNaM daNDaH, bahva'parAdhena stokadravyagrahaNam , tathA stokA'parAdhena bahudravyagrahaNaM kudaNDaH, ubhayorapi daNDakudaNDayoH rAjJA siddhArthena tyAgaH kRtH|| For Private and Personal Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 107 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. tathA adharimaM parasparaM ko'pi dharaNaM na dadAti, RNaM ko'pi dazadivasaM na yAcayati / punaH kSatriyakuNDagrAma nagaram utkRSTarUpANAM gaNikAnAM nATakena kalitam , anekatAlavAdakanATakAnucaritam anupazcAda udbhatamRdaGga vAdanArthaM sajjIkRtamRdaGga, sarasavistAritapuSpamAlAprakaram , pramuditamakrIDitajanapadam evaM dazadivasa yAvasthitipadikAm AtmIyakulakramAd AgatamaryAdAM putrajanmodbhavAM rAjA siddhArtho dazadinaM yAvat kSatriyakuNDagrAme karoti, tadyathA tae NaM se siddhatthe rAyA dasAhiyAe ThiIvaDiyAe vaTTamANIe saie ya, sAhassie ya, sayasAhassie ya jAe ya, dAe ya, bhAe a, dalamANe a, davAvemANe a, saie a, sAhassie a, sayasAhassie ya laMbhe, paDicchamANe ya, paDicchAvemANe ya evaM viharai // 101 // tataH siddhArtho rAjA dazadivasasatkAyAM kulamaryAdAyAM kRtAyAm ekazatapramANam , anyaM sahasrapramANam , tRtIyaM lakSapramANaM-yasmin zatadravyaM lagati, yasmin sahasradravyaM lagati, yasmin lakSadravyaM lagati etAdRzo yAgo devapUjanaM tannimittaM dravyaM dhArayati / tathA punarbhAgo dravyAMzaH, aSTamI-caturdazIdine pauSadhagrAhiNAM bha|ktinimittam utpannadravyasya kalpito vaNTaH, tathA puna yo dAtavyaM dravyaM-pUrvam eva dAnadharmArtha kalpitaM dravyam // 107 // For Private and Personal Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evam militaM zatadravyam, sahasradravyam, lakSadravyaM tat svayaM siddhArtho dharmArthaM dadan, anyebhyo'pi dApayan / tathA punaH zatapramANam, sahasrapramANam, lakSapramANaM bheTakharUpeNa gRhNan, grAhayan itthaM dazadivasaM yAvat kurvan punaH kulasya maryAdAM kAM kAM karoti tAM sUtrakAraH prAha tae NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa ammA-piyaro paDhame divase ThiivaDiyaM kariMti, taiedivase caMda-sUradaMsaNiaM kariMti, chaTTe divase dhammajAgariyaM kariMti, ikArasame divase viikaMte nivattie asuijammakammakaraNe saMpatte, bArasAhe divase, viulaM asaNa- pANa- khAimaM sAimaM uvakkhaDAviMti, uvakkhaDAvittA mitta-nAi - niyaya-sayaNa-saMbaMdhiparijaNaM nAe ya, khattie a AmaMtittA tao pacchA pahAyA, kayabalikammA, kayakouya-maMgala- pAyacchittA, suddhappAvesAI, maMgalAI, pavarAI vatthAI parihiyA, appa - mahagghAbharaNAlaMkiyasarIrA bhoaNavelAe bhoaNamaMDavaMsi suhAsaNavaragayA, teNaM mitta-nAi - niyayasaMbaMdhi - parijaNeNaM, For Private and Personal Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpamUtra kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. // 108 // nAyaehi, khattiehiM saddhiM taM viulaM asaNa-pANa-khAima-sAimaM AsAemANA, visAemANA, paribhAemANA, paribhujemANA evaM vA viharaMti // 10 // tataH pazcAt zramaNasya bhagavato mahAvIrasya mAtApitarau janmadivasAda agre prathame divase kulasthitiM kurutaH, tRtIye divase candrasUryayordarzanaM kurutaH, idAnImapi mAtA putrasya Adarza drshyti| paraM mUlavidhirayam-kula gururAgatya saputrajananIM saMlApya samyagavastrANi paridhApya saMsthApya rUpyasya, sphaTikasya vA candramUrti kArayitvA pUjA kRtvA pazcAt putreNa sahitAM jananI candrodayavelAyAM pratyakSacandrasya sammukhIbhUya sa etanmatraM vadati-"oM ahaMcandro'si,nizAkarosi, nakSatrapatirasi,sudhAkarosi, auSadhIgarbho'si asya kulasya RddhiM vRddhiM kuru kuru vAhA" iti mantram uccrti| candrasya namaskAraM kArayati, guruH AzIrvAdaM dadAti, pazcAd mUrteH visarjanaM karoti / yadA kadAcit kRSNacaturdazI, amAvasyA vA, vArdalairAcchAdito vA candro bhavati tadApi tasyAm eva rAtrI candramUrtiragre avazyaM kartavyam eva etat / punastRtIyadine prabhAtasamaye sUryodayavelAyAM varNamayIM tAmramayIM vA sUryasya mUrti vidhAya tadane mAtApitarau saMsthApya etanmatraM guruH uccarati "oM, arha sUryo'si, dinakaro'si tamo'pahosi, sahasrakiraNo'si, jagaccakSurasi prasIda, asya kulasya tuSTiM puSTiM pramodaM kuru kuru svAhA" iti mantram // 10 // 108 / / For Private and Personal Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir uccArayan mAtRputrayoH sUryadarzanaM kArayati / tato guruH AzIrvAda dadAti / punaH SaSThe divase dharmajAgarikayA jAgarti / ekAdaze dine azucikarmanivRttiH kRtA, mRdabhANDAnAM visarjanaM kRtam, navInavastraparidhAnaM vihitam / atha dvAdaze divase saMprAse vistIrNam azana-pAna-khAdima-khAdimAdi-caturvidhA''hAraM niSpAdayati, rasavatIM niSpAdya rAjA siddhArthI mitrANi, jJAtIyAn, nijakAn AtmIyaputrapautrAn , pitubAndhavAn, saMbandhinaH zvazurAdIn , tathA khajanAn AtmIyadAsIjanAna, punAtAn siddhArtharAjJa eva gotrIyAn tathA punaH kSatriyAn aparagrAmavAsinaH kSatriyAn etAn aparAn api bRhallokAn nimantrayati / pazcAd bhagavantaM tathA bhagavadumAtaraM saMslApya, balikarma kRtvA, pazcAt prAyazcittaM kRtvA, vighnanivAraNAya kautukaM maSItilakAdikaM karoti / punarmADAlikama-sarSapa-dadhi-dUrvA-'kSatatilakaM mastake dhArayati / navInavastrANi paridadhAti / punaH alpamolyAni tathA bahumaulyAni AbharaNAnidhRtAni, bhojanasamaye bhojanamaNDape sarve sukhena pUrvoktA lokAstiSThanti / punaH pUrvoktAna mitra-jJAti-nijakAn azana-pAna-khAdima-khAdimacaturvidhAhAraiH poSayati / tatra kAnicid AhArANi AkhAdyAni tAni AhArANi AkhAdayantaH, yAni ISat khAdyante bahu tyajyante yathA ikSukhaNDAdIni, tathA kAnicid vikhAdyamAnAni yAni bahUni khAdyante stokAni tyajyante yathA kha'rAdIni tAni AhArANi vikhAdayantaH, tathA kAnicit paribhujyamAnAni yAni AhArANi sarvANi bhujyante yathA modakAdIni tAni For Private and Personal Use Only
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 109 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir AhArANi paribhuJjantaH evaM caturvidhairAhAraiH guru-sAdharmikAdInAM bhaktipUrvakaM sarve pUrvoktAH janAH siddhArthena kalpadruma rAjJA bhojitAH / kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. 5 1. atha punarvAgvilAsagranthAd bhojanayuktiH kathyate bhASayA - kisI eka siddhArtha rAjAyai bhojanabhakti kidhI-Upari lai mAlI, madhyAhakAlI, kelipatre chAyA, isA maMDapanIMpAyA, kumakuma taNA chaDA, motI tathA pAkhatI kaDA, nIcai mAMDyA pATa, upari pAtharyA resamI ghATa, cAcaricA kalA, upari baiThA kumara pAtalA, cauraMsa caukI paTa, TAlI mananI khaTapaTa, uMcI AmaNI bhUkhanI bihADaNI, niramala pANIyai pakhAlI, Age melhI sonAnI thAlI, kIje raMgarolA, jhAjhA molyA rupA-sonAnA kacolA, kIsa nahI kurupa tIhAM baiThA-batrIsa lakSaNA puruSa, kuMdAlA, kuMdAlA jhAkajhamAlA, gubIyAlA, suMhAlA AMkhe aNiyAlI, kesapAsa kAlA, muMchAlA keI jamAI, keI zAlA, keI jodhAlA cAlatI chAlatI aprijAlA, isA pAMti baiThA rAjavIM DhIMcAlA, sujANa sahelI lADagahelI, haMsagati hAlati, gajagati mhAlatI, kAma kAminI pAlatI, AMkhire maTakArai, madananI vAgurA ghAlatI, kasturI alaMkRta bhAlapaTTa, taruNataNA bhAjaiM maraTTa, pUrNacaMdra samAna vadana, helAmAtra jIto madana, kAne kuMDala sAkSAt sUrya-caMdramaMDala, lahakatI veNI oDhaNI oDhI jhINI dIsatI ruDI, jhalakai hAtha sonAnI cUDI, kUNa karai mUla ratnajaDita, sIsa phula jisI devanArI; isI manohara rAjakumArI, chalakate hAthai sonAnI jhArI sAthai, pahilA dIghA hAthadhovaNa, svargathakI jANe AvyA iMdra jovaNa, vinaya karI lulia lulia parisai-phalahulI phoDI, akharoTa, kIdho jora magadano koTa, mizrI pAtisuM laga tholI isI purasI cArolI, kelAnI kAtalI cholI, melI rAiNanIM kolI, parisyA nIlA nArela, pAsai mUkyA For Private and Personal Use Only // 109 //
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUkA bora, nilI dAkha, AMbAnI sAkha, khAtA pyArA, parisyA chuhArA, karatI magajA parIsthA na majA, hAtha vAhai sustA, pIrasyA pistA, rasanI relaDI, cholI selaDI, sarvahajUra ANI piMDakhajUra, mizrI sutalI anArakI kulI, karaNA sadA phala bhAjai tApanI jhala, nAraMgI, bIjorI isI phalahuli pIrasai nArI gorI, deharArA chAjA isyA pIrasyA khAjA, te kIsA mAlavArI bhUmi tihAMnA nIpanA, godhUma hAthasu malyA, dhoInai dalyA, chAMNIyai sudhI, nIpajai paDasudhI, haluai hAtha cAlai, mAhithI thUlI TAlai sujANa trI joIyai, ekalaga pATo mAMhI dIjai sATo, je besatI sadA maiDI te nagaranI vahUAM teDI, nIpajai pakavAna sarva thayA sAvadhAna, citrAmanI jAti batrIsa phulanI |bhAMtI, haluisu melhIye, velaNasuM velIyai ghRtasu milyA, lohanai kaDAyai talyA, zabda kalakalai nidhUma agni balai, isA pradhAna khAjA, cihuM khuNe sAjA, ehanI pIrasaNa hAra sAmalI sukumArI jalahala rAkhaDI, page cAkhaDI raMbhA naivese magadhadeza isI nArI parisai, dekhatA mana hIseM / pachai AvyA modaka te kisA kisA-lADU jisA baheDA Upari gADU, pATaNa taNAM kaMdoi, ghRtasu meMdo moI, vaNI seva pAtalI surahA ghRtamAMhi talI, dhaNe pAkasuM milI mizrInA kherAsuM adhamilI, mAMhe lavaMgataNA camatkAra, atyaMta sukumAra, kapUra parimala vAsyA, phalamAMhi prativAsyA, ativartula mahA ujvala, isA lADU / te kisA kisA sevaiyA, kaMsAriyA, kaseliyA, dAliyA, vAjaNA, lAjaNA, bhAjaNA, jhagariyA, magariyA, kesariyA, siMhakesariyA, kITiyA isA modaka rAurANA mananA modaka / tadanaMtara-muramuratI, murakI, khAivAjI, bhaphurakI ANI seva jhINI, phagaphagatI phiNI, iMdarasA AkarA, dUdhavarNA dahitharA, ghRtanI ghArI svAdasuM AhArI, sarkarAsuM rulI isI tilasuM sAMkulI sukumAla suhAlI je kIje divAlI; sakarapArA mAMDI kima hI na sake chAMDI, isyA parisyA paka For Private and Personal Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 110 // javAna, jimavA bhaNI sahu thayA sAvadhAna, parisyo sIro jImatAM mana thayA adhiroM; mokale hAthai pirasI lApasI jehathI sahuyai nAnhA | kalpadruma moTa udhApasI, tivAra pachI ANI sAli, kisI kisI sAli-sugaMdhisAlI, kamodasAli, jIrAsAli, kuMkaNasAli, devajIrasAli, kalikA sAThisAli, garuDasAli tehano saraharo, pharaharo, aNiyAlo, suhAlo, ujalo, aMgula jevaDo, pramANa paDavaDo, iso parIsyo kUra bhUkha vRttiyukta. karI cakacUra / nIpanI sukAlI maMDovarA muMganI dAli, halue hAtha khAMDI, tusa gayA chAMDI; sonAraI vAnai jImatAM mana mAnai ihAM kAma vyAkhyA. nahIM chokarI prIsai DokarI, vAkhaDI gAino ghRta, tatkAla tAvI mRtpAtra ghRtasaraharatI dhAra, saMtoSiye jimaNahAra; pachai vAru vadhArayA sAlANA, se kisA kisA-muMgIyA, kairaDoDI, nIlA bora, vAlholi, karamadA, kauTha, karapaTA, kAcA kelA, colAMnI phalI, nIlAcaNA, | miraca, pIpalI, aMboli, sAMgarI, kAcarI, vauliyA, kArelA, phoga bhalai kIdhA pAka ehavA zAka / vale suMThi taNI paleva, haraDai taNI paleva, jIrA taNI paleva, hIMga vaghArI kaDhI, adhakaciryA ghegharA, vesa vArasuM bharayA vaDI ghAraDI, dadhivaDI, sIrAvaDI / sukumAla pAtalA pApaDa, miracAlau pUraNa susvAda, pATiuTo talyA, pApaDa talyA, nAgaracelinAM pAna, jImaNAM bivaNo bhAvai dhAna, vici vici camacamatA zAka, Utarai jIbha dAMtArothAka, pANI gAlyA kalAkaMda, vici vici pItA upajai AnaMda; dudha zAkara bharayA mATa, pItAM utarai / jIbha dAMtAMro kATa, svabhAveM zuddha bhelyo, mizrIsuM Adho addha parIsai muddha / isau bAkhaDI gAino dudha, kacolA bhari gaTagaTa piddha, IN // 110 // tadanaMtara e vAta kahI, vacana mAnyo sahI, bIjI sarva vAta rahI; ANyo dahI, tadanaMtara chAMDI vilaMba ANyo kapUra bAsyo karaMba, jIrA-IN lUNa vAsyo ghola rAI taNo jhola, etAvatA deva jIra sAlI, maMDovarA mUMganI dAlI, surahA ghRta taNI nAli, sAlaNA taNI pAlI For Private and Personal Use Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jimiyabhuttuttarAgayA vi a NaM samANA AyaMtA cokkhA paramasuibhUyA taM mitta-nAi niyagasayaNa-saMbaMdhiparijaNaM NAyae khattie ya viuleNaM puppha-gaMdha-vattha-mallA-'laMkAreNaM sakkAriti, sammANiti, sakkArittA, sammANittA tasseva mitta-nAya-NiyagasaMbaMdhiparijaNassa NAyANaM khattiyANa ya purao evaM kyAsItataH bhojayitvA ekAnte AsanasthitAnAm AcAntAnAM kRtacalukAnAM cokSAnAM zilikAbhiH kRtadantazuddhInAm-ataH paramazucibhUtAnAM mitra-jJAti-nijakasaMbandhikSatriyANAM vistIrNapuSpa-vastra-gandhA'laMkAraiH siddhArtho rAjA satkArayati, sanmAnayati, satkArya, sanmAnya teSAM purataH trizalA-siddhArthoM evaM kathayataH- hivecalU kIjai, aMbIrasuM hAtha dhoija, uttama vastra hAtha lUhIjai, paMcasugaMdha nAgara beli pAna ArogIje, covA, caMdaNa, aragajA taNAM chAMTaNA kIjai / kesara, caMdaNa, kapUra, kasturIyai pUjIjai, bhalA sugaMdha phUla taNI mAlA kaMThe ThavIjai, upari yathAyogya AbharaNa, vastra, | taMbola dIjai, mananI ciMtA bhAMjIjai, isI siddhArtha, trizalA kSatriyANI taNI bhakti yuktaM sarva kuTuMba rIjhai, kuTuMba poSI, saghalA saMtoSI nAThA dusamaNa doSI / anena prakAreNa mAtR-pitarI pravartate / 9 For Private and Personal Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shn Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 11 // kalpadruma kalikA vRciyuktaM. vyAkhyA. putviM piNaM devANuppiyA! amhaM eyaMsi dAragaMsi gambhaM vakaMtasi samANaMsi imeyArUve abbhatthie ciMtie jaav-smuppjjitthaa|jppbhiii ca NaM amhaM esa dArae kucchaMsi gambhattAe vakaMte tappabhiI ca NaM amhe hirapaNeNaM vaDAmo, suvaNNeNaM, dhaNeNaM jAva-sAvaijeNaM pIi-sakkAreNaM aIva, aIva abhivaDDAmo, sAmaMta-rAyANo va samAgayA y| aho! devAnupriyA jJAtIya-gotrIyAH! pUrvamapi asmAkam asmin bAlake garbhavena samutpanne sati etAdRzaH saMkalpaH samutpanno'bhUt-yaddinAt prabhRti ayaM bAlakaH kukSau garbhavena samutpannaH taddinAt prabhRti vayaM hiraNyena vRddhi prAptAH, tathA suvarNena vRddhi prAptAH, dhanena, dhAnyena vRddhi prAptAH, tathA sAmantanRpatayaH caNDapradyotanAdayaste'pi mama vazyaM prAptAH, sevanAya smaagtaaH| taM jayA NaM amhaM esa dArae jAe bhavissai tayA NaM amhe eyassa dAragassa imaM eyANurUvaM guNaNaM guNanipphannaM nAmadhija karissAmo vaddhamANu ti / tasmAt kAraNAd yadA asmAkam eSa putro bhaviSyati tadA vayam asya dArakasya guNAd Agatam , guNai // 11 // For Private and Personal Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir niSpannaM nAmadheyaM vardhamAna iti kariSyAmaH / sarvaprakAreNa vayaM vRddhi prAptAstasmAd asya kumArasya vardhamAna iti nAma bhavatu, iti sarveSAM khajanAnAM purataH siddhArthena rAjJA niveditam iti| aja amha maNorahasaMpattI jAyA, taM houNaM amhaM kumAro vaddhamANo nAmeNaM / tad adyA'smAkaM manorathasaMprAptirjAtA'sti / bhavadbhirapi sarvaiH militvA asya asmatkumArasya vardhamAnaM nAma prdaatvym| tae NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa ammA-piyaro nAmadhija kareMti vaddhamANo tti / tataH zramaNasya bhagavato mahAvIrasya mAtR-pitarau vardhamAna iti nAma kurutaH, puna:samaNassa bhagavao mahAvIrassa tao NaM nAmadhejjA evaM Ahijatie-vaddhamANe, sahasaMmuiyAe samaNe, ayale bhayabheravANaM, parIsahovasaggANaM khaMtikhame, paDimANaM pAlae, dhIimaM, arairaisahe, davie, vIrie, saMpatte, devehiM se nAma kayaM samaNe bhagavaM mhaaviire| zramaNo bhagavAna mahAvIraH kAzyapagotrIyaH, tasya trINi nAmadheyAni, tAni kathayati-mAtR-pitRbhyAM pradattaM nAma vardhamAna iti / rAga-dveSA'bhAvena tapasi zramaNasya karaNAt zramaNaH, idaM dvitIyaM nAma / akasmAd utpa For Private and Personal Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpa kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. // 112 // dyate tad bhayam , siMhAdibhyaH samutpadyate tad bhairavam , etAbhyAm ubhayAbhyAm acalo nibheyH| kSudhAtRSApramu- khapariSahaiH kRtvA pIDAM na prAmoti-pariSahopasargANAM kSantA, pratimAnAM sarvato bhadrAdInAM pAlakaH, caturbhiAna- virAjamAnaH, dhImAn , jJAnavAn, dhairyavAn, ararti ratiM ca sahate, sukha-duHkhasahane rAga-dveSAbhyAM rahitastasmAd dravyavIryasaMpannaH, muktiM gantuM kRtanizcayo'sti tathApi cAritraM pAlayati, etaiH guNaiH kRtvA devaiH mahAvIra iti nAma pradattam , idaM tRtIyaM nAma / AmalakIkrIDAyAM devairmahAvIra iti nAma pradattam / aha vaDDai so bhayavaM diyaloyacuo aNovamasirIo / dAsidAsaparivuDo parikinno pIDhamaddehiM // 1 // atha zramaNo bhagavAn mahAvIro vardhate, devalokAt puSpottarapathamapuNDarIkA vimAnAt cyutaH, anupamazrIyuktaH, dAsa-dAsIbhiH parivRtaH, pIThamardaiH sevakaiH aGgazuzrUSAkArakaiH puruSaiH parikIrNaH sevymaanH| aMsiyasirao sunayaNo biMboho dhvldNtpNtiio| varapaumagabhagoro phullupplgNdhniisaaso||2|| | asitaziraskaH, sunayanaH, bimboSTaH, dhavaladantapatiH, yAdRzaH kamalasya garbhaH, IdRzo gauravarNaH, vikasitakamalasya gandhavad niHzvAsaH, sarveSAM devAnAm api yAdRzaM rUpaM bhavati tasmAd api zrImahAvIrasya adhika 1. atha vardhate sa bhagavAn divalokacyuto'nopamazrIkaH / dAsIdAsaparivRtaH parikIrNaH pIThamardaiH / / 2. asitazirojaH sunayanaH vimboSThaH dhavaladantapatikaH / varapadmagarbhagauraH phullotpalagandhaniHzvAsaH / // 112 // For Private and Personal Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rUpam, te devA mahAvIrasya vAmAGguSTasyApi kalAM na arhanti / sarvebhyo'pi adhikarUpavAn tIrthaMkaraH / tasmAt kiJcidUno gaNadharaH / tasmAt kiJcidUnazcaturdazapUrvadharaH kRtA''hArakazarIradhArI / tasmAt kiJcidUnaH pnycaa'nuttrvimaanvaasii| tataH pazcAd navagraiveyakavAsino devAH / tato dvAdazalokasthAH devAH / tataH pazcAd bhava napati-jyotiSka- tryantaradevAH / tatazcakravarti - vAsudeva - baladeva - maNDalIka - sAmAnyarAjAnaH evaM tato'nukrameNa uttarantaH SaTsaMghayaNasaMsthAnakadhAriNo manuSyAH jJAtavyAH / punaH zrImahAvIro jAtismaraNajJAnavAn, apratipA timatijJAna- zrutajJAna- avadhijJAnavAn, jJAnatritayena virAjamAnaH / dehakAntyA sarvebhyo'pi utkRSTataraH / atha bhagavAn kizcidUnaH aSTavArSikaH saMjAtaH samAnaiH rAjakumAraiH sArdhaM krIDAM karoti / tatra deze prasiddhAm AmalikIM krIDAM karoti, tatra nagarabAhye pippalIvRkSo'sti tatra samastabAlakAH ekatrIbhUya dhAvanti, krIDanti tatra bhagavAn api ramate, tatra krIDAyAm ayaM niyamo'sti yaH kazcit prathamaM dhAvamAnaH san pippalIm Arohate sa jitaH, sa aparasya hAritasya bAlakasya skandhaM samAruhya yataH pradezAt pUrva dhAvitastAvatpradezaM yAvad AyAti iti tatra paNaH kRto'sti / asmin samaye indraH bhagavadbalaM devAnAM purato varNayati sma / punarapi indra evam sarveSAM devAnAm agre vadati sma sarve devAstathA dAnavA api militvA bhagavantaM bhApayanti tathA zrImahAvIraH khAmI na vibheti / etad vacanaM zrutvA eko mithyAtvI devaH indravacanam For Private and Personal Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtra // 113 // kalpadruma kalikA vRciyukta. vyAkhyA azraddhadhAnastatra bhagavatsamIpe bAlakasya rUpaM kRtvA smaagtH| bhagavatA saha cikriidd| bhagavAn atIva zIghragAmitvAd devasya agre jAtaH / tadA tena devena bhagavato bhayotpAdanAya pipalyAH samIpe, tathA skandhe zAkhAsu ca sarparUpANi phUtkArakANi viracitAni, tadA zrIvardhamAnakumAraH sarparUpaM dRSTvA hastena ullAlya pippilyAm Aruroha / khAmI manasi api bhayaM na cakAra / sa devabAlA haaritH| zrIvardhamAno jitH| tadA sa devabAlaH zrIvardhamAnaM skandhe Arohayati / atha bhagavantaM chalanAya sa devaH khazarIraM dIrgha cakAra / ekatAlapramANAd Arabhya saptatAlapramANaM kRtvA uccairbabhUva / anye sarve'pi bAlAH bhayabhrAntAH, vastAH siddhArthaM gatvA tatsvarUpaM | procuH-zrIvardhamAnastu na bibheti, paraM mAtRpitrozcintAnivAraNAya bhagavatA vajraprahAramuSTighAtena tADitaH san AkAzAt skhalana , AraTan , bhUmau papAta, bhRzaM lalaja, svakIyarUpaM prakaTIcakAra / tAvad indro'pi Agatya | taM devaM bhagavataH pAdayoH nipAtya svarga lAtvA jagAma / tena mithyAtvaM gamayitvA samyaktvam upArjitam / tadA devairmahAvIra iti nAma pradattam / iti AmalikIkrIDA / atha bhagavato lekhakazAlAgamanarUpaM kathyate yadAaSTavArSikA zrImahAvIraH saMjAtaH, tadA mAtRpitRbhyAM mohavazAt cintitam lAlayet paJca varSANi daza varSANi tADayet / prApta SoDazame varSe putraM mitraM samAcaret // 1 // mAtA vairI pitA zatruH bAlo yena na pAThitaH / zobhate na sabhAmadhye haMsamadhye yako yathA // 2 // // 11 // For Private and Personal Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evaM vicArya samyaglagne, samyagamuhUrte svakuTumbam , svajana-kSatriyavargAn sarvAn bhojayitvA, sarvebhyo yathA-1 yogyaM vastrA''bharaNAdikaM dattvA, gajA-'zvarathAn zRGgArya gIta-gAna-tAna-mAna-dAna-sanmAnapUrvakam vAditranAdapUrva mahAmahotsavena samaM lekhakazAlIyAnAM bhaktyarthaM sukhabhakSikAsamUha vizAlapAtreSu dhRtvA zrIvardhamAnaM kumAraM gajArUDhaM kRtvA, adhyApakapAce zrIsiddhArtha-trizalAkSatriyANyo samAnayataH / tatra sukhabhakSikANAM nAmAni-guja-guDapramukhasukhabhakSikA sArdhe gRhItA-'sti / imAni, mANikyajaTitavarNamayA''bharaNAni paNDitasya dAnArtham , hIracIra-paTTakUla-nukUla-motihAra-ratnajaTitamudrikApramukhazRGgArANi ekatrIkRtya caGgerikAyAM / dhRtAni santi / punaH kulavRddhAH striyaH pavitratIrthapAnIyaiH bhagavantaM saMsnApya padRkUla-kSIrodakavastraM paridhApya candana-karpUra-kuGkamairvilepanaM kRtvA, puSpamAlAM kaNThe paridhApya, divyA'bharaNAni paridhApayitvA punaH sadhavA-1 strIbhiH saMgIyamAnayazAH-atha zrIvardhamAnaH kumAraH gajArUDho meghA''DambarachatreNa virAjamAnaH, cAmaraiH vIjyamAnaH, yAcakebhyo dAnaM dadAnaH, bhaTTajanaiH stUyamAnaH, brAhmaNaiH vedadhvani zrAvyamANaH, ciraMjIva, ciraM nanda, ityAzIrvAdena abhivAdyamAnaH, paNDitA'dhyApakasya gRhasya samIpe saMprAptaH / tadA paNDito'pi bhadrAsanopari samyag vastrA''bharaNAni dhRtvA, mahatyAzayA zrIvardhamAnakumArA''gamanaM pratIkSamANastiSThati / tasmin samaye For Private and Personal Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. // 114 // indra AsanaprakampAd avadhijJAnena jJAtvA devAnAM puro badati sma-bhoH bhoH devAH pazyantu, bhagavato mAtR- pitarau mohena grathilI jAtau / | 'tihi nANehi samaggo titthayaro sbstytttnnuu| jaM uvaNijjai pAiyajaNassa taha appavijassa // 1 // tribhiH jJAnaH sahitaH tIrthaMkaraH sarvazAstratattvajJaH, etAdRzo bhagavAn tucchabuddhInAM brAhmaNAnAM pArzve paThanArtha nIyate; etad na shobhte| anadhyayanavidvAMso nidravyaparamezvarAH / analaGkArasubhagAH pAntu yuSmAn jinezvarAH // 1 // bhagavantastIrthakarAH etAdRzA vo yuSmAna pAntu / kathaMbhUtAstIrthakarAH ? anadhyayanavidvAMsaH, adhyayanaM vinA eva vidvAMsaH paNDitAH / punaH kathaMbhUtAH? nidravyaparamezvarA:-dravyaM vinA eva prmeshvraaH| punaH kathaMbhUtAH? analaGkArasubhagA:-alaGkAreNa vinA eva saubhAgyadharAH etAdRzA jinezvarAH saMsArasamudrAdU rakSantu / dravyaM vinA tIrthakarAstu atIva gAmbhIryadharAH yatastrikAlajJAH api, sarvajJA api apRSTAH santo na vadanti / yato lokoktiriyam-punarapi zaratkAlo garjati, bhAdrapadamAse varSAkAle stokaM garjati paraM bahu varSati / tathA mUrkhaH, alpabuddhiH, paNDitamanyaH sa bahu jalpati, paraM khajalpitasya nirvAhaM na karoti / punaH paNDitaH, vidhijJaH stokaM 1. tribhijanaiH samaprastIrthakaraH sarvazAstratattvajJaH / yad upanIyate prAkRtajanasya tathA alpavidyasya / THEzA gho yuSmAna pAntu paramazvarAH-dravyaM vinA eva saMsArasamudrAdU rakSanta / yato | // 114 // For Private and Personal Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vadati, khajalpitasya nirvAhakRd bhavati / asArapadArthasya ADambaraM mahad bhavati, yathA kAMsyapAtrasya mahAn zabdo bhavati, svarNapAtrasya zabdo na bhavati / asmin avasare indraH svayameva brAhmaNasya rUpaM vidhAya upAdhyAyasamakSaM eva bhagavantaM praNipatya zabdAnAM saMdehAn pRcchati-tadA bhagavAn zrImahAvIraH aSTAnAM vyAkaraNAnAM tattvaM indrasya agre zabdasAdhanaM prakAzayati / tasmin samaye sarve lokA bhagavadvANIM zrutvA cintayanti-asau vaidezikaH sarvavidyApArago brAhmaNastasya praznAnAm api uttaraM vardhamAnakumAro dadAti, anena kumAreNa mAtRkA'pi nA'dhItA'sti, idaM mahaccitram / tadA tatrasthopAdhyAyasyApi praznAnAm uttarANi zrIvardhamAnakumAreNa dattAni, tadA indraH kharUpaM prakaTIkRtya sarvalokasamakSam, mAtR-pitR-upAdhyAyAdisamakSam avAdIt-aho janAH! ayaM vardhamAnakumAraH sAmAnyamanuSyamAtro nAsti, trailokyanAyako'yaM svo'sti| tadA dazAGgavyAkaraNaM kRtam , jinena sUtrANi pratipAditAni, indreNa vRttiH, udAharaNAni darzatAni, talloke jainendraM vyAkaraNaM jAtam / tAni vyAkaraNasya dazAGgAni idAnIMtanavyAkaraNeSvapi dRzyante, tAni amUni aGgAni-saMjJA-paribhASA-vidhiniyama-atideza-anuvAda-pratiSedha-adhikAra-vibhASA-nipAtAni-etAni daza vyAkaraNasya aGgAni prvrtnte| punarlokAnAM purataH indreNa uktam-trijagannAyakasya anyaH ko'pi tribhuvane'pi sAmyaM kartuM na samarthaH / yathA mUrkha-dakSayorantaram, zukla-kRSNayoH, rake-zvarayoH, saraH-sAgarayoH, sUryaH-pradIpayoranantaram tathA aparaloka For Private and Personal Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 115 // mAnakumAro'pi gajArUDha eva mA bAlabhAvo-atha zrIvardhamAnakumAraH unmukta samaravIranAmnaH sAmantarAjJaH tIrthapatyormahada antaram / vibhiAnaH saMpUrNasya zrIvardhamAnasya stutiM kRtvA indraH svarga jagAma / tataH zrIvardha- kalpadruma mAnakumAro'pi gajArUDha eva mAtR-pitR-parikaravargeNa samaM mahotsavena vyAghuvya punagRhe eva samAjagAma / iti kalikA lekhakazAlAkaraNamahotsavaH / ummukkabAlabhAvo-atha zrIvardhamAnakumAraH unmuktabAlabhAvaH-bAlasvabhAvaM tyaktvA vRttiyukta. yauvanA'vasthAM prAptaH, tadA pitrA bhogasamartha kumAraM jJAtvA samyagalagne, samyagamuhUrte samaravIranAmnaH sAmantarAjJaH vyAkhyA. putrI yazodAnAmnI zrIvardhamAnasya pANiM grAhitA / tayA samaM viSayasukhaM bhuJAnasya zrIvardhamAnasya ekA putrI jaataa| tasyAH priyadarzanA iti nAma pradattam sA ca bhagavato bhaginyAH putrasya jamAleH pariNAyitA / evaM bhagavato gRhavAse tasthuSaH aSTAviMzativarSANi babhUvuH / asmin samaye bhagavato mAtR-pitarau caturthadevaloke, tathA kutracid "dvAdaze devaloke" mRtvA samutpannau / tadA bhagavato bRhadbhAturnandivardhanasya sarvAbhiH prajAbhirmilivA rAjyaM dattam / tataH zrIvardhamAno dIkSAgrahaNArtha nandivardhanasya samIpe anumati mArgayAmAsa / tadA nandivardhanaH prAha-he bhrAtaH ! idAnIm eva mAtR-pitarau vyApannau, idAnIm eva vaM dIkSArtham udyataH, tattu SN // 115 // dagdhasya upari kSAraM dadAsi idAnIm ahaM dIkSAyA anumati na dAsyAmi / nandivardhanena ityuktaM tadA bhAtRanurodhena khAmI varSadvayaM sthitaH, paraM prAsukAunna-pAnIyaiH vRttiM cakAra, sAdhuvRttyA tasthau / yata uktam For Private and Personal Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vane'pi doSAH prabhavanti rAgiNAM, gRhe'pi pazcendriyanigrahastapaH / akutsite karmaNi yaH pravartate, nivRttarAgasya gRhe tapovanam // 1 // ___ yo rAgasahitaH puruSo bhavati tasya vane vasato'pi vikAra utpadyate, punaryasya puruSasya pazcendriyANi vazIbhavanti tasya puruSasya gRhe tiSThato'pi tapasyA eva vartate, satkarma kurvataH puruSasya-rAgadveSAbhyAM rahitasya gRhe vasato'pi cAritradharasya sAdRzyaM vartate / yataH punarapi uktamrAga-dveSau yadi syAtAM tapasA kiM prayojanam / tAveva yadi na syAtAM tapasA kiM prayojanam ? // 1 // evaM rAga-dveSarahitaH prAsukA'nnaM bhuJjAnaH zrImahAvIro varSadvayaM sthitaH, yadA varSadvayormadhye ekavarSa gatam, ekavarSa sthitam / samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa piyA kAsavagotte NaM, tassa NaM tao NAmadhijjA evamAhijaMti, taM jahA-siddhatthe i vA, sijase i vA, jasaMse i vA / samaNassa bhagavao mahAvIrassa mAyA vAsiTusagutte NaM, tIse tao NAmadhijjA evamAhijaMti, taM jahA-tisalA i vA, videhadiNNA i vA, pIikAriNI i vA / samaNassa bhagavao mahAvIrassa pittije supAse, For Private and Personal Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 116 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir jeTTe bhAyA naMdivarddhaNe, bhagiNI sudaMsaNA, bhAriyA jasoyA koDiNNagotte NaM, samaNassa bhagavao mahAvIrassa dhUA kAsavagotte NaM, tIse do NAmadhijA evamAhijjaMti, taM jahAaNojA ivA, piyadaMsaNA i vA / samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa nattuI kosiyagote NaM, tIse NaM do NAmadhijA evamAhijaMti, taM jahA - sesavaI i vA, jasavaI i vA // 103 // samaNe bhagavaM mahAvIre dakkhe, dakkhapaipaNe, paDirUve, AlINe, bhaddae, viNIe, gAe, NAyaputte, NAyakulacaMde, videhe, videhadipaNe, videhajacce, videhasUmAle, tIsaM vAsAI videhaMsi kahu ammApi hiM devattaehiM gurumahattarapahiM abbhaNuNNAe sammattapaNe // pUrvaM yadA trizalyA caturdazakhamAH saMdRSTAH, tadA sarvaiH jJAtaM cakravartiputro bhaviSyati / tadanantaraM yadA zrIsiddhArthasya rAjJaH vardhamAnaH kumAro jAtaH tadA tatsevAnimittaM zreNika-caNDapradyotapramukhAH rAjakumArAH pUrvam AgatAste sarve'pi vardhamAnasvAminaM dIkSAyai unmukhaM jJAtvA gRhaM jagmuH / atha bhagavataH sarvakuTumbaM kathyatezramaNasya bhagavato mahAvIrasya pituH trINi nAmAni - siddhArthaH, zreyAMsaH, yazakhI / bhagavato mAturapi trINi For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRtiyuktaM. vyAkhyA. 5 ||116 //
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nAmAni-trizalA, videhadinnA, prItikAriNI / bhagavataH pitRvyaH-supArzvaH, vRddho bhrAtA-nandivardhanaH, sudarzanA bhaginI, yazodA bhAryA, bhagavataH putryA dve nAmnI-anodyA, priyadarzanA / bhagavataH putryAH putrI, tasyA dve nAnI-zeSavatI, yazaskhatI, etAvAn parikaro bhagavataH / atha bhagavAn kIdRzo'sti taducyate-dakSo jAtaH, pravINo jAtaH, punardakSapratijJo jAtaH-pratijJAnirvAhakaH, pratirUpaH, yathA AdarzAgre dhRtAni vastUni Adarza pratibimbatAni bhavanti tathA sarveguNAH bhagavati pratibimbitA dRzyante / punarbhagavAn AlInaH sarvaguNasaMyuktaH, gusendriyaH punarbhadrakaH-saralakhabhAvaH, vinayavAn , jJAtalokeSu prasiddhaH, jJAtarAjaputraH, jJAtarAjasya siddhArtharAjasya kulaviSaye candraH, videhaH, viziSTadehaH, vajrarSabhanArAcasaM(hananaH)ghayaNaH, samacaturastrasaMsthAna-lA dhArI, vaidehadinnaH-videhadinnA trizalA, tasyAH apatyaM trizalAyAH putraH, videhajArcaH, viziSTadehAda jAtakAntiH, punarvidehasukumAlaH, gRhe nispRhaH, dIkSAyAM spRhayAluH dIkSAyAH prathamavarSAt sAMvatsarikadAnaM dAtuM | prArabhate, tantra pratidinaM pAdonapraharamadhye ekakoTiraSTau lakSANi varNadInArANAM dAnaM dadAti / tatpramANam-1 paJcabhirguJjAbhiH eko mASo bhavati, SoDazamASaiH ekaH suvarNadInAro bhavati / anyad api ratna-pakUla-ghoTakahastipramukhANi sadbastRni api dIyante, teSAM kA'pi saMkhyA nAsti / atha varSadivasasya dInAradAnasaMkhyA vada-12 |ti-trizatakoTi-aSTA'zItikoTi-azItilakSANi dInArANAM dattAni / 'varaha varaM ghosijjA-' yasya yadvastu For Private and Personal Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 117 // mAryate tadvasta mArgayata, iti nagaramadhye udghoSaNA nityaM dIyate / evaM dAnaM dattvA nandivardhanasya saMvatsaraM pravartApitam / pazcAd nandivardhanasya AjJAM lAtvA bhagavatA pUrva mAtRgarbhasthena iyaM pratijJA gRhItA AsIt- kalikA 'mAtR-pitro tavoH satoH dIkSAM na grahISyAmi' sA pratijJA saMpUrNA jAtA, saMpUrNapratijJaH san dIkSA grahI-IN vRttiyukta. tum unmukho jAtaH shriivrdhmaanH|| vyAkhyA. puNaravi logaMtipahiM jIakappiehiM devehiM tAhiM iTAhiM jAva0 vaggUhi aNavarayaM abhiNaMdamANA ya, abhithuvvamANA ya evaM vayAsI // 104 // jaya jaya gaMdA !, jaya jaya bhaddA !, bhadaM te, jaya jaya khattiyavaravasahA !, bujjhAhi bhagavaM ! logaNAhA !, sayalajagajIvahiaM pavattehi dhammatitthaM-hiasuhaNisseyasakaraM savvaloe savvajIvANaM bhavissai tti kaTu jayajayasadaM pauMjaMti // 105 // putviM ca NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa mANussagAo giha // 117 // sthadhammAo aNuttare, Abhoie, appaDivAi NANa-daMsaNe hotthA / tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre teNaM aNuttareNaM AhoieNaM NANa-dasaNeNaM appaNo NikkhamaNakAlaM Abhoei, A For Private and Personal Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir bhoittA ciccA hiraNaM, ciccA suvaNNaM ciccA dhaNaM, ciccA rajaM, ciccA raTuM, evaM balaM, vAhaNaM, kosaM, koTrAgAraM, ciccA puraM, ciccA aMteuraM, ciccA jaNavayaM, ciccA vipuladhaNakaNaga-yaNamaNi-mottiya-saMkha-sila-ppavAla-ratta-rayaNamAiyaM saMtasArasAvaijjaM vicchaDDuittA, vigovaittA dANaM dAyArehiM paribhAittA, dANaM dAiyANaM paribhAittA // 106 // punarapi lokAntikadevaiH paJcamadevalokavAsibhiH-tRtIyapratare kRSNarAjIvimAnasya aSTasu antareSu aSTAsu dikSa aSTau vimAnAni santi, tatra navamaM vimAnam , teSAM vimAnAnAM madhye'sti, evaM nava vimAnAni santi, teSu aSTasu vimAneSu saMkhyAtabhavAH saMsAriNo devAH santi, madhyasthe vimAne ye devAste asaMkhyAtAH ekAvatAriNaH, lokazabdena brahmadevalokaH, tasmin te vasanti iti lokAntikavAsinaH, athavA lokasya saMsArasya anto'sti yeSAM te lokAntikAH, te devAH sarve'pi samyaktvadhAriNaH, aSTasAgarA''yuSkAH, teSAM nAmAnisArakhataH, AdityaH, vahniH, varuNaH, gardatoyaH, tuSitaH, avyAyAdhaH, AgneyaH, ariSTa:-evaM tainavaprakAraiH lokAntikairdevaiH zrIvardhamAnakhAmI pUrvoktAbhiH vAgbhiH prtibodhitH| yadyapi tIrthakarAH khayaMsaMbuddhA bhavanti, tathApi For Private and Personal Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtraM // 118 // teSAM devAnAm ayam AcAro'sti-tIrthaMkarasya dIkSA'vasare Agatya madhura vAgbhiH dIkSA'vasaraM jJApayanti / te kalpadruma kiM vadanti tadAha kalikA he svAmin ! tvaM jaya jaya, tvaM samRddhiM bhaja, athavA jagajIvahitaM kuru, punarbhadrakArI sarvajIvAnAM bhava / vRciyuktaM. vyAkhyA. aho kSatriyavaravRSabha ! tava bhadraM bhavatu / aho lokanAtha ! tvaM budhyakha / jagajIvAnAM hitaM dharma pravartaya-dharmatIrthaM prakaTIkuru iti vacanAni jayajayazabdapUrvakaM devA vadanti / 'putviM ca NaM0' pUrvamapi manuSyasya yogyo-yo / gRhasthadharmaH strIsevanAdilakSaNaH, tasmAd bhagavato mano viraktam AsIt / tatazca devAnAM punarvacanAd avadhijJAnena dIkSA'vasaraM jJAtvA, hiraNyAdikaM parigrahaM tyaktvA, vigopya hiraNyAdikaM dhariyAM nikhAtaM prakaTIkRtya AtmIyagotrIyANAM vibhAgaM kRtvA dattaM / atha bhagavato dIkSA'vasaraM vadati te NaM kAle NaM, te NaM samaye NaM samaNe bhagavaM mahAvIre je se hemaMtANaM paDhame mAse, paDhame pakkhe, maggasirabahule tassa NaM maggasirabahulassa dasamIpakkhe NaM pAINagAmiNIe chAyAe // 11 // porasIe abhiniviTThAe pamANapattAe subae NaM divase NaM vijae NaM muhutte NaM caMdappabhAe siyAe sadevamaNuyAe surAe parisAe samaNumaggamANamagge saMkhiya-cakkiya-naMgaliya-muhamaMga For Private and Personal Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir liya-vaddhamANa-pUsamANa-ghaMTiyagaNehiM tAhiM ivAhiM, jAva0 vaggUhiM abhinaMdamANA, abhithubamANA evaM byaasii-|| 107 // tasmin kAle, tasmin samaye zramaNo bhagavAna mahAvIro yo hemantasya zItakAlasya prathame mAse, prathame pakSe, mArgazIrSakRSNa pakSe dazamIdivase, pUrvadiggAminyAM chAyAyAM vardhamAnAyAM pAzcAtye praharapramANe divase sthite sati, suvrate nAmni divase, vijaye nAmni muharne, candraprabhAnAmnyAM zibikAyAM devaimanuSyaizca sahitAyAM yasmin samaye nandivardhanena nRpeNa bhagavato dIkSAyAH mahotsavaH prArabdhaH, tammin avasare samastA indrA AsanaprakampeNa avadhinA jJAtvA tatra AjagmuH / janmamahotsavabad dIkSAmahotsavaM cakruH, snAna-vilepanAdikaM cakruH / / bhagavataH pUrva nandivardhanena dIkSAmahotsavaH kRtaH, tadanantaram indraH kRtH| zivikA ekA nandivardhanena kAritA, ekA indreNa vihitA, sA zivikA candraprabhA nAmnA vartate-paJcAzaddhanupapalambA, paJcaviMzatidhanurvistIrNA, SatriMzaddhanuHpramANA uccastarA tanmadhye bhagavato niSIdanAtha sauvarNa, ratnajaTitaM siMhAsanaM vartate / atha rAjJA kAritAyAM zivikAyAM cet tiSThati tadA indro manami yate / indrarvihitAyAM cet tiSThati tadA rAjA dayate / tato devaprabhAvAd ubhayorapi aikyam eva saMjAyate, tatra bhagavAn pUrvA'bhimukhastiSThati, prabhodakSiNataH kulama For Private and Personal Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpamUtraM kalikA // 119 // vRttiyukta. vyAkhyA. hatarikA haMsalakSaNaM paTazATakam AdAya tiSThati, vAmapAveM prabhorambadhAtrI dIkSAyA upakaraNam AdAya tiSThati, pRSThe ca ekA sphArazRGgArataruNA strI dhavalaM chatraM mastake dhRtvA tiSThati, IzAnakUNe ca ekA strI gaganIrabhRtakalazaM gRhItvA tiSThati, AgneyakUNe ekA sadhavA strI kanakadaNDa-maNi-vicitraM vyaJjanaM lAtvA bhadrAsane niSIdati, saudharmendra-IzAnendrau cAmarairbhagavantaM vIjayataH, nagarasya pratolI yAvad manuSyaiH zivikA utpATitA, |pazcAt surendra-asurendra-nAgendrA utpATayanti / tatra zakraH zibikAyAH dakSiNAm uparitanI bAhAm utpATayati, IzAnendraH uttarAM uparitanI bAhAm utpAdayati, camarendro'dhastanI dakSiNAM bAhAm utpATayati, balendro'dhastanI uttarAM bAhAm utpATayati, zeSA-bhavanapati-vyaMtarA-jyotiSkavaimAnikendrAH yathAyogyam utpATayanti, tadane eke devAH mArge paJcavarNapuSpANAM vRSTiM kurvanti, eke devAH devadundubhiM vAdayanti, eke nartante / sarve nAgarikalokAH, nAryazca bhagavaddIkSAyA mahotsavadarzanAya sArthe bhavanti, kSatriyakuNDagrAmanagarasya mArgo'tIva saMkIrNo jAtaH, bhagavataH zivikAyAH agredevAnAm , manuSyANAM ca mahAn saMmardo jAtaH / atha zibikAyAH purataH aSTau maGgalAni sauvarNasthAleSu likhitvA pracalanti, tataH pUrNakumbhaH sadhavastriyA mastake dhRtaH, tato bhRGgAraH, tatazcAmarANi, tataH unnatAH aneke dhvajAH, tataH zvetacchatram, tataH svarNa-ratnajaTitaM siMhAsanaM pracalati, tataH pazcAda aSTottarazataM sapalyayanAH, varaturaGgamAH / aSTottarazataM ghaNTAnAM yeSu virAjate, samyagmukhamallAdiguptibhirvirA-1 // 119 // For Private and Personal Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir jamAnAH, dvAdazatUryairvAyamAnAH, zastraiH, sannAhai tAH, vIrapuruSairAzritA aSTottarazataM rathAH pracalanti / tataH pazcAt saMnaddhabaddhAH, sarvAGgasundarAH aSTottarazatavIrapuruSAH saMcaranti / tatohastinaH sindUra-tailapUjitakumbhAH, svarNaghaNTAbhirvirAjamAnAH saMcaranti / tataH sahasrayojanoco ratnajaTitaH indradhvajaH pracalati / tadanantaraM zaGkadharAH, cakradharAH, haladharAH, mukhamAGgalikAH, vardhamAnA-laghukumArAn zRGgArya skandhe ArohayitvA pracalanti te vardhamAnAH ucyante, te pracalanti / tataH puSyamANAH rAjJAM virudAvalI truvanti / tato ghaNTavAdakAH ityAdijanai-- jaya-jayazabdaiH stUyamAnaH zrIvardhamAnaH zibikAyAM sthito manuSyaiH, devaiparivRtaH pade pade dAnaM dadAnaH, pRSTato rAjJA nandivardhanena gajArUDhena gamyamAnaH kSatriyakuNDagrAmamadhye IdRzena ADambareNa niHsarati / tadA sarve janA evaM vadanti jaya jaya naMdA! jaya jaya bhaddA ! bhadaM te, jaya jaya khattiyavaravasahA! abhaggehiM nANa-dasaNacarittehiM ajiyAiM jiNAhi iMdiyAI, jiyaM ca pAlehi samaNadhamma, jiyavigyo vi ya vasAhi taM devasiddhimajhe, nihaNAhi rAgadosamalle taveNaM, dhiidhaNiyabaddhakacche madAhi aTu kammasattU jhANeNaM uttameNaM sukkeNaM, appamatto harAhi ArAhaNapaDAgaM ca vIra ! telukkaraMgamaJjhe, pAvaya For Private and Personal Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpamUtra kalpadruma kalikA // 120 // vRttiyukta. vyAkhyA. vitimiramaNuttaraM kevalavaraNANaM, gaccha ya mukkhaM paramapayaM jiNavarovaiTeNa maggeNaM akuDileNaM, haMtA parIsahacamUM , jaya jaya khattiyavaravasahA ! bahUI divasAI, vahuI pakkhAI, vahuI mAsAI bahUI uUI, bahUI ayaNAI, bahUI saMvaccharAI, abhIe parisahovasaggANaM, khaMtikhame bhayabheravANaM dhamme te avigdhaM bhavau tti kaTu jayajayasaI pauMjaMti // 108 // te lokAH kiM vadanti-aho kSatriyavaravRSabha! jayajaya, vRddhi prApnahi, te bhadraM kalyANaM bhavatu, abhagnaiH jJAnadarzana-cAritrairjetum azakyAni indriyANi ca, punarmanazca eneSAM jayaM kuru, jitaM khavazIkRtaM sAdhudharma pAlaya / punaH he svAmin ! jitavighnaH sana zramaNadharma sAdhaya, devasiddhAnAM madhye / punaH utkRSTena tapasA. rAga-dveSazatrUna yuddhaM kRtvA jahi ghAtaya, saMtoSeNa dhairyeNa kakSAM bavA aSTakarmarUpazatrUna mardaya / tathA utkRSTena zukladhyAnena khAmin ! trailokyaraGgamaNDape ArAdhanApatAkAM prApnuhi / punaH apramatto bhUtvA AvaraNaiH rahitaM saMpUrNakevalajJAnaM prApnuhi, param utkRSTaM mokSapadaM tvaM yAhi, punaH RSabhAdijinavaraiH kathitaM jJAna-darzana-cAritrarUparatnatrayA''rAdhanena saralam / dvAviMzatiparISadazatrusenAM jitvA bahani divasAni, bahana pakSAna, bahUn mAsAn , yAvad yahan RtRna , yAvad bahani uttarAyaNa-dakSiNAyanalakSaNAni ayanAni / yAvad mAsadvayena Rturbhavati, // 12 // For Private and Personal Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAsaSaTkena ekam ayanaM bhavati / evaM bahana RtRn , bahani ayanAni yAvat parISahopasargebhyo nirbhayaH san kSamayA sarva bhaya-bhairavAdikaM samyaka prakAreNa sahamAnaH sAdhudharma pAlaya, taba sadA nirvighnaM bhavatu, evaM sarve'pi lokAH, khajanAzca vadantitae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre nayaNamAlAsahassehiM picchijamANe, picchijamANe, vayaNamAlAsahassehiM abhiyuvamANe, abhithuvamANe, hiayamAlAsahassehiM uNNaMdijamANe, uNNaM dijamANe, bhaNorahamAlAsahassehiM vicchippamANe, vicchippamANe, kaMtirUvaguNehiM patthijamANe, patthijamANe, aMgulimAlAsahassehiM dAijamANe, dAijjamANe dAhiNahattheNaM bahUNaM Nara-NArisahassANaM aMjalimAlAsahassAiM paDicchamANe, paDicchamANe, bhavaNayaMtisahassAiM samaicchamamANe, samaicchamamANe, taMtI-tala-tAla-tuDiyagIyavAiaraveNaM mahureNa ya, maNahareNa jayajayasadaghosamIsieNaM maMjumaMjuNA ghoseNa ya paDibujjhamANe paDibujjhamANe, saviDIe, sabajuIe, sababaleNaM, sabavAhaNeNaM, sabasamudAeNaM, savAyareNaM, sabavibhUIe, sabavibhUsAe, sabasaMbhameNaM, For Private and Personal Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalpadruma // 12 // kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. savasaMgameNaM, savapagaIhiM, savaNADapahi, savatAlAyarehi, savAvaroheNaM, savapuSpha-vattha-gaMdhamallA-'laMkAravibhUsAe, savatuDiyasahasaNiNAeNaM, mahayA iDDIe, mahayA juIe, mahayA valeNaM, mahayA vAhaNeNaM, mahayA samudaeNaM, mahayA varatuDiyajamagasamagappavAieNaM, saMkha-paNava-paDaha-bheri-jhallari-kharamuhi-huDukka duMduhiNigghosaNAiaraveNaM kuMDapuraM NagaraM majjhamajjheNaM Nigacchai, NiggacchittA jeNeva NAyasaMDavaNe ujjANe, jeNeva asogavarapAyave, teNeva uvAgacchai // 113 // uvAgacchittA asogavarapAyavassa ahe sIyaM ThAvei, ThAvittA sIyAo paccoruhai, paccoruhittA sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuyai, omuittA sayameva paMcamuTThiyaM loyaM karei, karittA chaTTeNaM bhatteNaM apANaeNaM hatthuttarAhiM NakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM egaM devadUsamAdAya ege abIe muMDe bhavittA AgArAo aNagAriyaM pabbaie // 114 // tataH pazcAd bhagavAn sthAne sthAne manuSyANAM vRndAni teSAM locanasahasreNa vilokyamAnaH, punarlokAnAM 122 // For Private and Personal Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mukhasahasreNa stUyamAnaH san, hRdayasahasreNa cintyamAnaH, asya bhagavataH AjJA sarvadA dhiyate etAdRzairmanorathasahasraiH zlAghyamAnaH aGgulImAlAsahasreNa janairjanebhyaH sAdaraM darzyamAnaH, bhagavAn api puruSANAM strINAM namaskArANi gRhNAnaH, punarveNuvINAdivAditrANAM zabdena sahagIta-gAnena saha 'jaya jaya nandA' ityAdivacanena mizritaM yad avyaktakolAhalo'pi sAvadhAnaH zrIvardhamAnaH chatracAmarAdisarva AbharaNAdInAM sarvakAntyA, | sarvagajA-zva-ratha-manuSyAdisamudAyena sarvocitakAryakaraNasya AdareNa sarvavibhUtyA, sarvazobhAyA, sarvaharSotkarSeNa sarvasaGgamena, sarvasvajanAnAM melApena sarvanagaravAstatryaaSTAdazazreNi-prazreNisahitaH sarvanATakena, sarvaekonaviMzatikoTitAla bhedena, punaH sarvapuSpa-phala- gandha-mAlyA- 'laMkAreNa, zaGkha - bheri - paTaha - mRdaGga - jhallarIkharamukhIpramukha vAjintrapratizabdena saha kSatriyakuDaNgrAmamadhye madhye bhUtvA yatra jJAtavanakhaNDam, yatrA'zokavRkSastatrA''yAti, tatrA''gatya azokavRkSasyA'dhaH zivikAM sthApayati, zivikAtaH uttIrya svayameva aGgopAGgAd AbharaNAni uttArayati, nandivardhanasya samarpayati, pazcAt khayameva paJcamuSTyA kezAn luJzcayati, tadA zrIvardhamAnasya kezAn indro gRhItvA kSIrasamudre plAvayati / tasmin samaye indraH uccaiH zabdena svarNakambAM bhrAmayitvA sakalam api vAditrAdi kolAhalaM nivArayati tathA 'nirola chIka rAkhijyo' evaM vadati-lokAH sarve'pi sAvadhAnA bhavanti / atha bhagavAn locaM kRtvA 'namaH siddhebhyaH' iti vadati For Private and Personal Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 122 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karemi sAmAiyaM, savaM sAvajaM jogaM paJcakkhAmi, jAvajjIvAe tivihaMtiviheNaM-maNeNaM, vAyAe, kAyeNaM na karomi, na kAravemi, karaMtaM pi annaM na samaNujANAmi tassa paDikkamAmi, niMdAmi garihAmi, appANaM vosirAmi / evam uktvA cAritraM gRhNAti / 'bhante' iti padaM na vadanti yato bhagavAn svayaM saMbuddho'smi / bhagavAn jagadguruH, tasya na ko'pi gururasti, 'chadveNaM bhatteNaM apANaeNaM' bhagavatA tadA dvau upavAsau kRtau tau api caturvidhAsshArarahitau, ekopavAsaH prAkRtaH, tataH pazcAd aparaH upavAsaH kRtaH / uttarAphAlgunInakSatre candrasaMyoge samAgate sati, ekAkI, rAga-dveSarahitaH, aparaH sArthaH ko'pi nAsti, yato duHSamakAlakasya vizeSAt bhagabatA samaM kenA'pi dIkSA na gRhItA / atha zrIvardhamAnakhAmI locaM kRtvA, dravyataH muNDo bhUtvA, krodhAdikapAyaM tyaktvA, bhAvamuNDo bhUtvA 'agArAo aNagAriaM pacaie' gRhavAsaM tyaktvA anagAro babhUva / tasmin samaye indraH, sapAdalakSamUlyaM devadRSyaM vastraM vAmaskandhe muJcati, tadA bhagavato manaH paryavajJAnaM samutpannam / yaduktamtihiM nANehiM samaggA, titthayarA jAva huMti givAse / paDivattammi caritte, caunANI jAva chaumatthA // 1 // 1. tribhiH jJAnaiH samagrAH tIrthaMkarAH yAvad bhavanti gRhavAse / pratipanne cAritre caturjJAninaH yAvat chadmasthAH // For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRciyuktaM. vyAkhyA. // 122 //
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir atha mata nantivanAmaye divasa va khacalIvAstato dRSTA sarve'pi tIrthaMkarAH yAvad gRhe tiSThanti tAvad jJAnatrayeNa virAjante, yadA cAritraM gRhNanti tadA caturtha jJAnam utpadyata / yAvatsakalakarmakSayo na bhavati tAvat kevalajJAnaM notpadyate / atha bhagavatA zrImahAvIreNa dIkSA gRhItA tadA zakAdayazcaturnikAyikA devA mahotsavaM kRtvA, vandanAM vidhAya nandIzvaradvIpe yAnti, aSTAhnikAmahotsavaM kRtvA svasthAnaM yAnti / atha zrIvardhamAnasvAmI api dIkSAM gRhItvA nandivardhanaM pRSTvA |vihAraM karoti / yataH rAjAjJAM vinA sAdhuna vihAraM karoti / nandivardhanorAjA'pi vandanAM kRtvA viSaNNaH san gRhe AyAti, anye'pi nAgarikAH khagRham AyAnti / tasmin samaye divasaM ghaTIdvayaM tiSThati, bhagavAn |vihRtya kuMmAra-grAmasya pArzve Agatya kAyotsarga tiSThati, tadA eko gopAlakaH khavalIvadAn bhagavato bhalApya svayaM gRhe gatvA kiyati kAle AgataH, balIvardAzcarantaH kutracid nisRtya gatAH, itastato dRSTAH, yadA kutrApi na dRSTAH tadA bhagavantaM pRSTavAn-Arya ! mama balIvaH ka gatAH ? bhagavAn maunadhArI na jalpati, tadA rAziM dviguNAm , triguNAM kRtvA vadhAya sannaddho jAtaH / tasmin samaye eva indro'vadhijJAnena bhagavantam upasargasahitaM dRSTvA Agatya gopAlakaM prati uvAca-re duSTa ! ayaM zrIvardhamAno'sti, nandivardhanarAjJo bhrAtA, ityuktvA gopAlaka indreNa tarjitaH / indro vardhamAnakhAminaM tadA ityAha-he khAmin ! dvAdazavarSANi yAvad yuSmAkaM chadmasthA'vasthA'sti, ye upasargA utpatsyante tAn ahaM nivArayiSyAmi, bhavatAM sevAM kari For Private and Personal Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtraM // 123 // pyAmi, mama manasi ayaM manoratho'sti, bhavatAM ced AjJA bhavati tadA evaM karomi / tadA bhagavatA uktam-IN kalpadruma iMdA! na evaM bhUyaM, na evaM bhavai, na evaM bhavissai jaM NaM arihaMtA deviMdassa asuriMdassa kalikA vRttiyukta. nIsAe kevalanANaM uppADiMti, siddhiM vA vaccaMti, kiM tu saeNaM udAravala-vIriya-purisakkA vyAkhyA. raparikameNaM kevalanANaM uppADeMti / he indra ! evaM na bhUtam , na bhavati, na bhaviSyati yad arihantA indrasya, asurendrasya vA sAhAyyena kevalajJAnam utpAdayanti, mokSaM vA vrajanti, kintu svakIyotthAna-bala-vIrya-puruSakAraparAkrameNa kevalajJAnam utpAdyate, mokSaM gacchanti / tasmin prastAve bhagavataH pitRvyaH supArzvaH, sa mRtvA vyantaradevaH saMjAto'sti, sa siddhArthanAmA'sti, taM indrobhagavatsamIpe rakSayitvA bhagavata upasarganivAraNaM kartavyam ityAdi AjJAM dattvA indraH svasthAnaM yayau / bhagavAn api prabhAte vihAraM kRtvA 'kollAsaka' saMniveze gataH, tatra bahulanAmno brAmaNasya gRhe paramAnnaM pAraNaM cakAra / tadA devaiH paJca divyAni kRtAni / paJca divyAni imAni-devAH vyomni dhvajaM vistAra- // 1 yanti, sugandhajalena pRthivIM siJcanti, puSpavRSTiM kurvanti, devadundubhiM vAdayanti, aho! samyagadAnam 2 iti ghoSayanti / iti paJca divyAni kurvanti / sArdhadvAdazasuvarNadInArANAM koTizca tatra vavarSaH / atha bhagavAna | For Private and Personal Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tato vihAraM cakAra / yadA svAminA dIkSA gRhItA tadA devendraH zarIre candanAnAM vilepaH kRto'sti tasya sugandhena bhramarAH Agatya dazanti, kAmino duSTapuruSAH zarIraM gharSayanti, kAminyazca Agatya svAminaH zarIreNa saha AliGganaM kurvanti, bhagavataH samIpe saugandhyaM mArgayanti ca, bhagavAn meruriva akampo'sti / atha bhagavAn vihAraM kurvan 'morAka'-sanniveze gtH| tataH siddhArthasya rAjJo mitraM 'dUijaMta' iti nAmnA tApasastiSThati, tasya Azrame gtH| sa bhagavantaM dRSTvA sanmukham AgataH, bhagavAn api pUrvaparicayitvAdu bAhU prasArya militH| varSAkAle asmAkam Azrame atra sthAtavyam , iti AgrahAt zeSakAle vihAraM kRtvA varSAsamayopari tatra Agatya khAmI caturmAsaM sthitaH, tApasena khauTaje sthApitaH, tatra daivayogAd meghavRSTirnA'bhUt, tadA tatrasthA goH mahijyAdayaH pazavaH Agacchanto, nirgacchantaH tApasasya tRNoTajaM bhakSayanti, bhagavAn tAn na hakkayati, tadA tApasa upAlambhaM dadAti-he devAnupriya ! tvaM kathaM go-mahiSyAdIn na nivArayasi, tvam atIva alaso'si, yasmin |uTaje sthito'si tasyApi rakSAM kartuM na kSamo'si, hakkayitum api asamartho'si ityukte sati bhagavatA manasi aprItim utpadyamAnAM-jJAtvA vihRtam / paJca abhigrahAzca gRhItAH / paJca abhigrahAzva ime-1 aprItikare sthAne na sthAtavyam , 2 punaryAvat chadmasthA'vasthA, tAvad maunena kAyotsarge sthAtavyam, 3 kAyena UrdhvatayA stheyam , 4 gRhasthasya vinayo na kartavyaH, 5 sadA pANipAtreNa AhAraH kartavyaH / ete paJca abhigrahAH gRhiitaaH| For Private and Personal Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 124 // kalikA vRttiyuktaM vyAkhyA. caturmAsyAH yadA paJcadaza dinAni jAtAni tadA vihAraH kRto bhagavatA / tato vihRtya 'asthigrAme zUlapANiyakSadevagRhe kAyotsarge bhagavAn sthitaH / tatra zUlapANiyakSo mahAduSTo'sti, sa prAgajanmani dhanadevasya zreSThino dhavalo dhaurayo vRSabho hi AsIt , ekadA ghanadevena paJcazatazakaTAH bhAreNa bhRtvA saMcAlitAH, mArge vardhamAnagrAmasya pAva vegavatInAnI nadI samAgatA, teSAM zakaTAnAm uttAraNe sarve vRSabhAH asamarthAH Asan , tadA dhanadevena tena dhavaladhaureyeNa sarve zakaTA nadIm uttAritAH, sa vRSabhaH tena bhArodbahanena truTitaH, calitum azakta AsIt / tadA dhanadevasArthavAhena grAmamadhyasthAna bRhallokAn AhRya sa dhaureyaH samarpitaH, kiyad dravyamapi| dattam , uktaM ca "bho janAH! ayaM vRSabhazcAraNIyaH, pAlanIyaH, ghRta-guDAdiH asmai deyaH" ityuktvA sArthavAho gtH| tadanantaraM te lokAstasya dravyaM bhakSayAmAsuH, sa vRSabho mRtaH, kenApi na saMbhAlitaH, mRtvA zUlapANikAvyantaro babhUva / jJAnena prAgabhavaM dRSTvA roSeNa janAn mAriM vikurvya mArayAmAsa / bahUnAM mRtAnAM janAnAm asthisamUho grAmasya pAzceM babhUva, tena tasya grAmasya nAma lokaH 'asthigrAma' iti dattam / bahujanAnAM maraNaM dRSTvAbali-yAkula-dhUpa-dIpAdibhiH pUjAM kRtvA janaiH sarvaiH ArAdhitaH, tadA AkAze sa devo jajalpa-'are pApAH! madravyaM bhavadbhirbhuktam , mama zuddhiH kenA'pi na kRtA, ahaM dhanadevasya balIvardo mRtvA zUlapANiH saMjAto'smi, iyaM madIyA mAyA, mayA eva lokAHmAryante, yadA madIyAM mUrti zUlapANidhAriNIM mama asthAm upari deva "ce babhUva, tana dRSTvA roSeNa janAna mA vRSabho mRtaH, kanAdi // 124 // For Private and Personal Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhaM kArayitvA yUyaM nityaM pUjayiSyatha tadA na mArayiSyAmi, no cet sarvajanAn mArayiSyAmi' iti zrutvA | lokAH bhayabhItAH santaH tathaiva cakruH / tatra devagRhe indrazarmA brAhmaNaH pUjako'sti / tatra bhagavAn sandhyAsamaye Agatya kAyotsarga sthitaH, tadA pUjakena uktam-he Arya ! atra na sthAtavyam , ayaM yakSaH krUro'sti / bhagavAn maunena tasthau / atha rAtrI yakSaH prakaTIbhUya aTTahAsyaM cakAra, gajarUpaM kRtvA ullAlayAmAsa, rAkSasarUpeNa kSuri niSkAsya bhApayAmAsa, sarparUpeNa dadaMza tathA'pi bhagavAn dhyAnAd na cacAla / tataH punarmastake, karNayoH, nAsikAyAm , danteSu, nakheSu, cakSuSoH, pRSTau eteSu saptasthAneSu vedanAm utpAdayAmAsa / evaM kRte'pi zubhadhyAnAd na acAlIt tadA khayameva khinnaH san yakSaH zAnti jagAma / jJAnena bhagavantaM jJAtvA khAparAcaM kSAmayitvA samyaktvaM prApa, gIta-gAna-nATakAdipUjAM kRtvA bhaktiM darzayitvA gtH| tataH pAzcAtyAyAM rajanyAM | bhagavato nidrA AgatA, tadA muhartamAnaM pramAdo jAtaH, nidrAyAM daza khamAH khAminA dRSTAH / prabhAtasamaye aSTAGganimittajJaH 'utpalaH'tatra AgataH, tena naimittikena khayameva nimittabalAd lokAnAM purataH, svAmino'greca svamaphalAni uktAni-prathamaM he svAmin ! tvayA tADapramANaH pizAco hatastena mohaM haniSyasi, 2-zvetakokilAdarzanAt zukladhyAnaM dhyAyasi, 3-vicitrA pazcavarNamayI kokilA dRSTA tena artharUpAMdvAdazAGgI prakAzayiSyasi,4puSpamAlAdvayadarzanAt sAdhudharmam , Avakadharma prakAzayiSyasi, 5-gavAM vargadarzanAt caturvidhasaGgha sthApayiSyasi, For Private and Personal Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 125 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6-mAnasarodarzanAd devAH sevAM kariSyanti, 7- samudradarzanAt saMsAraM tariSyasi, 8-sUryadarzanAt kevalajJAnaM prApsyasi, 9 - anjAlena manuSyakSetraM veSTitaM tena pratApavAn bhaviSyasi, 10 - merudarzanAt siMhAsane sthitvA dharmopadezaM dAsyasi / iti utpalavacanaM zrutvA lokAH vandanAM kRtvA svasthAnaM jagmuH / bhagavatA tatra paJcadazadinaiH UnA cAturmAsI nirvighnena kRtA, tatazcaturmAsyAH pAraNe vihRtya svAmI 'morAkasaMniveze' gataH, tata udyAne kAyotsarge sthitaH / tatra ca bhagavato mAhAtmyavRddhyarthaM khAmizarIre siddhArthaH AvezaM kRtvA bhUta-bhaviSyat - vartamAnanimittaM vadati-lokAH khAminaH sevAM kurvanti, tadA tatra grAme 'achamdako' nAma eko nimittako'sti, sa ca amarSavazAt khAmisamIpe Agatya evaM tRNaM gRhItvA praznaM cakAra / bho Arya! etat tRNaM truTiSyati na vA, etAdRzIM maskarIM cakAra / tadA siddhArthena uktaM tuNaM na truTiSyati, tena yadA troTituM prArabdhaM tAvad indreNa Agatya tasyA'GgulI troTitA, stambhitA ca / siddhArthena punarlokAnAM purata uktam- cauro'yam acchandakaH- vIraghoSakarmakarasya kAMsyapAtraM corayitvA zaraghUvRkSasya mUle nikhAtam asti / indrazarmabrAhmaNasya chAgaM hatvA tanmAMsaM bhuktvA tadasthIni gRhapa zrAdbhAge badarIvRkSamUle nikhAtAni santi / tRtIyaM karma asyaiva strI jAnAti, ahaM kiM vadAmi; tadA striyA uktaM bhaginyAH patirayam / iti zrutvA achandako lajjitaH, ekAnte Agatya svAminaM prAha- khAmin ! bhavatAM bahUni sthAnAni santi, yUyam anyatrA'pi yAsyatha, param ahaM ka vrajAmi / bhagavatA aprItiM jJAtvA tato vihRtam For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRciyuktaM vyAkhyA. 5. / / 125 / /
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre saMvaccharaM sAhiyaM mAsaM jAva cIvaradhArI hotthA, teNa paraM acelae paannipddigghie|smnne bhagavaM mahAvIre sAiregAI duvAlasa vAsAiM niccaM vosaTakAe ciyattadehe je kei uvasaggA uppajaMti, taM jahA-divA vA, mANusA vA, tirikkhajoNiA vA, aNulomA vA, paDilomA vA, te uppanne sammaM sahai, khamai, titikkhai, ahiyAsei // 115 // tataH zramaNo bhagavAna mahAvIra ekavarSamAsenA'dhikaM yAvaddevadUSyavastradhArI AsIt , tataH paraM vastrarahitaH, pANipAtrazca babhUva / paraM bhagavato'yam atizayo bhagavAn nagno na dRzyate, tathA ekadA zrIsiddhArthasya rAjJo mitrabrAhmaNo hi somabhaTTaH eko yadA svAminA sAMvatsarikaM dAnaM dattaM tadAsa bhikSArtha dezAntare gata AsIt / bhagavadIkSAgrahaNA'nantaraM tena brAhmaNena daridreNa khagRhe yathAgataM tathA''gatam , tadA sa brAhmaNaH svastriyA bAda nirbhatsitaH-are nirbhAgyaziromaNe! jattha gao tattha gao paDurao pANIyaM vahai / kappAso vi ya viulo loDhijai jaha taha jaNeNa // 1 // 1. yatra gatastatra gataH paDurakaH pAnIyaM vahati / karpAso'pi ca vipulo loDhyate yathA tathA janena / For Private and Personal Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpamUtraM kalpadruma kalikA vRttiyukvaM. vyAkhyA. // 126 // ko yatra gatastatra gatazca pAnIyaM vahati, kAso'pi yatra gacchati tatra viloDhyate / tava pazcAda dAridyaM patitamasti, tava keTakaM na muJcati / yathA kazcid AjanmadaridraH pumAn dravyArtham udyama kRtvA dezAntaraM prati pracalitastadA dArimaM prati eka dodhakaM prAha re dAridda! viakkhaNa! vattA ikka suNija / hama desaMtari calliyA tuM ghari bhallA huja // 1 // tadA tam AjanmapuruSaM prati dAridyamapi avAdIt paDibannau guruAM taNau pAlijai suvihANa / tuma desaMtari calliyAM hamahIM AgevANa // 2 // | etAvatA nirbhAgyasya dAridyaM sArthe eva / yato bhAgyahInazcet kSetrIM karoti tadA vRSabhAH niyante, varSA na bhavanti / bhAgyahInazced bhojanArtha nimancyate tadA tAvad ruSyati, ced no ruSyati bhojanaM bhute tadA makSikayA vamati; iti nirbhAgyAnAm upAkhyAnAni santi tathA tvamapi / atra yadA vardhamAnaH suvarNadhArAbhiH vavarSa tadA tvaM dezAntare gtH|yaahi re! adyApi sa vardhamAno dayAlurdAtA nirdhano'sti tathA'pi te kimapi dAsyatyeva, yathA / 1 dAridya ! vicakSaNa ! vArtAmekAM zRNu / vayaM dezAntaraM calitAstvaM gRhe cAru bhveH| 2 pratipannaM guroH pAlyate suvidhAnam / tvaM dezAntaraM calito'hamapi agrevaanH|| // 126 // For Private and Personal Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuSkam api nadIsthAnaM khanyate tatra jalaM nissarati, sAmapi marusthalaM na jalAya bhavati / tathA kim anyakRpaNAnAM yAcanena? iti striyA prerito brAhmaNo bhagavatsamIpe Agatya khadInatvaM darzayitvA bhagavataHsamIpe dhanaM mArgayAmAsa / tadAsvAminA kRpAM kRtvA skandhasthadevadRSyavastrasyA'dhU sphATayitvA brAhmaNAya pradatta-dAnaM darzitam , so'pi brAhmaNaH tada vastraM lAtvA khanagare samAgatya tUnakarAn darzayAmAsa / tadA tairuktam-yadA etad vastraM pUrNa bhavati tadA'sya lakSadInAramUlyaM samAyAti, ardhA vibhajya gRhyate, tena asya aparam ardha tvayA Anetavyam / tat zrutvA sa brAhmaNo bhagavatsamIpe mArgaNArtha nA''yAti, manasi lajate, idAnIm eva mayA svAmI yAcitaH, vastrArdha gRhItvA aham Agato'smi, punarapi cet yAcayiSyAmi tadA atilobhitayA mama lajjA yAsyati / evaM jJAtvA svAminaH pRSThe 2 bhramati / manasi evaM jAnAti cet kutracit bhagavataH skandhAt kadAcit vastraM patiSyati tadA'haM lAtvA yaasyaamiiti| evaM cintayatA pRSThe bhramatA tena brAhmaNena ekadA taddevadUSyAI svAminaH skandhAt vaatenoddddiiy| uttaracAvAlagrAmapAdhai svarNavAlukAnadItaTe badarIvRkSasya kaNTakena lagnaM patitaM dRSTam / tvaritaM brAhmaNo gRhItvA gRhAya clitH| bhagavatA pazcAdvilokitaM madastraM kutra patitaM tadA kaNTakasthAne patitam / tadA svAminA jJAtaM mama pRSThe ye sAdhavo bhaviSyanti te kalahakArAH, DamarakarAH, asamAdhikarAH bhaviSyanti / bahavo muNDA alpe zramaNAH / brAhmaNena tadvastraM tRNakArapAzrthAt tRNApya vikrIya tadarddhamUlyaM arddhalakSadInAradravyaM prAptam , addhalakSaM| For Private and Personal Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpamUtraM // 127 // tRNakAreNa gRhItam , evaM dvayorapi dAridyaM gatam / tataH pazcAt khAmI acIvaradhArI jAtaH / anye tIrthakarAH kalpadruma sarve'pi yAvajjIcaM sacIvarAH sNjaataa:-devdRssyvstrshitaaH| atha mahAvIrasvAminaH prathamaM pAraNaM kAMsyapAtresAtakalikA tena svAminAsapAtradharmo darzitaH zramaNo bhagavAna mahAvIro dvAdazavarSANi SaNmAsaiH paJcadazadinaizca adhikAni vRttiyukta. vyAkhyA. 1 ekadA viharato bhagavataH kadAcid gaGgAtaTe sUkSmamRttikAprativimbitapadapatiSu candra-dhvaja-aGkazAdIni lakSaNAni nirIkSya puSyanAmA sAmudrikazcintayAmAsa-yadayaM ekAkI ko'pi cakravartI gacchati, tatra gatvA asya sevAM karomi yathA mama mahAnudayo bhavati iti tvaritaM padAnusAreNa bhagavatpArzvamAgato bhagavantaM nirIkSya dadhyau, aho! mayA vRthaiva mahatA kaSTena sAmudrikamadhItam / yadi IdRglakSaNalakSito'pi zramaNo bhUtvA bratakaSTaM samAcarati tadA sAmudrikapustaka jale kSepyameva, itazca dattopayogaH zakraH zIghra tatrA''gatya bhagavantaM abhivandya puSpaM uvAca, bhoH! bhoH! sAmudrika ! mA viSIda satyamevaitat tava zAstraM yadayaM anena lakSaNena jagatrayasyApi pUjyaH, surAsurANAM api svAmI sarvottamasaMpadAzrayaH tIrthezvaro bhvissyti| kiMca-"kAyaH khedamalAmaya-vivarjitaH zvAsavAyurapi surabhiH / rudhirAmiSamapi dhavalaM godugdha // 127 // sahodaraM netuH||1||" ityAdInyaparimitAni asya bAhyAbhyantarANi lakSaNAni kena gaNayituM zakyAni ? ityAdi vadan puSpaM maNi-kanakAdibhiH samRddhipAtraM vidhAya zakraH svasthAnaM yayau, sAmudriko'pi pramuditaH svadezaM gtH|| For Private and Personal Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir yAvannityaM vyutsRSTakAyA, tyaktatanuzuzrUSaH AsIt, tyaktadeho'bhUt, ye kecit upasargA utpadyante-te ke upasargAH? ye divyAH devasaMbandhinaH, manuSyasaMbandhinaH, tiryagayonijAH / anulomA devAGganAnAM naattkprekssnnaa'slinggnaadikaaH|prtilomaa aTTahAsAdisUcakAH, bhayaGkarAH, tAn upasargAn satyena manasA sahate bhayaM nAnayati, krodhAbhAvena kSamate, kasyA'pyagre dInavAkyaM na brUte, nizcalakAyena adhyAsayati / atha bhagavatA uttaracAvAlagrAmasya pArthe kanakakhalanAmni vane caNDakauzikasarpaH pratibodhitaH / sa ca sapo mRtvA 8 sahasrAradevaloke devo jaatH| tato vihRtya zvetambikAyAM khAmI gatastatra pradezI rAjA kezikumArasya zrAvako'sti, tena bhaktiH kRtA / 1 sa ca sarpaH prAgbhave ekaH kazcit mahAtapasvI mAsakSamaNapAraNAyAM bhikSArtha bhramana pAdena pramAdena maNDukI | dUpayati sma / sA ca maNDukI purA kasyacitpAdena dUSitA vA sAdhoH pAdena dUSitA, paraM tasya pazcAd gAminA laghuziSyeNa dUSitA dRSTA / yadA sa sAdhuH svasthAne samAgatastadA laghuziSyeNoktam-svAmin ! maNDukIvirAdhanAyAM mithyAduSkRtaM dAtavyam / tena sAdhunA tad vAkyaM na dhRtam / punaH laghuziSyeNa saMdhyAsamaye AlocanAkAle smAritam / sAdhunA |punarna dhRtaM, laghuziSyeNa punaH rAtrau saMsthArakagAthAsamaye proktm|shrutvaa kruddhasya laghuziSyaM mAraNAya dhAvato rAtrI stambhena ziro bhgnN| tadvedanAyA mRtvA narakaM yyau| dvitIyabhave tApaso jaatH| tatrA'pi svabane AgatAn rAjakumArAn trAsayituM For Private and Personal Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 128 // | kalpadruma kalikA bRciyuktaM. vyAkhyA. tataHsurabhipurI prati gtH|bhgvto mArge gaGgAnadI nAvA uttarataH tripRSThabhavehatasya siMhasya jIvo muvA jAto nAgakumAraH sudADhanAmA, pUrvavaireNa nAvaM broDayana jinadAsazrAddhasya sambalakambalayoH valIvardayoH jIvadevAbhyAM sa nivaaritH| atha dvitIyA caturmAsI svAminA rAjagRhanagare nAlandapATake vaNakarazAlAyAM mAsakSamaNaM kurvatA pazuM gRhItvA pRSThe dhAvan pAdaskhalanAt svapazuprahAreNa ArtadhyAnAt mRtvA tRtIyabhave jaatshcnnddkaushikH| sa ca prabhu pratimAsthaM vilokya krudhA jvalan sUrya dRSTA 2 dRSTijvAlAM mumoc| tathApi bhagavAn tathaiva tsthau| tato bhRzaM kruddho bhagavantaM dadaMza / tathApi bhagavantaM avyAkulam eva dRSTvA bhagavadrudhiraM ca kSIrasahodaraM dRSTvA "bujjha bujha caNDakosia !" iti bhagavadvacanaM zrutvA jAtajAtismRtiH prabhuM triH pradakSiNIkRtya aho ! ahaM karuNAsamudreNa bhagavatA durgatikUpAd uddhRtaH ityAdi manasA vicintayan vairAgyabhAvAd anazanaM kRtvA pakSaM yAvad bile mukhaM prakSipya sthitastadA | lokaiH ghRtAdivikrAyikAbhighRtAdibhiH pUjito, tataH ghRtagandhAgatapIpilikAbhirbhRzaM pIDyamAnaH prabhudRSTisudhAvRSTyA sikto samatAbhAvena mRtvA aSTamadevaloke devo jaatH|| 1 tayorutpattiH evam-mathurAyAM sAdhudAsIjinadAsau dampatI paramazrAvako paJcamavrate sarvathA catuSpadapratyAkhyAnaM cakratuH, tatra ca ekA AbhIrI svakIya gorasaM AnIya sAdhudAsyai dadAti, sA ca yathocitaM mUlyaM dadAti, evaM ca // 128 // For Private and Personal Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kRtA / tatra gozAlako maGgalIputraH bhikSA mArgayan samAgataH, bhagavataH pAraNamahimAnaM dRSTvA bhagavantaM evaM uktvA pArzve sthitaH-svAmin ! ahaM tvat-ziSyo bhavAmi, svayameva dIkSAM gRhItvA sArthe bhramati / athaikadA svAmI kAlena tayoH atyantaM prItirjAtA, ekadA tayA AbhIryA vivAhe nimantritau tau dampatI UcatuH, yaduta bho ! AvAbhyAM | AgantuM na zakyate / paraM yadbhavatAM vivAhe yujyate tad asmadgRhAd grAhyaM, tato vyavahAridattaizcandrodayAdiupakaraNa-1 vastrAbharaNadhUpAdibhizca sa AbhIravivAho atyantaM utkRSTo jAtaH, tena pramuditAbhyAM AbhIrAbhyAM atimanoharI samA-| navayasau bAlavRSabhau AnIya tayoH datto, tau na icchtH| balAd gRhe baddhA tau svagRhaM gatau / vyavahAriNA cintitaM yadi imau pazcAt preSayiSyate tadA khaNDikaraNabhArovahanAdibhirduHkhinau bhaviSyataH, ityAdi vicintya prAsukatRNajalAdibhiH tau poSyamANo vahanAdizramavarjitau sukhaM tiSThata:, anyadA aSTamyAdiSu kRtapauSadhena tena zrAvakeNa pustakAdi vAcyamAnaM nizamya tau bhadrakI jAto, yasmin dine sa zrAvaka upavAsaM karoti; tasmin dine tau api tRNAdi na bhakSayataH, evam tasya zrAvakasyA'pi sAdharmikatvena atyantaM priyau jaatii| ekadA tasya jinadAsasya mitreNa | tau atibaliSThau sundarau ca vRSI vijJAya zreSThinaM anApRcchaya eva bhaNDIravanayakSayAtrAya adRSTadhurau api tathA vAhitI kAyathA truttitau| AnIya tasya gRhe baddhau / zreSThI tau tadavasthau vijJAya sAzrulocano bhaktamatyAkhyAnanamaskAradAnAdi-| For Private and Personal Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 129 // suvarNakhalagrAmaM yAti, tantra gopaiH pAyasaM pacyamAnaM dRSTvA gozAlaH praahH-ebhibhokssyte ? siddhArthenoktaM haNDi-IN kalpadruma kAyAH bhaGgo bhAvI / taissurakSitA'pi bhgnaa| taM dRSTvA yadbhAvyaM tadbhavatyeva iti mataM aGgIkRtam / tato brAhmaNagrAme | kalikA dvau pATako stH| tatraiko nandasya, dvitIya upanandasyeti / nandana svAmI pratilAbhitaH / upanandena gozAla:- vRttiyukta. paraM pUtiparyuSitA'nnaM dattam / tato ruSTenoktaM-mama dharmAcAryatapaHprabhAvAt dahyatAM upanandasya gRham / tathaiva jaatm| vyAkhyA. tRtIyacaturmAsI campAyAM sthitaH svaamii| tataH kAlAyasanniveze zUnyagRhe siMhAkhyo grAmaNIputraH gomatyA dAsyA saha raman gozAlena hasitaH, tena kuhitaH / tadA khAminaM prati prAha-Arya ! kiM na nivArayati ? siddhArthaH pAha-maivaM kuryAH / ekadA khAmI kumArakasanniveze gataH, tatra zrIpArzvanAthaziSyo municandro'sti / tacchiSyAn| dRSTvA gozAlaH prAha-ke yUyaM ? tairuktaM-vayaM nirgranthAH / gozAlaH prAha-ka yUyaM ? ka mama dharmAcAryaH ?