Book Title: Shobhan Stuti
Author(s): Hiralal R Kapadia
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004895/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namaH zrIguomasaye ii zana stuti zrI vijayaraNa, zrI siddhAM, zrI sabhAgyAMga ri temaja zrI devavandra pAMDavakRta TIkA T jAviyAda sAcavyuM. mahAmahopAdhyAya zrI povijaSNuta endra studa zrI ravisAgara muktiraskRta zrI vIstuti tathA parvAcAryapraNita paMcaniti ayuro sAna ducation International dekha d pa.pU. vairAgyadezanAdA vijaya hemacaMdrasurIzvarajI mahArAja a] 25 www.aine Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namaH zrIgurupremasUraye zrI zobhana stuti (stuti caturvizatikA) zrI jayavijayagaNi, zrI siddhacaMdragaNi, zrI saubhAgyasAgara sUri temaja zrI devacandra munivarakRta TIkA temaja nyAyavizArada nyAyAcArya mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayakRta aindra stuti, zrI ravisAgara munirAjakRta zrI vIrastuti tathA pUrvAcAryapraNita paMcajinastuti (avasUrio sahita) saMvata : 2062 : saMpAdaka : pro. hIrAlAla rasikadAsa kApaDIyA (M.A.) : preraka : pa.pU. vairAgyadezanAdA AcAryadeva zrImad vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA C/o. bI. sI. jarIvAlA zopa naM.5, badrikezvara sosA., marIna DrAiva, 'I' roDa, muMbai-2 -: prakAzaka : zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa C/o. caMdrakAMta esa. saMghavI 6, bI, azokA komplekSa, pATaNa (u.gu.) mudraNa : pArasa prinTas, phorTa, muMbaI -1 : phona 22825784 mUlya : 250/ Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divyakRpA pUjyapAda siddhAMtamahodadhi, sva. AcAryadeva zrImavijaya premasUrIzvarajI mahArAjA pUjyapAda vardhamAna taponidhi, gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA ka zubhAziSa ka pUjyapAda siddhAMtadivAkara gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjA 6 puNyaprabhAva parama pUjya samatAsAgara sva. paMnyAsajI zrI padmavijayajI gaNivaryazrI 6 preraNA-mArgadarzana : 5. pU. vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImad vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA zrutasarjanasukRtaprazasti anekAneka vizeSatAo ane bhaktirasathI pariskRta ane alaMkRta evA A "zobhana stuti"nAmanA graMtharatnanA prakAzanano saMpUrNa lAbha pa.pU. vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImad vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA temanA ziSyaratna paMnyAsapravara zrI kalyANabodhivijayajI gaNivaranI preraNAthI zrI bAbubhAI sI. jarIvAlA cerITebala TrasTa, vaDodarA tathA zrI AdinAtha jaina saMgha tarathI levAmAM Avela che. prAcIna graMthoddhAranA mahatvapUrNa kAryamAM TrasTanA A yogadAnanI harSitahRdaye anumodanA karIe chIe. lI. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa (muMbaI) Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma sAhitya vizArada siddhAMta mahodadhi pa.pU. AcArya bhagavaMta zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjA Education International SIM For Private & P al use only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSC/ST/ST/SC/SC/ST/SPOSTS SSS SSS SSC/2/ SSBS/9979922999 / SS FEE DO OKS mokSa mArganA sAcA sArathI sUripremanA AjJAMkita paTTAlaMkAra pa.pU. AcAryadeva zrImad vijaya @gmbhaUzasUrIzvarajI mahArAjA SWZZQSQSQSQSQS Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 kiScit prAstAvikam pa.pU. AcAryapravara zobhanasUri viracitA ''zrI zobhanastuti'" graMthanA punaH prakAzana prasaMge apUrva AnaMdanI lahera aMtaramAM prasare che. 24 jinezvara bhagavaMtonA 4-4 thoyanA joDAone vividha chaMda ane alaMkAra maLyA jotA digmUDha banI javAya che. vidvattA ane lAvaNyatAno ahIM saMgama thayo che. saMskRta bhASA paranI gajabanI pakaDa sAthe bhaktibhAvathI bhIgI bhIgI stutio hRdayanA tArane jhaNajhaNAvyA vinA rahetI nathI. stutiomAM pratibiMbita thatuM bhaktahRdaya racayitA vize apUrva ahobhAva jagADe che. tathA AtmAne bhaktirasamAM taraboLa karI de che. catuSTIkAmaya stuti caturvizatikA uparAMta maho. yazovijayajI viracita aindrastuti tathA zrIravisAgaramunikRta zrIvIrastuti tathA pUrvAcAryapraNita paMcajinastuti (avasUrio sahita) atre pratipAdita che. te sarvenuM saMzodhana-saMpAdana-spaSTIkaraNa-vivaraNAdi paMDitavarya zrI hIrAlAla rasikalAla kApaDIyA (M.A) e atiparizrama laIne atiprazaMsanIya ane anumodanIya zrutabhakti bajAvI che. tathA tenuM prakAzana Agamodaya samiti taraphathI thayela. durlabhatA pAmela graMthane sulabha banAvatA punaH prakAzana prasaMge pUrvasaMpAdaka ane pUrvaprakAzaka pratye bhArobhAra kRtajJatAnI lAgaNI vyakta karIe chIe. graMthanI garavI garimA ane saMpAdakano parizrama graMthano bhUmikAmAM ghotita thAya che. jenuM digdarzana karavA vAcakavargane vinaMti che. vizeSa noMdha : Aje jaina zramaNa-zramaNI samudAyamAM saMskRta kAvyanA abhyAsamAM naiSadha, kIrAtAdi je jainetara kAvyo karAvAya che jainakAvyasAhitya paNa tilakamaMjarI, hIrasaubhAgya, RSabhapaMcAzikA, bhaktAmara, kalyANamaMdirAdi tathA prastuta zobhanastutyAdi uttama kAvyothI bharapUra che. vaLI A kAvyo bhaktirasathI tarabaratara che je bhaktahRdayasarjana-aMjanakArI che. tethI A kAvyono abhyAsa paNa lAbhadAyI thaI zake. prastuta graMtharatna paNa jANe abhyAsanI dRSTie ja taiyAra thayuM hoya tema tenA dizAvalokana parathI jANI zakAya che. tenA adhyayana-adhyApanAdinI pravRtti ApaNA zrIsaMghamAM vadhe te IcchavA yogya che. Aje varSo pUrvanA AvA mahatvanA ane prakAzita graMtho kyAMka kyAMka ja jovA maLe che. AvatIkAle jovA paNa maLaze ke kema te prazna che. luptaprAyaH ane naSTaprAyaH thatA AvA graMthone jALavavA e ApaNe pharaja che. ApaNA pUrvajoe atiparizrama ne kALajI laIne ApaNA sudhI te pahoMcADyA che. ApaNe AgaLasudhI A zrutadhArAne vahetI rAkhavAnI che. ane e ja uddezyathI pa.pU. vairAgyadezanAdakSa A.bha.zrI. vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnI preraNAthI zrRtoddhAranuM kArya AraMbhyuM. Aja sudhImAM 275 jeTalA graMtho punarmudrita thaIne zrI saMghane caraNe bheTa dharAyA che. hajI paNa A kArya cAlu ja che. zrutAdhiSThAyikA zrI sarasvatIdevI amone A kAryamAM sahAyatA bakSe e ja abhyarthanA saha. lI. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa caMdrakumAra bI. jarIvAlA lalitabhAI ratanacaMda koThArI puMDarIkabhAI aMbAlAla zAha Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ALLINRN N IN // sUripremASTakam // racayitA - paMnyAsa: kalyANabodhivijayagaNI (vasaMtatilakA) zrIdAnasUrivaraziSyamatallikA sa, vairAgyanIrajaladhi-nikaTasthasiddhiH, gItArthasArthasupatipraNatAGghripadmaH / saMsAratAraNatarI zamasaukhyazAlI / siddhAntavArivaravArinidhiH maharSiH, svargApavargaphaladaH kalakalpavRkSaH, zrIpremasUriravatAdbhavarAganAgAt // 1 // zrIpremasUriravatAdbhavarAganAgAt // 5 // cAritracaJdanasugandhizarIrazAlI, aidaMyugInasamaye hi samastavarSe ! svAdhyAyasaMyamatapo'pratimaikamUrtiH / manye na sAdhakavaraH pripuurnnshiilH| maunaprakarSaparidiSTamahAvidehaH, manye karAlakalikAlajavItarAgaH, zrIpremasUriravatAdbhavarAganAgAt // 2 // zrIpremasUriravatAdbhavarAganAgAt // 6 // karmAkhyazAstranipuNo hAnuhIrasUriH, atyantaniHspRhamanaHkRtadabhrarAgaH, * vizvAdbhutapravarasaMyatagacchakartA / saMtoSakesarividIrNavilobhanAgaH / jainendrazAsanamahatkuzalaughakalpaH, kalyANabodhimacalaM pratijanma dadyAt, zrIpremasUriravatAdbhavarAganAgAt // 3 // zrIpremasUriravatAdbhavarAganAgAt // 7 // darzasya rAtrisadRze kalikAlamadhye, kvA'haM bhavadguNasamudratalaM yiyAsuH, premAmRtena vilasatparipUrNacandraH / nA'haM bhavatstutikRte'smi samarthabuddhiH / lokottarAsvanitadarzitasArvakakSaH, nA'haM bhavatpunitapAdarajo'pyare ! 'smi, zrIpremasUriravatAdbhavarAganAgAt // 4 // kalyANabodhiphaladAtRtaro ! nato'smi // 8 // Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // sUribhuvanabhAnvaSTakam // racayitA - paMnyAsaH kalyANabodhivijayagaNI sajjJAnadIptijananaikasahasrabhAno ! saddarzanocchrayavidhau paramAdrisAno ! duSkarmabhasmakaraNaikamanaH kRzAno ! bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam 11811 (vasaMtatilakA) yo varddhamAnatapasAmativarddhamAna bhAvena bhAvaripubhiH pratiyudhyamAnaH / krucchadmalobharahito galitAbhimAno bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 2 // tejaH paraM paramateja ito samasti durdRSTibhitadamicaMdani cAmidRSTiH / bhUtA'pi zailamanasAM nayane'zruvRSTiH bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 3 // - tubhyaM namo bhavikapaGkajabodhabhAno ! tubhyaM namo duritapaGkavizoSabhAno / tubhyaM namo nibiDamohatamoghhabhAno ! bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 4 // guNairmahAnasi guro ! gurutAprakarSa ! pApeSvapi prakRtadRSTipiyUSavarSa / vRttyaikapUtaparizuddhavacovimarza ! bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 5 // kallolakRdvarakRpA bhavato vibhAti dedIpyate lasadanarghyaguNAkaro'ntaH / gambhIratA'tijaladhe ! nayanimnagAdhe ! bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 6 // sImAnamatra na gatA na hi sA kalA'sti prakrAntadiksuguNasaurabha bhAgguro'si / dRSTAzca doSaripavaH dazamIdazAyAM bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 7 // tvadpAdapadmabhramareNa deva / zrIhemacandroktikRtA sadaiva / bhAno ! nuto'sItyatibhaktibhAvAt tvatsaMsmRteH sAzrusasambhrameNa // 8 // Dan Dan Dan ( indravajrA ) Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gura-guNa-amRta-aMjali tvadIyaM tubhyaM samarpayAmi / jeo saMsArIpaNe laMDananI oksaphorDa yunivarsITImAM CAnI samakakSa bekIMganI parIkSAmAM first class Avela hatA. jeo bharayuvAnavayamAM dIkSita banyA hatA. jeo pa.pU. gurudevazrI vijaya premasUrIzvarajI ma. nA sAMnidhyamAM jIvanabhara rahevA dvArA "AjIvana aMtevAsI" banyA hatA, teonI tanatoDa sevA karI ane teonA 'paramakRpApAtra' banyA hatA. jeo vardhamAna tapanI 108 oLI karavA dvArA "vardhamAna taponidhi' banyA hatA. jeo nyAya darzanano UMDo abhyAsa karI "nyAya vizArada" banyA hatA. jeo nyAya-vyAkaraNa-karmagraMtho-yogagraMtho-AgamagraMtho-sAhityagraMthonA talasparzI abhyAsa karI 'mahAvidvAn banyA hatA. jeo paddarzananA sAMgopAMga kheDANathI "tarkasamrATa' banyA hatA. jeo 45 Agama graMthonA saMpUrNa adhyayana dvArA AgamajJa' banyA. jeo vidvAna-saMyamI-AcArasaMpanna evA 250 jevA ziSyonA paramatAraka garadeva ane vijaya premasUrisamudAyanA mahAna gacchAdhipati banyA hatA. jeo bejoDa vidvAna hovAnI sAthe 'paramagItArtha' hatA. jeo aneka aMjanazalAkAo-pratiSThAo-cha'rI pAlita saMgho upadhAno-dIkSAo UjamaNAo vigere zAsananA kAryo karAvavA dvArA 'parama zAsanaprabhAvaka banyA hatA. jeo zAstrazuddha ane vairAgyanitaratI dezanA dvArA bhAratabharanA saMdho ane lokahRdayanA 'AsthAkendra banyA hatA. jeo pU. premasUri ma. nA aMtara AziSathI prAraMbhAyela yuvAnonI kAyApalaTa karatI yuvA zibira nA 'Adya praNetA' hatA. jeo paramAtmAnA parama bhakta' hatA. jeo kaTTara 'AcAra saMpanna' hatA. jeo nirdoSa jIvanacaryAnA AgrahI hatA. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 jeo 40/40 varSathI cAlatA 'divyadarzana' pAkSikanA mAdhyame zuddha-sAtvika-zAstrazuddhamokSaikalakSI tAtvika sAhityanA rasathALa pIrasavA dvArA sakaLa jaina saMghanA 'mahA upakAraka' banyA hatA. jeo zAstro ane zAstrIya padArthonA arthanI rakSA mATe pUrI tAkAtathI jhajhUmI zAstranI rakSA karavA dvArA 'siddhAMta saMrakSaka' banyA hatA. jeo paramateja-yogadRSTi samuccaya-yazodhara caritra-amIcaMdanI amIdRSTi-sItAjInA pagale pagale jevA tAtvika-sAtvika 250 jevA graMthonA sarjana karI 'mahAna sAhitya sarjaka' banyA hatA. jeo jJAnasthavIra hatA, vayasthavIra hatA, paryAya sthavIra hatA. jeo jIvanabhara sudhI aNizuddha 'saMyamanA sAdhaka' hatA. jeo vairAgyajharatI vANI dvArA agaNita AtmAone saMsAranA sukhathI vimukha karIne mokSAbhimukha banAvavA dvArA zrIsaMghanA sAcA-saphaLa dharmopadezaka-mArgadarzaka banyA hatA. jeo sekaMDo yuvAnone dIkSita karI, bhaNAvI gaNAvI, vidvAna ane saMyamI banAvavA dvArA 'zramaNonA bhiSmapitAmaha' banyA hatA. jeo dIrghadaSTi vAparI zAstrasApekSa rahI saMghamAM varSothI cAlatA saMgharSo ane saMkalezono aMta lAvavAnA tanatoDa prayatnamAM potAno siMhaphALo ApavA dvArA 'saMgha ekatAnA pravara zilpI' banyA hatA. je saMghaekatAnI ThaMDaka ane mIThA phaLo Aje zrIsaMgha bhogavI rahyo che. jeo zAstrIya saMgIta ane rAga-rAgINIonA sUkSmajJAna sAthe koyala jevA madhura kaMThanA kudaratI varadAnanA svAmI hovAne kAraNe bejoDa 'saMgIta ane svarasamrATa' hatA. temanA mukhethI gavAtA stavano-sajjhAyo sAMbhaLI bhAviko DolI uThatA. jeozrIe saMghane 250 jevA vidvAna ane saMyamI ziSyonI bheTa dharI. 250 jevA sAtvika graMthonI bheTa dharI, 40/40 varSa sudhI maulika sAhityanA rasathALa samA "divyadarzana" nI bheTa dharI, saMgharSo mITAvI zrIsaMghanI ekatA karI (50/50 varSa sudhI bhAratabharamAM vicarI zAstrIya dezanAnI amRtadhArA varasAvI). sAcA arthamAM "zrI saMghakauzalyAdhAra" banyA hatA. evA mahAmahima gacchAdhipati pU. gurudevazrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjAnAM caraNomAM sAdara samarpaNa Hai Shi Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamoddhAraka-vyAkhyAprajJa-jainAcAryazrIAnandasAgarasUrivarANAM ||jiivndigdrshnm // sArvasiddhAntasamRddhAn, natvA saMyamizekharAn / AnandajIvanasyAhaM, kurve mando'valokanam // 1 // yeSAM manimaNDalImardhamukuTamaNInAM pravacanapIyUSapAnapIvarANAM vyAkhyAprajJAnAmAgamoddhArakANA zrIAnandasAgarasUrIzvarANAmamUlyena sAhAyyena bhAratamedinImAteNDa-vAcakavarya-vidyAvAridhivandArumandArazrIumAsvAtikRtasya svopajJabhASyeNa zrIsaiddhasenIyabRhadvRttyA ca vibhUSitasya tattvArthAdhigamasUtrasya saMzodhanakarmaNi caturvizatikAdikAvyAnAM cAnuvAdAdikaraNe samartho'haM saJjAtasteSAM samarpitAgamodayasamitiprakAzitapustakapuNyAnAM mahAnubhAvAnAM jIvanadigdarzane zreSThijIvanacandrapreraNayA upakramyate myaa'dhunaa| saujanya-saundarya-saMskRtizAlini bhAratavarSe'smin posphurIti guNagaNagauravena gUrjaradezaH / tatra ca virAjati kapaTavANijyAbhidhAnaM nagaraM yatra nivasati sma maganalAla bhAicaMda gAMdhItyAvaH sadgRhastho dharmajJo matimAn / tasya yamunAnAmnI dharmapatnI AsIt / sAMsArikasukhamanubhuJjAnA sA suSuve maNIlAlAkhyaM putraratnamAdimam / tadanantaraM 1931 tame vaikramIyAbde ASADhamAse'mAvAsyAM dvitIyaM tanayataraNimajIjanat yaccaritrapraNayane prayAso'yam / asya hemacandreti nAma niSpannam / janmano'STasu varSeSu vyatikrAnteSu lekhazAlAmalaGkantavAn critrnaaykH| zaizavAdeva janakopadezena svAgrimabandhumaNIlAladIkSAprasaGgena ca vairAgyaraGgaragitasvAnto'pyayaM haThAt pariNAyitaH 1942tame varSe zAntidAsatanujaraNachoDadAsasya mANekanAmnI sutanayAM putravAtsalyapIDitayA nijajananyA / kRcchreNa zaraccatuSTayamatItya gRhatyAgatatpareNAnena svIkRtA dIkSA lIMbaDIgrAme zrIjhaverasAgarasakAze, kintu kauTumbikaiH kadarthito rAjasattAsantApito bhavAn punaH gRhasthAzramaM prapede / katipayamAsAn kaSTena nirvAhya gRhasthaveSAdinA svajanAn santoSya pUjyatAtacaraNAnujJApUrvakaM 1947tame varSe jyeSThazuklaikAdazyAM kakSIkRtaM prAtrAjyasAmrAjyaM lIMbaDIgrAme zrIjhaverasAgaramuniratnasAnnidhye / tadA AnandasAgareti vizrutirajani / etaM vRttAntaM 1 etadartha sAdhanIbhUto ' hiMdI jainabandhugranthamAlA ( indaura )' saMsthayA 2453tame vIrAbdhe prAkATya nItasya zrIhindIpaJcapratikramaNetinAmno granthasya 'AnandaparicayaH', yato mama sAkSAt paricitiH surivaratridinAmikA patrapreSaNAdirUpA tu vrsspraayik|| Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 A jIvanadigdarzanam viditvA saMsArAsaktAH zvazurAdyAH punaH nAnopasargarbhavantaM ciktizuH, parantu pUrvINapuNyapratApena pUjyapitRprayatnena ca zAntiM gatAste / cAturmAse pUrNa paralokaM jagmuguravaH zrIjhaverasAgarA yebhyo viziSTavidyAgrahaNe unmanaso bhavanta Asan / laghuvayasi guruvirahavedanAvyAkulAH zrImantaH1948 tame varSe pAvanIcakruH svAgamanena rAjanagaram, tataH prAyaHprativarSa vijayuH grAmAnugrAmam / bhavantaH pavitrayAmAsuH1949tame udayapuraM,1950tame pAlInagaraM, 1951 tame sojatapuraM, 1952tame peTalAdaM, 1953tame chANI, 1954tame stambhana. tIrtha, 1955tame sANaMdaM ca / vyAkaraNatarkanyAyazAstrAdhyayanAnukUlyArthamAjagmuH 1956tame varSe rAjanagare yatra varSatritayaM vytiitvntsttrbhvntHshriiaanndsaagraaH| tato bhAvanagare cAturmAsaM kRtvA punarAgatavanto rAjanagare bhavanto yatra bhagavatIyogavahanapUrviko paMnyAsapadavIM lebhire 1960 tame varSe ASADhazukladazamyAM paMnyAsazrInemivijayasakAzAt / varSAnte svajanmabhUmi bhuussyaamaasuH| tataH 1962tame'bde bhAvanagaraM, 1963tame sUryapuraM, 1964tame mumbApurIM ca mahanmahaHpUrva pvitryaamaasuH| asyAM mohamayInagaryA bhavatsadupadezena svargasthagulAbacandra devacandretyabhidhasya mahAzayasya sammatyA saMsthApitA zreSThidevacandra-lAlabhAi-jainapustakoddhAra-saMsthA etatkIryavAhakacatuSTayena yayA lakSarUpyakAtmakasya mUladhanasya vRddhivyayena prasiddhimAnItA aneke granthA manISimanomayUraM nrtynti| cAturmAse pUrNatAM gate 'antarikSa'tIrthavandanAya jagmurbhavantaH svaziSyasamudAyasametAstattIrthagantasaGghasArdham / tataH 1965tame'bde prayANaM cakruH yevalA prati / tataH 1966tame varSe punarmaNDayAmAsurnijAgamanena mUryapuraMpaMnyAsA ime yatropadhAnAdikriyA kaaritaa| 1968 tamAbdIyaM cAturmAsaM jAtaM stambhanatIrthe, tatazcalitA ime upasthitabuddhayaH chANIgrAmaM yatra nijasaMsArikabandhuHzrImaNivijayamuniH paMnyAsapadavI prApitaH paM.zrIsiddhivijaya(zrIvijayasiddhimUri )dvArA / 1970 tame'bde pattananagaraM prApurbhavanto yatra na kevalaM prAcInAgamaprakAzane kaTivaddhA abhUvan veNIcaMdasUracaMdetyabhidhasya zreSThino vijJaptyAtmakayA preraNayA, kintu saMsthApayAmAsuHzrIAgamodayasamiti 'bhoyaNI'grAme yadvRttAntalezo'vagamyate Amukha( Foreword )taH / aparazca ebhirAgamakAmadhenudogdhRbhiH anekAH sAdhusAdhvya upakRtA AgamavAcanayA yatprabhAveNa bhavadbhya AgamoddhAraketi padavIM mudA daduH sarve'pi sArvA jnaaH| dvitIyA AgamavAcanA karpaTavANijye'jani, tRtIyA tu rAjanagare 1972tamAbdIye cAturmAse caturthI paJcamI ca sUryapure / asmin madIye janmanagare gulAvabhAi bAlubhAi nAmnA nagarapreSThinA'laGkRtAyA sabhAyAM zrImanmuktivijayagaNivaravineyaratnabAlabrahmacArizrImadvijayakamalamUrIzaiH 1974tame'bde vaizAkha zukladazamyAM vibhUSitA bhavanta AcAryapadavIpradAnena vividhanagaranagarIpatiSThitagRhasthacchAtrAnumodanapUrvakam / 1 1964 tame'bde vibhUSitA ime sUripadapradAnena / 2 eteSAM nAmadheyAni yathA-(a) nagInabhAi ghelAmAi, (A) kesarIcada rUpacaMda, (i) vIjakora( devayandramya suputrI), (I) jIvanacaMda sAkaracaMda / Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIAnandasAgarasUrivarANAm AgamamudrApaNasya pragati siSAdhiSava ime guNabhUrayaH sUrayaH prayAtA mohamayInagarI mAsadvayAnte / anantarIye'bde tu punarAgatAH mUryapure yatra jainAnandapustakAlayaM saMsthApayAmAsuH / tato jhaverI jIvanacaMda.navalacaMdetyabhidhAnakena saGghapatinA sArdha celurbhavantaH pAdaliptapurIM zrIsiddhAcalAivasya tIrthAdhirAjasya yAtrAnimittam / tatrApi prArabdhA AgamavAcanA 1976tamasya hAyanasya cAturmAse / bhavadanavadyavaizAradyacakitacittA AgamavAcanAlAbhakAmukA dezAntaravartino'pi vijJApa. yAmAsurbhavyajanAH zrImato bhavataH sauvasauvapurapAvanArtha kSetrasparzanayA / aGgIkRtya teSAM vijJapti vihArakrameNa prathamaM 'ratalAma 'nagaraM pAvayAmAsuH 1977tame'bde caitrakRSNadvitIyAyAm / atra vivAhaprajJapti-samavAyAGgAgamavAcanASaSThI prArabdhA 'zrIRSabhadevajI kezarImalajI zvetAmbarasaMsthA' ca saMsthApitA yayA'pi katipaye granthAH prakAzitAH / etadvarSacAturmAsaM cakruH sailAnArAjye tanagarAdhipatizrIdilIpasiMhavijJaptipurassaram / sUrIzvarasadupadezasudhArasAsvAdanAnanditacetasA dharmajijJAsunA narapatinA'munA jIvahiMsAniSedhAtmako'mAripaTaho dhvanitaH svadeze mudrAlekhazca samAdattaH muuribhyH| varSA'nte samalazcakre ratalAmanagaram , tataH bhopAvaratIrtha prati celuryaatraakaamyyaa| tataH 1978tame'bde punarAgatAH ratalAmam / varSAdhikaM yatra sthitvA medapATa( mevADa )jIrNacaityoddhArakarmaNi nagaravAsinaH prodyuktamanasaH kRtvA sammetazikharayAtrArtha prasthAnaM cakruH / 1980 tame'bde tata AgatAH kalikAtApuram / atrApi jJAnapradIpamakAzanapaTavo'mI saMsthApayAmAsuH saMsthA jainasAhityasya hindIbhASAntarapacArArtha yatkRte ekatrIkRtAni rUpyakANAM daza sahasrANi / 1981tame'bde ajImagaMjamalazcakruH / tataH sammetazikharatIrthasya yAtrA vidhAya 1982tama'nde mAravADadeze sAdaDInagaraM nijavihAreNa vibhuussyaapaasuH| tA udayapuraM prati udayaM gatA ime mUrAH1984tame'bde / tattvArthapariziSTama, aindrastutyavacUrima, anyayogavyavacchedadvAtriMzikAvRtti, haimavyAkaraNAnusArINi dvitrINi vyAkaraNAni navInAni, anyAni cAvijJAtanAmAni viracayya akhaNDapANDityamaNDitAni grantharatnAni vizeSatayA varddhitavantaH mUripuGgavA ime jainasAhityamiti sNshrutiH|| ___ evaM sAmagrInyUnatayA kimapyAlikhite'smin AnandajIvane yA; kAzcana truTayaH samabhUvan tatparatve AhetasiddhAntapracAradattacittebhyaH sAkSaraziromaNibhyaH kSamA yAcamAno viramAmi hiiraalaalH| deas 1'zeTha nagInamAi maMchubhAi jaina sAhityoddhAra' nAmakasaMsthAyAH trizatsahasrarUpyakAtmikAyAH sthApanA'pi bhavadupadezaphalam / Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainAcArya-nyAyAmbhonidhi-zrIvijayAnandasUrIzvaraziSyaratnadakSiNavihAri-zrImadamaravijayamunivaryAntipaJcaturavijayamunInAM abhipraayH| -+Ke+ sAnandaM nivedayAmi vividhAnavadyavidyAvizAradAn vidvajjanAn yadutA'nyatra bahuSu IA sthaleSu prAG mudritA'pi na tathA sahRdayahRdayaGgamA yathA jhaverI jIvanacanda sAkaracandaprayAsena zrI Agamodayasamiti dvArA prakAzitA zrIjayavija- yagaNi-zrIsiddhicandragaNi-zrIsaubhAgyasAgarasUri-zrIdevacandramunivaryavira citaTIkAcatuSkasamalaGkRtA zobhanastutiriyam / TIkAcataSTaye'tra samAsAH, chandonAma, vyAkaraNasUtrANi, kozAdisAkSayazca yathAsthAnaM nirdezya vividha viSayajJAnAmRtarasapipAsUnAM prAthamikAbhyAsavatAM chAtrANAM paThane pAThane'tIva saukaryamakAri tattakartRbhiH paropakAraniSThavidvadvariSThemunipraSTaiH / tatrApi zreSThirasikadAsatanujanuSA M. A. ityupAdhidhAriNA nyAyakusumAJjali-stuticaturviMzatikA-vIrabhaktAmarAdyanuvAdakenA'syAH saMzodhakena viduSA hIrAlAlena ( ) etacihnana vyAkaraNakozAdisthAnanirdezaH kRtaH, sA cA'nusaraNIyA saraNirato vividhagranthamudrApaNadattacittairudAttahRdayairanyairapi mahAzayeryena kathamapi kAraNamAsAdya tattatsthAnadidRkSUNAM na syAt pracurataraH prayAsaH / vRddhizca grnthmhimnH| pariziStraye'syAH zobhanastuteH pratirUpA tattacchandoyamakakalitAM nyAyavizArada-nyAyAcArya-mahopAdhyAyazrIyazovijayaviracitAM sAvacUrikAmaindrastuti, zrIsumatijinastutisamAnAM zrIrAjasAgaraziSyaravisAgarasandRbdhAM sAvacUrikAM vIrastuti, zrIpArzvajinastutyanukAriNImaSTapadyapramANAM padabhaJjikAsahitAM paJcajinastutiM ca mudrApya vihiteyaM samanaskamanaHspRhaNIyA'dhikatarAm / ___ zocyA kila dazA jainAnAM yataH sarveSvapi prAcInajainapustakabhANDAgAreSu pUrvaSipraNItA nAnAviSayavibhUSitA yamakazleSAlaGkAracitracitritA apratimapANDityamaNDitA yatratatrA'vyavasthitarUpeNa patitA IdRzo'nekazaH stutistotrAdayo granthA dRggocarIbhavanti, paraMtu na jAne kathaM karatalaga tAnapi pratibRhadgranthadattadRSTayaH upekSantetarAmaneke vidvAMso'pi jnaastaan| ___ aNIyAnapi cintAmaNiyathA samUlamunmUlayati dAridyu, tanIyAnapi dIpaH prakAzayati gRhAgaNaM vinAzayati ca lIlayaiva vistRtamapi tamojAlaM tathA laghIyAMso'pyamI stutistotrakulakaprabhR. tayo granthAH prakaTayanti pUrvAcAryapratibhAprakarSa, pramodayanti sumanasA manAMsi, upakurvanti saMkSiptaru Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhiprAyaH / cibhAjo'lpamedhasaya janAnataH kurvANAH prAcIna sAhitya saMzodhanAni, vitanvAnA bhUritaraprayAsena mudrApaNaM, dadhAnA manasi samunninISAM jagati jainavAGmayasya vidvAMsaH saMsadazya saMgRhya vizIrNarUpAn prayatnena prakaTayya yathA'vakAzametAn saMrakSantu kRmikulamukhAbhyupetAnAsannavinAzAn sudurlabhAna granthAn vistArayantu jagati jaina sAhityamahimAnamiti nivedanaM me / Agamodaya samityASTI kA cUrNimAdhyaniryukti vivaraNAdyAgamAGgasamuddhatireva mukhyaM karma tathApi kayAcidapi saMsthayA'naGgIkRte sopayogini karmaNIha prayAso'yaM sarvathA nA'nucita eva / katipayasthAnamAptapratyAdhAreNa bhUyasA parizrameNa sAvadhAnatayA saMzodhite'smin granthe, kApi kApi stokA api saMsthitA azuddhayaH suvarNasthAlyAmayaHkIlikA iva khATkurvanti me hRdi, paraM na tAvat pracuropalabdhiH pratInAm / punaH kecit pustakalobhavantaH ke'pyAzA tanA-bhraMzAdibhIravaH, kecana saGkucitavRttayaH prAcyakAlIna dRSTayaH citkoparakSayitAraH kITaka koTimukhavivaragatAnyapi pustakAni samarpya mudraNAya darzayanti naudAryavRttiM svakIyAM tatra ko doSaH prakAzakAnAm ? vRhatpramANamAlokya madIyaM zuddhivRddhipatrakaM azuddhibAhulya' miti na vyAmohitavyaM tatrabhavadbhirbhavadbhiryatastatra na kevalaM mudraNayantrasamudbhUtA azuddhayaH samuddhRtAH kintu TIkAkartRRNAM prAmAdikAH pAThAH saMzodhakAnupayogajAH skhalanA api yathAmati vizadIkRtA mayA / zaGkha iva payaHpUrtyA suvarNamudrikeva ratnasaMyojanayA prajJAvatpratibhAnartakI narttana yogyayA vistRta bhUmikayA vizeSatayA zobhAspadIcakre saMzodhakena, nirAcakre ca ' nAstyeva jainAnAM saMskRtasAhityamasti ceditarasAhityApekSayA'tIvasvalpataramanuccakoTika' miti vadatAM paNDitaMmanyAna kUpamaNDUkAnAmAntarabhramaH / evamanyAnapi pUrvarSipraNItAn vividharasapeza lAnanekaviSayAn vAcakajanacetazcamatkArakAriNo granthAn yathAvasaraM prakaTayya saMsadasau vidhattAM jainasAhitya saulabhyam, racayatAmanupameyAM zAsana sevAm, nayatAM rajanikarakarAvadAtamavadAtabhatra jagatItyAzAse'ham -- bharuca ( zrImAlI poLa - jaina upAzraya ) jyeSTha kRSNa 8 saM. 1983 } viduSAmanucaraH caturavijayo muniH / Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAkavi zobhanamuni ane temanI kRti kavi' jagatnI eka anerI vibhUti che. kavitva zakti kudaratanI apUrva bakSisa che. hajAro dhanADhyo ke rAjAo jagatane je lAbha na ApI zake te lAbha dhAre to eka sAco kavi ApI zake che. kavine 'kavitva zakti" zodhavA javuM paDatuM nathI. svayameva te zakti sAcA kavine varavA Ave che. AvI kudaratI kavija jagatane avanavo AnaMda ApI zake che. kavi jaganA game tevA padArthonuM sUkSmatama nirIkSaNa karI te padAthone potAnI kalpanA zaktithI varNavI suMdara banAve che, ane te dvArA temAM te anero rasa utpanna kare che. e ja kavinI kharI khUbI che. 'jyAM na pahoMce ravi tyAM pahoMce kavi e loka kahevatanI paNa AvA kavi mATe ja sArthakatA gaNI zakAya. jema eka rAjA ke dhanI amuka deza ke kALane mATe ja sarAyelo hoya che; tema kavi nathI hoto. sAco kavi to tamAma jagatuM ane badhA kALa mATe sarajAyelo hoya che, kemake te potAnA yaza:zarIrathI sadA jIvato jAgato rahI, potAnI pAchaLa mukelI kRtino lAbha jagatane satata Apato ja rahe che. kavi manuSyalokamAM paNa potAnI anupama pratibhAthI sAkSAt svargano anubhava karI; bIjAne paNa teno sAkSAtkAra karAvavAmAM samartha hoya che. Avo ja kavi sAco kavi kahI zakAya, anyathA vaya: paya: mRtA:' (kavio vAMdarA che.) nI kahevata lAgu paDe. AvA kudaratI janmasiddha zreSTha kavio A bhAratamAM thatA AvyA che, temAM jainoe moTo hisso Apyo che. dareka jamAnAmAM hindanI ekeeka bhASAmAM jaina munio ane gRhasthoe suMdaratama kAvya racanA karI jagatane cakita karI nAkhyuM che. saMskRta, prAkRta, gujarAtI ane kAnaDI bhASAmAM to keTalAka jaina kavionuM nAma aDhAramI sadI sudhI mokhare rahyuM che. zobhana muninuM zreSTha kavitva. ApaNA prastuta stutikAra A "zrI zobhana muni' paNa tenA vizeSa kudaratI kavio paikInA eka zreSTha kavi hatA; ema mAnavAmAM temanI upalabdha eka ja 'nistutivaturvizati' kRti ApaNane prere che. temanI bIjI kRtio jaDI nathI, ane kadAca temaNe na paNa banAvI hoya; chatAM prastuta kRtithI ja temane zreSTha kavi kahevAmAM koIpaNa jAtano vAMdho nathI. jemanAM ghaNAM kAvyo maLatAM hoya te ja moTA kavi che' AvI mAnyatA sAcI nathI. potAmAM kavitva zakti sArAmAM sArI hovA chatAM keTalAka mahAkavio game te kAraNe eka paNa kAvya ke mahAkAvya banAvyA vagara ja A jagatu choDIne cAlyA jAya che, keTalAka bIjA viSayanA graMtho banAvavAmAM AnaMda ke lAbha mAnI kAvyanA graMtho thoDA banAve che. athavA banAvatA ya nathI. AvA aneka dAkhalA maLe che. AvI avasthAmAM tevA kudaratI kavione ApaNe "kavi nahi mAnIe to eka moTI chA paDe Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 bhUla ja gaNAya, bhayaMkara anyAya ja thAya, ema mAruM mAnavuM che. je tema na hoya to "siddhasena divAkara" ke jeonuM kalyANa maMdira stotra' sivAya bIjuM eka paNa kAvya atyAra lagI maLyuM nathI, chatAM temane mATe, hajAro zlokonAM kAvyo racanAra AcArya zrI hemacaMdra jevA mahAnuM kavi "manusiddhasene vaya" (si.hai-2-3 pR. 72) kahI temane mahAkavinuM mAna Ape che; tethI ema mAnavuM joIe ke kavitA banAvavI judI vastu che ane kavitva zakti hovI judI vastu che. ApaNA "zobhanamuni' paNa tevA ja kavi hatA, ke jeo zabdAlaMkAra ane bhaktinA pUrathI chalakatI 'nistutirvizati' nAmanI eka ja kRti jagatane ApI tarUNavayamAM svargavAsI thayA che. temanI prastuta kRtinI AlocanA karavAnuM kAma AgaLa upara rAkhI, A kRtinA kartA (zobhanamuni)nA jIvana caritra tarapha huM vAcakone laI javA mAguM chuM. zrI zobhana muninA jIvana upara prakAza atyAra lagI prakAzita thaela jUnA ane navA graMthomAM zrI zobhana muninuM jIvana caritra bahu ja TUMkANamAM, ane te paNa apUrNa maLe che. temanAM janmasthAna, mAtA, pitA ane gurunAM nAmanA saMbaMdhamAM aneka graMthakAro judA judA mata Ape che, paNa mane to AmanA jIvananA viSayamAM mahAkavi dhanapALa (zobhana muninA vaDIla bhAI) nA graMtho, prabhAvaka caritra ane prabaMdha ciMtAmaNi vadhu prAmANika lAge che. zrI zobhananA pUrvajo ane tenuM prAraMbhika jIvana zobhana muninuM jIvana bhinna bhinna be prakAranA saMskArothI ghaDAyuM che- janmathI temanAmAM vaidika saMskAro poSAyA che ane dIkSA pachIthI jaina saMskAroe temAM apUrva sudhAraNA karI navuM teja utpanna karyuM che. janmathI teo vaidika brAhmaNa hatA. sahu pahelAM ApaNe temanA bhAI dhanapALanI kRti "tilakamaMjarI" tarapha najara nAkhIzuM. mahAkavi dhanapALa potAno paricaya ApatAM temAM lakhe che : madhyadeza ke jene AjakAla saMyukta prAMta (yu.pI.) kahevAmAM Ave che, temAM AvelA "sAMkAzya nagarano rahevAsI 'devarSi brAhmaNa hato. teno putra "sarvadeva' thayo, je zAstrakaLA ane graMtha racavAmAM nipuNa hato. A sarvedavane be putro thayA, moTo "dhanapALa' ane nAno "zobhana'. ApaNA caritranAyaka A ja zobhana che. dhanapALanA pitA sarvadava, "bhoja' nI "dhArA' (dhAra) nagarImAM AvI rahyA hatA. temanA baMne putrIno janma kyAM thayo, teno nakkI khulAso jo ke ApaNane maLato ___ "AsId dvijanmA'khilamadhyadeze prkaashsaangkaashyniveshjnmaa| alabdha devarSiriti prasiddhiM yo dAnavarNitvavibhUSito'pi // 51 // zAstreSvadhItI, kuzalaH kalAsu, bandhe ca bodhe ca girAM prkRssttH| tasthaSStmanI samayUnmadAtmA, Tuva: svayamUvi sarvava: IIdha rA" tilakamaMjarInI pIThikA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI, paNa anumAnathI kahI zakAya ke, sarvadeva ghaNA varSothI dhArAmAM AvI rahyA haze, A hisAbe A baMne temanA putrono janma dhArAmAM thayo hoya ema lAge che. dhArAnagarI 15 je vakhate rAjA 'bhoja' mALavAnuM rAjya karato hato te vakhatanI 'dhArA' nagarI ghaNI jAhojalAlIvALI hatI. aneka vIro, vidvAno ane dhanADhyothI te nagarI zobhI rahI hatI. vidyAnA sugaMdhI vAtAvaraNathI mahekI rahI hatI. deza videzanA nAmI paMDitono tyAM garva utarI jato hato. sArA vidvAn kavione lAkhonAM InAma ane moTI Ijjata enAyata karavAmAM AvatAM hatAM. sarasvatI ane lakSmI banneno tyAM sAthe vAsa hato. rAjA 'bhoja' kevaLa yogya rAjA ja nahi paNa, eka aThaMga vidvAn ane rasika kavi paNa hato ke jenA vyAkaraNanI IcchAthI gujarAtanA rAjA siddharAjajayasiMhe zrI hemacaMdrAcAryane prArthanA karI 'siddhahemavandrazAnuzAsana'' banAvarAvyuM. (jUo A vyAkaraNanI mArI prastAvanA). te sAcA vidvAnono poSaka ane anumodaka hato; tethI sarvadeva paMDita A nagarImAM raheto hato. AvA vidyAvyAsaMganA sthAnamAM rahevAthI tenA banne putrone paNa vadhAre anubhava meLavavAno avasara maLI Avyo. dhanapALa ane zobhanane tenA pitA pAsethI paraMparA prApta vidyA to maLIja hatI; paNa sAthe sAthe tyAMnA judA judA paMDitonA samAgamathI temanI vidyAmAM ghaNo sAro vadhAro thayo. dhIme dhIme A banne bhAIoe potAnI pratibhAthI dhArAnA paMDito ane bhojarAjAnA hRdayamAM mAnavaMtu sthAna meLavyuM. teo banne AkhA ya mAlavAnA paMDitomAM paMkAvA lAgyA. daTAyeluM dhana maLyuM. vidvAno mATe ghaNe bhAge haMmezAM bane che tema sarvadeva paMDita upara lakSmIdevI prasanna na hatAM. tenA pitAe gharamAM puSkaLa dhana dATyuM hatuM, parantu te kaye sthaLe dADhyuM che ? tenI khabara sarvadevane nahi hatI. te potAnA gharamAM daTAyaluM dhana meLavavA cAhato hato. eka divase tapasteja ane vidvattAthI zobhatA 'zrImahendrasUri' dhArAmAM AvyA. temanA mahimA ane pAMDityAnI vAta rAjA prajA ane paMDitomAM phelAI. sarvadeve A AcAryano samAgama karyo. AcArya upara teno prema ane vizvAsa vadhato gayo. AcArya AgaLa teNe potAnI garIbAInI vAta kADhI potAnA gharamAM daTAela dhanane batAvavA sAgraha vinati karI. te AcArye tenA gharamAM daTAyela dhana batAvyuM. sUrijIe batAvelA sthaLamAM sarvadevane moTI dhanarAzi prApta thaI. dhananA AnaMdathI te gAMDo ghelo thaI gayo. dhana agyAramo prANa che. bALakathI vRddha, mUrkhathI paMDita, badhAya jenI rAtadivasa jhaMkhanA kare che tenAthI kema AnaMda na thAya ? sarvadeva, paMDita hovA sAthe pUrepUro kRtajJa hato. sUrijInA upakArano badalo ApavA te cAhato hato. teNe maLI AvelA dhanano ardho bhAga levA sUrijIne prArthanA karI, paNa teo to paMcamahAvratadhArI jainAcArya hatA. parigrahathI taddana dUra rahenAra nigrantha; dhanane zuM kare ? eka koDI paNa sUrijIe 1 prabaMdhaciMtAmaNimAM vardhamAnasUri AvyAnuM lakhyuM che, tenI AlocanA AgaLa karIzuM. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 lIdhI nahi. aMte sarvadevanI prArthanAthI sUrijIe eka rasto batAvyo:- "upakArano badalo Apavo ja hoya to tArA be putromAMthI eka putra mane Apa, jethI jagatamAM tAruM paNa nAma thAya." A uttara sAMbhaLI sarvadava putrapremane lIdhe saMkocAyo; paNa upakArano badalo ApavAno vicAra tene becena banAvato hato. prabhAvaka caritrakAra lakhe che ke:- te vicAramAM tenuM AkhuM varSa vItI gayuM. aMte tIrthamAM jaI mahendrasUrinA upakArano badalo nahi ApavA saMbaMdhI potAnA pApane dhovAno vicAra karI sarvadave prasthAna karyuM. prasthAna samaye dhanapALe kAraNa pUchatAM uttaramAM sarvadeve jaNAvyuM ke: mArUM RNa cukAvavA bemAMthI eka putranI jainAcArya mAgaNI kare che. A RNa cukAvyA vagara huM marI jau to mArI sagati thAya nahi; tethI te pApa dhovA tIrthamAM jauM ." upakArano badalo. pitAnI vAta sAMbhaLI dhanapALa camakyo ane krodhathI sarvadevane kahevA lAgyo ke - "tame potAnA putrane jaina dIkSA apAvI ApaNA kuLane kalaMkita karavA mAMgo cho ? ApaNA kuLamAM zuddha yajJayAgAdi vedapATha karanAra brAhmaNo thayA che. brAhmaNo ane zramANamAM haMmezAMthI virodha cAlato Ave che. AvI avasthAmAM jaina sAdhune tame putra kema ApI zako ? jo tame tema karazo to huM tamAro paNa saMbaMdha choDI daIza." putranAM AvAM anAdaravALAM vacana sAMbhaLI sarvadavano gabharATa vadhe che, tyAre te vakhate sarvadevano nAno putra "zobhana' pitA pAse jaI kahe che ke - "pitAjI tame kaMI paNa ciMtA karazo nahi. upakAra vALavAnI tamArI pratijJA huM pUrI karIza." "zobhana' tenA pitAno eka sAco bhakta putra hato. rAjJI garIyasI' nA siddhAntamAM mAnanAro hato. sAthe sAthe jaina sAdhunAM ahiMsA, tapa ane saMyamanuM mahattva paNa te samajato hato, tethI teNe pitAnI pratijJA pUrI karavAnuM bIDuM jhaDapyuM. zobhana; brAhmaNa maTI zramaNa thayo. pratijJAne pUrI karAvanArAM putranAM amRtamaya vacano sAMbhaLI sarvadevanA hRdayamAM AnaMdanI urmio uchaLavA mAMDI. putra upara prasanna thaI savedave AzIrvAdapUrvaka potAno putra sUrijIne soMpyo. zobhana brAhmaNa" maTI 'zramaNa' thayo. mahendrasUri; A navA ziSya sAthe anyatra vihAra karI gayA. bahu thoDA ja samayamAM jainAgamAdi vividha prakAranI vidyA bhaNAvI sUrijIe potAnA A navA ziSyamAM anubhava ane pAMDityanuM navuM teja umeryuM. zobhanamuninI pragati. gurusevA karI zobhanamunie eka bAju samyagdarzana sAthe samyajJAna meLavyuM ane bIjI bAju cAritranI saMpatti meLavI. pUrvanI vidvattAmAM A vastuo umerAtAM teo mahAna prabhAvazALI banI gayA. thoDA varSomAM potAnA prAMtamAM ja nahi, paNa dUra dUranA aneka prAMtomAM zobhananI kIrti phelANI. ziSyanI vadhatI jatI kIrtine joI mahendrasUrinuM hRdaya AnaMdathI uchaLavA lAgyuM. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 dhanapALano krodha, ane jaina sAdhuno vihAra baMdha A bAju dhanapALanI sakhata manAI chatAM zobhane jaina sAdhu pAse dIkSA lIdhI hovAthI dhanapALe pitA upara kruddha thaI pitA sAtheno saMbaMdha choDI dIdho. te jaina sAdhuono pahelAM karatAM vadhAre kaTTara duzmana banI gayo. teNe bhojarAjAnA kAna bhaMbherI mALavAmAM jaina sAdhune nahi vicaravA rAja hukama kaDhAvyo. bhAratamAM dharmadveSane lIdhe potAnI sattA ane zaktiono khoTo upayoga karavAnA dAkhalA AvI ja rIte banatA hatA. mALavAmAM jaina zramaNo (munio) nAM darzana durlabha thayAM. A vAtane jotajotAmAM bAra bAra varSanAM vahANAM vahI gayAM. jaina sAdhuono vihAra baMdha hovAthI mALavAnA jaina lokomAM sarvatra udAsInatA ane duHkhanI lAgaNI phelAi. jainomAM dharmaprema ane AtmAbhimAna jAgavAthI mALavAnA saMghe zrI mahendrasUri pAse jaI mALavAnI dharma saMbaMdhI kaphoDI sthiti kahI saMbhaLAvI ane temane tyAM padhArI bhojanI ayogya AjJA baMdha karAvI, jainazAsananI prabhAvanA karavA vinati karI. A badhI vAta gurupAse beThelA zobhanamuni bahu ja cIvaTathI sAMbhaLatA hatA. te vakhate teo gujarAtamAM hatA. saMghanI vinati ane zobhana muninuM dhArAmAM javuM. zobhanamuni bhaNI gaNIne eka asAdhAraNa vidvAn thaI gayA hatA. sacoTa upadeza ApavAnI zakti temanAmAM sahaje AvI gaI hatI, tethI gurue yogya gaNI temane 'vAcanAcArya' pada ApyuM hatuM. potAnA dezanA (mALavAnA) lokonI vinati sAMbhaLI temane lAgI AvyuM ke:- 'A badhuM mArA ja nimitte thayuM che mATe game tema karIne mAre ja Ano pratikAra karavo joIe.' zobhanamuni; Darapoka ane sukhamAM masta rahenAra sAdhu na hatA, ke jethI karmo upara athavA kalikAla upara doSa daI nirAza thaI besI rahe. temanAmAM himmata hatI, zAsananI dAjha hatI ane game tevAne samajAvavAnI vidvattA paNa hatI. tethI mALavAmAM jaI bagaDelI sthitine sudhAravAnI potAnI IcchA zobhana munie guru AgaLa kahI batAvI. gurue temane hareka rIte yogya samajI tyAM jaI sudhAro karavA AjJA ApI. basa, pachI zuM ? 'rUSTa vaidyopaviSTa' 'bhAvatuM hatuM ne vaidye kahyuM' jevuM thayuM. gurunI AziSa meLavI keTalAka sAdhuone sAthe laI zobhanamunie dhArA bhaNI vihAra laMbAvyo. ugra vihAra karI thoDI mudatamAM teo dhArAnagarImAM praveza karatA dekhAyA. loko temane animeSa dRSTie cakita thaI jotA hatA. 'are ! A jaina sAdhuo ahIM kyAMthI ? zA mATe AvyA ? hamaNAM rAjapurUSo emane pakaDaze. rAjA gusse thaIne koNa jANe zuM karaze ?' Ama jyAM tyAM loko ApasamAM aneka prakAranI vAto karatA dekhAtA hatA. jaina dharmanA dveSI keTalAka lokone IrSyA thavA lAgI, jyAre jaino AnaMdathI ubharAvA lAgyA. praveza karatI ja vakhate rAjavADAmAM jato kavi dhanapAla rastAmAM maLyo. jaina sAdhuone joI temanuM upahAsa karavA eka vAkya teNe kahyuM:- 'garvamavanta ! mavanta ! namaste !' arthAt:- gadheDA jevA dAMtavALA he mahArAja ! tamane namaskAra thAo. ghaNA varSo vItI javAthI zobhanamunine te potAnA bhAI tarIke oLakhI zakyo nahi, paNa zobhanamunie to dhanapAlane oLakhI lIdho hato tethI upahAsavALA vAkyane anukULa camatkArayukata upahAsapUrvaka zobhanamuni bolyA ke:- 'pitRSAsya Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 ! vayasya ! suvuM te ?' arthAt vAMdarAnA vRSaNa (aMDakoza) jevA mukhavALA he mitra! tuM sukhamAM to chene ? potAnA karatAM vadhu camatkAravALuM zobhananuM prativAkaya sAMbhaLI dhanapALa camakayo ne jhAMkho paDI bolyo ke, huM tamArI vAkya caturAIthI parAsta thayo chuM. Apa koNa cho ? kyAMthI Avo cho ? ane konA mahemAna cho ?" zobhane "ame tamArA ja mahemAna chIe? ema kahI dhanapALane vadhAre muMjhavaNamAM nAkhyo. zobhanamuninI vidvattAthI AkarSAI potAnA mANasa sAthe dhanapALe zobhanamunine upAzraye mokalyA. dhArAvAsiomAM haju koIpaNa jANI zakayuM na hatuM ke A baMne eka ja mAtAnA putra sagA bhAI che. dhanapALane pratibodha ane be bhAIonI bheTa. dhArAnI sthiti sudhAravA zobhanamuninA manamAM aneka saMkalpa vikalpo thavA lAgyA. teo bAhoza ane yuktibAja hatA. temaNe potAnA sAdhuone dhanapALane tyAM gocarI levA mokalyAM. prazAMta AkRtivALA be jaina munioe jaina dharmanA kaTTara duzmana dhanapALanA ghera jaI dharmalAbhano pavitra nAda saMbhaLAvyo. dhanapALa te vakhate snAna karato hato. tenI strIe sAdhune kahyuM ke "ahIM khAvAnuM nahi maLe, cAlyA jAva.' dhanapALe potAnI strIne kahyuM ke:- "atithine nirAza karavo te moTo adharma che, mATe kaMIne kaMI to Apa." te strI traNa divasanuM dahIM lAvI munine ApavA lAgI. munie prazna karyA ke - "bahena, A keTalA divasanuM che ?' uttaramAM te ciDAIne bolI "AmAM jIvaDAM (porA) paDI gayAM che zuM ? levuM hoya to lo nahi to rasto pakaDo.' muni bolyA ke:- 'bahena tame nakAmo krodha zA mATe karo cho ? amAro AcAra che mATe puchIe chIe. have rahI jIvaDAnI vAta. tenA uttaramAM kahevAnuM ke:- be divasa uparAMta dahImAM khaTAza vadhatI jAya che, tethI temAM te raMganA jIvo utpanna thAya che ema jaina zAstro kahe che. tenI sAkSAt pratIti karavI hoya to alato lAvI dahImAM nAkho. dhanapALa tyAM AvI A badhI vAta rasapUrvaka sAMbhaLato hato. teNe kautuka jovAnI khAtara athavA tattva nizcaya karavAnI khAtara alato maMgAvI dahImAM nAkhyo. thoDI vAramAM ja temAM keTalAka te ja varNanA-dahIMnA raMganA jaMtuo upara cAlatA dekhAyA. dhanapALanuM hRdaya A dazya joI pIgaLyuM. bahu Azcarya thatAM tenA hRdaye palaTo khAdho. jaina dharmanI zraddhAnuM tenAmAM bIja ropAyuM. jANe zAstrArthamAM parAsta thayo hoya; tema nagna thaIne te munine kahevA lAgyo ke, Apa koNa cho ? konA ziSya cho ? kayAM utaryA cho ? munie yogya uttaro ApyA pachI munionI sAthe ja dhanapALa upAzraya bhaNI cAlyo. zobhana munie potAnI yuktithI je suMdara pariNAma dhAryuM hatuM te ja AvyuM. te pariNAmano sAkSAtkAra karavAnI teo vATa joI rahyA hatA. dhanapALane dUrathI Avato joI potAnA moTA bhAI samajI, athavA tene vadhu AkarSavA teo (zobhanamuni) thoDA sAme AvyA. dhanapALane madhura vacanathI zobhanamunie bolAvyo, ane mAnapUrvaka tene samAna Asane besADyo. jyAre dhanapALane khabara paDI ke Ato "mAro nAno bhAI zobhana che' tyAre tenuM hRdaya prema ane lAthI vicitra prakAranuM banyuM, temAM zraddhA ane vAtsalyanAM pUra uchaLavA lAgyAM. jaina dharma ane jaina sAdhu upara tenuM mAna Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 vadhyuM. dhanapALe zobhanamunine kahyuM ke:- "tame jaina dIkSA laI ApaNA kuLane kharekhara ajavALyuM che. tamane dhanya che, tame mahAtmA cho, zAstranA pAraMgata cho, mATe mane sAco dharma batAvo." zobhanamunine joItuM hatuM teja thayuM. teoe prazAnta, gaMbhIra ane premALa vacanathI jaina dharmanA sarvavyApi akATya siddhAnto ane AcArono mahAkavi dhanapALane suMdara paricaya karAvyo. dhanapALa eka mahAna paMDita to hato ja eTale jaina siddhAnto samajavAmAM tene muzkelI paDI nahi, kemake jaina dharma sAcA buddhizALIone mATe jeTalo jaldIthI sukara ane AdaraNIya thaI zake che teTalo anabhijJo-alpabuddhivALAo mATe nahi. jyAre dhanapALa jainadharma svIkArI potAnuM jIvana jainadharmane sope che. zobhanamunino zobhana ane sAtvika upadeza sAMbhaLI AnaMdapUrvaka ati bhAvuka zabdothI dhanapALe kahyuM ke:- "Aje meM sAco dharma jAgyo che mATe atyArathI ja huM te jaina dharma svIkArI tenuM zaraNa lauM chuM. pahelAM jaina dharmano dveSa karI A pradezamAM bAra varasa sudhI jaina sAdhuno vihAra baMdha karAvyo te meM moTo aparAdha karyo che. atyAre huM te mArI bhayaMkara bhUlano pazcAttApa karuM chuM.' AkhAya mALavAmAM paMkAyela vidvAnuM kavi dhanapALa upara zobhanamuninA upadezanI keTalI sacoTa asara thaI haze tenuM anumAna, tenA zraddhA, bhakti ane namratAthI bharelA A zabdothI saheje karI zakAya A pachI tatkAla mahAkavi dhanapALa, zobhana muninI sAthe mahAvIra prabhunA maMdiramAM jaI bhAvapUrvaka prabhunI stuti karI vidhipUrvaka jaina dharma svIkAryo. dhanapALanA jIvanamAM Aje mahAna parivartana thayuM. eka vakhatano jainadharmano mahAn virodhI brAhmaNa paMDita Aje jainadharmanuM zaraNa svIkArI custa jaina bane che. havethI bhojarAjAno mAnIto rAjapaMDita ane bANanA bIjA avatAra samo dhanapALa kavi potAnI vidvattA ane yaza jainadharmane ApavA nirNaya kare che. dhanapALanA AvA mahAna parivartanano yaza: ane puNya ApaNA caritra nAyaka zobhanamunine ja che. zobhanamuninA jIvanamAM A eka mahAnuM kArya thayuM. ghaNA vakhatanI temanI bhAvanA saphaLa thatAM temanA AtmAmAM AnaMda ane saMtoSa thayo. teo potAnuM saphaLa jIvana vizeSa saphaLa mAnavA lAgyA. pahelAMnA sAdhuomAM zAsana sevA ke prabhAvanA karavAnI kevI bhAvanA ane zakti hatI te A banAvathI pAThako jANI zakaze. jaina saMghamAM A banAvathI comera AnaMda phelAyo. dezaparadezamAM vIjaLInA vege A samAcAro pharI vaLyA. hiMdabharamAM zrIzobhanamuninuM nAma vadhAre mazahUra ane prabhAvika banyuM. dhanapALano TUMka paricaya. siddhasArasvatakavi dhanapALanuM jIvana divase divase vadhAre dhArmika thatuM gayuM. te zraddhAthI zuddha zrAvakadharmane pALavA lAgyo. teNe rAjA bhojane samajAvI mAlavAmAM jaina sAdhuno vihAra chUTo karAvyo. kalpanA zakti ane zabdArthanI prauDhatAmAM kAdaMbarIne paNa Takkara mAre tevI nava rasathI pUrNa Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 'tilakamaMjarI' nAmanI jaina AkhyAyikA (kathA) banAvI teNe jaina sAhitya ane potAnA jIvanane yazasvI karyo. te uparAMta satyapurIya mahAvIrotsAha, vIrastava, pAIyalacchInAmamALA, RSabhapaMcAzikA ane sAvayavihI vigere graMtho paNa dhanapALa kavie banAvyA ke je saMskRta prAkRtanA sAhityamAM Aje paNa UMcuM sthAna bhogave che. tenA samayamAM dhanapALa, eka mahAkAva ane pracaMDa paMDita tarIke manAto hato. kolakavidharma vigere paMDitone teNe parAsta karyA hatA. muMjarAjA tene putra tarIke mAnato. ane bhojarAjA to teno khAsa mitra ane maherabAna hato. sarasvatInuM TAITala tene muMjarAjA taraphajathI maLyuM hatuM. (juo ti. maM.23) sarvataMtrasvataMtra sarvazAstapAraMgata zrI hemacaMdrAcArya jevAe paNa dhanapALanI banAvelI kavitAthI jainamaMdiramAM jinezvaranI bahumAnapUrvaka stavanA karI hatI. "hamakoSa" "hemakAvyAnuzAsana" ane 'haimachandonuzAsana" nI vRttimAM paNa dhanapALa ane tenI kavitAno ullekha maLI Ave che. A uparathI samajAya che ke, dhanapALa daDha samyatvI, Adarza kavi tathA samartha vidvAn hato. maviyasatta' no kartA dhanapALa; A dhanapALathI judo che. anyAnya graMthomAM dhanapALanuM jIvana lAMbu ane ghaNuM rasika che, paNa A sthaLe aprastuta hovAthI mane lakhavAnI jarUra jaNAtI nathI. pAThako ahIM to ATalAthI ja saMtoSa mAnI leze evI AzA rAkhuM chuM. astu. mALavAmAM jaina sAdhuo. have ApaNe pharI prastuta vAta upara AvIzuM. zobhanamuninA mahAna prayatnathI AkhA mALavAmAM jaina sAdhuonA samUho vicaravA lAgyA. mALavAnA jainomAM navuM jIvana AvyuM. Thera Thera dhArmika 1 kumArapALa prabaMdhamAM- hemAcAyaeN dhanapALanI banAvela stuti bolyAno ullekha che. 2 "xxx sutpattirNanApAtrataH' xxx makoSanI svapajJa TIkA. 3 haimakAvyAnuzAsananA "arthabhekhinnAnAM maDAgAM yupam: zreSa:" sUtranI svopazavRtti (adhyAya 5, peja 231 nirNaya sAgaranI AvRtti)mAM titvamaMjarInI bhUmikAnA "prajapbhAva: pkhavo" bIjA padyane udAharaNa tarIke TAMkayuM che. saichintoDanuzAsananA pAMcamA adhyAyanA solamAM " za..." (-26) sUtranI svapajJavRttimAM (zrI AnaMdasAgarajI saMpAdita AvRtti pR.36 mAM) tilakamaMjarI (pR.177) nuM "zuzigin vanyazALIva......" padha maLI Ave che. rinamaMtrI upara zAMtasUrie vikramanI 11 mI sadImAM TippaNa racyuM. pATaNanA pallivAla dhanapAle vi. saM.1260 mAM ki.maM. no sAra padyamAM utAryo, lakSmIdhara paMDite vi.saM.1281 mAM eka bIjo sAra 1188 anuSTapu zlokomAM banAvyo che. (chapAI gayo che.) aDhAramI sadImAM pAsAgaragaNie ki.maM. upara vRtti ane vIsamI sadImAM paM. lAvaNyavijyajIe TIkA banAvI che. vizeSa mATe juo zrI jina vi. no 'tilakamaMjarI' lekha. mahAkavi dhanapALa mATe merUtuMgAcArya kahe che - "vacanaM dhanapAlasya candanaM malayasya ca / sAsaM Dhi vinyastha jaDamUtrAmAM na nirvataH ? ||' - prabaMdhaciMtAmaNi 5.42ary.org Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21. utsavo thavA lAgyA. saMghanI vinatithI zobhanamuninA guru dhArAnagarImAM padhAryA. ziSyanA prayAsanI thaelI saphaLatA ane sarvatra phelAyelI ziSyanI kIrtine joI gurunA AnaMdano pAra rahyo nahi. dhanapALe potAnA kharce dhArAmAM RSabhadevanuM jainamaMdira baMdhAvI tenI pratiSThA zobhanamuni ane temanA guru pAse karAvI. mALavAmAM bIjAM paNa aneka dhArmika kAryo karI zobhanamunie guru sAthe gujarAta tarapha vihAra karyo. zobhanamuninuM vyakitatva. saMskArI kuTuMbamAM janmyA hovAthI ane yogya gurunA samAgamathI zobhanamunimAM UMcA prakAranuM vyaktitva pragayuM hatuM. temanA vyaktitva mATe dhanapALa kavi vArviti' nI TIkAmAM lakhe che ke:- "zarIrathI rUpALo, guNathI ujvala, suMdara netrovALo zobhana nAmano sarvadevane putra hato; ke je kAtaMtra vyAkaraNanAM gUDha tattvono jANakAra hato, jaina bauddha tattvomAM niSNAta hato ane sAhitya zAstrano aThaMga vidvAn hoI, kavione mATe udAharaNabhUta hato. kumArAvasthAmAM ja zobhane kAmane parAsta karyo, pApanA vyApArano tyAga karyo ane ahiMsA dharmane sArI peThe pAlana karyo hato. zobhanamuninI kRti. zobhanamuninI buddhi tIkSNa hatI. bhAvanA udAtta hatI. jIvana bhavya ane rasika hatuM. kAvya sAhityamAM to teo ghaNA ja ArapAra utarI gayA hatA. tenA phala svarUpamAM teoe 'mavyAmonavivothanetAone ' thI zarU thatI 96 zlokanI nhAnI paNa vividha jAtanA alaMkArothI pUrNa camatkAra vALI eka kRti banAvI. AmAM pratyeka tIrthakara, (covIsa tIrthaMkara) jainAgama ane soLa vidyAdevIo vigerenuM kAvyanI paddhatithI varNana che. A kRtinI aMdara zabdAlaMkAra, ane temAMya khAsa karIne "yamaka" ane "anuprAsa' nI anerI chaTA jovAmAM Ave che. koI ThekANe madhyAnta yamaka, koI sthaLe Adimadhya yamaka (madhyAnta yamakanI sAthe) koI jagyAe Adyanta yamaka, koI padyamAM saMyutAvRtti yamaka ane koI sthaLe asaMyutAvRtti yamaka vigere alaMkAro goThavyA che. A kRtimAM nhAnA moTA aneka prasiddha ane aprasiddha chaMdo che ke je vidvAnone jJAna ane AnaMda utpanna kare che. vividha alaMkAro ane chaMdomAM potAnA bhAvo goThavavA te keTalI muzkelanI vAta che te kavitA banAvanAra ja samajI zake tema che. A graMtha banAvatI vakhate zobhanamuninuM citta 1 prAcIna dhArA ane tyAMnAM sthAno viSe mAhitI mATe juo IsvIsana 1933nA jAnanA "zAradA' nA aMkamAM chapAela "bhojarAjAnI dhArA nagarI' nAmano mhAro lekha. "kAtantratantroditatattvavedI yo buddhabauddhA''hatatattvatattvaH / sAhityavidyArNavapAradarzI nidarzanaM kAvyakRtA babhUva // 4 // zobhana stutinI dhanapAla kRta TIkAnA 1 thI 7 sudhI zloko upayogI che. 3 A badhA yamakonAM lakSaNo ane udAharaNo vAgabhaTAlaMkAra, sarasvatIkaMThAbharaNa vigere granthomAM che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 kevuM ekAgra banyuM hatuM ? tenuM eka udAharaNa prabhAvaka caritramAM maLe che. jyAre zobhanamuni prastuta jina stuti caturvizatikA' banAvatA hatA, te arasAmAM teo gaucarI (bhikSA) levA gayA. cAlatAM cAlatAM paNa prastuta kRta banAvavAnI ekAgratAmAM temanuM citta parovAeluM hatuM, tethI khyAla nahi rahevAthI teo eka ja zrAvakanA ghare traNavAra pharI pharI gaucarI gayA. jyAre zrAvikAe zobhanamunine pUchyuM ke, "Ama pharI pharI gocarI AvavAnuM zuM kAraNa ?' uttaramAM zobhanamunie kahyuM ke - "atyAre kavitA banAvavAmAM ja mAruM mana parovAyeluM che tethI mane khabara na rahI ke huM kone tyAM jauM chuM ane zuM karuM chuM ?' pUchanAra bAIe zobhanamuninA gurunI AgaLa paNa A vAta kahI. guru A vAtathI ghaNA ja rAjI thayA ane ziSyanI jJAnarasikatAthI saMtoSa pAmI temaNe zobhana muninAM vakhANa karyA. zobhanamunine kavitA banAvavAno kevo rasa hato te A eka ja prasaMgathI vAcako jANI zakaze. khuzInI vAta che ke prastuta kRtinI suMdaratAthI AkarSAI ghaNA loko A stuti 'thoya' ne pratikramaNAdi kriyAomAM bole che. pAkSika Adi pratikramaNomAM A pavitra vidvAnanI thoya dAkhala karAya to kevuM sAruM thAya ? zobhanamuninuM avasAna. duniyAmAM vidvAno ane sajjano koI koI vAra jaldIthI jagatane choDI cAlyA jAya che. zobhanamuni mATe paNa temaja thayuM ! temane tAvano bhayaMkara jIvaleNa roga lAgu paDyo, tenA pariNAme yuvAvasthAmAM tarata ja teo matya (manuSya) lokane choDI amartya loka (saudharmadevaloka) nA atithi thayA-svargavAsI thayA. durbhAgye temanuM A maraNa zA kAraNathI, kaye sthaLe ane kaye divase thayuM? te jANavAnuM cokkasa sAdhana atyAre ApaNI pAse nathI, paNa zrImAna jinavijayajI saMpAdita prAci. nI AvRttinA "bhojabhIma prabaMdha' mAM pATha che ke:- 'zobhanamuni, stuti karavAnA dhyAnanI ekAgratAthI eka bAIne tyAM traNavAra (gaucarI mATe) javAthI te bAInI najara lAgI ane tethI zobhanamuni kAla karI gayA - svargavAsI thayA." mane lAge che ke je bAIne tyAM traNavAra gaucarI javAnuM prabhAvaka caritranA matathI huM upara lakhI gayo chuM teja bAInI kadAca zrI zobhanamunine najara lAgI haze. AvA kAraNathI sAdhunuM mRtyu thAya tevA dAkhalAo bahuja virala bane che, paNa AmAM be aitihAsika graMthonA pATho che eTale A vAtane ApaNe juhI kahevAnuM sAhasa to na ja karI zakIe. uparyukta kAraNathI teo gujarAtamAM ghaNe bhAge (pATaNamAM ?) lagabhaga trIsathI cALIza varSanI umaramAM akALe svargavAsI thayA haze ? ema mAruM anumAna che. sAhitya daSTie mahAna zakti dharAvanAra, aneka graMtho lakhavAnI ane zAsananI sevA karavAnI udAtta bhAvanAvALA A tarUNamuni je vadhu jIvyA hota to kAvya ane alaMkAranA aneka maulika graMthono jaina samAjane vAraso ApI zakyA hota, paNa kamanasIbe tema na banyuM ! phakta temanI 4 1 juo mahendrasUri caritra. (prabhAvaka caritramAM) itazca zobhana: stutikaraNadhyAnAd ekasyA gRhe trirgamanAt tasyA dRSTidoSAd mRtaH / prAnte nijabhrAtuH pArthAt stutInAM vRtti yitva anazanAtuM saudharme ataH prabandhacintAmaNi pR.42. 