Book Title: Ogh Niryukti Part 02
Author(s): Gunhansvijay, Bhavyasundarvijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600369/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NamAM hindussa NamoLu samaNassa bhagavao mahAvIrasa zivamastu sarvajagataH caturdazapUrvadharazrIbhadrabAhuravAmiviracitA navAMgIvRttisaMzodhakazrIdroNAcAryavRttisahitA zrI oghaniyuktiH ( iyaM pravrajyAprathamadivase eva dIyate ) bhAga-2 sUyagaDaMga AcArAMga piNDaniyuktiH AMghAniyuktiH preraka 8 ], candrazekharavijyajI vivecanakAra3 muni guNasavijayajI saMzodhaka 8 A abhayazekharasUrijI | muni bhavyasuMdaravijyajI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 353 NotiSastra Namottha NaM samaNasya bhagavao mahAvIrassa zivamastu sarvajata: Aghaniyakti sUyagaDAMna piNDaniyuktiH 9=BAR h. : (079) 23276 AcArAMga caturdazapUrvadharazrI bhadrabAhuravAmiviracitA navAMgIvRttisaMzodhakazrIdroNAcArthavRttisaMhitA zrI oghaniryuktiH * iyaM pravrajyAprathamadivase eva dIyate ) bhAga-2 preraka pa. candrazekharavijayajI vivecanakAra : muni guNahasavijayajI saMzodhaka 8 A. abhayazekharasUrijI muni bhavyasuMdaravijyajI Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : prakAzaka : kamala prakAzana TrasTa jI.pra.saMskRti bhavana, 2777, nizA poLa, jhaverIvADa, rIlipha roDa, amadAvAda-1 phonaH 25355823, 25356033 : lekhaka : siddhAnta mahodadhi, saccAritracUDAmaNi, sva. pUjyapAda A. bhagavaMta zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjA sAhebanA vineya pU. paM. zrI candrazekharavijyajInA ziSya munizrI guNahaMsAvajayajI = E = F = = = = = = : AvRtti : prathama saMskaraNa : nakala : 2070 vi.saM. 2064 tA. 11-2-2008 mUlya - rU. 150-00 : TAIpaseTIMga : arihaMta grAphikasa, khADiyA cAra rastA, khADiyA, amadAvAda phonaH 32995980 & = P = H *s ' = + : mudraka : navaprabhAtaprinTIMga presa, ghIkAMTA, amadAvAda. P ] Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma OT saujanya potAnA bhAvi zramaNa-zramaNIo upara upakAra karavA jemaNe ghora upasargo-pariSaho sahana karyA, svayaM utkRSTa AcArapAlana karavA dvArA jeoe ApaNane AcArano aparaMpAra mahimA darzAvyo, dezanAmAM potAnI sADAbAra varSanI sAdhanAnuM varNana karI jemaNe ApaNane e sAdhanA mATe protsAhita karyA, prabhunA nAme nizcayanI ekAMta vAto karanArAone jemaNe potAnA AcArajIvana dvArA ja ThaMDA pADI dIdhA, evA anaMtAnaMta upakArI anekAntavAda pradarzaka SaTkAya saMrakSaka niraticArasaMyamArAdhaka zAsanapati trilokaguru amA bhagavAna mahAvIradeva nA zramaNa-zramaNIo vadhu ne vadhu AcAra saMpanna bane evI zubhabhAvanAthI bhAvita eka zrAvaka ! Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T I sma pU.pAda paM. pravarazrI candrazekharavijayajI ma.sAhebanA ciMtanothI bharapUra saMpAdaka : guNavaMta zAha sahasaMpAdaka : bhadreza zAha mAsika mAsikanA grAhaka banavAthI ApazrIne maiM pUjyazrInA parokSa satsaMgano lAbha maLaze. 72 varSanA anubhavono nicoDa maLaze. 5 dharma-saMskRti-rASTra rakSAnA upAyo jANavA maLaze. trivArSika lavAjama mAtra 31.940/ trivArSika lavAjama mAtra A.150/ thoDAmAM ghaNu jANavAnuM maLaze. lavAjama bharavAnuM sthaLa H kamala prakAzana TrasTa jI.pra. saMskRti bhavana 2777, nizA poLa, rilIpha roDa, amadAvAda. phona H 25355823 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (umaLakAbharyA haiye ame svIkArIe chIe ApanuM snehabharyuM saujanya ti " ( pUjyapAda paMnyAsa candrazekharavijayajI ma.sAhebanA nUtana prakAzita thanArA pustakamAM " ApanA zrIsaMghe jJAnakhAtAnI rakama ApI lAbha lIdho te badala khUba khUba dhanyavAda. A (saujanya) che paramapUjya parama upakArI zrI premabhuvanabhAnu samudAyanA paramapUjya AcArya 8 IT (O) bhagavaMta zrImad vijaya rAjendrasUrIzvarajI mahArAja sAhebanI zubhapreraNAthI (9) I ) , zrI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha pI ke zeTha kalyANajI sobhAgacaMdajI jena peDhI HI RNa 'sTezana-sirohI roDa, piNDavADA-307022. jilo-sirohI (rAjasthAna) Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { " P = E E E joDAo. joDAo... joDAo... satsaMganI ane saMskaraNanI sAthosAtha samyaga jJAna ApatI ajoDa saMsthA eTale.... zeThazrI kAMtilAla lalubhAI jhaverI saMskRti pracAraka TrasTa saMcAlita pU. AcAryadeva zrImavijaya premasUrIzvarajI saMrakRta pAThazALA) preraNAmUrti pa.pU. paMnyAsazrI candrazekharavijayajI ma.sAheba tathA pU. sAdhvIzrI mahAnaMdAzrIjInA svargIya mAtuzrI subhadrAbena kAMtilAla pratApazI ha. praphullabhAI preraNAdAtA pa.pU. paMnyAsazrI candrazekharavijayajI ma.sAheba, saMyojaka: pU. munizrI jitarakSitavijayajI ma.sAheba, # ' = = = haN Bdada na B1 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = [ saMskRta pAThazALAnI keTalIka viziSTatAo : | 03 kepa varSano korSa rahevAnuM ane jamavAnuM niHzulka prakaraNa-bhASya-karmagraMtha-saMskRta-prAkRtAdino abhyAsa aMgrejI-saMgIta-nAmuM-komyuTara-pUjanAdino korsa vividha prakAranI skolarazIpa ane InAmo mumukSu AtmAone saMyamanI viziSTa tAlIma abhyAsa pUrNa thayA bAda sArI pAThazALAmAM goThavavA prayatna tA.ka. A saMsthAmAM dAna ApavAnI bhAvanAvALA puNyazALIoe nIcenA saranAme saMparka karavo. saMparka sthaLa: premasurIzvarajI saMrakRta pAThazALA A tapovana saMskArapITha, mu. amIyApura, po. sughaDa, ji. gAMdhInagara-382424. phona: (079) 23289038, 23276901-902 lalitabhAIno mobAIla naM. : 94260 600930 rAjubhAIno mobAIla naM. : 94265 05882 che. noMdhaH pUjya sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone, paMDitavaryone paricitomAMthI vidyArthIone mokalavAnI preraNA karavA vinaMtI che. tapovana padhAro to avazya saMskRta pAThazALAnI mulAkAta levAnuM cUkazo nahi. = = ,, - 8 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = ucca saMskAra sAthe ucca zikSaNanA sopAna sara kravAnA lakSane varelA tapovanamAM bhaNatA bALako ) atithione namonamaH kare che. ....roja navakArazI kre che. ....roja navA stavananA raNa zikhe che. ...roja aSTaprakArI jinapUjA kre che. ..komyuTa zikhe che...krATe zikhe che.. ..roja rAtribhojanano tyAga kare che. ....keTIMga zikhe che... yogAsana zikhe che.... ....roja guruvaMdana kare che. .saMgItakaLA zikhe che....nRtyakaLA zikhe che.... ...roja navI navI vArtAo sAMbhaLe che. ...lalItaLA zikhe che....citrakaLA zikhe che.... ....roja kumArapALa rAjAnI Arati utAre che. vastRtvakaLA zikhe che....abhinayakaLA zikhe che... ....navI navI vaMdanAo gAya che. ...aMgrejImAM ApatA paNa zikhe che.... mAtApitAnA sevaka bane che. prabhunA bhakta bane che. garIbonA belI bane che. prANIonA mitra bane che. zaktimAna banavA sAthe guNavAna bane che. = = , 1 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodha niryukti bhAga-2 // 1 // Na mo sa ma sma motthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa // // caturdazapUrvadharazrutakevalizrImadbhadrabAhusvAmibhiruddhatA akhaNDapANDityayutazrIdroNAcAryakRtavivRtiyutA zrI oghaniryuktiH bhAga - 2 otiyukti bhAga-2 o.ni. : idAnIM pratyupekSaNIyamucyate, tatpratipAdayannAha - ThANe vagara yA thaMDilaavadvaMbhamaggapaDilehA / kiMmAI paDilehA puvvaNhe ceva avarahe // 264 // 'sthAnaM' kAyotsargAdi trividhaM vakSyati, tathA 'upakaraNaM' pAtrakAdi 'sthaNDilaM' yatra kAyikAdi kriyate, avaSTambhanaM sa U sma o ma hA // 1 // Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniyukti bhAga-2 | | 2 . E avaSTambhastatpratyupekSaNA 'mArga:' panthA, yadetatpaJcakamupanyastam, etadviSayA pratyupekSaNA bhavati / 'kimAI paDilehA puvvaNhe' kimAdikA pratyupekSaNA pUrvAhne ?, mukhavastrikAdiketi, aparAhne kimAdikA?, tatrApi mukhavastrikAdikA / dvAragAtheyaM, candra.: have pratyupekSaNIya vastu kahevAya che. tenuM pratipAdana karatA kahe che. oghaniryukti-264: TIkArtha : (1) sthAna e kAyotsargAdi traNa prakAranuM che, te AgaLa kahevAze. (2) pAtrAdi | upakaraNo (3) jyAM mAtra vagere karAya te thaMDila. (4) AdhArabhUta vastu, tenI pratilekhanA ane (5) mArga, Ama [ pratyupekSaNIya tarIke A pAMca vastu darzAvI. A pAMca vastuonI pratyupekSaNA hoya che. prazna : savAre pratilekhanA kaI vastuthI zaru thAya ? uttara : mahApattithI zaru thAya. prazna : sAMje kaI vastuthI zaru thAya. uttara : sAMje paNa muhapattithI zaru thAya. A tAragAthA che.. = = * = = // 2 | Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 | 3 || vRtti : idAnIM bhASyakAra: pratipadaM vyAkhyAnayati, tatra sAmAnyena tAvatsarvANyeva dvArANi vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : ThANanisIyatuyaTTaNauvagaraNAINa gahaNanikkheve / puvvaM paDilehe cakkhuNA u pacchA pamajjijjA // 151 // sthAnaM-kAyotsargastaM kurvan prathamaM cakSuSA pratyupekSate pazcAtpramArjayati, tathA niSIdanam-upavezanaM, tvagvarttanaMNa svapanaM, tathopakaraNAdInAM grahaNe nikSepe ca, AdigrahaNAtsthaNDilamavaSTambhazca gRhyate, etAni sarvANyeva pUrvaM cakSuSA Na | pratyupekSya pazcAdrajoharaNena pramRjyante // candra. : bhASyakAra dareka padonuM vyAkhyAna kare che. temAM pahelA to sAmAnyathI tamAma kAronuM vyAkhyAna karatA kahe che ke oghaniryukti-bhASya-151 : gAthArtha : sthAna, niSadana, svapana, upakaraNAdinA grahaNa nikSepamAM pahelA AMkha vaDe pratilekhana kare, pachI pramArjana kare. TIkArtha: sthAnane eTale ke kAyotsargane karato sAdhu pahelA cakSu vaDe pratilekhana kare, pachI te UbhA rahevAnI jagyAne pramArja, ema niSIdana eTale besavuM, tvavartana eTale UMdhavuM tathA upakaraNAdinA grahaNa ane nikSepamAM.... A badhA ja sthAno pahelA cakSu vaDe jovAya ane pachI oghA vaDe pramArjana karAya. 35rAdri mAM je dri zabda che, tenA dvArA ; I all Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara zrI oghaniryukti bhAga-2 'b # | 4 || = = = caMDilabhUmi ane avaSTambha=Teko devAnuM sthAna levA. vRtti : idAnImetAmeva dvAragAthAM vizeSeNa vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : uDDanisIyatuyaTTaNaThANaM tivihaM tu hoi nAyavvaM / uDDhe uccArAI gurumUlapaDikkamAgamma // 152 // tatra sthAnaM trividhaM jJAtavyaM-UrdhvasthAnaM niSIdanasthAnaM tvagvarttanasthAnaM ca, tatrAdyamUrdhvasthAnaM vyAkhyAnayannAha-'uDDhe | uccArAI' UrdhvasthAnakaM kAyotsargaH, sa ca uccArAdIn kRtvA, AdigrahaNAtprazravaNaM kRtvA, tatazca gurumUle Agatya pratikrAmataH, kAm ?-IryApathikAM pratikrAmato bhavati UrdhvasthAnam // candra, H have A ja dvAra gAthAne vizeSathI vyAkhyAna karatA kahe che. oghaniyukti-bhASya-152 : gAthArtha : UbhA rahevuM, besavuM ane UMghavuM traNa sthAna jANavA. uccArAdi karI guru pAse AvI pratikramaNa karavAmAM UrdhvasthAna hoya. TIkArtha : sthAna traNa prakAranuM hoya. (1) UrdhvasthAna (2) niSIdanasthAna (3) vaizvartanAsthAna. temAM pahelA UrdhvasthAnanuM vyAkhyAna karatA kahe che. spaMDilAdi karIne tyArabAda guru pAse AvIne IriyAvahi pratikramaNa karanArA sAdhune = = Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodha-tyu M tyai GbhA 2 vArnu loya che. maha uccArAdi mAM Adi za06 cha, tanAthI prathaq= bhAtru sama4. niyuti o.ni.bhA.: pakkhe ussAsAI purato aviNIya maggao vAU / bhAga-2 nikkhamapavesavajjaNa bhAvAsaNNe gilANAI // 153 // kAyotsargaM ca kurvatA AcAryapakSake-pakSapradeze na sthAtavyaM yato gururucchavAsenAbhihanyate, nApi purataH sthAtavyaM, yataH purato'vinItatvamupajAyate gurumAcchAdya tiSThataH, nApi mArgato-guroH pRSThato yato gurorvAyunirodhena glAnatA bhavati, vAyurapAnena nirgacchati, kathaM punaH sthAtavyaM ?, yatra niSkramaNapravezasthAnaM, tadvarjayitvA kAyotsargaM karoti / bhAvAsanne 'tti ya uccArAdinA pIDitaH sa ca nirgame ruddha saJjAnirodhaM karoti, tatazca glAnatA bhavati, atha nirgacchati tataH kAyotsargabhaGgaH // candra.: oghaniryukti-bhAgya-153 : TIkArtha: (1) kAyotsarga karanArA sAdhue gurunI DAbI ke jamaNI bAjumAM na ubhA rahevuM. kemake e rIte gurunI.... AjubAjumAM najIka ubhA rahevAthI ziSyanA zvAsocchavAsa gurune lAge. AzAtanA thAya. che (2) gurunI barAbara AgaLa paNa na ubhA rahevuM. kemake A rIte ubho rahe to sAdhu gurune DhAMkI denAro bane. koI Ave rA to ziSya vacce ubho hovAthI gurunA darzana na karI zake. eTale A rIte ubhA rahenArAne avinaya rUpa doSa lAge. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) gurunI barAbara pAchaLa paNa na ubhA rahevuM. kemake e rIte ubho rahe to gurue lajjAdinA kAraNe vAchUTa rokavI paDe zrI ogha-thI. niyukti karI 'T ane ema kare to emane mAMdagI Ave. vAyu=vAchUTa e gudA vaDe nIkaLatI hoya che. bhAga-2 prazna : to pachI kevI rIte kAyotsargamAM ubhA rahevuM ? uttara : tyAM AvavA-javAnA sthAnane choDIne kAyotsarga kare. (dA.ta. bAraNA pAse ja ke dAdarA pAse ja kAyotsarga // 6ll ykare to AvanAra-janArane muzkelI paDe ja.) kemake jo evA sthAnamAM ubhA rahe ane koIka sAdhu aMDila javAnI zaMkAthI pIDita v thayelo bahAra nIkaLavA mAMge to e javAnuM sthAna kAyotsarga karanArA vaDe aTakI gayuM hovAthI e sAdhu aMDilane rokI rAkhe - ane eTale mAMdagI Ave. ane jo e sAdhu game tema karI bahAra nIkaLe to A sAdhune ADa paDavAdi ke sAdhu halI javA . ja vagere kAraNasara kAyotsargano bhaMga thAya. sAdhu ane AcAryanI vaccethI koI paMcendriya pasAra thAya to ADa gaNavAno atyAre lar vyavahAra che.) che na o.ni.bhA. : bhAre veyaNakhamaguNhamacchapariyAvachiMdaNe kalaho / avvAbAhe ThANe sAgArapamajjaNA jayaNA // 154 // tathA ca mArge kAyotsargakaraNe ete doSAH, bhikSAmaTitvA kazcidAyAtaH sAdhuH sa ca bhAre sati yadi pratipAlayati tato vedanA bhavati, tathA kSapakaH kazcidbhaktaM gRhItvA''yAtastathA'nya uSNasaMtapta AyAtaH, anayordvayorapi pratipAlayato: ,5 pa meM Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ EB (ra) satoryathAsaGkhyaM mUrchAparitApau bhavataH, kSapakasya mUrchA uSNataptasya paritApaH, athaite kAyotsarga chittvA pravizanti tataH zrI odhaniyukti karI parasparaM kalaho bhavati, tasmAdavyAbAdhe sthAne kAyotsargaH karttavyaH etaddoSabhayAt / 'sAgArapamajjaNA jayaNa'tti yadA bhAga-2|| tu punaH sAgAriko bhavati kAyotsarga karvatastadA'pramArjanameva karoti, yatanayA vA pramArjayati, kathaM ?, rajoharaNabAhyaniSadyayA pramajya kAyotsargasthAnaM tatastAM niSadyAM sAgArikapurataH ekAnte maJcati, gate ca tasmin ghaati| ma uktamUrdhvasthAnaM, candra, oghaniryukti-bhASya-154 : TIkArya : AvavA javAnA mArgamAM, vacce ja kAussagna karavAmAM A pramANe doSo lAge ke (1) gocarI pharIne koIka sAdhu Avyo hoya, enA hAthamAM gocarIno bhAra hoya. have jo e pelA kAussaggavALA sAdhunA kAu. pAravAnI rAha jue to tyAM sudhI bhArane kAraNe vedanA thAya (2) koIka tapasvI gocarI laIne Avyo. tathA koIka vaLI bhayaMkara tApathI trAsIne bahArathI Avelo hoya, A beya jaNa jo upara mujaba rAha jue to zakya che ke tapasvI bebhAna bane ane uSNasaMtaptane vadhu pIDA thAya. (3) have jo upara batAvelA sAdhuo sAdhu ane AcAryazrInI vaccethI pasAra thaIne aMdara praveze (athavA sAdhune bAju para khaseDI praveza kare) to paraspara jhaghaDo thAya. A badhA doSonA bhayathI ja vyAbAdha vinAnA sthAnamAM kAyotsarga kare. 6 e fe is - Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti | * = = = have jo sAdhu jyAM kAyotsarga karavAno hoya tyAM gRhasthanI hAjarI hoya to pachI ubhA rahevAnI jagyAnuM pratilekhana , zrI odha- thI kare, paNa pramArjana, oghAthI puMjavAnI kriyA na kare. athavA to pachI yatanA vaDe pramArjana kare. bhAga-2 | prazna : kaI rIte yatanA karavAnI ? uttara : oghAnI bAhya niSadyA vaDe eTale ke odhAriyA vaDe e kAyotsarganA sthAnane pramAjI pachI te niSadyAne | 8 = gRhasthanI sAme ja ekAMta sthAnamAM mUkI de, e jato rahe te pachI te niSadyA laI le (gRhasthanI hAjarImAM e sthAna oghA ja vaDe kema na paMjAya ? upara pramANe vidhi karavAnI jarUra zI che ?.... evuM kazuM ja ahIM jaNAvyuM nathI. vartamAnamAM to gRhasthanI hAjarImAM ya tyAM oghAdi vaDe paMjAya ja che. eTale paraMparAthI paNa A padArtha jANavo kaThina che. AvA prakAranA | AcAranA kAraNono ullekha spaSTa to kyAMya jovAmAM Avyo nathI. kalpanA karIne nIcenA kAraNo darzAvAI zakAya....(1). 1 oghAthI nIcenI jamIna pUje, dhULa oghAne lAge ane e ja ogho sAdhu hAthamAM uMcakI rAkhe... A joIne gRhasthane sAdhuo gaMdA lAge. jema gRhastho kacaro vALavA upayogI jhADuM hAthamAM na pakaDI rAkhe, e to kacaro vALyA pachI jamIna para ja mUkI devAmAM Ave. jhADu kaMI sArI, hAthamAM pakaDI rAkhavA yogya vastu na gaNAya. eTale ja ahIM dhULa sApha karavA mATe vaparAyelo ogho sAdhu hAthamAM ja pakaDIne ubho rahe, e pelA gRhasthane durgachAnuM kAraNa banI rahe. mATe ja oghAriyAthI pUMjI te odhAriyuM tenI sAme ja ekAntamAM mUkI devA jaNAvyuM che. Ama karavAthI upara mujabanI durgachA thavAno prazna raheto nathI. tathA nIce jIvo na dekhAya to paNa pUMjavuM jarUrI eTalA mATe ke cAle tyAre ja dekhAya evA kuMthuA vi. jIvo ane = = * * e's A Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . E F S? oil AjubAjunI sacitta dhULanA kaNo uDI uDIne tyAM paDyA hovAnI zakyatA che. oghAthI ke chevaTe odhAriyAthI puMjavA dvArA zrI ogha enI virAdhanA ghaTADI zakAya che.... (2) ogho e jANe maMtrataMtra karanArAonuM sAdhana lAge. sAdhu jo nIce ghA vaDe pUje niryukti to gRhastha ema samaje ke "A sAdhu kaMIka maMtrataMtra kare che ane gAmamAM jo koI aNabanAva bane to e gRhastha A maMtra- bhAga-2 taMtranA kAraNe e aNabanAva thayo hovAnI kalpanA ya kare ane jAherAta paNa kare. mATe ja to gRhasthanI sAme oghAthI paga II 9o pujavAno AcAra niSiddha karAyo che. emAM paNa A be kAraNo vicAravA. prathama kAraNa vadhu saMgata jaNAya che.) urdhvasthAna kahevAI gayuM. vRtti : idAnIM niSIdanasthAnaM pratipAdayannAha - o.ni.bhA. : saMDAsa pamajjittA puNovi bhUmi pamajjiA nisIe / rAo ya puvvabhaNiaM tuyaTTaNaM kappaI na divA // 155 // 'saMdaMzaM-jaGgorvorantarAlaM taM pramUjya utkuTukaH sthitvA punarbhuvaM pramRjya niSIdet / uktaM niSIdanasthAnaM, idAnIM ma tvagvarttanasthAnaM pratipAdanAyAha (pratipAdayannAha)-rAtrau pUrvoktameva tvagvarttanaM, divA punastvagvarttanaM na kalpate, noktaM mavaddhi, : 9 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti nI candra.: have niSIdanAsthAnanuM pratipAdana karatA kahe che. zrI ogha oghaniyukti-bhASya-155 : gAthArtha : saMDAsA paMjIne pharI pAchI bhUmi pUjIne pachI bese. pUrva kahela svapana rAtre | '" kalpa, divase nahi. ja TIkArtha : jaMghA ane uruno vacceno bhAga te saMdaMza kahevAya. (ghuMTaNanI nIceno bhAga jaMghA ane ghuMTaNanI uparano bhAga 10o. = uru, joke prasiddha to ema che ke ghuMTaNanI uparano bhAga jaMghA che. paNa zAstramAM Thera Thera jaMghAno artha ghuMTaNanI nIceno bhAga ja saMgata thAya che. TuMkamAM ghuMTaNanI pAchaLano bhAga ke jyAMthI paga vaLe che, te bhAga saMdaMza kahevAya. tathA e bhAga paNa saMdeza * kahI zakAya ke jayAMthI hAtha vaLe che.) A saMdezane pUMjI pahelA ubhaDagapage bese, pachI jamIna pUMje ane pachI nIce bese. (jamIna ubhaDaka page beThA pachI 'pUMjavAnI che kAraNa ke UbhA UbhA nIcenA jIvana paNa dekhAya.) niSadanA sthAna kahevAI gayuM have vaizvartanA sthAna kahevAya che. je pUrve kahI ja cUkyA che e tanvartana rAtre kahyuM. divase to tvazrvartana na kalpe. kemake prabhue kahyuM nathI. tti H vi sarvacaiva na zatpare ? rUtti, na phAda - | 10 | Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha o.ni.bhA. : addhANaparissaMto gilANavuDDA aNuNNavittANaM / niryukti saMthAruttarapaTTe atthuraNa nivajjaNAloyaM // 156 // bhAga-2 adhvani parizrAntastathA glAno vRddhazca, ete trayo'pyanujJApyAcAstitazca saMstArakottarapaTTI AstIrya 'nivajjaNa'tti svapanti 'Aloya'ti sAvakAzaM pradezaM muktvA'bhyantare svapanti, mA bhUt sAgArikasya zaGkA syAt, yaduta-nUnaM rAtrau | 11II surataprasaGge sthito'yamAsIt, kuto'nyathA'sya nidreti ? / tvagvarttanasthAnamuktaM tatpratipAdanAcca sthAnadvAramuktam / candra. : prazna : zuM koIpaNa hisAbe divase uMghavuM na kalpe ? uttara : nA, evo ekAMta nathI. oghaniryukti-bhASya-156 : gAthArtha : mArgazramita, glAna ane vRddha rajA laIne Aloka tyAgI saMthAro uttarapaTTo pAtharI uMdhe. TIkArtha : vihAra karavAthI thAkelo sAdhu, glAna sAdhu ane vRddha sAdhu A traNeya jaNa AcAryanI rajA laIne tyArabAda * saMthAro-uttarapaTTo pAtharIne uMdhe. paNa emAM avakAzavALIHkhullI = lokonI najara paDe tevI jagyA choDI aMdaranA bhAgamAM uMdhe. = he is - E prazna : AnuM zuM kAraNa ? Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodha niryukti lAga-2 // 12 // s p p Na bha uttara : evuM na thAo ke sAgArikane khoTI zaMkA thAya arthAt gRhasthane thatI khoTI zaMkA aTakAvavA mATe Ama kare. gRhasthane divase sAdhune uMdhelo joI evI zaMkA thAya ke "nakkI rAtre A sAdhu surata prasaMgamAM rahelo haze, arthAt viSayasukho bhogavavAmAM rahyo haze. bAkI to Ane atyAre niMdrA zI rIte Ave ? (gRhastho A kAraNasara divase paNa uMghatA hoya eTale divase sAdhune uMghato joIne e paNa evA ja kAraNanI kalpanA kare.) tvavartanAsthAna kahevAI gayuM. tenA pratipAdana dvArA sthAna dvAra kahevAI gayuM. vRtti : idAnImupakaraNadvAraM pratipAdayannAha o.ni.bhA. : uvagaraNAIyANaM gahaNe nikkhevaNe ya saMkamaNe / - ThANa nirikkhapamajjaNa kAuM paDilehae uvahiM // 157 // ( bhA.) upakaraNAdInAM 'grahaNe' AdAne yatsthAnaM tannirIkSya-nirUpya pramRjya ca upadhiH pratyupekSaNIya ityatra saMbandha:, tathA upakaraNAdInAM nikSepaNe ca yatsthAnaM tannirIkSya pramRjya copadhiH pratyupekSaNIyaH tathA upakaraNAdInAmeva yatsaMkramaNaM sthAnAtsthAnAntarasaMkramaNaM tasmin yatsthAnaM tannirIkSya pramArjanaM kRtvA upadhiM pratyupekSeta, yo'yamAdizabdaH vI ayamupadhiprakArapratipAdakaH / upakaraNAdergrahaNanikSepaNasaMkramaNeSu yatsthAnaM tasya nirIkSya pramArjanamuktaM, mA sa NaM Na ssa bha ssa // 12 // Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ go candra. : have upakaraNa dvAranuM pratipAdana karatA kahe che. zrI odha-vuiM niryukti oghaniryukti-bhAgya-157H TIkArtha : upakaraNa vagerene grahaNa karavAmAM je sthAna hoya eTale ke je bhAgethI upakaraNa bhAga-2 " pakaDavAnuM hoya, te sthAna joIne ane pramArjIne upadhinuM pratilekhana karavuM, tathA upakaraNAdine mUkavAmAM je sthAna hoya eTale ke je sthAne upadhi mUkavAnI hoya te sthAne joIne, pramArjana karIne 13 upadhinuM pratilekhana karavuM (upadhi mukavI). tathA upakaraNAdine je eka jagyAethI bIjI jagyAe haTAvavAmAM Ave, temAM je sthAne te upakaraNAdi mUkavAnA hoya, | tenuM pramArjana karIne pachI upadhinuM pratilekhana karavuM. (upadhinuM saMkramaNa karavuM.) prazna : gAthAmAM je 35RUAvA lakhela che, temAM mAtra zabdathI upadhi sivAyanI bIjI kaI vastu levI? uttara : je A maHi zabda che, te to upadhinA ja prakArone dekhADanAro che. enAthI upadhi sivAyanI bIjI vastu levAnI nathI. Ama upakaraNAdinA grahaNa, nikSepa ane saMkramamAM je sthAna hoya, tenuM nirIkSaNa ane pramArjana kahevAyuM. vRtti : idAnImupakaraNapratyupekSaNA( NAM )pratipAdayannAha - o.ni.bhA. : uvagaraNa vatthapAe vatthe paDilehaNaM tu vocchAmi / putradevarabda mupattimArU paDatre 25TA (ma.) Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 14 upakaraNapratyupekSaNA dvividhA-'vatthe pAe tti vastraviSayA pAtraviSayA ceti, tatra tAvadvastre vastraviSayAM pratyupekSaNAM zrI ogha-, niryukti vakSye, Adau vastrapratyupekSaNA ucyate, yataH pravrajitasya prathamaM vastropakaraNameva dIyate na pAtropakaraNaM, sA ca bhAga-2 vastrapratyupekSaNA kasmin kAle bhavatItyata Aha-'puvvaNhe avaraNhe' pUrvAhe vastrapratyupekSaNA bhavatyaparAhe ca, kimAdikA punaH pratyupekSaNA bhavatItyata Aha-'muhapottiyamAdi paDileha'tti mukhavastrikA Adau yasyAH pratyupekSaNAyAH sA ma mukhavastrikAdikA pratyupekSaNA, kadA ?, pUrvAhne'parAhne ceti, candra. : have upakaraNanI pratyupekSaNAnuM pratipAdana karavA mATe kahe che. oghaniryukti-bhASya-158 : gAthArtha : upakaraNa vastra ane pAtra che. vastramAM pratilekhanA kahIza. savAre ane sAMje muhapattithI zaru karIne pratilekhanA thAya che. TIkArtha : upakaraNa pratyupekSaNA be prakAre che. vastra saMbaMdhI ane pAtra saMbaMdhI. temAM prathama to vastra saMbaMdhI pratyupekSaNA ja kahIza. prathama vastrapratyupekSaNA kahevAya che, kemake dIkSA lenArAne prathama to vastra rUpI upakaraNa ja apAya che. pAtrarUpa upakaraNa nahi. have te vastrapratyupekSaNA kayA kALe thAya che ? te kahe che ke savAre ane sAMje thAya. prazna : kaI vastuthI prAraMbhIne te pratyupekSaNA thAya ? 6 = k "s 14 | - E Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhodhniryukti bhAga-2 HEAPES // 15 // uttara : mukhavastrikAthI prAraMbhIne te pratyupekSaNA thAya. savAre paNa ane sAMje paNa. vRtti : tatra mukhavastrikA''divastrapratyupekSaNAyAmayaM vidhiHo.ni. : urdu thiraM aturiaM savvaM tA vattha puvva paDilehe / to biiyaM papphoDe taiyaM ca puNo pamajjijjA // 265 // tatra vastrocaM kAyordhvaM ca AcAryamatena bhaviSyati, codakamatena ca vakSyamANaM, tatra vastrodyaM kAyordhvaM ca yathA bhavati tathA pratyupekSeta, thira'ti yathAsthiraM sugRhItaM kRtvA pratyupekSeta, 'aturiyaM 'ti atvaritaM stimitaM pratyupekSeta-cakSuSA | nirIkSeta, 'savvaM 'ti sarva-kRtsnaM vastraM tAvatpUrva-prathamaM pratyupekSeta-cakSuSA nirIkSeta, evaM tAvadarvAgbhAgaH, parabhAgo'pi parAvRttya evameva cakSuSA nirIkSeta, 'to biiyaM papphoDe tti tato dvitIyAyAM vArAyAM prasphoTayedvastraM SaT purimAH karttavyA ityarthaH, 'taiyaM ca puNo pamajjijja 'tti tRtIyAyAM vArAyAM hastagatAn prANinaH pramArjayediti / candra, : temAM mukhavastrikA vagere vastronI pratyupekSaNA karavAmAM A vidhi che. ' oghaniryukti-265: TIkArtha : pratilekhanA vidhimAM AcAryazrInA mate vastroddha ane kAyorve be thaze. prazrakAranA mate dA bhAga vAze te prabhArI thaze. (1) temArIta bhane zarIrabeya 64-yA 2 te zata prativepana 12vI. (2) PERBER Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasa sthira rahe te rIte sArI rIte pakaDeluM karIne pachI pratyupekSaNA karavI. (3) tvarA vinA zAMtithI vastrane jovuM. (4) pahelA zrI ogha- . niryukti AkhuM vastra cakSuthI joI levuM. bhAga-2 Ama A to vastranA AgalA bhAganI vidhi darzAvI. have pAchaLano bhAga paNa vastrane pheravIne A ja pramANe, cakSu vaDe nihALavo. e nihALyA bAda A bIjI vAramAM 16l vastrane khaMkheravuM. eTale ke cha purimA karavA. kavAra haLavA hAthe e khaMkheravuM. trIjIvAramAM eTale ke vastra pAchuM pheravI lIdhA bAda pachI hAthamAM rahelA jIvone pramArje. vRtti : idAnImenAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : vatthe kAuDUmi paravayaNa Thio gahAya dasiyaMte / taM na bhavati ukkuDuo tiriaM pehe jaha vilitto // 159 // tatrocaM dvidhA-vastrocaM kAyordhvaM ceti, etasminnukte 'paravayaNaM'ti para:-codakastasya vacanaM paravacanaM, kiM tad ? ityAha - 'Thio gahAya dasiyaMte 'tti sthitasya-Urdhvasya gRhItvA dazAnte vastraM prasphoTayata: vastrocaM kAyordhvaM ca yathA bhavati, evamukte satyAcArya Aha - 'tanna bhavati' tanna bhavati yaccodakenAbhihitaM kutaH ? yasmAt 'ukkuDuo tiriaM ka . 16I Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pehe"utkuTukasthitastiryak prasArya vastraM pratyupekSeta, etadeva ca naH kAyordhvaM vastrordhvaM ca, nAnyat, yathA candanAdinA zrI ogha-thI. niryukti viliptAGgaH parasparamaGgAni na lagayati evaM so'pi pratyapekSate / tatazcaivamutkuTukasya kAyordhvaM bhavati, bhAga-2 tiryakprasAritavastrasya ca vastroddhaM bhavati / 'uDDUM'ti bhaNiaM, candra.: have A ja gAthAnuM bhASyakAra vyAkhyAna karatA kahe che. | 17 II oghaniryukti-bhAgya-159 : TIkArtha : urdhva - uMca be rIte thAya, vastroddha ane kAyorve. A vAta kahI eTale prazrakAranuM vacana upasthita thAya che. te kayuM vacana che ? eja kahe che. Dhio..... sAdhu ubho rahIne vastranI dasIonA anna bhAge vastrane pakaDIne vastrane khaMkhere, eTale emAM kAyoddha ane vastroddha beya thaI jAya. TuMkamAM sAdhue TaTTAra ubhA rahI vacane cheka cheDethI pakaDI jamInane na aDe e rIte laTakatuM rAkhI khaMkheravuM. Ama zarIra paNa urdhva ane vastra paNa urdhva banI jAya. prazrakAranA A vacananI sAme AcArya kahe che ke praznakAre A je vAta karI che te barAbara nathI. prazna : zA mATe ? zuM vAMdho che ? uttara : sAdhue ukuTuka Asana = ubhaDaga page besIne vastrane tIrNa vistArIne pratilekhana karavAnuM che. A rIte karavuM A eja amArA mate kAyoddha ane vastroddha che. A sivAyanuM koIpaNa urdhva amane mAnya nathI. ka 17 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je rIte caMdana vaDe lepAyelA zarIravALo mANasa potAnA zarIranA aMgone paraspara aDavA na de, tema A sAdhu paNa zrI ogha-. zarIranAM aMgo paraspara na sparze ema pratilekhana kare. (ahIM vastra zarIrane na aDavA devuM, jamIna upara besI na javuM... niryukti eja vidhirUpa samajavAnuM che. keTalAka evo artha kare che ke paganI pAnI kamaranI nIcenA bhAgane paNa na aDavI joIe. bhAga-2 e rIte artha karavo ucita bhAsato nathI. kemake emAM badhA sAdhu sthira na rahI zake, pratilekhanamAM ekAgratA na Ave. chatAM | 18 = tattva bahuzrutagamya che.) eTale A rIte utkaTuka AsanavALAne kAyodgha thAya. ane vastrane taicchuM vistAranArAne vastrodgha thAya. 3chuM zabdano artha kahevAI gayo. B E R = = = vRtti : idAnIM sthirAdIni padAni bhASyakAra eva vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : ghittuM thiraM aturiaMtibhAgabuddhIe cakkhuNA pehe| ____ to biiyaM papphoDe taiyaM ca puNo pamajjijjA // 160 // 'ghittuM' gRhItvA 'sthiraM' nibiDaM 'atvaritaM' stimitaM dRDhaM vastraM tataH pratyupekSeta vastraM 'tibhAgabuddhie'tti bhAgatrayabuddhyA ityarthaH, cakSuSA pratyupekSeta, tato dvitIyavArAyAM prasphoTayet tRtIyavArAyAM pramArjayediti pUrvavat / = " Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ =ii = E E = candra.: have bhASyakAra ja 'fthara' vagere padonuM vyAkhyAna karatA kahe che. zrI othaniryukti oghaniryukti-bhASya-160H gAthArtha : sthira dhAraNa karIne, buddhi vaDe traNa bhAga kalpIne dhIme dhIme cakSu vaDe pratilekhana .. bhAga-2 | kare. tyArabAda bIjIvAra prasphoTana kare. trIjIvAra vaLI pramArjana kare. ra TIkArthaH vastrane dRDha rIte pakaDIne ekadama zAMtithI pratilekhana kare. vastranA traNa bhAga kalpI dareke dareka bhAganuM cakSu | 19o . - vaDe pratilekhana kare. (arthAt eka samaye AkhA vastranuM cakSuthI pratilekhana na kare, paNa vArApharatI vastranA eka eka bhAgonuM 1 pratilekhana karI e rIte eka taraphamAM traNa bhAga jue, pachI bIjI bAju paNa traNa bhAga jue.) tyAra pachI bIjIvAramAM prasphoTana kare ane trIjIvAramAM pramArjana kare.... e vAta pUrvanI jema jANI levI. (A bAbata sAmAnyathI batAvI che. AgaLanI gAthAomAM je spaSTatA thaI che, teja barAbara jANavuM.) vRtti : idAnIM pratyupekSaNAM kurvatA idaM karttavyam - o.ni. : aNaccAviaM avaliaM aNANubaMdhiM amosaliM ceva / chappurimA nava khoDA pANI pANipamajjaNaM // 266 // tatra pratyupekSaNAM kurvatA vastramAtmA vA na nartayitavyaH, tathA avalitaM ca vastraM zarIraM ca karttavyaM, 'aNANubaMdhiM 'ti IF | 19o ra na anubandhaH ananubandhaH so'sminnastIti ananubandhi pratyupekSaNaM nAnavarataM prasphoTanAdi karttavyaM, kiM tarhi sAntaraM = = F = = * = hika - 6 ife + B Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 20 || savicchedamityarthaH, 'amosali'ti. na mosalI kriyA yasmin pratyupekSaNe tadamosali pratyupekSaNaM, yathA muzalaM jhaTiti UrdhvaM lagati adhastiryak ca, na evaM pratyupekSaNA karttavyA, kintu yathA pratyupekSamANasya UrdhvaM pIDhiSu na lagati na ca tiryakkuDye, na ca bhUmau tathA karttavyaM / 'chappurimA' tatra vastraM cakSuSA nirUpya-arvAgbhAgaM nirUpya trayaH purimAH karttavyAH, sa tathA parAvartya-aparabhAgaM nirUpya punarapare'pi trayaH purimAH karttavyAH, evaM ete SaT purimAH, SaDvArAH prasphoTanAnItyarthaH, ma 'nava khoDatti nava vArA: khoTakAH karttavyAH pANerupari 'pANI pANipamajjaNaM'ti prANinAM-kunthvAdInAM pANau-haste pramArjanaM navaiva vArAH karttavyAH / iyaM dvAragAthA / candra. H have e batAve che ke pratyupekSaNA karanArAe A kArya karavuM. oghaniryukti-266: gAthArtha : TIkArthathI spaSTa thaze. TIkArtha: (1) tyAM pratyupekSaNA karanArAe vastrane ke AtmA = zarIrane nacAvavuM nahi, arthAt ene vadhu halAva-halAva na karavA. paNa sthira rAkhavA. (2) vastra ane zarIra nahi vaLelA = sIdhA = TaTTAra rAkhavA. (vasa vaLI gayeluM hoya to pachI te bhAga spaSTa na dekhAvAthI enI pratilekhanA samyapha na thAya. eTale vastra vaLyA vinAnuM sIdhuM khulluM hovuM joIe. ema zarIra vaLeluM hoya to vastrane khulluM-pahoLuM thavAnI jagyA pUratI na maLe.) - | 20I Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A zrI odhaniryukti bhAga-2 | 21. (3) anubaMdhano abhAva enuM nAma ananubaMdha. ananubaMdhavALu pratyupekSaNa hovuM joIe. eTale ke je akhoDA, pakhoDA karIe, te satata = eka sAthe na thavA joIe. paraMtu vicchedavALA = aMtaravALA = bheTavALA thavA joIe. (dA.ta. 3 vAra khaMkheravAnuM hoya to koIka sAdhu jorathI ekajavAra khaMkhere, to koIka vaLI ekadama jhaDapathI ekI sAthe traNavAra khaMkherI le. emAM be khaMkheraNI vacce bheda na paDe. AvuM na cAle, be khaMkheraNI vacce samayagALo hoya to aMdara rahelA jIvane sarakIne nIce AvavA mATe pUrato samaya maLe. eTale e traNeya khaMkheraNI spaSTa rIte judI judI thavI joIe. to e ananubaMdhI / kahevAya. e ja rIte hAtha pramArjana karIe temAM ya samajavuM.). FI (4) je pratilekhanamAM mota kriyA na hoya te amosali pratilekhana kahevAya. jema muzalano vaparAza karatI vakhate | e muzala upara, nIce ane tIThuM-bhIMta vagere upara jhaDapathI lAgI jAya. te rIte vastranI pratyupekSaNAmAM thavuM joIe nahi. 'r paraMtu je rIte pratilekhana karanArAnA vastra-hAtha vagere upara mALIyAdine vize na lAge, ticha bhIMtane na lAge ane nIce ' jamInane na lAge te rIte karavuM. (pahelavAno je atyaMta bhAre, dhokA jevI vastuthI kasarata kare te muzala kahevAya che. pahelavAno ene khUbaja jhaDapathI upara nIce, tIrphe cAre bAju pheravatA hoya che. alabatta e upara aDake nahi, paNa e badhe ja jhapATAbaMdha pahoMce. sAdhunuM vastra e rIte upara, nIce, tIrpha jhapATAbaMdha pheravavAnuM nathI, tathA e vastrAdi kyAMya sparzavA paNa na joIe. vaLI anAja vagerene khAMDaNImAM khAMDavA mATe paNa muzaLa vaparAya che, te paNa jhaDapathI upara jAya, pachI nIce pahoMce... Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = 4 na e rIte vastramAM thavuM na joIe.) zrI oghaniryukti (5) chapparama zabdano artha A pramANe che ke vastranA AgaLanA bhAgane, AMkhanI sAme rahelA bhAgane joIne pachI bhAga-2 Saa traNa purima karavA. (traNavAra dhImethI khaMkheravAnI vidhi) tathA pAchaLanA bhAgane joIne pharI bIjA paNa traNa purima karavA. Ama A cha purima thAya. eTale ke chavAra khaMkheraNI thAya. 22 | = (6) navavAra khoTaka karavAnA che. hAthanI upara je kaMthavA vagere jIvo AvI paDelA hoya tenuM hAtha upara ja navavAra pramArjana karavuM. A AkhI dvAra gAthA che. vRtti : iyaM dvAragAthA, idAnIM bhASyakAra: pUrvArddhaM vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : vatthe appANaMmi acauhA aNaccAviaM avaliaM ca / aNubaMdhi niraMtarayA tiriuDDhaha ya ghaTTaNA musalI // 161 // vastre Atmani cetyanena padadvayena bhaGgacatuSTyaM sUcitaM bhavati, tatazcAnena prakAreNa ana pitaM caturddhA bhavati, kathaM?, vatthaM aNaccAviaM appANaM ca aNaccAviego bhaMgo 1, tathA vatthaM aNaccAviaM appANaM ca NaccAviaM2, 3 = , 2 na ja ' Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jodha niryukti bhAga-2 112311 mo tahA vatthaM NaccAviaM appANaM aNaccAviaM 3, tathA vatthaMpi naccAviaM appANaMpi naccAviaM 4, esa cauttho, ettha paDho bhaMgo suddho / evaM avaliaMpi - avalite'pi catvAro bhaGgAH, yathA vatthaM avaliaM appANaM ca avaliaM ego 1, tahA vatthaM avaliaM appANaM ca valiaM 2, tahA appANaM avaliaM vatthaM valiaM 3, appANaMpi valiaM vatthaMpi savaliaM 4, etthavi paDhamo bhaMgo suddho / 'aNubaMdhi niraMtaraya 'tti anubandho nirantaratocyate, tatazca na anubandhena - nairantaryeNa ma pratyupekSaNA karttavyA / idAnImamosaliM vyAkhyAnayannAha - 'tiriuDDUha ya ghaTTaNA musali tti trividhA musalI - tiryagghaTTanA 1, UrdhvaghaTTanA 2, adhoghaTTanA 3 ceti, tatra pratyupekSaNAM kurvan vastreNa tiryak kuDyAdi ghaTTayati-spRzati, UrdhvaM kuTikAdipaTalAdi ghaTTayati, adho bhuvaM ghaTTayati, evaM na muzalI kintvamuzalI - na kiJcitpratyupekSaNAM kurvan vastreNa bha ghaTTayati / Na ssa candra. : have bhASyakAra pUrvArdhanuM vyAkhyAna karatA kahe che. oghaniryukti-bhASya-161 : gAthArtha : vastra ane AtmAmAM anartapita ane avalitane laIne cAra prakAra thAya. anubaMdhI eTale niraMtaratA, tIrjI, ubhu ane nIcuM ghaTTana, sparzana e muzalI che. TIkArtha : gAthAmAM vastra ane AtmA = zarIra e be pada lakhelA che, tenA dvArA caturthaMgI sUcavAyelI thAya che. eTale A prakAre nRtya nahi karAvAyela vastrAdi cAra prakAre che. NaM ma bha a ma hA TH 1123 11 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 || 24 || prazna : te cAra prakAre kevI rIte thaze? uttara : vastra anatapita ane AtmA anartApita e pahelo bhAMgo. vastra anartApita ane AtmA nartApita e bIjo bhAMgo. vastra nartApita ane AtmA anartApita e trIjo bhAMgo. vastra nartApita ane AtmA nartApita cotho bhAMgo. AmAM pahelo bhAMgo zuddha che. e rIte avalitamAM paNa cAra bhAMgA thAya. te A pramANe... vastra avalita ane AtmA avalita e pahelo bhAMgo. vastra avalita ane AtmA valita e bIjo bhAMgo. vastra valita ane AtmA avalita e trIjo bhAMgo. vastra valita ane AtmA valita e cotho bhAMgo. anubaMdha eTale niraMtaratA kahevAya. eTale artha e thayo ke niraMtaratA vaDe pratilekhanA na karavI. CE # Fis - E | 24 || Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 II 25 have amosalI zabdanuM vyAkhyAna karatA kahe che ke musalI traNa prakAre che. (1) tacha ghaTTanA (2) udghaghaTTanA (3) adhoghaTTanA. temAM pratyupekSaNA karato sAdhu vastra vaDe tIrtho bhIMta vagerene sparze. upara muphrikAdipaTalone (=lAkaDAnI paTTI=chatane) spa, nIce jamInane sparze. sAdhu pratyupekSaNa karate chate vastra vaDe koIpaNa vastune na sparze. vRtti : idaM tAvatpUrvoktamana pitAdi karttavyaM, idaM tu vakSyamANaM na karttavyaM, kiM tad ? ityAhao.ni. : ArabhaDA saMmaddA vajjeyavvA ya mosalI taIyA / papphoDaNA cautthI vikkhittA veiyA chaTThI // 267 // 'ArabhaDa'tti ArabhaTA pratyupekSaNA na kAryA, 'saMmaddatti saMmardA na kAryA, varjanIyA ca mosalI tRtIyA, prasphoTanA caturthI, vikSiptA paJcamI, vedikA SaSThI vivarjanIyeti dvAragAtheyaM / candra. : Ama anartApita vagere A badhI karavA yogya vastuo batAvI. have je kahevAze te akartavya tyAjaya che. te zuM che? e vAta kahe che ke - oghaniryukti-267: gAthArtha: (1) ArabhaTA (2) sammada (3) mosalI (4) prasphoTanA (5) vikSiptA (6) vedikA - - ' + + ta 25 = = Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImatva mA choDavA sevA bhAga-2 // 26 // ma TIkArtha : ArabhaTA pratyupekSaNA na karavI. saMmardI na karavI. mosalI rUpa trIjI pratyupekSaNA na karavI. cothI prasphoTanA na karavI. pAMcamI vikSiptA choDavI. vedikA choDavI. A dvAragAthA che. vRtti : idAnIM pratipadaM bhASyakAro vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavavyAcikhyAsayA''ha - o.ni.bhA.: vitahakaraNaM ca turiaM aNNaM aNNaM ca giNhaNA''rabhaDA / aMto va hojja koNA nisiyaNa tattheva saMmaddA // 162 // vitartha-viparItaM yatkaraNaM tadArabhaTAzabdenocyate, sA cArabhaTA pratyupekSaNA na kAryA, viparItA pratyupekSaNA na karttavyetyarthaH, vA-vikalpe, iyaM vA''rabhaTocyate yaduta tvaritamAkulaM yadanyAnyavastugrahaNaM tadArabhaTAzabdenocyate, sA ca pratyupekSaNA na karttavyA, tvaritamanyAnyavastragrahaNaM na karttavyamityarthaH / 'ArabhaDe 'tti bhaNiaM, idAnIM saMmardA vyAkhyAyate, tatrAha-'aMto va hojja koNA nisiyaNa tattheva saMmaddA' antaH-madhyapradeze vastrasya saMvalitA: koNA yatra bhavanti sA saMmardocyate, sA pratyupekSaNA yA tAdRzI kriyA na kAryA, nisIyaNa tattheva'tti tatraiva-upadhikAyAM upavizya yatpratyupekSaNaM karoti sA vA saMmardocyate, sA ca na karttavyA / 'saMmadde 'ti bhaNiaM, Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 || 27 candra. : have bhAgakAra AnA dareka padonuM vyAkhyAna kare che. temAM prathama avayava ArabhaTAnuM vyAkhyAna karavAnI icchAthI kahe che. oghaniryukti-bhAga-162 : gAthArtha : vitathakaraNa ane utAvaLathI anya-anyane grahaNa karavuM e ArabhaTA che. aMdara khUNA thAya ke upadhi upara ja besAya te saMmardo che. * TIkArtha : zAstramAM batAvelI vidhi karatA UMdhI rIte je karavuM te ArabhaTA zabda vaDe kahevAya che. te ArabhaTA prapekSaNA A na karavI. eTale ke viparIta pratyupekSaNA na karavI. ra zabda vikalpa sUcavavAnA arthamAM che, eTale ke ArabhaTA zabdano bIjo artha darzAvavA mATe va zabda che. (e bIjo | vikalpa ja batAve che ke, A paNa ArabhaTA kahevAya ke, "je utAvaLapUrvaka bIjA-bIjA vastranuM grahaNa karavuM." A paNa ja : ArabhaTA zabda vaDe oLakhAya. AvI pratyupekSaNA na karavI. (pratilekhana vakhate keTalAko jhapATAbaMdha eka pachI eka vastra | letA jAya, pratilekhita thayeluM vastra hajI to bAju para mUkyuM paNa na hoya ane tarata bIjuM vastra jhaDapathI kheMcIne pratilekhana kare zarU karI de...A doSa che. A rIte karavAmAM jayaNA ochI paLAya, jhApaTa jevuM lAgavAthI vAyukAyanI virAdhanA thAya. pratilikhita vastrane apratilikhita sparzI javAnI zakyatA rahe.) AraTAno artha kahevAI gayo. have saMsadanuM vyAkhyAna karAya che. F A is e E. || 27 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je pratilekhanamAM vastranA madhyapradezamAM saMvalita eTale ke vaLI gayelA koNoHkhUNA thAya, te saMmardo kahevAya. (Azaya zrIbhodha-tyu e che ke vastranA badhA bhAgo chUTA-chUTA thavA joIe. jema lIsI lAkaDAnI pATa vacce-vaccethI vaLelI na hoya tema pratilekhana | niyukti kara vakhate paNa vastra kyAMya vaLeluM na hovuM joIe. enA badhA ja bhAgo sIdhA hovA joIe.) tevA prakAranI pratyupekSaNA na bhAga-2 12vI. // 28 // athavA to upadhi upara besIne je pratyupekSaNA karavI te paNa saMmardI kahevAya. te na karAya. 'saMbha'no artha pAI gayo. vRtti : idAnIM mosalIvarjanaM pratipAdanAyAha - o.ni.bhA. : mosali puvvuddiTThA papphoDaNa reNuguMDie ceva / vikkhevaM tukkhevo veiyapaNagaM ca chaddosA // 163 // mosalI pUrvoddiSTA-pUrvameva bhaNitetyarthaH, "mosali"tti gayaM, idAnIM papphoDaNatti vyAkhyAyate tatrAha - ma 'papphoDaNa-reNuguMDie ceva' prakarSeNa dhUnanaM-sphoTanaM tadreNuguNDitasyeva vastrasya karoti, yathA'nyaH kazcidgRhasthaH reNunA zrI guNDitaM sadvastraM prasphoTayati evamasAvapi, iyaM ca na karttavyA / 'papphoDaNa tti gayaM, "vikkhitta"tti bhaNyate, tatrAha - ra 'vikkhevaM tukkhevo' vikSepAM tu tAM viddhi yatra vastrasyAnyatra kSepaNaM, etaduktaM bhavati-pratilekhayitvA vastramanyatra // 28 // Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / javanikAdau kSipati, athavA vikSepo-vastrAJcalAnAmUrdhvaM yatkSepaNaM sa ucyate, sa ca pratyupekSaNAyAM na karttavyaH / zrIbhodha-tyu niryukti na 'vikkhitta tti gayaM, vediya'tti vyAkhyAyate tatrAha - 'vediapaNagaM' ca vedikA paJcaprakArA, taMjahA-uDDaveiyA ahoveiyA bhAga-2 tiriaveiyA duhaoveiyA egaoveiA, tattha uDDaveiA uvari jaNNuyANaM hatthe kAUNa paDilehai, ahoveiyA ahojaNNuyANaM hatthe kAUNa paDilehei, tiriyaveDyA saMDAsagANaM majjhe hatthe NeUNa paDileheti, duhatovediyA bAhANaM // 28 // ma aMtare dovi jaNNugA kAUNa paDileheti, egato vediyA egaM jaNNuaM bAhANaM aMtare kAUNa paDileheti, idaM vedikApaJcakaM pratyupekSaNAM kurvatA na krttvym| 'chaddosA' iti eta ArabhaTAdayaH SaD doSAH pratyupekSaNAM kurvatA na karttavyA iti / yandra. : have 'bhosalIvaIna' nuM pratipAdana 72 he che. oghaniryukti-bhAgya-163 : gAthArtha : mosalI pUrve kahevAI gaI che. prasphoTana dhULavyApta vastranI jema che. vikSepa bheTale. utkSe5. piMya....mAmahopo che. TIkArtha : mosalI to pahelA ja kahevAI gayelI che. vadhu paDatuM vastra halAvavuM e prasphoTana che. dhULathI vyApta banelA vastranI jema ja A prasphoTana thAya che. jema bIjo koI gRhastha dhULa vaDe vyApta vastrane khaMkhere, ema A sAdhu paNa khaMkhere. A prasphoTanA kahevAya. A na karavI. (vidhimAM je prasphoTanA karavAnI pUrve batAvI che, te to haLavA hAthe dhIme dhIme karavAnI REE Eo 1 // 28 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha zA che. ahIM to dhULa uDADavA gRhasthonI mAphaka vastro jhATakavAmAM Ave che.... eTale avidhi che....) niryukti prasphoTanA'no artha pUrNa thayo. | I bhAga-2) have vikSiptAno artha kahevAya che. vikSiptA pratilekhanA to tame ene jANo ke je pratilekhanAmAM vastrane anya sthAne pheMkavAmAM Ave che. Azaya e che / 30 4 ke vastranuM pratilekhana karIne pachI e vastrane paDadA vagere anya sthAna upara nAMkhe e vikSiptA kahevAya. ' athavA to vastranA cheDAone je uMcI bAju pheMkavA e vikSepa kahevAya. (keTalAko vastranuM pratilekhana karatI vakhate je bhAga | jovAI gayo hoya ene hAthamAM ja saMkocIne pakaDI rAkhavAne badale ene jarAka uparanI bAju pheMke, hAthamAMthI e choDI de... athavA to dorI upara pheMkI de ke dorI para cheDo laTakato hoya to upara pheMkI de. A badhuM vikSepa kahevAya) A vikSepa | pratilekhanAmAM karavo na joIe. vikSipta nAmano pAMcamo doSa kahevAI gayo. have vedikA nAmano chaThTho doSa kahevAya che. vedikA pAMca prakAre che. te A pramANe (1) urdhvavedikA (2) adhovedikA (3) tiryaguvedikA (4) ubhayataH vedikA (5) ekataH vedikA. - temAM (1) urdhvavedikA eTale ghuMTaNanI upara be hAtha rAkhIne pratilekhana kare te. (2) be hAtha be ghUMTaNanI vacce rAkhe, na tha, na 30] 1 1 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na zrI ogha niryukti bhAga-2 chatAM paNa khUba nIce rAkhelA hoya to e adhovedikA kahevAya. (vastra AMkhanI sAme Ave e rIte hAtha uMcA joIe, ene badale ekadama nIcA rAkhe to e A doSa gaNAya.) (3) tiryak vedikA eTale ghuMTaNanI nIce sAMdhAnA bhAgamAM hAtha rAkhIne pratilekhana kare te. (ghuMTaNanI barAbara pAchaLano bhAga ke jene saMdhi, saMDAsA kahIe chIe tyAMthI be hAtha bahAra kADhI pratilekhana kare te. joke AvuM vicitra pratilekhana to bhAgye ja koI kare. paNa koIka mazkarI vagere kAraNosara AvuM paNa karI // 31 || zake kharA... ema samajI A doSa darzAvAyo che. athavA sAMdhAnA bhAga para koNI TekavIne pratilekhana kare... ema artha lAge TM che.) (4) ubhayato vedikA eTale be hAthanI vacce beya ghuMTaNo karIne je pratilekhana kare te. (adhovedikAmAM hAtha ekadama nIce # hoya, jyAre AmAM hAtha to ghuMTaNa jeTalA uMcA rAkhelA hoya, paNa be ghuMTaNo be hAthanI vacce karIne pratilekhana karAtuM hoya ma che.) (5) ekato vedikA eTale be hAthanI vacce eka ghuMTaNane karIne pratilekhana kare te. (eka ghuMTaNa taddana bahAra ane eka 7 ghuMTaNa be hAthanI vacce... A doSa che.) ma UI (vAstavika vidhi e che ke sAdhu ubhaDaga page beTho hoya, hAtha kyAMya sparzatA na hoya, ghuMTaNathI paNa upara, ghuMTaNAdi bhAgone nahi sparzelA hAtho vaDe vastra pakaDIne pratilekhana kare. emAM vastra nIce aDavA vagere rUpa koI doSa na lAge. ane zarIranA hastAdi avayavo anya avayavone sparzavA rUpa doSa paNa AmAM na lAge.) A ArabhaTA vagere cha doSo pratilekhana kriyAmAM na karavA joIe. vRtti : tathA ete ca doSAH pratyupekSaNAyAM na karttavyAH - bha 1 ma A // 31 || Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ f zrI mogha o.ni. : pasiDhila palaMba lolA egAmosA aNegarUvadhuNaNA / niryukti , kuNai pamANapamAyaM saMkie gaNaNovagaM kujjA // 268 // bhAga-2 - pasiDhilaM-dRDhaM na gRhItaM 'palaMba'tti pralambamAnAJcalaM ekAnte gRhItaM tatazca pralambate, 'lolA' iti bhUmau lolate sahaste vA punaH punarlolayati pratyupekSayan / 'lolatti gayaM, 'egAmosa'tti majjhe gahiUNa hatthehiM vatthaM ghasaMto // 32 // ma Na tibhAgAvasesaM jAva nei dohi vA pAsehiM jAva giNhaNA ityarthaH / ahavA tihiM aMgulIhi ghettavvaM taM ekkAe ceva giNhai, ssa ahavA 'NegAmosA' iti kecitpaThanti, tatra na eke AmarzAH anekAmarzA anekasparzA ityarthaH / 'aNegarUvadhuNaNa'tti ssa aNegapagAraM kaMpei, athavA aNegANi vatthANi egao kAUNa dhuNai / tathA 'kuNai pamANapamAya'tti purimeSu khoTakeSu - ga vA yatpramANamuktaM tatra pramAdaM karoti, etaduktaM bhavati-tAn purimAdIn nyUnAnadhikAn vA karoti, 'saMkite gaNaNovagaM ga kujjatti zaGkitA cAsau gaNanA ca zaGkitagaNanA tAM zaGkitagaNanAmupagacchati yA pratyupekSaNA sA zaGkitagaNanopagA, tAmevaMguNaviziSTAM na kuryAt, etaduktaM bhavati-purimAdayaH zaGkitA-na jAnAti kiyanto gatA iti tato gaNanAM karoti, athavA'nAbhogAt zaGkite sati gaNanopagAM-gaNanAmupagacchatIti gaNanopagA tAM gaNanopagAM-gaNanAyuktAM pratyupekSaNAM karoti purimAdIn gaNayannityarthaH / dvAragAtheyam, // 32 // Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 che 33 ll candra, tathA have batAvAtA doSo paNa pratilekhanAmAM na karavA joIe. ozaniyukti-268H TIkArtha: (1) prazithila eTale vastra dRDha rIte na pakaDAyuM hoya te. (2) pralaMba eTale laTakatA cheDAvALuM grahaNa karAyuM hoya. (eka cheDethI grahaNa karAyeluM hoya, AvI rIte pakaDeluM hovAthI te vastrano cheDo laTake. (3) lola: vastra bhUmi upara ALoTe, ghasAyA kare. athavA to pratilekhana karato sAdhu vastrane hAtha upara vAraMvAra ALoTAve, pheravyA kare, laTakatuM ghasAtuM kare... (4) ekAmarza eTale hAtho vaDe vastrane madhyabhAgamAM pakaDIne vastrane ghasato, AgaLa laI jato tyAM sudhI , ja laI jAya ke teno trIjo bhAga bAkI rahe. (dA.ta. 60 se.mI. lAMbu vastra hoya to jo paddhatisara pratilekhana kare to 20mu 20 se.mI.nA traNa bhAga kramazaH jovAnA thAya. ene badale A sAdhu eka to barAbara vaccethI 30 se.mI.nA bhAgathI ja vastrane uMcake, ane pachI ene joto jAya paNa eka mAtra 10 se.mI.no nAnakaDo bhAga jue, 20 semI jeTalo je trIjo bhAga | | bAkI hoya tene bilakula joyA vinA vastra pAchuM mukI de. Ama 60 se.mI.nA vastramAM mAtra 30 thI 40 se.mI.no je bhAga hoya tenuM ja pratilekhana thAya, e sivAya 1 thI 30 se.mI. ane 41 thI 60 se.mI.nuM pratilekhana bilakula na thAya... A eka mAtra daSTAnta che. A rIte vastramAM jo 5,10,15 ke 20 se.mI. bhAga jovAno rahI jAya to paNa te AmAM gaNI zakAya.) athavA to vastrane beya cheDA vaDe pakaDe te paNa A doSa kahevAya. (palA vagere vastro ghaNA moTA na hovAthI sAdhuo enA be bAjunA be cheDA pakaDI ekI sAthe AkhuM vastra joI le, traNa bhAga karIne kramazaH jovAnI vidhi na jALave e A F S S I 33 .. << E 1 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka F doSa che.) zrI ogha-thI. niryukti , athavA to vastra traNa AMgaLIo (ane aMguThA) vaDe pakaDavAnuM hoya che, tene sAdhu ekaja AMgaLI (ane aMguThA) vaDe bhAga-2 grahaNa kare, e paNa A doSa kahevAya. keTalAko vaLI mosA ne badale gAmomAM zabda pAThAntara tarIke kahe che tyAM A pramANe artha che ke aneka sparzavALI | 34 | v pratilekhanA te anekAmarza kahevAya. (vastra ekamAtra hAtha sivAya kyAMya sparzavuM na joIe, A ekAmarza kahevAya. paNa ene badale vastra jamInane, bhIMtane, bIjA vastrane, pagane sparze to te anekAmarza pratilekhanA kahevAya athavA ema paNa kahevAya ke eka vastrano eka bhAga kula traNa bhAgamAM vaheMcAIne traNa vAra hAtha vaDe sparzAya ene badale jo cAra, pAMca, cha bhAgamAM e vastrane pratilekhana kare to e anekAmarzavALuM pratilekhana bane. lAMbu vastra hoya ke sAdhu pramAdI hoya to AvuM banI zake ja ja che.). aneka rUpathunana eTale vastrane aneka rIte kaMpAve, halAve, dhuNAve te. athavA ghaNAvastro eka sAthe bhegA karIne pachI ene dhuNAve, halAve. tathA pramANamAM pramAda kare. eTale ke purimo ane khoTakomAM je pramANe saMkhyAnuM mApa kahevAyeluM che, temAM pramAda kare. Azaya e che ke te purima vagerene zAstrokta pramANa karatA ochA kare ke vadhAre kare. (purima eTale vastra khaMkheravuM te, e chavAra karavAnA AgaLa batAvyA che. ane khoTaka eTale jamaNA hAtha upara je pramArjana karIe chIe te. te navavAra karavAnuM ; . 34 / = = = = = & * Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI o kahyuM che.) zaMkitagaNanA kare. eTale ke zaMkitagaNanAvALI je pratilekhanA hoya, te na karavI. Azaya e che ke koIka sAdhune evI niryukti na bhAga-2 " zaMkA thatI hoya ke "meM keTalA purima ke khoTaka karyA ?" to pachI e zaMkA dUra karavA mATe sAdhu pote karelA purimAdinI gaNatarI kare. e gaNavA mATeno prayatna kare... A doSa che. te 35 | w athavA to koIka sAdhune anAbhoga, anupayoganA kAraNe purimAdinI saMkhyAmAM zaMkA paDatI hoya to e sAdhu ja purimAdinI saMkhyAne gaNavApUrvaka pratilekhanA kare. eTale ke purimAdine gaNato gaNato pratilekhanA kare. e doSa che. (be * arthamAM pharaka che. pahelA arthamAM evo bhAva che ke pratilekhanA karyA bAda zaMkA paDI eTale pratilekhanAmAM karelA purimAdine bhA. | gaNavAno prayatna kare. paNa emAM eNe pratilekhanA vakhate purimAdi nathI gayA, pratilekhanAdi patI gayA bAda gaNyA che. ' jayAre bIjA arthamAM e bhAva che ke ene purimAdinI saMkhyAnI zaMkA paDatI hoya, eTale e zaMkA na paDe te mATe pratilekhana ! vakhate ja e purimAdine gaNato jAya.) A tAragAthA che. vRtti : idAnIM bhASyakAra: pratipadaM vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : pasiDhilamaghaNaM atirAyayaM ca visamagahalaMbakoNaM vA / | 35 II Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniyuti bhAga-2 sa bhUmIkaralolaNayA kaDDaNagahaNegaAmosA // 164 // prazithilaM aghanaM adRDhaM gRhNAti 'atirAyataM vA' atADitaM vA prazithilamucyate / 'pasiDhila 'tti gayaM, palaMbatti bhaNyate - 'visamagahalaMbakoNaM vatti viSamagrahaNe sati lambakoNaM bhavati vastraM / 'palaMba'tti gayaM, lolA bhaNyate, atrAha-'bhUmIkaralolaNayA' bhUmau lolayati kare-haste vA lolayati pratyupekSayan / 'lola'tti gayaM, 'egAmosa'tti bhaNyate, tatrAha-'kaDDaNagahaNegaAmosA' madhye vastraM gRhItvA tAvadAkarSaNaM karoti yAvatribhAgazeSagrahaNaM jAtaM, iyaM 'egAmosA' ekAgharSaNamityarthaH, athavA''karSaNe grahaNe cAneke AmosA anekAni sparzanAni, etaduktaM bhavatitadvastramanekadhA spRzati / // 36 // candra. : have bhASyakAra AnA dareka padonuM vyAkhyAna karatA kahe che. oghaniryukti-bhAgya-164: TIkArtha : prazithila eTale ghana rIte nahi, eTale ke adRDha rIte vastrane pakaDe athavA to atADita paNa prazithila kahevAya. pralaMba eTale viSama rIte vastra pakaDavAmAM vastra laTakatA khuNAvALu bane che. pralaMba zabdano artha kahevAI gayo. ve lola zanI artha vAya che. pratilepana 12nAra sAdhu vakhane mIna 652 solAve (spazavi, ghasAve, ALoTAve) ke hAtha upara lolAve. vaa||38|| Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti vi lola no artha 45 gayo. zrImodha-nyu have mota zabdano artha kahevAya che, vastrane madhyabhAgamAM pakaDIne tyAM sudhI ene kheMce, ke jyAM sudhI eno trIjo bhAga-2 | bhAga bAkI rahe te rIte e vastranuM grahaNa thAya. athavA bIjo artha e che ke AkarSaNamAM eTale ke vastranA prahaNamAM aneka sparzI thAya, arthAt te vastrane aneka prakAre // 7 // spaza. (yA 432. hoya tyA sparza se. yAsa. meM sivAya sparza ta na yAta..) egAmosa no artha vAyo. vRtti : egAmosatti gayaM 'aNegarUvadhuNaNa'tti bhaNyate - ___o.ni.bhA. : dhuNaNA tiNha pareNaM bahUNi vA ghittu ekkaI dhuNai / khoDaNapamajjaNAsu ya saMkiyagaNaNaM kari pamAI // 165 // 'dhunanA' kampanA 'trayANAM' purimANAM parata upariSTAdyatkaroti, atra ca trayANAM parata iti yaduktaM tadekavastrApekSayA, , bahUni vA gRhItvA vastrANi 'ekIkRtya' yaugapadyena 'dhunAti' prasphoTayati / 'aNegadhuNaNa'tti bhaNiaM, 'kuNai pamANapamAyaM 'ti bhaNNai, tatrAha - 'khoDaNapamajjaNAsu ya' khoTakeSu navasu pramArjanAsu ca navasu pramAdaM karoti / "kuNai gwan // 38 // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 || 38 || T mo ma ma T pamANapamAyaM 'ti gayaM, "saMkie gaNaNovagaM "ti bhaNNai, atrAha saMkiyagaNaNaM kari pamAI' zaGkite sati gaNanAM karoti yaH pramAdI bhavati, evamiyamitthambhUtA pratyupekSaNA na karttavyeti sthitaM / candra. : have ane vadhuLaLa zabdano artha kahevAya che. oghaniryukti-bhASya-165 : gAthArtha : traNathI vadhAre vAra dhuNAve, athavA ghaNA vastro laI eka sAthe dhunana kare. pramAdI sAdhu khoTaka ane pramArjanamAM zaMkita thAya, to gaNana kare. TIkArtha : "traNa purimo karatA vadhAre kare to e doSa" A je vAta karI, te eka vastranI apekSAe samajavI. bIjo ma artha A paNa thAya ke ghaNA vastro grahaNa karI ekasAthe prasphoTana kare, khaMkhere. (cArapallAnuM eka sAthe pratilekhana kare.) anedhunana no artha kahevAI gayo. have pUrve je Apha pamALe... kaheluM, teno artha karatA kahe che ke nava khoTako ane nava pramArjanomAM pramAda kare. (muhapattine jyAre khaMkherIe, tyAre te purima kahevAya. pachI hAtha upara aMdaranI bAju muhapatti laI javAnI je kriyA karIe chIe, e akboDA kahevAya. e ja khoTaka kahevAya. A kula nava thAya. ane koNIthI hatheLI bAju jyAre muhapattithI hAthane puMjIe e pramArjana kahevAya. e kula nava thAya.) ArU pamALe no artha kahevAI gayo. have AgaLa je saMpi... kaheluM eno artha kare che ke je pramAdI hoya tene | j bha 1132 11 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E = 'P P = - = A = cA aphakhoDAnI saMkhyA vageremAM zaMkA thAya, ane zaMkA thAya eTale e pachI saMkhyAnI gaNatarI kare. (Ano artha kahevAI gayo zrI ogha-yu. niyukti no bhAga-2 Ama A AvA prakAranI pratyupekSaNA na karavI e vAta sthira thaI. vRtti : viziSTa puna: varNavyA rUti ?, mata bAda - . | 39 aa o.ni. : aNUNAirittapaDilehA avivaccAsA taheva ya / paDhamaM payaM pasatthaM sesANi u appasatthANi // 269 // anyUnAtiriktA aviparyAsena pratyupekSaNA karttavyA, ebhizca tribhiH padaiSTau bhaGgAH sUcitAH teSAM caiSA sthApanAeteSAM prathamaM padaM prazastaM zeSANi tu 'aprazastAni' anAdeyAni / / candra. prazna : to pachI kevI viziSTa pratilekhanA karavI ? oghaniryukti-268: gAthArtha : uttara : anyUna, anatirikta ane aviparyAsavALI pratilekhanA hoya. paheluM pada rA prazasta che, bAkInA pado aprazasta che. TIkArtha : anyUna ane anatirikta evI tathA viparyAsa vinAnI pratilekhanA karavI. A traNa pado vaDe ATha bhAMgA = ka = = = '# # Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha niryukti bhAga-2 sUcavAyA. te ATha bhAMgAonI A sthApanA che. (1) anyUna anatirikta aviparyAsa (2) anyUna anatirikta viparyAsa (3) anyUna atirikta aviparyAsa (4) anyUna atirikta viparyAsa (5) jUna anatirikta aviparyAsa (6) nyUna anatirikta viparyAsa (7) jUna atirikta aviparyAsa (8) jUna atirikta viparyAsa akhoDAdi saMkhyA karatA ochA karavA te nyUna. kahelI saMkhyA karatA vadhu karavA te atirikta. upara batAvelA doSomAMthI te te doSavALI pratilekhanA karavI te viparyAsa. AmAMthI pahelo bhAMgo sAro che. bAkInA bhAMgAo AdaravA yogya nathI. vRtti : idAnIM bhASyakAra: zuddhAzuddhapadapradarzanAyAha - " s 6 5 = ka ka kaMda "fy || 4ol - - E B Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhodha-tyu niryukti bhAga-2 // 41 // o.ni.bhA. : navi UNA navi rittA avivaccAsA ya paDhamao suddho / sesA hoMti asuddhA uvarillA satta je bhaMgA // 166 // nApi nyUnA nApyatiriktA aviparyAseNa ca, ayaM prathamo bhaGgaH zuddhaH, zeSaM sugamaM / candra, : have bhAgyakAra zuddha ane azuddha bhAMgAnuM pradarzana karavA mATe kahe che ke modhaniyutti-bhASya-16 : thArtha : nyUna 59 nala, atirita 491 nala, avisivANI... | pahelo bho zuddha che. uparanA je sAta bhAMgA che, te azuddha che. TIkArtha : nyUna paNa nahi, atirikta paNa nahi ane viparyAsa vinAnI pratilekhanA... A pahelo bhAMgo zuddha che. gAthAno bAkIno bhAga spaSTa che. vRtti : idAnIM ye te'zuddhAH sapta bhaGgakAH pradarzitAsta evaM bhavanti - o.ni. : khoDaNapamajjaNavelAsu ceva UNAhiA muNeyavvA / aruNAvAsaga 1 puvvaM 2 paropparaM 3 pANipaDilehA // 270 // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khoTakA yadi UnA adhikA vA kriyante tato'zuddhatA bhavati, pramArjanA ca navasaGkhyayA yadyUnA adhikA vA zrI bhodha- nyu AL kriyate tato'zuddhatA bhavati, velAyAM ca nyUnAyAmadhikAyAM vA pratyupekSaNAyAM kriyamANAyAmazuddhA bhaGgakA bhavanti / niryukti mAgaraNa evaM ca te nyUnAdhikA bhavanti vijJeyAH / Aha-velAyAM nyUnAdhikAyAM pratyupekSaNAyAM kriyamANAyAM doSa uktastatkasyAM punarvelAyAM pratyupekSaNA karttavyA ?, tatra kecanAhuH-'aruNAvAsaga puvvaM' aruNAdAvazyakaM pUrvameva kRtvA tataH // 42 // aruNodgamanasamaye -prabhAsphuTanavelAyAM pratyupekSaNA kriyate 1, apare tvAhuH-aruNodgame sati -prabhAyAM sphuTitAyAM satyAmAvazyakaM 'pUrvaM' prathamaM kRtvA tataH pratyupekSaNA kriyate 2, anye tvAhuH-'paropparaM'tti parasparaM yadA mukhAni vibhAvyante tadA pratyupekSaNA kriyate 3, anye tvAhuH-'pANipaDilehA' yasyAM velAyAM pANirekhA dRzyante tasyAM velAyAM bha pratyupekSaNA kriyate 4 / yandra. : have te azuddha sAta main hepA'yA. te mA prabhArI thAya. oghaniryukti-270: TIkArtha : khoTaka jo ochA ke vadhAre karAya, to pratilekhananI azuddhatA thAya. pramArjanA jo nava saMkhyA karatA ochI ke vadhAre karAya to paNa azuddhatA thAya. tathA nyUna veLAmAM (eTale ke zAstramAM batAvelA samaya karatA vahelI) pratilekhanA karavAmAM ke pachI adhikaLAmAM (eTale ke zAstramAM batAvelA samaya karatA moDI) pratilekhana karavAmAM azuddha bhAMgAo thAya che. hA // 42 // 44 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A rIte te bhAMgAo nyUna adhika bane che. (eTale ke akhoDAdinI saMkhyA ochIvattI thavI ane pratilekhanAno samaya zrI ogha-2, 1 vahelo moDo thavo, e beya rIte pratilekhanA nyUna-adhika tarIke oLakhAya che.), niryukti bhAga-2 praznaH nyUna ke adhika (vahelI ke moDI) veLAmAM pratilekhanA karavAmAM tame doSa kahyo, to pachI kaI veLAmAM pratyupekSaNA karavI ? ' || 43 || uttara : AmAM (1) keTalAko kahe che ke aruNodaya thatA pahelA ja pratikramaNa karI laI tyArabAda aruNodaya samaye eTale ja ke AkAzamAM jyAre prabhA phATatI hoya, paho phATato hoya, saheja prakAza phelAto hoya tyAre pratilekhanA karavI. (2) bIjAo to kahe che ke prabhA phATI rahI hoya tyAre nahi, paNa prabhA phATI cUkI hoya, prakAza phelAI cUkyo hoya tyAre enI pUrve ja ! pratikramaNa karIne pachI pratilekhanA karavI. (pahelA mata karatA A matamAM thoDAka vadhu prakAzamAM pratilekhanA karavAnI vAta che.) ML i (3) anya loko vaLI kahe che ke jyAre sAdhuo paraspara ekabIjAnA mukha joI zake tyAre pratyupekSaNA karavI. (A matamAM 1 pahelA beya mata karatA vadhu prakAzamAM pratilekhanAnI vAta che. ApaNe anubhavIe chIe ke dUra AkAzamAM ApaNane saheja dhoLAza, prakAza phATato ke phATelo dekhAya, paNa jo ApaNA upAzrayamAM lAITa, dIvA vagereno prakAza leza paNa Avato na hoya to e vakhate ekabIjAnA mukha joI zakAtA nathI. eTale paraspara mukha dekhAya tyAre pratilekhanAnuM vidhAna e pUrvanA beya mata karatA vadhu prakAzamAM pratilekhanA karavAnI vAta sUcave che.) (4) anya loko vaLI ema kahe che ke je veLAmAM = kALamAM hAthanI rekhAo dekhAya, te veLAmAM pratilekhanA karavI. (bIjAonA moTA moDhA jovA mATe jeTalo prakAza joIe | | 43 | 4,ache. 2 ya # Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA ma ma // 44 // | A enA karatA hAthanI pAtaLI, aspaSTa rekhAo jovA mATe vadhu prakAza joIe evuM anubhavasiddha che. eTale A mata trIjAmata zrI modha karatAMya vadhAre prakAzamAM pratilekhanA karavAnuM vidhAna kare che.) niryukti na bhAga-2 vRtti : siddhAntavAdyAha - o.ni. : ete u aNAesA aMdhAre uggae vihu na dIse / ___ muharayanisijjacole kappatigadupaTTathuI sUro // 271 // / ete sarva eva 'anAdezAH' asatpakSAH, yataH 'aMdhAre uggaevihu na dIse' andhAre pratizraye udgate'pi sUrye rekhA na | dRzyante tasmAdasatpakSo'yaM, zeSaM pakSatrayaM sAndhakAratvAdeva dUSitameva draSTavyaM, tatkasyAM velAyAM pratyupekSaNA kAryA ? ityata | Aha -'muharayanisijjacole kappatigadupaTTathuI sUro' 'mukha' iti mukhavastrikA 'raya' iti rajoharaNaM 'nisijjA' rajoharaNasyoparitanapaTTo 'cole 'tti colapaTTakaH 'kappatiga'tti eka auNiko dvau sautrikI, 'dupaTTa'tti saMstArakapaTTa uttarapaTTazca 'thui'tti pratikramaNasamAptau jJAnadarzanacAritrArthaM stutitraye datte sati eteSAM mukhavastrikAdInAM pratyapekSaNAsamAptyanantaraM yathA sUrya ugacchati eSa pratyapekSaNAkAlavibhAga iti / yandra. : siddhAntavAhI he che. E PRE TO HE Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che oghaniyukita-271 : gAthArtha : A (cAra) anAdezo che. kemake aMdhArAmAM to sUrya ugyA chatAM na dekhAya. (zeSa zA zrI ogha-thI TIkArthathI spaSTa thaze.) niryukti bhAga-2 TIkArtha : upara batAvelA cAreya mato khoTA pakSa che, eTale ke emano abhiprAya barAbara nathI. kemake sUrya ugI gayo hoya toya upAzrayamAM gADha aMdhakAramAM hAthanI rekhA na dekhAya tevuM paNa bane. eTale sauthI vadhu prakAzavALo cotho matapaNa | 45] khoTo che. bAkInA traNa pakSa to cothA karatA ochA prakAzamAM pratilekhanA karanArA hovAthI eTale ke aMdhArAvALA hovAthI ja ja doSavALA tarIke samajI levA. (Azaya e che ke cAra matamAM cotho mata sauthI vadhu prakAzamAM pratilekhanA mAnanAro bane # che. paNa e je ema kahe che ke "hAthanI rekhA dekhAya, tyAre pratilekhana karavuM" e barAbara nathI. kemake ghaNIvAra evuM bane , ke amuka upAzrayo aMdhArAvALA hoya to cheka sUryodaya thayA pachI temAM aMdhAru hovAnA kAraNe hAthanI rekhA na dekhAya, ane | to pachI sUryodaya pachI paNa pratilekhana na karI zakAya. Ama rekhA dekhAvAnuM gaNita koIka cokkasa samaya sUcavI zakatuM nathI. | eTale AmAM to pratilekhanano samaya anizcita ja banI rahe. mATe A mata yogya nathI. have jyAre A cotho mata ke je bAkInA traNa matanI apekSAe vadhu prakAzamAM pratilekhanA mAnanAro che. te paNa khoTo hoya to bAkInA traNa mato to cothAnI apekSAe ochA prakAzamAM ja pratilekhanAnA matavALA hovAthI e khoTA sAbita thaI ja jAya che.) prazna : to pachI kaI veLAmAM pratilekhanA karavI ? uttara : muhapatti, ogho, oghAnI uparanI niSaghA (odhAriyuM), colapaTTo, eka unanA kapaDo (kAmaLI) ane be - 1 kapa 6 = he is Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha- niryukti bhAga-2 E ne sadA F sutarAunA kapaDA, saMthAro ane uttarapaTTo.... pratikramaNanI samApti thayA bAda jJAna, darzana ane cAritrane mATe traNa stuti ApyA bAda (savAre vizAlalocana. nI je traNa stuti bolIe chIe te,) A muhapatti vagerenI pratyupekSaNA karavI. ane e karyA bAda je rIte sUrya uge eTale ke pratilekhanA pUrI thAya ane sUrya udaya pAme e rIte pratyupekSaNAnA kALano vibhAga samajavo. (TuMkamAM sUryodaya vakhate pratilekhanA saMpUrNa thAya, e rIte ja pratilekhanA ane enI pahelA pratikramaNa karavuM. pratilekhana ane pratikramaNa vacce aMtara rAkhavAnuM nathI. pratikramaNa pachI tarata pratilekhana zaru karI ja devAnuM.) | (vastronuM pratilekhana ajavALAmAM karavAno Agraha to kharo ja. mATe ja to aMdhArAdimAM pratilekhana karavAnuM na ja | jaNAvatA sUryodaye pratilekhana samApta thAya e rIte pratilekhana zaru karavAnuM jaNAvela che. svAbhAvika che ke pratilekhana karatA 20-25 miniTa thAya, ane sUryodayathI 20-25 miniTa pUrve to ghaNo prakAza phelAI ja gayo hoya che. paNa upAzrayanI vicitratAnA kAraNe kadAca prakAza na hoya to pachI prakAza thAya enI rAha joI pratilekhana moDuM karavuM yogya jaNAya che.) vRtti : yaduktaM prAgupadheviparyAsaH pratyupekSaNAyAM na karttavya ityusargato'bhihitaM, tsyaapvaadmaahmo.ni.: pusuivaravivathvIno sAgi Rringa 3hivavyApta che ApucchittA va guruM pahuvvamANeyare vitahaM // 272 // ka * * * E Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na zrI jodha- tya niryukti bhAga-2 NaM sa // 47 // ma UT tatra viparyAso dvividhaH - puruSaviparyAsaH upadhiviparyAsazca tatropadhiviparyAsapratipAdanAyAha- 'sAgArie karijja uvahivaccAsaM' 'sAgArike' stenAdike satyAgate viparyAsaH kriyate pratyupekSaNAyAM, prathamaM pAtrakANi pratyupekSyante pazcAdvastrANi / evamayaM pratyuSasi viparyAsaH pratyupekSaNAyAM, evaM vikAle'pi sAgArikAnAgantukAn jJAtvA / idAnIM puruSaviparyAsa ucyate, tatrAha - 'ApucchittA va guruM pahuvvamANe' ApRcchya gurumAtmIyAmupadhiM glAnasatkAM vA pratyupekSate, sa kadA ? ata Aha- 'pahuvvamANe' yadA AbhigrahikA upadhipratyupekSakAH 'pahuvaMti' paryApyante tadaivaM karoti 'itare ma vihaMtti itare''bhigrahikA yadA na santi tadA prathamamAtmIyAmupadhiM pratyupekSamANasya 'vitathaM ' anAcAro bhavati ityarthaH, candra. : AgaLa kahI gayA ke upadhinI pratilekhanAmAM viparyAsa na karavo. te vAta utsargathI karelI. have teno apavAda uhe che. odhaniryukti-272 : TIDaartha : atisenAmAM viparyAsa - avidhi meM prAre che. (1) puruSaviparyAsa ( 2 ) upadhiviparyAsa. temAM upadhiviparyAsanuM pratipAdana karavA mATe gAthAmAM sAriN lakhela che. Azaya e che ke cora vagere gRhastho tyAM AvelA hoya to pratyupekSaNAno viparyAsa karI zakAya. tyAM pahelA pAtrAnuM pratilekhana karavuM, pachI vastrone pratilekhavA. (kAraNasara amuka vastro sArA, moMghA rAkhelA hoya, ane jo corAdinI sAme pratilekhana karavAmAM Ave to teo e dhyAnamAM laI lAga joI corI jAya... mATe pahelA sAmAnya evA pAtrAdinuM pratilekhana karavuM ane pachI vastrAdinuM karavuM. stha NaM v o hA at spa 118911 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + 8 zrI oghaniryukti bhAga-2 vi = * 48 | F E chA vaLI ApaNA pAtrA gRhasthane lagabhaga anupayogI che, eTale e corAI javAno bhaya na rahe.) Ama A savAranA pratyupekSaNAno viparyAsa, kramabadalI darzAvI. e rIte sAMje paNa sAgAriko AvelA hoya. to emane joI ucita rIte viparyAsa karavo. have puruSaviparyAsa kahevAya che. w gurune pUchIne potAnI upAdhi ke glAnanI upadhine pratilekhe. prazna : gurune pUchIne tarata ja potAnI upadhinuM pratilekhana karI zakAya ? zuM gudinI upadhinuM pratilekhana karavA na javuM joIe ? uttara : jyAre upadhinI pratilekhanA karavAnI pratijJAvALA sAdhuo puratA pramANamAM hoya tyAre te sAdhuo ja pratijJA gha| mujaba gurvAdinI upadhinuM pratilekhana karanArA hovAthI te vakhate gurune pUchIne sIdhuM ja svopadhinuM pratilekhana karI zakAya, emAM koI doSa nathI. paNa jo AvA abhigrahiko na hoya to to pachI e sAdhu jo potAnI upadhinuM prathama pratilekhana kare to ene anAcAra rUpa doSa lAge. F = * F tatra na kevalaM pratyupekSaNAkAle upadhiviparyAsaM kurvato vitathaM-anAcAro bhavati, evaM ca vitathaM bhavati - ="+ 48 , E Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDilehaNaM kareMto miho kahaM kuNai jaNavayakahaM vA / dei va paccakkhANaM vAei sayaM paDicchai vA // 273 // // 48 // ma 'pratyupekSaNAM kurvanmithaH kathAM maithunasaMbaddhAM karoti janapadakathAM vA, pratyAkhyAnaM vA zrAvakAderdadAti, 'vAcayati' sa kaJcitsAdhuM pAThayatItyarthaH, 'sayaM paDicchati vA svayaM pratIcchati AtmanA vA''lApakaM dIyamAnaM pratIcchati gRhNAti / etacca vakSyamANaM kurvan SaNNAmapi jIvanikAyAnAM virAdhako bhavati, ata AhapuDhavI AUkkAe teUvAUvaNassaitasANaM / 'paDilehaNApamatto chaNhaMpi virAhao hoi // 274 // zrI sodha- tthu niryukti bhAga-2 ma Na ssa bha ssa o.ni. sugamA // candra: mAtra pratyupekSaNAnA kALamAM upadhi viparyAsa karanArAne ja anAcAra doSa lAge evuM nathI. paNa have kahevAze e rIte paNa viparyAsa = anAcAra doSa lAge. oghaniryukti-273 : gAthArtha : pratilekhana karato sAdhu paraspara kathA kare, ke janapadanI kathA kare ke paccakkhANa Ape. pATha Aye, } bhate pATha svIDaare (khA aghI anAyAra che.) ma hA at ssa 1180 11 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 | | Vol. TIkArtha : pratilekhana karato sAdhu paraspara = bIjA sAdhu vagere sAthe maithunasaMbaMdhI kathAo kare, athavA to janapada = rAjyAdi saMbaMdhI vAto kare athavA pratilekhana vakhate zrAvakAdine paccakakhANa Ape athavA to koIka sAdhune bhaNAve athavA to bIjA vaDe apAtA sUtranA AlAvAdine jAte grahaNa kare. A badhu karanAro sAdhu chae cha kAyono virAdhaka bane che. AthI kahe che ke oghaniryukti-274 : gAthArtha : pratilekhanAmAM pramatta sAdhu pRthvI-apa-tela-vAyu-vanaspati ane trasa e chaye kAyono virAdhaka thAya. TIkArtha : sugama che. vRtti : kathaM punaH SaNNAmapi kAyAnAM virAdhakaH ? ata Aha - o.ni. : ghaDagAipaloDaNayA maTTia agaNI ya bIya kuMthAI / udagagayA va taseyara ummuga saMghaTTa jhAvaNayA // 275 // sa hi sAdhuH kumbhakArAdivasatau pratyupekSaNAM kurvannanupayuktastoyaghaTAdi praloThayet, sa ca toyabhRto ghaTo ; . 50 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R niyaMti nI E F G ( 5 E F E mRttikAgnibIjakunthvAdInAmupari praluThitastatazcaitAn vyApAdayet, yatrAgnistatra vAyurapyavazyaMbhAvI, athavA'nayA bhaGgyA SaNNAM kAyAnAM vyApAdakaH 'udagagatA va tasetara'tti yo'sau udakaghaTaH praloThitastadudbhavA eva tasA bhavanti pUtarakAdayaH bhAga-raNa 'itara'tti vanaspatikAyazca, tathA vastrAntena colmukaM 'saMghaTTayet' cAlayet tatazca'jhAvaNaya'tti tenolmukena cAlitena satA pradIpanakaM saMjAtaM, tatazca saMyamAtmavirAdhanA jAteti / | 51 | v candra. : prazna : pratilekhanAmAM prasAdI sAdhu cha e cha kAyono virAdhaka vaLI zI rIte bane ? oghaniryukti-275 : TIkArtha : uttara : te sAdhu kuMbhAranI zALA vagere rUpa vasatimAM utaryo hoya, ane tyAM pratyupekSaNA karatI vakhate jo upayoga na rAkhe to potAno hAtha vagere lAgavAthI tyAM paDelo pANIno ghaDo vagere DhaLI paDe. (A ghaDo sAdhuno nathI, sAdhu to ghaDA rAkhatA ja na hatA. paNa kuMbhArazALAmAM mATI palALavA mATe AvA DhagalAbaMdha ghaDA pANI bharelA paDelA ja hoya.) have te pANI bharelo ghaDo mATI, agni, bIja, kaMthavAdi jIvonI upara ja DhoLAya to e badhA jIvone mArI nAMkhe. (kuMbhArane tyAM ghaDAo pakAvavA mATe agni peTAvelo hoya, ane emAM pANI jAya. kuMbhAra je mATI lAvyo hoya temAM ke e sivAya paNa bIja, aMkurA vagere vanaspati hoya temAM pANI jAya. ane A badhI jagyAe kaMthavA vagere jIvo to hoya ja che.) vaLI jayAM agni hoya tyAM vAyu paNa avazya hoya ja. (e vinA agni utpanna na thAya.) Ama pratilekhanAmAM prasAda G F F = = * is | 51 | Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T zrI oi.tha karanAra sAdhu pakAyano virAdhaka banI zake che. niryukti athavA pramAdI sAdhu A kahevAtI bIjI paddhati vaDe paNa SaTkAyano virAdhaka banI zake che. bhAga-2] je A pANIno ghaDo DhoLAyo, temAM ja porA vagere trasa, beindriyAdijIvo hoya che. tathA e pANImAM vanaspatikAya paNa che. || 52 .. tathA pramAdanA kAraNe vastranA cheDA vaDe kadAca e sAdhu tyAM rahelA uMbADIyAne sparzI bese (dorInA AgaLanA bhAgamAM kapaDAno jaththo bAMdhI kerosInathI bhIno karI pachI ene saLagAvAya to e jevo lAge, lagabhaga evA prakAranuM ja A | uMbADIyuM hoya che. prAcInakALamAM sagaDI vagere saLagAvavA mATe AvA uMbADIyA ghare rakhAtA. emAMya kubhArAdine tyAM to | khAsa hoya.) have e uMbADIyuM hale, cArebAju phare eTale enA kAraNe Aga paNa lAge ane tenAthI saMyamanI ane AtmAnI virAdhanA thAya. - E = F = = = = = = , A = ja = E vRtti : athopayuktaH pratyupekSaNAM karoti tata eteSAM eva SaNNAM jIvanikAyAnAmArAdhako bhavati, etadevAha - __ o.ni. : puDhavI AukkAe teUvAUvaNassaitasANaM / paDilehaNamAutto chaNha'pArAhao hoDa // 27 // sugamA // navaram 'ArAdhakaH' avirAdhako bhavati / PIE = * | para .. F G ! Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 vi // pa3 mA ! candra. : have jo upayogapUrvaka pratyupekSaNa kare to A SaT jIvanikAyano ArAdhaka bane. A ja vAta kare che. oghaniryukti-276 : gAthArtha : pratilekhanamAM upayogavALo sAdhu pRthvI, pANI, agni, vAyu vanaspati ane traNa e chaye kAyono ArAdhaka bane che. TIkArtha : sugama che. mAtra ArAdhaka eTale avirAdhaka ema artha karavo. ("zrAvaka e dharmano ArAdhaka che." eno artha e ke "dharma karanAra che." ahIM sAdhu SakAyano karanAra nathI banato paNa "SakAyane potAnA nimitte mArato nathI, virAdhaka banato nathI" e ja ahIM artha saMgata thAya. mATe ja ahIM ArAdhaka zabdano artha avirAdhaka karavo yogya banI rahe. TuMkamAM ahIM virAdhanA TALavA rUpa ArAdhanA che.) / vRtti : na kevalaM pratyupekSaNA, anyo'pi yaH kazcid vyApAro bhagavanmate samyak prayujyate sa eva duHkhakSayAyAlaM mata, tivAda - o.ni. : jogo jogo jiNasAsaNaMmi dukkhakkhayA pauMjaMto / aNNoNNamabAhAe asavatto hoi kAyavvo // 277 // yogo yoga iti vIpsA, tatazca vyApAro vyApAro jinazAsane prayujyamAno duHkhakSayAya 'prayujyamAnaH' kriyamANaH | 53 . Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra " P = katham ? 'anyo'nyAbAdhayA' parasparApIDayA, etaduktaM bhavati- yathA kriyA kriyamANA'nyena kriyAntareNa na bAdhyate zrI ogha-thi niryukti evamanyo'nyAbAdhayA prayujyamAnaH 'asavatto' asapatnaH aviruddho bhavati karttavya iti / bhAga-2" candra. : mAtra pratilekhana nahi, bIjo paNa je koI vyApAra prabhunA matamAM samyaka rIte AcarAya, to te ja duHkhanA " kSaya mATe samartha bane. | 54. A ja vAta kahe che. oghaniryukti-277: gAthArtha : jinazAsanamAM duHkhakSayane mATe karAto dareka dareka yoga paraspara bAdhA na Ave e rIte abAdhita rUpe karavo joIe. ' TIkArtha : gAthAmAM yoga zabda be vAra lakhyo che. ene 'vINA' kahevAya. Azaya e ke jinazAsanamAM duHkha kSaya mATe a karAto yoga ekabIjAne pIDA na thAya tema karavo. Azaya e che ke karAtI kriyA bIjI kriyA vaDe bAdhita na thAya, virodhI na thAya, ema ekabIjAne abAdhA vaDe aviruddha karavA yogya che. (pratikramaNa karavAnA samaye jo japa karavA besI mAMDalI choDe to e japakriyA vaDe pratikramaNa rUpa kriyA bAdhita thAya che... mATe e na karAya sAra eTalo ja ke je kALe je yoga Acaravo ucita hoya te kALe te yoga Acaravo.) vRtti : idAnIM phalaM pradarzayannAha - Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha o.ni. : joge joge jiNasAsaNaMmi dukkhakkhayA pauMjate / niryukti ekikrami aNaMtA vaTuMtA kevalI jAyA // 278 // bhAga-2 sugamA / navaram-ekaikasmin 'yoge' vyApAre vartamAnA anantAH kevalino jAtA iti // // 55 // evaM paDilehatA aIyakAle aNaMtagA siddhA / coyagavayaNaM sayayaM paDilehemo jao siddhI // 279 // evaM pratyupekSaNAM kurvanto'tItakAle'nantAH siddhAH / evamAcAryeNokte sati 'coyagavayaNaM' atra codakavacanaMbha codakapakSaH, kiM tad ? ityAha-'satataM paDilehemo' yadyevaM pratyupekSaNAprabhAvAdanantAH siddhAstataH satatameva bha pratyupekSaNAmeva kurmaH, kimanyena yogenAnuSThitena ?. yatastata eva siddhirbhvti| yandra. : vejane hemAutA cha - oghaniryukti-278 : gAthArtha : jinazAsanamAM duHkhalaya mATe karAtA eke eka yogamAM vartatA anaMtA jIvo kevalI hA thA . TIkArtha : spaSTa che. mAtra ATaluM spaSTa karavuM ke eke eka vyApAramAM vartatA anaMtA kevalI thayA. 150 EPTE // 55 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 I 56. oghaniryukti-279: gAthArtha : A rIte pratilekhanA karanArA anaMtAjIvo bhUtakALamAM siddha thayA che. prazrakAranuM vacana che ke "ame satata pratilekhana karIzuM. jethI siddhi maLe." TIkArtha: A rIte pratilekhanA karanArA bhUtakALamAM anaMta jIvo siddha thayA che. A pramANe AcArya vaDe kahevAya chate prazrakAranuM vacana upasthita thAya che. = te vacana zuM che? eja batAve che ke jo A rIte pratilekhanAnA prabhAvathI anaMtA jIvo siddha thayA hoya to pachI ame satata pratyupekSaNA karIzuM. bIjA koI yoga AdaravA vaDe zuM kAma che ? kemake A pratilekhana vaDe ja siddhi thaI jAya. vRtti : mAvAI: prAdaYT mo.ni. : elemavadyuta parihaMtAvi resamarAde jai puNa savvArAhaNamicchasi to NaM nisAmehi // 280 // zeSeSu yogeSu avartamAnaH samyak zAstroktena nyAyena pratyupekSaNAM kurvannapi dezata ArAdhaka evAsau, na tu sarvamArAdhitaM bhavati, tena yadi punaH saMpUrNArAdhanAmicchasItyAdi sugamaM / candra. AcArya javAba Ape che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na mo zrI jodha- tthu niryukti NaM bhAga-2 114011 ma TUT mo odhaniryukti- 280 : gAthArtha : zeSa yogomAM na vartato sAdhu pratilekhana karavA chatAM paNa dezane ja ArAdhe che. jo tuM sarvArAdhanAne icche che. to tuM sAMbhaLa. (je AgaLa kahevAze) TIkArtha : bAkInA yogomAM na vartato sAdhu zAstramAM kahelA nyAya vaDe pratyupekSaNAne karato hoya to paNa dezathI ja ArAdhaka bane che. paNa tenA vaDe sarva yogo ArAdhAyelA banatA nathI. tethI jo tuM saMpUrNa ArAdhanA icche che.... bAkInuM sugama che. vRtti : kathaM ca sarvArAdhako bhavati ?, ata Aha - o.ni. : paMcidiehiM gutto maNamAItivihakaraNamAutto / tavaniyamasaMjamaMmi a jutto ArAhao hoi // 281 // paJcabhirindriyairgupto manasAdinA trividhena karaNena 'AyuktaH ' yatnavAn tapasA dvAdazavidhena yuktaH niyama:indriyaniyamo noindriyaniyamazca tena yuktaH, saMyamaH - saptadazaprakAraH puDhavikkAo AukkAo teDakkAo vAkkAo vaNassaikAo beiMdiyateiMdiyacauriMdiyapaMciMdiyaajIvakAyasaMjamo pehAupehApamajjaNaM paridvAvaNaM maNavaikAe / atra saMyataH san mokSasyArAdhako bhavati pravrajyAyA vA''rAdhakaH / dvAragAtheyam / ma ssa bha ma spa 114011 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 | 58 candra. : prazna : kevI rIte jIva sarvArAdhaka bane ? oghaniryukti-281 : gAthArtha : uttara : pAMca indriyo vaDe gupta, mana vagere traNa karaNamAM Ayukta, tapa ane saMyamamAM yukta jIva ArAdhaka thAya. TIkArtha: (1) pAMca indriyo vaDe gupta (2) mana vagere traNa karaNa vaDe prayatnavALo (3) bAra prakAranA tapa vaDe yukta, 4 (4) niyama eTale indriyaniyama ane mAnaniyama.... A be vaDe yukta (5) saMyama sattara prakArano che. pRthvIkAya, akAya, ja teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya, beindriya, indriya, caurindriya, paMcendriya, ajIvakAyasaMyama, prekSA, upekSA, pramArjanA, | pariSThApanA, mana, vacana, kAyA A 13 vastune AzrayIne 17 prakArano saMyama che. A 17 vastumAM saMyamavALo banelo ja chatAM jIva mokSano athavA to dIkSAno ArAdhaka bane che. [ A dvAragAthA che. vRtti : idAnIM bhASyakAra etAM gAthAM pratipadaM vyAkhyAnayati, tatra 'paMcidiehiM gutto'tti prathamamavayavaM vyAkhyAnayannAha - mo.ni.mA. viviraniro pattevi rAvolanihavi | akusalajoganiroho kusalodaya egabhAvo vA // 167 // A B | 58 8 F WT Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R indrasyAmUni indriyANi teSAM viSayAH-zabdAdayaH teSAM yo nirodhaH sA paJcendriyaguptirabhidhIyate, ayamaprAptAnAM shriimodhniryukti zabdAdiviSayANAM nirodhaH, tathA 'pattesuvi rAgadosaniggahaNaM 'ti tathA 'prApteSu' gocaramAgateSvapi zabdAdiviSayeSu bhAga-2 rAgadveSayonigrahaNaM yatsA paJcendriyaguptatA, tatreSTazabdAdi-viSayaprAptau rAgaM na gacchati aniSTazabdAdiviSayaprAptau dveSaM na gacchati, bhaNitA paJcendriyaguptatA, idAnIM 'maNamAItivihakaraNamAutto' bhannati, tatrAha-'akusalajoganiroho' // 58 // akuzalAnAm-azobhanAnAM manovAkkAyayogAnA-vyApArANAM yo nirodhaH sA trividhakaraNAyuktatA, tathA 'kusalodaya'tti kuzalAnAM prazastAnAM manovAkkAyavyApArANAM ya udayaH sA trividhakaraNoyuktatA, tathA 'egabhAvo vatti na kuzaleSu yogeSu pravRtti pyakuzaleSu yogeSu pravRttiryA madhyasthatA sA vA trividhakaraNaguptatA / bhaNitA trividhakaraNaguptatA, ' candra, : have bhASyakAra A gAthAnA pratyeka padanuM vyAkhyAna karatA kahe che temAM paffhaM atto e prathama avayavanuM va vyAkhyAna 42tA cha. oghaniyukti-bhAga-167H TIkArtha : indra eTale AtmA. indranI A cakSu vagere che, eTale te cakSu vagere indriya kahevAya. teonA viSayo tarIke zabda, rUpa, rasAdi che. teono nirodha e paMcendriyagupti kahevAya che. A to prApta nahi rA thayelA zabdAdi viSayono nirodha samajavo. tathA indriyanA viSaya tarIke AvelA evA paNa zabdAdi viSayomAM rAga ane dveSano nigraha karavo te paMcendriyaguptatA // 5 // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha- niyukti ne bhAga-2 // 60 che. temAM iSTa zabda vagere viSayonI prApti thAya to emAM rAga na pAme ane aniSTa zabdAdinI prAptimAM dveSa na pAme. 1 A (1) paMcendriyaguptatA kahevAI. (zakya hoya to zabdAdi viSayo sAthe indriyono saMbaMdha ja na thavA devo. have je zabdAdi viSayo indriya sAthe saMbaMdha pAmI ja jAya temAM pachI rAgadveSa na karavo joIe.) - have (2) mana vagere traNa karaNonI AyuktatA (prayatna) kahevAya che. mana, vacana, kAyAnA kharAba yogono je nirodha + te trividhakaraNaktitA kahevAya, tathA manavacanakAyAnA sArA vyApArono je udaya te paNa trividhakaraNa gajha<Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti fii ucyate / tavo gao, niyamo bhaNNati, sa ca dvividhaH-indriyaniyamo noindriyaniyamazca, tatrendriyataH-indriyANyaGgIkRtya pUrvokto niyamaH, 'kohAio biio'tti dvitIyo noindriyaniyamaH krodhAdInAM, AdigrahaNAnmAnamAyAlobhA gRhyante, eteSAM niyamo-nirodhaH / niyamotti gayaM, bhAga-2 || 61 || candra. : have (3) tapa kahevAya che. - ' oghaniryukti-bhASya-168 : gAthArtha : Abhyantara ane bAhya, tapopadhAna bAra prakAre che. indriyathI niyama pUrve nA sma kahevAyo ane bIjo krodhAdithI niyama. TIkArtha ? Abhyantara ane bAhya ema be prakAre tapa che. A tapa upakAra kare che. mATe upadhAna kahevAya. te bAreya ' prakArano tapa upadhAna kahevAya che. tapa kahevAI gayo. (4) niyama kahevAya che. te be prakAre che. indriya niyama ane noindriyaniyama. temAM indriyone AzrayIne pUrve kahelo A niyama samajavo. (ISTAniSTa zabdAdi viSayomAM rAgadveSa na karavo te.) noindriyaniyama krodhAdikaSAyo saMbaMdhI che. krodhAdri mAM je sAdri zabda che, tenA dvArA mAna, mAyA, lobha grahaNa karAya che. A badhAno niyama eTale ke e badhAno nirodha-aTakAva. niyama e pUrNa thayuM. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-, niyukti , bhAga-2 | || 2 | s vRtti : idAnIM saMjamo bhaNNai, sa ca saptadazaprakArastatrAha - mo.ni.mA. : puddhavira3 mi3i vaUrUbritivaDahpavI . ajIva potthagAisu gahiesu asaMjamo jeNaM // 169 // puDhavidagaagaNimAruavaNassaIbeiMdiateiMdiyacauridiapaMciMdiA / tathA ajIva 'tti 'ajIveSu' panakasaMsaktapustakAdiSu gRhIteSu asaMyamo bhavati yena, tanna grAhya, AdizabdAt dUsapaNagaM taNapaNagaM cammapaNagaM ca, eteSu aparigRhIteSu saMyamaH, parigRhIteSu asaMyamaH / candra. : have (5) saMyama kahevAya che. te 17 prakAre che. temAM kahe che. oghaniyukti-bhASya- 169 gAthArtha : pRthvI, pANI, agni, pavana, vanaspati, beindriya, teindriya, caurindriya, bo paMcendriya ane ajIva saMyama. kemake grahaNa karAyelA pustakAdimAM asaMyama che. TIkArtha : pRthvI..... paMcendriya ane ajIva Ama 10ne AzrayIne 10 prakArano saMyama thAya. (ajIvavastumAM asaMyama zI rIte ? evA praznanuM samAdhAna Ape che ke) nigodanA saMbaMdhavALA eTale ke nigodavALA pustakAdi levAmAM Ave to emAM | 62 || Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha-tthu niryukti bhAga-2 PERSEP // 6 // asaMyama thAya, bhATe te pustahina sevA. potthagAisu mAM Adi za06 cha, anAtha va paMya, tRpaya, bhaya sevA. (A tRNapaMcakAdinI jANakArI mATe pravacana sAroddhAra 675-676-677 ane 678mI gAthA joI zakAya.) A badhu jo potAnI pAse na rAkheluM hoya to saMyama che ane jo potAnI pAse rAkheluM hoya to asaMyama che. vRtti : tathA - o.ni.bhA. : pehittA saMjamo vutto upehittAvi saMjamo / pamajjittA saMjamo vutto parijhuvittAvi saMjamo // 170 // prekSAsaMyamaH-cakSuSA yannirUpaNaM, tatazcaivaM pUrvaM cakSuSA nirUpayataH prekSAsaMyama uktaH / 'upehittAvi saMjamo 'tti upekSA | dviprakArA tAM kurvataH saMyama uktastAM ca vakSyati / 'pamajjittA saMjamo vuttotti pramArjayataH saMyama uktaH / 'pariTuvittAvi saMjamotti 'pariSThApayataH' "parityajato'pi pAnakAdi atiriktaM saMyama uktaH, evamete caturdaza, manovAkkAyasaMyamazca trividha ukta eva draSTavyaH / idAnIM bhASyakRvyAkhyAnayati-prathamagAthArthaH ekAkikAraNikagamanayatanAyAmuktaH, ajIvapustakAdi-saMyamo'pi acittavanaspatigamanayatanAyAM vyAkhyAta eva draSTavyaH, idAnIM yadupanyastaM 'pehittA saMyama' ityAdi tanna kvacidvyAkhyAtamiti vyAkhyAnayannAha - FRONE // 3 // Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriimodhniryukti bhAga-2 PRE ||64 // o.ni.bhA. : ThANAi jattha cee puvvaM paDilehiUNa ceejjA / saMjayagihicoyaNAcoyaNe ya vAvAraovehA // 171 // sthAna-UrdhvasthAnaM kAyotsargAdi, AdigrahaNAnniSIdanaM tvagvartanasthAnaM ca gRhyate, tatsthAnAdi yatra cetayate 'citI saMjJAne' jAnAti ceSTate karoti kartumabhilaSatItyarthaH, tatra pUrva-prathamaM pratyupekSya-cakSuSA nirIkSya tatazcetayate sthAnaM ma Na kAyotsargAdi, AdigrahaNAnniSIdanasthAnaM tvagvartanasthAnaM ca, uktaH prekSAsaMyamaH, idAnI upekSAsaMyama ucyate, sA copekSA ssa dvividhA, kathaM ?-saMyatavyApAropekSA gRhasthavyApAropekSA ca, tatra ca yathAsaGkhyaM codanAcodanaviSayA, saMyatasya ssa codanaviSayA vyApAropekSA, gRhasthasya cA'codanaviSayA vyApAropekSA, etaduktaM bhavati-12sAdhU viSIdantaM dRSTvA | saMyamavyApAreSu codayataH saMyatavyApAropekSA, upekSAzabdazcAtra 'IkSa darzane' upa-sAmIpyenekSA upekSA, tathA gRhasthavyApAropekSA, gRhasthamadhikaraNavyApAreSu pravRttaM dRSTvA'codayato gRhasthavyApAropekSA ucyate, upekSAzabdazcAtrAvadhIraNAyAM varttata iti / yandra. : odhaniyuti-bhASya-170 : thArtha : prekSA va saMyama ThevAyo cha, 6pekSa3 59 // saMyama pAyo cha. pramArjana vaDe saMyama kahevAyo che. pariSThApana vaDe paNa saMyama che TIkArtha : AMkha vaDe je jovuM e prekSAsaMyama che. eTale A mujaba cakSu vaDe jonArAne prekSAsaMyama kahyo che. SF FORE FOTO MEX Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga-2 ma * = = = upekSA be prakAre che. tene karanArAne saMyama kahevAyo che. te be prakAranI upekSAne AgaLa kaheze. zrI oghaniyukti karI pramArjana karanArAne saMyama kahevAyo che. ema vadhI gayelA pANI vagerene paraThavanArAne paNa saMyama kahevAyo che. Ama " A kula 14 saMyama thayA. e uparAMta traNa prakArano mana, vacana, kAya saMyama to kahevAI gayelo jANavo. have bhASyakAra vyAkhyA kare che ke pahelI gAthAno artha eTale ke meM kahela 169mI gAthAno artha to ekAkI kAraNika | 65 | v sAdhunA gamana vakhatanI yatanAmAM kahevAI gayo che. eTale ke meM A je 16mI bhASya gAthAmAM 10 prakAranA asaMyamano ja ullekha karyo che, teno artha atre jaNAvato nathI. te pUrve kahevAI gayo che. | (prazna pUrve to mAtra pRthvIthI mAMDIne paMcendriya sudhInA jIvonA ja saMyamano ullekha thayo che. ajIva saMyama batAvAyo ja nathI.) uttara : ajIva pustakAdino saMyama paNa acittavanaspatimAM gamana karatI vakhate batAvelI yatanAmAM kahevAI ja gayelo jANavo. have 170mI gAthAmAM je lakhela che, tenuM to kyAMya paNa vyAkhyAna karAyuM nathI. eTale tenuM vyAkhyAna karatA kahe che. oghaniryukti-bhAgya-171 : gAthArtha : jyAM sthAnAdi karavAno vicAra kare, tyAM pahelA pratilekhana karIne pachI sthAnAdi kare. saMyatane preraNA karavAmAM ane gRhasthane preraNA na karavAmAM vyApAropekSA thAya. TIkArtha : sthAna eTale kAyotsargAdi rUpa je urdhvasthAna, ubhA rahevuM te. thAnAdri mAM je mAHi zabda che, tenAthI = = 5 || Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ur mo zrI odha-besavAnuM sthAna ane uMghavAnuM sthAna paNa laI levuM. niryukti [ A urdhvasthAnAdi jyAM karavA mATe icche, tyAM pahelAM cakSu vaDe joIne tyAM kAyotsarga vagere kare. nit dhAtu saMjJAna bhAga-2 arthamAM che eTale cetayate padano artha "jANe che, ceSTA kare che, kare che, icche che... thAya. (gAthAmAM be vAra vin dhAtuno maiM prayoga che. emAM pahelA cer zabdano artha icche ema ka2vo. jyAre cennAno artha 'kare' ema karavo.) || 66 // ma ahIM paNa Adi zabdathI niSIdanasthAna, besavAnuM sthAna ane tyavartanAsthAna eTale uMghavAnuM sthAna levuM. prekSAsaMyama kahevAI gayo. have upekSAsaMyama kahevAya che. te upekSA be prakAre che. kevI rIte be prakAre ? (1) saMyata vyApAra upekSA (2) asaMyatavyApAra upekSA emAM kramazaH A pramANe artha karavo ke sAdhune preraNA karavA saMbaMdhI vyApAra upekSA ane gRhasthane preraNA na karavA saMbaMdhI vyApAropekSA che. Azaya e che ke saMyamayogomAM sAdhune sIdAto joIne ene saMyamamAM sthira karavA mATe yogya preraNA karanArAne Na bha ssa Inf ma bha H ma || 66|| Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 4 'P P = = saMyatavyApAropekSAnuM pAlana thAya. zrI ogha-. (prazna : upekSA zabdano artha lokomAM to judo ja che. koI game tevI pravRtti karato hoya to paNa ene guru kazuM na niryukti bhAga-2 kahe... e upekSA kahevAya che. jyAre tame to judo ja artha batAvyo. = uttara H 3pa upasarga sAmIpya arthamAM vaparAya che. kSa dhAtu jovAnA arthamAM che. najIkathI jovuM enuM nAma upekSA. Ama ne 67 * A rIte artha karavAthI padArtha saMgata thaze. sIdAtA sAdhune lAgaNIthI preraNA karavI e najIkathI jovAnI, kALajI levAnI A kriyA karelI gaNAya eTale e upekSA gaNAya. | gRhasthanI vyApAropekSA che. eTale ke gRhasthane hiMsAdi vyApAromAM pravartelo joIne ene preraNA nahi karanAro sAdhu ja gRhasthavyApAropekSAvALo bane. (ahIM hiMsAdi vyApAromAM pravartelAne hiMsAdithI aTakAvavAno ucita upadeza ApavA rUpa mAM ja preraNA karavAmAM to koI ja vAMdho nathI. paraMtu khetI karanArAne khetI karavAnI vidhino upadeza Apavo, khetI vageremAM bhUla karato hoya to e bhUla batAvavI. sArI khetI mATe upayogI salAha ApavI... A badhuM karavAno niSedha che. uparAMta koI ! gRhastha dhaMdhA-pANI na karato hoya ane ene e mATe preraNA karI dhaMdhAdimAM pravartAvavo e paNa gRhasthavyApAropekSAno bhaMga kahevAya... ityAdi aneka bAbato jANavA jevI che.) A gRhasthavyApAropekSAmAM je upekSA zabda che, e avadhAraNA, tiraskAra arthamAM che. (upekSAno prasiddha artha ahIM lIdho che.). = E F = "Is | 67. - E Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha-tyu niryukti bhAga-2 // 18 // ma vRtti : idAnIM 'parijhuvittAvi saMjamo 'tti vyAkhyAyate, tatrAha - o.ni.bhA. : uvagaraNaM airegaM pANAI vA'vahaTTa saMjamaNA / sAgAriya'pamajjaNa saMjama sese pamajjaNayA // 172 // _ 'upakaraNaM' vastrAdi yadatiriktaM gRhItaM tathA 'pANAI vA' tathA pAnakAdi vA yadatiriktaM gRhItaM tad 'avahaTTa'tti parityajya, kiM ? - 'saMjamaNA' saMyamo bhavatIti, AdigrahaNAdbhaktaM vA'tiriktaM parityajya saMyamaH / idAnIM 'pamajjittAvi saMjamo' vyAkhyAyate - 'sAgAriya'pamajjaNa saMjamo' sAgArikANAmagrato yatpAdApramArjanamasAveva saMyamaH, 'sese pamajjaNaya'tti 'zeSeSu' sAgArikAdyabhAveSu pramArjanenaiva saMyamaH / yandra. : 4ve. 170bhI bhASyAthAnA parihAvettAvi... za0rnu vyANyAna, rAya . modhaniyujita-bhASya-172 : uthArtha : hAthI spaSTa thaze. TIkArtha : vadhAre levAI gayelA vastrAdi upakaraNo ane vadhAre levAI gayelI pANI vagere vastuo je hoya, tene 524vIne saMyama thAya che. seTa me 5245j me 59 / saMyama che. pANAi bhA 2 mA Adi 206thI sama4Are sevaaye| bhojanane paraThavIne paNa saMyama thAya che. 5 7 // 8 // Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha-tyu niryukti bhAga-2 // 8 // (alabatta A badhuM vidhipUrvaka paraThavavAnuM che ane vidhi AgaLa batAvAze.) have pamannittAvi saMgamo e 170mI gAthAnA zabdanuM vyAkhyAna karAya che. gRhasthonI hAjarImAM paganuM na mUMjavuM e ja saMyama che ane gRhasthonI gerahAjarImAM paga pujavA vaDe ja saMyama che. (gAma vageremAM pravezatA ke nIkaLatA paga pUjavAnI je vidhi che, te aMge A nirUpaNa che.) vRtti : idAnIM yogatrayasaMyamapratipAdanAyAha - o.ni.bhA. : jogatigapuvvabhaNi samattapaDilehaNAe sajjhAo / carimAe porisIe paDilehe tAhe pattadugaM // 173 // yogatrayaM pUrvameva 'vyAkhyAtaM, 'maNamAitivihakaraNamAutto' ityasmin granthe, atrApi tathaiva draSTavyam / uktaH saptadazaprakAra: saMyamaH, tatpratipAdanAccoktA vastrapratyupekSaNA, tatsamAptau ca kiM karttavyamityata Aha'samattapaDilehaNAe sajjhAo' 12samAptAyAM pratyupekSaNAyAM svAdhyAyaH karttavyaH sUtrapauruSItyarthaH pAdonapraharaM yAvat / idAnIM pAtrapratyupekSaNAmAha - 'carimAe' carimAyAM pAdonapauruSyAM pratyupekSeta 'tAhe'tti tadA tasmin kAle svAdhyAyAnantaraM pAtrakadvitayaM pratyupekSate / FROTohs ||ELI Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TE B ? : naE # candra, : have chellA traNa saMyamo = traNa yoganA saMyamane batAvavA mATe kahe che. zrI ogha-yu niryukti oghaniryukti-bhASya-173 : TIkArtha : traNayogo pUrve ja mAmA.. e oghaniryukti-281mI gAthAmAM kahevAI ja bhAga-2 gayelA che. ahIM A gAthAmAM paNa e traNa yogo e ja pramANe jANavA. Ama 17 prakArano saMyama kahevAI gayo. || 9 || AnuM pratipAdana pUrNa thavAthI vastra pratyupekSaNA kahevAI gaI. prazna : pratilekhanA thayA bAda zuM karavuM ? uttara : savAre sUryodaya samaye pratilekhanA karyA bAda svAdhyAya karavo, eTale ke sUtra porisI karavI. e cothA bhAganyUna * prahara sudhI eTale ke poNA prahara sudhI karavI. (ApaNe atyAre savAre pratilekhana bAda iriyA. karI sajhAya karu no Adeza | mAMgI pAMca gAthA bolIe chIe. prAcInakALamAM to gurunI rajA laI rItasara poNo prahara sAdhuo svAdhyAya = sUtraporisI " karatA. dhIme dhIme e AcAranuM pAlana nabaLuM paDatuM gayuM eTale pachI e mukhya AcAranA pratIkarUpe gItArthoe savAre ja sajajhAya karu'nA Adeza sAthe pAMca gAthA bolavAnI vidhi goThavI. e pachI "upayoga karuM'no kAussagga paNa goThavAyo. * enI vicAraNA pachI karazuM) have pAtra pratyupekSaNAne kahe che. ; iaa 70I F = ka = "fka " de's R. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ go of carama porisImAM eTale ke pAdona porisImAM eTale ke pahelA praharano cotho bhAga bAkI hoya tyAre pAtrAnI jA zrI modha pratilekhanA karavI. TuMkamAM svAdhyAya karyA bAda te kALe be pAtronI pratilekhana kare. (te vakhate pAtraka ane mAtraka ema be niryukti 4 pAtratA .) bhAga-2 vRtti : idAnIM yaduktaM 'caramapauruSyAM pAtrakadvitayaM pratyupekSaNIyaM' tatra pauruSI eva na jJAyate kiMpramANA ? // 71 // ma atastatpratipAdanAyAha - ssa o.ni. : porisipamANakAlo nicchayavavahArio jiNakkhAo / nicchayao karaNajuo vavahAramato paraM vocchaM // 282 // pauruSyAH pramANakAlo dvividhaH, nizcayato vyavahAratazca jJAtavyaH, tatra 'nizcayato' nizcayanayAbhiprAyeNa karaNayuktaHau gaNitanyAyAt, ataH paraM 'vyAvahArikaM' vyavahAranayamatena vakSye / tatra nizcayapauruSIpramANakAlapratipAdanAyAha - . o.ni. : ayaNAIyadiNagaNe aTThaguNegaTThibhAie laddhaM / uttaradAhiNamAI porisi payasujjhapakkhevA // 283 // dakkhiNAnayane uttarAyaNadinAni uttarAyaNe dakkhiNAyanadinAni mIlayitvA gaNyante, sa ca rAziraSTabhirguNyate, For Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekaSaSTyA bhAgo hriyate, labdhAnyaGgalAni, dvAdazAGgalaiH pAdaH, yAvatpunarapi (yAvatA bhavati uttaratti) makaradine 4 zrImodha-tyu niyukti karI pAdAH / ( dAhiNatti-karkadine 2 pAdau, zeSeSu padazuddhiprakSepau) (ayana-uttarAyaNaM dakSiNAyanaM ca, tasya atiitdinaanibhAga-2 atItadivasAH, teSAM gaNaH sarvotkRSTataH tryazItizataM, taccASTaguNaM jAtaM caturdazazatAni catuHSaSTyadhikAni, tatra caikaSaSTyA bhAge hRte labdhAni caturviMzatyaGglAni, tatrApi dvAdazabhiraGgalaiH pAdamiti dve pAde jAte, etayozcottarAyaNAdau // 72 // dakSiNAyanAdau ca 'payatti' padoH zuddhiH prakSepazca, tatra uttarAyaNaprathamadine catvAri padAni Asan, tatastanmadhyAtpadadvayotsAraNe karkasaMkrAntidine padadvayaM saMjAtaM, dakSiNAyane dve pade abhUtAM, tanmadhye ca dvayoH prakSiptayormakarasaMkrAntau jAtAni catvAri padAni, idamutkRSTadinayoH pauruSImAnaM, madhyamadineSvapi svadhiyA bhAvanIyaM) | candra, : prazna : hamaNAM tame je kahyuM ke caramaporisImAM = pAdonaporisImAM be pAtrAnI pratilekhanA karavI. paNa amane a e ja khabara nathI ke porisI ja keTalA pramANavALI hoya, to tame jaNAvo ke porisInuM mApa= pramANa keTaluM che ? uttara : porisInAM pramANanuM pratipAdana karavA mATe kahe che. oghaniryukti-282 : gAthArtha : porisInA pramANano kALa nizcayathI ane vyavahArathI jinezvara vaDe kahevAyo che. nizcayathI karaNayukta che. e pachI vyavahAramate kahIza. TIkArtha : porisIno pramANa kALa (porisI, prahara kyAre thAya ityAdi) nizcayathI ane vyavahArathI ema be prakAre 72 // Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANavo. emAM nizcayanayanI apekSAe to e gaNitanA nyAyathI karaNayukta bane che. eTale ke e gaNita paddhatithI jaNAya zrI ogha che. e pachI huM vyavahAranayanA matathI kahIza. arthAt nizcayanayathI prahara pramANa kahyA bAda pachI vyavahArathI kahIza. niryukti bhAga-2 " temAM nizcayamAnya porisIpramANakALanuM pratipAdana karavA mATe kahe che. oghaniryukti-283 : TIkArtha : dakSiNAyanamAM utarAyaNanA divaso, uttarAyaNamAM dakSiNAyananA divaso bhegA karIne | 73 >> gaNavA. te rAzi ATha vaDe guNavI. pachI 61 vaDe bhAgavI. je maLe eTalA aMgulo karavA. bAra aMgula vaDe eka pAda thAya. ja ema karatAM karatAM chelle uttaramAM eTale ke maka2 divase, makarasaMkrAntinAM divase cAra pAda thAya. dakSiNamAM eTale ke karkadinamAM * be pAda thAya. bAkImAM padanI zuddhi ane padano prakSepa karavo. eTale ke padanI hAni-vRddhi karavI. (Aja gAthAnI TIkA anyapratamAM judI ja che, ane e vadhu spaSTa che. pahelA ApaNe eno artha joI laIe. ayana be prakAranA che. uttarAyaNa ane dakSiNAyana. sUrya sauthI chellA maMDalamAMthI aMdaranI tarapha, meru tarapha AvavAnuM zarU kare te uttarAyaNa. sUrya sauthI pahelA maMDalamAMthI bahAranI tarapha lavaNasamudra tarapha javAnuM zarU kare te dakSiNAyana. tenA pasAra thaI cUkelA divasono samUha sauthI vadhAre 183 divasano hoya. tene ATha gaNo karIe eTale 183 X 8 = 1464 thAya. temAM 61 vaDe bhAgAkAra karIe eTale 24 aMgula thAya. temAM paNa 12 aMgulanuM eka pAda thAya. eTale 24 aMgulanA be pAda thAya. A be pAdano uttarAyaNanI zaruAtamAM prakSepa karavAno ane A be pAdanI dakSiNAyananI zaruAtamAM zuddhika hAni karavAnI. ka = k is ; 73 E Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAM uttarAyaNanA pahelA divase cAra pAda hatA, to temAMthI be pAda dUra karIe eTale karkasaMkrAntinA divase 2 pAda zrI ogha-yu thAya. arthAtu dakSiNAyanamAM be pAda thayA. have temAM be pAda umero eTale makarasaMkrAntimAM cAra pAda thAya. A utkRSTa evA niryukti | i be divasanuM porisIpramANa che. madhyama divasomAM paNa svabuddhithI vicArI levuM.) bhAga-2 sAra : ayananA atIta divasonA gaNane 8thI guNIne 61thI bhAgatAM je Ave tene uttarAyaNa ke dakSiNAyananA | 74 || | AdimAM je porasI pramANa (chAyAnuM pramANa) hoya temAMthI ochA karavA athavA vadhAravA. uttarAyaNa ane dakSiNAyanamAM ja anukrame zuddhi ane prakSepa samajavo, eTale ke e ayananA atIta divaso jo uttarAyaNanA hoya to je javAba Ave tene , uttarAyaNanA Adi divase 4 pAda pramANe porasImAMthI bAda karavo ane jo e divaso dakSiNAyananA hoya to ene | dakSiNAyananA Adi divase 2 pAda pramANa porasImAM prakSepasumeravo. 11 AmAM ayananA atIta divaso uparathI porasIkALe chAyAnuM pramANa jANavAnI rIta ApelI che. vivakSita divase je ayana cAlatuM hoya enA keTalA divasa atIta thayA = pasAra thayA hoya te aniyata che. 5-2555-72 vagere divaso atIta thayA hoya ane tyAre porasInuM pramANa jANavuM hoya to sauthI pahelA eka divasamAM chAyAnI vRddhi ke hAni keTalI thAya che te jANavuM jarUrI che. 1, divasamAM chAyAnI vRddhi-hAninuM pramANa maLI jAya to game teTalA divasanI chAyAnI vRddhi-hAninuM pramANa sahelAIthI zodhI zakAya che. * TaeN , la 8 E Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Tu TE F S? - da zrI oghaniryukti bhAga-2 * ne 75 | F = = jema lokavyavahAramAM 1 vastunI kiMmata 5 rUpiyA hoya e khyAlamAM Ave to evI 10-12-25-50 vastunI kiMmata sahelAIthI zodhI zakAya. tethI sauprathama 1 divasamAM chAyAnI vRddhi-hAninuM pramANa trirAzinI madadathI zodhavuM joIe. te A rItejo 183 divasamAM 24 aMgulanI vRddhi ke hAni thAya che. to 1 divasamAM ? (keTalI) vRddhi ke hAni thAya che. 1 X 24 + 183 ahIM upara nIce 3 thI bhAga cAlaze. | to 1 divasamAM 8/61 aMgulanI vRddhinahAni thaze. have atIta divasonI saMkhyAne AnI sAthe guNavAthI teTalA divasamAM chAyAnI vRddhi ke hAni paNa jANI zakAze. dhAro ke, 122 divaso pasAra thayA pachI chAyAnuM pramANa jANavAnI icchA thAya to - 122 X 8 + 61 aMgula = 16 aMgula AvyA. jo uttarAyaNanA 122 divasa pasAra thayA hoya to uttarAyaNanA prathama divasanI chAyA = 4 pAda = 48 aMgulamAMthI 16 aMgulano ghaTADo (zuddhi:) karavo. to 48-16= 32 aMgula pramANa chAyA jANavI. H = - Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-thI. niryukti na bhAga-2 na e ja rIte dakSiNAyananA 122 divasa pasAra thayA hoya to dakSiNAyananA prathama divasanI chAyA 2 pAda = 24 zvA aMgulamAM 16 aMgulano prakSepa karavAthI 24+16=40 aMgula pramANa chAyA jANavI. A rIte, koIpaNa vivakSita divase te ayananA keTalA divasa pasAra thayA che te jANIne chAyAnuM mApa jANI zakAya. koI paNa ayananA divaso vadhumAM vadhu 183 hoya che.. 183 divaso pasAra thayA pachI navuM ayana zarU thaI jAya. tethI atIta divaso tarIke 183 thI vadhu divasa maLI na ja || 76 / ja zake. | navA ayananA prathama divase pUrva ayananA 183 divaso atIta thayA che tethI tyAre chAyAnuM pramANa jANavA mATe 183 X 8 + 61 = 24 aMgula AvyA. uttarAyaNanA prathama divase dakSiNAyananA 183 divasa pasAra thayA hoya che. tethI tyAre chAyAnuM pramANa = dakSiNAyananA prathama divasanI chAyA 2 pAda = 24 aMgula + A 24 aMgula = 48 | aMgala = 4 pAda pramANa thaze. e ja rIte dakSiNAyananA prathama divase uttarAyaNanA 183 divasa pasAra thayelA che. to E uttarAyaNanA prathama divasanI chAyA = 48 aMgula - A 24 aMgula =14 aMgula = 2 pAda pramANa chAyA Ave. A ja vAta kauMsamAM ApelA pAThamAM che utkRSTathI atIta divaso 183 ne 8 guNA karI 61 thI bhAgatAM 24 aMgula AvyA. tatrA'pi dvAdazabhiraGgulaiH pAdamiti dve pAde jAte, | 76 .. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha | niryukti vi bhAga-2 || 77 || ma UT ssa 2321 emAM 12 aMgula = 1 pAda, to 24 aMgula = 2 pAda thAya. etayozcottarAyaNAdau dakSiNAyanAdau ca padoH zuddhiH prakSepazca Ano uttarAyaNAdimAM ane dakSiNAyananI AdimAM A be pAdanI zuddhi ane prakSepa. tatra uttarAyaNaprathamadine catvAri padAni Asan tatastanmadhyAt emAM uttarAyaNa prathamadine 4 pAda pramANa - 2 pAda = karkasaMkrAntidine padadvayaM saMjAtaM, karkasaMkrAntidine (=dakSiNAyana prathamadine) 2 pAda pramANa chAyA thaI dakSiNAyane dve pade abhUtAM tanmadhye ca dvayoH prakSiptayo:, dakSiNAyana prathama dine 2 pAda hatA emAM 2 pAda umeratAM makarasaMkrAntau jAtAni catvAri padAni makarasaMkrAntidine (uttarAyaNa prathamadine) 4 pAda thAya. A utkRSTadinanuM porasI pramANa che. madhyama divasomAM paNa A ja rIte jANI levuM. m stha Na ma bha i sa || 77 || Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha * niryukti i E bhAga-2 bIjI vAta e ke jayAre 2 pAda pramANa chAyA maLe tyAre ja puruSapramANa chAyA hoya che. bAkInA mahinAomAM chAyApramANa vadhaze. prazna : puruSapramANa chAyA to moTI hoya che, 10-12-13-14 pAdapramANa hoya che, tame mAtra 2 pAda pramANa ja zA mATe kaho cho ? 5 uttara : 2 pAda pramANa chAyA to mAtra taLiyAthI jAnu-ghuMTaNa sudhInI chAyA ja kahevAI che. e jayAre ra pAda pramANAdi ja rUpa hoya tyAre puruSa pramANa chAyA hoya. svasvadeha pramANe A mApa levuM. F | 78 + = E 5 F = , G E - - vRtti : idAnI vyavahArataH pauruSIpramANakAlapratipAdanAyAha - | mo.ni. nAde mAre yupathI pote mAre 3_thA vettAsonuM mAsetiyA hopha pariNI ra88A . ASADhe mAse paurNamAsyAM dvipadA pauruSI bhavati, padaM ca dvAdazAGgalaM grAhyaM, pauSe mAse paurNamAsyAM catuSpadA pauruSI bhavati tathA caitrAzvayujapaurNamAsyAM tripadA pauruSI bhavati // s * * candra. : have vyavahArathI porisI pramANakAlanuM pratipAdana karavA mATe kahe che. ; i 78 | Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa zrI modhniryukti bhAga-2 modhaniyukti-284 : thArtha : TI spaSTa thaze. TIkArtha : ASADha mAsamAM be padavALI porisI hoya. ahIM pada eTale bAra aMgula pramANanuM gaNavuM. poSa mAsamAM punamane divase cAra padavALI porisI hoya. tathA caitra ane Aso mahinAnI punamamAM traNa padavALI porisI hoya. S. // 8 // vRtti : idAnIM kiyatI vRddhiH kiyatsu dineSu ? kiyatI vA hAniretatpratipAdayannAha - o.ni. : aMgulaM sattaratteNaM pakkheNaM tu duaMgulaM / vaDDae hAyae vAvi mAseNaM cauraMgulaM // 285 // ASADhapaurNamAsyA ArabhyAGgalaM saptarAtreNa varddhate, pakSaNa aGgaladvayaM varddhate, tathA mAsenAGgalacatuSTayaM varddhate, iyaM bha ca vRddhiruttarottaraM tAvanneyA yAvatpauSamAsapaurNamAsyAM padacatuSTayena pauruSI jAyate, hAnirapi pauSapaurNamAsyAH parata evameva draSTavyA, yadutAGgalaM saptarAtreNApahiyate, pakSaNAGgaladvayaM, mAsenAGgalacatuSTayamapahiyate, evamiyaM hAniruttarottaraM tAvanneyA yAvadASADhapaurNamAsyAM dvipadA pauruSI jAyeta / sthApanA ceyam-AsADhapuNNimAe pada 2 pauruSI, sAvaNapuNNimAe pada 2 aMgula 4, bhaddavayapuNNimAe pada 2 aMgula 8, AsoyapuNNimAe pada 3, kattiyapunnimAe pada 3 aMgula 4, maggasirapuNNimAe pada 3 aMgula 8, posapuNNimAe pada 4, ettiyaM jAva vuDDI hoi / mAhapuNNimAe pada 3 aMgula 8, phagguNapuNNimAe pada 3 aMgula 4, cettapuNNimAe pada 3, vaisAhapunnimAe pada 2 aMgula 8, jyeSTha jeTTha)punnimAe pada // 79 // Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyujita HE 2 aMgula 4, AsADhapunnimAe pada 2, ittiyaM jAva hANI / (sUrasaMvacchare dina 366, ayaNe dina 183 uudina 61, zrIbhodha-tyu niryukti mAse dina 30,) bhAvattho imo-sAvaNassa paDhamadivasAo Arabbha vuDDI jadA bhavati tadA divase divase aMgulassa sattamo bhAga-2 bhAgo kiMcUNo vaDDai, jadA uNa hANI tadA evameva aMgulassa sattamo bhAgo kiMcUNo hAyati, imaM bhaNiyaM hoi-sAvaNassa paDhamadiNe dohi paehiM porisI aMgulassa ya sattamabhAgeNaM kiMcUNeNa ahiyA, evaM bitiyadivase do payAI do a // 80 // sattamabhAgA aMgulassa kiMcUNA, evaM taiye divase do payAI aMgulassa ya sattabhAgA tiNNi kiMcUNA, evaM eyAe vuDDie tAva jAva sAvaNapuNNimAe do payAiM cattAri ya aMgulAI vuDDI jAyA, evaM imAe kamavuDDIe tAva neyavvaM jAva posamAsapuNNimA / tattha ya cauppayA porisI, tato paraM mAhapaDhamadivasAu Arabbha hANI etena ceva kameNa nAyavvA jAva bha AsADhapuNNimA / Aha-idamuktaM saptabhirdivasairaGgalaM varddhate, tathA pakSaNAGgaladvayaM varddhate ityuktaM, tadayaM virodhaH, kuto?,bha yadA pakSaNAGgaladvayaM varddhate tadA'GgalaM saptabhiH sArdivasairvarddhate ?, AcArya Aha, satyametat, kintvanenaitatprakhyApyate1"varaM kiJcidvadvAyAM pauruSyAM pAritaM mA bhUnyUnAyAM, pratyAkhyAnabhaGgabhayAt, nyUnatA ca pauruSyA evaM bhavati, yadi yA'sau mAtumArabdhA chAyA tasyAM yadi pradIrghAyAM bhuGkte tadA nyUnA pauruSI, adhikA ca tadA bhavati yadA sA chAyA svalpA bhavati / candra. H have keTalA divaso pasAra thaye chate keTalI vRddhi ? ke keTalI hAni thAya ? e vAtanuM pratipAdana karatA kahe che. F G - // 10 // Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oghaniyukti-285: gAthArtha sAta rAtri vaDe eka aMgula, 15 dina vaDe be aMgula ane eka mahinA vaDe cAra aMgula zrI ogha-thiI. vadhe ke ghaTe. 91 viii TIkArthaH ASADha punamathI mAMDIne sAta rAta thAya eTale eka aMgula vadhe. eka pakSa pasAra thAya eTale be aMgula vadhe. kI bhAga-2 | . mahino pasAra thAya eTale cAra aMgula vadhe. A uttarottara vRddhi tyAM sudhI jANavI ke chevaTe poSa mAsanI punamane divase cAra 81 = pAda vaDe porisI thAya eTale poSa puname cAra pAdavALI porisI bane. e rIte hAni paNa punamathI pachI eja pramANe jANavI ja ke sAta rAte eka aMgula ghaTe, pakSe be aMgula ghaTe, mahine cAra aMgula ghaTe. Ama A hAni uttarottara tyAM sudhI jANavI ke * chelle aSADha puname be padavALI porisI thAya. | sthApanA A pramANe che. ' (1) aSADha puname be pAdavALI porisI (2) zrAvaNa puname be pAda + 4 aMgulavALI porisI (3) bhAdaravAnI puname be pada + 8 aMgula porisI (4) Aso puname traNa pAdavALI porisI (5) kArataka puname traNa pAda + 4 aMgulavALI A porisI (6) mAgazarapuname traNapAda + 8 aMgulavALI porisI (7) poSa puname cAra pAdavALI porisI. Ama ahIM sudhI vRddhi thAya. (8) mAgha puname traNa pAda + 8 aMgulavALI porisI (9) phAgaNa puname traNa pAda + cAra aMgulavALI porisI ra (10) caitrI puname traNa pAdavALI porisI (11) vaizAkha puname be pAda+8 aMgulavALI porisI (12) jeTha puname be pAda + cAra aMgulavALI porisI (13) ASADha puname be pAdavALI porisI thAya. Ama ahIM sudhI hAni thAya. || 81 ||. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T zrI ogha- J niryukti bhAga-2 sUryasaMvatsaramAM 366, eka ayanamAM 183, RtumAM 61 ane mAsamAM 30 divasa hoya che. bhAvArtha A che. zrAvaNanA pahelA divasathI mAMDIne jyAre vRddhi thAya che tyAre divase divase aMgulano kaMIka nyUna sAtamo bhAga vadhe. Azaya e che ke zrAvaNanA pahelA divase be pAda ane aMgulanA kaMIkansUna evA sAtamAM bhAga vaDe adhika porisI hoya. ema bIjA divase be pAda ane aMgulanA kaMIkanyUna be samabhAgo jeTalI porisI hoya. Ama A vRddhi pramANe maiM cheka zrAvaNa puname be pAda ane cAra aMgula vRddhi thAya. Ama A ja kramavRddhi vaDe tyAM sudhI jANavuM ke chelle poSa mAsanI punama Ave. tyAM cArapAdavALI porisI hoya. tyArabAda mAghanA prathama divasathI mAMDIne Aja kramathI hAni jANavI ke cheka V aSADha punama sudhI e jANavI. // 82 // ma ssa sa prazna H tame kahyuM ke sAta divase aMgula vadhe. ane paMdara divase be aMgula vadhe. paNa AmAM to virodha che. virodha zI rIte? ema jo pUcho to uttara e che ke jo 15 divase be aMgula vadhe to sIdhA gaNita pramANe eka aMgula sADA sAta divase ja vadhe ne ? 7 divase zI rIte vadhe ? sADAsAta divase aMgula vadhavAnuM hoya, ene badale sAta divase aMgula vadhAro te kema cAle ? A uttara : tamArI vAta sAcI che. paNa AnA vaDe ja te vAta jaNAya che ke kaMIka vadhelI porisImAM pacca. parAya e sAru, paNa kaMIka ochI porisImAM parAya e sAru nahi. kemake ochI porisImAM pacca. pArIe to pacca. bhaMgano doSa lAge. ssa mo porisImAM nyUnatA A pramANe thAya ke je A mApavA mATe zaru karAyela chAyA che, te jo lAMbI hoya ane vApare to nyUna porisI thAya, ane porisI vadhAre tyAre thAya ke jyAre te chApA svalpa hoya ane vApare. | f A va ma || 82 // Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 | 83 | w vRtti : adhunA yeSu mAseSvahorAtrANi patanti tAn mAsAn pratipAdayannAha - o.ni. : AsADhabahulapakkhe bhaddavae kattie ya pose ya / phagguNavaisAhesu ya bodhavvA omarattAo // 286 // ASADhasya mAsasya bahulapakSe-kRSNapakSe'horAtraM patati, tathA bhAdrapadabahulapakSe kRSNapakSe ahorAtraM patati tathA kArtikabahulapakSe pauSabahulapakSe phAlgunabahulapakSe vaizAkhabahulapakSe caiteSu ahorAtrANi patanti / 'omarattaM' ahorAtraM, na Na ca tairahorAtraiH patadbhiH pauruSyA nyUnatA veditavyA, asyArthasya jJApanArthamidamuktaM / candra. : have je mahinAomAM ahorAtrio = divaso paDe che, te mahinAone batAvatA kahe che. oghaniryukti-286 : gAthArtha : aSADha vada pakSamAM, bhAdaravAmAM, kArtikamAM, poSamAM, phAgaNa ane vaizAkhamAM 3 avamarAtrio jANavI. TIkArtha : aSADha mAsanA kRSNa pakSamAM ahorAtra paDe, tathA bhAdaravA vadapakSamAM, kAratakavadapakSamAM, poSavadapakSamAM, phAgaNavadapakSamAM ane vaizAkhavadapakSamAM ahorAtri paDe che. prazna : A ahorAtrinA patananuM nirUpaNa karavAnI zI jarUra ? ahIM to tenI koI vAta ja nathI. TET | 83 ll uttara : "A ahorAtri paDe to paNa porisInI nyUnatA na samajavI" e jaNAvavA mATe A vAta karI che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha-tyu vRtti : evaM tAvatpauruSyAH pramANamuktaM, yA tu punazcaramapauruSI sA kiyatpramANA bhavatItyatastatsvarUpaM niryukti pratipAdanAyAha (pratipAdayannAha) bhAga-2 o.ni. : jiTThAmUle AsADhasAvaNe charhi aMgulehiM paDilehA / / // 84 // aTThahiM bitiatiyaMmi a taie dasa aTThahiM cautthe // 287 // jyeSThAmUle mAse tathA''SADhe zrAvaNe ca SaDbhiraGgalairyAvadadyApi pauruSI na pUryate tAvaccaramapauruSI bhavati / 'aTThahiM bitiatiyaMmi'tti bhAdrapade azvayuji kArtike ca tasmin dvitIyatrike'STabhiraGgalairyAvadadyApi pauruSI na pUryate bha tAvaccaramapauruSI bhavati / tatie dasatti mArgazire pauSe mAghe ca etasmin tRtIye trike dazabhiraGgalairyAvadadyApi pauruSI na pUryate tAvaccaramapauruSI bhavati / 'aTTahiM cautthe 'tti phAlgune caitre vaizAkhe ca asmiMzcaturthe trike'STabhiraGgalairyAvanna pUryate / pauruSI tAvaccaramapauruSI bhavati, "etasyAM caramapauruSyAM pAtrakANi pratilekhyante / candra. : A to porisInuM pramANa kahyuM. je vaLI caramaporisI = pAdonaporisI che, te keTalA pramANavALI che ? e 2 prazna thavAthI have tenA svarUpanuM pratipAdana karavA mATe kahe che. (pratipAdana karatA kahe che.) modhaniyujita-287 : thArtha : 21stthI spaSTa thaze. EESEX FOTO // 84 // Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 || 85 || UI NaM sa UT bha ga TIkArtha : jeTha mAsamAM, ASADhamAM ane zrAvaNa mAsamAM jyAM sudhI hajI paNa cha aMgula vaDe porisI pUrI na thaI hoya tyAre carama porisI thAya. bhAdaravo Aso ane kArataka A traNa mahinAo rUpa bIjI trikamAM ATha aMgula vaDe jyAM sudhI porisI pUrI na thaI hoya tyAre carama porisI thAya. mAgazara, poSa, mAgha A traNa mahinA rUpa trIjI trikamAM jyAM sudhI daza aMzula vaDe hajI paNa porisI purAI na hoya tyAre caramaporisI thAya. phAgaNa, caitra, vaizAkha A traNa mahinA rUpa cothI trikamAM jyAM sudhI ATha aMgula vaDe porisI pUrNa na thaI hoya tyAre caramaporisI thAya. uj UT (dA.ta. aSADha puname be pAda = 24 aMgulanI chAyA hoya tyAre porisI Ave che. eTale jyAre aSADha puname 24+6 = 30 aMgulanI chAyA hoya, tyAre pAtrAporisI AvI jAya. sUrya AgaLa vadhe, ema aMgula ghaTe ema karatAM jyAre 24 ma aMgula thAya tyAre pacca porisI Ave..) A caramaporisImAM pAtrAo pratilekhana karAya. vRtti : sa ca pAtrakapratyupekSaNAsamaye pUrvaM enaM vyApAraM karotItyata Aha - yoni : uvauMjiUNa puvvaM talleso jai karei uvaogaM / soeNa cakkhuNA ghANao ya jIhAeN phAseNaM // 288 // 'upayujya' upayogaM dattvA pUrvameva, yaduta mayA'syAM velAyAM pAtrakANi pratyupekSaNIyAnItyevamupayujya punaH 'tallezya A 1 o ma || 85 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 // 86 // eva' pratyupekSaNAbhimukha eva 'jati'tti 'yatiH' pravrajita: pAtrakasamIpe upavizya 'upayogaM karoti' matiM vyApArayati, kathaM ?- 'zrotreNa' zrotrendriyeNa pAtrake upayogaM karoti, kadAcittatra bhramarAdi guJjantaM zRNoti, punastaM yatanayA'panIya tatpAtrakaM pratyupekSate, tathA cakSuSA upayogaM dadAti kadAcittatra muSakotkerAdirajo bhavati, tatastadyatanayA'panayati, ghrANendriyeNa copayogaM karoti kadAcittatra sirasubakAdirmardito bhavati punazca ghrANendriyeNa jJAtvA yatanayA'panayati, jihvayA ca rasaM jJAtvA yatra gandhastatra raso'pi gandhapudgalairoSTho yadA vyApto bhavati, tadA jihvayA rasaM jAnAtIti, sparzanendriyeNa copayogaM dadAti kadAcittatra mUSakAdiH praviSTastanni:zvAsavAyuzca zarIre lagati, tatazcaivamupayogaM dattvA pAtrakANi pratyupekSate // ( candra. : te sAdhu pAtrAonuM pratyupekSaNa karavAnA samaye pratilekhana karatA pUrve A (vaphTamANa) vyApAra kare e kahe che. ' oghaniryukti-288 : TIkArtha: sau prathama to pahelethI ja A upayoga rAkhe ke "mAre A veLAmAM pAtrA pratilekhavAnA che." ane e rIte upayoga mUkIne pratilekhana karavA abhimukha thayelo sAdhu pAtrAonI pAse besIne upayoga kare eTale ke tyAM buddhi vApare. prazna : vIrIta 75yo re ? uttara : kAna vaDe pAtrAmAM upayoga kare. kyAreka evuM bane ke tyAM bhamarA vagere guMjana karatA hoya, to ene te sAdhu pa 8dA. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TE E * zrI oghaniryukti bhAga-2 : vi | 87ll sAMbhaLe. ane jo A rIte bhamaro hovAnI khabara paDe to ene yatanApurvaka dUra karIne te pAtrAnuM pratilekhana kare. (jo kAnathI upayoga na mUke ane sIdho ja jhoLI pakaDavA jAya ane tyAM bhamarI hoya to bhamarIne kilAmaNA thAya, kadAca e DaMkha mArI de...). tathA e pAtrAmAM cakSa vaDe upayoga Ape, arthAta cakSu vaDe dhyAnathI e pAtrAneejhoLIne jue. kyAreka evuM paNa bane ke pAtrAdi upara uMdare jamInamAMthI kotarIne kADhelI dhULa coMTI hoya. jo dekhAya to pachI yatanAthI ene dUra karI zake. - tathA nAka vaDe upayoga kare. kyAreka evuM bane ke te pAtrAdimAM surabhakAdi (jIvavizeSa=aLasiyA jevo koIka kIDo) ) | mardana karAyelo - ghasAI gayelo hoya, ane gaMdha dvArA teno khyAla Ave eTale yatanAthI e surabhakAdine dUra kare. ema jIbha vaDe upayoga mUkI rasane jANIne paNa e pramANe ucita pravRtti kare. (prazna : jIbha dvArA upayoga mUkavo eTale zuM ? zuM e sAdhu jIbha vaDe pAtra cATe ? e kaMI ucita gaNAya ?) uttara : jIbhathI pAtrAne cATavAnuM nathI, paNa evo niyama che ke jayAM gaMdha hoya tyAM rasa paNa hoya eTale jayAre sAdhu suMghe ane eTale gaMdhanA pudgalo vaDe hoTha vyApI jAya, tyAre jIbha dvArA rasane jANI le. (Aje paNa rasoDAmAMthI AvatI sugaMdhathI ghaNIvAra khabara paDI jAya ke Aje maganI dALano zIro, puraNapoLI ke jalebI... che. have gaMdha mAtrathI Avo bheda zI rIte pakaDAya ? hakIkata tyAM paNa A ja che ke gaMdhanA pudgalo hoTha jIbhane lAge eTale eno svAda paNa pakaDAya ane vastu oLakhAya) & P HE's ; 87 = = Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s* P * * * tathA sparzendriya vaDe upayoga Ape. kyAreka evuM bane ke te pAtrAdimAM uMdara vagere pravezelo hoya, ane tenA zrI ogha niHzvAsano vAyu zarIra upara lAge. (bahArathI pAtrAdine spa, ane aMdara rahelA uMdaranA niHzvAsano vAyu hAtha upara lAge niyukti karI to enAthI paNa khabara paDI jAya ke aMdara uMdarAdi che. e pachI ucita pravRtti karI zakAya che.) bhAga-2 Ama A pramANe upayoga ApIne pachI pAtrAonuM pratilekhana kare. II 88 | vRtti : idAnI bhASyakRtkiJcidvyAkhyAnayannAha - FE mo.ni.mI.: patneiLiyA vALe gi vecchAe tu chinne ! pAyassa pAsa biTTho soyAduvautta talleso // 174 // pratyupekSaNAkAle 'phiTite' atikrAnte eka kalyANakaM yataH prAyazcittaM bhavati ata: pUrvamupayogaM pratyupekSaNAviSayaM karoti / kiMviziSTo'sau upayogaM karotItyata Aha-'pAyassa pAsa biTTho' pAtrakasya pArve upaviSTaH zrotrAdibhirupayuktastallezyaH-taccitto bhavatIti / candra. : have bhASyakAra A viSayamAM kaMIka vyAkhyAna karatA kahe che. oghaniryukti-bhAga-174 : gAthArtha : pratilekhanAkALa sphiTita thaye chatte kalyANaka prAyazcitta Ave. pAtrAnI pAse * * * 6 " - E Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2) ' | 89 bese, zrotAdino upayoga Ape, temAM vezyAvALo bane. TIkArtha : jo zAstrIya pratilekhanAkALanuM ullaMghana thaI jAya, to eka kalyANaka prAya. Ave. (kalyANaka zabdano artha chedagranthanA abhyAsa mATe supAtra jIvone jaNAvAya che, eTale jAheramAM e artha lakhatAM nathI.) AvuM che, mATe pahelA pratilekhanA saMbaMdhamAM upayoga kare. prazna : A sAdhu kevA prakArano viziSTa banIne A upayoga kare ? uttara : pAtrAnI pAse besIne kAna vagere vaDe upayogavALo bane ane pratilekhanAmAM ja cittavALo bane. vRtti : kathaM punaH pAtrakapratyupekSaNAM karotItyata Aha - o.ni. : muhaNaMtaeNa gocchaM gocchagagahiaMgulIhiM paDalAiM / ukkuDuyabhANavatthe palimanthAIsu taM na bhave // 289 // 'muhaNaMtaeNa'tti rajoharaNamukhavastrikayA 'gocchakaM vakSyamANalakSaNaM pramArjayati, punastadeva gocchakamaGgalIbhirgRhItvA paTalAni pramArjayati / 16atrAha para:-ukkaDyabhANavatthe' utkuTukaH san 'bhAjanavastrANi' gocchakAdIni pratyapekSayet yato vastrapratyupekSaNA utkaTakenaiva kartavyA, AcArya Aha - 'palimaMthAIsa taM na bhave' tadetanna bhavati IFT ; 89 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 - 5 B yaccodakenoktam, yataH palimanthaH satrArthayorbhavati, kathaM ? prathamamasau pAdaproJchane niSIdati pazcAta pAtrakavastrapratyupekSaNAyAmutkuTako bhavati punaH pAtrakapratyupekSaNAyAM pAdaproJchane niSIdati, evaM tasya sAdhozcirayata: satrArthayoH palimantho bhavati tataH pAdaproJchane niSaNNenaiva pAtrakavastrapratyapekSaNA karttavyeti // candra. : prazna : pAtrAnI pratilekhanAne kevI rIte kare ? oghaniryukti-289 : TIkArya uttara : oghA saMbaMdhI muhapatti vaDe (rojIMdA vaparAzanI muhapatti vaDe) AgaLa kahevAze # tevA lakSaNavALA gucchAne pramArje pachI te ja gucchAne AMgaLIo vaDe pakaDIne pallAone pramArje. ahIM koIka kahe che ke "sAdhue ukuTuka AsanamAM besIne eTale ke ubhaDaga page besIne gocchAdi vastronuM pratilekhana A karavuM joIe. kemake vastranI pratilekhanA ubhaDaga page besIne ja karavAnI hoya che." 3 AcArya kahe che ke praznakAre je A vAta karI te barAbara nathI, kemake A rIte pAtrA saMbaMdhI vastronuM ubhaDaga page pratilekhana karavAmAM sUtra ane arthano palimaMtha = vyAghAta = hAni thAya. prazna : e vaLI kevI rIte ? uttara : A sAdhu sau prathama pAdaprIMchana (oghArIyAne kholIne tenI upara) upara bese pachI pAtrAnA vastronI pratilekhanA karavAmAM ubhaDaga pagavALo thAya, pharI pAcho pAtrAnI pratilekhanA karavA mATe pAdaprIMchana upara bese. (pAtrA = = = '# E , , 90 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA ubhaDagapage besIne pratilekhana karavAno niSedha che, kemake emAM jo hAthamAMthI pAtru paDe to tUTI jAya... palAThI vALIne zrIbhodha-nyu besIne pAtrAne pratilekhe, to e to jamInathI khUba najIka hovAthI paDavA chatAM tUTe nahi.) Ama uTha besa karavAmAM e sAdhune niyujita bhAga-2 vAra lAge. ane vAra lagADatA e sAdhunA sUtra ane arthano vyAghAta thAya. AvuM che, mATe pAdaproMchana upara beThelA evA ja sAdhue pAtrAnA vastronI pratilekhanA karavI.) // 8 // ma vRtti : tataH kiM karotItyata Aha - msa o.ni. : caukoNa bhANakaNNaM pamajja pAesarIi tiguNaM tu / bhANassa pupphagaM to imehiM kajjehiM paDilehe // 290 // paTalAni pratyupekSya punargocchavaM vAmahastAnAmikAGgulyA gRhNAti "tataH pAtrakakesarikAM-pAtrakamukhavastrikAM pAtrakasthAmeva gRhNAti 'caukkoNa 'tti caturaH pAtrabandhakoNAn saMvoparisthApitAn pramArjayati, punarbhAjanasya karNa pramArjayati, punazca pAtrakakesarikayaiva 'tiguNaM' tisra eva vArA bAhyato'bhyantaratazca tistra eva vArAH pramArjayati, tataH 'bhANassa' pAtrakasya 'puSpakaM' bulaM tataH etAni vakSyamANalakSaNAni kAryANi yadi na bhavanti tataH prathamaM bulaM pAtrakasya pratyupekSeta / haFOTO Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * P P = = E = candra, : prazna : tyAra pachI zuM kare ? eTale ke gucchA vaDe pallAonuM pratilekhana karyA bAda zuM kare ? zrI oghaniryukti oghaniryukti-290: TIkArtha : uttara : (pallAone gucchA vaDe pramAjI pachI) pallAone pratilekhIne pharI gucchAne bhAga-2 DAbA hAthanI trIjI AMgaLI vaDe = anAmikA AMgaLI vaDe grahaNa kare. tyArabAda pAtrAnI muhapatti ke je pAtrAmAM ja rahelI hoya tene grahaNa kare. tyArabAda pAtrA upara cAre bAjuye bhegA karIne saMkocIne pAtrA upara sthApelA pAtrAbaMdhananA = jhoLInA / 92 .. IN cAra khUNAone pramArze tyArabAda pAtrAnA karNane= pAtrAnA pakaDavAnA bhAgane pramArje, tyArabAda pAtra kesarikA vaDe ja traNavAra bahAranI bAju ane traNavAra aMdaranI bAju pAtrane pramArje, tyArabAda pAtrAnA bughnane eTale ke pAtrAnI nIcenA | madhyabhAgane pramArje, (pAtra jenA AdhAre jamIna upara sthira rahe che, evo pAtrAno sauthI nIceno bhAga e buna kahevAya.) . Azaya e che ke pAtrAne aMdara bahAra traNa traNa vAra pramAryA bAda jo AgaLa kahevAze tevA koI kAryo na hoya to sau . 7 prathama pAtrakanA bubsanuM pratilekhana = pratyupekSaNa kare. (A gAthAmAM ghaNA badhA mahattvanA padArtho chupAyelA che. (a) koIpaNa vastu letA ke mUkatA pahelA e vastuno 'nA pakaDavAno bhAga vagere joI levAno. ane pachI pUMjI levAnI vidhi AdAnabhaMDamatanikSepaNA samiti tarIke prasiddha che. e pujavA mATenA sAdhana tarIke oghA ke muhapatti vagereno upayoga thAya che. prazna e thAya ke pustakAdi levA mATe ene 2 oghAdithI pujIe, paNa e mATe ogho to pahelA pakaDavo paDaze ne ? ene letA pahelA zenAthI puMjavo? jo ene muhapattithI vI pUMjIne pachI hAthamAM laIe to e muhapattine letI vakhate ene pakaDavAno bhAga zenAthI puMjazo? e mATe bIjI koI vastu ; i92 = = = che na yu,5 8 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha kaka ru' 'E C niryukti bhAga-2 | 3 rAkhazo, to pAcho prazna thaze ke ene zenAthI pUMjIne lezo?... eTale A to anavasthA cAlavAnI. A anavasthA na cAle te mATe koIka eka vastu to pUMjyA vinA paNa pakaDavAnI rajA ApavI ja paDavAnI. e eka vastu pUjayA vinA pakaDyA bAda pachI e vastu dvArA badhI vastuo pUMjI pUMjIne laI zakAya. Aja kAraNasara ahIM sauprathama oghAnI muhapatti vaDe gucchAne pramArjavAnuM jaNAvyuM. e pachI eja gucchAne AMgaLIo vaDe pakaDI pallAne pramArjavAnuM jaNAvyuM. (gAthA 289mAM) ahIM A prazna thAya ke "muhapatti vaDe ja pallAne pramArjavAne badale gucchA vaDe pramArjavAnuM zA mATe jaNAvyuM ?" to eno uttara e ja che ke muhapatti thuMka, mela lAgavAdi kAraNosara malina banI hoya, ane pAtrAnI badhI upAdhi gocarI vAparavAmAM upayogI banatI hovAthI tene AvI malina vastu na lagADAya. eTale muhapatti vaDe gucchAne pratilekhIne pachI gucchA vaDe pallAnuM ja pratilekhana darzAvyuM. (2) prazna e thAya ke "pahelA pratilekhana ane pachI pramArjana hoya. jayAre ahIM 28mI gAthAmAM ' pahelA gucchA vaDe pallAnuM pramArjana jaNAvela che. to A to krama khoTo che. pahelA pratilekhana hoya ane pachI pramArjana : hoya..." A vAtanuM samAdhAna e che ke gucchA vaDe pallAnuM pramArjana karavAnuM je kahyuM che, eno artha e nathI ke "AkhAya pallA upara guccho pheravavo." eno artha eTalo ja che ke pallAne je bhAgethI pakaDavAnA hoya te bhAgane gucchA vaDe pUMjI ane pallA hAthamAM levA ane e pachI e pallAnuM rojIMdI vidhi pramANe pratilekhana karavuM. (3) pallAone pratilekhIne pAcho guccho hAthamAM laI pAtranI muhapattine grahaNa karavAnuM kahyuM che. eno bhAvArtha e ke pAtrAnI muhapattine je bhAgethI pakaDavAnI che, e bhAgane gucchA vaDe pUMjI ane pachI e pAtrAnI muhapatti uMcakavI. ApaNe atyAre pAtrAnuM pratilekhana karavA mATe = "Is ; i 93 E 1 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E bhAga-2 pUMjaNI vAparIe chIe, paraMtu te vakhate to oghA sAthe rakhAtI muhapattinI jema pAtrAmAM paNa muhapatti rakhAtI. enAthI zrI oila pAtrAnuM pratilekhana karAtuM. have ene hAthamAM laI pachI pAtrAnI upara cAre bAjuthI vALIne rAkhelA jhoLInA cAra khuNAone niryukti pUje, ane e khUNAone pAtrA parathI dUra kare. ane pachI je bhAgethI pAtrAne pakaDavAnuM che, pAtrAnA te bhAgane e pAtrakesarikA vaDe pUje.e pachI pAtrAne hAthamAM pakaDe. A vidhi pramANe ema lAge che. ke ApaNe atyAre pAtrA upara pallA | 94 | ane e pallAnI upara jhoLI rAkhIe chIe ane e jhoLI upara gucchA caDAvIe chIe. paNa ahIM je rIte krama Apyo ja che, e mujaba to pAtrA upara pahelA pAtrabaMdhana = jhoLI che, jhoLImAM pAtrA mUkI cAre bAjuthI cheDAo vaDe e pAtrA DhAMkyA na che, e pachI enA upara pallA che, ane tenI upara guccho che. jo A rItano krama hoya to ja upara batAvelI vidhi saMgata | thAya. vaLI uparanA gucchAmAM atyAre vacce kANuM hoya che. ane jhoLInA be cheDA e kANAmAMthI kheMcIne bahAra kADhIe chIe. e cheDAo thelAdi sAthe bAMdhavAmAM upayogI thAya. paraMtu prAcInavidhi pramANe ema lAge che ke tyAM AvA kANAvALA gucchA... vagere nahi hoya. te vakhate pustakAdino vaparAza paNa zaru thayo na hovAthI thelo ke pothI vagere paNa na hatAM ke jenI sAthe A jhoLI vagere bAMdhavAno prazna ubho thAya. vihAramAM amuka paddhati apanAvI pAtrA uMcakatA haze ema mAnavuM. te vakhate tapaNI cetano paNa na hatA. e khAsa dhyAnamAM rAkhavuM. Ama aneka bAbato AmAM dhyAnamAM levA jevI che.) vRtti : kAni punastAni kAryANi ? ata Aha - : 94 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha niryukti bhAga-2 || 95 || [ r ma o.ni. : mUlAvare, thaLasaMtALaC rUtha / bha udae maTTiyA ceva, emeyA paDivattio // 299 // kadAcittatra mUSakotkerarajo lagnaM bhavati tatastadyatanayA'panIyate, tathA ghanaH santAnako vA kadAcit tattha koliataMtuyaM laggaM hoi tadyatanayA'panIyate / tathA 'udae 'tti kadAcidudakaM lagnaM bhavati, sArdrAyA bhUmerunmajjya lagati, Na tatra yatanAM vakSyati, 'maTTiA ceva' tathA kadAcit mRttikA gRhakArikAyAH saMbandhinI lagati tatra yatanAM vakSyati, Na ssa evametAH pratipattayaH - prakArA - bhedA yadi na bhavanti tato budhnaM pratyupekSate / ma candra. H prazna H e kayA kAryo che ? ke je hoya to budhnanuM pratilekhana na karAya, ane e na hoya to bughnanuM pratilekhana ma karAya. NaM oghaniryukti-291 : TIkArtha : uttara : (1) kyAreka e pAtrAdi upara uMdare kotarela mATI lAgelI hoya, to pachI e yatanA vaDe dUra karavI. (2) tathA ghana saMtAnaka eTale ke kyAreka tyAM pAtrAdi para karoLIyAnA jALA lAgelA hoya, to pachI te yatanApUrvaka dUra karAya. (3) kyAreka tyAM pANI lAgeluM hoya, jyAM jamIna bhInI hoya, tyAM e jamInamAMthI pANI nIkaLIne tyAM coTe e zakya che. (ekavAra taddana navA banelA, mAtra sImenTavALA, TAIlso nAMkhavAnI bAkI hatI tevA sthAnamAM rAtre uMdhyA, savAre joyuM to udhi bAMdhavAnuM plAsTIka, chUTI paDelI bIjI paNa upapidhe bhInI bhInI thaI gayelI. Shi || 95 || Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na mo zrI sodha- tthu niryukti paNaM bhAga-2 11GE 11 ma Na ma plAsTIka upara to rItasara pANInA TIpA bAjhelA hatA eTale AvA sthAnamAM pAtrA vagere upara paNa jamInamAMthI nIkaLeluM pANI lAgI javAnI zakyatA che ja) AvuM thAya, tyAre zuM jayaNA sAcavavI, e AgaLa kaheze. (4) kyAreka te pAtrAdi upara bhamarInA saMbaMdhI mATI eTale ke bhamarIe ghara banAvavA lAvelI mATI lAgI hoya, tyAre zuM karavuM ? e yatanA paNa AgaLa uheze. jo A upara batAvela cAra (ke enA jevA ja bIjA koIka) bhedo na hoya to bughnanuM pratilekhana= pratyupekSaNa kare. vRtti : kutaH punarutkerAdisambhavaH ? ityata Aha - o.ni. : navaganivese dUrAu ukkero mUsaehiM ukkaNNo / niddhamahi harataNU vA ThANaM bhettUNa pavisejjA // 292 // 'navagaNivese' yatra grAmAdau te sAdhava AvAsitAH sa nava:-abhinavo nivezaH kadAcidbhavati, tatra ca pAtrakasamIpe mUSakairutkera utkIrNastena rajasA pAtrakaM guNDyate / 'mUsagarayaukkere 'tti bhaNiyaM / 'niddhamahi harataNU vA' tathA snigdhAyAMsArdrAyAM bhuvi 'harataNU vatti salilabindava unmajjya laganti tato bhuva unmajjya pAtrakasthApanakaM bhittvA pravizet sa lagno bhavet tadyatanAM vakSyati / 'udae 'tti gayaM, iha kasmAdudakamasthAna evoktam ? ucyate, pRthivIkAyasya ghanasantAnasya ca tulyayatanApratipAdanArtham / Na ttha sa ma UT ssa bha ra II // 86 // Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E F S = zrI oghaniryukti bhAga-2 'b = # | 97 | = = = candra. : prazna : paNa A utkarAdino saMbhava zI rIte thAya ? e ja samajAtuM nathI. oghaniryukti-292 : TIkArya uttara H je gAma vageremAM te sAdhuo rahelA hoya te kyAreka taddana navuM ja raheThANa hoya. arthAt e gAma taddana navuM ja vaseluM hoya. ane tyAM uMdare potAnuM ghara banAvavA pAtrAnI pAse ja badhI dhULa khodIne Dhagalo karyo hoya. ane tethI te dhULa vaDe te pAtru paNa dhULavALuM banyuM hoya. | ema bhInI jamInamAM pANInA TIpAo jamInamAMthI bahAra nIkaLIne bubsa upara lAge. eTale ke jamInamAMthI bahAra mAM nIkaLI pAtraka sthApanakane paNa bhedIne aMdara praveze ane bubsa upara lAge. (pAtrA mUkavA mATenuM garama vastra e pAtraka sthApanaka. Aje vihAramAM plAsTIkanI aMdara upadhi bAMdhIe, to parasevo vIMTIyA baMdhanane bhIno banAvI cheka aMdara plAsTIka " sudhI pahoMce che. plAsTIka parasevo cUsanAra na hovAthI tyAM parasevo bAjhI rahe che, sukAto cusAto nathI. mATe ja sthAne - pahoMcyA bAda sAdhuo e plAsTIka lUMchI nAMkhe che.) tyAM zuM yatanA karavI? e kaheze. 3 nI vAta thaI gaI. prazna : 291mI gAthAmAM mUSaka-utkara, ghanasaMtAnaka, udaka, maTTikA.. A kramathI cAra vastu batAvI che. tame utkaranuM varNana karyA bAda sIdhuM udakanuM varNana kema karo cho ? uttara : mATI ane ghanasaMtAnaka e beyanI yatanA sarakhI ja che, eTale ame ghanasaMtAnakanuM varNana na batAvyuM ane sIdhI udakanI vAta karI. eTale mATI ane ghana saMtAnakanI samAna yatanA darzAvavA mATe ame A udaka varNana adhavacce karela che, : = F = = = F "He ' 97 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema jANavuM. Azaya e ke ghanasaMtAnaka, udaka ane maphrikAmAM ghanasaMtAnaka ane maphrikAnI yatanA sarakhI ja che. je AgaLa zrImodha-nthu batAvAze. eTale vacce udakaprayatanA batAvI dIdhI. niyukti bhAga-2 vRtti : tathA - // 88 // o.ni. : kotthalagAriagharagaM ghaNasaMtANAiyA va lggejjaa| ma ukkera saTThANe harataNu ciTThajja jA sukko // 293 // 'kotthalakArikAgRhakaM' gRhakArikA gRhakaM mRnmayaM karoti tatra yatanAM vakSyati / maTTie'tti bhaNi, ghanasantAnikA bha vA kadAcillagati ghaNasaMtAniyA laggA, AdizabdAttadaNDakAdiH / idAnIM sarveSAmevaiteSAM yatanAM pratipAdayannAha -'ukkaraM | saTANe' "muSakotkera: svasthAne mucyate-yatanayA mUSakotkeramadhya eva sthApyate pramUjya / 'harataNU' atha haratanuH / au adhastAtsalilabindava unmajjya lagnAstatastAvatpratipAlayati yAvadete zoSamupagacchanti, tataH pazcAtpAtraM pratyupekSyate / o 'udae 'tti gyN|| PBE candra, oghaniryukti-293 : TIkArthaH bhamarI mATInuM baneluM ghara banAvatI hoya che, temAM yatanAne kaheze maTTiA nI pAta pU[ 25. syA23 rojIyAnA Quallan Doya, ghaNasaMtANAiyA bhAM sA Adi za06yA zeNIyAnA kore // 8 // Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti , samajavA. zrI odha-tha have A badhAyanI yatanAne kahetA kahe che ke uMdare khodelo mATIno Dhagalo svasthAne mUkI devo. eTale ke pAtrA upara bhAga-2 lAgelI e mATI e uMdare khodelA DhagalA upara ja pramAjIne sthApI devI. arthAtu pramArjana karI karIne e mATI pAtrA uparathI dUra karI e DhagalAmAM nAMkhatA javI. (AmAM jo ke sacittano saMghaTTo karavAno doSa lAge, paraMtu e mATI potAnA mULa sthAnamAM // 99o. pa vadhu jIvI zake. jo pAtrA upara ja rahe, ene dUra na karIe to e jIvo jaldI marI jAya. eTale e jIvo lAMbu jIvI zake ja te mATe e pAtrA uparathI e mATI pUMjI pUMjIne DhagalA upara sthApita karavI jarUrI che. athavA to pramArjanano artha evo [ karavo ke pAtrane e DhagalA upara pakaDI khaMkheravAthI enA para mATI paDI jAya.) . have je haratanu che, eTale ke pAtrAnI nIce jamInamAMthI nIkaLIne lAgelA je pANInA TIpAo che, tene vize to A if yatanA che ke jyAM sudhI e sukAI na jAya tyAM sudhI e rAha jue, e sukAI gayA bAda pAtrAnuM pratilekhana-pramArjana kare. 36 nI yatanA batAvI. o.ni. : iyaresu porisitigaM saMcikkhAvettu tattiaM chide / savvaM vAvi vigiMcai porANaM maTTiaM tAhe // 294 // 'iyaresu' tti kotthalakAriAghaNasaMtANiyAdINaM 'porisitigaM saMcikkhAvettu 'tti praharatrayaM yAvattatpAtrakaM E * E Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 Na ma || 100 || ma T mA ma Na candra. : oghaniryukti-294 : TIkArtha : bhamarInA gharanI ane karoLIyAnI jALanI traNa prahara sudhI rAha jue, jo AE eTalI vAramAM e pAtrA uparathI te ghara ke jALa nIkaLI jAya to to sAruM ja che. paNa jo traNa prahara rAha jovA chatAM paNa ma te bhamarIdhara ke karoLIyAnI jALa dUra na thAya to pAtrA ke pAtrasthAnakanA jeTalA bhAgamAM e ghara ke jALa hoya, eTalo ja bhAga chedI nAMkhI paraThavI devo. bAkInA pAtrAdino upayoga karI levo. sma saMcikkhAvettu = pratipAlya, yadi tAvatyA'pi velayA nApaiti tataH pAtrakasthApanAdestAvanmAtraM chittvA parityajyate / 'savvaM vAvi virgicati' anyeSAM vA pAtrakasthApanAdInAM sadbhAve sarvameva tatpAtrakasthApanAdi parityajati / 'porANaM maTTiaM tAhe 'tti atha tatkotthalakArigRhakaM na sacetanayA mRttikayA kRtaM kintu purANamRttikayA tatastAM purANAM mRttikAM 'tAhe 'tti tasminneva pratilekhanAkAle'panayati yadi tatra kRmikAstayA na pravezitA iti / | bha | ga hA, jo sAdhu pAse bIjuM pAtrasthApanaka ke bIju pAtru hoya to to pachI e mATI ghara ke jALa vALA pAtrAsthApanakAdine AkhuM ne AkhuM ja paraThavI de, ene chedavAnuM kAma na kare. (A rIte e bhAga chedIne paraThavI devAthI e sacitta mATIne sparza ko karavA vagere rUpa virAdhanA karavI na paDe, ane e jIvo paNa surakSita rahe. vastrAdimAM paNa jeTalA bhAgamAM nigoda thayela hoya, eTalo bhAga chedIne dUra karavAthI bAkInA vastramAM nigoda thatI aTake, eno vaparAza karAya ane nigodanI virAdhanAno doSa paNa na lAge.) have jo te bhamarInuM ghara citta mATI vaDe banAvAyeluM na hoya paraMtu jUnI acitta mATI vaDe banAvAyeluM hoya to pachI ma mA spa || 100 || Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zrI sodha- tthu ninaeNryukti bhAbhAga-2 stha e jUnI mATIne pratilekhanAnA ja kALe dUra karI de. paNa hA ! jo e bhamarIe te gharamAM jIvaDAo mUkI dIdhA na hoya to ja A vAta samajavI. jo kRmio mUkI dIdhA hoya to pachI e mATI acitta hovA chatAM dUra na karAya. NaM o.ni. : pattaM pamajjiUNaM aMto bAhiM saI tu papphoDe / kei puNa tiNi vAre cauraMgula bhUmiM paDaNabhayA // 295 // idAnIM tatpAtrakaM pAtrakesarikayA-pAtrakamukhavastrikayA tisro vArA bAhyata: pramRjya saMpUrNAstato haste | sthApayitvA'bhyantaratastrayo vArAH punaH samantatastaM pramRjya tataH 'saI tu papphoDe tti sakRd ekAM vArAmadhomukhaM kRtvA bha budhne prasphoTayet, evaM kecidAcAryA bruvate, kecitpunarAcAryA evaM bhaNanti, yaduta tisro vArA: prasphoTanIyaM, etaduktaM ga bhavati - ekAM vArAM pramRjya pazcAdadhomukhaM prasphoTyate punarapi pramRjya prasphoTya punarapi pramRjyate prasphoTyate, evaM etAstistro vArA: prasphoTanIyaM / tatpAtrakaM bhuva upari kiyaddUre pratyupekSaNIyamityata Aha 'cauraMgula bhUmiM paDaNabhayA' caturbhiraGgulairbhuva upari dhArayitvA pratyupekSaNIyaM mA bhUtpatanabhaGgabhayaM syAditi / evaM tAvatpratyUSasi vastrapAtrapratyupekSaNA uktA, sa // 1101 // ma UT candra. : oghaniryukti-295 : TIkArtha : keTalAka AcAryo A pramANe pAtra pratilekhanAvidhi batAve che ke muhapatti vaDe sa ssa // 101 // Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAtrAne bahAranI bAju saMpUrNa traNavAra pramArjIne pachI e pAtru hAthamAM sthApIne pachI aMdaranI bAju traNavAra badhI jagyAe pUMjIne pachI e pAtrane uMdhu karIne enA bughna upara ekavAra prasphoTana(=pAtra kesarikA saheja aphALavA rUpa kriyA) karavuM. keTalAka AcAryo Ama kahe che ke traNavAra prasphoTana karavuM. Azaya e che ke ekavAra pramArjIne pachI adhomukha karI prasphoTana karavuM. pharI pAchu bIjI vAra pramArjana karI bIjI vAra bughna para prasphoTana karavuM ema trIjIvAra paNa karavuM. (ekavAra kramazaH bahArathI pramArjana+aMdarathI pramArjana+bughnaprasphoTana karyA bAda bIjIvAra ane trIjIvA2 paNa eja 1 pramANe karavuM.) || 102 || zrI ogha niryukti bhAga-2 ttha fl b T ma mo vRtti : idAnImupadhi pAtrakaM ca pratyupekSya kimupadheH karttavyaM ? kva vA pAtrakaM sthApanIyamityata Aha - soni veMTiabaMdhaNadharaNe agaNIteNe ya daMDiyakkhobhe / uubaddhadharaNabaMdhaNa vAsAsu abaMdhaNA ThavaNA // 296 // ttha prazna : te pAtru jamInathI upara, adhdhara keTaluM dUra rAkhIne pratilekhana karavuM ? | uttara : jamIna karatA cAra AMgaLa upara, adhdhara rAkhIne pratilekhana karavuM. jo vadhAre upara rAkhe ane kadAca hAthamAMthI meM paDe to pAtru bhAMgI javAno bhaya rahe. e na rahe mATe mAtra cAra ja aMgula jamInathI pAtru adhdhara rAkhI pratyupekSaNa karavuM. 