-merusarSapayorantaram / tadA tairuktaM-yAdRzastvaM tAdRzastava dharmAcAryo'pi bhaviSyati / gozAlenoktaM mama dharmAcAryatapasA bhirniryAmitavAn / tato tau mRtvA nAgakumArau devau jAtau / tayozca navInotpannayoH dattopayogayorekatareNa nau rakSitA, 129 // anyena ca prabhuM upasargayan sudaMSTrasuraH pratihataH, tatastaM nirjitya bhagavataH sattvaM rUpaM ca gAyantau nRtyantau sahamahotsavaM | surabhijalapuSpavRSTiM kRtvA tau svasthAnaM gatau // For Private and Personal Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir dahyatAM yussmdupaashryH| paraM teSAM upAzrayo na dagdhaH / gozAlena vAmyagre proktaM-adya kalye svAmin ! kizcittava tapasi nyUnatA dRzyate / yato na dagdhasteSAM upaashryH| tadA siddhArthenoktam-sAdhavo na dahyante-rAtrau jinakalpatulanAM kurvan pratimAstho municandro mattena kumbhakAreNa vyApAdita:-varga gtH| mahimArthamAyAtasuroddyotaM dRSTvA dahyate teSAM upAzrayaH / siddhArthena yathArthakathane tatra gatvA tat-ziSyAna nirbhaya AyAtaH / tat svAmI caurAyAM gataH, herako etau vartete iti kRtvA lokaH khAmigozAlako kUpe prakSiptau / pUrva gozAlaH prakSisaH, tataH svAmI / tadA tatra somAnAmnI, tathA jayantInAmnI zrIpArzvanAthaziSyA(NI) muktasAdhuveSA tiSThati, tAbhyAM mocitau / tataH svAmI pRSThacampAM gataH, caturthacaturmAsI sthitaH, tatra pratidinaM jIrNazreSThinimavitenA'pi prabhuNA abhinavazreSThigRhe pAraNaM kRtam / tataH kayaMgale gataH / mAghamAse sthavirA daridrA jAgaraNAdine gAyanti, gozAlo hasati, kudvitaH, AryaziSya iti muktH| tataH zrAvastyAM gataH, tatra pitRdattaH zreSThI, tasya bhAryA zrIbhadrA nindU vartate, mRtameva putraM prasUte / tayA zivadattanaimittikavacasA khApatyajIvanAya garbhamAMsamizraM pAyasaM gozAlAya dattam / siddhArthavacasA vamanena jJAtam / tadA ruSTena gozAlakena pATakena sahitaM tasyAH gRhaM khAmitapasA prajvAlitam / ekadA bahunirjarArtha lADhAviSaye svAmI prAptaH / antarA dvau caurau milito, khAminaM mAraNAya khaDgamutpATya dhAvito, prANAntopasarga iti jJAtvA indreNa hatau / tataH svAmI bhadrikAyAM paJcamacaturmAsI For Private and Personal Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 13 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. sthitaH / ekadA kUpakasaMnivezaM gataH, heraka iti kRtvA gRhItaH, vijayAkhyapArzvanAthaziSyayA(NyA) svAmI mocitaH / tato gozAlaH pRthaga bhUtaH / atha yatra yatra gozAlo yAti tatra tatra mAryate, tato gozAlazcintayati sm| varaM svAminA eva sArddha iti svAminaM mAgayituM lgnH| svAmI vaizAlyAM gataH / tatra lohakArazAlAyAM sthitH| tatra bahubhirdinaiH lohakAraH zAlAyAM AgataHsvAminaM dRSTvA muNDo'yam-amaGgalo'yam-iti kathayitvA lohaghanena hantuM pravRttaH, tata indreNa sa hataH / SaNmAsAnte gozAlo militaH / tataH khAmI bhadrikAyAM gataH, SaSThI catumAsI sthitaH, tadA aSTamAsaM yAvat nirupasargaH, tataH saptamI caturmAsI AlabhbhikAyAM devakUle sthitaH, gozAlaH tatra baladevasya pratimAmukhe liGgaM gharSayati, tataH kuhitH| ekadA danturavaravadhUhasanam-aho! deve prasanne sadRzaH saMyogo militaH-yathA anayoH / tadA taiH kuhitaH / ekadA bahuzAlagrAme zAlavanodyAne mAghamAse pratimayA tasthau / tatra tipRSThabhave apamAnitA strI sA kaTapUtanAvyantarI jAtA, tayA tApasIrUpaM kRtvA jalabhRtajaTAbhiH anyaduHsahaH zItopasargaH cakre, tathApi prabhu nizcalaM vilokya upazAntA stutiM cakAra / prabhozca taM sahamAnasya SaSThena tapasA vizuddhyamAnasya lokAvadhiH utpannaH / tadA zItopasargAdivighnopazame mahimA kRtA devaiH / ekadA puramatAle nagare gataH, zakaTamukhodyAnasya purasya ca antarAle pratimayA tasthau / tadA tatra nagare vaggurizreSThI, tasya bhAryA subhadrA, tAbhyAM udyAnasthasya zrImallijinasya prAsAdaM putrAya navInaM mAnitamA // 130 // For Private and Personal Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir sIt / tayoH putro jAto'sti / tadA tAbhyAM dampatIbhyAM navInaM prAsAdaM kAritamasti / nityaM pUjAM kurutH| ekadA tau pUjAM kartuM yadA gacchataH tadA eva svAmI tantra mArge sthito'sti / indro bhagavanmahimArtha zreSThinaM pratyavAdIt-bhoH zreSThin ! yasya tvayA pUjA kriyate taM tvAM pratyakSaM darzayAmItyuktvA zreSThinaM bhagavataH pAdayornAmayati sma / zreSThI api bhagavantaM bhAvazuddhyA pUjayAmAsa / tato mallijinapratimAM pUjayAmAsa, tato rAjagRhe aSTamacaturmAsI svAmI sthitaH / tato anAryadeze navamI caturmAsI sthitH| tatra bahavo yupasargAH babhUvuH / tataH siddhArthapurAt ekadA kUrmagrAma svAmI prasthitaH, mArge ekaM tilasyAGkuritaM dRSTvA khAminaM papraccha-khAminoktamsapta puSpajIvAH bhaviSyanti ekatvena / te ca jIvAstilakhena bhaviSyanti / svAmivacanaM anyathA kartuM sa tila unmUlito'pi vRSTiyogAt gokSureNa pRthivyAM klinno niSpannaH / vyAdhuTyamAnena gozAlena pRSTaM ka sa tilaH? khAminA sa eva tilo darzitaH / svAminA tatsvarUpaM kathitaM ca, gozAla:-pratyayaM cakAra-yadbhAvyaM tadbhavatyeva iti gozAlakamatam / ekadA magadhadeze rAjagRhacampAnagaryorantarAle gubarAme kozambInAmA kauTambiko'sti / tena kauTambinA svakIyagrAmasya pArve bahirdhamatA eko bAlakaH prAptaH, ekastatra samIpastho grAmaH kaTakena bhannaH, tatrasthA lokA dazadizaM naSTAH, tadA ekA strI putrasahitA praNaSTA, strI cauraH gRhItA, bAlaH putro rudan tena kauzambinAmA kauTambikena gRhItaH, kauTambikena putrarahitena putrIkRtya sa bAlo varddhito'nukrameNa yauvanaM praaptH|| For Private and Personal Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtra // 13 // tanmAtA cauraihItvA campAyAM vezyAya vikriitaa| sA vezyA jaataa| daivayogAt sa kauTambikaputro vyApArArtha kalpadruma campAyAM Agato'jAnana khajananyA vezyayA sahA''sakto jaato'sti|gotrdevyaa go-vatsayoH maithunaM darzayitvA kalikA devavANyA pratiyodhitaH / tadA sarva tyaktvA sa tApaso jAtAnAmnA vaishyaaynRssiH|s kurmagrAme AtApanAm , bRciyukta adhomukho agnimadhye jhampAm , dhUmrapAnaM kurvan muhurmuhuH svajaTAyukAM cinvan jaTAsu eva punaH kSipana goshaalen| vyAkhyA. yUkAzayyAtaro'yaM yUkAjAlo'yaM kRtvA hasitaH / tadA tena tapakhinA ruSTena tasmai tejolezyA muktA / svAminA zItalalezyayA rakSitaH / tataH gozAlena siddhArthaH pRSTaH-bhoH siddhArtha ! eSA tejolezyA kathaM sidhyati ? tadA siddhArthena tatsAdhanopAyaH kathitaH / dazamIcaturmAsI svAmI zrAvastyAM sthitastatra gozAlena tejolezyA |sAdhitA / ekamuSTiH kulmASabakulikAbhakSaNaM, upari tricalukamambupAnaM, AtApanaM sUryasanmukhaM SaNmAsaM yAvadeva kartavyaM iti vidhinA siddhA gozAlasya tejolezyA |ttH punaH gozAlena aSTAGganimittaM zikSitam / ajino'pi ahaM jino'smi iti lokAnAM purataH pralapati / tataH pRthaga bhramati / athaikadA khAmI mlecchadeze gataH / tatra kukurANAM bahava upasargAH soDhAH / tato dRDhabhUmikAyAM peDhAlagrAmasyodyAne polAsanAgni kasyaciddevasya caitye svAmI | // 13 // ekarAtrikI pratimAM sthitaH / tasmin samaye indreNa svAmino dhIratvaM prazaMsitaM tat zrutvA saGgamo nAma indrasAmAnikadeva indrasya vacanaM azraddadhAnaH khAminaM kSobhayituM aagtH| ekasyAM rAtrau vizatirupasargAH kRtaaH|te| For Private and Personal Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir procyante - prathamaM dhUlivRSTiH 1, paJcAt vajramukhIkITikAbhiH zarIracuNTanaM 2, vajramukhairdazakaiNTanaM 3, ghRtavallikITibhizruNTanaM 4, vRzcikavikurvaNaM 5, sapaiMzanaM 6, nakulairnakhamukhairvidAraNaM 7, undurairdazanaM 8, karikariNIbhyAM ullAlanaM 9, dantapAdAbhyAM mardanaM 10, pizAcarUpairbhApanaM 11, vyAghraiH phAlaM vistArya bhApanaM 12, mAtA Agatya jalpatiputra ! kimarthaM duHkhI bhavasi ahaM tava jananI samAgatA'smi tvaM mama sAthai samAgaccha tvAM sukhinaM kariSyAmi iti 13, karNayoH tIkSNamukhapakSipaJjarabandhanaM 14, pacaNazcANDAla Agatya paruSavacanaistarjayati 15, ubhayoH pAdayorupari kSaireyIhaNDikAm Aropya agniM prajvAlya kSaireyIpAcanaM 16, kharakaThoravAyuvikurvaNaM 17, kalaGkalikAvatA vAyunA zarIraM utpATya utpATya bhUmau pAtanaM, cakravAyuH cakravat zarIraM bhrAmayati 18, sahasrabhArapramANalohagolakasya bhagavanmastakopari mocanaM tena kaTIM yAvat bhUmau kSubhanaM jAtam, anyasya zarIraM ced bhavati tadA cUrNa jAyate paraM tIrthaGkarazarIratvAt na kimapi jAtaM 19, viMzatitamazca ayaM upasargaH - rAtrau satyAmapi prabhAtaM jAtaM kazcidvadati Arya ! prabhAtaM jAtamasti vihAraM kuru, kiM adyApi sthito'si, tadA khAmI jJAnena jAnAti - rAtrirasti, kiJcid devacaritraM dRzyate / punardevaH khaRddhiM vikkurvya svAminaM prAha- he Arya ! varaM yAcaya, svargaM cet prArthayasi tadA svargaM dadAmi, devAGganAM dadAmi, iti zrutvA'pi na kSubdho bhagavAn, ete (20) viMzatirupasargAH kRtAHekasyAM rajanyAM vihitAH / tadanantaram grAme AhAram azuddhaM karoti, caurasya kalaGkaM dadAti, kuziSyarUpaM kRtvA For Private and Personal Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtraM // 132 // gRhe gRhe chidrANi pazyati / yadA janAH pRcchanti tadA vadati magururnizAyAM cauryArthaM sameSyati / tena chidraM kalpadruma | pazyAmi pazcAd janAstADayanti evaM kRtvA janebhyastADanAM kArayati, tadA bhagavatA abhigraho gRhItaH, yAvad kalikA upasarganivRttinaM bhavet tAvadAhAraM na gRhNAmi, evaM SaNmAsaM yAvat saGgamena upasargAH kRtAH / indreNa sa na vRttiyuktaM. niSiddhaH, indreNa iti jJAtaM ced enaM ahaM niSedhayiSyAmi tadA ayaM vakSyati-ahaM bhagavantaM akSobhayiSyaM paraMga vyAkhyA. bhagavatA'haM niSiddhaH / tena saGgamaH indreNa na niSiddhaH, paraM yAvat khAminaM sa upasargAn akarot tAvad indro nirutsAho'bhUt / anye devAH devAGganAzca sazokA babhUvuH / SaNmAsAnte sa devaH svayameva khinno bhUtvA vargamAgatastadA indreNa vargAniSkAsitaH / sa khadevAGganAM lAtvA merucUlAyAM gtH| ekasAgaropamAyuSko'sti / evaM dazavarSamadhye bahavaH upasargA utpannAH-soDhAH / pANmAsikasya pAraNaM vajragrAme gopAlakasya gRhe paramAnnena |bhagavato jAtaM / devaistatra mahimA kRtA / sarvairdevaiH indrAdibhiH svAminaH sukhatapaH-pRcchA kRtA / tata ekAdazIcaturmAsI vaizAlyAM sthitaH / tadA suMsumArapure camarendrotpAtaH saJjAtaH / asmin avasare kauzAmbInagaryA | poSavadipratipaddine khecchayA'bhigraho gRhItaH-yadA rAjJaH putrI bandimadhye patitA, pAdayoH zRGkhalayA jhaTitA, // 132 // mastake muNDitA, tridinaM yAvat kSudhayA kSAmA, rudatI, azrupAtaM kurvatI, caraNayorantarAle dehalIM kRtvA etAdRzI satI praharadvayAdanantaraM kulmASayakulAn dadyAt tadA pAraNaM karomi ityabhigraho bhagavatA gRhiitH| evaM For Private and Personal Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir abhigrahe gRhIte catvAro mAsA yayuH / tasmin samaye kauzAmbyA adhipena zatAnIkena campA nagarI bhagnA / dadhivAhanarAjA naSTaH, dadhivAhanasya rAjJI dhAriNI, candanabAlA putrI vrtte| dve api kenacitpadAtinA banditayA gRhIte, rAjJI jihvAM khaNDayitvA mRtA, candanA dhanazreSThinaH vikrItA, zreSThinA gRhe AnItA / zreSThigRhe mUlAnAnI strI vrtte| tayA candanA dRSTA, tadA jJAtaM ahaM vRddhA jAtA, zreSThI anayA bhoga bhokSyati iti jJAtvA | nAekadA zreSThini kutracitkAryagate sati pazcAt candanAM gRhItvA, mastakaM muNDApya, pAdayoH zRGkhalA paridhApya,IN ekasmin apavarake kSiptvA,dvAretAlakaM dattvA, khayaM mUlA pitRgRhe gatvA sthitaa| caturthe dine zreSThinA zuddhi kuvetA apavarakAd niSkAsitA / tadA muNDitA, zRGkhalAsahitA dRssttaa| tadA zreSThinoktaM putri! yAvat lohakAraM AhUya / tvatpAdazRGkhalAM khaNDayAmi tAvanmukhaM prakSAlya kulmASabakkulAH sUrpakoNake sthitAH santi, etAn bhuGga ityuktvA |zreSThI gataH / pazcAt candanA jAnAti-aSTamasya mama adya pAraNaM vartate, cet kazcit sAdhurAyAti tadA tasme dattvA pazcAd ahaM bhune iti cintayantyAzcandanAyAH agre tRtIyaprahare eva khAmI bhikSAyAM bhraman smaagtH| sarvo'pyabhigrahaH pUNe, paraM candanAyA: azru na dRssttN| tadA bhagavAn AhAraM na jagrAha / yadA khAmI AhAraM vinA eva niHsRtaH tadA candanA ruroda / aho! ahaM mandabhAgyA, adya khAmI api mama hastAtkulmASa[bakulAn na jagrAha / tadrodanaM zrutvA cakSuSi azru dRSTyA khAmI vyAghuTya kulmASabakkulAn jagrAha / davaH pazcAda ka.sa. 23 For Private and Personal Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtra // 133 // vyAni kRtAni / sArddhadvAdazakoTI 12 // dInArANAM vRSTibabhUva / candanAyAH zirasi navInA veNI devaiH raci kalpadruma taa| zRGkhalA eva nUpure samAte / khAmI AhAraM gRhItvA jagAma / pazcAt zreSTI samAjagAma / nagarasyA'dhipasyA kalikA |'pi zuddhirbabhUva / indreNa janasamakSa Agatya uktam-yadA khAminaH kevalajJAnaM utpatsyate tadA etad dhanaM vRciyukta. candanAdIkSAsamaye mahotsavArtha sameSyati / rAjA candanAM lAtvA antaHpure AnItavAn / rAjyA saha canda- vyAkhyA. nAyAH sambandho'sti-bhaginyAH putrIti upalakSya rakSitA / evaM bhagavataH paJcabhirdinaiH UnaM pANmAsikaM abhUta pAraNakaM / candanayA itthaM kAritam / dvAdazIcaturmAsI campAyAM kRtA 12 / tataH pAraNake SaNmAnikagrAme bahiH kAryotsargasthitasya bhagavataH tripRSThabhave zayyApAlakasya karNe vapu prakSiptam abhUt / sa zayyApAlako mRtvA gopAlakaH saJjAto'sti / tena karNayoH kAMsyazalAkA nikhaataa| uparitaH chittvA pracchannIkRtA'sti / bhagavAn / vihAraM kurvan pApAyAM samAgataH / tatra siddhArthasya vaNijo gRhe AhArArtha viharana kharakavaiyena dRSTaH / svAminaH karNayoH kAMsyazalAkAM dRSTrA yadA bahiH kAryotsarge sthitaH tadA sandaMzakena gRhItvA balAgukSazAkhAyAM baddhA samakAlaM vRkSazAkhA tyaktA, anayA rItyA svAminaH karNayoH zalAkA kharavaiyena niSkAzitA / tadA bhagavatA // 133 // mahatyA vedanayA pUtkAraH kRtH| manasi vedanA soDhA, paraM kAyavyApAreNa pUtkRtirabhUt / saMrohiNyA auSadhyA karNayoH paricaryA kRtA / gopAlakaH sasamanarake gtH| kharakavaidyaH paJcamadevalokaM gtH| atha sarvopasargANAM For Private and Personal Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir utkRSTa-madhyama-jaghanyatvaM kathyate-jaghanyeSu upasargeSu kaTapUtanAvyantarIkRtaH zItopasargaH, madhyamopasargeSu sahasrabhAragolakapAtaH utkRSTopasargeSu zalyoddhAra utkRSTaH / atha dvAdazavarSa khAmI kayA rItyA sthitaH taducyate tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre aNagAre jAe, iriyAsamie, bhAsAsamie, esaNAsamie, NM AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamie, uccArapAsavaNakhelasaMghANajallapAridvAvaNiyAsamie, (maNasa mie, vayasamie, kAyasamie,) maNagutte, vayagutte, kAyagutte, gutte, gutiMdie, guttabaMbhayArI, akohe, amANe, amAe, alohe, saMte, pasaMte, uvasaMte, parinibuDe, aNAsave, amame, akiMcaNe, chinnagaMthe, niruvaleve kaMsapAI iva mukkatoe, saMkhe iva niraMjaNe, jIve iva appaDihayagaI, gagaNamiva nirAlaMbaNe, vAU iva appaDibaddhe, sArayasalilaM va suddhahiyae, pukkharapattaM va niruvaleve, kumme iva guttidie, khaggivisANaM va egajAe, vihage iva vippamukke, bhAraMDapakkhI iva appamatte, kuMjare iva soMDIre, vasahe. iva jAyathAme, sIhe iva duddharise, For Private and Personal Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 134 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. maMdare iva nikaMpe, sAgare iva gaMbhIre, caMde iva somalese, sUre iva dittatee, jaccakaNagaM va jAyarUve, vasuMdharA iva savaphAsavisahe, suhuyayAsaNe iva teyasA jlNte||116|| imesiM payANaM dunni saMgahaNigAhAo-"kaMse saMkhe jIve, gagaNe vAU ya sarayasalile a / pukkharapatte kumme, vihage khagge ya bhAraMDe // 1 // kuMjara vasahe sIhe, nagarAyA ceva sAgara-makhohe / caMde sUre kaNage, vasuMdharA ceva huyavahe // 2 // " 'arthaH-tataH zramaNo bhagavAna mahAvIraH anagAro jAtaH-na vidyate agAraM gRhaM yasya sa anagAra:-syaktagRhavAsa ityarthaH / IryAsamitiH, bhASAsamitiH, eSaNAsamitiH, AdAnabhANDanikSepaNAsamitiH, uccAraprazravaNakhelajallasiGghANapAriSThApanikAsamitiH-etAbhiH paJcasamitibhiH samita AsIt / atrAjyaM vizeSaH-etAsu paJcasu samitiSu tisraH samitayo nizcayena bhavanti, caturthI samitinaM bhavati / yatastIrthaGkarasya pAtrAdikasya grahaNam / mocanaM naasti| paJcamI samitiruccAraH purISam, prazravaNaM mUtram-etayoH pariSThApanaM vrtte| parantu tIrthaGkarasya AhAranihAravidhiH adRzyo bhvti| aparaM khelaH kapho, jallo nAsAmalaM, niSThIvanam-etayoH abhAvAt etayoH pari-! ||134 // For Private and Personal Use Only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir ASThApanaM na bhavati / atra tu yatpaJcasamitikathanaM tat sUtrapATharakSaNArtham / punaH svAmI kIdRzo'sti ? guptitrayeNa guptaH / manovacanakAyAnAM kuvyApArAnniSedhanaM gusistayA yuktaH / ayamevapAThaH punaH pAThAntareNAsti-"maNasa|mie, vayasamie, kAyasamie," manovacanakAyAnAM samyak prakAreNa pravartanaM samitirucyate, tayA samityA yuktaH / punaH khAmI guptendriyaH trayoviMzativiSayebhya indriyANAM nivAraNaM tena yuktaH, guptabrahmacaryaH navavATikAbhiH zIlasaMrakSakaH, krodhamAnamAyAlobharahitaH, zAntaH, prazAntaH-prakarSeNa zAntaH, upazAntaH, yasmin samIpe Agate'pi krodhAdInAM upazamo bhavati, AzravanirodhAt nirAzravaH, amamaH mamatvarahitaH, akiJcanaH dravyarahitaH, bAhyAbhyantaragranthirahitaH, nirlepaH-yathA kAMsyapAtre jalaM na lagati tathA bhagavantaM leho na lagati / yathA zaGkha rAgaH kazcinna lagati tathA bhagavataH kasyApi na rAgo'sti, tathA kenApi saha bhagavataH dveSo'pi nAsti / punaryathA jIvasya gatiH kenApi roDhuM na zakyate tathA bhagavato vihAro'pi kenA'pi na rujhyate / yathA AkAzo nirAdhAro nirAlambastathA bhagavAn kasyApi AdhAraM na vAJchati / yathA vAyuH kutrApi na skhalati tathA bhagavAnapi aprtibddhvihaarii| bhagavAn zaratkAlasya jalavannirmalahRdayaH / yathA kamalaM kadame niSpanna | jalena varddhitam , anukrameNa ubhayorapi upariSTAt aliptaM sat tiSThati tathA khAmI saMsAre utpannaH bhogajalena vardhitaH anukrameNa ubhAbhyAM pRthak tiSThati / bhagavAn parISahasahane siMhavat zUraH, samudravad gambhIraH, Tieliiliilne For Private and Personal Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 135 // kalpadruma | kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. candravat saumyaH, kacchapavat guptendriyaH, khaGgizRGgavat ekAkI, bhAraNDapakSIva apramAdI, gajavat zauNDiraH, dAnavarSivRSabhavat saMyamabhAranirvAhakA, meruvad aprakampaH, sUryavattejasvI, pRthvIvat sarvasahaH // natthi NaM tassa bhagavaMtassa katthai paDibaMdhe-se a paDibaMdhe cauvihe pannatte, taM jahA-davao, khittao, kAlao, bhaavo| davao NaM sacittAcittamIsesu davesu / khittao NaM gAme vA, nagare vA, arapaNe vA, khitte vA, khale vA, ghare vA, aMgaNe vA, nahe vA / kAlao NaM samae vA, AvaliAe vA, ANapANue vA, thove vA, khaNe vA, lave vA, muhutte vA, ahoratte vA, pakkhe vA, mAse vA, uue vA, ayaNe vA, saMvacchare vA, annayare vA diihkaalsNjoe| bhAvao NaM kohe vA, mANe vA, mAyAe vA, lobhe vA, bhae vA, pije vA, dose vA, kalahe vA, abbhakkhANe vA. pesunne vA, paraparivAe vA, araDaraIe vA, mAyAmose vA, micchAdaMsaNasalle vA-(paM0600) tassa NaM bhagavaMtassa no evaM bhavai // 117 // tasya bhagavataH kutrA'pi pratibandho na bhavati / sa prativandhazcaturvidhaH-dravyataH, kSetrataH, kAlato, bhAvatazca / // 135 // For Private and Personal Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dravyeNa sacittavastuni, tathA acittaprAsukavastuni, tathA sacittaacittamizravastuni pratibandho nAsti / kSetreNa || grAme vA, nagare vA, udyAne vA, khale cA, kSetre vA, gRhe vA, aGgaNe vA kutrApi mamatvaM nAsti / kAlena samaye vA, AvalyAM vA, muhUrte vA, prahare vA, divase vA ityAdikAle pratibandho nAsti / bhAvena aSTAdazapApasthAneSu kutrApi bhagavataH pravRttirnAsti / se NaM bhagavaM vAsAvAsavajaM aTTha gimha-hemaMtie mAse gAme egarAie, nagare paMcarAie vAsIcaMdaNasamANakappe, samatiNa-maNi-leTu-kaMcaNe, samadukkha-suhe, ihaloga-paralogaappaDibaddhe, jIviyamaraNe aniravakaMkhe, saMsArapAragAmI, kammasantunigghAyaNaTAe abbhuTTie evaM ca NaM viharai // 118 // tassa NaM bhagavaMtassa aNuttareNaM nANeNaM, aNuttareNaM daMsaNeNaM, aNuttareNaM caritteNaM, aNuttareNaM AlaeNaM, aNuttareNaM vihAreNaM, aNuttareNaM vIrieNaM, aNuttareNaM ajjaveNaM, aNuttareNaM mahaveNaM, aNuttareNaM lAghaveNaM, aNuttarAe khaMtIe, aNuttarAe muttIe, For Private and Personal Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendral kalpasUtraM // 136 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir aNuttarAe guttIe, aNuttarAe tuTTIe, aNuttareNaM saccasaMjama tavasucariasovaciaphalanivANamaggeNaM appANaM bhAvemANassa duvAlasa saMvaccharAI viikaMtAI / / atha sa bhagavAn varSAkAlasya caturmAsIM vinA zItoSNakAlasya mAsASTakaM yAvad grAme ekadinam, nagare paJcadinaM svAmI tiSThati / vAsIcaMdaNasamANakappe - yathA pazunA candanavRkSaH chidyamAnaH parzumukhaM surabhIkaroti, tathA bhagavAnapi duHkhadAyake'pi upakAraM karoti athavA pUjake chedake ca ubhayorupari samAnabuddhiH / tRNamaNyoH, suvarNapASANayoH, sukhaduHkhayoH sAdRzyaM dhatte / ihaloka paraloke jIvitamaraNayorupari samabhAvaH / karmazatruhanane sAvadhAnaH / anena prakAreNa pravartamAnasya bhagavataH sarvotkRSTaizcaturbhirjJAnairvirAjamAnasya sarvotkRSTakSAyikasamyaktvena sarvotkRSTayathAkhyAtacAritreNa virAjamAnasya dvAdazavarSANi punaH SaNmAsAH paJcadazabhirdinaiH adhikAH- etAvatkAlaM gataH / atha bhagavatastapo varNyate - SaNmAsI 1 pAraNaM 1, saGgamopasarge paJcadinaUnA SaNmAsI 1 pAraNaM 1, caturmAsI 9 pAraNA 9, trimAsI 2 pAraNA 2, ardhatRtIyamAsI 2 pAraNA 2, dvimAsI 6 pAraNA 6, ardhadvitIyamAsI 2 pAraNA 2, ekamAsI 12 pAraNA 12, arddhamAsI 72 pAraNA 72, SaSTatapaH 229 pAraNA 229, 1 bhadrapratimAdine 2, mahAbhadrapratimAdinAni 4, sarvatobhadrapratimAdinAni 10, etAstisraH pratimA ekadA acchinnA vyUDhAH, tAsAM For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. // 136 //
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 16 - upavAsAH, pAraNA 3, aSTamatapaH 12, pAraNA 12 - evaM tapodinavarSANi - 11, mAsAH 6, dinAni 25 / prathamapAraNena saha pAraNA 350 evaM sarvamIlane varSANi - 12, mAsAH 6, dinAni 15 chadmasthakAlaH sarvo'pi saGkalitaH / atra bhagavataH pramAda ekAntarmuhUrttamevAsIt, yadA khAminA khamA dRSTAH // atha bhagavataH kasmin dine kasmin sthAne kevalajJAnaM utpannaM sUtreNAha chamAsI chamAsI tapa 1 caumA trimAsI tapa paJcadina sI 9 nyUna 2 terasamasta saMvaccharassa aMtarA vaTTamANassa je se gimhANaM ducce mAse, cautthe pakkhe, vaisAhasuddhe tassa NaM vaisAhasuddhassa dasamIpakkheNaM, pAINagAmiNIe chAyAe, porisIe abhiniviTThAe pamANapattA, suvaNaM divaseNaM, vijaeNaM muhutteNaM, jaMbhiyagAmassa nagarasta bahiA ujjuvAliyAe naIe tIre veyAvattassa ceiassa adUrasAmaMte sAmAgassa gAhAvaIssa kaTukaraNaMsi aDhI bemAsI doDha mAsI 2 mAsa- pAsa bhadrapratimA mAsI khamaNa khamaNa dina 2 2 12 72 sudhI | mahAbhadra| sarvato pratimA bhadrapratimA chaDa dina 4 dina 10 229 sudhI sudhI Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only tathA aTTama pAraNA dina dIkSA 12 349 dina sarva varSa 12, mAsa 16, dina 15.
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 137 // kalpadruma kalikA vRciyukta. vyAkhyA. sAlapAyavassa ahe godohiAe ukkaDuanisijjAe AyAvaNAe AyAvemANassa chaTeNaM bhatteNaM apANaeNaM hatthuttarAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM jhANaMtariAe badamANassa aNaMte, aNuttare, nivAghAe, nirAvaraNe, kasiNe paripuNNe kevalavaranANadaMsaNe samuppanne // 119 // arthaH-khAminatrayodaze varSe vartamAne sati uSNakAlasya dvitIye mAse caturthe pakSe vaizAkhasitadazamyAM pUrva-| dizAnugAminyAM chAyAyAM etAvatA pazcime prahare sampUrNe sati suvratanAmni divase vijayanAni muhale RjuvAlikAyA nadyAstaTe vyAvartakanAmni jIrNodyAne athavA vijayAvartavyantarasya caityAt nAtidUre nAtinikaTe zyAmAkanAmnaH kauTambikasya kSetramadhye zAlavRkSasya adhobhAge godohikAsane utkaTikAsane sthitasya AtApanA kurvataH upavAsadvayaM kRtavataH uttarAphAlgunInakSatreNa saha candrasaMyoge prApte sati zukladhyAnaM dhyAyamAnasya bhagavato mahAvIrasya anantaM anantArthadarzakaM, anuttaraM sarvajJAnebhyo'dhikaM, nirvyAghAtaM mittikaTAdibhiryat na hanyate etAdRzaM, nirAvaraNaM AcchAdanarahitaM, kSAyikaM apratipAti, kRtlaM sakalArthadravyaparyAyagrAhakaM ata eva pratipUrNa pUrNamAsIcandravat sampUrNa kevalaM asahAyi, etAdRzaM jJAnaM kevalaM atha kevalavaradarzanaM samutpannam / atha bhagavAn kIdRzo jAtastaducyate // 137 // For Private and Personal Use Only
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir teNaM kAleNaM, teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre arahA jAe, jiNe, kevalI, savannU, sabadarisI, sadevamaNuAsurassa logassa pariAyaM jANai, pAsai, savaloe sabajIvANaM AgaI, gaI, ThiI, cavaNaM, uvavAyaM, takaM, maNomANasiaM, bhuttaM, kaDaM, paDiseviyaM, AvIkamma, rahokamma, arahA, arahassabhAgI, taM taM kAlaM maNavayakAyajoge vaTTamANANaM sabaloe sabajIvANaM savabhAve jANamANe, pAsamANe viharai // 120 // arthaH-tataH zramaNo bhagavAn mahAvIraH arhan aSTamahApAtihAryayuktaH saJjAtaH / athavA arihA rAgadveSarUpaarighAtakaH athavA araho na vidyate raho ekAntaM yasya sa arhaaH| punaH jino rAgadveSajetA, kevalI kevalajJAnI, sarvajJaH, sarvadarzI / punaH devaiH manuSyaiH asuraiH sahitasya sarvalokasya paryAyAn utpattIn sthitiM gatiM Agati cyavanaM utpAtaM tarka vicAraM mano-mAnasikaM mana:-antakaraNaM, mAnasikaM manazcintanarUpaM sarvaM jAnAti / punarbhukta |AhArAdikaM, kRtaM cauryAdikaM, pratisevitaM maithunAdikaM, prakaTaM tathA pracchannaM sarva jAnAti, sarva pazyati / atha | kevalajJAne utpanne sati devaiH samavasaraNaM kRtam / lAbhasya abhAvaM jAnan api AcAravyavahArArthaM kSaNamekadezanA For Private and Personal Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtraM sApta kamalA evaM tadvatam / pUrvavata anyAmina samaya agnibhA // 138 // sarvaiH zrutA paraM ko'pi na prativuddhaH / prathamadezanA niSphalA jAtA / tataH svAmI rAtrau eca saDena shitH| kalpadruma varNakamalaiH saJcaran-tatra sapta kamalAni pradakSiNayA bhramanti, dve dve kamale caraNayoradhaH samAgacchataH, devAnAM kalikA mAhAtmyAt ayaM khAmino atishyH| evaM tad rAtrau eva dvAdazayojanabhUmi ullaGghaya khAmI prAtaH madhyamapA-1 vRciyukta. pAyAH parisare Agatastatra devaiH samavasaraNaM racitam / pUrva digdvAre pravizya azokavRkSaM triH pradakSaNIkRtya 'namo vyAkhyA. titthassa' ityuktvA siMhAsanopari pUrvAbhimukho bhagavAn tiSThati / anyAsu tisRSu dikSu tIrthakarasya pratibimba vyantaradevAH sthApayanti / caturmukho bhagavAn catuHprakAradharma darzayati / tasmin samaye tatra nagaryA somilanAnA vipreNa yajJakaraNAya ekAdaza brAhmaNA upAdhyAyA aahuutaaH| te ca amI-indrabhUtiH1, agnibhUtiH2, vAyubhUtiH |3, vyaktaH 4, sudharmA 5, maNDitaH 6, mauryaputraH7, akampitaH 8, acalabhrAtA 9, metAryaH 10,prabhAsaH 11 / eteSAM upAdhyAyAnAM vedapadeSu pRthak pRthak sandehAH santi / te sandehAH ucyante-jIvo'sti na vA 1, karma vartate na vA 2, jIvazarIrayoH aikyameva pRthagabhAvo vA 3, paJcabhUtAni santi na vA 4, yaH asmin bhave yAdRzo bhavati tAdRzo'pi parabhave mRtvA bhavati na vA 5, jIvasya bandhamokSI vartete na vA 6, devAH santi na vA 7, naarkaaH| // 13 // santi na vA 8, puNyaM vartate navA, pApaM vartate na vA 9, paraloko nA'styeva 10, mokSo'sti na vA 11, ete sandehAH pratyekaM ekAdazAnAmapi snti| atha teSAM parivAraH prathamataH pazcAnAM paNDitAnAM pratyekaM paJcazatasya parikaraH, tataH For Private and Personal Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaSThasya, saptamasya ca ubhayoH paNDitayoH pratyekaM sAItrizatasya parikaraH, tato'gratanAnAM caturNA paNDitAnAM pratyeka trizatasya parikaraH, ete vidyArthinastebhyo vidyAbhyAsaM kurvanti / sarve catuzcatvAriMzatzatapramANAH 4400 / sarve | ekAdazAnAM indrabhUtipramukhabrAhmaNAnAM vidyArthinaH / tathA tatra anye'pi brAhmaNAH pRthakapathagajAtIyA mili-| tAH santi / bahavo brAhmaNAH svargavAJchyA yajJaM kurvanti / tasmin samaye prabhAtasamaye eva nagaryAH parisare samavasaraNaM brAhmaNaistathA nagaralokaidRSTaM tAvat samavasaraNe rUpyasya vapraH, varNasya kapizIrSANi 1, kharNasya vAstatra / 1 teSAM nAmAni-prathamaM AcArya 1 upAdhyAya 2 zaGkara 3 zivakara 4 mahezvara 5 Izvara 6 dhanezvara 7 somezvara 8 yAjJika yAnI-nAma|9 gaGgAdhara 10 gadAdhara 11 vidyAdhara 12 lakSmIdhara 13 dharaNIdhara 14 bhUdhara 15 zrIdhara-16 mahIdhara 17 dAmodara 18 duve| dvivedI-nAma-mahAdeva 19 zivadeva 20 rAmadeva 21 vAmadeva 22 kAmadeva 23 sahadeva 24 naradeva 25 haradeva 26 vAsudeva 27 zrIdeva kA 28 vyAsanAma-zrIpati 1 umApati 2 rAjapati 3 prajApati 4 vidyApati 5 gaNapati 6 bhUpati 7 mahIpati 8 lakSmIpati 9 devapati || 10 gaGgApati 11 paNDitanAma-janArdana 1 govardhana 2 kRSNa 3 viSNu 4 jiSNu 5 mukunda 6 govinda 7 mAdhava 8 kezava 9 puru Sottama 10 narottama 11 josInAma-kSImAita 1 somAita 2 rAmAita 3 bhImAita 4 zivAita 5 dhanAita 6 devAita 7 prabhAita IN8 trivADI-trivedI-nAma-harizarma 1 mahAzarma 2 agnizarma 3 devazarma 4 nAgazarma 5 jayazarma 6 caturvedInAma-hari 1 hara 2 nIlakaNTha 23 zrIkaNTha 4 kaNThekAla 5 zambhU 6 svayambhU 7 ityAdi / ka.sa.24 For Private and Personal Use Only
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 139 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir ratnAnAM kapizIrSANi 2, ratnAnAM vaprastatra maNimayAni kapizIrSANi 3 / azokavRkSasya chAyA samavasaraNAgre sahasrayojanapramANA, indradhvajaH ityAdi RddhiH / punaJcaturnikAya devAnAM gamanAgamanaM, devAGganAnAM gItagAnaM ityAdiprabhAvaM dRSTvA brAhmaNairjJAtaM satyo'sti yajJasya prabhAvaH - devAH sAkSAdatra samAyAnti / evaM pazyatAM eva brAhmaNAnAM yajJapATakaM tyaktvA yatra nagarAdvahiH zrIvarddhamAnakhAminaH samavasaraNamasti tatra yayuH / sarve'pi devAH mukhena evaM jalpantaH sarvajJavandanAya zIghraM gamyatAM gamyatAm / indrabhUtiretAdRzIM devAnAM mukhebhyo vANIM zrutvA manasi amarSaM AnIya cintayati sma / sarvajJastu ahaM evA'smi, mattaH paraH ko'sti atra sarvajJaH ? lokAstu sarvadA mUDhA bhaveyureva / parantu devA api muhyante, ye devAH mAM na vandante te mAM sarvajJaM vihAya anyatra bhramanti, athavA kazcidatra aindrajAliko'yaM bhaviSyati / indrajAlikavidyayA sarvAn lokAn devAn saMmohayati, paraM ahaM asya vRthA abhi mAnino garva uttArayiSyAmi, mAM vinA asya garvottAraNe ko'pi samartha nAsti iti vicintya pracalita indrabhUtiH, sAthai pazcazatavidyArthinaH khaguroH indrabhUteH virudavRndaM jalpanto babhUvuH / uttAlatayA mahADambareNa samavasaraNAya AyAnti / virudavRndaM yathA - sarakhatIkaNThAbharaNa, vAdivijayalakSmIzaraNaM, ityAdIni chAtravRndamukhebhyaH 1 1 jJAtasarvapurANa, vAdikadalIkRpANa, paNDitazreNiziromaNi, kumatAndhakAranabhomaNi, jitavAdivRnda, vAdigaruDagovinda, vAdighaTamudgara, vAdighUkabhAskara, vAdisamudraagasti, vAdivRkSahasti, vAdimukhabhaJjana, vAdivAdakhaNDana, vAdisiMhazArdUla, vAdivAtavikSiptavAdatUla, For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 5 // 139 //
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viruddhAni zRNvan samavasaraNaM prApta indrabhUtiH / tadA bhagavadvANIM zrutvA cintayati kiM samudro garjati, kiM gaGgAyAH pravAho vA nadati, athavA brAhmaNo vedadhvaniH iti vicArayan indrabhUtiH samavasaraNasya prathame sopAne caraNe datte khAminaM dRSTvA acintayat kiM etAdRzapaJcavarNarUpyasvarNaratnamayavapratraye virAjamAnaH, chatratrayeNa zobhamAnaH, siMhAsane sthitaH, devendraiH stUyamAnaH, devAGganAbhirguNavRndaM gIyamAnaH ko'pi vAdI adya yAvanna dRSTaH, vAdinaH bahuzo'pi dRSTAH paraM na kazcit etAdRzo dRSTaH, tadA kimayaM brahmA, kimayaM viSNuH, kimayaM rudro vA, kimayaM sayauM vA, candro vA, gaNapatirvA evaM cintayan punarapi teSAM lakSaNaiH viyuktaM dRSTvA tatra tadA deveSu sandehaM kurvan vimalasvabhAvaM vItarAgaM sarvotkRSTarUpaM saMvIkSya navIno'yaM devastasmAddevAdhidevo'yaM sarvajJo'yaM bhaviSyati / ayaM etAdRza eva dRzyate, anena saha vAdaM kartuM ahaM atrAgatastanmayA samyak na kRtaM etAvaddinaparyantaM yad yazo'rjitaM tad yAsyati, ahaM jAnan api adya ajJAnI saJjAtaH / atha cet anAgatya enaM dRSTvA pazcAdrajAmi paDbhASAvallImUla, vAdivAdamastakazUla, vAdigodhUmagharaTTa, marditavAdimaraTTa, vAdikandakuddAla, vAdilokabhUmipAla, vAdimaunazastrAgAra, vAdiannadurbhikSakAra, vAdigajasiMha, vAdIzvaralIha, vAdihRdayasAla, vAdiyuddhabhAla, vAdivezAbhujaGga, zabdalaharItaraGga, sarasvatI bhaNDAra, caturdazavidyAbhartAra, SaDdarzanagaugopAla, raJjitAnekabhUpAla, sakhIkRtavRhaspati, nirjitazukramati, kUrcIlasarasvatI, pratyakSabhAratI, jitAnekavAda, sarasvatIlabdhaprasAda / For Private and Personal Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir www.kobatirth.org kalpasUtra // 14 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. tadA loke mama nindA bhavet / agre vAdavyavahAro'pi duSkarastarhi ito vyAghra itastaTI ayaM nyAyaH atraagtH| kazcitkIlikArtha saudhaM svanati, kazcit ThikkarikArthaM kAmakumbhaM sphoTayati / etAdRzAni upakhyAnAni militAni | iti cintayannapi sAhasaM vidhAya sopAneSu Arohati tadA svAminA sa indrabhUtiH etAdRzAn saMkalpAn kurvANo dRSTastadA bho indrabhUte ! kuzalamasti iti nAmocAraNapUrva abhivAditaH san manasi cintayAmAsa-asau mama nAma api jAnAti / athavA mama nAma atra ko na jAnAti ? ayamapi mattaH sakAzAdyaM kRtvA miSTaM vAkyaM bravIti, jAnAti-mayA saha asau bAdaM na karoti, paraM asya miSTavAkyAhaM prasanno bhavAmi, yadA ayaM sarvajJo'sti tadA mama manaHsandehaM bhakSayati, asyA'haM ziSyo bhaviSyAmi tAvat zrIvIreNa proktaM he indrabhUte ! tava manasi ayaM sandeho vartate-jIvo'sti nvaa|jiivo vartate eva vedavAkyaireva jnyaapitH| vedavAkyAni yathA-"vijJA| 1 indrabhUteH vizeSastvayam vedapadAni ca "vijJAnaghana eva etebhyo bhUtebhyaH samutthAya tAni eva anu vinazyati, na pretyasaMjJA'sti" iti / tvaM tAvat eteSAM bedapadAnAM arthamevaM karoSi-yad vijJAnaghano gamanAdiceSTAvAna AtmA, sa ca etebhyo bhUtebhyaH pRthivI-jalAdibhyaH samutpadya madyAGgebhyo madazaktiriva, tatastAni bhUtAni evaM anu cinazyati jIvaH-tatraiva vilayaM yAti jale buhud iva tato bhUtavya- tiriktasya jIvasya abhAvAd nAsti punarjanma / paramayukto'yamarthaH / zRNu satyamartham-vijJAnaghano jJAnasamudAyaH sa ca kenacit prakAreNa pRthivI-jalAdibhUtagaNaM samAzritya eva utpadyate-yathA ghaTo'yam , jalamidam , vAyurayam ityAdi / punazca yadA bhUtagaNo netrAdito dUrI-1 // 14 // For Private and Personal Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir naghana eva etebhyo bhUtebhyaH samutthAya punastAnyeva anu vinazyati, na pretya saMjJA asti"iti jIvasya abhAvaH / / atha punarjIvasthApanavedavAkyAni-"sarvaiH ayaM AtmA jJAnamayaH, brahmajJAnamayaH, manomayaH, vAgmayaH, kAyamayaH, cakSurmayaH, zrotramayaH, AkAzamayaH, vAyumayaH, tejomayaH, ammayaH, pRthvImayaH, harSamayA, dharmamayaH, adhamamayaH, dadadamayaH" iti| punaryathAcAritraH tathA bhavati, sAdhukArI sAdhurbhavati, pApakArI pApo bhavati / "puNyaH | puNyena karmaNA bhavati, pApaH pApena bhavati" yajurvedopaniSadi RcaH sampUrNAH / he indrabhUte! tvayA vedapadAni adhItAni tathA'pi vedapadArtha na jAnAsi / jIvo'yaM sarvazarIravyApI zarIrAt pRthak, yathA dugdhe ghRtaM, tileSu tailaM, kASTheSu agniH, puSpeSu sugandhaH, candrakAnte amRtaM, yathA ete padArthAH sarvavyApinaH pRthagapi vartante tathA ayaM |dehI dehazca atra sandeho nA'sti / dadada-damo 1 dayA 2 dAnaM 3 etad dakAratrayaM vetti sa jIva eva, etad dakAratrayaM jIvakharUpameva iti pratibodhitaH indrabhUtiH paJcazatacchAtraHsaha prabhoH pArzva dIkSAM jagrAha / bhagavatA 'karemi bhaMte! sAmAiyaM' iti uccAraNaM kaaraapitN| dIkSAM gRhItvA khAminaM pRSTavAn-kiMtattvaM-uppajei vA-utpadyante | kriyate tadA tad jJAnaM vinazyati, na ca sA pUrvasaMjJA vartate ata ucyate vijJAnaghana etebhyaH bhUtebhyaH utpadya, tAni eva anu vinazyati, tato nAnayA zrutyA AtmA niSidhyate / pratyuta anyA'pi zrutirasti jIvasAdhikA-"sarvaiH ayaM AtmA jJAnamayaH" ityAdi / For Private and Personal Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 14 // iti padaM zrutvA vicArita-yadi jIvA utpadyante eva tadA jIvagaNaH parimitaM kSetraM barIbharItyeva / tadA punaHlA | kalpadruma pRSTavAn tadA bhagavAn Aha-vigameha vA-vinazyanti / utpadyante, vinazyanti ca iti padaM zrutvA punarvicAritaM kalikA tadA jagat riktaM bhavet iti punaH pRSTavAn kiM tattvaM tadA svAmI prAha-kiMci ya dhue vA kiMcit kAlaM dhruvaM tiSTha vRttiyukta. nti-utpadyante, vinazyanti, kiMcitkAlaM tiSThanti-utpattivinAzastu pudgaladharmaH, dhruvatvaM tu jIvadharmaH / iyaM / vyAkhyA. jagataH zAzvatI sthitirasti-jIvaH1, ajIvaH2, dharmaH3, adharmaH4, lokAkAzaH5, pudgalaH 6, eteSAM SaDadravyANAM AvartaparAvartanavyavahAro bhavati-itastato bhramanti / etayA tripadyA jagatvarUpaM indrabhUtinA jJAtaM punadRSTAntazca bhagavatA tripadyAH darzitaH / yathA ekaH kazcid rAjA, tasyaikaH putraH, putrI ca vartate, pucyA rAjJaH proktaM mAM / suvarNasya ghaTaM kArayitvA dehi, tadA rAjJA putryai svarNaghaTo dattaH / tadA putreNoktam-tAta ! mahyaM sauvarNamukuTa ghaTaM bhaktvA dehi, tadA rAjJA ghaTaM bhaktvA putrAya mukuTo dattaH, tadA putryAH viSAda utpannaH, putrasya harSaH samutpannaH, rAjJastu na harSoM na ca vissaadH| evaM saMsArasya sthiti:-ekaH utpadyate, eko vinazyati, pudgalasya vinAzaH, utpattizca, jIvAstu yAvanto vartante tAvanta eva vartante na ca AdhikyaM na ca nyUnatvaM / ghaTo vinazya mukuTo bhavati, // 14 // mukuTo vinazya ghaTazca, varNadravyasya na hAnina vRddhiH, tena rAjJo na harSo na ca viSAdo bhavati evaM tattvaM parijJAya antarmuhUrtamadhye ekAdaza aGgAni, dRSTivAdazca evaM dvAdazAGgI kRtA / gautamanAmeti nAmasthApanA svAminA vihi For Private and Personal Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir batA / indrabhUterdIkSAM zrutvA agnibhUtyAdayo yathA AgatAstathA saMzayaM chittvA bhagavatA pratibodhitAH / evaM ekAdaza 1 anyeSAM gaNadharANAmevaM saMkSepato vAdaH-1-agnibhRtiH sa ca evaM saMdegdhi-"puruSa evaM idaM niM sarva yadU bhUtaM yaca bhAvyam" ityAdi anayA zrutyA idaM sakalaM puruSa eva pratIyate, karma-IzvarAdikaM ca pratiSidhyate, tato nAsti karmAdikam , evam artha sa karoti / sa ca arthastasyA'yuktaH / sA zrutiH kevalaM puruSaprazaMsAparAyaNA kevalaM puruSaM stauti, nAnyamartha niSedhati, yathA "jale viSNuH, sthale viSNuH" ityAdistutiH kevalaM puruSottamaviSNustutiparAyaNA nAnyaM ghaTa-paTa-kaTAdikaM niSedhati, evamiyamapi zrutiH kevalaM varNanavAdaparAyaNA na karmAdika niSedhati, tatastayA zrutyA karmasaMdeho na kartavyaH, pratyuta "pApaH pApena karmaNA" ityAdivedavAkyaiH karmavAdaH prakhyApyate eva iti // / | 2-vAyubhUti:-"vijJAnaghana" ityAdipUrvadarzitavedavAkyena asya saMdehaH-jIva eva zarIram , zarIrameva vA jIvaH, kiMtu dehAd bhinnaH | ko'pi jIvo nAsti / sa cA'sya ayuktaH-kAraNAnurUpameva kArya jAyate iti pravAdaH sarvatra prasiddhaH / yadi bhUtanimitto jIvaH svIkiyate, tadA so'nubhUto'pi pravAdaH vinazyeta / kathamiti ced, ucyate-jJAnamamUrta, bhUtAni mUrtAni, tato nahi tayoH kAryakAraNabhAvo bhavi-| tumarhati / ato jJAnakAraNAnyathAnupapattyA dehAd bhinnaH eva samasti jIvaH / tatpratipAdakavedavAkyaM tu pUrvavadeva / / 3-vyaktaH-asya evaM zaGkA-sA ca "svapnopamaM vai sakalaM" ityAdivedavAkyaiH saMjAtA / sa evaM pralapati, sarva svapnatulyametat , ato | nAsti kiMcit-sarva zUnyameva / sA ca tasya mRSA, yata iyamapi zrutiH na sarvAbhAvaM pratipAdayati, kintu vairAgyavardhanArthaM sarveSAmanityatAmeva | vedayati / vede'pi " pRthvI devatA, Apo devatAH" ityAdivAkyAni santi bhUtAdisattApratipAdakAni / atastasyAyaM saMzayo na yuktaH // For Private and Personal Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir gaNadharANAM sthApanA kRtA / teSAM gaNadharANAM pUrvaparivAra eva ziSyatvena dattaH / tatazcandanabAlA bhagavadvANI kalpasUtra kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. // 142 // | 4-sudharmA-"puruSo vai puruSatvamabhute pazavaH pazutvam" ityAdizrutyA sa evaM vetti-puruSo mRtvA puruSa eva jAyate, pazurapi pazurekha jAyate mRtvA / parametad mithyA / yato vede eva samAveditaM "pApaH pApena karmaNA, puNyaH puNyena karmaNA" ato yAdRzaM karma tAdRzaM parabhave gamanam , janmagrahaNaM ca-pApI puruSo nArako jAyate, puNyavAn pazurapi devo bhavati ato'sya sA zaGkA nirastA / "puruSo baiM ityAdizrutistu yadi 'puNyavAna puruSaH syAt tadA punarapi puruSo bhavati' ityenamartha saMkhyApayati / / 5-maNDitaH- sa eva viguNo vibhuna badhyate" ityAdivedavAkyaiH bandha-mokSaviSaye saMdegdhi / paraM tasya sa saMzayaH arthA'jJAnAdeva / / sA zrutirevaM pratipAdayati-yo viguNo-guNarahitaH-sattvAdirahitaH sa na badhyate, na mucyate, sa ca arthaH satya eva, yato viguNasya bandha-mokSau na vidyate, anyeSAM tu tau vidyate eva, anyathA "pApa: pApena karmaNA" evaM vedo'pi kathaM jJApayet / atastasya saMdeho / naashitH|| 6-mauryaputraH-"ko jAnAti mAyopamAna devAn" ityAdivedazrutibhi: sa devaviSaye saMzete / paraM tasya saMzayo na yuktaH, yataH "svarga gacched yajJakArako devo jAyate" ityAdiarthaparAyaNairvedavAkyaiH devasattA saMsthApyata eva / "ko jAnAti" ityAdivAkyaM tu devAnAmanityatvajJApanAyeti // // 142 // For Private and Personal Use Only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org zrutvA pratibuddhA satI dravyeNa mahotsavaM kRtvA bhagavatpAveM dIkSAM jagrAha / tasyAH sArthe bahubhilokaiH pravrajitaM-IN bahavaH zrAvakAH saJjAtAH / itthaM dvitIye samavasaraNe caturvidhasaGghasya sthApanA, pradhame samavasaraNe saGghasthApanA -akampitaH-"naha vai pretya narake nArakAH" ityAdivedapadaiH nArakANAmabhAvaM bhAvayati / paraM sA tasya bhAvanA mithyA / yato vede | eva uktam-"nArako vai eSa jAyate yaH zUdrAnnamanAti" tato vede eva nArakasattA saMjJApitA, "naha vai" ityAdizrutistu nArakANAM zAzvatatAM niSedhati, na punarabhAvam // / 8-acalabhrAtA-"puruSa evedaM niM sarvam" ityAdivedavAkyaiH puruSetaraviSaye saMzayaM karoti, paraMtu ayaM zrIagnibhUtibodhanavad bodha-1 nIyaH / tayoH samAnazaGkAsamAdhAnatvAt // | 9-metArya:-indrabhUtisaMzayoktazrutivAkyena parabhavaM saMdegdhi, sa ca taduktasamAdhAnenaiva sNbodhniiyH|| / 10-prabhAsaH-"jarAmarya vA yadagnihotram" ityAdivedapadaiH nirvANaviSaye saMzayaM vidadhAti / sa evaM pratyeti, yadanayA zrutyA sarvadA eva agnihotravidhirvihitaH / sA ca mokSAbhAve eva ghaTate, tato'nayA evaM jJAyate-mokSo nAstyeva / paraM tayuktam / yato bede eva nirvANasUcakavAkyAni yathA-"dve brahmaNI veditavye" ityAdi, atra ekena brahmaNA nirvANaM prakhyApitam / "jarAmarya" ityAdizrutisaMgatirevam-tatra 'ba' zabdaH 'api' arthe / ato agnihotram , anyadapi ca kuryAt / tato na doSaH / yaH svargArthI sa agnihotraM kuryAt , yazca nirvANaprArthI Nsa anyadapi kuryAd vAvajjIvamiti na doSaH // For Private and Personal Use Only
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyA. kalpamatra lAna jAtA / ayaM accherakaH saJjAtaH / evaM saGghasthApanAM kurvataH bhavyajIvAn pratibodhayataH paropakAraM kurvataH / kalpadruma zrImahAvIradevasya kutra kutra caturmAsI babhUva / tatsUtreNa kathyate kalikA // 14 // vRciyukta. teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre aTThiyagAma nIsAe paDhama aMtarAvAsaM vAsAvAsaM uvAgae, caMpaM ca piTUcaMpaM ca nIsAe tao aMtarAvAse vAsAvAsaM uvAgae, vesAliM nagariM, vANiyagAmaM ca nIsAe duvAlasa aMtarAvAse vAsAvAsaM uvAgae, rAyagihaM nagaraM, nAlaMdaM ca bAhiriyaM nIsAe cauddasa aMtarAvAse vAsAvAsaM uvAgae, cha mihilAe, do bhahiAe, egaM AlaMbhiyAe, egaM sAvatthIe, paNiabhUmIe egaM, pAvAe majjhimAe hathivAlassa raNNo rajjugasabhAe apacchimaM aMtarAvAsaM vAsAvAsaM uvAgae // 121 // arthaH-tasmin kAle tasmin samaye zramaNagRhItadIkSasya bhagavato mahAvIrasya asthigrAmanizrAyAM zUlapANiyakSasya devagRhe prathamA caturmAsI abhUt 1 / tataH pazcAt campAyAM atha pRSThacampAyAM caturmAsItrayaM abhUt 3 // vizAlAnagaryAM tathA vANijyagrAme dvAdazacaturmAsyo'bhUvan 12 / rAjagRhanagaryA uttarasyAM dizi nAlindapATake // 143 // For Private and Personal Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Railassagarsuri Gyanmandir bhagavatA caturdaza caturmAsyaH kRtAH 14 / mithilAnagaryAM SaTcaturmAsyaH 6 / bhadrikAnagaryA dve caturmAsyau 2 / AlaMbhikAyAM ekA caturmAsI ||shraavstyaaN nagaryA ca ekA cturmaasii|anaarydeshe ekA caturmAsIzamadhyamapApAyAM hastipAlasya rAjJo jIrNAyAM dAnamANDavyAM tatra khAmI pazcimacaturmAsI sthitaH 1-evaM chadmasthasya kevalinaH zrImahAvIrasya ca sarvA 42 dvicatvAriMzat caturmAsyo jAtAH // atha bhagavato nirvANakalyANaka kathyatetattha NaM je se pAvAe majjhimAe hatthivAlassa raNNo rajjusabhAe apacchimaM aMtarAvAsaM vAsAvAsaM uvAgae // 122 // tassa NaM aMtarAvAsassa aNaMtaraM vAsAvAsassa je se vAsANaM cautthe mAse sattame pakkhe kattiabahule tassaNaM kattiabahulassa pannarasIpakkheNaM jA sA caramA rayaNI, taM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae viikaMte samujjAe chinnajAijarAmaraNabaMdhaNe, siddhe, buddhe, mutte, aMtagaDe, parinivvuDe, sbdukkhpphiinne| caMde nAma se ducce saMvacchare, pIivaddhaNe mAse, naMdivaddhaNe pakkhe, aggivese nAma se divase uvasamitti pavuccai, devANaMdA For Private and Personal Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM Jal // 144 // nAma sA rayaNI niratitti pavuccai, acce lave, pANe muhutte, thove siddhe, nAge karaNe, savaThThasiddhe kalpadruma kalikA muhutte, sAiNA nakkhatteNaM jogamuvAgae NaM kAlagae viikkaMte jAva0 savadukkhappahINe // 123 // vRttiyuktaM. vyAkhyA. arthaH-tatra dvicatvAriMzattamAyAM caturmAsyAM varSArAtre hastipAlasya rAjJo jIrNarAjasabhAyAM dAnamANDavyA antimacaturmAsI madhyamapApAyAM sthitaH, tasya varSAkAlasya caturthe mAse saptame pakSe kArtikavadiamAvasyAyAM, sthitiM sthitvA saMsArAt nisRtaH zrImahAvIraH punaH saMsAramadhye nA''yAsyati iti prakAreNa muktiM praaptH| chinnajAtijarAmaraNabandhana:-sarvANi kAryANi siddhAni ityarthaH, buddhaH sarvatattvajJAtA jAtaH, muktaH saMsArabhramaNAt mukto jAtaH / antakRt sarvaduHkhAnAM antakArakaH saJjAtaH, parinivRtaH parisamantAt sukhIbabhUva-anantasukhabhoktA jAtaH, sarvaduHkhaiHprahINo rahito jaatH|cndre nAni dvitIye saMvatsare, prItivardhananAni mAse, nandivardhananAmni pakSe, agniveSe nAni divase, devAnandAnAmyAM rajanyAM, aya'nAni lave, prANanAmni muhUrte, siddhe nAni stoke, nAganAgni karaNe, sarvArthasiddhe muhUrte, svAtinakSatre candrasaMyoga prApte sati bhagavAn zrIvarddhamAno bhavasthi AG||144 // tikAyasthitisakAzAt gataH-yAvatsarvaduHkhaiH prahINaH, punaH saMsAre Agatya kAyasthitiM bhavasthitiM na karipyati / zarIramanaHsambandhiduHkhebhyo rahito jAtaH muktiM gataH ityrthH|| For Private and Personal Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae jAva-savvadukkhappahINe sANaM rayaNI bahUhiM devehi, devIhi ya ovayamANehi ya uppayamANehi ya ujoviyA Avi hutthA // 124 // jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae jAva0 savadukkhappahINe, sA rayaNI bahahiM devehi ya devIhi ya ovayamANehiM uppayamANehi ya uppiMjalagabhUA kahakahagabhUA Avi-hutthA // 125 // jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae jAva0 savvadukkhappahINe, taM rayaNiM ca NaM jiTThassa goamassa iMdabhUissa aNaArassa aMtevAsissa nAyae pijjabaMdhaNe vucchinne, aNaMte aNuttare jAva0 kevalavaranANadaMsaNe samuppanne // 126 // atha yasyAM rAtrau zrImahAvIro muktiM gataH tasyAM rAtrau vahubhirdevaiH AgacchadbhiH tathA bahIbhirdevIbhirAgaccha-IN ntIbhiH kRSNA'pi rAtriH udyotavatI AsIt / punaH sA rAtrirbahubhirdevaibatIbhirdevIbhiH utpiJjalamAnA bhRzaM AkulA AsIt / punaH sA rAtrirdevAnAM tathA devInAM kolAhalaihAsyaH ekA'vyaktazabdavatI AsIt / punaryasyAM / mArajanyAM zramaNo bhagavAn mahAvIraH kAlagataH AsIt tasyAMrajanyAM bhagavataH zrImahAvIrasya bRhaziSyaH zrIindra ka.sa. 25 For Private and Personal Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtra // 145 // bhUtinAmA gaNadharaH, gautamagautrIyaH, tasya indrabhUteranagArasya jJAtajena zrImahAvIrakhAminAsaha premabandhanaM mohanI-IN yakarma chinnaM truTita-anantaM anuttaraM kevalavarajJAnadarzanaM samutpannaM tatsvarUpaM kathyate yadA zrImahAvIreNa dIkSitaH kalikA tadA gaNadharapadavIM prAptaH prathamasaMhananaH prathamasaMsthAnaH mahAtapakhI AmoSadhyAdilabdhyA yuktH| tejolezyAyAH dhRttiyukta saMkSepakaH caturbhijJAnarvirAjamAnaH, caturdazapUrvadharaH zrutakevalI yaM yaM dIkSate, sa sa kevalajJAnI bhavati, ekaM kevala-| vyAkhyA. jJAnaM notpadyate, bhagavataH mohanIyakarmavazAt leho'sti, paraM anye sarve guNAH santi / ekadA bhagavaddezanAyAM iti zrIgautamena zrutaM-AtmalabdhyA yaH aSTApadatIrthasya upari Aruhya yAtrAM karoti, sa caramazarIrI jJeyaH, gautamaH parIkSAM kartuM tatra vIrasya AjJayA gataH, tatra sUryakiraNAn avalambya upari ArUDhavAna , prathame mopAne paJcazatatApasasahitaH koDinnatApasaH ekastiSThati, evaM dvitIye sopAne dinnatApasaH paJcazatatApasaiH sahitaH sthito'sti, tRtIye sopAne zevAlInAmatApasaH paJcazatatApasaiH sahitaH sthito'sti, agre AroDhuM ko'pi na zaknoti, tasya parvatasya aSTau sopAnAni santi yojanayojanasya ekaikaM sopanamasti / dvAtriMzatkrozapramANo giriH, tatra pAdabalena ko'pyAroDhuM na zaknoti, labdhyA eva Arohati / gautamakhAmI tu teSu tApaseSu pazyatsu eva aSTApade // 145 // ArUDhaH, tatrAruhya "cattAri aTTa dasadoi vaMdiyA" caturvizatitIrthakarANAM bimbAni bharatakAritAni lAJchanavarNapramANopetAni, siMhaniSadyAnAni prAsAde natvA tIrthopavAsaM kRtvA prAsAdasya dvAradeze azokavRkSasya For Private and Personal Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir !adhaH zilApaTTa pramAya gautamakhAmI tatraiva taddine sthitaH / tatra ca rAtrI vjrsvaamijiivstirygjRmbhgdevH| pratibodhitaH / prabhAte devadarzanaM kRtvA yadA uttIrNastadA te tribhiradhikAH paJcadazazatatApasA gautamasya mAhAtmyaM dRSTvA ziSyAH saJjAtAH, teSAM tApasAnAM pUrva paJcazatI ekanAdhikA ekAntaritopavAsakArikA pAraNAyAM vRkSaphalAni bhute, punaH paJcazatI ekenAdhikA upavAsadvayakArikA pAraNAyAM zuSkAni vRkSebhyaH khayameva vAtAdinA patitAni patra-puSpa-phalAni bhuGkte, punaH paJcazatI ekenAdhikA tridinaM upoSitapAraNe zuSkaM sevAlaM tadapi biDAlapadamAnaM tricalukamambunA saha bhute, etAdRzena tapasA te atIva kRzazarIrA Asan / yadA gautamakhAminA dIkSitAstadA tebhyaH pRSTaM bhoH tapakhinaH ! adya bhavatAM kenAhAreNa pAraNaM kArayAmastadA taiH paramAnnaM mArgitaM gautamakhAminA akSINamahAnasalabdhyA ekena paramAnnapAtreNa sarve'pi bhojitAH, tadA ekAdhikapazcazatatApasAH kavalaM gRhNanta eva kevalabhAjaH saJjAtAH, evaM ekAdhikapaJcazatatApasAH khAmino mahAvIrasya samavasaraNaM dRSTvA kevalabhAjaH saJAtAH, evaM ekAdhikapaJcazatatApasA bhagavadvANIM zrutvA kevalabhAjo jAtAH, evaM tribhiradhikA tApasAnAM paJcadazazatI sarvA'pi kevalabhAga jaataa| tAM ca lAtvA khAminaM pradakSiNIkRtya tApasAH kevalinaH kevaliparSadi gatAH / gautamo bhagavantamabhivandya tAn navadIkSitAn jJAtvA bhagavadvandanAmAmantrayati / bhoH tapakhinaH ! atrAgatya bhagavantaM vandadhvaM, tadA bhagavatA proktaM-gautama ! kevalinAM AzAtanAM For Private and Personal Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 146 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mA kuru / gautamo'vAdIt khAmin! ete navadIkSitAH kevalino bhavanti / mama kathaM kevalaM notpadyate / khAminoktaM paryante AvayoH sAmyamasti tvaM mayi lehaM tyaja yathA kevalaM utpadyate, gautamenoktaM khAmin ! mama kevalena no kAryaM tvayi mama sneho mA vrajatu / etAdRzo gautamo gurubhaktaH / punargotamaH pratibodhane'tIvanipuNaHyena SavArSiko'timuktakakumAraH pratibodhitaH / pazcAt ekadA varSANAM jale kacchilikAM dhRtvA madhye daNDaM Urdhva| kRtya nAvamiva tArayati sma / pazcAd bhagavadagre IryApathikIM pratikrAman aSTAdazalakSacaturviMzatisahasraekazataviMzatimithyAduSkRtAni dadat kevalI jAtaH / etAdRzo gautamakhAmI, yena pratibodhito'timuktakakumAro laghurapi kevalI jAta ityarthaH / ityAdi zrIgautamasya caritraM kiyat kathyate / bhagavatI sUtramadhye paTTatriMzatsahasrapraznAnAM bhagavatA uttarANi dattAni tAni - he gautama! asya praznasyottaraM evaM vartate iti nAmagrAhaM uttarANi dattAni / atha bhagavatA khanirvANasamayaM jJAtvA gautamasnehaM ca jJAtvA madhyamapApAyAH samIpagrAme tasmin dine devazarmabrAhmaNasya pratibodhanArthaM gautamaH preSitaH / tasyAM eva rAtrau mahAvIrasya nirvANamabhUt / prAtaH devAnAM | mukhAt zrutvA gautamo vajrAhata ivA''sIt / punazcetanAM prApya gautamaH prAha, idAnIM mithyAtvAndhakAraM prasRtaM idAnIM kumatighUkavRndaM jAgaritaM, saptaiva itayaH pravartitAH, he khAmin ! tvaM jagatrayasUryaH astaM prAptaH, caturvidhasavasya mukhakamalaM mlAnaM saJjAtaM, pAkhaNDinastArakA dedIpyante, pAparAhurgrasati, dharmacandro na dRzyate, dIpe vidhyA For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM* vyAkhyA. // 146 //
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pite yAdRzaM bhuvanaM bhavati tAdRzaM adya bharatakSetra saJAtaM ityuktvA vilapati gautamaH / aho vIra ! tvayA ki kRtaM, yasyAM velAyAM AtmIyAH zizavaH dUrAdAhUyante tasyAM velAyAM ahaM tvayA dUrIkRtaH, ayaM lokavyavahAro'pi na pAlitaH / ahaM kiM bAlavat vastrAJcalaM gRhItvA muktiM gantuM na adAsyaM, athavA kimahaM kevalajJAnaM amArgayiSyaM, athavA kiM tvayi viSaye mama kRtrimaH sneha AsIt / athavA kiM agre muktisthAnaM mayA kRtvA saMkIrNamabhaviSyat, yat tvAM mAM lAtvA na agmissyH| athavA kimahaM tvAM asukho'bhUvam / he vIrakhAmin ! khayA'haM kathaM vismAritaH ? adya pazcAt kasmai sandehapraznaM kariSyAmi / tvayA mahAn dAho dattaH, maduHkhaM ko bhakSyati / evaM duHkhaM kRtvA punarapi gautamena cintitaM-aho vItarAgaH zrImahAvIraH, vItarAgastu nisneha eva bhavati, dhig mAM yato'tra zrutajJAnenA'pi mayA na jJAtaM mohasya mAhAtmyam , nimohe ko mohaH na ko'pi atra mama, na kasyA'pyahamasmi, ayaM AtmA eka eva zAzvato jJAnadarzanacAritramayaH, zeSAH sarve bhAvA azAzvatA anityAH / evaM bhAvanAM bhAvayato gautamasya kevalajJAnaM utpannaM, prabhAtasamaye sarve devA indrAzcAgatya kevalamahimAnaM ckruH|shriijmbuudviipprjnyptyaaN yathA vidhiH ukto'sti, tena vidhinA zrIvIrazarIraM saMslApya candanana saMskArayanti, khakhAdhikAreNa daMSTrAM, dantAn , rakSAM ca lAtvA devAH svIyakhIyavimAneSu ratnasamudgakeSu prapUjya prakSepayanti / zrImahAvIrasya nirvANaM vivAhamaGgalasadRzaM jJeyam / yaduktam For Private and Personal Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM kalpadruma kalikA vRttiyukta // 147 // vIro varaH priyA siddhiH gautamo'nuvarastathA / pratyakSaM saGghalokasya jAtaM vivAhamaGgalam // 1 // | zrImahAvIro vararAjaH, muktirvivAhAhA kanyA, tatra zrIgautamo anu(Na)varo'bhUt, zrImahAvIrasya nirvANavilAvAhaH zrIsaGghasya maGgalakArI pratyakSaM bhavatu / zrImahAvIrasya nirvANA'nantaraM zrIgautamasya kevalajJAnaM sarveSAM harSa-IN dAyakamAsIt / zrIvIranirvANasamaye devA meruparvatAd ratnapradIpAna lAtvA AgatAH, tasmAla loke dIpotsavaparva|dinaM saJjAtaM, sarvairdevendraiH tathA srvailokaishc 'juhAraM bhaTTArakAH!' iti kRtvA gautamasya vandanA kRtA / dvitIyadine / nandivardhanasya rAjJaH sudarzanayA bhaginyA zoko bhagnaH, gRhe bhojitaH, tato loke "bhAIbIja" iti kathyate / jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae jAva0 savadukkhappahINe, taM rayaNi ca NaM nava mallaI, nava lecchaI, kAsIkosalagA aTThArasa vi gaNarAyANo amAvAsAe parAbhoyaM posahovavAsaM paTaviMsu, gae se bhAvujjoe, davvujoaM karissAmo // 127 // jaM rayaNiM ca NaM samaNe0 jAva sabadukkhappahINe, taM rayaNiM ca NaM khudAe bhAsarAsI nAma mahaggahe dovAsasahassaThiI samaNassa bhagavao mahAvIrassa jammanakkhattaM saMkaMte // 128 // jappabhiyaM ca NaM se khudAe bhAsa // 147 // For Private and Personal Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir rAsI mahaggahe dovAsasahassaThiI samaNassa bhagavao mahAvIrassa jammanakkhattaM saMkaMte, tappabhiI caNaM samaNANaM niggaMthANaM niggaMthINa ya no udie udie pUAsakAre pavattai // 129 // jayA NaM se khudAe jAva jammanakkhattAo viikkaMte bhavissai, tayA NaM samaNANaM niggaMthANaM niggaMthINa ya udie udie pUAsakkAre bhavissai // 130 // yasyAM rAtrau bhagavataH zrImahAvIrasya nirvANamabhUt , tasyAM rAtrau kAzIdezasya adhipAH, mallakIgotrIyA navarAjAnaH, tathA kauzaladezasya adhipAH, lecchakIyagotrIyA navarAjAnaH, ete aSTAdaza nRpAH, zrImahAvIrasya mAtulazceTako rAjA, tasya sAmantA aSTAdaza gaNarAjAnastairaSTAdazanRpaH pArAbhogaH saMsArapArakArI pauSadhaH-aSTamaharAtmako gRhIta AsIt , upavAsaH kRta AsIt / zrImahAvIrasya nirvANe jAte sati taiAtaM-tIrthakaro jJAnavAn bhAvodyotakArI sa ca nirvAtaH / atha dravyodyotaM pradIpAtmakaM kariSyAmaH / tadA | taipaiH AlayeSu ratnAni dhRtAni, taizca ratnairdIpasadRzaH prakAzo'bhUt / punaryasyAM rAtrau zramaNo bhagavAna mahAvIro nirvANaM prAptaH, tasyAM rAtrau kSudro duSTaH bhasmarAzinAmA aSTAzItigrahANAM madhye triMzattamo grahaH, yazca ekasmin rAzau dvisahasravarSANi tiSThati sa bhasmarAzigrahaH bhagavato janmarAzau samAgataH, sa yAvad bhagavato For Private and Personal Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 148 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. janmarAzau sthAsyati tAvad bhagavatzAsane sAdhu-sAdhvInAM udayaH, pUjAsatkArazca na bhaviSyati / tadA indreNa nirvANasamaye zrImahAvIrasya vijJapta-he khAmin ! ghaTIdvayaM AyurvarddhanIyaM, yathA'yaM duSTo bhasmarAzigrahaH bhavadadRSTyA nirbalo bhavet / tadA indraM prati khAmI pAha-'neyaM bhUyaM, neyaM bhavaM, neyaM bhavissaI' anantabalavIryA api AyurvardhApane na kecit samarthAH pUrva bhUtAH, na ca bhavanti, na cA'gre bhaviSyanti / atraikaM dodhakam| ghaDI na labbhai aggalI, iMdaha akkhai vIra / ima jANI jiu dhamma kari, jAM lagi vahai sarIra // 1 // etad avazyaM bhAvi, asya AyuSo hAnirvA vRddhirvA kenApi kartuM zakyA nA'sti / punaryadA sa duSTo bhasmagraho bhagavato janmarAzeruttariSyati, tataH paraM bhagavataH zAsane sAdhu-sAdhvInAM udayaH pUjAsatkArazca bhvissyti| jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae jAva0 savadukkhappahINe, taM rayaNiM ca NaM __kuMthU aNuddharI nAmaM samuppannA, jAThiyA acalamANA chaumatthANaM niggaMthANaM niggaMthINa ya no cakkhuphAsaM havamAgacchai, jA aThiA calamANA chaumatthANaM niggaMthANaM niggaMthINa 1 ghaTI na labhyate anikA indramAkhyAti vIraH / idaM jJAtvA yo dharma kuryAt yAvad vahati zarIram // // 14 // For Private and Personal Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ya cakkhuphAsaM havamAgacchai // 131 // jaM pAsittA bahUhiM niggaMthehiM nigaMthIhi ya bhattAI paJcakkhAyAI, se kimAhu ? bhaMte ! ajappabhiI saMjame durArAhe bhavissai // 132 // yasyAM rAtrau zramaNo bhagavAna mahAvIro mokSa prAptaH, tasyAM rAtrau anurInAmnI kunthujIvarAjI sAtA uddhata azakyA iti / anuddharI yA kunthukajIvarAjI eka sthAne sthitA chadmasthaiH sAdhubhidraSTuM azakyA tvaritaM cakSuHsparza nA''yAti, punaryadA sthAnAt pracalati tadA cakSuHsparzamAyAti, etAdRzAn sUkSmakunthukajIvAn dRSTvA bahubhiH sAdhusAdhvIbhirbhaktapAnapratyAkhyAnaM kRtaM / ato'dya pazcAtsaMyamo durArAdhyo bhaviSyati / pRthvIjIvAkulA NbhavitrI ItayaH pracurA bhAvinyaH saMyamapAlanA kSetraM viralaM miliSyati, pAkhaNDinaH pracurA yatra tatra prasa|riSyanti iti jJAtvA anazanaM gRhItam // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa iMdabhUipAmukkhAo cauddasa samaNasAhassIo ukkosiA samaNasaMpayA hutthA // 133 // samaNassa bhagavao mahAvIrassa ajacaMdaNApAmukkhAo chattIsaM ajjiyAsAhassIo ukkosiyA ajjiyAsaMpayA hutthA // 134 // For Private and Personal Use Only
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 149 // kalpadruma kalikA vRciyukta. vyAkhyA. samaNassa bhagavao0 saMkha-sayagapAmukkhANaM samaNovAsagANaM egA sayasAhassI auNazi ca sahassA ukkosiyA samaNovAsagANaM saMpayA hutthA // 135 // samaNassa bhagavao0 sulasA-revaIpAmukkhANaM samaNovAsiANaM tinni sayasAhassIo aTThArasasahassA ukkosiA samaNovAsiyANaM saMpayA hutthA // 136 // samaNassa NaM bhagavao0 tinni sayA cauddasapuvINaM ajiNANaM jiNasaMkAsANaM savvakkharasannivAINaM jiNo viva avitahaM vAgaramANANaM ukkosiA cauddasaputrINaM saMpayA hutthA // 137 // samaNassa0 terasa sayA ohinANINaM aisesapattANaM ukkosiyA ohinANisaMpayA hutthA // 138 // samaNassa NaM bhagavao0 satta sayA kevalanANINaM saMbhiNNavaranANadaMsaNadharANaM ukkosiyA kevalanANisaMpayA hutthA // 139 // samaNassa NaM bha0 sattasayA veuvvINaM adevANaM deviDipattANaM ukkosiyA veuvviyasaMpayA hutthA // 140 // samaNassa NaM bha0 paMca sayA viulamaINaM aDDAijesu dIvesu dosu // 149 // For Private and Personal Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir a samuddesu sannINaM paMciMdiyANaM pajattagANaM maNogae bhAve jANamANANaM ukkosiA viulamaINaM saMpayA hutthA // 141 // samaNassa NaM bha0 cattAri sayA vAINaM sadevamaNuAsurAe parisAe vAe aparAjiyANaM ukkosiyA vAisaMpayA hatthA // 142 // samaNassa NaM bhagavao0satta ___ aMtevAsisayAiM siddhAiM jAva savadukkhappahINAI, cauddasa ajiyAsayAI siddhAiM // 143 // samaNassa NaM bhaga0 aTTha sayA aNuttarovavAiyANaM gaikallANANaM ThiikallANANaM AgamesibhadANaM ukkosiA aNuttarovavAiyANaM saMpayA hutthA // 144 // samaNassa bhaM0 duvihA aMtagaDabhUmI hutthA, taM jahA-jugaMtagaDabhUmI ya, pariyAyaMtagaDabhUmI ya, jAva taccAo purisajugAo jugaMtagaDabhUmI, cauvAsapariyAe aMtamakAsI // 145 // atha bhagavataH parivAraM vadati-tasmin kAle tasmin samaye zramaNasya bhagavato mahAvIrasya indrabhUtipramukhAH caturdazasahasra (14000) saMkhyAkA utkRSTA sAdhUnAM saMpadA''sIt / tathA zrImahAvIrasya AryacandanApramukhAH SaTtriMzatsahasra (36 hajAra ) saMkhyAkA sAdhvInAM saMpadA''sIt / tathA zrImahAvIrasya zaMkha-zatakapuSkalIpra For Private and Personal Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kallassagarsun Gyanmandil www.kobatirth.org kalpamatra |zamukhA ekalakSaekonaSaSTisahasra (1,59000) saMkhyAkAH samyaktvadhAriNAM zrAvakANAM sampadA''sIt / tathA | kalpadruma zrImahAvIradevasya sulatA-revatIpramukhA trilakSaaSTAdazasahasra (3,18000) saMkhyAkA zrAvikANAM saMpadA- kalikA // 150|| sIt / zramaNasya bhagavato mahAvIrasya trizataM ( 300) caturdazapUrvadharANAM ajinAnAm-api jinasadRzAnAM vRciyuktaM. sarvAkSarasaMyogalabdhInAM saMkhyA'bhUt / tathA zrImahAvIradevasya avadhijJAninAM trayodazazataka (1300 ) mbhuut| vyAkhyA. tathA zrImahAvIradevasya kevalinAM saptazatI (700) abhUt / zramaNasya bhagavato mahAvIrasya saptazataM (700) / vaikriyalandhivatAM sampadA''sIt / zramaNasya bhagavato mahAvIrasya vipulamatInAM manaHparyAyajJAninAm-sArddhadvayadvIpasamudrANAM madhye saMjJipaJcendriyaparyAptamanuSyatirazcAM jIvAnAM manogatabhAvajJAnAM paJcazatasaMkhyAkA (500) sampadA''sIt / RjumatayaH sAIdvayAGgalIbhyAM hInaM sAIdvayadvIpasamudraM pazyanti / vipulamatayaH sampUrNa pazyanti / tathA bhagavataH zrImahAvIrasya hastadIkSitAnAM vAdinAM (400) catuHzatamabhUt / yaiH saha vAdaM kartu indrAdayo'pi samarthA na bhavanti / zrImahAvIrasya dIkSitA saptazata (700) sAdhavo mokSaM prAptAH / caturdazazataM (1400) sAdhvInAM mokSaM gataM / zrImahAvIrasya dIkSitA aSTazata (800) sAdhavaH paJcAnuttaravimAnavA- // 150 // sino jAtAstatra devabhavaM prapAlya ekAvatAreNa mokSaM yAsyanti / tathA zramaNasya bhagavato mahAvIrasya dvividhA antakRdbhumirabhUt-yugAntakRbhUmiH, paryAyAntakRbhUmizca / yugasya puruSasya antaM karotIti yugAntakRt , IN jya saMkSipatrendriyaparyAptulAbhyAM hInaM sAdapadvIpa 0 ) catuHzatamamAna For Private and Personal Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrImahAvIrasya kati paTTapuruSAH mokSaM gatAH? | zrImahAvIre mokSaM gate sati tatpaTTe sudharmA, tatpaTTe jambUkhAmI ca, ete traya eva paraMparayA muktiM jgmuH| jambUsvAminaH pazcAt ko'pi padhArI muktiM na yayau, iyaM yugAnta-- kRbhuumiH| anyA paryAyAntakRbhUmiH tIrthakarasya kevalajJAnotpattisamayaH paryAyakAlaH, tata Arabhya yAvatko'pi muktiM yAti sA paryAyAntakRbhUmiH kathyate, sA cocyate-zrImahAvIrasya kevalajJAnotpattyanantaraM caturbhiH varSeH muktimArgo byUDhaH, iyaM paryAyAntakRdbhUmiH // atha bhagavato mahAvIrasya sarvAyuH saMmIlyateteNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre tIsaM vAsAI agAravAsamajhe vasittA, sAiregAI duvAlasa vAsAiM chaumatthapariyAgaM pAuNittA, desUNAI tIsaM vAsAiM kevalipariyAgaM pAuNittA, bAyAlIsaM vAsAiM sAmaNNapariyAgaM pAuNittA-bAvattarivAsAiM savAuyaM pAlaittA khINe veyaNijAuyanAmagutte imIse osappiNIe dusamasusamAe samAe bahuviikkaMtAe tihiM vAsehiM addhanavamehi ya mAsehiM sesehiM pAvAe majjhimAe hatthivAlassa raNNo rajjuyasabhAe ege abIe chaTeNaM bhatteNaM apANaeNaM sAiNA nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM paJcUsa 26 For Private and Personal Use Only