2 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastuta 'jina stuti caturvizatikA' nAmanI ekaja kRti AjanA jaina samAjane vArasAmAM maLI che. jo ke temanI A eka kRti paNa temanA ujjvala yazane karanArI che emAM to koI jAtano zaka nathI. aitihAsika AlocanA pahelAM huM lakhI gayo chuM tema zrI zobhana muninA gAma, guru, vigerenI bAbatomAM aneka graMthakAronA matabhedo che, temAM mukhya A che - matabhedanuM koSTaka graMthanuM nAma tilakamaMjarI stuti caturvizatikAnI TIkA prabhAvaka caritra upadezaprAsAda upadezakalpavalli samyaktvasaptatikA Atmaprabodha prabaMdhaciMtAmaNi graMthakAra kavi dhanapAla 73 prabhAcaMdrasUri vijayalakSmIsUri 23 '' saMghatilakasUri jinalAbhasUri merUtuMgasUri zobhananuM gAma zobhananA pitA zobhananA guru sarvadeva dhArA ,, A ujjaina avantI vizAlA lakSmIdhara somacaMdra savadhara sarvadeva mahendrasUri jinezvarasUri vardhamAnasUri upara lakhelA ATha graMthomAM zobhananA gAma viSe cAra mata, pitA viSe cAra, ane zobhananA dIkSA guru viSe traNa mata thavA pAmyA che. AmAM kayo mata sAco ? e prazna ghaNo guMcavaNa bharelo che. zrIyuta pro. hIrAlAla Ara. kApaDIyAe 'zobhanastuti' ane tenI ghaNI TIkAonA saMpAdana uparAMta A graMthanuM ghaNuM lAMbuM gujarAtI bhASAntara karyuM che. laMbANathI prastAvanA lakhavA chatAM zobhana muninA jIvana viSe koI paNa jAtano nirNaya temaNe karyo nathI. huM nathI samajI zakato ke ATalA moTA pustakamAM teoe zobhananA viSayamAM mahatvanuM kema nathI lakhyuM ? astu. joke atyAre vistArathI huM lakhavA beTho nathI, chatAM A sthaLe A saMbaMdhe huM thoDI vicAraNA karavA yatna karUM chuM. gAmanI parIkSA. uparanA koSThakathI jaNAya che ke judA judA graMthomAM zobhananA pitA sarvadevanI nagarInAM dhArA, ujjayinI, avantI ane vizAlA ema cAra nAmo lakhyAM che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya zrIhemacaMdranA abhidhAnaciMtAmaNi koSamAM avantI, vizAlA ane puSpakaraMDinI A traNe ujjayinI (ujjaina) nA paryAya' zabdo lakhyA che. 24 AnAthI ATalo khulAso to thaI jAya che ke, avantI ane vizAlA A be ujjainanAM apara (paryAya) nAmo che. have zobhananI nagarI viSe; dhArA (dhAra) ane ujjaina A be mata rahyA. dhArAnA matamAM pAMca graMtho che jyAre ujjainanA matamAM traNa graMtho che. A be matabheda dharAvanAra graMthomAM eka bAjuM prabhAvakacaritra, tilakamaMjarI, zobhanastutiTIkA jevA graMtho che ane bIjI bAju prabaMdhaciMtAmaNi che. prabaMdha ciMtAmaNinA ullekhane pramANa vagara vakhoDI paNa kaDhAya nahi, tethI mAro mata to evo che ke 'paramAra vaMzIya rAjA muMja ujjainamAM rAjadhAnI rAkhI mALavAnuM rAjya karato hato, tenA uttarAdhikArI bhoje paNa tyAM ja prAraMbhamAM rAjadhAnI rAkhI hatI, paNa gujarAta taraphanA rAjAonAM AkramaNo te vakhate avAranavAra thayAM karatAM hatAM, tethI rakhene gujarAtathI dAhoda, godharA, rAjagaDha ane dhArAnA raste thai gujarAtanA rAjA mALavA upara caDhAI karI Ave ? evI AzaMkAthI bhojarAjAe dhAramAM vadhu sthiratA karI badhAM daphtara tyAM ANyAM hoya ? eTale ke dhArAnagarIne rAjadhAnI karI tyAM vadhu vakhata bhoja rahevA lAgyo haze.' te pachInA ullekhomAM bhoja dhArAdhIza-dhArApati tarIke oLakhAya che. jyAre rAjA bhoja ujjainathI dhArA rahevA gayo to tenA Azrita paMDitoe paNa tyAMja (dhArAmAM) rahevuM joIe; eTale dhanapAla, ane zobhananA pitA pahelAM ujjaina rahetA haze ? ane pAchaLathI rAjA bhojanI sAthe potAnA putro dhanapAla ane zobhanane laIne teo dhArAmAM rahevA gayA haze. e hisAbe ujjaina ane dhArA A banne nagarImAM dhanapALa tathA zobhana rahyA hatA ema mAnavAmAM kazo bAdha nathI. mArA A matathI prabhAvaka caritra ane prabaMdha ciMtAmaNi vigere graMthonA ullekhonA paNa samanvaya thaI zake che. prabaMdhaciMtAmaNimAM pUrvakAlanI dRSTie vizAlA (ujjainI)no ane prabhAvakacaritrAdimAM uttarakALanI dRSTie dhArAno ullekha che ema jaNAya che. 1 "ujjayinI syAd vizAlA'vantI puSpakaraNDinI // abhidhAnacintAmaNi'' 4-42 2 hasvaIkArAnta avanti zabda mAlavAdezano vAcaka che, juo haimakoSamAM (4-22) 3 juo prabaMdhaciMtAmaNino bhojabhIma prabaMdha. 4 juo sarasvatI kaMThAbharaNanI prastAvanA tathA tilakamaMjarInI prastavanA. bhojano rAjyakAla vikrama saM.1067 thI 1111 sudhI che. bhojanI rAjadhAnI dhArA (dhAra) mAM hatI te viSe zAMtisUricaritra, mahendrasUricaritra, sUrAcAryacaritra, abhayadevasUricaritra, bilhaNakavinuM vikramAMkadevacaritra, bhojabhIma prabaMdha, pAIalacchInAmamALA, sarasvatI kaMThAbharaNa, prameyakamalamArtaMDanI prastAvanA, rAjavaMzAvalI ane hiMdustAnI traimAsika vigere graMtho jovA. vistAranA bhayathI huM ahIM vadhu vicAra karato nathI, tathA te te graMthonA pATho Apato nathI. 5 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 zobhananA pitA. zobhanane mATe ullekha karanArA je je graMtho che, temAM jUnAmAM jUnA graMtho-zobhananA sagAbhAI kavi dhanapAlanI tilakamaMjarI, zobhana stuticaturvizatikAnI TIkA, prabhAcaMdrakRta prabhAvaka caritra ane prabaMdha ciMtAmANI jevA aitihAsika graMtho che. te badhAmAM zobhananA pitAnuM nAma "sarvadeva' lakhyuM che. sarvadava nAma sivAya bIjA nAmavALA graMtho ghaNA arvAcIna ane aitihAsika daSTie mahattvanA nahi hovAthI temAM lakhelAM bIjAM nAmo vizvasanIya nathI. vaLI upadeza prAsAdamAM zobhananA pitAnuM nAma lakSmIdhara lakhyuM che to te bhrAntimUlaka che. zobhana muninA guru. zobhana muninA guru tarIke traNanAM nAmo koSThakamAM dekhAya che. eka to mahendrasUri, bIjA vardhamAnasUri ane trIjA jinezvarasUri. dhanapAla kavie spaSTa rIte e ullekha karyo nathI ke sarvadavane nidhi koNe batAvyo, tenI zraddhA kayA AcArya upara thaI ane zobhane dIkSA konI pAse lIdhI? atyAre to zobhananA viSe vigatavAra jUnAmAM jUno ullekha prabhAvaka caritramAM maLe che. temAM lakhyuM che ke-zobhana muninA guru mahendrasUri hatA. A AcArya pAsethI ja zobhananA pitAe nidhAnanuM sthAna jANya, dharma pAmyo ane Amane ja potAno zobhana nAmano putra dIkSA ApavA soMpyo. A vAtane pramANita karavA mATe sUcanArUpe sAdhana tilakamaMjarI che, ke je zobhananA sagAbhAI kavi dhanapALe banAvI che. teNe tilakamaMjarInI pIThikAmAM IndrabhUti, vyAsa vAlmikAdi kavionI stuti karI zrI mahendrasUrinI paNa stuti karI che. potAnA samayamAM zAMtisUri, sUrAcArya, abhayadevasUri, vardhamAnasUri vigere aneka vidvAn jainacAyonI hastI hovA chatAM temanI stuti nahi karatAM A AcAryanI ja stuti karavAmAM dhanapAlano temanA upara daDha dharmarAga ane zobhananA guru tarIkeno saMbandha hoya e kalpanA saheje karI zakAya che. zobhananA guru A mahendrasUri, konA ziSya hatA ? konI paraMparAmAM thayA ? emaNe kayA ane keTalA graMtho lakhyA ? te viSe hajI sudhI koIpaNa jaNAyuM nathI. prabhAvaka caritramAM mahendrasUrino prabaMdha che; tenAthI teo cAMdragacchanA vidvAn AcArya 3 zarUAtamAM prabaMdha ciMtAmaNikAra purasimRddhizAtIyA vizAtIyAM pura' kahI sarvadevanI nivAsa nagarI ujajaina batAve che; paNa jyAre zobhanamuni vidvAn thaI pharI mAlavAmAM potAnA bhAIne pratibodhavA AvyA che tyAre teo dhArAnagarImAM AvyA che evo ullekha kare che. jema:- "agatasamatavidyAsthAnena ghanapAna zrIbhojaprasAdasamprAptasamastapaNDitapraSThapratiSThena nijasahodarAmarSabhAvAd dvAdazAbdI yAvat svadeze niSiddhajainadarzanapravezena taddezopAsakairatyarthamabhyarthanayA guruSvAyamAneSu sakalasiddhAntapArAvArapAradRzvA sa 'zobhananAmA' tapodhano gurUnApRcchaya tatra prayAto dhArAyAM pravizan paNDitadhanapAlena rAjapATikAyAM vrajatA taM sahodaramityanupalakSya sopahAsaM mata ! mata ! namaste ti proje" ...prabaMdhaciMtAmaNi (jinavijayajI saMpAdita) pU.36 AnAthI paNa mhArI kalpanA majabUta thAya che ke:- zobhana vigere pahelAM ujajainamAM rahetA hatA ane pAchaLathI dhArAmAM rahevA AvyA. Ama mAnavAthI banne matono samanvaya paNa thAya che. juo prabhAvaka caritramAM mahendrasUri caritra. 3 "pUrSide vaiva vaidhAdhitajhama: | carcAmavitauDhi #vivismaya vA'' | tilakamaMjarI 34. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA eTaluM jaNAya che.' zobhanamuninA guru viSe bIjo ullekha "prabaMdhaciMtAmaNi' mAM che, temAM zobhananA guru zrI vardhamAnasUri lakhyA che, ane trIjo ullekha "samyakatva saptatikATIkA' no che. temAM zrI jinezvarasUri jaNAvyA che. e vAta to nakkI che ke:- zobhananA samayamAM zrI vardhamAnasUri vidyamAna hatA. teo udyotanasUrinA uttarAdhikArI tarIke bhagavAna mahAvIranI 39mI mATe beThA hatA, ane temanA ziSya jinezvarasUri 40 mI pATe thayA, ema jUnI paTTAvaliothI jaNAya che. prabaMdhaciMtAmaNi jevA graMthanA ullekhanI ApaNe sarvathA avagaNanA to na ja karI zakIe; tethI ema kalpanA thAya che ke, zrI vardhamAnasUri sAthe paNa sarvadavano pahelAM saMbaMdha joDAyo haze ? sarvadava sAdhubhakta hatA, eTale A AcAryathI paNa teNe kaMIka lAbha meLavyo haze ? ane mahendrasUri sAthe pAchaLathI saMbaMdha joDAI vadhyo haze. athavA vardhamAnasUri pAse zobhanamunie thoDuM ghaNuM adhyayana karyuM haze tethI vardhamAnasUrinA ullekhamAM kAMIka satyatA jaNAya che. jyAre vardhamAnasUrino ullekha zakya lAge che to temanA ziSya jinezvarasUrino ullekha gurunA saMbaMdhathI pAchaLanA graMthomAM thavo saMbhavita che. ghaNA graMthakAro AvI bhUla saheje karI bese che eTale "samyakatva saptatikA' no ullekha tevo ja haze ?' e badhuM vicAratAM zobhananA dIkSAguru to mahendrasUri ja hovA joIe; ema hArI kalpanA che. matalaba ke tilakamaMjarIno saMvAda hovAthI ane prabhAvaka caritra, e prabaMdhaciMtAmaNi vigere karatAM vadhu prAmANika tathA jUnuM hovAthI zobhanamuninA dIkSAguru tarIke mahendrasUrine mAnavA vadhAre yogya che. zobhananuM gRhastha kuTuMba. zobhananA dAdAnuM nAma devarSi hatuM, jeo mhoTA dAnI ane paMDita tathA jAtathI brAhmaNa hatA. temanA putra "sarvadava' thayA, teo vidvAnuM kalApriya ane mahAkavi hatA. savadava; zobhanamuninA pitA thatA hatA. mahAkavi "dhanapAla' zobhanano moTo bhAI hato. temanI "suMdarI' nAmanA eka bahena hatI ke jene mATe kavi dhanapALe vikrama saM.1029mAM ' pAchInAmamAtA' (koza) banAvI che, ema te graMthanI prazastithI jaNAya che. zobhananuM kuTuMba lAMbAkALathI vidyApremI tathA yazasvI hatuM. zobhananA dAdA "sAMkAzya nagaranA hatA. A nagara pUrvadazamAM che. atyAre pharakAbAda jillAmAM saMkisa' nAmanA gAmathI te prasiddha che. sarvadava vyavasAya-AjIvikA mATe mAlavAnI rAjadhAnI ujjayinI (ujjaina)mAM AvI rahyA hatA. pAchaLanA samayamAM jyAre bhoje dhArA (dhAra)mAM sthiratA 1 tatrAnyadAyayau cAndragacchapuSkarabhAskaraH / zrI mahendrAma para zrutapayaniH / mahendrasUricaritra zloka 12. 2 juo 'varata chipaTTAtisaMprada' pR. 20 (zrIjinavijayajasaMpAdita) 3 gartadhavapiti prasiddhi yo TrAnavardhitvavibhUSitoDari... I. - tilakamaMjarI zloka 51 4 atyAra sudhI maLelA prAkRtakoSomAM A jUnAmAM jUno prAkRtakoSa che. For private & Personal use only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 karavA mAMDI tyAre te dhArAmAM rahevA AvyA. zobhanastuti caturvizatikAnI TIkAo. zobhanamuninI prastuta kRti bahu jUnI che. jaino ane vaidikomAM yamakAdi zabdAlaMkArathI chalakAtI ATalI jUnI kRtio bahu ja ochI maLe che. zobhana stutinI asara te pachInA ghaNA kavi vidvAno upara thaI che. mahAkavi vAgabhaTa, amaracaMdrasUri, kIrtirAjopAdhyAya, mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI vigerenI neminirvANa, nemanAtha mahAkAvya, aindrastuti Adi kRtio zobhanamunikRta prastuta kRtinA anukaraNa athavA preraNAnuM phala che. zobhanastutimAM anerI suMdaratA ane gaMbhIratA hovAthI aneka AcAyo ane kavioe zokha ke paropakArArthe te upara TIkAo banAvI che. jemAMnI nava TIkA to AjakAla jANItI che. enAthI prastuta kRtinI mahattA gaMbhIratA ane prasiddhi saheje samajI zakAya tema che. te TIkAkAronAM nAmo A che: dhanapAla, jayavijyajI, rAjamuni, saubhAgyasAgarasUri, kanakakuzalagaNi, siddhicaMdramaNi, devacaMdra, ajabasAgara ane eka bIjA avayUrikAra pUrvAcArya (AmanA nAmano patto maLyo nathI.) vIsamI sadImAM paNa DaoNkaTara haramana yAkobI vigere vidvAnoe aMgrejI, hindI, gujarAtI vigeremAM AnAM bhASAntaro karyA che. pro. hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyAe stuticaturvizatikAnI aneka TIkAo saMpAdita karI che. vikrama saM.1975 mAM zrImAna ajitasAgarasUrijI mahArAje paNa "saralA' nAmanI TIkA tathA gujarAtI bhASAntara karela che. je thoDA TAImamAM bahAra paDaze. 'tAraNa.' ahIM mahAkavi zobhanamuninI jIvanarekhA TUMkANamAM AlekhI che. temano sattA samaya IsvI 11 mI sadImAM che. teo janmathI brAhmaNa ane pAchaLathI dIkSA laI jainazramaNa (muni) thayA hatA. rAjA bhoja sAthe temanA AkhA kuTuMbano ghaNo mITho saMbaMdha hato. zrI zobhananI stuticaturvizatikAnAM suMdara tathA chaTAvALA bhakti bharyA kavano kavione prasanna karanArAM che. loko Ano vadhu pracAra karI graMthakArane paNa oLakhe eTaluM IcchI A nibaMdhane ahIM ja pUro zrI zobhanamuninI kRtinAM viziSTa padyo pariziSTamAM ApyAM che. juo InDiyana hisTorikala kavaoNTaralI IsvIsan 1929 peja 142. "siddhahemacaMdrazabdAnuzAsananI laghuvRtti' mAM eka ThekANe lakhyuM che ke "sAyegya: patiputra citA:" (7-3-6) nijasaMpAdita AvRttinA pa61 pejamAM) AnAthI spaSTa jaNAya che ke sAMkAzya jo ke paTanAthI utaratuM paNa samRddha nagara hatuM, tathA madhyadezamAM prasiddha hatuM. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 zrutasamuddhAraka 1. bhANabAI nAnajI gaDA, muMbaI. (5.pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya bhuvanabhAnusUri ma.sA.nA upadezathI) 2. zeTha ANaMdajI kalyANajI, amadAvAda. 3. zrI zAMtinagara zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (5.pU. tapasamrATa AcAryadeva zrImadvijaya himAMzusUri ma.sA. nI preraNAthI) 4. zrI zrIpALanagara jaina upAzraya TrasTa, vAlakezvara, muMbaI. (pa.pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya rAmacaMdrasUri ma.sA. nI divyakRpA tathA pU. AcAryadeva zrImadvijaya mitrAnaMda s. ma.sA.nI preraNAthI) 5. zrI lAvaNya sosAyaTI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (5.pU. paMnyAsajI zrI kulacaMdravijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 6. nayanabAlA bAbubhAI sI. jarIvALA hA. caMdrakumAra, manISa, kalpaneza (pa.pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijayajI ma.sA.nI preraNAthI) che. kesarabena ratanacaMda koThArI hA. lalitabhAI (pa.pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjanI preraNAthI) 8. zrI zvetAMbara mUrtipUjaka tapagacchIya jaina pauSadhazALA TrasTa, dAdara, muMbaI 9. zrI muluMDa zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, muluMDa, muMbaI. (AcAryadeva zrI hemacaMdrasUri ma.sA.nI preraNAthI) 10. zrI zAMtAkrujha hai. mUrti. tapAgaccha saMgha, zAMtAkrujha, muMbaI. (AcAryadeva zrI hemacaMdrasUri ma.sA.nI preraNAthI) 11. zrI devakaraNa mULajIbhAI jaina derAsara peDhI, malADa (vesTa), muMbaI. (pa.pU. munirAjazrI saMyamabodhi vi. ma.sA.nI preraNAthI) 12. saMghavI aMbAlAla ratanacaMda jaina dhArmika TrasTa, khaMbhAta. (pU.sA. zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma. tathA pU.sA. zrI svayaMprabhAzrIjI ma. tathA pU.sA. zrI divyayazAzrIjI ma. nI preraNAthI mULIbenanI ArAdhanAnI anumodanArthe) bAbu amIcaMda pannAlAla AdIzvara jainaTempala cerITebala TrasTa, vAlakezvara, muMbaI-400006. (pU. munirAjazrI akSayabodhi vijayajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI mahAbodhi vijayajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI hiraNyabodhi vijayajI ma.sA.nI preraNAthI). 14. zrI zreyaskara aMdherI gujarAtI jaina saMgha, muMbaI (pU. munizrI hemadarzana vi.ma. tathA pU. munizrI ramyaghoSa vi.ma. nI preraNAthI) 15. zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, maMgaLapArekhano khAMco, zAhapura, amadAvAda. (5.pU. AcAryadeva zrI rUcakacaMdra sUri ma. nI preraNAthI) 16. zrI pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, saMghANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbaI (pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijayajI ma.sA. nI preraNAthI) 17. zrI navajIvana sosAyaTI jaina saMgha, bombe senTrala, muMbaI (pU. munirAjazrI akSayabodhi vi.ma.nI preraNAthI) Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 18. zrI kalyANajI sobhAgacaMda jaina peDhI, pIMDavADA. (siddhAMtamahodadhi sva. A. zrImad vijaya premasUrIzvarajI ma.sA. nA saMyamanI anumodanArthe) 19. zrI ghATakopara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka tapagaccha saMgha, ghATakopara (vesTa), muMbaI. (vairAgyadezanAdakSa pU.A. zrI hemacaMdrasUri ma.sA. nI preraNAthI) 20. zrI AMbAvADI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pU. muni zrI kalyANabodhi vi.ma.nI preraNAthI) 21. zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, vAsaNA, amadAvAda. (pU. AcArya zrI nararatnasUri ma. nA saMyamajIvananI anumodanArthe pUjya tapasvIratna AcArya zrI himAMzusUrIzvarajI ma.sA. nI preraNAthI) 22. zrI premavardhaka ArAdhaka samiti, dharaNidhara derAsara, pAlaDI, amadAvAda. (pU. gaNivarya zrI akSayabodhi vijayajI ma. nI preraNAthI) 23. zrI mahAvIra jaina zve. mUrtipUjaka saMgha, pAlaDI, zeTha kezavalAla mULacaMda jaina upAzraya, amadAvAda. (pa.pU. AcArya zrI rAjendrasUri mahArAja sA. nI preraNAthI) 24. zrI mATuMgA jaina zve. mUrtipUjaka tapagaccha saMgha enDa ceriTIjha, mATuMgA, muMbaI. 25. zrI jIvIta mahAvIrasvAmI jaina saMgha, noMdiyA. (rAjasthAna) (pU. gaNivarya zrI akSayabodhi vijayajI ma.sA. tathA munizrI mahAbodhi vijayajI ma.sA. nI preraNAthI) 26. zrI vizA ozavALa tapagaccha jaina saMgha, khaMbhAta. (vairAgyadezanAdakSa pa.pU. AcAryadeva zrI hemacaMdrasUri ma.sA. nI preraNAthI) ra7. zrI vimala sosAyaTI ArAdhaka jaina saMgha, bANagaMgA, vAlakezvara, muMbaI-400 007. 28. zrI pAlitANA cAturmAsa ArAdhanA samiti. (parama pUjya vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImad vijaya hemacaMdrasUrizvarajI mahArAja sAhebanA saMvata 2053 nA pAlitANA madhye cAturmAsa prasaMge thayela jJAnanidhimAMthI) ra9. zrI sImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (I), muMbaI. (munizrI netrAnaMda vijayajI ma.sA. nI preraNAthI) 30. zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, jaina nagara, amadAvAda. (preraka - munizrI saMyamabodhi vi. ma.) 31. zrI kRSNanagara jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, saijapura, amadAvAda. (pa.pU. AcArya vijaya hemacaMdrasurIzvarajI ma.sA. nA kRSNanagara madhye saMvata 2052 nA cAturmAsa nimItte pa.pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijaya ma.sA. nI preraNAthI) 32. zrI bAbubhAI sI. jarIvALA TrasTa, nijhAmapurA, vaDodarA-390002. 33. zrI goDI pArzvanAthajI Tempala TrasTa, punA. (pU. gacchAdhipati AcArya deva zrImad vijaya jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI mahAbodhi vijayajI ma.sA. nI preraNAthI) 34. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina zvetAmbara maMdira TrasTa, bhavAnI peTha, punA. (pU. munirAja zrI anaMtabodhi vijayajI ma.sA. nI preraNAthI) 35. zrI rAMdera roDa jaina saMgha, surata. (pU. paM. akSayabodhi vijayajI ma.sA. nI preraNAthI) Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 36. zrI zvetAmbara mUrtipUjaka tapAgaccha dAdara jaina pauSadhazALATrasTa, ArAdhanA bhuvana, dAdara, muMbaI. (muni zrI aparAjita vijayajI ma.sA. nI preraNAthI) 37. zrI javAharanagara jaina zve. mUrtipUjaka saMgha, goregAma, muMbaI (pU.A. zrI rAjendrasUri ma.sA. nI preraNAthI) 38. zrI kanyAzALA jaina upAzraya, khaMbhAta. (pU. pra. zrI raMjanazrIjI ma.sA. pU.pra. zrI iMdrazrIjI ma.sA.nA saMyamajIvananI anumodanArthe pa.pU.sA. zrI vinayaprabhAzrIjI ma.sA. tathA pa.pU.sA. zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma.sA. tathA sAdhvIjI zrI svayaMprabhAzrIjI ma.sA. nI preraNAthI) 39. zrI mATuMgA jaina zvetAmbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMgha enDa cerITIjha, mATuMgA, muMbai (pU. paMnyAsapravara zrIjayasuMdaravijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 40. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, 60 phuTa roDa, ghATakopara (I) (pU.paM. zrI varabodhivijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 41. zrI AdinAtha zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, navasArI. (pa.pU.A. zrI guNaratnasUri ma. nA ziSya pU. paMnyAsajI zrI puNyaratnavijayajI gaNivaryanI tathA pU. paM. yazoratnavijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 42. zrI koImbatura jaina zvetAMmbara mUrtipUjaka saMgha, koImbatura. 43. zrI paMkaja sosAyaTI jaina saMgha TrasTa, pAlaDI, amadAvAda. (pa.pU.A. zrI bhuvanabhAnusUri ma.sA.nI gurumUrti pratiSThA prasaMge thayela AcArya-paMnyAsa-gaNi padArohaNa dIkSA vagere nimitte thayela jJAnanidhimAMthI) 44. zrI mahAvIrasvAmI jaina zvetAMmbara mUrtipUjaka derAsara, pAvApurI, khetavADI, muMbaI. (pU. munizrI rAjapAlavijayajI ma.sA. tathA pU.paM. zrI akSayabodhivijayajI ma.sA. nI preraNAthI) 45. zrI hIrasUrIzvarajI jagadguru zvetAMmbara mUrtipUjaka jaina saMgha TrasTa, malADa (pUrva), muMbaI. 46. zrI pArzvanAtha zve. mUrtipU. jaina saMgha, saMghANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbaI. (preraka - gaNivaryazrI kalyANabodhi vi. ma.) 47. zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zve. mU.pU. saMgha jainanagara, amadAvAda (pU. munizrI satyasuMdara vi. nI preraNAthI cAturmAsamAM thayela jJAnanidhimAMthI) 48. ratanabena velajI gAlA parivAra, muluMDa - muMbaI (preraka-pU. munizrI ratnabodhi vijayajI) 49. zrI marIna DrAIva jaina ArAdhaka TrasTa, muMbaI 50. zrI sahasraphaNA pArzvanAtha jaina derAsara upAzraya TrasTa, bAbulanAtha, muMbaI (preraka - munizrI satvabhUSaNa vijayajI) 51. zrI govAlIyA TeMka jaina saMgha, muMbaI (preraka - gaNivaryazrI kalyANabodhi vi.) para. zrI vimalanAtha jaina derAsara ArAdhaka saMgha, bANagaMgA, muMbaI. (preraka-pU.A. zrI hemacaMdrasUrijI ma.) 53. zrI vADIlAla sArAbhAI derAsara TrasTa prArthanA samAja, muMbaI. (preraka - munizrI rAjapAlavijayajI tathA paMnyAsajI zrI akSayabodhi vijayajI gaNivara) 54. zrI prInsesa sTrITa, luhAra cAla jaina saMgha. (preraka - gaNivarya zrI kalyANabodhi vi.) 55. zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdivalI (IsTa), muMbaI. (preraka - munizrI rAjapAla vijayajI tathA paM. zrI akSayabodhi vijayajI gaNivara) 56. sAdhvIjI zrI sUryayazAzrIjI tathA suzIlayazAzrIjInA pArlA (IsTa) kRSNakuMjamAM thayela comAsAnI AvakamAMthI. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 57. zrI premavardhaka devAsa zve. mUrtipUjaka jaina saMgha, devAsa, amadAvAda (preraka-pU.A. zrI hemacaMdrasUrijI ma.) 58. zrI pArzvanAtha jaina saMgha, samAroDa, vaDodarA (preraka-paMnyAsajI zrI kalyANabodhivijayajI gaNivarya) 59. zrI munisuvratasvAmI jaina derAsara TrasTa, kolhApura (preraka- pU. munirAja zrI premasuMdara vijayajI) 60. zrI dharmanAtha po. he. jainanagara zve. mU. pU. saMgha, amadAvAda (preraka- pU. puNyarati vijayajI mahArAjA) 61. zrI dipaka jyoti jaina saMgha, kAlAcokI, parela, muMbaI (preraka- pU. paM. zrI bhuvanasuMdara vijayajI gaNivarya tathA pU. paM. zrI guNasuMdara vijayajI gaNivarya) 62. zrI padmamaNi jaina zvetAMbara tIrtha peDhI - pAbala, punA (paM. kalyANabodhi vijayajInI vardhamAna tapa so oLInI anumodanArthe, paM. vizvakalyANa vijayajInI preraNAthI) 63. omakAra sUrIzvarajI ArAdhanA bhuvana - surata (preraka- A. guNaratnasUri ma. nA ziSya munizrI jinezaratnavijayajI ma.) 64. zrI goDI pArzvanAtha jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, nAyaDu kolonI, ghATakopara (IsTa), muMbaI (pa.pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrI vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. nI preraNAthI) 65. zrI AdIzvara zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, goregAma (pa.pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrI vijaya hemacaMdrasurIzvarajI ma.sA. nI preraNAthI) 66. zrI AdIzvara zvetAMbara TrasTa, sAlema (preraka- pU. gacchAdhipati A. jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA.) 67. zrI govAliyA Teka jaina saMgha, muMbaI (pa.pU. paMnyAsapravara zrI kalyANabodhI vijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 68. zrI vilepArale zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha enDa ceriTIjha, vilepArle (pUrva), muMbaI (pa.pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrI vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. nI preraNAthI) 69. zrI nenasI kolonI jaina zve.mU.pU. saMgha, borIvalI muMbaI (pa.pU. paMnyAsapravara zrI kalyANabodhI vijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 70. mAtuzrI ratanabena narasI monajI sAvalA parivAra (pa.pU. zrI kalyANabodhI vi.nA ziSya muni bhaktivardhana vi.ma. tathA sA. jayazIlAzrIjI nA saMsArI suputra rAjananI puNyasmRti nimitte haH suputro navInabhAI, cunIlAla, dilIpa, hiteza) 71. zrI sImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (I), (preraka- pa.pU. zrI kalyANabodhI vijayajI gaNivarya) 7ra. zrI dharmavardhaka zve. mUrtipUjaka jaina saMgha, kArTara roDa naM. 1, borIvalI (pa.pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrI vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA paMnyAsapravara zrI kalyANabodhI vijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 73. zrI umarA jaina saMghanI zrAvikAo (jJAnanidhimAMthI) (preraka- pa.pU. munirAja zrI jinezaratna vijayajI) 74. zrI kezarIyA AdinAtha jaina saMgha, jhADolI rAja. (preraka pa.pU. munirAja zrI merucaMdra vijayajI ma.sA. tathA paM. zrI hiraNyabodhi vi.ga.) 75. zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdIvalI, muMbaI (preraka- pa.pU. munirAja zrI hemadarzana vijayajI ma.sA.) 1 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa-muMbaI dvArA prakAzita thayelA graMthonI sUci 1 jIvavicAra prakaraNa saTIka daMDaka prakaraNa 38 saMbodhasaptati saTIka saTIka kAyasthiti stotrAbhidhAna saTIka. 39 paMcavastuka saTIka 2 nyAyasaMgraha saTIka. 40 jaMbusvAmI caritra 3 dharmasaMgraha saTIka bhAga-1 41 samyakatvasaptati saTIka 4 dharmasaMgraha saTIka bhAga-2 42 guruguNaSatrizatpatrizikA saTIka 5 dharmasaMgraha saTIka bhAga-3 43 stotra ratnAkara 6 jIvasamAsa TIkAnuvAda 44 upadeza saptati cha jaMbudvIpa saMgrahaNI saTIka 45 upadeza ratnAkara 8 syAdvAdamaMjarI sAnuvAda 46 vimalanAtha caritra 9 saMkSepa samarAditya kevaLI caritra 47 subodhA samAcAra 10 bRhat kSetrasamAsa saTIka 48 zAMtinAtha caritra graMtha 11 bRhat saMgrahaNI saTIka 49 navapada prakaraNa saTIka bhAga-1 12 bRhat saMgrahaNI saTIka 50 navapada prakaraNa saTIka bhAga-2 13 ceIyavaMdaNa mahAbhAsa 51 navapada prakaraNa ladhu vRtti 14 nayopadeza saTIka para zrAddha prakaraNa vRtti 15 puSpamALA (mULa anuvAda) 53 pArzvanAtha caritra 16 mahAvIracariyuM 54 vijayaprazasti bhASya (vijayasenasUri caritra) 17 mallinAtha caritra 55 kumArapALa mahAkAvya saTIka (prAkRtidvayAzraya) 18 vAsupUjya caritra 56 dharmaratna prakaraNa saTIka bhAga-1 19 zAMtasudhArasa saTIka pa7 dharmaratna prakaraNa saTIka bhAga-2 20 zrAddhaguNa vivaraNa 58 upadeza pada bhAga-1 21 tattvajJAna taraMgiNI 59 upadeza pada bhAga-2 22 triSaSTizalAkApurUSa caritra parva 3/4 60 zrAddhadinakRtya bhAga-1 23 triSaSTizalAkApurUSa caritra parva 5/6 61 zrAddhadinakRtya bhAga-2 24 aSTasahasrI tAtparya vivaraNa 6ra pArzvanAtha caritra 25 muktiprabodha 63 vicAra ratnAkara 26 vizeSaNavatI vaMdana pratikramaNa avacUrI 64 upadeza saptatikA 27 pravrajyA vidhAnakulaka saTIka 65 devendra narakendra prakaraNa 28 caityavaMdana bhASya (saMghAcAra bhASya saTIka) 66 puSpa prakaraNa mALA ra9 vardhamAnadezanA padya (bhAga-1 chAyA sAthe) 67 gurnAvalI 30 vardhamAnadezanA padya (bhAga-ra chAyA sAthe) 68 puSpa prakaraNa 31 vyavahAra zuddhi prakAza 69 neminAtha mahAkAvya 32 anekAnta vyavasthA prakaraNa 70 pAMDava caritra bhAga-1 33 prakaraNa saMdoha 71 pAMDava caritra bhAga-2 34 utpAdAdisiddhi prakaraNa saTIka 7ra pArzvanAtha caritra gadya 35 abhidhAna vyutpatti prakriyA koza bhAga-1 u3 hIra praznottarANi (ciMtAmaNi TIkAnuM akArAdi krame saMkalana) 74 dharmavidhi prakaraNa 36 abhidhAna vyutpatti prakriyA koza bhAga-2 75 supArzvanAtha caritra bhAga-1 (ciMtAmaNi TIkAnuM akArAdi krame saMkalana) 76 devadharma parIkSAdi graMtho 37 praznottara ratnAkara (senaprazna) 77 supArzvanAtha caritra bhAga-2-3 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 prakaraNatrayI 79 samatAzataka (sAnuvAda) 80 upadezamALA-puSpamALA 81 pRthvIcaMdra caritra 82 upadezamALA 83 pAiyalacchI nAmamAlA 84 doDhaso savAso gAthAnA stavano 85 dvivarNa ratnamAlA 86 zAlibhadra caritra 87 anaMtanAtha caritra pUjASTaka 88 karmagraMtha avacUrI 89 upamiti bhava prapaMca kathA bhA.-1 90 dharmabindu saTIka 91 prazamarati saTIka 92 mArgaNAdvAra vivaraNa 93 karmasiddhi 94 jaMbusvAmI caritra anuvAda 95 caityavaMdana bhASya sAnuvAda 96 guNavarmA caritra sAnuvAda 97 savAso doDhaso gAthA stavano 98 dvAtriMzadghAtriMzikA 99 kathAkoSa 100 jaina tIrtha darzana 101 jaina kathA saMgraha bhAga-1 102 jaina kathA saMgraha bhAga-2 103 jaina kathA saMgraha bhAga-3 104 rayaNasehara nivakahA saTIka 105 AraMbhasiddhi 106 neminAtha caritra gadya 107 mohonmulanam (vAdasthAnam) 108 bhuvanabhAnu kevaLI caritra (anuvAda) 109 caMdraprabhasvAmI caritra (anuvAda) 110 ApaNA jJAnamaMdiro 111 pramAlakSaNa 112 AcAra pradIpa 113 vividha praznottara 114 AcAropadeza anuvAda 115 paTTAvalI samuccaya bhAga-1 116 paTTAvalI samuccaya bhAga-2 117 ratnAkarAvatArikA anuvAda bhAga-1 118 ratnAkarAvatArikA anuvAda bhAga-2 119 caityavaMdana covIsI tathA praznottara ciMtAmaNI 120 dAna prakAza (anuvAda) 121 kalyANa maMdira-laghuzAMti saTIka 33 122 upadeza saptatikA (TIkAnuvAda) pustaka 123 pratikramaNa hetu (pustaka) 124 jaina kumArasaMbhava mahAkAvya 125 devacaMdra stavanAvali 126 AnaMdakAvya mahodadhi bhAga-1 127 paryaMta ArAdhanA sUtra (avasUrI anuvAda sAthe) 128 jinavANI (tulanAtmakadarzana vicAra) 129 praznottara pradIpa graMtha 130 prAcIna koNa zvetAmbara ke digambara (gujarAtI) 131 jaMbudrIpa samAsa (anuvAda) 132 sumati caritra (anuvAda) 133 tattvAmRta (anuvAda) 134 triSaSTizalAkApuruSa caritra parva-1 135 triSaSTizalAkApuruSa caritra parva-2 136 jaina kathA saMgraha bhAga-4 (pratAkAra saMskRta) 137 jaina kathA saMgraha bhAga-5 (pratAkAra saMskRta) 138 jaina kathA saMgraha bhAga-6 (pratAkAra saMskRta) 139 jaina dharma bhakti kaMcanamALA (sAnuvAda) bhAga-1 140 jaina dharma bhakti kaMcanamALA (sAnuvAda) bhAga-2 141 zrImokSapada sopAna (cauda guNasthAnakanuM svarUpa) 142 ratnazekhara ratnavatI kathA (parvatithi mAhAtmya para) 143 SaSThizatakam (sAnuvAda) 144 namaskAra mahAmaMtra (nibaMdha) 145 jaina gotra saMgraha (prAcIna jaina itihAsa sahita) 146 nayamArgadarzana yAne sAtanayanuM svarUpa 147 mahopAdhyAyazrI vIravijayajI mahArAjA caritra 148 mukti mArgadarzana yAne dharmaprAptinA hetuo 149 cetodUtam 150 mUrtimaMDana praznottara 151 piMDavizuddhi anuvAda 152 naMdisUtra (mULa) 153 naMdisUtra saTIka (bIjI AvRtti) 154 naMdisUtra cUrNi saTIka 155 anuyoga dvAra saTIka 156 dazavaikAlika saTIka 157 dazavaikAlika saTIka 158 oghaniyukti saTIka 159 piMDaniyukti saTIka 160 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-1 161 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-2 162 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-3 163 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-4 164 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-1 165 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-2 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 166 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-3 167 Avazyaka sUtranI dIpikA bhAga-1 168 Avazyaka sUtranI dIpikA bhAga-2 169 Avazyaka sUtranI dIpikA bhAga-3 170 uttarAdhyayana saTIka bhAga-1 171 uttarAdhyayana saTIka bhAga-2 172 uttarAdhyayana saTIka bhAga-3 173 jaMbudvIpa prajJapti bhAga-1 174 jaMbudvIpa prajJapti bhAga-2 175 jIvAjIvAbhigama sUtra bhAga-1 176 jIvAjIvAbhigama sUtra bhAga-2 177 rAjapranIya 178 AcArAMga dIpikA 179 bhagavatI sUtra bhAga-1 180 bhagavatI sUtra bhAga-2 181 bhagavatI sUtra bhAga-3 182 pannavaNA sUtra saTIka bhAga-1 183 pannavaNA sUtra saTIka bhAga-2 184 RSibhASitasUtra 185 hAribhadrIya Avazyaka TIppaNaka 186 sUryaprajJapti saTIka 187 AcArAMga dIpikA bhAga-1 188 sUtrakatAMga dIpikA 189 ThANAMga saTIka bhAga-1 190 ThANAMga saTIka bhAga-2 191 anuyogadvAra mULa 19ra samavAyAMga saTIka 193 AcArAMga dIpikA bhAga-2 194 sUtrakRtAMga saTIka bhAga-1 195 sUtrakRtAMga saTIka bhAga-2 196 bhagavatI sUtra 197 kalpasUtra pradIpikA 198 kalpasUtra kaumudi 199 AnaMda kAvya mahodadhi bhAga-3 ra00 zrutajJAna amIdhArA 201 uttarAdhyayana sUtra-mULa 202 upadhAna vidhi preraka vidhi ra03 hIrasvAdhyAya bhAga-1 204 hIrasvAdhyAya bhAga-2 205 caityavaMdanAdi bhASyatrayI (vivecana) 206 bhojaprabaMdha 207 vastupAla caritra (bhASAntara) 208 yogabiMdu saTIka 209 guru guNa ratnAkara kAvyam 210 jagadguru kAvyam 211 yogadaSTisamuccaya (anuvAda) 212 jaina jyotigraMtha saMgraha 213 pramANa paribhASA 214 prameya ratnakoSa 215 jaina stotra saMgraha bhAga-2 216 yogadaSTisamuccaya (bhAvAnuvAda) 217 navasmaraNa (IMglIza sAthe sAnuvAda) 218 ATha dRSTinI sajajhAya 219 AgamasAra (devacaMdrajI) 220 nayacakrasAra (devacaMdrajI) 221 guruguNaSatrizikA (devacaMdrajI) 222 paMcakarmagraMtha (devacaMdrajI) 223 vicAra sAra (devacaMdrajI) 224 paryuSaNa parvAdika pavanI kathAo 225 vimaLa maMtrIno rAsa 226 bRhat saMgrahaNI aMtargata yaMtrono saMgraha 227 damayaMtI caritra 228 bRhatsaMgrahaNI yaMtra 229 jaina stotra saMgraha 230 yazodhara caritra 231 caMdravIrazubhAdi kathA catuSTayam 23ra vijayAnaMda abhyadayam mahAkAvya 233 jainadharmavarastotra-godhUlikAtha-sabhAcamatkAreti kRtitritaya 234 anekArtha ratnamaMjUSA 235 siripAsanAhacariyuM 236 samyakatva kaumudI (bhASAMtara) 237 vimalanAtha caritra (anuvAda) 238 jaina kathAratnakoSa bhAga-1 (anuvAda) 239 jaina kathAratnakoSa bhAga-2 240 jaina kathAratnakoSa bhAga-3 241 zatruMjaya tIrthodvAra (anuvAda) ra4ra jaina stotra tathA stavanasaMgraha sAthe 243 vastupAla caritra 244 siddhaprAbhRta saTIka 245 sUktamuktAvalI 246 nalAyanam (kuberapurANa) 247 baMdhahetRdayatribhaMgI prakaraNAdi 248 dharmaparIkSA 249 AgamIya sUktAvalyAdi 250 jaina tattvasAra saTIka 251 nyAyasiddhAMta muktAvalI 2para haimadhAtupATha For Private & Personal Use Ony Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 253 navIna pUjA saMgraha 254 siddhacakArAdhana vidhi vi. saMgraha 255 nAyAdhammakahAo (pustaka) 256 pramANanayatattAlokAlaMkAra (sAva.) 257 tatvArthadhigamasUtra (gujarAtI) 258 vicArasaptatikA saTIka + vicArapaMcAzikA saTIka 259 adhyAtmasAra saTIka 260 lIlAvatI gaNita 261 saMkramakaraNa (bhAga-1) 262 saMkramakaraNa (bhAga-2) 2 6 3 bhakatAmara stotra (prata) 264 SasthAnaka prakaraNa (prata) 265 suvataRSikathAnaka + saMgaThumakaMdalI (prata) 266 zatruMjaya mahAtIrtho dvAra (mULa) 267 javAnuzAsanam 268 prabaMdha ciMtAmaNI (hindI bhASAMtara) 269 devacaMdra (bhAga-2) 270 bhAnu caMdra gaNicarita 271 digvijaya mahAkAvya ra72 vijJapti lekha saMgraha 273 AbU (bhAga-1). ra74 AbU (bhAga-2) 275 AbU (bhAga-3) 276 AbU (bhAga-4) 277 AbU (bhAga-1) 278 nyAya prakAza ra79 zobhana stuti graMtha 280 ruSabha paMcAzikA graMtha 281 kumAravihArazatakam 28ra mAnava dharma saMhitA 283 vardhamAna drAviMzikA 284 prazamarati prakaraNa - bhAvAnuvAda 285 tasvAmRta - prata 286 SaTpurUSacaritra - prata 287 IpathikI SatrizikA - prata 288 karmaprakRti - prata 289 draSTAMtarazataka -prata ra90 paviMzikA catuSka prakaraNa 291 subhASita padha ratnAkara (bhAga-1) 292 subhASita padya ratnAkara (bhAga-2) 293 subhASita padya ratnAkara (bhAga-3) ra94 subhASita padha ratnAkara (bhAga-4) 295 caMdrake valI caritam 296 triSaSTizalAkApuruSa caritra - bhAga -1 (parva-1) 297 triSaSTizalAkApuruSa caritra - bhAga-2 (parva-ra-3) 298 triSaSTizalAkApuruSa caritra- bhAga-3(parva-4-5-6) 299 triSaSTizalAkApuruSa caritra - bhAga-4 (parva-7) 3triSaSTizalAkApuraSa caritra - bhAga-5 (parva-8-9) 301 triSaSTizalAkA puruSa caritra - bhAga-6 (parva-10) 302 ratnAkara avatArIkA (guja. anuvAda - bhAga-1) 303 ratnAkara avatArIkA (guja, anuvAda - bhAga-2) 304 ratnAkara avatArIkA (guja, anuvAda - bhAga-3) 305 sAdhu maryAdApaTTaka saMgraha 306 jaina rAmAyaNa gadya 307 vizeSAvazyaka bhASya (bhAga-1 saTIka) 3ja vizeSAvazyaka bhASya (bhAga-2 saTIka) 39 jaina katharatna koSa (bhAga-3) 310 jaina kathAratna koSa (bhAga-8) 311 dharmasarvasva adhikAra sAthe, kasturI prakaraNa sAthe 312 hiMgula prakaraNa sAthe 313 nayavAda ane yuktiprakAza 314 aMgulasittarI sAthe, svopajJa namaskAra stava sAthe 315 dravyaguNa paryAyarAsa (bhAga-1) saTIka savivaraNa 316 dravyaguNa paryAyarAsa (bhAga-2) saTIka savivaraNa 317 covIzI vizeSArtha 318 kAvyasaMgraha (bhAga-1) 319 kAvyasaMgraha (bhAga-2) 320 prajJApanA upAMga sarTIka 3ra1 ladhuSAMtistava saTIka samavasaraNa stava sAva. tathA pramANaprakAza 3rara zreyAMsanAtha caritra 323 bhaktAmara-kalyANa maMdira -namirUNa stotramaya 324 jaina dharmano prAcIna ItihAsa (bhAga - 1) 325 zrImad devacaMdrajI kRtisaMgraha 326 sArasvata vyAkaraNa saTIka 3ra7 siddhAMtaranikA vyAkaraNa 328 aDhIdvipanA nakazAnI hakIkata 3ra9 karmaprakRti bhASAMtara 330 mudrita kumudacaMdra Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 anukramaNikA kizcit prAstAvikam // sUripremASTam | // sUribhuvanabhAnvaSTakam // guru-guNa-amRta-aMjali vIcaM samarpayAmi | AgamoddhAraka-vyAkhyAprajJa-jainAcArya zrI AnaMdasAgarasUrivarANAM jIvanadigdarzanam jainAcArya-nyAyAmbhonidhi-zrI vijayAnandasUrizvaraziSyaratnadakSiNavihArI-zrImadamaravijayamunivaryAntiSaccataravijayamunInAM abhiprAya: mahAkavi zobhanamuni ane temanI kRti zrutasamudvArakA zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa-muMbaI dvArA prakAzita thayelA graMthonI sUci xxviii XXXII 1 - 130 1. bhUmikA 2. suviditapurandara zrI zobhanamunivaryavihitA stuti caturvizatikA 1 - 24 3. suviditamaMDana zrI zobhanamunizvarapraNItA stuti caturvizatikA 1 - 136 4. pariziSTa 1 - 40 * * * Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMA MMS NA POST 2 . COM. bhUmikA "bhavabIjAkurajananA, rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / brahmA vA viSNurvA, haro jino vA namastasmai // 1 // " upAdIyatAM dhIdhanA ! iyaM stuticaturviMzalikA zrIzobhanamuninAyakanirmitA aSTAdazavidhacchandaHsaGkalitA SaNyAvatipaya pazzitA upamotmekSA'numAsazleSayamakAdhalaGkAramaNDitA vividhavibudhavaraviracitavivaraNavibhUSitA mukhyatazca shriinaabheyaadimhaaviirpryntcturviNshtijinptistutigmitaa| etasyAH tathAvidhajainasaMskRtasAhitye kiM sthAnamiti jijJAsA svaabhaavikii| tatRptyarthamAlokyatAmAlokavadbhiH sampUrNataH zrIvappabhaTTimUrisUtritA caturviMzatikA, zrImeruvijaya 1 anuSTub , 2 arNavadaNDakaH, 3 AryAgItiH skandhraketyaparanAmnI, 4 indravajrA, 5 upajAtiH, 6 drutavilambitam, 7 dvipadI, 8 narkuTakam, 9 puSpitAnA, 10 pRthvI, 11 mandAkrAntA, 12 mAlinI, 13 rucirA, 14 vasantatilakA, 15 zArdUlavikrIDitam, 16 zikhariNI, 17 sraggharA,18 hariNI iti aSTAdaza cchandAMsi / kiM payaM kasmin chandasi racitamiti niveditaM madIyagUrjaragirAmuvAdAdisaGkalitAyAH stuticaturviMzatikAyA gUrjaropobAte SoDaze saptadaze ca pRSThe / 9eseSAM payAmI mAkAvarNAnukrameNAmukramaNI prathamaTippaNe nirdiSTasya granthasya 327 tame 328 tame pRSThe ca smsti| 3 eteSAM nAmadheyAni niveditAtyo / 4 iyaM caturviMzatikA'pi madIyagUrjarabhASAntarAdisametA mudrApitA zrIAgamodayasamitidvArA / tasyAvAdimaH zloko'yam "mandramauligalitottamapArijAta mAlArcitakama ! bhavantamapArijAta ! / 'nAmaya !' 'naumi avanatrikapAvarga dAyin ! 'jinAstamadanAdikapApavarga ! // 1 // " Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 [ zrIzobhana gaNigumphitAH caturviMzatijinAnandastutayaH 'vasantatilakA' cchandasi nibaddhAH, zrIhemavijayagaNiviracitAH caiturviMzatijinavijayastutayaH 'mAlinI 'cchandasi grathitAH, nyAyavizA - rada - nyAyAcArya - mahAmahopAdhyAya zrIyazovijaya vihitA aindrastutayaH zrIzobhana munIza sandRndhastuticaturviMzatikAyAH chandaHsu praNItAH caturthASTamadvAdazAdipadyeSu 76 tamaM padyaM vihAya tattaddevatAstutisamanvitAzca / ' stuticaturviMzatikAyAH aparANyapi vartante katipayAni kAvyAni yAni caraNadvayasamAnatArUpayamakAvibhUSitAni / tathAhi - (1) zrIsomasundarasUriziSyazrIjina sundara sUrikRtAH zrIcaturviMzatijinastutayaH sAvacUrayaH zArdUlavikrIDitacchandasi racitAH 28padyAtmikAca / tatrAdimaM padyaM yathA "zrImAnadyajina ! zriyaM sRjai satAmabhyairthitAmanata-zrIdAnandita ! devapAda 1 paramIlokatrayapAvana ! yasyAjJIM tarva tanveMtI vijayate "puMsAmasImodayaM zrIdAnaM dirtadevapAdaparamA lokatrayIpAvana ! // 1 // " (2) ebhirvAcaMyamaire tAvatpadyAtmikAH zrIcaturviMzatijinastutayo rathoddhatAcchandasyapi gumphitAH / tAsAmArtha padyamidam- 1 ayaM grantho madIyagUrjarabhASAntarAdisamanvitaH zrIAgamodaya samitidvArA mudrApyamANoM vartate / samagrapadyeSu dvitIyaturIyacaraNasamAnateti viziSTatA / tatrAyaM prathamaH zlokaH - << anandamandira mupaimi taimRddhivizva nAya ! devamahitaM kalAbhavantam / labdhvA jayanti yatayo bhavayodharmodau a ( nAbheya 'devahitaM sakalA bhavantam // 1 // " 2 ayaM grantho'yApi aprasiddhaH / atrApi dvitIyacaturthacaraNasamAnatA darIdRzyate / etasya yantrAlayapreSaNocitaM pustakaM mayA'kAri / yathAsAdhanaM mudrApyate sAnvayAGkam / tasyAgrimaH zloko'yam - "" diza sukhamakhilaM naiH 'sIrasAdhAraNasva vRSabha ! tarasAyAmIza ! maunaM dadhAnaH / suranara nikareNa stUyase yaH saMdodvRSabharatarasA yamIzaimAnandadhAnaH // 1 // " 3 ete paJcApi granthAH SaNNavatipayapramitA me dRSTipathamAgatA: / anye'pi caturviMzatijina stutisvarUpAH caraNa sadRzatArUpayama kAlaGkRtA etAvatpadyapramANakA bhaveyuH / parantu na ca tannAmazravaNenApi kRtArtho'haM jAtaH / 4 etanmudraNAlaya pustikA mayA kriyamANA vartate / Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH] bhUmikA *" zrIjinarSabha ! bhavantamAzrito 'deva ! bhavyanayanAbhinandana ! / bhUrivaibhavabharo bhavI bhave "deva bhavyanaya ! nAbhinandana ! // 1 // " (3) etatprabhupraNItA vizeSatayopajAticchandasA'pi citritAH stutayo'STAviMzativRttamitAH / tAsAmidamAcaM padyam-- *" vibho ! ne nobheya ! jitAstvayA''ttai __ zrIpuNDarIkAcala ! ke blene| bhAvadviSo dhyAnamayena vizva __ zrIpuNDarIkA'caleM ! kevale ! // 1 // " (4) pUrvAcAryapraNItA'nuSTupchandasi 28padyapramANA prakaraNaratnAkare ( bhA0 2, pR0 258 ) mudritA caturviMzatijinastutiH / tasyAH prathamaM padyamidam "praNamyAdijinaM prANI, marudevAGjAyate ! / haraNe pApareNUnA, marudevo'Gga jAyate // 1 // " (5) zrIsomaprabhasUribhiH 27vRttAtmakAH caturviMzatijinastutayaH praNItAH / tAsAmAdimaM padyamidam *" yatrAkhilezrIH zritapAdapadma___ yugA didevaM smaratA nave / siddhirmayo''pyA~ jine ! 'taM bhavantaM yuMgAdideva ! smaratAnavena // 1 // " (6) drutavilambitacchandasi zrIrAjasAgaraziSyazrIravisAgararacitaM 26padyapramitaM zrInemijinastavanaM samasti yasyAcaM padyamidam * "priyamaMdAd bhuvi yo'naitigocarI kRtamalaIraNaM virbhavAsanam / 'tamabhinaumi "zivAtanayaM yazaH kRtamalaIraNaM virbhavAsanam // 1 // " * etaJcihnAGkitollekhAH sUcitA dakSiNavihArimuniratnazrIamaravijayavineyaiH sAhityarisakamunirAjazrI. caturavijayaiH, atasteSAmupakAryo'smi / Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH (7) zrIsomaprabhasUrikRtAH 25padyapramANA upjaaticchndonibddhaashcturviNshtijinstutyH| tAsAM prathamaM padyamidam x" janene yenaM kriyate gabhIra nAbhe! 'yazobhAhara! te natena / jinendra ! bhaktistvayi naiva bhavya nAbheya ! zobhAhara tene ! tena // 1 // " (8) zrIdharmazekharagaNikRtaH sragdharAcchandarsi racitaH paJcaviMzativRttAtmako jinastavaH / tasya cedaM prathamaM padyam *" zrInAbheyopamAnona ! rahita ! tamasau nandai dArAmainoja ! zrInA'bhe yo'pamAno narahitatama ! sAnandadA'' 'manojeM / / ne tvI nau tAra ! dhIrIsaima ! varSabhina / na cAstrisoraM natvA nau tAradhIrA samavRSabha ! phinabrahmacAritrasAram / / 1 // " atra prathamadvitIyayostRtIyaturIyayozcaraNayoH samAnatArUpayamakaH / (9) pratidinaM navastavanirmANapurassara nirakyAhAragrahaNAbhigrahavatAM yamakazleSacitracchandovizeSAdinavanavabhaGgIsubhagAnAM saptazatImitAnAM nijanAmAGkitastavAnAM zrIsomatilakamaribhya upadIkartRNAM zrIjinaprabhasUrINAM zAradAstotraM trayodazapadyamamitaM viSamapAdasamAnatAsamakAlika tasamapadyAtmakaM samapAdasamAnatArUpayamakasametaviSamapadyAnvitaM ca / tasyedamamiM padyam "ghAgdevate ! bhaktimatAM vaMzakti__ kalApavitrAsitavigrahAme ! | "bodhaM 'vizuddhaM bhavatI "vipattA kalA pavitrA siMtavigrahA meM // 1 // (10) ebhirmahodayairetAdRgyamakastabAkitaM etAvatpadyAtmakaM nijaguruzrIjinasiMhasaristavanaM vyadhAyi upajAticchandasA / tasyedaM prathamaM padyam " prabhuH dadyAnmuMnipakSipaGkte nAgArirAgo'citiM sardI ne| samudvahan zrIjinasiMhamUri lgorirAgopacitiM sdaanH||1|| 4 etacihnalakSitollekhA jainAcAryazrIvijayavallabhasUriziSyaratnamunirAjazrIvicakSaNavijayasakAzaM samupavizya mayA tatpratibhyo'vatAritAH / tasmAt teSAmahamRNI vrte| Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA munirAjakRtAyA] (11) ebhireva mahAtmabhiH praNIto'nuSuvRttAtmakaH prakaraNaratnAkarasya dvitIye bhAge (10257) prasiddhaH 13padyamamita etAdRgyamakAlaGkantaH shriiviirjinstvH| tasya dvitIya payAmidam *"zritAstvAM kamalAharya-kalpapAdapayoja ! ye / karau tAn prati vizvaika-kalpapAdapa ! yojaye // 1 // " (12) etatsUrisattamaH zrIpArzvanAthaprAtihAryastavanaM dazavRtAtmaka rayoddhatAcchandasi vyaraci / tatra cAyaM zloko'nimaH-- " tvAM 'vinutya mahimazriyA mehaM paimanAGka ! maigdarpakoSiNam / svA punAmi "kimapIne / rakSitA pala ! gA kaimaThadapakopiNam // 1 // " (13) etatmabhuSaNIto navavRttAtmakaH shriipaarshvnaathstvH| tasya cAyamAdimaH zlokaH * zrIpArSa bhaktiH staumi, mahodadhimahisam (1) / uddharantaM jagad duHkhe-mahodaSimaMgAItam // 1 // " (14) ebhiH munipraSThainimitA zrIcandrapramasvAdhistuti pakaraNaratnAkare dvitIyabhAge (pR0 262) prasiddhA catuHzlokAtmakA / basyA AdimaM pathamidam " devairyatuSTuve tuSTaiH, somlaanychitvigrhH| daidyAJcandraprabhaH prIti, so'melA chitaivigrahaH // 1 // " etasyAM stuticaturvizatikAyAM na kevalaM caraNasadRzatArUpaM yamakam, kintu pratyekapAde katipayAkSarapunarAvRttirUpamapi yathA kAvyamAlAyAH saptapagucchake prasiddhe'numAsayamakAghalar3ArAlaGkate zrIjambumunIzvarapraNIte jinazatake (50 1, zlo0 15, 50 3, zlo. 13.104, zlo09) caturviMzatikAyA antimapadyacatuSTaye ca / etAdRgyamakamayA paJcajinastutirapi vartate / tadidRkSubhidRzyatAM ga-pariziSTam / aparazcAsyAM zrIzobhanastutau lATAnuprAsamaNDitA 1 idaM kAvyaM madIyagUrjarabhASAnuvAdasametaM dRzyate zrIbhaktAmarastotrapAdapUrtirUpakAvyasaGgrahasya dvitIye vibhaage| 2 yeSu payeSu samacaraNasamAnatA samasti teSAM pacAkA yathA-1-16, 21-48, 57-88,93-96 / eteSu payeSu navAdidvAdazaparyantAni payAni tu lATAnuprAsenApi samalaGkRtAni / AyAntimacaraNasadRzatAviziSTAni pAni catvAri (53-56) / samaviSamobhayacaraNasamAnatArUpamahAyamakavibhUSitAni padyAni api catvAri (49-52) / etAni dvicaraNAtmakAnIva pratibhAti / yamakApekSayA adhika prabhAvazAlinI he stotre zrIcaturviMzatijinAnandastutipariziSTayorvartate / tadarzanena nayanasAphalyaM bhaviSyatti yamakaprekSaNapraphuTitahadayAnAm / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzatikAyAH [zrIzomanazrIsumatijinastutiH samasti / tathAvidhalATAnuprAsavibhUSitA vIrastutiH zrIrAjasAgaraziSyaravisAgaramunIzvarai racitA yA kha-pariziSTe vidyate / etAvadeva yamakamayaM jainasaMskRtasAhityaM samastIti na vAcyam, anyAnyagrantheSu api vividhayamakAvalokanAt / tathAhi (1) zrIcAritraratnagaNikRtAH pratipadaM catuHpaJcaSaDakSarapunarAvRttirUpayamakamayA vasantatilakAcchandasi viracitAH 28padyapramANAzcaturviMzatijinastutayaH / nidarzanArtha zrIsupArzvajinastutiryathA * " svAmin ! supArzva ! bhagavan ! jitakopa ! mAne pratADimAnasajale ketakopamAna ! / "stotA prayAti tava deva ! maiM ko'pamAna mAyaH *zivaM jagati yasya "hi komA nai 1 // 1 // "' (2) pratyekacaraNe dvadhakSarapunarAvRttiyamakayamitaM zrIpArzvajinastavanaM zrIsomasundarasUrikRtaM sAvacUrikaM 9padyAtmakam / tasya cAyaM padyam * " vibhA~ti yadbhAMstaruNA'ruNA'ruNA kimaGgameghe ruciroM cirAcirI / taivAtra te pArzva ! mahema he mahe zvarA'yituM nirvipade pade pade // 1 // " (3) evaMvidhayamakAtmakaM zrIphalavardhipArzvastotraM zrIsUracandrarSibhiH praNItaM zrIstotraratnAkaradvitIyabhAge samasti yasyAyaM padyamevam zreyomayaM hI bailamAlamAlamoM hlAdAvalIdaM saMkaraMkaraM karam // zreyo'gralakSmyAH pravaraM varaM varaM pArzvabhaje'haM sakalaM phailaGkalam // 1 // 1 pAdAntayamakamayAni pracurANi padyAni vartante caturviMzatikAyAm / evaMvidhayamakaviziSTaM zrIdevanandipraNItaM siddhipriyastotraM ca vidyate yat kAvyamAlAyAH saptamagucchake mudritam / etAdRk 27 padyapramita upa. jAticchandoracito viharamANaviMzatijinastavo'pi samasti yaH zrIstotraratnAkaradvitIyabhAgAnte dRzyate / zrIjinaprabhasUripraNItaM tricaturakSarapunarAvRttiyutamupajAticchandobaddhaM madIyagUrjarAnuvAdasahitaM zrIpArzvajinastotrASTakaM tu vilokyate caturvizatikAyAM paJcadaze SoDaze ca pRSThe / Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH] bhUmikA (4) zrIjinaprabhamUripraNItA caturviMzatijinastutiH pratyekapadyacaturthacaraNavyakSarapu narAvRttiyamakabaddhA / etAdRgyamakAlaGkRto vartate dvAdazaH sargaH zrImunibhadrasUriviracite zrIzAntinAthamahAkAvye, navamasargasya 33 zlokAzca zrIarasiMhakRte sukRtasaGkIrtane / (5) pUrvamunivaryapraNItA pratyekapAde tathAvidhayamakAlaGkRtA caturviMzatijinastutiryasyA AdimaH zloko yathA x" "RSabha'nAtha ! bhenAthanibhAnana ! prasRtamohatamohananakSama ! / "diza suvarNa ! suvarNasuvarNaruk ! paramakAmamakAma ! vidIrNaruk ! 