5 Ama A to savAranA samayanI vastra ane pAtranI pratyupekSaNA kahevAI gaI. o ma ya m || 102 || Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo ttha upadhiviNTikAnAM bandhanaM karttavyaM, 'dharaNe 'tti pAtrakasya cAtmasamIpe AtmotsaGge dharaNaM kAryam, anikSiptamityarthaH, kimarthaM punaretadevaM kriyate ? yadupadhikA badhyate pAtrakamanikSiptaM kriyata iti ?, ucyate, 'agaNitti 'agnibhayAt' pradIpanabhayAt stenakabhayAt daNDikakSobhAcca etadevaM kriyate, kasmin punaH kAle etadevaM kriyate kasmin punaH kAle na kriyate ityata Aha-' uubaddha' Rtubaddha ucyate zItakAla uSNakAlazca tasmin pAtrakadharaNamupadhezca // 103 // mabandhanaM karttavyaM, 'vAsAsu'tti varSAkAle 'abaMdhaNa 'tti upadherabandhanaM karttavyaM upadhirna badhyate, 'ThavaNa 'tti pAtrakaM ca nikSipyate - ekadeze sthApyate, prayojanamupadherabandhane pAtrakasya ca nikSepaNe vakSyati / zrI sodha niryukti bhAga-2 NaM sa bha candra. : have upadhi ane pAtrane pratyupekSIne te upadhinuM zuM karavuM ? ke te pAtra kyAM sthApavuM-mUkavuM ? - oniryukti - 296 : TIkArtha : upadhino vIMTIyo banAvI e vIMTIyo bAMdhI devo. pAtrAne potAnA khoLAmAM dhArI rAkhavA. eTale ke nIce jamIna para ke pAtra sthApanaka upara paNa na mUkavA. A pramANe karavAnuM che. prazna : AvuM zA mATe karavuM ? ke upadhi bAMdhavI ane pAtrA nIce na mUkavA ? khoLAmAM rAkhavA ? uttara : agninA bhayathI, coranA bhayathI ane daMDika, anyarAjAnA bhayathI prazna : kayA kALamAM A pramANe karavuM ? ane kayA kALamAM na karavuM ? uttara H RtubaddhakALa eTale ziyALo ane unALo. temAM A be vastu karavAnI ke (1) pAtrAne khoLAmAM dhA2vA ane mA Na sa 4 Na ssa va o hA 20 // 103 // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha. . niryukti bhAga-2 * | 104 . F = (2) upadhinuM baMdhana karavuM. comAsAmAM upadhinuM baMdhana na karavuM eTale ke upadhino vIMTIyo bAMdhI rAkhavAnI jarUra nahi, tathA pAtrA paNa upAzrayanA eka bhAgamAM sthApI rAkhavA. comAsAmAM upadhi na bAMdhavAmAM ane pAtro eka sthAnamAM mUkI devAmAM zuM prayojana che? e AgaLa kaheze. (upadhinA vIMTIyAnuM baMdhana eno artha e ke upadhino vIMTIyo taiyAra karIne rAkhavo ke jethI jarUra paDe tyAre tarata bAMdhI zakAya.) vRtti : idAnIM bhASyakAro vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : rayattANa bhANa dharaNaM uubaddha nikkhivijja vAsAsu / agaNIteNabhaeNa va rAyakkhobhe virAhaNayA // 175 // rajastrANasya bhAjanasya ca dharaNaM-anikSepaNaM karttavyaM, kadA? - Rtubaddhe zItoSNakAlayoH, varSAsu punarbhAjanaM nikSipedekAnte, kimarthaM punarbhAjanasya utsale dharaNaM kriyate ? ata Aha - 'agaNI' agnibhayena-pradIpanabhayena stenabhayena vA rAjakSobheNa vA, mA bhUdAkulasya gRhNataH palimanthenAtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA vA syAt // * = * = F = = * * = = R = candra, : have bhANakAra vyAkhyAna karatA kahe che. oghaniyukti-bhASya-175 TIkArthaH rajANa ane pAtrA zIta-uSNakALamAM jamIna upara mUkI na zakAya. comAsAmAM E 104 F G | Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti uttara : AganA to vaLI pAtru eka bhAgamAM mUkI zakAya. zrI odha-/ prazna : pAtrane khoLAmAM dhArI rAkhavAnuM zuM kAma ? ' uttara : AganA bhayathI, coranA bhayathI ke rAjanA bhayathI A pramANe karavuM jarUrI che, jo pAtrAne khoLAmAM na rAkhe bhAga-2 ane acAnaka Aga lAgavAthI bhaya utpanna thAya, to e vakhate sAdhu hAMphaLo-phAphaLo banI jAya, e pAtrAo levAno prayatna | 105 = kare, emAM je kaMI samaya bagaDe temAM to e Aga vyApI javAdi kAraNosara AtmavirAdhanA, maraNAdi thAya. (dharatIkaMpa, Aga 1 vi lAgavI vagere prasaMgomAM sekaMDa-sekaMDanI kiMmata hoya che, eno badhAne anubhava haze ja.) ane jo pAtrAne lIdhA vinA jAya, mu to e pAtrA paNa agnimAM baLe, enAthI agnijIvonI virAdhanA thAya eTale saMyamavirAdhanA thAya. athavA to utAvaLamAM | | pAtrI levA jatA e paDI jAya, tuTI jAya to paNa saMyamavirAdhanA thAya. . o.ni.bhA. : parigalamANA hIrejja DahaNA bheyA taheva chakkAyA / gutto va sayaM Dajjhe hIrejja va jaM ca teNa viNA // 176 // agnyAdikSobhe nirgacchata Akulasya upadhirabaddhA parigalati tatazca parigalamAnA kenacidapahiyate 'DahaNa'tti dahyate vA abaddhA satI avadhiryAvad gRhyate, 'bheyA' iti Akulasya nirgacchato'nAsannaM pAtrakaM gRhNato 'bhedo' vinAzo bhavati tatazca SaTkAyasyApi virAdhanA saMbhavati / 'gutto va sayaM Dajjhe' saMmUDho vA upadhipAtrakagrahaNe svayaM dahyeta, stenakasaMkSobhe CE > E F S | 105|| T Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-1, tya ca sati avadhipAtrakagrahaNavyAkSepeNa stenakaiH-mlecchairapahiyate, 'jaM ca teNa viNa'tti yacca 'tena vinA' upadhipAtrakAdinA niryukti vinA bhavati, AtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA ca tattadavasthameveti / bhAga-2 candra, oghaniryukti-bhASya-176 : TIkArtha : agni vagereno kSobha thAya tyAre AkuLa vyAkuLa banIne bhAgatA sAdhunI nahi bAMdhelI upadhi sarakavA mAMDe, ane sarakatI-paDI jatI upadhi koIka vaDe corAI jAya. tathA nahi baMdhAyelI upAdhi jayAM | 106 sudhI grahaNa karAya tyAM sudhImAM to e upadhi baLI jAya. tathA AkuLa banIne nIkaLato sAdhu najIka rahelA (khoLAmAM nahi # rahelA) pAtrane levA jAya emAM e pAtrano vinAza thAya. ane tenAthI SakAyanI paNa virAdhanA thAya. (pAtru kIDI vagere upara paDe to kIDI mare... vagere.) athavA evuM bane ke upadhi ane pAtrane levAmAM lIna banelo sAdhu agni pratye dhyAna na ApI zake ane eTale agni vaDe jAte ja baLe. 1 ema corono upadrava thAya tyAre jo sAdhu upadhi ane pAtrAnuM grahaNa karavAmAM lAge to emAM samaya bagaDavAthI e bo bhAgI na zake ane pariNAme coro vaDe tenuM apaharaNa thAya. coro sAdhune ja upADI jAya, athavA to te coro upadhi vagerene jho corI jAya ane upadhi-pAtrA corAI javAthI tenA abhAvanA lIdhe je koI AtmavirAdhanA ane saMyamavirAdhanA thavAnI hoya te to ema ja rahe. emAM to koI ghaTADo na thAya, (ziyALAmAM upadhi vinA thIjI jAya, saMthArA vinA uMghI na zake... Ama AtmavirAdhanA thAya, pAtrA vinA gocarI vAparI na zake mATe paNa AtmavirAdhanA thAya. bIjI bAju e upadhi thakI je saMyama Iri 106 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 niryukti FREE zrI modha-tyu 2. paLAtuM hatuM, upadhi javAthI e saMyama paNa na paLAya ane e rIte saMyamavirAdhanA paNa thAya.) vRtti : Aha-punaH kiM kAraNaM varSAsu upadhirna badhyate pAtrakANi ca nikSipyante ? ucyate - bhAga-2 o.ni.bhA. : vAsAsu natthi agaNI neva ya teNAvi daMDiyA sutthA / // 10 // teNa abaMdhaNa ThavaNA evaM paDilehaNA pAe // 177 // varSAsu nAsti agnibhayaM nApi ca stenabhayaM, stenAzcAtra pallIpatikAdayo draSTavyAH, yatasta eva varSAsu pratibandhena nAgacchantIti, daNDinazca-rAjAno varSAsu svasthAstiSThanti, vigrahasya tasmin kAle'bhAvAt, atastena kAraNena | 'abaMdhaNa'tti abandhanamavadheH 'ThavaNa'tti pAtrakaM ca pArzve nikSiptaM na kriyate api tu sthApyate-mucyate / evaM pratyupekSaNA bha| pAtraviSayA pratipAditA, tatpratipAdanAccoktamupakaraNapratyupekSaNAdvAram, yandra. : prazna : "yobhAsAmA 75dhina nAdhavI mane pAtrAmI 540 me sthAne bhUDI hevA" me vidhimA | 129cha ? oghaniryukti-bhAgya-177: TIkArtha : uttara : comAsAmAM agnino bhaya na hoya ane corano bhaya na hoya. prazna : comAsAmAM coro corI na kare ? uttara : ahIM cora eTale pallIpati vagere levA. kemake teo ja comAsAmAM kAdava-kIcaDa vagerenA pratibaMdhane kAraNe PREP // 107 // Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ corI karavA na Ave. (jUnA jamAnAmAM je luMTArAo-DAkuo vagere hatA, teo jaMgalomAM rahetA ane gAma-nagaromAM dhADa zrI odha pADI corI karatA. A badhAne comAsAmAM corI karavA AvavAmAM kAdava-kIcaDanA kAraNe khUbaja muzkelI paDe. te vakhate kaI | niryukti karI '/viii DAmaranA rastAo na hatA.) bhAga-2 daMDiko eTale bIjA rAjAo, teo paNa comAsAmAM to potapotAnA sthAnomAM ja rahe. bIjA rAjA upara AkramaNa || 108 Is karavAnuM kAma comAsAmAM na kare. kemake comAsAmAM yuddha thaI na zake. ja Ama comAsAmAM A badhA bhayo na hovAthI te kALamAM upadhino viTIyo bAMdhavAno na hato ane te kALamAM pAtru paNa FpaDakhe eTale ke khoLAmAM rAkhavAnuM na hatuM, paraMtu yogya sthAne pAtru mUkI devAnuM hatuM. Ama pAtra saMbaMdhI pratyuprekSaNA batAvI MdIdhI, ane tenuM pratipAdana thavA dvArA upakaraNapratyupekSaNAdvAra paNa pUrNa thayuM. vRtti : idAnIM sthaNDiladvArasya svarUpapratipAdanAyAha (sthaNDiladvArasvarUpaM pratipAdayannAha) o o.ni. : aNAvAyamasaMloe aNAvAe ceva hoi saMloe / mAvAyasaMno mAvAceva saMno ra17nA - 'aNAvAyamasaMloe'tti na ApAtaH-abhyAgamaH svaparapakSayoryasmin sthaNDile tadanApAtaM, 'loka darzane' na hA ra saMloko-na darzanaM channatvAdyasmin sthaNDile tadanAlokam, anApAtaM ca tadasaMllokaM ca anApAtAsaMllokaM eko bhedaH Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI.modha-tyu sthaNDilasya, tathA 'aNAvAe ceva hoi saMloe' nApAtaH kasyacidyatra tadanApAtaM, anApAtaM ca tatsaMlokaM ca-acchannaM ca / niryukti anApAtasaMlokaM, acchannatvAt, etaduktaM bhavati-yatrAsau purISaM vyutsRjati tatra na kasyacidApAtaH kintu dUrasthitAH bhAga-2 pazyanti AkAzatvAditi ayaM dvitIyo bhedaH, tathA'nyad 'AvAyamasaMloe'tti ApAtAsaMlokam, ApAtaM yatra kazcidAgacchati asaMlokaM-channaM, ApAtaM ca tadasaMlokaM ca ApAtAsaMlokam, etaduktaM bhavati-ApAto'sti // 10 // ma sAgArikANAmAsannA eva tiSThanti na ca vanAdivRtyAditirohitatvAvyutsRjantaM sAdhuM pazyanti, eSa tRtIyo bhedaH, tathA'nyat-'AvAe ceva saMloe 'tti 'ApAtaH' abhyAgamaH kasyacidyatra 'saMlokaH' saMdarzanaM yatra tat ApAtaM ca / tatsaMlokaM ca ApAtasaMlokaM sAgArikAgamo bhavati dUrasthitAzca sAgArikAH pazyanti sAdhuM vyutsRjantaM, ayaM caturthaH / candra. : have thaMDila dvAranA svarUpanuM pratipAdana karavA mATe kahe che. oghaniryukti-297 : TIkArtha : je sthaDilamAM svapakSa ane parapakSanuM Agamana na hoya te anApAta thaMDila kahevAya, A lok pAtu vAnA arthamA cha.4 sthauidA bhUmi gula hopAthI 3 tema na hoya te manAlA sthali vAya. anApAta evuM je asaMtoka sthAna te caMDilano eka bheda thayo. jyAM koIno ApAta na hoya, te anApAta, AvuM je sthAna saMloka rUpa eTale ke pragaTa rUpe hoya to te anApAta saMloka aMDila kahevAya. Azaya e che ke jayAM te sAdhu aMDila vosirAve che. tyAM koIno ApAta nathI, paraMtu khullI jagyA hovAthI 108 // Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha- cI dUra rahelAo te sAdhune aMDila vosirAvato joI zake che kharA. A bIjo bheda che. ** rahela niyukti na 1 trIjo bheda ApAta-asaMloka che. jyAM koIka Ave te ApAta. asaMloka eTale channa-gupta- na dekhAya tevuM. ApAta bhAga-2 evuM je asalIka sthAna te ApAta-asaMloka. Azaya e che ke te sthAnamAM gRhasthonuM Agamana to che, teo caMDilasthAnanI najIkamAM ja che, paNa vana vagere ke kAMTAnI vADa vagerethI DhaMkAyeluM e sthAna hovAthI teo sAdhune caMDila karato joI zakatA // 110 x nathI. A trIjo bheda che. cotho bheda A che ke jayAM koIkanuM Agamana che, ane jyAM saMdarzana paNa che. ApAta evuM je saMloka sthAna te ApAta- r[, - saMloka sthAna kahevAya. jayAM gRhasthanuM Agamana hoya ane dUra rahelA gRhastho aMDila karatA sAdhune jotA hoya. ja A cotho bhAMgo che. vRtti : idAnI caturthameva tAvadbhedaM vyAkhyAnayati, yatastadvyAkhyAne'nye vidhipratiSedharUpAH sujJAnA bhavantIti / / o.ni. : tatthAvAyaM duvihaM sapakkhaparapakkhao ya NAyavvaM / duvihaM hoi sapakkhe saMjaya taha saMjaINaM ca // 298 // tatrApAtaM sthaNDilaM 'dvividhaM' dviprakAraM varttate, kathaM dvaividhyaM bhavatItyata Aha 'sapakkhaparapakkhao ya nAyavvaM 'ti tatra svapakSaH-saMyatavargaH parapakSaH-gRhasthAdiH, tatra svapakSApAtaM dvividhaM saMyatasvapakSApAtaM saMyatIsvapakSApAtaM ca / 1 hA 9, 11oo. la * Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti zrI odha- . candra, H have pahelA cothA bhedanuM ja vyAkhyAna kare che. kemake tenuM vyAkhyAna thaI jAya eTale bIjA paNa vidhi ane pratiSedha rUpa bhedo sahelAIthI jaNAI jAya che. (pahelo bhAgo vidhirUpa che. ane bIjo trIjo bhAMgo aMzataH pratiSedharUpa che. bhAga- 2T cotho bhAMgo saMpUrNa pratiSedha rUpa che. athavA to Ama artha karavo ke ApAta + saMloka e be vidhirUpa = hakArAtmaka che. ane anApAta-asaMloka niSedharUpa=nakArAtmaka che. cothAbhedamAM baMne hakArAtmaka che, eTale e jaNAvavAthI enA niSedharUpa // 111 / 4 bhAMgAo sArI rIte jaNAI jAya.). oghaniryukti-298 : gAthArtha : temAM ApAta be prakAre jANavo. svapakSathI ane parapakSathI. svapakSamAM sAdhu ane sAdhvIno ApAta ema be prakAra che. TIkArtha : batAvelA bhAMgAomAM ApAta thaMDila be prakAre che. prazna : be prakAra kevI rIte thAya ? uttara : svapakSa eTale ke sAdhuvarga ane parapakSa eTale gRhasthAdi ema be prakAra thAya. temAM svapakSa-ApAta be prakAre che. (1) saMtasvapakSApAta (2) saMyatI svapakSApAta. o.ni. : saMviggamasaMviggA saMviggamaNuNNaeyarA ceva / asaMviggAvi ya duvihA tappakkhiyaearA ceva // 299 // : P P = 111 / + B Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ "tatra ye te saMyatAste saMvignAzca asaMvignAzca, ye te saMvignAste manojJA itare amanojJAzca, asaMvignA api zrIbhodha-tyu niryukti | dvividhAH-'tatpAkSikAH' saMvignapAkSikAH itare ca-asaMvignapAkSikAH nirddharmA naiva zlAghante tapasvinazca nindanti / uktaH / bhAga-2 svapakSaH, yandra. : odhaniyujita-288 : dArtha : temAMte saMyato-sAdhuso cha.te . (1) saMvina (2) masavina. // 112 // 4 te saMvinI che, tethe prAre che. (1) mano-sAnoni (2) amano-sAno4i. asaMvigno paNa be prakAre che. (1) saMvignapAkSiko (2) asaMvigna pAkSiko, jeo svayaM cAritra dharma vinAnA hoya, | ane cAritradharonI prazaMsA na karanArA hoya, ulTa tapasvIonI niMdA karanArA hoya. svapakSa kahevAI gayo. vRtti : idAnI parapakSa ucyate - o.ni. : parapakkhevi a duvihaM mANusa tericchiaMca nAyavvaM / ekvikvaMpi a tivihaM purisitthinapuMsage ceva // 30 // parapakSe'pi ca dvividhaM sthaNDilaM mAnuSApAtaM tiryagApAtaM ca jJAtavyaM, yattanmAnuSApAtaM tadekaikaM trividhaM-puruSApAtaM I PEHSEEF // 112 // Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odhaniryukti bhAga-2 // 113 4 = = = = * F stryApAtaM napuMsakApAtaM ceti, tiryagApAtamapi trividhaM-tiryakpuruSastiryastrI tiryagnapuMsakaM ceti / candra.: have parapakSa kahevAya che. oghaniryukti-300 : TIkArtha : parapakSamAM paNa be prakAre aMDila che. manuSyonA ApAtavALuM ane tiryaMconA ApAtavALuM, je te manuSyonA ApAtavALu che, te traNa prakAre che. (1) puruSApAta (2) strI ApAta (3) napuMsakApAta. tiryacaApAta paNa traNa prakAre che. (1) tiryaMcapuruSa (2) tiryaMca strI (3) tiryaMca napuMsaka. mo.ni.: rikSAvAyaM tividda vaMDime vovuMviA ya pADrA te soya'soyavAI emevitthI napuMsA ya // 301 // tatra puruSApAtaM trividhaM-'daNDikaH' rAjA'kauTumbikaH' zreSThyAdiH, 'prAkRtikaH' prakRtInAM madhye yaH, ayaM trividhaHpuruSaH, teSAmekaikastrayANAmapi puruSANAM zaucavAdI azaucavAdI ceti / 'emevitthI napuMsA ya'tti evameva daNDikakauTumbikaprAkRtikazaucavAdyazaucavAdinaH strInapuMsakA jJAtavyA ebhirbhedaibhinnAH / candra. : oghaniryukti-301 : TIkArtha : puruSApAta traNa prakAre che. (1) daMDika eTale rAjA (2) kauTuMbika eTale zeTha vagere. (3) prAkRtika eTale sAmAnya prajAnI aMdara je hoya te. . = ka ? = = da che. e = E ' = he's *fche.' - 113 . F T Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti viii puruSa te traNeya prakAranA puruSomAMthI dareke dareka puruSa be prakAre che. (1) zaucavAdI (gaMdakI tarapha dhikkAra dharAvanAra) (2) zrI ogha-. azaucavAdI. puruSanI jema ja daMDika, kauTuMbika ane prAkRtika rUpa strIo ane napuMsako jANavA. e badhA ja pAchA zaucavAdI ane bhAga-2 azaucavAdI paNa jANavA, e paNa puruSanI jema ja batAvelA bhejavALA che. 114 N. vRtti : idAnIM manuSyANAM madhye dvitIyaM parapakSabhedaM pratipAdayannAha - sa o.ni. : ee ceva vibhAgA paratitthINaMpi hoMti maNuyANaM / tiriANaM pi vibhAgo ao paraM kittaissAmi // 302 // eta eva 'vibhAgA' bhedA daNDikakauTumbikaprAkRtikazaucAzaucavAdirUpAH paratIthikAnAmapi bhavanti manuSyANAM, idAnI tirazcAmapi 'vibhAgAn' bhedAnataH paraM 'kIrtayiSyAmi' pratipAdayAmItyarthaH // candra.: have manuSyonI aMdarano je bIjo parapakSa bheda che, tenuM pratipAdana karatA kahe che. oghaniryukti-302 : TIkArtha : daMDika, kauTuMbika, prAkRtika ane e badhAya zaucavAdI ane azaucavAdI A badhA hA vibhAgo paratIrthika-ajaina manuSyonA paNa hoya che. (AgaLa jainagRhasthonA daMDikAdi bheda batAvyA, ahIM ajaina gRhasthonA naka F hatu || 114 | Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UI mo zrI jodha- tthu niryukti NaM bhAga-2 dittAdittA tiriA jahannamukosamajjhimA tivihA / emevitthinapuMsA duguMchiadugaMchiA neyA // 303 // dvividhAstiryaJco- dRptAzcAdRptAzca mArakAzcAmArakAzceti, punarekaikAstrividhA dRptA adRptAzca ya uktAste jaghanyA utkRSTA madhyamAzca / tatra jaghanyA mUlyamaGgIkRtya meNDhakAdayaH, utkRSTA hastyazvAdayo madhyamA gavAdayaH / 'emevitthinapuMsA' bha ye te dRptA adRptAzca te sarva eva prAgvat striyaH pumAMso napuMsakAni ca, te ca punaH sarva eva 'jugupsitAH ' ninditAH bha 'ajugupsitAH' aninditA jJeyAH // sa // 115 // ma Na daMDikAdi bhedo batAvyA. athavA AgaLa ema vibhAga pADavo.) have pachI tiryaMconA paNa vibhAgone kahIza. o.ni. : T yandra : khodhaniyukti-303 : TIDaartha tirthayoM se aare che. (1) hapta = bhA24 (2) adRpta=samAra=zAMta. e dareke dareka pAchA traNa prakAre che. eTale ke je dasa ane adyapta batAvyA, te dareka jaghanya, madhyama ane utkRSTa ema traNa prakAre che. temAM mUlyanI apekSAe jaghanya tiryaMca tarIke gheMTA vagere Ave. utkRSTa tarIke hAthI, ghoDA vagere Ave ane madhyama sa A mya // 115 // Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jodha- tthu niryukti bhAga-2 // 116 // tarIke gAya vagere Ave. je te dRpta ane adapta tiryaMco kahyA, e badhA ja pahelAnI jema traNa prakAre samajavA. strI, puruSa ane napuMsaka. A badhA ja bhedo be prakAre hoya che. jugupsita-niMdita ane ajugupsita-aniMdita jANavA. (bhUMDa vage2e niMdita che, gAya vagere aniMdita che.) vRtti : tatraiteSAM bhedAnAM madhye keSAmApAte sati gamanaM karttavyamityata Ahao.ni. : gamaNa maNuNe iyare vitahAyaraNaMmi hoi ahigaraNaM / pauradavakaraNa daDuM kusIla seha'NNahAbhAvo // 304 // manojJAnAmApAto yasmin sthaNDile tatra gamanaM karttavyaM, 'iyare'tti amanojJAsteSAmApAte gamanaM na karttavyam, yataH 'vitahAyaraNaMmi hoti ahigaraNaM 'ti vitathAcaraNam-anyasAmAcAryA AcaraNaM tasmin sati zikSakANAM parasparaM svasAmAcArIpakSapAtena rATirbhavati tatazcAdhikaraNaM bhavati / tathA kuzIlApAte'pi na gantavyaM yataH 'pauradavakaraNa daTTu' pracureNa draveNa zaucakaraNakriyAmuccholanAM dRSTvA kuzIlAnAm - asaMvignAnAM saMbandhinIM punazca sehAdInAmanyathAbhAvI bhavet, yadutaite zucayo na tvasmatsAdhavaH tasmAdete eva zobhanAH pUjyAzceti tanmadhye yAnti, saMyatApAte'yaM doSaH, NaM ma ma bha ma hA ssa // 116 // Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 || 117 // Na ma saMyatyApAtaM tvekAntenaiva varjanIyam / candra. : Ama upara ApAtanA aneka bhedo batAvyA. have e batAve che ke AmAMthI kono ApAta hoya temAM gamana karavAnI = sthaMDila javAnI rajA che ? T T ttha UT oghaniryukti-304 : TIkArtha : sAMbhogikono je sthaMDilamAM ApAta hoya tyAM gamana karavuM. je asAMbhogika hoya teonA ApAtavALA sthAnamAM gamana na karavuM. (ahIM eka khyAla rAkhavo ke je saMvigna-susAdhu hoya, teo ja sAMbhogika ke asAMbhogika gaNAya. jeo zithila ja che. teo mATe sAMbhogikAdi zabdo na vaparAya. enI sAthe koIpaNa prakArano vyavahAra karavAno ja na hovAthI teo sAMbhogika hoI ja na zake mATe ja asaMvignonA A be bheda pADyA ja nathI.) kemake anyasAmAcArInuM AcaraNa thAya eTale nUtanadIkSito vacce paraspara potapotAnI sAmAcArI pratyenA pakSapAtane lIdhe meM bolAcAlI thAya ane tenAthI jhaghaDo thAya. (sthaMDilamAM dAMDo kyAM rAkhavo, pANI zemAM laI javuM, eno vaparAza zI rIte karavo... vagere aneka bAbatomAM judA judA gacchonI judI judI sAmAcArI hoya che. have sthaMDila sthAne bhegA thayelA aparipakva sAdhuo ekabIjAnI sAmAcArI joI ekabIjAne kahe ke "A tamArI bhUla che, enA karatA amArI sAmAcArI sAcI..." Ama paraspara jhaghaDo thAya.) ema jyAM zithilAcArIono ApAta thAya, tyAM paNa na javuM. kemake teo ghaNA vadhAre pANI vaDe zuddhi karavAnI kriyA NaM sa ma ssa o p vI Y || 117|| Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare, e kriyA paNa uccholanA vaDe eTale ke chabachabIyA vaDe - vadhAre pANI bagaDe e rIte kare ane ene joI e nUtana zrImodha-tyu dIkSitAdiono pariNAma uMdho thAya, badalAI jAya, ke "A sAdhuo pavitra che, paNa ApaNA sAdhuo nahi. mATe A niyukti kara sAdhuo ja sArA che. ane pUjAya che... ane Ama vicArI zithilonI aMdara jatA rahe. bhAga-2 sAdhuonA ApAtavALA sthAnamAM A upara batAvelA doSo lAge. have je sAdhvIonA ApAtavALuM sthAna che, e to // 118 // ekA choDI devuM. vRtti : idAnIM parapakSamAnuSApAtadoSAn darzayannAha - o.ni. : jattha'mhe vaccAmo jattha ya AyaDa nAivaggo nne| paribhava kAmemANA saMkeyagadinnayA vAvi // 305 // tatpuruSA evamAhaH yaduta-yayaiva dizA vayaM purISavyutsarjanArthaM vrajAma: yatra cAcarati-saJjJAvyutsRjanaM karoti na:asmadIyo jJAtivarga:-svajanayoSidvargaH tayaiva dizA ete'pi vrajanti, 'paribhava' tti tatazcaite paribhavamasmAkaM kurvanti, ma 'kAmemANa'tti nUnamete 'kAmayanti' abhilaSanti striyaM tena tatra prayAnti, 'saMketagadinnaA' dattasaGketakA vA tena stryApAte vrajanti / // 118 // Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na mo zrI odha cu niryukti nuM bhAga-2 candra. H have parapakSa manuSyApAtavALA sthAnanA doSone dekhADatA kahe che. sa oghaniryukti-305 : TIkArtha : jo 525kSa - gRhastha rUpa manuSyo jyAM sthaMDila jatA hoya tyAM sAdhuo sthaMDila jAya, to te puruSo A pramANe bole ke - je dizAthI ame sthaMDilanuM vyutsarjana karavA mATe jaIe chIe ane jyAM amAro svajana-strIvarga sthaMDila vosirAvavAnI kriyAne kare che. te ja dizAthI A sAdhuo paNa jAya che. tethI A sAdhuo to amAro // 119 // maiM paribhava-apamAna-tiraskAra kare che. (amane tyAM sthaMDila beThelA jue, amArI strIone jue to e to kevuM kharAba kahevAya ?) vaLI nakkI A sAdhuo strIne icchatA lAge che, ane mATe ja teo te jagyAe jAya che. athavA to koIka strIne maiM emaNe saMketa Apyo haze ke "A sthAne maLavuM" ane mATe saMketa ApI cUkelA (ke strIo pAsethI saMketa pAmelA) te sAdhuo sa strIonA ApAtavALA sthAnamAM jAya che. bAkI emane tyAM javAnI zI jarUra ? - bha vRtti: ete ca doSAH yoni : davva appa kalusa asaI avaNNapaDisehavipparINAmo / saMkAIyA dosA paMDitthisu gahie ya jaM ca'NNaM // 306 // kadAciddravamalpaM bhavati tata uDDAhAdi 'kalusa 'tti kaluSaM vA udakaM bhavati, 'asaI 'tti abhAvo vA dravasya bhavati, tatazcaite doSAH-avarNaH-azlAghA pravacane bhavati, pradhAno vA kazcid dRSTvA pratiSedhaM bhikSAdeH karoti, 'vipariNAmo - NaM ma ma va spa || 119 || Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 | 120 vA' kasyacidabhinavazrAddhasya bhavati, zaGkAdayazca doSAH paNDakastrIviSayA bhavanti, 'gahie jaM ca'NNaM'ti paNDakastrIbhyAM balAdgRhItasya yaccAnyadAkarSaNoDDAhAdi bhavati sa ca doSaH / candra. : vaLI bIjA paNa A badhA doSo lAge. oghaniryukti-306 : TIkArthaH kyAreka evuM bane ke sAdhu pAse pANI ochuM hoya, have jo sAdhu AvA parapakSApAtavALA sthAnamAM jAya to loko sAdhune alpa vANI vAparato joI zAsananI niMdA vagere kare ke "chI ! jaina sAdhuo kevA gaMdA che." kyAreka evuM bane ke sAdhu pAse thaMDilazuddhi mATenuM pANI meluM hoya. (jUnA jamAnAmAM to kAMjInuM pANI-dhovaNanuM pANI vagere paNa sAdhuo gItArtha hovAthI acitta jANyA bAda vahoratA ane pachI e pANI laI spaMDila paNa jatA.) kyAreka evuM bane ke pANIno abhAva hoya. (te vakhate prAyaH doSita pANI vaparAtuM na hatuM. pANI na maLe to pANI vinA ja spaMDila jatA, pattharAdino upayoga karI zuddhi karI letA.) have A badhI paristhitimAM A pramANe doSo thAya ke (1) jinazAsananI azlAghA-aprazaMsA-nidA thAya. athavA to rAjA, nagarazeTha, maMtrI vagere koIka mukhya mANasa sAdhuone A rIte spaMDila jatA joI gusse bharAIne gAma, nagaramAM jAherAta karI de ke "A gaMdA, vicitra sAdhuone koIe gocarI vahorAvavI nahi." (2) koI navA zrAvakano zubha pariNAma bhAMgI paDe. sAdhuone apavitra mAnIne jainadharma choDI de, (3) napuMsaka- strI saMbaMdhI zaMkA vagere doSo paNa thAya. (sAdhu AvA ; - 120I Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha- tyu niyukti kara bhAga-2 // 121 // F#BE strI vagerenA AgamanavALA sthAnamAM jAya eTale lokone zaMkA thAya ja ke "A sAdhu koI strI ke napuMsakAdi sAthe pApo karavA to nahi jato hoya ne ?" vaLI AvA sthAnamAM strI, napuMsaka sAmethI sAdhu pratye AkarSAya, ke sAdhu tyAM strI vagerene joIne kharAba vicAravALo bane..) (4) AvA sthAnamAM sAdhu jAya ane ene joI strI-napuMsakAdi enA tarapha AkarSAya ane baLajabarIthI sAdhune pakaDI le, ane pachI sAdhune potAnI pAse kheMce. A badhu joI loko zAsananI niMdA vagere kare... A doSo lAge. vRtti : idAnI tiryagApAte doSaM darzayannAha - o.ni. : AhaNaNAI ditte garahiatiriesu saMkaNAdINi / emeva ya saMloe tirie vajjittu maNuANaM // 307 // dRptatiryagApAte - mAraNakatiryagApAte AhananAdidoSAH, AdigrahaNAdbhakSaNadoSazca markaTAdikRtaH, garhiteSugardabhyAdiSu tiryakSu maithunAzaGkAdyAH, AdigrahaNAnniHzaGkameva vA bhavati / evaM tAvadete ApAtadoSA uktAH, 'emeva ya saMloe' evameva saMloke'pi 'manuSyANAM' manuSyasaMbandhini doSA draSTavyAH, kintu 'tirie vajjittu 'tti tirazco muktvA, etaduktaM bhavati-tiryaksaMloke na kazciddoSo bhavatIti / // 121 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candra.: have tiryaMcApAtavALA caMDilanA doSane dekhADatA kahe che. zrI ogha-dhu niryukti oghaniryukti-307 : TIkartha : desatiryaMconA ApAtamAM eTale ke mAraka evA vAMdarAdi tiryaMconA ApAtavALA sthAnamAM Ahanana vagere doSo lAge. (Ahanana eTale baLada-gAya vagere zIMgaDuM mArI sAdhune pADI nAMkhe....vagere.) bhAga- 2T haUTI mAM je mari zabda che, enAthI mAMkaDA vagere vaDe karAyela bhakSaNAdi doSa samajavo. (vAMdarA, kutarA bacaku bharI I 122 / 5 mAMsa ukhADI nAMkhe e bhakSaNa doSa kahevAya.) jo niMdita kakSAnA gadheDI vagere tiryaMco AvatA hoya ane sAdhu tyAM jAya to sAdhu upara lokone maithunanI zaMkA vagere thAya. (gadheDI vagere tiryaMco sAthe paNa manuSyo caturthavratanA pApo karatA haze, eTale ja AvA tiryaMcovALA sthAnomAM sAdhune 'jato joIne loko vicAre ke A sAdhu paNa evA pApo to nahi karato hoya ne ?") saMpaIIkIfNa mAM je mAdra zabda che, " tenAthI ema samajavuM ke koIkane to A bAbatamAM nizcaya ja thaI jAya ke "sAdhu AvA pApa karavA mATe ja tyAM jAya che." " Ama A to badhA ApAtadoSo kahevAyA. - A ja rIte manuSya saMbaMdhI saMlokamAM paNa doSo samajI levA. arthAtu jayAM dUra rahelAo sAdhune caMDila vyutsarjana karato * joI zake tyAM paNa A doSo jANavA. paNa AmAM tiryaMcone choDIne A doSo samajavA. Azaya e che ke tiryaMcanA saMlokavALA sthAnamAM koI doSa nathI, arthAta dUra rahelA tiryaMco aMDila karatA sAdhune jotA hoya toya emAM koIja vAMdho nathI, muzkelI nathI. | 1 2 2 | Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo zrI oodha- tthu niryukti NaM lAga-2 vRtti : idAnIM saMloke doSAneva darzayannAha o.ni. : kalusave asaI ya va purisA loe havaMti dosA u / paMDIsuviekhaddhe veuvvi mucchA ya // 308 // // 123 // ma Na kaluSe drave sati 'asati' abhAve vA dravasya puruSAloke puruSo yasmin sthitaH pazyati, paNDakastrIjanitAzca | zaGkAdayo doSAH pUrvoktAH tathA 'khaddhe' bRhatpramANe zephe 'viuvvitti vikriyAmApanne zephe dRSTe sati paNDaka vA mUrcchA anurAgo bhavati / uktaM caturthaM sthaNDilamApAtasaMlokarUpam, ST - ma hA Na va candra. H have saMlokamAM doSone ja batAvatA kahe che. (Ama to upara ApAtanI jema ja badhA doSo samajI levAnuM kahyuM r ja che. paNa e doSo spaSTa karIne varNavyA nathI. eTale spaSTa rIte batAve che. vaLI bIjA paNa keTalAka vadhArAnA doSo paNa jatAvaze.) odhaniyukti-308 : TIkArtha : sAdhu pAse zuddhi mATenuM pANI malina hoya athavA to pANIno abhAva hoya ane jo e sthAna puruSAlokavALuM hoya eTale ke je jagyAe dUra rahelo manuSya sAdhune joto hoya tyAM niMdAdi doSo lAge. ema napuMsaka ane strIthI utpanna thayelA zaMkA doSo paNa lAge ke je pUrve kahelA che. (strI-napuMsakanI tyAM dRSTi paDatI hoya e joI NaM spa 11923 11 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 | 124 E E bIjAo vicAre ke A sAdhu strI ke napuMsaka dUrathI jotA hovA chatAM caMDila mATe beTho che, eTale nakkI A rIte potAnA ja avayavo dekhADI strI vagerene AkarSavAnA vicAravALo lAge che." athavA to jonArA strI-napuMsakane ja vicAra Ave ke "amArI najara sAme A sAdhu A rIte bese che, eTale e amane icchato lAge che." eka jagyAe AvuM ja banyuM. nAdAna of sAdhu AjubAju joyA vinA spaMDila besI gayA, dUra koIka bahena beThelA. emane sAdhunuM A vartana joI sAdhu para gusso w caDyo. gAmamAM jaI puruSone vAta karI ke "jaina sAdhu mArI sAme AvuM kare che..." loko mAravA AvyA. mahAmuzkelIthI ja badhAne pAchA vALyA...) vaLI koIka sAdhunuM liMga moTuM hoya, koIkanuM liMga vAyu vagere doSane lIdhe vikriyAne pAmyuM hoya... A joIne napuMsakane ke strIne mUrchA=rAga thAya. A rIte ApAtasaMloka rUpa cothuM spaMDilasthAna kahevAI gayuM. idAnIM tRtIyamApAtAsaMlokarUpamucyate, tatrAha - mo.ni.: mAvAyavosa tarUNa virUpa saMtoyo nave rosA ! te dovi natthi paDhame tahiM gamaNaM tasthimA merA // 30 // tRtIyaM sthaNDilaM yadyapyasaMlokaM tathA'pyApAtadoSaduSTaM vartate / uktaM tRtIyam, idAnIM hA dvitIyamanApAtasaMlokarUpamucyate, tatrAha-'biie saMloyao bhave dosA' dvitIye yadyapyApAtadoSo nAsti tathApi saMlokato F = = = = = = Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 bhavanti doSAH, uktaM dvitIyaM sthaNDilaM, idAnI prathamamanApAtamasaMlokamucyate, tatrAha-'te dovi natthi paDhame 'tti te doSA ApAtajanitAH saMlokajanitAzca na santi paDhame sthaNDile'tastatraiva gamanaM karttavyaM, tatra ceyaM 'merA' maryAdA-vakSyamANA iyaM nItiriti // / 125ll v, candra. : have trIjuM ApAta-asaMloka rUpa sthAna kahevAya che. oghaniyukti-309 : TIkArtha: trIjuM sthaDila jo ke asaMloka che, to paNa e ApAtadoSathI duSTa che. Ama trIjuM spaMDila kahevAI gayuM. have anApAtasaMloka rUpa bIjuM spaMDila kahevAya che. bIjAmAM jo ke ApAtadoSa nathI, to paNa temAM saMlokathI to doSo che. Ama bIjuM spaMDila kahevAI gayuM. have paheluM anApAta asaMloka kahevAya che. A aMDilamAM ApAtajanya doSo ke saMlokajanya doSo nathI, mATe A prathama sthaMDilamAM ja gamana karavuM. (A sAdhuo mATe vidhAna che. sAdhvIjIo mATe ApAta-asaMloka sthAnamAM ja javAnI spaSTa AjJA bRhakalpAdi granthomAM karI che. te mATenI vistRta carcA teja granthamAMthI athavA gItArtho pAsethI jANI levI.) A prathama IMDilamAM janArA sAdhuonI A AgaLa kahevAze te maryAdA-nIti-vidhi che. vRtti : tatra yaduktaM prathame sthaNDile gacchatAmiyaM merA, sA'bhidhIyate - Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satya 'niryukti bhAga-2 // 126 // ma o.ni. : kAlamakAle saNNA kAlo taiyAe sesayamakAlo / paDhamA porisi Apuccha pANagamapuSphiya'NNadisiM // 310 // atraikA kAle saJjJA bhavati anyA'kAle saJjJA bhavati / 'kAlo tatiyAe'tti 'kAlaH' saJjJAyAH tRtIyAyAM pauruSyAM bhavati 'sesayamakAlo 'tti zeSakAle yA saJjJA bhavati sA'kAlasaJjatyucyate, 'paDhamA porisi'tti 2degtatrAkAlasaJjJA prathamapauruSyAM yadi bhavati tataH 'Apuccha pANaga'tti ApUcchaya sAdhUna, etaduktaM bhavati- Na sAdhanevamasAvApRcchati yaduta-bhavatAM kiM kazciccaGkramaNabhUmi yAsyati na vA ? iti, punaH 'pANagaM'tti tadanurUpaM pAnakamAnayati kiMviziSTam ? - 'apuSphiyaM' apuSpikaM tarikArahitaM yena svacchatayA udakabhrAntirbhavati, 'aNNadisiM'ti anyayA pattanasya dizA udakaM gRhyate anyayA ca dizA caGkramaNabhUmi prayAti yena sAgArikAzaGkA na bhavati yadutaiSa kAJjikena zaucaM karotIti // FFE candra, : 108mI gAthAmAM chelle A vAta karI ke "prathama sthaDilamAM janArAonI A maryAdA che." have e maryAdA DevAya che. oghaniryukti-310: TIkArtha: eka saMjJA-sthaDilagamana kAlamAM thAya, bIjI saMjJA akALamAM thAya. saMjJAno kALa trIjI porisImAM che. e sivAyanA kALamAM je saMjJA thAya te akAlasaMjJA kahevAya. (kALasaMjJA thAya, to zreSTha che, paNa akALasaMjJA PROTHE // 126 // Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 F A thAya to e sAdhu pApa karanAro na kahevAya. A zarIrano dharma che. anivArya che. e kaMI rAgadveSanI pariNatithI akAlasaMjJA zrI odha nathI karato. eTale ene akALasaMjJA nAma ApyuM che. eTalA mAtrathI e "pApa che' ema samajavAnI ke e karanArAne pApI niryukti | mAnavAnI bhUla na karavI.) bhAga-2 have AmAM akALasaMjJA jo divasanA prathama praharamAM thAya to pahelA sAdhuone puchavuM ke "tamArAmAMthI zuM koIpaNa 127 jala0 SL3 lAna' | caMkramaNabhUmi-cAlavAnI bhUmi - IMDilabhUmi javAnuM che ?" e puNyA bAda te anusAra pANI vahorI lAve. (jo bIjA sAdhu ja AvavAnA hoya to pachI badhAne cAlI rahe eTaluM pANI vahorI lAve. ane koI na AvavAnA hoya to potAnA puratuM pANI A vahorI lAve. prazna : e pANI kevA prakAranuM lAve ? | uttara : apuSpita - tara vinAnuM - melanA thara vinAnuM pANI lAve, ke jethI e svaccha hovAthI jonArAne emAM cokhA | pANInI ja bhramaNA thAya. (dhovaNa vagerenuM pANI meluM hoya, bhAtanI kAMjI vagerenuM pANI paNa DahoLuM hoya. paNa emAMno kacaro besI gayo hoya, to bAkInuM pANI cokakhuM lAge. AvuM pANI ja le. jethI koIne e khabara na paDe ke sAdhuo caMDilamAM dhovaNAdinuM meluM pANI vApare che. jo melavALuM pANI vahore, to vahorAvanArane ane pachI bIjAone paNa e pANI joIne sAdhu mATe asadbhAva thavAnI saMbhAvanA che.) tathA nagaranI bIjI ja dizA vaDe pANI vahorI lAve ane bIjI ja dizA vaDe thaMDilabhUmi jAya ke jethI gRhasthone evI = = "ja - 5 127ll Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka zaMkA na thAya ke A sAdhuo kAMjI vaDe zuddhi kare che. (Azaya e che ke upAzrayanI pUrvadizAmAM aMDilabhUmi hoya, sAdhu mAtraka zrI ogha-ciM niryukti na laI pUrvadizA tarapha AgaLa vadhe. raste AvatA gharomAMthI jarUrI pANI vahorI te ja dizAmAM AgaLa vadhe to vahorAvanAra vicAravAno ja ke sAdhu mArA ghare kAMjI vahorI A gAma bahAra jaMgala raste kema jAya che ? ahIM to badhA spaMDila jatA hoya bhAga-2) che. to nakkI A sAdhu paNa caMDila ja gayo che. ane e mArI kAMjI laIne gayo che. bIjuM pANI to enI pAse che ja nahi. eTale sAdhu maLazuddhimAM kAMjI vAparaze e nakkI che. A sAdhuo to apavitra che...Ama teo adharma pAme. AvuM na bane te mATe jo upAzrayanI pUrvadizAmAM aMDila javAnuM hoya to upAzrayathI pazcimAdi dizAmAM jAya ane tyAMnA gharomAMthI kAMjI ska vagere laI upAzraya tarapha pAcho phare. eTale vahorAvanArAo to sAdhune upAzraya tarapha jato joI ema ja vicAre ke upAzraya | jaI pachI pIze... Ama ene evI zaMkA na thAya ke sAdhu mArI kAMjI vaDe malezuddhi kare che... Ama gRhasthonA ghare meluM pANI na vahoravuM ane cokhkha-kAMjI pANI paNa upara batAvyA mujaba vahoravuM ke jethI gRhastho adharma na pAme.) o.ni. : airegagahaNa uggAhieNa Aloa pucchiuM gacche / esA u akAlaMmI aNahiMDia hiMDiA kAlo // 311 // atiriktaM ca tatpAnakaM gRhyate kadAcidanyasAdhoH kAryaM bhavet sAgArikapurastAdvA uccholanAdi kriyate / 'uggAhieNatti udgrAhitena-pAtrabandhabaddhena pAtrakeNAnIyate guptaM sat 'Aloe'tti AnIya cAcAryasya tadAlocyate, # = = = "fo 28 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - X 'pucchiuM gacche tti punastamevAcAryaM pRSTvA caGkamaNikAyAM gacchati, iyamakAle saJjJA akAlasajhetyarthaH, ahiNDitAnAM zrI oghaniryukti satAM bhavati / kAlasaJjJA punarhiNDitAnAM-bhikSATanakAlasyottarakAlaM bhuktvA yA bhavati sA kAlasaJjJA bhavati / anye bhAga-2 tvAhuH-'aNahiMDiya hiMDiyAkAlo 'tti ahiNDitAnAmarthapauruSIkaraNottarakAle yA bhavati sA kAlasa.va tathA hiNDitAnAM bhikSAbhramaNabhojanottarakAlaM yA bhavati sA'pi kAlasajJocyate / 129o vi - candra. : oghaniryukti-311 : TIkArtha : te pANI vadhAre levuM. kemake kadAca bIjA sAdhune enI jarUra paDe athavA to ja gRhasthonI AgaLa paga dhovA paDe. = chabachabIyA karavA paDe (bIjA sAdhue pANI lAvavAnuM na kahyuM hoya to paNa vadhAre vahoravuM. kemake ghaNIvAra pAchaLathI koIkane pANInI jarUriyAta ubhI thatI hoya che. vaLI caMDila jaIne AvyA bAda upAzraya pAse paga dhovAnI vidhi to nathI, paNa tyAM ja brAhmaNAdi loko beThA hoya to paga dhovA ja paDe. jo vadhAre pANI na hoya - to paga dhoI na zakAya = chabachabIyA karI na zakAya ane to pachI hIlanA thAya.) pAtrA baMdhana vaDe = jhoLI vaDe baMdhAyelA evA pAtrAthI = mAtrakathI gupta rIte te pANI lAvIne pachI AcAryanI pAse te pANInI AlocanA karavI. (ApaNe gocarI-pANI AlovavAnI je kriyA karIe chIe, tenI ahIM vAta che. ApaNe to mAtra sUtro bolIe. paraMtu teo to tyAM rItasara pANI kyAMthI lAvyA, kevI rIte lAvyA... vagere badhuM ja jaNAve... ene AlocanA kahevAya.) (AlocanA karavAno lAbha e che ke jo AcAryane te pANI sacitta jaNAya to nA pADI zake....vaLI hIM mukhya lAbha e ke "mAre badhuM jaNAvavAnuM che" - mAthA para rahelo A bhAra ApaNane ghaNA doSothI sahaja rIte bacAve che '|| 129o = che, e na che ? 5 h is ya - # E | Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja E jema ke saMghATaka gocarI.) e pachI te ja AcAryane pUchIne caMkramaNikA mATe jAya eTale ke Thalle jAya. zrI ogha-thI. niryukti A je akAla saMjJA che, e gocarI mATe nahi pharelA sAdhuone hoya che. jyAre gocarI mATe pharyA bAda gocarI vAparIne |ii je saMjJA thAya te kAlasaMjJA kahevAya. bhAga-2 . keTalAko ema kahe che ke gocarI mATe na pharelA sAdhuone paNa arthaporisI karyA bAda je saMzA thAya. te kAlasaMjJA ja I 13LA = chetathA gocarI mATe pharyA bAda bhojana karyA pachI je saMjJA thAya te paNa kAlasaMjJA kahevAya che. TUMkamAM trIjA praharanI saMjJA n ja kALasaMjJA kahevAya. pachI e gocarInI pUrve hoya ke gocarI pachInI hoya enAthI koI bheda paDato nathI. pUrve batAvelA matamAM ir to gocarI pUrvenI saMjJA trIjA praharamAM hoya to paNa te akAlasaMjJA ja gaNI che. sUtra ke artha...bemAMthI eka paNa porisIno ja vyAghAta karanArI nathI. mATe kALa saMjJA... evo emano abhiprAya che. vyAghAta kare to akAlasaMjJA pUrvamatavALA kahe che T ke chatAM pANI mATe spezyala pharavuM paDe che mATe akAlasaMjJA.). vRtti : bhuktottarakAlaM yA saJjJA bhavati tatra kiM kRtvA kathaM vA gamyate ? ityata Aha - o.ni. : kappeUNaM pAe ekkikkassa u duve paDiggahae / dAuM do do gacche tiNha'TTha davaM tu ghittUNaM // 312 // pAtrakANi kalpayitvA pattAI tippiUNa ityarthaH punarekaikasya sAdhoH patadgrahadvayaM dattvA, etaduktaM bhavati-yo'sau * F = = = daka II 130] Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 nI. 131 | E E tiSThati sAdhustasya AtmIyameva (? mekaM) patadgrahakaM dvitIyaM tu patadgrahakaM yo'sau sAdhuzcamaNabhUmi prayAti sa cAtmIyamapi taddhaste samarpayitvA vrajati ata ekaikasya dvau dvau patadgrahako bhavataH / 'do do gacche'tti dvau dvau gacchataH naikako gacchati, tatra ca 'tiNhaTTa davaM tu ghittUNaM' trayANAM sAdhUnAmarthe yAvadudakaM bhavati tAvanmAnaM tau gRhItvA vrjtH| candra.: prazna : vAparyA pachInA kALamAM je saMjJA thAya, temAM zuM karIne athavA to kevI rIte javuM ? oghaniryukti-312 : TIkArtha : uttara : pAtrAone dhoIne pachI eka eka sAdhune be be pAtro ApIne javuM. Azaya e che ke te vakhate badhA sAdhuo saMghATaka tarIke gocarI jatA. emAM padArtha samajavA eka kalpanA karIe ke naM. 1 ane naM. 2 sAdhu e be bhegA maLI gocarI jAya che. ema naM.3 ane naM.4 bhegA maLI gocarI jAya che. have A badhA sAdhu gocarI vAparyA bAda prathama to potAnA pAtro dhoI nAMkhe. have e cAramAMthI naM.1 sAdhu upAzrayamAM rahe che. ane tenI pAse potAnuM ja eka IF pAtru che, ane je naM. 2 sAdhu spaMDila bhUmi jAya che, te sAdhu A naM.1 sAdhune potAnuM pAtra soMpIne jAya. e ja rIte .4 3 sAdhu naM.3 sAdhune potAnuM pAtru soMpIne jAya. Ama naM. 1 sAdhu ane naM.3 sAdhu upAzrayamAM rahe ane e be ya pAse be be bo pAtrA rahe. (1) potAnuM (2) potAnA saMghATaka sAdhunuM. bIjI bAju naM.2 ane naM.4 sAdhu mAtrAmAM pANI laIne beya sAthe jAya. paNa ekalA na jAya. (tamAma sAdhu pAse eka pAtraka ane eka mAtraka ema be pAtro hoya. A naM. 2 ane naM.4 sAdhu potAnuM pAtraka saMghATakane soMpIne pachI eka eka mAtrakamAM pANI laIne jAya. naM.1 ane naM.3 pAse paNa potapotAnuM mAtraka to hoya ja. Ama e saM.1 ane naM.3 sAdhu pAse kharekhara traNa pAtra thaze. eka potAnuM pAtraka, bIjuM saMghATakanuM pAtraka ane | 131 || F = ' 5 = Rha're = he "s ' iE 8 + Eii Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIjuM potArnu mAtra...) zrImodha-tyu niryukti A je be sAdhuo caMDila jAya, teo traNa sAdhuone cAlI rahe eTaluM eTale ke eka sAdhu mATe vadhArAnuM pANI laIne bhAga-2 vRtti : te ca kathaM gacchanti ? ata Aha - || 132 // Na o.ni. : ajugaliA aturaMtA vikahArahiA vayaMti paDhamaM tu / nisiittu DagalagahaNaM AvaDaNaM vaccamAsajja // 313 // na yugalitA:-samazreNisthA vrajanti kintu ayugalitA: atvaramANA vikathArahitAzca vrajanti, tatazcaGkramaNabhuvaM bha prApya prathamaM 'niSIdayitvA' upavizya DagalakAnAM-apAnapuJchanArthamiSTakAkhaNDa-lakAnAM laghupASANakAnAM vA grahaNaM - karoti, 'AvaDaNaM ti prasphoTanaM teSAM DagalakAnAM karoti, kadAcittatra pipIlikAdiH syAt, teSAM ca grahaNe kiM pramANamata Aha-vaccamAsajja' purISamaGgIkRtya, zlathaM kaThinaM vA vijJAya purISaM tatastadanurUpANi DagalakAni gRhNAti, tato DagalakAni gRhItvotthAya sthaNDile upavizati / yandra. : prazna : teso vidhi 43 14 ? (pUrvanI yAma vrajataH mema dvivayanano prayoga, te me saMghATI - // 12 // Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ r apekSAe che. eka saMghATaka = be sAdhu. ahIM chatta ema bahuvacana prayoga che, te eTalA mATe ke AvA be-pAMca saMghATaka zrI oghaniryukti jAya, eTale sAdhu to ghaNA ja hoya eTale ba.va.prayoga karAya. tathA prahai #ti mAM ekavacana che, te eTalA mATe ke darekedareka bhAga-2 sAdhue potapotAnA pASANa jAte-alaga alaga levAnA che. Ama apekSAe e.va. paNa saMgata thAya.). oghaniryukti-313 : TIkArtha : uttara : (1) samazreNImAM rahIne na cAle. arthAt beya AjubAjumAM - aDakhe paDakhe | 133 ] >> ubhA rahIne na cAle. paraMtu AgaLa pAchaLa, jarAka dUra dUra rahI utAvaLa vinA ane vikathAothI rahita banIne cAle. " (vikathA uparAMta svAdhyAyAdi paNa choDI de.) A rIte ghaMDilabhUmie pahoMcIne sauprathama to nIce besIne (nIce namIne-ubhaDaga page besIne) adhiSThAna-gudAne | ja luMchavA mATe IMTanA TukaDAonuM ke nAnA pattharonuM grahaNa kare. (aMDila karyA bAda sIdhI pANIthI zuddhi na kare. kemake emAM ja * ghaNuM pANI bagaDe, hAthamAM maLanI durgadha paNa rahe. e durgadha dUra karavA mATIthI hAtha dhue to vaLI vadhu pANI bagaDe. taddana | nirdoSa pANI to durlabha hovAthI ghInI jema ja vaparAtuM. ane sulabha hoya to paNa jo pANI vadhu DhoLAya to enAthI nAnA nAnA trasajIvo taNAIne marI paNa jAya. eTale sau prathama to AvA pattharAdi vaDe ja maLanI zuddhi karAtI. pachI pANIthI zuddhi karAtI. Ama hovAthI spaMDila karatA pahelA ja AvA pattharAo zodhI levA paDatA. e mATe sauprathama A vidhi darzAvI e pachI e DagalakonuM prasphoTana kare, arthAtu ene jamIna upara aphALe. jethI jo kadAca emAM kIDI vagere hoya to ke 133 I Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na mo zrI jodha- tthu niryukti bhAga-2 ma // 134 // ma UT ssa ga o at T sma e nIkaLI jAya. kyAreka nAno vIMchI vagere hoya toya nIkaLI jAya. (jo aphALyA vinA vApare to kIDI vagerenI virAdhanA thAya ane vIMchIno DaMkha lAgavAthI AtmAnI virAdhanA thAya.) prazna : DagalakAdinuM grahaNa karavAmAM pramANa che ? arthAt keTalA Dagalaka levAnA ? uttara H potapotAnA maLane anusAre DagalakanuM pramANa samajavuM. jo DhIlo maLa nIkaLato hoya to pachI zuddhi mATe vadhu Dagalaka levA paDe ane jo kaThina maLa nIkaLato hoya to pachI tene anusAre alpa-ochA Dagalaka levA paDe. Ama Dagalakone grahaNa karyA bAda pachI chAMyaDAvALI jagyAe sthaMDila karavA bese. vRtti : kIdRze ityata Aha - o.ni. : aNAvAyamasaMloe parassaNuvaghAie / same ajjhasire yAvi acirakAlakayaMmi a // 314 // anApAtaH asaMlokazca parasya yasmin tadanApAtAsaMlokaM sthaNDilaM lokasya, tathA 'aNuvaghAie 'tti upaghAtazca yatra na bhavati uDDAhAdistasminnanupaghAtike, tathA samaM yatra luThanaM na bhavati, luThite sthaNDile AtmapatanabhayaM purISaM ca muktaM kITikAdi cUrNayati tathA 'ajjhasire yAvitti yattRNAdicchannaM na bhavati, tatra hi vRzcikAdirAgatya dazati kITakAdi vA plAvyate, 'acirakAlakayaMmi yatti acirakAlakRtaM tasminneva dvimAsike Rtau yadagnyAdinA prAsukIkRtaM tasmin / bha sa ga o 11938 11 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti na bhAga-2 // 135 candra.: prazna : e jagyA kevI hoya ? oghaniryukti-314: TIkArthaH uttara : (1) je sthAnamAM koI pArakI vyaktino - lokano ApAta ane saMloka nathI. te anApAta-asaMloka aMDila kahevAya. (2) jayAM pravacanano udghAha thavA vagere rUpa upaghAta na thAya te anupaghAtika. (3) je bhUmi sama - sIdhI hoya ke jethI jyAM suThana-gabaDavuM na thAya. jo aMDila bhUmi uMcI nIcI hoya to kyAreka sAdhu pote 4 ja paDI javAno bhaya rahe. ane je maLa choDyo hoya te paNa jamInanI vicitratAne lIdhe gabaDato jAya ane kIDI vagerene mArato jAya. (4) je sthAna ghAsa-kacaro-lAkaDA vagerethI DhaMkAyeluM na hoya te ajhuSira. jo AvuM DhaMkAyeluM hoya to emAM aMdara vIMchI-sApa vagere hovAnI zakyatA che. upara ghAsAdi hovAthI sAdhune e nIce rahelA sarpAdi na dekhAya ane tyAM bese, to 'e vIMchI, sarpAdi AvIne DaMkha mAre, jo nIce kIDI vagere hoya to e ja mAtrAnA pravAhamAM taNAI jAya. (5) je ja : aMDilabhUmi acirakAlakRta hoya. eTale ke teja be mahinAnI RtumAM je bhUmi agni vaDe acitta karAyelI hoya. (jo Rtu . badalAya to e bhUmi pAchI sacitta banI jAya. eTale je RtumAM je bhUmi zastrAdi vaDe acitta bane, e jamIna eja RtumAM A acitta rahe, e pachI pAchI sacitta banI jAya.) o.ni. : vitthiNNe dUramogADhe, nAsaNNe bilavajjie / tasapANabIyarahie uccArAINi vosire // 315 // ' if 135 ; Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 | 136 . tathA vistIrNe, tatra vistIrNaM jaghanyena hastapramANaM caturasramutkRSTena cakravAvAsanikApramANaM dvAdazayojanapramANamiti gamyate tasmin, 'dUramogADhe 'tti dUramadho'vagAhya agnyAditApena prAsukIkRtaM jaghanyena catvAryaGgalAni adhaH, 'nAsaNNe'tti tatrAsannaM dvividhaM bhAvAsannaM davvAsanaM ca, bhAvAsanaM aNahiyAsao ativegeNa Asanne ceva vosirai, davvAsaNNaM dhavalagharaArAmAINaM Asanne vosirai, na AsannaM anAsannaM-yadravyAsannaM bhAvAsannaM vA na bhavati tasmin vyutsRjati tathA 'bilavajite' bilAdirahite sthaNDile vyutsRjati, tathA trasaprANabIjarahite vyutsRjatIti, etasmin dazadoSarahite sthaNDile sati uccArAdIni vyutsRjati / | candra,H oghaniryukti-315 : TIkArtha : (6) e bhUmi vistIrNa- moTI hovI joIe. ochAmAM ochI eka hAtha corasa sthAna vizALa ane vadhumAM vadhu cakravartInI chAvaNInA pramANa jeTalI eTale ke bAra yojana jeTalI bhUmi maLe. (eka ITI hAtha lAMbI-pahoLI acitta nirdoSa bhUmi hoya to ja emAM aMDila-mAjhuM TakI rahe, ane enAthI bahAra na jAya. enA karatA a nAnI jagyA hoya to mAtra to phelAya ja ane te acittabhUmine oLaMgIne sacittamAM pahoMce, Ama virAdhanA thAya. eTale A ochAmAM ochI eka hAtha corasa jamIna to vyavasthita maLavI ja joIe. cakravartInuM sainya bAra yojana jeTalA vistAramAM phelAyeluM hoya che. ane e sainyanA kAraNe e bAra yojana jeTalI jamIna acitta banI jAya. eTale utkRSTathI ATalI bhUmi acitta maLI zake.) || 136 I Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | mo zrI odha niryukti ri bhAga-2 (7) dUra=jamInanI aMdara UMDAImAM agni vagerenA tApa vaDe acitta karAyelI bhUmi joIe. te paNa nIce ochAmAM ochI cAra aMgula to acitta hovI ja joIe. (mAtra jamInamAM to utaravAnuM ja. have jo nIce eka be AMgaLa ja acitta hoya, pachI jamIna citta hoya to mAtrA dvArA tenI virAdhanA thAya. paNa prAyaH mAtra cAra AMgaLathI vadhu to nIce utaratuM nathI. eTale jo cAra AMgaLa jeTalI jamIna acitta hoya to virAdhanA na thAya.) sa || 137 | ma (8) e bhUmi Asanna na hovI joIe. ahIM AsannadoSa be prakAre che. (1) dravyAsanna (2) bhAvAsanna emAM If bhAvAsanna eTale sthaMDilano ativega thavAthI e vega sahana na karI zakavAnA kAraNe najIkamAM ja Thalle besI jAya. (9) dara vagerethI rahita sthaMDilabhUmimAM sthaMDila jAya. tthu dravyAsanna eTale (ativega vagere na hovA chatAMya) rAjamahela, bagIcA vagerenI najIkamAM ja besI jAya. je dravyAsanna ma ke bhAvAsanna na hoya, tevA sthAnamAM sAdhu sthaMDila jAya. (TuMkamAM sthaMDila javA mATe ati utAvaLa thaI jAya, rahI ja na zakAya TM evuM sAdhu thavA ja na de. jarAka zaMkA thAya ke tarata nIkaLI ja jAya eTale utAvaLa thavAno prazna na rahe. ema rAjamahelAdinI 5 najIkanA sthAne na bese, paNa yogya sthAne besa.) o (10) sajIvo ane vanaspatinA bIja vinAnI jamInamAM sAdhu sthaMDila jAya. Ama dazadoSa vinAnuM sthaMDilasthAna hoya to emAM sthaMDila, mAtru vagere vosirAve. sa Na d ssa || 137 || Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha- tyu niryukti bhAga-2 vRtti : idAnImekAdisaMyogena yAvanti sthaNDilAni bhavanti tAvanti pratipAdayannAha - o.ni. : egadugatigacaukgapaMcagachasattaTThanavagadasagehiM / saMjogA kAyavvA bhaMgasahassaM cauvvIsaM // 316 // ekadvitricatuSpaJcaSaTsaptASTanavadazakaiH saMyogAH karttavyAH, tatazca sarvairebhiniSpannaM bhaGgakasahasraM caturviMzatyuttaraM bhavati / // 138 // ma' EFFE PRE candra.: have eka, be vagerenA saMyoga vaDe jeTalA spaMDilasthAno thAya teTalA batAvatA kahe che. modhaniyusti-316 artha : , , , yA2, pAya, cha, sAta, ma16, nava bhane sava saMyogo 42vA. tethI A badhA bhAMgAo vaDe kula 1024 bhAMgA bane. (AnuM varNana AgaLa Avaze.) vRtti : idAnIM bhASyakAra etAnyeva sthaNDilapadAni vyAkhyAnayati, tatrAdyamanApAtamasaMlokaM vyAkhyAtameva, idAnImanupaghAtikapadavyAcikhyAsayA''ha - o.ni.bhA. : AyApavayaNasaMjamativihamuvaghAiyaM tu nAyavvaM / ArAma vacca agaNI piTTaNa asuI ya annattha // 178 // kaFacts u8|| Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo zrI khodhniryukti bhAga-2 NaM aupaghAtikaM trividhaM jJAtavyaM-AtmaupaghAtikaM pravacanaupaghAtikaM saMyamaupaghAtikaM ca, tatrAtmaupaghAtikaM kva bhavati ? ata Aha - ArAme - ArAmAdau vyutsRjataH, pravacanaupaghAtikaM ca kva bhavatItyata Aha- ' vacca' varco gUthaM tatkarISe vyutsRjataH, saMyamaupaghAtikaM ca kva bhavatItyata Aha- 'agaNI' agniH sa yatra prajvAlyate, etacca yathAsaGkhyena yojanIyam / kathamAtmopaghAtAdi bhavatItyata Aha-'yathAsaGkhyena 'piTTaNa asuI ya annattha' ArAme vyutsRjataH pittttnnN|| 138 // matADanaM bhavati, varcaH karISe vyutsRjato'zucirayamiti loka evaM saMbhAvayati, aGgAradahanabhUmau vyutsRjataH so'GgAradAhakaH ma 'aNNattha 'tti anyatrAGgArArthaM prajvAlayati tatazca saMyamopaghAta iti, yatazcaite doSA bhavanti ato'nupaghAtike sthaNDile vyutsRjanIyyamiti / anupaghAtikaM gatam, sa sa Dr Na spa Na mo have anupaghAtika padanuM vyAkhyAna karavAnI icchAthI kahe che ke - oodhaniryukti-bhASya-178 : TIDArtha : auSadhAti / prAre bhAvu. (1) AtmopadhAti (2) pravayanaupadhAti (3) saMyamau paghAtika. temAM AtmaupaghAtika kyAM thAya ? e kahe che ke bagIcAmAM sthaMDila janArAne AtmaupaghAtika thAya. pravacanaupaghAtika kyAM thAya ? e kahe che ke viSTAnA DhagalAmAM sthaMDila janArAne thAya. (viSTA sukAI jAya eTale pachI e ttha NaM bha candra. H have bhASyakAra A 10 sthaMDilapadonuM vyAkhyAna kare che. temAM prathama anApAta-asaMloka padanuM vyAkhyAna to thaI ja gayuM . ga va o ma hA // 138 // Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti zrI odha viSTAne karISa kahevAya.) saMyamaupaghAtika kyAM thAya ? e kahe che ke agni jyAM prajavalita hoya tyAM thAya. prazna : gAthAmAM to A rIte koI spaSTa khulAso nathI, ke "bagIcAmAM AtmaupaghAtika, viSTA =karISamAM ja pravacanaupaghAtika ane agnimAM saMyamaupaghAtika thAya." to tame A artha kyAMthI lAvyA ? bhAga-2 | uttara : gAthAmAM mAthApavAsaMgama.... ema kramazaH traNa zabdo lakhela che. ane uttarArdhamAM garama vandra DALI ema 14ol = traNa zabda lakhelA che eTale kramazaH e badhA zabdo joDavAthI uparano artha prApta thAya. mAyA sAthe mArAma, pavaya sAthe vandra ane saMgama sAthe 3ii ... prazna : paNa bagIcA pAse besavAthI AtmopaghAtika bane....? e badhu zI rIte ghaTe ? uttara : sIdhI vAta che. bagIcAnI najIkamAM aMDila bese to bagIcAno mAlika mAravAno. ema viSTAnA sukAyelA DhagalAdi upara bese to "A sAdhu apavitra che." ema loka vicAravAnA ja. tathA aMgArAne bALavAnI bhUmimAM eTale ke A agni peTAvavAnI bhUmimAM jo sAdhu aMDila bese to e aMgArA bALavAnuM kAma karanAra mANasa potAnI jagyA malina thayelI joIne anya sthAne navI agni pragaTAvaze. have A sthAna acitta hatuM, paNa navuM sthAna to vanaspati vagerevALuM hoya eTale e badhAnI hiMsA sAdhunA kAraNe thayelI gaNAya. eTale saMyamopaghAta thAya. je kAraNathI A doSo che, te kAraNathI ja anupAtika evA sthaDilasthAnamAM besavuM. ka 140 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA zrI khodha- tthu vi niryukti bhAga-2 sa // 141 // bha UT anupaghAtika pUrNa thayuM. vRtti : idAnIM 'same 'tti vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : visama paloTTaNa AyA iyarassa paloTTaNaMmi chakkAyA / siraMmi vicchugAI ubhayakkamaNe tasAIyA // 179 // ma Na candra : have sama nI vyApyA uratA uhe che. jodhaniyukti-bhASya- 178 : gAthArtha : viSama= yI-nayI bhUmimAM vyutsarThana 2nArA sAdhunuM 4 gajaDavAnuM thAya. arthAt AvA sthAnamAM kyAreka sAdhu ja gabaDI paDe to AtmavirAdhanA thAya. tathA mAtru sthaMDila paNa gabaDe, tenA AkramaNathI stha viSame sthaNDile vyutsRjataH praluThanaM sAdhoreva bhavati tatazca tasmin praluThane sati AtmopaghAto bhavati / 'itarassa' iti itarayoH kAyikApurISayoH praluThane sati SaT kAyA virAdhyante, tasmAt same vyutsRjanIyam / 'same 'tti gataM, bha 'ajjhasire 'tti vyAkhyAyate, tatrAha - 'jhusiraMmi vicchugAI' jhusiraM palAlAdichannaM tatra vyutsRjato vRzcikAdibhakSaNaM saMbhavati bha tatazcAtmavirAdhanA 'ubhaya tti mUtrapurISaM tadAkramaNena trasAdayo virAdhyante tatazca saMyamopaghAto bhavati, tasmAdazuSire o vyutsRjanIyam, dAram / sa at 122-4 11 989 11 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha tya niyujita bhAga-2 // 142 // sAhivonI virAdhanA thAya, SaTayanI virAdhanA thAya tathA samasthAnamA saj. samanI vyANyA I. anUSiranI vyAkhyA kare che. grUSira eTale pAMdaDA vagerethI DhaMkAyeluM sthAna. temAM vyutsarjana karanArAne vIMchI vagere karaDI jAya to AtmavirAdhanA thAya. tathA e pAMdaDA vagerenI nIce trasAdi jIvo hoya, eTale e mUtra-sthaDila enA upara paDavAthI te trasAdi jIvonI virAdhanA thAya ane Ama saMyamopaghAta thAya. mATe anUSira sthAnamAM besavuM. ajhuSira dvAra pU[ thayu. vRtti : idAnIM 'acirakAlakayaMmi yatti vyAkhyAyate - o.ni.bhA. : jaM jaMmi uuMmi kayA payAvaNAIhi thaMDilA te u / hoMti iyaraMmi cirakayA vAsA vuttheya bArasagaM // 180 // yAni yasmin Rtau-zItakAlAdau pratApanAdibhiH-agniprajvAlanAdibhiH sthaNDilAni kRtAni tAni tasminneva ca Rtau sthaNDilAnyacittAni, tAnyeva sthaNDilAni itarasmin-anantaraRtau cirakRtAni mizrIbhUtAni cAyogyAni bhavanti / 'vAsA vuttheya bArasagaM'ti yasmin pradeze ekaM varSAkAlaM grAma uSitaH, sa ca pradezo 'dvAdaza' dvAdaza varSANi yAvatsthaNDilaM bhavati, yatra punarvarSamAtramuSito grAmastatra bhavatyeva sthaNDilaM dvAdaza varSANIti / F // 142 // Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na mo zrI jodha- tthu NaM niryukti lAga-2 ma // 143 // ma ga candra. : have acirakAlakRtanuM vyAkhyAna karAya che. oghaniryukti-bhASya-180 : TIkArtha : je sthAno je zItakAlAdi RtumAM agninuM pravAlana vagere rUpa zastro vaDe sthaMDilabhUmi tarIke=acittabhUmi rUpa thayelA hoya, te sthaMDilasthAno te ja RtumAM acitta rahe. te acitta sthaMDilo enI pachInI Rtu zaru thatA cirakRta- lAMbA kALavALA ane mizra thaI jAya che, mATe ja ayogya banI jAya che. ma je pradezamAM eka comAsA sudhI gAma vase, te pradeza bAra varSa sudhI sthaMDila=acitta banI jAya. je jagyAe vaLI gAma eka varSa sudhI rahI jAya, te to avazya bAra varSa sudhI sthaMDila rahe (ahIM mAtra zabda pramANa arthamAM che. varSapramANa kALa.) 7. ssa vRtti : idAnIM 'vitthiNNaM 'tti vyAkhyAyate o.ni.bhA. : - Na hatthAyAmaM cauraMsaM jahaNaNaM joyaNe bichakkiyaraM / caraMgulappamANaM jahaNNayaM dUramogADhaM // 189 // vistIrNaM dvidhA - jaghanyamutkRSTaM ca tatra jaghanyaM hastAyAmaM caturastraM ca jaghanyato vistIrNaM sthaNDilaM, 'joyaNe bichakkiyaraM' tti itaraM - utkRSTaM vistIrNaM yojanAnAM dviSaTkaM, dvAdazayojanavistIrNamityarthaH / vitthiNNetti gayaM, idAnIM 'dUramogADha'tti vyAkhyAyate, tatrAha - 'caturaMgulappamANaM' catvAryaGgulAni bhuvo'dho yadavagADhaM tajjaghanyato bha ga o ip hA vA rUpa 11 98311 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = thI cA sUro mityute, madhyamamurNa 2 nAmathatakriyati sAm niryukti | candra.: have vicchinna zabdanuM vyAkhyAna karatA kahe che. bhAga-2 oghaniryukti-bhASya-181 : TIkArtha : vistIrNa be prakAre hoya. jaghanya ane utkRSTa. temAM jaghanya eka hAthanI laMbAI - vALuM, corasa sthAna e jaghanyathI vistIrNa thaMDila kahevAya. utkRSTa vistIrNa caMDila to yojananA be SaTraka thAya. eTale ke 144 4 bAra yojana vistIrNa thAya. have trIvaIDha zabdanuM vyAkhyAna karAya che. jamInanI aMdara - nIce je cAra aMgula avagADha hoya te jaghanyathI dUrAvagADha kahevAya. madhyamAvagADha ane utkRSTAvagADha to nIce cAra aMgula karatA vadhAre aMgula acitta hoya tyAre jANavuM. vRtti : AsannaM vyAkhyAyate tatrAha - o o.ni.bhA. : davvAsaNNaM bhavaNAiyANa tahiyaM tu saMjamAyAe / __ AyApavayaNasaMjamadosA puNa bhAvaAsapaNe // 182 // AsannaM dvividhaM-dravyato bhAvatazca, tatra dravyAsannaM bhavanAdInAmAsanne vyutsRjato dravyAsannaM bhavati, tatra cahA saMyamAtmopaghAto bhavati, tatra saMyamopaghAta evaM bhavati-sa gRhapatistatpurISaM sAdhuvyutsRSTaM kenacitkarmakareNAnyatra = = , ga ja || 144 | 1 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha- niryukti ke bhAga-2 / 145 . tyAjayanti tatazca tatpradezavilepane hastaprakSAlane ca saMyamopaghAto bhavati, AtmopaghAtazca sa gRhapatI ruSTaH san kadAcittADayati tatazcAtmopaghAta iti, tasmAdravyAsanne na vyutsRjanIyaM / idAnIM bhAvAsannaM pratipAdayannAha'AyApavayaNa'tti AtmapravacanasaMyamopaghAtadoSA bhAvAsanne bhavanti, kathaM ?, sa hi sAdhuranyayogavyAvRtta (pRta) stAvadAste yAvadatIva bhAvAsannaH saMjAtaH, tatazca tvaritaM prayAti, punazca kenacid dhUrtenopalakSya bhAvAsannatAM dharmapracchanavyAjenArddhapatha eva dhRtaH, tatazca tasya purISavegaM dhArayata AtmopaghAto bhavati, athArddhapatha eva vyutsRjati tatazca pravacanopaghAto bhavati, saMyamopaghAto'pi tatraivApratyupekSitasthaNDile vyutsRjato bhavati, tasmAdanAgatameva gamane prvrttte| candra.: have mAtra nI vyAkhyA karAya che. oghaniryukti-bhAgya-182 : TIkArtha : Asanna be prakAre che. (1) dravyathI (2) bhAvathI. temAM dravyAsa eTale makAna | vagerenI najIkamAM vyutsarjana karanArAne dravyAsanna thAya. temAM saMyama ane AtmAno upaghAta thAya. temAM saMyamopaghAta A pramANe thAya. te gRhastha sAdhue choDela te maLane koIka nokarAdi dvArA bIje ThekANe naMkhAvaDAve ane tyArabAda te potAnA sthAnane vilepana kare eTale ke te jagyAne pANI vagerethI sApha kare ane e nokara potAnA hAthanuM prakSAlana kare Ama A beyamAM saMyamano upaghAta thAya. AtmopaghAta A pramANe ke te gRhastha gusse thaIne kyAreka sAdhune mAre. ane tethI AtmAno upaghAta thAya. tethI ka 145ii. kaM = he's E Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti dravyAsagnamAM maLavyutsarjana na karavuM. zrI oi- thI have bhAvAsanuM pratipAdana karatA kahe che ke bhAvAsannamAM AtmA, pravacana ane saMyama e traNeyano upaghAta thavA rUpa (iaa doSo lAge che. bhAga-2 prazna : e kevI rIte ? | 146I | uttara : te sAdhu svAdhyAya vagere bIjA-trIjA yogomAM ekadama tallIna banIne tyAM sudhI e kArya karato rahe ke jyAM ja " sudhI atyaMta tIvra zaMkA thAya ane pachI jhaDapathI bhAge. have e vakhate koIka lucco mANasa sAdhunA mukha uparathI bhAvAsannatAne-sthaDilanI utAvaLane jANIne dharmapRcchA karavAnA bahAnAthI sAdhune aDadhe raste ja pakaDe. eTale e sAdhue spaMDilano vega jorathI aTakAvavo paDe ane emAM AtmAno upaghAta to spaSTa rUpe thAya ja che. have jo aDadhe raste ja e ja ' utAvaLane kAraNe aMDila karI bese, caMDila nIkaLI jAya to pravacana upaghAta thAya. tathA te aDadhe raste ja pratilekhita nahi \| thayelA caMDilasthAnamAM aMDila karanArAne saMyamopaghAta paNa thAya. e sthAne rahelA trasAdijIvonI hiMsA thAya. (pote utAvaLanA lIdhe A kALajI rAkhI na zake.) tethI aMDilanI zaMkA thAya e pUrve ja e aMDila mATe gamana karavAnI pravRtti kare. idAnIM bilavarjitaM vyAkhyAyate, tatrAha - Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (Na mo zrI jodha- tthu niryukti bhAga-2 hA o.ni.bhA.: hoMti bile do dosA tasesu bIesa vAvi te ceva / saMjogao a dosA mUlagamA hoMti savisesA // 183 // T ma sa ma // 147 // ma bilapradeze vyutsRjato doSadvayaM bhavati-AtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA ca dAraM / idAnIM 'tasapANabIyarahiyaM 'ti vyAkhyAyate, tatrAha - ' tasesu bIesa vAvi te ceva' traseSu vyutsRjata AtmasaMyamavirAdhanA bhavati, bIjeSu ca vyutsRjatasta Na eva doSA bhavanti - AtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA ca tatrAtmavirAdhanA gokSurakaprabhRtInAmupari vyutsRjato bhavati, Na ssa saMyamavirAdhanA'pi tathaiveti, dAraM / evaM tAvadekaikadoSaduSTaM sthaNDilamuktam / idAnIM dvitIyAdisaMyogena doSaduSTatAM sma pratipAdayannAha - 'saMjogao a' saMyogato dvayAdidoSasaMbandhena 'mUlagamAt' mUladoSAt sakAzAt 'savizeSAH ' gadviguNatarAdayo doSA bhavanti, etaduktaM bhavati mUlabhedastAvadApAtasaMlokadoSaduSTatA tathA'nyastatraiva yadyupaghAtadoSo bhavati ga tato dvidoSasaMyogataH savizeSA doSA bhavanti / evaM doSatrayAdisaMyogataH savizeSA adhikA ekaikasmin sthaNDile jJeyA iti / bha Na ndra : have bilavarjita zabdanuM vyAkhyAna ure che. oghaniyukti-bhASya-183 : TIkArtha : da2-kANAvALA pradezamAM sthaMDilAdi janArane be doSa lAge. AtmavirAdhanA ane sth sa A ma vI ji // 147 // Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E tra niryukti viii. 'E F E saMyamavirAdhanA (e daramAM jo sarpAdi hoya to DaMkha mAre, enAthI AtmavirAdhanA. ane jo e daramAM kIDI vagere hoya to zA zrI ogha mare, enAthI saMyamavirAdhanA) bhAga-2 | " prANavI nahita zabdanI vyAkhyA kare che. trasajIvovALA sthAnamAM vyutsarjana karanArAne saMyama virAdhanA ane Atma virAdhanA thAya. bIjavALA sthAnamAM | 148 | vyasarjana karanArAne te ja doSo lAge, ke saMyama virAdhanA ane AtmavirAdhanA. prazna : bIjavALA sthAnamAM vaLI AtmavirAdhanA kevI rIte ? uttara : gokSuraka (nAnI nAnI ane ghaNA kAMTAothI bharelI amuka prakAranI vanaspati ke je gokharuM kahevAya che te | ja rAjasthAnamAM ghaNI jovA maLe che.) vagere bIjonI upara vyutsarjana karanArane AtmavirAdhanA thAya. saMyamavirAdhanA paNa e ja ' ja rIte thAya. (te bIjAdi sacitta hovAthI saMyamavirAdhanA to spaSTa ja che.) Ama ekeka doSathI duSTa sthaDila kahevAI gayuM. have be, traNa vagere doSonA saMyoga vaDe thaMDilanI je doSaduSTatA thAya che, tene batAvatA kahe che. mUladoSonA bheda " karatA to e doSonA saMyogo dvArA bamaNA-traNagaNA vagere doSo thAya. Azaya e che ke 10 mUlabheda batAvyA. emAM prathama bhedamAM to ApAtasaMloka doSaduSTatA che. tathA tyAM ja bIjo paNa jo upaghAtadoSa thAya to e be doSanA saMyogathI vadhu doSa thavAnA. ema traNa doSa, cAra doSa vagerenA saMyogathI vizeSataH vadhAre doSo te ekeka aMDilamAM jANavA. = | 148|| Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-thI. = niryukti (10 doSone kramazaH mUkI pachI enA saMyogo karavAmAM Ave to kula 1024 bhedo thAya. e vistArathI batAvavA | azakya hovAthI mAtra pAMca doSone laIne bhedo batAvIe chIe. enA uparathI 10 doSonA bhedo samajI levA. ajhUSira vicchinna dUrAvagADha traNa prANabIrahita anupaghAtika ' bhAga-2 F || 149o = = S = S = * = * d ; ; ; ;H d@ mua // * * S S | 149. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150I Re FT ***Sess **** * * * * * * \\\\\\ SS S SS S * * * * * * * * zrI ogha niryukti bhAga-2 || Oh! | Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * V zrI oghaniryukti bhAga-2 | xxxxxxx * S 151 | << S 29. * * X re * * 30. . 31. 32. x koIpaNa be vastunA saMyogI bhAMgA 4, traNa vastunA 8, cAra vastunA 16, pAMca vastunA 32, cha vastunA 64, sAta vastunA 128, ATha vastunA 256, nava vastunA 512 ane dasa vastunA 1024 bhAMgA thAya. Ama AgaLa paNa bamaNAbamaNA bhAMgA samajI zakAya. ahIM pAMca vastunA 32 bhAMgA che. emAM pahelo bhAgo saMpUrNa nirdoSa che. e pachInA je je bhAMgAomAM eka eka cokaDI che. te badhA eka eka doSavALA che. ema jemAM jeTalI cokaDI, temAM eTalA doSo che, ane 151 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PREP emAM eTalA nukasAna vadhAre.) zrI modhniryukti vRtti : idAnIM tasmin doSarahite sthaNDile prAptasya yo vidhiH sa ucyate - bhAga-2 o.ni. : disipavaNagAmasUriyachAyAe pamajjiUNa tikkhatto / // 152 // ma jassoggahotti kAUNa vosire AyamijjA vA // 317 // tatra tena sAdhunA saJjJAM vyutsRjatA 'disi 'tti uttarasyAM dizi pUrvasyAM ca na pRSThaM dAtavyaM, lokavirodhAt, tathA | pavanagrAmasUryANAM ca pRSThaM dattvA na vyutsRjanIyaM, lokavirodhAdeva / tathA chAyAyAM pramArjayitvA 'tikkhutto 'tti tisro vArA: pramArjayitvA tatra vyutsarjanIyaM, 'jassoggaho 'tti yasyAyamavagrahastenAnujJAtavya ityevaM kRtvA vyutsRjanIyaM 'AyamijjA vA' ga nirlepanaM cApAne evameva kuryAt, yaduta sthaNDile'nujJApayitvA ceti / candra. : tamAma doSa vinAnI te spaMDilabhUmimAM pahoMcI cUkelA sAdhunI je vidhi che te have batAve che. oghaniyukti-317 : TIkArtha : (1) te bhUmimAM saMjJA-maLane vyutsarjana karanArA te sAdhue uttara ke pUrva dizA tarapha pITha na rAkhavI. kemake emAM lokanI sAthe virodha thAya. (2) tathA pavana, gAma ane sUryanI tarapha pITha rAkhIne vyutsarjana vI na 42. ma mAMya lo sAthai viro5deg4 thAya che. (3) tathA chAyAmaitrAvAra prabhALane pachI tyo chAyAmAM malavyutsarjana // 152 // Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A karavuM. (4) jenI A jagyA hoya, te amane spaMDila mATe anumati Apo. A pramANe anumati mAMgIne vyutsarjana karavuM. A zrImodha-nyu (ahIM mukhyatve te te kSetranA adhiSThAyaka devanI anumati maMgAya che. (5) gudAnA bhAgamAM nirlepana eTale ke pANI vaDe zuddhi niyukti | paNa e pramANe ja karavI ke e nirlepana thaMDilabhUmimAM ja thAya ane e paNa rajA laIne ja thAya. atyaMDilabhUmimAM ke anujJA bhAga-2 vinA apAnazuddhi na karavI. // 15 // vRtti : idAnImetAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : uttarapuvvA pujjA jammAe nisiyarA ahivaDaMti / ghANA'risA sa pavaNe sUriyagAme avaNNo u // 184 // uttarA dik pUrvA ca kila loke ete dve'pi pUjye, tatazca tayoH pRSThaM na dAtavyaM, 'jammAe nisiyarA abhivaDaMti 'tti ga yAmyA dakSiNA dik tasyAM ca rAtrau pRSThaM na dAtavyaM, kimiti?, rAtrau nizAcarA:-pizAcAdayaH 'abhipataMti 'tti abhimukhA Agacchanti, etaduktaM bhavati-2 rAtrau dakSiNAyA diza uttarAyAM dizi devAH prayAnti (iti) loke zrutiH, tatazca tatra pRSTha na dAtavyaM, prayacchato lokavirodho bhavatIti / 'ghANArisA ya pavaNe 'tti pavanasya ca pRSThaM yadi dIyate tato ghrANArthI bhavatIti / sUryagrAmayozca pRSThapradAne avarNa:-ayazo bhavatIti / // 15 // REETO HE Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha ca . : have A ja gAthAnuM bhASyakAra vyAkhyAna karatA kahe che. niyukti kare oalghaniryukti- bhAga-184: TIkArtha: (1) uttara ane pUrva A beya dizA lokamAM pUjaya che, tethI tenI tarapha pITha | bhAga-2 na karavI. * rAtre dakSiNa dizA tarapha pITha na karavI. "zA mATe ?" eno uttara e che ke rAtre pizAca vagere devo dakSiNadizAmAMthI A tarapha AvatA hoya che. | 154. v AzAzaya e che ke "rAtre te pizAcAdi devo dakSiNa dizAmAMthI uttara dizAmAM AvatA hoya che." evI lokamAM zruti A che = lokakamAM prasiddhi che ane mATe te tarapha pITha na ApavI. kemake e tarapha pITha karIe to loko e joIne virodha kare ja ke " kho sAdhuo devone pITha kare che." Ama AmAM to pratyakSathI ja virodha thAya. (2) jo pavana tarapha pITha rAkhIe to e pITha taraphathI Avato pavana thaMDilanI gaMdha laIne AgaLa Ave, ane nAkamAM paNa ghuse, enAthI nAkamAM masA, phollA thAya. ema gAma ane sUryane pITha ApIe to apayaza thAya. vRnitti : idAnIM 'chAyAe'tti vyAkhyAnayannAha - o pI.ni.bhA. : saMsattagahaNI puNa chAyAe niggayAe vosiraha / chAyAsai upahaMmivi vosiria muhuttayaM cir3he // 185 // 'saMsaMsaktagrahaNiH' kRmisaMsaktodara ityarthaH yadyasau sAdhurbhavet tato vRkSachAyAyAM nirgatAyAM vyutsRjati, 22atha chAyA TI 154 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 // 155 // 5 na bhavati tato vyatsajya mahartamAnaM tiSTheda yena te kamayaH svayameva prinnmnti| yandra. ve chAyAma posiza' meM pArthanu vyANyAna 42che. oghaniryukti-bhAga-185 : TIkArtha : karamiyAthI vyApta peTavALo jo A sAdhu hoya to to nIkaLelI vRkSachAyAmAM spaMDila bese. have jo chAyA na hoya to taDakAmAM vosirAvIne pachI muharta sudhI potAnA zarIranI chAyA aMDila upara paDatI rahe e rIte ubho rahe ke jethI eTalIvAramAM karamiyAo jAte ja mRtyu pAme. (jo jato rahe to taDakAnA kAraNe vahelA mare, eno doSa sAdhune lAge.) vRtti : kiM cAsau karotItyata Aha - o.ni. : uvagaraNaM vAme urugaMmi mattaM ca dAhiNe hatthe / tattha'nnattha va puMche tihiM AyamaNaM adUraMmi // 318 // 'upakaraNaM' rajoharaNadaNDakAdi vAme UruNi sthApayet, mAtrakaM ca dakSiNe haste sthApayati, proJchanaM ca apAnasya tatrAnyatra vA karoti, yadi kaThinaM purISaM tatastatraiva proJchayati, atha zlathaM tato'nyatra, 'tirhi AyamaNaM'ti tribhizculukainirlepanaM karoti, adUraMmitti sthaNDilasyAsannapradeze nirlepanIyamiti / ki / // 155 // Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sii "b # = g = * = zrI ogha-vyuM candra. prazna : A sAdhu bIjuM zuM kare ? niyukti , oghaniryukti-318: TIkArtha : uttara : ogho ane dAMDo DAbA sAthaLa upara sthApe. (ogho bagalamAM hoya, paNa jyAre bhAga-2 besIe tyAre sahaja rIte e sAthaLa upara AvI jAya.) mAtraka-pANInuM bhAjana jamaNA hAthamAM rAkhe. tathA gudAnuM pattharo * vaDe proMchana-luMchana tyAM ja kare ke anya sthAne kare. jo maLa kaThina hoya to tyAM ja proMchana kare. paNa jo maLa DhIlo hoya to | 156 jarAka dUra haTI pachI proMchana kare. tathA pANI vaDe zuddhi traNa culuko vaDe- traNa khobA vaDe kare. arthAt eka eka khobA jeTalA pANI vaDe kula traNavAra zuddhi kare, A zuddhi jayAM maLa kADhayo, tyAM na kare, paNa enI najIkanA pradezamAM ja kare. (maLa kADhyA bAda maLa kaThaNa hovAthI patthara vaDe proMchana jo tyAM ja karyuM hoya to pANI vaDe zuddhi karavA te sthAnanI najIkanA ja bIjA * sthAnamAM jAya. paNa jo maLa DhIlo hovAthI proMchana anyasthAnamAM karyuM hoya to pachI proMchananA sthAne ja jala vaDe zuddhi karavAmAM ja koI vAMdho jaNAto nathI. hA ! e maLavALA yelA patthara upara pANI na paDe e kALajI rAkhavI. kemake jo pANI paDe to maLa bhIno rahevAthI be ghaDImAM saMmUcchimanI virAdhanAnI zakyatA rahe.). vRtti : idAnIM sthaNDilayatanocyate, tatrAha - o.ni. : paDhamAsai amaNunneyarANa gihiyANa vAvi Aloe / patteyamatta kurukuya davaM ca paraM gihatthesu // 319 // F = = = = * ida -s *fe * - E Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti nI. prathamasya-anApAtAsaMlokarUpasya 'asati' abhAve athavA prathamasya saMvignasamanojJApAtasthaNDilasyAsati kva zrI ogha-yu. gantavyamata Aha-'amaNuNNa'tti amanojJAnAmApAte sthaNDile gntvym| 'itarANa'tti kuzIlAnAM bhAga-2 saMvignapAkSikANAmasaMvignapAkSikANAM cApAtasthaNDile gantavyaM, eteSAM cAnantaroditAnAM sarveSAmevamarthamAloko nopAtto, yataste dUrasthitA nAbhogayantyeva / 'gihiyANa vAvi Aloe 'tti tadabhAve gRhasthAloke sthaNDile gantavyam / te 157 ma 'patteyamatta'tti pratyekaM pratyekaM yAni mAtrakANi gRhItAni taiH pratyekaM mAtrakaiH 'kurukucAM' pAdaprakSAlanAcamanarUpAM pracuradraveNa kurvanti, 'gihatthesu'tti gRhasthaviSaye Aloke sati idaM pUrvoktaM kurukucAdi kurvantItyarthaH / 1 candra, have spaMDilanI yatanA kahevAya che. (eTale ke utsarga mArge to badhA doSo vinAnI bhUmimAM maLa vosirAvavAno che. paNa evI jagyA na maLe to zuM zuM apavAda kyA kramathI sevAya ? e rUpa yatanA have batAve che.) oghaniryukti-319 : TIkArtha : anApAta-asaMloka sthAna na hoya to athavA to saMvigna-sAMbhogikanA ApAtavALu sthAna na hoya to pachI kyAM javuM ? e batAve che ke saMvigna-asAMbhogikonA ApAtavALA caMDilamAM javAya. (jo A na maLe to) kuzIla - zithila saMvignapAkSika hoya tevAonA ApAtavALA sthAnamAM javuM. zithila asaMvigna pAkSikanA ApAtavALA sthAnamAM javuM. prazna : AgaLa A badhAnA ApAtanuM varNana batAveluM. paNa A badhAno jayAM saMloka hoya tyAM zuM karavuM? e vAta to * ik Ki 157 Ha Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batAvI nathI. zrI ogha- niryukti uttara : A hamaNA batAvelA sAdhuono Aloka-saMloka pUrve batAvelo na hato kemake teo dUra rahIne caMDila karatA bhAga-2 | sAdhune jotA ja nathI eTale emanA Aloka aMge koI vicAraNA karavAnI ja jarUra nathI. jo teo na hoya to gRhasthanA AlokavALA spaMDilamAM javAya. paNa tyAM pota potAnA mAtraka hAthamAM rAkhI rahelA | 158 5 dareke dareka sAdhu puSkaLa pANI vaDe paga dhovAnI kriyA Acamana kriyAne kare. (maLazuddhinI kriyA Acamana kriyA samajavI.) Ama gRhastha saMbaMdhI AlokamAM sAdhuo A hamaNA batAvI gayela kurukucAdi (jalathI zuddhi vagere) kare. __ o.ni. : teNa paraM purisANaM asoyavAINa vacca AvAyaM / itthinapuMsAloe paraMmuho kurukuyA sA u // 320 // tataH paraM yadi gRhasthAlokaM nAsti sthaNDilaM tataH puruSANAmApAte tatrApyazaucavAdinAM vraja ApAtasthaNDilaM / athAzaucavAdipuruSApAtasthaNDilaM nAsti tataH 'itthinapuMsAloe' strInapuMsakAloke sthaNDile parAGmukho vyutsRjati, kurukucA ca saiva kartavyA / candra. : oghaniyukti-320: TIkArtha : jo gRhasthAlokavALu sthAna na hoya to pachI puruSonA ApAtamAM ane temAMya Gu 158 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti f // 15 // azaucavAdi puruSonA ApAtavALA caMDilamAM javuM. have jo azaucavAdipuruSApAta aMDila na hoya to pachI strI-napuMsakanA zrImodha-tyu AlokavALA caMDilamAM parAThukha thaIne bese. arthAt dUrathI jonArA strI-napuMsaka tarapha pITha rAkhIne bese. (jethI bhAga-2 liMgadarzanathI utpanna thanArA vikArAdi doSo na thAya.) ane pUrve batAvI ja cUkyA chIe e kurukucA karavI. / o.ni. : teNa paraM AvAyaM purisearaitthiyANa tiriyANaM / tatthavi a pariharijjA duguMchie dittacitte ya // 321 // tataH paraM tadabhAve sati pUrvoktasthaNDilasya tirazcAM saMbandhino ye puruSAH itare ca napuMsakAstathA striyaH bha eteSAmApAtasthaNDile vyutsRjanti / 'tattha vi yatti tatrApi tirazcAM madhye jugupsitA dRptacittAzca pariharaNIyAH, bha ga yatastatrAtmasaMyamopaghAto bhavatIti // tatto itthi napuMsA tivihA tatthavi asoyavAINaM / tahiaM tu saddakaraNaM AulagamaNaM kurukuyA ya // 322 // tatastadabhAve strInapuMsakApAtasthaNDile gantavyaM, tatra strI trividhA-daNDikakauTumbikaprAkRtabhedabhinnA, napuMsakamapi trividhaM daNDikakauTumbikaprAkRtabhedabhinnaM, tatrApyazaucavAdInAmApAte vyutsRjati / Aha-stryAdyAzaGkAdayastatra tadavasthA BE TO // 15 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 160 3 zrI odha- vyo. eva doSA: ? ucyate, 'tahiyaM tu saddakaraNaM' tatra sthaNDile vrajan anyeSAmAzaGkAvinivRttyarthamuccaiH kAzitAdirUpaM zabda niryukti karoti parasparaM vA jalpanto vrajanti tatazca te gRhasthA nAzaGkAM-stryAdhabhilaSaNarUpAM kurvate, yataste prasabhaM prayAntIti, bhAga-2 AkulagamanaM vA kurvanti, ekatra militvA gacchantItyarthaH, kurukucA ca pUrvavatkarttavyA / uktaM sthaNDiladvAram, candra. : oghaniryukti-321 : TIkArtha : have jo strI-napuMsakAlokaUDila na hoya to tiryaMconA saMbaMdhI je puruSo, nA napuMsako ane strIo hoya, teonA ApAtavALA spaMDilamAM vosirAvavuM. paNa emAMya tiryaMconI aMdara je juguNita che ane nA je daMtacittavALA che tene choDI devA kemake temAM AtmA ane saMyamano upaghAta thAya che. (ane tenAthI bacavAno tyAM prAyaH koI upAya nathI.) oghaniryukti-322 : TIkArtha: jo AvuM tiryaMcApAtaUDila na hoya to pachI strI-napuMsakonA ApAtavALA aMDilamAM javuM. temAM strI traNa prakAre che. rAja saMbaMdhI, kauTuMbika = zreSThI saMbaMdhI, prajA saMbaMdhI (te vakhate saMDAsa na hovAthI badhA bahAra (ko jatA) napuMsaka paNa traNa prakAre che. daMDika, kauTuMbika, prAkRta. emAMya prathama azaucavAdIonA ApAtamAM vosirAvavuM. gA. prazna : paNa tame ja to AgaLa strI-ApAtAdimAM to doSo batAvelA. have jo tyAM jaIe to e badhA doSo to emane ema ja che. eno tyAga zI rIte thaze ? uttara : AvA spaMDilamAM jato sAdhu bIjAone thanArI AzaMkAnA nirAkaraNa mATe moTethI khAMsI vagere rUpa zabdane kare 160I. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oil te E E athavA to bIjA sAdhu sAthe vAta karato karato cAle. tethI te gRhastho enA upara AvI zaMkA na kare ke "A sAdhu strI vagerenI zrI ogha-6 abhilASAvALo che, ane mATe ahIM jAya che.." kemake e to nizcita banIne = pragaTa rUpe jAya che. (strI vagerenI niryukti abhilASAthI janAro mANasa to gabharAto hoya, chupAI chupAIne javAno prayatna karato hoya, enA mukha upara spaSTa bhAga-2 gabharATanA bhAva dekhAtA hoya.... have jo sAdhu jorathI khAMsI khAto ke vAtacIta karato, nizcita banIne jato dekhAya to 161 | w koIne enA mATe AvI zaMkA na thAya.) athavA to AkuLa gamana kare eTale ke ekasthAne ghaNA sAdhuo bhegA maLIne jAya. (ghaNA hovAthI paNa lokone pelI kharAba zaMkA na paDe) ahIM paNa kurukucA pUrve batAvyA pramANe karavI. aMDila dvAra kahevAI gayuM. vRtti : idAnImavaSTambhadvAraM pratipAdayannAha - o o.ni. : avvocchinnA tasA pANA paDilehA na sujjhaI / tamhA haTThapahaTThassa avaTuMbho na kappaI // 323 // avaSTambhaH stambhAdau na karttavyaH, yataH pratyupekSite'pi tasmin pazcAdapi 'avyavacchinnAH' anavarataM trasAH prANA ra bhavanti, tatazca tatra pratyupekSaNA na zuddhyati tamhA 'haTThapahaTThassa' hRSTo-nIroga: prahRSTaH-samarthastaruNastasya evaMvidhasya = = = = * * Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na mo zrI jodha-tyu sAdhoravaSTambho 'na kalpate' noktaH / niryukti bhAga-2 // 162 // candra. : have avakhaMbha dvAranuM pratipAdana karatA kahe che. odhaniryukti-323 : TIkArtha : thAMbhalA vagerene vize avaSTa na karavo arthAt thAMbhalA-bhIMta vagereno Teko na levo. peu kemake A sthAno evA che ke tenuM pratyupekSaNa karyuM hoya to paNa tyAM e pachI paNa goLI-karoLIyA-kIDI vagere trasajIvo NaM UT satata AvI paDatA hoya che, ane tethI tyAM pratyupekSaNA zudhdha thatI nathI. (arthAt e karavA chatAM pAchaLathI virAdhanAno = saMbhava hovAthI e pratyupekSaNA phaladAyaka nathI banatI.) tethI je nIrogI, samartha yuvAna hoya, tevA prakAranA sAdhune Teko levAno kahyo nathI. ma o vRtti: idAnIM ke te trasAH prANina ityetatpradarzayannAha o.ni. - saMcara kuMthuddehialUyAvehe taheva dAlI a / gharakoiliA sappe vissaMbharauMdure saraDe // 324 // tatrAvaSTambhe-stambhAdau saMcaranti prasarpanti, ke te ? - kunthusattvA uddehikAzca lUtA - koliyakaH tatkRto vedho bhakSaNaM bhavati, tathA ca dAlI-rAjirbhavati tasyAM ca vRzcikAderAzrayo bhavati, tathA 'gRhakokilikA' gharolikA upariSTAnmUtrayati, sa sya bha ga o ma hA H // 162 // Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na zrI odha. yutanUALa copavAto mati cakSuSa:, sarvo vA tAzrito bhavet, vizvambharo nIvizeSa nyuro nA mavet, 'saTa:' niryukti kRkalAza:, sa ca dazanAdi karoti / | of bhAga-2 ma || 163 || ma candra. : have e batAve che ke te trasa jIvo kayA che ? je staMbhAdi upara AvI jAya che. sa ma oniryukti-324 : TIkArtha : thAMbhalA vagere u52 kuMthavAo, udhaIo ane karoLIyAo pharakatA hoya che. ane tethI Teko laIne besavAmAM e jIvo sAdhune DaMkha mAre, lohI pIe. e badhu thAya. UT tathA thAMbhalA-bhIMta vageremAM tIrADa hoya ane temAM vIMchI vagerenuM ghara hoya e zakya che. tathA bhIMta-thAMbhalA upara ma cAlatI garoLI uparathI mutare evuM paNa bane ane tenA mUtra vaDe cakSuno upaghAta thAya. athavA to te thAMbhalA vagerene AzrayIne sarpAdi rahelA hoya. tathA vizvabharanAmano eka prakArano jIva ke uMdara paNa hoya. ema kAcIMDo paNa hoya ane te DaMkha mAravAdi kAma kare. o.ni.mA. : saMcAragA cauddisI puvvi paDilehievi annaMti / uddehi mUla paDaNaM virAhaNA tadubhae bheo // 186 // 'saJcArakAH' kunthvAdayaH pUrvoktAzcatasRSvapi dikSu tasminnavaSTambhe paribhramanti, pUrvaM pratyupekSite'pi tasmin UI o ma at | || 163 // Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-thI. niryukti bhAga-2 stambhAdhavaSTambhe'nye Agacchanti / dAraM / 'uddehi tti kadAcidasau stambhAdiravaSTambho mUle uddehikAdibhakSitaH tatazca punaravaSTambhaM kurvataH patati, punazca virAdhanA 'tadubhae' bhavati Atmani saMyame ca bhedazca pAtrakAderbhavati / dAraM / o.ni.bhA. : lUyAi camaDhaNA saMjamaMmi AyAe vicchugAIyA / evaM gharakoiliA ahiuMdurasaraDamAIsu // 187 // lUtAdicamaDhane-mardane saMyame saMyamaviSayA virAdhanA bhavati, AtmavirAdhanA ca vRzcikAdibhiH kriyate / evaM gRhakolikA sarpaundarasaraDAdiviSayA saMyamavirAdhanA AtmavirAdhanA ca bhavati / ukta utsargaH, | 164 | w candra. : have bhANakAra vyAkhyAna karatA kahe che. oghaniryukti-bhAgya-186 : TIkArtha : kuMthavA vagere pUrva kahelA jIvo te thAMbhalAdi upara cAre dizAmAM pharatA hoya che. A no arthAt pUrve pratilekhita karelA evA paNa thAMbhalA upara teo AvI paDatA hoya che. kyAreka A thAMbhalA vagere avakhaMbhanuM mUla udhaI vagere vaDe khavAI gayeluM hoya to pachI temAM Teko letA sAdhuthI te A thAMbhalo paDI jAya. ane to pachI AtmavirAdhanA, saMyamanI virAdhanA ane pAtrAdino bheda thAya. vI oghaniyukti-bhAgya-187 : TIkArtha : karoLIyA vagerenuM e bhIMtane Teko devAmAM mardana thaI jAya to saMyama virAdhanA = 2x - E vI. 164 ll Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ur mo zrI jodha- tthu niryukti lAga-2 ma // 165 // ma Na thAya. vIMchI vagere vaDe AtmavirAdhanA thAya. ema giroLI, sApa, uMdara, kAcIMDA saMbaMdhI saMyama virAdhanA ane AtmavirAdhanA thAya. utsarga kahevAI gayo. sma vRtti : idAnImapavAda ucyate - o..... ataraMtassa va pAsA gADhaM dukkhaMti teNa'vabhe / : saMjayapaTTI thaMbhe sela chuhAkuDaveMTIe // 325 // 'ataraMtassa' azaknuvato glAnAdeH pArzvAni gADhaM atyarthaM duHkhanti tena kAraNenAvaSTambhaM kurvanti, kva ? ata Aha bha saMyatapRSThe stambhe vA 'sela'tti pASANamaye stambhe sudhAmASTarye kuDye vA'vaSTambhaM kurvIta avadhikAM veNTikAM vA o kuDyAdau kRtvA tato'vaSTambhaM karoti / uktamavaSTambhadvAram, - mo yandra. : have apavAha hevAya che. oghaniryukti-325 : TIkArtha : Teko lIdhA vinA besI zakavA mATe asamartha evA glAna vagerenA paDakhAo pIThano bhAga Teko lIdhA vinA khUba ja duHkhe, A kAraNasara teo Teko le. A Teko sAdhunI pITha upara, lAkaDAnA thAMbhalA upara ke tthu NaM ma ssa at ssa // 165 // Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s zrI odha cu niryukti bhAga-2 b || 166|| ma 91 ssa ma T ma pattharamaya thAMbhalA upara ke cUnAthI sApha karAyela-cUnA dhoLAyela bhIMta upara le. athavA to bhIMta vagerene vize upadhi ke viTIyo karIne pachI Teko le. stha avaSTambhadvAra thaI gayuM. vRtti : idAnIM mArgadvAraM pratipAdanAyAha (pratipAdayannAha ) - oni. : paMthaM tu vaccamANo jugaMtaraM cakkhuNA u paDile / aidUracakkhupAe suhumatiricchaggaya na pehe // 326 // pathi vrajan 'yugAntaraM' yugaM - caturhastapramANaM tanmAtrAntaraM cakSuSA pratyupekSeta, kiM kAraNaM ? yato'tidUracakSuHpAte bha sati sUkSmAMstiryaggatAn prANinaH 'na pehe' na pazyati, dUre prahitatvAccakSuSaH / 1 ma candra. : have mArgadvAranuM pratipAdana karatA kahe che. oghaniryukti-326 : TIkArtha : rastAmAM cAlato sAdhu cAra hAtha jeTalA aMtarane cakSu vaDe jue. eTale ke pote je sthAne hoya, tyAMthI cAra hAtha dUranI jamInane joto jAya, jema jema AgaLa vadhe, tema tema te te jamInane joto AgaLa AgaLa jato jAya. (anyagranthomAM sADA traNa hAthanuM aMtara paNa batAvela che.) s va o at H // 166 // Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha niryukti bhAga-2 || 167|| mo sa Na T prazna : A rIte cAra hAthanAM aMtaranI jagyAne joIne cAlavAnuM zuM kAraNa ? pAMca, cha hAtha pachInI ke cAranI aMdaranI jagyAne joIne cAlato cAlato na jaI zake ? sma uttara : jo cAra hAthathI paNa vadhAre dUranI jagyA cakSu vaDe joto joto cAle, to eTale dUranI jamIna para rahelA jhINA jhINA tiryaMca gatinA jIvone (athavA to cakSunI apekSAe tIrchA-trAMsA rahelA jIvone) te sAdhu joI na zake... kemake cakSu ghaNI dUra mokalAyelI che. oni. : accAsannanirohe dukkhaM daTTupi pAyasaMharaNaM / chakkAyavioramaNaM sarIra taha bhattapANe ya // 327 // candra. : oghaniyukti-327 : TIkArtha : have jo cAra hAthanI aMdara atyanta najIkanI jagyAne joto joto cAle, eTale vI ke cakSune atyaMta najIkanA sthAnamAM ekAgra kare to kadAca tyAM nAnA jIvo dekhAya to paNa pote satata cAlI rahelo hovAthI sthu NaM sa UT TH bha atha atyAsanne nirodhaM karoti cakSuSastato dRSTvA'pi prANinaM duHkhena pAdasaMharaNaM pAdaM prANini nipatantaM ga dhArayatItyarthaH, atisannikRSTatvAccakSuSaH / 'chakkAyavioramaNaM 'ti SaTkAyavirAdhanAM karoti zarIravirAdhanAM tathA bhaktapAnavirAdhanAM ca karotIti / o ma dA vI ssa | || 167 | Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha- . niryukti e jIva para paDI rahelA potAnA pagane aTakAvavA-pAcho kheMcavA mATe samartha na bane. arthAtu prANI upara paDatA pagane icchavA chatAM duHkhethI aTakAvI zake. kemake cakSu ghaNA najIkanA sthAnamAM saMbaMdha vALI che. tathA SakAyanI virAdhanA thAya. A uparAMta zarIra virAdhanA ane bhakta pAnanI virAdhanAne paNa kare. (paDI jatA bhakta-pAnAdi DhoLAI jAya.) bhAga-2 || 168 * * vRtti : idAnImasyA eva gAthAyAH pazcArddhaM vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : uDDAho kaharatto avayakkhaMto viyakkhamANo ya / bAyarakAe vahae tasetare saMjame dosA // 188 // Urdhvamukho vrajan kathAsu ca raktaH-saktaH 'avayakkhaMto 'tti pRSThato'bhimukhaM nirUpayan 'vivakkhamANo 'tti vividhaM bha sarvAsu dikSu pazyan, sa evaMvidho bAdarakAyAnapi vyApAdayet 'trasetarAMzca' pRthivyAdIn sthAvarakAyAn, tatazca 'saMyame' saMyamaviSayA ete doSA bhavantIti / = = * F candra. : have Aja gAthAnA pazcAInuM vyAkhyAna karatA kahe che. oghaniryukti-bhASya-188H TIkArtha upara tarapha moDhuM rAkhIne cAlato, vAtacIta karavAmAM Asakta banelo, pAchaLanI bAju joto, vividha prakAre cAre dizAomAM joto... AvA prakArano sAdhu bAdarajIvone paNa mAranAro bane. vIra va vAyaH = - 168 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka B ui P = = = = eSA te variyA: trasA: (eTale ke trasajIvone paNa mAranAro bane) ane traNa sivAyanA pRthvI vagere sthAvarajIvone paNa zrI oghaniryukti mAranAro bane. (Ama to sthAvara paNa bodara hoI zake che. paNa trasajIvo ahIM bAdarakAya tarIke vivakSita che, tema jANavuM.) * ane eTale A badhA saMyama saMbaMdhI doSo lAge. bhAga-2 vRtti : rUAnI zarIravirAthanAM pratipAvanAthAda (pratipAyannAda) - || 169o ___o.ni.bhA. : niravikkho vaccaMto AvaDio khANukaMTavisamesu / paMcaNhaiMdiyANaM annataraM so virAhijjA // 189 // nirapekSo vajan ApatitaH san sthANukaNTakaviSameSu, viSamaM-unnataM teSvApatati tataH paJcAnAmindriyANAM-bha cakSurAdInAM anyatarat sa virAdhayet / candra. : oghaniryukti-bhASya-189 : TIkArca : nirapekSa banIne - upayogarahita banIne cAlato sAdhu jhADanAM ThuMThA vagere, kAMTA ane uMcAnIcA sthAnomAM athaDAya, ane emAM cakSu vagere pAMca indriyomAMthI game te indriyanI virAdhanA da karanAro bane. (kAMTA vAge to lohI vagere nIkaLe, uMcAnIcA sthAnomAM paDI jAya to kadAca AMkhamAM paNa kaMIka ghusI jAya, ThaMThAnA kAraNe paDI javAthI paNa ghaNuM nukasAna thAya.). : 169 = = = Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na mo zrI odha- su niryukti bhAga-2 || 1705 ma Na bha sma vRtti : idAnIM 'bhattapANeya tti avayavaM vyAkhyAnayannAha - oni.mA. : bhattaM vA pANe vA AvaDiyapaDiyassa bhinnapAe vA / chakkAyavioramaNaM uDDAho appaNo hANI // 190 // ApatitazcAsau patitazca Apatitapatitasya sAdhoH bhinne bhagne vA pAtrake sati bhakte vA projjhite pAnake vA tataH SaTkAyavyuparamaNA bhavati, uDDAhazca bhavati Atmanazca 'hAniH ' kSudhAbAdhanaM bhavati / ma p UT candra. H have bhakta-pAna e 327mI gAthAnA avayavanuM vyAkhyAna karatA kahe che. oghaniryukti-bhASya-190 : TIkArtha : Apatita-patita evA te sAdhunuM pAtra tUTI jAya ane emAMthI bhojana ke pANI ma DhoLAI jAya, ane tenAthI SaTkAyanI virAdhanA thAya. tathA zAsananI hIlanA thAya. (vahorelI vastuo DhoLAI jAya, loko jue. pramANa vadhAre paNa hoya.... loko niMdA kare.) tathA badhu DhoLAI javAthI potAne bhUkha vaDe bAdhA pahoMce. (navuM badhuM vahoravAmAM samaya to lAge ja, eTale bhUkha vaDe parezAna thavuM paDe. vaLI pAtru ja tUTI gayuM hovAthI zemAM vahore ?) ane enAthI pAchI SaTkAyanI hiMsA ane zAsanahIlanA thAya. (duHkhathI parezAna thayelo sAdhu Iyyasamiti vagere pALI na zake, kaMTALIne AdhAkarmAdi doSo sevavA paNa tatpara bane... eTale SaTkAyavirAdhanA thAya. vaLI sAdhune bhUkhathI pIDAto joI loko paNa niMdA kare ke '"hAya ! jaina sAdhuone khAvAnuM paNa nathI maLatuM. bhUkhe pIDAvuM paDe che.") ma H || 170 || Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha vRtti : kathaM punaH SaTkAyavyuparamaNamuDDAhazca ? niyuti o.ni. : dahi ghaya takkaM payamaMbilaM va satthaM tasetarANa bhave / bhAga-2 khalumi ya jaNavAo bahuphoDA jaM ca parihANI // 191 // // 171 / ma tAni gRhItAni kadAciddadhighRtatakrapayaHkAJjikAni bhavanti, tatazca tAni zastraM, keSAM ? - trasAnAmitareSAM capRthivyAdInAM bhavet, 'khalumi'tti "pracure ca tatra bhakte lokena dRSTe sati janApavAdo bhavati-uDDAhaH, yaduta 'bahuphoDa'tti bahubhakSakA eta iti, yA cAtmaparitApanAdikA parihANiH sA ca bhavati / ga yandra. : odhaniyusti-bhASya-181 : TArtha : pAtrAmA praharI 42vI vastumI tarI jyAre 64ii, ghI, , dUdha, 3 kAMjI hoya. ane e badhI vastu jo DhoLAya to e trasajIvonuM ane pRthvI vagere jIvonuM zastra bane. tathA pAtru tUTyA pachI DhoLAyela puSkaLa bhojana joI loko niMdA kare ke "A sAdhuo to ghaNuM khAnArA che." vaLI je potAne bhukhanA kAraNe pIDA thAya, A badhuM parihAni kahevAya. te paNa ahIM thAya. (Ama jo IryAsamiti barAbara na pALe, to sAdhu vaDe, pAtru mAMge...vagaire ghoSo umA thAya.) EiR Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * | 172 / * o.ni. : tathA pAtravirAdhanAyAM yAcanAdoSAn pradarzayannAha - zrI odha-vuiM niryukti pAyaM ca maggamANe havijja paMthe virAhaNA duvihA / bhAga-2 duvihA ya bhave teNA parikamme suttaparihANI // 328 // pAtraM cAnviSati sati grAmAdau bhavetpathi virAdhanA dvividhA-AtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA ceti, pathi stenAzca Na dvividhA bhavanti-upadhistenAH zarIrastenAzceti / labdhe'pi kacchAtpAtre tatparikarmayataH-tadvyApAre lagnasya sa sUtrArthaparihANiH // candra, H bIjI vAta e ke pAtrAnI virAdhanA thaI eTale ke pAtru tUTI gayuM eTale have pAtrAnI yAcanA karavI paDaze ! eTale pAtrAnI yAcanA vagere karavAnA doSo lAgaze. eja doSone have dekhADe che. oghaniryukti-328 : TIkArtha : navuM pAtra gAma vageremAM zodhavA mATe sAdhue javAnuM thAya, emAM rastAmAM AtmA virAdhanA ane saMyamavirAdhanA thAya. rastAmAM coro be prakAranA hoya (1) upadhinA coro (2) zarIranA coro. (upadhi corAya to enA vinA saMyamavirAdhanA ane coro sAdhune ja upADI jAya to AtmavirAdhanA.) ka ka * 's 72 || A S Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo zrI jodha- tthu niryukti bhAga-2 H // 173 // ma Na gi dhAro ke muzkelIthI navuM pAtra maLI jAya, to paNa pachI ene lepa karavo. ..vagere rUpa aneka prakAranuM pAtra saMbaMdhI parikarma karavuM paDe. ane emAM sUtra ane arthanI hAni thAya. o.ni. : esA paDilehaNavihI kahiA bhe dhIrapurisapannattA / saMjamaguNaDDagANaM niggaMthANaM maharisINaM // 329 // ayaM ca pratyupekSaNAvidhiH kathito 'bhe' bhavatAM, kiMviziSTaH ? ' dhIrapuruSaiH prajJaptaH gaNadharaiH prarUpitaH, saMyamaguNairADhyAnAM nirgranthAnAM 'maharSINAM' kathita iti // tathA adhunA'syaivAcIrNasya phalamAha - eyaM paDilehaNavihiM juMjaMtA caraNakaraNamAuttA / sAhU khavaMti kammaM aNegabhavasaMciamanaMtaM // 330 // etaM pratyupekSaNAvidhiM 'yuJjanta: ' kurvANAH caraNakaraNayogayuktAH udyuktAH santaH sAdhavaH kSapayanti karma, kiMviziSTam ?-'anekabhavasaJcitam' anekabhavopAttam 'anantam' anantakarmapudgalanirvRttatvAdanantam, 25 anantAnAM vA bhavAnAM heturyattadanantaM kSapayantIti / uktaM mArgapratyupekSaNAdvAram, tatpratipAdanAccoktaM pratyupekSaNAdvAramiti pratilekhanAdvAraM samAptaM // stha NaM ma UT ga o ma 7 ssa II 193 11 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'E E na zrI ogha- candra.: oghaniryukti-329H TIkArthaH saMyamanA guNo vaDe samRddha, nircantha sAdhuone A dhIrapuruSo vaDe = gaNadharo niryukti na vaDe kahevAyelI A pratilekhana vidhi tamane kahevAI. have e vidhi AcaravAnuM phaLa kahe che. bhAga-2 oghaniryukti-330: TIkArtha ? A pratyupekSaNA vidhine karanArA, caraNa-karaNanA yogavALA evA sAdhuo aneka - bhavothI ekaThA karelA anaMtA karmane khatama kare che. || 174 || karma anaMta che kemake te anaMta karmayugalothI banela hoya che. athavA to karma anaMtA bhavonuM kAraNa che, mATe paNa te # anaMta kahevAya che. tevA te karmano A sAdhuo nAza kare che. mArgapratyupekSaNA dvAra kahevAI gayuM. tenA pratipAdana dvArA pratyupekSaNA dvArA paNa AkhuM kahevAI gayuM. ane Ama | pratilekhanA dvAra samApta thayuM. (pratilekhaka, pratilekhanIya ane pratilekhanA e traNa vastu pratilekhanA dvAramAM hatI. e traNa ' pUrNa thaI, eTale sauprathama mUladdAra pratilekhanA pUrNa thayuM.) vRtti : idAnIM piNDadvArapratipAdanAyAha - o.ni. : piMDaM va esaNaM vA etto vocchaM gurUvaeseNaM / gavasaNagahaNaghAsesaNAe tivihAivi visuddhaM // 331 // 174 | Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodhniyukti na bhAga-2 | piNDaM vakSye eSaNAM ca, eSaNA-gaveSaNAdi tAM cAtaH paraM vakSye, gurUpadezena na svamanISikayA, sA caiSaNA trividhA bhavati-gaveSaNaiSaNA grahaNaiSaNA grAsaiSaNA ceti, anayA trividhayA'pyeSaNayA vizuddhaH-zuciryaH piNDastaM vakSya iti yogaH / candra. : have piMDa dvAranA pratipAdanane mATe kahe che. // 175 // mA oghaniryukti-331 : TIkArtha : have pachI huM gurunA upadeza pramANe piMDane ane eSaNA-gaveSaNAne kahIza. A vAta ssa bhArI buddhithA nathI javAno.. te eSaNA traNa prakAre che. gaveSaraiSaNA, grahaauSaNA, grAmaiSaNA. A traNeya prakAranI eSaNA vaDe zuddha je piMDa hoya ta tene seza, mema pAuvo. vRtti : yathoddezaM nirdeza iti nyAyAtprathamaM piNDameva vyAkhyAnayannAha - o.ni. : piMDassa u nikkhevo caukkao chakkao ya kAyavyo / nikkhevaM kAUNaM parUvaNA tassa kAyavvA // 332 // tatra piNDanaM-piNDaH, 'piNDi saGghAte' piNDa ityasya padasya nikSepaH karttavyaH, sa ca nikSepazcatuSkakaH kriyate // 175 // Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - za" P P = ke, = che = SaTko vA, evaM nikSepaM kRtvA prarUpaNA-vyAkhyA tasyaiva piNDasya krttvyaa|| zrI ogha-yu. niryukti na candra: "je kramathI padArtho batAvelA hoya, te ja krama pramANe te padArthonuM nirUpaNa karavuM joIe." e nyAya anusAra bhAga-2 sau prathama piMDa padArtha batAvelo hovAthI tenuM ja vyAkhyAna karatA kahe che. oghaniryukti-332 : TIkArtha : piMDa dhAtu saMghAta = samUhanA arthamAM che. piMDana-samUha e piMDa. have piMDa A zabdano | 176 | F, nikSepa karavAno che. te nikSepa cAra prakArano ke cha prakArano karAya che. A pramANe nikSepa karIne pachI te ja piMDanI vyAkhyA karavAnI. vRtti : tatra catuSkakanikSepaM pratipAdanAyAha (pratipAdayannAha)o.ni. : nAmaM ThavaNApiMDo davvapiMDo ya bhAvapiMDo ya / eso khalu piMDassa u nikkhevo cauvviho hoi // 333 // nAmapiNDaH sthApanApiNDo dravyapiNDo bhAvapiNDazcetyeSa tAvaccatuSkako nikSepaH, yadA tu punaH kSetrapiNDaH kAlapiNDazca nikSipyate tadA'yameva SaTko bhavati / ka = = . va ka candra. : temAM piMDanA cAra prakAranA nikSepanuM pratipAdana karatA kahe che. - 176 | Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha- tyu niyukti nI pramANenuM nA bhAga-2 // 177 // FREE modhaniyumita-333: TIartha : nAmapiMDa, sthApanapiMDa, dravya piMDa bhane bhAvapiMDa... mAma mAto yAra prA2no nikSepa che. jyAre vaLI emAM kSetrapiMDa ane kAlapiMDa umerAya tyAre A ja piMDa cha prakArano bane che. temAM nAmapiDa eTale piMDa e pramANenuM nAma je vastunuM hoya te (mANasa vagere koIpaNa) nAmapiMDa kahevAya. tatra nAmapiNDa:-piNDa eva nAma yasya sa nAmapiNDaH / tacca nAma - o.ni. : goNNaM samayakayaM vA jaM vAvi havijja tadubhaeNa kayaM / taM biMti nAmapiNDaM ThavaNApiNDaM ao vocchaM // 334 // tacca nAma goNNaM bhavati yathA guDapiNDa iti, tathA'nyat samayakRtaM bhavati, samaya-siddhAntastena kRtaM, yathA "se bha bhikkhU vA bhikkhuNI vA gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe paviDhe samANe jaM jANijjA annaM vA pANagaM vA( aMbapANagaM | vA)" ityAdi yadyapyasau pAnakasya dravasvabhAvasya (kRte) praviSTastathA'pyasau piNDArthaM praviSTa ityucyate, eSa samayasiddhaH piNDaH, yadvA nAma bhavettadubhayena kRtaM lokalokottarakRtaM vA yannAma bhavet, yathA "gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe pavituNa piMDo ceva sattugANaM kerao laddho guDapiMDo vA" tatra loke guDapiNDakaH guDapiNDaka evocyate, samaye'pyevameva piNDaka evocyate, tamevaM guNaviziSTaM sarvameva nAmapiNDaM bruvate, ita UrdhvaM sthApanApiNDaM vakSye iti / 177 // Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E zrImogha-tyu akkhe varADae vA kaDhe potthe va cittakamme vA / niryukti sabbhAvamasabbhAvaM ThavaNApiMDaM viyANAhi // 335 // bhAga-2 sthApanA dvividhA-sadbhAvasthApanA asadbhAvasthApanA ceti, tatrAkSaviSayA sadbhAvasthApanA asadbhAvasthApanA ca bhavati, kathaM ? yadA eka evAkSaH piNDakalpanayA buddhyA kalpyate tadA'sadbhAvasthApanA, yatra punasta evAkSAstriprabhRtaya // 178||maa ekatra sthApyante tadA sadbhAvasthApanA, evaM 'varATakeSu' kapardakeSu, tathA kASThakarmaNi pustakarmaNi citrakarmaNi ceti / ssa yadaikameva kASThaM piNDa eSa ityevaM kalpyate tadA'sadbhAvasthApanA, yadA tu bahUni ekatra militAni piNDatvena kalpyante tadA sadbhAvasthApanA, evaM 'puste' puttalikAdiSvapi evaM citrakarmaNyapi, yadaikacitrakarmaNi puttalakapiNDa iti sthApyate ga tadA'sadbhAvapiNDasthApanA, yatra triprabhRti piNDabuddhyA kalpyate tadA sadbhAvasthApanA, evaM sadbhAvapiNDamasadbhAvapiNDaM ga ca jAnIhi / yandra. : sodhaniyusti-334 : TArtha : te nAma (1) gaue|-raat-nisspnn hoya che. gogano piM" (vyAkaraNa pramANe zabdanI vyutpatti artha je thAya, te artha je vastumAM ghaTato hoya, te vastunuM ja jo te nAma pADavAmAM Ave to e nAma gauNanAma bane. dA.ta. vardhamAnakumAranuM nAma mahAvIra che. have Ano spaSTa artha to moTo vIra ema thAya. e : artha vardhamAnamAM ghaTe che. to emanuM A nAma gauNanAma kahevAya. paraMtu taddana Darapoka chokarAnuM paNa enA mAtApitA mahAvIra TED Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha- cA nAma pADe to e nAma gauNanAma na bane. prastutamAM piMDa eTale saMghAta. goLapiMDa saMghAta rUpa ja che, eTale tenuM pufpave . niryukti e nAma gauNa nAma kahevAya.) bhAga-2 tathA bIjuM e ke te nAma samayakRta hoya che. samaya eTale siddhAnta. tenA vaDe karAyeluM nAma e samayakRta. dA.ta. te a sAdhu ke sAdhvI gRhasthanA gharamAM piMDapAtane mATe pravezelo chato je kerInA pANI vagerene jANe..." ahIM jo ke sAdhu piMDa mATe // 179 = nahi, paNa drava(pravAhI)svabhAvavALA evA pANInA mATe pravezyo che. chatAM sUtramAM to ema ja lakhyuM che ke "piMDane mATe pravezyo che." eTale sUtramAM pANI paNa piMDa zabdathI oLakhAya che. pANI to pravAhIrUpa hovAthI te kharekhara to zabdathI, na oLakhAya. ghanajaththArUpa padArtha ja piMDazabdathI oLakhAya. eTale pANInuM A pada nAma gauNa nathI, paraMtu zAstra ane * piMDa kahyuM che. eTale A nAma samayakRta banI rahe che. '; athavA to nAma tadubhaya vaDe karAyeluM hoya. eTale ke loka ane lokottara vaDe karAyeluM je nAma hoya te tadubhayakRta gaNAya. dA.ta. "gRhasthanA gharamAM piMDapAtane mATe gayelA sAdhu vaDe sAthavA saMbaMdhI piMDa ke goLapiMDa meLavAyo." AvuM zAstramAM kahyuM che. have lokamAM paNa goLapiMDa goLapiMDa ja kahevAya che. ane ahIM zAstramAM paNa e ja pramANe goLapiMDa piMDa kahevAya che. Ama AvA prakAranA guNo vaDe viziSTa badhuM ja nAmapiMDa kahevAya. (fuDavAthapaDiyA no artha piMDapAtanA mATe... ema thAya. arthAt odanAdipiMDano pAtrAmAM pAta thAya, eTale ke odanAdinI prApti thAya e mATe.... tathA zero ; 179 II " chuM N na ,5 E F * E Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI otha niryukti bhAga-2 | || 180 no artha saMbaMdhI thAya. sAthavAnA saMbaMdhI eTale ke sAthavAno banelo... ' have pachI huM sthApanApiMDane kahIza. oghaniryukti-335 : TIkArya : sthApanA be prakAranI che. sadUbhAvasthApanA ane asadubhAvasthApanA. emAM akSasaMbaMdhI sthApanA sarbhAvasthApanA ane asabhAvasthApanA ema be prakAre thAya che. (akSa eTale atyAre ApaNe je sthApanAjI x tarIke rAkhIe chIe te...). prazna : akSamAM piMDasthApanA A be prakAre zI rIte thAya ? uttara : jyAre eka ja akSanI buddhi vaDe piMDa tarIke kalpanA karAya eTale ke eka ja akSapiMDa manAya, tyAre te kharekhara s| piMDa na hovA chatAM buddhithI piMDa kapyo hovAthI asadbhAvasthApanA kahevAya. (piMDa eTale jaththo. ahIM akSa ekaja che. " ja akSono jaththo nathI. eTale eka akSa piMDa na kahevAya) have jayAre te ja akSo traNa. cAra, pAMca vagere bhegA karI eka || jagyAe sthapAya tyAre te sabhAvasthApanA. (ahIM sAcA traNa, cAra akSo bhegA kare to e to bhAvapiMDa ja banI jAya. ahIM to sthApanAnI vAta cAle che. eTale ema artha karavo ke kAgaLa vagere upara traNa ke tethI vadhAre akSonI AkRti eka sAthe bhegI doravAmAM Ave to e sabhAvasthApanA bane. athavA to traNa-cAra akSonA piMDamAM "A paMDAono samUha che...' e rIte anya piMDanI sthApanA karAya te anyapiMDanI apekSAe sadbhAvasthApanApiMDa che. akSapiMDano to bhAva nikSepa ja che.) Aja pramANe varATakomAM - koDIomAM athavA to kASTha karmamAM samajavuM. jayAre eka ja lAkaDuM "A piMDa che" ema = ka - 180 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo kalpanA karAya tyAre asadbhAvasthApanA. jyAre eka ja jagyAe ghaNA bhegA maLelA lAkaDAo piMDa tarIke kalpanA karAya tyAre sadbhAvasthApanA. e rIte pustakamAM - DhIMgalI vageremAM, putaLI vageremAM paNa ane eja pramANe citrakarmamAM paNa samajavuM. jyAre eka citrakarmamAM "A puttalapiMDa (puttala =putaLuM) che' e pramANe sthApanA karAya tyAre asadbhAvasthApanA. ane jyAre traNa // 181 // maiM vagere citro piMDanI buddhithI kalpanA karAya tyAre sadbhAva sthApanA. A pramANe sadbhAvapiMDane ane asadbhAvapiMDane jANo. zrI ogha niryukti bhAga-2 ma bha vRtti : idAnIM dravyapiNDasya jJazarIrabhavyazarIravyatiriktasya pratipAdanAyAha oni : tiviho ya davvapiMDo saccitto mIsao ya accitto / - accitto ya dasaviho saccitto mIsao navahA // 336 // trividho dravyapiNDaH - sacitto'citto mizrazceti / tatra yo'sAvacittaH sa dazavidhaH, sacitto navaprakAraH, mizrazca navadhA // ssa bha Na ma candra. : have jJazarIrabhavyaza2I2vyatirikta evA dravyapiMDanuM pratipAdana karavA mATe kahe che. (jJazarIrAdinuM svarUpa prasiddha hA hovAthI atre jaNAvela nathI.) vI H | || 181 || Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jodha- tthu niryukti bhAga-2 F odhaniyukti - uu : TIartha: / prahArano dravyapiMDa che satti, atti ane mizra temAM khA atti che. te daza prakArano che. sacitta navaprakArano che. mizra nava prakAre che. / / 182 // ma Na ssa vRtti : tatrAcittapiNDapratipAdanAyAha - o.ni. : puDhavI AukkAe teuvAUvaNassaI ceva / biatiacauro paMciMdiyA ya levo ya dasamo u // 337 // pRthivIkAyapiNDaH apkAyapiNDastejaskAyapiNDaH vAyukAyapiNDaH vanaspatikAyapiNDaH dvIndriyakAyapiNDaH bha trIndriyakAyapiNDaH caturindriyakAyapiNDaH paJcendriyakAyapiNDaH pAtrakArthaM lepapiNDazceti dazamaH / evamayaM bha ga dazaprakAro'cittapiNDaH, ga candra. : temAM acittapiMDanA pratipAdana mATe kahe che. khopaniyukti 337 : TIDArtha: pRthvI DAyapiMDa, aNDAyapiMDa, tebhsDAyapiMDa, vAyuDAyapiMDa, vanaspati DAyapiMDa, beindriyapiMDa, teindriyapiMDa, caurindriyapiMDa, paMcendriya piMDa ane pAtrA mATe lepapiMDa e dazamo che. Ama A daza prakArano acittapiMDa che. NaM sa IT TIT ssa 377 hA 11 9 22 11 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodha- tyu vRtti : idAnIM yo'sau acittaH pRthivIkAyAdipiNDaH sa sacittapUrvako bhavatIti kRtvA sa eva prathama niyuti sacittapiNDaH pratipAdyate, tathopanyAso'pi sacittasyaiva prathamaM kRtaH, tathA yo'sau sacitto mizrazca ekaiko navaprakAra bhAga-2 uktaH so'pyanena krameNa vyAkhyAto bhavatIti kRtvA pUrvaM sacittaM vyAkhyAnayannAha - ||18||maa o.ni. : puDhavikkAo tiviho saccitto mIsao ya acitto / saccitto puNa duviho nicchayavavahArao ceva // 338 // 26pRthivIkAyastrividhaH sacitto mizro'cittazca / tatra sacitto dvividhaH-nizcayasacitto vyavahArasacittazca / nicchayao saccitto puDhavimahApavvayANa bahumajjhe / accittamIsavajjo seso vavahArasaccito // 339 // nizcayataH sacittaH pRthivInAM-ratnazarkarAprabhRtInAM saMbandhI yaH 'mahAparvatAnAM' himavadAdInAM ca 'bahumadhye' ma madhyadezabhAge / idAnI vyavahArasacittapratipAdanAyAha - acittavarjaH mizravarjazca, etaduktaM bhavati-yo'citto na bhavati na ca mizraH sa vyavahArataH sacetana iti, sa cAraNyAdau bhavati yatra vA gomayAdirnAsti / uktaH sacittaH pRthivIkAyaH, REF BFF. - // 18 // Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha- tya niryukti | Vij bhAga-2 candra. H have je A acitta pRthvIkAyAdipiMDa che. te sacittapUrvaka hoya che. arthAt koIpaNa acittapiMDa pUrve to sacitta ja hoya che eTale have sauprathama e sacitta piMDa ja kahevAya che. ane mATe ja 336mI gAthAmAM sacittano ja upanyAsa prathama karyo che. (bhale, 337mI gAthAmAM pahelA acittanA 10 bheda batAvyA hoya..... paNa e to e sugama hovAthI batAvI dIdhA che...vaLI sAdhuone upayogamAM acittapRthvI AvanAra che, mATe eno prathama ullekha karyo che, ema paNa samajI zakAya / / 184 3 che.) mA tatha oghaniryukti-339 : TIkArtha : ratnaprabhA, zarkarAprabhA vagere pRthvIo nizcayathI sacitta che. ema himavaMta vagere moTA parvatonI vacceno bhAga paNa nizcayasacitta jANavo. NaM ma H mA tathA je A sacitta ane mizra A ekeka piMDa navaprakArano kahyo che, te paNa A ja kramathI vyAkhyAna karAyelo bane. meM (pahelA sacittanA navabhedo batAvAya, to pachI tarata ja mizranA navabhedo ya kahevAI ja jAya.... eTale pahelA cittanuM varNana yogya che.) Ama hovAthI pahelA cittanuM vyAkhyAna karatA kahe che. bha oghaniryukti-338 : TIkArtha : pRthvIkAya traNa prakAre che. sacitta, mizra ane acitta. temAM sacitta be prakAre che. (1) 5 maiM nizcaya sacitta (2) vyavahArasacitta. (je avazya sacitta ja hoya e nizcayasacitta. je kyAreka kevalInI dRSTimAM acitta paNa hoI zake, paraMtu zastropahata na hovAnA kAraNe moTA bhAge je citta ja hoya ane mATe ja chadmasthoe jene sacitta mAnIne ja cAlavuM paDe te vyavahArasacitta) va o ma hA ssa 1192811 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have vyavahArasacittanuM pratipAdana karavA mATe kahe che ke acitta ane mizra sivAyanI bAkInI badhI pRthvI sacitta che. ' zrI oghaniryukti Azaya e che ke (zAstrIyadaSTie) je acitta na hoya, je mizra na hoya te vyavahArathI sacitta kahevAya. (zAstro kahe ke A bhAga-2 |ii. pRthvI A A kAraNosara acitta ke mizra che, tyAM to vyavahArathI e acitta ke mizra kahevAya. paNa jayAM je pRthvIne acitta ke mizra kahevA mATeno zAstrAdhAra na hoya, tyAM te sacitta kahevAya. bhale e kadAca kevalInI dRSTie acitta paNa hoya. paNa | 185 = chabastho e jANI zakatA na hovAthI teoe to ene sacitta ja mAnavI paDe. ane e pRthvI moTA bhAge sacitta ja hoya. kyAreka ja evuM bane ke kevalInI dRSTie e acitta banI cUkI hoya.) AvI vyavahArasacitta pRthvI jaMgala vageremAM hoya che, athavA to jyAM chANa vagere zastro na hoya tyAM hoya che. sacitta pRthvIkAya kahevAI gayo. vRtti : idAnIM mizrapRthivIkArya pratipAdanAyAha (pratipAdayannAha)o.ni. : khIradumahiTTha paMthe kaTThollA iMdhaNe ya mIso ya / __porisI egadugatigaM bahuiMdhaNamajjhathove ya // 340 // kSIradrumAH-udumbarAdayasteSAmadho yaH pRthivIkAyaH sa mizraH, te hi kSIradrumAH madhurasvabhAvA bhavanti, pathi ca mizraH / pRthivIkAyaH, 'kaTThollA 'tti "halakRSTo yaH pRthivIkAyastatkSaNAdeva Ardrazca zuSkazca kvacinmizraH pRthivIkAyaH 'iMdhaNe * 1 thas che. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 // 186 | peu [ yatti indhanaM - gomayo bhaNyate, tattha kumbhakAreNa sadravo ANio teNa milito saMto pRthivIkAyo mizro bhavati, kiyatkAlaM yAvad ? ata Aha 'porisIegadugatigaM' yathAsaGkhyena 'bahuiMdhaNamajjhidhaNathoviMdhaNa ' ( thove ya) yadi bahu indhanaM svalpaH pRthivIkAyastataH pauruSImAtraM yAvat mizro bhavati, madhye tu indhane arddhamindhanasya arddha pRthivIkAyasya yatra sa pauruSIdvitayaM yAvanmizraH, svalpendhanastu pRthivIkAyaH pauruSItrayaM yAvanmizro bhavati / ukto mizra, ssa candra. : have mizrapRthvIkAyanuM pratipAdana karavA mATe kahe che. bha oghaniryukti-340 : TIkArtha : udumbara vagere je vRkSo che, te kSIravRkSa kahevAya che. temanI nIce je pRthvIkAya hoya te mizra hoya. A kSIravRkSo madhurasvabhAvavALA hoya che. (paNa kaTu-titasvabhAvavALA nathI hotA) eTale enA saMparkathI maiM pRthvI mizra bane (paNa acitta na bane.) (mizrapRthvIno artha e ke emAM keTalAka pRthvIjIvo AvI gayA che, keTalAka jIve che. athavA to te pRthvIno amuka bhAga acitta thaI gayo che ane amuka bhAga sacitta che... e paNa mizra pRthvI kahevAya.) (evI paNa saMbhAvanA karAya che ke A vRkSomAMthI dUdha jharatuM hovuM joIe ane enA kAraNe A mATI mizra thatI haze...) A uparAMta mArgamAM paNa mizra pRthvIkAya hoya. (mArgamAM lokonI avarajavaranA kAraNe e pRthvIno amuka bhAga vI acitta banI gayo hoya, amuka citta hoya.. ema mizra pRthvI saMbhave.) ra T sma ssa A ma ma rang || 186 | Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA haLa vaDe kheDAyela je pRthvIkAya hoya te koIka bhAgamAM bhIno ane koI bhAgamAM suko hoya che. te pRthvI kheDavAnA zrI ogha T samayathI ja mizra pRthvI banI jAya. (haLa rUpI zastra lAgavAthI amuka bhAga acitta bane, amuka bhAga sacitta rahe.) niryukti bhAga-2 | iMdhana eTale chANa. temAM kuMbhAre to dravavALu chANa eTale ke lIluM chANa lAveluM hoya to enI sAthe je pRthvIkAya mizrita thAya te mizra banI jAya. I 1874 prazna : keTalo kALa e mizra rahe ? ja uttara : jo ghaNuM IMdhana ane alpa pRthvIkAya hoya to eka porisI sudhI mizra rahe. (e pachI acitta bane.) have jo jI | madhyama IMdhana hoya eTale ke dhanano aDadho bhAga ane pRthvIkAyano aDadho bhAga hoya to emAM te pRthvI be prahAra sudhI | mizra hoya (e pachI acitta bane.) jo alpa IMdhanavALo pRthvIkAya hoya to traNa prahara sudhI mizra rahe (e pachI acitta | ' banI jAya.) mizra pRthvIkAya kahevAI gayo. vRtti : idAnImacitta ucyate, sa caivaM bhavati - o.ni. : sIuNhakhArakhatte aggIloNUsaaMbile nehe / vakkaMtajoNieNaM paoyaNaM teNimaM hoi // 341 // || 187 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zItazastramita , 3MIDhaIITmadA:, kSA:-titakSA teinAmadato ca:, kSatroiIIfmahatta:, kSaazrI oghaniryukti karISavizeSaH, agnizastrAbhihataH, lavaNazastrAbhihataH, uSazastrAbhihataH, kAJjika-zastrAbhihataH, snehena-ghRtAdinA :/vt. bhAga-2 ) zastreNAbhihataH san yo vyutkrAntayonikaH athavA vakkaMtajoNievi kecitpaThanti, tatrAyamarthaH-vyutkrAntA apagatA yoniHsvayameva yasya pRthivIkAyasya, tena ca 'idaM' vakSyamANaM prayojanaM bhavati / 1885 candra. : have acitta kahevAya che. te A pramANe thAya. oghaniryukti-341 : TIkArtha: (1) ThaMDI rUpI zastra vaDe haNAyela (1) garamI rUpI zastra vaDe haNAyela (3) talano kSAra . 'T vagere rUpI kSAra vaDe haNAyela (4) kSatra vaDe-eka vizeSa prakAranA chANa vaDe haNAyela (ahIM khAtara tarIke vaparAtA chANanI II a vAta hoya ema lAge che.) (5) agnirUpI zastra vaDe haNAyela (6) mIThA rUpI zastra vaDe haNAyela (7) jamInamAMthI nIkaLatA a kSAra rUpa zastra vaDe haNAyela (8) kAMjI rUpI zastra vaDe haNAyela (9) ghI vagere zastra vaDe haNAyela pRthvI acitta bane. vyutkrAntayonika bane. arthAta khatama thayelI che yoni jenI tevI te pRthvI bane. (arthAt acitta bane). koIka ahIM vadhaMtanoLivi evA pAThane badale vadhaMtanofNavi ema pATha bole che. arthAt trIjInA badale sAtamI vo vibhakti kare che. emanA anusAra A pramANe artha thAya ke je pRthvIkAyanI yoni jAte ja nIkaLI gaI che. eTale ke jenI 188 che. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 5 F sacittatA koIpaNa prakAranA zastra vinA emane ema nIkaLI gaI che te vyutkrAntayonika kahevAya. enA vaDe A kahevAtuM zrI odha- yu. prayojana che. niyukti karI bhAga-2 (jeo trIjI vibhaktivALo pATha mAne che, emanA anusAra upara batAvyA mujaba nava prakAre pRthvI acitta bane. If vyaktiyonina zabdano artha teo Ama kare ke A nava jagyAe pRthvI vyutkrAntayonika bane che, ane evI pRthvI vaDe che 189o A prayojana che... - jyAre jeo saptamI vibhaktivALo pATha mAne che. teonA mate utte, aMvinnenede.. A saptamI vibhaktinI jema A , paNa saptamI vibhaktivALo zabda hovAthI teo Ane 10mAM bheda tarIke gaNe. arthAt upara nava prakAre to pRthvI acitta ja bane ja. e uparAMta teno dasamo bheda A paNa che ke "je pRthvI potAnI meLe ja acitta bane te dazamo bheda." I paNa prathama matane A vAta mAnya nathI. kemake koIpaNa prakAranA zastra vinA je pRthvI emane ema acitta banI hoya e to vyavahArasacitta ja mAnavI paDe. ene acittabhedamAM gaNavAnI ja nathI. chagho zastra vaDe nahi haNAyela koIpaNa T vastune acitta mAnI zakatA ja nathI. eTale AvI pRthvIne acittabhedamAM na levAya. paraMtu navaprakAre je pRthvI zastro pahata bane, te pRthvI ja acitta kahevAya... bIjA matano Azaya ema lAge che ke bhale e svayaM acitta thayelI pRthvI vyavahArasacitta kahevAya. paNa e paramArthathI to acitta ja che. eTale acittanA bhedomAM e darzAvavAmAM koI vAMdho nathI. hA ! eno vyavahAra sacitta tarIke karavo. Gu 189o. a , R Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za cI paNa vAstavika padArtha to batAvavo ja paDe ne ?) zrImodha-tyu niryukti vRtti : kiM tatprayojanamityata Aha - bhAga-2 o.ni. : avaraddhiga visabaMdhe lavaNeNa va surabhiuvalaeNaM vA / // 18 // accittassa u gahaNaM, paoyaNaM hoi jaM ca'nnaM // 342 // / avaraddhigA-lUtAphoDiA tasyAM lUtAsphoTikAyAmutthitAyAM dAhopazamArthamacetanena pRthivIkAyena pariSekaH kriyate, yadi vA avaraddhigA-sarpadaMzastasmin pariSekAdi kriyate, daMze viSe vA patite sati tayA'cetanayA mRttikayA bandho vA dIyate, lavaNena vA prayojanamacittena bhavati, 'surabhiuvalaeNaM vatti gandhArohakeNApi kiJcitprayojanaM bhavetpAmAdau, ebhiH prayojanairacetanasya pRthivIkAyasya grahaNaM bhavati-prayojanaM bhavati / o candra. : A acitta pRthvIkAya vaDe vaphTamANa prayojana hoya che. prazna : te prayojana zuM che ? arthAt A pRthvIno sAdhuo zI zI rIte upayoga kare ? oghaniryukti-342 : TIkArtha : avaradhdhikA eTale lUtAsphoTikA nAmano roga. (zarIramAM bhayaMkara garamI utpanna thAya, vA sAga... bhe) yAre mAroga 6pasthita thAya, tyAre ayitta pRthvIya 3 zarIra 752 siMyana rAya. arthAt mA bhayitta E hA To // 10 // Bal Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA che , pRthvI zarIra upara lagADAya, enAthI dAhano upazama thAya. zrI ogha-yu. niryukti athavA to avarabikA eTale sApa DaMkha mAre che. te sarpadaMzamAM paNa pRthvI vaDe pariSaka vagere karAyazarIra upara DaMkha bhAga-2 | ke jhera paDe to te acitta mATI vaDe baMdha apAya. (e bhAgamAM acitta mATI bAMdhavAmAM Ave, jethI te jhera phelAya nahi ane phasAI jAya...AmAM kaI mATI vAparavI, kevI rIte bAMdhavI.. vagere vizeSa bAbato to vaidya vagere pAsethI ja jANI zakAya.) // 191 / v athavA acitta mIThAnuM paNa kAma paDe. tathA khajavALa vagere... rogamAM gaMdhArohaka (sugaMdhI patthara athavA "gaMdhakatattva dharAvato patthara' Avo artha lAge che.) viDe paNa koIka kAma paDe. (e vastu pRthvI rUpa che. e ghasavAthI ke khAvAthI khajavALa dUra thatI hoya) A badhA kAryo mATe acitta pRthvInuM grahaNa sAdhuo kare che. (gRhastho to game te prakAranI pRthvI vApare. paNa sAdhuo ja ' sacitta-mizra na vApare, mAtra acitta ja vApare.) tathA AgaLa kahevAze tevuM bIjuM paNa A prayojana che. vRtti : idaM ca vakSyamANalakSaNamanyat - o.ni. : ThANanisIyaNatuyaTTaNa uccArAINa ceva ussaggo / ghaTTagaDagalalevo emAi paoyaNaM bahuhA // 343 // - kaM = es - E 191 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha- . *lvi bhAga-2 192TI w! sthAna-kAyotsargaH so'cetane pRthivIkAye kriyate, niSIdanam-upavezanam tvagvarttanaM ca kriyate uccArAdInAM votsargaH kriyate, 'ghaTTaga'tti ghaTTakaH-pASANakaH yena pAtrakaM lepitaM sad ghRSyate, tathA DagalakAH apAnaproJchanArthaM lepazca pAtrakANAM, evamAdi prayojanamacittena pRthivIkAyena bhavati / uktaH pRthivIkAyaH, candra.: oghaniryukti-343: TIkArtha sthAna eTale kAyotsarga. te acittapRthvIkAya upara karAya. ema besavuM, uMghavuM, F. aMDilAdinuM vosirAvavuM acitta pRthvI upara karAya. tathA ghaTTaka=pASANaka ke je acitta vizeSa prakArano patthara che, lepAyeluM ja pAtra tenA vaDe ghasavAmAM Ave tathA caMDila karyA bAda gudAne luMchavA mATe Dagalaka-patharAo upayogI bane. pAtrAono lepa paNa pRthvI che. (lapamAM pRthvIno bhAga Ave ja che.). A vagere prayojana acitta pRthvIkAya vaDe hoya che. pRthvIkAya kahevAI gayo. vRtti : idAnImapkAya ucyate, asAvapi trividhaH sacittamizrAcittabhedataH, tatra sacittapratipAdanAyAha - o.ni. : ghaNaudahIghaNavalayA karagasamuddadahANa bahumajjhe / aha nicchayasaccitto vavahAranayassa agaDAI // 344 // Iril 192 che. 6 = i is = Rs - E " E ! Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-yu niryukti bhAga-2 193 / 5 ghanodadhayo ratnaprabhApRthivyAdInAM ghanavalayAni ca karakAzca eteSu niyamAt sacitto'pkAyaH samudrabahumadhyemadhyapradeze drahamadhye ca nizcayataH sacetanaH, vyavahAranayatazca punaragaDAdau-kUpAdau yo'pkAyaH sa vyavahArataH sacittaH / candra. : have akAya kahevAya che. e paNa traNa prakAre che. (1) sacitta (2) mizra (3) acitta. temAM sacittanA pratipAdanane mATe kahe che. oghaniryukti344: TIkArtha : ratnaprabhA vagere sAta pRthvIonI nIce je ghanodadhi che, tathA je e ratnaprabhA vagere kSaNa pRthvInI cArebAju baMgaDInA AkAre rahelA ghanavalayo che, tathA je karI che. te badhAmAM nizcayathI sacitta apakAya hoya. samudranA madhyabhAgamAM ane sarovaranA madhyabhAgamAM nizcayathI sacitta hoya. vyavahAranaya pramANe to kuvA vageremAM IST rahelo akAya e sacitta che. vRtti : idAnI mizrapratipAdanAyAha - o.ni. : usiNodagamaNuvatte daMDe vAse ya paDiamette ya / mottUNAesatigaM cAulaudagaM bahupasannaM // 345 // : 193 ke be ka, kaM = Fes - B 1 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja zrI ogha-thI niryukti bhAga-2 'P F || 194 | w = = 2"uSNodakamanadvatte daNDe mizraM bhavati, tattha ya majjhe jIvasaMghAo piMDIbhUo acchai pacchA uvvatte so pariNamai, so jAva na pariNamai tAva mIso, vAse ya paDiyamitte - varSe ca patitamAtre mizro bhavatyapkAyaH, tandulodake vyavasthA kA? iti cet taducyate, 'mottUNa' ityAdi, tadapi mizraM, cAulodagaM bahu prasannaM sadacetanaM bhavati AdezatritayaM muktvA tadanekAntAn // candra.: have mizranuM pratipAdana karavA mATe kahe che. oghaniryukti-345 : TIkArtha : anuvRtte TuDe - traNa ukALA vinAnuM pANI mizra hoya che. prazna : be ukALAvALuM pANI paNa acitta na bane ? uttara : traNa ukALA Ave tyAre badhuM ja pANI uMca-nIcuM thaI jAya. paNa e pahelA to pANI sthira hoya eTale Aju bAjunuM pANI bhale acitta bane. paNa barAbara vacce raheluM pANI vadhu garamI na maLI hovAthI acitta na bane. jayAre ukALo Ave tyAre badhu pANI uMca-nIcuM thaI jAya tyAre te acitta bane. paNa jyAM sudhI A rIte acitta na bane tyAM sudhI to te mizra ja rahe. (thoDI ghaNI garamI maLI hovAthI saMpUrNa sacitta paNa na ja hoya) tathA varasAda paDatAnI sAthe mizra apukAya bane. (varasAdanuM pANI jamIna para paDatA ja mizra bane.) prazna : cokhAnA pANImAM zuM vyavasthA che ? arthAtu e kyAre acitta bane ? = = , 194 I. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodha niryukti bhAga-2 mo // 185 // ma bha ga va A uttara : A bAbatamAM traNa mato khoTA che kemake emAM e pANI acitta thAya ja tevo ekAnta nathI. ane eTale e traNa matamAM pANI acitta thavAno ekAnta na hovAnA kAraNe e traNa Adezo na mAnavA. e choDIne cotho sAco Adeza A pramANe che ke cokhA palALeluM pANI pahelA mizra bane ane pachI ghaNuM-saMpUrNa cokhkhu bane tyAre e acitta bane. (A vAta vistArathI AgaLa batAvavAnA ja che.) vRtti : ke ca te AdezA: ? o.ni. : AsatigaM bubbu bindU taha cAulA na sijjhati / mottUNa tiNi ee cAulaudagaM bahu pasaNNaM // 346 // bhati- jAva bubbuyA na phiTTaMti tAva taM mIsaM, aNNe bhAMti-bhaMDayalaggA biMduNo UT sukkaMti jAva tAva mI, aNNe bhAMti - jAva cAulA na sijjhaMti tAva mIsaM, ete aNAesA, jamhA eyANi tiNNi vatthUNi kayAi cireNa hoMti kayAI sigghataraM ceva hoti AhAravasAo, tamhA cAulodagaM jadA bahupasannaM hoi tadA taM acittaM bhavai, athavA muktvA tandulodakaM bahuprasannaM yadanyadAdezatritayaM pratipAditaM tanmizraM draSTavyamiti / ukto mizro'pkAyaH, candra prazna se bharA AhezI jyA che ? 4 phoTA che. sa pA ssa o spa 1190411 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ur mo zrI odha stha niryukti bhAga-2 oghaniryukti-346 : TIkArtha : uttara H (1) koI ema kahe che ke jyAM sudhI e pANImAM thayelA parapoTA samI na jAya tyAM sudhI e pANI mizra gaNAya. (2) bIjA kahe che ke e pANI je vAsaNamAM kADhyuM, e vAsaNanI dhAra vagere upara uDI uDIne lAgelA TIpAo jyAM sudhI sukAI na jAya tyAM sudhI e pANI mizra rahe. (3) bIjAo kahe che ke jyAM sudhI e cokhA cUlA upara caDIne sIjhI na jAya tyAM sudhI te pANI mizra gaNAya. || 196 || ma (gRhastho savAre cokhA pANImAM palADe, ane hAtha vaDe masaLIne ene dhUe, amuka samaya palADI rAkhyA bAda e La pANIne bIjA vAsaNamAM nItArI le, e pANI kyAre acitta thAya ? enI atre vicAraNA cAle che.) A traNa anAdezo - khoTA mata che kemake A traNeya vastu kyAreka lAMbAkALe paNa thAya ane kyAreka jaldI paNa thAya. emAM mukhya kAraNa AdhAra-vAsaNa che. (dhAro ke mATInA vAsaNamAM e cokhAnA dhovANanuM pANI nItAravAmAM Ave, have e OM mATInuM vAsaNa jo bhInuM hoya, ghaNuM vaparAyeluM hoya to enI kinArAdi upara lAgelu pANI jaldI na sukAya. ane e vAsaNa taddana navuM hoya to pachI e jaldI sukAya. have dhAro ke A pANIne acitta thatA 3 miniTa lAgatI hoya, to jUnA vAsaNamAM pelA TIpA 7 miniTa pachI sukAtA hoya evuM ya bane. eTale 3 thI 7 miniTa daramyAna e acitta hovA chatAM sacitta mAnIne choDI devuM paDe, je yogya nathI. ane navA vAsaNamAM 1 ja miniTamAM sukAI jAya to 1-2-3 miniTa daramyAnamAM te pANI sacitta hovA chatAM acitta samajIne vahorI levAno doSa ubho thAya. eTale "bAjhelA TIpA sukAI jAya eTale acitta" e niyama barAbara nathI. ema 'nItArelA pANImAM utpanna thayelA parapoTA zamI jAya eTale acitta' e niyamamAM ya vAMdho paDe. jo pavana vadhAre I OT U sa o ma rang sma || 196 || Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha niryukti bhAga-2 0 mo pi || 1975 ma T T ma hoya to 1 miniTamAM badhA parapoTA zamI jAya. ane bilakula pavana na hoya to 7 miniTamAM ya parapoTA zamI na jAya. Ama beya rIte upara mujaba vAMdho paDe. tathA cokhA gaMdhAya, eTale A pANI acitta thAya" A niyama paNa barAbara nathI. kemake pANI nItaryA bAda cokhA moDA rAMdhavA mUke to ? athavA to dhImA tApe cokhA rAMdhavA mUke to ? cokhA jUnA hoya to jaldI sIjhe ane navA hoya to vAra lAge... A badhAmAM cokhA sIjhavAnA samayamAM ghaNo ja pheraphAra-bheda rahe che. eTale A badhA mato khoTA che. tethI cokhAnA dhovANanuM nItAreluM pANI jyAre bahuprasanna ekadama cokku thaI jAya tyAre te acitta bane. (pANI nItArIe, tyAre te cokhAnA aMzo bhegA hovAthI DahoLuM dekhAya. have e DahoLAmaNa dhIme dhIme nIce besI jAya eTale pachI uparanuM pANI ekadama cokhkhu thaI jAya. ane tyAre e acitta bane.) Ama 345nI gAthAnA uttarArdhano eka artha A karyo ke "Adezatrikane choDIne bahuprasanna bhAtanuM pANI acitta jANavuM." have eno bIjI rIte artha kare che ke "bahuprasanna tandulapANIne choDI e sivAyanA je traNa Adeza batAvelA che, te mizra jANavA.'' mizra akAya kahevAI gayo. mo sthu | Tf ma Na ssa ma || 1975 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modhaniyuti bhAga-2 ||188||maa vRtti : idAnImacittapratipAdanAyAha - o.ni. : sIuNhakhArakhatte aggIloNUsaaMbile nehe / vakkaMtajoNieNaM paoyaNaM teNimaM hoti // 347 // pUrvavat / tena cAcittApkAyena idaM prayojanam - yandra. : mayittanuM pratipAina 42vA mATe che. oghaniryukti-347 : TIkArtha : pUrvanI jema samajI levo. (pRthvIkAya acitta zI rIte thAya ? enuM varNana 341mI r gAthAmAM kareluM che, e pramANe pANImAM paNa yathAyogya rIte samajI levuM.) te acitta akAya vaDe A kArya karAya che. o.ni. : pariseyapiyaNa hatthAidhovaNe cIradhovaNA ceva / AyamaNa bhANadhuvaNaM, emAi paoyaNaM bahuhA // 348 // pariSeka:-secanaM vraNakuSThAdyutthite sati kriyate, tathA pAnaM hastAdidhAvanaM cIradhAvanaM ca kriyate, tathA AcamanaM Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jodhniryukti bhAga-2 // 188 // Na mo ttha sa ma UT bha ga bhAjanaprakSAlanaM ca kriyate, evamAdIni prayojanAni bahudhA bhavanti / yandra. : sodhaniyukti-348 : TIartha : ghA, DoDha vagere roga umA thAya to pAzI vaDe zarIrano se urAya (rasI dUra karavA pANIno vaparAza karavo...vagere.) tathA pIvuM, hAthAdi dhovA ane vastra dhovA... A badhuM pANI vaDe karAya che tathA Acamana-maLazuddhi ane bhAjana-pAtrAnuM prakSAlana pANIthI thAya che. Ama AvA prakAranA ghaNA badhA kAryo aneka prakAre pANI vaDe thAya che. doSA bhavanti vRtti : idAnIM cIraprakSAlanaM kriyata ityuktaM tacca Rtubaddhe na karttavyaM, atha kriya o.ni. : uubaddhadhuvaNa bAusa baMbhaviNAso aThANaThavaNaM ca / saMpAimavAuvo palavaNa AtopaghAto ya // 349 // RtubaddhaH-zItakAloSNakAlau militAveva bhaNyete, tatra yadi cIvarANAM dhAvanaM kriyate tato bAkuziko bhavati vibhUSaNazIla ityarthaH yadA ca vibhUSaNazIlo bhavati tadA brahmavinAzo bhavati, tathA asthAnasthApanaM ca bhavati, yaduta nUnamayaM kAmI tenAtmAnaM maNDayati tatazcAsthAnasthApanam - ayogyatAsthApanaM bhavatIti, tathA saMpAtimasattvAnAM vAyozca vo bhavati tathA plavanena ca sattvavadho bhavati, tathA''tmopaghAtazca bhavati haste kaNDakapatanAditi / sa ma UT spa ma spa // 188 // Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 | 20 || candra.: hamaNA e vAta karI ke "vatranuM prakSAlana karavAmAM pANI upayogI che." paNa e vastranuM prakSAlana zeSakALamAM 1 na karavuM. jo karAya to A badhA doSo lAge. na oghaniryukti-349: TIkArtha : ThaMDI ane garamIno kALa e beya bhegA karo e Rtubaddha kahevAya. temAM jo vastro dhovAmAM Ave, to (1) sAdhu bAkazika bane arthAta vibhUSA karavAnA svabhAvavALo gaNAya. (2) jayAre vibhUSaNazIla bane, = tyAre brahmacaryano vinAza thAya. (3) loko ene asthAnamAM sthApe, eTale ke e sAdhu mATe khoTI kalpanA kare ke "nakkI A sAdhu kAmI lAge che. tethI ja e jAtane vibhUSita kare che." Ama teo sAdhumAM ayogyatAnuM sthApana kare. (4) kApa kADhavAmAM ja * mAkhI-maccharAdi saMpAtimajIvono-uDI uDIne AvI paDanArA jIvono ane vAyukAyano vadha thAya che. (vastra ghasavAdimAM, | | pANI hale vageremAM vAyuno vinAza thAya.) (5) paraThavelA pANImAM taNAI javAnA kAraNe kIDI vagere jIvono vadha thAya. (6) AtmAno upaghAta thAya. kemake kapaDA ghasavAmAM hAtha upara cAThA paDI jAya. vRtti : Aha-yadyevaM na dhAvitavyAnyeva cIvarANi, ucyate, varSAkAle prakSAlayitavyAni, atha na prakSAlyante tata ete toSA mavatti - ___o.ni. : aibhAracuDaNapaNae sIyalapAuraNa ajIragelanne / obhAvaNakAyavaho vAsAsu adhovaNe dosA // 350 // : 200 || Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UT mo zrI ogha- cu niryukti bhAga-2 candra. : prazna : jo Ama hoya to pachI kadi vastro dhovA ja na joIe. // 201 || ma Na uttara H nA, evuM nahi. comAsAnA samaye vastro dhovAnA. jo comAsAnI zaruAta thatA pahelA vastro na dhovAmAM Ave AE to A doSo lAge ke | ma rA malenAtigurUNi bhavanti tathA 'cuDaNa 'tti jIryante panakazca tatra lagati panakaH - phullI, zItalaprAvaraNe cAjIrNaM bhavati, tatazca glAnatA bhavati, tathA 'obhAvaNA' paribhavo bhavati kAyavadhazca bhavati, tAni hi ArdrANi racyotanti santi apkAyAdi vinAzayanti, ete varSAsvadhAvane doSA bhavantIti / bha T oghaniryukti-350 : TIkArtha : (1) vastro mela vaDe ati bhAre thAya. (vastro melA hoya, ane bhejanA vAtAvaraNanA kAraNe e melamAM pANInA aMzo bhaLavAthI e kaDaka=dRDha=vajanadAra bane.) (2) e vastro phATI jAya. (3) melA vastromAM comAsAmAM nigoda thAya. (4) melA, mATe ja ThaMDA vastro paheravAmAM ajIrNa thAya. (atimelA vastro jaldI sukAtA nathI hotA, bheja pakaDI rAkhe che. ane eTale evA vastro paheravAthI khAdhelI vastu pace nahi.) ane tenAthI mAMdagI thAya. (5) AvA melA bhInA vastro paheranArA sAdhuone joI lokomAM zAsananI hIlanA thAya. ("bhInA kapaDA paheravAthI rogo thAya' evuM loko paNa jANatA hoya, eTale sAdhuone bhInA-melA kapaDA paheratAM joIne loko kahe ke "jainadharmamAM zarIra sAcavavAnI paddhati paNa batAvI nathI. teo zuM vaLI dharmanI sAcI vAta karavAnA ? A lokone roga na thavA devA mATenA p ssa ma hA ssa || 201 || Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-dhu niryukti bhAga-2 | 202 / 5 + E upAyonuM paNa bhAna nathI.") (6) kAyano vadha thAya. te A pramANe - A melA vastro comAsAmAM bhInA thAya, sukAya nahi. A emAMthI pANI nItare e sacitta pANI mATe e mela joradAra zastra bane. TuMkamAM bhInA vastro nItare eTale e vastro apukAyAdinI hiMsAnuM kAraNa bane. Ama e pANInI virAdhanA thAya. (jo vastra dhoyelA hoya, to pachI uparanA doSo na lAge.) A badhA doSo comAsAmAM - comAsAnA prAraMbhanI pUrve vastra na dhovAmAM lAge. vRtti : kadA punastatprakSAlanaM kAryamityAha - __ o.ni. : appatte cciya vAse savvaM uvahiM dhuvaMti jayaNAe / asaie va davassa u jahannao pAyanijjogo // 351 // aprApte eva varSAkAle arddhamAsamAtreNa sarvamupadhiM prakSAlayanti yatanayA / athodakaM prAsukaM pracuraM nAsti tato jaghanyena 'pAtraniryogaM' pAtrakopakaraNaM prakSAlanIyaM yena gRhasthA bhikSAM prayacchanto na jugupsante iti / F = = = ka = = - "fe candra. : prazna : vastraprakSAlana kayAre karavuM ? oghaniryukti-351 : TIkArtha : uttaraH mAtra 15 divasa vaDe varSAkALa hajI prApta thayo na hoya tyAre ja badhI upadhine vIrA * - E Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJA niyukti nI yatanApUrvaka dhovI. (dA.ta. te te kSetramAM aSADha suda-1 thI varasAdanI zaruAta thatI gaNAtI hoya, to enA 15 dina pUrve zrI odha gujarAtI mAsa pramANe jeTha vada-1nA divase badho kApa kADhI levo.) bhAga-2 have jo acitta pANI vadhu pramANamAM na hoya to pachI ochAmAM ochI pAtrA saMbaMdhI upadhi to dhoI ja nAMkhavI ke jethI gRhastho bhikSA ApatI vakhate jugupsA na kare. (te vakhate doSita pANI vAparatA na hatA. ane nirdoSa pANI kApa kADhavA | 203 Id = mATe jeTaluM joIe eTaluM na paNa maLe..... tathA melA pallA-jhoLImAM pAtro rAkhI vahore, to gRhasthone manamAM jugupsA thAya ja ke A sAdhuo AvA malina vastromAM gocarI laI jAya che... eTale pAtronI upadhi to dhoI ja levI.) vRtti : Aha-kiM sarveSAM varSaparyanta evopadhiH prakSAlyate ?, na ityata Aha - o.ni. : AyariyagilANANaM mailA mailA puNovi dhovaMti / mA ha gurUNa avanno logaMmi ajIraNaM iyare // 352 // sugamA // navaraM 'ajIraNaM iyare'tti itareSAM glAnAnAM cIvarANi prakSAlanIyAni, yadi na prakSAlyante tato'jIrNa mati candra, : prazna : zuM badhA ja sAdhuonI upadhi varSanA aMte dhovAnI hoya ? (aSADha suda punamathI comAsu zaru thAya e || 203 | Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |E 5 pachI aSADha vada ekama Ave. mAravADIomAM eja divase zrAvaNa vada ekama hoya. ane pUrvanA kALamAM zrAvaNa vada-1thI cA zrI ogha ja varSanI zaruAta gaNAtI. have e varSa aSADha puname pUrNa thAya. ane kApa kADhanArAo aSADha suda-1 vagere divasomAM niryukti kADhe, to e varSanA aMta bhAgamAM ja kApa kADhelo kahevAya.) bhAga-2 oghaniryukti-352 : TIkArtha : sugama che. (artha A pramANe che ke AcArya ane glAna sAdhuonA melA melA vastro // 204 5 vAraMvAra paNa dhovA te eTalA mATe ke lokamAM guruno avarNavAda na thAo ane glAnamAM ajIrNa na thAo.) mAtra chelle je " nIra rUpe zabda che, teno artha A che ke itaronA eTale ke glAna sAdhuonA dhovA yogya vastro jo na dhovAya to glAnane ja ajIrNa thAya. vRtti : idAnImupadhiprakSAlanakAle kAni na vizrAmaNIyAni ? ityetatpradarzayannAha - * mo.ni. : pAyasa paDayA yunisi% tipaTTapattiradara ete Na u vissAme jayaNA saMkAmaNA dhuvaNaM // 353 // pAtrakasya 'paDoyAraM' parikaraM pAtrabandhAdikaM na vizrAmayet, tathA 'dunnini (duni) sijja 'tti rajoharaNaniSadyAdvayaM ekA aurNikI bAhyaniSadyA dvitIyA madhyavartinI kSaumI niSadyA, etaddvayaM na vizrAmaNIyaM / 'tipaTTatti ekaH saMstArapaTTako dvitIya uttarapaTTakaH tRtIyazcolapaTTakaH, 'pottitti mukhavastrikA 'rayaharaNaM 'ti rajoharaNaM prasiddhameva, etAni : 204 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na vizrAmayet, yato nAnyAnyanupabhogyAni santi / tatra ca SaTpadasaGkrAmaNaM kathaM kriyate ityata Aha-'jayaNA saMkAmaNA' zrI odha-thi niryukti yatanA "vastrAntaritena hastenAnyasmin vastre SaTpadI: saz2Amayati, tato dhAvanaM karotIti / bhAga-2 - candra, H upadhinA prakSAlana samaye kayA vastro vizrAmaNa karavA yogya nathI? e have batAve che. (piMDaniryuktimAM vastranI vizrAmaNA karavAnI vidhi batAvI che. eno sAra e ke je kapaDAno kApa kADhavAno hoya, eno tarata kApa na kaDhAya. paNa // 205 = na e mATe e kapaDAne amuka divaso sudhI amuka vidhimAMthI pasAra karyA bAda pachI kApa kaDhAya. have A vizrAmaNAnI vidhi # amuka ja vastromAM karavAnI che. amukamAM nathI karavAnI to kyA vastromAM e vidhi nathI karavAnI ? e batAve che.) oghaniryukti-353 : TIkArtha : pAtrAnI je pAtrabaMdha- jhoLI vagere rUpa upadhi hoya, tenI vizrAmaNA na karavI. tathA || 'oghAnI be niSadyAo (oghAriyuM ane niSethiyu) eka unanI bAhyaniSadyA ane bIjI aMdara rahetI sutarAu niSadyA - A benI vizrAmaNA na karavI. eka saMthAro, bIjo uttara paTTo ane trIjo colapaTTo A traNa paTTa, muhapatI ane ogho... ATalI vastuonI vizrAmaNA karAvavI nahi. prazna : zA mATe ? uttara : kemake A upAdhio bIjI anupabhogya hotI nathI. (Azaya e che ke A upAdhiono rojIMdo vaparAza che. Tu 205. ka = H | Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E B | jo enI vizrAmaNA karIe to pachI te upadhi e vakhate vAparI na zakAya. have e upadhi to roja vAparavI jarUrI ja che. zrI ogha have jo bIjo colapaTTo, bIjI muhapattI vagere hoya ke je hajI bhogavI - vAparI na hoya, to e vAparI zakAya ane niryukti bhAga-2 vaparAyelo colapaTTo vagerenI vizrAmaNA karI zakAya. paNa A badhI vastuo ekeka ja hoya che. be hotI nathI. bIjI nahi bhogavavA yogya eTale ke nahi vaparAyelI hotI nathI. ane eTale ja A upadhionI vizrAmaNA na karAvAya, paraMtu e | 206l v sivAyanI je upAdhi hoya, be kapaDA-kAmaLI... enI vizrAmaNA karAvAya. muhapattI vagere to vizrAmaNA vinA ja tarata kApa ja kADhI tarata upayogamAM laI levI. traNa kapaDAomAM e vAMdho Avato nathI. e badhuM ja piMDaniryuktinI vidhi jovAthI vadhu mra spaSTa thaze.) prazna : vastramAM jo ju vagere nIkaLe, to ene tyAMthI dUra karI anya sthAne mUkavA rUpa saMkamaNa kevI rIte karavuM ? ' uttara : yatanApUrvaka saMkramaNa karavuM. vastrathI DhaMkAyelA hAtha vaDe e juone bIjA vizvamAM saMkramAve, ane pachI prastuta A vastra dhUe. (dhAro ke colapaTTAmAM ju dekhAya, to ene sIdhI hAtha upara laIne bIje na mUke. kemake sIdho hastasparza ene pIDAkArI bane che. eTale hAtha upara vastra rAkhI pachI e vastravALA hAtha vaDe e june bIjA vastra - uttarapaTTAdi upara mUkI pachI colapaTTAno kApa kADhe.) (ahIM june game tyAM mUkavAne badale vastra upara mUkavAnuM kahyuM che. tenuM kAraNa e lAge che ke A jaMtu vastramAM utpanna thayo hovAthI vastra enuM yonisthAna che. ane jIva yonisthAnamAM pIDA ochI pAme. eTale jo ene vI jamIna vagere upara mUkIe to ene vadhAre pIDA thAya... e na thAya te mATe ene bIjA vastra upara mUke. e bIju vastra prAyaH = | is 206 E E. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 // 207 // 15 Sote mesepotAnA 6payogamA naDoya...) vRtti : idAnIM zeSamupadhi vizrAmayataH ko vidhirityata Aha - o.ni. : abtiraparibhogaM uvari pAuNai NAtidUre ya / tinni ya tinni ya ekkaM nisiM tu kAuM parichijjA // 354 // 'abhitaraparibhogaM' kSaumakalpaM zeSakalpayorupari prAvRNoti, kati rAtrayaH ? titra iti vakSyati, tathA nAtidUre cAtmAsanne tameva kalpaM rAtritrayameva sthApayati, 'tinni ya tinni ya'tti padadvayaM yojitameva draSTavyaM, 'eka nisiM tu kAuMti ekAM rAtrimAtmopari kIlakAdau tameva kalpaM sthApayet / 'paricchijjatti evaM sapta dinAni parIkSA karttavyA / athavA 'paricchijja'tti evaM saptavArAH kRtvA punazca zarIre vastraM-prAvRtya parIkSaNIyaM, yadi SaTpadA na laganti tataH / prakSAlanIyamiti // candra, H have upara batAvyA sivAyanI upadhinI vizrAmaNA karanArA sAdhunI vidhine batAve che. oghaniryukti-354 : TIkArtha : sutarAu kapaDAne bAkInA be kapaDAnI upara oDhe. (eka sutarAu kapaDo aMdara paheravAno. eka sutarAu kapaDo kAmaLImAM nAMkhavAno ane trIjA kapaDA tarIke kAmaLI pote ja gaNavI.) emAM sauthI aMdara BHOG Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' Na zrI ogha-stha niryukti bhAga-2 || 208 || K VT | T ma vaparAto sutarAu kapaDo jyAre kApa kADhavo hoya, tyAre prathama to ene have sauthI bahAra oDhe. (eTale ke kapaDAvALI kAmaLI paherI enI upara e kapaDo oDhe.) prazna : keTalI rAtri Ama karavAnuM ? uttara : traNa rAta karavAnuM. A vAta AgaLa kaheze. e pachI te ja kapaDAne rAtre bahu dUra nahi ane bahu najIka nahi.... e rIte sthApe. Ama gAthAmAM rahela titri ya ttinni ya zabda joDI lIdhelo ja jANavo. arthAt eno artha kahevAI ja gayo che. (eka tinni thI vizrAmaNAnI traNa rAtri lIdhI ane bIjA ttinni zabdathI potAnI pAse rAtre sthApI rAkhavAnI traNa rAtri lIdhI.) ssa e pachI eka rAta pote jyAM uMghato hoya tenI upara khIlA vagere upara te kapaDo rAkhavo. A rIte sAta divasa te ma kapaDAnI parIkSA karavI. [ athavA gAthAmAM DichekhkhA zabda che, ene badale parikvekhkhA zabda hoya to A pramANe artha thAya ke A rIte sAtavAra karIne (sAta rAtri karIne) pharI pAchuM e vastra paherIne enI parIkSA karavI. jo temAM ju vagere na jaNAya (na hoya) to pachI dhovuM. (A vidhino vistAra piMDaniryuktimAM Apyo che, chatAM sAmAnya bodha mATe keTalIka bAbato ahIM jaNAvAya che. va ma hA vI. TH | || 208 || Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAcInakALanA sAdhuo jIrNa-zIrNa prakAranA vastro vAparatA, kApa na kADhatA.... ane zarIranI koI pratikULatAne lIdhe emanA ja zrI ogha-thi vastromAM zarIranA parasevA-mela vagerenA saMparkathI nAnI nAnI jIvAto utpanna thavAnI saMbhAvanA rahetI. kyAreka to zarIramAM niryukti M paNa evI jIvAto utpanna thatI. tAjetaramAM ja eka sAdhune A rIte zarIramAM-cAmaDImAM nAnI nAnI jIvAto utpanna thatI bhAga-2 sAkSAt dekhANI. A jIvAto vastramAM ja ghUsI jAya. e eTalI badhI nAnI hoya ane lagabhaga kapaDAnA raMganI hoya ke jaldI 209o | dekhAya paNa nahi. sAdhuo paNa dehamamatvarahita hovAthI teo zarIranI vizeSa darakAra na karatA. e jIvAto zarIranA v parasevA-lohImAMthI ja potAno khorAka meLavIne jIve. have jo Avo kapaDo sIdho ja kApa kADhavAmAM Ave to puSkaLa jIvo | marI jAya. vaLI A jIvo kapaDAnA tANAvANAmAM evA to ghUsI gayA hoya ke jaldI dekhAya ja nahi, eTale sAdhu potAnA e kapaDAmAM jIva che ke nahi ? e mATe prathama parIkSA kare. eTale sauthI aMdaranA vastrane sauthI bahAranI bAju pahere. have roja zarIranI cAmaDImAMthI khorAka pAmanArA e jIvo Aje e na maLavAthI kapaDAnI bahAra dhasI Ave... Ama traNa divasamAM to e badhA jIvo nIkaLI jAya.. jo na hoya to to prazna ja nathI. e pachI pAchA traNa di' rAtre potAnI najIkamAM sthApe... ema sAta dina bAda pAchu e vastra pahere. have jo emAM jIvAta hoya to e sAta divasathI bhojana maLyuM na hovAthI zarIranuM bhojana karavA bahAra nIkaLe... ane jo nIkaLe to pAchuM enuM vizrAmaNa karavuM paDe. kemake hajI emAM jIvo hovAthI kApa na kaDhAya. paraMtu lagabhaga to A sAta dinanI prakriyAmAM badhI ja jIvAto nIkaLI gaI hoya, ane AThame divase e vastra paheryA pachI jo koI jIvAta na dekhAya to pachI e vastrano kApa kADhe... A sAmAnyathI vidhi batAvI.) : 209o. 6 - E - Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti RE zrImodha-tyu o.ni. : keI ekkakkanisiM saMvAseuM tihA paricchaMti / / bhAga-2 pAuNiya jai Na laggati chappayA tAhe dhovijjA // 355 // kecanAcAryA evamAhuH-'ekkekanisiM saMvAseutti ayamatrArthaH-3degtamabhyantaraM kalpaM kSaumamitarakalpayorupari ekAM // 210 // ma rAtriM prAvRNoti, punaraparasyAM rAtrAvAtmAsanne karoti, punaraparasyAM rAtrau Atmopari kIlakAdau lambamAnaM karoti, evaM trirAtraM ssa yAvatparIkSyate pazcAcca taM kalpaM punaH prAvRNoti, prAvRte ca kalpe yadi na laganti SaTpadyastadA dhAvayet-prakSAlayet / / | candra, H oghaniryukti-355 : TIkArtha : keTalAka AcAryo A pramANe kahe che ke abhyattara sutarAu kapaDAne be 1 kapaDAonI upara eka rAta pahere. pharI bIjI rAte e vastrane potAnI najIkamAM sthApe. pharI trIjI rAte potAnI upara | khIlAdine AdhAre e vastra laTakatuM rAkhe. traNa rAta sudhI enI parIkSA kare, e pachI te vastrane pAchu pahere. have jo vastra paheryA bAda emAM padI vagere na lAge, to pachI tene dhUme. vRtti : te ca prakSAlayantaH - 2 // 20 // a FOTO HE Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tya o.ni. : nivvodagassa gahaNaM keI bhANesu asui paDiseho / niryukti ___ gihibhAyaNesu gahaNaM ThiyavAse mIsiaM chAro // 356 // bhAga-2 te ca sAdhavazcIvaraprakSAlanArthaM nIvrodakasya grahaNaM kurvanti, tatrAha-'keI bhANesu'tti kecanaivaM bruvate yaduta 'bhAjaneSu' // 211 // pAtreSu nIvrodakagrahaNaM kArya, AcArya Aha-'asui' lokA evaM bhaNanti, yaduta azucaya ete, tatazca pratiSedhaM kurvnti| Na kva punargrAhyamityata Aha-'gihibhAyaNesu' gRhasthasatkeSu bhAjaneSu-kuNDAdiSu bhAjaneSu gRhyate, kadA?-'ThiyavAse' sthite pravarSaNe-thakke varisiyavve, 'mIsagaM( siaM)"tti atha tatra pravarSati parjanye gRhyate tato gRhNato mizraM | bhavatyantarikSodakapAtAt tasmAtsthite pravarSaNe grAhya, gRhItvA ca kSAraH kSepaNIyo yena sacittatAM na yAti / yandra. : vastrAnu prakSAlana 42 mA sAdhuso | 43? me batAye cha. oghaniryukti-356 : TIkArtha : te sAdhuo vastronA prakSAlana mATe nIdrodakanuM grahaNa kare. (varasAdanuM pANI gharanA ' chAparA ke naLIyA upara paDe ane pachI te chAparA ke naLIyAnI dhAra uparathI nIce paDe. A pANI nIdrodaka kahevAya.). AmAM keTalAko ema kahe che ke "nItrodakane pAtrAmAM grahaNa karavuM." paNa AcAryazrI kahe che ke evuM karazuM to loko bolaze ke A sAdhuo apavitra che. khAvAnA pAtrAmAM AvuM gaMdu pANI le che ?" prazna : to pachI me pA zebhA le ? 