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM I // 15 // kAlasamayaMsi saMpaliaMkanisaNNe paNapannaM ajjhayaNAI kallANaphalavivAgAiM, paNapannaM ajjha kalpadruma kalikA yaNAiM pAvaphalavivAgAI chattIsaM ca apuTTavAgaraNAI vAgarittA, pahANaM nAma ajjhayaNaM vRttiyukta. vibhAvamANe vibhAvemANe kAlagae viikkate samujAe, chinnajAijarAmaraNabaMdhaNe, siddhe, buddhe, vyAkhyA. mutte, aMtagaDe, parinivvuDe, savvadukkhappahINe // 146 // arthaH tasmin kAle tammin samaye zramaNo bhagavAna mahAvIraH triMzadvarSANi gRhasthAvAse sthitvA, kiMcida-|| dhikAni dvAdazavarSANi chadmasthaparyAyaM prapAlya, kiJcidUnAni triMzadvarSANi kevalaparyAyaM pAlayitvA 42 varSANi cAritraM prapAlya, dvAsaptati 72 varSANi yAvatsarvAyuH prapAlya vedanIya-AyurnAma-gotrANAM caturNA karmaNAM kSaye sati duSamasuSamAnAni caturthArake bhUyasi gate sati trivarSasAo'STamAse zeSe sati madhyamAyAM pApAyAM nagaryA hastipAlasya rAjJo rAjasabhAyAM jIrNadAnamANDavyAM SaSThabhaktena catuvirdhAhAravarjitena tapasA yuktaH khAtinakSa // 15 // treNa candrasaMyoge samprApte sati pratyUSakAlasamaye prabhAtasamaye rajanyAH ghaTikAdvaye zeSe sati ityarthaH, padmAsane sthitaH / 55 adhyayanAni puNyaphalavipAkasya vyAkhyAya, 55 adhyayanAni pApaphala vipAkasya vyAkhyAya, 36 apRSTavyAkaraNAni praznavinA eva uttarANi kathayitvA, pradhAnanAmA'dhyayanaM marudevyAH adhikAraM vyAkhyA For Private and Personal Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yan zrImahAvIraH svAmI muktiM gataH, samyak prakAreNa ut-ucaM gataH, punaradho nA''yAsyati anena prakAreNa ke meM gataH, chinnajanmajarAmaraNabandhaH, siddhaH, buddhaH, muktaH, antakRt sakalakarmAntakArI, parinirvAtaH-parisamantAt / zItalo jAtaH-duHkhasantApAdu rahito jAta ityarthaH / sarvaduHkhai rahitaH saJjAtaH-zAzvataiH sukhairmilita AsIt / / samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva savvadukkhappahINassa nava vAsasayAI viikaMtAI, dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai, vAyaNaMtare puNa 'ayaM teNaue saMvacchare kAle gacchaI' iti dIsai // 147 // zramaNasya bhagavato mahAvIrasya muktigamanAt pazcAt navazataazIti 980 varSeSu gateSu devarddhigaNikSamAzramaNena kAlavizeSeNa buddhiM hIyamAnAM jJAtvA siddhAntavicchedaM bhAvinaM vicintya prathamadvAdazavArSikadurbhikSasya prAnte sarvasAdhUna saMmIlya valabhInagaryAM zrIsiddhAntaH pustakeSu kRtaH-patreSu likhitaH, pUrvaM sarvasiddhAntAnAM | paThana pAThanaM ca mukhapAThenaiva AsIt , tataH pazcAdgurubhiH pustakena siddhAntaH ziSyebhyaH pAThyate iyaM riitirbhuut|| kecid AcAryA atra evamAhuH-bhagavato muktigamanAdanantaraM azItyadhikanavavarSazate (980) dhruvasenasya rAjJaH putrazokanivAraNAya sabhAlokasamakSaM kalpasUtraM zrAvitam / atra gItArthAH vadanti tatpramANaM / punarnavazatatrivativarSeH 993 zrIvIranirvANAt zrIskandilAcAryeNa dvitIyadvAdazavArSikIyadurbhikSaprAnte mathurApuyA~ sAdhUna For Private and Personal Use Only
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpamasammIlya siddhAntaH pustakeSu likhitH| yato valabhIvAcanayA sthavirAvalI vAcyate / ekA punaH mAthurIvAca- kalpadruma nayA sthavirAvalI procyate / anyo'pi yaH kazcit parasparaM siddhAntaH saMvAdo dRzyate, sa sarvo'pi vaacnaayaa| kalikA // 152 // eva bhedaH / punaratra pUrvAcAryAH kecidevamAhuH navazatatrinavati 993 varSeH kAlikAcAryeNa paJcamItaH caturthyAM| vRttiyukta. zrIparyuSaNAparva kRtaM / atra bahavo vizeSAH santi te gItArthAH jAnanti / zrIAvazyakasUtre paJcavidha pratikramaNaM vyAkhyA. uktamasti-daivasikaM 1 rAtrikam 2 pAkSikaM 3 caturmAsikaM 4 sAMvatsarikaM 5|ydaa caturthyAM paryuSaNAparva sthApita tadA pAkSikaM tu caturdazIdine sarvadA AsId eva / tasmin dine cAturmAsikamapi ekatraiva sthApitam / yataH grantheSu uktamasti-'caumAsapaDikkamaNaM pakkhiyadivasammi' eSaH pAThaH kathaM milati? tasmAdevaM jJAyate pAkSika caturdazyAM, caturmAsikaM pUrNimAyAM, etadubhayamapi pAkSIdine ekatra kRtaM / etasya paramArthastu prathamasamAcAryA| vyAkhyAto'sti / iti zrIjinacaritrAdhikAre pazcAnupUyA zrImahAvIrasya SaT kalyANakAni vyaakhyaataani|| atha agre zrIpArzvanAtha-zrIneminAthayoH caritraM vyAkhyAsyate / zAsanAdhIzvarazrIvarddhamAnasvAmI, gurukrama gautametyAdi pUrvavat // thIkalpasUtravaranAmamahAgamasya gUDhArthabhAvasahitasya guNakarasyAlakSmInidhervihitavallabhakAmitasya vyAkhyAnamApa kila paJcamamatra pUrtim 5 // 152 // iti zrIlakSmIvallabhaupAdhyAya viracita kalpadrumakalikAyAM paJcamaM vyAkhyAnaM samAptam // 5 // For Private and Personal Use Only
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha SaSThaM vyAkhyAnam // vaMdAmi bhaddabAhuM pAINaM caramasayalasuyanANiM / suttassa kAragamisiM dasANu kappe ya vavahAre // 1 // ahaMto bhagavataH zrIsarvajJamahAvIradevasya zAsane zrIparyuSaNAparvaNaH samAgamane zrIkalpasUtravAcanA bhaNyantetatrAdhikAratrayam-prathamataH zrIjinacaritraM, tadanantaraM sthavirakalpaH, tadanantaraM sAdhusAmAcArIkalpaH kathyate / tatra jinacaritrAdhikAre pazcA'nupUrvyA pazcavAcanAbhiH zrImahAvIrasya SaTkalyANakAni vAcitAni / atha SaSTyAM vAcanAyAM zrIpArzvanAthasya tathA zrIneminAthasya paJcakalyANakasvarUpaM zrIbhadrayAhuskhAmI kathayati teNaM kAleNaM, teNaM samayeNaM, pAse arahA purisAdANIe paMcavisAhe hutthA, taM jahA-visAhAhiM cue, caittA gambhaM vakaMte // 1 // visAhAhiM jAe // 2 // visAhAhi muMDe bhavittA agArAo aNagAriaM pavaie // 3 // visAhAhiM aNate aNuttare nivAghAe nirAvaraNe kasiNe paDipuNNe kevalavaranANadaMsaNe samuppanne // 4 // visAhAhiM parinivvue // 5 // 149 // For Private and Personal Use Only
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 153 // 6 arthaH tasmin kAle tasmin samaye pArzvanAthasya arhataH puruSAdAnIyasya, puruSAdAnIyaH-puruSeSu 63 triSaSTi-IN | kalpadruma zalAkApuruSeSu AdAnIyaH prasiddhaH sarvajanaiH aGgIkartavya:-AvAlagopAlakhamata-paramatasthaiH sarvaiH smarya ityrthH|| kalikA tasya zrIpArzvanAthasya puruSAdAnIyasya paJca kalyANakAni vizAkhAyAmAsan / vizAkhAnakSatre devalokAt cyutaH, vRttiyuktaM. vyAkhyA. cyutvA vAmAyAH garbhavena utpannaH // 1 // vizAkhAyAM sajAtajanmA ityarthaH // 2 // vizAkhAyAM maNDo bhUtvA yatI bhUtvA agArAt gRhAt nirgatya anagAro jAtaH pratrajitaH-gRhItadIkSaH AsIt // 3 // vizAkhAyAM anantaM anuttaraM sarvotkRSTaM kevalavarajJAnaM kevalavaradarzanaM samutpannam // 4 // vizAkhAyAM parinirvRtaH-mokSaM gataH // 5 // iti nAmamAtreNa paJca kalyANakAni uktAni / atha vistAratayocyanteteNaM kAleNaM, teNaM samaeNaM, pAse arahA purisAdANIe je se gimhANaM paDhame mAse paDhame pakkhe cittabahule, tassa NaM cittabahulassa cautthIpakkhe NaM pANayAo kappAo vIsaMsAgarovamaTTiiyAo aNaMtaraM cayaM caittA iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse vANArasIe nagarIe Asa // 153|| seNassa rapaNo vAmAe devIe puvarattAvarattakAlasamayaMsi visAhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM AhAravaktIe (paM0 700 ) bhavavakaMtIe sarIravakkaMtIe kuJchisi gabbhattAe vakaMte // 15 // For Private and Personal Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir arthaH- tasmin kAle tasmin samaye yadA RSabhAditIrthaMkaraiH uktaM tasmin kAle tasmin samaye zrIpArzvaH arhan | puruSAdAnIyaH uSNakAlasya prathame mAse, prathame pakSe caitramAsasya kRSNapakSe caturthIdine prANatanAmnaH dazamadevalokAt viMzatisAgarotkRSTAyuSkAt anantaraM cyutvA asmin eva jambUdvIpe bharatakSetre kAzIdeze vANArasyAM nagaryAM azvasenasya rAjJaH vAmAnAzyAH rAjJyAH pUrvarAtrA'pararAtrakAlasamaye madhyarAtrasamaye vizAkhAnakSatre candre saMyogaM prApte sati devasambandhinaH AhAratyAge, devasambandhino bhavasya tyAge devasambandhIyabhavadhAraNIyavaikiyazarIratyAge sati mAturgarbhe garbhatvena utpannaH // atha prANatadevaloke kasmAt bhavAt samAgataH zrIpArzvanAthasya jIvaH ? / tataH prAg bhavAH zrIpArzvanAthasya procyante asmin jambUdvIpe bharatakSetre potanapuraM nAma nagaraM / tatra aravindo nAma bhUpatirabhUt / tasya vizvabhUtinAmA purohitaH, tasya strI anuddharI nAnI, anukrameNa tasya vizvabhUtipurohitasya dvau putrau abhUtAm / AyaH kamaThaH, dvitIyo marubhUtiH / ekadA vizvabhUtiaNuddhayauM ubhau api kAladharmaM prAptau / tadA aravindena rAjJA purohitasya padavI kamaThAya pradattA, kamaThastu khabhAvena kaThoraH, krUro, lampaTaH zaThazca AsIt / marubhUtistu prakRtyA saralaH, dharmajJaH, zrAvakAcArapAlano'bhUt / kamaThasya varuNAnAmnI patnI / marubhUtervasundharAnAmnI patnI, atyantarUpavatI For Private and Personal Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtraM // 15 // kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. vartate / anyadA marubhUteH strIM ekAnte sarvAvayavasundarI pUrNacandrasamAnavadanAM dRSTvA kamaThaH kAmapIDitaH sana vasundharAM kAmAya prArthayAmAsa / evaM vAradvayaM trayaM kamaThena prArthyamAnA satI sA'pi kamaThe rAgavatI jAtA-kamaThAsaktA babhUva / kiyati ca kAle kamaThavasundharayoH durAcAro varuNayA kamaThasya bhAryayA jJAtostadA varuNayA | kamaTho nissiddhH|he svAmin ! tvaM akAryAd virama, no cet marubhUtijJAsyati tadA lokeSu nindAM kRtvA tyAM niSkAsayiSyati, prItiryAsyati, rAjA'pi zrutvA viruddhaM kariSyati / evaM varuNayA bahunivArito'pi kamaThaH akAryAt na viramati sma / tadA ruSTayA ekadA marubhUteH purato vasundharAkamaThayoranAcAro varuNayA nivedito marubhUtinA na mAnitaH / jJAtaM cet ahaM khadRSTyA vilokayiSyAmi tadA mAnayiSyAmi iti vimRzya ekadA kiJcid miSaM kRtvA gRhAnnirgatya dvitIye tRtIye divase rAtrI kArpaTikarUpaM vidhAya nivAsaM yAcayitvA, rAtrI sthitvA, tayordurAcAraM marubhUtirdadarza / tadA kupitaH aravindabhUpAgre gatvA kamaThasya anAcAraM nivedayAmAsa / aravindabhUpo'pi kamaThasya durAcAraM zrutvA kamaLaM santaya'-nirbhaya cauravat viDambanAM kRtvA nagaramadhye bhrAmayitvA nagarAt niSkAsayAmAsa / marubhUtiM purohitaM cakAra / kamaTho loke lajjitaH san duHkhagarbhitaM vairAgyaM prApya tApasasya pArzve tApasI dIkSA lalau / ekadA bahIM pRthvI bhraman bhraman potanapurasya pArzve ekasya parvatasya upari Agatya AtApanAM cakAra / sarve lokAH taM draSTuM gatAH / lokAH sarve taM prazaMsayAmAsuH / pUrva nindA kurvANA / tadA kupitaH abakApaTikarUpaM vidhAma iti vimRdaya // 54 // For Private and Personal Use Only
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir Asana , idAnIM zlAghAM cakruH / ata eva loko bokaH ubhayavadanaH / tadA marubhUtirapi cintayAmAsa-mabhrAtA vRddho mayA virodhitaH san duHkhAnnirgatya tApaso'bhUt / athA'haM tatsamIpe gatvA, tatpAdayoH lagitvA svA'|parAdhaM kSAmayitvA, taM natvA, stutvA, AyAmIti cintayitvA, ekAnte marubhUtiH kamaThasya samIpe gataH / yAvat tasya pAdayolagitvA khA'parAdha kSamayati tAvanmarubhUteH zirasi kamaThena kaThoraNa hantuM zilA prakSiptA, tayA zilayA marubhUteH shirshcrnnitmaa''siit|mrubhuutishc tadvedanayA AraTan ArttadhyAnena mRtvA dvitIye bhave vindhyAcalasya aTavyAM sujAtorunAnA hastI saJjAtaH / kamaTho'pi tatobhItazcalitvA duSTakarmavazAt mRtvA, atraiva vane kukkuTorago vihagavat sarpo babhUva-kukkuTAkRtiH sarpaH snyjaatH| iti dvitIyaH bhvH| athAravindabhUpatiH kamaThamarubhUtyoH kharUpaM zrutvA saMsAramasAraM parijJAya kasyacitsAdhoH samIpe dIkSAM lalau / anukrameNa aravindarAjarSiH ekAdazAGgAnyadhItya ugratapaH kurvan ekAkI viharan ekadA sAgaracandranAmnaH sArthavAhasya sAthai sammetazikhara tIrthasya yAtrAyai prclitH|ysmin vindhAcalasya vane marubhUtijIvogajatvena utpanno'sti,tasminneva vane sArthavAhasya sArthaH smuttiirnno'sti| sarvesArthasya lokAH svakIyakAryeSu lagnAH santi, aravindarAjarSiH ekAnte sarovarasya pAlyAM kAyotsargeNa sthito'sti / asminnavasare hastinInAM parivAreNa parivRtaH jalapAnAya Agato marubhUtijIvo hastI lokAnAM kolAhalaM zrutvA sArthasya gajA'zvavRSabhoSTrAdIn vilokya kruddhaH san upadravaM cakAra / tadA sarvo For Private and Personal Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtra LA // 155|| kalpadruma kalikA bRciyukta. vyAkhyA. 'pi sArthaH dazadizAsu palAyanaM cakAra / aravindarAjarSi dRSTvA gajo mAraNAya AjagAma / sAdhuprabhAvAt yadA nikaTaM samAgatastadA stambhitaH, sAdhusaMdarzanAdeva tasya gajasya UhApohaM kurvataH jAtismaraNajJAnamutpannaM / prAgabhavo gajena dRSTaH / aravindaM upalakSya zuNDAM prasArya pAdayolagnaH / sAdhunA'pi tadbhavaM jJAtvA dharmopadezena . marubhUtijIvaH pratibodhitaH / samyaktvaM aGgIkAritaM / lokaiH sarvairapi tatvarUpaM dRSTvA tatra bahubhiH pratibodhaH sNpraaptH| gajena zrAddhadharmo gRhiitH| tataH sArthasya sArthe zrIaravindarAjarSiH calitaH, cAritraM prapAlya sadgati prAptaH / atha marubhUtijIvo hastI ekadA uSNakAle dAvAnalabhayAt sarasi pAnIyArthaM prvissttH| paGke eva khinnaH agre gantuM pazcAd valituM ca akSamo'bhUt / tatra kamaThajIvo'pi kukkuTorago dAvAnalabhayAt trastaH paryaTana taM gajaM paGke vikhinnaM dRSTvA pUrvabhavavairAd uDDIya mastake Aruhya ddNsh| tadvedanayA viSAoM dharmadhyAnAt zrAddhadharmapAlanAcca mRtvA hastI jIvastRtIye bhave aSTamadevaloke sahasrAranAmni devatvenotpannaH kukkuToragaso dAvAnale mRtvA paJcamanarake naarktvenotpnnH| iti tRtIyo bhvH| atha marubhUtijIvo aSTamadevalokAccyutvA caturthe bhave asmin jambUdvIpe pUrvamahAvidehe sukacchavijaye vaitAvyaparvatasya dakSiNazreNyAM tilakavatyAM nagaryA vidyudgatibhUpaH, tadbhAryA | kanakavatI,tayoH putratvena jAtaH / kiraNavega iti nAma pradattam / anukrameNa kiraNavego yauvanAvasthAyAM rAjyaM prApya surUpAbhiH priyAbhiH viSayasukhaM bhuJjAnaH ekadA gavAkSe sthitaH sandhyArAgasvarUpaM dRSTvA prAptavairAgyo munInAM pArzve // 155 // For Private and Personal Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dIkSAM gRhItvA puSkaravaradvIpe vaitAThyaparvatasya pArzve hemazailaparvatasyopari kAyotsarga sthitH| tasmin samaye kamaTha-10 jIvo paJcama narakAnnirgatya sarpastatraiva parvate saJjAto'sti / iti caturtho bhvH| tena sarpaNa sa sAdhuH dRssttH| tadA pUrvabhavavairavazAt zarIre cUDAMbhRtvA veSTayitvA dssttH| tadA sAdhuH kAlaM kRtvA paJcamabhavedvAdazame devaloke acyutanAgni devatvenotpannaHsa so'pi mRtvA pazcamanarakabhUmau nArako jaatH| iti paJcamaH bhvH| atha punaHmarubhUtijIvo devalokAt cyutvA SaSThe bhave asminneva jambUdvIpe pazcimamahAvidehe gandhalAvatIbijaye zubhaGkarAyAM nagaryA vajravIryo rAjA, lakSmIvatI tasya rAjJI, tatkukSau putratvena utpnnH| tasya putrasya vajranAbha iti nAma pratiSThitam / anukrameNa pitrA dattaM rAjyaM vajranAbho yauvanAvasthAyAM prapAlayan viSayasaukhyAni bhuJjana sukhena tiSThati / ekadA tatrodyAne kSemakaranAmA tIrthakaraH samavasRtaH / vajranAbho rAjA tIrthaMkaraM vanditvA taddezanAM zrutvA sarvamanityaM jJAtvA saMsAramasAraM paricintya putrAya rAjyaM samarpya kSemaGkaratIrthaMkarasyaiva pAveM dIkSAM gRhItvA sarvAcAravicAraM zAstrasUtraM adhItya cAraNalabdhyA viharan vajranAbharAjarSiH sukacchavijayamadhyavartijvalanaparvate kAyotsarga sthitaH / tadA kamaThasya jIvaH pazcamanarakAnnirgatya bahUna bhavAn bhrAntvA tatraiva parvate bhillatvena utpanno'sti / iti SaSTho bhavaH / tena ca AkheTakanimittaM gacchatA sa sAdhudRSTaH, pUrvabhavavairavazAt ekena bANena sAdhuyApAditaH / tataH sAdhuH zubhadhyAnayogAnmRtvA saptame bhave madhyamaveyake devatvena avtiirnnH| bhillo mRtvA saptamanarakabhUmau nArakaH snyjaatH| iti trAya rAjyaM samarNanAbho rAjA tIrthakara vyAni bhuJjana sukhena mitiSThitam / anukrameNA rAjA For Private and Personal Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir asminneva jambUdvIpa caturdazakhamAlAlabAhunA suvaNavaNa suvarNa kalpasUtra // 156 // saptamaH bhavaH / atha marubhUtijIvaH aSTame bhave asminneva jambUdvIpe pUrvamahAvidehe zubhaGkaravijaye purANapure nagare / kalpadruma kuzalabAhubhUpatiH, tadrAjJI sudarzanA, tayoH putrazcakravartitvenotpannaH / caturdazakhamAvalokanAt cakravartI jAtaHkAlekA anukrameNa putre sajAte sati suvarNavAhuriti nAma pratiSThitaM, yauvane vayasi pitrA kuzalabAhunA suvarNabAhuputrAya mAtA vRciyukta. vyAkhyA. rAjyaM arpita, suvarNabAhI rAjyaM pAlayati sati kiyatsu varSeSu gateSu satsu tasya cakraratnaM utpannaM, cakreNa suvarNabAhuH cakravartI SaTskhaNDasAdhanAM kRtvA cakravartipadavIM prapAlya vRddhAvasthAyAM cAritraM gRhItvA viMzati sthAnakAni sevayitvA ekadA aTavyAM kAyotsarge sthitaH / tadA ca saptamanarakAt madhyamAyuSaM prapAlya kamaThajIvastasyAM eva aTavyAM siMho jAto'sti / iti aSTamaH bhavaH / tena suvarNabAhuH rAjarSidRSTaH / tadA pUrvabhavavairavazAt krodhena hastatalayA vidAritaH sAdhuma'tvA navame bhave dazamadevaloke prANatanAni devaloke devo jAto viMzati sAgarAyuSkaH / kamaThajIvaH siMho'pi mRtvA narakaM gataH / iti navamaH bhavaH / atha marubhUtijIvaH prANatadevalo kAt sampUrNa AyuH prapAlya vAmAyAH kukSau garbhavena avatatAra / kamaThajIvastu ekasya daridrabrAhmaNasya gRhe avatIrNaH / tasya ca bAlyenaiva mAtApitarau vipannau // iti dazamaH bhvH|| // 156 // atha zrIpArzvanAthastha janmakalyANakaM sUtrakAro zrIbhadrabAhukhAmI vadatipAse NaM arahA purisAdANIe tinnANovagae Avi hutthA, taM jahA-caissAmi tti jANai, For Private and Personal Use Only
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cayamANe na jANai, cUe mi tti jANai, teNaM ceva abhilAveNaM suviNadasaNa-vihANeNaM savaM daviNasaMharaNAiyaM jAva-niagaM gihaM aNupaviTThA, jAva suhaMsuheNaM taM gambhaM parivahai // 151 // artha:-zrIpArzvanAtho'rhan puruSAdAnIyaH yadA devalokAt cyaviSyati tadA jAnAti-ahaM devalokAt cyavi-1 cyAmi / paraM yadA cyavati taM samayaM na jAnAti-samayasya atyantasUkSmakAlatvAt / yadA tatazzyutvA mAturgameM garbhatvena utpadyate tadA'pi jAnAti-ahaM devalokAt cyutvA atra garbhatvena smutpnnH| mati-zruti-avadhijJAnayukto bhavati / atra sarvo'pi adhikAra:-caturdazakhamAvalokanaM, bhaturane kathanaM, punaH prabhAte rAjJA svapalakSaNapAThakAnAM khamArthapracchanaM, tebhyaH phalazravaNaM, pazcAd indrasyAdezAt dhanadasevakaistiryagajRmbhakadevaiH dhanasya varSagaM-sarva zrImahAvIrasya iva sUtrapAThastasyArthazca pUrvavadeva jnyeyH| paraM-'haDe me se ganbhe ityAdipAThavinA srv| tathaiva vyAkhyAnam // atha kasmin dine zrIpArzvanAthasya janma babhUva taducyate / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAse arahA purisAdANIe je se hemaMtANaM ducce mAse tacce pakkhe posabahule, tassa NaM posabahulassa dasamIpakkhe NaM navaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM aTTha For Private and Personal Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtrakA // 157 // INESS mANaM rAiMdiANaM viikaMtANaM puvarattAvarattakAlasamayaMsi visAhAhiM nakkhatteNaM jogamuvA- | kalpadruma kalikA gaeNaM AroggA AroggaM dArayaM payAyA // 152 // vRttiyuktaM. arthaH-tasmin kAle tasmin samaye pAvo'hana puruSAdAnIyaH yo hemantasya zItakAlasya dvitIyo mAsasta-IN vyAkhyA. tIyaH pakSastasmin poSakRSNadazamIdine navasu mAseSu tathoparisA saptadivaseSu vyatIteSu satsu pUrvarAtrApararAtrakAlasamaye arthAnmadhyarAtre vizAkhAnakSatreNa candrasaMyoge prApte sati asmin samaye pUrvoktaH zrIpArzvanAtho garbhavena utpannaH ArogyaH, tanmAtA vAmAdevI api ArogyavatI ArogyaM dArakaM putraM prasUtA / yasyAM rAtrI vAmAdevyA zrIbhagavAn pArzvaH prasUtaH tasyAM rAtrau bahUnAM devAnAM tathA devInAM Agamanena manuSyalokAt punarUddhaMgamanena ca andhakAravatyAM api mahAn uddyota AsIt // jaM rayaNiM ca NaM pAse0 jAe, taM rayaNiM ca NaM bahuhiM devehiM devIhiM ya jAva-uppiMjalagabhUyA // 157 // kahakahagabhUyA yAvi hutthA // 153 // sesaM taheva, navaraM jammaNaM pAsAbhilAveNaM bhANiavaM, jAva taM hou NaM kumAre pAse nAmeNaM // 154 // For Private and Personal Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir arthaH-yasyAM rAtrau zrIpArzvanAtho bhagavAn jAtastasyAM rAtrau bahUnAM devAnAM tathA devInAM avyaktazabdena tathA hAsyena bhRzaM AkulatvaM abhUt / atha 56 dikumArIbhiH sUtikAkarmakaraNaM, 64 catuHSaSTidevendrarmerumastake janmamahotsavakaraNaM, svarNaratnAdivRSTikaraNaM, tathA prabhAtasamaye azvasenena rAjJA putrajanmakathakAya abhISTadAnaM, pazcAda bandimokSaNaM, mAnonmAnavarddhanaM,nagare zobhAkaraNaM, daza divasAn yAvat kulasthitikaraNaM pUrvavat siddhArthanapativat vaktavyam / atra ayaM vizeSa:-dvAdaze divase sarvajJAtIyajanAn bhojayitvA pArzvakumAra iti nAma pradattam / tadvicArastu ayaM-andhakAravatyAM api rajanyAM pArthe zyAma ahiM gacchantaM dRSTvA rAjyA vAmAdevyA zrIazvasenasya rAjJaH karo bhUmau lambAyamAnaH uccaiH zayyAyAM gRhItaH tadA nRpeNa rAjJI pRSTA, kathaM nidrAyAM mama hastastvayA uccaiH gRhItaH ? tadA rAjhyA vAmAdevyA uktam-svAmin ! atra zyAmaH sarpo yAti tena mayA bhavato hasta uccaiH gRhItaH / tadA rAjJA jJAtaM-etAdRzyAM kRSNAyAM rAtrau rAjJI sarpa pazyati-ayaM garbhasyaiva prabhAvaH, tasmAd yadAjyaM bAlo bhaviSyati tadA'sya bAlasya pArzva iti nAma dAsyAmi iti rAjJA prAgavicAritaM AsIt / tena dvAdaze dine sarvAn bhojayitvA mAtRpitRbhyAM sarvajanasamakSaM pArzvakumAra iti nAma dattam / atha bhagavantaM bAlyA'vasthAyAM indro devAn muktvA khAminaM khelayati, khayamapi kumArarUpaM vidhAya saha krIDati / aGguSThe amRtaM saJcArayati, yAvad agnipakAhAraM na karoti, tAvad aGgaSThaM lihati / sarveSAM tIrthakarANAM iyaM | For Private and Personal Use Only
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 158|| nAnI mAhirekasyAdizi nagaralokAH sarve'pi pakAnAmA saha viSayasukhAni bhu sthitiH| atha khAmI zrIpArzvanAthaH kalpavRkSAkaravannityaM vardhate / anukrameNa vardhamAno navahastonnatazarIraH, meru-IN kalpadruma vad dhIrazarIraH, nIlakamalavarNaH, yauvanaM prAptaH / tadA kuzasthalanagarAdhIzasya zrIprasenajibhUpasya prabhAvatInAmnI kalikA | putrI svAmine zrIpArzvanAthAya pariNAyitA / zrIpArzvanAthaH prabhAvatyA priyayA saha viSayasukhAni bhuJjan sukhena / vRtciyukta tisstthti| athaikadA pArzvasvAminA gavAkSasthitena nagaralokAH sarve'pi pakvAnnAdikaM bhakSyabhojanaM sthAleSu dhRtvA upari vyAkhyA AcchAdya narA nAryazca prAmAvahirekasyAdizi kutracid brajantodRSTAH, tadA sevakaM muktvA zuddhiH kRtA-kutraite| janA yAnti ? lokA AhuH-svAmin ! atraiko bahirudyAne tapasvI paJcA'gnisAdhako mahAtApasaH kamaThanAmA samAgato'sti / tadvandanAya tabhaktaye yAnti ete ngrlokaaH| tadA khAminA jJAnena jJAta-ayaM tu kamaThanAmA AjanmadaridrabrAhmaNasya putro bAlakhe eva mRtamAtApitRko janaiH kRpayA varddhitaH, kSudhAdiduHkhaiH pI-| DitaH tApasI dIkSAM gRhItvA'trAgato'sti / nirdayo'jJAnI krodhAdikaSAyapUrNo lokAn vipratArayituM samAgato'sti / kimarthamasya udghATanamudghATyate iti jJAtvA zrIpArzvasvAmI sthitH| tasmin samaye zrIvAmayA rAjyA lokAnAM AgrahAt tApasaM draSTuM manaH kRtaM, hastI ArohaNAya sajjIkRtaH,zrIpArzvakumAro'pi mAtrAgrahAd dayAyA| // 15 // lAbhaM ca parijJAya gajamAruhya jananyA saha draSTuM calitaH / tApasenA'pi vArtA zrutA-vAmA rAjJI pArzvakumAreNa saha namaskartuM samAgacchati / tena bRhatkASThanicayaH prajvAlitazcaturdikSu, paJcamaH agniprAyaH sUryaH prajvalati, madhye svayaM For Private and Personal Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir sthito'sti / khAminaH sAthai bahavo nAgarikAH samAgatAH santi AzcaryaM draSTum / tadA bhagavAn zrIpArzvanAthaH jJAnatrayeNa virAjamAno jIvahiMsAM dRSTvA avAdIt aho ! tapakhin ! tavedaM ajJAnatapaH / yataH - ajJAnino mahatkaSTaM alpaM phalaM, dayAhInasya ajJAninaH tapazcaraNAdikaM sarvaM vyarthameva dayAhIno dharmo niSphalaH / yata uktam kRpAmahAnadItIre, dharmAH sarve tRNAGkurAH / tasyAM zoSamupetAyAM, kiyannandanti te'GkurAH 1 // 1 // dayA eva mahAnadI vartate, tasyAH nadyAstaTe sarve yAvanto dAnazIlatapobhAvalakSaNA dharmAH tRNAGkurAH santi / tasyAM kRpAnadyAM varddhamAnAyAM te sarve dharmAH vardhante yadA tasyAH kRpAmahAnadyAH zoSo bhavati tadA sarve dharmAH tRNAGkurA iva zuSyanti / etAvatA kRpAM vinA na kazcit dharmaH, sarvo'pi kaSTarUpa ityarthaH / atha punastvaM paJcA nitapaHkharUpaM na jAnAti / agniSu prajvAliteSu paJcAgnitapo na bhavati / atra tu pratyakSaM SaDjIvanikAyasya hiMsA dRzyate / yatra ca hiMsA sa dharmo na bhavati, tasmAt paJcAgnitapastu idamasti - "paJcAgnirindriyANAM tu viSayendhanacAriNAM / teSAM tiSThati yo madhye, sa vai paJcatayA smRtaH" // 2 // paJcendriyANAM viSayAstrayoviMzatisaMkhyAsta eva indhanarUpAH, te ca tapo'gninA prajvAlyante ityanena indriyanirodhaH kartavyaH, indriyanirodhaM kRtvA yastiSThati sa paJcendriyasAdhakaH - paJcA'gnisAdhakastapakhI ucyate / tvaM tu For Private and Personal Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 159 // kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. idaM jJAnavicAraM na vetsi, kaSTamAtraM karoSi tasmAddayApUrva jJAnagarbhitaM tapazcaraNaM kuru / yata uktam-hayaM nANaM [kiyAhINaM hayA annANiNo kiyA' kriyAhInaM jJAnaM hataM, ajJAninaH puruSasya kriyA htaa| 'pAsaMto paMgulo daDDo| dhAvamANo ya aMdhalo' pazyan san paGgurdagdhaH, dhAvan andho dagdhaH / andhapaGgupuruSayoH melApe ubhayorapi agnisakAzAt niHsaraNamAsIt ekAkinau bhavataH tadA ubhau api akizcitkarau / tathA-"jJAnakriyAbhyAM mokSaH" iti zrIpArzvanAthena tasya tApasasya dharmopadezaH proktH| tadA sa tApaso ruSTaH / yaduktam upadezo hi mUrkhANAM, prakopAya na zAntaye / payaHpAnaM bhujaGgAnAM, kevalaM viSavarddhanam // 1 // zrIpArzvanAthaM pratyAha-bho rAjakumAra ! bhavAn zastraparIkSAsu, tathA gajA'zvaparIkSAsu nipuNo vartate / punarbhavAn rAjanItiM jAnAti, paraM tvaM dharmanIti na jAnAsi / asmAbhiH paJcAgnitapasyayA indriyANi damyante / viSayebhyo nivRttiH kriyate / asyAM tapasyAyAM kA jIvahiMsA vartate? / cedvartate tarhi darzaya, nocekimarthaM vRthA asmAkaM tapakhinAM nindA karoSi ityukte sati zrIpArzvanAthaH khasevakebhyaH ekaM mahat kASThakhaNDaM prajvalat niSkAzya yatnena kuThAreNa vidArya tataH kASThakhaNDAt sarpayugalaM prajvalad niSkAzya sarvajanasya samakSaM darzayA- mAsa / punastayora prajvalitayoH sarpasarpiyoH stokaM AyuH jJAtvA zrIpArzvanAthaH 'OM asiAusAya namaH' 1 hataM jJAnaM kriyAhInaM hatA ajJAninaH kriyA / 2 pazyan paGgulo dagdho dhAvaMzca andhaH / 3 kutracit eka eva sarpa upalabhyate / // 159 // For Private and Personal Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kA iti paJcaparameSThimanaM zrAvayAmAsa / tau api prabhoH darzanAt prabhuNA pradattamantrAkSaradhAraNAd mRtvA pAtAlamadhye nAgakumArayonau utpannau / nAgastu dharaNendro babhUva / nAginI ca tadbhAryA padmAvatI devI snyjaataa| atha tatrastho lokaH sarvo'pi prabhorjJAnaM dRSTvA prabhuM tuSTAva / taM tApasaM nininda-dhika enaM enaM ajJAninaM, kaSTakAriNaM, jIvahiMsAvidhAyinaM, asya pApasya dayAhInasya sarvamapi tapo vyarthameva iti lokamukhAt khAM nindA, pArzvanAthasya zlAghAM zrutvA sa tApasastatazcacAla / atha pAcaprabhorupari pUrva tu virodha AsId eva, tatastu adhikataro babhUva / evaM sa kamaThatApasaH pRthivyAM bhraman ajJAnatapazcaran bhagavatA saha pradveSaM vahan mRtvA ajJAnatapaHprabhAvAt megha-| mAlI devaH saJjAto'sti / atrAntare ekadA vasantaRtau sakale divase zrIpArzvanAtho vanamadhye krIDAM kRtvA sandhyAsamaye khakIyAvAse smaagtH| tatra bhittau zrInemikumArasya sarvo'pi vRttAnto likhito'sti / yathApANigrahaNAya sarvairyAdavaiH saha toraNaM yAvatsamAgamanaM, pazUnAM vATakebhyaH bandhanAnmocanaM, rAjImatyAstyajanaM, | girinAraparvate dIkSAgrahaNAdikharUpaM likhitaM dRSTvA vairAgyabhAvaM prAptaH zrIpArzvanAthastAvat lokAntikadevA Agatya khAminaM stutvA dIkSAyai unmukhaM khAminaM kurvanti / tataH zrIpArzvaprabhurapi sAMvatsarikadAnaM dadAtipAse arahA purisAdANIe dakkhe dakkhapainne paDirUve allINe bhaddae viNIe, tIsaM vAsAI agA For Private and Personal Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 16 // ravAsamajhe vasittA puNaravi logaMtiehiM jiakappehiM devehiM tAhiM iTTAhiM jAva evaM vayAsI // kalpadruma kalikA pAzco'rhan puruSAdAnIyo dakSaH caturaH, punardakSapratijJaH yAdRzI pratijJAM gRhNAti tAdRzIM pAlayati, pratirUpaH vRttiyuktaM. sarvaguNairvirAjamAnaH, A ISat lInaH saMsAre sthitamAtro'sti, paraM saMsAre'liptaH san tiSThati, bhadrakA sarala-IN vyAkhyA. khabhAvaH, vinItaH mAtRpitroktaH etAdRzaH zrIpArzvaH 30 varSANi gRhavAse sthitH| yeSAM janmavazAt adyApi vANArasItIrthabhUmiH kathyate / yeSAM zarIrasya lAnAt gaGgAnadya'pi sarvapApahAriNI puNyajalA saJjAtA / yaduktam paradArA-paradroha-paradravyaparAGmukhaH / gaGgA'pyAha kadApyambho mamA'yaM pAvayiSyati // 1 // gaGgA'pi iti manorathaM kurute-parastrI-paradroha-paradravyAt parAGmukhaH puruSaH mama pAnIyaM kadA pavitrIkariSyati gaGgA'pi evaM vadati, etAvatA dharmAtmanAM puruSANAM zarIrasya sparzAd gaGgA'pi pavitrA jAyate, kiM punaH paramezvarasya ? / tata eva sarve lokA vadanti-vANArasItaH paJcakrozaM arvAk eva pApaM nazyati / lokAntikadevaiH AcArajJaiH tAbhiH iSTAbhirvANIbhirbhagavAn evamucyate sma / // 16 // jaya jaya naMdA !, jaya jaya bhadA !, bhadaM te jaya jaya khattiyavaravasahA! bujjhAhi loga For Private and Personal Use Only
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nAhA ! NaM jAva jayajayasa pauMjaMti // 155 // pupi NaM pAsassa NaM arahao purisAdANIyassa mANussagAo gihatthadhammAo aNuttare NaM Abhoe NANadaMsaNe hutthA // artha :- he khAmin ! tvaM jaya, jaya tvaM, nanda vRddhiM prApnuhi / he kSatriyeSu varavRSabha ! he lokanAtha ! tvaM buddhyasva | saMsArakharUpaM jAnIhi / he prabho ! gharmatIrthaM pravartaya ityuktvA jayajayazabdaM prayuJjate / pUrvaM api zrIpArzvanAthasya svAminaH arhataH mAnuSyalokAt gRhasthadharmAt manaH viraktaM eva AsIt, svayameva zrIpArzvanAthaH pradhAnena jJAnena khadIkSAvasaraM jAnan eva AsIt / tataH pUrva lokAntikadevAnAM vAkyAd dAnaM dattvA yadA dIkSAM zrI pArzvanAtho gRhNAti // tatsUtrakAraH prAha teNaM kANaM teNaM samaeNaM pAse arahA purisAdANIe teNaM aNuttareNaM ahoieNaM nANadaMsahi apaNo nikamaNakAlaM Abhoei 2 ciccA hiraNNaM taM caiva savaM-jAva dANaM dAiyANaM paribhAittA / je se hemaMtANaM ducce mAse tacce pakkhe posabahule, tassa NaM posabahulassa ikkArasIdivase NaM puNhakAlarUmayaMsi visAlAe sibiAe sadevamaNuAsurAe parisAe, taM For Private and Personal Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 161 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir caiva savvaM, vANArasiM nagariM majjhamajjheNaM niggacchai, nimgacchittA jeNeva Asamapae ujjANe, jeNeva asogavarapAyave, teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA asogavarapAyavassa ahe sIyaM ThAve, ThAvittA sIyAo paJccoruhai, paJccoruhittA sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuai, omuittA sayameva paMcamuTTiyaM loaM karei, karitA aTTameNaM bhatteNaM appANaeNaM visAhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM egaM devadUtamAdAya tihiM purisasaehiM saddhiM muMDe bhavittA agArAo agariya paase // 156 // arthaH- tasmin kAle tasmin samaye zrIpArzvo'rhan puruSAdAnIyastena pradhAnena prakAzarUpeNa jJAnadarzanena Atmano dIkSAyAH samayaM avasaraM vilokayati, vilokya ca hiraNyAdikaM dhanaM tyaktvA zrImahAvIraskhAmivad dAyaM dAtavyadhanaM dAyAdAnAM khagotrIyANAM dattvA zItakAlasya dvitIye mAse tRtIye pakSe etAvatA pauSakRSNaikAdazIdine pUrvAhNakAle madhyAhnakAle madhyAhnasamaye vizAlAnAbhyAM zivikAyAM sthitvA yathA zrImahAvIro kSatriyakuMDanagarAt nirgatastathA eva zrIpArzvanAtho nirgataH / paraM ayaM eva vizeSaH - vANArasInagaramadhye bhUtvA yatra AzramapadaM For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRciyuktaM. vyAkhyA. 6 // 161 //
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir nAma udyAnaM tatra azokavRkSasya adhaH zivikAM sthApayitvA zivikAt uttIrya svayameva AbharaNamAlyAlaGkArANi zarIrAt uttArya svahastenaiva paJcamuSTiM locaM kRtvA caturvidhAhAratyAgaM aSTamaM tapaH kRtvA ca vizAkhAnakSatre candrasaMyoga prApte sati eka devadRSyavastraM indreNa pradattaM skandhe dhRtvA trizataiH (300) rAjapuruSaiH sArddha dIkSAM gRhNAti / zrIpArzvanAthasya skandhe indro devadRSyavastraM muzcati / anyeSAM trizata (300) sAdhUnAM sthavirakalpAnAM 14 upakaraNAni devAH prayacchanti / khAmI evaMprakAreNa agAraM gRhavAsaM tyaktvA anagAro bhavati / pAse NaM arahA purisAdANIe tesIiM rAiMdiyAiM niccaM vosaTTakAe ciyattadehe je kei uvasaggA uppajaMti, taM jahA-se divA vA mANussA vA tirikkhajoNiA vA aNulomA vA paDilomA vA, te uppanne sammaM sahai, titikkhai, ahiyAsei // 157 // artha:-zrIpArzvanAtho'hana puruSAdAnIyaH83 vyazItidinAni yAvada nityaM vyutsRSTakAyA-tyaktazarIraH,ye kecid upasargAH utpadyante-te upasargAH devaiH kRtA vA manuSyaiH kRtA vA tiryakakRtA vA anulomA vA zarIrasukhadAH srakcandanavanitAdyAH, pratilomA vA zarIrasyA'sukhakarAH bhayotpAdakA vA, tAn sarvAn upasargAn samyak For Private and Personal Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org kalpasUtra // 16 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. nasahate, kSamate zaktI satyAmapi kSamate, adhyAsayati manasaH sthairya dhatte ityrthH| atha bhagavato'STamatapasaH kopa dasanniveze dhanyanAmno gRhasthasya gRhe paramAnnena pAraNaM jAtaM tatra paJca divyAni devAzcakruH, sArddhadvAdazakoTIH sauvarNikAnAM vavarSa / chadmasthAvasthAyAM viharataH zrIpArzvanAthasya kalikuNDapArzvanAthasya sthApanA jaataa| punaH kukkuTezvarapArzvanAthasyA'pi sthApanA snyjaataa| jIvitasvAmitIrthasthApanA jAtA / evaM ekadA zrIpArzvanAtho viharan zivanagaryAH pArthe tApasAzrame AgatastadA sUryo'staM jagAma / tatraikaH purANaH kUpo vaTavRkSazcaiko'sti, tatraiva kAyotsarge sthitaH / asmin avasare sa kamaThajIvo meghamAlI devaH svAminaM pratimAsthaM dRSTvA sakrodho jAtaHbhagavantaM upadrotuM lagnaH / pUrva vetAlarUpANi vikuLa aTTahAsa payAmAsa / pazcAt siMharUpeNa upasarga cakAra, vRzcikaiH sarpaH dadaMza / evaM bahubhirupasargaH yadA svAmI na cukSobha tadA vizeSeNa kruddho meghamAlI devo meghaghaTAH vikuLa yAdRzyaH kRSNapakSasya rAtrayastAdRzIbhiryAmAbhirmeghaghaTAbhirAkAzaM aacchaadyaamaas|klpaantkaalmeghvd megho varSituM lagnaH / garjAravastu brahmANDa sphoTayana iva babhUva / evaM garjana vidhudullAsaiH vizvaM bhApayan musalapramANadhArAbhiH vavarSa / tadA khAminaH kAyotsargasthitasya kSaNAd jAnupramANaM kSaNAt kaTipramANaM kSaNAdAkaNThaM jalaM babhUva / tathA'pi zrIpArzvaprabhuH nAsAgranyastadRSTiH dhyAnAd manAm api na acAlIt / tasmin kSaNe dharaNendrasya Asanaprakampo jAtaH, tadA dharaNendreNA'vadhijJAnAd bhagavataH svasya prAgbhavasya gurorupasarga dRSTvA sa // 162 // For Private and Personal Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhavati, kizcid autpAtikavAdIta | re duSTameghamAlin / tyasakAgalacchedaM prAmoti tathA padmAvatyA sahitaH samAgatya svAminaM khaskandhe utpAvya mastakopari sahasraphaNAnAM chatraM vidhAya sthitH| padmAbatI jayA-vijayA-vairovyAdibhiH khasakhIbhiH saha agre antarikSe nATakaM cakAra / veNuvINAmRdadatAlAdidhvani vistArayAmAsa / evaM trINi dinAni jAtAni, tadA dharaNendreNa jJAtaM-idaM tu svAbhAvikaM meghavarSaNaM na bhavati. kiJcida autpAtikaM dRzyate eva / avadhijJAne meghamAlikRtaM bhagavatA saha prAgbhavavairAnubandhAt cikRtajJAtaM jJAtvA dharaNendraH avAdIt / re duSTameghamAlin ! tvayA kimArabdhaM / ajAkRpANInyAyena anena tavaiva abhavyaM bhaviSyati / yathA ajA khaDDrena galasya kharjU khanati, khakIyagalacchedaM prAmoti tathA bhagavataH kRtopasargaH tavaiva duHkhAya bhaviSyati / atha cA'yaM vItarAgaH kRpAlurasti, parantu ahaM bhagavatsevakaH tavedaM duSTatvam ataH paraM na sahiSye / are! khAminA tu pazcAgniM sAdhayatastava samyaga dayAmaya upadezo dttH| sa ca upadezastava krodhAya saJjAtaH / satyaM lavaNakSetra meghajalaM lavaNAya bhavati / tavA'pi bhagavadvacanaM amRtopamaM viSavajAtaM / etAdRzAni krodhavAkyAni dharaNendrasya zrutvA bhIto meghamAlI meghamAyAM saMhatya svAminaH pAdayolagati sma / svA'parAdhaM kSamayAmAsa, samyaktvaM prApa / zrIpArzvanAthasya mantranibaddhastotreNa stavanAM cakAra / tato dharaNemAndreNa saha vandanAM kRtvA meghamAlI svasthAnaM jagAma | dharaNendro'pi prabhovandanAM kRtvA padmAvatyA sahitaH pAtAle gataH / tataH tantra sthAne loke zivanagarI iti mUlanAma parAvartya ahicchatrA iti nAma pratiSThitaM / tatra ahi zrIpArzvanAthasya manabhAvandanAM kRtvA pApAtaSThitaM / tatra / kra.sa.28 For Private and Personal Use Only
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 163 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cchatrA iti tIrthaM pUrvadeze'sti / tase pAse bhagavaM aNagAre jAe iriyAsamie, bhAsAsamie- jAva appANaM bhAvemA - Nassa tesIiM rAiMdiyAI viikaMtAI, caurAsIiye rAIdie aMtarA vaTTamANe je se gimhANaM paDhame mAse, paDhame pakkhe, cittabahule, tassa NaM cittabahulassa cautthI pakkhe NaM putrahakAlasamayaMsi dhAyaipAyavassa ahe chaTTeNaM bhatteNaM apANaeNaM visAhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM jhANaMtariAe vamANassa anaMte aNuttare nivAghAe nirAvaraNe jAva kevalavaranANadaMsaNe samuppanne, jAva jANamANe pAsamANe viharai // 158 // arthaH- tataH zrIpArzvaH an puruSAdAnIyaH anagAro jAtaH / IryAsamitaH, bhASAsamityA samitaH, evaM paJcasamityA sahitaH, guptitrikeNa yuktaH evamAtmAnaM bhAvayan / evaMrItyA varttamAnasya zrIpArzvanAthasya 83 tryazItidineSu vyatIteSu satsu 84 caturazItisatke dine varttamAne sati uSNakAlasya prathame mAse prathame pakSe caitramAsasya kRSNacaturthIdine pUrvAhnakAle prathamapraharadvayamadhye dhAtukIvRkSasyA'dhaH sthitasya SaSThatapasazcaturvidhAhArarahitasya For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 6 // 163 //
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vizAkhAnakSatre zukladhyAnaM dhyAyataH anantaM anantArthagrAhakatvAt, anuttaraM sarvotkRSTaM, kevalavarajJAnaM kevalaba - radarzanaM samutpannaM, tena jJAnena sarva lokAlokaM jAnAti, pazyati sma / zrIpArzvanAthaH kevalajJAne tathA kevaladarzane SaDdravyANAM bhAvaM pariNamanaM jAnan pazyan viharati sma / tasminnavasare cAturnikAyakAnAM devAnAM melApaH saJjAtaH / tairdevaiH vapratrayaM azokavRkSAdimahAprAtihAryASTakazobhA vihitA / catuHSaSTirdevendrAH militAH / bhagavatA zrIpArzvanAthena siMhAsane pUrvAbhimukhamupavizya dvAdazaparSado'gre dharmazcaturdhA nirUpitaH, tadA dezanAM zrutvA bahubhiH jIvaiH pratibodho labdhaH / caturvidhasya saGghasya sthApanA kRtA / atha bhagavataH parivAraH kathyatepAsassa NaM arahao purisAdANIyassa aTTha gaNA, aTTha gaNaharA hutthA, taM jahA - subhe ya 1, ajjaghose ya 2 vasiTThe 3, baMbhayAri ya 4 / some 5 sirihare 6, ceva, vIrabhadde 7 jase viya 8 // 1 // 159 // artha:-zrI pArzvasya arhataH puruSAdAnIyasya aSTau gaNAH, aSTau gaNadharA Asan / tad yathA - zubhaH 1 AryaghoSo 2 vasiSTho 3 brahmacArI 4 somyaH 5 zrIdharo 6 vIrabhadro 7 yazobhadraH 8- ete aSTau gaNadharAH / eteSAM pRthak pRthaga dvAdazAGgIracanA tato'STau gaNA gacchA Asan / For Private and Personal Use Only
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 164 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAsassa NaM arahao purissAdANIyassa ajjadiNNapAmukkhAo solasasamaNasAhassIo ( 16000 ) ukkosiA samaNasaMpayA hutthA // 160 // pAsassa NaM a0 pupphacUlApAmukkhAo aTTattIsaM ajiyAsAhassIo (28000) ukkosiA ajjiyAsaMpayA hutthA || 161 // pAsassa0 suvayapAmukkhANaM samaNovAsagANaM egA sayasAhassIo causaTThi ca sahassA (164000 ) ukkosiA samaNovAsagANaM saMpayA hutthA // 162 // pAsassa0 sunaMdApAmukkhANaM samaNovAsiyANaM tiSNi sayasAhassIo sattAvIsaM ca sahassA ( 327000 ) ukkosiA samaNovAsiyANaM saMpayA hutthA // 163 // pAsasa0 ahasayA ( 350 ) caudasapuvINaM ajiNANaM jiNasaMkAsANaM sabakkhara - jAva - caudasapuvINaM saMpayA hutthA // 164 // arthaH- pArzvanAthasya arhataH puruSAdAnIyasya AryadinyapramukhAH 16 sahasrasaMkhyAkA utkRSTA sAdhUnAM sampadA''sIt / zrIpArzvanAthasya arhataH puruSAdAnIyasya 38 sahasrapramANA puSpacUlApramukhANAM utkRSTA AryikANAM sampadA''sIt / pArzvanAthasyA'rhataH puruSAdAnIyasya ekalakSa 64 catuHSaSTisahasrapramANA suvratapramukhANAM zrAva For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRtiyuktaM. vyAkhyA. // 164 //
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kANAM sampadA''sIt / pArzvanAthasya arhataH puruSAdAnIyasya 3 lakSa 27 sahasra pramANA utkRSTA zrAvikANAM sampadA''sIt / pArzvasya arhataH puruSAdAnIyasya sAtrizata 350 pramANA utkRSTA caturdazapUrvadharANAM sampadA''sIt / te caturdazapUrvadharAH ajinA'pi jinasadRzaH sarvA'kSarasaMyogajJAsteSAM sampadA''sIt / __ pAsassa NaM0 cauddasasayA (1400) ohinANINaM, dasasayA (1000) kevalanANINaM, ikkArasasayA NI (1100 ) veubiyANaM, chassayA (600) riumaINaM, dasasamaNasayA (1000) siddhA, vIsaM ajiyAsayA (2000) siddhA, addhaTThamasayA (750) viulamaINaM, chasayA (600) vAINaM, bArasasayA ( 1200 ) aNuttarovavAiyANaM // 165 // arthaH-zrIpArzvasya arhataH puruSAdAnIyasya caturdazazatasaMkhyAkA avadhijJAninaH abhUvana , dazazatasaMkhyAkAH kevalinaH, ekAdazazatasaMkhyAkA vaikriyalabdhidhArakA babhUvuH, sArddhasaptazatasaMkhyAkA vipulamatayaH, SaTzatasaMkhyAkA RjumatayaH, SaTzatasaMkhyAkA vAdinaH Asan / zrIpArzvanAthasya dIkSitaziSyAH dazazatasaMkhyAmamANAH siddhiM gatAH, viMzatizatasaMkhyAkAH sAdhvyaH siddhiM gatAH, dvAdazazatapramANAH paJcAnuttaravimAnavAsino devA bbhuuvuH|| For Private and Personal Use Only
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 165 // pAsassaNaM arahao purisAdANIyassa duvihA aMtagaDabhUmI hutthA,taM jahA-jugaMtagaDabhUmI,pariyA- kalpadruma yaMtagaDabhUmI ya, jAva cautthAo purisajugAo jugaMtagaDabhUmI, tivAsapariAe aMtamakAsI // 166 // kAlakA arthaH-zrIpArzvanAthasya arhataH puruSAdAnIyasya dvividhA antakRtabhUmiH, zrIpArzvanAthAd bhagavataH prArabhyA vyAkhyA. catvAraH padhAriNaH puruSAH muktimArga prAptAH / eSA yugAntakRbhUmiH / zrIpArzvanAthasya kevalajJAnotpatteH ana-II ntaraM varSatrayeNa muktimArgo vyUDhaH / eSA pryaayaantkRdbhuumiH|| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAse arahA purisAdANIe tIsaM vAsAI agAravAsamajhe vasittA, tesII rAiMdiAI chaumatthapariAyaM pAraNittA.desaNAI sattarivAsAI kevalipariAyaM pAuNittA, paDipuNNAiM sattarivAsAI sAmaNNapariAyaM pAuNittA, ekaM vAsasayaM savAuyaM pAlaittA khINe veyaNijjAuyanAmagutte imIse osappiNIe dUsamasusamAe samAe // 165 // bahuviikaMtAe je se vAsANaM paDhame mAse ducce pakkhe sAvaNasuddhe, tassa NaM sAvaNasuddhassa aTTamIpakkhe NaM uppiM saMmeaselasiharaMsi appacauttIsaime mAsieNaM bhatteNaM apANaeNaM For Private and Personal Use Only
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir visAhAhi nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM puNhakAlasamayaMsi vagghAriyapANI kAlagae viikaMte jAva savadukkhappI // 167 // arthaH- tasmin kAle tasmin samaye zrIpArzvo'rhan puruSAdAnIyaH 30 varSANi gRhavAse sthitaH vyazItidi vasAni chadmasthAyAM cAritraM pAlayAmAsa, tryazItidinaikhnAni saptativarSANi kevalaparyAyaM prapAtya, pUrNAni saptativarSANi cAritraM prapAtya- eka ekazatavarSapramANaM sarvAyuH prapAtya - vedanIya AyurnAmagotreSu eteSu karmasu kSayaM | prApteSu satsu etasyAM avasarpiNyAM caturthArake bahunirgate sati duHSamasuSamArake kiJcit zeSe sati varSAkAlasya prathame mAse dvitIye pakSe zrAvaNazuklA'STamIdine sametazikharaparvatasyopari 33 trayastriMzatpramANaiH aparaiH sAdhubhiH saha svayaM catustriMzattamaH ekamAsasya bhaktaM chitvA caturvidhAhAratyAgena vizAkhAnakSatre candrasaMyoge prApte sati pUrvAhnakAle prathamadviprahare bagghAriyapANie-kAyotsarge pralambahastatayA sthitaH khAmI muktiM gataH, sarvaiH duHkhaiH prahINo jAtaH // pAsassa NaM arahao jAva savadukkhappahINassa duvAlasa vAsasayAI viikaMtAI, terasamassa vAsasyassa ayaM tIsaime saMvacchare kAle gacchai // 168 // For Private and Personal Use Only
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtrA // 166 // | artha:-zrIpArzvanAthasya muktigamanAd anantaraM dvAdazazatatriMzat (1230) varSeSu vyatIteSu satsu zrIkalpa-| kalpadruma sUtraM pustakeSu likhitaM / yataH zrIpArzvanAthasya nirvANAt sArddhadvizatavarSeH (250) mahAvIrasya nirvANamAsIt / kalikA tataH pazcAt navazataazItivarSANi saMmIlyante tadA dvAdazazatatriMzat varSANi bhavanti iti anena prakAreNa vRciyukta trayoviMzatitamatIrthakarasya zrIpArzvanAthasya paJca kalyANakAni vyAkhyAtAni // vyAkhyA. atha pazcAnapA dvAviMzatitamatIrthakarasya, sarvapApakSayaMkarasya, AcAlabrahmacAriNaH, saMsArasamadratAriNaH.IN zrIgirinArimaNDanasya, kandarpakhaNDanasya, rAjImatIparihAriNaH, zIlasannAhadhAriNaH zrInemanAthasya paJca kalyANakAni zrIsaGghasya maGgalArtha kathyanteteNaM kAleNaM teNaM samayeNaM arahao ariTunemissa paMcacitte hutthA, taMjahA-cittAhiM cue caittA gambhaM vakaMte, cittAhiM jAe, cittAhiM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavaie, cittAhiM aNaMte jAva kevalavaranANadaMsaNe samuppanne, cittAhiM parinivvue // 169 // al // 166 // arthaH-tasmin kAle tasmin samaye arhato'riSTanemeH paJca kalyANakAni citrAnakSatre babhUvuH, tAni ucyante For Private and Personal Use Only
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir citrAnakSatre devalokAt cyutvA mAtuH kukSau garbhatvenA'riSTanemirutpannaH / citrAnakSatre janma jAtaM, citrAnakSatre cAritraM gRhItaM, citrAnakSatre kevalajJAnamutpannam citrAnakSatre mokSo babhUva // evaM nAmamAtreNa paJca kalyANakAni uktvA idAnIM vistAravAcanayA sUtrakAraH prAha te kANaM teNaM samayeNaM arahA ariTThanemI je se vAsANaM cautthe mAse sattame pakkhe katti - abahule, tassa NaM kattiyabahulassa bArasIpakkhe NaM aparAjiAo mahAvimANAo battIsasAgarovamaTTi Ao anaMtaraM cayaM caittA iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse soriyapure nayare samuhavijayassaraNo bhAriyAe sivAdevIe puvarattAvarattakAlasamayaMsi cittAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaNaM gabhattAe vakkate / sarvvaM taheva sumiNadaMsaNadaviNasaMharaNAiaM ittha bhANi - yavaM // 170 // arthaH- tasmin kAle tasmin samaye arhan ariSTanemiH varSAkAlasya caturthe mAse saptame pakSe kArtikamAse kRSNapakSe dvAdazIdine paJcAnuttaravimAnAnAM madhye uttaradizAsthAd aparAjitanAmno vimAnAt 32 sAgarAyu For Private and Personal Use Only
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 167 // kalpaDama kalikA vRciyuktaM. vyAkhyA. S kAt anantaraM cyutvA asminneva jambUdvIpe bharatakSetre saurIpure nagare samudravijayasya rAjJo bhAryAyAH zivAdevyAH kukSau citrAnakSatre candrasaMyoge prApta garbhatvenA'vatIrNaH, tadA caturdazasvamAvalokanaM, bharturagre kathanaM, prAtaH khanapAThakebhyaH arthazravaNaM, tato bandimocanaM, nagare utsavakaraNaM, indrAdezAd dhanadasevakebhyaH tiryagajRmbhakadevebhyo dhanadhAnyaratnAdivarSaNaM zrImahAvIrakhAmivat vyAkhyeyam // atha zrInemanAthasya janmakalyANakaM kathyateteNaM kAleNaM teNaM samaeNaM arahA ariTunemI je se vAsANaM paDhame mAse ducce pakkhe sAvaNasuddhe, tassa NaM sAvaNasuddhassa paMcamIpakkhe NaM navaNhaM mAsANaM jAva cittAhiM nakkhatteNaM joga jAva AroggA AroggaM dArayaM payAyA // jammaNaM samudavijayAbhilAveNaM neyavaM. jAva taM hou NaM kumAre ariTunemI nAmeNaM // 171 // / arthaH-tasmin kAle tasmin samaye arhana ariSTanemiH varSAkAlasya prathame mAse dvitIye pakSe zrAvaNazuklapaJcamIdine navamAseSu tathA upari sArddhasaptadineSu vyatIteSu citrAnakSatre candrasaMyogeprApte sati bhagavAn ArogyaH, zivA // 167 // For Private and Personal Use Only
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devI apiArogyA satI, tayA zivAdevyA ariSTanemiH prasUyate sma / janmAdhikAraH-zrIneminAthasya mahAvIravadra jnyeyH| paraM ayaM vizeSaH-samudravijayo janmamahotsavaM kRtvA sarvAn svajanAn bhojayitvA nAmadAnaprastAve 'ariSTa-| nemiH' iti nAma dattaM, ato ariSTanemau mAturgameM garbhavena samutpanne sati caturdazasvaprAvalokanA'nantaraM eka ariSTaratnasya cakraM zivAdevyA dRSTaM tena khamavicAreNa 'ariSTanemiH' iti svajanasamakSa nAma pradatta, lokAnAm-1 ariSTAni amaGgalAni cUrayAmAsa / atha bAlatve zrIariSTanemikumAraM indrANI krIDayati / aGgaSThe amRtaM saJcArayati, bhagavAn yadA kSudhito bhavati tadA aGguSThaM leDhi / sAmAnyalokabAlavad mAtuH stanyaM na pibati / paJcadhAtrIbhiH lAlyamAnaH kramAd ariSTanemiH vartate sma / zarIre zyAmavarNaH, pralambakarNaH, sarvAGgasundarA''kAraH zrInemikumAraH bAlaiH devaiH saha krIDAM karoti / | 1 tasmin samaye kiM svarUpaM jAtaM taducyate-tatra yAdavAnAM mUlAdutpattiH varNyate-agre'pi dIkSA'vasare sUtrakAro vakSyati / "vAravaI nagarI, majhamajheNaM" zrIariSTanemidvArikAnagarImadhye bhUtvA-janma saurIpure jAtaM, dIkSA dvArikAyAM jaataa| saurIpurAd dvArikAyAM yathA yAdavAnAM AgamanaM jAtaM tathA kathyate-pUrva mathurAyAM bahuSu harivaMzIyanapeSu jAteSu satsu eko yadunAmA rAjA'bhUt , tasya putraH suranAmA babhUva, tasya dvau putrau babhUvatuH, tatra prathamaH zauriH, For Private and Personal Use Only
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 168 // aparo laghuputraH suvIraH, atha sUranRpo bRhatputrasya zaurinAno mathurAyA rAjyaM dattvA, suvIrasya yuvarAjyaM ca dattvA / | kalpadruma svayaM cAritraM jagrAha / atha zaurinRpaH mathurAyA rAjyaM laghubhrAtuH suvIrasya dattvA svayaM zauriH kuzAvarttadeze gatvA kalikA svakIyanAmnA zaurIpuraM nAma navInanagaraM vAsayitvA, tasya rAjyaM pAlayAmAsa / suvIro mathurAyA nagaryA rAjyaM karoti / / vRttiyukta. vyAkhyA. atha zaurirAjJaH andhakavRSNiH putro babhUva / suvIrasya bhojagavRSNiH putro babhUva, bhojagavRSNeH putra ugrasena iti / AsIt / bhojagavRSNistu ugrasenasya mathurAyA rAjyaM dattvA svayaM dIkSAM lalau / atha andhakavRSNeH daza putrA bbhuuvuH| | teSAM dazAnAM putrANAM nAmAni-AdyaH samudravijayaH 1, akSobhaH 2, stimitaH 3, sAgaraH 4, himavantaH 5, acalaH 6, dharaNaH 7, pUraNaH 8, abhicandraH 9, vasudevaH 10 / dazA'pi dazArhA iti kathyate / atha andhakavRSNeH bRhatputraH samudravijayaH, tasya zaurIpurasya rAjyaM dattaM, andhakavRSNezca putrIdvayaM cA''sIt / kuntI, mAdrI ca, kuntI pANDave pradattA, mAdrI damaghoSAya dattA / atha pANDavAnAM utpattiH varNyate__ purA zrIRSabhadevasya putraH kurunAmA'bhUt , tasya nAmnA kurudezaH AsIt , tataH pazcAt asaGkhyAH rAjAno'bhUvan , // 16 // tatraikena hastinAgapuraM bAsitaM, tataH pazcAt kiyatyapi kAle gate sati subhUmacakravartI babhUva / tato bahavo nRpA jAtAH, tataH ekaH zAntanurAjA babhUva, tasya dve palyau abhUtA, tayorekA vidyAdharaputrI gaGgAnAmnI, dvitIyA nAvikasya putrI For Private and Personal Use Only
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satyavatInAmnI, gaGgAyAH putrastu gAGgeyaH, sa tu bhISma iti loke prasiddhiM gataH, bhISmakarmakaratvAt , satyavatyAzca dvau putrau, ekazcitrAGgadaH, dvitIyazcitravIryaH, atha zAntanurAjA citrAGgadaputrAya rAjyaM dattvA paralokaM praaptH| athaikadA |citrAGgadaH saMgrAme zatrubhiyuddhaM kurvan mRtH| tataH citravIryo rAjA sthaapitH| tasya timro nAryaH, prathamA ambikA, ambAlikA, ambA / ambikAyAH putro dhRtarASTraH, tasya gandhArIpramukhA aSTau nAryaH, tAsAM suyodhanapramukhAH ekazataM putraaH| dvitIyAyAH ambikAyAH putrapANDustasya strI kuntI, tasyAH kukSibhavAstrayaH putrAH yudhiSThira-bhIma-arjunAH / pANDurAjJaH aparA strI padmA, anyad nAma mAdrI api, tasyAH kukSibhavau dvau putrau-nakula-sahadevI, evaM pANDubhUpasya paJca putraaH| citravIryasya tRtIyabhAryAyAH viduranAmA putro'bhuut| eteSAM vistArasambandhastu pANDavacaritrAd jJeyaH, iti pANDavAnAM saMkSepeNa nAmamAtra sambandhaH uktH| kuntI pANDunRpAya pariNAyitA, dvitIyA mAdrI cedipuryAH patye damaghopAya pariNAyitA, damaghoSasya zizupAlo'bhUt, evaM kRtvA andhakavRSNirdIkSAM jagrAha, mathurAyA rAjyaM ugrasenaH pAlayati / tasya bhAryA dhAriNInAmnI AsIt / zaurIpure samudra vijayo rAjA rAjyaM karoti / tasya bhAryA zivAdevI vartate / anye navA'pi bhrAtaraH kumArAvasthAyA sukhena ekatra tiSThanti / anyadA samudravijayasya zivAdevyAH caturda zasvapnasUcito nemikumAraH putro jAto'sti / ekadA mathurAyAM sukhena ugrasenasya rAjJo rAjyaM pAlayataH, vanamadhye eko IN mAsopavAsI tApasaH samAjagAma / tasya tApasasya etAdRzo niyamo'sti-mAsakSapaNasya madhye yaH kazcidAgatya nimantra For Private and Personal Use Only
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kalpasUtraM // 169 // kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA, yati tasyaiva gRhe mAsakSapaNasya pAraNaM karoti nAnyathA, yadi nimantraNAkArako vismarati, tadA aparaM mAsakSapaNaM| karoti / parasya gRhe pAraNArtha na yAti / tena vanamadhye tApasena mAsakSapaNaM prArabdhamasti, tatra krIDArtha Agatena ugra-| senarAjJA tApaso dRSTaH / tApasa praNipatya rAjJA mAsakSapaNapAraNe nimntritH| atha ca pAraNAdine rAjJaH sa tApaso vismRtaH, sandhyAM yAvad rAjA AhvAtuM yadA nAgatastadA tena tApasena dvitIyaM mAsakSamaNaM prArabdhaM, punarapi kiyadbhiH dinaiH rAjJA sa tApasaH smRtaH, mayA tApaso na bhojitaH, idAnIM gatvA taM nimantrayAmIti vicArya rAjJA punarapi mAsakSamaNasya pAraNAya nimantritaH, pAraNAdine punarapi vismAritaH / tApasena tRtIyaM mAsakSamaNaM prArabdhaM, tApasaH rAjJa upari ruSTaH, pApo'yaM rAjA svayaM nAhvayati, aparAn nimantrayituM na dadAti, yadA'haM cet biye tadA'sya duHkhAya bhavAntare'haM syAm / tApasa iti nidAnaM kRtavAn , anukrameNa sa tApaso mRtaH, mRtvA ugrasenasya bhAryAyAH dhAriNyAH kukSau garbhatvena utpannaH, tRtIye mAse rAzyaH kAleyabhakSaNasya dohado babhUva / atyAgraheNa rAjJA pRSTA satI rAjJI dohadaM uvAca, pradhAnena buddhibalena pUritaH / anukrameNa rAjyA duSTaM garbha jJAtvA, aneke zAtana-pAtanaprayogAH garbhapAtanArthaM kRtAH, paraM sa garbho na papAta, pUrNeSu mAseSu putro jAtaH, tadA rAjJA nAmAGkitamudrikAM baddhA kAMsyapeTikAyAM taM jAtamAtraM bAlaM prakSipya yamunAyAM sA kAMsyapeTA plAvitA / sA kAzyapeTA vahantI vahantI mathurAtaH saurIpure samAgatA, prAtaH samaye samudrAkhyo rasavaNim ghRta-taila-guDa-lavaNavikretA zaucArtha AgatastAM peTAM yamu // 169 // For Private and Personal Use Only
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nAyAM dadarza, tadA tena vaNijA pravizya tA peTAM gRhItvA udghATya bAlo niSkAsitaH, niSkAzya ca pracchannaM mudrayA sahitaM bAlaM svapriyAyai dadau, loke iti prakaTamuktaM, mama striyA gUDhagarbhayA putraH prasUtaH, tasya putrasya kaMsa iti nAma pradattaM, sa krameNa varddhamAno bAlaH kaMsaH aparAn DimbhAn kuTTayan loke durdAnto jAtaH, nityaM nityaM subhadrasya lokA upAlambhaM daduH / tadA subhadreNa jJAtaM, ahaM prAkRto vaNik, ayaM bAlo rAjavaMzyaH, madgRhe kathaM tiSThati / yathA| | sthavirAyA gRhe siMhaH kathaM samAyAti, yathA siMhyA dugdhaM svarNabhAjane tiSThati, anyadhAtupAtre na tiSThati, tathA'yaM rAjabIjaH rAjJa eva gRhe virAjate evaM jJAtvA kaMso vasudevakumArAya samarpitaH, kaMso'pi vasudevasya sevakIbhUya sthitaH, vasudevaH kaMse mahatI kRpAM karoti / asmin prastAve vasurAjJo vaMze bRhadratharAjA babhUva, tatputraH prativAsudevaH, pracaNDazAsano jarAsandhanAmA bhUpaH arddhacakrI rAjagRhanagayAM rAjyaM pAlayati, yAdavAH sarve tasyA''jJAkAriNaH sevakIbhUya tiSThanti / tena jarAsindhubhUpena, samudravijayAya dUtaH preSito'bhUt , dUtena sArtha iti AjJApitam-yo vaitADhyaparvatasamIpavartinaM siMhapurA'dhipaM siMhapallIpatiM jIvantaM baddhvA mama samarpayati tasmai jIvayazAM mama putrI pANiM grAhayAmi, ekaM prArthitanagarasya rAjyaM dadAmi iti dUtasArthe likhitvA lekhaH prahitaH, samudravijayastaM lekha vAcayitvA, senAM sajjIkRtya siMhapallIpatiM jetuM yAvat pratasthe tAvad vasudevakumAraH samudravijayaM niSedhya svayaM kaMsena sahitazcacAla / vasudevastatra gatvA yuddhaM cakAra / yuddhamadhye kaMso balena siMhaM banA vAsudevAya samarpayAmAsa / pRSThataH For Private and Personal Use Only
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 170 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samudravijayaH kroSTakanimittikaM AhUya pRSTavAn - bho nimittin ! eSa kIdRzaH sambandhaH ?, jIvayazA-vasudevayormelApo'valokitavyaH, tadA naimittikena nimittaM vicArya uktam- he rAjan ! jIvayazA kanyA ubhayakulakSayakAriNI vartate / pituH kulasya ca zvasurakulasya ca paraNItA satI kSayaMkarI bhaviSyati / tasmAt vicArya kArya kartavyaM, mama vacane kazcitsandeho nA'sti / rAjJA samudravijayena naimittiko visRSTastadvacanaM manasi dhRtvA cintAturo babhUva / kiM kariSyAmi, vasudevena siMhabhUpatirvaddhaH zrUyate, jarAsindhuH svaputrIM vasudevAya dAsyati / jIvayazA tu ubhayakulakSayaMkarIti naimittikena niveditA, tadA kiM kartavyamiti cintAturaH samudravijayastiSThati / tAvadvasudevaH siMhaM baddhA samudra vijayA'bhyarNe samAgataH san samudravijayaM sacintaM dRSTvA cintAyAH kAraNaM pRSTavAn he rAjan ! ahaM siMhaM baddhvA yazaH samupArjya samAgataH / bhavAMstu etAdRzaH sacintaH kathaM dRzyate, tadA ekAnte vasudevAya samudravijayena niveditam - he bhrAtaH ! jarAsindhustvAM svakIyaputrIM jIvayazAM dAsyati sA ca ubhayakulakSayakAriNI vartate tenA'haM cintAturo'smi / tadA vasudevena niveditam-mayA siMho na baddho'sti kintu kaMsena baddho'sti / tadA subhadraM vaNijaM AhUya kaMsasyotpattiM pRSTrA ugrasenaputraM jJAtvA nAmAGkitamudrikAM lAtvA siMhaM bhUpatiM gRhItvA vasudevaH kaMsAya jarAsindhusamIpAt jIvayazAM adApayat / jarAsandhasya kaMsasyotpattiruktA, jarAsandhena kaMsaM pariNAyya mArgitaM sat mathurAyA eva rAjyaM dade / mathurAyAM gatvA, ugrasenaM svapitaraM kASThapaJjare kSiptvA mathurAyAM rAjyaM kaMsazcakAra / tadA piturduHkhaM For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRtiyukta. vyAkhyA. 6 // 170 //
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dRSTvA kaMsasya laghubhrAtA atimuktakaH saMsArAd viraktaH san dIkSAM jagrAha / atha vasudevasya prAgbhavasvarUpaM kathyate vasudevaH prAgbhave ekasmin grAme kazcinnandiSeNanAmnA kulaputrako babhUva / bAlatve eva tasya mAtApitarau mRtau, vapuSA sa kurUpaH catuHzirAH, vRddhodaro, laghunetraH, danturo, laghukarNaH mAtulagRhe varddhito yauvanAvasthAyAM kurUpatvAt sarvAbhiH strIbhiH nindyamAno hIlyamAnazca anukrameNa mAtulasyA'pi kanyAbhiH parityajyamAno maraNAya kRtanizcaya ekasmin parvatazikhare jhampAM kurvan sAdhunA maraNAnnivArya dIkSA grAhitaH / tatazca sa nandiSeNasAdhuH sarvasAdhUnAM vaiyAvRtti kurvan svayaM ca mAsakSamaNapAraNaM tapaH karoti, tadA indreNa prazaMsitaH, devaH sAdhudvayarUpaM vidhAya AgataH, tatraiko'tIsArI, aparo laghuH, tatra atIsArI vRddhaH sAdhurnandiSeNasya skandhe Aruhya nandipeNazarIraM bRhannItipravAhakharaNTitaM | kRtvA bahIM ca nirbhartsanAM cakAra, tathA'pi nandiSeNo'krodhaH tadvaiyAvRtyadattacitto babhUva / tato devena evaM kRta-IM parIkSo banditaH svAparAdhaM kssaamitshc| evaM nandiSeNasAdhuH bahu kAlaM saMyama prapAlya prAnte anazanaM kRtvA strIvallabho'haM | janmAntare syAm , iti nidAnavazAt vasudevatve utpanno nandiSeNajIvaH / vasudevastu sAkSAt kandarpa iva rUpavAn , paramasaubhAgyadharaH paramamanoharaH zaurIpure yatra yatra mArge yadA yadA bhramati tatra tatra tadA tadA strINAM vRndaM gRha-I kArya tyaktvA vasudevasya pRSTe bhramati / gRhANi zUnyAni muJcati, zizavo rudanti, patataH ghRtakumbhAn tyajanti, For Private and Personal Use Only
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 171 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patayo'pi IrSAM kurvanti paraM striyo hi vasudevasya rUpAkarSitAH satyaH kimapi na manyante, vasudevazca krIDArthaM ekavAraM, dvivAraM, trivAraM vA rAtrau vA divase vA nagare nissarati / sa ca yadA nissarati tadA paurastriya evameva kurvanti, svabhartRbhiH niSiddhA api na tiSThanti, gRhaM zUnyaM dRSTvA caurAH pramuSNanti / tadA sarvaiH lokaiH Agatya vasudevasya bhramaNanivAraNAya samudravijayo vijJaptaH / svAmin! tava rAjye vasatAM asmAkaM kadA'pi kimapi svapne'pi duHkhaM bhayaM vA nA''sIt / paraM idAnIM vasudevakumAro nagaramadhye ekavAraM dvivAraM trivAraM bhramati / rAjakumAratvAt kenA'pi nivArayituM na zakyate, nAryastu tadrUpamohitA gRhANi zUnyAni muktvA vasudevakumArasya pRSThe bhramanti, gRhANi zUnyAni dRSTvA 'caurA muSNanti, tena hetunA'smAkaM kutracit anyatra nivAsAya sthAnaM dAtavyaM, iti asmAkaM vijJatirasti / tadA samudravijayo rAjA hasitvA paJcalokAn uvAca - iyaM vArtA'sti atra kA cintA, yUyaM svakIyagRhe yAta, yathA bhavatAM sukhaM bhaviSyati tathA kariSyAmi / ityuktvA lokAn visarjayAmAsa / atrAntare vasudevo rAjJaH samudravijayasya pAdau nantuM samAgataH, samudravijayo vasudevaM utsaGge Aropya zarIraM hastena saMspRzya, uvAca - bho bhrAtaH ! adya kalye tvaM zarIre durbalo dRzyase grAmamadhye bahu paryaTasi ekAkI san, yadA tadA bhramaNaM mA kuru, kecit sajjanAH bhavanti, kecid durjanA bhavanti / durjanA akAla - sakAlavelAyAM chalaM dRSTTA kiJcid virUpaM duHkhaM kurvanti / atha bahu paryaTataH puruSasya adhItA vidyA'pi sarvA vismarati / tenedAnIM tvaM mandireSveva mandiropAsannArAmeSu eva krIDAM For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. 6 // 171 //
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kuru, vidyAM adhItAM ca smara / vasudevo'pi rAjJa AdezaM pramANIkRtya gRhe eva krIDati, nagaralokA api svasthA babhUvuH / evaM tiSThataH, uSNakAlaH samAgato'sti, ekadA rAjJaH samudravijayasya zarIre vilepanArtha zivAdevyAH candanaM gharSayitvA kaccolakaM bhRtvA dAsyAH haste prahitamAsIt / antarAle vasudevena dAsIhaste vartulakaM AcchAditaM dRSTvA pRSTam-kimasti tava haste ? tadA dAsyA uktam-mahArAjhyA mahArAjasya zarIre vilepanArthaM candanaM prahitamasti iti vasudevaH zrutvA balAtkAreNa dAsyAH hastAd gRhItvA svazarIre praliptavAn , tadA dAsI ruSTA prAha-cet etAdRzo vartase tadA gRhamadhye kArAgAre patito'si, kumAro'pi iti vAkyaM zrutvA haThAt pRSTavAn , tadA sarvA vArtA niveditA / / lokAstava pUtakRti nRpA'ne cakruH / tasmAt tvaM rAjJA bhramaNAnnivArya, gRhamadhye rakSito'si iti zrutvA vasudevo'ntaHkopaM kRtvA manasA''locya nagaralokopari tathA nRpopari sAmarSaH san madhyarAtre nagarAt ekAkI niHsRtya eka anAthaM mRtakaM nagarapratolIdvAre prajvAlya kapATe svarudhireNa iti likhitvA-bho bho nagaralokAH! bhrAtuH sukhAya, bhavatAM sukhAya ahaM citAyAM prajvalito'smi, bhavadbhiH sarvaiH sukhibhiH bhAvyaM iti kRtvA prAktanAn anveSakAn | niSedhya pracalitaH, prAyo'puNyo manuSyaH sampUrNe'pi riktaH, puNyavato manuSyasya araNye'pi nagaraM bhavati, atha prabhAtasamaye | pratIhAreNa pratolI yadA udghATitA tadA mRtakaM prajvalitaM dRSTA akSarANi vasudevasya likhitAni cIkSya rAjJo'gre niveditam-rAjA Agatya dRSTvA vasudevasya maraNaM jJAtvA sarvalokaiH sahitaH zokaM cakAra / rAjJA samudravijayena vasudevasya For Private and Personal Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 172 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRSThe maraNasya sAhasaM prArabdham, tadA lokaiH pradhAnAmAtyaizca sarvaiH mahAgrahaM vidhAya siMhAsane sthApitaH, rAjA'pi sazokaH san rAjakArya cakAra, atha vasudevakumAro gRhAnnirgatya prAcInanidAnavazAt puNyaphalavipAkAt yatra yatra jagAma tatra tatra divyakanyAnAM pANigrahaNaM cakAra / evaM vidyAdharANAM tathA caturvarNAnAM ramaNIyakanyAsamudAyaM 72 sahasraM | dvAbhyAM UnaM paraNItavAn / asmin avasare ariSTapure rohakarAjJaH putrI rohiNInAmnI, tasyAH svayamvaraH milito'sti, tatra aneke bhUpAlAH trikhaNDamadhyavartinaH jarAsandhabhUpapramukhAH kanyAyAH pitrA dUtAn samprekSya samprekSya AhUtAH santi / samastA yAdavAH samudravijaya kaMsapramukhAste'pyAgatAH santi, tasmin samaye vasudevasya rAtrau svapne rohiNyA prajJazyA vidyayA ca Agatya niveditam - he vasudeva ! yAhi rohiNyAH svayaMvare, tvAM rohiNI pariNeSyati / ekA aparA kanyA ca tvAM pariNeSyati, evaM adyApi kanyAdvayasya tava prAptirbhAvinI / tasmAt tvaM kiM supto'si, prabhAte tvayA rohiNyAH svayaMvare gantavyaM mRdaGgadhAriNo rUpaM vidhAya mRdaGgamadhye ehyehi kuraGgAkSi ! kuraGgIva kimIkSase iti mRdaGgo vAdanIyaH, vidyAdevI ca rAtrau rohiNIM kanyAM pratyuvAca - he rohiNi ! prabhAte mRdaGgavAdakarUpeNa kujo vAmanarUpadhArI vasudevaH sameSyati sa tvayA pariNetavyaH, ehyehIti mRdaGgamadhye vAdayiSyati / atha prabhAte svayaMvaramaNDapaM zRGgAritaM, madhyabhAge svarNamayastaMbha UrdhvakRtaH, catuSkoNeSu catasraH putralikAH svarNamayyaH svarNaralAbharaNamaNDitAH sthApitAH santi / a // 172 // For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRtiyuktaM. vyAkhyA.