1 // " (6) zrIjinaprabhasUribhirapi evaMvidhayamakabaddhA stutiH niramAyi / tasyA AdyaM padyamidam x" nirmAya nirmANuguNaddhitIrtha __ 'yo'gena yogena heThena "siddhH| kalyANakalyANasumerurastu "devo "mude "vo muMnisuvrataH sH||1||" (7) vilokyatAmakhaNDakhaNDayamakamaNDitA indravajrAcchandasi 28padyapramANA ebhireva vidvadbhiH praNItA caturviMzatijinastutiyoM prakaraNaratnAkarasya caturthe vibhAge (pR0 303) mudritA yasyAzca nimnalikhitaM padyamAdyam--- "tattvAni tattvAnibhRteSu siddhaM bhAvAribhAvArivizoSadharmam / durbodhadurbodhamahaM haranta mArambhamAraM bhajatA''didevam // 1 // " x(8) tridazataraGgiNI samacaraNe etAdRgyamakAnvitA / tasyAstu prathamaM padyamidam " narmati yoM samitistridivaukasA savasudhA vasudhAma sarasvatIm / / 1 idaM kAvyaM zrIstutisaGgrahe mudritam / tatra nimnalikhitazlokaH prArambhika: " RSabha ! namrasurAsurazekhara prapatayAluparAgapizanitam / masarojamahaM tavaM maulinI jina ! vahe navahematanuyute ! // 1 // " Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamataraGgaprAntastha ullekhazvAyam stuti caturviMzatikAyAH sitavata praNayipriyakramadharAmaMdharAhatavidrumAm // 1 // " 66 yaH smaiti hIravijayatrativajrapANipaTTaikapiGganhagalIkalalAmalIlAm / zrImattapAgaNana bhoGgaNabhAsurazrI yAcciraM vijayasenamunIndracandraH // 108 // iti zrImadaidayugInayugapradhAna vijayamAnabhaTTAraka zrIhIra vijayasUrIzvarapaTTakoTIrahIravijayamA na zrIvijayamAnasUrIzvarastutitridazataraGgiNyAM prathamastaraGgaH ||1|| " 46 ( 9 ) prekSyatAM prekSAvadbhirnimnalikhitapadyaprArambhikA padyacatuSkamitA jinastutiryA zrIstotraratnAkaradvitIyabhAge mudritA sahasA hasA hasA hasA mehatA pairamaM mahadA'rparamam / zamitasvabhRtaM zamitasvamRtaM vi "tIrthakaraM gavi "tIrthakaram // 1 // " (10) tatra toTakacchandasi zrIzivasundaranirmitaH pArzvanAthastavo'pi darzanIyo yasyAdyaM padyamevam [ bhIzomana " vairasaMvarasaMvarasaM vairasaM bhavadaM bhavadaM mandamdam / samamA samamAsamamausamamAgamabhaMgamabhaMga gemam // " (11) mIjinaprabhasUrINAM caturviMzatijinastutavaH pratyekaSayasya caturthacaraNe dhyakSarAvRttitrayaviziSTAH / 1 etat kAvyaM kAvyamAlAyAH saptamagucchake mudritam / tasya cAyamAdimaH zlokaH 16 'kenakakAntidhamuH zatapaJcakocchritavRSAGkitadeharmupAsmahe / raitipaterjayinaM prathamaM rjinaM vRSabhaM vaiSamaM SamakhinaH // 1 // " Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH ] bhUmikA (12) evaMvidhayamakamayamapUrNa kAvyaM samAsAditamadhunaiva / tasyAdimaM padyaM yathA* RSabhadevamanantamahodayaM, namata taM tapanIyatanUrucam / ajani yasya suto dhuri cakriNAM, zubharato bharato bharatodare // 1 // " (13) etAdRgyamakakalitaM zrIdevaratna sUriziSyaracitaM 28padyapramitaM stotramapi vartate yasya prathamaM padyaM yathA * " sakalamaGgala bhUruhajIvanaM, jinapatiM jagatIjanajIvanam / namata nAbhisutaM varacinmayaM, gajagatiM jagati prabhutAlayam // 1 // 99 66 ( 14 ) pUrvamunirAjaracitaM sarvajinasAdhAraNastavanaM samapAde evaMvidhayamakamaNDitaM caturdazapadyAtmakaM drutavilambitacchandasi nibaddham / tasya cAyaM prathamaH zlokaHtvayi sadguNacandanazAkhinAM, zaimalaye mailaye'maila ! ye netAH / jina ! danti tadA durdharAH, karaNavAraNavAraNa ! vIjinaH // 1 // (15) zrIzI laratna surikRtaM zrIsImandharasvAmino'STakaM evaMvidhayamakavibhUSitaM vidyate yasya prathamaM padyaM tu yathA 97 46 kalyANalatAsu vasanta, surabhAsu rabhAsurabhAvana ! tam / sImandhara jina patimadhuragiraM, nama kAmamakAmamakAmaharam // 1 // (16) zrIamaracandrasUrikRtapadmAnandamahAkAvya ( sa. 14) gatA mahAvIrastutirnavapadyapramitA sAvacUriH pratyekapAde evaMvidhayamakAnvitA / tasyA aSTamaM padyaM yathA x " pairamayA reMmayAra~mayA tavAM-hikamalaM kaimela kaiMDamalambhayat / naiM nataimAnatamA'natamAMnaman ! vairavibhA ! revibhA ! ravibhAsuram // 1 // " ( 17 ) evaMprakArayamakamaNDitamanyat 28 padyapramANaM zrIjinaprabhasUripraNItaM prakaraNaratnAkare ( bhA0 4, pR0 303 ) mudritaM stotraM yasyAgrimaM padyamittham - " tattvAni tattvAni bhRteSusiddhaM bhAvAribhAvArivizoSagharmam / durbodhadurbodhamataM harantamArambhamAraM bhajatAdidevam // 1 // " (18) zrIravi sAgaramunIzvarakRtamekAdazapadyAtmakaM zrIvIra jinastavana pyevaMvidhayamakakalitaM yasyAdimaM padyamittham - * zrIvardhamAnabhagavAn bhagavAn pracakre, namrAn samagrabhavikAn bhavikAnvitAMzca / pAdadvayaM kamalaM kamalaM vidhAtR - devendra candramahitaM mahitaM zivAya // 1 // " saharSa samIkSyatAM yamakAvalokanAbhilASibhiH (1) pratipAdAnta 'sAraGga' zabda yamakamayaH zrIguNa vijayagaNigumphitaH zrImahAvIrajinastavaH zrIjainastotrasaGgrahasya dvitIye vibhAge (pR0 131 - 133), (2) 'parAga zabdASTottarazatArthanibaddhaM zrIlakSmIkallolagaNikRtaM 28 * dd Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [zrIzomanapadyamamANaM sAdhAraNajinastavanaM prakaraNaratnAkarasya caturthe vibhAge (pR0 27) ca prasiddham / atra tu sAkSAdavalokyatAM kAmakrIDAcchandAsa vRttacatuSTayamitAyAH (3) zrIRSabhajinastuterAcaM padyam*"zrInAbheyaM yogidhyeyaM dehajyotiHsAraGga, sarvazreyaHzreyaHpadyA gatyA mAdyatsAraGgam / karmakSoNIjanmazroNIzreNidhvaMse sAraGgaM, naumyutkaNThAvyAptasvAntaH sauvasthAmnA saarnggm||1||" aparazca vilokyatA (4) pratipada'sarasvatI'zabdayamakAnvitasya zrIyugAdijinastavanasya ekonaviMzatipadyAtmakasya mahopAdhyAyazrIcAritraratnagANiziSyapaM0jinamANikyagaNiviracitasya nimnalikhitaM dvitIyaM padyam* " sarasvatIlabdhavarAvagAho, sarasvatIveza ! teva stave svaam| sarasvatImeSa parastavaika-sarasvatINAmapi taurayAmi // 1 // " (5) zrIratnazekharamAbhiH pratipadAntargata' navakhaNDa 'zabdayamakamayaM ghoghAmaNDananavakhaNDapArzvajinastavanaM 8padyAtmakaM niramAyi / tasyedamAcaM padyam "jaya prabho! tvaM navakhaNDapRthvI-prakhyAtakIrte ! nvkhnnddmuurte|| bhavyAbjabhAno ! navakhaNDasaMvid-vizvezvara ! zrInavakhaNDapArzva! // 1 // " (6) zrIsakalacandrakRte 'siddhaM hRdaye'tiprArambhike 30 padyAtmake sAvacUrike zrIpArzvanAthastave 'harihari'zabdasaGkalitaM nimnalikhitaM padyadvayam * " hariharicalacittaguptiguptaM, hariharidaGgamayUSarAjamAnam / kamaThaharihariharipriyAda, harihariNAtapavAraNatrayAptam // 27 // irihariparicaryopayuktaM, nakhaharihAri sudIpralokalekham / hariharibhayabhItidaM ca pArtha, hariharicandanasodaraM namAmi // 28 // " (7) devendraraniza mitizleSastotra-'yUyaM yuvA tvamitizleSastutyAdiracayitRzrIdharmaghoSasUripraNItA zrIstotraratnAkarasya prathame bhAge (pR0 1-7) mudritA aSTamahAyamakasamanvitA caturviMzatijinastutiH, yasyA AdimaM padyamidam " jaya vRSabha ! jinaubhiSTrayase nimnanAbhi-rjaDimaravisanaubhiyaH suparvAGganAbhiH / tama iha kile nAbhikSoNibhRtsnunAbhi-drutabhuvanamanAbhi zAntisampatkunAbhiH // 1 // " (8) akSaradvitayatritayapunarAvRttimayaM saptazlokamitaM zrIstotraratnAkaradvitIyabhAge (pR. 86) mudritaM zrIkSamAkalyANasandabdhaM zrIpArzvajinastavanam / tasyAyamAdimaH zlokaH 1 prathamanavaphyAnAM pratipAdasya prArambhe, dvitIyanavapadyAnAM tu ante, tRtIyanavapadyAnAM punaH prArambhe sarasvatIpadaM viyte| 2 uktaM ca gurvAvalyA ( zlo0 216 ) " zrIzAradAlabdhavaro nizaikayA-'STabhiH sa kRtvA yamakairalaGkRtAH / stutIrjinAnAM jJamadajvarauSadhI-nabUbudhad gUrjararAjamantriNam // " Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH] bhUmikA "lakSmInidAnaM gurukarmadAnaM, sarddhamaidAnaM jagate daidAnam / ___yakSezapAjhaMkitapAdapArca, nuvAmi pA~ca bhavabhedapArtham // 1 // " (9) zrIsomatilakasUrisUtrite sarvajJastotre 'sadAnavasurAjitam / iti nAnArthAtmaka turIyaM caraNaM samagreSu payeSu varIvati / vizeSato yamakAkATibhidRzyatAM sAnandaM samagraM zrIjambUkavikRtaM candradUtakAvyam / jainasAhitye lATAnuprAsapariSkRtAnyapi kAvyAni bhUyAMsi santi / tathAhi (1) zrInayavimalamunIzaviracitaM padapadyAtmakaM zrIzAntinAthastavanam / tasyAdima padyamittham *" vande'haM zrIzAntijinendra, nanditajanatAhRdayaM re| hRdayaGgamaguNarAzimudAraM, dAritamohaM sadayaM re // vande0 // 1 // " (2) ebhirmahAzayairetAdRzaM zrIpArzvanAthastavanamapi praNItam / tatprArambhikaM padyamidam___ * " vande vAmAtanayamudAraM, dAritamAravikAraM re| kAraNamIhitadAnavidhAne, dhyAnanadInetAraM re // vnde0||1||" (3) zrIlakSmIkallolamunirAjakRtaM 23padyapramitaM muktAkSarabaddhavikRtaM saTIka zrIRSamajinastavanam / tasyAgrimaM padyamidam___x" jima jamehaM marudevibhavaM, vibhavaM Rbhusantatisevyarpadam / vyapadaMbhavadaM hatazoripuM, karipuGgavayAnamaye sakalam // 1 // " (4) varNatrayapunarAvRttimayaM zrIjinapramasUrivaryaviracitaM 15vRttAtmakaM zrIjIrApallipArzvajinastavanaM yasyAdimaM padyamidam ___"jIrikApurapatiM sadaiva taM', daivataM paramahaM stuMve jinameM // ___ yasya naoNma jagato vaizaGkaraM, zaGkaraM jaMpati manvajjanaH // 1 // " (5) zrIjayazekharasUrikRto lATAnumAsAlaGkRtaH zrImunisuvratastavo yasyAdimaM pathamidam " mahe mehaM susadaivataM satA, stavaM satI yaM dadhetaM mhaashyaaH| mahAzayAH saMstuvate'dairaM ghanau-daraM ghanAbhAvijitagrahAdhipam // 1 // " (6) pUrvamunivaryapraNItaM zrIpArzvanAthastotram / asyedaM prathamaM padyam"praNamAmi sadA jinapArzvajinaM, jinanAyaka ! dAyaka ! sUkha( saukhya ? )dhanam / ghamacArumanoharadehadharaM, dharaNIpatinityasusevakaram // 1 // " 1 idaM stotraM sAvacUrikaM mudritaM zrIjainastotrasagrahasya dvitIye bhAge (pR0 33-35) / asya gurjarAnuvAdo mayA'kAri yaH stuticaturvizatikAyAM (pR0 168-170) mudritaH / 2 sirisirivAlakahAsaMjJake granye evaMvidhazabdAlaGkAramaNDitaM zrIAdijinastavanam / Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticatuvizatikAyAH [zrIzobhana(7) upAdhyAyazrIvinayavijayaviracitaM zrIvRSabhajinastavanam , (8) zrIyazovijayopAdhyAyakRtaM zrIAdijinastavanaM ca / evamanekAni kAvyAni jainasAhitye santi / atra tu samagrataH sAkSAt samIkSyatAM zrIravi. sAgaraviracitA yamakAdisamalaGkRtA nimnalikhiteyamindrabhRtistutiH-- *" zrIindrabhUtigaNabhRd gaNabhRcchubhAnA, bhAnA bhajadbhavijano vijano'pakaNThaH / kaNThapriyAbharaNakai raNakairna zasta-zastazritaiH savibudhairvibudhairmude vH||1|| devaprabhovinamato namatoSadAna-dAna-sphuradvipavato pavato'dhakRtyAt / kRtyAddhaviSTahRdayo hRdayodayastaM, yastantramAsa nikaro nikaro jinAnAm // 2 // nAnAGgavarNarucirA rucirAjamAnA, mAnAnvitA surapaterapatejaso na / so natvikAhyavRjinA vRjinAvalInA, lInAGga cetasi tavAsitavAra vibhAti // 3 // bhAtizriyA'maravazAravazAvarAvairAvairabhAsatatamA ttmaaNsloruuH| lorUrjitA jinapade'napadevaseve, sevehikA sakalayA kalayA''zu devI // 4 // " yathA yamakamayAdikAvyeSu jainAnAM siddhahastatA tathA citrAdikAvyeSvapi / nAnApandhabandhurANi ekAkSaradyakSaravicitrANyapyanekAni kAvyAni vartante / katipayAni zrIstotraratnAkaradvitIyabhAge mudritAni dRzyante / atra tu mudritAmudritAnAM katicitkAvyAnAmullekhaH kriyate, yathA (1) zrIjinaprabhasUripraNItaM prakaraNaratnAkare mudritaM mahAvIrastavanaM yatrAnekAni citrANi nayanapathamavataranti / ataH tasyAyaM nimnalikhitaM padyaM caritArtha bhavati-- "citraH stodhye jinaM vIraM, citrakUcaritaM mudaa| pratilomAnulomAMdyaiH, khNgaayaishcaaNticaarubhiH||1||" (2) zrIkulamaNDanamariracito'STAdazAracakravandhamayaH zrImahAvIrastavo yasyAmtima pacaM yathA " cakrAyomukhazUlazaGkhasahite suzrIkarIcAmare sIraM bhallazarAsane AsilatA zaktyAtapatre rthH| kumbhArdhabhramapaGkajAni ca zarastasmAt trishuulaashnii| citrarebhirabhiSTutaH zubhadhiyAM vIra ! tvamedhi zriye // 21 // " 1-2 ete dve kAvye madIyagUrjarabhASAntarasamete mudrApite caturviMzatikAyAM (pR0 82-84) / 3 TIkAprekSaNaM vinA padacchedasya yathArthatvaM duHzakam / / 4 " aSTAdazAracakraM, teSAM hArazca sapadi bhApayate / vibudhAnAmapi hRdayaM, caJcadvarNasphuradbhAbhRt // " -gurvAvalyA zlo0 371 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH ] bhUmikA (3) etadvibudhasattamaiharabandhena paJcajinastavo'pi racitaH / 2) upAdhyAya zrI udayadharmakRtaM dvAtriMzaddalakamalabandhabandhuraM 18padyAtmakaM zrImahAvIrasvAmistavanam / tasyAntimaM padyamidam- *" zrIsiddhArthanarezanandana ! jina ! zrIvIra ! nIruktano ! stutvA tvAM nayanAgni( 32 ) sammitadalAmbhojanmabandhastavAt / nehe cakripadaM na vAsavapadaM nAstApadaM sampadaM kintu tvatpadapaGkayoniyamale bhRGgAyatAM me manaH // 1 // " (5) *paJcapaJcapadyAtmaka sarvasAvayistavAlaGkRtA SoDazadalakamalabandhabandhurA zirasi nAnAcArya nAmollekhamaNDitA zrIhemavijayagaNigumphitA stavanacaturviMzatikA / tasyA AdimaM padyamidam" paiyojapANi vRSabhaM vRSAGkaM, remAtanUjanmabhidAvRSAGkam / mahodaya zrI rajanImRgAGka, guru stuve kIrtinirastakam // 1 // " (6) samasti zrI sahajakIrtInAM zatadalakamalakamanIyaM kAvyam / etajjijJAsubhirdRzyatAM ' jesalamIrabhANDAgArIyagranthAnAM sUcI 'tinAmaka granthasya pariziSTam / (7) zrIsamaya rAjakRtazRGgATakabandhabandhurA jinastutiH 10 vRttAtmakA / tasyA idaM prathamaM padyam- X * * " tribhuvanajanitAkAmitakAmitakAmitakarI dhIramadhIkRtamandira mandira hitasusArIra / ataratavilokanalokanayanahitakAra ! vAmadevIyanandana ! vandanatAmara ! vIra ! // 1 // 11 ( 8 ) + varIvarti zrIvijayasiMhAcAryakRtaM khaDDakAvyaM yaddarzanena zrInAgArjunarAjaisteSAM khaDgAcAryetyabhidhAnamadAyi / etadarthe'valokyatAM kavizrIsoDDhalakRtAyA udayasundarIkathAyAH 155 tamaM pRSTham / ( 9 ) zrIjinavallabha sUripraNItaM 161padyapramANaM citrAkAGkSiNAM cittAnandajanakaM praznazatakaM yatra 10,12,32,61,69,74, 132, 133, 138, 139,143, 152, 154 saGkhyAkAH zlokA manthAnajAtIyAH, 14,36saGkhyAko aSTadalakamalam, 20,47, 118saGkhyAkAH viparIta1 zrIcandrazekharasUrINAM ' zrImatastambha0 ' ityAdirUpaM hArabandhastavanaM manoharaM vidyate / * 2 zrIsomatilakasUrisandRbdhaH 'zrImadvIra ! ' itirUpaH kamalabandhabandhuraH stavo'pi darzanIyaH / 3 asyA mudraNAlayapustikA mayA kriyamANA vidyate / 1 etaccihnAGkitollekhasUcanena gAndhItyupa zrIyutabhagavAnadAsatanujaiH paNDitavaryalAla candraigRhIto'smi / 99 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzatikAyAH [zrIzomana maSTadalakamalam , dvicatvAriMzo dvAdazadalakamalam, 58,59,77,78saGkhyAkA viparItaM SoDazadalakamalam, 63,71saGkhayAko zRGkhalAjAtiH, 26,145,147 saGkhyAkAH padmajAticitramayAdarIhazyante zrIstotraratnAkaradvitIyabhAge (pR. 1-33) / (10) zrIjayatilakasUrisanhabdhaM viharamANazAzvatajinacaturviMzatikAnAma hArAvalIcatuSkaM, tatra prathamAyAM hArAvalyAM trayodazaH zlokaH padmajAtiH, dvitIyAyAM trayodazaH svastikajAtiH, tRtIyAyAM vajrabandhajAtiH, caturthyAM bndhuksvstikjaatiH|| __(11) ayi vidvadvareNyAH ! vilokyatAmanekadvAdazAkSarikAmayottararUpA zrImunicandrasaripraNItA 15 padyapramANA praznAvaliH yasyAH prathamaM padyamidam " madgustrI paripRcchatIdamuditA brahmAGgajA kIdRzI ? ___ praznaM vyAharato bhuvAvapazade ramyeha kA kekinAm / kAmazcakrayugaM ca pRcchati bakaM kaH psAti pakSI haThAd bAlAnAM vada mAtRkopari kathaM pApaThyate saMhatiH ? // 1 // " uttaram-kakAki ! kI kukU kekai koko ! kNkH| (12) tatraiva darzanIyo'jJAtakartRnAmakaH trayodazapadyapamitaH samasyAmayaH zrIpArzvajinastavoM yaspedamAcaM padyam " zrIpArzvanAthaM tamahaM stavImi, trailokyalokaMpRNadhAmadhAma / ___ sAmodamudbhAsiyadIyakIrti-rAmAmukhaM cumbati kaartikeyH||1||" cirantanamunIzvarairnivA api stavA racitA iti suspaSTamavagamyate (1) zrIsUracandramunipuGgavANItASTapadyAtmakazrImahAvIrajinastavasya nimnalikhitapadyAvalokanena "zreyAzAlaH saMhAzAlI, zrIvIraH zreyasAM hi vH| __ vAraMvAraM baraM vAraM, vaaNsvaavaasvaasrH||1|| (2) zrIjayazekharasUribhirapi paiJcavargaparihArapUrvaka upajAtivRttabaddha ekAdazapadyAtmakaH zrIneminAthastavaH sndRbdhH| tasya cedaM prathamaM padyam___ 'sevArasollAsisurAsurezahaMsAzrayaM vizvavisArivAsam / zaiveyasArvAhisaroruhaM hi vizAlaharSo'lirivA~''zraye'ham // 1 // " (3) vijJaptitriveNyA dvitIyAyAM veNyAM (pR0 53-54) zrIpArzvanAthastavanAntargataM vartate pazcavargaparihArapUrvakaM padyapaJcakaM yasyAntimaM caturartha padyaM tu yathA-- 1-4 etatkAvyadidRzubhirvilokyatAM zrIstotraratnAkarasya dvitIyo bhAgaH / 5 padmAnandamahAkAvye paJcavargaparihArapUrvakaM stotraM vartate / Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyA] bhUmikA " yaH svairivairivilayAya sahaH sahasvI, sviiysvvNshbhulaambrshrvriishH| zavallalau vazavihArarasIha zIlaM, zreyorahasyasarasIruhasUra essH||" tRtIyAyAM veNyA (pR0 62) tu varIvarti chatrabandhabandhuraM paJcavargaparihArahAri padyamekam / (4) zrIjinaprabhasUriviracitaM prakaraNaratnAkara dvitIye vibhAge (pR. 242 ) mudritaM paJcapadyAtmakaM zrIvIrastavanamapyevaMvidhazabdAlaGkArakalitaM / tasyAgrimaM padyamidam - " svaHzreyasasarasIruhasUraM zrIvIraM RSivaraM seveN| savizeSaharSarasavazasurAsuravarasevyAhim // 1 // " (5) vilokyatA vipazcidbhiH zrIjinabhadrasUrikRtA'pavarganAmamAlA zrIratnaprabhAcAryakRtaratnAkarAvatArikAyA dvitIye paricchede 'tadiSTasyaH' ityAdyupAntyasUtravRttI nanviyamityAdisvarUpaM vAdasthalaM ca yatrAyaM spaSTollekhaH " tyAdivacanadvayena syAdikavacanatrayeNa varNaistu / tribhiradhikairdazabhirayaM vyadhAyi shivsiddhividhvNsH|| 1 // " ___ trivargaparihArapUrvikA ko'pi kRtiviracitA zrIyazobhadrasUribhirapItyanumIyate pro.piTarsana. ripaoNrTasaMjJakatRtIyapustakAntargatanimnalikhitollekhAvalokanAt "trivargaparihAreNa, gadyagodAvarIsRjaH / babhUvurbhUrisaubhAgyAH, shriiyshobhdrsuuryH||" pravacanasAroddhAraviSamapadavyAkhyAyAM zrIudayaprabhasUraya enaM paricAyayanti nijaguruvaryam / idaM samarthyate zrIpRthvIcandrasUribhiH paryuSaNAkalpaTipane 'trivargaparihArajanitabudhaharSaH' ityullekhena / zrIjinaprabhasUrivaraiH kriyAguptakA'pi stutI racitA / tasyA idaM padyaM prathamam___abhinavAni sukhAni vitanvaitI-masumaitA jinarAjaparamparAm / zatamiSapramukhAnimiSastutA-mapardudhIrapi bhaktivazAdaham // 1 // " lakSaNajJA lakSayantA lakSaNaprayogopalakSitaM 17vRttAtmakaM zrIjinaprabhasUrisUtritaM prakaraNaratnAkarasya dvitIyabhAge (pR0 260) mudritaM zrIvIrajinastavanaM yasyAdimamidaM padyam " 'nimtIrNavistIrNabhavArNavaM I-rutkarNamAkarNitavarNavAdam / suparNamaho'hidame suvarNa-zrIparNavarNa 'vinuvAmi vIram // 1 // " 1 ti, te, si, TA, Gas / ta, tha, da, dha, na, pa, ba, bha, ma, ya, ra, la, va / 2 kavarga-cavarga-TavargetivargatrayIgatavyaanAni parihatya vyaanairanyai racitaM pratyakSAnumAnAdhikapramANanirAkaraNanAmakaM prakaraNaM sambhAvyate / Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 stuticaturviMzatikAyAH santi kilAnekAni prathamasvaramayAnyapi kAvyAni jaina sAhitye / tathAhi(1) zrIguNavijayagaNiviracitaM kevalaprathamasvaramayaM dvIpabandiramaNDana suvidhijina stavanaM zrIjaina stotrasaGgrahasya dvitIye bhAge ( pR0 133 - 134 ) mudritaM nimnalikhita prathamapadyAtmakam - navamazramaNapavaramamaravrajaparamazamakSama ! sakalavadanakaja ! | gatamalamamadamasamajanagatamana ! bhaja nara ! bhavabhayaharaNamacaladhana ! // 1 // " ( 2 ) tathA saMyukta vyaJjana rAhitya vaiziSTyaviziSTaM maNiguNanikaracchandobaddhaM prakaraNa ratnAkare mudritaM nimnalikhitapadyaprArambhikam 66 gaNadhara gaNamatacaraNapa kamala zama gaNakamalaja gaganagavarada ! " aghamadakalagajaghanavanaramaNa ! abhayada ! jaya kada ! kada ! gatamadana ! // 1 // ( 3 ) evaMvidhaM 14padyapramANaM zrIarajinastavanaM prANAyi zrIjayasundaragaNibhiryat prakaraNaratnAkaradvitIyavibhAge ( pR0 272 ) mudritam / tasyAgrimaM padyamevam [ zrIzobhana 66 'jaya zaradazakaladazahayavadana ! jaya jagada sahanamadamadana ! " jaya natazamagatazamanajakadana ! jaya bhagavadara ! paramapadasadana ! // 1 // " ekAkSarasaGkalitAni kAvyAni tu imAni - ( 1 ) zrIarajina-brahma-viSNu- ziveti caturartha vyaJjanakAntaM kAvyam / tathA" rorArerAM rarIrIra rairIrA rairurIraram / rurorarururerora ruro'rArirurArire / / 1 / / " x( 2 ) pUrvamunivaryaviracitA ekAkSaramayI stutiH / tasyA AdyaM padyamidam 66 kakakakAkakakAkakakAkakA, kakakakakakakakakakakake / kakakakokakkokakakokako, kakakakakakakakakakakakau // 1 // " dvayakSaramayakAvyeSu nidarzanArthaM nirIkSyatAm - ( 1 ) makArana kAravyaJjanayugalayutaM navapadyapramitaM zrastiotraratnAkare ( bhA0 2) mudritaM zrInemijinastavanam / tasya prathamaM padyamidam - 1 * etAdRzaM SaDgAthAtmakaM suyazojinastavanaM prAkRtabhASAyAM nibaddhaM upadezapadasya dvitIye mAge ( 431 tame pRSThe ) dRzyate / tasyAyA gAthA tvevam-- 66 jaya jaya jayajaNavacchala ! navajalaharapavaNavaNayasamaNayaNa ! | nayaNamaNapamayavaddhaNa ! ghaNakaNayala karavaNaya samaNa ! // 1 // 27 2 prekSyatAM zrIstotraratnAkarasya dvitIyo vibhAga: / 3 TIkAssdhAraM vinA padacchedo duHzakaH / Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyA] bhUmikA " mAnenAnanamAnena, nonamunnAmimAnanam / "neminAmAnamamama, eNnInAminAnumaH // 1 // " (2) zrIrudrapallIyagacchIyazrIsatyasAgaramUrikRtA pratyekajinanAmAntargatAkSaradvayarUpA caturviMzatijinastutiH 25padyAtmikA / tasyA AdimaM padyaM yathA x" 'divA divA devavidevadevaM vivAda vAdA dava veda dAvam / vande vade vedavidAdidevaM divA didevenduvadevadevam // 1 // " (caturdalapadmam ) samIkSantAM sAnandaM citracitritacittA vipazcita upAdhyAyazrIharSakallolaziSyaratnazrIlakSmIkallolamunirAjakRtaM nimnalikhitaM saTIkaM stotram x(1) "kakhagaghaGacachajajhabaTaThaDaDhaNatathadadhanapaphababhamayaralavazaSasaha " tathA ca *(2) zrImanarUpavijaya(1)munIzvarakRtAM zrIjinastutimekapadyAtmikAm, yathA " kukhago'ghaDacaccho'jA-jho'aTa ! Tho DaDhA'Nate / thyudadhinipapho bAbhU-rmA yAralo'va zaMSasaH // 1 // " etatprAmANyapratItyartha dIyate'vacUriH pUrvamunirAjaracitA he aja ! tvaM mAmava-rakSa ityarthaH / aja iti kim ? jAyate iti jaH, na jaH ajaH, na vidyate jaiH-janma yasya saH ajaH-vItarAgaH tasya sambodhanaM he aja ! / tvaM kayambhUtaH ? kau-pRthivyAM khaMga:-sUryaH iti kukhagaH / punaH kathambhUtastvam ? aghaM-pApaM tasya :-viSayastasya caH-samUhastasya :-chedaka ityarthaH, ityaghaGacacchaH / punaH kathambhUtastvam ? na vidyate jhA-bandhanaM asyAsau ajha bandhanaM keSAm ? karmaNAm / punaH 8 iti niSedhe, be-viSaye eva Te:-vAto yasyAsau aaTaH tasya sambodhanaM abaTa ! / punaH kathambhUtastvam ? aNaM-ajJAnaM tA:-krodhaH taiH 4 :-zUnyaH, rahita ityarthaH / punaH kathambhUtastvam ? 3:-candramaNDalaM tadvat hai:vikhyAtaH / punaH kathambhUtastvam ? thayaH-lakSaNAni sAmudrikoktAni zaGkhacakrAdayasteSAmudadhiriti 1-2 TIkA'valokanaM vinA samIcInaH padacchedo duHzakaH / 3 'jazca jetari janane vigate' iti sudhAkalazaikAkSaranAmamAlikAyAM (shlo018)| 4 'zarArkavihagAH khagAH' ityamaraH ( zlo0 2373 ) / 5'ko viSaye bhairave ca' iti sudhA0 (zlo. 14) / 6 'cakAraH punaravyayaH / anyo'nyArthe vikalpArthe samAse pAdapUraNe / pakSAntare samUhArthe hetAvavadhRtAvapi' iti sudhA0 (zlo0 15-16) / 7 'chaH sUrye chedake khyAtaH' iti sudhA0 (zlo0 17) / 8'amAnonAH pratiSedhe' / 9 'TaH pRthivyAM dhvanau vAyau karane daM punarbhuvi' iti sudhA0 (zlo0 20) / 10 'NaH prakaTe niSkale ca prastute jJAnabandhayoH' sudhA0 (zlo. 22)|11'ttho mahezaH samAkhyAto uzca zUnye prakIrtitaH' iti ekAkSarIkoze (shlo017)| 12 'DaH syAd yAminIpatimaNDale' iti sudhA0 (zlo0 21) / 13 'Dho DhakkAyAM samAkhyAtaH' iti sudhA0 (zlo0 22) / Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzatikAyAH [ zrIzobhanayudadhiH / punaH kathambhUtastvam ? ni:-bhadraM-mokSaM tadeva paM-prauDhaM phai-phalaM yasyAsau nipaphaH / punaH kiMviziSTastvam ? baiM:-klezaH tasya na vidyate bhU-utpattiryasyAsau bAbhUH / punaH kathambhUtastvam ? yA-pRthvI tasyA rAn-bhayAni laiM-lunAti iti yaarlH| he'baTa! punastvaM kathambhUtaH? 'zaM-sukhaM tadeva pAM-zreSThA sauM-lakSmIryasyAsau zaMSasaH, IdRzastvamiti shbdaarthH|| * saMvat 1484 varSe zrIjayasAgarAdimunivaryagrathitA'nekasuvarNacitrAlaGkArakalitA vijJaptitriveNI veNIva varNinInAM prINayati sacetasAM cetAMsi / ___ * zrIsomasundaramUripurandarapaTTAmbaradivAmaNizrImunisundaramaribhiH anekaprAsAda-padmacakra-paTkoNa--padakAraka-kriyAgupta-kArakagupta-ardhabhrama--sarvatobhadra-muraja-siMhAsana--azokabherI-samavasaraNa-sarovara-aSTamahApAtihAryAdinavyatrizatIvandhatarkaprayogAdyanekacitrAkSara-dvayakSarapaJcavargaparihArAyanekastavanamayAmaSTottarazata(108)hastamitA tridazataraGgiNI vidhAya svagurorupadIkRtA / tatkamanIyatAyAH kA kathA ? / ___ anenAnekacirantanAcAryamakacitrAdimayAni vividhAni kAvyAni athitAnIti suspaSTa bhavati / parantu idamapi harpajanakaM yaduta vaikramIyASTAdazazatAbdyAmapi etAdRkkAvyaracayitAro'bhUvan / tathAhi ___ *nyAyAcArya-nyAyavizArada-mahopAdhyAyazrIyazovijayasAhAdhyAyinaH zrIkIrtivijayagaNiziSyavaryAH zrIvinayavijayopAdhyAyapAdAH 'Anandalekha'nAmAnaM prabandhaM prmguruunnaamupjhH| tasya prathamAdhikAre pUrNakalazA-'dhebhrama-cchatra-zaro-dhanu-vejra--zakti-bhalla-khaga-ratha-padamusala-zUla-hala-cAmara-zrIkarI-zava-zrIvatsaprabhRticitraprakramam / caturthe'dhikAre ca bhASAcitra. kriyAgupta-kartRgupta-guptakriyAkama- guptAvyayakriyAka-guptAnvaya-guptAmantraNa-guptakaraNa-guptasampadAna-guptApAdAna-guptasambandha-guptAdhAra-ekavyaJjana-dvivyaJjana-binducyuta-ekasvara-dantyasthAna-atAlavyavyaJjana-avarya-anavardI-turagapadAdicitraprakramaM ca viracayAJcakruH / prathamAdhikAraprAnte tvevamullekha: 1 'niH syAt kSaye ca nityArthe bhRshaarthaashrmraashissu| kauzale bandhane mokSe saMzaye dAnakarmaNi' iti sudhA0 (zlo0 29) / 2 prauDhe ca varNa ke pazca' iti sudhA0 (zlo0 31) / 3 'phakAro niSphale jalpe, puSkare mayarakSaNe / jhaJjhAvAte phale phene' iti sudhA0 (zlo0 22) / 4 ' bakAro varuNe padme kalahe vigatau tathA' iti sudhA0 (zlo0 33) / 5 'bhUrbhuvi sthAne' iti sudhA0 (zlo0 34) / 6 bhaye zabde ca rI (?) iti sudhA0 (zlo0 37) / 7 'laH zleSe cAzaye caiva pralaye sAdhane'pi laH' iti ekA0 (zlo0 31) / 8 'zaM zreyasi sukhe' iti sudhA0 (zlo0 42) / 9 'paH sadAraH syAt tatheSTe' iti sudhA0 (zlo0 43) / 10 'lakSmyAM ca socyate' iti sudhA0 (zlo0 44) / 11 kriyAguptaM zrInemijinastavanaM zrIjinaprabhasUrisanTabdhaM viMzativRttAtmakaM zrIharikuletyAdipratIkaM vividhacchandobaddhaM ca mudritaM prakaraNaratnAkarasya dvitIye bhAge (pR0 244) / Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH ] bhUmikA 19 " iti mahopAdhyAya zrI kIrtivijayagaNiziSyopAdhyAya zrIvinayavijayagaNinA zrIparamagurUNAM prAbhRtIkRte AnandalekhanAni lekhaprabandhe svastizrI amukajinaM praNamya iti prathamAvayavavyAvarNanarUpazcitracamatkAranAmA prathamo'dhikAraH / " gadyacitrAlokana kutUhalaistu vilokyatAM jalpakalpalatAyAstRtIyastaraGgaH / * ajJAtakartRnAmAna: zrI siddha hemavyAkaraNa kati payodAharaNamayAH zrIRSabhajina-zAntijina - nemijinastavAH / teSAmanukrameNa prathamapadyAni tvevam catasro'pAsituM jJAnAdizriyAM tisRNAM gRham || 1 || " kAlApakavyAkaraNasandhisUtragarbhitaM trayoviMzatipadyapramANaM zrIRSabhajinastavanaM yasyAdimaM padyamidam -- " paramAsmAnamAdyaM ta' maI' (1-1-1) kAraM sthitaM stuve / 6 siddhiH syAdvAdato ' (1 - 1-2 ) yenAsAdhi lokAntasaMsthitA || 1 || " " zAntiM zivAya sarvajJaM mudyatnAbhyAM janAH ! stuta / amIbhirimakairdevaiH (1-4-3) sadAtijarasairnatam (1-4-2 ) // 1 // " 66 satA guptayastisraH zrInemiM naumi taM gatIH / * " siddho varNasamAnIya - stava jile cirantanaH / zatruJjaye'traM yallebhe 'natasiddhe yadAspadam // 1 // " zrIstotraratnAkara dvitIyabhAge ( 61 tame patrAGke ) mudritaM sArasvatavyAkaraNasandhisUtragarbhitamekAdazavRttAtmakaM zrIpArzvacandrasUriracitaM zrIbhAvaprabhasUrikRta TIkAlakRtaM zrImahAvIrajinastavanaM yasyAyaM dvitIyaH zlokaH " aiuRlRsamAnoH (su0 1) santi lokAM idonImaisaralabhUtA vabhAvaprabhUtAH / kami "hi labhante prAmaivaM zuddhamorga pracurataravizaste tena tucchA nuM citram // 2 // " tatraiva 88 tame tu patrAGke vidyate'marakozaprathamapadyapAdapUrttirUpaM paJcapadyapramANaM zrIzaGkhezvarapArzvastavanam / tasyAyamAdimaH zlokaH " yasya jJAnadeyAsindho - darzanaM zreyase dhruvam / zrImAna pArzvatIrtheza, niSevyaH satataM satam // 1 // " caturviMzatijinastutayaH yantayaGluvantaprakriyAsiddhakriyApadaiH maNDitAH zrIjinamaNDanamunIzakRtAH sAvacUrikAH 28 padyAtmikAzca / tAsAmAdyaM padyamidam Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzatikAyAH [zrIzomana*"jayabhInetAraM prathamaMjinapaM nonayati 'ye ___ mudA mAmanyante 'tridazavRSabhairate'pi harivat / apepIyante "ye vRSabhajinanetrAmRtarasaiH ___ "prapepIyante" te yutibhiraho "viSNupitRvat // 1 // " vividhaviSayagarbhitAnyapi bhUyAMsi kAvyAni santi jainasAhitye, tathAhi (1) zrImAnatusUripraNItaM bhojyAdinAmagarbhitaM 18vRttAtmakaM vIrastavanam / tasya cAyaM prathamaH zloka: * " kalyANadhAmakaraNaM ghanakevalabhI rAjIva ! rocitamanuttaratIrtharAja ! / sattvAlaya ! praguNarAjinayapramANa ssvacchAsanaM paTana vA natamAmanantam // 1 // " (2) mahAmahopAdhyAyazrIsAdhurAjagaNikRtA' bhojyAdinAmagarbhitA dvAdazapadyamAmitA jinastuviH svopajJaTIkA'laGkRtA / / * (3) vidvanmanovinodAya digdarzanArthaM ca zrIsomatilakasUripraNItairpadyapramANA bhojyanAmamaNDitA sAvacUrikA jinastutiruddhiyate'na, tathAhi ghAtyAdhe varalApasIma ! ramate zrIstvadguNaughe sadA saddAnairadhikUrudAlirudalaMghIyuH sukhaM tvjjussH| cetaHsUra(mUrvita ?)rarAyituM sadavaDhAMdoDA ruciM tvadvacA kSmAhiMsAkaradUdhurINa ! bhavataH zloke raso'yi prabho ! // 1 // " ayIti komalAmantraNe / he prabho !' varalApasIma! ' vare-manojJe lApe-bhASaNe sImA reSA yasya sa tasya sambodhanam / ' he mAhiMsAkaradhurINa!' kSmA-pRthvI tasyAM ye hiMsAkarAAtmaguNaghAtinaH kAmakrodhAdayaH teSAM duH-pIDanaM tatra dhurINa !-nirdayadamana ! / tvadguNaudhe sadA zrIH-lakSmIH ramate / kiMviziSTe ? 'ghAtyAghe' ghAtyAni-vadhyAni aghAni-pApAni duHkhAni vA yena tasmin / tathA he prabho ! saddAnaiH-uttara(ma)dAnaiH vArSikadAnadAyitvAta adhiku-pRthvItale uru-vizAlaM mahat kanakAdikaM dadatIti urudAH-mahAdAninaH teSAM Ali:-zreNiH udalakiullavitA / tathA tvajjuSaH-tava sevakAH sukhaM svargApavargasambandhi Iyu:-prApuH / tathA he prabho! cetaHmaH-kAmaH tvadrucA-tava kAntyA anuvartate iti shessH| kiviziSTaH cetaHmaH 1. ' ayituM 1 iyaM stutiH zrIjainastotrasaGgrahasya dvitIye vibhAge dRzyate / 2 vidyAdharavaMzabhUSaNamaNizrIpAdaliptasUrivaryaiH prAkRtabhASAyAM racitA zrIvaristutiH suvarNasiddhisvarUpapratipAdikA / dazavaikAlikasyAdimA gAthA api tayA iti zrUyate / Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyA] bhUmikA sadavaDAMdoDA' ayituM-gantuM abhigantum-bhoktum / sadabalAMdolA-uttamanArINAM caJcalatvakArakaH, kAmo hi sundarastrImiyazca atastAsAM upabhogAya tAsAM manAMsi sammohanAstreNa skhalayati tatazca tAstaM icchanti, so'pi tAH paribhunakti, evaMvidho yaH kAmaH so'pi tava kAntyapekSayA tRNalavaprAyaH san bhavataH zloke-zlAghAyAM rasaH-prItiryasya sa evaMvidho'bhUt ( etAdRzastvaM ruci ara(vita 1)ra) ityrthH|| (4) pUrvamunIzasanabdhA vaidyakaprakAzanapaTvI ' racitakarapuTa'prArambhikapadA jinapatistutiH / tasyA anukrameNa dvitIyaturIyapadye yathA x "praicchannamadanabANa ! vRSabhadhvaja ! sudIvyatejazvI( zrI: 1 ) / sAbhayasuvratasahito navA smarI mUtrakRcchrAdhA // 2 // dU(du ?)rAlabhaM vizvahitaM vRSAsu(yu?)taM bibharti pApAgnikaNAmbumadhanam / sA (sa) sevyapAdaH sagareNa cakriNA ___ jvarAnazeSaM tava (zAstava ? ) intu yo'jitH||4|| (5) zrIjinaprabhasUrikRtaM vividhacchandonAmAGkitapadyamayaM zrIvIranirvANakalyANakastavanam / 1 azuddhaprAyapadyasya padacchedayathArthatvaM TIkAsamIkSaNena vinA durghaTam / 2* zrIzubhasundaraziSyavihitaM mantrAdigabhitaM 'deulavADA' maNDanazrIAdijinastavanam / tasyAmimaM payamevam "jaya suraasuranariMdaviMdavaMdiyapayapaMkaya ! jaya delullApuravayaMsa ! sekyakayasaMpaya ! / kiM puNa bhUya sumaMtataMti tuha jagaANaMdaNa ! __thutta karisu bahubhattijutta marudeviyanaMdaNa ! // 1 // " antyaM payaM tu yathA " itthaM bheSajayanvatantrakalitaiH sanmantraratnaizcitAM kRtvA zrImunisundarastuta ! nutiM delullanetastava / lakSmIsAgaranAmadheya ! karuNAmbhodhe ! yugAdiprabho! duHstho'haM zubhasundarAMghriyugalIsevAsukhaM prArthaye // 25 // " aparaJca-zrIabhayadevasUrikRtaM zrIpUrNakalazagaNipraNItaTippanAlaGkRtaM yantramantrauSadhAvibandhuraM zrIpArzvajinastavanam / tasyAdimaM payaM yathA " jasu sAsaNadevivaesiyAbhayadevagurUhi pihityaa| arithaMbhaNae arithaMbhaNae puri pAsamimaM thuNi puNNikae // 1 // " 3 idaM stavanaM kAvyamAlAyAH saptamagucchake prasiddham / / Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzatikAyAH [ zrIzobhava zleSamayAni padyAni pRthak pRthak vartante bahudhA kintu samagrakAvyarUpeNa stokAni / dRSTAntArthaM prekSyatAM prajJAvataMsaiH nimnalikhitAdyapadyAtmikA zrIdazadikpAlastutizleSamaNDitA zrISamajina stutirekAdaza zlokaparimitA - 22 *" astu zrInAbhibhUrdevo - vipannAzanakarmaThaH / pavitraH poSayannAkaM sudharmAdhipatiH zriye // 1 // " aparazcAvalokyatAM zrIratnazekharagaNipraNItaM sAvacUrikaM navagraha zleSAlaGkRtaM zrIpArzvajinastavanaM yasyAM padyamevam - * " pArzvaH zriye'stu bhAsvA - najasthiteruccatAM parAM bibhrat / vizvaprakAzakuzalaH, kutukaM tvatulAzrayaH satatam // 1 // " zrI somaprabhasUripraNItA zRGgAravairAgyataraGgiNI 46 padyapramitA ( madIyagUrjara bhASAnuvAdaprastAvanAsaGkalitA jainasvayaM sevakamaNDalena prakAzitA ) / atra pratyekapadye zRGgAravairAgyarasau vartete, parantu tatreyaM viziSTatA yat zRGgAraraso vairAgyaraseNa dUSyate tattadgatazabdavidhAnenaiva / zrIdharmaghoSaviyaiH kartRSu vizeSaNeSu kriyAsu ca ekadvibahuvacanatulyA mandAkrAntAcchadasi padyacatuSTayapramANA stutirvitene yasyA AdimaM padyamidam-*" srastAzarmA vRtasumahimA vIritasvAntajanmA bAdhAsindhuprataraNasahA vAsanAvasthitAnAm / aurat ahar bahavo vA'nizaM dhyeyabhAvaM gAte yeSAM jinavaravRSA vRddhaye kiM na teSAm // 1 // " vividhazabdavibhaktisaptakaprayogapurassarANyapi padyAni jainasAhitye / tathAhi(1) zrImanmerutuGgasUriviracite jainameghadUte prathame sarge (lo0 12 - 13) yuSmacchabdasya ekavacanAtmikAH prayogAH, yathA - 66 tvaM jImUta ! prathitamahimA'nanyasAdhyopakAraiH vIkSya prasRtisadRzau sve dRzau no vidhatte 1 / dAnAt kalpadrumasuramaNI tau tvayA'dho'kriyetAM kastubhyaM na spRhayati jagajjantujIvAtulakSmyai ? // kAmaM madhye bhuvanamanalaGkArakAntA anu tvan mantrasyeva smarati ca tavAgopagopaM jano'yam / nyAsIcakre bhavati nikhilA bhUtasRSTirvidhAtrA tattva bhASe kimapi karuNAkelipAtrAvadhehi / / " ( 2 ) zrIkSamA kalyANagaNigumphitAyAstrailokyaprakAzAkhyAyAcaityavandanacaturviMzatikAyAstRtIye padye yacchabdasyaikavacanarUpANi / tathAhi Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH ] bhUmikA " yo vijJAnamayo jagatrayaguru sarvalokAH zritaH siddhiryena vRtAM saimasta janatA yasmai neti tanvate / yasmAnmohamatirgata matibhRtAM yasyaiva sevyaM vaico yasmi'in vizvaguNAstameveM' suterI vande yugAdIzvaram // 3 // " ( 2 ) zrIsomacAritragaNiviracite guruguNaratnAkarakAvye dvitIye sarge (zlo0 3-9) yacchandrabahuvacana saptavibhaktikaM zAlinIcchandasA kAvyASTakam | * ( 3 ) zrIjezalamerumaNDana zrIzambhava jinamAsAdastha ( saM0 1497 ) zilAlekhe guruvarNanASTakaprathamakAvyaM yacchandasarvavibhaktibahuvacanAJcitam tacaivam " ye siddhAntavicAra sAracaturA yAnAzrayan paNDitAH satyaM zIlaguNena yairanukRtaH zrI ' sthUlabhadro' muniH / yebhyaH zaM vitanoti zAsanasurI zrIsaGghadIptiryato yeSAM sArvajanInamAptavacanaM yeSvadbhutaM saubhagam // 1 // " ( 4 ) kalikAla sarvajJazrIhemacandrasUrIzvarasUtrite zrIvItarAgastotre yattadorekavacanarUpANi prathamapadyaSaTke / (5) ebhiH sUrisattamaiH praNIte sakalArhatustave vIrazabdasya samagravibhaktayekavacanamayaM padyaM SaDviMzam / 23 ( 6 ) zrIjinasUramunIzvaraviracitAyAM 'priyaGkaranRpakathAyAM ( pR0 84) 'pArzva' zabdasya sakalavibhaktayekavacanamayaM yat padmaM vartate tad yathA " zrIpArzvo 'dharaNendra sevitapadaH pArzva stuve bhAvataH pArzveNa pratibodhitaca 'kamaThaH' pArzvAya kurve natim / pArzvAccintita kAryasiddhirakhilA pArzvasya tejo mahat zrIpArzve prakaTaH prabhAva gahanaH zrIpArzva ! saukhyaM kuru // 1 // " (7) zrI somaprabhasUribhiryuSmadasmacchabda sarvavibhaktisvarUpaprarUpakaH 8padyAtmakaH ' zrIman ! dharma' ityAdirUpaH stavaH prANAyi / tasya dvitIyaM padyamevam * " tvaM nAthaistvAM stuve nAthaM, sanAtho'haM tvayA namaH / tubhyaM tvanme" zubhaM jJAnaM, taivAnantaMguNAstvayi // 2 // " (8) zrIsomasundarasUriviracitA asmacchandanavastavI yuSpacchandanavastaMvI tu mudritA jainastotrasaGgrahasya prathame vibhAge / sAhityazAstrapArapArINairanekairvidvadvaraiH samasaMskRtaprAkRtakAvyAnyapi racitAni / tathAhi1 mayA saMzodhito granyo'yaM mudrApito'dhunA zreSThidevacandralAlamAijaina pustakoddhAra saMsthayA / Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [ zrIzomana(1) zrIharibhadrasUrivaryaviracitA 'saMsAradAvAnalastutiH ( saMyuktavyaJjanarahitA), (2) zrIjayazekharasUripraNItaM vIrastavanam, (3) zrIjinavallabhamurisUtritaM zrImahAvIrasvAmistotraM, (4) zrIjinaprabhasUrizArdUlasanhabdhaSaDbhASAmayazrIcandraprabhajinastavanAntargataM samasaMskRtastavanam , tathA (5) etatsarirAjamaNItoSTabhASAtmakazrIRSabhastavanAntargataM saimasaMskRtaprAkRtaM stavanam / / (6) zrIhIravijayasvarIzvaraziSyaratnazrIsahajasAgarakRtaM 28padyapamitaM jinastavanam / tasya prathamaM padyaM yathA ____x "sollAsasiddhikamalAvara ! vIra ! deva ! seve bhavantamaghavAraNabaddharaNam / kAmaM surAsurasamUhasabhAvibhAvi vANIrasaM paramasaMvaravAsabhUmiH // 1 // " anekabhASAtmakAnyapi stavanAni viracitAni jainamaharSibhiH / tathAhi (1) mahopAdhyAyazrIratnazekharagaNigumphitaM saMskRta-prAkRta-zaurasenIbhASAtrayasamaM mAlinIcchandobaddhaM 25padyapramitaM caturviMzatijinastavanam / tasyedamAdimaM padyam1 asyA AdimaM padyamidam " saMsAradAvAnaladAhanIraM ___ saMmohadhUlIharaNe samIram / mAyArasAdAraNasArasIraM namAmi vIraM girisAradhIram // 1 // " 2 asyAdima pathaM yathA "'akampasampallavalIvasanta nirIhaMcitte vimale vasantam / kAma nikAmaM viraseM hasantaM namAmi vIra" sahasoplasantam // 1 // " 3 idaM stotraM mudritaM kAvyamAlAyAH saptamagucchake 97tame pRSThe / tasya cAyaM zloko'grimaH " bhAvArivAraNanivAraNadAruNosa kaNThIravaM malayamandarasAradhIram / vIraM nomi kalikAlakalaGkapaGka sambhArasaMharaNatuGgataraGgatoyam // 1 // " 4 saMskRta-prAkRta-mAgadhI-zaurasenI-pizAcI-cUlikApaizAcikI-samasaMskRtA-'pabhraMzA iti aSTa bhaassaaH| 5 asyAyaM padyamidam " hemasaroruhabhAsaM kalimalakamalAlimathanahimabhAsam / bhavabhayadhUlimahAbala ! nobheya ! bhavantamAmivande // 1 // " Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAja kRtAyAH ] * bhUmikA amaragirigarIyomArudevIyade he kuvalayadalamAlAkomalA kuntalAlI / sajalajaladapAlI kiM nuM sanIlakaNThIghananivahamandaM nandayantI jayAya // 1 // "" "L (2) zrIjinakIrtimunivarairviracitaM paJcabhASAtmakaM jinastavanamityullekhA jaina granthAvalyAm / ( 3 ) zrIdharmavardhanamunIzakRtaM padmASAtmakaM saTIkaM zrIpArzvanAthastavanam / tasyAntimaM padyaM yathA * " svarbhASA saMskRtIyA tadanuprakRtiyA mAgadhI saurasenI paizAcI GgarUpA'nusRtAvedhirapabhraMsikA sUtravAkyaiH / SaTrvAigbhI rasairvA stutisurasavatI nirmitA pArzvabhartuH zrIdharmAd vardhanenAmitasukRtavatAM hlAdasusvAdadA syAt // " (4) zrIjinaprabhasUri sUtritaM SaDbhASAmayaM zrIcandraprabhastavanaM yasyAdyaM padyamidam" hArihAra harahA sakundasundaradehAbhaya ! kevalakamalAkelinilaya ! maJjulaguNagaNamaya / ! kamalAruNakaracaraNa ! caraNabharadharaNadhavala ! balasiddhiramaNisaGgamavilAsalAlasamalamavadala // 1 // " (5) paNDitaziromaNipaNDitazrImahI kalazaga NiziSyazrIcAritra sundara gaNisandRndha saMskRta( 1 ) prAkRta ( 2 ) mAgadhI ( 3 ) zaurasenI ( 4 ) paizAcI (5) cUlikApaizAcI ( 6 ) apabhraMza ( 7 ) iti bhASA saptakanibaddhAni RSabha ( 1 ) zAnti ( 2 ) nemi (3) pArzva ( 4 ) vIra( 5 ) jinAnAM saptasaptavRttapramANAni stotrANi / teSAmAdyaH zloko yathA - * " zrINI mINA donaiH prathamarjina patirnAbhibhUrbhUrbhuvaH svaHsevAhevAkinAkiprabhumukuTa taTaspRSTapAdAravindaH / 25 bhUto bhA~vI bhven vA'naNurraNurapi vA bhAvarauziH samasto yajjJAne tulyakAlaM pratiphalati yathaiausvasvarUpavyavasthAm // 1 // * saMskRtaprAkRtabhASAvibhaktapUrvArdhottarArdharUpA 252 padyamamANA zrI meghakumArakathA zrIdevendrasUriviracitAyAM zrIdharma ratnaprakaraNaTIkAyAm, zrAddhapratikramaNavRtyaparAbhidhAyAM arthadIpikAyAM 387zlokasaGkhyAkA zIlavatIkathA ca / mahopAdhyAyazrIvinayavijayagaNigumphite'dyAvadhyaprasiddhe vijJapti patre'pi evaMvidhAni bhUyAMsi santi kAvyAni / tatrAdyaM padyaM tvidam - 8 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [ zrIzobhana " sathisirikamaliNIgahaNadiNaNAyagaM nemijiNaNAyagaM siddhisuhadAyagaM / yamatibhaktisphuratpulakadanturatanu kinikaro namatyamalamativaibhavaH // 1 // " na ca paryAptamanena jainamunivarANAM zabdabhAvavijJAnapANDityaM yasya digdarzanamapi sampUrNatayA na kAritaM mayA granthagauravabhayAt / anekArthakAvyakargakarmaThatvaM jainAnAM jijJAmubhirvilokyatAM vipazcidbhiH zrIvIrajinastavanaM 12padyapramitaM zArdUlavikrIDitacchandasi racitaM zrIsomatilaka mUribhiH / etasya pratyekapadyasya 25 arthAH / AdyaM padyaM tu yathA * " zrIsiddhArthanarendravaMzakamalAzRGgArahAra ! prabho ! zrImaMdIra ! bhavantamantaruditaprItyA vimuktayai stuve / niHzeSAnayi nAbhinandanamukhAMstIrthaGkarA~n zrIgurUna pratyekaM yugapat phremAcca darzabhiH zlokairihantirgataH // 1 // " kartRnAmagarbhitaM caramaM citrakAvyaM tvasya paDaracakravandhabandhuramaSTadalakamalakalitaM vA, taccaivam* " yastvA zrIjina ! sUditonmadamanazcauraH praNauti zramaM jitvA~ soDhagariSThakaSTadahanaM rociSNubhAladyuta / dettA'martyapavitrasaMmada ! paThen kAntaM vizaDUMH stavaM vandyAnhIya bhavAn jinAH pradedatAmanye'pi tasmai zivam // 12 // " etadantazca kavinAmasambaddhAH : zrIsomatilakasUriviracitaM ' ityete 12 varNAH araSaTkaM ca 3-6-14-17 akSareSvantarbhAvitAH santi te ca sthaapnaavishessaadvseyaaH| anekArthakAvyeSu varIvarti zrIsomaprabhasUripremukhamunirAjapraNItA zatArthI / aSTAdazavyAkaraNavidbhiH paNDitazrIlAmavijayagaNibhiH zrIyogazAstrasya nimnalikhitaprArambhikapadyasya 1 pramukha zabdena sUcyante yogazAstrasya 'parigrahArambhamagnAH ( pra0 2 , zlo0 10), 'prAptuM pAramapArasya (pra02, zlo0 85)' iti padyasya ca zatArthIkarmakarmaThazrImAnasAgaropAdhyAya-jayasundaramunIzAdayaH / 2 zrIdharmadAsagaNikRtopadezamAlAyA nimnalikhitagAthAyAH ___"dosasayamalajAlaM puvvarisivivajiaM jiivNtN| atthaM vahAse aNathaM kIsa aNatthaM tavaM carasi ? // 51 // " zatamaryAH kRtA zrIudayavallabhagaNibhiH / ratnAkarAvatArikAyAH prathamapadyasyApyarthazataM vartate iti jaina. granthAvalyAM (pR078)| zrIvijayavimalagANikRtabandhahetUdayatribhaGgIprakaraNaTIkAdau " teSAM rAjye prAjye vibudhA nirmala zatArthibirudabhRtaH / zrIharSakulagaNIndrA vibudhavataMsA babhUvaryaM // 4 // -iti payAvalokanenAparA'pi zatArthI jJAyate paraM nAghAvadhi me dRSTigocarIbabhUva / Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH] bhUmikA " namo durvArarAgAdi-vairivAranivAriNe / arhate yoginAthAya, mahAvIrAya tAyine // " paJcazatArthI vihiteti paTTAvalyAm / tathA vAcakazrIsamayasundara kRtA artharatnAvalItyaparanAmnI aSTalakSArthI ca virAjate / jainAnAmasyAmeva dizi vaidagdhyaM vartate iti cet tanna, vividhaviSayavibhUSitatvAt tatpraNItasAhityasya / na ko'pi vartate viSayo vizvavizve yatparatve jainairna saMskRtagiri gumphitA granthA anyadarzanIyapraNItagranthatulanAyAmapyuccasthAnIyAH / iyamatizayoktiriti manyamAnairmanISibhiH dRSTipAtaH kriyatAM nimnasUcitagrantheSu alaGkAraviSaye zrIvinayacandrANAM kavizikSA, vAyaDagacchIyazrIjinadattamUriziSyasiddhasArasvatatreNIkRpANAparanAmazrIamaracandrasUrINA kAvyakalpalatAmakaranda-parimalAdivRttivibhUSitA kAvyazikSA'paranAmadheyA kAvyakalpalatA, sArdhakoTitrayapramitazlokasAhityaracayitRzrIhemacandrasUrINAM kAvyAnuzAsanam, kavizrIvAgbhaTAnAM vAgbhaTAlaGkAraH, zrImantrimaNDanAnAM alaGkAramaNDanaM, zrInarendrapramANAM alaGkAramahodadhiH ityAdayo granthA alaGkAravidAM paricitiM prAptumarhanti / / kathAsAhitye zrIsiddharSiracitA upamitibhavaprapaJcA kathA, kavirAjadhanapAlapraNItA tilakamaJjarI, zrIkumArapAlapRthvIpatipratibodhakazrIhemacandrasUrisUtritaM triSaSTizalAkApuruSacaritram , zrIratnaprabhAcAryANAM kuvalayamAlA ityAdigranthA bhUmaNDalaM maNDayanti / __ 1 mayA saMzodhito'yaM grantho mudrApyamANo vartate'dhunA shresstthidevcndrlaalbhaaiijainpustkoddhaarsNsthyaa| 2 ebhirmahAtmAbhiH paNDitazrIarasiMhaviracitasukRtasaGkIrtanaM samalamakAri pratisarga zlokacatuSTayaM viracayya / * mahAbhAratavAcanakhinnavidvijaprArthanayA praNItamebhirbAlabhAratanAmakaM mahAkAvyam / yaduktaM zrImadbhireva tatpazastau "zrI vAgbhaTa 'sthAnanivAsinaste sambhUya bhUyastaraharSabhAjaH / kadAcidAgatya nivezavezma jagurdvijAstaM municakrazakam // 42 // maruddAtA'smAkaM bhuvanajayinau yasya tanayau, tayoH saGgo yasyAmajani hanumabhImabhaTayoH / tathA sakSepyAsau pRthurapi 'mahAbhArata' kathA, yathA svalpAbhiH syAt tithibhiratithiH karNapathayoH // 43 // AjJApitastadiha karmaNi sUribhistaiH, khyAtaH kSitAvamaracandra iti svAziSyaH / 'zrIbAlabhArata' iti pratatAna kAvyaM, vIrAGkametadavinazvaramAtmano'Ggam // 44 // " 3 kAvyakalpalatAvRtteH prArambhikaM padyaM yathA " sArasvatAmRtamahArNavapUrNimendomatvA'risiMhasukaveH kavitArahasyam / kizciJca tadracitamAtmakRtaM ca kiJcid vyAkhyAsyate tvaritakAvyakRte'tra sUtram // " 4 prAkRtabhASAyAM zrIdAkSiNyacihnasUrikRtA kuvalayamAlA, zrIpAdaliptasUrikRtA taraGgavatI kathA ca tatsAhityasya nidarzanam / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [zrIzomanakAvyeSu zrIdevavimalagaNInAM hIrasaubhAgyam, malladhArIyazrIhemacandraripraNItaM nAmeyanemimahAkAvyam, zrInayacandrasUrINAM hammIramahAkAvyam, zrIamaracandrasUrINAM padmAnandamahAkAvyam , kavikuJjarazrIhemavijayagaNInAM vijayaprazastiH, upAdhyAyazrImeghavijayAnAM saptasandhAnamahAkAvyaM cAsvAdayantu kaavyrsikaaH| pAdapUrtirUpakAvyeSu zrIharSapraNItanaiSadhIyacaritaturIyacaraNapUrtirUpaM zrIzAntinAthacaritraM, zrImAghakavikRtazizupAlavadhasamasyArUpaM zrIdevAnandAbhidhAnakaM mahAkAvyaM ca zrImeghavijayopAdhyAyapAdAnAM kasya kaM na kampayati / vaiyAkaraNAH avalokayantAM kalikAlasarvajJazrIhemacandraripraNItaM 'siddhahemavyAkaraNaM bhAkRtasaMskRtadvadhAzrayakAvye dhAtupArAyaNaM, zrIbuddhisAgarasUrikRtaM buddhisAgaravyAkaraNaM, zrIvidyAnandasUrisUtritaM vidyAnandavyAkaraNam, zrImalayagirisUrisanDabdhaM malayagirizabdAnuzAsanaM, zrIjinapramasUrisUtritaM zreNikacaritAkhyaM vyAzrayakAvyaM c|| kozavidastu zrIhemacandrasUrivaryaviracitAM abhidhAnacintAmaNi anekArthasaGgraha, zrIharSakIrtisUrikRtAM zAradIyanAmamAlAM, zrIjinamadragaNInAM paJcavargaparihAranAmamAlAM ca mImAMsAbhUmimavatArayantAm / 1* uktaM ca kenacid vipazcitA svamitraM prati " bhrAtaH ! saMvRNu 'pANini 'pralapitaM ' kAtantra 'kanthA vRthA __mA kArSIH kaTu 'zAkaTAyana 'vacaH kSudreNa 'cAndre 'Na kim ? / kaH ' kaNThAbharaNA 'dibhirbaTharayatyAtmAnamanyairapi ? zrUyante yadi tAvadarthamadhurAH shriihemcndroktyH||" 2 * zrImerutuGgasUribhirapi dhAtupArAyaNaM niramAyIti "kAvyaM zrImaghadUtAkhyaM, SaDdarzanasamuccayaH / pravRttirbAlAva(la ?)bodhAkhyA, dhAtupArAyaNaM tathA // 4 // evamAdimahAgranthanirmApaNaparAyaNAH / caturANAM ciraM cetazcamatkArAya ye'nvaham // 5 // " iti abhayadevasUrisandRyazrIsaptatikAbhASyaTIkAprazastikAvyato'numIyate / 3 * yadAhuH pramAlakSmakartArastatprazastau " zrIbuddhisAgarAcAryai-vRttaiyAkaraNaM kRtam / asmAbhistu pramAlakSma, vRddhimAyAtu sAmpratam // " 4 * uktaM ca zrImunisundarasUribhiH gurvAvalyAM (zlo0 171) "vidyAnandAbhidhaM yena, kRtaM vyAkaraNaM navam / bhAti sarvottamaM svalpa-sUtraM bahvarthasaGgraham // " 5* savRttike zabdAnuzAsane'tra nAmAkhyAtakRdAkhyaM prakaraNatrayaM navadazaSaTpAdapramANamasti / Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirAjakRtAyAH ] chandovido vidantAM zrIhemacandrasUrIzvaramaNItaM chando'nuzAsanaM zrIamaracandrasUrivaryaviracitAM chandoratnAvalIM muktAvalIM ca / tattvajJAnaviSaye vAcakavaryapaJcazatIprakaraNapraNetRzrI umAsvAtikRtaM svopajJabhASyasamalaGkRtaM zrI siddhasena sUripramukhamunivaryaviracitaTIkAsamalaGkRtaM tattvArthAdhigamasUtraM, cirantanAcArya kRtaH sarvasiddhAntapravezaH, zrIharibhadrasUrikRtaH SaDdarzanasamuccayaH zrIguNaratnamunIzakRtavRttivibhUSitaH, zrIhAribhadrIyaH zAstravArtAsamuJcayaH svopajJavRttisamanvitaH nyAyAcArya nyAyavizAradamahAmahopAdhyAyazrIyazovijayagaNikRtavyAkhyAvistRtaH madhyasthabhAvapradIpakazca samAlo bhUmikA cyantAM samAlocakaiH / tarkazAstravidastu tarkayantu tArkikamaNDalamUrdhamaNizrIsiddhasenadivAkarakRtaM nyAyAvatAraM sammatitakaM ca zrIabhayadevasUrikRtavRttivibhUSitaM, zrIharibhadrasUrikRtAmane kAnta jayapatAkAM, zrIvAdidevasUrINAM syAdvAdaratnAkaraM, zrImalavAdikRtaM nayacakravAlaM ( dvAdazAraM ) zrIsi varSimahopAdhyAya zrIyazovijayakRtavyAkhyAsametaM, zrIyazovijayavAcakasattamasUtritAM navyanyAyazailIpUrvaka jainatarkabhASAmukhAM granthazatIM vA / 1 gaNitajJA nirIkSantAM zrImahAvIrAcAryakRtaM gaNita sArasaGgrahaM, zrIpatikRtagaNitasyoparitanAM zrIsiMha tilaka sUrikRtAM gaNitatilakavRttiM, * zrImahendrasUriracitaM zrImalayendukRtaTIkAsametaM paJcAdhyAyapramitaM yantrarAjaM ca / vikaTanATaka koTIpaTIyAMsaH prekSantAM prekSAvantaH prabandhazatapraNetRRNAM zrIrAmacandrasUrINAM nATyadarpaNam / gUrjara dezasya itihAsAnveSaNatatparAH dRSTisAphalyaM kurvantu prabhAvakacaritra - prabandhacintAmaNi -- prabandhakozapramukha granthAvalokanena / vaidyamanovinodAya zrIharSakIrttIyA yogacintAmaNiH, vaidyavallabhaH zrIhastarucInAM, yogamAlA zrIsiddharSINAM, zrIkaNThasUrINAM hitopadezazrAlam / jyotiSkamastakaM vidhUnayati zrImeghavijayagaNInAM varSaprabodho meghamahodayetyaparAbhidhAnaH, pAdmaprabhayo bhuvanadIpakaH, nAracandrIyo janmasamudraH, mAnasAgarIyA paddhatiH, zrIhemahaMsakRtavistutavArttikAlaGkRtA zrI udayaprabhIyA''rambhasiddhiH, suprasiddho nAracandrazca / prAznikajijJAsAM piparti zrInaracandrasUrikRtaM praznazatakaM, zrIhemaprabhasUriracitastrailokyaprakAzaH, zrIpadmaprabhasUripraNIto bhuvanadIpakazca / * cUDAmaNiviSaye cUDAmaNibhAvaM bibharti jayapAhuDetyaparAbhidhAnaM savRttikaM praznavyAkaraNam, candronmIlanam, praznacUDAmaNiH, akSaracUDAmaNizca / 1 etanmudraNAlaya pustikA mayA kriyamANA vartate / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [zrIzomanaramalajJAnAmRtarasapipAsAmapanayati zrIvijayadevamUrirAjye zrIbhojamuniracitaM ramalazAstraM zrImeghavijayagaNigumphitaM ca / niHzeSasvamazAstrANyatizete durlabharAjAtmajajagadevasanDandhaH svpncintaamnniH| sAmudrikasImAnamAsAdayati durlabharAjatanujajagaddevaviracitaM vRhatsAmudrikam / zAkunajJAnavidhAnAya paryAptA zrIbhAnucandrIyA vsntraajshkunttiikaa| evaM jainairvidvadbhirna kevalaM svakIyasAhityasyaiva vRddhiLadhAyi, kintu pracurataramitarasAhityamapi prakharapANDityaparicAyikAbhirvRttyAdibhirvibhUSayAJcakre, tathAhi 1 saarsvtvyaakrnnm-shriicndrkiirtisuuribhiH| ( mu.) 2 sarasvatIkaNThAbharaNam-zrIpArzvacandrAtmajena AjaDena / +3 hAla( zAlivAhana )kRtA gAthAsaptazatI- , 4 tarkasaGgrahaH-zrIkSamAkalyANaiH tarkaphakkikayA / (mu.) 5 trkbhaassaavaartikm-shriishubhvijymunivraiH| 6 zrIpatigaNitam - zrIsiMhatilakasUribhiHdIpikA - zrIguNaratnasUribhiH / 7 saptapadArthI-zrIjinavarddhanagaNibhiH / 8 mahAvidyAviDambanam -zrImunisundaramariziSyazrIbhuvanasundarasUribhiH / 9 nyaayaalngkaarH-shriiabhyNtilkopaadhyaayaiH| 10 nyAyasAra:-zrIjayasiMhamUribhiH 11 nyAyakandalI-zrInaracandra-zrIrAjazekharasUriprabhRtibhiH / 12 diGnAgakRtanyAyapravezaH-zrIharibhadrasUri-zrIpArzvadevagaNi( zrIcandrasUri )bhiH / (mu.) 13 dharmocararacitanyAyabinduTIkA-zrImallavAdibhiH / 14 lkssnnsmudrH-shriirtnshekhrsuribhiH| 15 kAvyaprakAza:-zrImANikyamUribhiH saGketavRttyA / (mu.) nyAyavizArada-nyAyA cAryamahopAdhyAyazrIyazovijayairapyasya TIkA klupteti taireva svopjnygrnthdttsaakssibhijnyaayte| 16 rudraTakAvyAlaGkAraH-zrInamisAdhubhiH / ( mu.) 17 anrghyraaghvm--shriinrcndrsuuribhiH| 18 kAdambarIkAvyam-zrIbhAnucandrasiddhicandrAbhyAm / ( mu.) 19 mAghakAvyam--zrIcAritravardhanaiH / 1 atra jainaH zvetAmbarAH sUcyante yaidikpaTIyasAhityasyApi sevA vyadhAyi, yathAhi-aSTasahasrIvyAkhyA vidhAtAraH zrIyazovijayagaNayaH, zrIpadmanandikRtazrIpArzvajinASTakasya lakSmIrmahastutyeti prArambhikasya TIkAkArAH zrImunizekharasUrayaH / 2 yathA kAtantravyAkaraNavRttivyAkhyAtAro'neke jainamunIzvarA iti jainagranthAvalI( pR0 205 )prekSaNenAvagamyate tathA sArasvatavyAkaraNasyApi nAnA munibarA iti tto'vsiiyte| 3 kAdambarIdarpaNaH zrImaNDanamantribhiH / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH ] bhUmikA 21 20 naiSadha kAvyam -- zrIjinarAjasUri-zrIcAritravardhanAdibhiH / 'kirAtArjunIyakAvyam - - zrIvinayasundaraiH / 22 kumArasambhavakAvyam -- zrIvijayagaNibhiH zrIcAritravardhanaizca / 23 raghuvaMza kAvyam - zrImamaya sundara cAritravardhanamamukhamunIzvaraiH / 24 damayantIcampU:- zrIguNavija ( na ) yagaNibhiH / 25 khaNDaprazastiH -- zrIguNavija(na) ya-prabodhamANikyAdimunIzvaraiH / 26 nalodayaH - zrI AdityasUribhiH / 27 meghadUtam - - zrImahImerupramukhamunirAjaiH kavisabhAzRGgArA saDena / 28 rAkSasakAvyam - zrI zAntisUribhiH / 29 vRndAvanakAvyam - 30 ghaTakharparaH 31 zivabhadrakAvyam32 meghAbhyudayaH 33 zrIhalAyudhakRtakaviguhyakAvyam - zrIravidhamaiH / " 19 99 "" 34 gaGgASTakam - pUrvAcAryaiH / 35 rAghavapANDavIya kAvyam - [ - zrI cAritravardhanaiH / 36 bhartRharizatakatrayam -- zrIdhanasAra - jinasamudramunibhyAm / 37 vAsavadattA - zrIsiddha (ddhi ) candraiH | 38 viSamakAvyavRttiH -- zrIjinaprabhasUribhiH / 39 zivamahimnaHstotram -- zrIharSa kIrtimuribhiH / 40 vRttaratnAkaraH - zrI rA ( so ! ) macandraH zrIsamaya sundaragaNibhizca / 41 zrutabodha: - zrInayavimala + zrImeghacandraziSya harSa kIrtibhiH / 42 pAtaJjalayogasUtram - nyA0 nyA0 mahopAdhyAya zrIyazovijayaiH / (mu.) 43 zrInAgArjunakRta yogaratnAvaliH - zrIguNAkarasraribhiH / 44 vasanta rAjazakunam - - zrI bhAnucandropAdhyAyaiH / (mu. ) 45 gAyatrikA -- padarzanamAnyatAnusAriNyA vRttyA zrIzubhatilakopAdhyAyaiH zrIyazazcandraizca / 46 jyotirvidAbharaNam - zrIbhAvaratnaiH / 47 * tAjikasAraH - zrI sumatiharSagaNibhiH / 48 zrIsiddhAntacandrikAvyAkaraNaM zrIsadAnandayativareNa 31 1 kirAtArjunIyadIpikA zrIdharmavijayamunibhiH / 2 - 3 ayamullekho jainagranthAvalyAM vartate parantu sa bicAraNIya iva pratibhAti / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [zrIzobhanaityetairjenAnAM saMskRtasAhityapriyatvaM svamatAgraharAhityaM guNagrAhitvaM paropakAritvaM ca prakaTIbhaviSyati karatalagatAmalakavad sahRdayahRdayAnAM vidvadvaryANAm / ____ anena sphuTIbhaviSyati matimatA jainasaMskRtasAhityasaundarya, tigmakiraNodayAt ca timirasaMhatiriva tirobhaviSyati paNDitaMmanyAnAM mAnyatA yaduta jainAnAM sAhityaM prAyaH prAkRtabhASAnibaddhaM vartate, gIvANagiri gumphitaM tu svalpatamaM tadapyajainakavikRtitulanAyAmagauravAspadam / idamapi avasthApyaM hRdaye sahRdayaduta saMskRtasAhityapAdapapoSakaiH jainaH vividhabhASAsAhityasevA'pyakAri / tathAhi-prAcInagurjaravAGmayasya poSakA jainAH, prAkRtabhASAbandhuraM sAhityaM prAyaH tatsevAphalameva, karnATakIyAdigirAsu bahudhA suracitAni cAnyAnyapustakAni saarvsaadhubhiH| pArasIyasAhityasyApi sevA vyadhAyi jainmuniishaiH| nidarzanArtha vilokyatA zrIjinabhadrasUrikRtaM pArasIyabhASAyAM nibaddhaM zrIjinanamaskArakAvyam " dostI vAMda ! turA na vAsai kuyA hAmAcunI droga hisi cIje Amada vesido dilusarAbdI cunI kIvaraH / taMbAlA rahamANa ! vAsai cirA dostInisastI irA / __allAllAha ! turA salAmu buciruk rojI marAme dahi // 1 // " kAvyArthastu yathA dostI vAMda!0, dostI-anurAgaH SvAda !- svAmin ! turA-tava, na vAsai-nAsti, kuyAkAsminnapi hAmAcunI-sarva, droga-asatyam hisi-tiSThati, AdyapadArthaH / yataH cIje yA (yaH?) ko'pi Amada-AjagAma, vesido-yuSmatpArthe, dilusarAbUdI-sajjJAnabhavyamAnasaH, cunI-IzaH kIbaraH --karmakaramAtro'pi, dvitIyapadam / tathA taMbAlA-tasyopari rahamANa !-vItarAga ! vAsai iti vidyate, cirA-kRtaH dostInisastI-rAgAnubandha irA-ataH kAraNAt (tRtIya padam ) / allAllAha' pUjyavAcako zabdau, turA-tubhyam, salAmu-namaskAraH,buciruk-mahatI, rojI-vibhUti, marAme-mahyaM dahi iti dehi // iti shriijinbhdrsuurikRtpaarsiibddhshriijinnmskaarkaavyaarthH|| aparazca samIkSyatAM zrIjinaprabhasaribhI racitasya 11padyAtmakasya savRttikasya RSabhadevastotrasya nimnalikhitaM prathamaM padyam___x" allAllAhi ! turAhaM kImbaru sahiyA nu tUM marA vAda / / dunI pakasAme dAnaM vusmArai budha ! cirA nahmam // 1 // " avacUristu yathA 1 saTIkasyAsya kAvyasya zrIvijayadharmalakSmIjJAnamandirasatkA pratiralAbhi mayA itihAsatattvamahodadhizrIvijayendrasUridvArA / atasteSAmupakAryo'smi / Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakRtAyAH ] bhUmikA 33 he pUjya ! tavAhaM karmakaraH, tvaM pRthivIpatirmama svAmI vasudhAlokAn jAnAsi / he deva ! ' cirA ' kasmAdasmAn na sambhAlayasi ? yatastvaM me 'dAnIM ' ( medinIM ) sarva (rvA ) mapi vetsi tato mAM duHkhitaM (naM ) kathaM na vetsi 1 ityarthaH // 1 // evaM vividhabhASAtmake 'jainasAhitye sati tasya digdarzanamapi duSkaram, kimu tadA tatsuvizeSaH paricayaH 1 tatrApi upalabdhAnupalabdhasamastasAhityasya tu kA kathA ? yataH kiM tasya sarvAGgA paricitiH sambhavati zirasA kSoNIdharaM vibhitsoH, vasundharAM karAbhyAmuccikSipsoH, zeSaziraH sthitaM maNi jighRkSoH, payonidhiM pANibhyAM pratitIrSoH, kuzAgreNa taM mitsoH, candraM cikramiSoH, surAcaLaM caraNena cikampayiSoH, gatyA gandhavAhaM jigISoH, caramArNavapayaH pipAsoH, khadyotapotatejobhirmArtaNDamaNDalamabhibubhUSorapi ? / ante AryasAhityaM sabhyatAyA AdarzaH, kAmadA kalpalatikA, saJjIvinI auSadhI, cAracintAmaNiH, samunnatermahAmantram, saphalatAyAH sAdhanam, siddheH sUtramityudghoSaNApurassaraM viramAmi vivecanAdasmAt // adhunA prastUyate prastutastutikArasambandhI viSayaH / ime tAvat sugRhItanAmadheyAH stuticatuviMzatikA praNetRtvena mahAkavikoTiM prAptAH zrIzo mana munIzvarAH kadA kaM medinImaNDalaM maNDayAmAsuriti prazno vicAryate / tatra sAdhanAni tu imAni - 1 zrIdhanapAla kavIzvaramaNItAyAH stuticaturviMzatiTIkAyA Adime zlokA yeSu dvitrAtilakamaJjarI prastAve'pi vartante / 2 zrIdhanapAla gumphitAyA: pAialacchInAmamAlAyAH prAntabhAgaH / 3 zrIpramAcandrasUripraNItaprabhAvaka caritAntargataH zrImahendrasUriprabandhaH / 4 zrImerutuGgasUri sandRbdha prabandha cintAmaNeH bhojabhImamabandhaH / 5 zrIharibhadrasUrisUtrita samyaktvasaptateH zrIsaGghatilakasUrikRtA 26 tamagAthAvRttiH 6 zrIratnazekharasUriracitA zrAddhapratikramaNavRttiH / 7 zrIratnamandiragaNikRtA upadezataraMgiNI + bhojaprabandhazca / 8 + vAcakendra zrIindra haMsagaNikRtA upadezakalpavallI ( zA0 3, pa0 29 ) / 9 * zrIhemavijayagaNipraNIte kathAratnAkare paJcamataraGga 38tamA kathA / 10 zrIvijayalakSmIsUriracite upadezaprAsAde trayoviMzaM vyAkhyAnam / 11 zrIjinalA masUriviracitasya Atmaprabodhasya prathamaH prakAzaH eteSUpalabdheSu sAdhaneSu kacit visaMvAdatA'pi darIdRzyate / tasmAt stuticaturviMzatikAyA dhanapAlIyadvatteravataraNaM pramANarUpeNa svIkriyate / tadgatanimnalikhitapadyaprekSaNena spaSTIbhavati yaduta 1 atra kevalaM zvetAmbara sAhityasya sthUlA''lekhitA rUparekhA / digambara sAhityamapi gauravAspadaM, parantu granthagauravamayAt tasya digdarzanamapi na kAritaM mayA / Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzatikAyAH [ zrIzobhana zrIdevarSinAmadheyA madhyadezAntargatasaGkAzya sannivezanivAsinaH vipravarAH zrImatAM zomanamunIzvarANAM pitAmahAH, sarvadevAhvayAH tAtacaraNAH, dhanapAlAkhyAH zrAddhavaryAH kavIzvarA agrajabandhavazca / ime zobhananAmadheyAH kavivaryAH kAtantracandravyAkaraNavettAraH bauddhArhatatattvajJAtAraH sAhityasamudrapArapArINAH bAlabrahmacAriNaH jainadIkSAdhAraNadhurINAH agrajabAndhavataH pUrvaM ca svargagAminaH / 34 " AsId dvijanmA'khilamadhyadeze -- prakAza saGkAzya nivezajanmA / alabdha devarSiriti prasiddhiM, yo dAnavarSitvavibhUSito'pi // 1 // zAstreSvadhItI kuzalaH kalAsu, bandhe ca bodhe ca girAM prakRSTaH / tasyAtmajanmA samabhUnmahAtmA, devaH svayambhUriva sarvadevaH // 2 // abjAyatAkSaH samajAyatAsya, zlAghyastanUjo guNalabdhapUjaH / yaH zobhanatvaM zubhavarNabhAjA, na nAma nAmnA vapuSA'pyadhatta // 3 // kAtantracandrAditatantravedI, yo buddha bauddhAItatattvatattvaH / sAhityavidyArNavapAradarzI, nidarzanaM kAvyakRtAM babhUva // 4 // kaumAra eva kSatamAravIrya zreSThAM cikIrSanniva riSTanemeH / yaH sarvasAvadyanivRttigurvI, satyapratijJo vidadhe pratijJAm // 5 // abhyasyatA dharmamakAri yena, jIvAbhighAtaH kaLayA'pi naiva / citraM catuHsAgaracakrakAzci-stathApi bhUrvyApi guNasvanena // 6 // etAM yathAmati vimRzya nijAnujasya tasyojjvalAM kRtimalaGkRtavAn svavRttyA / abhyarthito vidvatA tridivaprayANaM tenaiva sAmpratakavirdhanapAlanAmA // 7 // " zrIzomanamunIzvarANAM kAzyapagotramityavagamyate prabandhacintAmaNi ( 8 8 tamapRSTha ) gata nimnalikhitollekhena 1-2 uktaM ca prabhAvakacarite " itazca madhyadezIya-saGkAzyasthAnasaMzrayaH / devarSirasti devarSi - prabhAvo bhUminirjaraH // tasya zrIsarvadevAkhyaH, sUnuranyUnavikramaH / brAhmaNyaniSThayA yasya tuSTAH ziSTA viziSTayA // tasya putraiyaM jajJe, vijJezairarcitakramam / Aya: zrIdhanapAlAkhyo, dvitIyaH zobhanaH punaH // " - zrI mahendrasUri prabandhe ( zlo0 9-11 ) Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH ] bhUmikA 35 46 purA samRddhivizAlAyAM vizAlAyAM puri madhyadezajanmA ' kAzyapa gotraH sarvadevanAmA dvijo nivasan........ ........... 99 samyaktvasaptativRttau ujjayinI, prabhAvakacarite upadezakalpavallyAM upadezaprAsAde ca dhorA, prabandhacintAmaNau vizAlA, Atmaprabodhe avantI iti nAnAnAmadarzanAt zrIzobhanamunirAja nivAsabhUmiparatve'pi zaGkA samupatiSThati, parantu " ujjayanI syAd vizAlA'vantI puSpakaraNDinI "(abhidhAnacintAmaNI kA04, zlo042) iti paGkayavalokanenAvagamyate yaduta vizAlA avantI ujjayinI iti nAmAntarANi / eteSAM kavIzvarANAM somazrInAmnI jananI iti jJAyate samyaktvasaptativRtteH catu:saptatitamapaJcasaptatitamapRSThaparicayAt / uktaM ca tatra - " taissAsi veyaveI chakammaparo parovayArakaI / visasahapattIho dIhaguNo soma caMdadio // 5 // somasirI se bhajjA niravajjA vajjibhajja samarUvA / juhuvva jIi vayaNaM ANaMda tihuaNaM sayalaM // 6 // tacchasarasi haMsA vaMsavayaMsA guNANa AvAsA / do taNayA buhapaNayA saMjAyA jAyakhvapahA // 7 // paDhamo siridhaNavAlo bAluvva vibhAi jassa maipurao / vidArayavarasacivRttamovisa buhapaI nUNaM // 8 // bIo sohaNanAmA jassa kavittaM vicittayaM suNiuM / kehi na vihiyahiyaehi paMDiehiM siraM dhuNiyaM 9 // 9 // " anena idamapi samavalokyate yat zrIzomanamunIzapitRnAmni visaMvAdanam / yato'tra somacandreti nAma pradarzitam / prasaGganta ucyate yat etatsthAne Atmaprabodhasva prathamatrakA sarvadhareti nAma, nAgaragotrIyo vaikuNTho nAma sUtrakaNTha iti kathAratnAkare pazcamataraGge 38 tamAyAM kathAyAM ( pR0 367 ), lakSmIdhareti tu upadezaprAsAdasya prathame vibhAge trayoviMze vyAkhyAne, parantu kavIzvaradhanapAlena svayaM sarvadeveti yadasUci tadeva satyaM nAma / eteSAM sundarInAmnI kaniSThabhaginI iti parAmRzyate pAialacchInAmamAlAyAH prAnte nimnalikhita (tama) gAthA'valokanena -- 46 arrate pariNi magge ThiAe aNavajje / kajje kaNi bahiNIe sundarInAmadhijjAe || " 1. samyaktvasaptativRttikArA api 79 tame patrAGke dhArA zabda lekhena dhArojjayinyoraikyatAM sUcayanti / tatro bhayoryadantaramAdhunikaM tadupekSA'kAri tairna veti praznaH / 2-3 chAyArthaM dRzyatAM stuticaturviMzatikAyA gUrjaropodghAtasya saptamASTame pRSThe SaSThaM cAnukrameNa / Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [zrIzobhana dIkSAprasaGga: zrIzobhanamunisattamaiH kasmAd dIkSA kakSIkRtA iti praznaH savistaraM prapazcitaH zrImahendramuriprabandhe samyaktvasaptatiTIkAyAM ca / parantu granthagauravabhayAt tasya sthUlA rUparekhA yA prabandhacintAmaNau (pR0 88) dRzyate saivAtropasthApyate-- "sarvadevanAmA dvijo.......zrIvardhamAnasUrIna guNAnurAgAnijopAzraye nivAsya nirdvandvabhaktayA paritoSitAn sarvajJaputrAniti dhiyA tirohitaM nijapUrvajanidhi pRcchaMstairvacanacchalenArddhavibhAgaM yAcitaH sa'ntanivedanAllabdhanidhistadarda yacchaMstaiH putradvayAdarddha yAcito jyAyasA dhanapAlena mithyAtvAndhamatinA jainamArganindApareNa niSiddhaH kanIyasi zobhane kRpAparaH svapratijJAbhaGgapAtakaM tIrtheSu kSAlayitumicchuH pratitIrtha pratasthe / atha pitRbhaktena zobhananAmnA laghuputreNa taM tadAgrahAniSidhya pituH pratijJA pratipAlayitumupAttavrataH svayaM tAn gurUnanusasAra / " dIkSAguravaH zrIzobhanamunInAM gurunAmaparatve'pi vividhatA dRzyate, yataH prabhAvakacaritre zrImahendrasUrayaH, prabandhacintAmaNau zrIvardhamAnasUrayaH, kathAratnAkare zrIyazodevasUrayaH, samyaktvasaptatiTIkAyAM upadezaprAsAde ca zrIvardhamAnamUriziSyavaryAH zrIjinezvaramRrayo guNabhUrayo gururUpeNa vyaakhyaataaH| zrIzobhanamunipuGgavAnAM sUripadaprAptiH-- zrIsaubhAgyasAgarasUrikRtaTIkApatyAM " tatsamAptau ca samAptA zrIzobhanadevAcAryakRtA zobhanastutiH" ityullekhasthAcAryazabdena sUcyate kavIzvarANAM mUripadavI / etat samarthyate ' manha jiNANaM ANaM ' ityAdirUpasya svAdhyAyasya zrAddhakRtyadRSTAntaSaTtriMzikA'parAbhidhAnAyAH paJceSutithi( 1555 )mite'nde racitAyA upadezakalpavallyAstRtIyazAkhAyA ekonaviMzatitamapallavagatanimnalikhitapayaiH " zobhanarSiradhIte sma, gurupAdAntike vasan / lakSaNAdIni zAstrANi, dhiSaNAdhiSaNopamaH // 61 // gururasthApayat sUri-pade guruguNAnvitam / vineyaM zobhanAkhyaM yat, pratiSThA labhate maNiH / / 62 // 1 'bhaktaH zobhananAmA laghuputrastaM ' iti pratibhAti / 2 sUripadaprayogaH 83 tame paye'pi / tathAhi " AjUhavanmunIna suri-rakarod dezasaMsthitAn / paNDitoyalpakAlenA-paThajjainezvarAgamAn // " Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH ] bhUmikA munIndra ! tava kA vidyA, kiJca vAkpATavaM tava 1 / mAlave nirmunau yanna, prabodhayasi bAndhavam // 63 // iti sAdhuvacaH zrutvA, prabodhanihitAzayaH / zobhana stutikRtsUri-manujJApya munIzvaraH || 64 || " anenedamavagamyate yaduta prajJAtarjitanAkisUribhiH zrIzomanamUribhiH sUripadaprAptyantarameva caturdazamahAvidyAnadyA zleSapayonidhernijabandhoH zrImaddhanapAlasya pratibodhanArtha vija / zrIdhanapAlasya pratibodhanam- zobhanasurivayaiH nijabAndhavo dhanapAlaH kathaM pratibodhita iti prazne etadviSaye nirdiSTaM samyaktvasaptatiTIkAya, prabhAvakacaritre prabandhacintAmaNau upadezakalpavallyAM ca / parantu tatrApi kAcit kAcit varNanabhinnatA dRSTipathamavatarati / tAvat prabandhacintAmaNernimnalikhito vRttAnta ullikhyate " abhyastasamastavidyAsthAnena dhanapAlena zrIbhojaprasAdasamprAptasamasta paNDitaprakRSTapratiaina nijasahodarAmarSabhAvAd dvAdazAbdIM yAvat svadezaniSiddhajaina darzanapravezena taddezopAsakairatyarthamabhyarthanayA gurupuruSeSvAhUyamAneSu sakalasiddhAntapArAvArapAradRzvA sa zobhananAmA tapodhano gurUnApRcchaya tatra prayAtaH / dhArAyAM pravizan paNDitadhanapAlena rAjapATikAyAM vrajatA taM sahodaramityanupalakSya sopahAsaM ' gardabhadanta ! bhadanta ! namaste ' iti prokte ' kavivRSaNAsya ! vayasya ! sukhaM te ' iti zobhanamunervacasA'ntacamatkRto mayA narmaNA'pi namaste ityukte'nena tu vayasya ! sukhaM te ityuccaratA vacanacAturyAnnirjito'smIti ' tat kasyAtithayo yUyam' iti dhanapAla - syAlApaiH 'bhavata evAtithayo vayam' iti zobhanamunervAcamAkarNya baTunA saha nijasaudhe prasthApya tatraiva sthApitaH / svayaM saudhe samAgatya dhanapAlaH priyAlApaiH saparikaramapi taM bhojanAya nimantrayaMstaiH prAsukAhAra sevAparairniSiddhaH / balAd doSahetuM pRcchan bhanmAdhukarIM vRtiM munimlecchakulAdapi / ekAnaM naiva bhuJjIta, bRhaspatisamAdapi // 1 // 12 66 tathAca jainasamaye dazavaikAlike ( a0 1 sU0 5 ) 44 huka (kA) rasamA buddhA je bhavaMti aNissiyA / nANApiNDarayA daMtA teNa vRccaMti sAhuNo || 5 || " -- iti svasamayapara samayAbhyAM niSiddhaM kalpitamAhAraM pariharantaH zuddhAzanabhojino vayamiti taccaritracitritamanAH sa tUSNIkamutthAya saudhamApa / 1 chAyA 37 madhukarasamA buddhA ye bhavanti anizritAH / nAnApiNDaratA dAntAH tena ucyante sAdhavaH // 2 ' * gArasamA' iti zreSThadevacandralAlabhAI jaina pustakoddhAre 47 tame granthAGke ( 72 tame patrA ) / Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [zrIzomama majanArambhe gocaracaryayA samAgataM tanmunidvandvamavalokya siddhe'nnapAke tabrAhmaNyopaDhaukite dadhni munibhyAM 'vyatItakiyadinametad ? ' iti pRcchyamAne dhanapAlaH 'kimatra pUtarAH santi ?' iti sopahAsamabhidadhAno 'vyatItadinadvayametad ' iti brAhmaNyA nirNIya proktaM tAbhyAM ' pUtarAH santItyatra' ityabhihite snAnAsanAt tadarzanArthamutthAya tatrAgataH sana sthAle'dhiropitadadhisannidhau yAvad yauvakapumbhe'dhirUDhaistadvarNajantubhirdadhipiNDa iva pANDuratAmAlokya jinadharme jIvadayAprAdhAnyaM tatrApi jIvotpattijJAnavaidagdhyaM, yataH ( saMsaktaniyuktau) " muMggamAsAipamuhaM vidalaM kaccammi gorase paDai / / tA tasajIvuppattI, bhagaMti dahie tidiNuvarie // 1 // " tajinazAsane eveti nizcitya zobhanamuneH zobhanabodhAt samyaktvapratipatti purassaraM samyaktvaM bheje / " kathAratnAkare ( ta0 5, ka037 ) vizeSastvevam " atha tadokasi sthite munau dhanapAlo'pi rantvA gRhamAgatya vihitadevArcanazca yAvad bhotumupavizati tAvat sa muniH smRtaH azanArthamAkAritazca / tasminnevAhani kenApi vairiNA dhanapAlasya bhojanAntarviSaM dattam / tasminneva modake dIyamAne saviSo'yAmiti muninA'pi niSiddhe kimantarviSamasti iti bhApayasi ? dhanapAlenokte viSayastIti munirAha / kathaM jJAyate iti tadAjJayA tApoSNodake modakakhaNDe nikSipte zukapicchopamaM tannIram (bbhuuv)| tadIkSya vismito dhanapAla: aho adya anena mahAtmanA ahaM jIvita iti vizeSatastasmin tuSTaH / kathamiha viSaM bhavatA jJAtamiti (pRSTaH) taM zobhano munirAha " dRSTvA'nnaM saviSaM cakoravihago dhatte virAgaM dRzo haMsaH kUjati sArikA ca vamati krozatyajasraM shukH| viSTAM muzcati markaTaH parabhRtaH prApnoti mRtyuM kSaNAt krauJco mAdyati harSavAMzca nakulaH prItiM ca dhatte dvikH||" tene modakaM vilokya paJjarastho'yaM cakoro nayane nyamIlayat , nikaTastho'yaM markaTo'pi viSTAM cakAra iti lakSaNairmayA viSamajJAyIti nizamya vismitaH sa tasminnevAhani munigRhItamevAnnaM bhuktvA goSThI vidhAtuM munipArce gatvA ca zobhano mAtA kvApi dRSTaH ? iti tamaprAkSIt , sa samIpe 1 sAlaktakakArpAsatUlavartikAyAmityarthaH / 2chAyA mudgamASAdipramukhaM dvidalaM apakke gorase patati / tadA trasajIvotpattiM bhaNanti dani tridinopritne|| Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH] bhUmikA evAstIti muninokte samyak taM svaM sahodaraM upalakSya bAhubhyAM parirabhya ca puraH sthitaH muninopadiSTaM mArgamazRNot / sa mahAtmA munirapi tAM caturmAsIM tatraiva sthitvA taM ca kanakAcalamiva nizcalaM zrAvakaM kRtvA anyatra vijahAra // " ____ eSa kathAratnAkaragato modakavRttAnto varIvarti upadezakalpavallyAmapi, parantu tatra (170 tame pRSThe) dadhiprasaGgo'pi varNito vidyate, yathAhi " tato gehAgataH snAtaH, surArcanakRtodyamaH / bhojanAvasare sadyo, yo( so ? )'tithiM munimasmarat // 70 // AkAryenaM tatastUrNa, modakAn daatumudytH| dhanapAlaH paraM sAdhu-ne jagrAha sadoSakAn // 71 / / paNDitaH kupito'vAdIta , kiM viSakSepa eNvaho ? / tenApyahigaralAkAH, moktAH pratyAyitAzca te // 72 // maGgalArthamathAnItaM dadhyatItadinatrayam / munirna lAtyasau vakti, kimasminnapi pUtarAH? // 73 // bhadra ! sambobhavItyevaM, mune ! darzaya taIi mAm / alaktapotikA zIta-jalAI zramaNastataH // 74 // AtapasthApite tatrA-mocayad dadhibhAjane / eSA tApArditainiryaj-jantubhivyAkulA'bhavat // 75 // imAM tathAvirdhA dRSTvA, sa vismitamanA avaka / aho sUkSmAsumajanma-jJAtRtvaM bhavato mune ! // 76 // " zrIzobhanasUrIzAnAM samaya:-- zrImanto dhanapAlakavIzvarasya anujabandhavaH, tatpUrva ca svargapaguH / anena zrImatAM samayasya dhnpaalsttaasmye'ntrbhaavH| tatsattAsamaya ekAdazavaikramIyazatAbdika iti sphuTamavagamyate tatkRtau pAialaMcchInAmamAlAyAM tadracanAsamayasya 1029 iti nimnalikhitagAthAgatollekhAt, 'vyutpattidhanapAlataH' iti kalikAlasarvajJazrIhemacandrAcAryaviracitAbhidhAnacintAmaNisvApejavRttiprArambhikatRtIyapadyapadAvalokanena etatsUrIzvarakRtakAvyAnuzAsane ( pR0 231 ) ca vacanazleSAdhikAre tilakamaJjarIgatadvitIyapadyamekSaNena tatpUrvagAmIti nizcayAca / 1 uktaM ca tatra " kaiNo aMdha jaNa kivA kusalatti payANamaMtimA vnnnnaa| mAmammi jassa kamaso teNesA viraiyA desI // " [ kaveH andha jana kRpA kuzala iti padAnAmantimA varNAH / nAmni yasya kramazaH tena ekA viracitA dezI // ] 2 etatprekSaNena vaikramIyatrayodazazatAbdI racanAsamaya iti keSAJcit kathanamasaGgatimaGgati / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [zrIzobhana "vikamakAlassa gae auNattIsuttare sahassammi (1029 ) / mAlavanariMdadhADIe lUDie mnkheddmmi||" zrIzomanamunIzvarANAM ziSyAdivicAra: zrIzomanamunIzvarANAM ke ziSyAH santAnIyA vA Asan iti ullekhakaraNamazakyaM sAdhanAbhAvAt / zrIzobhanamunIzvarANAM kRtiH tatpazaMsA ca vAcanAcAryaiH zrIzobhanamunivaraiH stuticaturviMzatikA vyaraci iti suspaSTam / parantu anyaH ko'pi granthastairgumphita iti na dRzyate zrUyate vA / tathApyekayA'pi kRtyA mahAkavipadamaInti zrImantaH / yataH " stutisvarUpA vividhAryacitrA'laGkArasArA sarasAprameyA" iti zrIsaubhAgyasAgarasUrayaH (pR. 5) / "bIo sohaNa nAmA, jassa kavittaM vicittayaM muNiuM / kehi na vimhiyahiyaehiM paMDiehiM siraM dhuNiyaM // 9 // " bahupariyaNapariyariyA akhaMDapaMDiccadappadupicchA / siribhoyarAyarAyaMgaNassa muhamaMDaNaM jAyA // 10 // " iti zrIsaGgatilakasUrayaH samyakttvasaptatiTIkAyAM 75 tame patrAGke / " itazca zobhano vidvAn , srvgrnthmhoddhiH| yamakAnvitatIrtheza-stutiM cakre'tibhaktitaH // tadekadhyAnataH zrAddha-gRhe trirmikSayA yayau / pRSTaH zrAvikayA kintu, virAge heturatra kH|| sa prAha cittavyAkSepA-na jAne svagatAgate / zrAvika:( kA'')syAt parijJAte, gurubhiH pRSTa eSa tat // 1chAyA vikramakAlasya gate ekonatriMzaduttare sahasre / mAlavanarendraghATyA luNTite mannakheDe // 2 chAyA dvitIyaH zobhananAmA yasya kavitvaM vicitrakaM zrutvA kairna vismitahRdayaiH paNDitaiH ziro dhUtam ? // bahuparijanaparicaritau akhaNDapANDityadarpaduSprekSyau / zrIbhojarAjarAjAGgaNasya mukhamaNDanaM jAtau // Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 sunirAjakRtAyA] munaa ragar-laseaza(5 ? )at ya: 1 tatkAvyAnyatha harSeNa, prAzaMsata taM cmtkRtH||" iti pramAvakacaritre zrImahendrasUriprabandhe 319 tame padye / aparazca mahAmahopAdhyAyazrIyazovijayagaNipAdaiH zobhanastuteH pratikRtirUpA aindrastutiniramAyi / anenApi sUcyate zrIzomanamunipuGgavAnAM pANDityam / fost gat gertat TITTA Zeit der Deutschen Morgenlandischen Gesellschaft ( Zwei und dreissigster Band )nAmni jarmanagranthe DaoNkTara harmaNa yakocI (Dr. Hermann Jacobi )HEITT: Ausser den Cobh. st. ist mir kein anderes Werk desselben Autors bekannt, aber dieselben genugen, um ihm fur immer den Ruf eines grossen Verskunstlers zu sichern............. Der Stoff ist also wenig poetisch, daher hat der Dichter, wenn er diesen Namen verdient, seine ganze Kunst auf die Forin gerichtet. ......Ueberall hort man des Klappen des anuprasa durch ; jedoch das Hauptkunststuck, welches dem Dichter wirklich gut gelungen ist, sind die padayamaka des zweiten und vierten pada, die akshara fur akshara identisch sind. Einmal 53-56 ruht das yamaka auf dem ersten und vierten pada, und ein andermal 49-52, also gerade den Beginn der zweiten Halfte markirend ist pada 1=3 und 2 = 4. Endlich bestehen 13-16 (17-20) and 89-92 ganz aus padayamaka. Diese Kunststucke welche bei langern Versen geradezu staunenswerth sind, hat der Dichter ausgefuhrt, ohne einerseits zu haufig sich desselben Kunst 1 AGglabhASAyAmanuvAdo yathA--. Besides these S'obhana-stutis I do not know of any other work of the same author, but these hymns are sufficient to secure for him for ever the camo of a great versifier............. The subject matter is hardly poetical, therefore the poet, if he deservos this name, has devoted his sole attention to the form...... In every place the rattling of alliteration is heard, but the chief trick in which the poet has really succeeded is the Pada-yamakas where the second foot is identical with the fourth, letter by letter. In one place (stanzas 53-56) Pada-yamaka is localized in the 1st and the 3rd feet; in another place (stanzas 49-52) the beginning of the second half just being marked. pada 1-3 and 2=4 whereas stanzas 13-16 (17-20) and 89-92 completely consist of Pada-yamakas. All these tricks which are really astonishing in the longer verses have been executed by the post without making too frequent use of the same artifice in the Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzatikAyAH [ zrIgomana griffes bei denselben Worten zu bedienen, was allerdings nicht ganz zu vermeiden war, und ohne andererseits dem Sprachmaterial zu grosse Gewalt anzuthun. Zwar ist manches seltene und seltsame Wort aus entlegenen Winkeln des Worterbuchs ans Licht gezogen, aber zu ekaksharas hat der Dichter selten seine Zuflucht nehmen mussen. Auch von Seiten der Grammatik sind keine Vorwurfe zu machen, obgleich seltene Formen genug sich finden; dagegen ist der Dichter hinsichtlich der Construktion mit grosser Willkur verfahren. Sehr storend ist, dass in demselben Satze dasselbe Object der Anrufung Epitheta im Vocativ und Nominativ erhalt. Noch storender ist es, wenn die Grenzen von Haupt und Nebensatzen zuweilen ganz verwischt werden, so dass Worte, die zum Hauptsatz gehoren, zwischen solchen des Nebensatzes stehen und umgekehrt. Endlich sind die Gesetze der Composition haufig nicht beachtet. Aber trotz alledem bleiben die Cobhana-stutayas merkwurdig als Kunststuck und interessant als ein vorzugliches Beispiel fur die Richtung, welche die Dichtkunst der an Poesie so armen Jainas einschlug, und fur die Leistungen, deren sie darin im besten Falle fahig war. 89 Der Dichter allerdings beabsichtigte gerade das Gegentheil : seine Zeitgenossen in Verlegenheit zu setzen......Es ist wohl fur den Kenner dieser Art von Dichtwerken nicht nothwendig zu bemerken, dass der Dichter nicht nur eine Auflosung gewollt; er war sich wohl same words, which it is true he could not completely avoid, and on the other hand without overstraining the linguistic material. Many a rare and obsolete word, it is true, has been dragged out into light from the remote corners of the dictionary, but Ekaksharas the poet has only rarely resorted to. Also, from the stand-point of grammar, no complaints are to be lodged, though there are good many rare forms to be found. But, as regards the construction, the poet has been very arbitrary. It is very annoying that in one and the same clause, the same object of invocation receives epithets in the vocative and the nominative as well. Still more troublesome is the fact that the limits of principal and subordinate sentences are at times completely indistinct so that words belonging to the principal sentence occupy a position in the subordinate sentence and vice versa. Finally, laws of syntax are often not paid attention to. In spite of all this, these hymns are remarkable as a piece of art and interesting as an excellent illustration of the direction taken by the literature of the Jainas who are so poor in real poetry, and of the accomplishments of which it was capable at its best. The poet, it is true, intended just the contrary viz., to puzzle his contemporaries......For the connoisseur of this kind of poetical works it is not necessary I think to remark that the poet did not want only one solution, in most cases; he was Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH] bhUmikA 43 in den meisten Fallen der verschiedenen Moglichkeiten bewusst und freute sich seiner Vieldeutigkeit. tAtparya tu yathA etAH zobhanastutIvihAya granthakArasyAsya na jAne kAmapyanyA kRtim , kintu etAH stutayo'sya kave racanAnipuNavirudasya sadAkAlaprAptyarthaM samarthAH / ........ kAvyavastuni kavitvaM vizeSato nAsti, tasmAt kavinA zabdaracanaiva sarvathA lakSyIkRtA / .....asmin kAvye sarvatraivAnumAsaraNatkAraH zrUyate, parantu asya kauzalamadhikato dRzyate pAdayamakeSu yatra dvitIyaturIyapAdayoH samastAnyakSarANi samAnAnyeva / ekasmin sthAne 53-56 zlokAGkaSu prathamacaturthayoH pAdayoH yamakamavalokayate, anyatra 49-52 zlokADreSu tu prathamatRtIyayoH dvitIyaturIyayozcekSyate / anyatra 13-16( 17-20 )zlokAGkAni 89-92tamAni ca padyAni pAdayamakamayAnyeva santi / vizeSato bRhattarapadyeSu AzcaryakarANyetAni samastAni hastalAghavAni kavinA anekatra prayukte'pyekasmin zabde samAnayuktimanupayujyaiva prAyazaH prayuktAni / na caivaM satyapi bhASAtmakasya sAdhanasya sImA'tikrAntA kavinA / prabhUtA apranalitAH zabdAH khalu kozasya dUrasthakoNAduddhRtya prAkAzyaM nItAH, ekAkSArAstu khicidevaashritaaH| vyAkaraNamuddizya na ko'pi niyamabhaGgo'valokyate yadyapyapracalitarUpANAM bAhulyaM samasti / vAkyaracanA tu atIva kRtrimA / kaSTakArIdaM yadutaikasminneva vAkye AvAhitAyAH devatAyAH prathamAntAni sambodhanAntAni ca vizeSaNAni upayujyante / kaSTakAritaraM tu etat yad mukhyagauNavAkyayormaryAdA kvacit sarvathA'dRSTA yena mukhyavAkyasya zabdA gauNavAkye tiSThanti, gauNavAkyasya ca mukhyavAkye / antatastu vAkyaracanAniyamA bahuzo'nAhatA eva / tathApImAH stutayo racanAkauzalyadRSTayA prazaMsanIyA eva / darzayanti caitAH samyaktayA,bahuzaH kavitvahInAnAM jainAnAM kavInAM pratibhayA gRhItAM dizaM tayA utkRSTataH sampadyamAnAni ca kAryANi / kavestu samasamayivAcakAnAM matibhramotpAdanamevoddeza AsIt....etAdRzakAvyaiH paricitebhyazca naitat pratipAdayitumAvazyakaM yadIDazasthale ekaiva kevalA atheniSpattiH na kavinA iSyate api tu bahuzaH, aneke sambhavanto'rthabhedAH kverbhimtaaH| bhinnArthavattvenaiva ca tasya pramodaH / zrIzobhanastutimuddizya uktaM ca DaoN0 vintarnitsmahAzayaH Geschichte der Indischen Hitteratur!(Zweiter Band) nAmni granthe fully aware of the different possibilities and he enjoyed his own ambiguity. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzatikAyAH [ zrIzobhana Sobhana selbst ist der Verfasser eines Hymnus auf die 24 Ginas, Caturvimsatijinastuti oder Sobhanastuti genannt, in uberaus gekunstelter Sprache mit reicher Abwechslung in Versmassen und halsbrecherischen Kunsstucken in bezug auf Redefiguren. Ein solches Kunststuck besteht z B. darin, dass die zweite und vierte Zeile eines jeden Verses Silbe fur Silbe identisch lauten und doch einen verschiedenen Sinn geben. Diese Sobhanastutis sind, wie Jacobi sagt, merkwurdig......fahig war. 44 etatsArAMzo yathA caturviMzatijinAnAM saMstavana rUpAyAH caturviMzatijinastutya para nAma zobhanastuteH zrIzobhanamunIzvaraH kartA vartate / vividhacchandograthitAyA asyAH stuterbhASA atIvATeopamayA / tasyAM cetastataH zabdArthAlaGkAraviSayAni aindrajAlikAni hastalAghavAni / udAharaNArthaM nigadyate yaduta pratyekasya padyasya dvitIyaturIyacaraNayoH akSarazaH samAnatA / evaM satyapi arthabhinnatA varIvarti / yakobImahodayenApyuktaM yaduta etAH zobhanastutayaH " racanAkauzala.... sampadyamAnAni ca kAryANi " fafter vyAkhyA api viracitA vividhavibudhavaraiH asyAH stuteH / jainasampradAye caitAvata lokapriyatAM gateyaM stutiH yad lalanAbhirapi jinadarzanaprasaGge saprema gIyate'sau / vidvadvarebhyo vijJApanam - evaM vizrutAyAmasyAM stuticaturviMzatikAyAM zrutadevatAyAH rohiNIpramukha SoDazavidyAdevInAM ambikAdevyAH zAntidevyAH brahmazAnti-kapardiyakSezvarayozva stutiH cturthaassttmdvaadsh| dipadyeSu dRzyate / parantu tatra vidyAdevInAM zAsanAdhiSThAyakatayA yasya kasyApi jinasya stutiSu caturthI tasyA api saMbhavatIti hetunA'nyena vA SoDazavidyAdevInAM kramAnusAreNa stutiH nAkAri 1 / aparazca ambA kAlI- rohiNI devInAM tu dviH stutiH kRtA, tatra kimapi kAraNaM vartate na ti, nivedanena kRpAM kurvantu zemuSazekharAH / 1 AGglabhASAntaraM yathA S'obhana himself is the author of hymn composed in honour of the 24 Tirthankaras known as Chatur vimsatijinastuti or S'obhana-stuti, written in a very affected language and in a rich variety of metres and risky jugglery tricks concerning rhetorical figures. Such a jugglery trick is e.g., the following one: the second and the fourth lines of each stanza are identical syllable by syllable and still give a different meaning. These S'obhana stuties are, as Jacobi says, "Remarkable for......in the best manner. " Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA munirAjakattAyAH] kAvyotpattiH kavIzvarANAM kAvyacAturyasya pradarzanArtha asAdhAraNopayogatAyA vA prakaTanArtha vividhA kiMvadantI sUcyate anyAnyagranthakAraiH, satyeyaM vArtA na vA iti mananIya manISibhiH / prabhAvakacaritrAntargatA kAvyotpattistu yathA nirdiSTA uparitane sthale / stuticaturviMzatikAyAH TIkA:--- (1) zrIdhanapAlakavIzvarakRtA / iyamadhunA mudrApitA madIyagUrjarabhASAntarAdisamete stuticaturviMzatiketinAmni granthe zrIAgamodayasamityA / (2) pUrvamunivaryaviracitA avacariH / iyamapi mudrApitA uparitane granthe / ( 3 ) zrIdharmacandraziSyarAjamuniracitA'variH 415zlokamitA 1151(1) tmsaaNvtsriiyaa| (4) zrIjayavijayagaNiviracitA vivRttiH / (5) zrIsiddhicandragaNigumphitA vRttiH| (6) zrIsaubhAgyasAgarasUtrimUtritA ttiikaa| (7) zrIdevacandramunIzasandRbdhA zizuvodhinyAkhyA vyaakhyaa| (8) zrIkanakakuzalagaNikRtA vyaakhyaa| (9) DaoNkTaretyupAdhivibhUSitayakobImahAzayakRto jrmnbhaassaanuvaadH| (10) zrAvakabhImasImANekakRto gUrjarabhASAnuvAdaH / ayaM prakaraNaratnAkarasya tRtIye vibhAge mudraapitH| 1 asyAH ekA hastalikhitA pratiH amadAvAdasthavidyAzAlAbhANDAgAre viyate / sA 1517 tame saMvatsare lipIkRtA vartate / _ raoNyala eziyATika sosAyaTI' itinAmakasaMsthAyA hastalikhitasUcIpatre zrIhemacandreNa zrIzobhanastutiTIkA vyaracItyullekhaH, parantu ayaM prAmAdika iti spaSTamavagamyate tatpaterdarzanena / iyaM tu kAvyamAlAyAM saptamagucchake mudrApitA'vacUriH kartRnAmarahitA yA'dhunA mudrApitA AgamodayasamityA, yadyapi etatsaptapatrAtmikAyAM pratau kvacit pAThAntarANi dRzyante / 2 iyamavacUrirmudrApitA'vacArato bhinnA iti pratibhAti jainagranthAvalInirdiSTatadracanAsamayAvalokanena / nirNayastu tatpratidarzanenaiva bhvissyti| __3 ayamullekhaH kriyate 'jaina gurjara kavio' (pR0 583 )saMjJakapustakAdhAreNa / etaTTIkApratiprAptisthAnasya tatrAnirdezAt vijJaptAstatprayojakazrIyutamohanalAlAstatsUcanArtham / parantu smaraNapathaM nAvataratItyuttaramadAyi taiH, ato gaveSaNIyaM vizeSajJaiH satyAsatyamasyollekhasya / 4 adhunaiva me dRSTipathamAgatA paNDitahIrAlAlahaMsarAjakRtagUrjarabhASAntaropetA zrIzobhana ( munIzvara ) kRtjinstutiH| Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 stuti caturviMzatikAyAH ( 11 ) matkRto gurjara bhASAnuvAdaH prathamagranthe niveditaH / ( 12 ) zrI zobhana stutistabukArthaH zrIajaba sAgaramunivaraviracitaH / atratyaTIkAvicAraH athAtramudritaM caturthAdiTIkAcatuSkamAzritya kiJciducyate / tatra prathamA zrIjayavijaya - gaNitA TIkA / iyaM tu zrIdhanapAlakRtaTIkAyA vivaraNarUpA iva pratibhAti / parantu pratyekapadyAntargatasamAsAnAM vigrahaH tannAmanirdezapUrvakaH pRthak prAdarzi TIkAkAraiH iti vizeSatA / anyaTIkAspekSayA iyaM sAmAnyacchAtrANAM vizeSata upayoginI iti me namrAbhiprAyaH / ata eva sarvAsu TIkA asyAH prathamaM sthAnaM mudrApaNe nizcitaM mayA / mudrApaNasamaye 2350 zlokapramitA 60 patrAtmikA amadAvAdastha uheletisaMjJakopAzrayabhANDAgArasatkA pratiH sAhAyyakAriNI jAtA / etatmatimAntastha ullekho'yam " saMvat 1765 varSe kArtikamAse kRSNapakSe bhUteSTAtithau ravau vAre paM. bhImavijayAMhipadmamadhupena munipunyavijayena likhitaM // " dvitIyA TIkA zrIsiddhicandragaNigumphitA / tatra kriyApadarUpasiddhiprastAve pANinIyASTAdhyAyI - siddha haima zabdAnuzAsana- zrI anubhUtisvarUpAcAryakRtasArasvatavyAkaraNAdyantargatasUtrapAThAH sAkSirUpeNa ullekhitAH TIkAkArai: / tathA taiH zabdArthaprasaGge vividhakozAnAM vAkyAni anekasthaleSu samuddhRtAni / anena siddhayati etaTTIkAyA viziSTatA / aparaJca atra cchandonAma 1 asya pratiH sUryapUre 'mohanalAlajI jainajJAna' bhANDAgAre vartate / tatra prArambhastu yathA-- // paM / zrI 108 zrI manarUpavijayaga (Ni) caraNebhyo namaH // praNamya viguruM megha - vAcakaM vAcakAgrimam / likhAmyarthe subodhAya, zrIzobhanastuteraham // 9 // prAnte prazastiriyam - [ zrIzobhana " saMvat yugamunibhojana (1774) saMjJe vaizASa (kha) zukla dazamI / bhaumamaghAbhyAM sahite divase ca sathANake nagare // 1 // rAjye tapagaNayatigaNakamalAnAM bodhane dinapatInAm / zrI (ma) dvijayakSamAkhya sUrANAM durbhagArINAm // 2 // prAjJA mahimodadhayaH ziSyAsteSAM vineyahitacittA: / sudhayo'hyanopasAgaranAmanaH prAptabahumAnAH // 3 // teSAmahaM ziSyalezo - karavaM ziSyabodhaye / ajaba sAgaro nAma, TabArtha zobhanastuteH // 4 // x zrI bhANavijaya kRtastabukasya tu hastalikhita pratirasti pATaNasyabhANDAgAre | Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH] bhUmikA 47 nirdezo'pi darIdRzyate / parantu zrIaranAthastutirUpapadyeSu cchandonAma nAsUci taiH, yAkobimahAzayairapi tathaiva kRtam / mayA tadvodhArtha prayAsaH kRtaH, kintu sa niSphalo jAtaH / ataH patradvArA mayA vijJaptA AgamoddhArakajainAcAryazrAAnandasAgarasUrayaH tacchandonAmasUcanArtham / taiH 'dvipadI' iti nAma lakSaNapurassaraM nirdiSTam / atasteSAmupakAryo'smi / ___ asyAM TIkAyAM kvacit samAsavigraho'pi dRshyte'rthvivrnnpraasnggikH| asyAH TIkAyAH prathamaTIkayA saha samAnapATharUpeNa sAdRzyamIkSyate keSucana sthaleSu, uttarabhAge tu savizeSam / tatra ko heturiti prshnH| evaMvidhaTIkAdarzanena ca jJAyate zrIsiddhicandragaNInAM vyAkaraNavaidagdhyaM kozakovidatvaM ca / ata iyaM TIkA viziSTamaticchAtrANAM lAbhakAriNIti vicArya etasyA dvitIyaM sthAnaM mudrApaNe nizcitaM myaa| tRtIyA TIkA zrIsaubhAgyasAgaramUrisandRbdhA / asyAM TIkAyAmapi samAsavigrahasya pRthak prakaraNaM samasti yathA prathamaTIkAyAM, parantu atra samAsanAmanirdezo nAsti / aparazca dvitIyaTIkAyAmivAtra cchandonAmanirdezo vartate, parantu tetraashuddhiH| zrIaranAthastutipadyeSvapi cchadonAma niradezi mUribhiH, kintu tanna zuddham / pratyekastuteH pUrvastutinA saha kaH sambandhaH ityatrAmUci ttiikaakaaraiH| anena ekamAtrajinastutirUpaM samagraM kAvyaM bhAti / etadvizeSaviziSTAyAmasyAM TIkAyAM keSucit sthaleSu anyo'pi arthaH pradarzitaH mUrivaryaiH / tatra kacit skhalanA ajani / parantu na cAyaM lekhkprmaadH| ____ arthaprakaraNe cchando'bhidhAnasUcane ca skhalanAvalokanena dUyate me hRdayam , yato'yaM granthaH zrIjJAnavimalamUrivaryaiH vasumunimunividhu( 1778 )varSe saMzodhita iti suspaSTamavagamyate prAntasthaprazastipaThanena / tathApi kaizcit chandovyAkhyAdidoSaiH rAhuNA'nuSNarazmiriva grasteyaM vRttirguNabAhulyAdAkSipsyati caturacittamityAzaMse / etaTTIkAyA yA. 68patrAtmikA hastalikhitapratiH mahyaM dattA zrIyutajIvanacandreNa sA'tyazuddhA / tathApi sarvathA azuddhipramArjanapUrvakaM saMzodhanaM nAGgIkRtaM myaa| tatrAyaM hetuH-caraNasamAnatAsamavitakAvyasya vivaraNe pUrNasAvadhAnatAbhAvAt kA kA kSatirjAyate tasyA darzanaM saMjAyate'tra / kiJca 150 hIrAlAlaprakAzite pustake'pi na vidyate etacchandonAma / 2 paNDitahIrAlAlairapi azuddhollekhAH kRtAH, yathA-zrIsambhavajinastuticchandonAma upajAtIti niradezi tad bhrAntimUlakam / 3 tricatvAriMzadvarNAtmikapaJcadazaparUyaH pratyekapatrasyobhayapArzvayoH / Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 stuticaturvizatikAyAH { zrIzomanaanyAnyaTIkAnoM mudrApaNena saGkalitAyAM TIkAyAM azuddhigaveSaNaM na duSkaraM vidvajjanAnAmiti matvA keSucit sthaleSu mayopekSA kRtA / granthagauravabhayAt kacit praznArthakAcahnana kutracit ayaM pAThaH prAmAdika ityullekhena, kuhacana idaM pratibhAti iti TippaNena, kacana pAThAntaramRcanena katipayA azuddhasthalA nirdiSTA mayA / parantu na ceyaM saraNiH samAzritA sarvatra / ___ atra saharSa nivedayAmi yadutAnayA paddhatyA yAH kAzcana truTayo'syAM TIkAyAM tasthuH tAsAM nivAraNaM kartumabhilapanti munivaryazrIcaturavijayA dkssinnvihaarimunirtnshriiamrvijyaanaamntevaasinstkriymaannshuddhiptre| __ turIyA TIkA zizubodhinIti sAnvarthanAmikA zrIdevacandramunivarairvyAkhyAtA / iyaM tu laghutamA pUrvaTIkA'pekSayA ityatra viziSTatA / ata eva asyA antimaM sthAnaM mudrApaNe, asmAt kAraNAt tRtIyaTIkAyAH sthAnopanyAsaheturanumIyate aalokvdbhiH|| yatra yada vivaraNaM Avazyaka tatra prAyaH tAdRgeva vyarAci ebhiH ttiikaakaaraiH| kacita amidhAnacintAmaNikozavAkyAni dRSTipathamavataranti, kvacideva tu pANinIyasUtrANi / kimiyaM dvitIyaTIkAyAH saGkepaH uta dvitIyaTIkA asyA vivaraNamiti nirdhAraNe nAsmyalaM, TIkAracanA. samayAdyullekhAbhAvAt TIkAkArayamalasattAsamayasamAnatvAt / evaM TIkAcatuSkasya viziSTatA mAM pratibhAti / aparazca tadgatasAkSIbhUtapAThAnA sUcIpatrAdapi pRthak kAcidavagamyate / zeSA apyazeSA viziSTatAH tadgauravaM cAvabodhanti buddhibalAH / na ca tatra mAdRzAnAM mandamedhasA prveshH| icolee 1 etaTTIkApratiH 54 patrAtmikA, tatra pratyekapatrapArca 33 varNAtmikatrayodazapatisaGkalitam / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH] bhUmikA ttiikaakaarpricitiH| zrIzobhanastutiTIkAracayitAro'neke manISimukhamaNDanA munIzvarA abhUvan / parantu teSAma zeSANAM viSaye vicArakaraNaM na prAsaGgikam / tasmAdasmin granthe yA yA TIkA saNTaGkitA tattadvidhAtRprasaGgo yathAsAdhanaM vicAryate / tatra prathamataHzrIjayavijayagaNInAM prastAvaH / tatrabhavatAM bhavatAM ke dIkSAguravaH ke vidyAguravaH kadA bhavadbhirvRttiriyaM kiyatmamANikA ca vyadhAyIti kathaMkathikatAyA utthAne nAvakAzaH, yataH zrImanto bhavantaH svayameva svaM paricAyayanti / tathAhi "zrIvijayasenamUrI-zvarasya rAjye suyauvarAjye tu / zrIvijayadevasUre-rindurasAbdhIndu(1671)mitavarSe ||1||-aaryaa 1 etatprastAvalekhanasAmagrI sampAditA mayA aitihAsikarAsasaGgraha-jainagranthAvalI-AnandakAvyamahodadhisaptamamauktikAdigranthebhyaH, mudraNAlayapustikAyAM TippanAdikaraNe'ntimo grantho me vizeSataH sAdhanIbhUtaH, parantu tadgatAH katipayA ullekhA bhrAntimUlakA iti mAM mAti / 2 tapAgacchagaganAGgaNagabhastimAlijagadguruzrIhIravijayasUrIzaziSyavaryANAM pANmAsikamAripaTahadurjayazatrujayadAnadakSazatruJjayAditIrthakaramocakAyanalpaguNaratnaratnAkarANAmeteSAM zrIvijayasenasUrINAM caritacarcAjijJAsubhirvivekibhirvilokanIyA hIrasaubhAgya-vijayaprazasti-kIrtikallolinIprabhRtayo granthAH / saGkSapataH zrImatAmitivRttamidam-bhavatAM sattAsamayaH 1604tamAd vaikramIyAbdAt 1672tamavarSaparyantaH / adhunA marudezasvAdhInAyAmapi tadAnI medapATAdhIzodayasiMhAyattAyAM nArada( nADulAI )nagaryA kamAzAhapatnI koDAdevI 1604tame'bde phAlguna zuklapUrNimAyAM suSuve bhavantam / jayasiMhanAmnA prasiddharbhavadbhinavavarSIyaiH 1613 tame varSe jyeSThazuklaikAdazyAM sUryapure zrIvijayadAnasUrIzvarasamIpe dIkSA kakSAkRtA, tadA jayavimaleti bhavatAM naamnisspttiH| stambhanatIrthe 1626tame varSe phAlgunazukladazamyAM zrAvikApunIkRtotsavapUrvakaM paNDitapadaM, 1628mite'nde upAdhyAyapadaM, tasmin varSe phAlguna zuklasaptamyAM ahamadAbAdanagare rAjanagara( ahamadAbAda )vAstavyamUlAkhyazreSThikRtamahotsavapurassaraM AcAryapadaM ca prApurbhavantaH / AcAryapade prApte vijayasenasUrIti bhavatAM nAma sthApitam / pattanapure paTTadharasthApanA jAtA bhavatAM 1630mite saMvatsare / 1652tame varSe bhaTTArakapadamaprApi shriimdbhiH| samrATazrIakabbarapradatta'savAIbirudadhAriNo bhavantaH paJcAzadvimbapratiSThAkAriNaH aSTamunibhyo vAcakapadaM 150 munIzvarebhyaH paNDitapadaM ca daduH, stambhanatIrthe 1672tame'bde jyeSThakRSNakAdazyAM tridazasadanaM samAsAditavantaH / 3 zrIvijayasenasUrIzvarANAM paTTadharAH zrIvijayadevasUrayo'jAyanta 1634tame'nde 'IDara'nagaranivAsisthirA( sthira )zreSThibhAryArUpAkukSitaH / tairjagRhe dIkSA 1643tame varSe zrIvijayasenasUrisamIpe tadA tasya vidyAvijaya ityAkhyAmakurdhana sUrayaH / dvAdazavarSAntaraM (1655tame varSe ) taiH prApe paMnyAsapadam / 1656pramite saMvatsare tUpAdhyAyapadapUrvakaM sUripadamapi lebhe stambhanatIrthe / taiH 1671 tame'bde bhaTTArakapadaM prApe, 1674tame ca salImajahAMgIrapAtizAhadvArA mahAtapAbirudam / racitA zrIvijayaprazastiTIkA 1688tame'nde teSAM sAnnidhye zrIguNavijayaiH / 1705tame varSe zrIstambhanatIrthavAsisaGghastAn vyAjajJapat cAturmAsIsthiratAkaraNArtham (aitihAsikasajjhAyamAlAyAM pR0 178-80) / 1713tame hAyane taiH Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [zrIzomanasamadhItya vAcakendra-zrImatkalyANavijayagaNiziSyAt / zrIdharmavijayavAcaka-ziromaNeH zrutanidheH kiJcit // 2||-aaryaa zrIdevavijayaviduSAM, ziSyo'kRta zobhanastutettim / jayavijayaH sukhabodhA-malpamatInupacikIrSurimAm // 3||-aaryaa zrIzobhanastutertRtte-granthAgraM pratipAdyate / paJcAzatrizatIyuktaM, sahasradvitayaM mayA // 4 ||"-anussttup zrIzobhanastutivRttiracanAsamayaH zrIjayavijayamunivaraiH prazastiprAnte niveditaM yadimAzrIzobhanastutivRttiya'dhAyi " indursaabdhiindumitvrsse'| sAmAnyataH "aGkAno vAmato gati"ritinyAyaH svIkriyate gaNanAsamaye, parantvevaM svarlokaH samalaJcake / pAtizAhizrIjahAMgIrapradatta mahAtapA'birudadhAriNAmeteSAM mahAzayAnAM viziSTavRttAntajijJAsubhiravalokyatAM bRhatkharataragacchIyazrIjinarAjasUrisantAnIyapAThakazrIjJAnavimalaziSyazrIvallabhopAdhyAyaviracitaM vijayadevasUrimAhAtmyanAmakaM (mudrApyamANaM) pustakam / 1 zrIvikramAt 1601pramite varSe AzvinakRSNapaJcamyAM somavAsare 'lAlapura'saGghapatiharakhAzApAnI pUMjI ThAkarazInAmakaM putraratnamajIjanat / 'mahesANA'nagare 1616tame'bde vaizAkhakRSNadvitIyAyAM zrItapAgacchodayAdrisarazrIhIravijayasUrisakAze tena dIkSA jagahe, tataH kalyANavijayeti nAmnA ttprsiddhiH| stambhanatIrthe 1624pramite varSe phAlgunakRSNasaptamIdine prApe upAdhyAyapadam / ityAdi vRttAntaM varIvarti tacchiSyazrIjayavijayakRte klyaannvijyraaske| zrIdevavimalagaNikRtasya hIrasaubhAgyasya prazastau nimnalikhite "kalyANavijayavAcakavAsavaziSyeNa kAvyamidamakhilam / ___ samazodhyata dhanavijayAbhidhavAcakasumati ? patinA // 21 // " --upAntye paye zrIkalyANavijayati nAma dRzyate / ime prastutA yadi bhaveyustarhi teSAM dhanavijayanAmAno'pi vineyA iti jJAyate / 2vAcakazrIkalyANavijayAnAM vineyaiH 'dharmaratnamaJjUSA'saMzodhakaH zrIdharmavijayaiH tapAgacchAdhinAyakazrIharivijayasUrazviraziSyapaNDitazrIzubhavijayagaNibhiH rasa-rasa-rasa-zazalakSma(1666)pramite vaikramAbde viracitasya kAvyakalpalatAvRttimakarandanAmA granthaH samazodhi ityavasIyate etadgranthaprazastigatanimnalikhitapayaprekSaNena " zrImanto vAcakazreSThAH, kalyANavijayAbhidhAH / jayanti jagatAM pUjyAH, sudharmasvAmisannibhAH // 11 // ttpaadpdmrolmb-snnibhaicikottmaiH|| zrIdharmavijayAhvAnaH, zodhitA nandatAcciram // 12 // " 3 ayaM niyamo na sarvadA svIkriyate iti samarthyate zrIjayavijayakRtasya sammetazikhararAsasya 'sasi rasa surapati(1664) iti racanAsamayanirdezAt / aparaJca etadupaskriyate saptadazazatAbdIyazrIvijayasenasUriziSyazrIdharmasiMhaziSyazrIjayavimalaziSyazrIprItivimalapraNItAyAH campakaveSThikathAyA nimnalikhitaprazastigataracanAsamayasamIkSaNAt Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakatAyAH] bhUmikA sati racanAkAlaH 1461mamito 1761mito vA varSaH syAt, abdhizabdena caitasaGkhyAyAH saptasaGkhyAyA vA sUcakatvAt / uktaM ca vAgbhaTAlaGkAre 19tame nimnalikhite padye tapagacchamAnase yaH sUriH shriihiirvijysuuri(vr)| zukladvipakSacArI rAjito rAjahaMsa iva // 474 / / tatpadRdhAridhIraH sUriH shriivijysensuurybhidhH| sa jayatu jIvaloke'pi yAvanmerubhavedacalaH // 475 // tatpAdapadmaparimalasevI zrIdharmasiMhagaNinAmA / tatpAdapaGkajasevI jayavimalagaNirgaNe jIyAt // 476 // zrIAmrasthalacAturmAsi madhyasthaprItivimalena / zazirasabANAgnyabde ( 1653) vihitAH zlokAzcAritrasya / / 477 // " kiJca vilokyatAM (pR. 56 ) zrIdevavijayagaNikRtapANDavacaritraracanAsamayaH / 1 catuHsaravyArthe'bdhizabdasya prayogaH suprasiddhastathApi dIyate dRSTAntatritayam (a) aJcalagacchIya( vidhipakSIya )zrImahendraprabhasUriziSyAH zrIjayazekharasUrayaH paJcadazazatAbdI maNDayAmAsuriti viditapUrva viduSAm / ataH upadezacintAmaNisvopajJaTIkAgatanimnalikhitapadyapradarzito racanAsamayaH 1436mito'ndaH iti kathane na manAgapi sandehaH "vyadhAM ca tasya svayamavyalIkA, TIkA kathAsAravicArahRyAm / daNDAyudhAmbhonidhicandra(1436)saGkhye, varSe pure zrInRsamudranAmni // 11 // " (A) zrIjayazekharasUrikRtadhammilacaritamahAkAvyaracanAsamayaH paJcazatAbdIgata iti suspaSTam / anena nimnalikhitapadye'pi vAridhizabdasya prayogaH catuHsaGkhyAsUcaka ityavadhAryate "dvi-SaD-vAridhi-candrAGka( 1462)-varSe vikramabhUpateH / akAri tanmanohAri, pUrNa gUrjaramaNDale // 10 // " (3) upadezamAlAbAlAvabodhaprAnte nimnalikhita ullekho varIvarti iti jJAyate svargasthazAstravizAradazrIvijayadharmasUrisaGkalitaprazastisaGgrahataH "bANezamUtyudadhizItamaho(1485 )miti( tA )bde zrIsomasundaragurupravaraiH praNItaH / saMvat 1499 dundubhisaMvatsare zrAvaNavadi 4 gurudine taddine pustikA zrAvikArUpAIosavAlavaMzotpamA(nayA) AtmapaThanArthe pustikA le(li)khaapit(taa)||" 2 adhizabdaH saptasaGkhyAdyotako'pi varvati / etadupaskriyate nimnalikhitAnadarzanaiH / dIkSAsamaye rAmavijayetyabhidhAnAM zrIvijayatilakasUrINAM sUripadaM 1673tame'bde pauSamAse dvAdazatithyAM zrIsomavijayopAdhyAyapreraNayA jAtamiti zrIvijayatilakasUrirAsakasya 106tame pRSThe nirdiSTam, ataH nimnalikhitapayagatavArivizabdena saptasaGkhyA nishciiyte|| " zrImadvikramato'mivAridhirasaglo ( 1673 )sammite hAyane kasmAt somalanAmakena vi(su ? )dhiyA dahasUra sadAsare / pauSe rudratithau kuje kalivazAd bhraSTAd durAcArataH krItvA dyumnabalena rAmavijayaH mUrIkRtaH stainyataH // " -aitihAsikarAsasamahe ( bhA0 4, pR0 23 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [zrIzomana " vAraNaM zubhramindrasya, caturaH sapta cAmbudhIna / catasraH kItayed vA'STau, daza vA kakubhaH kacit // " kintu iyaM ghaTanA'ghaTitA, zrIvijayasenasUrIzvararAjyAyullekhAta / tasmAt sakhyAvAcakazabdA yathA nivezitAstathA aGkA api gaNanIyA iti samucitaM bhAti / evaM sati abdhizabdena zrIjayavijayakRtakalpadIpikAyAH samayasUcake padye'pi abdhizabdaH saptasaGkhyAvAcako vartate (prekSyatAM tadarthamagretanaM pRSTham ) / munizrIbhaktivijayabhANDAgArasatkakalpasUtrasaTabbakapratilekhanakAlasUcakanimnalikhite " mallaghusatIrthyaruciro dayAparo'bhikhyayA dyaambhodhiH| tasya preraNayA khalu racito likhito mayA (vidyAvilAsena ) pUrvam // 5 // nidhi-nayana-nIradhi-dharA( 1729 )pramite varSe sukArtika mAse / kaThamore parivasathe jayatu ciraM vAcyamAno'sau // 6 // " -paye nIradhizabdaH saptasaGkhyAvAcakaH, yataH prAntaprArambhe " saMvat 1729 varSe bhAdrapadAsitasaptamyAM somavAre likhitamidaM kalpasUtraM saTabbakam " ityullekho vilasati / / pUrvoktaprazastisaGgrahagatanimnalikhitapaktigata samuda 'zabdaH saptasaMjJAsUcaka iti jJAyatAM vicakSaNaiH / " saMvata caMda samudda sivAthI (?) zazI yuta varSa vicArai tisI caita tesitA tasu chaTri girApati mAna raciyaM saMyoga batIsI 32 amaracaMda 'munI Agrahai samara hUI sarasati saMgama battIsI racI AchI AMni ukati 42 iti zrImanmAMnamuninA viracitAyAM caturthonmAda saMvat 1763 varSe mati dvitIya AsADha sudi 2 dine vArazanisva( zca )re" zrInayavimalakRtapuNyapattanagatabhANDArakaraprAcyavidyAzodhanaprandirasatkajambUkumArarAsakaracanAsamayanirdezakAripabligatajalanidhizabdo'pi saptasaGkhyAvAcakA, tanmunivarasattAsamayasya saptadazazatAbdIrUpeNa suprasiddhatvAt / etadrAsakaprazastistu yathA " tapagacchanAyaka savi suSadAyaka zrIvijayaprabhasUri rAyA be jasa ANA manavaMchitapUraNa kalpatarunI chAyA be dhana0 13 AcArI jima vRta (?) sUrIsara munivarane sukhadAyA be jasa pratibhA siMhanAda suNInaI vAdI hAri manAyA be dhana0 14 saMprati vijayamAna tasa sevaka dhIravimala kavi rAyA be tasa sevaka nayavimalaI matisuM jaMbu gaNadhara gAyA be dhana015 ... ... ... thirapuranagara majhAri be 16 vasu kRzAnu jalanidhi sazI ( 1738) varSaiM eha caDhayo supramANai be mArgazirSa sita terasi divasaI zazIsutavAda(ra)vaSANi be 17 kuzalavijaya paMDita saMvegI tAsa kahaNathI kIdho be Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sunirAjakRtAyAH] bhUmikA catuHsaGkhyAyAH svIkAre '1641tamo'bdo racanAsamayaH syAt , eSa eva nirdhArito 'jaina gUrjarakavio'saMjJake pustake ( pR0 319), parantu na cAyaM samIcInaH panthA: zrIvijayadevasUrINAM yauvarAjye tadvidhAnollekhAt / idamuktaM bhavati-vijayadevetisugRhItanAmadheyaiH 1643tame vaikramIyAbde dIkSA kakSIkRtA / trayodazasaMvatsarAntaraM ( 1656 tame'bde ) tu taiH sUripadaM prApe / anena 1641 tamo'bdaH racanAsamaya iti sarvathA'ghaTanIyA ghaTanA / nanu evaM sati AnandakAvyamahodadheH saptame mauktike (pR0 113, 126) 1664 iti yo racanAsamayo niradezi sa svIkriyatAm / naiva, etatsvIkAre kSatirvidyate, yata indurasAbdhInduzabdataH eSA kalpanApi durghaTA / kiM punaH tatmAmANyam ? / asyAM paristhityAM catuHsaGkhyAsucako'bdhizabdaH saptasaGkhyAvAcyapi vartate iti lakSIkRtya racanAsamayaH:1671 iti nirdhAryate (paNDitavaryaiH zrIyutalAlacandrarayameva samayo 'jesalamIrabhANDAgArIyagranthAnAM sUcyAM nirdhAritaH) / 1671tame varSe vRttiracanAsvIkAre na ko'pi doSaH, ataH zrIvijayasenaMsUrisattAsamayastu 1672tamAbdaparyantaH / zrIzobhanastutivRttiprazastyedamapi sphuTIbhavati yaduta zrImanto bhavanto'ntevAsinaH zrIdeva 1 asmin varSe vijayAdazamyAM zukravAre ugraseneti nagare Agreti suprasiddha jayavijayacopAI'nAmnI kavitA gumphitA gUrjaragirAyAM zrIkalyANadhIravAcakaziSyaiH zrImadbhiH dharmaratnaiH kharataragacchIyaiH zrIjinamANikyasUriziSyazrImANikyamandirapaziSyaiH iti jJAyate 'jaina gUrjara kavio'nAmakasya granthasya 267-268tamapRSThAvalokanena / TIkAkAranAmAdisamAnatAsUcikeyaM kavitA, ata eSA TippanI / 2 DaoN. rAmakRSNabhANDArakarasya Report on the search for Sanskrit Mss. in the Bombay presidency ( 1883-84) nAmni pustake ( P. 7) samayo'yaM niradezi iti jJAyate nimnalikhitollekhAvalokanena, parantu sa bhrAntimUlakaH / / ___ "The date of the composition of the commentary as given in verse 2 (1) is Samvant 1461. But Vijayasena died in Samvat 1671 and Vijayadeva was made a suri in 1656 (Ind. Ant. p. 256 ). So Samvat 1461 cannot be the true date of the composition. The true date must be somewhere about 1664 as given at p. 156." 3 asmin varSe vaizAkha zuklatRtIyAyAM zrIvijayasenasUribhiH ' amadAbAda 'nagare sAgarANAM samastA granthA aprAmANikA ityuddhoSaNA kAritA / tatkhaNDanatatparau zrInemisAgara-zrIbhaktisAgarau gacchAd bahiSkRtau paNDitavayaH / 4 yadyapi granthe'smin 67tame pRSThADU. 