1FOTO RTO FE H // 211 // Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti bhAga-2 uttara : gRhasthonA kuMDA vagere bhAjanomAM e pANI levuM. zrI ogha-thi prazna : e kyAre levuM ? uttara : jyAre varasAda paDato aTakI jAya tyAre e pachI pANI levuM. jo varasAda paDavAno cAlu hoya ane grahaNa kare to e pANI mizra thAya, kemake emAM uparathI AkAzanuM pANI paDatuM hoya che. (paDI cUkeluM pANI acitta mizra, paDatuM pANI | 212 I w sacitta.... be bhegA thAya eTale mizra.) eTale varasAda aTakI gayA pachI e pANI levuM. (e paNa 48 miniTa bAda levuM. ja ema piMDaniryuktivRttimAM jaNAvela che.) e grahaNa karelA pANImAM pachI kSAra-cUno nAMkhI devo ke jethI te pANI sacittatAne vr) na pAme. vRtti : kasya punaH prathamamupadhiH prakSAlanIya ityata Aha - o.ni. : gurupaccakkhANagilANasehamAINa dhovaNaM puvvaM / to appaNo puvvamahAkaDe ya itare duve pacchA // 357 // prathamaM gurorupadhiH prakSAlanIyaH tataH 'paccakkhAya'tti pratyAkhyAnI anazanasthastasyopadhiH prakSAlyate samAdhAnArthaM, tato glAnasya pazcAtsehasyAvadhiprakSAlanaM mA bhUnmalaparISahapIDayA cittabhaGgaH, evameteSAM pUrvamupadhiH prakSAlyate tata ra AtmanaH prakSAlayatyupadhim / idAnI kAni prathamaM prakSAlanIyAni ? ityata Aha-'puvvamahAkaDe ya'tti yAni ekakhaNDAni II ra 1 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na mo zrI sodha- tyu atUrNitAni yathAkRtAni pUrvaM prakSAlayati, 'iyare duve pacchatti itarau dvau vastrabhedau pazcAtprakSAlayati, ekAnyalpaparikarmANi yAni kvacinmanAk tUrNitAni, anyAni bahuparikarmANi yAni dvidhA sIvitAni tUrNitAni ca, svalpaparikarmANi ca kSAlayitvA tato bahuparikarmANi kSAlayati / niryukti NaM NaM bhAga-2 acchospiTTaNAsu ya Na dhuve dhove patAvaNaM na kare / paribhogamaparibhoge chAyA tava peha kallANaM // 358 // sa // 213 // ma UT idAnIM sa sAdhuH prakSAlayan karpaTAni nAcchoTayati rajakavat, nApi ca piTTayati kASThapiTTanena strIvat, kintu hastena | manAgyatanayA dhAvanaM karoti, dhautAni ca vastrANi Atape na pratApayati, mA bhUttatra kAcit SaTpadI syAt, kAni punarAtape bha ga karttavyAni kAni vA na karttavyAni ? ityAha 'paribhogamaparibhoge tti tAni karpaTAni dvividhAni bhavanti - paribhogyAni ga aparibhogyAni ca tatra yathAsaGkhyena chAyAtapayoH karttavyAni, paribhogyAni chAyAyAM zoSyante, mA bhUttatra SaTpadI syAt, aparibhogyAnyAtape zoSayati, 'peha'tti tAni ca karpaTAni zuSyanti santi nirUpayatyapaharaNabhayAt / 'kallANaM 'ti pazcAttasya pakSAlanapratyayamekakalyANakaM prAyazcittaM dIyate ukto'pkAyaH, yandra prazna DonI upadhi pahelA dhovI ? sma hA spa // 213 // Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B ni9 vi E F = = oghaniryukti-357 : TIkArtha : uttara : sau prathama gurunI upadhi dhovI. tyArabAda anazana karanArAnI upadhi tenI zrI ogha-. niryukti samAdhi - prasannatAne mATe dhovI. tyAra pachI glAnanI, e pachI nUtanadIkSitanI upadhi dhovI. jo enI upadhi dhovAmAM na Ave to e to navo hovAthI, ghaDAyo na hovAthI mala parISahanI pIDA sahana na karI zake ane e pIDAnA kAraNe enuM mana bhAga-2! | bhAMgI jAya. Ama pahelA A badhAnI upAdhi dhovI, e pachI potAnI upadhi dhovI. (Ama kApa kADhanArA paNa ghaNA hoya eTale 214 mAM kaMI eka ja sAdhue A badhAnI upadhino kApa kADhavAno nathI. paNa A krama to jarUrI che ja, e darzAvavA batAvela che.) ja ja prazna : kyA vastro pahelA dhovA ? uttara : pahelA yathAkRta vastro dhovA. je vastro ekaja TukaDA rUpa hoya eTale ke je vastra be TukaDA sAMdhIne taiyAra karAyeluM " na hoya ane je vastra atUrNita hoya (vastramAM kANuM vagere paDI gayuM hoya tyAre je "rajU karavAmAM Ave che, te tUrNita kahevAya 'ja che.) te yathAkRta kahevAya. bAkInA be bhedavALA vastrone pachIthI dhUe. emAM eka alpaparikarmavALA hoya ke je vastro koIka jagyAe kaMIka raphU karelA hoya. jyAre bIjA vastro bahuparikarmavALA che ke je vastro be prakAre che. sIvelA ane tUrNita karelA. svayaM sIvavAmAM ke tUrNita karavAmAM koI virAdhanA na hoya to paNa A badhuM parikarma karavAmAM ghaNo samaya jAya, svAdhyAyano vyAghAta thAya eTale yathAkRtavastra karatA A vastra doSavALA to gaNAya ja. mATe ja saMyama-svAdhyAyanuM poSaNa karanArA yathAkRta vastro paranA bahumAnathI ja prathama te vastro dhUe. pachI alpa parikarmavALA vastro dhUe ane pachI bahuparikarmavALA vastro dhUe. oghaniryukti-358: TIkArtha : vastro dhoto te sAdhu vastrone dhobInI jema AcchoTe nahi. (vastramAM vacce pANI nAMkhI TET 214 = = Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti T bhAga-2 || 215 | dhoyelA vastro taDakAmAM tapAve-sUkave nahi. kadAca evuM na bano ke e vastramAM koIka SaTpadI-jaMtu-ju rahI gaI hoya. e vastramAM tANAvANAmAM ghuselI Sa5dI rahI gaI hoya ane jIvatI hoya ane have jo e vasra taDakAmAM sUkave to taDakAthI enI virAdhanA thAya. joke eka paNa Sa5dI nathI evI khAtarI bAda vastra dhUe che. chatAM zakya che ke koIka SapadI aMdara maiM rahI gaI hoya... e saMbhAvanAne najaramAM rAkhIne vastro taDakAmAM na sUkave.) b tyAM ja vastrane guMcaLu vALI jora jorathI aphALavuM e AcchoTana. athavA to vastrone patthara upara pachADavA e AcchoTana) strInI jema lAkaDAnA piTTana vaDe pITe nahi. (strIo vastra upara dhokA mArI mArIne dhue, evuM sAdhu na kare.) paraMtu hAtha vaDe yatanA pUrvaka kaMIka dhAvana kare. (dhIme hAthe vastrone masaLe...) TT prazna H kayA vastro taDakAmAM ka2vA (sukavavA) ane kayA na sukavavA ? uttara : te vastro be prakAranA hoya che. paribhogya vastro ane aparibhogya vastro. temAM kramazaH chAyA ane AtapamAM 5 karavA. eTale ke paribhogya vastro chAyAmAM sukavavA. evuM na bane ke temAM Sa5dI hoya (ane eTale taDakAmAM sukavavAthI virAdhanA thAya...) aparibhogya vastro AtapamAM sukavavA. (je vastro zarIra sAthe vadhu saMparkamAM Ave te paribhogya gaNavA, bIjA aparibhogya gaNavA dA.ta. pallA.) te vastro jyAre sukAtA hoya tyAre enuM apaharaNa thaI javAnA bhayathI enuM dhyAna rAkhe. (arthAt e vastro koI corI na jAya e mATe cokI rAkhe.) j ma hA at || 215 // Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti HTPER // 216 // A vidhi patI gayA bAda te sAdhune A prakSAlana karavA nimitte eka kalyANakanuM prAyazcitta apAya che. (jinAjJA pramANe zrI modha-tyu kApa kADhavo e doSa nathI. paraMtu A kApa kADhavAmAM pramAda-anAbhogathI nAnI-moTI koI ne koI jIvavirAdhanA thavAnI zakyatA ghaNI vadhAre che mATe ja enI zuddhi mATe prAyazcitta mukhyatve che ema jANavuM.) bhAga-2 akAya kahevAI gayo. (navaprakAranA piMDanA varNanamAM bIjo akAya piMDa kahevAI gayo.) vRtti : idAnImagnikAya ucyate - o.ni. : iTTagapAgAINaM bahumajjhe vijjuyAi nicchaio / iMgAlAI iyaro mummuramAI ya mIso u // 359 // asAvapi trividhaH sacittAdibhedena, tatra sacitta iSTakApAkAdInAM bahumadhye vidyudAdiko naizcayiko bhavati, au aGgArAdizcetaro vyAvahArikaH murmurAdikaH-ulmukAdimizro bhavati / idAnImacittAgnikAyasyopayogamacittAgnizarIropayogaM ca darzayannAha - odaNavaMjaNapANagaAyAmusiNodagaM ca kummAsA / DagalagasarakkhasUI pippalamAI ya paribhogo // 360 // HEROERA 1 // 21 // Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na mo zrI odha- j f niryukti bhAga-2 sa || 217|| ma - odanaM-kUrAdi vyaJjanaM- timmaNaM pAnakaM - AcAmlaM AyAmaM avazrAvaNaM uSNodakaM kulmASAzca etAni agnernirvatrtvAni kAryANi tatazcaibhirupayogaH kriyate / idAnImagninirvarttitazarIropabhogaM darzayannAha - DagalakAiSTakAkhaNDA atIva pakvA: sarakkho - bhasmasUcyaH pippalakaH - kSurakaH, evamAdibhiracittairagnizarIrairupayogaH kriyate, agnizarIrANi ca dvividhAni bhavanti - baddhillayANi mukkillayANi ca tatrAtra mukkillayANi draSTavyAni / have acitta agnikAyano upayoga zuM ? ane acittAgninA zarIrano upayoga zuM ? e be vastu dekhADatA kahe che. oghaniryukti-360 : TIkArtha : odana - bhAta, vyaMjana - tImana = vadhAra (vaghAreluM zAka), pAnaka-AcAmla (khATuM pANI) AyAma-avazrAvaNa - bhAtanuM osAmaNa, garama pANI ane aDada = bAphelA aDada A badhI vastuo agninA kAryo che ane eTale A badhI vastuo vaDe kharekhara agnino ja upayoga karAya che. = have agnithI banAvAyelA zarIronA upabhogane-bhogavaTAne dekhADatA kahe che. iMTanA atyaMta pAkelA TukaDAo, rAkha, if A ma candra. H have agnikAya kahevAya che. UT oghaniyukti-359 : TIkArtha : A agni paNa traNa prakAre che. temAM iMTo pakAvavAnI bhaThThInI bahumadhya bhAgamAM ane ma vAdaLAnI vijaLI vagere e nizcayathI sacitta hoya che. aMgArA vagere rUpa agni itara che eTale ke vyavahArathI citta che. murmura vagere agni mizra che. bha | | va o hA | || 217|| Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha-tyu niyukti kare bhAga-2 // 218 // soyo, kAtara A vagere acitta agnizarIro vaDe upayoga karAya che. agninA zarIro be prakAranA hoya che. (1) baddha (2) mukta (jemAM sacitta agnikAya hoya te baddha agni zarIra kahevAya. jemAM sacitta agnikAya na hoya te mukta zarIra kahevAya) temAM ahIM mukta zarIro jANavA. vRtti : idAnI vAyukAya ucyate, asAvapi trividhaH sacittAdirUpaH, tatra naizcayikasacittapratipAdanAyAha - o.ni. : savalayaghaNataNuvAyA atihimaatiduddiNe ya nicchaio / vavahAra pAiNAdI akkaMtAdI ya accitto // 361 // saha valayairvarttanta iti savalayA ghanavAtAzca tanuvAtAzca savalayAzcaite ghanatanuvAtAzca savalayaghanatanuvAtA nizcayataH bha| sacittAH / tathA'tihimapAte yo vAyuratidurdine ca yo vAyuH sa naizcayikaH sacittaH, vyavahArataH punaH prAcyAdi-pUrvasyAM - yo dizi, AdigrahaNAdattarAdigrahaNaparigrahaH, etaduktaM bhavati-atihimaatirdinarahito yaH prAcyAdivAyuH sa vyavahArataH sacittaH / idAnImacittaH 'akkaMtAI ya accitto 'tti 3yaH kardamAdAvAkrAnte sati bhavati so'cittaH, sa ca paJcadhAakkaMte dhaMte pIlie sarIrANagae saMmacchime, tattha akkaMto cikkhilAisa, dhaMto datiyAisa, pIlio pottacammAIsa, sarIrANugao UsAsanIsAsavAU udaratthANIo, saMmacchimo tAliyaMTAIhiM jnnio| / Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti | candra.: have vAyukAya kahevAya che. te paNa sacitta vagere rUpe traNa prakAre che. temAM naiRRyika sacittanuM pratipAdana karavA zrI ogha mATe kahe che. bhAga-2 oghaniryukti-361 : TIkartha : valayonI - baMgaDInA AkAravALA avayavonI sAthe je varte - vidyamAna hoya te savalaya kahevAya. ghanavAta ane tanuvAta A be zabdono dva samAsa karIe eTale dhanatanuvAtA: zabda banyo che. e pachI 219o w karmadhAraya samAsa karIe eTale savAzca te ghanatanuvAtAza rUti vartanatanuvAtA: ema zabda bane. je gAthAmAM lakhelo " che. A badhA nizcayathI sacitta hoya che. (ratnaprabhA vagere pRthvInI nIce ghanodadhi che, enI nIce ghanavAta che ane enI nIce tanavAta che. tathA ratnaprabhA vagere pRthvIne vIMTaLAIne baMgaDI AkAre ghanodadhi che. enI pachI baMgaDI AkAre ghanavAta ane tanavAta che. A traNeya baMgaDI AkAre hovAthI e valaya tarIke oLakhAya che.) tathA ghaNo vadhAre barapha paDe te vakhate je vAyu hoya ane vAdaLAo khUba ja hovAne lIdhe aMdhArAvALuM bhejavALu ' vAtAvaraNa thAya e vakhate je vAyu hoya te naiRRyika sacitta kahevAya. (meSaNaM tuni tama: vAdaLAothI utpanna thayelo aMdhakAra durdina kahevAya che. e jayAre ghaNo hoya tyAre vAyu paNa cokkasa sacitta ja hoya. beyamAM apakAyanA muddagalo vAyumAM bhaLe, e vAtAvaraNa vAyune sacitta banAvI ja de, sacittane acitta na banavA de. vaLI sUryanI garamI ochI thavAnA kAraNe paNa vAyu sacitta banI jAya. tathA vyavahArathI sacitta vAyu to pUrvadizAmAM je vAyu hoya te. ema mAtra zabda dvArA uttarAdi dizA paNa laI levI. 6 R 's B E Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e badhAno vAyu vyavahArathI sacitta hoya. zrI oghaniyukti | Azaya e che ke atihima ane atidurdina vinAno je pUrva-uttarAdi dizAmAMthI Avato vAyu che te vyavahArathI sacitta bhAga-2) che. (e moTAbhAge sacitta ja hoya. kyAreka kevalInI dRSTie te acitta banI gayo hoya to paNa chaba0o e jANI zakatA na hovAthI emaNe to eno sacitta tarIke ja vyavahAra karavAno rahe.) 220o | - have acittavAyu batAvAya che. kAdava vagere dabAye chateM je pavana utpanna thAya te acitta hoya. (kAdavAdi upara paga " paDe eTale poco kAdava aMdara dabAya enA kAraNe vAyunI utpatti thAya. A utpanna thayelo vAyu acitta hoya.) * te pAMca prakAre che. (1) AkrAnta (2) mAta (3) pIlita (4) zarIrAnugata (5) saMmUcchima. temAM (1) kAdava vagere dabAvAthI utpanna thato vAyu AkrAnta kahevAya. (2) dati vageremAM phUMka mArI mArIne je vAyu bharavAmAM Avelo hoya te bAta 'vAyu. (dati eTale cAmaDAnuM eka sAdhana che. nadI vagere utaravA mATe e upayogI bane. atyAre jema pavana bharelA TAyarothI || pANImAM tarAya, ema pUrve A pavana bharelI dati vagerethI tarI zakAtuM.) (3) vastra cAmaDA vageremAM pIlita vAyu. (Azaya thI e che ke kApa kADhatI vakhate vastra vagere dabAvavAmAM Ave, te vakhate vAyu utpanna thAya. ema vastra nIcovavAdi vakhate paNa vastrane pIDavAmAM Ave ane emAM paNa vAyunI utpatti thAya.) (4) ucchavAsa ane nicchavAsano vAyu. peTamAM rahelo vAyu che e badho zarIrAnugata kahevAya. (5) paMkhA vagere vaDe utpanna thayelo vAyu saMmUchima kahevAya. (A vAyu bhale acitta hoya, vI paNa utpanna thayelo A vAyu bahAra rahelA sacittAdi vAyuno hiMsaka bane che. mATe ene acitta samajI ene utpanna karavAmAM E fk's || 2 20ll. . | Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A koI virAdhanA nathI" evuM bhUlathI paNa na vicAravuM. hA ! zvAsocchavAsAdi anivArya hovAthI temAM doSa nathI, paNa jayAM nA shriibhodhniryukti 1 e vAyunI utpatti aTakAvI zakAya, tyAM to e vAyu niSkAraNa utpanna karavAmAM avazya doSa lAge ja.) bhAga-2) / vRtti : idAnIM mizra ucyate, Aha-kiM punaH kAraNamiha mizraH pazcAdvyAkhyAyate ?, ucyate, acittenaiva sa sAdhurvyavahAraM karoti, sa ca gRhItaH sanneva mizrIbhavati, asyArthasya pradarzanArthaM pazcAnmizra ucyate / // 221 // o.ni. : hatthasayamega gaMtA daio acitto biie saMmIso / . taiyaMmi u saccitto batthI puNa porisidiNehiM // 362 // acittavAyubhRto itistaraNArthaM gRhyate, sa ca kSetrato hastazatamekaM yAvadgatvA'pi acitta eva, toyaM tIrvA'pi tato | hastazatAdUrdhvaM dvitIyahastazataprArambhe mizro bhavati, tRtIyahastazataprArambhe sacitto bhavati, kSetramaGgIkRtya yAvatA kSetreNa - mizro bhavati tathoktaM, idAnIM kAlamaGgIkRtya yAvatA kAlenAcittaH san mizraH sacitto vA bhavati tatpradarzayannAha-'batthI puNa porisidiNehi ti tatra basti:-carmamayI khallocyate, sA cAcittavAyorApUritA utkRSTasnigdhakAle pauruSImAtraM kAlaM yAvattatrastho vAyuracitta evAste, ayamatra bhAvArtha:-kAlo hi dvividhaH-niddho lukkho ya, tattha niddho kAlo sapANito iyaro lukkho, tattha niddho tiviho ukkoso majjhimo jahanno ya, tattha ukkosaniddhe kAle egaM porisI jAva batthI BF HP PETECTOR PTOR // 221 // Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAyupUrito acitto hoi taduvari so ceva biie pahare misso hoi taduvari so ceva taie pahare sacitto hoi, majjhimaniddhe zrImodha-tyu niryukti kAle batthI vAuNA''pUrio do porisIo jAva acitto hoi taduvari so ceva taiyapahare mIso bhavati taduvari so ceva bhAga-2 cautthe pahare sacitto hoi, jahaNNe niddhe kAle batthI vAuNA''pUrio tiNNi pahare jAva acitto hoi, taduvari so ceva cautthe pahare misso hoi, taduvari paMcame pahare so ceva sacitto hoi / evaM niddhakAle mANaM bhaNiaM, idANi rukkhakAle // 222 // diNehiM parUvaNA kijjai, tattha lukkhakAlo'vi tiviho-jahannalukkho majjhimalukkho ukkosalukkho ya, tattha jahannalukkhe kAle batthI vAuNA''pUrio egadivasaM jAva acitto hoi, taduvari so ceva biIyadivase misso hoi taduvari so ceva tatie divase sacitto hoi, majjhimalukkhe kAle batthI vAuNA''pUrio do diNANi jAva acitto hoi, |bha taduvari so ceva taie divase misso hoi, taduvari cautthe divase sacitto, evaM so ceva vAU ukkosalukkhakAle divasatigaMjAva acitto hoi, taduvari so ceva cautthe divase misso hoi, taduvari so ceva paMcame divase sacitto bhavati / evaM egadugatisaMkhA porisidiNesuM aNuvaTTAvaNIA iti / yandra. : ve mizravAyu vAya che. prazna : kayA kAraNasara mizravAyunuM nirUpaNa pAchaLathI karyuM ? e to sacitta pachI tarata ja karavuM joIe ne ? = uttara : sAdhu acittavAyu vaDe ja vyavahAra kare che. arthAt sAdhu potAnA vaparAzamAM acittavAyu le che. paNa te Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja ' P = = = acittavAyu grahaNa karatAnI sAthe ja amukavAramAM mizra thaI jAya che. A padArtha dekhADavA mATe ja acitta bAda mizravAyuM zrI ogha-thI. kahevAya che. niryukti bhAga-2 oghaniryukti-362 : TIkArtha: acittavAyuthI bharela dati nadI vagere utaravA mATe = taravA mATe grahaNa karAya. kSetranI apekSAe vicArIe to e datimAM rahelo acittavAyu eka so hAtha jeTaluM pANImAM gayA pachI paNa acitta ja hoya. 223v tyArabAda so hAthanI upara jAya to bIjA so hAthano prAraMbha hoya tyAM e mizra thaI jAya, trIjA so hAthanA prAraMbhamAM sacitta ja banI jAya. Ama kSetranI apekSAe e vAyu jeTalA kALe mizra, sacitta thAya te pramANe badhI vAta jaNAvI. have kALane AzrayIne jeTalA kALe acittavAyu mizra ke sacitta thAya che, tene dekhADavA mATe kahe che. vatthI...vagere. ( basti eTale cAmaDAnI banelI khallA. (datinI jema ja Ano upayoga paNa nadI vagere taravA mATe ja thAya che. beyamAM mAtra ne eTalo ja bheda che ke ekamAM te te prANInuM zarIra aMdarathI saMpUrNa khAlI karI gudAno bhAga pUrI gaLAno bhAga vAyu puravA mATe khullo rakhAya che. ane bIjAmAM gaLAno bhAga baMdha karI gudAno bhAga vAyu puravA mATe rakhAya che. marI gayelA prANInA zarIranI aMdarathI mAMsa vagere badhuM ja kADhI laI e zarIra AkhuM poluM banAvI devAya ane pachI emAM vAyu bharIne eno nadI vagere taravAnA sAdhana tarIke upayoga thAya. A badhuM kaMI sAdhu na kare. gRhastho potAnA upayoga mATe AvI vastu banAvatA hoya che, sAdhu to jayAre jarUra paDe tyAre e laI eno upayoga kare.). = = ': 223 ILL Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 224 A basti acitta vAyuthI pUrI devAmAM Ave to pachI temAM rahelo vAyu ati snigdhakALamAM eka prahara jeTalA samaya sudhI acitta ja rahe. ahIM bhAvArtha A pramANe che ke kAla be prakAre che. snigdha ane rukSa. emAM snigdhakALa eTale bhejavALo kALa. ane If Itara-pANI vinAno kALa (jemAM vAtAvaraNamAM pANIno aMza na anubhavAya tevo, unALAno kALa) temAM snigdhakALa traNa x prakAre che. | (1) utkRSTa (2) madhyama (3) jaghanya. temAM utkRSTa snigdha kALamAM vAyuthI bharelI bastI eka prahara sudhI acitta rahe. ja tyArabAda te ja vAyu trIjA praharamAM sacitta thAya. (eTale ke bIjA praharamAM mizra hoya.) madhya snigdha kALamAM vAyuthI bharelo che A bastI be prahara sudhI acitta rahe, trIjA praharamAM mizra rahe, tyArabAda teja cothA praharamAM sacitta thAya. jaghanya snigdhakALamAM ja '* vAyuthI bharelo bastI traNa prahara acitta rahe, tyAra pachI te ja cothA praharamAM mizra thAya, ane tyArabAda pAMcamAM praharamAM 3 te ja sacitta thAya. A pramANe snigdhakALamAM pramANa kahevAyuM. have rukSakALamAM divaso vaDe prarUpaNA karAya che. arthAt emAM praharane badale divaso gaNavAnA che. temAM rukSakALa paNa traNa prakArano che. (1) jaghanya rukSa (2) madhyamarukSa ane (3) utkRSTa rukSa. temAM jaghanyakSa kALamAM vAyuthI bharelo bastI eka divasa sudhI acitta rahe. tyAra pachI te ja bIjA divase mizra thAya ane te ja trIjA divase sacitta thAya. madhyamarukSakALamAM vAyuthI bharelo bastI be divasa sudhI acitta rahe, tyArabAda te ja trIjA divase mizra thAya ane tyArabAda cothA divase sacitta 24 IL Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya. te ja vAyu utkRSTarukSakALamAM traNa divasa sudhI acitta hoya, tyArabAda te ja cothA divase mizra thAya ane te ja pAMcamAM zrI ogha divase sacitta thAya. niyukti ke A pramANe praharamAM ane divasamAM eka be traNanI saMkhyA lagADavI. (atigADha ziyALo ke atigADha comAsu e bhAga-2 atisnigdhakALa. madhyama ziyALo ane madhyama comAsu e madhyamakALa... ema badhAmAM samajI levuM.) (vhIlaceramAM A | 225 - vicAra karavAno che enA paiDAmAM - TAyaramAM vAyu bharavAmAM Ave che. ziyALAmAM to e 12/3 prahara bAda mizra-sacitta ja thaI ja jAya. enI virAdhanA thayA ja kare.) vRtti : idAnImacittena vAyunA yatprayojanaM bhavati tatpradarzayannAha - o.ni. : daieNa vatthiNA vA paoyaNaM hojja vAuNA muNiNo / gelanaMmi vi hojjA sacittamIse pariharijjA // 363 // sugamA // navaraM datieNaM taraNaM kIrati, gelanne batthiNA kajjaM hoi / ukto vAyuH, candra.: have acittavAyu vaDe je prayojana che, tenuM pratipAdana karatA kahe che. oghaniryukti-363 : TIkArtha : sugama che. (artha A pramANe che ke munine dati ane bastI dvArA vAyu vaDe prayojana II 2 25II Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 nI / 226IL - 5 E hoya che. arthAt A be vastuno upayoga kare tyAre emAM vAyuno upayoga ja thAya che. athavA to mAMdagImAM paNa eno A upayoga thAya. sacitta ane mizra vAyune choDI devo joIe.) mAtra eTaluM ke dati vaDe nadImAM tarI zakAya. jyAre mAMdagI vageremAM basti vaDe kAma paDe. (reca levA vagere mATe eno upayoga saMbhavita che. athavA masA, bhagaMdara vagere rogo thayA hoya tyAre vAyupUrita basti upara besAya che, evI rIte eno mAMdagImAM upayoga thAya che. jo ke pUrve bastino upayoga ame nadI taravAmAM darzAvyo che. e piMDa ni. granthanA AdhAre kahyo che. ahIM eno mAMdagImAM upayoga kahyo che, eTale e ja bIjI paNa vastu saMbhavita che. vizeSa bahuzruto jANe...) vAyu kahevAI gayo. vRtti : idAnIM vanaspatikAya ucyate, asAvapi sacittAdibhedAtridhA, tatra nizcayasacitta-pratipAdanAyAha - o.ni. : savvo va'NaMtakAo saccitto hoi nicchayanayassa / vavahArAu a seso mIso ya pavvAyaroTTAI // 364 // 32sarva evAnantavanaspatikAyo nizcayanayena sacittaH, zeSaH parittavanaspatirvyavahAranayamatena sacittaH, 'mIso ma / pavvAyaroTTAI 'tti mizrastu pramlAnAni phalAni yAni kusumAni parNAni ca roTTo-loTTo tandulA: kuTTitAH, tattha taMdulamuhAI acchaMti teNa kAraNena so misso bhaNNai / - 226o. = = = ' K "s - E Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - a zrI ogha-6 candra. : have vanaspatikAya kahevAya che. A paNa sacittAdi bhedothI traNa prakAre che. temAM nizcaya sacitta vanaspatinuM niryukti pratipAdana karavA mATe kahe che - bhAga-2 oghaniryukti-364: TIkArtha : tamAme tamAma anaMtavanaspatikAya nizcayanayathI sacitta hoya. jayAre bAkIno pratyeka vanaspati vyavahAranayanA mate sacitta hoya, jayAre karamAI gayelA phaLo, puSpo, pAMdaDAo, loTa, A badhuM mizra kahevAya. | 227ll.' gAthAmAM roTTA lakhela che. emAM roTTa eTale loTa. loTa eTale kuTelA - daLelA - taMdula - cokhA temAM taMdulanA mukho hoya # che. te kAraNathI mizra che. (ahIM je bhAta tarIke vaparAtA cokhA che e to acitta ja che eno loTa paNa acitta bane. paNa mA e cokhAnA dANA jayAre photarA sAthenA hoya tyAre e DAMgara kahevAya. ane e jyAre khAMDavAmAM Ave, kuTavAmAM Ave tyAre cokhA acitta bhale bane paNa e cokhA upara rahela photarAno mukhano bhAga sacitta hoI zake che ane te A loTamAM bhego na hovAthI loTa mizra bane.) (pUrve je naiRRyika sacitta pRthvI vagere batAvyA, te evA che ke e traNeya kALamAM sacitta ja rahenArA che. jyAre ahIM je naiRRyika sacitta anaMtavanaspati batAvela che, temAM evuM nathI. ghaNI nigodo sukAI gayA bAda acitta ja banI jAya che ane evo vyavahAra paNa cAlu ja che. eka kaMdamULa vagere anaMtakAya paNa raMdhAyA pachI acitta ja che. eTale ahIM A pramANe artha samajavo ke je nigodo zAstrIya dRSTie = vyavahArathI acitta na thaI hoya te tamAma nigoda avazya sacitta ja hoya. pratyeka vanaspatimAM evuM nathI. zAstrIya dRSTie je pratyeka vanaspati acitta na banI hoya te nizcayathI - kevalI daSTie * * * * * * | 227ll * Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E F zrI ogha-yu. S? niryukti E bhAga-2 || 228 - acitta banI cUkelI paNa hoI zake che... Ama ATalo padArthaviveka karavo.) vRtti : idAnImacittavanaspatikAyaM tadupayogaM ca darzayannAha - mo.ni. : saMthArapAraMvAghomijhambAkuM pInakuM ! osahabhesajjANi ya emAi paoyaNaM tarusu // 365 // tatra saMstArakaH azuSiratRNaiH kriyate, kalpadvayaM ca kArpAsikaM bhavati, auSadhamantarupayujyate, bheSajaM tu bhirlepH| ukto vanaspatikAyaH, candra. : have acitta vanaspatikAyane ane tenA upayogane dekhADatA kahe che. oghaniryukti-395 : TIkArtha : (saMthAro, pAtrA, dAMDo, sutarAu kapaDo, pITha, phalaka, auSadha, bhaiSaja A badhA ! vanaspatinA upayogo che.) temAM saMthAro polANa vinAnA taNakhalAo vaDe karAya. (polANa vagerevALA taNakhalAomAM jIvo bharAI javAthI virAdhanA thAya.) be kapaDA kapAsanA banelA hoya che ane kapAsa vanaspati che. je zarIranI aMdara upayogI thAya te haraDe, triphaLAdi auSadha kahevAya. je zarIranI bahAra upayogI thAya te vilepana vagere bhaiSaja kahevAya. (AmAM jo ke sIdho vanaspatikAyano upayoga ja batAvyo che. acitta vanaspattinuM varNana nathI karyuM. jyAre gAthAnI ra8II Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha-tthu niyuti bhAga-2 // 228 // avataraNikAmAM to acittavanaspatikAya dekhADavAnI paNa pratijJA karelI che. eTale A saMgata na thAya. paNa emAM A rIte samajI levuM ke A badhI vastuomAM je vanaspati vaparAya che, te acitta hoya che eTale e rIte acitta vanaspatinuM varNana paNa thaI gayuM.) vanaspatikAya kahevAI gayo. vRtti : idAnI dvIndriyAdipratipAdayannAha - o.ni. : biyatiyacauro paMciMdiyA ya tippabhiI jattha u samiti / saTThANe saTThANe so piMDo teNa kajjamiNaM // 366 // dvitricatuSpaJcendriyA ekaike triprabhRtayo yatra samavAyaM gacchanti sa dvIndriyAdipiNDaH, te caivaM samavAyaM gacchanti svasthAne svasthAne, etaduktaM bhavati-dvIndriyA dvIndriyaireva militairtIndriyapiNDa ucyate, tathA trIndriyAstrIndriyaireva triprabhRtibhirmilitaistrIndriyapiNDa ucyate, evaM svajAtIyairmilitaiH piNDo vaktavyo yAvatpaJcendriyA iti svasthAne svasthAne sa piNDaH / ayaM tAvad dvIndriyAdiH paJcendriyaparyantaH sacittAdipiNDo bhavati, yazcAcittapiNDo dvIndriyAdisatkastena caitatkAryam - // 22 // Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candra.: have beindriyAdinuM pratipAdana karavA mATe kahe che. zrI ogha-, niryukti oghaniryukti-396 : TIkArtha : be indriya, teindriya, caurindriya ke paMcendriya dareke dareka jyAM traNa, cAra, pAMca vagere bhAga-2 samUhane pAme, bhegA thAya te beindriyAdipiMDa kahevAya. te jIvo potapotAnA sthAne ja A pramANe samavAyane = samUhane pAme che. Azaya e che ke beindriyo beindriyo sAthe bhegA maLIne ja beindriyapiMDa bane. tathA teindriyo traNa vagere te indriyo , 230 mA sAthe bhegA maLIne ja te indriyapiMDa bane, ema sajAtIya jIvo bhegA thAya tyAre piMDa kahevAya. ema cheka paMcendriya sudhI gaNavuM. ja A pramANe pota potAnA sthAnamAM te piMDa thAya. Faa A to beindriyathI mAMDIne paMcendriya sudhIno sacittAdipiMDa thAya che. je beindriya vagere saMbaMdhI acittapiMDa che, tenA / dha vaDe A kArya che. (je havenI gAthAmAM kahevAze) R mo.na. : veriyaramono avasthA saMg fsathALa teviyA, hiDArU = vA vA vikko rUddA dvIndriyANAM paribhoga: 'akSANAM' candanakAnAM sazaGkhA yA zuktayaH tadAdInAM, zaGkhaSu zuktiSu ca auSadhAni kriynte| ma trIndriyANAM madhye uddehikayA, AdizabdAdanyena vA trIndriyeNa, yadvA vaidyo brUyAd, uddehikAyA: satkayA mRttikayA prayojanaM, sa sarvastrIndriyaparibhogaH / ; kaM = Bio - 5 230ml. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E F S zrI ogha niryukti 'E bhAga-2) | 231 | # candra, : oghaniryukti-367 : TIkArtha : beindriyano paribhoga-upayoga A pramANe ke sthApanAjI tarIke akSonocaMdanakono paribhoga thAya. zaMkha sAthenI je zakti-chIpalAo hoya, teno upayoga thAya, zaMkhamAM ane chIpalAomAM auSadho karAya che. (emAM amuka auSadho taiyAra karavAmAM AvatA haze... ema kalpI zakAya che.) teindriyonI aMdara udhaI vaDe prayojana thAya che. gAthAmAM di6 mAM je dri zabda che. tenAthI bIjA paNa te indriya laI zakAya. athavA vaidya A pramANe kahe ke udhaInI banAvelI mATI vaDe prayojana che. (udhaI je ghara banAve, e mATIno upayoga thAya.) A badho ja te indriyano paribhoga che. vRtti : idAnIM caturindriyaparibhoga ucyate - o.ni. : cauridiyANa macchiyaparihAro AsamacchiyA ceva paMciMdiapiMDammi u avvavahArA u neraDyA // 368 // caturindriyANAM madhye 'makSikAparihAreNa' makSikApurISeNa UrdhvavirekaH kriyate zarIrapATavArthaM, azvamakSikopayogazca tayA'kSNorakSarAH patitA uddhiyante / ayaM caturindriyapiNDaparibhogaH, paJcendriyapiNDe tu yadi paraM nArakairvyavahAra:-upayogo na kazcikriyate / zeSAstu tiryaJco manuSyA devAzcopayujyante, 31 || Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ka 8" F candra, : have caurindriyano paribhoga kahevAya che. zrI oghaniyukti na oghaniryukti-368: TIkArtha : caurindriyomAM to mAkhInI viSTA vaDe prayojana paDe. kemake zarIrane sAruM karavA mATe mAkhInI viSTA vaDe ulTI karAya. (Azaya e ke zarIramAM ghaNo bagADa bhego thayo hoya, to ene bahAra kADhI nAMkhavA mATe bhAga-2 ja mAkhInI vijhA khAvAmAM Ave, enAthI ulTI thAya, bagADa nIkaLI jAya, zarIra sAruM thAya...) | 232 / azvamakSikAno (eka vizeSa prakAranI mAkhI che, je caurindriya che je "mAmAjIno ghoDo' tarIke prasiddha che) upayoga ja ja A pramANe che ke enA vaDe AMkhamAM paDelA akSarono udhdhAra karI zakAya che. (AMkhamAM thatA motIyAdi rogo ahIM akSara wr/ Fii tarIke levAnA che, e A mAkhInA prayogathI nIkaLI jAya.). A caurindriyapiMDa batAvyo. paMcendriyapiMDamAM mAtra eTaluM ja ke emAM nArako vaDe koI prayojana nathI. emanA vaDe koI upayoga = kArya karAtuM nathI. bAkInA tiryaMca, deva, manuSya rUpa paMcendriyo to upayogI bane che. vRtti : tatra tirazcAM paJcendriyANAM satkamupayogaM darzayannAha - o.ni. : cammaTThidaMtanaharomasiMgaavilAicchagaNagomutte / khIradahimAiyANaM paMciMdiatiriaparibhogo // 369 // B = = | 232 I Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatra carmaNA kuSThinaH prayojanaM bhavati, asnA-gRdhranalakena prayojanaM bhavati vAyvapaharaNArthaM pAde badhyate, dantena zrI ogha-thI niryukti sUkarAdeH saMbandhinA prayojanaM nakhena vA, romabhiH prayojanamurabhrAdInAM satkaistaiH kambalikA bhavati, zrRGgeNa bhAga-2 kiJcitprayojanaM bhavet, avilA urabhrA tatpurISaM pAmAdAvupayujyate pAmA mate, tena gomUtreNa copayogaH / zeSaM sugamam / candra, : temAM tiryacapaMcendriyono upayoga zuM che? e dekhADatA kahe che. 233 . oghaniryukti-369: TIkArtha : temAM tiryaMcanA cAmaDA vaDe koDhIone kAma paDe. gIdhanA hADakA vaDe kAma paDe. e hADakuM nA zna vAyu vagerenA apaharaNa mATe pagamAM baMdhAya, bhUMDa vagerenA dAMta ke nakha vaDe kAma paDe. gheTA vagerenI ruMvATI vaDe kAma paDe. kemake e ruMvATI vaDe kAmaLI thAya. ema zIMgaDA vaDe paNa koIka kAma thAya. avilA eTale gheTI, tenI viSTA khajavALa vageremAM 'upayogI che. Ama ghUMTInI viSTA ane gomUtra vaDe paNa upayoga thAya. ' zeSa = gAthAno uttarArdha sugama che. (dUdha-dahIM vagere tiryaMco pAsethI maLe che. eTale e rIte paMcendriyatiryaMcono upayoga thAya.) na ka. vRtti : idAnI manuSyopayoga: pradarzyate - o.ni. : saccitte pavvAvaNa paMthuvadese ya bhikkhadANAI / sIsaTThiyaaccitte mIsaTThisarakkhapahapucchA // 370 // - Nels I: 233 I - Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha prathamAI sugama, sacittamanuSyaprayojanamuktam, idAnImacittamanuSyapiNDapratipAdanAyAha - 'sIsaTThigaacitte 'tti niryukti 34acittena zira:kapAlena prayojanaM bhavati, pittAruesaM ghasiUNa dijjai, veSaparAvartAdi kriyate / idAnIM bhAga-2) mizramanuSyapiNDa ucyate-'mIsaTThisarakkhapahapucchA' mizro'sthiyukto yaH sarajaskaH kApAlikastasya mizrasya pathi pRcchnopyogH| 234 || | candra. : have manuSyano upayoga dekhADAya che. oghaniryukti-370: TIkArtha : gAthAno pahelo aDadho bhAga sugama che. (sacitta manuSya dIkSA ApavAmAM, mArga dekhADavAmAM ane sAdhune dAnAdimAM upayogI thAya. (arthAt sAdhuo sacitta manuSyane dIkSA ApI zake, enI pAsethI mArganuM 'jJAna pAmI zake. enI pAsethI bhikSA meLavI zake). sacittamanuSyanuM prayojana kahevAI gayuM. have acitta manuSyapiMDanuM prayojana dekhADavA mATe kahe che. acitta evA mastakanA kapAla vaDe prayojana paDe. pittanA ga, - rogamAM e khoparI ghasIne ApavAmAM Ave eTale ke teno pAvaDara vagere apAya (mastakAdi para lagADAya....) to pitta zAMta thAya. tathA e khoparI vagerenI mALA banAvI e paherIne saMnyAsI vagereno veSa dhArI zakAya. Ama veSa parAvartanamAM paNa e upayogI bane. Si 234 | F fe's = Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo zrI jodha- tthu niryukti vi bhAga-2 // 235 // ma Na ssa bha have mizra manuSyapiMDa kahevAya che. acitta hADakAo vALo je sarajaska eTale ke kApAlika (eka prakArano saMnyAsI) hoya, te mizra manuSya kahevAya. teno upayoga mArgamAM pRcchA vaDe thAya. eTale ke tene mArganI pRcchA karI zakAya ane e mArga batAvavA dvArA upayogI bane. vRtti : idAnIM devopayogapratipAdanAyAha - o.ni. : khamagAikAlakajjAtiesa pucchijja devayaM kiMci / paMthe subhAsubhe vA pucchijja va divvamuvaogo // 371 // kSapakAdiH kazcid, AdizabdAdAcAryAdayaH kAlakAryAdau AdigrahaNAtsaGghAdikArye vA utpanne pRcchati arthayate bha kAJciddevatAM, pathi vA gacchan zubhAzubhaM pRcchet, athavA zubhAzubhaM durbhikSAdi pRcchet, tatazcAyaM divyapiNDopayogaH / evaM tAvatsacitto navaprakAraH piNDa uktaH, tadanantaraM mizro'pi piNDo navaprakAraH pratipAditaH, acitto'pi navaprakAraH pratipAdita eva / yandra. : have hevano zuM upayoga ? me batAvavA mATe uDe che. oghaniryukti-371 : TIkArtha : koI tapasvI, AcArya vagere kAlakAryAdimAM eTale ke potAnA mRtyunI pRcchA, sa hA 11 234 11 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo zrI ogha cu saMghAdinA kArya utpanna thaye chateM koIka devatAne pRcchA kare. ahIM gAthAmAM lumAr mAM je Avi zabda che, tenAthI AcArya niryukti vagere levA. ane hrAjJAtibhu mAM je Avi zabda che, tenAthI saMghAdinA kArya levA. f bhAga-2 (koI tapasvI potAnuM maraNa jANavA devatAne pRcchA kare. koI AcAryAdi saMghAdinA kArya mATe devane pRcchA kare...) athavA rastAmAM vihAra karato sAdhu devatAne zubha ane azubha saMbaMdhI pRcchA kare. athavA to zubhAzubha eTale dukALAdi aMge // 236 // // pRcchA kare. Ama A rIte divyapiMDano upayoga sAdhuo kare. Na Ama A navaprakArano sacittapiMDa kahevAI gayo. tyArapachI mizra paNa piMDa navaprakArano kahevAI gayo. acitta paNa nava prakArano piMDa kahevAI ja gayo. -- vRtti : idAnIM dazamo bhedo'citto lepapiNDa ucyate, sa caiteSAmeva pRthivyAdInAM navAnAM bhedAnAM saMyogena bhavati, va etadeva pradarzayannAha - - oni. : aha hoi le piMDo saMjogeNa navaNha piMDANaM / sma nAyavvo nippanno parUvaNA tasya kAyavvA // 372 // atha bhavati lepapiNDaH saMyogena navAnAM piNDAnAM niSpanno jJAtavyaH, kathaM ? ducakkA gaDDiA, tattha akkhe makkhie HT T ndhu va ma hA at ma // 236 // Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 | 237 ! puDhavikAyassa rajo laggati, AukkAo nadIe uttarao laggai, teukAo tattha lohaM phaMsaiti (ghaMsati), vAyu tattheva, yatrAgnistatra vAyunA bhavitavyam / vaNassaI akkho biticau saMpAtimA pANA paDaMti, paMciMdiyANavi varattA ghassati / Na evaM saMjoeNa niSphanno levo, candra, : have dazamo acittabheda je lepapiMDa kahevAya che, te lepapiMDa A ja pRthvI vagere nava bhedonA saMyoga vaDe bane ' che.A ja vAtane dekhADatA kahe che. oghaniyukti-372 : TIkArtha : nava piMDono saMyoga thAya temAM A lepapiMDa banelo jANavo. prazna : lepapiMDamAM vaLI navapiMDano saMyoga kevI rIte ? uttara : be cakravALu sAdhana gADuM kahevAya. teno akSa prakSita karAye chate temAM pRthvIkAyanI raja - dhULa coTe. (jema sAyakalanI cenamAM oIla purIe, tema gADAnA akSa nAmanA eka avayavamAM jUnA jamAnAmAM tela-ghI vagere pIvaDAvAtu. e lagADe eTale e cIkaNuM hovAthI uDatI dhULa enA para lAge.) A gADu nadI utare tyAre e bhAgamAM apakAya lAge. te bhAgamAM loDhAne ghase - loDhuM ghasAya eTale teukAya thAya. jayAM teu tyAM vAyu hoya ja, e nyAyathI tyAM ja vAyu che. I: ra37. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akSa pote lAkaDAno banelo hovAthI te vanaspati che. zrI modha-tyu niryukti beindriya, te indriya ane caurindriya jAtimAM je saMpAtima jIvo che, uDI uDIne paDanArA jIvo che, te badhA e lepamAM | bhAga-2 paDe. tathA gADAne baMdhAtA paMcendriya vagerenuM cAmaDuM paNa e bhAga upara ghasAya. Ama A lepapiMDa navapiMDanA saMyogathI banelo hoya che. // 238 // idAnIM tasya prarUpaNA karttavyA / sa o.ni. : avvakkAlialevaM bhaNaMti levesaNA navi a diTThA / te vattavvA levo diTTho telokkasIhiM // 373 // para Aha-arvAkkAlikaM lepaM kecana pratipAdayanti, sadoSatvAllepasya, tathA lepaiSaNA ca samaye na kvacid dRSTA, yato dvividhaiva eSaNA pratipAditA-vastraiSaNA pAtraiSaNA ca, tatazcAyamakkAliko yato na yuktyA ghaTate nA'pi samaye dRSTa iti / evamukte AcArya Aha-'te vattavvA' ta evaM bhaNanIyAH-idaM vaktavyAH, yaduta lepo dRSTastrailokyadarzibhiH-jinaiH, etaduktaM bhavati-pAtraiSaNAM pratipAdayatA lepaiSaNA'pi uktaiva draSTavyA, anyathA tadvyatirekeNa pAtragrahaNAnupapatteH, pAtraM hi lepAdisaMskRtamevopayogabhAg bhavati nAnyatheti / rakamaBE 924 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E candra. : have te lepapiMDanI prarUpaNA karavAnI che. oghaniryukti-373 : TIkArtha : keTalAka loko lepane navo kahe che ke arthAt "prabhunA kALamAM lepa hato ja nahi, e pAchaLathI zaru thayo che." ema kahe che. enuM kAraNa teo e batAve che ke lepa doSavALo hovAthI e prabhunA kALamAM na hoya. vaLI zAstramAM kyAMya levaiSaNA - lepanI eSaNA dekhADI nathI. evuM paNa e AdhAre kahIe chIe ke eSaNA be prakAranI ja batAvelI che. vastraSaNA ane pAtraiSaNA. A pramANe kAraNathI A lepa yukti pramANe saMgata nathI ke zAstramAM jovAyelo nathI, jJa mATe te lepa nUtana che. || 239 ma zrI ogha niryukti | TMf bhAga-2 T vRtti : idAnImetAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayannAha - o.ni.mA. : ttha AyApavayaNasaMjamauvaghAo dIsaI jao tiviho / tamhA vadaMti keI na levagahaNaM jiNA biMti // 192 // bha A pramANe pUrvapakSa kahete chate AcArya kahe che ke AvuM bolanArAne A pramANe javAba Apavo ke lepa trilokadarzI jinoe joyo ja che. Azaya e che ke pAtraiSaNAnuM pratipAdana karatA tIrthaMkare lepaiSaNA paNa pratipAdana karI ja dIdhI che, ema 7 jANavuM. jo lepaiSaNAnuM pratipAdana na mAno to to lepa vinA pAtragrahaNa karavuM paDe ke je ghaTatuM nathI. enuM kAraNa e ke pAtra 5 e lepa vagere vaDe saMskArita thayeluM hoya to ja upayogI bane. e sivAya nahi. | o f mA ma Na ssa ma at || 239 // Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para Aha-AtmapravacanasaMyamopaghAto dRzyate yatastrividhastasmAdvadanti kecana na lepagrahaNaM jinA bruvate / zrIbhodha-tyu niryukti candra, : bhANakAra have A ja gAthAnuM vyAkhyAna kare che. bhAga-2 oghaniryukti-bhASa-192 : TIkArtha : pUrvapakSa kahe che ke lepamAM AtmA, pravacana ane saMyama e traNeyano upaghAta 5 dekhAya che, Ama ja kAraNathI A traNa prakArano upaghAta dekhAya che, te kAraNathI keTalAko kahe che ke jinezvaroe lepanuM grahaNa // 240 // karavAnuM kahyuM ja nathI. vRtti : idAnIM para evAtmopaghAtAdi pradarzayannAha - bha o.ni.bhA. : rahapaDaNauttimaMgAibhaMjaNaM ghaTTaNe ya karaghAo / ____ aha AyavirAhaNayA jakkhulihaNe pavayaNaMmi // 193 // tasya sAdhorlepaM gRhNato duHsthitarathapatanenottamAGgAdibhaGgo bhavati, ghaTTane ca-calane sati rathasya karasya-hastasya ghAto bhavati-saMpIDanaM bhavatItyarthaH, athaiSA''tmavirAdhanoktA, idAnIM pravacanopaghAtaM pradarzayannAha - 'jakkhullihaNe pavayaNaMmi' yakSaH-zvA sa hi yakSo'kSapradezamullihati tatazca tasmin yakSollihane sati 'pravacane' pravacanaviSaye upaghAto bhavati / candra.: have pUrvapakSa ja AtmopaghAtAdine dekhADatA kahe che. AN // 240 // Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | E B ka zrI ogha-thi niyukti na bhAga-2 | 241 | F E oghaniyukti-193 : TIkArtha : jo ratha = gADuM vyavasthita ubhuM na hoya to e paDI jAya ane tenA vaDe lepane grahaNa cA karanAra sAdhunA mastakAdino bhaMga thAya. (khADA TekarAdi sthAne paDelA gADAnA paiDAnA akSamAMthI lepa kADhavAno che eTale emAM | kyAreka ratha paDI javA vagerenI zakyatA rahe che.). vaLI sAdhu lepa kADhato hoya ane e ratha-gADuM cAlavA lAge, to hAthane nukazAna pahoMce. hAtha dabAI-pIDAI jAya. A badhI AtmavirAdhanA kahevAI. have pravacanopaghAtane dekhADatA kahe che ke yakSa eTale kutaro. te A yakSa aSanA bhAgane cATe, ane Ama e akSano bhAga kutarA vaDe caTAyelo hovAthI evA sthAnathI lepa levAmAM pravacanano upaghAta thAya ja. loko bolavAnA ke "A sAdhuo kevA gaMdA che. kutarAe cATeluM le che." vRtti : idAnIM saMyamavirAdhanAM pradarzanAyAha - mo.ni.mA. : THUTIVIma daLe tiTTAne saMyane virAraMpAyA mahisariummugahariA kuMthU vAsaM rao va siyA // 194 // lepArthaM gamane ca Agamane ca grahaNe ca lepasya saMyamavirAdhanA bhavati, kathaM ? 'mahisariummugahariA kuMthu'tti tatra gacchato mahI sacittA bhavati, tathA sariduttaraNe'pkAyavirAdhanA bhavati, tathA grahaNe cAgnivirAdhanA bhavati, sa hi gRhNana * kaM = "is II 241 II - E. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - kadAcidulmukaM cAlayati tatazcAgnivirAdhanA, yatrAgnistatra vAyunA bhavitavyaM, tathA kadAcidasau gantrI zrI oghaniryukti haritakunthukAdimadhye vyavasthitA bhavati tatazcAsau lepaM gRhNan tAni virAdhayati, athavA'nayA bhaGgyA saMyamavirAdhanA bhAga-2 T bhavati-'vAsaM rao va siyA' tatra gatasya kadAcidvarSati tatazcApkAyavirAdhanA bhavati / atha rajaHsaMpAto bhavati tatazca pRthivIkAyavirAdhanA bhavati, | 242 Is candra. : have saMyamavirAdhanAne dekhADavA mATe (dekhADatA) kahe che. oghaniryukti-bhASya-194: TIkArtha : lepa levA mATe javAmAM, AvavAmAM ane lepa grahaNa karavAmAM saMyama virAdhanA * F = F B & thAya. E iaa prazna H e zI rIte ? uttara : lepanA sthAne jatA sAdhune rastAnI bhUmi sacitta paNa AvI zake. tathA kadAca nadI utaravI paDe to apakAyanI virAdhanA thAya. tathA lepa levAmAM agninI virAdhanA thAya, te A pramANe - te sAdhu lepa leto leto kyAreka ajANapaNe AjubAjumAM rahelA uMbADIyAne halAvI de to agninI virAdhanA thAya. jyAM agni hoya tyAM vAyu hoya eTale vAyunI paNa virAdhanA thAya. vaLI kyAreka A gADuM ghAsa, kaMthavAdi jIvonI upara ja paDeluM hoya, ane eTale tyAMthI lepa leto A sAdhu te jIvonI paNa virAdhanA karanAro bane. = fie. 242 | Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ochu niryukti bhAga-2 Tr 'ma H // 243 // 5 T athavA to bIjI paddhatithI paNa ahIM saMyamavirAdhanA thAya che. te A pramANe kadAca tyAre varasAda Ave to akAyanI virAdhanA thAya. NaM have jo dhULano saMpAta thAya eTale ke vA-vaMToLIyo, khetarakheDANa vagerenA kAraNe khUba dhULa uDatI hoya to pachI e pRthvInI paNa virAdhanA thAya. vRtti: evamukte satyAha sUriH o.ni.mA. = - tyAM gADA pAse sAdhu gayo hoya ane mo vosALa parihAro coyA ! nayaLANu jIrNa teti / pAe u alipyaMte te dosA hoMti NegaguNA // 195 // bha doSANAM parihArasteSAM codakoktAnAM kriyata iti saMbandhaH, kathaM kriyate ? ityata Aha- he codaka ! yatanayA lepasya ga grahaNaM kriyate, tatazca yatanayA grahaNe satyAtmopaghAtAdayo doSA na bhavanti, pAtre cAlipyamAne ta eva doSA yattvayoditA AtmopaghAtAdayo'nekaguNA anekaprakArA bhavanti / candra. : Ama lepamAM traNa upaghAta pUrvapakSe batAvyA eTale AcArya kahe che. oghaniryukti-bhASya-195 : TIkArtha : e nodaka ! praznakAra ! A badhA doSono parihAra to karI zakAze. (gAthAmAM ma || 243 // Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo 4 kIraI zabda che teno parihAro zabda sAdhe saMbaMdha rakho.) prazna : paNa e kevI rIte thaze ? uttara H yatanA vaDe lepanuM grahaNa karAya to doSono parihAra thaI jAya. arthAt yatanA vaDe lepanuM grahaNa karIe to AtmopaghAta vagere doSo na thAya. bAkI to nodaka ! jo pAtra lepavAmAM nahi Ave to tArA vaDe kahevAyelA AtmopaghAtAdi // 244 // maghoSo manegA thardha 4ze. zrI sodha niryukti bhAga-2 NaM sma vRtti : idAnIM AcArya evAtmopaghAtAdi darzayannAha - o.ni.bhA. : bha rUsa uDDAI virasaMmI bhuMjamANassa huMti AyAe / gift bhAyama garahai logo pavayaNaMmi // 196 // UrdhvAdi-chardanAdi doSo bhavati virase tasmin pAtre bhuJjataH tatazcAtmavirAdhanaiva bhavati / tathA 'duggaMdhi' tasmin bhAjane bhikSAM gRhNato loko garhAM karoti tatazca 'pravacane' pravacanaviSaye upaghAto bhavati / candra. : have AcArya ja AtmopaghAtAdine dekhADatA kahe che. oghaniryukti-bhASya-196 : TIkArtha : jo pAtrAne lepa karavAmAM na Ave to atyaMta viparIta rasavALA e pAtrAmAM mo ttha sa ma ssa NaM bha o spa 11288 11 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 E F - = = = * = = bhojana vAparanArAne ulTI thaI javA vagere rUpa doSa thAya ane enAthI to AtmavirAdhanA ja thavAnI. (dhAro ke lAkaDA zrI ogha-, vagerenuM pAtru hoya ane ekapaNa lepa-raMga na hoya, to enAmAM gocarI vahorIe eTale dhIme dhIme pAtra bagaDavA lAge. enA niyukti | kAraNe bhojanano svAda paNa vicitra bane ane eTale e khAvAthI ulaTI vagere thAya.) bhAga-2 vaLI durgadhI e pAtrAmAM bhikSA grahaNa karanArA sAdhunI loko niMdA kare, eTale pravacanasaMbaMdhI upaghAta thAya. | 245ll vRtti : yaccoktaM codakena "jakkhullihaNe pavayaNaMmi" tatredamucyate - o.ni.bhA. : pavayaNaghAyA annevi asthi jayaNA u kII tesiM / AyamaNabhoyaNAI leve tava maccharo ko Na // 197 // pravacanopaghAto'nyo'pyasti kintu yatanA kriyate teSAM, ke ca te pravacanopaghAtAH ? ata Aha'AcamanabhojanAdayaH' 35AcamanaM-nirlepanAdi bhojanaM caikamaNDalyAM, etAni pravacanopaghAtAni karvanti yadi prakaTAni - kriyante, kintu yatanayA karaNAnna pravacanopaghAto bhavatIti, tatazca lepe tava ko matsara: ? iti / candra.: have nodaka vaDe je kahevAyeluM ke "kutaro e bhAgane cATe, emAM pravacanopaghAta thAya" temAM A uttara apAya che. oghaniryukti-bhASya-197 : TIkArtha : bIjA pravacanopaghAta kayA che ? = = * F = = = * * = difka ' * ( 245 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhodha- tyu niyujita bhAga-2 A badhuM jo loko ane lepamAM evo to zera karavAmAM Ave to pravacana // 246 // EFFo uttara : IMDila bAda karAtu nirlepana - zuddhi, eka maMDalImAM bhojana. A badhI vastuo paNa pravacanano upaghAta karanArI , cha, te 20 rAya to. (pattharathI bhalazuddhi, pachI ma pI 43 zuddhi... mAdhuMdo me to me pravacanopaghAtaka banI rahe. paraMtu jo yatanApurvaka A badhu karavAmAM Ave to pravacanopaghAta thato nathI. to e ja vAta lepamAM ya samajI levI. to pachI tane lepamAM evo to kayo dveSa che ? ke jethI tuM enI nA pADe che. vRtti : idAnIM pAtrasyAlepane saMyamavirAdhanAM pratipAdayannAha - o.ni. : khaMDaMmi maggiammI loNe dinnaMmi avayavaviNAso / aNukaMpAI pANaMmi hoi udagassa u viNAso // 374 // egeNa sAhuNA gilANaTuM khaMDaM maggiaM, tammi ca visae loNaMpi khaMDaM bhaNNai, tato teNaM sAvaeNaM loNaM maggiyaMti kAuM bhAyaNe loNaM diNNaM, pacchA gaeNa diDhe jAva taM loNaM, tato teNa puDhavikAutti kAUNa parijhuviaM, tato pariTuviyaMmivi taMmi loNami tattha kharapharuse bhAyaNe laggA rAisu ya paviTThA loNAvayavA, tato jadi tattha aNNapANagAi gheppar3a tato tANaM loNAvayavANaM viNAso hoi, atha na giNhai loNakharaDie bhAyaNe, tata AtmAdivirAdhanA bhavati, ahavA kaMjiapANe maggiaMmi gihatthIe aNukaMpAe AukkAo diNNo, AdigrahaNAtpaDiNIyattaNeNa aNAbhoeNaM vA tao taMmi kaDuyabhAyaNami so viNassai-virAdhyate tato saMjamavirAdhanA bhavati / EPTORE // 246 // Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha- candra. : have pAtrano lepa na karavAmAM saMyamavirAdhanAne dekhADe che. niryukti ne ozaniyukti-374: TIkArtha : eka sAdhue glAnane mATe khAMDa mAMgI, have te dezamAM mIThuM paNa khAMDa zabdathI oLakhAya bhAga-2 Tche. eTale te zrAvaka ema samajayo ke "sAdhu mIThuM mAMge che" eTale eNe pAtrAmAM mIThuM ApyuM. pachI upAzrayamAM gayA bAda F sAdhue joyuM ke A to mIThuM che. tyArapachI eNe "A pRthvIkAya che." ema vicArIne e paraThavI dIdhuM. tyArabAda te mIThuM / | 247 paraThavI devA chatAMya karkaza sparzavALA te pAtrAmAM mIThAnA avayavo lAgI gayA. ane pAtrAnI jhINI jhINI tirADomAMya e avayavo pravezI gayA. have jo temAM anna-pAnAdi grahaNa kare to te mIThAnA avayavono vinAza thAya. have jo e pAtru mIThAthI kharaDAyela hovAthI emAM navI gocarI na le to pote bhUkhanA lIdhe mRtyu pAmavAthI AtmavirAdhanA thAya. (jo lepa * kareluM pADyu hoya to e mIThuM badhuM ja nIkaLI jAya, enA avayavo coMTavAno koI prazna ja na rahe...) ' athavA to evuM bane ke sAdhue kAMjInuM pANI mAMgyuM ane gRhasthanI strIe anukaMpAthI-dayAthI sacitta pANI ApI ! dIdhuM. (sAdhuo nirdoSa pANInA khUbaja AgrahI hatA. have acitta nirdoSa pANI to AvA kAMjInA pANI-dhovANanA pANI vagere ja maLatA. je cokkhu pANI kahevAya e acitta-nirdoSa maLavuM khUbaja durlabha che. eTale strIne vicAra Ave ke A sAdhuo kAyama AvuM ja pANI vApare che. emane cokkhu pANI vAparavA nathI maLatuM... ane ema vicArI dayAnA atirekamAM sacitta cokakhu pANI vahorAvI de, e vakhate te sAdhuo ajainomAM paNa gocarI jatA eTale AvA ajaina baheno A bhula kare e zakya che. athavA to evuM bane ke sAdhue kAMjInA pANInI mAMgaNI karI, paNa strI pAse e nathI. eTale chevaTe sAdhu : : 8i - zreSa na 247 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thI oi.tha pratyenI dayAthI e cokhkha-sacitta pANI vahorAvI de.) niyuti gAthAmAM anukraMpAdri lakhela che, temAM badri zabdathI e paNa samajI levuM ke koIka vaLI sAdhu pratyenI zatrutAnA lIdhe enA bhAga-2 vrata bhAMgI nAMkhavA paNa sacitta pANI vahorAve to koIka vaLI ajANatA paNa vahorAvI de. re have A sacitta pANI to lepa nahi karelA kaDavA, tIkSNa pAtrAmAM jhaDapathI acitta thaI jAya, jIvo marI jAya ane // 248 // ma tethI saMyamavirAdhanA thAya. vRtti : athavA imo doso havai pAyassa alevaNe - o.ni. : pUyalialaggaagaNIpalIvaNaM gAmamAiNaM hojjA / roTTapaNagA taruMmI bhigukuMthAdI ya chaTuMmi // 375 // egeNa sAhuNA kaNikkamaMDaliA laddhA, tIe heTThA suhumo aMgAro laggo diNNo, so u sAhuNA na diTTho, tato bhamaMtassa taM pattaM paDalehiM samaM palittaM tato teNa palittapAyaM dRDhaNa ghattiyaM taMpi vADIe paDi gAmapalIvaNaM jAyaM, yatrAgnistatra vAyurapi / ahavA roTTo cAularoTTo laddho, so apariNao hoi, 'paNagA taruMmi'tti paNago ullI rAisa hoi, tato tabviNAso-taruviNAso, vaNassaiviNAsotti bhaNi hoi, bhigu-rAjiNyate, tatra kuMthAIA pANiNo havaMti, vaa||248|| Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha- niryukti bhAga-2 // 249 tato evaM chaTTho tasakAo viNAsio hoi, evaM alitte patte chajjIvaNikAyavirAdhanA avassaM hoI // . candra, athavA to pAtrane lepa na karavAmAM A doSa lAge. oghaniryukti-375 TIkArtha : eka sAdhue loTano banelo puDalo-roTalo meLavyo. have enI nIce nAnakaDo aMgAro coTelo hato, e paNa dAtAe roTalA sAthe bhego ja nAMkhI dIdho. sAdhue te na joyo. eTale sAdhu to e vahorI pAcho gocarI mATe pharavA lAgyo. have A avasthAmAM te sAdhunuM te pAtra pallAo sAthe lagabhaga baLI gayuM. ene acAnaka baLeluM joIne gabharAyelA sAdhue e pallA sAthe pAtru pheMkI dIdhuM. have e baLatuM pAtru paNa vADImAM paDyuM ane enAthI AkhA gAmamAM Aga lAgI. jyAM agni tyAM vAyu hoya eTale emAM vAyunI paNa virAdhanA thaI. athavA to roTTa eTale cokhAno loTa kyAreka maLelo hoya, have te acitta samajIne vahoryo hoya paNa te kharekhara sacitta " ' hoya tathA lepa vinAnA pAtrAnI ja bhInI tirADomAM nigoda thaI jAya, (roja pAtru vaparAya eTale e tirADomAM pANI to A javAnuM ja...) eTale emAM e sacitta loTa ane nigoda beya vanaspatino vinAza thAya. gAthAmAM fma lakhe che, eno artha "I - rAjI-tirADa thAya. te nahi lepelA pAtranI tirADomAM kaMthavA vagere jIvo hoya. Ama chaThTho trasakAya paNa viniSTa thAya (nAza pAme). Ama pAtru na lepavAmAM avazya parkAyanI virAdhanA thAya. vRtti : yaccoktaM 'trailokyadarzibhiH samaye lepaiSaNA noktA' tatredamucyate - I: 249 | Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha-tyu o.ni. : pAyaggahaNaMmi ya desiaMmi levesaNAvi khalu vuttA / niryukti kare tamhA u ANaNaM liMpaNA ya jayaNAe kAyavvaM // 376 // bhAga-2 pAtragrahaNe darzite-upadiSTe sati lepaiSaNA'pi khalUktaiva draSTavyA, tasmAdAnayanaM lepasya limpanaM ca yatanayA krttvym| // 250 // mA yandra. : teM pUrva "tIrtha va zAstramA paiSa vAyebI nathI." te aMgamA uttara apAya cha oghaniryukti-376 : TIkArtha : pAtrAnuM grahaNa zAstramAM upadezAyeluM che. eTale lepaiSaNA paNa kahevAyelI ja jANavI. tethI lepanuM lAvavuM ane pAtrAne lepa karavo A beya yatanApUrvaka karavA. vRtti : atrAha para:| o.ni. : hatthovaghAya gaMtUNa liMpaNA sosaNA ya hatthaMmi / sAgArie pabhujiMghaNA ya chakkAyajayaNA ya // 377 // yadi nAma pAtraM lipyate lipyatAM nAma, kintu tatraiva zakaTasamIpe nItvA lipyatAM, yato lepAnayane hastasyopaghAto bAdhA bhavati, athavA hastena yadi lepa AnIyate, tataH saMpAtimasattvAnAmupaghAto bhavati, tasmAdgatvA pAtralepanaM kArya, evamukte AcAryA bhaNiSyanti, yaduta tvadIye'pi pakSe AtmopaghAtAdi bhavatyeva / tathA punarapi para evaM bhaNati tatpAtraka 50 // Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = E F S zrI ogha GL bhAga-2 | 251 || - E lepayitvA punazca zoSaNA hastavyavasthitasyaiva pAtrakasyaiva karttavyA, yena sArdranikSepadoSaH parihRto bhavati, AcAryo'pyatra pratyuttaraM dAsyati, yaduta haste dhriyamANena pAtreNa AtmopaghAtAdayo doSA bhavanti tasmAtpAtrakaM haste na zoSaNIyaM lepazca AnayanIyaH, tatra ca lepArthaM gacchan sa sAdhuH kadAcidAsanna eva 'sAgArie 'tti sAgArikaH-zayyAtarastacchakaTAni yadi pazyati tatasteSveva lepaM gRhNAti, na tatra gRhNataH zayyAtarapiNDadoSo bhavati, 'pabhu'tti tena sAdhunA lepaM gRhNatA yasteSAM zakaTAnAM prabhuH sa pracchanIyaH, apracchane tu doSA bhavanti / tathA lepasya jighraNaM karttavyaM, kimayaM kaTurakaTurvA ? tathA SaTkAyayatanA ca kAryA, ityetatsarvaM vakSyati / candra. : ahIM pUrvapakSa kahe che ke - oghaniryukita-377H TIkArtha : jo pAtra lepavuM ja hoya, to bhale lepo. paraMtu tyAM ja gADAnI pAse jaIne pAtrane lepo. A kemake upAzrayamAM lepa lAvavAmAM to hAthane nukazAna thAya. (hAtha kharaDAya.... vagere.) athavA to jo hAtha vaDe lepa levAya to mAkhI-macchara vagere saMpAtimajIvono vinAza thAya. (e game tyAMthI uDI AvI lepa upara coMTe, mare...) tethI gADA pAse jaIne pAtrAno lepa karavo. A pramANe pUrvapakSe kahyuM eTale have AcArya javAba Apaze ke tArA pakSamAM paNa AtmopaghAtAdi thAya ja che. tathA pharI pAcho e pUrvapakSa A pramANe bole che ke te pAtrAne lepIne pachI e pAtra hAthamAM ja rAkhIne e lepane = = * F F || 251 || ' Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F zrI odha- su sukavavA devo. ke jethI bhInI vastu nIce mUkavA rUpa doSa tyajAyelo thAya. (bhInI vastu jo nIce mUkIe to e bhInAza cIkAzanA kAraNe jIvo kheMcAya ane mare. eTale AvI vastu nIce mUkavAno spaSTa niSedha che.) niryukti of bhAga-2 sa // 252 | ma mma have lepane mATe jato sAdhu kyAreka najIkamAM ja zayyAtaranA gADAone jo jue, to pachI tyAM ja lepanuM grahaNa kare. tyAM grahaNa karanArA tene zayyAtara piMDa rUpa doSa lAgato nathI. d | ni AcArya paNa ahIM uttara Ape che ke hAthamAM ja jo lepeluM pAtra pakaDI rAkhavAmAM Ave, to AtmopaghAta vagere doSo thAya. tethI pAtru hAthamAM sukavavuM nahi ane lepa upAzrayamAM lAvavo. mA vRtti : idAnIM etAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavavyAcikhyAsayA''ha onimA : codagavayaNaM gaMtUNa liMpaNA ANaNe bahU dosA / ' sa rasa tathA lepa grahaNa karanArA te sAdhue te gADAnA mAlikane pRcchA karI levI. jo pRcchA na kare to doSo lAge. tathA lepane " suMghavo. zuM e kaTuM che ? ke akaTu ? e jANavuM tathA SaTkAyanI yatanA karavI. A badhI ja vAta AgaLa karaze. ma bha gi va ma hA saMpAimAighAo atiuvvarie ya ussaggo // 198 // codakasya vacanaM, kiM tad ?, gatvA lepanA pAtrakasya karttavyA, yata Anayane lepasya bahavo doSA bhavanti, kathaM ?, ssa || 252 // Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ == '' zrI ogha- tthu niryukti bhAga-2 Na p || 2535 ma bha yadi tAvaddhastenAnIyate lepastato hastasya bAdhopajAyate / tathA saMpAtimasattvaghAto bhavati, atyuddharite ca tasmin lepe 'utsargaH ' pariSThApanaM bhavati, tatra cAsaMyama ityatastatraiva gatvA limpatu / UT oghaniryukti-bhASya-198 : TIkArtha : ahIM praznakAranuM vacana che. (te zuM che ? e ja have kahe che) ke gADAnI pAse AE jaIne pachI pAtrAnuM lepana karavuM. kemake lepa upAzrayamAM lAvavAmAM to ghaNA doSo thAya che. prazna : ghaNA doSo kevI rIte ? uttara : jo lepa hAtha vaDe lAvo to hAtha cIkaNo - bagaDelo thavAthI hAthane bAdhA thAya tathA saMpAtima jIvono ghAta thAya. e lepa jo pAtrAmAM lIMpyA pachI paNa ghaNo vadhI paDe to e paraThavavo paDe. temAM asaMyama che. tethI gADAnA sthAne ja jaIne lepa karavo. ga candra. H have bhASyakAra A ja gAthAnuM vyAkhyAna kare che. temAM (377mI gAthAnA) prathama avayavanuM vyAkhyAna karavAnI icchAthI kahe che. vRtti: evamukte satyAcArya Aha - o.ni.bhA. : evaMpi bhANabheo viAvaDe attaNo ya uvaghAo / nIsaMkiyaM ca pAyaMmi giNhaNe iharahA saMkA // 199 // vi ma ma bha UT o ma hA at H || 253 // Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 evamapi gatvA bhAjana limpato bhAjanabhedo bhavati, vyApRtasya ca-Akulasya pAtrakalepane gantryAzcalane satyAtmopaghAto bhavati / tathA prakaTaM tatraiva pAtre lepagrahaNaM kurvato niHzaGkitaM lokasya bhavati yadutaite'zucayaH yenAzucinA lepena pAtrakalepanaM kurvanti / iharahA saMka'ti itarathA yadi tat pAtraM tatra prakaTaM na lipyate tato lokasya zabaeNva kevalA bhavati yaduta na vidmaH kimapyanena lepenaite kariSyanti iti, tataH pratizraya evAgatya lepanA karttavyeti / Na 254 candra.: A pramANe pUrvapakSa vaDe kahevAya chate AcArya kahe che. oghaniryukti-bhAga-199 : TIkArtha : tamArA kahevA pramANe gADA pAse jaIne pAtra lepanArA sAdhunuM pAtra bhAMgI javAno prasaMga Avaze. (tyAM kaMI Asana upara vyavasthita besIne to pAtru lepI zakAvAnuM nathI. addharatAla pAtru lepavuM ja paDe emAM e paDI javAdi rUpa doSa thavAnI pAkI saMbhAvanA che.) tathA tyAM sAdhu gADA pAse besI pAtru lepavAmAM lIna banI gayo hoya ane bIjI bAju gADu cAlavA mAMDe to sAdhune cakaraDuM vAgI javAdi kAraNosara AtmopaghAta paNa thAya. tathA jAheramAM tyAM ja pAtrAmAM lepagrahaNa karanArA ane pAtrAmAM lepa karanArA) sAdhune joIne loko niHzaMka paNe A vicAra AvavAno ja ke "A badhA gaMdA che ke jethI gaMdA lepa vaDe pAtrAno lepa kare che." (gADAnA cakramAMthI kADheluM telaA ghI e to melu-kALAza paDatuM paNa thaI gayuM hoya. svAbhAvika che ke Avo lepa loko to gaMdo ja gaNavAnA.) ene badale vo jo te pAtra tyAM jAheramAM lepavAmAM na Ave to lokone sAdhune lepa leto joIne mAtra zaMkA ja thAya ke ApaNe nathI jANatA : 254 IL Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti ke A loko A lepa vaDe kaMIpaNa karaze ? arthAtu teo mAtra jijJAsAvALA ja banaze ke "A gADAnI maLIno teo zuM zrI ogha- 0 upayoga karatA haze ?" paNa "sAdhuo gaMdA che' evo to teone AnA parathI vicAra paNa nahIM Ave, vaLI lepa levAnI | " kriyA, lepa karavAnI kriyA karatAM ghaNI alpakAlIna che eTale ghaNA loko jotA hoya evA samayane TALIne paNa laI zakAya.). bhAga-2) mATe upAzrayamAM ja AvIne lepa karavo joIe. | 255 . mo.ni.mI.: voDuM puNo nevuM borDa liMpipA to halyuM ! acchau dhAremANo saddavanikkhavaparihArI // 200 // atra para: punarapi codayati-evaM nAmAnIya lepamAzraye limpatu pAtrakaM, kiMtu lepayitvA tato haste tatpAtrakaM liptaM bha sat dhArayastiSThatu yAvattaddhastasthitameva zoSamupayAti, kiM kAraNaM?, yato yUyaM 'sadravanikSepaparihAriNaH' sadravasya nikSepaH ga sadravanikSepastaM parihartuM zIlaM yeSAM bhavatAM te sadravanikSepaparihAriNaH, etaduktaM bhavati- pAtrakaM toyAmapi na nikSipatha se kiM punarlepaliptamiti / candra. oghaniryukti-bhASya-200H TIkArtha : pUrvapakSa pAcho vAMdho uThAve che ke cAlo, A pramANe lepane upAzrayamAM lAvIne pAtru lepo. paraMtu lepyA bAda hAthamAM ja te pAtrane pakaDI rAkhIne sAdhue rahevuM ke jayAM sudhI hAthamAM ja e pAtru Fi255/ Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R sukAI na jAya. zrImogha-tyu niryukti prazna : mArbu zA bhATe ? bhAga-2 | uttara : kemake tame to bhInI vastune jamIna upara mUkavAnI kriyAnA tyAgavALA cho. Azaya e che ke tame to pANIthI bhInA pAtrane paNa nIce mUkatA nathI. (kemake e bhInAzamAM saMpAtimAdi jIvo coMTIne mRtyu pAme,) to pachI cIkAzavALA // 25 // lepathI lepAyelA pAtranI to vAta ja zI karavI ? eTale jyAM sudhI pAtra na sukAya tyAM sudhI hAthamAM ja rAkhavuM. vRtti : evamukte sati pareNAcArya Aha - o.ni.bhA. : evaM houvadhAo AtAe saMjame pavayaNe ya / mucchAIpavaDate tamhA u na sosae hatthe // 201 // evaM pAtrakaM lepitaM hastena dhArayato bhavatyupaghAta Atmani saMyame pravacane ca, tatrAtmaviSayaH saMyamaviSayazca kathaM ?__'mucchAIpavaDate 'tti kadAcittasya sAdhonirodhe pAtrakaM hastasthaM dhArayato mUrchA bhavati tatazca prapatati, patitasya cAtmopaghAto bhavati avinAzalakSaNaH, pAtrakabhede ca saMyamavirAdhanA bhavati, tathA pravacanopaghAtazcaivaM bhavati, taM tathA patitaM sAdhuM dRSTvA kazcitsAgArika evaM brUyAt, yaduta-tvadIyasarvajJena haste pAtradhAraNamupadizatA ayamapyapAyo bhAvI na EFBEEFL // 25 // Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka ' 5 niryukti bhAga-2 * 257I * 5 = - dRSTa iti, tasmAdetaddoSabhayAnna haste zoSayet pAtramiti / - suvidAM ya hati pAyA nutrA ya navA ya ne 3 nikhaMti ! janne dAeUNaM liMpar3a pucchA ya iyaresiM // 378 // w tAni ca lepayitavyAni pAtrakANi dvividhAni bhavanti, 'jUrNAni' purANAni 'navAni' adhunaiva yAnyAnItAni tAni Na prathamaM lipyante, tatra yAni jUrNAni pAtrakANi limpanIyAni tAni guroH pradarzya limpati, evaMvidhAnyetAni pazya kiM lipyante uta na ?, itareSAM-navAnAM pAtrakANAM lepane pRcchA karttavyA, kiM etAni lipyante uta tiSThantu ? iti / candra. : A pramANe pUrvapakSa vaDe kahevAya chA~ AcArya kahe che. oghaniryukti-bhANa-201: TIkArtha: A pramANe lepAyelA pAtrane hAtha vaDe ja jo dhArI rAkhavAmAM Ave to e sAdhune AtmAmAM, saMyamamAM ane pravacanamAM upaghAta thAya. prazna : A traNamAM AtmasaMbaMdhI ane saMyama saMbaMdhI virAdhanA kevI rIte lAge ? uttara : kyAreka nirodhamAM - ekAMtamAM athavA to ekaja sthAne pAtrAne hAthamAM rAkhanArA sAdhune mUrchA AvI jAya vI to e paDI jAya ane paDanArA sAdhunA aMga bhAMgI javA rUpa AtmopaghAta thAya. (lepelu pAtra hAthamAM hoya eTale sAdhue = = E 257ll Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 || 258 || H sa va ekaja jagyAe besI ke ubhA rahevuM paDe. e Amatema pharI na zake, Ama nirodhamAM rahe. have AvI avasthAmAM kyAreka mUrchA paNa AvI jAya. hAtha-paga akaDa thaI jAya. khAlI AvI jAya A badhAnA kAraNe paDI javAnI saMbhAvanA UbhI thAya. ghaNIvAra joIe chIe ke jo mana ke zarIra koI ekaja vastumAM ke ekaja sthAnamAM lAMbo samaya Take to e thAka anubhave, e potAnuM sAmarthya gumAve.) ma vaLI sAdhu paDe eTale hAthamAMnuM pAtru paNa paDe, e tUTe eTale saMyama virAdhanA thAya. tathA pravacanopaghAta A pramANe TM thAya ke A rIte paDelA te sAdhune joIne koIka gRhastha ema bole ke "A rIte hAthamAM pAtra dhArI rAkhavAno upadeza 7 ApanArA tamArA tIrthakara vaDe Avo paNa thanAro apAya dekhAyo nathI." (arthAt "A te kaMI sarvajJa kahevAya ? ke je AvA doSo utpanna thavAnA hoya tevI AjJA kare.') ma sa NaM bha 11 tethI A badhA doSono bhaya hovAthI hAthamAM pAtrane sukavavuM nahi. o oghaniryukti-378 : TIkArtha : te lepavA yogya pAtrA be prakAranA hoya che. (1) jUnA (2) hamaNAM ja je lavAyelA hoya te. hamaNAM lavAyelA hoya te pahelA lepa karAya. temAM je jUnA pAtrA lepavAnA hoya te gurune dekhADyA pachI ja sAdhu lepe. gurune kahe ke "mArA pAtrA AvA prakAranA che. Apa kaho ke A lepavA ke nahi ?'' navA pAtrAonA lepanamAM gurune pRcchA karavI ke '"A pAtrA lepavA ? ke emane ema rAkhavA?'' vRtti : Aha- kaH punaranApRcchya pAtrakANi vilimpati (limpati sati doSaH ) ? ucyate, yo mAyAvI bhavati sa ma at TH // 258 // Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caivaM jJAtvA pAtrakANi limpati - zrI ogha-thi. niyukti , mo.na. : paDichAdAI nAkavi opha mAmaUTTchuM . bhAga-2 daDhalevevi u pAe liMpai mA tesi dijjijjA // 379 // | 259o : ___pADicchagA-sUtrArthagrahaNArthaM ye AcAryasamIpamAgacchanti sehA-abhinavapravajitAH, eteSAmAgamanaM jJAtvA H | kazcinmAyAvI dRDhalepAnyapi tAni purANapAtrakANi lepayati, mA bhUdAcAryastebhyaH pratIcchakasehebhyo dadyAt // candra. : prazna : gurune puchyA vinA pAtro lepavAnuM kAma to koNa kare? (gurune pUchyA vinA pAtrA lepavAmAM zuM doSa?) | uttara : je mAyAvI sAdhu hoya te to hamaNAM ja kahevAze e pramANe jANIne pRcchA vinA ja pAtrAone lepavA mAMDe. oghaniryukti-379 : TIkArtha : prAtaicchako eTale sUtra ane arthane grahaNa karavA mATe je sAdhuo AcArya pAse Ave te zaikSa eTale nUtanadIkSito. A badhAnuM Agamana jANIne koIka mAyAvI sAdhu deDha lepavALA evA paNa te jUnA pAtrAone lepe. evuM na bano ke AcArya A pAtrA prataicchaka ane sehane ApI de. (jUnA pAtrAmAM pahelA to lepa karI ja dIdho hoya, have ghaNo samaya thavAthI e lepa ukhaDI gayo hoya ke bagaDI gayo hoya to pachI e bIjo lepa jarUrI bane. paNa jUno lepa vyavasthita hoya to navo lepa na karAya. have e jamAnAmAM to pAtrA paNa taddana nirdoSa vaparAtA. eTale jayAre prAtaicchako ke nUtanadIkSita Ave tyAre enI pAse pAtrA hoya to to vAMdho nathI. paNa emane pAtrAnI jarUra hoya to kaMI AjanI jema & * Fes + B 259o. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvako pAse kharIdAvIne ApI na zakAtA. tyAre to AcArya e mahemAna jevA sAdhuonI kALajI mATe gacchanA sAdhuonA zrI ogha-thA pAtrA paNa tatkALa emane ApI de. pachIthI gacchanA sAdhuo yAcanAdi karI nirdoSa navA pAtrA potAnA mATe lAve. have niyukti ke koI kapaTI sAdhu potAnA pAtro A rIte bIjAne ApavA mAMgato na hoya, mamatvavALo hoya to guru potAnA pAtro bIjAne bhAga-2 ApI na de e mATe jaldI navo lepa karI de, jo guru enA pAtrane ApavA taiyAra thAya to tarata gurune kahI zakAya ke "emAM | 260 = to lepa karelo che, e sukAyo nathI." eTale guru enuM pAtra bIjAne ApI na zake. A badhuM na thAya e mATe ja pAtrA lepatA v pUrve gurune pRcchA karavAnI spaSTa AjJA karavAmAM AvI che.) mo.na.mI.: madavAva trimUsAI dvipa nA sekaIIT pariTTA apaDicchaNe ya dosA sehe kAyA ao dAe // 202 // athavA dRDhalepamapi pAtraM vibhUSayA limpati, tasmiMzca lipte pAtre yA 'zeSakANAM' glAnAdInAM parihAniH sA sarvA tena kRtA bhavati / 'apaDicchaNe ya dosa'tti pattayAbhAve Ayario te na paDicchati tato dosA' nirjraadybhaavlkssnnaaH| ma 'seha'tti yaH pravrajitamAtrastasmai yadi pAtrakAdi na dIyate tatastasyopakaraNarahitasya cittaviparimANo bhavati, vipariNAmatazca kAyAn vyApAdayati, ataH asmAtkAraNAddarzayitvA pAtraM lipyate, kadAcidasAvAcAryaH pratIcchakAdInAgantukAn zrutvA nivArayettaM sAdhu limpantamiti / Fri 260aa. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-vya. candra. oghaniryukti-bhAgya-202 : TIkArtha : athavA evuM paNa bane ke sAdhu deDhalepavALuM pAtra paNa mAtra vibhUSA mATe niryukti ne pharIthI lepe. have A rIte jo e pAtra navuM lepe to glAnAdi sAdhuonI te pAtranA abhAvamAM je kaMI hAni thAya te badhI bhAga-2ILja te sAdhu vaDe karAyelI thAya. te A pramANe (1) pAtrA na hovAthI AcArya te sUtrArtha levA AvelAone potAnI nizrAmAM na svIkAre. (AcAryanI pharaja che ke nizrAmAM AvelA sAdhuonI badhA ja prakAre kALajI karavI. jo kALajI na karI zake to // 261. Eii nizrAmAM na levA. eTale have jo pAtrA ochA hovAthI AcArya e aMgenI kALajI prataicchakonI karI zake ema na hoya to pachI e emane na svIkAre. jema gacchamAM vaiyAvaccI na hoya to vRddha-glAnAdi sAdhune potAnI nizrAmAM koIpaNa AcArya na svIkAre. kemake enI sevA karanAra ja koI nathI. ema ahIM paNa samajavuM.) ane na svIkAre eTale te prataicchakone sutrArtha ApavA vageremAM je nirjarAdi lAbho thavAnA hatA, te badhAno abhAva thavA rUpa doSo lAge. (2) seha eTale jeNe hamaNAM ja dIkSA lIdhI hoya che. have jo e upakaraNa vinAno hoya ane ene pAtrA ApavAmAM na Ave to pAtrA vinA e gocarI- " pANI zemAM vApare ? eTale cittamoha thAya. arthAt eno saMyamapariNAma tUTI jAya. ane A rIte ene viparIta pariNAma thavAthI pachI to e SakAyane mAranAro bane. (dIkSA choDI de te to SakA hiMsaka bane ja. paNa ahIM paNa pAtrA na hoya to chevaTe potAno nirvAha karavA game te rIte gocarI-pANI vAparavAno prayatna karavAno ja ane emAM pakayahiMsA utpanna thavAnI ja.) A badhA kAraNosara gurune pAtra dekhADyA bAda ja lepavuM. enAthI e lAbha thAya ke kyAreka e AcArya prataicchakAdine kI : potAnI pAse AvatA sAMbhaLIne A sAdhune pAtra lepatA aTakAve ke "A pAtrAnI kadAca jarUra paDaze, hamaNA lepato nahi." kaM = - . Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E = = = zrI ogha vRtti : kadA punarlepagrahaNaM dAnaM ca karttavyamityata Aha - niryukti mo.ni. : puSyadi jovAI jovaVIRvi saMvaraM bhAga-2 levassa ANaNe liMpaNe ya jayaNAvihI vocchaM // 380 // 262 / w pUrvAhne lepapradAnaM pAtrakasya karttavyaM lepena lepanamityarthaH, yena tatpratyUSasi liptaM divasena zuSyati, tathA 'lepaggahaNaM' susaMvaraM kAuMti gRhyate'sminniti grahaNaM-zarAvasaMpuTaM susaMvaraM-suguptaM cIvareNa kRtvA taM zarAvasaMpuTam / idAnIM lepasyAnayane lepane ca pAtrakasya yo yatanAvidhirbhavati taM vakSye / candra. : praznaH lepanuM grahaNa ane pAtrAmAM lepa ApavAnuM kArya kyAre karavuM ? oghaniryukti-380: TIkArtha : uttara : pUrvAnamAM eTale ke divasanA prathama be prahara daramyAna pAtrAnuM lepana karavuM. 1 na ke jethI savAre lepAyeluM te pAtra AkhA divasamAM sukAI jAya. ma tathA jemAM grahaNa karAya te grahaNa . zarAva saMpuTa - koDIyuM e grahaNa kahevAze. (kemake emAM lepa grahaNa karAya che.) tene rA vastra vaDe barAbara DhAMkeluM karIne pachI lepanuM grahaNa karavuM. have lepane lAvavAmAM ane pAtrAne lepavAmAM je yatanAvidhi che. tene kahIza. R = % F 2 | Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghamithun bhAga-2 // 26 // ma vRtti : idAnImenAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayati - o.ni.bhA. : puvvaNhi levagahaNaM kAhiti cautthagaM karijjAhi / __ asahU vAsiabhattaM akAralaMbhe ya ditiyare // 203 // pUrvAhne lepadAnaM kariSyAmIti kRtvA caturthamekamupavAsaM kuryAd yena nirvyApAra: sukhenaiva karoti, athAsau caturthaM kartuM na zaknoti atyantamasahiSNustato vAsikabhaktaM bhakSayitvA pAtrakANi lepyti| 'akAra'laMbhe 'tti atha tadvAsikabhaktamakArakaM-apathyaM tasyAlambho vA tayA velayA sa na labhate bhaktaM tataH 'dititare'tti 'itare' anye sAdhava AnIya dadati labdhisaMpannA ye / tatazca lepayitvA kRtakRtyo ghaTTayannAste - yandra. : ve bhaassy|2 // 4 ||yaanuN vyAjyAna 43 che. oghaniryukti-bhASya-203 : TIkArtha : "savAre lepa karIza" ema vicArI sAdhu upavAsa kare che jethI pachI gocarI lAvavA, vAparavAnI na hovAthI kazI pravRtti vinA zAMtithI lepanuM kArya karI zakAya. paNa jo e sAdhu upavAsa karavA mATe atyaMta asahiSNu hovAthI samartha na hoya to pachI savAre ja AgalA divasanuM Eii suka pAku bhojana lAvI-vAparI pachI pAtro lepe. (ke jethI bapore gocarI pANI lAvavA-vAparavA na paDe ane eTale pAtrAnA HERE PTOP 6 // Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti na lepamAM vikSepa na paDe.) zrI ogha-thI. 1 have jo te vAsi (bIje divase paNa cAlI zake tevI sukIpAkI vastuo) bhojana tene zarIra mATe pratikULa hoya athavA i to teno lAbha na thato hoya eTale ke te sthAnamAM savAre enI prApti na thatI hoya to pachI je bIjA labdhisaMpanna sAdhuo bhAga-2 hoya teja ane gocarI lAvI Ape. (jethI A sAdhue vahoravA javuM na paDe ane eTale pAtra lepa sArI rIte thAya.) 264 v (labdhidhArIone savAre paNa tAju bhojana maLI jAya ke vAsI maLI jAya) tyArabAda lepa karIne kRtakRtya thayelo te lepane patharA ja vaDe lIso karato rahe. (Azaya e ke gocarI-pANI labdhidhArIo lAvI Ape eTale e vAparIne lepanA kAmamAM lAgI jAya. Faa ane lepa karI pachI patharA vaDe lepane ghasavAnuM kAma paNa karato rahe.) o.ni.: kayakitikammo chaMdeNa chaMdio bhaNai leva'haM ghettuM / tubbhaMpi asthi aTTho ? AmaM taM kittiaM kiM vA // 381 // sa hi lepArthaM vrajan guroH kRtikarma-dvAdazAvarttavandanaM karoti, kRtakRtikarmA ca chandeneti-dvAdazAvarttavandanake guruvAkyametat, chanditaH-anujJAtaH san bhaNati-lepamahaM grahISyAmi tatazca tubhyaM-bhavatAmapi astyarthitvaM lepena ?, punarasau gururbhaNati-Amam-asti kArya, punaH sAdhurbhaNati-'taM kittiaM' taM lepaM kiyantaM grahISyAmi ? 'kiM vatti kiM vA malikayA tava prayojanaM uta lepena ?, AcAryasya ca lepena prayojanaM bhavati ? tasya gacchasAdhAraNaM nandIpAtramasti tadarthaM | 264| Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 4 P = = tasya vA''cAryazcintAM karoti / zrI oghaniyukti candra, oghaniryukti-381 : TIkArtha : lepane mATe jato te sAdhu gurune dvAdazAvartavaMdana kare. Ama vaMdana karI cUkelo na bhAga-2 sAdhu guru vaDe lepa lAvavA mATe inTena zabda dvArA rajA apAyelo chato bole ke "huM lepa lAvIza. tethI zuM Apane paNa lepa vaDe kAMI kAma che?" (dvAdazAvartavaMdanamAM inTena zabda gurue bolavAno hoya che. jeno artha e che ke mArI icchAthI huM tane 265 II ja vaMdana mATenI rajA ApuM chuM." ahIM to lepa mATenI rajA ApI che. eTale lepa mATe guru vaDe inTena zabdano artha e thaze *ii ke "tane icchAthI lepa lAvavAnI rajA ApuM chuM..." athavA to Ama artha karavo paDe chendrana Indrita britiSpo . dvAdazAvartavaMdanamAM guru vaDe inTena zabda dvArA vaMdana mATe rajA apAyelo ane mATe ja rajA maLavAthI vaMdana karI cUkelo te | sAdhu pachI bole ke "huM lepa grahaNa karavAno chuM...") che (ahIM AcArya kaMI potAnA pAtrA lepavA na bese, ane eTale ja emane kaMI lepanI jarUra na hoya. paraMtu mAMDalInA - glAnAdi sAdhuone lepa jo Ito hoya, AcAryane potAnA pAtrAmAM lepanI jarUra lAgI hoya... to e lepa maMgAvI ma glAnAdine Ape, potAnuM pAtra anya sAdhune lepavA Ape...) guru bole ke "hA, lepanuM kArya che." (lepa jarUrI hoya to Ama kahe. nahi to nA pADe.) pharI sAdhu bole ke "ApanA A mATe keTalo lepa lauM?" zuM Apane malikA (malI upara je tara Ave te malikA kahevAya.) nuM kAma che? ke pachI lepanuM kAma ; 265 = = Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti no E che ?" ema pRcchA kare. AcAryane lepanuM kAma hoya, kemake AcArya pAse AkhAya gaccha mATe sAdhAraNa evuM naMdipAtra hoya, zrI ogha-yu 1 AcArya te pAtra mATe ciMtA kare athavA to te pAtranI ciMtA kare. ane mATe lepa maMgAve. bhAga- 2T mo.ni.: sevi puchahvi ya3sso guruM pamivi . || 266 | E! mallagaruve giNhai jai tersi kappio hoi // 382 // na kevalaM gurumeva pRcchati zeSAnapi sAdhUn pRSTvA kRtotsargaH kRtopayogo guruM namaskRtya, kiM karotItyata Aha'mallakarUve giNhai' mallakaM-zarAvaM yatra lepo gRhyate, rUtaM ca gRhNAti yenAsau lepo chAijjai, "mallakarUtayozca tadA grahaNaM bha karoti yadA tayoH kalpiko bhavati, etaduktaM bhavati-yadyasau vastraiSaNAyAM pAtraiSaNAyAM ca gItArthastadA mallakaM rUtaM ca bha ga mArgayitvA gacchatIti / candra. : oghaniyukti-382 : TIkArtha : mAtra gurune ja na pUche, paNa bAkInA paNa sAdhuone A pramANe pRcchA karIne kAussagna karIne = upayoga karIne, gurune namaskAra karIne (pachI zuM kare ? eja kahe che ke, koDIyuM ke jemAM lepa levAno che te ane rUne grahaNa kare ke je rU vaDe e lepa DhAMkI zakAya. (jema gocarI levA jatA pUrve upayoga karavo paDe ane atyAre trI jema savAre ja upayogano kAussaga karAya che. tema tyAre lepa mATe upayoga karavo paDe. emAM eNe upayoga karavAno ke F = = 9 = = = Rs - E CT 266 * * Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E $ ? ' mAM mAre keTalo lepa, kyAMthI kevo, konA mATe, zemAM... lAvavAno che ?... ke jethI pachI koI garabaDa na thAya.) zrI oghaniryukti kena prazna : mallaka ane rUnuM grahaNa kyAre kare ? bhAga-2 uttara : jayAre sAdhu te be vastu mATe kalpika yogya bane, tyAre ja e te be vastu lAvI zake. Azaya e che ke jo A sAdhu AcArAMgamAM batAvela vaaiSaNA ane pAraiSaNAne bhaNI-gaNIne e viSayamAM gItArtha banI gayo hoya tyAre ja te | 267 mallaka ane tane mAMgI lAvIne lepa levA jAya. (mallaka-koDIyuM eka prakAranuM pAtra ja che. ane rU eka prakAranuM vastra che.) o.ni. : gIyatthapariggahie ayANao rUvamallae ghittuM / chAraM ca tattha vaccai gahie tasapANarakkhaTThA // 383 // athAsau mallakarUtayormArgaNe na kalpikastato gItArthaparigRhIte-svIkRte mallakarUte gRhItvA kSAraM ca-bhUti gRhItvA tatra mallake vrajati, gRhIte lepe sati cIramupari dattvA lepasya tato rUtaM, tata upari bhUtiM dadAti, kimarthaM ?, trasaprANarakSaNArthamiti / ja ka E candra.: oghaniryukti-383 : TIkArya : have jo A sAdhu mallaka ane tenI yAcanA karavAmAM kalpika banyo na hoya, to pachI A bemAM gItArtha banI cUkelo sAdhu ene A be vastu lAvI Ape ane e bene laIne tathA te mallakamAM rAkha laIne bs, ye we , m- y- p'i 'i sm / [[2s- s@, s s spyis ka dafts - E! Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja zrI odhaniryukti bhAga-2 'P | = 268 = = = pachI A sAdhu lepa levA jAya. lepa laI lIdhA bAda lepa upara vastra DhAMkI, tyArabAda e vastra upara rU mUkI pachI tenI upara rAkha nAMkhe. prazna : AvuM zA mATe kare ? uttara : trasajIvonI rakSA mATe. (jo e lepa khullo laI jAya to uDI uDIne paDanArA macchara-mAkhI vagere jIvo kadAca emAM paDIne, coMTIne marI jAya. paNa enA upara kramazaH vastra, rU ane rAkha DhAMkI hovAthI have e trasajIvo sIdhA lepamAM ja paDe ja nahi eTale koI virAdhanA na thAya.) / vRtti : idAnIM yaduktaM prerakeNAsIt yaduta sAgArikagantryAM lepagrahaNaM na kAryaM yato'sau zayyAtarapiNDo varttata iti, - ta~tivethAthAda - 3 mo.ni. : vacce ya hiduM sAvuii tu kadamA ! tattheva hoi gahaNaM na hoi so sAgAriapiMDo // 384 // vrajatA sAdhunA lepagrahaNArthaM yadi dRSTaM sAgArikasaMbandhi dvicakraM - gantrikA abhyAse-samIpe tatastatraiva grahaNaM karttavyaM na bhavatyasau sAgArikapiNDa:-zayyAtarapiNDo'sau na bhavati / = = ' I; ii 268 . Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja 'E F = FE F = = candra.: pUrvapakSe je kaheluM ke "zayyAtaranA gADAmAMthI lepanuM grahaNa na karavuM. kemake e lepa to zayyAtarapiMDa che ane zrI ogha-yu. niryukti na zayAtarapiMDa sAdhune na kalpe.have AnuM khaMDana karavA mATe kahe che. bhAga-2) oghaniryukti-384: TIkArtha : lepane levA mATe jato sAdhu jo zayyAtara saMbaMdhI gADAne najIkamAM joI le to pachI A teNe tyAMja lepanuM grahaNa karavuM. A lepa zayyAtarapiMDa na kahevAya. | 269 mI vRtti : idAnImasau gatvA kiM kRtvA lepaM gRhNAtItyata Aha - o.ni. : gaMtuM ducakkamUlaM aNunavittA pahuM tu sAhINaM / ___ ettha ya pahutti bhaNie koI gacche nivasamIve // 385 // gatvA 'dvicakramUlaM' gantrIsamIpaM, yadi tatprabhuH 'svAdhInaH sannihito bhavati tatastamanujJApya gRhyate, atha tatra gantryA AsannaH prabhurnAsti tatazcAsau sAdhuH pRcchati-ko'tra prabhuH ? iti, punazcaivaM pRSTe sati kazcitpuruSa evaM brUyAd, yaduta 'ettha ya pabhutti' 39atra zakaTaprabhU rAjA, tatazcaivaM bhaNite sati kazcidagItArtho gantrINAmanujJApanArthaM napasamIpameva gacchet / candra. : prazna : have A sAdhu tyAM jaIne zuM karIne lepanuM grahaNa kare ? oghaniryukti-385 : TIkArtha : uttara : gADA pAse gayA bAda jo e gADAno mAlika najIkamAM ja hoya to enI rajA = = * F = = = has daE iefs - Em T Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti laIne pachI lepa grahaNa karAya. have jo tyAM gADAnI najIkamAM mAlika na hoya to pachI A sAdhu pRcchA kare ke "ahIM koNa ja zrI ogha svAmI che ?" A pramANe pRcchA thAya eTale pachI koIka puruSa A pramANe bole ke A gADAne vize to rAjA mAlika che." bhAga-2 have AvuM kahevAya eTale koIka agItArtha mugdha sAdhu e gADAnI rajA levA mATe rAjAnI pAse ja jato rahe. (AvuM ja yogya nathI. me mAgaNaze.) // 20 // mA vRtti : ettha ya avihIaNuNNavaNAe dito - o.ni. : kiM demitti naravaI tujhaM kharamakkhiA ducakkitti / so ya pasattho levo ittha ya bhaddetare dosA // 386 // ego sAhU levassa kajje niggao jAva pecchai sagaDAiM, sAhuNA pucchiaM-kassa ete sagaDA ?, gihattheNa siTuM rAulA, sAhU agIyattho ciMtei-pahU aNuNNaveyavvo, vaccAmi, rAyaM picchAmi / teNa rAyA diTTho, bhaNati rAyA-kiM tuha demi?, sAhU bhaNati-tubbhaM sagaDe tillamakkhie atthi tattha levo pasattho hoi taM me dehi, ettha ya bhaddeyare dosA bhavaMti, tattha jai so rAyA bhaddo tAhe savvarhi ceva ugghosaNaM karAvetti jahA na keNavi sagaDA ghaeNa makkhiyavvA jo makkher3a so daMDaM patto evamAI bhaddao pasaMgaM kujjA, aha so paMto rAyA tAhe so bhaNijjA - annaM kiMcI na jAiyaM imIe // 20 // THE Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *! parisamajjhe to levo jAtio, aho asuI samaNA khalu ee / mA eesiM bhikkhaM pi deu / ete avihIaNuNNavaNAe zrI ogha-yu. niryukti bhAga-2 candra. : A viSayamAM avidhithI rajA levA saMbaMdhI daSTAnta che. (e have kahe che.) oghaniryukti-386 : TIkArtha : eka sAdhu lepa levA mATe nIkaLyo ane e gADAone jue che. sAdhue pRcchA karI | 271 || ja ke A gADAo konA che?" gRhastha kahyuM ke "rAjAnA che." have agItArtha sAdhu vicAre ke "mAlikanI rajA to levI ja paDe, cAlo, huM jAuM. rAjAne jouM" (arthAt ene pRcchA karI lauM.) te rAjA pAse gayo. rAjA kahe che "tane zuM ApuM?" sAdhu | kahe ke "tamArA gADAo talanA telathI praSita karAyelA che, temAM lepa sAro hoya che. te mane Apo. ' have AvuM bane tyAre bhadraka ane prAntanA doSo che. te A pramANe jo rAjA bhadraka sAro hoya to pachI badhe ja ghoSaNA karAve ke "A rAjyamAM koIe paNa ghI vaDe gADA praSita na karavA. je karaze te daMDa pAmaze." ("badhA tela vaDe kare eTale sAdhuone telano lepa sulabha thaI jAya" evo rAjAno Azaya che.) Ama bhadrakarAnA AvA prakAranA prasaMga kare. arthAt - sAdhune mATe doSita banI jAya evA prakAranA lepane utpanna karAvavAnuM kAma karI bese. have jo e rAjA prAnta - vicitra hoya to e bole ke "A sAdhue A bharasabhAmAM mArI pAse bIjuM kazuM na mAMgyuM vI ane A tuccha lepa mAMgyo. A badhA sAdhuo gaMdA che. have to koIe A sAdhuone bhikSA ja ApavA jevI nathI." (ane - s * = F 71| , Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modhniryukti na (bhAga-2 merI AmA 24yama sAdhune mikSA vasovAnI niSedha 43....) avidhithI rajA levAmAM A badhA doSo lAge. // 272 // o.ni. : tamhA ducakkavaiNA tassaMdidveNa vA annunnnnaae| kaDugaMdhajANaNaTThA jiMghe nAseNaM aphusaMtA // 387 // tamhA vihIe aNuNNaveyavvo, so ya vihI-tAva sagaDANaM pAse Thio acchar3a jAva ducakkavaI Agao, tao ducakkavaiNA-gaDDiyAvaiNA aNuNNAe sati levo gaheyavvo, teNa vA ducakkavatiNA jo saMdiTTho pahutte Thavito jahA tume | bhaleyavvaM, teNa vA aNuNNAo saMto geNhai, kaDugaMghajANaNaTuM jiMghiyavvo levo-kiM so kaDuo ?-kaDuatillamakkhio bha navatti, jai kaDutillamakkhio tAhe na gheppai, so athiro hoi, jo miTTatilatellamakkhio so ghippar3a / kathaM punarjighraNaM karoti ?, nAsikayA aspRzan / jiMghaNA iti avayavo bhaNio / - 03 yandra. : modhaniyutti-387 : TArtha : mA 29sa2 viSiyI 2% levI me. te vidhi mA prabhArI che. sanI pAse e sAdhu tyAM sudhI ubho rahe jyAM sudhI gADAno mAlika AvI jAya. e pachI gADAnA mAlika vaDe lepa levAnI rajA apAye chA~ lepa grahaNa karavo. kyAreka evuM bane ke te gADAnA mAlike koIka nokarane gADA pAse rAkhelo hoya ane kahyuM 27 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja 'E F hoya ke "tAre AnI saMbhALa levI" to Avo je gADAnA mAlika vaDe saMdiSTa thayelo nokara hoya to tenA vaDe rajA apAya zrI o. 1 tyAre paNa e lepa laI zakAya. | "e lepanI gaMdha kaDavI che ke nahi ?" e jANavA mATe lepa suMghavo ke jenAthI khabara paDe ke kaDavA tela vaDe A prakSita bhAga-2 che ? ke mIThA tela vaDe ?" jo kaTa tela vaDe prakSita hoya, to e grahaNa nahi karavo. kemake te asthira hoya che. e Takato 273 . = nathI. paNa je lepa mIThA talanA tela vaDe prakSita hoya te grahaNa karavo. prazna : kevI rIte suMghe ? uttara : nAka vaDe sparza na thAya e rIte nAkathI AMgaLI (lepa) dUra rAkhIne suMdhe. fbadhA e zabda kahevAI gayo. = = = = = 6 vRtti : idAnIM chakkAyajayaNa tti vyAkhyAnayannAha - o.ni. : harie bIe cale jutte vacche sANe jalaTThie / puDhavI saMpAmAM sAme maDhavAte madiyAmiNa rU8TA harite bIje vA tacchakaTaM pratiSThitaM bhavati tatazca tatra na grAhyo lepaH, tathA tatkadAcicchakaTaM 'calaM' gamanAbhimukhaM he is Gu 273 II E. | Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E E vyavasthitaM bhavati tadApi na grAhyaH, tathA jutte vA havai tadApi na grAhyaH, kadAcicca tasmin zakaTe vatsako baddho bhavati zrI ogha-thI niryukti tadAsanno vA tatazca na grAhyaH, zvA vA tatra baddhaH tathApi na grAhyaH, jalamadhye tat zakaTaM vyavasthitaM bhavati tatazca na grAhyaH, bhAga-2 kadAcicca sacittapRthivIpratiSThitaM bhavati tathA'pi na grAhyaH, kadAcitsaMpAtimasattvaiH sa pradezo vyApto bhavati tatazca na grAhyaH, tathA zyAmA-rAtristasyAM ca na grAhyaH, mahAvAte ca vAte sati na gRhyate, 'mahikAyAM' dhUmikAyAM nipatantyAM na | 274 | | gRhyate, amitazcAsau lepo na gRhyate kintu pramANayukta eva grAhyaH / dvAragAtheyam, # candra,H have chAyAyaNa e zabdanuM vyAkhyAna karatA kahe che. ghaniryukti-388: TIkArtha : vanaspati upara ke bIja upara te gADuM paDeluM hoya to pachI tyAM lepa na levo. tathA te gADuM kyAreka cAlavAnI taiyArImAM hoya to pachI temAMthI lepa na levo. tathA te gADuM yukta hoya eTale ke emAM baLado (3) bAMdhelA taiyAra hoya to lepa na levo. kyAreka te gADAmAM vAcharaDo bAMdhelo hoya athavA to gADAnI najIkamAM vAcharaDo hoya to paNa lepa na levo. athavA tyAM kutaro bAMdhelo hoya to paNa lepa na levo. te gADuM pANImAM paDeluM hoya, to paNa lepa A na levo. kyAreka te gADAvALo pradeza saMpAtimajIvo vaDe vyApta hoya to paNa lepa na levo. tathA rAtre lepa na levo. bhayaMkara pavana vAto hoya tyAre lepa na levo. dhUmmasa paDatuM hoya tyAre lepa na levo. tathA vadhu pramANamAM lepa na levo. paraMtu pramANasara levo. F = - 274 .. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dvAragAthA che. zrIbhodha-tyu niryukti vRtti : idAnIM bhASyakRdvyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavavyAcikhyAsurAha - bhAga-2 | o.ni.bhA. : harie bIesu tahA aNaMtaraparaMpare vi ya caukkA / // 275 // mA AyA dupayaM ca patiTThiyaMti etthaMpi caubhaMgo // 204 // harite bIje ca dvau catuSkau bhavataH, katham ?, anantaraparamparakalpanayA, etaduktaM bhavati haritabIjayoranantara| pratiSThitatvamAzritya bhaGgacatuSTayaM niSpadyate, tathA tayoreva haritabIjayoH paramparapratiSThitatvamAzritya dvitIyabhaGgacatuSTayaM bha niSpadyate / atra ceyaM bhAvanA-aNaMtaraM harite patiTThiyA gaDDI bIe a aNaMtaraM patiTThiA, ego bhNgo| tahA aNaMtaraM harie bha patiTThiA Na bIe teSAmabhAvAt, biio bhaMgo 2 / aNNA harie aNaMtaraM na patiTThiyA tasyAbhAvAt bIe aNaMtaraM paiTThiA taio 3 / tahA annA Na harie aNaMtaraM paiTThiA Na bIe aNaMtaraM paiTThiA tayorabhAvAt, cauttho 4, esa suddho bhaMgo / evaM haritabIjapadadvayenAnantarapratiSThitatvakalpanayA bhaGgacatuSkaM labdhaM / idAnIM haritabIjapadadvayena paramparapratiSThitatvakalpanayA yathA bhaGgacatuSkaM labhyate tathocyate, taccaivaM-harite paraMparapaiTThiyA gaDDI bIe paraMparapaiTThiA ego bhaMgo, aNNA harie paraMparapaiTThiA na bIe paraMparapaiTThiA bIjAnAmabhAvAt PERBETF FOTOHRI 215 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodha Na mo niryukti NaM (bhAga-2 ma // 276 // ma ur at T ssa biio bhaMgo, tahA aNNA harite Na paraMparapaiTThiA haritAbhAvAt bIje uNa paraMparapaiTTiA taio, aNNA Na hari paraMparapaiTThiA Na bIe paraMparapaiTThiA tayorabhAvAt cauttho bhaMgo, esa suddho bhaMgo / 'AyA dupayaM ca paTThiaMtithaM caubhaMgo' tathA teSveva haritabIjeSu AtmA pratiSThitaH dvipadaM ca pratiSThitamiti, etasminnapi padadvaye caturbhaGgikA bhavati katham ?, AyA haritabIesu paiTThio dupayaM ca haritabIesa paTTiaM ego bhaMgo 1 / tathA AyA haritabIesa paTTio na dupayaM haritabIesu paiTThiyaM bitio 2 / tathA AyA na haritabIjesu paTTio dupayaM ca haritabIesu paiTThiaM taio 3 / tathA na AyA haritabIesa paTThio NAvi dupayaM ca haritabIesu patiTThiaM cauttha bhaMga 4, eso ya suddho / evaM annevi parittaNaMtAIhiM bhaMgA sabuddhIe UheyavvA / 'harite bIe 'tti gayaM, cha. jodhaniyukti-bhASya- 204 : TIDArtha: harita jane zrImAM me yaturbhagI thAya. prazna : devI rIte thAya ? ma bha yandra. : have bhASyAra sA gAthAnuM vyApyAna ure che. temAM prathama avayava harie... nuM vyApyAna vAnI chAthI uhe ga a o uttara : anaMtara ane paraMparanI kalpanA vaDe thAya. kahevAno Azaya e che ke hirata ane bIjanI anantarapratiSThitatAne AzrayIne eka caturthaMgI thAya ane pachI te ja harita ane bIjanI paraMparapratiSThitatAne AzrayIne bIjI caturbhUgI thAya. ssa p hA // 276 // Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che 6, 3 zrI ogha-thI niyukti karI bhAga-2 ahIM A bhAvanA - paramArtha che - (1) gADuM harita upara anaMtara pratiSThita ane bIja upara anaMtara pratiSThita che. (2) gADuM harita upara anaMtara pratiSThita che paNa bIja upara anaMtara pratiSThita nathI. kemake tyAM bIja nathI. (3) gADuM harita upara anaMtara pratiSThita nathI, paNa bIja upara anaMtarapratiSThita che. kemake tyAM harita nathI. (4) gADuM harita upara anaMtara pratiSThita nathI ane bIja upara paNa anaMtarapratiSThita nathI. kemake tyAM beyano abhAva // 277o. = = * A cotho bhAMgo zudhdha che. Ama harita ane bIja e be pado vaDe anantarapratiSThitapaNAnI kalpanA vaDe cAra bhAgA maLyA. have harita ane bIjanA ja paraMpara pratiSThitapaNAnI kalpanA vaDe je rIte cAra bhAgA maLe te rIte kahevAya che. te A pramANe - (1) gADuM harita upara paraMpara pratiSThita che ane bIja upara paNa paraMparapratiSThita che. (2) gADuM harita upara paraMpara pratiSThita che, paNa bIja upara paraMparapratiSThita nathI. kemake bIjano abhAva che. (3) gADuM harita upara paraMpara pratiSThita nathI, paNa bIja upara paraMparapratiSThita che. kemake haritano abhAva che. (4) gADuM harita upara paraMpara pratiSThita nathI, ane bIja upara paNa paraMparapratiSThita nathI. kemake beyano abhAva che. * * | 277 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A cotho bhAMgo zudhdha che. zrI othayu niryukti (nIce vanaspati-ghAsAdi hoya ane ghauMnA dANA vagere rUpa bIja paNa hoya ane enI upara ja gADuM hoya to e bhAga-2 anaMtarapratiSThita kahevAya. paNa ghAsa-bIja vagerenI upara lAkaDAnuM moTu pATIyuM vagere paDeluM hoya ane enI upara gADuM hoya to e paraMparapratiSThita kahevAya) 278 have teja harita ane bIja upara AtmA sAdhu pote pratiSThita hoya ane gADuM pratiSThita hoya. ema A be padamAM paNa ja caturbhagI thAya. prazna : kevI rIte thAya ? uttara : (1) AtmA harita-bIjamAM pratiSThita che ane gADuM haritabIjamAM pratiSThita che. (2) AtmA harita bIjamAM pratiSThita che paNa gADuM haritabIjamAM pratiSThita nathI. (3) AtmA harita-bIjamAM pratiSThita nathI, paNa gADuM haritabIjamAM pratiSThita che. (4) AtmA harita-bIjamAM pratiSThita nathI, ane gADuM paNa haritabIjamAM pratiSThita nathI. A cotho bhAMgo zuddha che. A rIte bIjA paNa pratyeka anaMta vanaspati vagere vaDe bhAgAo svabuddhithI vicArI levA. (arthAtu gADuM pratyeka upara anaMtapratiSThita che, anaMtakAya upara anaMtarapratiSThita nathI... e rIte ghaNA prakAre caturbhagIo thAya.). 5,5 278 che. 1 # Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ D '= LF B = ? zrI oghaniryukti bhAga-2 : = rite vI e zabdanuM vyAkhyAna thaI gayuM. vRtti : idAnIM 'cale 'tti vyaakhyaanynnaahmo.ni.mI. : ralve mAve ya baeNmi supaTTi tu nuM supaDyuM AyAe saMjamaMmi a davihA u virAhaNA tattha // 205 // calaM dvividhaM-dravyacalaM bhAvacalaM ca, tatra dravyacalaM 'dupaiTThiaM tu jaM dupayaM' duSpratiSThitaM yad dvipadaM-zakaTaM tadravyacalamucyate, tatra ca dravyacale lepaM gRhNata AtmasaMyamavirAdhanA dvividhA bhavati / = | 279o ja = E # = = = = candra. : have 'vana' e zabdanuM vyAkhyAna karatA kahe che. oghaniryukti-bhAga-205 : TIkArtha : cala be prakAre hoya. (1) dravyacala (2) bhAvacala. temAM dravyacala eTale jamIna upara je gADuM dupratiSThita hoya - ekadama daDha rIte sthira thayeluM na hoya te dravyacala. (jarAka dhakko lAge ane gADuM gabaDavA mAMDe ke uMdhu thaI jAya. A badhuM dravyacala che.) AvA dravyacala gADAmAM lepane grahaNa karanArAne AtmA ane saMyama ema be prakAranI virAdhanA thAya. ; 279I ida "HT Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRtti : idAnIM bhAvacalapratipAdanAyAha - zrImodhamiti o.ni.bhA. : bhAvacalaM gaMtumaNaM goNAI aMtarAiyaM tattha / bhAga-2 jutte vi aMtarAyaM vittasa calaNe ya AyAe // 206 // // 280 // ma bhAvacalamucyate yacchakaTaM gamanAbhimukhaM varttate, tatra ca lepaM gRhNataH 'goNAI aMtarAiyaM 'ti-gavAdInAM aMtarAyaM Na bhavati, kathaM ?, sa kayAi sagaDapabhU bhaddao bhavati tato so jAva sAhU levaM geNhai tAva te baille na joei pacchA UsUre | joteti tato tANaM baillANaM payaTTati kAuM cAriM na diti aggato ya jA cArI sA UsUre pattA, evaM bhAvacale giNhaMtassa aMtarAyaM havai / dAraM / idAnIM 'jutte 'tti vyAkhyAyate, tatrAha-'jutte vi aMtarAyaM' balIvardayukte'pi zakaTe evamevAntarAyaM bhavati / tathA'yaM ca doSaH 'vittasa calaNe ya AyAe' te balIvardAH kadAcittaM sAdhuM dRSTvA vitrasanti, tatazca | gantryAzcalane lepaM gRhNata AtmopaghAto bhavati / dAraM / candra.: bhAvacalanuM pratipAdana karavA mATe kahe che. oghaniryukti-bhAgya-206 : TIkartha : je gADuM gamana karavAne abhimukha hoya, arthAt gADAno mAlika je gADAne vau calAvIne laI javAnI taiyArImAM ja hoya te bhAvacala kahevAya. temAM lepane grahaNa karanArA sAdhune baLada vagerene aMtarAya ka.. // 280 // F 14 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ P karavA rUpa doSa lAge. zrI oghaniryukti prazna : AmAM vaLI baLadAdine aMtarAya zI rIte ? bhAga-2 uttara : kyAreka evuM bane ke te gADAno mAlika bhadraka-sAro hoya, ane to pachI te to jayAM sudhI sAdhu lepane grahaNa kare tyAM sudhI baLadone gADAmAM joDe nahi, paNa sAdhu lepa laI le tyArabAda moDethI baLadone joDe ane e vakhate moDuM thaI | // 281 5 gayuM hovAthI baLadone cAro paNa na Ape kemake, "sAdhu lepa laI le eTale tarata nIkaLavAnuM ja che. jo cAro ApIza to ja vadhu samaya lAgaze." Ama emane tyAre cAro nahi Ape. vaLI AmAM to je cAro vahelo apAto hato te cAro moDo apAze, dhAro ke 8 vAge gADuM joDI nava vAge ISTa sthAne pahoMcI cAro ApavAno hoya to sAdhunA lepa levAmAM 10-15 "T ja miniTa lAgavAthI savA ATha vAge gADuM zaru karI savA nava vAge ISTasthAne pahoMcI pachI cAro Apaze, Ama baLadone dha sAdhunA kAraNe moDo cAro maLavAthI aMtarAya karyAno doSa lAge.) I have gutta e zabda vyAkhyAna karAya che. baLadathI yukta evA gADAmAM paNa A ja pramANe aMtarAya thAya. arthAt jayAM sudhI sAdhu lepa le, tyAM sudhI mAlika baLadone rokI rAkhe... Ama emane cAro moDo maLavA vagere rUpa aMtarAya thAya. vaLI A doSa paNa lAge ke te baLado kyAreka te sAdhune joIne gabharAI jAya ane tethI teo halana-calana kare, bhAge emAM gADu paNa cAlavA lAge eTale gADAnA IMDAmAMthI lepa kADhanArA sAdhune vAgI javA-paDI javA vagere rUpa AtmopaghAta = = pha = = I, is " is E Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImogha-tva thAya. niryukti bhAga-2 // 282 // ma vRtti : idAnIM 'vacche 'tti vyAkhyAyate - o.ni.bhA. : vaccho bhaeNa nAsai bhaMDikkhobheNa AyavAvattI / AyA pavayaNa sANe kAyA ya bhaeNa nAsaMti // 207 // 4 yadi ca tatra vatsaka Asanna eva bhavati tatazcAsau taM sAdhaM dRSTvA kadAcidbhayena nazyati tato nazyan kAyAna vyApAdayati / athAsau tasyAmeva gantryAM baddhastato'sau bhayena nazyan gantryAH kSobhaM karoti tena ca 'bhaNDikSobheNa' gantrIkSobheNa AtmavyApattirbhavati / idAnIM 'sANe'tti vyAkhyAyate kadAcittatra zvA tiSThati, sa ca tamakSaM jihvayA likhati tatazca lepaM gRhNata AtmopaghAto bhavati pravacanopaghAtazca, bhayena nazyatA kAyAzca vinAzyante / dAraM / yandra. : ve vaccha zarnu vyANyAna rAya che. oghaniryukti- bhASya-207: TIkArthaH jo tyAM vAcharaDo najIkamAM ja hoya, to sAdhune joIne kadAca bhaya pAmI bhAgato e vAcharaDo gADAnA kSobhane utpanna kare arthAtuM gADuM caMcaLa bane. ane gADAnA kSobha vaDe sAdhune nukazAna, hAni, maraNAdi thAya. baERONE ||282 // Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha-tyu have sAga zabdanuM vyAkhyAna karAya che. niryukti kyAreka tyAM kutaro ubho hoya, ane te kutaro te akSane jIbhathI cATato hoya ane tethI tyAM lepa grahaNa karanArAne bhAga-2 " AtmopaghAta ane pravacanopaghAta thAya. (kutaro bacaku bhare to AtmopaghAta. loko bole ke "sAdhuo kutarAe cATeluM le cha... te pratyanano 75yAta.) vaNI bhayathA mAtA kut2|| 43 SaTayanI hiMsA 59 thAya. // 28 // vRtti : idAnIM 'jalapuDhavi'tti vyAkhyAyate, tatrAha - o.ni.bhA. : jo ceva va hariesuM so ceva gamo u udagapuDhavIsu / saMpAimA tasagaNA sAmAe hoi caubhaMgo // 208 // ya eva haritabIjeSu gamaH-adhigama uktaH asAvevodakapRthivyordraSTavyaH, etaduktaM bhavati-yathA tatra padadvayena bhaGgakA upalabdhAH, evamatrApyudakapRthivIpadadvayana bhaGgakAH karttavyAH / dAraM / idAnIM 'saMpAtima'tti vyAkhyAyate, tatrAha-saMpAimA tasagaNA' saMpAtimazabdena trasagaNA ucyante, te yadi bhavanti tato lepo na grAhyaH, tatra ca bhaGgacatuSTayaM bhavati, tadyathAna saMpAtimesu appA paiTThio bhaMDI vi paiTThiA ego 1, tahA appA saMpAtimesu paiTThio na bhaMDI paiTThiA bIo 2, appA vI na paiTTio bhaMDI tu paiTThiA taio 3, appA na paiTThio na bhaMDI paiTThiA cauttho 4, eso suddho / dAraM / idAnI FOTO - // 28 // Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 5 S zrI ogha 'sAmAe'tti vyAkhyAyate, tatra ca zyAmAyAM bhaGgacatuSkaM bhavati, kathaM ?, levo divA gahio aNNaMmi divase lAio ego bhaMgo 1, divA gahio rAIe lAio bIo 2, rAIe gahio divA lAio taio 3, rAo gahio rAo lAio niryukti 'E = bhAga-2 ) | 284 || F P E = ? candra. : nAnapuDhavI zabdanuM vyAkhyAna karAya che. oghaniryukti-bhASya-208 TIkArtha: harita ane bIjamAM je prakAra batAvyo, te ja pANI ane pRthvImAM paNa jANavo. | Azaya e che ke jema tyAM be pada vaDe bhAgA maLyA, ema ahIM paNa pANI ane pRthvI A be pada vaDe bhAgAo karavA. ja I have saMpatima zabdanI vyAkhyA karAya che. ahIM saMpatima zabdathI trasajIvo levAnA che. te jo tyAM hoya to lepa grahaNa /x na karavo. AmAM cAra bhAMgA che. te A pramANe - (1) saMpAtimajIvo upara AtmA = sAdhu pratiSThita hoya ane gADuM pratiSThita hoya. (2) saMpAtimajIvo upara AtmA = sAdhu pratiSThita hoya paNa gADuM pratiSThita na hoya. (3) saMpAtimajIvo upara AtmA = sAdhu pratiSThita na hoya, paNa gADuM pratiSThita hoya. 84|| Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) saMpAtimajIvo upara AtmA = sAdhu pratiSThita na hoya, ane gADuM pratiSThita na hoya. zrI ogha-vA. niyukti kare cotho bhAMgo zuddha che. bhAga-2 sAmA zabdanuM vyAkhyAna karAya che. temAM zyAmAmAM paNa cAra bhAMgA thAya che. zyAma eTale rAtri. | 285 | prazna : cAra bhAMgA kevI rIte ? uttara : (1) lepa divase lIdho, bIjA divase lagADyo A pahelo bhAgo che. (2) divase lepa lIdho ane rAtre lagADyo A bIjo bhAMgo che. (3) rAtre lepa lIdho ane divase lagADyo A trIjo bhAgo che. (4) rAtre lepa lIdho ane rAtre lagADyo A cotho bhAMgo che. (cAreya bhAMgA azuddha che. pahelA bhAgomAM paNa bhale divase lIdho ane bIjA divase lagADyo paNa vacce rAtre to potAnI pAse ja rAkhyo. eTale emAM eka to saMnidhidoSa lAge. vaLI rAtre kALajI na rahevAthI e lepamAM trasAdi jIvonI virAdhanA paNa zakya che. ema rAtre lepa lAvavAmAM ane rAtre lepa lagADavAmAM puSkaLa doSo saMbhave che. e jAte vicArI levA. ane doSonA kAraNe chellA traNa bhAMgA paNa azuddha ja banI rahe che.) Tu 285 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI khodha- tthu niryukti bhAga-2 vRtti : 'mahAvAe 'tti vyAkhyAyate o.ni.bhA. - vAuMmi vAyamANe saMpayamANesu vA tasagaNesu / nANunnAyaM gahaNaM amiyassa ya mA vigiMcaNayA // 209 // H // 286 // ma vAyau vAti sati saMpatatsu vA trasagaNeSu nAnujJAtaM lepagrahaNaM / dAraM / idAnIM mahikA, sA ca 'saMpayamANesu vA Na tasagaNesu' ityanena vA zabdena vyAkhyAtaiva dRSTavyA, etaduktaM bhavati - vAzabdAnmahikAyAM ca nipatantyAM lepo na grAhya iti / Na ssa dAraM / 'amiyarasa ya 'tti vyAkhyAyate ' amitasya ca' pramANAdhikasya lepasya grahaNaM na karttavyaM, yataH 'mA vikiMcaNa yatti sa | mA bhUtprabhUtalepasya grahaNe vikiMcaNaM tyAgastatkRto doSo bhaviSyatIti / dAraM / candra. : mahAvAta zabdanuM vyAkhyAna rAya che. oghaniryukti-bhASya-209 : TIkArtha : pavana vAto hoya athavA trasajIvo paDatA hoya to lepanuM grahaNa karavAnI rajA ttha nathI. have mahikA bhI vAta re che. te mahikA - dhummasa saMpayamANesu vA... je zabchomAM rahelA vA vaDe vyApyAna yaha yU Dela ja jANavuM. kahevAno bhAva e che vA zabda dvArA evuM sUcita karyuM che ke "dhummasa paDatuM hoya tyAre lepa levo nahi." p p hA al ssa // 286 // Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' E = S' zrI oghaniryukti bhAga-2 ' 5 # 287 | amita zabdanI vyAkhyA karAya che. jarUrI pramANa karatA vadhAre lepanuM grahaNa na karavuM. evuM na thAo ke vadhAre lepa levAmAM tene paraThavavuM paDe ane e paraThavavAthI thanArA doSo lAge. ma.na. : thovimuhUM pitte chAre makSimittAo cIreNa baMdhiUNaM gurumUlapaDikkamAloe // 389 // etaddoSavipramuktaM lepaM gRhItvA vastreNAcchAdya chAreNAkramya tatazcIvareNa taM zarAvasaMpuTaM baddhvA gurumUlamAgatya IryApathikAM pratikramya gurave Alocayati / # E E E F G F F = a candra. : oghaniryukti-389 : TIkArya : A badhA doSothI vimukta evA lepane grahaNa karI, vastra vaDe DhAMkI (tenA upara rU mUkI) rAkha vaDe ene AkramIne eTale ke enA upara rAkha rAkhIne pachI e koDiyAne vastra vaDe bAMdhIne guru pAse AvIne IriyAvahi pratikramIne pachI gurunI pAse AlocanA kare. (lepa kevI rIte lIdho ?" e badhuM kahe.). = '# * o.ni. : daMsia chaMdiagurusesae ya omaMthiyassa bhANassa / kAuM cIraM uvariM rUyaM ca chabhijja to levaM // 390 // * 87. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 / 288 w punazcAsau kAyavyApAreNa darzayati, punazca guruM chandayati-Amantrayati, yadi bhadantasya prayojanamanena lepena tatazca / gRhyatAmiti, evaM chandayati / 'sesae yatti zeSAMzca sAdhUn chandayati, yaduta yadi bhavatAmanena lepena kiJcitprayojanaM tato gRhyatAmiti / evaM yadA na kazcid gRhNAti tadA 'omaMthiyassa bhANassa'tti omasthitasya-adhomukhIkRtasya bhAjanasya upari kRtvA cIraM, tatazcIrasyopari rUtapaTalaM karoti, 'chubhijja to levaM 'ti tato rUtasyopari lepaM prakSipet / candra.: oghaniryukti-390: TIkArtha : vacana vaDe lepanuM varNana karyA bAda pachI e sAdhu kAyAnI pravRtti vaDe e lepa | gurune dekhADe. (eTale ke hAthamAM rahelo e lepa gurune dekhADe) e pachI gurune AmaMtraNa Ape ke "jo Apa pUjyane lepanuM kAma hoya to A lepa grahaNa karo." A pramANe chaMdanA kare. e pachI bIjA sAdhuone paNa lepa mATe AmaMtraNa Ape ke "jo | tamone A lepa vaDe kaMIpaNa kAma hoya to A grahaNa karo. (ahIM koIne prazna thAya ke - potAnA mATe lAvyo che. chatAM : badhAne ApavA mATe taiyAra che. jatI vakhate badhAne pUchIne ja gayelo. have jo badhAe nA pADI hoya to kharekhara to pAchA AvIne pharI vinaMti karavAnI jarUra ja nathI. jeNe lepa maMgAvyo hoya ene ja jarUriyAta pramANe ApavAno rahe. chatAM sAdhu pAcho badhAne vinaMti kare che. e zA mATe ? - paNa e pAchaLano Azaya e hoya ke "pahelA bhale nA pADI hoya, paNa pAchaLathI koIkane lepanI icchA thaI, to bIjIvAra vinaMti karavAmAM e sAdhunI bhaktino lAbha maLI jAya." vaLI AmAM chaMdanA sAmAcArInA pAlana rUpa utkRSTa lAbha to cheja.) A pramANe vinaMti karyA bAda jyAre koIpaNa e lepa na le tyAre e eka bhAjana-pAtrAdine uMdhu karI enI upara vastra : 288 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhI, pachI te vastranI upara rUnA paTala mUke. ane pachI e rUnI upara lepane khAlI kare. zrI ogha-thI. niyukti go.ni. saMparamindramAdi dhituM ya to vIrA bhAga-2 AliMpiUNa bhANe ekaM do tiNNi vA ghaTTe // 391 // | 289o ja punazcAsau rUtasyopari parikSipya lepaM punaraGgaSThapradezinImadhyamAbhiraGgalIbhirgRhNAti, gRhItvA ca 'ghanam' atyarthaM cIraM / punaH poTTalikAvinirgatena leparasena pAtramAlimpati, tacca pAtrakaM kadAcidekaM bhavati kadAcid dve kadAcitrINi tatazca tAnyAlipya punaH ghaTTayati-aGgalyA masRNAni karoti ityarthaH / - candra, oghaniryukti-391: TIkArthaH A sAdhu rUnI upara lepane khAlI karyA bAda e vastrane aMguTho, pahelI AMgaLI : ane madhyama AMgaLI vaDe gADha rIte pakaDe, ane pakaDIne e poTalAmAMthI nIkaLelA lepanA rasa vaDe pAtrane lepe. (uMdhA karelA bhAjana upara vastra ane tane goThavI enI upara lepane khAlI kare. e lepa khAlI karyA bAda je vastra bhAjana upara pAthareluM che enA badhA cheDA bhegA karI vastrane uMcakI le eTale e have poTalI jenuM banI jAya. pachI ene gADha rIte dabAve eTale aMdara rahelA lepano rasa rU-vastrAdimAMthI gaLAIne bahAra nIkaLe. e rasa vaDe pachI pAtrAne lepe.) te pAtrA kyAreka eka hoya kyAreka be hoya ke kyAreka traNa hoya. eTale te pAtrAone lepI pachI ene AMgaLI vaDe I: 289 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyukti oil nA lIsA kare (arthAtu AMgaLI vaDe e rasane pAtrAmAM cAre bAju vyavasthita ghasIne e pAtru lIsuM banAve.) zrImodha-tyu vRtti : tAni ca pAtrakANi evaM limpati - bhAga-2 o.ni. : anno'nnaM aMkaMmi u annaM ghaTTei vAravAreNaM / // 28 // ANei tameva diNaM davaM raeuM abhattaTThI // 392 // anyad anyad aGke-utsane sthApayati, sthApayitvA cAnyad 'ghaTTayati' aGgalyA masRNaM karoti, evaM vArayA vArayA ekaM dve vA'Gke sthApayati anyaccaikaM masRNaM karoti evaM tAvadyAvanmasRNAni saMjAtAni bhavanti / yadA punarekameva | lepitamutkRSTalepena bhavati tadA rUDhe sati 'ANei tameva diNaM'ti Anayati tasminneva divase dravaM-pAnakamAnayati 'raeuM' bha raGgayitvA pAtrakaM tadeva 'abhattaTThitti upoSito yaH sa evaM karoti / yandra. : te pAtrAmone mA prabhArI (veDevAze vivi) sepe. oghaniryukti-392 : TIkartha : khoLAmAM bIjuM bIjuM pAtra mUke ane bIjuM pAtra AMgaLI vaDe masRNa kare, Ama vArApharatI eka be pAtrAone khoLAmAM sthApe ane bAkInA ekane lIsuM kare. Ama tyAM sudhI kare ke jyAM sudhI e pAtrAo lIsA thaI jAya. (jo be pAtrA lepavAnA hoya, to ekapAtrAne lepa lagADI khoLAmAM mUkI pachI bIjA pAtrAne lepa lagADe. || 280 // Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e pachI bIju pAtru khoLAmAM mUkI paheluM pAtra hAthamAM laI ene AMgaLI vaDe lIsuM kare. thoDIvAra bAda paheluM pAtru khoLAmAM zrI oiniyukti kare mukI, bIjuM pADyuM hAthamAM laIne pachI ene lIsuM kare, ema vArApharatI be pAtrAone lIsuM karato rahe, jo traNa pAtrA hoya bhAga-2 to paNa Aja pramANe kare. mAtra emAM khoLAmAM be pAtro rAkhe ane eka pAtra hAthamAM rAkhI lIsuM kare. ema vArApharatI karato rahe.) 291 / v. jyAre eka ja pAtra utkRSTa lepa vaDe lepAyeluM thAya tyAre te lepa jo pAtrAmAM barAbara caDI gayo hoya - ekameka thaI gayo hoya - sukAI gayo hoya to pAtrane lepa karyA bAda te ja divase te pAtrAmAM pANI lAve. upavAsavALo sAdhu A pramANe kare. ra = R R * = = * to = '# 5 vRtti : athAsau glAnAdInAM vaiyAvRttyako bhavettataH - o.ni. : abhattaTThiyANa dAuM annesi vA ahiMDamANANaM / hiMDijja asaMtharaNe asahU ghittuM ayaM tu // 393 // atha tatpAtrakaM na rUDhaM glAnAdayazca sIdanti so'pi vaiyAvRttyakarastato ye abhaktArthikAH-upavAsikAH sAdhavastebhyo 'dAuM' samarpayitvA bhikSArthaM vrajati / athavA 'annesi vA ahiMDamANANaM' anye vA ye bhikSAM nATanti F = f "fs. has ka 291 ka baE es - E1 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teSAmahiNDamAnAnAM bhoktRNAM sAdhUnAM samarpya hiNDate / 'asaMtharaNe 'tti glAnAdInAmasaMstaraNe-asaMtaraNae hotae evamasau zrI oghaniryukti karoti / 'asahutti athAsau svayamevAsahiSNurupavAsaM kartuM tataH "ghittuM ayaM tu 'tti gRhItvA'nyasAdhusatkaM pAtraM 'araiyaM bhAga-2 tu' araJjitaM tasmin divase, pUrvalepitamityarthaH, tad gRhItvA hiNDeta / candra, H have jo e lepa karanAra sAdhu glAna vagerenI vaiyAvacca karanAro hoya (ane eTale eNe gocarI levA javAnuM 292 | hoya) to pachI zuM karavuM ? e have kahe che. - oghaniryukti-393 : TIkArtha : lepeluM te pAtra rUDha thayuM nathI. arthAtu lepa hajI saMpUrNa sukAI gayo nathI ane bIjI | bAju glAna vagere sIdAya che. (A sAdhu lepa karavAmAM rokAyo che, eTale glAnAdinI sevA karI zakato nathI, mATe teo parezAna thAya.) te paNa sAdhu pAcho vaiyAvaccI che. (bIjA sAdhu vaiyAvaccI hota, to to glAnAdine sadAvAno prasaMga ja na Avata.) to pachI je upavAsavALA bIjA sAdhuo hoya teone potAnuM lepeluM + nahi sukAyeluM pAtra ApIne bhikSA levA ' mATe jAya. (potAne upavAsa che. paNa glAnAdinI gocarI pote lAvavAnI che. eTale upara mujaba bIjA upavAsIone pAtru soMpIne jAya. bIjA upavAsIo to upavAsa hovAthI javAnA nathI, eTale emane pAtru soMpI zakAya.) athavA to upavAsI sivAyanA paNa je bAla-vRddhAdi sAdhuo bhikSA levA mATe jatA na hoya, te bhikSA mATe nahi trI pharanArA, upavAsa vinAnA-vApanArA sAdhuone te pAtra soMpIne A sAdhu glAnAdi mATe gocarI jAya. Flv 292 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pa zrI odha- Y vi niryukti bhAga-2 ma paNa have jo A lepakArI sAdhu svayaM ja upavAsa karavA mATe asamartha hoya to pachI bIjA sAdhunuM e divase nahi lepAyeluM eTale ke pUrve ja lepAI gayeluM je pAtra hoya tene laIne A sAdhu gocarI mATe phare. (savAre ja gocarI vAparI lIdhI // 2935 5 hoya to to bapore vAparavAnI jarUra ja nathI. paNa game te kAraNasara savAre gocarI na vAparI hoya ane bapore ja vAparavAnI " hoya tyAre A vAta samajavI athavA savAre vAparyuM hoya to paNa asamartha hovAthI bapore paNa vAparavuM. jarUrI hoya tyAre ma paNa A samajI zakAya che.) mA Ama pote gocarI levA na jAya tyAre glAnAdino nirvAha na thato hovA rUpa kAraNane lIdhe A lepa karanAra sAdhu upara mujaba kare. T vRtti : yadA punarevaMvidhaH sAdhurnAsti kazcidyasya tannavalepaM pAtrakaM samarpya bhikSAmaTati, AtmanA ca trINi pA saMvAhayituM na zaknoti, kAni trINi ?, ekaM navalepaM pAtrakaM anyo bhaktapatadgrahastRtIyamazuddhArthaM mAtrakaM, tadA ko vidhirityata Aha - oni. : na tarijjA jar3a tinnI hiMDAveDaM tao a chAreNaM / uccuNeuM hiMDai anne ya davaM si giNhaMti // 394 // 41' na taret 'na zakyeta yadi trINi pAtrakANi hiNDApayituM tato navalepaM pAtrakaM chAreNa bhUtinA avacUrNya rr stha sa ma ssa ma hA at 11263 11 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 284 // guNDayitvA ekasmin pradeze sthApayitvA hiNDate / 'anne ya davaM si giNhaMta 'tti anye sAdhavastadarthaM dravapAnakaM gRhnnnti| zrImodha-tyu tathA cniryukti bhAga-2 lithAriyANi jANiu ghaTTagamAINi tattha leveNaM / saMjamaphAinimittaM tAI bhUtIe guMDijjA // 395 // 'litthAriyANi' liptAni, kena ? lepeneti saMbandhaH, yAni ghaTTakAdIni, tatra ghaTTako yena pASANakena pAtraM navalepaM sa san masRNaM kriyate, AdigrahaNAccharAvaM cIraM ca lepena liptaM, etAni lepena sarvANyeva liptAni tatra pAtrakaM lepayataH, tatazca tAni ghaTTakAdIni bhUtyA guNDayati yena tatra pratiSThApitAnAM satAM kITikAdyupaghAto na bhavet / kimarthaM punarevaM | kriyate?, ata Aha - saMjamaphAtinimittamiti saMyamavRddhinimittamiti / evaM levaggahaNaM ANayaNaM liMpaNA ya jayaNAya / bhaNiyANi ato vocchaM parikammavihiM tu littassa // 396 // 'evam' uktena nyAyena lepagrahaNaM tathA tasyaivAnayanaM limpanA ca pAtrakasya yatanA ca grahaNe lepasyaitAni bhaNitAni, vA ataH paraM vakSye parikarmavidhi liptasya pAtrakasya yo bhavati / // 294 // Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' zrI ogha-, candra.: have jyAre evA prakArano koI sAdhu na hoya ke jene A sAdhu potAnuM navA lepavALuM pAtra soMpIne bhikSA mATe niyukti - jaI zake, tyAre ane svayaM pote traNa pAtrA sAthe laIne gocarI pharavA mATe samartha na hoya tyAre zuM vidhi ? e traNa pAtrA bhAga-2 T kayA? e praznano uttara e che ke eka navA lepavALuM pAtra, bIju bhojana mATenuM pAtra ane trIjuM azuddhavastu mATenuM mAtraka rUpI pAtra. (be sAdhu saMghATaka jAya, tyAre beya pAse be be pAtrA hoya. emAM e eka pAtra bhojana mATe, eka pAtraka pANI 295 mATe, ane eka mAtraka rUpI pAtra gurnAdi prAyogya vastu mATe, tathA je vastu kaMIka zaMkAvALI lAge te judI vahoravA mATe A eka mAtrakarUpI pAtra... Ama ahIM A sAdhune "azuddhavastu mATe mAtraka" ema kahela che. oghaniryukti-394 : TIkarthaH uttara : jo traNa pAtrAo laIne gocarI pharavA mATe e samartha na hoya to pachI navA || * lepavALA pAtrakane rAkha vaDe guMDita karI - ghasI nAMkhI - vyApta karI eka bhAgamAM mUkI daI pachI be pAtrA laIne phare. (jo - navAlepavALuM pAtra emane ema mUkI jAya, to bhInA cIkaNA e lepamAM jIvo coMTI coMTIne marI jAya) bAkInA sAdhuo tene , mATe drava-pravAhI svarUpa pAnane grahaNa kare. (ahIM ema lAge che ke A sAdhu saMghATaka gocarI javAne badale ekalo gocarI jato haze ke jethI jaldI AvIne lepavALA pAtranI kALajI karI zakAya. bAkI jo saMghATaka gocarI jAya to pUrve jaNAvyA pramANe be sAdhuo vacce eka mAtraka pANI lAvavA mATe che ja. eTale A sAdhu ekalo jAya ane pANI na lAve. ekamAM bhojana ane ekamAM azuddha vastu lAve. jIva vagerethI saMsakta vastu paNa azuddha gaNAya. AvI vastu kAraNasara vahoravI paDe to e judA mAtrakamAM vahorI, upAzraye AvI e barAbara joI jIva hoya to ene dUra karIne bAkInuM vApare... athavA saMghATaka , 5 III. va 8 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R gocarI gayo hoya to paNa pANI jo sulabha na hoya to enuM pANI bIjAo lAve. jethI A sAdhuno eTalo samaya bace. zrI ogha jaldI upAzraye AvI zake.) niryukti bhAga-2 " oghaniryukti-395: TIkArthaH lepa vaDe lepAyelA je patthara, koDIyuM, vastra vagere che, te badhA ja rAkha vaDe guMDita karI le. rAkhamAM masaLI nAMkhe. emAM ghaTTaka eTale je patthara vaDe navA lepavALu pAtru lIsuM karAya te patthara. gAthAmAM lakhelA rAtri | | 296 I vzabdathI zarAva-koDIyuM ane vastra A beya lepavALA thayelA hovAthI te paNa samajI levA. pAtrane lepanArA sAdhunI A badhI ja A vastuo lepa vaDe lepAI gaI hoya che. A badhAne rAkha vaDe guMDita karI de ke jethI tyAM upAzrayamAM mUkI rAkhelA e padArtho nI | dvArA kIDI vagere jIvonI hiMsA na thAya. prazna : paNa AvuM badhuM zA mATe karavAnuM ? 'r uttara : saMyamanA vistAra mATe karavAnuM. SakAyarakSAnA upAyo ajamAvavAthI saMyama vizALa-vistRta bane. oghaniryukti-396 : TIkArtha upara kahelA nyAya pramANe lepanuM grahaNa, te ja lepanuM Anayana, pAtrakanI liMpanA ane lepanA grahaNamAM yatanA... A badhI bAbato batAvI dIdhI. have pachI lepAyelA pAtranA parikarmavidhine kahIza. vRtti : sa vArtha vimavidhiH - I: 296 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo zrI khodha- nyu ui niryukti bhAga-2 litte chagaNiachAro ghaNeNa cIreNa'baMdhiuM unhe / aMchaNa pariyattaNa sosaNA ya dhoe puNo levo // 397 // ma // 287 // ma lipte tasminpAtrake sati 'chgaNiyachAro 'tti gomayachAreNa tatpAtrakaM guNDyate, pazcAcca ghanena 'cIreNa' pAtrakabandhena veSTayitvA rajastrANena ca pariveSTya 'abaMdhiuM 'tti pAtrakabandhagranthimadattvA tata evaMvidhaM kRtvA 'uNhe 'tti uSNe sthApayati, 'aMchaNa 'tti tato'GgulyA liptasya raGgitasya pAtrakasyAkarSaNaM samAraNaM karoti, 'pariyattaNa'tti Atape kRtvA punaH Na msa parivarttayati AtapAbhimukhaM sthApayati, evaM zoSaNA tasya navalepasya pAtrakasya, dhaute ca chAraguNDite tasmin pAtrake sa punarlepo dIyata iti / bha ga o.ni. candra. H te parikarmavidhi A che. (lepelA pAtrane sAcavavA vagere saMbaMdhI vidhi) oghaniryukti-397 : TIkArtha : te pAtru lepAI jAya eTale chANanI rAkha vaDe te pAtra guMDita karavuM. pachI ghana-gADha pAtrabaMdha vaDe e pAtra vIMTIne rajastrANa vaDe e pAtrabaMdhavALA pAtrane pAchuM vIMTIne pachI jhoLInI gAMTha ApyA vinA e pAtrane garamImAM sthApavuM. mA tyArabAda aMguli vaDe lepAyelA te pAtranuM AkarSaNa-samAraNa kare. pAtrane taDakAmAM mUkIne vAraMvAra pheravato rahe eTale ke taDakAne abhimukha karato rahe. A rIte navA lepAyelA te pAtranI y NaM sa p hA bI 14 11209 11 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( zoSaNA kare. rAkhathI Dita te pAtra dhovAye chate pharI pAcho lepa apAya. (A gAthAnuM vistArathI varNana hamaNAM ja karaze.) zrI modha-tyu niryukti vRtti : idAnIM bhASyakAra etAmeva gAthAM vyAkhyAnayati, tatra 'litte chagaNiyachAro'tti idaM vyAkhyAtameva draSTavyaM / (bhAga-2 zeSaM vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : dAuM sarayattANaM pattAbaMdhaM abaMdhaNaM kajjA / // 288 // sANAirakkhaNaTThA pamajja chAuNhasaMkamaNA // 210 // dattvA tasmin pAtrake sarajastrANaM pAtrabaMdhaM punazcAbaMdhaNaM kujjatti tatra-granthi na dadAti, kimartham ?, ata Aha |bha - 'sANAdirakkhaNaTThA' zvAnAdirakSaNArthaM granthi na dadAti, etaduktaM bhavati-granthinA dattena satA karpaTaikadeze gRhItaM sat | zunA mAjariNa vA nIyate, punazca tatpAtrakaM pramRjya bhuvaM chAyAta uSNe saGkrAmayati, etaduktaM bhavati-aparAhnachAyAkrAntaM sat punaruSNe sthApayati / ma yandra. : ve bhASyA2 mA 4 ||thaanuN vyANyAna 42 che. temAM lijo... e zabdanuM to vyAkhyAna thaI ja gayeluM jANavuM. (arthAtu lepAyelA pAtrane chANanI rAkhathI guMDita karavuM. = e to spaSTa ja che, emAM vizeSa vivecananI jarUra nathI.) have e sivAyanuM vyAkhyAna karatA kahe che. H // 28 // Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E oghaniryukti-bhASya-210: TIkArtha : te pAtrAmAM rajastrANapUrvaka pAtrAbaMdhanane ApIne pachI temAM gAMTha na Ape. zrI oghaniyukti karI (396mI gAthAmAM pahelA pAtrAbaMdhanathI bAMdhavAnI ane pachI rajastrANanI vAta hatI. paNa e gAthAmAM krama vinA ja padArtho ApelA che. jANakAra e badhu kramazaH goThavI Ape che. eTale padArtha bhASyagAthAo pramANe samajavo.) bhAga-2 prazna : ene gAMTha kema na Ape ? | 299 w uttara : kutarA vagerethI rakSaNa meLavavA mATe enA upara gAMTha na Ape. Azaya e che ke jo e pAtrAnI jhoLInA - ja pAtra baMdhananA be cheDAonI gAMTha lagADavAmAM Ave, to e laTakatA be cheDAonA eka bhAgane pakaDIne te pAtrAne kUtaro ke bilADI kheMcIne laI jaI zake. evuM na thavA devA mATe pAtrAbaMdhananA be cheDAonI gAMTha na karavI. (dA.ta. dorI nAMkhelI bhA. 'tarANInI dorI kheMcI kheMcIne kutaro dUra sudhI laI jaI zake. paNa ekalI tapaNIne pakaDIne laI jaI zake nahi.). ' tathA jamIna pUMjIne te pAtra chAyAmAMthI taDakAmAM laI jAya. Azaya e ke bapore e pAtru taDakAmAM mukavuM, paraMtu sUrya ' AgaLa vadhato jAya, eTale sAMjano chAMyaDo e pAtrA upara AvI jAya. jyAre AvuM thAya tyAre pharI pAchu e pAtrAne tyAMthI uMcakI taDakAnA sthAnamAM mUke. o.ni.bhA. : taddivase paDilehA kuMbhamuhAINa hoi kAyavvA / channe ya nirsi kujjA kae ya kajje viussaggo // 211 // T 299o Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yasmina divase pAtrakaM lepayati tasmin divase 'kambhamakhAdInAM' ghaTagrIvAdInAM pratyupekSaNaM kRtvA tatazca gahAti, zrI oghaniyukti kara yena liptaM pAtrakaM bahistasyAM grIvAyAM tasmin divase kriyate, nizAyAM tu channe tatpAtrakaM kuryAt AtmasamIpe, kRte ca bhAga-2 kArye vyatsargaH karttavyasteSAM ghaTagrIvAdInAM tasminneva divase yena parigrahakatadoSo na bhaveta, anyasmin divase'nyAni = aviSyatatiA | 3ooo ! candra.: oghaniyukti-bhAgya-211 : TIkArtha : je divase pAtrane lepe, e divase ghaDAnA kAThA vagerenuM pratilekhana karI # lIdhA bAda ene grahaNa kare. (ghaDAno uparano gaLA jevo bhAga e ghaDAno kATho kahevAya. phuTelA ghaDAnA AvA chUTA kAThAne A sAdhu laI le.) ke jethI lepAyeluM pADyu te divase bahAra taDakAmAM te grIvA - kAThA upara mUkI zakAya. rAtre pAtrane khullAmAM na rAkhatA gupta sthAnamAM eTale ke upAzrayanI aMdara potAnI pAse rAkhavuM. e kAThA vagerenuM kAma pUrNa thaI jAya eTale e te ja divase paraThavI devuM, ke jethI parigrahakRta doSa na lAge. bIjA a divase bIjA kAThA maLI raheze. e mATe Ane bheguM karI rAkhavAnI jarUra nathI. (Azaya e ke koIkane evo vicAra Ave ke "lepa karavAnuM kAma to pAchu Avaze ja. to A kATho rAkhI mUkIe, bhaviSyamAM kAma Avaze." paNa AcAryazrI kahe che ke A rIte to parigraha ubho thAya, tenAthI pAMcamAM mahAvratanA aticAro utpanna thavA rUpa doSa lAge. eTale A badhI vastu paraThavI ja devI. jyAre jarUra paDaze tyAre e maLI ja raheze.) ; 300 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 o.ni. : atha lepazeSaH kazcidAste tatastasya ko vidhirityata Aha - aTTagaheDaM levAhiyaM tu sesaM sarUvagaM pIse / ahavAvi natthi kajjaM sarUvamujjhe tao vihiNA // 398 // __ kadAcittatrAnyasmin vA pAtrakeSTako dAtavyo bhavati, tatastadartha-aSTakanimittaM kareNa taM lepAdhikaM zeSaM sarUtaM / piSyate, atha tena lepazeSeNa na kiJcitkAryamasti tataH sarUtameva vidhinA parityajet chAreNa guNDayitvetyarthaH / || 301 || w candra. : prazna : koIka lepa thoDoka vadhI paDe to pachI tenI zuM vidhi karavI ? - uttara : kyAreka te pAtrAmAM ke anya pAtrAmAM aSTaka (malI ane rUne ghasI ghasIne ekameka karIne aSTaka banAvAya che. ( je kuTTo paNa kahevAya. A kuTTo pAtrAmAM rahelA kANAo ane tirADo vagerene pUravA mATe vaparAya che. A vastu lApi paNa kahevAya che.) ApavAno hoya, to pachI aSTakane mATe te lepa karI lIdhA pachI vadhelA lepane hAthathI rU sAthe pIMsavuM. have jo vadhelA te lepanuM koI ja kAma na hoya to pachI rAkha vaDe e lepane guMDita karIne vidhi pUrvaka lepa paraThavI devo. 6 - vRtti : idAnIM tatpAtrakaM kasyAM pauruSyAM bAhyataH sthApanIyaM ? kasyAM cAbhyantare pravezyamityetatpradarzayannAha "Is : 301 // - H T Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ o.ni. : paDhamacarimAu sisire gimhe addhaM tu tAsi vajjijjA / zrImodha-tyu niryukti pAyaM Thave siNehAtirakkhaNaTThA paveso vA // 399 // bhAga-2 'zizire' zItakAle prathamapauruSI varjayitvA tatpAtrakaM bahirAtape sthApyate, caramAyAM-caturthaprahare pauruSyAM tatpAtrakamabhyantare pravezayet, 'gimhe addhaM tu tAsi vajjijjatti grISmakAle tayoH-prathamacaramapauruSyorarddhaM varjayet, tataH // 302 // mA Na pAtrakaM sthApayet pravezayedvA, etaduktaM bhavati, grISme arddhapauruSyAM gatAyAM satyAM pAtrakaM bahiH sthApayet, tathA caramapraharArddha | gate sati tatpAtrakaM pravezayet, kimarthaM ? - 'siNehAirakkhaNaTThA' etaduktaM bhavati-zizire prathamapraharaH caramapraharazca snigdhaH kAlastasmizca pAtrakaM na kriyate (sthApyate), pavinAzabhayAt, tathoSNakAle ca prathamapraharArddha caturthapraharArddhaM ca na sthApyate, so'pi snigdha eva kAlaH, atIvoSNe sthApanIyaM yena ruhyata iti / PERSE candra. te pAtra kayA praharamAM upAzrayanI bahAra khullAmAM sukavavA mUkavuM? ane kayA praharamAM upAzrayanI aMdara lAvI devuM ? e have dekhADavAne mATe kahe che. oghaniryukti-399 : TIkArtha : ziyALAmAM pahelo prahara choDIne te pAnuM bahAra taDakAmAM mUkavuM ane cothA praharamAM eTale ke ziyALAnA divasanA cothA praharamAM te pAtru aMdara laI levuM. POTO RE F // 302 // Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyukti na E unALAmAM pahelA ane chellA praharano aDadho bhAga choDI devo. eTale ke pahelA praharanA aDadhA bhAga bAda pAtrAne zrI ghanathI . bahAra mUkavuM. ane cothA praharano aDadho bhAga pasAra thAya tyAre pAtrAne aMdara lAvavuM. bhAga-2) prazna : AvuM karavAnuM zuM kAraNa ? uttara : ziyALAmAM pahelo ane chello prahara snigdha kALa che. tethI te kALamAM pAtrone bahAra na mUkavuM. kemake emAM /303 / s lepano vinAza thavAno bhaya rahe che. tathA uNakALamAM pahelA praharanA aDadhA bhAgamAM ane cothA praharanA chellA aDadhA bhAgamAM bahAra na mUkavuM. kemake * e paNa snigdha kALa che. tathA pAtru atyaMta garamImAM mUkavuM ke jethI e pAtrA upara lepa caDI jAya. (lapa pAtrA sAthe ekameka | thaI jAya.) R mo.ni.: Davo 2 mamavae vAre vArApharavA | vAvAre va anne gilANamAIsu kajjesu // 400 // tasmizcAtapasthApite pAtrake 'upayogaM' nirUpaNaM 'abhIkSNaM' punaH punaH karoti, kimarthamityata Aha'vAsAirakkhaNaTThA, varSAdirakSaNArthaM, AdigrahaNAt zvAdirakSaNArthaM ca, anyAn vA sAdhUna vyApArayati pAtrakarakSaNArthaM yadyAtmanA glAnAdikAryeSvakSaNiko bhavati / Tu 303 / = = = : ka - ra Ffs he's H T Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - II zrI ogha niryukti bhAga-2 304 candra.: oghaniryukti-400: TIkArtha : pAtru jayAre taDakAmAM paDeluM hoya tyAre vAraMvAra enuM nirIkSaNa kare. prazna : zA mATe ? uttara : varasAda vagerethI enuM rakSaNa karavA mATe. madra zabdathI samajavuM ke kUtarA vagerethI rakSaNa karavA mATe vAraMvAra nirIkSaNa kare. pote jo koI bIjA kAmamAM hoya. jAte glAnAdinA kAryomAM akSaNika hoya to pAtranI rakSA mATe bIjA sAdhuone vyApArita kare. (jene ekakSaNanI paNa phurasada na hoya te akSara kahevAya.) vRtti : kiyantaH punarlepA dIyanta ityasyArthasya pradarzanAyAha - o.ni. : ekko va jahanneNaM dugatigacattAri paMca ukkosA / ___ saMjamaheuM levo vajjittA gAravavibhUsaM // 401 // eko jaghanyena pralepo dIyate madhyamena nyAyena dvau trayazcattvAro vA lepA dIyante, utkRSTataH paJca lepA dIyante, sa ca saMyamArthaM dIyate varjayitvA gauravavibhUSe, tatra gauravaM yena mAM kazcidbhaNati yathaitadIyametacchobhanaM pAtramiti, vibhUSA sukAmAM - candra, : prazna : eka pAtrAne keTalA lepa ApavA ? Fri 304 .. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 // u05|| mA uttara : A ja vAta dekhADavA mATe kahe che. oghaniryukti-401 : TIkArtha : jaghanyathI eka lepa Apavo. madhyamanyAyathI be, traNa ke cAra lepa ApavA. utkRSTathI pAMca lepa ApavA. te lepa saMyamane mATe apAya che. e abhimAna ane vibhUSAne choDIne apAya che. temAM abhimAna A pramANe ke "huM pAtru sAru levuM ke jethI koIka mane kahe ke "AmanuM A pAtra sAru che." AvA AzayathI pAtra lepavAmAM Ave." 397mI gAthAno vibhUSA zabda to spaSTa ja che ke pAtru AkarSaka - manorama bane e mATe pAtru lepe. vRtti : idAnIM 'dhote puNo levo'tti, amumavayavaM vyAkhyAnayannAha - o.ni. : aNuvaTuMte tahavi hu savvaM avaNittu to puNo liMpe / tajjAyasacoppaDagaM ghaTTagaraiyaM tato dhove // 402 // anupatiSThati-aruhyamANe arujhaMte, etasminpAtrake 'tathA'pi' tenApi prakAreNa yadA na rohati tadA sarvaM lepamapanIya tataH punalimpati / eSa tAvat khaJjanalepaviSayo vidhiruktaH, idAnIM taJjAtalepavidhi pradarzayannAha-'tajjAyasacoppaDagaM' tasminneva jAtastajjAto-gRhasthasyaivA'lAbukasya 'sacoppaDagassa' tailasnigdhasya yadrajaH zlakSNaM cikkaNaM lagnaM sa tajjAtalepa ucyate, evaM tajjAtalepaH sacoppaDaM-sasnehaM yatpAtrakaM tad 'ghaTTagaraitaM' ghaTTakena racitaM masRNitaM ghRSTaM sattataH kAJjikena kssaalyet| // 305 // Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che niryukti apAyu 'E F G E F zrI oghava candra.: have dhove pukha tevo e avayavanuM vyAkhyAna karatA kahe che. oghaniryukti-402 : TIkArtha : jo e lepa pAtrA upara barAbara na caDe, koIpaNa prakAre jyAre e lepa na caDe tyAre bhAga- 2T e badho lepa dUra karI pharI pAchu e pAtra lepe. A to khaMjanalepa saMbaMdhI vidhi kahI. 306 | have tajjAtalepanI vidhine dekhADatA kahe che. je lepa temAM ja utpanna thayelo hoya te tajajAtalepa kahevAya. Azaya e ke gRhasthanI pAse ja rahela, telathI snigdha 1. je tuMbaDuM hoya, tenA upara je bArIka cIkaNI dhULa lAge te tajjAtalepa kahevAya. (A tuMbaDuM laIe, to pachI emAM ApaNe | navo lepa karavo ja na paDe, e lepa enI meLe ja e tuMbaDAmAM thaI cUkyo che.) have snehavALuM cIkAzavALuM je pAtra hoya te pASANa vaDe lIsuM karAya, ghasAya ane e pachI tene kAMjI vaDe dhoI nAMkhavuM. vRtti : tiprAra: punarlepa: ? tyata mAda - o.ni. : tajjAyajuttilevo khaMjaNalevo ya hoi boddhavvo / muddianAvAbaMdho teNayabaMdheNa paDikuTTho // 403 // G E Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka da zrI oghaniryukti bhAga-2 P * II 307 || F E = F = tajjAtalepo yuktilepaH-pASANAdiH khaJjanalepazceti vijJeyaH / evaM ca yadA tatpAtrakaM pUrvameva bhagnaM bhavet lepayato vA bhagnaM bhavet tadA kiM karttavyamityata Aha-tadA'nyagRhyate pAtrakaM, yadA'nsyAbhAvastadA kiM karttavyamityata Aha" 'muddianAvAbaMdho 'tti tadA tadeva pAtrakaM sIvayati / kena punarbandhena tatsIvanIyaM ?, mudrikAbandhena-granthibandhena tathA naubandhena sIvayati yAdRzo nAvi bandho bhavati tatsadRzena gomUtrikAbandhenetyarthaH, anyaH stenakabandho gUDho bhavati sa w vajito yatastatpAtrakaM tena stenakabandhenA'dRDhaM bhavati jhusiraM ca hotitti / candra, : prazna : lepa keTalA prakArano che ? oghaniryukti-403 : TIkArtha : uttara H tajajAtalepa, yuktilepa = pASANAdi ane khaMjana lepa ema traNa prakAre lepa jANavo. (tajajAtalepa hamaNA ja upara batAvyo. khaMjana lepa to je lepanI vidhi vistArathI batAvI ja dIdhI che. te lepa jANavo. ane yuktilepa 404mI gAthAmAM kaheze.) prazna : A rIte jyAre te pAtra pahelethI ja bhAMgI jAya athavA to lepa karatA karatA bhAMgI jAya to zuM karavuM ? uttara : tyAre navu pAtra levuM, prazna : jo navA pAtrano abhAva hoya to zuM karavuM? uttara : to pachI sAdhu te ja pAtrane sIvI le. = = = = = = = = Tiaa 307 * * Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha-tyu // 308 // ma prazna : yA baMdhana va sIvag? niryukti uttara : mudrikAbaMdha vaDe eTale ke granthibaMdha vaDe sIve. athavA to nAvaDImAM jevA prakArano baMdha hoya che tenA jevA eTale bhAga-2) " ke gomUtrikAnA baMdha vaDe sIve. e be sivAyano trIjo stanaka baMdha gUDha hoya che. te baMdha zAstramAM varjita che. kemake te pAtru IT te stanaka baMdha vaDe adRDha thAya ane krUSira-kANAvALu thAya. vRtti : idAnImetAmeva gAthAM vyAkhyAnayati, tatra tajjAtakhaJjanalepau vyAkhyAtAveva, idAnIM yuktile pratipAdayannAhao.ni. : juttIu pattharAI paDikuTTho so u sannihI jeNaM / dayasukumAra asannihi khaMjaNalevo ao bhaNio // 404 // yuktilepaH punaH prastarAdirUpaH AdigrahaNAcchakarikAlepo vA, sa ca prastarAdilepaH pratikRSTaH-pratiSiddho bhagavadbhiryataH sa sannidhimantareNa na bhavati, yatazcaivamato jIvadayArthaM sukumAratvAda-sannidhiriti ca kRtvA khaJjanalepa ebhiH kAraNairuktobhaNitaH / candra.: have A ja gAthAnuM vyAkhyAna kare che. temAM tajjAtalepa ane khaMjanalepa to kahevAI ja gayA che have yuktilepanuM ; 308 | Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 pratipAdana kare che. oghaniryukti-404 : TIkArtha : yuktilepa e pattharAdi svarUpa che. prastAvi mAM rahelA Avi zabdathI zarkarikAdi lepa samajavo, te prastarAdi lepa bhagavaMto vaDe niSedha karAyelo che. kemake te lepa saMnidhi karyA vinA thato nathI. je kAraNathI AvuM che te kAraNathI ja jIvadayAne mATe ane sukumAra che e mATe ane saMnidhidoSa lAgato nathI mATe... A traNa kA2Nosa2 khaMjana ma lepa ja kartavya tarIke kahevAyelo che. (Azaya e lAge che ke lAkaDAdinA pAtrA upara patthara ke retI lagADI devAmAM Ave || 309 || UT f or - to pachI e patthara ke retI lepanuM kAma kare. lAkaDAmAM to bhojana-pAnAdi ghusI jAya, cUsAya e pattharAdimAM na cUsAya. paNa A mATe e patthara ke retI pAtrAmAM coMTADavA paDe. A badhu kAma aneka vastuonI saMnidhi vinA na thAya. ghaNA divase thAya. maiM vaLI emAM pAtrAno bhAra vadhe, jIvadayA ochI paLAya... A lepa pAtrA sAthe joDAya che, yukti-saMbaMdha pAme che, paNa ekameka TM nathI thato. AmAM upara mujaba doSa hovAthI eno niSedha karyo che. khaMjanalepamAM AvA koI doSa nathI. eTale enI rajA ma che. AmAM bIjo koI artha paNa saMbhavita che. e mATe anya gItArthone pRcchA karavI. prastarAdi lepa gRhasthomAM thatA haze, paNa e saMnidhi vinA nahi thatA hoya eTale eno niSedha karelo haze. prastaralepa eTale pratimA vagere para karAto lepa ane zarkarikAlepa eTale nAnA nAnA pattharone jamIna para coMTADavA mATeno lepa...AvuM kaMIka vicArI zakAya.) vRtti : Ada-vaM hiM sumAre lepamitastasya vibhUSA mavati ? vyate, naitavasti, yata: - mo stha ma Na H || 309 // Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo zrI jodha- tthu of niryukti bhAga-2 bha ga a o.ni. : ma // 310 // ma 'saMyamahetuM' saMyamanimittaM lepa ukto na vibhUSArthaM vadanti tIrthaMkarAH / atra ca saIdRSTAntaH asaIdRSTAntazca / ekkami sa sannivese do itthiyAo, tANaM ekkA saI aNNA asaI, jA sA saI sA attANaM vibhUsaMtI acchai, asaIvi evameva, Natao saIe bhattArabhattitti kAuM uvvaNaveso logeNa gaNijjai na ya hasijjai, asaIe uNa vesa uvvaNo loe hasijjai, Na sa yatastasyA asau veSo'nyArthaM varttate / evamatra satIsAdharmye upanayaH karttavyaH, yathA satyA vibhUSAM prakurvatyA api sA vibhUSA loke'nyathA na kalpyate, evaM sAdhoH saMyamArthaM zobhanaM lepayato'pi na vibhUSAdoSa iti // ssa saMjamaheuM levo na vibhUsAe vadaMti titthayarA / sai asaI dito saisAhamme uvaNao u // 405 // candra. : prazna H A rIte te pattharAdinA karkaza lepano niSedha kare ane tela vagerenA komaLa lepane icche to te sAdhune to vibhUSAdoSa lAgavAno ja. uttara : khAvu nathI, umaDe - oghaniryukti-405 : TIkArtha : tIrthakaroe lepa saMyamane mATe kahyo che, vibhUSAne mATe kahyo nathI. ahIM satInuM dRSTAMta ane asatInuM dRSTAnta che. eka saMnivezamAM (sthAna vizeSamAM) be strIo hatI. temAMthI eka satI ane bIjI asatI hatI. je te satI hatI, te potAne vibhUSita karIne rahe che. asatI paNa ema ja kare che. have loko to satInA suMdara bhabhakAdAra Of bha hA ssa 11 390 11 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veSane "patinI bhakti che" ema gaNe che, enI mazkarI nathI karatA. jyAre asatIno bhabhakAdAra veSa lokamAM hAsyapAtra bane zrI modha-tyu niryukti 1 che, kemake teno A veSa pati mATe nahi, paNa anya puruSa mATe che. bhAga-2 " ema ahIM satI strInI samAnatAmAM upanaya-upasaMhAra karavo. jema satI strI vibhUSA kare to paNa te vibhUSA loko vaDe khoTI-vicitra-kharAba kalpAtI nathI. ema sAdhu saMyamane mATe sAro - suMdara lepa kare to paNa ene vibhUSAdoSa na lAge. // 11 // ma vRtti : idAnIM mudrikAdibandhAna vyAkhyAnayati, tatsaMbandhaM pratipAdanAyAha (pratipAdayannAha)o.ni. : bhijjijja lippamANaM littaM vA asaie paNo baMdho / muddianAvAbaMdho na teNaeNaM tu baMdhijjA // 406 // bhidyeta tallipyamAnaM pAtrakaM vA lepitaM vA sadbhidyeta tato'nyasya pAtrakasyAbhAve punarapi badhyate-sIvyate, tatra mudrikAbandhasyeyaM sthApanA, naubandhaH punardvividho bhavati tasya ceyaM sthApanA / stenakabandhaH punargupto bhavati, madhyenaiva pAtrakakASThasya davarako yAti tAvadyAvat sA rAjiH sIvitA bhavati, tena stenakabandhena durbalaM pAtrakaM bhavatyato'sau varjanIyaH / candra. : have mudrikA vagere baMdhonuM vyAkhyAna kare che. temAM prathama e baMdhonuM vyAkhyAna karavA mATe tenA saMbaMdhanuM R PERBEF Po Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rA pratipAdana karatA kahe che. (lepanA varNana pachI baMdhanuM varNana zA mATe ? e be vacce zuM saMbaMdha che ? e saMbaMdha batAve che.) zrI ogha vi. niryukti oghaniryukti-406 : TIkArtha: te lepAtu pAtra ke lepAI gayelu pAtra tUTI jAya to bIjA pAtranI gerahAjarImAM te pAtra bhAga-2 | 312 / - pharIthI sIvavuM paDe. temAM mudrikAbaMdhanuM citra A che. 1-2T naubandha vaLI be prakAre che. tenI A sthApanA che. w v > $ doro gAMTha doro / / AAA. / bate je stanakabaMdha vaLI gupta hoya che. pAtranA lAkaDAnI aMdara ja doro tyAM sudhI jAya ke jyAM sudhImAM te rekhA-tirADa bAM sivAI jAya. te tenabaMdha vaDe pAtra durbala bane che. AthI e baMdha choDI devo. (vartamAnamAM to ApaNe erelAITa, sTIkaphAsTa vagerethI ja tuTeluM pAtru sAMdhIe chIe. pUrvanA jamAnAmAM to jema vastro soya dorA vaDe sIvAtA, tema lAkaDAnI tirADo vagere paNa vizeSa prakAranA moTA soMya dorA vaDe sIvAtA. e sIvavAnI paddhatio ahIM batAvI che. emAM mudrikA baMdha A pramANe samajavo ke atyAre bhAIo je zarTa pahere che. enI eka bAju baTana ane bIjI bAju baTana phITa karavA mATenuM kANuM hoya. cAra baTana hoya to cAra kANA hoya. eka baTanane bIjA baTanAdi | 312 | Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAthe saMbaMdha nahi, ema AmAM je pAtrAmAM tirADa paDe, te pAtrAmAM tirADanI jamaNI bAjuthI soya ghusADI, pachI tirADanI zrI oghaniyukti kara DAbI bAju laI jaI pachI tyAM kANuM pADI beya bAjunA cheDAo vaDe gAMTha lagADe. e pachI enI jarAka nIce e ja rIte bIjI bhAga-2 gAMTha lagADe. Ama kula dhAro ke ATha gAMTha mAre to dorAnA ATha TukaDAo vaDe ATha gAMTha lAge. jyAre buTamAM beya bAju dhAroke cha cha kANA hoya to tyAM eka ja moTI dorI laI e sAma sAmenA kANAomAMthI pasAra | 313 I m karavAmAM Ave che. ahIM kANA bhale vadhAre hoya paNa dorI to AkhIne AkhI eka ja che. have AmAM be bheda che. o to o . E * F = = 30 - 4 1 -0 )dhAro ke 8 kANA che. to eka dorIno eka cheDo eka kANAmAMthI pasAra karI pachI bIjA kANAmAM nAMkhavAmAM Ave, pachI trIjA, cothA... AThamAmAM naMkhAya. Ama dorIno eka cheDo cheka AThamAM kANA pAse hoya ane bIjo cheDo pahelA kANA paM : pAse hoya. A nAthAbaMdhano prathama bheda che. = 313 . Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 11398 11 HIT vi p ma stanakabaMdhamAM A prakriyA che ke pAtrAnI je jADAI che. tenI aMdarathI ja soMya pasAra karI aMdara ja dorI javA de. pAtrAnI aMdara ke bahAra dorI dekhAya ja nahi. pAtrAnI jADAInI vaccovacca e dorI jatI rahe. atyAre sAdhvIjIo moTA pAtrAnI goLAI upara dorI bAMdhI, coMTADI pachI enI upara kalara karatA hoya che. emAM pAtrA ane kala2 vacce jema dorI che. tema ahIM to pAtrAnI jADAImAM ja dorI hoya che. jyAM tirADa paDe tyAM A paddhatithI aMdara dorI nAMkhI de, paNa A 7 rIte sIvAyeluM pAtra lAMbu TakatuM na hovAthI zAstrakAroe A baMdhano niSedha karyo che. - paNa loko kaMI A rIte dorI nathI bAMdhatA. loko to dorInA eka cheDAne pahelA kANAmAM nAMkhe ane bIjI bAjunA bIjA cheDAne bIjA kANAmAM nAMkhe. pachI dorInA pahelA cheDAne cothAmAM, pAMcamAmAM ane pachI AThamAmAM nAMkhe. ane dorInA bIjA cheDAne trIjAmAM chaTThAmAM ane sAtamAmAM nAMkhe, ema beya cheDA sAma sAme Ave, e beyanI gAMTha lAgI jAya. nAvAbaMdhanI A bIjI paddhati che. T o.. : idAnIM sa lepa uttamamadhyamajaghanyabhedena trividho bhavatyata Aha kharaayasikusuMbhasarisavakameNa ukkosamajjhimajahannA / navaNI sappisA gule ya loNe alevo u // 407 // khara iti- kharaM saNhaM (kharasannayaM iti pAThAntaram ) tilatillaM teNa kao ukkoso levo, ayasi kusuMbhiatilleNa bha OT ma va F gim at - || 314 || Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ majjhimo levo, sarisavatelleNa ya jahannao hoi, anena krameNotkRSTo madhyamo jaghanya iti / kaiH punarlepo na bhavatItyata zrI modha-tyu I I Aha-navanItena sarpiSA-ghRtena vasayA guDena lavaNena ca, ebhiH rasairalepaH-ebhirlepo na bhavati / ukto dravyapiNDaH, idAnIM bhAga-2" piNDasyaikArthikAnyucyante, tatrAha piMDanikAyasamUhe saMpiMDaNa piMDaNA ya samavAe / // 15 // samosaraNa nicaya uvacaya cae ya jumme ya rAsI ya // 408 // piNDo nikAyaH samUhaH saMpiNDanaM piNDanA ca samavAyaH samavasaraNaM 'sR gatau' samyag-ekatra gamanaM samavasaraNaM, nicaya upacayaH cayazca jummazca rAzi: saMghAtArthaH / pratipAdito dravyapiNDaH, FFERE candra. te lepa uttama, madhyama ane jaghanya ema traNa bhedathI traNa prakAre che. e have kahe che. modhaniyukti-407 : TArtha : 52 seTa 52 nAmavANu takhanu tesa. tenA 3 rAyaso 5 6STa 5 . mtsiikusuMbhA vaDe karAyelo lepa madhyama che. (atasInuM tela paNa hoya che.) sarasavanA tela vaDe karAto lepa jaghanya lepa che. Ama A kramathI utkRSTa, madhyama ane jaghanya. prazna : kaI vastuo vaDe lepa na thaI zake ? FD. // 15 // Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A niryukti uttara : mAkhaNa, ghI, carabI, goLa ane mIThuM A pAMca raso vaDe lepa thaI na zake. (arthAtu e lepa rUpe TakI ja na zake.) zrIbhodha-nyu Ama dravyapiMDa kahevAI gayo. bhAga-2 have piMDanA samAnArthI zabdo kahevAya che. odhaniyujita-408:2Irtha : piMDa, niya, samUha, saMghiuna, piunA, samavAya, samaksa251, niyaya, 55, 25, ne 316l vjumma, rAzi. A piMDa zabdanA samAnArthIo che. temAM su dhAtu gatinA arthamAM che. sArI rIte ekasthAne javuM te samavasaraNa. dravyapiMDa kahevAI gayo. vRtti : idAnIM bhAvapiNDapratipAdanAyAha - o.ni. : duviho ya bhAvapiMDo pasatthao hoi appasattho ya / dugasattaTThacaukkaga jeNaM vA bajjhai iyaro // 409 // dvividho bhAvapiNDa:-prazastabhAvapiNDo'prazastabhAvapiNDazca, tatrAprazastaM pratipAdanAyAha - 'duyasattaTTha' ityAdi, ma duviho rAgo ya doso ya, sattaviho satta bhayaTThANANi, etAni ca tAni-ihalokabhayaM paralokabhayaM AyANabhayaM akamhAbhayaM AjIviyAbhayaM maraNabhayaM asilogabhayaM, 'ihaparaloyAyANamakamhAAjIvamaraNamasiloe'tti / 'aTTaviho' aTTha kammapayaDIo NANAvaraNAiyAo, ahavA aTTha mayaTThANAiM-jAikulabalarUve tavaIssarie sue lAbhe / cauvviho 16 // Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , zrI odha dha sonAmAno niryukti bhAga-2 kohamANamAyAloharUvo / rAgadveSAveva piNDaH audayiko bhAvo'nantakarmapudgalanivRttaH piNDaH, evaM saptabhirbhayasthAnoM janyate sa karmapiNDaH, evamanyatrApi yojyaM, 'yena vA bAhyena vastunA itara:-AtmA badhyate karmaNA'STaprakAreNa sauprazataH H * 5 candra. : bhAvapiMDanuM pratipAdana karavA mATe kahe che. 317. oghaniryukti-409 : TIkArtha : bhAvapiMDa be prakAre che. (1) prazasta bhAvapiMDa (2) aprazastabhAvapiMDa. temAM w, aprazastanuM pratipAdana karatA kahe che ke te rAga ane dveSa ema be prakAre che. ema sAta prakAranA bhayasthAno ema sAta prakAre che. e bhayasthAno A che. (1) Ihalokabhaya (2) paraloka bhaya (3) AdAnabhaya (4) akasmAtabhaya (5) AjIvikAbhaya '(6) maraNa bhaya (7) azloka - niMdAbhaya. (manuSyAdithI bhaya te Ihalokabhaya. ema paralokano bhaya athavA to devatiryaMcathI ' bhaya te paraloka bhaya. koI ISTa vastu laI leze evo bhaya te AdAnabhaya.... bAkInA bhayo sugama che.) 'no jJAnAvaraNIyAdi ATha karmaprakRtio athavA ATha sadasthAno jAti, kula, baLa, rUpa, tapa, aizvarya, zruta, lAbha e ATha kI vastuo e ATha prakArano aprazastapiMDa che. krodha, mAna, mAyA ane lobha rUpa cAra prakArano aprazasta piMDa che. rAgadveSa pote ja piMDa che. teja anaMtakarmapudgalothI banelo audayikabhAva rUpa piMDa che. A rIte sAta bhaya sthAno vaDe vIkA = Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 1] [ ma sa // 318 | ma Na je karma utpanna thAya. te karmapiMDa bane. Ama bIjA badhAmAM paNa samajI levuM. athavA to je bAhya vastu vaDe AtmA ATha prakAranA karmathI baMdhAya te bAhya vastu paNa aprazasta bhAvapiMDa kahevAya. T vRtti : idAnIM prazastaM bhAvapiNDaM pratipAdayannAha soni. : tiviho hoi pasatthe nANe taha daMsaNe carite ya / mottUNa appasatthaM patthapiMDeNa ahigAro // 410 // trividhaH prazasta bhAvapiNDaH - jJAnaviSayaH darzanaviSayaH cAritraviSayazca / tatra jJAnapiNDo jJAnaM sphAtiM nIyate yena saH bha tathA darzanaM sphAtiM nIyate yena, cAritraM sphAtiM nIyate yena sa bAhyo'bhyantarazca piNDaH, muktvA'prazastaM prazastapiNDenAdhikAraH / - candra. H have prazastapiMDanuM pratipAdana karatA kahe che. oghaniryukti-410 : TIkArtha : prazasta bhAvapiMDa traNa prakAre che. (1) jJAnasaMbaMdhI (2) darzanasaMbaMdhI (3) cAritra saMbaMdhI temAM jenA vaDe jJAna vRddhi pamADAya te pustakAdi jJAnapiMDa jenA vaDe darzana vRddhi pamADAya te jinapratimAdi darzanapiMDa. A // 3185 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhodha-tyu niryukti NaM bhAga-2 ) jenA vaDe cAritra vRddhi pamADAya te rajoharaNAdi cAritrapiMDa A prazastabhAvapiMDa bAhya ane abhyattara ema be prakAre che. (pustakAdi e bAhya ane AtmAmAM paDeluM puSkaLa jJAnAdi se abhyantara...) aprazasta piMDanuM ahIM kAma nathI. ahIM ene bAju para mUkIne prazastapiMDa vaDe adhikAra che. // 18 // 58 O vRtti : ayaM ca bhAvapiNDa: kena piNDyate ?-pracurIkriyate, zuddhenAhAropadhizayyAdinA, atra cAhAreNa prakRtaM, sa eva prazasto bhAvapiNDaH, kAraNe kAryopacArAt, jJAnAdipiNDakAraNamasau, sa cAhAra eSaNAzuddho grAhyaH, anena | saMbandhenAgatA eSaNA pratipAdyate / athavA pUrvamidamuktaM-'piMDaM ca esaNaM ca vocchaM' tatra piNDa uktaH, idAnImeSaNA pratipAdyate, athavA svayamevAyaM bhASyakRtsambandhaM karoti - o.ni.bhA. : littaMmi bhAyaNammI piMDassa uvaggaho ya kAyavyo / juttassa esaNAe tamahaM vocchaM samAseNaM // 212 // lipte bhAjane sati tataH piNDasyopagraho - grahaNaM karttavyaM, kiMviziSTasya piNDasya ?-eSaNAyuktasya, yandra. : prazna : mA bhAvapiMDa onA 43 virata rAya ? taiyAra 42rAya ? puSaNa rAya ? RTO // 18 // Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | nI uttara : zudhdha evA AhAra, upadhi, zayA vagere vaDe e bhAvapiMDa puSkaLa thAya, ahIM to AhArano adhikAra che. teja zrI ogha-vI niryukti prazasta bhAvapiMDa che. kemake ahIM kAraNamAM kAryano upacAra karAyo che. (kAraNane kAryanA nAmathI oLakhavuM e = kAraNano bhAga-2 kArya tarIke vyavahAra karavo e kAraNamAM kAryopacAra karelo kahevAya. dA.ta. ghI AyuSyanuM kAraNa che. ghIne ja AyuSya zabdathI oLakhavuM e kAraNamAM kAryano upacAra kahevAya. prastutamAM zuddha AhAra kAraNa che. jJAnAdivRddhirUpa prazasta bhAvapiMDa kArya | | 320I wche, ahIM zudhdha AhAra prazasta bhAvapiDa zabdathI oLakhAvAya che, mATe kAraNamAM kAryano upacAra gaNAya.) mAM A AhAra jJAnAdipiMDanuM kAraNa che. te AhAra eSaNAzuddha levo joIe. Ama A saMbaMdhathI AvelI eSaNA have pratipAdana karAya che. athavA to pahelA ema kaheluM ke piMDanI eSaNAne kahIza temAM piMDa kahevAI gayo. have eSaNA kahevAya che. (piMDa pachI A eSaNAnuM nirUpaNa zA mATe ? e mATe A be saMbaMdho batAvyA.) athavA to A bhASyakAra jAte ja piMDa pachI eSaNAnA nirUpaNamAM saMbaMdha karI Ape che. oghaniryukti-bhAgya-212 : TIkArtha : bhAjana lepAye chate tyArabAda piMDanuM grahaNa karavuM. kevA viziSTa piMDanuM grahaNa karavuM? eno uttara e che ke eSaNAyukta piMDanuM grahaNa karavuM. vRtti : atastAmevaiSaNAM pratipAdayannAha - : 320. Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 || 321 | o.ni. : nAma ThavaNA davie bhAvaMmi ya esaNA muNeyavvA / davvaMmi hiraNNAI gavesagahabhuMjaNA bhAve // 411 // nAmasthApane sugame, dravye-dravyaviSayA, yathA hiraNyAdergaveSaNAM karoti kazcid, bhAve-bhAvaviSayA trividhAgaveSaNaiSaNA-anveSaNaiSaNA, grahaNaiSaNaiSaNA-piNDAdAnaiSaNA, bhuJjanaiSaNA-grAsaiSaNA ceti / candra, H eTale have te ja eSaNAnuM pratipAdana karatA kahe che. oghaniryukti-411 : TIkArtha: nAma ane sthApanA eSaNA to spaSTa che. dravyasaMbaMdhI eSaNA A pramANe ke koI vyakti - suvarNAdinI gaveSaNA - zodha kare. bhAvasaMbaMdhI eSaNA traNa prakAre che. (1) gaveSazaiSaNA eTale ke anveSaraiSaNA. (2) grahamaiSaraiSaNA eTale ke piMDAdAnaiSaNA. (3) bhujanaiSaNA eTale ke grAmaiSaNA. vRtti : sA ca gaveSaNaiSaNA ebhirirabhigantavyA - : 321. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsatyu o.ni. : pamANe kAle Avassae ya saMghADae ya uvakaraNe / niyukti ke mattagakAussaggo jassa ya jogo sapaDivakkho // 412 // bhAga-2 pramANaM kativArA bhikSArthaM praveSTavyamiti, etadvakSyati, 'kAle 'tti kasyAM velAyAM praveSTavyaM ?, bhikSA gaveSaNIyA ityarthaH, 'Avassae'tti AvazyakaM-kAyikAdivyutsargaM kRtvA bhikSATanaM karttavyaM gaveSaNamityarthaH, 'saMghADae 'tti // 22 // ma Na saGghATakayuktena hiNDanIyaM naikAkinA, 'uvagaraNe'tti bhikSAmaTatA kiM sarvamupakaraNaM grAhyamAhozvitsvalpaM, 'mattaga'tti ssa bhikSAmaTatA gaveSayatA mAtrakagrahaNaM karttavyaM, kAyotsargaH bhikSArthaM gacchatA upayogapratyayaH kAryaH, tathA ca yasya yoga: -- bhikSArthaM gacchannidaM vakti yasya yogo-yena vastunA saha saMbandho bhaviSyati tad grahISyAmItyarthaH, 'sapaDivakkho 'tti sarva evAyaM dvArakalApa: sapratipakSo'pi vaktavyaH, sApavAdo'pItyarthaH / yandra. : (1) te gaveSauSamAmatAvAtAvArI 43 vI. modhaniyujita-412 : TIartha : (1) prabhA : sIvAra bhikSA mATe nANI zAya, gharomA pravezAya ? me ze.. (2) Asa : yA rAma goyarI bhATe praveza ? meTabhikSAno gaveSa yo cha ? (3) Avazya : bhAtru bagerenu vyutsaIna [ mA bhikSATana - gvess| 2. PM // 322 // Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ or mo zrI odha-i niryukti of bhAga-2 // 323 // 1 UT (4) saMghATaka : saMghATaka sAthe pharavuM, ekAkI nahi. (5) upakaraNa : bhikSA mATe pharatA sAdhue badhA ja upakaraNa sAthe levA ? ke ochA ? (6) mAtraka : bhikSA pharanArA sAdhue mAtrakanuM grahaNa karavuM. mAtraka sAthe rAkhavuM. (7) kAyotsarga : bhikSA mATe jatA sAdhue upayoga mATeno kAussagga karavo. (8) yasyayoga : bhikSA mATe jato sAdhu A bole ke jeno yoga thaze eTale ke je vastunI sAthe saMbaMdha thaze, te grahaNa karIza." (9) sapratipakSa : A badhA ja dvArono samUha pratipakSa pUrvaka paNa kahevo. eTale ke apavAdapUrvaka paNa kahevo. (utsarga maiM ane apavAda beya batAvavAnA che.) mma vRtti : idAnIM bhASyakAraH pratipadametAM gAthAM vyAkhyAnayati, tatra 'pamANe 'tti vyAkhyAnayannAha - yoni : duvihaM hoi pamANaM kAle bhikkhA pavesamANaM ca / sannA bhikkhAyariA bhikkhe do kAla paDhamaddhA // 293 // dvividhaM pramANaM bhavati, 'kAle 'tti ekaM kAlapramANaM kAlaniyamaH - velAniyama ityarthaH, tathA'nyadbhikSArthaM sa ssa bha -ma va o ma spa || 323 // Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravizamAnAnAM 'pramANaM' vArAlakSaNaM bhavati, tatra bhikSApravezapramANaM pratipAdayannAha - 'sannA bhikkhAyariyA bhikkhe do' zrI modha-tyu niryukti bhikSArthaM vArAdvayaM pravizati, ekamakAlasajhApAnakanimittaM, dvitIyaM bhikSAcaryAkAle pravizatIti / jadi puNa taiyavAraM bhAga-2 bhikkhAyariaM karei tato khettaM camaDhijjai uDDAho ya havai, jahA Natthi eesi bhikkhAhiMDaNe niyamo, tamhA doNNi vArAu hiMDiyavvaM, eyaM ca puvvabhaNiyameva- puNo puNo pavisaNe saDDhayakulANi camaDhijjaMtitti, teNa bhAsakAreNa bahuvArA pavisaNe dosA na daMsiA / uktaM bhikSApravezavArApramANaM / idAnI bhikSAkAlapramANaM pratipAdayannAha-'kAle paDhamaddhA' kAla iti bhikSAkAlastasmin pravizitavyaM, tathA 'paDhamaddhA' iti prathamapauruSyAM yadaLU tasmiMzca bhikSArthaM pravizitavyaM, uktaM kAlapramANam / candra, : have bhANakAra dareke dareka padane laIne A gAthAnuM vyAkhyAna kare che. temAM pramANa e dvAranuM vyAkhyAna karatA kahe che. oghaniyukti-bhAgya-213: TIkArtha: (1) pramANa be prakAre che. kAlanuM pramANa eTale ke veLAno niyama eTale ke kayA * kALe gocarI javuM te. ane bIjuM pramANa 'bhikSA mATe pravezanArA sAdhuo keTalIvAra jaI zake?' e vArAo rUpa pramANa. che emAM bhikSA mATe javAnA pramANanuM pratipAdana karavA mATe kahe che ke bhikSA mATe bevAra praveze (gharomAM jAya.) eka hai to akALe aMDila javAnuM thAya tyAre pANI levA ghare jAya. ane bIjuM to bhikSAcaryAnA kALe gRhasthonA gharomAM praveze. PERSEE 324 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ # have bhikSA. jo trIjIvAra bhikSAcaryA kare, to e kSetra camaDhita- parezAna karAyeluM thAya. ane uddAha thAya ke "A sAdhuone koI zrI ogha bhikSAcaryA mATe niyama ja nathI." tethI be ja vAra gocarI pharavuM. A vAta pahelA kahI ja gayA chIe ke "vAraMvAra gharomAM niyukti ke pravezIe to zrAvakanA kuLo camaDhita thAya." A kahI gayA chIe, mATe ja bhASyakAre ghaNIvAra pravezavAmAM thatAM doSo bhAga-2 dekhADelA nathI. / 325T | Ama bhikSApravezanA vArAnuM pramANa batAvI dIdhuM. have bhikSAnA kALanuM pratipAdana karavA mATe kahe che. kALa eTale bhikSAkALa. temAM ja gocarI mATe gharomAM javuM. tathA * pahelA praharano je aDadho bhAga temAM bhikSA mATe pravezavuM. (pahelAM praharano pahelo aDadho bhAga choDI chellA aDadhA bhAgamAM pravezavuM.) mo.ni.mA. : mAre mAMtA mA kUvA maMDaUT posA | dosINa paurakaraNaM ThaviyagadosA ya bhaiMmi // 214 // yadi punararddhapauruSyA Arata eva-pratyUSasi eva bhikSArthaM pravizati tato bhadrakaprAntadoSA bhavanti, tatra bhadrakakRtA hA ete doSAH 'uTThavaNaM bhaMDaNa paosA' uTThAvaNaM pasuttamahilAe karei, jahA pavvatiyagA AgayA taM udvettA desutti, ahavA vI sA AlasseNa na uThei tao bhaMDaNaM-kalaho hojjA, athavA sA ceva paosijjA, pradveSaM gacchedityarthaH / 'dosINa * 325 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 | 326 | vaya sAdhu upara rAMdhaje. ke jethI vaLI A rIta paurakaraNaM'tti so ceva gihavaI imaM bhaNai-jahA ee tavassiNo rati ajimiA ettAhe chuhAIA ao samatiregaM raMdhijjAsu jeNa eyANaM pasaravelAe AgayANaM hoitti / tathA 'ThaviagadosA yatti sthApanAkRtAzcaivaM doSA bhavanti / T candra.: oghaniryukti-bhASya-214 : TIkArtha : jo aDadhI porisI pahelA ja savAre ja bhikSA mATe gharomAM praveze to * bhadraka-prAntakRta doSo lAge. temAM bhadraka gRhastha vaDe karAyelA A doSo lAge. ke (1) bhadraka gRhastha sAdhune vahorAvavA mATe ja uMdhelI strIne uThADe. kahe ke "sAdhu AvyA che, temane ubhI thaIne bhikSA Apa." (2) athavA jo te patnI ALasanA kAraNe na uThe to pachI be vacce jhaghaDo thAya. (3) athavA e strI svayaM sAdhu upara dveSa pAme. (4) te gRhapati Ama bole ke "A tapasvIo rAtre jamyA nathI. eTale savAre bhUkhyA thayA che. eTale tuM have vadhAre rAMdhaje. ke jethI savAranA samaye AvelA A sAdhuone e gocarI ApI zakAya. ApaNI pAse te vahorAvavAnI vastu hAjara hoya." (5) vaLI A rIte vadhu " banAvIne sAdhu mATe rAkhe eTale e sthApanAthI thanArA doSo paNa lAge. jo gRhastha sAro hoya to A badhA doSo lAge. vRtti : sAmprataM prAntakRtadoSakathanAyAha - o.ni.bhA. : addAgamaMgalaM vA ubbhA( obhA )vaNa khisaNA haNaNa paMte / phiDiuggame ya ThaviyA bhaddagacArI kilissaNayA // 215 // * * e ida "s es - B Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na mo gihavaI ghare acchati, tao pasare sAhU Agao, taM daTThUNa ya gihavaI imaM bhaNijjA- aho me addAgamiva adhiTThANaM diTTha, amaMgalaM cAsau gRhapatirmanyate sAdhudarzanaM, tatazcaivaM ohAvaNA-paribhavo havai, tathA khrisaNA vA bhavati, jahA ete poTTapUraNatthameva pavvaiyA, AhaNaNA vA paMte- prAntaviSaye bhavati / ete tAvatpratyUSasyeva pravizato doSA uktAH / 'phiDie 'tti athApagatAyAM atikrAntAyAmarddhapauruSyAM bhikSArthaM pravizati tatazca yadi bhadrako bhavati tata evaM brviiti|| 327 // ma yaduta adyadivasAdArabhya yathA iyaMtI velA rAddhasya bhaktasya bhavati tathA karttavyaM tatazca udgamadoSaH - AdhAkarmAdidoSaH, NaM sa zrI khodha- tthu niryukti bhAga-2 Na 'Thaviyatti athavA yaduddharitaM tattvayA'dyadivasAdArabhya sAdhvarthaM sthApanIyaM tatazcaivaM sthApanAdayo doSA bhadrakaviSayA bhavanti, athAsau gRhapatirbhadrako na bhavati tataH 'cArI' iti tatazcAsau velAyAM atikrAntAyAM bhikSArthaM praviSTe evaM prAnto bha bravIti yadutAyaM cArI = bhaNDikaH kazcid anyathA ko'yaM bhikSAkAla iti, nAyaM pratyUSakAlo nApi madhyAhnakAla iti / 'kilissAya'tti tathA avelAyAM bhikSAnimittaM praviSTasya kleza eva paryaTanajanitaH paraM na tu bhikSAprAptiH, tamhA o dosINavelAe ceva uyareyavvaM / k candra. H je gRhastha sAdhu pratye sadbhAvavALo na hoya, to pachI tenA vaDe kayA doSo karAya ? e doSonuM kathana karavA mATe kahe che. sma ma at oghaniyukti-bhASya-215 : TIkArtha : gRhastha ghare che. ane savAre sAdhu Avyo. tene joIne gRhastha Ama bole ke msa 1132911 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "ANe darpaNanI jema mAruM adhiSThAna=guptAMgo joI lIdhA. jema darpaNa svaccha hoya ane e spaSTa dekhAya ema ANe mArA gupta zrI oghaniryukti aMgo spaSTa joI lIdhA." (vahelI savAre gRhastha game tema udhyo hoya, enA vastrAdinA ThekANA na hoya... eTale AvuM bane.) bhAga-2 vaLI A gRhastha sAdhunA darzanane amaMgala mAnI le ane eTale e vakhate zAsananI apabhrAjanA thAya. athavA to sAdhune ja kaDavA vacano saMbhaLAve ke "A badhA to peTa pUravA mATe ja dIkSita thayelA che." athavA to AvA halakA gRhasthanA 328 w viSayamAM Ahanana thAya eTale ke te gRhastha sAdhune mArI paNa de. Ama savAre ja gocarI mATe gRhasthonA gharomAM pravezanArAone doSo darzAvI dIdhA. have jo ardhaprahara pasAra thaI gayA bAda moDethI bhikSA mATe praveze to pachI jo e gRhastha bhadraka hoya to A pramANe | ja bole ke AjanA divasathI mAMDIne have ATalI veLA rAMdhelA bhojanane thAya te rIte karavuM. (dA.ta. teo savAre sADA ATha ' sudhImAM bhojana banAvI letA hoya ane sAdhu nava vAge jAya, to e nakkI kare ke have nava vAge ja bhojana banI rahe e ja! rIte banAvavuM. jema ardhapraharamAM gocarI javAno niSedha che. tema ardhaprahara bAda ghaNo samaya nIkaLI jAya toya gocarI javAno niSedha che. beyamAM garabaDa thAya.) ane A rIte kare to pachI AdhAkarmAdi doSo lAge. athavA gRhastha ema kahe ke bhale ApaNI rasoI vahelI bane. paNa e vAparyA pachI je vadhe te tAre AjathI mAMDIne che. sAdhu mATe sthApI rAkhavuM. sAdhu moDA Ave che to ene vahorAvI zakAya. - have jo Ama kare to sthApanA vagere doSo lAge. Gu 328 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga-2 | Ama gRhastha jo bhadraka hoya to upara mujaba doSo lAge. zrI oghaniryukti na have jo A gRhapati bhadraka na hoya to pachI akALe bhikSAmAM pravezelA sAdhune joIne e prAnta gRhastha bole ke A I luMTAro (ke naTa) lAge che. jo evuM na hoya to A vaLI kayo bhikSAkALa che? A savArano kALa paNa nathI ane madhyAhna kALa paNa nathI. (khyAla rAkhavo ke Aje paNa ajaino gAmaDIyAo savAre paNa garama roTalA-roTalI vagere rAMdhatA ja hoya 329o. = che. khAkharAdi vastuo to moTA bhAge jainomAM ja che. have savAre aDadho prahara vIte, lagabhaga e samaya bhikSAkALa hoya | che. e pachI cheka bapore bhikSAkALa hoya, sAdhu ja nava-sADAnava vAge jAya to e beya bhikSAkALathI viparIta kALa che, eTale " emAM sAdhune upara mujaba doSo lAgavAnA.) vaLI akALe bhikSA mATe pravezelAne to mAtra bhaTakavAthI utpanna thayela saMkuleza ja thAya che. bhikSAnI prApti to thatI ja nathI. tethI dosaNavelAe - ardhaprahara vIte te vakhate ja bhikSA mATe pravezI javuM. vahelA paNa nahi ane moDA paNa nahi. (AjanA kALanI daSTie jyAM jeno je samaya hoya tyAM te pramANe gocarI javuM.) vRtti : idAnIM madhyAhnasyArata eva yadi bhikSAmaTati tataH ko doSaH ? ityata Ahao.ni.bhA. : bhikkhassavi ya avelA osakkahisakkaNe bhave dosA / bhaddagapaMtAtIyA tamhA patte care kAle // 216 // = he is : 329o. * 3. ' Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSAyA avelAyAM yadi pravizati tato yadi bhadrakaH 'osakkaNaM'ti yA'sau randhanavelA tAM madhyAhlAdArata eva - zrI oghaniryukti kArayati yena sAdhorapi dIyate, evaM tAvadbhikSAvelAyAmaprAptAyAM hiNDato doSAH, atha punanivRttAyAM bhikSAvelAyAmaTati bhAga-2 | tataH 'ahisakkaNe 'tti randhanavelAM tAmutsUra eva kArayati yena sAdhorapi bhaktaM bhavati, evamete doSA bhadrake bhavanti / 'paMtAdIya'tti prAntakRtAstu doSA pUrvavadraSTavyAH bhaNDiko'yamiti brUte prAntaH, tasmAtprApte kAla eva caredbhikSAM na || 330 | | cUnefdha vA 'Atra'tti jayaM, - candra. : prazna : madhyAhnanI pahelA ja sADA dasa-agyAra vAge jo bhikSAne mATe phare to zuM doSa ? ozaniyukti-bhASya-216 : TIkArthaH uttara : bhikSAnA akALamAM jo praveze to jo gRhastha bhadraka hoya to e je A bhojana rAMdhavAno samaya hoya tene madhyAhnanI pUrve ja karAvI de eTale ke bhojana vaheluM karAvaDAve ke jethI sAdhune paNa ApI ( zakAya. (emAM upara mujaba AyAkarmAdi doSo lAge.) Ama A to bhikSAveLA prApta thaI na hoya tyAre gocarI pharanArAne doSo darzAvyA. have jo bhikSAveLA pasAra thaI gayA bAda doDha be vAge gocarI phare to te rAMdhavAnI veLAne moDI ja karI de ke jethI sAdhune paNa bhojana thAya. (vahorAvI zakAya.) Ama bhadraka gRhasthamAM A badhA doSo thAya. prAnta gRhastha hoya to enA vaDe thatA doSo pUrvanI jemaja samajI levA er vI ke e bole ke A koI bhAMDika che." (prAyaH bhAMDika eTale naTa vagere che, teo akALe A rIte bhIkha mAMgatA hoya che.) ': + = 330I. E Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odhniryukti bhAga-2 // 33 // "A badhA doSo thatA hovAthI bhikSAkALa prApta thAya tyAre ja bhikSA mATe pharavuM. paNa nyUnamAM = bhikSAkALa pahelA ke adhikamAM - = HiALtm vIta yAbAda na praveza. bIlu kAla dvAra pU yu. vRtti : idAnIM 'Avassae'tti vyAkhyAyate - o.ni.bhA. : Avassaga soheuM pavise bhikkhassa sohaNe dosA / uggAhiavosiraNe davaasaIe ya uDDAho // 217 // 44avazyaM karttavyamAvazyakaM-kAyikAvyutsargarUpaM zodhayitvA kRtvetyarthaH, tato bhikSArthaM pravizati, azodhane | Avazyakasya doSA bhavanti, kathaM ? - 'uggAhiyavosiraNe 'tti yadyasau sAdhuH udgrAhitena-gRhItenaiva pAtrakeNa vyutsRjati tata uDDAhaH, atha tatpAtrakamanyasya sAdhoH samarpya yadi vyutsRjati tatazca dravasyAsati - abhAve sati 'uDDAho' upaghAto bhavati / o.ni.bhA. : aidUragamaNaphiDio alahaMto esaNaMpi pillijjA / chaDDAvaNa paMtAvaNa dharaNe maraNaM ca chakkAyA // 218 // SHER TO || 31 // Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha- bhAga-2 II 332 | athA'sau atidUraM gamanaM karoti sthaNDile tataH 'phiDio'tti bhraSTaH san bhikSAvelAyA bhikSAmaprApnuvanneSaNAmapi 'prerayet' atikrAmayet, atha tatraiva kvacid gRhAsanne vyutsRjati tataH 'chaDDAvaNa'tti sa gRhapatistadazuciM chaDDAveti tyAjayatItyarthaH, athavA paMtAvaNaM-tADanaM kazAdinA karoti, athaitaddoSabhayAddharaNaM karoti purISavegasya tato maraNaM bhavet, vyutsRjatastu SaTkAyavirAdhaneti, sthaNDilAbhAvAt / 'Avassae'tti gayaM, = candra. : have (3) avazya dvAranuM vyAkhyAna karAya che. oghaniryukti-bhASya-217 : TIkartha : avazya karavA yogya kArya te Avazyaka kahevAya. mAtru javuM vagere avazyakartavya 1. che. AvA Avazyakane zuddha karIne eTale ke mAtru karIne pachI bhikSA mATe pravezavuM. jo mAtru vagere karyA vinA praveze (gocarI | levA jAya) to doSo lAge. prazna : doSo kevI rIte lAge ? uttara : jo gocarI nIkaLI gayelo sAdhu pAnuM hAthamAM rAkhIne je mAtra vosirAve to uddAha - zAsana niMdA thAya. (zuM koI bhojananI thALI hAthamAM rAkhI mAtru kare kharA ?) have jo e sAdhu te pAtra bIjA saMghATakAdi sAdhune soMpIne mAtru-IMDila vosirAve to enI pAse pANI na hovAthI uDDAha - upaghAta thAya. (gRhastho mAtru vagere karyA bAda hAtha dhovAdi kArya karatA hoya che. A sAdhu jAheramAM mAtru-spaMDila jAya, gRhastho jue, pachI hAtha vagere na dhUe to niMdA thavAnI ja.) : kis 5 | 332 .. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti 5 F oghaniryukti-bhAgya-218 : TIkArtha: have jo A sAdhu ati dUra aMDila bhUmimAM gamana kare (ke jethI koI jue nahi, zrI o. ane eTale pANI na hoya toya niMdAdi thavAno prasaMga ja na Ave) to emAM ghaNo samaya lAgI javAthI e bhikSAveLAthI | | bhraSTa thAya ane eTale bhikSA na pAmato te sAdhu eSaNAne paNa prere - oLaMge, arthAt nirdoSa bhikSAcaryA oLaMgI doSita bhAga-2 levA paNa taiyAra thAya. | 333 athavA evuM bane ke jo sAdhu tyAM ja koIka gharanI najIkanA bhAgamAM spaMDila jaI Ave to gRhastha sAdhu pAse te azuci 5 dUra karAvaDAve. paraThavAve. athavA to gusse thaI cAbuka-lAkaDI vagere vaDe mAre. have jo A badhA doSo lAgavAnA bhayathI caMDilanA vegane rokI rAkhe to maraNa thavAno bhaya utpanna thAya. ane vaLI jA. game tyAM utAvaLane lIdhe aMDila besI jAya to nirdoSa spaMDila bhUmi na hovAthI SakAyanI virAdhanA thAya. mATe gocarI ja 1 pUrve thaMDila-mAtrunI zaMkA dUra karI pachI ja gocarI javuM. vRtti : idAnIM 'saMghADae'tti vyAkhyAyate - o.ni. : "ekANiyassa dosA itthI sANe taheva paDiNIe / bhikkhavisohi mahavvaya tamhA sabitijjae gamaNaM // 413 // yadi saGghATakopetaH san bhikSATanaM na karoti tata ekAkina ete doSA: - strIkRtaH zvajanitaH pratyanIkajanitaH, = = = '* * daKE - E * TiN 1 333o. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | mA zrI ogha niryukti y | bhAga-2 || 334 | 5 r rA T bhikSAvizuddhirekasya na bhavati, tathA mahAvratopaghAto bhavati tasmAtsadvitIyena gantavyam / iyaM ca pratidvAragAthA, candra. : have (4) saMghATaka dvAranuM vyAkhyAna karAya che. oghaniryukti-413 : TIkArtha : jo saMghATakanI sAthe bhikSATana na kare ane ekalo phare to ekAkIne A badhA doSo lAge ke (1) strIkRta (2) zvAnajanya (3) zatrujanya (3) ekalAne bhikSAvizuddhi na hoya (5) mahAvratano vinAza thAya. tethI bIjA sAdhu sAthe gocarI javuM. ma T A pratidvAragAthA che. (eSaNAM mATenA ATha-nava dvAronI gAthA pahelA AvI gaI. emAMnuM cothuM saMghATaka dvAra che. sa enA paNa dvAro darzAvanArI A gAthA che. eTale dvAranA paNa dvAro dekhADanAra A gAthA hovAthI ene pratidvAragAthA kahevAya.) vRtti : idAnIM bhASyakAraH pratipadaM vyAkhyAnayati oni.mA. : - saMghADagaaggahaNe dosA egassa itthiyAu bhave / sANe bhikkhuvaogaM saMjama AegayaradosA // 219 // 'saGghATakasya' saGghATakasaMyogasya 'agrahaNe' akaraNe doSA ekAkinaH strIbhyo bhavanti, ekAkinaM dRSTvA sAdhuM ga p hA ssa // 334 // Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka ra zrI oghaniryukti bhAga-2 kadAcidgRhNIyAt / itthi 'tti gayaM, 'sANe 'tti vyAkhyAyate-zunyupayogaM yadi dadAti tataH saMyamaviSayo doSo bhavati, atha bhikSAyAmupayogaM dadAti tata AtmopaghAtadoSaH, evamekAkinaH pravizataH zunIkRta ekataradoSo bhavatIti, yathAsaGkhyaM daita vyAraaye 'sAtti . F = 335 | = = candra. : have bhASyakAra AnA dareka padone laIne vyAkhyAna kare che. oghaniryukti-bhASya-219: TIkArtha : saMghATakano saMyoga na karavAmAM ekAkI sAdhune strIkRta doSo saMbhave che. ekAkI # sAdhune joIne kadAca e strI ene pakaDI le. strI dvArA pUrNa thayuM. have zvAna dvAranuM vyAkhyAna karAya che. jo sAdhu kutarAthI bacavA kutarA-kutarImAM ja upayoga rAkhe to IryAsamitinuM ... ' apAlana-abhyAhatadoSamAM anupayoga vagere rUpa saMyama saMbaMdhI doSa lAge ane jo bhikSAmAM upayoga Ape to pachI AtmAno upaghAta (kutaro karaDI le e) rUpa doSa lAge. Ama ekAkI gocarI janArAne kutarA-kutarI janya doSa thAya. gAthAmAM Imarajuvo e je uttarArdha che, emAM kramazaH padArtho joDIne vyAkhyA karavI. jo zvAnamAM upayoga rAkhe to saMyamadoSo ane jo bhikSAmAM upayoga rAkhe to AtmadoSa... ema kramazaH doSo joDavA. (saMyamabhaitaroSAH e chello zabda che.) vRtti : idAnIM 'paDiNIe'tti vyAkhyAyate - Gu 335T. Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodha o.ni.bhA. : doNNi u duddharisatarA egotti haNe paduTThapaDiNIe / niryukti tigharagahaNe asohI aggahaNa padosaparihANI // 220 // bhAga-2 dvau sAdhU bhikSAmaTantau pratyanIkasya duSpradhRSyatarau bhavataH-duHkhena paribhUyete durjayatarau ityarthaH / 'egotti haNe' ekAkinaM punadRSTvA prahanyAt pradviSTaH san pratyanIkastasmAt saGghATakena gantavyam / 'paDiNIe'tti gayaM, idAnIM / uu6|| mA 'bhikkhavisohi'tti bhaNNai yadA sa ekAkI kasmiMzcitpATake bhikSArthaM praviSTaH samakameva ca gRhatrayAnnirgatAM bhikSAM gRhNato | bhikSAyA azuddhirbhavati-AhRtadoSo bhavati, yata IryApathikAM zodhayituM na zaknoti, atha tatraikAM bhikSAM gRhNAti | | yasyAmupayogo dattaH tata itarasya bhikSAdvayasyAgrahaNe 'paosa'tti te bhikSAdAtAra: pradveSaM gaccheyuH, yadutAsmAkamayaM paribhavaM| karoti yena nAsmadIyaM gRhNAti 'parihANi 'tti agrahaNe ca parihANirbhavati bhikSAyA gacchasya vA tenAgRhItena 'bhikkhavisohi tti gayaM, yandra. : ve pratyanI dvArarnu vyAjyAna 2 / 5 che. oghaniryukti-bhASya-220: TIkArtha : jo be sAdhu bhikSA mATe pharatA hoya to zatrune mATe emane herAna karavA agharu kAma thaI paDe. zatru e be sAdhune jItI na zake. mArI - phasAvI na zake. paNa jo sAdhu ekalo hoya to pachI gusse thayelo F // 33 // Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja zatru ekalA sAdhune joIne tene mAre. mATe saMghATaka sAthe javuM. pratyenIka dvAra pUrNa thayuM. have bhikSAvizuddhinuM vyAkhyAna karAya zrI ogha-1 che. jayAre te ekAkI sAdhu koIka vADAmAM-zerImAM bhikSA mATe praveze, ane eka sAthe traNa gharomAMthI nIkaLelI bhikSAne grahaNa niryukti cha kare to tene bhikSAnI azuddhi thAya, eTale ke abhyAhatadoSa lAge. enuM kAraNa e ke traNa gharomAMthI baheno bhikSA laIne bhAga-2 nIkaLe che. to sAdhu badhe upayoga na rAkhI zake eTale sAdhu te baheno kyAMthI cAlIne Ave che. nIce kAcA pANI kIDI vagere | 337ii. upara paga mUkIne nathI AvatAne ? e badhu tapAsI na zake. (jo e bAju upayoga rAkhe to pachI bhikSA levAmAM upayoga ja na rahe.) * have jo A bhikSA doSa na lAge e mATe tyAM eka bhikSA le ke jemAM eNe upayoga Apelo che. ane bIjI be bhikSA na le ke jemAM upayoga apAyo nathI to pachI e be bhikSA na levAmAM to e bhikSAnA dAtAo dveSa pAme ke "A sAdhu amAruM. 1 apamAna kare che. ke jethI amAruM bhojana vahorato nathI." ane vaLI A rIte vAraMvAra be be bhikSA na levAmAM Ave to I bhikSAnI hAni thAya. arthAtu saMpUrNa bhikSA na maLe. ghaNo ghaNo samaya phare pachI mAMDa saMpUrNa bhikSA maLI rahe. athavA to te bhikSA na levAthI gacchanI hAni thAya. eTale ke gacchane puratI gocarI-prAyogya gocarI na maLavAthI gacchane muzkelI paDe. (e be bhikSA pracura pramANamAM maLatI hoya ane gaccha prAyogya sArA dravyo maLatA hoya paNa A bhikSA choDI de to gacchane nukazAna thAya.). (jo be jaNa jAya, to eka gocarI vahore ane bIjo lavAtI be bhikSAmAM upayoga rAkhe, ane eTale abhyAhatAdi ! nu s Fun 37 E Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ doSo na lAge.) bhikSAvizuddhi dvAra pUrNa thayuM. zrImodha-tyu niyuti vRtti : idAnIM 'mahavvaya'tti vyAkhyAyate - bhAga-2 o.ni.bhA. : pANivaho tisu gahaNe pauMjaNe koMTalayassa bitiyaM tu / // 338 // ma teNaM ucchuddhAI pariggaho'aNesaNaggahaNe // 221 // triSu gRheSu yaugapadyAgatAM bhikSAM yadA gRhNAti tadA prANivadhaH kRto bhavati, tatazca prathamavratabhaGgaH, tathA'sau ekAkI kauTilaM jyotiSaM nimittaM vA prayukte, tatra cAnRtasya niyamenaiva sambhavo yatastatropaghAtakaramavazyamucyate, upaghAtajanakaM bha cAnRtam taduccAraNe dvitIyavratabhaGgaH / teNaM ucchuddhAI' atha tatra gRhe ekAkI praviSTaH san ucchuddhaM-vikSiptaM hiraNyAdi pazyati tatazca tadgRhNAti, ekAkino mohasaMbhavAt, 'teNaM'ti tataH stainyadoSastRtIyavratabhaGga ityarthaH, tathA kadAcidekAkI ga aneSaNIyamapi gRhNIyAt, tatastasminnaneSaNIye gRhIte parigrahakRto doSazcaturthaH, caturthavratamatra pRthag noktaM, madhyamatIrthakarANAM parigraha eva tasyAntarbhAvAt, kila nAparigRhItA strI bhujyata iti, yandra. ve mahAvrata vAranuM vyANyAna rAya che. oghaniryukti-bhASya-221 : TIkArtha : ekalo sAdhu traNa gharomAM eka sAthe AvelI bhikSAne jo grahaNa kare to e sAdhu 338. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti vi vaDe prANIvadha karAyelo gaNAya. (AmAM sacittapANI vagerenI virAdhanA e bhikSA lAvanArA bahenothI thaI hovAnI saMbhAvanA zrI ogha chatAM sAdhu vahore eTale hiMsAdoSa lAgavAno ja.) ane eTale pahelA mahAvratano bhaMga thAya. tathA A ekAkI sAdhu kauTala, jyotiSa ke nimittano prayoga kare. eTale ke gRhasthonI kuMDaLI joI Ape, jyotiSa bhAga-2 bhAkhe, sArA-narasA nimittonuM kathana kare. (jamaNI AMkha puruSane pharake to sAruM... A badhA nimitta kathano che. kauTala eTale I 339o >> kAmaNa-TumaNa vagere hovA joIe.) have A badhAmAM avazya mRSAvAdano saMbhava che. kemake A badhA kathanamAM avazya ja hiMsAjanaka vacana bolAya. (dA.ta. jo atyAre tame khetI karazo to ghaNo lAbha thaze. ema jayotiSa-nimittane anusAra sAdhu # kahe. A vAta sAcI paNa hoya. paNa have A sAMbhaLI pelo to khetI zaru karI ja devAno... emAM puSkaLa hiMsA thavAnI. sI. eTale A vacana sAcuM hovA chatAM hiMsAjanaka hovAthI mRSAvAda kahevAya) ane hiMsAjanaka vacana to sAvadya vacanarUpa , | hovAthI mRSAvAda ja kahevAya eTale A vacanonA uccAraNamAM bIjA vratano bhaMga thAya. have te gharamAM ekAkI pravezelo sAdhu gharamAM chUTA-chavAyA paDelA suvarNa alaMkAra vagere vastuone jue to kadAca lalacAIne e laI le kemake ekalA sAdhune Avo moha thavAno saMbhava che. ane Ama corIno doSa lAge eTale ke trIjAvratano bhaMga thAya. tathA kyAreka evuM bane ke ekAkI sAdhu aneSaNIya - doSita paNa le, ane te aneSaNIya le eTale parigrahakRta doSa | lAge. (Asakti vinA doSita vastu vahorAtI nathI. Asakti=mamatvabhAva e parigraha ja che. eTale pAMcamAvatano bhaMga || 339o = = = = = ha s Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya.) nihita zrImodha-thu ahIM cothuM vrata juduM batAvela nathI. kemake madhyama tIrthakaronA - 2 thI 23 tIrthakaronA gALAmAM to pAMcamAM vratamAM ja bhAga-2 cothA vratano aMtarbhAva thaI jAya che. tenuM kAraNa e che ke strIno bhoga strIno parigraha karyA vinA thato ja nathI. eTale ke strIno parigraha thAya pachI ja strIno bhoga thAya. eTale strIbhoga paNa parigraharUpa pAMcamAM vratamAM ja AvI jAya che. // 40 // mA ___vRtti : pazcimasya tu tIrthakRtaH pRthak caturthaM vrataM, tanmatena caturthavratabhaGgaM darzayannAha - o.ni.bhA. : vihavA pautthavaiyA payAramalabhaMti dalUmegAgI / ___dArapihaNe ya gahaNaM icchamaNicche ya dosA u // 222 // vidhavA strI, dhavo-manuSyaH sa vinaSTo yasyA iti samAsaH, tathA proSitabhartRkA, tathA yA pracAraM na labhate-niruddhA dhriyate, sA evaMvidhA triprakArA strI ekAkinaM sAdhuM praviSTaM dRSTvA gRhe dvAraM DhaGkayitvA gRhNIyAt, tatra yadyasau tAM striyamicchati tataH saMyamabhraMzaH, atha necchati tata uDDAhaH, saiva strI lokasya kathayati, yadutAyaM mAmabhibhavatIti, tatazcoDDAhaH / pratidvAragAthA vyAkhyAtA, candra, : chellA tIrthakarane cothuM vrata jUdu che, eTale have temanA mate cothAvatanA bhaMgane dekhADatA kahe che. // 40 // Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti na bhAga-2 | 341 || oghaniryukti-bhASya-222 : TIkArtha : dhava eTale manuSya, pati, puruSa. e vinaSTa thayo che, marI gayo che je strIno, te strI vidhavA kahevAya. tathA paradeza gayelo che pati jeno evI strI proSitabhartRkA kahevAya. tathA je strI kyAMya avara javara na karI zake, jene gharamAM ja goMdhAI rahevuM paDe, kaDaka niyaMtraNa vacce strI niruddha-saMdhAyelI rakhAya te strIpracArane na pAmanArI strI kahevAya. A traNa prakAranI strI ekAkI sAdhune gharamAM pravezelo joI bAraNA baMdha karIne pakaDI le. have jo A sAdhu te strIne ja icche to saMyamano nAza thAya. jo nA pADe to pelI strI sAdhu upara khoTA ALa caDAvI de eTale jinazAsananI apabhrAjanA " thAya ke jainasAdhuo gharomAM ghusI ekalI strIo upara baLajabarI kare che. te strI ja lokone kahe ke A sAdhu mane parezAna kire che... ane tenAthI uddAha thAya. mULa dvAromAMnA cothA saMghATaka dvAranI pratidvArA gAthAnuM (o.ni. 413) varNana thaI gayuM. vRtti : : punaH &Ararasa pachI mata ?, tatrada - mo.na.mA. : bhAraviNa vadI mApha atna nuddha niddhame ! dullabhaattAhiTThiya amaNunne vA asaMghADo // 414 // 'gAravie'tti garveNa labdhisaMpanno'hamiti kRtvA ekAkI bhavati, tathA 'kAhIe'tti bhikSArthaM praviSTo dharmakathAM - || 341 | Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImogha-thu niyukti PERSE mahatIM karoti mahatI velAM tiSThati tatastena sArddhaM na kazcitprayAti tatazcaikAkI bhavati, tathA mAyAvAnekAkI bhavati, sa hi zobhanaM bhuktvA'zobhanamAnayati, sa ca dvitIyaM necchatItyata ekAkI bhavati, 'alasaH' anyena saha prabhUtaM bhAga-2 Na paryaTitumasamarthastata ekAkyevAnIya bhakSayati, gacchavaiyAvRttye'lasaH sa ekAkI bhavati, 'luddha'tti lubdho vikRtI: prArthayati, tAzca dvitIye sati na zakyante prArthayitumata ekAkI bhavati / nirddharmaH aneSaNIyaM gRhNAti tatazca dvitIyaM // 342 // ma necchati, 'dullabha'tti durlabhe durbhikSe ekAkI saMbhavati, tatra hi eka eva gacchati yena pRthak pRthak bhikSA labhyate, tathA / 'attAhiTThiya'tti AtmAdhiSThito yadA''tmanA labhate tadAhArayati 'attaladdhiutti jaM bhaNiaM hoi, tathA amanojJo na kasyacitpratibhAti raTanazIlatvAttatazcaikAkI hiNDate, evamasaGghATako bhavatIti / / candra, H have ahIM koI prazna kare che ke "sAdhu ekAkI thAya ja zA mATe ? evA te kayA kAraNo che ? ke jene lIdhe sAdhu meDI . thAya." teno have uttara Ape che. modhaniyujita-414 : TIartha : (1) "huM savisaMpanna chu." mAvA abhimAnathI 15 thAya. (2) bhikSA mATe pravezelo te sAdhu dharmakathA karato hoya, lAMbo samaya tyAM ubho raheto hoya ane eTale enI sAthe koI sAdhu javA taiyAra na vI thAya, eTale te ekAkI thAya. (3) tathA kapaTI sAdhu ekAkI thAya. te sAdhu sAruM sAru khAIne sAmAnya vastuo ja mAMDalImAM 44NE // 42 // Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo zrI oghaNuM niryukti bhAga-2 lAvato hoya. have AvuM karavuM hoya eTale e potAnI sAthe bIjA sAdhune na icche, mATe ekAkI thAya. (4) saMghATakanI sAthe ghaNuM vadhAre pharavuM paDe, ane tenA mATe te asamartha hoya, tethI te ekalo ja gocarI lAvIne vApare. (be bhegA hoya to be Na jaNa puratI gocarI maLe tyAM sudhI beya jaNe pharavuM paDe.) gacchanI vaiyAvacca karavAmAM ALasuM hoya eTale ekAkI thAya. (5) Asakta sAdhu vigaIonI yAcanA karato hoya. have jo bIjo sAdhu sAthe hoya to vigaIonI yAcanA karI ja na zakAya. mATe te ekAkI thAya. (6) nirmI - niSThura sAdhu doSita paNa leto hoya eTale te sAthe bIjA sAdhune na icche. (7) gocarI durlabha hoya eTale durbhikSakALa hoya to ekAkI thAya. durbhikSamAM sAdhu eka eka ja jAya ke jethI judI judI bhikSA meLave. maiM (dA.ta. 10 sAdhu be-benA grupa rUpe pAMca gharamAM jAya, ane badhA ghare be be roTalI maLe to 5x2=10 roTalI thAya paNa e ja 10 sAdhu ekalA ekalA 10 gharomAM jAya. to badhe be be roTalI maLe eTale 1042=20 roTalI maLe...) (8) AtmAdhiSThita eTale je potAnI meLe maLe te ja vApare, bIjAe lAveluM na vApare te. evA vizeSa abhigrahavALo sAdhu ekAkI thAya. e Atmalabdhika kahevAya. (9) amanojJa eTale je sAdhu jhaghaDo karavAnA svabhAvavALo hovAthI koIne gamato na hoya ane eTale koI enI sAthe javA taiyAra na thAya ane tethI te saMghATaka vinA ekalo gocarI jAya. ma || 3430 ma vRtti : idAnIM etAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavapratipAdanAyAha o.ni.bhA. : saMghADagarAyaNio aladdhiomo ya laddhisaMpanno / niThThA(na)paGiAhamAM mukhya cAravAraLA zo raraphA -- Na sa 377 r H // 343 // Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha| niyukti bhAga-2 | 344 || E E F G kasyacitsaGghATakasya yo'sau ratnAdhikaH-paryAyajyeSThaH sa 'aladdhi 'tti alabdhikaH-labdhirahitaH 'omo yatti paryAyalaghudvitIyaH sa ca labdhisaMpannaH, tato yo'sau paryAyeNa laghurlabdhimAn sa bhikSAmaTannagrato gacchati ratnAdhikastasya pRSThata eva vrajati / punazca maNDalyAM bhojanakAle AcAryA evaM bhaNanti, yaduta jyeSThAryasyAgrataH patadgRhaM muJca, punarasau omarAiNio cintayati, yadutAsyAM velAyAM jyeSThAryaH saJjAto na tu bhikSAvelAyAM jyeSThAryaH, ahaM bhaktaM labhe yAvatA jyeSThAryasya prathamaM samarpyate / tatazcAnena garvakAraNena ekAkI bhavati-ekAkyevAhaM bhikSAM yAmIti / 'gAravie'tti gataM, candra. : have A ja gAthAnuM bhASyakAra vyAkhyAna kare che. oghaniryukti-bhASya-223 : TIkArtha : koIka saMghATakamAM je ratnAdhika - vaDIla sAdhu hoya te labdhi vinAno hoya, ane - bIjo je nAnA paryAyavALo sAdhu che te labdhisaMpanna che. tethI je A paryAyathI nAno labdhidhArI che, te bhikSA mATe pharatI vakhate AgaLa cAle ane ratnAdhika pAchaLa cAle. paNa pachI jayAre gocarI vahorI mAMDalImAM Ave, tyAre mAMDalImAM bhojanakALe AcArya ema bole ke "A vaDIla sAdhunI AgaLa pATu mUko." A joIne nAno labdhidhArI sAdhu vicAre ke A kALe A vaDIla thaI gayA, paNa bhikSAkALe vaDIla na thayA. gocarI badhI huM meLavuM chuM ane vAparatI vakhate pahelA badhu vaDIlane samarpita karAya che. to have to mAre emanI sAthe javuM ja nathI. emanI gocarI mArAthI pUrNa thAya che. e dekhADI dauM..." ane eTale A garvarUpI kAraNasara te ekAkI ja phare. (TuMkamAM gocarI vahoravAmAM nAno sAdhu ja mukhya bhAga bhajavato hoya. enI ' hoMziyArI labdhi kAma karatI hoya ane upAzraye AvyA bAda e gocarI pahelA nAnA sAdhu sAthenA saMghATaka sAdhune apAya, na la , ka ga, Rche || 344 ||. Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 45 // e laI le pachI nAnAne apAya... eTale nAno ahaMkAranA kAraNe ekAkI thavAno vicAra kare.) zrImogha-dhu gAravika - abhimAnI dvAranuM varNana thaI gayuM. niyukti bhAga-2 vRtti : 'kAhie 'tti vyAkhyAyate - o.ni.bhA. : kAhIo kahei kahaM biio vArei ahava gurukahaNaM / evaM so egAgI mAillo bhaddagaM bhuMje // 224 // bhikSArthaM praviSTaH kathako dharmakathAM kurvannAste, tatazca tasya dvitIyo vArayati-mA kRthA dharmakathAM glAnAdayaH bhasIdantIti, athavA''gatya guroH kathayati yadutA'yaM dharmakathAM kurvaMstiSThati, gururapi taM nivArayati, yadi vArito'pi "kathayati tadA sa ekAkyeva saMjAyate / 'kAhie 'tti gayaM, mAyAvI bhadrakaM bhuGkte ata eva ekAkI gacchati / / 'mAille 'tti o gayaM, yandra. : ve 25 dvA2nu ni 42 / 5 che. oghaniryukti-bhASya-224: TIkArtha bhikSA mATe gayelo kathAkAra sAdhu tyAM dharmakathA ja karato rahe. ane eTale bIjo T sAdhu tene aTakAve ke "dharmakathA na kara. moDuM thAya che. gacchanA glAnAdi sAdhuo sIdAya che." // 345 // Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * F zrI oi . athavA to e bIjo sAdhu upAzraye AvIne gurune kahe ke "A sAdhu gharomAM dharmakathA karato karato lAMbo samaya rahe A che." guru paNa ene aTakAve. have jo aTakAvAyelo evo paNa te sAdhu dharmakathA kare to pachI koI sAthe na jAya, ane te niryukti nA i A rIte ekAkI ja banI jAya. bhAga-2 kAthika zabdano artha kahI dIdho. || 346 | | mAyAvI sAdhu sAruM sAruM khAto hoya, khAIne ja pAcho upAzraye Ave ane eTale ja te ekAkI jAya. mAyAvI dvArA pUrNa thayuM. vRtti : 'mana'tti cArAyate - o.ni.bhA. : alaso ciraM na hiMDai luddho ohAsae vigaIo / niddhamma NesaNAI dullahabhikkhe va egAgI // 225 // alasazciraM na hiNDate, katipayAM bhikSAM gRhItvA''gacchati / alase 'tti gayaM 'luddho 'tti bhaNNati, lubdho vikRtI: prArthayate, tatazcaikAkyeva yAti / 'luddho 'tti gayaM, 'Niddhamme 'tti bhaNyate, nirdharmo aneSaNIyAdi karoti kRtvA cAneSaNAM zIghramAgacchati, aparasAdhupreritazcaikAkIbhUyaivA'Tati, 'Niddhamme 'tti gayaM / 'dullabha'tti bhaNyate, durbhikSe durlabhAyAM bhikSAyAM vI Eu 346 = " Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMghATakaM necchati ekAkyeva bhikSayati, tatazcaikAkI bhavati, 'dullabha 'tti gayaM / zrI odhaniryukti bhAga-2 347I candra.: have enasa dvAranuM vyAkhyAna karAya che. oghaniyukti-bhAgya-225 : TIkArya : ALasu sAdhu lAMbu na phare, thoDIja bhikSA laIne pAcho AvI jAya. (mATe ja e ekalo thaI jAya.) saMtasa dvAra pUrNa thayuM. w subdha e dvAra kahevAya che. lobhI sAdhu vigaIo mAMge ane eTale te ekAkI ja jAya. subdha dvAra thaI gayuM. have nirdha dvAra kahevAya che. niSphara| nidharmI sAdhu doSita vagere paNa le. ane te vakhate sAthenA bIjA sAdhu ene Thapako Ape eTale pachI te ekalo thaIne ja " phare. "nirdharma" dvArA kahevAI gayuM. have durlabha dvAra kahevAya che. jyAM bhikSA durlabha hoya tyAM sAdhu saMghATakane na icche e ekalo ja bhikSA mATe phare, Ama te ekAkI ja thAya. durlabha dvAra pUrNa thayuM. vRtti: 'ttAdidiyatti vyAdhyAyate - a 5, as Gh 347ll * Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na 177 zrI khodha- tya niryukti bhAga-2 11382 11 paNa ma UIT o.ni.bhA. : attAhiTThiyajogI asaMkhaDIo vasNiTTha savvesiM / evaM soegAgI hiMDar3a uvaesa'NuvadesA // 226 // ma AtmanAdhiSThitena labdhena bhaktAdinA yujyate iti AtmAdhiSThitayogI attaladdhio ityarthaH, sa ekAkI bhavati / 'attAhiTTie 'tti gayaM, 'amaNunne 'tti vyAkhyAyate - 'asaMkhaDio vaNiTTha savvesiM ti kalahakArakaH sarveSAmaniSTaH san tatazcaikAkI kriyate, evamebhiH kAraNairekAkI asau hiNDate, upadezena anupadezena vA upadezena guruNA'nujJAtaH anupadezena guruNA'nuktaH / vyAkhyAtaM saGghATakadvAram, Yu candra. : have AtmAdhiSThita dvAranuM vyAkhyAna karAya che. va oghaniryukti-bhASya-226 : TIkArtha : AtmAdhiSThita sAthe eTale ke jAte ja meLavAyelA bhaktAdinI sAthe je joDAya te AtmAdhiSThitayogI kahevAya. eno sAra e ke Atmalabdhika. ("potAnI labdhithI je maLe e ja vAparavuM, bIjuM nahi." evI pratijJAvALo sAdhu Atmalabdhika kahevAya.) te ekAkI thAya. attAhiTThi dvAra pUrNa thayuM. have amaNutra dvAranuM vyAkhyAna karAya che. 717 sma ma Et // 348 // Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti I 349o. jhaghaDo karanAra sAdhu badhAya sAdhuone apriya bane ane eTale te badhA vaDe ekAkI karAya. zrI odha Ama A badhA kAraNosara e sAdhu ekAkI phare. bhAga-2 | emAM e upadezathI ekalo phare ke upadeza vinA ekalo phare. upadezathI eTale ke gurunI rajAthI ekalo phare. ane anupadezathI eTale ke gurunI rajA vinA ekalo phare. (guru Ama || to AvA khoTA kAraNosara ene ekalA pharavAnI chUTa na Ape. paNa keTalIkavAra nA chUTake apavAda mArge chUTa ApavI paDe. mane - hA ! gocarI durlabha hovI ane Atmalabdhika hovuM... A be puSTa kAraNo che. emAM guru sAme cAlIne rajA Ape e / paNa zakya che.) saMghATaka dvAranuM vyAkhyAna thaI gayuM. vRtti : idAnImupakaraNadvAramucyate - o.ni.bhA. : savvovagaraNamAdAya asahU AyArabhaMDageNa samaM / nayaNaM tu mattagassA na ya paribhogo viNA kajje // 227 // tatrotsargataH sarvamupakaraNamAdAya bhikSAgaveSaNAM karoti, athAsau sarveNa gRhItena bhikSAmaTitumasamarthastata ': 349. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 35oll AcArabhaNDakena samaM, AcArabhaNDakaM-pAtraM paTalAni rajoharaNaM daNDakaH, kalpadvayaM-auNikaH kSaumikazca mAtrakaM ca, etadgRhItvA yAti / 'uvagaraNe 'tti gayaM, idAnI mAtrakagrahaNapratipAdanAyAha - nayaNaM gAhaddhaM, nayanaM mAtrakasya karoti bhikSAmaTan, na ca tasya mAtrakasya kAryeNa vinA saMsaktAdinA paribhogaH kriyate / 'mattae'tti gayaM candra. : have upakaraNa dvAra kahevAya che. w oghaniryukti-bhASya-227: TIkArtha : utsarga mArge to sAdhu potAnI badhI ja upadhi laIne pachI bhikSAnI gaveSaNA H. gocarIcaryA kare. paNa have jo A sAdhu badhI upAdhi sAthe laIne bhikSA pharavA mATe asamartha hoya to pachI AcArabhaMDakanI # sAthe gocarI phare. AcArabhaMDaka eTale pAtru rUpallA+ogho+dAMDo+be kapaDA (unano ane sutarAuno)+mAtraka ATalI | upadhi laIne gocarI jAya. (jo upakaraNa upAzrayamAM mUkIne jAya to enI rakSA koNa kare ? acAnaka Aga lAge to A upAzrayamAM rahelA sAdhuo potapotAnI upadhi saMbhALe. pariNAme A sAdhunI upadhi to baLI ja jAya. vaLI gocarI mATe pharato hoya ane acAnaka ja tyAre cora-DAkuonA AkramaNa vagereno bhaya utpanna thAya to eNe tyAMthI ja bhAgI javuM paDe. have potAnI upadhi sAthe na hoya to eNe upAzraye pAchuM javuM paDe. ane to e yogya sthAne bhAgI na zakavAthI DAku vagerenA sakaMjAmAM phasAI jAya. have jo upAzraye gayA vinA ja bahAra bhAgI jAya to saMthArAdi upadhi vinA ene ja svayaM muzkelI paDe.. mATe utsarga mArge badhI upadhi sAthe ja rAkhI gocarI jAya. vaLI jJAnIo traNe kALane najaramAM rAkhIne vidhAna karatA = = 'I 350 + + Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha niryukti bhAga-2 j || 351 || ma Na ma hoya che. amuka kALa evo Ave ke sthira rAjya ApI zake evo rAjA na pAke... vAraMvAra yuddha thAya, rAjA badalAyA kare, vijetA luMTaphATa calAve, kyAreka corI-dhADa vAraMvA2 thayA karatA hoya... kyAreka AMtaravigraha... AvA badhA nimitte sAdhuone paNa bhaya raheto hoya... mATe upakaraNo paNa sAthe ja rAkhavA e jaNAvyuM che.) upakaraNa dvAra thaI gayuM. have mAtraka grahaNanuM pratipAdana karavA mATe kahe che. bhikSA mATe pharato sAdhu sAthe mAtraka laI jAya, hA ! e mAtrakano upayoga saMsakta vastu vagere rUpa kAma vinA bIjA kAma mATe na kare. ssa mAtraka dvAra pUrNa thayuM. vRtti : 'kAussagga 'tti vyAkhyAyate o.ni.bhA. : ApucchaNatti paDhamA biiyA paDipucchaNA ya kAyavvA / AvassiyA ya taiyA jassa ya jogo cauttho u // 228 // 46 paDhamaM Apucchi, yaduta - saMdisaha uvaogaM karemi, esA paDhamA, uvaogakarAvaNiaM kAussaggaM, aTThahiM ussAsehiM - bha gi Na ma || 351 // Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ < * * E F namokkAraM ciMtei, tato namokkAreNa pAreUNa bhaNati-saMdisaha, Ayario bhaNai-lAbho, sAhU bhaNai-kahatti, esA zrI oghaniryukti paDipucchA, tato Ayario bhaNai-tahatti, tao 'AvassiyAe jassa ya jogo 'tti jaM jaM saMjamassa uvagAre vaTTai taM taM bhAga-2 gihissAmi, 'jassa ya jogo'tti vyAkhyAtam / candra, : have kAusagga dvAranuM vyAkhyAna karAya che. | 352 Is - oghaniryukti-bhAgya-228: TIkArtha : sauprathama gurune puchavuM ke "rajA Apo, to huM upayoga karuM?" A prathama bhAga che. pachI upayoga karAvavA saMbaMdhI kAussagna karavo pachI ATha ucchavAsa vaDe navakAranuM ciMtana kare. tyArapachI navakAra vaDe pArIne bole ke "rajA Apo." (mane gocarI javA mATenI rajA Apo.) AcArya kahe ke "lAbha" (tane yogya vastuno lAbha thAo.) sAdhu kahe ke "ka" (e lAbha kevI rIte karavo ?) A pratipRcchA che. A bIjo bhAga che.) tyArapachI AcArya kahe ke "tathati - te pramANe." (je rIte pUrva sAdhuoe lIdhuM te pramANe lAbha levo.) tyAra pachI sAdhu kahe ke "avazya kArya mATe jAuM chuM (A trIjo bhAga che.) jeno yoga thaze te laIza. eTale ke je je 2 vastu saMyamanA upakAramAM varte, te te vastu grahaNa karIza." nasa 5 nono e zabdanuM vyAkhyAna thaI gayuM. * : 352 / Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha-nyu vRtti : idAnImetAnyeva pramANAdIni dvArANi sapratipakSANyabhidhIyante, tatra yaduktaM pramANadvAre vArAdvayaM praveSTavyaM, niti tasya pratipakSa ucyate, vArAtrayamapi pravizati, kimarthamata AhabhAga-2 o.ni.: AyariyAINadvA omagilANaTrayA ya bahaso'vi / / u43|| mA gelannakhamagapAhuNa atippae'ticchie yAvi // 415 // AcAryAdInAmarthAya bahuzo'pi vArAH pravizati, omo-bAlastadarthaM glAnArthaM ca bahuzaH pravizati / pramANayatanoktA, idAnIM yaduktaM kAladvaye praveSTavyaM tatpratipakSa ucyate, glAnakSapakaprAghUrNArthamatipratyUSasyapi pravizati tathA 'aticchie yAvi'tti atikrAntAyAmapi bhikSAvelAyAM pravizati bahuzaH // candra.: have A ja pramANa vagere ATha dvArA apavAdapUrvaka kahevAya che. arthAt enA apavAda kahevAya che. temAM pramANa dvAramAM je kahyuM ke vahoravA mATe be ja vAra gharomAM pravezavuM. teno apavAda have kahevAya che ke sAdhu traNavAra paNa praveze. zA mATe traNavAra praveze ? oghaniryukti-415H TIkArthaH uttara : AcAryAdine mATe ghaNI badhIvAra paNa vahoravA mATe zrAvakanA gRhomAM praveze, ; 353 "PrSEF va HT: Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na zrI jodha- tthu niryukti bhAga-2 sa // 354 // ma Na bha oma eTale bAla, tene mATe ane glAnane mATe anekavAra praveze. khA prabhAsa dvAranI yatanA (apavAha ) ahevArDa. pUrve je kaheluM ke be kALe ja pravezavuM. (bapore ane savAre aDadho prahara pUrNa thAya tyAre.) teno apavAda have kahevAya che ke glAna, tapasvI, mahemAna sAdhu mATe vahelI savAre paNa praveze, (ema emane mATe bhikSAvelA pasAra thaI gayA bAda paNa anekavAra praveze. o.ni. : rAma aNukaMpA paDiseho kayAi hiMDijja vA na vA hiMDe / aNabhogi gilANaTThA Avassaga sohaittANaM // 416 // sa ca pratyuSasyeva praviSTaH kasmiMzcid gRhe glAnArthaM, labdhaM ca tattena tatra, tatazca punarbhaNati anukampayA yaduta punarapi tvayA glAnArthamasyAM velAyAM AgantavyaM, tatazcAsau sAdhuH pratiSedhaM karoti, kathaM ?, taM gRhasthamevaM bhaNati, yaduta pratyUSasi zvaH kadAcidahaM hiMDijjA kadAcinna hiMDemi, evaM bhaNateNa AgaMtukA uggamadosA parihariyA hoMti na ca pratiSedhaH kuto bhavati / uktA kAlayatanA, idAnImAvazyakayatanocyate-kadAcidasau sAdhuranAbhogena 'AvazyakaM ' vI kAyikAvyutsargalakSaNamakRtvA glAnArthaM tvaritaM gataH, p hA ma bha ga ur hA spa 11 348 11 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oi. niryukti bhAga-2 | 355 / candra, oghaniryukti-416 : TIkArtha te sAdhu savAre ja koIka gharamAM glAnAdi mATe pravezyo. tyAM te sAdhu vaDe vastu meLavAI. eTale gRhapati anukaMpAthI bole ke "tamAre glAnane mATe pharIthI paNa A samaye AvavuM." have A vakhate A sAdhu pratiSedha kare. prazna : pratiSedha kevI rIte kare ? uttara : sAdhu te gRhasthane A pramANe kahe ke "AvatIkAle savAre huM kadAca gocarI mATe pharuM ke kyAreka na paNa pharuM." Ama kahenAro sAdhu bhaviSyamAM thanArA uddagamadoSono parihAra karanAro bane che. ane spaSTa pratiSedha paNa karAyelo thato nathI. (sAdhunuM AvavAnuM nizcita na thavAthI te gRhastha spezyala kaMIja banAvaze nahi, eTale uddagama doSo nahi lAge. ane | ja "nathI ja AvavAno" evo spaSTa niSedha paNa karyo nathI, eTale bIjA divase kadAca tyAM pAchuM javAnuM thAya toya koI vAMdho paNa nathI.) kAlanI yatanA kahevAI gaI. have AvazyakanI yatanA (apavAda) kahevAya che. kyAreka evuM bane ke A sAdhu upayoga na rahevAthI mAtru karIne javA rUpa Avazyaka kArya karyA vinA glAnane mATe | hRAM utAvaLo nIkaLI gayo. vRtti : tata: - Tu 355 + = B Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha cuM niryukti bhAga-2 AsannAu niyattar3a kAli pahuppaMti dUrapattovi / apahuti tatto cciya ego dhare vosire ego // 417 // tata AsannAtsaJjAtakAyikAdyAzaGko nivarttate, jati kAlo pahuppai tato dUragato'vi nivarttate, atha nivarttamAnasya kAlo na pahuppar3a, tataH 'tatto ccia' tata eva yato bhikSArthaM gatastata eva vyutsRjati, katham ?, ekaH sAdhurbhAjanaM paNa dhArayati ekastu vyutsRjati kAyikAdi / || 356 // ssa | g oniryukti-417 : TIkArtha : nIkaLyA pachI jo mAtrAdinI zaMkA thAya ane jo e upAzrayathI vadhu dUra gayo na hoya, maiM najIkamAM ja hoya to najIkanAM sthAnathI e pAcho vaLI jAya. jo dUra nIkaLI gayo hoya to paNa enI pAse jo samaya purato " hoya eTale ke upAzraye AvI zaMkA dUra karI pachI gocarI levA jAya toya moDuM thavAnuM na hoya to e pAcho pharI jAya. paNa have jo ghaNe dUrathI pAchA AvavAmAM enI pAse purato samaya na hoya to pachI je bAju e sAdhu bhikSA mATe gayo hoya te bAju ja mAtra vosirAve. ta prazna : kaI vidhithI vosirAve ? mA oni. : R uttara : eka sAdhu badhA pAtrA pakaDI rAkhe, bIjo sAdhu mAtru vagere paraThave. (pAtrAdi nIce mUkI na zakAya. kemake jo mUke to pachI jIvAdi caDI phasAI javAnI zakyatA rahe. eTale jo nIce mUke to badhuM pharIthI pratilekhana karavuM paDe... eTale o // 356 // Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhI sAdhune sApAne posirAve.) zrI modha-nyu AS o.ni. : bhAvAsanne samaNunna annaosannasaDDhavijjaghare / bhAga-2 sallaparUvaNavijje ittheva parohaDe vAvi // 418 // // u49|| mA athavA bhAvAsannaH' asahiSNuratyantaM bhavati tataH samanojJA yadi tasmin kSetre AsannA anyasmin pratizraye tatastatra | pravizya vyutsRjati / 'aNNa tti athavA amanojJAstatrAsannAstatastadvasatau pravizya vyutsRjati, tadabhAve'vasannAnAM vasatau vyutsRjati tadabhAve zrAddhagRhe, tadabhAve vaidyagRhe vyutsRjati, tatra ca vaidyagRhe prarUpayati yaduta 'tiNi sallA mahArAya' ityevamAdi, tatazcAsau vaidyaH smAritagrantha evaM bhaNati 'ittheva'tti atra pazcAdgRhake vyutsRja, 'parohaDe vA' gRhasya pazcAdaGgaNe vyutsRjeti / oghaniryukti-418: TIkArtha athavA to AvuM paNa thAya ke jo e sAdhu spaMDila ke mAtrAdine atitIvra zaMkA thavAthI rokavA samartha na bane to pachI te kSetramAM najIkamAM anya upAzrayamAM jo samanojJa = samAna sAmAcArIvALA hoya to tyAM pravezIne vosirAve. (utsargamArge to emane tyAM paNa nathI javAnuM. mATe ja to pahelo vikalpa eja batAvyo ke potAnA ja ml upAzrayamAM jAya, A to dUra pahoMcyo che, samaya ocho che mATe pachI sAMbhogikonA najIkanA upAzrayamAM javAno apavAda 1349 // Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - = zrI odhaya batAvyo.) niryukti vosirAve. P = = = * H = * have jo tyAM najIkamAM sAMbhogiko na hoya paNa asAMbhogiko najIkamAM hoya to pachI temanI vasatimAM pravezIne mAtrAdi bhAga-2 teo na hoya to pachI zithilonI vasatimAM pravezIne vosirAve. teo na hoya to pachI zrAvakanA gharamAM vosirAve. I 358 - te na hoya to vaidyanA ghare vosirAve. ane tyAM vaidyanA ghare kahe ke "tiful..." . (koIka strIne rAjasabhAmAM vAchUTa thayI eTale badhA hasyA tyAre e strIe rAjAne kahyuM ke "A zarIramAM traNa zalyo rahelA che. vAyu-mUtra ane spaMDila. enA vegane aTakAvavA nahi. "A vAta vaidya paNa jANe che eTale e A paristhiti simajIne sAdhu pratye asadubhAvavALo nahi bane e AzayathI vaidyane tyAM jAya ane A zloka yAda karAve.) Ama e kahe 1 eTale e vaidya A rIte zAstra pATha yAda karAvAte chateM A pramANe bole ke ahIM "pAchalA gharamAM besI jAo." athavA to "gharanI pAchaLa AMgaNAmAM besI jAo." | mo.ni. : pti masA rAyapade hoyarA vA mA hatthaM hatthaM mottuM majjhe so naravaissa bhave // 419 // eteSAM-pUrvoddiSTAnAM abhAve narapatipathe-rAjamArge vyutsRjet yato'sau sAmAnyo lokasya, tadabhAve dvayohayormadhye = = F = = = " = = 'kra = = * , " 358|| ' Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - s" niryukti na P I + vyutsRjati tayozca madhye vyutsRjan hastamAtraM hastamAtraM olikAyA ubhayohayormuktvA vyutsRjati, yato'sau madhyapradezaH, zrI ogha-, sa ca narapateH parigrahaH tatazca kalahAdirna bhavati / bhAga-2 1 candra. : oghaniryukti-419H TIkArtha: pUrve darzAvelA A badhAno abhAva hoya to rAjAnA mArgamAM = rAjamArgamAM * vosirAve. kemake rAjamArga lokane sAmAnya hoya che. arthAt koI vyakti eno mAlika nathI. tyAM paNa zakya na hoya to | 3pa95 be gharanI vacce vosirAve. te be gharanI vacce vosirAve tyAre be ya gharanA uMbarAnA (ke divAlanA) eka-eka hAthane choDIne vosirAve. kemake A to madhyapradeza che, ane tenI mAlikI rAjAnI che. tethI kalahAdi na thAya. (gRhasthone e na game to paNa e jagyA emanI mAlikInI na hovAthI hakapUrvaka nA na pADI zake. vaLI A badhuM paNa ati ati gADha kAraNasara ja karavAnuM che.) + 1 E F = = = = mo.ni. : 3 hAr3ayavane chaThThA vavahAro maNa taltha gAravie pannavaNA tava ceva aNuggaho esa // 420 // tadabhAve gRhasthasatke'vagrahe parigRhIte tasminnapi vyutsRjati, kathaM ? kAyikAvarja purISamRtsRjannapi kAyikI na vyusRjati / kiM kAraNaM ?,, jao chaDDuNi vavahAro labbhai, jadi gihattho bhaNijja-chaDDehi, to na chaDDei, vavahAraM rAule = f "' ka. 359I Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 | 36oll v karei / jahA cANakkevi bhaNiaM-'jai kAina vosirai tato adoso' / ayamitthaMbhUtastatra vyavahAro labhyate, ataH kAyikAM na vyutsRjati / uktA''vazyakayatanA, idAnIM saGghATakayatanocyate, tatra ceyaM pratidvAragAthopanyastA''sIt 'gAravie kAhI' tyevamAdikA, tasyA yatanocyate, tatra 'gAravie' tyasya padasya yatanAmAha-gAravie gAhApacchaddhaM 'gAravie pannavaNA' yo'sau omarAiNiko labdhyA garvitaH sannekAkI bhavati tamAcAryo dharmakathayA prajJApayati, yaduta tavaivAyamanugraho yattvadIyalabdhyupaSTambhena svAdhyAyAdi kurvantIti / gAraviyajayaNA gayA, evamidamupalakSaNaM varttate, anyeSAmapi kathikamAyAvialasalubdhanirddharmANAM prajJApanA karttavyA / candra, oghaniryukti-420H TIkArtha : jo AvI be gharanI vaccenA bhAga sudhI jagyAe caMDilAdi karavA paNa zakya ' na bane (gRhasthanA gharamAM ja atyaMta utAvaLa thaI, eTale javA jeTalI paNa dhIraja na rahI.) to pachI gRhastha saMbaMdhI parigraha ' karAyelA evA paNa te sthAnamAM vosirAve. arthAt gRhasthanI mAlikIvALA AMgaNA vagere sthAnamAM paNa vosirAve. (vaidyanI vAta pUrve AvI gaI che. eTale vaidya sivAyanA bAkInA gRhastho mATe A vAta samajavI.) prazna : tyAM kaI vidhithI vosirAve ? uttara : tyAM mAtra na kare, eTale ke caMDila vosirAvavA chatAM paNa kAyikIne na vosirAve. prazna : AvuM zA mATe ? 36ol Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T || 361 || zrI odha- su niryukti bhAga-2 uttara : kemake A rIte gRhasthanI mAlikIvALA sthAnamAM vosirAve eTale lagabhaga gRhastha sAthe jhaghaDo thavAno ja. gRhastha rAjAne tyAM jaI AnI phariyAda karavAno ja. eTale nyAyAlayamAM Ano cUkAdo (sAdhunI tarapheNamAM) meLavAya. e vakhate A mAtrA vinA sthaMDila karavAnI kriyA sAdhu mATe upayogI bane. te A pramANe--jo vosirAvI dIdhA bAda e joI gayelo gRhastha bole ke "A badhuM uMcakIne bahAra nAMkha." to sAdhu e na nAMkhe. ane eTale rAjakuLamAM cUkAdo meLavAya ke cANakye paNa kahyuM che ke "jo mAtra na vosirAve to spaMDila vosirAvavA chatAM nirdoSa ja gaNAya." Ama AvA prakArano / vyavahAra nirNaya, cUkAdo tyAM meLavAya ane eTale sAdhu nirdoSa chUTe. ma T - (koI gRhasthanA gharanA AMgaNAmAM sAdhu sthaMDila karI bese e atyaMta behudu vartana kahevAya. emAM zAsanahIlanAdi paNa thAya. bhale upara mujaba sAdhu nirdoSa chUTe paNa lokamAM to A prasaMgathI sAdhu mATe tiraskArAdi thavAnI ja. chatAM sAdhu kharekhara nirdoSa gaNAya kemake A badhuM e rAga, dveSa, pramAda vagerethI nathI karato, gADha kAraNa AvI paDavAthI kare che. mATe nirdoSa che.) AvazyakanI yatanA kahevAI gaI. have saMghATakanI yatanA kahevAya che. temAMya A pratidvAra gAthA pUrve batAvelI hatI ke ravinI... e pratidvAragAthAnI yatanA kahevAya che. temAM viN zabdanI yatanA kahe che. je A avamarAtvika - nAno sAdhu che ke je potAnI labdhi vaDe abhimAnI banelo mo tya Na ma ST va ma hA ssa || 361 || Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI othayuM , E | chatAM ekAkI thAya che, ene AcArya dharmakathA vaDe samajAve ke A tAro ja anugraha - upakAra che ke tArI labdhinA AdhArathI anya sAdhuo sArI vastuo pAmI-vAparIne svAdhyAyAdi kare che. niryukti na A gAravikanI yatanA batAvI. bhAga-2 A yatanA upalakSaNa che. enAthI samajI levuM ke bIjA paNa je kathika, mAyAvI, ALasu, lobhI, nidharmI sAdhuo che, | 362 che.' = temane paNa gurue dharmakathA vaDe samajAvavA. (svajJApa sati vetarajJAputve 35takSAtva.. je padArtha potAne jaNAvavA sAthe potAnA sivAyanA anya padArthane paNa jaNAve te upalakSaNa kahevAya. ahIM gAravikanI yatanA batAvI, e potAne / | jaNAvavA uparAMta potAnA sivAyanI bAkInI yAtanAone paNa jaNAvI de che. e judI spaSTa batAvavI paDatI nathI. mATe e upalakSaNa che.) vRtti : idAnI durlabhapadavyAkhyAnaM kurvannidamAha - o o.ni. : jai doNha ega bhikkhA na ya vela pahuppae tao ego / savvevi attalAbhI paDisehamaNunnapiyadhamme // 421 // yadi tatra kSetre paryaTatAmekaiva bhikSA dvayorapi labhyate hiNDatorna ca kAlaH paryApyate-na ya pahuppar3a tadA ekAkina eva hiNDante / durlabhayatanoktA, idAnI attAhiTThiyayatanocyate-"yadi te sarva eva khaggaDA attaladiyA hoiumicchaMti * F = = * t Kit e is E Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ # ' niryukti '= = na = A zrI ogha - tadA''cAryaH pratiSedhaM karoti, atha kazcitpriyadharmA Atmalabdhiko bhavati tata AcAryo'nujJAM karoti, tatazcaivamekAkI bhavati, attAhiTThiajayaNA bhaNiyA, bhAga-2 candra. : have durlabhapadanI vyAkhyA karatA A vAta kahe che. oghaniryukti-421 : TIkArtha : jo te kSetramAM gocarI mATe pharatA sAdhuone be saMghATaka rUpe javAmAM eka ja bhikSA | 363 II maLatI hoya, bene be bhikSA na maLatI hoya ane kALa paNa ocho paDato hoya to pachI te sAdhuo ekAkI ja phare. | durlabha gocarI hoya to ekAkI thavAno apavAda batAvI dIdho. | have AtmAdhiSThitanI yatanA kahevAya che ke jo te badhA ja sAdhuo khagUDa - vicitra - kapaTI banI Atmalablika thavA ' icche to AcArya niSedha kare. (ekalA javA maLe to sAru sAru khavAya. ApaNI lAvelI vastu koIne ApavI na paDe... Ama vicArI e sAdhuo svArtha poSavA mATe gurune kahe ke "amAre Atmalabdhika banavuM che.." guru paNa cAlAka hovAthI ' samajI jAya ke "Ane koI dharma pariNAma nathI. mAtra malinavRtti che" to nA pADe) paNa jo koI sAdhu kharekhara priyadharmI hoya ane sArAbhAvathI Atmalablika thato hoya to pachI AcArya ene rajA Ape ane A rIte te sAdhu ekAkI bane. AtmAdhitinI yatanA batAvI dIdhI. ke ka e che, na 5 , ; 363 ' Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRtti : idAnI amaNuNNayatanAM pratipAdayannAha - zrImodha-tyu niyuti. o.ni. : amaNunna annasaMjoyaNA u savvevi NecchaNa vivego / bhAga-2 bahuguNatadekadosaM esaNabaliyaM na u vigiMce // 422 // ___yadyasau 'amanojJaH' raTanazIlastato'nyasya saMyojyate tena saha hiNDate / atha sarva eva necchanti tatastasyAmanojJasya / // u64|| mA vivekaH-parityAgaH kriyate, athAsau bahuguNaH sarvaguNasaMpannaH kintu sa evaiko doSaH raTanazIlatA eSaNAyAM ca balavAMstato nAsau parityajyate / bhaNiyA amaNuNNajayaNA, idAnIM yaduktam - 'egANiyassa dosA' ityevamAdi teSAM ssa yatanocyate, Aha kiM punaH kAraNamutkrameNa stryAdInAM padAnAM yatanocyate ?, ucyate, garvitakathikAdayaH prajJApitAH santaH | kAraNavazAdekAkino'pi bhikSAmaTanti, tatazcaikAkinAmaTatAM yadyapi strIkRtA doSA bhavanti tathA'pi tatreyaM yatanA, candra.: amanojJanI yatanAnuM pratipAdana karatA kahe che. oghaniryukti-422 : TIkArtha : jo A sAdhu jhaghaDo-kacakaca karavAnA svabhAvavALo hoya to AcArya ane bIjA-trIjA sAdhunI sAthe joDatA rahe. (jo koInI sAthe meLa paDI jAya to sAru...) paNa have jo chelle badhA ja nA pADe to pachI evA vo amanojJa sAdhuno tyAga ja karI devo. arthAt gacchamAMthI kADhI mUkavo. paNa have jo A sAdhu ghaNA guNovALo hoya, paraMtu vI. // 364 // Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teno A ja eka doSa hoya ke kacakaca kare... paNa e sAdhu pAcho nirdoSa gocarImAM balavAna hoya to ene choDI na devAya. (paNa ekalA javAnI rajA ApavI paDe.) amanojJano apavAda batAvI dIdho. je pUrve kaheluM ke "ekAkI sAdhune strI vagere doSo lAge" tenI have yatanA kahevAya che. arthAt AvA doSothI bacavA // 365 5zuM karavuM ? e darzAve che. UT zrI ogha-stha niryukti ui bhAga-2 ma prazna : tame pUrve to strI vagere doSo pahelA batAvelA, pachI gAvika vagere batAvelA. jyAre yatanAnA varNanamAM pUrve gAravika vagere batAvyA ane pachI strI vagerenI yatanA batAvI. to zA mATe A krama ullaMghIne strI vagere padonI yatanA kahevAya che ? uttara : garvita, kathika vagere sAdhuo guru vaDe samajAvAyelA chatAM (ekAkI paNuM choDI de, chatAM) kAraNasara ekalA paNa bhikSA mATe phare ane eTale ekalA pharatA teone joke strI vaDe karAyelA doSo thaI zake che, to paNa tyAM A yatanA karavI... (TuMkamAM pUrve ame strIdoSa pahelA ane gAravika vagere pachI batAvelA. paNa atyAre gAravika vagere pahelA ane strI vagere pachI batAvyA. kemake gAravika vagere ekalA phare to pachI emane strIdoSo lAge... mATe strIdoSonuM varNana pAchaLathI karavuM sAruM paDe. Azaya e che ke pahelA to ekalA pharavuM ja nahi pharavuM vaDe to kahevAtI yatanA jALavavI.) o.ni. : idAnIM yA gAthopanyastA''sIt yaduta 'egANiyassa dosA' ityevamAdikA, tatra yatanAM pratipAdanAyAha ttha Na ma bha va o ma ssa || 365 // Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti zrImodha-nthu (pratipAdayannAha) itthIgahaNe dhammaM kahei vayaThavaNa gurusamIvaMmi / (bhAga-2 iha cevovara rajjU bhaeNa mohovasama tIse // 423 // // 6 // mA "evaM tasyaikAkino gatasya sataH strIgrahaNe sati-striyA gRhItaH san dharmakathAM karoti yaduta narakagamanAya Na maithanasevetyevamAdikAM, atha kathite'pi dharme na maJcati tato bhaNati yadata vratAni gurusamIpe sthApayitvA''gacchAmIti, | etadabhidhAya nazyati / atha tathApi na labhate gantaM, tato bhaNati ihaivApavarake vratamokSaNaM karomIti, tatra ca pravizya, ullambanArthaM rajjaM gahAti, tatastena bhayena kadAcinmohopazamo bhavati, mohanIyaraso bhayena hiyate, athaivamapi na mucyate tato mriyata eveti / uktA strIyatanA, REENER " pERSEE candra. : have je gAthA pahelA batAvelI ke ekAkIne doSo lAge... temAM yatanA batAvatA kahe che. (e doSathI bacavAno upAya batAve che.). oghaniryukti-423H TIkArtha : te sAdhu ekAkI jAya ane koI strI ene pakaDI le to pachI sAdhu tene dharmakathA kahe da) "bhaithuna- mAsevana to narama mana bhATe thAya che." vagere... ve dharma chata 59 me na chor3e, to bole vI h|| Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga-2 | "guru pAse vrato mUkIne pachI pAcho AvuM." Ama kahIne tyAMthI bhAgI jAya. have jo Ama kahevA chatAM paNa e strInA ja zrI ogha-thi hAthamAMthI chaTakavuM zakya na bane to pachI kahe ke "ahIM ja oraDAmAM vratatyAga karI dauM."ane pachI oraDAmAM praveze (bAraNuM niryukti na baMdha karI) laTakI javA mATe doraDuM grahaNa kare. enAthI kadAca te bhaya vaDe strInA mohano upazama thAya. (bArImAMthI sAdhune phAMso khAto joI strI gabharAya, athavA to sAdhu ja oraDAmAMthI bole ke "tuM jo mane javA nahi de to huM gaLe phAMso khAI laIza." strIne Dara lAge ke sAdhu jo mArA gharamAM maraze to mArA upara ja badho doSa AvI paDaze. eTale eno moha zAMta ja thAya kAmavikArano rasa bhaya vaDe haNAI jAya che. have jo Ama karavA chatAM paNa strI na choDe to pachI sAdhu kharekhara marI ja jAya. paNa vratabhaMga na kare. vRtti : idAnIM zvAdiyatanocyate - o.ni. : sANA goNAi ghare parihararuNAbhogakuDDakaDanIsA / vArei ya daMDaeNaM vArAve vA agArehiM // 424 // zvAno gavAdayazca yeSu gRheSu tAni pariharati, athAnAbhogena kathamapi praviSTastataH kuDyakaTanizrayA tiSThati, kuDyaM ma hA kaTaM vA pRSThe karoti agrato daNDakena vArayati, agArairvA vArApayati / uktA zvayatanA, idAnIM paDiNIyayatanocyate - ka E es 1 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = H paDiNIyagehavajjaNa aNabhogapaviTTha bolanikkhamaNaM / zrI oghaniryukti majjhe tiNha gharANaM uvaoga karittu giNhejjA // 425 // bhAga-2 ekAkinA pratyanIkagRhe na praveSTavyaM, athAnAbhogena praviSTaH pratyanIkaizca grahItumArabdhastato bolaM karoti-ucchabdayati yena loko milati, tata Akule niSkAmati / uktA pratyanIkayatanA, adhunA bhikSAvizodhiyatanocyate - madhye -1 || 368 w sthitastrayANAmapi gRhANAmupayogaM dattvA paDktyA sthitAnAM bhikSAM gRhNAti, uktA bhikSAvizodhiyatanA, adhunA paJcamahAvratayatanocyate, tatra bhikSAyAmupayogaM dadatA prANAtipAtasaMrakSaNaM kRtameva, candra, : have zvAna vagerenI yatanA kahevAya che. oghaniryukti-424: TIkArtha : kutarA, gAya vagere je gharomAM hoya ekAkI sAdhu te gharone choDI de, have jo ajANatA koIpaNa rIte aMdara pravezI jAya ane kutarAdino upadrava zaru thAya to pachI bhIMta-sAdaDI vagerenI nizrA vaDe ubho rahe. eTale ke bhIMta ke sAdaDIne pITha pAchaLa kare, AgaLathI daMDa vaDe kutarAdine aTakAve ke pachI gRhastho dvArA kutarAne aTakAve. (dhAro " ke be-cAra kutarA hoya ane sAdhu vacce ubho rahI emane aTakAvavAno prayatna kare to pAchaLanI bAjuthI ko'ka kutaro AvIne sAdhune parezAna karI mUke, bacaku bharI le. paNa sAdhu jo barAbara bhIMta pAse ja ubho rahI jAya to sAdhunI pAchaLa bhIMta AvI javAthI pAchaLathI to koIpaNa bhaya na ja rahe, ane AgaLanI bAju dAMDAthI kutarAone aTakAvavA saraLa paDe.) Fri 368. = = = = = * E Kir - FT Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi have pratyenIkanI = zatrunI yatanA kahevAya che. zrI odha oghaniryukti-425 : TIkArtha : ekAkI sAdhue zatrunA gharamAM (jaina sAdhuo pratye bhayaMkara SavALA vyaktionA niyukti ke bhAga-2 gharamAM) pravezavuM nahi. jo ajANatA pravezI jAya ane zatruo sAdhune pakaDavA mAMDe to sAdhu jora jorathI bUmo pADe che jethI loko bhegA thAya ane eTale loko ane zatruo vacce vAtacIta vagere thAya tyAre AvI AkulatA thatAM ja sAdhu tarata tyAMthI 369 vchaTakI jAya. pratyenIkanI yatanA kahevAI gaI. have bhikSAvizodhinI yatanA kahevAya che. traNa gharonI vacce ubho rahIne traNeya gharomAM upayoga ApIne kramazaH rahelA te gharonI bhikSA grahaNa kare. (pahelA 'ja ghare ubho rahe to bIjA ane trIjA gharamAM upayoga rAkhavo agharo paDe. paNa vaccenA gharamAM ubho rahe to pachI beya bAju ja upayoga rAkhI zake. alabatta A rIte upayoga rAkhavo ya thoDoka to agharo cheja. kemake gocarI vahoravAmAM upayoga rAkhe? ke e gharomAMthI AvatI gocarImAM ? chatAM e zakya eTalo prayatna kare. vaLI kramazaH rahelA gharomAM ja A yatanA paLAya. - ADA-avaLA rahelA traNa gharomAM to eka sAthe najara rAkhavI agharI ja paDe.. mATe pasyA zabda lakhela che.) bhikSAvizodhinI yatanA kahevAI gaI. have pAMca mahAvratanI yatanA kahevAya che. IFT 369o: + pha = is Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na 27 temAM bhikSAmAM upayoga ApatA sAdhue prANAtipAtanuM saMrakSaNa to karI ja dIdhuM gaNAya. vRtti: idAnIM dvitIyamahAvratayatanAM pratipAdanAyAha ( pratipAdayannAha ) - o.ni. : viMTala puTTho na yANe AinnAdIvi vajjae ThANe / suddhaM gavesa uMchaM paMca'iyAre pariharaMto // 426 // veNTalaM - nimittAdi puSTaH sannevaM bhaNati na jAna iti evaM bhaNatA dvitIyamahAvratayatanA kRtA bhavati / idAnIM tRtIyamahAvratayatanAM darzayannAha - 'AiNNAdIvi vajjae ThANe' tatra bhikSArthaM praviSTa AkIrNAdisthAnaM parivarjayet, yatra bha hiraNyAdi vikSiptamAste tadAkIrNasthAnaM tacca sAdhunA varjanIyaM, evaM tRtIyamahAvratayatanA kRtA bhavati / idAnIM paJcamamahAvratayatanAM pratipAdayannAha 'zuddham' udgamAdidoSarahitaM 'gaveSayati' anveSayati 'uJchaM' bhaktaM paJcApyatIcArAn rakSan / uktA paJcamamahAvratayatanA, caturthamahAvratayatanA tUktaiva / 'itthiggahaNe dhammaM' ityevamAdinA, uktA saGghATakayatanA, zrI sodha- tthu niryukti lAga-2 sa // 370 // ma Na T ssa candra. : have bIjA mahAvratanI yatanAnuM pratipAdana karatA kahe che. oghaniryukti-426 : TIkArtha : gRhastho nimitta vagerenI pRcchA kare to sAdhu A pramANe bole ke "huM jANato nathI" A pramANe bolatA sAdhue bIjA mahAvratanI yatanA karelI gaNAya. NaM ma hA 11 390 11 // Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have trIjA mahAvratanI yAtanAne dekhADatA kahe che ke bhikSAne mATe pravezelo sAdhu jayAM AbhUSaNAdi vastuo chUTI-chavAI zrI ogha paDelI hoya tevA sthAnane ja choDI de. (tyAM jAya, ubho rahe to pachI coravAnI icchA thAya kadAca na core toya bIjAone niryukti / zaMkA vagere doSo thAya. paNa tyAM jAya ja nahi, to vAMdho na Ave.) A rIte trIjA mahAvratanI yatanA karAyelI thAya. bhAga-2 - have pAMcamAM mahAvratanI yAtanAnuM pratipAdana karatA kahe che. pAMceya aticArone (eTale ke gocarIkALamAM pAMceya 371. v mahAvratomAM je aticAro lAgavAno saMbhava che, te aticArone) rakSato sAdhu ugamAdidoSo vinAnA bhojananI tapAsa kare. (doSavALuM bhakta levAmAM Ave, to e parigraha saMbaMdhI aticAra gaNAya. vastra-pAtra-bhojanAdi vastuo saMyamanA sAdhaka hoya to parigraha na gaNAya, paNa doSita te vastu saMyamabAdhaka che. mATe parigrahano doSa lAge.) pAMcamAM mahAvratanI yatanA kahevAI gaI. cothA mahAvratanI yatanA to inthigrahaNe. 423mI gAthAmAM kahevAI ja gaI che. saMghATakanI yatanA kahevAI gaI. vRtti : idAnImupakaraNayatanAmAha - o.ni. : jahanneNa colapaTTa vIsaraNAlU gahAya gacchijjA / ussagga kAu gamaNaM mattayagahaNe ime dosA // 427 // 371 | Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E F 8? zrI oghaniryukti bhAga-2 = | 372 / utsargatastAvadbhikSArthaM gacchatA sarvamupakaraNaM gRhItvA gantavyaM, yastu vismaraNAluH sa jaghanyena colapaTTakamAdAya gacchati, upalakSaNaM cAtra colapaTTako'nyathA pAtrakaM paTalAni rajoharaNaM daNDakaM kalpadvayaM caitad gRhItvA gacchati / uktopakaraNayatanA, idAnI mAtrakayatanAM pratipAdanAyAha (pratipAdayannAha)- mAtrakaM gRhItvA gantavyaM, gRhItvA cotsarga upayogaM kRtvA vrajati, atha mAtrakaM na gRhNAti gacchaMstatazca mAtrakAgrahaNe ete ca vakSyamANalakSaNA doSAH, atra ca 5 yadutsargagrahaNaM kRtaM, tadvidhipradarzanArthaM na tu punaH svasthAnamiti / / - candra. : have upakaraNanI yatanAnuM pratipAdana karavA mATe kahe che. odhaniyukita-427: TIkArtha : utsarga mArga e che ke gocarI jatA sAdhue badhA upakaraNa laIne javuM. je sAdhu bhUlI I javAnA svabhAvavALo hoya te ochAmAM ocho colapaTTo to laIne ja jAya. prazna : ekalo colapaTTo ja paherIne jAya ? kapaDA, jhoLI, pallA, pAtrA kaMI ja nahi ? Avo to vismaraNa svabhAva 3 thoDo hoya ? re ! e gocarI vahore zemAM ?). uttara : gAthAmAM colapaTTo laI javAnI vAta lakhI che, te upalakSaNa che. bAkI to jaghanyathI paNa pAtrA, pallA, ogho, dAMDo ane be kapaDA (kAmaLI+kapaDo) laIne ja jAya ema samajI levuM. upakaraNanI yatanA kahevAI gaI. : * 5 6 | = "is 372 . E Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti F have mAtrakanI yAtanAnuM pratipAdana karatA kahe che. zrI ogha mAtraka grahaNa karIne upayoga karIne javuM. jo gocarI jato sAdhu mAtraka grahaNa na kare to mAtrakanuM grahaNa na karavAmAM bhAga-2 AgaLa kahevAze e badhA doSo lAgaze. (prazna : ahIM upayoga karavAnI vAta kyAMthI AvI ? e to pUrve AvI ja gayelI che.) // 373 4 uttara : ahIM je utsarga upayoga karavAnI vAta lIdhI che. te to upayoga karavAnI vidhine dekhADavA mATe che. bAkI " A kaMI utsargaHupayoganuM varNana karavAnuM A sthAna nathI. (enuM varNana to thaI ja gayuM che. atyAre to mAtrakanuM ja varNana " karavAnuM che, paNa "gocarI jatI vakhate utsargaHupayoga karIne javAnI vidhi che." mAtra e vidhi darzAvavA mATe ja ahIM | upayoganuM grahaNa karela che.) vRtti : idAnI mAtrakAgrahaNe doSAn pradarzayannAha - o.ni. : Ayarie ya gilANe pAhuNae dullahe sahasalAbhe / saMsattabhattapANe mattagagahaNaM aNuNNAyaM // 428 // AcAryArthaM glAnArthaM prAghUrNakArthaM vA durlabhaM vA kiJcilabhyate tadarthaM, 'sahasA' akasmAtkiJcitkadAcillabhyate tadarthaM, tathA saMsaktabhaktapAnagrahaNArthaM mAtrakagrahaNamanujJAtam / ; = = = = 6 F = = PIs - E 373. = Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 | 374 || E F candra, have "mAtraka na levAmAM kayA doSo lAge che?" ene dekhADatA kahe che. oghaniryukti-428H TIkArya AcArya mATe, glAna mATe, mahemAna mATe athavA to koIka durlabha vastu maLe to ene mATe, athavA to acAnaka ja koIka vastu kyAreka maLI jAya to ene mATe athavA to jIvasaMsakta bhojana-pANIne grahaNa karavA mATe mAtrakanuM grahaNa karavAnI anumati apAyelI che. (kAla ane kSetranA kAraNe je vastu muzkelIthI prApya hoya te durlabha kahevAya che. dA.ta. comAsAnA divasomAM AmaLAdi prApta na thAya, mAgazara-poSamAM kerI na maLe. tathA rAjasthAnanA gAmaDAomAM dALa vagere durlabha hoya che.) jyAre je vastuo bahu pracalita ja na hoya ane kyAreka maLI jAya e Akasmika mA vastu dA.ta. gulAbajAMbu, rasagullA A badhI vastu prAyaH gharomAM na maLe, e jo kyAreka maLe to durlabha tarIke na gaNatA Akasmika tarIke gaNavI. (Akasmikano artha evo paNa karAya che ke alpa vahorAvavA jatA acAnaka ja vadhAre paDI jAya ane ja e rIte puSkaLa lAbha thAya e paNa Akasmika lAbha.) (amuka vidvAno Ama paNa kahe che ke jyAM kheDUtomAM bhAtAdino vaparAza na hoya tyAM e durlabha. jyAre gocarI ja muzkelIthI maLatI hoya ane kyAMka koIkane acAnaka lAbha thAya to e Akasmika.) vRtti : idAnImetAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : pAuggAyariyAI kahiM giNhau mattae agahiyaMmi / jA esi virAhaNayA davabhANe jaM daveNa viNA // 229 // * F = = ka = = f " 's 74 - E Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 5 'E 8 zrI odha na niryukti bhAga-2 E E F | 375 . F = = = = = prAyogyamAcAryAdInAM kva gRhNAtu mAtrake'gRhIte sati ?, tadagrahaNAcca yA teSAmAcAryAdInAM virAdhanA sA tenAGgIkRtA bhavati, athaivaM manyase dravabhAjane gRhNAtu tatazcaivaM drave'gRhIte draveNa vinA yA virAdhanA sA tadavasthaiva, AdigrahaNAd glAnaprAghUrNakA api vyAkhyAtA eva / ca, have bhASyakAra A ja gAthAnuM vyAkhyAna karatA kahe che. oghaniryukti-bhASya-229 : TIkArthaH jo gocarImAM sAthe mAtraka laI na javAmAM Ave, to AcAryAdine anukULa vastu # sAdhu zemAM vahore ? (eka pAtramAM to potAnuM bhojana levAnuM che. bIjuM mAtraka rUpI pAtraka lIdhuM ja nathI) ane e vastu na le, to e vastunA abhAvane lIdhe AcAryAdine je muzkelIo paDe e badhI ja mAtraka na lenArA sAdhue svIkAra karelI gaNAya. (arthAt "AcAryane paDatI Apattio e sAdhune maMjura che" ema eno artha thAya.). jo tuM ema mAnaze ke "bIjA saMghATaka sAdhu pAse be ya sAdhu mATenuM pANI levA mATenuM mAtraka rUpI bhAjana che ja, temAM ja AcAryAdine yogya vastu lezuM eTale AcAryAdine koI takalIpha nahi paDe." to eno uttara e che ke emAM jo AcAryadiyogya vastu laIza, to tArA ane saMghATaka sAdhu mATenuM pANI zemAM laIza? ane e na laI zakAvAthI tamane be ne je pIDA-virAdhanA-ArtadhyAnAdi thAya te to emane ema ja rahyA. eno nikAla na thayo. mariyA mAM je mAtra zabda che. tenAthI glAna-prApUrNakAdinuM paNa vyAkhyAna thaI ja gayeluM jANavuM. = = = = = = . "fe Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ur zrI odha niryukti bhAga-2 o.ni.bhA. : dullahadavvaM va siyA ghayAi giNhe vaggahakaraM tu / parannapANalaMbhe asaMthare katthai siyA u // 230 // durlabhaM vA dravyaM ghRtAdi 'syAt' bhavet tatazca ghRtAdi gRhyate yata upagrahaM karoti- avaSTambhaM karoti tat, atha 'sahasA ' sa AkasmikaH pracurAnnapAnalambhaH syAttataH asaMstaratAM pravrajitAnAmAtmAnaM kRcchreNa yApayatAM kutracit syAd grahaNamiti / || 376 // Na bha yu ma ma candra. : oghaniryukti-bhASya-230 : TIkArtha : kyAreka ghI vagere rUpa durlabha dravya maLe to te mAtrakamAM ghI vagere laI ssa zakAya ke jethI te ghI gacchanA sAdhuone poSaNa karanAra bane. ga M kyAreka acAnaka ja puSkaLa bhojana-pANIno lAbha thAya to nirvAha na pAmatA - jAtane muzkelIthI vahana karatA ma sAdhuone kyAMka pracura bhaktapAnanuM grahaNa paNa kartavya bane. (paNa jo mAtraka na hoya to e levuM zakya na bane.) (sAdhuo doSita bhAgye ja letA, gAmomAM pharatA eTale zarIrane poSaNa karanAra vastu ochI maLatI. mAMDa mAMDa zarIrano nirvAha thato. tenuM teone ArtadhyAna na hatuM. paNa jo zarIrane poSaNa maLe to vadhu ArAdhanA thAya e to teo paNa samajatA eTale ja jo kyAreka acAnaka amuka latAmAM kaMIka utsava jevuM vAtAvaraNa hoya. . .ne badhAnA vahorAvavAnA bhAvo uchaLatA hoya to ghera ghera vadhAre maLavAthI puSkaLa bhojanAdi maLI jAya to laI letA kharA. paNa jo e vahoravA mATenuM mAtraka ja na hoya to ? sAdhu pAtrAmAM potAnuM vahore, paNa gacchanA sAdhuo mATe zemAM vahore ?) mA at H || 376 || Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da" P * ka 5 F = zrI ogha vRtti : tathA 2 - niryukti o.ni.bhA. : saMsattabhattapANe mattaga soheu pakkhive uvari / bhAga-2 saMsattagaM ca NAuM pariTThave sesarakkhaTThA // 231 // | 377. ' saMsaktabhaktapAnagrahaNe sati mAtrake 'zodhayitvA' pratyupekSya saktukAJjikAdi pAtrakasyopari prakSipet / 51athama tatpAnakAdi gahItaM mAtrake kintu azaddhaM saMsaktaM jAtaM, tatazcaivaM jJAtvA vidhinA tasminneva kSaNe pariSThApayati kimarthaM ? zeSabhaktarakSaNArtha, mA bhattadgandhena zeSasyApi saMsaktiH syAta, tasmAnmAtrakaM grahItavyaM, candra, oghaniryukti-bhAgya-231 : TIkArtha : je bhojana ke pANI evA hoya ke jemAM trasAdi jIva hovAno saMbhava che '3 hoya. te bhojana pANI pahelA mAtrakamAM laI barAbara chUTuM chUTuM karIne, joIne e jIva vinAnA bhojanAdi pAtrAmAM laI le. 3 zrI emAM saphar - sAthavo - sekelA javano loTa e bhaktamAM gaNAya ane kAMjI pANImAM gaNAya. - have jo te pAnaka vagere mAtrakamAM lIdhuM paNa e bagaDeluM jIvasaMsakta hoya arthAtu jIvavyApta nIkaLyuM. to pachI A pramANe jANIne te ja kSaNe tene paraThavI de. prazna : zA mATe ? zAMtithI parAThave to zuM vAMdho? - = = ka da ka ' 377 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha-tyu uttara : bAkInA bhojananA rakSaNa mATe AvuM karavuM paDe. evuM na thAo ke A jIvavALA padArthanI gaMdhathI bIjA ja bhojanamAM paNa jIvanI utpatti thAya. (loTa vageremAM kIDAo thAya che, te jyAre loTa bagaDe tyAre ja prAyaH thAya. bagaDelA niryukti na bhAga-2 loTanI gaMdha bIjI vastune paNa e gaMdhathI vAsita kare ane eTale bIjI vastumAM paNa jIva utpanna thAya. e na thAya te mATe sa tAtkAlika e vastu paraThavI devI paDe. jema eka bagaDelI kerI karaMDiyAmAM hoya to bIjI sArI kerIone paNa bagADe... tema // 378 // ma AmA samaj.) A badhA kAraNosara mAtraka levuM. vRtti : ebhizca kAraNairna gRhNAti - o.ni. : gelannakajjaturio aNabhogeNaM ca litta aggahaNaM / aNabhogagilANadA ussaggAdINi navi kajjA // 429 // glAnakAryeNa tvarito gataH, tatazcaivaM na gRhNAti, anAbhogena vA nirgato yadi, liptaM vA lepena tanmAtrakaM yadi, hA tatazcaivamagrahaNaM mAtrakasya saMbhavatIti / uktA mAtrakayatanA, idAnIM utsargayatanA pratipAdanAyAha - aNabhoga gilANaTThA vI pacchaddhaM anAbhogena utsarga-upayogaM na kuryAt, glAnArthaM vA tvarita utsargaM na kuryAt, AdigrahaNAdAvazyakaM ca na // 398 // Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oi.tha jayoti tyavatano. niryukti " ri candra. . paraMtu have batAvAtA kAraNosara e mAtrakanuM grahaNa na paNa kare. bhAga-2 T oghaniyukti-bhAga-429 : TIkArtha : glAnanA kArya mATe utAvaLo nIkaLI gayo hoya to e mAtraka levAnuM bhUlI = jAya. athavA to upayoga na rahevAthI nIkaLI gayo hoya, athavA to te mAtraka lepathI lepAyeluM hoya. to A rIte mAtrakanuM // 379 I w TagrahaNa saMbhave che. mAtrakyatanA kahevAI gaI. have utsarga - kAyotsarganI yatanAnuM pratipAdana karavA mATe kahe che ke upayoga na rahevAthI utsarganI = upayoga karavAnI kriyA na kare. athavA to glAnane mATe utAvaLo thAya to utsarga na kare. 3 vIfNa mAM je maHi zabda che, tenAthI ema samajavuM ke anAbhogAdi kAraNosara Avazyakane - aMDila mAtrAnI zaMkAnA nivAraNane na kare. utsarganI yatanA kahevAI gaI. vRtti : idAnIM 'jassa ya jogo' asya vidhirucyate - __ o.ni. : jassa ya jogamakAUNa niggao na lahaI tu saccittaM / navi vatthapAyamAI tiNNaM gahaNe kuNasu tamhA // 430 // F* = "s : 379ll - E Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'b # = = = zrI ogha yu "nasa ca noka' rUtyevaM "vRtva' amatviA nitaH sana purva "ra nama' ne mahatyAmAvyuM "kSatti' hyu niryukti pravrajyArthamupasthitaM gRhasthaM, nApyacittaM vastrapAtrakAdi, atha yasya yoga ityevamakRtvA gRhNAti tataH stainyaM bhavati, bhAga-2 tasmAtkuru yasya yoga ityevam / || 38o ||. candra.: have "nasta gorA" enI vidhi kahevAya che. oghaniryukti-430H TIkArthaH "nA no" e pUrve batAvelI vidhine karyA vinA eTale ke "huM je yogya vastuno | lAbha thaze. tene lAvIza" e pramANe gurune kahyA vinA nIkaLI jAya to evo nIkaLelo sAdhu ziSya, vastra, pAtrAdi na pAme. | ' eTale ke ene A badhI vastuo maLe to paNa e tenI mAlikInI na thAya. dIkSA mATe koI gRhastha upasthita thAya, (cAlu ja gocarImAM ja koI gRhastha AvIne kahe ke mAre dIkSA levI che.) te sacitta vastu ane vastrapAtrAdi e acitta va... AmAMthI koIpaNa vastunI mAlikI e sAdhu na karI zake. have jo e sAdhu yasya yogaH e pramANe karyA vinA nIkaLyA bAda maLelI sacitta ke acittavastune grahaNa kare to ene corIdoSa lAge mATe "yasya yoga.." e pramANe vidhi karavI. (vartamAnamAM vadhaghaTamAM mAtra 4-6 roTalI ja lAvavAnI hoya ane sAdhu "roTalI vagere mATe jAuM chuM. yathAyogya levA jAuM chuM" ema kahIne nIkaLe, to roTalI uparAMta bIjI paNa vastu laI zake, paNa mAtra roTalInuM kahIne nIkaLe to bIjI vastu na laI zake. Tu 380 = 6 = = Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na mo zrI jodha- tthu NaM niryukti bhAga-2 o.ni. : bha so Apucchi aNNAo saggAme hiMDa ahava paragAme / saggAme sai kAle patte ( itto ) paragAmi vocchAmi // 431 // Na mo peu sa ma / / 381 / / ma ApucchaNA NAma 'saMdisaha uvaogaM karemi tti, bitiyA paDipucchaNA - kiha giNhAmitti, gurU bhAi - tahatti, yathA pUrvasAdhavo gRhNantItyarthaH evamasau anena krameNa pracchane kRte satyanujJAta AvazyakIM kRtvA yasya ca yoga Na ityevamabhidhAya nirgatya svagrAme hiNDate, athavA 'paragrAme' samIpagrAme tatra svagrAme yadi hiNDate tataH 'sati kAle' Na ssa prAptAyAM bhikSAvelAyAmityarthaH, idAnIM paragrAme vakSyAmi hiNDato vidhim, jI pratipRchA che. kaha giNhAmi (I bezuM ? me Apase puchIo chIo.) guru kahe tAtti eTale ke je rIte pUrvanA sAdhuo e grahaNa kareluM che te pramANe grahaNa karajo . khAmakhA aDAre pRthchA urAye chateM guru vaDe rabha apAyelo sAdhu sthaMDila mAtrAhinI zaMkA rANIne "yasya yogaH" bhe pramANe kahIne nIkaLIne potAnA gAmamAM athavA paragAmamAM eTale ke najIkanA gAmamAM phare. stha NaM yandra : yodhaniyukti-431 : TIDArtha: ApRcchA bheTale } "24 khAyo, huM upayoga uruM" yA pramANe ahevu te bha (savAre Aheza mAMgI chIo 3 IcchakAreNa saMdisaha bhagavan ! "upayoga ruM" me Aheza 4 mA sama4vo.) ga va o p hA at 11 329 11 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E = * zrI oghaniryukti bhAga-2 'E prazna : paNa kyAre phare ? uttara : sIdhI vAta che ke jyAre te sthAnamAM bhikSAveLA thAya tyAre pharavuM. (pUrvanA kALanA sAdhuo bapore gocarI javAnA samaya pUrve "zuM lAvavAnuM che? keTaluM kone mATe kyAMthI lAvavAnuM che? | M vagere bAbatone manamAM sthira karavA mATe upayogano kAussagna kare. e mATe prathama upayoga karavAnI rajA mAMge. w have paragAmamAM gocarI pharanArA sAdhunI vidhine kahe che. (atyAre Adeza bhale savAre levAI jAya che, paNa nIkaLatAM ja pahelAM upayoga = vicAra to karI ja levo joIe ke zuM zuM keTaluM lAvavAnuM che? kayA vistAramAM javAnuM che ? AcArya glAnAdi mATe koI vizeSa jarUrI cIja kaI che ?). F 382 / = = = = ' vRtti : tame vAdao.ni. : purato jugamAyAe gaMtUNaM annagAmi bAhiThio / taruNe majjhimathere nava pucchAo jahA hiTThA // 432 // purato yugamAnaM nirIkSamANo 'gatvA' anyagrAmaM saMprApya bahirvyavasthitaH pRcchati-kiM vidyate bhikSAvelA'tra grAme uta ma vI na?, kAn pRcchatIyata Aha - taruNaM madhyamaM sthaviraM, ekaikasya traividhyAnnava pRcchAH karttavyAH, yathA'dhastAt = he is 5 382 || 5 Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratipAditAstathaivAtrApi nyAyyAH, atra ca taruNaM strIpuMnapuMsakaM madhyama strIpuMnapuMsakaM sthaviraM strIpuMnapuMsakamiti / evaM zrIbhodha-tyu niryukti pRSTvA yadi tatra bhikSAvelA tatkSaNa eva, tataH ko vidhirityata Aha - bhAga-2 pAyapamajjaNapaDilehaNA ya bhANaduga desakAlaMmi / // 38 // ma ___ appatte'viya pAe pamajja patte ya pAyadugaM // 433 // tatra hi grAmAsanne upavizya pAdapramArjanaM karoti, kiM kAraNaM?, tatpAdarajaH kadAcitsacittaM bhavati kadAcinmizraM ssa lagnaM bhavet, grAme ca niyamAdacittaM rajo'taH pramArjayati, punazca pratyupekSaNAM karoti pAtradvitayasya patadgRhasya mAtrakasya ca, evaM 'dezakAle' bhikSAvelAyAM prAptAyAM karoti, athAdyApi na bhavati bhikSAkAlastatastasminnaprApte bhikSAkAle pAdau ga pramASTi, tatastAvadAste yAvadbhikSAkAlaH prAptaH, tatastasmin prApte sati tasyAM velAyAM pAtradvitayaM pratyupekSata iti / yandra. : modhaniyuti-432 :DA : bhAgaNa yuganI = dhusarI mAtrA = prbhaae| = sAtha 26 bhInane joto anya gAmamAM jaIne bahAra rahIne pRcchA kare ke zuM A gAmamAM bhikSAno samaya thaI gayo che? ke nahi ?" prazna : bhA 27 aune ? uttara : taruNa, madhyama ane sthavira traNa prakAranA loka hoya. ekeka pAchA traNa prakAranA hovAthI kula nava pRcchA karavI. // 38 // Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sh zrI odhaniryukti bhAga-2 P = 384 | = = rIte pahelA A ja granthamAM pratipAdana karela che, te ja rIte ahIM paNa e ja jAya che. temAM taruNanA traNa bheda - strI-puruSa - napuMsaka. madhyamanA traNa bheda > strI - puruSa - napuMsaka. viranA traNa bheda ke strI - puruSa - napuMsaka. praznaH A rIte pUkyA bAda jo khabara paDe ke te gAmamAM te pRcchAnA kALe ja bhikSA veLA che, to pachI zuM vidhi ? " oghaniyukti-433 : TIkArtha : uttara : tyAM gAmanI najIkamAM besIne pAdanuM pramArjana kare. prazna : zA mATe AvuM kare ? uttara : kyAreka te pagamAM lAgela dhULa sacitta hoya, kyAreka mizra lAgelI hoya tevuM bane. jayAre gAmamAM to raja ! avazya acitta ja hoya. eTale jo pUMjyA vinA aMdara jAya to e sacitta - mizra pRthvI gAmanI acitta pRthvIthI vinAza pAme. (vidvAno kahe che ke mAtra paganA taLIyA nathI pUjavAnA, paraMtu mukhyatve to AMgaLIo ane paganI ghuMTaNI sudhIno bhAga puMjavAno che. taLIyAnI dhULa to moTA bhAge enI meLe paDI gayelI ja hoya ene dUra karavAnI jarUra na rahe. paNa uparanA paMjAnA bhAga uparanI dhULa to coMTelI hoya, jo e dUra karavAmAM na Ave to gAmanI uDatI dhULa enI upara paDI ene mArI nAMkhe. eTale mAtra taLIyA puMjavAne badale paganI uparanA paNa bhAgo ke jyAM sacitta - mizra dhULa lAgI hovAnI : zakyatA hoya che, te pUMjI levA. alabatta emAM paNa e ghAnAM sparzathI e jIvone kilAmaNA to thAya ja... chatAM moTI miNA to thAya ja... chatAM moTI : 384 . = = * 1 kapa na . Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * virAdhanA aTakAvavA mATe A nAnI kriyA svIkArAI che... ema jANavuM.) zrI odha-sthi e pachI pharI pAtraka ane mAtraka e be pAtronI pratyupekSaNA karI le, ene barAbara joI le. niryukti bhAga-2 A uparanI vidhi tyAranI che ke jyAre sAdhue kALanI pRcchA karI ane tyAre ja bhikSAkALa thaI gayo hato. paNa have - jo pUche tyAre hajI paNa bhikSAkALa na thayo hoya to pachI bhikSAkALanI aprAptinI dazAmAM be pagane pUMje ane pachI tyAM 385 5 sudhI bahAra rahe ke jayAM sudhI bhikSAkALa thAya. tyArabAda bhikSAkALa thAya eTale te veLAmAM be pAtrAnI pratilekhanA kare. v (TuMkamAM vahoravAnI kriyAnI barAbara pUrvanA kALe be pAtrAnuM pratilekhana karavuM Avazyaka che. emAM koI jIvo rahI gayA hoya | ke pAchaLathI bharAyA hoya to emAM bhojanAdi vahoratA ja e jIvo vinAza pAme. e na pAme te mATe enuM chelle paNa pratilekhana karavuM.). evamasau pAtradvitayaM pratyupekSya grAme pravizan kadAcicchramaNAdIn pazyati tatastAn pRcchati, etadevAha - o.ni. : samaNaM samaNi sAvagasAviyagihiannatithi bahi pucche / atthiha samaNa ? suvihiyA siDhe tesAlayaM gacche // 434 // zramaNaM zramaNI zrAvakaM zrAvikAM gRhasthamanyatIthikAn vA bahirdRSTvA pRcchati, etAnantaroktAn sarvAn dRSTvA T| pRcchati, satra kSatti zramaUT: ?, ji viziSTa ?-zoma viditameSAiita suviditA:-zomanAnuSThAnA:, tatakSeteSAmata mera // 385ll * F = = = * *je Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - kathite sati tatasteSAmeva-zramaNAdInAM 'AlayaM' AvAsaM gacchet / tatasteSAM AlayaM prApya kiM karoti ? ityAha - zrIbhodha-tyu niryukti . samaNuNNesu paveso bAhiM ThaveUNa anna kiikammaM / bhAga-2 khaggUDosannesu ThavaNA ucchobhavaMdaNayaM // 435 // yadi hi te samanojJAH-ekasAmAcArIpratibaddhAstatasteSAM madhye pravizati, anye-asamanojJA bhavanti yadi, tato // 386 // Na bAhyata upakaraNaM sthApayitvA pravizya 'kRtikarma' dvAdazAvarttavandanaM dadAti, atha te saMvignapAkSikA avasannA bhavanti sa tato bahirvyavasthita eva vandanaM kRtvA'bAdhAM pRcchati, atha te 'avasannAH' khaggUDaprAyAstato bahirevopakaraNaM sthApayitvA | | punazca pravizya teSAmucchobhavandanaM karoti / candra. A rIte sAdhu be pAtrAne pratyupezIne gAmamAM praveze, tyAre kyAreka zramaNa vagerene jue, ane to pachI temane " PEHSEBF RP CTOR o pUche. me4 vAta - modhaniyumita-434 : TArtha : sAdhu, sAdhvI, zrA, gRhastha 3 anyatArtha - saMnyAsI bane bahAne pUche eTale ke A badhA bahAra dekhAya to joIne pRcchA kare ke "ahIM sAdhuo che?" vI for // 386 // Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti prazna : kevA vizeSa prakAranA sAdhuo aMge pRcchA kare ? zrI ogha uttara : suMdara anuSThAnavALA sAdhuo mATe pRcchA kare. (sAme sAdhu maLe to paNa A ja pRcchA karavI. te to atyAre bhAga-2 ekalo ja dekhAyo che. eTale anya sAdhuo aMge A pRcchA saMgata bane.) na have A rIte pRcchA bAda jo upara batAvelA zramaNAdimAMthI koIpaNa vaDe eno uttara "hA"mAM apAya to pachI te 387 4 zramaNAdinA upAzrayamAM jAya. prazna : teonA sthAnamAM pahoMcIne pachI zuM kare ? uttara : oghaniryukti-435: jo te sAMbhogika hoya eTale ke AvanAra sAdhunA jevI ja eka sarakhI sAmAcArIvALA | * hoya, to teonI aMdara praveze. paNa jo te asAMbhogika hoya to pachI upAzrayanI bahAra ja upakaraNa sthApIne - mUkIne e ja pachI aMdara pravezIne dvAdazAvartavaMdana kare. (asAMbhogiko potAnI upadhi na jUe e jarUrI che, nahi to e upadhimAM ya judI | judI sAmAcArInA kAraNe matabhedAdi utpanna thAya. paNa tyAM vaMdanano to niSedha nathI ja.) have jo te sAdhuo zithila paNa saMvigna sAdhuo pratye bahumAnavALA hoya to pachI A saMvigna sAdhu aMdara na jAya ma paNa bahAra rahIne ja vaMdana karIne abAdhAne - sukhazAtAne puche. (ahIM mAtra vandranuM zabda lakhela che. dvAdrazAvartavandranuM nahi, eTale mAtra vyavahAra khAtara maltha caMdrAmi rU5 pheTAvaMdana kare ema mAnavuM yogya lAge che.) : have jo te sAdhuo zithila ane niSThura = nidharmI = saMvigno pratye bahumAnAdi vinAnA hoya to pachI bahAra ja "387ii. Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakaraNa sthApI, pachI aMdara pravezIne teone ucchobhavaMdana kare. (atyAre sAmAnya sAdhuo paraspara je abhudiovALu zrI ogha-dhI vaMdana kare che. te ucchobhavaMdana kahevAya. prazna e thAya ke "saMvignapAliko zithila hovA chatAM A niSphara zithilo karatA niryukti to sArA ja che. chatAM AvanAra sAdhu saMvignapAkSikone mAtra pheTAvaMdana kare ane A niSphara zithilone ucchobhavaMdana kare che. bhAga-2. to A niSphara zithilo sAthe saMvignapAliko karatA vadhu sAro vyavahAra zA mATe ?" tenuM samAdhAna ema lAge che ke che 388 : saMvignapAkSiko to samajadAra hovAthI, potAnI zithilatAdinA pazcAttApavALA hovAthI saMvigna sAdhunA A AcArane sIdhI na rIte ja svIkAraze. emane khoTuM nahi lAge. vaLI teo saMvignonA vaMdana letA ja nathI. e ja emano AcAra che. paNa jo pelA nidhura zithilo sAthe vyavasthita vartana karavAmAM na Ave to to teo bhaDake... eTale emanI sAthe vyavahAra sAro karavo.) / * mo.na. nannArU mavAE puchaye sathavAra ra vIvittA jayaNAe ThavaNakule pucchar3a dosA ajayaNAe // 436 // evaM sarveSveteSvanantaroditeSu samanojJAdiSu pravizya glAnAdyabAdhAM pRSTvA svakIyamAgamanakAraNaM dIpayitvA' nivedya yatanayA madhuravAkyalakSaNayA, yadivA vakSyamANalakSaNayA sthApanAkulAni pRcchati / ayatanayA pRcchato doSaH vakSyamANalakSaNo yato'to yatanayA pRcchati / - 388 Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sii zrI oghaniryukti bhAga-2 'b E II 389o ! F = = candra. : oghaniyukti-436 : TIkArya : Ama upara batAvelA samanojJAdi badhAyane vize batAvelI vidhi pramANe che pravezIne pachI glAna vagerenI sukhazAtA pUchIne potAnA AgamananuM kAraNa madhuravANI rUpI yatanA vaDe jaNAve, athavA to AgaLa kahevAtI yatanA vaDe sthApanA kulone pUche. jo ayatanAthI pUche to AgaLa kahevAze te doSa lAgaze. mATe yatanA vaDe pRcchA kare. vRtti : etAni tAni sthApanAkulAni - mo.ni. rAje mika/mana saMmatte ghanu taheva micchare che mAmAe aciyatte kulAi jayaNAi dAyaMti // 437 // dAnazrAddhako'bhigamazrAddhako-yatra kAraNe Apanne pravizyate, samyaktvadharakulaM, mithyAtvakulaM, mAmAkaH-mA mama ! samaNA gharamaiMtu tatkulaM, 'aciyattaM' adAnazIlakulaM, etAni kulAni te vAstavyAstasya sAdhoryatanayA darzayanti / candra. : A (437mI gAthAmAM kahevAze) te sthApanAkulo che. oghaniryukti-437: TIkArtha: (1) dAnazrAddhaka (2) abhigama zrAddhaka eTale jayAM koI kAraNa AvI paDe to praveza karAya te. (3) samyakatvadharanuM kula (4) mithyAtvInuM kula (5) "mArA gharamAM sAdhuo na Avo" AvuM kahenAra te mAmAka. = = Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha- nyu cI tenuM kula. (6) dAna nahi ApavAnA svabhAvavALuM kula. A kulone vAstavya sAdhu Agantuka sAdhune yatanA vaDe dekhADe. niyuti o.ni. : sAgAri vaNima suNae goNe punne duguMchiyakulAI / bhAga-2 hiMsAgaM mAmAgaM savvapayatteNa vajjejjA // 438 // // 38 // ma sAgArika:-zayyAtarastadgRhaM darzayanti, tathA 55vaNImao-daridrastadgahaM darzayanti, tatra hi etadarthaM na gAte, sa hima Na daridro'sati bhakte lajjAM karoti, yadvA yatkiJcidasti tahattvA punarAtmArthaM randhanaM karoti, tathA zvA yatra duSTo gRhe tacca, gaurvA yatra duSTo gRhe tacca, 'puNNe 'tti, puNyArthaM yatra bahu randhayitvA zramaNAdInAM dIyate, athavA pUrNa yadgRhasthairbahubhistacca pradarzayanti, jugupsitaM-chimpakAdi tacca, hiMsAgaM-saukarikAdigRhaM tacca, mAmAkaM coktaM, etAni darzitAni santi sarvayatnena pariharttavyAnIti / yandra. : moghaniyamita-438 : TArtha : tathA sArinAmeTa shyyaatrn| dharane hemA3. vanImeTa garIna, tenA gharane dekhADe. prazna: haridranA gharabhanavAya? uttara : tyAM A kAraNasara na javAya ke te garIba potAnI pAse vahorAvavA yogya bhojana na hovAthI lajjA kare. // uco|| Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA to je kaMI potAnI pAse hoya te ApI pharI potAne mATe rAMdhe. (garIba hovAthI te atyaMta mApasara - ochuM ja rAMdhato zrI oghathI hoya, emAMthI sAdhune vahorAve eTale pachI eNe navuM rAMdhavuM ja paDe.) tathA jyAM duSTa kutaro hoya te gharane dekhADe. je gharamAM niryukti bhAga-2 gAya duSTa hoya te gharane dekhADe. jyAM ghaNuM vadhu rAMdhIne zramaNone apAtuM hoya te puNyArtha gRhane dekhADe. athavA to je ghara ghaNA gRhastho vaDe bhareluM hoya tene dekhADe. je niMdita chipakAdinA kula hoya tene dekhADe. (jhiMpaka eTale vAMsanA TopalA / 391. v banAvanAra) tathA je bhUMDa mAranArA vagerenA gharo hoya tene dekhADe. mAmAkanuM ghara to pahelA kahevAI gayuM. A gharo tyAMnA vAstavya sAdhuo vaDe dekhADAya eTale sarvayatna vaDe choDI devA. (gAthA 405mAM sthApanA kulo dekhADelA ja che. sthApanA kulo be prakAre hoya che. jayAM bilakula gocarI na javAya evA kulo. dA.ta. mAmAka.... vagere. jyAre ja dAnazrAddhakAdi sthApanAkulomAM kAyama mATe pravezaniSedha nathI, paraMtu ucitakAle tyAM javAnuM vidhAna paNa che. hA ! 438mI ' gAthAmAM je kuLo batAvyA che, te to kAyama mATe tyAjavAnA che. A gAthAmAM mATe ja savvapattaLa vaneganA lakhela che.) vRtti : idAnIM yaduktaM 'yatanayA sthApanAkulAni pracchanIyAni kathanIyAni ca' tatpratipAdanAyAha - o.ni. : bAhAe aMgulIi va laTThIi va ujjuo Thio saMto / __ na pucchijja na dAejjA paccavAyA bhave dosA // 439 // bAhuM prasArya gRhAbhimukhaM na darzayati nA'pi pRcchati, tathA'GgulyA yaSTyA vA na pRcchati nApi kathayati, R // 381 // Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jurgehAbhimukhaM sthito na pRcchati sAdhu pi darzayed, yatastatra doSAH, kiMviziSTAH ?, -pratyapAyajanitA bhavanti / zrI ogha-yu. niryukti candra, je kaheluM ke "yatanA vaDe sthApanAkulo AgaMtuke puchavA ane vAstavyoe kahevA" have te yatanAnuM pratipAdana : bhAga-2 karavA mATe kahe che. oghaniryukti-439 : TIkArtha : gharanI tarapha hAtha laMbAvIne sthApanAkulo na dekhADe ke na pUche. tathA AMgaLI vaDe ke / 392 | | lAkaDI vaDe na pUche ke na kahe. gharanI tarapha ubho rahIne pRcchA na kare ke na dekhADe. kemake A rIte karavAmAM doSo che. prazna : kevA prakAranA doSo che ? uttara : pratyapAyathI = ApattithI janya doSo che. vRtti : ke ca te pratyapAyAH ? ityata Aha - o.ni. : agaNINa (hi) va teNehi va jIviyavarovaNaM tu paDiNIe / kharao khariyA suNhA NaTe vaTTakkhure saMkA // 440 // yayA dizA sAdhunA bAhuM prasArya gRhaM pRSTaM tena vA bAhvAdi prasArya tatkathitaM, tadgRhaM kadAcidagninA dagdhaM bhavati tataza vRkrapatitaM sAdhunAzakta, vaDuta tena sAdhunADacaNa sAthorthataMddhi zatAsIra toDyuM pAta: ti, Eh 392 . Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 sa || 393|| ma Na mA mAnyaH, , stenakairvA muSitaM bhavati jIvitavyaparopaNaM vA gRhasthasya pratyanIkena kRtaM bhavati tata AzaGkA sAdhorupari bhavati, kadAcidvA 'khariyatti dvyakSarikA-karmakarI naSTA bhavati, 'kharao' dvyakSaro vA karmakaraprAyo nazyati, suNhA vA- snuSA vA kenacitsaha gatA, eteSu naSTeSu satsu sAdhorupari zaGkA bhavati yaduta tatkRto'yaM upaghAta iti, 'vRttakhura: ' azvaH pradhAnaH kenacidapahRto bhavettatazca sAdhorUpari bAhvAdinA darzayataH zaGkA bhavati // athavA to coro vaDe e ghara corAyuM hoya, athavA gRhasthanA zatru vaDe tenA jIvanano vinAza e divase karAyelo hoya to pachI sAdhu upara zaMkA thAya ke "emaNe corI / hatyA karI haze.' pa kyAreka e gRhasthanI nokarANI - dAsI te rAtre koInI sAthe bhAgI jAya athavA to koI nokara bhAgI jAya ke pachI e gRhasthanI putravadhU koIkanI sAthe bhAgI jAya. A badhA bhAgI jAya to gRhasthane to AMgaLI batAvanAra sAdhu upara ja T candra. : prazna H te kayA pratyapAyo che ? T oghaniryukti-440 : uttara H TIkArtha : sAdhue je dizA tarapha hAtha prasArIne gharanI pRcchA karI ane vAstavya sAdhue ma bAhu vagere prasArIne te gharanuM kathana karyuM. te ghara kadAca agni vaDe baLI jAya ane to pachI gRhastha te sAdhu upara zaMkA kare ke "te sAdhue bIjA sAdhune gaIkAle A ghara AMgaLI vaDe dekhADeluM, tethI zakya che ke kadAca te sAdhu vaDe karAyelo A ghAta hoya, nahi ke bIjA vaDe karAyelo.' bha A su |TM dA tA. ji | || 393 // Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / zrIbhodha-tyu bhAga-2 zaMkA jAya ke "A je kaMI ghAta thayo che, e badho te sAdhu vaDe karAyelo che." niryukti karI ' ema gRhasthano uMcI koTino ghoDo koI corI gayuM hoya to pachI hAtha vagere vaDe gharane dekhADatA sAdhunI upara ja badhAne zaMkA thAya. (mATe AvI rIte gharo puchavA nahi ke dekhADavA nahi.) vRtti : idAnIM yAni pratikuSTakulAni kathitAni tAnyebhirabhijJA varjayati - // 384 // ma o.ni. : paDikuTThakulANaM puNa paMcavihA thUbhiA abhinnANaM / bhaggagharagopurAI rukkhA nANAvihA ceva // 441 // teSAM pratikuSThakulAnAM paJcavidhA stUpikA'bhijJAnaM bhavati, kathaM punaH paJcaprakAratvaM ?, jattha amuI thubhigA tattha bha| ma paDikuTThakulAdi tIse vA abbhAse purao vA pakkhao vA maggao vA tiriyaM vA, yadivA anyathA paJcavidhA stUpikA - kRSNanIlaraktapItazuklabhedabhinnA yA stUpikA, sA abhijJAnaM bhavati, bhagnagRhasamIpAdau vA tathA gopurasamIpe vA bahirantarvA vRkSA nAnAvidhA abhijJAnaM pratiSiddhakulAnAm / candra. je niSiddha kulo dekhADyA tene 441mI gAthAmAM kahevAtA cihno vaDe choDavAnA che. oghaniryukti-441 : TIkArtha : niSiddha kulonI pAMca prakAranI skUpikA - abhijJAna - cihna hoya che. te A pramANe // u84|| Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A niryukti oil = H Saa (1) jyAM te skUpikA che tyAM pratiSiddha kUlAdi che. (2) athavA to te oNpikAnI najIkamAM che. (3) athavA te skUpikAnI zrI oghaNuM AgaLa che. (4) athavA te skUpikAnI paDakhe che. (5) athavA te skUpikAnI pAchaLa che ke tenI tIrthI dizAmAM che. bhAga-2 athavA to bIjI rIte pAMca prakAranI tRpikA saMbhave che. kRSNa-nIla-rakta-pIta-zukla e pAMca bhejavALI je skUpikA, te cihna bane. | 35 || - A uparAMta (1). bhAMgelA gharanI najIkamAM...vagere. (2) nagaranA daravAjAnI najIkamAM (3) bahAra (4) aMdara (5) judA judA vRkSo. Ama pratiSiddha kulonA pAMca cihno che. (Azaya e che ke sthApanAkulo puchanAra ke kahenAra hAtha vaDe, AMgaLI vaDe e gharonI pRcchA ke kathana na kare. paNa A rIte bole ke "pelA bhAMgelA gharanI najIkamAM raheluM ghara sthApanAkula che..." Ama upara batAvelA ke evA prakAranA bIjA cihno vaDe te gharonI pRcchA ane kathana kare. paNa AMgaLI dekhADavAdi koIpaNa anucita pravRtti nai kare.) vRtti : DUta sthApanAnevuM na pravedRDhyuM, yati: - o.ni. : ThavaNA milakkhuniSTuM aciyattagharaM taheva paDikuTuM / evaM gaNadharameraM aikkamaMto virAhejjA // 442 // sthApanAkulAni tathA 'milakkhu' mlecchagRhaM tathA aciyattagRhaM tathA 'pratikuSTaM' chimpakAdigRhaM sUtakopetagRhaM vA, * F S = + = F (ke "fe. G 395 che. H 5 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha-tyu niryukti bhAga-2 ||86||maa eteSu na praveSTavyaM, iyaM 'gaNadharamerA' iyaM gaNadharasthitistatazcaitAM merAM pravezenAtikrAman virAdhayati darzanAdi / ta yandra. : lI pAta meM sthApanAkomA praveza na 42vo. bha3 - modhaniyujita-442 : 2Irtha : sthApanAlo, 57nuM ghara, prIti 24nu ghara, chiM5hanu 52, sUtavANu 52... A badhAmAM praveza na karavo. A gaNadharonI maryAdA che. tethI AvA gharomAM praveza karavA dvArA A maryAdAne oLaMganAro sAdhu darzanAdine virAdhe che. o.ni. : Aha-pratikRSTakuleSu pravizato na kazcit SaDjIvavadho bhavati kimarthaM parihAra iti ?, ucyate - 55chakkAyadayAvaMto'vi saMjao dullahaM kuNai bohiM / AhAre nIhAre duguMchie piMDagahaNe ya // 443 // sugamA // navaram-AhAranIhArau yadyaguptaH san karoti, 'jugupsiteSu' chimpakAdiSu yadi piNDagrahaNaM karoti tato durlabhAM bodhi karotIti / nanu ca ye iha jugupsitAste caivAnyatrAjugupsitAstataH kathaM pariharaNaM karttavyaM ? ucyate - je jahiM duguMchiyA khalu pavvAvaNavasahibhattapANesu / jiNavayaNe paDikuTThA vajjeyavvA payatteNa // 444 // - // 86 // Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga-2 ye 'yasmin' viSayAdau jugupsitA: pravrajyAmaGgIkRtya vasitamaGgIkRtya tathA bhaktaM pAnaM cAGgIkRtya te tatra varjanIyAH, zrI othayuM. tattha pavvAvaNaM pratItya avaruddhigA Na pavvAvaNajoggA vasahibhattapANesu joggA, vasahimaGgIkRtya jugupsito bhaMDANa niryukti ke 'It. vADao tattha vasaI na kIDa, jato tattha gAiyavvanacciyavvaeNa asajjhAyAdi hoi, pavvAvaNabhattapANesu puNa juggo, tathA bhaktapAnagrahaNeSu jugupsitAni sUtakagRhANi pavvAvaNesu ya, tANi puNa vasahi aNNattha davAveMti, aNNANi puNa I 397ll = tipi vordUi hU va va)mALa, te ninavanapratiSThA varganIyA: pratyenA candra, : prazna : pratiSiddha kulomAM pravezIe toya tyAM kaMI chakAya jIvavadha to thato ja nathI. to pachI e kuLono tyAga | karavAnI jarUra ja zI che ? oghaniryukti- 443. uttara : TIkArtha : sugama che. (SaTkAyanI dayAvALo evo paNa saMyamI nidita AhAra, nihAra, piMDagrahaNamAM bodhine durlabha kare che.) mAtra ATalo artha spaSTa karavo ke jo e sAdhu AhAra ane nihAra chUpI rIte na kare, bI jAheramAM kare. ane jo chipakAdionA gharomAM piMDagrahaNa kare to e bodhine durlabha kare. arthAt ene samyakatvanI prApti durlabha banI jAya. prazna : je gharo ahIM jugupsita che teja gharo anyasthAnamAM ajuguNita che. to pachI zuM karavuM? zuM badhe ja e gharo choDI devA. (athavA to - je gharo gocarI-pANI vagere amuka viSayamAM jugupsita che, te ja gharo anyasthAnamAM = dIkSA anyasthAnamAM = dIkSA- / 397 Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E B ra vasati vagere viSayamAM ajugupsita che... AvuM hoya to zuM karavuM ?) zrI oghaniryukti oghaniryukti-444 : uttara : TIkArtha : je deza, gAma vageremAM je kuLo dIkSAne AzrayIne, upAzraya vasatine AzrayIne |ii ane bhojana-pANIne AzrayIne jugupsita hoya te dezagAmAdimAM te kulo te dIkSAdine AzrayIne varjavA. (athavA to - je bhAga-2 - gharo gocarI-vasati-dIkSA vagere je je viSayomAM juguNita hoya te te viSayomAM te choDavA. paNa gocarI-vasati-dIkSA Adi 398 = je je viSayomAM ajuguNita hoya te te viSayamAM te gharo varjavAnI jarUra nathI.) temAM dIkSAne AzrayIne vicArIe to ja avanthiko e dIkSA mATe yogya nathI, (je loko bIjA vaDe pratiSedha karAyelA hoya, jenA mAthe devuM hoya, leNadAra ghaNA # hoya, vagere. evA loko avarundhika kahevAya.) paNa vasati, bhakta, pAna mATe yogya che. (arthAtu avasandhikone dIkSA na ja | apAya. paNa emanA ghare rahevAya kharuM. emanA bhojana-pANI khape.) vasatinI apekSAe vicArI to nATaka caTaka T karanArAono vADo juguNita che. tyAM vasati na karAya eTale ke sAdhuoe tyAM na rahevuM. kemake tyAM gItagAna-nAcagAna | satata cAle enA kAraNe sAdhuo svAdhyAya ja na karI zake. hA ! naTono vADo dIkSA, bhojana, pANI mATe yogya che. tathA bhojana-pANInA grahaNamAM sUtakagRho juguNita che. tathA e gRho dIkSAmAM paNa juguNita che. sUtakanA gRho = e gharavALAo potAne tyAM to sAdhuone vasati na Ape, paraMtu bIjAne vasati apAvaDAve. keTalAka nokara vagerenA (camAra vagerenA) gharo evA che ke je vasati - dIkSA - bhaktapAna e traNeyanA doSathI duSTa = = = * . I 398 Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = 'P | 399o = = T che. arthAtu e doSavALA bane che. tyAM A traNamAMthI kazuM na karAya. zrI oghaniryukti A badhA kulo jinavacanamAM niSiddha che, te yatna vaDe varjavA. (sAra eTalo ja che ke jayAM je karavAthI sAdhuo, jinazAsana niMdApAtra bane tyAM te prakAranI pravRtti na karavI. lokaviruddha AcaraNa na karavuM.) bhAga-2 vRtti : athavA pazcArddhamanyathA vyAkhyAyate, pavvAvaNe duguMchiyA ete - o.ni. : aTThArasa purisesu vIsaM itthIsu dasa napuMsesuM / pavvAvaNAe ee duguMchiyA jiNavaramayaMmi // 445 // pavvAvaNe jiNavayaNe paDisiddhA, vasahiduguMchiyA osaNNA amaNuNNA vA, bhattapANevi ete ceva, ete jinavacanapratikuSTAH / candra.: athavA to A gAthAno pAchalo aDadho bhAga bIjI rIte vyAkhyAna karAya che. te A pramANe - dIkSA mATe juguNita vyaktio A che. oghaniryukti-445 TIkArtha : jinavacanamAM puruSomAM aDhAra prakAranA puruSo, strIomAM 20 prakAranI strIo ane , - napuMsakomAM 10 prakAranA napuMsako dIkSA mATe niSedha karAyelA che. juguNita che. (tenuM varNana anya granthomAMthI jANavuM.) - 399 = = ke = , 5 5 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E vasatimAM juguNitazithilo ke asAMbhogiko che. (A vAta sAdhuonI apekSAe che. arthAt jayAM zithila sAdhuo kyA zrI ogha-vI. I ke asAMbhogiko rahe tyAM anya sAdhuoe na rahevuM.) niryukti na | " bhojana ane pAnamAM paNa Aja pratikuSTa - niSiddha che. (arthAtu zithila sAdhuo sAthe ke asAMbhogiko sAthe bhojana- If bhAga-2 pANIno vyavahAra na karavo. emane lAvI paNa na ApavA. emanA levA paNa nahi ane bhegA maLI vAparavuM paNa nahi.) 400 = na, mo.ni. : rosena neT maso mAthAno pavatha ya madaUT I vippariNAmo appaccao ya kucchA ya uppajje // 446 // sarvathA yena kenacit 'doSeNa' nimittena yasya saMbandhinA 'ayazaH' azlAghA 'AyAsaH' pIDanaM pravacane bhavati, bha agrahaNaM vA vipariNAmo vA zrAvakasya zaikSakasya vA tanna karttavyaM, tathA'pratyayo vA zAsane yena bhavati yadutaite'nyathA vadanti anyathA kurvanti evaMvidho'pratyayo yena bhavati tanna karttavyaM, tathA jugupsA ca yenotpadyate yaduta varAkA ete dayAmanaskAstadevaMvidhaM na kiJcitkAryam / candra, : oghaniryukti-446 : TIkArtha : sAra e ke je koI vyakti saMbaMdhI je koI nimitta vaDe sarva prakAre aprazaMsA ane jinazAsanane vize pIDA thatI hoya athavA to zrAvakanuM agrahaNa thatuM hoya eTale ke zrAvaka dIkSA levAnI bhAvanA choDI daI : 6 = k "s 400I. - E Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja niyukti chai. P P = = E F = dIkSA grahaNa karatA aTakato hoya athavA to nUtanadIkSatane viparINAma thato hoya eTale ke tene dIkSA levAno aphasosa, dIkSA zrI ogha-yu. pratye arucibhAva pragaTato hoya tevI pravRtti sarva prakAre na karavI. bhAga-2 " tathA jenA vaDe lokone jinazAsanamAM avizvAsa utpanna thato hoya ke "A badhA to jUduM ja bole che ane judu ja Acare che." to Avo avizvAsa jenA kAraNe thAya te na karavuM. | 401 ll tathA jenA vaDe lokone jainasAdhu pratye jugupsA utpanna thAya ke "A dayAmanavALAo to bicArA che, bApaDA che..." i to evA prakAranuM koIpaNa kAma na karavuM. vRtti : yastu punarevaM karoti tasyedamuktaM bhagavatA - o.ni. : pavayaNamaNapehaMtassa tassa niddhaMdhasassa luddhassa / bahumohassa bhagavayA saMsAro'NaMtao bhaNio // 447 // pravacanamanapekSamANasya tasya 'niddhandhasasya' niHzUkasya lubdhasya bahumohasya bhagavatA saMsAro'nanta ukta iti / / candra.: je sAdhu vaLI AvA prakAranI pravRtti kare che, tene to bhagavAna vaDe A pramANe kahevAyuM che ke, oghaniryukti-447 : TIkArtha : jinazAsananI apekSA nahi rAkhanArA, niSpharapariNAmavALA, ghaNA mohavALA te = = = = = = = fbe Il XOS Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti | bhAga-2 sAdhuno bhagavAna vaDe anaMtasaMsAra kahevAyo che. tathA na kevalaM bahumohasyaitadbhavati yo'pyanyastasyApyevaM kurvato'nanta eva saMsAraH / etadevAha - o.ni. : jo jaha va taha va laddhaM giNhai AhArauvahimAIyaM / ___samaNaguNamukkajogI saMsArapavaDDao bhaNio // 448 // sAmAM E // 402 | F E F = = = candra. : mAtra ghaNA mohavALAne ja AvuM thAya evuM nahi, je vaLI bIjo che = alpa mohavALo che, AvuM AcaraNa karanArA teno paNa anaMta ja saMsAra thAya. A ja vAta kare che. oghaniryukti-448 : TIkArtha : spaSTa che. (je sAdhu maLelA AhAra-upAdhi vagerene game tema grahaNa kare. athavA to je sAdhu game te prakAre maLelA AhAra upadhi vagerene paNa grahaNa kare. zramaNaguNonA yogone choDI cUkelo te sAdhu saMsAravardhaka kahevAyelo che.) vRtti : evaM tAvajjJAnavatAmapi doSAH, 59ye ta punarAcAryeNa muNDitamAtrA agItArthA eva muktAste satarAmajJAnAdeva 402 Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 5 F da eSaNAdi na kurvanti, etadevAha - zrI oghaniryukti. mo.ni. alamosaUAM vA vada te nAtkiMti niviramathe vA ! bhAga-2 | kuriNami va poyAlA je mukkA pavvaiyamittA // 449 // sugamA // navaraM 'kuriNamitti mahati araNye 'poyAlA' mRgAdipotalakAste yathA yUthapatinA muktAH santo // 40 // ma Na vinazyanti evaM te'pIti / candra.: Ama A to jJAnavALAone paNa doSa lAge. (arthAt jeo jANatA hovA chatAM niSphara banI game tema varte ja emane te jJAnI hoya to paNa doSa lAge... e vAta karI) - je vaLI ziSyo AcArya vaDe mAthe muMDana karAvatAnI sAthe ja agItArthapaNAmAM ja chUTA mUkAya che, teo to bicArA avazya ajJAnanA kAraNe ja eSaNAdipiMDanI zuddhi vagerene nahi kare. (AcArye dIkSA ApyA bAda kazo zAstrIyabodha ApyA vinA eka ke bIjA bahAne je ziSyone rakhaDatA mUkI dIdhA, teo to bicArA ghora ajJAnatAnA kAraNe DhagalAbaMdha doSo sevavAnA ja.) Aja vAta kare che ke - oghaniryukti-449 : TIkArtha spaSTa che. (te sAdhuo eSaNAne ke aneSaNAne ke jinavaranA matane zI rIte jANaze?) ka = = = = = * = * 8 e fe 1 403|| : Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtra uttarArdhano artha A pramANe che ke jema moTA jaMgalamAM haraNiyAnA vaMdanA adhipati vaDe chUTA choDI mUkAyelA haraNiyAnA zrImodha-tyu baccAo vinAza pAme. tema A sAdhuo paNa vinAza pAme. niyukti bhAga-2 evaM tAvadAcAryadoSeNaivaMvidhA bhavanti, ete tu svadoSeNa bhavanti, ke ca te ?, ata Aha - o.ni. : gacchaMmi kei purisA sauNI jaha paMjaraMtaraniruddhA / // 404 // mA sAraNavAraNacaiyA pAsatthagayA paviharaMti // 450 // gacche kecitpuruSA niruddhAH santaH zakunIva paJjarAntaraniruddhA, te 'sAraNavAraNacaiyA' sAraNaM-prasarpaNaM saMyame tena bha 'sR gatau' ityasyedaM rUpaM athavA sAraNaM-smAraNaM vA saMyamaviSayaM, vAraNaM-doSebhyo nivAraNamiti evaM niruddhAH santaH / 'caittA' tyAjitAH santaH pArzvasthAdiSu praviharanti / tathA-'jaha sAgaraMmi0' gAhA sugamA, 'evaM gacchasamudde' gAhA sugmaa| tivihovaghAyabhUyaM pariharamANo gavesae piNddN| duvihA gavesaNA puNa davve bhAve imA davve // 451 // evaM trividhasya jJAnadarzanacAritrasyopaghAtabhUtaM piNDaM 'pariharan' parityajan, kiM kurvIta ? ata Aha 'gavesae' gaveSayed-anveSayet, kaM ?-tameva 'piNDaM' saMyamopakAriNaM / idAnIM sA gaveSaNA dvividhA-dravyato bhAvatazca, 44 AM 404 // Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyukti nI / zrImodha-thu dravyatastAvad 'imA' vakSyamANalakSaNA / kA cAsau vakSyamANA?, socyate-vasaMtapuraM nayaraM, jiyasattU rAyA, dhAriNI devI, sA ya attaNo cittasabhaM aigayA kaNagapiTThimige pAsai, sA ya gugviNI, tesu kaNagapiTThimigesu dohalo samuppaNNo, bhAga-2 ciMtei ya-dhannAo tAo jAo eesiM cammesu suvaMti maMsANi ya khAyaMti, sA teNaM DohaleNaM aNavaNijjaMteNa dubbalA jAyA, raNNA ya pucchiyA, kahiyaM ca tIe, tAhe raNNA purisA ANattA, vaccaha kaNagapiTe mige giNhaha, tesiM puNa // 405 // ma migANaM sIvaNNiphalANi AhAro, tayA ya sIvaNNINaM akAlo phalassa, tAhe kittimANi kaNikAphalANi kAuM gayA aDavIe, tattha ya puMjayapuMjayA sIvaNNINaM hiTThA ThavaMti, tAhe kuraMgehiM diTuM, gayA ya jUhavaissa sAheti, tAhe te migA | AgayA, jo so tesiM ahivaI so bhaNai-acchaha tubbhe, pecchAmi tAva attaNA gaMtuM, diTuM ca teNaM, kahiyaM ca tANaM jahA bha keNai dhuttimA kayA amha gahaNatthaM, jeNa akAlo sIvaNNiphalANaM, aha bhaNaha-akAlevi havaMti ceva phalANi, taM| saccaM, kiMtu Na puMjapuMjayA hoMti, aha bhaNaha vAteNa tahA kayA taNNa, jao purAvi evameva vAyA vAyaMtA na uNa | puMjapuMjaehi phalAiM kayAi ThiyANi tA Na gacchAmo tattha, evaM bhaNie kei tattha ThiyA, aNNe puNa asaddahaMtA gayA, tattha ya baMdhamaraNAI pAviyA, je uNa ThiyA te sacchaMdaM vaNesu suhaM modaMte / esa ego diTuMto, bIo bhaNNai-ekko rAyA, teNa ya hatthigahaNatthaM purisA bhaNiyA, jahA giNhaha hatthI, te bhaNaMti-jattha hatthI caraMti vI taM nalavaNaM sukkaM gimhakAleNa, to tattha araNNe arahaTTo kIrautti, rAiNA tahatti paDivaNNaM, tehipi tattha gaMtUNa tahatti 44NE // 405 // Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhA zrI modha niryukti karI bhAga-2 // 406|| ma kayaM asUhaM ca nalavaNaM hariyaM jAyaM, tAhe jUhavaiNA diTuM, nivArei niyakalahage, jahA vidiyameyaM gayakulANaM jayA rohaMti nalavaNA, ettha puNa akAleNa, aha bhaNaha pANiyaM pabhUyaM nijjharesu vaTTai teNa nIlA, taM na (tanna), aNNayAvi jeNa kAraNena bahuyaM pANiyaM huMtaM, na uNa nIlA nalavaNA, tA acchaha mA ettha pavisaha-viNAsaM samAgacchiha, evaM bhaNie je tattha TThiyA te pauraNapANiyaesu suhaM viharaMti, je puNa na ThiyA te vArIsu baddhA hammaMti aMkusapahArehiM / esa bitio diTuMto // esA davvagavesaNA, imA ya bhAvagavesaNA-loguttamaNhavaNAisu miliyANaM sAhUNaM keNai sAvaeNaM bhaddaeNaM vA AhAkammANi bhakkhANi raillayANi, bhoyaNaM vA keNai sAhuNo daTuM bhaddaeNa kayaM, tattha ya aNege nimaMtiA aNNANa ya pabhUyaM dijjai, so ya bhaddao ciMtei-eyaM dadruNa sAhUNo AgamissaMti, AyarieNa taM nAyaM, tato sAhUNo nivAritA, |mA tesu alliyaha, tAhe kei suNaMti kei na suNaMti, jehiM suyaM te pariharaMti, te ya aMtakulapaMtakulesu hiMDaMti, arihaMtANaM bha| ca ANA ArAhiA paraloge ya mahaMtANaM suhANaM AbhAgiNo jAyA / jehiM puNa Na suyaM te tahiM bhoyaNe gayA arahaMtANaM ANAbhaMgo kao aNegANaM ca jammamaraNANaM AbhAgiNo jAyA // ERBE85 candra,H Ama A badhA ziSyo to AcAryanA doSathI AvA prakAranA thAya che. jayAre A ziSyo potAnA doSathI AvA bhane che. prazna : ocha? 8 potAnA 4 ghoSayI mAvA bane cha ? FOTO HE // 40| Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E 6 = '# # = = F = * oghaniryukti-450H uttara : TIkArtha jema pakSiNI pAMjarAnI aMdara purI devAmAM Ave tema gacchanI aMdara saMdhAyelA zrI ogha-vyuM niryukti keTalAka sAdhuo sAraNa ane vAraNa vaDe gacchamAMthI tyajAyelA chatAM pArthasthAdiomAM vicaravA lAge che. sArA... zabdamAM sR dhAtu che, te gati arthamAM che. eTale saMyamamAM prasaravuM, saMyamanuM vizeSataH pAlana karavuM e sAraNa che. athavA to saMyama saMbaMdhI smaraNa karAvavuM te sAraNa che ane doSothI nivAraNa karavuM e vAraNa che. (gacchamAM gurU ziSyo pratye A sAraNa-vAraNa | 407 ll kare ja. emAM keTalAka sAdhuone A gacchavAsa trAsadAyaka jevo lAge. sAraNAdithI teo kaMTALe, gacchavAsa tyAgavAnI | icchAvALA bane ane chevaTe zithilAcArI banIne zithilo sAthe vicare.) oghaniryukti-451 : TIkArtha : A pramANe jJAnadarzanacAritra rUpe traNa ratnonA vinAzabhUta piMDane tyAgato sAdhu zuM kare ? e prazna thavAthI kahe che ke, te ja saMyamopakArI piMDane zodhe. have te gaveSaNA be prakAre che. dravyathI ane bhAvathI. dravyathI gaveSaNA A kahevAze te jANavI. prazna : e vakSyamANa gaveSaNA kaI che? uttara : te ja kahevAya che. vasaMtapura nAmanuM nagara che. jitazatru rAjA che. dhAriNI rANI che. te potAnI citrasabhAmAM gaI, suvarNanI pIThavALA haraNone jue che. teNI garbhavatI hatI. teNIne te sonAnI pIThavALA mRgalAomAM dohalo utpanna thayo, vicAre che ke "te strIo dhanya che ke jeo A haraNAonA cAmaDAo upara uMdhe che ane mAMsa khAya che." teNI te = F = = = = = 45 = '# ' E , = R F ET ne 47I. Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dohalo saMpUrNa na thavAthI durbala thaI. tethI rAjA vaDe puchAya che. teNI vaDe badhI vAta karAI tyAre rAjAe puruSone AjJA zrI ogha karI ke "jAo, suvarNanI pIThavALA haraNAone pakaDI lAvo." te haraNAono khorAka zrIparNIphaLo che tyAre zrIparNIphaLano niyukti na akALa hato. tyAre te puruSo kRtrima, loTanA banelA zrIparNIphaLone banAvIne jaMgalamAM gayA. tyAM zrIparNIphaLonA Dhagale | bhAga-2 DhagalA nIce jamIna upara sthApita kare che. haraNo vaDe e DhagalA jovAyA. teo gayA ane mRgalAonA yuthanA adhipatine kahe che tyAre te badhA mRgalAo tyAM AvyA. te badhAno je adhipati hato te kahe che ke "tame ubhA raho. huM pahelA tyAM ja jaIne joI AvuM." yuthAdhipatie joyuM, eNe haraNone kahyuM ke "koI dhutArAe ApaNane pakaDavA mATe A DhagalA karelA ja mAM che. kemake atyAre to zrIparNIphaLono akALa che." have jo tame ema kaho ke "akALamAM paNa phaLo hoya ja che.' to e sAcI ja vAta che. paraMtu akALamAM phaLonA DhagalA nathI hotA. have jo tame ema kaho ke "pavananA kAraNe e badhA phaLo eka jagyAe Dhagalo thaI gayA hoya." to e vAta barAbara nathI. kemake pahelA paNa A ja pramANe pavana vAto hato, paNa kyAreya A DhagalArUpe phaLo rahyA nathI. tethI ApaNe tyAM nahi jaIe." Ama adhipatie kahyuM eTale keTalAko tyAM ja rahyAM. anya vaLI haraNo A badhI bAbato upara zraddhA na karIne phaLo. khAvA gayA. ane tyAM baMdhana-maraNAdine pAmyA. je haraNo aTakI gayelA te potAnI icchA pramANe vanomAM sukhethI AnaMda , A eka dRSTAnta che. ; 408 R | Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have bIjuM daSTAnta kahevAya che. zrI oghaniryukti eka rAjA che. tenA vaDe hAthIone pakaDavA mATe puruSo AjJA karAyA ke "hAthIne pakaDI lAvo." teo kahe che ke jyAM ? bhAga-2 " hAthI care che, te nalavana - vAMsaDAonuM jaMgala (ke nala nAmanA ghAsAdi) sukAI gayela hovAthI khAvA AvatA nathI. to te jaMgalamAM reTa karAya (jenAthI puSkaLa pANI e vanamAM jAya ane nala khUba uge.) rAjAe te vAta tatti karI. te puruSoe kho 409 mAM paNa tyAM jaIne te pramANe karyuM. ane sukAI gayeluM nalavana lIluchama thaI gayuM. tyAre hAthIonA yuthanA adhipatie joyuM. te ja ja potAnA baccAone aTakAve che ke je kALamAM nalavano khIle che te kALa to hAthIkuLonI jANamAM ja che. ahIM to akALe nalavana * khIlyuM che. have jo tame ema kaho ke "jharaNAomAM ghaNuM pANI varte che. tethI nalavana lIluchama thayuM che." to e khoTI vAta che . kemake anya kALamAM paNa ghaNuM pANI hatuM ja. paNa kyAreya navina lIlA nathI thayA. tethI tame aTakI jAo. nalavanamAM pravezatA 5 che ka = la 'nahi. = va = la ku ka Ama kahevAyelA je hAthIo tyAM aTakI gayA, teo pracura anna-pANIne vize sukhethI vicare che. jeo vaLI na aTakyA teo pANImAM baMdhAyelA chatAM (?) (kAdavamAM phasAyelA chatAM) aMkuzanA prahAro vaDe haNAya che. A bIjuM dRSTAMta che. A dravyagaveSaNA che. have bhAvagaveSaNA kahe che. lokamAM uttama evA tIrthakaronA snAtrAdi mahotsavamAM bhegA thayelA sAdhuonI bhakti mATe : 409 = e che, = Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koIka zrAvake ke bhadraka pariNAma e AdhAkarmI bhakyo - mIThAI vagere taiyAra karyA. athavA to (snAtrAdi mahotsava vinA ! zrI ogha-6 emaja) sAdhuone joIne koIke bhojana taiyAra karyuM. tyAM te gRhastha aneka sAdhu bAvA vagerene nimaMtraNa ApyuM. e bAvA, niryukti phakIra vagere bIjAone puSkaLa bhojana Ape che. te bhadraka vicAre che ke A rIte anyone apAtuM joIne sAdhuo Avaze." bhAga-2 AcArye A kapaTa jANI lIdhuM. tethI te sAdhuone aTakAve che ke "te sthAnomAM tame jatA nahi." tyAre keTalAka sAMbhaLe che || 410I w to keTalAka nathI sAMbhaLatA. jeoe sAMbhaLyuM teo te AhArAdino tyAga kare che, teo aMtaprAMta kulomAM - sAmAnya gharomAM A na phare che ane arihaMtonI AjJAne ArAdhe che. teo paralokamAM mokSa sukhone bhajanArA thayA. jeoe vaLI AcAryanI vAta na | na sAMbhaLI, teo te bhojanasthAne gayA, arihaMtonI AjJAno bhaMga karyo ane aneka janmamaraNanA bhAgI thayA. (baMdhaka | thayA) mo.na. : jiyasattudevi cittasabhapavisaNaM kaNagapiTThapAsaNayA / Dohala dubbala pucchA kahaNaM ANA ya purisANaM // 452 // sIvannisarisamodagakaraNaM sIvannirukkhahiTThAsu / AgamaNa kuraMgANaM pasatthaapasatthauvamA u // 453 // | 41ol ka F "s E Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na 'ma viiyameyaM kuraMgANaM, jayA sIvanni sIdaI / purAvi vAyA vAyaMti, na uNaM puMjagapuMjagA // 454 // sugamA || navaraM prazastopamA yairyathapatermataM kRtaM, aprazastA ca yairna kRtaM // sugamA, navaraM jayA sIvaNNi sIyaI peu tatItyartha: / || 411 || ma zrI ogha-sthi niryukti bhAga-2 candra. H have A ja arthane gAthAo vaDe upasaMharatA graMthakAra kahe che. oghaniryukti-452-453-454 : TIkArtha : sugama che (jitazatrunI devIno citrasabhAmAM praveza - meM haraNAonuM darzana, dohyalo, rANI durbala-rAjAnI pRcchA, dohyalA aMgenuM kathana - puruSone AzA lADavAonuM karaNa - zrIparNInA vRkSonI nIce sthApana - haraNonuM Agamana - prazasta aprazasta upamA) (eTaluM spaSTa karavuM ke jeo vaDe TUthapatinI AjJA manAI te prazasta upamA che. ane jemanA vaDe e mata na karAyo te aprazasta upamA che. 454mI gAthA sugama che. mAtra sIyaD - tAti e pramANe artha karavo.) (454mI gAthAno artha :haraNAone A prasiddha che ke jyAre zrIparNIphalo phale che... pahelA paNa pavana vAtA hatA, paNa DhagalA nathI thayA.) sma OT stha suvarNapIThavALA zrIparNI jevA ma UT va ma hA // 411|| Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R zrI mAdha- nyU o.ni. : hathigahaNaM gimhe arahaTTehiM bharaNaM tu sarasINaM / niyukti accudaeNa nalavaNA abhirUDhA gayakulAgamaNaM // 455 // bhAga-2 viiyameyaM gayakulANaM jayA rohaMti nalavaNA / // 412 // annayAvi jharaMti sarA na evaM bahuodagA // 456 // sugame, navaraM 'bharaNaM ca sarasINaM'ti mahaMti sarAMsi sarasya ucyante tAsAM bharaNam // yandra. : modhaniyusti-455-456 : TIzartha : spaSTa cha. (hAthImonA hA bhATe nAmAmA moTA sarovarona TI ahiTTayaMtro vaDe bharaNa thayuM. puSkaLa pANI vaDe nalavano khIlyA. gajakulonuM Agamana thayuM.) moTA sarovaro ja sarasI kahevAya 3 che. teonuM bharaNa thayuM. (TuMkamAM ochA pANIvALA sarovaromAM reMTa vagere vaDe puSkaLa pANI bharavAmAM AvyuM. tenAthI e nalavano akALe ugI nIkaLyA.) o.ni. : tathA ca - NhANAIsu viraDyaM AraMbhakaDaM tu dANamAIsu / AyariyanivAraNayA apasatthitare uvaNao u // 457 // For // 412 // Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ snAnAdiSu viracitaM kiJcidbhaktaM, Arambhe vA bhojane dAnAdi kiJcitpravartitaM, tatrAcAryoM nivAraNAM karoti / ayaM zrI modhniryukti cAprazastasyetarasya copanaya uktaH, bhAga-2 ahavA imA bhAvagavesaNA-dhammaruI nAma aNagAro so jiTTAmUle jyeSThamAsa ityarthaH, tarhi AyAvei aTTamaM ca karei, so ya pAraNae saggAme na hiMDai annaM gAmaM vaccai, tattha ya vaccaMtaM sAhuM daguNa ekkA devayA AuTTA, koMkaNagarUyAI // 41 // mA do viuvvai, tAhe sA rukkhahiTThA aNukaMpAe lAueNaM kaMjiyassa bharieNaM acchai, tAhe taM sAhuM abbhAsagaM dRTThaNa ego bhaNai tumaM piba kaMjiyaM tAhe so bhaNai alAhi mama pIeNaM tAhe so bhaNai-ko uNa eyaM vahIhitti tamhA sAhussa dijjau, | tAhe bIo bhaNai-dehi chaDDehi vA, tao teNaM so aNagAro nimaMtio bhaNio ya tubbhe imaM giNhaha, tAhe so bhagavaM bhadavvao khettao kAlao bhAvao ya gavesai, davvao imaM kaMjiyaM sIyalaM surahiM ca, khettato imAe aDavIe ko dei ?, bha kAlato jeTTamAso, etthavi dukkhaM dAuM, bhAvao hatthatuTucitteNa nimaMteti, taM ettha kAraNeNa bhaviyavvaM, tAhe so uvautto heTThA picchar3a jAva bhUmIe pAyA na laggati, uvari pecchai acchINi aNimisANi tAhe devayatti nAUNa vajjiyaM // ahavA vairasAmI dito, vairasAmI AyariehiM samaM vAsArattaM egaMmi nagare Thio, tattha ya sattAhavaddale na koi NIi, sovi bhagavaM Daharao Na NIti tassa puvvasaMgaiyA devA AgayA, te hi tattha vaNiyavesaM kAUNa bhariehiM AgaMtUNa abbhAse ThiA, tehiM tattha aNegarUvaM uvakkhaDiyaM, avvattA akalijjaMtA ya gatA nimaMtaMti sAhuNo, te bhaNaMti-esa Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E = niryukti E zrI ogha khuDalao geNhau, tAhe so AyariyasaMdiTTho payaTTo jAva ajjavi varisai, tAhe tehiM devehiM savvaM vaddalaM uvasaMhariyaM, Agao taM paesaM, devehi ya vIhikUro dAumAraddho pUsaphalaM mAhurayaM ca, so bhagavaM uvautto - ko kAlo vANiyagANaM ettha bhAga-2 AgamaNe, ejja vA akAle vAsaM vA na uvasamai to kiha AgayA ?, imo ya paDhamapAuso kato vIhiNo pUsaphalaM vA?, evaM ciMtittA heTThA uvariM ca nirUvei jAva bhUmIe pAyA na laggaMti aNimisANi acchINi tao gujjhagatti kAUNa // 414 // ma vajjei, tAhe devA satthaM sAharittA vaMdaMti abhinaMdaMti dhanno'si bhayavaM!, tattha ya se veuvvaladdhi nabhogamaNaladdhi ca diti, ma tAhe gayA devA // esA bhAvagavesaNA / | candra.: oghaniryukti-457: TIkArtha : snAtra mahotsavAdimAM koIka vaDe koIka bhakta = bhojana sAdhu mATe banAvAyuM. athavA to AraMbhamAM - bhojanamAM kAMIka dAnAdi pravartAvAyuM. (arthAt puSkaLa bhojana banAvaDAvI badhAne dAna ApavAnuM zaruM. a karyuM.) temAM AcArya nivAraNa kare che. A aprazastano ane Itarano - prazastano upanaya kahevAyo. athavA to A bhAvagaveSaNA che. dharmaruci nAmanA aNagAra hatA. je jeTha mahinAmAM AtApanA le che. ane aTTama dA kare che te pAraNAnA divase svagAmamAM pharatA nathI. paNa bIjA gAmamAM jAya che. tyAM jatAM sAdhune joIne eka devatA Avarjita vI thaI - prasanna thaI. te pachI te koMkaNa dezanA be mANasanA rUpa vagerene vidurve che. pachI vRkSanI nIce sAdhu pratyenI anukaMpAthI | 414 Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bhaktithI kAMjI bharelA tuMbaDAne laIne rahe che. te sAdhune najIkamAMthI jato joIne eka mANasa bole che ke "tuM A kAMjI zrI ogha-yu. pI." tyAre te kahe "mAre pIvA vaDe saryuM. mAre nathI pIvuM." tyAre pelo kahe ke "to A bharelA tuMbaDAne koNa uMcakaze ? niryukti il enA badale sAdhune ja ApI daIe." tyAre bIjo kahe ke "ApI de ke DhoLI de." (mAre koI nisbata nathI.) tyArabAda bhAga-2 tenA vaDe te sAdhu nimaMtrAyo ane kahevAyo ke "tame A grahaNa karo." tyAre te bhagavAna (sAdhu) dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI gaveSaNA kare che. dravyathI - A kAMjI zItaLa ane madhura che. arthAtu ghaNuM uttama dravya che. kSetrathI - AvA jaMgalamAM || 415 to koNa dAna Ape ? kALathI - jeTha mAsa che. AvA kALamAMya AvuM dravya ApavuM agharuM che. bhAvathI - A mANasa hRSTatuSTa citta vaDe - harSavALA ane saMtoSavALA manathI nimaMtraNa kare che. (A badhuM vicAratA ene vastu doSita lAgI. eTale AgaLa vicAre che ke, ahIM koIka kAraNa hovuM joIe. (arthAt A vastu je rIte vahorAvAya che. te svAbhAvika nathI. temAM koIka garabaDa lAge che.) eTale te sAdhu upayogavALo banI nIce jamIna upara jue che ke pelA mANasanA paga bhUmi upara lAgatA nathI. upara jue che ke enI AMkho palakArA vinAnI che. tyAre sAdhue tene deva jANI laI te vastu choDI dIdhI. (te deve ja be mANaso vagerenI vidurvaNA karelI. koMkaNa dezamAM kAMjI vagereno vaparAza khUba haze, eTale koMkaNa dezanA mANasanA vezavALu rUpa vikuvyuM haze. jethI sAdhune vizvAsa paDe.) athavA vaja svAmInuM dRSTAnta che. vajasvAmI AcArya sAthe eka nagaramAM comAsuM rahyA. tyAM sAta divasa dhodhamAra varasAda paDatAM temAM koI sAdhu bahAra , neto 41pa || Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , huM nIkaLato nathI. te paNa bALamuni vajasvAmI nIkaLatA nathI. temanA pUrvabhavanAM paricayavALA devo AvyA. teo tyAM zrI ogha. vepArIno veSa karIne sAthe sAthe AvIne najIkamAM rahyA. teo vaDe tyAM aneka prakAranI vastuo taiyAra karAvAI. pachI niyukti , '/ l avyakta (vyaktaspaSTa nahi tevA) ane bIjAo vaDe nahi oLakhAtA teo upAzrayamAM gayA, sAdhuone nimaMtre che. vi bhAga-2 sAdhuo kahe che ke "A bAlamuni bhikSA grahaNa karo." (eTale ke A vajamuni ja bhikSA levA jAya.) tyAre AcArya vaDe || 416 | w Adeza karAyela vaja bhikSA levA nIkaLI ja rahyA che, tyAM khyAla Avyo ke "hajIpaNa varasAda varase che." (eTale te ubhA I rahI gayA, tyAre te devoe badhA vAdaLa saMharI lIdhA. tethI temanA sthAnane pAmyA. (badhA bhikSAsthAne pahoMcyA devoe na cokhAnA bhAta ApavAnI zaruAta karI. sopArI ane madhura vastu paNa ApavA lAgyA. te bhagavAna (vajasvAmI) upayoga ja mUke che ke vANiyAono ahIM AvavAno A kayo kALa che? ane Aje akALe varasAda aTake nahi. to A badhA kevI rIte : AvyA? vaLI A to prathama comAsuM (aSADha-zrAvaNa mAsa) che. to sopArI, vrIhi kyAMthI hoya ?" A pramANe vicAratA nIce ane upara jue che, to e vaNikonA paga bhUmi upara lAgatA nathI ane netro palakArA mAratA nathI eTale te vaNikone yakSa=deva jANIne vajasvAmI vahoravAnuM choDe che. tyAre devo sArthane saMharaNa karI vaMde che. name che, prazaMse che ke "tuM dhanya che." tyAM devo vajasvAmIne vaikriyalabdhi ane AkAzagamananI labdhine Ape che. pachI devo gayA. A bhAvagaveSaNA che. vRtti : amumevArthaM gAthAbhirupasaMharati, atra niyuktikAra: kathAnakadvayamapi upasaMharanAha - * Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maNa zrI modha o.ni. : dhammarui ajjavaire laMbho veuvviyassa nabhagamaNaM / niryukti jivAmUle aha aTThameNa uvariM hiTThA ya devANaM // 458 // bhAga-2 - dharmaruciranagArastathA''ryavairasvAmI lambho vaikurvikalabdhernabhogamanalabdhezca tasyaiva, tathA jyeSThAmUle jyeSThamAsa sa ityarthaH / dharmaruciraSTamabhaktena sthito'nyasmin grAme gacchan devena dRSTaH sa ca bhagavAnadhastAdupari copayogaM dattvA punazca // 417 // mA Na na gRhItavAnakalpyamiti / candra. : A ja arthane gAthAo vaDe upasaMhare che. temAM niryuktikAra beya kathAnakono upasaMhAra karatA kahe che ke oghaniryukita-458 : TIkArtha : dharmaci aNagAra tathA Aryavaja svAmI. laMbha eTale te ja vajasvAmIne vaikriyalabdhino ane AkAza gamana labdhino lAbha. jayeSThAmUla eTale jeThamAsa. dharmaruci aTTamanA pAraNe aTTama karato bIjA gAmamAM jato e deva vaDe dekhAyo. te bhagavAne nIce ane upara upayoga ApIne akathyane na lIdhuM. vRtti : idAnIM bhASyakAro dharmarucikathAnakamupasaMharannAha - o.ni.bhA. : AyAvaNa'TThameNaM jeTThAmUlaMmi dhammaruiNo u / gamaNa'nnagAmabhikkhaTThayAe devassa aNukaMpA // 232 // na 417 // Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha niryukti bhAga-2 // 418 // mA koMkaNarUvaviuvvaNa aMbila chaDDema'haM piyasu pANaM / chaDehitti ya biio taM giNha muNitti uvaogaM // 233 // taNhAchuhAkilaMtaM daTTaNaM kuMkaNo bhaNai sAhuM / ujjhAmi aMbakaMjiya ajjo giNhAhi NaM tisio // 234 // soUNa koMkaNasya ya vayaNaM sAhU imaM viciMtei / gavisaNavihie niuNaM jaha bhaNi savvadaMsIhiM // 235 // gavisaNagahaNakuDaMgaM nAUNa muNI u muNiyaparamattho / AhaDarakkhaNaheuM uvauMjai bhAvao niuNaM // 236 // ukkosadavvakhittaM ca araNNaM kAlao nidAho u / bhAve haTThapahaTTho hiTThA uvari ca uvaogo // 237 // " PERSEE // 418 // Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti na bhAga-2 419 * F daTThaNa tassa rUvaM acchinivesaM ca pAyanikkhevaM / uvauMjiUNa pudi gujjhagamiNamo tti vajjei // 238 // gaveSaNAgahanameva 'kuDaMga' gahvaramityarthaH, tajjJAtvA muniH // utkRSTametadrvyaM-kAJjikaM surabhi kSetrato'raNye kuto'sya sambhavaH ?, zeSaM sugamaM / dRSTvA ca 'tasya' devasya rUpaM varjayatIti saMbandhaH / candra. : have bhANakAra dharmaruci kathAnakano upasaMhAra karatA kahe che. oghaniryukti-bhASya-232 thI 238 : TIkArtha : gaveSaNA e ja gahana eTale gadhvara (gADhavana) tene jANIne... (236mI gAthAno pUrvAdha che.) utkRSTa A dravya - sugaMdhI kAMjI che. kSetrathI to jaMgalamAM Ano saMbhava kyAMthI hoya ? (237mI gAthAno pUrvAdha che) bAkI badhuM sugama che. (kathAnaka AgaLa ApI ja dIdhuM che. chatAM sArArtha nIce dekhADAya che. 232 - aTTama vaDe AtApanA - jeThamAsamAM dharmarucinuM anyagAmamAM bhikSA mATe gamana - devanI anukaMpA. 233 - koMkaNarUpanuM vidurvaNa - huM kAMjIne pheMku chuM, tuM pAnane pI le. "pheMkI de" e pramANe bIjo bole. - muni grahaNa = = = = * it + = fb"is he's '19o F E Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E 5 E F nA karo ane upayoga kahe. 234 - tRSA ane bhUkhathI duHkhI thatA sAdhune kuMkaNa bole ke huM A aMbikAMjIne pheMkI dauM chuM. tarasyo zrI ogha thayelo tuM laI le. 23pa - koMkaNanA A vacanane sAMbhaLIne sAdhu vicAre che ke sarvadarzIoe (kevalIoe) gaveSaNAvidhimAM niryukti nipuNatApUrvaka kaheluM che ke gaveSaNA rUpI gADha vAMsaDAnA vanane jANIne paramArtha jANanAra sAdhu abhyAhatanuM rakSaNa karavA mATe bhAga-2 bhAvathI nipuNatApUrvaka upayoga mUke. 237 - dravya utkRSTa che. kSetra jaMgala che. kAlathI unALo che. bhAvamAM hRSTaprahRSTa thayelo | 420) vahorAve che. nIce ane upara sAdhu upayoga Ape che. 238 tenA akSi niveza ane pAdanikSepane joIne "A deva che." ema upayoga karIne ene tyAge che. vRtti : idAnIM bhASyakAra eva vairasvAmikathAnakamupasaMharannAha - mo.ni.mA.: sattAvitre puSyAMkA vAyavarUvaDavaDavi | AmaMtaNa khuDDugurU aNuNNavaNaM biMdu uvaogo // 239 // saptAhavardale pUrvasaGgatikadevo virUparUpaM - anekaprakAraM uvakkhaDittA AmantraNaM kSullakasya kRtavAn, guruNA ma cAnujJAtaH pravRttazca, punazca bindupatanAt sthito, devena copasaMharitaM, punazca vairasvAminA upayogo datta iti / candra. : oghaniryukti-bhAgya-239 : TIkArtha : sAta divasanA varasAdamAM pUrvaparicita deva aneka prakAranI vastuo = F = = = = '# = E * oN Kit *fka ' I: is , 420 - E Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R zrI otha banAvIne kSullakane AmaMtraNa kare che. guru vaDe anumati apAyela vaja svAmI gocarI levA pravRtta thayA. paNa biMduno pAta niryukti thavAthI pharI aTakI gayA. deve vAdaLo saMharI lIdhA. pharI vaja svAmIe upayoga mUkyo. bhAga-2 o.ni. : esA gavasaNavihI kahiyA bhe dhIrapurisapannattA / gahaNesaNaMpi etto vocchaM appakkharamahatthaM // 459 // // 421 // mA sugamA / candra. : oghaniyukti-459 : TIkArtha : sugama che. (dhIrapuruSo vaDe kahevAyela A gaSaNAnI vidhi kahevAI. have alpaakSaravALI ane moTA arthavALI grahamaiSaNAne paNa kahIza.). vRtti : tatra yaduktaM 'ita UrdhvaM grahaNaiSaNAM vakSye' iti, tatpratipAdanAyAha - o.ni. : nAmaM ThavaNA davie bhAve gahaNesaNA muNeyavvA / davve vAnarajUhaM bhAvaMmi ya ThANamAINi // 460 // yA'sau grahaNaiSaNA sA caturvidhA-nAmagrahaNaiSaNA, sthApanAgrahaNaiSaNA, dravyagrahaNaiSaNA, bhAvagrahaNaiSaNA ca jJeyA / Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ f zrI ogha nAmagrahaNaiSaNA sugamA, tatra sthApanAgrahaNaiSaNA dvividhA-sadbhAvasthApanAgrahaNaiSaNA citrakarmaNi sAdhumrahaNaiSaNAM kurvan / niryukti darzyate, asadbhAvasthApanAgrahaNaiSaNA'kSAdiSu / tatra dravyagrahaNaiSaNA Agamato noAgamatazca, Agamato bhAga-2 grahaNaiSaNApadArthajJaH, tatra cAnupayuktaH, noAgamato jJazarIrabhavyazarIre tathA jJazarIrabhavyazarIravyatiriktadravyagahaNaiSaNAyAM vAnarayUthaM, bhAvagrahaNaiSaNAyAM tu sthAnAdIni bhavanti, etaduktaM bhavati-bhAvagrahaNaiSaNAM kurvan vivakSite sthAne tiSThati, // 422 // ma dAtRprabhRtIni ca parIkSate bhAvagrahaNaiSaNAyAM, tatra dravyagrahaNaiSaNAyAmidamAkhyAnakam - ekaM vaNaM tattha vAnarajUhaM parivasai, kAleNa ya taM parisaDiyapaMDupattaM jAyaM, ." tAhe jUhavaI bhaNai-aNNaM vaNaM gacchAmo, tattha tesiM jUhavaI aNNavaNaparikkhaNatthaM donni va tinni va paMca va satta va | bha payaTTai, vaccaha vaNaMtare joeha, tAhe gayA egaM vaNasaMDaM pAsaMti pauraphalapuSpha, tassa vaNassa majjhe ego mahaddaho, taM dadruNa bha haTThatuTThA gayA jUhavaiNo sAhati tAhe so jUhavaI savvehi samaM Agao tAhe taM vaNaM rukkheNa rukkhaM paloei, tAhe taM vaNaM suddhaM, teNa bhaNiyA - khAyaha vaNaphalAiM, jAhe te tattha dhAyA tAhe pANiyaM gayA, tAhe so jUhavaI dahassa pariperaMtehiM paloei jAva oyaratANi payANi dIsaMti nIsaraMtANi na dIsaMti, tAhe so bhaNai-esa daho sAvAo tA mA ettha tIraTThiA majjhe vA uyariya pANiyaM piyaha kiMtu nAleNa piyae, tattha jehiM suyaM tassa vayaNaM te puSphaphalANaM AbhAgiNo jAyA, jehiM na sayaM tassa, te rukkhehiMto tassi dahe jaMpAu diti Na ceva uttaraMti teNa aNAbhAgiNo jAtA, evaM ceva Ayario Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha niryukti bhAga-2 mo tANaM sAhUNaM AhAkammuddesiyANi samosaraNaNhavaNAisu pariharAvei, uvAeNa phAsUyaM giNhAvei, jahA na chalijjaMti AhAkammAiNA tahA karei, tattha puvvakayANi khIradahiyAINi tArisANi giNhAvei akayAkAriyAsaMkappiyANi, tattha je AyariyANaM vayaNaM suNiti te pariharaMti te acireNaM kAleNaM kammakkhayaM karihiMti, je Na suNaMti te bhAMti ete tumhArA asadvikalpAH, kiM kAraNaM eyaM na ghippaMtitti ?, evaM asurNetA aNegANaM jAiyavvamariyavvayANaM AbhAgiNo NaM nAyA // 423 ma Na candra. : je kahyuM ke "have pachI grahaNaiSaNAne kahIza." tenuM pratipAdana karavA mATe kahe che. bha oniryukti-460 : TIkArtha : je A grahaNaiSaNA che, te cAra prakAre che (1) nAmagrahaNaiSaNA (2) sthApanAgrahaNaiSaNA (3) dravyagrahaNaiSaNA (4) bhAvagrahaNaiSaNA. nAmagrahaNaiSaNA sugama che. (jIva ke ajIvarUpa je vastunuM pradaauSaLA e pramANe nAma hoya te vastu nAmagrahaNaiSaNA.) temAM sthApanAgrahaNaiSaNA be prakAre che. sadbhAvasthApanAgrahaNaiSaNA eTale citrakarmamAM = citramAM sAdhu grahaNaiSaNAne karato dekhADAya te ane asadbhAvasthApanA grahaNaiSaNA akSAdimAM samajavI. (akSAdine ja grahaNaiSaNA karatA sAdhu tarIke kalpI levAmAM Ave te... nirdoSa gocarI lAvanArA sAdhu pratyenA atizaya bahumAnathI koIka sAdhu / zrAvaka sthApanAjImAM e sAdhunI kalpanA karIne vaMdana kare to e asadbhAvasthApanA grahaNaiSaNA kahevAya.) mA stha sa H ma rA // 423 // Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E F S niryukti E temAM dravyagrahaNaSaNA be prakAre che. (1) AgamathI ane (2) noAgamathI. zrI ogha AgamathI dravyagrahaauSaNA eTale praharaiSaNAzabdanA arthano jANakAra ane atyAre te arthamAM upayoga rahita evo bhAga-2 jIva. 1 no AgamathI dravyagrahaNaSaNA eTale jJazarIra ane bhavya zarIra. (A prasiddha hovAthI TIkAkAre darzAvyA nathI. artha e 424 ja che ke grahamaiSaNA zabdanA arthane jANanAranuM mRtaka. te no AgamathI zarIra dravyagrahamaiSaNA kahevAya. jayAre ja grahamaiSaNAzabdanA arthane bhaviSyamAM jANanArA bAlakAdinuM zarIra e no-AgamathI bhavya zarIra dravyagrahaauSaNA kahevAya.) tathA jJazarIrabhavyazarIrathatirikta dravyagrahaauSaNAmAM vAnaronuM yUtha dRSTAnta che. bhAvagrahamaiSaNAmAM sthAna vagere che. ja kahevAno bhAva e che bhAvagrahamaiSaNAne karato sAdhu vivakSitasthAnamAM ubho rahe tathA bhAvagrahamaiSaNAmAM sAdhu dAtA vagerenI 4) parIkSA kare. temAM dravyagrahamaiSaNAmAM A kathAnaka che. eka vana che. temAM vAnaranuM yUtha rahe che. kALakrame unALAmAM te vana saDI gayelA, pILA, sapheda paDI gayelA pAMdaDAvALu thaI gayuM. tyAre yUthapati kahe che, "bIjA vanamAM jaIe" tyAM te vAnaronA yUthapati bIjA vananI parIkSA mATe be, traNa, pAMca ke sAta vAMdarAone mokale che, ke "jAo, bIjA vanamAM tapAsa karo." tyAre teo gayA, puSkaLa phUla-puSpavALA eka vanakhaMDane jUe che. te vananI vacce eka moTuM sarovara che. tene joIne hRSTa-tuSTa thayelA teo gayA, yUthapatine kahe che. tyAre E424 . Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E # niryukti yUthapati badhA vAMdarAonI sAthe Avyo. tyAre te vananA eke eka vRkSane jue che. e pachI te vana zuddha nakkI karyuM. pachI zrI ogha-thI yUthapatiM vaDe kahevAyuM ke "vananA phaLo khAo." jyAre teo tyAM tRpta thayA, tyAre pANI pIvA gayA. tyAre te yUthapati | of sarovaranI cArebAju jUe che, emAM ene sarovaranI aMdara utaratA pagalA dekhAya che, paNa bahAra nIkaLatA pagalA dekhAtA bhAga-2 nathI. tyAre te bole che ke A sarovara apAyavALuM - muzkelIvALu che tethI ahIM kinAre rahIne ke madhyamAM ke upara pANI nahi | 425 | " pItA. paraMtu nAla vaDe - bhuMgaLI vaDe pANI pIjo ." tyAM je vAMdarAoe tenuM vacana sAMbhaLyuM teo puSpaphaLane bhajanArA thayA. jeoe na sAMbhaLyuM teo vRkSo uparathI te sarovaramAM kudako mAre che, paNa pAchA bahAra nIkaLI zakatA nathI. AthI teo puSpaphaLAdine pAmanArA na thayA. e ja rIte AcArya te sAdhuone prabhunA snAtra mahotsavAdimAM AdhAkarma, dezikAdi Na doSone tyajAve che ane upAya vaDe prAsuka gocarI grahaNa karAve che. je rIte sAdhuo AdhAkarmAdi vaDe ThagAI na jAya e rIte .. kare che. tyAM sAdhuonA Agamana pUrve ja karAyelA dUdha-dahIM-ghI vagere tevA prakAranA, sAdhu vaDe na karAyelA, sAdhuo vaDe nahi ! a karAvAyelA ke sAdhuo vaDe nahi anumodAyelA dravyo sAdhuone grahaNa karAvaDAve. temAM jeo AcAryanA vacanane sAMbhaLe a teo doSitane tyAge. teo jhaDapathI amuka kALe karmakSayane karaze. jeo na sAMbhaLe teo bole ke "A badhA tamArA khoTA vikalpo che. arthAt tame khoTI khoTI kalpanA karo cho. zA mATe A vastu na levAya ?" A pramANe gurunA vacanane nahi sAMbhaLatA teo janmamaraNonA bhAgI thayA. E P's vRtti : idAnImamumevArthaM gAthAbhiH pradarzayannAha - : 425. = | Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odhaniryukti bhAga-2 // 426 // ma parisaDiyapaMDupattaM vaNasaMDaM daTTa annahiM pese / jUhavaI paDiyarie jUheNa samaM tahiM gacche // 461 // sayamevAloeuM jUhavaI taM vaNaM samaM tehiM / viyarai tesi payAraM cariUNa ya te dahaM gacche // 462 // oyaraMtaM payaM diTuM uttarataM na dIsai / nAleNa piyaha pANIyaM na esa nikkAraNo daho // 463 // sugamA; navaraM 'paDiyarie' nirUvie // navaraM 'viyarai' dadAti 'teSAM' vAnarANAM 'pracAraM' aTanamutsaGkalayati // evaM tAvadravyagrahaNaiSaNA uktA / yandra. : modhaniyuti-461-462-463 : TIArtha : spaSTa 4 che. mAtra paDiyarie zahano artha cha. nirUpite / 460bhI thAma 5 5 spaSTa 4 che. mAtra viyarai - dadAti ma artha 42vI. teSAM vAnarANAM pracAra =21 = 62. tanI chUTa Ape che. // 426 // Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da E F - (traNagAthAno spaSTa artha A che ke (461) paDI gayelA sapheda pAMdaDAvALA vanakhaMDane joIne anya sthAne vAMdarAone zrI oghaniryukti jovA mokale. e sthAna jovAye chate yUthapati yUthanI sAthe tyAM jAya. (460) jAte ja teonI sAthe e vanane tapAsIne bhAga-2 | yUthapati teone vanamAM pracAra-pharavAnI chUTa Ape che. te vAMdarAo khAI-pIne sarovaramAM gayA. nIce utaratA paga jovAyA, paNa upara AvatA pagalAne yUthapati joto nathI. eTale te vAMdarAone kahe che ke nALa vaDe - moTI bhuMgaLI vaDe pANI pIo. 427l w A sarovara niSkAraNa =upadravarahita (kudaratI) nathI.) A dravyagrahaNUSaNo batAvI. vRtti : tathA imA bhAvagrahaNaiSaNA ebhiriranugantavyA - T mo.ni. : tA ya vAyA veva, amane daWITH ne ! pa ri pa guyaM tihAM bhAve 464 tatra piNDagrahaNaM kurvatA vakSyamANaM sthAnatritayaM pariharaNIyaM, tadyathA-AtmopaghAtikaM pravacanopaghAtikaM ma saMyamopaghAtikaM ceti / tathA piNDagrahaNaM kurvatA dAtA parIkSaNIyaH-yo'vyaktAdirUpo yadi na bhavati, tathA dAturgamanaM nirUpaNIyaM bhikSArthamabhyantaraM pravizato bhikSAM ca dattvA gacchato gamanaM nirUpaNIyaM, 'gahaNaM'ti sa bhikSAdAtA yasmAda = = *re. CE & '- 5 427o. Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mi mo zrI jodha- tthu haNDikAdisthAnAdgrahaNaM bhikSAyAH karoti tannirUpaNIyaM sa dAtA tAM bhikSAM gRhItvA'bhyAgacchan nirUpaNIya:, 'patte 'tti niryukti prAptasya dAtustasya hasta udakArdrA na veti nirUpaNIyaH, athavA 'patte 'tti pAtraM sthAnaM yasmin bhikSAmAdAya gRhastha AgataH kaDucchukAdi tannirIkSaNIyaM, athavA pattetti prAptaM dravyamodanAdi nirUpayati 'pariyatte 'ti parAvRttamadhomukhaM sthitaM sa bhikSAM dadato dAtuH kaDucchukAdikaM tannirUpayati kadAcidudakAryaM bhavati, 'pADie 'tti pAtitazca pAtrake piNDo / / 428 / / ma nirUpaNIyaH, 'guruyaM 'ti gRhasthabhAjanaM sthAlyAdi guru bhavati, kadAcidravyaM guDAdi guru bhavati, pASANAdirvA ma tadravyasyopari yo dattaH, tathA 'tiha'tti trividhaH kAlo vaktavyaH, bhAvazca prazastAprazastarUpo vaktavyaH / bhAga-2 sa Na UT ssa gAM T grahaNayantra : bhAvApraiSAkhA dvAro vaDe bharAvI. jo niyukti - 464 : TIDaartha : (1) piMugraza DaranArA sAdhu uDevAtA trA sthAna choDI hevA. (1) AtmopadhAsiGa (2) pravayanopaghAti (2) saMyamopadhAti. (2) piMDagrahaNa karanArAe dAtAnI parIkSA karavI ke je dAtA bALaka vagere rUpa na hoya. (3) dAtAnuM gamana jovuM. eTale ke bhikSA mATe aMdara pravezatA ane bhikSA ApIne bahAra nIkaLatA tenA gamananuM nirUpaNa karavuM. (4) te bhikSAdAtA hAMDI vagere rUpa je sthAnathI bhikSAnuM grahaNa kare te hAMDI vagere sthAna jovuM. (anna pakAvavAnuM mATI bha NaM ma hA at spa 118 22 11 Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha.dha kaza vagerenuM vAsaNa te hAM ) * F E F niryukti | (5) te dAtA te bhikSA laIne pAcho Avato hoya, te jovo. bhAga-2 (6) najIka pahoMcI cUkelA dAtAno hAtha pANIthI bhIno che ke nahi ? te jovuM. athavA to pAtra eTale sthAna. bhikSA # lAvIne gRhastha Avelo hoya te kaDacho vagere rUpa pAtra-sthAna jovuM, athavA gAthAmAM lakhela patte eTale prApta = lAveluM | 429 dravya, bhAta vagerene te sAdhu jue. (gAthAnA je zabdanA ja traNa artha lIdhA. AvI pahoMcelA dAtA, dAtAnA hAthamAM rahelA vAsaNa ke vAsaNamAM rahela vastu) (7) bhikSA ApatA dAtAnA UMdhA thayelA kaDacho vagere rUpa sAdhanane jue. kadAca te nIcenA bhAgamAM pANIthI bhInuM hoya. (kaDacho sIdho hoya tyAre to tenI nIceno bhAga na dekhAya. paNa vastu mAtrAmAM vahorAvavA mATe jyAre e kaDacho uMdho ja karavA jAya tyAre kaDachAnI nIceno bhAga dekhAya. e jo kAcA pANI vagerethI bhIno hoya to tarata vahorAvatA zrAvakAdine aTakAvAya.) (8) pAtrAmAM paDI cUkela piMDa jovo joIe. (9) kyAreka gRhasthanuM thALI vagere rUpa vAsaNa bhAre hoya, kyAreka vAsaNamAM raheluM dravya, goLa vagere bhAre hoya athavA A to vAsaNanI upara mUkelo je patthara vagere hoya te bhAre hoya. A badhuM paNa sAdhue cakAsavuM. = * 'T 429o . Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) nArano vAno che. (11) prazasta bhane prazasta 35 bhAva vAno cha. zrI oghaniryukti bhAga-2 // 430 // vRtti : idAnIM bhASyakAra: pratipadaM vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavaM prati vyAkhyAnAyAha - o.ni.bhA. : AyA pavayaNa saMjama tivihaM ThANaM tu hoi nAyavvaM / goNAi puDhavimAI niddhamaNAI pavayaNami // 240 // trividhamupaghAtikaM sthAnaM bhavati, tadyathA-AtmopaghAtikaM pravacanopaghAtikaM saMyamopaghAtikaM ceti, tatra yathAyogaM | gavAdibhirAtmopaghAtikaM bhavati, pRthivIkAyAdibhiH saMyamopaghAtikaM bhavati, niddhamaNAdi-nagarodakopaghasarAdi upaghAtasthAnaM pravacanaviSayaM bhavati / ' PER BEE candra, : have bhANakAra A ja gAthAnA dareka padonuM vyAkhyAna kare che. temAM sthAna nAmanA prathama avayavanuM vyAkhyAna karavA mATe kahe che. modhaniyukti mAdhya-240 : TArtha : (1) sthAna : 75ghAtasthAna parecha. (1) AtmopavAti (2) pravacanopaghAtika (3) saMyamopaghAtika. temAM gAya vagere vaDe AtmopaghAsika thAya. pRthvIkAya vagere vaDe saMyamopaghAtika thAya, FOTO HE // 40 // Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = " ka zrI oghaniryukti bhAga-2 | 'E - * ne 431 | F = + ane nagaranA melA pANInI gaTarAdi e pravacana saMbaMdhI upaghAtasthAna che. (Azaya e che ke sAdhu jo gAya vagerenI najIkanA bhAgamAM ubho rahI bhikSA vahore to kyAreka vIpharelI gAyathI nukazAnano saMbhava che. ema sacitta mATI, pANI vagerethI vyApta gharamAM gocarI mATe jAya to jIvavirAdhanAnA kAraNe saMyamaghAta thAya. ane gaTarAdi gaMdA sthAna pAse gocarI mATe ubho rahe to zAsananI niMdA thAya. gAthAnA uttarArdhanA jo paddhavimAruM vagere zabdo pUrvArdhanA te te yogya zabdo sAthe joDavAnA che. dA.ta. mAyAzorDa, viyA-nimA vagere krama pramANe na joDavA. kemake pUrvAdhamAM bIjo zabda puDhavImA che. jyAre uttarArdhamAM bIjo | zabda pavayA che. teno krama pramANe saMbaMdha besato nathI. eTale yathAyo zabda lakhIne darzAvyuM che ke jenI sAthe jeno saMbaMdha yogya hoya te pramANe padArtha ghaTAvavo.) vRtti : tatra gavAdibhiH kathamAtmopaghAto bhavatIti etatpradarzanAyAha - o.ni.: goNe mahise Ase pillaNa AhaNaNa mAraNaM vAvi / daragahiya bhANabhedo chaDDaNi bhikkhassa chakkAyA // 465 // calakuDDapaDaNakaMTagabilassa vA pAsi hoi AyAe / g * + = fk 'fs || 431 || - B Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha-tyu niryukti bhAga-2 // 432 // nikkhamapavesavajjaNa goNe mahise ya Ase ya // 466 // yadA gomahiSyAdisthAne sthito bhikSAgrahaNaM karoti tato gomahiSyazvAdipreraNaM-vikSepaNaM AghAto vA mAraNaM tatkRtaM bhavati iyaM AtmavirAdhanA, arddhagRhItAyAM bhikSAyAM 'bhAjanabhedaH' pAtrakabhedo bhavati, tatazca bhikSAyAH 'chaDDune' projjhane SaDapi kAyA virAdhyante, iyaM sNymviraadhnaa| athavA'nena prakAreNAtmavirAdhanA bhavati-tatra bhikSAgrahaNasthAne kadAciccalaM kuDyamAsanne bhavati-tatastatpatanajanita AtmopaghAto bhavati, kaNTakA vA tatra bhavanti, bilasya vA 'pArzve' Asanne tatsthAnaM bhavati tatazcAtmavirAdhanA / tathA niSkramaNapravezasthAnaM gomahiSyazvAdInAM varjayitvA tiSThati bhikSAgrahaNArtham / candra. : temAM gAya vagere vaDe AtmopaghAta kevI rIte thAya ? e dekhADatA kahe che. oghaniryukti-465: TIkArthaH jyAre gAya, bheMsa vagerenA sthAnamAM rahelo sAdhu bhikSAne grahaNa karato hoya tyAre bheMsa ghoDA vagerenuM preraNa thAya eTale ke te dhakko mArI de, eno AghAta lAge athavA to tenA vaDe karAyela mAraNa thAya. A pramANe AtmavirAdhanA thAya. e vakhate bhikSA aDadhI vahorI hoya ane Avo dhakko vagere lAgavAthI pAtrAno bheda thAya. ane tethI bhikSA DhoLAI javAthI SayanI virAdhanA thAya. A saMyamavirAdhanA che. athavA A prakAre AtmavirAdhanA thAya ke te bhikSAgrahaNanA sthAnamAM kadAca cala (paDI jAya evI) bhIMta najIkamAM hoya Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka 4' E F E tA ane tethI te bhIMtanA patanathI utpanna thayelo AtmopaghAta thAya. athavA to tyAM kAMTAo hoya athavA to bilanI najIkamAM ja zrI ogha te sthAna hoya, to paNa Atma virAdhanA thAya. (bilamAMthI nIkaLelA sarpa vagere DaMkha mAre.) tathA gAya, bheMsa vagerenA niryukti nIkaLavAnA ane pravezavAnA sthAnane choDIne bhikSA levA mATe ubho rahe, ke jethI AtmopaghAtAdi doSo na lAge. bhAga-2 vRtti : tathA prakArAnteNa saMyamopaghAtaM pradarzanAyAha - 433 / nI mo.ni.: puvifAmAyatattavanaMti kAchina tADukyA che ditI va hiTTha uvari jaha va na ghaTTei phalamAI // 467 // pRthivyudakAgnimArutatarutrasairvajite sthAne sthAtavyaM, yathA vA bhikSAM prayacchantI gRhasthA 'adho' bhUmau 'upari' ca nIvrAdau na saGghaTTayati phalAdi, tatra pradeze sthito gRhNAti / candra, H have bIjA prakAre saMyamopaghAtane dekhADatA kahe che. oghaniryukti-467 : TIkArtha : pRthvI, pANI, agni, pavana, vanaspati ane traNa vinAnA sthAnamAM rahevuM. athavA 2. to bhikSAne ApatA bahena je rIte nIce jamIna vize ke upara nIka-naLIyA vagere upara phalAdino saMghaTTo na kare, te pradezamAM vo rahelo chato bhikSA grahaNa kare. (nIce phaLAdi paDelA hoya ke upara naLIyAmAM jhoLI vagere laTakAvelI hoya ane emAM phaLAdi = fe 433 II F* E ! Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 434 // hoya.) zrI mogha-tyu niryukti vRtti : idAnI pravacanopaghAtaM pradarzanAyAha - bhAga-2 o.ni. : pAsavaNe uccAre siNANa AyamaNaThANa ukkuruDe / niddhamaNaasuimAI pavayaNahANI vivajjijjA // 468 // prazravaNasya uccArasya sthAnaM, snAnasya Acamanasya ca yatsthAnaM tathA kajjatthotkuruTikAsthAnaM tathA nirddhamanasthAnaM " udakaghasarasthAnaM yatra vA'zuci prakSipyate sthAne, eteSu sthAneSu bhikSAM gRhNataH pravacanopaghAto bhavati, tasmAt sarvaprakAraiH pravacanahAni-hIlanAM varjayet / uktaM sthAnadvAram, yandra. ve avayanopayAtane hemA mATe che. oghaniryukti-468H TIkArthaH mAtrAnuM, caMDilanuM, snAnanuM, AcamananuM (caMDila gayA bAda zuddhi karavAnuM) je sthAna ja hoya tathA kacaro nAMkhavAnuM sthAna hoya tathA gaTaranuM je sthAna hoya athavA je sthAnamAM azuci paraThavAtI hoya, A badhA sthAnomAM bhikSA lenArAne pravacanopaghAta thAya. mATe sarva prakAro vaDe pravacanahAni, hIlanAne choDavI joIe. (jayAM spaMDila jAya, tyAM ja pachI zuddhi kare tevuM na hatuM. jema bALako vagere aMDila jaI AvyA bAda pAchA phare pachI mAtA amuka sthAne 434 // Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BET's A pANI dvArA zuddhi kare... ema Acamana aMge samajavuM. athavA to maLavisarjanasthAne sAmAnya zuddhi karyA bAda je sthAne hAthashrii sodha-tyu paga dhovAmAM Ave, te sthAna AcamanasthAna gaNI zakAya.) niryukti bhAga-2 (1) sthAna dvArA Ayu. vRtti : adhunA dAtRdvAramucyate, tatra caitAni dvArANi - // 435 // o.ni. : avvattamapahu there paMDe matte ya khittacitte ya / ditte jakkhAiDhe karacaraNachinna'ndha Niyale ya // 469 // taddosaguvviNIbAlavacchakaMDaMtipIsabhajjaMtI / kattaMtI piMjaMtI bhaiyA dagamAiNo dosA // 470 // 'avyaktaH'aSTAnAM varSANAmadho bAlaH, sa yadyapi bhikSAM dadAti tathApi na gRhyate, tathA aprabhuryastasya hastAnna gRhyate, tathA sthavirahastAt 'paNDakAt' napuMsakahastAt, matto yaH surayA pItayA tasya hastAnna gRhyate, kSiptaM cittaM yasya hA draviNAdyapahAre sati cittavibhramo jAtaH, tathA dIptaM cittaM yasyAsakRcchatruparAjayAdyutkarSeNAtivismayAbhibhUtasya cittahAso jAtaH yathA mattulyo nAstIti, tathA 'yakSAviSTaH' pizAcagRhItaH karacchinnaH caraNacchinna : andhazca nigaDitazca REP FOTO // 45 // . Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " E F = = = yaH, tvagdoSa:-kuSThI yaH tathA gurviNyA hastAt tathA bAlavatsA zizubAlakA yA, kaNDantI vrIhyAdi, tathA piSantI zrI ogha-vyA niryukti godhUmAdi, tathA bhRjjantI yavadhAnyAdi, tathA keSAJcitpATho bhuJjantI, tathA karttayantI sUtraM, piJjayantI rutaM, etebhyo bhAga-2 gAthAdvayopanyastebhyo dAtRbhyo'vyaktAdibhyaH piJjayantIparyantebhyo dAtRbhyo hastAd na grAhyA bhikSA, 'bhaiya'tti bhajanA vikalpanA'tra karttavyA, etaduktaM bhavati-kadAcidetebhyo'vyaktAdibhyaH piJjayantIparyantebhyo dAtRbhyo hastAd gRhyate | 436 / + kadAcinna gRhNAtyapi, dagamAiNo dosa'tti eteSu bhuJjAnAdidAtRSu AcamanodakaprojjhanadoSaH, avyaktAdiSvaneke | upaghAtAdayaH / pratidvAragAthAdvayametat, candra.: have (2)dAtA dvAra kahevAya che. temAM A dvAro che. oghaniryukti-469-470: TIkArtha: (1) avyakta eTale ke ATha varSathI nAnI uMmarano bALaka, te jo ke bhikSA Ape 3 to paNa grahaNa na karAya. (2) aprabhu - asvAmI. vahorAvAtI vastunI mAlikI na dharAvanAranA hAthathI na levAya. (3) vRddhanA hAthathI (4) napuMsakanA hAthathI (5) pIdhelA dAthI je matta banelo hoya, tenA hAthathI bhikSA na levAya. (6) kSipta 2 = gAMDA jevuM baneluM che mana jenuM te fkSatti dhana vagerenuM apaharaNa thavAthI jenA cittano vibhrama thaI gayo hoya te. (jene ve ApaNe DIprezana jevA roganuM nAma ApI zakIe tevA prakAranI hAlata AmAM thAya.) (7) dIpta che citta jenuM te dIptacitta. = * '|| 436 ] Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-yu niryukti bhAga-2 | 437ii. zatruono parAjaya thavA vagere rUpa yoganA utkarSanA lIdhe atyaMta AzcaryathI gherAyelAne cittano hrAsa thayelo hoya (ghaNA vijayo AnaMda ane gAMDapaNa lAvanAra bane.) ke "mArA jevo bIjo koI nathI." (8) pizAca vaDe grahaNa karAyelo eTale ke bhUtanA vaLagADavALo. (9) kapAyelA hAthavALo (10) kapAyelA pagavALo (11) anya (12) sAMkaLothI baMdhAyelo (13) koDhIo. A badhAnA hAthathI na levuM. tathA (14) garbhavatInA hAthathI na levuM. (15) bAlavatsA eTale ke nAnakaDA bALakavALI strI (16) DAMgara vagerene khAMDavAnuM kAma karatI (17) ghauM vagerene piMpatI (18) java, dhAnya vagerene sekatI ja (19) koIkano pATha A pramANe che ke muznantI eTale ke bhojana karatI strI (20) sUtra-sutaranA dorAone kAMtavAnuM kAma ja karatI (21) kapAsiyAmAMthI rUne kADhavAnuM kAma karatI... A badhA be gAthAmAM batAvAyelA avyaktathI mAMDIne piMjatI sudhInA dAtAonI pAsethI bhikSA na levI. AmAM bhajanA-vikalpanA karavAnI che. Azaya e che ke A avyaktAdi pAsethI kyAreka grahaNa karAya, kyAreka grahaNa na karAya - ema vikalpa samajavAno che. A bhojana karatA vagere dAtAomAM (jo vahorIe to) hAtha dhovA, pANI DhoLavuM vagere doSa lAge. avyaktAdimAM upaghAta vagere aneka doSo lAge. mukhya dAtA dvAranA peTAdvArone darzAvanArI A gAthA che. vRtti : idAnI bhASyakAraH pratipadaM vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavapratipAdanAyAha - ke E 'Is 437 + R C Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodhniryukti bhAga-2 1183211 Tr o.ni.bhA. : kappaTThigaappAhaNadinne annannagahaNapajjattaM / khaMtiyamaggaNadinnaM uDDAhapadosacArabhaDA // 241 // tattha avvatto bhaNNai jAva aTThavariso jAo tassa hatthAu na gihiyavvaM, ko doso ?, imo-egA bhaddigAsA chettaM gayA, tIe DaharagA ceDI saMdisijjai, jahA yadi ejja pavvaigo tassa bhikkhaM dejjAhi, tao tAe gae A Na bhikkhAvelAe pavvaiyago, tAhe teNa sA ceDI bhaNNai kahiM tuha aMbA gayA ?, sA bhAi chettaM, so bhaNai-ANehi Na sa bhikkhaM, tAhe tAe kuro diNNo, tAhe so aNNaNNANivi jemaNANi maggar3a, tAhe savvaM diNNaM khIraM dahiM takkaM, tao ssa ma uf bha | ceva cauttharasiaM, teNavi savvaM gaheUNa pajjattaM kAUNa niggao, sA bhaddigA AgayA avaraNhe tAhe khaMtiyA jemaNaM gamaggar3a, sA ceDI bhaNNai - pavvaiyassa mae diNNaM, sA bhaNai suDDu kayaM, kUraM ANehi jememi, sA bhaNati-diNNo pavvaiyassa, sA bhAi- suTTu kayaM, ANehi kusaNaM dadhiduddhAdi, sA bhAi-diNNaM, suTTa kayaM, ANehi kaMjiaM, ceDI bhaNai-taMpi diNNaM, ettha sA bhaddigA ruTThA bhaNati kIsa savvaM dehi ?, ceDI bhAi, so maggar3a, sA bhAi - ceDarU paribhAviUNa savvaM ghettUNa gao, gayA Ayariyassa pAsaM, tattha khisati- esa cArabhaDo iva savvaM ghettUNa Agao, AyarieNaM tIe purao ceva tassa savvaM uvakaraNaM adakkheyavvaM, ete dosA avvattagahatthAo gahaNe / dAraM / T spa paNaM sa ma hA rUsa // 438 // Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E F = bhAga-2 candra.: have bhASyakAra enA pratyeka padonI vyAkhyA kare che. temAM pahelA avyakta padanI vyAkhyA karavA mATe kahe che. A zrI oza- niryukti , oghaniyukti bhASya-241 : TIkArtha : bALaka jayAM sudhI ATha varSano thAya tyAM sudhI avyakta kahevAya. tenA hAthe gocarI na levI. prazna : emAM zuM doSa che ? / 439 | uttara : A doSa che, eka bhadra svabhAvavALI strI hatI, teNI khetaramAM kAma mATe gaI. teNIe nAnI chokarIne kahI rAkhyuM ke jo sAdhu Ave to tene bhikSA Apaje. tyArabAda teNI gaI e pachI bhikSA samaye sAdhu Avyo. tenA vaDe te nAnI | chokarI kahevAI ke "tArI mAtA kyAM gaI che ?" teNI kahe che ke "khetaramAM gaI che." te kahe che ke "bhikSA lAva." tyAre teNIe bhAta Apyo. pachI sAdhu bIjI paNa khAdya vastuo mAMge che. pachI to chokarIe (mAtAno Adeza samajI) dUdha, dahIM, w chAza badhuM ja ApyuM. tyAra pachI kAMjI paNa ApI. te sAdhu paNa badhuM grahaNa karI badhuM pUruM karI nIkaLI gayo. te bhadraka strI | sAMje AvI tyAre thAkelI te bhojana mAMge che. te chokarI kahe ke "meM sAdhune ApyuM" teNI kahe "sAru karyuM. bhAta lAva, khAI lauM." chokarI kahe ke "sAdhune Apyo." teNI kahe ke "sAruM karyuM, dahIM-dUdha vagere lAva." chokarI kahe "ApI dIdhuM." strI kahe ke "sAruM karyuM. kAMjI lAva," chokarI kahe "e paNa ApI dIdhI." tyAre te bhadraka strI gusse thaIne bole che. "badhuM ja zA mATe ApI dIdhuM?" chokarI kahe ke "te sAdhue mAMgyuM eTale ApyuM." mAtA kahe ke "A chokarI che" ema vicArI chokarIne Rii paTAvIne badhuM ja laIne sAdhu jato rahyo." pachI e strI AcAryanI pAse AvI. tyAM niMdA kare che ke "A luMTArAnI jema 39o. Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ n mA zrI odha-cu badhuM ja laIne tamArI pAse Avyo che." tyAM paNa AcArya vaDe tenI AgaLa ja tenuM badhuM ja upakaraNa adRzya karI devuM. (Azaya e ke AcArye e sAdhunA badhA upakaraNa laI levA. ane dInahIna jevo banAvI devo... e vakhate e strIne jo dayA Ave ane mApha karavA kahe, to ema karavuM. kadAca strIno roSa upakaraNAdi levA chatAM na utare, to jANe ke e sAdhune kADhI mukavAmAM Ave che, evo dekhAva 5 karavo... prAyaH Ava. niryukti ke piMDaniryuktimAM A artha darzAvelo che.) avyaktanA hAthathI levAmAM A badhA doSo lAge. sa // 440 // niryukti bhAga-2 bha ma gang H o rAma vRtti : idAnIM aprabhudvAramucyate o.ni.bhA. : appabhubhayagAIyA ubhaegatare padosa pahu kujjA / there calaMta paDaNaM appabhudosA ya te ceva // 242 // aprabhavo - bhUtakAdayasteSAM hastAdbhikSA na grAhyA, yataH 'ubhayo:' pravrajitabhRtakayoH pradveSaM kuryAt, ekatarasya vA bhRtakasya pravrajitasya vopari dveSaM kuryAt prabhuH, dvAraM / idAnIM sthaviradvAramucyate - sthavirasyApi hastAdbhikSA na gRhyate, yatastasya calataH -kampamAnasya patanaM bhavati, aprabhudoSAzca ta eva bhavanti, etaduktaM bhavati - sthavira: prAyeNAprabhurbhavati paribhUtatvAditi / dvAraM / - 126 Na sa ma TIT bha ga ma // 440 // Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 | | 441 ||. candra.: have aprabhu dvAra kahevAya che. oghaniryukti-bhASa-242 : TIkArtha : aprabhu eTale nokara vagere. temanA hAthe bhikSA na levI. kemake mAlika sAdhu ane nokara ema be ya upara dveSa kare. athavA to bemAMthI koIpaNa ekanI upara - sAdhu upara ke nokara upara dveSa pAme. - aprabhu dvAra thaI gayuM. have sthavira dvArA kahevAya che. sthaviranA hAthe paNa bhikSA na levI. kemake kaMpatA te vRddhanuM patana thAya. ane aprabhunA A thanArA je doSo hoya teja ahIM paNa thAya. Azaya e ke vRddha mANasa prAyaH gharamAM prabhu na hoya kemake e vRddhatvathI paribhUta thayelo - parezAna thayelo - zaktihIna banelo hoya che. sthavira dvAra thaI gayuM. vRtti : idAnIM paNDakadvAramucyate - o.ni.bhA. : AyaparobhayadosA abhikkhagahaNaMmi khubbhaNa napuMse / logadagaMchA saMkAerisagA naNamete'vi // 24 // | napuMsakAna gRhyate yata AtmanaH parata ubhayatazca doSA: saMbhavanti, Atmazabdena sAdhunhyate, tataH ko doSaH ?, kSobhaNaM syAt bahumohanapuMsakadarzane'bhIkSNaM, tatra bhikSAgrahaNe ca tadvA kSubhyati abhIkSNaM sAdhudarzanAdinA, ubhayakRto vA 441II Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 " zrI ogha- niryukti bhAga-2 P * | 442 | F 5 = doSaH, lokazca jugupsate zaDUte ca, nUnamete'pi napuMsakAnIti / dvaarN| . candra, have paMDaka dvAra kahevAya che. oghaniyukti-bhAga-243: TIkArthaH napuMsaka pAsethI na vahoravuM, kemake tyAM potAnA (sAdhunA) nimitte, napuMsakanA nimitte ke beyanA nimitte doSo saMbhave che. ahIM mAtma zabda vaDe sAdhu levo. w prazna : sAdhu nimitte zuM doSa thAya ? uttara : vAraMvAra ghaNA mohavALA napuMsakanuM darzana thavAmAM sAdhune kSobha - kAmavikAra jAgrata thAya athavA to tyAM bhikSA bha| levAmAM vAraMvAra sAdhunA darzana thakI te napuMsaka kSobha pAme, vikArI bane. athavA beya kSobha pAme to ubhayakRta doSa lAge. tathA loko sAdhunI niMdA kare ke "A badhA napuMsako pAsethI paNa vahore che." ane sAdhunI upara zaMkA kare ke "nakkI A paNa napuMsako lAge che. mATe ja tenI pAse vAraMvAra jAya che." vRtti : mattAramAda - o.ni.bhA. : avayAsa bhANabhedo vamaNaM asuitti logauDDAho / khitte ya dittacitte jakkhAiTe ya dosA u // 244 // = = = = ka = = 442 || Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 || 4431 ma UT ma yu 10 surApAnena yo mattastasya hastAdbhikSA na gRhyate, kiM kAraNaM ?, yataH sa matto bhikSAM prayacchan kadAcidavayAsaM karoti-AliGgati kadAcidvA bhAjanaM pAtrakaM bhinatti vamanaM vA-tatra chardanaM karoti, tathA'zuciriti kRtvA lokauDDAho bhavati - pravacanopaghAtaH / dvAram / idAnIM dvAratritamucyate - vyAkSiptacitte dIptacitte yakSAviSTe eta eva doSA AliGganabhAjanabhedavamanAzuciprabhRtayo bhavantIti / candra. : matta dvArane kahe che. odhaniyukti bhASya-244 : TIkArtha : dArUnA pAna vaDe je matta banelo hoya tenA hAthathI bhikSA na levAya. prazna : kema ? zuM kAraNa enA hAthe na levAya ? uttara H kAraNa e ke matta thayelo mANasa bhikSAne ApatI vakhate kyAreka sAdhune vaLagI paDe. kyAreka pAtrA bhAMgI nAMkhe, athavA to ulTI kare. vaLI "A dArUDiyo to apavitra che" ema vicArI loko sAdhune enI pAse gocarI vahorato joIne zAsananI niMdA kare. emAM pravacanano upaghAta thAya. have eka sAthe traNa dvAra kahevAya che. vyAkSiptacitta, dIptacitta, yakSAviSTa. A traNeya dAtAomAM e ja dArUDiyAmAM darzAvelA AliMgana-bhAjanabheda-ulTI T mo stha sa f DT ssa bha 15 ma | // 443 // Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA zrI ogha-su azuci vagere doSa lAge. niryukti bhAga-2 ma / / 444 / / ma Na ema bha mma vRtti : idAnIM dvArapaJcakapratipAdanAyAha o.ni.bhA. : - SH karacchinna asui calaNe paDaNaM aMdhillae ya chakkAyA / niyalA'sui paDaNaM vA taddosI saMkame asuI // 245 // ma chinnakaro yadi bhikSAM dadAti tato na gRhyate yato'zucidoSo loke bhavati / dvAraM / tathA yasyApi caraNau chinnau ma tasmAdapi hastAdbhikSA na gRhyate yataH tasya prayacchataH patanaM bhavati / dvAraM / andhAdapi na gRhyate yato'sau prayacchan SaT kAyAn vyApAdayati / dvAraM / nigaDitapuruSahastAdapi na gRhyate bhikSA yatastasyAzucirbhavati, patanaM vA tasya nigaDabaddhasya syAt / dvAraM / tvagdoSadUSitasyApi hastAnna gRhyate yataH kadAcitkuSThasaMkramaH syAt, azucizcAsau varttate / dvAraM / candra. : have eka sAthe pAMca dvAronuM pratipAdana karavA mATe kahe che. oghaniyukti bhASya-245 : TIkArtha : kapAyelA hAthavALo mANasa jo bhikSA Ape to na levAya, kemake lokamAM azucidoSa thAya. (hAtha vinAno mANasa sthaMDila gayA bAda zuddhi vagere zI rIte kare ?... eTale ene loko gaMdo gaNe ja va di a spa 11888 11 Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 tya ane eTale enA hAthe gocarI lenArAne paNa loko gaMdA gaNe.) chinnakara dvAra thaI gayuM. tathA jeno paga kapAI gayo che, tenI pAsethI paNa na levAya. kemake bhikSA ApatA tenuM patana thAya. chinnacaraNa dvAra thaI gayuM. ma aMdha pAsethI paNa na levAya, kemake e to gocarI ApatA SaTkAyane mAranAro bane. (joI na zakato hovAthI game tyAM // 445 6 cAle, vastu game tyAM nAMkhI de...) aMdha dvAra thaI gayuM. UT T] vviNi saMghaTTaNA u uTThitaM nivisamANI ya / bAlAI maMsuMDaga majjArAI virAhijjA // 246 // gurviNIhastAnna gRhyate yatastasyA garbhe saMghaTTanaM bhavati, katham ?, uttiSThantyAzcopavizantyAzca / dAraM / bAlavatsAyA api hastAnna gRhyate bhikSA, yato bAlaM muktvA yadi bhikSAM dadAti tatastaM bAlaM 'maMsuNDakAdibuddha dhyA' Na ' ssa sAMkaLAdithI baMdhAyelA pAsethI paNa bhikSA na levAya. kemake e apavitra hoya che. vaLI sAMkaLathI baMdhAyelAnuM to vahorAvatA vahorAvatA patana thaI jAya. nigaDita dvAra thaI gayuM. cAmaDInA rogathI dUSita thayelAnA paNa hAthathI na levAya kemake kadAca enA koDha roganuM ApaNAmAM saMkramaNa thaI jAya. ma TM vaLI e apavitra hoya. 'tvagdoSa duSTa' dvAra pUrNa thayuM. If o.ni.mA. va o p . at ssa | | // 445 // Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || mo zrI ogha- yu mAMsapijJAtivrudhdhA, mApriTThAnnavanItavudhdhA vA mAnorAvividhayet / dvAra niryukti bhAga-2 prazna : garbhano saMghaTTo zI rIte thAya ? uttara : vahorAvavA mATe garbhavatI strI ubhI thAya, bese .... emAM garbhano saMghaTTo thAya. gurviNI dvAra thaI gayuM. nAnA chokarAvALI mAtAnA hAthathI paNa bhikSA na levAya. kemake teNI bALane mUkIne jo bhikSA Ape to te bAlane mAMsapiMDanI buddhithI athavA to mAkhaNanI buddhithI bilADI vagere khAI jAya, mArI nAMkhe. maMsuDAvi... mAM rahelA Avi TM zabdathI navanItanuM grahaNa thAya che. bha || 446 || ma candra. : oghaniryukti bhASya-246 : TIkArtha : garbhavatInA hAthathI bhikSA na levAya, kemake teNInA garbhamAM saMghaTTo thAya. eTale ke garbhane pIDA thAya. T vRtti : idAnIM dvArapaJcakapratipAdanAyAha oni.mA. : - bIodagasaMghaTTaNa kaMDaNapIsaMti bhajjaNe DahaNaM / kattI piMjaMtI hatthe littaMmi udagavaho // 247 // If bha y va o ma hA at // 446 | Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E 'E F S" zrI ogha-thi niryukti bhAga-2 ' kaNDayantyAH piMSantyAzca hastAnna gRhyate yatastatra yathAsaGkhayena ekasyA bIjasaMghaTTanakRto doSaH aparasyA udakasaMghaTTanakRto doSaH, iti dvAraddhayam / yA'pi yavAdInAM bharjanaM karoti tasyApi hastAnna gRhyate, yatastatra yavAdidahanakRto doSo bhavati / dvAraM / tathA karttayantyAH piJjayantyAzca hastAnna gRhyate yatastayoniSThIvanaliptau hastau bhavataH punazca tatprakSAlane udakavadhaH bhavati, dvAraddhayaM / ne 447ll candra. : have bIjA pAMca dvAra batAvavA mATe kahe che. paNa oghaniyukti bhASya-247H TIkArtha: DAMgarane kAMDatI ane sacitta dhAnyane pIMsatI strInA hAthathI na levAya. kemake jo temAM kramazaH eka strInA dvArA bIjanA saMghaTTAthI karAyelo doSa thAya ane bIjI strInA dvArA pANInA saMghaTTAthI karAyelo doSa | : thAya. (DAMgara kAMDe temAM bIjano saMghaTTo, pIMsatI vakhate thoDuMka pANI nAMkhatI hoya mATe kAcA pANIno saMghaTTo.) be dvAra thayA. 3 je strI java vagerene sekatI hoya, tenA hAthathI na levAya. kemake tyAM java vagerenA baLI javAthI doSa lAge. tathA rU kAMtatI a ane piMjana karatInA hAthethI bhikSA na levAya, kemake te benA hAtha thuMkathI lepAyelA hoya che. eTale te strIo be hAtha dhoIne ja vahorAve ane temAM pANInI hiMsA thAya. be dvAra thaI gayA. vRtti : idAnIM yaduktamAsId bhajanayA-vikalpenaiSAmavyaktAdInAM hastAd gRhyate na tvekAntenaivAgrahaNaM kintu grahaNamapi, tatpradarzayati, tatrAdyAvayavabhajanApratipAdanAyAha - : 447ll Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka zrI ogha za' niryukti 'E bhAga-2 = 448 = E E o.ni. : bhikkhAmitte aviyAlaNaM ta bAleNa dijjamANaMmi / saMdiDhe vA gahaNaM aibahuyaviyAlaNunnAe // 471 // bAlo yadi bhikSAmAtraM parokSe'pi dadAti tato bhikSAmAtre dIyamAne'vicAraNayA gRhNAti, athA'sau bAlo gRhapatinA pratyakSameva 'saMdiSTaH' ukto yathA prayacchAsmai sAdhave bhikSA, tato'sau sAdhurgRhNAti, athA'sau bAlo'tibahu prayacchati, tataH 9 sAdhurvicArayati yaduta kimadyAtibahu dIyate ?, evamukte sati yadyasau gRhastha evaM bhaNati-yadutAdya prAghurNakAdivazAbahu sa saMskRtaM, tato'sau sAdhurgRhNAti / uktA'vyaktayatanA, candra.: pUrve je kaheluM hatuM ke "vikalpa avyaktAdinA hAthethI bhikSA laI zakAya che. ekAMte ja tyAM kaMI grahaNano niSedha ja " nathI. paraMtu vikalpa grahaNa paNa che." te vAtane dekhADe che. temAM prathama avayava bAlakamAM vikalpanuM pratipAdana karavA mATe kahe che. oghaniryukti-471 : TIkArtha : jo bAlaka mAtra sAmAnya bhikSAne ja vahorAvato hoya to e mAtApitAdinI gerahAjarImAM ekalo paNa vahorAve to e bhikSA mAtra ja apAtI hote chate kazo vicAra karyA vinA sAdhu grahaNa karI zake. (vizeSa dravyo vahorAve ke sAmAnya dravyo paNa vadhu pramANamAM vahorAve to te na vahorAya.) have jo gRhapati vaDe e bAlaka GTL 448 = = = = Ee 6s - E = da8 * Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkSAta ja kahevAya ke "A sAdhune bhikSA Apa" to A sAdhu grahaNa kare. have jo e bAlaka ghaNuM vadhAre vahorAve to pachI zrImodha sAdhu vicAre ane kahe ke "Aje kema ATaluM badhuM vahorAvo cho ?" Ama sAdhu vaDe kahevAya chate jo gRhastha A pramANe bole niryukti ke "Aje mahemAno AvelA hovAnA kAraNe ghaNuM rAMdheluM che." to pachI sAdhu e grahaNa kare. bhAga-2 vRtti : idAnIM aprabhuyatanocyate - // 448 // mA M o.ni. : appahusaMdiDhe vA bhikkhAmitte va gahaNa'saMditu / therapaha tharatharate dharaNaM ahavA daDhasarIre // 472 // aprabhuH-bhRtakAdiryadi sandiSTaH-ukto bhavati prabhuNA, tatastasya hastAdgRhyate bhikSA, yadA punarna sandiSTaH-noktaH | sa prabhuNA yathA tvayA dAtavyaM, tasminnasandiSTe sati bhikSAmAtrakasyaiva grahaNaM karoti / aprabhuyatanoktA, idAnIM sthavirayatanocyate-sthaviraH san prabhuryadi dadAti kiMviziSTaH ? - kampamAnaH pareNa dhRtaH san yadi dadyAt tato gRhyate, athAsau sthaviraH prabhuryadi dRDhazarIro dadAti tathA'pi gRhyate / dvAraM / yandra. : ve aprabhunI yatana vAya che. modhaniyukti-472 : TIartha : no72 vagaire prabhu, svAmI va vAyado 4 choya? "tAre sAdhubhone vorA" kara // 44 // Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I RE to pachI tenA hAthe grahaNa karAya. paNa jo svAmI vaDe te kahevAyelo na hoya ke "tAre bhikSA ApavI" to pachI A rIte zrI ogha-thI. 1 e nokarAdi asaMdiSTa hote chate bhikSAmAtranuM grahaNa kare. arthAt sAmAnya-alpa bhikSA ja le ke jethI pAchaLathI e nokarAdi vi upara svAmIne gusse thavAno avasara ja na Ave. bhAga-2 have viranI yatanA kahevAya che. jo vRddha mANasa gharamAM prabhu- varcasvavALo hoya ane e jo Apato hoya ane e | dhrujato-kaMpato hovA chatAM bIjA yuvAnAdi vaDe pakaDAyelo hoya ane eTale paDI javAdino bhaya na hoya to tenI pAsethI levAya. | have jo e vRddha prabhu hoya ane jo daDhazarIravALo hoya, to pachI tenA hAthathI levAya. (bhale ene koIe pakaDI rAkhyo na hoya.) vRtti : idAnIM paNDakAdInAM yatanAdarzanAyAha - Do mo.ni.: paMsT3uDavI matto sa va mapUsA gi khittAi bhaddagANaM karacarabiTThappasAgarie // 473 // paNDakasya dadato gRhyate yadyasAvapratisevI bhavati-na kutsitaM karma Acarati / dAraM / zrAddhakasya ca mattasya T hastAdya, yadyavinyasArivA: mave, vIzabAjUmadaza va cattA tathA kSiptavattavIrtavatta kSAviSTanAM = = = = = . [ E is = 450I va - E Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niyukti na bhAga-2 | 451 | E F ET hastAdgRhyate yadi prakRtyA bhadrakA bhavanti-sAdhuvAsanAvanta ityrthH| dvAratritayaM / tathA kararahitacaraNarahitAnAM hastAdgRhyate, kathaM ?, caraNarahito yadhupaviSTo dadAti alpasAgArikaM ca yadi bhavati, kararahito'pi yadyalpasAgArike hata tato gRi nAnyathA tAditAM , candra.: have paMDakAdinI yAtanAne dekhADavA mATe kahe che. oghaniryukti-473 : TIkArtha : napuMsaka Apato hoya to enI pAse levAya kharuM, paNa e napuMsaka niMdita karmane AcaranAro na hovo joIe. (arthAt napuMsakamAM je vicitra vartaNuMko, kAmanI atibhayaMkara tIvratA vagere hoya che. te jo A napuMsakamAM na hoya to tenA hAthe levAmAM vAMdho nathI.) napuMsaka dvAra thayuM. tathA dArU pIdhelA paraMtu sAdhu pratye zraddhAvALA gRhasthanA hAthethI paNa levAya, jo tyAM te ekalo hoya ke tyAM 1-2 ja gRhastho hoya. (e eka-be zrAvako paNa bhadraka pariNAmI - zraddhALu joIe nahIMtara na vahorAya.) gAthAmAM lakhelA vA zabdathI bI e paNa levuM ke te alpa madavALo hoya. arthAt te ekalo ke eka-be gRhasthovALo ane alpasaMdavALo hoya to pachI te zrAddha pAsethI = sAdhu pratye bahumAnavALA pAsethI vahorI zakAya. tathA kSiptacitta, dekhacitta ane kSAviSTonA hAthethI paNa laI zakAya jo teo svabhAvathI bhadraka hoya. sAdhu mATe sArA saMskAravALA hoya. A traNa dvArA thaI gayA. A ri 451 | Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImotya niryukti nA tathA hAtha vinAnA ane paga vinAnA hAthethI levAya. jo e paga rahita mANasa nIce beTho beTho ja Ape ane ekAMta hoya. hAtharahita mANasa paNa jo 1-2 gRhasthonI hAjarImAM Ape, to enI pAsethI levAya, paNa 1-2 gRhasthothI vadhAre bhAga-2 gRhastho tyAM hoya to enI pAsethI na levAya. (alpasAgArika zabdano artha (1) sarvathA ekAMta (2) eka-be bhadrakapariNAmI sahastho... mema bane yaza. yathAyogya artha ghAvo.) // 452 // ma vRtti : idAnImandhAdiyatanApradarzanAyAha - o.ni. : saDDo va annaraMbhaNa aMdhe saviyAraNA ya balumi / taddosie abhinne velA thaNajIviyaM therA // 474 // andhasya ca hastAdgRhyate yadi zraddhAvAnanyenAkRSyamANo dadAti / dAraM / baddhasya ca hastAdgRhyate yadi sa savicAro bhavati-pariSvaSkituM zaknoti / dAraM / 'tvagdoSaduSTasyApi' kuSThino'pi hastAdgRhyate yadyasAvabhinnakuSThI bhavati-galatkuSThI na bhavatIti / dAraM / veleti-gurviNyA yadi velAmAsastatastasyA hastAnna gRhNanti sthavirakalpikA itaratra gRhNanti, jinakalpikAdayastu yataH prabhRtyApannasattvA bhavati, tata evArabhya na gRhNanti / dAraM / tathA sthavirAH sthavirakalpikAH stanopajIvI yo bAlastudyaktA yA bAlavatsA tasyA hastAnna gRhNanti, jinakalpikAdayastu yAvadapi bAlastAvadapi tAM 452 // Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | | mo zrI odha- yuvAnavatyAM parinti-na tathA dastAvRtti dvAg | niryukti bhAga-2 || 453 || ui Na candra. : have aMdha vagerenI yatanAne dekhADavA mATe kahe che. oghaniryukti-474 : TIkArtha : aMdhanA hAthethI grahaNa karAya, jo e zraddhAvAna hoya ane bIjA vaDe lavAto chato Ape. arthAt koIka ene pakaDIne AgaLa lAve ane pelo aMdha e vyaktinA mArgadarzana pramANe vyavasthita vahorAve to vahoravAmAM vAMdho nathI. aMdha dvAra thayuM. ma UT sAMkaLathI baMdhAyelAnA hAthethI grahaNa karAya, jo te savicAra hoya eTale ke sAMkaLa lAMbI hovAne lIdhe Amatema harI ma pharI zakavA samartha hoya. baddha dvAra thayuM. # koDhIyAnA hAthathI paNa grahaNa karAya, jo e abhinna koDhavALo hoya eTale ke rasI TapakatA koDhavALo na hoya, ne tethI cepa lAgavAnI zakyatA na hoya (mAtra sapheda cAThA ja paDyA hoya.) koDhI dvAra pUrNa thayuM. ' jo garbhavatI strIno navamo mAsa hoya to pachI sthavira kalpika sAdhuo tenA hAthethI grahaNa na kare, paNa e sivAya ATha mahInA daramyAnamAM to garbhavatInA hAthe paNa grahaNa kare. jinakalpI vagere to jyArathI mAMDIne strI garbhavatI thAya, tyArathI mAMDIne ja grahaNa na kare. (dhAro ke hajI e strIne garbhavatI thayAne pAMca ja dina thayA hoya, e strIne paNa enI khabara na hoya paNa jinakalpI viziSTajJAnathI e jANI laI tenA hAthethI na vahore.) gurviNI dvAra thayuM. ji ga va o rang at H // 453 // Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jA zrI ogha stanapAna upara ja jIvanAro, bIju kazuM ja na khAnAro je bAla hoya te bAlavALI je strI hoya tenA hAthethI niryukti sthavirakalpiko grahaNa na kare. (paNa e bALaka stanapAna uparAMta anya paNa khorAka leto thaI gayo hoya to pachI bhAga-2 virakalpiko enI pAsethI grahaNa kare.) jinakalpiko to jyAM sudhI te bAla che, tyAM sudhI te bAlavatsAne tyAge che, eTale raNa ke tenA hAthe grahaNa karatA nathI. (bAlaka stanapAna saMpUrNa choDI de, mAtra khorAkAdi upara jIvato thAya tyAre te bAlaka maTI // 454 / v gayo kahevAya, enI mAtAnA hAthe jinakalpiko paNa laI zake.) be dvAra thayA. vRtti : idAnIM kaNDayantyAdiyatanocyate - ( mo.ni.: vivRttaDapaSyavANa vaDe vIse va chUDha mannatI ! sukkaM va pIsamANI buddhIe vibhAvae sammaM // 475 // tatra kaNDayantyA hastAdgRhyate yadyutkSiptaM muzalamAste sAdhuzca prAptastato'pratyapAye sthAne muzalaM sthApayitvA yadi dadAti / dAraM / pIse vatti-peSayantyA hastAdgRhyate yadi tatpeSaNIyamacetanaM-dhAnAdi tathA yadi sacittaM pUrvaM yat prakSiptaM tatpiSTaM anyadadyApi na prakSipyate sAdhuzca bhikSArthamAgataH tatastasyA hastAdgRhyate, tacca peSaNaM zilAyAM gharaTTe vA / daarN| 454 || Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ P P = % ja sIbo-tyu 'acchUDha bhajjantI 'ti bharjayantyA api hastAdgRhyate yadi pUrvaprakSiptaM bhRSTaM anyadadyApi na prakSipyate sAdhuzcatyu niryukti prApto'sminnavasare, zuSkaM vA'cetanaM tadvastu yadi pinaSTi tatazca buddhyA 'vibhAvya' nirUpyottarakAlaM gRhNAti / bhAga-2] candra. : have kaMDatI vagere strIonI yatanA batAvAya che. oghaniryukti-475: TIkArtha: temAM kaMDana karatI = khAMDatI strInA hAthathI grahaNa karI zakAya, jo eNe upADeluM muzaLa 455 / 55 nA addhara upADeluM hoya ane tyAre ja sAdhu pahoMce ane strI e muzaLane pratyapAya vinAnA sthAnamAM mUkIne pachI Ape to sAdhu na vahore. (muzaLane jo koIka khUNA vagerenA Teke mUke to e pachI paDe nahi, paraMtu muzaLane evI jagyAe Tekave ke e sarakI ja jaIne paDI javAnI zakyatA rahe to pachI emAM jIvo maravAnI zakyatA ubhI thAya. kemake jo muzaLa paDe to e bhAre hovAthI nIce rahelA kIDI vagere jIvo upara muzaLa paDatA ja e jIvo marI jAya. eTale apratyapAya sthAnano artha e che ke jyAM ! a koIpaNa prakAranI hiMsA thavAno saMbhava na hoya tevA sthAne jo muzaLane mUke to sAdhu laI zake. ema e muzaLa sAdhu para ke a gRhastha upara paDavAnI zakyatA na rahe evA sthAnamAM mukeluM hoya e paNa jarUrI che. junA jamAnAnA gharomAM eka khADo rAkhavAmAM Avato, emAM DAMgara nAMkhI pachI bhArekhama muzaLa vaDe ene khAMDavAmAM AvatA, Ane ja kaMDanakriyA kahevAtI, have DAMgara sacitta hoya che. jo e muzaLa addhara na hoya paNa e khADAmAM DAMgara sAthe sparzavALu hoya ane sAdhu pahoMce to e strI muzaLa choDIne sAdhune vahorAvavA Ave. have sAdhune joyA bAda muzaLa choDavA 8 = ka 5 ba, 455 II Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thI ochA vageremAM e dhAnyano saMghaTTo vagere thAya eTale emAM nimitta sAdhu gaNAya mATe doSa lAge.) niyukti - "kaMDana karatI strI" dvAra pUrNa thayuM. bhAga-2 dhAnya pIMsanArI strInA hAthathI grahaNa karI zakAya jo te acitta dhAnAdi vastune pISatI hoya. tathA sacitta dhAnya * pIsAtuM hoya to paNa je sacitta daLavA mATe pahelA ghaMTImAM nAMkheluM e pIsAI gayuM hoya ane bIjuM hajI paNa temAM naMkhAyuM 456o ' na hoya ane sAdhu te ja avasare tyAM bhikSA mATe pahoMce to pachI te strInA hAthathI levuM kahyuM. (kemake e vakhate ene koIpaNa sacitta sAthe saMghaTTo nathI.) A poSavAnI kriyA zilAmAM ke ghaMTImAM thAya. "pIMsanArI strI" dvAra pUrNa thayuM. - java vagerene bhujanArInA hAthathI paNa grahaNa karAya, jo kaDhAImAM pUrve sekavA mATe nAMkhela sacitta java vagere sekAI15 gayA hoya ane bIjA hajI paNa nAMkhyA na hoya ane tyAM sAdhu pahoMce to A avasare levuM kahyuM. (jo kaDhAImAM dhAnya sekAtuM 'lo hoya ane sAdhu tyAM pahoMcI vahore to eTalA samayamAM e dhAnya baLI jAya. eTale tyAM levuM na kahyuM. paNa dhAro ke sAdhu cho, vahore, tyAM sudhImAM e sekAtA dhAnya baLI javAdi rUpa koIpaNa garabaDanI zakyatA na hoya to pachI vahoravAmAM vAMdho nathI. jema gyAsa upara bhAta, dALa mUkelA hoya to paNa bIjI bAju bIjI vastuo sAdhu vahore ja che...). athavA jo strI zuSka vastune - sacittavastune pIsatI hoya to buddhithI pahelA barAbara vicArI laI tyAM bhikSA vahore. Fi 456 . ka - = = Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 [ eTale ke vagara vicArye vastu dhaDAdhaDa na vahoravI paraMtu buddhithI pahelA vicArI vastu nirdoSa lAge to ja vahoravI. (jo ke A ja gAthAmAM TIkAkAre Aja vAta hamaNAM ja karI dIdhI che. chatAM pharIthI e vAta karavAnuM kAraNa e lAge che ke gAthAmAM su zabda je Avyo. tenA arthane darzAvavA pahelA badhuM ja jaNAvI dIdhuM. ane pachI pIsamALI zabda Avyo eTale e ja arthane pharI jaNAvyo. eTale pIsatI strInuM dvAra pUrNa thaI gayuM hovA chatAM paNa A rIte pharIthI e padArtha levAmAM Avyo 457 vRtti : idAnImenAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayati - o.ni.bhA. : musale ukkhittaMmi ya apaccavAe ya pIsa accitte / bhajjaMtI acchUDhe bhuMjaMtI jA aNAraddhA // 248 // muzale utkSipte sati apratyapAye pradeze sthApayitvA yadi bhikSAM dadAti, 'pIsa accitte 'tti acetanaM vA yadi gharaTTAdau pinaSTi tato dadAti bhikSA, bhujjaMtIti javadhANe bhaTuMmi aNNami appakhitte sati eyaMmi avasaraMmi sAhuNo bhikkhaM dei, bhuJjAnAyA api hastAdgRhyate yadyadyApi na vidyAlayati bhaktaM yattadbhAjanagRhItaM tadutthAya dadAti // candra. : have bhASyakAra A ja gAthAnuM vyAkhyAna karatA kahe che. Gu457 R E E. T Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-thiI E bhAga-2 | F = = oghaniryukti bhASya-248: TIkArthaH muzala upADeluM hoya tyAre sAdhu pahoMce ane muzalane pratyapAya vinAnA pradezamAM ja niryukti sthApIne jo strI bhikSA Ape, athavA to strI ghaMTI vageremAM acitta pIMsatI hoya, ane pachI bhikSA Ape. javadhANA bhuMjAI gayA hoya ane navA na nAMkhyA hoya e avasare sAdhune bhikSA Ape. (to sAdhu vahorI zake.) bhojana karatI strInA hAthathI paNa levAya, jo hajI paNa te thALImAM lIdheluM je bhojana che te eThuM kareluM na hoya ane // 458 yte bhojanane te strI ubhI thaIne Ape. (arthAt strI jamavAnI zarUAta karI ja rahI hoya ane sAdhu pahoMce to enA hAthe F/ levAmAM doSa nathI.) o.ni. : kattaMtIe thulaM vikkhiNaNoruNaNa jati ya niTThavigaM / piMjaNa asoyavAI bhayaNAgahaNaM tu eesi // 476 // tathA karttayantyA api hastAdgRhyate yadi sthUramasau karttayati, kiM kAraNaM ?, yataH sthUramasau karttayantI na zaGkhacUrNena hastAGgalIH karoti, nApi niSThIvanena, 'vikkhivaNaM'ti rUyaM vikkhivaNaMtIe hatthAu gheppai, tathA uruNaNaM-loDhaNaM yadi niTThaviaM tato tIe hatthAo bhikkhA gheppaI, etaduktaM bhavati-jo so kappAsaghANo loDhaNIe dinno so loDhio, anno na ajjavi dijjai ghANo, eyAe velAe dhippai bhikSA deMtIe tIe / piJjayantyA api hastAdgRhNAti yadyasau Tu 458II = = Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ST niyukta gI zrI ogha-6, mahelA'zaucavAdinI bhavati-na hastau prakSAlayati / evameSAM dAtRRNAM hastAdbhajanayA grahaNaM karoti / uktA pratidvAragAthA, tatpratipAdanAccoktaM, dAtRdvAraM, bhAga-2 candra, : oghaniryukti-476 : TIkArtha : kAMtanArInA hAthethI paNa bhikSA levAya jo e strI jADuM sutara kAMtatI hoya. 459o =1 prazna : evuM zuM kAraNa che? ke enA hAthe levAya. uttara : jo e jADu sutara kAMtatI hoya to e hAthanI AMgaLImAM zaMkhanuM cUrNa na lagADe. ema thuMka paNa na lagADe. (paNa nA * jo pAtaLuM sutara kAMtatI hoya, to pAtaLuM kAMtavA mATe AMgaLI upara thuMka ke zaMkhacUrNa lagADavuM paDe ane e lagADeluM hoya | | to pachI e bhikSA ApavA mATe pahelA potAnA hAtha dhoze je ane jo e rIte hAtha dhue to virAdhanA thAya. eTale enA | hAthe na vahorAya. rUmAMthI jADA ke pAtaLA sutaranA dorA vaNavAnuM = taiyAra karavAnuM kAma eTale ja kAMtavAnuM kAma.) | rUne chUTuM chUTuM karatI strInA hAthathI vahorI zakAya. urUNaNa eTale loDhaNa. jo loDhaNa karavA yogya vastu niSThApita hoya ! to teNInA hAthathI vahorI zakAya. Azaya e che ke loDhaNImAM = rU ane photarAdine jUduM karanAra yaMtramAM je te kapAsano ghANa (jaththo) nAMkhyo hoya, te barAbara chUTo paDI gayo hoya ane bIjo ghANa hajI paNa emAM naMkhAyo na hoya, e veLAe bhikSA ApatI strI pAsethI bhikSA levAya. kemake e vakhate koI virAdhanA sAdhu nimitte thatI nathI. (khetaromAM kapAsano puSkaLa pAka thAya emAM upara upara rU hoya ane aMdaranA bhAgamAM sacitta bIja-photarA vagere hoya. eTale ja ene aDavAmAM virAdhanA | 4pa9o Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na mo zrI ogha niryukti ni bhAga-2 sa ||460nA ma Na bha T da thAya. kheDUto yaMtramAM A badhA pAka nAMkhI bIja vagere ane rU e bene chUTuM pADavAnuM kAma karatA hoya che. gharanI baheno paNa A kAma kare. emAM yaMtramAM jeTalo bhAga nAMkhyo hoya, emAM chUTuM paDavAnuM kAma thaI gayuM hoya ane navo bhAga hajI naMkhAyo na hoya to vaccenA samayamAM vahorAya. paNa bahena navo bhAga nAMkhI rahyA hoya to to saMghaTTo cAlu hovAthI tyAre na vahorAya...) piMjavAnuM kAma karanArI strInA hAthathI paNa gocarI vahorAya jo e strI azaucavAdI hoya. eTale ke na hoya. hAtha dhovAnI Ama A badhA dAtAonA hAthe vikalpe gocarInuM grahaNa karI zakAya che. pratidvAra gAthA kahevAI gaI. tenuM pratipAdana thavAthI. dAtR dvAra kahevAI gayuM. vRtti : idAnIM gamanadvArapratipAdanAyAha - oni : gamaNaM ca dAyagassA heTThA uvariM ca hoi nAyavvaM / saMjama AyavirahaNa tassa sarIre ya micchattaM // 477 // vI 'gamanaM ca ' bhikSAdAnArthamabhyantarapravezastasya dAtuH 'adhastAd' bhuvi vijJeyam 'upari ca' uparivibhAgazca vijJeyaH / yadi na nirUpayati tatastasya gacchataH pRthivyAdimardane sati sAdhoH saMyamavirAdhanA bhavati, AtmavirAdhanA ca tasya dAtuH ra zarIre sarpAdidazanajanitA bhavati, ata eva ca nimittAcchrAddhaH san mithyAtvaM yAyAt yadutaivaMvidhasya dattaM yena tatkSaNa ur sa bha || 460 || Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 | 461 | " eva sa dAtA sarpaNa daSTa iti / candra. ? have gamana dvAranuM pratipAdana karavA mATe kahe che. oghaniryukti-477: TIkArtha : gamana eTale ke strI sAdhune ApavA yogya bhikSA levA mATe gharanI aMdara praveza kare te. te vakhate te dAtAnI nIcenI jamIna ane uparano vibhAga e be bhAga jovA. jo sAdhu e aMdara janArI strInA cAlavAno bhAga ane upara mastakAdinA bhAgane na jUe to jatA te dAtA dvArA pRthvI vagerenI virAdhanA thaye chate sAdhune saMyamavirAdhanA thAya. tathA te dAtAnA zarIra para sApa vagerenA DaMkhathI thanAra AtmavirAdhanA thAya. (e dAtA (strI ke puruSa) sAdhune mATe ja aMdara bhikSA levA jAya che, have jo e nIce dharatI upara sacitta pRthvI - pANI - vanaspatino saMghaTTAdi karato cAle to ' A badhI virAdhanA sAdhunA kAraNe thaI hovAthI sAdhune doSa lAge. jo sAdhu nIcenI jamIna joto hoya to e madhurabhASAmAM e dAtAne kahI zake ke "tame A sacitta mATI, pANI vagere upara paga na mUkazo." e rIte virAdhanA TALI zake. have jo enAthI e virAdhanA thaI ja jAya to pachI sAdhu tyAM gocarI vahoravAnuM baMdha rAkhe eTale e sAdhune e virAdhanAmAM bilakula anumodanA na hovAthI koI doSa na lAge.) (naLIyAvALA gharomAM ghaNIvAra upara naLIyAmAMthI sApa nIce AvatA hoya che. have jo e sApanuM moDhuM jarAka naLIyAnI bahAra nIkaLeluM hoya ane bahena enI ja nIcethI pasAra thAya to e vakhate sApe DaMkha mArI de evI zakyatA che. eTale ja sAdhu upara nIce badhe ja najara rAkhe.) ; 461TI Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti na bhAga-2 Al462 have jo A rIte e dAtrIne sarpAdikhe, to A ja nimittane pAmIne teno pati vagere pUrve zrAvaka hovA chatAM have mithyAtvane pAme ke "AvA prakAranA sAdhune dAna ApyuM ke jethI te kSaNe te dAtA sarpa vaDe DaMkhAyo." vRtti : idAnImenAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : vaccaMtI chakkAe pamaddae hiTThato uvari tiriyaM ca / phalavallirukkhasAlA tiriyA maNuyA ya tiriyaM tu // 249 // vrajantI sA strI bhikSAdAtrI SaDapi kAyAn pramardayet, kva ?, - 'adhastAd' bhuvi pRthivyaptejovanaspatitrasAn vyApAdayet, vAyukAyaM kadAcid dRtau sthitaM spRzantI vyApAdayet, tathopari tiryagvyavasthitAH phalavallIvRkSazAlA:zAkhA virAdhayati, tathA tiryagmanujAn-jAtamAtrabAlakAn tirazcaH - azvavatsakAdIn saGghaTTayet / have bhASyakAra A ja gAthAnuM vyAkhyAna karatA kahe che. candra, : oghaniryukti bhASya-249 : TIkArtha : jatI evI te bhikSAne denArI strI che jIvadAyanI hiMsA karanArI bane. prazna : kayA pakAyane haNe ? uttara : jamIna upara pRthvI, jala, teja, vanaspati ane trasajIvo rahelA hoya tene mAranAra bane. tathA dati vageremAM chuM, A = = = Fi 462 . Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 5 '5 5* zrI otha vAyu rahelo hoya to e datine sparzatI strI vAyunI paNa virAdhanA karanAra bane. tathA uparanI tarapha to ticha rahelA phala, velaDI, vRkSa ke zAkhAnI virAdhanA karanAra bane. tathA jatI strI tiryagu manuSyone eTale tAjA janmelA bALakono ane ghoDAniyukti na bhAga-2 vAcharaDAdino saMghaTTo karanAra bane. (nAnA bALako paga para ubhA na rahI zake, eTale ja tIrtho ja uMdhelA paDyA rahe. eTale tigmanuSya zabdano artha tAjA janmelA bALako ema karelo che.) 463 5, vRtti: mA caite toSA: - mo.ni.mI.: vaMTAmA pade 3 mahimAvinaMva gAya ! tassa sarIraviNAso micchattuDDAha voccheo // 250 // kaNTakAdayo vA'dho bhavanti, upari ahyAdi-sarpAdilambane AtmavirAdhanA dAtuH, tasya ca-dAtuH zarIravinAze mithyAtvaM tasyAnyasya vA bhavati, 'uDDAhazca' pravacanopaghAtazca bhavati yaduta eteSAmetAvAnapi prabhAvo nAsti yena dAtAraM rakSanti / vyAkhyAtaM gamanadvAram, candra.: vaLI A badhA (have kahevAze te) doSo paNa lAge. oghaniryukti bhASa-250: TIkArtha : nIce kAMTA vagere hoya, upara sApa vagere laTakatA hoya to dAtAne kAMTA ka Eaa 463 Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodha niryukti bhAga-2 mo NaM ma // 464 // ma pa ssa vAgavAthI ke sApathI AtmavirAdhanA thAya. ane te dAtAnA zarIrano vinAza thAya eTale te dAtAne ke e vinAza jonArA anyane mithyAtvanI prApti thAya. (A jaina sAdhuonA kAraNe mane takalIpha paDI, evA vicArathI teo mithyAtva pAme.) tathA zAsananI niMdA thAya ke A sAdhuono ATalo paNa prabhAva nathI ke jethI teo dAtAranI rakSA karanArA bane. gamana dvAra pUrNa thayuM. o vRtti : idAnIM grahaNadvArapratipAdanAyAha - o.ni. : nIyaduvArugghADakavADaThiya deha dAramAnne / iDurapatthiyaliMde gahaNaM pattassa'paDilehA // 478 // 'nIyaduvAra' gAhA, nIcadvAraM yadi bhavati tatra cakSuSA nirUpaNaM karttuM na zaknoti ato na gRhyate bhikSA, tathodghATakapATa-anargalitakapATaM na, kintu pihitakapATaM, tatrApi na gRhNAti tathA dAtuH saMbandhinA svadehena dvAre ruddhe sati na gRhyate, AkIrNaM vAnyapuruSairgamAgamaM kurvadbhiH tathA iDuraM gantryAH saMbandhi tena tirohite, patthikA - bRhatI piThikA tayA vA tirohite alindaM kuNDakaM tena vA tirohite dvAre sati evameteSu doSeSu satsu 'grahaNaM prAptasya' gRhasthasya vI gRhyate'sminniti grahaNaM, yasmAtpradezAdbhaNDakaM gRhNAti taM pradezaM prAptasya 'apaDileha'tti yataH pratyupekSaNA na zuddhyati CT NaM ma ssa bha o ma at spa // 464 // Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anantaroditairdoSairato na gRhyate bhikSA, yadyebhiranantaroditairdoSairbhavadbhirna grahaNaM tato grahaNapradezaM prAptasya gRhasthasya zrI oghaNuM niryukti pratyupekSaNA karttavyA-zrotrAdibhirupayogaM karoti yadi zrotrAdyupayogena zuddhA tato grahISyati, atha na zuddhA bhAga-2 zrotrAdyupayogena tato na grahISyati // candra. : have grahaNa dvAranuM pratipAdana karavA mATe kahe che. || 465 | | oghaniryukti-478: TIkArtha : jo gharanuM bAraNuM nIcuM hoya to tyAM cakSu vaDe nIcenI jamIna upara jIvo che ke nahi? # vagere jovuM zakya na bane, AthI tyAM bhikSA na levAya. | tathA ughADA kamADavALu ghara na hoya, paNa baMdhakamADavALu hoya to tyAM paNa bhikSA na levAya. tathA dAtAnA potAnA - zarIra vaDe bAraNuM ruMdhAyeluM hoya to tyAM bhikSA na levAya. (kemake bAraNuM rUMdhAvAthI aMdaranuM dazya sAdhune na dekhAya ane eTale ke ( tyAM aMdara garabaDanI zakyatA hovAthI sAdhu tyAM gocarI na vahore.) ' tathA gamanAgamana karatA anya puruSo vaDe je ghara vyApI gayeluM hoya tathA gADAnA saMbaMdhI IDara vaDe bAraNuM DhaMkAyeluM na hoya, ke moTI peTI vaDe bAraNuM DhaMkAyeluM hoya ke kuMDA vaDe bAraNuM DhaMkAyeluM hoya... to A pramANe jo A badhA doSo hoya to grahaNasthAnane pAmelA gRhasthanI pratyupekSaNA zuddha banatI nathI mATe tyAM na levAya. (gADAno amuka prakArano bhAga te | kALamAM ira tarIke oLakhAto...). T465. Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthAmAM prajJAM zabda che, teno artha e ke je jagyAe bhojanAdi vastu grahaNa karAya te grahaNa. arthAt je sthAnathI dAtA bhojananuM bhAjana grahaNa karato hoya te sthAna grahaNa kahevAya. te sthAne pahoMcelo dAtA sAdhu vaDe spaSTa joI zakAto nathI. kemake vacce IGa2-moTI peTI - kuMDA vagere pratibaMdhako AvelA che. have jo A upara batAvelA doSo vaDe tyAM grahaNa - gocarI svIkAra zakya na hoya to pachI chevaTe grahaNapradeze pahoMcelA // 466 // 6 e gRhasthanI pratyupekSaNA karavI eTale ke zrotra vagere indriyo vaDe sAdhu upayoga mUke. jo zrotra vagerenA upayoga vaDe e pratyupekSaNA zuddha thAya to pachI tyAMthI gocarI vahore. have jo zrotrAdinA upayoga vaDe pratyupekSaNa zuddha na bane to pachI grahaNa na kare. zrI ogha niryukti bhAga-2 ui bha vRtti : idAnIM bhASyakAraH pratipadamenAmeva gAthAM vyAkhyAnayati, tatra kathaM jinakalpikAdayo gRhNanti kathaM vA sthavirA: ? ityetatpradarzayannAha stha - sa Na (Azaya eTalo ja ke mukhyatve to sAdhue dAtAnI tamAme tamAma pravRtti najara sAme joI hoya ane temAM ekapaNa meM virAdhanA na thaI hoya toja te vahore. paNa keTalAka kAraNosara dAtAnI rasoDAdinI aMdara thatI pravRtti sAdhu vaDe jovI zakya 5 na bane to bahAra rahIne e zrotra, prANAdi indriyono upayoga mUkI aMdara thatI pravRtti jANavA prayatna kare ane emAM jo virAdhanA thayelI jaNAya to na vahore. jo virAdhanA na thayelI jaNAya to vahore. A vAta bhASyakAra spaSTa karaze.) va ssa o H ma || 466 // Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '' zrI odha- cuM niryukti bhAga-2 o.ni.bhA. : niyamA u diTThagAhI jiNamAI gacchaniggayA hoMti / therAvi diTThagAhI adiTThi kareMti uvaogaM // 259 // || 467|| ma 'niyamAt' avazyantayaiva dRSTagrAhiNaH jinA - jinakalpikA na nIcadvArAditirohite gRhadvAre te gRhNanti yataste jinakalpikAdayo 'gacchanirgatA:' parityaktagacchA bhavanti, 'sthavirA:' sthavirakalpikA api 'dRSTagrAhiNa eva' Na atirohitadvAra eva gRhe gRhNanti, kimayameva niyamaH ?, netyAha 'adRSTe' 64 tirohite gRhadvAre kapATAdinA upayogaM ssa zrotrAdibhirindriyairdattvA tataH parizuddhaM gRhNanti / bha ga T candra. : have bhASyakAra A ja gAthAnA pratyeka padanuM vyAkhyAna kare che. temAM prathama to jinakalpIo kevI rIte bhikSA grahaNa kare ? athavA to sthaviro kevI rIte bhikSA grahaNa kare ? e padArthanuM pradarzana karavAne mATe kahe che. odhaniyukti bhASya-251 : TIkArtha : gacchamAMthI nIkaLelA jinakalpI vagere avazya pote najara sAme joyelI vastune grahaNa karanAra hoya che. sthavirakalpiko paNa khullA dvAravALA gharamAM ja grahaNa kare che. prasna : zuM sthavira kalpiko mATe A ja niyama che ? ke "khullA bAraNAvALA sthAne ja levuM." uttara H nA, emAM ekAMta nathI. jo gharanuM bAraNuM kamADAdi vaDe baMdha hoya to kAna vagere indriyo vaDe upayoga ApIne ur | ma mA bha o || 467 || Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo zrI jodha- tthu niryukti bhAga-2 // 468 // UT Wu pachI jo koI doSa na jaNAya to vahore... (khyAla rAkhavo ke strI aMdara bhikSA levA jayAM gaI che, e sthAna bAraNAdithI DhaMkAyeluM hovAthI aMdara joI zakAtuM nathI...tyAMnI A vAta che.) vRtti : idAnIM 'nIyaduvArugdhADakavADe 'tti vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : nIyaduvAruvaoge uDDAha avAuDA padoso ya / hiyanaTuMmi a saMkA emeva kavADaughADe // 252 // spa ndra. : have. nIyaduvAra... menuM vyApyAna uratA bhASyAra unheM che. vI oghaniryukti bhASya-252 : TIkArtha : nIcA bAraNAvALA gharamAM gocarI na levI. kemake nIcA bAraNAvALA gharamAM sAdhu jo ekadama nIco namIne upayogapUrvaka jIvAdinuM nirIkSaNa karavAno prayatna kare to enI AvI vicitra pravRtti joIne lokamAM ttha nIdvAre gRhe na grAhyaM yatastatra nIcadvAre nikruTanaM kRtvopayogaM nirIkSaNaM kurvata uDDAhaH pazcAdbhAgadarzane bha apAnapelAdidarzane sati kadAcittatrAprAvRtAH striyastiSThanti tatazca nirUpayataH pradveSaM tadupari kurvanti, tathA hRte caurAdinA bha naSTe - svayamevAdRzyamAne kasmiMzcidvastuni zaGkopajAyate gRhasthAnAM yaduta pavvaieNaM niuDiUNa nirUviyaM AsI di teNAhiyaM bhave ?, 'evameva' ete eva doSAH pihitakapATe nirargalamudghATayato'prAvRttikAdayaH // ssa 10 o hA at ssa // 468 // Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka $ zrI ogha-thi niyukti | bhAga-2 { P = = zAsanano uddAha thAya. vaLI AvA sthAnamAM strIonA zarIrano pAchaLano bhAga dekhAtAM ane tyAM kyAreka strIo vastrarahita rahelI hoya to A rIte jonArA sAdhunI upara gRhastho praSa pAme. tathA cora vagere vaDe tyAM koI vastu corAya, ke cora vinA paNa gRhasthane potAnI vastu ADI - avaLI mUkAI javAdi kAraNosara na dekhAya to gRhasthone zaMkA thAya ke sAdhue nIce namIne joyeluM ; hatuM. eTale kadAca teNe to e vastu corI nahi hoya ne ? baMdha bAraNAvALA gharamAM paNa A ja badhA doSo lAge. e baMdha bAraNAvALA gharamAM aMdara sAMkaLa na lagAvI hoya ane sAdhu acAnaka dhakko mArI ughADe ane kadAca aMdara baheno vastra-rahita hoya... vagere doSo lAge. (baheno kapaDA badalatA hoya, snAnAdi karatA hoya... vagere ghaNA vikalpothI doSo thavAno saMbhava che.) mo.ni.mA. : dasarIna vAra padigaM nAkanaM vAvi iDarapatthiyaliMdeNa vAvi pihiyaM bhave davvaM // 253 // dAturdehena pihitaM sthUlatvAddehasya anyasya vA pArzvasthasya zarIreNa dvAraM pihitaM / dvAram / AkIrNaM vyAkhyAnayatijanAkulaM vA dvAraM nirgacchatA pravizatA vA lokena, tathA 'iDreNa' gantrIsambandhinA 'patthikayA' bRhatpiTTikayA 'alindena' kuNDakena vA pihitaM dvAraM bhavet, 'tarhi vAvi'tti tasmin vA iDDurAdau sthagitaM dravyaM bhavettatazca na gRhyate // ti 469o = = = = = = - ft Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti ne zarIra tya zrI ogha- candra,H oghaniryukti-bhASya-253H TIkArtha: dAtAnA zarIra vaDe bAraNuM DhaMkAI jAya. AvuM tyAre bane ke jayAre dAtAnuM zarIra dhUla hoya. athavA to bAju para rahelo bIjo koI AgaLa ubhelo hoya ane emanA zarIra vaDe bAraNuM DhaMkAI jAya bhAga-2IT to paNa tyAM sAdhu na vahore. (kemake aMdaranuM dazya joI na zakAvAthI "virAdhanA thAya che ke nahi ?" e khabara na paDe ane na vahore.). | 470ILE pihita dvAra pUrNa thayuM. have AkIrNa dvAranuM vyAkhyAna kare che. nIkaLatA ke pravezatA loko vaDe je gharanuM dvAra janAkuLa hoya arthAtu lokonI ghaNI avara javarane kAraNe je gharanuM dvAra lokothI vyApta rahetuM hoya. 1 tathA IDara vaDe = gADA saMbaMdhI vastuvizeSa vaDe, moTI peTI vaDe ke kuMDa vaDe bAraNuM sthagita thayeluM hoya, DhaMkAyeluM hoya e to tyAM na vahorAya. athavA to te IDara, moTI peTI vageremAM te vahorAvavA lAyaka dravya DhAMkavAmAM AveluM hoya to pachI A temAMthI na levAya. o.ni.bhA. : etehiM adIsamANe aggahaNaM ahave kujja uvaogaM / soteNa cakkhuNA ghANao ya jIhAe phAseNaM // 254 // ; 470. Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ebhiH' anantaroditaiH / 'adRzyamAne' acakSurdarzane satyagrahaNaM bhavati, athavA dRzyamAne'pyupayogaM kuryAt, zrI modha-tyu niryukti kairityAha-zrotreNa cakSuSA ghrANato jihvayA sparzena ceti // bhAga-2 candra. : oghaniryukti bhASa-254: TIkArya : A hamaNAM ja kahevAyelA kAraNosara jo e vastunuM - vastu ApanAra A dAtAnI pravRttinuM cakSu vaDe darzana na thatuM hoya to pachI tyAM gocarInuM grahaNa na karAya. // 471 // athavA to apavAda mArge e badhu na dekhAvA chatAM upayoga karavo. prazra : 64yoga zenA 43 42vo ? 6.2 : DAna, , na, ma bhane sparza 43 64yo 42vI.. vRtti : kathaM zrotrAdyupayogaM karoti ? - o.ni.bhA. : hatthaM mattaM ca dhuve saddo udakassa ahava mattassa / gaMdheNa kuliMgAI tattheva raso pharisabiMdU // 255 // hastaM mAtraM vA kuNDelikA sA gRhasthA prakSAlayettatazcodakasya jhalajhalAzabdo bhavati, athavA mAtrakasyakuNDelikAdeH prakSAlyamAnasya khasakhasAzabdo bhavati, tathA ghrANenopayogaM karoti, kadAcitkuliGgaH ERTONE Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 | 472 /. dvitrIndriyAdimardito bhavedAgacchantyA, etacca gandhena jAnAti azobhanena, tatazca na gRhNAti, yatra gandhastatra raso'pIti rasena jAnAti, tathA sparzena copayogaM dadAti, kadAcidudakabindurlagati zItalaH, cakSuSA tUpayogaM dadAti gamanAgamane prAptasya ca dravyasya hastasya bhAjanasya vA, mA bhUdudakasaMspRSTaM syAt / candra.: prazna : paNa zrotrAdinA upayogane kevI rIte kare ? oghaniryukti-bhAgya-255 : TIkArya : rUmanI aMdara gayelI strI hAtha ke kuMDalikAdi rUpa vAsaNane dhue to te vakhate jJA | pANIno jhala-jhala zabda thAya. athavA to mAtraka eTale kuMDalikA. dhovAtI kuMDalikA vagereno khasakhasA zabda thAya. (eTale zrotrendriyanA upayogathI tyAM virAdhanA thatI jANIne sAdhu vahore nahi.). tathA prANa vaDe upayoga Ape. kyAreka evuM bane ke bhikSA laIne pAchI sAdhu pAse AvatI strI vaDe rastAmAM beindriya : vagere jIva mardita karAyo hoya, marAyo hoya. ane A hakIkata e marelA jIvanI kharAba gaMdha vaDe sAdhu jANI le. ane eTale pachI te grahaNa na kare.. jayAM gaMdha hoya tyAM rasa paNa hoya ja. eTale gaMdhanA upayogamAM rasano upayoga paNa bhego AvI ja jAya. tathA sparzendriya vaDe upayoga Ape, kyAreka ThaMDu pANInuM biMdu lAge to khyAla Ave. (sAdhune jalabiMdu zI rIte lAge? e prazna thAya. evuM lAge che ke sAdhu ane strI vacce divAla, sAdaDI jevuM aMtara hoya, e divAla ke sAdaDI vagerenI ADazamAM 72 II Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strI hAtha dhovAdi kriyA kare tyAre divAlamAM rahelI jALImAMthI ke sAdaDInA kANAdimAMthI pANInuM biMdu UDIne sAdhu para ca zrI ogha-thI. paDe... AvI rItanI koIka saMbhAvanA vicAravI..) jayAre cakSuthI upayoga to jatA-AvatA dAtAnI pravRtti upara niryukti bhAga-2 daSTipAta rAkhavAthI thAya. tathA sAdhu pAse lavAyela vahorAvavAnA dravya, e dravyavALuM bhAjana ke dAtAnA hAtha upara cakSu vaDe upayoga Ape. A vastuo pANIthI saMskRSTa na hoya e mATe A upayoga mUke. || 473 / 5 mo.na.mI. no ropha viTTI no pate guMgaDuM re maLe che nissaMkiya niggamaNaM AsaMkapayaMmi saMcikkhe // 256 // sa evaMvidho dRSTagrAhI bhavati ya etAni padAni sthAnAntarANi pUrvoktAni prayukte upayogapUrvakaM sarvANi, athaga niHzaGkitameva bhavati yadutAnena gRhasthena puraHkarmAdi kRtaM tatra vArayitvA nirgacchati, athA''zaGkitaM bhavati kimanena pura:karmAdi kRtaM na vetItthamAzaGkAyAM nirUpayati prAptAM satI gRhasthAm / uktaM grahaNadvAram, candra. : oghaniyukti-bhASya-256 : TIkArtha : je sAdhu A pUrve batAvelA jUdA jUdA badhAja sthAnono upayogapUrvaka - prayoga kare che. (eTale ke pAMca indriyono upayoga mUkavA vagere rUpa pravRtti kare che) te daSTagrAhI thAya che, have jo A upayoga vI mUkavAdi dvArA e vAta niHzakita thAya ke A gRhastha pura:karmAdi (vahorAvatA pahelA sAdhune vahorAvavA nimitte hAtha dhovAdi Iri 473 . Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti pravRtti) karela ja che, to to pachI te gharamAM tene vahorAvato aTakAvIne nIkaLI jAya. zrImodha-tyu paNa have jo zaMkA hoya ke "ANe purakarmAdi karela che ke nahi?" to pachI AvI zaMkAnI hAjarI hoya tyAre vahorAvavA " mATe sAdhu pAse AvelI te bahenanuM sAdhu nirUpaNa kare. (enA hAtha jarAka bhInA dekhAya ke vAsaNa jarAka bhInuM dekhAya... bhAga-2 vagere dvArA pura:karmAdi thavA ke na thavAno nizcaya thaI zake.) athavA te saMbaMdhI pRcchA kare. // 474 // grahaNa dvArA kahevAI gayuM. vRtti : idAnIM AgamanadvArapratipAdanAyAha - o.ni. : AgamaNadAyagassA hiTThA uvariM ca hoi jaha puTvi / saMjamaAyavirAhaNa didaMto hoi vacchaMmi // 479 // 'AgamanaM' bhikSAM gRhItvA sAdhvabhimukhamAgacchantyA adhastAdupari ca nirUpaNIyamAgamanaM yathA pUrvaM gamane saMyamAtmavirAdhane nirUpite evamatrApi saMyamAtmavirAdhane nirUpaNIye / uktamAgamanadvAraM, idAnIM 'patte 'tti dvArapratipAdanAyAha - 'diTuMto hoi vacchaMmi' atra prAptAyAM bhikSAyAM dAtryAM vatsakena dRSTAnto veditavyaH / jahA egassa vANiyassa vacchao, taddivasaM tassa saMkhaDI, na koi tassa bhattapANiyaM dei, majjhaNhe vacchaeNa raDiyaM, suNhAe se - alaMkiyavibhUsiyAe diNNaM bhattapANaM, jahA tassa vacchassa cArIe diTThI Na mahilAe, evaM sAhuNAvi kAyavvaM / REET 74 // Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-1I candra.: have Agamana dvAranuM pratipAdana karavA mATe kahe che. niryukti karI oghaniryukti-479 : TIkArtha : bhikSAne grahaNa karIne sAdhunI pAse AvatI strInuM Agamana upara ane nIce dhyAnathI bhAga-2 T jovuM. Azaya e ke jema pahelA sAdhu mATe aMdara bhikSA levA jatI strInA gamanamAM saMyama virAdhanA ane AtmavirAdhanAnuM 24 avalokana kareluM ema ahIM paNa saMyamavirAdhanA ane AtmavirAdhanA joI levA. (e thatA hoya, to strIne aTakAvavI. jo ra saMyama virAdhanA thaI ja jAya, to pachI vahoryA vinA nIkaLI javuM.) Agamana dvArA kahevAI gayuM. have 'prApta' dvAranuM pratipAdana karavA mATe kahe che ke jyAre dAtrI strI bhikSA laIne sAdhu pAse AvI pahoMce tyAre e ' dAtrIne vize vAcharaDAnuM dRSTAnta jANavuM. te A pramANe - eka vANiyA pAse vAcharaDo hato. have eka divasa vANiyAne tyAM jamaNavAra hato. gharanA badhA ja loko emAM joDAyelA hovAthI koIe vAcharaDAne bhojana pANI na ApyA. madhyAhna samaye vAcharaDo rADo pADavA lAgyo, tyAre alaMkAro vaDe alaMkRta thayelI ane sArA-sArA vastro vaDe vibhUSita thayelI putravadhUe te vAcharaDAne bhojana-pANI ApyA. jema te vAcharaDAnI dRSTi potAne apAyela ghAsanA cArAmAM hoya, paNa putravadhU upara na hoya ema sAdhue paNa vAcharaDAnI jema karavuM. (arthAtu bahena upara daSTi na rAkhavI, paNa "bhikSA kalpanIya che ke nahi !'' e ja khyAla rAkhavA prayatna karavo.) IF 475 II Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodhaniyuti bhAga-2 // 46 // vRtti : ahavAoni. : pattassa u paDilehA hatthe matte taheva davve ya / udaulle sasiNiddhe saMsatte ceva pariyatte // 480 // prAptasya gRhasthasya pratyupekSaNA kAryA haste, kimayaM hasto'sya udakAdyAo na veti, tathA mAtrakaM ca-kuNDelikAdi gRhasthasatkaM nirUpayati yatra gRhasthA bhikSAmAdAya nirgatA, dravyaM ca-maNDakAdi nirUpayati saMsaktaM na veti / evaM pattadAraM nijjuttikAreNa vakkhANiyaM, idAnIM niyuktikAra eva pariyattettidvAraM vyAkhyAnayannAha - 'parivartite' paryastite sati | | gRhasthena mAtrake kuNDelikAdau yAdakA dRzyate sasnigdhaM saMsaktaM vA mAtrakaM tatastasminnevaMvidhe mAtrake parivRtte sati bha| | dRSTvA na gRhyate / candra. : oghaniryukti-480: TIkArtha : sAdhu pAse AvI pahoMcelA gRhasthanA hAtha upara sAdhue pratyupekSaNA karavI ke zuM Ano hAtha pANI vagerethI bhIno che? ke nahi ?" tathA kuMDalikA vagere rUpa je gRhasthanuM vAsaNa hoya, ke je vAsaNamAM strI bhikSAne lAvIne bahAra nIkaLI hoya (sAdhu pAse AvI hoya) te vAsaNane paNa sAdhu dhyAnathI joI le. tathA roTalI vagere rUpa dravyane paNa sAdhu joI le ke e saMsakta che ke nahi ? (arthAtu emAM kIDI vagere jIvo caDelA A 4NE // 476 // Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E - zrI ghanaya che ke nahi ?) niyukti nA have niryuktikAra jo F A rIte niryuktikAre prApta dvAranI vyAkhyA karI. bhAga-2 have niyuktikAra ja parivarta e dvAranuM vyAkhyAna karatA kahe che ke jyAre gRhastha sAdhune vahorAvavA mATe kaMDikAdi rUpa chai - vAsaNa uMdhu kare, tyAre jo e vAsaNano nIceno bhAga pANIthI bhIno dekhAya athavA to pANIthI ja sAmAnya snigdhatAvALo 477IL dekhAya ke pachI kIDI vagere trasajIvo vALo dekhAya to AvA prakAranuM jo e UMdhuM karAyeluM pAtra hoya to sAdhu tyAM gocarI ja na vahore. vRtti : idAnI bhASyakAra: 'patte 'tti vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : tiriyaM uDDamahevi ya bhAyaNapaDilehaNaM tu kAyavvaM / hatthaM mattaM davvaM tinni u pattassa paDilehA // 257 // gRhasthabhAjanasya Agacchata eva tiryak-pArzvato bhAjanasya urdhvaM karNakeSu bhAjanasya adho-budhne pratyupekSaNA ma karttavyA, tathA 'prAptasya' AsannIbhUtasya gRhasthasya hastaM mAtrakaM dravyaM trINyapyetAni gRhasthasatkAni pratyupekSayet - nirUpayet, | 477. = = = 3 is " Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BET' zrI bhodhniryukti bhAga-2 yandra. : ve bhASyabhara prA dvArarnu vyAdhyAna 2ta che. "s: ozaniyukti bhASya-257 : TIkArtha : gRhasthanuM bhojana sAdhu pAse AvatuM hoya tyAre e bhAjananA beya bAjunA bhAgo, upara e bhAjana pakaDavAnA bhAgo ane e bhAjananI nIceno taLiyAno bhAga... ATalI jagyAe sAdhue pratyupekSaNA karavI. tathA sAdhunI najIka AvI cUkelA gRhasthanA hAtha, bhAjana ane vahorAvavAnuM dravya, gRhasthasaMbaMdhI A traNeya vastuone sAdhume, yAse. // 478 // che PRESEP vRtti: kim ? - o.ni.bhA. : saMsiNiddhodaulle tasAulaM mA giNha egataraM daTuM / pariyattiyaM ca mattaM sasiNiddhAIsu paDilehA // 258 // sasnigdhaM toyena udakA trasAkulaM ca hastaM mAtraM dravyaM vA dRSTvA ekataramapi tanmA gRhANa / 'patte 'tti dvAramuktaM, idAnIM bhASyakAra eva 'pariyatte 'tti vyAkhyAnayannAha - 'pariyaTTiyaM ca mattaM' parAvartitaM sat gRhasthamAtrakaM kadAcitsasnigdhAdisamanvitaM bhavati tatazca sasnigdhAdiSu satsu pratyupekSaNA karttavyA / uktaM parAvartitadvAraM, 4AANA // 478 // Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-yu. candra, prazna : "A badhAne sAdhu jue" ema kahyuM paNa emAM zuM jovAnuM? niryukti ke uttara : oghaniryukti bhASya-258 : TIkArtha : e hAtha-bhAjana ke dravya traNamAMthI ekapaNa vastu pANIthI bhInI ane bhAga-2 trasajIvothI AkuLa joIne tyAM gocarI na vahoravI. prApta dvAra pUrNa thayuM. // 479+ have bhASyakAra ja parAvartita e dvAranuM vyAkhyAna karatA kahe che ke te gRhasthanuM bhojana kyAreka sasnigdhAdithI yukta hoya, evI saMbhAvanA che. eTale Avu zakya hovAthI sAdhue pratyupekSaNA karavI. (pANInA TIpAo spaSTa dekhAya to e udakAndra ane mAtra bhInAza dekhAya to sasnigdha.) parAvartita dvArA kahevAI gayuM. vRtti : idAnIM 'pADiya'tti dvAraM vyAcikhyAsurAha - o.ni. : paDio khalu daduvvo kittimasAbhAvio va jo piMDo / saMjamaAyavirAhaNa diTuMto seTThikappaTTho // 481 // patitaH pAtrake piNDo draSTavyaH kimayaM kRtrimaH ? - yogena niSpannaH saktumudgapiNDa iva siddhapiNDo vA kiM Gu479o. Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'E F G E F | svAbhAvikakUrakhoTTa iva, tatra yadi kRtrimaM piNDaM sphoTayitvA taM na nirUpayati tataH saMyamAtmavirAdhanA bhavati, yathA / zrI oghaniyukti kare seTThikappaTThassa hRtA kASThena kuNDikA ityetatkathAnakamanusaraNIyaM, tena hi saMyogapiNDo na nirUpitastatra ca bhAga-2 saMkalikA''sIt, tatra rAjakule vyavahArastena ca kASTharSiNA bhagavatA niyUMDham, anyazca kadAcittAdRzo na bhavati tatazca nirUpaNIya iti / | 480] >> candra.: have patita dvAranuM vyAkhyAna karavAnI icchAvALA niyuktikAra kahe che. oghaniryukti-481 : TIkArtha : pAtramAM paDelo piMDa jovo joIe ke zuM e kRtrima che? eTale ke be vastunA yogathI - mizraNathI banelo che ? jemake sAthavA ane magano piMDa. ke pachI siddhapiMDa che? eTale ke svAbhAvika bhAtanA - cokhAnA 1 loTa jevo ekaja vastuno banelo che? ( (je khAdyavastu aMdarathI polI = polANavALI hoya, te vastu kRtrima gaNavI. roTalI, roTalA, khAkharA... e aMdarathI 8 na polANavALA na gaNAya... eTale e toDIne jovAnI jarUra nahi. paNa buMdInA lADavA vagere jovA paDe...) jo e kRtrima piMDa hoya to jo ene toDIne - chUTo-chUTo karIne na jUe to saMyama-AtmAnI virAdhanA thAya. A viSayamAM zeThanA dIkarAnI sonAnI cena kAi sAdhu vaDe corAI" e dRSTAnta anusaravuM. te kAi sAdhu vaDe saMyogapiMDa na jovAyo, temAM sonAnI cena hatI. tyAM pachI rAjakuLamAM vyavahAra = kesa cAlyo. tyAM to kASTha RSie potAnI jAtane = = ke na , ja Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E F S 'S R A nirdoSa sAbita karI. paNa evo bIjo sAdhu kArSi jevo hoMziyAra na hoya to e to parezAna ja thAya. mATe e piMDa jovo zrI ogha-yu joIe. (A vArtA moTI che. TuMkamAM patnInI kuzIlatAdine lIdhe kASThazeThe dIkSA lIdhI. varSo bAda parapuruSa sAthe rahetI niryukti patnInA ghare ja vahoravA pahoMcI gayA. patnIne thayuM ke "A mane oLakhIne mAro apayaza phelAvaze..." eTale lADavAdinI bhAga-2 | aMdara sonAnI nAnI cena nAMkhI daI e vahorAvyuM. sAdhue vastu toDIne na joI, udyAnamAM jaI vAparavA beThA, tyAre | 481 Y emAMthI sonAnI cena nIkaLI, tyAM to pelI strInI phariyAdathI rAjAnA sainiko sAdhune pakaDavA AvyA. cena joI sAdhune : ja cora samajI laI gayA... paNa e rAjA kASThasAdhuno ja putra hato, junI dAsIe rAjAne oLakha karAvI. pelI strInI # kuzIlamAtA tarIke oLakha karAvI. vagere.) vRtti : tatrAtmavirAdhanAdipratipAdanAyAha - __o.ni. : garavisa aTThiya kaMTA viruddhadavvaMmi hoi AyAe / saMjamao chakkAyA tamhA paDiyaM vigicijjA // 48 // sa gara ucyate ya AhAraM stambhayati kArmaNaM vA garaH, sa kadAcittatra piNDe bhavati, tathA viSamasthIni kaNTakAzca kadAcidbhavanti, viruddhaM vA kiMcidravyaM tatra bhavati, tatazcAnirUpaNe ebhirAtmavirAdhanA bhavati, tathA saMyamatazca SaTkAyA virAdhyante, kathaM ?, kadAcittatra pRthivI udakaM vanaspatiragnirvA lagno bhavati, yatrAgnistatra vAyurapi, dvIndriyAdayazca & Fis 481 || - B Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti s bhAga-2 'P kadAcidbhavanti, tatazca 'paDiyaM vigiMcijjA' vibhAgena vibhajeta-nirUpayedityarthaH / candra. temAM AtmavirAdhanAdinuM pradarzana karavA mATe kahe che. oghaniryukti-482 : TIkArtha : te gara kahevAya ke je AhArane thaMbhAvI de (pacavA na de ?) athavA to kAmaNa-TumaNa karela dravya paNa gara kahevAya. have e saMyukta piMDamAM kyAreka gara hoya, tathA jhera, hADakA ane kAMTA kyAreka hoya, athavA to temAM koIka viruddha dravya hoya. eTale jo e vahorelo AhAra spaSTa jovAmAM na Ave to A badhI vastuo vaDe AtmavirAdhanA thAya. tathA saMyamathI paNa virAdhanA thAya. kemake AmAM lIdhelI vastu na jovAmAM pakAyanI virAdhanA saMbhavita # IL 482 IL. # E F =..' prazna : AmAM SakAyanI virAdhanA zI rIte ? uttara : kyAreka evuM bane ke vahorelA te piMDamAM pRthvI, pANI, vanaspati ke agni lAgelo hoya, jayAM agni hoya te ane tyAM vAyu paNa hoya ane kyAreka beindriyAdi jIvo paNa hoya. jo lIdhelA piMDane spaSTa rIte chUTo chUTo karI ne jovAmAM Ave che to saMyamanI paNa virAdhanA thAya. (vahorAvelA roTalA-roTalI upara kAcuM mIThuM, kAcuM pANI lAgI gayuM hoya. bheja vagerene kAraNe mIThAI vageremAM nigoda thaI gaI hoya. sAkSAta saLagatA kolasA para sekAyelA roTalA-bhAkharAnI nIce agninA nAnA kaNiyA lAgelA hoya... 482 / Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BER zrImodha-tyu niyuti bhAga-2) // 48 // 2. vagaire khoya...) mATe pAtrAmAM paDelA piMDane chUTo chUTo karIne jovo joIe. vRtti : athavA'nAbhogena kadAcittatra suvarNAdi sthApayitvA dadAti, etadevAha - o.ni. : aNabhogeNa bhaeNa va paDiNI ummIsa bhattapANaMmi / dijjA hiraNNamAI AvajjaNasaMkaNAditu // 483 // anAbhogena dadAti-tandulAdimadhye vyavasthitaM suvarNAdi punazca randhayitvA taddadAtyanAbhogena pradAnaM bhavati, bhayena vA dadAti, kathaM ?, kayApi kasyacitsatkaM suvarNamapahRtaM punazca pratyAkalitA satI kalikalaGkabhayAtsAdhorveSTayitvA odanAdinA dadAti, pratyanIkatvena vA 'unmiya' ekIkRtya bhaktapAnAdinA saha hiraNyAdi dadAti, tatazca "tasya sAdhoretahoSaM vinA'pi yadi na nirUpayati tataH 'AvajjaNaM'ti AvarjanaM pUrvoktaM saMyamavirAdhanAdidoSANAM bhavati, pramAdaparatvAttasya, tathA zaGkanA-dRSTe tasmin suvarNAdau rAjaprabhRtInAM zaGkA bhavati, yaduta na vidmaH kiM tAvadayaM sAdhurevaMvidhaH AhosvidbhikSAdAteti / tasmAtpatitaH san piNDo nirUpaNIyaH / ityuktaM patitadvAraM, // 48 // Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo zrI odha- su niryukti T bhAga-2 sa // 484 // ma Na candra. H athavA evuM bane ke dAtrI strI bhUlamAM te khAdyavastumAM suvarNAdi sthApIne ApI de. oghaniryukti-483 : TIkArtha : dAtrI strIe cokhA vagerenI aMdara sonuM vagere rAkheluM hoya ane pAchaLathI bhUlI jAya. eTale e sonA bhegA ja cokhA rAMdhyA hoya e rAMdhelA sonAvALA cokhA vahorAvI de. athavA evuM bane ke strI bhayathI sonuM vahorAvI de. prazna : bhayathI sonuM vahorAve ? e zI rIte ? uttara H koIka strIe bIjA koInuM suvarNa coreluM hoya ane pAchaLathI e cora tarIke oLakhAI jAya to jhaghaDo thavAnA ane kalaMka lAgavAnA bhayathI e coreluM sonuM bhAtAdinI sAthe mizra karIne sAdhune vahorAvI de. bha athavA evuM bane ke koIka vyakti zatru hovAnA kAraNe bhojanapAnAdinI sAthe sonuM vagerene bhegA karIne e sonuM vagere ma TM vahorAvI de. | A badhI zakyatAo che, mATe piMDa jovo joIe. kadAca A koI doSo e vahorelI vastumAM na hoya to paNa jo e sAdhu e bhojanapAnAdine na jue to uparanA doSo na hovA chatAM paNa sAdhune e saMyamavirAdhanA ane AtmavirAdhanAnI prApti thAya. kemake sAdhu pramAdamAM tatpara che. eTale pramAdanA kAraNe badhA doSa lAgI jAya. tathA zaMkA A pramANe thAya ke te bhojanAdimAM suvarNAdi dekhAya tyAre rAjA vagerene zaMkA paDe ke ApaNe to jANatA nathI ke "zuM A sAdhu AvA prakArano = cora che ? ke pachI bhikSAdAtA ja cora che ?" ssa NaM jeo va ssa | || 484 || Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modhniryukti bhAga-2 // 485 // tethI pAtrAmAM paDelo piMDa jovo joIe. patita dvAra gayu. vRtti : idAnIM gurukadvArapratipAdanAyAha - o.ni. : ukkheve nikkheve mahallayA luddhayA vaho dAho / aciyatte voccheo chakkAyavaho ya gurumatte // 484 // yatpASANAdighaTTanaM dattaM tasyotkSepe sati nikSepe vA-mokSaNe sati tasya gRhasthasya kaTibhaGgo vA pAdasyopari patanaM vA bhavati 'mahallayA' iti mahatpramANaM vA tadgRhasthabhAjanaM tasyotkSepe nikSepe sati doSA bhavanti, athavA 'mahallyA' iti mahatA bhANDakena dIyatAmityevaM kadAcidasau sAdhurbhaNati, tatazcaivaM lubdhatA sAdhorupajAyate, tathA vadhazca-tasyaiva sAdhoH pAdasyopari patitena bhANDakena vadho bhavati, gRhasthasya vA pAdasyopari patitena vadho bhavati, tathA 'dAho 'tti dAho vA bhavati yadi taduSNaM bhaNDakaM bhavati, aciyattaM vA bhavati tasyaiva gRhasthasya tadgRhapatervA 'aciyattaM vA' aprItirvA bhavati, mahApramANakena bhaNDakena dIyamAne sati vyavacchedo vA tadravyasyAnyadravyasya vA bhavati, SaTkAyavadhazca bhaNDakapatane sati bhavati, evaM guruke bhaNDake ete doSA bhavanti / FEED FORE // 485 // Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti na candra. : have guruka dvAranuM pratipAdana karavA mATe kahe che. zrI ogha oghaniryukti-484: TIkArtha: gRhastha khAghavastunI upara je moTo patharo vagere rUpa DhAMkaNuM DhAMkeluM hoya, sAdhune khAdya ' bhAga-2 vastu vahorAvavA e DhAMkaNane upADavAmAM ke upADyA bAda nIce mUkavAmAM kyAreka gRhasthanI keDa bhAMgI jAya, kyAreka paganI upara ja e patthara rUpa DhAMkaNa paDe. 486o athavA to evuM bane ke te gRhasthanuM khAdyavastuvALuM vAsaNa ja moTA pramANavALuM hoya, ane eTale sAdhune vahorAvavA A mATe te eka vAsaNa uMcakavAmAM paNa pUrvokta kaTibaMgAdi doSo lAge. | athavA to evuM bane ke gRhastha nAnA vAsaNathI vahorAvavA jAya tyAre A sAdhu bole ke "moTA vAsaNathI ja vahorAvo." (ke jethI jaldI kAma pate ane vadhu pramANamAM vahorI zakAya. evo A sAdhuno Azaya hovo spaSTa ja che.) AmAM | 'r A rIte bolavAmAM to spaSTapaNe sAdhuno lobha pragaTa thAya che. vaLI e bhAre vAsaNa jo sAdhunA paganI upara paDe to enA vaDe sAdhuno vadha thAya eTale ke sAdhune IjA thAya, vAge. tathA jo te vAsaNa garama hoya to uMcakanArI dAtrIne e garama vAsaNathI dAha thAya. athavA to e garamavastu vahoryA bAda e garama vastuthI garama thaI gayeluM pAtra uMcakavAmAM e sAdhune dAha thAya. vaLI A rIte moTA pramANavALA vAsaNa vaDe sAdhune vahorato joIne te vahorAvanAra gRhasthane ke e gharanA mAlikane aprIti thAya. I: 486 Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niyukti viii sAdhuone bhAga-2 tathA moTA pramANavALA vAsaNa vaDe te gRhastho vastu vahorAve to emAM to e vastu ghaNI vadhAre vahorAya ane eTale e dravyano pachIthI lAbha na thAya, athavA to A rIte moTA mApavALA vAsaNathI vahoravAmAM gRhastha aprIti pAme ane pachI sAdhuone te vastu ke bIjI paNa vastuo vahorAvavAno niSedha karI de. vaLI bhAre bhAjana jamIna para paDe eTale jamIna para rahelA SakAyano vadha paNa thavAnI saMbhAvanA che. Ama bhAre vAsaNamAM A badhA doSo thAya che. 487ll vRtti : idAnImetAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavavyAcikhyAsayA''ha - o.ni.bhA. : gurudavveNa va pihiaM sayaM va guruyaM havejja jaM davvaM / ukkheve nikkheve kaDibhaMjaNa pAya uvari vA // 259 // gurudravyeNa vA 'pihitaM' ghaTTitaM bhavet tadravyaM, svayaM vA tadravyaM guDapiNDakAdi gurukaM bhavet, tatazca tasya 'utkSepe' utpATane nikSepe ca punarmocane sati kaTibhaGgo bhavati, pAdasya vA upari patettatazcAtmavirAdhanA bhavati / candra : Aja gAthAne bhAgakAra kahe che. temAM prathama avayava - utkaMpane kahe che. oghaniryukti-bhASya-259: TIkArtha: bhAre vastu vaDe-vAsaNa vaDe te dravya DhaMkAyeluM hoya, athavA to te khAdya dravya pote 487I Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jodha niryukti bhAga-2 Na ma / / 488 // ma Na va ma mahalleNa dehi mADaharaeNa bhinne aho imo luddho / ubhaegare va vaho dAho accuhi emeva // 260 // ssa kazcitsAdhuH kaDucchukikayA dadatIM striyaM evaM brUte yaduta 'mahalleNa' bRhatA bhAjanena sthAlyAdinA dehi, mA bha DaharakeNa' laghunA prayaccha kaDucchukAdinA, tataH sA tathaiva karoti, azaknuvantyAzca kadAcittadbhAjanaM bhajyate tatazca bhinne bha sati tasmin bhAjane gRhastha evaM bhaNati yadutAho ! ayaM sAdhurmahAlubdhaH yena bRhatA bhAjanena dIyamAnaM gRhNAti, tata 'ubhayasya' sAdhorgRhasthasya pAdasyopari patitena bhaNDakena vadho bhavati, ekatarasya vA vadho bhavati, tathA dAhazca atyuSNe o tasmin dravye patite sati bhavati, 'emeva 'tti ubhayoranyatarasya vA // o ja (goLano ravo vagere rUpa) bhAre hoya. eTale tene uMcakavAmAM ane pachI pAchuM mUkavAmAM keDa bhAMgI javAnI zakyatA che. jo e paganI upara paDe to enAthI AtmavirAdhanA thAya. sma vRtti : idAnIM ' mahallyA 'dIni vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : ndra : havelASyAra mahallayA zabhanuM vyApyAna uratA uhe che. oghaniryukti-bhASya-260 : TIkArtha : koIka sAdhu kaDachA - nAnA DoyA vaDe gocarI vahorAvatI strIne A pramANe kahe ssa // 488 // Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odhaniryukti | bhAga-2 'E F G E E K RE ke "thALI vagere rUpa moTA vAsaNa vaDe vahorAva. nAnA kaDachA vagere rUpa nAnA vAsaNa vaDe na vahorAva." eTale teNI te pramANe ja kare. paNa moTA bhAjana vaDe vahorAvavA asamartha evI te strInuM te bhAjana tUTI jAya (moTI tapelImAMthI vATakIvATakIe dUdha-rasAdi vahorAvatA hoya ane e vakhate sAdhu e ja moTI tapelI vaDe dUdha vahorAvavAnuM kahe to zakya che ke eTalI moTI tapelI uMcakavA vageremAM e strIne ghaNI mahenata paDe, kadAca e vAsaNa paDI jAya..) ane e rIte e vAsaNa tUTe eTale gRhastha A pramANe bole ke "are ! A sAdhu moTo lobhI che ke jethI moTA vAsaNa vaDe apAtI vastune vahore che." ja vaLI A je bhAjana vaDe gocarI vahorAvAya che, te sAdhu ane gRhastha e beyanA paga upara paDI zake ane tenA dvArA * beyano vadha thAya. - pIDA thAya ke pachI koIpaNa ekAda upara paDe to te bemAMthI koIpaNa ekane IjA thAya. tathA jo te dravya atigarama hoya ane paDe to enAthI sAdhu ane gRhastha beyane ke pachI bemAMthI ekane dAha thAya. vRtti : idAnIM 'aciyatte 'tti vyAkhyAnayannAha - mo.ni.mI. vahune viyatta voccho tanna ravya tarasa vAva . ___ chakkAyANa ya vahaNaM aimatte taMmi mattaMmi // 261 // bahugrahaNe sati tasya ghRtAdidravyasya 'aciyattaM' aprItirbhavati tasya tadgRhapatervA, vyavacchedo vA, tadanyadravyasya E F = '# E . 489 Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2] bhavati-tasya ghRtAdeH, anyad-tadanyakSIraguDAdi, tasya vyavacchedo bhavati, tasya vA-ghRtAdevyasya vA vyavacchedo bhavatIti, tathA SaTkAyAnAM vadhanaM bhavati 'atimAtre' bRhatpramANe 'mAtrake' sthAlyAdau gRhIte sati / uktaM gurukadvAraM, | 49oll candra. : have aciyatta dvAranuM vyAkhyAna karatA kahe che. oghaniryukti bhASya-261 : TIkArtha: ghI vagere dravyanuM vadhAre pramANamAM grahaNa karIe to vahorAvanArane ke te gharanA / svAmIne aprIti thAya. athavA to gusse thayelA teo pachI te dravya ke bIjA dravya vahorAvavAnA ja baMdha karI de. arthAta je # ghaNuM vadhAre vahoreluM, e ghI dravya paNa na vahorAve ane e ghI vagere sivAyanuM bIjuM je dUdha-goLAdi dravya che, teno paNa RI vyavaccheda thAya. athavA to moTA pramANavALA thALa vagere vaDe vahoravAmAM SakAyanI paNa hiMsA thAya. guruka dvAra kahevAI gayuM. 2 vRtti : idAnIM trividhetidvAraM pratipAdanAyAha - o.ni. : tiviho ya hoi kAlo gimho hemaMta taha ya vAsAsu / tiviho ya dAyago khalu thI purisa napuMsao ceva // 485 // kAlastrividho bhavati, tadyathA-grISmo hemanto varSA ca, tatra trividhe'pi kAle dAtA trividha eva bhavati, tadyathA 1 , L490o va * Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kA zrI oghaniyukti na bhAga-2 " // 48 // ma B strI pumAnnapuMsakaM ceti / candra. H have trividha dvAranuM pratipAdana karatA kahe che. modhaniyujita-485: TIartha : sa rano cha. zrIma, hemanta bhane [. (nANo, ziyANo bhane yomAsu) e traNeya kALamAM dAtA traNa prakArano ja hoya che. strI, puruSa ke napuMsaka. o.ni. : ekkakkovi a tiviho taruNo taha majjhimo ya thero ya / sIyataNuo napuMso somhitthI majjhimo puriso // 486 // sa punaH ekaikaH stryAdidAtA trividho bhavati-taruNo madhyamaH sthavirazca / idAnI napuMsakAdInAM svarUpa pratipAdanAyAha - zItalatanurnapuMsako bhavati, 'somhitthi tti soSmA strI bhavati, madhyamazca puruSo bhavati-nAtyuSNo nAtizItala iti // purakammaM udaulaM sasiNiddhaM taMpi hoi tivihaM tu / ikkikapi ya tivihaM saccittAcittamIsaM tu // 487 // EPSEE E 35 F Net // 481 // Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha- stha niryukti vi bhAga-2 ma ||492 | ma bha na kevalaM kAlAdayastrividhAH yacca puraH karmAdi tadapi trividhaM tadyathA- puraH karma udakArdraM sasnigdhaM ceti, tatpunarekaikaM trividhaM sacittAcittamizrabhedabhinnaM bhavati, etaduktaM bhavati - yatpuraH karma tatsacittamacittaM mizraM ceti, tatrAcittaM sthApyaM, yadapi udakArdraM tadapi sacittamacittaM mizraM ceti, yadapi sasnigdhaM tadapi sacittamacittaM mizraM ceti / Na candra. : oghaniryukti-486 : vaLI e strI vagere traNeya dAtA traNa prakAre che. (1) taruNa (2) madhyama (3) sthavira. have napuMsaka vagerenA svarUpanuM pratipAdana karavAne mATe kahe che ke napuMsaka ThaMDA zarIravALo hoya che, strI uSmAvALI # hoya che ane puruSa madhyama hoya eTale ke garama na hoya ane zItala na hoya. (athavA to ema artha karavo ke je zItala rU zarIravALo hoya te napuMsaka. je garama zarIravALI hoya te strI. ane je uSNa ke zItazarIravALo na hoya te puruSa.) ga oghaniryukti-487 : mAtra kAla vagere padArtho ja traNa prakAranA che, tevuM nahi. paNa je puraHkarmAdi che, te paNa traNa che. (1) pura:karma (2) udakArdra (3) sasnigdha. e dareka puraHkarmAdi pAcho sacitta, acitta ane mizra ema traNa bhedavALA hoya. Azaya e che ke je puraHkarma che, te traNa prakAre che. (1) sacitta (2) acitta (3) mizra. of je vaLI udakArdra che, te paNa traNa prakAre che. (1) sacitta (2) acitta (3) mizra. je vaLI sasnigdha che, te paNa traNa prakAre che. (1) sacitta (2) acitta (3) mizra. ttha NaM rA ssa || 492 | Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 // 48 // vRtti : idAnIM yaduktaM puraHkarmAditritayaM tatrAdyadvayasya pratiSedhaM kurvannAha - o.ni. : Aiduve paDiseho purao kayaM jaM tu taM purekammaM / udaullabiMdusahiaM sasaNiddhe maggaNA hoi // 488 // Adyadvayasya puraHkarmaNa udakArdrasya ca pratiSedho draSTavyaH, yatastAbhyAM sadoSatvAnnaiva vyavahAra iti| idAnIM Na puraHkarmAdInAM lakSaNapratipAdanAyAha - 'purao kayaM jaM tu taM purekamma' bhikSAyAH purataH-prathamameva yatkRtaM karma- Na | kaDucchukAdiprakSAlanAdi tatpura:karmAbhidhIyate, udakArdra punarucyate yadvindusahitaM bhAjanAdi galadvindurityarthaH, sasnigdhaM ssa punarucyate yadvindurahitamA ca, tatreha sasnigdhe 'mArgaNA' anveSaNA karttavyA, yataH sasnigdhe hastAdau grahaNaM bhaviSyatyapi // candra, H je kahI gayA che ke pura:karmAdi doSo paNa dareka traNa prakAranA che, temAM have pahelA be bhedano pratiSedha karatA o he che. oghaniryukti-488 : TIkArtha : pura:karma ane udakAA A be no to pratiSedha ja samajavo. kemake A be padArtho doSavALA hovAthI A be vaDe vyavahAra thato nathI eTale ke A be doSavALI vastuo vahorI zakAtI nathI. have pura:karmAdi traNeyanA lakSaNanuM pratipAdana karavA mATe kahe che. (1) bhikSA vahorAvatA pUrve ja je kaDacho dhovA vagere // 48 // Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ V zrI odha- yurUpa kArya karela hoya te pura:karma kahevAya. (2) udakArDa to vaLI te kahevAya ke bhAjana vagere - vAsaNa vagere pANInA niryukti biMduovALA hoya eTale ke jemAMthI kAcA pANInA TIpAo TapakatA hoya. (3) sasnigdha te kahevAya ke je bhInuM hoya paNa emAM pANInA TIpAo na hoya. mAtra bhInAza hoya. bhAga-2 || 494 || H sama bha TT AmAM je snigdha che, temAM anveSaNA - tapAsa karavAnI che. kemake sasnigdhahastAdimAM gocarInuM grahaNa thaI paNa zake che. (pahelA beno to niSedha ja che.) yoni : sasiNirddhapi ya tivihaM sacittAcittamIsagaM ceva / ThappaM ahigAro mIsasaccitte // 489 // puNa acittaM yattatsasnigdhaM tattrividhaM sacittamacittaM mizraM ceti / tatrAcittaM sthApyaM yatastatrAcittasasnigdhe grahaNaM kriyata eva na tatra nirUpaNA, adhikAraH punaH - nirUpaNaM mizrasacittayoH karttavyaM / candra. : oghaniyukti-489 : TIkArtha : sasnigdha paNa traNa prakAre che. sacitta, acitta ane mizra. temAM acitta sasnigdhane sthApI rAkho, arthAt atyAre enI koI vAta karavI nathI. kemake te acitta sasnigdhamAM to gocarI vahorAya sa ma spa NaM ma || 494 // Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha-tthu cI ja che, eTale temAM koI nirUpaNa karavAnI jarUra nathI. ahIM to mizra ane sacittano adhikAra che. eTale te benuM nirUpaNa niryukti karavuM. bhAga-2 vRtti : idAnIM mizrasaccittasasnigdhe haste sati grahaNavidhiM pratipAdanAyAha - // 485 // o.ni. : pavvANa kiMci avvANameva kiMcicca hoaNavvANaM / pAeNa hi taM savvaM ekvekkahANI ya vuDDI ya // 490 // tatra haste sasnigdhaM kiJcit pramlAnaM - manAkzuSkaM tathA 'avvANaM'ti AvyAnamudvAnaM kiJcitsnigdhaM 'kiJcicca hoaNuvvANaM 'ti kiJcicca snigdhamanAvyAnamanudvAnaM ca, trividhamapyetatsarvaM prAyeNa sasnigdhamucyate, evametadvibhAvya tata ekaikazuSkabhAgavRddhyA grahaNaM karttavyaM pUrvAnupUrvyA, tathA ekaikazuSkabhAgahAnyA pazcAnupUrvyA gRhNAti bhikSAM / candra.: have mizra ane sacitta sasnigdha hoya, to temAM gocarI grahaNa karavAnI je vidhi che, tenuM pratipAdana karatA modhaniyukti-480 : mAmaitrI-hatAnA yama sasni choya cha, te tra 12 . (1) US sasni5 vInony 84E Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = zrI ogha-6, niryukti kare bhAga-2 '# # 496 | w = = = pramyAna - kaMIka sukAyela. (2) koIka sasnigdha AvyAna - saMpUrNa sukAyela hoya. (3) koIka sasnigdha anAvyAna-anuvAna hoya. sukAyeluM na hoya. A traNeya prakAranA A badhA ja bhedo prAyaH sasnigdha kahevAya. A pramANe A sasnigdhane vicArIne pachI ekeka zuSka bhAganI vRddhi vaDe pUrvAnupUrvIthI grahaNa karavuM. athavA ekeka zuSkabhAganI hAni vaDe pazcAnupUrvIthI bhikSA grahaNa kare. (A padArtha AgaLa spaSTa karaze.). vRtti : sA ekaikabhAgavRddhiH kathaM karttavyetyata Aha - mo.ni. sattavimA 3 4 vimAvattA sthimAkvi | niccunnaeyeraviya pavve rehA karatale ya // 491 // "sapta vimAna' saptathA vA '' harta vimarca' vimAnya, zreSAM ?-sthAvInAM, tte vimA tAnaphItya | kartavyAH, ke ca te ?-'nimnonnatetarAn' tatra nimnaM tvaGgalipavarekhA unnatamaliparvANi itarat-karatalaM nonnataM nApi nimnN| candra. : prazna : te ekeka bhAgavRddhi kevI rIte karavI ? oghaniryukti-491 : uttara H TIkArtha: strI vagerenA hAthane sAta vibhAgamAM vaheMcI daIne A ekeka bhAganI vRddhi - 496ll = = " = || Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ $ zrI oghaniryukti bhAga-2 karavAnI che. e sAta vibhAgo nimnabhAga, unnatabhAga, itara bhAga A traNane AzrayIne karavA. temAM AMgaLIonA parvamAM je rekhAo che e nimna bhAga kahevAya (kAraNa ke AsapAsanA bhAganI apekSAe e bhAga nIco-UMDANavALo hoya che.) AMgaLInA je parvanA bhAgo che te unnata bhAga kahevAya (kAraNake AsapAsanA bhAganI apekSAe e bhAga UMco-upaselo hoya che.) ane je hAthanuM taLIyuM e unnata paNa na kahevAya ke nimna paNa na kahevAya. 'P = | 497IL = = de TITI mh h w = = animnonnata. n`m (1) 1 thI 7 naMbaranA bhAgo unnata kahevAya. : fe's HT 497T. Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha-tthu niryukti bhAga-2 // 488 // (2) (8), (5), (1) bhAgo nimna vAya. (3) qthyeno mA animna-manunnata vAya. nimna : AMgaLIomAM karelI kALI lITIo e parvarekhA che. unnata : yAre 1-2-3 bare naMbaroM meM parva cha. vRtti : idAnIM kena zuSkeNa pradezena kaH pradezaH pramlAno bhavati ? kena vA pramlAnena pradezena kaH sArdraH pradezo bhavatItyasyArthasya jJApanArthamAha - o.ni. : jAhe ya unnayAI uvvANAiM havaMti hatthassa / tAhe talapavvANA lehA puNa hota'NuvvANA // 492 // yadA unnatAni hastasthAnAni udvAnAni bhavanti tadA hastatalaM pramlAnaM - manAk zuSkaM bhavati rekhAstu bhvntynudvaanaaH| candra, H have e batAve che ke AmAM hAthano kayo bhAga saMpUrNa sukAI jAya tyAre bIjo kayo bhAga pramlAna - manA zuSka banI ja gayelo hoya. 488 // TEE Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo zrI jodha- tthu niryukti NaM bhAga-2 sa / / 488 / / ma ssa ma bha ga tathA kayo bhAga pramlAna hoya tyAre kayo pradeza sArdra = (pramyAna karatA) vadhu bhIno hoya... e arthane jaNAvavAne mATe he che. oghaniryukti-492 : TIkArtha : jyAre unnata hastasthAno - parvo saMpUrNa sukAI jAya, tyAre hAthanuM taLIyuM pramlAna - manAm zuSka hoya. ane tyAre parvarekhAo anuDhDhAna - taLIyA karatA vadhu bhInI hoya. -- vRtti : idAnIM zuSkahastasthAnAnAmekaikavRddhyA yathA yasmin kAle grahaNaM bhavati tathA pradarzayannAha - o.ni. : taruNitthi ekkabhAge pavvANe hoi gahaNa gimhAsu / hemaMte dosu bhave tisu pavvANesu vAsAsu // 493 // 67taruNyAH striya unnatasaptamaikabhAge pramlAne zuSke sati uSNakAle gRhyate bhikSA yataH svoSmatayA kAlasya coSNatayA yAvatA kAlena asAvunnatapradezaH zoSamupagatastAvatA kAlena itare'pi nimnapradezAH sArdrA api acittAH saMjAtA ataH kalpate bhikSAgrahaNaM, hemantakAle tasyA eva taruNyA dvayoH saptamabhAgayoH zuSkayoH satobhikSAgrahaNaM bhavediti, tasyA eva taruNyA varSAkAle triSu saptamabhAgeSu zuSkeSu satsu bhikSAgrahaNaM bhavati / candra. H je rIte hAthanA zuSka sthAnonI eka eka bhAganI vRddhi vaDe jyAre je kALamAM gocarI laI zakAya, te rIte have sa U bha o ma hA vI spa / / 488 // Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha-vya dekhADatA kahe che. niryukti, oghaniryukti-493 : TIkArtha : jyAre yuvAna strInA hAthanA unnatabhAganA sAta bhAgo karIne emAMthI eka bhAga che. bhAga-2 saMpUrNa sukAI jAya tyAre unALAnA kALamAM e yuvAna strI pAsethI vahorI zakAya. (prazna : unnata bhAganA kula sAta bhAga kalpIne emAMthI mAtra uparano eka bhAga sukAya eTalA mAtramAM vahoravAnI ja // 500 ll rajA zI rIte maLe ? pelA nimnabhAgAdi to te vakhate bhInA ja hoya ne ?) uttara : yuvAnastrI ukhAvALI - vadhu garamIvALI hoya che, mATe ane te vakhate unALAno kALa che, ane A kALa garamATAvALo hoya che, eTale ja jeTalA kALamAM A unnatapradeza sukAI jAya eTalA kALamAM bAkInA nimnapradezo bhInA hovA chatAM paNa acitta thaI jAya. eTale tyAM gocarI levI kalpa. ziyALAmAM te ja taruNInA unnatabhAganA kula sAta bhAgamAMthI be bhAga sukAI jAya eTale bhikSAnuM grahaNa thAya. tathA comAsAmAM te ja yuvAna strInA hAthanA unnatabhAganA kula sAtabhAgamAMthI traNa bhAga sukAI jAya tyAre bhikSAnuM grahaNa thAya. * * F = = E = o.ni. : emeva majjhimAe ADhattaM dosu ThAyae causu / tisu ADhattaM therI ya navari ThANesu paMcasu u // 494 // " P's . F EE F G / 00ll F 5 - Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BER evameva madhyamAyAH striyA uSNakAle dvayorbhAgayoH prArabdhaM caturyu bhAgeSu saMtiSThate, etaduktaM bhavati-madhyamAyAH zrI oghaniryukti striyA uSNakAle dvayoH saptamabhAgayoH zuSkayoH satorgrahaNaM bhavati, tathA tasyA eva madhyamAyAH striyA hemante kAle triSu bhAga-2 saptamabhAgeSu zuSkeSu satsu grahaNaM bhavati, tasyA eva ca madhyamastriyA varSAkAle caturSu saptamabhAgeSu zuSkeSu satsu bhikSAgrahaNaM karttavyaM, evaM sthavirAyA api uSNakAle triSu bhAgeSu prArabdhaM paJcasu bhAgeSu saMtiSThate, etaduktaM bhvti||501|| mA uSNakAle sthaviryA striSu saptamabhAgeSu zuSkeSu satsu grahaNaM bhavati, tathA tasyA eva sthaviryA hemantakAle caturyu Na saptamabhAgeSu zuSkeSu satsu bhikSAgrahaNaM bhavati, tathA tasyA eva sthaviryA varSAkAle paJcasu saptamabhAgeSu zuSkeSu satsu ssa bhikSAgrahaNaM karttavyam / | candra, oghaniryukti-494: TIkArtha eja pramANe uSNakALamAM madhyama strInA be bhAgathI zaru karIne cAra bhAga sudhI A paddhati jANavI. kahevAno bhAva e che ke unALAmAM madhyama strInA 2/3 bhAga (sAta bhAgamAMthI be bhAga) sukAya eTale tenA hAthethI vahorI zakAya. tathA ziyALAmAM te ja madhyama strInA 3/7 bhAga sukAya eTale vahorI zakAya. ane comAsAmAM te ja madhyama strInA 4/7 bhAga sukAya eTale bhikSA laI zakAya. Ama vRddhA strImAM paNa 37 bhAgathI zaru karIne pa7 bhAga sudhI jANavuM. te A pramANe - unALAmAM vRddhA strInA 37 bhAgo sukAya eTale grahaNa thAya, tathA ziyALAmAM te ja vRddhAnA 47 bhAgo sukAya eTale grahaNa thAya ane comAsAmAM REER OF E || 501 // Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FER' // 502 // te ja strInA 57 bhAgo sukAya eTale bhikSA grahaNa karAya. zrImodha-tthu niyuti o.ni. : emeva hoi purise dugAichaTThANa pajjavasiesuM / bhAga-2 apumaM tu tibhAgAI sattamabhAge avasite u // 495 // evameva puruSasya dvayorbhAgayoH prArabdhaM SaTsthAnaparyavasiteSu bhAgeSu saMtiSThate , etaduktaM bhavatiNa taruNapuruSasyoSNakAle bhAgadvaye zuSke sati gRhyate, tathA tasyaiva taruNasya zItakAle triSu bhAgeSu zuSkeSu satsu bhikSA sa gRhyate, tathA tasyaiva taruNasya varSAkAle caturSu bhAgeSu zuSkeSu satsu grahaNaM, tathA madhyamapuruSasyoSNakAle triSu bhAgeSu | bha zuSkeSu satsu grahaNaM bhavati, tasyaiva madhyamasya hemantakAle caturyu bhAgeSu zuSkeSu satsu grahaNaM, tathA tasyaiva madhyamasya bha | varSAkAle paJcasu bhAgeSu zuSkeSu satsu bhikSAgrahaNaM karttavyaM, tathA vRddhapuruSasyoSNakAle caturSu bhAgeSu zuSkeSu satsu grahaNaM ga karttavyaM tathA tasyaiva vRddhasya hemantakAle paJcasu bhAgeSu zuSkeSu satsu grahaNaM, tasyaiva vRddhasya varSAkAle SaTsu bhAgeSu zuSkeSu satsu bhikSAgrahaNaM karttavyaM / napuMsakasya punastribhAgeSvArabdhaM saptamabhAge avasite sati saMtiSThate, etaduktaM bhavatisarvasmin haste zuSke sati grahaNaM karttavyaM bhavati, atra ceyaM bhAvanA-taruNanapuMsakasyoSNakAle triSu bhAgeSu zuSkeSu bhikSAgrahaNaM kalpate, tasyaiva taruNanapuMsakasya hemantakAle caturSu bhAgeSu zuSkeSu bhikSAgrahaNaM, tasyaiva ca varSAkAle paJcasu bhAgeSu zuSkeSu grahaNaM, madhyamanapuMsakasyoSNakAle caturSu bhAgeSu zuSkeSu satsu grahaNaM, tasyaiva ca hemantakAle paJcasu bhAgeSu 24NE ||502 // Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ? che zuSkeSu grahaNaM, tasyaiva ca varSAkAle SaTsu vibhAgeSu zuSkeSu grahaNaM, vRddhanapuMsakasyoSNakAle paJcasu bhAgeSu zuSkeSu satsu zrI oghaniryukti bhikSAgrahaNaM, tasyaiva hemantakAle SaTsu bhAgeSu zuSkeSu bhikSAgrahaNaM, tasyaiva ca vRddhanapuMsakasya varSAkAle saptasvapi bhAga-2 NaM saptamabhAgeSu zuSkeSu satsu bhikSAgrahaNaM karttavyamiti / evamekaikavRddhyA grahaNamuktaM, pazcAnupUrvyA tu ekaikabhAgahAnyA bhikSAgrahaNaM veditavyaM, taccaivaM-sthaviranapuMsakasya varSAkAle saptabhirapi hasta( saptama) bhAgaiH zuSkairgRhyate bhikSA, tasyaiva / 503/l. maca zItakAle SabhirbhAgaiH zuSkairguhyate bhikSA, tasyaivoSNakAle paJcabhirbhAgaiH zuSkairgRhyate, evamanayA hAnyA tAvannaitavyaM yAvattaruNI strIti / uktaM tridhA dvAraM, candra. : oghaniryukti-495 : TIkArya : A ja pramANe puruSamAM be bhAgathI zarU karIne cha bhAga sudhI A paddhati jANavI. kahevAno bhAva e che ke unALAmAM taruNa puruSanA be bhAga sukAya eTale bhikSA levAya. tathA ziyALAmAM te ja taruNa puruSanA 37 bhAga sukAya eTale bhikSA levAya tathA comAsAmAM te ja yuvAna puruSanA 47 bhAga sukAya eTale bhikSA grahaNa karAya. tathA uSNakALamAM madhyamapuruSanA 37 bhAga sukAya eTale bhikSA levAya. ziyALAmAM teja madhyamapuruSanA 47 bhAga sukAya eTale bhikSA levAya. comAsAmAM te ja madhyama puruSanA 57 bhAga sukAya eTale bhikSA levAya. tathA unALAmAM vRddha puruSanA 47 bhAga sukAya eTale bhikSA grahaNa karAya. ziyALAmAM te ja vRddha puruSanA 5/7 bhAga ka la 8, va 8 tra, 8 503 II Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukAya eTale bhikSA grahaNa karAya ane comAsAmAM te ja vRddhanA 6 7 bhAga sukAya eTale bhikSA grahaNa karAya. zrI oghaniyukti ke napuMsakomAM to traNa bhAgathI zaru karIne sAta bhAga sudhI jANavuM. bhAga-2 | kahevAno bhAva e che ke Akhoya hAtha sukAye chate grahaNa karavuM. ahIM A bhAvanA che ke unALAmAM taruNa napuMsakanA na 3/7 bhAga sukAya eTale bhikSA grahaNa kalpe. te ja taruNa napuMsakanA ziyALAmAM 4/7 bhAga sukAya eTale bhikSA levAya. // 504 L = comAsAmAM te ja taruNa napuMsakanA pa7 bhAga sukAya eTale bhikSA levAya. tathA unALAmAM madhyamanapuMsakanA 47 bhAga sukAya eTale bhikSA levAya. ziyALAmAM madhyamanapuMsakanA 57 bhAga | sukAya eTale bhikSA levAya, ane comAsAmAM madhyamanapuMsakanA 6 7 bhAga sukAya eTale bhikSA levAya. tathA unALAmAM vRddhanapuMsakanA 5/7 bhAga sukAya eTale bhikSA levAya. ziyALAmAM vRddhanapuMsakanA 6 7 bhAga sukAya ja eTale bhikSA levAya ane comAsAmAM vRddha napuMsakanA 7/7 bhAga - Akho hAtha sukAya tyAre bhikSA levAya. Ama A to eka eka bhAganI vRddhi vaDe zI rIte grahaNa thAya e batAvyuM. have jo pAchaLathI zarU karIe to eka eka bhAganI hAni vaDe bhikSAnuM grahaNa jANavuM. te A pramANe - sthaviranapuMsakanA comAsAmAM sAteya bhAgo sukAya tyAre grahaNa thAya. ziyALAmAM te ja sthavira napuMsakanA 6 7 bhAga sukAya tyAre bhikSA levAya ane unALAmAM te ja sthavira napuMsakanA 57 bhAga sukAya tyAre bhikSA levAya... A pramANe cheka chelle A bhAMgo Avaze ke unALAmAM taruNa strIno 1/3 bhAga sukAya eTale bhikSA grahaNa karAya. : 6F feb - E 504 .. Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Fka ' bhAga zrI ogha-, niryukti bhAga-2 = = // 505 | = = kALa unALo ziyALo comAsuM unALo ziyALo comAsu unALo ziyALo comAsu unALo ziyALo comAsu vyakti taruNa strI taruNa strI taruNa strI madhyamAM strI madhyamAM strI madhyamAM strI vRddhA strI vRddhA strI vRddhA strI taruNa puruSa taruNa puruSa taruNa puruSa 17 bhAga 27 bhAga 37 bhAga 27 bhAga 37 bhAga 47 bhAga 37 bhAga 47 bhAga 57 bhAga 27 bhAga 3/7 bhAga 47 bhAga | pa05). Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = zrI oghaniyukti | bhAga-2 | 506 | | unALo ziyALo comAsu unALo ziyALo comAsu unALo ziyALo comAsu unALo 5 = F madhyama puruSa madhyama puruSa madhyama puruSa vRddha puruSa vRddha puruSa vRddha puruSa taruNa napuMsaka taruNa napuMsaka taruNa napuMsaka madhyama napuMsaka madhyama napuMsaka madhyama napuMsaka vRddha napuMsaka 37 bhAga 47 bhAga 57 bhAga 47 bhAga 57 bhAga 6 7 bhAga 3/7 bhAga 47 bhAga pa7 bhAga 47 bhAga 57 bhAga 6/7 bhAga 5/7 bhAga = = = = " = '# ziyALo F comAsu ha ka unALo pa0 || Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha-tyu niryukti bhAga-2 // 507 // ma ziyALo vRddha napuMsaka 6/7 bhAga comAsu vRddha napuMsaka 7/7 bhAga trividha dvAra pUrNa thayuM. o.ni. : bhAvadvArapratipAdanAyAha - duviho ya hoi bhAvo loiyalouttaro samAseNaM / ekkiko vi ya duviho pasatthao appasattho ya // 496 // dvividho bhavati bhAvaH-laukiko lokottarazceti, samAsataH punarekaiko dvividhaH-prazasto'prazastazca, laukikaH bha prazasto'prazastazca, evaM lokottaro'pi / tatrodAharaNamucyate-egaMmi sannivese do bhAuyA vaNiyA, te ya paropparaM virikkA, tattha ego gAme gaMtUNa karisaNaM karei, aNNovi taheva, tattha ekkassa sumahilA aNNassa dummahilA, jA sA dummahilA / sA gose uTThiyA muhodagadaMtapakkhAlaNauddAgaphalihamAIhi maMDaMtI acchai, kammAragAINaM na kiMci jogakkhemaM vahai, kalleuyaM ca karei, aNNassa ya jA sA mahilA kammAINaM jogakkhemaM vahai attaNo ya sakajja maMDaNAdi karei, tattha jA sA attaNo ceva maMDaNe laggA acchai, tIe acireNa kAleNaM parikkhINaM gharaM, iyarIe gharaM dhaNadhaNNeNaM samiddhaM jaayN| PRTO 409 // E Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gui ' ! E F evaM ca jo sAhU vaNNaheDaM rUvaheuM vA rasaheuM vA AhAraM AhArei, navi Ayarie Navi bAlavuDDagilANadubbale ya zrI oghaniryukti paDiyaggati appaNo ya gahAya pajjattaM niyattai, evaM so appaposao, jahA sA cukkA hiraNNAINaM, evaM imovi jo bhAga-2 nijjarAlAbho tassa cukkihii, pasattho imo jo No vaNNaheuM No rUvaheDaM vA rasaheuM vA AhAraM AhArei, bAlAINaM dAuM pacchA AhArei, so nANadaMsaNacarittANaM AbhAgI bhavati / evaM pasattheNa bhAveNaM AhAreyavvo so piMDo / / 508. candra.: have bhAvadvAra kahevAya che. oghaniryukti-496 : TIkArtha : bhAva be prakArano che. laukika ane lokottara. e beya bhAvo saMkSepathI be prakAre che. prazasta ane aprazasta eTale ke laukika bhAva prazasta ane aprazasta ema be prakAre che tathA lokottara bhAva paNa prazasta ane aprazasta... ema be prakAre che. A viSayamAM dRSTAnta kahevAya che. eka saMniveza (gAmaDA jevuM sthAna)mAM be vaNika bhAIo hatA, te paraspara chUTA paDyA. temAM eka bhAI gAmamAM jaI 'ii khetI kare che. bIjo paNa te ja pramANe kare che. temAM ekanI patnI sArI hatI, bIjAnI kharAba hatI. je kharAba strI hatI, e to potAnA patinI gerahAjarI hovAthI savAre uThIne moDhAne pANIthI dhovuM, dAMta dhovA, darpaNamAM jovuM, kAMsakA vaDe vALo samAravA... vagere kAryo vaDe potAne maMDana karatI ja rahe che. nokara-cAkaronA koIpaNa prakAranA yogakSemane karatI nathI. (nokarone emane ucita kAryomAM joDavA te joga, temane yogya bhojanAdi ApavA te kSema...) kalya (AgaLa Ano artha Tu 508 = t ja ife 5 Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra E , kahevAze) kare. bIjA bhAInI je strI hatI, te strI nokarAdinA yogakSemane paNa vahana kare che ane potAnA maMDanAdi kArya zrI ogha-. ' paNa kare che. temAM je te strI mAtra potAne bhUSita karavAmAM ja lAgelI rahe che, teNInuM ghara khUba ochA kALamAM khalAsa thaI niyukti kena ( gayuM. jyAre bIjI strInuM ghara dhanadhAnya vaDe samRddha thayuM. bhAga-2 e pramANe je sAdhu potAnA zarIrano varNa sAro karavA, rUpa vadhAravA AhAra vApare, paNa AcAryanI ke bAla-vRddha|| 500 x glAna-durbalanI sevA na kare ane potAnA ja mATe puratuM laI AvIne je pAcho pharI jAya ane e pramANe je mAtra jAtanuM ja ja poSaNa karanAro hoya te jema pelI strI suvarNAdi gumAvanArI banI tema A sAdhuno paNa nirjarAlAbha cUkAI jAya. | A aprazasta bhAva thayo. prazasta bhAva A pramANe ke je sAdhu varNa mATe ke rUpa mATe ke rasa mATe AhAra na kare, ane bAlAdine gocarI vaparAvIne '* je vApare, te jJAna-darzana-cAritrano bhAgI bane. Ama prazasta bhAvathI te piMDa vAparavo joIe. vRtti : idAnImetadevArthajAtaM gAthAbhirupasaMharannAha - o.ni. : sajjhilagA do vaNiyA gAmaM gaMtUNa karisaNAraMbho / egassa dehamaMDaNabAusiA bhAriyA alasA // 497 // * <Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BER zrI oghaniryukti bhAga-2 | // 510 // muhadhovaNa daMtavaNaM adAgAINa kalla AvAsaM / puvvaNhikaraNamappaNa ukkosayaraM ca majjhaNhe // 498 // taNakaTThahAragANaM na dei na ya dAsapesavaggassa / na ya pesaNe niuMjai palANa hiya hANi gehassa // 499 // biiyassa pesavaggaM vAvAreUNa pesaNe kamme / kAle deAhAraM sayaM ca uvajIvaI iDDI // 500 // sugamAH navaraM 'bAusiA' vihUsaNasIlA / mukhadhAvanaM karoti tathA 'kallatti kalyapUpakam Avazyaka pUrvAhne karotyAtmana utkRSTataraM ca ghRtapUrNAdi madhyAhne bhakSayatyekAkinI / tRNakASThahArakANAM na kiJciddadAti dAsavargasya tathA preSyo yaH kazcitpreSyate tadvargasya ca na kiJciddadAti, na ca 'preSaNe kArye niyukte karmakarAn, tatazca bhojanAdinA vinA 'palANA' naSTA hRtaM ca yatkiJcidgRhe rikthamAsIt, evaM hAnirjAtA gehasya, tatrAyaM laukiko'prazasto bhAvaH / idAnIM laukikaprazastabhAvapratipAdanAyAha - dvitIyasya yA bhAryA sA preSyavargaM preSaNe kArye vyApArya karmaNi ca trividhe kAle ca teSAmAhAraM dadAti svayaM ca kAle AhAramupajIvati RddhiM ca upajIvati / ayaM ca laukiko'tra prazasto bhAva uktaH, PERSEF F // 510 // Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - = ka 8' 'E T = zrI ogha-1 candra. : have A ja arthano gAthAo vaDe upasaMhAra karatA kahe che. niryukti oghaniryukti-497 thI 500: TIkArthaH cAre ya gAthAo saraLa che. mAtra emAM je agharA zabdo che, tenA artho A na bhAga-2 pramANe che. 497 mAM vIsamA zabda che. teno artha e ke vibhUSA karavAnA svabhAvavALI. 498mAM kalya zabda che. kalya eTale F, | 511| | kalyapUpaka ke je Avazyaka hoya. arthAt je rasoI rojIMdI hoya te vastu savAre banAve kemake savAre pati vagere ghaNA khAnArA ja hoya eTale tyAre badhA mATe sAmAnya vastu banAve ane pote jAte bapore ekalI utkRSTatara evI ghebara vagere vastu vApare. 498mAM - ghAsa - lAkaDA lAvanArAone ke dAsavargane kazuM na Ape (eTale ke emanI saMbhALa na kare) tathA preSya eTale - je koI vyakti kAme mokalAya che. te pradhyavargane paNa kazuM na Ape. e nokarone teone ucita kAryamAM joDe paNa nahi. eTale ! a teo badhA bhojanAdi na maLavAnA kAraNe tyAMthI bhAgI gayA ane je koI dhana gharamAM hatuM e paNa corI gayA. A rIte go gharanI hAni thaI. temAM A laukika aprazastabhAva che. have laukika prazastabhAvanuM pratipAdana karavA mATe kahe che. 498mAM - bIjA bhAInI je patnI hatI, te nokaravargane preSaNakAryamAM ane vividha kAryomAM joDIne yogya kALe teone thI AhAra Ape che ane svayaM yogyakALe AhAra vApare che, A laukika prazasta bhAva kahevAyo. kR = Bio 1 ||. - 5 Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI khodha- nyu niryukti bhAga-2 // 512 // Na sa pa bha mma vRtti : idAnIM lokottarAprazastabhAvapratipAdanAyAha o.ni. : vannabalarUvaheuM AhAre jo tu lAbhi labdhaMte / - atiregaM na u giNhai pAuggagilANamAINaM // 501 // jaha sA hiraNNamAIparihINA hoi dukkhaAbhAgI / evaM tigaparihINo sAhU dukkhassa AbhAgI // 502 // AyariyagilANaTThA gihai na mahaMti eva jo sAhU / no vannarUvaheuM AhAre esa u pasattho // 503 // varNabalarUpahetumAhArayati yazca lAbhe kSIrAdau labhyamAne sati prAyogyaM glAnAdInAmatiriktaM na gRhNAti / yathA gRhasthA hiraNyAdiparihINA saMjAtA duHkhabhAginI ca jAtA evaM sAdhurapi trikeNa jJAnadarzanacAritralakSaNena hIno duHkhasya AbhAgI bhavati / ukto lokottarA'prazastaH, idAnIM lokottaraprazastabhAvapradarzanAyAha - AcAryAdInAmarthAya gRhNAti, na mamedaM yogyaM kintvAcAryAdeH, evaM yaH sAdhurgRhNAti, zeSaM sugamaM / ukto lokottaraH prazasto bhAvaH, uktaM bhAvadvAram // A r sa pra UT sma o ma hA // 512 // Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-, niryukti bhAga-2 | 513 / w candra. : have lokottara - aprazasta bhAvanuM pratipAdana karavA mATe kahe che. oghaniyukti : 501-502-103: TIkArtha : je sAdhu varNa-bala-rUpane mATe vApare, ane dUdha vagere uttama dravyo maLe tyAre glAnAdine prAyogya e vastu emane mATe vadhAre na vahore. (paNa mAtra potAnA puratI vahore ane pote ja vApare.) je rIte te gRhasthA suvarNAdithI hIna banI ane duHkha bhAgI banI ema sAdhu paNa jJAna - darzana - cAritra rUpa trika vaDe hIna ane duHkhanA bhAgIdAra thAya. lokottara aprazastabhAva kahevAI gayo. have lokottara prazastabhAvane dekhADavA mATe kahe che ke e sAdhu AcAryAdinA mATe sArI vastuo vahore ane samaje ke A mAre yogya nathI. paNa AcAryAdine yogya che. A pramANe je sAdhu grahaNa kare te teno prazasta bhAva kahevAya. A sivAyanuM A traNagAthAmAM lakheluM saraLa che. Ama lokottara prazastabhAva kahevAI gayo. bhAvadvAra kahevAI gayuM. o.ni. : uggamauppAyaNaesaNAe bAyAla hoti avarAhA / soheuM samuyANaM paDuppanne vaccae vasahi // 504 // 513 || Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'ur mo zrI jodha- dhu niryukti bhAga-2 sunnagharadeule vA asaI ya uvassayassa vA dAre / saMsattakaMTagAI soheuvasaggaM pavise // 505 // ma / / 514 / / ma evaM sAdhurudgamotpAdanaiSaNAbhirdvicatvAriMzadaparAdhA bhavanti taiH samudAnaM bhaikSaM 'zodhayitvA' vivicya tataH 'paDuppanne vaccae vasahiM' labdhe sati bhaktAdau vasatiM prayAti / idAnIM tadbhaktaM gRhItaM sacchodhayitvA vasatiM pravizati keSu Na sthAneSu ?, ata Aha- gRhItvA bhaktamupAzrayAbhimukho vrajan zUnyagRhe tadbhaktaM pratyupekSya tato vasatiM pravizati, tadabhAve | devakule vA, 'asaI ya' gRhAdInAmabhAve upAzrayadvAre saMsaktaM trasaiH kaNTakairvA yadvyAptaM tat zodhayitvA - projjhya ssa saMsaktAdibhaktaM tata upAzrayaM pravizati / ui yandra. : sodhaniyukti-504-05 : TIDArtha : ugama utpAdana bhane bheSaNA vaDe kula 42 ghoSo thAya, sAdhu A badhAya doSothI zuddha evI bhikSA zodhIne, saMsakta gocarIthI chUTI pADIne pachI A rIte gocarI maLI gaye chate upAzrayamAM praveze . have e batAve che ke grahaNa karAyelA te bhojanane zuddha karIne te sAdhu vasatimAM praveza kare. prazna H kayA sthAnomAM rahIne sAdhu e vahorelI gocarIne zuddha kare ? (gocarIne barAbara chUTI chUTI karIne emAM jovuM ke ThaLiyA, jIvAto vagere to AvI gayA nathI ne ? A kAma gRhasthanA gharamAM vahoratI vakhate vyavasthita na thAya. eTale NaM o ma hA vI ssa 1149811 Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 Na vi badhu vahoryA bAda upAzrayamAM praveza karatA pahelA e badhI gocarI cakAse.) uttara H bhojana laIne te sAdhu upAzraya tarapha cAle. vacce jo koI zUnyagRha Ave to tyAM te bhojanane barAbara joIcakAsI laI pachI vasatimAM praveze. NaM ma jo zUnyagRha na hoya to pachI devakUlamAM (maMdira jevA sthAnamAM) bhojana cakAse. jo zUnyagRha - devakulAdi kazuM na hoya // 515 6 to pachI upAzrayanA bAraNA pAse rahI potAnA bhojanamAM je vastuo trasajIvothI ke kAMTAthI (ke anya paNa ayogya vastuthI) I vyAsa hoya, tene zuddha karIne eTale ke te trasAdivALA bhojanane paraThavI daIne pachI upAzrayamAM praveze. (goLa-lADavA-caNA vageremAM cheka aMdara paNa kIDA vagere ghusI gayA to eTale evI vastu to AkhI paNa paraThavI devI paDe. kemake emAMthI " trasajIvone dUra karavA zakya na paNa bane. khAdya padArthomAM te jIvo ArapAra na thayA hovAno saMpUrNa vizvAsa hoya to pachI ST TM te trasajIvone jUdA karIne te vastu vAparavI ucita bhAse che. dA.ta. roTalI upara eka-be kIDI pharatI dekhAya to e kIDI 6 dUra karIne roTalI vAparI zakAya.) (upAzrayanI bahAra ja A kAma karI levAnuM, upAzrayamAM pravezyA bAda nahi. enuM koI spaSTa kAraNa to atre lakhatA nathI. paNa kalpanA karIe to (1) jIva-saMsakta vastu jeTalI jhaDapI jUdI karAya, eTalo vadhu lAbha e ke sAthenA bIjA dravyo AnI gaMdhathI saMsakta na thAya. (2) "upAzrayAdimAM pahoMcyA bAda zuddhi karavI, jIvo lAge to paraThavavuM ane pachI pAchI navI gocarI lAvavI.' A badhAmAM vadhu samaya lAge. jo bahAra ja zUnya gRhAdimAM A kArya patI jAya to sAdhu tyAMthI ja bIjI gocarI lAvIne upAzraya pahoMce eTale eno samaya na bagaDe... eTale zakya eTalo ocho ma ma ma hA vA // 515 // Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodha niryukti bhAga-2 mo NaM sa // 516 // ma Na samaya jagaDe, khocho parizrama paDe se mAre zUnyagRha hevaDDuliA upAzrayanA jAra... zuddhi ravAnI vAta harzAvI che... AvA koIka kAraNo hovA joIe.) - upAzrayamAM juduM karAya, to jIvone kyAM mUkavA ? tenI virAdhanAnI saMbhAvanA rahe. ma vRtti : evaM tasya pratyupekSyamANasya kadAcitsaMsaktaM bhavati tataH kiM karotItyata Ahao.ni. : saMsattaM tattocci paridvAvittA puNo davaM giNhe / kAraNa mattaya gahiaM paDiggahe chodu pavisaNayA // 506 // bha yadi tatra saMsaktaM bhaktaM pAnakaM vA bhavettato'smAdeva sthAnAtparisthApya punarapyanyaddravaM (dravyaM) gRhNAti tathA bha glAnAdikAraNena ca mAtrake yadgRhItamAsIttatpatadgrahe prakSipya pravizati yatastasya sAdhubhirAkhyAtaM yaduta glAnasyAnyallabdhamato niSkAraNaM mAtrakopayogaM pariharan patadgrahe prakSipya pravizati, niSkAraNamAtrakopayoge ca pramAdI o bhavati / evamasau parizuddhe sati bhakte pravizati upAzrayaM / candra. : prazna H A rIte sAdhu bhojananuM pratyupekSaNa kare, tyAre kyAreka evuM bane ke te vastu jIva saMsakta hoya. to pachI sAdhu zuM kare ? (alabatta upara kahI ja dIdhuM che ke "te bhaktane paraThavIne pachI upAzrayamAM praveze' eTale A prazna Ama to asthAne che. chatAM A vidhi vizeSathI batAvavA mATe pharIthI A prazna Ubho karAyo che.) NaM sa ma hA // 516 // Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha sii niryukti 'P bhAga-2 = || 517 || = = = uttara : oghaniryukti-506 : TIkArtha : jo tyAM saMsakta bhakta ke saMsakta pAnaka hoya to pachI teja sthAnathI pAcho pharI, pharI pAchuM bIjuM pANI le. (dravya zabda vadhu saMgata thAya che. kemake bhojana ane pANI beyanI bhegI vAta cAle che. eTale drava zabda pramANe bhale pANI artha lakhyo che, paNa upalakSaNathI bhojana paNa grahaNa karI levuM.) vaLI glAna vagerene mATe je vastu mAtrakamAM lIdhelI hoya, tene pAtrAmAM nAMkhIne pachI aMdara praveze. prazna: glAna mATe jo mAtrakamAM vahoryuM che, to glAna mATe ja e mAtrakamAM ja rAkhavuM joIe ne ? juduM karavAnI jarUra " zI che? | uttara : mAtrakamAM glAna mATe vahorelI vastu pAtrakamAM nAMkhI daIne pachI upAzrayamAM pravezavA pAchaLa e kAraNa che ke | = e sAdhune bIjA sAdhue kahyuM hoya ke "glAnane mATe bIjuM maLI gayuM che." (rastAmAM ja bIjA sAdhu maLyA hoya ane emaNe ' A vAta karI hoya) to have glAna mATe e vastu rAkhavAnI jarUra ja nathI. ane mAtrakano upayoga to glAnAdinA kAraNe ja karavAno che. e kAraNa have nathI, eTale niSkAraNa e mAtrakano upayoga karavo na paDe e mATe temAM rahelI vastu mAtrAmAM nAMkhIne upAzrayamAM praveze. jo vagara kAraNe mAtrakano upayoga karAya to sAdhu pramAdI bane. A rIte A sAdhu tapAsyA bAda ja bhojana parizuddha hoya to upAzrayamAM praveze. vRtti : athAzuddhaM bhavati tataH pariSThApya kiM karotItyata Aha - = in v17TI Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " = = = = = zrI ogha-vyuM o.ni. : gAme ya kAlabhANe pahuvvamANe havaMti bhaMgaTThA / niryukti ___kAle apahuppaMte niyattaI sesae bhayaNA // 507 // bhAga-2 yadA grAmaH paryApyate kAlazca yadA paryApyate bhAjanaM ca paryApyate evamasmistraye paryApyamANe sati padatrayaniSpannA / 518 aSTau bhaGgakA bhavanti, teSAM ca bhaGgakAnAM madhye yasmin bhar3ake kAlo na paryApyate tasminnivarttata eva, zeSeSu ca caturyu w Na bhaGgakeSu 'bhajanAM' vikalpanAM karoti / candra. paNa jo e bhojana azuddha hoya to pachI ene paraThavI de, ane e paraThavyA pachI zuM kare ? e have kahe che. oghaniryukti-507: TIkArtha : jo gAma moTuM hovAthI gharo puratA pramANamAM hoya ane kALa paNa purato hoya, moDuM | thayuM na hoya ane jo potAnI pAse bhAjana - pAtrA paNa puratA hoya (pAtrA to be ja rAkhavAnA che. emAM saMkhyA vadhavAnI nathI. paNa e pAtrAmAM anya vastu vahorI zakAya tema hoya to e puratA pramANanA bhAjana kahevAya.) to A rIte traNeya vastu puratI hote chate e traNa vastune laIne ATha bhAMgA thAya. te ATha bhAMgAonI aMdara je bhAMgo evo hoya ke jemAM kALa purato na hoya. te bhAMgAmAM to sAdhu upAzrayamAM ja pAcho phare. gocarI levA na jAya. kALanI paryAptatA vALA bAkInA cAra bhAMgAomAM vikalpanA kare eTale ke bhajanA kare. = = = 518 Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRtti : idAnI bhajanAM darzayannAha - zrI modhaniyuti o.ni. : aNNaM ca vae gAmaM aNNaM bhANaM va giNha sai kAle / bhAga-2 paDhame bIe chappaMcame ya bhaya se sa ya niyatte // 508 // // 51 // ma anyaM grAmaM vA vrajati kAle paryApyamANe, anyacca bhAjanaM gRhNAti paryApyamANe kAle sati evaM prathame bhar3ake Na dvitIye ca SaSThe paJcamabhaGgake ca 'bhajanAM' sevanAM karoti kAle sati, zeSabhaGgakeSu yeSu kAlo na paryApyate teSu 'nivarteta' Na na gantavyaM bhikSAyA ityarthaH / / yandra. : memanA = vipanAne 4 hemAta cha. oghaniyukti-508 : TIkArtha : jo kALa purato hoya to e sAdhu bIjA gAmamAM jAya. kALa purato hoya to bIjuM bhAjana grahaNa kare. A pramANe pahelA bhAMgAmAM, bIjA bhAMgAmAM, chaThThA ane pAMcamA bhAMgAmAM kALa hote chate sevanA kare. gAma kALa bhAjana POE Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 | | 52ol. (AmAM 1-2-5-6 A cAra bhAMgAmAM kALa purato che. emAM jayAM gAma puratuM na hoya tyAM anya gAmamAM paNa jAya. ' jyAM bhAjana ochA hoya eTale ke bharAI gayA hoya... tyAM bIjA bhAjana paNa laI jAya. A cAra bhAMgAomAM sevanA 3 karavI eTale ke gocarI levA javuM.) bAkInA je cAra bhAMgAo che, ke jemAM kALa purato nathI. te bhAMgAmAM pAchA pharavuM eTale bhikSA levA na javuM paNa sthAne pAchA AvI javuM. K vRtti : sa ca paryApyamANaH kAlo dvividhaH-jaghanya utkRSTazca tatra jaghanyapratipAdanAyAha - ': E Rels + E 520IL Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodha- dhu niryukti bhAga-2 b o.ni. ga vosiTThamAgayANaM uvvAsia mattae ya bhUmitiaM / paDilehaaNatthamie sesatthamie jahanno u // 509 // sa ma saJjJAM vyutsRjyAgatAnAM mAtrakaM ca yasmin toyaM gRhItvA gata AsInnirlepanArthaM tasminnudvAsite - zoSite sati // 521 // bhUmitrike ca- kAyikIbhUmau dvAdaza sthaNDilAni saJjJAbhUmau dvAdaza sthaNDilAni kAlabhUmau trINi sthaNDilAni, Na evamasmin bhUmitrike pratyupekSite sati yadA'stamanaM bhavati tasmin pradeze 'sesatthamie 'tti "zeSAvadhi astamite Aditye Na sma pratyupekSate yadA, ayamitthambhUto jaghanyaH kAla iti / yandra. : have te paryApta Aja se prAre che. (1) 4dhanya (2) utkRSTa temAM jadhanyakALanuM pratipAdana karavA mATe kahe che. oghaniryukti-509 : TIkArtha : gocarI lAvI, vAparI, spaMDila jaIne pAchA AvelA tathA jemAM pANI grahaNa karIne maLazuddhi mATe laI gayelA hatA te mAtraka sukAI jAya tyAre, tathA mAtrAnI bhUmimAM 12 nirdoSa bhUmione ane DilabhUmimAM 12 nirdoSabhUmione tathA kAlabhUmimAM traNa sthaMDilone pratyupekSita karI le ane te vakhate jyAre sUryAsta thAya, ane te sthAnamAM sUrya asta pAme chate bAkI upadhine pratyupekSI zake. AvA prakArano kALa jaghanyakALa gaNAya. NaM bha ga o ma hA T ssa 1142911 Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sA (Azaya e che ke bahAra tyAM sudhI ja gocarI mATe pharavAnI chUTa, ke jyAM sudhI gocarI upAzraye lAvyA pachI vAparyA- zrI ogha-thI caMDila gayA - aMDilamAtrAdinI bhUmi pratyupezyA pachI jyAre sUryAsta thAya tyAre mAtra zeSa upadhi pratilekhana karavAnI bAkI niyukti karI rahe... e rIte ja bahAra gocarI mATe pharavuM.). bhAga-2 vRtti : idAnImutkRSTakAlapratipAdanAyAha - 522 I w o.ni. : bhutte viyArabhUmiM gayAgayANaM tu jaha ya ogAhe / caramAe porisIe ukkoso sesa majjhimao // 510 // bhukte sati vicArabhUmi-saJjJAbhUmi gatvA''gatAnAM yathA 'ogAhe' Agacchati caramA pauruSI-caturthaH praharaH, athavA | ma caramapauruSI-pAdonazcaturthapraharo yathA''gacchati asyAM velAyAmayamutkRSTaH kAlaH, zeSastvanyo madhyamaH kAla iti / candra.: have utkRSTa kALanuM pratipAdana karavA mATe kahe che. oghaniyukti-510: TIkArtha : gocarI vAparyA bAda spaMDilabhUmi jaIne AvelA sAdhuone je rIte cotho prahara zaru. thAya, athavA to pAdacUna cotho prahara - poNoprahara je rIte zaru thAya, A veLAmAM gocarI javuM. A utkRSTa kALa che. A sivAyano bIjo badho kALa madhyama kALa che. E FLL 'fe 522 - E Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yA mA zrI sodha- ttha niryukti bhAga-2 1142311 T IT H bha vRtti : 7deg tena ca bhikSAmaTitvA vinivRttya pravizatA vasatau kiM karttavyamata Aha - o.ni. : pAyapamajjaNa bAhiM nisIhi tinni u kare pavesaMmi / aMjali ThANavisohI daMDaga uvahissa nikkhevo // 511 // bahireva vasateH pAdau pramArjayati niSIdhikA( naiSedhikI) tritayaM karoti, pravizan punazca guroH purastAdaJjalinA namaskAraM karoti "namo khamAsamaNANaM "ti, tathA praviSTazca sthAnaM vizodhayati yatra daNDakasyopadhezca nikSepaM karoti / vRtti : idAnImetAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : evaM paDupane pavisao u tinni u nisIhiyA hoMti / aggaddAre majjhe pavesa pAe asAgarie // 262 // NaM ma candra. : A rIte bhikSA pharIne, pAchA pharIne vasatimAM pravezatA te sAdhue zuM karavuM ? e kahe che. oghaniryukti-511 : TIkArtha : vasatinI bahAra ja be pagane pramArjo, ane pachI traNavAra nisIhi bole, vaLI praveza F urato sAdhu gurunI bhAgaNa saMsi vaDe namaskAra 42, "namo khamAsamaNANaM" jote. tathA aMdara pravezelo sAdhu sthAnane barAbara joI le, ke jyAM daMDano ane upadhino nikSepa karavAno hoya. UT TT va o ma hA at 1142311 Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha-tyu niyukti na bhAga-2 // 524 // ma evaM pratyutanne-labdhe sati bhakte pravizatastisro niSIdhikA (naiSadhikyaH) bhavanti, kva ? agradvAre prathamA, dvitIyA madhyapradeze, vasateH praveze ca mUladvArasya tRtIyAM niSIdhikAM (naiSedhikI) karoti pAdau ca pramArjayati yadi kazcitsAgAriko na bhavati, atha tatra sAgAriko bhavati tato varaNDakAbhyantare pramArjanaM karoti, atha madhye'pi bhavatidvitIyaniSIdhikA (naSedhikI) sthAne'pi bhavati sAgArikaH tato madhye pravizya pramArjayati pAdau, anenaiva kAraNena pazcAdbhASyakAreNa pAdapramArjanaM vyAkhyAtaM yena tadaniyataM varttate, niSIdhikAsu (naSedhikISu) kRtAsvapi kAraNavazAtsaMbhavatIti / candra.: have A ja gAthAnuM vyAkhyAna karatA bhASyakAra kahe che. oghaniryakti-bhAga-26 2 : TIkArtha : A pramANe bhojana maLI gayA bAda vasatimAM praveza karato sAdhu traNa nisIha 580 ESEE prazra : ya ya ? uttara : pahelI nisIhi agra dvAra upara kare, bIjI nisAhi madhyapradeze kare, ane trIjI nisIhi jyAre vasatinA vI bhUkhadvAramA praveze tyAre 43. FOTO HD // 24 // Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-dhu niryukti bhAga-2 UI b // 525|| ma - trIjI nisIhi. vasati mUlakAra - cArebAjunI bhIMta T 509nI gAthAmAM pahelA pAdapramArjana ane pachI nisIhi dvAra batAvyuM che, jyAre bhASyakAre A gAthAmAM pahelA traNa nisIhinuM varNana ane pachI pAdapramArjananuM varNana karela che. enuM kAraNa e ja che ke pAdapramArjana niyata nathI, e traNamAMthI koIpaNa ekAda sthAne karAya che. eTale ke nisIhi karyA pachI paNa kAraNavaza e pAdapramArjana saMbhave che. ttha UT bIjI nisIhi. pahelI nisIhi. vaLI vasatimAM pravezatA pahelAM te be pagane to pramArje, jo koIka sAgArika (gRhastha) tyAM na hoya. have jo tyAM 5 sAgArika hoya, to pachI varaMDAnI aMdara jaI pramArjana kare. have jo madhyamabhAgamAM paNa eTale ke bIjI nisIhi karavAnA sthAne paNa jo sAgArika hoya to pachI aMdara pravezIne be pagone pramA. ma hA ssa || 525 // Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti zrI ogha vRtti : idAnImaJjalyavayavaM vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : hatthusseho sIsappaNAmaNaM vAio namokkAro / bhAga-2 gurubhAyaNe paNAmo vAyAe namo na usseho // 263 // // 526 // mA hastasyotsedhaM namaskArArthaM karoti, zIrSapraNamanaM karoti, vAcA ca "namo khamAsamaNANaM''ti, ityevaM namaskAra karoti, atha tadguru bhikSAbhAjanaM bhavati mAtrakaM ca guru gRhItamaGgalIbhiH tatazcaivaM guruNi bhAjane sati zirasA praNAmaM / karoti vAcA ca nama ityevaM bUte, na hastasyocchrayaM karoti, yato'sau gurormAtrakasyAdho hasto dattaH saMdhAraNArthamato'kSaNikastatazca nocchrayaM karoti / yandra. : ve "sa" zanuM vyANyAna utA he che. oghaniryukti-bhASya-263 : TIkArtha: gurune namaskAra karavA mATe hAthane uMco kare, pachI mastaka vaDe namana kare ane mA vANI vaDe "namo khamAsamaNANuMema namaskAra kare. have jo sAdhunuM bhikSAnuM pAtru bhAre hoya ane AMgaLIo vaDe grahaNa kareluM mAtraka paNa bhAre hoya. to pachI A rIte bhAjana guru hoya to mastaka vaDe praNAma kare ane vANI vaDe e pramANe bole. paNa hAtha uMco na kare. kemake eNe bhAre mAtrakanI // 26 // Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thI oghara nIce potAno hAtha rAkhelo che. ane e paNa e pAtrAne dhArI rAkhavA mATe rAkhela che eTale te hAtha kSaNika - navaro - chUTo rahyuM niryukti nathI, paNa kAryamAM lAgelo che. eTale te hAthane uMco na kare. bhAga-2 vRtti : idAnIM sthAnavizodhi vyAkhyAnayannAha - // 527 - mo.na.pA. : kava ihiTTA ya panika naMddei have saTTAne ___ paTuM uvahissuvariM bhAyaNavatthANi bhANesu // 264 // upari-kuDyasthAne adhastAcca-bhuvaM pramRjya punazca svasthAne yaSTiM sthApayet, punazca 'paTTakaM' colapaTTakamupadherupari sthApayati-muJcati 'bhAjanavastrANi ca' paTalAni 'bhAjaneSu' pAtrakopari sthApayati // candra.: have sthAnavizodhinuM vyAkhyAna karatA kahe che. oghaniryukti-bhASa-264: TIkArtha : upara bhIMtanA bhAge ane nIce jamInane pUjIne pachI dAMDAne enA yogya sthAne * sthApe. e pachI upadhinI upara colapaTTakane mUke. ane pallAo pAtrAnI upara mUke. (gocarI jatI vakhate kapaDA vagere paherelA hoya ane e sivAya paNa badhI upadhi sAthe laIne ja gocarI gayo hoya to e upadhi upara colapaTTakane vistAre.) : & P Here 527 - 1 Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jodha- tdhu niryukti NaM bhAga-2 sa / / 528 // ma paNa bha va jai puNa pAsavaNaM se havijja to uggahaM sapacchAgaM / dAuM annassa sacolapaTTao kAiyaM nisire // 265 // yadi punastasya sAdhoH 'prazravaNaM' kAyikAdirbhavati tatazca 'avagrahaM' patadgrahaM 'sapacchAgaM' sapaTalaM 'dAuM' arpayitvA anyasya sAdhoH punazca saha colapaTTakena - colapaTTakadvitIyaH kAyikAM vyutsRjati / kAyikAM vyutsRjya kAyotsargaM karoti, o.ni. : candra. : oghaniyukti bhASya-265 : TIkArtha : jo te sAdhune mAtru vagere javAnuM hoya to pallA sAthe pAtra bIjA sAdhune ApIne pachI colapaTTA sAthe mAtrAne vosirAve. mAtra vosirAvIne pachI kAyotsarga kare. vRtti : tatra ca ko vidhirityata Aha o.ni. : cauraMgulamuhapattI ujjue vAmahatthi rayaharaNaM / vosacattadeho kAussaggaM karijjAhi // 512 // caturbhiraGgulairjAnunorupari colapaTTaM karoti nAbhezcAdhazcaturbhiraGgulaiH pAdayozcAntaraM caturaGgulaM karttavyaM, tathA mukhavastrikAM ujjuge-dakSiNahastena gRhNAti vAmahastena ca rajoharaNaM gRhNAti, punarasau vyutsRSTadehaH - pralambitabAhustyaktadehaH NaM sa bha ga A ma al spa 11422 11 Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAM zrI odha yu sAMdyapadrave'pa nobhArayati AyotsaryAM, athavA vyutkRSTaaddo vivyopama-pi na jAyotsargama, oti, tyaktadeho'kSimaladUSikAmapi nApanayati, sa evaMvidhaH, kAyotsargaM kuryAt / ur niryukti bhAga-2 candra. : te kAyotsarga karavAnI zuM vidhi che ? te dekhADe che. // 529 ma oghaniryukti-512 : TIkArtha : DhIMcaNanI upara cAra aMgula sudhI colapaTTo uMco pahere ane nAbhinI nIce cAra aMgula La choDIne colapaTTo rAkhe tathA be paga vaccenuM aMtara cAra aMgula karavuM. tathA muhapattIne jamaNA hAthe pakaDe. DAbA hAthe oghAne pakaDe. e pachI vyutkruSTa dehavALo eTale ke laTakatA - sIdhA karelA hAthavALo, dehane vosirAvI cUkelo sAdhu sarpAdinA maiM upasargamAM paNa kAyotsarga na pAre. athavA to dehane vosirAvI cUkelo sAdhu daivI upasargomAM paNa kAyotsargano bhaMga na kare. ma deha vosirAvI cUkelo sAdhu AMkhanA mala rUpa je doSakArI vastu che. (piyAM vagere) tene paNa dUra na kare. AvA prakArano te sAdhu kAyotsarga kare. ga - vRtti : idAnImenAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayannAha - oni.mA. : cauraMgulamappattaM jANugahiTThA chivovariM nAhiM | ubhao kopparadhariaM karijja paTTaM ca paDalaM vA // 266 // H va o ma at ma // 529 // Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yo zrI jodha- tthu niryukti bhAga-2 pudiTThe ThANe ThAuM cauraMgulaMtaraM kAuM / muhapotti ujjuhatthe vAmaMmi ya pAyapuMchaNayaM // 513 // kAussaggaMmi Thio ciMte samuyANie aIyAre / jA niggamappaveso tattha u dose maNe kujjA // 514 // ubhayato caturbhiraGgulairadho jAnunI aprAptazcolapaTTako yathA bhavati tathA nAbhiM copari caturbhiraGgulairyathA na spRzati, bAhukUrparAbhyAM dhRtaM karoti 'paTTakaM ' colapaTTakaM paDalaM vA ubhayakUrparadhRtaM karoti, yadA colapaTTakaH sacchidro bhavati tadA bha paTalaM gRhNAti / pUrvoddiSTameva kAyotsargasthAnaM tasmin sthitvA, tathA pAdasya pAdasya cAntaraM caturaGgulaM kRtvA mukhavastrikAM ca dakSiNahaste kRtvA vAmahaste ca pAdapuJchanakaM - rajoharaNaM kRtvA kAyotsargeNa tiSThati / punazca kAyotsarge ca sthitazcintayet, 'sAmudAnikAnaticArAn' bhikSAticArAnityarthaH, kasmAdArabhya cintayatyaticArAn ? - nirgamAdArabhya o yAvatpravezo vasatau jAtaH, asminnantarAle tatra ye doSA jAtAstAn 'manasi karoti' sthApayati cetasi // // 530 // ma o.ni. : candra. : have bhASyakAra A ja gAthAnuM vyAkhyAna karatA kahe che. oghaniryukti-bhASya-266, oghaniryukti-513-514 : TIkArtha : nIce cAra aMgula vaDe DhIMcaNane na pAmelo evo sa ssa 11 430 11 Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja zrI oghaniryukti bhAga-2 'P P | 531 II = B = colapaTTo je rIte thAya te rIte tathA upara cAra aMgula vaDe nAbhine je rIte na sparze te rIte pahere. tathA beya bAju be hAthanI be koNIo vaDe e colapaTTAne athavA to pallAne dhArI rAkhe. (atyAranI jema e colapaTTo phITa na kare, kaMdoro na bAMdhe. eTale jo be koNIo vaDe colapaTTo dhArI na rAkhe to e colapaTTo paDI ja jAya. arthAtu colapaTTA ke pallAne be koNI vaDe dhAraNa karI rAkhe. NI prazna : AmAM pallA rAkhavAnI zI jarUra ?). | uttara : jayAre colapaTTo kANAvALo thayo hoya tyAre ene DhAMkavA pallA grahaNa kare. tathA pUrve darzAvelA ja kAyotsargasthAnamAM ubho rahIne ane be paganuM aMtara cAra aMgula karIne muhapattine jamaNA hAthamAM rAkhIne DAbA hAthamAM oghAne karIne kAussagga vaDe ubho rahe. vaLI kAyotsargamAM ubhelo sAdhu bhikSA saMbaMdhI aticArone vicAre. prazna : kyAMthI prAraMbhIne e aticArone vicAre ? uttara : upAzrayamAMthI nIkaLyo, tyArathI mAMDIne jayAM sudhImAM upAzrayamAM praveza thayo, te vaccenA kALamAM je doSo lAgelA hoya tene te manamAM sthApita kare. o.ni. : te u paDisevaNAe aNulomA hoti viyaDaNAe ya / paDisevaviyaDaNAe ettha u cauro bhave bhaMgA // 515 // = = = = = = - = hedege E 531 || Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ or mA zrI sodha- tthu niryukti bhAga-2 tAMzcAticArAn pratisevanAnulomyena yathaiva pratisevitAstenaivAnukrameNa kadAciccintayati, tathA 'viyaDaNAe 'ti vikaTanA - AlocanA tasyAM cAnulomAneva cintayati, etaduktaM bhavati paDhamaM lahuo doso paDisevio puNo vaDDo vaDDayaro, ciMtei evameva, tatazca pratisevanAyAM anukUlam, AlocanAyAmapyanukUlameva, yataH prathamaM laghuko doSa Alocyate punarbRhattaraH punarbRhattama ityeSa prathamo bhaGgaka iti, aNNo paDisevaNAe aNukUlo na uNa viaDaNA, // 532 // etaduktaM bhavati - AseviaM paDhamaM vaDDuM puNo lahuaM puNo vaDDuM puNo vaDDayaraM, ciMtei evameva, tatazca pratisevanAyA anukUlaM ma sa sa Na TT na tvAlocanAyAH, yatastatra prathamaM laghutara Alocyate punarbRhattaraH punarbRhattama ityeSa dvitIyo bhaGgakaH, aNNo paDisevaNAe aNaNukUlo AloyaNAe puNa anukUlo, etaduktaM bhavati - aDDaviyaDDA paDiseviA ciMtei puNa AloyaNANukUleNaM, bha eso taio bhaMgo, aNNe uNa paDisevaNAevi aNaNukUlo AloyaNAevi aNaNukUlo, etaduktaM bhavati - "paDhamaM vaDDo bha paDisevio puNo lahuo puNo vaDDo puNo vaDDayaro, ciMtei puNa jaM jahA saMbhara, paDhamaM vaDDo puNo lahuo puNo vaDDo yasa evaM aDDaviyaGkaM ciMtaMtassa Na paDisevaNANukUlo NAloyaNANukulo, esa cauttho, eso ya vajjeyavvo / idAnImamumevArthaM gAthArddhenopasaMharannAha - 'paDisevaviyaDaNAe ya hoMti etthaMpi caubhaMgA' ( ettha u cauro bhave bhaMgA) idaM vyAkhyAtameveti / candra. : odhaniyukti-515: TIDArtha : have khatiyArI tivavAnA me prahAra che. (1) jhyAreDa je sAdhu ke rIte pote Na NaM ssa 11 432 11 Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ka ' aticArone ciMtave P = = = - je kramathI aticAra sevelA hoya te kramathI ja ciMtave. (2) kyAreka vikaTanAmAM - AlocanAmAM anukULa thAya e rIte ja A zrI oghaniyakti bhAga-2 kahevAno bhAva e che ke pahelA nAno doSa sevyo hoya, pachI moTo, pachI vadhu moTo ane sAdhu ciMtave paNa e ja pramANe. to A pratisevanAne anukULa che ane AlocanAmAM paNa anukULa che. kemake pahelA nAnA doSa AlocAya che, pachI 3 pa33 = moTo, pachI ghaNo moTo eTale pratisevanAnukUla - AlocanAnukUla A pahelo bhAMgo che. bIjo bhAMgo-pratisevanAnukUla che, paNa AlocanAnukUla nathI. kahevAno bhAva e che ke pahelA moTo doSa sevyo, pachI nAno, pachI moTo, pachI vadhu moTo ane sAdhu ciMtave paNa nA eja kramathI che. eTale A pratisevanAne anukUla AlocanA che. kemake pratisevanAnA krama pramANe AlocanA karI che. paNa | A AlocanAne anukULa nathI. kemake AlocanAmAM to sauthI nAno pahelA ane pachI uttarottara moTA... chelle sauthI moTo doSa... e pramANe AlocanA karavAnI hoya che. ahIM evuM nathI. A bIjo bhAMgo thayo. trIjo bhAMgo-pratisevanAne anukULa nathI, paNa AlocanAne anukULa che. kahevAno Azaya e ke aticAro ADAavaLA, uMdhA-cattA sevyA hoya eTale ke pahelA moTo, pachI nAno, pachI vadhu moTo, pachI moTo, pachI nAno, pachI vadhu '|| 533 . = = $ * e's moTo... ra Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo zrI odha- stha niryukti nuM bhAga-2 jyAre sAdhu ene AlocanAne anukULa thAya e rIte ciMtave che = Aloce che. pahelA sauthI nAno. chelle sauthI moTo... A trIjo bhAMgo che. cotho bhAMgo pratisevanAne paNa anukULa nathI ane AlocanAne paNa anukULa nathI. kahevAno Azaya e ke pahelA moTo doSa sevyo, pachI nAno, pharI moTo, ghaNo moTo.. jyAre ciMtave che to jema je rIte yAda Ave tema. pahelA moTo, 534 // maiM pachI nAno, pharI moTo, pharI ghaNo moTo... Ama game tema ciMtavanArA sAdhune te pratisevanAnukUla paNa nathI ke sa sa AlocanAnukUla paNa nathI. A cotho bhAMgo che, A choDI devo. T have A ja arthano gAthAmAM aDadhA bhAga vaDe upasaMhAra karatA kahe che ke "pratisevanA - AlocanA, AmAM paNa cAra TM bhAMgA thAya." A padArthanuM vyAkhyAna karI ja dIdhuM che. o vRtti : idAnIM sAmudAnikAnaticArAnAlocayati yadi vyAkSepAdirahito gururbhavet, atha vyAkSipto bhavati tadA nAlocayati, etadevAha oni. : : = |f vakkhittaparAhutte pamatte mA kayAi Aloe / AhAraM ca karito nIhAraM vA jai karei // 516 // Na ssa [ va o at sa 11 438 11 Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImA-tyu o.ni.bhA. : kahaNAIvakkhitte vikahAi pamatte annao va muhe| niryukti na aMtaramakArae vA nIhAre saMka maraNaM vA // 267 // bhAga-2 - vyAkSipto dharmakathanAdinA svAdhyAyena, 'parAhutto'tti parAGmukhaH parAbhimukha ityarthaH, pramatta iti vikathayati, HevaMvidhe gurau na kadAcidAlocayet, tathA''hAraM kurvati sati, tathA nIhAraM vA yadi karoti tato nAlocayati / // 55 // ma Na idAnImetAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayannAha - dharmakathAdinA vyAkSiptaH kadAcid gururbhavati, vikathAdinA vANa ssa pramatto'nyato'bhimukho vA bhavati, bhuJjato'pi vA nAlocanIyaM, kiM kAraNaM? 'aMtara'tti antarAyaM bhavati yAvadAlocanAM zRNoti, akArakaM vA-zItalaM bhavati yAvadAlocanAM zRNoti / tathA nIhAramapi kurvato nAlocanIyaM, kiM kAraNaM?, yata AzaGkayA sAdhujanitayA na kAyikAdi nirgacchati, atha dhArayati tato maraNaM vA bhavati / candra.: have e sAdhu (kAyotsargamAM aticAro ciMtavI lIdhA bAda) jo guru vyAkSepAdi vinAnA hoya to gocarI saMbaMdhI bo aticAronI AlocanA kare. have jo guru vyAkSita hoya to pachI AlocanA na kare. e ja vAta kare che. modhaniyukti-516, modhaniyusti-bhASya-267 : TIartha : (1) guru vyAkSita hoya me thA vagere 35 svAdhyAya karatA hovAnA lIdhe emAM tallIna hoya. (2) parAbhukha hoya eTale ke Alocaka sAdhu karatA anya sAdhu vagere // 34 // Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha- Y niryukti T bhAga-2 tarapha mukhavALA - dhyAnavALA hoya. (3) pramAdI hoya eTale ke vikathA karatA hoya. AvA prakAranA guru hoya to kyAreya AlocanA na karavI. (4) tathA guru AhAra karatA hoya (5) guru sthaMDila - mAtru karatA hoya to AlocanA na kare. have Aja gAthAnuM bhASyakAra varNana kare che. kyAreka guru dharmakathA vagerene lIdhe vyAkSepavALA hoya, kyAreka vikathA vagere // 536 // 6 vaDe pramatta hoya, kyAreka anya tarapha abhimukha hoya, tathA kyAreka gocarI vAparatA hoya to paNa tyAre AlocanA na karavI. prazna : zA mATe tyAre AlocanA na karavI ke jyAre e vAparatA hoya ? Na T ssa uttara : jo tyAre AlocanA karo to guru vAparavAnuM baMdha karI AlocanA sAMbhaLavAmAM tallIna bane. have jo ema maiM thAya to eTalo vakhata emane vAparavAmAM aMtarAya thAya ane vaLI jyAM sudhI te AlocanA sAMbhaLe tyAM sudhImAM to te bhojana ma zItala - zarIrapratikULa thaI jAya. [ tathA sthaMDila -mAtru karatA gurunI AgaLa paNa AlocanA na karavI. prazna : zA mATe ? ma guru : "sAdhu ahIM ja che, mane jue che" evA prakAranI sAdhujanya zaMkAne kAraNe gurune mAtra sthaMDila nIkaLatA aTakI jAya. (bhayanA-lajjAnA kAraNe AvuM bane.) have jo sthaMDila mAtra jAte na aTake paNa guru ja zaramanA kAraNe ke anya kAraNe ene rokI rAkhe to pachI kadAca gurunuM p hA at ssa || 536 // Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha2 5 / thAya zrImodha-tthu niryukti bhAga-2 // 57 // EFFOR vRtti : yasmAdete doSAstasmAt - o.ni. : avvakkhittAuttaM uvasaMtamuvaTThiaM ca nAUNaM / aNunnavittu mehAvI AloejjA susaMjae // 517 // o.ni.bhA. : kahaNAi avakkhitte kohAi aNAule taduvautte / saMdisahatti aNunnaM kAUNa vidinnamAloe // 268 // dharmakathAdinA'vyAkSipte gurau Alocayet, AyuktaM-upayogatatparaM 'upazAntaM' anAkulaM guruM dRSTvA 'upasthitaM' udyataM ca jJAtvA, evaMvidhaM gurumanujJApya medhAvI Alocayet 'susaMyataH' sAdhuH / idAnImetAmeva gAthAM vyAkhyAnayan bhASyakRdAha-dharmakathAdinA'vyAkSipte krodhAdibhiranAkule tadupayukte-bhikSAlocanopayukte ca 'saMdisahatti aNunnaM kAUNa' saMdizata AlocayAmItyevamanujJAM kRtvA mArgayitvetyarthaH, 'vidiNNa'tti AcAryeNa vidinnAyAmanujJAyAM bhaNata ityevaMlakSaNAyAM tata Alocayet / 1439 // candra, : je kAraNathI A badhA doSo lAge che, te kAraNathI Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 ghaniryukti-517, oghaniryukti-bhASya-268H TIkArya : guru dharmakathA vagere vaDe vyAkSita na hoya tathA zA AlocanAmAM upayoga rAkhavAmAM tatpara hoya, tathA upazAnta - anAkULa hoya, tathA upasthita eTale ke AlocanA sAMbhaLavA mATe taiyAra hoya, tevA prakAranA gurune jANIne evA prakAranA gurunI rajA laIne pachI maryAdAvAna sAdhu AlocanA kare. have bhASyakAra A ja gAthAnuM vyAkhyAna karatA kahe che. dharmakathA vagere vaDe vyAkSepa vinAnA, krodha vagere vaDe AkuLatA vinAnA, ziSya vaDe karAI rahelI bhikSAnI AlocanA sAMbhaLavAmAM upayogavALA evA guru hoya tyAre "Apa rajA Apo to huM AlocanA karuM" ema rajA mAMgIne pachI jayAre AcArya "bolo" e pramANe rajA Ape tyAre sAdhu AlocanA kare. 538 I vRtti : tena ca sAdhunA''locayatA etAni varjanIyAni - o.ni. : naTTaM valaM calaM bhAsaM mUyaM taha DhaGkaraM ca vajjijjA / Aloijja suvihio hatthaM mattaM ca vAvAraM // 518 // karapAya bhamuhasIsa'cchiuTThamAIhi naTTiaM nAma / mo.ni.mA. : vaU sthIre vattA vA ya mAre ya mArA bs - E 2I Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na gAratthiyabhAsAo ya vajjae mUya DhaDhDharaM ca saraM / Alo vAvAraM saMsaTThiyare ca karamatte // 270 // sa / / 538 // ma Na nRtyannAlocayati valaMzca nAlocayati aMgAni calayannAlocayati, tathA 'bhAsaM 'ti gRhasthabhASayA nAlocayati, kiM tarhi ? - saMyatabhASayA''locanIyamiti, tadyathA - suyAriyAo ityevamAdi, tathA Alocayan mUkena svareNa nAlocayati Na miNimiNataM, tathA DhaDhDhareNa ca svareNa uccairnAlocayati evaMvidhaM svaraM varjayet / kiM punarasAvAlocayatItyetadAha sa Alocayet suvihito hastamudakasnigdhaM, tathA 'mAtrakaM' gRhasthasatkaM kaDucchukAdi - udakArdrAdi, tathA gRhasthayA katamaM ssa vyApAraM kurvatyA bhikSA dattetyetaccAlocayati / idAnImetAmeva gAthAM bhASyakAro vyAkhyAnayannAha - karasya tathA pAdasya ga bhruvaH zirasaH akSNaH oSThasya ca, evamAdInAmaGgAnAM savikAraM calanaM narttanaM nAma, tacca narttitaM kurvannAlocayati, valanaM hastasya zarIrasya ca kurvannAlocayati, tathA calanaM kAyasya karoti moTanaM tatkurvannAlocayati, tathA bhAvatazcalanamanyathA gRhItamanyathA''locayati aDDaviyaDuM || Alocayan gRhasthabhASayA nAlocayati yaduta "talaMgaNIo ( ? )laddhAo maMDayA laddhA" ityevamAdi, kintu saMyatabhASayA''locanIyamiti 'suyAriyAu' ityevamAdi, mUkasvaraM manAk DhaDhDharaM ca mahAntaM svaraM varjayannAlocayati, kimAlocayati ? - 'vyApAra' gRhasthAyAH sambandhinaM, tathA 'saMsRSTam' udakArdrAdi, itaraM asaMsRSTaM kiM tat ? - karaM saMsRSTamasaMsRSTaM ca udakena, tathA 'mAtrakaM' gRhasthasatkaM kuNDelikAdi udakasaMsRSTamasaMsRSTaM ceti, etadAlocayet / zrI jodha- tthu niryukti bhAga-2 - NaM sa va ssa 11 436 11 Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo zrI ogha dhu niryukti bhAga-2 Na candra. : AlocanA karanArA sAdhue ATalI vastuo choDI devI. oghaniryukti-518, oghaniryukti-bhASya-269-270 : TIkArtha : (1) nAcatA nAcatA AlocanA na karavI. (2) vaLatA vaLatA AlocanA na karavI. (3) zarIranA aMgone halAvatA halAvatA AlocanA na karavI. (4) bolato sAdhu gRhasthanI bhASA vaDe (emanAmAM prasiddha evA zabdo vaDe) AlocanA na kare. paraMtu sAdhunI bhASA vaDe AlocanA kare. dA.ta. suyAriyA vagere. (A te vakhate sAdhujanamAM prasiddha evA te te vastunA pAribhASika zabdo jANavA.) (5) tathA AlocanA karato sAdhu muMgA svara vaDe AlocanA na kare ke jemAM koI spaSTa zabda na saMbhaLAya, mAtra miNamiNa avAja ja saMbhaLAya. (gaNagaNATa karato hoya tevo...) (6) moTA svare AlocanA na kare. AvA prakAranA svarane choDI meM devo. sa || 540|| ma Na ssa prazna : A sAdhu zenI zenI AlocanA kare ? uttara : suvihita sAdhu pANIthI snigdha evA hAthanI AlocanA kare, pANIthI bhInA vagere rUpa kaDachAdinI AlocanA kare. tathA 'kayA vyApArane karatI strI vaDe bhikSA apAyelI che." enI paNa AlocanA kare. have A ja gAthAnuM vyAkhyAna karatA bhASyakAra kahe che ke (1) hAtha - paga-bhrU (AMkhanI upara rahela bhramara) - mastaka -AMkho ane hoTha... A badhA aMgonuM vikArapUrvaka je stha sa UT ga hA ssa 11480 11 Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-thi niryukti na bhAga-2 HTT || 541 " calana karavuM arthAtu vicitra prakAre tene halAvavA (sAhajika calana to cAlu hoya) te nartana. AvuM nartana karato karato AlocanA na kare. (2) hAtha ane zarIranA valanane karato karato AlocanA na kare. (3) kAyanuM calana tathA kAyane moDavAnuM kArya karato AlocanA na kare. ahIM bhAvathI calana eTale je vastu bIjI ja paddhatithI grahaNa karAyelI hoya ane bIjI ja rIte Aloce. game tema kramAdi sAcavyA vinA Aloce. AvuM bhAvacalana paNa na karAya. tathA AlocanA karato sAdhu gRhasthanI bhASA vaDe AlocanA na kare. dA.ta. talaMgaNIo = pUrI vagere maLI, ThaMDaka maLyA" vagere. (A badhA zabdo gRhasthomAM prasiddha che. eTale enA badale sAdhujanamAM nakkI karelA zabdo vApare.) paraMtu sAdhunI bhASA vaDe AlocanA karavI. "suthAriyA" vagere. tathA mUMgA svarane ke kaMIka moTA svarane choDato pote AlocanA kare. prazna : zenI AlocanA kare ? uttara : strInA saMbaMdhI vyApAranI, tathA udakAThuM vagere rUpa saMsRSTanI ane asaMsRSTanI AlocanA kare. prazna : A saMsRSTa ke asaMskRSTa kaI vastu che ke jenI AlocanA karavAnI che ? uttara : pANI vaDe saMskRSTa ke asaMsRSTa evA hAthanI AlocanA kare. tathA gRhasthasaMbaMdhI kuMDalikAdi (vAsaNa vizeSa) rUpa mAtrakanI AlocanA kare ke "te udakasaMskRSTa hatuM ke na hatuM?" A 2 nA Gu541 I # Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-yu. niryukti bhAga-2 | 542 ||L * t badhAnI AlocanA kare. (uttama puruSonuM A lakSaNa che ke nAnAmAM nAno doSa lAgyo hoya ane chatAM teo ekadama jAgrata hoya. doSo pratyenI bedarakArI ane niSpharatA na AvI jAya enI kALajI sadA uttamapuruSo rAkhe. eTale teonA jIvanamAM moTA doSonuM sevana prAyaH na ja hoya. A kAraNathI nAnA nAnA doSono ullekha ahIM karavAmAM Avyo che.) mo.naM.: paddoSavimu guNo purasamaya vADo , I jaM jaha gahiyaM tu bhave paDhamAe jA bhave carimA // 519 // isa ebhirdoSaivimuktamanantaroktairbhekSamAlocayedguroH samIpe, yo vA guroH saMmato-bahumatastasya samIpe Alocayet, bha kathamAlocanIyaM ?, yadyathA gRhItaM bhavet-yena krameNa yadgRhItaM prathamabhikSAyA Arabhya yAvaccaramA-pazcimA bhikSA bha tAvadAlocayediti / eSa tAvadutsargeNAlocanAvidhiH / candra, oghaniryukti-519 : TIkArtha : upara kahelA A badhA doSothI mukta evA zaikSa - gocarIne gurunI pAse ke gurune bahumAnya anya sAdhunI pAse sAdhu Aloce. (gurue potAnI gerahAjarImAM je sAdhunI pAse AlocanA karavAnuM kahyuM hoya te sAdhu pAse badhA sAdhuo AlocanA kare.) prazna : kevI rIte AlocanA kare ? = = = = I pa42 ||. Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha-tyu niyuti bhAga-2 // 54 // Na uttara : je vastu je rIte vahorelI hoya, je kramathI vahorelI hoya e kramathI pahelI bhikSAthI mAMDIne chellI bhikSA sudhInI badhI ja AlocanA kare. A to utsargamArge AlocanAvidhi batAvI. vRtti : yadA punaretAni kAraNAni bhavanti tadA oghata AlocayatItyetadevAha - o.ni. : kAle apahuppaMte uccAo Avi ohamAloe / velA gilANassa va aicchaI gurU va uccAo // 520 // yadA tu punaH kAla eva na paryApyate yAvadanena krameNAlocayati tAvadastaM gacchatyAdityaH tadA tasmin kAle bha oghata:-saMkSepeNAlocayati, yadi vA zrAntaH kadAcidbhavati tadApyoghata eva Alocayati, velA vA glAnasyAtikrAmati yAvatkrameNAlocayati ata oghata Alocayati, athavA guruH uccAto-zrAntaH kulAdikAryeNa kenacit tata oghata Alocayati ebhiH kAraNairiti / candra. : jyAre nIce pramANenA kAraNo AvI paDe tyAre vistArathI AlocanA karavAne badale sAmAnyathI AlocanA 43. // 54 // 24 Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kI zrI ogha-thi niryukti bhAga-2) P P = I 544 ||. = = e ja vAtane kahe che. oghaniryukti-520H TIkArtha: (1) jyAre samaya purato na hoya eTale ke jyAM sudhI e sAdhu upara batAvelA krama pramANe AlocanA kare, tyAM sudhImAM jo sUrya asta pAmI jato hoya to pachI tevA kALamAM oghathI - sAmAnyathI - saMkSepathI AlocanA kare. (2) athavA to kyAreka te sAdhu thAkI gayelo hoya to paNa oghathI AlocanA kare. (3) athavA to jo e kramathI Aloce to jeTalIvAramAM kramathI AlocanA karI le, eTalIvAramAM glAnane vastu ApavAno samaya oLaMgAI jato hoya to pachI oghathI AlocanA kare. (4) athavA to guru ja koIka kulAdi kArya vaDe thAkI gayelA hoya, to pachI A pramANenA kAraNo hote chate oghathI ! AlocanA kare. vRtti: 1 vAsAvavAnocanA ? - o.ni. : purakammapacchakamme appa'suddhe ya ohamAloe / turiyakaraNaMmi jaM se na sujjhaI tattiaM kahae // 521 // = = = "Is || 544 || - Y. 1 Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 | 545 ka Akulatve Apanne satyevamoghAlocanayA''locayati-pura:karma pazcAtkarma ca alpaM-nAsti kiJcidityarthaH, 'asuddhe . ya'tti-azuddhaM cAlpaM, azuddhamAdhAkarmAdyabhidhIyate tadalpaM-nAstIti, evamoghataH-saMkSepeNAlocayet, / 'turiyakaraNaMmi'tti tvarita kArye jAte sati yanna zuddhyati uktena prakAreNa tAvanmAtrameva kathayati, eSA oghAlecaneti // 4 candra. : prazna : A oghAlocanA kaI che ? emAM zuM bolavAnuM ? uttara : oghaniryukti-521 : TIkArtha : upara kahyA pramANe jyAre AkuLatA hoya, vistArathI AlocanA zakya na hoya , # tyAre ogha-AlocanA vaDe AlocanA A pramANe kare ke "pUrvakarma ane pazcAtkarma doSa alpa che eTale ke e koI doSa che | ja nahi. (anya zabda samAva no vAcaka lIdho che. sAdhuo AvA koIpaNa doSo sevatA na hatA eTale AvI AlocanA - emanA mATe saMbhavita che.) tathA "azuddha eTale ke AdhAkarmAdi paNa alpa che. arthAtu e doSa paNa nathI." A pramANe saMkSepathI AlocanA kare. gocarI vAparavA vagere rUpa utAvaLuM kAma AvI paDeluM hoya to pachI upara batAvyA pramANe mAtra je zuddha na thayuM hoya teTaluM ja kahe. (paNa badhI ja bAbato vistArathI na kahe) A oghAlocanA che. * = 45 ( t - E F fs pa45 II - B Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ $ zrI oghaniryukti bhAga-2 F | pa46 | | = = o.ni. : AloettA savvaM sIsaM sapaDiggahaM pamajjittA / uDDhamahe tiriyammi ya paDilehe savvao savvaM // 522 // evameSA mAnasI AlocanA vAcikI vA''locanoktA, idAnIM kAyikI AlocanA bhaNyate-AcAryasya bhikSAdIte, evaM manasA vAcA kAyenAlocayitvA 'sarva' niravazeSaM, tathA mukhavastrikayA ziraH pramRjya patadgrahaM ca Na sapaTalaM pramRjya 'UrdhvaM' pIThI:' 'agho' bhuvi 'tiryak' tirazcInaM 'pratyupekSeta' nirUpayet 'sarvataH' samantAccatasRSvapi ssa dikSu sarvaM nairantaryeNa, tataH patadgrahaM haste kRtvA bhaktAdi gurordarzayatIti vakSyati bhASyakRt / ' candraoghaniryukti-522 : TIkArtha : A pramANe A mAnasika AlocanA athavA to vAcika AlocanA kahevAI ( gaI. have kAyikI AlocanA kahevAya che. te A pramANe - sAdhu AcAryane bhikSA dekhADe. Azaya e che ke manathI ke vacanathI badhI ja AlocanA karIne tathA muhapattI vaDe mastaka pUMjIne pallA sAthe pAtrane pUMjIne, uparano pIThI vagere bhAga, nIce jamInano bhAga ane pachI tIrtho bhAga joI le. tathA cAreya dizAmAM bilakula aMtara rAkhyA vinA badhuM ja joI le. tyAra pachI hAthamAM pAtru karIne gurune bhojanAdi dekhADe... A badhI ja vAto bhAgakAra karaze. Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRtti : idAnImetAmeva gAthAM bhASyakRd vyAkhyAnayati, atra gurudoSatvAtprathamamUrdhvAdIni trINi padAni zrImodha-tyu niryukti | vyAkhyAnayannAha - (mA-2" o.ni.bhA. : u8 pupphaphalAI tiriyaM mjjaarsaannddibhaaii| khIlagadArugaAvaDaNarakkhaNaTThA aho pehe // 271 // // 547 // udyAnAdau AvAsitAnAM satAM puSpaphalAdipAtamUrdhvaM nirUpya tato gurave darzayati, tiryaG mArjArazvaDimbhAnA- Na ssa lokyAlocayati mA bhUtte AgacchantastatpAtramutprerya pAtayiSyanti, AdizabdAtkANDaM vA kenacidvikSiptamAyAti atastiryag nirUpyate, tathA'dho nirUpayati, kimarthaM ? kadAcitkIlako bhavati dAru kASThaM vA bhavati, tatrApatanam -4 AskhalanaM mA bhUditi, ato'dho nirUpya tato bhaktAdi darzayati / candra. : temAM urdhva vagere traNa doSo moTA doSa hovAthI pahelA e traNa padonI vyAkhyA karatA kahe che. oghaniyukti-bhAgya-271 : TIkArtha : udyAna vageremAM sAdhuo rahelA hoya to emAM uparathI puSpAdino pAta thavo zakya che. eTale gocarI batAvatA pahelA sAdhu upara joI le ke "uparathI puSpa-phalAdi paDatA nathI ne ?" e joI laIne vI pachI zurune goyarI hemA3. PRESEE // 547 // Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha- niryukti no bhAga-2 548 | E E ema tIrjI dizAmAM bilADI, kUtarAnA baccA vagerene jue, e badhuM cakAsIne pachI AlocanA kare. rakhe ne evuM thAya zA . ke AvatA evA te bilADI-kutarA vagere te pAtrane dhakko mArIne pADI nAMkhe. gAthAmAM lakhelA A zabdathI e paNa samajavuM ke tIrthI dizAmAMthI koIka vaDe pheMkAyela bANa AvI paDe. eTale A IST badhAthI pAtru tuTI na paDe e mATe sAdhu tIThuM paNa jue. tathA nIcuM paNa jue. mI prazna : nIce zA mATe jue ? uttara : kadAca nIce khIlo hoya eTale temAM sAdhu athaDAI na paDe e mATe nIce jUe. ane nIce joyA bAda bhojanAdine dekhADe. vRtti : idAnIM 'sIsaM sapaDiggahaM pamajjitta'tti vyAkhyAnayati - 6 mo.na.mI.: mojo paDaMA si3 paUTI sira pamanveLA ! evameva uggahamivi mA saMkuDaNe tasaviNAso // 272 // hastasthe patadgrahe'vanamataH zirasaH prapateyuH prANinaH kadAcidataH ziraH prathamameva pramArjayet, evameva patadgrahe vI pramArjanaM kRtvA pradarzayedbhaktAdi, kiM kAraNaM ?, mA saMkuDaNe tasaviNAso 'tti mA bhUtsaGkocane sati paTalAnAM I: F F S S << 548 | Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = zrI ogha-yu. trasAdivinAzo bhaviSyatyataH pramRjya patadgrahaM bhaktaM pradarzayatIti // niryukti candra. H have saunuM sAhihiM... e zabdanuM vyAkhyAna kare che. bhAga-2 oghaniryukti-bhASya-272 : hAthamAM pAtru rAkhela hoya ane sAdhu gurune dekhADavA mATe mAthAne namAve to e namatA mastakamAMthI kyAreka jIvAto pAtrAmAM paDe. AvuM na thAya e mATe pahelethI ja mastakane pramArjI le. e ja pramANe pAtrAmAM // 549 II | pramArjana karIne bhojanAdi dekhADe. prazna : AvuM zA mATe kare ? pAtrAmAM pramArjana karavAnI zI jarUra ? uttara : jo pramArjana karyA vinA sIdhuM ja pAtru dekhADAya, to pallA vagereno saMkoca thatA emAM trasAdi jIvono vinAza IF thAya. AvuM na thAya te mATe pAtrAne paMjIne bhojana dekhADe. mo.ni.mA. : al3 parihiM #rayatnati mak a gifmattAdi bhattaM vA pANaM vA paDisijjA gurusagAse // 273 // kRtvA patadgrahaM karatale ardhaM ca zarIrasyAvanamya punarbhaktaM vA pAnaM vA pradarzayet gurusakAza iti / candra.: oghaniryukti-bhASya-273H TIkArya : hatheLImAM pAtrAne rAkhIne ane zarIrano aDadho bhAga namAvIne pachI = = = ** * * # 1 thI u 549 Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha-tyu niyuti bhAga-2 // 55 // ma gurunI pAse bhojanane ke pAnane dekhADe. o.ni.bhA. : tAhe u durAloiya bhattapANa esaNamaNesaNAe u / se ahavA aNuggahAdIu jhAejjA // 274 // tataH kadAciTTharAlocitaM bhaktapAnaM bhavati, 'naTTaM valaM calaM' ityevamAdinA prakAreNa, tathaiSaNAdoSaH kadAcitsUkSmaH kRto bhavati, aneSaNAdoSo vA kazcidajAnatA kRtaH, tatazcaiteSAM vizuddhyarthamaSTocchvAsaM-namaskAraM dhyAyet, athavA 'aNuggahAdIutti athavA'nugrahAdi dhyAyet, 'jai me aNuggahaM kujjA sAhU hojjAmi tArio' ityevamAdi gAthAdvayaM (dazavai.adhya.5 udde.1, gA. 94-95) kAyotsargastho vizuddhyarthaM dhyAyet, utsArya ca kAyotsargaM tataH svAdhyAyaM prsthaapyet| yandra. : odhaniyujita mAdhya-274 : TIrtha : tyA2 5chI 42j ? me pAutA cha : sAdhujhe mo4na l AlovyA to kharA, paraMtu kyAreka e sArI rIte AlovyA na hoya. nAcatA - vaLatA - caMcaLatA pUrvaka AlocanA karI hoya... e badhA prakAre AlocanA karI hoya. tathA kyAreka sUkSma eSaNAdoSa sevAyelo hoya athavA to ajANatA sAdhu vaDe o (bhoTo) bhanehoSa sevAyeso hoya. // 550 // Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka $ zrI ogha-yu niryukti bhAga-2 " 'E = // 551. = = = A badhI zakyatA che, mATe ja A badhAnI vizuddhine mATe ATha ucchavAsanuM namaskAranuM dhyAna kare. athavA to navakArane badale anuprAdri no vicAra kare. arthAt dazavai. nI je gAthAo che ke "jo A sAdhuo mArA upara anugraha kare to saMsArathI tarI jAuM" vagere. te gAthAone kAyotsargamAM rahelo sAdhu vizuddhinI prApti mATe dhyAve. kAyotsarga pAryA bAda svAdhyAya kare. vRtti : etadevAha - __ o.ni. : viNaeNa paTThavittA sajjhAyaM kuNai to muhuttAgaM / puvvabhaNiyA ya dosA parissamAI jaDhA evaM // 523 // vinayena prasthApya svAdhyAyaM muhUrttamAtraM karoti, jaghanyato gAthAtrayaM paThati, utkRSTatazcaturdazApi pUrvANi sUkSmAnaprANalabdhisaMpanno'ntarmuhartena parAvarttayati, evaM ca kurvatA pUrvabhaNitA doSA 'dhAtukkhobhe maraNa' mityevamAdayaH tathA parizramAdayazca doSA 'jaDhA: 'tyaktA bhavantIti / candra. : e ja vAta kare che. oghaniryukti-523 : TIkArya : yogodvahananI vidhimAM jema vinayapUrvaka svAdhyAya - prasthApana kare, tema ahIM paNa ; 551 . = = te * Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E E 'E F G E kAyotsarga pAryA bAda vinayapUrvaka svAdhyAya prasthApana karIne muhUrtamAtra kALa svAdhyAya kare. jaghanyathI traNa gAthAno pATha kare, zrI ogha-7 ane utkRSTathI to sUkSmazvAsocchavAsalabdhisaMpanna te sAdhu caudapUrvanuM eka aMtarmuhUrtamAM punarAvartana karI le. Ama karavAthI niryukti, 'te pUrve je doSa batAvelA ke "dhAtukSobhamAM maraNa thAya" vagere tathA "parizramAdi thAya" vagere doSo tyajAyelA thAya che. (gocarI bhAga-2 pharIne Ave, tyAre parizramane kAraNe dhAtuo kSobha pAmelI hoya ane emAM jo gocarI vApare to e badhuM jhera banI mAraka | 552 || T bane. eTale vacce svAdhyAya karI levo. eTalIvAramAM dhAtuo pAchI zAMta thaI jAya ane eTale pachI vAparavAmAM koI doSa | na lAge.) mo.ni. : yuvA ya sAvi sAhUmaMDeniDava nIvo 2 ru . maMDalimuvajIvaMto acchar3a jA piMDiyA savve // 524 // sa ca sAdhuddhiprakAro-maNDalyupajIvakaH itarazca-maNDalyanupajIvakaH, tatra yo maNDalyupajIvakaH sAdhuH so'TitvA bhikSAM tAvatpratipAlayati yAvat 'piNDitAH' ekIbhUtAH sarve'pi sAdhavo bhavanti, punazca sa taiH saha bhuGkte / candra, : oghaniryukti-524 : TIkArtha : te sAdhu be prakArano hoI zake che. (1) mAMDalIno upajIvaka (2) mAMDalI anupajIvaka, temAM je sAdhu mAMDalImAM vAparanAra hoya e sAdhu bhikSA pharIne pAcho AvyA bAda tyAM sudhI rAha jUe ke jayAM sudhI gocarI gayelA badhAja sAdhuo upAzrayamAM AvI jAya, bhegA thaI jAya. e pachI temanI sAthe A sAdhu vApare. F F * chuM" na mA = f "B * - 1 thaQ5 papa2 ll Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DER niryukti . bhAga-2 ki . // 55 // zrI mAdha- ... o.ni. : iyaro vi gurusagAsaM gaMtUNa bhaNai saMdisae bhaMte ! / pAhuNagakhavagaataraMtabAlavuDDANa sehANaM // 525 // __ 'itaro'pi' amaNDalyupajIvakaH sAdhurgurusakAzaM gatvA tameva guruM bhaNati-yaduta he AcAryAH ! saMdizata-dadata yUyamidaM bhojanaM prAghUrNakakSapakaatarantabAlavRddhazikSakebhyaH sAdhubhya iti / | yandra. : modhaniyuti-525 : TArtha : amaise- va bheTa mAMDalInI mahAra vA52nArI hoya te. te ke A mAMDalI -upajIvaka hoya te sAdhu guru pAse jaIne te ja gurune kahe ke "he AcArya ! tame A bhojana mahemAno - tapasvIo che --masabhathA - bAla-vRddha nUtanahIkSito 35 sAdhubhAne mApo." vRtti : punazca - o.ni. : diNNe gurUhi tesiM sesaM a~jijja guruaNunnAe / guruNA saMdiTTho vA dAuM sesaM tao bhuMje // 526 // // 55 // Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ur mA zrI jodha- tthu evamuktena satA guruNA datte sati tebhyaH prAghUrNakAdibhyo yaccheSaM tad bhuJjIta guruNA'nujJAte sati yadivA guruNA ' sandiSTaH ' ukto yaduta tvameva prAghUrNakAdibhyaH prayaccha, evamasau sAdhurbhaNitaH san dattvA prAghUrNakAdibhyastataH zeSaM yad bhaktaM tadbhuGkte / niryukti NaM bhAga-2 ma / / 554 // ma ur candra. : oghaniryukti-526 : TIkArtha : A rIte sAdhu vaDe kahevAyelA guru e sAdhue lAvela bhojana prAghurNakAdine Ape, ane pachI temAMthI je zeSa bAkI hoya te ja gurunI rajA pAmIne pachI e sAdhu gocarI vApare. ma Na athavA evuM bane ke guru e sAdhune kahe ke "tuM ja mahemAnAdi sAdhuone bhojana Apa." to A rIte kahevAyelo chato stra A sAdhu mahemAnAdine bhojana ApIne pachI je bAkI bace, te vApare. NaM vRtti: evaM na kevalamasau prAghUrNakAdibhyo dadAti anyAnapi sAdhUnimantrayati, tatra yadi te gRhNanti tato nirjarA, ga atha na gRhNanti tathA'pi vizuddhapariNAmasya nirjaraiveti // etadevAha o.ni. : icchijja na icchijja va tahaviya payao nimaMtae sAhU / - pariNAmavisuddhIe a nijjarA hoagahievi // 527 // icchet kazcitsAdhurnecchedvA tathApi prayatnena - sadbhAvena nimantrayetsAdhUn, evaM sadbhAvena nimantrayamANasya ma hA 11448 11 Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodha niryukti bhAga-2 1144411 paNa mo b 'pariNAmavizuddhyA' cittanairmalyAnnirjarA bhavati karmakSayalakSaNA'gRhIte'pi bhakte bhavatIti / candra. : A rIte A sAdhu mAtra mahemAnAdine na Ape, paNa bIjA paNa sAdhuone bhojana mATe nimaMtrita kare. temAM jo teo bhojana grahaNa kare to nirjarA maLe. ane jo teo na le to paNa vizuddhapariNAmavALA sAdhune nirjarA ja maLe. A ja vAta kare che. sma vRtti : athAvajJayA nimantrayati tatazcAyaM doSaH / o.ni. : ur oghaniryukti-527 : TIkArtha : koIka sAdhu A bhojana levA icche ke koI na paNa icche, to paNa A sAdhue to # sadbhAvapUrvaka sAdhuone nimaMtraNa ApavuM. A rIte sadbhAvathI niyaMtraNa karanArA sAdhune cittanI nirmalatAnA kAraNe nirjarA ma maLe. bhale pelA sAdhuo bhojana na le. 73bharaheravayavidehe pannarasavi kammabhUmigA sAhU / ekkami hIliyaMmI savve te hIliyA hoMti // 528 // bharaheravayavidehe pannarasavi kammabhUmigA sAhU | ekkami pUiyaMmI savve te pUiyA hoMti // 529 // ttha y NaM sa bha o ma hA 11 444 11 Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha-tyu niryukti bhAga-2 // 55 // aha ko puNAi niyamo ekmi vamANiyaMmi te savve / hoMti avamanniyA pUie ya saMpUiyA savve // 530 // nANaM va dasaNaM vA tavo ya taha saMjamo ya sAhuguNA / ekke savvesuvi hIliesu te hIliyA hoti // 531 // emeva pUiyaMmivi ekkaMmivi pUiyA jaiguNA u / thovaM bahUnivesaM ii naccA pUyai maimaM // 532 // tamhA jai esa guNo ekkaMmivi pUiyaMmi te savve / bhattaM vA pANaM vA savvapayatteNa dAyavvaM // 533 // sugamA / / yadA punarAdareNa nimantrayate tadAyaM mahAn guNa:-sugamA / atrAha para: - atha kaH punarayaM niyamaH ? yaduta ekasminnavamAnite sati sarva evApamAnitA bhavanti, tathaikasmin saMpUjite sarva eva saMpUjitA bhavanti, na caikasmin saMpUjite sarve saMpUjitA bhavanti, na hi yajJadatte bhukte devadatto bhukto bhavatIti / AcArya Aha-jJAnaM darzanaM ca tapastathA PRESER 55 // Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NaM saMyamazca ete sAdhuguNA varttante, ete ca guNA yathaikasmin sAdhau vyavasthitA evaM sarveSvapi, ekasvarUpatvAtteSAM, yatazcaivamata ekasmin sAdhau hIlite - apamAnite sarveSu vA sAdhuSu hIliteSu 'te jJAnAdayo guNA ' hIlitAH' apamAnitA bhvnti|| evamekasmin pUjite pUjitA yatiguNAH sarve bhavanti, yasmAdevaM tasmAtstokametadbhaktapAnAdi 'bahunivesaM' sa bahvAyamityarthaH nirjarAheturiti, tasmAdevaM jJAtvA pUjayetsAdhUn matimAniti, yatazcaivamata evameva karttavyam / etadevAha - // 5575 5 'ta' cAri, muLamAM // Na zrI ogha niryukti bhAga-2 candra. : have jo A sAdhu bIjA sAdhuone tiraskAra pUrvaka nimaMtraNa Ape (levuM hoya to jaldI lo, mAre moDuM thAya che...) to A doSa lAge ke = oghaniryukti-528 thI 533 : TIkArtha : 528mI gAthA sugama che. (bharata, airAvata ane mahAvideha e paMdareya OM karmabhUmiomAM sAdhuo rahelA che. emAM ekapaNa sAdhunI hIlanA thAya to e badhA sAdhunI hIlanA karAyelI gaNAya.) have jo sAdhu AdarapUrvaka bIjAone nimaMtraNa Ape to A moTo guNa thAya ke bharatAdi paMdara karmabhUmiomAM sAdhuo rahelA che. temAM ekanI paNa pUjA karIe eTale badhA sAdhuo pUjita bane. ahIM pUrvapakSa prazna kare che ke A vaLI kayo niyama che ? ke eka sAdhu apamAnita karAya eTale badhAja sAdhuo apamAnita thAya, ane ekaja sAdhu saMpUjita karAya eTale badhA ja sAdhuo pUjAyelA thAya. kharekhara to eka sAdhu pUjita bane NaM sa ma sa ma || 557 || Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo zrI odha stha niryukti bhAga-2 || papaTI ma pA eTale kaMI badhA sAdhuo pUjita na bane. yajJadatta bhojana vAparI le, eTale kaMI devadatta bhojana khAdhelo na banI jAya. AcArya kahe che ke jJAna, darzana, tapa ane saMyama A sAdhuguNo che. A guNo jema eka sAdhumAM rahelA che, tema tamAma sAdhuomAM rahelA che. kemake A guNo ekaja svarUpanA che. AvuM che mATe eka sAdhu apamAnita thAya eTale badhA sAdhuo apamAnita thAya temAM emanA jJAnAdi guNo apamAnita bane. ane eka sAdhu pUjAya eTale badhAja sAdhuguNo pUjita bane. A hakIkata che, mATe ja to thoDA bhaktapAnAdi ghaNI nirjarAnuM kAraNa che. A badhuM jANIne buddhimAna sAdhue sAdhuone pUjavA joIe. Azaya e ke je kAraNathI upara pramANenI hakIkata che, te kAraNathI A pramANe ja karavuM. A ja vAtane kare che ke tethI jo ekane pUjavAmAM badhA pUjita thaI javA rUpa moTo lAbha thato hoya to sAdhuone bhojana-pAna sarva prayatnathI ApavuM. o.ni. : -1/? veyAvaccaM niyayaM kareha uttamaguNe dharaNaM / savvaM kila paDivAI veyAvaccaM apaDivAI // 534 // paDibhaggassa mayassa va nAsai caraNaM suyaM aguNaNAe / na hu veyAvaccaciyaM suhodayaM nAsae kammaM // 535 // sa ' UT T bha A ma || 558 || Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modhaniyukti bhAga-2 // 55 // lAbheNa jojayaMto jaiNo lAbhaMtarAiyaM haNai / kuNamANo ya samAhiM savvasamAhiM lahai sAhU // 536 // bharaho bAhubalIvi ya dasArakulanaMdaNo ya vasudevo / veyAvaccAharaNA tamhA paDitappaha jaINaM // 537 // hojja na va hojja laMbho phAsugaAhArauvahimAINaM / lAbho u nijjarAe niyameNa ao u kAyavvaM // 538 // veyAvacce abbhuTThiyassa saddhAe kAukAmassa / lAbho ceva tavassissa addINamaNasassa // 539 // vaiyAvRttyaM 'niyataM' satataM kuruta, keSAm ? - uttamAn guNAn dhArayatAM sAdhUnAM kuruta / zeSaM sugamam / kiJca- 'pratibhagnasya' unniSkrAntasya mRtasya vA nazyati caraNaM, zrutamaguNanayA, na tu vaiyAvRttyacitaM-baddhaM zubhodayaM nazyati karma / kiJca-'lAbhena' prAptyA ghRtAdeH 'yojayan' ghRtAdilAbhena yojayan kAn ?-yatIn, lAbhAntarAyaM karma hanti / tathA LEARNE // 55 // Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAdaprakSAlanAdinA kurvan samAdhi 'sarvasamAdhi' manasaH svasthatAM vAco mAdhuryAdikaM kAyasya nirupadravatAm, evaM zrI oghaniryukti . vIjUthamANa savalama kurvaMstrirUpamapi sarvasamAdhi labhate // sugamA, navaraM 'paDitappahatti vaiyAvRttyaM kuruta / kiJca-bhavedvA na vA lAbhaH, - bhAga-2) keSAM ?- prAsukAnAmAhAropadhyAdInAM tathApi tasya vaiyAvRttyArthamabhyudyatasya sAdhovizuddhapariNAmasya lAbha eva nirjarAyAH, na avazyaM lAbhe eva sati nirjarA bhavati, yasmAdevaM tasmAtkarttavyaM vaiyAvRttyam / sugamA, navaraM vaiyAvRttye 'abhyutthitasya' | 560I w udyatasya zraddhayA kartukAmasya lAbha eva / candra.: oghaniryukti-pa34 thI 539 : TIkArtha : uttama guNone dhAraNa karanArA sAdhuonuM vaiyAvacca kAyama karo. kemake badhuM ja pratipAtI-vinAzI - niSphaLa banI zake, paNa vaiyAvacca apratipAtI - avinAzI -- saphaLa bananAra che. ' dIkSA choDI cUkelA ke marelAnuM cAritra nAza pAme, zrata punarAvartana na karavAthI nAza pAme. paNa vaiyAvaccathI baMdhAyela zubha-udayavALu karma nAza na pAme. vaLI ghI vagerenI prApti sAthe sAdhuone joDato sAdhu lAbhAntarAya karmane haNe che. (arthAt teone ghI vagere ApIne, e pote potAnA lAbhAntarAyane toDe che.) tathA sAdhuonA pAdanuM prakSAlana karavAdi dvArA teone samAdhi pamADato sAdhu mananI svasthatAne, vANInI madhuratAdine ane zarIranI nirupadravatAne pAme che. Ama A pramANe vaiyAvacca karato sAdhu traNeya prakAranI svasamAdhi pAme. da F fi 56ol E. Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 mo | ri b || 561|| ma ma bharata, bAhubalI, dazArakulanaMdana vasudeva A vaiyAvaccanA dRSTAnto che. tethI sAdhuonI sevA kare. prAsuka AhAra, upadhi vagereno lAbha thAya ke na thAya to paNa vaiyAvacca mATe abhyAta thayelA vizuddha pariNAmavALA sAdhune avazya nirjarAno lAbha ja thAya che. vaiyAvacca karavA mATe A badhI vastuo na maLe, to paNa sAdhunA bhAva vaiyAvacca karavAnA hovAthI nirjarA thAya. je kAraNathI AvuM che te kAraNathI vaiyAvacca karavI. vaiyAvaccamAM udyamavALA banelA, zraddhAthI vaiyAvacca karavAnI icchAvALA, adInamanavALA tapasvIne lAbha ja thAya. pro.ni. : esA gaNesaNavihI kahiyA bhe dhIrapurisapannattA / ghAsesaNaMpi itto vocchaM appakkharamahatthaM // 540 // sugamA // uttA praznaauSaLA | candra. : oghaniryukti-540 : TIkArya : dhIrapuruSo vaDe kahevAyelI A grahaNaiSaNAvidhi tamane kahevAI. have alpaakSaravALI ane moTA arthavALI grAsaiSaNAne paNa kahIza. grahaNaiSaNA kahevAI gaI. | ga ma hA H || 561 || Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mogha- vRtti : sAmprataM grAsaiSaNocyate, tathA cAha - niryukti o.ni. : davve bhAve ghAsesaNA u davvaMmi macchaAharaNaM / bhAga-2 galamaMsuMDagabhakkhaNa galassa puccheNa ghaTTaNayA // 541 // // 562 // ma sA ca grAsaiSaNA dvividhA-dravyato bhAvatazca, tatra dravye matsyodAharaNaM, taM jahA-ego kira macchabaMdho gale maMsapiMDaM dAUNa dahe chuhai, taM ca ego maccho jANai, jahA esa galotti, so pariperaMteNa maMsaM khAiUNa tAhe parAhutto chippAe galamAhaNai, macchabaMdho jANai-esa gahiotti, evaM teNaM savvaM khaiyaM maMsaM, so ya macchabaMdho khaieNa maMseNa addhiIe | bha laddho acchai / ettha ya AharaNaM duvihaM-cariaM kappiaMca, taM eyaM macchabaMdhaM ohayamaNasaMkappaM jhAyaMtaM dRTuM maccho bhaNai-bha | ahaM pamatto caranto gahio balAgAe, tAhe sA ukkhivittA pacchA gilai, tAhe ahaM vaMko tIse muhe paDAmi, evaM bitiyaM o taiyaM pi ucchAlio tAhe mukko, aNNayA samudde ahaM gao tattha macchabaMdhA valayAmuhAI kareMti kaDaehi, tAhe samuddavelApANieNaM saha ahaM tattha vaMkIkae kaDe paviTTho, tAhe tassa kaDagassa aNusAreNa atigao, evaM tiNNi vArA valayAmuhAo mukko, jAlAo ekkavIsaM vArA phiDio, kiha puNa ?, jAhe jAlaM chUTaM bhavati tAhe ahaM bhUmi dhittUNa acchAmi, tahA ekaMmi chiNNodayammi dahammi acchittA, amhehiM kihavi na nAyaM jahA imo daho sukkihii, tAhe so daho ERBETE HERONE 562 // Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha- niyukti iii. bhAga-2 | | 563 / E E sukko, macchANaM thale gaI Natthi, te savve sukkaMte pANie mayA, kei jIvaMti, tattha koI macchabaMdho Agao, so hattheNa gahAya sUlAe poeti, tAhe mae nAyaM, ahaMpi acirA vijjhIhAmi jAva na vijjhAmi tAva upAyaM ciMtemi, tAhe tersi macchANaM aMtarAlaM sUlaM muheNa gahiUNa Thio, so jANai-ete savve poiyalyA, tato so gaMtUNa aNNahiM dahe dhovai, tattha ahaM macchuvvattaM karito cevuDDINo pANie paviTTho, taM eyArisaM mama sattaM, tahavi icchasi galeNa dhittuM ?, aho ! te nillajjattaNaMti // amumevArthaM gAthAbhirupasaMharannAha - 'galamaMsuMDagaM' gAhaddhaM, galamAMsapiMDabhakkhaNaM, zeSaM sugamaM // candra, : have grAmaiSaNA kahevAya che. oghaniryukti-541 : TIkArtha: te grAmaiSaNA be prakAre che. (1) dravyathI (2) bhAvathI. temAM dravyane AzrayIne kahe che ke dravyagrAmaiSaNAmAM mAchalAnuM daSTAnta che. ' te A pramANe - eka mAchImAra mAchalI pakaDavAnA yaMtranA kAMTA upara mAMsanA TukaDAne lagADIne e kAMTAne sarovaramAM nAMkhe che. tene eka mAchalo jANe che ke "A to emane mAravA mATenuM sAdhana che." te mAchalo e yaMtranI cArebAjuthI mAMsa khAIne pachI uMdho thaI puMchaDI vaDe e kAMTAne dhakko mAre. mAchImAra ema samaje ke "A mAchalo pakaDAyo." (eTale e yaMtrane bahAra kADhe, paNa emAM to koI mAchalo pakaDAyo ja na hoya. e mAchImAra pAcho mAMsapiMDa lagADI pAchuM e yaMtra aMdara nAMkhe...) A rIte te mAchalo badhuM mAMsa khAI gayo. eTale te mAchImAra potAnuM badhuM mAMsa khavAI javAthI avRtithI gherAyelo F H R *e. , jas 563 | - 2 Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha dha rahe che. ahIM be prakAranA dRSTAnta hoya che. carita ane kalpita. (A kAlpanika dRSTAnna che.) te mAchImArane haNAI gayelA niryukti manasaMkalpavALo, kheda karato joIne mAchalo ene kahe che ke "huM pramAdapUrvaka sarovaramAM pharato hato ane eka bagalAe mane bhAga-2 pakaDyo. pachI te bagalo mane upara pheMkIne mane gaLavAno prayatna kare che paNa tyAre huM tenA moDhAmAM vAMko thaIne paDuM chuM. | 564 nema (eTale e mane khAI zakato nathI.) A rIte bIjIvAra ane trIjIvAra paNa huM uchALAyo. (paNa mane e khAI na zakyo) ja chevaTe huM choDAvyo. Tii ekavAra huM samudramAM gayo tyAM mAchImAro jALo vaDe goLAkAra bhAgone kare che. (uMDI kaDhAI jevI hoya, lagabhaga evI * rIte e jALane goThave. ^ AvA AkAranuM e hoya.) huM samudranI bharatInA pANInI sAthe vAMkI karAyelI jALamAM AvI ja paDyo. paNa huM tyAre e jALanA anusAre bahAra nIkaLI gayo. (mAchalAo to ochI buddhivALA hovAthI jALamAM phasAyA bAda uMcAnIcA thAya. paNa buddhino upayoga karI chaTakI na zake. A mAchalo hoMziyAra hato, 'je mArgethI huM jALamAM praveza Eaa pAmIne phasAyo, eja mArgethI huM jALamAMthI nIkaLI paNa zakuM..." ema dhIme dhIme sarakato sarakato e jALamAMthI chaTakI gayo.) A rIte huM traNavAra baMgaDInA AkAravALA (goLAkAra) jALamAMthI chaTakyo. PR Tot '| 564 | Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e uparAMta jALamAMthI huM ekavIsa vAra chUTI gayo. zrI ogha-, niryukti prazna : e vaLI kevI rIte ? bhAga-2 | uttara : jyAre mAchImAro jALamAM mAchalAone pakaDI e jALane nadI kinAre nAMkhI de tyAre huM dharatIne coMTIne rahI jato. (eTale huM emanA dhyAnamAM na Avato ane e rIte chUTI jato.) tathA ame eka pANI vinAnA sarovaramAM rahyA. // pa65 n = ame evuM kyAreya jANeluM nahi ke A sarovara sukAI jaze. paNa e sarovara sukAI gayuM. mAchalAonI paNa jamIna upara ja A to gati nathI ja. eTale e badhA sukAtA pANImAM marI gayA. keTalAka jIvatA hatA, tyAre tyAM koI mAchImAra Avyo. te mAchImAra hAtha vaDe eka eka mAchalAne pakaDIne moTA soyAmAM badhAne vArApharatI parove che. mane khabara paDI gaI ke "huM mo. paNa bahu jhaDapathI soyA vaDe vIMdhAI jaIza. eTale jyAM sudhI na vidhAu, tyAM sudhI koIka upAyane vicAruM." eTale huM te ! 'r parovAyelA mAchalAonI vacce ja soMpAne moDhA vaDe pakaDIne rahI gayo. (mAchImAranuM e tarapha dhyAna na hoya. e to ema | 2 ja samaje ke A badhA parovAI gayA che.) eTale te bIjA sarovaramAM jaIne e badhA soyAmAM parovelA mAchalAone dhUe 1 che. (A sarovara pANI vinAnuM kIcaDavALu hovAthI badhA mAchalA kAdavavALA hoya eTale bIjA sarovaramAM e soyo boLI daIne mAchalA dhUe che.) tyAM huM matsyovRttane karato eTale ke mAchalAnI jema kudakA mArato mArato bhAgI gayo ane rAM pANImAM pravezyo. Ama AvA prakAranuM mAru sattva che to paNa tuM mane A yaMtra vaDe pakaDavA icche che ? 65T Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriimodhniryukti bhAga-2 // 56 // maho! mAtArI vanitA! A ja arthano gAthAo vaDe upasaMhAra karatA kahe che ke nimaMsuDAM gala - mAchalI pakaDavAnuM yaMtra - temAM lagADelA mAMsapiMDanuM teNe bhakSaNa karyuM. e sivAya bAkInA zabdArtho sugama che. o.ni. : aha maMsaMmi pahINe jhAyaMtaM macchiyaM bhaNai maccho / kiM jhAyasi taM evaM ! suNa tAva jahA ahirio'si // 542 // cariyaM va kappiyaM vA AharaNaM duvihameva nAyavvaM / atthassa sAhaNatthA iMdhaNamiva oyaNaTThAe // 543 // tibalAgamuhummukko tikhutto valayAmahe / tisattakhutto jAleNaM saI chinnodae dahe // 544 // eyArisaM mamaM sattaM, saDhaM ghaTTiaghaTTaNaM / icchasi galeNa dhittuM, aho te ahirIyayA // 545 // LEE| Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modhniryukti bhAga-2 // 5 // aha hoi bhAvaghAsesaNA u appANappaNA ceva / sAhU bhuMjiukAmo aNusAsai nijjaraTThAe // 546 // bAyAlIsesaNasaMkaDaMmi gahaNaMmi jIva ! naha chalio / iNhi jaha na chalijjasi bhuMjaMto rAgadosehiM // 547 // jaha abbhaMgaNalevA sagaDakkhavaNANa juttio hoti / iya saMjamabharavahaNaTThayAe sAhUNa AhAro // 548 // sugamAH, tisro vArA balAkAyA mukhenonmukta:-urdhvaM kSiptaH trikRtvo 'valayAmukhe' kaTAtmake Avarttavadracite, tathA ga trayaH saptakA jAlAtpracyutaH 'sakRd' ekavArAM chinnodake drahe chuTitaH // evaMvidhaM mama sattvaM zaThaM mAM tathA 'ghaTitaghaTTana' / ghaTitAni-saMbaddhAni ghaTTanAni-jAlAdIni calanAni yasya so'haM ghaTitaghaTTanaH, tamevaMvidhaM icchasi galena grahItuM ?, aho te nirlajjatA // uktA dravyagrAsaiSaNA, yato'sau grAsaM kurvanna kvacicchalita iti / idAnIM bhAvagrAsaiSaNAM pratipAdayannAha - atha bhavati bhAvagrAsaiSaNA, kathaM ?, yadA''tmAnamAtmanaiva sAdhuranuzAsti, kadA punaH ?, - 'bhoktukAmaH' ra bhoktumabhilaSan, nirjarArthaM na tu varNAdyartham / kiM punarasau cintayannAtmAnamanuzAstItyata Aha-dvicatvAriMzadeSaNAdoSaiH 1001 567 // Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ mo zrI odha sthu niryukti NaM bhAga-2 // 5685 ma candra. : odhaniyukti-542 thI 548 : TIkArtha : mAMsa khavAI javAthI kheda karatA mAchImArane mAchalo kahe che ke zA maiM mATe A rIte kheda kare che ? tuM pahelA to e sAMbhaLa ke je rIte tuM tiraskArAyo che. Na tya saMkaTaM- duSpravezaM yadgahanaM gahvaraM tasmin he jIva ! na tvaM chalitaH, zeSaM sugamaM, yathA na vyaMsyase tathA karttavyaM / yathA'bhyaGgalepA yathAsaGkhyena zakaTAkSasya vraNAnAM ca yuktito bhavanti, etaduktaM bhavati - yathA'bhyaGgaH zakaTAkSe yuktyA dIyate na cAtibahurna cAtistoko bhAravahanArthaM, tathA vraNAnAM ca lepo yuktyA dIyate nAtibahurnAtistokaH, evaM saMyamabharavahanArthaM sAdhUnAmAhAraH // r caritra ane kalpita ema beja prakAranA dRSTAnta jANavA. jema odanane sAdhavA mATe IMdhana joIe, tema arthanI siddhi mATe A dRSTAnto joIe. traNavAra bagalAnA moDhA vaDe upara pheMkAyo. traNavAra gADha Avarta jevA jALarUpa goLAkAra bhAgamAM phasAyo tathA traNasAtavAra (traNa vakhata sAta eTale 21 vAra) jALamAMthI chaTakyo tathA ekavAra sukAyelA pANIvALA sarovaramAM chaTakyo. AvA prakAranuM mAruM sattva che. jALa vagere padArtho mArI sAthe ghaNIvAra joDAyA che. AvA prakAranA hoMziyAra evA mane tuM yaMtra vaDe pakaDavA icche che ? aho ! A tArI nirbhUjatA ! dravyagrAsaiSaNA kahevAI gaI. (Ane dravyagrAsaiSaNA zA mATe kahevAya ? tevo prazna thAya to eno uttara Ape che ke) If - y ma o // 568 // Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 || 569 || ma kemake A mAchalo mAMsanA TukaDAo khAto khAto kyAMya ThagAyo-phasAyo nahi. have bhAvagrAmaiSaNAnuM pratipAdana karatA kahe che ke jyAre sAdhu varNAdi mATe nahi, paraMtu nirjarA mATe khAvAnI icchAvALo bane tyAre te potAnI jAtane ja potAnI jAta vaDe ja upadeza Ape. prazna : A sAdhu evuM to zuM vicArato vicArato AtmAne hitazikSA Ape ? uttara : 42 eSaNA doSone lIdhe jemAM praveza karavo khUba kaparo che, tevA vanasamAna A nirdoSa gocarIcaryAmAM tuM bilakula skhalanA na pAmyo ane have vAparatI vakhate je rIte tuM rAgadveSa vaDe skhalanA na pAme tema karaje. DI mA uvajIvi aNuvajIvI maMDaliM puvvavannio sAhU / maMDala samuddisagANa tANa iNamo vihiM vucchaM // 549 // tatra maNDalyupajIvI anupajIvI ca pUrvameva dvividho vyAvarNitaH sAdhurekaH, idAnIM bahUnAM maNDalyAmasamuddizakAnAM U ma # jema atyaMga - tela ane lepa e kramazaH gADAnI dharIne ane zarIranA ghAne yuktithI thAya che. eTale ke jema tela meM zakaTAkSamAM yukti vaDe apAya che. ati vadhAre nahi ane ati ochuM paNa nahi. bhAranuM vahana karavA mATe A pramANe karAya tathA zarIra para lAgelA ghA upara lepa yuktithI apAya, ati vadhAre paNa nahi ane ati ochA paNa nahi. ema saMyamabhArane 5 vahana karavA mATe sAdhuno AhAra che. oni E f || 569 || Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yo vidhirbhavati taM vakSye // zrI modha-tyu niryukti candra. oghaniryukti-549H TIkArtha: temAM eka mAMDalI upajIvI sAdhu ane eka mAMDalI anupajIvI sAdhu ema pahelA bhAga-2 ja be prakAranA sAdhuo kahevAI gayA che. have ghaNA badhA sAdhuo mAMDalImAM nahi vAparanArA ane chuTTA vAparanArA hoya to zuM vidhi che ? te have huM kahIza. // 570 // mA vRtti : te ca kathaM maNDalyAmasamuddezakA bhavanti ?, ata Aha - o.ni. : AgADhajogavAhI nijjUDhattaTThiA paahunngaa| sehA sapAyachittA bAlA vuDDevamAIyA // 550 // AgADhayogo - gaNiyogaH tatsthA ye te maNDalI nopajIvanti, 'nijjUDha'tti amanojJAH kAraNAntareNa tiSThanti te pRthaga bhuJjate, tathA''tmArthikAzca pRthag bhuJjate prAghUrNakAzca, yatasteSAM prathamameva prAyogyaM paryAptyA dIyate, tataste'pyekAkino bhavanti, zikSakA api sAgArikatvAt pRthaga bhojyante, saprAyazcittAzca pRthaga bhojyante, yatasteSAM zabalaM cAritraM, zabalacAritraiH saha na bhujyate, bAlavRddhA apyasahiSNutvAtprathamameva bhuJjate'taste'pyekAkina iti, evamAdyA maNDalyAmasamuddizakA bhavanti, AdigrahaNAtkuSThavyAdhyAdhupadrutA iti // Fo+ma / / 570 // Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 * || 571 || ma UT candra. : prazna : A sAdhuo zA mATe mAMDalInI bahAra vApare ? mAMDalImAM na vApare ? f oghaniryukti-550 : (1) AgADha yoga eTale ke gaNinA yoga. temAM rahelA je sAdhuo hoya teo mAMDalImAM na vApare. (2) asAMbhogika sAdhuo anya koIka kAraNasara sAthe rahyA hoya to teo paNa jUdu vApare. (3) AtmArthiko - potAnI gocarI pote ja lAvIne vAparavAnA abhigraha vALAo paNa jUdI gocarI vApare. (4) mahemAno paNa jUdI gocarI vApare. prazna : mahemAno zA mATe jUdI gocarI vApare ? uttara H teo vihAra karIne AvelA hoya, thAkelA hoya eTale temane prAyogya vastu pahelethI ja pUratA pramANamAM ApI meM devAya. eTale teo paNa ekalA ja vAparanArA bane. { mo (5) nUtanadIkSito - mAMDalImAM praveza na pAmelA sAdhuo sAgArika-gRhastha-saMsArI ja hovAthI teo jUduM vApare. (6) prAyazcittavALAo mAMDalIthI jUdA ja rahI vApare. kemake teonuM cAritra zabala-doSita che. (mATe ja to prAyazcitta Apela che.) ane zabalacAritravALAo sAthe gocarI na vaparAya. eTale teo judI gocarI vApare. (prAyazcitta karI le, pachI emanI sAthe vaparAya.) (7) bAla ane vRddho paNa asahiSNu hovAthI vahelA ja vAparI le, eTale teo paNa ekalA ja vAparanArA hoya. (badhI ma UT bha va A H ma mA 11409 11 Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'ma zrI ogha- hyu NaM niryukti bhAga-2 sa || 572 || || Na T gocarI AvyA bAda mAMDalI bese, emAM ghaNuM moDuM thAya. eTalA kALa sudhI A bAlAdine dhIraja na rahe, eTale emane vahelA vaparAvI devAya.) A vagere sAdhuo mAMDalImAM nahi vAparanArA che. gAthAmAM lakhelA Avi zabdathI koDha roga vagerethI pIDAyelA sAdhuo levA. teo paNa mAMDalImAM na vApare paraMtu jUduM ja vApare. vRtti : te ca bhuJjAnAH santa Aloke bhuJjate, sa cAloko dvividho bhavatItyetadevAha - o. ni. : duviho khalu Aloko davve bhAve ya davvi dIvAI / sattaviho puNa bhAve Alogo taM parikahe'haM // 551 // dvividha Aloko -dravyAloko bhAvAlokazca tatra dravyAlokaH pradIpAdiH, bhAvaviSayaH punarAlokaH saptavidhaH, taM ca kathayAmyahaM tatra bhAvAlokasyeyaM vyutpattiH - Alokyate ityAlokaH-sthAnadigAdinirUpaNamityarthaH / candra. : Ama A sAdhuo mAMDalI bahAra vApare, paNa teo AlokamAM vApare. te Aloka be prakAre che e ja vAtane have kahe che. oghaniryukti-551 : TIkArtha : be prakArano Aloka che. dravyAloka ane bhAvAloka. temAM dravyAloka pradIpAdi che ane mA A bha f 11492 11 Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A bhAvasaMbaMdhI Aloka sAta prakArano che. te huM tamane kahuM chuM. temAM bhAvAloka zabdanI vyutpatti A che ke je dekhAya - AlokAya ja zrImodha-tyu te Aloka, sthAna, dizA vagerenuM nirUpaNa e bhAvAloka kahevAya. niryukti bhAga-2 vRtti : taM ca saptavidhamapi pratipAdayannAha - o.ni. : ThANadisipagAsaNayA bhAyaNapakkhevaNe ya garubhAve / // 57 // ma sattaviho Aloko sayAvi jayaNA suvihiyANaM // 552 // taizcAmaNDalisamuddizakainiSkramapravezavajite sthAne bhoktavyaM, tathA kasyAM dizi AcAryasyopaveSTavyamityetadvakSyati, bha tathA saprakAze sthAne bhoktavyaM, bhAjane ca vistIrNamukhe bhoktavyam, prakSepaNaM ca kavalAnAM kurkuTyaNDakamAtrANAM bha karttavyaM, tathA gurozcakSuH pathe bhoktavyaM, tathA bhAvo jJAnAdi, tatsaMdhAnArthaM bhoktavyamityetadvakSyati / evamayaM saptavidha / o AlokaH, sadA'pi ca yatanA-tasmin saptavidhe'pyAloke yatanA suvihitAnAm / candra. : te sAteya prakAranA bhAvAlokanuM pratipAdana karatA kahe che. oghaniryukti-552 : TIkArtha : (1) mAMDalImAM nahi vAparanArA sAdhuoe nirgama-pravezanA sthAnane choDIne anya sthAne vApara. (2) mAyAyanI 4 hizAma vA52vA asa ? ze. (3) zavAmA sthAnamA 52j. (4) moTA PRESEF FOTO 57 // Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha-tyu niyukti bhAga-2 // 574 // moDhAvALA bhAjanamAM vAparavuM. (5) kukaDInA IMDA jeTalA pramANavALA koLIyAono mukhamAM prakSepa karavo. (6) gurunI najara sAme vAparavuM. (7) jJAnAdirUpa bhAvanuM samyapha vahana thAya e mATe vAparavuM e kaheze. Ama A pramANe sAta prakArano Aloka che. suvihita sAdhuonI A sAteya prakAranA AlokamAM yatanA hoya che. vRtti : idAnIM bhASyakAro vyAkhyAnayati pratipadaM, tatrAdyAvayavavyAcikhyAsayA''ha - o.ni.bhA. : nikkhamapavesamaMDali sAgAriyaThANaparihariyaTThAe / mA ekkAsaNabhaMgo ahigaraNaM aMtarAyaM vA // 275 // niSkramapravezau varjayitvA bhojanArthamupavizati tathA maNDalIpravezaM ca varjayati, tathA sAgArikasthAnaM ca parihRtya bha bhuGkte, mA bhUt sAgArike prApte sati ekAzanakabhaGgaH syAditi, 'adhikaraNaM' rATirvA bhavati, anyena pravrajitena saha, / asthAne upaviSTasya bhuJjato'ntarAyaM ca bhavati, kathaM ?, sa sAdhuranyasya satke sthAne bhuGkte upaviSTaH, so'pi sAdhurAgataH pratIkSamANa Aste, evaM cAntarAyaM karma badhyate / rA candra, : have bhAgyakAra A gAthAnA pratyeka padonI vyAkhyA kare che. temAM pahelA avayavanuM vyAkhyAna karavAnI icchAthI hecha. F40 PE // 574 // Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti nI zrI ogha-yu. oghaniryukti-bhASya-275 : TIkArtha : (1) nirgamapraveza sthAna choDIne bhojanane mATe te sAdhuo bese. (2) tathA mAMDalI besavAnuM je sthAna hoya te pravezadvArane | praveza sthAnane paNa choDI de. (3) jayAM gRhasthanuM sthAna hoya eTale ke je bhAga-2 sthAne gRhastha besatA hoya te sthAnane choDIne vApare. e eTalA mATe ke tyAM vAparavA bese ane gRhastha tyAM AvI paDe to IF sAdhue ubhA thaI bIje javuM paDe ane emAM ekAsaNAno bhaMga thAya. AvuM na thAya e mATe tyAM na vApare. (gRhastha Ave to to ubhA thaIne anyatra javAno AgAra che kharo, eTale emAM ekAzanano bhaMga kharekhara to na thAya. paNa e to tyAre ke " jayAre Avo AgAra sevavo ja na paDe enI pUrepUrI takedArI rAkhI hoya ane pachI acAnaka koI sAgArika AvI caDe ane | ubhA thavuM paDe to. bAkI pahelethI upayoga rAkhyA vinA gRhasthonA sthAnamAM besavuM ane pachI emanuM Agamana thatA ubhA ja thaIne anya sthAne jaI vAparavuM. emAM to cokkasa doSa lAge ja.) (4) vaLI sAdhu jo ayogya sthAne bese ane vApare to ja ' ja bIjA sAdhu sAthe jhaghaDo thAya, vaLI ayogya sthAne bese to bIjA sAdhuone paNa vAparavAdi kArya karavAmAM aMtarAya thAya. ' (athavA asthAne beThelA sAdhune paNa vAparavAmAM aMtarAya thAya.) prazna : A aMtarAya vaLI kevI rIte ? uttara : te sAdhu anya sAdhunI jagyAe besIne vApare che, ane te sAdhu paNa tyAM Ave, potAnI jagyAe sAdhune "| vAparato joI enA ubhA thavAnI rAha jue ane e rIte aMtarAya karma baMdhAya. pa75 Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jodha- tthu niryukti bhAga-2 Na // 576 // ma vRtti : idAnIM dizAdvArapratipAdanAyAha o.ni.bhA. : - UT paccarasiparaMmuhapiTTipakkha eyA dizA vivajjettA / IsANaggeI va ThAejja gurussa guNakalio // 276 // uraso'bhimukhaM pratyurasaM gurorabhimukhaM varjayitvetyarthaH, parAGmukhazca nopavizati guro:, tathA pRSThatazca gurornopavizati, pakSake ca nopavizati, evametA dizo varjayitvA IzAnyAM dizi gurorAgneyyAM vA dizi 'tiSThet' upavizedbhojanArthaM pA |guNakalitaH sAdhuryaH / ssa candra. H have dizA dvAranuM pratipAdana karavA mATe kahe che. oghaniryukti-bhASya-276 : TIkArtha : (1) gurunI chAtInI sAmeno bhAga choDIne sAdhue gocarI vAparavA besavuM. (2) guruthI parAGmukha avaNAmuSavANA thardhane na besavu arthAt gurune pITha rIne na phesavu. (3) gurunI pAchaNa na jese. (4) gurunA AjubAjunA be paDakhe na bese. Ama A badhI dizAo choDIne guruthI IzAna dizAmAM ke Agneya dizAmAM vAparavA mATe bese ke je sAdhu guNavAna hoya. bha Na o p rang vA spa // 576 // Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha gurunI pAchaLa niryukti nI bhAga-2 pa77 ! gurunI paDakhe - - gurunI paDakhe / Agneya gurunI sAmeno bhAga IzAna izAna-Agneya dizAmAM besavuM. anya sthAne nahi. vRtti : idAnIM 'pagAsaNaya'tti vyAkhyAyate - o.ni.bhA. : macchiyakaMTagaTThAINa jANaNaTThA pagAsa jaNayA / aTThiyalaggaNadosA vaggulidosA jaDhA evaM // 277 // ; 577l. Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha ja niryukti 'P bhAga-2 = 578 5 = E = F kathaM nu nAma makSikA jJAyeta-dRzyeta tathA kaNTako vA kathaM nu nAma dRzyeta asthi vA upalabhyeta?, evamartha 'prakAze' sodyotasthAne bhujyate, AdigrahaNAdvAlAdi vA dRzyate, evaM ca prakAze bhuJjAnena yo'sau galakAdau asthilaganadoSastathA kaNTakalaganadoSazca galakAdau sa parihato bhavati, tathA'ndhakAre makSikAbhakSaNajanito yo valgulivyAdhidoSaH sa parihRto bhavati / candra. : oghaniryukti-bhASya-277 : TIkArtha : jo aMdhAruM hoya to bhojanamAM game te kAraNe AvI paDela mAkhI, kAMTo ke ThaLIyo kevI rIte dekhAya ? eTale sAdhu prakAzavALA sthAnamAM vApare. gAthAmAM rahela TaTTAna mAM je mAtra zabda che, tenAthI vALa vagere levA. vALa vagere joI zakAya e mATe prakAzavALA sthAnamAM bese. Ama gaLAmAM ThaLIyo phasAI javA rUpa je doSa che, tathA gaLAmAM kAMTo lAgI javA rUpa je doSa che, prakAzamAM vAparanArA vaDe te doSa dUra karAyelo thAya che. tathA aMdhakAramAM mAkhInuM bhakSaNa thaI javAthI utpanna thanAra je ulTI thavA rUpa doSa che, te ulTI rUpa vyAdhi paNa dUra karAyelI thAya che. vRtti : idAnIM 'bhAyaNa'tti dvAramucyate - o.ni.bhA. : je ceva aMdhayAre dosA te ceva saMkaDamuhaMmi / parisADI bahulevADaNaM ca tamhA pagAsamuhe // 278 // = = = = = = da64 ' I: = h"Is A ET 578 || Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 candra. : have bhAjana dvAra kahevAya che. // 579 || ma Na oghaniryukti-bhASya-278 : TIkArtha : aMdhakAramAM vAparanArAne mAkhI vagerethI janya je doSo thAya teja doSo nAnA ma - sAMkaDA moDhAvALA kamaDhaka vagere bhojanamAM vAparanArAne lAge. vaLI A bIjo vadhArAno doSa che ke nAnA moDhAvALA bhAjanamAM bhojana vAparIe to bhojananA kaNiyA bhAjananI bahAra paDI jAya. bha a ye evAndhakAre bhuJjAnasya 'doSAH ' makSikAdijanitA bhavanti te eva doSAH 'saGkaTamukhe' bhAjane kamaThAdau bhuJjataH, ayamaparo'dhikoSaH 'parisADI' parizATI bhavati pArzve nipatati, tathA 'bahulevADaNaM ca' vaDuM viccaM kharaDijjai hatthassa uvariMpi bhuMjaMtassa saMkaDe tasmAt 'prakAzamukhe' vipulamukhe bhAjane bhujyata iti / -- NaM ma ma tathA sAMkaDA moDhAvALA bhAjanamAM vAparanArAne goLAkAra pAtrAnI pALI = kinArI ane hAthano uparano bhAga vagere paNa kharaDAI jAya. (aMdara hAtha nAMkhe tyAre e hAtha sAMkaDA moDhAne sparzato jAya ane eTale e moDhA AgaLa rahela vastu AkhA hAthane bagADe...) (vaDuM = pAtrAnI kinArI, vidhvaM = vRtta = goLAkAra) A kAraNasara moTA moDhAvALA bhAjanamAM vAparavuM. vRtti: pakkhevaNavihI bhaNNai - va ma hA at || 579 || Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha-tyu o.ni.bhA. : kakkaDiaMDagamittaM avigiyavayaNo u pakkhive kavalaM / niryukti na aikhaddhakAragaM vA jaM ca aNAloiyaM hojjA // 279 // bhAga-2 kukkuTyA aNDakaM kukkuTyaNDakaM tatpramANaM kavalaM prakSipedvadane mukhe, kiMviziSTaH san ? - 'avikRtavadanaH' nAtyantaM // 580 // nirdhATitamukhaH prakSipetkavalam / dAraM / gurutti vyAkhyAyate - 'atikhaddha 'tti gurorAloke bhoktavyaM, yadi punargurordarzanapathe Na na bhuGkte tataH kadAcitsAdhuH 'atikhaddham' atipracuraM bhakSayenniHzaGkaH san, sa ca savyAjazarIra: kadAcidvA guroradarzanapathe | bhuJjAno'kArakaM-apathyamapi bhuJjIyAnizaGkaH san, kadAcidvA bhikSAmaTatA'nena snigdhadravyaM labdhaM bhavet taccAnAlocyaiva | bhakSayed ekAnte mA bhUnmAmAcAryoM nivArayiSyati / yandra. : ve prakSepavipi vAya che. oghaniryukti-bhASya-279 : TIkArtha : sAdhu kukaDInA IMDA jeTalA mApanA koLIyAone moDhAmAM nAMkhe. e vakhate sAdhunuM moTuM ghaNuM vadhAre ughADeluM na hovuM joIe eTale ke vikRta na lAgavuM joIe. have guru dvArA vyAkhyAna karAya che. gurunI najara sAme vAparavuM. jo gurunI najara sAme na vApare to kadAca sAdhu niHzaMka nirbhaya banIne ghaNuM vadhAre paNa vAparI le. athavA to koIka rogayukta zarIravALo sAdhu gurunI gerahAjarImAM vAparato hoya to niHzaka banIne apathya vastu EToE // 580 // Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa vAparI le. zrImodha-tyu niryukti tathA jo gurunI najara sAme vAparavAnuM na hoya to kyAreka bhikSA pharatA e sAdhune snigdha dravya maLeluM hoya to sAdhu bhAga-2 tenI guru pAse AlocanA karyA vinA ja ekAMtamAM besIne khAI le. (jo gurunI sAme ja vAparavAno niyama hoya to to e ekAMtamAM besIne A garabaDa na kare. e gabharAya, guru ene roja potAnI sAme vAparato jotA hoya ane Aje na jue // pa81 5 eTale pRcchA paNa kare... eTale e AvuM pApa na karI zake.) ke jethI AcArya aTakAvI na zake. 1 ja BF vRtti : ataH o.ni.bhA. : eesi jANaNaTThA guruAloe tao u bhuMjijjA / nANAisaMdhaNaTThA na vannabalarUvavisayaTThA // 280 // 'eteSAM' pracurabhakSitAdInAM doSANAM jJAnArthaM guroH 'Aloke' cakSurdarzanapathe bhuJjIta yena guruH samIpasthaM bhuJjAnaM dRSTvA pracuraM bhakSayantaM nivArayati, tathA'kArakaM bhakSayantaM nivArayati, tathA aNAloiyaM coriaM khAyaMta nivArayati, mA bhUdavAraNe'pATavajanitA doSAH syuH / idAnIM bhAveti vyAkhyAyate-'NANAi'tti jJAnAdirbhAvaH jJAnaM darzanaM cAritraM ca, etajjJAnAdibhAvatrayamabhujyamAne truTyati-vyucchidyate, ata eteSAM jJAnAdInAM truTyatAM 'sandhAnArthaM' avicchinnapravAhArthaM bhujyate, na varNArthaM bhujyate, na varNo mama gauratvaM syAdityevamarthaM, tathA balaM mama bhUyAd ityevamarthamapi na bhujyate, rUpaM // 581 // Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti mama bhUyAd bubhukSayA kSINagaNDapArzvaH san mAMsopacayena pUritagaNDapArtho rUpavAn bhaviSyAmIti naivamarthaM bhuGkte, nApi zrIbhodha-tyu 'viSayArtha' maithunAdyAsevanArthaM bhuGkte / / bhAga-2 so AloiyabhoI jo ee juMjae pae savve / gavisaNagahaNagghAsesaNAi tivihAivi visuddhaM // 553 // // 582 // mA Na 'saH' sAdhurgurorAlocitaM bhuGkte ya etAni padAnyanantaroditAni 'yunakti' prayukte karoti sthAnAdIni, sa ca Na sa gaveSaNaiSaNayA grahaNaiSaNayA grAsaiSaNayA, anayA trividhayA'pyeSaNayA vizuddhaM bhuGkte ya etAni padAni prayukta iti / ssa evaM egassa vihI bhottavve vannio samAseNaM / emeva aNeyANavi jaM nANattaM tamahaM vocchaM // 554 // evamekasya sAdhorbhoktavye vidhirvarNitaH 'samAsena' saGkSepeNa, evamevAnekeSAmapi sAdhUnAM bhojane vidhiH, yattu punarnAnAtvaM bhavati tadahaM vakSye / / candra. : A kAraNasara - // 582 // oghaniyukti-bhAgya-280H TIkArtha: puSkaLabhakSaNAdi doSonA jJAna mATe gurunI najara sAme sAdhu vApare che jethI guru BEFOTO E0ES Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R 'E : najIkamAM rahelA vAparanArA sAdhune joIne vadhu vAparatA tene aTakAvI zake. tathA apathya vastu vAparato hoya to aTakAvI cA zrI ogha- zake. tathA gurune kahyA vinAnuM coreluM khAtAne aTakAvI zake. jo ene aTakAvavAmAM na Ave to enA zarIranI mAMdagI thAya, niyukti kara ane tenAthI thanArA bIjA aneka doSo thAya. eTale AvuM na thAya te mATe ene aTakAve. bhAga-2 have mAva dvArA vyAkhyAna karAya che. jo gocarI vAparavAmAM na Ave to jJAna, darzana ane cAritra rU5 je bhAvatrika che, te tuTI jAya. eTale tUTI jatA " A jJAnAdino AtmAmAM avicchinna pravAha cAlu rahe te mATe sAdhu vApare. varga mATe na vApare. eTale ke "mAru zarIra sAru thAya to lokomAM mAro vaTa paDe" e mATe na vApare. tathA mAruM baLa vadhe e mATe paNa na vApare. N) "mAruM rUpa vadhe. atyAre to huM bhUkhane kAraNe kSINa thayelI AMkho ane kSINa thayela be gAlavALo chuM. paNa jo barAbara ja khAIza to mAMsanuM poSaNa thavAthI mArA beya gAlo bharAI jaze ane huM rUpavAna thaIza" AvA kAraNasara na vApare. tema | viSayasukho vagerene bhogavavA mATe jarUrI zArIrikabaLa meLavavA na vApare. oghaniryukti-553 : TIkArtha : te sAdhu AlocitabhojI che ke je upara batAvelA A badhA sthAnAdi padone Acare ma che. gurune Alocita karAyelI vastu je vApare te AlocitabhojI. A sAdhu gaveSaNA, grahaauSaNA ane grAmaiSaNA e traNeya A prakAranI eSaNA vaDe zuddha gocarI vAparanAro bane ke je A padone joDe - Acare. oghaniryukti-554 : TIkArya : Ama eka sAdhune vAparavAnuM hoya tyAranI vidhi saMkSepathI kahI. Aja pramANe aneka F fs = '# _ E "s. - | 583 II Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha-tyu niryukti (bhAga-2 sAdhuonA bhojanamAM paNa vidhi jANavI. e be vacce je kaMIka bheda che. tene huM kahIza. (eka sAdhu eTale mAMDalInI bahAra vAparanArA sAdhuo. ane aneka sAdhu eTale gocarI mAMDalImAM vAparanArA sAdhuo. ema artha samajavo.) vRtti : Aha-kiM punaH kAraNaM maNDalI kriyate ?, ucyate - o.ni. : ataraMtabAlavuDDA sehAesA gurU asahuvaggo / sAhAraNoggahA'laddhikAraNA maMDalI hoi // 555 // ataranta iti glAnastatkAraNAt-tannimittaM maNDalI bhavati, "yatastasya glAnasya yadyekaH sAdhurvaiyAvRttyaM karoti tatastasya tatraivAkSaNikasya sUtrArthahAnirbhavati, maNDalImadhye tu kazcitkiJcitkaroti, ata etadarthaM maNDalI kriyate yena bha bahavaH pratijAgarakA bhavantIti / bAlo'pi bhikSAmaTitumasamarthaH, saMca bahUnAM madhye sukhenaiva kathaM nu nAma varteta ?, ato " maNDalI bhavati / vRddho'pyevameva / sehaH-zaikSakaH sa caikaH san bhikSAvizuddhiM na jAnAti tatastasyAnIya dIyate, Aeso-prAghUrNakastasya cAgatasya sarva evopakurvanti, sa copakAraH sarvaireva militaiH kartuM zakyate na tvekena, gurozca sarvairevopakartuM zakyate na tvekena sUtrArthaparihAneH, tathA 'asahuvaggo 'tti asamartho rAjaputrAdiH sa ca bhikSAmaTituM sukumAratvAnna zaknoti tatazca sarva eva militA upakurvanti, tasmAt sAdhAraNoggahA' sAdhAraNazcAsAvupagrahazca FREE // 584 // // 584 // Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 1142411 F nyU NaM 20 sAdhAraNopagrahastasmAt sAdhAraNopagrahAt kAraNAnmaNDalI karttavyA, athavA maNDalIvizeSaNametat, upagRhNAtItyupagraho bhaktAdiH sa sAdhAraNa:- tulyo yasyAM sA sAdhAraNopagrahA maNDalI bhavati / 'aladdhikAraNA maNDalI hoi' iti kadAcitkazcitsAdhuralabdhimAn bhavati tatazca te'nye sAdhavastasmai AnIya prayacchanti, ata etatkAraNAnmaNDalI bhavati / candra. : prazna : paNa A rIte gocarI mAMDalI karavAnI zI jarUra ? dareka jaNa potapotAnI gocarI lAve ane potapotAnA sthAne vAparI le. badhAe eka sthAne bhegA maLIne vAparavA pAchaLa zuM kAraNa che ? 1] (2) bAla sAdhu paNa bhikSA pharavA mATe asamartha che. have e bAla ghaNA sAdhuonI vacce sukhethI zI rIte rahe ? eTale ene mATe mAMDalI karAya che. (badhA potapotAnuM lAve to bAlane koNa lAvI Ape ? mAMDalI hoya to badhA ekaja jagyAe bhegA thAya, lAveluM mUke, emAMthI bAlAdino paNa nirvAha thaI jAya. jo koI ekaja sAdhune bAlanI javAbadArI soMpAya to enA sUtrArtha hAni pAme.) tya ma ma uttara : (1) je ghaNo mAMdo hoya tene mATe mAMDalI thAya che. kemake jo te glAnanI koIpaNa eka sAdhu vaiyAvacca kare ma to pachI te eka sAdhu te glAnanI sevAmAM ja racyo-pacyo rahe, ene bilakula samaya na maLe ane emAM enA sUtra ane arthanI hAni thAya. jyAre jo gocarI mAMDalI besatI hoya to glAnanI gocarInI badhI javAbadArI ekaja sAdhu para na Ave, paNa koIka sAdhu kaMIka ane koIka sAdhu kaMIka vaiyAvacca karI le. eTale A kAraNasara mAMDalI karAya che ke jethI eka ja glAnanA ghaNA badhA vaiyAvaccI banI jAya. [ | o ma hA 1142411 Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti HTT sA (3) vRddha paNa bAla jevo ja che. zrI ogha-thI (4) seha eTale zaikSaka - nUtanadIkSita. te to jo ekalo hoya to bhikSAnI vizuddhine na jANe. eTale e pote to potAnI gocarI levA na jaI zake eTale tene bhikSA lAvI ApavAmAM Ave (ane emAM mAMDalI hoya to bAlAdimAM darzAvyA bhAga-2 pramANe badhuM saraLa thaI paDe.) | 586 | v (5) mahemAna sAdhu AvelA hoya to badhA ja sAdhuo temanI sevA-bhakti kare, have A upakAra-sevAbhakti badhA v sAdhuo bhegA maLIne ja karI zake. ekathI e na thaI zake mATe mAMDalI thAya. (6) gurunuM vaiyAvacca badhA sAdhuo bhegA maLIne ja karI zake, mAtra eka sAdhu na karI zake. jo eka ja sAdhu kare to | emAM ja eno ghaNo samaya javAthI sUtrArthanI hAni thAya. " (7) je rAjaputra vagere asamartha - komaLa sAdhuo hoya, teo komaLa hovAthI bhikSA pharavA mATe samartha na bane. eTale ja badhA bhegA thaIne ja te badhA upara upakAra kare. Ama sAdhAraNa upagraha thAya eTale ke gacchanA tamAma sAdhuo upara upakAra thAya, badhA ja sacavAI jAya e kAraNasara mAMDalI karAya che. gAthAmAM je sahAroda zabda che, e paMcamyanta gaNIne upara mujaba artha karela che. athavA to A zabdane paMcamyanta na mAnatA mAthAmAM rahelA muhurtI zabdanuM vizeSaNa ja samajavuM. eTale artha A pramANe thaze ke je upakAra kare, upayogI | 586 |. Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhodha-ndhu bane te upagraha. eTale ke bhojanAdi. ane te bhojanAdi upagraha sAdhAraNa - tulya- samAna che jemAM te sAdhAraNopA niyata mAMDalI vAya. (saMghA23 sAdhuso ma potapotAnI goyarI khAve, 59 mAMDalIbhAM bhUsyA mAha meM abhI vastu me 4 thAya. / bhAga-2 || jeNe je lAvI, e enI mAlikInI na gaNAya.). mAMDalI karavAnuM bIjuM kAraNa e che ke koIka sAdhu labdhirahita hoya. ene gocarImAM kazuM maLatuM na hoya ane eTale // 587ll ST te bIjA sAdhuo te labdhirahitane lAvI Ape. ane e badhu mAMDalImAM zakya bane. Ama A kAraNasara paNa mAMDalI thAya. vRtti : idAnI bhikSAgatAnAM sAdhUnAM yo vasatirakSapAla Aste tena kiM karttavyamityata Aha___o.ni. : nAu niyaTTaNakAlaM vasahIpAlo ya bhAyaNuggAhe / parisaMThiyacchadavagiNhaTThayA gacchamAsajja // 556 // jJAtvA bhikSAgatAnAM nivartanakAlaM vasatipAlo 'bhAjanaM' nandIpAtraM tatpratyupekSyodgrAhayati-saGghaTitenAsta ityarthaH, kimarthaM ?, parisaMsthitAcchadravagrahaNArtham, etaduktaM bhavati-tatrAnIya sAdhavaH pAnakaM prakSipanti, punazca tatra parisaMsthitaMsvacchIbhUtaM sattasmAdanyatra pAtrake kriyate yena tatsvacchamAcAryAdInAM prAyogyaM bhavati, pAtrakAdiprakSAlanaM ca kriyate / 'gacchamAsajja 'tti 'gacchamAzritya' gacchasya pramANaM jJAtvA pAtrakamudgrAhayanti, etaduktaM bhavati-yadi mahAn gacchastataH pAnakagalanArthaM mahatpramANaM pAtrakamudgrAhayati, tathA dve trINi catvAri paJcAdIni yAvat / // 587 // Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * zrI oga- niryukti E bhAga-2 F 1 | 588 = = = candra.: bhikSA pharIne sAdhuo pAchA upAzraye AvI pahoMce tyAre je upAzrayano rakSapAla sAdhu hoya ke jene upAzrayanI rakSA karavA nImelo hoya teNe zuM karavuM? e have batAve che. oghaniryukti-556 : TIkArtha : bhikSA gayelA sAdhuono pAchA AvavAno samaya thaI gayo che ema jANIne vasatipAlaka naMdIpAtrane pratilekhIne pote grahaNa kare eTale ke potAnI pAse e naMdIpAtra taiyAra karIne rAkhe. prazna : A naMdIpAtra zA mATe taiyAra rAkhavAnuM che ? upara sthira rahelA cokakhA pANInA grahaNa mATe Ama kare. Azaya e che ke sAdhuo tyAM pANI lAvIne e pANI naMdIpAtramAM nAMkhe. ane te naMdIpAtramAM kacaro nIce bese ane uparanuM pANI cokakhu thAya eTale te pANI bIjA pAtrAmAM laI levAya ke jethI te svaccha pANI AcAryAdine yogya bane. ane vaLI e pANIthI eMThA thayelA pAtrAdinuM prakSAlana paNa karAya. (pUrvanA kALamAM ghaNA prakAranA pANI vaparAtA, emAM 3 dhovANAdi aneka pANIo hoya, emAM kacaro paNa bhego Ave. AvuM pANI AcAryAdine na apAya e svAbhAvika che. A eTale A prakriyA karavAmAM AvatI.) "gaccha keTalo moTo che", e anusAra sAdhuo pAtru le. eTale ke jo moTo gaccha hoya to pANI gaLavAne mATe moTA vI pramANavALuM naMdIpAtra che. ema be, traNa, cAra, pAMca vagere paNa naMdIpAtra le. - = * = F = * = = 588 Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | asaI ya niyaTTesuM evaM cauraMgulUNabhANesu / pakkhiviya paDiggahagaM tattha'cchadavaM tu gAlijjA // 557 // sa // 589ii ma atha tatra rakSapAlaH samartho nAsti yaH pAtrakamudgrAhayati, athavA 'asaI yatti yadi nandIpAtraM nAsti, yatrodakamAnItaM svacchIkaraNArthaM kriyate tato'sati tasmin nandIpAtre tadekaM patadgrahaM prakSipya kva ?, ata AhaNa cauraMgulUNabhANesu' caturaGgulairUnAni yAni bhAjanAni teSu prakSipya patadgrahaM punastasmin kSaNIbhUte acchaM dravaM gAlayet, Na sa atra cAyaM niyamo draSTavyaH yaduta bhikSAM tAvatsAdhavaH paryaTanti yAvatpAtrakaM caturbhiraGgalairUnamAsta iti / zrI ogha niryukti bhAga-2 ri T -- oni : candra. : oghaniryukti-557 : TIkArtha : have jo tyAM evo koI rakSapAla sAdhu samartha na hoya ke je naMdIpAtrane dhArI ma rAkhe, athavA to evo rakSapAla hoya paNa jo naMdIpAtra ja na hoya, ke jemAM sAdhuo vaDe lavAyela pANI svaccha karavA mATe mUkI zakAya. to pachI A rIte naMdIpAtranI gerahAjarI hoya tyAre je pAtrAo sAdhuo bharIne lAvelA hoya, temAMthI eka pAtrAne bIjA pAtrAmAM khAlI karI pachI e khAlI thayelA pAtramAM svaccha dravyane gaLavuM. prazna : paNa e bhareluM pAtra zemAM khAlI karavuM ? uttara : bAkInA bharelA pAtrAomAM je je pAtrAo cAra-cAra aMgula jeTalA khAlI hoya. temAM khAlI karI pachI te khAlI pAtramAM svaccha pANIne gALavuM. (ahIM gALavuM eTale vastrathI gALavuM ema artha na karavo paNa e pAtramAM pANI bheguM Na mA A ma mA ssa || 589) Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti vi bhAga-2 zrI odhana cI karI, kacaro nIce besI gayA bAda uparanuM cokakhu pANI laI levuM.... eTalo ja padArtha che.) karI 1 prazna : zuM bIjA pAtra cAra AMgaLa khAlI hoya ? uttara : ahIM tamAre A niyama jANavo ke sAdhuo tyAM sudhI bhikSA levA phare ke jyAM sudhI e pAtra cAra AMgaLa ochuM rahe. (e pachI na vahore.) | pa90). " - vRtti : mAda - %i puna: +Ara tadravAnanuM yite ?, o.ni. : AyariyaabhAviyapANagaTThayA pAyaposadhuvaNaTThA / hoi ya suhaM vivego suha AyamaNaM ca sAgarie // 558 // AcAryapAnArthaM abhAvitasehAdipAnArthaM ca galanaM kriyate / tathA pAdadhAvanArthaM 'posa'tti adhiSThAnaM tasya prakSAlanArthaM, tathA bhavati ca sukhena vivekaH-tyAgo'tiriktasya sataH, tathA sukhena vA''camanaM sAgArikasyAgrataH kriyate, evamarthaM galanaM kriyata iti / raka F * F = = = candra. : prazna : zA mATe te pANIne gALavuM joIe ? zuM jarUra che ? oghaniryukti-558 : TIkArya : AcAryazrIne ApavAnA pANI mATe tathA bhAvita nahi thayelA nUtana dIkSitAdinA Gupa9ol = Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pANIne mATe jalane gALavuM paDe. vaLI paga dhovA tathA gudAnI zuddhi karavA mATe e pANI gALavuM paDe. vaLI vadhelA pANIno zrI othayu tyAga sahelAIthI thAya, jo e cokkhu hoya. (dANA vagere vALu hoya, to ene paraThavavAmAM virAdhanAdino saMbhava rahe.) niyukti . vaLI e cokkhA pANI dvArA gRhasthonI sAme sukhethI Acamana (caMDila gayA bAda zuddhi tathA hAtha-paga dhovA...) karI bhAga-2 zakAya. (Ama to gRhasthonI dRSTi paDe tyAM spaMDila javAnuM ja nathI. paNa anya sthAna na maLavAthI gRhasthonA daSTipAtavALA || 591 || w sthAnamAM paNa javuM paDe. have jo tyAM pANI gaMdu laI gayA hoIe ane enAthI zuddhi karIe to gRhasthone sAdhuo pratye aruci thAya ke "A sAdhuo caMDila zuddhimAM AvuM kacarAvALu meluM pANI vApare che !' mATe tyAM zuddha pANInI jarUra che. vaLI upAzraye AvyA bAda paNa gRhasthonI hAjarImAM paga dhovAdi mATe cokkhA pANInI jarUra paDe e paNa samajI zakAya che.) Ama A badhA kAraNosara pANI gALavAnI kriyA jarUrI che. (pharI yAda karavuM ke ahIM gALavuM eTale koI vastra vaDe | gALavAnI vAta nathI. paraMtu kacaro nIce besI jAya eTale pachI upara zuddha banI gayela pANI jUdu kADhI levuM e ja ahIM jalagalana che.) vRtti : kiyanti punaH pAtrakANi galitadravasya bhriyante ? ityata Aha - o.ni. : ekkaM va do va tinni va pAe gacchappamANamAsajja / acchadavassa bharijjA kasaTTabIe vigicijjA // 559 // : 591 / Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jodha- tthu niryukti bhAga-2 sa / / 582 / / ma candra. : prazna : A gaLelA cokhkhApANInA keTalA pAtrAo bharavA ? Na uttara : oghaniryukti-559 : TIkArtha : eka be ke traNa pAtrA bharavA. gacchanA pramANane jANIne cAra pAMca vagere paNa maiM e e zuddha pANInA pAtrA bharavA. have e pANI gaLAye chate pachI je kacaro, ghauMnA dANA vagere bAkI bace ene paraThavI devA. bha ekaM dve trINi vA pAtrakANi bhriyante, gacchapramANaM jJAtvA catuSprabhRtInyapi bhriyante svacchadravasya, "tatra ca galite sati kasaTTaM-kacavaraM bIjAni ca - godhUmAdIni 'vigiJcet' parityajet, evaM tAvatpatadgrahakarNenApi udakamapavRttya pAnakagalanaM kriyate / dae Ama A to pAtrAnA karNa vaDe pANIne nItArIne pANInuM gAlana karAya. (pAtrAne jarAka namAvI enA eka khUNethI pANInI dhAra karI uparanuM pANI bIjA pAtrAmAM kADhI levuM e A gAlana kahevAya.) vRtti : atha punastatra kITikAmarkoTakAdayaH plavamAnA dRzyante tatastatra gAlane ko vidhi: ? ityata Ahao.ni. : mUiMgAImakkoDaehiM saMsattagaM ca nAUNaM / gAlijja chabbaeNaM sauNIgharaeNa va davaM tu // 560 // UT T stha A Th sa bha o ma hA spa 11 482 11 Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti tya mUiMgA-kITikA markoTakAzca taiH saMsaktaM jJAtvA gAlayet 'chabbaeNaM' vaMzapiTakena zakunigRhakeNa vA gAlayet tadya dravaM // bhAga-2 iya AloiyapaTTaviagAlie maMDalIe saTANe / sajjhAyamaMgalaM kuNai jAva savve paDiniyattA // 561 // // 58 // 'iya'tti pUrvoktavidhinA Alocite sati prasthApite svAdhyAye gAlite ca pAnake punazca maNDalyAM svasthAne Na sa upavizya svAdhyAyamaGgalaM karoti-svAdhyAya eva maGgalaM svAdhyAyamaGgalaM tAvatkaroti yAvat sarve sAdhavaH pratinivRttA sma bha bhavanti / candra, : have jo e pANImAM kIDI, maMkoDA vagere jIvo taratA dekhAya to pachI te pANI gALavAmAM zuM vidhi che ? kaI 'mane rIte e pANI gALavuM ? e praznano uttara Ape che ke oghaniryukti-pa60: TIkArtha : kIDI, maMkoDA vaDe yukta te pANIne jANIne vAMsaDAnI banelI chAbaDI vaDe ke sugharI pakSiNInA mALA vaDe te pANIne gALe. oghaniryukti-561: TIkArya : Ama pUrve kahelI vidhi vaDe AlocanA karAye chate, svAdhyAyanuM prasthApana thaye chate // 5 // Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI khodha- tyu niryukti bhAga-2 ur sa / / 584 / / ma Na ssa ane pANI gaLAye chate pachI mAMDalImAM potapotAnA sthAne besIne svAdhyAya maMgala kare. svAdhyAya eja pote svayaM maMgala che, te kare ke jyAM sudhImAM badhA sAdhuo upAzraye pAchA pharI jAya. vRtti: evaM yadi sahiSNavastato yaugapadyena bhuJjate, athA'sahiSNavastatra kecidbhavanti tataH ko vidhirityata Ahao.ni. : kAle purise Asajja mattae pakkhivittu to paDhamA / ahavAvi paDiggahagaM muyaMti gacchaM samAsajja // 562 // Na stha oghaniryukti-562 : TIkArtha : te asahiSNu sAdhu svabhAvathI ja asahiSNu nathI hoto, paNa grISmakALa vagerene lIdhe vI asahiSNu banato hoya che. athavA to ema paNa kahevAya ke garamI vagerenA kAraNe ja kyAreka te sAdhu bhUkhyo-tarasyo thAya. T sma sa sa cAsahiSNugraSmakAlAdyaGgIkRtya bhavati, sa eva vA puruSaH kadAcit bubhukSAlurbhavati, tamAzritya mAtrake prakSipya bha bhaktaM prathamAlikA tAvaddIyate, atha bahavo bubhukSAlavastataH patadgrahakaM muJcati tebhyo bhakSaNArthaM, gacchaM 'samAsajja 'tti bha gacchamalpaM bahuM vA jJAtvA tadanurUpaM patadgrahaM muJcatIti / ga candra. : Ama jo A sAdhuo sahiSNu hoya to ekasAthe vApare ane jo keTalAka asahiSNu hoya to pachI zuM vidhi che ? je have jatAve che. o 114e8 11 Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti have jo AvA asahiSNu sAdhu hoya to pachI tevA sAdhu mATe mAtrakamAM thoDuMka bhojana kADhIne vAparavA ApI devuM. zrI ogha-thI. (prathamAlikA Ama to navakArazI gaNAya. paNa ahIM sAdhuo navakArazI nathI karI rahyA. mAtra bapore ja ekAsaNAmAM vadhu bhUkha lAgavAthI tyAre ja mAMDalImAM besIne ja vaheluM vApare che. eTale ahIM A vaheluM vAparavuM ene ja prathamAlikA gaNavI.) bhAga-2 have jo ghaNA sAdhuo bhUkhyA thayelA hoya to pAtrakamAMthI mAtrakamAM bhojana kADhIne ApavAne badale te sAdhuonA | 595 5 vAparavA mATe e pAtru ja mUkI devuM. emAMya gaccha nAno ke moTo jANI tene anusAre pADyu mUkavuM. (ghaNA moTA gacchamAM ghaNA waa vadhu sAdhu vahelA vAparanArA hoya to vadhu moTuM pAtra mUkavuM paDe ke ekane badale be traNa pAtrA mUkavA paDe.) vRtti : punazca militeSu sAdhuSu maNDalIsthaviraH pravizati, (parivizati ?) kiM kRtvetyata Aha - o.ni. : cittaM bAlAINaM gahAya ApucchiUNa aayriaN| jamalajaNaNIsariccho nivesaI maMDalIthero // 563 // 85cittaM bAlAdInAM gahItvA paSTvA''cArya maNDalIsthaviraH pravizati, kiM viziSTaH ? ityata AhajamalajaNaNIsariccho 'nivesaI' upavizati maNDalIsthavira iti / candra. : have badhA sAdhuo bhegA thaI jAya tyAre mAMDalIno sthavira sAdhu praveze. // 595TI Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 | pa96 prazna : mAMDalIsthavira zuM karIne mAMDalImAM praveze ? oghaniryukti-563 : TIkArtha : uttara : bAlAdinA cittane grahaNa karI, AcAryane pUchIne mAMDalIsthavira (gocarI 1 mAMDalImAM pIrasanAro) mAMDalImAM praveze. (bAlane zuM ISTa che ? vRddhane zuM joIe che ?... vagere lagabhaga dareka sAdhunI anukULatAdine jANI laI pachI e mAMDalImAM praveze.) + prazna : A sthavira kevo viziSTa hoya ? arthAtu emAM kaI vizeSatA hovI joIe ? ' uttara : joDIyA janmelA be dIkarAonI mAtA jevo te hovo joIe. (AgaLa-pAchaLa janmelA chokarAo upara paNa , * mAtAnA snehamAM thoDoka pharaka hoya che. nAno vadhu vahAlo ke moTo vadhu vahAlo vagere bheda paDe. jyAre joDIyA janmelA be mA, bALako upara to mAtAno sarakho ja sneha hoya. Ama paNa mAtAne badhA dIkarA sarakhA ja vahAlA hoya, chatAM emAMya joDIyA | bALakonI mAtAno emanA para sneha vadhu sarakho hoya che.) o.ni. : sa ca maNDalIsthaviro gItArtho ratnAdhiko'lubdhakazca bhavati / anena ca padatrayeNASTau bhaGgAH sUcitA bhavanti, tatra teSAM madhye ye zuddhA azuddhAzca tAn pradarzayannAha - jai luddho rAiNio ahava aluddhovi jovi gIyattho / omovi hu gIyattho maMDalirAiNi u aluddho u // 564 // : - ka = e "fe 596 ll - Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yadyasau maNDalIsthaviro lubdho ratnAdhikazca tatastiSThati-na parivizati, anena ca lubdhapadena dvitIyacaturthaSaSThASTamA zrImodha-tyu niryukti bhaGgakA azuddhAH pradarzitA bhavanti / 'aluddhovi jovi gIyattho omovi hu'tti alubdho'pi yadi gItArtha oma:bhAga-2 laghuparyAyaH sa maNDalyAM parivizati, anena ca granthena tRtIyabhar3akaH kathito bhavati, ayaM ca prathamabhaGgakAbhAve bhavati / atra ca bhar3ake gItArthapadagrahaNena yatra yatra bhaGgake'gItArthapadaM sa sarvo duSTo jJAtavyaH / 'gIyattho maMDalirAiNiu // 587 // aluddho 'tti yastu punargItArtho ratnAdhiko'lubdhazca sa maNDalyAM parivizati, anena ca granthena prathamo bhaGgakaH zuddhaH pradarzito bhavati, sarvathA yatra yatra lubdhapadamagItArthapadaM ca sa sa parihAryaH, omarAiNiyapadaM ca yadyagItArthaH lubdhapadaM ca na bhavati tato'pavAde zuddhaM bhavati, prathamaM tu zuddhameva // candra. prazna : je gItArtha hoya, ratnAdhika - vaDIla hoya ane alubdha hoya te mAMDalIsthavira bane. ahIM A traNa pada vaDe ATha bhAMgAo sUcavAyelA che. (1) temAM te ATha bhAMgAonI aMdara je bhAMgAo zuddha che ane je bhAMgAo azuddha che tene dekhADatA kahe che. oghaniryukti-564: TIkArtha: jo A mAMDalIvira lubdha - khAvAmAM laMpaTa hoya ane ratnAdhika hoya to e ratnAdhika hovA chatAM paNa mAMDalImAM na praveze. (arthAtu mAMDalImAM gocarI vaheMcavAnuM kAma na kare.) A lubdha pada vaDe bIjo, cotho, vI chaThTho ane AThamo A bhAMgAo azuddha dekhADAyA. kemake e bhAMgAomAM lubdha pada Ave che. SEE Eo 1 // 55 // Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo zrI ogha niryukti ri bhAga-2 je alubdha hoya, gItArtha hoya, te ochAparyAyavALo hoya to paNa te ja mAMDalImAM pIrase. A grantha vaDe = zabda vaDe trIjo bhAMgo kahevAyo. A bhAMgo pahelA bhAMgAnA abhAvamAM hoya. tathA A trIjA bhAMgAmAM gItArthapadanuM grahaNa kareluM hovAthI e samajI levuM ke je je bhAMgAmAM agItArtha pada hoya te badhA ja bhAMgA duSTa jANavA. je gItArtha ratnAdhika ane alubdha hoya te mAMDalImAM pIrase. AvuM kahevA vaDe pahelo bhAMgo zuddha dekhADyo. jyAM jyAM // 598 // meM lubdha pada ane agItArthapada hoya te te bhAMgo choDI devo. Na avamarAtvika (nAno sAdhu) paNa jo te agItArtha hovA chatAM lubdha na hoya to apavAdamArge zuddha che. prathama bhAMgo to zudhdha ja che. (A bhAMgA A pramANe che. gItArtha bha ratnAdhika ** alubdha ** ma H gi || 598 // Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha-tyu 5x niyuti bhAga-2 / ||5 PERSETF || sauthI utkRSTa to pahelo bhAMgo che. e na maLe to pachI trIjo bhAMgo sAro. bAkInA bhAgA na cAle. vRtti : idAnIM te militAH santa Aloke bhuJjante, sa ca Aloko dvividho dravyato bhAvatazca, tatra dravyataH pradIpAdiH, bhAvataH saptaprakArastaM darzayannAha - o.ni. : ThANadisipagAsaNayA bhAyaNapakkhevaNA ya bhAvagurU / so ceva ya Alogo nANattaM taddisA ThANe // 565 // sthAnaM vaktavyaM upavizane, dig vaktavyA, prakAzamukhe bhAjane bhoktavyaM, bhojanakramo vakSyamANaH, prakSepaNaM ca vadane hA vaktavyaM, bhAvAloko vaktavyaH, gururvaktavyaH, sa evAlokaH pUrvoktaH, nAnAtvaM tvatra yadi paraM diza: sthAnasya ca, atra dikpadamanyathA vakSyati sthAnaM ca / Green Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka PS zrI oghaniyukti bhAga-2 P = || 600 | = daE = = F candra, H te badhA bhegA maLelA sAdhuo prakAzamAM vApare, te prakAza be prakAre che. dravyathI ane bhAvathI. temAM dravyathI pradIpAdi ane bhAvathI Aloka sAta prakArano che. tene dekhADatA kahe che. oghaniryukti-565 : TIkArtha : gocarI vAparavA besavA aMge sthAna kahevAnuM che. dizA kahevAnI che. tathA pragaTamukhavALA bhAjanamAM vAparavuM. bhAjanano krama AgaLa kahevAze. tathA moDhAmAM koLIyA nAMkhavA aMge kahevAnuM che. bhAvAloka kahevAno che. guru kahevAnA che. A 7 vastu e ja Aloka che, e pUrve kahevAI gayo che. (mAMDalInI bahAra vAparanArA sAdhuonA varNanamAM A sAta / vastuo batAvelI, ahIM mAMDalImAM vAparanArA sAdhuonA varNanamAM paNa A ja sAta vastuo che.) hA, mAtra dizA ane sthAna A be AlokamAM pUrve karelA varNana karatA taphAvata che. ahIM dikSada ane sthAnapadanI bIjI rIte vyAkhyA karaze... " vRtti : idAnIM bhASyakAra: sthAnanAnAtvaM darzayati, tatra sthAnavyAkhyAnAyAha - o.ni.bhA. : nikkhamapavesa mottuM paDhamasamuddissagANa ThAyati / sajjhAyapparihANI bhAvAsannevamAIyA // 281 // prathamasamuddiSTAnAM glAnAdInAM nirgamapravezau muktvA upavizanti, kimarthaM ?, tatra yadi te mArgaM ruddhvA maNDalyAM = = = = = " = = = ool " Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha tiSThanti tataH pUrvabhuktAnAM svAdhyAyaparihANirbhavati tathA 'bhAvAsannasya' sajJAdivegadhAraNAsahiSNoH pIDA bhavati / / evamAdayo'nye'pi doSAH // niryukti bhAga-2 || 601 | candra. : have bhASyakAra sthAnanI taratamatAne dekhADe che. temAM sthAnanuM vyAkhyAna karavA mATe kahe che. oghaniryukti-bhASya-281 : TIkArtha : pahelA vAparI cUkelA glAnAdinI Ava-jA karavAnI jagyAnekasthAnane choDIne ja anya sthAne bese. prazna : AvuM zA mATe ? uttara : tyAM jo te vAparanArA sAdhuo Ava-jA karavAnA mArgane saMdhIne mAMDalImAM bese eTale ke evA sthAne mAMDalI | karIne bese to pUrve kahelA pahelA vAparI cUkelA glAna, bAla, vRddha vagerenA svAdhyAyanI hAni thAya. (bahArathI aMdara AvavAmAM ke aMdarathI bahAra javAmAM emane muzkelI paDe emAM vadhu vAra lAge eTale eTalo samaya emano svAdhyAya bagaDe.) ' . vaLI je sAdhune spaMDila-mAtrAdinI joradAra zaMkA hoya ene rokavA mATe e asamartha hoya to ene bahAra javAmAM A mAMDalI pratibaMdhaka banavAthI pIDA thAya. A vagere bIjA paNa doSo lAge. 6 = he is vRtti : digdvArapratipAdanAyAha - Tu 601TI E Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 | 602 / 5 "" "J P nA o.ni.bhA. : puvvamuho rAiNio ekko ya gurussa abhimuho ThAi / giNhai va paNAmei va abhimuho iharahA'vannA // 282 // pUrvAbhimukho ratnAdhika upavizati maNDalyAM, tasyAM ca maNDalyAmekaH sAdhurgurorabhimukha upavizati, kimarthaM ?, kadAcitkiJcidguroratiriktaM bhavati tadgRhNAti dAtavyaM vA kiJcidbhavati taddadAti maNDalIsthavireNApitaM, etadarthamabhimukha Na upavizati, itarathA-yadyabhimukho nopavizati tato'vajJA-paribhavaH kRto bhavati, pRSThyAdi dattvopavizato'vajJAdikRtA toSa mavatti . candra.: have diphadvAranuM pratipAdana karavA mATe kahe che. oghaniryukti-bhASya-282 : TIkArtha : ratnAdhika mAMDalImAM pUrvadizAne abhimukha bese. te mAMDalImAM eka sAdhu gurunI " sAme (najIkamAM ja) bese. te eTalA mATe ke kyAreka koIka vastu gurune vadhI paDe to e vastu te sAdhu laI le. athavA to kyAreka gurune kaMIka vastu vadhu ApavI paDe to mAMDalIsthavira vaDe apAyela vastune te sAme najIka beThelo sAdhu gurune Ape. (e sAdhu paNa jAte laIne gurune na Ape paNa mAMDalIno vyavasthApaka sAdhu te sAdhune Ape ane e pachI gurune Ape.) Ama A kAraNasara te sAdhu sAme bese. jo A rIte eka sAdhu gurunI abhimukha na bese to gurunI avajJA karAyelI thAya. gurunI samyaka kALajI na karAyelI Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na mo zrI jodha- tthu niryukti bhAga-2 // 903 // ma Na candra. : oghaniryukti-566 : TIkArtha : je vaLI 15 upavAsAdi karanAro tapasvI sAdhu hoya te ke ghaNo thAkI gayelo mahemAnAdi sAdhu hoya (ke jeNe atyAre vAparavAnuM na hoya) te mAMDalInI bahAra bese. athavA to pahelA ja gocarI vAparI cUkelo sAdhu eTaleke mAMDalImAM vAparanAra sAdhu paNa jeNe khUba jhaDapathI gocarI vAparI lIdhI hoya te koI gRhastha AvI na o bhaya se mATe mAMDalInI jahAra rahe. o. ni. : rA thAya. ane jo pITha vagere gurune karIne bese to paNa avajJAdi thAya ane te saMbaMdhI doSo thAya. jo puNa havijja khavao atiuccAo ya so bahiM ThAi / paDhamasamudiTTho vA sAgAriyarakkhaNaTThAe // 566 // o.... : yastu punaH kSapako'rddhamAsAdinA bhavedatizrAnto vA prAghUrNakAdiH sa bahirmaNDalyAstiSThati prathamasamuddiSTo vA sAdhuH, zIghratareNa yena bhuktaM sa sAgArikarakSaNArthaM bahistAvanmaNDalyAstiSThati // ma ekkssi ya pAsaMmi mallayaM tattha khelamuggAle / kaNTaTTie va chubbhai mA levakaDA bhave vasahI // 567 // 11 EUR03 11 Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha bhAga-2 | | 604 | .. tatra ca sAdhUnAM bhuJjAnAnAmekaikasya sAdhoH pArve mallakaM bhavati, tatra khelaH zleSma udgAlayet-tasmin mallake zleSmaniSThIvanaM kurvanti, tathA tatra bhuJjataH kadAcitkaNTako bhavet sa tatra kSipyate, asthikhaNDaM vA bhavet tacca kSipyate, atha tu bhuvi kSipyate'sthikaNTakAdi tato vasatirlepakRtA-anAyuktA bhavati, atastatparihArArthaM mallakeSu kSipyate / ca. oghaniryukti-pa67: TIkArtha: tyAM sAdhuo vApare tyAre badhA sAdhuonI pAse eka eka pyAlo hoya. te | nA pyAlAmAM teo kapha thuMkavAnuM kArya kare. (e pyAlA AjanI jema dhAtu ke plAsTIkanA na hoya paNa mATI vagerenA banelA hoya. # phuTelA ghaDAnuM ThIkaruM paNa pyAlA tarIke cAle.) vaLI tyAM vAparanArA sAdhune kyAreka bhojanamAM kAMTo ke ThaLiyo nIkaLe to e badhuM paNa te pyAlAmAM naMkhAya. jo A badhu sIdhuM jamIna upara nAMkhI de to vasati lepavALI = bagADavALI thAya. AthI teno parihAra karavA mATe pyAlAomAM paNa badhI vastu naMkhAya. vRtti : tathA'mumaparaM bhuJjAnAnAM vidhiM pratipAdayannAha - o.ni. : maNDalibhAyaNabhoyaNa gahaNaM sohIya bhoyaNavihI u eso bhaNio tellukkadaMsIhiM // 568 // 604 Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odhaniryukti bhAga-2 // 605 . ' maNDalI yathAratnAdhikatayA karttavyA, bhAjanAni ca pUrvaM ahAkaDAI bhuJjanti, bhojanaM ca snigdhamadhuraM pUrvaM bhoktavyaM, grahaNaM ca pAtrakAt kukkuDyaNDakamAtraM kavalagrahaNaM karttavyaM, tathA grahaNasyaiva zuddhirvaktavyA, athavA zuddhirbhuJjato yathA bhavati tathA vaktavyaM, kAraNe bhoktavyaM, tathA 'uvvarie 'tti atirikte vidhirvaktavyaH / ayaM bhojanavidhiH sugamaH / candra. : vAparanArA sAdhuo aMgenI A bIjI vidhi paNa have batAve che. - oghaniyukti-568 : TIkArtha: mAMDalI ratnAdhikanA krama pramANe banAvavI. tathA pahelA nirdoSa pAtrAone vApare. (je pAtrAomAM sAdhuoe koIpaNa prakAranuM toDaphoDa karavAdi rUpa parikarma karavuM paDyuM na hoya te pAtrA yathAkRta kahevAya.) Azaya e ke je 20-25 pAtrAomAM gocarI AvelI hoya. temAMthI je pAtrAo yathAkata hoya tenI gocarI pahelA vApare, e pachI alpa parikarmavALA ane pachI bahuparikarmavALA pAtrAnI gocarI vApare.). tathA pahelA snigdha ane madhura bhojana vAparavuM. tathA pAtrAmAMthI kukaDInA IMDAnA pramANa jeTalA koLIyA levA. vadhu moTA na levA. tathA e grahaNanI ja zuddhi kahevAnI che. athavA to vAparanArAonI je rIte zuddhi thAya te kahevAnuM che. tathA kAraNasara vAparavuM. tathA gocarI vadhI paDe to zuM vidhi ? e kahevAnuM che. - 605. Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A bhojanavidhi sugama che. zrI oghaniryukti vRtti : idAnIM bhASyakAra: pratipadaM vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavavyAcikhyAsayA''ha - bhAga-2 o.ni.bhA. : maNDali aharAiNiA sAmAcArI ya esa jA bhaNiA / M06 // ma puvvaM tu ahAkaDagA muccaMti tao kameNiyare // 283 // maNDalI kathamupavizati ?, ata Aha-yathAratnAdhikatayA sAmAcArI cAtra kAryA, eSA yA bhaNitA-uktA katamA?, 'ThANadisipagAsaNayA" ityevamAdikA sA'trApi tathaiva draSTavyA / uktaM maNDalIdvAram, idAnIM bhAjanadvArapratipAdanAyAha - | 'puvvaM tu ahakADagA' 'pUrvaM' prathamaM 'yathAkRtAni' parikarmarahitAni labdhAni yAni tAni samuddezanArthaM mucyante, etaduktaM bhavati-prathamamapratikarmA pratigrahako bhrAmyate, tataH krameNa itare' alpaparikarmabahuparikarmANi eva mucyante / bhAyaNa'tti gayaM, REE candra : have bhASyakAra A pa68mI gAthAnA dareke dareka padanuM vyAkhyAna kare che. temAM pahelA avayavanuM vyAkhyAna karavAnI icchAthI kahe che. oghaniryukti-bhAgya-283 : TIkArtha : mAMDalI kevI rIte bese ? e kahe che ke ratnAdhikanA krama pramANe ahIM mAMDalI Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyukti na , , cA karavI tathA sAmAcArI ahIM A karavI ke je pahelA kahevAyelI che. prazna : pahelA kaI sAmAcArI kahevAI che ? bhAga-2 uttara : sthAna, dizA, prakAza vagere pUrve je sAmAcArI batAvelI, te ahIM paNa te ja pramANe jANavI. (vartamAnamAM mAMDalI paddhati A rIte che. ane e zAstrIya che. 1-2 AMkaDAo ratnAdhika sAdhuonA krama pramANe che. paNa | 607. (1) gura (2) guru sanmukha (4) eka sAdhu bese. ke E E ka F ka = za gurunuM mukha pUrvadizAbhimukha che. = * huM (1cho. = che hai is = mAMDalIdvAra kahevAI gayuM. have bhAjadvAranuM pratipAdana karavA mATe kahe che. 607. - E Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyukti nI pachI A '# # # E F parikarma vinAnA je bhAjano - pAtrAo maLelA hoya, pahelA te pAtrAo gocarI vAparavA mATe mukAya. Azaya e A zrI ogha-yu. che ke je pAtrAomAM gocarI AvI che emAM je parikarma vinAnA pAtrA hoya te pahelA AkhI mAMDalImAM bhamAvAya. tyArabAda pachI alpaparikarmavALA ane bahuparikarmavALA pAtrAo mUkAya. (je pAtrAomAM sAMdhavA, toDavA vagere rUpa pratikarma=parikarma bhAga-2 karAyeluM hoya, te parikarmavALA pAtrA kahevAya...) | 608 ] >> bhAjanadvAra pUrNa thayuM. vRtti : idAnIM 'bhoyaNa'tti vyAkhyAte - o.ni.bhA. : niddhamahurANi puvvaM pittAIpasamaNaTThayA bhuMje / buddhibalavaDDaNaTThA dukkhaM khu vikiMciuM niddhaM // 284 // prathamArddhaM sugamaM / kimarthaM snigdhamadhurANi pUrvaM bhakSyante ?, yato buddherbalasya ca varddhanaM bhavati, tathA cAha -'ghRtena varddhate medhA' ityAdi, balavarddhanaM ca prasiddhameva, balena ca vaddhitena vaiyAvRttyAdi kartuM zakyate, duHkhaM ca paristhApayituM snigdhaM ghRtAdi bhavati yato'saMyamo bhavatIti / uktA grahaNazodhiH candra. : have bhojanadvAra kahevAya che. Si 608 = * + E "Is E Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oghaniyukti-bhASya-284H TIkArtha : pahelA pittAdinA prazamana-zAMti mATe snigdha-madhura dravyone vApare. zrI oghaniryukti prazna : snigdha ane madhura dravyo pahelA zA mATe vAparavA? (uttara AvI ja gayo che ke pittAdi prazamana mATe pahelA bhAga-2 vAparavA. chatAM enuM bIjuM kAraNa darzAvavA pharI A prazna Ubho karAyo che.) uttara : snigdha-madhura dravyo pahelA vAparavAthI buddhinI ane balanI vRddhi thAya. kahyuM ja che ke ghI vaDe buddhi // 609 : vadhe....vagere. ane snigdhAdi dvArA balanI vRddhi to prasiddha ja che. tathA bala vadhe eTale vaiyAvaccAdi karavA zakya bane. ne vaLI jo ghI vagere snigdhavastuo pahelA na vAparIe ane pAchaLathI vadhI paDe to tene paraThavavA agharA che. kemake e nI snigdha hovAthI emAM jIvavirAdhanAnI zakyatA ghaNI che, asaMyama thAya che. eTale jo sauthI pahelA ja snigdhAdi vAparI mA laIe to pachI e vadhavAno ke paraThavavAno prazna ja upasthita na thAya. o.ni.bhA. : aha hojja niddhamahurANi appaparikammasaparikammehiM / bhottUNa niddhamahure phusia kare muMca'hAgaDae // 285 // : atha bhaveyuH snigdhAni madhurANi ca dravyANi alpaparikarmasu bahuparikarmajaniteSu ca pAtrakeSu tataH ko vidhirityata Aha-tAnyeva bhuktvA snigdhamadhurANi dravyANi tataH karAn proJchayati proJchayitvA ca karAn 'muMca'hAkaDae'tti yathAkRtAni-aparikarmANi pAtrakANi samuddizanArthaM mucyante / bhoyaNa'tti gayaM, I FOCII Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha- candra. : oghaniryukti-bhASya-285 : TIkArtha : prazna : have jo snigdha ane madhura dravyo alpaparikarmavALA ane niyukti - bahuparikarmavALA pAtrAmAM hoya to pachI zuM vidhi ? Azaya e che ke ApaNe parikarma vinAnA pAtrAo pahelA vAparavAnA bhAga-2 kahyA che. ane bIjI bAju snigdhAdi dravyo paNa pahelA vAparavAnA kahyA che. have jo snigdhAdi padArtho alpaparikarmAdi pAtrAmAM hoya ane rukSa padArtho aparikarma pAtrAmAM hoya to zuM karavuM? jo aparikarmapAtrAonI vastu pahelA vAparIe | 610 || to pahelA snigdha dravyo vAparavAnI AjJA na paLAya ane jo snigdhAdi dravyo pahelA vAparIe to pachI aparikarma pAtrAvALA na padArtha prathama vAparavAnI AjJA na paLAya. to have zuM karavuM ? uttara : te snigdha madhura dravyo ja pahelA vAparI levA, e vAparyA pachI hAtha luchI levA. hAtha luchIne pachI yathAkRta /- aparikarma pAtro bhojana vAparavA mukAya. (snigdhAdi prathama vAparavAmAM vadhAre lAbha che, mATe prathama e vAparavA) bhojana dvArA thaI gayuM. vRtti : idAnI grahaNadvArapratipAdanAyAha - o.ni.bhA. : kukkuDiaMDagamittaM ahavA khuDDAgalaMbaNAsissa / laMbaNatulle giNhai avigiyavayaNo ya rAiNio // 286 // E F = = = * I 610 Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tasmAtpatadgrahAtkavalaM gRhNan kukkuDyaNDakamAtraM gRhNAti, athavA 'khuDDAgalaMbaNAsissa' kSullakena lambanakena-hastena zrI oghaniryukti para azituM zIlaM yasya sa kSullakalambanAzI tattulyAn kavalAn gRhNAti-svabhAvenaiva laghukavalAzinastulyAn kavalAn bhAga-2 | gRhNAti 'avikiyavayaNo ya rAiNio' avikRtavadano ratnAdhikaH, na bhAvadoSeNa mukhamatyarthaM bRhatkavalaprakSepArthaM nirvAdayati, kiM tarhi ?, svabhAvasthenaiva mukheneti / | 611 | | candra. : have grahaNa dvAranuM pratipAdana karavA mATe kahe che. # oghaniryukti-bhASya-286 : TIkArtha : pAtrAmAMthI koLIyAne leto sAdhu kukaDInA IMDA mAtra pramANavALA koLIyAone li. athavA to je vyakti nAnA hAtha vaDe vAparavAnA svabhAvavALo hoya, tenA jeTalA koLIyA pramANavALA koLIyAne grahaNa " kare. arthAtu svabhAvathI ja nAnA koLIyA khAnArA vyaktinA koLIyAnA jeTalA koLIyA grahaNa kare. ' ratnAdhika avikRta vadanavALA hoya. eTale ke aMdara paDelA AsaktidoSane paravaza thaIne moTo koLIyo moDhAmAM nAMkhavA mATe moDhAne atyaMta moTuM kholanArA na hoya. paraMtu svAbhAvika mukha vaDe ja vAparanArA hoya. vRtti : thavADyuM pravidhi: - o.ni.bhA. : gahaNe pakkhevaMmi a sAmAcArI bhave puNo duvihA / gahaNaM pAyaMmi bhave vayaNe pakkhevaNA hoi // 287 // = he is E Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyukti 'grahaNe' kavalAdAne prakSepe ca sAmAcArI punariyaM dvividhA bhavati, tatra grahaNaM pAtrakaviSaye bhaveta zrI moSa- tyu pAtrakAtkavalotkSepaH, vadanaviSayaM ca prakSepaNaM kavalasya bhavati / (bhAga-2 yandra. : athavA mA mahAvipiche. oghaniryukti bhASya-287: TIkArtha : kavalane grahaNa karavAmAM ane mukhamAM kavalano prakSepa karavAmAM... Ama A be // 12 // mA prakAranI sAmAcArI che. temAM grahaNa pAtrakamAM thAya, kemake pAtrAmAMthI koLIyAne uMcakavAno hoya che. jayAre koLIyAno prakSepa mukhasaMbaMdhI hoya che. moDhAmAM koLIyo nAMkhavAno hoya che. vRtti : tatra pAtrakAtkathaM bhakSayadbhirgRhyate ? ityetatpradarzayannAha - o.ni.bhA. : kaDapayaraccheeNaM bhottavvaM ahava sIhakhaieNaM / o egeNa aNegehi va vajjettA dhUmaiMgAlaM // 288 // tatra kaTacchedena bhoktavyaM yathA kaliJjasya khaNDalakaM chittvA'panIyate, evamasAvapi bhuGkte, tathA prataracchedena vA bhoktavyaM tarikAcchedenetyarthaH, athavA siMhabhakSitena, siMho hi kila ekadezAdArabhya tAvadbhuGkte yAvatsarvabhojanaM niSThitaM bhavati, taccaikena bahubhirvA bhoktavyaM, varjayitvA dhUmAGgArakaM dveSarAgau varjayitvetyarthaH / 100 / // 12 // Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaNu na sI ane candra. : temAM khAnArA sAdhuoe pAtromAMthI koLIyo zI rIte grahaNa karavo ? e vAta dekhADatA kahe che. niryukti na oghaniryukti bhASya-288 : TIkArtha : kaTacheda vaDe vAparavuM. jema kAliMgaDAno TukaDo chedIne dUra karAya che, ema A bhAga- 2T paNa bhojananA TukaDAne chedIne vApare. athavA tarikAcheda vaDe=pratara cheda vaDe vAparavuM. athavA siMhabhakSita vaDe vAparavuM. siMha eka bAjuthI zaru karIne tyAM sudhI vApare che jyAM sudhImAM badhuM ja bhojana samApta thaI jAya. te bhojana eka sAdhue ke ghaNA || 613 II. sAdhue vAparavuM. (sAdhu eka pAtrAmAM ekalo vAparato hoya ke ghaNA badhA bhegA maLIne eka pAtrakamAM vAparatA hoya, tyAre A traNavidhipUrvaka vApare. jo vidhipUrvaka vApare to khAdyapadArtha eMThA na thAya, ane evA vidhimukta khAdyapadArtha kadAca vadhI paDe to khapAvavA mATe bIjAone ApI zakAya.). e paNa dhUma ane aMgAra doSa choDIne eTale ke rAgadveSa choDIne vAparavuM. (ahIM kaTaccheda - prataraccheda - sihabhakSita A traNeyano artha samajavo jarUrI che...) kaTaccheda = DhagalAnA kinArAthI vAparavuM. dA.ta. khIcaDImAM vacce hAtha nAkhIne na vaparAya paNa kinArI parathI vaparAya. prataracheda = pAtrAmAM 4-5 roTalI hoya to pahelA uparanI eka roTalInA kaTakA karIne vaparAya, pachI bIjI roTalI * rUpa pratara levAya ane tenA TukaDA karAya. e rIte trIjI, cothI, pAMcamI roTalImAM paNa samajavuM. vastunI uthala-pAthala, uMcInIcI karavAnI kriyA tyAjaya che. . siMhabhakSita = TIkAmAM ja spaSTa samajAvI dIdhuM che. ( 613 . Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha-tyu niryukti bhAga-2 // 14 // vRtti : idAnIM vadanaprakSepaNazodhiM darzayannAha - o.ni.bhA. : asurasuraM acavacavaM aTThayamavilaMbiaM aparisADi / maNavayakAyagutto bhuMje aha pakkhivaNasohI // 289 // asurasuraM bhuGkte-saraDasaraDaM akaraMto 'acavacavaM' na carvayan valkamiva capacapAvei, tathA 'adrutam' atvaritaM tathA 'avilambitam' amantharaM aparizATiM manovAkkAyagupto bhuJjIta, na manasA virUpamiti cintayati, vAcA naivaM vakti, yaduta ko imaM bhakkhei ? jo amhAriso na hoi, kAeNa udghosae muheNa na dei, evaM triguptasya bhuJjAnasya prakSepaNazodhirbhavati // candra. : have mukhamAM koLIyAno prakSepa karavAnI zuddhine dekhADatA kahe che. oghaniryukti bhASya-289H TIkArthaH saraDa-saraDa na karato vApare. (jema mosaMbIno rasa vagere vAparatI vakhate gRhastho eka eka ghuMTaDo pIe ane emAM rItasara moDhAno avAja paNa Ave, te rIte sAdhu pANI vagere na vApare.) tathA cAvatI vakhate sAdhu pAMdaDAnI jema = chAlanI jema caba-jaba avAja na kare. utAvaLa vinA vApare. bahu dhIme paNa na vApare. tathA DhoLAya nahi e rIte vApare. "A gocarI kharAba che" evuM manathI na vicAre. vANI vaDe e pramANe na bole ke "koNa A FSEP 9. SEE 14 // Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. zrI modha-tyu niryukti bhAga-2 // 15 // vastu pAya ? abhAvo nahoya. arthAt Apa 4 mA mA'bhe, jIo to anapAya." mema zarIra 43... jugupsA karato mukhamAM na Ape (na nAMkhe.) A rIte traNagupti pUrvaka vAparanArAne prakSepaNanI zuddhi thAya che. o.ni. : uggamauppAyaNAsuddhaM esaNAdosavajjiaM / sAhAraNaM ayANaMto sAhU hoi asArao // 569 // uggamauppAyaNAsuddhaM esaNAdosavajjiaM / sAhAraNaM viANaMto sAhU hoi sasArao // 570 // uggamauppAyaNAsuddhaM esaNAdosavajjiaM / sAhAraNaM ayANaMto sAhU kuNai teNiaM // 571 // uggamauppAyaNAsuddhaM esaNAdosavajjiaM / sAhAraNaM viyANaMto sAhU kuNai nijjaraM // 572 // POTO HB 15 // Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HE' zrImodha-tyu niryukti bhAga-2 ra // 16 // aMtaMtaM bhokkhAmitti besae bhuMjae ya taha ceva / esa sasAraniviTTho sasArao uThThio sAhU // 573 // emeva bhaMgatiaM joeyavvaM tu sAranANAI / teNa sahio sasAro samuddavaNieNa diTuMto // 574 // udgamazuddhaM utpAdanAzuddhaM eSaNAdoSavarjitaM 'sAdhAraNaM' sAmAnyametadguDAdi ajAnAna:-atimAtraM duSTena bhAvena AdadAnaH yo'sau patadgraho bhramati tasmAtsAdhuH 'asArakaH' apradhAno jJAnadarzanacAritrANyaGgIkRtyAsAra: sa bhavati / tathA udgamotpAdanAzuddhameSaNAdoSavarjitaM sAdhAraNametadravyamityevaM jAnAno'duSTenAntarAtmanA kavalaM guDAderAdadAnaH sAdhurbhavati 'sasAra:' jJAnadarzanacAritrasAravAn bhavati / kathaM punarasAra: sAdhurbhavati ? ata Aha-udgamotpAdanAzuddhameSaNAdoSavarjitaM sAdhAraNametadguDAdidravyamityevamajAnan duSTena bhAvenAdadAnaH sAdhuH steyaM karoti tato'sAro'sau / sa kathaM punaH sasAra: sAdhurbhavati ? udgamotpAdanAzuddhameSaNAdoSavarjitaM 'sAdhAraNaM' tulyametatsarveSAM guDAdItyevaM jAnAno'duSTAntarAtmanA svalpamAdadAnaH sAdhunirjarAM karoti ata: sasAro jJAnadarzanacAritrairiti / idAnIM sasAra: kadAcidbhojanArthamupavizan bhavati kadAcidupaviSTaH kadAcidutthitaH, etatpradarzayannAha - antyaM-prAntyaM vallacaNakAdi tadapyantyaM-paryuSitaM caNakAdi SR 05 Fors // 16 // Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodha-tyu antyamapyantyamantyAntyaM bhakSayiSyAmi evaMvidhena pariNAmenopaviSTo maNDalyAM upabhuGkte yastathaiva eSa sAdhuH / zuddhapariNAmatvAt sasAra upaviSTaH sasArazcotthitaH, tasya zubhapariNAmasyApratipatitatvAt, evameva bhaGgatritayaM yojanIyaM, bhAga-2 " tatra prathamo bhaGgaH sasAro niviTTho sasAro uThThio 1, sasAro niviTTho asAro uTThio biio bhaMgo 2, asAro niviTTho sasAro uThThio taio 3, asAro niviTTho asAro uThThio esa cauttho 4, sArazcAtra jJAnAdi, AdigrahaNAdarzanaM cAritraM // 17 // ma ceti, tena jJAnAdinA sahito yaH sAdhuH sa sasAro bhaNyate / atra ca samudravaNijA dRSTAntaH // ego samuddavaNio bohitthaM " bhaMDassa bhariuM sasAro gao, sasAro ya pauraM hirannAi viDhaveUNa Agao / aNNo puNa sasAro bhaMDaM gaheUNa gao nissAro | Agao, kavaDiyAevi rahio, taMpi puvvillayaM hAreUNa Agao / aNNo asAro aMgabIo NihiraNo gao sasAro bha Agao pabhUyaM viDhaveUNa / aNNo puNa asAro hiraNNarahio gao asAro ceva Agao kavaDiyAevi rahio // evaM | sAdhorapi sArAsArayojanA karttavyA vaNignyAyena / candra. : oghaniryukti-568: TIkArtha : udgamadoSothI zuddha, utpAdanA doSothI zuddha ane eSaNAdoSathI rahita evA goLa vagere rUpa bhojanane sAdhAraNa tarIke na jANato sAdhu, atyaMta duSTa bhAvathI vadhu pramANamAM jAte grahaNa karato e sAdhu apradhAna = jJAna darzana-caritranI apekSAe asAra thAya che. (Azaya e che ke AkhI mAMDalImAM je A bhojanavALu pAtru vai pharatuM hoya temAMthI dareka sAdhue ucita mApamAM ja vastu levI joIe ke jethI e vastu badhAne sarakhA bhAge maLI rahe. Ama // 17 // Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 E e bhojanane AkhA gacchanA mATe sAdhAraNa jANIne e pramANe levAne badale jo koI sAdhu Asakti vagerene lIdhe vadhu zrI ogha- 7 pramANamAM laIne vApare to bIjA sAdhuone na maLe. ochuM maLe. AvuM karanArA sAdhumAM jJAnAdiguNo tucchakakSAnA hoya eTale niryukti na te asAra kahevAya. viziSTajJAnAdiguNo rUpI sAra enI pAse nathI.) bhAga-2 ema ugama-utpAdanA doSothI zuddha, eSaNAdoSathI rahita AvA dravyane "A sAdhAraNa che, badhA sAdhuonI AmAM || 618. v mAlikI che." e pramANe jANato, aduSTa mana vaDe goLa vagerenA koLIyAne yogya mApamAM grahaNa karanAro sAdhu jJAna-darzana ja cAritra rUpa sAravALo bane. prazna : sAdhu jo vadhAre laI le, to eTalA mAtrathI asAra kema bane ? uttara : udgama-utpAdanAthI zuddha, eSaNAdoSa rahita evA bhojanane "A badhA mATe samAna che" e nahi jANato bA ' te sAdhu duSTabhAvathI vadhAre pramANamAM le to e sAdhu corI karanAra bane eTale e asAra bane. prazna : te sAdhu vaLI sasAra kevI rIte bane ? uttara : udgamotpAdanAdoSathI zuddha, eSaNA doSathI rahita evI gocarIne "A badhAyane mATe samAna che." e pramANe 5 jANato aSTa antarAtmAvALo svalpa grahaNa karanAra sAdhu nirjarA pAme che. AthI e jJAna-darzana-cAritra vaDe saMsAra bane IM che. sasAra sAdhu kyAreka bhojana mATe besato sasAra hoya, kyAreka besI cUkelo sasAra hoya, kyAre Ubho thayelo saMsAra = = * * fe Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T * zrI odha- vyu niryukti bhAga-2 ji || 619 // ma Na bha hoya... A vAtane dekhADavA mATe kahe che ke anya eTale vAla-caNA vagere hInavastuo, te paNa pAchI attva eTale paryuSita - ghaNo samaya thaI gayo hoya tevI... AvI antyAnya vastune vAparIza" e pramANenA pariNAmathI mAMDalImAM beThelo je sAdhu vApare. te ja pramANe A sAdhu pariNAmavALo hovAthI sasAra beThelo ane sasAra Ubho thayelo gaNAya. kemake eno zubha pariNAma patana pAmyo nathI. A ja pramANe traNa bhAMgAo joDavA. temAM pahelo bhAMgo (1) sasAra vAparavA beTho ane sasAra ja Ubho thayo. (2) sasAra vAparavA beTho ane asAra ja Ubho thayo. (3) asAra vAparavA beTho tane sasAra Ubho thayo. (4) asAra vAparavA beTho ane asAra Ubho thayo. ahIM sAra eTale jJAnAdi. Adi zabdathI darzana ane cAritra levA. A jJAnAdithI yukta sAdhu te sasAra kahevAya. A viSayamAM samudra nAmanA viNakanuM (athavA to samudra dvArA vepAra karanArA vaNikanuM) dRSTAnta che. eka samudra nAmano viNaka kariyANAnuM vahANa bharIne sasAra gayo ane puSkaLa suvarNAdine meLavIne sasAra pAcho 16 Avyo. yasa bha jeo va o ma || 619 || Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jodha niryukti bhAga-2 mo Ur sa // 620 // ma paNa bha sma bIjo eka vaNika sasAra chato kariyANuM laIne gayo ane badhuM gumAvI, eka koDI paNa kamAyA vinA niHsAra pAcho Avyo. je jUnuM dhana hatuM te paNa hArIne Avyo. trIjo asAra vaNika mAtra potAnA zarIra sAthe, suvarNAdi vinA nIkaLyo ane puSkaLa kamAIne sasAra pAcho Avyo. * cotho vaLI asAra suvarNarahita gayo ane asAra ja pAcho Avyo. eka koDI paNa pAse na rahI. A rIte vaNikanA nyAyathI sAdhunI paNa sAra-asAranI yojanA karavI. o.ni. : vRtti : evaM teSAM bhuJjatAM yadi patadgrahako bhramannevArddhapathe niSThAM yAti tadA ko vidhirityata Aha - jattha puNa paDiggahago hojja kaDo tattha chubbhae annaM / mattagagahiuvvariaM paDiggahe jaM asaMsa // 575 // jaM puNa gurussa sesaM taM chubbhai maMDalIpaDiggahake / bAlAdINa va dijjai na chubbhaI sesagANa'hiaM // 576 // kolaDiggahage viANiuM pakkhive davaM sukke / abhattaAiNaTThA bahu laMbhe jaM asaMsaTTaM // 577 // mA~ ttha Na 5 ma hA // 620 // Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriimodhniryukti bhAga-2 // 21 // mA yatra punarbhuJjatAM patadgrahako bhavet 'kaDo 'tti niSThitabhakto jAtaH sAdhuparyantamaprApta eva, tatra kiM karttavyamityata Aha-'tatra' tasminniSThitabhakte patadgrahake'nyadbhaktaM prakSipyate, tatazca yasmin sAdhau sa niSThitaH patadgrahastasmAdArabhya tenaiva krameNa punardhAmyate, mAtrake vA yadvAlAdInAM prAyogyaM gRhItamAsIt, tadidAnImudvaritaM tadasaMsRSTaM sat patadgrahe prakSipya patadgraho yasmin sAdhau niSThitastasmAdArabhya punabhraMmatIti / yatpunargaroH zeSaM bhuJjato jAtaM tatsaMsaSTamapi prakSipyate maNDalIpatadgrahake, bAlAdInAM vA dIyate tadAcAryodaritaM, yatpunarAcAryavyatiriktAnAmudaritam - adhikaM jAtaM tanna prakSipyate maNDalIpatadgrahake saMsRSTaM sat / kiJca, 'sukkatti ekaH zuSkeNa bhaktena patadgrahaH, apara: 'ullatti ArdraNa bhaktena patadgrahaH, evaM vijJAya tataH prakSipeTvaM 'sukke 'tti zuSkabhaktapatadgrahe, yena toyaprakSepeNa saMjAtabandhaM tadbhaktaM sukhenaiva kavalaiguhyate, atha bahulAbhaH saMjAtaH-pracuraM labdhaM guDAdi tato'saMsRSTameva dhriyate, kimartham ?, abhaktArthikAnAmarthe, yena manojJaM bhavet / candra, : prazna : A pramANe teo vAparatA hoya ane pharatuM pAtra aDadhe raste ja khAlI thAya to pachI zuM vidhi ? (pIrasanAro pAtra laIne pIrasato hoya ane emAM 50mAMthI 15, 20, 25 sAdhune pIrasAyuM ane pAtra khAlI thayuM, to pachI hA ve zuM viSa ?) - uttara : oghaniryukti-575 thI 77: TIkArtha : jo vaLI sAdhuo vAparatA hoya ane adhavacce e pAtranuM badhuM bhojana Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi khAlI thaI jAya, eTale ke chellA sAdhu sudhI e pAtra na pahoMce ane adhavacce khAlI thAya to pachI tyAM zuM karavuM? e kahe zrI ogha che ke khAlI thayeluM che bhojana jemAMthI tevA te pAtrAmAM bIjuM bhojana nAMkhavuM ane pachI je sAdhune vize e pAtru khAlI thayeluM niryukti hatuM, tyAMthI mAMDIne teja kramathI e pAtru pharI pheravavuM. (Azaya e che ke daza-bAra pAtrAomAM gocarI AvI che, emAMthI bhAga-2 ekapAtrAmAM vadhAre gocarI bharI sAdhuone ApavAnI zaru kare ane aDadhA sAdhuone pIrasAya ane tyAM ja e khAlI thaI jAya to pachI je bIjA pAtrAomAM gocarI paDI che, e A pAtrAmAM pAchI bharI daI pachI jyAMthI aTakyA hoya tyAMthI pharIthI ja pIrasavAnuM zaruM kare.). athavA to evuM paNa bane ke vahelA vAparavA beThelA bAlAdine mAtrakanI aMdara je bAlAdiprAyogya bharIne ApeluM hatuM, . temAMthI je vadheluM hoya ane eMThuM na thayuM hoya tene e pAtrAmAM bharIne je sAdhumAM e pAtru khAlI thaI gayuM tyAMthI mAMDIne | T pharIthI e pAtru AgaLa bhamAvAya. (eTale ke sAdhu pIrase.) hA ! gurune vAparatA vAparatA je kaMIka zeSa vadhyuM hoya e to eMThuM hoya to paNa mAMDalInA pAtrAmAM pAchuM nAMkhI zakAya che. emAM vAMdho nathI. ' athavA to AcAryanI vadhelI te gocarI bAlAdine apAya. jayAre AcArya sivAyanA sAdhuonI je gocarI vadhI hoya, dAte jo eMThI thayelI hoya to mAMDalInA pAtrAmAM na nakhAya. vaLI eka pAtru sukA bhojanavALuM hoya ane bIjuM pAnuM (snigdha) bhInA bhojanavALuM hoya. Tu 622 .. Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have jo zuSka bhojana hAthathI levAmAM muzkelI paDatI hoya, DhoLAI jatuM hoya to pachI te sukA bhojanavALA pAtrAmAM zrI odhaniryukti na dUdha-pravAhI nAMkhI de, ke jethI pANI paDavAthI e sukuM chUTuM bhojana baMdhAI jAya ane eTale pachI sahelAIthI koLIyA vaDe te bhojana laI zakAya. (dA.ta. ekalo loTa hoya, to e hAthamAM levA karavAmAM ocho vatto DhoLAya to kharo ja. paNa eja bhAga-2 loTamAM jo pANI nAMkhI piMDa banAvI daIe to pachI emAMthI ekapaNa kaNiyo DhoLAvAno prazna ja na Ave. sAdhuo paNa | 623 | mahAvairAgI hovAthI AvA pANI nAMkhelA bhojana paNa vAparI jAya.) have jo gocarI ghaNA vadhu pramANamAM maLI hoya, goLa vagere khUba maLyA hoya to tene cokhA ja dhArI rAkhavA. kSI prazna : zA mATe ? uttara : upavAsavALAo mATe ke jethI teone te anukULa rahe. (Azaya e che "gocarI vadhavAnI che." ema khabara | ja paDe to emAMthI goLa vagere sArI vastuo cokhkhI rAkhe, ke jethI chelle gocarI vadhI paDe to upavAsI vagerene khapAvavA ja mATe ApI zakAya. have jo goLa vagere sArI vastuo pahelA vAparI lIdhI hoya ane pAchaLathI zuSka vagere vadhe ane e 1 * upavAsIne khapAvavA ApavI paDe to emAM ene khapAvavAmAM khUba pratikULatA rahe. eTale A vAta karI che.) + grahaNazuddhi kahevAI gaI. vRtti : adhunA bhuJjataH zodhirucyate, sA ca caturdhA, etadevAha - Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yo zrI jodhatthu niryukti bhAga-2 ma // 624 // ma Na bha ga o ma o.ni. : sohI cakka bhAve vIiMgAlaM ca vigayadhUmaM ca / rAgeNa saiMgAlaM doseNa sadhUmagaM jANe // 578 // jattAsAhaNaheuM AhAreMti javaNaTTayA jaiNo / chAyAlIsaM dosehiM suparisuddhaM vigayarAgA // 579 // hiyAhArA mitAhArA appAhArA ya je narA / sa na te vijjA tigicchaMti appANaM te tigicchgA // 580 // zuddha catuSkaM bhavati nAmasthApanAdravyabhAvarUpaM, tatra nAmasthApanAdravyazodhiH pUrvavat, bhAvaviSayA punaH zodhiH ga vigatAGgAraM vigatadhUmaM ca bhuJjato bhAvazodhirbhavati, kathaM sAGgAraM kathaM vA sadhUmaM bhavatIti ?, etadevAha - 'rAgeNa' ityAdi sugamaM // 'cAritrayAtrAsAdhanArthaM ' dharmasAdhananimittamAhArayanti yApanArthaM - zarIrasaMdhAraNArthaM munayaH SaTcatvAriMzaddoSaiH suparizuddhamAhArayanti, ke ca te ?, SoDazodgamadoSAH SoDazotpAdanAdoSAH dazaiSaNAdoSAH saMyojaNA pamANaM saiMgalaM sadhUmagaM cetyete SaTcatvAriMzat, ebhirvizuddhaM sad vigatarAgA AhArayanti // silogo sugamaH / ukto bhuJjanavidhiH, ma hA // 624 // Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = zrI oghaniryukti bhAga-2 '# # | 625 / = = = candra. : have vAparanArA sAdhunI zuddhi kahevAya che. te cAra prakAre che. e ja vAtane kahe che. oghaniryukti-578-579-580: TIkArtha : nAma-sthApanA-dravya ane bhAva ema zuddhimAM cAra prakAra che. nAma ane sthApanA sugama che. dravyazuddhi pUrvanI jema jANavI. jayAre aMgArarahita ane dhUmarahita vAparanArA sAdhune bhAvazuddhi thAya. 5 prazna : gocarI aMgAravALI ke dhUmavALI kevI rIte thAya ? uttara : rAgathI gocarI vApare to e aMgAravALI bane ane dveSathI e gocarI ghUmavALI bane. dharmane sAdhavA mATe zarIrane TakAvavuM jarUrI che ane eTale zarIrane TakAvavA mATe sAdhuo 46 doSothI vizuddha evA | - AhArane vApare. prazna : te doSo kayA che ? o uttara : 16 ugamadoSo, 16 utpAdanA doSo, daza eSaNA doSo... saMyojana, pramANa, sAMgAra ane sadhUma A 4 mAMDalI doSo ema kula 46 doSo thAya. A doSo vinAnI gocarIne rAgarahita thaIne sAdhuo vApare. - hitakArI AhAravALA, mApasara AhAravALA, alpa AhAravALA je manuSyo che, vaidyo teonI cikitsA karatA nathI paNa te AtmAo potAnA AtmAnI cikitsA kare che. bhojana karavAnI vidhi kahevAI gaI. = = = da25 | Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 26 // zrImodha-tyu vRtti : 'kAraNe'tti dvAraM vyAkhyAnayannAha - niryukti o.ni. : chahamannayare ThANe kAraNami u Agae / bhAga-2 AhArejja mehAvI saMjae susamAhie // 581 // veyaNaveyAvacce iriyaTThAe ya saMjamaTThAe / tahapANavattiyAe chaTuM puNa dhammaciMtAe // 582 // o.ni.bhA. : natthi chuhAe sarisiyA veyaNA bhuMjejja tappasamaNaTThA / chAo veyAvaccaM na tarar3a kAuM ao bhuMje // 290 // iriyaM navi sohei pehAIyaM caM saMjamaM kAuM / thAmo vA parihAyai guNaNuppehAsu ya asatto // 291 // SaNNAM sthAnAnAmanyatarasmin sthAne-kAraNe Agate sati AhArayenmedhAvI saMyataH susmaahitH| kAni ca tAni SaT ra sthAnAni ? ityata Aha-vedanA-kSudvedanA tatprazamanArthaM bhuGkte, tathA vaiyAvRttyArthaM tathA IryApathikAzodhanArthaM tathA saMyamArthaM // 26 // Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha-tyu sa ca pehopehapamajjaNAdilakSaNaH, tathA 'pANavattiyAe' prANasaMdhAraNArthaM, SaSThaM punardharmacintArthaM bhuGkte / niyati idAnImenAmeva gAthAM bhASyakRtpratipadaM vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavavyAcikhyAsayAha-nAsti kSutsadRzI vedanA'to (bhAga-2 / bhuJjIta tatpazamanArtham / dAraM / 'chAo'tti bubhukSito vaiyAvRttyaM kartuM na zaknoti ato bhuGkte / dAraM / IryApathikAM bubhukSito na zodhayati yato'tastacchodhanArthaM bhuGkte / dAraM / tathA 'pehAIyaM catti 'pehopehapamajjaNa' ityAdikaM saMyama // 27 // bubhukSitaH kartuM na zaknoti yato'to bhuGkte / dAraM / 'thAmo vA' prANastasya parihANirbhavati yadi na bhuGkte atastadarthaM bhuJjIta / dAraM / tathA guNanaM pUrvapaThitasya anuprekSA-cintanaM granthArthayoH etadasau kartumasamarthaH san bhuGkte / dAraM / candra. ? have kAraNa dvAranuM vyAkhyAna karatA kahe che. oghaniryukti-581-582, bhASya-290-291 : TIkArya che kAraNomAMthI koIpaNa ekAda kAraNa paNa AvI paDe to paNa susamAhita, maryAdAvAna sAdhu AhAra vApare. prazna : te 7 sthAno - ||29yaa cha ? 6.12 : (1) bhUpanI vahanAne zAMta 2vA bhATe vA53. tathA (2) vaiyAvayya 42vA mATe (3) yasamitinI zuddhi bhATe hA (4) saMyama pAlana, mATe vA53. saMyama prekSA-6pekSA-prArthanA 17 52no cha. (5) prA. 214vA mATe ane. (6) dharmaciMtana karavA mATe vApare. E27 // Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 // 628|| R have bhANakAra Aja gAthAnA pratyeka padonuM vyAkhyAna kare che. temAM pahelA to prathama avayavane kahe che. (1) bhUkha jevI koI vedanA nathI, mATe bhUkhane zamAvavA mATe vApare. (2) bhUkhyo thayelo sAdhu vaiyAvacca na karI zake, A kAraNasara vApare. (3) bhUkhyo thayelo IryAsamitine zuddha na pALI zake, mATe ja tenI zuddhi mATe vApare. (4) bhUkhyo thayelo sAdhu prekSAdi rUpa 17 prakAranA saMyamane pALI na zake, mATe vApare. (5) jo vApare nahi, to jIvananI hAni thAya. mATe jIvana TakAvavA mATe vApare. (6) pUrve bhaNAyelA sUtra ke arthanuM punarAvartana karavuM e guNana kahevAya. ane sUtra ane arthanuM ciMtana karavuM e = anuprekSA kahevAya. Ane karavA mATe asamartha banelo sAdhu e karavAnI zakti meLavavA vApare. o.ni. : ahava na kujjAhAraM chahiM ThANehiM saMjae / pacchA pacchimakAlaMmi kAuM appakkhamaM khamaM // 583 // o.ni.bhA. : AyaMke uvasagge titikkhayA baMbhaceraguttIe / pANadayAtavaheuM sarIravoccheyaNaTThAe // 292 // F ' = = ; 628 Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha-tyu niryukti bhAga-2 // 28 // E PREBERE P. GE AyaMko jaramAI rAyA sannAyagA va uvasaggA / baMbhavayapAlaNaTThA pANidayAvAsamahiyAI // 293 // tavaheu cautthAI jAva chammAsio tavo hoi| chaTuM sarIravoccheyaNaTThayA hoyaNAhAro // 294 // o.ni. : eehiM chahiM ThANehiM aNAhAro ya jo bhave / dhamma nAikkame bhikkhU jhANajogarao bhave // 584 // athavA na kuryAdevAhAramebhiH SaDbhiH sthAnairvakSyamANalakSaNaiH / tatra niyuktikAra eva SaSThaM padaM vyAkhyAnayannAha'pacchA pacchimakAlaMmi' pazcimakAle-saMlekhanAkAle 'AtmakSamAm' AtmahitAM kSamAM-kSAntimupazamaM kRtvA tataH pazcAtsukhena zarIraparikarmAnantaraM sarvAhAraM muJcatIti / idAnI bhASyakAra eva etAni SaTsthAnAni pradarzayannAha-'AtaGkaH' jvarAdirvakSyate, tathA 'upasargaH' rAjAdijanitaH, eteSAM 'titikSArthaM' sahanArthaM na bhoktavyaM, tathA brahmacaryaguptyarthaM ca na bhoktavyaM, tathA prANidayArthaM ca na bhoktavyaM, tathA tapo'rthaM zarIravyavacchedArthaM ca na bhoktavyamiti / idAnI bhASyakRt pratipadaM vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavavyAcikhyAsayA''ha-AtaGko-jvarAdiH, AdigrahaNAdanyo vyAdhiryatra bhojanaM na pathyaM, F 0 628 // Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = niryukti ' = tadarthaM na bhuGkte / dAraM / rAjJA rAjakuladhAraNAdirUpo yadhupasargaH kRtaH, sannAyagA vA-svajanA yadi unniSkramaNArthamupasargaM zrI ogha-thi. kurvate tato na bhuGkte / dAraM / brahmavratapAlanArthaM na bhuGkte, yato bubhukSitasyonmAdo na bhavati / dAraM / prANidayArthaM na bhAga-2 bhuGkte, yadi varSati mahikA vA nipatati / dAraM / tapo'rthaM na bhuGkte tacca caturthAdi yAvatSaNmAsAstAvattapo bhavati tadarthaM na bhuGkte / dAraM / SaSThaM zarIravyavacchedArthamanAhAraH sAdhurbhavatIti // ebhiH pUrvoktaiH SaDbhiH sthAnairanAhArako bhavati sa dharma / / 30 // ma nAtikrAmati bhikSurato dhyAnayogaratena bhavitavyamiti / candra. : oghaniryukti-583, oghaniryukti-bhAgya-292-93-94, oghaniryukti-584: TIkArtha : (upara AhAra vAparavAnA kAraNo darzAvyA, have enAthI taddana viparIta AhAra na vAparavAnA kAraNone darzAve che) athavA A AgaLa " kahevAtA che kAraNosara pote AhAra na vApare. temAM niryuktikAra ja chaThThA padanuM vyAkhyAna karatA kahe che ke saMlekhanA karyA : bAda AtmAne hitakArI evI kSamAne - upazamabhAvane pAmIne sukhethI zarIranI saMlekhanA karyA bAda badhA ja AhArane choDI 'o de. have bhAgyakAra ja A cha sthAnone dekhADatA kahe che. (1) AtaMka eTale javara vagere AgaLa kahevAze. (2) rAjAdithI utpanna thayelo upasarga Ave. A AtaMka ane upasargane sahana karavA mATe na vApare. = Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) tathA brahmacaryanI gupti mATe na vApare. zrI oghaniryukti (4) tapa mATe (5) zarIranA vyavaccheda mATe na vAparavuM. bhAga-2 have bhASyakAra pratyeka padonuM vyAkhyAna kare che. temAM prathama avayava AtaMkanuM vyAkhyAna karavAnI icchAthI kahe che ke . (1) AtaMka eTale tAva vagere. Adi zabdathI bIjA paNa rogo jevA ke jemAM bhojana karavuM hitakArI = pathya na hoya, to + 631 e vakhate vAparavuM apathya hovAnA kAraNe na vApare. " (2) rAjAe sAdhune rAjakuLanI aMdara pakaDI rAkhavA - pUrI devA vagere rUpa upasarga karelo hoya athavA to koI svajano sAdhune dIkSA choDAvavA mATe upasarga kare to e vakhate na vApare. (AvA vakhate na vAparavAthI upasarga dUra zI rIte thAya? | e eka prazna che. tenuM samAdhAna e ke (1) sAdhu upavAsa kare to e tapanA prabhAvathI devanI sahAya maLe ane A upasarga ja 1 TaLe, (2) sAdhune upavAsa upara utarelo jANI rAjAsvajanAdi gabharAI jAya. "A rIte to A marI ja jaze." ema | vicArI chevaTe ene choDI mUke. Ama AvI rIte upasarga TaLe. bAkI jo bIjI koI rIte bhAgI javAdi dvArA upasarga TaLI gha jato hoya to to koI vAMdho ja nathI. tyAM vAparavAnuM baMdha karavAnI jarUra nathI.) 5 (3) brahmacaryanuM pAlana karavA mATe na vApare. kemake bhUkhyAne unmAda na thAya, eTale jo vApare nahi, to kAmonmAda zAMta thavAthI brahmacaryapAlana saraLa bane. (4) jIvadayA mATe eTale ke varasAda ke dhummasa hoya to na vApare. meM 1 thas a 631 || Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA zrI jodha- tthu niryukti bhAga-2 // 32 // ma Na (5) tapa karavA mATe na vApare. te tapa upavAsathI mAMDIne cha mAsano che. te ka2vA mATe na vApare. (6) zarIrano vyavaccheda karavA mATe sAdhu aNAhArI bane. A pUrve kahelA cha sthAnonA kAraNe je sAdhu AhAratyAgI bane te dharmanuM ullaMghana karato nathI. mATe sAdhue dhyAnayogamAM sIna rahevu. vRtti : Aha- idamuktaM SaDbhiH kAraNairAhAra AhArayitavyaH SaDbhizca kAraNairnAhArayitavyastatkimetatadbhojanasamapavAdapadaM ?, ucyate, apavAdapadamevaitad, yataH - o.ni. : bhuMjato AhAraM guNovayAraM sarIrasAhAraM / vihiNA jahovaiTTaM saMjamajogANa vahaNaTThA // 585 // ma bhuJjannAhAraM, kiMviziSTaM ? - guNopakAraM' jJAnadarzanacAritraguNAnAmupakArakaM, tathA zarIrasya sAdhAraM zarIrasya saMdhAnakamAhAraM bhuJjan vidhinA-grAsaiSaNAvizuddhaM 'yathopadiSTam' AdhAkarmAdirahitaM 'saMyamayogAnAM' saMyamavyApArANAM vahanArthaM bhuJjannapavAdapadastha eva bhuGkte nAnyathA / idAnIM samuddiSTe sati saMlihanakalpaH karttavyaH - bhikSAbhaktaviliptAnAM vI pAtrakANAM saMlihanaM karttavyamityarthaH tathA cAha - tyu NaM UT y ma gang ssa 11 EUR 32 || Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha- dhu niryukti bhAga-2 NaM candra. : prazna : tame kahI gayA ke cha kAraNosara AhAra vAparavo ane cha kAraNosara AhAra na vAparavo. to pachI e vicAra Ave che ke zuM A bhojana apavAda pada che ? uttara : hA, A apavAda pada ja che. kemake oghaniryukti-585 : TIkArtha : jJAna-darzana-cAritra rUpa guNone upakArI, zarIrane AdhAra ApanAra, vidhi vaDe eTale // 633 // // ke grAsaiSaNAthI zuddha, AdhAkarmAdi rahita tevA AhArane saMyama vyApAronA vahana mATe vAparato sAdhu apavAda mArgamAM rahelo chato ja vApare. (paNa utsargamArge e vAparato nathI.) rA bhojana vaparAI gayA bAda saMlihanakalpa karavAno che. eTale bhikSA rUpa bhojana vaDe kharaDAyelA pAtrAonI ghasImaiM ghasIne zuddhi karavI. o.ni. : bhuttaTThiyAvaseso tilaMbaNA hoi saMlihaNakappo / apahuppaMte annaM choDhuM taya laMbaNo Thavae // 586 // saMdiTThA saMlihiuM paDhamaM kappaM tu diMti kaluseNaM / taM pAuM muhamAso bitiyacchadavassa giNhaMti // 587 // bha Na 'ma Na ga ma o ma vI. || 633 || Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha niryukti EP bhAga-2 // 4 // dAUNa bitiyakappaM bahiA majjhaTThio u davahArI / to deti taiyakappaM doNhaM doNhaM tu AyamaNaM // 588 // bhuktAnAmavazeSo yaH sa saMlekhanakalpaH karttavyaH, sa cAvazeSo na jJAyate kiyatpramANa: ? ata Aha - 'trilambanaH' trikavalaH kavalatrayapramANo bhuktAvazeSa: saMlekhanakalpaH karttavyaH, yadA tu trikavalapramANa: saMlekhanakalpo na bhavati Na tadA'paryApyamANe'nyadapi tasmin pAtrake bhaktaM prakSipya tatastrIn kavalAn sthApayati / sandiSTAH' bhuktAH santaH saMlihya pAtrakANi punazca prathamaM kalpaM dadati kaluSodakena, punazca tatpItvA 'muhamAso'tti mukhasya parAmarza:-pramArjanaM kurvantIti, | punazca dvitIyakalpArthamacchasya dravasya grahaNaM kurvantIti, gRhItvA ca kalpArthamacchadravaM maNDalyA utthAya bahiH pAtrakaprakSAlanArthaM gacchanti / tatra ca dattvA dvitIyakalpaM 'bAhyataH' pAtrakaprakSAlanabhUmau, te ca maNDalyAkAraNa tatropavizanti, teSAM ca madhye sthito dravadhArI bhavati, sa ca pAtraprakSAlanaM sarveSAmeva prayacchati, tato dadati te sAdhavaH pAtrakANAM tRtIyaM kalpaM, punazca pAtrakaprakSAlanAnantaraM 'doNhaM doNhaM tu AyamaMNa 'ti dvayordvayoH sAdhvoH pAtrakeSu 'AcamanArthaM' nirlepanArthamadakaM prayacchatIti / candra.: oghaniryukti-586-587-588: TIkArthaH vAparI cUkelA sAdhuone je avazeSa bAkI hoya te saMlekhana kalpa tarIke karavo. (gocarI vAparatA pahelA amuka TukaDA jUdA rAkhI mUke. badhu vAparyA pachI e rAkhelA TukaDAo-koLIyAo vaDe 4 // Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAtru ghasI ghasIne sApha karavAmAM Ave. A rakhAtA koLIyAo e ja saMlihanakalpa kahevAya.) te bAkI raheluM keTaluM hoya = zrI ogha keTalA pramANavALuM hoya e nathI jaNAtuM. eTale kahe che ke jyAre traNakoLIyA pramANa saMlihanakalpa na rahe (eTale ke jeTaluM ? niryukti lIdheluM e badhuM ja vaparAI jAya. sukA traNa koLIyA bAkI na rahe tyAre) te pAtrAmAM bIjuM bhojana nAMkhIne pachI traNa koLIyAne | bhAga-2 | sthApI rAkhe. (TuMkamAM badhuM vAparI lIdhA bAda traNa koLIyA sukI vastunA = roTalI vagerenA vadhavA joIe...) | 6355 - Ama vAparyA bAda traNa koLIyA vaDe AkhuM pAtru ghasIne sApha karyA bAda pachI e pAtrAone kaluSa - malina - 5 ja DahoLAyelA pANI vaDe kalpa Ape. (eTale ke cokakhu pANI jUThuM kADhyA bAda je DahoLuM pANI hoya te pANIthI e pAtrAone ja prathamavAra dhUe) pachI e pANI pI jaIne bhInA hAtha vaDe mukhane svaccha kare. (moDhA upara kaMIka anAjanA kaNAdi lAgelA , | hoya to bhIno hAtha pheravavAthI e nIkaLI jAya.) e pachI bIjo kalpa karavA mATe (eTale ke bIjIvAra e pAtrA dhovA mATe) cokakhu pANI grahaNa karIne mAMDalImAMthI ' UbhA thaIne bahAra pADyu dhovA mATe jAya, tyAM bIjo kalpa ApI de ane pachI te pAtraka prakSAlana bhUmimAM te sAdhuo mAMDalInA AkAre bese. teomAM je dravadhArI - zuddha pANInuM pAtru dhArIne rahelo hoya te badhA sAdhuone pAtrAnA prakSAlana mATe pANI Ape. ane eTale pachI te sAdhuo pAtrAne trIjo kalpa Ape. Ama pAtrakanuM traNavAra prakSAlana thaI gayA bAda be be sAdhuone nirlepana mATe mAtrakomAM pANI Ape. (sthaDila bAda gudAnI zuddhi karavI e nirlepana) ke na ), 63pa che. va Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 // 66 // vRtti : eSa tAvadanudvarite bhakte vidhiruktaH, yadA tu punarudvaritaM bhaktaM bhavati tadA ko vidhirityata Aha - o.ni. : hojja siA uvvariyaM tattha ya AyaMbilAiNao hojjA / paDidaMsi ya saMdiTTho vAharar3a to cautthAI // 589 // mohatigicchavigiTTha gilANa attaTThiyaM ca mottUNaM / sese gaMtuM bhaNaI AyariyA vAharaMti tumaM // 590 // apaDihaNato AgaMtu vaMdiuM bhaNai so ya Ayarie / saMdisaha bhuMja jaM sarati tattiyaM sesa tasseva // 591 // abhaNaMtassa u tasseva sesao hoi so vivego u / bhaNie tassa u guruNA esuvaeso pavayaNassa // 592 // bhuttaMmi paDhamakappe kayaMmi tasseva deMti taM pAyaM / jAvatiaMtia bhaNie tasseva vigiMcaNe sesaM // 593 // Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ 'bhavet' syAt kadAcidudvaritaM tatra' sAdhUnAM madhye kadAcitkecidAcAmlAdino bhavanti AdigrahaNAdabhaktArthiko vA zrImodha-tyu | kazcidbhavettatastadudvaritaM bhaktaM ratnAdhika AcAryAya pradarzayati, punazca pradarzitabhakto guruNA ca 'sandiSTaH' uktaH yaduta niryukti bhAga-2 AhvayAcAmlAdIn sAdhUn yena tebhyo dIyate, punazcAsau ratnAdhikaH san caturthAdIn sAdhUn vyAharati / sa ca vyAharanetAnna vyAharati, mohacikitsArthaM ya upavAsikaH sthitastaM na vyAharati tathA vikRSTatapasaM sAdhuM na vyAharati, || 37 // ma vikRSTatapAzcASTamAdArabhya bhavati, tasya ca kadAciddevatA prAtihAryaM karoti atastasya na dIyate, glAnazca jvarAdinA taM ca na vyAharati, AtmalabdhikaM ca na vyAharati, etAnanantaroditAn sAdhUna muktvA zeSAn sAdhUn gatvA bhaNati, yaduta AcAryA | vyAharanti yuSmAn, teSAM ca madhye yazcaturthAdika AkAritaH sa AkarNya kiM karoti ? ityAha-anatilaGghayan gurorAjJAmAgatya vanditvA bhaNati tamAcAryaM yaduta-saMdizata yUyaM, AcAryo'pi bhaNati-bhuJjIta, so'pi bhaNati-jaM sarati tattiaM bhuJjAmi, zeSaM yadudvarati tattasyaiva yasya satkaH pratigrahakaH, punazca sa eva pariSThApayatIti / athAsau sAdhurevaM na ga bhaNati yaduta 'jaM sarai tattiaM' tatastasya evamabhaNatastasyaiva yaccheSaM bhaktamudvaritaM tadbhavati, sa eva 'vivecakaH' pariSThApaka ityarthaH, bhaNite tu evaM 'jAvaiyaM sarai tAvaiyaM sAremi tti, tatastasyaiva sAdhoryasya satkaH patadgrahakaH tasyaiva guruNA patadgrahakaH samarpayitavyaH, punaH sa eva kalpaM dadAti / ayaM pravacanasya pUrvokta upadezaH / atha yadudvarati tatsarvaM bhukte tatastasmin bhukte sati tasya pAtrakasya prathamakalpaM dadAti, kRte ca tasmin prathamakalpe tasyaiva sAdhoryasya satkaH ra patadgrahakastasyaiva tatpAtrakaM 'dadAti' samarpayatItyarthaH, arthatanna brUte yaduta jAvaiyaM sarai tAvaiyaM sAremitti, tataH FIE37 // Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAvatiaMti abhaNite sati tasyaiva sAdhoryaH pAriSThApanikabhoktA tasyaiva yaduvaritaM zeSaM tatparityAjyaM bhavati / idaM ca zrI ogha pUrvoktasyaiva vyAkhyAnaM draSTavyaM na tu punaruktamiti / niryukti bhAga-2 candra. Ama A to jayAre bhojana na vadhe tyAranI vidhi batAvI. jyAre bhojana vadhe, tyAre zuM vidhi che ? e have kahe che. | 385 oghaniryukti-589 thI 593 : TIkArtha : kyAreka evuM bane ke lAvelI gocarI vadhI paDe, to te sAdhuomAM keTalAka sAdhuo AMbilAdivALA hoya. gAdri zabdathI upavAsIo levAnA. have ratnAdhika sAdhu te vadheluM bhojana AcAryane dekhADe, A rIte bhojana dekhADAya eTale pachI guru kahe ke "AMbilAdi karanArA sAdhuone bolAva ke jethI teone ApI zakAya." A rIte Adeza karAyelo ratnAdhika upavAsAdivALA sAdhuone bolAve. a sAdhuone bolAvanAra te ratnAdhika have batAvAtA sAdhuone na bolAve. mI (1) moha rUpI rogane dUra karavA mATe je upavAsI banelo hoya, tene na bolAve. (2) akramAditapavALA sAdhune na bolAve. vikRSTatapa aTTamathI zarU thAya. AvA tapasvIne koI deva sAnnidhya karato hA hoya e zakya che eTale tene vadhelI gocarI na apAya. (dava jato rahe.) vai (3) tAva vagere vaDe je glAna hoya, tene na bolAve. 6 | = 14 - 5 638 Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha (4) "pote ja lAvelI gocarI pote vAparavI" AvA prakAranA abhigrahavALAne na bolAve. A cAra prakAranA upavAsI vagere sAdhuone choDIne bAkInA AMbilAdinA abhigrahavALAone jaIne te ratnAdhika niyukti no ke "AcArya tamane have e badhA sAdhuonI aMdara je upavAsI vagere sAdhu bolAvAyelo hoya te A sAMbhaLIne zuM kare ? e kahe che ke // 639I F gurunI AjJAne leza paNa na ullaMghato te sAdhu guru pAse AvI vaMdana karIne te AcAryane kahe ke, "Apa Adeza pharamAvo" | AcArya paNa kahe ke, "A vadhyuM che. te vAparI jAo." te paNa kahe che ke, "jeTaluM cAlaze, eTaluM vAparI laIza." eNe potAne cAle eTaluM laI lIdhA bAda pachI je vadhe, te e pAtru je sAdhunuM hoya tene ja ApI devAmAM Ave, te | * ja sAdhu paraThave. have jo A khapAvanAra sAdhu ema na kahe ke, "jeTaluM cAlaze, teTaluM vAparIza" ane e pAtru laI le, to pachI A " rIte bolyA vinA khapAvanArane vadhI paDe to paNa e vadhelA bhaktane teNe ja paraThavuM paDe, e pAtrAnA mAlike paraThavavAnI jarUra nahi. jo Ama kahyuM hoya ke "jeTaluM cAlaze, eTaluM calAvIza" to pachI je sAdhunuM te pAtra hoya gurue te ja sAdhune te pAtra ApI devuM. te ja sAdhu e pAtrAne kalpa Ape. A badho pUrve kahevAyelo upadeza pravacanano che. | 639 Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have jo khapAvanAra sAdhu jeTaluM vadheluM hoya te badhuM ja vAparI le to pachI te khapAvanAra sAdhu ja e pAtrAne prathama kalpa yA zrI ogha-yu. T Ape. ane e prathama kalpa karAya eTale pachI je sAdhunuM e pAtra hoya tene ja te pAtru ApI de. niyukti kare | bhAga-2 have jo Ama na bole ke "jeTaluM cAlaze, teTaluM calAvIza" to pachI te pAriSThApanikAne khapAvanAra sAdhu ja te vadhI paDeluM je bhojana hoya tene paraThavanAro bane. (arthAt e jAte zakya eTaluM khapAve, e pachI vadhe to paNa e jAte ja paraThave. 64oo. pAtrAnA mAlika sAdhune paraThavavA na Ape.). prazna : A vAta to AgaLa karI ja gayA che, pAchI zA mATe kahe che ? uttara : pUrve kahevAyelA padArthanuM ja A vyAkhyAna = spaSTa kathana samajavuM. paNa punaruktidoSa na samajavo. kiMvidhaM punazcaturthopavAsikAdeH pAriSThApanikaM kalpate ?, ata Ahao.ni. : vihigahiaM vihibhuttaM airegaM bhattapANa bhottavvaM / vihigahie vihibhutte ettha ya cauro bhave bhaMgA // 594 // o.ni.bhA. : uggamadosAijaDhaM ahavA bIaM jahA jahiM gahiaM / ii eso gahaNavihI asuddhapacchAyaNe avihI // 295 // fts F E Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ o.ni. : ra zrI sodhniyukti | bhAga-2 o.ni.bhA. : // 41 // RBE kAgasiyAlakkhaiyaM daviarasaM savva eso u bhave avihI jahagahiraM bhoyaNaMmi (bhuMjao ya) vihI // 595 // ucciNai va viTThAo kAgAu ahavAvi vikkhir3a savvaM / viprokkhai va disAo siyAlo annonnahiM giNhe // 296 // surahIdoccaMgaTThA choDhUNa davaM tu piyai daviyarasaM / heTThovari AmaTuM iya eso bhuMjaNe avihI // 297 // jaha gahiaM taha nIyaM gahaNavihI bhoyaNe vihI iNamo / ukkosamaNukkosaM samIkayarasaM tu bhuMjijjA // 298 // taievi avihigahiaM vihibhuttaM taM gurUhiSNunnAyaM / sesA nANunnAyA gahaNe dite ya nijjuhaNA // 299 // 1 // Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ EY zrI sodha- tyu niryukti lAga-2 ahavAvi akaraNAe uvaTThiyaM jANiUNa kallANaM / ghaTTe diti gurU pasaMgaviNivAraNaTThAe // 300 // sa // 642 // ma UT vidhinodgamadoSAdirahitaM sArAsAravibhAgena ca yanna kRtaM pAtrake tadvidhigRhItaM, tathA 'vidhibhuktaM' kaTacchedena prataracchedAdinA vA yadbhuktaM tadvidhibhuktamucyate, tadevaMvidhaM vidhigRhItaM vidhibhuktaM ca sat yadatiriktaM saMjAtaM bhaktaM pAnakaM vA tadbhoktavyaM pariSThApanikAkAreNa kalpate / atra ca vidhigRhIte vidhibhukte cAsmin padadvaye catvAro bhaGgakA bhavanti, Na s tadyathA - vihigahiaM vihibhuttaM ego bhaMgao, vihigahiaM avihibhuttaM biio bhaMgao, avihigahiaM vihibhuttaM taio ssa bhaMgao, avihigahiaM avihibhuttaM cauttho bhaMgao // idAnIM bhASyakRd vidhigRhItAvidhigRhItayoH svarUpaM pratipAdayannAha - udgamadoSAdibhirjaDhaM tyaktaM yattadvidhigRhItaM, athavA yadvastu maNDakAdi yathaiva yasmin sthAne patitaM bhavati tattathaiva natu samArayati ityeSa grahaNavidhiH / ' asuddhapacchAyaNe avihI' azuddhasya udgamAdidoSAnvitasya yadgrahaNaM idamavidhigrahaNaM, athavA guDAderdravyasya maNDakAdinA pracchAdya yadekasmin pAtrakapradeze sthApanaM tadavidhigrahaNamucyate / idAnImavidhibhojanavidhibhojanayoH svarUpaM pratipAdayannAha - kAkabhuktaM zrRgAlabhuktaM tathA 'daviyarasaM' drAvitarasamityarthaH 'sarvataH parAmRSTam' utthallapatthallaNeNa bhuktaM 'eso u bhave avihI' idaM tu pUrvoktamavidhinA bhuktamucyate, yathaiva gRhItaM pAtrake tathaiva bhuJjato vidhibhuktamucyate / idAnIM bhASyakRd vyAkhyAnayati, tatrAdyAvayavapratipAdanAyAha-yathA kA NaM // 642 // Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na zrI khodha- tthu niryukti NaM bhAga-2 sa // 643 // ma mAM ucciyoccitya viSTAdermadhyAdvallAdi bhakSayati evamasAvapi, athavA vikirati kAkavadeva sarvaM, tathA kAkavadeva kavalaM prakSipya mukhe dizo viprekSate, tathA zrRMgAla ivAnyasminanyasmin pradeze bhakSayati / surabhi yad 'doccaMgaM' tImanaM odanAdinA saha yanmizrIbhUtaM tatra dravaM prakSipya yo niryAsaH saMjAtastatpibanaM yattadravitarasamucyate / tathA'dhastAdupari ca yad 'AmaThThe' viparyAsIkRtaM bhuGkte tadetatparAmaTTaM, ayameSa bhojane vidhiH / kaH punargrahaNabhojanayorvidhi: ? ityata Ahayathaiva gRhItaM - gRhasthena dattaM sattattathaivAnItaM yadayaM grahaNavidhiH, bhojane punarayaM vidhiH- yadutotkRSTadravyamanyadanutkRSTadravyaM ca paNa samIkRtarasaM bhuJjItetyayaM prathamo bhaGgakaH zuddha iti / tRtIye'pi bhaGgake'vidhinA asamAcAryA gRhItaM vidhinA bhuktaMsamIkRtarasaM sad bhuktaM tacca guruNA'nujJAtaM, zeSau tu dvau bhaGgakau nAnujJAtau, "yastu vidhigRhItamavidhibhuktaM bha kAkazrRgAlAdirUpaM bhaktaM dadAti yo'pi gRhNAti tayordvayorapi 'nijjuhaNA' nirddhAraNaM kriyate, tathA'vidhigRhIta mavidhibhuktaM ca yo dadAti gRhNAti vA tayordvayorapi nirddhAraNaM kriyata iti / athavA etaddoSAkaraNatayA anAsevanayA upasthitaM dAtAraM grahItAraM ca jJAtvA saMgopAyanaM kriyate, kalyANakaM ca guravo dadati, tacca dadati 'ghaTTayitvA' tiraskRtya, yaduta tvayA punarevaM na karttavyaM, sa caivaM guruH kiMnimittaM karotItyata Aha- 'pasaMgaviNivAraNadvAe' prasaGgasya-punarAsevanasya vinivAraNArthamevaM karotIti / candra. : prazna H eka upavAsavALA vagerene kevA prakAranuM pAriSThApanikA kalpe ? sa ma Na // 643 // Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = uttara : oghaniryukti-594-95 bhASya-25 thI 300 : TIkArtha : sAdhue vidhigRhIta ane vidhibhakta evuM je zrI odha bhojana pANI vadhela hoya te vAparavuM. emAM je bhojana-pANI uddamAdi doSa vinAnA hoya ane pAtrAmAM vahoratI vakhate niyukti kare [ sArA-kharAbano bheda pADIne jUdA jUdA na vahoryA hoya paNa ekIsAthe vahoryA hoya te vidhigRhIta bane. bhAga-2 ane je kaTacheda vaDe athavA to pratarachedAdi vaDe vaparAyuM hoya te vidhimukta bane. Ama AvA prakAranuM vidhigRhIta // 644 5 ane vidhimukta je je vastu vadhI paDelI hoya te bhojana ke pANI upavAsI vagere sAdhuone pAriThAvaNI tarIke vAparavA kahyuM ja che. (vidhimukta bhojana eThuM thayeluM na hoya.) AvuM kalpatuM hovAnA kAraNe have bIjA prakArathI A padArthane darzAve che ke A vidhigRhIta ane vidhibhakta A be Is padamAM cAra bhAMgAo thAya che. te A pramANe (1) vidhigRhIta + vidhimukta (2) vidhigRhIta + avidhimukta (3) avidhigRhIta + vidhimukta (4) avidhigRhIta + avidhimukta = = 15 i fe, : 644 Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyukti nI - 5 : have bhASyakAra vidhigRhIta ane avidhigRhItanA svarUpanuM pratipAdana karatA kahe che ke je vastu ugamadoSo vagerethI A zrI ogha-yu 'T rahita hoya te vidhigRhIta kahevAya. bhAga-2 | athavA to je maMDakAdi vastu mAtrAmAM je rIte je sthAnamAM vahoratI vakhate paDelI hoya te vastu te ja rIte rahe, sAdhu ene vyavasthita goThave nahi to e vidhigRhIta kahevAya. gocarI grahaNa karavAnI A vidhi che. | 645 | - jyAre udgamAdidoSavALI vastunuM je grahaNa karAya te avidhigrahaNa che. athavA to goLa vagere sArI vastune roTalI ja vagerethI DhAMkI daIne pAtrAnA eka bhAgamAM je sthApI rAkhavI te avidhigrahaNa kahevAya che. Faa have avidhibhojana ane vidhibhojananA svarUpanuM pratipAdana karatA kahe che ke kAkabhukta, zRMgAlamukta, drAvitarasa, ja sarvataH parAkRSTa eTale ke uthalapAthala karavA vaDe vaparAyela A cAra avidhiyukta che. jyAre pAtrAmAM je rIte grahaNa karyuM hoya 'ja te ja rIte vAparanArAne te vidhimukta kahevAya. have bhASyakAra varNana kare che. temAM prathama avayavanuM pratipAdana karavA mATe kahe che ke jema kAgaDo viSTAdimAMthI vAla vagerene cUMTI cUMTIne vApare ema A sAdhu paNa bhojanamAMthI sArI sArI vastuo cUMTI cUMTIne vApare to e kAkabhukta kahevAya. athavA to kAgaDAnI jema bhojanane AjubAju DhoLato DhoLato vApare to e paNa kAkabhukta kahevAya. tathA kAgaDAnI jema moDhAmAM koLIyo nAMkhyA bAda cArebAju dizAone jue to e paNa kAkabhukta kahevAya. tathA ziyALanI jema anyatra anyatra pradezamAM khAya. eTale ke ziyALa jema koIka maDadAne eka ja bAjuthI na khAya, TI 64pI . ka * F = ' Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 R paNa jUdA jUdA bhAgothI bacakA bharIne khAya ema sAdhu paNa e rIte jUdA jUdA bhAgothI te te vastu khAya (AsaktinA kAraNe A zrI ogha-thiI AvuM bane) niryukti bhAga-2 tathA sugaMdhavALu je tamana -vaghAra - chAza hoya te bhAta vagere sAthe je mizra thayeluM hoya temAM dravane - pravAhIne nAMkhIne / pachI je rasarUpa khorAka bane, tene je pI javo e dravitarasa kahevAya. II 6464 - tathA nIcenI vastu upara lAvIne khAya. uparanI vastu nIce javA de, pachI khAya te A rIte uMca nIcuM karIne vApare ja te parAkRSTa doSa kahevAya. A badhI bhojana viSenI avidhi che. prazna : to pachI gocarI grahaNa karavAmAM ane vAparavAmAM vidhi zuM che ? ' uttara : je rIte gRhastha pAtrAmAM vastu ApI hoya, te te ja rIte upAzrayamAM lAvavAmAM Ave, emAM leza paNa pheraphAra " na karavAmAM Ave e grahaNavidhi che. jyAre bhojanamAM vaLI A vidhi che ke je utkRSTa - sArA rasavALI vastuo hoya ane je anutkRSTa dravya hoya eTale 5 ke ochA rasavALI hoya, te badhu eka sarakhA rasavALuM karIne vAparavuM. arthAt badhuM bheguM karI, ekameka karI vAparavuM e vidhi de che. (dA.ta. eka cetano dUdhapAka che ane eka cetano moLuM ThaMDu dUdha che to beya bhegA karIne pachI vAparavA.) Ama vidhigRhIta - vidhimukta prathama bhAMgo zuddha che. avidhigRhIta ane vidhimukta e trIjo bhAMgo che, to emAM = = = * * has , Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa e bhojana avidhithI - asAmAcArIthI grahaNa karAyeluM hovA chatAM vidhipUrvaka vaparAyuM hoya, samAnarasavALu karIne zrI ogha vAparyuM hoya to e guru vaDe rajA apAya che. niyukti ke bhAga-2 e sivAyanA bAkInA be bhAgA bIjA-cotho e anujJA apAyelA nathI. je sAdhu vidhigRhIta ane kAka-zagAlAdi rUpa avidhimukta bhojana bIjA sAdhune khapAvavA Ape ane je evuM bhojana 647 4 khapAvavA le, te beyane gacchanI bahAra kADhI mUkavA. ema avidhigRhIta ane avidhimukta bhojana je bIjAne khapAvavA Ape ane jeo khapAvavA le, te beyane paNa * gacchamAMthI kADhI mUkavA. ja have jo e baMne guru pAse upasthita thaIne kahe ke "ame pharI A doSa nahi sevIe" to pachI A rIte upasthita thayelA ja ' dAtA ane grahItA beyane gacchamAM rAkhI zakAya. guru kalyANakanuM prAyazcitta Ape ane te prAyazcitta paNa te beyano tiraskAra karIne Ape. ke "tamAre pharI A rIte na karavuM." prazna : te guru AvA sAmAnya doSa mATe ATalI badhI sakhtAI zA mATe kare ? uttara : te sAdhuo pharIthI e pApa na seve. te mATe AcArya A pramANe kare. AvI sakhtAInA kAraNe pachI bhaviSyamAM te sAdhuo pApa sevatA gabharAya. kaM = 's | 647I. F Eo Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 // 648 // o.ni.bhA. : ghAsesaNA u esA kahiyA bhe ! dhIrapurisapannattA / saMjamatavaDDagANaM niggaMthANaM maharisINaM // 301 // eyaM ghAsesaNavihiM jujaMtA caraNakaraNamAuttA / sAhU khavaMti kammaM aNegabhavasaMciyamaNaMtaM // 302 // (ghAsesaNA samattA) etto pariDhavaNAvihiM vocchAmi dhIrapurisapannattaM / jaM nAUNa suvihiyA kariti dukkhakkhayaM dhIrA // 303 // sugamAH // yandra. : modhaniyumita-bhASya-301-2-3 : TIzartha : ghArapuruSo 43 vAyesa, mevI mA saMyamatapaya nigrantha maharSionI grAmaiSaNA vidhi tamane kahevAI. A grAmaiSaNA vidhine pALatA, caraNa-karaNamAM joDAyelA sAdhuo aneka bhavathI ekaThA karelA anaMta karmone khapAve che. have dhIrapuruSa vaDe kahevAyela pAriSThApanikAvidhine kahIza ke jene jANIne suvihita dhIra puruSo du:khanA kSayane kare che. | PRESEEP // 48 // Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo zrI jodha- tthu niryukti bhAga-2 // 6498 // ma Na ma ga rasa vRtti : idAnIM uvvarietti dvAraM bhaNyate, athavA svayameva bhASyakAraH saMbandhaM pratipAdayannAhao.ni.bhA. : bhattaTThi uvvariaM ahava abhattaTThiyANa jaM sesaM / saMbaMdheNANeNa u pariThAvaNiA muNeyavvA // 304 // bhaktArthikAnAM ca bhuktAnAmudvaritaM yad athavA abhaktArthikAnAM pAriSThApanikAbhoktRNAM yadudvaritaM - yaccheSaM tatpariSThApanIyamiti kRtvA anena saMbandhena pAriSThApanikA vijJeyA bhavatItyarthaH / o.ni. : sA puNa jAyamajAyA jAyA mUlottarehi u asuddhA / lobhAtiregagahiyA abhiogakayA visakayA vA // 596 // sA punaH pAriSThApanikA jAtA ajAtA ca bhavati, tatra jAtA grahaNakAla eva prANAtipAtAdidoSeNa yuktA athavA AdhAkarmAdidoSeNa 'jAtA' utpannA, ajAtA punaH- AdhAkarmAdidoSeNa na dUSitA yA sA'jAtetyucyate, tatra jAtAsvarUpapratipAdanAyAha- mUlaguNaiH- prANAtipAtAdibhirazuddhA, tathA uttaraguNaizcAdhAkarmAdibhirazuddhA, tathA lobhAtirekeNa - lobhAbhiprAyeNa sAdhunA gRhItA sA'pyazuddhA lobhadoSadUSitA satI jAtetyucyate, tathA abhiyogakRtA, abhiyogo dvividha:-vazIkaraNacUrNo mantrazca tatra sA bhikSA kadAcitsaMyojitA bhavati mantrAbhimantritA vA sA'pyazuddhA, stha NaM sa ma Na bha sma ma spa // 648 // Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { $? nikti nI 'S 'P + + 5 zrI ogha ato jAtA sA pAriSThApaniketyucyate, viSeNa vA vyAmizraM bhaktaM kenacid dviSTena dattaM bhavati tasya yat pariSThApanaM sA jAtApariSThApaniketi / bhAga-2 candra.: have uddhati dvArA kahevAya che. athavA to bhASyakAra svayaM pUrvanA padArtha sAthe havenA padArthano saMbaMdha batADatA kahe che. | 65ol oghaniryukti-bhASya-304: TIkArtha : vAparanArA sAdhuo vAparI le, e pachI je bhojanAdi vadhe, athavA to e vadhI # paDelA bhojanAdine khapAvavA tarIke lenAra upavAsI sAdhuone paNa pachI je bhojanAdi vadhe te pachI paraThavI devuM paDe eTale sI have A saMbaMdhathI pAriSThApanikA jANavA yogya bane che. | oghaniryukti-596 : TIkArtha H te pAriSThApanikA be prakAre che. jAtA ane ajAtA. temAM jAtA eTale gocarI grahaNa karI Gii karavAnA kALe ja je prANAtipAtAdidoSa vaDe yukta hoya athavA to grahaNa karavAnA kALe ja je AdhAkarmAdidoSa vaDe utpanna 'jo thaI hoya. A badhI jAtA kahevAya. ajAtA e ke je AdhAkarmAdi doSa vaDe dUSita thayelI na hoya te. - temAM jAtA pAriSThApanikAnA svarUpanuM pratipAdana karavA mATe kahe che ke (1) je gocarI prANAtipAta vagere dA mUlaguNasaMbaMdhI doSo vaDe azuddha hoya (2) tathA je AdhAkarmAdi vagere uttaraguNa saMbaMdhI doSo vaDe azuddha hoya tathA je (3) : " 65ol. Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ EB ' P 5 lobhanA atirekane kAraNe - AsaktinI tIvratAnA kAraNe je sAdhu vaDe vahorAyelI hoya te paNa azuddha che. te lobhadoSathI zrI ogha- yu. 1 dUSita thayelI chatI jAtA kahevAya che. (4) abhiyogakRta gocarI paNa jAtA kahevAya. niyukti ne bhAga-2 abhiyoga be prakAre che. (1) vazIkaraNacUrNa (2) maMtra. te bhikSA kyAreka vazIkaraNanA cUrNa vaDe saMyojita hoya athavA to e maMtrathI maMtrita paNa hoya to A beya bhikSA azuddha | 651 || = che. eTale A badhI jAtA pAri. kahevAya. ema koIka zatrue jherathI mizrita bhojana Apela hoya to te bhojananI pAri. e jAtA kahevAya. (Ano spaSTArtha AgaLa karavAnA ja che. eTale hAla koI spaSTatA karI nathI.) vRtti : idAnIM bhASyakRdenAmeva gAthAM vyAkhyAnayati, tatra jAtA pariSThApanikAsvarUpAbhidhAnAyAha - o.ni.bhA. : mUlaguNehiM asuddhaM jaM gahiaM bhattapANa sAhUhiM / esA u hoi jAtA vucchaM si vihIe vosiraNaM // 305 // mo.ni. : egaMtamaNAvAe accite thaMDile guruvaDhe / Aloe egapuMjaM tiTThANaM sAvaNaM kujjA // 597 // 65 1JI. Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodha niryukti bhAga-2 11 EUR42 11 ttha H ma hA o.ni.bhA. : o.ni. : lobhAtiregagahiaM ahava asuddhaM tu uttaraguNehiM / esAvi hoti jAyA vocchaM si vihIe vosiraNaM // 306 // egaMtamaNAvAe accitte thaMDile guruvai / UT Alae donni puMjA tidvANaM sAvaNaM kujjA // 598 // mUlaguNaiH prANAtipAtAdibhirazuddhaM yadgRhItaM bhaktaM pAnakaM vA sAdhubhiriyaM jAtA'bhidhIyate, vakSye 'asyAH ' jAtAyA vidhinA 'vyutsarjanaM' parityAgaM / sA ca jAtA kiMvidhe sthaNDile pariSThApanIyA ?