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maJcAnAM patau yathAvRddhaM sarve rAjAnaH siMhAsane sthitAH santi / sarve rAjakumArAH sphArazRGgAradharAH svakIyanAmAGkiteSu upaviSTAstAvat rohiNIrAjakanyA SoDazazRGgArANi zarIre dhRtvA sakhIbhiH parivRtA puSpamAlAM gRhItvA svayaMvaramaNDape praviSTA, tadA sarve bhUpAlAH kanyAyAM dattadRSTayo babhUvuH citralikhitA iva Asan / atha rohiNI rAjakanyA satI vartate / sA ca svabhAraM vinA aparasya rAjJaH sanmukhaM na vilokayati-yadA pazyati tadA asatI bhavati, tadA varasya zuddhiH kathaM bhavati, pratIhArIhaste Adarzo'sti, tanmadhye rAjJAM rUpaM kumAyeM darzayati, rAjJAM vaMza AcAraM guNaM ca zrAvayati / jarAsaMdhabhUSAdArabhya sarveSAM bhUpAnAM yAdavAnAM anyeSAmapi nAnAvaMze samutpannAnAM pratIhAryA rUpANi darzitAni, vaMzAcAraguNakulAni zrAvitAni, paraM ko'pi rAjA kanyAyAzcitte na lagitaH, kuladevyA vacanaM hRdaye |saMdhArya mRdaGgavAdakarUpeNa vasudevaM kubjAGgaM ehyehIti zabdaM vAdayantaM dRSTvA tadgale varamAlAM rohiNI cikSepa, tadA kubjo nanarta, aho! sarve bhUpAlA daurbhAgyadUSitAH, ahaM saubhAgyavAn , yataH-sarveSu bhUpeSu sthiteSu eva kanyayA ahaM vRtaH, tadA | sarve rAjAnaH rohiNyAstatsvarUpaM dRSTvA kanyopari kruddhAH, kecit kanyAyAH pitaraM nindayAmAsuH, kecit kanyAM nininduH, kecit UcuH kanyAMhanmaH, kecit UcuH kanyAyA janaka mArayAmaH, kecidUcuH kubjasya pArthAt varamAlA uddAlya grahItavyA, ayaM kubjo vyApAdyaH iti parasparaM procuH, yasya sevakAH kubjasamIpAdvaramAlAM gRhanti, sa rAjA kanyAM vRNute, iti zrutvA | rAjJAM sevakA varamAlAgrahaNAya dhAvitAH, atha ye ye rAjJAM sevakAH varamAlApAtAya AgatAste sarve mRdaGgenA''hatya For Private and Personal Use Only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 173 // kalpadruma kalikA vRttiyukta vyAkhyA. nAhItvA yuddhAta, athavA parihArya mApa / tasya vismayaM cakApayiSyati bhUmau pAtitA mUchA prApuH / tatasteSAM sevakAnAM bhUpAH pazcAt zastrANi gRhItvA gRhItvA dhAvitAH, tadA vasudevena | vidyAbalena nirAyudhAH kRtAH kecinmuNDitazmazrukUrcikAH, kecit arddhamuNDitazirasaH, evaM virUpA vihitAH, ekAkinA vasudevena sarve vikhinnIkRtAH, tasmin prastAve jarAsaMdhabhUpaH samudravijayasanmukhaM pazyati sma / tadA samudravijayo rAjA sannAhaM paridhAya dhanurbANaM gRhItvA yuddhAya utthitaH, tadA vasudevena cintitaM-ayaM samudravijayo rAjA | mama bRhaddhAtA pituH sthAne, anena yuddhaM kartuM na yuktaM, atha svarUpamapi prakaTayAmi bahukAlaM pracchannaH sthitH| prakaTIbhAvena vinA saMgrAmo'pi na sthAsyati iti vimRzya kubjarUpaM parihArya mRdaGgaM tyaktvA vasudevaH svAbhAvika paramasundaraM maulaM rUpaM vidhAya dhanurgRhItvA ekaM svanAmakaM bANaM samudravijayAya cikSepa / tasya bANasya madhye vasudevaH praNamatIti varNAH svarNena likhitAH santi, samudravijayo bANA'kSarANi vAcayitvA manasi vismayaM cakAra, vasudeve mRte sati kiyanti varSANi yayuH, kuto'yaM vasudevaH kazcid indrajAlikavidyAvAn mA bhUt, mAmapi vigopayiSyati iti vimRzya yAvat saMzayApanno'bhUt tAvadvasudevaH samAgatya samudravijayasya pAdayoH ppaat| samudravijayo'pi vasudevamupalakSya harSapUrNahRdayaH saJjAtaH, jarAsaMdhapramukhAH sarve bhUpAlAH prasannAH saJjAtAH, sarvairuktaM dhanyA iyaM kanyA, kathaM anayA vasudevo- 'yaM iti upalakSya pariNItaH, mahAmahotsavena tatra vasudevena rohiNI kanyA pariNItA, AkAze vidyAdharavidyAdharINAM vRndaM jayajayazabdaM cakAra / yadinAtprabhRti gRhAnnirgatya yatra yatra kanyAnAM pANigrahaNaM kRtaM tatsvarUpaM samu / // 17 // For Private and Personal Use Only
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org dravijayAdInAM purato vasudeva uktavAn / ekona 72 sahasrakanyAH ekatrIkRtya vimAnaM bhRtvA gRhaM AgataH, tato vasudevaH kaMsena mitrasnehena mathurAyAM AnItaH, tathA devakanRpasya putrI devakI vasudevAya pariNAyituM samAnItA'sti / tatraiva mathurAyAM ubhAvapi kaMsa-vasudevau snehena ekatra tiSThataH, devakI jIvayazAsArddha krIDate / jIvayazA tu pitRgaNa unmattA'sti, ekadA devakyA vivAhe jIvayazayA madyapAnaM kRtamasti, devakI svaskandhe Aropya narttati, tasmin samaye kaMsasya laghu dhAtA atimuktakanAmA sAdhurviharan kaMsagRhaM Agato madonmattayA jIvayazayA dRSTaH, sA dhAvitvA sAdhoH kaNThe lagnA samyak kRtaM devara ! avasare Agato'si / ekAM rAjakanyAM tvAM pariNAyayiSyAmi, tadA sAdhunA tasyAH | sakAzAt AtmAnaM mocayituM tAM bhApayituM ityUce-agretanaM sAdhu asAdhu vA kimapi na vicAritam / are mUrkhe ! | kiM nartase yA tvayA skandhe utpATitA'sti, tasyAH saptamo garbhaH tava bhartuH tava pituzca hantA bhAvI, iti sAdhuvacanaM | zrutvA tayA atimuktakasAdhurmuktaH / sAdhuranyatra jagAma / jIvayazA manasi zaGkitA bhItA nAnyathA RSibhASitaM iti vicintya kaMsasyA'gre sarva sAdhuvacanaM ekAnte proktam / bharcA kaMsenA'pi satyaM mAnitaM tadvacanaM alIkakaraNArtha svajIvitarakSaNArthaM ca jalAt pUrva pAlivandhanIyeti vimRzya yAvat idaM rahasyaM ko'pi na jAnAti tAvadatra pratIkAraH karaNIya iti vimRzya ekadA vasudevaM santuSTaM dRSTvA ekAnte kaMsaM prati iti vadantam-he kaMsa ! ahaM santuSTo'smi tvaM yad yAcayestattubhyaM dadAmi, tvaM mArgaya tadA kaMso'vAdIt-bho mitra ! cet tvaM tuSTo'si tadA devakyAH garbhasaptakaM For Private and Personal Use Only
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpamUtra // 174 // kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. mahyaM deyaM pazcAd vacanAn / na calanIyam vasudevena saralacittena mAnitaM, pradattAH mayA devakyAH saptagarbhAstubhyaM idaM -madIyavacanaM nizcalaM, gRhe cAgatya vasudevena devakyAH niveditaM tadA ca vasudevAya atimuktakamunivacanaM devakyA nirUpitaM, saptagarbhAn kaMso haniSyati, pazcAttApastu kRtaH, paraM yad vacanaM jalpitaM tad jalpitameva, satpuruSANAM ekameva vacanaM tasmAdvicArya eva caturairvaktavyaM, yo vicArya na vadati tasya zoko yAvajjIvaM na yAti, atra vasudevasyaiva dRSTAnto jJeyaH, atha tasminnavasare bhaddilapure nAganAmA ekaH zreSThI vasati / tadbhAryA sulasA, sA nindU vartate / mRtaM apatyaM prasUte, tayA hariNegameSIdeva ArAdhitaH, sa devastRtIye upavAse prakaTo jAtaH, devenoktaM yadartha smRtaH sa cArtho mamAge nivedyaH / tadA sulasayA proktam-he svAmin ! mama nindoSa nivAraya, jIvataH putrAn prasavAmi tathA kuru, tadA devenoktam-atra karma pramANaM ahaM karma dUrIkartuM na samarthaH, paraM putrasyecchAM tava pUrayiSyAmi, yathA ko'pi na jJAsyati |tathA kariSyAmi, mathurAyAM devakyAH SaD gaustubhyaM dAsyAmi, tava mRtaputrAn devakyai dAsyAmi ityuktvA devo gataH, daivasaMyogAt ubhayorapi garbhAdhAnasamayaH samakAle snyjaayte| atha devakyAH sulasAyAzca samakAlaM garbho bhvti|smkaalN eva janma bhavati, hariNegameSIdevaH jIvantaM devakyAH putraM sulasAyAH pArthe muJcati, sulasAyAH mRtaM putraM devakIpAyeM | munycti|ydaa ca garbhaprasavasamayaH nikaTaH samAyAti tadA kaMsasya sevakAH devakopArzve tiSThanti, janmani jAte sati tanmRtaM putraM lAtvA kaMsAya dadati, kaMso lAtvA zilAyAM AsphAlya mArayati, anayA rItyA jIvanto devakyAH 6 sutAH sula devanAkAraNyAmi, mathurAmA dhAnasamayaH samadevakyAH putra // 174 // sevakAH de For Private and Personal Use Only
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sAthai hariNegameSiNA arpitAH, sulasAyAH SaDU mRtAH sutAH kaMsena hatAH, devakyA hi prAgbhave sapalyAH sapta ratnAni coritAni Asan, sapatnIM rudatIM dRSTvA ekam amUlyaM ratnaM kRpayA punardattamAsIt , tena devakyAH SaT putrAH anyatra varddhitAH, teSAM nAmAni-anIkayazAH1 anantasenaH2 vijitasenaH 3 nihitAriH4 devayazAH5 zatrusenaH 6 atha saptamo garbhaH saptabhiH svapnaiH sUcitaH paJcamadevalokAcyutvA devakyA udare utpannaH / kaMsasya sevakAH garbhagrahaNArtha tiSThanti / devakyA ca vasudevAya niveditam-svAmin ! kenacid anyopAyena ayaM uttamagarbho rakSaNIyaH atrA'rthe asatyamapi bhASaNIyam iti devakyAH vacanaM zrutvA, devakyAH pariNayanasamaye nandagopaH yazodA ca ubhau dampatI devakarAjJA devakIjanakena dAyajena vasudevAya dattau staH, yazodAyA api garbho jAto'sti, yasmin samaye devakyAH kRSNaH putro'bhUt / zyAmAGga dRSTvA kRSNakRSNetyabhivAditaH, tasmin eva samaye yazodAyAH putrI abhUt, kaMsasya sevakAH kRSNasya aGgarakSakaiH devaiH nidrayA ghUrNitAH kRtAH, tadA kRSNaM lAtvA vasudevaH pracchannatayA AdyamathurAto nirgacchan pratolIdeze kASThapaJjare prakSipta ugrasenaM taM bAlaM darzayitvA tava kASThapaJjarabhaJjako'yaM bAlo bhAvItyuktvA yamunA ullaGghya, kRSNasya aGgarakSakA devAH sArthe vartante, taireva devaiH pratolIkapATau udghATitau, evaM prakAreNa dvArAn nirgatya taTasthasya nandagopasya gRhe gatvA yazodAyai samarpayAmAsa / yazodAyAstatkAlajanitAM putrIM lAtvA gRhe Agatya devakyAH pArthe mumoca, tAvat prAharikA jAgaritAH, taiH pRSTaM ca devakyAH kiM apatyamabhUt tadA vasudevena yazodAyAH putrI kaMsAya arpitA, kaMsena tAM kanyA For Private and Personal Use Only
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 175 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dRSTvA tasyAH ekanAsAM chitvA pazcAdarpitA / zivazAsane ityuktamasti - "sA kanyA'pi zilAyAM AskAlya hatA, sA vidyudvabhUva iti kRtvA kaMso nizcinto babhUva" / vasudevo'pi kRSNasya bhalAmanikAM vahIM nandAya dadau / kRSNo yazodayA pAlyamAnaH sukhena varddhate / atha kRSNasya vilokanAya parvamipaM kRtvA pakSe pakSe, mAse mAse yazodAgRhe gopUjanavatsa| dvAdazIgotrajAdiparva miSeNa kRSNaM vilokayati / utsaGge sthApayati, stanyaM pAyayati, evaM kRSNaM kroDayitvA gRhe AyAti, vasudevo devakIM nivArayati, he priye ! tvayA gokule bhUyo bhUyo na gantavyaM, cet kaMso jJAsyati tadA kiJcit utpAtaM kariSyati / atha kRSNo yadA saptASTavArSiko jAtaH / tadA kalAbhyAsArthaM rohiNyAH putro baladevaH kaMsena adRSTaH, kRSNasya pArzve rakSitaH, baladevAya sarvaM kRSNasya guptarakSaNaM niveditamasti / atha ubhau balakRSNau nandagopagRhe tiSThataH / kRSNaM balo vidyAM pAThayati, kalAM zikSayati / evaM kRSNazcaturdazavArSiko jAtaH / atha rAmakRSNau gopAlaiH sArdhaM gAnaM kurutaH, nRtyaM kurutaH, nIlapItAmbaradharau, kRSNo mastake mayUrapicchaM dhArayati, moralIM vAdayati, gopIbhiH saha gAnaM karoti, evaM sarvasmin vAsare krIDAM kRtvA saMdhyAsamaye gRhaM AgataH / atrAntare ekadA kaMsena ekanAsA kanyA dRSTA / manasi dUno jAtaH, ekAnte eko nimittI pRSTaH / bho nimittin ! sAdhuvacanaM satyaM vA'satyaM vA madvairI kazcidasti, mRto vA, tadA naimittiko nimittaM dRSTvA'vAdIt tava zatruH kutracid vardhate, mRto nAsti, yaH kAlIyanAgaM vazyamAneSyati, kezInAmakaM azvaM damiSyati, kharameSau haniSyati, ariSThanAmAnaM saMDaM jeSyati tathA svayaMvare sAraGgaM dhanuradhijyaM kari For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRtiyuktaMna vyAkhyA 6. // 175 //
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Syati, cANUramalaM mauSTikamalaM malAnAM akSavATe haniSyati, nagarapratolIdvAre campottara- padmottaragajI haniSyati, sa eva tava hantA jJeyaH / etairabhijJAnaiH tvayA svakIya zatrurupalakSyaH / evaM nimittikavacanaM zrutvA nimittikaM visaye kaMsastaddarzanArthaM upAyaM cintayAmAsa / atha kaMsena udghoSaNA dattA-yaH sAraGgadhanurAropayati taM ahaM satyabhAmAM mama bhaginIM pANiM grAhayAmi, iti udghoSaNAM zrutvA sthAnasthAnasthAH bhUpAH AyAnti / tasmin avasare eko vasudevasya putro'nAdRSTiH baliSThaH so'pi dhanurArohaNAya Agacchan saMdhyAsamaye gokule nivAsaM gRhItavAn / tadA balabhadreNa upalakSya vahI sevA kRtA, prAtaH samaye balabhadraM anAdRSTiravAdIt asmAkaM ekaH kazcinmArgadarzako deyaH, yo gokulasya mArge mathurA darzayitvA pazcAdAyAti, ityukte sati anAdRSTisArthe kRSNo mArgadarzanAya balabhadreNa preSitaH, kRSNo'pi balabhadrasya vacanaM pramANIkRtya, anAdRSTiM preSayituM calitaH / mArge gacchato'nAdRSTe ratho vRkSAntare kSubhitaH, anAdRSTiM rathaM niSkAsayitumazaktaM dRSTvA kRSNena lattAprahAreNa ubhayoH pArzvayorubhau vRkSau unmUlya rathazcAlitaH, tadA tadvalaM anAdRSTiH dRSTvA rathaM Aropya mathurAyAM yayau, tatra ca yadA anAdRSTiH yAvat sAraGgadhanurArohayituM gRhNAti, karau prasArayati tAvaddevaprabhAvAt pazcAt papAta / anAdRSTiM patantaM dRSTvA sarve hAsyaM cakruH / kRSNastu anAdRSTerhAsyaM dRSTvA dhanurgRhItvA lIlayA AropayAmAsa, satyabhAmayA pArzvasthayA darzanena vRtaH, tadA ca vasudevaH anAdRSTerupari krodhaM cakAra / tvayA gokulAt | kimarthaM kRSNa AnItaH ? yAhi enaM gokule muJca, tadA kRSNo gokule vasudevena anAdRSTiM pracchannaM rahasyaM kRSNasya rakSaNa For Private and Personal Use Only
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 176 // muktvA mocitH| etAvatkAlaM yAvat harirevaM na jAnAti balabhadro madmAtA'sti / atha kRSNaH SoDazavArSiko kalpadruma jAtaH, tadA balabhadro kRSNaM prati sarva saMbandhaM jJApayitumicchati / asminnavasare kasena kezI azvaH, kharo meSazca ariSTa- kalikA nAmA balIvardazca ete sarve muktA gokule samAgatAH, sarvatra upadravaM kurvatastAn dRSTvA kRSNo jaghAna / atha ca tasmi-IN vRttiyukta navasare mathurAyAM kaMsena mallAkSavATaH maNDito'sti, sarvato mallAH samAhUtAssanti / dvau mahAmalloM cANUramauSTikAkhyau stH| vyAkhyA. kaMso jAnAti ahaM ekavAraM zatru vilokayAmi / yadA ca zArGga dhanurAropitastadA tu samyag na dRSTaH, tvaritaM gataH, atha yena kenacit prakAreNa taM mArayAmi, kIdRzo'stIti pazyAmi, evaM jJAtvA mallAkSavATaH sajjito'sti, tatra sarvAn svasevakAna AhUya kaMsena svarakSArtha te sthApitAH santi, tadA yAdavairapi kaMsasya chalaM jJAtvA ekasminneva pArthe saMmIlya sabhAyAM sthIyate sma, atha ca mallayuddhakautUhalaM mathurAyAM zrutvA kRSNo balabhadraM prAha-(balabhadreNa kRSNaH pAThito'sti, / vayasA vRddho'sti balabhadraH, tena hetunA kRSNaH balabhadrasya vinayaM kRtvA vadati)-he svAmin ! adya mathurAyAM gatvA malla-14 yuddhakautuhalaM vilokyate / tadA rAmo'pyAha-varaM, balabhadreNa jJAtaM, mathurAyAM yadAyAsyAvastadA kaMsena sahayuddhaM cedbhavettahi | kRSNaM prati svavArtA jJApayAmi, ayaM avasaro'sti iti jJAtvA balabhadro yazodAmAha-he yazode ! uSNajalaM snAnArthaka // 176 // asmAkaM dehi, yena snAnaM kRtvA vayaM mathurAyAM vrajAmaH, tadA yazodayA gRhakAryavyagratayA balabhadravacanaM na avadhAritaM, balabhadro ruSvA kathaM re yazode ! tava dAsItvaM vismRtaM mabhrAtaraM kRSNaM prapAlya kiM rAjJI jAtA, yadasmAkaM vacanaM na zrUyate, For Private and Personal Use Only
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tvayA na avadhAryate ityuktvA kRSNaM gRhItvA he bhrAtaH ! agre gantavyaM, yamunAyAM snAnaM kRtvA mathurAyAM yAsyAmaH / kRSNastu balabhadravAkyAd dUnaH saJjAtaH, tadA agre mArgamadhye gacchatA rAmeNa sarva-paDbhrAtRvadhAt kaMsabhayAt yazodAnandayoH gRhe vasanaM svasya bhrAtRtvaM pRthag jananItvaM ca kRSNAya niveditaM, ahaM tava rakSArthaM vidyAbhyAsArthaM pitrA vasudevena rakSito'smi, iti zrutvA kRSNaH pratijJAM cakAra, tadA'haM kRSNo yadA adyaiva SaNNAM bhrAtRRNAM vairaM gRhNAmi / kaMsaM AcchoTayAmi iti kRtvA mArge yamunAyAM kAlIyahade kAlinAgasya vakraM vivA madhye kamalaM prakSipya upari Aruhya azvavat kRSNo vAhayAmAsa tatsvarUpaM dRSTvA mathurAyAM sarvaiH lokaiH kaMsasahitaiH zrutaM adya nandaputreNa kAliyanAgo damitaH, tAvacca rAmakRSNau gopavRndena sahitau Agacchantau nagaradvAre campottara- padmottaragajAbhyAM ruddhau tadA gopAlAH | sarve'pi trastAH rAma-kRSNAbhyAM ubhau gajau dantAbhyAM vyApAditau tau hatvA cA'gre mathurAyA madhye bhUtvA mallAkSavATe samAgatau rAmakRSNau tatra ekaM bhUpAlaM maJcAt nipAtya tatra sthitau tadA rAmeNa kRSNAya svavargoM darzitaH, kaMso'pi sagarvo darzitaH kaMsenA'pi kRSNa-balabhadrau dRSTrA cANUramauSTikamalo yuddhAya sajjIkRtau, anukrameNa tAbhyAM saha yuddhaM kRtvA kRSNena cANUramallo muSTinA hataH, balabhadreNa muSTikamallo vyApAditaH, tatsamaye ayaM zloka: dAmodarakarAghAtavihvalIkRtacetasA / dRSTaM cANUramallena zatacandraM nabhastalam // 1 // ubhayormalayoH vadhaM dRSTvA kaMso ruSTaH, bhoH ! etau kRSNasarpoM kena poSitau ? / bhoH sevakAH / yUyaM vrajata, nandaM yazodAM For Private and Personal Use Only
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 177 // bavA Anaya, yathA tathA tayoryantraniSpIDanaM karomi, yAvat kaMsa evaM vadati tAvadeva kRSNaH kUrdayitvA mama SaNNAM kalpadruma kalikA bhrAtRRNAM vairaM gRhAmi, ityuktvA kaMsasya kezAn AkRSya maJcAnniSpAtya muSTiprahAreNa, pAdaprahAreNa ca kasaM jaghAna, kaMso vRciyuktamRtvA narakaM gtH| tadaiva yAdavAH sarve'pyekatrIbhUya ugrasenaM kASThapaJjarAnnikAzya sabhAyA sthaapyaamaasuH| tadA sarvaiH vyAkhyA. lokairupalakSitau rAma-kRSNau vasudevaputrI, ugrasenabhUpena tadaiva kRSNAya satyabhAmA pariNAyitA / kRSNaH SoDazavArSikaH, satyabhAmA trizatavArSikA / atha jarAsandhoH prabhutvaM jJAtvA, AtmIyajJAtIyaM ca kasaM jJAtvA yAdavAH kaMsasya lApretakriyAyai jIvayazAM papracchuH, kaMsasya dAhaM dadmaH, tadA jIvayazA ruSTA vadati, bahUnA yAdavAnAM dAho bhaviSyati, yadi balabhadrakRSNayordAhaH kaMsasya sArthe bhavati, tadA bhavya, tadA'haM jalAJjaliM dadmi, tadA kRSNena nirbhasitA satI, tato nirgatya pituH nagaraM rAjagRhaM jarAsandhasamIpe gatA, udghATitamastakA tatra gatvA ruroda, tvayi jIvati tava jaamaataa| evaM hataH, yAdavAH atIva unmattAH saJjAtAH, jarAsandho'pi iti zrutvA vatse ! dhIrA bhava yajjAtaM tattu jAtaM, paraM yAdavA mama aparAdhinaM kRSNaM tathA balabhadraM cenmama samarpayiSyanti, tadaiva mama deze'tra sthAsyanti, no cet sarveSAM yAdavAnAM kSayaM kariSyAmItyuktvA jIvayazAyai dhIratvaM datvA ekaH somAkhyaH sAmanto'sti, taM yAdavAnAM samIpe prahi d // 177 // tavAn , sa cAgatya samudravijayAdIn prAha-bho bhoH samudravijayAdyA yAdavA yadbhAvyaM tajjAtaM paraM dvau gopAlau bhavaddA|sayoryazodA-nandayoH putrau rAma-kRSNI baddhA matsArthe jarAsandhabhUpataye bhavadbhiH preSitavyau, tayorarthe bhavadbhiH kula ya samamAtyuktvA jIvayA cenmama samApa iti zrutvA gatvA ruroda, tvAya For Private and Personal Use Only
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kSayo na vidheyaH, to jarAsandhabhUpateraparAdhinau staH, yadA ca to bhavatputrau tathA'pi jarAsandhanRpataye dAtavyau iti zrutvA samudravijayo'vAdIt, bhoH somAkhya ! etAdRzau guNavantau balavantau putrau hananAya dattvA vayaM vRddhAH kiyatkAlaM jIviSyAmaH, yadbhAvyaM tadbhaviSyati / tadA ca rAma-kRSNau UcatuH-bhoH somAkhya ! tvaM pituH sakAzAt putrau mArgayan na lajjase ? / atha ca mayA tu SaNNAM vANAM vairamadhye ekasya bhrAturvaireNa kaMso hato'sti, paJcAnAM tu bhrAtRRNAM vairaM tiSThatyeva, tvaM cetsvasya bhavyaM vAJchati tadA braja, no cet phalaM darzayiSyAmi, yadA somAkhyaH sAmantaH kRSNena bhApitastadA sa gataH, yAdavAH manasi zaGkitAH kroSTikanaimittikaM papracchu:-bho nimittin ! asmAkaM kasyA dizaH sakAzAt jayo'sti, tAM dizaM darzaya, tadA naimittiko nimittaM dRSTvA'vadat-bho yAdavA! bhavatAM kule etau rAma-kRSNau mahApuruSau staH, kRSNasya prabhutvaM dadata, atha ca yUyaM pazcimAyAM bajata yatra samudrataTe satyabhAmA dvau putrau yugalatayA janayiSyati tatraiva sthAtavyaM tatra bhavatAM vRddhiH bhavitrI, atra na sthAtavyaM, evaM zrutvA yAdavAH zauryapurAt 11kulakoTipramANAH zrIsamudravijayaprabhRtayo nissRtAH mathurAnagarItaH saptakulakoTipramANAH yAdavA ugrasenapramukhAH nissRtAH, evaM sarve 18 kulakoTipramANAH yAdavA ekatra militvA saurASTradeza prati sakuTumbAH pracalitAH, atha somAkhyo'pi nRpaH sarva svarUpaM jarAsandhanRpataye uktavAn , jarAsandho'pi yAtrAbherI dApayitvA yAdavAnAmupari yadA calati tAvatkAlakumArAH sahadevajavanapramukhAH putrAH jarAsandhaM nivArya pituragre etAdRzaM paNaM For Private and Personal Use Only
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 178 // kRtvA, tadA kAlo'haM tvadIyaH putraH yadi gopAlAH yAdavA yatra yAnti, tatra gatvA tAn hanmi, yadyAkAze yAnti tadA kalpadruma niHsaraNI sthApayAmi, yadi bhUmau pravizanti tadA khanitvA hanmi, pAnIyamadhye pravizanti tadA'gastIbhUya zoSayAmi,N kalikA athavA jAlaM muktvA bandhayAmi, yadyagnau pravizanti tadA'hamapi agnau jhampAM datvA pravizya tAn hanmi, iti pratijJA vRttiyuktaM vyAkhyA kRtvA paJcazatabhrAtRbhiH sahitaH kAlakumAraH zastrANi dhRtvA pituH pAdayogitvA svabhaginIM prati uvAca-he bhagini ! yadi yAdavAnAM kSayaM kRtvA bhaginIpateH vairaM lAtvA AyAmi, tadA'haM tava bandhuH ityuktvA yAvad vrajati tAvadbhaginI | AzIrvAdaM dadau tvayA martavyaM paraM yAdavAnAM kSayaH kartavyaH, prAyaH yAdRzaM bhAvyaM bhavati tAdRzaM evaM vacaH nissarati / atha kAlakumAraH senAM lAtvA svabandhubhiH sahitaH acchinnaprayANairyAdavAnAM pRSThe calitaH, yAdavAzca zanaiH zanaiH brajanti, kAlakumArasya yAdavAnAM ca yAvat ekaprayANasyAntaraM sthitam / atha ca yAdavAnAM kule ete uttamapuruSAH santi, zrInemistIrthaGkaraH, kRSNo vAsudevaH, rAmo baladevaH, anye'pi bahavastadbhavasiddhAsteSAM puNyAkarSitA kuladevI samAgatA, IN samAgatya tayoH kAlakumArasainyayAdavayorantarAle parvataM racayAmAsa / tasya parvatasya paTTikA'ntarAle agnicitA dRzyate, agnicitAyAH pArthe sthavirArUpeNa ruroda, tAvattatra kAlakumAraH Agatya sthavirAM papraccha-he sthavire! kA iyaM NR citA ke cAtra jvalanto dRzyante tadA yAdavAnAM kuladevI kAlakumAraM chalayituM rudatI, uvAca-he vatsa ! kAlakumArabhayAt yAdavAH sakuTumbAH sarve'pyatra citAyAM prajvalitAH, eko'pi na uddharitaH, mama ko'pi sevAM kartuM na sthita For Private and Personal Use Only
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir stenA'haM api pravizAmItyuktvA sthavirA'pi jvalane praviveza / kAlakumAro devacchalAt vyAmohitaH san pUrvasvavAkyaM smaran pratijJAvazAt anyairapi bahubhiH sAmantaiH sahitaH katibhirbhrAtRbhirapi sahitaH khaGgaM niSkAsya, agnau praviSTaH, sa ca bhasmIbabhUva / prAtaH sarve kecit zeSAH lokAH tAM devamAyAM jJAtvA pazcAt yayuH / yAdavAzca pramuditAH santaH, pazcimasamudrataTe AgatAH, tadA ca satyabhAmayA bhAnubhAmaranAmakaM putrayugalaM prasUtam / nimittikavacanAttatraiva yAdavaiH sthitaM, kRSNena upavAsatrayaM kRtvA susthitanAmA lavaNasamudrA'dhipa ArAdhi, sa ca AgatastadA kRSNaH svanivAsAya sthAnaM yayAce / tadA susthito'vAdIt - indrAjJayA dAsyAmi / indraM pRSTavAn tadA indreNa dhanadaM preSya, susthitasamIpAt dvAdazayojanaM yAvat pAnIyaM saMvRtaM tatra dhanadena dvArikAnAnIM purIM vAsayitvA aSTAdazahastonnatena dvAdazahastapRthulena navahastapRthivyAM sthitena sauvarNamayena ratnamayakapizIrSeNa khAtikAyuktena devavRkSavATikAsahitena vapreNa veSTitAM dvArikAM sAkSAt dhanadapurIsadRzIM dhanadadevo vAsavAjJayA kRSNAya dadau / tatra dvArikAyAM antarAle kRSNasya gRhaM saptabhUmikaM kalpavRkSavATikAyuktaM tasya pArzve samudravijayAdInAM dazAnAM gRhANi, aparasmin pArzve ugrasenasya gRhaM tasya pArzve bandhUnAM gRhANi tribhUmikAni sarvANi gRhANi tridizaM yAvad dhanadhAnyavastrAlaGkArairbhRtvA samarpya dhanadaH svasthAne yayau / tatra yAdavAH sarve vasanti / 50 varSANAM madhye aSTAdazakulakoTInAM 56 SaTpaJcAzatakulakoTI jAtA, yAdavAnAM tatra tiSThatAM etAdRzI vRddhirbabhUva / atrAntare vyavahAriNAM gamanAgamanAt rAjagRhe jarAsandhasya 'yAdavAH dvArikAyAM sukhinaH tiSThanti' For Private and Personal Use Only
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir www.kobatirth.org kalpasUtra // 179|| iti zuddhiH zrutA, tadA jarAsandhaH kaTakaM lAtvA yuddhAya clitH| asmin prastAve nAradaRSi; jarAsandhasenAM kRSNasyopari | kalpadruma kalikA vajantI jJAtvA dvArikAyAM tAvad gatvA kRSNAya zuddhiM dadau / kRSNo'pi sainyaM saMmIlya pATalApazcAsarAgrAmaM yAvat , ubhayoH vRttiyukta kRSNa-jarAsandhayoH kaTakaM ekayojanAMtarAle sthitaM / parasparaM yuddhaM lagnaM, lakSazo manuSyA mRtAH, tato yuddhe kRSNaM ajeyaM vyAkhyA. matvA jarAsandhabhUpena jarA vidyA muktA, tayA kRSNasya sainyaM rudhiraM vamat bhUmau papAta / tataHzrIneminAthavacanena zrIkRSNena upavAsatrayaM kRtvA padmAvatI ArAdhitA / tayA pratyakSIbhUya dharaNendrasya devAlayAt, bhAvitIrthaMkarasya zrIpArzvanAthasya pratimA AnIya dattA / tadA maGgalanimittahRSTena kRSNena zaGkho vAditaH tatraiva sthAne bimbaM sthApitam / zaGkhapUraNAt zaGkezvarA iti tIrtha jAtam / punaH zrIneminAthena indreNa mAtalisArathinA samaM mukto yo rathaH tamAruhya zaGkhanAdaH kRtastena jarAsandhasainyaM niSpayAsaM jAtam / tato dinatrayaM zrIzaGkezvarapArzvanAthapratimAsnAtrodakena zrIkRSNasya sainyaM / saja jAtam / punarjarAsandhena kRSNAya svakIyaM cakraM muktam / paraM na prabhavitaM tatastadeva cakraM gRhItvA kRSNena muktam / | tena jarAsandhamastakaM cchinnaM, mRto jarAsandhaH / devaiH kRSNasya upari puSpavRSTiM kRtvA uccaiH proktam / bho bhoH zrIkRSNo N // 179 // navamo vAsudevo jaatH| atha enameva sarve'pyAzrayadhvam / tataH sarvamapi jarAsandhasainyaM zrIkRNasya militam / atha zrIkRSNavAsudevo dvArikAmAgatya trikhaNDarAjyaM bhujAnastiSThati // For Private and Personal Use Only
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha zrIvAsudevaH sukhena dvArikAyAM rAjyaM karoti, zrInemikumAraH AbAlabrahmacArI yauvanavayaH prAptastadA mAtrA zrIzivayA devyA uktaH-he vatsa! asmAkaM harSa utpAdaya, ekakanyAM pariNIya matpAdayorvadhUM nAmaya, tadA zrInemikumAra uvAca-he mAtaH / yadA'haM madyogyAM kanyAM bilokayiSyAmi tadA pariNeSyAmi, evamuktvA mAtaraM harSayati, asminnavasare kRSNasyAyudhazAlAyAM nemikumAraH pAJcajanyaM zaMkhaM pUrayAmAsa / tasya zabdena hastino nirmadA babhUvuH, zRGkhalA boTayitvA bhramuH / cakraM bhrAmitaM, zArGga dhanurAropitaM, TaGkAraM cakAra, sarve lokAH bhItAH zazabdaM dhanuSTaGkAraM zrutvA, nAdena vizvaM badhiraM jAtaM, dharA dhaDahaDitA, nagarIca pracakampe, parvatAH saceluH, samudrA ucchalitAH, diggajAH trAsaM prApuH, yAdavA mUrcchitA ica jAtAH, brahmANDaM bhayavihvalaM jAtaM, kRSNazcetasi cakampe / kiM navIno vAsudevo'vatIrNaH, yadA nemikumAra etAdRzo balavAn tadA rAjyAN'dhipo'yaM bhavitA, tadA balabhadra uvAca-he bhrAtaH mA bhayaM kuru, ekAmapi bhAryA na pariNayati, etAdRzo | vItarAgaH kimarthaM tava rAjyaM gRhNAti, tadA AkAzavANyapi babhUvaHA yo rAjyaM na samIhate gajaghaTATaGkArasaMrAjitaM, naivAkAGkSati cArucandravadanAM lIlAvatIM yo'GganAm / yaH saMsAramahAsamudramathane bhAvI ca manthAcalaH, so'yaM nemijinezvaro vijayate yogIndracUDAmaNiH // 1 // ayaM zrInemikumAraH khakIyA'vasare dIkSA lAsyati, tadA kRSNo hrssitH| tadA neminAtho'pi tatrA''jagAma, For Private and Personal Use Only
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org IITE kalpasUtra // 18 // kRSNaH papraccha-bhobhrAtaH! zaGko bhavatA pUritaH tadA nemikhAminA proktam-bho bhrAtaH! mayaiva lIlayA puuritH| kalpadruma kRSNena punarapi proktam-AgamyatAM mallayuddhena balasya parIkSA kriyate / Avayormadhye ko'dhikavalI, tadA balapa- kalikA rIkSArthaM pUrva kRSNena khabAhuH prasAritastataH zrInemistaM kamalanAlavat sukhena nAmayAmAsa, pazcAd bhagavatA'pi vRttiyukta khabAhuM vajratulyaM vistAritaM paraM kRSNo vAlayitumazakto jAtaH, tadA kRSNena svazarIrabalaM sarva pradattaM, tadA'pi vyAkhyA. na valitaH kapivat zAkhAyAM hiNDolito hariH sadRSTaH kRSNena cintitam-atha mahAn balavAn, yadA'yaM vadhU pariNayati tadA hInabalo bhavati, evaM vicArya samudravijaya-zivAdevyAjJayA zrIkRSNo dvAtriMzatsahasrapamitAn / antaHpuradArAn SoDazasahasragopAGganAgaNaM sArthe lAtvA, vasantau girinArivane neminA saha jagAma, nemisvAmI yadustrIbhiH saha krIDAM cakAra, paraM vikRti cetasi na dhatte, puSpaphalAdibhiH krIDAM kRtvA jalakuNDe AyAti, tatra rukmiNI pramukhAnAryo nemi hasitvA UcuH / bho devara ! kiM ramaNyA udarabharaNabhayAt na pariNayasi / atra tu tvaM cintAM mA kuru, tava bhrAtA zrIkRSNastava jAyAyAH poSaNaM kariSyati / atha punaH tvaM kiM navIno muktigAmI asi / pUrvamapi RSabhAdyAH jinavarAH pANigrahaNaM vidhAya bhogaM bhuGktvA , pazcAddIkSA // 18 // lAtvA, muktiM jagmuH, evaM bahUktvA sarvAH kRSNavadhvaH sarvA gopyazca evaM uucuH| adya yadi vivAhaM mAnayiSyasi tadA tvaM chuTiSyasi, no cet mokSyAmo nahi / evaM uktvA kAcittailaM prakSepayAmAsa, kAcid gulAlamuSTiM, kAci For Private and Personal Use Only
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jalasekaM, evaM tAsAM atyAgraheNa neminA maunaM gRhItam / tAbhistadA uktam-zrIneminA vivAho mAnitaH, mAnita iti sarvAbhiH kRSNo vijJaptaH, zrIneminAthAya vivAho'GgIkAritaH, zrIkRSNadevaH svayaM zrIugrasenasya gRhe gatvA tatputrI nemivivAhAya rAjImatI yAcayAmAsa / krauSTikanimittinamAya lagnaM zodhitam / varSAkAle lagnaM na bhavati, paraM uttAlavazAt , zrIkRSNavAkyAt zrAvaNazuddhaSaSThIdinaM nirdoSamasti, iti nimittinA pratipAditam / atha ubhayohe pakkAnnAni niSpAdyante / yAcakA jayazabdaM jalpanti, gItAni gAyanti / atha lagnadivase zrInemIzvarasya aGge piSTikA kriyate, jalena javAGkarAH sicyante, nemizirasi mukuTo badhyate, pahastizIrSe nemirAropyate, aSTakoTiyadukumArAH nAnAjAtIyaturaGgamaskandhe Aropya sAthai gRhyante, zrIkRSNadevo balabhadro daza dazArdAzca agre pracalanti, pRSThataH zivAdevI saparikarA vrajati, bhaginI lavaNamuttArayati, RddhiM vistArayati, evaM zrIneminAtho mahatA''DambareNa ugrasenasya dvAradeze Agacchati / atha khayaM zrIkRSNadevo hAMsale'zve sthito'sti, mastake chatraM dhArayati zvetacAmaraiva-jyamAnaH, anye'pi yAdavAH nAnAjAtIyeSu azveSu ArUDhA nemikumArasAdhU yAnti, zrInemikumArAgre'STamaGgalAniracyante, sArdhadvilakSavAjitrANAM nirghoSAne karNapatito'pi zabdo na zrUyate, evaM rItyA AgacchatA zrIneminA uccairdhavalagRhaM dRSTvA sArathiH pRSTaH, kasyedaM dhavalagRhaM ? tadA sArathinA proktam-vAmin ! tava zvazurasya zrIugrasenabhUpasya kailAsazikharavat virAjate eSaH prAsAdaH, tatra For Private and Personal Use Only
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir www.kobatirth.org kalpasUtra // 18 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. prAsAde gavAkSasthA'nekasphArazRGgArabhAreNa virAjamAnA meghaghaTAyA vidyudiva rAjImatI bhavatsammukhaM vilokayantI dRzyate / asmin abasare sahajasaundaryeNa bhAsamAno bhUSaNazcAdhikaM virAjamAnaHzrInemikamAra aayaati| taM rAjImatI dRSTA cintayati, kimayaM indraH, kiM vA candraH, kiMvA pAtAlavAsI nAgakumAro'sti, athavA mayA jJAto'yaM madIyaprAgabhavasatko bhA'sti, athavA madIyaM mUrtimat puNyaM vartate, asminnavasare toraNavandanAya AyAti, zvazrUH vivAhamaGgalAcaraNakaraNAya dvAradeze sthitA'sti, tatsamaye nemikumAraH pazujIvAnAM pUtkRti zrutvA sArathiM papraccha-ete jIvAH kimarthaM saMmIlitAH santi ? tadA sArathiH prAha-khAmin ! tava vivAhe eteSAM AmiSeNa bhojanaM bhavitA, tadA zrInemisteSAM pUtkRtiM zrutvA manasi cintayati, ahaha !!! zravaNakaTuko'yaM zabdaH zrotuM azakyaH, tena utsavena alam , yena utsavena kRtvA anye niraparAdhino hanyante,taM utsavaM vivAha dhik ! asminnavasare rAjImatI sakhIbhyaH prAha-he sakhyaH! kathaM madIyaM dakSiNaM cakSuH sphurati, kiJcid amaGgalaM bhaviSyati / tadA sakhyaH procuH-he bhagini ! idAnIM maGgalAvasare etAdRzaM amaGgalaM vAkyaM mA brUhi / tAvat nemisvAmI sArathinaM kathayati sma-bhoH sArathin ! rathaM pazcAd vAlaya / asmin avasare eko hariNaH nemisammukhaM dRSTvA rudanaM kurvan svakIyagrIvayA hariNyA grIvAM vidhAya imAM gAthAM prAha mA paharasu mA paharasu eyaM maha hiyayahAriNi hariNi |saamii! ava maraNA vihu dussaho piyatamAviraho // 1 // daH zrotuM azakyA, tA, tadA zrInemisteSAM pUla santi ? tadA sArAiyanemikumAraH pazujIvANavandanApa // 181 // For Private and Personal Use Only
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir artha:-he svAmin ! imAM mRgI mama hRdayahAriNI vallabhAM mA prahara, mA prahara, khAmin ! aba maraNAdapi priyatamAyA viraho dussahaH, tasmAt pUrva ahaM hantavyaH, pazcAdeSA hantavyA / tadA hariNI api khakIyabhAraM hariNaM prAhaHT eso pasannavayaNo tihuyaNasAmI akAraNo baMdhU / tA vinnavesu vallaha ! rakkhatthaM savajIvANaM // 1 // artha:-he svAmin ! ayaM nemikhAmI prasannavadano'sti, tribhuvanakhAmI niSkAraNo bandhurvijJApyA-rakSArtha sarvajIvAnAM asyA'gre vijJaptiH karaNIyA ityarthaH-tadA hariNyA prerito hariNo nemi pratyAha| nijharaNe nIrapANaM araNNatiNabhakkhaNaM ca vnnvaaso|amhaann niravarAhANa jIviyaM rakkha rakkha paho! // 1 // arthaH-khAmin ! asmAkaM niraparAdhAnAM jIvitaM rakSa rakSa, asmAkaM ko'parAdhaH? vayaM nirjarANAM pAnIyaM piyA17maH, araNyatRNAnAM bhakSaNaM kurmaH, vane vasAmaH, kasyApi vikRtaM na kurmaH, evaM sarve jIvA khakIyabhASayA prabhoH |agre vijJaptikAM kurvanti / bhagavAna jJAnena teSAM vijJapti jJAtvA pazupAlakAn prAha-bho bhoH pazupAlakAH! bhavantaH imAn pazUna mocayantu, ityuktvA sarvAn jantUn mocayitvA khayaM toraNAdeva pazcAt cacAla, tAvat samudravijayena zivAdevyA ca rathA'gre Agatya ratho ruddhaH, he putra! pUrvamasmanmanorathAn pUraya, ekavAraM vadhU pariNIya tava vadhUmukhaM asmAn darzayitvA bhogAn bhuktvA pazcAd dIkSAMgRhANa, tvaM mAtApitrobhakto'si, tasmAd asmAkaM min ! asmAkaM mA, vane vasAmA: vijJapti jJAtvA pazupA toraNAdeva pazcAta , ekavAraM vadhU pA tava vadhUmukhaM asmAnyA ca rathA'ye AgatyAna jantUna mocayitvA pazupAlakAna pAI sarve jIvA svaka For Private and Personal Use Only
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir F kalpasUtraM kalpadruma kalikA vRtiyukta vyAkhyA. // 182 // AjJAbhamA kArSIH, tadA nemiravAdIt-he mAtaH ! eSaH kadAgraho na kartavyaH, bhavatAM dRDhanemi-satyanemipramu- khAH anye putrAH santi, te manorathaM pUrayiSyanti, eSA strI malamUtrayorbhastrikA mahyaM na rocate, muktikAntAyAM me mano lagnamasti, tasmAt atrArthe kimapi na vaktavyaM, imAM vArtA zrutvA, rAjImatI kSaNaM niHzvasya evaM vadati hA! yAdavakuladiNayara ! hA niruvamanAha ! hA jagassaraNa ! | hA ! karuNAyarasAmI ! muttUNamahaM kahaM calio ? // 1 // artha:-aho yAdavakule sUrya !, aho nirupamanAtha !, aho jagatzaraNa! aho dayAnidhAnavAmin ! mAM muktvA kathaM calito'sti, punarni:zvAsaM muktvA rAjImatI vadati hA hiyaya ! dhiTTha nidra, nillajja ! aja vi jIviyaM vahasi / annattha baddharAo jAonAho appaNo nAho // 1 // artha:-hA iti duHkhArthe vacanaM, khakIyahRdayAya upAlambhaM dadAti, are dhRSTa, are niSThura, are nirlajja, mama hRdaya ! adyApi tvaM jIvasi, yadunAthaH, zrIneminAthaH, AtmIyasvAmI, anyatra baddharAgo jAtaH, punarvilapya badati, he dhUrta ! yadi tvaM muktigaNikAyAM anekasiddhairbhuktAyAM rakto'si tadA kimarthaM mama pANigrahaNArtha samAgato'bhUH ? // " kimartha vivAhena vigopitA / asmin samaye rAjImatI prati sakhyaH prAhu:-he rAjImati ! anena bhavyaM kRtaM // 18 // For Private and Personal Use Only
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadi cet pariNIya tvAM amokSyat tadA'sau abhavyamabhaviSyat , anena niHlehena bharcA kim ? anyaH sasleho bhartA gaveSaNIyaH / yadUnAM kumArA ekaekebhyo'dhikaguNavantaH santi, yadA sakhIbhirityuktam tadA rAjImatI hastAbhyAM kau~ pidhAya vadati-he sakhyaH! etAdRzIM vArtA punarmA brUta, yadA sUryaH pazcimAyAM udeti, merucUlAcalati, sindhurmaryAdAM tyajati, tadA'pi nA'nyo me varaH, anena kAyena me nemireva bhartA, yadi idAnIM mama pANigrahaNaM nemina kariSyati tadA'pi dIkSAkAle zIrSe hastaM dAsyatyeva, iti rAjImatyAH vacaH zrutvA sakhyaH procuH-he rAjImati ! tvaM satyA satI asi, tava janmapramANaM, tadA rAjImatI sakhibhyo vadati-he sakhyaH! etAvahuHkhaM|mayA soDhuM azakyaM, ityuktvA dhavalagRhaM praviSTA, tadA ca sarve yAdavAH dazA'pi dazArhAH kRSNabalabhadrAdayazca nemiprabhu pratibodhayanti sma / he neme ! RSabhAdyA api jinAH pANigrahaNaM kRtvA bhogasukhaM bhuGktvA pazcAd mukti yayuH, iti nizcayaH ko'pi nAsti, yat apariNItA eva muktiM yAnti, pariNItAH kiM muktiM na yAnti, tadA nemiH prAha-ahaM kSINabhogyakarmA, dharmakArye antarAyona vidheyaH, arhan zrIariSTanemiH varSazatatrayaM kumAravAse nyuSitavAn , tadanantaraM ca lokAntikadevA aajgmuH| Agatya bhagavaddIkSA'vasaraM jJAtvA imAM vANI prAhu: jaya jaya naMdA! jaya jaya bhaddA ! jaya jaya khattiyavaravasahA! taM cevaM savaM bhANiyatvaM // artha:-he svAmin ! tvaM jaya, tvaM nanda, tvaM dharmatIrtha pravartaya, tathA indrAdayo devAH sarvebhyaH prbodhyaamaasuH| For Private and Personal Use Only
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 183 // epa nemikhAmI tIrthakaro brahmacaryadhArI dIkSA gRhItvA dharmatIrtha pravartayiSyati, asya dIkSAmahotsavaH kartavyaH, IN|| kalpadruma tadA bhagavAna saMvatsaradAnaM adAt / atha dIkSA'vasaraM sUtrakAro vadati kalikA vRttiyukta. teNaM kAleNaM teNaM samayeNaM arahA ariTunemI je se vAsANaM paDhame mAse ducce pakkhe sAvaNasuddhe, vyAkhyA. tassa NaM sAvaNasuddhassa chaTThIpakkhe NaM puvahnakAlasamayaMsi uttarakAlasamayasi uttarakurAe sIyAe sadevamaNuAsurAe parisAe aNugammamANamagge jAva bAravaIe nayarIe majjhamajjheNaM niggacchai, niggacchittA jeNeva revayae ujANe, teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA asogavarapAyavassa ahe sIyaM ThAvei, ThAvittA sIyAo paccoruhai, paccoruhittA sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuyai, omuittA sayameva paMcamuTThiyaM loyaM karei, karittA chaTTeNaM bhatteNaM apANaeNaM cittAnakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM egaM devadUsamAdAya egeNaM purisasahasseNaM saddhiM muMDe bhavittA AgArAo aNagAriyaM pavaie // 173 // arthaH tasmin kAle tasmin samaye arhana ariSTanemiryo varSAkAlasya prathamo mAso dvitIyaH pakSaH zrAvaNasya // 183 // For Private and Personal Use Only
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir zukla pakSa ityrthH| tasya zrAvaNazuklapakSasya SaSThayAM tithau prathamaprahare uttarakurAyAM zibikAyAM sthitvA deva-a-| sura-manuSyaparSatasahitaH dvArikAnagarImadhye bhUtvA nirgacchati, yatra revatAcalasya udyAnaM tatrAgatya azokavRkSasya | tale zivikAM sthApayitvA paJcamuSTiM locaM vidhAya caturvidhAhAratyAgasahitena SaSThabhaktena citrAnakSatre candrasaMyoge Agate sati indreNa dattaM devadUSyavastraM skandhe dhRtvA gRhavAsaM tyaktvA anagAro yatI jAtaH, ekasahasrapuruSaiH sArdU dIkSAM gRhItavAstadA manaHparyAyajJAnamutpannam arahA NaM ariTunemI caupannaM rAiMdiyAiM niccaM vosaTTakAe ciyattadehe, taM ceva savaM jAva0 paNa pannagassa rAiMdiyassa aMtarA vaTTamANassa je se vAsANaM tacce mAse paMcame pakkhe Asoyabahule, __ tassa NaM Asoyabahulassa pannarasIpakkhe NaM divasassa pacchime bhAe ujiMtaselasihare veDasapA yavassa ahe chaTeNaM bhatteNaM apANaeNaM cittAnakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM jhANaMtariyAe vaTTamANassa jAva aNaMte aNuttare-jAva savaloe sabajIvANaM bhAve jANamANe pAsamANe viharai // 174 // artha:-ahana ariSTanemiH catuHpazcAzat 54 dinAni yAvat dIkSAgrahaNAnantaraM nityaM vyutsRSTadehastyaktazarIrazuzrUSaH, ye kecit upasargA utpadyante tAn sarvAn samyak sahate, evaM dIkSAM pAlayato nemisvAminaH paJca For Private and Personal Use Only
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 18 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. paJcAzattamaM dinaM vartate, tadA varSAkAlasya tRtIye mAse paJcame pakSe etAvatA AzvinakRSNamAsasya amAvAsyAyAM| pazcAtpahare revatAcalasya upari vetasavRkSasya adhobhAge aSTamabhaktena caturvidhAhAratyAgasahitena citrAnakSatre candrasaMyoge prApte sati svAminaH zukladhyAnaM dhyAyataH kevalajJAnaM utpannam / tadA bhagavAn sarva jAnan sarva pazyan viharati, tadA ca sahasrAmravanavanapAlakena dvArikAyAM Agatya kRSNasya va panikA dattA, tadA dvAda|zakoTirUpyasya svarNasya ca va panikA vanapAlAya pradattA, zrIkRSNadevo vandanAya girinAraparvate aagtH| tatra caturvidhadevanikAyo militaH, samavasaraNaM racitaM, bhagavAn siMhAsane sthito dezanAM dadAti sma, tadA rAjI-1 matyapi samavasaraNe sametA'sti / tasmin avasare rAjImatyAH lehakAraNaM bhagavato neminAthasya zrIkRSNena pRSTam tadA bhagavatA samyaktvaprApterArabhya aSTabhavAnAM saMbandhaH proktaH / navamo bhavo vrtmaanH| prathame bhavedhano dhanavatI ca, dvitIye bhave saudharma devaloke devo devI ca, tRtIye bhave citragatividyAdharo ratnavatI vidyAdharI, caturthe bhave mAhendradevaloke mitrarUpau devI, paJcame bhave aparAjito rAjA priyamatI rAjJI, SaSThe bhave ekAdazame AraNadevaloke mitrarUpA devI, saptame bhave zaMkho rAjA yazomatI rAjJI, aSTame bhave aparAjite mitrarUpau devI, navame bhave ahaM nemiH saJjAtaH, eSA rAjImatI sNjaataa| agre lehabandhanaM truTitam / itthaM bhavAvalI zrutvA rAjImatI dIkSA jagrAha / dIkSAM gRhItvA ca rathanemirvAntAhAragrahaNadRSTAntena dharmamArge sthiriikRtH| // 184 // For Private and Personal Use Only
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekamin samaye meghavRSTivazAt ArdravastrANAM zuSkIkaraNAya nirinAriguphAyAM praviSTayA rAjImatyA rathanemiH pratiyodhitaH / pUrva nirvastrAM rAjImatI dRSTvA rathaneminA proktam ehitA bhujimo bhoe, mANussaM khalu dullahaM / bhuttabhogI tao pacchA, jiNamaggaM carissAmo // 1 // | arthaH-rathanemiH rAjImatI sAdhvIM evamavAdIt-he sundari! Agaccha AvAM bhogAn bhunAvaH, bhuktabhoginau ca bhUtvA pazcAt saMyama grahISyAvaH, iti rathanemervacaH zrutvA rAjImatI svAGgopAGgaM bAhubhyAM saMgopya upadezaM dadau / he devAnupriya ! tvaM andhakavRSNikule utpannaH, ahaM bhojakavRSNikule utpnnaa| AvAM agandhanakule utpannasarpasadRzau bhavAvaH / yathA-agandhakulotpannasarpasya agnipraveza eva karaNIyaH bhavati, na tu viSasya pazcAd grahaNaM karaNIyaM bhavati, tathA tava maraNaM eva zreyaH, na punaH zIlakhaNDanaM zreyaH, yadi rUpavatI kAminI IN dRSTvA kAmuko bhaviSyasi, tadA vAyunA vidhUtazevAla iva asthirAtmA bhaviSyasi / etAdRzIM dharmadezanAM dattvA . aGkuzena gaja iva vazIkRtya saMyamamArge AnItaH, etAdRzI rAjImatI mahAsatI / atha rathanemisAdhuH 400 catvAri zatavarSANi gRhavAse sthitaH, ekavarSa chadmasthadazAyAM sthitaH, paJcazatavarSANi kevalaparyAye sthitaH, evaM sarvAyurnavazataekottaravarSANi prapAlya nemeH sakAzAt pUrvaM catuHpaJcAzadinAnAM antarAlena muktiM gataH / atha nemiprabhoH parivAraM vadati For Private and Personal Use Only
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir kalpasUtra // 185 // kalpadruma kalikA vRciyukta. vyAkhyA. arahao NaM ariTaNemissa aTThArasa gaNA (18) aTThArasa (18) gaNaharA hotthA // 175 // arahao NaM ariTunemissa varadattapAmukkhAo aTThArasa samaNasAhassIo (18000) ukkosiyA samaNasaMpayA hutthA // 176 // arahao NaM ariTunemissa ajajavikhaNipAmukkhAo cattAlIsaM ajjiyAsAhassIo (40000) ukkosiyA ajiyAsaMpayA hutthA // 177 // arahao NaM ariTunemissa naMdapAmukkhANaM samaNovAsagANaM egA sayasAhassIo auNattariM ca sahassA (169000) ukkosiyA samaNovAsagANaM saMpayA hutthA // 178 // arahaoNaM ariTa0 mahAsuvayApAmukkhANaM samaNovAsigANaM tiNNi sayasAhassIo chattIsaM ca sahassA (336000) ukkosiyA samaNovAsiANaM saMpayA hutthaa||179|| arahao NaM arihanemissa cattAri sayA (400) cauddasapuvINaM ajiNANaM jiNasaMkAsANaM sabakkhara jAva hutthA // 180 // pannarasasayA (1500) ohinANINaM, pannarasasayA (1500) kevalanANINaM, pannarasasayA (1500) veubviANaM, dasa // 185 // / For Private and Personal Use Only
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sayA (1000) viulamaINaM, aTThasayA (800) vAINaM, solasasayA (1600 ) aNuttarovavAiANaM, pannarasa samaNasayA (1500) siddhA, tIsaM (3000) ajiyAsayAiM siddhAI // 189 // arahao NaM ariTTanemissa duvihA aMtagaDabhUmI hutthA, taMjahA-jugaMtagaDabhUmI, pariyAyaMtagaDabhUmI - jAva aTTamAo purisajugAo jugaMtagaDabhUmI, duvAsapariAe aMtamakAsI // 182 // arhato ariSTanemeH aSTAdazagaNadharA aSTAdazagaNA vabhUvuH, arhato ariSTanemervaradattapramukhAH 18000 aSTAdaza sahasrapramitAH svahastadIkSitAH sAdhusampat saMjAtA / arhato'riSTanemeH AryayakSiNIpramukhA 40000 ca tvAriMzatsahasraM sAdhvInAM sampat saMjAtA / arhato'riSTanemernandapramukhA ekalakSaekonasaptatisahasra 169000 pramANA zrAvakANAM saMpatsaJjAtA / arhato'riSTanemeH trilakSaSatriMzatsahastra 336000 pramANA zrAvikANAM saMpatsaJjAtA / arhato'riSTanemeH catuHzatapramANA caturdazapUrvadharANAM saMpat, paJcadazazatapramANA avadhijJAninAM saMpat, paJcadazazatapramANA kevalinAM saMpat, paJcazatadazapramANA vaikriyalabdhidhAriNAM saMpad AsIt / dazazataM vipulamatayaH, aSTazataM vAdinaH, SoDazazataM paJcAnuttaragAminaH, paJcadazazataM sAdhavassiddhAH, sAdhvInAM triza tazatI siddhA, zrInemIzvarasya aSTa paTTadhAriNaH muktiM gatAH, eSA yugAntakRtabhUmiH, kevalajJAnotpatyanantaraM For Private and Personal Use Only
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpadruma kalikA bRciyuktaM vyAkhyA. kalpasUtra | dvAdazabhirvadhaiH muktimArgo vyUDhaH, eSA paryAyAntakRtabhUmiH kathyate // atha bhagavato nirvANakalyANaM kthyte||186|| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM arahA ariTunemI tiNi vAsasayAI kumAravAsamajhe vasittA caupannaM rAiMdiyAI chaumatthapariAyaM pAuNittA desUNAI satta vAsasayAiM kevalipariAyaM pAuNittA paripuNNAI sattavAsasayAI sAmaNNapariAyaM pAuNittA egaM vAsasahassaM savAuaM pAlaittA khINe veyaNijjAuyanAmagutte imIse osappiNIe dUsamasusamAe samAe bahuviikaMtAe je se gimhANaM cautthe mAse aTThame pakkhe AsADhasuddhe tassa NaM AsADhasuddhassa aTThamIpakkheNaM uppiM ujiMtaselasiharaMsi paMcahiM chattIsehiM aNagArasapahiM saddhiM mAsieNaM bhatteNaM apANaeNaM cittAnakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM putvarattAvarattakAlasamayaMsi nesajjie kAlagae (yaM0 800) jAva savvadukkhappahINe // 183 // arahao NaM ariTanemissa kAlagayassa jAva sabadukkhappahINassa caurAsIiM vAsasahassAI viikaMtAI, paMcAsIimassa vAsasahassassa nava vAsasayAI // 186 // For Private and Personal Use Only
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org viikvaMtAI, dasamassa vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai // 184 // arthaH tasmin kAle, tasmin samaye arhana ariSTanemiH trizatavarSANi kumAravAse uSitvA, catuHpaJcAzad dinAni chadmasthAvasthAyAM sthitaH san cAritraM prapAlya dezonaM saptazatavarSa kevalaM prapAlya evaM sarvamekasahasravarSapramANam AyuH saMpAlya vedanIyA'yurnAma-gotra-karmaNAM nAzaM kRtvA, avasarpiNIkAlasya caturthe arake bahuni vyatIte sati uSNakAlasya caturthe mAse, aSTame pakSe ASADhasya site pakSe aSTamIdivase girinAraparvatopari paJcazataSatriMzatsAdhUnAM parivAreNa sahita ekamAsasya caturvidhAhAraM chittvA citrAnakSatre candrasaMyoga prApte sati mukti gataH / ahaMto'riSTanemermuktigamanAdanantaraM caturazItisahasranavazatAzItivarSeSu vyatIteSu satsu kalpAdisUtraM pustakeSu likhitam / ityanena prakAreNa zrIpArzvanAtha neminAthayoH paJca paJca kalyANakAni vyAkhyAtAni // atha tIrthakarANAM sarveSAm antarakAlaH kathyatenamissa NaM arahao kAlagayasta jAva-sabadakkhappahINassa paMca vAsasayasahassAiM, caurAsIiM ca vAsasahassAI nava ya vAsasayAI viikkaMtAI, dasamassa ya vAsasayassa ayaM asI1. kecid atra SaSThaM vyAkhyAnaM samApayanti, agre caturvizatitIrthakarANAm antarakAlaM saptame vyAkhyAne vAcayanti / / For Private and Personal Use Only
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 187 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ime saMvacchare kAle gacchai // 185 // 29 // munisuvvayassa NaM arahao kAlagayassa ikkArasa vAsasaya sahassAiM caurAsIiM ca vAsasahassAiM nava vAsasayAI viikaMtAI, dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai // 186 // 20 // mahissa NaM arahao jAva- savadukkhappahINassa pannaTThi vAsasayasahassAiM caurAsIiM ca vAsasahassAI nava vAsasayAI viikaMtAI, dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchan // 187 // // 19 // arassa NaM arahao jAva - savadukkhappahINassa ege vAsakoDisahasse viikate, sesaM jahA mallisa / taM ca eyaM paMcasaTTiM lakkhA caurAsIiM sahassA viikaMtA, tammi samae mahAvIro nivbuo, tao paraM nava vAsasayA viikaMtA, dasamasta ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai / evaM aggao, jAva- seyaMso tAva daTTavaM // 188 // 18 // kuMthussa arahao jAva - savadukkhappahINassa ege caubhAgapaliovame viikaMte, paMcasaddhiM vAsasayasa For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 6 // 187 //
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hassA, sesaM jahA mallissa // 189 // 17 // saMtissa NaM arahao jAva-savvadukkhappahINassa ege caubhAgUNe paliovame viikkaMte pannAdraM ca, sesaM jahA mallissa // 190 // 16 // dhammassa NaM arahao jAva-savvadukkhappahINassa tiNi sAgarovamAiM viikvaMtAI pannazi ca, sesaM jahA mallissa // 191 // 15 // aNaMtassa NaM arahao jAva-savvadukkhappahINassa satta sAgarovamAI viikaMtAI pannadriM ca, sesaM jahA mallissa // 192 // 14 // vimalassa NaM arahao jAva-savvadukkhappahINassa solasa sAgarovamAiM viikatAiM pannahi~ ca, sesaM jahA mallissa // 193 // 13 // vAsupujjassa NaM arahao jAva-savvadukkhappahINassa chAyAlIsaM sAgarovamAI viikaMtAI pannaTTi ca, sesaM jahA mallissa // 194 // 12 // sijaMsassa NaM arahao jAvasabadukkhappahINassa ege sAgarovamasae viikate pannahi ca, sesaM jahA mallissa // 195 // // 11 // sIalassa NaM arahao jAva-sabadukkhappahINassa egA sAgarovamakoDI tivAsa For Private and Personal Use Only
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 188 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. addhanavamAsAhiabAyAlIsavAsasahassehiM UNiA viikaMtA, eyammi samae vIro nivvuo, tao'vi ya NaM paraM nava vAsasayAI viiktAI, dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai // 196 // 10 // suvihissa NaM arahao pupphadaMtassa jAva-savvadukkhappahINassa dasa sAgarovamakoDIo viikaMtAo, sesaM jahA sIalassa, taM ca ima-tivAsaaddhanavamAsAhiabAyAlIsavAsasahassehiM UNiA viikaMtA iccAi // 197 // 9 // caMdappahassa NaM arahao jAva-savvadukhkhappahINassa egaM sAgarovamakoDisayaM viikvaMtaM, sesaM jahA sIalassa, taM ca imaM-tivAsaaddhanavamAsAhiyabAyAlIsasahassehiM UNiA iccAi // 198 // 8 // supAsassa NaM arahao jAva-ppahINassa ege sAgarovamakoDisahasse viikkate, sesaM jahA sIalassa, taM ca ima-tivAsaaddhanavamAsAhiabAyAlIsasahassehiM UNiA iccAi // 199 // 7 // paumappahassa NaM arahao jAva-ppahINassa dasa sAgarovamakoDisahassA viikatA, tivAsa // 188 // For Private and Personal Use Only
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir addhanavamAsAhiyavAyAlIsasahassehiM iccAiyaM, sesaM jahA sIalassa // 20 // 6 // sumaissa NaM arahao jAva-ppahINassa ege sAgarovamakoDisayasahasse viikkate, sesaM jahA sIalassa, tivAsaaddhanavamAsAhiyabAyAlIsasahassehiM iccAiyaM // 201 // 5 // abhinaMdaNasta NaM arahao jAva-ppahINassa dasa sAgarovamakoDisayasahassA viikatA, sesaM jahA sIalassa, tivAsaaddhanavamAsAhiyabAyAlIsavAsasahassehiM iccAiyaM // 202 // 4 // saMbhavassa NaM arahao jAva-ppahINassa vIsaM sAgarovamakoDisayasahassA viikvaMtA, sesaM jahA sIalassa, tivAsaaddhanavamAsAhiyabAyAlIsavAsasahassehiM iccAiyaM // 203 // 3 // ajiyassa NaM arahao jAva-ppahiNassa pannAsaM sAgarovamakoDisayasahassA viikkaMtA, sesaM jahA sIalassa, tivAsaaddhanavamAsAhiyabAyAlIsavAsasahassehiM iccAiyaM // 204 // 2 // For Private and Personal Use Only
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM sukhAvayodhAya parasparaM zrItIrthakarANAm antarasUcakaM yantram // // 189 // kalpadruma kAlikA vRttiyukta. vyAkhyA. saMskRta1 zrIpArzvanAthatIrthakara-zrImahAvIrayor | 2 zrIneminAthatIrthakara-zrImahAvIrayor | 3 zrInaminAthatIrthakara-zrImahAvIrayora antaraM sAdhaM dve zate varSANAm , tataH paraM antaraM caturazItisahasravarSANi, tataH paraM antaraM paJca lakSAH, caturazItisahasrAzca | 980 varSeH siddhAntaH pustakArUDho jAtaH // 980 varSeH siddhAntaH pustakArUDho jAtaH / varSANi, tataH paraM 980 varSeH siddhAntaH pustakArUDho jAtaH // -hindI| 1 zrIpArzvanAthasvAmike nirvANa bAda dosau 2 zrIneminAthajIke aura zrImahAvIra- 3 zrInaminAthajIke aura zrImahAvIrasvApacAsa (250) varSe zrIvIraprabhukA nirvANa svAmike 84 hajAra varSakA aMtara hai, usake mike 5 lAkha, 84 hajAra varSakA aMtara hai, huA, usake bAda navasau assI (980) bAda navasau assI (980) varSe siddhAnta usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye varSe siddhAnta likhe gaye // likhe gaye // // 18 / For Private and Personal Use Only
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMskRta4 zrImunisuvratasvAmitIrthakara-zrImahAvI- 5 zrImallinAthatIrthakara-zrImahAvIrayor 6 zrIaranAthatIrthakara-zrImahAvIrayora rayor antaram ekAdaza lakSAH, caturazI- antaraM paJcaSaSTilakSAH, caturazItisahasrAzca antaram ekA sahasraH koTI, paJcaSaSTilakSAH, tisahasrAzca varSANi, tataH paraM 980 varSeH varSANi, tataH paraM 980 varSeH siddhAntaH caturazItisahasrAzca varSANi, tataH paraM 980 | siddhAntaH pustkaaruuddhH|| pustakArUDhaH // varSeH siddhAntaH pustkaaruuddhH|| In hindI 4 zrImunisuvratasvAmike aura zrImahAbI- 5 zrImallinAthajIke aura zrImahAvIrakhA- 6 zrIaranAthajIke aura zrImahAvIrasvArasvAmike 11 lAkha, 84 hajAra varSakA aMtara mike 65 lAkha, 84 hajAra varSakA aMtara hai, mike 1 hajAra kroDa, 65 lAkha, 84 hajAra hai, usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye / varSakA aMtara hai, usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gye| gye| For Private and Personal Use Only
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 190 // kalpadruma kalikA | zrIkunthunAthatIrthakara-zrImahAvIrayor 8 zrIzAntinAthatIrtha kara-zrImahAvIrayor 9 zrIdharmanAthatIrthakara--zrImahAvIrayor vRttiyuktaM. | vyAkhyA. antaraM palyopamasya ekazcaturtho bhAgaH, paJca- antaraM pAdonaM palyopamam , paJcaSaSTilakSAH, antaraM trINi sAgaropamANi, paJcaSaSTilakSAH,IN vaSTilakSAH, caturazItisahasrAzca varSANi, tataH caturazItisahasrAzca varSANi, tataH paraM 980 caturazItisahasrAzca varSANi, tataH paraM 980 paraM 980 varSeH siddhAntaH pustakArUDhaH // vaSaiH siddhAntaH pustakArUDhaH // varSeH siddhAntaH pustakArUDhaH // hindI| 7 zrIkunthunAthajIke aura zrImahAvIra- 8 zrIzAMtinAthajIke aura zrImahAvIrasvA- 9 zrIdharmanAthajIke aura zrImahAvIrasvAsvAmike eka palyopamakA cothAi bhAga, 65 mike pauNA palyopama, 65 lAkha, 84 hajAra mike 3 sAgaropama, 65 lAkha, 84 hajAra lAkha, 84 hajAra varSakA aMtara hai, usake varSakA aMtara hai, usake bAda 980 varSe varSakA aMtara hai, usake bAda 980 varSe bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye // siddhAnta likhe gaye / / siddhAnta likhe gaye // // 19 // For Private and Personal Use Only
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMskRta10 zrIanantanAthatIrthakara-zrImahAvIra- 11 zrIvimalanAthatIrthakara-zrImahAvI- 12 zrIvAsupUjyatIrthakara-zrImahAvIrayor | yor antaraM sapta sAgaropamANi, paJcaSaSTilakSAH, rayor antaraM SoDaza sAgaropamANi, paJcaSa- antaraM SaTcatvAriMzat sAgaropamANi, paJcacaturazItisahasrAzca varSANi, tataH paraM 980STilakSAH, caturazItisahasrAzca varSANi, tataH SaSTilakSAH, caturazItisahasrAzca varSANi, tataH varSeH siddhAntaH pustakArUDhaH // paraM 980 varSeH siddhAntaH pustakArUDhaH // paraM 980 varSeH siddhAntaH pustakArUDhaH / / hindI 10 zrIanaMtanAthajIke aura zrImahAvIra- 11 zrIvimalanAthajIke aura zrImahAvIra- 12 zrIvAsupUjyajIke aura zrImahAvIra-10 svAmike sAta sAgaropama, 65 lAkha, 84 svAmike 16 sAgaropama, 65 lAkha, 84 khAmike 46 sAgaropama, 65 lAkha, 84 | hajAra varSakA aMtara hai, usake bAda 980 hajAra varSakA aMtara hai, usake bAda 980 hajAra varSakA aMtara hai, usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye / / varSe siddhAnta likhe gaye // varSe siddhAnta likhe gaye // For Private and Personal Use Only
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 19 // kalpadruma saMskRta kalikA | 13 zrIzreyAMsatIrthakara-zrImahAvIrayor 14 zrIzItalanAtha-zrImahAvIrayor anta- 15 zrIsuvidhinAtha-zrImahAvIrayor a-10 vRttiyukta antaram ekaM sAgaropamazatam , paJcaSaSTilakSAH ram ekA sAgaropamakoTI (paraM sA kIdRzI) ntaraM daza sAgaropamakoTyaH, (paraM tAH kIra-IN vyAkhyA, caturazItisahasrAzca varSANi, tataH paraM 980 dvicatvAriMzatsahanibhirvaSaiH sArdhASTa (81) zyaH?) dvicatvAriMzatsahasrenibhirvaH sArdhAvaH siddhAntaH pustkaaruuddhH|| mAsaizca UnA tataH paraM 980 varSeH siddhAntaH Ta (8 // ) mAsaiH tA UnAH, tataH paraM 980 pustkaaruuddhH|| vaH siddhAntaH pustkaaruuddhH|| hindI 13 zrIzreyAMsanAthajIke aura zrImahA- 14 zrIzItalanAthajIke aura zrImahAvIra- 15 zrIsuvidhinAthajIke aura zrImahAvIvIrasvAmike ekasau 100 sAgaropama, 65 svAmike 42 hajAra, 3 varSa aura dAmAsase rakhAmike 42 hajAra, 3 varSa aura dAmAsase | lAkha, 84 hajAra varSakA aMtara hai, usake bAda nyUna eka kroDa sAgaropamakA aMtara hai, nyUna daza koTi sAgaropamakA aMtara hai, 980 varSe siddhAnta likhe gaye // usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gye| usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye / / // 19 // For Private and Personal Use Only
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 16 zrIcandraprabhakhAmi-zrImahAvIyor a- 17 zrIsupArzvanAtha-zrImahAvIrayor a- 18 zrIpadmaprabha-zrImahAvIrayor antaraM ntaram ekaM sAgaropamakoTIzatam (paraM kIdRzaM ntaram ekaM sAgaropamakoTIsahasram (paraM tat daza sAgaropamakoTisahasrAH (paraM kIdRzAH tat ?) dvicatvAriMzatsahasraikhibhivaH sArdhA- kIdRzam !) dvicatvAriMzatsahasraikhibhirvarSeH dvicatvAriMzatsahasralibhivaH sArdhASTamAsaizca Ta (ell) mAsaizca Unam, tataH paraM 980 sArdhASTa (8) mAsaizca Unam , tataH paraM UnAH, tataH paraM 980 varSeH pustakArUDhaH // varSeH pustakArUDhaH // 980 varSeH pustkaaruuddhH|| 16 zrIcandraprabhasvAmike aura zrImahAvI- 17 zrIsupArzvanAthajIke aura zrImahAvIra- 18 zrIpadmaprabhajIke aura zrImahAvIrarakhAmike 42 hajAra, 3 varSa aura 8 // mAsase svAmike 42 hajAra, 3 varSa aura dAmAsase svAmike 42 hajAra, 3 varSa aura // mAsase nyUna ekasau kroDa sAgaropamakA aMtara hai, nyUna hajAra kroDa sAgaropamakA aMtara hai, nyUna daza hajAra koDa sAgaropamakA aMtara hai, usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gye| usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gye| usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye // For Private and Personal Use Only
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Railassagarsun Gyarul www.kobatirth.org kalpamUtraM kalpadruma kalikA // 19 // vRciyuka mAlA saMskRta19 zrIsamatinAtha-zrImahAvIrayor antaram 20 zrIabhinandana-zrImahAvIrayor anta- 21 zrIsaMbhavanAtha-zrImahAvIrayora antaraM / eka sAgaropamakoTilakSama (paraM tat kIdRzam) ra daza sAgaropamakoTilakSAH (paraM kIdRzAH )|viMzatisAgaropamakoTilakSAH (paraM kIdRzAH) dvicatvAriMzatsahaukhibhiH sArdhASTamAsaizca dvicatvAriMzatsahasraikhibhirvaH sArdhASTamAsaizca dvicatvAriMzatsahanibhiH sArdhASTamArsama Unam , tataH paraM 980 varSeH pustakArUDhaH // UnAH, tataH paraM 980 varSeH pustakArUDhaH // UnAH, tataH paraM 980 vaSaiH pustakArUDhaH // -hindI 19 zrIsumatinAthajIke aura zrImahAvIra- 20 zrIabhinandanajIke aura zrImahAvIra- 21 zrIsaMbhavanAthajIke aura zrImahAvIrasvAmike 42 hajAra, 3 varSa aura 8||maasse svAmike 42 hajAra, 3 varSa aura 8 // mAsase svAmike 42 hajAra, 3 varSa aura dA mAsase nyUna eka lAkha kroDa sAgaropamakA aMtara hai, nyUna daza lAkha kroDa sAgaropamakA aMtara hai, nyUna 20 lAkha koDa sAgaropamakA aMtara hai, usake bAda 580 varSe siddhAnta likhe gaye / usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye / usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye // // 192 // For Private and Personal Use Only
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMskRta| 22 zrIajitanAtha-zrImahAvIrayor antaraM paJcAzatsAgaro- 23 zrIAdinAtha-zrImahAvIrayor antaram ekA sAgaropamakoTI|pamakoTilakSAH (paraM kIdRzAH!) dvicatvAriMzatsahasraSibhirvarSeH koTi :(paraM kIdRzI)dvicatvAriMzatsahaustribhirvarSeH sArdhASTamAsaizca UnA, sArdhASTamAsaizca UnAH, tataH paraM 980 varSeH siddhAntaH pustakArUDhaH // tataH paraM 980 varSe: siddhAntaH pustakArUDhaH / / iti 24 tIrtha023 aM hindIPA 22 zrIajitanAthajIke aura zrImahAvIrasvAmike 42 hajAra, 23 zrIAdinAthajIke aura zrImahAvIrasvAmike 42 hajAra, 3 varSa 3 varSa aura 8 // mAsase nyUna 50 lAkha koTi sAgaropamakA aura 8 // mAsase nyUna eka koTAkoTi sAgaropamakA aMtara hai, usake INI aMtara hai, usake bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye // bAda 980 varSe siddhAnta likhe gaye // 24 tIrthakaroke 23 AMtare // / evaM prakAreNa sarveSAM tIrthaMkarANAm antarakAlaH kathitaH / zAsanAdhIzvarazrIvardhamAnakhAmI, gurukrameNa zrIgautamakhAmI, yAvad vartamAnazrIcaturvidhasaMghasya zreyA bhavatu // zrIkalpasUtravaranAmamahAgamasya, gaDhArthabhAvasahitasya guNAkarasya / lakSmInidhervihitavallabhakAmitasya, vyAkhyAnamApa paripUrtimihaiva SaSTham // 6 // iti zrIlakSmIvallabhopAdhyAyaviracitakalpadrumakalikAyAM SaSThaM vyAkhyAnaM samAptam // For Private and Personal Use Only
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 193 // yIzu ityAdi // atokaspAsiddhAntasya vAcana vikalpaH, tara atha saptamaM vyAkhyAnam // kalikA vRttiyuktaM. namaH zrIvarddhamAnAya zrImate ca sudharmaNe / sarvAnuyogavRddhebhyo vANyai sarvavide tathA // 1 // vyAkhyA. 'vaMdAmi bhaddavAI' ityAdi // ahaMto bhagavataH zrImanmahAvIrasya zAsane atulamaGgalamAlAprakAzane zrIparyaSaNAparvarAjAdhirAjasya samAgamane zrIkalpasiddhAntasya vAcanAH bhaNyante // tatra adhikAratrayaM vartate, prathamaM jinacaritram , tadanantaraM sthavirakalpaH, tadanantaraM saadhusaamaacaariiklpH| tatra zrIjinacaritrAdhikAre pazcAnupUA zrIbhagavato mahAvIradevasya SaT kalyANakAni yathAkramaM varNitAni / tataH pazcAt zrIpArzvanAthasya tathA zrIneminAthasya pazca 2 kalyANakAni kathitAni, punazcaturviMzatitIrthakarANAm antarakAlazca kathitaH / atha zrIprathamatIrthakarasya RSabhadevasya paJca kalyANakAni nirUpyante-tatrAdau RSabhadevasya / trayodaza bhavA varNyante, samyaktvaprApteranantaraM yAvanto bhavAH kRtAstAvatAm eva saGkhyA bhavati / apressaaN| bhavAnAM saGkhyA kA'pi nAsti // // 19 // dhaNa 1 mihuNa 2 sura 3 mahabbala 4 laliyaMga ya 5 vayarajaMgha 6 mihuNo ya 7 / sohamma 8 biju 9 acuya 10 cakkI 11 sabaTTa 12 usamo ya 13 // 1 // For Private and Personal Use Only
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir asyA gAthAyAH arthaH-prathame bhave dhanasArthavAho'bhUt, tadA samyaktvaM prAptaM taducyate-ihaiva jambUdvIpe pazcimamahAvidehakSetre supratiSThitanAmni nagare priyaMkaro nAma rAjA / tasmin nagare eko dhananAmA mahAn sArthavAho vasati, sena ekadA vasantapure gamanAya sArtho melitaH, nagare udghoSaNA dApitA-yaH kazcid vasantapure gantuM vAJchet sa cA'smAkaM sArthe samAyAtu, tasya vayaM sarva nirvAhaM kariSyAmaH, iti zrutvA bahavo lokAH sArthe militAH, atIva mahAn sArtho'bhUt / tatra ca zrIdharmaghoSasUrayaH pazcazatasAdhuvargasahitAH yAtrAnimittaM basantapure gantuM manaso babhUvuH, tadA dharmaghoSA api dhanasArthavAhasya samIpe Agatya dharmalAbhaM dattvA anumati maargyaamaasuH| he sArtheza! ced bhavadAjJA bhavet tarhi bhavatAM sArthana samaM vayamapi vasantapura smaagcchaamH| dhanaH zrutvA dharmaghoSamarIna uvAca-AgamyatAM svAmin ! mama sArthe sukhena, tadvacanaM zrutvA dharmaghoSA api sArthe praceluH, tataH sarvo'pi sArthazcacAla / mAgeM sArthasya bahulatvAt stokaM stokam eva caGkamaNaM babhUva, antarA aTavyAM varSAkAlaH samAjagAma, tadA pUrvadikasatkAH vAyavo vayuH, meghAH AkAze jagarjuH, vidyutaH sphuranti sma, nadyaH parvatebhyaH uttIrya mArga rurundhuH, haritAGkuraiH sarva bhUtalaM niruddham , indragopairbhUtalaM bhUSitam , dardurAH avyaktaM zabdaM cakruH, mayUrA nRtyanti sma, mArgAH paGkAkulA jAtAH, tadA sarvo'pi sArthaH padamekamapi calituM na zaknoti / tadA sArthezena khasArtha saMmIlya ekatra tasthe, paTTagRhANi lokaH vistAritAni, tadA dharmaghoSA api ekasyAM For Private and Personal Use Only
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 194 // | kalpadruma kalikA | vRttiyuktaM. vyAkhyA. giriguhAyAM niravadyAyAM sthitvA sthAnaM mArgayitvA sarvasAdhuparivArasahitA dharmadhyAnaM ckruH| sarveSAM lokAnAM bahubhirdinaiH zambalaH kSINaH, lokAH sarve'pi aTavyAM kandamUlaphalairudaravRttim Acaranti / athaikadA dhanasArthavAhaH khasArthasya cintAM kurvan pazcAdrajanyAM kasyAcad bandijanasya bhaTTAdeH-"aGgIkRtaM sukRtinaH paripAlayanti" yathoktam-"adyApi nojjhati haraH kila kAlakUTam , kUrmo bibharti dharaNIM nijapRSThabhAge |ambhonidhirvhti dussamavADavAgnim, aGgIkRtaM sukRtinaH paripAlayanti // 1 // " iti vAkyaM zrutvA zrIdharmaghoSasUrIn sasmAra / madvacanAd matsAthai calitAnAM teSAM mayA tataH pazcAt kadApi zuddhirna gRhItA, mayA taiH saha vizvAsaghAtaH kRtaH / atha prAtasteSAM purato gatvA khAparAdhaM kSamayAmi iti vicArya prabhAte svamitreNa samaM teSAM samIpe gatvA, vandanAM kRtvA lajayA adhovadanaH sAdhUna vijJapti dhanazcakAra / svAmin ! mamA'parAdhaH kSamyatAm, mayA kadApi bhavatAM zuddhirapi na pRSTA, sarve lokAHkSINazambalAH saJjAtAH santi / atha mahyaM kAzcid AjJAM dadAtu, tadA zrIdharmaghoSAH UcuH-sArtheza ! asmadarthe kApi cintA na kAryA, asmAkaM sukhena dharmadhyAnasya nirvAho bhavati, bhavatsArthena samaM bahI aTavI ullaGkitA'sti / tadA santuSTena sArthezena khanivAse AhAradAnArthaM sAdhavaH samAhUtAH, sAdhubhiH zuddhaM ghRtaM dRSTvA gRhItam ,dhanasArthavAhena tAhagamanopariNAmena ghRtadAnaM dattaM yena samyaktvaM prApya AtmA nirmliikRtH| atha varSAkAle vyatIte ne gRhItA, dharmayopasarI rapAlayanti // mA vibhakti, | // 19 // For Private and Personal Use Only
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sArthavAhasArtho vasantapure gataH, dharmaghoSasUrayo'pi tIrthayAtrAyai sArthavAhaM dharmalAbhaM dattvA jagmuH / tato dhanasArthavAhazciraM samyaktvaM prapAlya antyAvasthAyAM manuSyAyuSamupAyaM zyutvA dvitIye bhave uttarakurukSetre yugaliko'bhUt / tatra palyatrayasya AyuH prapAlya yugalikabhavasukhAni bhuktvA AyuHkSaye zyutvA tRtIye bhave saudhamadevaloke devatvaM prAptaH / tatazyuktvA pazcimamahAvidehe kSetre gandhilAvatIvijaye zatavalo nAma bhUpaH, candrakAntA rAjJI, tayoH putro mahAbalanAmA'bhUt, iti catuthoM bhavaH / tatra saMprAptayauvano mahAviSayI sadA strIsamUhena parivRtaH gIta-gAna-nRtyAdizRGgArarasalubdho mahAbalaH tiSThati / udayAstamapi na jAnAti, dharme kadA'pi matiM na karoti / ekadA prastAve nATakaM bhavati, madhurakhareNa gIta-gAnaM ca jAyate, mahAbalo nRpatirekAgracittastiSThati / tadA tasya mantrI subuddhiH tatprabodhArtha gAthAM prAha: savaM vilaviyaM gIyaM, savaM narse viDavaNA / save AbharaNA bhArA, savve kAmA duhAvahA // 1 // artha:-sarvagItaM vilapitaM vilApasadRzam , sarva nRtyaM viTambanAsadRzaM bhUtagrastaceSTAsadRzam ityarthaH, sarvANi AbharaNAni bhArasahazAni, sarvANi kAmasukhAni duHkhadAyakAni duHkharUpANItyarthaH, iti gAthAM zrutvA mahAbalo matriNaM prAha-bhoH subuddhe ! aprastAve kimidamuktam , tadA mantriNoktam-he rAjan ! kevalinA mamA'gre ityuktammahAbalabhUpasya ekamAsam Ayurasti, tena mayA iyaM gAthA uktA / iti zrutvA rAjA bhIto matriNaM papraccha-atha For Private and Personal Use Only
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 195 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kiM kriyate ? adya yAvadahaM viSayeSveva samatiSTham, atha ca Ayustokameva, ekamAsamadhye kiM bhavati ? tadA mantriNoktam ekamAsamadhye tu pracurameva dharmopArjanaM bhavati / ekadivase'pi samyaka pAlitaH sAdhudharmo mokSadAyako bhavati, yadi mokSaM na prApnuyAt tadA'pi vaimAnikadevastu avazyameva bhavati; iti mantrivacaH zrutvA putraM rAjye | saMsthApya dIkSAM lAvA anazanaM kRtvA paJcame bhave IzAnadevaloke mahAbalajIvo devo babhUva / iti paJcamo bhavaH / tatra svayaMprabhavimAne lalitAGga iti nAma AsIt / indrasAmAnikapadaM bhuGkte, svayaMprabhA tatra devI atyantavallabhA, tayA saha lalitAGgadevo viSayasukhaM vilalAsa / sA ca kiyati kAle cyutA tadA lalitAGgadevena mahadduHkhaM kRtam, yadA manuSyasya tAdRga duHkhaM syAt tadA hRdayaM sphuTitvA mriyate / tasmin samaye pUrvabhavamantrI subuddhijIvo dharmamArAdhya mRtvA tatraiva devaloke devo jAto'sti, tena lalitAGgasya svayaMprabhAyAH virahaduHkhaM dRSTvA lalitAGgAya proktam-bho lalitAGga ! tvaM duHkhaM mA kuru yathA svayaMprabhA tava miliSyati tathA kariSyAmi / asmin avasare nandanAmni grAme eko nAgilanAmA daridro vasati, tasya nAgazrIbhAryA, tayA ekanAlena SaT putryaH prasUtAH / ekaM gRhe dAridryam, aparaM putryAH prabhRtirbahvI, tadA mahAduHkhaM tasyAzca punarapi daivayogAt saptamI api putrI babhUva / tadA ca duHkha- krodhavazAttasyAH abhidhAnamapi na dattam, loke nirnAmikA iti tasyAH prsiddhirbhuut| sA ca atyantaM durbhagA, ko'pi na vAJchati / kASThabhAraM vanAdAnIya vikrIya udaraM bibharti evaM duHkhena nirvahati, ekadA tayA For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 7 // 195 //