1670 iti mudritaM vartate, tathApyayaM mudraNadoSa iti mahyaM niveditaM paNDitavaryaiH / 5 prazastisaGmahe (yatizrIlAlacandrabhANDAgArasya) abhidhAnacintAmaNiprAnte 52tamAyAM prazasto zrIdevavijayAnA sahijazrInAmnI sAdhvI ityullekhaH, sa cAyam ___" saMvat 1640 varSe caitramAse zuklapakSe paJcamIzukravAre liSi(khi toDa)yaM granthaH zrImAlIjJAtIyabhaNasAlijagamAlabhAryAzrAvikAdADimadelikhApitaM navAnagaramadhye paNDitazrIdevavijayajIsAdhvIsahijazrIpaThanArtham / " __atredamavadhArya yaduta ime zrIdevavijayAH prastutA na veti na nizcIyate saptadazazatAbyAM devavijayanAmadhAri. nAnAmunIzvarasambhavAt / Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 stuticaturvizatikAyAH [zrIzomanavijayaviSuSAmAm / ime bhavadguravaH tapAgacchIyazrIvijayadAnasUrIzvaraziSyazrIvijayarAjasarivineyA iti matibhAti dharmaratnamaJjUSAprazastigatanimnalikhitapadyAvalokanena " zrIvijayasenasUrI-zvarANAM guNazAlinAm / rAjye vijayamAnAnAM, prabhUtaprabhutAbhRtAm // 9 // tatpaTTe kairavArAma-sudhAdhAmasamatviSAm / zrIvijayadevasUrI-zvarANAM yauvarAjyake // 10 // rasartudarzanacandra( 1666)-vatsare vikramArkataH / jyeSThamAse site pakSe, paJcamyAM guruvAsare // 11 // zrIvijayadAnasUrI-zvaraziSyaziromaNeH / zrIvijayarAjasUreH, ziSyaH saralamAnasaH // 12 // hitAya mandabuddhInAM, subodhAya subuddhInAm / cakAra 'kurlaka'vyAkhyA , zrIdevavijayaH sudhIH // 13 ||-kulkm tacchiSyaH zemuSImukhyo, nitAntavinayAnvitaH / svabuddhayA jayavijayaH zodhayAmAsivAnimAm // 14 // gAmbhIyaudAryadhairyAdi-guNamANikyarohaNAH / vairAgyavAsitasvAntAH, vizvavikhyAtakIrtayaH // 15 // caturvidyAvidaH shriimd-vaackshrennishekhraaH| jayanti jagati zrImat-kalyANavijayAhvayAH // 16||-yummm ttpaadpngkjdvndv-sevaahevaakimaansaiH| zrIsaGghavijayAhvAnaH, zrIdharmavijayAhvayaiH // 17 // naikakovidakoTIraiH, srvshaastrvishaardaiH| vicArya pratibhAvaye-riyaM sambhUya zodhitA // 18 // " anenAvabudhyate yaduta vRttiriyaM saMzodhitA zrIjayavijaya-zrIsaGghavijaya-zrIdharmavi. jyaadimuniishvrH| 1 zrIdevendrasUrikRtadAnAdikulakasyeyaM vRttiryA paNDitahIrAlAlaiH prAkAzyaM nItA aisavIye 1915 tame'bde / 2 kulake'smin dAna-zIla-tapo-bhAvarUpazcaturvidho dharmo vyAkhyAtaH / Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumirAjakRtAyAH 1 bhUmikA saptatizatasthAnaprakaraNavRttiprazastiprekSaNena tu zrIrAja vijayasUrINAM zrIdevavijayA antevAsina ityavagamyate / sA cettham - 46 zrIsudharmAditaH paTTa - pAramparyAt tapogaNe | rAjye zrIvijayasena - surIndrANAM cirAyuSAm // 1 // yauvarAjye ca tatpaTTa - pUrvabhUdhaikabhAsvatAm / zrImadvijayadevAkhya-sUrINAM zobhitatriyAm // 2 // varSe zrIvikramAd vyoma - vAha zazi ( 1670 ) sammite | mAghazvetatRtIyAyAM, tithau taraNivAsare // 3 // zrIrAja vijayasUrIzvarANAM ziSyazekharaH / zrIdevavijayaprAjJaH, paropakRtikarmaThaH // 4 // zrIsaMppratizatasthAna' - vRttimetAmacI karat / jayAdivijayAddvAna:, tacchiSyaH samazodhayat // 5 // zrIkIrtisAgaraprAjJo, jaya / divijayazca saH / 2 ityetAbhyAM ca sambhUya, bhUyaH saMzodhitA sau // 6 // punarmAtsaryamutsArya, zodhyatAM zrIdhanairiyam / AcandrArka ciraM jIyAd, vAcyamAnA ca sAdhubhiH // 7 // " sUyapurasthamohanalAlajI jaina jJAna bhANDAgArasya rAmAyaNapratiprAnte nimnalikhitollekhepi zrIrAja vijayeti nAma " svasti zrImattapAgacche bhaTTArakayugapradhAna zrI 5 zrI vijayadA nasUriziSya AcAryazrI rAjavijayasUriziSya paM0 devavijayagaNibhiH viracitaM samAptaM cedaM rAmAyaNaM // chai / / " 55 1660 tame vaikramAbde rAjanagare viracitasya zrIyazovijaya jaina granthamAlAyAM prasiddhasya pANDava caritrasya nimnalikhitA mAntA prazastiraSyupaskarotImamabhiprAyam / sA cettham - " svasti zrImat ' tapAgacche, bhaTTArakapurandarAH / zrIvijayadAnasUri- re-pravarA guNazAlinaH // 1 // zrIrAjavijayasUriH ziSyasteSAM guNAgraNIrjayati / tacchiSyadeva vijayaH prAptottamapaNDitazrIkaH // 2 // 1 iyaM zrI somatilaka sUrikRta saptatizataka sthAnaprakaraNasya vRttiryA mudrApitA zrIAtmAnandasaMsadA / 2 anena vasIyate yadiyaM vRttiH saMzodhitA zrIjayavijayaiH zrIkIrtisAgaraizca / 3 ayamullekho vartate bhANDArakara prAcyavidyA saMzodhana mandirasthapratau- 66 sakalabhaTTAraka zrI vijayaprabhasUrisva (rIzva) raziSyamahopAdhyAyazrI 5 zrI udaya vijayagaNiziSyagaNitattvavijayaliMSitaM zrI dvIpabandire bhIla (na) valakSya (kSa) pArzvaprasAdAt saMvat 1753 varSe vaizASa sudi 3 dine maMgalabAre" Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [zrIzobhana zazi-rasa-rasa-kha( 1660 )mite'bde mAse mAghe tithau ca mAsamite / zukle gurugurubhayute rAjanvadamahamadAvAde // 3 // jIrNa pANDavacaritaM zatruJjayanAmamahimakaM ca tathA / zAstraM ca nalacaritraM vilokya bhAvArthamadhigamya // 4 // sugamatvAda gadyamayaM pANDavacaritraM cakAra vistrtH| svasya pareSAmapi vA sukhAvabodhaM lalitavacanaM ca ||5||-kulkm chAvasthyAd yat kiMzcid vyAkaraNAgamaviruddharacitamiha / gItAstacchodhyaM propkaaraikbuddhidhnaiH||6|| vAcakaziro'vataMsAH zrImantaH shriishaanticndrgurucndraaH| tacchiSyaratnacandrairvibudhaiH saMzodhitaM svadhiyA // 7 // sUryAcandramasau yAvad , yAvat sapta kulaaclaaH| zrImattapAgaNastAva-dayaM jayatu pustakaH // 8 // " anena nirdhAryate zrIdevavijayagurunAma rAjavijaya iti / evaM satyapi rAjavijayanAmadhAriNo vijayarAjAbhidhAnebhyo bhinnA iti mantavyamasthAnIyaM, yataH sUripadamAptyanantaraM uttarapadasya pUrvanipAtaH prAyo bhavati yathA vijayadAnamUrinAmni / zrIdevavijayAnAM kRtitatiyathA __ granthanAma granthAnam racayAsamaya: rAmacaritraM (gadyam ) 5000 1652 amudritam pANDavacaritraM (gadyam ) 9500 1660 mudritam 1 asya prathamasargasya prAnte'yamullekha: " iti zrImattapAgacche bhaTTArakarIhIravijayasUrivijayarAjye AcAryazrIvijayasenasUriyauvarAjye paM0zrIdevavijayagaNiviracite gayabandhe zrIrAmacaritre rAkSasavaMza-vAnaravaMzotpatti-rAvaNa-kumbhakarNa-vibhISaNajanmavarNano nAma prathamaH srgH|" dazamAnte tu yathA " iti zrImattapA0 zrIrAmacaritre zrIrAmanirvANagamano nAma dazamaH sargaH / samAptaM cedaM raamaaynnm| zrI idaM rAmAyaNaM prAyeNa zrIhemAcAryakRtaM rAmAyaNaM upajIvya mayA kRtamiti saMskRtabhASayaiva likhitaM satyapi prAkRtapayabandhacaritre tathApi saMskRtapadyabandhacaritre mayA AtmavizvAtmavidArtha karmakSayArtha ca gadyabandhena kRtamiAte / svasti [ satya ] zrImattapAgacche bhaTTArakayugapradhAnazrIvijayadAnasUriziSyazrIrAjavijayasUriziSyapaNDitazrIdevavijayagaNibhirvirIcataM samAptaM cedaM rAmAyaNam / cha / saMvat 1652 varSe AzvinamAse kRSNapakSe dazamyAM tithau gurupuSyayoge zrImanamarusthalyA jyeSThasthityAM sthitena paM0 zrIdevavijayena zrImAlapure nagare zrImadakabbararAjye viracitaM zrIrAmAyaNam / pratyakSaraM nirUpyAsya, granthamAnaM vinizcitam / samyaggaNana( nAd ! ) jJeyaM, zlokapaJcasahasrakam // 1 // Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA rAjakRtAyAH 1 12016 dharmaratnamajjUSA saptatizatakasthAna vRttiH 2650 padmacaritram 2000 etadgranyagumphitRbhiranyairvA 1658tame baikramIyAnde viracitaM ImAmasahasraM 1698 padAkSaraparibhraSTaM, mAtrAhInaM ca yad bhavet / kSantavyaM tadbudhaiH sarve, kasya na skhalanA bhavet 1 // 2 // akkharamattAhINaM jaM citra paDhiyaM ayANamANeNaM / taM khamaha majjha savvaM jiNavayaNaviNiggayA vANI // 3 // 1666 1670 zrIvAcakAgresaraH dharmasAgaH " / prazastisaGgrahe tu evam - "dharmasAga " sthAne dharmasAgararakramAbja munerbudapadmasAgara (raiH) etaJcaritraM svadhiA ( yA ) suzodhitaM vacasvivAcyaM bhavatu zriyaM (yaH) padaM / " 1 etat pratIyate dharmaratnamaJjUSAprazastigataprAntapathaprekSaNAt - "pratyakSaraM nirUpyAsya, granthamAnaM vinizvitam / zlokAnAM ca sahasrANi dvAdazApyatha SoDaza // 21 // h 2 'rAmacaritra' racayitAraH aparaparyAyavAci 'padmacaritra' mapi racayeyuriti duHsambhAvanA, tathApi etayo - grarthamAnabhinnatAmavalokya kriyate'yamullekho jainamanthAvalyAdhAreNa / 3 etadavagamyate prazasteH trayodazapayAvalokanena / 4 mantho'yaM dazAdhikAramayaH / dazamaM vihAya pratyekaprAnte vazamasya tu upAnte padyamidama - " devAdhidevasya dazAdhikAra - sahasranAmastavanasya pAThAt / itaH sartA saMsmRtitatparANAM, bhavantu mayyA vijayazriyo drAk // " etadvRttiryathA- mudritA mudritA &n patattiryathA " devAdhidevasya - arhataH daza adhikArA yasmin sahasranAmnAM stavane tasya itaH - pratyakSAt pAThAt maNanAt smaraNaparAyaNAmI uttamAnAM bhavyA-manojJA vijayazriyo bhavantu sampadyantAmiti / atra vRtte devavijayetyanena sahasranAmakarturnAma garbhitamava seyamityAzIrvAdasUcakamityarthaH / " dazamAdhikArasya padyamantimaM yathA " zrImunivijayagaNInAM, vAcakapadazAlinA suziSyeNa / arhanAmasahasraM, vinirmitaM devavijayena // 15 // " "vikramArkasamayAdaSTApaJcAzadadhikaSoDazazatavarSAtikrame vinirmitasya zrIvijayasena sUricaraNairdRSTasya sakalazAstranirNetu paNDitazrIlAbhavijayagaNibhiH kiJcinmAtraM zodhitasya tIrthakarasahasranAmasUtrasya aSTanavatyadhika - ghoDha zatavarSAtikrame vinirmitA 'subodhikA' nAmnI vRttiH sampUrNa iti AryArthaH / " Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzattikAyAH [ zrIzomanaume 'subodhikAbhidhA svopajJA tavRttizca niramAyi iti sandehadolArUDhaM vartate yataH tavRttipratipArambhe ullekho'yam ___ " bhaTTArakapurandarabhaTTArakazrI 5 zrIvijayANaM(na)dasUricaraNebhyo namaH / zrIvijayarAjasarigurubhyo namaH / vAcakamukhya vAcakazrI 5 zrImunivijayagaNigurubhyo namaH / vAcakAvaravAcakazrIkalyANavijayagaNigurubhyo nmH"| idamuktaM bhavati yadutAtra zrIvijayarAjamUrizrImanivijayagaNi-zrIkalyANavijayagaNItinAmAnaH trayo'pi mahAzayA gururUpeNa nirdiSTAH / parantu eteSu zrImunivijayagaNayaH zrIdevavijayagaNInAM dIkSAguravaH, zrIkalyANavijayagaNayastu vidyAgurava iti jJAyate zrIarhannAmasahasravRtteH prazastigatatRtIyapadyaprekSaNena, parantu nAvagamyate kimarthaM zrIvijayarAjamUrINAM gururUpeNa nirdezaH / sA prazastistu yathA " zrIvijayasenasUrI-varapaTTaprabhAvakA abhavan / varavijayapakSapatayaH, sUrizrIvijayatilakAkhyAH // 1 // tatpaTTe'tiprakaTe, pUrvagirau dinapatipratimavibhavAH / vijayante yatipatayaH, zrIvijayANa(na)ndasUrIndrAH // 2 // dIkSAyA mama guravaH, zrImanmunivijayavAcakA Asan / vidyAyAstu zrImad-vAcakakalyANavijayAtAH // 3 // eteSAM gururAjAM, prasAdamAsAtha dazazatamitAnAm / aInAnA vRtti-vinirmitA devavijayena // 4 // ekamapi nAmadheyaM, tIrthakRto'navagatAbhidheyamapi / japtaM zrutamiSTakaraM, kiM punaradhikAni sArthAni ? // 5 // tenArthasahitanAma-smaraNaM tIziturmahAphaladam / arhatsahasranAmnAM, sUtraM vRttirmayA vihite // 6 // jinazAsanabhaktAnAM, manISiNAM caraNapaprareNusamaH / ekA vijJaptimahaM, kurve vinayaM vidhAya puraH // 7 // 1 AnandakAvyamahodadheH saptamasya mauktikasya prastAvanAyAM ( 119tame pRSThe ) ahajinasahasra(azuddhamabhidhAnamidaM)kAraH zrIjayavijayAnAM gurava iti udalekhi, parantu zrImunivijayagaNInAM zrIjayavijayanAmAnaH praziSyA Asana ityullekhAmAve zrIdevavijayAnAM zrIrAjavijayasUribhiH saha vineyavinayimAvaghaThanAmikayuktivaikalye ca sati etanmataM vicArAsahamiti me matiH / 2 pravartakazrIkAntivijayamunipuGgavasatkA pratiriyam / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH] bhUmikA zrImantaH sarivarA, vAcakamukhyAH sudhIzvarA gnnyH| . munayo'pi ca mama vacanaM, zRNvantu sadAdarAH santaH // 8 // nAsmadgacchIyakRtaM, nAsmadgurugacchanAmadheyamiha / zrIjinazAsanabhaktai-rAneyaM na khalu manasi yataH // 9 // ye yadgacche santo, ye yadguruniSThayA pravartante / teSAM gItArthAnAM, tannAmagrahaNamucitamiha // 10 // tenaitatpaThanAdau, likhanAdau naiva matsaraH kaaryH| zAsanabhaktajanAnAM, jinAbhidhAnasmRtiH sa(su)TazA(m) // 11. // vRtteH sUtrasya tathA, kartRkaveryo'bhidhAparAvartam / nirmAsyati tanmUrdhni, sAzAbhaGgapAtakaM patatu // 12 // vikramato'STApazcA-zadadhikaSoDazazateSu (1658 ) varSANAm / sUtraM kRtamaSTanava-tyadhikeSu ( 1698 ) gateSu dRcirapi // 13 // matimAndhAdautsukyA-dadhikaM nyUnaM ca yanmayA likhitam / tacchodhayantu vibudhA-dhIzAH karuNAM vidhAya mayi // 14 // aInAmasahasra-stavanaM nirmAya yanmayA sukRtam / prAptaM tena samagre, zrIsaH bhavatu kalyANam // 15 // shriikiirtivijyvaack-shissyopaadhyaayvinyvijyaakhyaiH| samazodhi vRttireSA, nidhi-nidhi-rasa-zazi( 1699 )mite varSe // 16 // etacchAstraM vibudhai-radhIyamAnaM ca likhyamAnaM ca / jinapatizAsanabhaktai-rAcandrArka ciraM jIyAt // 17 // " atratyaSoDazapadyaparAmarzena samupatiSThati prazno yaduta saMzodhanakakarmaNi kasmAt jayavijayeti nAma na niradezi zrIdevavijayaiH ? / kiM tadAnIM te svargavAsina Asan athavA kima na ceme zrIzobhanastutivRttikArANAM guravaH / ete tu munizrIdIptivijayakRtamaGgalakalazarAsakaprazastau sUcitAH zrIdevavijayA: zrIvijayadAnasUrIzvaraziSyazrIrAjavimalopAdhyAyAnAM paziSyAH zrImunivijayopAdhyAyAnAM tu ziSyAH iti pratibhAti / 1 tatprazastigataprAsaGgikapayAni yathA " zrIvijayamAnasUrIsarU 'tapa'gacchano saNagAra re tehane rAjye raMge karI rAsa racyo suvicAra re. puNya karo tame prANIA (2) Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [zrIzobhanaevaM sati ime zrIdevavijayAH 'premalAlacchIrAsa'-''vijayatilakasUrirAsanAmakagUrjarakRtikartRNAM zrImunivijayavAcakavineyAnAM zrIdarzanavijayAnAM guruvAndhavAH / ebhiranyaiH samAnanAmakairvA zrIhIravijayasUri-zrIvijayasenasUribhyaH kecit praznAH pRSTA ye sottarAH darIdRzyante hIrapraznottare senapraznottare ca / 1676tame vaikramIyA zrIvijayatilakasUriSu zirohInagaramAgacchatsu tadarzanArthamAjagmuH eke zrIdevavijayA dvipnycaashnmunimnndditaaH| katipayeSu vAsareSu vyatIteSu taiH sUribhirebhyo vAcakapadaM pradattam , tadanantaraM taiH sUrivaryaiH svaziSyazrIsomavijayavAcakaziSyazrIkamalavijayebhyaH sUripadaM pradade ye tu vijayAnandasUsniAmnA prakhyAtimaguH / eteSAM zrIvijayAnandasUrINAM 1685tame zaradi zrIvijayadevaribhiH saha vibhedo'jani / tadA zrIvijayadAnasUrIsarU uttama jehanuM nAma re munivaramohi vakhANIo bhAgyavaMta guNadhAma re. puNya 0 (3) sehamA ziSya muhaMkarU zrIrAjavimaLa uvajjhAya re / tehanA ziSya vakhANIe zrImunivijaya uvajjhAya re. puNya0 (4) tehanA ziSya vakhANIe saMvegI ziradAra re / zrIdevavijaya vAcakavarU 'osavaMza' saNagAra re. puNya0 (5) 'prAgvaMza' kula upanA nijagurune sukhadAi re / zrImAnavijaya paMDitavarU dolata adhika savAi re. puNya0 (6) gurunAme mukha upaje mani buddhi saghalI Adhere dItivijaya sukha kAraNe rAsa racyo zubha bhAve re. puNya0 (7) nija ziSya dhIravijaya taNuM vAcavAnuM mana jANAre rAsa racyo ralIAmaNo manamAhi ulaTa ANI re. puNya0 (8) saMvat satare jANIe varasa te ogaNa paJcAso ( 1749) re bhaNe guNe je sAMbhaLe kavi dIptinI phaLajo Aso re. puNya0 (9)" 1 1689tame'bde kArtikazuklapaJcamyAM ( dazamyAmiti jainagUrjarakavionAni granthe ) barahAmapure racito'yaM anya AnandakAvyamahodadheH prathamamauktike mudritaH / 21697tame saMvatsare pauSazuklaravivAsare barahAnapure vyaraci grantho'yaM yaH paitihAsikarAsasaGmahasya caturthe mAge mudrito yasya ca svahastalikhitA pratiH lIMbaDIbhANDAgAre smsti| 3 ime vIsanagara 'vAstavyavaNikkezavazAbhAryAsomAikukSau jAtAH / zrIhIravijayasUripradasavAcakapadavIdhAribhirebhiH kecit praznAH pRSTAH zrIvijayasenasUribhyaH ye senaprazne ( saptamAt dvAdazaparyantAH) dRSTipathamavataranti / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sunirAjalatAyAH] murdindhaa pravacanaparIkSAdinAnAgranthagumphitRzrIdharmasAgaropAdhyAyapakSakArizrIvijayadevasUrIn pihApa zrodevavijayAH zrIvijayAnandasUrINAmAjJAM pAlayAmAsuH / ime zrIdevavijayAH zrIhamAmasaisrastotravidhAtRbhyo na bhinnAH syuriti taya'te etatpazastigatanavamadazamapadyAvamarzanena / prAyaH samasamayisamAnanAmadhAriNaH anye'pi katipaye munivaryAH / yayAhi zrIhIravijayasUrIzvaraziSyopAdhyAyazrIkIrtivijayaiH darzanahimakaragaganauveyaka(1690) saGkhyavatsare viracitasya vicAraratnAkarasya saMzodhakAH zrIdeva vijayavAcakAH zrIrAmavijayAnAM vineyA iti jJAyate etadgranthasya prazasti(pR0 201)gatanimnalikhitapaghAlocanena " eteSAmAdazAt samuccitaH pravacanAdayaM granthaH / / zrIhIravijayagaNipatizizupAThakakIrtivijayena // 28 // saMzodhitazca suvihitacUDAmaNirAmavijayabudhaziSyaH / zrIdevavijayavAcakavRSabhaiH kovidakulottaMsaiH // 29 // " parantu ime devavijayA apare iti bhAti / yadi rAmavijayasthAne rAjavijaya iti pATho bhavet tarhi tvanyathA smbhaavnaa| 1 AnandakAvyamahodadheH saptame mauktike prasiddha kavivara samayasundara 'nAmni nibandhe (pR03) kumatikaMdakuddAlasyAparaM nAma pravacanaparIkSA darIdRzyate, parantu tat pramANavikalaM pratibhAti / etajijJAsubhirvilokyatAM aitihAsikarAsasaGgrahasya caturthasya vibhAgasya munirAjazrIvidyAvijayaviracitaM nirIkSaNam (pR. 12) / 2 ime mahopAdhyAyAH zrIdharmasAgaragaNayaH zrIhIraharSa(hIravijayasUri) zrIrAjavimalopAdhyAyasahayoginaH samayavidyAvilAsavasatayaH sakalavAdimaulimaulayaH auSTrikamatotsUtradIpikA( saM. 1617 )-vyAkhyAnavidhizataka-kalpakiraNAvalI( saM. 1628)-tapAgacchapaTTAvalI-tattvataraGgiNI-sarvajJazataka-tavRtti-zrIjambUddIpaprajJaptivRtti(saM. 1639 )-mahAvIravijJaptidvAtriMzikA-paryuSaNAzataka-tavRtti-I-pathikoSAzikApramukhaprauDhagranthagumphitAraH paM. zrIjIvarSigaNInAM vineyAH zrIlabdhisAgarAdInAM guravaH ( SaTtriMzajjalpavicArakartRzrIbhAvavijayamatena), sohamakularatnapaTTAvalIprayojakAbhiprAyeNa zrIvijayadevasUrINAM mAtulAzca / eteSAM paramparA'vasIyate lIMbaDIbhANDAgArasatkasarvajJazatakabAlAvabodhapratigatanimnalikhitollekhAt " iti zrImattapAgacchAdhirAjabhaTTArakazrIvijayasenasUrIzvarapaTTAlaGkAra suvihitasAdhuparamparAsundarIzRGgArahArabhaTTArakIrAjasAgarasUrIzvarapaTTodayAcalasahasrakiraNataruNaprabhAvabhaTTArakazrIvRddhisAgarasUrIzvaravijayamAnarAjya mahopAdhyAyazrIdharmasAgaragaNiziSyamukhyopAdhyAyazrIzrutasAgaragaNiziSyakalindikAzrayopAdhyAyazrI5zAntisAgaragaNiziSyasakalaguNagariSThavAcakazrIbuddhisAgaragaNisatIrthyapaNDitazrIamRtasAgaragaNiviracite. zrIsarvazazatakavRttivAlAvabodhe prathamAdhikAraH // " 3 vicitreyaM racanAsamayanirdezinI zailI / 4 grantho'yaM prAkaTyaM nItaH shresstthidevcndr-laalbhaaiijainpustkoddhaarsNsthgaa| Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzatikAyAH [ zrIzomana kizca 'zrIvijayaprabhasUrisajjhAya -' zrIvijayadevasUrisajjhAya kartRRNAM zrItattvavijayAnAM guravaH zrIdevavijayAH ke iti nirNIyatAmitihAsa tattvajJaiH / dharmabuddhipApabuddhikathAprAnte nimnalikhitA prazastiH samasti - 'gadyabandhAt kathA ceyaM, vRttabaddhA kRtA mayA / zrImAnavijayAkhyema, zuddhiH kAryA supaNDitaiH // 65 // tapagacchAmbaradinamaNitulya zrIvijayadevasUrINAm / paTTe vyajayanta sadA zrIvijayaprabhasUrivarAH // 66 // teSAM munisamudAye vibudhazrIjayavijaya sadgurUNAm / vihiteyaM ziSyeNa svaziSyadevavijayasya kRte // 67 // " atratyA zrIdevavijayAH prastutA na veti mImAMsanIyaM saGkhyAvadbhiH / 62 446 ekaiH zrIdevavijayai racitaH uttarAdhyayanasvAdhyAyaH, parantu na nizcIyate ke ime iti / asyAdimAntye gAthe tu yathA " paNamiya goyamasAmi, thuNAmi bhattIi uttarajjhayaNaM / paDhamaM viNayajjhayaNaM, parIsahajjhayaNa taha bIyaM // 1 // siritavagacchamuNIsara - rajje sirivijaya seNasUrINaM / eso sajjhAya kao, vibuheNaM devavijaeNaM // 13 // " yatizrIvivekavijaya satkodaya purasthabhANDAgArasya sImandhara svAmivijJaptistavanaprAnte nimnalikhitollekho vartate - 66 saMvat 1694 varSe mAha sudi 12 budhe vAlhIgrAmamadhye munikesa (za)tra lisa (khi) taM // gaNizrIdevavijayajI tatziSyagaNidIpavijayavAcanArthaM " atra kAn devavijayAnuddizyollekho'yamiti na jJAyate / lIMbaDIjJAnamandirasatkahastalikhitaprati sUcipatre nimnalikhitagranthavidhAyakAnAM devavijayeti nAma dRzyate, parantu teSAmabhijJAnArthe viziSTasAdhanAnAmAvazyakatA ( 1 ) aDhAra nAtrAnI sajhAya ( saM0 1618 ), ( 2 ) ekAdazIsvAdhyAyaH, ( 3 ) candanabAlAsvAdhyAyAdiH (saM0 1620 ), ( 4 ) dAdApArzvanAthastavanam, (5) nemijinastavanam, ( 6 ) paJcamIsvAdhyAyaH, ( 7 ) sImandharasvAmicaityavandanam, (8) aSTakarmacUrNa tapaHsvAdhyAyaH / * zrIzaGkezvarapArzvastavane ekAdazI gAthA yathA 66 sattara sattAvIsa 1727 saMvacchare ho lAla sudi mAdhava guruvAra sA. terasa dina prabhu vInavyo ho lAla devavijaya jayakAra sA0 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumirAjakRtAyAH] bhUmikA munivinayavijayalikhitaM sAdaDInagare kalyANamastu" * zrInemijinastavanAnte ekAdazyAM gAthAyAM nirdeza evam" nemi rAjula bihuM zivasukha miliA hili miliA ho heje hiliA ho yadupatirAya vAcaka devavijaya sukhakArI zrIvijaya nita jayakArI ho ya." 'jaina gUrjarakavio'saMjJake pustake (449tame pRSThe ) ullekho'yam "saMvat 1724 varSe bhAdravA sudi 8 zukre zrImattapAgacche bhaTTArakazrI21zrIrAjavijayasUrIzvararAjye sakalapaMDitasabhAzRMgArahArabhAlasthalatilakAyamANapaMDitazrIzrIdevavijayagaNiziSyapaMDitottamapaMDitapravarapaMDitazrI5zrItejavijayagaNiziSyapaMDitazrI3zrIkhimAvijayagaNiziSyamunisuravijayena likhitaM zrIsAdaDInagare zrIciMtAmaNipArzvanAthaprasAdAt svayaM vAcanAryamiti shreyH|" etadullekhatraye ke devavijayA lakSyIkRtA iti nirNIyantAM nirvizeSavizeSaH / ___ zrIjinaprabhasUrikRta zrIajitanAtha stavanasya dakSiNavihArimuniratnazrIamaravijayasatkapratiprAnte vartate'yamullekha: "paM. devavijayagaNilikhitam , sabhAgRGgArahAramunijJAnavijayapaThanArthamiti bhadram / " bhatra ke ime devavijayA ityanveSayantu itihAsajJAH / bhAvaka bhImasIha mANaka dvArA prasiddhiM nIte bhaktAmarastotrAbhidhe granthe (pR0 157) nimnalikhite ullekhe "vijayadeva mUrida paTadhara, vijayasiMha gaNadhAra // sIsa iNi pareM raMgeM bole, devavijaya jayakAra // je nara bhakti bhAva udAra // 5 // saMvat satara trIsa ( 1730 ) varSe, pauSa zudi sita vAra // terazI dina marudevInaMdana, gAyo saba sukhakAra te nara lacchIke bharatAra // je0 // 6 // " -devavijayeti nAma varvati, parantu ime prastutA na sambhavanti zrIvijayasiMha vineyatvAta 1730tamavaikramIyahAyanollekhAca / idamuktaM bhavati yaduta yadi zrIdevavijayaiH viMzativarSIyaiH rAmAyaNaM nirmame iti svIkriyate tahi varSe'smin teSAM vayaH zataprAyaM bhavati / vAcakavaryazrIkalyANavijayagaNiziSyaratnazrIdharmavijayavAcakebhyo'bhyAsaM kRtvA paiH zrIjayavijayaiH zomanastutivRttiLaraci taireva kalyANavijayagaNirAsasametahIradhijayasUripuNyakhANisajhAyeti kRtidvayaM garnaragirAyAM gumphitamuta anyaiH sarazanAmadhAribhiriti sandehadolArUDham / tatra ca heturayam-- 1655name vaikrame'bde Azvina zuklapaJcamyAM viracite kalyANavijayagaNirAse tatkartR. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [ zrIzomanazrIjayavijayaiH kalyANavijayapAdapagrasevA prArthitA, na tu zrIdevavijayacaraNakamalasyeti pratIyate nimnalikhitapatyavalokanena "saMvata sola paMcAvana (1655) vatsara Aso mAsa re zuddha pakhya(kSa) paMcami dine, racIo anopama rAsa re jagi jayavaMtA kalyANa, pUro manaha jagIsa re sevA caraNakamala taNI mAge jayavijaya zIza re / " 'hIravijayasUripuNyakhANisajjhAyanAmni gUrjarakAvye'pi kalyANavijayapAcakAnAM ziSyatvaM sUcitaM ttktbhiH| tathAhi "siri kalyANavijayavAcaka prati dIThai mana mohai tAsa sIsa jayavijaya bhaNaI e pUru manaha jagIsa" parantu zazirasasurapati( 1664 )pramite varSe sammetazikharatIrthamAlAyAH kartAraH zrIjayavijayAH prastutastutivRttikArA iti manane na caitAvAn sandehaH / yatastatra zrIkalyANavijayagurucaraNaprasAdAt bodhaprakAzo'jani zrIjayavijayAnAmiti sUcitam, arthAt zrIdharmavijayavAcakasyAne zrIkalyANavijayAnAM vidyAgururUpeNollekhaH / yathAhi " zrIkalyANavijaya gurucaraNa prasAdai huo mujha bodhaprakAza jayavijaya vibudha ima jaMpai sukha anaMtA so pAvara " zrIsamativijayaziSyazrIrAmavijayakRte zrIzAntijinarAse prAntaprazastI zrIdharmavijayAmantevAsirUpeNa yeSAM zrIjayavijayAnAM nAmanirdezaH kRtaH ta eva prastutavRttikArA iti prAyaH nizcIyate / sA prazastirevam " zrIguru hIra marisara ziSya kalyANavijaya uvajjhAya puraMdara dina dina caDhatI jagIsA zA rakhAnaMdana sobhAgI sAco vaDa vairAgI saMmati aratha vicAra sadaguru sAco zubhamati rAgI. mAta pUMjI bAi kukhe jAyo, nAme nava nidhi thA, pAcaka dharmavijaya vara tehanA, dIpe adhika savAi. tasa aMtevAsI guNae bhariyA, bola na bole viruA, zrIjayavijaya vibudha zruta dariyA, pAleM sudhI kiriyA. tasa padapaMkaja bhamara sarIsA zrIzubhavijaya kavIzA, tasa caraNAbuja sevaka suMdara zubha kiriyA guNazUrA. 1 eteSAM pANDityaM prakaTIbhavati tatkRtalakSmIsAgarasUrirAsa-covIsI-upadezamAlAvRttipramukhagranthAvalokanena 2 ayaM grantho niramAyi 1785 tame'bde vaizAkhazuklasaptamyAM guruvAsare amadavAdAnagare / Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA mubhirAmAyA] zrIguru sumativijaya upagArI, pratapo koDI varIzA se zrIguru mahimAnidhi saMnidhi rAsa rasika meM vipAyA zAMti prabhu guNarAzi bhaNatAM, nava nidhi AnaMda pAyA" amenedamapi sphuTIbhavati yat zrIjayavijayAnAM zrIzumakjiyamAmA ziSyA, thImumativijayanAmA paziSyazca / vyomarasaraticandra( 1660 )pramite varSe paikramIyArke AzvinazuklapUrNimAyA giripuravAgaDamadhye gumphitaM gUrjaragirAyAM zuMkanacopAi( zakunacatuSpAdikA )nAmakaM kAvyaM zrIjayavijayaiH prastutattikAraiH iti prazastiprAntagatanimnalikhita-- " (zukanadIpikA caupai nAma, zukanArNavAhi e ThAma; athavA vasaMtarAjanI sAkha, zaikanoddhAra bhAkhIe bhAkha. 340 etalA graMtha joine kahI, alpabuddhi karI je meM kahI; jamA na joDatho akSarabaMdha, varNamAtra navi jANyo saMbaMdha, 341 sAco karajyo jANa sujANa, paMDita Agala archa ajANa; zukana samudra na lAbhe pAra, caMca bharI kIdho uddhAra ), vyoma rasa ratI (Rtu) candra (1660) vakhANa, saMvatsarae hIyaDe ANa; sarada Rtu je Aso mAsa, rAkA pUrNa caMdra kalAvAsa. vibudhamukhya dakSa ANIye, paMDita devavijaya vakhANIye; tAsa sIsa kara jor3I kahe, zukana suNatAM savi sukha kahe, e bhaNatAM savi lahai Rddhi, e bhaNatAM pAMmIje vRddhi jayavijayane paramAnaMda, bhaNatAM guNatAM sadA ANaMda." -patibhekSaNena ca pramANIbhavati ullekhaH / ( dhanucihnAntargatenollekhena vAyase kavIzvarANAM laghutA anyAnyagranthavilokanapipAsA c|) 1 esajijJAsumidRzyatAmAnandakAvyamahAdadheH saptamaM mauktikam / 2bunizrIjimavijayasaGgrahitaprazastisaGgrahe" sAraM garIyaH zakunArNavebhyaH, pIyUSametad racayAJcakAra / mANikyasUriH suguruprasAdAd, yatpAnataH syAd vibudhapramodaH // 42 // vasuvahnivahnicandre (1338)-vAzvayuji pUrNimAtithau rcitH| zakunAnAmudvAro'bhyAsavazAdastu cidrUpaH // 43 // zrIajitasiMhasUrINA-mantevAsinA kRtH| mANikyasUriNoddhAraH, zakunAnAM parisphuTaH // 44 // -saMvat 1544 varSe phAlgunasudi 12 ravivAsare mAMgalyapuraghare mu. somamUrtilikhitaM " Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticatuvizatikAyAH [zrIzomanaetasya prathamAdhyAyasamAptau tu ayamullekhaH " paMDita devavijaya kero sIsa, boli bhANujaya nAmeM sIsa; durgA zakuna udadhi nahi pAra, saMkhe kIdho uddhAra." uparitanapaGktiprekSaNena samupatiSThati zaGkA yaduta 'zakunacatuSpAdikA racayitAraH zrImANujayAH zrIjayavijayA evAnye vaa| mahopApyAdhyAyazrIvinayavijayagaNibhiH zrIvijayadevasUrInuddizya likhite vijJaptipatre (vijJaptitriveNyAH prastAvanAyAM 29tame pRSThe ) ayamullekhaH " jayavijayanAmadhijjA velAulavaMdire ThiA vibuhA / __ amaravijayena muninA yuktA munivRddhivijayena // 92 // " atratyAH zrIjayavijayA api ke iti nirnniiyntaamitihaasjnyaiH| yadA zrIakabcarakSmApatyAmantraNapurassaraM pAdazAhamilanArtha zrIvikramAt 1639pramite varSe jyeSThakRSNadvAdazyAM jAgradbhAgyasevadhiH priyAgamavidhizcAritriNAM cAvadhiH guruhIrahIravijayasUrayaH saptaSaSTimunivaraparivRtAH 'phattahepurasIkrI 'nagare pravivizuH tadA kalpadIpikAkAra: zrIjayavijayAsteSu munivaryeSvAsanniti samavagamyate kavirAjazrIRSabhadAsapraNItazrIvijayahIrasarirAsAntargatanimnalikhitapaktiprekSaNena " phattepura bhaNI Ave jaseM, aneka paMDita paMThi taseM; jasavijaya jayavijaya paMnyAsa, kalpadIpikA kIdhI khAsa." -AnandakAvyamahodadhau paJcame mauktike 108tame pRSThe eteSAM paMnyAsapadavI pradattA zrIharivijayasUribhiH 1647tame zaradi stambhanatIrthe / tatra ca etatpustakasya 170tamapRSThagatanimnalikhitAH paGktayaH pramANam "hIra AvyA sAhA zrImalla ghera, tihAM dhana kharacIyAM bahu pera, sAdhataNI pohocAr3e Asa, jayavijaya kIdhA paMnyAsa, saDatAle saMvaccharI rahI, hIravijaya pache cAlyA sahI." 1677 pramite saMvatsare kalpadIpikA yaiH zrIjayavijayairvyaraci te prastutavRttikArebhyo bhinnA iti mAnyatA nAsthAnIyA, kartRsvahastalikhitapatau zrIjayavijayavAcakasya mahopAdhyAya1 + iyaM pratiH vaDodarAnagarasya rAjakIyamukhyapustakAlaye vartate / tatra prArambhika ullekhastu yathA "mahopAdhyAyazrIvimalaharSagaNigurubhyo namo namaH / " antimastvevam " suvihitamunivRndAsevyamAnAMhipadmA jinagurujanavAkyArAdhanodbhUtapadmAH / vijayivijayasenazrIguroH prauDhapaTTe vijayatilakasaMjJA jajJire sUricandrAH // 4 // Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamA munirAjakRtApAH] bhUmikA zrIvimalaharSagaNivineyatvenollekhadarzanAt / iyaM kalpadIpikA zrIbhadrabAhusvAmisUtritakalpasUtrasya TIkA pUrtate yA zrIvimalaharSo teSAM paTTe'vadAtadyutirucirarucijitvaraiH zobhamAnA raGgavairAgyamukhyavimalataraguNairdattavizvapramodaiH / nizzeSAcAryacakrAvaniramaNagaNe sArvabhaumAyamAnA ___ rAjante zrIsanAthAH savijayavijayAnandasUrIndramukhyAH // 5 // tribhuvanajanasevyAH sarvazAstrAmburAzI jaladhizayanadezyAH zrI'tapAgacchadhuryAH / vimalavimalaharSA rejire vAcakendrAH ___ sakalaguNagariSThAH prAptabhUripratiSThAH // 6 // tatpAdAmbhojabhRGgo budhajayavijayaH svasya cittapramoda prAptyartha magdhabaTyA'likhadatisagamAM dIpikA kalpasatkAma / varSe saptArNavAGgadvijapaparimite ( 1677 ) kArtike zvetaSaSThayAM zrImatpArzvaprabhAvAjayata ca saciraM vAcyamAneyamAyaH // 7 // pratyakSaraM gaNanayA granthe-'smin zlokasaGakhyayA / catustriMzacchatI jajJe dvAtriMzatkalitA kila // 8 // vidvadvandaziromaNipaNDitavarabhAvavijayagaNimukhyaiH / iti zrIkalpadIpikeyaM samazodhi jinAgame bhaktaiH // 9 // zrIkalpadIpikA likhitA ca prathamAdarza svayaM svaziSyavRddhivijayagaNiprArthanayA + +" 1"1650tame'bde prathamacaitramAsapUrNimAyAM zrIzatruayayAtrA'kAri zrIvimalaharSopAdhyAyaiH paM. devaharSapaM0dhanavijaya-paM0jayavijayapramukhazatadvayamunivaryaparivAreNa sArdham" iti jJAyate zrIyutajinavijayasampAditasya prAcIna jainalekhasaMgrahasya dvitIyavibhAgasya 33tamalekhAGkAt / ime zrIvimalaharSAH shriibhaavvijygurushriimunivimlgurvH| paNDitavaryazrIyutalAlacandraistu tezrIvijaya. tilakasUrINAM praziSyAH, zrIvijayAnandasUrINAM ziSyA ityasUci AnandakAvyamahodadheH saptatamauktike (pR0 123,124) pUrvam / parantu ime paNDitavaryA mahyaM nivedayantyadhunA yaduta ime zrIvijayadAnasUrINAmantevAsinaH yataH zrIjayavijayaiH sUriparipATyAM (paTTAvalyAM ) ullekho'yamakAri " sirisAhegganihANo sUrivaro vijysennmunnipvro| eguNasaTTi(59)tame paTTe sohammasAmisamo // 23 // tappaTTe sahi(60)tamo paTTadharo vijayatilayasUrIso / mANu vva bhaviamANasapaMkayabohatthamuppanno // 24 // saMpai igasaTThi(61)tamo tappaTTe gaNaharo vihrmaanno| vAyaga-baha-jahajatto vijayAnaMdo jayaha sarI // 25 // sirivijayadANagaNahara-sIsA varavAyagA bhuvnnpujjaa| nAmeNa vimalaharisA kuvAimayadalaNaladdhajayA / / 26 // Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [zrIzomA pAdhyAyaziSyazrImunivimalaziSyaiH uttarAdhyayanasUtravRtti-dhyAnanirUpaNacopAi-mpakamAlAkayAzAntijina-zalezvara-pArzvanAthastavamapramukhagranthagumphitRbhiH zrImAvavijayavAcaka (zrIbhAnuvijayAnAM gurubhiH ) sNshodhitaa| ___ jayetinAmamunivarairjarabhASAyAM vijayasenamUrisajhAyasaMjJakaM kAvyaM niramAyi iti aitihAsikasajjhAyamAlAyAH prathame bhAge'valokyate / padaikadeze padasamudAyopacArAdime jayavijayAH prastutavRttikArA apare veti mImAMsAbhUmimavatArayantu vishessjnyaaH| tappayapaMkayamahuarabuheNa jayavijayanAmadhaeNaM / sUrINaM parivADI saMthuNiA maMgalaM disau // 27 // " 1 zrIrohiNInagare viraciteyaM vRttiH sArthyazrIvijayaharSamunIzvarasAhAyyena 1689 tame'bde / uktaM ca prazastau tai: " teSAM ziSyANurimA bhAvavijayavAcako'likhad vRttim / svaparAvabodhavidhaye svalpadhiyAmapi sukhAvagamAm / / 19 // nidhi-vasu-rasa-vasudhA( 1689 )mitavarSe zrIrohiNImahApuryAm / so'syAH prathamAdarza svayameva prApayat siddhim // 20 // " 2 etadracanAsamayaH 1696tamo varSaH (caitrakRSNadazamIravivAsaraH stambhanatIrthe ) / etadavagamyate prazastisaGgrahagatadhyAnasvarUpanirUpaNaprabandhasya nimnalikhitaprazastiprekSaNena "zrIvimalaharSa uvajhAya zrImunivimala sakalavAcakaziromaNi virAjai; sIsa tasa bhAvavijayo bhaNai sevIi dhyAnasurataru sadA siddhi kAjai. dhyAna0 11 varSaghara-nidhi-sudhArucikalA ( 1696) vacharai caitra vadi dasamI ravivAra saMgai; bhyAna adhikAra avikAra sukhakArago 'khaMbha' nayaraI racyo citta raMgaI. dhyAna0 12" etadracanAsamayaH 1708tamo'bdaH / mudrApiteyaM kathA zrIAtmAnandasaMsadA / 4 zrIbhAvavijayavAcakAH prakharapaNDitA anyAnyagranthasaMzodhakA ityavagamyate zrISinavaSijayopAdhyAya. kRtalokavakAzastha prAntaprazastigatanimnalikhitapadyAvalokanena "uttarAdhyayanavRttikArakaiH suSTu bhAvavijayAkhyavAcakaiH / sarvazAstranipuNairyathAgamaM grantha eSa samazodhi soyamaiH // 31 // " emiH zrIvinayavijayagaNikRtA subodhikAnAmnI kalpasUtravRttirapi saMzodhitA / ___apare'pi tapAgacchIyAH zrIbhAvavijayA vartante ityavagamyate lIMcabhANDAgArasya abhidhAmacintAmaNipratiprAntasthanimnalikhitollekhAvalokanena "saMvat 1744 varSe vaizASa vadi 6 zanivAre / zrIpattanapure sakalabhadvArakapurandarabhaTTArakazrIzrIzrI17zrIhIravijayasUrIzvaratacchiSyapaNDitapravarapaM0zrIpazrIzubhavijayaga(ji)paM0 zrIbhAvavijayaga(Ni)ziSyapaM0Rddhivijayaga(Ni)ziSyacaturavijayala(li)khitaM ziSyamunivivekavijayapaThanArtham / " 5 " aSTApadanI yAtarA phala pAmi ho bhAbahaM bhaNI maaske| zrIbhAvavijaya uvajjhAyano bhANa bhAsaI ho phalaI saghalI Azake // 23 // " ityaSTApadastadhanaprAntasthollekhadarzanena zrIbhAvavijayAnAM bhAnuvijayaH ziSyaH iti pratibhAti / Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH] bhUmikA aparacca jayavijayetinAmnA vizrutA anye'pi katipayA munIzvarAH santi, parantu te prastutaTIkAkArAd bhinnaaH| tatra tu zrIzAntimarikRtajIvavicArasya zrIpAThakaratnAkararacitavRttimAntaprazastigatanimnalikhitapadyasArdhadvayaM pramANam " Ayo vAcakasenadhInapaTudhIryo mantravidyA'graNI ranyo'bhUnmahimAgralAbhasahitaH puNyazriyA saMhitaH // 8 // suguNagaNistRtIyaH saralamatiH kushlsiNhnaamaa'nyH| viravyAtacandravardhanagaNirapyAsIt krameNa tataH // 9 // teSAM ziSyatritayaM samajani jagatItale viditavidyam / / zrImeghanandana-dayAnandana-jayavijayanAmAnaH // 10 // " kizca zrIvijayahaMsagaNiziSyapaM0 jayavijayagaNayo'pi anye / ebhiH paryantArAdhanApratiralekhiM / 'zrIvijayaprabhasUrisajjhAya'kartAraH zrIjayavijayA apyapare, paNDitazrIguNavijayAnAM ziSyatvAt / ____evaM vaikramIyasaptadazazatAbyA 1661 tame varSe saMmetazikharatIrthamAlAvidhAtArA, 1655 tame'bde kalyANavijayagaNirAsaracayitAraH, hIravijayamUripuNyakhANisajhAyakartAraH, vijayasenasUrisajhAyapraNetAro jayavijayAH ekaiva vyaktirbhinnA vA syuH, parantu 1670tame zaradi saptatisthAnakavRtteH dharmaratnamaJjUSAyAzca saMzodhanena yaiH zrIdevavijayAnAM sAhAyyaM kRtaM te tu prastutavRttikArAH zakunacaupAiracayitAra evati kathane kA sandehaH / zrIjayavijayagaNibhilikhitAH pratayaH pro. piTarsana( 1892-95 )ripaoNrTagatasaGgrahaNIpratilikhitA zrIzobhanastutitikArairityavagamyate nimnalikhitollekhAt " saMvat 1668 varSe phAlgunamAse kRSNapakSe navamyAM tithau ravivAsare likhiteyaM pratiH sakalakovidakulAlaGkArahArapaNDitaprakANDazrI 5 zrIdevavijayagaNicaraNavarapuNDarIkaparicaraNapravaNAntaHkaraNamadhukareNa gaNinA jayavijayeneti zreyaH" ____ DaoN0bhANDArakara( 1884-87 )ripaoNrTagatazaikSopasthApanavidhipratirapi lipIkRtaibhirityavabudhyate nimnalikhitollekhAt-- " sakalapaNDitapurandarApurandarAyamANapaNDitazrIpazrIdevavijayagaNicaraNAmpujacazvarIkeNa 1 etadavagamyate udepurasthagoDIjIbhANDAgArasatkAtiprAntasthena nimnalikhitollekhena " saMvat 1678 varSe kArtika zudi aSTamI dine bRhaspativAre zrIdhANurAnagare paM0zrIvijayahaMsagaNIziSyapaM0 jayavijayagaNinA likhitaa|" Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stupticaturviMzatikAyAH [zrIzobhanagaNinA jayavijayena likhitaM // saMvat 1671 varSe AzvinAsita 8 dine / zrI Idalapuranagare........" lIbaDIbhANDAgArasatkA RSimaMDalapratirapi likhitA'mIbhiriti jJAyate nimnalikhitollekhAt " saMvat 1673 varSe pauSAsitadvAdazItithau budhavAsare sakalapaNDitamaNDalImukuTAyamAnapaNDitazrI5zrIdevavijayagaNicaraNAravindacaJcarIkAyamAna(Na) jayavijayagaNinA likhiteyaM pratiriti" zrIjayavijayagaNInAM ziSyAdiparivAraH vibudhavarazrIjayavijayagaNInAM zrIzubha vijayanAmA ziSyaH zrIsumativijayAvaH praziSyaH, zrIrAmavijayAbhidhasteSAM ziSyasya praziSya iti prAg ( pR064 ) nirdiSTam / atra tu teSAM meruvijayAbhidhAno'paraH ziSya iti sUcyate / tatra 'gajasukumAla'sajjhAyapramukhagUrjarakRtayaH pramANam / tathAhi "je muni upasama eNI pare AdarejI te lahe avicala zivasukhavAsa re / budha jayavijaya teNe supasAulejI meruvijayanI puMgI Aza re // 14 // " aparazca sajjhAyamAlAyAM 225tame pRSThe " zrIakabara pura mAhe rahI, kIdho eha sajhAya / saMvata sattara kara 1702 zrAvaNa mAse, vrata pAlatA re duHkha durita palAya ke // 38 // zrI devavijaya paMDitavaru, zrIjayavijaya budharAya / tasa ziSya meruvijaya kahe vrata pAlatAM re navanidhi ghari thAMya ke // 29 // -navavADanI sajhAyeti saMjJakAyAM gUjerakRtI 1 anenAvagamyate yaduta etAvatsaMvatsaraM yAvat tu teSAM sattAyAH smbhaavnaa| 2 cunIjI( kAzI )bhANDAgArasya bhagavatIsUtrastabukavivaraNapratiprAntasthanimnalikhitollekhagatA ime eva anye veti gaveSaNIyamitihAsajJaiH___"saMvat 1802 varSe zAke 1667pravartamAne jyeSTa( 8 )vadi 14 tithau ravivAre sakalapaNDitaziromaNipaNDitazrIjayavijayagaNiziSyazrIvijaya(?)gaNipaNDitazrIdhIravijayagaNibhAgyavijayena lipIkRtaM zrIpadmAvatInagare mahArAjAdhirAjazrIabhaisiMhajIvijaya( yi )rAjye / " 3 eteSAM ziSyanAmAvagamyate zravijayadharmasUrisaGkalite prazastisaGkahe rAjapraznIyopAGgAnte nimnalikhitollekhAt "saMvat 1724 varSe bhAdrapadAsitaikAdazyAM tithau bhaumavAsare puSyanakSatre sakalapaNDitamaNDalImaNDanaikamukuTAyamAnapaM0zrIjayavijayagANiziSyapaNDitazrImeruvijayagaNicaraNAravindacaJcarIkAyamANamAnasena gaNinA darzanavijayena / ' zrImaruvijayanAmadheyA anye'pi munivarA abhUvan / tajijJAsubhidRzyatAM paNDitAvataMsazrImeruvijayagaNikRtazrIcaturviMzatijinAnandastutInAM madIyA bhUmikA (pR025-26)| 4 1934tame'bde amadAvAdastha TAimsa'mudraNAlaye mudrite uttamacaMda-kezavalAla-sAMkalacaMdadvArAprakAzite sajjhAyamAlAsaMjJake granthe gajasukumAlasajjhAyasya pRSThAGkaH 453tamaH / Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumirAjakRtAyAH ] bhUmikA 71 anenadamapi pratIyate yaduta zrImeruvijayasattA samayaH vaikramIyA'STAdazazatAbdI / IriyAvahI sajjhAya- metAryamunisajhAya- naMdiSeNamunisajjhAyasaMjJakAni gUrjarakAvyAni etatkartRkANi / tabha naMdiSeNa munisajjhAyaprAnte ( pR0 432) nigaditaM tai: " jayavijaya guru sIsa, tasa harakha name niza dIsa, meruvijaya ima bole, ehavA gurune kuNa toLe -- anena harSavijayanAmA'nyo'pi vineyaH zrIjaya vijayAnAmiti jJAyate / jAgarU 1 - 3 prekSyatAmuparyuktAyAM sajjhAyamAlAyAm ( pR073, 423 )-- 'ima je iriyAvahi paDikkame, zivaramaNI te sAthe rame 66 zrI jayavijaya guruno zIza, meruvijaya te nAme zIsa " 16 " paMDita jayavijaya kero meru name riSirAja evA mahAmunivarane nAme, lahie avicala rAja " 15 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI siddhicandragaNivRttAntaH 76 atha dvitIyavRttiviracayitAraH kavikuJjarAH kundendukIrtayaH zrIsiddhicandragaNayaH kAM medinImaNDalI kadA ca svacAritrapavitratayA pAvayAmAsuriti jijJAsamAnasya jijJAsA tatkRtavRttiprArambhapratiSThitapadyapaJcakaprekSaNena prazAmyati / tathAhi " asti zrImadakhaNDapAThakagaNaprAptapratiSThonnatibhUpAlA vindyamAnacaraNa: zrI bhAnucandro guruH / yatkIrtirbhuvanAGgaNe guNagaNacchanne na mAntI punaH bhrA ( ghA 1 )tuH karNagatA'karodabhinavabrahmANDayAccAmiva // 1 // yadupadezavazena mudaM vahana, nikhilamaNDalavAsijane nije / mRtadhanaM ca karaM ca sa jIjiA'bhidhamakabbara bhUpatiratyajat // 3 // tasyAntenilayI vidheyajagatIlokaH smaro mUrttimAn vidvadvRndagajendra tarjanahariH zrIsiddhicandro'sti saH / yatkIrtiM bhujagAGgannAvalibhirudgItAM samAkarNayana AnandAmRta pUrNa karNakuharaH zeSaH sukhaM khelati // 4 // pareSAM yaddUre hRdayasaraNerasti tadidaM ghadhAnAnAmaSTottarazatakamAlokya muditaH / mahArAjaH zrImAna kabaranRpo yasya sahasA vikhyAtAmAkhyAM sapadi videdhe pusphuhamiti // 5 // bAlabodhakRte tena, paropakArazAlinA / saMkSiptA kriyate vRttiH, zobhanA zobhanastuteH // 6 // " anena sphuTIbhavati yaduteme paropakAriziromaNayaH zrIsiddhicandragaNayaH kavikoTi 1 etatpadyenAvagamyate yaduta zrIsiddhicandragaNibhiH nijalaghutAyA nirdezaM vihAya sauvaM pANDityaM prakaTIkRtam / eSA paddhatirdoSAtmiketi manyamAnaiH mImAMsAmedinImavatAryatAM zrImadvAgbhaTairyaduktaM svaprazaMsAyAM kAvyAnuzAsanasya svopajJAlaGkAratilakavRttau / taccedam " vinirmitAne kanavyabhavyanATaka cchando'laGkAramahAkAvya pramukha mahAH bandhabandhuro'pAratara zAstrasAgarasamuttaraNatIrthAyamAnazemuSIsamabhyasta samastAnavadyavidyA vinoda kandalita sakala kalAkalApasampadudbhaTo mahAkaviH (zrIvAgbhaTo - bhISTadevatAnamaskArapUrvakamupakramate / ) " 2 chandobhaGganivAraNArthe padavinimayaH / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyA bhUmikA koTIrazrImAnucandropAdhyAyAnAM ziSyavaryA vidvadurgA aSTottarazatAvadhAnakarmakarmaThAH samakAlInasamrAzrIakabarapradatta puMsphurapha)hamiti birudamaNDitAzca / teSAM vAcakazrIbhAnucandrAntevAsitvaM munitArakatArakapatizrIhIravijayasUrIzvarasahAdhyAyizrIsakalacandropAdhyAyaziSyaratnazrIsUracandrapaMnyAsamaziSyatvaM ca spaSTIbhavati tadguruvarakRtakAdambarIvRttiprArambhagatanimnalikhitapadyAvakokanena " zrImattapaHpakSasahasradIdhitiH, zrIhIrasariH samabhUnmahodayaH / yadvaktrasaundaryaguNaM vilokayan, yayau suraughaH kimu nirnimeSatAm ? // 6 // ananyasaujanyaguNaigarIyAn, viziSTaziSTAcaraNairvarIyAn / tatpaTTapAthonidhipUrNacandro, virAjate zrIvijayAdisenaH // 7 // tatpaTTodayacUlAva-lambipUrNendusannibhaH zrImAn / zrIvijayatilakamUribhUriguNairbhUSito jayati // 8 // tatsampadAye prathitaprabhAvo, babhUva daanrssirtiprsiddhH| yadIyavairAgyakA pravaktuM, prApto guruH kiM harisavidhAnam ? // 9 // taddIkSitAnekavineyavarga-muktAlatAmadhyamaNiprakAraH / zrIvAcakendraH sakalAdicandro, babhUva vishvaadbhutvaagvilaasH|| 10 // zrIsUracandraH samabhUt tadIya-ziSyAgraNInyAyavidAM vareNyaH / yatarphayuktyA tridivaM niSeve, tiraskRtazcitrazikhaNDijo'pi // 11 // tadIyapAdAmbujacazcarIko, virAjate'ddhA haridhIsakhAbhaH / / zrIvAcakaH sampati bhAnucandro, hyakabbarakSmApatidattamAnaH // 12 // zrIzAhiceto'jaSaDaGghritulyaH, zrIsiddhicandro'sti madIyaziSyaH / 'kAdambarI 'vRttiriyaM tadIya-sanomude tena mayA pratanyate // 13 // " 1 zrIvijayaprazasti( sa0 9, zlo0 28 )TIkA'valokanAdavagamyate yaduta 1639tame vikramArke jyeSThakRSNatrayodazyAM phatehapurapravezasamaye zrIhIravijayasUrIzvaraiH sArdhaM ye trayodaza munIzvarA Asan teSu zrIzAnticandranAmA munIzvaro nRpamanoraJjako'STottarazatAvadhAnavidhAyaka AsIt / 2 etadarthamavalokyatAM pRSTham 78 / / 3 emirupAdhyAyaiH niramAyi nAnAkRtayo gUrjaragirAyAmiti jJAyate 'jainagUrjarakavio'saMjJakAt pustakAt (pR0 275-284) / 4 idamapi vicitraM yathA mahAkavizrIvANabhaTTatattanayAbhyAM praNItA kAdambarI tathA taTTIkA zrIbhAnucandropAdhyAyatacchiSyaratnazrIsisicandragaNibhyAM vinirmitA arthAt pitRputrakRtakAvyasya vRttiLaghAyi guruziSyAbhyAm / Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticatuvizatikAyAH [zrIzomanavidvadhurandharANAM munipurandarANAM zrIsiddhicandragaNInAM padzAstravijJatA phArasIbhASAnipuNatA pusphuraSpha)hamiti virudadhAritA ca savizeSa samarthyate tatkRtabhaktAmarastotravRttimArambhikanimnalikhitapadya: "kartA zatAvadhAnAnAM, vijetonmattavAdinAm / vettA SaDapi zAstrANA-madhyetA phArasImapi / akbrsurtraann-hRdyaambujssttpdH| dadhAnaH Suzphahamiti, virudaM zAhinArpitam // tena vAcakacandreNa, siddhicandreNa tanyate / bhaktAmarasya bAlAnAM, vRttivyutpattihetave // etasyAM zrIbhaktAmaravRttau zrIsiddhicandragaNibhiH svapraNItavRddhaprastAvoktiratnA. karAt kAnicit padyAni ullekhitAni / nidarzanArthamavatAryate padyatritayam " uskUjantu vaTe vaTe bata bakAH kAkA varAkA api ___ krAM kurvantu sadA ninAdapaTavaste piSpale piSpale / so'nyaH ko'pi rasAlapallavalavagrAsollasatpATavaH krIDatkokilakaNThakUjanakalAlIlAvilAsakramaH // vArAM rAzirasau prasUya bhavatI ratnAkaratvaM gato lakSmi ! tvatpatibhAvametya murajit jAtastrilokIpatiH / kandarpo janacittaraJjana iti tvannandanatvAdabhUta sarvatra tvadanugrahamaNayinI manye mhttvsthitiH|| gaurIzaGkarayoH suto vijayate svAmI kumAravatI dhate'dyApi caturmukhasya tanayA kaumArameva vratam / yallakSmIpatibhUH priyAdvayayuto'nalo'pi saMsevyate ___ tanmanye kamale ! tvadAzrayavazAt sarvo'pi mAnyo jnH||" anenAvasIyate vAcakacandrANAM zrIsiddhicandragaNInAM prakharapANDityaM parantu teSAM yAvanIbhASAmaguNitaniHzeSagranthajJAtRtva-zAhirAjAdhyApakatva-cAritranizcalatva-guruvacanAsaktatva-kAdambarIkAvyottarabhAgavRttikAratvAdiviSayastu vizadIkriyate tatkRtaitavRttiprArambhikanimnalikhitapathaiH 1 etatstotraprAnte anyanattheSu ca aSTottarazatAvadhAnetyullekho darIdRzyate / 2 etat payaM prekSyate zrIbhaktAmarastotrasya SaSThazlokavRttau subhASitaratnabhANDAgAre (pR0 236 ) ca / 2-4 ete paye tvavalokyete antimshlokvRttau| Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAkRtAyA] bhUmikA "meruH snAtrabhavaiH sakuGkumapayApUraiH parIto'bhavat pItastena suvarNaparvata iti khyAti jagAma kSitau / devInRtyavizIrNahAramaNibhistAro gatastArakA___dhAro'sAviti yajanivyatikaraH so'vyAd vRkoSA)GkaH prabhuH // 1 // zrImALazAntiH prabhuravatu vo gADhasarvAGgabAdhA __ yaM rAjazrIH subhagamabhajat kiM nu yasya prabhone ? / tadrAgo'ntaHkaraNamavizadU vyuSTaceSTAviziSTaM vArdhisyandastaTAmava viSaM bhogicUDAmaNIvat // 2 // jAgrajyotirakabbarakSitipaterabhyarNamAtasthivAn ___ 'siddhA'TraiH (2) karamocanAdisukRtaM yo'kArayacchAhinA / jIvAnAmabhayapradAnamapi yaH sarvatra deze sphuTaM zrImatpAThakapuGgavaH sa jayatAcchImAnucandrAbhidhaH / taicchiSyaH sukRtaikabhUmatimatAmagresaraH kesarI zAhisvAntavinodanakarasikaH zrIsiddhicandrAbhidhaH / pUrva zrI vimalAdricaityaracanAM dUrIkRtA zAhinA vijJApyaiva muhurmuhustamadhipaM yo'kArayat tAM punaH // 4 // yavinyA kila bhASayA praguNitAn granthAnazeSAMzca tAn vijJAya pratibhAguNaistamadhikaM yo'dhyApayacchAhirAT / dRSTA'nekavidhAnavaibhavakalAM cetazcamatkAriNI cakreSu spRha(cakre puSphaha)meti sarvaviditaM gotraM yadIyaM punaH // 5 // procaiH paJcasahasratuGganturagAzrIsindhurAn durdharAn / dattvA prAgbhavasambhavapraNayato dhRtvA kare yaM jagau / zAhizrImadakabbarakSitipatistyaktvA vrataM duSkaraM zrImatsaMyamayAminIza ! vasudhAdhIzo'dhunA tvaM bhava // 6 // sAkSAt kandarUpaH kSititalavidito vAcakavAtazakraH smRtvA vAkyaM gurUNAM guruvacanarato bhaktiparvAnagarvAt / dhImAn SaTzAstravettA racayati rucirAM sajjanaiH zlAghanIyAM TIkA kAdambarIyAM nijagurughaTitAM kizcidUnasthitAM sH||7||" 1-2 ete khalu azuddhasthale / azuddhiparihArastu dhanuzcihnAntargatavarNadvArA mayA sUcitaH / 3-4 etat padyayamalaM dRzyate mudrite vasantarAjazakunazAstre (zlo0 8,9) / Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [zrIzobhanaeteSAmapratimapratibhAzAlinA zrIsiddhicandragaNInAM niSkalaGkitavratatvaM ca varNitaM zraddhAvataMsakavirAjazrIRSabhadAsainijanirmite zrIhIravijayamUrirAse (pR0 185-186 ) / tathAhi siddhacaMda munimA vaDo, jima mRgakulamA siNh| jeNe jAMgIra nara dekhatA, rAkhI sAsana-lIha. munivara re suMdara re // 1 // bhANacaMda-ziSyasAra, devala pokhadha raakhiiaa| vAyo pADaNahAra, bhANacaMda-ziSya sAra. muni // 2 // sura saMgama vacane vaLI, parIsahi na calyo viir| na calyo jaI gira bolo, siddhacaMda munidhIra. muni0 // 3 // gaja ratha ghoDA pAlakhI, ApuM Rddhi aneka ! choDI yoga dunI lIo, lo hama jeso bhekha. muni0 // 4 // doi deva parIkhyA kari, na calyo megharatha rAya / siddhacaMda muni navi calyo, vinati kare pAtazAya. muni0 // 5 // bhaya dekhADyo pAtazA, bAMdho tuma siri paag| sUrata khUba ja nAhanI, aba kayasA berAga ? muni0 / / 6 / / siddhacaMda kahi pAtazA, eka mAgyA muja deha / guri dIA muja bhekhaDI, o mata pachiA leya. muni0 // 7 // sUragarI jesA dekhatI, khusI huo pAtazAhi / nami pAye nIvAjIo, RSabhadAsa guNa gAya. muniH // 8 // eteSAM karuNAvaruNAlayAnAM yatU paropakAritvamapyatra varNitaM 185 tame pRSThe taiH kavIzvaraiH, tattAtparyamevam ekadA bAnapuranagare dvAtriMzacaurA hanyamAnA Asan / tadA dayAcittairebhiH pAtazAhita AjJA gRhItvA tatra gatvA te mocitAH / aparazca jayadAsajapo nAmako vaNig dvipacaraNamardanena mAryamANo'rakSi taiH| ___ rUpatarjitaratipatibhiH prajJAprabhAvaparAstazakrasUribhirvAdidvipendradarpaharaharibhiH zrIsiddhicaddhagaNibhirna kevalaM nAnA TIkA viracitAH, kintu kovidavRndacandranijaguruvaryazrIbhAnucandrakRtavasantarAjazakunaMzAstraTIkA'pi saMzodhitA 'sarohI 'nagaranarapatizrImAnakhayarAjAdezamAsAdya / tatra tadRttiprArambhikanimnalikhitapadyAni pramANam Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH] bhUmikA " asti zrImadudAravAcakasabhAlaGkArahAropamaH ___prakhyAto bhuvi hemamUrisadRzaH zrImAnucandro guruH / zrI'zatruJjayatIrthazulkanivahanatyAjanodyadyazAH __ zAhizrImadakabbarArpitamahopAdhyAyadRpyatpadaH // 2 // tacchiSyaH sukRtaikabhUrmatimatAmagresaraH kesarI ..zAhisvAntavinodanaikarasikaH zrIsiddhicandro'sti sH| pUrva zrI vimalA'dicaityaracanAM dUrIkRtAM zAhinA vijJApyaiva muhurmuhustamadhipaM yo'kArayat tA punaH // 3 // yAvanyA kila bhASayA praguNitAn granthAnazeSAMstathA ___ cintAratnamukhAMzca yaM gurudhiyaM dhyAtvA nRpo'dhyApayat / dRSTvA caupyavadhAnasAdhanakalAM cetazcamatkAriNI cakre Suspha(pha)hameti vizvaviditaM gotraM yadIyaM mahat // 4 // tacittakautukakRte hi vasantarAja-sacchAkunasya vivRti praNayatyabhijJaH / zrIsUracandracaraNAmbujacazcarIkaH, shriishaahiraajkRtstkRtibhaanucndrH||5|| 'jambU 'dvIpAbhidhe dvIpe, kSetre 'bharata 'nAmani / rAjate rajatasvarNa-caturvarNavibhUSitam // 6 // 'arbudA 'disamIpastha--' sAraNezvara zobhitam / sIrohI nagaraM, tatra tilakaM nagarISu yat // 7||-yugmm nIlaratnamahAsodha-razmivallivitAnake / yatra rAtriSu kurvanti, tArakAH sumavibhramam // 8 // mukhaizcandramasaM netraH, kamalaM kokilaM svraiH|| gamanai rAjahaMsaM ca, jigyuryatrAbalA api // 9 // pratApAkrAntadikcakraH, sAkSAcchaka ivAparaH / zrImAnakhayarAjAkhyastatrAste bhUmijambhajit // 10 // tasyAdezaM samAsAdya saumnsypyonidheH| vRttirvasantarAjasya siddhicandreNa zodhyate // 18 // " 1 khemarAjazrIkRSNadAsazreSThinA mumbayyAM prakAzite vasantarAjazAkune munirAjazrIcaturavijayapreSitaitadulekhAt bhinnatA darIdRzyate, tasmAt pAThAntarANi dIyante, tathAhi 1 na zeSAMstAna / 2 vijJAya pratibhAguNaistamadhikaM yo'dhyApatacchAhirAT / 3 dRSTvA'nekavidhAnavaibhavakalAm / 4 cakreSu sphuTameti (arthAnavabodhAt paattho'ymshuddhH)| 5 hi saH / 6 tabuddhivaibhavakRte / 7 khaparAjA. 2 zloko'yaM na vidyate mudrite granthe / Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticatuvizatikAyAH [zrIzAmaka vAcakacandrazrIsidicandragaNInAM kRtitatiH (1) zrIzomanastutivRttiH 2200 shlokmaamitaa| (2) kAdambarIkayottarabhAgaTIkA nirNayasAgaramudraNAlaye mudritA / (3) zrImAnatusUrikRtamaktAmarastotravRttiH / zrAvakamImasiMhamANekadvArA mudrApitA pUrvokta mudraNAlaye / (4) vRddhprstaavoktirtnaakrH| (5) mahopAdhyAyazrImAnucandragaNicaritram / (6) dhAtumaJjarI 1200 zlokapramitA / (7) zrIsubandhukavikRtavAsavadattAvRttiH 3200 zlokamitA / (8) kalikAlasarvajJazrIhemacandrasarikRtAnekArthanAmamAlAvRttiH 2000 shlokskhyaatmikaa| (9) sptsmrnnvRttiH|| (10 ) saMkSiptakAdambarIkathAnakam ( pUrjarabhASAyAm ) / (11) vasantarAjIyazAkunazAstravRttisaMzodhanam / pusphuraSpha)hamitipadArthaH-- nAnAgranyavidhAtR-vasantarAjazakunazAstraTIkAsaMzodhayitR-pAtazAhipaNDitacetazcamatkAryaSTotarazatAvadhAnizrIsiddhicandragaNInAM pusphu(pha)hamitivirudavicAro nAsthAne / pusphuhamiti padasthAne 'khuSphaham 'padaprayogaH samIcInaH, yataH khuzzabda uttamavAcaka: 1 etAvatyapi vRttiH saMkSipteti niradoza TIkAkAraiH svayam / anenAnumIyatAM caturacetobhiH svacetasi bRhadRttipramANam / 2 asya prArambhastu yathA "OM // mahopAdhyAyazrI 5bhAnucandragaNigurubhyo namaH // zrIsarvajJaM natvA bhaktyA.svIyaM ca sadguruM smRtvA / kAdambayuddhAro vidhIyate siddhicandreNa // 1 // vidazA nagarI vetravatI nadIni tariM / tyahAM rAjA zaudrakaM rAjya kri|..." ante'yamullekhaH "pUrvi vRddhabhojaI bANapaMDita pAsiM kAdaMbarInI kathA navanavarasasaMyukta karAvI / te kathA ghaNuM kaThina te mATai maMdabuddhinai prIcchavAnai arthi saMkSepa lokabhASAI ye prabaMdha kIdho chi| pAtazAhazrIakabarajallAladInazrIsUryasahasranAmAdhyApaka-zrIzajayatIrthakaramocanAdyane kasukRtavidhAyaka mahopAdhyAya-zrIpabhAnucaMdragaNiziSyASTottarazatAvadhAnasAdhanapramuditapAtazAhazrIakabarajallAladInapradatvakhuSphahamAparAbhidhAnamahopAdhyAyazrIsiddhicaMdragaNivinirmitaM saMkSiptakAdaMbarIkathAnakaM samAptaM / cha / " 3 etatpratItyarthaM prekSyatAM vasantarAjazakunaTIkAprAntastha ullekho'yam__iti zrImahopAdhyAyabhAnucandragaNiviracitAyAM tacchiSyamahopAdhyAyazrIsiddhicandragaNinA vicArya zodhitAyAM vasantarAjazakunaTIkAyAM viMzatiko vrgH|" Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 munirAjakRtAyAH] bhUmikA bharasIyabhASAyAM vartate, phahamzabdo buddhivAcakorabbIbhASAyAM ca vidyate / ataH khuSphahamityanena subuddhirityrthH| zrIsiddhicandragaNInAM bhAvacandrA gurubhrAtara iti jJAyate bhANDArakara-oriyenTlainsTiTayuTsaMjJasaMsthopalabdhAyAH zrIzobhanastutivRttimateH prAntagatanimnalikhitapadhena "niratIcAracAritrAH, saujnygunnshaalinH| bhrAtaro mAvacandrAlA, AdhAdarzamalIlikhan // " eteSAM zrIlabdhicandrAH zrIsumaticandrA api gurubandhava iti jJAyate nimnalikhitollekhAvalokanena(1)*37gAthApramANakasya navakhaNDapArzvanAthastavanasya prateH prAnte - " vIraparaMparahIrapaTodhara sena jaza sabala vijayasenamUri tAsa paTa dIpato vAdimada jIpato gacchapati zrIvijayadevari A. 36 sakalavAcakasabhAbhAminIbhUSaNaM vAcaka zrIgurubhAnucaMdA tAsa caraNAMbujacaMcarIka muda bharI praNamati vibudhavara labdhicaMdA" (2)*" iti surasuMdarIcaupai saMpUrNa saM. 1674 varSa phAguNasudi 7 dine maMgalavAre mahopAdhyAyazrImAnucaMdragaNiziSyapaMDitalabdhicaMdragaNinA likhitA / sAdhavIzrIrUpalakSmIziSyANIsAdhavIguNalakhamIvAcanAya samarpitA" granthasUcIpatrazIrSake-- "mahopAdhyAyazrIbhAnucaMdragaNitaziSyapaM.sumaticandraga.ziSyaga.ANadacaMdrasya pustakasya TIpa likhyate" zrIsiddhicandragaNInAM ziSyaparamparA mahopAdhyAyazrIsiddhicandrANAM subuddhicandranAmAno vineyA ityavasIyate puNyapattanapurasthabhANDArakaraprAcyazIladUtapatiprAnte nimnalikhitollekhadarzanAt " pAtazAhizrIakabbara....mahopAdhyAyazrIbhAnucandragaNiziSyASTottarazatAvadhAnasAdhanapramuditapAtizAhazrIakabbaratathApAtizAhajihAMgIrapradattaSu(khu)SphahamnAdirajjamAna( rujjamAna ?)dvitIyAbhidhAnamahopAdhyAyazrI5siddhicandraga[ Ni ziSyeNa munisubuddhicandreNa likhitaM kAvyametat saMvat 1701varSe Azvina vadi dvitIyAyAM zrI'karpaTavANijya'nagare" eteSAM kiyanto'ntevAsina iti nAvagamyate sAdhanAbhAvAt , parantu lIMbaDIbhANDAgArasatkapadmasAgarIkathApratiprAntasthanimnalikhitollekhagatasiddhicandrAH prastutAstarhi tatra teSAM ziSyapaziSyAdinAmAni jJAyante yathA Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [zrIzomana" saMvat 1759 varSe Aso zudi 9 dine ravivAre 'samanI' grAmamadhye likhitAmahopAdhyAyazrIzrIzrIzrIzrI108zrIsiddhicandragaNiziSyapaNDitazrI11zrIamIcandragaNiIzayapaNDitazrI5 zrIguNacandragaNitazi( cchi )SyagaNigovindacandreNa la(lipI)kRtaM svavAcanArtham // zubhaM bhavatu // zrI" zrIbhAnucandragaNicaritram__ athopakramyate zrIakabbarajallA(lA)luddIna-sUryasahasranAmAdhyApaka-zrIzatruJjayatIrthakaramocanagovadhanivartanAdyanekasukRtavinirmApaka--mahAmahopAdhyAya-pAThakapuGgava-zrIbhAnucandragaNicaritadigdarzanam / zrIgUrjaradezAntagatasiddhapuravAstavyarAmajIvaNijo ramAde bhAryA''sIt / tayodampatyoraGga-jI-bhANajInAmAnau dvau putrau AstAm / tayoH bhANajInAmA putro yadA saptavarSIyo'bhavata tadA zAlAyAmadhyayanArtha preSitaH / varSatritaye vidyAbhyAsaM saMpUrNIkRtavAn / zrIvijayadAnasUrivarAdezAd yaiH sAkSaracakracUDAmaNizrIdharmasAgaropAdhyAyakRta' kumutikudAla 'nAmakagrantho jalazaraNamakAri teSAM zrIsUracandrapaMnyAsAnAM samAgamena vairAgyaraGgaraGgitena bhrAtRyamalenAnena dIkSA jgRhe| tadA bhANajIziSyasya bhAnucandreti nAmnA prasiddhirajani / anyAnyagranthAbhyAsena paMnyAsapadaM prApta zrIbhAnucandramunivaraiH / zrIakabbarabhUpAlAnujJayA aSTottarazatAvadhAna-kRpArasakozapraNayitRzrIzAnticandropAdhyAyeSvanyatra viharamANeSu sadhisahasradvayamuninAyakathIhIravijayasUribhiH pAtizAhasakAzaM preSitA ime sugRhItanAmadheyAH shriibhaanucndrgnnyH| anavadyavidyAvizAradaistairahAri hRdayaM nijacAturIprabhAveNa pAtizAhasya abbula phajaletinAmnaH pradhAnapradhAnasya ca / ekadA kAzmIraM prati prayANe kRte pAtazAhinA sAkaM ime'pi munivarAH celuH| pratidinaM sUryasya sahasra nAmAni zuzrAva samrAT tanmukhAravindena / anena teSAM sUryasahasranAmAdhyApakarUpA prasiddhirjAtA / yathA'vasaraM zrIzatruJjayatIrthakaramocanakAri pharamAnaM lekhApitaM bhUpateH / tato lAbhapure ( lAhorapuryA) samAgate nRpato tena sArdhamAjagmuH zrIbhAnucandrAH pAdavihAreNa / kiyatsu dineSu gacchatsu etatsAdhusattamavidyAprabhAvacamatkRtacetA narapatiretAn zrIhIravijayamUrivarapaTTadhArirUpeNa vibhUSayitumaicchat / parantu secchA na saphalIkRtA mUrivaraiH / tadA mahAsamArohapUrvakaM tena prAdAyi tebhya upaadhyaaypdvii| ebhirupAdhyAyairna kevalamadhyApitaH zrIakabbarapRthvIpatiH, parantu tatputrapautrA api / aparazca 1 eteSAM jIvanavRttAntarUparekhA''lekhitA zAstravizArada-sAhityadharmoddhAraka-zrIvijayadharmasUriziSyaratnavyAkhyAnavAcaspatimunirAjazrIvidyAvijayaiH 'sUrIzvara ane samrATa' saMjJakAyA nijakRteH SaSThe prakaraNe / 2 eteSAM samastAnAM samastapAtakAnAM ca vAcaMyamAnAM nAmadheyAni nopalabhyante kutraciditi khATriyate me hRdayam / 3 sUryasya nAmasahasraM samasti zrIrakandapurANe iti zrIsamayasundaropAdhyAyA artharatnAvalIpramukhanAnAanyavidhAtAraH / 4 svanAmamudrAGkitalekhaH / Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH] bhUmikA 81 zrIakabbarasabhAsadvijadarpaharairebhiH mAlapurIyavIjAmatayo vAdena parAjitAH / tatra tadupadezena mahAn prAsAdo niramAyi zrAddhagaNena yatra pratiSThA svayamakAri / tato mAravADadezamAgamya jAloranagare cAturmAsaM kRtavanto bhavanta ekaviMzatijanAn dIkSAmarpayAmAsuH / jAtA bhavatAM samAziSyasaGkhyA tu azItiH / teSu ziSyeSu trayodaza paMnyAsapadadhAriNa Asan / tatra zrIsiddhicandragaNayo mukhyA iti pratibhAti / paNDitazrIdevacandrA api teSAM vineyA yadvRttAnto vicArayiSyate'nte / zrIRddhicandranAmAno munivarA api teSAmantevAsina iti RSimaNDalamUlapratiprAntena nimnalikhitenollekhenAvagamyate "saMvat 1705varSe mArgazIrSAsitapaJcamyAM zanivAre / bhaTTArakapurandarabhaTTArakazrI11(51)zrIvijayadevasUrIzvaracaraNasevimunibhaktivijayapaThanakRte // mahopAdhyAyazrI17(6 1)zrIsakalacandragaNitacchiSyaparavAdidalabhaJjanapaNDitazrI 17 zrIsUracandragaNitacchiSyazrIzatruJjayakaramocanAdyanekasukRtakArimahopAdhyAyazrI17(18)zrIbhAnucandragaNitacchiSyasakalaparavAdigajakezaripaNDitazrI(1)9zrIRddhicandragaNicaraNasevigaNilalitacandreNa likhitam / zrIvIramapure" aparazca gaveSaNIyA zrIRddhicandanirmitamRgADUcaritrasya nimnalikhitA prazastiH "zrImattapagaNagagane, gamanamaNivijayasenasUrIzaH / tasyAnukramapaTTe, gururvijayadevamUrivarAH / / 284 // -AryA tadgacche satataM jayantu sukhadAH zrIbhAnucandrAzciraM SaNmAsAbhayadAyakAH kSitipatiM 'dillIpatiM pezalam / sadvAgbhiH pratibodhya zAstrajaladheH pAraGgatA bhUtale tIrthezAkarakArakA gatamadAH prAgbhArapuNyotkarAH ||285||-shaarduul. tasya varyapadAmbhoje, zilImukhAnukAriNA / saparyAsaktacisena, RddhicandreNa nirmitam // 286 // -anu0 idaM vizva prasiddhasya, bhvyaambhoruhbhaasvtH| saccaritraM mRgAGkansya, zlokAbhyasanahetave // 287 // -yugmam pnndditvaatkottiirai-rudycndrdhiidhnaiH|| zuddhIkRtamidaM samyak, caritraM cittazAntikRt // 288 // " -anu0 evaM satyapi RddhicandrAH zrImAnucandrANAM ziSyA na veti sandehAspadaM bhavati zreSThiprema candraratanajIbhANDAgArasatkanavatattvaprakaraNapratimAntena nimnalikhitollekhAvalokanena 1 azItermunimahAzayAnAM nAmadheyAni na dRSTipartha zravaNagocaratAM vA samAgatAni / 2 asya prasiddhikArikA zrIAtmAnandasaMsad / Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [bhIzomana__ "mhopaadhyaaytriimaanucndrgnnishissypN.shriiudycndrgnnipN.shriiRddhicndrgnni||lipiikRtN ga zrIsukhacandreNa // pravartinIlIlalakSmIpaThanakRte / " zrIbhAnucandragaNInAM chAtrAH zrIhIracandragaNaya iti gamyate pAdalipta ( pAlItANA)purasthANaMda mIkalyANajIbhANDAgArasatkopAsakadazAGgapatiprAntena nimnalikhitollekhena "saMvat 1722varSe phAguNa zudi 5 gurau zrIzatruJjayakaramocanAyanekasukRtakArakamahopAdhyAyazrI5mAnucandragaNitacchiSyopAdhyAyazrI5zrIhIracandragaNitacchiSyagaNiravicandreNa likhiteyaM prati(:) zrIstaMbhatIrtha mahAnagare / " zrIbhAnucandrANAM zrIsomacandragaNayo'pi vineyA iti jJAyate pro0piTarsanacaturthariporTa(pR0 115)gatanimnalikhitollekhAvalokanena " iti zrIjinadattamuriviracite........sampUrNo'yaM vivekvilaasH|| saMvat 1685 varSe phAlgunamAse zuklapakSe dvitIyAtithau somavAsare mInalagne vahamAne zubhavelAyAM bhaTTArakazrI19zrIvijayadevamUrirAjye zrIzatrujayakaramocanAdyanekazubhakRtakArizrIzrIzrIzrIzrIbhAnucandragaNitacchiSyasomacaMdragaNinA'lekhi / " zrIbhAnucandragaNInAM santAnIyAdInAM nAmAni prakAzayati zrIgajasAramunirAjapraNItasya svopajJAvacUrNivibhUSitasya daNDakaprakaraNasya rUpacandramunikRtavRttigatA nimnalikhitA prazasti: " zrIhIravijayasUrI-varA bbhuuvurjgtryiividitaaH| tadvAcakA mahodaya-rAnaH zrImAnucandrAvAH ||1||-aaryaa0 jayantu te vAcakabhAnucandrA, abhyastasadvAGmayavItatandrAH / ye mAnase haMsatayA babhUvu-rakammarakSoNipatastu bhuuteH||2||-up0 shriimaanucndraamlpttttcaaru-praasaadshRnggaarjunkumbhklpaaH| se santu cArUdayacandrasantaH, sukhApanI: (ya na:1) sarikalAlasantaH ||3||-up0 sarvArthasArthIkRtikAmadhenve, yasya prasAdAd gunnckrdhaamnH| SaTtriMzikAyAH kila rUpacandro, vRttiM ckaarodycndrshissyH||4||-indr0 saMvadazararNyazanizeza( 1675 )varSe, jyeSThasya kRSNetaracArupakSe / (paSThayAM tithau vAkpativaryavAre, svasyAvabodhAya vinirmiteyam // 5 // -indra0 1 bhRgukacchIyapreSThivaryaanUpacandrasatkAyAmekasyAM pratyAM nimnalikhitollekhena jJAyate yaduta eteSAM zrIvizAlacandrAbhidhA vineyA: "zrIzatrujayakaramocanAdisukRtakArimahopAdhyAyazrIzrIzrIbhAnucaMdragaNi-paMDitazrIudayacaMdragaNi-paMDitazrIrUpacandragANa-tacchiSyapravaragaNizrIvizAlacaMdreNa likhitaM zrIdevakapaDaNabaMdire vaizAkha vadi 2 dine / " Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sunirAjakRtAyAH] bhUmikA granthAgragaNitaM sarva-saGkhyayA'tra vinizcitam / SaTtriMzadadhikaM paJca, zataM jAtamanuSTubhAm // 6 ||-anu0)" aparazca bhRgukacchIyazreSThivaryaanUpacandramalukacandrabhANDAgarasthatAraGgamaNDanaajitanAthajinastavanapAntapratigatena nimnalikhitollekhenApi gamyate santAnIyAdi " saMvata 1874varSe vaizAkhasudi 10dine mahopAdhyAyazrIzrIzrIzatruJjayakaramocakazrIzrIvAcakabhAnucandra-tacchiSyazrIbhAvacandragaNi-tacchiSyapaM.zrIkanakacandragaNi-tacchiSyazrIpaM.zrIkapUracandragaNi-tacchiSyapaM.zrImayAcandragaNi-tacchiSyapaM.zrIbhakticandragaNi-tacchiSyapaM.zrIudayacandragaNi-tacchiSyapaM.zrIuttamacandragaNi-tacchiSyazivacandralikhitaM rAdhanapure tapAgacche zrIzrIzrIbhaTTAraka108zrIziromaNibha0zrIzrIzrIvijayajinendrasUrIzvararAjye " ___ zrIbhAnucandragaNikRtikalApaH 1 kaadmbriipuurvaarddhttiikaa| 2 vasantarAjakRtazakunazAstraTIkA / 1 prArambhikapadyAni tu yathA-- "svasti zrIsadanaM yadIyavadanaM vedhA vidhAyAbhutaM vAjhyAzcaryamavApa saspRhatayA sanmArjayan vAsasA / kSiptaM tacca tathAvidheranuguNaiSamyamApAditaM manye samprati lakSyate ghanapathe zItayutemaNDalam // 1||-shaarduul. AnamratridazendramaulimukuTaproddAmaratnAMzubhi___ yatpAdadvitayaM vicitraracanAbhaGgIbhiraGgIkRtam / diGnAgaizca yadIyakIrtiratulA karNAvataMsIkRtA sa zrIvIravibhurdadAtu bhavatAM zazvanmanovAJchitam // 2 // -zArdUla. yastrailokyaramAbhiraspRhatayA sAnandamAlokita stIkSNaiH svargivadhUkaTAkSavizikhairyo lakSyatAM nAgamat / jJAnaiH svAtmasamutthitaizca nikhilAn bhAvAn samAvedayam sa zrImAn bhuvanAvataMsaka maNiH pAyAdapAyAt prabhuH // 3 ||-shaarduul. prAdurbhUtA yadaGgAt prasarati bhuvane bhAratI bhavyarUpA vaktuM yatsRSTijAtAnna hi vibhuravibhuH sadvizeSAnazeSAn / yadvakaM sphItibhAvaM dadhadahimarucAM nyakRti nirmimIte jJAnAdvaitaprakAzaH sa bhavatu bhavato bhUtaye nAbhijAtaH // 4 // -mraga0 namaH sukRtasandoha-zAline paramAtmane / zambhave sarvavedArtha-vedine bhavabhedine // 5 // -anu. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 stuticaturviMzatikAyAH 3 sArasvatavyAkaraNavRttiH / 4 ' vivekavilAsIkA 1671 tame vaikramIyAnde racitA / jAgrajjyotirakabbarakSitipaterabhyarNa mAtasthivAn_ siddhAdreH karamocanAdisukRtaM yo'kArayacchAhinA / jIvAnAbhayapradAnamadhikaM sarvatra deze sphuTaH zrImadvAcakapuGgavaH sa jayatAcchrI bhAnucandrAbhidhaH // 6 // - zArdUla0 yasyAM vibhAnti dhavalAH, kSIrodasphaTikAlayAH / akSatAkhyamahArAja - yazasAM nicayA iva // 11 // yasya dviSatAM caiva kIrtyakIrtI sitAsite / milantyau dikSu cakrAte, gaGgAyamunayorbhramam // 12 // ripuduryazasA'spRSTaM yayazo vizvapAvanam / jalAzayeSu snAtIva, zuddhayai haMsAvalicchalAt // 13 // kandamUlaphalAhArA, vasAnAstAravIM tvacam / lyuddhUlitA reja - dviSastApasA iva / / 14 / / spardhiSNuryatpratApAgni- rvADavAnijigISayA / vidrumadrumadambhena, vizatIva payonidhau // 15 // viracI racayan bhrAnti-mabhrAntaM somasUryayoH / vyadhAnIrAjanAM nityaM yasya kIrtipratApayoH // 16 // baddhamuSTirapi svarga, saGkhyAtIteSu zatruSu / raNe yacchan kRpANo'sya, yAtrAhIno babhUva na // 17 // " 1 vivekavilAsaTIkAyAmavataraNarUpAH zlokA ime " Anamraka grAmarapUrvadevaM, zrImArudevaM praNamAmi devam / vyanakti niHzeSapadArthasArthAn, yadIyagIradbhutadIpikeva // 1 // zAnternizAntaM zivatAtirastu zrIzAntinAtho jagadekanAthaH / kuraGgalakSmA'pi jinAdhirAjo, jajJe kadAcinna kuraGgabhRd yaH // 2 // -" ariSTanemirbhagavAnariSTa- saGghAtanirghAtakRdastu vaH saH / suparvazAkhIya samIhitArtha, karoti yatpAdayugapraNAmaH // 3 // vighnaughavidhvaMsana sAvadhAnaM, taM pArzvanAmAnamadhIzamIDe / [ zrIzobhana gavAM vilAsairbhuvanaprabodhaM, cakAra yo bhAnurivorutejAH // 5 // - upa0 zrImattapAgaNagaNAdhipalabdhyabodhi dArSirityajani paNDitavRndavaryaH / tasyAntiSatsakalavAcaka maulimauliH -upa0 padmAkarollAsakarau ( ro ) narANAM, yannAmamantro'jani mitratulyaH // 4 // - indra0 vIraM nijaM cetasi dadhmahe taM, suparvapRthvIgharazRGgadhIram / __" zrIvAcakaH sakalacandra iti prasiddhaH // 6 // - vasanta0 ziSyastadIyo'jani sUracandrA-bhidhaH sudhIH kovidavRndacandraH / navIna bhAsvatka vitaikakAntA - mAnavatItyadbhutakIrtikAntaH // 7 // - upa0 siddhAdreH karamocanAdisukRtazreNIpavitrIkRta svAntaH zAhisudattavAcakapadaH zrIbhAnucandrAbhidhaH / tacchiSyaH kurute viveka kalito grantho vilAsAbhidho yastasyAbhimatArthasArtharucirAM vRttiM satAM sammatAm // 8 // - zArdUla0 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA munirAjakRtAyA] 5'shobhnstutittiikaa| 6 bhaanucndrnaammaalaa| 7 suuryshsrnaammaalaa| 8 ratnapAlakathAnakam / zrIsaubhAgyasAgarasUrINAM pricyH| tRtIyaTIkAviracayitAraHzrImantaH saubhAgyasAgarAH zrIAnandavimalasUrIzvarasantAnIyazrIjJAnavimalasUrINAM paTTadharAH / tatpaTTAvalIlezaH, stambhatIrthe vRttiviracanA, zrIjJAnavimalamarirAjadvArA tavRttezca 1778 tame vaikramIyAbde saMzodhanaM nimnalikhitapazastitaH sphuTamavagamyante-- ___etaTTIkAprathamollAsaprAntastha ullekhazca yathA"iti zrIzatruayakaramocanAdisukRtakArimahopAdhyAyazrIbhAnucandragaNiviracitAyAM vivekavilAsaTIkAyAM prthmollaasH|" 1 jainagranthAvalyA 293tame pRSThe ullekho vartate yadasyA hastalikhitapratiH amadAvAdasthaDaheletinAmabhANDAgAre samasti, parantu prAmAdiko'yamiti pratibhAti tatra patralekhanapRcchanataH / 2 adyApyaprasiddhAyAH zrIbhAnucandranAmamAlAyAH prArambhastu yathA zrIsarasvatyai nmH| " svasti zrItrijagajjantu-jAtujIvAtusannibhaH / zivatAti: satAM bhUyA-cchAntinAtho jinezvaraH ||1||-anu0 tavA(navI!)nakavitAkAntA-bhimAnavratazAlinaH / svamuroH sUracandrasya, praNamya caraNAmbujam // 2 // -, bhAvacandrAdiziSyANAM, samyagvyutpattihetave / nAmasaGgrahanAmAni, vilikhyinte pRthak pRthak // 3 // -, prathamakANDA'nte'yamullekha: " iti zatruayakaramocanAdisukRtakArimahopAdhyAyazrIbhAnucandragaNiviracite viviktanAmasamahe devAdhidevakANDaH prathamaH samAptaH / " ___ kacidgUrjarAgirAmizrite granthe'smin SaT kANDAH; te 1698 tame vaikramIye'bde mArgazIrSamAsi zuklapakSe paJcamyAM tithau zyAmapurImadhye likhitAyAH 113pavAtmikAyA amadAvAdasthapratyA AdhAreNa yathA1 devAdhideva-kANDaH 4 tiryak-kANDaH 2deva- " 5nAraka-" 3 manuSya- , 6 sAmAnya-" 3 idamavasIyate yatizrIvivekavijayasatkaghumarAvAlAupAzrayagatapratiprAntasthanimnalikhitollekhAt " upAdhyAyazrIbhAnucandragaNimiruda kadAnoparikRtaM ratnapAlakathAnakaM samAptam / saMvat 1662varSe jyeSThasudi 1 gurau dine mAlapuranagarataH mu0 ratnAlikhitaM ciradaulatIyApaThanArtham / " Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [zrIzomana" zrImattapAgacchasudhIvitandraH, shriihrivijyaabhidhmricndrH| yaduktimAkarNya dayArdracetA, babhUva sAhizrIakabarAkhyaH // 1 // jejIyAkhyakaro vyamocanayataM svAjJAM ciraM grAhitA___'neke nivRtayo kSataM ca guru saMzatruJjayAkhyaM param / yena dvAdaza vAsarAzca vihitAH sattvAbhayotsarjanAta zuddhAzuddhaguNairanekavihitaM dharmAdikRtyaM mudA // 2 // -zArdUla. tatpaTTe vijayAdisenasugururjAtaH sudhAdIdhiti statpaTTodayabhAnubhAnurabhavad devezavandyakramaH / zrImacchrIvijayAdidevasuguruH sUrIzvaraH zaGkara statpaTTe vijayaprabhAkhyasuguruH sUrIzasena( zIta ? )yutiH // 3 // -, tatpaTTe'jani zItarazmisadRzaH savijJacUDAmaNiH ___ zrIjJAnAd vimalAbhidhAnasuguruH suuriishvaastossptiH| tatpaTTAmbarabhAsvadakesadRzo'nucAnavaryopamo saubhAgyAdimasAgarAkhyasugurusteneyamAviSkRtA // 4 // -, ramyA zomanapaNDitena vihitA zrImajjinAnAM stuti stavRttirvihitA subodhakalitA prekSAvatAM jJaptaye / zrImAnAdimasAgarAH samabhavan pUrve budhA vizrutA ___ ekaikasya padasya yuktizatazo vyAkhyA kRtA'nekazaH // 5 // -, saubhAgyamUriNA ceyaM, kRtA vRttirmanoramA / bandire stambhatIrthe'smin, zrImatpArzvaprasAdataH // 6 // -anu. zrIjJAnavimalamUrIzvareNa saMzodhitA ceyam / vaisumunimunividhu( 1778 )varSe mAghojjvalasaptamIdivase // 7 // -AryA 1 1606tame vaikramIyAbde zrIudayadharmagaNibhiH zatArthI vyaracIti jainagranthAvalyAM (pR0 344 ) / tatredamapi niveditaM yaduta etadvivaraNamakAri zrImAnasAgaraiH / imAna munIzvarAnAzrityAyamullekho na veti vicAryatAm / 2 anena racanAsamayenAvIyate yaduta jainagranthAvalI(pR0313 )gatollekhAnusAreNa 1654 tame vaikramIye varSe zrImahezvarasaripraNItazabdabhedanAsamAlAvRttividhAtAraH zrIjJAnavimalamunIzvarAH (ye yoddhapure 1661tame vaikramIyArke zrIhemacandrasUrivaryakRtanAmamAlAyA durgapadaprabodhasajJakaTIkAracayitRNAM zrIvallabhamunIzvarANAM guruvaryAste ) prastutazrIptaubhAgyasAgaraguruvarebhyo bhinnAH / Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avirAjatAyA bhUmikA zrIjJAnavijayaziSyazrInayavijayamunivaraiH saMzodhitasya 1745pramite varSe likhitasya ca zrIpAlacaritrasya praNetAraH zrIvinayavimalAnAM praziSyAH zrIdhIravimalAnAM tu vineyAH nayavimaletyaparanAmadheyAH kiM saubhAgyasAgarasUrINAM guruvayoM na veti jijJAsAsamAdhAnArtha vicAryante zrIpAlacaritraprazastigatAni nimnalikhitapadyAni " jIyAt svaccha'tapAkhyadugdhajaladhiprollAsane pArvaNaH zrImazrIvijayaprabhAkhyasuguruH suuriishshiitdyutiH| citraM mitrahitaH sadA kuvalayollAsaM dadhAnaH satAM pakSI no jaDasUH kRtAntajanako doSAkaro no kadA // 1 // -zArdUla. taddhastadattotkaTapaTTapUrvA-caleSu bhaasvdyumnniismaanH|| jayatyanUcAnasucakravartI, hIrodbhavo'yaM vijayAdiratnaH // 2 // -upajAtiH tadgacche kavirAjikIrtivanitAbhAle lalAmAyitaH zrIvinayAd vimalAbhidhAnasudhiyaH sphUrti parAM vibhrati / yadRSTe janatA manassu nihitA dhanyAdayaH sAdhavaH sAkSAt saMsmaraNasya bhAvamakhilA dRSTA ivAbhAsate // 3 // -zArdUla. tadrUpo'sti guNaizca dhIravimalAhvAno nidAnaM sadA cArasphArazubhasya pudgalavatAM yadadarzanaM sAmpatam / cakre tacchizunA nayAdivimalenedaM caritraM mahat zrIzrIpAlanarezituH punaridaM hRdyaM sugadyAnvitam // 4 // --zArdUla. pUrvaprAkRtagAthA-bandhacaritrAt tato'pi vijJAya / zrIvinayavijayavAcaka-katarAsakatazca sambandham ||5||-aaryaa upajIvya vihitametad, vyAkhyAnakRte ca sabhyajanatAnAm / tat kartavyaM zuddhaM, sadbhiridaM mainyamAdhAya // 6 // - AryA zrIjJAnavijayasukaveH, ziSyAH snyaaybuddhipaariinnaaH| prAjJA nayAdivijayA-stenedaM zodhitaM samyak // 7 // -AryA prathamAdarza likhitaM, zaravedamunIndu( 1745)saMmite varSe / rAdhAsitadvitIyA-divase zrI'unnatAkhyapure ||8||-aaryaa 1 pANinIyadhAzrayakartA zrIvijayaratnaziSya iti jainagranthAvalyAM (pR0 332), parantu asya vija syAntavAsI anyasya vA iti na nizcIyate sAdhanAbhAvAt / etadamana Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Dha stuticaturviMzatikAyAH zrIvijayaprabhasUrI-zvaragurucaraNaprasAdato bhavyAH / etacchravaNAnubhAvAd, bhavantu sanmaGgalAlInAH // 9 // etadvAcanalikhana - zravaNAt puNyaM samarjayantu janAH / AcAmlAditapaHkaraNAdadhikaM ca tadbhaktyA // 10 // - AryA - AryA - sadbhirahaM no hAsyo, dRSTvA racanAM visaMsthulAmasya / udyogaH kartavyaH, saguNakathane vadanti te eva // 11 // " - gItiH anenAvagamyate yaduta ime zrIjJAnavimalasUrayaH prastutazrI saubhAgyasAgarasUrINAM guravaH / kiJca ime vidyArthinaH kavizrI amRtavimala - meruvimalayeoriti jJAyate ' varAhI nagare 1739tame'bde ebhiH zrIyutahemarAjAdiprArthanayA viracitasya paJcazataka zlokapramANakasya navatattvavArtikasya nimnalikhitaprazastitaH -- """ " zrIvijaprabhasUrI - zvararAjye vijayaratna sAmrAjye | zrI jina matatatasumanaH- pathaprabhAtaikatapanAbhe // 1 // - AryA tadgacchasuvihitatrati - guNamaNimANikyavinayavimala kaviH / saMyamadhuradhurINa - stacchiSyo dhIravimalakaviH // 2 // tacchiSyo nayavimalo, lilekha ' navatattvavArtikaM ' samyak / kavi amRtamiLa-meru-vimalAbhidhayozva vidyArthI // 3 // --,, yatra sUtrArthasaGkhyA, anuSTubhAM paJcazatakAmaha jAtam / prAkRtabhASAbaddhaM, sugamaM hRdayaGgamaM loke // 4 // sajjanakavibhiH zodhyaM dhAryaM hRdaye'pi harSamAdhAya / bAlavilAsoditamiva, janakai rAi lAdatastadvat // 5 // nidhiguNamunIndu ( 1739 ) mAne, varSe harSeNa 'varAhI' nagare | zrIdharmanAtha jinapati - prasAdataH saphalamidamAptam || 6 // -,, etadvAcanapuNya-prabhAvataH zuddhadharmatattvajJaH / 19 " bhavatu sadA nayavinaya - prasaktinipuNaH sudRg loke // 7 // --,, "" zrIzobhana ziSyapratimazrAvaka - AMSaDa saMjJAka hemarAjasya / maNihAramANajIkasya, cAbhyarthanayA kRto yatnaH // 8 // 11 -,, eteSAM guruparamparA'vabodhAyaM vilokyatAM nimnalikhitA prazastiH nijakRti zrIcaMdrakevali - rAsakasya AnandamandiretyaparAbhidhasya -- Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH] bhUmikA " saMprati je jayavaMtA huMtA, 'tapa' gaccha zobhAkArI jI zrIAnaMdavimala mUridIkSita, kavi dharmasiMha mati sArI jii||9|| tasa ziSya zrIjayavimala vibudhavara, kIrtivimala ziSya tehanA jii| zuddhAcArI zuddha AhArI, biruda kahIe tehanA jI // 10 // zrIvinayavimala paMDita vairAgI, ziSya tehanA lahIye jii| zrIvijayamamamUrinI ANA, zIza dharI nira( va )hIye jI // 11 // dhIravimala paMDita tasa sevaka, samaya mAne zuddha vANI jii| zakti pramANa kriyA anusaratA, zIkhavatA bhavi prANI jI // 12 // 'vardhamAna tapa kAraka tehanA, labdhivimala tasa sIsA jii| laghu sevaka nayavimala vibudhanI, budhamA sabala jagIsA jii|| 13 // suyaNa sahAye citta niramAye, upasaMpada karI lIdhuM jii| AcArajapade jJAnavimala iti nAma thayuM suprasiddhaM jI // 14 / / nidhi yuga muni zazi ( 1749 ) saMvata mAne, phAgaNa zudi paMcamI divase jii| pattana nayara taNe tasa pAse, pada pAmyuM zubha deze jI // 15 // vijayaprabhasUrine poTe, pakSa saMvega suhAyA jii| jJAnavimala sUri saMprati dIpe, teje taraNi savAyA jI // 16 // teNe e AnaMdamaMdira nAme, rAsa karyo sukha hete jI / sAgara-vijaya bihu samavAye, suNavAne saMkete jI // 17 // rAdhanapura zahere prAraMbhyo, saMpUraNa thayo tihAhi jii| nabha muni muni vidhu ( 1770) saMvata mAne, adhika adhika ucchAhe jI // 18 // eka zata ekAdaza che DhAlA, nava nava baMdha rasAlA jI / zata chohottera guNayAla graMthe, bhaNatAM maMgalamAlA jii|| 21 // " 1eteSAM harSavimaletyaparamabhidhAnamiti samarthyate zrInayavimalagaNikRtasAdhuvandanAgatena nimnalikhitenollekhena " zrIAnandavimala sUrIzvara hastadIkSita guNadhAma jii| harSavimala paMDita vairAgI, dharmasiMha dhare nAma jI // 3 // tAsa ziSya jayavimala anopama, gaNivara guNamaNidariyo jii| kIrtivimala kavi tehano gAje, jJAnacaritra jala bhariyo jI // 4 // " 2 anena samarthIbhavati 86tamapRSThastha ullekhaH / aparazcAvagamyate yAta eteSAM sUripadapradAnakAri zrIvijayaprabhasUribhiH / ato gururUpeNa teSAM nAma niradezi ebhiH / Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garjarI 500 stuticaturvizatikAyAH [zrIzomanaevaM ' zrIdayAvimalajainagranthamAlAyAM prakAzitAyAH sirinarabhavadidrutovaNayamAlAyAH prastAvanA'nusAreNa nirdiSTaH shriijnyaanvimlmuurivRttaantH| adhunA paM0 kuzalavijayapreraNayaitatsU. ribhI racitasya etadgranthamAlAgatasya jambUrAsakasya prastAvanAnusAri sUcyate sUrivarANAM katipayAnAM kRtInAM kadambakamgranyanAma granthamAnam sthalam racanAsamaya: bhASA 1 'sirinarabhavadiTuMtovaNayamAlA 557 prAkRtA 2 pAkSikavidhiprakaraNaM ( saTIkam ) 350 1728 saMskRtA 3 sAdhuvandanArAsakaH 495 sAcora 1728 4 upAsakadazAGgasUtraTabbArthaH 1729 5 jambUsvAmirAsakaH 1035 sthirapuram 1738 6 surasundarIrAsakaH 7 navatattvavArtikam vArAhI 1739 prAkRtA 8 raNasiMharAjarSirAsakaH 1740 gUrjarI 9 zramaNasUtrabAlAvabodhaH (mu0) 1000 rAjadhanyapura (rAdhanapura) 1743 saMskRtA 1. praznadvAtriMzikA svopajJavAlAvabodha sametA 11 zrIpAlacaritram ( gadyam ) 2000 1745 gUrjarI 12 sArdhazatatrayagAthAstavanabAlAvabodhaH 1500 1 "sirivijayappahasUri-rajje sirivinnyvimlkviraayaa| siridhArAvamalapaMDiya-sIseNa NaeNa NihiTThA // 24 // " 2 " paMcasayA sagavaNNA ( 557 ) gAhA parimANamitya nnihittuN| siripAsaNANAma-pahAvao maMgalaM nicaM // 26 // " 3 zrIdayAvimalajainaganyamAlAyAM prasiddhAyA etasyA antimaM payaM yathA-- " gacchezazrIvizeSe vijayaprabhagurau rAjyazobhAM dadhAne kSetraM kSetrajJasattAprakaTanaparamoddAmadhAnyavajAnAm / itthaM kezi-pradeziprativacanamayaM stotrametannibaddhaM 'rAjapraznIya sUtrAt kavinayavimalenedamAnandakAri // 32 // " tataH paraM payamidam "pradezinRpavaraprazna-vArtikaM vAlabodhakaM sugamam / kavinayavimalenaitat, likhitaM kavihIravimalakRte // 1 // " Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtayAH] bhUmikA - - anyanAma granthamAnam sthalam racanAsamaya: bhASA 13 dazadRSTAntasvAdhyAyaH DhAla garjarI 14 zrIpraznavyAkaraNasUtravRttiH 7500 sUryapuram saMskRtA (surata) 15 saMsAradAvAnalastutivRttiH 125 saMskRtA 16 kalyANamandirastotragItA 1 svargasthazrIvijayadharmasUrisaGkalitaprazastisamahe zrIpraznavyAkaraNa'TabbA''nte prazastirevam " kumatatamojalapatitaM yena kriyoddhArayAnapAtreNa / uddhRtamiha jagatItalaM dattvA zraddhAnanavyadhanam // 1 // zrImadAnandavimalAkhyAH sUrIndrA jayantu te vizve / shriimttpaagnnoddhiprellaasnshrdinibhaaH||2|| teSAM paTTe jAtA guNAdhikA vijydaa(n)suuriindraaH| zrIhIravijayasUristatpaTTe'bhUdameyaguNaH // 3 // yenAkabbarabhUpasvAnte karuNA nivezitA jantoH / ayApi tasya kIrtirjAgarti tadIyatantreSu // 4 // kUrcAlasarasvatIti birudaM prAptaM ca sAhinaH purataH / zrIvijayasenasUrijatistatpaTTamANikyam // 5 // tatpaTTodayazaile taraNinibhA vijydevsuuriindraaH| sa(zrI)vijayasiMhayuktAH pravacanavaizayakRdvAcaH // 6 // tatpaprabhutAyAstilakasamo dhanyapuNyajanasevyaH / zrIvijayapramasUriH sAto bhavyaharSakaraH // 7 // tadgaccharatnakalpAH kriyAkalApena shuddhcrnnbhRtH| zrIvinayavimalasudhiyaH zrImatsatkIrtivimalayujaH // 8 // tacchiSyAzcaraNadharAH kavayaH shriidhiiraavimlnaamaanH| tacchiSyo nayavimalo nygmbhnggprmaannpttuH||9|| zrIvijayaprabhasUreH prasattimAsAdya hRdyvairaagyaat| prAptAnacAnapada upasampadayA virAgamanAH // 10 // sajjJAnavimalasUriravAptanAmA tapAgaNe khyaatH| tenedaM zizuceSTitamiva vihitaM vivaraNaM samyag // 11 // upajIvya pUrvavRttiM yadatra matimAnyato mayA racitam / samayavihInaM sadbhistacchodhyaM mayi kRpAM kRtvA // 12 // atrArthe khalu sAhAyyakAriNaH kSAntizAlinaH kvyH| sukhasAgaranAmAnaH kRtAva(topa 1)dhAnAstadA jAtAH // 15 // prathamAdarza likhitA taireva taraNipuravare rmye| vidvadbhirvAcyamAnA jayatu ciraM tatvabodhakulA(karA 1) // 16 // ' Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [zrIzomana granyanAma granthamAmam sthalam racanAsamaya: bhASA 17 AnandamandirarAsakaH (mu0) 7600 rAjadhanyapuram 1749-1770 gUrjarI 18 dvAdazavratagrahaNarAsakA 1750 gUrjarI 19 rohiNIazokacandrarAsakaH (mu0) 2000 saiyadaparu (sUryapure) 1750 20 zabdabhedanAmamAlAvRttiH 3800 1754 saMskRtA 21 dIpAlikAkalpabAlAvabodhaH 1200 rAjanagaram 1763 (ahamadAbAda) 22 adhyAtmakalpadrumabAlAvabodhaH 8000 1770 23 pAkSikasUtrabAlAvabodhaH (mu0) 5500 rAjadhanyapuram 1773 aparazca bhASyatrayabAlAvabodha-yogadRSTisvAdhyAya-jinavarastavana-pada-kalazAdayo'pi granthA jagranthire ebhiH suurishekhraiH| eteSAM janma-dIkSA''divRttAnto yathA bhinnamAlIyavIsAosavAlajJAtIyazrIvAsavazreSThipatnI kanakAvatI 1694tame vaikramIyAbde putraratnamasuSvat / pitRbhyAmasya nathumalleti nAmAkAri / tena 1702tame hAyane zrIdhIravimalagaNisakAze muktidUtikA dIkSA jagRhe / tadA nayavimaleti nAmaniSpattiH / 1748tame varSe aNahillapaTTaNasamIpasya saNDeragrAme sUripadaM prApi vijayaprabhasUrisakAzAt / tadA jJAnavimaleti nAma niradhAri / etatsarivaryakRtatIrthamAlAto'vasIyate yaduta 1755tame varSe taiH vividhatIrthayAtrA'kAri / sUryapurAt nirgatya rAnera-bharuca-gandhAra-kAvIpramukhANi gUrjarIya-tIrthAni vanditvA mAravADasthanAnAtIrthAni praNamya siddhapura-mahesANA-rAjanagara( amadAvAda )dvArA punaH sUryapure Agami SaNmAsAnte / 1777tame'nde imaiH protsAhitAH zrIsiddhAcalayAtrArtha saGghapUrvakagamanAya sUryapuranivAsipremajIpArekhetizreSThivaryAH / - etadvarNanaM rAsakarUpeNAkAri kavizrIdIpasAgaraziSyazrIsukhasAgaraiH svakRtau premavilAsAbhidhAyAm / eteSAmanekabhavyapratibodhakAnAM vividhagranthagumphitRRNAM jinapratimApratiSThAkAriNAM dehotsargaH samajani vaikramIye 1782tame AzvinakRSNacatu* guruvAsare / stambhanatIrthavAsizrAvakaiH etatpAdukAyuktaH stUpo nimArpito bhavadarzanArtham / zrImatA jJAnabhANDAgAro vidyate'dhunA asmin nagare khArageTeti nAmnA prasiddha upAzraye ( vilokyatAM sirinara0mAlAyAH prstaavnaa)| 1 cintyo'yamullekhaH, avalokyatA 86tamaM pRSTham / 2 mudrito'yaM grnthH| 3 emiH prathamAdarzo'lekhi sUrivaryakRtabhUyiSThagranthAnAm / ___4 prekSyatAM zrImadabuddhisAgarasUrikRtasya jainadhAtupratimAlekhasaGgrahasya prathame vibhAge lekhAGkaH 699tamaH 709tamazca ditIye tu 566, 567, 569, 570, 657 iti saGkhyAtmakAH / Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtayAH] bhUmikA kiJca-saiyadapurA( sUrata )gatazrIcandrapramacaityasya bhUmigRhe vidyate pAdukaiteSAm / tatpatichAkAriNaH prastutAH zrIsaubhAgyasAgarasUrayaH / atra tatratyanimnalikhita ullekhaH pramANam ___"saMvat 1782 varSe zAke 1647 zrImaTTArakazrIvijayaprabhamUrIzvarapaTTapabhAkarabhaTTArakazrIpazrIjJAnavimalamUrIzvarapAdukAbhyo namaH / pratiSThitaM zrIsaubhAgyasAgarasUribhiH shriiH|" ___ aparazca-zrImabuddhisAgarasUrikRtajainadhAtupratimAlekha saGgrahe (dvitIye bhAge 165tame pRSThe ) ayamullekha: ___ " saMvat 1784 mAgasiravadi 6 dine budhavAsare zrIstaMbhatIrthabaMdire zrItapAgacche suvihitabhaTTArakazrIANaMdavimalasUripaTTaprabhAvakazrIvijayadAnasUritatpaTTe bha0 zrIhIravijayasUripaTTe sada.....vijayasenasUripaTTe bhaHzrIvijayadevasUripaTTaprabhAvakasakalama puraMdarabha0 zrIvijayaprabhasUripaTTe saMvijJapakSe bhaTTArakAsuzrIjJAnavimalasUrIzvaracaraNapAdukAH zubhaM bhvtu||" 1728tame vaikramIyAbde yaiH zrIlAvaNyavimalamunivaraiH nimnalikhita " hRdayasadAyAdavataH pApATavyAM durAsadAyA dvtH| arisumudAyAdavatastrijaganmAH smareNa dAyAdavataH // 1 // " -prArambhikapA nalodayakAvyaM lipIkRtaM teSAM guruvaryANAmapi zrIjJAnavimaleti nAmadheyaM vidyate, yato dakSiNavihArimuniratnazrIamaravijayasatkahastalikhitamatau caturthocchvAsamAntastha ullekho'yam ___ "sakalakovidakoTIkoTIrahIrAyamANapaMDitazrI5zrIjJAnavimalagaNitatkramakajacazcarIkA. yamANamunilAvaNyavimalena lipIkRtamidaM kAvyam / / saMvat 1728 varSe jyeSTha zudi caturdazI rvau|" kizca-zrIvijayadharmasUrisaGkalite pratimAlekhasaMgrahe'yamullekhaH " saMvat 1779 varSe jeTha sudi 3 ravI(vau )zrIpArzvanAthabiMba kArApitaM // sA dIpacaMda sA0 kIkA kArApitaH / / javaharI nAnacaMdaH pratiSThitaM shriijnyaanvimlsuuriishvraiH|" etatsUrIzvarapaTTavibhUSaNAnAM zrIsaumAgyasAgarasUrINAM zrIsumatisAgagaH paTTadhAriNaH / tatra 1793tame vaikramIyAbde upadezazatakamaNayitRbhiH zrIkIrtivimalagaNivineyaH zrIRddhivimalagaNipraziSyaiH zrIvibudhavimalamUribhI racitA nijakRtisamyaktvaparIkSATambakagatA paTTaparamparA pramANam / yatastatrollekhazca yathA-zrIsaubhAgyasAgarasUrayaH zrIvijayaprabha 1 dIkSAsamaye eteSAM lakSmIvimalanAmnA prakhyAtiH / ebhiH zrIzAntibhaktAmarakAnyaM nyaraci yatprastAvanAyA etajjIvanavRttAntasya sthUlA rUparekhA''lekhitA myaa| Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [IzomanasUripaTTAlaGkArazrIjJAnavimalasUripaTTe saJjAtAH, teSAM ca paTTe vardhamAnAditapazcaryAkAriNaH zrImumatisAgarasUrayo'bhUvan yaH sUripadaM pradattaM zrIvibudhavimalasUribhyaH / zrIsaubhAgyasAgarairetA zrIzobhanastutivRtti vihAya ke'pare granthA racitA iti tu na nizcIyate sAdhanAbhAvAt / parantu 'jainagUrjarakavio' iti saMjJakagranthasya 133tamapRSThollekhenAvagamyate yat saubhAgyasAgaretinAmadheyA apare'pi mUrayaH santi / te tu vaDatapAgacchIyazrIlabdhisAgarasUrINAM paziSyAH shriidhnrtnsuuriinnaaNtuvineyaaH| eteSAmantavAsibhiH1578 tame vaikramIyArke AzvinazuklasaptamyAM 'damaNa nagare campakamAlArAso rcitH| zrIdevacandragaNInAM caritradik turIyaTIkAkArAH zrIdevacandragaNayaH paNDitaprakANDamaNDalAkhaNDala- sUryasahasranAmAdhyApakazrIbhAnucandragaNivineyA aSTottarazatAvadhAni-khuSphahamitibirudadhArizrIsiddhicandragurubAndhavAzca / zrImadbhiH zrIzomanastutivRttiM vihAya navatattvacatuSpAdikA gUrjaragirAyAM prathiteti "jainagUrjarakavio (pR0 579)gatanimnalikhitollekhenAvasIyate " suvihita sAdhu taNo zaMgAra, zrIvijayadevasari gaNadhAra, tAsa pATe pragaTayo sUrisiMha, vijayasiMhasUri rAkhI lIi. 33 guru zrIsakalacaMda uvajhAya, sUracaMda paMDita kavirAya, bhAnucaMda vAcaka jagacaMda, tAsa sIsa kahe devacaMda. 34 e copai racI kara joDa, kavitA koi ma dejo khoDa, adhiko ocho soMdhI joDI, bhaNatAM guNatAM saMpati koDa." 35 aparazca gUrjarabhASAgumphitA zatruJjayatIrthaparipATI api zrImatAM kRtiriti nirdhAryate 580tamapRSThagatanimnalikhitapatiprekSaNena 1 etatpratItyartha vilokyatA 89tama pRSTham / aparaJca idaM samarthyate ekAdazIdevavandana-viMzatisthAnakasvAdhyAyAdinAnAgranthapraNatRbhiH zrIjJAnavimalasUrivaraiviracitasya paryuSaNaparvamAhAtmyasya prAntagatena nimnalikhitolekhena " zrIvijayaprabhasUri igasaThame pATe, zrIvijayadevasUri Ape jii| saMvegI zuddha paMtha prarUpaka, 'vimala' zAkhA zaNagArI jii| jJAnavimalasUri bAsaThame pATe, vijayavaMta sukhakArI jI // 17 // " 2 etaddbodhArtha vilokyatA 'jainaaitihAsikagUrjarakAvyasaJcaya 'nAmakaM pustakaM (pR0 10) / 3 etatsamarthane dRzyatA kaadmbrii-vivekvilaasaadittiikaa| 4 avalokyatAM 155tama pRSThaM 'sUrIzvara ane samrAT' iti nAno granthasya / Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtayA ] bhUmikA "zrI'tapa'gachapati guNanilo e mAlaMtaDe zrIvijayadeva mUriMda; jANe jigi udayo sahI e mA0 mRrativaMto caMda. su. 11 sAha thirA naMdanavaru e mA0 mohanavallIkanda je sevaiM bhAvaiM karI e mA0 tasa ghari nitya ANaMda. su. 12 zrIvijayadevamUri pATiM gayo e mA. zrIvijayasiMha mUrirAya; jehane praNameM nitya prati e mA0 suranara bhUpati pAya. su. 13 sIsa vAcaka bhAnucaMdano e mA0 mAgaI devacaMda devaH valI vaLI mujhaneM Alayo e mA0 zejaya kerI seva. su. 14 kaLasa guru zrIhIravijayasUri pasAyeM zrIbhAnucaMda uvazAyA, kAsamIra akabarasA pAsaI zejaya dANa churAyA; tAsa sIsa devacaMda kaheM e gira girano rAyA, bheTayo bhAva dharI e tIratha manavaMchita sukha dAyA. Aja manavaMchita sukha pAyA. 35" kizca teSAM pRthvIcandra-saubhAgyapaJcamIstutikRtinirdezo'pi vartate 'jaina gUrjara kavio" nAmni pustake (pR. 579) / ebhiraparANi kAni kAni pustakAni praNItAni iti nAvagamyate / kintu 1800 tame vaikramIyAbde mAnamudrAbhaJjananATakaracayitAraH zrIdevacandragaNayo'nye iti suspaSTaM jJAyate racanAsamayAvadhAraNena / eteSAM zrIvivekacandragaNayaH ziSyA iti pratibhAti * jaina gUrjara kavio' iti nAmakAnyasya 59tame pRSThe nimnalikhitollekhadarzanena "zrI ze(za)jayakaramocanAdisukRtikRtyasukRtikArimahopAdhyAyazrI19(1)zrImAnucandragaNicaraNAmbujacazcarIkAyamAnapaNDitazrIdevacandragaNisakalapaNDitaziromaNipaNDitazrI19 zrIdhivekacandragaNiziSyapaNDitazrIpazrItejacandragaNipaM0 zrIpa0zrIjinacandragaNiziga jivanakSandreNa likhitaM sa 1753 varSe jyeSTha zudi 10 dine guruvAsare liSitaM " anena jJAyante zrIdevacandragaNInAM paziSyAdInAmapi sugRhItanAmadheyAni / prAcInajainalekhasaGgrahe dvitIye bhAge 514tame lekhAGka tUllekho'yam "....zreyo'rtha pratiSThitA bhATTa(bhaTTA)raka zrIvijayadevamUrinirdezAt mahopAdhyAyazrI5 zrI. mAnucandragaNiziSyapaMDitazrIvivekacandragaNibhiriti maMgalam // " ___ - 1"mAnamudrAmajananATakaM sanatkumAracakrivilAsaktIsambandhapratibaddhaM devacandragaNikRtaM 18.." iti httttippnikaayaam| - Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 stuticaturviMzatikAyAH pariziSTa-- paricayaH / evaM zrIzomanastutiM lakSyIkRtya tadvidhAtRvyAkhyAtRviSayake vaktavye kathamapi pUrNatAM prApite prastUyate'dhunA pariziSTagata stotra racayitRprastAvaH / tAvadaindrastutividhAnena zrIzobhanastutisugandhagrahaNa gandhavAhAnAM mahAmahopAdhyAyAdivividha birudavibhUSitAnAM zAntadAntasvAntavRttIna manISimaNDalamUrdhamaNInAM zrIyazovijayagaNInAM viSaye kimapi vaktumupakramyate / / nanu etacaritacarcA carvitacarvaNAmAyA, yatastatrabhavadviracita granthagataprazastyAdinA kiMvadantyA ca yadupalabdhaM tat sarvaM prAyo nirdiSTaM sAmpratikairmunimatallikaiH dvAtriMzaddddvAtriMzikA - SeartmasAra - pratimAzatakAdiprastAvanAsu / satyametat tathApi zrImatAM svapara samaya siddhahastatA zAsanaprabhAvakatA - tapazcaryArAdha katAdiguNagaNenA kSiptatvAnme manasaH saMjjanasaGkIrtane paunaruktyamapi na doSAyeti vipazcitAM kathanasya cAdhAreNa kriyate'yaM prayAsaH sthUlazemuSIzAlinA'pi mayA / tatra nyAyavizAradAH zrIyazovijayavAcakadviradAH kasmin kule maGgalaprasUtiM prasUtiM prApuH 1 tatrabhavanto bhavantaH kadA katamAM medinImaNDalIM maNDayAmAsuH 1 kairvAgvAcaspativibhAvarairadhyApitA bhavantaH ? kathaM ca prApurapArasaMsArapArAvArapAraprApaNapaTu vairAgyam ? tatphalabhUtAM ca siddhisundarIsamAgamakAriNIM bhAgavatI dIkSAM kadA kakSIcakruH ? kAMskAn granthAn jagranthuH 1 kAbhyo bhavyarAjIvarAjIbhyaH pravrajyAkaraM vitIrya tA uddhArayAmAsuH kalikAlakardamAt 1 ityAdi praznAH sahajAH, tathApi teSAM niHzeSasamAdhAnArtha na paryAptiH sAdhanAnAm, ataH paraM kiM khedAspadamasti 1 janmasamaya: AnandaghanapadyaratnAvalyA upodghAte gUrjarasAhityapariSannibandharUpanyAyavizAradajIvane anyatra ca vikramAbde 1670-80 madhye janmasamayaH kalpitaH, parantu na cArya vAstavika ityi munirAja zrI pratApa vijayaiH zrIlokanAlikAvAlAvabodhagatanimnalikhita puSpikA''ghAreNa - "svArthAya lokanAlerjasavijayAvaH pratanudhiSaNaH // 4 // iti zrIlokanAli bAlAvabodha || saMvat 1707 varSe kArtika vadi 1 bhome... nakSatre liSAitaM / 1665 varSe jyeSTha zudi 13 some anurAdhA nakSatre kRtaH / " [ zrIzobhana parantu etaccintyamiti manyante kecit jasavijayetyanena anyamunivaryasambhAvanAyAH / etannirNayArtha prati vinA ko me prayAso bhavet 1 / aparaJca nivedayanti zrIcatura vijayA : adhunopalabdha sakAdhAreNa zrImatAM vaikramIye 1688 tame varSe dIkSAM vaNik kulaM ca / bhavadbhirjanmataH saptame'STame hAyane dIkSA jagRhe iti niHsandigdham / 1 uktaM ca Avazyaka niyuktau -- " sajhAyajhANatosa hetu uvA esabhuvavayANesu / saMtaguNakittaNe ana huMti puNaruttadosAo // 1 // " Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyA] bhUmikA janmabhUmi: gUrjarabhASA'nuvAdAlante lokanAlikAbAlAvabodhAkhye granthe zabdaracanAM vilokyAnumitaM zrIpratApavijayairyadutAtrabhavadbhirjanuSA sanAthIbhUtA gUrjara( saurASTra bhUriti / paraM naitat samIcIna, uktarAsake tu 'kanoDU '( kamhoDU )grAme janma, pattanAsanavartikuNAgarigrAmataH zrImatAM guravaH zrInayavijayamunipravarAstatra samAjagmuzcetyullekhaH / zrIsarasvatIsAkSAtkAra:jambUsvAmirAsakagatena nimnalikhitenollekhena sphuTIbhavatIdam " mA tUThI muja upare japatAM jApa upagaMga" aparazcedaM samarthyate adhyAtmamataparIkSAprazastigatena nimnalikhitena padyena" yeSAmatyupakArasAravilasatsArasvatopAsanAd vAcaH sphAratarAH sphuranti nitamAmasmAdRzAmapyaho / dhIrazlAghyaparAkramAstrijagatIcetazcamatkAriNaH sevyante hi mayA nayAdivijayamAjJAH pramodena te // 13 // " "aiMkArajApavaramavApya kavitvavittva-vAJchAsuradrumupagaGgamabhaGgAragam" iti ca prAhuH zrImanto mahAvIrastutau / anenAvagamyate yaduta vidyAvanitAvilAsalampaTanivAsabhUmi vArANasI (kAzI) gatavanto bhavantaH / tatra dvAdaza varSAnadhyayanaM ca cakruriti kathA na sarvathA kAlpanikI / aparaJca kAzIgatairbhavadbhiH samavApi sucIrNatapamAgbhArairupagaGgamaiDUnarajApamantraH sAdhitazca / kizca mantrasAdhanopayogo'kAri paropakArikaribhiH smAritazrutakevalibhiH tamastaraNataraNipara zatagranthapraNayane / avadhAraNazaktiH (1) 'bhaktAmarastavazravaNamantareNa naiva bhokSye / iti gRhIto niyamaH zrImatAM mAtrA gurusakAze / pravarSituM lagno meghaH, na zaknotyupAzrayaM sA gantum / na ca pacati kimapi / kSudhAtaH pRSTaM zrImadbhiH kAraNaM, yathAsthitaM moktavatI sA / pratyahaM mAtrA samaM gacchadbhipAzrayaM nizamyAvadhAritaH 1 praghoSo'yaM yat vAcakavinayavijayagaNibhiH sArddha kAzyA jagmivAMsaH zrImantaH, paraM svayaM tvevamulikhati svapraNItadvAtriMzadvAtriMzikAyAH prazastau " prakAzAthai pRthvyAstaraNirudayAdreriha yathA yathA vA pAthobhRtsakalajagadathai jalanidheH / tathA vANArasyAH savidhamamajana ye mama kRte satIrthyAste teSAM nayavijayavijJA vijayinaH // " payenAmunA'numIyate yadAbhavatA guravo'pi savidhamevAsaMstadA / Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [zrIzobhanazrIbhaktAmarastavaH paThitastadA'skhalitaM pUjyapAdaiH / pUrNa pratyAkhyAnam , hRSTA mAtA, vihitA bhuktA ca rasavatI / (2) dvAdaza varSANi vasadbhiH kAzyAM zrImadbhiH samadhItAnyazeSANi nyAyazAstrANi, sthitacaikaH saptasahasrazlokapramANo granthaH / sa tu prArthito'pi nAdhyApyate svamahatvakSatibhItyA gurunnaa| labdhaH prasannIkRtya guruM vilokanAya / ekasyAmeva rAtrau kaNThIkRtya catuHsahasrI zlokAnAM zrImadbhiH trisahasrI zrIvinayavijayopAdhyAyaizca prAtaH pratyarpito gurave / ityetAbhyAM kiMvadantIbhyAM dhvnyte'trbhvtaamsaadhaarnnaavdhaarnnaashktiH| avadhAnaprAptiH aSTAdazAvadhAnena camatkRtazcetasi gUrjarAdhipatiH zrImahabatakhAnAkhya iti vRttAntasya vAstavikatAyAM na manAgapi sandehaH / padavIpradAnam-- zrIvijayaprabhamUrivaraiH prAdAyi ebhyo vAcakapadaM 1718tame vikramavarSe iti vidyate sujasavelIbhAsanAmakagUrjarakAvyagatanimnalikhitapadyAvalokanAt "olI tapa ArAdhyu vidhi thakI tasa phala karatali kIdha vAcaka padavI satara aDhAramA jI vijayaprabha........dIdha." aSTAdazAvadhAninaH nyAyavizArada-nyAyAcArya-mahAmahopAdhyAya-zrIyazovijayavAcakAH tapagaNagaganAGgaNArkazrIhIravijayamUrIzvaraziSyazrIkalyANavijayagaNiziSyazrIlAmavijaya 1 eteSAM kAzInivAsaH samarthyate svaracitasya zrIsImandharasvAmivijJaptisvarUpasya sArdhazatatrayagAthApramANakasya ca stavanasya prAntasthena nimnalikhitollekhena " rahia kAzI maThe jehathI me bhale nyAya darzana vipula bhAva pAyA " aindrastutInAM svopajJavRttiprazastAvapi " mAmadhyApayituM sadAsanasamadhyAsInakAzImahA sannAsIritayogadurjayaparatrAsI yadIyaH zramaH / AsIccitrakRdinduzubhrayazaso dAsIkRtakSmAbhujo nollAsI bhuvi tAna nayAdivijayaprAjJAnupAsInna kaH ? // 11 // " sAmAcArIprazastau ca " vimAnAtmavazAMzciraM paricitAM kAzI ca bAlAniva kSmApAlAnapi vidviSo gatanayAn mitrANi cAjIgaNat / mannyAyAdhyayanArthamAtraphalakaM vAtsalyamullAsya ye sevyante hi mayA nayAdivijayaprAjJAH pramodena te // 9 // " 2 jainazAsane bahavo munivarA anekAvadhAnasamRddhA darIdRzyante yathAhi-sahasrAvadhAninaH zrImunisundarasUrayaH, aSTottarazatAvadhAninaH zrIsiddhicandragaNayaH, zrIhIravijayasUrivarasArthagatAH zrImantaH shaanticndraashc| Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH] bhUmikA gaNiziSya-zrIjItavijayagaNiziSyazrInayavijayagaNInAM vineyAH zrIpadmavijayagaNInAM sodarAH / sarasvatIkRpAkaTAkSakalitAyAM vArANasyoM vibudhavaraiH zrImadyazIvijayavAcakavaryANI samarpitaM nyAyavizArada-nyAyAcAryeti birudadvayam / atra svakRtajainatarkabhASAprazastigataprAntyAdha pacaM pramANam / tacca yathA___ " pUrva 'nyAyavizArada'tvavirudaM kAzyAM pradattaM budhaiH 'nyAyAcAryapadaM tataH kRtazatagranthasya yasyArpitam // " anenaitadapyavasIyate yadapratimapratibhAzAlibhirebhirmahAzayagranthazatI aindrapedAGkitA nirmitaa| taMtrIpalabdhAH saMskRtaprAkRtabhASAgumphitA grenthAstu ime---- granthAGkaH granthanAma granthamAnam TIkA prakAzanam 1 adhyAtmamataparIkSA (pA0 gA.184) 4000 svopajJA zreSThide. lA. jainapu0 1 ebhirmunivaraiH samazodhi zrIjJAnavimalasUrikRtaM zrIpAlacaritraM ( prekSyatAM 87tama pRSTham ) / 2 atra janazrutirevam AyAsIt tatraikadA kazcana dAkSiNAtyanyAyavipazcit darpodbhurakandharo vijetuM vArANaseyavibudhAn / tadAnI samavAptasvakIyavidyAguruvarAdezAstatrabhavantastena samaM vidhAya vividhaprabalayuktibhaGgabhaGgamIbhirvAda paryabhavaMstam, ata eva nirIkSyAvarNanIyAM vidvattAM saharSa vyatAghurvArANaseyasudhiyo nyAyavizAradeti birudaM zrImadbhyaH / 3 iyaM nyAyaviSayA iti shriiprtaapvijyaaH| 4 yathA sarvatantrasvatantrA guNabhUrayaH zrIharibhadrasUrayaH saMvyadhuH sauvakRtikalApaM virahazabdena, zrImanta uddyotanasUrayaH kuvalayamAlAM dAkSiNyaciDrena, sahasrAvadhAninaH zrImunisundarasUrayo nijaM nirmitinicayaM jayazrIzabdena, zrIabhayadevasUrayo jayantakAvyaM zrIpadena,zrImalayagirisUrayaH svakIyaM granthasandarbha kuzala zabdena, vAyaDagacchIyazrIjinadattasUrivineyAH zrIamaracandrasUrayo nijapadmAnandamahAkAvyaM vIrAGkeNa, zrInayacandra sUrayo'pyanenaiva cihanena hammIramahAkAvyaM, zrIvardhamAnasUrayaH zrIvAsupUjyacaritramAhalAdanAGkena, zrIsiddhasenasUrayo vilAsavatI(vilAsavaI kathAM sAdhAraNAGkena, zrIjinaratnAcAryA lIlAvatIkathAsAramahAkAvyaM jinADrena. zrIlakSmItilakopAdhyAyAH pratyekabuddhacaritraM jinalamyAna, zrIcAritrasundaragaNayaH kumArapAlamahAkAvyaM jayADrena, zrIjinaharSasarayo vastupAlacaritraM hogA, zraratnamaNDanagaNayaH sukRtasAgara maNDanADUna tathA mahopAdhyAyazrIyazovijayagaNayo nijakAvyAni maNDayAmAsuH aindrapadena yazaHzyalena tu kAnicit / 5 idaM na vismartavyaM vidvadvarairyaduta zeSA iva zeSIbhUtAH zrImatAM sadAlokA granthAlokA alpA api khyApayannyeva mahimodadhInAM mAhAtmyamanavadyam / 6 digambaramatakhaNDanAtmakasya granyasyAsyAdimaM payaM yathA "paNamiya pAsajiNidaM vaMdiya sirivijydevsridN| ajjhappamayaparikkhaM jahabohamimaM karissAmi : 1 // " 7 TIkAdiryathA----"aikAra kalitarUpAM smRtvA vAgdevatAM vibadhadanyAm / adhyAtmamataparIkSAM svopajJAmeza vivRNomi / 1 // Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 granthanAma granthAGkaH 2 adhyAtmasAraH 3 adhyAtmopaniSad 4 anekAntavyavasthA *5 aviditanAmA granthaH 6 a~spRzadgativAdaH 7 Adijinastavanam 8 AdhyAtmikamatakhaNDanam stuticaturviMzatikAyAH granthamAnam TIkA *1300 paM0 zrIgambhIravijayagaNikRtA svopajJA 1 AyaM padyam - " aindra zroNinataH zrImAnandatAnnAbhinandanaH / udhAra yugAdau yo, jagadajJAnapaGkataH // 1 // 2 jaina granthAvalyA anusAreNa, anyatrApi prAya evaM jJeyam / " 6 asyAgrimaM padyamevam "6 231 3357 aindrastomaM nataM natvA, vItarAgaM svayambhuvam / anekAntavyavasthAyAM, zramaH kazvid vitanyate // " 3 anayA saMsthayA adhyAtmasAra devadharmaparIkSA - adhyAtmopaniSad - AdhyAtmika mata khaNDana saTIka - yatilakSaNasamuccaya-nayarahasya- nayapradIpa - nayopadezasAvacUri- jainatarka paribhASA - jJAnabindurUpagranthadazakamekatraiva prasiddham / 4 " aindravRndanataM natvA vItarAgaM svayambhuvam / adhyAtmopaniSannAmA, grantho'smAbhirvidhIyate // 1 // 5 jainataketya parAbhidhAnAyAH svopajJapratimAzatake 97tamapayasya TIkAyAM nirdiSTAyAH syAdvAdakalpalatAnayarahasyapraNayanAnantaraM ca racitAyA asyA AdyaM payamevam - "" of 'aindrazreNinatAya siddhilalanAkAntAya kAntATavIAntAnAM gataye nirastaduritadhvAntAya dAntAraye / vAntAzeSavikArabhAravimalasvAntAya cAntAzubha prakrAntAya namo jinAya vinayAzrAntAya zAntAtmane // 1 // [ zrIzobhana prakAzanam jainadharmaprasAraka sabhA dd 27 AtmAnandasabhA Agamodaya samiti jai. dha. pra. sa. 66 7 gurutattvavinizcayaprAnte kiJcinmAtro mudrito'yaM granthaH / etasyAyaM padyamidamaspRzadgatimatIdya zobhate sidhyato nahi matiH sumedhasAm / ityakhaNDatamapaNDapaNDitAcAramaNDanamasAvupakramaH // 1 // " 8 asyAyaM payamidam -- " AdijinaM vande guNasadanaM sadanantAmalabodhaM re / bodhakatA guNavistRtakIrti kIrtitapathamavirodhaM re // 1 // " 9 prekSyatAM bhUmikAyAH pRSThaM dvAdazam | 10 prAthamikaM payamevam- "zrI vardhamAnaM jinavardhamAnaM, namAmi taM kAmitakAmakumbham / AkAra mede'pi kubuddhimeve, zastrasya tulyaM yadupajJazAstram // 1 // " 11 asyA AyaM payadvayamevam Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyA] bhUmikA anyAGka granthanAma granthamAnam TIkA prakAzanam 9 ArAdhakavirAdhakacaturbhaGgI AtmA0 10 upadezarahasyam (mA0) 2700 svopajJA zreSThimanasukhabhAibhagu0 11 aindrastutayaH svopajJA avacUrizca AtmA0 Agamo0 12 gurutattvavinizcayaH (prA.) 905 svopajJA AtmA0 13 jainatarkaparibhASA 800 jai.dha.pra. sa. 14 chAnabinduH 1250 15 jhAnasAraH svIpajJA " svasti zrIpUrNaghUrNanatasurasurasoSThAsimarpitamrag rAjIrAjIvagujabhramaraparikaraiH sevypaadaarvindH| spardhAbandhAt svabhAsAmiva kanakagiri kampayan svarNavarNaH / zomAbhirvardhamAnaH sa jinaparivRDhaH pAtu vo vardhamAnaH // 1 // natvA gurupadakamalaM smRtvA vAcaM paropakArakRte / svopajJAdhyAtmikamatakhaNDanaTIkA karomi mudA // 1 // " 1" zrutazIlavyapekSAyA-mArAdhakavirAdhako / pratyekasamudAyAbhyAM, caturbhaGgI zritau zrutau // 1 // " iti sAmAcArIprakaraNena saha mudritasya gayabaddhaMTIkAvibhUSitasyAsya prArambhikaM payam / 2" namiUNa vaddhamANaM, vucche bhaviANa bohnnhaae| ___ samma gurUvaiTeM uvaesarahassamukvihaM // 1 // " iti payaM prArambhe / 3 TIkAdau evm-"ekaarkaaltruupaaN smRtvA vAgdevatAM vibudhavanyAm / nijamupadezarahasyaM vivRNomi gabhIramarthena / " 4 svopajJaTIkAdau " aindravRndanataM pUrNa-jJAnaM satyagiraM jinam / natvA vivaraNaM kurve, stutInAmarhatAmaham // " 5 gurutattvanirNayAdaminno na veti na nirNayaH / 6 prArambhikA gAthA tvevam-- "paNamiya pAsajijiMdaM saMkhesarasaMThiyaM mahAbhAgaM |atttttthiinn hiaTTA gurutattaviNicchayaM vucchN|" 7 saptasahasrIpramANikATIkAdau ittham - "aindrazreNinataM natvA, jinaM syAdvAvadezinam / svopajJaM vivRNomyenaM, gurutattvavinizcayam // 1 // " 8"aindravRndanataM natvA, jinaM tattvArthadezinam / pramANana yanikSepai-starkabhASAM tanomyaham // 1 // " 9'aindrastomanataM natvA, vIraM tattvArthadezinam / jJAnabinduH zrutAmbhodheH, samyaguddhiyate mayA // 1 // 1. "aindrazrIsukhamanena; lIlAlamamivAkhilam / saccidAnandapUrNena, pUrNa jagadavekSyate // 1 // " 11 gUrjaravANyAM bAlAvabodhaH / tatrAdiryathA "aindravRndanataM natvA, vIraM tattvArthadezinam / arthaH zrIjJAnasArasya, likhyate lokabhASayA // 1 // " Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 stuticatuvizatikAyAH [zrIzAmana anyAGkaH granthanAma granthamAnam TIkA prakAzanam zrIdevacandrakRta- AtmA0 jJAnamaJjarITIkA *16 mAnArNavaH svopajJA *17 tattvavivekaH *28 tiGanvayoktiH 19 devadharmaparIkSA 425 jai. gha. pra. sa. 20 dvAtriMzadvAtriMzikA 5500(samUtram) svopajJA 21 dharmaparIkSA (prA.) 5550 svopajJA hemacandrAcAyagranthamAlA 1 "pendravIM tAM kalAM smRtvA, dhImAna nyaayvishaardH| jJAnANarvasudhAsnAna-pavitrAH kurute giraH // 1 // " 2 jJAnapaJcakaprapazcAtmako'ya granthaH / asya saMsUcanamakAri svayaM granthakArairjJAnabindau142tame patrAGke matkRtajJAnArNavAdavasathem" ityAdinA zAstravArtAsamuccayavRttau ( pR0 20, 48, 54, 270, 367 ) ca . 3 AyaM payadvayamevam-"aindazrIryatpadAbje viluThati satataM rAjahaMsIva yasya dhyAnaM mukternidAnaM prabhavati ca yataH sarvaviyAvinodaH / zrImantaM vardhamAnaM tribhuvanabhavanAbhogasaubhAgyalIlA visphUrjatkevalazrIparicayarasikaM taM jinendraM bhajAmaH // 1 // " siddhAntasudhAsvAdI paricitacintAmaNinayollAsI / tattvavivekaM kurute nyAyAcAryo yazovijayaH // 2 // " tatreyamiSTadevatAnamaskArapUrvikA pratijJAgarbhA prathamA gAthA___" namiUNa mahAvIraM tiyasiMdanamaMsiyaM mahAbhAgam / visaIkaremi sammaM davvathae kUvaditaM // 1 // " anena zrIyazovijayagaNInAM nyAyAcAryatvaM, kRpadRSTAntanAmakagranthasya tattvavivekAdabhinnatA ca sidhyati / 4 "aindravajAbhyarcitapAdapadma, sumerudhIraM praNipatya vIram / " vadAmi naiyAyikazAbdikAnAM manovinodAya tiGanvayoktim // 1 // " 5 "endravRndanataM natvA, vIraM tattvArthadarzinam / nirAkaromi devAnAmadharmavacanabhramam // 1 // " 6 "endrazarmapradaM dAnamanukampAsamanvitam / bhaktyA supAtradAnaM tu mokSadaM dezitaM jinaiH // 1 // " 7 tattvArthadIpikAnAmnITIkAdau evam " aindravandavinatAghriyAmalaM, yAmalaM jinapati samAzritAm / yogino'pi vinamanti bhAratI, bhAratI mama dadAtu sA sadA // 1 // " 8 AyaM padyAMmattham-"paNamiya pAsajijiMdaM dhammaparikkhAvihiM pavakkhAmi / guruparivADIsuddhaM AgamajutIhiM aviruddhaM // 1 // " 9 TIkA''diryathA-"aindrazreNikirITakoTinizaM yatpAdapadmadvaye haMsAlizriyamAdadhAti na ca yo doSaiH kadApIkSitaH / yadgIH kalpalatA zubhAzayabhuvaH sarvapravAdasthiteniM yasya ca nirmalaM sa jayati trailokyanAtho jinaH // 1 // " Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyA] bhUmikA granthamAnam TIkA anyAGka: granthanAma 22 nayapradIpaH 23 naiyarahasyam 24 nayopadezaH prakAzanam jai.dha.pra. sa. svopajJA neyAmRtataraGgiNInAmnI zrIbhAvaprabhamurikRtaparyAyasametAca " AtmA0 zreSThimana0 *25 nizAbhaktavicAraH 26 nyAyakhaNDanakhaNDakhAdyam (mahAvIrastavanaprakaraNam ) 27 nyAyAlokaH 5500 1200 1 "aindrAdipraNataM devaM, dhyAtvA sarvavidaM hRdi / saptabhaGganayAnAM ca, vakSye vistaramAzrutam // 1 // " 2 "aindrazreNinataM natvA vIraM tattvArthadozanam / paropakRtaye brUmo rahasyaM nayagocaram // 1 // " 3 "aindradhAma hRdi smRtvA, natvA gurupadAmbujam / nayopadezaH sudhiyAM, vinodAya vidhIyate // 1 // 4 asya 143tamaM padyaM yazaHzrIpadagarbhitam, tad yathA " sunipuNamatigamyaM mandadhIduHpravezaM, pravacanavacanaM na kvApi hInaM nayaudhaH / gurucaraNakRpAto yojayaMstAna pade yaH, pariNamayati ziSyAstaM vRNIte yazaHzrIH" 5 vRttiprArambhe " aindavIva vimalA kalA'nizaM bhvykrvvikaashnoytaa| tanvatI nayavivekabhAratI bhAratI jayati vizvavedinaH / " 6 "aindrazreNinataM natvA, vIraM tattvArthadezinam / svarUpeNaiva duSTatvaM, nizAbhakte vibhAvyatAm // 1 // " 7 AyaM padyam-"eDkArajApavaramApya kavitvavittva-vAJchAsuradrumupagaGgamabharaGgam / sUktairvikAsikusumaistava vIra ! zambho-rambhojayozcaraNayorvitanomi pUjAm // 1 // " 8 yadabhyAsena buddhastalasparzitA sUkSmatA gahanatA vicAraNAyAzcAdhipatyaM samprApyate tasya navyanyAyasya pariSkArarUpo'yaM grantho nyAyAlokavat / yasyAM prameyANAM mImAMsA sattamena prakAreNa darIdRzyate yatra ca sammatitarkagata vividhadarzanatattvohApoho manomohaka yA paddhatyA sakSiptaH sA syAdvAdakalpalatA'pi navyanyAyena aTilA, kintu durgamatAyAmanayorapekSayA nyUnA / 9 prArambha evam-"praNamya paramAtmAnaM, jagadAnandadAyinam / nyAyAlokaM vitanute, dhImAna nyAyavizAradaH // 1 // " 10 nyAyakhaNDanavat asyApi svahastalikhitA pratiH samasti / Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 granthanAma granyAGkaH 28 pezvanirgranthIprakaraNam 29 paramajyotiHpaJcaviMzatikA 30 paramAtmapaJcaviMzatikA 31 pratimA zatakam 32 praitimAsthApananyAyaH 33 phaiLAphaLaviSayakamaznottaram 34 bhASA rahasyam 35 maurgaparizuddhiH 5 TIkAprArambhe stuticaturviMzatikAyAH granthamAnam TIkA "C svopajJA zrIbhAvaprabhasUrikRtA laghuvRttizca svopajJA siddhAntopaniSadvicAracaturaiH prItyA pramANIkRtaH / mUrti:sphUrtimatI sadA vijayate jainezvarI visphuramohonmAdadhanapramAdamadirAmatteranAlokitA // 1 // " 1 zrIamayadevasUrikRtAdanyadidam / 2 "aindraM tatparamaM jyoti - rupAdhirahitaM stumaH / udite syuryadaMze'pi sannidhau nidhayo nava || 1 || " 3 "paramAtmA paraM jyotiH, parameSThI niraJjanaH / ajaH sanAtanaH zambhuH svayambhUrjayatA jjinaH // 1 // " 4 asya prArambha:- "aindrazreNinatA pratApamavanaM bhavyAGginetrAmRtaM taM nAUNaM suvihiyA caraNavisohiM upalahaMti // 1 // " [ zrIzobhana prakAzanam ! aindravRndanataM pUrNa-jJAnaM satyagiraM jinam / natvA bhASA rahasyaM svaM vivRNomi yathAmati // " 11 mUlamAtramuttarArdhameva mudritaM pUrvArdhasyAnupalabdheH / etatprArambhastu yathA zrImanmuktijanamohanamAlA aindrazreNI praNatazrIvIravaco'nusAriyuktibhRtaH / pratimAzataka granthaH prathayatu puNyAni bhavikAnAm // " 6' pUjAM 0 ' he pramo' ' saM0 asumatAM prANinAM satAmuttamAna' ayaM prArambhabhAgaH / apUrNo'yaM granthaH / , 7 'jainasAhityasaMzodhake' tRtIye khaNDe dvitIye'Gke prasiddhiM yAsyatIti zrUyate / 8 prArambhikaM payaM yathA - " paNamiya pAsajiniMda bhAsarahassaM samAsao vocchaM / zrImanmukti 0 " AtmA0 zrImanmukti * zreSThimanaH sukha zrImanmukti 0 9 etanya |rambhagata nimnalikhita " bhASAvizuddhyarthaM rahasyapadAGkitatayA cikIrSitASTottarazatagranthAntargatapramArahasya - syAdvAda rahasyAdi sajAtIyaM prakaraNamidamArabhyate " - paGkti prekSaNenAvagamyate yaduta upAdhyAyapuGgavaiH prANAyi rahasyazabdAGkitA granthazatI aSTottarA / 10 TIkApAramme paryaM tvevam- 0 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH] aalngkaa 105 anyAGkana granthanAma granthamAnam TIkA 36 muktAzuktiH 37 yatidinacaryAprakaraNa 38 yatilakSaNasamuccayaH (prA.) 263 .dha.pra.sa. 39 vairAgyakalpalatA 6050 bhImasiMhamANeka 40 zrIgoDIpArzvastotram 108 (padyAtmakam ) 41 zrIvijayaprabhasUrisvAdhyAyaH atraiva 42 zrIzaGkezvarapArzvastotram " aindrazreNinatAya prathamAnanayapramANarUpAya / bhUtArthabhAsanAya trijagadaguruzAsanAya nmH|" 1 vairAgya kalpalatAyAH kimapi prakaraNamidamiti kecit / 2 zrIvIraH zreyase yasya, citraM snehadazAtyaye / sayAnadIpo'dIpiSTa, jalasaGgamaviplavAt // 1 // 3' kRtiriya mahopAdhyAyazrIyazovijayagaNInAm ' iti tatprakaraNAnte 1761varSe likhitAdarza, bhRgukacchIyamANDAgAragatapratau tu' mahimA ti kartRnAmadheyam / 4 siddhattharAyaputtaM titthayaraM paNamiNa bhattIe / suttoiaNIIe sammaM jailakkhaNaM vura, // 1 // " iti pathaM prathamam / 5 ardhaprAyA mudritA gUrjarAnuvAdasametA yasyA AdyaM padyamidam - "aindrIM zriyaM nAbhisutaH sa dadyA-dadyApi dhrmsthitiklpvliH| yenoptapUrvA trijagajjanAnAM, nAnAntarAnandaphalAni sUte // 1 // " 6 SaDdarzanamAnyatAgarbhitaH saptapadyAtmako grantho'yam / sa caivam ( kaDakho)" zrIvijayasUrIzapaTTAmbare jayati vijayaprabhaH sUrirakaH / jainavaiziSTyasiddhiprasaGgAdinA nijagahe yogasamayAya trkH||1|| jJAnamekaM bhavad vizvakRt kevalaM dRSTabAdhA tu kartari smaanaa| iti jagatkartRlokottare saGgate saGgatA yasya dhIH sAvadhAnA // shriivijy02|| ye kilApohazaktiM sugatasUnavo jAti zaktiM ca mImAMsakA ye / saGgirante giraM te yadIyaM nayadvaitapUtAM prasahya sahante // zrIvijaya0 // kAraNaM prakRtiraGgIkRtaM kApilaiH kvApi naivAtmanaH kA'pi zaktiH / bandhamokSavyavasthA tadA durghaTetyatra jAgarti yatprauDhazaktiH // shriivijy04|| zAbdikAH sphoTasaMsAdhane tatparA brahmasiddhau ca vedAntaniSThAH / sammatiproktasaGgraharahasyAntara yasya vAcA jitAste niviSTAH // shriivijy05|| dhauvyamatpattividhvaMsakrimaritaM dravyaparyAyapariNativizuddham / visrasAyomasaGghAtabhedAhitaM svasamayasthApitaM yena buddham // shriivijy06|| iti nataH zrIvijayaprabho ! bhaktitastarkayuktyA mayA mcchnetaa| zrIyazovijayasampatkaraH kRtadhiyAmastu vighnApahaH zatrujetA // zrIvijaya0 7 // " Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 granthAGkaH granthanAma 43 samIkA pArzvastotram 44 sAmAcArIprakaraNam 45 stotrAvaliH 1 a~TasahasrIvivaraNam stuticaturviMzatikAyAH granthamAnam TIkA svopa pUrvAcAryakRtagranthAnAM nyAyAcAryakRtA upalabdhASTIkAH 8 (51)000 88 1 'jaha muNisAmAyAriM saMseviya paramanivvuI patto / taha va mANasAmiya ! homi kayattho tuha thuIe || 1 ||" ityAyaM payam / 2 TIkAprArambhe tu "kArakalitarUpa smRtvA vAgdevatAM vibudhavanyAm / sAmAcArIprakaraNameSa svakRtaM suvivRNomi // 1 // " 3 aSTasahasrIvivaraNaprArambhe- ante "aindraM mahaH praNidhAya nyAyavizAradayatiryazovijayaH / viSamAmaSTasahasrImaSTasahasrayA vivecayati // 1 // syAdvAdArthaH kApi kasyApi zAstre yaH syAt kazcid dRSTivAdArNavotthaH tasyAkhyAne mAratI saMspRhA me bhaktivyakternAgriho'Nau pRthau vA // 3 // ammorAzeH praveze pravitatasaritAM santi mArgA ivoccaiH ( munivarazrIcaturavijayajJa pite paye tu ' viSamAmaSTasahasrI paJcasaharUyA vivecayati ' iti pAThabhedaH ) sitAmbaraziromaNirviditacArucintAmaNi vidhAya hRdi rucyatAmiha samAnatantre naye / anargalasamucchala bahalata ke varNodaka cchAbhirayamutsavaM vitanute vipazcitkule // 2 // syAdvAdasyAnuyoge kati kati na pRthak sampradAyA budhAnAm ? | zakyaH svAtprekSitArthairaruciviSayatAM tatra naiko'pi netuM durvAdivRndaM jinasamayavidaH kiM na sarve sahAyAH 1 // 4 // samantabhadro hi (nu ) kArikANAM kartA tu vaktA tvakalaGkadevaH / vyAkhyAti bhASyAnugamena vidyAnando'pyamandAyamataH sphuTaM tAH // 6 // zreya iti alaGkaraNe ityatrAnvayi / zrIvardhamAnasyeti // [ zrIzobhana prakAzanam AtmA * jJAne'nyahetuzva jinaprasAdAt // itizrImadakabarasuratrANapradattajagadgurubirudadhAraka bhaTTAraka zrIhIravijayasUrIzvaraziSyamukhyamahopAdhyAyazrIkalyANavijaya gaNiziSyAvataMsa paNDitazrIlA bhavijayaziSyAgresara paNDitazrIjItavijayagaNisatIrthyAlaGkArapaNDitazrInayavijaya gaNicaJcarIkacaraNakamalena ( 1 caraNakamalacaJcarIkeNa ) paNDitazrIpadmavijayagaNi sahodareNa mahopAdhyAyazrIyazovijayagaNinA viracite aSTasahastrIvivaraNe dazamaH paricchedaH // 10 // " Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH] bhUmikA 107 granthAGkaH granthanAma granthamAnam vizeSatA prakAzanam 2 kammapayaDI( karmaprakRti )TIkA 13000 svahastalikhitA zreSThi de. sA. 3 kammapayaDIlaghuTIkA AsmA0 4 tattvArthavRttiH zreSThimana. 5 dvAdazAracakroddhAravivaraNam 18000 6 dharmasaGgrahopari TippaNam zreSThi de. lA. 7 pAtaJjalayogasUtravRttiH AzmA. 8 yogaviMzikAvivaraNam / AtmA . 