- ekAnte 'anApAte' bha lokApAtarahite acitte sthaNDile gurUpadiSTe 'aNAvAyamasaMloe' ityevamAdike 'Aloge' same bhUbhAge, na garttAdau yatra bha prAghUrNakAdayaH sukhena pazyanti, tatra ca tasya bhaktasya ekaH 'puJjaH ' rAziH kriyate, punazca 'tristhAnaM' trayo vArA: zrAvaNaM karoti-vyutsRSTaM vyutsRSTaM vyutsRSTamiti, tacca tristhAnaM zrAvaNaM karoti trividhena manasA vAcA kAyena vyutsRSTamityasya o jJApanArthamiti / yatpunaH sAdhunA lobhAtirekeNa guDAdidravyaM mUrcchayA gRhItaM athavA yadazuddhamuttaraguNaiH- AdhAkarmAdibhiH, iyamapi bhikSA jAtetyucyate vakSye asyA vidhinA vyutsarjanaM parityAgam / pUrvArddhaM sugamaM, kevalamatra dvau puJjau kriyete Aloke sAdhunAm / hA // 652 // Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da candra, : have bhANakAra A ja gAthAnuM vyAkhyAna kare che. temAM jAtApAriSThApanikAnuM svarUpa kahevA mATe kahe che ke zrI oghaniryukti oghaniryukti-bhASya-305 : TIkArtha : sAdhuo vaDe prANAtipAta vagere mUlaguNo vaDe azuddha evuM je bhojana ke pANI bhAga-2 grahaNa karAyuM hoya te jAtA kahevAya. [ A jAtA bhikSAno vidhi vaDe zI rIte parityAga karavo ? e kahIzuM. // 653 / ja te jAtA bhikSA AvA prakAranI jamInamAM paraThavavI ke je jagyA ekAntamAM hoya. lokonA Agamana vinAnI hoya. acitta hoya, guru vaDe je jagyAe paraThavavAnI saMmati apAyelI hoya. samAna-sIdhI jamIna hoya. khADA vagere rUpa na hoya * ke je sIdhI jamInamAM mahemAna sAdhuo vagere paraThavAyelI vastuone sukhethI joI zake... AvA prakAranI jamInamAM e jAtA | ja gocarI paraThavavI. A jagyAmAM te bhojanano eka Dhagalo karIne mUkI devo. ane traNavAra saMbhaLAvavuM eTale ke bolavuM ke vyutkRSTa (vosirAvI dIdhuM, tyAgI dIdhuM. vozire vosire vosira) prazna : traNavAra zrAvaNa zA mATe ? uttara : te sAdhu traNasthAnavALu (eTaleke traNa vakhata) zrAvaNa eTalA mATe kare ke e enA dvArA ema jaNAve che ke A vastu meM manathI, vacanathI ane kAyAthI tyAga karI dIdhI che. = = = = e "fe 53 || Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA sAdhue lobhanA atirekane kAraNe AsaktithI je goLa vagere dravya grahaNa karelA hoya athavA je AdhAkarmAdi zrI sodha-nyu uttaraguNo vaDe azuddha hoya e paNa jAtA bhikSA kahevAya. AnuM paNa vidhipUrvaka vyutsarjana zI rIte thAya ? te kahIza. niyusti (bhAga-2 pa98mI gAthAno prAMtama e pUrvArdha sugama che. uttarArdhamAM paNa mAtra ATaluM ja spaSTa karavuM ke A lobha-AdhAkarmAdi doSavALu bhojana sAdhuo joI zake evA sthAne be DhagalA rUpe mUkIne paraThavavuM. // 654 // ma vRtti : idAnIM 'abhioge'tti vyAkhyAnayannAha - sa o.ni. : duviho khalu abhiogo davve bhAve ya hoi nAyavvo / davvaMmi hoi jogo vijjA maMtA ya bhAvaMmi // 599 / / dvividho'bhiyogo-dravyAbhiyogo bhAvAbhiyogazca jJAtavyaH, tatra dravye yogo dravyayogazzUrNastanmizrapiNDo'bhiyogapiNDaH, sa ca parityajanIyaH, bhAvAbhiyogazca vidyayA mantreNAbhimantrya piNDaM dadAti sa tAdRzo bhAvAbhiyogapiNDaH, sa ca pariSThApanIya iti / atra cAgAryA dRSTAntaH, egA aviraDyA sA aNiTThA patiNo, tAe parivAiyA abbhatthiyA jahA kiMci maMteNa ahimaMteUNa me dehi jeNa paI me vase hoi, tAhe tAe abhimaMteUNa karo diNNo, aviraDyAe ciMtiyaM, mA eso diNNeNa marijjA tato tAe aNukaMpAe ukkuruDiyAe chaDDio, so gaddaheNa 3 pHRSRF For // 54 // Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - P = 5 = F = khaio, so rattiM gharadAraM khoTTeumAraddho tANi NiggayANi jAva pecchaMti gaddaheNa khoTTijjaMtaM, so avirao bhaNai-ki zrI ogha-, niyukti na eyaMti ?, tAe sabbhAvo kahio, teNavi sA carigA daMDAviA, esa doso / evaM jadi tiriyANaM erisA avasthA hoi, bhAga- 2T mANusassa puNa suTTayara hoi, ao eriso piMDo na ghettavyo / candra.: have miyA e zabdanuM vyAkhyAna karatA kahe che. || 655|| oghaniryukti-599 TIkArtha H be prakArano abhiyoga che. (1) dravyAbhiyoga (2) bhAvAbhiyoga. temAM te te dravyonA sa saMyogathI banela je cUrNa, te dravyacUrNathI mizrita thayelo piMDa e dravyAbhiyoga piMDa kahevAya. te paraThavI devo. tathA vidyA ke maMtra vaDe piMDane maMtrIne je piMDane saMsArI vahorAve, te tevA prakArano piMDa bhAvAbhiyogapiMDa che. paraThavI : devo. A viSayamAM strI daSTAnta che. eka strI hatI, te tenA patine gamatI na hatI. teNIe parivrAjikAne - saMnyAsinIne 3 A prArthanA karI ke maMtra vaDe kaMIka maMtrIne mane Apa ke jethI mAro pati vaza thAya. tyAre teNe maMtrIne bhAta Apyo. paNa pachI strIne vicAra Avyo ke "rakhene A pati A apAyelA maMtrita bhAta vaDe marI jAya to?" eTale eNe rA pati pratyenI dayAthI e bhAta ukaraDAmAM nAMkhI dIdho. te bhAta gadheDAe khAdho. te gadheDo rAtre e strInA gharanuM dvAra khakhaDAvavA vo lAgyo. te pati-patnI nIkaLyA, to emaNe gadheDA vaDe daravAjo khakhaDAvAto joyo. = = = = * F = 655 || Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti PERBE patie patnIne puchyuM ke "A zuM che ?" patnIe sAcI vAta karI. te patie paNa pelI parivrAjikAne daMDa karAvyo. zrI godha-tyu Ama jo tiryaMconI paNa AvA prakAranI avasthA thAya. to manuSyonI to vadhu kharAba dazA thAya. mATe A piMDa na levo. bhAga-2 vRtti : amumevArthaM gAthAbhirupasaMharannAha - EH // 56 // o.ni. : vijjAe hoagArI aciyattA sA ya pucchae cariaM / abhimaMtaNodaNassa u aNukaMpaNamujjhaNaM ca khare / 600 // bArassa piTTaNaMmi a pucchaNa kahaNaM ca hoagArIe / siTe cariyAvaMDo evaM dosA ihaMpi siyA // 601 // vidyAbhimantrite piNDe'gArI dRSTAntaH, sA ca bharturaciyattA - na rocate, sA ca carikA - parivAjikAM pRcchati patyurvazIkaraNArthaM, tayA'pyabhimantramodanasya kRtvA dattaM, tayA'pi agAryA patyurmaraNAnukampayA na dattaM, 'ujjhanaM' parityAgaH kRtaH, sa cojjhitaH khareNa bhakSita iti / sa ca gardabha Agatya dvAraM piTTayati mantravazIkRtaH san, zeSaM sugamam / evaM bhAvAbhiyogadRSTAnta uktaH, idAnIM dravyAbhiyogacUrNaM vazIkaraNapiNDa ucyate-egA aviraDyA, sA ca sakhUvassa bhikkhuNo ajjhovaNNA aNurattA, tAhe sA taM pecchati aNicchaMtassa cuNNAbhiogeNa saMjoeuM bhikkhaM pADivesiaghare IELE|| Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAUNa davAviaM, tAhe jattheva tassa sAhussa paDiggahage paDiaM tattheva tassa sAhussa tao maNo hIrai, teNa ya nAyaM zrIsodha-tyu niryukti tAhe niyattai, AyariyANaM paDiggahagaM dAuM kAiyabhUmi vaccai jAva AyariyANaMpi tattohutto bhAvo hIDa, tAhe so sIso bhAga-2 | AgaMtuM Aloei, AyariyA bhaNaMti-mamavi atthi bhAvo, taM etthaM saMjogacuNNeNa kao piMDo asthi, tAhe pariThavijjai, jo vihI pariddhAvaNe so uvari bhaNihiti / evameva visakayaMpi, egA agArI sAhuNo ajjhovavaNNA, so ya necchA, // 57 // mA tAhe ruTThAe viseNa missA bhikkhA diNNA, tassa ya diNNametteNaM ceva siroveyaNA jAyA, paDiNiyatto ya guruNo samappeUNa kAiyaM vosiraha jAva guruNovi sIsaveyaNA jAyA, taM ca guruNA gaMdheNa NAyaM jahA imaM visamissaM, ahavA tattha lavaNakayA bhikkhA paDiyA tAhe taM visaM uppisati, evaM nAe parijhuvijjati sA ya bhaNIhAmi / yandra. : 24 arthano thAmI 3 64saMhAra 42tA he che. sodhaniyujita-800-801 : TArtha : vidhAyI maMtrita piMumA strI-dRSTAnta che. te strI patine gamatI natI. te parivrAjikAne patine svavaza karavA mATe upAya puche che. teNIe paNa e strIne odananuM abhimaMtraNa karIne teNIne te bhAta Apyo. te strIe paNa 'AnAthI pati marI jaze to ?' e pramANe anukaMpAthI patine e bhAta khAvA na ApyA. e bhAta ukaraDAmAM nAMkhI dIdhA. pheMkAyelA e bhAta gadheDAe khAdhA. e gadheDo maMtra vaDe vaza karAyelo chato e strInA ghara pAse AvIne vI bAra 55ve cha... mesivAyana sugamache. (mano artha mAgaNAvI 4 gayo che.) parivAmei mevo maMtra peso // 5 // Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 E zA ke jethI te strIno pati te strI pratye AkarSAya. have ahIM to e piMDa gadheDo khAI gayo, to enI asara gadheDAne thaI ane A zrI ogha gadheDo strI pratye AkarSAyo.) niyukti karI bhAga-2 Ama bhAvAbhiyoganuM daSTAnta kahevAI gayuM. have dravyAbhiyoga cUrNa eTale ke vazIkaraNapiMDa kahevAya che. (maMtritacUrNAdivALo je piMDa vazIkaraNa karanAro bane e piMDa I 658 4 vazIkaraNapiMDa kahevAya.) enuM varNana kare che. eka strI rUpavAna sAdhu upara kAmarAgavALI, anurAgiNI thaI. eTale teNI te bhikSune ja jue che. paNa sAdhu icchato Fii nathI. eTale teNIe vazIkaraNanI zaktivALA cUrNAbhiyoga vaDe bhikSAne mizrita karIne paDozInA gharamAM e vastu sAdhune ' apAvaDAvI. (e sAdhu strInA kharAba bhAva jANI gayA hovAthI enA ghare jato na hoya eTale teNIe pADozInA gharamAMthI ja e vastu apAvaDAvI.). je samaye te abhiyogavALuM bhojana sAdhunA pAtrAmAM paDyuM, te ja samayathI te sAdhunuM mana te vastunA kAraNe te strI tarapha kheMcAya che. sAdhu jANI gayo eTale e tarata upAzraye pAcho pharyo. AcAryane pAtru ApI, mAtra karavAnI bhUmimAM mAtra karavA jAya che, A bAju AcAryano paNa e strI tarapha bhAva kheMcAya che. e pachI ziSya pAcho AvI gocarI Alove che ke "mAre mana pelI strI tarapha kheMcAya che" AcArya kahe che ke "mAro paNa evo ja bhAva thayo che, eTale A saMyogacarNa vaDe karAyelo piMDa che eTale e paraThavI devo." F = = * * has , Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TE F niyukti nI AvI gocarI paraThavavAmAM je vidhi che te AgaLa kahevAze. zrI ogha-. A ja pramANe viSakRta bhojana paNa samajI levuM. eka strI sAdhu para rAgI thaI. sAdhu ene icchato nathI. eTale gusse thayelI teNIe viSamizrita bhikSA ApI. jevuM e bhojana sAdhune apAyuM ke tarata sAdhune mastakanI vedanA zarU thaI. (viSanI bhAga-2 tIvra gaMdhAdine kAraNe AvI mastaka pIDA saMbhavita lAge che.) sAdhu upAzraye pahoMcI pAtru gurune ApIne mAtru vosirAve che. | 659 = ke A bAju gurune paNa mastakanI vedanA thaI ane gurue gaMdha vaDe A vAta jANI lIdhI ke "A bhojana viSamizrita che.' athavA to evuM paNa bane ke e jheravALI gocarImAM ja bIjI mIThAvALI bhikSA paDI eTale mIThuM bhegu thavAthI e jhera chUTu paDe - pIgaLe. eTale jaNAI jAya. A pramANe e jheravALuM jANIne pachI e paraThavI devI. te vidhi huM kahIza. E F = = = 6 = vRtti : idAnImamumevArthaM gAthAbhirupasaMharannAha - o.ni. : jogaMmi u aviDyA ajjhuvavannA sarUvabhikkhuMmi / kaDajogamaNicchaMtassa dei bhikkhaM asubhabhAve // 602 // saMkAe sa niyaTTo dAUNa gurussa kAiyaM nisire / tesiMpi asubhabhAvo pacchA u mamApi ujjhayaNA // 603 // = f "Is fka ' | 6pa9o ma ma | Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha-tyu niyukti, bhAga-2 16000 emeva visakayaMmivi dAUNa gurussa kAiyaM nisire / gaMdhAI vinAe ujjhagamavihI siyAlavahe // 604 // evaM vijjAjoe visasaMjuttassa vAvi gahiyassa / pANaccaevi niyamujjhaNA u vocchaM pariThThavaNaM // 605 // egaMtamaNAvAe accitte thaMDile guruvaiDhe / chAreNa akkamittA tiDhANaM sAvaNaM kujjA // 606 // joge aviraDyA - gRhasthI dRSTAntaH, ajjhovavaNNA sarUpe bhikSau, anicchatastatkarma kartuM kRtayogo bhikSApiNDo ga dattaH, punazca tasya sAdhohaNAnantaramevAzubhabhAvo jAtaH - tadabhimukhaM cittamiti / tayA ca 'zaGkayA' yogakRtabhikSAzaGkayA sa nivRtto bhikSAparibhramaNAt / zeSaM sugamam // evameva viSakRte'pi dRSTAntaH, guroH 'dattvA' samarpayitvA kAyikAM vyutsRjati, tena ca guruNA gandhAdinA vijJAte, AdigrahaNAd bhattassa upphaMsaNeNa vA, 'ujjhanaM' parityAgaH kriyate tatra vidhinA, avidhipariSThApane sati zRgAlAdivadho bhavati / evaM vidyAbhimantritasya yogacUrNakRtasya tathA viSasaMyuktasya gRhItasya sataH 'prANAtyaye'pi' atyarthaM kSatpIDAyAmapi satyAM niyamena - avazyantayojjhanIyaM (nA kama Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha- niryukti bhAga-2 P | 661 / 5 kAryA) tasya ca pariSThApanavidhiM vakSye / pUrvArddha pUrvavat, tadviSAdikRtaM bhojanaM 'chAreNa' bhUtyA 'Akramya' mizrIkRtya caiva pariSThApanIyaM, sugamam / candra. : have A ja arthano gAthAo vaDe upasaMhAra karatA kahe che - oghaniryukti-602 thI 606 : TIkArtha : saMyogacUrNamAM gRhasthI=saMsArI strInuM dRSTAnta che. te rUpavAnabhikSamAM rAgI w | thaI. paNa te pApakarma karavAne nahi icchatA sAdhune teNIe karAyelA yogavALo=vazIkaraNacUrNavALo bhikSApiMDa Apyo. A # grahaNa karyA bAda sAdhune tarata ja azubhabhAva thayo. eTale ke te strI tarapha citta kheMcAvA lAgyuM. te sAdhune zaMkA paDI ke "A ja bhikSA yogakRta che." eTale e zaMkAnA kAraNe sAdhu bhikSAparibhramaNathI pAcho pharyo. A ja pramANe viSakRtamAM paNa daSTAnta che. ' e pAtru gurune ApIne mAtra karI le che. te guru vaDe gaMdhAdi dvArA jaNAve chate, te bhojanano vidhi vaDe tyAga karAya - | che. " dri thI jANe" ema kahyuM. temAM mAHi thI samajavuM ke mIThAvALuM bhojana emAM paDavAthI paNa jhera chUTuM paDe eTale khyAla Ave. A bhojanano tyAga vidhipUrvaka karavo kemake avidhithI paraThavavAmAM Ave to ziyALAdino vadha thAya. Ama vidyAthI maMtrita, yogacUrNakRta, viSasaMyukta bhojanagrahaNa karAyeluM hoya to game eTalI bhUkhanI pIDA hoya to paNa A bhojanano avazya tyAga ja karavo. tene paraThavavAnI vidhi huM kahIza. : 6 = "Is 661 / - E Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti pUrvAddha pUrvanI jema jANavo. zrI ogha- A jhera vagere vALuM bhojana rAkha vaDe mizrita karIne ja paraThavavuM. e sivAya badhuM spaSTa che. bhAga-2 vRtti : idAnIM 'tiTThANaM sAvaNaM'tti vyAkhyAyate - ___o.ni. : doseNa jeNa duTuM tu bhoyaNaM tassa sAvaNaM kujjA / 662 /. evaMvihavosaDhe verAo muccaI sAhU // 607 // doSeNa yena-mUlakarmAdinA AdhAkarmAdinA vA duSTaM bhojanaM bhavati tasya tisro vArAH zrAvaNaM karttavyaM, yaduta ssa | mUlakarmAdidoSairduSTamiti, evamuttaraguNayogamantraviSakRtaduSTAnAmapi tisro vArAH zrAvaNaM karoti, evaM vidhinA vyutsRSTe sati 'vairA' zarmo ane sAdhu , athavA 'vairAt' nIvavadhanitAnyucyate sAdhurita che ane candra. : have tiTTA sAva enuM vyAkhyAna kare che. oghaniryukti-607H TIkArtha : mUlakarmAdi ke AdhAkarmAdi je doSa vaDe duSTa te bhojana hoya te doSanI traNavAra zrAvaNA Eaa karavI ke (bolavuM ke, "A mUlakarmAdi doSo vaDe duSTa che." e rIte uttaraguNothI duSTanuM, yogaduSTanuM, mannaduSTanuM, viSamRtaduSTanuM paNa traNavAra zrAvaNa karavuM. || da62 || Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modhniryukti bhAga-2 // 66 // EHHR A rIte vidhipUrvaka vosirAve to sAdhu karmathI mukta bane che. athavA to vairAtu zabdano anya artha karIe to A rIte paNa artha thAya ke A rIte vidhipUrvaka paraThavavAthI sAdhu jIvavadha janya evA pApathI mukta bane che. vRtti : Aha-idamuktaM zuddhAyA bhikSAyA yatpariSThAnaM sA'jAtApariSThApaniketyucyate, tatazca - o.ni. : jAvaiyaM uvaujjai tattiamitte vigiMcaNA natthi / tamhA pamANagahaNaM airegaM hojja u imehiM // 608 // yAvanmAtrAkamevopayujyate tAvanmAtrameva bhikSAgrahaNaM karttavyaM, yadA caivaM tadA tAvanmAtrakagrahaNe 'vigicanaM' pariSThApanaM bha| 'nAsti' na bhavati tasmAtpramANagrahaNameva karttavyaM, tatazca kuto'jAtAyAH saMbhavati pariSThApanam ?, atirekagrahaNAbhAvAditi, evamukte pareNa Aha sUri:-'airegaM hojja u imehaM' 'atiriktaM' zuddhamapi bhaktaM 'ebhiH' / vakSyamANakAraNairbhavet, candra. : prazna : tame e vAta kahI gayA ke zuddhabhikSAnuM je pariSThApana karAya te ajAtA pAri. che. paNa e samajAtuM nathI, bha3 TRA Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA zrImodha-tyu niryukti vi oghaniryukti-608H TIkArtha : jeTalI gocarI jarUrI hoya eTalA pramANamAM ja bhikSAgrahaNa karavAnuM che ane jo A rIte jarUriyAta pUratuM ja lAvavAnuM hoya to pachI parijhApana karavAnI jarUra ja na rahe ne ? kemake jarUriyAta karatA vadhAre to levAnuM ja nathI. A pramANe pUrvapakSe kahyuM eTale AcArya kahe che ke AgaLa kahevAze te kAraNosara zuddha bhakta paNa vadhI paDe e zakya bhAga-2 // 14 // vRtti : kAnI ca tAni vakSyamANakAraNAnItyata Aha - o.ni. : Ayarie ya gilANe pAhuNae dullabhe sahasadAme / / evaM hoi ajAyA imA u gahaNe vihI hoi // 609 // kadAcitkasmiMzcitkSetre AcAryaprAyogyaM durlabhaM bhavati tatazca sarva eva saGghATakA AcAryaprAyogyasya grahaNaM kurvanti tatazca tad ghRtAdi kadAcitsarva eva labhante tatastaduddharati, tato'nyeSAM ca sAdhUnAM paryAptaM, evamAcAryArthaM gRhItasya zuddhasyApi pariSThApanA bhavati / tathA glAnArthamapyevameva gRhItaM sadudvarati, prAghUrNakAnAmapyevameva, tathA durlabhalAbhe sati vI sarvaireva saGghATakairgRhItamudvarati, tathA sahasadANe' apratarkitadAne sati pracuramuddharati, tata evaM bhavati ajaataaprisstthaapnikaa| tatra cAcAryAdInAM grahaNe'yaM vidhiH - vakSyamANaH, 64 // Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI o.yu. candra. : prazna : e kayA kAraNo che ? niryukti oghaniryukti-609 : TIkArtha : uttara : (1) kyAreka koIka kSetramAM AcAryaprAyogya vastu durlabha hoya to pachI badhA bhAga-2 ja saMghATako AcAryane anukULa vastuo AcArya mATe vahore. have AmAM evuM bane ke kyAreka badhAne AcAryaprAyogya ghI vagere vastuno lAbha thAya, AcArya to ekAdanuM vApare, ane e sivAya bIjAnuM ghI vadhI paDe have AcArya sivAyanA bIjA | 6655 sAdhuone to potAnA pUratuM bhojana maLI ja gayuM hoya eTale e loko to A vadhelI vastu vAparavA asamartha bane. Ama ne A rIte AcAryane mATe grahaNa karelA zuddha vastunI paNa pariSThApanA karavI paDe. (2) tathA glAnane mATe paNa e ja pramANe badhAe vastu vahorI hoya ane eTale pAchaLathI vadhI paDe. (3) ema mahemAno mATe paNa A ja vAta samajavI. (4) koIka jagyAe te te vastuno lAbha durlabha hoya, ane jogAnujoga badhA ja saMghATakone e divase e vastu maLI che eTale badhAe vahorI ane eTale gocarI vadhI paDe. (5) kyAreka acAnaka ja koIka vastuno lAbha thaI jAya to ene sAdhu vadhu pramANamAM vahorI le ane eTale pAchaLathI e vadhI paDe. Ama A badhA kAraNosara ajAtA pariSThApanikA thAya. * F = = = fee ': 65 | Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodha- tthu niryukti NaM bhAga-2 jar3a taruNo niruvahao bhuMjai to maMDalIi Ayario / asahussa vIsugahaNaM emeva ya hoi pAhuNae // 610 // kecanaivaM bhaNaMti-yadyasAvAcAryastaruNo nirupahatapaJcendriyazca tato'sau maNDalyAmeva bhuGkte sAmAnyaM, atha asahUasamarthastatastasya viSvak pRthag grahaNaM prAyogyasya karttavyaM, evameva prAghUrNake'pi vidhirdraSTavyaH, yadi prAghUrNakaH bha samarthastato naiva tatprAyogyagrahaNaM kriyate, athAsamarthastataH kriyata iti, ma // 666 // ma temAM AcAryAdine prAyogya vastu vahoravAmAM A vidhi che ke je AgaLa kahevAze. vRtti : kazcAsAvityata Aha o.ni. : Na candra. : se huI vidhi che ? te uhe che. odhaniryukti-610 : TIkArtha : keTalAko A pramANe kahe che ke jo A AcArya yuvAna hoya ane pAMceya indriyo sArI hoya to pachI e AcArya mAMDalImAM ja badhAnI sAthe badhAne mATe AvelI gocarImAMthI ja vAparI le. paNa jo e AcArya e rIte sAmAnya vastu vAparavA (athavA rAha jovA) samartha na hoya to pachI tenA mATe prAyogyavastunuM jUduM grahaNa karavuM. arthAt AcArya mATe sAdhuo alaga gocarI lAve. Na ttha sa spa || EEE || Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha-tyu niryukti bhAga-2 // 9 // ma A ja pramANe mahemAna sAdhumAM paNa samajavuM. jo mahemAna samartha hoya to pachI temane mATe prAyogya vastuonuM jUduM grahaNa karavAnI jarUra nathI. paNa je badhAnI bhegI gocarI Ave emAMthI emane ApavAmAM Ave. paNa jo prApUrNaka asamartha hoya to pachI tene prAyogyanuM alaga grahaNa karavuM. vRtti : kecitpunarevaM bhaNanti-yaduta samarthasyApyAcAryasya prAyogyagrahaNaM karttavyaM, yata ete guNA bhavanti - o.ni. : suttatthathirIkaraNaM viNao gurupUya sehabahumANo / dANavatisaddhavuDDI buddhibalavaddhaNaM ceva // 611 // ___ AcAryasya prAyogyagrahaNe kriyamANe sUtrArthayoH sthirIkaraNaM kRtaM bhavati, yato manojJAhAreNa sUtrArthoM sukhenaiva bha cintayati, ata AcAryasya prAyogyagrahaNaM karttavyaM, tathA vinayazcAnena prakAreNa pradarzito bhavati, gurupUjA ca kRtA " bhavati, sehasya cAcArya prati bahumAnaH pradarzito bhavati, anyathA seha idaM cintayati, yaduta na kazcidatra gururnApi laghuriti, o ato vipariNAmo bhavati, tathA prAyogyadAnapatezca zraddhAvRddhiH kRtA bhavati, tathA buddherbalasya cAcAryasatkasya varddhanaM bhavati, tatra ca mahatI nirjarA bhavati / candra,: bIjA keTalAko A pramANe kahe che ke AcArya samartha hoya to paNa temanA mATe prAyogya vastuo alaga lAvavI H Swagalas // Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - " P P = = = cI ane vaparAvavI, kemake emAM A badhA lAbho che ke - zrI oghaNuM niyukti oghaniryukti-611 : TIkArtha: (1) AcAryane mATe prAyogya vastunuM jo grahaNa karIe to emanA sUtra ane arthanuM bhAga-2 1 sthirIkaraNa karAyeluM thAya. kemake suMdara AhAra vAparavAnA kAraNe AcArya sUtrArthone vicArI zake. mATe AcArya mATe anukULa vastuo levI. (2) vaLI A rIte AcAryane sArI vastuo vaparAvavA dvArA emanA pratye vinaya paNa pradarzita karAyelo thAya. 668 = (3) A rIte gurupUjA karAyela thAya. (4) bIjA sAdhuo AcAryane anukULa vaparAve e joIne nUtanadIkSitane khyAla Ave ja ke A badhAne AcAryazrI pratye khUba bahumAna che. bAkI jo AcAryanI bhakti koI karatuM na hoya to pelo nUtana ema ja ! # vicAre ke "ahIM to koI nAnuM nathI ke koI moTuM nathI. badhA sarakhA che.' Ama ene viparIta pariNAma utpanna thAya. (5) | | prAyogyagocarI je dAtA vahorAve tene zraddhAnI vRddhi paNa thAya. jo AvI anukUla vastuo na vahorAya to e dAtAnI i zraddhAvRddhi na thAya. (6) tathA AcAryanA buddhi ane balanI vRddhi thAya. temAM sevA karanArAone moTI nirjarA prApta thAya. ane mo.na. : ahiM rakhodi3 ghusava vayaMti manubrupa che , garUaNakaMpAe paNa gacche titthe ya aNakaMpA // 12 // 'ebhiH' pUrvoktakAraNaiH kecitsamarthasyApyAcAryasyAnukampA kartavyetyevaM vadanti, yato guroranukampayA gacche tIrthe cAnukampA kRtA bhavati / yatazcaivamataH prAyogyagrahaNaM grAhyamiti / = = = : 968. Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo zrI jodha- tthu niryukti bhAga-2 sa // 668 // ma Na bha ttha yandra. : odhaniyukti - 12 : TIDArtha : jA jadhA arazosara DeTalADI 'samartha AyAryanI pe| anuyA = lakti = (anukUlavastu vaparAvavI) karavI" ema kahe che. kemake AcAryanI =gurunI anukaMpA = bhakti karavAmAM Ave to enA dvArA gaccha upara ane tIrtha upara A anukaMpA karAyelI thAya che. A badhA kAraNosara prAyogyavastunuM grahaNa karavuM. vRtti : ata Aha - o.ni. : sati lAbhe puNa davve khette kAle ya bhAvao ceva / gahaNaM tisu ukkosaM bhAve jaM jassa aNukaMpaM // 613 // 'sati' vidyamAne lAbhe dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazcotkRSTaM grAhyaM / idAnIM niryuktikAro vyAkhyAnayannAha - 'gahaNaM' tisu ukkosaM' grahaNaM triSu dravyakSetrakAleSu utkRSTaM karttavyaM, bhAve tu yadvastu yasyAcAryasyAnukUlaM tadgRhyate / paNa yandra : mATe 4 have uhe che } - oghaniryukti-613 : TIkArtha : jo vastuno lAbha thato hoya to AcArya mATe dravya, kSetra, kALa, bhAvanI apekSAe ra utkRSTa dravya grahaNa 2. mpa Na sa ma Na ssa bha va o p at sma Il Feell Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na mo zrI sodha- tthu niryukti bhAga-2 sa // 670 // ma - vRtti : idAnIM bhASyakRdvyAkhyAnayati, tatra dravye utkRSTatAM pradarzayannAha - o.ni.bhA. : kalamotaNo u payasAukkoso hANi kovubbhajjI / tatthavi miutuppatarayaM jattha va jaM acciyaM dosu // 307 // kalamazAlyodanaH payasA saha dravyamutkRSTaM grAhyaM tadalAbhe hAnyA tAvat gRhyate yAvat 'kohavubbhajjI' bha koddavajAulayaM, tatrApyayaM vizeSa: kriyate yaduta tadeva jAulayaM mRdu gRhyate, tathA 'tupparayaM 'ti snigdhataraM tadeva jAula o gRhyate, uktaM dravyotkRSTaM, idAnIM kSetrakAlotkRSTapratipAdanAyAha-' jattha va jaM acciyaM dosu' dvayoriti-kSetrakAlayoryadvastu yatra pUjitaM tattatra gRhyate, etaduktaM bhavati yadyatra kSetre bahumataM dravyaM tattasmin kSetre utkRSTamucyate tacca grAhyaM, tathA yadvastu yasmin kAle bahumataM tattasmin kAle utkRSTamucyate bhAvotkRSTaM punarniryuktikAreNaiva vyAkhyAtaM / uktaM prasaGgAgatam, candra. H have bhASyakAra vyAkhyAna kare che. temAM dravyane vize utkRSTatA batAvatA kahe che ke - Na ssa ma hA bha have niryuktikAra vyAkhyAna karatA kahe che ke dravya, kSetra ane kALamAM utkRSTa grahaNa karavuM. (dA.ta. je pradezamAM je vastu mukhya gaNAya, te pradezanI apekSAe utkRSTa che. je kALamAM je vastu utkRSTa gaNAya te kALathI utkRSTa che. ane je dravya svayaM utkRSTa hoya (kSetra- apanI dRSTikhe nahIM) te dravyotkRSTa gAya.) T NaM va ma || 06 || // Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oghaniryukti bhASya-307H TIkArtha : kalamazAlidana (eka vizeSa prakAranI cokhAnI jAta) dUdhanI sAthe utkRSTa dravya mAM zrI ogha-yu. gaNAya. te grahaNa karavuM. te na maLe to pachI hAni vaDe tyAM sudhI grahaNa karavuM ke chelle kodravajAta grahaNa karavA. (utkRSTa dravya niyukti na | Maa na maLe to chelle pachI nIce utaratA utaratA sAmAnya dravya paNa levAya.) temAM ATalI vizeSatA ke te halakuM dhAnya paNa mRdu | bhAga-2 = komaLa hoya te levuM. tathA te halakuM dhAnya je vadhu snigdha hoya te levuM. | 671 | w dravyotkRSTa patI gayuM. - have kSetrotkRSTa ane kAlotkRSTanuM pratipAdana karatA kahe che ke je kSetramAM ane je kALamAM jyAM je vastu pUjita hoya = ja * bahumAnya hoya tyAM te grahaNa karAya. Azaya e che ke je kSetramAM je dravya bahumata hoya, te kSetramAM te dravya utkRSTa kahevAya ane te vastu AcArya mATe grahaNa ja ja karavI. tathA je vastu je kALamAM bahumata hoya te te kALamAM utkRSTa kahevAya. bhAvotkRSTa to niryuktikAre ja darzAvI dIdhela che. (AcAryane je anukULa hoya, te vaparAvavuM...) Ama prasaMgathI Avela keTalIka bAbato darzAvI dIdhI. vRtti : idAnIM yaduktaM AcAryAdInAM gRhItaM sadyathoddharati tathA pratipAdayannAha - Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 || 672 // TH mo T ma oni lAbhe sati saMghADo geNhai ego u iharahA savve / tassappaNI ya pajjatta geNhaNA hoi atiregaM // 614 // "yadi tatra kSetre ghRtAdInAM svabhAvenaiva lAbho'sti tatastatra lAbhe sati AcAryasyaika eva saGgATaka: prAyogyaM gRhNAti, 'iharaha'tti yadA tatra kSetre na prAyovRttyA prAyogyasya lAbhaH tadA sarva eva saGgATakAstasyAcAryasya prAyogyaM paryAptyA gRhNanti, tatazca tasyAcAryasyAtmanazcArthAya paryAptagrahaNe satyatiriktaM bhavati, tatazca tatpariSThApyata iti / ma candra. : AgaLa je kahI gayelA ke 'AcAryAdine mATe grahaNa karelI vastu vadhI paDe' te je rIte vadhI paDe te rIte batAvatA meM kahe che ga sma = TH ma Na ssa ma | '' oghaniryukti-614 : TIkArtha : jo te kSetramAM AcAryaprAyogya ghI vagere dravyono sahaja rIte ja lAbha thato hoya to pachI eka ja saMghATaka (muniyugala) AcAryaprAyogya te vastuo lAve. bIjA badhA sAdhuo na lAve ane eTale gocarI vadhavAno prazna na rahe. paraMtu jo te kSetramAM prAyaH karIne AcAryane anukULa vastuono lAbha na thato hoya to pachI badhA ja saMghATako te AcAryane anukUla vastu pUratA pramANamAM vahore. (AcAryaprAyogya durlabha hoya tyAre badhA saMghATakone kahevAya ke "jene jene AcAryaprAyogya maLe, te lAvavuM.' have kyAreka evuM bane ke badhAne ke ghaNAne AcAryaprAyogya maLe. badhA ja sUcanA mujaba laI Ave... A rIte e vadhe.) Ama te dareka sAdhuo AcArya ane potAnA mATe pUratA pramANamAM grahaNa ma dA spa || 672 || Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhodha-tyu niryukti bhAga-2 | 93 // kare eTale AcArya to ekAda-be sAdhuoe lAvelI prAyogya vastu vApare. bIjI badhI to paDI ja rahe, eTale e rIte gocarI vadhe ane eTale pachI te paraThavavI paDe. vRtti : idAnIM 'gilANe'tti vyAkhyAnayannAha - o.ni. : gelannaniyanamagahaNaM nANattobhAsiyaMpi tattha bhave / obhAsiyamuvvariaM vigiMcae sesagaM bhuje // 615 // glAnasya niyamena prAyogyagrahaNaM karttavyaM, yadi paraM nAnAtvaM 'obhAsiyaMpi' prArthitamapi tatra glAne bhavati, glAnArtha prAyogyasya ca prArthanamapi kriyate, tatazca obhAsitaM-prArthitaM sada glAnArthaM punazca yadudvarati tatastad 'vigicyate' parityajyate , 'se sayaM bhuje 'tti zeSaM yadanavabhAsiaM-aprAthitamadvaritaM taddha jIta kazcitsAdhuriti / prAghUrNako'pyAcAryavadvyAkhyAta eva draSTavyaH / candra, : oghaniyukti-615 : TIkArtha: glAnane mATe avazya prAyogya vastunuM grahaNa karavuM, ho eTalI vizeSatA AmAM che ke glAnane mATe yAcanA karIne paNa lAvavuM kahyuM. ene mATe prAyogya vastunI prArthanA paNa karAya ane eTale glAnane va yAcanA karIne lAvelI vastu paNa pachI vadhI paDe to e paraThavAya. hA ! e glAnane mATe mAMgIna lAvelI vastu vadhI paDe Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha-tyu niryukti bhAga-2 ||674 // to paNa anya sAdhu khapAvavA samartha hoya to paNa ene e khapAvavA na ApavI, paNa paraThavI devI. jyAre e sivAya mAMgyA vinA lAvelAmAMthI je kaMI paNa vadheluM hoya tene to koIka sAdhu khapAvI le. (Azaya e che ke "glAna mATe joIe che' e rIte yAceluM hoya ane te vadhe to bIjA na vApare.) prAdurNaka paNa AcAryanI jema ja vyAkhyAna karAyelo ja jANavo, eTale emAM navuM kaMI kahevAnuM nathI. vRtti : idAnIM durlabhatti vyAkhyAnayannAha - ___o.ni. : dullabhadavvaM va siA ghayAi ghettUNa sesa bhujhaMti / thovaM demi va geNhAmi yatti sahasA bhave bhariyaM // 16 // durlabhadravyaM vA syAd-bhavet ghRtAdi tadgRhItvA upabhujya ca yat zeSaM tad ujjhati, evaM vA pAriSThApanikaM bhvti| idAnIM sahasadANatti vyAkhyAnayannAha - 'thovaM demI'tyAdi, stokaM dAsyAmItyevaM cintayantyA gRhasthayA sahasA - atarkitameva tat sAdhubhAjanaM bhRtaM, sAdhurvA cintayati stokaM grahISyAmIti, punazcAtarkitameva bhAjanaM bhRtaM, tatazcaivamatiriktaM bhavati, punazca pariSThApyata iti / yandra. : ve durlabha zanuM vyANyAna 2tA che. 674 // Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na zrI ochu-Tyu niryukti na bhAga-2 NaM have sahasavALa nI vyAkhyA karatA kahe che ke koIka bahena 'ochuM ApIza' ema vicAratI vicAratI vahorAvatI hoya ane acAnaka ja sAdhunuM bhAjana bharAI jAya e rIte vahorAvAI jAya. kyAreka evuM bane ke sAdhu pote 'thoDuM laIza' ema // 675 // // vicArato hoya ane acAnaka ja e bhAjana bharAI jAya. ane eTale pachI e vastu vadhI paDe eTale pachI paraThavavI paDe. (ghaNIvAra evuM bane ke thoDuM ApavA jatAM vastu vadhAre paDI jAya.... eTale AmAM e vastu pAchI na apAya. vahorelI gaNAvAthI vahoryA bAda paraThavI devI paDe.) H oghaniryukti-616 : TIkArtha : ghI vagere dravyo durlabha hoya, maLatA na hoya ane e kyAMka maLI jAya, to e grahaNa karIne ane vAparIne e pachI je bAkInuM vadhe tene paraThavI de. eTale A rIte paNa pAriSThA. thAya. mma o. ni. : eehiM kAraNehiM gahiyamajAyA usA vigiMcaNayA / AlogaMmi tipuMjI addhANe niggayAtINaM // 617 // ebhiH pUrvoktakAraNairyadgRhItaM bhaktaM sA 'ajAtavigiMcaNaya'tti ajAtA pariSThApanocyate, "tasyAzcAjAtAyAH sAdhvAloke trayaH puJjAH kriyante, kimarthamityAha - 'addhANe niggayAINaM' adhvAne nirgatAstadarthaM trayaH puJjAH kriyante, AdigrahaNAtkadAcitta eva kAraNe utpanne gRhNantIti / sa ma Guan bha ga va o ma hA at msa || 675 | Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = zrI ogha-thI niryukti bhAga-2 '# # | 676 candra, oghaniryukti-617: TIkArtha : A badhA pUrve kahelA kAraNosara je bhojana grahaNa karAyuM ane pachI vadhyuM te ajAtA pAriSThA. kahevAya. A ajAtA gocarInA traNa DhagalAo sAdhuo joI zake tevA sthAnamAM karavA. (vihAra karanArAdi sAdhuonI dRSTi jyAM sahaja rIte paDe tevA sthAnamAM e vadhelI ajAtA gocarI traNa DhagalA rUpe karavI.) prazna : paNa A rIte teo joI zake tyAM ane e ya traNa puMja rUpe paraThavavAnuM zuM kAraNa ? uttara : moTA vihAro karavA mATe je sAdhuo nIkaLelA hoya, temane mATe traNa puMjo karAya. teone kadAca e gocarInI jarUra paDe to teo DhagalA uparathI samajI jAya ke A sAdhuoe paraThavelI gocarI che ane ajAtA che. eTale teo e laI zake. prazna : gAthAmAM gALe nivAtI lakhela che, temAM ma izabdathI koNa samajavAnA ? uttara : kyAreka A gocarI paraThavanArA (vAstavya) sAdhuo ja pAchaLathI koIka kAraNa AvI paDavAthI e gocarI pAchI ja laIne vApare. eTale samari thI e sAdhuo levAya. = = = ja = vRtti : sAda - mo.ni.: pa va to tinna va jnA zIti viM pu" nimitta ?. vihamAiniggayANaM suddheyarajANaNaTThAe // 618 // // 676 II Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " E 'E zrI ogha-thiI. eko vA dvau vA trayo vA puJjAH kiM punarnimittaM kriyante ?, ucyate, 'vihamAdi' vihaH-panthAstadarthaM nirgatAnAM sAdhUnAM niryukti | zuddhatarabhaktaparijJAnArthaM trayaH puJjakAH kriyante, AdigrahaNAdvAstavyAnAmeva kadAcidupayujyate itikRtvA parijJAnArthaM trayaH bhAga-2 ) puJjakAH kriyanta iti / iyaM ca gAthA'nantarAtItagAthAyA vyAkhyAnabhUtA draSTavyeti / / candra, : oghaniryukti-618: TIkArtha : eka be ke traNa puMja zA mATe karAya che ? mArgamAM vihAra karanArA sAdhuo mATe | 677ll paMja karAya e sAcuM, paNa emAM A puMjanI saMkhyAne zuM lAge vaLage ? kyAreka eka kyAre be.... evuM zA mATe ? - uttara : e sAdhune khabara paDe ke "A vastu zuddha che, ane A vastu azuddha che.' e mATe A traNa puMjA karAya che. (mUlaguNAparAdhavALI gocarI eka puMja rUpe pAThave. uttaraguNAparAdhavALI gocarI be puMja rUpe kare, vizuddha gocarI traNa paMja ' rUpe kare.) mAtra zabdathI samajI levuM ke tyAM rahelA sAdhuone ja kadAca upayogI bane ema hovAthI emane bodha karAvavA mATe traNa puMjo karAya. A padArtha AgaLa AvI gayA che eTale A gAthA AgaLa ja AvI cUkelI gAthAnI vyAkhyAnabhUta gAthA jANavI. _____o.ni. : evaM virgiciuM niggayassa sannA havejja taM tu kahaM ? / nisirejjA ahava dhuvaM AhArA hoi nIhAro // 619 // Tu 677 - s ka da = * * Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 // 78 // ma sa 'evaM' uktena prakrameNa pariSThApanArthaM vinirgatasya yadi 'saJjA' purISotsarjane buddhirbhavet 'tatkathaM ?' kiM tatra karttavyamiti, ata Aha- 'nisirejja' vyutsRjet, athavA kimatra praSTavyaM ?, dhuvamAhArAnIhAro bhavati, tatazca sthaNDile vyutsRjanaM karttavyaM, candra, : oghaniryukti-619 : TIkArtha : prazna : upara batAvelA krama pramANe vadhela gocarI paraThavavA mATe nIkaLelA sAdhune jo aMDila vosirAvavAnI buddhi thAya arthAt Thalle javAnI zaMkA thAya to zuM karavuM ? tta2 : to sthAusa 46 va. athavA to AmAM puchavA jevuM zuM che ? e nakkI vAta che ke AhAra karavAthI nihAra thAya ane eTale nirdoSabhUmimAM bhaNotsarga 42vo. (8d xg) vRtti : tatra sthaNDilaM pUrvamaNitameva, tathA''ha - o.ni. : thaMDilla puvvabhaNiyaM paDhamaM niddosa dosu jayaNAe / navaraM puNa NANattaM bhAvAsannAe vosiraNaM // 620 // sthaNDilaM pUrvabhaNitameva, yaduta anApAtaM asaMlokaM 1 anApAtaM sasaMlokaM 2 sApAtamasaMlokaM 3 sApAtaM sasaMlokaM ETONE Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na 'ma zrI ogha- hyu niryukti of bhAga-2 candra. : temAM sthaMDila = nirdoSabhUmi to pUrve kahevAI ja gaI che. e ja vAta kare che ke - oghaniryukti-620: TIkArtha : sthaMDila pahelA kahI ja dIdhuM che ke anApAta + asaMloka, anApAta + saMloka, sApAta sa + asaMloka, sApAta+sasaMloka. bha AmAM pahelo bhAMgo nirdoSa che. bIjA ane trIjA bhAMgA rUpI be sthaMDilamAM yatanApUrvaka jAya. A badhI bAbata pUrve darzAvela sthaMDilabhUmine samAna ja jANavI. vizeSatA mAtra ATalI ja che ke tyAM sthaMDila javAmAM atipIDA = ati utAvaLa thAya to asthaMDila bhUmimAM paraThavavAnI paNa rajA che. AgaLa sthaMDilanA=jagyAnA varNanamAM anujJA darzAvI na hatI, jyAre ahIM darzAvI che. eTale e be vacce bheda che tethI cothA bhAMgAnI paNa anujJA samajI ja levI. vRtti : idAnIM bhASyakAraH pUrvoktasthaNDilAni pradarzayannAha - A || 26 3 || Na T 4 atra prathamo bhaGgako nirdoSaH, dvayozca dvitIyatRtIyabhaGgakayoryatanayA vyutsRjati, etatpUrvoktasthaNDilasya sAmAnyameva, 'navaraM puNa NANattaM 'ti navaraM - kevalamidaM nAnAtvaM, yadutAtra bhAvAsanne atipIDAyAM vyutsRjanamanujJAtaM, tatra cAnujJA naiva kRtA''sIdiha ca kRtA'to nAnAtvaM tatazcaturthabhaGgakAsevanamapyanujJAtameva draSTavyamiti / o bha T || 679 || Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyukti na o.ni. : aNAvAyamasaMloyaM aNAvAyAloya tatiya vivarIyaM / zrIbhodha-tyu AvAtaM saMlogaM puvvuttA thaMDilA caurau // 308 // bhAga-2 anApAtamasaMlokaM ca prathamo bhaGga uktastathA'nyadanApAtamAlokaM ca dvitIya, tRtIyaM punaviparItaM // 680 // mA - sthaNDilaMsApAtamasaMlokamityarthaH, tathA'nyadApAtaM saMlokaM ca caturtho bhaGgakaH, etAni pUrvokta sthaNDilAni catvAri / o.ni. : aNAvAyamasaMlogaM niddosaM bitiyacarima jayaNAe / pauravakurukuyAdI patteyaM mattagA ceva // 621 // taievi ya jayaNAe nANattaM navari saddakaraNaMmi / bhAvAsannAe puNa nANattamiNaM suNasu vocchaM // 622 // atrAnApAtamasaMlokaM ca sthaNDilaM nirdoSa, dvitIyatRtIyacarameSu bhaGgakeSu yatanayA vyutsarjanaM karttavyaM, kA cAsau yatanA ? pracuradraveNa kurukucAdikaM karttavyaM, pratyekaM pratyekaM ca mAtrakANi sapAnakAni bhavantIti / kiM sarveSveva sthaNDileSu kurukucaiva yatanA karttavyA uta kazcidvizeSaH ? ucyate, asti vizeSaH, tRtIye'pi sthaNDile yatanAyA nAnAtvametAvadyadi paraM yaduta zabdakaraNaM, etaduktaM bhavati-tRtIye sthaNDile ApAtAsaMloke zabdaM kurvadbhirgantavyaM, Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E F S niryukti vi ; E zrI ogha-6 bhAvAsanne punaryatanAyAM yannAnAtvaM tacchRNuta, vakSye / candra, : have bhANakAra pUrve batAvelA aMDilone dekhADatA kahe che. bhAga-2 oghaniryukti bhAga-308 : TIkArtha : anApAta-asaMloka e pahelo bhAMgo kahevAyo che. bIjo anApAta saMloka kahevAyo che. trIjo vaLI viparIta IMDila che eTale ke sApAta+asaMloka rUpa che. tathA cotho bhAMgo ApAta-saMloka che. A I 681 || w na pUrve kahelA cAra aMDilo che. oghaniryukti da21-622 : TIkArya : AmAM anApAta-asaMloka caeNDilasthAna nirdoSa che, bIjA, trIjA ane cothA | bhAMgAmAM yatanApUrvaka vosirAvavAnuM kAma karavuM. prazna : A yatanA kaI che ? uttara : yatanA e ke e chellA traNa bhAMgAmAM puSkaLa pANI vaDe karakucAdi rUpa yatanA karavI ane dareka sAdhu pAse pANIvALA mAtrako hoya. (loko jotA hoya eTale vadhu pANIno vaparAza karavo jarUrI che. e mATe badhA puSkaLa pANI rAkhe...) prazna : zuM tamAme tamAma spaMDilabhUmiomAM kurukucA karavA rUpa ja yatanA che ke emAM koI bheda che ? uttara : emAM vizeSatA = bheda che. te e ke trIjA aMDilamAM paNa yatanAno bheda = vizeSa che. e mAtra eTaluM ja kare * F = ka ka da 'fe - 8 || Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga-2 | vizeSa che ke tyAM zabda karavAno che. (pahelA bhAMgAnI apekSAe bAkInA traNa bhAgamAM e vizeSatA che ke temAM yatanA zrI oghathI karavAnI che. paNa e traNa bhAMgAmAM ya eka sarakhI yatanA nathI. trIjA bhAMgAmAM paNa kaMIka vizeSatA jovAnI che. ApAtaniryukti asaMloka trIjo bheda che. e sthAnamAM avAja karavAno che.) Azaya e che ke trIjA ApAta-asaMloka sthAnamAM zabda karatA karatA javuM. (jethI tyAM rahelAo sAvadhAna thaI jAya // 682 3 ane bIjA jonArAo paNa sAdhu upara zaMkA karanArA na bane. chAno chAno jAya to badhAne zaMkA thAya.) jyAre aMDila mATe atyaMta utAvaLa hoya to pachI emAM je yatanA karavAnI che, te vizeSa prakAranI che. te tame sAMbhaLo. huM tamane kahuM chuM. vRtti : tatra prathamasthaNDile gantavyaM atha tannAsti - jadi paDhamaM na tarejjA to bitiyaM tassa asaie taiyaM / tassa asaI cautthe gAme dAre ya ratthAe // 623 // "yadi prathame sthaNDile gantaM na zaknuyAttato dvitIyaM vrajeta, 'tasya' dvitIyasyAsati tRtIyaM vrajet, 'tasya' tRtIyasyAsati caturthaM sthaNDilaM vrajet, yadA caturthamapi sthaNDilaM gantuM na zaknoti, tadA grAmadvAre gatvA vyutsRjati, yadA grAmadvAramapi gantuM na zaknoti tadA rathyAyAmeva vyutsRjati / El 982 . Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo zrI sodha- tthu niryukti bhAga-2 // 683 // ma Na bha candra. : temAM prathama to prathama sthaMDila bhUmimAM javuM joIe. jo te na hoya to - odhaniyukti 623 : TIkArtha : jo pahelI sthaMDilabhUmimAM javA mATe sAdhu zaktimAna na hoya (utAvaLa che mATe) to bIjI sthaMDilabhUmimAM jAya. jo bIjI sthaMDilabhUmi na hoya, to trIjA sthaMDilamAM jAya, jo te na hoya to pachI cothI sthaMDilabhUmimAM jAya. jo cothI spaMDilabhUmimAM javA paNa samartha na hoya to pachI grAmanA dvAra AgaLa ja uccAra=maLa vosirAve arthAt tyAM ja besI jAya. jo gAmanA dvAre javA mATe paNa samartha na hoya to pachI zerImAM ja vosirAve. o.ni. : T sAhI purohaDe vA uvassAe mattagaMmi vA Nisire / accukkaDaMmi vege maMDali pAsaMmi vosirai // 624 // NaM - ma va yadA rathyAyAmapi gantuM na zaknoti, tadA 'sAhIe' khaDakkiAyAM gatvA vyutsRjati, yadA khaDakkikkAyAM gantuM na o samarthastadA 'purohaDe' agradvAre vyutsRjet, yadA purohaDamapi gantuM nAlaM, tadopAzraye mAtrake vA vyutsRjet, sarvathA o 'accukkaDaMmi na dhAryate / atra ca kathAnakam ego rAyA tassa ya vejjo pahANo so mato, taMmi mae rAiNA gavesAviyaM eyassa putto asthi vA na vA ? tassa ya kahiyaM atthi egA suyA, tAeya sayalaM vejjayaM ahIyaM, hakkAriyA AyAyA, rAiNA bhaNiyA ya kiM te bhaNiyaM ? sA bhaNai ahiyaM vijjayaM, tato eyassaMtare tAe vAyakammaM kayaM tato iyarehiM ssa ma hA ra 11 EUR2311 Page #693 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 E vijjehiM hasiyaM, tato tIe vijjANaM rAiNo ya parikahaNA kayA, jahA - zrI o - yu. niryukti | candra, : oghaniryukti 624 : TIkArtha : jo zerImAM paNa javAne samartha na hoya to pachI khaDakImAM jaIne vosirAve. bhAga-2 jo khaDakImAM javAne samartha na hoya to vasatinA agrakAre vosirAve. jo e rIte AMgaNAnA agradvAra sudhI javA paNa samartha na hoya to pachI upAzrayamAM ke mAtraka pyAlAmAM vosirAve. jo atyaMta joradAra utAvaLa hoya to gocarI mAMDalInI bAjumAM | 684 ja vosirAve. | (junA jamAnAnA bAMdhakAmo jozo to jaNAze ke eka moTI galI hoya ene zerI kahevAya. e zerImAM vaLI pAchA 5 7-10 vibhAgo hoya. dareka vibhAga upara te vibhAganuM nAma lakhela hoya. brAhmaNavAsa-vANiyAvAsa vagere... e dareka Fii vibhAgano daravAjo paNa kyAMka kyAMka svataMtra jovA maLe che. e dareke dareka vibhAgamAM - 10-15 gharo hoya. have e gharonA " mukhya daravAjAmAM pravezo eTale prathama to khullo bhAga = AMgaNuM Ave. jene puro kahe che ane pachI ghara Ave. AvA ja koIka gharane vasati tarIke meLavIne sAdhuo tyAM rahetA hoya che. zAstrakAro jANe che ke aMDilanI zaMkA sAmAnya-tIvratIvratara-tIvrattama aneka prakAranI hoI zake che. eTale utsargamArga darzAvyA bAda have apavAdamArga batAvI rahyA che.) prazna : paNa A rIte zerInI vacce, bAraNA pAse....besI javuM e to keTaluM badhuM anucita gaNAya ne ? uttara : A vAta to lokamAM paNa prasiddha che ke "prApta thayelA = bahAra nIkaLavA mATe AvI pahoMcelA maLa vagereno Iri 684 .. = = * * Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vega aTakAvavo na joIe.' (eTale AvI kaTokaTinA samaye sAdhu game tyAM bese to paNa loko virodha na kare. teone paNa zrI oi AvA anubhavo thayA ja hoya. hA ! Aje paNa saMDAsonA vaparAza vinAnA gAmomAM AvuM kaMIka bane to emAM lokagaha niryukti na ja thatI nathI. eka sAdhu eka gAmamAM utAvaLanA kAraNe rastA upara ja besI gayelA, bIjA sAdhue tyAMthI pasAra thatA lokane bhAga-2 aTakAvIne vAstavikatA jaNAvI to teone emAM koI jugupsAdi na thayA.) II 685l * v, A viSayamAM eka kathAnaka che. eka rAjA hato, tenI pAse eka mukhya vaidya hato, te marI gayo. te marI gayo eTale " rAjAe tapAsa karAvI ke 'eno putra che ke nahi?" lokoe rAjAne kahyuM ke "te vaidyanI eka dIkarI che, teNIe AkhuM vaidakazAstra * bhaNela che" rAjAe ene bolAvI, te AvI, rAjAe kahyuM ke, "tuM zuM bhaNI che?" teNIe kahyuM ke, "huM vaidaka zAstra bhaNI chuM." have | e ja vakhate teNIne vAchuTa thaI. eno avAja sAMbhaLIne bIjA vaidyo hasyA tyAre teNIe te vaidyone ane rAjAne kathana karyuM ke mo.ni.: tiUiT sarjI maLe ! malsi re parNapriyA vAyumuttapurIsANaM pattavegaM na dhArae // 625 // silogo sugamo / evaM sAhuNAvi vejjAINaM parikhaNA kAyavvA oghaniryukti 625 : TIkArtha : he rAjan ! A dehamAM traNa zalyo rahelA che. vAyu-mUtra-maLa. emanA prApta vegane aTakAvavo nahi. ne * I: 685T Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - S" P = = = A ja pramANe sAdhue paNa jyAre kaTokaTimAM spaMDila game tyAM javuM paDe, tyAre tyAM upasthita thayelA vaidya-grAmajano zrI ogha-6 niryukti vagerene kathana karavuM. bhAga-2 vRtti : etadeva gAthayopasaMharannAha - o.ni. : rAyA vijjami mae vijjasuyaM bhaNai kiMca te ahiyaM ? / / 686 4 ahiyaMti vAyakamme vijje hasaNA ya parikahaNA ya // 626 // surAma | mo.ni.: T riphuvaviddIdiyA je thIrapurasaMpannattA ! sAmAcArI etto vucchaM appakkhara mahatthaM // 627 // sugamA / uvvarietti dAraM gayaM / candra, : A ja vAtano gAthA vaDe upasaMhAra karatA kahe che ke - oghaniryukti 626 : TIkArtha : vaidya marI gayA bAda rAjA vaidyanI dIkarIne puche ke "tuM zuM bhaNI che ?' tyAre teNe kahyuM : 'huM vaidaka bhaNI chuM' ane e vakhate vAtakarma thayuM, vaidyo hasyA, teNIe kathana karyuM (upara vAta AvI ja gaI che.) // u 686 II Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 || 687 w vi oghaniryukti-627 : TIkArtha : dhIrapuruSo vaDe kahevAyelI A pAriSThApanikAvidhi tamane kahevAI. have alpaakSarovALI ane moTA arthavALI sAmAcArIne kahIza. rita e dvAra pUrNa thayuM. vRtti : idAnIM sAmAcArI vyAkhyAyate / mo.ni.: satrAto sAta varamaparirSi nALiUT moTuM paDilehaNAmappattaM nAUNa karei sajjhAyaM // 628 // evaM ca sAdhaH saJjJAM vyatsajyAgataH punaH 'caramapauruSIM' caturthapraharaM jJAtvA 'avagADhAM' avatIrNaM, tataH kiM bha karotItyata Aha - pratyupekSaNAM karoti, athAsau caramapauruSI nAdyApi bhavati, tato'prAptAM caramapauruSI matvA svAdhyAyaM tAvatkaroti yAvaccaramapauruSI prAptA / candra.: have sAmAcArI kahevAya che. oghaniryukti-628: TIkArtha : A pramANe sAdhu spaMDila vosirAvIne Ave, tyAre cotho prahara zarU thaI gayelo jo jANe, to e jANIne e zuM kare ? e kahe che ke te sAdhu pratilekhana kare. have jo cotho prahara hajI paNa zarU na thayo hoya, bha ' i 687 Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha-tyu niyuti bhAga-2 REFERE // 188 // to cotho prahara aprApta jANIne tyAM sudhI svAdhyAya kare ke jyAM sudhImAM caramaprahara AvI jAya. o.ni. : puvvaddiTTho ca vihI ihaMpi paDilehaNAi so ceva / jaM etthaM nANataM, tamahaM vucchaM samAseNaM // 629 // paDilehagA u duvihA bhattaTThiyaeyarA ya nAyavvA / doNhavi ya AipaDilehaNA u muhaNaMtagasakAyaM // 30 // tatto gurU parinnA gilANasehAti je abhattaTThI / saMdisaha pAyamatte ya appaNo paTTagaM carimaM // 631 // paTTaga mattaya sayamoggaho ya gurumAiyA aNunnavaNA / to sesa pAyavatthe pAuMchaNagaM ca bhattaTThI // 632 // atra ca pratyupekSaNAyAM pUrvoddiSTa eva vidhiH, 'mukhavastrikAdikA pratyupekSaNA' evamAdiH, tathA pAtrasyApi 'sottAiovautto talleso'ityevamAdiH ihApi sa eva pratyupekSaNAyAM vidhidraSTavyaH, yadatra nAnAtvaM-yo'tirikto vidhirbhavati // 688 // Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na zrI sodha- tthu niryukti mi mA taM vidhimahaM vakSye 'samAsena' saGkSepeNa, tatra ye te pratyupekSakAste dvividhAH - bhaktArthikA - bhuktAH 'iyarA ya' itare ca upavAsikAzca jJAtavyAH, 'dvayorapi' bhaktArthikAbhaktArthikayoH 'Adau' prathamaM pratyupekSante mukhavastrikayA, iyaM tAvadbhaktAbhaktArthikayostulyA pratyupekSaNA, idAnImabhaktArthikAnAM pratyupekSaNAyAM vidhiM pradarzayati, tatra 'tataH ' samukhavastrikAkAyapratyupekSaNAnantaraM 'guru'tti guroH saMbandhinImupadhiM pratyupekSante, 'pariNNa'tti parijJA - pratyAkhyAnam, // 68 // etaduktaM bhavati-anazanasthasya saMbandhinImavadhiM tataH pratyupekSante, tadanantaraM glAnasatkAmupadhiM pratyupekSante, tathA 12 zaikSakaH bhAga-2 UT | =abhinavapravrajitaH zikSaNArthaM arpitaH, tadIyAmupadhiM tasyaivAgrataH pratyupekSante AdigrahaNAt vRddhAdeH saMbandhinImupadhi pratyupekSante ye'bhaktArthinaste evamanena krameNa kurvanti pratyupekSaNAM, tato guruM saMdizApayitvA 'saMdisaha icchAkAreNaM bha ohiyaM paDilehemi' evaM bhaNitvA 'pAtraM' patadgrahaM pratyupekSante, mAtrakaM cAtmIyaM pratyupekSante tatazca sakalamupadhiM bha pratyupekSante tAvadyAvaccolapaTTakazcaramastamapi pratyupekSante / eso tAva abhattaTThiyANa paDilehaNavihI / idAnIM bhuktAnAM vidhiM pratipAdayannAha - mukhavastrikAM pratyupekSya tayaiva kAyaM pratyupekSya tataH 'paTTagaM 'ti colapaTTagaM pratyupekSante, punazca gocchako yaH pAtrakasyopari dIyate pacchA paDilehaNIyaM pattAbaMdho paDalAI rayattANaM pattayaM caiva, yadi mattao arikko to evaM, aha rikko so ceva paDhamaM nikkhippar3a, punazca mAtrakaM nikSipya svakIyamavagrahaM-patadgrahaM pratyupekSate, tato guruprabhRtInAM satkA upadhayaH pratyupekSyante bhaktArthikaiH, 'aNuNNavaNa tti tato gurumanujJApayati, yaduta 'saMdisaha ohiyaM paDilehemo 'ti tataH zeSANigacchasAdhAraNAni pAtrANi vastrANi ca aparibhogyAni yAni tAni pratyupekSante, tataH svakIyaM pAyapuMchaNagaM pi va s ma hA vI rasa // 688 // Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 mo ttha // 690 || ma Na ssa rajoharaNaM ca pratyupekSante, bhaktArthina evamanena krameNa pratyupekSaNaM kurvanti // |j candra. : oghaniryukti-629-630-631-632 : TIkArtha : ahIM pratilekhanAmAM pUrve darzAvela ja vidhi samajI levI ke jemAM 'muhapattIthI prAraMbhIne pratilekhanA ka2vI' vagere vAta ame karelI. tema pAtranI pratilekhanamAM paNa zrotrendriyAdinA upayogavALo....' vagere je vidhi kahelI, ahIM baporanA pAtrA pratilekhanamAM paNa e ja vidhi samajavI. mAtra savAranI pratilekhanAvidhi karatA sAMjanI pratilekhanAvidhimAM je bheda che, te vadhArAnI vidhine huM saMkSepathI kahIza. je pratyupekSako che, te be prakAranA che. vAparI cUkelA ane upavAsI. A bhukta ane upavAsI beyanI A pratyupekSaNA to pahelA samAna jANavI ke teo sau prathama muhapattInuM pratilekhana kare, tyArabAda muhapattI vaDe potAnA dehanuM pratilekhana kare. Ama ATalI pratyupekSaNAvidhi e beyanI samAna che. have upavAsInI pratyupekSaNAvidhine dekhADe che ke upavAsI sAdhu muhapattI ane zarIranI pratyupekSaNA karyA bAda guru saMbaMdhI upadhine pratilekhe e pachI tapasvInI upadhinuM pratilekhana kare. eTale ke anazanamAM rahelA sAdhunI upadhinuM pratilekhana kare. tyArabAda tarata glAnasaMbaMdhI upadhinuM pratilekhana kare. tathA je nUtanadIkSita hoya ke je sAdhu A sAdhune sAdhusAmAcArInI zikSA ApavA mATe soMpAyelo hoya, tenI upadhinuM pratilekhana te sAdhunI sAme ja kare (ke jethI e joIne paNa ene A badhI zikSA maLatI jAya.) ma ma va ma ma || 690 || Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = ' = pitAnasephAti mAM rahelA maHi zabdathI samajI levuM ke A upavAsI sAdhu vRddhAdinI upadhinuM paNa pratilekhana kare. zrI oghaniyukti Ama je upavAsI hoya teo A kramathI pratyupekSaNAne kare. tyArapachI guru pAse saMdeza=rajA laIne eTale ke, "risara bhAga-2 rUchawAre ohiyaM patteimi (Apa ApanI icchAthI rajA Apo ke huM upadhinuM pratilekhana karuM. .) ema kahIne pachI = pAtrAnuM pratilekhana kare. pachI potAnA mAtrakanuM (bIjA pAtrAnuM) pratilekhana kare tyArabAda bAkInI badhI upAdhinuM pratilekhana | | 691 || Fkare. tyAM sudhI ke chelle colapaTTAnuM pratilekhana kare. Ama A to upavAsI sAdhunI pratilekhanAvidhi batAvI. | have gocarI vAparI cUkelA sAdhuonI vidhinuM pratipAdana karatA kahe che ke pahelA muhapattIne pratilekhIne, pachI tenA ba ja vaDe zarIrane pratilekhIne pachI colapaTTAnuM pratilekhana kare. e pachI pAtrAnI upara je guccho mUkAya che, tenuM pratilekhana | kare. tyArabAda jhoLI, pallA, rajastrANa ane pAtrAnuM pratilekhana kare. jo mAtraka bharelo hoya (anya koI vastu-pANI , mAtrakamAM bharelI hoya to) A pramANe vidhi samajavI paNa jo mAtraka khAlI hoya to sauthI pahelA te ja mUkI devuM. ane mAtrakane mUkIne pachI potAnA pAtrAnuM pratilekhana kare. e pachI guru vagerenI upadhionuM e bhukta sAdhuo pratilekhana kare. e pachI guru pAse rajA le ke "saMsida diye paDateno' e pachI gacchanA sAdhAraNa pAtro ane je aparibhogya vastro hoya, vaparAzamAM na hoya tenuM pratyupekSaNa kare. (je pAtrAdi koI ekAda sAdhunI mAlikInA na hoya, paNa AkhA gacchanI mAlikInA hoya eno sAmAnyathI to upayoga na thato hoya, paNa pAtrA phuTI javAdi kAraNosara pachI A pAtrAono upayoga . ema aa Page #701 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * F thato hoya. AmAM roja vaparAtuM naMdIpAtra paNa saMbhave che. e gacchasAdhAraNa che, paNa aparibhogya nathI. chatAM e laI zrI odha zakAya.) e pachI potAnA rajoharaNanuMsoghAnuM pratilekhana kare. niryukti bhAga-2| ja Ama bhaktArthIo A pramANe A kramathI pratyupekSaNA kare. - go.ni.: nahIM paDanaeNdA doDu yA no taha paDhavuM sAdU I | 692ILY pariyaTTei va payao karei vA annavAvAraM // 633 // punazca yasya sAdhoryathaiva pratyupekSaNA bhavati 'kRtA' pariniSThitA sa tathaiva paThati parivarttayati vAbha guNayati vA pUrvapaThitaM prayata:-prayatnena karoti cAnyasAdhunA samabhyarthitaH san vyApAraM - kiJciditi karmaprayogaM, bha | yadivA'nyaM vyApAra tUrNanAdi karoti / candra, oghaniryukti-633 : TIkArtha : je sAdhunI pratyupekSaNA je pramANe samApta thAya te sAdhu te ja pramANe prayatnapUrvaka pUrve bhaNelA sUtrAdinuM punarAvartana kare athavA bIjA sAdhu vaDe sIvanAdi kAma karavA mATe prArthanA karAyelo te sAdhu e sIvanAdi vyApArane kare. athavA to anya evA vyApAra = tUrNanAdine kare. (=rajU karavuM.) (gAthAmAM navAvAra zabda lakhela che, teno be rIte samAsa ahIM kholyo che. macastha para:, ti avyApa: A = = = = i s Page #702 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI moghnikti bhAga-2 EER // 18 // mA 54ii. tatpu25 umAha mene bha600vimati samavI. kiJciditi karmaprayogaM 4 sayuchetenAthI. 2181802.04 6zavi che ke A vyApAra zabda karma che. ane te koIpaNa vyApAra samajavo. yA jI sabhAsamAM anyazcAsau vyApArazceti anyavyApAra meM zata bhadhAraya samAsa yeto cha. svAdhyAyathA anya mevA vyApArane 3....mevo teno artha thAya.) o.ni. : caubhAgavasesAe carimAe paDikkamittu kAlassa / uccAre pAsavaNe ThANe cauvIsaiM pehe // 634 // ahiyAsiyA u aMto Asanne majjhi taha ya dUre ya / tinneva aNahiyAsI aMto chacchacca bAhirao // 635 // emeva ya pAsavaNe bArasa cauvIsaiM tu pehittA / kAlassavi tinni bhave aha sUro asthamuvayAI // 636 // evaM svAdhyAyAdi kRtvA punazcaturbhAgAvazeSAyAM caramapauruSyAM pratikramya kAlasya tataH sthaNDilAni pratyupekSyante, FOTO || 8 || 4Lai H. Page #703 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na mA kimartham ?, uccArArthaM tathA prazravaNArthaM ca sthAnAni caturviMzatiparimANAni pratyupekSyante / idAnIM kva tAH sthaNDilabhUmayaH pratyupekSaNIyA: ? ityata Aha- adhikAsikA bhUmayo yAH saJjJAvegenApIDitaH sukhenaiva gantuM zaknoti tA evaMvidhAH 'antaH' madhye'GgaNasya tisraH pratyupekSaNIyAH, katham ?, ekA sthaNDilabhUmirvasaterAsannA anyA madhye, sa anyA dUre, evametAstisraH sthaNDilabhUmayo bhavanti, tathA'nyAstistra eva tasminnevAGgaNe Asannatare bhavanti // 184 // anadhikAsikAH-saJjJAvegenotpIDitaH san yA yAti tAH tistra eva bhavanti, ekA vasaterAsannatare pradeze'nyA madhye'nyA Na dUre, evametA anta:- madhye'GgaNasya SaD bhavanti, tathA SaT cAGgaNabAhyata iti-aGgaNasya bahiH SaDevameva bhavanti / evameva 'prazravaNe' kAyikAyAM dvAdaza bhUmayaH pratyupekSyante, SaDaGgaNamadhye SaT cAGgaNabAhyatA bhavanti, etAH sarvA eva bha uccArakAyikAbhUmIzcaturviMzatiM pratyupekSya punazca kAlasyApi grahaNe tisra eva bhUmayaH pratyupekSaNIyA bhavanti, tAzca kAlabhUmayo jaghanyena hastAntaritAH pratyupekSyante, evamanena prakAreNa kRtena atha sUryo yathA'stamupayAti tathA karttavyaM / zrI khodha niryukti bhAga-2 hA T spa candra. : oghaniryukti 634-635-636 : TIkArtha : A pramANe svAdhyAyAdine karIne jayAre e cotho prahara cothAbhAga jeTalo bAkI rahe (eTale ke cotho prahara poNAbhAgano puro thAya, ane lagabhaga 48 miniTanI AsapAsano samaya bAkI hoya tyAre) kAlanuM pratikramaNa karIne pachI sthaMDilabhUmio jue. prazna : zA mATe sthaMDilabhUmio jue ? NaM sa ma // 684 // Page #704 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = 'E F G E F uttara : maLa mATe ane mAtrA mATe 24 saMkhyAvALA sthAno jue. zrI oghaniryukti e 24 UDilabhUmio kyAM jue ? e have batAvatA kahe che ke maLanA vegathI nahi pIDAyelo chato sAdhu je bhUmi | bhAga-2 | [" upara sahelAithI javAne samartha bane (ane te jagyAe gayA bAda maLa vosirAve.) te adhikAsikA bhUmi kahevAya che. AMgaNAnI aMdara AvI traNa bhUmio jue. / 695 5, praznaH traNa bhUmi kevI rIte ? uttara : eka aMDilabhUmi vasatinI = upAzrayanI najIkamAM, bIjI vacamAM ane trIjI dUra e rIte AMgaNAmAM traNa aMDilabhUmio thAya. tathA bIjI traNa bhUmio te ja AMgaNAmAM vadhu najIkamAM jue. maLanA vegathI pIDita thayelo chato te sAdhu je | bhUmiomAM jaIne maLa vosirAvI zake, te anadhikAsikA traNa bhUmio kahevAya. eka vasatinI atyaMta najIkamAM, bIjI ! vacamAM ane trIjI dUra. T Ama A rIte AMgaNAnI aMdara cha bhUmio jue. AMgaNAnI bahAra paNa A ja pramANe che bhUmio jue. Ama 12 bhUmi maLa mATe jue, e ja pramANe mAtrAmAM paNa bAra bhUmio jue. AMgaNAnI aMdara che, ane AMgaNAnI bahAra che. Ama A badhI maLa-mUtranI 24 bhUmione pratyupezIne te pachI kAlanA grahaNa mATe paNa traNa ja bhUmio pratyupekSaNa = Preto // Page #705 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka F karavAnI hoya che. A traNa kAlabhUmio jaghanyathI paNa 1 hAthanA aMtaravALI hoya e rIte jue Ama A pramANe karAyA zrI ogha-vI bAda je rIte sUrya asta pAme, te rIte karavuM eTale ke e rIte ja A badhI bhUmio jovAno prAraMbha karavo ke jethI A kArya niryukti pUrNa thAya ane sUryAsta thAya. bhAga-2TT (12+12+3= 27 vasati aMge ahIM mArI samajaNa mujaba keTalAka khulAsAo nIce mujaba che. // 696. v - (1) AMgaNAmAM gharathI bAraNA taraphanA ja raste 6 vasati jovAno niyama nathI. citramAM to mAtra samajaNa mATe ja ja darzAvela che. bAkI gharanI cAre bAju AMgaNAmAM vasati joI zakAya che. hA ! sAdhuonI avarajavaravALA mArge vasati na ja jovAya - maLa na vosirAvAya e ja sAruM che. paNa gADha zaMkA thavAdi kAraNe e paNa chevaTe kSamApAtra bane che. (2) e ja rIte 7 thI 12 vasati paNa AMgaNAnI bahAra cAreya dizAmAM joI zakAya che. (3) A 24 vasatinI vistRta samajaNa o.ni.sAroddhAra bhAga-ramAM ApavAmAM AvI che. eTale emAMthI eno bodha ' meLavI levo. ApaNe je AdhAre mAsanne....vagere 24 mAMDalA bolIe chIe, tenI emAM samajaNa ApI che. (4) ATalI badhI vasatio jovAnuM kAraNa e ke game tyAre game te prasaMga banI zake che. kadAca rAtre te te bhUmi upara + gAya vagere besI javAthI te jagyAe paraThavavuM zakya na hoya to joyelI bAra bhUmimAMthI game te bhUmimAM jaI zakAya. (5) Ama to jyAM maLanuM visarjana karAya tyAM mAtrunuM visarjana paNa karI ja zakAya. eTale enI judI bhUmio jovAnI kharekhara jarUra nathI. paraMtu maLavisarjana bhUmi thoDIka ekAMtamAM hovI jarUrI che - e moTI hovI jarUrI che.... jyAre mAtrAnI = F G HER Ffs || 696 / Page #706 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha- yu. - cA bhUmi ekAMtamAM na hoya, nAnI hoya to paNa cAlI rahe... vagere kAraNosara e beyanI judI judI 12 bhUmi jovAtI. re! kadAca eka ja bhUmi beyanI bhegI joIe to paNa e aMDila mATe paNa gaNAya ane mAtrA mATe paNa gaNAya ane eTale e niryukti | rIte kula 12 bhUmi paNa 24 gaNI zakAya. bhAga-2 - (6) traNa kAlabhUmio jovAnuM kAraNa e ja ke koIka jagyAe rAtre kAla grahaNanA samaye ja ujaI AvI javAdi | 697 = kAraNosara kAlagrahaNa levuM zakya na bane to pachI bIjI be bhUmi paNa joyelI hovAthI tyAM kA.gre. laI zakAya. e ja kAlabhUmio vacce ochAmAM ochuM eka hAthanuM aMtara to joIe ja. be kAlabhUmio aDIaDIne hoya e na cAle.) [ t = o.ni. : jai puNa nivvAghAo AvAsaM to kareMti savvevi / saDDhAikahaNavAghAyatAe pacchA gurU Thati // 637 // evaM sUryAstamayAnantaraM yadi nirvyAghAto guruH - kSaNika Aste tataH sarva evA''vazyakaM-pratikramaNaM kurvanti, atha zrAddhadharmakathAdinA vyAghAto gurorjAtaH-akSaNikatvaM tataH pazcAdgururAvazyakabhUmau saMtiSThante / candra. : oghaniryukti-637 : TIkArtha : A rIte sUryAsta thayA bAda jo guru vyAghAta vinAnA hoya eTale ke kSaNika vI hoya = vyasta na hoya = koI agatyanA kAmamAM na rokAyelA hoya to pachI badhA ja sAdhuo pratikramaNa kare. paNa jo zrAvakone = '# # 2 || da97ll Page #707 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti dharmakathA kahevA vagere dvArA gurune vyAghAta thayo hoya eTale ke guru dharmakathAdimAM parovAyelA hoya to guru pAchaLathI zrImodha-tyu 1 pratikramaNanI jagyAe Ave. (eTale ke bIjA badhA sAdhuo prati.mAMDalImAM goThavAI jAya ane guru cheka chelle badhuM kArya patAvIne Ave. e vAta AgaLa karaze.) bhAga-2 sa o.ni. : sesA u jahAsattI ApucchittANa ThaMti saTThANe / // 88 // . suttatthajharaNaheuM Ayarie ThiyaMmi devasiyaM // 638 // zeSAstu sAdhavo yathAzaktyA''pRcchya guruM svasthAne yathAratnAdhikatayA''vazyakabhUmau tiSThanti, kimarthaM ?, bha 'sUtrArthakSaraNahetoH' sUtrArthaguNanAnimittaM tasyAmAvazyakabhUmau kAyotsargeNa tiSThanti, tatra kecidevaM bhaNantyAcAryAH yaduta bha| gate sAdhavaH sAmAyikasUtraM paThitvA kAyotsargeNa tiSThanti, kAyotsargasthitAzca granthArthAn cintayantastiSThanti ga tAvadyAvadgururAgataH, tato guruH sAmAyikasUtramAkRSya daivasikamaticAraM cintayati, te'pi gurau tathAsthite tUSNIbhAvena kAyotsargasthA eva daivasikamaticAraM cintayanti / anye tvAcAryA evaM bruvate, yaduta "te sAdhavaH sUtrArthaM kSarantastAvat tiSThanti yAvadgururAgataH, tato guruH sAmAyikasUtraM paThati, te'pi kAyotsargasthA eva sAmAyikasUtraM samakaM manasA paThanti, tataH sAmayikaM paThitvA'ticAraM cintayanti, Ayario appaNo atiyAraM dviguNaM ciMtai, kiMnimittaM ?, te sAhuNo bahugaM ETONE // 698 // Page #708 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5 rs hiMDiyA tato tattieNa kAleNa ciMtiuMna sakkaMti / 5 zrI odha- niryukti bhAga-2 || 699o. E F candra. : oghaniryukti-638: TIkArtha : bAkInA sAdhuo potapotAnI zakti pramANe gurune pRcchA karIne pratikramaNa bhUmimAM ratnAdhikanA krama pramANe potapotAnA sthAne bese. prazna : teo tyAM zA mATe bese? uttara H sUtra ane arthanuM punarAvartana karavA mATe te sAdhuo prati. mAMDalImAM kAyotsarga mudrA vaDe UbhA rahe. AmAM keTalAka AcAryo A pramANe kahe che ke te sAdhuo karemibhaMte bolIne kAusagga mudrA vaDe UbhA rahe ane , kAyotsargamAM UbhA rahelA teo granthanA arthone (athavA to sUtra ane arthane) ciMtana karatA UbhA rahe. teo tyAM sudhI | - A rIte UbhA rahe ke jayAM sudhImAM guru AvI jAya. e pachI guru sAmAyika sUtra bolI divasasaMbaMdhI aticArone ciMtave. | guru A rIte rahelA hoya tyAre te sAdhuo paNa maunapaNe kAyotsargamAM rahelA chatAM ja divasa saMbaMdhI aticArone ciMtave. bIjA AcAryo A pramANe kahe che ke te sAdhuo sUtranA arthane yAda karatA tyAM sudhI UbhA rahe ke jayAM sudhImAM guru AvI jAya. tyArabAda guru karemibhaMte sUtra bole. te sAdhuo paNa kAyotsargamAM rahIne ja ekasAthe manathI karemi bhaMte sUtrano pATha kare. ane A rIte sAmAyika sUtrano pATha karIne aticArone ciMtave. AcArya potAnA aticAra bevAra ciMtave. (sAdhuo Tu 699 = = = f "fs Page #709 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti na ekavAra ciMtave) zrI odha A prazna : tevuM zA mATe ? bhAga-2 uttara : eTalA mATe ke te sAdhuo to gocarImAM ghaNo kALa bhamyA hovAthI teone potAnA aticAro vicAratA vAra lAge eTale jo AcArya eka ja vAra aticArone ciMtave to bIjA sAdhuo eTalA ochAkALamAM potAnA aticArone ciMtavI | / 700 = na zake (ane eTale AcAryanuM ciMtana pUrNa thayA bAda ghaNA samaya pachI sAdhuonuM ciMtana pUrNa thAya je yogya nathI.) mATe ja AcArya potAnA aticAro be vAra ciMtave. (be ya matamAM pharaka eTalo ke pahelA matamAM te sAdhuo karemibhaMte bolI kAyotsargamAM rahIne sUtrArtha ciMtave che. jayAre mA ja bIjA matamAM te sAdhuo pahelAM to kAyotsargamAM ja sUtrArtha ciMtave che, ane pachI AcAryazrInA AvyA bAda kAyotsargamAM ja karemi bhaMte bolI aticAro ciMtave che.) o o.ni. : jo hojja u asamattho bAlo vuDDo gilANaparitaMto / so Avassagajutto acchejjA nijjarApehI // 639 // yastu sAdhuranAgatakAyotsargakaraNe'samartho bhavedvAlo vRddho rogA? jvarAdinA sa AvazyakayuktastasyAmeva pratikramaNabhUmau upaviSTaH kAyotsargaM karoti, evaM nirjarApekSI tiSThet / - = Ms - B 700 Page #710 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniyukti bhAga-2 // 701 candra, oghaniryukti-639 : TIkArtha : je sAdhu gurunA AvyA pahelA ja kAyotsarga karavA mATe asamartha hoya, bAla hoya, vRddha hoya, tAva vagere rogothI Arta hoya te sAdhu Avazyayukta eTale ke te ja pratikramaNa mAMDalImAM beThelo chato. kAyotsargane kare (eNe UbhA rahevAnI jarUra nathI.) nirjarAnI apekSAvALo sAdhu A rIte rahe (Ubho rahe ke beThelo rahe.) mo.ni. : mAvAsa tu vayaM nirvAduM gurUvA ! tinnithuI paDilehA kAlassa vihI imo tattha // 640 // evamanena krameNAvazyakaM kRtvA' parisamApya jinopadiSTaM gurUpadezena punazca stutitrayaM paThanti svareNa | pravarddhamAnamakSarairvA, prathamA zlokena stutirdvitIyA bRhacchandojAtyA bRhattarA tRtIyA bRhattamA evaM pravarddhamAnAH stutI: paThanti maGgalArthamiti, tataH kAlasya pratyupekSaNArthaM nirgacchanti, kiM kAlasya grahaNavelA varttate na vA ? iti, tatra ca-va kAlavelAnirUpaNe eSa vidhiriti vakSyamANaH / candra. : oghaniryukti-640H TIkArya Ama A kramathI jina vaDe upadezAvela pratikramaNa pUrNa karIne pachI svara vaDe vadhatI ke akSaro vaDe vadhatI evI traNa stuti bole, pahelI stuti zloka chaMda vaDe bole, bIjI stuti moTA chaMda vaDe bole ane trIjI stuti sauthI moTI bole. A rIte pravardhamAna stutio maMgala mATe bole. (svara vaDe vadhatI stuti eTale pahelI || 7 1II Page #711 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s* zrI oghaniryukti bhAga-2 P T 702 .. E stuti maMda svare, bIjI thoDAka moTA svare ane trIjI vadhu moTA avAje bole. tathA namoDastu ane vizAta nI stutio akSaro vaDe vardhamAna ja che, e tenA akSaro gaNavAthI ja khyAla AvI jAya che.) tyAra pachI kAlanuM pratyupekSaNa karavA mATe nIkaLe ke zuM kAlane grahaNa karavAno samaya varte che? ke nathI vartato ? kAlavelAnuM nirUpaNa karavAmAM 'bre AgaLa kahevAze? te vidhi jANavI. __ o.ni. : duviho khalu abhiogo davve bhAve ya hoi nAyavvo / vAdhAo ghaMghasAlAe ghaTTaNaM saDakahaNaM vA // 641 // dvividho bhavati kAlo-vyAghAtakAla itarazca-avyAghAtakAlaH, tatra vyAghAtakAlaM pratipAdayannAha - vyAghAtaH 'ghaGgazAlAyAm' anAthamaNDape dIrgha 'ghaTTanA' paraspareNa vaidezikairvA stambhairvA saha nirgacchataH pravizato vA tAdRzo vyAghAtakAlaH, tathA zrAddhakAdInAM yatrAcAryo dharmakathAM karoti so'pi vyAghAtakAlaH, na tatra kAlagrahaNaM bhavati nApi kAlavelAnirUpaNArthaM pracchanaM bhavati / G H F candra. : oghaniryukita-641 : TIkArtha : kAla be prakArano che. vyAdhAtakAla ane bIjo avyAghAtakAla, temAM vyAghAtakAlanuM pratipAdana karatA kahe che ke moTA anAthamaMDapa rUpa ghaMghazAlAmAM paraspara sAdhuonuM videzIo sAthe athaDAvuM 702 T. Page #712 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaDa , ke pachI thAMbhalA sAthe athaDAvuM... .vasatimAMthI nIkaLatA ke vasatimAM pravezatA A rIte je athaDAvAnuM bane te tevA prakArano rahyuM niryukti vyAghAtakAla kahevAya. (AvI paristhitimAM kAla grahaNa na levAya, na laI zakAya eTale A vyAghAtakAla che. je sthAnamAM bhAga-2 musApharo hoya, e videzI kahevAya.) tathA jayAM AcArya zrAvakAdine dharmakathA kare te paNa vyAghAtakAla. (kA.pra. laIne AcArya pAse sUtrAdi levAnA hoya | 703 IL N che. ahIM AcArya dharmakathAmAM lIna hovAthI te sutrAdi na ApI zake ane eTale kA.pra. levAnI kriyA nirarthaka banI rahe. vaLI zrAvakonI hAjarInA lIdhe paNa kA.pra.nI levAnI kriyA nirarthaka banI rahe.) A paristhitimAM kAlagrahaNa paNa na thAya, kAlavelAnuM nirUpaNa karavA mATenI pRcchA paNa na thAya. F mo.ni.: vIvAre to hiM Mi taseva te niyaMti | nivvAghAte dunni u pucchaMtI kAla ghecchAmo // 642 // evaM ghazAlAyAM vyAghAte sati tRtIyastayo:-kAlagrAhiNoH upAdhyAyAdirdIyate yena tasyaivAgrato bAhyata eva nivedayanti sandizApayanti ca / atha nirvyAghAtaM bhavati-na kazcid ghaGghazAlAyAM dharmakathAdirvA kAlavyAghAta: vaidezikAdivyAghAto vA, tatazca nirvyAghAte sati dvAveva nirgacchataH ekaH kAlagrAhakaH aparo daNDadhArI, punazca tau I: 703 II Page #713 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odhavuM pUchata:, yaduta 'AnaM gRhIva:' venAM nirUpathAva tyartha:, niryukti nI bhAga-2 704. candra, oghaniryukti - 642 : TIkArya : A rIte ghaMghazAlAmAM jo vyAdhAta hoya, to pachI kAlagrahaNa karanArA be jaNane trIjo upAdhyAya vagere sAdhu apAya ke jethI te upAdhyAyAdinI ja AgaLa bahAra ja teo nivedana kare ane upAdhyAya pAse v saMdezo apAvaDAve. (eTale ke Adezo mAMgI le.) have jo nirbAghAta hoya, ghaMghazAlAmAM dharmakathA vagere rUpa koIpaNa kAlavyAghAta na hoya ke vaideziko = bahAragAmathI ja AvelA gRhasthAdino vyAghAta na hoya, to pachI nirvAghAta hote chate be ja sAdhu nIkaLe. eka kAlagrahI, ane bIjo dAMDIdhara. 1. pachI te be jaNa pRcchA kare ke, "kAla laIe ?' eTale ke 'kALa zuM thayo che?' e kALaveLA joIe ? ' (anAtha maMDapa eTale jeno koI mAlika na hoya tevA prakAranI vizALa hola jevI jagyA. AvI jagyAmAM sAdhuo utaryA hoya ane zakya che ke gAmegAma musApharI karanArA musApharo paNa AvI jagyAomAM utaryA hoya. eTale rAtre bahAra javAmAM aMdara AvavAmAM e badhA sAthe aMdhArAmAM athaDAI javAnuM bane e zakya ja che. mATe AvA sthAnomAM kA.pra. laI na zakAya. ema jyAM ghaNA thAMbhalAdi hoya tyAM paNa athaDAI javAnuM bane eTale tyAM paNa kA.pra. na levA.) vRtti : teSAM ca nirgacchatAM yadyete vyAghAtA bhavanti tatazca nivarttante-na gRhNanti kAlaM // ke ca te vyAghAtA: ? - : * F = = . "fche.' 704 . Page #714 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodha-tyu o.ni. : 5 niryukti bhAga-2 REEP // 705 // ApucchaNa kiikammaM AvassiyakhaliyapaDiyavAghAo / iMdiya disA ya tArA vAsamasajjhAiyaM ceva // 643 // jai puNa vaccaMtANaM chIyaM joiM ca to niyattaMti / nivvAghAte donni u acchaMti disA nirakkhaMtA // 644 // goNAdi kAlabhUmIe hojja saMsappagA va udvejjA / kavihasiyavAsavijjukkagajjie vAvi uvaghAto // 645 // ApRcchanA nAma ApucchittA gacchanti daMDagaM gahAya matthaeNa vaMdAmi khamAsamaNo kAlassa velaM nirUvemo, evaM ca yadi na pRcchanti tato vyAghAto bhavati-na grAhyaH kAlaH, athAvinayena vA pRcchanti tathA'pi vyAghAta eva, kRtikarma ca- / vandanaM yadi na kurvanti avinayena vA kurvanti AvassikAM ca yadi na karoti avinayena vA karoti skhalanaM vA gacchatAM ma yadi stambhAdau bhavati patanaM vA teSAmanyatamasya yadi bhavati, evamebhirvyAghAto bhavati / tathA 'iMdiya'tti zravaNendriyAdInAmindriyANAM ye viSayAste ananukUlA bhavanti tato na gRhyate, etaduktaM bhavati-yadi chindhi bhindhItyevamAdi zrRNvanti zabdaM tato nivarttate, evaM gandhazcAzubho yadi bhavati, yatra gandhastatra rasa iti, virUpaM pazyanti BEEF 0 FEBEES SERIOR ou II Page #715 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodha-tyu rUpaM kiJcid, evaM sarvatra yojanIyaM tato nirgacchanti / tathA digmohazca yadi bhavati tato na gRhyate, tArakAzca yadi patanti niyukti varSaNaM vA yadi bhavati tata ebhiranantaroktairvyAghAtaiH kAlo na gRhyate, asvAdhyAyikaM ca yadi bhavati, tathA yadi punarbajatAM bhAga-2 kSutaM jyotirvA-agniH uddyoto vA bhavati tato nivarttante, yadA tu punaruktalakSaNo vyAghAto na bhavati tadA nirvyAghAte sati dvAveva tiSThato dizo nirUpayantau kSaNamAtraM / tathA ebhizca kAlabhUmau gatAnAmupaghAto bhavati - yadi tatra // 706 // ma kAlamaNDalake gaurupaviSTaH, AdigrahaNAnmahiSAdi upaviSTo bhavati tato vyAghAtaH, kadAcidvA tasyAM kAlabhUmau ".'saMsarpagAH' pipIlikAdaya uttiSTheran tatazca vyAghAtaH, kadAcidvA kapihasitaM-viralavAnaramukhahasitaM bhavati, athavA kapihasitaM-udittayaM vA dIsai jalaM vA vidyut vA bhavati, ulkApAto vA bhavati, garjitadhvanirvA zrUyate, ebhiH bha sarvaiAghAtaH kAlasya, na gRhyata ityarthaH / candra. : have bahAra nIkaLatA teone je have kahevAze te vyAghAto thAya to pachI teo kAlagrahaNa na kare. prazna : tecyA vyAghAto cha ? sodhaniyuti-643-644-645 : 2Irtha : (1) mA57nA bheTase gurune maach| rIne sana 14. mA prabhArI bole, 'matthaeNa vaMdAmi khamAsaNo kAlassa velaM nirUpemo' (he kSamAzrama ! ma mApane masta va vahana rIme chIe. kAlanI veLAnuM nirUpaNa karIe ?) FROF // 706 // Page #716 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe jo na puche, pUchyA vinA jatA rahe to vyAghAta thAya, eTale ke kAlagrahaNa na karAya. (2) have jo avinaya vaDe upara mujaba ApRcchA kare to paNa vyAghAta ja thAya. kAlagrahaNa na karAya. (3) jo vaMdana na kare ke (4) avinayathI kare to (5) AvazyakI na kare to (6) avinayathI kare to (7) bahAra jatAM teonuM thAMbhalAdi maiM vize skhalana thAya. (8) te sAdhuomAMthI koIpaNa sAdhu paDI jAya.... to A badhAnA kAraNe vyAghAta thAya. (9) kAna vagere // 707 // | pAMca indriyone pratikULa evA viSayo jo hoya to kAlagrahaNa na karAya. Azaya che ke 'chedo-bhedo' vagere zabdone jo teo | = sAMbhaLe, to teo pAchA pharI jAya. e rIte jo azubha gaMdha Ave to pAchA phare. jyAM gaMdha hoya tyAM rasa hoya eTale rasa paNa AmAM AvI ja gayo. tathA koI kharAba rUpane jue... (koI kharAba sparza thaI jAya) to kAlagrahaNa na karAya. Ama A vAta badhe ja joDI devI. AvuM badhuM thAya to nIkaLI jAya, eTale ke kAlagrahaNa karavAnuM paDatuM mUke. (10) jo digmohama " thAya, dizA bhulI javAya to kAlagrahaNa na karAya. (11) jo tArAo paDe ke varasAda paDe to A badhA hamaNA ja kahevAyelA o vyAghAtonA kAraNe paNa kAlagrahaNa na karAya. (12) jo asajjhAya thaI jAya (13) te sAdhuo jatA hoya ane jo chIMka, agni ke udyota thAya, to teo pAchA phare. zrI ogha niryukti bhAga-2 jo upara kahelA prakAravALo vyAghAta na hoya to pachI nirvyAghAta hote chate be ja sAdhu kSaNamAtra sudhI dizAone jotA UbhA rahe. sa UT o ma al || 707 // Page #717 -------------------------------------------------------------------------- ________________ H zrI jodha- tthu niryukti lAMga-2 11902 11 Na ma bha sma tathA kAlabhUmimAM pahoMcI cUkelA sAdhuone A kAraNosara upaghAta thAya ke jo tyAM kAlamaMDalamAM gAya besI gaI hoya. Avi zabdathI samajavuM ke pADo vagere besI gayA hoya to vyAghAta thAya. kyAreka te kAlabhUmimAM kIDI vagere jIvo pragaTI jAya to pachI kAlano vyAghAta thAya. kyAreka chUTA vAnaramukhanuM hAsya thAya. (devatAoe vAnaranuM rUpa karyuM hoya tevA prakAranuM dRzya dekhAya.) athavA to kapihasita eTale uddipta=Aga dekhAya tathA tyAM pANI paDe ke vIjaLI thAya athavA to ulkApAta thAya athavA to vAdaLonI garjanAno avAja saMbhaLAya. A tamAma kAraNo vaDe kAlano vyAghAta thAya arthAt kALa na levAya. sajjhAyamaciMtaMtA kaNagaM to niyattaMti / o. ni. : velA daMDadhArI mA bolaM gaMDae uvamA // 646 // evaM te kAlavelAnirUpaNArthaM nirgatAH svAdhyAyamakurvANA ekAgrAH kAlavelAM nirUpayanti, atha tatra kanakaM pazyanti tataH pratinivarttante, kaNagaparimANaM ca vakSyati 'tipaMcasatteva ghisisiravAsa' ityevamAdinA, atha tanna varttate tadA kAlagrahaNavelAyAM jAtAyAM daNDadhArI pravizya gurusamIpe kathayati, yaduta kAlagrahaNavelA varttate mA bolaM kuruta alpazabdairavahitaizca bhavitavyaM, atra ca gaNDakadRSTAntaH, yathA hi gaNDakaH kasmiMzcitkAraNe Apanne utkuruTikAyAmAruhya ghoSayati grAme - idaM pratyUSasi karttavyaM, evamasAvapi daNDadhArI bhaNati yaduta kAlagrahaNavelA varttate tatazca bhavadbhirapi garjitAdiSUpayuktairbhavitavyamiti / Na A ma at spa // 708 // Page #718 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha- candra. A rIte kAlavelAnuM nirUpaNa karavA mATe nIkaLelA teo svAdhyAyane na karatA chatAM ekAgra banIne kAlavelAnuM niryukti nirUpaNa kare. have jo tyAM teo kanakane jue to pAchA pharI jAya. bhAga-2 prazna : kanaka eTale zuM? uttara : kanakanuM parimANa AgaLa jIta paMa.. gAthA vaDe kaheze. | 709o ! jo kanaka na hoya to kAlagrahaNanI veLA thAya eTale daMDadhArI aMdara pravezIne gurunI AgaLa kahe ke kAlagrahaNanI veLA. | varte che. avAja karatA nahi, alpazabdavALA = saMpUrNa maunavALA ane sAvadhAna banI javuM. | ahIM gaMDakanuM dRSTAnta che. gaMDaka eTale ghoSaNA karanAra. jema gaMDaka koIka kAraNa AvI paDe tyAre uMcA TekarA ke uMcI ImArata vagere je uMcA sthAna hoya enA upara caDIne gAmamAM ghoSaNA kare ke, savAre A kArya karavAnuM che." ema A paNa daMDadhArI bole ke kAlagrahaNanI veLA varte che, tethI tamAre paNa garjanA vageremAM upayogavALA banavuM. o.ni. : Aghosie bahUhiM suyaMmi sesesu nivaDai daMDo / aha taM bahUhiM na suyaM daMDijjai gaMDao tAhe // 647 // evamAghoSite sati daNDadhAriNA bahubhizca zrutaM, zeSAzca stokAstairna zrutaM tatazca teSAmupari daNDo nipatati | 709 Page #719 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtrArthakaraNaM nAnujJAyate, athedRzaM tadA ghoSitaM yadbahubhirna zrutaM stokaiH zrutaM tatazca tasyaiva daNDadhAriNo nipatati-tasyaiva zrI oghaniryukti svAdhyAyanirodhaH kriyate, kathaM gaNDakasyeva ?, yathA gaNDakenAghoSite bahubhiAmaNIkaiH zrute sati yaiH stokairna zrutaM te bhAga-2 daNDyante, athAghoSite stokaiH zrutaM bahubhirna zrutaM tato gaNDake eva daNDo nipatatIti / candra. : oghaniryukti-647 : A rIte daMDadhArI vaDe ghoSaNA karAye chate jo ghaNA sAdhuoe te ghoSaNA sAMbhaLI hoya / 710 - ane thoDA vaDe te ghoSaNA na saMbhaLAI hoya to pachI te thoDA sAdhuo upara daMDa paDe eTale ke temane te divase sUtrArtha karavAnI # anumati na apAya. paNa have jo daMDadhArIe tyAre evA ja prakAranI ghoSaNA karI hoya ke je ghaNAe na sAMbhaLI ane thoDAkoe sAMbhaLI - to pachI te daMDadhArInI upara ja daMDa paDe. tenA ja svAdhyAyano niSedha karAya. A vAta gaMDakanI jema samajavI. jema gaMDaka vaDe = ghoSaNAkAraka vaDe ghoSaNA karAye chate ghaNA grAmajano vaDe saMbhaLAya ane ochA vaDe na saMbhaLAya, to te ochAo ja ghoSaNA pramANe pravRtti na karavA badala daMDAya. paNa jo gaMDaka vaDe ghoSaNA karAye chate thoDAko vaDe te saMbhaLAyuM ane ghaNAo vaDe na saMbhaLAyuM, to pachI gaMDaka upara ja te daMDa paDe. o.ni. : kAlo saJjhA ya tahA dovi samappaMti jaha samaM ceva / taha taM tulaMti kAlaM carimadisaM vA asaJjhAgaM // 648 // ; 710 Page #720 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-, niryukti bhAga-2 // 11 // tau ca pratyupekSakau kAlaH sandhyA ca yathA dve api samakameva samAptiM vrajatastathA taM kAlaM tulayataH, etaduktaM bhavati | - yathA kAlasamAptirbhavati sandhyA ca samAptiM yAti tathA tulayataH pratyupekSako, 'carimadisaM vA asaJjhAgaM'ti carimA pazcimA dig 'asandhyA' vigatasandhyA bhavati yathA kAlazca samApyate tathA gRhNanti / yandra. : modhaniyukti-648 : TIzartha : te pratyupekSA asa bhane saMdhyA meyarIta meM sAthe samAptine pAme, ne te rIte kAlanI tulanA kare. Azaya e che ke je rIte kAlanI samApti thAya ane saMdhyA samAptine pAme te rIte te be pratyuprekSako sa tulanA 43. TuMkamAM pazcimadizA saMdhyArahita bane = rAtrivALI bane ane bIjI bAju kAla pUrNa thAya. (eTale ke kA.pra.nI kriyAmAM H [ thAya) terIta aDa 43. vRtti : idAnI kiviziSTena punaH kAlaH pratijAgaraNIyaH ? ityata Aha - o.ni. : piyadhammo daDhadhammo saMviggo ceva'vajjabhIrU ya / kheyanno ya abhIrU kAlaM paDilehai sAhU // 649 // priyaH - iSTo dharmo'syeti priyadharmA, tathA dRDhaH-sthiro nizcalo dharmo yasya sa tathA, 'saMviggo' mokSasukhAbhilASI, 11 // Page #721 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PERBE 'avadyabhIruH' pApabhIruH, 'khedajJaH' gItArthaH tathA abhIruH' sattvasaMpannaH evaMvidhaH 'kAlaM' kAlagrahaNavelA pratyupekSate zrI modhniryukti sAdhuH, evaMvidhaH kAlavelAyAH pratijAgaraNaM karoti / bhAga-2 candra. : prazna : kevA prakAranA viziSTa sAdhue kALanI pratijAgaraNA karavI ? kAlagrahI banavuM ? modhaniyuti-648 : 6ttara :ne dharma priya hoya, leno dharma nizcala hoya, mokSa sumano abhilASA hoya,sa // 712 // ma je pApabhIru hoya, je gItArtha hoya tathA je sattvavALo hoya... AvA prakArano sAdhu kAlagrahaNanI veLAnuM pratyupekSaNa kare, arthAt AvA prakArano sAdhu kAlaveLAnuM pratijAgaraNa kare. | vRtti : idAnIM daNDadhAriNi ghoSayitvA nirgate punazca sa dvitIyaH kAlagrAhI kAlasaMdizanArthaM guroH samIpaM pravizati, ga katham ? - au o.ni. : AuttapuvvabhaNie aNapucchA khaliyapaDiya vAghAte / ghosaMtamUDhasaMkiyaiMdiyavisaevi amaNunne // 650 // sa ca pravizan 'AyuktaH' upayuktaH san pravizati, etasmizca pravezane pUrvoktameva draSTavyaM yato nirgacchanto yo vidhi: pravizato'pi sa eva vidhirityata Aha-pUrvabhaNitametat, atha tvanApRcchayaiva guruM kAlaM gRhNAti tatazcAnApRcchya gRhItasya 19 Page #722 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlasya vyAghAtaH etaduktaM bhavati-gRhIto'pyasau na bhavati, tathA skhalitasya sataH kAlavyAghAtaH, patitasya vyAghAtaH zrI oghaniryukti na kAlasya, evaM saMjAte sati kAlo na gRhyate, tathA praviSTasya guruvandanakAle kenacitsaha jalpataH kAlo vyAhanyate, tathA bhAga-2 mUDho yadi bhavati AvartAn vidhiviparyAsena dadAti tathA'pi vyAhanyate kAlaH, tathA zaGkayA na jAnAti kimAvartI dattA sana vetyasyAmavasthAyAM vyAhanyate kAlaH, indriyaviSayAzca yadyamanojJA bhavanti tathA'pi vyAhanyate kAlaH, chindhi sa // 713 // ma bhindhItyevaMvidhAn zabdAn zRNoti, gandho'niSTo yadi bhavati, yatra gandhastatra raso'pi, vikAlaM rUpaM pazyati, sparzena ma leSTavabhidhAto'kasmAdbhavati, evaMvidhe satyAmapi velAyAM na gRhNAti kAlaM / candra. daMDadhArI sAdhu ghoSaNA karIne pAcho bahAra nIkaLe eTale pachI bIjo sAdhu ke je kAlagrAhI che te kAlanuM saMdizana karavA mATe gurunI pAse Ave. prazna : te kaI vidhithI aMdara praveze ? oghaniryukti-650 : uttara : praveza karato te te sAdhu upayogapUrvaka praveze. A pravezamAM pUrve jaNAvelI ja vidhi samajavI, kemake nIkaLanArAnI je vidhi che, pravezanArAnI paNa te ja vidhi che. eTale ja gAthAmAM paNa ema kahyuM che ke pubramaNa ! || che jo gurune pRcchA karyA vinA ja kAlanuM grahaNa kare, to pachI pRcchA vinA grahaNa karAyelo evo paNa te kALa rada thAya. tathA praveza vakhate alanA pAme to kAlano vyAghAta thAya. jo paDI jAya to kAlano vyAghAta thAya. A badhuM thAya to kAlanuM | 713 Page #723 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha, thi grahaNa na karAya. niryukti | tathA praveza karyA bAda gurune vaMdana karavAnA samaye koIkanI sAthe vAta kare to teno kAla haNAI jAya. tathA jo mUDha | bane, AvartIne vidhithI viparIta rIte Ape to paNa kALa haNAya. tathA zaMkAnA kAraNe te e na jANe ke, "meM Avarto ApyA bhAga-2 ke nahi?" to paNa kAla haNAya. (vAMdaNAmAM Avarto Ave che...te.) jo indriyanA viSayo kharAba thAya to paNa kAla haNAI || 714 | N jAya, arthAtu chedo-bhedo vagere zabdo sAMbhaLe, jo aniSTa gaMdha thAya, jyAM gaMdha che tyAM rasa paNa che eTale emAM rasa paNa ja samajI levo, tathA jo vikarALa rUpa jue, akasmAta pattharano abhighAta thAya. AmAMthI kaMIpaNa hoya, to kAlane grahaNa FAna kare. vRtti : praviSTazcAsau kiM karotItyata Aha - 3 mo.ni. : nilahiyA namokSa vAvarU ja paMcamaMtraNa puvvAuttA savve paTThavaNacaukkanANattaM // 651 // pravizaMzca gurusamIpe kAlasandizanArthaM yadi niSedhikAM na karoti tataH kAlo vyAhanyate, namaskAraM ca karoti namo ma hA khamAsamaNANaM, athaivaM na bhaNati tataH kAlavyAghAto bhavati, prAptazcairyApathikApratyayaM 'kAyotsargam' aSTocchvAsaM karoti, ra namaskAraM ca cintayati, IriyAvahiyaM ca avassaM paDikkamati jai dUrAo jadi Asannao vA Agato, punarasau ra // 714 // = = 'kra * is - Page #724 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-. namaskAreNotsArayati-paJcamaGgalakenetyarthaH, punazca saMdizApayitvA kAlagrahaNArthaM nirgacchati, nirgacchaMzca jadi AvassiyaM niryukti na karei khalati paDati vA dIvo vA aMtare havejjA evamAdIhiM uvahammai / idAnIM kAlagrahaNavelAyAM kiM karttavyaM bhAga-2 sAdhubhiH? ityAha - 'puvAuttA' pUrvameva daNDadhArighoSaNAnantaramupayuktAH sarve garjitAdau bhavanti, upayuktAzca santaH kAlagrahaNottarakAlaM sarve svAdhyAyaprasthApanaM kurvanti / 'caukanANattaMti kAlacatuSkasya yathA nAnAtvaM bhavati tathA | 715 | vakSyAmaH, kAlacatuSkaM ekaH prAdoSika: aparo'rddharAtrikaH aparo vairAtrikaH apara: prAbhAtikaH, etacca bhASyakAro vati | candra. : prazna : upAzrayamAM pravezelo te sAdhu zuM kare ? oghaniryukti-651 : kAlasaMdizana karavA mATe kahevA mATe) guru pAse pravezato te sAdhu jo nisAhi na kare to pachI A 3 kALa haNAI jAya. tathA praveza karatI vakhate namo ghamAsamaUTUAM ema namaskAra karavAno hoya che. paNa have jo ema na kare a to pachI kAlano vyAghAta thAya. have guru pAse pahoMcelo sAdhu iriyAvati nimitte ATha zvAsocchavAsa pramANa kAyotsarga kare ane emAM navakArane cepa vicAre, (prazna : iriyAvahi to 100 DagalAthI paNa vadhu dUrathI Ave. tyAre ja kare ne ?) - 715TI Page #725 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E # # E F uttara : iriyAvahi to ahIM avazya paDikamavI bhale e dUrathI Avelo hoya ke pachI najIkathI Avelo hoya. zrI oiniryukti pachI e navakAra vaDe kAyotsarga pAre, navakAra eTale ahIM mAtra namo arihaMtANaM nahi, paraMtu paMcamaMgala rU5 Akho bhAga-2 navakAra samajavo. R e pachI gurune saMdizApana karIne (arthAt "huM kAlagrahaNa karuM chuM' e rIte jaNAvIne rajA meLavIne) pachI kA.pra. mATe || 716o ja nIkaLe. have jo nIkaLatI vakhate AvarUhi na kare ke alanA pAme ke paDI jAya ke vacce prakAza AvI jAya to pachI A badhA kAraNosara kALa haNAI jAya. prazna : kAlagrahaNaveLAmAM sAdhuoe zuM karavuM? uttara : daMDadhArInI ghoSaNA pachI tarata ja badhA sAdhuo garjanA vageremAM upayogavALA bane ane upayogavALA banelA o teo badhA ja kAlagrahaNa pachInA kALamAM svAdhyAyanuM prasthApana kare eTale ke svAdhyAya zarU kare. eka divasamAM judA judA cAra kA.pra. levAya. have e cAra kA.pra.mAM je bheda che, tene ame kahIzuM. e cAra kALa A pramANe che (1) prAdoSika (2) ardharAtrika (3) vairAtrika (4) prAbhAtika. A badhI bAbata bhASyakAra kaheze. * Tu 716 . Page #726 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI khodha niryukti bhAga-2 DI ttha vRtti : idAnIM kAlaM gRhNataH ko vidhirityata Aha - o.ni. : thovAvasesiyAe saJjhAe ThAi uttarAhutto / sma cauvIsagadumapupphiyapuvvaga ekkekyadisAe // 652 // p // 717 // ma ssa stokAvazeSAyAM sandhyAyAM puNo kAlamaMDalayaM pamajjittA niSIdhikAM kRtvA kAlamaNDalake pravizati, Na tatazcottarAbhimukhaH kAyotsargaM karoti, tasmiMzca paJcanamaskAramaSTocchvAsaM cintayati, punazca namaskAreNotsArya mUka eva Na | caturviMzatistavaM logassujjoyakaraM paThati mukhamadhye, tathA 'dumapuSphiyapuvvagaM 'ti drumapuSpikA - dhammo maMgalaM puvvagaMti-, bha zrAmaNyapUrvakaM 'kahaM nu kujjA sAmannamityarthaH, etacca ekaikasyAM dizi caturviMzatistavAdi sAmannapuvvapajjaMtaM kaDDui, bha ga daMDadhArIvi uttarAbhimuhassa saMThiyassa vAmapAse puvvadisAhutto aggao tericchaM daMDagaM dharei udghaTThiyao, puNo tassa puvvAIsu disAsu calaMtassa daMDadhArIvi taheva bhamati / JI yandra. : asagrahaNa 2vAnI zuM vidhiche ? te have batAve che. oniryukti-652 : TIkArtha : saMdhyA thoDIka bAkI hoya, tyAre kAlamAMDalAnuM pramArjana karIne nisIhi karIne kAlamAMDalAmAM praveze. pachI uttara tarapha mukha rAkhIne kAyotsarga kare. temAM ATha ucchvAsa pramANa paMcanamaskAranuM ciMtana kare. A o ma hA at ssa // 717 // Page #727 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na zrI jodha- tthu niryukti bhAga-2 e pachI navakAra vaDe pArIne muMgo muMgo ja manamAM ja logassano pATha kare tathA e pachI drumapuSpikA eTale ke dazavaikAlikanA pahelA adhyayananI pAMya gAthA + zrAmaNyapUrva nAmanA chazavai asinA jIbha adhyayananI kahaM nu.... vagere 11 gAthAno pATha re. A logassathI mAMDIne zrAmaNyapUrvaka sudhIno pATha eka-eka dizAmAM kare. te vakhate daMDadhArI paNa uttarAbhimukha rahIne II 7185 maiM pUrva Adi dizA tarapha rahelA kAlagrAhInI DAbI bAju rahIne Ubho rahelo chato AgaLanI tarapha tIrtho daMDa rAkhe ane " kAlagrAhI pUrvAdi dizAomAM cAle tyAre daMDadhArI paNa e ja pramANe bhame.(kAlagrAhI pUrvadizA sanmukha hoya ane daMDadhArI esa jenI (asagrAhInA) ajI jAdu, uttarAbhimukha jilo rahe che.) bha sa vRtti : idAnIM sa gRhNan kAlaM yadyevaM gRhNAti tato vyAhanyate kathamityata Aha - o.ni. : bhAsaMtamUDhasaMkiyaiMdiyaiMdiyavisae ya hoi amaNunne / biMdU ya chIya'pariNaya sagaNe vA saMkiyaM tinhaM // 653 // ma bhASamANaH - oSThasaJcAreNa paThan yadi kAlaM gRhNAti tato vyAhanyate kAlaH, zaGkito vA na jAnAti kiM mayA vI drumapuSpikA paThitA na vetyevaMvidhAyAM zaGkAyAM vyAhanyate kAlaH, indriyaviSayAzca 'amanojJAH ' azobhanAH zabdAdayo yadi bhavanti tato vyAhanyate kAlaH, soiMdie chiMda bhiMda mAha vissaraM bAlAINaM rovaNaM vA rUvaM vA pecchati pisAyAINaM NaM sa bha ma 11992 11 Page #728 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIhAvaNayaM, gaMdhe ya durabhigaMdhe, rasovi tattheva, jattha gaMdho tattha raso, phAso biMduliTThapahArAI, evameteSvamanojJeSu viSayeSu zrI ogha- niryukti satsu vyAghAto bhavati, tathA binduryadhupari patati zarIrasyopadhervA kAlamaNDalake vA tato vyAhanyate, tathA kSutaM yadi bhavati bhAga-2 tato vyAhanyate, 'apariNata' iti kAlagrahaNabhAvo'pagato'nyacitto vA jAtastatazca vyAhanyate kAlaH, tathA zaGkitenApi gajitAdinA vyAhanyate kAlaH, kathaM ?, yadyekasya sAdhorjitAdizaGkA bhavati tato na vyAhanyate kAlaH, dvayorapi zaGkite // 719ll Fra mate niH, trayA tu ya za liMtAnitA mavati to thAda, tabdha 'vALa' svIche trathA ri zaGkitaM bhavati, na paragaNe, tato vyAhanyate / candra. : jo kAlane grahaNa karato sAdhu 'have kahevAze' e rIte kA.pra. kare to kAla haNAI jAya. 1 prazna : kaI rIte grahaNa kare to kAla haNAya ? uttara : oghaniryukti-653 : 1) hoThanA saMcAra vaDe gAthAono pATha karato karato jo kAlane grahaNa kare to kAla 1 haNAI jAya (2) dizAmAM ke adhyayanamAM jo mUDha bane to kAla haNAI jAya. (3) athavA zaMkA paDe, e na jANe ke, "meM dumapuSpikAno pATha karyo ke nahi ?" AvA prakAranI zaMkA paDe to paNa emAM kAla haNAI jAya. (4) indriyanA viSayabhUta zabdAdi jo kharAba thAya to kAla haNAya. emAM zrotrendriyano viSaya vicArIe to "chedo-bhedo-mAro' vagere zabdo sAMbhaLe. vI ekadama viparIta svara sAMbhaLe. bAlakAdinuM rUdana sAMbhaLe. rUpamAM vicArIe to pizAcAdinA bihAmaNA rUpane jue. gaMdhamAM Ishu 719 Page #729 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti durabhi gaMdha Ave. rasa paNa te gaMdhamAM ja che, kemake jayAM gaMdha hoya tyAM rasa hoya. sparzamAM vicArIe to pANInuM TIpuM paDe, zrI ogha DhephAno prahArAdi thAya. tathA zarIra, upadhi ke kAlamAMDalAmAM bindu paDe to kAla haNAya. tathA jo chIMka Ave to kAla haNAya. bhAga-2 Ama A badhA kharAba viSayo hoya to kALa haNAya. | tathA kAlagrahaNa karavAno bhAva ja jato rahe. athavA to te anya cittavALo banI jAya, kA.pra. sivAyanA padArthomAM // 720 | vmana jatuM rahe to kAla haNAI jAya. " tathA garjanA vagerenI zaMkA hoya to paNa kAla haNAya. paNa emAM vizeSa eTale ke jo eka sAdhune garjanAdinI zaMkA thAya to kALa na haNAya. be jaNane zaMkA thAya to paNa kALa na haNAya. paNa traNane zaMkA thAya to kALa haNAya. A zaMkA jo ApaNA potAnA gacchamAM traNa jaNane thAya to ja samajavI. anya gacchamAM zaMkA thAya tenI gaNatarI na karavI. Ama A zaMkA dvArA kAla haNAya. vRtti : idAnImasyA eva gAthAyA bhASyakAra: kiJcidvyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : mUDho va disa'jjhayaNe bhAsaMto vAvi giNhai na sujjhe / annaM ca disajjhayaNaM saMkaMto'NivisayaM vA // 309 // mUDho yadA dizi bhavati adhyayane vA tadA vyAhanyate, bhASamANo vA oSThasaJcAreNa yadi gRhNAti kAlaM tato na ra || 720. Page #730 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T zrI sodha-tyu zuddhayati, anyAM vA dizaM saMkrAnto mohAt, adhyayanaM vA'nyat saGkAMtaM drumapuSpikAM muktvA sAmannapuvvae gao uttarAe niryukti vA disAe dakkhiNaM gato, yadvA'nyAM dizaM zaGkamAnaH anyadvA'dhyayanaM zaGkamAno yadA bhavati tadA na zuddhyati, 'aniSTe' azobhane vA zabdAdiviSayasannidhAne vyAhanyate kAlaH, tato AvassiyaM kAUNa nIsarati kAlamaMDalAo, evaM gRhIte'pi kAle yadi kAlamaNDalakAnnirgacchannAvazyakAdi na karoti tato vyAhanyata eva kAla iti / bhAga-2 sa // 721 // ma VA Na tyAra bAda Avasahi karIne kAlamAMDalAmAMthI nIkaLe, A rIte kAla grahaNa karavA chatAM paNa jo kAlamAMDalAmAMthI nIkaLato e sAdhu AvazyakAdi na kare to kAla haNAI ja jAya. tatha sa pA candra. : have bhASyakAra A ja gAthAnA keTalAka padArthonuM vyAkhyAna karatA kahe che ke - oghaniyukti bhASya-309 : TIkArtha : jyAre dIzAmAM ke adhyayanamAM mUDha thAya tyAre kAla haNAya. athavA to hoThanA sa saMcAra vaDe bolato bolato jo kAla grahaNa kare to paNa zuddha na gaNAya. athavA to mohathI anya dizAmAM jato rahyo, eTale ke je dizAmAM javAnuM hatuM. enA badale bIjI ja dizAmAM jato rahyo. athavA to bIjuM koI adhyayana saMkrAnta thaI gayuM. eTale ke dhrumapuSpikAne choDIne zrAmaNyapUrvaka adhyayana bolavA lAgyo. uttaramAMthI dakSiNamAM jato rahyo. athavA to anya dizAnI ke anya adhyayananI zaMkA paDe tyAre kAla zuddha na thAya. kharAba prakAranuM zabdAdi viSayonuM saMnidhAna thAya to emAM paNa kAla haNAI jAya. va ma hA || 721 || Page #731 -------------------------------------------------------------------------- ________________ $ P vrutti: ziOM - zrI oghaniryukti mo.ni.: go vadhvaMtaMgi viThThI mAchalaMki do to vevA bhAga-2 i EUR nAraM tamadaM puruM samArevi I614 // 72 2 / v, ya eva prathamaM vasatevrajato vidhiruktastadyathA-yadi kavihasiyaM vA ukkA vA paDati gajjati vA, evamAIhiM uvaghAo Na gahiyassavi kAlassa hoi AgacchaMtassa vasahi, tatazca yo vidhivrajataH kAlabhUmAvuktaH Agacchato'pi punarvasatau sa eva ssa vidhirbhavati, yatpunaratra vasatau pravizato nAnAtvaM-bhedastadahaM nAnAtvaM vakSye 'samAsataH' saMkSepeNa / * F = = H = " candra. : vaLI - oghaniryukti-654 : TIkArtha : vasatimAMthI nIkaLatA sAdhu mATe je vidhi pahelA kahevAI gayelo che, te A pramANe ke jo kapikasita thAya, ulkA paDe ke garjanA thAya...A badhA kAraNosara grahaNa karelA kALano paNa upaghAta thAya. e ja rIte vasatimAM AvanArA sAdhune A badhA kAraNosara ja grahaNa karAyelA evA paNa kALano upaghAta thAya. eTale kAlabhUmimAM janArA sAdhu mATe je vidhi kahevAyelo, tyAMthI pAchA vasatimAM AvanArA mATe paNa e ja vidhi thAya. hA ! vasatimAM praveza karatA sAdhune pUrvokta vidhi karatA je thoDo ghaNo bheda che, te bhedane huM saMkSepathI kahIza. ; 722 . * ET Page #732 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRtti : idAnIM nAnAtvaM pratipAdayannAha - zrI modha-tyu niyuti o.ni. : nisIhiyA namukkAraM AsajjAvaDapaDaNajoikkhe / bhAga-2 apamajjiyabhIe vA chIe chinnava kAlavaho // 655 // // 723 // ma kAlaM gRhItvA gurusakAze pravizan yadi niSedhikAM na karoti tataH kAlavyAghAtaH, tathA 'namokkAraM' namo Na khamAsamaNANaM ityevaM yadi na pravizan bhaNati tato gRhIto'pi kAlo vyAhanyate, tathA AsajjAsajjattyevaM tu yadi na Na ssa karoti tato vyAhanyate gRhIto'pi, tathA sAdhoH kasyacidAvaDaNe-AbhiTTaNe kAlo vyAhanyate, patanaM leSTvAderAtmano vA, ssa jyotiSkasparze vA vyAhanyate, tathA yadi pramArjayan na pravizati tatazca vyAhanyate kAlaH, bhIta:' trasto vA yadi bhavati tathA'pi vyAhanyate, kSute vA vyAhanyate, chinatti vA-yadi mArjArazvAdistiryak chindan vrajati, tatazcaibhiranantaroditaiH kAlasya vadho-bhaGgo bhavatIti / yandra. : ve manuM 4 pratipAina 42tA he cha - oghaniryukti-655 : kAlagrahaNa karIne guru pAse pravezato sAdhu jo nizIhi na kare to pachI kAlano vyAghAta thAya tathA praveza 2to me namo... na bole to yaha rAyedo 59 Musya tathA Asajja.... me prabhArI na to REEER POTO 7 // 72 // Page #733 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI khodha- nyu niryukti f bhAga-2 ma / / 724 // ma Na bha T pachI grahaNa karAyelo paNa kALa vyAghAta pAme tathA koIka sAdhunI sAthe athaDAI javAya (aMdhArAnA kAraNe) to kALa haNAya. patthara vagere paDe, ke potAnuM patana thAya ke ujaIno sparza thAya, to emAM kAla haNAya. tathA jo pramArjana na karato praveze to kAla haNAya. jo gabharAI jAya, to paNa kAla haNAya. chIMka Ave to paNa kALa haNAya. bilADI ke kutarA vagere bhe tIrchA-khADA cheha uratA (jhADa pADatA) bhaya... Ama A hamaNAM ja kahevAyelA kAraNo vaDe kALano bhaMga thAya. o.ni. : mo stha NaM sa Agamma iriyAvahiyA maMgala AveyaNaM tu marunAyaM / savvehivi paTTaviehi pacchA karaNaM akaraNaM vA // 656 // bha o Agatya ca gurusamIpamIryApathikAM pratikrAmati, kAyotsargaM cASTocchvAsaM paJcanamaskAraM cintayati, tenaiva ga cotsArayati, maGgalamiti paJcanamaskAra ucyate, tata IryApathikAM pratikramya guroH 'Avedayati' nivedayati kAlamityarthaH / atra maruo baMbhaNo tenaiva jJAtaM dRSTAntaH, taMjahA- kamhii paTTaNe dhijjAyANaM rAiNA dinnaM, tesiM ca ghosAviyaM - jo sAmanno so geNhau AgaMtUNaM bhAgaM ettha, evaM hakkArie jo Agato teNa laddho bhAgo, jo puNa gAmAIsu gato so cukko, evaM sAhUvi daMDadhAriNA ghosie je uvauttA ThiyA Nivedie ya kAle jehiM sajjhAo paTTavio tANaM sajjhAo dijjai, je ssa 11 928 11 Page #734 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNa vikahAdiNA ThiyA tANaM sajjhAyakaraNaM na dijjai / etadevAha-sarvaiH sAdhubhiH svAdhyAye prasthApite sati pazcAttebhyaH zrI othaniryukti svAdhyAyakaraNaM dIyate, ye punaH kAlagrahaNavelAyAmupayuktA na sthitAH, na svAdhyAyaprasthApanavelAyAM sannihitA bhUtAstebhya bhAga-2 | svAdhyAya na rIte | 725 candra. : oghaniryukti-656 : TIkArtha : guru pAse AvIne iriyAvahi kare. ATha ucchavAsa pramANa paMcanamaskAra rUpa 5 na kAyotsarganuM ciMtana kare, e navakAra vaDe ja kAyotsarga pAre. gAthAmAM maMgala zabda lakhyo che, enAthI paMcanamaskAra kahevAya # che. tyArabAda iriyAvahi karIne gurune kALanuM nivedana kare. A viSayamAM brAhmaNanuM dRSTAnta che. te A pramANe - koIka nagaramAM rAjAe brAhmaNone dAna devAnuM zarU karyuM. brAhmaNomAM. | ghoSaNA karAvAI ke, "je sAmAnya hoya te ahIM AvIne bhAga laI jAya." A rIte bolAvAye chate je Avyo, tenA vaDe bhAga meLavAyo. je vaLI prAmAdimAM gayelo hato, te e bhAgane cUkI gayo. e rIte daMDadhArI vaDe ghoSaNA karAyA bAda sAdhuomAM paNa je upayogavALA rahyA ane kAla nivedana karAya chate jemaNe sajhAya prasthApanA karI. teone svAdhyAyakaraNa apAya. paNa jeo vikathAdi vaDe rahyA, kA.gra, veLAmAM upayogavALA na rahyA, sajajhAya paDAvavAnA samaye najIkamAM na rahyA, teone svAdhyAyakaraNa na apAya. vRtti : idAnIM marukakathAnakamupasaMharannAha - 6 = Fes 725 / 6 Page #735 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-, o.ni. : sannihiyANa vaDAro paTTaviya pamAya no dae kAlaM / niryukti bAhiThie paDiyarae pavisai tAheva daMDadharo // 657 // bhAga-2 sannihitAnAM traividyabrAhmaNAnAM 'vaDAro' vaNTakaH AkaraNaM-AhvAnaM yathAsannihitAnAM, ye tu nAgatAsteSAM na vaNTako sa vibhAgo jAtaH, evamatrApi 'paTTaviya'tti svAdhyAyaprasthApanaM yaiH kRtaM tebhyo dIyate svAdhyAyaH, ye punaH pramAdinastebhyo || 726o - na dIyate kAla iti, kAle gRhIte svAdhyAyo bhavati, punazca nivedite sati kAle punarbahiranyaH pratijAgarakaH preSyate, punazca Na ssa tatra bahiHsthite pratijAgarake sati tato daNDadhArI pravizatIti / candra. : have brAhmaNanA daSTAntano upasaMhAra karatA kahe che. oghaniryukti-657: TIkArtha : jyAre ghoSaNA karanAro vyakti najIkamAM rahelA traNa vedajJAtA brAhmaNone bolAve tyAre jeo Ave tene te bhAga ApavAmAM Ave. jeo na Ave teone te bhAga na apAya. ema ahIM paNa je sAdhuo sajajhAya paThAvavAnI kriyA kare. teone svAdhyAya apAya. je vaLI pramAdI hoya, teone kAla na apAya. kAla grahaNa karAye chate svAdhyAya thAya. tathA kAlanuM nivedana karAya eTale pachI bahAra bIjo pratijAgaraka mokalAya ane pratijAgaraka bahAra rahe eTale bahAra ubhelo daMDadhArI aMdara praveza kare. naka = e is I kara dA E. Page #736 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra pI motyu o.ni. : paTTaviya vaMdie tAhe pucchei kiM suyaM bhaMte ! / niryukti tevi ya kahaMti savvaM jaM jeNa suyaM va diTuM vA // 658 // bhAga-2 punazcAsau prasthApitasvAdhyAyo vanditaguruzca san tadA sAdhUn pRcchati daNDadhArI, yaduta he bhadanta ! bhavatAM madhye kena // 727 // ma kiM zrutaM ? te'pi sAdhavaH kathayanti sarvaM yadyena zrutaM garjitAdi dRSTaM vA kapimukhAdi / / yandra. : modhaniyusti-658 : 2Irtha : 20 pArI saya 561vI, gurune vahI sane pachI sAdhubhAne 27 // 42 // | "he bhagavan! tamArAmAMthI koIe kaMI sAMbhaLyuM che?" te sAdhuo paNa badhuM ja kahe ke je jenA vaDe garjanAdi saMbhaLAyuM hoya bhapibhupAhi mAyej Toya. vRtti : punazca tatra keSAJcigarjitAdizaGkA bhavati tatazca ko vidhirityata Aha - o.ni. : ekassa doNha va saMkiyaMmi kIr3a na kIrae tiNhaM / sagaNami saMkie paragaNaMmi gaMtuM na pucchaMti // 659 // ekasya garjitAdizaGkite kriyate svAdhyAyaH, dvayorvA, trayANAM punargajitAdyAzaGkAyAM na kriyate svAdhyAyaH, evaM yadi FFEER BEF To // 727 // Page #737 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 II 728 svagaNe zaGkA bhavati tatazcaivaMvidhAyAM svagaNe zaGkAyAM satyAM 'paragaNe' anyagacche gatvA na pRcchanti, kiM kAraNaM?, yata iha kadAcitsa kAlagrAhakaH sAdhU rudhirAdinA''yuktaH AsIt tatazca devatA kAlaM zodhayituM na dadAti, tatra paragaNe naivaM, athavA paragaNa eva kadAcidAyuktaH kazcidbhavati iha tu naivaM, tasmAtparagaNo na pramANamiti / candra. temAM keTalAkone garjanAdinI zaMkA hoya to pachI zuM vidhi che ? e dekhADatA kahe che ke - - oghaniryukti-659: TIkArtha : ekane garjanAdinI zaMkA thAya to svAdhyAya karAya (e zaMkAne mahattva na ApavuM) ema a bene zaMkA hoya to paNa svAdhyAya karAya. paNa jo traNa sAdhune garjanAdinI zaMkA hoya to pachI svAdhyAya na karAya. Ama upara batAvelI vidhi svagacchamAM zaMkA thAya tyAre samajavI. svagacchamAM AvA prakAranI zaMkA thAya tyAre anyagacchamAM jaIne na puche. prazna : kema ? uttara : kadAca evuM bane ke A upAzrayamAM kAlagrAhI sAdhu rudhira vagere vaDe yukta hoya ane eTale ahIM devatA kAlane zuddha karavA detI na hoya. eTale ke garjanAdi saMbhaLAvatI hoya, jayAre anyagaccha anya vasatimAM rahelo hoya ane tyAM AvuM rudhirAdi na hoya to tyAM deve garjanAdi na karyA hoya to tyAM na paNa saMbhaLAyA hoya. (eTale jo emane puchIe to e to ema ja kahe ke "amane to koIne garjitAdi saMbhaLAyA nathI ane eTale pachI emanA vacananA anusAra A sAdhuo potAnA kaM = "is + 5 = Page #738 -------------------------------------------------------------------------- ________________ EF S "p niyukti kare upAzrayamAM AvIne pravRtti kare to emAM teo to potAnA rUdhiravALA upAzrayamAM svAdhyAya karanArA bane. je ucita nathI. zrI odha- yu. 1 eTale A viSayamAM paragaccha=anya sthAne rahelA sAdhuo pramANabhUta na bane.). athavA to evuM bane ke kyAreka paragacchamAM ja koIka sAdhu rUdhirAdithI vyApta hoya, ane A gacchamAM evuM koI na bhAga-2 ja hoya. eTale devIe | deve te paragacchane garjitAdi saMbhaLAvI kA.gra. karatA aTakAvyA hoya, paNa A gacchamAM koI doSa I 729o na hovAthI emane garjitAdi na saMbhaLAvyA hoya eTale jo pagacchane pucho to e to garjitAdi hovAnuM ja kahe, ane enA kAraNe A sAdhuo potAnI vasati saMpUrNa nirdoSa hovA chatAM paNa kA.gra. na le, svAdhyAya na kare. A nukazAna thAya mATe ja AmAM paragaccha pramANa nathI. vRtti : idAnIM yaduktamAsIt 'kAlacatuSke nAnAtvaM vakSyAmaH' tatpradarzayannAha - mo.ni. : * nivaDa% nAIttayaM pAsiyaMmi savvavi. samayaM paTThavayaMtI sesesu samaM va visamaM vA // 660 // kAlAnAM catuSkaM kAlacatuSkaM tatraikaH prAdoSikaH dvitIyo'rddharAtrika tRtIyo vairAtrikaH caturthaH prAbhAtikaH kAla iti, etasmin kAlacatuSke nAnAtvaM pradarzyate, tatra prAdoSikakAle sarva eva samakaM svAdhyAyaM prasthApayanti, zeSeSu tu triSu kAleSu samaka-ekakAlaM svAdhyAyaM prasthApayanti viSamaM vA-na yugapadvA svAdhyAyaM prasthApayantIti / I: ka F Bls 729o. - E Page #739 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaNuM candra, : pUrve je kahI gayelA ke "cAra kALamAM je vizeSatAo che, te AgaLa kahIzuM.' have te vizeSatAne ja dekhADatA niyukti na kahe che. bhAga-2 modhaniyuti-660 : dArtha : yAra cha (1) hoSita (said vAyata) (2) artha (mI rAtra savAya sata) (2) vairAtri (trinA l DaranA saMta sevAyata) (4) prAmAti (2trinA yothA hama = prabhAta. sevAya te.) // 930 // AmAM prAdoSika kAlamAM badhA ja sAdhuo sAthe sajhAya paThAve. bAkInA traNa kALomAM eka sAthe svAdhyAya paThAve athavA to ekasAthe svAdhyAya na paNa paThAve. vRtti : idAnIM caturNAmapi kAlAdInAM kanakapatane sati yathA vyAghAto bhavati tathA pradarzayannAha - o.ni. : iMdiyamAuttANaM haNaMti kaNagA u satta ukkosaM / vAsAsu ya tinni disA uubaddhe tAragA tinni // 661 // indriyaiH-zravaNAdibhirupayuktAnAM 'ghnanti' vyAghAtaM kurvanti kAlasya kanakA utkRSTena sapta, etacca vakSyati, hA 'vAsAsu ya tinni disa'tti 'varSAsu' varSAkAle prAbhAtike kAle gRhyamANe tisRSu dikSu yadyAlokaH zuddhyati cakSuSo na hA kuDyAdibhirantaritastato gRhyata eva kAlaH, anyathA vyAghAta iti, etadvizeSaviSayaM draSTavyaM, zeSeSu triSvAdyeSu kAleSu 1930 Page #740 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti ll catasRSvapi dikSu cakSuSa Aloko yadi zuddhyati tato gRhyate varSAkAle nAnyathA, etacca prakaTIkariSyati / 'uubaddhe zrI ogha-6 tAragA tiNi tti Rtubaddhe-zItoSNakAlayorAyeSu triSu kAleSu yadi meghacchanne'pi tArakAtrayaM dRzyate tataH zuddhyati bhAga-2 Na kAlagrahaNaM, yadi punastisro'pi na dRzyante tato na grAhyaH, prAbhAtikastu kAla: Rtubaddhe medhairadRzyamAnAyAmapyekasyAmapi ] tArakAyAM gRhyate kAlaH, varSAkAle tvekasyAmapi tArakAyAmadRzyamAnAyAM catvAro'pi kAlA gRhyante / | 731 I w candra.: cAreya kALomAM kanaka patana thavAne lIdhe je rIte vyAghAta thAya, te dekhADatA have kahe che. oghaniryukti-661 : TIkArtha : kAna vagere indriyo vaDe upayogavALA te sAdhuonA kALano vyAghAta utkRSTathI sAta | | kanaka kare. A vAta AgaLa kaheze. ' tathA comAsAmAM prAbhAtika kAla grahaNa karAya tyAre jo traNa dizAmAM cakSuno Aloka zuddha hoya eTale ke bhIMta vagerethI ' DhaMkAyelo na hoya to kAlagrahaNa karAya. (Aloka eTale cakSu vaDe thatuM darzana. jo kA.pra.nI jagyAmAM traNa dizAo khullI hoya. traNa dizAmAM koI bhIMta na hoya to tyAM kA.gra. levAya. eka dizAmAM bhIMta hoya te cAle.) nahi to vyAghAta thAya. ne A vizeSaviSayavALuM jANavuM eTale ke prabhAtikakALa rUpa eka vizeSa kALa mATe ja A niyama che. bAkInA pahelA traNa kALomAM to cAreya dizAmAM jo cakSuno Aloka zuddha hoya eTale ke cAreya dizAmAM bhIMta na hoya to ja comAsAmAM kA.pra. vo karAya e sivAya nahi, Tu 731 / Page #741 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaTyu niryukti bhAga-2 // 732 // ma prAbhAtika kAla mATe A pramANe che ke RtubaddhakALamAM jo vAdaLAone kAraNe AkAzamAM eka tAro paNa na dekhAya to / paNa kAlagrahaNa karI zakAya. ssa comAsAmAM to eka paNa tAro na dekhAya to paNa cAreya kA.gra. karI zakAya. ma A vAtane AgaLa pragaTa karaze. RtubaddhakALamAM = ziyALA-unALAmAM pahelA traNa kALamAM vAdaLathI DhaMkAyela AkAza hovA chatAM paNa jo traNa tArA dekhAya, to kA.gra. zuddha che. paNa jo ochAmAM ochA traNa tA2A paNa na dekhAya to pachI A traNa prakAranA kALagrahaNa na karI zakAya. spa vRtti : idAnImenAmeva gAthAM bhASyakRdvyAkhyanayati o.ni.bhA. : kaNagA haNaMti kAlaM tipaMcasatteva ghisisiravAse / ukkA u sarehAgA rehArahito bhave kaNato // 310 // - kanakA: ghnanti kAlaM trayaH paJca sapta yathAsaGkhyena 'ghiMsisiravAse' grISmakAle trayaH kanakAH kAlaM vyAghnanti zizirakAle paJca ghnanti kAlaM varSAkAle sapta ghnanti kAlam / idAnImulkAkanakayorlakSaNaM pratipAdayannAha - ulkA u bha at ssa // 732 // Page #742 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - $ E F = zrI oghahty sarekhA bhavati, etaduktaM bhavati-nipatato jyotiSpiNDasya rekhAyuktasya ulketyAkhyA, sa eva ca rekhArahito jyotiSpiNDa: kanako'bhidhIyate / niryukti bhAga-2 candra. : have bhASyakAra A ja gAthAnuM vyAkhyAna kare che. oghaniyukti bhAga-310 : TIkArtha : traNa, pAMca, sAta kanako kramazaH unALA-ziyALA-comAsAmAM kAlane haNe. || 733 / 5 nI arthAt unALAmAM jo traNa kanaka thAya to te kAlane haNe, ziyALAmAM pAMca ane comAsAmAM sAta kanaka kALane haNe. have ulkA ane kanakanuM lakSaNa batAvatA kahe che ke "ulkA rekhAvALI hoya eTale ke rekhAvALo paDato je jayotiSapiMDa | hoya te ulkA kahevAya. (AkAzamAM puMchaDiyo tAro kharato dekhAya e ulkA kahevAya.) e ja jyotiSpiDa jo rekhArahita hoya to kanaka kahevAya. = F = = = = = = = = (' o.ni. : savvevi paDhamajAme donni u vasabhA u AimA jAmA / taio hoi gurUNaM cautthao hoi savvesi // 662 // tasmiMzca prAdoSike kAle gRhIte sati sarva eva sAdhavaH prathamayAmaM yAvatsvAdhyAyaM kurvanti, dvau tvAdyau yAmau // 33 // Page #743 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRSabhANAM bhavato gItArthAnAM, te hi sUtrArthaM cintayanyaMtastAvattiSThanti yAvatprahaddhayamatikrAntaM bhavati, tRtIyA ca shriibhodhniryukti pauruSyavatarati, tataste caiva kAlaM gRhNanti aDDarattiyaM, uvajjhAyAINaM saMdisAvettA tato kAlaM ghettUNaM AyariyaM uTThaveMti, bhAga-2 Na vaMdaNayaM dAUNa bhaNanti-suddho kAlo, AyariyA bhaNaMti-tahatti, pacchA te vasabhA suyaMti, Ayariovi bitiyaM uTThAvettA kAlaM paDiyarAvei, tAhe egacitto suttatthaM ciMtei jAva verattiyassa kAlassa bahudesakAlo, tAhe taiyapahare atikkaMte so // 934 // ma kAlapaDilehago Ayariyassa paDisaMdesAvettA verattiyaM kAlaM geNhai, Ayariovi kAlassa paDikkamittA sovati, tAhe je soiyallayA sAhU AsI te uTTheUNa verattiyaM sajjhAyaM kareMti jAva pAbhAiyakAlagahaNavelA jAyA, tato ego sAha | uvajjhAyassa vA aNNassa vA saMdisAvettA pAbhAiyaM kAlaM geNhai, jahA navaNhaM kAlagahaNANaM velA pahuccati saJjhAe bha Arato ceva puNo tAhe sAhuNo savve uDeti, kiha puNa nava kAlA paDilehijjaMti, paDhamo uvaTThio kAlaggAho tassa tinni bha vArA kAlo uvahao ekkami maMDalae, tao puNo bitio uThei so bitie maMDalae tinni vArA lei, tissa jadi na - o sujjhati tato taio sAhU udvei, sovi tatie maMDalae tiNNi vArA lei, liMtassa jadi na sujjhati tAhe bhaggo kAlo, o ettha liMtANa sAhUNa navavArAvasANe pabhA phuTTati, tato tIe velAe paDikkamanti, aha tiNNi kAlagAhiNo natthi kiM tu duve ceva, tatto ikko paDhama paDhamakAlamaMDalae tiNNi vArA u biio sAhU leUNa tato bitie do vAre giNhaDa, tato dI bitio sAhU bIyae ceva kAlamaMDalae ekkaM vAraM leUNa tato taie maMDale tinni vArAto geNhai, evaM ceva nava vArA havaMti, // 934 // RESE 100 Page #744 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odhaA L bhAga-2 'E | 735 | F E E ahavA paDhame ceva kAlamaMDalae ego cattAri vArAo lei, bitio puNa bitie kAlamaMDalae do vArAo lei, tatihae tinni vArAu lei so ceva bitio, evaM vA doNhaM sAhUNaM nava vArAo bhavaMti, aha ekko ceva kAlaggAhI tato avavAeNa so ceva paDhame tinni vArA lei, puNo so ceva bitie maMDale tinni vArA lei, puNo so ceva tatie maMDalae tinni ceva vArAo lei / eso pAbhAikAlassa vihI / evaM ca sati kAlassa paDikkamittA suvaMti, ego na paDikkamati, so avavAeNa w kAlaM nivedissai // candra.: oghaniryukti-662 : TIkArtha : te prAdoSika kAla levAI jAya eTale badhA ja sAdhuo rAtrinA pahelA praharanI L.samApti thAya tyAM sudhI svAdhyAya kare. rAtrinA pahelA be praharo vRSabhonA=gItArthonA che. teo to sUtranA arthane vicAratA tyAM sudhI jAgatA rahe - svAdhyAya kare ke jayAM sudhI be prahara pasAra thAya ane trIjo prahara zarU thAya. jayAre trIjo prahara zarU thAya tyAre te ja sAdhuo upAdhyAyAdine saMdizApana karIne ardharAtrika kAlane grahe. bI kA.pra. karyA bAda teo AcAryane uThADe. vaMdana ApIne kahe ke, "kAla zuddha che AcArya 'tahatti' bole. pachI te vRSabho mI. suI jAya. AcArya paNa bIjA sAdhune uThADIne kAlanuM pratijAgaraNa karAve. pachI ekAgra cittavALA banI tyAM sudhI sUtrArthane vicAre ke jyAM sudhI vairAtrikakAlano ghaNo samaya thaI jAya. tyAre trIjo prahara pasAra thaye chate te kAlapratilekhaka AcArya pAse pratisaMdezApana karIne vairAtrika kAlane grahe. AcArya paNa kAlanuM pratikramaNa karIne uMghI jAya tyAre je koI paNa uMdhelA sAdhuo 8 735 Page #745 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha. niryukti bhAga-2 // 736 ] g hoya teo uThIne tyAM sudhI vairAtrika svAdhyAya kare ke jyAM sudhI prabhAtikakAlagrahaNanI veLA thAya, tyAra pachI eka sAdhu upAdhyAyane ke anyane saMdezAvIne prabhAtika kAla rahe. savAre svAdhyAya karatA pUrve kula navavAra prabhAtika kA.pra. laI zakAya eTalI veLA jayAre pahoMcatI hoya tyAre badhA ja sAdhuo uThI jAya. prazna : prabhAtika kAla navavAra levAnI vidhi kevI rIte che? (navavAra levo ja paDe' tema nahi. paNa prabhAtika kAla navavAra laI zakAya kharo. jo ekavAramAM ja levAI jAya to | to sAruM ja che. paNa dhAro ke eka vAramAM na levAya to bIjIvAra paNa laI zakAya... trIjI vAra paNa laI zakAya... ema navavAra levAya. bIjA badhA kALo to eka ja vAra levAnI chUTa che. ekavAramAM na Ave to bIjIvAra na levAya.) | uttara : pahelo kAlagrAhI upasthita thAya, paNa tene traNa-traNavAra eka ja kAlamAMDalAmAM kAla haNAya, to pachI bIjo kAlagrahI UThe, te bIjA kAlamAMDalAmAM traNavAra kAla grahe, paNa emAM jo kAla zuddha na grahAya to pachI trIjo kAlagrahI UThe. ' te paNa trIjA mAMDalAmAM traNavAra le. jo kA.gra, zuddha na thAya to pachI prabhAtika kAla bhAMgI jAya. A rIte navavAra kA.gra. letA sAdhuone navavArane aMte prabhA phATe. (e rIte ja kA.pra. levAnI zarUAta karI hoya, jo pahelI ja vAramAM kA.pra. AvI jAya to pachI AThavAra kA.pra. levAnuM rada thatA eTalo samaya vadhe. to eTalo samaya svAdhyAya kare.) tyAra pachI te samaye pratikramaNa kare. ri 736 * F = * = Page #746 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odhaniryukti bhAga-2 have jo traNa kAlagrAhI na hoya paNa be ja hoya to pachI eka ja sAdhu prathama pahelA kAlakAMDalAmAM traNavAra laIne bIjA kAlamAMDalAmAM be vAra le te pachI bIjo sAdhu bIjA ja kAlamAMDalAmAM ekavAra kA.pra. laI pachI trIjA mAMDalAmAM traNavAra le. A rIte ja navavAra thAya. athavA to evuM bane ke eka sAdhu pahelA ja kAlamAMDalAmAM cAravAra le, bIjo vaLI bIjA kAlamAMDalAmAM be vAra le khe ane trIjAmAM traNavAra te bIjo sAdhu ja le. Ama A rIte be sAdhu vacce kula navavAra kA.pra. levAnI prakriyA thAya. ' have jo eka ja kAlagrAhI hoya to pachI apavAdamArge te ja sAdhu pahelAmAM, bIjAmAM ane trIjAmAM traNa-traNa kA.pra. / 737. A le. 4 A prabhAtika kAlanI vidhi che. Ama hote chate kAlanuM pratikramaNa karIne UMdhe. eka sAdhu kAlanuM pratikramaNa na kare. te apavAde kAlanuM nivedana kare. ' vRtti : idAnIM yaduktaM 'vAsAsu ya tiNNi disatti tadvyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : vAsAsu ya tiNNi disA havaMti pAbhAiyammi kAlaMmi / sesesu tIsu cauro uuMmi cauro caudisaMpi // 311 // varSAsu tisro dizo yadi kuDyAdibhistirohitA na bhavanti tataH prAbhAtikakAlagrahaNaM kriyate, zeSeSu triSu kAleSu E = "Is hA F ( Page #747 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti oil catastro'pi dizo yadi kuDyAdibhistirohitA na bhavanti tato gRhyante kAlAH ?, nAnyathA, 'uuMmi cauro caudisaMpitti zrI ghanathI . Rtubaddhe kAle catvAro'pi kAlA gRhyante yadi catasro'pi dizo'tirohitA bhavanti nAnyathA, etaduktaM bhavati-catasRSvapi bhAga-2 Na dikSu yadyAloko bhavati tatazcatvAro'pi kAlA gRhyante / candra. : pUrve je kaheluM ke "comAsAmAM kA.pra. vakhate traNa dizA khullI joIe' tenuM vyAkhyAna karatA kahe che - | 738/ + oghaniryukti bhA. 311 : TIkA : comAsAmAM jo traNa dizAo bhIMta vagere vaDe DhaMkAyelI na hoya to | svAbhAtikakAlagrahaNa karAya. bAkInA traNa kALamAM cAreya dizAo jo bhIMta vagere vaDe DhaMkAyelI na hoya to kAlagrahaNa karAya. e sivAya nahi. zeSakALamAM cAreya kALa grahaNa karI zakAya, jo cAreya dizAo DhaMkAyelI na hoya, khullI hoya to. e sivAya nahi.' Azaya e che ke cAreya dizAomAM jo Aloka hoya = khulluM hoya to cAreya kAla grahI zakAya. vRtti : idAnIM 'uubaddhe tArakA tiNNi'tti vyAkhyAyate - o.ni.bhA. : tisu tiNNi tAragA u uDumi pAbhAie adidruvi / vAsAsu atArAgA cauro channe niviTThovi // 312 // + = his = 738 Page #748 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 'triSu' AdyeSu kAleSu ghanasaMchAdite'pi Rtubaddhe kAle yadi tArakAstisro dRzyante tatastrayaH kAlA AdyA gRhyanta iti, 'pAbhAie adiDevi'tti prAbhAtike kAle gRhyamANe Rtubaddhe ghanAcchAdite yadi tArakatritayamapi na dRzyate tathA'pi gRhyate kAla iti / varSAkAle punarghanAcchAdite'pi adRSTatArA eva catvAro'pi kAlA gRhyante / channe na sAvakAze ete catvAro'pi kAlA gRhyante / 'niviTThovi'tti prAbhAtike tvayaM vizeSaH-upaviSTo'pi channe sthAne UrdhvasthAnasyAsati | 739o candra, H "RtubaddhamAM traNa tArA"nI je vAta karelI, tenuM have vyAkhyAna karAya che. oghaniryukita bhA. 312 : TIkArtha : pahelA traNa kALa evA che ke emAM roSakALamAM vAdaLothI AkhuM AkAza bharAI F gayuM hoya to paNa jo koIpaNa traNa tAralA dekhAya to kAla levAya. jayAre prabhAtikakAla grahaNa karavAmAM evI vidhi che ke ! zeSakALamAM vAdaLothI badhuM DhaMkAI jAya ane eTale traNa tArA paNa na dekhAya to paNa kAla grahI zakAya. comAsAmAM to vAdaLothI DhaMkAyeluM AkAza hoya to ane emAM tArA na dekhAtA hoya to paNa kAlagrahaNa karAya. tathA comAsAmAM channamAM = upara DhaMkAyeluM sthAna hoya, paNa AkAza na hoya emAM A cAreya kAla grahI zakAya. comAsAmAM prAbhAtika kAlamAM A vizeSa che ke DhaMkAyelA sthAnamAM paNa jo UbhA rahIne kA.pra. levuM zakya na hoya to 'pachI DhaMkAyelA sthAnamAM beTho beTho paNa kAlagrahaNa karI zake. (comAsAmAM khullAmAM kAla na rahe, paNa upara chAparuM vagere Cril 739I Page #749 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha Ave... evA sthAnamAM kA.pra. kare tathA dhAro ke e chAparuM vagere ghaNuM nIcuM hovAthI UbhA UbhA kA.pra. levuM zakya na bane, to prabhAtika kAla tyAM beThA paNa rahI zake...) niryukti nA bhAga-2 74ol che ka vRtti : etadeva vyAkhyAnayannAha - o.ni. : ThANAsati biMdUsu geNhai biTThovi pacchimaM kAlaM / paDiyara bAhi ekko ekko aMtaTTio giNhe // 663 // sthAnasyAsati, etaduktaM bhavati-yadyUz2asthito na zaknoti grahItuM kAlaM tataH sthAnAbhAve sati toyabinduSu vA patatsu satsu gRhNAtyupaviSTaH pazcima-prAbhAtikaM kAlaM, tathA pratijAgaraNaM karoti dvAri eko sthitaH olikApAtAderadhastAtsthitaH sAdhuH, ekazca sAdhurantaH-madhye sthito gRhNAti kAlamiti / candra. : A ja padArthanuM vyAkhyAna karatA kahe che ke - oghaniryukti-663: TIkArthaH sthAna jo na hoya eTale ke gharanuM dhAbuM - chAparuM ghaNuM nIcuM hovA vagere kAraNosara Ubho aa rahIne kAlagrahaNa karavA samartha na hoya to pachI sthAna na hovAnA kAraNe ke pachI pANInA biMduo paDatA hovAne kAraNe beTho | hai beTho paNa prAbhAtika kAlane grahaNa kare. tathA te vakhate eka sAdhu bAraNA pAse olikApAtAdinI nIce rahelo chato kAlanuM ka740 la 8, va = Page #750 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A zrI ogha- niryukti bhAga-2 | 741 ||. - cI pratijAgaraNa kare ane bIjo sAdhu aMdara rahIne kAlanuM grahaNa kare. (gharanI bahAra paNa uparanI chata thoDI laMbAyelI hoya che. . 1 eTale gharanA cheDe AvI e chatanI nIce rahI bahAra traNe dizAmAM sAdhu joI zake. AvA prakAranI chata e olikApAta gaNAya... ema samajAya che.) vRtti : idAnI kaH kAlaH kasyAM dizi prathamaM gRhyate ? etatpradarzayannAha - o.ni. : pAosiyaaDDaratte uttaradisi puvva pehae kAlaM / / verattiyaMmi bhayaNA puvvadisA pacchime kAle // 664 // / prAdoSikaH arddharAtrikazca kAlaH dvAvapyetAvuttararasyAM dizi 'pUrvaM' prathamaM pratyupekSate-gRhNAti tataH pUrvAdidikSu, vairAtrike-tRtIyakAle bhajanA-vikalpaH kadAcit uttarasyAM pUrvaM pUrvasyAM vA, punaH pazcime-prAbhAtike kAle pUrvasyAM dizi prathamaM karoti kAyotsagaM tataH punardakSiNAdAviti / ka # * F = * & = P H para *f candra. : kayo kALa pahelA kaI dizAmAM laI zakAya ? e have dekhADatA kahe che ke - oghaniryukti-664: TIkArtha : prAdoSika ane ardharAtrika kALa e be ya kALa sau prathama uttara dizAmAM grahaNa kare. tyArabAda pUrvAdi dizAmAM grahaNa kare. is - Ti 741 | ' E Page #751 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti je verari nAmano trIjo kALa che, temAM bhajanA=vikalpa che. te kyAreka pahelA uttaramAM le ke pahelA pUrvamAM le. jyAre zrI sodha-tyu 1 prabhAtika kALamAM to sau prathama pUrvadizAmAM kAyotsarga kare, pachI dakSiNAdi dizAmAM kare. bhAga-2 o.ni. : sajjhAyaM kAUNaM paDhamabitiyAsu dosu jAgaraNaM / // 742 // ma annaM vAvi guNaMtI suNaMti jhAyaMti vA'suddhe // 665 // evaM yadi zuddhyati prAdoSikaH kAlastataH svAdhyAyaM kRtvA prathamadvitIyapauruSyorjAgaraNaM kurvanti sAdhavaH / athAsau | prAdoSikaH kAlo na zuddhastataH 'anyat' utkAlikaM kRtvA prathamadvitIyapauruSyorjAgaraNaM kurvanti sAdhavaH / athAsau prAdoSikaH kAlo na zuddhastataH 'anyat' utkAlikaM guNayanti zRNvanti dhyAyanti tathA'zuddhe sati, ehi avavAo bhaNNai-jati pAosio suddho tato aDDarattio jaivi na sujjhai tahavi taM ceva paveyaittA sajjhAyaM kuNaMti, evaM jai / verattio na sujjhai tato aNuggahatthaM jai aDarattio suddho tao taM ceva paveyaittA sajjhAyaM kuNaMti, evaM jai na / pAbhAio tao taM ceva paveyaittA sajjhAyaM kuNaMti, evaM dravyakSetrakAlabhAvA jJAtavyA iti / candra. : oghaniryukti-6 65 TIkArtha: A rIte jo prAdoSika kAla zuddha thAya to pachI sAdhuo svAdhyAya karIne pahelI vo ane bIjI porisImAM jAgaraNa kare. have jo A prAdoSika kAla zuddha na thAya to pachI utkAlika sUtronuM punarAvartana kare, HERODE 2 // Page #752 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMbhaLe, ciMtave. (je sUtromAM kA.gra. levAnA nathI, tevA dazavaikAlika vagere sUtro utkAlika kahevAya.) have apavAda kahevAya che. jo prAdoSika kALa zuddha hoya ane jo ardharAtrika kAla zuddha na hoya to paNa te prAdoSika kALane ja pavevIne svAdhyAya kare. ema jo verattikALa zuddha na hoya ane jo addharatti zuddha hoya to sAdhuo upara upakAra karavA mATe te addhati ja pavevIne // 743 // // "svAdhyAya kare. ema jo prAbhAtika kAla zuddha na hoya paNa vetti zuddha hoya to verattine ja nivedIne svAdhyAya kare. Na A rIte dravya, kSetra, kALa ane bhAva jANavA. oni zrI ogha niryukti bhAga-2 sa bha ZI jo ceva a sayaNavihI NegAmaM vannio vasahidAre / so ceva ihaMpi bhave nANattaM uvari sajjhAe // 666 // ya eva zayitavye vidhiH pUrvamekAnekAnAM pratyupekSakANAM vyAvarNito vasatidvAre sa evAtrApi draSTavyaH, nAnAtvaM yadi paramidaM yaduta svAdhyAyaM kRtvA svapantIti / candra. : oghaniryukti-666 : TIkArtha : pahelA vasatidvAramAM aneka pratyupekSakonA uMghavA saMbaMdhamAM je vidhi batAvI cUkyA chIe te ja vidhi ahIM paNa jANavI. ahIM mAtra eTalo ja bheda che ke svAdhyAya karIne UMghe (pUrve svAdhyAya karyA vinA NaM ma bha o ma Br | || 743 | Page #753 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodha- tthu niryukti bhAga-2 1198811 sa bha UT sma bha uMghavAnI vAta hatI.) o.ni. : esA sAmAcArI kahiyA bhe ! dhIrapurisapannattA / etto uvahipamANaM vucchaM suddhassa jaha dharaNA // 667 // sugamA // uktaM piNDadvAraM, idAnImupadhidvArapratipAdanAyAha - navaraM zuddhasya vastrAderyathA dharaNaM bhavati tathA vakSye / vRtti : 'tattvabhedaparyAyairvyAkhye 'tti nyAyAt paryAyAnpratipAdayannAha vahI uggahe saMgaya taha paggahuggahe ceva / o.ni. : yandra. : sodhaniyukti 667 : TIartha : gAthA sugama che. (dhIrapuruSo vaDe uDevAyelI AA sAmAyArI tamane uhevArDa.) ssa piMDadvAra kahevAI gayuM. have upadhidvAranuM pratipAdana karavA mATe kahe che ke have pachI upadhipramANane kahIza tathA zuddha vastrAdinuM dhAraNa je rIte thAya te paNa kahIza. - mo stha bhaMDaga uvaMgaraNe yA karaNevi ya huMti egaTThA // 668 // upadadhAtItyupadhiH, kimupadadhAti ?, dravyaM bhAvaM ca dravyataH zarIraM bhAvato jJAnadarzanacAritrANi upadadhAti, sa s goji 1198811 Page #754 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upagRhNAtItyupagrahaH, saMgRhNAtIti saGgrahaH, prakarSaNa gRhNAtIti pragrahaH, avagRhNAtItyavagrahaH, tathA bhaNDakamucyate upadhiH, zrI ogha- niryukti tathA 'upakaraNaM' upakarotItyupakaraNaM, tathA karaNamucyata upadhiriti, ete ekArthAH / bhAga-2) candra. : "koIpaNa vastunI vyAkhyA tattva, bheda ane paryAya vaDe thAya' e nyAyathI upadhinA paryAyavAcI zabdonuM pratipAdana karatA kahe che. 745 | s oghaniryukti-668 : TIkArtha : je upadhAna kare = poSaNa kare te upadhi. prazna : sAdhunI upadhi kone poSe che ? uttara : dravyane ane bhAvane. dravyathI zarIrane poSe che ane bhAvathI jJAna-darzana-cAritrane poSe che. ema je upagraha kare te upagraha. je saMgraha kare te saMgraha. je prakarSathI grahaNa kare te pragraha. je cArebAjuthI grahaNa kare te avagraha. (cAreyamAM A samajavuM ke upAdhi e jJAnAdi upara upagraha=upakAra kare che. mATe upagraha. jJAnAdino saMgraha kare che Saa mATe saMgraha. jJAnAdine khUba sArI rIte grahaNa kare che mATe pragraha. ane jJAnAdine cArebAjuthI grahaNa kare che mATe avagraha.) tathA bhaMDaka paNa upadhi kahevAya eTale ke upadhi mATe bhaMDaka zabda paNa vaparAya che. * F = = TI 745ll * = " Page #755 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodhniryukti bhAga-2 // 746 // b Na bha ema upakaraNa zabda paNa upadhi mATe vaparAya. je upakAra kare te upakaraNa. ema karaNa zabda paNa upadhi mATe vaparAya. A badhA upadhinA samAnArthI zabdo che. ohe vaggami yaduviho uvahI u hoi nAyavvo / ekavi yaduviho gaNaNAe pamANato ceva // 669 // va upadhirdvividhaH-oghopadhiH upagrahopadhizceti, evaM dvividho vijJeyaH, idAnIM sa evaikaiko dvividhaH, kathaM ?, gaNaNApramANena pramANapramANatazca, etaduktaM bhavati - oghopadheMrgaNaNApramANena pramANapramANena ca dvaividhyaM, avagrahopadherapi o gaNaNApramANena pramANapramANena ca dvaividhyaM tatra " oghopadhirnityameva yo gRhyate, avagrahAvadhistu kAraNe Apanne saMyamArthaM o yo gRhyate saH avagrahAvadhiriti, oghopadheH gaNaNApramANena pramANamekadvyAdibhedaM vaktavyaM pramANapramANaM ca vaktavyaM dIrghapRthutayA, tathA'vagrahopadherapi ekadvyAdigaNaNApramANaM pramANapramANaM ca dIrghapRthutvadvAreNa vaktavyamiti / candra. : have bhedo vaDe upadhinuM pratipAdana karatA kahe che ke - 27 vRtti : idAnIM bhedataH pratipAdayannAha o.ni. : - // 746 // Page #756 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E F = S b S = = = E = oghaniryukti-669H TIkArtha : upadhi be prakAre che : (1) oghodhi (2) upagrahopadhi. zrI oghaNuM niyukti , te ekeka upadhi be prakAre che : (1) gaNanA pramANa vaDe (2) pramANa pramANa vaDe. bhAga-2 kahevAno bhAva e che ke oghodhi gaNanApramANa vaDe ane pramANa pramANa vaDe be prakAre thAya che. ema avagrahopadhi paNa gaNanApramANa vaDe ane pramANapramANa vaDe be prakAranI thAya che. // 747aa ja temAM ozopadhi te kahevAya ke je kAyama mATe sAdhu vaDe grahaNa karAya. jyAre avagrahopadhi (upagrahopadhi) te kahevAya " ke je koIka kAraNo AvI paDe tyAre saMyamanI rakSA mATe grahaNa karAya. | ogho padhinuM gaNanA pramANa vaDe pramANa eka, be vagere bhedavALuM kahevAnuM che eTale ke gaNanApramANa vaDe oghopadhi eka prakAranI, be prakAranI... hoI zake che. tathA laMbAI-pahoLAInI apekSAe enuM pramANapramANa paNa kahevAnuM che. ema avagrahopadhinuM paNa eka, be vagere rUpa gaNanA pramANa ane laMbAI-pahoLAI vaDe pramANapramANa kahevuM. (gaNanApramANamAM upadhinI saMkhyA kahevAnI che ane pramANapramANamAM upadhinuM mApa kahevAnuM che.) vRtti : tatra oghopadhirjinakalpikAnAM pratipAdyate, tatrApi gaNaNApramANataH pratipAdayannAha - o.ni. : pattaM pattAbadho pAyaTThavaNaM ca pAyakesariyA / paDalAiM rayattANaM ca gucchao pAyanijjogo // 670 // = = = = ( * 5 = * = * hu 747 = ! Page #757 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhodhniryukti bhAga-2 // 748 // tinneva ya pacchAgA rayaharaNaM ceva hoi muhapattI / eso duvAlasaviho uvahI jiNakappiyANaM tu // 671 // ee ceva duvAlasa mattaga airegacolapaTTo ya / eso cauddasaviho uvahI puNa therakappammi // 672 // pAtrakaM pAtrakabandhastathA pAtrakasthApanaM 'pAtrakesarikA' pAtrakamukhavastrikA tathA paDalAni rajastrANaM gocchakaH ayaM - pAtraniryogaH' pAtraparikara ityarthaH / trayaH 'pracchAdakAH' kalpAM ityarthaH, tathA rajoharaNaM mukhavastrikA ceti, eSa dvAdazavidha upiirjanakalpikAnAM bhavati / idAnIM sthaviropadhiM gaNaNApramANataH pratipAdayannAha - eta eva dvAdaza bha jinakalpikasatkAH pAtrakAdyA mukhavastrikAparyantA upadhyavayavA bhavanti sthavirANAM sthavirakalpe atiriktastu / mAtrakazcolapaTTakazca bhavati, eSa caturdazavidha upadhiH sthavirakalpe bhavati / / candra. temAM jinakalpikonI oghoDadhinuM pratipAdana karAya che. temAM paNa pahelA to gaNanApramANathI tenuM pratipAdana utA cha modhaniyusti-90 thI 672 : TArtha : (1) pAtra (2) oNI (3) pAtra sthApana (pAtrAhi bhUzvA bhATernu FREE Page #758 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyukti garamavastra) (4) pAtrAnI muhapattI (atyAre puMjaNI vaparAya che, hakIkatamAM tyAre pAtrapratilekhana karavA mATe svataMtra zrI ogha-thI muhapattI ja rAkhavAmAM AvatI. paMjaNI nahi.) (5) pallA (6) rajadmANa (pAtrA upara sauthI paheluM je vastra vIMTALIe chIe te) (7) gucchA (pAtrA uparanuM garama vastra). bhAga-2 A 7 upadhi e pAtraniryo.=pAtraparikara pAtropadhi kahevAya. tathA 3 kapaDA, ogho ane muhapattI Ama kula 7+5 // 749 = =12 upadhi jinakalpiko pAse hoya che. na have sthavironI upadhine gaNanApramANathI dekhADatA kahe che ke pAtrAthI mAMDIne muhapattI sudhInA bAra upadhiavayavo = | upadhinA bhedo jinakalpInA je che, te ja sthavirone paNa hoya, teone sthavirakalpamAM vadhArAnI bIjI be upadhi hoya, mAtraka mA ane colapaTTo. A cauda prakAranI upAdhi sthavirakalpamAM hoya che. vRtti : idAnIM saGgrahagAthayA sarvametadupasaGgrahannAha - mo.na. : HiIT vIrasarUvADuM, therA vasaRvize | ajjANaM pannavIsaM tu, ao u8 uvaggaho // 673 // jinAnAM-jinakalpikAnAM 'dvAdaza rUpANi' uktalakSaNAni bhavanti, sthavirANAM 'caturdaza rUpANi' uktalakSaNAni |749IL Page #759 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti bhavanti, 'AryANAM' bhikSuNInAM paJcaviMzatyavayavaH oghataH, sa ca vakSyamANalakSaNaH, 'ata Urdhva' uktapramANAta zrImodha-tyu sarveSAmeva ya upadhirbhavati sa upagraho veditavyaH / bhAga- 2T yandra. ve mAghI 4 vAtano saMsAyA 43 75saMhAra 2 cha oghaniryukti-673 : TIkArtha : jinakalpikone bAra upadhi hoya che je AgaLa kahI gayA. sthavirone 14 upadhi hoya // 50 // mA che, je AgaLa kahI gayA. sAdhvIone oghathI 25 upadhinA prakAro hoya che te AgaLa kaheze. A saMkhyA pramANa karatA vadhArAnI upadhi je koInI paNa pAse hoya te temanA mATe aupagrahika upadhi jANavI. vRtti : idAnIM sa jinakalpikopadhiH sthavirakalpikopadhizca sarva eva trividho bhavati, tasyopadhermadhye kAnicudattamAnyaGgAni kAnicijjaghanyAni kAnicinmadhyamAni, tatra jinakalpikAnAM tAvatpratipAdayannAha - o.ni. : tinneva ya pacchAgA paDiggaho ceva hoi ukkoso / gucchagapattagaThavaNaM muhaNaMtagakesari jahanno // 674 // tatra ye pracchAdakAH kalpA ityarthaH patadgrahazcetyeSa jinakalpikAvadhermadhye utkRSTa upadhiH pradhAnazcaturvidho'pi, // 750 // Page #760 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha atrAmUni pradhAnAnyaGgAnItyarthaH, gocchakaH pAtrakasthApanaM mukhAnantakaM-mukhavastrikA pAtrakesarikA-pAtramukhavastrikA ceti, niryukti eSa jinakalpAvadhermadhye jaghanyaH-apradhAnazcaturvidha upadhiriti, pAtrakabandhaH paTalAni rajastrANaM rajoharaNamityeSa bhAga-2 caturvidho'pyupadhirjinakalpikAvadhermadhye madhya upadhiH-na pradhAno nApyapradhAna iti / ukto jinakalpikAnAmutkRSTa jaghanyamadhyama upadhiriti / // 751 | | candra. : te jinakalpikopadhi ane vikalpikopadhi e badhI ja upadhi traNa prakAre che te upadhinI aMdara keTalAka zna upadhibhedo uttama che, keTalAka jaghanya che, keTalAka madhyama che. temAM pahelA to jinakalpikonI te traNa prakAranI upadhine zA dekhADatA kahe che ke - ' oghaniryukti-674: TIkArtha : je traNa kapaDAo che te ane pAtra, jinakalpikonI upadhimAM A cAre ya prakAranI upadhi a utkRSTa=pradhAna kahevAya che. jayAre guccho pAtrasthAnika + muhapattI + pAtramuhapattI A cAra upadhi jinakalpikonI upadhimAM jaghanya = apradhAna upadhi kahevAya che. jyAre jhoLI +5llA + rajadmANa + ogho A cAreya prakAranI upadhi jinakalpikonI upadhimAM madhyamopadhi kahevAya vI che. te pradhAna paNa nathI ke apradhAna paNa nathI. * F = = = || 751 ||. Page #761 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodhniryukti bhAga-2 // 9 // 2 // jinakalpikonI utkRSTa, jaghanya ane madhyama upadhi kahevAI gaI. vRtti : idAnI sthavirakalpikAnAM pratipAdayati, tatrApi prathamaM madhyamopadhipratipAdanAyAha - o.ni. : paDalAI rayattANaM pattAbaMdho ya colapaTTo y| rayaharaNa mattao'vi ya therANaM chavviho majjho // 675 // paTalAni rajastrANaM pAtrakabandhazca colapaTTakazca rajoharaNaM mAtrakaM cetyeSa sthavirAvadhimadhye SaDvidho madhyamopadhiH | notkRSTo nApi jaghanya iti / pAtrakaM pracchAdakakalpatrayaM, eSa caturvidho'pyutkRSTaH-pradhAnaH sthavirakalpikAvadhimadhye, bha pAtrasthApanakaM pAtrakesarikA gocchako mukhavastriketyeSa jaghanyopadhiH sthavirakalpikAvadhimadhye caturvidho'pi / candra.: have sthavira kalpikonI te traNa prakAranI upadhinuM pratipAdana kare che temAM paNa prathama to madhyamopadhinuM pratipAdana karavA mATe kahe che ke sthavirodhimAM A cha upadhi madhyama upadhi che. e utkRSTa paNa nathI ane jaghanya paNa nathI. pAtra + traNa kapaDA A cAreya prakAranI upadhi sthaviro padhimAM utkRSTa che. jayAre pAtrasthApanaka + pAtramuhapattI + guccho + muhapanI A cAreya upadhi sthaviro padhimAM jaghanya che. vRtti : idAnI AryikANAmoghopadhiM gaNaNApramANataH pratipAdayati - FOTO PR ||752 // Page #762 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modhniryukti , bhAga-2 // 753 // o.ni. : pattaM pattAbaMdho pAyaTThavaNaM ca pAyakesariyA / paDalAiM rayattANaM ca gocchao pAyanijjogo // 676 // tinneva ya pacchAgA rayaharaNaM ceva hoi muhapattI / tatto ya mattago khalu caudsamo kamaDhago ceva // 677 // uggahaNaMtagapaTTo addhoruga calaNiyA ya boddhavvA / abhitara bAhiriyaM saNiyaM taha kaMcuge ceva // 678 // ukkacchiya vekacchI saMghADI ceva khaMdhakaraNI ya / ohovahimi ee ajjANaM pannavIsaM tu // 679 // tatra gAthAdvayaM pUrvava vyAkhyAtaM draSTavyam, navaraM AryikANAM kamaThakametadarthaM bhavati yatastAsAM pratigrAhako na bhramati tucchasvabhAvatvAt, kamaThaka eva bhojanakriyAM kurvantIti / ETohE candra.: have sAdhvIjIonI oghoDadhine gaNanApramANathI nirUpe che. // 753 // Page #763 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha niyukti , bhAga-2 || 754 v oghaniryukti 677 thI 679H TIkArthaH 676 ane 677 e be gAthA to pUrvanI jemaja vyAkhyAna karAyela jANavI. cA Ama 677mI gAthAmAM chello zabda kamaDhaka che. te kamaDhaka teone eTalA mATe hoya che ke te sAdhvIone pratigrAhaka pAtru pharatuM nathI. kemake teo tucchasvabhAvavALI hoya che. teo kamaDhakamAM ja bhojanakriyA kare che. (A kamaDhaka lepa karelA tuMbaDAnuM ane kAMsAnI katharoTanA AkAre hoya che.) (sAdhuonI je 14 upadhi kahI, temAMthI colapaTTaka kADhI tene sthAne kamaDhaka gaNIe eTale sAdhvIonI e 14 thAya. 5 e uparAMta (1) avagrahAnantaka (2) paTTa (3) aruka (4) calanikA (5) atyaMtara nivasanI (6) bAhya nivasanI (7). kaMcuka (8) utkalikA (9) vaikakSikA (10) saMghATI (11) aMdhakaraNI Ama 14 +11 = 25 upadhi sAdhvIjIonI thAya.) vRtti : idAnIM bhASyakAro gAthAdvayaM vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : nAvAnibho uggAhaNaMtago u so gujjhadesarakkhaTThA / so u pamANeNego ghaNamasiNo dehamAsajjA // 313 // bhA. : paTTovi dor3a repamona to 3 maphathavyo ! chAyaMtoggahaNaMtaM kaDibaMdho mallakacchA vA // 314 // | 754 | * F Fka' Page #764 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhA. : shriimodhniryukti bhAga-2 bhA.: / / 755 // bhA. : aDDorugo u te dovi geNhiuM chAyae kaDivibhAgaM / jANupamANA calaNI asIviyA laMkhiyAevva // 315 // aMto niyaMsaNI puNa lINatarA jAva addhajaMghAo / bAhirakhalugappamANA kaDI ya doreNa paDibaddhA // 316 // chAei aNukkamai uroruhe kaMcuoya asIvioya / emeva ya okacchiya sA navaraM dAhiNe pAse // 317 // vekacchiyA u paTTo kaMcuyamukkacchiyaM va chAei / saMghADIo cauro tattha duhatthA uvasayaMmi // 318 // doNNi tihatthAyAmA bhikkhaTThA ega ega uccAre / osaraNA cauhatthA NisannapacchAyaNI masiNA // 319 // POTO HB 755 // Page #765 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = 'E F = = = # thI o.tha mA. vaMthaavi ya ghaDadatthavasthA vAyavahuyaravara , niryukti khujjakaraNI u kIr3a rUvavaINaM kuDahaheuM // 320 // bhAga-2 tattha jA sA duhatthiyA pihu teNaM sA khomiyA hoi, eyAo saMghADIo paDiyAgAreNa hoMti, addhorago pIDaehiM kIrai tAlugAgArotti / | 756ILY candra.: have bhASyakAra 677-678 e be niyukti gAthAnuM vyAkhyAna karatA kahe che ke - oghaniryukti bhASya-313 thI 320: TIkArtha : upagrahAnattaka hoDInA (nAvanA) jevA AkAravALI upadhi che. te | guhyadezanA rakSaNa mATe hoya che. te pramANathI eka ane zarIrane anusAre ghana= gADha = jADo = ghaTTa ane masRNa = komaLa hoya che. (suMvALA vastranuM hoya che.) paTTa paNa eka hoya che. zarIranA pramANa anusAra te paNa bhajanA karavA yogya che. eTale ke e nAno-moTo judA judA prakArano hoI zake che. e paTTaka upagrahAnantaka DhaMkAI jAya te rIte mallanA kacchanI jema keDe bAMdhavo (upagrahAnantakane " DhAMkanAro che. e kaTibaMdha rUpa che. athavA to mallapuruSo je kachoTo bAMdhe tenA jevo hoya che.) - asaka e avagrahAnattaka ane paTTa e bannene DhAMkIne kaTipradezane DhAMke che. (u=sAthaLa. sAthaLanA ardha bhAgane : DhAMke te aruka tathA kaTipradeza = kamara) = = F Rs ka 5 E is it - hu 756 // B E Page #766 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 11949 11 b ssa bha T ta ma hA calanI e ghuMTaNa sudhInI pramANavALI hoya che. te sIvyA vinAnI hoya che. naTaDIo je rItanuM nIce ghuMTaNa sudhInuM vastra pahere tevI te hoya che. atyaMtara nivasanI zarIra sAthe vadhu joDAyelI ane aDadhI jAMgha sudhI hoya che. (eTale ke ghuMTaNa ane paganA taLIyA sudhIno je jAMgha nAme oLakhAto bhAga tenA aDadhA bhAga sudhI A vastra pahoMce.) bAhya nivasanI (paganI ghuMTaNI sudhI) khAlu pramANanI hoya che ane keDa pAse dorA vaDe baMdhAyela hoya che. kaMcuka stanabhAgone DhAMke, te sIvyA vinAno hoya, e ja pramANe upakakSikA paNa uroruhane DhAMke, pharaka mAtra eTalo ke jamaNI bAjue hoya. d V tya | H vaikakSikA paTTa kaMcuka ane upakakSikAne DhAMke. bha saMghATIkA cAra hoya. temAM upAzrayamAM be hAthavALI eka hoya. be saMghATIkA traNa hAtha lAMbI hoya. temAMthI eka gocarI " mATe ane bIjI sthaMDila mATe che. vAcanAdimAM cAra hAthavALI hoya, nisannane DhAMkanArI ane komaLa hoya. skaMdhakaraNI cAra hAthanA vistAravALI che. te pavanathI uDatI saMdhATI vagerenA rakSaNa mATe che. A kAraNathI e kukhtakaraNI paNa kahevAya che. rUpavatI sAdhvIne kubja banAvavA mATe karAya che. (gaLAnI pAchaLa e vastra evI rIte puMja karIne goThavAya ke jANe moTuM gumaDuM thayuM hoya. AvuM dekhAvAthI pachI koIne rAga na thAya.) temAM je te be hAtha pahoLAIvALI che, te sutarAunI hoya. (sAdhvIjInI upadhi mATe paMcavastuka bhAvAnuvAda Na ma sa 1194911 Page #767 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI khodhniryukti bhAga-2 sa 11942 11 ma TIT TH (5.5.rAS4zejarasUri ma.sA. no) lAga. 2, pe4 388-388 bheI sevu.) vRtti : ayaM cAryikANAM saMbandhI avadhistriprakAro bhavati, eko'pi san uttamamadhyamajaghanyabhedena tatra tasyAryikAvadhimadhye utkRSTaH - pradhAno'STavidhaH, etadevAha - - o.ni. : koso aTThaviho majjhimao hoi terasaviho u / jahanno caDavvihovi ya teNa paramuvaggahaM jANa // 680 // utkRSTo'STavidhastadyathA- pAtrakaM saMghADao cauro khaMdhakaraNI aMtoniyaMsaNI bAhiNiyaMsaNI ya, ayamaSTavidha utkRSTaHpradhAna: / pattAbaMdho 1 paDalAI 2 syattANaM 4 mattayaM 5 uvaggahaNaMtayaM 6 paTTao 7 addhorugaM 8 calaNi 9 kaMcugo 10 ukkacchiyA 11 vekacchiyA 12 kamaDhagA 13 ayamArthikAvadhermadhye trayodazabhedo madhyamopadhiriti / 96 va 1 pAyakesariyA 2 gocchao 3 muhapattiyA 4 ceti ayamArthikAvadhermadhye jaghanyaH - azobhanazcatuSprakAra iti / ataH paraM yaH kAraNe sati saMyamArthaM gRhyate so'vagrahAvadhirityevaM jAnIhi // candra. : sAdhvIjIonI A upadhi traNa prakAre hoya che. eTale ke eka paNa A upadhi uttama-madhyama ane jaghanyabhedathI traNa prakAre che. temAM sAdhvIjIonI upadhimAM utkRSTa avadhi=upadhi ATha prakArano che. A ja vAtane kare che ke - A D rUsa ma hA mya 11 942 11 Page #768 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oghaniryukti-680 : TIkArtha : utkRSTa upadhi ATha prakArano che. (1) pAtra (2-3-4-5) cAra saMghADI (6) skaMdhakaraNI (7) aMtarnivasanI (8) bAhyanivasanI. A ATha prakArano upaSi pradhAna upadhi che. sa jyAre (1) jhoLI (2) pallA (3) rajastrANa (4) rajoharaNa (5) mAtraka (6) upagrahAnaMtaka (7) paTTaka (8) ardhAruka // 759 5 (9) calanI (10) kaMcuka (11) utkakSikA (12) vaikakSikA (13) kamaDhaka. sAdhvIonI upadhimAM A tera prakArano upadhi // madhyama upadhi che. zrI oghaniryukti ui bhAga-2 ma ji jyAre (1) pAtrasthApanaka (2) pAtrakesarikA (pAtrAnI muhapattI) (3) guccho (4) muhapattI. sAdhvIjIonI upadhimAM meM A cAra prakAranI jaghanya upadhi che. (TIkAmAM azobhana lakhela che, teno artha evo na karavo ke "kharAba che" eno artha mAtra meM 7 A ja ke e upadhio pramANathI nAnI hovAthI jaghanya che.) ga ATalI upadhi karatA vadhAre je upadhi kAraNa AvI paDavAthI saMyama mATe ja grahaNa karAya che te aupagrahika upadhi che, ema tame jANo. o. ni. : egaM pAyaM jiNakappiyANa therANa mattao biio / evaM gaNaNapamANaM pamANapamANaM ao vucchaM // 681 // UT va o ma hA mya || 759 // Page #769 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekameva pAtrakaM jinakalpikAnAM bhavati, sthavirakalpikAnAM tu mAtrako dvitIyo bhavati, idaM tAvadekadvyAdikaM zrI sodhniryukti gaNaNApramANam, ita UrdhvaM pramANapramANaM vakSye, bhAga-2 candra, : oghaniryukti-681 : TIkArtha : jinakalpikonI pAse eka ja pAtraka hoya che. (eTale emane aupagrahika upadhi nathI hotI) jayAre sthavirakalpikonI pAse bIjA pAtraka tarIke mAtraka hoya che. e emanI aupa. upadhi che. // 980 // mA Ama A badhuM eka-be vagere saMkhyA rUpa gaNanA pramANa upadhinuM kahI batAvyuM. have pachI upadhinuM pramANapramANa kahIza. vRtti : tatra pAtrakasya pramANapramANapratipAdanAyAha - o.ni. : tiNNi vihatthI cauraMgulaM ca bhANassa majjhimapamANaM / itto hINa jahannaM airegataraM tu ukkosaM // 682 // iNamaNNaM tu pamANaM niyagAhArAu hoi nipphannaM / kAlapamANapasiddhaM udarapamANeNa ya vayaMti // 683 // ukkosa tisAmAse dugAuaddhANamAgao sAhU / cauraMgulUNabhariyaM jaM pajjattaM tu sAhussa // 684 // TTA POOR // 980 // Page #770 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eyaM ceva pamANaM savisesayaraM aNuggahapavattaM / zrImodha-tthu niryukti kaMtAre dubbhikkhe rohagamAIsu bhaiyavvaM // 685 // bhAga-2 samacauraMsaM varlDa doraeNa mavijjai tiricchayaM uDDamaho ya, so ya dorao tiNi vihatthIo cattAri aMgulAI jati hoi tato bhANassa eyaM majjhimaM pamANaM, 'itaH' asmAtpramANAdyaddhInaM tajjaghanyaM pramANaM bhavati, athAtiriktapramANaM // 91 // mA madhyamapramANAdbhavati tatastadutkRSTapramANamityarthaH, tathedamaparaM pramANAntaraM prakArAntareNa vA pAtrakasya bhavatiidamanyatpramANaM nijenAhAreNa niSpannaM veditavyaM, etaduktaM bhavati-kAJjikAdidravopetasya bhaktasya caturbhiraGgalairUnaM pAtrakaM ssa tatsAdhorbhakSayato yatpariniSThitaM yAti tattAdRgvidhaM madhyamapramANaM pAtrakaM, taccaivaMvidhaM kAlapramANena grISmakAle.. ga pramANasiddhaM pAtrakaM bhaNanti, udarapramANena siddhaM ca 'vadanti' pratipAdayanti / kAlapramANasiddhaM pAtrakamudarapramANasiddhaMga ca pAtrakaM pratipAdayannAha - utkRSTA tRD mAsayo:- jyeSThASADhayoryasmin kAle sa utkRSTatRNmAsaH kAlastasminnutkRSTatRNmAsakAle dvigavyUtAdhvAnamAtrAdAgato yo bhikSuzcaturbhiraGgalaiyUMnaM bhRtaM sad yatparyAptyA sAdhorbhavati taditthaMbhUtaM kAlapramANodarapramANasiddhaM pAtrakaM madhyamaM bhavati / etadeva' pUrvoktaM pramANaM yadA 'savizeSataram' atiriktataraM bhavati tadA tadanugrahArthaM pravRttaM bhavati, etaduktaM bhavati-bRhattareNa pAtrakeNAnyebhyo dAnenAnugraha AtmanaH kriyate, tacca kAntAre mahatImaTavImuttIryAnyebhyo'pyarthaM gRhItvA vrajati yena bahUnAM bhavati, tathA durbhikSe'labhyamAnAyAM bhikSAyAM 1945 // 1 // Page #771 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniyati bhAga-2 // 762 II bahvaTitvA bAlAdibhyo dadAti, taccAtimAtre bhAjane sati bhavati dAnaM, tathA rodhake koTTasya jAte sati kazcidbhojanaM zraddhA vAtra tad nIyate yena vadUnAM mavati, patevu mananIva' sevanIye tattimAtra pAtram . candra. : temAM pAtrakanuM pramANapramANa batAvavA mATe kahe che ke - oghaniryukti-682 thI 685 : TIkArtha : cArebAjuthI sarakhA mApavALuM evuM goLAkAra pAtra hoya eTale ke e nA samagoLa hoya, laMbagoLa na hoya AvuM pAtru tIrNa, upara ane nIce ema traNa jagyAe dorAthI mApavAnuM che. jo te doro nA mAM traNa veMta ane cAra aMgula jeTalo thAya to pAtrakanuM A madhyama pramANa gaNAya. A pramANa karatA nAnuM je pramANa hoya te jaghanyapramANa kahevAya, have jo madhyamapramANa karatA vadhAre pramANavALuM hoya to pachI te utkRSTa pramANa kahevAya. a (ahIM pAtru upara, tIThuM ane nIce ema traNa jagyAe mApavAnuM kIdhuM che. teno Azaya e che ke e traNeya jagyAe sarakhA mApavALuM hovuM joIe. jo pAtrAno AkAra glAsa jevo hoya to e uparanA bhAgamAM moTA mApavALuM, tI =vaccenA * F - bhAgamAM madhyama mApavALuM ane sauthI nIce nAnA mApavALuM thAya. AvuM pAtru na cAle. ema jo AvA AkAranuM - 762 | Page #772 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 P * F zrI ogha-La pAtra hoya to e upara-nIce sarakhA mApavALuM ane vacce nAnA mApavALuM thAya ane jo AvA AkAre hoya niyukti na bhAga-2 | to upara nAnA mApanuM, vacce madhyama ane nIce vadhu mApanuM thAya. A traNeya prakAranA pAtrA na cAle. ahIM to upara-nIce vacce traNa jagyAe je sarakhA mApavAnuM hoya te ja levAya tathA dorIthI je mApavAnuM che te A pramANe ke pAtrAnI goLAIne I 763 = anusAre doro mUkatA javAnuM ane e rIte enuM mApa kADhavAnuM che. tathA pAtranuM A bIjuM paNa pramANa che, athavA to ema kaho ke bIjA prakAra vaDe paNa pAtrakanuM pramANa kahI zakAya che. tenI *ii e ja vAta gAthAmAM kare che ke A bIjuM pramANa e potAnA AhAra vaDe niSpanna jANavuM. | Azaya e che ke kAMjI vagere dravathI yukta evA bhojananuM bhareluM je pAtra uparathI cAra aMgula khAlI hoya ane e ja 'pAtra bhojana karanArA te sAdhune paryApta hoya, eTale ke je patru cAra aMgula khAlI rAkhI bAkInuM badhuM ja bhojanakAMjIthI 11 bharI devAthI eka sAdhunuM bhojana thaI rahe te pAtraka-madhyama pramANavALuM gaNAya. te AvA prakAranA pAtrane zAstrakAro kAlapramANa vaDe grISmakALamAM pramANasiddha pAtra kahe che. ane udarapramANa vaDe siddha pAtra kahe che. (eTale ke madhyama pAtrakanuM je mApa ApyuM che, te sIdhesIdhuM nahi samajavuM. paNa AgaLa kahevAze tema jeTha-aSADha kALamAM be gAu vihAra karIne AvelA sAdhunI apekSAe ja e madhyamapAtrakanI gaNatarI karavAnI. bAkI to dareka kALamAM sAdhuno khorAka ocho-vatto thato hovAthI madhyamapAtrakanuM mApa nizcita prakAranuM thaI na zake.). : = * = = = ht 763 II. 1* lI Page #773 -------------------------------------------------------------------------- ________________ & si| H E e kAla pramANasiddhapAtraka ane udarapramANasiddha pAtrakanuM pratipAdana karatA kahe che ke je jeTha ane aSADha mAsamAM utkRSTa zrI odha tarasa hoya te jeTha-aSADhano kALa utkRSTatarasavALo kALa kahevAya. AvA kALamAM be gAu jeTalA mArgathI Avelo je sAdhu niyukti karI bhAga-2 hoya, te sAdhune cAra AMgaLa ochuM bhareluM je pAtraka puratA mApamAM thaI rahe te AvA prakAranuM pAtra kAlapramANathI ane udarapramANathI siddha evuM madhyama pAtraka thAya che. | 764l v A ja pramANa jyAre vadhAre hoya tyAre te anugraha mATe - AtmopakAra mATe vaparAzamAM levAya che. kahevAno bhAva ja e che ke moTA pAtra vaDe vadhAre vahorIne bIjA sAdhuone gocarI lAvI ApavA dvArA potAnA ja AtmAno anugraha karAya " che. eTale ke potAnI jAta upara upakAra karAya che. AvA pAtrano vaparAza tyAre thAya ke jayAre moTuM jaMgala pasAra karIne sAdhu bIjA sAdhuonA mATe paNa grahaNa karIne | jato hoya, ke jethI ghaNAone e bhojana prApta thAya. tathA durmikSasthAnamAM bhikSA na maLatI hoya tyAre ghaNuM bhamIne bAlAdine te sAdhu Ape. have AvuM dAna to moTA pramANavALuM pAtraka hoya to ja thAya. tathA gAma-nagarano killo-koTa zatrurAjA vaDe gherAyelo hoya evI paristhitimAM koIka mANasa zraddhA vaDe bhojana Ape tyAM A moTuM pAtra laI javAya ke jethI ghaNA sAdhuone te bhojana maLI rahe. (zraddhA be prakAre saMbhavI zake che. (1) "sAdhune vahorAvavAthI A zatrusainyano je bhaya utpanna thayo che, te khatama thaze', evI zraddhAthI vahorAve. (2) "sAdhuone A G F OF Eid E. ; 764 . Page #774 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha- c niryukti vi bhAga-2 sa | || || h'6 || ma rr sa paristhitimAM gocarInI muzkelI paDatI haze, mATe temane barAbara vahorAvuM' evI zraddhAthI vahorAve.) Ama A badhA sthAnomAM te moTA mApavALuM pAtra vAparavuM. vRtti : idAnImetadeva bhASyakAro vyAkhyAnayannAha - o.ni.bhA. : veyAvaccagaro vA naMdIbhANaM dhare uvaggahiyaM / so khalu tassa viseso pamANajuttaM tu sesANaM // 329 // vaiyAvRttyakaro vA nandIpAtraM dhArayatyaupagrahikamAcAryeNa samarpitaM nijaM vA sa khalu tasyaiva vaiyAvRttyakarasya vizeSaH, etaduktaM bhavati yadatiriktamAtrapAtradhAraNamayaM tasyaivaikasya vaiyAvRttya vizeSa kriyate, zeSANAM tu sAdhUnAM pramANayuktameva bha pAtraM bhavati, udarapramANayuktamityarthaH / ga candra. : have bhASyakAra A ja vAtanuM vyAkhyAna karatA kahe che ke - oghaniryukti bhASya-321 : TIkArtha : vaiyAvacca karanAro sAdhu aupagrahika evuM naMdipAtra (madhyama pramANa karatA paNa moTuM pAtra) rAkhe. e pAtra AcArya vaDe ene samarpita karAyeluM hoya ke potAnuM ja hoya. AvA prakAranuM pAtra rAkhavuM e te vaiyAvaccInI ja vizeSatA che. Azaya e che ke je A vadhAre mApavALA pAtrane dhAraNa karavAnI vAta che. te eka mAtra ma j o ma hA rUpa | || 765 // Page #775 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E # zrI ogha- 4 cI vaiyAvaccInI vizeSatA che. bAkInA sAdhuonuM pAtra to pramANayukta=mApasara ja hoya. eTale ke potAnuM peTa bharAya eTalI cA gocarI jeTalA mApavALA pAtrAmAM AvI zake, eTalA mApavALuM ja hoya. niryukti bhAga-2 mo.na. viLAdi mA pUrati riddhiN kavi rohamAnuM ! | 766 || - tatthavi tassuvaogo sesaM kAlaM tu paDikuTTho // 686 // etacca tena pramANAtiriktena pAtrakeNa prayojanaM bhavati, dadyAdbhAjanapUrakaM kazcid RddhimAn pAtrabharaNaM kazcidIzvaraH / kuryAt, kadA ?, pattanarodhakAdau, tatra-pAtrakabharaNe tasya nandIpAtrakasyopayogaH zeSakAlamupayogastasya 'pratikuSTaH' | pratiSiddhaH kAraNamantareNetyarthaH / candra, oghaniryukti-686 : TIkArtha: tathA te moTA pramANavALA pAtranuM eka prayojana A paNa che ke koIka RddhimAna bo Izvara AkhuM pAtru bharAI jAya evuM dAna Apato hoya, AvuM kyAre bane ? te kahe che ke nagarane ghero ghalAyo hoya tyAre te samRddha vyakti AvuM dAna Ape. jayAM AvuM AkhuM pAtru ja bharI ApanArA dAnavIra hoya tyAM te te naMdIpAtrano upayoga karavo. e sivAyanA kALamAM naMdipAtrano upayoga karavAno niSedha karavAmAM Avyo che. TUMkamAM upara batAvelA kAraNo sivAya naMdipAtrano upayoga na karavo. = = = 5, - 766 1 ke Page #776 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodha niryukti bhAga-2 // 9 // 7 // vRtti : tacca pAtrakaM lakSaNopetaM grAhyaM nAlakSaNopetam, etadevAha - o.ni. : pAyassa lakkhaNamalakkhaNaM ca bhujjo imaM viyANittA / lakkhaNajuttassa guNA dosA ya alakkhaNassa ime // 687 // varlDa samacauraMsaM hoi thiraM thAvaraM ca vaNNaM ca / huMDaM vAyAiddhaM bhinnaM ca adhAraNijjAiM // 688 // saMThiyaMmi bhave lAbho, patiTThA supatiTThite / nivvaNe kittimArogaM, vannaDDe nANasaMpayA // 689 // huMDe carittabhedo sabalaMmi ya cittavibbhamaM jANe / duppate khIlasaMThANe gaNe ca caraNe ca no ThANaM // 690 // paumuppale akusalaM, savvaNe vaNamAdise / aMto barhi ca daTuMmi, maraNaM tattha niddise // 691 // FU FOTO // 767 // Page #777 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha akaraMDagammi bhANe hattho uTuM jahA na ghaTTei / niryukti eyaM jahannayamuhaM vatthu pappA visAlaM tu // 692 // bhAga-2) pAtrakasya lakSaNaM 'jJAtvA vijJAya apalakSaNaM ca buddhvA 'bhUyaH' punarlakSaNopetaM grAhyaM, yato lakSaNopetasyAmI guNAH, apalakSaNasya caite doSAH-vakSyamANA bhavanti tasmAllakSaNopetameva grAhyaM nAlakSaNopetaM / taccedam - 'vRttaM' vartulaM // 118 // mA tatra vRttamapi kadAcitsamacaturastraM na bhavatyata Aha - samacaturastraM sarvatastathA sthiraM ca yadbhavati-supratiSThAnaM tadgRhyate nAnyat, tathA sthAvaraM ca yadbhavati na parakIyopaskaravad yAcitaM katipayadinasthAyi, tathA 'vayaM' snigdhavarNopetaM yadbhavati | tad grAhyaM, netarat / uktaM lakSaNopetam, idAnImapalakSaNopetamucyate-'huNDaM' kvacinimnaM kvacidunnataM yattadadhAraNIyaM, 'vAyAiddhaM 'ti akAlenaiva zuSkaM saGkacitaM valIbhRtaM tadadhAraNIyaM, tathA 'bhinnaM' rAjiyuktaM sachidraM vA, etAni na dhAryante-parityajyanta ityarthaH / idAnIM / lakSaNayuktasya phaladarzanAyAha - saMsthite pAtrake-vRttacaturastre dhriyamANe lAbho bhavati, pratiSThA gacche bhavati supratiSThitesthire pAtrake, 'nirvaNe' nakhakSatAdirahite kIrtirArogyaM ca bhavati, varNADhye jJAnasaMpadbhavati / idAnImapalakSaNayuktaphalaM pradarzayannAha -'huNDe' nimnonnate cAritrasya bhedo bhavati vinAza ityarthaH, 'zabale' cittale 'cittavibhramaH' cittaviluptirbhavati, 'duppae' adhobhAgApratiSThite-pratiSThAnarahite, tathA 'kIlasaMsthAne' kIlavadIrghamuccaM gataM tasmiMzca Enfor // 6 // Page #778 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyukti evaMvidhe 'gaNe' gacche ca 'caraNe' cAritre vA na pratiSThAnaM bhavati / padmotpale-heTe thAsagAgAre pAtre'kuzalaM bhavati, savraNe zrI ogha pAtrake sati vraNo bhavati pAtrakasvAminaH, tathA antaH-abhyantare bahirvA dagdhe sati maraNaM tatra nirdizet / idAnIM bhAga-2 mukhalakSaNapratipAdanAyAha - karaNDako-vaMzagrathitaH samatalakaH, karaNDakasyevAkAro yasya tatkaraNDakaM na karaNDakam sa akaraNDakaM vRttasamacaturastramityarthaH tasminnevaMvidhe 'bhAjane' pAtrake mukhaM kiyanmAnaM kriyate ? ata Aha - hastaH pravizan // 768 // ma oSThaM-karNaM yathA 'na ghaTTayati' na spRzati etajjaghanyamukhaM pAtrakaM bhavati, 'vastu prApya' vastvAzritya sukhenaiva gRhastho dadAtIti evamAdyAzritya vizAlataraM mukhaM kriyata iti / candra.: A madhyama, utkRSTAdi pAtrA lakSaNayukta hoya te ja levA. lakSaNa vinAnA pAtrA na levA. e ja vAta kare che - - oghaniryukti-687 thI 692 : TIkArtha: pAtranA lakSaNane ane apalakSaNane jANIne pachI lakSaNavALuM pAtra levuM, kemake lakSaNavALA pAtrAnA AgaLa kahevAze tevA lAbho che ane apalakSaNavALA pAtranA AgaLa kahevAze tevA geralAbho che. tethI lakSaNavALuM ja levuM, lakSaNarahita pAtra na levuM. te lakSaNa kahe che. (1) pAtru gogo 'bhe. FRio hE 69 // Page #779 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga-2 | * (2) goLapAtra paNa kyAreka samacorasa=cArebAjuthI sarakhA mApavALuM na paNa hoya, laMbagoLa paNa hoya e na cAle. zrI oi eTale kahe che ke je cArebAjuthI sarakhA mApavALuM hoya. niryukti (3) je sthira hoya eTale ke jamIna para mUkeluM e pAtra sthira thAya, DagyA na kare, halyA na kare te levAya, bIjuM nahi. (4) je pAtra sthAvara = sthira = sAdhunI ja mAlikInuM hoya, paNa bIjA pAse mAMgIne lAvela vastunI mAphaka je pAtra / 77o vmAMgIne lAveluM ane mATe ja thoDAka ja dina sudhI sAdhu pAse rahenAruM na hovuM joIe. (5) snigdhavarNathI yukta hoya te levuM. bIjuM nahi. (lIluM-sArA varNavALuM) lakSaNayukta pAtra kahevAI gayuM. have apalakSaNavALuM pAtru kahevAya che. (1) kyAMka nIcuM, kyAMka uMcuM evuM pAtra na rAkhavuM. (A pAtra jamIna para mUkIe to sthira na thAya. hAlyA kare, paDI | F = = = = / jAya.) = e (2) akALe ja je sukAI gayuM hoya, eTale saMkocAI gayuM hoya emAM karacalIo paDI gaI hoya. (tirADa nahi, paNa pAtru saMkocAvAne lIdhe karacalI=vaLI paDI hoya.). (3) je pAtra tirADavALuM ke kANAvALuM hoya. AvA pAtro na rAkhavA. AvI gayA hoya to paraThavI devA. have lakSaNavALA pAtranA phaLa dekhADavA mATe kahe che ke - (1) goLa +samacaturagna pAtra dhAraNa karIe to lAbha thAya. in 770 Page #780 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha niryukti bhAga-2 ma ma || 771 || ma Na (2) sthira pAtraka hoya to gacchamAM sthiratA-pratiSThA thAya. (3) nakhanA ghA vagere vinAnA pAtra hoya to kIrti, Arogya thAya. (4) varNayukta pAtra hoya to jJAnanI prApti thAya. have apalakSaNavALA pAtranA phaLa batAve che. (1) uMcu-nIcuM pAtra rAkhavAmAM Ave to cAritrano vinAza thAya. (2) kAbara-cItaruM (eka sarakhA varNa vinAnuM, aneka varNAdivALuM) pAtra rAkhavAmAM Ave to cittavibhrama thAya. (3) nIcenA bhAgamAM pratiSThAnarahita=sthiratArahita pAtra rAkhIe to ane khIlAnA jevA UbhA lAMbA pAtrane rAkhIe maiM to gacchamAM ke cAritramAM sthiratA na rahe. (dUdha-pANI garama rahe tevA je tharamosa Ave che. tevA prakAranuM pAtra na rakhAya.) -- (4) nIcenA bhAgamAM kamaLanA jevA AkAravALuM pAtra hoya to e rAkhavAmAM akuzaLa thAya. (5) vraNa=ghA=DAghAdivALuM pAtra rAkhIe to pAtra rAkhanArane vraNa=IjA=ghA thAya. (6) aMdara ke bahAranA bhAgamAM pAtra baLeluM hoya to pAtra rAkhanAranuM maraNa thAya. have pAtrAnA mukhanuM lakSaNa batAvavA mATe kahe che ke vAMsaDAo vaDe guMthAyelo je samAna talavALo karaMDiyo hoya (Topalo) tenA jevA AkAravALuM je na hoya te akadaMDaka ma NaM va ma mA ji || 771 || Page #781 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAya eTale ke pAtra goLa-samacaturagna hoya. AvA prakAranA pAtrakamAM moTuMkamukha keTalA pramANavALuM karAya ? e kahe che. zrI oghaniyuti ke pAtrAmAM pravezato hAtha je rIte pAtrAnI kinArIone na sparze te jaghanyamukhavALuM pAtra kahevAya. naNaM bhAga-2 vaLI jo pAtrakanuM moTuM moTuM hoya to tevA prakAranI moTI vastuo paNa gRhastha sahelAIthI vahorAvI zake. Ama A T badhA kAraNosara pAtrAnuM mukha vadhu moTuM karAya che. // 992 // ma' vRtti : Aha-kasmAdbhAjanagrahaNaM kriyate ?, AcAryastvAha - o.ni. : chakkAyarakkhaNaTThA pAyaggahaNaM jiNehiM pannattaM / je ya guNA saMbhoe havaMti te pAyagahaNevi // 693 // ataraMtabAlavuDDAsehAesA gurU asahuvagge / sAhAraNoggahA'laddhikAraNA pAdagahaNaM tu // 694 // SaTkAyarakSaNArthaM pAtrakarahitaH sAdhurbhojanArthI SaDapi kAyAn vyApAdayati yasmAttasmAtpAtragrahaNaM jinai: 'prajJaptaM' prarUpitaM, ya eva guNA mANDalIsaMbhoge vyAvarNitA ta eva guNA: pAtragrahaNe'pi bhavanti, ato grAhyaM pAtramapi / ke ca te guNAH ? ityata Aha-glAnakAraNAt bAlakAraNAt vRddhakAraNAt zikSakakAraNAt prAghUrNakakAraNAt asahiSNu:- // 772 // Page #782 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI otha yu rAjaputraH kazcit pravajitastataH kAraNAt sAdhAraNo'vagrahaH-avaSTambho'nena pAtrakeNa kriyate eteSAM sarveSAmataH niryukti sAdhAraNAvagrahAddhetoH alabdhimAMzca kazcidbhavati tasyAnIya dIyate tacca pAtrakeNa vinA dAtuM na zakyate'taH kAraNAt bhAga-2 pAtrakagrahaNaM bhavati / uktaM pAtrakapramANapramANam, candra. prazna : paNa pAtrAnuM grahaNa karavAnI jarUra zI che ? hAthamAM ja laIne vAparI laIe to ? 