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kASThabhAraM lAtvA nagaram AgacchantyA mArge yugaMdharanAmA kevalI vanditaH, dharma zrutvA punaH papraccha-svAmin ! mama bhartRpramukhaM kimapi sukhaM nAsti tat kiM kAraNam ? tadA kevalinoktam-bhadre ! saukhyaM dharma vinA na syAt, yadi tvaM sukhAbhilASiNI vartase tadA dharma kuru, sA ca kevalivacaH zrutvA zrAvakadharma cakAra / parvadivase pauSadhaM namaskAraguNanaM devagurvovandanaM dharmazravaNaM vidadhatIM tAM dRSTvA loke dharmiNI iti nAma prApa / atha ca sarve sAdharmikAstasyAH sAhAyyaM ckruH|saa ca dharmaprasAdAd iha loke tu sukhinI AsIt , atha ca sA bahubhistapobhiH kSINaza-| rIrA, yasmin avasare khayaMprabhA cyutA tasminneva avasare sA dharmiNI anazanaM gRhItvA sthitA / lalitAGgasya rUpaM lAtvA suvuddhimazridevajIvena tatrAgatya dharmiNyai darzayitvA nidAnaM kAritam, sA ca mRtvA svayaMprabhA jAtA, tayA saha lalitAko bahukAlaM sukham abhunk| tato lalitAGgayutvA SaSThe bhave pUrvamahAvidehe lohArgalanagare suvarNajo rAjA, lakSmIvatI rAjJI, tayoH putro vajrajaGghaH iti SaSTo bhvH| svayaMprabhA ca vajrasenacakravartiputrI zrImatI nAnA saJAtA, sAca ekadA tIrthaMkarasabhAyAM devAn , devAGganAzca dRSTvA jAti sasmAra / nirnAmikAbhavAt vayaMprabhAbhave lalitAGgam , khapatiM ca ssmaar|ckrvrtinaa pRSTA satI sarva prAgabhavam uvAca / cakriNA ca zrImatyAH prAgabhavapatilalitAGgaka samutpannaH iti kevalinaM pRSTvA vajrajaGghajJAtvA pariNAyitA / kecid iti vadanti-zrImatI cakriNA pRSTA satI khaprAgabhavaM devalokasatkaM khayaMprabhAlalitAGgAdivarUpam uktvA, cet pUrvabhavapatiM labhe tadA tameva pariNayAmi For Private and Personal Use Only
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 196 // kalpadruma kalikA vRtiyuktaM. vyAkhyA. iti nizcayaM cakretadAcacakriNAkhaputryAHpratijJApUraNArtha svayaMvaramaNDapamahotsavaH praarbdhH| zrImatyA cakhaprAgabhave devabhave yatra krIDAzaile nandanavana-bhadrazAlavanAdiSu pracchannA khabhA lalitAGgena samaM krIDAH kRtAstAH sarvAzcitrapaTTe citrakArapAce sarva likhitvA sthApitamabhUt / yadA svayaMvare sarve bhUpAlAH AgatAstadA zrImatI bhUpAlAn prAgbhavasvarUpaM papraccha / bhUpAlAn sarvAnapi svArthavazAd vRthA yathA tathA pralApino jJAtvA tAn tatyAja, tatra ca vajrajaGghakumAraH pariNItaH, anukrameNa vajrajaGgha-zrImatyau sukhaM bhuJjAte sma / ekadA vanajaGghaH prAptarAjyaH prajAlokaM pAlayan grahAvAse tiSThan , sandhyAsamaye sandhyAvarUpaM dRSTvA vairAgyaM prApya manasi nizcayaM cakAra-prabhAte putrAya rAjyaM dattvA dIkSAM gRhISyAmi, rAtrau zrImatyA saha prasuptasya vajrajaGghasya tasya putreNa viSadhUmraprayogeNa vadhaH kRtaH, |ttH tau mRtvottarakurukSetre yugalikatvena samutpannau / ayaM saptamo bhavaH / tatazyutvA saudharmadevaloke aSTame bhave dvAvapi mitratvena devI jAtau / ayamaSTamo bhavaH / tatazyutvA mahAvidehe suvidhivaidyaH, tatputro jIvAnandanAmA vabhUva, tasya ca rAjJaH putraH 1 matriputraH 2 zreSTiputraH 3 sArthavAhajaH 4 ete catvAraH, paJcamaH zrImatIjIvazca tatraiva ekasya zreSThinaH putraH kezavanAmA5, ete pazcApi jIvAnandasya vaidyasya mitratvena militAH, SaDapi snehena tiSThanti, ghaTikAmAtramapi pRthaga na tiSThanti, ekadA te sarve'pi vaidyamitragRhe militvA sthitAH santi, tadaiva ekaH kazcit kuSThIsAdhurAhArAya AgataH,taM dRSTvA te pazcApi vaidyamitraM nininduH-vaidyo hi nirdayo // 196 // For Private and Personal Use Only
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lobhI ca bhavati, yatra kiJcit svArtha pazyati tatraiva auSadhaM karoti / ced dharmAtmA bhavati tadA etAdRzaH puNyakSetrasya sAdhorauSadhena vaiyAvRttyaM kroti|tt zrutvA vaidyo vadati-lakSapAkatailaM mama gRhe vartate, paraM ratnakambala-gozIrSacandanaM na vartete, yadA etad auSadhadvayaM bhavati tadA'sya sAdhoH vaiyAvRttyaM karomi, iti zrutvA sArddhadvilakSadravyaM dInArAdikaM lAtvA te SaDapi mitrAH haTTe gatvA zreSThino vRddhasyA'gre dravyaM muktvA ratnakambalavastram, gozIrSacandanaM ca maargyaamaasuH| tadA sa zreSThI papraccha-kiM kArya bhavatAM ratnakambala-candanayostataste sAdhoH vaiyAvRttyarthaM procuH / tatzrutvA teSAM zlAghAM kRtvA taddhanaM dharmArtha kRtvA, sAdhunimittaM kambala-candanaM ca dattvA zreSThI khayaM dIkSAM lAvA antakRtkevalI bhUtvA mokSaM yyau| atha te SaDapi bhaiSajyasAmagrI gRhItvA vanamadhye kAyotsargasthitasya kuSThina: sAdhoranujAnIdhvamityuktvA carmopari rogiNaM sAdhu sthApayitvA vaidyo lakSapAkatailenA'bhyaGgaM candanasya lepaM kRtvA upari ratnakambalena zarIraM jugop| tataH prathamenA'bhyaGgena saMtaptAH carmasthAH kRmayaH carma nirbhedya candanasya zaityena ratnakambale Agatya Agatya lagnAstAH kRmayaH ekasmina gokalevare nikSiptAH, evaM / dvitIyenAbhyaGgana mAMsasthAH, tRtIyenAbhyaGgena asthimajjAsthAH sarvAH kRmayo nirgtaaH| tadanantaraM saMrohiNyA auSadhyA tasya sarandhaM zarIraM liptam, sAdhoH zarIraM varNavarNamabhavat / anena vidhinA sAdhu nirvAdhaM kRtvA khagRhaM te SaDapyAjagmuH / ratnakambalaM vikrIya tad dravyaM saptakSetreSu vyyiickruH| tataste SaDapicAritraM jagRhuH iti navamo For Private and Personal Use Only
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 19 // kalpadma kAlikA vRttiyukta. vyAkhyA. bhavaH / tato niraticAraM cAritraM prapAlya dvAdaze devaloke te SaDapi mitratvena devAH samutpannAH / iti dazamo bhavaH / tatazyutvA pUrvamahAvidehe puNDarIkiNyAM nagaryA vajrasenarAjA, dhAriNI rAjJI, tasyA udare SaDapi putrAH saJjAtASaNNAMmadhye vaidyasya jIvazcaturdazasvamasUcitaH, ekAdaze bhave putratvena utpnnH| mAtR-pitRbhyAM vajranAbhaH iti nAma dattam / iti ekAdazo bhvH| teSAM SaNNAmapi mitrANAm imAni nAmAni nRpasutajIvo vAhaH1 matrisutajIva: subAhuH 2 zreSThisutajIvaH pIThaH 3 sArthavAhaputrajIvo mahApIThaH 4 nirnAmikAjIvo'pi tadA rAjaputro babhUva 5 sa ca vajranAbhasya cakravartino'tIva priya AsIt / evaM SaDapi jIvAH sukhena tiSThanti / atha vananAbhacakravartinaHpitA vajraseno vajranAbhaputraM rAjye saMsthApya lokAntikadevavacasA saMvatsaradAnaMdacyA pravrajya karma kSayAt kevalamutpAdya tIrthakaratvaM prANya viharana puNDarIkiNyAmeva samAjagAma / tatra samavasaraNe pitustIrthakarasya dezanAM zrutvA te SaDapi pravrajyAM laluH / tatra prathamo vajranAbhazcakravartirdIkSAM gRhItvA caturdazapUrvANi papATha anyaH paJcabhiH ekAdazAGgAnyadhItAni / bAhusAdhuH paJcazatasAdhUnAm AhArapAnIyam AdAya dadAti, subAhusAdhussAdhUnAM vizrAmaNAM karoti, pITha-mahApIThau svAdhyAyaM kurutaH / atha bAhu-subAhubhyAM guravaH prazaMsanti / dhanyau imau munI, yo munInAM vizrAmaNAM kurutaH / tadA pITha-mahApIThau asUyAM kurutaH / AvAM khAdhyAyakArako AvAbhyAM guravo na zlAghayanti / guravo'pi svArthinaH / atha vajranAbhacakravartisAdhurvizatisthAnakAni | pratikSA gRhItvA hAya dadAti, subAhu // 197|| // 195 For Private and Personal Use Only
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sevitvA tIrthaMkaragotranAmakarma upArjitam / bAhusAdhunA sAdhUnAm AhArapAnIyamAnIya dadatA bhogaphalaM karmopArjitam / subAhusAdhunA vizrAmaNAM kurvatA bAhvorbalamupArjitam / pITha mahApIThAbhyAm asUyAM kurvANAbhyAM strIvedakarma samupArjitam / SaSTho nirnAmikAjIvaH zreyAMso bhAvI, evaM SaDapi jIvAzcAritraM prapAlya sarve'pi sarvArthasiddhe vimAne devatvena utpannAH / iti dvAdazo bhavaH / atra zrI AvazyakacUNa evaM proktamasti AdI zvarajIvo vajranAbhaH sarvArthasiddhaM gataH tataH pazcAt SaTpUrvalakSAH vyatItAH, tatpazcAt bAhu-subAhu pITha-mahApIThapramukhAH sarvArthasiddhaM gatAH, no cet, kathaM milanti AdIzvarasya SaTpUrvalakSAH jAtAH ? tataH paJcAd bAhupramukhA bharatAdayaH putrAH jAtAH // atha tataH cyutvA kutra utpadyante tat sUtrakAraH prAha NaM kAle NaM, teNaM samae NaM usame NaM arahA kosalie cau-uttarAsADhe abhIipaMcame hutthA, taM jahA - uttarAsADhAhiMcue - caittA gabbhaM vakrete, jAva - abhIiNA parinivvue // 205 // arthaH- tasmin kAle, tasmin samaye avasarpiNIkAle tRtIyArakasya prAnte caturazItipUrvalakSANi catvAri varSANi SaDbhirmAsaiH kiJcinyUnAni iyati kAle zeSe sati asmin samaye zrIRSabhadevaH kauzaleSu dezeSu bhavaH kauzalikaH, tasya catvAri kalyANakAni uttarASADhAnakSatre jAtAni / paJcamaM kalyANakam abhIcanakSatre'bhUt / For Private and Personal Use Only
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 19 // kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. uttarASADhAnakSatre sarvArthasiddhavimAnAdU devalokAt cyutvA jananyAH kukSau garbhavena utpannaH / uttarASADhAnakSatre janma jAtam , uttarASADhAnakSatre dIkSAM jagrAha / uttarASADhAnakSatre kevalajJAnamutpannam , abhIcanakSatre nirvANamAsIt / ityanena saMkSepeNa zrIRSabhadevasya paJca kalyANakAni uktAni / atha vistaratvena prakAzyatete NaM kAle NaM, te NaM samae NaM usabhe NaM arahA kosalie je se gimhANaM cautthe mAse, sattame pakkhe AsADhabahule tassa NaM AsADhabahulassa cautthIpakkhe NaM sabaTTasiddhAo mahAvimANAo tittIsaM sAgarovamaTTiiAo aNaMtaraM cayaM caittA iheva jaMbUddIve dIve bhArahevAse ikkhAgabhUmIe nAbhissa kulagarassa marudevIe bhAriyAe puvarattAvarattakAlasamayaMsi AhAravarkatIe, jAva-gabbhattAe vakaMte // 206 // arthaH-tasmin kAle, tasmin samaye zrIRSabhadevo'rhan kauzaliko grISmakAlasya caturthe mAse saptame pakSe ASADhakRSNacaturthIdine sarvArthasiddhavimAnAt 33 trayastriMzatsAgaropamamitA''yuSkaM prapAlya anantaraM cyutazyutvA asminneva jambUdvIpe bharatakSetre ikSvAkubhUmau nAbhikulakarasya bhAryAyA marudevAyAH kukSau madhyarAtrasamaye devAnAm AhAravyatikrAnte devAnAM bhavavyatikrAnte, garbhavena vyutkrAntaH samutpannaH ityarthaH / atha ikSvA // 19 For Private and Personal Use Only
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kubhUmisvarUpaM vadati-ikSvAkuvaMzastatra samutpannaH, tena sA bhUmirikSvAkubhUmirucyate / sarve yugalikAstatraiva utpayante / tatra prAyo nagaraM kimapi nAsti, tatra kalpavRkSA evaM gRhamanorathaM pUrayanti / atha nAbhikulakaraH sasamaH kulakaro'sti / pUrva SaT kulakarAstatra babhUvuH / teSAm utpatti-sthitikharUpamAha ussappiNI imIe, taIyAi samAi pacchime bhAge / paliyovamaTThabhAge, sesammi kulgruppttii||1|| __ artha:-asyAm eva avasArpaNyAM tRtIyArakasya prAnte palyopamasya aSTame bhAge zeSe sati tadA saptakulakarANAm utpattirjAtA / teSAM kutra utpattirjAtA tadAha addhabharahamajjhillatiyabhAe gaMgasiMdhumajjhammi / ittha bahumajjhadeze uppannA kulagarA satta // 2 // arthaH-dakSiNadigabharatasyArddhasya trayo bhAgAH kriyante, tatra madhyadeze sapta kulakarA utpnnaaH| tAvat prathamakulakarasyotpattiM varNayati-pazcimamahAvidehe dvau vaNijau abhUtAm / tau ca parasparaM mitrau, tayoH madhye eko mAyAvI, aparaH saralakhabhAvaH, parasparaM dravyavaNTanavelAyAM mAyAvI saralaM vazcayitvA dravyam , vastu ca pracchannaM sthApayati / saralazca niSkapaTaM vyavaharati / evaM to AyuH prapAlya mRtvA saralo vaNim ikSvAkubhUmau yugaliko'bhUt / aparo mAyAvI vaNika tatraiva pradeze hastI jAtaH / ekadA prastAve hastinA bhramatA sa yugalikaH saralavaNigajIvo dRSTaH, dRSTvA ca prItivazAt taM yugalikamutpATya svaskandhe Arogya tatra sa hastI cacAla / atha i.sa. 4 For Private and Personal Use Only
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 199 // 7 ca taM yugalikaM zvetagajArUDhaM vilokya tasya vimalavAhana iti nAnA sarve'nye yugalinaH procuH / ubhayorapi / kalpadruma jAtismaraNajJAnaM samutpannam / parasparamadhikaprItirAsIt, kiyatyapi kAle gate sati hInakAlasya mahinA / kalikA vRttiyukta. kalpavRkSAH yathA pUrvavAJchitadAyakA Asana tathA na babhUvuH / tadA yugalinaH parasparaM kaliM cakruH / khakIyasya vyAkhyA. khakIyasya kalpavRkSasya rakSAM kurvantastiSThanti / eko yugalikaH khakIyaM kalpavRkSaM tyaktvA aparasya kalpavRkSasya samIpe mArgayati tadA tatsvAmI tena saha kaliM kurvan vimalavAhanasamIpe aayaati| vimalavAhanazca hakAranItidaNDaM tasya ziraH karoti / vimalavAhanasya 'haH' iti akSareNa daNDanItirabhUt / anyadapi4 yadA kiJcid anucitaM ko'pi karoti, vimalavAhanastasya hakArA'kSareNa daNDanItiM dadAti / so'pi jAnAti mama sarvakhaM rAjJA gRhItam / punarapi sa tatkArya na karoti / iyaM daNDanItiH kiyatyapi kAle yugalinAmabhUt / tasya vimalavAhanasya candrayazA bhAryA'bhUt / navazatadhanuSpamANaM tadA zarIramAnam AsIt / tato dvitIyo yugalikazcakSuSmAn kulakaro babhUva / tAryA candrakAntA, taccharIramAnam aSTazatadhanuSyamANam / tasyA'pi hakAranItireva / tatastRtIyo yugaliko yazomAn kulakaraH / tadbhAyaryA surUpA, tasyA'pi hakAreNaiva daNDa | // 199 // nItiH / tatra ca saptazatadhanuSyamitaM dehapramANamabhUt 3 / tatazcaturtho yugaliko'bhicandrakulakaraH, tAryA pratirUpA, tasya makAreNa daNDanItiH / sArddhaSaTzatadhanuSpamitaM dehamAnaM tasya abhUt 4 / tatazca paJcamayugalikaH For Private and Personal Use Only
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prasenajitakulakaraH, tAryA cakSuSmatI, SaTzatadhanuSyamitaM zarIram AsIt / dhikkAreNa dnnddniitiH5| tataH SaSTho yugaliko marudevaH kulakaraH samutpannaH, tAryA zrIkAntA, tasya dhikkAreNa daNDanItiH, tasya paJcazatapaJcAzadvanuSyamANaM zarIramAnam 6 / tataH saptamo nAbhikulakaraH / tadbhAryA marudevI, tasyA'pi dhikkAreNa daNDanItiH, tasya ca paJcazatapaJcaviMzatidhanuSyamANaM zarIramAnam AsIt 7, sa nAbhiH saptamaH kulakaraH sukhena tiSThati, yadA kazcida yugaliko vairUpaM karoti, tadA nAbhipAce taM samAnayati / pUrva hakAra-makAra-dhikkAradaINNDanItirAsIt / tadAnIM tu kazcid yugalikaH kAlamahinA daNDanItyA bhayaM ca stokaM karoti / tasmin samaye| zrIRSabhadevo marudevyA garbhe saGkrAnto'sti / / usabhe NaM arahA kosalie tinnANovagae AvihutthA, taM jahA-caissAmiti jANai, jAvasumiNe pAsai, taM jahA-gayavasaha0 / savvaM taheva, navaraM-paDhamaM usabhaM muheNaM aiMtaM pAsai, sesAo gayaM / nAbhikulagarassa sAi, sumiNapADhagA natthi, nAbhikulagaro sayameva vAgarei // 207 // VI artha:-RSabho'rhan kauzalikastribhimA'naH sahitaH AsIt / devalokAt cyaviSyAmIti jAnAti, cyava For Private and Personal Use Only
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 20 // mAnastatsamayaM na jAnAti, cyuto'hamityapi jAnAti / yadA ca devalokAt cyutvA marudevyAH garbhe samutpanna, samutpannAkalpadama tadA ca marudevyA caturdazakhamAH dRSTAH, te ca nAbhikulakarasyA'gre niveditAH / nAbhikulakareNaiva teSAm arthoM | kalikA niveditH| tatra skhamalakSaNapAThakaH ko'pi nAsti / svamavilokane ayameva vizeSaH-marudevI pUrva vRSabhaM pazya- vRttiyukta. |ti / teSAM phalaM ca nAbhikulakaramukhAt zrutvA marudevI prasannA satI tisstthti| vyAkhyA. te NaM kAle NaM te NaM samae NaM, usame NaM arahA kosalie je se gimhANaM paDhame mAse, paDhame pakkhe cittabahule / tassa NaM cittabahulassa aTTamI pakkhe NaM navaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM, yA addhaTTamANaM rAiMdiyANaM, jAva-uttarAsADhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgayeNaM, jAva-AroggA AroggaM dArayaM payAyA // 208 // taM ceva savaM, jAva-devA, devIo ya vasuhAravAsaM vAsiMsu, sesaM taheva / cAragasohaNaM mANummANavaDDaNaM ussukamAiyaTriivaDiyajUyavaja satvaM bhANiavvaM // 209 // arthaH tasmin kAle tasmin samaye RSabho'rhana kauzalikaH uSNakAlasya prathame mAse, prathame pakSe, caitravadyalaSTamyA dine navabhirmAsaiH, saptabhirdinaiH aSTimadinasahitairgarbhakAle sampUrNe jAte sati, uttarASADhAnakSatre // 20 // candrasaMyoge samAgate sati ArogyayA marudevyA, ArogyaH zrIRSabhaH putraH prsuutH| tatra sarvam-56 dikumA-1 For Private and Personal Use Only
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rINAM Agamanam , vasudhArANAM varSaNam, zakrAdibhirjanmAbhiSekakaraNaM devAnAM kartavyaM zrIvarddhamAnakhAmijanmavada jJeyam / prAtaH samaye ca bandimokSaNam , mAnonmAnapramANavarddhanam, karAdInAM mokSaNam , jUsaramuzalAdInAm / UrddhakaraNam , ityAdi manuSyANAM putrajanmayogyo vyavahAro nA'bhUt / ayameva vizeSa:-yataste yugalikAH santi, kimapi vyavahAraM na jAnanti tena hetunA indrAdayo devAH sarva khakIyavidhivyavahAraM kurvanti / ath| marudevyAH, pUrva khamasamaye vRSabhasya darzanAt, putrasya ubhayojeGghayoH romNAm AvartabhramaNAvalokAd vRSabha-II syAkArasya laJchanAda nAbhikulakareNa 'RSabhaH' iti nAma dattam / atha ca bhagavAn devabhavAt cyutvA Agato mahotkRSTarUpalAvaNyadhArIdeva-devIvRndaiH lAlyamAnaH, indrANIbhiH svAGke dhAryamANaH / sunandayA yugalinyA sahitaH, aparayA ca sumaGgalAnAmnA akAle mastake patitatAlaphalena mRtabhrAtRkayA yugalinyA, yugalikairAnIya nAbhibhUpAya samarpitayA nAbhirAjJA RSabhasya vivAhArthaM rakSitayA varddhamAnaH, bhramaravarNaziroruhaH, kamaladalalocanA, pakkabimbasadRzoSThaH, dADimabIjasadRzadazanaH, taptakAJcanazarIradyutiH, kamalasugandhazvAsaH, apratipAtijJAnatrayavirAjamAnaH, sarvalakSaNaiH sampannaH RSabhadevo vartate / atha zrIRSabhakumAro bAlyAvasthayA krIDan mAtuH hRdaye santoSamutpAdayan jAnubhyAM gRhAGgaNe saJcalan, manmanabhASayA jalpan, samyakaprakAreNa hasan , dUrasthitaM vastu AnayanAya zanaiH zanaiH brajan , evaM bAlalIlAM kurvan marudevyA vilokyate sma / tadA ca For Private and Personal Use Only
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 201 // kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. marudevI zrIRSabhadevaM dRSTvA manasi cintayati-he putra ! tvaM sarveSAM devAnAM devInAM ca vallabhaH, atyannaM saubhAgyayuktaH / devAganAbhireva lAlyase, indreNa aGguSThe saJcAritAmRtenA''hAraM karoSi, tarhi ahaM kena guNena tava | jananI bhavAmi? / atha ca bhagavato dezena UnaM varSamabhUt / asmin samaye indro vaMzasthApanArtha haste ikSayaSTiM gRhItvA Agacchati / indraM ca AgacchantaM dRSTvA zrIRSabhadevo jAnubhyAM calitvA, ikSuyaSTiM gRhItvA utthitaH, indreNa manasi jJAtam-bhagavataH ikSuyaSTibhakSaNA'bhilASo jAtaH, tataH ikSvAkuvaMzo jJeyaH / apare tIrthakarA bAlyAvasthAyAm aGguSThasaJcAritAhAraM kurvanti, pazcAdagnipakkA'mRtAhAraM gRhNanti, RSabhadevastu devA''nItAd devakuru-uttarakurukSetrAt kalpavRkSaphalAhAraM kurvanti / saMyamagrahaNAnantaraM prAsukAhAraM gRhNanti / atha punarmarudevI RSabhadevaM dhUlidhUsarazarIraM ramamANaM dRSTvA cakSurnimIlya, hRdayena saMpIDya tiSThati / atra kavirbhAvaM vicArayati-marudevI cakSuSI saMmIlya madhye vilokayati, mama hRdayaM harSeNa kiyat pUrNa vartate / atha kiyat pUraNIyamasti / hRdayaM tu bAdyadRSTyA vilokayituM na zakyate / punarahaM tava upakAraM kimapi kartumazaktA, tvayA tu mama bahUnyupakArANi kRtAni / tava prabhAvAt sarvaiH devendrarahaM vandanIyA, pUjanIyA, namanIyA sajAtA ityuktvA pramodayati / evaM mAtRpitroH manorathena saha bhagavAn zrIRSabhadevo barddhate / atha bhagavAna bhogasamartho jAtastadA caturnikAyAnAM devAH, devyazca militvA saudharmendra indrANyA sahitazcAgatya varapakSe indrAdayo bhUtvA, // 201 // For Private and Personal Use Only
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir indrANyaH kanyayAH pakSe jAtAH / sarve utsavamahotsavAn cakruH / vivAhavidhiM vidadhuH / sa indradarzito vivAhavidhiradyApi loke bhavati / sunandA-sumaGgalAbhyAM sahitasya zrIRSabhadevasya viSayasukhaM bhuJAnasya SaTpUrvalakSANi vyatItAni / tadA sumaGgalayA bharata-brAhmIrUpaM yugalaM prasUtam / sunandayA bAhUbali-sundarIrUpaM yugalaM prasUtam / tataH pazcAt punaH sumaGgalayA ekonapazcAzad yugalAni prasUtAni |sunndaayaashc ekameva yugalama'bhUt, punaH santAnaM kimapi nA'bhUt / atha yadA yadA kAlo hIno hInaH samAgataH tathA tathA kalpavRkSANAM mahimA nyUno jaatH| yugalinaH parasparaM krodhAd virUpaM kurvanto hakAra-makAra-dhikArAdinItivAkyairnirbhaya'mAnA api na viramanti / nAbhikulakaro vRddho babhUva tadA yugalino militvA RSabhaM vijJapayanti, asmAkaM nyAyaM kuru|tdaa zrIRSabho vakti-yo rAjA bhavati sa daNDaM karoti / ahaM tu rAjA nAsmi |yuglibhiruktm-asmaakN bhavAneva rAjA / tadA zrIkabhadevenoktam-nAbhikulakarAH praSTavyAH, te yad vadanti tat pramANam / yugalibhinAbhikulakarAjJayA gaGgAnadItaTe reNupuJopari RSabhadevaM saMsthApya vayaM rAjyAbhiSekArtha jalAnayanAya yugalino jgmuH| tasmin prastAve indrasya Asanaprakampo babhUva / avadhijJAnena zrIRSabhadevasya rAjyAbhiSekotsavAvasaraM jJAtvA indra Agatya rAjyayogyaM mukuTa-kuNDala-hArAdyalaGkAraM paridhApya, uccaiH svarNasiMhAsane saMsthApayAmAsa / tAvat te yugalino kamalinIpatre nIraM bhRtvA AjagmuH / sarvazarIraM sAlaGkAraM dRSTvA, vastrAdibhUSitaM For Private and Personal Use Only
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kalpasUtraM // 202 / / kalpadma kalikA vRciyukkaM. vyAkhyA. dRSTvA pAdayoraGgulInAmupari pAnIyaM ddhokyaamaasuH| indrasteSu vivekam , vinayaM ca dRSTvA "sAhu-viNIyA purisA, jAyA viNIyA hu nAma nyriie| iMdeNa kayaM nAma, loyapasiddhA ya sA jAyA" // tatra vinItA nagarI sthaapitaa| indreNa dhanadasya nagarasya sthApanAya Adezo dattaH / dhanadenAgatya dvAdazayojanA''yAmA navayojanavistIrNA, aSTau pratolyaH, ekazatadhanuruJcena, paJcAzaddhanuHpRthulena, svarNavapreNa veSTitA / tatra madhye IzAnakUNe saptabhUmika mandiraM nAbhibhUpasya nivAsArha catuSkoNaM kRtam / punaH pUrvasyAM dizi tAdRksvarUpameva bharatasya gRham api kRtam / punaragnikUNe bAhubalavasanArtha racitam / aSTAnavatikumArANAM bhuvanAni dakSiNasyAM dishi| anyeSAmapi kSatriyANAM yathAyogyAni nirmitAni pazcimAyAm / navanArU-navakArUNAM gRhANi kRtAni utsarasyAm / vyApAriNAM gRhANi nirmitAni nagaryA antarAle / ekaviMzatibhUmikaM trailokyavibhramaM nAma prAsAdaM zrIRSabhadevasya nivAsArham ekazatASTAdhikajAlikAsahitaM kRtm| anyairapi ghanarjinamandiraiH sahitA vinItA nagarI sthApitA // janmakAlAdArabhya viMzatipUrvalakSavarSANi yadA zrIRSabhadevasya vyatItAni tadA rAjyAbhi kotsava indreNa kRtaH, devadUSyANi paridhApitAni, candanasya vilepanAni bhagavataH zarIre kRtAni / evaM vinItAnagaryA zrIRSabhadevaM saMsthApya indraH svasthAnaM jagAma / atha zrIRSabhadevena hastinaH, azvAH, gAvazca manuSyANAM yogyAsteSAM saMgrahaH kAritaH, pazcAccaturvarNasthApanaM kRtam, pazcAnnagaryA rakSAkArAH kopAlAH sthApitA // 202|| For Private and Personal Use Only
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir steSAm ugravaMzaH 1 ye gurutvena sthApitAsteSAM bhogavaMzaH 2 ye ca mitratvena sthApitAsteSAM rAjanyavaMzaH 3 anye ye sevakatvena sthApitAste kSatriyAH 4 / aSTAdazavarNasthApanaM kRtam / bharatasya sArthe prasUtA bAlI sA bAhUbalAya pariNAyitA, bAhubalasArthe jAtA sundarI sA bharatasyArpitA, bharatena strIranArthaM rakSitA, evaM yugaladharmo nivAritaH zrIRSabhadevena, atha kAlavazAt kSudhA bahI lagati, kalpavRkSA naSTaprabhAvAH saJjAtAstadA yugalinaH kandaphalamUlapatrAdInAm AhAraM kurvanti tadAhAro na pacati / tadA zAlidhAnyaM niSpannaM zrI RSabhasvAminA dRSTaM tallAtyA, hastena mardayitvA kaNAnniSkAzya yugalinAM dattam, tadApyudaraM tudati / kaJcam annaM mUlaM phalaM cA'pi kalpavRkSapradattAhArabhakSakANAM teSAm udare na jIryate / te cAgatya RSabhadevAya udaraM darzayanti / bhagavAnapi teSAm udaraM pIDyamAnaM sparzayitvA nirAbAdhaM karoti / kalpavRkSairvinA te atIva duHkhino bhavanti / tasmin prastAve vanamadhye agnirutpannaH, tatra ca purA aSTAdazakoTisAgaraparyantaM bharatakSetre bAdaro'gnirnAsIt / tam apUrvam, navInam, nirmalam, AzcaryakaraM padArtha dRSTvA yugalinastaM gRhItuM karaM cikSipuH / te ca tena jvala|nti sma / tadA zrIRSabhAya khakIyam aGgaM darzayanti / khAminA agnerutthAnaM jJAtvA tebhyaH Adezo dattaH-ataH paraM kandamUlabIjapuSpapatrAdikam agnau pakaM bhRSTaM kRtvA bhakSaNIyam / tat zrutvA te kandAdikaM prajvalati agnau kSipanti tat punaH gRhItuM na zaknuvantaJcaiva tatraiva tad bhasmIbhavati / punaH RSabhadevAgre Agatya pUtkurvanti - For Private and Personal Use Only
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 20 // khAmin ! sa cA'gnirasmAdapi atIva kSudhAturaH, vayaM yat tatra pAkAya kSapayAmaH tadasmabhyaM pazcAnna dadAti, kalpadruma vayaM kiM kurmaH? kSudhitaM nijodaraM darzayanti, rudanti / tadA zrIRSabhadevo gajamAruhya bahirnirgatya taTAkAta kalikA sAdramRttikAM tebhya AnAyya gajakumbhasthalopari mRttikAyA haNDikAM ghaTitvA, agnau saMpAcya tanmadhye pAnIyA- vRttiyuktaM. nayoH pramANaM pAkavidhi darzayitvA tAna yugalino bhojiyAmAsa / tataH pazcAt sarvatra pacanavidhiloke prakaTI-IN vyAkhyA. babhUva / tadA zrIRSabhadevena pazca zilpAni prakaTIkRtAni-ghaTakarma kumbhakArakarma 1 lohakArakarma 2 citrakarma / sUtradhArakarma 4 nApitakarma 5 etAni karmANi punarbhagavatA zatabhedAni darzitAni / atra ca ekasya ekasya karmaNo viMzatiravAntarabhedAH bhavanti / tadA ca zatabhedAH bhavanti / tato bhagavataH prajApatiriti nAma abhUt / atha zrIRSabhadevena brAhmI dakSiNahastena aSTAdazalipayo darzitAH, lekhanaM lipiH 18nandIsUtre uktAH, tadyathA-haMsalipi 1 bhUtalipi 2 yakSalipi 3 rAkSasIlipi 4 uDDIlipi 5 yAvanIlipi 6 turakIlipi 7 kIrI lipi 8 drAviDIlipi 9 saindhavI lipi 10 mAlavIlipi 11 naDIlipi 12 nAgalI lipi 13 lATIlipi 14 pArasIlipi 15 animittIlipi 15 cANakkIlipi 17 mauladevI 18 / dezavizeSAdanyA api lipayaH, tad // 203 // yathA-lATI 1 cauDI 2 DAhalI 3 kAnaDI 4 gUrjarI 5 soraThI 6 marahaTThI 7 koMkaNI 8 khurAsANI 9 mAgadhI 10 siMhilI 11 hADI 12 kIrI 13 hammIrI 14 paratIrI 15 masI 16 mAlavI 17 mahAyodhI 18 ityAdayo For Private and Personal Use Only
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lipayaH / punaraGkAnAM gaNitakalA darzitA / vAmahastena sundarI prati lipirdrshitaa|| te NaM kAle NaM te NaM samae NaM, usabhe NaM arahA kosalie dakkhe, dakkhapaiNNe paDirUve allINe bhaddae viNIe vIsaM putvasayasahassAI kumAravAsamajhe vasai, kumAravAsamajhe vasittA tevaDhei ca putvasayasahassAiM rajjavAsamajhe vasai, tevaTuiM ca puvasayasahassAI rajavAsamajhe vasamANe lehAiAo gaNiyappahANAo, sauNaruyapajjavasANAo bAvattari klaao| causaddhiM mahilAguNe / sippasayaM ca kammANaM, tinni vi payAhiAo uvadisai, uvadisittA puttasayaM rajasae abhisiMcai, abhisiMcittA arthaH-RSabho'rhana kozalikaH dakSo vicakSaNaH, tathA dakSapratijJaH pratijJAnirvAhakaH, pratirUpaH sarvaguNapUrNaH, AlIna: alipsaH, bhadrakaH saralakhabhAvaH, vinIto viMzatipUrvalakSANi kumAravAse, triSaSTipUrvalakSANi rAjyaM bhunaanH| likhanakalAta Arabhya gaNitapradhAnAH, zakuna-rUpaparyavasAnAH dvAsaptatipuruSakalAH prakaTIkRtya, strINAM catuHSaSThikalAH prakaTIkRtya; athavA catuHSaSTiguNAn strINAM prakaTIkRtya, sarvaprajAbhyaH upadizya zilpa For Private and Personal Use Only
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. kalpasUtraM |zatam , vijJAnazatamupadizya trividhaM sevA-vANijya-karSaNAdikam udaravRtyupAyamupAdizya putrazataM rAjye prasthApayati / puruSANAM dvAsaptatikalA imaaH||204|| | likhita-paThita-saGkhyA gIta-nRtyAdi-tAlAH, paTaha-murraja-vINA-vaMza-bherIparIkSA // dvirada-turagazikSA dhAtu-TaMga-matravAdI, valipalitavinAzo ratna-nArI-nRlakSam // 1 // chandastaka-sunIti-tatva-kavitA jyotiHzruti-vaidyaka, bhASarSI-yoga-rasAyanAM-'nalipiH khane-ndrajIlaM-kRSiH // vANijyaM nRpasevanaM ca zakuna vAve-gnisaMstaMbhana, vRSTilepana-mardano-DhuMgartayo bandhardhemau dvau ghaTe // 2 // patracchedana-marmabhedana-phalAkRSTyambukRSTimatA, lokAcAra-janAnuvRtti-phalabhRt khaD-kSurIbandhainam // mudro-ayo-rardai-kASThe-citrakRti-doDha-muSTi-daNDA-asi-vAg-yuddhaM gAruDeM-sapa-bhUtadamanaM yogI-'bda-nAmAlayam // 3 // ___ artha:-likhitakalA 1, paThitakalA 2, gaNitakalA 3, gItakalA 4, nRtyakalA 5, tAlavAdanakalA 6, paTahavAdanakalA 7, murajamRdaGgavAdanakalA 8, vINAvAdanakalA 9, vaMzaparIkSA 10, bherIparIkSA 11, gajazikSA 12, turagazikSA 13, dhAtubAdaH 14, dRSTivAdaH 15, mantravAdaH 16, valIpalitavinAzaH 17, ratnaparIkSA 18, strIparIkSA 19, naraparIkSA 20, chandobandhanam 21, tarkajalpanam 22, nItivicAraH 23, tatvavicAraH 24, kavitva 204 // For Private and Personal Use Only
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org zaktiH 25, jyotiHzAstrajJAnam 26, vaidyakajJAnam 27, SaDbhASAjJAnam 28, yogAbhyAsaH 29, rasAyanavidhiH 30, aJjanavidhiH 31, aSTAdazalipijJAnam 32, svapnalakSaNajJAnam 33, indrajAladarzanam 34, kRSijJAnam 35, vANijyavidhiH 36, nRpasevA 37, zakunavicAraH 38, vAyustambhanam 39, agnistambhanam 40, meghavRSTiH 41, vilepanavidhiH 42, mardanavidhiH 43, Urddhagamanam 44, ghaTabandhanam 45, ghaTanamaH 46, patracchedanam 47, marmabhedanam 48, phalAkarSaNam 49, jalAkarSaNam 50, lokAcAra:51, lokaraJjanaM 52, aphalavRkSANAM saphalIkaraNaM 53, khaDgabandhanaM 54, kSurIbandhanaM 55, mudrAvidhiH 56, lohajJAnaM 57, dantasaMmAraNaM 58, kAlalakSaNaM 59, citrakaraNaM 60, bAhuyuddhaM 61, dRSTiyuddhaM 62, muSTiyuddhaM 63, daNDayuddhaM 64, khaDgayuddhaM 65, vAgyuddhaM 66, gAruDavidyA 67, sarpadamanaM 68, bhUtadamanaM 69, yoga-dravyAnuyoga-akSarAnuyoga-auSadhAnuyogAdi 70, varSajJAnaM 71, nAmamAlA72, ityAdi puruSANAM dvAsaptatikalA bharata-bAhubalapramukhaputrebhyo darzitAH // tathA mahilAnAMstrINAM catu:paSTiguNAH, kalA vA darzitAH, tadyathA-nRtyakalA 1, aucityakalA 2, citrakalA 3, vAdinaM 4, mantraM 5, tanaM 6, jJAnaM 7, vijJAnaM 8, daNDaM 9, jalastambhaM 10, gItagAnaM 11, tAlamAnaM 12, meghavRSTiH13, phalAkRSTiH 14, ArAmaro paNaM 15, AkAragopanaM 16, dharmavicAraH 17, zakunavicAraH18, kriyAkalpanaM 19, saMskRtajalpanaM 20, prasAdanItiH lA21, dharmanItiH 22, vANIvRddhiH 23, suvarNasiddhiH 24,surabhitailaM 25, lIlAsaJcAraNa 26, gaja-turagaparIkSaNaM 27, ka.sa. 35 For Private and Personal Use Only
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir www.kobatirth.org kalpasUtraM // 205|| kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. strI-puruSalakSaNaM 28, suvarNa-ratnabheda:29, aSTAdazalipiparicchedaH30, tatkAlabuddhiH31, vastusiddhiH32, vaidyakakriyA 33, kAmakriyA 34, ghaTabhramaM 35, sAraparizramaM 36, aJjanayogaM 37, cUrNayogaM 38, hastalAghavaM 39, vacanapATavaM 40, bhojyavidhiH41, vANijyavidhiH 42, mukhamaNDanaM 43, zAlikhaNDanaM 44, kathAkathanaM 45, puSpagrathanaM 46, vakroktijalpanaM 47, kAvyazaktiH 48, sphAravezaM 49, sakalabhASAvizeSa: 50, abhidhAnajJAnaM 51, AbharaNaparidhAnaM 52, nRtyopacAraM 53, gRhAcAraH 54, zAThyakaraNaM 55, paranirAkaraNaM 56, dhAnyarandhanaM 57, kezabandhanaM 58, cINAdinAdaM 59, vitaNDAvAdaM 60, aGkavicAraH 61, lokavyavahAraH 62, antAkSarikA 63, praznaprahelikA 64 ityAdayaH catuHSaSTiAhmI-sundarIputrIbhyAM strIyogyAH kalA darzitAH / atha putrazatAya rAjyaM RSabhadevaH khakhanAmnA dezAn saMsthApya dadau / teSAM nAmAni Aha-zrIbharataH 1, bAhUbaliH 2, mastakaH 3, putrAjhArakaH 4, mallidevaH 5, aGgajyotiH 6, malayadevaH 7, bhArgavatIrthaH 8, vaGgadevaH 9, vasudevaH 10, magadhanAthaH 11, mAnavartikaH 12, mAnayuktaH 13, vaidarbhadevaH 14, vanavAsanAthaH 15, mahIpakaH 16, dharmarASTraH 17, mAyakadevaH 18, AsmakaH 19, daNDakaH 20, kaliGgaH 21, ISikadevaH 22, puruSadevaH 23, akalaH 24, bhogadevaH| |25, vIryabhogaH 26, gaNanAthaH 27, tIrNanAthaH 28, arbudapatiH 29, AyurvIryaH 30, vallIvasuH 31, nAyakaH 32, kAkSikaH 33, AnartakaH 34, sArikaH 35, grahapatiH 36, kurudevaH 37, kacchanAthaH 38, surASTraH 39, For Private and Personal Use Only
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir narmadaH 40, sArasvataH 41, tApasadevaH 42, kuruH 43, jaGgalaH 44, paJcAlaH 45, sUrasenaH 46, puTaH 47, kAlaGkadevaH 48, kAzIkumAraH 49, kauzalyaH 50, bhadrakAzaH 51, vikAzakaH 52, trigataH 53, AvarSaH 54, sAluH 55, matsadevaH 56, kulIyakaH 57, mUSakadevaH 58, bAlhIkaH 59, kAmbojaH 60, madhunAthaH 61, sAndrakaH 62, // AtreyaH 63, yavanaH 64, AbhIraH 65, vAnadevaH 66, vAnasaH 67, kaikeyaH 68, sindhuH 69, sauvIraH 70, gandhAraH 71, kASThadevaH 72, toSaka: 73, zaurakaH 74, bhAradvAjaH 75, suradevaH 76, prasthAnaH 77, karNakaHlA 78, tripuranAthaH 79, avantinAthaH 80, vedapatiH 81, vikandhaH 82, kiSkandhaH 83, naiSadhaH 84, dazArNanAtha: | 85, kusumavarNaH 86, bhUpAladevaH 87, pAlaprabhuH 88, kuzalaH 89, padmaH 90, vinidraH 91, vikezaH 92, vaidehaH 93, kacchapatiH 94, bhadradevaH 95, vajradevaH 96, sAndrabhadraH 97, setajaH 98, vatsanAthaH 99, aGgadevaH 100 iti putrazatasya nAmAni jJeyAni, eteSAM pRthak pRthaga dezAnAM rAjyaM dattam , tathA vinItAyA nagaryAH bharatAya rAjyaM dattam , bahulIdeze takSazilAyA nagaryA bAhUbaline rAjyaM dattvA zrIRSabhadevaH sukhaM tiSThati / | usabhe NaM arahA kosalie kAsavagutte NaM tassa NaM paMca nAmadhijjA evamAhijaMti, taM jahA-usabhe i vA, paDhamarAyA i vA, paDhamabhikkhAyare ivA, paDhamajiNe i vA, paDhamatitthayare i vA // 210 // For Private and Personal Use Only
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 206 // kalpadruma kalikA vRciyukta. vyAkhyA. 7 artha:-RSabhohana kauzAlikastasya paJca nAmAni ucyante, tAni kAni-RSabhaH1prathamarAjA 2prathamabhikSAcaraH 3 prathamajinaH-prathamakevalI 4 prathamatIrthakaraH atha zrIRSabhadevaH evaM lokasthiti sarvA darzayitvA, tato dIkSA gRhItvA, tataH kevalajJAnaM prApya, dharmopadezena bhavyajanAn pratibodhya mokSa prAptaH / tathA sUtrakAro vadatipuNarapi loaMtiehiM jiakappiehiM devehiM tAhiM iTTAhiM, jAva-vaggUhiM, sesaM taM ceva savaM bhANiavaM, jAva-dANaM dAiANaM paribhAittA |arthH-punstsmin avasare lokAntikadevAH Agatya,tAbhiriSTAmiH vAgabhiH dIkSA'vasare bhagavantaM prerynti| tadA kAle tu prAyazo lokAH nirdhanAH, daridrAzca na santi, tathA'pi svarNaratnAdikam annAdidAnaM dharmasthitidarzanArtha saMvatsaraM yAvad dAnaM dadAti // je se gimhANaM paDhame mAse, paDhame pakkhe cittabahule, tassa NaM cittabahulassa aTThamIpakkhe NaM, divasassa pacchime bhAge sudaMsaNAe sibiyAe sadevamaNuAsurAe parisAe samaNugammamANamagge, jAva-viNIyaM rAyahANiM majhamajheNaM Niggacchai, NiggacchittA jeNeva siddhatthavaNe // 206 // For Private and Personal Use Only
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ujjANe jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA asogavarapAyavassa ahe jAva-sayameva caumuTThiaM loaM karei, karittA chaTTeNaM bhatteNaM apANaeNaM uttarAsADhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM uggANaM, bhogANaM, rAiNNANaM, khattiyANaM ca cauhiM purisasahassehiM saddhiM / egaM devadUsamAdAya muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavaie // 211 // arthaH-svAmI saMvaccharadAnaM datvA grISmakAlasya prathame mAse, prathame pakSe caitravadiaSTamyA dine dvipraharAdanantaraM sudarzanAnAmyAM zibikAyAM sthitvA deva-manujazreNyA sahito yathA mahAvIradIkSA'vasare lAna-mananAlaGkAravAditrAdidhvanimahotsabavarNitastathaivADambareNa vinItAyA nagaryA madhye bhUtvA yatra siddhArthavanaM yatrAzokastasya chAyAyAM samAgatya, zibikAtaH uttIrya, svayameva sarvAbharaNAni samuttArya cAtumauSTikaM locamakarot / tadAnIM gauravarNasya pRSThadeze paJcamamuSTisatkAn zyAmAna kezAn ubhayoH skandhayoH vistIrNAn dRSTvA indreNa svAmI vijJaptaH / svAmin ! ete kezA ramaNIyA dRzyante ete rakSaNIyAH / tadA indravacasA bhagavatA zrIRSabheNa cAtumauSTika lucanamakAri / tato'dyA'pi zrIAdIzvarapratimAskandhopari jaTA bhavati / yadA dIkSA gRhItA tadA | khAminA SaSTabhaktam , tadApyapAnakaM kRtam / punaH yadA uttarASADhAnakSatre ugra-bhoga-rAjanya-kSatriyavaMzAnAM For Private and Personal Use Only
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 207 // puruSANAM catuHsahasreNa zrIRSabhadevavat tairapi tathaiva kRtam / dIkSA'vasare indreNa bhagavataH skandhopari ekaM deva-INI kalpadma dRSyaM vastraM samarpitam / bhagavAn gRhasthAvAsaM tyaktvA anagAro jAtaH / tasmin samaye ca bhagavataH RSabhade- kalikA vasya caturtha manaHparyavajJAnamutpannam // vRttiyukta. vyAkhyA. te NaM kAle NaM te NaM samaye NaM, usabhe NaM arahA kosalie egaM vAsasahassaM niccaM vosaTTakAe ciyattadehe je kei uvasaggA, jAva0 appANaM bhAvamANassa ikaM vAsasahassaM viikaMtaM, tao NaM / artha:-RSabho'rhana kauzalika ekasahasravarSANi nityaM vyutsRSTadehaH-dehasya cintArahitaH, grAmA'nugrAmaM viharana , catussahasraM rAjJAmapi tathaiva bhikSArtha viharana, bhikSAm alabhamAnam , kSudhAm asahamAnam , kandamUlaphalAdibhirAhAraM vidhAya vanamadhye sthitvA, lajjayA pazcAd na avajat / tApasadharma prakaTIcakAra / valkalacIvarANi dadhau / atha ca bhagavato dIkSA'vasare kaccha-mahAkacchayoH RSabhadevena putratvena mAnitayoH putrau nami-vinamI nAmAnau / tau ca kasmaicit kAryAya kutracit pradeze gatau abhRtAm / pRSThataH sarve dezAH sarvebhyaH putrebhyo vaNTa 207 // yitvA pradattAH, tau namivinamI ca vismRtau / dIkSAgrahaNAnantaraM tau samAgatau, bharataM pprcchtuH| zrIRSabhadevo'smAkaM pitA kA'sti ? bharatenoktam-khAminA dIkSA gRhItA, yuvAbhyAM mama sevA kartavyA, ahaM yuvAbhyAM For Private and Personal Use Only
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | dezagrAsaM dAsyAmi / tadA tau bharatam apamAnya rAjyArtha khAmisamIpe Agatya bhagavato vihAraM kurvato'gre kaNTakAdikaM mArgAd nivArayantau, kAyotsargeNa sthitasya daMzamazakAdIn uDDApayantau; prAtaH prAtarvandanApUrvakaM svAmin! rAjyaprado bhava, ityuktavantau nityaM tiSThataH / ekadA vandanArthamAgatena dharaNendreNa tayorbhagavadbhaktituSTena bhagavadrUpaM kRtvA tAbhyAm ubhAbhyAm aSTacatvAriMzatsahasraM paThitasiddhA vidyAH pradattAH, SoDazavidyAdevyAnAM | samArAdhanaM ca dattam / vaitADhyaparvate dakSiNazreNyAM rathanUpuracakravAlapramukhANi paJcAzad nagarANi / atha uttara|NyAM gaganavallabhapramukhANi SaSTirnagarANi vAsayitvA pradattAni / tatra vidyAbalena lokAn vAsayitvA yAvanti nagarANi tAvanto dezAn saMsthApya tau pRthak pRthag nami-vinamI tatra rAjyaM pAlayAmAsatuH / atha zrIRSabhadevasya grAmanugrAmaM viharataH bhikSAyai bhramamANasya, ekasmin prAgbhave balIvardAnAM mukhe chIGkIbandhanavazAd upArjitAntarAyakarmodayavazAd yatra tatra hastyazva-ratha- kanyA- maNi- muktAphalavarNAdidAnena prArthyamAnasya, zuddhAhAram alabhamAnasya eka varSa jagAma / tadA ca tasmin karmaNi kSayAya unmukhe sati, hastipure bAhubaleH putrasya somayazaso rAjJaH putreNa zreyAMsakumAreNa rAtrau IdRzaH khapno dRSTaH- meruH kaluSo dugdhena prakSAlya vizadIkRtaH / tatraiva punaH somayazaso rAjJazca rajanyAm etAdRzaH khapno'bhUt / kazcit subhaTo vairibhiH parAbhUyamAnaH zreyAM sakumArasya sAhAyyAd jitakAzI jAtaH / tatraiva ekena nagarazreSThinA caitAdRzaH khamo dRSTaH- sUryakiraNA bhrazya For Private and Personal Use Only
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpama kalpadruma kalikA vRttiyukaM. vyAkhyA. // 208 // mAnAH zreyAMsakumAraNa kareNa sNyojitaaH|praatH sarve'pi sabhAyAm Agatya UcuH-atha zreyAMsakumArasya kazcina mahAn lAbho bhavitA, ityuktvA yAvatte sarve khagRhaM prAptAH / asmin prastAve zrIRSabhakhAmyapi AhArArtha nagare bhramamANaH AhAreNa vinA aparaiH vastubhiH pArthyamAnaH zreyAMsena gavAkSasthitena dRSTaH, jinamudrAdarzanAt zreyAMsasya jAtismaraNajJAnamutpannam / tadA sAdhubhyaH AhAradAnavidhiM jJAtvA bhagavantaM nimaLya, tatsamaye eva samAgatairikSurasaghaTaiH zuddhaiH svAmI nimazritaH / khAminA'pi tadA''hAraM prAsukaM vijJAya ubhau hastau prsaarito| atha ca kavikallolAd hastayoH vAdaH ucyate-tasmin karaprasAraNasamaye pUrva dakSiNo hasto vAma hastaM pratyavAdIt-bho vAmahasta ! tvaM bhikSA mArgaya, mayA dAnAni dattAni, tadAhaM kathaM dAturagre dAnAya brajAmi, sadA upari eva abhUvam aham idAnIM kathaM nIcaiH bhavAmi / rAjyasthApanAyAM, pavitrakarmaNi, devapUjAyAm, nATakavidhau, tamboladAne mamaiva prAdhAnyam / atha ca yAcanA sadRzam aparaM nIcakarma kimapi nAsti / punaH vAmahastena apavitrakarmANi purA kRtAni santi / tena hetunA bho vAma ! tvayA idamapi bhikSAkarma karaNIyam iti zrutvA vAmo hastaH IyAM kRtvA avAdIt-are dakSiNa udarabharaNatatpara ! kIdRzaM mAnaM tvaM karoSi ? bhojanAdyavasare sukare N kArya tvam agrago bhavasi / re kAtara ! duSkare kaThine kArye, saGgrAmAdau bANAdimokSaNe, kheTakagrahaNe, ripUNAm agre ahaM brajAmi / tvaM tu pazcAnnaSTvA brajasi / tvaM mAM nIcakarmakArakaM vadasi / khakIyaM nIcatvaM na jAnAsi / // 20 // For Private and Personal Use Only
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir miSTAM miSTAM vArtA bravISi / nIca ! tvameva bhikSA yAcayakha / evam ubhayormahAn vAdaH saJjAyate // varSadivase || AhAro militastadA ca ubhayorhastayorvivAdamaNDitaM dRSTvA bhagavatA ubhayoH kalaha nivArya-bho vAma ! tvayA | zubhakarma utpAdyate, dakSiNena dAnAdi dattvA saphalIkriyate saMyogasiddhiH / ekAkI kadApi na bhavyaH / NubhAbhyAM melApaM kRtvA kArya kartavyam iti bhagavadvacaH zrutvA ekIbhUtI, bhagavatA ikSurasaviharaNAya prasAritaulA tadA kavirvadati-zreyAMsasadRzaM cittaM, zrIRSabhasadRzaM pAtram , ikSurasasadRzaM vittaM, puNyena eva tatrayaM praapyte|| zreyAMsena ikSurasena bhagavAn saMtoSitaH / bhagavatA karapAtreNa pAraNaM kRtam / atra ca kazcit vakSyati-bhagavataH karAd ikSurasapatanAd ayatanA na bhavati ? tatra uttarammAija ghaDasahassaM, ahavA mAija sAyarA sabve / eyArasaladvIo, sA pANipaDiggahI bhavayaM // 1 // artha:-sahasraM ghaTA hastayormAyAnti / athavA sarve sAgarA mAyAnti / iyaM pANipAtrikalabdhirasti / 'zrIAvazyake bhagavaddhaste ekAzatA'STaghaTakasya dAnaM dattaM zreyAMsena evaM uktamasti' atha ca tahAnAt kiM phalama-1 bhUt / devairaho dAnam aho dAnam iti udghoSaNA kRtA, AkAze devadundubhayo vAdyante sma, caturnikAyadevAH | militA; sArdhaM dvAdazakoTiH kharNikAnAM vavarSa, zreyAMsakumArasya gRhaM dhanena bhRtam , yazasA bhRtam, bhagavAn rasena saMtuSTaH; zreyAMsena pAtradAnAdu mokSaphalamupArjitam / yatra ca bhagavataH pAraNamabhUt tatra ratnamayaM catvaraM For Private and Personal Use Only
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 209 // kAritam / taddinaM loke 'akSayatRtIyA' jAtA / AdIzvarasya ikSurasena pAraNAm abhUt / anyeSAM tIrthakarANAM kalpadruma paramAnnena abhUt / tadA sabailokaiH zreyAMsaH pRSTaH-vayam AhAradAnaM na vidmaH, tvayA bhagavAn AhArArthI kathaM kalikA jJAtaH? tadA zreyAMsobhagavajIvena saha aSTabhavasatkaMsambandham avAdIt / yadA bhagavajIvo lalitAdevastadA'haM vRttiyuktaM. svayaMprabhA devI 1, yadA ca svAmI vajrajaGgho rAjA tadA'haM zrImatI rAjJI 2, pazcAd yugalinau 3, saudharmadevaloka vyAkhyA. ubhau mitrau 4, svAmI vaidyastadAhamapi mitraH 5, acyutadevaloke'pi mitraH 6, vajranAbhacakravatiryadA prabhurabhUt tadAhaM sArathI7, tatra ca tIrthaMkarasamIpe dIkSA gRhItA AsIt / sA mudrA idAnIM bhagavadarzanAnmama smRtA, tadA mayA jJAtam ete tIrthakarA AhArArtha bhramanti, ebhyaH zuddham AhAraM dAtavyam, tat zrutvA lokaiH sarvairapi AhAravidhimA'taH / atha zrIRSabhakhAmI grAmAnugrAma viharan bahulIdeze takSazilAyAM bAhubalarAjadhAnyAm | upavane sandhyAsamaye Agatya kAyotsarga sthitaH / tadA vanapAlakena Agatya bAhubaline bardApanikA pradattA / bAhubalinA cintitam-prAtaHsamaye RddhiM vistArya pitaraM vandiSye iti vicArya prabhAte yAvat caturvidhAM senA sanjayati / antaHpurAdIna zRGgArayati / tAvanmahatI velA lagnA / bhagavatA sUryodaye vihAraH kRtaH / bhagavAn ||209 // vAyuriva apratibaddhavihArI / pazcAdU bAhubali RddhiM vistArya Agatya sakalaM vanaM vilokitaM, bhagavantaM adRSTvA | atIva dUno manasi ajJAsIt-yadi ahaM sandhyAyAmeva AgamiSyaM tadAhaM adRkSyaM, manasi mahad duHkhaM kRtvA For Private and Personal Use Only
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karNayoraGgulI kSitvA 'bAbA Adama' ityuccaiH khareNa putkRti cakre / pazcAd yatra bhagavAn kAyotsarga sthita AsIt / tatra ratnamayapIThe pAduke akArayat / atha zrIRSabhadevasya dIkSAgrahaNAd anantaraM mAtA marudevI bharataM prati nityaM upAlaMbhayati / aho bharata ! mlAnAM puSpamAlAmiva mAM tyaktvA gataH RSabhaH, sarvA RddhiM| tyaktvA ekAkI vanavAsI saJjAtaH, kSudhayA tRSayA pIDito bhaviSyati / kacit smazAna-giriguhAdau tiSThan / zIta-vAta-varSA-tapa-daMza-mazakAdibhiH pIDyamAno bhaviSyati, ahaM ca durmarA putraM duHkhinaM zrutvA na mriye| mattulyA pRthivyAM na kAcid duHkhabhAginI varttate, aho bharata ! tvaM rAjyasukhe lubdhastiSThasi, matputrasya kadApi zuddhiM na gRhNAsi, sarve bhrAtaro yUyaM sarasavatyA AhAraM nityaM kurutha, matputro gRhe gRhe nIrasAM bhikSA mArgayati / yUyaM padRkUlavastrANi paridhattha, matputro nagnastiSThati / yUyaM haMsatRlazayyAyAM zayAnAcAmarIjyamAnAH sukharagItadhvani zRNvanto rajanIM gamayatha matputrazca viSamonnatabhUmau darbhAdarupari zayAnaH, kAyotsargAdau sthito vA kutracid vanakunAdau vAtena pIDyamAnaH karNayormazakazreNInAM bhaNatkRti zRNvAno rAtriM nirgamayana bhvissyti| madIyaputra RSabho yAdRzo duHkhI vartate tAdRg duHkhI aparaH ko'pi nAsti / karhicid iyaM sarvA RddhiH madIyaputrasyaivA''sIt / saiveyaM RddhiH bhavadbhiH sarvaiH bhAtRbhirekatrIbhUya matputrasya rAjyaM uddAlya gRhItamasti / / matputro dezAd bahiniSkAsito'sti / kadApi tat zuddhimapi na gRhISyatha iti nityaM bharatamupAlaMbhya azru For Private and Personal Use Only
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 210 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir pAtapUrvakaM rudatyA marudeSpAkSuSI paTalena samAcchAdite, tadA bharato vadati - he mAtaH ! duHkhaM mA kuru, tava putraH RSabho'tIva sukhI vartate / tadA marudevI badati idAnIM mAM darzaya, yadA'trAyAsyati tadA tvAM darzayiSyAmi / atha bhagavAn paradeze viharan cAritraM ca pAlayan, evaM AtmAnaM dharmeNa bhAvayataH zrIRSabhadevasya varSANAM ekasahasraM abhUt / atha bhagavataH kadA kevalajJAnaM utpannaM tatsUtreNAha - je se hemaMtANaM catthe mAse, sattame pakkhe phagguNabahule, tassa NaM phagguNabahulassa ikArasIpakkheNaM puvaNhakAlasamayaMsi purimatAlassa nayarassa bahiA sagaDamuhaMsi ujjANaMsi naggohavarapAyatrassa ahe aTTameNaM bhatteNaM apANaeNaM AsADhAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM jhANaMtariAe vamANassa aNate jAva0 jANamANe pAsamANe viharai // 212 // arthaH- yaH zItakAlasya caturtho mAsaH, saptamaH pakSaH phAlgunakRSNaH tatra phAlgunakRSNasya ekAdazyAM prathama dviprahare purimatAlanagarasya vahiH zakaTamukhe udyAne vaTavRkSasya tale aSTamabhaktena tapasA apAnakena uttarASADhAnakSatre zukladhyAnaM dhyAyamAnasya zrIRSabhadevasya kevalajJAnaM kevaladarzanaM samutpannaM, tadA ca bhagavAn jIvAjIvAdi SaT dravyANAM svabhAvaM jAnan pazyan viharati / tasminneva samaye zrIbharatabhUpasya AyudhazAlAyAM cakraranaM For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRciyukta. vyAkhyA. 7 // 210 //
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samutpannaM / tadA ubhayoH kevalajJAna-cakrayoH samakAla eva dvAbhyAM puruSAbhyAM bharatabhUpasya vardApanikA pradattA, |bharatena ca ubhau santuSTidAnena visarjitau / tatazca bharatena cintitam-prathama kasya mahotsavaM karomi iti kSaNaM vimRzya tAte pUjite, cakrapUjanam iti nizcitya, 'dharmArthe sakalaM tyajet' iti vicArya marudevyAH samIpe Agatya vadati-he mAtaH ! tvaM mAM sadA eva upAlambhaM dadAnA aasrH| matputrasya yUyaM zuddhimapi na gRhItha / adya tava putrasya mahimAnaM darzayAmi / tvatputraH samAgato'sti ityuktvA gajopari zrImarudevIm ArohayitvA pazcAt , khayamAruhya mahatA''DambareNa samavasaraNAya AnayAJcakre / mArge AgacchantI marudevI karNAbhyAM devadundubhidhvani zrutvA bharataM papraccha-ko'yaM dhvaniH, kutra zrUyate? tadA bharata uvAca-bho mAtaH! tava putrasyA'gre ayaM vAditrANAM dhvanirbhavati / tathApi marudevI na manute sma / tatazcAgre AgacchantI deva-devInAM mahAntaM kolAhalaM shushraav|| punarbharataM papraccha-ko'yaM kolAhalaH ? tadA bharataH punarapi uvAca-tava putrasya sevArtha devAH, devyazca AyAnti, NyAnti ca teSAM kolAhalo'yaM bhavati / etadapi vAkyaM na manute sm|tdaa punarapi bharato vadati-he mAtaH! cettava putrasya gRhaM svarNa-rUpya-ratnamayaM tvaM vilokayeH tadA tvamapi jAnIyAH / tatsvarUpaM tu mayA varNayituM na zakyate iti zrutvA satyaM manyamAnA, harSAzrusahitA netre hastena mardayantI, niSpaTalA jAtA satI sAkSAt sarva samavasaraNasvarUpaM tIrthaMkarasya sarva mahimAnaM dadarza / dRSTvA cintitam-aho mohavikalaM jIvaM dhik ! sarve'pi jIvAH For Private and Personal Use Only
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 21 // khArthinaH, ahamevam ajJAsiSaM matputraH RSabhaH ekAkI duHkhI bhaviSyati, bharatAya upAlambhaM dadAnA AsaM, lA kalpadruma | kalikA mayA punarasyaiva dukhena cakSustejo'pi gamitam , ayaM tu kadApi mama na sasmAra / madyaM sandezamAtramapina preSitam-he mAtaH! tvayA mama cintA na kAryA ahaM gADhaM sukhyasmi' iti / ayaM maduHkhaM na jAnAti tarhi madIyaM | vRttiyuktaM | vyAkhyA. ekAjhaM prema, ahaM sarAgA, ayaM vItarAgaH evaM vicArayantI marudevI dvAdaza bhAvanA bhAvayantI guNasthAnakeSu ArohaNaM kurvANA kSapakazreNyA antakRtkevalibhAvaM prApya muktiM jagAma / atra kavirbhAvaM badati-zrIRSabhadevasadRzaH ko'pi suputro nA'bhUt / yastu ekavarSasahasraM yAvad duSkaraM tapaH kRtvA kevalajJAnaratnamutpAdya mAtre ke dadau / marudevI sadRzI kAcid mAtA nAsIt / yA ca putraM siddhinArIparaNayanAya unmukhaM jJAtvA tanmelApaM / kartuM pUrva siddhipuryA jagAma / atha punaHmarudevIzarIraM kSIrasamudre devaiH pravAhitam / bharataM ca zokaharSAkulaM indraH pratiyodhya, samavasaraNe AnIya zrIRSabhadevaM praNAmayitvA bharatasya zokaM nivartayAmAsa / zrIAdIzvaro dvAdaza parSadAgre dharmadezanAM prakAzayAmAsa / tatra prathamadezanAyAM dharma zrutvA paJcazataM bharatasya putrAH, saptazata bharatasya pautrAH prativodhaM prApuH, dvAdazazatakumArairdIkSA gRhItA / tatra puNDarIkaH prathamo gaNabhRt sthApitaH // 21 // dvAdazazatakumAreSu marIcirapi dIkSita AsIt / tadA brAhamyapi bAhubalaM pRSTvA dIkSAM jagrAha / sundarI tu strIratnArtha bharatena rakSitA / evaM dharma prakAzya khAmI anyatra vijahAra / atha bharataH khagRhamAgatya cakraratnasya | For Private and Personal Use Only
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir paSTivAdIkSA jagaha lA mahAmAtyA lavA RSabhakhAmijAlino babhUvuH ajita. pUjArtham aSTau dinAni yAvad mahotsavaM kRtvA cakraratnamArAdhayAmAsa / tatazcakraratnaM cacAla / tasya pazcAt sarva sainyaM saMmIlya SaT khaNDAni sAdhayAmAsa / digvijaye SaSTivarSasahasrANi lagnAni / tataH pazcAd gRhe samAgatastadA sundarIm AcAmlatapaH SaSTivarSasahasrANi kRtvA saJAtAM durghalazarIrAM dRSTvA, dIkSAyai kRtanizcayAM jJAtvA dIkSAyai anumati dadau / tayA khAmyagre dIkSA jagRhe / tadA AyudhazAlAyAM cakraratnaM na praviveza / mahAmAtyAna papraccha-AyudhazAlAyAM kathaM cakraratnaM na pravizati ? tadA mahAmAtyA UcuH-bhrAtaro na tvayA vazIkRtAH / tadvacasA aSTAnavatibhrAtRna dUtAn khasevAyai preSayAmAsa / te ca sarve militvA RSabhakhAminam aSTApade samavasRtaM praSTuM gatAH, tadA bhagavatA vaitAlIyAdhyayanaM zrAvya pratibodhya dIkSitAH / te ca sarve kevalino babhUvuH / tatsarva || bharatena zrutaM tathApi cakraratnam AyudhazAlAyAm apavizyamAnaM dRSTvA / mantrivacanAd ekaM bAhUbaliM ajitaM vijJAya manasi zuzoce-yAvad bAhUbaline jitastAvat SaTkhaNDasAdhanamapi niSphalameveti jJAtvA suveganAmAnaM dUtavaraM bAhUbalerAkAraNAya lekhaM datvA bharataH takSazilAyAM preSitavAn / so'pi tadIye deze brajana mudamuditalokAn bAhUbale rAgiNaH, bane'pi kSetrarakSAkAriNastrIjanAn madhurakharAhUbalegItaguNAn gAyataH, bharatasya nAmamAtramapi ajAnan dRSTvA vismayaM prApa / anukrameNa takSazilAyAM bAhUbalessabhAyAM suvego dUtaH samAgatya | praNatiM vidhAya bAhubalaye lekhaM dadau / bAhUbalirapi bharatasya kuzalapRcchApUrvaka lekha vAcayitvA vakIyA''hvAnaM For Private and Personal Use Only
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 212 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. jJAtvA ruSTo dUtam apamAnya nirbhaya niSkAzayAmAsa / dUtazca bhItaH san jIvagrAhaM nazyan bharatAya sarva | niveditavAn / tadA bharataH sarvaM sainyaM saMmIlya bAhUbalerupari yAtrAyai cacAla / bAhUbalirapi tadAgamanaM vijJAya khasainyaM saMmIlya senAnIM putraM somayazasaM kRtvA svadezasImAzirasi saMsthitaH / bharatazca svaputraM sUryayazasaM senAnyaM cakAra / anayoH mahAn saGgrAmo'bhUt , dvAdazavarSa yAvat, tatsaGgrAmAd bahavo dezA udvasitAH / tat | kharUpaM jJAtvA ca indrassamAgatya ubhayo bhrAtroragre kaliM nivAraNAya nyAyayuddhasya upadezaM dadau / tadA paJca yuddhAni sthApitAni-prathamaM dRgyuddha, dvitIyaM vAgyuddhaM, tRtIyaM bAhuyuddha, caturthadaNDayuddham , paJcamaM muSTiyuddham , etAni paJca yuddhAni kalpitAni / ubhayorapi sainyaM pRthaka pRthaka samatAyAM sthitam , indrAdayo devA api sAkSiNaH sthitAssanti / tatra prathame dRgyuddhe bharato haaritH| dvitIye vAgyuddhe'pi punarbharato haaritH| tRtIye bAhumoTanayuddhe'pi bharata eva hAritaH / caturthe daNDayuddhe bharato haaritH| atha paJcame muSTiyuddhe bharatena bAhUbalizirasi muSTiprahAro dattaH, tadA bAhavalirAjA jAnupramANaM pRthavyAM gtH| punarbalAnnimRtya yadA muSTim utpAvya bAibaliH bharatasya hananAya dhAvitastadA bhIto bharatazcakraM mumoca / cakraM tu khagotre na prabhavati / ato bAhUbalimAliGgaya bharatasya haste jgaam|tdaa bharato manasi atIvadUno bAhUbaliM ruSTam AgacchantaM dRSTvA kimayaM navInazcakravartI madIyAM sarvA RddhiM | gRhISyati? iti yAvat cintayati, devA api bAhUbalereva sarveSu yuddheSu jayamudghoSayanti / tAvadeva muSTiM dRDhAM baddhAM // 21 // For Private and Personal Use Only
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir mAraNAya Agacchato mArge bAhubalezcetasi vicAraH samutpanna:-madIyo'yaM jeSTho bhrAtA rAjyasukhArtha kiM hanyate ? |dhig rAjyaM, yadartha etadakArya kriyate evaM vicArya, madIyA muSTirapi viphalatvaM na yAti iti vicArya mastake muSTinA locaM vidhAya kevalajJAnaM mama utpatsyate tadA'taH sthAnAta kAyotsarga pArayitvA zrIRSabhadevasya samavasaraNe gamipyAmItya'bhigrahaM bAhubalizcakAra / atha ca tadA bharato'pi Agatya pAdayolagitvA khAparAdhaM kSAmayan indrAdibhiH pratiyodhito yAhUbaleH sutAya pAdayonAmayitvA, pitRrAjyaM ca tasmai dattvA svagRhamAjagAma / atha ca bAhu-| balimuneH kAyotsarge sthitasya eka varSa babhUva / tadA zrIRSabhadevena AsannakevalajJAnaM dRSTvA tatpAdhai tatprati-IN bodhanAya brAmI-sundayauM sAdhvyau bhaganyau preSite / te'pi tatrAgatya madhurakhareNa-"vIrA tumhe gaja thakI uttaro |gaja caDhyAM kevala na hoi re" iti dhvani cakratuH / taM gItadhvaniM ca zrutvA bAhubaliH vRkSalatA-tRNAdiveSTitazarIraH, pakSibhiH smazru-kUrca-karNAdiSu kRtanIDo manasi cintayati sma-aho! mama bhaganyoAhmIsundayoH sAdhvyoH gItadhvaniH, mayA tu gajAstyaktAH, ime caivaM vadataH gajAduttIryatAm / tadA jJAyate satyam ahaM mAna-1 gajArUDho'smi / jAnAmi-prathamaM gRhItadIkSANAM bharatapautrANAM kathaM pAdayoH lagAmi, iti mama manasi vRthaa'bhimaanH| 'dharma'bhimAno vinayaghAtakaraH, tataH iti vicArya pAdau utpATayataH, vallItRNAn boTayataH, mAnasya balaM| moTayata eva kevalajJAnaM bAhubalerutpannam / tadA zrIbAhubaliH kevalI samavasaraNe kevaliparSadi samAjagAma / For Private and Personal Use Only
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 213 // kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. brAmIsundau api khasthAnaM iiytuH| iti bharatasya bAhubalezca sambandhaH saMkSepeNa avsrvshaaduktH|| atha zrIRSabhakhAminaH parivAraM vadati sUtrakAra:usabhassa NaM araho kosaliyassa caurAsI (84) gaNA, caurAsI (84) gaNaharA hutthaa| usabhaseNapAmukkhA NaM caurAsIio samaNasAhassIo (84000) ukkosiyA samaNasaMpayA hutthA // 214 // usabhassa f0 baMbhi-suMdaripAmukkhANaM ajjiyANaM tiNNi sayasAhassIo (300000) ukkosiyA ajjiyAsaMpayA hutthA // 215 // usabhassa NaM0 sijaMsapAmukkhANaM samaNovAsagANaM tiNi sayasAhassIo paMcAsayasahassA (350000) ukkosiyA samaNovAsagasaMpayA hatthA // 216 // usabhassa NaM0 subhadApAmakkhANaM samaNovAsiyANaM paMcasayasAhassIo caupaNNaM ca sahassA (554000) ukkosiyA samaNovAsiyANaM saMpayA hutthA // 217 // usabhassa NaM0 cattAri sahassA sattasayA paNNAsA ( 4750) cauddasapuvINaM ajiNANaM jiNasaMkAsANaM 213 // For Private and Personal Use Only
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jAva-ukosiyA cauddasapuvisaMpayA hutthaa||218|| usabhassa NaM nava sahassA (9000) ohinANINaM ukkosiyA0 // 219 // usabhassa NaM0 vIsasahassA ( 20000 ) kevalanANINaM ukkosiyA0 // 220 // usabhassa gaM0 vIsasahassA, chacca sayA ( 20600 ) veubviyANaM ukkosiyA0 / / 221 // usabhassa paM0 bArasa sahassA, chacca sayA, paNNAsA (12650) viulamaINaM aDDAijesu dIvasamuddesu sannINaM paMciMdiyANaM pajjatagANaM maNogae bhAve jANamANANaM, pAsamANANaM ukkosiA viulamaisaMpayA hutthaa||222|| usabhassa NaM0 vArasa sahassA, chacca sayA, paNNAsA (12650) vAINaM0 // 223 // usabhassa NaM0 vIsaM aMtevAsisahassA (20000) siddhA, cattAlIsaM ajiyAsAhassIo (40000) siddhAo // 224 // usabhassa NaM0 arahao bAvIsasahassA, navasayA ( 22900) aNuttarovavAiyANaM gaikallANANaM jAva-bhadANaM ukkosiA0 // 225 // zrIRSabhasyA'rhataH kauzalikasya caturazItirgaNAH, 84 caturazItirgaNadharA 84 babhUvuH / RSabhasenapramukhAzcatura For Private and Personal Use Only
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 214 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. zItisahasrapramANAH (84000) sAdhUnAM sampad aasiit|| RSabhasyAhato brAhmI-sundarIpramukhAH trilakSapramANAH (300000) sAdhvInAM sampat / RSabhasyAhataH zreyAMsapramukhAH trilakSapaJcAzatsahasrapramANAH (350000) zrAddhAnAM saMpat // RSabhasyAhataH kauzalikasya subhadrApramukhAH pazcalakSa-catuHpaJcAzatsahasrapramANAH (554000) zrAddhInAM sampat // RSabhasyAhataH kozalikasya catuHsahasra-saptazata-paJcAzatpramANAH (4750) caturdazapUrvadharANAm ajinAnAmapi jinasadRzAnAM sampad AsIt ||Rssbhsyaahto navasahasrapramANAH (9000) avadhijJAninA sampat / / RSabhasyAhataH vahastadIkSitA viMzatisahasraM (20000) kevalino jAtAH ||RssbhsyaahtH kauzalikasya viMzatisahasraM SaTzatAdhikaM (20600) vaikriyalabdhInAM sampad abhUt // RSabhasyA'rhataH sArddhadvayadvIpasamudrAntarvartinAM saMjJiparyAptakapaJcendriyANAM manobhAvajJAnAm , etAdRzAnAM manaHparyavajJAninAM sAdhUnAM vipulamatInAM dvAdazasahasra-SaTzata-paJcAzat (12650) pramANAH, sampad abhuut|| RSabhasyAhataH kauzalikasya dvAdazasahasra-SaTzata-paJcAzat (12650) pramANAH, vAdinAm indrAdibhirapi ajeyAnAM saMpad AsIt ||RssbhsthaahtH kauzalikasya svahastadIkSitAH viMzatisahasraM (20000) sAdhavo mokSaM gatAH / RSabhasyAhataH kauza|likasya khahastadIkSitAH sAdhvyazcatvAriMzatsahasra (40000) pramANAH mokSaMjagmuH ||RssbhsyaahtH kauzalikasya dvAviMzatisahasranavazatAdhikapramANAH (22900) paJcAnuttaravimAnavAsinAMsAdhUnAm ekAvatAriNAM smpdaasiit|| // 214 // For Private and Personal Use Only
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir usabhassa f0 arahao duvihA aMtagaDabhUmI hutthA, taM jahA-jugaMtagaDabhUmI, pariyAyaMtagaDabhUmI ya / jAva-asaMkhijAo purisajugAo jugaMtagaDabhUmI, aMtomuhuttapariAe aMtamakAsI // 226 // RSabhasyAhataH kauzalikasya dvividhA antakRbhUmiH-yugAntakRbhUmiH 1, paryAyAntakRbhUmizca 2 / zrIRSabhadevasya padde'saGkhyAtA bhUpA muktiM gtaaH| zrIajitanAthasya pitaraM jitazatrubhUpaM yAvad muktimArgo vyuuddhH| eSA yugaantkRbhuumiH1| zrIRSabhadevasya kevalajJAnotpatteranantaram antarmuhUrtena marudevI mukti prAptA eSA paryAyAntakRbhUmiH 2 // te NaM kAle NaM, te NaM samae NaM usame arahA kosalie vIsaM puvasayasahassAI kumAravAsamajhe vasittA NaM, tevaDhei putvasayasahassAI rajjavAsamajjhe vasittA NaM, tesIiM puvasayasahassAI agAravAsamajhe vasittA NaM, egaM vAsasahassaM chaumatthapariAyaM pAuNittA, egaM pubbasayasahassaM vAsasahassUNaM kevalipariAyaM pAuNittA paDipuSaNaM pubasayasahassaM sAmaNNapariyAgaM pAu For Private and Personal Use Only
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 215 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir NittA, caurAsIiM puvasayasahassAiM savAuyaM pAlaittA khINe veyaNijjA -''uya-nAma-gutte imIse osappiNIe susamadusamAe samAe bahuviikattAe tihiM vAsehiM, addhanavamehiya mAsehiM sesehiM, je se hemaMtANaM tacce mAse, paMcame pakkhe mAhavahule, tassa NaM mAhaba hulassa (graM0 900 ) terasIpakkhe NaM upiM aTThAvayaselasiharaMsi dasahiM aNagArasahassehiM (10000 ) saddhiM coisame bhatteNaM apANaeNaM abhIiNA nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM puNhakAlasamayaMsi saMpaliyaMkanisapaNe kAlagae viikaMte, jAva- savadukkhappahINe // 227 // artha:- RSabho'rhan kauzaliko viMzatipUrvalakSANAM yAvat kumArapadavIM bhuGktvA, triSaSTipUrvalakSaM yAvad rAjyaM bhuGktvA, tryazItipUrvalakSaM yAvad gRhasthAvAse sthitvA, ekasahasravarSa yAvat chadmasthadIkSAM prapAtya ekasahasravarSeNonam ekaM pUrvalakSaM kevalajJAnasahitaM cAritraM prapAlya, sampUrNakapUrvalakSaM yAvat sarvaM cAritraparyAya saMpAlya, caturazItipUrvalakSaM yAvat sarvAyuH prapAlya tasyAnte vedanIyA''yurnAma - gotrANAM caturNAM aghAtikarmaNAM kSaye'syAm evAvasarpiNyAM tRtIye sukhamaduHkhamArake pracure gate sati varSatraye, sArddhASTamAse, tasya tRtIyArakasya For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 7 // 215 //
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zeSe sati zItakAlasya tRtIye mAse, paJcame pakSe, mAdhavaditrayodazIdine; aSTApadaparvatasyopari dasasahasra(10000) sAdhubhissahitaH SaDbhirupavAsairapAnakaiH abhIcinakSatre candrasaMyoge samAgate sati prAtaHsamayAda dvipraharamadhye padmAsanena sthito bhagavAn muktiM prAptaH / sarvaduHkharahitaH saJjAtaH // usabhassa NaM arahao kosaliyassa kAlagayassa jAva-sabadukkhappahINasta tiNNi vAsA, addhanavamA ya mAsA viikkaMtA, tao vi paraM egA sAgarovamakoDAkoDI tivAsaaddhanavamAsAhiyabAyAlIsAe vAsasahassehiM UNiyA viikaMtA, eyammi samae samaNe bhagavaM mahAvIre parinivuDe, tao vi paraM navavAsasayA viikaMtA, dasamassa ya vAsasayassa ayaM asIime saMvacchare kAle gacchai // 228 // NI zrIRSabhasya muktigamAnAdanantaraM tribhirvarSeH, sArdASTabhirmAsaiH tRtIyAraka uttIrNaH, tataH pazcAcaturthArako lagnaH | tatra trayoviMzatitIrthakarAH babhUvuH / AdIzvarasya nirvANAd ekA koTAkoTiH sAgaropamANAM trivarSa-sArdhASTamAsa-dvicatvAriMzatsahasravarSerUnA yadA gatA tadA zrIvIrasya nirvANamabhUt / zrIvIranirvANAdU navazatavava~razI For Private and Personal Use Only
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 216 // tivarSezca (980) kalpasUtraM pustakeSu likhitam / ityanena zrIAdIzvarasya paJca kalyANakAni saMkSepeNa nirUpitAni / / zAsanAdhIzvarazrIvardhamAnakhAmI, gurukrameNa zrIgautamayAvat zrIsaddhe sarvadA zreyaH pravartatAm / / zrIkalpasUtravaranAmamahAgamasya, gUDhArthabhAvasahitasya guNAkarasya / lakSmInidhervihitavallabhakAmitasya, vyAkhyAnasaptamamagAt paripUrtibhAvam // 7 // // iti zrIkalpasUtrakalpadrumakalikAyAM lakSmIvallabhopAdhyayaviracitAyAM saptamaM vyAkhyAnaM samAptam // 7 // | kalpadruma kalikA vRciyukta. vyAkhyA. // 216 // For Private and Personal Use Only
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha aSTamI vAcanA sthavirAvalI vyAkhyAyate / te NaM kAle NaM, te NaM samae NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa nava gaNA, ikkArasa gaNaharA hutthA // 1 // se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai-samaNasta bhagavao mahAvIrassa nava gaNA, ikkArasa gaNaharA hutthA // 2 // tasmin kAle, tasmin samaye zramaNasya bhagavato mahAvIrasya nava gaNAH, ekAdaza gaNadharAzca abhavan / 'se keNa'tti 'se' zabdaH, athazabdArthaH, kenArthena kAraNena he bhadanta ! evamucyate-gaNA nava, gaNadharA ekaadsh| katham? yataH-'jAvaiyA jassa gaNA tAvaiyA gaNaharA tassa'tti vacanAt , yasya tIrthaGkarasya yAvantogaNA bhavanti tAvantastasya gaNadharA bhavanti / sarvajinAnAMgaNadhara-gaNayostulyatve'pi zrIvIrasya katham evam ? tatrottaramAhaakampitA-'calabhAtrorekarUpaiva vAcanA jAtA, evaM metArya-prabhAsayorapi; ekaiva vAcanA prjaataa| samudAyo hi gaNaH, iti nava gaNAH // samaNassa bhagavao mahAvIrassa jiTTe iMdabhUI aNagAre goyamagutte NaM paMca samaNasayAI vAei, For Private and Personal Use Only
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandal kalpasUtra kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. // 217|| majjhimae aggibhUI aNagAre goyamagutte NaM paMca samaNasayAI vAei, kaNIase aNagAre vAubhUI goyamagutte NaM paMca samaNasayAI vAei, there ajaviyatte bhAradAe gutte NaM paMca samaNasayAI vAei, there ajasuhamme aggivasAyaNe gutte NaM paMca samaNasayAiM vAei, there maMDitaputte vAsiTre gutte NaM aDDaTThAI samaNasayAiM vAei, there moriaputte kAsave gutte NaM adbhuTAI samaNasayAI vAei, there akaMpie goyame gutte NaM, there ayalabhAyA hAriAyaNe gutte NaM-patteyaM ete duNNi vi therA, tiNNi tiNNi samaNasayAiM vAeMti; there ajameijje, there pabhAse-ee duNNi vitherA koDinna gutte NaM tiNNi tiSiNa samaNasayAI vAeMti / se teNaTeNaM ajjo ! evaM vuccai-samaNassa bhagavao mahAvIrassa nava gaNA, ikkArasa gaNaharA hutthA // 3 // save vi NaM ete samaNassa bhagavao mahAvIrassa ekkArasa vi gaNaharA duvAlasaMgiNo, caudasapuviNo samattagaNipiDagadhAragA rAyagihe nagare mAsieNaM bhatteNaM apANaeNaM kAlagayA, jAva-savvadukkhappahINA // // 217 // For Private and Personal Use Only
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir there iMdabhUI, there ajjasuhamme ya siddhigae mahAvIre pacchA duNNi vi therA parinivvuyA // je ime ajattAe samaNA niggaMthA viharaMti, eeNaM save ajasuhammassa aNagArassa AvaJcijA, avasesA gaNaharA niravaccA vucchinnA // 4 // zrImahAvIrasya jyeSTha indrabhUtinAmA anagAro gautamagotrIyaH sa paJcazatazramaNAn vAcayati-vAcanAM dadAti 1 / madhyamo'gnibhUtinAmA anagAro gautamagotrIyaH so'pi paJcazatazramaNAn vAcayati 2 / kaniSTho laghurvAyubhUtinAmA gautamagotrIyaH so'pi paJcazatazramaNAn vAcayati, ete trayo'pi bhraatrH3| caturtha AryavyaktanAmA bhAradvAjagotrIyaH so'pi paJcazatazramaNAn vAcayati 4 / paJcamaH sudharmakhAmI agnivaizyAyanagotrIyaH so'pi paJcazatazramaNAn vAcayati SaSThomaNDitaputro vAsiSThagotrIyaH, maNDitazcAsau putrazca dhanadevasya maNDitaH putrH| kecittu evaM vyAkhyAnayanti-maNDita iti dhanadevasya nAmAntaram , tasya putro maNDitaputraH, sa sArvatrizatazramaNAn vAcayati 6|sptmo mauryaputraH kAzyapagotrIyaH so'pi sArvatrizatazramaNAn vAcayati / atra maNDitamauryaputrayorekamAtRtvena, bhrAtrorapi yadbhinnagotrAbhidhAnaM tat pRthgjnkaapekssyaa| yato maNDitasya pitA dhanadevaH, mauryaputrasya tu sUryaH pitA, mAtA tudvayorapi ekaiva vijyaadevii|evN kRtena virodhH| yataH, tatra deze ekasmin patau For Private and Personal Use Only
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra PROB // 218 // mRte dvitIyapatikaraNaM na doSAya, itivRddhAH7 / aSTamo'kampito gautamagotrIyaH 81, acalabhrAtA navamo hAryA jalajAtAnamA hAvAkalpadruma yanagotrIyaH, etau dvAvapigaNadharau trizata-trizatazramaNAn vAcayati 9dazamo metAryaH10,ekAdazamo prabhAsaH, kalikA etau dvAvapi koDinna'-kauNDinyagotrIyau trizata-trizatazramaNAn vAcayati 11 // tena kAraNena nava gaNAH, ekAdaza vRttiyukta gaNadharAzca, eteSAM parivAra IyAna jAtaH-catvAraH sahasrAzcatuHzatAni ca 4400 / ete ekAdaza gaNadharAH kIdRzA vyAkhyA. ityAha-ete sarve'pi gaNadharA dvAdazAGgiNaH, aacaaraanggaadi-dRssttvaadaantshrutvntH| kathaM? svayaM teSAM prnnynaat| punaH kIdRzAH? caturdazapUrviNaH, pUrvANAm aGgAntargatatve'pi pUrva praNayanAt, anekavidyA-mazrAdyarthamayatvAt , mahApramANatvAcca / prAdhAnyakhyApanArtha punarupAdAnam / punaH kIdRzAH ? dvAdazAGgitvaM sUtramAtre'pi syAdata Aha-samastagaNipiTakadhArakAH, gaNo'syAstIti gaNI bhAvAcAryaH, tasya piTakamiva ratnAdikaraNDakamiva gaNipiTakaM dvAdazAGgI, tadapi na dezataH sthUlabhadrasyeva, kintu samastaM sarvAkSarasannipAtitvAd dhArayanti sUtrato'rthatazca / punaH kIdRzAH | rAjagRhe nagare mAsikabhaktena apAnakena kAlaM gatAH, tatrApi nava gaNadharAHzrImahAvIre jIvati sati mokSaM gtaaH| paraM zrIgautamakhAmI vIranirvANAd dvAdazavarSe mokSaM gataH / atha ca zrIsudharmakhAmI paJcamagaNadharo vIranirvANAda // 21 // viMzativarSe mokSaM gataH, param 'ajjattAe' AryatayA, adyatanayuge vA ye ime zramaNA nirgranthA viharanti, ete For Private and Personal Use Only