9 zAstravArtAsamuccayaTIkA 13000 zreSThi de. lA. ( syAdvAdakalpalatA) 1 AyaM payam- "aindrI samRddhiryadupAstilabhyA, taM pArzvanAthaM praNipatya bhktyaa| vyAkhyAtumIhe suguruprasAda-mAsAdya karmaprakRti gabhIrAm // 1 // " 2 saptagAthAmAtrA mudritA karmaprakRtilaghuvRttiH AtmAnandasaMsadA / tasyAH prArambho yathA-- "aindrazreNinata natvA, vIraM tattvArthadezinam / arthaH saGkhapataH karma-prakRteryatnato bruve // 1 // " 3 ekAdhyAyAvasAnA apUrNA uttarabhAgasyAnupalabdheH / kArikAyAH prathamaM saTIkaM zlokapaJcakaM vizIrNam, ataH prathamAdhyAyAyasUtravRttibhAgo dIyate'tra / sa caivam " idamAdyamanavadyamuktipathopadezasUtraM sakalatattvArthazAstrAbhidheyamurarIkRtya pravRsaM dvAdazAGgapravacanArthasaGgrAhi sAmAyikasUtravat / " 4 "praNidhAya paraM rUpaM rAjye zrIvijayadevasUrINAm / nayacakrasyAdarza prAyo viralasya vitanomi // 1 // " iti prArambhikaM padyam / sva0zrIvijayadharmasUrisaGkalite prazastisaGgrahe cunIjIbhANDAgAra pratigatamayacakrasyAnte ullekho'yam " Adarzo'yaM racito rAjye zrIvijayadevasUrINAm / sambhUya yairamISAmabhidhAnAni prakaTayAmi // 1 // vibudhAH zrInayavijayA guravo jayasomapaNDitA guNinaH / vibudhAzca lAbhavijayA gaNayo'pi ca kIrtiratnAkhyAH / / 2 // tattvavijayamunayo'pi prayAsamatra sma kurvate likhane / saha ravivijayairvibudhairalikhaJca yazovijayavibudhaH // 3 // granthaprayAsamenaM dRSTvA tuSyanti sajjanA bADham / guNamatsaravyavahitA durjanadRk vIkSate naiva // 4 // " 5"aindravRndanataM natvA, vIraM sUtrAnusArataH vakSye pAtAlasyAthai, sAkSepaM prakriyAzrayam // 1 // " 6 "aiM namaH / atha yogaviMzikA vyAkhyAyate-'mukkheNa ' ti mokSaNa" iti prArambhamAgaH / 7 "aindrazreNinatAya doSahutabhuGnIrAya nIrAgatA-dhIrAjadvibhavAya janmajaladhestIrAya dhiiraatmne| gammIrAgamabhASiNe munimanomAkandakIrAya sa-nAsIrAya zivAdhvani sthitikRte vIrAya nityaM mmH||1|| Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [zrIzomana granthamAnam granthAGka granthanAma 10 SoDazakamRtiH 11 stavaparijJApaddhatiH 1200 prakAzanam zreSThi de. lA. zrImana mukti. anupalabdhA granthASTIkAzca / 1 adhyAtmabinduH (1) 10 trisUnyAlokavidhiH 2 adhyAtmopadezaH 11 dravyAlokaH 3 alaGkAracUDAmaNiTIkA 12 pramArahasyam 4 AkaraH 13 maGgalavAdaH 5 AtmakhyAviH( jyotiH1) 14 latAdvayam 6 kAvyaprakAzaTIkA 15 vAdamAlA 7 chandazdhUDAmaNiTIkA 16 vAdarahasyam 8 jJAnasAracUrNiH 17 vicAravinduH 9 tattvAlokavivaraNam 18 vidhivAdaH 1 yogadIpikA'mighAvRttiprAramme"aindrazreNinataM vIraM, smRtvA'smAbhirvidhAyate / vyAkhyA SoDazakAnthe, saMkSiptA'rthAvagAhinI // 1 // " 2 pratimAzatakasya ( 67 tamapayasya ) svopajJavRttyantargatA 203 gAthApramANikA / AyaM payaM yathA " atha stavaparicayA, prathamadezanAvezyayA gurogarimasArayA stavavidhiH paristUyate / iyaM skhalu samuddhRtA sarasadRSTibAdAvitaH zrutaM niracamustama samayavedibhirvarNyate // 1 // " sAkSitayA nirdiSTamidaM svayaM kartumiH zAstravArtAsamuccayaTIbAyo (pR0 22209) / 3 prapaJcitaM caitadalakAracUDAmaNivRttAvasmAbhiriti pratimAzatake (99tamapayasya svopajJaTIkAyAm ) / 4 idaM vairAgyakalpalatAsyAdvAMdakalpalatAsajJakamAhosvidanyaditi praznaH / 5 rahasyapadAhitA anye'pi granthA anupalabdhAH / Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bunirAjakRtAyAH] bhUmikA 19 vIrastavaTIkA 24 siddhAntatarkapariSkAraH 20 vedAntanirNayaH 25 siddhAntamaJjarITIkA 21 vedAntavivekasarvasvam 26 syAdvAdamaJjUSA 22 vairAgyaratiH ( syAdvAdamaJjarITIkA) 23 zaThaprakaraNam 27 syAdvAdarahasyam na kevalaM saMskRtaprAkRtabhASAnibaddhA gadyapadyAtmikAH kRtayaH kRtikuJjarANAm, parantu ebhirmahAnubhAvairdravyaguNaparyAyarAsakAdyaneke granthA jagranthire gUrjaragirAyAmapi / tatrApi lokaprakAza-zAntasudhArasa-laghuhaimaprakriyAdipraNetRmahAmahopAdhyAyazrIvinayavijayagaNInAM 'zrIpAlarAjAno rAseti' nAmnI gUrjarakRtiH vaikramIye 1738tame'bde samApti nItA ebhirmahAzayaiH teSAM vizvAsamAjanairiti na vismartavyam / ___anena sphuTIbhavati yat kiyadupakAraM cakrurvividhaviSayavizAradAH shriiyshovijypaadaaH| paropakAricakrazakairebhiranyeSAM granthA api saMzodhitAH / etatsamarthane'valokyatAM nimnalikhitaM upAdhyAyazrImAnavijayakRtadharmasaGgrahagataM padyam "sattarkakarkazadhiyA'khiladarzaneSu, muurdhnytaamdhigtaastpgcchdhuryaaH| kAzyAM vijitya parayUthikaparSado'gyA, vistAritaH pravarajainamataprabhAvaH // 1 // tarkapramANanayamukhyavivecanena, probodhitaadimmunishrutkevlitvaaH| cakruryazovijayavAcakarAjimukhyA, granthe'tra mayyupakRti parizodhanAdyaiH // 2 // bAla iva mandagatirapi, sAmAcArIvicAradurgamye / atrAbhUvaM gatimAM-steSAM hastAvalambena // 3 // " zrImadbhirAnandaghanamaharSibhiH zrIjJAnavimalamUribhizva samaM gADhataraH sambandhaH zrImatAmiti aSTapadyA navapadapUjayA cAnumIyate / yadyapyetannAnAnirmitinicayasya suparicayaH zemuSIzAlinAM spRhaNIyo'tyAvazyako mahA1 iyaM nyAyakhaNDanakhaNDakhAdyato bhinnA na veti sndehH| 2 sAkSirUpeNa nirdiSTo'yaM grantho nyAyAlokasya tRtIyasya prakAzasya prAnte bhAge, yathAhi"paryAyAzcAnantA iti na teSAM vivicya vibhAga ityadhikamatratyaM tattvaM syAdvAdarahasyAdAvanusandheyam" 384dipaTabolanAmako grantho 'DiMgala 'bhASAyAM, 101 bola-108bolasajJakastu gUrjaragiri / 4 eteSAM saMvegamArganAyakarUpeNApi saujanyaM samastIti samarthyate zrIvibudhavimalasUrikRtAyAH samyaktvaparIkSAyA nimnalikhitena payena " dhatte nyAyayazA yazovijayatAM zrIvAcako nAmani sAhAyyAda budha RddhinAmavimala: saMvegamArgasthitaH / tacchiSyo gurukIrtikItivimalo buddho gurustacchizuH sUriH zrIvibudhAbhidhAnavimalo manthaM vyadhattAmukam // " Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 stuticaturviMzatikAyAH [ zrIzomananibandhanibandhIbhUtazca tathApi yatheSTasAdhanasthAnasaGkocAt nArabhyate prayAsa etAham / atra tu pratyekajinavarastutiprAntapadyasthadevatAnutirUpaviSayANAM chandasAM ca sAmyena zrIzomanastutInAM pratikRtirUpatAM gatAnAmaindrastutInAM padAdInAM tulyatvaM lakSyIkriyate / yathAhizobhanastutayaH / aindrastutayaH 21,4,3, pAyAd vaH zrutadevatA nidadhatI 1,4,2 saubhAgyA zrayatA hitA nidadhatI tatrAbjakAntikramo puNyaprabhAvikramau 2,4,3 vitaratu dadhatI paviM kSatodyat 2,4,1 pavimapi daghatIha mAnasIndra3,4,3 zrIvajrazRGkhalA kaja 3,4,3 iha vajrazRGkhalAM du4,1,1 tvamazubhAnyabhinandana ! nanditA 4,1,1 tvamabhinandana ! divyagirA nirA4,4,3 parigatA vizadAmiha rohiNIM 4,4,3 madahitAni parairiha rohiNI 5,1,1, madamadanarahita ! narahita ! 5,1,1 nama namadamarasadamarasa0 5,3,4 smarAsmarAdhIradhIrasumataH sumataH 5,3,3-4 paramaparamasmara ! smara mahAmahA dhIradhIra! samaya samayam 5,4,3 ghanaghanakAlI kAlI 5,4,1 kAlIkAlI rasarasa6,2,2 mudrA''gatA'marasabhA'suramadhya- 6,2,2 puNyAni kAcana sabhAsu rarAja navyA gA''dyAm 6,4,1, gAndhAri! vajramusale jayataH samIra- 6,4,3 gAndhAri! vajramusale jagatIM tavAsyAH 8,1,1 tubhyaM candraprabha ! jina ! namastA- 8,1,1 tubhyaM candraprabha ! bhavabhayAd rakSate masojjRmbhitAnAM lekhalekhA8,3,1 siddhAntaH stAdahitahataye'khyApayad 8,3,3 sindAnto'yaM bhavatu gaditaH zreyase yaM jinendraH bhaktibhAjA8,4,1 vajrAvazyakuzakulizabhRt ! tvaM vi- 8,4,1 sA tvaM vajrAGguzi ! jaya munau bhUdhatsva prayatna ribhaktiH susiddha10,1,1 jayati zItalatIrthakRtaH sadA 10,1,1 jayati zItalatIrthapati ne 11,4,1 dhRtapaviphalAkSAlIghaNTaiH karaiH kRta- 11,4,3-4 vitaratu mahAkAlI ghaNTAkSasabodhita ntativisphurat1 ayamapi praznaH parAmarzanIyo yaduta kAH kAH kRtayaH raGkalitA mahopAdhyAyaiArANasIgamanasya pUrvamutta. rato vA / etadUhAyohAthai katipayA sAmagrI mayaikatrIkRtA'pi granthagauravabhayAdava nopasthIyate'dhunA / 2 stuticaturviMzatikAyAH 7dutame paye kapardiyakSasya saMstavaH, aindrastutiSu tu etasmin paye sarasvatyAH stutirityekamapavAdasthalam / 3 ete'Gkana anukrameNa jinavara-padya-paktisUcakA jJeyAH / Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH] bhUmikA paviphalakarA dhutyAgehA ghanAghana rAjitA 15,2,2 tatAna lasamAnayA 15,2,2 bhA'samAnA tatAna yA 18,1,1 vyamuJcaccakravartilakSmI0 18,1,3 vigaNitacakravartivaibhava0 18,3,1 bhImamahAbhavAbdhibhavabhItivibhedi 18,3,1 bhImabhavodadherbhuvanamekato vidhuzubhraparAstavisphurat maJjasA18,4,1 yA'tra vicitravarNavinatAtmajapRSTha- 18,4,1-2 cakradharA karAlaparaghAtabaliSThamadhi madhiSThitA hutAt SThitA prabhAsuravinatA tanubhavapRSThamanuditA pada ragantAravAk 19,1,1 nudaMstanuM pravitara mallinAtha ! me 19,1,1 mahodayaM pravitanu mallinAtha ! me 21,3,1 jalavyAlavyAghrajvalanagajarug- 21,4,1 gajavyAlavyAghAnalajalasamidbandhanayudho bandhanarujo22,4,1 hastAlambitacUtalumbilatikA yasyA | 22,4,3 dadyAnityamitA''mralumbilatikAjano'bhyAgamad vibhrAjihastA'hitaM nirvANasamaya: prAnte eteSAM smRtizeSANAM pUjyapAdAnAM vidyAvAridhInAM digantaprasRtayazasAM zrIyazovijayAnAM nirvANasthalaM darbhAvatI (Dabhoi) tatsamayazca 1745tame vaikramIye'bde mAghamAse sudi vasantapazcamIti sUcanena viramyate prthmprishissttpriciteH| dvitIye pariziSTe zrIvIrastutiH samasti yayA saMsmAryante zrIsumatijinamtutayaH zrIzobhanamunivaraviracitAH, yato'tra yamakasAmyaM caturacetazcamatkAri vidyate / etatmaNetRzrIravisAgarAnudizya kimapi vaktuM nopakramyate, ravisAgareti nAmnA prasiddhAnAM munIzvarANAmanekatvAt / tRtIyapariziSTasya mudraNasamaye stutiriyaM pUrvAcAryapraNItetyasUci zrIcaturavijayaiH, adhunA saMmUcyate taiH paM0zIlazekhareti kartRnAmadheyam / kintu viziSTasAdhanAbhAvAt teSAM vRttAnto naavgmyte| ___ evaM pariziSTatritayasambandhini vaktavye'pi sampUrNatA prApte pUrNA bhavati bhUmikA, tathApyadhunA kriyate stuti caturvizatikAgatazrIvIrastuticchandaHsmArakadaNDakAdicchandograthitAyAH stutitritayyA ullekho yaH samAsAditapatyAdhAraNa nAsthAnIyaH / tAvat prakramyate 11737tame vaikramIye'bde ebhiH pratiSThita siddhacakramadyApi samasti sUryapure 'kalyANapArzvanAtha jinAlaye / Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImunisundarasUriviracitA // shriivrdhmaanjinstutiH|| ('gagana 'daNDakacchandasi nibaddhA ) OM namo vItarAgAya / tribhuvanavibha(1 )IpsitArthaprathApratyalatvAtikalpadrumograprabhAvasphuratsaurabhAdyarakramAmbhojarolambalIlAvalambyullasadbhaktisannamranAkAdhirATa narapatitatimaulisanmaulibhAsvatprabhAjAlavidyotitopAntadezastvamaItrilokaikabandho! dharAdhIzasiddhArthavaMzAgrabhUSAmaNe ! vardhamAnaprabho ! / kuvaLayavanakokilazyAmalAgAdhamohAndhakAraprakA(cA)rApahAkavimbopamApArakAruNyapAyonidhe ! dhAma ! dhAmnAM vidhehi prasadyAzu me bibhrataH sukaruNarasagocara ! tvaM ciraM bhISmasaMsArakAntAravAsodbhavairduHkhapUraiH zritamyAdhunA pAdayugmaM tvadIyaM kathazcit purANairagaNyaiH supuNyaiHzivam // 1 // vitaratu mama nivRteH zarma sA santatistIrtharAjAM vicakre suparvezvaraiH dezanAsama yasyAstadekazriyA bhrAjitaM bhAbharA_lihAdabhravapratrayI___ parigatamuru kinnarastrI mamArabdhagItipratizrunninAdaughavAcAlitAzAntarAlaM pramodAtirekAt pranRtyatsurAlIkamAghAtasaMkSubdhagotrAcalam / tridazatatibhirAhitoddAmavAditracakrA'dbhutairyatra kolAhalaiH sphurati muvIdhi ( suvistR? )tairnAkinAthocitodyatpatAkAvalInaddhasatkiGkiNIniHkvaNaiH saGgatai ___ staralitatarastAramIyusturaGgAH kilAharmaNeryAnayugyAstathA trAsamatyudbhutaM naiva kutrApyaghasthAnamekatra sampApnuyuste yathA'dyApi bhItA iva // 2 // bhavatu bhavabhide mamAnantasaGkhyArthavAcAkSarAlIjalAgAdhamadhyo jinendUktasiddhAntapAyonidhirdhIvarairapyagamyastanUmatkRpollAsivelAkulo bahuvidhanayabhaGgakA'pratnaratnotkarabhrAjito'prAptapAraH supAThInamAlAbhirapyullasaddheturabagattaraGgAvalImAlitaH prAjyayuktiprathAzuktibhRt / pRthucaturanuyogadIvyattaTaH spaSTadRSTAntamuktAkalApAcitAGkapradezo munIndrAdisavRttasarpattimizreNibhiH saGkula, zrInivAso gabhIratvabhU Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muvirAjakRtAyAH] bhUmikA viSudhajanamanomudullAsanapratyalaprekhadiddhapramANAdhakelimahAbhUmibhRddhoraNIbandhurA sUktasandohabhAsvatpravAlAlayo devatA'dhiSThitaH // 3 // apahara bhayamambhasA sambhRvasya bhramodrekarUpeNa saMsArapAyonidhe/tasamoktasiddhAnta bodhaprathAyAnapAtrabhadAnena vAgdevi ! vizvArcite ! sumadhuragatiniHsvanaM haMsamAki(ghi )rUDhavatyaGginAM tvaM zivAkAkSiNAM loDarolambajhaGkAraravairivAgIyamAnollasatsaurabhaM bibhU(bhra)tI puNDarIkaM kre| siptakarahAranIhArazubhraprabhAbhAsamAne ! narolAsibhaktyA namanAkinAgAnanAcakravAtocamAgacyutodArasindUrareNUtkarai raruNitamabhidhArayantI kramadvandvamajJAnavidvepiNi ! krodhapUrAdivAzeSavizvatrayIvoSiratnApahArapragalbhala ( bha ?)sphuradvikramoddaNDapenkiTi (cApotkaTe ?) // 4 // uddAmadaNDacchandobaddhA // saadhaarnnjinstutiH|| rucirarucimahAmaNisvarNadurvarNanittipAvitryabhRccitrazAlatrayImadhyamadhyAsitaM bhAbhirudbhAsitaM nirjaropAsitaM samadamadanatuGgamAtaGganirbhaGgasAraGganAthaM sanAthaM sahobhirmahobhirmahAmohasandohavidhvaMsadakSa sadakSaM sdaa| vighaTitaghanazobibbokamallokamastokaduSpApasantApanirvApapAyodamakSodamAmodavistArakaM kA rakaM sampadA militalalitasiddhagandharvavidyAdharazreNisaGgItavisphItasaurabhyavibhrAjikIrtipradAnaM sadAsnandamarcAmi tIrthezvaram // 1 // pracaladamalakuNDalabhrAjigallasthalapaDvasAkhaNDalasvargisevyollalattArabhAmaNDalajyotiruyotitAkhaNDadigmaNDalaH 1 etatsaMzodhanArtha pratiyugalaM mahyaM prAdAyi pravartakaH shriimtkaantivijyaiH| tatra ka-prateH kha-pratiH shuddhtraa| 2 raupya0 / 3 kh-'saal0|4kh-smudmd0|5 ka-'mAtuGga 6 gaIH / 7 kh-'mstoksaaloktusspaap'| Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 stuticaturviMzatikAyAH [ zrIzobhana samaramarakavighnasaGghAtanirghAtaniSNAta ! vidhyAta vistArisaMsAraduvAredAvAnalaH pAvitakSmAtalaH kSINamAyAmaLaH / prakaTavikaTadarpa kandarpavidveSiniSpepinidhyAnasaddhyAnavANIkRpANIsamucchinnasaMsItidurnItivalIvitAna ! prebho ! jinavisara ! maima kSatAnalpadaiSkalpasaGkalpakalpadrukalpaH prakuSNAtu doSaM pramuSNAtu roSaM pratuSNAtu yoSaM bhavAna || 2 || kumatakumudakhaNDa saJcaNDamArtaNDamuddaNDasadbhaGgakalolamAlA samudraM samudraM sumudramyayogIndradevendravRndastutaM yadi hi vata jagajjanAvaryavaidhuryavidhvaMsibodhoddharaM sauvamAdhuryamAdhuryadamlAnavijJAnasantAnabhAjo gaNAdhIzvarAH / vilasadasamavRddhidurbuddhivallIsamuccheda bhallIsamAnaM samAnaM guNazrInidhAnaM zamazrInidAnaM zivasvargayAnaM vA suraMgirizirovisphuraccArucUlaM suparvAnukUlaM suvarNAbhirAmaM namasyAmi kAmaM tadurvyA lalAmaM pavitrAsanaM zAsanam // 3 // sarasarabhasacAruvandAruvRndArakodArasphuranmaulimauli spRgamatna ratnaprabhA bhAra sArakramAdhUta bhUta sphaTikahinacandranistandrasaJcandracandraprabhAjiSNuvardhiSNurociSNurociHprapaJca (stu) taashaavk| - zAbhRtAzA namasyannRNAm / apamalakalahaMsamadhyAsitA nAsitA rAjitArAjitA sampadA zarmadA mandamandAramAlAbhirabhyarcitA carcitA candanai bhramA vikazitazata patrapatrAbhanetrA pavitrA vicitrA mama dyatvavidyA vibhidyAdavadyAni sadyaH prasadyA - dalaM bhAratI bhAratI // 4 // 1 ka- ' pramoH ' / 2 ka- ' namukSa0 / 3 kha - ' sajjalpasaGkalpa 0 ' / 4 ka - ' sthiti' / 5 kha - ' jagujina | 0 6 kha - ' bandhoGkaraM saudhamAdhurya0 / 7 ka - 'gurumiva visphura0 / 8 ka - ' vipatrAsanaM ' / ' Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sunirAjakRtAyAH ] bhUmikA // zrIpArzvanAthastutiH // ( 30 yagaNagumphitA ) cidAnandakalyANavallIMvasantaM lasantaM mahAprAtihAryaiH pradhAnairnidhAnaiH zivAnAM navAnAM viziTagariSThaiH sphuradbhAgya saubhAgyalakSmIM dadAnaM nidAnaM janAnAM lasadbhaktimAraibhRtAnAM zivazrI ramAyAH kSamAyA agAraM nagAdhIzadhairyeNa dhuryeNa varya jagajjanturAjImano'bhISTasampAdanaprauDhagIrvANavRkSopamAnaM prabhAvaiH prabhUtaistrilokItailaizvaryakArisvarUpaiH sanArtha sadA vizvanAthaM yazobhiH suzobhAM samAnairamAnairnizAnAyamandAragaGgAtaraGgotrANAM samantAd bhRzaM saJcaradbhiH zubhAH / namanAkinAthAvalIsenyamAnaM padakrodhamAyAbhayalezamAnAdidoSadudAvAnalaM pratyalasphAtibhRtmItidAnekazuddhAnubhAvaM bhavadbhogabhaGgIbhiraGgIkRtaM kAntimatkAntalAvaNyapUraH pavitraiH punAnaM samagraM mahImaNDalaM prINayantaM prabhAbhiH prasiddhAzvasenakSamAdhIzavaMzodayakSoNibhRtzRGgazRGgAraNadvAdazAtmAnamAtmAnamAzu prazastaM paraM sarvadevAdhidevaM sphuradvighnavidhvaMsavaddhAvadhAnaM jinaM pArzvanAthaM namAmi trisandhyaM trizuddhayA prasiddha samagrAgrimAnantasampatkRte bhAvato'ham // 1 // agAdhaM sphuradarpa kandarpapUrairbhavAmbhonidhiM nityamuktAvadhiM mAnamAyAmadakrodhana krAvalIsaphula zokasantApaduSTApadAlolakallolamAlAkarAlaM durantAtulAdRSTapuSTAmbusampatkara krUravidyutkaSAyaistu pAtAkumbharivAkIrNamadhyaM 115 jarAjAtipAThInapITheotkaTaM saGkaTaM mohavalIvitAnaibhRzaM sarvataH pUritaM bhUritRSNApayobhiH prabhUtaiH pracaNDaiH kubodhoddhRtorvAgniduHsaJcaraM saJcaranmatsarAtucchamatsyairbhayodbhUtikRddarzanaM satvaraM bhavyajIvA na ke ke taranti pramodAt samagrAH ? / yadIyaM padAmbhojamAsAdya potopamAnaM lasannavyanAnAguNazreNimANikyamAlAbhirAliGgitaM saGgataM vizvazasyazriyA saMzritaM sarvadA buddhivRddhaiH samRddhaiH buddhairvizuddhArthasArthapradaM devatA'dhiSThitaM satkRtaM lakSaNAnAM samAjaH praptotsAvAdyaiH sama zrIjinendrAH surendrAvalInamyamAnA amAnA mahobhirmahadbhirjanAnandadAnapravINairna bInairjagajjantusantApavidhvaMsakRdvAgvilAsA nivAsAH sphuraccharmalakSmyA abhaGgottamAnantasadbhAgyasambhAralabhyAH sRjantu prakAmaM manovAJchitaM te samagram // 2 // 1 kha-' talAzcaryakAri ' / 2 kha - ' suzobhaM / 3sa 4 sva - prabaddhai0 / 5 ka - samAjairaratyAtsavAyai: ( ? ) / 6 ka - lakSmyA: / 7 kha - 'me' / klizamAnAdidoSa dvayavAnalaM ( 1 ) ' / Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzatikAyAH [ zrIzobhaNI anekAntasadvAdamUlaM jagannAthadatta tripadyeka bIjaM gaNAdhAramukhyaiH kalAlabdhalakSairivArAmikai ropitaM sarvasampattijAtAbhilASodyu' (dya) tirnistuSAdRSyavaidRSyaziSyavrajakSINipIThe prakRSTottamAnantasadbhaktipUraiH sadArdrazriyaM zrIyamANe 116. sphuTAnityanityAdivAdasthailaiH pratyalaistArkika zreNisaMzItidAghaughavicchedalIlAvidhau vedasaMkhyaiH kakunmaNDalavyApakaiH prauDhazAkhAkulaiH zobhamAnaM samAnanditAneka lokaM nijacchAyayA svacchayA saMharantaM durantaM tatavyApatApapracAraM prabhUtam / anantAgamAsaGkhyaparyAyavaryaprasarpallasatpallavaiH prINayantaM sakarNavra jaistUrNamAvarNyamAnairamAnairbudhAdhIza netrANi saccitrakRdyaktibhRyuktibhRyuktisaMyuktavAkyAvalIpatrarAjIpavitraprabhaM nivRteH kAraNaM vAraNaM vyApadAM santateH sarvakAlaM jinendrAgamaM saGgamaM zuddhasiddheH suparvadrumaM nyAyapuSpAvalI saGkulaM maJjulaM bhaGgamAlamatAnaiH sadA sarvataH sevyamAnaM munIzaiH svapakSadvayIrAjamAnairmano'bhISTasTaSTipaTiSThaM zraye'haM phalaiH pUritaM vizvavizrAma* bhUmiM marunmaNDaLIrakSyamANam // 3 // calatkuNDalAmaNDitA khaNDitAnekazatrupracArA vicArAzcitAgaNya lAvaNyapUrapravAhairna vA haimasauda yavaryasvadehaprabhAbhiH zubhAbhiH prabhAvaiH prabhUtairvibhUtipradaiH prINayantI munInAM samAjaM samAjanyamAnAzritazreNirakSA kalau kalpavRkSA sphuradvayaktamuktAphalodArahArazriyA saGgatA caGgatAruNyapuNyAlayA lIlayA saJcarantI carantI dviSAM prauDhirUDhAnubhAvaM vibhAvannatA zeSagIrvANavarNA suvarNAcalaupamya bhRd dhairya saundaryagAmbhIryatejobharaiH sundarairnirbharaM saMzrayantI mahattvam / kaNannUpurAlaGkRtA nyakkRtArAtijAtA'dbhutA nAginIrAjisampUjitA tarjitApAravighnaprakArA mahAmattamAtaGgaraGgagatiprAJjalA vizvavikhyAtakIrtyA zazAGkaM jayantI jagadrU raJjayantI bhayaM bhaJjayantI kutIrthaprabhrUNAM pareSAM sameSAM mama zrInivAsA nagAdhIzapatnI ghaTAkoTisAmrAjyalakSmIM zrayantI nayantI sadaivonnatiM zAsanaM pAzvanAthasya devAdhidevasya nityaM manazcintitaM satvaraM devatAmukhyapadmAvatI svAminI vizvamAtaka dadAtu trilokottamaM puNyakAruNyapaNyArpaNAbhA // 4 // // iti pArzvanAthastutiH sampUrNA // , 1 kha- ' yutyai ' / 2 ka - ' mUlaiH / 3 ka - ' deva ' / 4 kha - ' sakarmavajai' / 5 kha - ' paNyA' / 6 kha - 'ghoTi' / 7 ka - ' mukhapadmA' / 8 kha - ' paNyAmA ' / Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH] bhUmikA __ ante etatsaMzodhanakamaNi yairmahAnubhAvairyena kenApi sAhAyyadAnenAhamRNIkRtasteSAM saujanya saMsmarAmi / tatra ca anuyogAcAryazrIkSAntivijayaiH saTIkasya mUlagranthasya dvitIyavelAzodhanapatrANAM parimArjanena avaziSTasya tu vibhAgasyaitAdRkkAryeNAmUlyasaMsUcanaizca dakSiNavihArimunirAjazrIamaravijayaziSyaratnazrIcaturavijayaizca vizeSata upakRto'smi / evamanyAnyapustakAdhAreNa saMzodhya pariziSTa-pAThAntarAdinA pariSkRtya bhUmikayA vizadIkRtya zuddhipatreNa ca saMkalayya sampAdita'smin manISimanomanorame zrIzobhanastuti nAmake anye nAnATIkAsaNTaDrinte vividhapratikRtimaNDite ca stutistotrarasikAH phalegrahitAM nayantA mAmakInaM parizramametatpaThanapAThanAnuSThAnena saMzodhayantu sUcayantu ca zemuSIzekharA mama matimAnyaprabhavaH dRSTidoSanibaddhA vA skhalanAH ityevaM sujJasArtha sahRdayahRdayaM prAJjaliH prArthaye'haM hIrAlAlAbhidhaH zrIrasikatanujanuT candrikAmAtRkazca / yena zrI'vIra'varSe bdhizarajinamite' 'vIra'janmAhazukre mumbAyAM bhUmikeyaM vyaraci puri pRthurmaGgalAnandadRddhadhai // 1 // 1 2454tame / 2 caitre zuklatrayodazyAm / 3 tatra bhUlezvaravIbhyAm / Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sunirAjakRtAyAH ] bhUmikA anusandhAnarUpA pUrtiH pUjyapAdazrImat kAntivijaya sarakastotrasaGgrahasya hastalikhitapratirUpaM samprati samprAptaM sAdhanaM prAya upajIvya kriyate bhUmikAyA mayA hIrAlAlanAmadheyena pUrtiriyamanusandhAnadvAreNa / (pR. 2,1 a ) zrIdharmaghoSasUrikRtA yamakastutayaH 39padyamayA yAsAmAdyaM padyaM yathA" jinaM yazaH pratApAsta - puSpadantaM samaM tataH / saMstuve yatkramau mohaM, puSpadaM taM samantataH // 1 // " (pR. 2, 1 A ) zrIjina sundara sUrimUtritaM samacaraNasAmyasamalaGkRtaM 29padyAtmakaM caturviMzatijinastotraM stotrasamuccaye mudrApyamANaM samasti yasyAdyaM kAvyamidam -- " zrIjinarSabha ! bhavantamAzrito deva ! bhavyanayanAbhinandana ! | bhUrivaibhavabharo bhavI bhave-deva bhavyanaya ! nAbhinandana ! // 1 // " (pR. 5, 13 a ) sahasrAvadhAnizrImunisundarasUrisUtritA paJcatIrthaGkagrastutirnavapayamameyA samacaraNasAmyarUpayamakayamitA yasyAH prArambhikaM padyaM yathA 119 44 'jaya zrIRSabha ! zreyaH, sukhAni samayAkara ! | dehi me bhadraratnaugha !, sukhAni samayAkara // 1 // " (pR. 6, 1 a ) zrIcAritrasundaramunivaraviracitaH 21padyAtmaka AdinAthastavo fiermamayaH / asya prathamaM padyaM yathA 66 ( pR. 7, 5 a ) asya prArambho yathA - 'AdIzvaraM svatizayAlivirAjamAnaM tIrthaGkaraM tanuvibhA'stavirAjamAnam / bhaktayA prayuktayamakairnRpanAbhibhUtaM stoSye tridhA na vilasanmadanAbhibhUtam // 1 // sarvajinasAdhAraNastava ekAdazapadyamayaH pratipAdamevaMvidhayamakavibhUSitaH / 1 anena anusandheyasya pRSThasya sthAnasya ca sUcanaM kriyate / agre'pi sudhIbhiH saMyojanaivaM smaraNIyA / 2 dvitIyAt saptamaparyanteSu payeSu caraNasAmyatA yadaGko yathA - 1, 2,1, 3,1, 4,2,3,2, 4,3,4 / aSTame paye caraNacatuSkatulyatA, navame, dazame ekAdaze ca caraNasamAnatettham - ( 1,4,2,3 ), ( 1, 2,3,4 ), ( 1,3,2,4 ) / dvAdazatrayodaze padye zlokapunarAvRttirUpa mahAyamakamaNDite / Ayapadyamiva payaM caturdazaM yamakamAzritya / pratipAdaM prArambhe varNacatuSTayasamAnatA paJcadaze SoDaze cAnte / tryakSarapunarAvRttigarbhitaM pratyekaM caraNaM saptadaze / aSTAdaze Aya caraNayorante antya caraNayozca prArambhe varNasAmyam / zRGkhalAbaddhaM ekonaviMzatitamaM padyam / saptadazasadRzaM viMzatitamaM padyaM yamakaM lakSIkRtya / antime ekaviMzatitame padye kavinAmanirdeza: / 3 garuDadarpam / Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 stuticaturvizatikAyAH " sarati sarati cetaH stotumetanmadIyaM ____ mahitamahitandairapyadastvacaritram / ramaparamabuddhisphUrtayo mAdRzAH kiM __ viduraviduradhuryAstAta ! tat te svarUpam ? // 1 // " (pR. 7, 5 A) zrIsomaprabhAcAryakRtaM zrIjinastavanaM dazapadyamitaM yasyAcaM padyamevam " vyadhita sAdhitasAdhutapAH kRpAM, zamaghanAmaghanAzakarI ca yH| tamavirAmavirAddhamanobhavaM, jinamamAnamamAnaguNaM stuve // 1 // " (pR.7,5 I) zrI AhlAdamantrikRtaM zrIpArzvanAthastotraMdazapadyAtmakaM byakSarayamakamANapataMca vartate / tatra prArambhe padyaM yathA-- " zrIpArzvanAtha ! bhavato bhavatoyarAzi-kumbhodbhavasya caritaM kimu dharNayAmi / yaiH zaGkaraprabhRtayo bhRtayogamudrA, dodhUyitAH kuviSayairbhuvi tjjigiissoH||1||" (pR. 9, 13 a) pratyekapadyasya caturthacaraNe vyakSarapunarAzattiyamakamaNDitaM 25panAtmakaM caturviMzatijinastavanaM drutavilambitacchandasi gumphitaM zrIsomasundarasUribhiryasya prArambhika kAvyaM yathA____ " sakalanAkinikAyanamaskRta-kramayugaM jinapuGgavamAdimam / smarata nAbhinarendrasutaM satA-mamitakAmitakAmaghaTopamam // 1 // " ebhirmunivarairviracitA nandIzvara-puNDarIka-gautama-sarvasiddha-siddhacakra-sImandharAdistuvayo'pyevaMvidhA eva / (pR. 9, 14 a) zrIsomaprabhasUrikRte navapadyAtmake sarvajinastave prathamaM padyaM yathA " jinapata ! drutamindriyaviplavaM, damavatAmavatAyavatAraNam / vitanuSe bhavavAridhito'nvahaM, sakalayA kalayA kalayA kayA // 1 // " (pR. 9, 16 a) zrImahAvIrastavaH 14padyAtmakaH pratipadamakSaratrayapunarAvRttiyamakamaNDito vidyate / tasya prathamaM kAvyaM yathA " kalazakalazarAdimollasallakSaNokaH padama'padamadhyAnAM bhavyapadmA'vabodhe / miharamiha rayeNa staumi cAmIkarazrI vasuma'vasumatItthaM vardhamAna ! prabho ! tvAm // 1 // " (pR. 9. 16 A) zrIAdijinastavASTakaM padyanavakamitametadyamakasamalaGkataM nimnalikhitAdyapadyAtmakaM vartate Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRtAyAH ] bhUmikA " zivaramAvara ! mA gharamAchitaH sakalayA kaLayA kanyA'NukaH / zubhavato bhavato bhavato'vatAt suvRSabho vRSabho vRSabho jinaH // 1 // " { (pR. 9, 18 a ) zrImunisundrasUrikRtA zrImahAvIrastutiH " rucirarucirucaste vardhamAnAkSara zrIdayita dAyata bhavyAH zreyasaH zAsanasya / paramaparamatazrIjaitrabhaktaH sadA syA mudayamudayapAtraM yallabhe zarma nityam // 1 // mahAyata mahAyataccaraNavandanAH zrIjinAH sadodaya sadodayamathitazuddha puNyAgamAH / subhAvava subhAvavatridazarAjavRndArcitAH surocitasurocitapracitadAmabhiH pAntu mAm // 2 // santaH santatazarmaNe dadhati yaM dhIrocidhIrocitaM zrIzrIdamadarzakaM hRdi sate sampanna sampabataH / prANimANitadAnavAg vitanutAM sarvajJasarvajharAT zreyaH zreyasi vAsakAni samayaH puNyAni puNyAni me // 3 // kAraM kAraM jinAnAmatimativibhavA ye stavaM vAstavaM vA sArAH sArAH svabhaktehitahitavipine syuH samAnAH samAnAH / krIDA krIDA mahimnAM sarasaratisurIrAjayaH zrIjayazrI zreyaH zreyasvinaste'surasurapatayo me kriyAsu kriyAsuH // 4 // " ( pR. 10, 7 a ) pratipAdaM triH zarmapadamaNDitA zrI pArzvajinastutirvarvarti yasthA AdyA time padye yathA " zerma prayaccha sudazarma tadeva zarma zarmasAra vida zarma vitAnazarman ! | zarma prabhAsitasuzarma narezazarma zarmapranirmita suzarma purezazarma // 1 // " " itthaM zrIjayarAja pallina garI sImantinIzekharaH zrImatpArzvajinezvaraH sa vijayaprauDhaprabhAvAkaraH / 1 etadarthAnabhijJatayA padacchedAdikaraNe nAhamalam / stu. 16 121 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 stuticaviMzatikAyAH [zrIzomanazarmaprauDhapadatrirUpakalitAdyantAtarAlAkhila mollAsikramavRtta-vinutaH sampadyatAM zarmaNe // 11 // " (pR. 11, 8 a) vividhayamakamayaH 25padyAtmakaH caturviMzatijinastavo vyaraci zrIbhuvanasundarasaribhiH / asya prathamaM padyamevam *"vijayate vRSabhaH sa zamAspadaM jinapateriha yasya zubhaM padam / praNamatA vipado'pi hi sampada ntyavikalaM vikalaGkaramApadam // 1 // " (pR. 11, 4 a ) zrIuttamasAgara( ? )ziSyanirmitaM zrIpArzvajinASTakaM 10padyAtmakaM stotrasamuccaye mudrApyamANaM yasyAyaM padyamittham-- __"suradAnavamartyamunIndranataM, natabhavyajanAvalidoSaharam / harabhUdharahAriyazaHprakaraM, karaNebhaniSUdanasiMhanibham // 1 // " *(pR. 11, 4 A) zrIratnazekharasUrikRtaM zrIrIrImayayugAdijinastavanaM 25padyAtmakaM yatprArambho yathA " zreyAzrINAM namatAM, matAmanantAM dadAnamapavRjinam / jinavaravRSabhaM bhAsvada-bhAsvantaM staumi mutpUrvam // 1 // " (pR. 11, 4 I / zRGkhalA'laGkAramaNDitaM padyASTakapramANakaM stambhanapArzvastavanaM samasti yasyAdimaM padyaM yathA-- __" stavIti taM pArzvajinaM sadaiva taM, vataMsaka stambhana pttnaavneH|| vanecarA mattamataGgajAdayo, dayodadhiM nAbhibhavanti yaM zritAn // 1 // " (pR. 12, 7 a ) aMzata evaMvidhAlaGkArAlaGkatA 25padyAtmakA caturviMzatijinastutiyasyAH prathamaM padyaM yathA "prathamajinavara ! prathamajinavara ! nikhilanaranAthasusevitapadakamala ! kamalabandhubandhuramahodaya ! dayayodhRtabhImabhavarUpakUpagatalokasamudaya ! / dayamAnazriyamasumatAmamalacaritrapavitra ! citra(vi)stArivala duritajaya ! jaya jaya niSkAraNamitra ! // 1 // " (pR. 15) pUjyazrIjinabhadramuriziSyazrIsiddhAntarucigaNivaraviracitaM kartR-karmakaraNa-sampadAnA-'pAdAna-sambandhA-''dhAra-sambodhana-kriyA-dvikarma-pAda-zlokagUDhaM padyaSoDazakena gumphitaM jayarAjapurIzazrIpArzvajinastavanaM vevidyate yasyAgrimaM padyamevam Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjAtAyAH bhUmikA "zavacchAsanavairidAnavavadhUvaidhavyadAnogata gItaM kimarakimarIbhirabhito yasya pratApaM muhuH| zrutvA te'pi kulAcalAH parilasannIlaparohacchalAd romAJcaM dadhate sa me jinapatiH zrIAzvaseniH zriye // 1 // " * (pR.16, 3a) prayamasvaramayaM zrIhemahaMsagaNigumphitaM yugAdijinastavanaM trayodazapadyapramitaM yadArambho yayA "nAminAmanaranAthanandanaM, pApatApazamanAya candanam / kevaLAkSarapadAptihetave, kevaLAkSarapadairahaM stuve // 1 // " (pR. 21, 5 a) vividhacchandonAmagarbhitaH 46padyamitaH zrInemijinastavo vartate yasyAgrimaM pacaM yathA "zrIzaiveyaM zivazrIdaM, chandobhiH kaizcidapyaham / kandapavijayaprAptA-'stokazlokazriyaM stuve // 1 // " * (pR. 21, 6 ) nanarasagarbhitaM zrIRSabhajinastavanamekAdazapadyAtmaka vartate yasyAgrima padyamevam " surAsurAdhIzvararatnakoTI-koTIrahIraghutiraJjitAhiH / zrInAmibhUbhRtkulakalpavRkSaM, rasairamIbhirnavabhiH stavImi // 1 // " (pR. 22 ) zrIdharmaghoSasaripraNItaH // ekdibhuvaakytulystvH|| zrIsomatilakasarikRtavRtteruddhRtayA'vacUrikayA'laGkRtaH sastAzarmA vRtasumahimA vIritasvAntajanmA bAdhAsindhuprataraNasahA vAsanAvasthitAnAm / apyeko dvau kimuta bahavo vA'nizaM dhyeyabhAvaM gAte yeSAM jinavaravRSA vRddhaye kiM na teSAm ? ||1||-mndaakraantaa0 kartaSu vizeSaNeSu kriyAsu caika-dvi-bahuvacanatulyasya stotrasyAvarilikhyate-'sastA sastAni-galitAni azarmANi-duHkhAni yasmAd yAbhyAM yebhyaH sa to te / tathA ekavacanena anpratyayAntatvAd vyaJjanAntaH zarmanazabdaH tataH prathamaikavacane 'ni dIrghaH' (siddha01-4-85) ityanena dIrghatve ca kRte 'nAno no'nahnaH' ( siddha0 2-1-91) iti nalopeca siddhaM Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH [zrIzomana srastAzarmA / dvivacana-bahuvacanayostu 'artIristusuhusaghukSiyatibhAvAvyAdhApAyAvalizUpadinIbhyo maH' (haime bhU. 338 ) ityuNAdisUtreNa mapratyayAntatvAta svarAntaH zarmazabdaH / tatodvivacane sastAzau / purastAt RtazabdaH / 'odauto'vA / (siddha0 1-2-24) iti AvAdezazvaH / bahuvacane sastAzamAH purastAt tRtazabdaH / 'avarNabhobhago'gholugasandhiH' (siddha0 1-3-22 ) iti ralopaH / vRtaH-svIkRtaH suSThu mahimA yena saH / dvitve tu 'kaM pApaNe ca ' (siddha0 dhA0 ) iti vacanAt RtA-prAptA zobhanA mahimA yAbhyAM to Rtasumahimau / 'gozcAnte haskho'naMzisamAseyobahuvrIhau' (siddha02-4-96) bahutve tu vRtA sumahimA yaiste / ekatve mahimanazabdastAddhitika imanpratyayAntaH / dvitvabahutvayostu mahimAzabdaH svarAntaH / dRzyate ca " vanabhavanamadambhovAhi(ha)saMvAhi(ta)zrImahimamahimabhAno navaH kiM dahanti " ityAdiSu / ( 349tama )uNAdisUtreNa imH| 'maha pUjAyAm / (siddha0 dhA0 ) iti dhAtoH / 'vIrita0' vizeSeNa Irito vIritaH vIrita Irito vA svAntajanmA-svAntajanmo vA-manobhUH yena yAbhyAM yairvA sa to te // tathA janmazabdo nakArAntaH pratItaH, haimanAmamAlA( kA0 6, zlo0 3)vRttau tvakArAnto'pi 'bAdhA. ' bAmA-pIDA dvitve tu AdhA-analpavikalpAstA eva dustaratvAt sindhavo-mahAnadyaH tAsAM prataraNe sahA-sAmarthya yasya yayoryeSAM vA sa to te tathA / ekatve saha iti sakArAtaH / dvitvabahutve svarAnto'nekArthaH / vAsanA-bhAvanA tayA tasyAM vA'vasthitAnA, dvitve punarAsaneSudhyAnanibandhaneSyavasthitAnAm / apyeko dvau kimuta bahavo vA iti vyaktAtham / api-kimuvAzabdAH samuccaye vikalpe vA / anizaM-nirantaraM dhyeyabhAvaM-dhyAtavyato gAte 'gAGgatau' (siddha0dhA0) vartamAnA te Ate ante' (siddha03-3-6), anato'nto'dAtmane' (siddha04-2-114) ante nakAralope 'samAnAnAM tena diirghH| (siddha01-2-1) iti diirghH| yeSAM-bhavyAGginAMkaH kau ke / jinavaraSA iti| jinavareSu-kevaliSu vRSA-indraH / dvitvabahutve tu vRSaH svarAntaH pradhAnazcAnekArthe (haime zlo0 559) / idaM vizeSyaM, zeSANi vizeSaNAni / vRddhaye-Rddhaye sukRtadhanAdikaM teSAM kiMna syAt / api tu syAdeva / mandAkrAntAcchandaH / "mabhanatatA gau ghacaiyatiH" iti // 1 // dUrApAstasamastakutsanatamA vItAkhilAntArajA, __ vAmollAsavinAzazobhanamahA vRddhathagrimokAvaram / sphUrjaDA vRSabhAbhirAmanayanirdagdhAzubhaidhA balaM mAtAmeka ubhau same jinavRSA vRddha prasAdaM sadA ||2||-baarduul. 'dUta kutsyo -ninyate janturameneti kutsanaM, kutsanaM ca tat tamadha-mAnaM kutsanA, dUreNAparasaM-pratikSitaM samasya-sapatraM kutsanatyo yena sa dUrA0 / dvisvapahukhe tu prakaTaM kunsacaM 1 "mo me to mo mandAma paJcaiH // iti chando'nusAsame'STame patre / Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH ] bhUmikA 125 AmAzca kutsanatamam / 'prakRSTe tamap ' ( siddha0 7 - 3-5 ) iti tamappratyayaH / tato dUrApAstaM samastaM kutsanatamaM yena yAbhyAM yairvAsa tau te dUrApAstasamastakutsanatamAH / ' vItA0' vizeSeNa itaM vItam / dvitve punaH ' IGc gatau' (siddha0 ghA0 ) ityasmAt kte ItaM antargataM rajaH - badhyamAnakarma rUpaM antArajaH / atra ' ro re lugdIrghazcAdidutaH ' ( siddha 0 1 - 3 - 41 ) iti luki mAgdIrghatve ca siddhiH / tato vItaM ItaM vA'khilam - azeSamantArajo'ntArajaM vA yataH sa tau te / rajazabdaH svarAnto'pi ( hai ) liGgAnuzAsana ( napuM0 zlo0 1 )vRttau / ' vAmo0 vAmAni - pratikUlAni a- rogAH teSAmullAsaH - prAdurbhAvastasya vinAzAt zobhanaM mahaH prabhAvo yasya yayoryeSAM vA sa tau te / maha iti sakArAntaH svarAntazca tulyArtho'nekArthe / (haime zlo0 604) / 'vRddhaya0' vRddhayA RdayA vA agrimaM pradhAnaM okaM oko vA--samavasaraNAdisthAnaM yasya yayoryeSAM sa tau te / okaH sakA rAntaH svarAntazca / varaM-pariNAmasundaram, araM - zIghram | 'sphUrja 0' sphUrjantyaH samantataH prasarantyo mAsa bhAvA- dehadyutayo yasya yayoryeSAM sa tau te / bhAH sakArAntaH svarAntazca / 'vRSabhA0 ' vRSabhaH RSabhau vA parasparaparyAyaH tasyevAbhirAmo nayo-yAnaM yasya yayoryeSAM sa tau te / nirdagdhAni azubhAnyeva edhAMsi-indhanAni yena saH, dvitva- bahutvayostu nirdagdhA'zubhaidhA yena yAmyAM yaiH sa tau te / tato vRSabhAbhirAmanayazcAsau nirdagdhAzubhaidhAzvetyAdi tridhA'pi karmadhArayaH / edhaH sAntaH svarAnto'pi | baLaM-baliSTham / atra 'gAG gatau' (siddha0dhA0 ) asmAt paJcamI tAM AtAM antAM vacanatrayaM deyam / siddhiH prAgvat / ekaH ubhau - dvau evaM same- sarve | jinavRSA iti jinA : - kevalinasteSu tRSA iti prAgvat / 'vRdhUGa vRddhau' (siddha0 ghA0 ) ityasmAt kte / evaM ' Rc vRddhau ' (siddha0 dhA0 ) ityanena RddhaM - samRddhamityarthaH / prasAdaM - vAJchitArthaprApaNalakSaNam / sadA / " maisajasatatagAH zArdUlavikrIDitaM vairyatiH" / aSTadalakamalabandhaH // 2 // 1 1 samprAptabrahmasImA bata nu sumukhamAvaryamA'dvaitadhAmA vIkSAtItaptahemA vitataduritahA vRSTavAmA vitAram / eko dvau vA'pi sarve pratidinamarihA vAJchita zreyase drAk prattAptazrIlalAmA varamiha bhavinAmIzatAnnamrakANAm // 3 // -- sragdharA0 , 'samprApta0' samprAptA brahmaNi- paramapade jJAne vA sImA yena yAbhyAM yaiH sa tau te / sImA(zabdo) nAntaH svarAnto'pi / ' vata 0 ' bata nu ityavyayadvayaM Azcarya-vitarkayoH pUraNArthe vA / tataH zobhano mukhameva mA:- candro yasya saH / atra mAszabdaH sakArAntaH / dvitvabahutve tu atanuH - anahapA zobhanA camA-lakSmIryayoryeSAM tau te / ' varya 0 ' - pradhAnA mA-zrIryasya sa varyamaH varyA-pra 1 1" sau sau tau gaH zArdUlavikrIDitaM hai: ( hai ? ) " iti chando 0 aSTame patre / Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 stuticaturvizatikAyAH [zrIzomanaadvaitAni-nirupamANi dhAmAni yasya saH advaitadhAmA / anekArthaH-" dhAma rAzI(rammau ?) gRhe dehe sthAne jnmprbhaavyo|" (hame zlo0282) iti / tatovaryamazvAsAvadvaitadhAmA ca varya0 / dvitve punararyamAsUryastadvadadvaitAni dhAmAni-bhAmaNDalAditejAMsi yayosto / bahutve dhAma, varyamAdvaitadhAma sejo yeSAM te / dhAmA nAntaH svarAnto'pi / vIkSA' vIkSA IkSA ca-cintA, dRzyarthadhAtUnAM cintAthatvAditi / tAmatItaM cintA'tikrAntaM AptaM-sAMvatsarikadAnAvasare'thibhiH prApta hema hemaM vAsuvarNa yatA sa to le / hemazabdo lalAmavat nakArAntaH prakaTa eva / svarAntastu punapuMsakalike liGgAnuzAsane ( heme zlo0 108) / vitata0' vitataM-bhUribhAvAbhyastatvAd vistRtam / pakSe inA-gatA tA-jantolakSmIyasmina satIti itataM / yadvA i:-kAmastadazAt tataM-vistIrNa duritaM, tato vitatamitataM ca duritaM ca tad vitataduritaM tat hantIti 'kipa' (siddha05-1-148) ityanena kipi pratyaye tallope prathamaikavacane ca vitt0| dvitve itanaduritaM hata iti 'kacid' (siddha05-1-171) iti Dapratyaye 'DityannyasvarAde (siddha02-1-114) ityantyasvarAdilopeca itataduritaho dvitve bahute'pIti / dRSTa0 " vRSu(Sa) saGghAte (ca)'(siddha dhA0) ke savRSTaM vAmanzabdena isvaM zarIraM pena sH| dvitve tu 'RSat gatau riSTAni-gatAni vAmAni-pratikUlAni yayoH tau| bahutve tu vRSTA-bAntAH kAmA vAmA:-striyo yaste / 'vitAraM' vizeSeNa tAra--manojJaM yathA syAt / dvitve'rINAM samUha AraM padabhAvAditAraM-gatArivraja yathA syAt / vizeSyamAha--' arihA' iti / arIn-rAgAdIn hantIti hato dhantIti kipi Dapratyaye ca / hanazabda nAntatvaM svarAntatvaM ca siddham / zeSaprAgvat / 'vAmichata' nAJchitaM--pano'bhilaSitaM AJchitaM ca 'Achu AyAma (siddha0 dhA0) iti vacanAdAyata-dIpa taya taccheyazva-kalyANaM sukRtaM paramapadaM vA tasmai drAk-zIghram / iMsatAta ityarthasambandhaH / 'prasA0' paNa ArAdhakebhyaHprakaNa vitIrNA AptazrI:-ArhantyalakSmIya ste pratyAptazriyaH sAdhvAdayazcatvArA parameSThiyaH tIrthakunAmakarmamAptihetvahaMdAdiviMzatisthAneSu teSAmabhihitatvAditi / teSu viziSTaparameSThindAllalAmA iva 'prattA0 / iha lalAmazabdaH puMnapuMsakaliGge'dhItatvAt puNllinggH| sa ca nAntaH svarAnto'pi / varaMpradhAnaM yathA syAt / araM-zIghaM iha-jagati bhavinA-saMsArijantUnAM IzatAt-svAmIvAcaratviti bhAvaH / Iza ivAcaratu itivAkye 'kartuH kvin galbhaklIbahoDAt tusti| (siddha03-4-25) ityAdinA kipi pratyaye tallope pazcamI tuvi ca / 'AziSi tuhyostaat| (siddha04-2-119) ityanena tuvastAtAdeze ca kRte IzatAditi siddham / tato ' dhuTastRtIyaH (siddha0 2-1-76) dra 1" dhAma dehe gRhe razmau sthAne janma-prabhAvayoH" iti vizve (pR. 95, zloka 121) / 2'nAntaH' iti pratyantare / 3" stUpoDupo viTapamaNDapazapabASpa-dIpAni viSTapanipo zaphaDimba vimbaa| jambhaH kumumbhakakubhau kalabho nimo'rma-saGkAmasaGkramalalAmAhimAni hemaH // " 4 'hanazabdaH nAntaH svarAntazca siddhaH ' iti pratyantare / Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 suvirAjakRtAyAH] bhUmikA 'tRtIvasya pazcame' (siddha01-3-1) n / dvitve tu IzAvivAcaratAmiti vAkye prAmbat kcipi tallope pazamI tAmiva IsatAm / tataH 'tau mumo vyaJjane svau ' (siddha0 1-3-14) anena pakArasthAne nimittabhUtanakArasya svakIyo'nunAsiko nakAra evaM kriyate / bahutve punaH 'Izik aizvarye' (siddha dhA0) AtmanepaditvAt paJcamI antAM / 'anato'nto'dAtmane (siddha0 4-2-114) nsopH| bhavinAM kathambhUtAnAM ? 'namra0 namra-bhaktibhareNAvanataM kaM-mastakaM yeSAM te teSAm / "nau nau yiH sragdharA chachai" (chando0 aSTame patre) yati" // 3 // ityeko dvau same vA tribhirabhiyAtibhiH kAvyarAjaiH kriyAdi zleSaiH zrIdharmaghoSairabhinutamahimA varyabhAvaprakAzaiH / tricchatrIdaNDakairvAntararipuvijayAnyastavizvatrayAntaHkIrtistambhairiva zrIjinavaravRSabhA vIkSayA dhyAsatAM mAm // 4 // san // iti ekadvibahuvAkyatulyastavaH // 'ityeko' iti-pUrvoktaprakAreNa / eko dvau same veti prakaTam / tribhiH-trisakhyaiH / apiyatibhiH abhimukhAH-suzrAvyatvAdanukUlA yatayo-virAmAH kAlyAntarAlavizrAntayazca testyaa| kaiH? kAvyarAjaiH-pradhAnakAvyaH / atra * rAjansakheH / (siddha07-3-106) ityanena raajendrshbdaadsmaasaantH| kiviziSTeH? 'kriyAdizleSaiH' kriyAdInA-kriyA-kartR-vizeSaNAnAM zeSaH-sAdRzyena nivezo-racanA yatra taistathA / punaH ki.? ' zrIdharmaghoSaiH ' zrI:-zobhA saiva dharma:-svabhAvo yasya saH zrIdharmo tataH zrIdho-zobhAtmako ghoSo-dhvanivizeSo yeSAM te zrIdharmaghoSAstaistathA / katapakSetrimi. mano-vAk-kAyaiH, kiraNazuddhayetyarthaH / 'mabhiyatibhiH --viniittvaadbhimukhshissymunibhiH| kAvyarAjaiH' "kavireva vA kAvyaH bheSajAditvAt TyaNa" iti haimanAmamAlA(abhi0 kA02, zlo033)vRtti (pR.47) vacanAt mhaakvibhiH|kiN01 'kriyAdi0' Adizabdasya pazcAnupUrvyA prayuktatvAt jnyaandrshnkriyaapraaynnH| zrIdharmaghoSairiti naamnaaaacaaryaiH| kiM kRtamityAha-'abhinutamahimA' iti atibhaktibharabhAsvaratvAdabhimukhena stutamahimA / iha mahimazabdasvarUpaMpUrvavat / punaH kiM0 AcAryaiH kAn---- (yarAjai )zca 'varya0' varyaH-pradhAno bhAvaprakAzo yeSu yeSAM vA / "bhAvo'bhiprAyavastunoH, svabhAvajanmasattAtmA-kriyAlIlAvibhUtiSu' (haime'nekArthe 538-539) iti / pakSe aryaH-svAmI tasya bhAvo'ryabhAvaH, svAmitvamityarthaH / athavA arINAmabhAvo'ryabhAvaH tena prakAzAni--prakaTAni phartRpakSe'pyevam / 'tricchatrINAM trayANAM chatrANAM samAhArastricchatrI tasyA daNDaireva daNDakaiH |vaa ivArthe / AntararipuvijayAva-rAgadveSamohAkhyadveSitrayavijayAt nyastavizvatrayAntaHkIrtistambhairiva / vizeSyapada. 1 vizrAmA yeSu te| Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 stuticaturvizatikAyAH [zrIzomanamAha-'zrIjina' zriyA-jJAnAdilakSmyopalakSitA jinAH-caturdazapUrviNasteSu varA avadhijJAniprabhRtayasteSu vRSAH-zreSThAH kevalinasteSu prAtihAdivibhUtyA bhAsate iti shriijinvrvRssbhaaH| dvitvabahutvayostu vRSabhazabdaH zreSThArthe / vIkSA ca IkSA ca-cintA tayA dhyAsatA-pratipadyantAm / kam ? mAm / adhyAG pUrvaH 'aSI asI gatyAdAnayozca' (siddha dhA0) iti dhaatuH| adhyAs asyobhayapaditvAdekatve pazcamyA Atmanepadasya / dvitve tu parasmaipadasya tAmi zavi ca pratyaye siddham / bahutve tu 'Asik upavezane ' (siddha0 dhA0 ) ityasyAgre pazcamyA eva antAmi * anato'nto'dAtmane' (siddha0 4-2-114) iti siddham // iti stotraavcuuriH|| bhaTTArakarIsomatilakasUrikRtavRtteruddhRtA // 7 // 7 // *( pR. 23, 2 a ) zrIdharmaghopamUrikRte zrIpArzvanAthastave 11 padyAtmake pazcamaM padyametAdRkcamatkArazAli " yaH pUjyo jagatAM namanti sudhiyo yaM yena moho jito yasmai saMspRhayanti cArumatayo yasmAcchubhaM dehinAm / yasyAnantacatuSTayaM nirupama yasmin sthitaM sadguNaiH sa zrIpArzvajinezvaro vitaratAcArUpasaMsthaH zivam // 5 // *(pR. 23, 2 A)avalokyatAmebhireva mUribhiH praNItaM nimnalikhitaM yacchabdavibhaktisaptakasamalakRtaM zrIvIrajinastavanam " jaya zrIsarvasiddhArtha-siddhArthanRpanandana! / sumerudhIra! mahAvI-ra!gambhIra! jinezvara! // 1 // yoprameyapramANo'pi, saptahastapramo mtH| pUrNenduvarNyavaryo'pi, svarNavarNasavarNakaH // 2 // sadRzaM kauzike zake, sarpa ca kramasaMspRzi / pIyUSavRSTisRSTayA yaM, dRSTayA diSTayA vidurbudhAH // 3 // vissttptrityotsngg-rnggnduttunggkiirtinaa| sanAthaM yena nAthena, vizvaM vizvambharAtalam // 4 // yasmai cakre namaH sevaa-hevaakotsukmaansaiH| vIrAya gatavairAya, maamaasureshvraiH||5|| yasmAd dveSAdayo doSAH, kSipraM kSINAH kSayaH khaneH / doSA pUSamayUkhebhya, iva haryakSalakSaNAt // 6 // Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAjakRtAyAH] mumikaa yadehadhutisandohaM, sandehitavapurdadhau / raviH khadyotapotadyu-tyADambaraviDambanAm // 7 // bhavinA yatra cittasthe, syuddhisiddhyH| taM varddhamAnamAnaumi, varddhamAnasubhAvanaH // 8 // iti yaste stavanaM paThati vIrajinendra ! jaatromaanycH| yAtyapavarga sa drutamakharvagArivargajayI // 9 // " 25tame pRSThe zrIcAritrasundaragaNisandRbdhAni bhASAsaptakanibaddhAni stotrANIti niradezi, kintu bhrAntimUlaka ullekho'yamiti bhAti yata ebhirgaNivarailipIkRtAnImAni 1522varSe / etasaNetArastu zrIRSabhadevAdijinapazcakasya SaDbhASAtmakAnAM stotrAnA viracayitAraH / tatra zrIvIrastutiprAntasthaM pacaM pramANam "evaM paJca jinA nirastAjinAH sadbhaktivibhrAjinA SaDbhASAmayasaMstavena mayakA nItaH stutergocaram / trailokyaspRhaNIyasiddhiramaNIzRGgAraNapratyalA deyAsurgurusomasundarakaraNAgbhAragaurAH zriyaH // 7 // " pazcabhyo jinebhya AyatIrthakarasya nuteH prathamaM padyaM nirdiSTaM 25tame pRSThe / zrIzAntijina - vizya caivam " zrImAn zAntijinaH punAtvajinaH sarvAn sa bhavyAGginnaH santyaktoparamA vitIya paramA aanndsNvidrmaaH| gauryasya tripadI jagatrayavane svairaM carantItarAM citraM trAsayati sphurattaramadAn durvAdisiMhAnapi // 1 // " zrIneminAthastavasya prArambha ityam"pArAvArasamAnasaMmRtisamuttArAya nArAyaNaH sevAsUryacarIkarI dRDhatarI tulyAMsa yasyAdarI / devAnAmapi devatA sa paramabrahmasvarUpaH prabhuH zabdabrahmavidA'pyagamyamahimA nemIzvaraH pAtu vH||1||" stuti017 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 stuticaturvizatikAyAH [zrIzomanazrIpArzvanAthastotrasya prArambhikaM kAvyaM yathA" bhaktivyaktipaNamadamarasvarNakoTIrakoTI preGkhajjyotiH pracaladaciraH kajjalazyAmaladyut / zreyovallIrupacayamayaH prApayaMstApahartA bhUyAt pArzvaH zamitadurito'mbhodavanmodakartA // 1 // " zrImahAvIrastutau prathamaM padyamevam" vidyAnAM janmakandastribhuvanabhavanAlokanapratyalo'pi prApto dAkSiNyasindhuH pitRvacanavazAt sotsavaM lekhazAlAm / jainendrIM zabdavidyA purata upadizan svAmino devatAnAM ___ zabdabrahmaNyamoghaM sa dizatu bhagavAn kauzalaM traizaleyaH // 1 // " (pR. 25, 5 a) kavivaranAmagarbhitamaSTabhASAmayaM SaDaracakrabandhanibaddhaM 24padyAtmakaM zrI sImandharastavanaM vyaraci zrIjinaharSasaribhiH / asyAntyaM padyamittham ---- "zrIsImandharatIrthanAthamanizaM bhASASTakaspaSTayA ___ bhaktyeti trijagatsamIhitakaraM yaH stauti bhavyAGgabhAg / sa zrImAn gurusomasundarapadamaudiprabhAvodayaM nityAnandasakhIM vRNoti vimalA jainezvarI sampadam // 24 // " Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaH prmaatmne| suvihitapurandarazrIzobhanamunivaryavihitA // stuticaturvizatikA // 1 zrIRSabhajinastutayaH atha zrInAbhinandananutiH bhavyAmbhojavibodhanaikataraNe ! vistArikarmAvalI rambhAsAmaja ! 'nAbhinandana ! mhaanssttaapdaabhaasuraiH| bhaktyA vanditapAdapadma ! viduSAM sampAdaya projjhitArambhAsAma ! janAbhinandana ! mahAnaSTApadAbhAsuraiH // 1 // -zArdUlavikrIDitam ( 12,7 ) samastajinavarANAM stutiH te vaH pAntu jinottamAH kSatarujo nAcikSipuryanmano __dArA vibhramarocitAH sumanaso mandAravA rAjitAH / yatpAdau ca surojjhitAH surabhayAJcakruH patantyo'mbarA dArAvibhramarocitAH sumanaso mandAravArAjitAH // 2 // -zArdUla* jinapravacanamazaMsA zAnti vastanutAn mitho'nugamanAd yannaigamAdyairnayai rakSobhaM jana ! he'tulAM chitamadodIrNAGgajAlaM kRtam / tat pUjyairjagatAM jinaiH pravacanaM dRpyatkuvAdyAvalI__ rakSobhannanahetulAJchitamado diirnnaanggjaalngktm||3||-shaarduul. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA zrutadevatAsmaraNam zItAMzutviSi yatra nityamadadhad gandhADhyadhUlIkaNA nAlI kesaralAlasA samuditA''zu bhrAmarIbhAsitA / pAyAd vaH zrutadevatA nidadhatI tatrAbjakAntI kramau nAlIke saralA'lasA samuditA zubhrAmarIbhAsitA // 4 ||1||-shaarduul. Rana'RASAN 2 zrIajitajinastutayaH atha ajitanAthapraNAma: tamajita'mabhinaumi yo virAjada vanaghanameruparAgamastakAntam / nijajananamahotsave'dhitaSThAvanaghanameruparAgamastakAntam // 1 // -puSpitAyA jinakadambakAbhinutiH stuta jinanivahaM tamartitaptA dhvanadasurAmaraveNa vastuvanti / yamamarapatayaH pragAya pArzva dhvanaMdasurAmaraveNavaH stuvanti // 2 // -puSpi . jinamatavicAra: pravitara vasatiM trilokabandho ! gamanayayogatatAntime pade he| jinamata ! vitatApavargavIthI gamanayayo ! gatatAnti me'padehe // 3 // -puSpi 'bhrAmarI bhAsitA' ityapi padacchedaH / 2 'gama ! naya.' ityapi saMbhavati / Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzobhanamunIzvarakRtA mAnasIdevyAH prArthanA sitazakunigatA''zu mAnasIDA ''ttttimirmmdosuraajitaashm| vitaratu dadhatI paviM kSatodyat tatatimiraM madabhAsurAjitA zam // 4 // 2 // --puSpi0 13 zrIzambhavajinastutayaH atha zrIzambhavasyAbhyarthanA nirminnazatrubhavabhaya ! zaM bhavakAntAratAra ! tAra ! mamAram / vitara trAtajagatraya ! 'zambhava ! kAntAratAratAramamAram // 1 // -AryAgItiH jinavarANAmAzrayAlakSmI Azrayatu tava praNataM vibhayA paramA ramA'ramAnamadamaraiH / stuta ! rahita ! jinakadambaka ! vibhayAparamAra ! mAramAnamadamaraiH // 2 // --AryA0 jinamatasya prAdhAnyam jinarAjyA racitaM stA dasamAnanayAnayA nayAyata'mAnam / zivazarmaNe mataM dadha dasamAnanayAnayAnayA yatamAnam // 3 // - AryA0 10bhA surA0' ityapi padacchedaH / 20bhAsurA'jitA' ityapi saMbhavati 3 'nayA''yatamAnam' ityapi 4 'nayAyatamAnama' ityapi Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA vajrazaGkalAyai praNAma: zRGkhalabhRt kanakanibhA __ yA tAmasamAnamAnamAnavamahitAm / zrI'vajrazRGkhalAM' kaja yAtAmasamAnamAnamAnavamahitAm // 4 // 3 // -AryA. - 4 zrIabhinandanajinastutayaH / atha abhinandanasya prArthanA tvamazubhAnyabhinandana'! nanditA suravadhUnayanaH prmodrH| smarakarIndravidAraNakesarin ! surava ! dhUnaya naH paramo'daraH // 1 // --drutavilambitam samagrajinezvarANAmabhyarthanA jinavarAH ! prayatadhvamitAmayA mama tamoharaNAya mahAriNaH / pradadhato bhuvi vizvajanInatA mamatamoharaNA yamahAriNaH // 2 // -druta0 AgamastutiH asumatAM matijAtyahitAya yo jinavarAgama ! no bhavamAyatam / pralaghutAM naya nirmathitoDatA jinavarAgamanobhavamAya ! tam // 3 // --druta. 1 0mAyatam' ityapi saMbhavati / Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzobhanamunIzvaralatA zrIrohiNyai nama: vizikhazaGkhajuSA dhanuSA'stasat surabhiyA tatanunnamahAriNA / parigatAM vizadAmiha 'rohinniiN| surabhiyAtatanuM nama hAriNA // 4 // 4||-drut0 5 zrIsumatijinastutayaH / atha zrIsumatinAthasya stutiH madamadanarahita ! narahita ! 'sumate !' sumatena ! kanakatAretAre / damadamapAlaya ! pAlaya darAdarAtikSatikSapAtaH pAtaH ! ||1||-aaryaagiitiH samagrajinezvarANAM vijJaptiH - vidhutArA ! vidhutArAH! sadA sadAnA ! z2inA ! jitAghAtApAH ! / tanutApAtanutApA ! hitamAhitamAnavanavavibhavA ! vibhavAH ! // 2 // --AryA. sarvasiddhAntasya smaraNam matimati jinarAji narA hitehite rucitaruci tamohe'mohe / matamatanUnaM nUnaM smarAsmarAdhIradhIrasumataH sumataH // 3 // -AryA. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA kAlIdevyai prArthanA - negadA'mAnagadA mA maho mahorAjirAjitarasA trsaa| ghanaghanakAlI kAlI batAvatAdUnadUnasatrAsatrA // 4 ||5||-aaryaa0 zrIpadmaprabhajinastutayaH / atha zrIpacaprabhAya vinati: pAdadvayI dalitapadmamRduH pramoda munmudratAmarasadAmalatAntapAtrI / 'pAdmaprabhI' pravidadhAtu satAM vitIrNamunmudratAmarasadA malatAntapAtrI // 1 // -vasantatilakA samagrajinezvarANAM stuti: sA me matiM vitanutAjinapatirasta muMdrA''gatA'marasabhA'suramadhyagA''dyAm / ratnAMzubhirvidadhatI gaganAntarAla mudrAgatAmarasabhAsuramadhyagAd yAm // 2||-vsnt. zrIsiddhAntasvarUpam zrAnticchidaM jinavarAgamamAzrayArtha mArAmamAnama lasantamasaGgamAnAm / dhAmAgrimaM bhavasaritpatisetumasta mArAmamAnamalasantamasaMgamAnAm // 3 ||-vsnt. 'nagadAmAna. ' iti pAThAntaram / 2 'satrA satrA' ityapi padacchedaH / 3 '*sadA''malatA0' ityapi pAThaH / 4'mudrA gatA'marasamA suramadhyagAdyAm ' ityapi sNbhvti| Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzomanamunIzvarakRtA gAndhArIdevIstutiH 'gAndhAri ! ' vajramusale jayataH samIra__ pAtAlasatkuvalayAvalinIlabhe ! te ! kIrtIH karapraNayinI tava ye niruddha pAtAlasatkuvalayA balinI labhete // 4 ||6||-vsnt* T 7 zrIsupArzvajinastutayaH / atha zrIsupArthajinasmaraNam kRtanati kRtavAn yo jantujAtaM nirasta smaraparamadamAyAmAnabAdhAyazastam / suciramavicalatvaM cittavRtteH 'supArzva' smara paramadamAyA mAnavAdhAya zastam // 1 // -mAlinI (8, 7) jinarAjyA dhyAnam bajatu jinatatiH sA gocare cittavRtteH sadamarasahitAyA vo'dhikA mAnavAnAm / padamupari dadhAnA vArijAnAM vyahArSIt sadamarasahitA yA bodhikAmA navAnAm ||2||-maalinii jinamatapazaMsA dizadupazamasaukhyaM saMyatAnAM sadaivo ru jinamatamudAraM kAmamAyAmahAri / jananamaraNarINAn vAsayat siddhivAse 'ruji namata mudA'raM kAmamAyAmahAri ||3||-maalinii Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA mahAmAnasyAH stuti: dadhati ! ravisapatnaM ratnamAbhAstabhAsvan navadhanataravAra vA raNArAvarINAm / gatavati ! vikiratyAlIM 'mahAmAnasITA nava ghanataravAriM vAraNArAvarINAm // 4 // 7 // -mAlinI Neet-op-out-evel-mp-one-on-ore-are-ok zrIcandraprabhajinastutayaH / atha candramabhaprabhave praNAma: tubhyaM 'candraprabha !' jina ! namastAmasojjRmbhitAnAM hAne kAntAnalasama ! dayAvan ! ditAyAsamAna ! / vidvatpatayA prakaTitapRthuspaSTadRSTAntahetUhAnekAntAnalasamadayA vanditAyAsamAna ! // 1 // -mandAkrAntA ( 4, 6, 7) jinezvarANAM nuti: jIyAd rAjI janitajananajyAnihAnirjinAnAM satyAgAraM jayadamitaruk sAravindA'vatAram / bhavyovRtyA bhuvi kRtavatI yA'vahad dharmacakra ___ satyAgA raJjayadamitaruk sau raviM dAvatAram // 2 // --mandA0 siddhAntastuti: siddhAntaH stAdahitahataye'khyApayad yaM jinendraH sadrAjIvaH sa kavidhiSaNApAdane'kopamAnaH / dakSaH sAkSAcchravaNaculukaiyaM ca modAd vihAya: sadrAjI vaH sakavidhiSaNA'pAdanekopamAnaH ||3||-mndaa0 1' rAjiH' ityapi pAThaH / 2 ' sAravindA batAram ' iti pAThAntaram / Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzobhanamunIzvarakatA bajAzyAH stuti: 'vajrAdunzya'kuzakulizabhRt ! tvaM vidhatsva prayatna svAyatyAge ! tanumadavane hematArA'timatte / adhyArUDhe ! zazadharakarazvetabhAsi dvipendra svAyatyAuge'tanumadavane he'matAsatimatte ! ||4||8||-mndaa0 4 9zrIsuvidhijinastutayaH / atha zrIsuvidhinAyAya prArthanA tavAbhivRddhi 'suvidhividheyAt ___sa bhAsurAlInatapA dayAvan ! / yo yogipatayA praNato nabhaHsata sabhAsurAlInatapAdayA'van // 1 // --upajAtiH jinezvarebhyo'bhyarthanA yA jantujAtAya hitAni rAjI sArA jinAnAmalapad mamAlam / dizyAnmudaM pAdayugaM dadhAnA sA rAjinAnAmalapadmamAlam // 2 // --indravajrA jinavANI jinendra ! bhaGgaiH prasabhaM gabhIrA ''zu bhAratI zasyatamastavena / nirnAzayantI mama zarma dizyAt zubhA'ratIzasya tamastavena ! // 3 // -upa. 