773 ..' oghaniyukti-693-94: TIkartha : pakAyanI rakSA karavA mATe pAtrAnI jarUra che. pAtrA vinAno sAdhu bhojana = vAparavAnI icchAvALo bane to paryAyanI hiMsA karanAro bane. mATe jinezvaroe pAtragrahaNa darzAvela che. tathA mAMDalImAM besIne gocarI vAparavAmAM je guNo darzAvelA, te ja badhA guNo pAtrAgrahaNamAM paNa thAya. mATe pAtra. : paNa grahaNa karavuM. prazna : paNa mAMDalI saMbhogamAM kayA guNo darzAvelA ? e to batAvo. nA uttara : glAna, bAla, vRddha, zikSaka, prAthUrNaka, rAjaputrAdi asahiSNu sAdhu A badhAne mATe pAtra jarUrI che. pAtraka | vaDe A badhAne Teko apAya che. A badhAyane Teko ApavA mATe pAtra jarUrI che. A badhA sAdhuo gocarI jaI na zake. have jo bIjA sAdhuo pAse pAtrA na hoya to e A badhAnI gocarI zemAM lAvI Ape ? jo pAtraka hoya to pAtrakamAM gocarI lAvIne A badhAne apAya.). - = K - 773.. - E E Page #783 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI othaniyukti ke bhAga-2 | | 774 || koIka sAdhu labdhi vinAno hoya, to tene paNa gocarI lAvIne apAya. paNa e to pAtra vinA ApavI zakya nathI, ja A kAraNasara pAtrakanuM grahaNa thAya che. pAtrakanuM pramANapramANa kahevAI gayuM. vRtti : idAnIM pAtrabandhapramANapramANaM pratipAdayannAha - o.ni. : pattAbaMdhapamANaM bhANapamANeNa hoi kAyavvaM / jaha gaMThimi kayaMmi koNA cauraMgulA huMti // 695 // pAtrabandhapramANaM bhAjanapramANena bhavati vijJeyaM sarvathA, yathA granthau 'kRte' datte sati koNau caturaGgalapramANau bha bhavatastathA karttavyaM / candra. * have jhoLInuM pramANapramANa batAvavA kahe che ke - oghaniryukti-695 : TIkArtha : pAtrabaMdhanuM pramANa sarva prakAre bhAjananA pramANa vaDe jANavA yogya che. eTale ke jhoLInuM koI nizcita pramANa nathI. pAtra jeTaluM moTuM e pramANe jhoLI paNa moTI.... TUMkamAM pAtrA upara jhoLI vIMTALIne gAMTha lagADatA chatAM be ya koNA cAra aMgula pramANavALA bAkI rahe te rIte jhoLInuM pramANa karavuM. C 774 Page #784 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha kara niryukti bhAga-2 // 775 // vRtti : idAnIM pAtrakasthApanakagocchakapAtrakapratyupekSaNikAnAM pramANapratipAdanAyAha - o.ni. : pattaTThavaNaM taha gucchao ya pAyapaDilehaNIA ya / tiNhaMpi UpamANaM vihatthi cauraMgulaM ceva // 696 // pAtrakasthApanakaM gocchakaH 'pAtrakapratyupekSaNikA' pAtrakamukhavastrikA eteSAM trayANAmapi vitastizcatvAri cAGgalAni pramANaM caturasraM draSTavyaM, atra ca pAtrasthApanakaM gocchakazca ete dve api UrNAmaye veditavye, mukhavastrikA " khomiyA / candra. : have pAtrakasthApanaka, guccho ane pAtrakesarikAnuM pramANapramANa darzAvavA mATe kahe che. oghaniryukti-696 : TIkArtha : pAtrasthApanaka, guccho ane pAtrAnI muhapattI A traNeyanuM mApa 1 veMta ane cAra | aMgula jANavuM. e corasa rAkhavAnA che. AmAM pAtrasthApanaka ane guccho e be ya unanA rAkhavA. muhapattI sutarAunI rAmavI. vRtti : idAnImeSAmeva prayojanapratipAdanAyAha - FEBEE // 775 // Page #785 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti 1996|| RESE zrIsatya o.ni. : rayamAdirakkhaNaTThA pattaTThavaNaM jiNehiM pannattaM / hoi pamajjaNaheuM tu gocchao bhANavatthANaM // 697 // bhAga-2] pAyapamajjaNaheuM kesariyA pAe pAe ekkekkA / gocchagapattaTThavaNaM ekkakkaM gaNaNapamANeNaM // 698 // rajaAdirakSaNArthaM pAtrasthApanakaM bhavati evaM vidvAMso vyapadizanti, bhavati pramArjananimittaM gocchako bhAjanavastrANAM, etaduktaM bhavati-gocchakena hi paTalAni pramRjyante / tathA 'kesarikA'pi' pAtrakamukhavastrikA'pi pAtrakapramArjananimittaM bhavati pAtre pAtre ekaikA pAtrakesarikA bhavati gaNanayA, tathA gocchakaH, pAtrasthApanaM ca ekaikaM bha gaNanAmAneneti / candra. : have A badhAnuM ja prayojana zuM che ? enuM pratipAdana karavA mATe kahe che ke - oghaniryukti-697 -298: TIkArtha : dhULa vagerenuM rakSaNa karavA mATe pAtrasthApanaka che ema vidvAno kahe che. (sacittadhULa vagere jo pAtrAdi para lAge to e jIvonI virAdhanA thAya eTale enI rakSA mATe pAtrasthApanaka che. athavA to bIjo artha evo paNa thAya ke raja vagerethI pAtru bagaDe - lepa bagaDe... eTale e raja vagerethI pAtrAnI rakSA mATe A kan 776 | FFFF SEE FORE Page #786 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oi. pAtrasthApanaka jarUrI che.) niyati [ niyukti i guccho bhAjanavastronA pramArjana mATe che. kahevAno bhAva e che ke gucchA vaDe pallAonuM pramArjana karAya che. pAtrAnI muhapattI paNa pAtranA pramArjana mATe che. eka eka pAtrAmAM saMkhyAnI dRSTie eka eka pAtrakaserikA hoya che. (mAtraka rUpapAtraka mATe paNa alaga (judI) pAtrakesarikA vaparAtI hatI. badhA mahAtmAo pAse 1 mAtraka ane 1 pAtraka hoya, tethI pratyeka pAse mAtraka mATe 1 ane pAtraka mATe 1 ema kula be pAtrakesarikA hoya.) guccho ane pAtrasthAna gaNanApramANa vaDe = saMkhyAnI daSTie eka eka ja hoya che. | 777] E R * F = = vRtti : idAnI paTalAnAM gaNanApramANapratipAdanAyAha - o.ni. : jehiM saviyA na dIsai aMtario tArisA bhave paDalA / tinni va paMca va satta va kayalIgabbhovamA masiNA // 699 // gemhAsu tinni paDalA cauro hemaMta paMca vAsAsu / ukkosagA u ee etto puNa majjhime vucchaM // 700 // = para "c, Fi 777 Page #787 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha gimhAsu huMti cauro paMca ya hemaMte chacca vAsAsu / niryukti ee khalu majjhimayA etto u jahannao vucchaM // 701 // bhAga-2 gimhAsu paMca paDalA chappuNa hemaMti satta vAsAsu / 1978 // ma tivihaMmi kAlachee pAyAvaraNA bhave paDalA // 702 // yaiH paTalaistribhirekIkRtaiH sadbhiH savitA na dRzyate tirohitaH san, paJcabhiH saptabhirvA paTalairekIkRtaiH savitA nopalabhyata iti, kimuktaM bhavati ?-raveH saMbandhino razmayo nopalabhyante tAdRzAni paTalAni paJca sapta vA paTalAni bha bhavantItyetadeva kAlabhedena vizeSeNa darzayannAha-'grISme' uSNakAle trINi paTalAni gRhyante yAni tAni dRDhAni masRNAni bha ca bhavanti utkRSTAnItyarthaH, 'hemante' zizire ca catvAri gRhyante ghanAni masRNAni ca zobhanAni yadi bhavanti, sahi manAka snigdhatara: kAlaH, paJca paTalAni varSAsu gRhyante, yadyutkRSTAni ghanAni masRNAni ca bhavanti, sa hyatyantasnigdhakAlo yata utkRSTAnyetAni uktalakSaNAni pradhAnAnyetAni / ita UrdhvaM madhyamAni' na zobhanAni nApyazobhanAni vakSye iti / grISme' uSNakAle catvAri madhyamAni paTalAni gRhyante, tAni manAg jIrNAni, hemante paJca gRhyante madhyamAni, varSAsu SaD, etAni 'madhyamAni' na pradhAnAni, tatra grISmo rUkSaH kAlaH hemanto madhyama: varSA snigdhastena paTalAnAM vRddhiruktA, ita UrdhvaM BEEF 0 // 778 // Page #788 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaghanyAni vakSya iti / grISme paJca paTalAni jaghanyAni saMgRhyante jIrNaprAyANi, evamuktena prakAreNa trividhe'pi zrI ogha-ya niryukti | 'kAlacchede' kAlaparyante anyAni cAnyAni ca 'pAtrAvaraNAni' sthaganAni paTalAni bhavanti / bhAga-2 || candra. : have pallAonA gaNanApramANanuM pratipAdana karavA mATe kahe che. + oghaniryukti-699-702 : TIkArtha : je traNa pallA bhegA karavAmAM Ave to enA vaDe DhaMkAyelo evo sUrya na dekhAya. 4 | 779.5 athavA to pAMca ke sAta pallA bhegA karavA vaDe sUrya na dekhAya tevA pallA levA. (pallA AMkha ADA rAkhavAmAM Ave ane te 0nA enAthI sUrya na dekhAya tevA prakAranA jADA pallA levA.) kahevAno bhAva e che ke je pallAo ADA rAkhavAthI sUryanA kiraNo na dekhAya tevA prakAranA pallA hovA joIe. prazna : kevA prakAranA vizeSaNavALA pallAo joIe ? uttara : keLanA jhADanI aMdaranA bhAga jevA komaLa, sutarAu, lIsA, mRdu ane ghana=gADha hovA joIe. pUrve je kahyuM ke pallA traNa, pAMca ke sAta hoya... te ja vAtane kAlabhedathI vizeSathI batAvatA kahe che ke unALAmAM traNa pallA levAya. te je levAya, te daDha ane komaLa hoya, utkRSTa hoya. ziyALAmAM cAra pallA levAya, te ghana, masUNa ane zobhana hovA joIe. ziyALo kaMIka vadhu snigdhakALa che. (eTale eka palluM vadhAre joIe.) comAsAmAM pAMca pallA levAya. jo te utkRSTa eTale ke ghana ane masRNa hoya to. te kALa atyanta snigdhakALa che, eTale // 079 = ( Rs * ET Page #789 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 | 780). emAM upara kahelA lakSaNavALA utkRSTa pAMca joIe. upara je 3-4-5 saMkhyA batAvI, te tyAre ja samajavI ke te pallA jo utkRSTa hoya. have pachI e madhyama pallAonuM pramANa kahIza. je pallAo sArA nahi ane kharAba nahi e madhyama pallA kahevAya. unALAmAM madhyamapallA cAra levAya. te pallA thoDAka jIrNa hoya che. ziyALAmAM madhyamapallA pAMca levAya. comAsAmAM madhyamapallA cha levAya. A madhyamapallA kahyA ke je pradhAna paNa nathI ane apradhAna paNa nathI. temAM grISmakALa e rukSa kALa che. hemanta e * madhyamakALa che. comAsuM e snigdhakALa che. eTale te te kALamAM pallAonI vRddhi kahI che. have pachI jaghanyapallAo kahIza. jo pallA jaghanya eTale ke jIrNa jevA hoya to unALAmAM pAMca levA. hemantamAM cha levA ane comAsAmAM jAnyapallA sAta levA. Ama upara kahyA pramANe dareka kALane aMte navA navA pallAo hoya. (eTale ke saMkhyA badalAtI rahetI hoya che.) vRtti : idAnImeSAmeva pramANapratipAdanAyAha - = "e 78oll E Page #790 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI otha tha niryukti bhAga-2 // 781 | w = mo.na. : gaTTAphanA hasthA vIrA chattI ruddA | bitiyaM paDiggahAo sasarIrAo ya niSphannaM // 703 // arddhatRtIyahastadIrghANi bhavanti, SaTtriMzadaGgalAni vistIrNAni bhavanti, dvitIyameSAM pramANaM patadgrahacchAdanena zarIraskandhAcchAdanena ca niSpannaM bhavati, etaduktaM bhavati-bhikSA'TanakAle skandhaH pAtrakaM cAcchAdyate yAvatA tatpramANaM paTalAnAmiti / candra, H have A pallAonuM ja pramANa batAvavA mATe kahe che ke - oghaniryukti-703 : TIkArtha : pallAo aDhi hAtha = 60 aMgula lAMbA hoya ane 36 aMgula pahoLA hoya. A baL enuM eka pramANa darzAvyuM. e pallAonuM bIjuM pramANa pAtrAnA DhAMkavA vaDe ane zarIranA bhAgane (hAthane) DhAMkavA vaDe baneluM che. kahevAno bhAva e che ke bhikSATanakALe jeTalA pramANanA pallA vaDe hAtha ane pAtraka DhaMkAya teTalA pramANanA pallA joIe. (skaMdhano artha khabho nathI karavAno paNa zarIrano bhAga = pradeza karavo, hAtha karavo.) vRtti : idAnIM kiM taiH prayojanamityasyArthasya pradarzanAyAha - = = / = kaM = = i* = Rs E 781 Page #791 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti karI thI oila ko.ni. : pupatno yathapusa3/parihArapAtharavA liMgassa ya saMvaraNe vedodayarakkhaNe paDalA // 704 // bhAga-2 asthagite pAtrake puSpaM nipatati tatsaMrakSaNArthaM paTalAni gRhyante, tathA phalapAtarakSaNArthamudakapAtasaMrakSaNArthaM ca paTalagrahaNaM tathA rajaH-sacittapRthivIkAyastatsaMpAtarakSaNArthaM ca, reNuH-dhUlistatsaMpAtarakSaNArthaM, zakunaparihAra:| 782 IN zakunapurISaM tat kadAcidAkAzAnipatati tatpAtasaMrakSaNArthaM, liGgasaMvaraNArthaM liGgasthaganaM ca tairbhavati, tathA puruSavedodaye sati tasyaiva stabdhatA bhavati tatsaMrakSaNaM sthaganaM tadarthaM ca paTalAni bhavantIti / candra, A pallAo vaDe zuM prayojana che ? have A padArthanuM pratipAdana karavA mATe kahe che ke - oghaniryukti-704: TIkArtha : jo pAtra DhAMkavAmAM na Ave to kadAca temAM uparathI puSpa paDI jAya, tethI tenuM rakSaNa karavA mATe pallA levAya. tathA uparathI pAtrAmAM phaLa paDI na jAya, pANI paDI na jAya te mATe pallA grahaNa karavAmAM Ave che tathA je sacitta pRthvIkAya che, te pAtromAM paDI na jAya te mATe pallA grahaNa karAya che tathA dhuLa paDatI aTakAvavA, pakSIonI viSTA kadAca AkAzamAMthI pAtrAmAM paDI jatI hoya to te aTakAvavA pallA levAmAM Ave che tathA liMga DhAMkavA mATe pallA levAya che. pallA vaDe liMga DhaMkAya che. tathA puruSavedano udaya thAya to te liMganI stabdhatA thAya che. tenuM rakSaNa eTale tenuM sthagana = DhAMkavuM te, tene mATe pallA levAya che. ka = k's || 782I. ma Na Page #792 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 || 783 ll G - E ka R F vRtti : idAnI rajastrANapramANapratipAdanAyAha - o.ni. : mANaM tu rayattANe bhANapamANeNa hoi nipphannaM / pAyAhiNaM karataM majjhe cauraMgulaM kamai // 705 // 'mAnaM' pramANaM rajastrANasya 'bhAjanapramANena' pAtrakamAnena bhavati, etaduktaM bhavati-pAtrakAnurUpaM rajastrANaM bhavati, tacca rajastrANaM pAtrakasya kathaM dIyate ? ata Aha - pradakSiNAM kurvANaM sattiryag dIyate, 'madhye pRthutvena catvArya TiAmati' chata prakSa rvASitti candra.: have rajastrANanuM pramANa batAvavA mATe kahe che ke - oghaniryukti-705 : TIkArtha : rajastrANanuM pramANa pATakanA pramANa anusAre thAya che. kahevAno bhAva e che ke rajastrANa pAtrAne anusAre hoya che. prazna : te rajastrANa pAtraka upara kevI rIte vIMTALavAnuM? uttara : goLa goLa pradakSiNA pharatuM chatuM te rajastrANa pAtraka upara tIThuM vIMTALavuM. pradakSiNA karatuM te madhyabhAgamAM cAra va aMgulane oLaMgI jAya e rIte vIMTALavuM. (pAtrAnA madhyabiMdune oLaMgIne cAra aMgula vadhAre sudhI rajastrANano cheDo jAya. Fu783 = * " F * = * = e's 're + B Page #793 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka zi" ' E R : I e rIte vIMTALatA javuM.) zrI ogha-vI niryukti vRtti : idAnImasyaiva prayojanapratipAdanAyAha - bhAga-2 1 mo.ni.: mUyaranAre vAre sidda rA ya varaghaTTA ! | 784 || hoMti guNA rayatANe pAde pAde ya ekkekaM // 706 // tacca rajastrANaM dIyate mUSikarajautkerasaMrakSaNArthaM, varSodakasaMrakSaNArthaM, siNhA-avazyAyastatsaMrakSaNArthaM, bhavanti "guNA rajastrANasyaite, tacca pAtre pAtre caikaikaM bhavatIti / candra. : have A rajastrANanuM ja prayojana batAvavA mATe kahe che ke - oghaniryukti-706 : TIkArtha : te rajastrANa uMdaraDAe khodI kADhelI dhuLano Dhagalo pAtrA upara lAgI na jAya te mATe che. tathA varSAnA pANI pAtrAne lAgI na jAya te mATe che tathA jhAkaLathI pAtrAnuM saMrakSaNa karavA mATe che. raja e sacitta pRthvIkAya paNa hoI zake to enI rakSA mATe paNa hoya che. rajastrANanA A badhA guNo che. rajastrANa pAne pAtra ekeka hoya che. (dareka sAdhu pAse eka eka pAtra che, eTale eka-eka pAtrAmAM eka eka rajastrANa hoya mAtraka mATenuM rajastrANa paNa judu hoya che.) : 784. Page #794 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha-ndhu niryukti bhAga-2 // 785 // mA vRtti : idAnIM kalpapramANapramANapratipAdanAyAha - o.ni. : kappA AyapamANA aDDAijjA u vitthaDA hatthA / do ceva sottiyA unnio ya taio maNeyavvo // 707 // kalpA AtmapramANAH, etaduktaM bhavati-yAvanmAtrAH prAvRtAH skandhasyopari prakSiptAstiSThanti etAvadAtmapramANamarddhatRtIyAMstu vistRtA hastAn, tatra dvau sUtrikau bhavata: UrNikazca tRtIyo vijJeyaH / yandra. : ve 385=343Anu prmaaprmaae| batAvA mATe cha: oghaniryukti-707 : TIkArthaH kapaDAo AtmapramANa hoya, eTale ke sAdhunA zarIranI uMcAI jeTalA ja lAMbA hoya, Azaya e ke jeTalI mAtrAvALA DhaMkAyelA te kapaDAo khabhAnI upara DhAMkelA chatAM rahe teTalA pramANavALuM kapaDuM AtmapramANa kahevAya. e kapaDA pahoLAImAM to aDhi hAthanA = 60 aMgulanA hoya. emAM be sutarAu hoya ane eka unano hoya. vRtti : idAnIM tatprayojanapratipAdanAyAha - o.ni.: taNagahaNAnalasevA nivAraNA dhammasukkajhANaTThA / diTuM kappaggahaNaM gilANamaraNaTThayA ceva // 708 // // 785 // Page #795 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRNagrahaNanivAraNArthaM gRhyante, anala:-agnistatsevAnivAraNArthaM ca, etaduktaM bhavati-kalpAgrahaNe zrI oghaniryuktinA tRNagrahaNamagnisevanaM ca bhavati, tannivAraNArthaM kalpagrahaNaM kriyate, tathA dharmazukladhyAnArthaM kalpagrahaNaM bhavati, etaduktaM bhAga-2 ) bhavati-zItAdinA bAdhyamAno dharmazukle dhyAne dhyAtumasamartho bhavati yadi kalpAnna gRhNAti, ata evamarthaM dRSTaM kalpagrahaNaM, tathA glAnasaMrakSaNArthaM maraNArthaM mRtasyopari dIyate kalpaH etadarthaM ca grahaNamiti / || 786 candra.: have kapaDAnuM prayojana batAvavA mATe kahe che ke - oghaniryukti - 708 : TIkArtha : taNakhalAnuM grahaNa aTakAvavA mATe kapaDA levAya che. tema agninuM sevana aTakAvavA paNa ]. mATe kapaDA che. kahevAno bhAva e che ke jo kapaDA grahaNa na karIe to ThaMDIthI bacavA taNakhalAnuM grahaNa ane agninuM sevana .. karavuM paDe. tene aTakAvavA mATe kalpanuM grahaNa karAya. tathA dharmazukladhyAnane dhyAvavA mATe kapaDAnuM grahaNa karAya. kahevAno bhAva e che ke ThaMDI vagerethI parezAna thato sAdhu dharmazukla dhyAna dhyAvavA mATe asamartha bane, jo te te vastrone ne grahaNa na kare to. eTale A mATe paNa kapaDA le. tathA glAnanuM rakSaNa karavA mATe ane marelA sAdhunI upara kapaDo DhAMkavA , mATe e kapaDAnuM grahaNa kare. vRtti : idAnI rajoharaNasvarUpapratipAdanAyAha - ne 786 | na za, Sa 1 * Page #796 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na H zrI sodha- tthu niryukti bhAga-2 bha ga o.ni. : sa ma / / 787 // ma mUladaNDaparyante 'ghanaM ' nibiDaM bhavati 'madhye' madhyapradeze sthiraM karttavyam 'agge' dasikAparyante 'mArdavayuktaM ' mRdu karttavyam, 'ekAGgikaM' tajjAtadasikaM sadasikAkambalIkhaNDaniSpAditamityarthaH / 'ajjhasiraM' aggaMthilA dazikA niSadyA ca yasya tadazuSiram, 'porAyAmaM ti aGguSThaparvaNi pratiSThitAyAH pradezinyA yAvanmAtraM zuSiraM bhavati tadApUrakaM Na ssa karttavyaM, daNDikAyuktA niSadyA yathA tAvanmAtraM pUrayati tathA karttavyam, 'tripAsitaM ' trINi veSTanAni davarakena dattvA sa pAsitaM pAzabandhanena / o ghaNaM mUle thiraM majjhe, agge maddavajuttayA / egaMgiyaM ajjhasiraM, porAyAmaM tipAsiyaM // 709 // candra. : have oghAnuM svarUpa kahevA mATe kahe che ke - oghaniryukti-709 : TIkArtha : mUladaMDanA aMta bhAgamAM je nibiDa=gADha hoya. madhyabhAgamAM sthira karavuM. darzikAnA aMtabhAgamAM komaLa karavuM. mo (mUladaMDaparyantabhAgamAM ogho ekadama phITa karavo, madhyamabhAgamAM paNa e poco-poco na joIe. sthira joIe. jyAre dasI pAsenA bhAgamAM e mRdu joIe. e bhAga mRdu raheto.) tathA ogho ekAMgika joIe. arthAt je pATo che, temAMthI ja utpanna thayelI dasIvALo joIe. TuMkamAM dasIyukta evo bha NaM va o ma gang at 1192911 Page #797 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-yu niryukti bhAga-2 rA je kAmaLIno TukaDo hoya temAMthI banelo hovo joIe. (Aje je oghA vaparAya che, te evA nathI. emAM ogho judo ane emAM lagADAtI dasI judI hoya che. jayAre pUrve je oghA vaparAtA, emAM kAmaLInA moTA TukaDAmAM je ADA-UbhA takhtao hoya, emAMthI amuka bhAgamAMthI ADA taMtuo kADhI nAMkhatA eTale amuka bhAgamAM mAtra ubhA takhta rahetA ane amuka bhAgamAM ADA-UbhA be ya tanta rahetA. ene jayAre goLa-goLa vALavAmAM Ave, tyAre ADA-UbhA be ya tanuvALo bhAga w oghAno pATo banI raheto ane mAtra ubhA takhtavALo bhAga e dasI banI jato.). / 788 ADA-UbhA be ya takhtavALo bhAga=pATo kAmaLIno TukaDo citra : mAtra ubhA takhtavALo bhAga = dasIo kaf F tathA gAMTha vinAnI dazIo ane niSadyA je oghAmAM hoya te azuSira oLo kahevAya, tathA pahelI is 8|| - Page #798 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ENSE AMgaLIne=pradezinIne aMguThAnA parva upara mukavI. ema karatA je goLAkAra kANuM thAya, e jeTalA mApanuM hoya tene puranAro zrImodha-tyu ogho joIe. eTale ke eTalI ja goLAIvALo joIe. Azaya e ke dAMDIthI yukta niSadyA je rIte teTalA mAtra niyuti gogaa|2=tune purI, terIta modho 42vo.. (bhAga-2 tathA dorA vaDe traNa veSTano karIne pachI pAzabaMdhana vaDe baMdhAyelo hovo joIe. (eTale ke uparanA bhAgamAM kula traNavAra // 789 // ma dorAnuM veNana karavuM. vIMTALavo. ane pachI ene pAza vaDe bAMdhavo eTale ke vartamAnamAM je rIte baMdhAya che tema bAMdhavo.) vRtti : kiJca, amumeva zlokaM bhASyakAro vyAcaSTe| o.ni.bhA. : appollaM miu pamhaM ca, paDipunnaM hatthapUrimaM / rayaNIpamANamittaM, kujjA porapariggahaM // 322 // 'appollaM' dRDhaveSTanAd ghanaveSTanAt kAraNAt, mRdu pakSma ca karttavyaM-mRdUni dazikApakSmANi kriyante / 'pratipUrNa' sad bAhyena niSadyAdvayena yuktaM sat hastaM pUrayati yathA tathA karttavyam / tathA 'ralipramANamAtraM' yathA daNDo hastapramANo bhavati tathA karttavyam / 'kujjA porapariggahaMti poram-aGgaSThaparva tasminnaSThaparvaNi lagnayA pradezinyA yadbhavati chidraM tadyathA pUryate tena daNDakena bAhyaniSadyAdvayasahitena tathA karttavyaM, evaMvidhaM 'porapariggahaM' aGgaSThaparvapradezinIkuNDalikApUraNaM karttavyamiti / -||789 // Page #799 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-1 candra. : vaLI A ja zlokanuM bhAgyakAra vyAkhyAna kare che ke - niryukti oghaniyukti bhASya-322: TIkArtha: daDha rIte odhAnA pATAnuM vekhana karela hovAnA kAraNe e ogho bilakula polANa bhAga- 2T vagarano hoya. oghAnA pakSma mRdu karavA arthAt dazInI rUMvATI mRdu hovI joIe. tathA be bAhya niSaghAo sahitano oLo je rIte hAthane pure tevo karavo. temAM rahelI dAMDI je rIte eka hAtha pramANa thAya te rIte te ogho banAvavo tathA aMguThAnA || 790 || parva upara rahela pradezinI vaDe je chidra taiyAra thAya, te je rIte te bAhya be niSadyAvALA daMDaka vaDe purAya te rIte ogho karavo. AvA prakAranuM aMguSThaparva ane pradezinInI kuMDalikA=goLAkAra kANAnuM pUraNa karavuM. vRtti : idAnIM samudAyarUpasyaiva pramANaM pratipAdayannAha - o.ni. : battIsaMguladIhaM cauvIsaM aMgulAI daMDo se / aTuMgulAdasAo egayaraM hINamahiyaM vA // 710 // dvAtriMzadaGgalAni sarvameva dIrghatvena pramANato bhavati, tatra ca 'asya' rajoharaNasya caturviMzatyaGgalAni daNDakaH, aSTAGgalapramANakAzca dazikA bhavanti, 'egataraM hINamahiyaM vA' ekataraM daNDakasya dazikAnAM vA kadAciddhInaM pramANato bhavati kadAciccAdhikaM bhavati, sarvathA samudAyatastadvAtriMzadaGgalaM karttavyam / ka // 790 || ja H Page #800 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candra. : have niSadyA=pATA-dasI-dAMDI vagere badhA ja avayavonA samUharUpa evA ja oghAnuM pramANa batAvatA kahe che ke - zrI odha-thi niryukti oghaniyukti-710: TIkArya : Akho ogho laMbAI vaDe 32 aMgula pramANavALo hoya che. temAM oghAnI dAMDI 24 bhAga- 2T aMgulanI hoya. dazI ATha aMgula pramANanI hoya. kyAreka evuM paNa bane ke dAMDI ane dazI e bemAMthI koIpaNa eka vastu batAvelA pramANathI nAnI ke moTI paNa hoya. paNa e nakkI ke be ya bhegA maLIne kula 32 aMgulano ogho karavo. (dA.ta. | 791 || - dAMDI 20 aMgulanI hoya, to pachI dazI 12 aMgulanI karavI. dAMDI 26 aMgulanI hoya to pachI dasI cha aMgulanI karavI.) - E F * F = vRtti : tea miyaM mavati ? rUtyata bAda - mo.ni.: fouTyaM DriyaM vAvi, vatna pAyajchavi | tiparIyamaLi6, rahA thAra - I72za. tadrajoharaNaM kadAcidUrNAmayaM bhavati kadAciccoSTraurNAmayaM bhavati kadAcitkambalamayaM bhavati, pAdapuJchanazabdena rajoharaNameva gRhyate, tadevaMguNaM bhavati, 'tipariyallaM ti tri:parivartaM-trayaH parAvartakA:-veSTanAni yathA bhavanti tathA karttavyam, 'aNisilRti mRdu karttavyaM, tadevaMguNaM rajoharaNaM dhArayedekameveti / candra, : te odho kaI vastuno banelo hoya ? te have kahe che. ka kaM ka = hie "B i"fe. Tu 791 + , E - Page #801 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zA oghaniryukti-711 : TIkArtha: te ogho kyAreka unano hoya, kyAreka uMTanA unano hoya. kyAreka kAmaLIno hoya. zrI ogha-tha niryukti gAthAmAM pAdapuMchana zabda lakhela che, paNa e zabda vaDe rajoharaNa ja levAnuM che. te ogho AvA guNavALo hoya tathA e i, oghAnA kula traNa vepTana je rIte thAya te rIte karavo. bhAga-2 -trIjuveNana pUrNa || 792 IN <- bIjuM vekhana pUrNa - paheluM vedanapUrNa (citra : | - ka tathA te mRdu banAvavo. Ama AvA prakAranA guNavALuM eka ja rajoharaNa rAkhavuM. vRtti : tena ca kiM prayojanamityata Aha - o.ni. : AyANe nikkheve ThANanisIyaNa tuyaTTasaMkoe / puvvaM pamajjaNaTThA liMgaTThA ceva rayaharaNaM // 712 // * & B in 792 . E Page #802 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdAnaM-grahaNaM tatra pramArjanArthaM rajoharaNaM gRhyate nikSepo-nyAsaH sthAnaM-kAyotsargaH niSIdanam-upavezanaM tuyaTTaNaM zrImodha-tthu niryukti zayanaM saGkocanaM-jAnusaMdaMzakAdeH, etAni pUrvaM pramRjya kriyante ataH pUrvaM pramArjanArthaM rajoharaNagrahaNaM kriyate / liGgamiti bhAga-2 ca kRtvA rajoharaNadhAraNaM kriyata iti / / yandra. : sAmodhA va prayo4na cha ? mehecha - // 78 // ma oghaniryukti-712 : TIkArtha : vastunuM grahaNa karavAnuM hoya, tyAM puMjavA mATe ogho rakhAya che tathA vastu mukavAnI | hoya, kAyotsarga karavAno hoya, besavAnuM hoya, uMghavAnuM hoya, DhIMcaNanA sAMdhAnA bhAgo saMkocavAnA hoya.... A badhI bAbato pahelA te sthAnamAM oghA vaDe pujIne pachI AcarAya che. eTale A badhAmAM pahelA pramArjana karavA mATe ogho grahaNa karAya che. tathA ogho sAdhupaNAnuM cina-pratIka che, mATe paNa oghAnuM dhAraNa karAya che. vRtti : idAnIM mukhavastrikApramANapratipAdanAyAha - o.ni. : cauraMgulaM vihatthI eyaM muhaNaMtagassa u pamANaM / bitiyaM muhappamANaM gaNaNapamANeNa ekkakkaM // 713 // catvAryaGgalAni vitastizceti, etaccaturasraM mukhAnantakasya pramANam, athavA idaM dvitIyaM pramANaM, yaduta mukhapramANaM // 8 // Page #803 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti na 8. nA = karttavyaM muhaNaMtayaM, etaduktaM bhavati-vasatipramArjanAdau yathA mukhaM pracchAdyate kRkATikApRSThatazca yathA granthiAtuM zakyate zrI otha yu tathA karttavyaM, tryastraM koNadvaye gRhItvA yathA kRkATikAyAM granthiAtuM zakyate tathA karttavyamiti, etadvitIyaM pramANaM, bhAga-2 gaNaNApramANena punastadekaikameva mukhAnantakaM bhavatIti / candra. : have muhapattInA pramANanuM pratipAdana karavA mATe kahe che ke - | 794l v oghaniryukti-713 : TIkArtha : ekaveMta ane 4 aMgula, A corasa mApa e muhapattInuM pramANa che. athavA to A bIjuM pramANa e che ke muhapattI moDhAnA mApa pramANe karavAnI che. Azaya e che ke vasatimAM kAjo levo vagere vakhate je rIte AkhuM mukha DhAMkI zakAya ane gaLAnI barAbara pAchaLanA bhAgamAM je rIte muhapattInA be cheDAo vaDe gAMTha ApI zakAya teTalA pramANavALI muhapattI karavI. TUMkamAM traNa khUNAvALI muhapattIne be koNAmAM pakaDIne je rIte kUkATikAnA bhAga upara gAMTha ApavI zakya bane te rIte 'muhapattI karavI. A tenuM bIjuM pramANa che. (muhapattI Ama to cAra khUNAvALI che, paNa je rIte pUjAno rUmAla bAMdhIe, tyAre e traNa khUNAvALo thAya, \/ te rIte ahIM paNa samajavuM.) vRtti : idAnIM tatprayojanapratipAdanAyAha - ka ka za 6 = ': 794 .. na Page #804 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-, niryukti bhAga-2 ko 795 | E E E E o.ni. : saMpAtimarayareNUpamajjaNaTThA vayaMti muhapattiM / nAsaM muhaM ca baMdhai tIe vasahiM pamajjaMto // 714 // saMpAtimasattvarakSaNArthaM jalpadbhirmukhe dIyate, tathA rajaH-sacittapRthivIkAyastatpramArjanArthaM mukhavastrikA gRhyate, tathA reNupramArjanArthaM mukhavastrikAgrahaNaM pratipAdayanti pUrvarSayaH / tathA nAsikAMmukhaM badhnAti tayA mukhavastrikayA vasati | pramArjayan yena na mukhAdau rajaH pravizatIti / | candra. : have muhapattInuM prayojana batAvavA mATe kahe che. oghaniryukti-714: TIkArtha : bolanArA sAdhuo vaDe macchara-masI vagere havAmAMthI acAnaka AvI paDanArA jIvonuM saMrakSaNa karavA mATe muhapattI mukha upara rakhAya che. tathA sacittapRthvIkAyanuM pramArjana karavA mATe muhapattI rakhAya che. (zarIra " upara sacitta dhULa uDIne coMTe, to e muhapattIthI dUra karAya... evuM anya sthAne paNa vicAravuM.) tathA dhULanuM pramArjana karavA mATe pUrvaRSio muhapattInuM grahaNa karavAnuM kahe che. tathA vasatinuM pramArjana karato sAdhu te muhapattI vaDe nAsikAne ane mukhane bAMdhe che ke jethI mukha vageremAM dhULa na praveze. vRtti : idAnI mAtrakapramANapratipAdanAyAha - : * F = 45 = # E = fb *fo. A 795 Page #805 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-thi mo.ni.: go mA palpo vize tiraM tu mattapamApaf I niryukti dosuvi davvaggahaNaM vAsAvAsAsu ahigAro // 715 // bhAga-2 yo mAgadhikaH prasthastatsavizeSataraM mAtrakaM bhavati, sa ca mAgadhikaprasthaH do asaio pasaI do pasatio setiyA causeiyAhi mAgaho pattho so jAriso pamANeNa tArisaM savisesataraM mattayaM havati / tena kiM prayojanamityata Aha-'dosuvi' 96 | = Na dvayorapi varSAvarSayoH - varSAkAlaRtubaddhakAlayoryadAcAryAdiprAyogyadravyagrahaNaM kriyate ayamadhikArastasya mAtrakasyeti, ssa idaM prayojanamityarthaH / candra.: have mAtrakanuM pramANa batAvavA mATe kahe che ke - oghaniryukti-715 : TIkArtha : magadha dezamAM prasiddha je prazyaka che, te ja kaMIka vadhu moTo hoya te mAtraka bane. te na mAgadhikaprastha (be asatI=1 pasatI, be pasatI=1 setikA, cAra setikA = eka mAMgalika prastha,) jeTalA pramANavALo hoya che tevA ja prakAranuM paNa kaMI vadhu moTuM evu mAtraka hoya, (asatI=asalI eTale eka khobo-be khobA jeTaluM dhAnya eTale 1 pasalI thAya. be pasalI eTale eka setikA thAya... Ama 16 khobA jeTaluM dhAnya je vAsaNamAM bharAya, te prasthaka kahevAya.) : 79dA prazna : A mAtraka vaDe zuM prayojana che ? ka = = Page #806 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jodha niryukti bhAga-2 mo ma 1190911 ma UT uttara : comAsAmAM ane zeSakALamAM AcAryAdine prAyogya dravyanuM je grahaNa karAya che, te ja A mAtrakano adhikAra = prayojana che. A vRtti : athavedamanyatpramANamucyate o.ni. : sUvodaNassa bhariDaM dugAuaddhANamAgao sAhU | bhuMjai egaTThANe evaM kira mattayapamANaM // 716 // - sUpasya ca odanasya ca bhRtaM dvigavyUtAdhvAnAdAgataH sAdhurbhuGkte yadekasmin sthAne tadetat kila mAtrakasya dvitIyaM bha pramANamuktaM / candra. H athavA to A bIjuM pramANa kahevAya che. oghaniryukti-716 : TIkArtha : be gAu mArgathI Avelo sAdhu eka ja sthAne dALa ane bhAtanuM bhareluM je pAtru khAI zake te mAtrakanuM bIjuM pramANa che. vRtti : Aha- kasmAduktapramANAllaghutaraM na kriyate ? ucyate, laghutare doSA bhavanti - Na mo ttha ma bha NaM ga ma hA mya 11 969 11 Page #807 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti nI thI opa. cA mo.ni. : saMpADumatalapApa dhUnisaraple ya kALaMtaMfma aa puDhavidagaagaNimAruyauddhaMsaNakhisaNADahare // 717 // bhAga-2 atilaghuni mAtrake ca AhAreNa bhRte sati yadi tadAcchAdanamutkSipyate tataH zuSireNa saMpAtimatrasaprANA dhUlizca sarajaska:-kSAra: ete pravizanti, tathA parigalamAne ca tadrvyasaMpAtena pRthivyudakAgnimArUtAnAM vadhaH saMbhAvyate, || 798 " Na uddhaMsaNo-vadho bhavati, tatA 'khisaNA' paribhavo bhavatIti, yadutAnena pravrajitena atRptenaitAvagRhItaM yenaitadbhaktamitazcetazca vikSipan prayAtIti, tatazca Daharake ete doSA yato bhavantIti tataH pUrvoktapramANayuktameva grAhyamiti / candra. : prazna : kahelA mApa karatA nAnA mApanuM maMtraka zA mATe na karAya ? - uttara : nAnA mAtrakamAM doSo thAya, te A pramANe - oghaniryukti-717: TIkArtha : ghaNuM nAnuM mAtraka AhAra vaDe saMpUrNa bharAI jAya eTale have jo tenA upara DhaMkAtuM vastra dUra karI devAmAM Ave (vastra rAkhe to AhAra sAthe vastrano saMparka thavAthI vastra bagaDe, kApa kADhavAdi doSo utpanna thAya) to pachI khAlI jagyA vaDe saMpAtima trasajIvo, dhULa, kSAra (rAkha) A badhuM aMdara pravezI jAya. vaLI AkhuM bharacaka te pAtra gaLavA mAMDe, emAMthI bhojanAdi nIce DhoLAya to pachI te bhojanAdi dravyonA patananA " = I: 098o. * Page #808 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhI lIdhe pRthvI-pANI-agni ane vAyuno vadha saMbhavita bane. gAthAmAM uddhasaNa zabda lakhela che. teno artha vadha thAya. zrI ogha- . niryukti na 1 vaLI badhuM DhoLAvAthI lokomAM niMdA thAya ke A sAdhune khAvAmAM bilakula tRpti nathI. mATe ja ATaluM badhuM vahorI lIdhuM " ke jethI A bhojana Amatema DhoLato DhoLato jAya che. bhAga-2 Ama nAnuM mAtraka rAkhavAmAM A badhA doSo thAya che, mATe nAnuM mAtraka na rAkhavuM. paraMtu pUrve kahevA pramANavALuM ja // 799i vmAtraka rAkhavuM. nI vRtti : idAnImAcAryAdiprAyogyagrahaNanimittaM mAtrakasyAnujJApratipAdanAyAha - o.ni. : Ayarie ya gilANe pAhuNae dullabhe sahasadANe / saMsattabhattapANe mattagaparibhoga aNuNNAo // 718 // AcAryaprAyogyagrahaNe tathA glAnaprAghUrNakaprAyogyagrahaNe tathA durlabhaghRtAdidravyagrahaNe sahasAdAnagrahaNe tathA o saMsaktabhaktapAnagrahaNe ca mAtrakasya paribhogo'nujJAto nAnyadeti, tasya ca mAtrakasyAnena krameNa paribhogaH karttavyaH, yadyAcAryasya tasmin kSetre dhruvalambhaH prAyogyasya tadA eka eva saGghATakaH prAyogyaM gRhNAti na sarve / candra. : have "AcAryAdine prAyogya vastuonuM grahaNa karavA nimitte mAtra rAkhavAnI anujJA che." enuM pratipAdana 7995. Page #809 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = zrI ogha niyukti nI yogya 'E F = = = karatA kahe che ke - ' oghaniryukti-718: (1) AcAryane anukULa je vastuo hoya tenuM grahaNa karavAmAM (2) glAnane ane mahemAnane bhAga-2 thI yogya vastunuM grahaNa karavAmAM tathA (3) durlabha ghI vagere vastu maLe to tenuM grahaNa karavAmAM (4) acAnaka koI viziSTa dAna maLe to tenuM grahaNa karavAmAM (5) jIvasaMsakta bhaktapAnanuM grahaNa karavAmAM mAtrakano upayoga karavAnI rajA che. paNa e / 800 in 5 sivAya nahi. A mAtrakano A AgaLa kahevAtA kAma vaDe upayoga karavo ke jo AcAryane prAyogya vastuno te kSetramAM avazya lAbha thavAno ja hoya to pachI koIpaNa eka ja saMghATaka AcAryaprAyogya vastu lAve, badhA na lAve. vRtti : tatra caikasya saGghATakasyAcAryaprAyogyaM gRhNataH ko vidhirityata Aha - mo.ni. : imi 3pa33 guNo viti de ya paDakuM . giNhaDa saMghADego dhavalaMbhe sesa ubhayaMpi // 719 // ekasmin pratigrahake prAyogyaM gurorgRhNAti 'bitiuggahe yatti dvitIyapratigrahake 'paDikuTuM'ti pratiSiddhaM yatsaMsaktAdi tagRhNAti, athavA 'paDikuTuM' viruddhaM yatkAJjikAambilAdi ta dvitIyapratigrahake gRhNAti eka eva saGghATakaH / kadA punarayaM ra vidhirityata Aha-'dhruvalambhe' dhruve-avazyambhAvini prAyogyalAbhe satyayaM vidhiH, 'sesa ubhayaMpi'tti zeSA-ye'nye = = Page #810 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo zrI sodha- tya niryukti bhAga-2 saGghATakAste AtmArthamubhayamapi bhaktaM pAnakaM ca gRhNanti, ekaH pAnakamekasmin pratigrahake gRhNAti dvitIyastu bhaktaM gRhNAti, evaM sarve'pi saGghATakA bhikSAmaTantIti, tatazcaivaM mAtrakagrahaNaM na saMjAtamiti / | - mA || 801 || ma candra. H have emAM A AcAryaprAyogya vastunuM grahaNa karanArA eka saMghATakanI vidhi zuM che ? e kahe che ke - oghaniryukti-719 : TIkArtha : eka pAtrakamAM=mAtrakamAM gurune prAyogya vastu grahaNa kare. bIjA pratigrahaka (mAtraka)mAM je pratiSiddha saMsaktAdi bhojanapAna che, tenuM grahaNa kare. athavA pratikruSTa eTale je itaravastu sAthe virodhi dravyo che, jemake maiM kAMjI aMbila vagere. tene bIjA mAtrakamAM grahaNa kare. Ama badhuM eka ja saMghATaka kare. (pharI yAda karavuM ke eka saMghATaka pAse = be sAdhu pAse, kula be pAtraka ane be mAtraka che. emAM eka pAtrAmAM beyanuM bhojana, bIjAmAM beyanuM pANI vahore che. eka mAtrakamAM AcAryaprAyogya ane bIjA mAtrakamAM saMsakta dravya-viruddha dravya vahore.) UT bha NaM ma tA o TT A vidhi kyAre karavAnI ? te kahe che ke jyAre AcArya-prAyogya vastu avazya maLavAnI ja hoya tyAre A vidhi samajavI. e vakhate bIjA saMghATako potAnA mATe ja bhojana ane pAna grahaNa kare. eka sAdhu eka pAtrAmAM beyanuM pANI le, bIjo sAdhu bIjA pAtrAmAM bhojana le. Ama badhA saMghATako bhikSA phare. ane eTale A pramANe to bIjA saMghATakone mAtrakanuM grahaNa thatuM nathI. (emaNe AcAryaprAyogyAdi lAvavAnuM nathI. pratamAM je pATha che ke 'mAtra prAM na saMjJAtam" e aMge gItArthonuM kahevuM che ke AcAryaprAyogya nahIM lAvavuM hoya to paNa mAtraka to laIne ja javuM, kemake bALavRddha Adi to che ja. at | || 801 || Page #811 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 | 802 che. ka saMsakta mATe paNa mAtraka to joIze ne, sIdhuM ja pAtrakamAM vahoravAnuM nathI, mAtrakamAM vahoravuM paDaze. tapAsI karIne ja pAtrakamAM nAMkhavAnuM che, to mAtraka laIne javuM.) vRtti : atha dhruvalambhaH prAyogyasya na tasmin kSetre tataH ko vidhirityata Aha - o.ni. : asaI lAbhe puNa mattae ya savve gurUNa geNhaMti / eseva kamo niyamA gilANasehAiesuMpi // 720 // asati lambhe punaH prAyogyasya sarva eva saGghATakA mAtrakeSu guroH prAyogyaM gRhNanti, yato na jJAyate kaH kiMcillapsyate bha Ahozcinnetyato gRhNanti, eSa eva kramo 'niyamAt' niyamata eva glAnaziSyakAdiSvapIti / candra, : have jo te kSetramAM prAyogya vastuno avazya lAbha na thato hoya, eTale ke vastu maLI ja jAya evuM nizcita na hoya to pachI zuM vidhi che? e kahe che ke - oghaniryukti-720: TIkArtha : jo prAyogyano lAbha na thato hoya to pachI badhA ja saMghATako mAtraka laI jAya, ane emAM gurune prAyogya vastunuM grahaNa kare, kemake tyAM e jaNAtuM nathI ke kayo saMghATaka zuM pAmaze ke nahi pAme ?... eTale badhA saMghATako avazya guruprAyogya vastunuM grahaNa kare. A ja krama avazya glAna-ziSyAdimAM paNa samajavo. (eTale ke emane mATe * F = = = fi "fe dA Eu 802 / = his ET Page #812 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te kSetramAM avazya prAyogya maLavAnuM ja hoya to pachI amuka ja saMghATaka lAve. badhAM na lAve. anyathA badhA lAve.) zrImogha- tyu niyuti bhAga-2 // 803 // ma vRtti : athavA - o.ni. : dullabhadavvaM va siyA ghayAi taM mattaesu geNhaMti / laddhevi u pajjatte asaMthare sesagaTThAe // 721 // durlabhaM vA dravyaM syAd ghRtAdi tanmAtrakeSu gRhNanti / tathA labdhe'pi bhakte paryApte AtmArthaM tathA'pi yadi na saMstarati glAnavRddhAdInAM, tato'saMstaraNe sati glAnAdibhaktArthaM tAvatparyaTanti yAvatparyAptaM bhaktaM glAnAdInAM bhavatIti / / LESEEE yandra. : athavA - oghaniryukti-721 :TIkArtha : ghI vagere durlabha dravyo maLe, to tene mAtrakamAM grahaNa kare. tathA potAne mATe pUratuM ( bhojana maLI gayuM hoya to paNa jo gacchanA glAna-vRddhAdi sAdhuono nirvAha thato na hoya to pachI glAnavRddha vagerenA mATe bAkI vadhArAnI jarUrI gocarI lAvavA tyAM sudhI phare ke jyAM sudhI glAnAdine paryApta bhojana maLI rahe. vRtti : athavA'nena prakAreNa mAtrakagrahaNaM saMbhavati - FOTO Page #813 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti zrImatva o.ni. : saMsattabhattapANesu vAvi desesu mattae gahaNaM / puvvaM tu bhattapANaM soheu chuhaMti iyaresu // 722 // bhAga-2) ___ yatra pradezeSu svabhAvenaiva saMsaktabhaktapAnaM sambhAvyate, teSu saMsaktabhaktapAneSu dezeSu satsu prathamaM mAtrake grahaNaM / kriyate, punazca tatpUrvameva bhaktapAnaM zodhayitvA prakSipanti itareSu pratigrahakeSu, tatazcaivaM vA mAtrakagrahaNaM saMbhavati / // 804 // ma yandra. : athavA bIrI 5 mAtra saMbhava choghaniryukti-722 : TIkArtha : je pradezomAM svabhAvathI ja saMsakta==sajIvavALuM bhojana - pAna saMbhavatuM hoya, te saMsaktabhojanapAnavALA dezomAM e bhojana-pANI prathama to mAtrakamAM grahaNa karAya. e pachI sau prathama te bhojana - pAnane | barAbara joI le, ane je je bhAga jIva vinAno dekhAya tene bIjA pAtrAmAM nAMkhe. Ama A pramANe paNa mAtrakanuM grahaNa saMbhave che. (jayAM bhojana-pAna jIvasaMsakta hovAnI saMbhAvanA na hoya tyAM to pAtrAmAM ja e badhuM vahorI zakAya. mAtrakano upayoga karavAnI jarUra nathI.) vRtti : idAnI colapaTTakapramANapratipAdanAyAha - o.ni. : duguNo caugguNo vA hatthA cauraMsa colapaTTo u / therajuvANANaTThA saNhe thulaMmi ya vibhAsA // 723 // FORE // 804 // Page #814 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha-sthi dviguNazcaturguNo vA kRtaH san yathA hastapramANazcaturastrazca bhavati tathA colapaTTakaH karttavyaH, kasyArthamityata Aha niryukti - 'therajuvANANaTThA' sthavirANAM yUnAM cArthAya karttavyaH, sthavirANAM dvihasto yUnAM ca caturhasta iti bhAvanA, 'saNhe thullaMmi vibhAsatti, yadi paramayaM vizeSa:, yaduta sthavirANAM zlakSNo'sAveva colapaTTakaH kriyate yUnAM punaH sthUla iti / ui bhAga-2 ji || 805 || 5 J candra. : have colapaTTAnA pramANanuM pratipAdana karavA mATe kahe che ke - UT oghaniryukti-723 : TIkArtha : colapaTTo bamaNo ke cAragaNo karAya ane e ekahAtha pramANa ane corasa thAya e maiM mApano colapaTTo karavo. (eka hAtha pahoLAI ane cAra hAtha laMbAIvALA colapaTTAnI cAragaDI karIe eTale te ekahAthano ma corasa TukaDo bane ane eka hAtha pahoLAI ane be hAtha laMbAIvALA colapaTTAnI be gaDI karIe eTale te eka hAthano corasa TukaDo bane.) prazna : A be prakAranA mApano colapaTTo konA mATe karavAno che ? uttara : vRddho ane yuvAnonA mATe karavAno che. sthavirone mATe be hAtha laMbAIvALo ane yuvAnone mATe cAra hAtha laMbAIvALo karavAno che. emAM ATalI vizeSatA pAchI e che ke sthavirone A ja colapaTTo pAtaLo karavo (Apavo) jyAre yuvAnone jADo karavo. vRtti : vimartha punaHsau colapaTTa: yite ? Aha - sa ma bha va A ma hA at ma || 805 || Page #815 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ur mo zrI khodha- tthu vevvivAuDe vAtie hie khaddhapajaNaNe ceva / siM aNuggahatthA liMgudayaTThA ya paTTo u // 724 // // 806 // ma yasya sAdhoH prajananaM vaikriyaM bhavati vikRtamityarthaH, yathA dAkSiNAtyapuruSANAM veNTArthaM vidhyate prajananaM tacca vikRtaM bhavati tatazca tatpracchAdanArthamanugrahAya colapaTTaH kriyate, tathA'prAvRte kazcid vAtiko bhavati vAtena Na tatprajananamUcchUnaM bhavati tatazca tadanugrahAyAnujJAtaH, tathA 'DrIkaH' lajjAluH kazcid bhavati tadarthaM, tathA 'khaddhaM 'ti ssa bRhatpramANaM svabhAvenaiva kasyacitprajananaM bhavati tatazcaiteSAmanugrahArthaM, tathA liGgodayArthaM ca kadAcitstriyaM dRSTvA liGgasyodayo bhavati, athavA tasyA eva striyA liGgaM dRSTvA udayaH svaliGgasya bhavati taM pratyabhilASo bhavatItyarthaH, gaM tatazcaiteSAmanugrahArthaM colapaTTakagrahaNamupadiSTamiti / ukta oghopadhiH, ST niryukti lAga-2 Na o.ni. : Na ttha NaM sa Na bha y zundra : prazna : jA yosapaTTI zA mATe uravo (vAparavo) ? - | o oghaniryukti-724 : TIkArtha : uttara : je sAdhunuM prajanana vikRta hoya, jemake dakSiNa bAjunA dezanA puruSone veMTane mATe prajanana vIMdhAya che te prajanana vikRta thAya che. tethI tene DhAMkavA mATe anugraha karavA mATe colapaTTa karAya che. vaLI jo colapaTTo na paherIe to muzkelI e thAya ke koIka sAdhu vAtikavAyunA rogavALo hoya. vAyu vaDe tenuM ma hA ssa // 806 // Page #816 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E F = S" 'b * zA # E Eda prajanana ucchana=cAmaDI rahita thatuM hoya tethI tenA upara upakAra karavA mATe colapaTTAnI rajA che. zrI odhaniryukti tathA koIka sAdhu zaramALa hoya, te vastra paheryA vinA rahI zakato na hoya to tene mATe colapaTTo che. bhAga-2 vaLI koIkanuM prajanana sahaja rIte ja moTA mApavALuM hoya, tethI tevAo upara kRpA karavA mATe colapaTTo che. tathA liMgodayanA mATe colapaTTo che. eTale ke kyAreka koIka sAdhune strIne joIne liMgano udaya thAya athavA to te // 807 5 strIne ja sAdhunA liMgane joIne svaliMgano udaya thAya eTale ke tenA pratye abhilASa thAya to A badhA upara upakAra karavA ja mATe colapaTTAnuM grahaNa karavAnI anumati apAI che. ozopadhi kahevAI gaI. vRtti : idAnImaupagrahikopadhipratipAdanAyAha - mo.ni. : saMthArU ttarapaTTo eDrAphanA ya kAyayA halyA ! ropiya visthA stho vaDa<< veva 7ra. saMstArakastathottarapaTTakazca, etau dvAvapyekaiko'rddhatRtIyahastau dairyeNa pramANato bhavati, tathA dvayorapyanayovistAro hastazcatvAri cAGgalAni bhavatIti / 4 - ka P k"Is .20011 E F Page #817 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yandra. ve bhopa padhinu pratipAdana 21 / bhATe he cha - zrImadhi-tyu niryukti oghaniyukti-725: TIkArthaH saMthAro ane uttarapaTTo A darekedareka aDhIhAtha lAMbA ane eka hAtha + cAra aMgula pahoLA joIe. bhAga-2 vRtti : Aha-kiM punarebhiH prayojanaM saMstArakAdibhiH paTTakaiH ?, ucyate - // 808 // mA o.ni. : pANAdireNusArakkhaNaTThayA hoMti paTTagA cauro / chappaiyarakkhaNaTThA tatthuvari khomiyaM kujjA // 726 // prANireNusaMrakSaNArthaM paTTakA gRhyante, prANinaH-pRthivyAdayaH reNuzca-svapataH zarIre lagati atastadrakSaNArthaM paTTakagrahaNaM, | te catvAro bhavanti, dvau saMstArakottarapaTTakAvuktAveva, tRtIyo rajoharaNabAhyaniSadyApaTTakaH pUrvokta eva, caturthaH kSaumika evAbhyantaraniSadyApaTTako vakSyamANakaH, ete catvAro'pi prANisaMrakSaNArthaM gRhyante, "tatra SaTpadIrakSaNArthaM tasya o kambalIsaMstArakasyoparikhomiyaM-saMstArake paTTakaM kuryAd yena zarIrakambalImayasaMstArakasaMgharSeNa na SaTpadyo virAdhyanta iti| candra. prazna : A saMthArAdi be paTTa vaDe=vastra vaDe zuM prayojana che ? sAdhu sIdho ja jamIna para uMghI jAya to zuM vAMdho? hA A badho parigraha to na rAkhavo paDe. uttara : oghaniryukti-726 : TIkArya : jIvonA ane dhULanA saMrakSaNa mATe A saMthArapaTTa ane uttarapaTTa grahaNa karAya // 808 // Page #818 -------------------------------------------------------------------------- ________________ is zrI ogha. niryukti 'b A E che. temAM prANI eTale pRthvI vagere levA ane dhULa to nIce uMghatA sAdhunA zarIra upara lAge, eTale A badhAnA rakSaNa mATe paTTakanuM grahaNa karavAnI rajA che. bhAga-2! A paTTa cAra che. emAM saMthAro ane uttarapaTTo be to kahI ja gayA. trIjo paTTa oghAnI bAdhaniSaghA rUpa che. . (odhAriyuM) cotho sutarano ja banelo oghAnI abhyantaraniSaghA rUpa che. (niSethiyuM) || 809 ne.' A cAreya paTTa prANInA saMrakSaNa mATe grahaNa karAya che. temAM SaTrapadI (atyaMta jhINA trasajIva vizeSo)nA saMrakSaNa mATe unanA saMthArAnI upara sutarAu vastra = uttarapaTTo pAtharavo ke jethI zarIra ane kAmaLImaya saMthArAnA saMghaTTA vaDe SapadIonI virAdhanA na thAya. (zarIramAM savA vagere atyaMta jhINA trasa jIvo utpanna thatA hoya che. have jo e zarIra sAthe sIdhA unanA saMthArA upara uMghAya, to e benuM saMgharSaNa thavAthI ja jIvo maravAnI zakyatA rahe.) vRtti : idAnImabhyantarakSaumaniSadyApramANapratipAdanAyAha - o.ni. : rayaharaNapaTTamettA adasAgA kiMci vA samatiregA / ekaguNA u nisejjA hatthapamANA sapacchAgA // 727 // sa rajoharaNapaTTako'bhidhIyate yatra dazikA lagnAH tatpramANA 'adazA' dazikArahitA kSaumA rajoharaNAbhyantaraniSadyA ka = k "s 9o. - Page #819 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : $ P bhavati, 'kiMci vA samatirega'tti kiJcinmAtreNa vA samadhikA tasya rajoharaNapaTTakasya bhavatIti, 'ekaguNa'tti ekaiva sA zrI ogha-yu. niryukti niSadyA bhavatIti, hastapramANA ca pRthutvena bhavati, 'sapacchAga'tti saha bAhyayA hastapramANayA bhavatIti, etaduktaM bhavati bhAga-2 bAhyA'pi niSadyA hastamAtraiva / candra. : have aMdaranI je kSaumanasutarAunI niSadyA che, tenA pramANanuM pratipAdana karavA mATe kahe che ke - |8105 oghaniryukti-727 : TIkArtha te oghAno pATo kahevAya, ke jemAM nIce dasIo lAgelI hoya, teTalA mApavALI ane # dasI vinAnI, sutarAunI banelI evI oghAnI abhyattara niSadyA hoya, athavA to oghAnA pATA karatA kaMIka pramANamAM | moTI paNa hoya. - A niSadyA eka ja hoya, te niSadyA pahoLAI vaDe eka hAtha pramANanI hoya, ane te eka hAtha pramANavALI evI mA a bAhya niSadyAnI sAthe hoya, eTale ke bAhya niSadyA paNa eka hAthamApanI hoya. = = = o.ni. : vAsovaggahio puNa duguNA avahI u vaaskppaaii| AyAsaMjamaheuM ekkaguNA sesao hoi // 728 // varSAsu-varSAkAle aupagrahikaH avadhidviguNo bhavati, kazcAsau ?- varSAkalpAdiH, AdigrahaNAt paTalAni, jo | 81ol Page #820 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 VT mo || 811 | ma jo bAhire hiMDatassa timmati so so duguNo hoi, ekkotti puNo anno gheppar3a, sa ca varSAkalpAdirdviguNo bhavati, AtmarakSaNArthaM saMyamarakSaNArthaM ca tatrAtmasaMrakSaNArthaM yadyekaguNA eva kalpAdayo bhavanti tatazca tehiM tinnerhi poTTasUleNaM marati, saMyamarakkhaNatthaM jai ekvaM ceva kappaM aimailaM oDheUNaM nIharar3a to tassa kappassa jaM pANiyaM paDai tinnassa teNaM AukkAo viNassai, zeSastvavadhirekaguNa eva bhavati na dviguNa iti / candra. : oghaniryukti-728 : TIkArtha : comAsAmAM aupahika udhi bamaNo rAkhavAno hoya che. prazna : e bamaNo rAkhavAnI upadhi kaI che ? TUMkamAM bahAra gocarI pharatA je je upadhi bhInI thatI hoya te te upadhi bamaNI rAkhavI. e sivAyanI bAkInI upadhi eka eka ja hoya. (saMthAro-uttarapaTTo vagere...) mo A je varSAkalpAdi vastuo bamaNI rakhAya che, te AtmarakSaNa mATe ane saMyamarakSaNa mATe che. temAM AtmarakSaNa mATe A upadhi A pramANe ke jo sAdhu eka-eka ja kalpAdi rAkhe, to te badhA bhInA thaI jAya, ane e pahere to peTamAM zULa thAya, sa uttara : varSAkalpa vagere upadhi bamaNI thAya. Adi zabdathI pallA vagere samajavA. (pallA vagere audhika upadhi che, aupagrahika nathI. paNa A vadhArAnA je pallA rAkhyA, te aupagrahika upadhi kahevAya. dA.ta. pAMca pallA vaparAzamAM che, te aughika upadhi kahevAya ane bAkInA vadhArAnA pAMca pallA je rAkhe te aupagrahika upadhi che.) ga Na o vI ma || 811 // Page #821 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti mA tenAthI te sAdhu marI jAya. (jo bamaNA hoya to pachI bhInA vastro kADhI sukA vastro paherI le....eTale zULa vagere na thAya.) zrI otha tathA saMyamarakSA mATe A upAdhi A pramANe ke eka ja kalpa to ghaNuM meluM thaI ja jAya, e ja oDhIne jo nIkaLe to bhAga-2 te jaldI bhInuM thAya, ane bhInA thayelA e vastramAMthI je pANI paDe tenAthI apakAyanI virAdhanA thAya. (melanA kAraNe varasAdanA pANInI jIvavirAdhanA thAya ane melavALI kAmaLI jaldI bhInI thavAthI enA kAraNe paNa jaldI pANI TapakavA // 812 I w lAgatA virAdhanA thAya tathA malinavastramAM nigoda thAya.) ja e sivAyanI bAkI upadhi eka-eka ja hoya, bamaNI na hoya. vRtta : ziSya - o.ni. : jaM puNa sapamANAo IsiM hINAhiyaM va laMbhejjA / ubhayapi ahAkaDayaM na saMdhaNA tassa chedo vA // 729 // yatpunaH kalpAdirupakaraNaM svapramANAdISaddhInamadhikaM vA labhyeta tadubhayamiti-ohiyassa uvaggahiyassa vA yadivA ubhayaM tadeva hInamadhikaM vA labdhaM sat 'ahAkaDaM' yathAkRtamalpaparikarma yallabhyate tasya na sandhanA kriyate hInasya tathA hA na chedaH kriyate'dhikasya / candra. : vaLI - su 812 / Page #822 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyukti ghaniryukti-729 : TIkArtha : je kalpAdi upakaraNa potAnA pramANa karatA nAnuM ke moTuM maLe, to pachI e audhika zrI modha-tyu 1 ke e aupagrahika upadhi je nAnI ke moTI maLI hoya to e alpaparikarmavALuM je maLe te nAnA vastrane (ahIM yathAkRta zabdano artha mayaparivANu reso cha. (ubhaya = mauSi sopa athavA ubhaya = DIna maSita... ma bhAga-2 artha vRttikArazrIe lIdhA che.) sAMdhavAnuM nahi ane moTA vastrano cheda karavo nahi. // 813 // vRtti : kiJca - o.ni. : daMDae laTThiyA ceva, cammae cammakosae / cammacchedaNa paTTevi cilimilI dhArae gurU // 730 // - ayamapara aupagrahiko bhavati sAdhoH, sAdhozcAvadhidaNDako bhavati, daNDakazca yaSTizca cevagrahaNAdviyaSTizceti, ayaM sarveSAmeva pRthak pRthagaupagrahikaH, ayamaparo gurorevaupagrahikaH, kazcAsau ?-'cammae 'tti carmakRtichavaDiyA carmakozaka: jattha naharaNAI chubbhati, tathA 'carmacchedaH' vardhapaTTikA, yadivA 'carmacchedanakaM' pippalakAdi, tathA 'paTTe'tti yogapaTTakaH cilimilI ceti, etAni carmAdIni guroraupagrahiko'vadhirbhavatIti / BEE yandra tathA - 1 // Page #823 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S P F = = = = oghaniryukti-730: TIkArtha : sAdhunI aupagrahika upAdhi A bIjI badhI paNa che ke daMDaka e sAdhunI upadhi che mAtra zrI odha daMDaka ja nahi, daMDaka ane yaSTi tathA ceva zabda dvArA viSTi paNa gaNavI. A to tamAma sAdhuonI potapotAnI svataMtra niyukti aupagrahika upadhi gaNavI. AkhA gacchanI sAdhAraNa nahi. bhAga-2 tathA gurune mATe vaLI A bIjI aupagrahika upadhi che. || 814 || prazna : te kaI che? uttara : (1) carmakRti = chavaDiyA (mArgamAM dAvAnalano upadrava hoya, jamIna jIvothI yukta hoya tyAre A pAtharIne UbhA rahI zakAya. vastro corAya, to A carma paherI zakAya.) (2) carmano kozaka ke jemAM neIlakaTara (nakha kApavAnuM sAdhana). ba rakhAya. (3) carmacheda eTale ke vardhapaTTikA ( cAmaDAnI dorI) athavA carmachedanaka eTale kAtara. (4) paTTa eTale yogapaTTaka ja 'r (yoga mATe upayogI vastuo) ane (5) cilimilI (paDado). (AnA vizeSa artho pravacanasArodvAra dharmasaMgraha vageremAM | darzAvelA che...e tyAMthI jANI levA.) A carmAdi e gurunI aupagrahika upadhi che. o.ni. : jaM caNNa evamAdI tavasaMjamasAhagaM jaijaNassa / ohAiregagahiyaM ovaggahiyaM viyANAhi // 731 // ke = ), 5 1 meM Page #824 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriimodhniryukti bhAga-2 // 815 // mA "yaccAnyadvasta, evamAdi upAnahAdi, tapaHsaMyamayoH sAdhakaM yatijanasya oghopadheratiriktaM gRhItamaupagrahikaM tadvijAnIhi / candra. : oghaniryukti-731 : TIkArtha : A sivAya bIjI paNa je pagarakhAM vagere vastuo tapa ane saMyamanI sAdhaka hoya ke je yatijanoe oghopadhithI vadhAre grahaNa karelI hoya te badhI aupagrahika upadhi jANavI. vRtti : idAnIM yaduktaM 'yaSTyAdi aupagrahikaM bhavati sAdhUnAM' tatsvarUpaM pratipAdayannAha - __o.ni. : laTThI AyapamANA vilaTThi cauraMguleNa parihINA / daMDo bAhupamANo vidaMDao kakkhametto u // 732 // yaSTirAtmapramANA, viyaSTirAtmapramANAccaturbhiraGgalaiyUMnA bhavati, daNDako 'bAhupramANaH' skandhapramANaH, vidaNDakaH kakSApramANo'nyA nAlikA bhavati AtmapramANAccaturbhiraGgalairatiriktA, tattha nAliyAe jalathAo gijjhai, laTThIe javaNiyA bajjhai, vilaTThI kahaMci uvassayabAraghaTTaNI hoi, daMDao riuvaddhe gheppati bhikkhaM bhamaMtehiM, vidaMDao varisAkAle gheppai, jaM so lahuyarao hoi kappassa abbhitare kayao nijjai jeNa AukkAeNa na phusijjaitti / dhI 144AN Page #825 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI odhaniryukti bhAga-2 E candraH je kaheluM ke "yaSTi vagere sAdhuonI aupagrahika upadhi che tene have pratipAdana karatA kahe che ke - oghaniryukti-732 : TIkArtha : yaSTi sAdhunI zarIranI uMcAI jeTalI uMcI lAkaDI hoya. viyaSTi AtmapramANa karatA cAra aMgula nAnI hoya, daMDaka e khabhA sudhI uMco hoya. vidaMDaka bagala sudhI UMco hoya, nAlikA potAnA pramANa karatA cAra aMgula moTI hoya. temAM nAlikA vaDe jalanI uMDAI mApI zakAya. yaSTi vaDe paDado baMdhAya. viyaSTi vaDe koIka kAraNasara upAzrayanA dvArane khakhaDAvI zakAya. daMDaka roSakALamAM gocarI janArA sAdhuo grahaNa kare. vidaMDaka varSAkALamAM grahaNa karAya, kemake te sauthI nAno che, eTale te kapaDAnI aMdara rAkhIne paNa laI jaI zakAya ke jethI te vidaMDaka pANI vaDe sparzAya nahi. F I816 | G E F = ? * vRtti : idAnIM yaSTilakSaNapratipAdanAyAha - o.ni. : ekkapavvaM pasaMsaMti, dupavvA kalahakAriyA / tipavvA lAbhasaMpannA, caupavvA mAraNaMtiyA // 733 // paMcapavvA u jA laTThI, paMthe kalahanivAraNI / chaccapavvA ya AyaMko, sattapavvA arogiyA // 734 // = , Sa 816 ke Page #826 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha-tyu niryukti bhAga-2 // 817 // cauraMgulapaiTThANA, aTuMgulasamUsiyA / sattapavvA u jA laTThI, mattAgayanivAriNI // 735 // aTThapavvA asaMpattI, navapavvA jasakAriyA / dasapavvA u jA laTThI, tahiyaM savvasaMpayA // 736 // vaMkA kIDakkhaiyA cittalayA pollaDA ya daDDA ya / laTThI ya umbhasukkA vajjeyavvA payatteNaM // 737 // visamesu ya pavvesuM, anipphannesu acchisu / phuDiyA pharusavannA ya, nissArA ceva niMdiyA // 738 // taNUI pavvamajjhesu, thUlA poresu gaMThilA / athirA asArajaraDhA, sANapAyA ya niMdiyA // 739 // POTO br // 817 // Page #827 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti ghaNavaddhamANapavvA niddhA vanneNa egavannA ya / zrIbhodha-tyu ghaNamasiNavaTTaporA laTThi pasatthA jaijaNassa // 740 // (bhAga-2 catvAryaGalAnyadhaH pratiSThAnaM yasyA yaSTeH sA tathocyate, aSTau aGgalAni sarvopari ucchritA yA sA assttaangglocchritaa| // 818 // ma zeSaM sugamam / viSameSu parvasu satsu yaSTirna grAhyA, etaduktaM bhavati-ekaM parva laghu punarbahatpramANaM punarlaghu Na punarvRhatpramANamityevaM yA viSamaparvA sA na zastA, tathA'niSpannAni cAkSINi-bIjapradezasthAnAni yasyAH sA niMditA, ssa tathA sphuTitA 'paruSavarNA' rUkSavarNetyarthaH, tathA 'niHsArA' pradhAnagarbharahitetyarthaH, saivaMvidhA ninditeti / tatheyaM ninditA- ssa | tanvI parvamadhyeSu ca 'sthUlA' granthiyuktA, tathA 'asthirA' adRDhA, tathA 'asArajaraDhA' akAlavRddhetyarthaH, tathA 'zvapAdA'. gaca adha:zvapAdarUpA vartulA yA yaSTiH sA ninditeti / ghanAni varddhamAnAni ca parvANi yasyAH sA tathocyate, tathA snigdhA | varNena ekavarNA ca, tathA ghanAni-nibiDAni masRNAni vartulAni ca porANi yasyAH sA tathocyate / evaMvidhA yaSTiryatijanasya prazasteti / yandra. : yarina lakSaNa batAvA mATe choghaniryukti - 733 thI 740: TIkArtha : (eka parvavALI yaSTine mahApuruSo prazaMse che. be parvavALI yaSTi jhaghaDo hI - // 818 // ENT Page #828 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ur ma zrI oghaniryukti NaM bhAga-2 || 819 || ma ma hA T karAvanAra che. traNa parvavALI yaSTi lAbhavALI che. cAra parvavALI maraNa lAvanAra che. pAMca parvavALI rastAmAM jhaghaDo nivAranAra che. chaparvavALI AtaMka bhUta che. sAta parvavALI arogipaNuM lAve che.) je yaSTinuM nIce pratiSThAna cAra aMzula che, ane je upara ATha AMgaLa uMcI che te vasatutapaThThALA ane aTThanuLasamUsiyA kahevAya. - sAta parvavALI je che, te gAMDA hAthInA upadravane paNa aTakAvanArI che. ATha parvavALI asaMpatti karanAra che. navaparvavALI yaSTi yaza karanAra che. je STi dazaparvavALI hoya temAM sarva saMpattio che. mo tattvI parvamadhyeSu = parvanA bhAgamAM pAtaLI hoya ane pauramadhyeSu = granthivALA bhAgamAM sthUla hoya. viSama parva hoya, to evI STi na levI. Azaya e che ke eka parva nAnuM, e pachI bIjuM moTuM, vaLI nAnuM, vaLI moTuM...evI ja viSamaparvavALI hoya te yaSTi sArI nahi. tathA jenA bIjapradezanA sthAno niSpanna thayA na hoya te STi tthu (vAMsa-zeraDI vageremAM be gAMThanI vacceno bhAga parva kahevAya. vAMsa vageremAMthI je yaSTi banAvAya, temAM A badhI gAMTho maiM ane enI vaccenA bhAgo AvavAnA ja. emAM keTalA parva hoya to zuM phaLa ?....e badhuM batAvI dIdhuM. emAM pAMcaparvavALI ma 7 jhaghaDo aTakAve...sAta parvavALI gAMDA hAthIno upadrava aTakAve. eno artha e na samajavo ke 'e lAkaDI mAravAmAM sArI hoya, eTale enAthI e hAthI bhAge....' eno artha eTalo ja ke AvA prakAranI lAkaDI hoya to AvA upadravo Ave ja nahi. kadAca upadravo AvI jAya to e ApaNane parezAna karI zake nahi...) A sa ma T E ma | || 819 // Page #829 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha- A paNa niMdita che. tathA phuTI gayelI, rukSavarNavALI = sukAI gayelA varNavALI, pradhAna garbha vinAnI eTale ke aMdarathI niyati pAlANavALI, AvA prakAranI yaSTi nidita che. bhAga-2) tathA asthira=adRDha hoya. akALe vRddha-jIrNa thaI gaI hoya. nIce kutarAnA paganA jevI goLAkAra yaSTi paNa niMdita na che. ghana=gADha ane vadhatA jatA = moTA thatA jatA parvo je yaSTinA hoya te tathA varNathI snigdha ane ekavarNavALI yaSTi II 82on vhovI joIe. tathA gADha - komaLa ane goLa pora = gAMTha che jenI tevI te yaSTi joIe. AvA prakAranI yaSTi sAdhujana mATe prazasta che. vRtti : mAdara punaniya zaram ? 3Syate - o.ni. : duTThapasusANasAvayacikkhalavisamesu udagamajjhesu / laTThI sarIrarakkhA tavasaMjamasAhiyA bhaNiyA // 741 // duSTAzca te pazavazca zvAnazca zvApadA teSAM saMrakSaNArthaM yaSTirgRhyate, tathA 'cikkhalaH' sakardamaH pradezaH tathA viSameSu rakSaNArthaM, tathodakamadhyeSu ca rakSaNArthaM yaSTigrahaNaM kriyate, tathA tapasaH saMyamasya ca sAdhikA yaSTirbhaNiteti / 820 Page #830 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candra, : prazna : A daMDaka vaDe = yaSTi vaDe zuM kAma paDe ? zrI othaniryukti oghaniryukti-741 : TIkArtha : uttara : duSTa pazuo, kutarAo, jaMgalI prANIothI rakSaNa meLavavA mATe yaSTi levAya bhAga-2 of che. tathA je kAdavavALo pradeza hoya, je viSamaHkhADA-TekarAvALo pradeza hoya e badhAmAM rakSaNa meLavavA mATe yaSTi jarUrI | 821 || 5 da tathA pANInI aMdara rakSaNa meLavavA mATe yaSTigrahaNa karAya. tathA yaSTi tapa ane saMyamane sAdhI ApanArI kahevAI che. vRtti : kathaM tapaHsaMyamasAdhikA ? ityata Aha - o.ni. : mokkhaTThA nANAI taNU tayaTThA tayaTThiyA laTThI / rio nahovacAro vAraVItakSAra, tA II74rA. mokSArthaM jJAnAdIni iSyante, jJAnAdInAM cArthAya tanuH-zarIramiSyate, tadarthA ca yaSTiH zarIrArthetyarthaH zarIraM yataH yaSTyAdyupakaraNena pratipAlyate, atra ca kAraNatatkAraNekhUpacAro dRSTo yathA ghRtaM varSati antarikSamiti, evaM mokSasya jJAnAdIni kAraNAni jJAnAdInAM ca tanuH kAraNaM zarIrasya ca yaSTiriti / ka = = ka = candra, : prazna : yaSTi tapa ane saMyamane sAdhI ApanArI zI rIte kahevAya ? Ti 821 | Page #831 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 II822 oghaniryukti-742 : uttara : mokSa mATe jJAnAdi icchAya che ane jJAnAdinA mATe zarIra icchAya che. ane yaSTi te 1 zarIra mATe ja rakhAya che, kemake zarIra yaSTi rUpI upakaraNa vaDe ja rakSaNa karAya che. eTale ahIM kAraNa ane tenA paNa kAraNamAM upacAra jANavo jemake "AkAza ghI varasAve che." (ghInuM kAraNa dhana, dhananuM kAraNa anAja ane anAjanuM kAraNa varasAda, AkAza varasAda varasAve che. paNa varasAda ghInA kAraNabhUta je dhana, tenA kAraNabhUta anAjane utpanna kare che. eTale tene pa ja ghI kahI zakAya.) ema mokSanA kAraNo jJAnAdi che, jJAnAdinuM kAraNa zarIra che. ane zarIranuM kAraNa yaSTi che. eTale ja yaSTimAM = mokSakAraNazAnakAraNazarIrakAraNamAM upacAra karyo che.) vRtti : kiJca-na kevalaM jJAnAdInAM yaSTirUpakaraNaM varttate, anyadapi yajjJAnAdInAmupakaroti tadevopakaraNamucyate, bha etadevAha - - mo.na. : i gujja 3varane 3 vAra si Tor3a 3varaVi atiregaM ahigaraNaM ajato ajayaM pariharaMto // 743 // yadupakaraNaM pAtrakAdi upakAre jJAnAdInAmupayujyate tadevopakaraNaM 'se' tasya sAdhorbhavati, yatpunaratirekajJAnAdInAmupakAre na bhavati tatsarvamadhikaraNaM bhavati, kiMviziSTasya sataH ? - 'ayataH' ayatnavAn 'ayataM' ayatanayA ra 'pariharan' pratisevamAnastadupakaraNaM adhikaraNaM bhavatIti, 'pariharaMto 'tti iyaM sAmayikI paribhASA pratisevanArthe varttata '|| 822 . mI Page #832 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka ti ' 'E = = zrI ogha- . niyukti na candra. : mAtra yaSTi ja kaMI jJAnAdinuM upakaraNa nathI. bIjuM paNa je kaMipaNa jJAnAdine upakArI che, te ja upakaraNa bhAga- 2T kahevAya che. oghaniryukti-746 : TIkArtha: patrakAdi je upakaraNa jJAnAdinA upakAramAM upayogI bane, te ja sAdhune mATe upakaraNa IL 823 na che. je vaLI vastu jJAnAdinA upakAra mATe thatI nathI, te badhuM ja sAdhu mATe adhikaraNa che. prazna : kevA prakAranA vizeSaNavALA sAdhune te adhikaraNa bane ? uttara : ayatnavALo sAdhu ayatanA vaDe te upakaraNane vAparato hoya to tene te upakaraNa adhikaraNa bane. Ama to dAMto no artha tyAgato ema thAya. paraMtu ahIM eno artha sevato = Adarato ema karelo che. te eTalA = mATe ke A eka zAstrIya paribhASA ja che ke A zabda sevato e arthamAM upayogamAM levAya che. vRtti : ziOM - o.ni. : uggamauppAyaNAsuddhaM, esaNAdosavajjiyaM / uvahiM dhArae bhikkhU, pagAsapaDilehaNaM // 744 // - pha = he is Gu 823/ H | Page #833 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodha niryukti bhAga-2 Na mo sa / / 824 / / ma Na ssa ma bha ga uggamauppAyaNAsuddhaM, esaNAdosavajjiyaM / uvahiM dhArae bhikkhU, jogANaM sAhaNadvayA // 745 // uggamauppAyaNAsuddhaM, esaNAdosavajjiyaM / uvahiM dhAra bhikkhU, appaduTTho amucchio // 746 // ajjhatthavisohIe uvagaraNaM bAhiraM pariharaMto / appariggahItti bhaNio jiNehiM telukkadaMsIhiM // 747 // uggamauppAyaNAsuddhaM, esaNAdosavajjiyaM / uvahiM dhArae bhikkhU, sadA ajjhatthasohie // 748 // ma evaMguNaviziSTAmupadhiM dhArayedbhikSuH, kiMviziSTAmityata Aha- 'pagAsapaDilehaNaM' prakAze prakaTapradeze pratyupekSaNaM kriyate yasyA upadhestAmevaMguNaviziSTAmupadhiM dhArayet, etaduktaM bhavati - "yasyAH prakaTameva kalpAdyupadheH pratyupekSaNA rang kriyate na tu mahArdhamaulyAccaurabhayAdabhyantare yA kriyate sA tAdRzI upadhirdhAraNa / at bha H spa / / 824 // Page #834 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * mAM zrI odha hyu niryukti i bhAga-2 || 825 ma va sma suzamA, navaraM yogAH-saMyamAtmakA gRhyante teSAM sAdhanArthamiti / sugamA, navaraM apradviSTaH amUcchitaH sAdhuriti / sugamA, navaraM adhyAtmavizuddhyA hetubhUtayA dhArayet / kiMca-upakaraNaM bAhyaM pAtrakAdi 'pariharaMto' pratisevayannaparigraho bhaNito jinaistrailokyadarzibhiH ato yatkiJciddharmopakaraNaM tatparigraho na bhavati / candra. : oghaniryukti-744thI 748 : TIkArtha : sAdhu udgama - upAdanAdoSothI zuddha, eSaNAdoSa rahita ane pragaTa pratilekhana vALI upadhine dhAraNa kare. je upadhinuM pratilekhana khullA pradezamAM, jAheramAM karI zakAya, tevA prakAranI udhi rAkhavI joIe. kahevAno bhAva e che ke je kapaDo vagere upadhinuM pratyupekSaNa pragaTapaNe ja karI zakAtuM hoya, paNa ativadhAre kIMmatI hovAnA kAraNe corano bhaya lAgavAthI khAnagImAM jenuM pratilekhana karavuM na paDe evI e sastI-sAdI hoya, tevA prakAranI udhi sAdhue rAkhavI. gAthA spaSTa ja che. (udgama-utpAdanA doSathI zuddha, eSaNA doSarahita evI upadhine sAdhu yogone sAdhavA mATe dhAraNa kare.) mAtra yogo eTale saMyama svarUpa je yogo che te. temane sAdhavAne mATe upadhi dhAre... mA tya vi sa ma Na ma hA spa || 825 // Page #835 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare.) niyukti T sugama che. (dvaSa vinAno ane mUcha vinAno sAdhu udgamAdi doSothI zuddha, eSaNAdoSothI rahita evI upadhine dhAraNa zrI oghabhAga-2 | (adhyAtmavizuddhi vaDe bAhya upakaraNane sevato sAdhu trilokadarzI jinezvaro vaDe aparigrahI kahevAyo che.) gAthA sugama che. mAtra adhyAtma zuddhi e ahIM kAraNabhUta che. tenA vaDe upakaraNane dhAraNa kare. temAM e sAdhu aparigrahI kahevAyo che. // 82dA : eTale koIpaNa dharmopakaraNa hoya te parigraha na bane. sAdhue adhyAtmavizuddhipUrvaka sadA mATe udgamAdidoSazuddha, eSaNAdoSa varjita evI upAdhi dhAraNa karavI joIe. vRtti : atrAha kazcid boTikapakSapAtI-yadhupakaraNasahitA api nirganthA ucyante evaM tarhi gRhasthA api nirgranthAH, yataste'pyupakaraNasahitA vartante, atrocyate - ke go.ni.: MvimodI nIvanirvArdi saMthake no che desiyamahiMsagattaM jiNehiM telokkadaMsIhiM // 749 // nanvidamuktameva yadutAdhyAtmavizuddhyA satyupakaraNe nirgranthAH sAdhavaH, kiJca-yadyadhyAtmavizuddhirneSyate tataH vI 'jIvanikAehiM saMthaDe loe 'tti 'jIvanikAyaiH' jIvasaGghAtairayaM lokaH saMstRto varttate, tatazca jIvanikAyasaMstRte-vyApte ; 826o. Page #836 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha- jo niryukti 'E bhAga-2 F | 827l. = = = E . loke kathaM nagnakazcakraman vadhako na bhavati yadyadhyAtmavizuddhirneSyate, tasmAdadhyAtmavizuddhyA dezitamahiMsakatvaM jinaistrailokyadarzibhiriti / candra. : ahIM koI digambarano pakSapAtI ema kahe che ke jo upakaraNovALA sAdhu paNa nirjhantha kahevAtA hoya to to pachI gRhastho paNa nircantha kahevAze, kemake teo paNa upakaraNavALA ja che. eno uttara apAya che ke - oghaniryukti-749: TIkArtha: ame A vAta kahI ja gayA chIe ke adhyAtmavizuddhi hoya to ja tenA kAraNe upakaraNa / ] hovA chatAM sAdhu nirjhantha kahevAya. T bIjI vAta e ke jo tame adhyAtmavizuddhi ja A nircanthapaNAmAM mukhya nahi mAno to to moTo vAMdho Avaze, kemake A A Akhoya loka jIvanA samUho vaDe bharelo paDyo che ane eTale jIvanikAyathI bharelA lokamAM cAlato nagna digaMbara kevIrIte hiMsaka na bane ? jo adhyAtmavizuddhi na icchAya. arthAtu tenAthI bAhya hiMsA thavAnI ja ane eTale te hiMsaka banavAno ja. te to ja hiMsaka na gaNAya jo enI adhyAtmavizuddhi dvArA ja emAM ahiMsakapaNuM mAnavAnuM hoya. Ama trilokadarzI jinezvaroe adhyAtmavizuddhi vaDe ja ahiMsakapaNuM dekhADyuM che. vRtti : kva pradarzitaM tadityata Aha - = = F * (ks F E | in 027. Page #837 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhodha-tyu o.ni. : uccAliyaMmi pAe IriyAsamiyassa saMkamaTThAe / niryukti vAvajjejja kuliMgI marijja taM jogamAsajja // 750 // bhAga-2 na ya tassa tannimitto baMdho suhumovi desio samae / // 828 // mA aNavajjo u paogeNa savvabhAveNa so jamhA // 751 // 'uccAlite' utpATite pAde sati IryAsamitasya sAdho:saGkamArthamutpATite pAde ityatra saMbandhaH, vyApadyeta | saMghaTTanaparitApanaiH, kaH ?-'kuliGgI' kutsitAni liGgAni-indriyANi yasyAsau kuliGgI-dvIndriyAdiH, sa paritApyeta bha utpATite pAde sati, mriyate cAsau kuliGgI, 'taM' vyApAdanayogaM AsAdya' prApya / na ca tasya tannimitto bandhaH sUkSmo'pi bha dezitaH 'samaye 'siddhAnte, kiM kAraNaM?, yato'navadyo'sau sAdhustena 'vyApAdanaprayogeNa' vyApAdanavyApAreNa, kathaM ? - 'sarvabhAvena' sarvAtmanA, manovAkkAyakarmabhiranavadyo'sau yasmAttasmAnna sUkSmo'pi bandhastasyeti / yandra. : prazna : nome mA adhyAtmavizuddhithA masiyAM hemA cha? uttara : oghaniryukti-750-751 : TIkArthaH IryAsamitivALo sAdhu cAlavA mATe paga upADe ane te vakhate tenA A kAyayogane pAmIne beindriyAdi jIva saMghaTTa-paritApanA vagere vaDe mRtyu pAme te zakya che. // 828 // Page #838 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '' zrI ogha- nyu niryukti bhAga-2 ma // 829 // 5| ma sa paNa A rIte je vadha thAya, tenA nimitte sAdhune sUkSma paNa karmabaMdha zAstramAM darzAvyo nathI. kemake A sAdhu te vadhavyApAra vaDe saMpUrNapaNe nirdoSa che. Azaya e ke A sAdhu mana-vacana-kAyAnI kriyAo vaDe nirdoSa che, ane mATe tene = sUkSma paNa karmabaMdha thato nathI. UT T ahIM hratijJI zabda che. tti eTale indriyo levAnI. jenI indriyo kutsita che, ochI che... te kuliMgI kahevAya. beindriyAdimAM saMpUrNa pAMca indriyo na hovAthI te kuliMgI kahevAya. tathA sAdhuno kAyayoga jIvanA vyApAdananuM kAraNa bane che, mATe te vyApAdana yoga kahevAya. T vRtti : tri - yoni : T nANI kammassa khaTTamuTThio'NuTThito ya hiMsAe / jayai asaDhaM ahiMsatthamuTThio avahao so u // 752 // tassa asaMceyao saMceyayato ya jAI sattAI / jogaM pappa viNassaMti natthi hiMsAphalaM tassa // 753 // stha Na ssa bha | ma || 829 // Page #839 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jodha- tthu niryukti bhAga-2 UI // 830 // ma jo ya patto puriso tassa ya jogaM paDucca je sattA / vAvajjaMte niyamA tesiM so hiMsao hoI // 754 // jevi na vAvajjaMtI niyamA tesiMpi hiMsao u / sAvajjo u paogeNa savvabhAveNa so jamhA // 755 // ssa jJAnamasyAstIti jJAnI - samyagjJAnayukta ityarthaH, karmaNaH kSayArthaM cotthita udyata ityarthaH, tathA hiMsAyAmanavasthitaH prANivyaparopaNe na vyavasthita ityarthaH, tathA yatate - karmakSapaNe prayatnaM karotItyarthaH, 'asaDhaM ti zaThabhAvarahito yatnaM bha karoti na punarmithyAbhAvena samyagjJAnayukta ityarthaH, tathA 'ahiMsatthamuTThio tti ahiMsArthaM 'utthitaH ' udyuktaH kintu sahasA kathamapi prayatnaM kurvato'pi prANivadhaH saMjAtaH sa evaMvidhaH avadhaka eva sAdhuriti / tatrAnayA gAthA bhaGga o sUcitAstadyathA-nANI kammassa khayaTTaM uTThio hiMsAe aNuTThio 1, nANI kammakhayaTTamuTThio hiMsAe ya Thio 2 nANI kammassa khaTTaM navi Thio hiMsAe puNa pamatto'vi navi Thio, devajogeNa kahavi tappaese pANiNo nAsI, esaio asuddho ya 3 nANI kammassa khayadvaM no Thio hiMsAe ya Thio 4 tathA ajJAnI mithyAjJAnayukta ityarthaH kammassa khayaTThamuTThio hiMsAe na Thio 5 annANI kammakhayaTTamuTThio hiMsAe ya Thio 6 annANI kammassa khayaTTaM noTThio hiMsAe ta Na ma 11 230 11 Page #840 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ya NoTThio esa sattamo, annANI kammassa khayaTuM NoTThio hiMsAe ya Thio esa aTThamo, tatra gAthAprathamArddhana zuddhaH zrI modhniyukti prathamo bhaGgakaH kathitaH, pazcAddhena ca dvitIyabhaGgakaH sUcitaH, kathaM ?, jayatitti karmakSapaNa udyataH, 'asaDhaM 'ti bhAga-2 " samyagjJAnasaMpannaH 'ahiMsatthamuTThio' tti ahiMsAyAM 'utthitaH' abhyudyataH, kintu sahasA prayatnaM kurvataH prANivadhaH saMjAtaH sa caivaMvidho'vadhakaH zuddhabhAvatvAt / tasya' evaMprakArasya jJAninaH karmakSayArthamabhyudyatasya 'asaMcetayataH' ajAnAnasya // 831 // ma kiM ?, sattvAni, kathaM ?- prayatnavato'pi kathamapi na dRSTaH prANI vyApAditazca, tathA 'saMcetayataH' jAnAnasya kathamastyatra - prANI jJAto dRSTazca na ca prayatnaM kurvatA'pi rakSituM pAritaH, tatazca tasyaivaMvidhasya yAni sattvAni 'yoga' kAyAdi prApya | vinazyanti tatra nAsti tasya sAdhohiMsAphalaM-sAmparAyikaM saMsArajananaM duHkhajananamityarthaH, yadi paramIryApratyayaM karma bha bhavati, taccaikasmin samaye baddhamanyasmin samaye kSapayati / yazca pramattaH puruSastasyaivaMvidhasya saMbandhinaM 'yoga' kAyAdi bha | 'pratItya' prApya ye sattvA vyApAdyante teSAM' sattvAnAM 'niyamAd' avazyaM 'saH' puruSo hiMsako bhavati tasmAtpramattatAbhAJji / karmabandhakAraNAni / ye'pi sattvA na vyApAdyante teSAmapyasau niyamAddhiMsakaH, kathaM ?, 'sAvajjo upayogeNa' sahAvadyena varttata iti sAvadyaH-sapApa ityarthaH, tazca sAvadho yataH 'prayogeNa' kAyAdinA 'sarvabhAvena' sarvaiH kAyavAGmanobhiH, ataH avyApAdayannapi vyApAdaka evAsau puruSaH sapApayogatvAditi / Pheo yandra : vaNI - // 831 // Page #841 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha niryukti viii hoya, zaThabhAva bhAga-2 oghaniryukti - 752 : TIkArtha : jenI pAse jJAna hoya te jJAnI eTale ke samyajJAnavALo jIva. te pAcho aSTa karmonA kSaya mATe udyamavALo banelo hoya, ane jIvane mAravAmAM e vyavasthita na hoya = jIva mAravAnI pravRtti leza paNa na karato hoya, zaThabhAvarahita banIne karmakSaya mATe prayatna karato hoya, paNa mithyAtva vaDe = khoTA AzayathI prayatna na karato hoya tathA ahiMsA mATe ja udyamavALo hoya, paraMtu acAnaka game te kAraNe e yatnane karanArA evA paNa sAdhu thakI koIka jIva marI jAya to paNa AvA prakArano sAdhu avadhaka ja kahevAya. AmAM A gAthA vaDe ATha bhAMgAo sUcavAyA che. jJAnI karmakSaya mATe udyamavaMta banelo hiMsAmAM asthita (1) / (3) / shi 832 / Page #842 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti na zrI ogha- . (8) x bhAga-2 AmAM trIjo bhAMgo A pramANe che ke jJAnI karmanA kSaya mATe upasthita nathI. ema pramatta hovA chatAM paNa hiMsAmAM paNa na sthita nathI. kemake bhAgya yoge koIpaNa kAraNasara e sAdhunA gamanAgamana sthAne koIpaNa jIva ja na hatA. eTale hiMsA // 833 / 4 na thaI. A trIjo bhAMgo che ane te azuddha che. cotho bhAMgo - jJAnI karmanA kSaya mATe udyata nathI, hiMsAmAM sthita che. pAMcamo bhAMgo - ajJAnI=mithyAjJAnavALo, karmakSaya mATe usthita thayelo, hiMsAmAM asthita. chaThTho bhAMgo - ajJAnI, karmakSaya mATe usthita nathI, hiMsAmAM sthita che. sAtamo bhAMgo - ajJAnI, karmakSaya mATe usthita nathI, hiMsAmAM sthita nathI. AThamo bhAMgo - ajJAnI, karmakSaya mATe usthita nathI, hiMsAmAM sthita che. ahIM gAthAnA pahelA aDadhA bhAga vaDe pahelo zuddha bhAMgo sUcita thayo, jyAre chellA aDadho bhAga vaDe bIjo bhAMgo sUcavAyo. prazna : A vaLI kevI rIte ? Gu833 Page #843 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI o uttara : pazcAImAM nati zabda che. eno artha e ke karmakSapaNa mATe udyata che. ane 3Dha zabdano artha e ke 1 samyagujJAnasaMpanna che. ahiMsAmAM udyamavaMta che. paraMtu prayatna karanArA evA paNa enA thakI acAnaka ja prANIvadha thaI gayo. niryukti " AvA prakArano sAdhu zuddha bhAvavALo hovAthI ahiMsaka ja che. bhAga-2 AvA prakAranA karmakSaya mATe ughata banelA tathA "jIvo che' ema nahi jANanArA ke jANanArA evA te sAdhunA yogane // 834 vpAmIne jIvo mare, to paNa te sAdhune kASAyika, saMsArajanaka, duHkhajanaka hiMsAphala maLatuM nathI. prazna : paNa e sAdhu jIvane nahi jANanAro zI rIte bane ? uttara : eNe "nIce jIva che ke nahi ?' e jovAno ghaNo prayatna karyo chatAM paNa koIpaNa prakAre e jIva na dekhAyo ane eTale eNe paga mUkyo ane jIva maryo e saMbhavita che. A prazna : paNa tame to jIva jANanArA sAdhu thakI paNa jIvavadha thavAnuM lakhyuM che. zuM jIvanI hAjarI jANyA pachI paNa sAdhu nA tyAM paga mUke ? 'T uttara : e sAdhue jANyuM ke "ahIM prANI che" e prANI dekhAyo paNa hato. paNa sAdhuno paga evI rIte upaDI cUkyo " hato ke have e pagane tyAM jamIna upara paDato aTakAvavAno prayatna kare to paNa e tene aTakAvI zake tema na hato. Ama e paga paDavAthI jIva maryo. paNa AmAM enA manamAM kaSAyabhAva na hovAthI kaSAyajanya karmabaMdha ene thato nathI. hA ! mAtra iyaMpratyaya = gamanAgamana rUpa nimitte thanAra karmabaMdha thAya. paNa e karma eka samaye baMdhAya ane jIva ene bIjA samaye ; 834 Page #844 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cA khapAvI nAMkhe (11mAM guNasthAnathI mAMDIne mAtra eka ja samayano zAtA baMdha thAya che eTale mukhyatve evA jIvonI apekSAe zrI ogha ' A nirUpaNa jANavuM.) niyukti karI bhAga-2 je puruSa pramatta che, tenA kAyAdi yogone pAmIne je jIvo marI jAya, te jIvono te puruSa avazya hiMsaka gaNAya. A uparathI nakkI thAya che ke karmabaMdhanA kAraNo pramattatAne bhajanArA che, eTale ke pramAdane anusAra ja bAhya hiMsAdi | II 835 ] >> kAraNo karmabaMdha karAvI zake che. re ! je jIvo A pramAdI vaDe marAtA nathI, teono paNa A jIva avazya hiMsaka gaNAya. prazna : kema ? ' uttara : kemake e sAdhu mana-vacana-kAyA e sarva prakAro vaDe pApavALo che. AthI pApayukta yogavALo hovAthI te sAdhu ja to jIvone na mArato hovA chatAMya te te jIvono hiMsaka kahevAya. tti : yazaivamataH - o.ni. : AyA ceva ahiMsA AyA hiMsatti nicchao eso / jo hoi appamatto ahiMsao hiMsao iyaro // 756 // - u E * hk -k - ET che , 6 fts - HT I835 Page #845 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA zrI khodha- nyu niryukti bhAga-2 AtmaivAhiMsA Atmaiva hiMsA ityayaM nizcaya ityarthaH / kathamasAvahiMsakaH kathaM vA hiMsakaH ? ityata Aha- 'jo hoi' ityAdi, yo bhavati 'apramattaH ' prayatnavAnityarthaH sa khalvevaMvidho'hiMsako bhavati, 'hiMsao iyaro 'tti 'ittara: ' pramatto yaH sahiMsako bhavatItyayaM paramArthaH / athavA'nenAbhiprAyeNeyaM gAthA vyAkhyAyate, tatra 100 naigamasya jIveSvajIveSu ca hiMsA, tathA ca vaktAro loke dRSTAH, yaduta jIvo'nena hiMsito - vinAzitaH, tathA ghaTo'nena hiMsito-vinAzitaH, tatazca sarvatra // 86 // hiMsAzabdAnugamAt jIveSvajIveSu ca hiMsA naigamasya, ahiMsA'pyevameveti, saGgrahavyavahArayoH SaTsu jIvanikAyeSu hiMsA, saGgrahazcAtra dezagrAhI draSTavyaH sAmAnyarUpazca naigamAntarbhAvI, vyavahArazca sthUlavizeSagrAhI lokavyavaharaNazIlazcAyaM, tathA cAha-loko bAhulyena SaTsveva jIvanikAyeSu hiMsAmicchatIti, RjusUtrazca pratyekaM pratyekaM jIve jIve hiMsAM bha vyatiriktAmicchatIti, zabdasamabhirUDhaivaMbhUtAzca nayA AtmaivAhiMsA Atmaiva hiMseti, etadabhiprAyeNaivAha - 'AyA deva' bha ityAdi, AtmaivAhiMsA Atmaiva hiMsA ityayaM nizcayanayAbhiprAyaH, kutaH ?, yo bhavatyapramatto jIvaH sa khalvahiMsakaH, itarazca pramattaH, tatazca sa eva hiMsako bhavati, tasmAdAtmaivAhiMsA Atmaiva hiMsA ayaM nizcayaH - paramArtha iti / ga ma yandra : khAvu che, mATe 4 - zodhaniyukti - 76 : TIDArtha : 'AtmA 4 ahiMsA che bhane AtmA 4 hiMsA che' se pramANe nizcayanaya che. prazna H AtmA ja ahiMsaka zI rIte ? ke AtmA ja hiMsaka zI rIte ? NaM or o ma hA sma // 836 // Page #846 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara : je AtmA prayatnavALo hoya, te ahiMsaka che je pramatta hoya te hiMsaka che. A paramArtha che. zrI oghaniryukti athavA to A (hamaNA kahevAze te) abhiprAya vaDe A gAthA vyAkhyAna karAya che. bhAga-2 naigamanayanA mate jIvamAM ane ajIvamAM be yamAM hiMsA saMbhavI zake che. e pramANe lokomAM bolanArAo paNa dekhAya IT ja che ke "AnA vaDe jIva marAyo, AnA vaDe ghaTa khatama karAyo...' eTale ahIM badhe ja hisI zabdano vaparAza thato hovAthI // 837 vjIvamAM ane ajIvamAM be yamAM hiMsA saMbhavita che. A naigamanaya mAne che. A naya ahiMsA paNa e ja rIte beyamAM mAne che. saMgraha ane vyavahAranayanA mate paTTAyamAM ja hiMsA saMbhave che. ajIvamAM nahi. (prazna : saMgraha to badhAno saMgraha karanAra che. to e cha kAyamAM hiMsA zuM kAma mAne ? cha kAyo chevaTe to jIva ja che " ne ? to e badhAne jIva gaNI mAtra jIvamAM ja hiMsA mAnavI joIe ne ?) uttara : ahIM tamAre dezagrAhI saMgrahanaya samajavo. Azaya e ke saMgraha be prakAre che. dezagrAhI ane sarvagrAhI. emAM je sarvagrAhI saMgraha che, e badhA ja kAyono jIva tarIke saMgraha kare che. e saMgraha sAmAnyarUpa kahevAya che ane e to naigamanI aMdara ja AvI jAya che. kemake naigama paNa badhA jIvone jIva tarIke eka gaNIne ja jIvamAM hiMsA mAne che. jyAre dezagrAhI saMgraha naya badhA ja jIvono saMgraha jIva tarIke nathI karato. paNa tamAma pRthvIjIvono pRthvIkAya tarIke : saMgraha karI le che. tamAma pANIjIvono apUkAya tarIke saMgraha karI le che...Ama A dezataH saMgraha karanAra che. u837. Page #847 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale ame ahIM je SakAyamAM hiMsA mAnanAra saMgrahanaya batAvyo te dezagrAhI saMgraha ja gaNavo. zrI odha prazna : paNa tame to saMgrahanI sAthe vyavahAra paNa lIdho che. vyavahAra to jIve jIve judI judI hiMsA mAne ne ? tame niryukti bhAga-2 ( ene saMgraha bhego kema gaNI lIdho ? 1 uttara : vyavahAra ahIM sthUla vizeSone grahaNa karanAro lIdho che ane e lokanA anusAra vyavahAra karavAnA //838 svabhAvavALo che. loko moTAbhAge SaTTAyamAM ja hiMsAne mAne che. eTale A vyavahAra paNa kAyamAM hiMsAne mAnanAro ja thayo. | (jIva tarIke badhA ja jIvo samAna che. paNa emAM koIka pRthvI che. koIka pANI che. Ama A badhA jIvasAmAnyanA ja vizeSo che. e pRthvImAM paNa koIka kALI pRthvI....koI lAla pRthvI... e jIvavizeSanA paNa vizeSa che. e kALI pRthvI ' vageremAM paNa dareke dareka jIva to pAchA svataMtra alaga-alaga ja che. eTale e pratyeka jIvo to jIvasAmA vizeSavizeSanA paNa na vizeSa che. ane mAtra pRthvI-a, vagere te sthUlavizeSo che. ahIM sthUlavizeSone grahaNa karanAra evo vyavahAranaya lIdho che. vaLI jyAre pRthvInI hiMsA thAya, tyAre loko evo vyavahAra nathI karatA ke ANe pRthvIone mArI, ANe pANIone * mAryA.' loko ema ja bole ke ANe pRthvIne mArI... Ama lokamAM tamAma pRthvI jIvo pRthvI tarIke eka gaNIne ja ekavacanamAM vyavahAra karAya che. eTale lokanA vyavahAra pramANe cAlanAra vyavahAranaya paNa kAyamAM ja hiMsA mAne e svAbhAvika che.) : 838 Page #848 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti NaM bhAga-2 || 839 // ma Na bha T TH RjusUtranaya to dareke dareka jIvamAM judI judI hiMsA mAne che. dA.ta. 5 abaja pRthvI jIvo mare, to RjusUtra 5 abaja hiMsA gaNe zabdanaya, samabhirUDhanaya ane evaMbhUta naya to AtmAne ja ahiMsA ane AtmAne ja hiMsA rUpa mAne che. A traNanayanA abhiprAyathI ja A gAthAmAM kahe che ke AtmA ja hiMsA che. A nizcayanayano abhiprAya che. prazna : AtmA pote ja ahiMsA ke hiMsA rUpa zI rIte bane ? uttara : je apramatta jIva hoya te ahiMsaka ane je pramatta hoya te ja hiMsaka, tethI "AtmA ja ahiMsA ane AtmA ja hiMsA' e paramArtha che. vRtti : idAnIM prakArAntareNa tathAvidhapariNAmavizeSAd hiMsAvizeSaM darzayannAha - jo ya ogaM juMja hiMsatthaM jo ya annabhAveNaM / amaNo u jo pauMjai ittha viseso mahaM vutto // 757 // oni : hiMsatthaM juMjaMto sumahaM doso anaMtaraM iyaro / amaNo ya appadoso joganimittaM ca vinneo // 758 // ( mama ttha NaM bha ma Na ga o || 839 // Page #849 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha-tyu niryukti bhAga-2 // 840 // ratto vA duTTo vA mUDho vA jaM pauMjai paogaM / hiMsAvi tattha jAyai tamhA so hiMsao hoi // 759 // na ya hiMsAmitteNaM sAvajjeNAvi hiMsao hoi / - suddhassa u saMpattI aphalA bhaNiyA jiNavarehiM // 760 // yazca jIvaprayogaM manovAkkAyakarmabhihi~sArthaM yunakti-prayukte yazcAnyabhAvena, etaduktaM bhavati-lakSyavedhanArthaM kANDaM kSiptaM yAvatA'nyasya mRgAderlagnaM, tatazcAnyabhAvena yaH prayogaM prayukte tasyAnantaroktena puruSavizeSeNa saha mahAn vishessH| tathA 'amanaskazca' manorahitaH-saMmUrcchaja ityarthaH, sa ca yaM prayogaM-kAyAdikaM prayukte, atra vizeSo mahAnuktaH, etaduktaM bha bhavati-yo jIvo manovAkkAyaihi~sArthaM prayogaM prayukte tasya mahAn karmabandho bhavati, yazcAnyabhAvena prayukte tasyAlpataraH karmabandhaH yazcAmanaskaH prayogaM prayukte tasyAlpatamaH karmabandhaH, tatazcAtra vizeSo mahAn dRSTa iti / etadeva vyAkhyAnayannAha-hiMsArthaM prayogaM prayuJjataH sumahAn doSo bhavati, itarazca yo'nyabhAvena prayukte, tasya mandataro doSo bhavatyalpatara ityarthaH, tathA 'amanaskazca' saMmUrcchanajaH prayogaM prayuJjan alpatamadoSo bhavati / ato 'yoganimittaM' yogakAraNikaH karmabandho vijJeya iti / kiJca-'raktaH' AhArAdyarthaM siMhAdiH, 'dviSTaH' sarpAdiH, 'mUDhaH' vaidikAdiH, sa vI Page #850 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 'E | 841 | = = evaMvidho rakto vA dviSTo vA mUDho vA yaM 'prayoga' kAyAdikaM prayukte tatra hiMsA'pi jAyate, apizabdAdanRtAdi copajAyate, athavA hiMsA'pyevaM raktAdibhAvenopajAyate na tu hiMsAmAtreNeti vakSyati, tasmAtsa hiMsako bhavati yo raktAdibhAvayukta iti, na ca hiMsayaiva hiMsako bhavati, tathA cAha - na ca hiMsAmAtreNa sAvadyenApi hiMsako bhavati, kuta: ?, zuddhasya puruSasya karmasaMprAptiraphalA bhaNitA jinavariti / w candra. : have bIjA prakAre tevA prakAranA vizeSapariNAmathI hiMsA paNa vizeSa thAya che te vastu dekhADatA kahe che ke - oghaniryukti-757: TIkArtha : je jIva mana-vacana-kAyAnA yogone hiMsA karavA mATe ja joDe che, ane je bIjo jIva ja | hiMsA mATe nahi, paNa bIjI bhAvathI joDe che... Azaya e che ke bANAvalIe lakSyane vIMdhavA mATe bANa pheMkyuM, paNa (acAnaka 'vacce haraNa AvI jatA) anya haraNAdine vAgyuM. Ama je hiMsA sivAyanA bhAvathI potAnA kAyAdiyogone joDe che. (hiMsAnA bhAvathI nahi) to A puruSano upara kahelA (= hiMsA mATe ja prayoga karanAra) puruSanI sAthe ghaNo moTo taphAvata o che. tathA je saMmUciThThama che. te je kAyAdi yogane kare che, emAM paNa ghaNo moTo taphAvata kahevAyelo che. Azaya e che ke - je jIva mana-vacana-kAyAno hiMsAne mATe yoga kare tene moTo karmabaMdha thAya. je jIva mana-vacana-kAyAno bIjA ja bhAvathI yoga kare tene (hiMsA thAya to paNa) ocho karmabaMdha thAya. = = ht 841. Page #851 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane je jIva mana vinAno ja che. e je prayoga kare temAM tene ghaNo ocho karmabaMdha thAya. zrI oghaniryukti | Ama A viSayamAM ghaNo moTo bheda che. bhAga-2 AnuM ja vyAkhyAna karatA kahe che ke - oghaniryukti-758 : TIkArtha hiMsAne mATe prayoga karanArAne = pravRtti karanArAne ghaNo moTo doSa thAya. jayAre je bIjo puruSa bIjA ja bhAvathI prayoga kare tene (hiMsA thAya to paNa) alpatara karmabaMdha thAya. tathA saMmUcchima jIva prayoga kare, ja to te hiMsA thAya to paNa ghaNA vadhu ochAdoSavALo thAya. saMmUchimane mana na hovA chatAM karmabaMdha thAya che, tethI te karmabaMdha enA yoganA kAraNe thayelo jANavo. oghaniyukti-759: TIkArya : AhArAdi mATe rAgI thayelo siMhAdi, SavALo sarpAdi ke ajJAnathI bharelo vaidikAdi NI i (yajJAdi karanAra) je kAyAdi yoga kare che, tyAM hiMsA paNa thAya che. hiMsA mAM rahelA pa zabdathI samajI levuM ke tyAM ja mRSAvAdAdi paNa thAya che. athavA to AgaLa A pramANe kaheze ke A rIte rAgAdi bhAvathI paNa hiMsA thaI zake che mAtra jIva maravA rUpa hiMsAthI 1 ja hiMsA na thAya. Ama A rIte mafpa zabda joDavo. eTale te ja hiMsaka bane je rAgAdibhAvavALo hoya. mAtra hiMsA vaDe ja hiMsaka na bane. A ja vAta kare che ke - Tu 842 . Page #852 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BER // 843 // ozaniyukti - 760H TIkArtha : sAvadya evI paNa hiMsAmAtrathI jIva hiMsaka banato nathI. kemake zuddha puruSane e mAtra zrImodha-tyu niryukti bAhya hiMsAmAM je karmabaMdha thAya che, te taddana niSphaLa che, ema jinavaroe kahyuM che. bhAga-2 vRtti : kiJca - __ o.ni. : jA jayamANassa bhave virAhaNA suttavihisamaggassa / sA hoi nijjaraphalA ajjhatthavisohijuttassa // 761 // paramarahassamisINaM samattagaNipiDagajharitasArANaM / pariNAmiyaM pamANaM nicchayamavalaMbamANANaM // 762 // nicchayamavalaMbaMtA nicchayao nicchayaM ayANaMtA / nAsaMti caraNakaraNaM bAhirakaraNAlasA kei // 763 // . yA virAdhanA yatamAnasya bhavet, kiMviziSTasya sataH ? - sUtravidhinA samagrasya-yuktasya gItArthasyetyarthaH, tasyaivaMvidhasya yA bhavati virAdhanA sA nirjarAphalA bhavati, etaduktaM bhavati-ekasmin samaye baddhaM karmAnyasmin samaye rakSapayatIti, kiMviziSTasya ? - 'adhyAtmavizodhiyuktasya' vizuddhabhAvasyetyarthaH / kiJca-paramaM-pradhAnamidaM rahasya-tattvaM, Page #853 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 niryukti | zrI bhodha-tyu keSAm ? - 'RSINAM' suvihitAnAM, kiMviziSTAnAM ?-samagraM ca tad gaNipiTagaM ca samagragaNipiTakaM tasya kSarita: paThitaHsAra:-prAdhAnyaM yaiste samagragaNipiTakakSaritasArAsteSAmidaM rahasya, yaduta 'pAriNAmikaM pramANaM' pariNAme bhavaM bhAga-2 pAriNAmikaM , zuddho'zuddhazca cittapariNAma ityarthaH, kiMviziSTAnAM satAM pAriNAmikaM pramANaM ? nizcayanayamavalambamAnAnAM, yataH zabdAdinizcayanayAnAmidameva darzanaM, yaduta-pAriNAmikamicchantIti / Aha-yadyayaM // 844 // ma nizcayastato'yamevAlambyatAM kimanyeneti ?, ucyate - nizcayamavalambamAnAH puruSA 'nizcayataH' paramArthato nizcayamajAnAnAH santo nAzayanti caraNakaraNaM, kathaM ?-'bAhyakaraNAlasAH' bAhya-vaiyAvRttyAdi karaNaM tatra alasAHprayatnarahitAH santazcaraNakaraNaM nAzayanti, kecididaM cAGgIkurvanti yaduta parizuddhapariNAma eva pradhAno natu bAhyakriyA, etacca nAGgIkarttavyaM, yataH pariNAma eva bAhyakriyArahitaH zuddho na bhavatIti, tatazca nizcayavyavahAramatamubhayarUpamevAGgIkartavyamiti / uktamupadhidvAram, yandra. : vaNI - oghaniyukti-761 : TIkArya : yatanA karanArA, sUtravidhithI saMpUrNa eTale ke gItArtha evA sAdhunI je virAdhanA hoya che te virAdhanA to nirjarArUpI phala ApanArI bane. Azaya e ke eka samayamAM baMdhAyelA te karmane te jIva bIjA samaye khapAvI nANe. EL TO HE 1 // 844 // Page #854 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna : kevA prakAranA vizeSaNavALA sAdhu mATe A saMbhavita bane ? zrI ogha-. niryukti uttara : je sAdhu vizuddhabhAvavALo hoya tene mATe A vAta samajavI. bhAga-2 vaLI - oghaniryukti-762 : TIkArtha : suMdara anuSThAnavALA ane AkhIya dvAdazAMgInA sArane = pradhAnatAne pAmI cUkelA = // 845 0 5 munionuM A pradhAna rahasya che ke pariNatimAM thayela vastu eTale ke pAriNAmika vastu eTale ke zuddha ane azuddha evo - cittapariNAma ja pramANabhUta che. prazna : kevA prakAranA te sAdhuonuM A pariNAmika pramANa hovA rUpa rahasya che ? uttara : nizcayanayanuM AlaMbana karanArA evA te sAdhuonuM A rahasya jANavuM, kemake zabdAdi traNa nizcayanayono A '/ ja abhiprAya che ke te darzano pAriNAmikane ja icche che. prazna : jo A nizcaya = paramArtha hoya, to pachI Ane ja pakaDI rAkhIe ne? bIjA vyavahArAdi vaDe zuM kAma che ? kI oghaniryukti-763: TIkArthaH uttara : nizcayanuM A rIte AlaMbana lenArA puruSo paramArthathI nizcayane jANatA ja nathI ane tethI teo cAritrano vinAza karanArA bane che. prazna : teo cAritravinAzaka zI rIte bane ? 'I 845 | uttara : teo nizcayanuM AlaMbana laIne vaiyAvaccAdi kAryomAM prayatna vinAnA bane che, ane e rIte cAritrano nAza Page #855 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha-tyu niyukti NaM bhAga-2 karanArA bane che. keTalAko A pramANe mAne che ke "parizuddha pariNAma e ja pradhAna che. bAhya kriyA nahi paNa A svIkAravA jevuM nathI, kemake bAhyakriyA vinAno pariNAma zuddha hoI ja na zake. tethI nizcaya ane vyavahAra beyano mata ekarUpe svIkAravA yogya che. upAdhidvAra kahevAI gayuM. // 846 // mA vRtti : idAnImAyatanadvAravyAcikhyAsayA saMbandhaM pratipAdayannAha - o.ni. : evamiNaM uvagaraNaM dhAremANo vihIsuparisuddhaM / havati guNANAyataNaM avihi asuddhe aNAyayaNaM // 764 // 'evam' uktanyAyena upakaraNaM dhArayan vidhinA 'parizuddhaM' sarvadoSavarjitaM, kiM bhavati ?-guNAnAmAyatanaM-sthAnaM bhavati / atha pUrvoktaviparItaM kriyate yadutAvidhinA dhArayati avizuddhaM ca tadupakaraNaM, tato'vidhinA'zuddhaM dhriyamANaM tadevopakaraNam 'anAyatanam' asthAnaM bhavatIti / | candra, : have mULa cothA AyatanadvAranuM vyAkhyAna karavAnI icchAthI tenI sAthe pUrvanA upadhi dvArano saMbaMdha darzAvatA che 846 // Page #856 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oghaniryukti - 764: TIkArtha: A pramANe upara kahelA nyAya pramANe vidhipUrvaka tamAma doSa rahita upakaraNane dhAraNa zrI ogha-yu. niryukti, karato sAdhu guNonuM sthAna bane che. have jo pUrve kahyA karatA viparIta karAya eTale ke avidhithI upakaraNa dhAraNa kare ke pachI CIii azuddha upakaraNa dhAraNa kare to e rIte avidhithI azuddha dhAraNa karAtuM upakaraNa pote ja anAyatana = guNonuM asthAna banI bhAga-2 rahe, arthAt tyAM guNono nivAsa na thAya. 847l | vRtti : idAnImanAyatanasyaiva paryAyazabdAn pratipAdayannAha - o.ni. : sAvajjamaNAyataNaM asohiThANaM kasIlasaMsaggI / egaTThA hoMti padA ete vivarIya AyayaNA // 765 // sAvadyamanAyatanamazodhisthAnaM kusIlasaMsaggI, etAnyekArthikAni padAni bhavanti, etAnyeva ca viparItAni Ayatane bhavanti, katham ?-asAvadyamAyatanaM zodhisthAnaM susIlasaMsaggIti / candra. : have anAyatananA ja paryAyavAcI zabdonuM pratipAdana karatA kahe che ke - oghaniryukti-765 : TIkArtha : sAvadya, anAyatana, azodhisthAna, kuzalasaMsarga.... A badhA samAnArthI zabdo che. vIA ja zabdo jo viparIta = virodhI karIe to e AyatananA samAnArthI bane. - e * : E Gii 847ll. Page #857 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 // 848 // ma prazna : the. zaha) 3vIrIta bane? uttara : asAvadha + Ayatana + zodhisthAna + suzIlasaMsarga vRtti : atra cAnAyatanaM varjayitvA''yatanaM gaveSaNIyam ?, etadevAha - o.ni. : vajjettu aNAyataNaM AyataNagavesaNaM sayA kujjA / taM tu puNa aNAyayaNaM nAyavvaM davvabhAveNaM // 766 // davve ruddAigharA aNAyataNaM bhAvao duvihameva / loiyaloguttariyaM tahiyaM puNa loiyaM iNamo // 767 // khariyA tirikkhajoNI tAlayara samaNa mAhaNa susANe / vagguriya vAha gummiya hariesa puliMda macchaMdhA // 768 // khaNamavi na khamaM gaMtuM aNAyataNasevaNA suvihiyANaM / jaMgaMdha hoi vaNaM taMgaMdhaM mAruo vAi // 769 // 1 // 848 // Page #858 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha-tyu niryukti bhAga-2 // 848 // je anne evamAdI logaMmi duguMchiyA garahiyA ya / samaNANa va samaNINa va na kappaI tArise vAso // 770 // aha louttariyaM puNa aNAyataNaM bhAvato muNeyavvaM / je saMjamajogANaM kareMti hANi samatthAvi // 771 // aMbassa ya niMbassa ya duNhaMpi samAgayAiM mUlAI / saMsaggIe viNaTTho aMbo niMbattaNaM patto // 772 // suciraMpi acchamANo nalathaMbo acchuvADamajhami / kIsa na jAyai mahuro jai saMsaggI pamANaM te ? // 773 // suciraMpi acchamANo verulio kAyamaNiyaomIse / na uvei kAyabhAvaM pAhannaguNeNa niyaeNa // 774 // F // 849 // Page #859 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodha-tyu niyukti | bhAga-2 // 850 // mA bhAvugaabhAvugANi ya loe duvihAI huMti davvAiM / verulio tattha maNI abhAvugo annadavveNaM // 775 // UNagasayabhAgeNaM biMbAiM pariNamaMti tabbhAvaM / lavaNAgarAisu jahA vajjeha kusIlasaMsaggI // 776 // varjayitvA'nAyatanamAyatanasya gaveSaNaM 'sadA' sarvakAlaM kuryAt, tatpunaranAyatanaM dravyato bhAvatazca jJeyam / tatra dravyAnAyatanaM pratipAdayannAha - 'dravye' dravyaviSayamanAyatanaM rudrAdInAM gRham / idAnIM bhAvato'nAyatanamucyate, tatra bhAvato dvividhameva-laukikaM lokottaraM ca, tatrApi laukikamanAyatanamidaM varttate - 'kharie 'tti vyakSarikA yatrAste tadanAyatanaM, tathA tiryagyonayazca yatra tadapyanAyatanaM, tAlAyarA-cAraNAste yatra tadanAyatanaM, zramaNA:-zAkyAdayaste yatra, tathA brAhmaNA yatra tadanAyatanaM, zmazAnaM cAnAyatanaM, tathA vAgurikA-vyAdhA gulmikA-gottipAlA hariesA pulindA matsyabandhAzca yatra tadanAyatanamiti, eteSu cAnAyataneSu kSaNamapi na gantavyam, tathA cAha-kSaNamapi na 'kSaNaM' yogyamanAyatanaM gantuM, tathA sevanA cAnAyatanasya suvihitAnAM kartuM 'na kSama' na yuktaM, yato'yaM doSo bhavati-'jaMgaMdhaM hoi vaNaM taMgadhaM mAruo vAti 'tti // 850 // Page #860 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyukti : zrI modha-ndhu sugamam / - ye'nye evamAdayo loke jugupsitA garhitAzca vyakSarikAdyanAyatanavizeSAstatra zramaNAnAM zramaNInAM vA na kalpate bhAga-2 | tAdRze vAsa iti / uktaM laukikaM bhAvAnAyatanam, idAnIM lokottaraM bhAvAnAyatanaM pratipAdayannAha - atha lokottaraM punaranAyatanaM bhAvata idaM jJAtavyaM, 10'ye pravrajitAH // 851 // ma saMyamayogAnAM karvanti hAni samarthA api santastallokottaramanAyatanam / taizcaivaMvidhaiH saMsargI na karttavyA, yata Aha-aMbe'tyAdi sugamA / / . para Aha-'suira' mityAdi sugamA // tathA para evAha-suira' mityAdi sugamA / AcArya Aha-dravyANi dvividhAni bhavanti-bhAvukAni abhAvukAni ca, tatrAmravRkSo bhAvuko varttate nalastambazcAbhAvukaH, tatazcAbhAvukamaGgIkRtyaitad draSTavyamiti, yAni punarbhAvukAni dravyANi teSAM nyUno yaH zatatamo bhAgaH sa yadi lavaNAdinA vyApyate tatastadravyaM carmAdi lavaNabhAvena pariNamati / etadevAha-nyUnazcAsau zatatamabhAgazca nyUnazatatamabhAgastena nyUnazatatamabhAgena lavaNAdivyAptena "bimbAni' carmakASThAdIni tAni lavaNena-nyUnazatatamabhAgaspRSTena 'tadbhAvaM' lavaNabhAvaM pariNamanti lavaNAkarAdiSu yathA, FOR // 851 // Page #861 -------------------------------------------------------------------------- ________________ etaduktaM bhavati-kASThAdibimbasya zatatamo yo vibhAgo'sAvapi nyUnaH sa evaMvidho lavaNAkarAdiSu yadi sparza prApnoti zrI odha-, niryukti tatastatkASThaM sarvaM lavaNarUpaM bhavati, tasmAtstokA'pi kuzIlasaMsargirbahumapi sAdhusaGghAtaM dUSayati yasmAttadvarjayet bhAga-2 kuzIlasaMsargamiti / candra. : ahIM anAyatanane choDIne AyatananI gaveSaNA-tapAsa karavAnI che. | 852 / 5 e ja kahe che ke - oghaniryukti-76 6 : TIkartha : anAyatanane choDIne sarvakALa mATe AyatananI tapAsa karavI. te vaLI anAyatana ja dravyathI ane bhAvathI ema be prakAre jANavuM. temAM dravyAnAyatananuM nirUpaNa karatA kahe che ke - oghaniryukti-767 : TIkArya : dravyanI apekSAe anAyatana to rudra vagerenuM ghara che. have bhAvathI anAyatana kahevAya nI che temAM bhAvathI be prakAre anAyatana che. laukika ane lokottara. temAM paNa laukika anAyatana A che ke dAsI jayAM rahetI hoya te anAyatana kahevAya. (dAsI eTale lagabhaga gulAma ! ane enA upara mAlikano ja badho haka hovAthI mAlika eno game te prakAre upayoga karato ja rahe. ane mATe tenAmAM saMskAra khoTA hoya ja.). oghaniryukti-768: tathA jyAM tiryaMco hoya te paNa anAyatana. = = = '# F = 852 || Page #862 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niryukti oil. " P = = = jayAM cAraNo hoya te paNa anAyatana. zrI odha zAkyAdi zramaNo jayAM hoya te paNa anAyatana. jyAM brAhmaNo hoya te paNa anAyatana. bhAga-2 mazAna paNa anAyatana che. 853 .' ema zikArIo, jelanA koTavALo, caMDALo, bhIlo, mAchImAro jayAM hoya te badhA ja laukika anAyatana che. A badhA anAmatanomAM eka kSaNa mATe paNa na javuM. e ja vAta kare che ke - oghaniryukti-769 : TIkArtha : eka kSaNa mATe paNa anAyatanamAM javuM ane anAyatanane sevavuM e suvihita zramaNo ja ja mATe yogya nathI. kemake emAM A doSa thAya ke vana je gaMdhavALuM hoya, temAM vAto pavana paNa e ja gaMdhavALo thAya. (arthAta kharAba sthAnamAM rahelA sAdhumAM paNa kharAba ja saMskAra pragaTe.) oghaniyukti - 770: TIkArtha : je bIjA paNa AvA prakAranA loko che ke je ziSyalokamAM juguNita che gahita che, 5 dA.ta. dAsI vagere vizeSa anAyatano....tyAM tevA prakAranA sthAnamAM sAdhuone ke sAdhvIone vAsa karavo na kalpa. laukika bhAva-anAyatane kahyuM. have lokottara bhAva-anAyatananuM pratipAdana karatA kahe che ke - Tu 853 II = Page #863 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI otha-, oghaniryukti-771 : TIkArtha : bhAvathI lokottara anAyatana A jANavuM ke jeo dIkSA lIdhA bAda samartha hovA chatAM paNa saMyamayogonI hAni kare, teo lokottara anAyatana che. AvA prakAranA sAdhuo sAthe saMsarga = saMparka na karavo. niyukti na kemake - bhAga-2 || 854 | oghaniryukti - 772 : TIkArtha : AMbo ane lImaDo e be yanA mULIyA bhegA thayA. A saMparkanA kAraNe AMbo ja vinAza pAmyo ane kaDavAza pAmyo = lImaDApaNAne pAmyo. oghaniryukti-773: TIkArtha : prazna : jo tamArA manamAM saMsarga pramANabhUta hoya to kaho to kharA ke vAMsaDAno staMbha ghaNo lAMbo kALa zeraDInA vADanI vacce rahevA chatAM zA mATe mITho thato nathI ? || oghaniryukti-774: TIkArtha : lAMbA kALa sudhI vaiDaryaratna kAcamaNinI sAthe rahevA chatAM paNa potAnI pradhAnatA rUpa ja " guNa vaDe e kAcapaNAne pAmato nathI. oghaniryukti-775 : TIkArtha: uttara : dravyo be prakAranA che. bhAvuka ane abhAvuka. temAM AMbo bhAvuka che. nalataMba abhAvuka che ane eTale tamArI badhI vAto abhAvukane AzrayIne jANavI. je vaLI bhAvaka dravyo che, teono nAno cheka somo bhAga hoya, to paNa e jo mIThA vaDe vyApI jAya, to te dravya AkhA carmane lavaNa rUpe pariNAvI de. A ja vAta kare che ke - Page #864 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha-thI. niryukti , bhAga-2 ja | 855 # oghaniryukti-776 : TIkArtha : nyUna evo je 100mo bhAga, te lavaNAdithI vyApta bane to te carma-lAkaDA vagere dravyo nyUna 100mAM bhAgane lAgelA lavaNa vaDe paNa lavaNa rUpe pariName che. dA.ta. samudrAdimAM paDatA dravyo. kahevAno bhAva e che ke lAkaDA vagerenA biMbano je 100mo bhAga hoya, e paNa nAno levo. te jo samudrAdimAM sparza pAme, to pachI te AkhuM lAkaDuM mIThArUpa bane. tethI thoDI paNa kusIlasaMsargI ghaNA sAdhu samudAyane bagADI nAMkhe. mATe ja kuzIlasaMsargane choDI devo. vRtti : tathA - o.ni. : jIvo aNAinihaNao tabbhAvaNabhAvio ya saMsAre / khippaM so bhAvijjai melaNadosANubhAveNaM // 777 // jaha nAma mahurasalilaM sAgarasalilaM kameNa saMpattaM / pAvai loNiyabhAvaM melaNadosANubhAveNaM // 778 // evaM khu sIlamaMto asIlamaMtehi melio saMto / pAvai guNaparihANI melaNadosANubhAveNaM // 779 // ka = = # = de 855 | Page #865 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ogha niryukti bhAga-2 'ma ri ma || 856 || ma Na sugamAH // yasmAdevaM tasmAt, candra. : oghaniryukti-777 : TIkArtha : sugama che. (jIva anAdi anaMta che. ane saMsAramAM te te bhAvothI bhAvita thayelo che. tethI te saMsargadoSanA prabhAvathI jaldI bhAvita thaI jAya che.) oghaniryukti-778 : TIkArtha : sugama che. (jema mIThuM pANI kramazaH sAgaranA pANIne pAmeluM chatuM saMsargadoSanA prabhAvathI khArAza pAme che.) oghaniryukti-779 : TIkArtha : sugama che. (ema zIlavAna sAdhu azIlavALAonI sAthe maLIne saMsargadoSanA prabhAvathI guNanI hAni pAme che.) oni : NANassa daMsaNassa ya caraNassa ya jattha hoi uvaghAto / vajjejja'vajjabhIrU aNAyayaNavajjao khippaM // 780 // jJAnasya darzanasya cAritrasya ca 'yatra' anAyatane bhavatyupaghAtastadvarjayedavadyabhIruH - sAdhuH, kiMviziSTaH ? - anAyatanaM varjayatIti anAyatanavarjakaH, sa evaMvidhaH kSipramanAyatanamupaghAta iti matvA varjayediti / candra. : je kAraNathI A hakIkata che. te kAraNathI - mo ttha ' sa Na spa || 856 || Page #866 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriimodhniryukti bhAga-2 // 857 // ma EFFE EEFORT oghaniryukti-780H TIkArtha : jJAna, darzana ane cAritrano jayAM upaghAta thAya te sthAnane anAyatanavarjaka, pApabhIru sAdhu jhaDapathI choDI de. vRtti : idAnIM vizeSato'nAyatanaM pradarzayannAha - o.ni. : jattha sAhammiyA bahave, bhinnacittA aNAriyA / mUlaguNapaDisevI, aNAyataNaM taM viyANAhi // 781 // jattha sAhammiyA bahave, bhinnacittA aNAriyA / uttaraguNapaDisevI, aNAyataNaM taM viyANAhi // 782 // jattha sAhammiyA bahave, bhinnacittA aNAriyA / liMgavesapaDisevI, aNAyataNaM taM viyANAhi // 783 // sugamA, navaraM-mUlaguNAH prANAtipAtAdayastAn pratisevanta iti mUlaguNapratisevinaste yatra nivasanti tadanAyatanamiti / sugamA, navaram - uttaraguNA: 'piNDassa jA visohI' ityAdi, tatpratisevino ye / sugamA, navaraM BEF vaa||857|| Page #867 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = zrI oghaniryukti bhAga-2 '# | 858 I F = = liGgaveSamAtreNa praticchannA bAhyato'bhyantarataH punarmUlaguNapratisevina uttaraguNapratisevinazca te yatra tadanAyatanamiti / uktaM lokottarabhAvAnAyatanaM, tatpratipAdanAccoktamanAyatanasvarUpam, candra. : have vizeSathI anAyatanane dekhADatA kahe che ke - * oghaniryukti-781 : TIkArtha sugama che. (jayAM ghaNA sAdhuo bhinna cittavALA=saMyamathI bhraSTa hoya, anArya hoya, F w mUlaguNanA doSo sevanArA hoya te anAyatana jANo.) mAtra mUlaguNa eTale prANAtipAtAdi. tene je seve te # mUlaguNapratisavI teo jayAM rahe, te anAyatana jANavuM. oghaniryukti-782 : TIkArtha : sugama che. (jayAM ghaNA sAdharmiko = sAdhuo bhinna cittavALA, anArya ane | uttaraguNanA doSo sevanArA hoya te anAyatana jANo) mAtra uttaraguNo eTale piMDavizuddhi vagere guNo. tenA je pratisavI hoya. te anAyatana che. oghaniryukti-083 : TIkArtha : sugama che. (jayAM ghaNA sAdharmiko bhinnacittavALA, anArya, sAdhuliMga-veSathI DhaMkAyelA mAtra che. te anAyatana jANo.) mAtra liMgasogho ane veSa mAtrathI je DhaMkAyelo che. Ama bahArathI sAdhu che, jyAre aMdarathI to mUlaguNanA ane uttaraguNanA paNa doSa sevanArA che. evA sAdhuo jyAM hoya, te anAyatana kahevAya. lokottara bhAva-anAyatana kahevAI gayuM. tenA pratipAdana dvArA anAyatananuM svarUpa paNa kahevAI gayuM. = = 58. Page #868 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriimodhniryukti bhAga-2 // 858 // ma vRtti : idAnImAyatanapratipAdanAyAha - o.ni. : AyayaNaMpi ya duvihaM davve bhAve ya hoi nAyavvaM / davvaMmi jiNagharAI bhAvaMmi ya hoi tivihaM tu // 784 // jattha sAhammiyA bahave, sIlamaMtA bahussuyA / carittAyArasaMpannA, AyayaNaM taM viyANAhi // 785 // Ayatanamapi dvividhaM-dravyaviSaye bhAvaviSaye ca bhavati, tatra dravye jinagRhAdi, bhAve bhavati trividhaM jJAnadarzanacAritrarUpamAyatanamiti / 'jatthe 'tyAdi sugamA / yandra. : have. pAyatananu pratipAna 32vA mATe che - modhaniyuti - 784 : TArtha : Ayatana 5 / prA2 cha. dravyasaMghamA bhane bhAvasaMmai.... tebhA dravyaviSayamA nahi Ayatana cha. nyAre bhAvamazAna, zana bhane yAritra... mema ! prAnu mAyatana che. oghaniryukti - 785: TIkArtha: jayAM ghaNA zIlavAna, bahuzruta, cAritrAcAra saMpanna sAdhuo hoya te Ayatana jANA. PRESEFA ma // 859 // Page #869 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImA-tyu niryukti bhAga-2 // 860 // o.ni. : suMdarajaNasaMsaggI sIladaridaMpi kuNai sIlahUM / jaha merugirIjAyaM taNaMpi kaNagattaNamuvei // 786 // sugamA / uktamAyatanadvAram, candra. : sugama che. (suMdarajanano saMparka zIlathI garIba AtmAne paNa zIlathI samRddha banAvI de che. jema merugiri para utpanna thayela taNakhaluM paNa suvarNapaNAne pAme che.) AyatanadvAra kahevAI gayuM. vRtti : idAnIM pratisevanAdvArakhyAcikhyAsayA sambandhapratipAdanAyAha - o.ni. : evaM khalu AyayaNaM nisevamANassa hujja sAhussa / kaMTagapahe va chalaNA rAgaddose samAsajja // 787 // dAraM / 'evam' uktena nyAyena AyatanaM sevamAnasyApi sAdhorbhavet kaNTakapatha iva chalanA, kimAsAdya ?, ata Aha- rAgadveSau samAzritya / / candra. : have pratisevanAdvAranuM vyAkhyAna karavAnI icchAthI Ayatana ane pratisevanA dvAra vacce saMbaMdhanuM pratipAdana // 8 // Page #870 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LEEEEP 12vA mATe chazrI sodha-tyu niyukti oghaniryukti-787 : TIkArtha : uparokta nyAyathI AyatananuM sevana karanArA evA paNa sAdhune kyAreka chalanA thAya NaM = hoSa vAge. bha TAnA bhArgasanA thAya, tema.. bhAga-2 prazna : zene kAraNe e chalanA thAya ? // 861 // uttara : rAga ane dveSane kAraNe e chalanA thAya. vRtti : sA ca rAgadveSAbhyAM pratisevanA dvividhA bhavati, etadevAha - o.ni. : paDisevaNA ya duvihA mUlaguNe ceva uttaraguNe ya / mUlaguNe chaTThANA uttaraguNe hoi tigamAI // 788 // pratisevanA'pi dvividhA-mUlaguNe uttaraguNe ca, tatra mUlaguNaviSaye pratisevanA 'SaTsthAnA' prANAtipAtAdilakSaNA vakSyati ca, uttaraguNaviSayA ca pratisevanA bhavati trikAdikA, taccedaM trikam-udgama utpAdanA eSaNA ca, etadeva trikamAdiryasyA uttaraguNapratisevanAyAH sA tathAvidhA, AdigrahaNAtsamitayo bhAvanA tapo dvividhamityevamAdIni gRhynte| yandra. : rAgadveSa pa3 se sanAle 2nI cha. me 44 cha - EES W Eli. // 861 // Page #871 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo oghaniryukti-788 : TIkArtha : pratisevanA paNa be prakAre che : (1) mUlaguNamAM (2) uttara guNamAM. temAM mUlaguNaviSayamAM pratisevanA prANAtipAtAdi rUpa cha prakAranI che ane AgaLa kaheze. uttaraguNa saMbaMdhI pratisevanA traNa vagere prakAranI che. sa te trika A che. (1) udgama (2) utpAdana (3) eSaNA. A trika e ja je uttaraguNa pratisevanAnI Adi che, te // 862 // maiM uttaraguNapratisevanA triAi kahevAya. emAM Avi zabdathI samitio, bhAvanA, be prakArano tapa vagere levAya. sa zrI ogha niryukti bhAga-2 Na mA vRtti : idAnIM mUlaguNAn vyAkhyAnayannAha - oni : candra. : have mUlaguNonuM vyAkhyAna karatA kahe che. oghaniryukti-789 : TIkArtha : hiMsA, asatya, corI,maithuna, parigraha ane rAtribhojana e cha sthAnovALI mUlaguNa Na ssa NaM hiMsAliyacorikke mehunnapariggahe ya nisibhatte / iya chaTTANA mUle uggamadosA ya iyaraMmi // 789 // va hiMsA'lIkaM cauryaM maithunaM parigrahaH tathA nizibhaktaM ceti, evaM SaTsthAnA mUlaguNapratisevanA draSTavyA, udgamadoSAdikA o cetarA uttaraguNapratisevanA draSTavyA AdigrahaNAdutpAdanaiSaNAdayaH parigRhyante / bha ssa | || 862 // Page #872 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na mo zrI jodha- tthu niryukti lAga-2 // 863 // ma ma pratisevanA jANavI. udgamadoSAdi saMbaMdhI pratisevanA e uttaraguNa pratisevanA jANavI. Avi zabdathI utpAdanaiSaNA vagere sevAnA che. paDisevaNA mailaNA bhaMgo ya virAhaNA ya khalaNA ya / uvaghAo ya asohI sabalIkaraNaM ca egaTThA // 790 // pratisevaNA mailA bhaGgo virAdhanA khalanA upaghAtaH azodhiH zabalIkaraNaM cetyekArthikAH zabdA iti / uktaM bha pratisevanAdvAram, sma vRtti : idAnIM pratisevanAyA eva ekArthikAni pratipAdanAyAha - o.ni. : candra. H have pratisevanA zabdanA ja samAnArthI zabdonuM pratipAdana karavA mATe kahe che jodhaniyukti-180 : TIDaartha : pratisevanA, malinatA, bhaMga, virAdhanA, spalanA, upaghAta, azodhi, zajalI 2e jA samAnArthI zabdo che. pratisevanAdvAra kahevAI gayuM. ssa NaM ssa // 863 // Page #873 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modhniryukti bhAga-2 vRtti : idAnImAlocanAdvArasaMbandhapratipAdanAyAha - o.ni. : chaTThANA tigaThANA egatare dosu vAvi chalieNaM / kAyavvA u visohI suddhA dukkhakkhayaTThAe // 791 // 'SaTsthAne' prANAtipAtAdike udgamAdike ca trike, anayorekatare dvayorvA 'chalitena' skhalitena satA sAdhunA Na karttavyA vizuddhiH, kiMviziSTA ? - 'zuddhA' niSkalaGkA duHkhakSayArthaM karttavyeti / // 864 // mA PER BREEDS candra. : have AlocanAdvArano pratisevanA dvAra sAtheno saMbaMdha batAvavA mATe kahe che ke - modhaniyuti - 781:2Irtha : pratipAtAha 7 sthAnomA, maahie| sthAnomA.... 2 // cha bhane trA bemAMthI koIpaNa ekamAM ke be yamAM alanA pAmelA sAdhue duHkhanA kSayane mATe niSkalaMka vizuddhi karavI joIe. vRtti : sA ca vizuddhirAlocanApUrvikA bhavatItikRtvA''locanAM pratipAdayannAha - o.ni. : AloyaNA u duvihA mUlaguNe ceva uttaraguNe ya / ekkekkA caukannA duvagga siddhAvasANA ya // 792 // 864 // Page #874 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AlocanA ca dvividhA-mUlaguNAlocanA uttaraguNAlocanA ceti, sA dvividhA'pyekaikA-mUlaguNAlocanA zrI modha-tyu uttaraguNAlocanA ca catuSkarNA bhavati 'duvagga'tti dvayorapi sAdhusAdhvIvargayorekaikasya catuSkarNA bhavati, eka AcAryoM niryukti bhAga-2 | dvitIyazcAlocakaH sAdhuH evaM sAdhuvarge catuSkarNA bhavati, sAdhvIvarge'pi catuSkarNA bhavati, ekA pravartinI dvitIyA tasyA eva yA Alocayati sAdhvI, evaM sAdhuvarge sAdhvIvarge ca catuSkarNA bhavati, athavA ekaikA mUlaguNe uttaraguNe // 85 // ma ca catuSkarNA dvayozca sAdhusAdhvIvargayormilitayoraSTakarNA bhavati, katham ?, 102AcArya AtmadvitIyaH pravartinI cAtmadvitIyA Alocayati yadA tadA'STakarNA bhavati, sAmAnyasAdhvI vA yadyAlocayati tadA'pyaSTakarNaiveti, ahavA chakannA hojjA yadA vuDDo Ayario havai tadA egassavi sAhuNIdugaM Aloei evaM chakannA havati, savvahA sAhuNIe appabitiyAe AloeavvaM na u egAgiNIetti / evaM tAvadutsargata AcAryAya Alocayati, tadabhAve sarvadezeSu | nirUpayitvA gItArthAyAlocayitavyaM, evaM tAvadyAvatsiddhAnAmapyAlocyate sAdhUnAmabhAve, tatazcaivaM siddhAvasAnA AlocanA dAtavyeti / candra. : e vizuddhi AlocanApUrvaka thAya che eTale have AlocanAnuM pratipAdana karatA kahe che ke - oghaniryukti-792 : TIkArya : AlocanA be prakAranI che. mUlaguNAlocanA ane uttaraguNAlocanA. te be ya prakAranI | AlocanAmAM dareke dareka AlocanA cAra kAnavALI che. sAdhuvargamAM ane sAdhvIvargamAM be yamAM cAra kAnavALI hoya che. temAM Page #875 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka AcArya hoya ane bIjo Alocaka sAdhu.... Ama sAdhu vargamAM cAra kAnavALI AlocanA bane. sAdhvIvargamAM paNa zrI ogha cArakAnavALI bane. eka pravartinI sAdhvI ane te pravartinI pAse ja AlocanA karanAra bIjA sAdhvI. Ama sAdhuvargamAM ane niryukti sAdhvIvargamAM cArakAnavALI AlocanA thAya. bhAga-2 athavA bIjI rIte artha karIe to mUlaguNamAM ke uttaraguNamAM jo ekalA sAdhunI ke ekalA sAdhvInI apekSAe | 86 | s vicArIe to catuSkarNA AlocanA thAya. jyAre sAdhu-sAdhvI be ya varga bhegA thAya ane je AlocanA thAya te ATha ja kAnavALI thAya. prazna : kevI rIte A saMbhave ? uttara : AcArya ane bIjA sAdhu hoya, tathA pravartinI ane bIjA sAdhvI hoya ane evA pravartinI AcArya pAse AlocanA le tyAre te AThakAnavALI AlocanA thAya. athavA to jo sAmAnyasAdhvI AlocanA kare, to paNa AThakAnavALI ja AlocanA thAya. athavA cha kAnavALI AlocanA paNa thAya. jayAre AcArya vRddha hoya tyAre ekalA AcAryanI pAse paNa be sAdhvIo AlocanA karI zake ane eTale e rIte cha kAnavALI AlocanA thAya. sAra e ke sarvaprakAre sAdhvIjIe to potAnI sAthe bIjA sAdhvI hoya tyAre ja e rIte ja AlocanA karavI. ekalA sAdhvIe AlocanA na karavI. ': 866 | Page #876 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zA zrI odhaniyukti bhAga-2 na | 867ll Ama utsargathI to sAdhu / sAdhvI AcArya pAse AlocanA le. jo te na hoya to tamAma dezomAM tapAsa karIne jo gItArtha sAdhu maLe to temanI pAse AlocanA le. ema tyAM sudhI apavAda jANavo ke chelle sAdhuono abhAva hoya to pachI siddhonI sAkSIe paNa AlocanA kare. Ama siddho sudhI AlocanA ApavI. vRtti : idAnImAlocanAyA ekAthikAni pratipAdayannAha - o.ni. : AloyaNA viyaDaNA sohI sabbhAvadAyaNA ceva / niMdaNa gariha viuTTaNa salluddharaNaMti egaTThA // 793 // AlocanA vikaTanA zuddhiH sadbhAvadAyaNA NidaNA garahaNA viuTTaNaM salladdharaNaM cetyekAthikAnIti / AlocanAdvAraM samAptam, E F * F = = = * ka ka candra, : have AlocanAnA samAnArthI zabdonuM pratipAdana karatA kahe che ke - oghaniryukti-793 : TIkArya : AlocanA, vikaTanA=prakaTa karavuM, zuddhi, sadbhAva dAyaNA (sadbhAvakathana) niMdanA, gaNA, viuTTaNa, zalyoddharaNa.... A samAnArthI zabdo che. AlocanA dvAra samApta thayuM. da * es = " Gu867 Page #877 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImodha-tyu nithuti bhAga-2 // 818 // vRtti : idAnIM vizuddhidvAravyAcikhyAsayA''ha - o.ni. : etto salluddharaNaM vucchAmI dhIrapurisapannattaM / jaM nAUNa suvihiyA kareMti dukkhakkhayaM dhIrA // 794 // duvihA ya hoi sohi davvasohI ya bhAvasohI ya / davvaMmi vatthamAI bhAve mUluttaraguNesu // 795 // chattIsaguNasamannAgaeNa teNavi avassa kAyavvA / parasakkhiyA visohI sudRvi vavahArakusaleNaM // 796 // jaha sukusalo'vi vijjo annassa kahei appaNo vAhI / soUNa tassa vijjassa sovi parikammamArabhai // 797 // evaM jANaMteNavi pAyacchittavihimappaNo sammaM / tahavi ya pAgaDatarayaM AloetavvayaM hoi // 798 // E To +BI 18 // Page #878 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriimoghniryukti bhAga-2 // 868 // SHF gaMtUNa gurusakAsaM kAUNa ya aMjaliM viNayamUlaM / savveNa attasohI kAyavvA esa uvaeso // 799 // nahu sujjhaI sasallo jaha bhaNiyaM sAsaNe dhuvarayANaM / uddhariyasavvasallo sujjhai jIvo dhuyakileso // 800 // sahasA aNNANeNa va bhIeNa va pillieNa va pareNa / vasaNeNAyaMkeNa va mUDheNa va rAgadosehiM // 801 // jaM kiMci kayamakajjaM na hu taM labbhA puNo samAyariuM / tassa paDikkamiyavvaM na hu taM hiyaeNa voDhavvaM // 802 // jaha bAlo jaMpaMto kajjamakajjaM va ujjuyaM bhaNai / taM taha AloejjA mAyAmayavippamukko u // 803 // 0 - 1FOTORE 868 // Page #879 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 870 // ENSE zrImodha-tyu tassa ya pAyacchittaM jaM maggaviU gurU uvaisati / niryukti taM taha AyariyavvaM aNavajjapasaMgabhIeNaM // 804 // bhAga-2 navi taM satthaM va visaM va duppautto va kuNai veyAlo / jaMtaM va duppauttaM sappo va pamAiNo kuddho // 805 // jaM kuNai bhAvasallaM aNuddhiyaM uttamaDhakAlaMmi / dullabhabohIyattaM aNaMtasaMsAriyattaM ca // 806 // ata UrdhvaM zalyoddharaNaM vakSye dhIrapuruSaprajJaptaM, 'yat' zalyoddharaNaM jJAtvA suvihitAH kurvanti duHkhakSayaM dhIrA iti| ga va dvividhA bhavati zuddhiH-dravyazuddhizca bhAvazuddhizca, tatra 'dravye' dravyaviSayA zuddhirvastrAdInAmavagantavyA, bhAve tu va mUlottaraguNeSu zuddhirjJAtavyA, etaduktaM bhavati-mUlaguNottaraguNAlocanayA bhAvazuddhirbhavatIti / evaM tAvanmUlaguNottaraguNeSu chalitenAlocanA dAtavyA / idAnIM yasmai AlocanA dIyate tenApyAlocayitavyamiti, etadeva pradarzayannAha - ma jAtikulabalarUpAdiSaTtriMzadguNasamanvitenApyavazyaM parasAkSikI zuddhiH karttavyA suSThvapi jJAnakriyAvyavahArakuzalenasuvihiteneti / atrodAharaNaM dIyate-yathA kuzalo'pi vaidyo'nyasmai vaidyAya kathayati AtmavyAdhi, zrutvA ca tasya vaidyasya 870 // Page #880 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sodha niryukti bhAga-2 Na mo Na so'pi vaidyo yasmai kathitaM sa pratikarma Arabhate / evaM jAnatA'pi prAyazcittavidhimAtmanaH samyakkaraNena tathA'pi prakaTataramAlocayitavyamavazyamiti / kiJca sugamA / 'na hu' naiva zuddhyati sazalyaH puruSaH, kathaM punaH zuddhyati ?, yathA bhaNitaM dhutarajasAM zAsane tathA zuddhyati, kathaM punaH zudhyati ata Aha- uddhRtasarvazalyo jIvaH zuddhyati dhutakleza iti, tasmAdyadyapi kathamapi kiJcidakAryaM kRtaM tathA'pyAlocayitavyam / kathaM punastatkRtaM bhavatItyata Aha 'sahasA' sa // 871 / / ma apratarkitameva prANivadhAdikamakAryaM yadi kRtaM tatastasmAtpratikramitavyamityetat dvitIyagAthAyAM vakSyate, ajJAnena ca kRtaM Na - mo s ssa na tatra prANI jJAto vyApAditazca bhItena- AtmabhayAt mA bhUdayaM mAM mArayiSyatItyataH prANavyaparopaNaM yadi kRtaM, preritena vA pareNa yadi kRtaM, vyasanena vA ApadA yadi kRtaM AtaGkena vA jvarAdyupasargeNa yadi kRtaM mUDhena vA rAgadveSairyatkRtaM bha kiJcidakAryaM tataH yatkiJcitkRtamakAryaM tatpunaH 'nahu' naiva samAcarituM labdhA - upalabhyeta yathA tathA pratikramitavyaM, bha etaduktaM bhavati-kiJcidakAryaM kRtvA punaryathA naiva kriyate tathA tasya pratikramitavyaM, na punastadakAryaM hRdayena voDhavyaM, sarvamAlocayitavyamityarthaH / kathaM punastadAlocayitavyamityata Aha tasya ca sAdhoryatprAyazcittaM mArgavido gurava o upadizanti tatprAyazcittaM ' tathA ' tenaiva vidhinA''caritavyaM, katham ?, anavasthAprasaGgabhItena satA''caritavyam, anavasthA nAma yadyakAryasamAcaraNAtprAyazcittaM na dIyate kriyate vA tato'nyo'pi evameva samAcarati yaduta prANivyaparopaNAdau na kiJcitprAyazcittaM bhavati tatazca samAcaraNe na kazciddoSa iti evamanavasthAprasaGgabhItena sAdhunA prAyazcittaM ga va 11 299 11 Page #881 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha stha mo samAcaritavyamiti / itazcAlocayitavyam - na tatkaroti duHkhaM zastraM nApi viSaM nApi 'duSprayuktaH ' duHsAdhito vetAlaH niryukti yantraM vA duSprayuktaM sarpo vA kruddhaH pramAdinaH puruSasya duHkhaM karoti yatkaroti bhAvazalyamanuddhRtam 'uttamArthakAle' anazanakAle, kiM karotItyata Aha-' durlabhabodhikatvaM anantasaMsAritvaM ceti, etanmahAduHkhaM karoti bhAvazalyaM anuddhRtaM sa zastrAdiduHkhAni punarekabhava eva bhavanti, ataH saMyatena sarvamAlocayitavyam / NaM bhAga-2 || 872 | Na candra. : have vizuddhidvAranI vyAkhyA karavAnI icchAthI kahe che ke - oghaniryukti-794 : TIkArtha : have pachI dhIrapuruSoe kahela zalyodvArane kahIza ke je zalyodvArane jANIne suvihita dhIra puruSo karmakSayane kare che. T oghaniryukti-795 : TIkArtha : be prakAranI zuddhi che. dravyazuddhi ane bhAvazuddhi. temAM dravyasaMbaMdhI zuddhi vastrAdi dravyonI rUje zuddhi karAya te jANavI. jyAre bhAvamAM to mUlaguNo ane uttaraguNomAM zuddhi jANavI. kahevAno bhAva e che ke mUlaguNasaMbaMdhI doSonI ane uttaraguNasaMbaMdhI doSonI AlocanA karavAthI bhAvazuddhi thAya che. Ama mUlaguNo ane uttaraguNomAM skhalanA pAmelAe AlocanA ApavI e vAta karI. have e vAta kare che ke sAdhuo je AcAryAdine AlocanA Ape che, temaNe paNa AlocanA karavI. A ja vAtane dekhADatA kahe che ke - f bha jeo ma UT va ma || 872 || Page #882 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI oghaniryukti bhAga-2 / 873 | oghaniryukti-796 : TIkArtha : jAti, kula, bala, rUpa vagere 36 guNothI yukta tathA jJAnakriyAnA vyavahAramAM atyaMta kuzala evA paNa sAdhue paNa avazya paranI sAkSIe zuddhi = AlocanA karavI joIe. ahIM dRSTAnta apAya che. oghaniryukti-797 : TIkArtha : jema kuzala paNa vaidya bIjA vaidyane potAnI vyAdhi kahe che ane te vaidyanI te vyAdhi w sAMbhaLIne te paNa vaidya ke jene vyadhi kahevAyelI che, te pratikarmano AraMbha kare che. - oghaniyukti-798 : TIkArya : Ama prAyazcittavidhine jANanArA AcAryAdie paNa potAne samyapha rIte karIne atyaMta pragaTapaNe avazya AlocanA karavI joIe. s) oghaniryukti-799 : TIkArtha : sugama che. (guru pAse jaIne vinayapUrvaka aMjali karIne tamAme tamAma vyaktioe Atmazuddhi karavI joIe, A upadeza che.) oghaniryukti-800 : TIkArtha : zalyavALo puruSa zuddha thato nathI. prazna : kevI rIte zuddha thAya ? uttara : je rIte jinezvaronA zAsanamAM kahevAyeluM che, te rIte zuddha thAya. prazna : paNa zAsanamAM zuM kahyuM che ? ke je prakAre zuddha thavAya. Tu 873 II Page #883 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyukti Gi = H uttara : tamAma zalyono uddhAra karI nAMkhanAra ane badhA klezone dhuNAvI nAMkhanAra jIva zuddha thAya che. tethI ja bhale zrI ogha-yu. T koIpaNa rIte koIka akArya karAI gayuM hoya to paNa AlocanA karI levI. bhAga-2 prazna : te pApa kaI kaI rIte karAyeluM hoI zake ? oghaniryukti-801 : TIkArya uttara : acAnaka ja vagara vicAryuM ja prANivadhAdi koIka akArya jo karAyeluM hoya, to zA / 874 4 pachI te kAryathI pAchA haTavuM. A "pAchA haTavuM' e vAta have pachInI gAthAmAM kaheze. tathA ajJAna vaDe pApa karAyuM hoya, te sthAnamAM jIva na jaNAyo hoya ane eTale marAyo. athavA AtmabhayathI pApa / thaI gayuM hoya. "A mane mArI na nAMkho' evA bhayathI sarpAdi jIvanuM vyaparopaNa karAyeluM hoya, athavA to bIjA vaDe | | prerAyelA evA sAdhuthI pApa karAyuM hoya. athavA to koIka Apatti AvI paDavAnA kAraNe pApa karAyuM hoya athavA to tAva NI vagere upasarga AvavAnA lIdhe pApa karAyuM hoya, athavA to rAgadveSathI mUDha thaIne je koIka akArya AcarAyuM hoya tethI je ja 3 kaMI akArya AcarAyuM hoya, te pharIthI karavuM yogya nathI. te kArya pharIthI karavAno avasara ja na Ave. e rIte pratikramaNa karavuM joIe. oghaniryukti-802 : TIkArtha : kahevAno bhAva e che ke koIka akAryane karyA bAda pharI pAchuM te pApa karavuM ja na paDe, 5 te rIte tenuM pratikramaNa karavuM. te pApakArya hRdayathI vahana na karavuM. (arthAtu tene hRdayamAM saMgharI na rAkhavuM. e gurune kahI A devuM. athavA to te pApa pratye rUcibhAva rAkhavApUrvaka ane hRdayamAM dhArI na rAkhavuM.) badhuM ja AlocI devuM. Fi 874 | = = = 6 = f"f 14 - Eii Page #884 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna : te pApa kevI rIte AlocavuM ? zrI ogha ozaniyukti - 803 : TIkArtha : uttara : jema bolato bALaka kArya ke akArya, sAruM ke narasuM badhuM ja sIdhesIdhuM bolI niryukti na bhAga-2 na jAya, saraLatAthI bolI jAya, ema sAdhue mAyA ane madathI vipramukta banIne te pApanI AlocanA karavI joIe. oghaniryukti-804 : TIkArtha : te sAdhune guruo te pApa badala je prAyazcitta Ape, te prAyazcitta te ja vidhi pramANe 87pa = sAdhue AcaravuM joIe. emAM chUTa-chATa levI nahi. prazna : zA mATe ? uttara : anavasthA prasaMgathI gabharAyelA sAdhue A pramANe AlocanA ane prAyazcittanuM AcaraNa karavuM joIe. anavasthA eTale jo akAryanA AcaraNa bAda enuM prAyazcitta guru vaDe e akArya karanArA ziSyane na apAya ke e ja apAyeluM e prAyazcitta jo ziSya vaDe na karAya to pachI te sAdhu sivAyanA bIjA paNa sAdhu e ja pramANe pApa Acare ke jIvahiMsAdimAM koI prAyazcitta nathI. tethI te jIvahiMsAdi AcaravAmAM koI doSa na lAge. AvA prakAranI anavasthA ubhI thavAno prasaMga Ave. enA bhayathI gabharAyelA sAdhue gura dvArA apAyela prAyazcitta barAbara AcaravuM ke jethI upara batAvela anavasthA ubhI na thAya. vaLI A paNa eka kAraNa che ke je kAraNasara AlocanA karavI jarUrI che. oghaniryukti - 805 : TIkArtha : zastra ke jhera, ke khoTI rIte prayojAyelo vetALa ke khoTI rIte prayoga karAyela yaMtra Eu 87pa || Page #885 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA ke gusse thayelo sarpa pramAdI puruSane te duHkha nathI pahoMcADI zakatA ke je duHkha anazanakALe AtmAmAMthI uddhAra nahi karAyela A zrI ogha-1 = gurune nahi kahevAyela evuM bhAvazalya = kareluM pApa utpanna kare che. niryukti bhAga-2 prazna : anuddhata bhAvazalya zuM utpanna kare ? oghaniryukti - 806 : TIkArtha : anuddhata bhAvazalya durlabhabodhipaNuM ane anaMtasaMsAra A be moTA duHkhone utpanna II 876 Id = kare. jayAre zastrAdithI thanArA du:kho to vaLI eka bhavamAM ja thAya. mATe sAdhue badhuM ja AlocavuM joIe. o.ni. : to uddharaMti gAravarahitA mUlaM puNabbhavalayANaM / micchAdasaNasallaM mAyAsallaM niyANaM ca // 807 // uddhariyasavvasallo AloiyaniMdio gurusagAse / hoi atiregalahuo ohariyabharo vva bhAravaho // 808 // uddhariyasavvasallo bhattaparinnAe dhaNiyamAutto / maraNArAhaNajutto caMdagavejjhaM samANei // 809 // Gu 876 . Page #886 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAhaNAi jutto samma kAUNa suvihio kAlaM / zrImodha-ndhu niryukti ukkosaM tinni bhave gaMtUNa labhejja nivvANaM // 810 // bhAga-2 tata evamAlocya gAravarahitA munayaH 'uddharanti' utpATayanti mUlaM punarbhavalatAnAM yena mithyAdarzanazalyaM mAyAzalyaM nidAnazalyaM coddharantIti / sugamA, navaram-atirekam-atyarthaM laghurbhavati, 'oharitabhAro' uttAritabhAra: 'bhAravahaH' // 877 // mA Na gardabhAdiH sa yathA laghurbhavati evamAlocite sati karmaladhutvaM bhavatIti / yazcaivaMvidhaH sa uddhRtasarvazalyaH bhttprinnaae'| sma bhaktapratyAkhyAne 'dhanikam' atyartham 'AyuktaH' prayatnaparo maraNArAdhanayuktaH, sa evaMvidhazcandrakavedhaM 'samAnayati' karotItyarthaH / atra ca kathAnakaM rAdhAvedhe AvazyakAdavaseyamiti / kiJca-ArAdhanayA yuktaH prayatnapara: samyak kRtvA , ga suvihitaH kAlaM punazca 'utkRSTataH' atizayena samyagArAdhanAM kRtvA trIn bhavAn gatvA 'nirvANaM' mokSamavazyaM prApnotIti, ga | etaduktaM bhavati-yadi paramasamAdhAnena samyak kAlaM karoti tatastRtIye bhave'vazyaM siddhyatIti / Aha para: - utkRSTato'STabhavAbhyantare sAmAyikaM prApya niyamAtsiddhyatIti, jaghanyataH punarekasminneva bhave sAmAyikaM prApya siddhyatItyuktaM granthAntare, tatazca yaduktaM trIn bhavAnatItya siddhyati tadetannApyutkRSTaM nApi jaghanyaM tatazca virodha iti, ucyate anAlIDhasiddhAntasadbhAvena yatkiJciducyate , yattaduktaM jaghanyata eke naiva bhavena siddhyatIti tadvajrarSabhanArAcasaMhananamaGgIkRtyoktaM, etacca chevaTTikAsaMhananamaGgIkRtyocyate, chevaTTikAsaMhanano hi yadyatizayenArAdhanaM "877 // Page #887 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAr3Irane zrI oi.tya rati tatastRtIye ave mokSa pragati, 3STAdraza trAtizArthe draSTavyo na tu mavamItya, niryukti, punachUparevowto kave chevaSiAnaMdanano sidhyatIti ! bhAga-2 T candra.: oghaniryukti-807 : TIkArtha : tethI ja A pramANe AlocanA karIne Rddhi-rasa-zAtA gArava vinAnA te / 878 - sAdhuo vAraMvAra janma rUpa velaDInA mULane ukheDI nAMkhanArA bane che. kemake teo mithyAtvazalya, mAyAzalya ane 4 niyANazalyano uddhAra kare che. (A traNa zalyo punarbhava = vAraMvAra janma = dIrthasaMsAranA mUla che. sAdhuo eno uddhAra - kare, eTale ema ja kahevAya ke teoe punarbhavalatAnA mUlano ja uddhAra karI nAMkhyo.) - oghaniryukti-808 TIkArtha : sugama che. (guru pAse badhA zalyono uddhAra karI cUkelo, pAponI AlocanA ane niMdA paNa '' karI cUkelo sAdhu bhAra utArI dIdhA bAda jema bhAravAhaka haLavo thAya ema atyaMta haLavAzavALo bane che.) mAtra tire | eTale atyaMta vadhAre haLavo thAya che. tamAro eTale jeNe bhAra utArI dIdho che te mArava eTale gadheDo vagere. jema te haLavo thAya tema AlocanA karAye chate sAdhunI paNa karmaladhutA thAya. ' je AvA prakArano bane te - oghaniryukti * 809 : TIkArtha : sarvazalyono uddhAra karI cUkelo sAdhu bhaktapratyAkhyAnamAM = anazanamAM atyaMta kare 878 Page #888 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s* niyukti nI F = = = prayatnavALo bane eTale ke maraNanI ArAdhanAthI yukta bane. ane AvA prakArano te sAdhu candrakavedhane kare che. (arjune jema zrI ogha-7 rAdhAvedha sAdhyo, tema A sAdhue paNa eka atyaMta kaparuM lakSya vadhyuM hovAthI e candrakavedhane karanAro kahyo che.) candrakavedhamAM bhAga-2 kathAnaka rAdhAvedha saMbaMdhI che, te AvazyakamAMthI jANI levuM. (tyAM surendradatta rAjakumAranuM dRSTAnta che. eNe puSkaLa muzkelI vacce paNa strInI putaLInI be AMkho cakranA kANAmAMthI bANa kADhIne vIMdhelI hatI. e atyaMta kaparuM hovAthI e koIka bhAgye II 879 5 ja karI zake. ema A sAdhunI ArAdhanA paNe candravedha jevI banI rahI kahevAya.) ja oghaniryukti-810: TIkArtha : ArAdhanA vaDe yukta = prayatnamAM lIna evo te suvihita sAdhu sArI rIte kAladharma pAmIne pAchI utkRSTa rIte samyagu ArAdhanA karIne traNa bhAvo bAda avazya mokSane pAme. N, kahevAno bhAva e che ke jo utkRSTa samAdhi vaDe samyak prakAre kAladharma pAme, to pachI avazya trIjA bhAve mokSe jAya. | prazna : zAstramAM kahyuM che ke sAmAyikane pAmyA bAda utkRSTathI ATha bhavanI aMdara avazya siddha thAya. (tame traNa bhava kyA AdhAre kaho cho ? jo traNa bhava jaghanyanI apekSAe hoya to e paNa barAbara nathI. kemake jaghanyathI to vaLI sAmAyika pAmIne eka ja bhavamAM = sAmAyika prAptinA bhavamAM ja siddha thAya evuM anya granthomAM kahyuM che tethI tame je A vAta karI ke traNa bhava pasAra karyA bAda A sAdhu siddha thAya. te A tamAruM traNa bhavanuM pramANa nathI to utkRSTa ke nathI to jaghanya ane eTale emAM virodha Ave che. uttara : siddhAntanA paramArthane te barAbara pAmyo nathI. AtmasAt karyo nathI. ane mATe ja tArA vaDe AvI game tevI u 879o. Page #889 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyukti karI bhAga-2 | 880 bAbato kahevAya che. tArA vaDe je te vAta karAI ke "jaghanyathI to eka ja bhavamAM mokSe jAya' te vAta vajaRSabhanArAca saMghayaNanI apekSAe kahevAyeluM che. jyAre ame je A traNa bhava kahyA che, te atyAranA chellA saMghayaNanI apekSAe kahyA | che. chevaTTa saMghayaNavALo jo utkRSTa ArAdhanA kare to e trIjA bhave ja mokSa pAme. (pahelo bhava e chevaTTA saMghayaNavALo munibhava, bIjo bhava devano thAya. ane trIjA bhave mokSe jAya.) = (prazna : A gAthAmAM kosaM ema lakhela che. eno sIdhesIdho artha to ema ja thAya che ke 'utkRSTathI traNabhavamAM mokSa jAya.' jayAre tamArA kahevA pramANe to 'vahelAmAM vahelotrajaghanyathI traNa bhavamAM mokSe jAya." evo ja artha nIkaLe che. utkRSTathI to enA vadhu bhava paNa hoI zake che. to A voraM zabda zI rIte ghaTe ?) - uttara : ahIM gAthAmAM je korsa zabda che, te A sthale gatizaya arthamAM jANavo. eTale ke 'vahelAmAM vahelo kyAre mokSe jAya ?' e arthamAM jANavo. paNa bhavanI apekSAe krosa zabda na samajavo, kemake bhavanI apekSAe vicArIe to 'to chevaTTA saMghayaNavALo utkRSTathI ATha bhave ja mokSe jAya che. traNa bhave nahi, eTale temAM to tame kahelo vAMdho Ave ja. koI mATe upara mujaba artha levo. (ahIM ATha bhava eTale chaThThA guNasthAnanI sparzanAvALA AThabhava levA. e sivAyanA vaccenA bhavo to vadhAre paNa vI hoI zake. je bhavamAM ekavAra paNa, eka aMtarmuhUrta mATe paNa chaThThAnI sparzanA thaI jAya te bhava A AThabhavomAM gaNatarImAM Fu880 = E Page #890 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI modha-dhu niyuti bhAga-2 // 881 // levAya...traNa bhava je kahyA che, emAM evuM nathI gaNavAnuM. emAM to devano bhava paNa gaNelo che.) o.ni. : esA sAmAcArI kahiyA bhe dhIrapurisapannattA / saMjamatavaDDagANaM niggaMthANaM maharisINaM // 811 // eyaM sAmAcAriM jhuMjaMtA caraNakaraNamAuttA / sAhU khavaMti kammaM aNegabhavasaMciyamaNaMtaM // 812 // esA aNuggahatthA phuDaviyaDavisuddhavaMjaNAinnA / ikkArasahiM saehiM eguNavannehiM sammattA // 813 // sugamAH // iti zrImadroNAcAryaviracitA zrIoghaniyuktiTIkA mUlasUtrAlaGkRtA samAptA // zrIrastu / / candra, : oghaniryukti-811 : TIkArtha : saMyama ane tapathI samRddha evA nigrantha maharSionI A dhIrapuruSo vaDe kahevAyelI sAmAcArI kahevAI. // 881 // Page #891 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI odha- Y niryukti bhAga-2 pi // 882 // 5 UT bha IT oghaniryukti-812 : TIkArtha : A sAmAcArIne AdaratA, caraNa-karaNanA pAlanavALA sAdhuo anekabhavothI bhegA karelA anaMta karmane khapAve che. oghaniryukti-813 : TIkArtha : bAlAdi upara anugraha karavA mATe banAvAyelI phruTa-vikaTa(pragaTa), vizuddhi akSarothI vyApta A odhaniryukti 1149 zloko vaDe samApta thaI. * // Namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa // prazasti H pa2mA2AdhyapAda, zAsanaprabhAvaka, vizuddhapariNatidhAraka pUjyapAda bhavodadhitAraka gurudevazrI paMnyAsa candrazekharavijayajI ma.sAhebanI asIma kRpAnA baLe A bhASAMtaranuM kArya samApta thayuM. sUkSmaprajJaziromaNI pUjyapAda AcAryadeva zrI abhayazekharasUrIzvarajI ma.sAheba tathA vidvAna munirAja zrI bhavyasuMdaravijayajIe A bIjA bhAganuM saMzodhana karI ApIne ghaNo ja upakAra karyo che. A AkhAya bhASAMtaramAM jinavacanathI viparIta kaMIpaNa lakhAyuM hoya to enI trividha trividha kSamA mAMgu chuM. | yt| p UI Yan bha y o ma // 882 // Page #892 -------------------------------------------------------------------------- ________________ o mAtAo ! o pitAo : tamAro lADakavAyo ghaDapaNamAM tamArI sevA kare tevuM tame Iccho cho ? vaDilono vinayI bane tevuM tame Iccho cho ? deva ane garano upAsaka bane tevuM tame Iccho cho ? jinazAsanano sAco zrAvaka bane tevuM tame Iccho cho ? ane tabhArA dharano huNaTIpa bhane tevU tame chamcho cho ? 'to, tene traNa varSa mATe tapovanamAM praveza Apavo ja rahyo. tapovana saMskArapITha mu amiyApura, phonaH (079) 23276901, 23276903 mobAIla: 9426060093 Page #893 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkraNa zibira - unALu vekzanamAM be tapovanamAM zibiromAM bALakone avazya mokalo bALakone managamatI, vividhatA sabhara, anekawifo ramata gamato ane InAmothI bharapUra, tuphAnamelA bALakane banAvavI, emIla - me mahinAmAM ceMjAnI, hAusaphUla thaI javI ane jIvana - parivartaka tipovana saMraphArapITha) mu. amIyApura, po. sughaDa, gAMdhInagara-382424. phona : 23206901 kapha E S A Page #894 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iyaM pravrajyAprathamadivase eva dIyate | nava nava aMgonI vRttinuM saMzodhana karanArA, prAjJaziromaNI zrI droNAcAryajInuM A vacana che ke A oghaniyukti grantha dIkSAnA pahelA ja divase saMyamIone ApI devAno che. "saMyamajIvana zI rIte jIvavuM ?" vagere khUba ja adbhuta padArtho A granthamAM samAyelA che. je saMyama pALavA mATe saMsArIo nirguntha banyA che, e saMyama aMgenA aNamola padArthonuM varNana A granthamAM karavAmAM AveluM che. ' jaina darzanamAM hajAro granyo che, chatAM bIjA koIpaNa granthane badale saMcamIne pahelA ja divasathI oghaniryuktino abhyAsa karAvavAnuM khuda AgamajJAtA mahAna AcArya droNa pharamAvI rahyA che. e mahApuruSanI A bhAvanAne saphaLa karavI e ApaNI badhAnI pharaja che. to cAlo, "jAgyA tyArathI savAra" e nyAye A grantha hAthamAM Avyo e ja divasane dIkSAno prathama divasa samajI A granthano abhyAsa karIe - karAvIe. citra spaMracaya mokSamAM javA mATenuM prathama sopAna oghaniryukti grantha che. e pachI piMDaniyukti vagere sopAno che. AnA AdhAre saMyamI mokSazikhare pahoMce che. Ama dIkSA bAda saMyamIe sau prathama oghaniyukti gratha upara caDavAnuM che.