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Aryasudharmasya apatyAni-tatsantAnajA ityarthaH / avazeSA gaNadharA nirapatyA:-ziSyasantAnarahitA jAtAH / khakhamaraNakAle khakhagaNasya sudharmakhAminisargAt / atha sudharmataH sthavirAvalI prAha samaNe bhagavaM mahAvIre kAsavagutte NaM / samaNassa NaM bhagavao mahAvIrassa kAsavaguttassa ajjasuhamme there aMtevAsI aggivesAyaNagutte NaM 1, therassaNaM ajasuhammassa aggivesAyaNagutassa ajajaMbanAme there aMtevAsI kAsavagutte NaM 2, therassa NaM ajajaMbuNAmassa kAsavaguttassa ajappabhave there aMtevAsI kaccAyaNasagutte 3, therassa NaM ajappabhavassa kaccAyaNasaguttassa ajasijaMbhave there aMtevAsI maNagapiyA vacchasagutte 4, therassa NaM ajasijaMbhavassa maNagapiuNo vacchasaguttassa ajjajasabhadde there aMtevAsI tuMgiyAyaNasagutte // 5 // atha vyAkhyAlApanikAmAtreNa zrImahAvIrasya antevAsI agnivaizyAyanagotrIyaH zrIsudharmasvAmI 1 / zrIsudharmakhAmino'ntevAsI kaashypgotriiy:shriijmbuukhaamii|shriijmbuukhaamino'ntevaasii kAtyAyanagotrIya:zrIprabhavakhAmI 3 zrIprabhavakhAmino'ntevAsI manakapitA vatsagotrIyaH shriishyyNbhvH4| zrIzayyaMbhavakhAmino'ntevAsI For Private and Personal Use Only
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmar www.kobatirth.org kalpasUtra // 219 // tujhiyAyanagotrIyo shriiyshobhdrH||ath eteSAM paJcAnAM sthavirANAMsaMbandhA anukrameNa evaM jJeyAH, tthaahi-ath| kalpadruma zrIvIrapaTTe sudharmakhAmI, tasya saMbandho'yam , tathAhi-kullAgasanniveze dhammillanAmA brAhmaNaH, tasya bhAryA| kalikA vRttiyuktaM. bhaddilA, tayoH putraH sudharmA caturdaza (14) vidyAnidhAnaH, paJcAzadvarSAnte 50 bIrasamIpe dIkSA / triMzadvarSANi vyAkhyA. 30 yAvadvIracaraNakamalasevA / dvAdaza varSANi 12 vIramokSAt chadmasthAvasthAyAM sthitaH / aSTau varSANi 8 kevalaparyAyaH, evaM varSazataM (100) sarvam AyuH prapAlya zrIjambUsvAminaM khakIyapaDhe sthApayitvA mokSaM gtH1|| jambUvAmicaritramidam-ekadA zrImahAvIradevasya samavasaraNe anekadeva-caturagradevIsahitaH, mahAtejaHpuJjavirAjamAno vidyunmAlI devo vIraM vandituM samAgataH / tadA zreNikana pRSTam-he khAmin ! asya devasya etAdRzI vismayakAriNI adhikA kAntiH katham ? tataH svAminA proktam-he zreNika ! anena devena pUrvabhave mahAvidehakSetre rAjakumAraNa zivena vairAgyaM prApya dvAdaza varSANi mahattapaH kRtam / tathAhi-upavAsadvayaM kRtvA pAraNe AcAmlam , evaM dvAdaza varSANi nirantaraM tapaH kRtam / tasya prabhAvena pazcame brahmadevaloke tiryagajRmbhako devo maharddhiko'bhUt / athAyaM devaH saptame dine devalokatathyutvArAjagRhanagare RSabhadattaH zreSThI, dhAriNI bhAryA, tayoH // 219 // putra utptsyte| tatastathaivotpannaH, janmotsavaH kRtaH / garbhasthe'smin mAtrA jambUvRkSo dRSTaH, tato 'jambUkumAraH iti nAma dattam , kramAdyauvanAvasthAM prAptaH, paraM zrIsudharmasvAmipAce dharma zrutvA vairAgyavAn jAtaH / mAtRpitR For Private and Personal Use Only
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pramukhA''grahAda nIrAgo'pi aSTa kanyApANigrahaNaM mene / ekadA sudharmasvAmipAvai dharma zrutvA dIkSAyA Adeza-IN grahaNArthaM gRhe Agacchan pratolyAM yatrAdAgatA prastarAd maraNamAgataM TAlayitvA pazcAnivRtya zrIsudharmasvAmi-| pAce brahmavrataM lalau / tasmin gRhIte'pi mAtRpitRpramukhA''grahAt pANigrahaNaM cakre / rAtrau tA aSTau api kanyAH pratiyodhayitvA, tAlodghATinIvidyAbhRccauryArthaM praviSTaH prabhavanAmA cauropi pratibodhitaH / prabhAte jambUkumAro dIkSAgrahaNAya utthitastadA aSTau kanyAH8, aSTau tAsAMmAtaraH 8, aSTau tAsAM pitaraH 8, jambUvAmino mAtA-IN pitarau 2, evaM SaDviMzatiH 26, caurANAM pazcazatyA saha prabhavaH 501, sarvaiH 527 taiH saha jambUkumAro dIkSAM lalo, muktiM gtH| yena jambUkumAreNa navapariNItA aSTau kanyAH, navanavativarNakoTyazca tyaktAH, punazcaramakevalI jAtaH / zrImahAvIrAccatuHSaSTivarSe 64 siddhH| yasmina muktiM gate etAni daza vastUni vicchedaM gatAni / tathAhimanaHparyayajJAnam 1, paramAvadhijJAnam 2, pulAkalabdhiH 3, AhArakazarIram 4, kSapakazreNiH 5, upshmshrenniH| |6, jinakalpamArgaH 7, parihAravizuddhicAritraM sUkSmasaMparAyacAritraM yathAkhyAtacAritram iti saMyamatrikam 8 kevalajJAnam 9, siddhigamanam 10 iti| zrIjambUskhAmino'ho'dhikaM saubhAgyam, yato yaM patiM prApya adyApi zivazrIranyaM patiM na vAJchati / punarjambUsamaH ko'pi IdRzaH kopAlo 'na bhUto na bhaviSyati' yazcaurAnapi mokSamAgavAhakAna sAdhUna akarot / punarjambUkumAro vaNigajAtivAdU mahAlobhI, yato muktinagare pravizya, ananta dhajJAnam , paramAvavijJAna cAritraM sakSmasaMparAyacAkijesIbhAgyama, yato For Private and Personal Use Only
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 220 // saukhyaM prApya, anyA''gamananirodhAya muktaH kapATaM dattavAn iti jambUsaMvandhaH 2 // zrIjambUsvAminA zrIprabhavaH kalpadruma sUripade sthApitaH / atha zrIprabhavakhAminA gacchamadhye, saGghamadhye ca upayogo dattaH kasya sUripadaM dIyate? gacche / kalikA paTTayogyaM sAdhumadRSTvA paratIrthe rAjagRhe yajJaM kurvan zayyaMbhavabhaho dRSTaH, tataH zrIprabhavasUriNA sAdhudvayaM ziSya-| vRttiyukta. vyAkhyA. yitvA muktam / tena tatra gatvA proktam-aho kaSTam ! aho kaSTaM!! tattvaM na jJAyate / tadA zayyaMbhavabhaddena zrutam, tatastattvajJAnapRcchArtha gurupAce gatvA pRSTo guruH khaDgam utpAvya tattvaM vada ? guruNA vicAritaM ziracchede tatvaM vaktavyaM, na dossH| bhoH! yajJakIlasyAdhobhAge zrIzAntinAthapratimA zAntikArI vartate, tena zAntijAyate / tato jAtajainadharmarucirgurupAveM gatvA dharma zrutvA dIkSAM jagrAha zayyaMbhavabhaH / atha zrIprabhavasvAmI gRhavAse varSANi triMzat 30, chadmasthAvasthAyAM ca paJcapaJcAzadvarSANi 55, sarvamAyuH paJcAzItivarSANi 85 pAlayitvA zrIzayyaMbhavaM svasya paTTe sthApayitvA varga jagAma / iti prabhavasvAmisaMbandhaH 3 // atha zrIprabhavasvAminA zrIzayyaMbhavaH sUripade sthApitaH / pazcAt sagarbhA zayyaMbhavena bhAryA muktAbhUt tayA putro janitaH, tasya manaka iti nAma dattam / sa lekhakazAlAyAM paThan kelikaraNAya gataH, bAlaiH 'niSpitRkaH' iti proktm| tato duHkhaM kRtvA mAtRpAce Agatya // 220 // pitRnAmapRSTam , tayA proktam-zayyaMbhavaH / tenoktaM kutrAsti ? mAtrA dIkSAkharUpaM proktam , tato gatastannagare, gurorbahirgatasya ekAnte militomnkH| pRSTaM manakena-atra zayyaMbhavasUriH zrUyate sa kutrAsti ? guruNA proktam For Private and Personal Use Only
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kiM prayojanam ? manakena khakIyaM kharUpam , AgamanaprayojanaM ca jJApitam / tato guruH prakArAntareNa AtmAnaM jJApayAmAsa, saMsArasyAsAratAdarzanena pratiyodhito babhASe-mama dIkSAM dehi / gururvakti-'yadi pitRsaMbandhaM sAdhUnAM na jJApayasi tadA bataM ddaami'| manakena prtipnnm| tato dIkSA dattA, guruNA stokamAyurjJAtvA siddhAntAduddhRtya dazavaikAlikaM kRtvA manakasya paThanAya dattam, SaNmAsena paThitam / tato manakazcAritramArAdhya svarga gtH| zrAddhA agnisaMskAraM kRtvA gurupAce AgatAstadA yazobhadraH pArthe'bhUt / gurumirupadezo dattastadA gurornetrayorazrUNi petuH / tato yazobhadreNa, saGghana ca proktam-he pUjya ! yuSmAkam aneke sAdhavaH paralokaM gacchanti, param azrupAta: kadApi na dRSTaH sAMprataM katham azrupAtaH? guruH prAha-mohAt, ko mohaH? guruNA proktam-ayaM manako'smAkaM |putro bhavati / sAdhubhiH proktam-kathaM na jJApitaH putrasaMbandhaH ? guruNA proktam-yadi putrasaMbandho jJApyate tadA na ko'pi vaiyAvRttyaM kArayati, tasyA'karaNe ca kathamAtmanaH nistAraH syAt ? tato gurubhirdazavakAlikaM siddhAnte pazcAtkSipyamANaM saGghana nivAritam / tataH zrIzayyaMbhavasUrayaH svakIyapaTTe yazobhadrasUri sthApayitvA zrIvIrAdaSTAnavati 98 varSe kharga jagmuH 4 // atha zrIyazobhadrasUrito'gre saMkSepavAcanayA sthavirAvalI vyAkhyAyate saMkhittavAyaNAe ajjajasabhadAo aggao evaM therAvalI bhaNiyA, taM jahA-therassa NaM ajja For Private and Personal Use Only
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 221 // kalpadrumaH kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. jasabhahassa tuMgiyAyaNasaguttassa aMtevAsI duve therA-there ajasaMbhUavijae mADharasagutte, there ajabhaddabAhU pAINasagutte; therassa NaM ajasaMbhUavijayassa mADharasaguttassa aMtevAsI there ajathUlabhadde goyamasagutte, therassa NaM ajjathUlabhaddassa goyamasaguttassa aMtevAsI duve therA-there ajjamahAgirI elAvaccasagutte, there ajasuhatthI vAsiTusagutte; therassa NaM ajasuhatthissa vAsiTThasaguttassa aMtevAsI duve therA-suTTiyasuppaDibuddhA, koDiyakAkaMdagA vagyAvaccasaguttA; therANaM suTThiyasuppaDibuddhANaM, koDiyakAkaMdagANaM vagyAvaccasaguttANaM aMtevAsI there ajjaiMdadinne kosiyagutte, therassa NaM ajaiMdadinnassa kosiyaguttassa aMtevAsI there ajjadinne goyamasagutte, therassa NaM ajjadinnassa goyamasaguttassa aMtevAsI there ajasIhagirI jAissare kosiyagutte, therassa NaM ajjasIhagirissa jAissarassa kosiyaguttassa aMtevAsI there ajavaire goyamasagutte, therassa NaM ajavairassa goyamasaguttassa aMtevAsI there ajjavairaseNe ukkosiyagutte, therassa NaM // 221 // For Private and Personal Use Only
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir PICS ajavairaseNassa ukkosiaguttassa aMtevAsI cattAri therA-there ajjanAile 1, there ajapomile2, there ajajayaMte 3, there ajjatAvase 4; therAo ajanAilAo ajanAilA sAhA niggayA (1), therAo ajjapomilAo ajapomilA sAhA niggayA (2), therAo ajjajayaMtAo ajjajayaMtI sAhA niggayA (3), therAo ajjatAvasAo ajjatAvasI sAhA niggayA (4) iti // 6 // artha:-saMkSepavAcanayA kRtvA AryayazobhadrAd agrataH evaM sthavirAvalI bhaNitA / tathAhi-zrIAryayazobhadrasrestunikAyanagotrasya dvau ziSyo-ekaH saMbhUtivijayo mADharagotrIyaH 1, dvitIyo bhadgabAhuH prAcInagotrIyaH 2, bhadrabAhusaMbandho yathA-pratiSThAnapuravAsinau varAhamihiraH 1, bhadrabAhuH2 nAmAnau dvau bhrAtarau brAhmaNI abhUtAm / zrIyazobhadramUripAce dharma zrutvA prabajitau, kramAccaturdazapUrvadharau jAto, guruNA bhadrabAhuH vinItatvAt sUripadaM dade / varAhamihirasya tu avinItatvAnna dattam / katham ? yato yo gaNadharazabdo gautamAdigaNadharairmamahApuruSaivyUDhastaM zabdaM yo guruH kupAtre, ayogye sthApayati sa gurumahApApI, anantasaMsArI ca syAt / tato varA-IN hamihiro ruSTaH san gacchAhahirnirgataH, gurau dveSaM vahati sma / caturdazapUrvabhaNanAd navInAni jyotiHzAstrANi karoti sma / 'varAhasaMhitA' nAmA grantho yena kRtaH, sAdhuveSaM muktvA dvijaveSaM kRtvA nimittI jIvati sma / For Private and Personal Use Only
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 222 // punarlokAnAmagre evaM kathayati sma-bho lokA! mayA ekadA nagarAhilagnaM maNDitamAsIt paraM vismRtyA lagnaM na kalpadruma bhagnam , gRhAgatena vicAritam aho!! mama jJAnasya virAdhanA jAtA, tatastaM lagnabhaGgaM kartuM punarahaM tatra sthAne kalikA gataH, lagnasyopari tasyAdhiSThAyakaM siMha pucchAcchoTaM kurvantam apazyam , tathApi lagnabhaktyA sAhasaM kRtvA lagno vRciyukta. pari hastakSepe kRte siMhaH sUryo bhUtvAprAha-bhovarAhamihira! varaM vRNu, tadA mayA proktam-nakSatrAdInAm AcAraM vyAkhyA. sAkSAddarzaya / tatastena ahaM sUryAdInAM yatra maNDalAni tatra nItaH, sarva sarveSAM grahANAM cAro-dayA-'stamanavakrAticArakharUpaM darzitaH / tato'haM sarva jyotiSkabalena atItA-nAgata-vartamAnakharUpaM jAnAmi, iti katha-II yan rAjAdInAM camatkAradarzanena manAMsi raJjayAmAsa / tasminnagare bhadrabAhusvAmI samAgataH, zrAvakaiH pravezotsavakaraNAdinA mahitI mahimA kRtA, paraM varAhamihiro na sahati, teSAM mAhAtmyapAtaM vAJchati / tato rAja-IN sabhAyAM gatvA rAjA'gre proktam-itaH paJcame dine pUrvato meghaH sameSyati 1, tRtIyapraharaprAnte 2, puro likhita-13 kuNDalikAyAH madhye 3, dvipaJcAzatpalamito matsyaH patiSyati 4 iti nimittaM bhASitaM zrutvA zrAvakaiH bhadrabAhusvAmine proktam / guruNA proktam-kizcitsatyam, kiJcid asatyam / katham ? tato guruNA proktam-meghora // 222 // na pUrvataH sameSyati, kintu IzAnakoNataH 1 tRtIyapraharaprAnte na, kintu dinaghaTISa zeSe sati 2 kuNDalikAyA madhye na, kintu kizcidvahiH 3 / dvipaJcAzatpalamAno na, kintu vAyunA bhakSitatvAt sAdhaiMka For Private and Personal Use Only
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir pazcAzatpalamAnastulito bhaviSyati 4 / bhadrabAhuvizeSajJAnanimittamapi rAjJA zrutam, tataH paJcame dine meghavRSTiotA paraM sarva zrIbhadrabAhukhAmivacanaM satyaM jAtam / varAhamihiraH satyA'satyavAdI lokamadhye jAtaH, bhadrabAhusvAmI tu satyavAdI jAtaH / punarekadA rAjJaH putro jAtaH, varAhamihireNa varSazatAyurvartanena | janmapatrikA likhitA / tataH sarve'pi lokAH akSatabhAjanAni lAtvA vardhApanAya rAjJo gRhe sametAH,IN evaM darzanilokA api AzIrmadAnAya sametA vinA bhadrabAhum / tato varAhamihireNa rAjJo'gre proktamhe rAjan ! bhavadIyaputrajanma bhadrabAhorna rucitaM tena nAgataH / etatkharUpaM zrAvakaiH bhadrabAhusvAminaH proktam / |gurubhiH proktam-vAraM vAraM kathaM gamyate, ekavAraM yAsyAmi / kathamevam ? guruNAproktam-aSTame dine rAtrI bilA DIto maraNaM rAjaputrasya bhAvI iti / rAjJApi etadvAkyaM zrutvA bilADikA'pravezanAdau yatnazataM kRtam , kAritaM | |ca / tato'STame dine daivayogAd dAsIhastAdargalA patitA bAlakopari, mRto bAlakaH / varAho'vadat-bilADi-IN kAto na mRtaH, guruNA argalAyAM bilADikArUpaM darzitam , tato varAho lajjitaH / tato varAho'nyatra gatvA mRtvA vyantaro bhUtvA jainAnAM marakopadravaM karoti sma / tataH zrAvakANAm upadravanivAraNAya mahAprabhAvamayam "uvasaggaharaM" stotraM kRtvA arpitam / tatsaGghana sarvatra gRhe paThitam, tatprabhAveNa vyantaro naSTvA gataH, jAtaM sarvatra zubham , mahAprabhAvaM stotram / gaurapi kadAcit kathaJcidugdhaM na datte tadApi lokA idaM stotraM guNayanti, For Private and Personal Use Only
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 223 // tataH zeSanAga Agatya vighnaM vArayati / evaM pratyahaM pratigRham Agacchan zeSanAgaH khinnaH san guruM vijJapayati kalpadruma sma-ahaM saGghapArthAt kSaNamapi sthAtuM na zaknomi, tataH SaSTI gAthA atizayabhRtA dUrIkriyatAm , ahaM svasthAna- kalikA stho'pi gAthApaJcakenApi vighnaM sphottyissyaami| tato guruNA SaSThI gAthA bhANDAgAre kssiptaa|shriibhdrbaahusvaamikRtaaH vRttiyuktaM. "zrIAvazyakaniyukti" Adayo'neke granthAssanti / evaMvidhAH zrIbhadrabAhusvAminaH zrIvIrAt saptatyadhikava vyAkhyA. prazatena 170 varga jagmuH 6 // zrIsaMbhUtivijayasya mADharagotrasya antevAsI ziSyaH sthUlabhadro gautamagotrIyo-IN bhUt , tasya cA'yaM saMvandhaH-zrIpATalipuranagare navamanandamantrI sagaDAlA, bhAryA lAcchiladevI, tayoH putradvayamsthUlabhadraH 1, sirIyakazca 2 / ekadA vararucirbhaTTaH AgataH, sa rAjAnaM pratyaham aSTottarazata 108 kAvyaiH stauti, paraM mithyAtvitvAd mantrI na prazaMsati; tasya prazaMsAM vinA rAjA kimapi na datte / tadA bhaddena lAcchiladevI mantriNI AvarjitA / tatpreraNayA matriNA proktam-bhavyAni kAvyAni, tato rAjJA tuSTena pratyaham aSTosarazataM dInAradAnaM kriyate sma / tato mantriNA dravyakSayaM jJAtvA ekAdipAThasiddhAH saptaputrikA abhUvana tAsAM| zrAvaNAt , tAsAM mukhato bhaNanAca na navInAni kAvyAni ityuktvA nirbhaya' niSkAsito rAjakulAt / tato // 22 gaGgAmadhye yantraprayogeNa sandhyAsamaye muktAni dInArapaJcazatAni gaGgAM stutvA lAti, vakti ca-mama gaGgAdevI tuSTA satI dadAti, iti khyAti lokamadhye'karot / tato matriNA taddhanaM guptam AnAyya nRpAdisamakSaM tadIya For Private and Personal Use Only
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kUTaprapaJcaH prkttiikRtH| tato matriNa upari dveSaM vahan , chAtrAn pAThayana , teSAM mukhebhya iti kathApayati sma-"rAu naMda na vi jANahI, jaM sagaDAla karesi / / naMda rAu mAre ya kari, sirIyo rAja tthvesi"||1||iti rAjJA zrutam / sirIyakasya vivAhasAmagrI yuddhasAmagrImiti jJAtvA ruSTo rAjA kuTumbasahitaM sagaDAlaM mArayiSyAmi / tato matriNA kularakSArtha sirIyakasya proktam-rAjJaH praNAmasamaye tvayA mama mastakaM chedanIyam , tato rAjasamIpagamane sagaDAlena praNAme kRte rAjA parAzukho jAtaH, tataH sirIyakena proktam-are ! yo rAjadveSI bhavati sa hantavya eva, khaGgena hataH pitA / tato hRSTena rAjJA proktam-bhoH sirIyaka! tvaM gRhANa pituradhikAram / sa pAha-| mama bRhadbhAtA sthUlabhadro'sti tasmai adhikAro dIyatAm / rAjJA proktam-sa kAsti ? tenoktam-dvAdazavarSANi jAtAni kozAvezyAgRhe tiSThati, dvAdazavarNakoTyazca tayA saha bhakSitAH / rAjJA sthUlabhadramAhUya proktamgRhANa pitRmudrAm , tataH sthUlabhadro vararucibhaprapaJcena pitRmaraNaM zrutvA saMsAramasAraM jJAtvA, vairAgyeNa khayaM kRtalocaH, ratnakambalena kRtarajoharaNaH zrIsaMbhUtivijayapArzve dIkSAM lalau / tadA rAjJA sirIyakasya mantrimudrA dattA / zrIsthUlabhadro gurvAdezAt kozAgRhe cAturmAsI sthitaH 1, anyo dvitIyaH sAdhuH siMhaguhAyAM sthitaH 2, tRtIyaH sarpavilamukhe 3, caturthaH kUpavicAlakASTopari sthitaH 4 / tatra sthUlabhadrasya kAThinyam / yathA-kAlastu varSAkAla:, meghA garjanti, vidyut jhAtkAraM karoti, mayUrAH kekAravaM kurvanti, bahuvidhAH pakSiNaH 'priyu priyu' gRha tiSThati, dvAdazastrAprapaJcena pitRmaraNaM zrutvA tadA rAjJA siravAyAM sthitaH 2, For Private and Personal Use Only
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 224 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir iti jalpanti dardurA raTanti / svayaM citrazAlAyAM sthitaH, Sadbhirapi rasaiH sadA bhojanaM kurute, kozA rAgavatI SoDazazRGgArAn racayitvA sakhIbhiH saha nRtyaM kurvantI, kAmoddIpakasarAgavacanAni vadantI nATakamakarot / paraM mahApuruSo romamAtraM na kSubdhaH pratyuto dharmopadezadAnena kozAvezyAM zrAvikAmakarot / cAturmAsIpAraNe catvAro'pi sAdhavo gurusamIpe gatAstadA triSu AgateSu guruNA kiJcidutthAya - svAgataM bho duSkarakArakAH ! ityu|ktam / sthUlabhadre Agate guruNA utthAya khAgataM duSkara- duSkarakArakaM ! ityuktam / tatasteSu yaH siMhaguhAvAsI sAdhuH so'marSeNa AgAmicAturmAsyAM spardhayA guruvArito'pi kozAgRhe gataH, tAM rUpavatIM dRSTvA kSubdhaH / vezyayA proktam- dhanamAnaya / tenoktam-tat kutrAsti ? kozayA proktam- nepAladeze rAjA yAcakAnAM sapAdalakSaM ratnakambalaM dadAti / tadAnIM hi tatastena varSAkAle'pi gatvA rAjapArzvadralakambalaM prApyA''nIya vezyAyA | dattam / tathA ca snAnaM kRtvA aGgaproJchanaM kRtvA tatprabodhArthaM khAlamadhye prakSiptam // sAdhurAha-aho ! tvayA ajJAnena kiM kRtaM mayA kaSTenAnItam amUlyaM ratnakambalaM khAlamadhye kSiptam ? kozA prAha-re mUrkha ! tvayA kiM kRtam, cAritraM durlabhaM ubhayalokasAdhakaM ratnakambalAdapi anantamUlyaM mama aGgeSu malAvileSu azuciSu nikSiptam / tataH pratibuddho gurusamIpe Agatya mithyAduSkRtaM dadau, evaM svakAminaM rathakAraM puGkhapuGkhApitairvANadUrasthAyA Amra| lumbyA AnayanakalAgarvitaM sarSaparAzistha sUcyagra puSpopari nRtyantI kozA prAha - "na dukkaraM aMbayalaMbitoDaNaM, For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRciyuktaM. vyAkhyA. 8 // 224 //
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir na dukkaraM sikkhiyanacciyAe // taM dukkaraM taM ca mahANubhAvo, jaso muNI pamayavaNammi bujjho||1||" tato rathakAro vrataM jagRhe / anyadA dvAdazavarSadurbhikSaprAnte pATalIpure aguNanAdinA vismRtAmekAdazAGgI jJAtvA, saGghana militvA dRSTivAdapaThanAya zrIbhadrabAhukhAmisamAhUtikRte munidvayaM muktaM tatra gatam , paraM bhadrabAhusvAmI prAhamayA sAMprataM mahAprANAyAmadhyAnaM prArabdhaM tato'nAgamanaM bhAvIti munidvayaM pazcAt prahitam / punaH saGghana kathApitam-saGghAdezaM yo na manyate tasya ko daNDaH ? bhadrabAhukhAminA proktam-gacchAhahiSkriyate, paramAgamane dhyAnabhaGgo bhvti| tataH zrIsaGghaH ziSyAn atra prAhiNotu yathA paatthyaami| tataH sthUlabhadrAdi 500 ziSyAH prhitaaH| gurubhirvAcanAsaptake datte'nye udbhagnAH / sthUlabhadrastu dazapUrvANi vastudvayana UnAni papATha / anyadA yakSAdyAH satApi sAdhvyaH sthUlabhadrabhaginyo bAndhavavandanArthaM smaagtaaH|guruN vanditvA tAH procuHsthUlabhadraH kAsti? guruNA proktam-giriguhAyAM pUrvANi guNayannasti / tato gatAstatra tAH, AyAtIAtvA jJAnabalena sthUlabhadrazcamatkAradarzanAya siMharUpaM pucchAcchoTaM kurvantaM kRtvA sthitH| tAH siMhaM dRSTvA bhItA gurupAdye gatvA procuH-tatrAsmAkaM bhrAtA| nAsti, siMhaH sthito'sti / tadA gurubhiAtam-vidyAvalaM prayuktam / punarpoktam-punaryAta bhrAtA tatraivAsti / punastAstatra gatvA, bhrAtaraM dRSTvA, harSeNa vaMdante sma / punargurusamIpe Agatya procu:-asmAbhiH saha sirIyaH pravajito'bhUt, taMzrIparyuSaNAparvaNi mayA upavAsaM kAritaH, kharga gtH| tato'haM tatprAyazcittayAcanAya zrIsImaMdharavAmi For Private and Personal Use Only
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 225 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir " pArzve gamiSyAmi / tataH zrIsaGgha kAyotsarge sthite zAsanadevyA Agatya sImandharakhAmisamIpe nItA / tanmukhAccUlAdvayaM lAtvA atrAgatA / tatastA gurUn vanditvA svasthAne gatAH / anyadA zrIsthUlabhadraH pUrvamitrabrAhmaNagRhe gato'bhUt pRSTam-ka me mitram ? bhAryayA proktam - daridratvena bhikSArthaM jagAma / sthUlabhadreNa jJAnena jJAtam - aho asya gRhasthAmukasthAne nidhAnaM varttate, paraM na jAnAti / tato nidhAnasthAnaM dRzA darzayitvA nirgataH / mitreNAgatya bhAryAvacanena tatsthAnaM khanitaM, mahAnidhAnaM prakaTitam sa brAhmaNaH sukhI jAtaH / tataH siMhavikurvaNam, nidhAnadarzanaM ca aparAdhaM jJAtvA vAcanAgrahaNAya Agatasya sthUlabhadrasya proktam-tvam ayogyo'si, nAtaH paraM | vAcanAdAnam / tathApi zrIsaGghAgraheNa 'anyasmai tvayA na deyA' iti zapathaM kArayitvA agrataH sUtrato vAcanA dattA, paraM nArthataH / evaMvidhaH zrIsthUlabhadro vIrAt paJcadazAdhikadvizatavarSe (215) svargaM gataH 7 / tathA jambUsvAmI caramakevalI / 1 / prabhavakhAmI 1, zayyaMbhavasUriH 2, yazobhadrasUriH 3, saMbhUtivijayaH 4, bhadrabAhuH 5, sthUlabhadraH 6, ete SaDapi zrutakevalinaH / 7 / zrIsthUlabhadrasya dvau ziSyo- AryamahAgiriH elAvatyagotrIyaH 1, | dvitIyaH AryasuhastI vAsiSThagotrIyaH 2 / tatrAryamahAgiriNA vyavacchinne'pi jinakalpe jinakalpatulanA kRtA, punaryasya AryamahAgireH gocaryAM bhramataH zreSThigRhe sthitaH zrIAryasuhastisUriH saMstavanaM kRtavAn 8 / atha zrI AryamuhastisUrisambandho yathA - anyadA duSkAle jAte dhAnyaM na labhyate, loko duHkhI jAtaH, rAjA For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 8 // 225 //
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir no'pi raGkA jAtAH, tathApi zrAvakAH sAdhUnAM vizeSato dAnaM daduH / eko bhikSuH sAdhUna bahumikSAM pratigRhaM labhamAnAn dRSTvA prAha-bhoH! mahyaM dIkSAM ddaatu| sAdhubhiH proktam-guravo jaannti| tato gurusamIpe samAgataH, gurubhiAbhaM vibhAvya dIkSAMdatvA yatheccha bhojitaH, paraM vicikayA cAritrA'numodanAda mRtvA ujjayinInagare zreNikarAjaH 1, tatpaTTe koNikaH 2, tatpaTTe udAIrAjA 3, tatpa? nava nandAH 12, tatpadde candraguptaH 13, tatpaTTe bindusAraH 14, tatpaTTe azokazrIH 15, tasya putraH kuNAlaH 16, tasya putraH saMpratinAmA rAjAbhUt 17 / tasya hi jAtamAtrasyaiva pitAmaharAjyaM mazribhirdattam , anukrameNa trikhaNDabhoktA jAtaH / ekadA rathayAtrArtham AgataM zrIAryamuhastisUriM dRSTvA jAtismaraNaM jJAnam utpannam, tataH Agatya gurUNAM pRSTam-he svAmin ! avyaktasAmAyikasya kiM phalam ? tato gurubhiH proktam-rAjyAdikam , tato vizeSataH pratyayo jAta:, gurubhirapi upayogena jJAtastasya pUrvabhavaH, pratibodhitazca / gRhItazrAvakadharmeNa saMpratibhUpena sapAdalakSaM navInAH (125000) jinaprAsAdAH kaaritaaH| sapAdakoTibimbAni (12500000) kArayitvA pratiSThApitAni / trayodazasahasrA (13000) jIrNoddhArAH kAritAH / paJcanavatisahasrapittalamatimAH (95000) kAritAH / saptazatAni (700) dAnazAlAH satrAkArA maNDitAH / devagRhapratimAdibhistrikhaNDAmapi pRthivIM maNDitAmakarot / karaM muktvA pUrva sAdhuveSadhArikhavaMThapreSaNAdinA anAryadezAnapi sAdhuvihArayogyAn akarot / anAryadezIyabhUpAn For Private and Personal Use Only
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 226 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jinadharmaratAn akarot / punaryo vastra - pAtra - dhAnya- dugdha-ghRtAdikaM prAsukadravyavikrayaM kurvanti teSAM saMpratibhUpena jJApitam bhoH ! sAdhUnAmagre sarva DhaukanIyam, yaca te sAdhavo ThAnti tattebhyo deyameva, bhavatAM ca tanmUlyaM lAbhasahitaM mama koSThAgArikaH pracchannaM dAsyati; taistathA kRtam, sAdhubhirapi azuddhamapi zuddhabuddhyA gRhItam / saMpratibhUpaH zrI AryasuhastisUripratibodhita evaMvidho babhUva / evaMvidhAH zrI AryasuhastisUrayazcAritraM prati - pAlya varga jagmuH 9 // zrI Arya suhastisraidroM ziSyau-koTika - kAkandakanAmAnau / kiMviziSTau susthitI, suvihitakriyAniSThau / punaH kiM viziSTau supratibuddhau sujJAtatattvI / anye tu AcAryA evamAhuH-susthitasupratibuddhanAmAnI kiM viziSTau ? koTyaMzasUrimanrajApaparijJAnAdinA kauTikI, punaH kiM viziSTau kAkanyAM nagaryAM jAtatvAtkAkandukau iti virudaprAyaM vizeSaNadvayam 11 / kauTika - kAkandakayorvyAghrApatyagotrayoH ziSya indradinnaH kauzikagotrIyaH 12 / indradinnasya ziSyo gautamagotrIyo dinnanAmA jAtaH 13 / dinnasya ziSyaH kauzikagotrIya AryasiMhagirirjAtismaro jAtaH 14 / zrIsiMhagireH ziSyo gautamagotrIyaH zrIvajrakhAmI 15 / zrIvajrakhAmiziSya utkauzika gotrIyaH zrIvajraseno jAtaH 16 / vajrasenasya catvAraH ziSyAH sthavirA jAtA:nAgila: 1, pomilaH 2, jayantaH 3, tApasaH 4 / etebhyazcaturbhyaH catasraH zAkhAH khakhanAmnA nirgatA:- nAgilA 1, pomilA 2, jayantI 3, tApasI 4 iti 20 // atra zrIsiMhagiri - zrI vajrakhAmi - zrI vajrasenasUrINAM saMlagnaH For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 8 // 226 //
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMbandho yathA - zrI siMha giriguroH pArzve sunandAyAM bhrAtA AryazamitaH, bhartA ca dhanagiriH dvau api dIkSAM jagRhatuH / sunandA ca tadA tumbavanagrAme garbhavatI muktA'bhUt, jAtaH putraH / janmasamaye eva pitudIkSAM zrutvA jAtismaraNajJAnaM prApa, tato mAturudvegArthaM nirantaraM roditi, cAritrAbhilASI jAtaH / mAtA udvignA jAtA satI tiSThati, jAnAti yajAmi kacidU, dadAmi kasmaicit / tasmin prastAve zrI siMhagirisUrayaH sametAH dhanagiriryadA vihartuM nirgatastadA gurubhirlAbhaM jJAtvA proktam adya gocarIgamane sacittA, acittA vA yA bhikSA labhyate sA grAhyA / tato ghanagirirgataH sunandAgRhe, sunandA prAha-tava putreNa santApitA, tvaM gRhANa AtmIyaM putram / sAdhunA proktam- atha tvaM dadAsi paraM pazcAduHkhaM kariSyasi / tayA proktam- nAhaM kariSyAmi / tato dhanagirirvahu strIjanAn sAkSiNaH kRtvA putraM lAtvA jholikAmadhye kSitvA sameto gurupArzve / guruNA ca vajravadbhAratvAt 'vajraH' iti nAma dattam / tato na ruroda, zayyAtarazrAvikAbhyaH pAlanArthaM dattaH / sa ca sAdhvIzAlAyAH pArzvasthaH SaNmAsavayAH sAdhvIbhiH paThyamAnAni ekAdaza aGgAni papATha / tataH sA putraM trivArSikaM jAtaM yyaace| rAjasamakSe saGgho militaH / rAjAjJayA gurubhirmukhavastrikA, rajoharaNAdIni sAdhUpakaraNAni vAlasyAgre muktAni mAtrA tu sukhabhakSikA, kandukabAlakrIDakAni muktAni / guruNA proktam- rajoharaNaM gRhANa / mAtrA tu proktam- sukha bhakSikAdIni / tato vAlena cAritraM vAJchatA gRhItaM rajoharaNam, mastake dhRtvA nRtyati sma / For Private and Personal Use Only
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtra // 227 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagno vAdaH / aSTavarSAnte gRhItA dIkSA, pazcAt mAtrApi dIkSA gRhItA / punaryasya pUrvabhavamitrairjumbhakadevairmahAdavyAm ujjayinImArge vRSTau niSTatsAyAM kUSmANDabhikSAyAM gRhastharUpairdIyamAnAyAm animiSatvAdinA devapiNDoyamiti nizcitya bhikSAyA agrahaNe tuSTena vaikriyalabdhirdattA / punaryasya grISmakAle ghRtapUraiH parIkSAM kRtvA AkAzagAminI vidyA dattA / punaranyadA vajramunirguruSu bahirbhUmau gateSu, sAdhuSu ca vihartuM gateSu sAdhusaMstArikaceSTikA ekIkRtya svayaM vicAle sthitvA ziSyANAmiva ekAdazAnAmaGgAnAM pRthak pRthaga vAcanAM dAtumArebhe / gurubhirdvAre Agasya, sthitvA ca sarvaM zrutam / tataH sAdhUnAM tasyAtizayajJApanArtham anyadA grAmAntaraM gacchadbhiH gurubhiH proktaM bhoH ziSyAH ! bhavatAM vAcanAcAryo vajro'sti ityuktvA calitAH / paJcAdvajreNa teSAM vinItAnAM tathA vAcanA dattA yathA anekavAcanAbhiH paThyate tathA ekaikayA vAcanayA ptthitm| sAdhubhirvicAritaM yadi guravaH kiyantaM kAlaM vilambante tadA varam, yathAsmAkaM zIghraM zrutaskandhaH pUrNo bhavati / tataH AgatairgurubhiH pRSTam - bhoH ! bhavatAM vAcanA sukhena jAtA / taiH proktam- ataH paramasmAkaM vAcanAcAryo vajra eva bhavatu / paJcAdguruNA svayamapi vajrAya 19 ekAdazAGgacAcanA dattA / tato vajrakhAminA dazapurAd ujjayinyAM gatvA gurvA''jJayA zrIbhadraguptAcAryasamIpe daza pUrvANi aghItAni / tata AcAryapade sthApito gataH pATalIpure / rUpeNa lokAnAM manaHkSobho mA bhavatu, iti vyAkhyAne rUpaM saMkSipya sAmAnyaM kRtvA rAjAdInAmagre dezanA dattA / dvitIyadine For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 8 // 227 //
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saadhubhilokmukhaat zrutam aho! gurUNAM dezanA amRtazrAviNI, paraM na tAdRzaM rUpam / gurubhiH sAdhumukhAt zrutvA sahasradalavarNakamalopari sthitvA svAbhAvikadivyarUpeNa dharmopadezo dttH| sarve'pi lokA vismayaM praaptaaH| punarapi yo dhanazreSTiputrIM rukmiNI sAdhvIbhyaH pUrva pramuguNazravaNena jAtAnurAgAM, pitrApi dhanakoTisahitA| dIyamAnAM pratiyodhya prAvAjayat (punaryena vajravAminA padAnusArilabdhyA zrIAcArAGgamahAparijJAdhyayanAt mAnuSottaraparvataM yAvadgamanaviSayA sA AkAzagAminI vidyA uddhRtA) punaryo'nyadA uttarasyAM dizi durbhikSe jAte zrIsaI paTTe saMsthApya pAnIyagrahaNArthaM gataM zayyAtaramapi locakaraNena sAdharmiko'haM bhavatAmiti vadantaM paTTe Arogya AkAze sthita eva sthAne sthAne mArge caityAni vandamAno mahAnasI purIM prApayAmAsa / tatra tu subhikSam , paraM bauddho rAjA / zrIpayUSaNAparvaNi samAgate cauddhazrAvakapreritena rAjJA jinacaityeSu puSpANi niSi-IN ddhaani|sngghn vajrasvAmI vijnyptH| tataH khAmyAha-mA cintA kriyatAm , ityuktvA AkAze utpatya mAhezvarIpuryA hutAzananAmadevasya bane pitR-mAtRmitramArAmikaM taDitanAmAnaM puSpamelanAya sAvadhAnI kRtya himavadbhirau praaptH| tatra zrIdevyA vanditaH / tadAnIM yad devapUjArthaM pUrva lakSadalakamalamAnItamAsIttadeva tayA dattam / tadgRhItvA punaH pazcAgulamAnena hutAzanavanAdapi viMzatilakSapuSpANi lAtvA AkAze vimAnamArUDhaH / prAktanamitrajRmbhakadevakRtagItagAnacAditrAdimahotsavaH Agatya puSpaviMzatilakSANi zrAddhAnAM dattvA jinacaityeSu mahimAnam / For Private and Personal Use Only
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 228 // akArayat / harSitaHsaGghaH, camatkRto rAjA, jAto jainazca / punaranyadA dakSiNApathi viharan zrIvajrakhAmI zleSma- kalpadruma kalikA |Ni jAte sAdhUnAmakathayat-adya gocarIgamane zuNThirAneyA, tairAnItA, gurubhiH karNopari ghRtA, paraM vismRtyA vRciyuktaM. Kolna bhakSitA, para pratikramaNe karNapratilekhane patitA / gurubhirvicAritam-mama daza pUrvadharasya kA vismRtiH1 para va kA vistAra para vyAkhyA. mAyuralpam / tato'nazanaM kRtam, dvAdazavarSIyaM durbhikSaM jJAtvA skhaziSyasya bajrasenasya proktam-tvaM sopArakapattane yAhi / kadA subhikSaM bhAvI, iti pRSTe yasmin dine lakSyamUlena ekAM haNDikAM pacyamAnAM drakSyasi taddi-al nAdagnimadine subhikSaM bhaviSyati ityuktvA mukto vajrasenaH / pazcAnijapArthe sthitAn sAdhUna bhikSAmala|bhamAnAn vidyApiNDena kiyadinAni bhojayitvA saMvignAn paJcaviMzatimitAn sAdhUnAdAya anazanArthaM vAryamANamapi atiSThantam ekaM laghukSullaka mohAdipratArya parvatamArohayat / kSullakastu mAbhUdgurUNAmaprItiH, pazcAdAgatya parvatamUle eva taptAMzelAyAM supto'nazanaM kRtvA sukamAlazarIratvAt kSaNameva zubhadhyAnataH kharga jagAma | devaistasya mahimAnaM kriyamANaM jJAtvA sAdhavo vizeSato dharme sthirA jaataaH| paraM tatra mithyAdRSTidevyA modakAdibhinimantraNe anazane kRte upasargitAH / tatastatra tasyA aprItiM jJAtvA sAdhavaH tatassthAnAdutthAya anytraa''snn-N228|| parvate'nazanaM kRtvA zubhadhyAnena sarve'pi vajravAmipramukhAH, svarga jgmuH| tataH indreNa rathasahitena giriM pradakSikaNIkRtya sAdhavo vanditAH, tena tasya parvatasyopari cakrarekhApatanAdU 'rathAvartaH' iti nAma jAtam / tatrasthA vRkSA For Private and Personal Use Only
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir api sAdhUnAM namanAbhyAsAdadyApi nimnIbhUtA iva tiSThanti, dRzyante ca tathaiva / tasmin varga gate dazamaM pUrva, caturtham ardhanArAcaM nAmasaMhananaM ca vicchinnam / tathA tadanu zrIvAsenaH sopArake jinadattazrAvakaH, tasya / bhAryA IzvarI, tadvayamapi zrIvajasvAminA pUrva pratibodhitamAsIt tasya gRhe bhikSArtha gtH| tasmin prastAve IzvarIzrAvikayA catuSputrayutayA dhAnyAbhAvAd dhAnyamAnIya haNDikA pAkArtham agnau sthApitA'sti, vicAritam-madhye viSaM kSipsvA dhAnyaM bhuktvA anazanaM kRtvA saputrA ahaM mariSyAmi / vajrasenena viSaM kSipantIM dRSTvA pRSTam-kimiti maraNopAyaH kriyate ? tayA proktaM dhanaM bahu vartate, paraM dhAnyaM nagaramadhye na labhyate / tato vajra-N senena proktam-zrIpUjyena mama abhijJAnaM lakSyamUlyena dhAnyahaNDikApAkarUpaM proktaM vartate, AgAmidine subhikSaM bhAvI / tasyA api zrIpUjyavacanasya AsthA, tatastayA kathitam-yayevaM jAtaM tadA mama putrAzcatvAro vartante te mayA dattAH, bhavatAM pAveM dIkSAM gRhISyantIti pratijJA kRtaa| tato dAdazapraharaiH pUrva durvAtena dUrataTe nikSisAni yugandharIvAhanAni AgatAni, subhikSaM jAtam , yugamuddhRtamiti yugandharI nAma jAtam / tatastayA catvAro'pi nijaputrAH nAgendra (1)candra (2) nivRtti (3) vidyAdharAH (4)nAmAnasteSAM dIkSA daapitaa| pazcAt svayamapi mAtApitarau dIkSA lalatuH / te catvAro'pi bahuzrutAH sUrayo jAtA, tebhyazcatasraH zAkhA jAtAH, tA adyApi dRzyante / iti zrIsiMhagiriH1 vajakhAmI-vajrasena-saMbandhaH (23) evaM zrImahAgiri-zrIsuistisUri-zrIguNasu sa. For Private and Personal Use Only
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtra // 229 // ndarasari-zrIzyAmAcArya-zrIskandalAcArya-revatImitra-zrIdhameM-zrIbhadragupta-zrIlupta-zrIvavasvAmimAmAla elA kalpadruma yagapradhAnA dazapUrSadharA jAtA tathA pUrva tu saMkSepavAcanayA sthavirAlI uktA / sAMprataM vistaravAcanathA kalikA sthavirAMklImAha vRttiyukta. vyAkhyA. atrA''lApake idaM rahasyam , vistaravAcanAyAM bahavo bhedA vAcanAbhedAt, lekhakavaiguNyAda jaataaH| tatra sthavirANAM ca zAkhAH, kulAni ca prAyaH sAMprataM nA'vabuddhyante, nAmAntarANi tirohitAni vA bhaviSyanti, ato nirNayaH kartuM na pAryate / pATheSu, zAkhAsu kacidAdarza koDumbANIti dRzyate, kacit kuNDadhArIti, tathA kacitra puNyapattiyA iti, kacid vaNNapattiyA iti / evaM kuleSvapi kvacid ullagacchanta ityevaM pAThaH, kacid ahaullaganthana iti / tasmAdatra bahuzrutA eva pramANam / maabhuudutsuutrmiti|ttr kulam ekAcAryasantatiH, ekavAca-jA nA''cArayatisamudAyo gaNaH, zAkhAstu tasyAmeva santatau puruSavizeSANAM pRthak pRthaga anvayAH, athavA vivakSitA''dyapuruSasantAna:; yathA vaharavAminAmnA vaharI zAkhA asmAkam / kulAni tacchiSyANAM pRthak pRthaganvayAH, yathA cAndraM kulam, nAgendrakulamityAdi / 'ahAvaccA iti yathAthoni apatyAni-na patanti yena jAtena durgatI, 229 // ayazaHpaGke vA pUrvajAsta aptym| suziSyAzca saghRttAH pUrvajAna gurUna na pAtayanti, pratyuta bhAsayantIti / ata eva abhijJAtAH prtyaakhyaataaH| sthavirAvalIsUtrapATho yathA For Private and Personal Use Only
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vittharavAyaNAe puNa ajajasabhAo purao therAvalI evaM paloijjai, taM jahA-therassa NaM ajajasabhahassa tuMgiyAyaNasaguttassa ime do therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taM jahA-there ajabhadabAhU pAINasagutte 1, there ajasaMbhUavijae mADharasagutte 2, therassa NaM ajabhaddavAhassa pAINasaguttassa ime cattAri therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hatthA, taM jahA-dherai godAse 1, there aggidatte 2, there jaNNadatte 3, there somadatte 4 kAsavagutteNaM, therehito godAsehiMto kAsavaguttehiMto ittha NaM godAsagaNe nAmaM gaNe niggae / tassa NaM imAo cattAri sAhAo evaM AhijaMti, taM jahA-tAmalittiyA 1, koDIvarisiyA 2, paMDuvaddhaNiyA 3, dAsIkhabbaDiyA 4, atha vistarasthavirAvalyA vivaraNaM kriyate-tatra zrIyazobhadrasUritaH kati sthavirAH11, kati gaNAH 12, kati zAkhAH? 3, kati kulAni jajJire? 4 / tatsarvaM sUtrapAThAnusAreNa kathyate-yazobhadrasthaviraH, tasya dvau ziSyaubhadrabAhu-saMbhUtivijayo jAtau sthavirau / bhadrabAhukhAminaH catvAraH ziSyAH-godAsaH1, agnidattaH 2, yajJa For Private and Personal Use Only
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 230 // kalpadruma kalikA | vRttiyukta vyAkhyA. dattaH3, somadattazca 4 sthviraaH| evaM sthavirAH sapta (7) / godAsato godAsAkhyo nirgatogaNaH 1, godAsagaNasya catasraH zAkhA nirgatAH-tAmaliptikA 1, koDIvarSikA 2, pANDuvarddhanikA 3, dAsIkhabaTikA zAkhA 4 / therassa NaM ajasaMbhUyavijayassa mADharasaguttassa ime duvAlasa therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taM jahA-naMdaNabhadde uvanaMdaNa-bhade taha tIsabhadde jasabhadde 4 // there ya sumaNabhadde / maNibhadde puNNabhaI ya // 1 // there a thUlabhadde / ujjumaI jaMbunAmadhije ya // there a dIhabhadde / there taha paMDubhadde ya // 2 // therassa NaM ajasaMbhUavijayassa mADharasaguttassa imAo satta aMtevAsiNIo ahAvaccAo abhiNNAyAo hutthA, taM jahA-jakkhA 1 ya jakkhadiNNA 2 / bhUyA 3 taha ce bhUyadiNNA ya 4 // seNA 5 veNA 6 reNA 7 / bhaiNIo thUlabhadassa // 1 // therassa NaM ajathUlabhaddassa goyamasaguttassa ime do therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taM jahA-there ajamahAgirI elAvacasagutte 1, there ajasuhatthI vAsiTThasagutte 2, therassa NaM ajamahAgirissa elAvaccasayuttassa // 230 // For Private and Personal Use Only
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ime aTTa therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taM jahA-there uttare 1, there balissahe II 2, there dhaNaDDhe 3, there siriDhe 4, there koDinne 5, there nAge 6, there nAgamitte 7, there chalUe NI rohagutte, kosiyagutteNaM 8, saMbhUtivijayasya dvAdaza ziSyA jAtA:-nandanabhadraH1, upanandanaH 2,tiSyabhadraH3, yazobhadraH 4, sumanobhadraH bAda, maNibhadraH 6, puNyabhadraH 7, sthUlabhadraH 8, RjumatiH9, jambU:10, dIrghabhadraH 11,pANDubhadraH12, ete jAtAHINI sthavirA ekonaviMzatiH 19 // punaH saMbhUtivijayasya sapta antevAsinyaH-sAdhvyo jAtA:-'jakkhA 1, jakkhadinnA 2, bhUyA 3, bhUyadinnA 4, seNA 5, seNAsthAne bahuSu AdarzeSu 'eNA' dRzyate / veNA 6, reNA 7 ca etAH sthUlabhadrasya bhaginyaH / sthUlabhadrasya dvau ziSyo-AryamahAgiriH 1, suhastI 2, evaM sthavirA ekaviMzatiH 21 // zrIAryamahAgireraSTau ziSyAH-uttaraH 1, balisahaH 2, dhanADhyaH 3, zriyAkhyaH 4, kauNDinyaH 5, nAgaH 6, nAgamitraH 7, chuluyo rohaguptaH 8, evaM sthavirA ekonatriMzat (29) therehito NaM chalUehito rohayuttehito, kosiyayuttehiMto tattha NaM 'terAsiyA niggyaa| therehiMto NaM uttarabalissahehito tattha NaM 'uttarabalissahe' nAma gaNe niggae-tassa NaM imAo For Private and Personal Use Only
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 231 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir cattAri sAhAo evamAhijaMti, taM jahA - kolaMbiyA 1, soittiyA 2, koDavANI 3, caMdanAgarI 4 | therassa NaM ajjasuhatthissa vAsiTTasaguttassa ime duvAlasa therA aMtevAsI ahAbaccA abhiNNAyA hutthA, taM jahA - there a ajjarohaNe 1 / bhaddajase 2 mehagaNI 3 ya kAmiDDI 4 // suTTiya 5 suppaDibuddhe 6 / rakkhiya 7 taha rohagutte 8 a // 1 // isigutte 9 sirigutte 10 | gaNI a baMbhe 11 gaNI ya taha some 12 // dasa do a gaNaharA khalu / ee sIsA sutthi // 2 // atra chuluyarohaguptatastrairAzikamataM nirgatam, katham ? tatrocyate - zrIvIrAcatuzcatvArizadadhika paJcazatavarSeSu ( 544 ) vyatIteSu antaraJjikAyAM nagaryAM zrIguptAcAryasya rohaguptaH ziSyo vartate / tasmin prastAve eko bADhI pohazAlanAmA paritrAjakaH samAgataH paraM kIdRza: ? - vRzcika- sarpa- mUSaka mRgI - varAhI - kAka-zakunavidyAbhirudaraM me sphuTatIti baddhodaraH paTahaM nagaramadhye vAdayAmAsa / yo mayA saha vAdaM karoti sa paTahaM spRzatu 1. zrIguptAcAryasya nAmasaMbandhiko vyatikaraH zrIuttarA'dhyayanavRtteH, sthAnAGgavRttezcA'nusAreNa jJeyaH || For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. 8 // 231 //
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tato rohagupta utthitaH, ahaM vAdaM kariSyAmi / tato guruNA tadIyavidyAprajaitRvidyA mayUrI, nakulI, biDAlI, vyAdhI, siMhI, ulUkI, holAvalIpramukhA dttaaH| punaH proktam-anyavidyAprayuJjane idaM mayA abhimatritaM rajoharaNaM bhrAmyam, tvamajeyo bhaviSyasi / tato rohaguptena balazrInAmarAjasabhAyAM tena vAdinA samaM vAdaH kRtaH, paraM na jIyate sma / vAdinA jIvA'jIvau sthApito, tato guptena davarakAvartadAnena bhUmau kSitvA calA'calo drshitH| proktam-jIvA-jIva-nojIvazca / evaM rAzivayaM sthApayitvA taM nirjitya jayaM labdhvA mahAmahotsavena gurusamIpe gataH / guruNA proktam-tvayA vAdI jitaH, zrIjinazAsanasya uddIpanA ca kRtA tacAru, paraM nojIvo nAsti saMghasamakSaM mithyAduSkRtaM dehi / sa cAbhimAnI na dadAti, uvAca-nojIvo'pyasti, kathaM mithyAduSkRtaM dadAmi ? tato guruNA samaM SaNmAsAn vAdaH kRtaH, tataH kutrikApaNe gatvA jIvA-'jIvanojIvamArgaNe jIvA-jjIvI devena dattau, nojIvo na dattaH, asattvAt / tathA catuzcatvAriMzatA'dhikazatena (144) pRcchAbhirjito guruNA, kopena bhasmamallakaM mastake bhaktvA gacchAhiSkRtaH / so'pi trairAzikamataM pravartayati sma / kathaM ? (kayA rItyA ?) navavidhaM dravyam 9, saptadazavidhA guNAH 17, paJcavidhaM karma 5, trividha sAmAnyam 3, ekavidho vizeSaH 1, ekavidhaH samavAyaH 1, (36) tato jIvA'-jIva-nojIva-no'jIvabhedaizcaturguNitAH jAtAH 144 prshnbhedaaH| nAmavyutpattirapi iyam-SaTpadArthaprarUpakatvAt SaT, gotreNa ulUkatvAd For Private and Personal Use Only
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 232 // kalpaduma kalikA vRttiyukta vyAkhyA. ulUkaH, SaT cAsau ulUkazca SaDulUkaH, tameva vyanakti-kosiyagutteNaM ti ulUka-kauzikayona bhedaH // tathA uttaracalissahasthavirAda 'uttarabalissaha'nAmA gaNo nirgataH, evaM gaNI (2) tasya uttarabalissahagaNasya catasraH zAkhA jAtA:-kauzAmbikA 1, sUktimuktikA 2, kauTumbinI 3, candranAgarI 4 evaM zAkhAH 8 / suhastisthivarasya dvAdaza ziSyA jAtA:-rohaNaH 1, bhadrayazaH 2, meghaH3, kAmAdhiH 4, susthitaH 5, supratibuddhaH6, rakSitaH 7, rohaguptaH 8, RSiguptaH 9, zrIguptaH 10, brahma 11, saumyaH 12 / ityevaM sthivarA ekacatvAriMzat (41) therehito NaM ajjarohaNehiMto NaM kAsavaguttehiMto NaM tattha NaM uddehagaNe nAmaM gaNe niggae, tassa imAo cattAri sAhAo niggayAo, chacca kulAI evamAhiti / se kiM taM sAhA o ? sAhAo evamAhijaMti, taM jahA-uduMbarijiyA 1, mAsapUriA 2, maipattiyA 3, puNNapattiyA 4; se taM saahaao| se kiM taM kulAI ? kulAI evamAhijaMti, taM jahA-paDhamaM ca nAgabhUyaM 1 / biiyaM puNa somabhUiyaM 2 hoi // aha ullagacchaM taiaM 3 / cautthayaM hatthalija 4 tu // 1 // paMcamagaM naMdijaM 5 / chaTuM puNa pArihAsayaM 6 hoi // uddehagaNasta ee, chacca kulA // 232 // For Private and Personal Use Only
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir huMti nAyavvA // 2 // therehito NaM siriguttehiMto hAriyasaguttehiMto ittha NaM cAraNagaNe nAmaM gaNe niggae, tassa NaM imAo cattAri sAhAo, satta ya kulAI evamAhijaMti, se kiM taM sAhAo ? sAhAo evamAhijaMti, taM jahA-hAriyamAlAgArI 1, saMkAsIA 2,gavedhuyA 3, vajanAgarI 4 se taM sAhAo / se kiM taM kulAI ? kulAI evamAhijaMti, taM jahApaDhamitthaM vatthalijaM 1 / bIyaM puNa pIidhammiaM 2 hoi // tai puNa hAlijaM 3 / cautthayaM pUsamittijaM // 1 // paMcamagaM mAlijaM 5 / chaTuM puNa ajjaveDayaM 6 hoi // sattamayaM kaNhasahaM 7 / satta kulA cAraNagaNassa // 2 // rohaNasthavirAdU uddehanAmA gaNo nirgataH, evaM gaNAstrayaH (3) uddehagaNasya catasraH zAkhA jAtA:-'udaMbarijiyA 1, mAsapUriyA 2, maipattiyA 3, puNapattiyA 4 evaM zAkhA dvAdaza (12) punaruddehagaNAt SaT | kulAni jAtAni-nAgabhUyaM 1, somabhUiyaM 2, ullagacchaM 3, hatthalijjaM 4, naMdijaM 5, pArihAsayaM 6 / evaM kulAni SaT (6) zrIguptasthavirAt cAraNanAmA gaNo nirgataH, evaM gaNAzcatvAraH (4) cAraNagaNAcatasraH For Private and Personal Use Only
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtra 233 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. zAkhA nirgatA:-'hAriyamAlAgArI 1, saMkAsIA 2, gabedhuyA 3, vijjanAgarI 4 / evaM zAkhAH SoDazaH (16) punazcAraNagaNAt sapta kulAni jAtAni-vatthalijaM 1, pIidhamma 2, hAlinaM 3, pusamittinaM 4, mAlijnaM 6, ajjaveDayaM 6, kaNhasahaM 7 / evaM kulAni dvAdaza (12) therehito NaM bhaddajasehito bhAradAyasaguttehiMto ittha NaM uDuvADiyagaNe nAmaM gaNe niggae, tassa NaM imAo cattAri sAhAo, tiNNi kulAiM evamAhijaMti / se kiM taM sAhAo ? sAhAo evamAhijaMti, taM jahA-caMpijiyA 1, bhaddijiyA 3, kAkaMdiyA 3, mehalijjiyA 4 se taM saahaao| se kiM taM kulAI ? kulAI evamAhijjati, taM jahA-bhaddajasiyaM 1 taha bhada-guttiyaM 2 taiyaM ca hoi jasabhaI 3 // eyAiM uDuvADiya-gaNassa siNNeva ya kulAI // 1 // therehito NaM kAmiDIhiMto koDAlasaguttehiMto ittha gaM vesavADiyagaNe nAmaM gaNe niggae, tassa NaM imAo cattAri sAhAo, cattAri kulAI evamAhiti / se kiM taM sAhAo ? sA0 taM jahA,-sAvatthiyA 1, rajjapAliA 2, aMtarijiyA 3, khemalijiyA 4 N // 23 // For Private and Personal Use Only
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir se taM saahaao|se kiM taM kulAiM? kulAI evamAhijaMti, taM jahA,-gaNiyaM 1 mehiyaM 2 kAmiDiaM 3 ca taha hoi iMdapuragaM 4 ca // eyAiM vesavADiya-gaNassa cattAri u kulAI // 1 // bhadrayazassthavirAt-uDavADiyanAmA' gaNo nirgataH, evaM gaNAH paJca (5) punaruDuvADiyagaNasya catasraH zAkhAH, tAzca imAH-caMpijiyA 1, bhaddijiyA 2, kAkandiyA 3, mehalijjiyA 4 / evaM zAkhA viMzatiH (20) tathA trINi kulAni jAtAni-bhaddajasiyaM 1, bhaddaguttiyaM 2, jasabhaI'3 / evaM kulAni (15) kAmasthivirAdU 'vesavADiyanAmA gaNo nirgataH, evaM gaNAH SaT (6) tasya vesavADiyagaNasya catasraH zAkhA jAtA:-'sAvatthiyA 1, rajapAliyA 2, aMtarijiyA 3, khemalijiyA 4' / evaM zAkhAzcaturvizatiH (24) punarvesavADiyagaNasya catvAri kulAni jAtAni-gaNiyaM 1, mehiyaM 2, kAmiDDiyaM 3, idapuragaM' 4 / evaM kulAni ekonaviMzatiH (19) therehito NaM isiyuttehiMto kAkaMdaehiMto vAsiTusaguttehiMto ittha NaM mANavagaNe nAmaM gaNe niggae, tassa NaM imAo cattAri sAhAo, tipiNa ya kulAI evamAhijaMti, se kiM taM sAhAo ? sAhAo evamAhijaMti, taM jahA-kAsavajiyA 1, goyamajiyA 2, kAsiTTiyA 3, For Private and Personal Use Only
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 234 // kalpadruma kalikA bRciyukta. vyAkhyA. soraTriyA 4 se taM saahaao| se kiM taM kulAiM? kulAI evamAhijaMti, taM jahA-isigutti ittha paDhamaM 1 / bIyaM isidattiaM muNeyatvaM 2 // taiyaM ca abhijayaMta 3 / tiNNi kulA mANavagaNassa // 1 // therehito suTThiya-suppaDibuddhehiMto koDiya-kAkaMdarahito vagyAvaccasaguttehito ittha NaM koDiyagaNe nAmaM gaNe niggae, tassa NaM imAo cattAri sAhAo, cattAri kulAI evamAhijaMti / se kiM taM sAhAo ? sAhAo evamAhijaMti taM jahA-uccAnAgari 1 vijAharI ya 2 vairI ya 3 majjhimillA 4 ya // koDiyagaNassa eyA / havaMti cattAri sAhAo // 1 // se taM saahaao| se kiM taM kulAI ? kulAI evamAhijaMti, taM jahA-paDhamitthaM baMbhalijaM 1 / biiyaM nAmeNa vatthalijaM tu 2 // taiyaM puNa vANijjaM 3 / cautthayaM paNhavAhaNayaM 4 // 1 // therANaM suTTiya-suppaDibuddhANaM koDiya-kAkaMdayANaM vagyAvaccasaguttANaM ime paMca therA // 23 // For Private and Personal Use Only
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taM jahA-there ajjaiMdadinne 1, there piyagaMthe 2, there vijAharagovAle kAsavagutte NaM 3, there isidatte 4, there arihadatte 5 / / tathA RSiguptasthavirAda 'mANavanAmA' gaNo nirgataH, evaM gaNAH sapta (7) tasya mANavagaNasya catasraH zAkhA jAtAH-'kAsavajjiyA 1, goyamajiyA 2, vAsiTThiyA 3, sorahiyA' 4 / evaM zAkhA aSTAviMzatiH (28) punarmANavagaNasya trINi kulAni jAtAni-isiguttiyaM 1, isidattiyaM 2, abhijayaMta' 3 evaM kulAni dvAviMzatiH (22) susthita-supratibuddhasthavirataH 'koDiyanAmA' gaNo nirgataH, evaM gaNA aSTau (8) tasya koDiyagaNasya catasraH zAkhA jAtA:-'uccAnAgarI 1, vijAharI 2, vairI 3, mjjhimillaa'4| evaM zAkhA dvAtriMzat (32) punaH kauTikagaNasya catvAri kulAni jAtAni-baMbhalija 1, vatthalijnaM 2, vANijaM 3, paNhavAhaNayaM' 4 / evaM kulAni SaDviMzatiH (26) paNhavAhaNayakulAd 'maladhAragacchoM jAtaH, susthita-supratibuddhAnAM paJca ziSyA jAtA:-'iMdadinne 1, piyagaMthe 2, vijAharagovAle 3, isidatte 4, arihadatte' 5 / evaM sthavirAH SaTcatvAriMzat (46) therehito NaM piyagaMthehiMto ettha NaM majjhimA sAhA niggayA, therehito NaM vijAharagovAle i.sa. For Private and Personal Use Only
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 235|| hiMto kAsavaguttehiMto ettha NaM vijjAharI sAhA niggayA // therassa NaM ajaiMdadinnassa kAsa- kalpaima vagattassa ajadinne there aMtevAsI goyamasagutte / therassa NaM ajadinnassa goyamasaguttassa ime kalikA vRttiyukta. do therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taM jahA-there ajasaMtiseNie mADharasagutte vyAkhyA. 1, there ajasIhagirI jAissare kosiyagutte / / priyagranthasthavirasaMbandhastu evam-zrIharSapure nagare ajameravAsane, yatra jinamandirANi trINi zatAni (300), laukikadevagRhANi catvAri zatAni (400 ), aSTau sahasrANi brAhmaNagRhANi (8000), vaNijAM gRhANi / / SaTtriMzatsahasrANi (36000); ArAmA navazatAni (900), vApyaH saptazatAni (700), satrAgArAH saptazatAni (700) yatra vartante / tasmin rAjA subhaTapAlanAmA, ekadA brAhmaNairyajJe prArabdhe chAgo hantumArabdhaH, tatra zrIpriyagranthasUrayaH samAgatAH, taiH zrAvakasya haste vAsakSepo'bhimanya dattaH, tena chAgamastake kSipsaH / tato'mbikA chAgamadhiSThitavatI, tatazchAga uDDIya AkAze sthitvA uvAca-bhoH ! yathA yuSmAbhirdayArahitai // 235 // niraparAdhI ahaM hanye, ahaM cennirdayaH syAM tadA sarvAn yuSmAna hanmi; punarhanumatA rAkSasAnAM kule yatkRtaM tadbhavatAmapyahaM karomi, paraM yadi kRpA antarAyakAriNI na cet / punaH proktam-"pazudehe yAvanti romakUpANi yakAriNI nacAna hanmi; punarhanumatA yathA yuSmAbhirdayAsamaH / For Private and Personal Use Only
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatpazumAraNamA datte, punaryaH ekatastu bhayabhIta / tadA yajJakArakataH proktam tatpazumAraNe romakUpatulyAni varSasahasrANi yAvannarake pazughAtakAH pacyante / punarapi yo dAtA varNamelaM vibhajya yAcakAnAM datte, punaryaH pRthivIM samastAM datte, taddAnadvayapuNyAdapi eka jIvaM mAryamANaM rakSettatpuNyamadhikam / punarapi dakSiNA yAgAH ekataH, ekatastu bhayabhItasya prANino rakSaNaM tadadhikam / punardAnAnAM mahatA'pi kAlena | phalaM kSIyate, param abhayadAnaphalasya kSaya eva nAsti" / tadA yajJakArakaiH proktam-kastvam , AtmAnaM prakAzaya ? tenoktam-agnidevaH, mama cedaM vAhanaM chAgarUpaM kathaM hotumArabdham / taiH proktam-dharmArtham , devena proktam-pazuvadhe mahApApam , atrA'rthe priyagranthasUrayaH pRssttvyaaH| tatastaiH sUrayaH pRSTAH-jIvadayArUpaM zucidharma prAha / tataste yAjJikAdyA bahavo lokAH pratibuddhAH; jAto jinadharmamahimA-priyagranthamUrito madhyamA zAkhA nirgatA |1, vidyAdharagopAlato vidyAdharI zAkhA nirgatA, evaM zAkhAzcatustriMzat (34) indradinnasya ziSyo dino jaatH| sthavirAH saptacatvAriMzat (47) dinnasya dvau ziSyo-'ajasaMtiseNie 1, sIhagirI y'2| sthavirA ekonapazcAzat (49) therehito NaM ajjasaMtiseNiehito mADharasaguttehiMto ettha NaM uccAnAgarI sAhA niggyaa| | therassa NaM aJcasaMtiseNiyassa mADharasaguttassa ime cattAri therA aMtevAsI ahAvaccA abhi For Private and Personal Use Only
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtraM // 236 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. NNAyA hutthA, taM jahA-(paM0 1000) there ajaseNie 1, there ajatAvase 2, there ajakubere 3, there ajaisipAlie / therehiMto NaM ajaseNiehiMto ettha NaM ajaseNiyA ? sAhA niggayA, therehito NaM ajjatAvasehiMto ettha NaM ajatAvasI 2 sAhA niggayA, therehiMto NaM ajakuberehiMto ettha NaM ajakuberI 3 sAhA niggayA, therehito NaM ajaisipAliehiMto ettha NaM ajjaisipAliyA 4 sAhA niggyaa|therss NaM ajasIhagirissa jAissarassa kosiyaguttassa ime cattAri therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taM jahA-there dhaNagirI 1, there ajavaire 2, there ajasamie 3, there arihadinne 4 / AryazAntisainikAt ? 'uccAnAgarI' zAkhA jAtA, evaM paJcatriMzat (35) shaakhaaH| punaH AryazAntisainikasUrezcatvAraH ziSyA jAtA:-'ajaseNie 1, ajatAvase 2, anjakubere 3, ajisipaalie'4| evaM sthavirAstripazcAzat (53) / AryasainikasUritaH- anjaseNiyA' zAkhA nirgatA, AryatApasasUritaH-'ajjatAvasI' zAkhA nirgatA 2, AryakuberasUritaH-'anjakuberI' zAkhA nirgatA 3, Arya-RSipAlasUrita:-'ajjaisipAliyA' // 236 // For Private and Personal Use Only
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAkhA nirgatA 4 / evaM zAkhA ekonacatvAriMzat (39) siMhagirisUreH samutpannajAtismaraNajJAnasya catvAraH ziSyAH -'dhaNagirI 1, vaire 2, samie 3, arihadinne 4 / evaM sthavirAH saptapaJcAzat (57) therehiMto NaM ajjasamiehiMto goyamasaguttehiMto ittha NaM baMbhadIviyA 1 sAhA niggayA / Aryasamitamarito brahmadIpikA zAkhA nirgatA 1, vajravAmito vajrI zAkhA nirgatA 2, evaM zAkhA eka|catvAriMzat (41) brahmadIpikAzAkhAyA utpatiryathA-AbhIradeza, acalapurAsanne kanna-bennayonadyormadhye brahma-4 dvIpo'bhUt, tatra paJcazata (500) tApasAH prativasanti / teSu ekastApasaH pAdalepena pAdukasthena bennAnadImuttIya pAraNAya yAti, lokAstapasa iyaM zaktiriti jJAtvA tApasabhaktA jaataaH| zrAddhAna prativadanti-yadbhavatAM guruSu na ? ko'pi prabhAva iti / tataH zrAvakaiH zrIvajrakhAmimAtulAH zrIAryasamitasUraya AkAritAH, taiH proktam-pAda-IN lepazaktiriyaM, na tapazaktiriti / tato gurUpadezAt zrAvakaH sa tapakhI bhojanArtha gRhe nimatrya pAdapAdukAdhAvanapUrca bhojitaH, satkRtazca / tatastena samaM zrAvakA nadItaTe gtaaH| sa praviSTamAtra eva lepA'bhAvAd buDituM lagnA, jAtA'pabhAjanA / tataH zrIAryasamitasUrayastatra samAgatAH, lokabodhanArtha cappaTikAM dattvA pAhu:bene ! paraM pAraM yAsyAmaH, ityukte militaM kUladvayam , lokA vismayaM prAptAH, tataH sUrayaH pauralokasahitA eva bIpo'bhUta, tatra paJcazata (vAzAkhAyA utpatiryathA-AbhArI mato vanI zAkhA nirgatA 2 For Private and Personal Use Only
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 237 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir gatAstApasasthAne / dharmopadezena pratibodhitAH sarvepi tApasAH, paJcazatatApasA (500) dIkSitAH / cUrNaprayogo'yam, na tasya tapaHprabhAva / iti jinazAsanamahimA jAtaH sUrayaH saMghasahitAH svasthAnaM prAptAH tatastebhyastApasasAdhubhyo brahmadIpikA zAkhA jAtA / therehiMto NaM ajjavairehiMto goyamasaguttehiMto ittha NaM ajjavairI 2 sAhA niggayA / therassa ajavairassa goyamasaguttassa ime tiNNi therA aMtevAsI ahAvaccA abhiNNAyA hutthA, taMjahA - there ajavairaseNe 1, there ajjapaume 2, there ajjarahe 3 / therehiMto NaM ajjavairaseNehiMto ittha NaM ajanAilI sAhA niggayA / therehiMto NaM ajjapaumehiMto ittha NaM ajjapaumA sAhA niggayA / therehiMto NaM ajjarahehiMto ittha NaM ajajayaMtI sAhA niggayA | 1| therassa NaM ajjarahassa vacchasaguttassa ajapUsagirI there aMtevAsI kosiyagutte |2| therassa NaM ajapUsarissa ko siyaguttassa ajaphaggumite there aMtevAsI goyamasagutte / 3 / therassa NaM ajjapharagumitassa goyamasaguttassa ajjadhaNagirI there aMtevAsI vAsiTTasagutte |4| therassa NaM ajjadhaNagiri - For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. 8 // 237 //
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir s vAsisaguttassa ajjasivabhUI there aMtevAsI kucchasagutte |5| therassa NaM ajasivabhUissa kucchasaguttarasa ajabhadde there aMtevAsI kAsavagutte / 6 / therassa NaM ajabhaddassa kAsavaguttassa ajanakkhate there aMtevAsI kAsavagutte |7| therassa NaM ajjanakkhattassa kAsavaguttassa ajjarakkhe there aMtevAsI kAsavate | 8 | therassa NaM ajjarakkhassa kAsavaguttassa ajanAge there aMtevAsI gomasa || rassa NaM ajjanAgassa goamasaguttassa ajjajehile there aMtevAsI vAsisa - tte / 10 / therassa NaM ajjajehilassa vAsiTTasaguttassa ajaviNhU there aMtevAsI mADharasagutte |11| therassa NaM ajaviNDussa mADharasaguttassa ajjakAlae there aMtevAsI goyamasagutte / 12 / therassa NaM ajakAlayassa goyamasaguttassa ime do therA aMtevAsI goyamasaguttA-there ajasaMpalie 1, there ajabha 2 | 13 | esi NaM duNha vi therANaM goyamasaguttANaM ajjavuDDhe there aMtevAsI goyama | 14 | rassa NaM ajjavuDassa goyamasaguttassa ajjasaMghapAlie there aMtevAsI goyamasa For Private and Personal Use Only
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 238 // gutte / 15 / therassa NaM ajasaMghapAliassa goyamasaguttassa ajjahatthI there aMtevAsI kAsavagutte / 16 / therassa NaM ajahatthissa kAsavaguttassa ajadhamme there aMtevAsI sAvayagutte / 17 / therassa NaM ajadhammassa sAvayaguttassa ajasiMhe there aMtevAsI kAsavagutte / 18 / therassa NaM ajasiMhassa kAsavaguttassa ajadhamme there aMtevAsI kAsavagutte / 19 / therassa NaM ajadhammasa kAsavaguttassa ajasaMDille there aMtevAsI / 20 / kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. atha vayarakhAminastrayaH ziSyAH -'vayaraseNie 1, paume 2, ajarahe' 3 evaM sthavirAH SaSTiH (60) / vajrasenato 'nAilI' zAkhA nirgatA 1, padmasUritaH 'paumA zAkhA nirgatA 2, Aryarathato 'jayantI' zAkhA nirgtaa| evaM zAkhAzcatuzcatvAriMzat (44) AryarathasUreH ziSyaH pUSyagiriH 1, pUSyagirisUreH ziSyaH phalgumitraH 2, phalgumitramUreH ziSyo dhanagiriH 3, dhanagirisUreH ziSyaH zivabhUtiH 4, (zivabhUtiziSya eko, boTakanAmA'bhUt / tasmAd vIrAt (609) varSe pravartamAne boTakamataM jAtam-digambaramityarthaH) zivabhUtiziSya AryabhadraH 5, Aryabhadrasya ziSya AryanakSatraH 6, AryanakSatraziSya AryarakSaH 7,AryarakSaziSya Arya // 238 // For Private and Personal Use Only
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nAgaH 8, AryanAgasya ziSyaH AryajehilaH 9, AryajehilaziSya AryaviSNuH 10, AryaviSNuziSya AryakAlakaH 11, AryakAlakasya dvau ziSyo-AryasaMpAlitaH 1, Aryabhadrazca 2 (13) etayoddhayoH ziSya aaryvRddhH| 14, AryavRdhaziSyaH saMdhapAlitaH 16, saMdhapAlitaziSyaH AryahastI 16, AryahastiziSyaH AryadharmaH 17, | AryadharmaziSya AryasiMhaH18, AryasiMhaziSya AryadharmaH:19, AryadharmaziSya AryasaNDilaH 20, evaM sthavirA| azItirjAtAH (80) vistaravAcanAsatkAH / / vaMdAmi phaggumittaM, ca goyamaM dhaNagiriM ca vAsiDheM // kucchaM sivabhUI pi ya, kosiyadujaMtakaNhe a||1|| taM vaMdiUNa sirasA, bhadaM vaMdAmi kAsavasaguttaM // nakkhaM kAsavaguttaM, rakkhaM. pi ya kAsavaM vaMde // 2 // vaMdAmi ajjanAgaM, ca goyamaM jehilaM ca vAsiDheM // viNDaM mADharaguttaM, kAlagamavi goyamaM vaMde // 3 // goyamaguttakumAraM, saMpaliyaM taha ya bhaiyaM vaMde / theraM ca ajavuddhaM, goyamaguttaM namasAmi // 4 // taM vaMdiUNa sirasA, thirasattacarittanANasaMpannaM // theraM ca saMghavAliyaM, goyamaguttaM paNivayAmi // 5 // vaMdAmi ajahatthiM / ca kAsavaM khaMtisAgaraM For Private and Personal Use Only
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM IR39 // kalpadruma kalikA vRttiyukta vyAkhyA. dhIraM // gimhANa paDhamamAse, kAlagayaM ceva suddhassa // 6 // vaMdAmi ajjadhamma / ca suvvayaM sIlaladdhisaMpannaM // jassa nikkhamaNe devo, chattaM varamuttamaM vahai // 7 // hatthiM kAsavaguttaM, dhammaM sivasAhagaM paNivayAmi // sIhaM kAsavaguttaM, dhamma pi ya kAsavaM vaMde // 8 // taM vaMdiUNa sirasA, thirasattacarittanANasaMpannaM // theraM ca ajajaMbu, goyamaguttaM namasAmi // 9 // miumadavasaMpannaM, uvauttaM nANa-dasaNa-carite // theraM ca naMdiyapiyaM, kAsavaguttaM paNivayAmi // 10 // tatto ya thiracaritaM, uttamasammattasattasaMjuttaM / desigaNikhamAsamaNaM, mADharaguttaM namasAmi // 11 // tatto aNuogadharaM, dhIraM maisAgaraM mahAsattaM // thiraguttakhamAsamaNaM, vacchasaguttaM paNivayAmi // 12 // tatto ya nANa-dasaNa-caritta-tavasuTTiyaM guNamahaMtaM // theraM kumAradhamma, vaMdAmi gaNiM guNoveyaM // 13 // suttattharayaNabharie, khama-dama-maddavaguNehiM saMpanne / deviDikhamAsamaNe, kAsavagutte paNivayAmi // 14 // sthavirAvalIsUtraM saMpUrNam // // 239 // MS For Private and Personal Use Only
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha zrIsudharmasvAmI 1, zrIjambUkhAmI 2, zrIprabhavasvAmI 3, zrIzayyaMbhavasUriH4 sthavirAH, saMkSiptavAcanAsatkAzcatvAraH santi, teSAM mIlane sthavirAzcaturazItiH (84) / zAkhAH paJcacatvAriMzat (45) // gaNA'STI (8) // kulAni ca saptaviMzatiH (27) santi / atrAntare-'vaMdAmi phaggumittaM c| goyama dhaNagiriM ya vAsiDhe // ityAdi gAthAvRndaM bahuSu AdarzeSu dRzyate / katipayapustakeSu ca-therassa NaM ajaphaggumittassa goyamasaguttassa ajadhaNagirithere aMtevAsI vAsiTThagutte' ityAdi yAvat-therassa NaM ajasIhassa kAsavaguttassa ajadhamme there aMtevAsI kAsavagutte, therassa NaM ajadhammassa kAsavaguttassa ajjasaMDille aMtevAsI' iti paryantam // dRzyate ca'vaMdAmi phaggumittaM / goyamadhaNagiriM ya baasittuN|| kuccha sivabhUI pi y|kosiydojNt-kddhe y||1|| ityAdi 1. vande phalgumitraM / gautamaM ghanagiriM ca vAziSTham // kucchaM zivabhUtimapi ca / kauzika-duryAnta-kRSNaM ca // 1 // taM vanditvA |zirasA / bhadraM vande kAzyapasagotram // nakSaM kAzyapagotraM / rakSamapi ca kAzyapaM vande // 2 // vande'ham AryanAgaM / ca gautamaM jehilaM cala vAziSTham / / viSNu mADharagotraM / kAlakamapi gautamaM vande // 3 // gautamaguptakumAra / saMpalitaM tathA ca bhadrakaM vande // sthaviraM cA''ryavRddhaM / / gautamagotraM namasyAmi // 4 // taM vanditvA zirasA / sthirasattva-caritra-jJAnasaMpannam / / sthaviraM ca saGghapAlitaM / gaumatagotraM praNamAmi | LG 5 // vande AryahastinaM / ca kAzyapaM kSAntisAgaraM dhIram / / grISmasya prathamamAse | kAlagataM caitrazuklasya // 6 // cande Aryadharma / ca suvrataM zIlalabdhisaMpannam / / yasya niSkramaNe devaH / chatraM varamuttamaM vahati / / 7 // hastinaM kAzyapagotraM / dharma zivasAdhakaM praNamAmi // siMha | For Private and Personal Use Only
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 240|| | kalpadruma kalikA vRcibukaM. vyAkhyA. mahotsavena gRhe pAAryarakSito vizva iti teSAM mIna vivRtta gAthAH, tatra gadyArthaH punaH payaiH saMgRhIta iti paunaruktaM na bhAvanIyam / gAthAzca sugamA eva atona vivRttAH, tathA atra sthavirAvalImadhye zrIAryarakSitAdayo noktAH, paraMte'pi sthavirA iva iti teSAM saMbandho likhyatedazapure nagare somadevaH purohitaH, rudrasomA bhAryA; tayoH putra AryarakSito videze gatvA caturdaza vidyAH paThitvA AgataH, rAjJA hastiskandhe samAropya mahAmahotsavena gRhe praapitH| mAtuzcaraNau nanAma, paraM mAtA na tAdRzI hrssitaa| kathaM na harSitA ? iti pRSTA pAha-ahaM tu. paramArhatA zrAvikA, tvayA tu narakapAtakAriNyo vidyA bhaNitAH kiM tAbhiH ? yadi mAM manyase, subaddhizca tadA dRSTivAdaM ptth| tatastaM bhaNitumicchan dRSTInAM darzanAnAM vAdo vicAraNA-'dRSTivAdaH' iti / nAmA'pi zobhanamasya iti dhyAyana , rAtrau mAtaraM pRSTvA tatpaThanAya clitH| kAzyapagotraM / dharmamapi ca kAzyapaM vande // 8 // taM vanditvA zirasA / sthirasattva-caritra-jJAnasaMpannam // sthaviraM cA''ryajambu / gautamagotraM namasyAmi // 9 // mRdumArdavasaMpannaM / upayuktaM jJAna-darzana-caritreSu // sthaviraM ca nanditapitaraM / kAzyapagotraM praNamAmi // 10 // tatazca sthiracAritraM / uttamasamyaktvasattvasaMyuktam // dezigaNikSamAzramaNaM / mADaragotraM namasyAmi // 11 // tato'nuyogadharaM / dhIraM matisAgaraM mahAsattvam // sthiragupakSamAzramaNaM / vatsasagotraM praNamAmi // 12 // tatazca jJAna-darzana-caritra-tapassusthitaM guNamahAntam // sthaviraM kumAradharma / vande gaNiM guNopetam // 13 // sUtrA-'rtharatnabhRtaM / kSama-dama-mArdavaguNaiH saMpannam // devardhikSamAzramaNaM / kAzyapagotraM praNamAmi // 14 // // 240 // For Private and Personal Use Only
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ikSuvATikasthasya khamAtulasya tosaliputrAcAryasya samIpe agre gacchataH sammukhamIlanArthamAgacchan pittRmitraddhijastasya haste sArdhanava (9 // ) ikSuyaSTayo dRSTAH, zakunaM vicAritam , dRSTibAdaM sArdhanavapUrvANi yAvat paThiSyAmi / tatastA ikSuyaSTIrmAturarpaNAyA''dizya gataH / teSAmupAzrayadvAre DhaDDarazrAddhavad DhaharakhareNa gurUna vanditvA agre upaviSTaH zrAddhavabandanAd gurubhirabhinavazrAddhaH uktH|saadhubhiruplkssto'yN zrIgurUNAM bhAgineyo bhvti| gurubhirdezanAM dattvA, yogyatAM jJAtvA dIkSitaH / vapArzvasthaM zrutaM pAThitam pUrvAdhyayanArtha zrIvajrasvAmisamIpe muktastato gacchan ujjayinyAM zrIbhadraguptasUrikRtA'nazanaM niryApayAmAsa / tena kathitaM vajrasvAmitaH pRthagupAzraye stheyam / yatastena saha sopakramAyuSka ekarAtramapi vaset sa tenaiva saha mriyate iti, tatastatra gatvA, pRthagupAzraye upadhi muktvA zrIvajrakhAminaM natvA khayaM pRthaka sthitaH / zrIvajravAminA ca tadAgamanarAtrau khamo dRSTaH-yathA'smatpAyasapAtraM kenacitpAghUrNakena Agatya pItaM kizcitstokameva sthitam / tataH prAtarAgatasya Arya-16 rakSitasya pUrvANyadhyApaya dazamapUrvayamakeSu adhIyamAneSu pitRbhiH sandezakArakairAkAraNe'pi, anAgamane'pi tasya laghubhrAtA phalgurakSito mAtRpramukhaimuktaH, so'pi tatrA''gataH, taM pratibodhya diikssitH| tataH khajanAna pratibodhayituM gamanAya samutsukaH papraccha-dazamapUrvamadyApi kiyattiSThati / gurubhiH proktam-vindumAtraM paThitam, samudratulyaM tiSThati / tato bhaNanAya bhagnotsAho'pi kiyat ppaatth| tato gurubhiH zeSazrutasya tasya khasmin vicche ka.sa.41 For Private and Personal Use Only
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 241 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir dakaM kRtvA anujJA dattA / tataH phalgurakSitasArddhaM dazapure gataH, rAjJA pravezotsavaH kRtaH / mAtR-bhaginyAdIn asArasaMsArakharUpaM darzayitvA prAvrAjayat / snuSAdikaM lajjayA pratrajitam / pitA tu putrA'nurAgeNa prabrajitaH, paraM chatrikAm, kamanDalum, yajJopavitam, upAnahau, dhautikaM ca na muJcati / tato guruzikSitA bAlAdayo vadanti sarvasAdhUna vayaM vandAmahe, paraM chatrikAvantaM na / tato vandanayA vaJcitaH chatrikAM mumoca / evaM krameNa kamanDalum, yajJopavItam, upAnahau ca amuJcat / anyadA anazanaM kRtvA ko'pi sAdhurmRtaH / guruzikSayA vaiyAvRttikaraNArthaM sAdhuSu vivadamAneSu somadevena pRSTam -kimatra mahAnirjarA vartate ? guruNA proktam-evam tarhi ahaM vahAmi sAdhuma, guruNA proktam-upasargasahane zaktirbhavati tadA vaha, noced nahi / anyathA aniSTaM bhavati / tatastamutkSipya mArge vrajana guruzikSitairvAlaidhautikamapakRSya colapaTTaH paridhApitaH pazcAtsthitena snuSAdipravrajitena parivAreNa dRSTo lajjitaH prAha-atha colapaTTaparidhApanena kiM ? yad draSTavyaM tad dRSTamiti / proktaM gurubhiH colapaTTastiSThatu / tato lajjAyA bhikSArthaM na yAti / tato gurubhiH sAdhUnAM proktam- bhavadbhirnAnIya deyA, svayaM yAsyati / ityuktvA guravo'nyatra vihRtAH / sAdhubhirAnIya khayamAhAraH kRtaH, tasmai na dattaH / sa tu kSuSita eva tasthau / dvitIyadine gurava AgatAH 'kiM na vRddhasya AhAro dattaH' iti kRtrimaH kopaH kRtaH / sAdhubhiH proktam- svayaM kathaM na yAti / tato guravaH svayaM tadarthaM pracalitAH / tato'vinayaM jJAtvA svayameva gataH kasyApi ibhyasya gRhe / parama For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 8 // 241 //
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'jJAnAda aparadvAreNa gacchan gRhasvAminA proktam-bhoH! mukhyadvAreNa ehi / sa uvAca bhoH! 'lakSmIryatra yatra AyAntI tatra tatra bhavyA' ko vicArastatra / dvAtriMzad modakAn bhikSayA labdhvA AgataH / gurubhirvicAritam-dvAtriMzat ziSyA asmAkaM bhaviSyanti / prathamalAbhavAt te modakAHsAdhUnAM dttaaH| punargakhA paramAnamAnIya khayaM bubhuje / labdhisaMpannatvAd gacchAdhAro jajJe / tasya gacche trayaH sAdhavaH puSpamitrA labdhisaM-II pannA:-durbalikapuSpamitraH 1, ghRtapuSpamitraH 2, vastrapuSpamitraH 3, / catvArazca mahAprAjJAH durbalikapuSpamitraH |1, pandhyaH 2, phalgurakSitaH 3, goSThAmAhilaH 4 / anyadA indreNa zrIsImandharavacasA kAlikAcAryavad nigodasUkSmavicArapRcchayA parIkSitAH, vanditvA, stutiM kRtvA, zAlAdvAraM parAvRtya gata indraH svasthAnam / / tataH zrIAryarakSitasUribhirbuddhihInAna sAdhuna jJAtvA anuyogazcaturdA'pi pRthaka pRthaga vyavasthApitaH / evaMvidhAH zrIAryarakSitasUrayaH sthavirA jaataaH| evaM vidyAdharagacchIyau vRddhavAdi-siddhasenau / tayoH saMbandhalezo yathA-ekaH sAdhurvRddhatve'pi uccaiH khareNa paThan rAjJA dRSTaH, proktaM ca-tvaM kiM muzalaM phullayiSyasi / tatastena vAgdevImArAdhya, vidyAM prApya catuSpathe| muzalamUrddha maNDayitvA rAjasamakSaM phullavitam / kAvyaM ca prAha-madgozRGga, zakrayaSTipramANam / zItovahiH, mAruto niSpakampaH // yo yadrUte sarvathA tanna kiJcit / vRddho vAdI kaH kimAhAtra vaadii||1|| tena vRddhavAdinA siddhaseno For Private and Personal Use Only
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtra kalikA 242 // vipro vAde jitaH, tasyaiva ziSyo jAtaH / siddhasenena zrIvikramAdityanAmA rAjA pratiyoSitaH / vikramAdityena zatruJjayayAtrA kRtA / tasya saMghe 170 varNamayA devAlayA Asan / punaHzrIsiddhasenasUrINAmupadezena anye'pi rAjAnastIrthoddhAraM ckruH| zrIsiddhasenasUrisAnnidhyAd vikramAdityo rAjA saMvatsaraM pravartayAmAsa / pUrva tu zrI- |vRttiyukta. vIrasaMvatsaramAsIt / iti vRddhvaadi-siddhsensNbndhH| | vyAkhyA. evaM zrIharibhadrasUrirapi mahAprabhAvakaH, tatsaMbandho yathA-haribhadranAmA vipro vyAkaraNAdizAstrapAragaH san pratijJA cakre / yasya uktasyArtha ahaM na vedmi tasya ziSyo bhaviSyAmi / ekadA sandhyAyAM nagaramadhye gacchan / sAvyA guNyamAnAM gAthAM zuzrAva-"cakkiduga haripaNagaM / paNagaM cakkINa kesavo cakkI // kesava-cakkI kesava / duccakki-kesava-cakkI ya" // 1 // zrutvA ca prAha-bhoH sAdhvi! ko'yaM cigacigAyamAnaH zabdo jAyamAnosti / sAdhvI prAha-"navIne limpite cigacigATo jAyate" etat zrutvA vipro dadhyau-mayA hAritam , arthaanvgmaat| ko'rtho'syA gAthAyAH? sAdhvI prAha-asmAbhiH prAyo gRhasthasyA'gre artho na kathyate / asmadguravaH udyAne santi te kthyissynti| tatastatra gatvA, gAthArthaM zrutvA, pratijJApAlanArtha dIkSA lalau / jainazAstrANyapi bhaNitvA sUripadaM prAptaH / tasya haribhadrasUrahasa-paramahaMsau ziSyau bahuzAstrapAragAminI abhUtAm / parazAsanavidyArahasyana- // 242 // 1. cakridvikaM haripaJcakam / paJcakaM cakriNAM kezavazcakrI // kezava-cakriNau kezavaH dvicakri-kezava-cakrI ca // 1 // For Private and Personal Use Only
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir haNArtha bauddhAcAryasamIpe preSitau gatau, chAtrIbhUya yauddhagurupAce petthtuH| ekadA pustakeSu khadikAM dattAM dRSTvAkSareSu jJAtaM mUriNA kAvapi jainau stH| tatparIkSArtha gururuparibhUmau chAtrapAThanAya upaviSTaH, chAtrA upari Agatya bhaNanti sopAnakeSu jinapratimA muktA parIkSArtham , bauddhasAdhavaH pratimopari pAdau dattvA uttaranti / haMsa-paramahaMsau jinapratimAM vIkSya khaTTikayA pratimAhRdaye yajJopavItaM kRtvA uttINau~ / tato bauddhAtau / maraNabhayAcchakitau vapustikAM lAtvA svadezaM prticeltuH| bauddhaguruvacanAdvAjJA pazcAtkaTakaM preSitam / prathama teH sahasrayoddhaiH haMso hataH, pazcAd bahu balam Agacchan dRSTvA citrakoTadurgapadyA''sannA''gataH paramahaMso'pi htH| tatsainyaM pazcAdgatam / etatsvarUpaM jJAtvA guruH kopAkrAnto jAtaH / guruNA uttaptatailapUritaH kaTAhaH kRtaH, manaM japitvA yadA kaTAhe guruH karkaraM kSipati tadA bauddhastapakhI maMtrAkarSitaH tasmin kaTAhe patitvA mriyate / evaM guruNA bahavo bauddhA AkarSitAH, tathApIA na nivartate / tadA ekaH zrAddha etAM gAthAM zrAvayAmAsa-"jaha jalai jalo loe / kusatthapavaNA u kasAyaggI // taM bujaM jiNasatyaM / vArisatto vi pajalaI" // 1 // enAM gAthAM zrutvA zrIharibhadrasUriH kopaadupshaantH|kutraapi evaM likhitamasti-yAkinImahattarA zrAvikAM lAvA zAlAyAmAgatya gurUna paJcendriyavadhAlocanAM papraccha / guruNA paJca kalyANe (upavAse) prokte / sAdhvI prAha-ajJAnenApi ekasmin | 1. yadi jvalati jalaM loke / kuzAstrapavanena tu kaSAyA'gniH // taM vidhyApakaM jinazAstram / varSannapi prajvalati // 1 // For Private and Personal Use Only
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir kalpasUtra | kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. // 243 // paJcendriyavadhe etAvatI AlocanA dIyate tadA jAnatAM bhavatAM etAvadvauddhAkarSaNe kiyatI sameSyati / tataH kopAdupazAntena pazcAttApaM kRtvA bauddhA muktAH / khapApazuddhaH kRte AkarSitabauddhapramANAni 1444 prakaraNAni, pUjApazcAzakAdipaMcAzaka-aSTaka-SoDazAdInyakarot / punaH zrIAvazyakabRhadvRttipramukhAH vRttayo'pi kRtavAn / evaMvidhAH zrIharibhadrasUrayo jAtAH / evaM bappabhadisUrirapi prabhAvako yena gopanagarasvAmI 'Ama'-nAmA rAjA pratibodhitaH / guruvacanAda yena zatruJjayayAtrA kRtA tIrthoddhArazca kRtaH / abhigrahabaddhasya gacchato devatayA 'khivasaraNDI' grAme zatruJjayAvatArasya prAsAde pratimApAdukAmaNDite darzite abhigraho'pi pUrNo jAtaH / tatra zatruJjayAbhigrahaH pUryate / | punastena AmabhUpena gopanagare 108 gajoccaistaramAsAde 18 bhArahemamayI zrIvIramatimA sthApitA / sA ca adyApi bhUmimadhyesti / evaMvidhAH shriivppbhttttisuuryH|| ___ evaM pAdaliptAcAryo'bhUt-yaH pAdalepena AkAze uDDIya zatruJjaya-giranArA-''bu-aSTApada-sammetazikharA|diSu tIrtheSu devAn vanditvA pAraNamakarot / punaryatkRtA nirvANakalikAdayo granthAssanti / evaM zrImalayagiriH yatkRtA vizeSAvazyakavRttipramukhA aneke granthA santi // evaM zrIhemacandrasUriH pUrNapalliyagacche sArvatrikoTigranthakartA, aSTAdazadezavAmI zrIkumArapAlapratibodhakaH, labdhapadmAvatIvaro babhUva / evaM ukezavaMzagacche zrIra // 243 // For Private and Personal Use Only
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir naprabhasUriH, yena usiyanagare, koraNTanagare ca samakAlaM pratiSThA kRtA / rUpadvayakaraNena camatkArazca darzitaH // evaM mAnadevasUriH zAntistavakRt // evaM bhaktAmarastotrakartA zrImAnatuGgasUriH // evaM zrIkharataragacche navAGgIvRttikArakaH zrIstambhanakapArzvaprakaTakaH shriiabhydevsuuriH|| evaM zrItapagacche bhASya-kamagranthAdizAstrakArakaH / shriidevendrsuuriH|| punarevaM vaadivetaalshriishaantisuuriH|| punaH evaM parakAyapravezakRt zrIjIvadevamUriH // punarevaM kumudacandradigambarajetA zrIvAdidevasariH // evamaneke prabhAvakapuruSAH zrIjinazAsane jAtAH santi, te'pi sthavirAvalIprAnte vaacyaaH|| tathA zrIkAlikAcAryo'pi sthaviraH, paraM kAlikAcAryAstrayo jAtAH, teSAM vistarasaMvandhastu matkRtazrIkAlikAcAryakathAtaH pRthageva jJeyaH / tathA yadi nava vAcanA jAyate / tadA sthavirAvalyA ekaM vyAkhyAnam , velA syAt tadA kAlikAcAryakathA'pi vAcyA // atha ca yadi ekAdaza, trayodaza vAcanA bhavanti tadA ekaM vyAkhyAnaM sthavirAvalyAH, dvitIyaM kAlikAcAryakathA, sA matkRtA atisarasA pRthagevA'sti / // ityanenA'STamavAcanAyAM zrIsthavirAvalI vyAkhyAtA // 8 // yatra parvaNi kecid jIvA abhayadAnaM dadati, kecicchIlaM pAlayanti, kecittapastapanti, kecijIvabhAvanAM bhAvayanti // zrIkalpasUtravaranAmamahAgamasya, gUDhArthabhAvasahitasya guNA''karasya // lakSmInidhervihitavallabhakAmitasya, vyAkhyAnamaSTamamimaM kila zreyase'stu // 8 // . iti zrIlakSmIvallabhagaNiviracitAyAM kalpadrumakalikAyAm aSTamaM vyAkhyAnaM samAptam // 8 // For Private and Personal Use Only
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir kalpasUtra atha navamaM vyAkhyAnam / kalpadruma kalikA // 244 // vRciyukta vaMdAbhibhadavAI, pAiNaM caramasayalamuyanANiM / sUttatthakAragamisi, dasANa kappe ya vayahAre // 1 // vyAkhyA. arhato bhagavataH zrImanmahAvIradevasya zAsane'tulamaGgalamAlAprakAzane zrIparyuSaNAparvarAjAdhirAjasya samAgamane zrIkalpasiddhAntasya trayo'dhikArA bhaNyante-prathame zrIjinacaritram, tadanantaraM sthavirakalpam , tadanantaraM sAdhusamAcArIkalpam / tatrAdhikAradvayavAcanAnantaram , atha tRtIyo'dhikAraH sAdhusamAcArIrUpaH zrIbhadravA hukhAminA varNyate-tatrAdau sUtramNI te NaM kAle NaM, te NaM samae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse viikkate vAsAvAsaM pajjosavei // 1 // se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai-samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse viikaMte vAsAvAsaM pajjosavei ? // 244aa arthaH tasmin kAle tasmin samaye zramaNo bhagavAn mahAvIraH ASADhacaturmAsAdArabhya vrssaakaalsyai| kasmin mAse viMzatyahorAtrAdhika gate sati arthAdA''SADhacaturmAsAt paJcAzadahorAtraiH paryuSaNAmakArSIt / / For Private and Personal Use Only
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhasthAnAM purato vyaktaM vaktavyaM sAdhubhirasmAbhiratra caturmAsyAM sthitam , varSAkAlasya caturmAsyAM sthitA vayamiti sAdhubhirvAcyam / ASADhacaturmAsapratikramaNAnantaraM paJcAzaddinaH paryuSaNAparva pratikrAmyamityarthaH / atra bahuvaktavyamasti taTTIkAntarAdavaseyam , granthagauravabhayAt, sUtrA'rthavyAghAtAca na likhitamasti / atha | paJcAzadinaiH paryuSaNAparva vidheyam , gRhasthAnAM puratazcAturmAsI sthitibaktavyA / tatrAdhikaraNadoSapraznottaraM badanti / pUrva ziSyaH pRcchati-se keNa' iti / bhoH khAmin ! he pUjya! saH ko'rthaH? kiM prayojanaM zramaNo bhagavAn / mahAvIro varSAkAlasya paJcAzadineSu gacchatsu lokasamakSaM varSAvAsanimittaM 'pajosaveI' paryuSaNAM karoti, AdAvevA''SADhe evaM kathaM na badati? etasya ziSyapraznasyopari gururuttaraM vadatijao NaM pAeNaM agArINaM agArAiM kaDiyAI, ukaMpiyAI, channAiM, littAI, guttAI, ghaTAI, maTThAI, saMpadhUmiyAiM, khAodagAI, khAyaniddhamaNAI appaNo aTTAe kaDAiM paribhuttAI, pariNAmiyAiM bhavaMti; se teNaTeNaM evaM buccai-samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse vikaMte vAsAvAsaM pajosavei // 2 // arthaH he ziSya ! yena kAraNena prAyo bAhulyenA'gAriNAM gRhasthAnAmagArANi gRhANi gRhasthaiH varSAkAla-M For Private and Personal Use Only
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. syAdau khasya vasanArtha 'kaDiyAI' kaTitAni kaTa-vaMza-kambAstAbhigraMthitAni baddhAni, vAtacchaTAdIni vAtAdinivAraNArtham / punarutkampitAni khaTikayA dhavalitAni / punaH, channAni ghAsAdinA''cchAditAni / puna|rliptAni gomayena / punarguptAni pArzvadeze kRtavATikAni, dvAradeze vA kRtakapATAni / ghRSTAni punarucA-'vacabhUmidezaM bhaktvA samIkRtAni / punadRSTAni komalapASANAdinA saMskRtAni sukumAlAni kRtAnItyarthaH / punassaMdhUpitAni aguru-guggala-dazAGgadhUpaiH sugadhIkRtAni / punaH khAtodakAni uparibhUmyAdiSu vihitajalava-|| hanapraNAlikAni / punaH khAtanirdhamanAni kRtasamastagRhajalanirgamanamArgANi etAdRzAni gRhasthaiH khakIyagRhANi khanivAsArtha kRtvA pari-sAmastyena bhuktAni bhavanti, pariNAmitAni prAsukIkRtAni bhavanti tena hetunA ekena mAsena viMzatidinaiH zramaNo bhagavAn mahAvIraH paryuSaNAM karoti, caturmAsyAM lagatyAmeva prakaTaM gRhasthAnAM purata eva paryuSaNAM karoti tadA gRhastho'yaM gRhasaMbandhinamArambhaM karoti sa sarvopyArambho lagati, athavA lokA evaM jAnanti-asmin varSe sAdhava idAnImeva varSAdau jhaTityAgatAstadA evaM jJAyate asmin varSe mahatI varSA bhAvinI | tena haTA vizeSeNa saMskAryAH / punaH karSakAH kSetrANi sUdayanti / vallarANi prajvAlayanti / dharitrI halAdibhiH sphoTayanti ityAdIn bahUnArambhAn vidadhati / te sarve'pyArambhAH sapApAHsAdhUna laganti, tadartha zramaNo bhagavAn mahAvIra ASADhacaturmAsikapratikramaNAt paJcAzadineSu vyatIteSu satsu paryuSaNAM karoti / // 245 // For Private and Personal Use Only
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir jahA NaM samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse viikkaMte vAsAvAsaM pajosavei, tahA NaM gaNaharA vi vAsANaM savIsairAe mAse viikaMte vAsAvAsaM pajosaviMti // 3 // jahA NaM gaNaharA vAsANaM savIsairAe, jaav-pjjosviNti| tahA NaM gaNaharasIsA vi vAsANaM jAva-pajjosaviMti // 4 // jahA NaM gaNaharasIsA vAsANaM jaav-pjjosrviti| tahA NaM therA vi vAsAvAsaM pajjosaviMti // 5 // jahA NaM therA vAsANaM jAva-pajjosarviti / tahA NaM je ime ajjattAe samaNA niggaMthA viharaMti, te vi aNaM vAsANaM jAva-pajjosaviMti // 6 // artha:-yena kAraNena zramaNo bhagavAna mahAvIro varSAkAlasya paJcAzaddineSu vyatIteSu varSAnimittaM paryuSaNAparva karoti, tathA gaNadharadevA api varSAkAlasya paJcAzadineSu gacchatsu paryuSaNAM kurvanti punaryathA gaNadharAstathA | gaNadharANAM ziSyAH paJcAzaddineSu gacchatsu paryuSaNAM kurvanti / yathA gaNadharaziSyAstathA 'therA' sthavirA apisthavirakalpAH sAdhavaH, athavA jAtisthavirAH, zrutasthavirAH, paryAyasthavirAH sAdhavo'pi paJcAzaddineSu gacchatsu For Private and Personal Use Only
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 246 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir paryuSaNAM kurvanti / yathA pUrvoktAH sthavirAstathA avasatkAH zramaNAH-nirgranthAH sAdhavo varSAkAlasya paJcAzad (50) dineSu gacchatsu paryuSaNAparva kurvanti / jahA NaM je ime ajattAe samaNA niggaMthA vAsANaM savIsairAe mAse viikaMte vAsAvAsaM pajjosaviMti / tahA NaM amhaM pi AyariyA, uvajjhAyA vAsANaM jAva- pajjosaviMti // 7 // jahA ahaM pi AyariyA, uvajjhAyA vAsANaM jAva - pajjosaviMti / tahA NaM amhe vi vAsANaM savIsairAe mAse vikate vAsAvAsaM pajjosavemo // aMtarA vi ya se kappar3a, no se kappai taM rayaNi uvAiNAvittae // 8 // artha - yathA'satkAH zramaNA nirgranthAH sAdhavaH paJcAzaddineSu paryuSaNAM kurvanti tathA'smAkamAcAryAH, upAdhyAyAH sUtrA - 'rthadAtAraste'pi varSAkAlasyaikasmin mAse viMzatidinairadhike gate sati - paJcAzadineSu gateSu paryuSaNAparva kurvanti / yathA'smAkamAcAryAH, upAdhyAyAzca paJcAzad (50) dineSu paryuSaNAM kurvanti, tathA vayama|pyekasminmAse tathA viMzatidineSu vyatiteSu paryuSaNAM kurmaH / atha punarvidhivAkye vizeSamAha-antarA api ca, arvAga'pi ca mahAkAryavizeSAd bhAdrapadazuklapaJcamIta itaH kalpate paryuSaNAparva kartum, na kalpale tAM rajanIM For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 9 // 246 //
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAdrapada zuklapaJcamIm atikramitum / pUrvamutsarganayaH proktaH, 'aMtarA viya se' ityAdinA'pavAdanayaH proktH|| dazaSu paJcakeSu kurvatsu ASADhapUrNimAdivase prathamaM paJcakam , evama'ne paJcabhiH paJcabhirdivasairekaikaparva, evaM kurvatAM sAdhUnAM paMcAzaddinairekAdaza parvANi bhavanti, eteSu ekAdazaparvadineSu paryuSaNA karttavyA / parvasu ekasmin dine nyUne'pi kAraNavizeSeNa paryuSaNA karttavyA, paramekAdazabhyaH parvabhyaH uparyadhike ekasmin api dine gate na karttavyaM paryuSaNAparva, upari dinaM no laGghanIyamityarthaH / adhikamAso'pi gaNanIyaH, adhika-2 mAsAbhAve tu saralamAsagaNanayA ASADhacaturmAsAt paMcAzadinairbhAdrapadazuklapaJcamIdine paryuSaNAparva bhavati / zrIkAlikAcAryANAmAdezAdU bhAdrapadazuklapaMcamItaH caturthyAM kriyate, bhAdrapadazuklapazcamIrAtrImullaGyA'gre SaSTyAM paryuSaNA na kalpate, anAdisiddhAnAM tIrthakarANAmAjJayA / idAnImapi catuAM paryuSaNAM kurvantaH sAdhavo gItArthAH, tIrthakarA''jJA''rAdhakA jnyeyaa| iti / prathama sAdhusamAcArI // 1 // | 1 candraprajJapti-sUryaprajJapti-samavAyAGga-jambUdvIpaprajJapti-bhagavatI-anuyogadvAra-nizIthabhASya-cUrNi-vRhatkalpabhASya-cUrNi-vRtti-paryuSaNAkalpaniyukti-cUrNi-vRtti Avazyakaniyukti bRhadvRtti-sthAnAGgasUtravRtti-dazavaikAlikaniyukti bRhadvRtti-jyotiSkaraNDakapayannaprabhRti- . zAkheSu dinagaNanAyAmadhikamAsasya dinAnAmapi gaNanApathaM pratipAditatvAt / tathAhi candraprajJaptisUtravRttau yathA-"yasmin saMvatsare adhikamAsasaMbhavena trayodaza candrasya mAsA bhavanti, so'mivardhitasaMvatsaraH / uktaM ca "terasa caMdamAsA vAso amivaDio ya nAyabo" For Private and Personal Use Only
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM cA // 247 // kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. ekasmin candramAse ahorAtrA ekonatriMzad bhavanti, dvAtriMzazca dvASaSTibhAgasya ahoraatrsy-29|62|32| etaca anantaraM coktam , tata eSa rAzistrayodazamirguNito jAtAni trINi ahorAtrazatAni tryazItyadhikAni, catuzcatvAriMzazca dvASaSTibhAgA ahoraatrsy-383|12|44| etA|vadahorAtrapramANo'mivardhitasaMvatsara upajAyate ityAdi / tathA-prathamacandrasya saMvatsarasya caturvizatiH (24)parvANi prajJaptAni, dvAdazamAsAtmako hi cAndraH saMvatsaraH, ekaikasmiMzca mAse dve dve parvaNI, tataH sarvasaMkhyayA candrasaMvatsare caturviMzatiH parvANi bhavanti, dvitIyacaMdrasaMvatsarasya caturviMzatiH (24) parvANi, tRtIyA'bhivardhitasaMvatsarasya paiviMzatiH (26) parvANi, tasya trayodazacaMdramAsAtmakatvAt / caturthasya candrasaMvatsarasya caturviMzatiH (24) pANi, paJcamasya amivardhitasaMvatsarasya SaDUviMzatiH (26) parvANi, kAraNamanantaramevoktam / tata evamevoktenaiva prakAreNa 'sapuvAvareNaM' tti pUrvA'paragaNitamilanena paJcasAMvatsarike yuge caturvizatyadhika parvazataM (124) bhavati iti AkhyAtaM sarvairapi tIrthakRdbhiH, mayA ceti" evaM cAdhikamAsasya gaNanA nAbhimatA syAt tadA sarvamapyaitad niSphalaprAya proktaM bhaved / pratipAditaM ca vaiziSTyaM trayodazacandramAsAtmakatvenAbhivardhitasya / na ca mahAtmAno niSphalaM kAkadantaparIkSAprAyaM gaNanA'naI ca padamapi buvate kiM punaretAvantaM vAkyasamUha | kadAcidapi bravIrana ! / tataH sAdhUktam-'adhikamAso'pi gaNanIya' iti / kiMca / "samayAvalI muhUttA, dIhA pakkhAya mAsa barisAya / bhaNio paliAsAgara, ussappiNI sappiNI kAlo // 1 // " ityAdinavatattvaprakaraNagAthAdinA vivaraNe'pi 'asaMkhyasamayikA ekAvaliH, ekakoTi-saptaSaSTilakSa-saptasaptatisahasra-SoDazAdhikadvizata (16777 216) saMkhyeyAvalikaM ghaTikAdvayarUpamekaM muhUrtam , triMzatyA | muhUtaireko'horAtraH, paJcadazabhirahorAtrairekaH pakSaH, pakSadvayena mAsaH, dvAdazamircandramAsaizca caturviMzatiparvAtmakazcandrasaMvatsaraH, trayodazamicandramAsaiH SaDizatipakSAtmaka ekobhivadhitasaMvatsaraH, caturvizatyadhikaM zataM paJcavArSikayugasya parvANi' iti samayAdArabhya sarvasyA'pi // 247 // For Private and Personal Use Only
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAlasya kramazaH gaNanapUrvamabhihitatvAd adhikamAso'pi madhye gaNitaH / evamanekaprakAreNa zAstrAkSaraiH tIrthaMkaragaNadharAdibhiruktatvena adhikamAsaH prAmANyamApannaH kathaM kenA'pi agaNanAH / svIkRtAyAM ca tadgaNanAyAM pUrvoktarItyaiva parvAdhirAja mArAdhanaM zreyovaddamiti nirvivAdam / kithya, sUryodayAstaparivartaneva saraladinagaNanAyAM na bAdhako'dhiko mAsaH, tathA paryuSaNAyA varSAkAlavinamatipadyatvema paJcAzaddinagaNanAyAmadhikasyApi dinAni gaNanIyAni eva bhavanti, na ca vAcyamadhikasyAtra varSAkAladinatvaM samprati nAstIti bhavadbhirapi tasya mAsasya jainaTippaNakA'bhAve laukika TippaNakAnusAreNa dinAnAM varSAkAlatvena svIkArAd, anyathA tasmin mAse samAgate tAvatsu dineSu vihArApattiH syAd, na ca seSTA zAstrasaMmatA ceti bAdhakAbhAvena vartamAnakAle mAsavRddhau zrIkalpasiddhAntAdizAstrapAThAnusAreNa paJcAzaddinaireva - prathamabhAdrapade dvitIyazrAvaNe vA vArSikaparvArAdhanaM varaM, nAzItimirdinaiH, "savIsairAe mAse" ityAdi kalpavacanaprAmANyAt / atra kecit " dinagaNanAyAM tu adhikamAsaH kAlacUlA iti vivakSaNAd dinAnAM paJcAzat eva kuto'zIti vArtA'pi" evaM vadanti, tad asatyam yato nizIthacUrNi - dazabaikAlikabRhadvRtti - AcArAMgavRhadvRtti ityAdizAstreSu adhikamAsasya kAlacUlAkathane'pi taddinagaNanaM samarthitamabAdhApUrvam, tato tasya niSedho na bhavati / punaH atra - kecad "sattariehiM rAIdiehiM sesehiM" ityAdi zrIsamavAyAMgavacanAnusAreNa zrAvaNa-bhAdrapada - AzvinavRddhau api paryuSaNAnantaraM kArttikacaturmAsIparyaMta dinAni saptatiM yAvat sthAtavyam" evaM vadanti, tad na zAlasammatam / yataH pUrvapradarzitaH pATho jainaTippaNakAnusAreNa adhikamAsA'bhAve caturmAsIpramANasya varSAkAlasya saMbandhinaM candrasaMvatsaraM samavalambya samuktaH, ata eva tatra pAThe samadhikamAsa carcAlavo'pi nA''valokyate, yadi tatra pAThe mAsAdhikyasadbhAve saMvatsare'bhivardhite kathaM vartanIyam ? iti sUcAmAtramapi syAt tadaiva sa pATho'tra prastAve paridhAryeta, tathA tu tasmin pAThe va samIkSyate samIkSA lakSyadakSaiH, For Private and Personal Use Only
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 248 // paraM amivardhite saMvatsare tu ASADhacaturmAsyA viMzatyA dinaiH paryuSaNAM samArAdhayatAM sAdhUnAM kArtikyantaM yAvad divasAnAM zataM tiSThatyeva / kalpadruma etaca nAMgIvattikAraiH kharataragacchAdhIzeH bhagavaddhiramayadevasUribhirapi vakIyasthAnAGgavRttI samabhyadhAyi / tathA ca tatpAThasAkSyama- kalikA catarmAsapramANo varSAkAlaH prAvRddha iti vivakSitaH, tatra saptatidinapramANe prAvRSe dvitIye bhAge tAvad na kalpate evaM gantuma, prathamabhAge'pikAvRttiyuktaM. paJcAzahinapramANe, viMzatidinapramANe vA na kalpate, jIvavyAkulabhUtatvAt / uktaM ca-"ettha ya aNabhiggahiyaM, vIsairAI savIsaimAsaM / / vyAkhyA. teNa paraM abhiggahiyaM, gihiNArya kattiyaM jAva"tti // 1 // anabhigRhItam anizcitam, azivAdibhirnirgamanabhAvAt / Aha ca-asi-| vAdikAraNehiM, ahavA vAsaM na suTTa AraddhaM / amivaDiyammi vIsA, iyaresu savIsaimAso" // 1 // yatra saMvatsare'dhikamAsako bhavati / tatra ASADhyA viMzatiM dinAni yAvad anabhiprahika AvAsaH, anyatra saviMzatirAtraM mAsaM paJcAzataM dinAni iti / atra caite doSAH"chakkAyavirAhaNayA, AvaDaNaM visamakhAnukaMTesu / bujjhaNa-abhihaNa rukkholsAvappateNa uvacarae // 1 // akhunnesu pahesu puDhavI udgaM ca hoi duvihaM tu / ullapayAvaNa agaNi iharA paNao-hariya kuNthu"tti||2||ityaadi // tathA samavAyAMgasUtravRttau api evam "samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsairAe mAse vaikaMte sattariehiM rAidiehiM sesehiM vAsAvAsaM pajjosavei" "atha-'samaNe' ityAdi, varSANAM caturmAsIpramANasya varSAkAlasya saviMzatidivA'dhike mAse vyatikrAnte-paJcAzati dineSu atIteSu ityarthaH, | saptatyAM ca rAtridineSu zeSeSu bhAdrapadazuklapaJcamyAm ityarthaH / varSAsu AvAsaH varSAvAsa:-varSA'vasthAnam , 'pajjosavei'tti parivasati sarvathA karoti / paJcAzati-prAktaneSu divaseSu tathAvidhavasatyabhAvAdikAraNe sthAnAntaramapi Azrayati / atibhAdrapadazuklapaJcamyAM tu vRkSamUlAdau api nivasati iti hRdym"| tathA zrInizIthacUNau~ / // 28 // dazamoddezake'pi evamevAmihitam / tathaivam-"abhivaDiyavarise vIsatirAte gate gihiNA taM kareMti, tIsu caMdvarise savIsatirAte mAse For Private and Personal Use Only
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gate gihiNA taM kareMti / jattha aghimAsago paDati barise taM abhivaTTiyavarisaM bhaNNati / jattha Na paDati taM caMdavarisaM / so ya aghimAsago jugassa aMte majjhe vA bhavati / jai aMte niyamA do AsADhA bhavanti, aha majjhe doposaa| sIso pucchati-kamhA abhivaTTiyavarise vIsatirAtaM, caMdavarise sabIsati-mAso ! ucyate-jamhA abhivaDiyavarise gimhe ceva somAso atikato, tamhA bIsadiNA aNamigahiyaM taM kareMti,iyaresu tIsu caMdavarise savIsatimAso ityarthaH, ityAdi / tathA-AsADhacAumAsiyAto savisatirAte mAse gate pajjosaveMti, tesi sattarI divasA japaNo vAsakAlamgaho bhavati, kahaM sattarI! ucyate-cauNDaM mAsANaM vIsuttaradivasasataM bhavati, savIsatimAso paNNAsaM divasA te vIsuttaramajjhavo sAdhito sesA sattarI' ityAdi / evaM bhASya-cUrNi-vRttyAdiSu sarvatra prAcInazAstreSu sthUlAkSareNa 'mAsavRddherabhAve caturmAsapramANe varSAkAle viMzatyuttaradivasazataM bhavati, tatra yadA paJcAzatA divasaiH paryuSaNA bhavati tadA pazcAt saptatirdinAnAmavaziSyate, tathaiva jainaTippaNakAnusAreNa yatra pauSaH, ASADho vA vardhate tatra yadA viMzatyA dinaiH paryuSaNA bhavati, tadA pazcAd jAtivamazata tipratyeva / etaca tIrthakara-gaNadhara-pUrvadharAdibhAvaparaMparAnusAreNa, vidyamAnA''gamAdyanusAreNa ca samavaseyamiti / / tathA ASADhapUrNimAtaH Arabhya paJcapaJcadinagaNanAyAM caturyu, dazasu paJcake vA, viMzatidine, paJcAzadine vA yatra gRhijJAtaniyatavAsarUpA paryuSaNA kArtikAntaM yAvad uktA, tatraiva locAdivArSikakAryANyapi jJAtavyAni, yataH-jIvAbhigamavRtti-samavAyAja-nizIthabhASya-cUrNibRhatkalpabhASya-cUrNi-vRtti-sthAnAGgasUtravRtti kalpasUtraniyukti-cUrNi-vRttyAdipaJcAGgIzAkhAnusAreNa sUtrA''Ama-arthAgama-tadubhayA''gamabhAvaparaMparAnusAreNa ca paryuSaNAzabdo hi khavAcyamAdvavaM prakhyApayati, tathA ca-ekastu varSAsthitirUpaH, dvitIyazca vArSikakRtyarUpaH / yatra ca yAvat gRhiajJAta aniyatanivAso bhavati tatra paryuSaNAzabdena varSAsthitirjJAtavyA / yatra tu gRhijJAtaniyatavAsoM bhavati tatra For Private and Personal Use Only
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 249 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir paryuSaNAzabdo vArSikakRtyarUpaH jJAtavyaH / tatazca yadi viMzatI dineSu, paJcAzati vA divaseSu, gRhijJAtaniyatavAsarUpA paryuSaNA'pi vArSikakRtyarahitA varSAsthitirUpA svIkriyate tadA "savIsairAe mAse gate pajjosavei' ityAdibhAvayuktA, nizIthacUrNi - samavAyAGga-kalpAdizAstroktA, sarvatra paryuSaNAyAM locAdivArSikakRtyakaraNarUpA paddhatiH niSphalA syAt / na hi kA'pi jainazAstre gRhijJAtaniyatavAsarUpAparyuSaNAkaraNA'nantara| dine'nyasmin vArSikakRtyakaraNaM prakhyApitam, tasmAd yo divaso jJAtaparyuSaNAvidhAnAya vihitaH sa eva divasaH saMvatsarasaMpUrakatvAd vArSika kRtyakaraNenA'pi anumata eva, anyathA vidhAnaM tu na kA'pi dRSTaM zrutaM vA / tathA viMzatyA jJAtaparyuSaNAvidhAnA'nantaraM pazcAd vyatIte mAse locAdivArSikakRtipravRttirapi na kA'pi zAstre dRSTA / tathA paJcAzatA dinairvArSika kRtyavidhiH, na viMzatyA dinaiH, evamapi yuktirahitatvAt na kA'pi prAcIna zAstra saMlekhaH / ata eva dinAnAM viMzatyA, paJcAzatA vA gRhijJAtaniyatavAsarUpA paryuSaNA pratiSThAtavyA tatraiva candrA'-mivardhitApekSayA vArSikakAryANi kartavyAni iti tattvam / atra ke'pi "viMzatyA paryuSaNA gRhijJAtamAtrA kathayaMti" tad asatyam yataH - dazAzrutaskaMdhasUtravRtti - zatapadI - kalpalaghuTIkA - kalpAvacUri-kalpAMtarvAcya - saMdehaviSauSadhi - kalpalatAdizAstre - abhivarddhita saMvatsare viMzatyA jJAta paryuSaNA vArSikakRtyarUpA uktA, tathaiva caMdrasaMvatsare paMcAzaddine'pi jJAtaparyupaNAyAM vArSikakRtyakaraNasya niyamo'sti, ata eva ASADhacAturmAsyAm varSAsthitirUpAyAm aniyatavAsarUpAyAmajJAtaparyuSaNAyAM vArSikakAryANi na bhavati / tathA jainaTippaNakAnusAreNa abhivardhitasaMvatsare api caturmAsapramANavarSAkAle yadA viMzatyA dinaiH paryuSaNA bhavet tadA pazcAd dinAnAM zataM evaM tiSThati, tasmAd yo'sti samavAyAGgagataH pAThaH, | sa hi adhikamAsA'bhAvApekSayA jJeyaH na ca adhikamAse samAgate sa pAThaH sAphalyaM bhajate, adhikamAsA'bhAvarUpe varSe tasya caritArthatvAt / anyathA tu saMprApte'pi adhikamAse - yadi tatpAThAnusAreNaiva pravRttipravAhastadA nizIthabhASya - cUrNi - bRhatkalpabhASya - cUrNi-vRtti -kalpaniryukti For Private and Personal Use Only kazpaDama kalikA vRtiyukta. vyApA. 9 // 249 //
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paryuSaNAkalpacUrNi-sthAnAjavRttiprabhRtigatapAThApalApaprasaGgaH syAt, kimatra bahUktena ? / nizIthacUA dipUrvadarzitapranthasAkSyAnusAreNa samAgate samadhike mAsake divasAnAM zataM tiSThatyeva / nanu-adhikamAsA''gate prAcInazAstre tu paryuSaNAvidhAnaM viMzatyA eva dinaiH proktaM tadA saMprati kathaM na bhavadbhiranuSThiyate ! ucyate yadA jainaTippaNakAnusAreNa abhivarddhitasaMvatsaro bhavet tadA pUrvadharAdInAM samaye viMzatyA paryuSaNAvidhAnapravRttiH avicchinnA AsIt paraM taTTippaNakavicchede prApte sati tatpazcAt viMzatyA kalpo'pi vicchedapathaM praapitH| tathA ca tIrthodAraprakIrNake"vIsadiNehiM kappo, paJcaga hANIya kappaTThavaNA ya / navasaya teNauehiM bucchinnA saMghaANAe ||sh" jainasiddhAntaTippaNakA'bhAve paJca-paJcadinavRddhayA kalpasthApanAkaraNam , abhivardhite viMzatyA dinaiH paryuSaNAvidhAnakalpaH, tathA nizIthacUrNAdiproktaH paryuSaNAyAH pazcAt paJcakaparihANikalpaH, etat kalpatrayaM zrIvIranirvANAt trinavatisamadhikanavazatapramANe (993) varSe zrIsaMghAjhayA gItArthapUrvAcAryaiH vicchedaM prApitam , etadave ca pUrvadarzitagAthArahasyam / tatazca saMpratyapi samAgate samadhike mAse viMzatyA dinaiH paryuSaNAkalpaH'na sAdhayituM zakyaH, jinakalpasyeva tasya vicchinnatvAt , / kiJca, jainasiddhAntaTippaNA'bhAve laukikaTippaNake zrAvaNe bhAdrapade vA vRddhe kutra vidhAtavyA paryuSaNA iti pRcchataH ziSyasya cittaM samAhituM guruH prAha-"jainasiddhAntaTippaNakAnusAreNa yatastatra yugamadhye pauSaH, yugAnte ca ASADha eva vardhate, nAnye mAsAH taTTippanakaMtu adhunA samyag na jJAyate, tataH paJcAzataiva dinaiH paryuSaNA yuktA, itivRddhAH" evaM kalpasUtravyAkhyAyAM saMdehaviSauSadhi-kalpalatA-kalpAvacUrikalpAntarvAcya-kalpaTippaNaka-kalpakiraNAvalI-dIpikA-subodhikAdyanekagrantheSu suspaSTatayA pratipAditaM na caitat kenA'pi atikramitumucitam, tataH jainaTippaNakavicchedAt paJcAzataiva dinaiH tatkalpakaraNaM yuktiyuktam , zAkhasaMmataM ca jJeyam / tatazca jainasiddhAntasammataTippaNakA'bhAve laukikameva TippaNakamandheSu kANa iva pratiSThApadavIM neyam , tadnusAreNaca zAntiyuktaM vidheyA pravRttiH / tasmillaukike TippaNake tu caitrAyaH For Private and Personal Use Only
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtra // 250 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir azvayukparyavasAnAH sapta eva mAsAH saMvardhante, yadA ca taTTippaNAnusAreNa zrAvaNe, bhAdrapade vA vRddhe tatra paJcAzaduttarazataM dinAni varSAkAlasya (150) bhavanti, tatrA'pi ca yadA pazcAzatA dinaiH paryuSaNAvyavasthA tadA paryuSaNAyAH pazcAd divasazataM tiSThatyeva, etaca, pratyakSeNa, gaNitazAstreNa, yuktyA, vidhizAstreNa ca saMsiddhameva, nA'tra kazcid vivaditumarhati yuktiyuktapakSIyaH, etanmate ca na kA'pi vAdhA'pi bAdhate / tathA ca sarveSvapi jainavidhizAstreSu paJcAzato dinAnAM saMpUttauM nolaGghanIyamekamapi dinamiti suprakaTAkSaraiH pradarzitam / "aMtarA vi ya se kappai, no se kappai taM rayaNi uvAyaNAvittae' tti kalpavacanAt paJcAzato dinAnAM na yuktamukhaGghanam, tathA'karaNe ca zAstrabAdhA / tatazca vartamAne'pi samaye paJcAzadinapramANarUpa eva niyamo rakSaNIyaH, tanniyamAnusAreNa ca dvitIyazrAvaNe vA, prathamabhAdrapade vA paryuSaNAsamArAdhanaM zAstrasammataM, na punarazItyA | dinaiH siddhAntaviruddhatvAt / atra ca sadbhUtAyAmapi mAsavRddhau na spttidinniymaavkaashH| yazca pAThaH zAstre caturmAsapramANavarSAvasaramavalambya viMzatyuttarazatadivasA'pekSayA saptatidinaviSaye proktaH, taM pAThaM mukharaM kRtvA samAgate samadhike mAse, pazcamAsapramANavarSAsamaye paJcAzaduttaradivasazatamAne'pi kathaM pravRttirvidheyA vidhikAGkSibhiH / tenaiva ca pAThena paJcAzaddinamaryAdAM saMmartha pAzcAtyAM saptaterdinAnAmavadhiM saMrakSituM zrAvaNavRddhau bhAdrapade, bhAdrapadavRddhau dvitIye bhAdrapade vA dinAnAmazItyA paryuSaNApratiSThApanaM siddhAntaviruddhatvAt na pratiSThApAtram / yataH yo hi pAThaH yAmapekSAmavalambya zAstre darzitaH sa pAThaH, tAmevA'pekSAmAlambya yathAyogyaM yojanIyo'nuyogayojanacaNaiH / na hi yaH pAThazcaturmAsapramANavarSAkAlamupalakSya lakSitaH prAcInaiH, sa eva pATho paJcamAsamAnavarSAkAle api yojayitumucitaH / tathA karaNe maryAdAbhaGga - atiprasaGgAdayazcAneke doSakozAH saMzliSyanti tathAvidhAtAram / etacca pUrvamapi proktam, nA'to vAraM vAraM zikSayitumarhAM yUyam / yadi ca bhavanto paryuSaNAnaMtaraM dinAnAM saptatimeva rakSitumabhilaSanti paraM kadAcid AzvinamAsavRddhistadA pazcAd bhAge divasazatameva For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM . vyAkhyA. 9 // 250 //
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir avaziSyate, na tu saptatirdinAnAm / tathA ca bhAvatko dinasaptatirakSaNamanoratho manoratha eva / kiMca, yadA laukikaTippaNAnusAreNa vyatIteSu katipayeSu varSeSu kArtikamAsaH kSayaM yAti tadA tu bhavatAM dinasaptatirakSaNapratijJA sarvathA pralayameva prApnoti na ca tadAnIM tadrakSaNasAmarthya bhavatAM keSAMcidapi sphUrtimiyati / ato dinAnAM paJcAzataiva paryuSaNAsamArAdhanaM samAgate samadhike mAse saMsiddhyati satpatsu, AgamAnumatatvAt, yuktiyuktatvAcca / tathAvidhAne paryuSaNAyAH pazcAd yathAyogyaM dinAnAM zate, saptatau ca avaziSTe na kApi dUSaNakaNo'pi samujjRmbhate kiMca, zrIbRhatkalpabhASyavRttau zrI tapagacchIyakSemakIrtisUrirapi evaM pratipAdayati, tathA ca - "saviMzatirAtrAd mAsAt parato nA'tikramayituM kalpate, yadyetAvatkAle'pi gate varSAyogyaM kSetraM na labhyate, tato vRkSamUle'pi paryuSitavyam / ye kila ApADhapUrNimAyAH saviMzatirAtre mAse gate paryupayanti, teSAM saptatidivasAni jaghanyo varSAvAsA'vagraho bhavati, bhAdrapadazuddhapaMcamyA anantaraM kArtikapUrNimAyAM saptatidinasadbhAvAt" evaM prAdhAnyena paMcAzaddinasyaiva maryAdA sarvatra zAstre samanumatA, tatazca na sA viparyayituM zakyA, pAzcAtyA saptatidivAmAnarUpA'vadhistu adhikamAsA'bhAve sAmAnyataH samuktA, na sA Agate'dhike mAse rakSituM zakyate, nA'pi ca tadrakSaNaniyamaH zAstre saMsphurati, nAtastadrakSaNe eva Adaraparairbhavitavyam naiva ca tadartham anyapAThAkSarANi prApaNIyAni buddhimadbhiH kairapi / kiMca ye kecid atraivaM vivanti yat dvitIyazrAvaNe, prathamabhAdrapade vA paryuSaNAvidhAnaM kutra proktam ? teSAM cittasamAdhAnArtha tairetat avahitacittatvena mananIyam / tathA ca sarvatra sUtra - niryukti-bhASya cUrNi vRttiprabhRtiSu zAstreSu yatra yatra paryuSaNAvidheH prastAva:, tatra tatra sarvatra paMcAzatA dinaireva tadvidhAnam / paryuSaNA ca dinapratibaddhA sarvatra sUtritA, na ca kA'pi mAsapratibaddhA nibaddhA / ato yatraiva mAse saMprati sA dinapUrtiH saMjAyeta tatraiva mAse tadvidhAnaM vidheyam, tathaiva karaNaM ca sarvazAstrAjJA'laMkaraNamiti / tathA punaratra For Private and Personal Use Only
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir www.kobatirth.org kalpasUtra // 25 // ke'pi mAsavRddhAvapi nizIthacUAdiSUktAsu kAlikAcAryakathAsu bhaikya' ityanena bhAdrapade, eva paryuSaNA bhavati nAnyathA sato zrAvaNavRddhAvapi | kalpadruma | bhAdrapadamAsapratibaddhA paryuSaNA iti kathayanti | tadasatyam , yataH tatra-"savIsairAe mAse gate pajjosavaNA" ityAdi tathA "savIsai rAtamAso kalikA | to pareNa atikAmeu Na vadRti savisatirAte mAse gate puNa jai vAsakhettaM na lambhati to rukkhassa heDhevi pajjosaveyabama", punaradhikamAsasadbhAve vRttiyukta. 'abhivaDiyaMmi bIsA' ityAdipAThAnusAreNa mAsavRddherabhAve candrasaMvatsare paJcAzadinApekSayA bhAdrapada uktaH, tathaiva mAsavRddhisadbhAve viMzatau vyAkhyA. dineSu gateSu paryuSaNA uktA nAnyathA, mAsavRddhisadbhAve'pi bhAdrapade paryuSaNAkaraNaM kutrApi uktaM nAsti / tasmAd nizIthacUrNi-paryuSaNAkalpacUrNi-bRhatkalpacUrNi-vRtti-samavAyAMgavRtti-kalpasiddhAntAdiSvapi sarvatra vyAkhyAyAM yatra yatra bhAdrapada uktaH tatra tatra sarvatra mAsavRddhyabhAvApekSayaiveti jJeyam / kiMca-saviMzatirAtramAse vA, dazapaMcake vA, bhAdrapadazuklapaMcamyAM caturthyAM vA, paMcAzadine vA etAni paJcApi paryAyatvena || ekArthakAni uktAni, tato'pi jJAyate adhikamAsAbhAve paMcAzadinAt na prathAbhAdrapadaH, kiMca nizIthacUAdiSu abhivardhite viMzatyA dinaiH| paryuSaNA uktA tasmAd tatrasthe 'abhivaTTiyaMmi vIsA iyaresu savIsai mAso' ityAdi candrAbhivardhitasaMbandhe pRthag pRthapAThe vidyamAne'pi tatsavistarapAThaM tyaktvA cUrNikAramahArAjasvAbhiprAyaviruddhAcaraNakaraNa na yuktaM, candrasaMvatsare kAraNavazAt kAlikAcAryamahArAjena "antarAviyase kappai no se kappai ta rayaNi uvAyaNA vittae" iti kalpasiddhAntAnusAreNa pratiSThAnapuranagare zAlivAhanarAjJo' paMcAzaddinAdAk bhAdrapade paryupaNA uktA, yataH kAlikAcAryakathAprasaMge yaduktam taddhikamAsAbhAvamAzritya bodhyam / parantu saMprati-zrAvaNavRddhAvapi azIti dinApekSayA bhAdrapade, // 25 // dvitIyabhAdrapade vA paryuSaNArAdhanaM proktaM nAsti / kiMca uparyuktapAThAnusAreNa tathA kalpasiddhAntAnusAreNa paMcAzataiva dinaiH dvitIyazrAvaNe paryuSaNA krtvyaa| paraM bhAdrapadazabdaM dRSTvA azItidinaiH zrAvaNavRddhau api bhAdrapade, bhAdrapadavRddhau dvitIyabhAdrapade vA paryuSaNAkaraNAt zAstrapAThotthApanado-IN For Private and Personal Use Only
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paprasaMgaH syAt , zrInavAGgIvRttikArakairabhayadevasUribhirapi zrIsamavAyAMgasUtravRttau adhikamAsA'bhAve paMcAzaddinApekSayaiva bhAdrapadasyoktatvAd, ata eva saMprati zrAvaNavRddhAvapi bhAdrapade paryuSaNAkathanamanucitaM zAstrapramANarahitatvAd / tato'dhikamAsasyApi gaNanIyatvena paMcAzataiva dinaiH dvitIyaAvaNe paryuSaNA kAryA iti siddhAnto vyavasthitaH / nAtra kasyApi vAcoyukteH pravezaH, bhAdrapadapratibaddhatvakhyApakaH pAThaH candrasaMvatsarApekSaH, asmAkaM tu sarva kathanaM samamivardhitasaMvatsarApekSam / etaca sarvatra prAcInaH svasvagranthe prasaGgena prarUpitam ataH kimadhikaM carcayA? / punaH kecida ASADhavRddhau prathamASADhasya adhikamAsatvena gaNyate, tadasat-yata:-sUryaprajJaptisUtravRtti-caMdraprajJaptisUtravRtti-jyotiSkaraMDakapayannavRtti-lokaprakAzAdizAstrAnusAreNa "saTTIe aiyAe, havai hu ahimAso jugarbumi / bAvIse pacasae, havA hu bIo jugatami // 1 // " paMcavArSikayugasya SaSTI parvasu (triMzatsu mAseSu ) atikrAMteSu ekatriMzattamodvitIyapauSo'dhiko bhavati tathA dvAviMzatyuttaraparvazate (ekapaSThirmAsAnAM) atikrAMte dvApaSThitamo dvitIyo ASADho'dhiko bhavati, evaM sUryaprajJaptivRttyAdianusAreNa dvitIyASADhasya adhikamAsatvaM kathitaM, paraM na prathamasya / ata evaM prathamASADhasya adhikamAsatvakathanena zAstrajJAnazUnyatvaM sUcitaM, dvitIyASADhasya adhikamAsatvakathanaM AgamaprAmANyAdasti / tathA jinendrapravacanasiddhAnte'dhikamAsasya, svAbhAvikamAsasya vA dinagaNanAyAM tathaiva muhUrtAtItalokotaradhArmikakAryakaraNavelAyAM vA trayodazacaMdramAsAtmakasya abhivaddhitasaMvatsarasya uktatvena kasyApi mAsasya nyUnAdhikatvena mitratA nAsti / tathA prathamASADhe gRSmartutvAd abhivaddhitasaMvatsarassa, gRSmakAlasya ca saMpUrNatA na bhavati kiMtu dvitIyAdhikASADhe eva saMvatsarasya, yugasya, gRSmakAlasya ca sNpuurtirjaayte| tena svAbhAvikaM pUrvApADhaM tyaktvA dvitIye para ASADhe cAturmAsikapratikramaNaM kriyate tadA na kopi doSaprasaMgaH / kiJca dvitIya ASADhe cAturmAsikapratikramaNavad saMprati dvitIyabhAdrapade paryuSaNArAdhanaM na bhavati, azItidinaprAptidoSaprasaMgAt / kintu pUrvoktazAstrapramANAnusAreNa paMcAzadinaiH prathamabhAdrapade / For Private and Personal Use Only
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtra // 252 // www.kobatirth.org eva paryuSaNArAdhanaM yuktiyuktamastIti vidvadvaryairbodhyaM / nanu - adhikamAse vivAha - pratiSThAdizubhakAryANi lokAH na kurvanti, tadA paryuSaNA kathaM bhavet ! zruNu muhUrttanaimittikakAryANi tu -- pauSacaitra yormalamAsayoH, adhikamAse, kSayamAse, vRddhitithau, kSayatithau, kSINa tithitraye, sUryAcaMdramasorgrahaNe - guruzukrayorastayoH harizayane ( cAturmAse ) trayodazamAsAtmake siMhasthe varSe, vaidhRti - gaMDAMta-vyatipAta bhadrAdiyogeSu tathaiva katipayatithi - vAra- nakSatrAdiyogeSu na bhavanti paraM ca dAnazIla tapa- devapUjana - guruvandana - sAmAyika pratikramaNa - pauSadha- pAkSika - cAturmAsika- vArSikaparyupaNAdIni dhArmikakAryANi tu muhUrttarahitAni lokottarANi santi, ata eva teSAM siMhasthe cAturmAse - adhikamAse - kSayamAsAdike'pi karaNe na doSaH / jainasiddhAnte muhUrttarahitAnAM dhArmikakAryANAM karaNe sarvatra kAle tIrthaMkarAjJAyAH samAnatayA uktatvAd, adhikamAse paryuSaNArAdhanasya niSedhakaraNe utsUtraprarUpaNAdopaprasaMgaH syAt, ato nAtmArthibhirniSedhaH kartavyaH / kiMca yathA- jainasiddhAnte muhUrttarahitAnAM dhArmikakAryANAM karaNe adhikamAsasya divasAni gaNitAni, tathaiva laukikadharmazAstre api tasya divasAni gaNitAni kiMca zrAvaNa - pauSa-caitra - vaizAkhAdiadhikamAsasadbhAve kalyANakAdi tapaH kathaM kartavyaM : tathaiva tithikSayavRddhI paMcadazadivasAtmaka pAkSikakSAmaNA kathaM kartavyA ? tathA adhikamAsasadbhAve dazapakSAtmakapaMcamAsikakSAmaNA, SaDaviMzatipakSAtmakatrayodazamAsikakSAmaNA kathaM kartavyA ? ityAdi sarveSAM viSayANAM nirNayo hetudvAreNa AgamadvAreNa ca savistaramasmatkRta "vRhatparyuSaNAnirNaya" nAmapranye'smAbhiruktaH iti sa eva jijJAsubhirdraSTavyaH / iti nivedayate zrImatsumatisAgaropAdhyAyAnAM ughuziSyo muni - maNisAgaraH, vIranirvANa 2444, vikrama saMvat 1975 kArttiyu kRSNa tRtIyA, bhAyakhalA jainaupAzraya - muMbaI. Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. // 252 !!
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pha.sa. 43 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha varSA'vagrahamAnarUpAM dvitIyAM samAcArIM vadati vAsAvAsaM pajjosaviyANaM kappar3a niggaMthANa vA, niggaMdhINa vA sabao samaMtA sakosaM joyaNaM uggaha ogihittA NaM ciTTiuM ahAlaMdamavi ugga // 9 // vAsAvAsaM pajjosaviyANaM kappar3a niggaMthANa vA, niggaMthINa vA savao samaMtA ukkosaM joyaNaM bhikkhAyariyAe gaMtuM, paDini yattae // 10 // artha:-'vAsAvAse' arthAd varSAkAle caturmAsIsthitAnAM sAdhUnAm, tathA sAdhvInAM sarvato dikSu, vidikSuH samantAH cchabdena catasRSvapi dikSu kSetrA'vagraham Azritya sakrozaM yojanaM mutkalaM rakSaNIyam, kAlAvagraheNa - 'ahAlaMdamavi uggahe' yathAlandamapi avagrahe eva stheyam, paramavagrahAihirna stheyam / 'landa'' stokakAlamucyate, yAvatA kAlenabhinno hastaH zuSyati tAvAn kAlo jaghanyalanda ucyate, landamanatikramya yathAlandam, avagrahAihirna sthAtavyam ayaM paramArthaH yatra stokakAlamapi sAdhustiSThati tataH paJcakrozIta adhikAM bhUmiM na vrajati, utkRSTalandam utkRSTakAlaM paJcAhorAtrapramANam, jaghanyalandAdutkRSTalandaM yAvatsakrozaM yojanaM mutkalam, kAraNavizeSAt punaH kazcitsAdhuH rogI svAt, gRhItasaMstArakaH syAt, tadvaiyAvRtyakRtko'pi na syAt, athavA glAnasyauSadhAdikaM vaidyasya For Private and Personal Use Only
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra all a 253 // kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA.. praznArtham, auSadhAdyAnayanAya catvAri paJca yojanAni yAti, AyAti ca / tatra kAryasiddheH pazcAjaghanyalanda stokakAlamapi tatra na basati / sAdhuH svasthAnAya calati, na tatraiva tiSThet / utkRSTalandaM paJcAhorAtrapramANamapi na tiSThati, ayaM lndshbdsyaarthH||ytr varSAkAle caturmAsIM sAdhustiSThati tantra caturo'vagrahAn dravya-kSetra-kAlabhAvarUpAn karoti / tatra dravyAvagrahasya trayo bhedAH-sacittA'-citta-mizrarUpAH / sacittA'vagrahaH-sAmAnyaziSya-ziSyiNyAdikaM na dIkSayati, punaH kazcit saMstArakadIkSAM gRhNAti, tathA punaH kazcicchraddhAvAn rAjA|'mAtyAdayo vA dIkSAM gRhNanti tadA tAn dIkSayati / acittadravyAvagrahaM vastra-pAtrAdikaM na gRhNAti, mizradravyAvagrahamupadhisahitaM ziSyaM na dIkSayati, ayaM trividho dravyAvagrahaH / kSetrAvagrahaH-bhikSAdyartha sAdvikrozIm yAti, AyAti; sakrozaM yojanam ; kAraNavizeSAJcatvAri, paJca yojanAni yAti AyAti, ayaM kSetrAvagrahaH 2 / kAlAvagraha:-bhAdrapadazuklapaJcamItaH kArtikasitapUrNimAM yAvat saptatiH (70) dinAni pramANaM jaghanyataH karoti, utkRSTatazca varSAvAsayogyA-'nyakSetrA'bhAvAd ASADhamAsena saha catvAro mAsAH, mArgazIrSaH kadAcid bahuvRSTitvAca SaNmAsaM yAvat kAlA'vagrahaM karoti, ayaM kAlAvagrahaH / atha bhAvAvagrahaH-zeSakAlAt caturmAsyAM krodhAdikaSAyANAM viveko vidheyaH, aSTa pravacanamAtaro vizeSeNa sAdhubhizcaturmAsyAM pAlanIyAH, ayaM bhAvAvagrahaH 4 / etaizcaturbhiravagrahairvinA landapramANakAlamapi na stheyam , alandapramANam-pracurapramANaM kAla ||253 // For Private and Personal Use Only
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mapyavagrahaM vinA na stheyam , yatropAzrayAt sArddhadvikrozI bhikSAbhramaNaM bhavati tatra gacchatAm , AgacchatAM ca paJcakrozabhUmirbhavati / caturdikSu, ajhai-'dhobhAge ca sArddhadvikrozI kalpate / yatra khalu parvatasya madhyadeze upAjAzrayo bhavati, sArddhadvikrozyupari grAmo'sti, nIcairapi sArddhadvikrozI grAmo'sti tatrAhAra-pAnIyArthaM brajataH sAdhoH sakrozaM yojanaM bhavati / varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAm, sAdhvInAmupAzrayA bhikSAcaryA gantumA''gantuM ca sarvAsu dikSu sakrozaM yojanaM kalpate, iti dvitIyA samAcArI // 2 // atha sAdhUnAM nityodaka-nadIlaGghanarUpAM tRtIyAM samAcArI vadati jattha naI niccoyagA, niJcasaMdaNA, no se kappai sabao samaMtA sakosaM joyaNaM bhikkhAyariyAe gaMtuM, paDiniyattae // 11 // erAvaI kuNAlAe, jattha cakkiyA siyA, egaM pAyaM jale kiccA egaM pAyaM thale kiccA, evaM cakiyA evaM NaM kappai savao samaMtA sakosaM bhikkhAyariyAe gaMtuM, paDiniyattae // 12 // evaM ca no cakkiyA, evaM se no kappai savao samaMtA sakkosaM joyaNaM bhikkhAyariyAe gaMtuM, paDiniyattae // 13 // For Private and Personal Use Only
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 254 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir arthaH- yatra nadI nityodakA-sarvadA bahujalA, nityasyandanA, sadA'vicchinnapravAhA-nirantarA nadI vahati, tAM nadImullaGghaya bhikSArthaM gantumA -''gantuM ca sarvataH sakrozaM yojanaMdana kalpate sAdhUnAm / yathA kuNAlAyA nagaryAH pArzve airAvatI nadI kozadvayavistAreNa vahati, tAmullayAhArArthaM na gantavyaM / tadA kutra gantavyamA - ''gantavyaM ? tadAha-yatra nadyAmevaM karttuM zaknuyAd ekaM pAdaM jale kRtvA, ekaM pAdaM AkAze, sthale vA evaM kRtvA yA nadI ullaGghayituM zakyate tadA anayA rItyA jalamullaGghaya sarvataH sakrozaM yojanaM bhikSAyai gantuM pratinivarttituM ca sAdhave kalpate / yadi nadImevam uttarituM na zaknuyAt tadA sakrozaM yojanaM bhikSArthaM gantumA -''gantuM na kalpate, pAnIyaM viloDayan sAdhurna gacchet, jAnutaH upariSTAd jalamullaGghaya bhikSArthaM sAdhurna gacched ityarthaH // eSA tRtIyA samAcArI // 3 // atha sAdhUnAM parasparadAnarUpAM caturthI samAcArIM vadati vAsAvAsaM pajjosaviyANaM atthegaiyANaM evaM vRttaputraM bhavai - dAve bhaMte ! evaM se kappai dAvi - tara, no se kappai paDigAhittae || 14 || vAsAvAsaM pajjosaviyANaM atthegaiyANaM evaM butapuvaM bhavai - paDigAhi te ! evaM se kappai paDigAhittae, no se kappai dAvittae // 15 // vAsAvAsaM0 dAve bhaMte! paDigAhe bhaMte! evaM se kappai dAvittae vi, paDigAhittae vi // 16 // For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRciyukta. vyAkhyA. 9 // 254 //
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAsAvAsaM pajjosaviyANaM niggaMthANa vA, niggaMdhINa vA atthegaiyANaM evaM vRttapuvaM bhavaino dAve bhaMte !, no paDigAhe bhaMte ! evaM se kappai no dAvittae, no paDigAhittae vi| artha:-varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAm , sAdhvInAM ca madhye eka prati gurubhiruktamasti aho mune! tvayA adya anyasmai glAnAyA''hAramAnIya dAtavyam , tvayA khayaM na gRhItavyamityukte sati gurubhiryasmai AhArasyAdezo datto'sti tasmai evA''hAro deyaH, paraM gurvAjJAM vinA khayamevA''hAro na gRhItavyaH // varSAkAle caturmAsI sthitAnAM sAdhUnAm , sAdhvInAM ca madhye ekaM sAdhu prati purA gurubhirityuktamasti aho mahAbhAga mune ! adya tvayAla evA''hAramAnIya bhojyam, na gRhItavyaM glAnAya, anyaH kazcit sAdhurAnIya dAsyati vA, glAno'dya vA AhAraM na krissyti| gurubhirevamukte sati svayamevA''hAraH karttavyaH, na ca khecchayA glAnAya deyH|| varSAvAse paryuSitAnAm, varSAkAle caturmAsI sthitAnAM sAdhUnAm , sAdhvInAM madhye ekaM sAdhu prati gurubhiH pUrvamuktamasti he sAdho ! adya tvayA AhAramAnIya glAno bhojayitavyaH, tvamapi azaktatayA adyopavAsaM mA kuryAH / yadbhojyaM glAnArthamAnayestanmadhyAt tvayA'pi gRhItavyam / tadA tena sAdhunA glAnAyA'pi dAtavyam , svayamapi lAtavyam / gurvAjJAM vinA na sarasA''hAraM glAnArthamAnayet, yadA ca glAno na gRhNIyAttadA sarasAhAraM pari krissyti| gurucaturmAsI sthitAnA bhojayitavyaH, svamA sAdhunA glAnAyAyAttadA sarasa For Private and Personal Use Only
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 25 // SThApayataH sAdhordoSo lagati, kadAcidapi glAno'pi adyAttadA ajIrNAdirogotpattiH syAt, dadhyAdinA / | kalpadruma mUrchAdyapi syAt, kSIrA-''jyAdisarasAhArayogAt kITikA-makSikAdivinAzaH syAd, evaM saMyamavirAdhanA, kalikA ajIrNAdinA AtmavirAdhanA / aparalokepUDDAhAdidoSabAhulyaM syAt, tasmAt sarva gurvA''jJayA kartavyam / vRttiyukta. varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAm , sAdhvInAM ca madhye eka prati gurubhiH pUrvamuktamasti-adya tvayA glAnAyA''hA- vyAkhyA. ro na deyaH, tvayA'pina gRhItavyastadA tasyApi, glAnasyApi, ubhayorapi gurvAjJAM vinA na kalpate / gurvAjJAM vinA / AhAre kRte'jIrNAdidoSairAtmavirAdhanA syAt, pariSThApane saMyamavirAdhanA syAt, ubhayathA dUSaNaM syAditi parasparamAhArasyA''dAnavidhirUpA caturthI samAcArI // 4 // atha rasavikRtityAgarUpAM paJcamI samAcArImAha vAsAvAsaM pajosaviyANaM no kappai niggaMthANa vA, nigaMthINa vA haTTANaM, tuTANaM ArogANaM, baliyasarIrANaM imAo nava rasavigaio abhikkhaNaM, abhikkhaNaM AhArittae, taM jahA-khIraM 1, dahiM 2, navaNIyaM 3, sappiM 4, tillaM 5, guDaM 6, mahuM7, majaM 8, maMsaM 9 // 17 // // 55 // arthaH-varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAm , sAdhvInAM ca madhye hRSTAnAm , taruNatvena samarthAnAm , punarArogyA-N nAm, punarbaliSThazarIrANAm etAdRzAnAM sAdhUnAm, sAdhvInAM cemA vakSyamANA navarasavikRtayo'bhIkSNam / For Private and Personal Use Only
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir navAnAM grahaNam / imAzcatasro ciyikA vAraMvAramAhattuM na kalpate, abhIkSNazabdasya grahaNAt kAraNavazAda navAnAM grahaNam / dazamI pakkAnavikRtiH kAraNaM vinA'pi grAhyA / tA vikRtayazcemAH-madyam , mAMsam , mrakSaNam , (makkhana) madhu; imAzcatasro vikRtayo bAhyaparibhogena grahaNAreH / zeSAH SaD vikRtayaH dugdha-dadhi-pakkAnametAstisro vikRtayaH asaMcayikAH, etAsAM saMcayo na bhavatItyarthaH / atha ca ghRtam , tailam , guDazcaitAstisro vikRtayaH saMcayikAH-saMcayayogyAH, paraM pUrvoktAnAM sAdhUnAM nityaM niSkAraNaM naa''deyaa| madyam , mAMsam , madhu, mrakSaNaM caitAzcatasro vikRtayaH zarIre vraNAdinimittaM bandhanAya yujyante tA api nityaM na grAhyA ityarthaH / iti paJcamI samAcArI // 5 // atha glAnArtha grahaNavidhirUpAM SaSTI samAcArI badativAsAvAsaM pajosaviyANaM atthegaiANaM evaM vRttapuvaM bhavai-aTTo bhaMte ! gilANassa, se ya pucchiyavve-kevaie NaM aTTho ? se vaejA-evaie NaM aTTho, gilANassa jaM se pamANaM vayai se ya pamANao pittatve, se ya vinavijA, se ya vinnavemANe labhijA, se ya pamANapatte hou alAhi-iya vattavaM siA ? se kimAhu bhaMte ! ?, evaie NaM aTTho gilANassa, siyA NaM evaM For Private and Personal Use Only
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 256 / / kalpadruma kalikA vRciyukta. vyAkhyA. vayaMtaM paro vaijA-paDigAheha ajjo !, pacchA tuma bhokkhasi vA, pAhisi vA evaM se kappai paDigAhittae, no se kappai gilANanIsAe paDigAhittae // 18 // arthaH-varSAkAle caturmAsIsthitAnAM sAdhUnAm , tathA sAdhvInAM madhye kazcidvaiyAvatyakRt sAdhurguru prati pRcchati-svAmin ! adya glAnasya vikRtyA saha kAryamasti? tadA gururvadati-glAno vikRtyartha pRssttvyH| tadA bho glAna ! tava kiyatpramANayA vikRtyA dugdhAdyayA prayojanaM varttate ? iti pRSTvA gurvA''jJayA sa vaiyAvRttyakRt sAdhuryahasthagRhe gRhasthasyA'gre vikRti glAnena yAcitAM mArgayati, tadA gRhastho dadAti / tasya ca dadato yadA glAnoktapramANA vikRtirbhavettadA punarvaiyAvRttyakRtA sAdhunA vaktavyam-'hou alA hi' itizabdena bhavatu mayA alAbhi, mayA prAptam, asmAkaM sRtam / ataH paraM mA dAtavyam / ityukte sati ced gRhastho vadet-he saadho| bhUyasI |vikRtirasmAkaM vartate, kathaM stokA eva bhavatA gRhyate? tadA sa sAdhurvadet-glAna etAvatImeva vikRti grahI-| Syati / iti zrutvA gRhasthaH syAt kadAcit taM vaiyAvRttyakRtaM punarvadati-he Arya ! tvamapi pratigRhANa / glAnasya AhArAd adhikA uddharati sA tvayA gRhItavyA, athavA anyasmai kasmaicit sAdhave pradeyA, iti gRhasthasyA''grahAd vaiyAvRttyakRt sAdhuH pRthaggRhNAti, paraM glAnasya nizrayA na vikRtyAdikaM gRhNIyAd eSA SaSTI // 256 // For Private and Personal Use Only
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAcArI // 6 // atha evaMvidhe kule'dRSTaM vastu na yAcanIyam iti svarUpAM saptamI samAcArI vadati| vAsAvAsaM pajosaviyANaM atthi NaM therANaM tahappagArAI kulAI kaDAI, pattiAI, thijjAI, vesAsiyAI, saMmayAI, bahumayAI, aNumayAiM bhavaMti, jattha se no kappai adakkhu vaittae imaM vA" se kimAha?.bhaMte ! saDDI gihI giNhaivA, teNiyaM pi kujaa||19 arthaH-varSAkAle sthitAnAM sAdhu-sAdhvInAM tathAprakArANi kulAni vartante-gRhasthAnAM gRhANi santi, kIdazAni gRhANi kRtAni santi? yAni gRhANi sthavirAdisAdhubhiH zrAvakIkRtAni, dharma zikSitAni, punaH kIdRzAni ?-pratyayavanti prItiyuktAni, punaH kIdRzAni?-'thijAni' sthirANi, punaH kIdRzAni ?-vizvasitAni-yeSAM gRhANAM sAdhUnAmAhAralAbhasya vizvAso'sti / punaH sammatAni-sarvasAdhUnAM yeSAM gRhe pravezo'sti, sarveSu sAdhuSu dharmarAgaM kurvantItyarthaH / punaryAni gRhANyanumatAni santi, gRhAdhipatinA AjJAM dattvA rakSitAni santi / tasya sAdhuryatkiJcid mArgayet taddAtavyamityanumatAni santi / athavA aNumatAni aNuH ziSyo'pi yeSAM mAnyo'sti, 'na ca mukhaM dRSTvA tilakaM kurvanti' sarveSAM sAdhUnAM sAdhAraNAni kulAni santi, teSu kuleSu adRSTaM vastu yAcituM na kalpate, katham adRSTaM vastu sAdhuna yAcate? tatra hetumAha-'saDDI zraddhAvAn zrAvako For Private and Personal Use Only
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra 257 // kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. dAtA gRhe'vidyamAnaM vastu sAdhunA yAcitaM san maulyenA''nIya dadAti, maulyena na prApyate cet tarhi cauryamapi kuryAt, paraM sAdhave yathA tathA dadAtyeva / tasmAt pUrvokteSu kuleSu adRSTaM vastu na mArgaNIyam / iyaM saptamI samAcArI // 7 // athA'STamI samAcArI gocarIgamanarUpA kathyatevAsAvAsaM pajjosaviyassa niccabhattiyassa bhikkhussa kappai egaM goarakAlaM gAhAvaikulaM bhattAe vA, pANAe vA nikkhamittae vA, pavisittae vA; nannatthAyariyaveyAvacceNa vA, evaM uvajjhAyaveyAvacceNa vA, tavassiveyAvacceNa vA, gilANaveyAvacceNa vA, khuDDaeNa vA, khuDDiyAe vA, avaMjaNajAyaeNa vA // 20 // artha:-varSAkAle sthitAnAM sAdhu-sAdhvInAM madhye yaH kazcida nityabhojI sAdhuH sarvadA ekAzane bhule, tasya sUtrArthapauruSIkaraNAdanantaraM dvipaharAdanantaram ekavArameva gocaryAH kAlaH kalpate, gRhasthasya gRhe bhaktapAnArtha niSkAmati, pravizati ca-ekavAraM sAdhuryAti, AyAtItyarthaH / paramA''cAryAdInAM vaiyAvRttyakarAt sAdhoranyatra aparasmin sAdhau ayamupadezaH, natu AcAryAdInAM vaiyAvRttyakRtsAdhurekavAraM gRhasthasya gRhe pravizati / ya AcAryasya, upAdhyAyasya, tathA tapakhinaH sAdhoH, glAnasya rogiNaH, vRddhasya vA / athavA punaravyaJjanajAtasya // 257 // For Private and Personal Use Only
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yasya smazru-kUrcaromANi nohatAni santi sa avyaJjanajAtaH, tasya laghuziSyasya vaiyAvRttyaM karoti sa sAdhuddhivAramapi gRhasthasya gRhe bhakta-pAnArtha nissarati, pravizati ca / cet sa tapasyati tadA AcAryAdInAM vaiyAvRttyaM kartuM na zaknoti, tapasyato vaiyAvRttyasyAdhikaM phalaM vartate / athavA vaiyAvRtyakRt sAdhurAcAryo-pAdhyAya-glAnalaghuziSyAdyarthaM yadA te AhAraM mArgayanti tadAtebhyo gRhasthagRhAd AnIya dadAti, tena vaiyAvRttyakRd dvivAraM bhuGkte tadApi dUSaNaM naastiityrthH|| vAsAvAsaM pajjosaviyassa cautthabhattiyassa bhikkhussa kappai egaM goyarakAlaM, ayaM evaie visese-jaM se pAo nikkhamma puvAmeva viyaDagaM bhuccA, piJcA, paDiggahagaM saMlihiya, saMpamajjiya se ya saMtharijA, kappai se tadivasaM teNeva bhattaTeNaM pajosavittae-se ya no saMtharijA, evaM se kappaDa duccaM pi gAhAvaDakulaM bhattAe vA. pANAe vA nikkhamittae vA. pavisittae vA // 21 // vAsAvAsaM pajjosaviyassa cha?bhattiyassa bhikkhussa kappaMti do goarakAlA gAhAvaikulaM bhattAe vA, pANAe vA nikkhamittae vA, pavisittae vA // 22 // vAsAvAsaM For Private and Personal Use Only
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 258 // kalpadruma kalikA vRciyukkaM. vyAkhyA. pajjosaviyassa aTumabhattiyassa bhikkhussa kappaMti tao goarakAlA gAhAvaikulaM bhattAe vA, pANAe vA nikkhamittae vA, pavisittae vA // 23 // vAsAvAsaM pajjosaviyassa vigiTubhaI tiassa bhikkhussa kappaMti save vi goarakAlA gAhAvaikulaM bhattae vA, pANae vA nikkha mittae vA, pavisittae vA // 24 // arthaH-varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAM madhye ya ekAntarabhojI sAdhurbhavet tasyA'pi ekavAraM gocarIkAlaH kalpate, paramAyaM vizeSa:-yo munirakAntaropavAsaM karoti sa muniH prabhAtasamaye prathamapraharamadhye 'AvassahI' iti kRtvA upAzrayAd niHsRtya udgamAdidoSavizuddham AhAramAnIya bhuJjIta, takrAdikaM pibet, pazcAt pAtrAdikaM prakSAlya, vastreNa lUSayitvA tiSThet / yadA tAvanmAtreNA''hAreNa tRptiH syAt tadA tasmin dine tathaiva stheyam , yadA na sarati, punaH kSudhA lagati tadA dvitIyavelAyAmapi bhakta-pAnIyA) gRhasthasya kule niHsarati, pravizati ca / yataH prAtastasya punarupavAsaH karaNIyo'sti // varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAM madhye SaSThabhaktakasyaupavAsadvayakartuH sAdhordvivAraM gocarIsamayaH, bhakta-pAnAdyartha gAthApatigRhe niSkramitum , praveSTuM kalpate // varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAM madhye aSTamabhaktakasya-upavAsatrayeNa pAraNAkartuH sAdhostrayo gocrkaalaaH| For Private and Personal Use Only
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ka.sa. 44 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prabhAte AnItasyA''hArasya sandhyAyAM yAvadrakSaNe doSotpattiH syAt tasmAd vAratrayamA''hAramAnIya bhojyam // varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAM vikRSTabhaktakasya-upavAsatrayAd adhikatapaskarttuH sAdhorgRhasthasya gRhe bhakta - pAnArthaM niSkramitum, pravizituM kalpate sarvo gocarakAlastasya pAraNAdivase, yadA yasya kasyacidvastunaH icchA bhavet tadA gRhasthagRhe gatvA, AhArAdyAnIya bhoktavyameSA'STamI samAcArI // 8 // atha navamIM pAnakasamAcArIM vadati vAsAvAsaM pajjosaviyassa nizcabhattiyassa bhikkhussa kappaMti sabAI pANagAI paDigAhittae / artha:-varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAm, sAdhvInAM madhye yo nitya bhojI sAdhustasya nityabhaktikasya sAdhoH kalpanti sarvANi pAnIyAni gRhItavyAni / 'AcArAGge'- ekaviMzatiprasukapAnIyAni tAni sarvANi yogyAni / tatra nava pAnIyAni sUtroktAni tAni imAni - utkhe dimam 1, saMkhedimam 2, tandulodakam 3, tilodakam 4, tuSo dakam 5, yavodakam 6, AyAmam 7, sauvIram 8, zuddhavikaTam 9 / aparANi dvAdazAni, tAni imAni - AcAmlodakam 2, kapitthodakam 2, vIjapUrodakam 3, drAkSodakam 4, dADimodakam 5, kharjUrodakam 2, nAlikerodakam 7, kaselodakam 8, Amalodakam 9, ciNodakam 10, badirodakam 11, ambADodakam 12 / evaM nitya bhojinaH sarvANyapi jalAni gRhItuM kalpante ityarthaH / yAni rasa- gandha-sparzaiH pariNitAni bhaveyustAni gRhNIyAt // For Private and Personal Use Only
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 259 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir vAsAvAsaM pajjosaviyassa cautthabhattiyassa bhikkhussa kappaMti tao pANagAIM paMDigAhittae, taM jahA - oseimaM vA, saMseimaM vA, cAulodagaM vA / vAsAvAsaM pajjosaviyassa chaTTabhattiya sa bhikkhusa kappaMti tao pANagAI paDigAhittae, taM jahA - tilodagaM vA, tusodgaM vA, javodagaM vA / vAsAvAsaM pajjosaviyassa aTTamabhattiyassa bhikkhussa kappaMti tao pANagAI paDigAhittae, taM jahA - AyAmevA, sovIre vA, suddhaviyaDe vA // arthaH- varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAM madhye ya ekAntaropavAsikastasya trINi pAnIyAni kalpante, tadyathAutskhedimam-cUrNasya prakSAlanodakam 1, saMkhedimam-yat parNAdyutkAlanaM zItalajalena sicyate tajjalaM saMkhedi mamucyate 2, cAvalodakam - tandulaprakSAlana jalam 3 etAni trINi jalAni kalpante // varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAM | madhye yaH SaSThabhaktikastasya - upavAsadvyakartuH sAdhostrINi jalAni kalpante, tadyathA-tilodakaM tilaprakSAlanajalam 1, tuSodakam - trIhiprakSAlanajalam 2, yavodakam - yavaprakSAlanam 3 etAni kalpante // varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAM madhye aSTamabhaktikasya - tribhirupavAsaiH pAraNaM yaH karoti tasya sAdhoretAni trINi jalAni kalpante, For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 9 // 259 //
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tadyathA - AyAmam-dhAnyasya utzrAvaNam 1, sauvIram - kAJjikajalam 2, zuddhavikaTam - uSNajalam 3 / athavA varNAntarAdiprAptam-varNa- gandha-rasaiH parAvartitaM zuddhaM pAnIyaM zuddhaM sad vikaTam - prAsukaM zuddhavikaTam etasyArthaH / zuddhaM pAnIyam - varNAntarAdi prAptaM tacchuddham, vikaTaM prAsukaM jAtaM tacchuddhavikaTam ucyate, ayamapyartho vAcyaH // vAsAvAsaM pajjosaviyassa vigiTThabhattiyassa bhikkhussa kappai ege usiNaviyaDe paDigAhittae, sevi NaM asitthe no ceva ya NaM sasitthe / vAsAvAsaM pajjosaviyassa bhattapaDiyAikkhiyassa bhikkhussa kappai ege usiNaviyaDe paDigAhittae, se viya NaM asitthe no ceva NaM sasitthe, sevi ya NaM paripUe no ceva NaM aparipUe, se vi ya NaM parimie no ceva NaM aparimie, se via NaM bahusaMpanna no ceva NaM abahusaMpanne // 25 // artha :- varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAm, tathA sAdhvInAM madhye yaH sAdhurvikRSTabhaktikastasyopavAsatrayAdhikatapaskarcurmune rekamuSNavikaTaM tridaNDotkAlitamuSNaM jalaM kalpate, nA'nyat / tadapyuSNajalaM dhAnyasiktharahitam asikthaM grAhyam, , tatraitatkAraNam-prAyeNa tribhya upavAsebhyaH yo'dhikaM tapaH karoti tasya zarIre devA''vezo For Private and Personal Use Only
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 26 // | kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. bhavati, sAnnidhyakArI bhavati, tenA'sikthaM zuddhoSNapAnIyaM pAtavyam // varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAm , tathA sAdhvInAM madhye yena bhakta-pAnaM pratyAkhyAtam-bhakta-pAnasya pratyAkhyAnaM kRtaM arthAt-anazanaM gRhItaM tasya sAdhoH ekam uSNapAnIyaM kalpate, tadapi uSNapAnIyama'siktham siktharahitam-na ca sasiktham / yataH sikthasahitajalasya pAnAd AhAradUSaNaM lagati, punastad uSNajalaM paripUtam-vastragAlitam , na cA'paripUtamagAlitam / punastad uSNajalaM parimitaM stokaM stokam , na caikavArameva pracuraM pradeyam / tasya ajIrNAdidosaMbhavAt / punastad uSNajalaM bahusaMpannam-bahubhyo darzitam na ca abahudarzitam / eSA navamI samAcArI // 9 // atha dattisaGkhyArUpA dazamI samAcArI kathyatevAsAvAsaM pajosaviassa bhikkhussa saMkhAdattiyassa kappaMti paMca dattIo bhoaNassa paDigAhittae paMca pANagassa, ahavA cattAri bhoaNassa paMca pANagassa, ahavA paMca bhoaNassa cattAri pANagassa / tattha NaM egA dattI loNAsAyaNamittamavi paDigAhiA siyA, kappai se tadivasaM teNeva bhattaTTeNaM pajosavittae, no se kappai ducaMpi gAhAvaikulaM bhattAe vA, pANAe vA nikkhamittae vA, pavisittae vA // 26 // // 26 // For Private and Personal Use Only
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jathaH- varSAkAle sthitAnAM sAdhunAm, sAdhvInAM ca madhye yaH kazcit sAdhuH saGkhyAdattiko varttate saGkhyA varttate datteH - darvyAH yasya sa saGkhyAdattikaH, saGkhyAdavakaH / 'ekasmin gRhe ekavAraM darSyA kRtvA pAtre yazcA''hAraH prApyate tAvAneva gRhyate' etAdRzaM yastapaH kurute; tasya sAdhoH paJca dattayo bhojanasya, paJca loSTikAH pAnIyasya mutkalAH santi / athavA catasro bhojanasya, paJca pAnIyasya mutkalAH santi / athavA paJca bhojanasya catasraH pAnIyasya mutkalAH santi / tatra lavaNA''svAdamAtramapi dattirgRhyate, lavaNA''khAdo yathA stoko bhavati tathA stokapramANA'pi ekA dattirgaNyate / paJca dattayazced mutkalA bhojanasya bhaveyuH, paJca cet pAnIyasya mulkalA bhaveyustadA adhikA na gRhItavyAH, nyUnA gRhItavyAH / kadAcid vRddhAbhirdattibhistibhireva bhaktasya pUrttiH syAt tarhi varddhate dve dattI, pAnIyasya paJcasu dattiSu na prakSepaNIye- sAGkhyAdattikena sAdhunA pAnIyasya sapta dattayo na karaNIyAH / evaM pAnIyasya dattaya AhArasya dattiSu na kSepaNIyAH, tasmin dine tAvatpramANAbhireva svalpAbhirapi sAraNIyam, na ca dattInAM vinimayaM kRtvA gRhasthagRhe dvitrivAraM bhramaNIyam ayaM paramArthaH // eSA dazamI samAcArI // 10 // atha saMkhaDivicArarUpA ekAdazamI samAcArI kathyate vAsAvAsaM pajjosaviyANaM no kappai niggaMthANa vA, niggaMthINa vA jAva-uvassayAo satta For Private and Personal Use Only
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 262 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gharaMtaraM saMkhaDiM saMniyahacArissa ittae / ege puNa evamAhaMsu-no kappar3a jAva - uvassayAo pareNa sattagharaMtaraM saMkhaDiM saMniyaTTacArissa ittae // ege puNa evamAhaMsu-no kappai jAva-uvassayAo paraMpareNa saMkhaDiM saMniyaTTacArissa ittae // 27 // arthaH- varSAkAle paryuSitAnAm sthitAnAM sAdhUnAm, sAdhvInAM ca madhye sannivRttacAriNaH- sanniSiddhAd gRhAcarati nivarttate iti sannivRttacArI / tasya sannivRttacAriNaH sAdhorupAzrayAt ( zayyAtaragRhAt ) prArabhya saptasu gRheSu saMkhaDirbhavati - jImanavAro bhavati tatrA''hArArthaM gamanaM na kalpate / yaH sadA zuddhagRheSvA''hAraM gRhNAti, tasyaivopAzrayAt saptagRhANAM madhye saMkhaDigRhAd AhAro na kalpate / saMkhaDigRham AhArAya niSiddhamasti, tadvarjakaH saMnnivRtticArI ucyate / eke punarAcAryA evamAhu:-'upAzrayAt pareNa - upAzrayaM vinA agretanAni yAni sapta gRhANi teSAM madhye jImanavAragRhe bhakta- pAnArthaM pUrvoktasya saMnivRtticAriNaH sAdhorgamanaM na klpte'| punareke AcAryA evamAhuH - 'upAzrayAt paraMparayA ekaM gRham upAzrayAdvitIyaM gRhaM tyaktvA agretanAnAM saptagRhANAM madhye jImanavAragRhe saMnivRttacAriNaH sAdhorA''hArAya gamanaM na kalpate' / atra pakSatrayaM varttate prathamaupAzrayasahiteSu saptasu gRheSu jImanavAragRhe na gantavyam / dvitIyapakSe zayyAtaragRhaM tyaktvA agretaneSu For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 9 // 262 //
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sasasu gRheSu na gantavyam / tRtIyapakSe eka upAzrayaH, ekamaparaM gRham eva ve gRhe tyaktvA agre saptagRheSu jImanavAragRhe bhakta-pAnArtha na gantavyam // pakSatrayamevaM jJeyam-yadA sAdhunavInagrAme AyAti tadA prathamadine indraH zayyAtaraH, dvitIye dine dezAdhipaH zayyAtaraH, tRtIye dine grAmAdhipaH zayyAtaraH, caturthe dine gRhA| dhipasya gRhaM zayyAtaram , pazcAt paraMparayA sapta gRhANi varjayati / tatrA'yaM hetuH-upAzrayasamIpe yAni gRhANi bhaveyustAni guNarAgavanti syuH, tAni AdhAkarmA''hAradAyakAni bhaveyuH, tenopAzrayasamIpagRhANi sAdhUnAM | niSiddhAni / ekAdazamI samAcArI // 11 // atha vRSTau satyAM jinakalpikAnAm AhAravidhirUpA dvAdazamI samAcArI kathyatevAsAvAsaM pajosaviyassa no kappai pANipaDiggahiyassa bhikkhussa kaNagaphusiyamittamavi buTrikAyaMsi nivayamANaMsi jAva-gAhAvaikulaM bhattAe vA, pANAe vA nikkhamittae vA, pavisittae vA // 28 // arthaH-varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAm , sAdhvInAM ca madhye yaH kazcit pANipratigrahI, arthAda-karapAtrI jinakalpI sAdhustasya karNikA sparzitamAtre'pi, avazyAya-dhUmarI-sUkSmachaTAbhirakAyasya vRSTau satyAM gAdhApatigRhe For Private and Personal Use Only
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 262 // bhakta-pAnIyam AnanAya nirgamanam , pravizanaM ca na kalpate / kalpadruma vAsAvAsaM pajjosaviyassa pANipaDiggahiyassa bhikkhussa no kappai agihaMsi piMDavAyaM paDi- kalikA vRciyuktaM. gAhittA pajosavittae, pajosavemANassa sahasA buTTikAe nivaijjA desaM bhuccA desamAdAya se vyAkhyA. pANiNA pANiM paripihitA uraMsi vA NaM nilijijjA, kakkhaMsi vA NaM samAhaDijA, ahAcha nANi vA, leNANi vA uvAgacchijjA, rukkhamUlANi vA uvAgacchijjA, jahA se pANiMsi dae al. vA, dagarae vA, dagaphusiA vA no pariAvajai // 29 // vAsAvAsaM pajosaviyassa pANipa Diggahiyassa bhikkhussa jaM kiMci kaNagaphusiyamittaMpi nivaDati, no se kappai gAhAvaikulaM bhattAe vA, pANAe vA nikkhamittae vA, pavisittae vA // 30 // arthaH-varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAM madhye yaH kazcit pANipAtrI-jinakalpI sAdhustasyA-'gRhe-anAcchAdite / // 26 // sthAne, AkAze piNDapAtamAhAraM pratigRhItvA paryuSituM na klpte| kadAcit arddha AhAre bhuMkte sati meghavRSTiH syAtudAjinakalpI kiM kuryAt? tadAha-dezaMbhuktvA meghavRSTeH pUrvameva yadbhuktaM tat, zeSaM dezaM gRhItvA tat-AhAraka For Private and Personal Use Only
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dezaM prANinA-hastena hastamadhyasthamAhAramAcchAdya vA, 'Na' zabdena tadbhojyaM urasi vA-hRdayAne rakSet, athavA kakSAyAM vA samAhRtya-AnIya, AcchAyeSu-gRhasthenAcchAditAni nilayAni-gRhANi tatrA''gantavyam / athavA vRkSamUle vA Agantavyam / anyat kiM bhaNyate, yatra tadA''hArasya, pAnIyasya rajobhiH-bindubhirudakasparzaH sUkSmapradezairna sparzo jAyate tathA karaNIyamityarthaH / asyaivArthasya nizcayaM vadati-varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAM madhye yaH karapAtrI sAdhustasya yatkizcit stokamAtramapi kaNo lezaH, kasya ? pAnIyasya, sparzamAtreNApi patati sati, arthAt-sUkSmatarAbhirapi karNikAbhirmeghe varSati sati gRhasthasya gRhe. bhakta-pAnIyArtha niSkramitum, pravizituMna kalpate // eSA dvAdazamI smaacaarii||12|| atha patadhAriNaH sthavirakalpikasya AhAravidhirUpA trayodazamI kathyatevAsAvAsaM pajjosaviyassa paDiggahadhArissa bhikkhussa no kappai vagdhAriyabuTTikAyaMsi gAhAvaikulaM bhattAe vA, pANAe vA nikkhamittae vA, pavisittae vA, kappai se appavuTTikAyaMsi saMtaruttaraMsi gAhAvaikulaM bhattAe vA, pANAe vA nikkhamittae vA, pavisittae vA (paM01100) For Private and Personal Use Only
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtraM // 263 // artha:-varSAkAle sthitasya parigrahadhAriNa:-caturdazopakaraNadhAriNaH sthavirakalpikasya sAdhoAdhAritavRSTi- kalpadruma kAyAM satyAm-yathA vRSTayA uparisatkAd vastrAt pAnIyaM pravahati, tathA ca uparisatkaM vastraM nirbhidya zarIraM sAI kalikA vRttiyuktaM. bhavati tAdRzyAM mahatyAM vRSTI satyAM gAthApatigRhe-gRhasthasya gRhe bhaktapAnIyanimittaM niSkramitum , praveSTuM na / vyAkhyA. kalpate / atha yAdRzyAM vRSTau satyAm AhAra-pAnIyasya gamanaM kalpate tadAha-tasya sthavirakalpikasya sAdhoralpAyAM vRSTau satyAM sAntarottarasya-yena sAdhunA upari UrNAmayaM vastraM dhRtvA madhye sautraM vastraM dhRtaM vartate tasya,sAntarottarasya-sarvathA''cchAditazarIrasya, paTalAdinA AcchAditapAtrasya gRhasthasya gRhe bhakta-pAnArtha yAtuM klpte| vAsAvAsaM pajjosaviassa, niggaMthassa, niggaMthIe vA gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNupaviTussa nigijjhiya, nigijjhiya buTTikAe nivaijA, kappai se ahe ArAmaMsi vA, ahe uvassayaMsi vA, ahe viyaDagihaMsi vA, ahe rukkhamUlaMsi vA uvAgacchittae // 32 // .. arthaH-varSAkAle sthitasya nirgranthasya piNDapAtAya pratiyAtum (AhArAya gantuM ) gAdhApatigRhe praviSTasya // 263 // sato nigRhya vRSTau satyAM ArAmasyA'dho vA, upAzrayasyA'dho vA, vikaTagRhasyA'dho vA, vikaTagRham-(hatthAhIkAdi sthAnaM ) tasyAdho vA AgantuM kalpate; vRSTerabhAve svasthAne vA, AhArArthaM gRhasthagRhe vA gantuM kalpate / For Private and Personal Use Only
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir tattha se puvAgamaNeNaM puvAutte cAulodaNe, pacchAutte bhiliMgasUve; kappar3a se cAulodaNe paDigAhittae, no se kappar3a bhiliMgasUtre paDigAhittae // 33 // tattha se puvAgamaNeNaM puvAutte bhiliMgasUve, pacchAutte cAulodaNe; kappar3a se bhiliMgasUve paDigAhittae, no se kappai cAu loNe paDigAhittae // 34 // tattha se puvAgamaNeNaM do vi puvAuttAI, kappaMti se do vi DigAhittae / tattha se puvAgamaNeNaM do vi pacchAuttAI, evaM no se kappaMti do vi paDigAhittae // je se tattha puvAgamaNeNaM puvAutte se kappar3a paDigAhittae, je se tattha puvAgamaNeNaM pacchAune, no se kappai paDigAhittae // 35 // arthaH- tatra pUrvoktasthAne sthitasya sAdhoH samIpagRhasyagRhe sAdhostatrA''gamanAt pUrvameva tandulodano rAdo'sti sAdhostatrA''gamanAt pazcAdbhiliGgasUpo muGgAdidAlI rAdvAsti; tatra tandulodanastasya sAdhoH kalpate, pazcAdrAddhA mudgAdInAM dAlI na kalpate, AdhAkarmadoSadUSitatvAt // tatra punaH sAdhorAgamanAt pUrvaM mudgAdidAlI rAddhA bhavati, sAdhorAgamanAt pazcAttandulodano rAddho bhavati tadA pUrva rAddhA mudgAdidAlI gRhItuM kalpate, na For Private and Personal Use Only
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 264 // kalpadruma kalikA vRciyukta. vyAkhyA. tutasya sAdhoH pazcAdrAddhastandulodano klpte||ttr vikaTagRhAdisthAne sthitasya sAdhorAgamanAt pazcAdubhe tandula- dAlye rAddhe bhavatastadA ubhe'pi na kalpete / atha sAdhorAgamanAtpUrva rAddhe bhavatastadA ubhe'pi gRhItuM kalpete // vAsAvAsaM pajosaviyassa niggaMthassa, niggaMthIe vA gAhAvaikalaM piMDavAyapaDiyAe aNupaviTussa nigijjhiya 2 vuTTikAe nivaijjA, kappai se ahe ArAmaMsi vA, ahe uvassayaMsi vA, ahe viyaDagihaMsi vA, ahe rukkhamUlaMsi vA uvAgacchittae; no se kappai puvagahieNaM bhattapANeNaM velaM uvAyaNAvittae; kappai se puvAmeva viyaDagaM bhuccA piccA paDiggahagaM saMlihiya 2, saMpamajjiya 2 egAyayaM bhaMDagaM kahu sAvasese sUre jeNeva uvassae teNeva uvAgacchittae no se kappai taM rayaNiM tattheva uvAyaNAvittae // 36 // arthaH-varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAm , sAdhvInAM cA''hAra-pAnIyagrahaNAya gatAnAM nigRhya nigRhya meghasya || yaskhA varSAsu jAyamAnAsu satISu ArAmasyA'dhastale vA, upAzrayasya, anyasya kasyacit sAdhorupAzrayA'dhobhAge vA, janA''sthAnatale vA, athavA vRkSasya mUle vA sthitAnAM sAdhUnAM pUrvagRhItasyA''hAra-pAnIyasya velA'tikramaNaM na // 26 // For Private and Personal Use Only
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir klpte| tarhi AhAra-pAnIyaM gRhItvA tatrA''rAmAdInAM tale varSA-vRSTirna tiSThate tadA kiM karaNIyam ! pUrva gRhItaM tad vikaTe (sthale) prA'sukamA''hAra-pAnIyaM bhuktvA, pItvA, pAtraM saMlUSya 2, saMpramAya 2, ekato bhANDopakaraNaM badhvA ekatrIkRtya jholikAdau priyte| pazcAd meghe varSati sati yAvat sUrye nAstamite tatraiva stheyam / sUrye zeSe sati nijacaturmAsasthAne AgantuM klpte| rAtrAvApatatyAM svasthAne Agantabyam, na ca rajanyAM meghabhItyA nijopAzrayAd bahiH sthAtavyam / tatraikAkina AtmavirAdhanA, saMyamavirAdhanA cotpa-| cate / upAzraye pazcAt sthitAH sAdhavazcA'dhRtiM kurvanti / tena ekAkI bahirna sthAtavyam // vAsAvAsaM pajjosaviyassa niggaMthassa, niggaMthIe vA gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNupaviTussa nigijjhiya 2 vuTTikAe nivaijA, kappai se ahe ArAmaMsi vA, ahe uvassayaMsi vA jAva0 uvAgacchittae // 37 // tattha no se kappai egassa niggaMthassa egAe ya niggaMthIe egayao ciTThittae 1, tattha no kappai egassa niggaMthassa duNhaM niggaMthINaM egayao cidvittae 2, tattha no kappai duNhaM niggaMthANaM egAe ya niggaMthIe egayao ciTTittae 3, tattha no For Private and Personal Use Only
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtraM 265 // kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. kappai duNhaM niggaMthANaM duNhaM niggaMthINaM ya egayao ciTTittae |asthiy itya kei paMcame khaDae vA, khuDDiyA i vA annesiM vA saMloe, sapaDiduvAre evaNhaM kappai egayao ciTTittae // 38 // artha:-varSAkAle sthitasya nirgranthasyA''hArArtha gRhasthasya gRhe gantuM kRtArambhasya antarA-mArge nigRhya nigRhya sthitvA 2 vRSTau nipatatyAM satyAm ArAmasya tale vA, upAzrayasya tale vA, vikaTasya gRhasya tale vA, vRkSasya mUle vA, | meghavRSTibhItyA sthitasya tasya sAdho, tatraiva meghavRSTibhItyA AgatayA ekayA nindhyA sAdhvyA saha ekatra sthAtaM na kalpate // 1 // tathA ekasya nigrenthasya dvAbhyAM ninthIbhyAM saha ekatra sthAtuMna kalpate // 2 // atha dvayoH sAdhvorekayA sAcyA saha ekatra sthAtuM na kalpate // 3 // punardvayoH sAdhvo dvAbhyAmeva sAdhvIbhyAM sahaikatra sthAtuM na kalpate // 4 // evaM sati ca tatraikatra sthAtuM kalpate yacatra kazcit paJcamaH sAdhUnAM madhye kSullako bhavet , sAdhvInAM madhye kSullikA bhavet / / prAyeNaikAkI sAdhuna tiSThati, na ca vihartuM yAti / evaM sAdhvyo api tisrazcatasro vA vihartuM vrajeyuH / kadAcit tatra kAraNavazAt paJcamo na syAttarhi kiM kArya, tadA''ha-sa- rveSAM lokAnAM dRkpracAraH syAt, anyeSAM lokAnAM yatra sa pratidvAro bhavet tatraikatra sthAtuM kalpate / ekAnte, pracchannadeze sthAtuM na kalpate ityrthH|| // 265 // For Private and Personal Use Only
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir vAsAvAsaM pajosaviyassa niggaMthassa gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNupaviTussa nigijjhiya 2 vuTTikAe nivaijA, kappai se ahe ArAmaMsi vA, ahe uvassayaMsi vA jAva. uvAgacchittae, tattha no kappai egassa niggaMthassa egAe ya agArIe egayao evaM cubhNgii| atthi NaM ittha kei paMcamae there vA, theriyA vA annesiM vA saMloe sapaDidavAre, evaM kappar3a egayao cihittae / evaM ceva niggaMthIe agArassa ya bhANiyatvaM // 39 // artha:-varSAkAle sthitasya nirgranthasya AhArArtha gRhasthasya gRhe gantum anupraviSTasyA'ntarA-mArge nigRhya 2 vRSTau nipatatyAm ArAmasya tale vA, upAzraye vA, vikaTagRhasthA'dhobhAge vA; vRkSasya mUle vA sthitasya ca tatraikasya sAdhorekayA gRhasthinyA saha ekatra sthAtuM na kalpate / evaM pUrvoktayA rItyA caturbhaGgI jJeyA-ekasya sAdhoH ekayA gRhasthinyA // 1 // ekasya sAdho bhyAM gRhasthinIbhyAm // 2 // atha dvayoH sAdhvorekayA gRhasthinyA // 3 // punaH dvayoH sAdhvoH dvAbhyAM gRhasthinIbhyAmekatra sthAtuM na kalpate // 4 // atrApi paJcamaH kazcid vRddhaH, vRddhA vA kAcid bhavet tarhi sthAtuM kalpate; athavA yatra bahUnAM lokAnAM dRSTipAto bhavet , bahudvAram For Private and Personal Use Only
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra 266 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA mutkaladvAraM sthAnaM vA syAt tatra sthAtuM klpte| evaM zrAddhasya sAdhvyA saha caturbhaGgI jJeyA-(ekaH zrADaH ekayA sAvyA // 1 // ekaH zrAddho dvAbhyAM sAdhvIbhyAm // 2 // dvau zrAddhau ekayA sAvyA // 3 // dvau zrAddhau dvAbhyAM sAdhvIbhyAm // 4 // ekatra sthAtuMna kalpate) eSA trayodazamI samAcArI // 13 // atha apRSTArthe viharaNaniSedha| rUpA caturdazamI kathyate vAsAvAsaM pajjosaviyANaM no kappai niggaMthANa vA, niggaMthINa vA apariNae NaM apariNayassa aTTAe asaNaM vA 1, pANaM vA 2, khAimaM vA 3, sAimaM vA 4 jAva-paDigAhittae // 40 // se kimAhu bhaMte ? icchA paro aparipaNae bhuMjijjA, icchA paro na bhuMjijA // 41 // artha:-varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAm , sAdhvInAM ca vaiyAvRttyakaraNa sAdhunA aparijJaptena-glAnAdinA adattAdezena, aparijJaptasyA'pRSTasya glAnAdenimittam azana-pAna-khAdima-khAdimAdyA''hAraM pratigRhItuM gRhasthagRhAdAjnetuM na kalpate, tatra ko hetuH 1 tadAha-ziSyaH pRcchati he khAmin ! pRcchAM vinA kathamAhAraM nA- panIyate ? gururAha-yadi glAna icchettadA glAno bhuJjIta, yadi glAno na icchettadA na bhuJjIta / punazcet paro 'nyorocamAno lajjayA, dAkSiNyenA''hAraM bhuJjIta tadA taccharIre glAniH, ajIrNa vA syAt / yadi na bhuJjIta // 26 // For Private and Personal Use Only
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir tadA varSAkAle pRthvI jIvAkulatvena prAsukasthaNDilA'bhAvena AhArapariSThApanAya anAhIM syAt , tasmAdA'deza |vinA, praznaM binA cA''hAro na Anetabya ityarthaH, Anayane cA''tmavirAdhanA, saMyamavirAdhanA ca syAt / iti | caturdazamI samAcArI // 14 // atha sapta lehA''yatanarUpA paJcadazamI samAcArI kathyate vAsAvAsaM pajjosaviyANaM no kappai niggaMthANa vA, niggaMthINa vA udaulleNa vA, sasiNi ddheNa vA kAraNaM asaNaM vA 1, pANaM vA 2, khAimaM vA 3, sAimaM vA 4 AhArittae // 42 // __ se kimAhu bhaMte ? satta siNehAyayaNA paNNattA, taM jahA-pANI 1, pANilehA 2, nahA 3, nahasihA 4, bhamuhA 5, aharoTA 6, uttaroDA 7 / aha puNa evaM jANijjA-vigaodage me kAe chinnasiNehe, evaM se kappai asaNaM vA 1, pANaM vA 2, khAimaM vA 3, sAimaM vA 4 AhArittae // 43 // arthaH-varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAm, sAdhvInAM ca udakANa zarIreNa meghapAnIye zarIrAt kSarati sati, athavA ISad meghacchaTAbhiH zarIre bhinne sati azana-pAna-khAdima-khAdimAdyAhAraM bhoktuM na kalpate, tatra kiM l For Private and Personal Use Only
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. kalpasUtra kAraNaM ? gururAha-aho ziSya ! sapta snehAyatanAni uktAni-sapta zarIre pAnIyasthitisthAnAni santi, tA nyAha-pANirhastaH 1, pANirekhA 2, nakhAH 3, nakhazikhA 4, dhruvau 5, adharoSTaH oSThA'dhobhAgasya, osstthsh||267|| bdena dADhikA 6, uparyoSThaH uparibhAgasatka oSThaH zmazrusamAdhArarUpaH 7 etAni sapta pAnIyasthitisthAnAni / / yadA etAni sapta snehasthAnAni vigatodakAni-pAnIyarahitAni jAtAni-zuSkAni-iti sAdhurjAnAti tadA azanAdyAhAraM kartuM kalpate / eSA paJcadazamI samAcArI // 15 // atha aSTasUkSmakharUpapratipAdikA SoDazamI samAcArI kathyatevAsAvAsaM pajjosaviyANaM iha khalu niggaMthANa vA, niggaMthINa vA imAiM aTTha suhumAiM, jAI chaumattheNa niggaMtheNa vA, niggaMthIe vA abhikkhaNaM alikkhaNaM jANiyavAiM, pAsiavAiM, paDilehiyavAI bhavaMti, taM jahA-pANasuhumaM 1, paNagasuhumaM 2, bIasuhumaM 3, hariyasuhumaM 4, pupphasuhumaM 5, aMDasuhumaM 6, leNasuhumaM 7, siNehasuhumaM 8 // 44 // KI arthaH-varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAm , sAdhvInAm ca imAni aSTa sUkSmANi sUkSmajIvAnAM sthAnAni bhgvdbhiH| || prarUpitAni tAni chadmasthasAdhubhiH, sAdhvIbhizcAbhIkSNaM 2 vAraM vAraM jJAtavyAni, pratilekhitavyAni bhaveyuH, yatra // 267 // For Private and Personal Use Only
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yatra sAdhavastiSTheyuH, upavizeyuH, yatra yatra ca bhANDAdyupakaraNaM muzceyuH, gRhNIyustatra tatra pratilekhanA avazya kartavyA / aSTau sUkSmANi vilokya tyAjyAni, tAni kAni sUkSmasthAnAni ?-prANasUkSmam 1, panakasUkSmam 2, bIjasUkSmam , 3, haritasUkSmam 4, puSpasUkSmam 5, aNDasUkSmam 6, layanasUkSma jIvAnAM gRhasUkSmaM 7, snehasUkSma apkAyasUkSmam 8 athA'STau sUkSmANi pRthak 2 vivareNa kathyate se kiM taM pANasuhume ? pANasuhume paMcavihe pannatte, taM jahA-kiNhe 1, nIle 2, lohie 3, hAlide 4, sukille 5 / asthi kuMthU aNuddharI nAma, jA ThiyA acalamANA chaumatthANaM niggaMthANa vA, niggaMthINa vA no cakkhupphAsaM hatvamAgacchai, jA ahiyA calamANA chaumasthANa niggaMthANa vA, niggaMthINa vA cakkhupphAsaM havamAgacchai, jA chaumattheNa niggaMtheNa vA, niggaMthIe vA abhikkhaNaM 2 jANiyabA, pAsiyavA, paDilehiyavA havai se taM pANasuhume 1 // se kiM taM paNagasuhume ? paNagasuhume paMcavihe paNNatte, taM jahA-kiNhe, nIle, lohie, hAlidde, sukille| atthi paNagasuhume taddavasamANavaNNae nAmaM paNNatte, je chaumattheNaM niggaM For Private and Personal Use Only
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtra // 268 // kalpadruma | kalikA | vRttiyukta. vyAkhyA. theNa vA, niggaMthIe vA jAva-paDilehiave bhavai / se taM paNagasuhame 2 // se kiM taM bIasuhume ? bIyasuhume paMcavihe paNNatte, taM jahA-kiNhe jAva-sukille / atthi bIasuhume kapiNayAsamANavaNNae nAmaM pannatte, je cha umattheNaM niggaMtheNa vA, niggaMthIe vA jAva-paDilehiyatve bhavai / se taM bIasuhume 3 // se kiM taM hariyasuhume ? hariyasuhume paMcavihe paNNate, taM jahA-kiNhe, jAva-sukille / asthi hariasuhume puDhavIsamANavaNNae nAma paNNatte, je niggaMtheNa vA, niggaMthIe vA abhikkhaNaM 2 jANiyave, pAsiyatve, paDilehiyAve bhavai / se taM hariyasuhume 4 // atra ziSyaH pRcchati-he guro ! kAni tAni prANasUkSmANi? gururvadati-prANasUkSmANi pazcaprakArANi / tAnyuzAcyante-kRSNAni 1, nIlAni 2, lohitAni-raktAni 3, hAridrANi-pItAni 4, zuklAni 5 / tAni 'aNuddharI iti jAtIyAni kanthukAni, yA kanyukajAtiracalamAnA sthirA satI uddhartuM na zakyate tasmAdanuddharI kanthukajAtiH kthyte|yaa chadmasthasAdhubhiH, sAdhvIbhizca vAraM vAraM jJAtavyA-pratilekhitavyA, he ziSya ! tat prANasUkSma // 26 // For Private and Personal Use Only
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir jJAtavyam zapunaH ziSyaH pRcchati-he guro! panakasUkSma kIdRzaM? gururvadati-he ziSya ! panakasUkSma paJcaprakAraka kathitam-kRSNam 1, nIlam 2, raktam 3, pItam 4, zuklaM 5, ca varNajAtiviziSTaM jJeyam / panakasUkSmaM prAyeNa lA meghasamaye bhUmerupari, kASThasyopari, vastrAderupari, mRttikAbhAjanopari bhavati, yAdRzaM dravyaM bhavati tasya dravyasyopari tAdRzenaiva varNena panakaM bhavati, tat panakasUkSma chadmasthasAdhubhiH, sAdhvIbhizca vAraM 2 vilokanIyam-pratilekhanIyam / he ziSya ! tat panakasUkSmam etAdRzaM jJeyam 2 // puna: ziSyaH pRcchati-he guro! kiM tad vIjasUkSmaM - gururvakti-kRSNam , nIlam , raktam , pItam , zuklaM dhAnyasya kaNikAsadRzam ,yA dhAnyasya mukhe bhavati dhAnyasya / / sA kaNikA ucyate, tatsadRzaM bIjaM paJcavarNa sUkSmaM bhavati / tadvIjasUkSmamapi chadmasthasAdhubhiH, sAdhvIbhizca vAraM vAraM jJAtavyam , vilokanIyam-pratilekhyamiti bIjasUkSmam 3 // punaH ziSyaH pRcchati-khAmin ! kiMtad haritasUkSmam ? gururvadati-he ziSya ! haritasUkSma pazcaprakAram-kRSNam, nIlam , raktam, pItam , zuklaM yad haritasUkSmam udgacchan pRthvIsamAnavaNe bhavati, tat tvaritaM vinazyati sUkSmAkuramAtratvAt tacchadmasthasAdhu-sAdhvIbhivAraM 2 jJAtavyam , vilokanIyaM pratilekhanIyam , etAdRzaM haritasUkSmaM jJeyam // 4 // se kiM taM pupphasuhame ? puSphasuhume paMcavihe paNNatte, taM jahA-kiNhe, jAva-sukille / asthi For Private and Personal Use Only
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra IR69 // | kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. pupphasuhume rukkhasamANavaNNe nAmaM paNNatte, je chaumattheNaM niggaMtheNa vA, niggaMthIe vA jANiyatve, jAva-paDilehiyatve bhavai / se taM pupphasuhume 5 // se kiM taM aMDasuhame ? aMDasuhume paMcavihe paNNatte, taM jahA-uiMsaMDe, ukkaliyaMDe, pipIliaMDe, haliaMDe, hallohaliaMDe, je niggaMtheNa vA, niggaMthIe vA jAva-paDilehiyatve bhavai / se taM aMDasuhame 6 // se kiM taM leNasuhame ? leNasuhume paMcavihe paNNatte, taM jahA-uttiMgaleNe, bhiMguleNe, ujjue, tAlamUlae, saMbakkAvaTe nAmaM paMcame, je niggaMtheNa vA, niggaMthIe vA jANiyave, jAva-paDilehiyatve bhavai / se taM leNasuhame 7 // se kiM taM siNehasuhume ? siNehasuhume paMcavihe paNNatte, taM jahA-ussA, himae, mahiyA, karae, harataNue / je chaumattheNaM niggathaiNa vA, niggaMthIe vA abhikkhaNaM 2 jAva-paDilehiyatve bhavai / se taM siNehasuhume 8 // 45 // punaH-ziSyaH pRcchati-kiM tat puSpasUkSmam ? gururvadati-aho ziSya! puSpasUkSmaM paJcaprakAram-kRSNam , nIlam , // 269 // For Private and Personal Use Only
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir raktam, pItam , zuklaM vRkSasadRzaM sUkSmapuSpaM bhavati, umbara-caTapramukhANAM puSpANi sUkSmANi uktAni / yAni chadmasthasAdhu-sAdhvIbhirabhIkSNam-vAraMvAraM jJAtavyAni, vilokanIyAni-pratilekhyAni, evaM puSpasUkSma jJeyam // 5 // punaH-ziSyaH pRcchati-svAmin ! kiM tad aNDasUkSmaM ? gururAha-he ziSya! aNDasUkSmaM paJcaprakAram-'uIsaMDe'-madhumakSikANAM aNDam , athavA matkuNAnAm aNDam 1 / utkalikANDaM kolikAlUtAputANDam 2 / pipIlikANDam 3 / halikANDaM-girolikA-brAhmaNIpramukhANAmaNDam 4 / 'halloliyaMDe'-kAkIDAjIvAnAmaNDam 5 etat pazcA'NDasUkSma chadmasthasAdhu-sAdhvIbhiAraM vAraM jJAtavyaM dRzyam, pratilekhyaM etat paJca sUkSmA'NDaM jJeyam M // 6 // punaH-ziSyaH pRcchati-he guro ! kiM tad layanasUkSmam ? gururAha-he ziSya ! layanaM jIvAnAM sthitisthAna gRhamityarthaH, tadgahasUkSma pazcaprakArakam , tadyathA varttate tathA tvaM zRNu, 'uttiGgalayanam'-bhUmimadhye varjulAkAraM || | gRhaM bhavati, tasmin madhye gaIbhAkArAH sasuNDhAH jIvAstiSThati / yasmin randhra patitAH kITikA niHsarituM na zaknuvanti / tAn jIvAn lokarUyA vAlA hastino canti iti prathamamuttiGgalayanam 1 / dvitIyaM 'bhRgula-IN yanaM' yatpicchalAyAM bhUmau jale zuSke sati bhUmerupari parpaTikA bhavet tasyA'dho jIvAstiSThanti tadbhugulayanam / tRtIyam 'udyutaM' sarpa-mUSikAdInAM gRhaM bilam / caturtha 'tAlamUlaM' tAlavRkSasya mUlasadRzam upari saMkIrNam adhaH pRthulaM jIvavizeSANAM gRhaM bhavati tat tAlamUlam 4 / paJcamaM 'zaMbUkAvata' bhramara-bhramarINAM gRham For Private and Personal Use Only
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 27 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. 5 etallayanasUkSmaM chadmasthasAdhu-sAdhvIbhirvAraM 2 jJAtavyaM draSTavyam, pratilekhyaM tallayanasUkSmam // 7 // puna:ziSyaH-pRcchati-he khAmin ! kiM tat lehasUkSmam ? gururvadati-he ziSya ! lehasUkSmaM paJcaprakArakam , tadyathA kathyate 'ussaM-yo rAtrI avazyam AkAzAt patati sa ca avazyAyaH prathamam usaM-snehasUkSmaM 1 dvitIyaM 'hima' yat khandhAra'-AdI deze 'barapha' iti-prasiddham 2 / tRtIyaM mahikA-dhUmarI 3 / caturtha karakAkhyam AkAzAjalasya karakANAM vRSTiH4 / paJcamaM snehasUkSmaM haritatRNakAkhyam, yacchItakAle bhUmimadhyAt tRNAGkarAgreSu AyAti tat paJcamaM haritatRNakAkhyam, etat sarva snehapaJcakaM sUkSmam 5 / chadmasthasAdhu-sAdhvIbhirvAraM vAraM jJA-1 tavyaM draSTavyam , pratilekhyaM tat snehasUkSmaM / evamimAnyaSTo'pi sUkSmANi varSAkAle yatnena pAlanIyAni rakSaNIyAni // 8 // eSA SoDazamI samAcArI // 16 // atha guruM pRSTvA viharaNa-vikRtigrahaNa-cikitsA-saMlekhanAdharmajAgarikAdikartavyarUpAM saptadazamIM vadativAsAvAsaM pajosavie bhikkhU icchijjA gAhAvaikulaM bhattAe vA, pANAe vA nikkhamittae vA, pavisittae vA no se kappai aNApucchittA AyariyaM vA, uvajjhAyaM vA, theraM vA, pavittiM vA, gaNiM, gaNaharaM, gaNAvaccheayaM jaM vA puro kAuM viharai, kappai se ApucchiuM AyariyaM // 27 // For Private and Personal Use Only
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vA, jAva-jaM vA purao kAuM viharai-'icchAmi gaM bhaMte ! tubbhehiM anbhaNuNNAe samANe gAhAvaikulaM bhattAe vA, pANAe vA nikkhamittae vA, pavisittae vA; te ya se viyarijjAevaM se kappai gAhAvaikulaM bhattAe vA, pANAe vA, jAva-pavisittae, te ya se no viyarijA, evaM se no kappai gAhAvaikulaM bhattAe vA, pANAe vA nikkhamittae vA, pavisittae vaa| se kimAhu bhaMte ! ? AyariyA paJcavAyaM jANaMti // 46 // evaM vihArabhUmi vA, viyArabhUmi vA annaM vA jaM kiMci paoaNaM, evaM gAmANugAmaM dUijjittae // 17 // arthaH-varSAkAle sthitaH yaH sAdhuryadA gRhasthasya gRhe bhakta-pAnIyArtha nirgantum, praveSTuM vA icchet tadA AcAryAdikam-AcArya dvAdazADyAH sUtrA-'rthayoH pAThakam / athavA digbandhanakartAram , dIkSAdAyakam , gacchapatirdigAcArya vA / upAdhyAyaM vA siddhAntasUtrapAThakam / sthaviraM vA jJAnAdiviSaye sIdantaM sAdhuMyaHsthirIkaroti sa sthavirastaM sthaviram / jJAnAdiviSaye'bhyAsaM kurvantaM sAdhuM yaH prazaMsate vA sa sthavirastaM sthaviram / pravartakaM vA yo gacchaM jJAnAdau pravartayati sa pravartakaH, tatra jJAne evaM prerayati-he sAdho ! tvamidaM sUtraM paTha, kasa.46 For Private and Personal Use Only
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtraM // 27 // punavIryaviSaye pravartakastaM pravartakAkarANAM ziSyasvamaveSaNAM karoti, vajAnAti sa gaNA idaM sUtraM zRNu, uddezasamuddezAdiupadhAnavidhiM kuru, darzanaviSaye darzanasya prabhAvakA, syAdvAdaratnAkara-saMmatita- kalpadruma kAdInAmabhyAsaM kArayati, cAritraviSaye prAyazcittaM grAhayati, yogaM vAhayati / bho munayaH ! aneSaNAM mA kuru- kalikA dhvam , eSaNAzuddhamAhAraM gRhNIdhvam / punastapoviSaye pravarttayati-he munayaH! tapaH kurudhvam ityAdi zikSAM dadA- vRttiyuktaM. |ti / punarvIryaviSaye pravarttayati-bho munayaH vaiyAvRttyaM kurudhvam ityAdi / jJAna-darzana-cAritra-tapo-vIryAdiSu vyAkhyA. pravartayati sAdhUna sa pravartakastaM pravartakam / gaNiM vA gaNiH sa ucyate-yasmAdA''cAryAdayaH sUtrA-'rthayorabhyAsaM kurvanti taM gaNiM prati / gaNadharaM vA yAtIrthaGkarANAM ziSyastam / gaNAvacchedakam vA sa gaNAvacchedaka ucyate-yaH sAdhUna sAthai gRhItvA bahiH kSetreSu viharati, gacchArtha kSetragaveSaNAM karoti, upadhiM mArgayitvA AnIya sAdhubhyo / dadAti, gacchasthasAdhUnAM cintAM karoti, sUtrA-'rthAnAmutsargA-'pavAdavidhi jAnAti sa gaNAvacchedakastaM prati / athavA 'jaM vA purao kAuM' yaM purataH kRtvA-sAdhavo yaM gItArthamagre kRtvA vihAraM kurvanti, tamanApRcchaya vihara-1 NAya na vicaret-na gacchet , ayamarthaH-vRddhaM sAdhumanApRcchaya sAdhogamanaM na kalpate ityrthH| AhArAdigamanasa-1 maye kiM pRcched ityAha-he pUjya ! icchAmi-abhilaSAmi bhavatAM cedA''jJA bhavettadA gAthApatigRhe'haM bhakta // 27 // pAnIyA) niryAtum , yAtuM vAJchAmi / evamukte sati cedAcAryAdaya AjJAM dadIrana tadA sAdhobhakta-pAnIyArtha gamanaM kalpate, anyathA na kalpate / kazcit pRcchati-kathamanApRcchaya sAdhogamanaM na kalpate ? tatrottaram-AcA For Private and Personal Use Only
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yAH pratyupAyaM jAnanti, tatra cedyadi kazcidupadravo vinaM syAttadA tasya vighnasya nirAkaraNe guravaH samarthAH upAyajJAH syuH, tena gurvAdIna pRSTvA AhArAya gantavyam // evaM pUrvoktarItyA gurvAdIn pRSTvA vihArabhUmim-jinagRham, vicArabhUmim-bahibhUmi sAdhuvrajet / anyadapi yatkiJcitprayojanaM kAryaM bhavet, punarekasmAdvAmAdanyaM grAmaM gantuM mano bhavettadA sarvatra guravaH prssttvyaaH|| vAsAvAsaM pajosavie bhikkhU icchijjA aNNayariM vigaI AhArittae, no se kappai se aNApucchittA AyariyaM vA, jAva-gaNAvaccheyayaM vA jaM vA purao kaTTha viharai, kappai se ApucchittA AyariyaM, jAva-AhArittae-'icchAmi NaM bhaMte! tubbhehiM abbhaNuNNAe samANe annayariM vigaI AhArittae taM evaiyaM vA, evaikhutto vA, te ya se viyarijA, evaM se kappaDa aNNayariM vigaI AhArittae, te ya se no viyarijA, evaM se no kappai aNNayariM vigaI AhArittae, se kimAhu bhaMte ! ? AyariyA paJcavAyaM jANaMti // 48 // vAsAvAsaM pajjosavie bhikkhU icchijjA aNNayariM te icchiyaM Auhittae, taM ceva savaM bhANiyatvaM // 49 // For Private and Personal Use Only
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtra // 27 // vAsAvAsaM pajjosavie bhikkhU icchijjA aNNayaraM orAlaM, kallANaM, sivaM, dhaNNaM, maMgalaM, sassi kalpadruma rIyaM mahANubhAvaM tavokammaM uvasaMpajjittA NaM viharittae, taM cevaM savaM bhANiyatvaM // 50 // vAsA- kalikA | vRttiyukpha. vAsaM pajosavie bhikkhU icchijjA apacchimamaraNaMtiyasaMlehaNA-jUsaNAjusie bhatta-pANa vyAkhyA paDiyAikkhie pAovagae kAlaM aNavakaMkhamANe viharittae vA, nikkhamittae vA, pavisittae vA, asaNaM vA 1, pANaM vA 2, khAimaM vA 3, sAimaM vA 4 AhArittae vA; uccAraM vA, pAsavaNaM vA pariThThAvittae, sajjhAyaM vA karittae, dhammajAgariyaM vA jaagritte| no se kappai aNApucchittA, taM ceva savaM // 51 // arthaH-varSAkAle sthito yaH sAdhuH sa anyataraH kizcidvikRtimAhartum , Anetum , bhoktuM ca icchettadA AcAryAdIn apRSTvA gRhItuM na kalpate / tadA sAdhunA AcAryAdayaH evaM praSTavyA:-he svAmin ! yadA yUyam AjJAM dadyustadA'ham anyatarAM ghRta-dugdhAdikAM vikRtimAharAmi, ityukte sati yadyAcAryAdayastasmai sAdhave Kalam27 // AjJA dadyustadA tasya sAdhorvikRtimAhattuM kalpate, yadyAjJAM na dadyustarhi na kalpate / tadA kazcit pRcchati For Private and Personal Use Only
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kathamapRSTvA vikRti na bhute? AcAryAH pratyupAyaM jAnanti, lAbham , truTi vA jAnanti / glAnasya vikRtau dattAyAM jvarAdikaM syAt, puSTaye bhuktA apuSTikAriNI vA syAt, guravo dIrghadarzinaH syustasmAt pRSTvaiva bhoktavyam // varSAkAle sthitaH sAdhuH, sAdhvI vA yadi vAta-pitta-kapha-sannipAta-raktakopAdirogAdInAM vyAdhInAM cikitsAm-vyAdhidUrIkaraNasAmagrI bheSajAdikAm Avartayitum-kArayitumicchet tadA pUrvoktarItyA AcAryAdInAmAjJAM gRhItvA kaaryitvyaa| kazcit pRcchati-tatra ko hetuH? tadAha-AcAryAH pratyupAyaM jAnanti, dezakAla-vayo-yogyA-'yogyakSetrAdikAnAM vettAro bhavanti // varSAkAle sthitaH sAdhuH, sAdhvI vA yadi vA | anyataramudAraM pradhAnaM tapaH kartumicchet tadApi AcAryAdIn apRSTvA na kartavyam, tatrApi hetumAha-AcAryAH pratyupAyaM jAnanti, tapaskaraNe kazcidvaiyAvRtyakarA'bhAvam , bhaiSajAdyabhAvaM vA, zarIrasyA sAmarthya vA sarvamAcAryA vidanti tasmAd AcAryA atraa''pRssttvyaaH|| varSAkAle sthitaH sAdhuH, sAdhvI vA 'apacchimAM antyAM maraNa-| sambandhinI saMlekhanAM yayA kRtvA karmANi dhvasyante, zarIraM vA dhvasyate; sA dhvaMsanA tayA karmadhvaMsanayA tapaskriyayA zarIraM dhvaMsayituM / bhaktam, pAnaM ca pratyAkhyAtum-parihartum ; punaH pAdapopagamanamanazanaM kRtvA kAlaM maraNam anicchannevaM vihartum / punargRhasthagRhe kasmaicit kAryAya, AhArAdyartha vA niSkramitum, pravizituM ca punarazanAdicaturvidhAhAramAhartum-bhoktum / punaruccAram-bRhannItim, prazravaNam-laghunItiM vA pariSTApayitum / For Private and Personal Use Only
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 273 // punaH khAdhyAyaM kartum , rAtrI dharmajAgarikayA vA jAgartum ityAdisarvamAcAryAdIn anApRcchaya na karoti sAdhogurvAjJAM vinA kimapi kartuM na kalpate / yato guravaH sarva lAbhA-'lAbham , guNa-doSam , hAnim, vRddhiM vA sarva jAnanti / yadi yogyatAM vilokayanti tadA AjJA dadati, yadyajyogyatAM vilokayanti tadA AjJAM na dadati / eSA saptadazamI samAcArI // 17 // atha vastrA''tApana-bhaktagrahaNa-kAyotsargAdau anumatigrahaNarUpA aSTAdazamI samAcArI kathyate kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. vAsAvAsaM pajosavie bhikkhU icchijjA vatthaM vA, paDiggahaM vA, kaMbalaM vA, pAyapuMchaNaM vA, aNNayariM vA uvahiM AyAvittae vA, payAvittae vA / no se kappai egaM vA, aNegaM vA apaDipaNavittA gAhAvaikulaM bhattAe vA, pANAe vA nikkhamittae vA, pavisittae vA asaNaM 1, pANaM 2, khAimaM 3, sAimaM 4 AhArittae, bahiyA vihArabhUmiM vA, viyArabhUmi vA, sajjhAyaM vA karittae, kAussaggaM vA, ThANaM vA ThAittae / asthi ya ittha kei abhisamaNNAgae ahAsapiNahie ege vA, aNege vA; kappai se evaM vaittae-'imaM tA ajo ! tuma muhu // 273|| For Private and Personal Use Only
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir ttagaM jANehi, jAva-tAva ahaM gAhAvaikulaM, jAva-kAussaggaM vA, ThANaM vA ThAittae' se ya se paDisuNijjA, evaM se kappai gAhAvaikulaM taM ceva satvaM bhANiyatvaM / se ya se no paDisuNijjA, evaM se no kappai gAhAvaikulaM, jAva-kAussaggaM vA, ThANaM vA ThAittae // 52 // arthaH-varSAkAle sthitaH sAdhuH, sAdhvI ca yadA vastraM vA, pAtraM vA, kaMbalaM vA, pAdamoJchanaM vA, anyAmupadhi | vA Atape ISattApayitum , prakarSaNA''tape tApayitumicchet tadA ekaM sAdhuM vA, anekAna sAdhUna vA pRcchet, anApRcchaya na icchet pRSTvA kalpate / atha punaH sAdhu gRhasthasya gRhe bhakta-pAnArtha nirgantum , pravizituM vA punarazanAdicaturvidhamAhAraM bhoktuM vA icchet / punarupAzrayAhizcaityAdau, athavA sthaNDilAdau viSaye gantuM vA icchet, athavA khAdhyAyaM kartum , kAyotsarga kartuM vA icchettadA sAdhuH kiM kuryAt tadAha-purA sAdhurAgatya eka kazcijanaM prati prArthayet, athavA anekAn prArthayet-'icchakAra' he mahAnubhAva ! yAvadahaM gRhasthagRhAdU bhaktapAnIyamAnIya AgacchAmi, yAvat kAyotsarge tiSThAmitAvad mama vastra-pAtra-kambala-pAdaproJchano-padhyAdInAM cintA bhavadbhiH kAryA, ityukte sati sAdhureko vA, aneke vA anumanvate-AjJAM dadate yAhi tvam, tvadupakaraNamasmAbhirvilokyate tadA tasya sAdhobhakta-pAnArtha gamanam , AhAraM kartum , jinagRhe, sthaNDile vA gamanam , GAR For Private and Personal Use Only
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 274 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. kAyotsarge vA sthAtum, khAdhyAyaM vA kartuM kalpate / yadi kazcit sAdhuH prArthanAM nA'numanute tadA kimapi kartuMna kalpate // itya'STAdazamI samAcArI // 18 // atha zayanA-''sana-paTTikAdInAM mAnarUpA ekonaviMzatitamI kathyate vAsAvAsaM pajosaviyANaM no kappai niggaMthANa vA, niggaMthINa vA aNabhiggahiyasijjA-55saNieNaM huttae, AyANameyaM, aNabhiggahiyasijjA-saNiyassa aNuccAkUiyassa, aNaTTA baMdhiyassa, amiyAsaNiyassa, aNAtAviyassa, asamiyassa abhikkhaNaM 2 apaDilehaNAsI| lassa, apamajaNAsIlassa tahA tahA NaM saMjame durArAhae bhavai // 53 // aNAdANameyaM, abhi ggahiyasijjAsaNiyassa uccAkUiyassa aTrAbaMdhissa miyAsAMNayassa AyAviyassa sAmayassa abhikkhaNaM 2 paDilehaNAsIlassa pamajaNAsIlassa tahA 2 saMjame suArAhae bhavai // 54 // arthaH-varSAkAle sthitA ye sAdhavaH, sAdhvyazca, tairnigranthaiH, nigranthIbhica, arthAta-sAdhu-sAdhvIbhiranabhigRhItazayyA-''sanaina bhavitavyam etAvatA varSAkAle sAdhUnAm , sAdhvInAM zayyA-zayanapahikA, Asanam-catu // 274 For Private and Personal Use Only
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kikA, paTTikAdikam avazyaM gRhItavyam / yadi na gRhNAti tadA jIvAnAM yatnA na bhavati / atha yacchayyA-ss-12 sanAdikaM sAdhavo gRhNanti tatkIdRzaM yujyate ? tadA''ha-yA zayyA anuccA-uccA na bhavati, anuccA cA'sau akucA ca anucAkucA, yA atyucA na bhavati / bhUmeH sakAzAd ekahastocapramANA bhvti| kITikA-kunthvAdInAM virAdhanA yasyAM na syAt, sarpa-vRzcika-karNakhajUrAderbhayaM na syAt / atha punaryA zayyA akucA bhavati nizcalA bhavati, na vidyate kucazcalanaM yasyAH sA akucA, lica-pica-zabdamakurvANA ityrthH| yadi lampanikAdInAM kambA dRDhA na bhaveyustadA antargatAnAM jIvAnAM vinAzaH syAd ityanena ekahastocA, dRDhabandhA, vaMzakambAnAM zayyA tasya sAdhoH bhvti||1|| punaranarthabandhasya arthena prayojanena vinA pakSamadhye vAradvayam, trayaM vA lampanikAyAH kambAnAM bandhanaM karoti sa anarthavandhaH, tasya lampanikA pakSamadhye ekavAramutkIlanIyA, adhika notkIlanIyA ityarthaH / utsargataH ekA, dve vA, tisro vA, catasro vA, antarAle lakuTIrdattvA tArakheva dRDhaM bandhanIyA / catubhyo bandhanebhyo'dhikaM na bandhanIyA / cedadhikabandhanA bhavettarhi utkIlanA'vasare svAdhyAyavyAghAtaH syAt, yadA ca zayanAya ekaphalikA paTTikA milati tadA viphalikA paTTikA na grAhyA / yathA lampanikAyAH paTTikAyA vA catubhyo nyUnA bandhA bhaveyustathA karttavyaM yasya sAdholampanikAyAm adhikA bandhAH syuH sa sAdhuranarthakabandha ucyte||2|| yasya sAdhoH punaramitAni bahUni AsanAni bhavanti sa amitAsanaH,tasya athavA For Private and Personal Use Only
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpamUtra IR75| nizrAkRtamAsanameva vAraM vAraM sthAnAt sthAnAntaraM gRhNan amitAsana ucyate / tasyA''sanaM sthAnAt sthAnAntaraM kalpadruma nayato jIvahiMsA bhavati amitA''sanasya saadhoH||3|| punaranAtApino yaH svakIyaM vastra-pAtro-padhipramukhamupa-IN kalikA karaNamAtape na dadAti sa anAtApI / pAtra-vastrAdInAm AtapadAnaM vinA panakAdInAM dvIndriyAdijIvAnAM vRttiyukta. vyAkhyA. saMsaktiH syAt tasmAdanAtApinaH // 4 // punaranAbhAvitikasya yadvastrAdi upakaraNaM paribhogAya rakSate tad anA|bhAvitam , taccopakaraNaM yasya bhavati sa anAbhAvitikastasya sAdhoH // 5 // punarasamitasya IryApramukhAH paJca (5)| samitayo na bhavanti sa asamitikastasya saadhoH| tatra samitayaH pazca-IryAsamitiH 1, bhASAsamitiH 2, eSaNAsamitiH3, AdAnabhaNDamAtranikSepaNAsamitiH 4, uccAra-prazravaNa-khela-jalla-siMghANapAriSThApanikAsamitiH 5 / etAsu paJcasu samitiSu yaH sAdhuH samito na bhavati // 6 // punayo'bhIkSNaM vAraM vAram apratilekhanazIlasya-vAraM vAraM pratilekhanAmakurvataH // 7 // punarvAraM vAraM pramArjanAmakurvataH, // 8 // evaM rItyA pUrvo|ktalakSaNasya sAdhoH saMyamapAlanaM durlabhaM bhavati / ityanena zithilasya sAdhoH karmA''dAnakAraNamuktvA anAdA-| nakAraNamAha-etat karmaNAmanAdAnametAdRzasya sAdhoH karmaNAm AdAnaM na bhavatItyarthaH / kIdRzasya sAdhoH ?| abhigRhItazayyA-''sanasya, zayyA, AsanAni yena gRhItAni / punaruccA'kucasya-yasya sAdhoH zayyA uccA | hastapramANA bhavati, akucA parasparaM militA bhavati tasya saadhoH||1|| punaryaH sAdhuH pakSamadhye ekavAraM lampa For Private and Personal Use Only
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir INI nikAyAH bandhAcatasRbhyo'ntarasthalakuTIbhyo'dhikAsu lakuTISu na badhnAti tasyA'rthabandhakasya // 2 // punarmitAsanasya-stokagRhItA''sanasya // 3 // punarAtApikasya-upakaraNAnAM pradattAtapasya // 4 // paJcabhiH samitibhiH samitasya, bhAvitasya // 5 // kriyAyuktasya, azithilasya // 6 // ata eva vAraM vAraM pratilekhanAzIlasya // 7 // vAraM 2 pramArjanAzIlasya // 8 // vAraM saMyama pAlyate ityarthaH / evaM 'tasya sAdhoH saMyamaH sukhArAdhyo bhavati etAdRzena sAdhunA sukhena saMyamaH pAlyate / atra paJcasamiti-triguptInAM dRSTAntAnA''ha TIkAkAraH, tatra prathamamIyosamitirgamane yatanA, yatra varadattakathA, tadyathA-eko varadattanAmA sAdhuH, mithyAtvinA devena mArge maNDUkyo vyutpAditAH, hastirUpeNa zuNDayA gRhItvoccaiH ullAlito bhUmau patana maNDUkyorajoharaNena pramAjeyan , jIvadayAM bhAvayan , khazarIrabhaGgamacintayan devena dRSTvA stutazca, kSAmitazca // 1 // bhASAyAM saGgataH sAdhudRSTAntaH, kenacidvairiNA rAjJA Agatya sainikaibahubhirekaM nagaraM niruddham, tadA tannagarAt saGgataH sAdhunigacchan bahisthaiH sainikaihItaH, pRSTazca-bho mune ! nagarapAkAre kiyaTalaM tiSThati ? tadA sAdhurAha-yau kau~ zRNutastau na vadataH, na ca pazyataH; ye netre ubhaye pazyataste na zRNutaH, na jalpataH; yA jalpati jihvA sA na pazyati, na shRnnoti| muhaH 2 evaM vadantaM dRSTvA sainikaiH pAThapathilo'yamiti jJAtvA mukta saMgatasAdhuH // 2 // eSaNAyAM naMdiSaNahaSTAnta:-vasudevaH pUrvabhave nandiSeNanAmA sAdhuH SaSThA-'STamAdinA tapasA pAraNAM karoti, khayaM glAnAdInAM ki na karatA For Private and Personal Use Only
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // 276|| zaucaM vidhAya, kalpasUtra |sAdhUnAM vaiyAvRttyaM karoti / tadA indreNa prazaMsitaH / mithyAtvinA devenA'tIsArI sAdhurUpaM vidhAya, eka kalpadruma laghuziSyaM sahAyinaM kRtvA bane uttIrya sthitaH / tato laghuziSyaM nandiSeNaM prati muktaH / sa laghuziSyo kalikA nandiSeNaM SaSTasya pAraNaM kurvantam uvAca-dhika tvAM vaiyAvRttyakaram atIsArI sAdhurvane tiSThati, vamatra bhudd'e| bRttiyukta. vyAkhyA. itizrutvaiva nandiSeNastvaritamutthAya glAnasya zaucArtha prAsukaM pAnIyaM viharaNAya gRhe 2 bhraman , devena gRhe | pAnIyamaprAsukaM cakre / tadA'pi tapaHprabhAvAdU, ekatra gRhAt mAsukajalaM gRhItvA, tatra gatvA glAnasyA'tI-1 sAriNaH sAdhoH zarIrasya zaucaM vidhAya, glAnaM skandhe samAropya, yAvad mArge yayau tAvad devo nandiSeNasya / parIkSArtha skandhe eva viSTAM cakre, mukhena gAlI dadau / tathA'pi nandiSeNo na cukopa, manasi tasya cikitsAcintAparAyaNo babhUva / tAdRzaM nandiSeNaM dRSTvA devaH pratyakSIbhUya natvA, stutvA, khasthAne jagAma // 3 // AdAnabhANDapratilekhanAyAM somilasya dRSTAntaH / yathA-kecit sAdhavaH pracchannakAlatvAt pratilekhanAvasarAt prAgeva pratilekhanAM cakruH / yadA'vasaro babhUva tadA vRddhamuninA uktaM bho bhadrAH ! punarvidadhuH / tadA somilenoktam-idAnImeva pratilekhanA kRtA''sIt, kiM jholikAyAm , chikyAM sarpAH samutpannAH santi / tadA // 276 // tadvacaH zrutvA zAsanadevyA jholikAyAM sa eva samutpAditAH / prAtaH sarpAn dRSTvA bhItaH somilA, zAsanadevyA pratibodhitaH / he sAdho! adya pazcAd ullaNThavacanaM mA brUyAH, muhurmuhurguruvacanena pratilekhanA tathA'pi nandiSA-vA, khasthAne jA STS For Private and Personal Use Only
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ka.sa. 47 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kurvatAM sAdhUnAM mahatI karmanirjarA bhavati / iti zrutvA somilaH pratilekhanAyAM dRDhamanasko babhUva // 4 // | uccAra- prasavaNa- khela - jalla-siMghANapariSThApanikAsamitau laghuziSyadRSTAnto yathA kazcit sAdhuSu laghuzi yo municandranAmA sandhyAyAM gurubhirukto bho municandra ! utthAya sthaNDilAni kuru / iti zrutvA laghuziSya Aha- adya sandhyAyAM sthaNDilAni na kRtAni, tarhi kiM rajanyAmAgatya uSTrAH sthAsyanti / guravastUSNIM tasthuH / rajanyAM prazravaNAdipariSThApanAya gato municandraH sthaNDilabhUmau / zAsanadevyA utpAditairuSTrairlattAbhihato bhIto gurupArzve upAgatyoce / gurubhiruktam-tvayA sthaNDilakaraNAvasare solluNThavacanaM pratyapAdi tena zAsanadevyA tvaM zikSito'si / iti zrutvA tatra zAsanadevyAH samakSaM laghuziSyo municandro mithyAduSkRtaM kRtvA pariSThApanikAsamitI sthiro babhUva // 5 // atha guptInAmudAharaNAnyAha - prathamaM manoguptau-kuGkaNaH sAdhurIryApathikIM pratikramya, kAyotsarge karSaNaM cintayAmAsa / gurubhiH pratibodhitaH sAvadyavyApAracintanasya mithyAduSkRtaM dadau 6 // vAgguptau - guNadattassAdhuH svasAMsArikAn mAtR-bhrAtRRna vandanAM kArayituM vrajan mArge taskarairuktaHkasyApi tvayA'smAkaM zuddhirna deyA; ityuktvA caurairmuktaH / daivayogAdagre sAMsArikA eva tasmai munaye militAH / muninA caurANAM zuddhisteSAM purato noktA / caurairupalakSitaH, prazaMsito muniH / munerdAkSiNyAd munereva sAMsArikAn jJAtvA caurairapi sa sArtho na luNTitaH 7 // kAyaguptau arahannakadRSTAntaH / yathA - arahannakaH sAdhurvihAraM For Private and Personal Use Only
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 277 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir 1 kurvan mArge laghuvAhalakaM vahantaM sarvalokaiH kUrdanenollaGghayamAnaM dRSTvA manasi jIvadayayA cintayan, apkAyavirAdhanAnivAraNAya taM vAhalakaM kUrdan zAsanadecyA TaGvAntarAle lakuTIM prakSipya pAtitaH / bhagraTaGggvazca zAsanadevyA jinAjJAM saMzrAvya TavAyAH samAdhiM kRtvA prabodhitaH / so'pi mithyAduSkRtaM dattvA kAyaguptau sthiro jAtaH 8 // ityanena sAdhu-sAdhvInAM varSAkAle pATa-pIThaphalaka - kASThA''sanAdipUrvokteSu sthitiH kalpate, paraM caturmAse bhUmau zayanam upavezanaM ca na kalpate / teSAM ca pratilekhanam, pramArjanam, zodhanam, bhUmeH sakAzAdupakaraNam uccaiH rakSaNIyam, tadapyapratilekhanIyam, avyApriyamANaM na rakSaNIyam / sAdhUnAM caturdaza upakaraNAni / sAdhvInAM paJcaviMzatirUpakaraNAni / ekasmin dine vAradvayaM pratilekhyAni, trizuddhyA yatanA vidheyA / mukhavastrikayA mukhamAcchAdya jalpanIyam / daNDaproJchanaka - rajoharaNAdinA bhUmau pramArNya calitavyam / bhakta- pAnIyamAnIya udyote saMzodhya Aharttavyam / pratidinamahorAtre saptavAraM caityavandanA vidheyA / ekasmin ahorAtre caturvAraM svAdhyAyI karttavyA / vikathA na karttavyA / evaM kurvatAM sAdhUnAM sukhena saMyamanirvAho bhavati // ityekonaviMzatitamI samAcArI // 19 // atha caturviMzatisthaNDilasthAnapratilekhanarUpA viMzatitamI samAcArI kathyate vAsAvAsaM pajjosaviyANaM kappai niggaMthANa vA, niggaMthINa vA, tao uccArapAsavaNabhUmIo For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 9 // 277 //
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDilehittae, na tahA hemaMta-gimhAsu jahA NaM vAsAsu, se kimAhu ? bhaMte ! vAsAsu NaM ussaNNaM pANA ya, taNA ya, bIyA ya, paNagA ya, hariyANi ya bhavaMti // 55 // artha:-varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAm , sAdhvInAm uccAra-prazravaNabhUmikAtritayam , sthaNDilabhUmitrayaM prati lekhanIyaM kalpate / yasya dUrabhUmikAtritayapratilekhane zaktinasyAt, tasya bhUmikAtritayam-dUram , madhyam , AsannaM copAzrayamadhye eva pratilekhanIyam / tata upAzrayAdvahibhUmikAtritayam-dUram, madhyam , Asanna pratilekhanIyaM / yadi soDhuM na zaknoti tathA'pi bhUmikAtritayaM pratilekhanIyam evaM dvAdaza sthaNDilAni upAzrayamadhye / dvAdaza sthaNDilAni upAzrayAhirapi / sarvamIlane caturvizatirbhavanti varSAkAle pratilekhyAni ? tathA zItakAle, uSNakAle ca na pratilekhyAni / varSAkAle hi pRthivyAmindragopa-kRmi-kITikAH, nUtanatRNAni, bIjAni, panakAdIni jIvAnAM kulAni pRthivyAM AkulAni syuH tasmAdbhUmikAtrayaM pratilekhyam // eSA viMzatitamI smaacaarii||20|| athaikaviMzatitamI mAtrakatritayarUpA samAcArI kathyatevAsAvAsaM pajjosaviyANaM kappai niggaMthANa vA, niggaMthINa vA, tao mattagAiM giNhittae, taM jahA-uccAramattae, pAsavaNamattae, khelamattae // 56 // For Private and Personal Use Only
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra kasabruma kalikA vRciyukta. vyAkhyA // 278 // arthaH-varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAm, sAdhvInAM cAmatrakatritayaM gRhItuM kalpate uccArasya bRhannIteramantrakam 1. tathA prazravaNAmatrakam 2, tathA zleSmAmatrakam 3 klpte| ekaviMzatitamI samAcArI // 21 // atha luzcanavicArapratipAdikA dvAviMzatitamI samAcArI kathyatevAsAvAsaM pajjosaviyANaM no kappai niggaMthANa vA, niggaMthINa vA paraM pajjosavaNAo golomappamANamitte vi kese taM rayaNi uvAyaNAvittae / ajeNaM khuramuMDeNa vA, lukkasiraeNa vA hoiyavaM siyA / pakkhiyA ArovaNA, mAsie khuramuMDe, addhamAsie kattarimuMDe, chammAsie loe, saMvaccharie vA therakappe // 57 // arthaH-varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAm ,sAdhvInAM ca paryuSaNAt param-ASADhacaturmAsAt paraM,cAturmAsaM yAvat sAmarthyasadbhAve sadAlocaH kalpate-dhruvalocaH kalpate, golomapramANamAtreSvapi kezeSu romANirakSituMna kalpate, jina kalpinA sAdhunA dhruvalocinA bhAvyam / sthavirakalpinA sAdhunA sAmarthyasadbhAve ASADhacaturmAsAdArabhya mAsacatunaSTayaM yAvad dhruvalocinA bhAvyam / asamarthenA'pi paryuSaNApratikramaNarAtrine ullaGghanIyA, paryuSaNAparvataH pUrvameva bAlocaH karttavyaH, kaaryitvyH|aymbhipraayH-pryussnnaaprvnni avazyaM locaM vinA pratikramaNaM na klpte| varSAkAle // 278 // For Private and Personal Use Only
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kezeSu satsu jalArdratvena apkAyavirAdhanA syAt / tatazca SaTpadyaH syuH| tAsAMnakhairvinAzaH syaat|crmnni nakhairvaNotpattiH syaat| tasmAt kAraNAd golomapramANA api kezAna rakSaNIyAH atha ca yadi sAmarthya sadbhAve'pi kSureNa muNDanaM kArayet, kartaryA vA karttanaM kArayettadA tIrthaGkarA''jJAyA virAdhanA syaat| apareSAmapi sAdhUnAM locakArApaNe mano bhajyate, tena mithyAtvaprarUpaNA prasaGgaH syAt tathA saMyamavirAdhanA, AtmavirAdhanA vA syaat| SaTpadyazca niyante / nApito dravyAdikaM yAcate / athavA aprAsukapAnIyavyApattyA pazcAtkarma lagati / kSurapram , hastaM ca aprAsukajalena prakSAlayati tasmAda jinazAsanasya hIlanA bhavati tena mukhyavRttyA loca eva kaaryitvyH|| atha apavAdanayena lucane jvarAdiruka, bAlasyAsahanatvAd rodanam , kazcid mandazraddhAvAn saMyamamapi tyajati etAdRzasya loco na krttvyH| tadA kiM kuryAda ? ityAha-'ajeNaM' AryeNa sAdhunA kSuramuNDitena bhAvyam / aympvaadnyH| luzcitazirojena bhAvyam eSa utsrgmaargH| yadA kSurapreNa muNDanaM kArayituM na zaknoti mastake sphoTakAdisadbhAve, tadA kartA zirojAni kartaritavyAni, pakSikAyAM 2 saMstArakazayyAdevandhanadarikA utkIlanIyA punaH paJcadaze dine AlocanAM gRhNAti, locamasahan mAse 2 kSureNa muNDApayet, pakSe 2 pracchanavRttyA kartaryA kezakarttanaM kArayet, nizIthe uktamasti-'kSuramuNDe laghumAsaH prAyazcittam , karttane gurumAsa: prAyazcittaM dadAti' / punastaruNasAdhozcaturbhirmAsailaJcanaM kalpate, sthavirasya, vRddhasya, jarAjarjeritasya cakSuste For Private and Personal Use Only
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM // 279 // kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. jorakSaNAya SadbhirmAsailucanaM kalpate sAMvatsarike vA / tathA varSAkAle sthavirakalpino'vazyaM luJcanam , jinakalpinA, sthavirakalpinazca nizcayena dhruvaluJcanaM kalpate // eSA dvAviMzatitamI samAcArI // 22 // atha rATIvacananiSedha-mAnAdipiNDaniSedharUpA trayoviMzatitamI samAcArI kathyatevAsAvAsaM pajjosaviyANaM no kappai niggaMthANa vA, niggaMthINa vA paraM pajjosavaNAo ahigaraNaM vaittae, je NaM niggaMtho vA, niggaMthI vA paraM pajjosavaNAo ahiMgaraNaM vayai, se NaM / "akappeNaM ajjo ! vayasIti' vattatvaM siyA, jeNaM niggaMtho vA niggaMthI vA paraM pajjosavaNAo ahigaraNaM vayai, se NaM nihiyatve siyA // 58 // arthaH-varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAm , sAdhvInAM ca paryuSaNapratikramaNA'nantaraM adhikaraNaM kaliH, rATIsUcakaM vacanaM vaktuM na kalpate |ath ca yaH kazcitsAdhuH paryuSaNApatikramaNAnantaraMrATIsUcakaM vAkyaM jalpatitaM pratyanyaH sAdhurevaM vakti-he Arya! tava na klpte| bhavAn kalahakArivAkyaM vakti, IdRgvacanaM na vaktavyam / atrA'yaM bhAvaH-paryuSaNApapratikramaNAt pUrvamadhikaraNavacanaM kadAcid uktaM bhavati tattu paryuSaNAparvapratikramaNe kSAmitaM bhavati, punaryaHsAdhuH kadAcit paryuSaNAparvaNaH parama'gre rATIkaraNam adhikaraNaM vacanaM vadet sa sAdhuH 'nijjUhiyace siyA' nirvA | // 279 // For Private and Personal Use Only
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sitavyaH syaat| 'tAmbUlakasya saTitapatravad gaNAnniSkAzitavyaH' evaM samyagityanena krodha-mAna-mAyA-lobhA-IN dayaH kaSAyAH sAdhubhirna karttavyAH / atra krodhAdInAM caturudAharaNAni vAcyAni tathA krodhapiNDaH 1,mAnapiNDaH 2, mAyApiNDaH 3, lobhapiNDaH 4 ete catvAraH piNDA aklpniiyaaH| "kohe ghevrkhggo| mANe sevaiyakhuDue nAyaM // mAye AsADhabhUI / lohe kesariyasAhutti // 1 // " krodhapiNDaviSaye ghRtapUrakaH sAdhuryathA zApaM dattvA ghRtapUrAn jagrAha tathA krodhapiNDo na grAhyaH 1 / mAnapiNDaviSaye yathA sevibhojyopalakSitaH sAdhureko gRhasthinyA sAI mAnaM kRtvA lokasamakSaM tatpatisamIpe gatvA "zvetAGguliH 1 vagoDDAhI, 2 tIrthaslAtA ca 3 kiGkaraH 4 // idano5riSaNazcaiva, 6 SaDete gRhinniivshaaH||1||" eteSAM kathAmukhena kathanIyam , tadvigopanAM kRtvA, nakropari aGguliM gharSayan , kRpaNagRhasthAna tarjayitvA ghRtakhaMDamizritasevabhojyena pAtraM bhRtvA AnayAmAsa, evaM mAnapiNDo na grAhyaH 2 / mAyApiNDe yathA ASADhabhUtiH sAdhurmodakAn navInaM rUpaM vidhAya jagrAha tathAmAyApiNDona grAhyaH 3 / lobhapiNDaviSaye yathA kazcidmAsakSapaNakaH sAdhuH kutracit pAraNA'vasare siMhakesarikamodakAna dRSTvA dharmalAbhasthAne siMhakesarikAH 2 iti gRhe 2 vadan ekena zrAddhena gRhe AhUya modakasthAlaM bhRtvA, darzayitvA tacittaM svasthAne samAnItam / evaM lobhapiNDo api na grAhyaH 4 // eSA| trayoviMzatitamI samAcArI // 23 // atha caturviMzatitamI samAcArI kathyate / For Private and Personal Use Only
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtraM | kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAkhyA. // 280 // vAsAvAsaM pajosaviyANaM iha khalu niggaMthANa vA, niggaMthINa vA ajeba kakkhaDe, kaDue, viggahe samuppajijjA, sehe rAiNiyaM khAmijA, rAiNie vi sehaM khAmijA, (graM0 1200 ) khamiyatvaM khamAviyatvaM, uvasamiyatvaM uvasamAviyavaM, sumaisaMpucchaNAbahuleNaM hoyatvaM / jo uvasamai tassa atthi ArAhaNA, jo na uvasamai tassa natthi ArAhaNA, tamhA appaNA ceva uvasamiyatvaM, se kimAhu ? bhaMte ! uvasamasAraM khu sAmaNNaM // 59 // . artha:-varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAm , sAdhvInAM ca adyadivase paryuSaNAparvadivase karkazam-kaTuka makAracakArAdizabdarUpaH kalaha utpadyate yadA ratnAdhiko muniraparAdhavAn asti tadA'pi ziSyaH ratnAdhikaM kSAmayet / ayaM vidhirmArgo'sti / atha kadAcicchiSyo'vidhijJaH, ahaMkArI vA syAttadA ratnAdhiko muniH ziSyaM kSAmayet / tathA AtmanA kSantavyam , aprHkssaamyitvyH| Atmanopazamitavyam , anyaH upshmyitvyH| yena gurvAdinA, sthavireNa vA sArddhamadhikaraNamutpannaM bhavet tena sAI rAga-dveSaM tyaktvA, samyagmatiM kRtvA sUtrA-'rthayoH saMpRcchanAbahulena sAdhunA bhAvyam / ya upazAmyati tasyA'sti ArAdhanA, yo na upazAmyati tasya nAsti ArAdhanA / krodhI sAdhurjinAjJAvirAdhaka ityarthaH / atra kiM kAraNam ? ityAha-khu iti nizcayena, zramaNasya cAri // 28 // For Private and Personal Use Only
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharmasyA'yameva sAraH, upazamapradhAnaM cAritraM pAlayet / zrAvakeNA'pi kSantavyam , kSAmayitavyaM yathA-udAyInRpa-zcaNDapradyotanabhUpena sAI kSAmaNAM cakAra / tadyathA-campAyAM puryAm AjanmalolupaH kumAranandI varNa-16 kAro dravyavalena surUpAM strINAM paJcazatIM pariNItavAn / ekadA hAsAgrahAsayoH rUpaM dRSTvA vyAmohitaH / tayoH prArthanAM cakAra / tadA tAbhyAmuktaH- paJcazailadvIpe cet tvamAgamiSyasi tadA tvAM pariNeSyAvaH, ityuktvA gate / so'pi tadUcanAd ekakoTidravyaM dattvA ekena vRddhaniryAmakena samaM pote sthitvA paJcazailadvIpAya cacAla / samudramadhye ekatra jalAvarte vaTastarostale poto yanAma, tadA niryAmakavacanAt kumAranandI vaTasya zAkhAmArudha, tatra bhAraNDapakSiNazcaraNamAzliSya paJcazailadvIpe, paJcazailaparvate jagAma / tadA tatrAdhiSThAyinyau hAsAprahAsAkhye vyantoM Ucatu:-asmatpreSitastvaM gRhe gatvA asmaddhyAnasahitam 'iGginImaraNaM kuru / yenaa'smtptibhvissysi|ityuktvaa tAbhyAmutpAvya gRhe muktAtata'iGginImaraNaM' kartukAmo gRhe Agatya nAgilazrAddheNa mitreNa iGginImaraNAdU vAryamANo'pi iGginImaraNaM kRtvA, mRtvA tayorbhA paJcazailaparvate samutpanno vidyunmAlI nAmA devH| ekadA indrAdayo devAnandIzvaradvIpe militaaH| tatra vidyunmAlyapi hAsA-prahAsAsahito mRdaGganigaraNAn muhurmuhuruttArayan gRhItadIkSeNa nAgilazrAddhena mRtvA dvAdazame devaloke samutpannena devena dRSTaH, prtibodhitH| are |mitra ! tvayA tucchabhogArtha janma hAritam / atha tava nistArAya dharmamArgamupadarzayAmi, tvaM gozIrSacandanasya For Private and Personal Use Only
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir kalpasUtraM // 28 // zrImahAvIrasya jIvitasvAminaHpratimAM kArayitvA, pUjAM kuru| yena janmAntare bodhibIjaprAptistava syAt / tenA'pi kalpadruma mahAvIrapratimAMgozIrSacandanamayIM kArayitvA,pUjayitvA prAnte sAMyAtrikAna dattvA vItabhayapattane preSitA pratimA- kalikA peTikA, catuSpathe devAdhidevasya nAmnA samithyAtvibhiH peTyuddhATanAya AgrahaH kRtaH, paraM peTI nodghATitA / tadA |vRtiyuktaM. vyAkhyA. prabhAvatyA rAjyA zrIvIrasya zrAvikayA devAdhidevasya mahAvIrasya nAmoccAraNenodghATitA, tadA lAtvA prabhAvatyA khadevagRhAzraye sA pratimA puujitaa| ekadA prabhAvatIdevyA svAyuSaH prAntaM jJAtvA, udAyinaH nRpasyA''jJAM lAtvA, khapatyuH pAve ityuktam-yadA'haM devayonau utpatsyAmi tadA tava duSkaravelAyAM sAhAyyaM kariSyAmi, iti dIkSA jagRhe / tataH pazcAttAMpratimA udAyanarAjA pupuuj|ttr kubjA dAsI pUjopakaraNAni jalAdIni Anayati / ekadA tatra gandhArazrAvakeNa yAtrArthamAgatena kuJjayA kRtavaiyAvRttyena tuSTena svayaM dIkSAyAm udyatena rUpaparAvartinI guTikA, saubhAgyakAriNI guTikA ca; evaM guTikAdvayaM dade / tena zrAddhena dIkSA jagRhe / ekadA sA kubjA rUpaparAvartinI guTikAM bhuktvA surUpA babhUva / udAyananRpo'pi tAdRzIM divyarUpAM tAM dRSTvA nopalakSayati sma / jJAtA satI sA rAjJe kharUpam uvAca / tadA rAjJA suvarNaguliketi nAma tasyAzcakre / dvitIyayA guTikayA cnndd-0||28|| pradyotanA'gre saubhAgyaM babhUva / caNDapradyotano'pi tAdRzImevAparAM candanamayI pratimA kArayitvA tatsthAne tAM, sthApayitvA, tayA pratimayA saha suvarNagulikAm analagirigandhahastiskandhe samAropya ujjayinyAm AjagAma / For Private and Personal Use Only
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAtaH pUjArthaM samAgatena udAyananRpeNa sarva pratimAyAH suvarNagulikAyAzca haraNAdikaM caNDapradyotanasya caritraM| jJAtam / tatazcodAyananRpo mahAsenAdIna daza mukuTabaddhabhUpAn khasainyena saMmIlya ujjayinyAM prati pratasthe / mAgeM / | AgacchataH udAyananRpasainyasya prabhAvatIdevena triSu sthAneSu jalasya sAhAyyaM kRtam / prathama lodrapurapattane // 1 // tataH puSkariNyAm, adyApi tatra 'strIvApI iti puSkaraNanagare prasiddhA'sti // 2 // tataH puSkarakuNDe'jazcamerupArthe // 3 // etAni trINyapi devanirmitajalasthAnAni / evamudAyananRpo'pi anukrameNa mAlavadezamadhye Agatya caNDapradyotanAya dUtaM preSayati sm| suvarNagulikA tubhyaM dattA, paraM jIvitakhAminaH zrImahAvIrasya pratimA dUtasyA'sya sArthe moktavyA / iti lekhaM vAcayitvA dUto nirbhasitaH, caNDapradyotano yuddhasajo babhUva / tatra saMgrAme ca prabhAvatIdevIsAhAyyAcaNDapradyotanaM yuddhe nirjitya, madAsIpati ityakSarayuktaM lalATapaTTe kharNapada bandhayitvA, pAdayoH / varNanigaDaM paridhApya, ujjayinyAM svA''jJayA bhrAmayAmAsa, tato yAvattA pratimAmudAyananRpa utthApayati tAvat | sA pratimA sthAnAnnottiSThate / vItabhayapattane upadravaM bhavitA teneyaM pratimA nA''yAsyatIti devavANIM zrutvA, pratimAM tatraiva muktvA caNDapradyotanaM badhvA, sArthe lAvA khapurAya cacAla / mArge varSAkAlavazAd mAlavadezasya | picchalapaGkabahulatvAcalitumazakta udAyano rAjA svasainyena sthitaH / tatra dazabhirmukuTabaddhabhUpaiH pRthak 2 |sthitam , tenA'dyApi mAlavadeze dazapuranagaramasti / evaM tatra sukhena varSAkAle sthitasyodAyanasya bhUpasya paryuSa For Private and Personal Use Only
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 282 // kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. laNAparvadinamAgatam / taddine udAyanabhUpazcaNDapradyotanasya bhojanadAnAdezaM sUpakArAya dattvA svayaM pauSadhaM jgraah| sUpakArazcaNDapradyotanapAce Agatya udAyinanRpasya pauSadhamuktvA bhojanasya prArthanAM cakAra / caNDapradyotenena jJAtam-adya mAM viSaM dattvA haniSyatIti vicArya bhItena pauSadhamiSaM kRtvA sthIyate sma, bhayAdupavAsaH kRtH| tacchutvA udAyano nRpaH pauSadhazAlAtaH samutthAya, 'sAdharmike baddhe sati kathaM mama pauSadhaM kalpate, bhayAdapi | matsAdharmiko'yaM jAta iti vicintya' nigaDaM bhatvA, krodhabhAvaM kSAmayitvA, mithyAduSkRtaM parasparaM dattvA, pratikramaNamekatra kRtvA prAtaH pAraNAM kArayitvA svapurI preSayAmAsa / evamanyairapi asmin parvaNyAgate sati | munibhiH, zrAddhaizca kSantavyaM kSamayitavyam // iti caturvizatitamI samAcArI // 24 // atha upAzrayatrayakalpanaviSayA paJcaviMzatitamI samAcArI kathyatevAsAvAsaM pajjosaviyANaM kappai niggaMthANa vA, niggaMthINa vA tao uvassayA giNhittae, taM jahA0-veuviyA, paDilehA, sAijiyA pamajaNA // 6 // artha:-varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAm , sAdhvInAM ca gRhItuM traya upAzrayAH kalpante, taM zabdena tatropAzraye| | "veciyA paDilehA" vAraM 2 dRSTipratilekhanA kAryA, upAzrayasyA'yaM vidhiH punaH 'sAijiyA pamajaNA' zabdena // 282 // gahIsUtrAya upAzcayAH kalpano, taM zabdena tatropAdhye For Private and Personal Use Only
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir jAyacopAzraye nityaM tiSThanti sa upAzrayaH pratilekhitavyaH-prabhAte, mikSAsamaye, madhyAhe, tRtIyaprahare caivaM vAra catuSTaye varSAkAle pramArjanIyaH / zItoSNakAle madhyApramArjanaM vinA vAratrayaM pramArjanaM karttavyam / ayaM vidhirniIcopAzraye, jIvAkulopAzraye tu punaH punaH pramArjanaM vidheyam / anyau dvau upAzrayau pratidinaM dRSTyA pratilekhanIyau, tRtIye divase daNDapuchanena pramArjanIyau / eSA paJcaviMzatitamI samAcArI // 25 // atha bhakta-pAnArthagamanakAle diga-vidigdarzanarUpA SaDviMzatitamI samAcArI kathyatekA vAsAvAsaM pajjosaviyANaM niggaMthANa vA niggaMthINa vA kappai aNNayariM disiM vA, aNudi siM vA, avagijjhiya avagijjhiya bhatta-pANaM gvesitte| se kimAhu bhaMte ! osaNNaM samaNA __ bhagavaMto vAsAsu tavasaMpauttA bhavaMti, tavassI dubbale, kilaMte mucchijja vA, pavaDijja vA, __tAmeva disiM vA, aNudisaM vA samaNA bhagavaMto paDijAgaraMti // 1 // arthaH-varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAm , sAdhvInAmanyatamasyAM kasyAM dizi, athavA vyavahAramArgeNa vidikSu vA avagRhya gurvAdInAM tAM dizamuktvA bhakta-pAnAdyarthaM gantuM kalpate, yasyAM dizi gacchet tasyAH dizo nAma munInAmagre vaktavyamityarthaH / atra ko hetuH ? tadAha-yena hetunA 'osanna' prAyeNa varSAkAlasamaye zramaNA bhagava For Private and Personal Use Only
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpadruma kalikA vRttiyukta. vyAlyA. kalpasUtraMntastapasA upasaMtaptA bhavanti / punastapasvino durbalAH kRzazarIrA bhveyuH| anena hetunA klAmanayA mUcchA prA- pryuH| durbalatvAtskhalitvA pateyuH / yadA diga uktA bhavet tadA tasyAM dizi tasya tapakhinaH muneH zuddhi // 283 // kuryH|| eSA SaDiMzatitamI samAcArI // 26 // atha kAryArthe catvAripaJcayojanAni gatasya kArye jAte tatraiva tAM rajanImapi na stheyamiti pratipAdikA saptaviMzatitamI samAcArI kathyate vAsAvAsaM pajjosaviyANaM kappai niggaMthANa vA, niggaMthINa vA gilANaheuM jAva-cattAri, paMca joyaNAI gaMtuM, paDiniyattae; aMtarA vi ya se kappai vatthae, no se kappai taM rayaNiM ttthev| uvAyaNAvittae // 62 // artha:-varSAkAle sthitAnAM sAdhUnAm , sAdhvInAM ca glAnAdisAdhovastrauSadhapathyavaidyacikitsAdyarthaM catvA|ri paJca yojanAni vA gantum , pratyAgantuM vA kalpate / tatra yAvatkArya tAvattiSThet / kArye sRte sati tAM rajanI tatraiva nirgamayituM na kalpate / tatazcalitvA kozam , krozAdha vA Agatya rajanIM gamayet / antarA-mArge rajanIM sthAtuM kalpate, parantu kArye sRte tatraiva rajanyAM sthAtuM na kalpate ityarthaH // eSA saptaviMzatitamI smaacaarii||27|| atha aSTAviMzatitamI sAdhudharmasamAcArI, kathyate // 28 // For Private and Personal Use Only
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir icceyaM saMvacchariaM therakappaM ahAsuttaM, ahAkappaM, ahAmaggaM, ahAtaccaM, sammaM kAeNaM phAsitA, pAlittA, sobhittA, tIrittA, kidvittA, ArAhittA, ANAe aNupAlittA, atthegaiA samaNA niggaMthA teNeva bhavaggahaNeNaM sijhaMti, bujhaMti, muccaMti, parinivAiMti, savadukkhANamaMtaM kareMti / atthegaiA ducceNaM bhavaggahaNeNaM sijhaMti, jAva-savadukkhANamaMtaM kariti / atthegaiyA tacceNaM bhavaggahaNeNaM, jAva-aMtaM kariti / sattaTrabhavaggahaNAiM puNa nAikamaMti // 63 // arthaH-tasyAm upazamaH sAram , yadyajAnataH kizcitpAtakaM lagnaM syAttadA niHzalpIbhUya mithyAduSkRtaM dAtavyam / paraM yathA kumbhakAralaghukSullakayoriva mithyAduSkRte na kAcit siddhiH / puna:-mRgAvatyAH AryAyAH candanAyAzcaraNayornamantyA mithyAduSkRtaM dadatyAH kevalajJAnaM prAptam etAdRzaM mithyAduSkRtaM dAtavyam / laukikadRSTAntenApi zvazru-jAmAtrovivAde ghRta-kSareyoryathA parasparaM prItirabhUt tad dRSTAnto yathA kazcijAmAtA zvazrUgRhe bahubhyo divasebhyaH kalahaM bhatumAgataH, tadA zvazvA kSareyI rAddhA, bhojyitumupveshitojaamaataa|khnndden mizrA kSaireyI paryuSitA, ghRtaM maya'tvAd gRhe vartamAnamapina paryuSitam / ghRtaM ca havAllAvA AgacchAmItyuktvA gtaa| pazcAjAmAtA chikke dhRtam styAnIbhUtaghRtena bhRtaM ghRtabhAjanaM dRSTvA, jJAtvA kRpaNeyaM For Private and Personal Use Only
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra kalpasUtraM // 284 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zvazrUH ghRte satyapi haTTe gatA iti vicintya tad ghRtaM taptIkRtya, tadbhAjanaM tatraiva muktvA sthitaH / sA'pyA''gatya haTTe ghRtaM na labhyate ityuvaac| tadA jAmAtA avAdIt he zvazru ! yadi kizcit TaGkaSindumitaM vA ghRtabhAjane ghRtaM bhavettadA pAyasamadhye bhoktavyam, rUkSasya nAma nivAryate / ityukte tayA'pi hi styAnI bhUtaghRtabhrAntyA tadbhAjanaM ghRtaM madhye kAstIti vadantyA jAmAtuH sthAlopari adhaH kRtam / ghRtaM sarvaM patitaM dRSTvA jAmAtA putrazca etau ubhau api sahazaiau iti hetorAvAM ekatra bhokSyAvaH / athA'smAkaM IdRzI icchA'sti / jAmAtrA tadoktam atIvasamyak / atha zvazrUH ekatra bhuMjantI khasyAM dizi ghRtamAnetumityavadat-he jAmAtaH ! bhavatA amukadine matputrI tADitA, amukadine tarjitA, amukadine raGgInaM kamakhAkhyaM vastraM mArgitaM sannAnIya dattaM cIvaramapi nAnIya dattam / ataH paraM bhavatA holikAyAM nAgatam, akSatatRtIyAyAM nAgatam, rakSAbandhe'pi nAgatam evamuktvA 2 hastAGgulyA kSIrAntarAle rekhAM kurvantI khasyAM dizi ghRtaM jahAra / tAdRzIM tAM dRSTvA dhUrtteti vijJAya jAmAtA'pi dhUrttIbhUya he zvazrUH ataH prathamaM yatkRtaM tanna smaraNIyam, agra pazcAdalIyAgalIyA varttate evaM kRtvA hastena kSairIyI ghRtenaikatrIkRtya, jAmAtA uvAca - yadi madvacane pratItistava nAsti tarhi tava pratyakSaM kauzaM pibAmItyuktvA kSaireyIM sarvA papI / iti lauki kadRSTAnte yathA zvazrU - jAmAtrorvivAde ghRta-kSerepyoH parasparaM melApo jAtastathA dharme melApo vidheyaH / iti vicArya paryuSaNAparvaNi vizeSeNa kaSAyAstyAjyAH // punaH- "gaMgAe nAvio naMdo 1, sabhAe gharakoilo 2 / haMso For Private and Personal Use Only kalpadruma kalikA vRttiyuktaM. vyAkhyA. 9 // 284 //
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mayaMgatIrAe 3, sIho aMjaNapatrae 4 // 1 // vANArasIe baDuo5, rAyA iccheca so huo 6 / ee siMghAyago| joo, so ityeva samAgao // 2 // punazca accakArI bhahAdInAM dRSTAntaM zrutvA kaSAyazalyAdIni na rakSaNIyAni iti paryuSaNAsamAcArI uktA ||ath tAsAM phalamAha| arthaH-itya'munA prakAreNa sa tat sAMvatsare bhavaM sAMvatsarikaM varSAkAlasaMvandhi sthavirANAM kalpaM sthavirakalpinAM sAdhUnAmayamAcAraH / yadyapi jinakalpinAmapi kiMcidAcAranirUpaNamasti tathA'pi sthavirakalpinAM sA dhUnAmAcAra-bahulatvAt sthavirakalpaM-yathAsUtraM sUtroktarItyA, 'ahAkappaM yathAkalpaM, yathAmArga yathAmokSamArgaH| jAsAdhyate, yathAtattvaM paramArthajJAnena samyakatIrthakarAjJayA kAyena, vAcA, manasA; samyakzabdena, manasA, vAcA sparzayitvA, pAlayitvA, zodhayitvA, atIcArAn kSAmayitvA, tIritvA-yAvajIvaM tIraM prApayitvA, punaH kIrtanayitvA-anyeSAmupadezena kIrtanaM kRtvA, yathoktavidhinA karaNam ArAdhanAM tAM kRtvA jinAjJayA anupAlya eke kecit tenaiva bhavagrahaNena siddhyanti, punarbuddhyate-kevalaM prApnuvanti, muktA bhavaMti karmabaMdhanebhyaH, parinirvApayaMti-parisAmastyena karmatApAcchItalatAM prApnuvanti; kiMbahunA sarvaduHkhAnAM sarvendriya-manaHsaMbaMdhinAM duHkhA-| nAmantaM kurvnti| kadAcittasmin eva bhave muktirna syAt tadA dvitIye bhave pUrvoktalakSaNA bhavanti / kecittRtIyabhave siddhyaMti, buddhyaMti athavA saptAaSTau manuSyabhavAn nollacante, ityaSTAviMzatitamI samAcArI // 28 // For Private and Personal Use Only
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpasUtra // 285 // ie, bahaNaM sama kalpadruma kalikA vRciyukta. vyAkhyA. atha bhadrabAhukhAmI vadati-yanmayA'tra adhikAratrayaM proktaM tanmayA khecchayA noktamasti, kintu tIrthakarA''jJayA | upadiSTaM tadeva sUtravANyA vadatiteNaMkAleNaM, teNaM samae NaM samaNebhagavaM mahAvIre rAyagihe nagare, guNasilae NANaM,bahUNaM samaNINaM, bahUNaM sAvayANaM, bahUNaM sAviyANaM, bahUNaM devANaM, bahaNaM devINaM majhagae ceva evamAikkhai, evaM bhAsai, evaM paNNavei, evaM parUvei, pajosavaNAkappo nAma ajjhayaNaM | saaTuM, saheuaM, sakAraNaM, sasuttaM, saatthaM, saubhayaM, savAgaraNaM, bhujo bhujo uvadaMsei tti bemi // 64 // pajjosavaNAkappo nAma dasAsuakkhaMdhassa aTTamamajjhayaNaM saMmattaM // (graM0 1215) arthaH-tasmin kAle caturthArakaprAnte, tasmin samaye rAjagRhanagaryA samavasaraNAvasare, zramaNo bhagavAn mahAvIrorAjagRhanagare, guNazile caitye yakSAyatane bahUnAM sAdhUnAm , bahUnAM sAdhvInAm , bahUnAM zrAvakANAm , bahInoM zrAvikANAm , bahUnAM devAnAm , bahInAM devInAM madhye sthitaH san evamAkhyAti pUrvoktavidhinA kathayati, evaM bhASayate vacanayogena vakti; evaM prakAreNa prajJApayati kalpArAdhanaphalAni darzayitvA jJApayati, evaM prarUpayati zrotRNAM hRdayAdarza artha prativimiva saMkrAmayatItyarthaH / ziSyaH pRcchati-zrImahAvIraH kimA-1 // 285 // For Private and Personal Use Only
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir khyAti ? zrIparyuSaNAkalpanAmAdhyayanaM zrIdazAzrutaskandhasyA'STamamadhyayanam , 'paryuSaNAkalpa'-nAmakaM vartate tadhyayanaM saartham arthasahitam , prayojanasahitaM sahetukam , yathaikasmin mAse viMzatidinAdhike paryuSaNAkaraNe "jao NaM pAINaM AgArehiM" ityAdirUpam / sakAraNaM kAraNasahitaM apavAdayuktaM yathA kAraNe 'khuramuMDeNa, ityAdirUpaM, sasUtram-sUtrasahitam , saartha arthasahitam , sUtrArthAbhyAmubhAbhyAM sahitam , savyAkaraNam-praznottarasahitam , vismaraNakhabhAvAnAM ziSyANAM kRpayA bhUyo 2 muhurmuhuH updishtiiti| evaM zrIbhadrabAhukhAmI zrImadarddhamAnasvAmivANyA khaziSyAn vadati, anayA rItyA gurUNAmanukramo drshitH| yathA zrImahAvIreNa gaNadharebhya | upadezo dattastathA'haM tubhyamupadezaM dadAmi, iti zrIbhadrabAhusvAmI caturvidhasaGghasyA'gre zrIkalpasUtramupadizati sm|| asmAbhirapi zrIgurUNAM prasAdAdyathAmati zrIsaGghA'gre magalArtha zrIkalpasUtramadhikAracayasahitaM vAcitam, zrAvitam / atra vAcanAM kurvatAmasmAkaM mAtrA'kSarA'rthe_nAdhikakathanAd dUSaNaM yallagnaM bhavet tasya zrIsaGghasamakSaM mithyAduSkRtamasti / zrIsaGghanA'pi zrIkalpasUtraM zRNvatAM nidrA-vikathA-pramAdairabhaktiH kRtA syAt tasya tridhA mithyAduSkRtaM dAtavyam / asmin parvaNyA''gate, eke bhAgyavantaH dAnaM dadati / eke zIlaM pAlayanti / eke tapastapyaMti / eke jinapUjAM kurvanti / eke sAdharmikANAM vAtsalyaM bhaktiM kurvanti / eke prabhAvanAM kurvanti etAni maGgalakAyoNi pramANIbhavati / tatra deva-gurvoH prasAda itygretnvrtmaanyogH|| zrIkalpasUtravaranAmamahAgamasyA gUDhArthabhAvasahitasya guNAkarasya // lakSmInidhervihitaballabhakAmitasya / vyAkhyAnamApa navamaM paripUrtibhAvam For Private and Personal Use Only
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha zrIprazastiH kalpasUtra kalpadruma kalikAprazasti: // 286 // zrImajinAdikuzalaH kuzalasya kartA / gacche bRhatkharatare gururAi babhUva // ziSyazca tasya sakalAgamatattva dii| zrIpAThakaH kavivaro vinayaprabho'bhUt // 1 // vijayatilakanAmA pAThakastasya ziSyo bhuvanaviditakI tirvAcakaH kssemkiirtiH|| pracuravihitaziSyaH prasUtA tasya zAkhA / sakalajagati jAtA kSemadhArI tato'sau // N2||paatthko ca taporana-tejarejI tato vrii|| bhuvanAdimakIrtizca / vAcako vizadaprabhaH // 3 // sadAcako bhvdshessgunnaamburaashiH| harSAjikuJjaragaNigurutAnvitazca // zrIlabdhimaNDanagaNirvaravAcakazca / sahodhasAndrahRdayaH suhRdAM vrennyH||4|| lakSmIkIrtiH pAThakaH puNyamUrti A~khatkIrtibhUribhAgyodayazrIH // ziSyo lakSmIvallabhastasya ramyAM / vRttiM cakre kalpasUtrasya mAm // 5 // // iti zrIlakSmIvallabhopAdhyAyaviracitAyAM zrIkalpasiddhAntasya kalpadrumakalikAkhyavyAkhyAyAM navama vyAkhyAnaM saMpUrNam // Printed by Ramohandra Yesu Shedge, at the Nirosya-sagar' Prese 23, Kolbhat Lane, Bombay. // 286 // - - Published by Velji Shivji Danabandar, Mandvi, 45 Clive road, Bombay For Private and Personal Use Only