'zubhA ratIza.' ityapi paatthH| Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaviMzatikA jvalanAyudhAyai vijJApanA dizyAt tavAzu 'jvalanAyudhA'lpa madhyA sitA ke pravarAlakasya / astendurAsyasya rucoru pRSTha mdhyaasitaa'kmprvraalksy||4||9||-indr0 10 zrIzItalajinastutayaH atha zrIzItalajinastutiH jayati 'zItala tIrthakRtaH sadA calanatAmarasaM sadalaM dhanam / navakamamburuhAM pathi saMspRzacalanatAmarasaMsadalaGghanam // 1 // -drutavilambitam jinAnAM smaraNam smara jinAn parinunnajarAraMjo jnntaanvtodymaantH| paramanirvRtizarmakRto yato jarne ! natAnavato'dayamAnataH // 2||-tut. siddhAntasvarUpam jayati kalpitakalpatarUpamaM mtmsaartraagmdaarinnaa| prathitamatra jinena manISiNA matamasA ratarAgamadAriNA // 3 // -druta0 1' pRSTha- ' ityapi saMbhavati / 2 'jayatu ' iti pAThAntaram / 3 ' .lo-' iti pAThAntaram / 4 'jananatA.' ispapi sNbhvti| For Private & Personal use only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavIdevyAH stuti: ghanarucirjayatAd bhuvi 'mAnavI ' gurutarAvihatAmarasaGgatA / kRta karA'stravare phalapatrabhA gurutarAviha tAmarasaM gatA // 4 // 10 // - druta 0 zrIzobhanasunIzvarakRtA atha zrIzreyAMsajinasya paramaM vairAgyam -- 11 zrI zreyAMsajinastutayaH jinavarANAM tallakSaNagarbhitastutiH - kusumadhanuSA yasmAdanyaM na mohavazaM vyadhuH kamalasadRzAM gItArAvA balAdayi tApitam / praNamatatarAM drAk 'zreyAMsaM' na cAhata yanmanaH kamalasadRzAGgI tArA vA'balA dayitA'pi tam // 1 // - hariNI (6, 4, 7 ) jinAgamasya stuti: jinavaratatirjIvAlI nAmakAraNavatsalAsamadamahitA'marAdiSTAsamAnavarA'jayA / namadamRtabhukpaGkayA nRtA tanotu matiM mamA 11 samadamahitAmArAdiSTA samAnavarAjayA // 2 // hariNI bhavajalanidhibhrAmyajjantuvrajAyatapota ! he tanu matimatAM sannAzAnAM sadA narasampadam / samabhilaSatAmarhannAthAgamAnatabhUpatiM tanumati matAM sannAzAnAM sadAnarasaM padam // 3 // --hariNI 1' * tarA'vihatA. ' ityapi pAThaH / 2 'praNamatatamA' ityapi pAThaH / 30 mArA''diSTAsamAnavarA jayA' ityapi pAThaH / Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA zrImahAkAlIdevyA vijayA dhRtapaviphalAkSAlIghaNTaiH karaiH kRtabodhita prajayatimahA kAlImAdhipaGkajarAjibhiH / nijatanulatAmadhyAsInAM dadhatyaparikSatAM prajayati mahAkAlI' mAdhipaM kajarAjibhiH ||4||11||-hrinnii / 12 zrIvAsupUjyajinastutayaH / atha zrIvAsupUjyavandanam pUjya ! zrI vAsupUjyA 'vRjina ! jinapate ! nUtanAdityakAnte 'mAyAsaMsAravAsAvana ! vara ! tarasAlI navAlAnabAho ! / AnamrA trAyatAM zrIprabhava ! bhavabhayAd bibhratI bhaktibhAjAmAyAsaM sAravA'sAvanavaratarasAlInavAlA navA'ho ! // 1 // -sragdharA( 7,7,7) jinarAjya prArthanA pUto yatpAda'pAMzuH zirasi surataterAcaraccUNezobhAM yA tApatrA'samAnA pratimadamavatIhAratA rAjayantI / kIrteH kAntyA tatiH sA pravikiratutarAM jainarAjI rajas te yAtApatrAsamAnA'pratimadamavatI hAratArA jayantI ||2||-lg. jinavANyA svarUpam nityaM hetUpapattipratihatakumataproddhatadhvAntabandhA 'pApAyA''sAdyamAnA'madana ! tava sudhAsArahRyA hitAni / vANI nirvANamArgapraNayiparigatA tIrthanAtha ! kriyAnme pApAyAsAdyamAnAmadanata ! vasudhAsAra ! hRdyAhitAni // 3 // - mag0 1 'yatpAdapAMsuH' ityapi pAThaH / 2 'yA tApatrA'samAnA'prati' ityapi padacchedaH / Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzobhanamunIzvarakRtA zrIzAntidevyAH stutiHrakSaHkSudragrahAdipratihatizamanI' vAhitazvetabhAsvat__ sannAlIkA sadA tAparikaramuditA sA kSamAlAbhavantam / zubhrA zrI zAnti'devI jagati janayatAt kuNDikA bhAti yasyAH sannAlIkA sadAptA parikaramuditA sAkSamAlA bhavantam // 4 // 12 // -lag. * 13 zrIvimalajinastutayaH / atha zrIvimalanAthAya praNAma: apApadamalaM ghanaM zamitamAnamAmo hitaM natAmarasabhAsuraM vimalamAlayA''moditam / apApadamalaGghanaM zamitamAnamAmohitaM na tAmarasabhAsuraM vimala'mAlayAmoditam // 1 // -pRthvI ( 8, 9) samastajinezvarANAM nuti: sadAnavasurAjitA asamarA jinA bhIradAH kriyAsu rucitAsu te sakalabhAratIrA yatAH / sadAnavasurAjitA asamarAjinAbhIradAH kriyAsurucitAsu te sakalabhA ratIrAyatAH // 2 // - pRthvI jinapravacanapraNAmaH sadA yatiguroraho ! namata mAnavairazcitaM ___ mataM varadamenasA rahitamAyatAbhAvataH / sadAyati guroraho na matamAnavairaM citaM mataM varadamena sArahitamAyatA bhaavtH|| 3 // -pRthvI 1 'zaminI' ityapi pAThaH 2 vyA moditam' ityapi padacchedaH | 3 'te'sakalabhA' ityapi padacchedaH sambhavati / 4 'bhAratIrAyatAH' ityakhaNDamapi padama / Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zrIrohiNyai vinatiH atha zrIanantanAthasya stutiH - Agamastuti: prabhAji tanutAmalaM paramacApalA 'rohiNI' sudhAvasurabhImanA mayi sabhAkSamAlehitam / prabhAjitanutA'malaM paramacApalA''rohiNI sudhAva surabhImanAmayisabhA kSamAle hitam // 4 // 13 // - pRthvI jinasamudAyasya vijJapti:-- stuticaturviMzatikA 14 zrI anantajinastutayaH sakaladhautasahAsana meravastava dizantvabhiSeka jalaplavAH / mata 'manantajitaH' snApatollasatsakaladhautasahAsanameravaH // 1 // - drutavilambitam mama ratAmarasevita ! te kSaNaprada ! nihantu jinendra kadambaka ! | varada ! pAdayugaM gatamajJatA- mamaratAmarase vitatekSaNa ! // 2 // paramatApadamAnasa janmanaH priyapadaM bhavato bhavato'vatAt / jinapatermatamastajagatrayIparamatApadamAnasajanmanaH // 3 // - druta * - druta0 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIacyutAyAH stuti: atha zrIdharmanAthAya praNAmaH - jinasamUhasya stuti: rasitamuccaturaM gamanAya kaM dizatu kAJcanakAntiritA' 'cyutA' / dhRtadhanuH phalakAsizarA karairasitamuccaturaGgamanAyakam // 4 // 14 // bhAratyAH saMkIrtanA zrIzobhanasunIzvarakRtA namaH zrIdharma ! niSkarmoM - dayAya mahitAyate ! / martyamarendranAgendrai - deyAyamahitAya te // 1 // - anuSTup 15 zrIdharmajinastutayaH yAjjinaugho dhvAntAntaM, tatAna lasamAnayA / bhAmaNDalatviSA yaH sa tatAnalasamAnayA // 2 // " zrImajJaptidevyAH stutiH - bhArati ! drAg jinendrANAM navanaurakSatArike / saMsArAmbhonidhAramA -- navanau rakSa tArike ! // 3 // - druta 0 - anu0 - anu0 aratthA vaH kriyAcchakti - karA lAbhAnayAcitA / 'prajJapti'nUtanAmbhoja - karAlAbhA nayAcitA // 4 // 15 // anu0 15 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 atha zrIzAntinAthasya stuti: jinavarANAM vijaya: ARA 16 zrI zAntijinastutayaH SPASPASEASERS PAST rAjantyA navapadmarAgaruciraiH pAdairjitASTApadA stuticaturviMzatikA setu ! drutajAtarUpavibhayA tenvA''rya ! dhIra ! kSamAm / bibhratyA'marasevyayA jinapate ! zrI 'zAnti'nAthAsmaro jinamatasya stuti: kopadruta ! jAtarUpa ! vibhayAtanvAryadhI' ! rakSa mAm // 1 // - zArdUlavikrIDitam te jIyAsuravidviSo jinavRSA mAlAM dadhAnA rajorAjyA medurapArijAtasumanaHsantAnakAntAM citAH / kIrtyA kundasamatviSeSadapi ye na prAptalokatrayI rAjyA medurapArijAtasumanaHsantAnakAntAJcitAH // 2 // - zArdUla0 zrIbrahmazAntiyakSasya stutiH - jainendra matamAtanotu satataM samyagdRzAM sadguNAlIlAbhaM gamahAre bhinnamadanaM tApApahRd yAmaram / durnirbhedanirantarAntaratamo nirnAzi paryullasalIlAbhaGgamahAribhinnamadanantApApahRdyAmaram // 3 // - zArdUla0 daNDacchatra kamaNDalUni kalayan sa ' brahmazAntiH kriyAt santyajyAni zamI kSaNena zamino muktAkSamAlI hitam / taptASTApada piNDapiGgalaruciryo'dhArayanmUDhatAM 1 ' tanvA'rya ! ' ityapi saMbhavati / 2 prathamAntaM padaM vA / saMtyajyAnizamIkSaNena zamino muktAkSamAlIhitam ||4 ||16|| - zArdUla 0 " Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzobhanamunIzvarakRtA 17 zrIkunthujinastutayaH / atha zrIkunthunAthAya vandanam bhavatu mama namaH zrI kunthunAthAya tasmA__ yamitazamitamohAyAmitApAya hRdyaH / sakalabharatabhartA'bhUjjino'pyakSapAzAyamitazamitamohAyAmitApAyahRd yaH // 1 // --mAlinI ( 8,7) sakalatIrthapatibhyaH praNatiH-- sakalajinapatibhyaH pAvanebhyo namaH san nayanaravaradebhyaH sAravAdastutebhyaH / samadhigatanutibhyo devavRndAd garIyo nayanaravaradebhyaH sAravAdastu tebhyH||2||-maalinii siddhAntasmaraNam smarata vigatamudraM jainacandraM cakAsat-- kavipadagamabhaGgaM hetudantaM kRtAntam / dviradamiva samudyadAnamArga dhutAthai kavipadagamabhaGgaM he tudantaM kRtAntam // 3 // --mAlinI zrIpuruSadattAyai prArthanA-- pracaladacirarocizvArugAtre ! samudyat sadasiphalakarAme'bhImahAse'ribhIte ! / sapadi 'puruSadatte !' te bhavantu prasAdAH sadasi phalakarA me'bhImahAseribhIte // 4 // 17 // -mAlinI 1'gatanatibhyo devavRndAd varIyo-' ityapi paattH| Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA 18 zrIarajinastutayaH atha zrIaranAthAya praNipAtaH vyamuJcaccakravartilakSmImiha tRNamiva yaH kSaNena taM sannamavamaramAnasaMsAramanekaparAjitAmaram / drutakaladhautakAntamAnamatAnanditabhUribhaktibhAksannamadamaramAnasaM sAramanekaparAjitAmaram // 1 // -dvipadI jinavarebhyo vandanA stauti samantataH sma samavasaraNabhUmau yaM surAvaliH sakalakalAkalApakalitA'pasadA'ruNakaramapApadam / taM jinarAjavisaramujjAsitajanmajaraM namAmyahaM sakalakalA kalA'pakalitApamadAruNakaramapApadam // 2 // -dvipadI jinAgamAya namaH bhImamahAbhavAbdhibhavabhItivibhedi parAstavisphurat paramatamohamAnamatanUnamalaM ghanamaghevate hitam / jinapatimatamapAramAmaranirvRtizarmakAraNaM paramatamohamAnamata nUnamalabannamaghavatehitam // 3 // -dvipadI zrIcakradharAyAH stutiH yA'tra vicitravarNavinatAtmajapRSThamadhiSThitA hutAt samatanubhAgavikRtadhIrasamadavairiva dhAmahAribhiH / taDidiva bhAti sAndhyaghanamUrdhani 'cakradharA''stu sA mude'samatanubhA gavi kRtadhIrasamadavairivadhA mhaaribhiH|| 4 // 18 // -dvipadI 1.vate'hitAm' ityapi saMbhavati / 2 'mUni' ityapi pAThaH / Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrImallinAthasya stutiH - jinapatInAM stuti: nudaMstanuM vitara 'mallinAtha ! me priyaGkarocirarucirocitAM varam / viDambayan vararucimaNDalojjvalaH priyaM guro'cirarucirocitAmbaram // 1 // siddhAnta zlAghanam - zrIkapardismaraNam zrAzomanamunIzvarakRtA 19 zrImallijinastutayaH javAd gataM jagadavato vapurvyathA - kadambakairavazatapaJcasaM padam / jinottamAn tuta dadhataH srajaM sphuratakadambakairavazatapatrasampadam // 2 // rucirA 1' pravitanu' iti pAThAntaram / sa sampadaM dizatu jinottamAgamaH zamAvahannatanutamoharo'dite / sa cittabhUH kSata iha yena yastapaHzamAvahannatanuta moharodite // 3 // ruci dvipaM gato hRdi ramatAM damazriyA prabhAti me cakitaharidvipaM nage / vaTAye kRtavasatizca yakSarAT - rucirA prabhAtimecakitaharid vipannage // 4 // 19 // - rucirA -- --- 19 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RO jinasamudAyapraNAmaH atha zrImunisuvratanAthasya saMstavanam siddhAntastavanam - stuticaturviMzatikA 0000000000000000000EUR zrI gaurIsaMstava: 20 zrI munisuvratajina stutayaH jina 'munisuvrataH samavatAjjanatAvanataH semuditamAnavA dhanamalobhavato bhavataH / avanivikIrNamAdiSata yasya nirastamanaHsamuditamAnabAdhanamalo bhavato bhavataH // 1 // - narkuTakam (7, 10 ) praNamata taM jina jamapAravisArirajo dalakamalAnanA mahimadhAma bhayAsamaruk / yamatitarAM surendravarayoSidilAmilano dalakamalA nAma himadhAmabhayA samaruk // 2 // - narku 0 tvamavanatAjJjinottamakRtAnta ! bhavAd viduSo ST sadanumAnasaGgamana ! yAtatamodayitaH / zivasukhasAdhakaM svabhidadhat sudhiyAM caraNaM vasadanumAnasaM gamanayAtata ! modayitaH ! // 3 // - narku0 adhigatagodhikA kanakaruk tava 'gauryu' citAGkamalarAji' tAmarasabhAsyatulopakRtam / mRgamadapatrabhaGgatilakairvadanaM dadhatI kamalakarA jitAmarasabhA'syatu lopakRtam // 4 // 20 // - narku0 * 1 samudita* ' ityapi padacchedaH samIcInaH / 2 ' bRhatikA ' iti saubhAgyasAgarAH / 3 'kamalarAjitAmarasa0' ityapi syAt / Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrInaminAthasya saGkIrtanam - jinezvarANAM jaya: siddhAntaparicaya: sphuradvidyutkAnte ! pravikira vitanvanti satataM mamAyAsaM cAro ! ditamada ! 'name' 'ghAni lepitaH ! | namadbhavya zreNIbhavabhayabhidAM hRdyavacasAmamAyAsazvAroditamadanameghAMnila ! pitaH ! // 1 // zrIzobhanasunIzvarakRtA 21 zrInamijinastutayaH kAlIdevyAH stuti: 1 prathamAntaM padaM vA / nakhAMzuzreNIbhiH kapizita namannA kimukuTaH sadA nodI nAnAmayamalamadAreritatamaH / pracakre vizva yaH sa jayati jinAdhIzanivahaH sadAno dInAnAmayamalamadAreritatamaH // 2 // - zikha * vipakSavyUhaM vo dalayatu gadAkSAvalidharA -- zikhariNI (6, 11 ) jala-vyAla-vyAghra-jvalana - gaja- rug- bandhana-yudho guruvaho pAtA padaghanagarIyAnasumataH / kRtAntastrAsISTa sphuTa vikaTahetupramitibhA guru ho ! pAtA padaghanagarIyAnasumataH // 3 // - zikha 0 a SsamA nAlIkAlIvizadacalanA nAlikavaram / samadhyAsInA'mbhobhRtaghananibhA'mbhodhitanayA samAnAlI 'kAlI' vizadacalanAnAlikabaram // 4 // 21 // - zikha Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticatuvizatikA / 22 zrInemijinastutayaH / atha zrIneminAthAya namaskAra: cikSeporjitarAjakaM raNamukhe yo'lakSyasaGkhyaM kSaNA dakSAmaM jaina ! bhAsamAnamahasaM 'rAjImatItApadam / taM 'nemi' nama namranirvRtikaraM cakre yadUnAM ca yo dakSAmanjanabhAsamAnamahasaM rAjImatItApadam // 1 // -~-zArdUlavikrIDitam jinazreNyAH stutiH prAbrAjIjjitarAjakA raja iva jyAyo'pi rAjyaM javAd yA saMsAramahodadhAvapi hitA zAstrI vihAyoditam / yasyAH sarvata eva sA haratu no rAjI jinAnAM bhavA__ yAsaM sAramaho dadhAva pihitAzAstrIvihAyo'ditam // 2 // -zArdUla. jinavANIgauravam kurvANA'NupadArthadarzanavazAd bhAsvatprabhAyAstrapA mAnatyA janakRttamoharata ! me zastA'daridrohikA / akSobhyA tava bhAratI jinapate ! pronmAdinAM vAdinAM mAnatyAjanakRt tamoharatameza ! stAdaridrohikA // 3 // -zArdUla. ambAdevyAH stutiH hastAlambitacUtalumbilatikA yasyA jano'bhyAgamad vizvAsevitatAmrapAdaparatAM vAcA riputrAsakRt / sA bhUtiM vitanotu no'rjunaruciH siMhe'dhirUDhollasadvizvAse vitatAmrapAdaparatA'mbA' cAriputrA'sakRt // 4 // 22 // -zArdUla. 1'yo lakSya.' 'yo lakSasaMkhya ''yo'lakSasaMkhya ' ityapi pAThaH / 2 'janabhAsamAna.' iti pATho'pi samIcInaH / Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzobhanagunIzvarakRtA 1 23 zrIpAzcejinastutayaH atha zrIpArzvanAthAya prArthanAmAlAmAlAnabAhurdadhadadadhadaraM yAmudArA mudA''rA llInA'lInAmihAlI madhuramadhurasA sUcitomAcito mA pAtAt pAtAt sa 'pAryo / rucirarucirado devarAjIvarAjI patrA''patrA yadIyA tanuratanuravo nandako nodako no // 1 // -stragdharA jinezvarANAM stuti: rAjI rAjIvavaktrA taralatarala satketuraGgatturaGga vyAlavyAlagnayodhAcitaracitaraNe bhItihRd yA'tihRdyA / sArA sA''rAjjinAnAmalamamalamaterbodhikA mA'dhikAmA - davyAdavyAdhikAlAnanajananajarAtrAsamAnA'samAnA // 2 ||-srg0 jinavANyA vicAra: sadyo'sadyogabhid vAgamalagamalayA jainarAjInarAjI nUtA nUtArthadhAtrIha tatahatatamaHpAtakA'pAtakAmA / zAstrI' zAstrI narANAM hRdayahRdayazorodhikA'bAdhikA vA ''deyA deyAnmudaM te manujamanu jarAM tyAjayantI jayantI // 3 ||-lg0 zrIverauvyAyAH stuti: yAtA yA tAratejAH sadasi sadasibhRt kAlakAntAlakAntA 'pAriM pArindrarAjaM suravasuravadhUpUjitA'raM jitAram / sA trAsAtU trAyatAM tvAmaviSamaviSadbhUSaNA'bhISaNA bhI hInA'hInAgyapatnI kuvalayavalayazyAmadehA'madehA // 4 // 23 // srag0 1 'mA''dhikAmA' ityapi padacchedaH 2 'zAstrIzAstrInarANAm' ityapi padacchedaH / Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 stuticaturvizatikA , 24 zrIvIrajinastutayaH Bersensinstasie atha zrIvIranAthAya vijJapti:namadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlArajoraJjitAMhe ! dharitrIkRtA vana ! varatamasaGgamodAratAroditAnaGganAryAvalIlApadehekSitAmohitAkSo bhavAn / mama vitaratu 'vIra!' nirvANazarmANi jAtAvatAro dharAdhIza siddhArtha dhAmni kSamAlaGkatAvanavaratamasaGgamodAratAroditAnaGganAryAva! lIlApade he kSitAmo hitAkSobhavAn // 1 // -arNavadaNDakam jinasamUhasya stuti:samavasaraNamatra yasyAH sphuratketucakrAnakAnekapadmendurukcAmarotsarpisAlatrayI sadavanamadazokapRthvIkSaNaprAyazobhAtapatraprabhAgurvarArAT paretAhitArocitam / pravitaratu samIhItaM sA'hatAM saMhatirbhaktibhAjAM bhavAmbhodhisambhrAntabhavyAvalIsevitA'sadavanamadazokapRthvIkSaNaprA yazobhAtapatraprabhAguvarArATparetAhitArocitam // 2 // ~-arNava0 bhAratyai prArthanAparamatatimirograbhAnuprabhA bhUribha.gabhIrA bhRzaM vizvavarya nikAyye vitIryAMttarA mahatimatimate hi te zasyamAnasya vAsaM sadA'tanvatItApadAnandadhAnasya sauN'maaninH| jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntarnimajjajjanottAranau ratI tIrthakRt ! mahati matimate hitezasya mAnasya vA saMsadAtanvatI tApadAnaM dadhAnasya sAmAninaH3 --arNava0 zrIambikAyAH stutiHsarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphuradrazmisArakramAmbhoruhe ! paramavasutarAGgajA''rAvasannAzitArAtibhArA' jite ! bhAsinI hAratArA balakSemadA / kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTotkRSTakaNThodbhaTe saMsthite! bhavyalokaM tvamambA 'mbike|' paramavasutarAMgajArAvasannA zitArAtibhA rAjite bhA~si niihaartaaraavlksse'mdaa||4||24|| -arNava0 1'varatama saGgamo0' ityapi pAThaH / 2'zAlatrayI-1 ityapi paatthH| 3' matimate' ityapi pdcchedH| 4 'sAmAninaH' ityapi saMbhavati / 5 matimatehite. ityapi pAThaH / 6 saptamyantaM padaM vA / . ' bhAsinIhA. ' ityapi paatthH| Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // OM aiM nmH|| suvihitamaNDanazrIzobhanamunIzvarapraNItA // stuticaturviMzatikA // ( TIkAcatuSTayena samalaGkRtA) 1 zrIRSabhajinastutayaH atha zrInAminandananutiH bhavyAmbhojavibodhanaikataraNe ! vistArikarmAvalI rambhAsAmaja ! nAbhinandana ! mhaanssttaapdaabhaasuraiH| bhaktyA vanditapAdapadma ! viduSAM sampAdaya projjhitArambhAsAma ! janAbhinandana ! mhaanssttaapdaabhaasuraiH||1|| -zArdUlavikrIDitam ( 12,7) paNDitajayavijayagaNiviracitA vivRttiH| avataraNam praNamya paramAnanda-dAyinaM jinakuJjaram / zrIguroH zAsanAd vakSye, vivRtti shobhnstuteH||1|| -anuSTap iha hi tAvadazeSavizeSavizAradA vizAradAH sarvatrA'pi prayojanamuddizyaiva pravartante tacca mukhyataH puruSArthaH / sa ca dharmArthakAmamokSabhedAcanurdhA bhiyate / tatrApi duHkhAnuSaGga-parAGmukhAnantasukhAtmakatvena paramapuruSArthatvAt pradhAnatamatvaM mokSasyaiH / sa ca bhagavadupAsanasAdhya iti mokSArthI zobhanamuniH RSabhAdInAM caturviMzatijinAnAM kapeNa kAvyacatuSTayamayIzcaturvizanistutIH praNayan prathamaM zrIRSabhaprabhoH stutimAha--- Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzatikA [1 zrIRpamabhavyAmbhojeti / he nAbhinandana !-he nAbhinarendrasUno! tvaM viduSAM-paNDitAnAM mahAnutsavAn sampAdaya-dehi iti kriyAkArakasaMTaGkaH / tatra 'sampAdaya ' iti kriyApadam / kaH kartA ? ' tvam ' / kAn karmatApannAn ? ' mahAn / / keSAm ? ' viduSAm / / aparANi sarvANi sambodhanAni / teSAM vyAkhyA yathA- he 'bhavyAmbhojavibodhanakataraNe'! bhavyA:-muktiyogyA jantavaH tadrUpANi yAni ambhojAni-kamalAni teSAM vivodhane-vivodhajanane eka:-advitIyaH taraNiH-sUryaH tatsambodhanaM he bhvyaa0| he 'vistArikarmAvalIrambhAsAmA vistAriNI yA karmAvalI-karmazreNI tadrUpA yA rambhA-kadalI tatra sAmajo-hastI tadunmUlakatvAt tatsambodhanaM he vistAri0 / he 'mahAnaSTApat' ! mahatyo naSTA Apado yasmAt yasya vA sa tathA tatsambodhanaM he mhaanssttaa0| he 'vanditapAdapadma' ! vandite-namaskRte pAdapadme-caraNakamale yasya sa tathA tatsambodhanaM he vanditapAda0 / kaiH ? 'asuraiH' bhavanavAsibhirdevavizeSaiH / kathaMbhUtaiH ? ' AbhAsuraiH' AbhAsanazIlaiH / kayA ? ' bhktyaa'| he 'mojjhitArambha'! projjhita:-prakarSeNa tyaktaH ArambhA-sAvadha. vyApAro yena sa tathA tatsambodhanaM he mojjhitArambha ! he ' asAmana sAmaH-sarogaH asAma: tatsambodhanaM he asAma ! / he. 'janAbhinandana' ! janAnAM abhinandanaH prahlAdanaH tatsambodhanaM he janAbhinandana! he ' aSTApadAbha ' ! aSTApadaM-suvarNa tadvata AbhA-kAntiryasya sa tathA tatsa. mbodhanaM he assttaap0|| ___ atha samAsa:-bhadhyA evAmbhojAni bhavyAmbhojAni 'karmadhArayaH / / bhavyAmbhojAnA vivodhanaM bhavyA0 'tatpuruSaH / ekazcAsau taraNizca eka0 'krmdhaaryH'| bhavyAmbhojavivodhane ekataraNiH bhavyA0 'tatpuruSaH' / tatsambodhanaM he bhavyA / karmaNAM AvalI karmAvalI 'tatpuruSaH / vistAriNI cAsau karmAvalI ca vistAri0 karmadhArayaH / vistArikarmAvalI cAsau rambhA ca vistAri0 'krmdhaaryH| vistArikarmAvalIrambhAyAM sAmajaH vistAri0 tatpuruSaH / tatsambodhana he vistAri0 / nAbhernandanaH nAbhi0 tatpuruSaH' / tatsambodhanaM he nAbhi0 / mahatyo naSTA Apado yasya, yasmAd vA sa mahAnaSTApat 'bahuvrIhiH / tatsaM0 he mahA0 / pAdAveva pane pAdapo 'karmadhArayaH / vandite pAdapadma yasya sa vandita0 'bahuvrIhiH / tatsambo0 he vandi / projjhita Arambho yena sa pojjhi0 'bahuvrIhiH / / tatsaM0 he projhi0 / saha Amena vartate yAsa sAmaH / tatpuruSaH |n sAmaH asAmaH 'ttpurussH| tatsaM0 he asAma ! / janAnAM abhinandanaH janA0 ' tatpuruSaH' / tatsaM0 he janA0 / aSTApadasyeva AbhA yasya so'STApa0 'bahuvrIhiH / tatsaM0 he aSTA0 / iti kAvyArthaH // 1 // Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] prastAva: stuticaturviMzatikA zrI siddhicandragaNiracitA vRttiH / zazvat kSIrapayodhijAmadhukarIsaMsevyamAnakramAmbhojanmadvitayaH zivaM sa dizatu zrIpArzvacintAmaNiH / kastUrIkRtapatravallihRdayA yatkIrtikAntA ki draSTuM vizvamitastataH zazitanuH kautUhalAd bhrAmyati // 1 // asti zrImadakhaNDapAThakagaNaprAptapratiSThonnatibhUpAlAvalivandyamAnacaraNaH zrIbhAnucandro guruH / yatkIrtirbhuvanAGgaNe guNagaNacchanne na mAntI punaH dhAtuH karNagatA'karodabhinavabrahmANDayAJcAmiva // 2 // yadupadezavazena mudaM dadhan nikhilamaNDalavAsijane nije / mRtadhanaM ca karaM ca sa jIjiA'bhidhamakabjara bhUpatiratyajat // 3 // - zArdUlavikrIDitama - drutavilambitam - zArdUla * tasyAntenilayI vidheyajagatIlokaH smaro mUrtimAn vidvadvRndagaMjendratarjanahariH zrIsiddhicandro'sti saH / yatkIrtiM bhujagAGganAvalibhirugItAM samAkarNayan AnandAmRtapUrNakarNakuharaH zeSaH sukhaM khelati // 4 // - zArdUla0 pareSAM yaddUre hRdayasaraNerasti tadidaM vadhAnAnAmaSTottarazatakamAlokya muditaH / mahArAjaH zrImAnakabaranRpo yasya sahasA bhuvikhyAtAmAkhyAM sapadi Susphumeti vidadhe // 5 // - zikhariNI bAlabodhakRte tena, paropakRtizAlinA / saMkSiptA kriyate vRttiH, zobhanA zobhanastuteH // 6 // - anuSTupa Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [1 zrImapana iha hi granthArambhe viziSTaziSTAcArapratigAlanAya nirvighnasamAptikAmo maGgalamAcaret ' iti zrutiyodhitakartavyatAkaM svAbhISTadaivatazrIRSabhasvAmistutirUpamevAdau maGgalamAcarannAha-manyAmmojeti / he nAbhinandana ! nAbhernandano nAbhinandanaH / tatpuruSaH ' tasya saMbodhanaM he nAbhinandana ! nAbhinarendrasano! tvaM viduSAM-paNDitAnAM mahAna-utsavAn saMpAdaya-dehItyarthaH / 'pada gatau' dhAtuH saMpUrvaH AzI:preraNayoH parasmaipade madhyamapuruSaikavacanam padAgre hiH, 'curAdeH' (sA0 sU01031) triH 'ata upadhAyAH' iti vRddhiH 'ap kartari ' ityap guNaH / ityanena guNaH / e ay ' ' ataH' iti helopaH / tathA ca saMpAdaya iti siddham / atra 'saMpAdaya' iti kriyApadam / kaH kartA ! / tvam / kAn karmatApannAn ! / mahAn / "mahazco (sta !)sakatenasoH" ityamaraH (zlo0 2797 ) / adanto'tra mahaHzabdaH sakArAnto'pyasti / yadAha " namaM tu namasA sAkaM, tayaM ca tapasA saha / ramaM ca rajasA sAdha, mahaM ca mahasA samam // " iti vizvaH / viduSAM ityatra 'vidvacchabdasya Ami pare 'vasorva uH' iti vasyotve sakArasya 'kvilAt' iti Satve ca viduSAmiti siddham / aparANi sarvANi magavataH saMbodhanAni / teSAM vyAkhyA tvevam / he 'manyAmmojaviyodhanaikataraNe' ! bhavyA-muktiyogyA mantapaH tadrUpANi yAni ambhojAni-kamalAni teSAM vimodhanaMprabodhanananaM tatra eka:-advitIyo yaH taraNiriva taraNiH-sUryaH tasya saMbodhanaM he mnyaammojvibodhnktrnne|| yathA sUryaH svakiraNaiH andhakAraM vinAzya padmavanAni-kamalavanAni prabodhayati, tathA bhagavAnapi svavacanaiH mithyAtvatimiraM dRrIkRtya bhavyAnAM prabodhaM vidadhAtIti bhAvaH / he 'vistArikarmAvalIrammAsAmaja' ! vistAriNIprasaraNazIlA yA karmAvalI-karmaNAM jJAnAvaraNAdInAM AvalI-zreNiH saiva rammA-kadalI tasyAM sAmana isa sAmajo-gajaH tasya saM0 he vistArikAvalIrambhAsAmaja ! / " sAmavedAjjAtaH sAmanaH" iti niruktiH / " sAmAni gAyato brahmaNaH karAdaSTau gajAH samutpannAH " iti zruteH / yathA hastI lIlayaiva rammAmunmUlayati, tathA prabhuNA'pi vinA''yAsena karmANyunmUlyante iti bhAvaH / he ' mahAnaSTApat !! mahatyo naSTA Apado-vipattayo yasmAt yasya vA iti 'bahuvrIhiH' tathA tasya saMbo. he mahAnaSTApat ! / mahacchabdasya striyAM 'puMvadvA' (522) iti puMvadbhAvAt Ipo nivRttiH 'AnmahataH samAnAdhikaraNa' iti TerAtvaM ca / he 'vanditapAdapadma' ! vandite-namaskRte pAdAveva pane-kamale yasya iti 'bahuvrIhiH sa tathA tasya saMbo he vanditapAdapadma!| "padyate-carati atra lakSmIH iti padma" iti niruktiH / "vA pusi padmaM nalinamaravindaM mahotpalam" ityamaraH (zlo0 545) / kaiH / asuraiH-bhvnvaasidevvishessaiH| "asurA daityadaiteyadanujendrAridAnavAH" ityamaraH (shlo023)| kiidRshaiH| aabhaasuraiH-aamaasnshiilaiH| A-ISat surApekSayA bhAsuraiH-dIpyamAnairiti vaa| "ADIpadarthe'mivyAptau sImArthe yogaje'pi ca (dhAtu yogaje?)" ityamaraH (zlo0 2814) / kayA? | bhaktyA / bhakti:-zraddhA pUjyeSvanurAga itiyAvat / tathA "zraddhAva(ra) canayorbhaktiH" ityamaraH (?) "ArAdhyatvena jJAnaM bhaktiH' iti tu nyaayvidH| he 'projjhitArambha' ! projjhitaH-prakarSaNa tyakaH ArambhaH-sAvadyanyApAro-hiMsAtmako do vA yena iti 'bahuvrIhiH' sa tathA tasya saMvo he projjhitAramma|| Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA "Arambhastu tvarAyAM syAdudyame vadhadarpayoH" iti vishvH|he 'asAma' ! saha Amena-rogeNa vartate yaH sa sAmaH na sAmaH asAmaH ' tatpuruSaH tasya saMbo0 he asAma!! "Ama Amaya AkalyamupatApo gadaH samAH" itihamaH (kA. 3, zlo0 127) / he 'janAbhinandana' ! janAnAM-bhavyaprANinAM abhinandayati-AhvAdaM utpAdayati iti bhAminandanaH tasya saM0 he janAbhinandana / / 'nandigrahAdeH' iti yuH 'yuvoranAko' ityanAdezaH / he 'aSTApadAma / aSTApadaM-suvarNa tadiva AmA-kAntiryasya iti / bahuvrIhiH' tasya saMbodhanaM he aSTApadAma! | maTana A saMjJAyAm ' isyAtvam / "rukmaM kArtasvaraM jAmbUnadamaSTApado'striyAm" ityamaraH (zlo. 1897) // 1 // zrIsaubhAgyasAgarasUrikatA vRciH| upakramaH zrImajinenvaM maNipatya mAvatI likhAmi vRttiM sukhbodhhetve| zrImaJcaviMzatitIrtharAjastuteH sudhI "zobhana "nirmitAyAH // 1 // -indravaMzA (1) AsIt purA " cojayinI "nivAsI, pavitragotro dvija "za(sa vdevH"| tasyAGgajaH "zobhana" nAmasAdhuyo "dhanapAla"nAmA // 2 // -upajAtiH tenAnyadA paNDita "zomane "na, kRto caturviMzatikA jinAnAm / stutisvarUpA vividhArthacitrA'laGkArasArA sarasA'prameyA // 3 // -upa. arthatayoH sambandhavistarastu tatprabandhAdavaseyaH / sAMprataM tu zomanastutikAvyasthArtho likhyate / tatra prathamaM yugAdidevastutimAha-bhavyAmbhojati / bhavyAH-siddhigamanayogyAH prANinaH ta evAmmo ni teSAM vibodhanaM-prakAzakaraNaM tasmin ekaH-advitIyaH taraNiH-bhAsvAniva mAsthAna tatsaMbodhane he bhanyAmbhojavibodhakataraNe ! / punaH vistAriNI-vistAravatI prasaraNazIlA yA karmaNAMjJAnAvaraNIyAdInAM AvalI-zreNiH saiva rambhA-kadalI tasyA utpATane sAmajaH-dviravazva dviradA tatsaMbukhau he vistArikarmAvalIrambhAsAmaja! / punaH he naabhinndn|-naabhikulguruputr ! / punaH aSTApada-svarNa tadada AbhA-kAntiH yasya sa tatsambo0 he aSTApadAbha ! / punaH bhaktyA-bhAvena asuraiH-devavizeSaiH vanditaM-praNamitaM pAipa-caraNakamalaM yasya sa tatsambo0 he vnditpaadpdm|| punaH projimatA:-tyaktAH ArammA:sAvadhavyApArA yena sa tatsambo0 he projjhitArambha / / punaH amo-rogastena sahita sAmAvirahitaH asAmaH, aroga ityarthaH / punaH janAnAM-vizvalokAnAM abhi-sAmastyena Anandana:-Anandahava tatsa Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzatikA [ 1 zrIRSabha mbodha0 he janAbhinandana ! / punaH mahatyo naSTA-gatA Apado vipado yasya yasmAd vA sa mahAnaSTApat tasya sambo0 he mahAnaSTApat ! / tvaM viduSAM mahAn sampAdayetyanvayaH / ' sampAdaya' iti kriyApadam / kaH kartA ! | tvam / ' sampAdaya' samyak prakAreNa niSpAdaya - kuru / kAn karmatApannAn ? / ' mahAn utsavAn / keSAm ? / ' viduSAm ' paNDitAnAm / " mahaH kSaNodbhavodvarSAH " iti haimaH (kA0 6, zlo0 144 ) / kiMviziSTaiH asuraiH ? / A - samantAt bhAsuraiH - dedIpyamAnaiH / iti sambodhanaprathamavRttArthaH // * atha samAsaH -- bhavyA eva ambhojAni bhavyAmbhojAni, bhavyAmbhojAnAM vibodhanaM bhadayAmbhojavibodhanaM, ekaJcAsau taraNica ekataraNiH, bhavyAmbhojavibodhane ekataraNiH bhavyAmbho0 taraNiH tasya sambo0 he bhavyA0 / vistAro'syA astIti vistAriNI, karmaNAM AvalI karmAvalI, vistAriNI cAsau karmAvalI ca vistArikarmAvalI vistArikarmAvalI eva rambhA vistArikarmAvalIrambhA, vistA0 rambhAyAM sAmajaH tasya sambo0 he vistAri0rambhAsAmaja ! / nanvayatIti nandanaH, nAmernandano nAbhinandanaH tatsambo0 he nAbhinandana ! | aSTApadavat AbhA yasya sa aSTApadAbhaH tasya sambo0 he aSTApadAbha ! / pAda eva padmaM pAdapadmaM vanditaM pAdapadmaM yasya sa vanditapAdapadmaH tasya sambo0 he vanditapAdapadma ! / projjhitA ArambhA yena sa projjhitArambhaH tatsambo0 he projjhitAramma ! | amena sahitaH sAmaH, na sAmaH asAmaH tatsambo0 he asAma ! | janAn abhinandatIti janAbhinandanaH tatsaMbo0 he janAbhinandana ! / mahatyo naSTA Apado yasya sa mahAnaSTApat tatsaM0 he mahAnaSTApat ! / A-samantAt bhAsurA AbhAsurAH taiH ' AbhAsuraiH ' / zArdUlavikrIDitam // 1 // zrIdevacandravihitA vyAkhyA / prArambhaH zreyaHstomataraGgiNIpriyatamaprollAsa zItayutiM pApaproddhRtapaGkapUgazamanaproddAmapAthodharam / vande'haM jinakuaraM gatajarAmohAghamAyAmayaM prItyavezavazaH sadA sukhakaraM devAryadevaM mudA // 1 // - zArdUlavikrIDitam zrIvardhamAnasya zizuH sudharmA sallabdhipAtraM gaNabhRd babhUva / zrIhIrapUrvI vijayAgrasUri' rAsId gurustasya paramparAyAm // 2 // - indravajrA paramAgamagamasaMgama-saMskRta vacanastvapAstamAnamalaH / tatpAdamukuTaratnaM jayatAt zrIvijayasenaguruH // 3 // - AryA 1 zrIhIravijayasUrirityarthaH / zrIvijayadevasUristatpaTTavibhUSaNaM sadA jIyAt / zrImajjainamavacanaprabhAvanAkRtyavidhidakSaH // 4 // - AryA Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA avanamavanIndrasphArakoTIrahIra yutipaTalapayobhidhautapAdAravindaH / sa nayavijayalakSmIdevane devakIbhUjayati vijayAsiMhaH sUrizArdUlazAvaH // 5 // -mAlinI zrIbhAnucandrA varavAcakendrA vidyArasendrA vinayAnatendrAH / akabarakSmApatilabdhamAnAH sAdhukriyAkRtyaparA babhUvuH // 6 // -upajAtiH teSAM purUNAM guNabhAjanAnAM ziSya kalezena vidhIyate myaa| zrIdevacandrAbhidhapaNDitena vyAkhyAvidhiH zobhanazobhanastuteH // 7 // -indravaMzA dhanapAlapaNDitabandhunA zrIzobhanasAdhunA kRtAnAM paNNavatisaMkhyAkAnAM zobhanastutInAM paNDitadevacandreNa kiMcidarthoM likhyate / tatrAdau zrInAbhinandanajinastutimAha-bhavyAmbhojeti / vyAkhyA prastUyate--tallakSaNaM ca "saMhitA ca padaM caiva ityAdi / etacca svabuddhayA yojanIyam / andhavistarabhayAt mandamatInAM pratipattigauravaparihArArtha badataM (?) pratanyate / he nAbhinandana ! tvaM mahAn-utsavAra viduSAM-paNDitAnAM saMpAdaya-niSpAdayetyarthaH / 'pada gatau' dhaatuH| 'saMpAdaya' iti kriyApadam / kaH krtaa| svam / kAn karmatApannAn / mahAn / keSAm ? / viduSAm / 'bhadhyAmbhojavibodhanakataraNe' iti / bhavyA pava ambhojAni-padmAni teSAM vibodhana-prabodhanaM tasmin ekaH-advitIyaH taraNiH-sUryaH yaH saH tasyAmantraNam / yathA sUryaH svakaraparamparAbhiH anyatamasaM vidhUya padmavanAni prabodhayati, tathA bhagavAnapi svabhAratIsaMbhAraH mithyAtvAdidhvAntanikara dUrIkRtya bhavyaprANinAM bodhaM vidhatte iti bhAvaH / 'vistArikarmAvalIrambhAsAmaja' iti / vistAriNI karmaNAM-jJAnAvaraNAdInAM AvaliH(lI?)-zreNiH saba yA rambhA-kadalI tasyAM sAmajo-gajaHyaH saH tasyAmatraNam / yathA gajo lIlayaiva rambhAmunmUlayati, tathA bhagavatA karmANyunmUlyante iti bhaavH| 'mahAnaSThApad' iti naSTA cAso ApaJceti pUrva 'karmadhArayaH / tato mahatI naSTA pad-vipad yasmAt tasyAmantraNam / atra mahatU zabdasya puMvadbhAvAdIpo nivRttiH / 'vanditapAdapadma' iti| pAdAveva padmaM pAdapadmaM iti pUrva 'tatpuruSaH / tato vanditaMnamaskRtaM pAdapaTnaM-caraNAmbhojaM yasya saH tasyAmantraNam / kaiH / asuraiH-bhuvanapatibhiH / kyaa| mkyaa| "ArAdhyatvena jJAnaM bhaktiH" iti vardhamAnacaraNAH, tayA / kiMviziSTai asuraiH? / 'AbhAsuraiH' A-samantAt bhAsuraiH-dIpyamAnaiH / 'projjhitArambha' iti / prakarSeNa ujjhitA:-tyaktAH ArambhAH-sAvayavyApArA yena saH tasyAmantraNam / 'asAma' iti / amo-rogaH tena saha vartamAnaH sAmaH, na sAmaH asAmaH tasyAmantraNam / 'janAbhinandana' iti / janAn-lokAn abhinandayati-Anandayati yaH tasyAmantraNam / 'aSTApadAbha' iti / aSTApadaM-suvarNa tanta AbhA-kAntiH yasya tasyAmantraNam / "AbhA rADhA vibhUSA zrIH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA06. zlo0148) patAni sarvANi bhagavataH sambodhanapadAni / iti prthmvRttaarthH||1|| Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaviMzatikA [1 zrIRSamasamastajinavarANAM stutiH te vaH pAntu jinottamAH kSatarujo nAcikSipuryanmano dArA vibhramarocitAH sumanaso mandAravA rAjitAH / yatpAdau ca suzojjhitAH surabhayAJcakruH patantyo'mbarAdArAvibhramarocitAH sumanaso mandAravArAjitAH // 2 // -zArdUla. ja. vi1 te vA pAntviti / te jinottamAH-jinavarAH ghA-yuSmAn pAntu-rakSantu iti kiyAkArakasambandhaH / tatra 'pAntu ' iti kriyApadam / ke kartAraH - 1 'jinottmaaH|| kAn karmatApamAn ? 'vAkayaMbhUtA jinottamAH ? 'ksstrujH| kSatA:-kSayaM nItAH rujorogA yaiste tathA / yattadonityAbhisambandhAt / te ke ? yanmanaH-yasya mAnasaM dArA:-kalatrANi na (A)cikSipura-na kSiptavantaH, na cakRSuriti bhAvaH / ayaM 'dAra zabdaH kalatravAcakaH pulliGgo nityaM bahuvacanAnto neyaH / tatra 'AcikSipuH' iti kriyApadam / kayaM ? 'na' ke kartAraH? 'daaraaH'| kiM karmatApatram ? ' yanmanaH' / dArAH kathaMbhUtAH ? 'vibhramarocitAH' vibhrama:vilAsai rocitaa:-shobhitaaH| punaH kathaMbhUtAH 1 'sumanasaH' zobhanAni manAMsi yeSAM te tathA / punA kayaMbhUtAH ? 'mandAravArAjitAH' mando-mRduH AravaH-zabdo yeSAM te tathA tAdRzAH santo rAjitA:-zobhitAH / 'ca' punaH / sumanasaH-kusumAni yatpAdau-yeSAM caraNau surabhayAzakunsurabhIkurvanti smeti kriyAkArakayojanA / atrAyaM 'sumanas 'candaH sakArAntaH puSpavASako bahuvacanAnto mantavyaH / atra 'surabhayAzcaH' iti kriyApadam / kAH karyaH ? 'sumanasaH' / ko karmatApanI ? ' ytpaado'| sumanasaH kathaMbhUtAH ? ' suromitAH' surai-devaiH umitA:-utsRSTAH, muktA ityarthaH / kiM kurvantyaH ? 'patantyaH / galantyaH / kasmAt ? ' amma. rAta' AkAzAt / punaH kayaM0 1 'ArAvibhramarocitAH' ArAviNa:-zabdAyamAnAH ye bhramarA-madhukarAsteSAM ucitaa:-yogyaaH| punaH kathaM ? 'mandAravArAjitAH' mandArANAM-pandArakusumAno pAreH ajitAH yAH tAsAmatizAyitvenA'nabhibhUtA iti bhAvaH / yathA mandAravAraiH karaNabhUtaiH kRtvA anyaH puSpAntarairajitAH // atha samAsA-jinAnAM, jineSu vA uttamAH jinottamAH 'tatpuruSaH / kSatA rujo yeste satarunaH 'bahuvrIhiH / yeSAM manaH yanmanaH ' tatpuruSaH' / vibhramai rodhitAH vibhramaro. citAH 'tatpuruSaH / zobhanAni manAMsi yeSAM te sumanasaH 'bahuvrIhiH / mandA AravA yeSAM te mandAravA bahuvrIhi yeSAM pAdau yatpAdau 'stpurussH| surairujjhitAH suromitAH 'tatpuruSaH / Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jimastutayaH] stuticaturvizatikA ArAviNazca te bhramarAzca ArAvibhramarAH 'karmadhArayaH / / ArAvibhramarANAmucitA ArA. 'tatpuruSaH' / na jitA ajitAH 'tatpuruSaH' / mandArANAM vArAH mandA0 'ttpurussH| mandArabArairajitA mandA. tatpuruSaH / // iti kaamyaayH||2|| si0 vR0-te vaH pAntviti / te jinottamAH-jinavarAH vaH-yuSmAn pAntu-rakSantu ityarthaH / 'pArakSaNe ' dhAtoH ' AzI:preraNayoH' (sArasvate sa0703) parasmaipade prathamapuruSabahuvacanam / pA agre antu 'ap kartari' (sA0sU0 691) ityap / adAdeluka' (sA0sU0 880) / 'savarNe dIrghaH (saha)' (sA0sU0 52) / tathA ca pAntu iti siddham / "jinaH sAmAnyakevalI" *iti (anekArtha) kozAt jineSu-sAmAnyakevaliSu uttamAH jinottamAH iti saptamItatpuruSaH, 'na nirdhAraNe'(pANinIye a0 2, pA0 2, sU0 10) iti SaSThIsamAsaniSedhAt / karmadhAraye tu " paramottamotkRSTAH pUjyaiH" iti vacanAt uttamajinA iti syAt / "jinaH syAdativRddhe ca, buddhe cArhati jitvare'' iti vizvaH / vaH ityatra 'bahuvacanasya vasnasau ' (pA0 a0 8, pA0 1, sU0 21) iti yuSmAn ityasya vasAdezaH / kathaMbhUtA ninottamAH / / 'tarunaH ' kSatA:-kSayaM nItAH rujo-rogA yaiste tathA iti 'bhuvriihiH'| yattadornityAmisambandhAt ta ke ? / yanmanaH-yeSAM mano yanmanaH dArAH-kalatrANi na (A) cikSipuH -na kSiptavantaH, vikAramArga nAyakRSaH ityarthaH / kSipa preraNe' parokSe parasmaipade kartari prathamapuruSabahuvacanam / kSip agre us dhAtoH 'dvizca' ( sA0 sU0 710) iti dvitvam / 'pUrvasya hasAdiH zeSaH' (sA0 sU0 739) iti SakAralopaH / 'kuhozcaH' (sA0sU0 746) iti kakArasya cutvam / 'NAdiH kit' (sA0 sU0 709) iti kitsaMjJatvAt gunnaabhaavH| tathA ca cikSipuH iti siddham / dArazabdo'tra kalatravAcakaH puMlliGgo nityaM bahuvacanAnta eva / dArayanti dIryante ebhiH iti vA dArAH / ' dArajArau kAri Niluk ca ' (kAtyAyanabArtike 2182 ) iti kvacit pani sAdhuH / " bhAryA jAyA'tha pRbhUmni, dArAH syAt tu kuTumbinI " ityamaraH (lo. 1085 ) / kvacidAvanto'pyuktaH / yaduktam - "kroDA hAvA tathA dArA, praya ete yathAkramam / kroDe hAve ca dAreSu, zabdAH proktA manISimiH // " iti haTTacandraH / kvacidanAvanto'pyekavacanAntazca " dharmaprajAsaMpanne dAre nAnyaM kurvIta " iti haimyAM nAmamAlAvRttau / " saMtoSastriSu kartavyaH, svadAre bhojane dhane / triSu caiva na kartavyo, dAne cAdhyayane naye // " iti cANakyo'pyAha / parametayoratra na grahaNam, tathAprayogAbhAvAt / prastutAnupayogitve'pi vyutpattaye prasaGgAdetad darzitamiti dhyeyam / yanmana ityatra 'yaro'nunAsike'nunAsiko vA' (pA0a0 8, pA0 4, sU0 45 ) iti dakArasya nakAraH / kIdRzA dArAH! / 'vibhramarocitAH' vibhramAH-bhrUsamudbhavavilAsAH taiH rocitAH-zomitAH iti tatpuruSaH' / yadAhuH Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daiva stuti caturvizatikA " hAvo mukhavikAraH syAda, bhAvazcittasamudbhavaH / vikAro netro jJeyo, vibhramo samudbhavaH // "3 iti kecit / "yoSitAM yauvanajo vikAro vibhramaH" ityanye / apare tu "madaharSarAgajanito viparyAso vibhramaH" yathAnimittamAsanAdutthAyAnyatra gamanaM priyakathAmA kSipya sakhyA sahAlApanaM mudhaiva hasitakodhau puSpAdInAM sahasaiva parityAgaH vastrAbharaNamAlyAnAM akAraNataH khaNDanaM maNDanaM ceti vadanti / punaH kIdRzAH ! | 'sumanasaH' zobhanAnisasnehAni manAMsi yeSAM te tathA iti bahuvrIhiH / punaH kIdRzAH ? 'mandAravA rAjitAH' mando - mRduH svalpo vA AravaH zabdo yeSAM te tAdRzAH santo rAjitAH- zobhitAH, yathA svasvAmyeva zRNoti tathaiva jalpanti noccairjalpanti nAnyeSAM svaM jJApayantIti bhAvaH / Ahuzca " gatAgatakutUhalaM nayanayorapAGgagavadhi smitaM kulanatabhruvAmadhara eva vizrAmyati / vacaH priyatamazruteratithireva kopakramaH kadAcidapi cet tadA manasi kevalaM majjati // " iti 'rasamaJjaryaM bhAnukaramizrAH / "mando'tIkSNe ca mUrkhe ca vai ( svai) re nirbhAgyarogiNoH / alpe ca triSu puMsi syAt " iti mediniH / vastutastu amandA ( ityatra ) akAraprazleSaH / na mandAH amandAH, ativivekina ityarthaH / raveNa - zabdamAtreNa AraM - arisamUho ravAraM tena ajitAH - akRtanayAH te tathA / arthakriyAsama arayo na santyeva / zabdamAtreNa ye arayaH taiH akRtajayA iti bhAvaH / ca punaH sumanasaH - kusumAni yatpAdau - yeSAM caraNau surabhayAJcakruH - surabhIkurvanti smetyarthaH / ' DukRJ karaNe ' dhAtoH kartari parokSAyAM prathamapuruSabahuvacanaM us, NidantaH surabhirnAma sautro dhAtuH 'kAsAdipratyayAt' (sA0sU0 766 ) ityAm / agre kRJ dhAtuH tadagre us / 'dvizca' (sA0sU0710) iti dhAtordvirvacanam / kR kR us iti jAtam / 'ra:' (sA0 sU0 768) ityanena pUrvaRkArasyAkAraH / 'kuhozdhuH' (sA0 sU0 746 ) iti pUrvakakArasya cutvam / tathA ca cakra us iti jAtam / tataH 'R ram' (sA0sU0 39 ) iti RkArasya rakAraH / * svarahImaM [ pareNa saMyojyam ]' (sA0 sU0 36 ) tathA ca surabhi Am cakruH iti jAtam / Ampratyayasya dazavidha AkhyAtavyatiriktatvAt na Gitvamiti / 'guNa' (sA0sU0692 ) ityanena guNaH / 'e ay' (sA0sU041) 'svarahInaM0' (sA0sU036) evaM ca surabhayAJcakruH iti siddham / atra 'surabhayAJcakruH' iti kriyApadam | kAH karyaH / sumanasaH / atrAyaM sumanaH zabdaH sakArAntaH puSpavAcako bahuvacanAnto mantavyaH / Aha ca [ 1 zrI RSabha 66 ApaH sumanaso varSA, apsarastikatAH samAH / ete yo bahutve syurekatve'pyuttaraM trikam // 39 ityamaraH ( ? ) / suSThu mAnyate - pUjyate AbhiH iti samAsaH / "striyAM vA bahuvacanAntaH ' iti haimyAM nAmamAlAvRttau / ata eva " sumanAH puSpamAlasyoH striyAM " iti gauDo'pyavadat / lakSyaM ca ' vezyAH zmazAnasumanA iva varjanIyAH " iti zUdrakaH / kau karmatApannau / yatpAdau / pAdazabdo'yaM akArAntaH kvacit pAd iti vyaJjanAnto'pi dRzyate / yadAha - " pAdasamAnArthaH pAd apyasti 99 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA iti durgaH / padityapi kvacit dRzyate / yadAha - "patpAdokhrizcaraNo'strISu' iti gauDaH / "padaGtrizcaraNo'striyAm " ityamaraH (zlo0 1216 ) ca / parametayoratra na prayojanam / prasaGgAd vyutpattaye pradarzitametat / kathaMbhUtAH sumanasaH 1 / 'surojjhitAH' suraiH-devaiH ujjhitA:-muktAH / kiM kurvatyaH sumanasaH ? / patantyaH-galantyaH / kasmAt / / ambarAt-AkAzAt / " ambaraM vyomavAsasoH" ityanekArthaH / punaH kathaMbhUtAH / / ' ArAvibhramarocitAH' ArAvo-gumagumeti dhvanivizeSaH vidyate yeSAM te ArAviNaH-zabdAyamAnA ye bhramarAH-dvirephAH teSAM ucitAH-yogyAH / anena saurabhAtizayaH scitH| punaH kayaMbhUtAH / / ' mandAravArAnitAH' mandAro-devataruvizeSaH tasya puSpANi mandArANi teSAM vAraH-samUhaH tena ajitAH-aparAbhUtAH iti ' tatpuruSaH' / __ " paJcaite devataravo, mandAraH pArijAtakaH / / santAnaH kalpavRkSazca, puMsi vA haricandanam // " ityamaraH ( zlo0 99-100) / " samUhavAcako vAraH, vAro vezyAgaNaH smRtaH." iti subhUtiH / mandAravAro-mandArapuSpasamUhaH jita:-parAbhUto yAmiH iti vA / " parAparyamito [ bhUto ] nito bhagnaH paranitaH" iti haimaH (kA. 3, zlo0 469) // 2 // sau0 vR0-te kpaantviti|tejinottmaaH vo-yuSmAna pAntu itynvyH| 'pAntu' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / jinottmaaH| kAna karmatApannAn? / 'vaH' yuSmAn / kiviziSTAH jinottamAH / te' prsiddhaaH| te ke!| yanmanaH sumanasaH dArAH na AcikSipuH iti smbndhH| 'AcikSipuH' iti kriyApadam / ke kartAraH? / 'daaraaH'kltraanni| 'AcikSipuH' AcakRSuH / katham ? / 'na' nissedhe| kiM karmatApannam ? / 'yanmanaH' yeSAM tIrthaMkarANAM manaH-cittam / dArAH kasya ? / 'sumanasaH' tridazasya / jAtAvekavacanam / kiMviziSTA jinottmaaH| 'kSatarujaH' gtrogaaH| kiMvi0 dArAH ? / 'vibhramarocitAH' vibhramA-hAvabhAvavilAsAdayaH tai rocitAH-zobhitAH / punaH kiMvi0 dArAH ? / 'mandAravAH' mandaH-komalaH AravaH-zabdo yAsAM tA mandAravAH / punaH kiMvi0 dArAH / 'rAjitAH' lAvaNyAdiguNaiH zobhitAH / ca-punaH surojjhitAH sumanasaH yatpAdau surbhyaaNcritynvyH| 'surabhayAMcaH' iti kriyApadam / kAH karyaH ? / 'sumanasaH' puSpavRSTayaH / surabhayAMcaH-sugandhIkRtavatyaH / ko karmatApannau ? / 'yatpAdo' yccrnnau| kiviziSTAH samanasaH / 'surojjhitAH' devamuktAH / 'patantyaH' pragalantyaH / kasmAt ? / 'ambarAt' AkAzAt / punaH kiMviziSTAH sumanasaH ? / ArAviNaH-zabdAyamAnAH ye bhramarA-dvirephAH teSAM ucitAH-yogyAH / punaH kiMviziSTAH sumanasaH / / mandArANAM-kalpavRkSANAM vArA:-samudAyAH tairajitAH-aMnatizAyitAH / iti pdaarthH|| atha samAsaH-jayanti rAgAdIn zatrUn iti jimAH-sAmAnyakevalinaH teSu uttamAH jinottamAH / kSatA rujo yaiH yebhyo vA kSatarujaH / yeSAM manaH yanmanaH tat yanmanaH / vibhramaiH rocitAH vibhrmrocitaaH| manda AravI yAsAM tAH mandAravAH / yeSAM pAdau yatpAdau / suraiH ujjhitAH surojjhitAH / patanti tAH tantyaH / ArAvo yeSAmastIti ArAviNaH, ArAviNazca te bhramarAzca ArAvibhramarAH, ArAvibhramarANa ucitAH aaraavibhrmrocitaaH| mandArANAM vArAHmandAravArAH, taiH mandAravAraiH ajitaaHmndaarvaaraajitaaH| "sumanAH paNDite puSpe, godhUme sajjane sure" ityanekArthaH // iti dvitiiyvRttaarthH||2|| Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [1 zrIRSabha deNyA0-tevaH pAnviti / te jinottamA:-tIrthakarAH vo-yuSmAna pAntu-rakSantu itynvyH| 'pA rakSaNe : dhAtuH / 'pAntu iti kriyApadam / ke kartAraH / 'jinottamAH'janAzca te usamAzca iti 'krmdhaaryH'| jinA:sAmAnyakevalinaH teSu uttamAH-zreSTA ityarthaH / "jinaH sAmAnyakevalI' itynekaarthH| kiMviziSTA jinottamAH ? 'kSatarujaH' kSatA:- kSayaM prApitA: rujo-rogA yaiste tathA avanItalavartisakalaprANinAM AdhyAtmikAdhidaiviphAdhibhautikaroganivartakA iti bhAvaH / yattadornityAbhisambandhAt yanmanaH dArA:-kalatrANi nAcikSipuH-nakSAbhayAmAsuH itynvyH| 'kSipa preraNe' dhaatuH| 'AcikSipuH' iti kriyApadam / ke krtaarH||daaraaH| dArazabdo nityaM paMlliGgo bahuvacanAntazca / kiM karmatApannam / / ' yanmanaH / yeSAM mano yanmanaH iti samAsaH / kiviziSTA daaraaH| 'vibhramarocitAH 'vibhramAH-kaTAkSAkSepAH rocitaaH-shobhitaaH| taduktam "hAvo mukhadhikAraH syAda, bhaavshcittsmudbhvH| vikArA netrajA jJeyA, vibhramA bhrUsamudbhavAH // " iti / punaH kiM |'sumnsH' muSTha mano yeSAM te tathA / punaH kiMviziSTAH / / 'mandAravArAjitAH / mandaHatizayena svalpaH AravaH-zabdo yeSAM te mandAravAH te ca te [A]rAjitAzca iti smaasH| "saMkhyA (bbhyo) rAva ArAvaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kaa06,shlo036)| pRthagvizeSaNe iti praanycH| vastutastu amandA iti akAraprazleSaH / na mandA-amandAH ativivekina ityarthaH / raveNa-zabdamAtreNa AraM-risamUho ravAra tena ajitAH-akRtajayAH te tathA / arthakriyAsamarthA arayo yeSAM na santyeva, zamdamAtreNa arayaH taiH akRtajayA iti bhAvaH / tuH punararthe / tena ca-puna: sumanasaH- puSpANi yatpAdau surabhayAMcakruH-surabhayAmAsurityarthaH 'dukRJ karaNe / dhAtuH / 'surabhayAMcakruH / iti kriyApadam / kAH karvyaH / sumanasaH / ko karmatApanI? 'yatpAdo' yeSAM pAdAviti samAsaH / kiMviziSTAH sumanasaH / / 'surojjhitAH' suraiH-devaiH ujjhitaaH-muktaaH| kiM kurvatyaH sumanasaH / / patanyaH / kasmAt / ambarAt-AkAzAt / punaH kiMviziSTAH / 'ArAvibhramarocitAH' ArAviNa:-zabdAyamAnAH ye bhramarA:-SaTpadAH teSAM ucitAH-yogyAH / etena saurabhAtizayaH sUcitaH / punaH kiNvi.|'mndaarvaaraajitaaH / mandAra-kalpavRkSaH tasya puSpANi mandArANi teSAM vAra:samUhaH tena ajitAH-aparibhUtAH / "mandAraH kalpapAdapaH" ityamaraH / mandAravAraH A-samantAt jito yayA sA tatheti vA // iti dvitiiyvRttaarthH||2|| jinapravacanaprazaMsA zAnti vastanutAnmitho'nugamanAd yannaigamAdyairnayai rakSobhaM jana ! he'tulAM chitamadodIrNAGgajAlaM kRtam / tat pUjyairjagatAM jinaH pravacanaM dRpyatkuvAdyAvalI___ rakSobhaJjanahetulAJchitamado dIrNAGgajAlaGkatam // 3 // -zArdUla. ja0vi0-zAnti vastanutAditi / he jana ! tat adaH pravacana-zAsanaM vayugmAkaM zAnti-kSema * tanutAt-prathayatu iti kriyAkArakasaMTaGkaH / atra 'tanutAt' iti kriyApadam / kiM kartR ? 'pravacanam / / kAM karmatApannAm ? ' zAntim / / keSAm ? 'p:'| Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA zAnti kathaMbhUtAm ? ' atulA' mahatIm / pravacanaM kathaMbhUtam ? 'kRtaM' racitam / kai? 'jinaiH' tIrthakaraiH / kathaMbhUtaiH 1 'pUjyaiH' arcanIyaiH / keSAm ? 'jagatAM' tribhuvanAnAm / tacchabdasya yacchabdasApekSatvAt tat kim ? yat ' akSobhaM kSobhayitumazakyam , nizcalamityarthaH / kaiH ? 'nayaH' anekAntAtmake vastuni ekAMzaparicchedAtmakarUpaiH / nayaiH kathaMbhUtaiH ? 'naigamAyaiH / naigama-saMgrahaprabhRtibhiH / kasmAddhetoH nayairakSobham ? -- mitho'nugamanAt / parasparAnuvartanAt / ayaM bhAvaH-bhagavatpravacane hi sarve'pi nayA anyonyamanuvartante, sarvanayAtmakasvAt tasya / punaH kathaMbhUtaM pravacanam ? 'chitamadodIrNAGgajAlaM' chitamadaM-chinnada udIrNaudAraM aGgAnA-AcArAgAdInAM jAlaM-samUho yatra tat tathA / punaH kathaMbhUtam ? ' dRpyatkuvAdhAvalIrakSobhaJjanahetulAJchitaM / dRpyantI-darpa vajantI yA kuvAdinA AvalI-zreNI seva krarAtmakatvena rksso-raaksssH| atra liGgabhedo na doSAya, " liGgabhedaM tu menire" iti vacanasya prAmANyAt / tasya bhaJjanA-bhaGgakAriNo ye hetavastAJchitaM-cihnitam / ata eva / punaH kathaM - bhUtam ? 'dINoGgajAlaGkataM ' dINa:-zIrNaH aGgajaH-kAmo yeSAM te tathoktAH arthAt zramaNAdayastairalaGkataM-bhUSitaM sahitamiti bhAvaH / atra dvitIyapade janazabdAt paro hezabdastu janasyAbhimukhyAbhivyaktaye pAka prayojyastathaiva ca drshitH|| ___ atha samAsaH- naigama: Adyo yeSAM te naigamAdyAH 'bhuvriihiH'| tai gamAdyaiH na vidyate kSobho yasya tat akSobhaM ' bahuvrIhiH / na vidyate tulA yasyA asau atulA 'bahuvrIhiH / tA atulAm / chitamadaM ca tat udIrNaM ca chita0 'karmadhArayaH / aGgAnAM jAlaM aGga0 'tatpuruSaH / chita. madodIrNa aGgajAlaM yatra tat chita0 'bahuvrIhiH / kutsitA vAdinaH kuvAdinaH ' ttpurussH|| kuvAdinA AvalI kuvA0 'tatpuruSaH / dRpyantI cAsau kuvAdyAvalI ca dRpya0 'karmadhArayaH / dRpyanuvAdyAvalyeva rakSo dRpya 'krmdhaaryH| dRpyatkuvAdyAvalIrakSaso bhaJjanAH dRpyatku0 'tatpuruSaH / dRpyatkuvAdyAvalIrakSobhaJjanAzca te hetavazva dRpya0 'krmdhaaryH|| dRpyatkuvAcAvalIra. kSobhaJjanahetubhirlAJchitaM dRpyatku0 ' tatpuruSaH / dIrNo'Ggajo yaiste dIrNAGgajAH 'bhuvriihiH|| dIrNAGgajairalaGkataM dIrNAGga.. ' ttpurussH| // iti kAvyArthaH // 3 // si00-zAntimiti / he jana ! he bhavyaprANin ! tat pravacana-zAsanaM vo-yuSmAkaM zAntikalyANaM upazamaM vA tanutAt-prathayatu ityrthH| zamaH zAntiH, zamathopazamAvapi " iti haimaH ( kA0 2, zlo. 218) / 'tanu vistAre ' dhAtoH 'AzI.preraNayoH' (sA0 sU0 703) parasmaipade prathamapuruSaikavacanam / tup ' tanAderup ' ( sA0 sU0 997), ' tuhyostAtaG [ A ziSi vA vaktavyaH ] (sA0 sU0 704) iti tAtaDAdezaH / ' svarahInam 0' (sA0 sU0 36 )|tthaa ca tanutAditi siddham / atra 'tanutAt ' iti kriyApadam / kiM kartR / / pravacanam / kAM karmatApannam ? / zAntim / " zAntiH zame'pi kalyANe" iti vizvaH / keSAm ? / vaH / SaSTI caturthI0' (sA0 sU0 339) iti SaSThIbahuvacane yuSmacchabdasya vsaadeshH| tacchabdasya yacchandasApekSatvAt tat kim / yat pravacanaM akSobha-kSomayitumazakyam Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 stuticaturvizatikA [1 zrIRSamanizcalamityarthaH / kaiH / nayaiH ' anekAntAtmake vastuni nayAH pramANaparicchinnArthekAdezAH taiH / kIdRzaiH nayaiH / / naigamaH AdyaH yeSAM te naigamAdyAH taiH naigamasaGgrahaprabhRtibhiH nayarityarthaH / kasmAddhetoH nayaH akSomama ! / 'mitho'nugamanAt ' mitha:-parasparaM anugamanaM.-anuvartanaM tasmAt / bhagavatpravacane hi sarve'pi nayA anyonyamanuvartante sarvanayAtmakatvAt tasyeti bhAvaH / "mitho'nyonyaM rahasyapi" ityamaraH (zlo0 2817 ) / kathaMbhUtAM zAntim ? / ' atulAm ' nAsti tulA-sAmyaM yasyAH sA tathA tAM, mahatImityarthaH / " tulA palazate rAzau, mANDe sAdRzyamAnayoH " iti vizvaH / kIdRzaM pravacanam ? / 'chitamadodIrNAijAlam ' chitamadaM ca tat udIrNa ca iti * krmdhaaryH'| chitamadaM-chinnadarpam udIrNa-udAram aGgAnAMAcArAGgAdisUtrANAM jAlaM-samUho yatra tat tathA / "jAlaM samUha AnAyagavAkSakSArakepvapi" ityamaraH (zlo0 2731) / 'zAcchoranyatarasyAm ' (pA0 a07, pA0 4, sU0 41) iti vikalpena ikArAntatve chita iti niSpannam / " lUne chinnaM (chinne lUnaM ? ) chitaM ditaM khaNDitaM (cheditaM ! ) vRkNam " iti haima: ( kA0 1, zlo0 125-126 ) / punaH kIdRzam / / kRtaM-viracitam / kaiH / jinaH / jayanti rAgadveSau iti jinA:-tIrthakarAH taiH arthatastaireva bhASitatvAt / 'ji jaye / ' iN sini ' iti nak / punaH kIdRzam ? / 'dRpyatkuvAdyAvalIrakSobhaJjanahetulAJchitam / dRpyantI-da vajantI yA kuvAdyAvalI-kutsitA vAdinaH-kuvAdinaH teSAM AvalI-patiH / "rAnilekhA tativIMthI, mAlAlyAvalipatayaH" iti haimaH (kA0 6, zlo0 59) / saiva krUrAbhiprAyAt rakSorAkSasaH, atra liGgabhedo na doSAya / "liGgabhedaM tu menire" iti vacanasya prAmANyAt / tasya bhaJjanAmaGgakArakA ye hetavo-yuktayaH sAdhyagamakA vA taiH lAJchitaM-sahitam / punaH kIdRzam / / adaH / pratyakSadRzyam / adasaH syamoluMki srorvisarge rUpam / punaH kIdRzam ? / 'dIrNAGgajAlaGkRtam' aGgAt-zarIrAt jAyate-utpadyate iti aGgaja:-kAmaH / " kamanaH kalAkelirananyajo'GganaH" iti haimaH ( kA0 2, zlo0 111) / dIrNaH-chinnaH aGgajo yaiste dIrNAGganAH arthAt munayaH taiH alaMkRtaM-bhUSitam, sahitAmatiyAvat / pravacane munInAmeva prAdhAnyena nirUpaNAdAtmAtmavatorabhedopacAraH / atra dvitIyapade anazabdAt paro hezabdastu janasyAbhimukhyAbhivyaktaye prAk prayojyaH tathaiva ca drshitH| kIdRzaiH jinaiH ? / pUjyaiH-arcanIyaiH / keSAm ? / 'jagatA' atizayena gacchantIti jaganti teSAM jagatAm jagadantarvartijanAnAmityarthaH // 3 // sau0 vR0-zAntimiti / he jana ! he loka ! vo-yuSmAkaM tat pravacanaM atulA zAnti tanutAta itynvyH| tanutAt' iti kriyaapdm| kiM krtR?| 'pravacanaM' gaNipiTakam / tanutAta-vistArayatAt / kAMkarmatApannAm / zAnti'kSamA mokSaM vA / keSAm ? / 'vaH'yuSmAkam / kiMviziSTAM zAntim / 'atulA anupamAm / kiMviziSTaM pravacanam ? / 'tat' prasiddham / tat kim ? / yat mitho'nugamanAt naigamAdhaiH nayaiH akSobhaM-abhaJjanaM asti / 'asti' iti kriyaapdm| kiM kartR ? / yat pravacanam / astIti vidyate / kIrza pravacanam / akSobham / kaiH kRtvA ? / 'nayaiH' anekAntAtmake vastuni ekAntaparicchedAtmakA nyaaH[taiH]| kiMbhUtairnayaiH ? naigamAdyaiH' naigamasaGgahanyavahArarjusUtrazabdasamabhirUDhaevambhUtAdyaiH sptnyaiH| kasmAt / 'mitha' prsprm| anagamAta-milanAtApanaH kIdRzaM pravacanam / chitaH-kSataHmado-darpaH tena kRtvA udIrNAniutkaTAni aGgAnA-AcArAgAdInAM dRSTivAdAdInAM vA jAlaM-samudAyo yatra tat chitamadodIrNAGgajAlam / punaH kI0 pravacanam ? / 'kRtaM nirmApitam / kaiH ? jinH| kIdRzaiH jinaiH ? / 'jagatAM pUjyaiH' jgdvnyaiH| Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA punaH kIdRzaM pravacanam / / dRpyantI-darpavatI yA kuvAdinAM-kupAkSikANAM AvalI-paMktiH saivarAtmakatvAta rakSaH-rAkSasaH tasya bhajanazIlA ye hetavaH-kAraNAni taiH lAJchitaM-aGkitam / punaH kIdRzaM pravacanam ? / 'adA' pratyakSaM dRzyamAnam / punaH kiMvi0 pravacanam / dIrNaH-chinnaH aGgajaH-kAmo yaiste etAdRzAHsAdhavaH taiH alaGkataM-zobhitam / "niggaMthe pAvayaNe" iti vacanAt / dIrNAGgajAlaGkRtam / iti pdaarthH|| atha samAsaH-anugamanaM-anugamaH tasmAt anugmnaat| naigama Adyo yeSu te nagamAdhAHtaiH naigmaadyaiH| na vidyate kSobho yatra tat akSobham / na vidyate tulA yasyAH sA atulA, tAM atulAm / chitaH mado yasmin sa chitamadaH, chitamadena udIrNAni chitamadodIrNAni, chindIrNAni ca tAni aGgAni chitamadodIrNAGgAni, chitamadodIrNAGgAnAM jAlaM yatra tat chitamadodItajAlam / kutsito vAdo yeSAM te kuvAdinaH, kuvAdinAM AvalI kuvAdyAvalI, dRpyantI cAso kuvAdyAvalI ca dRpyatkuvAdyAvalI, dRpyatkuvAdyAvalI eva rakSAMsi dRpyatkuvAdyAvalIrakSAMsi, dRpyatkuvAdhAvalIrakSasAM maJjanaM dRpyatkuvAdyAvalIrakSobhaJjanaM, dRpyatkuvAdhAvalIrakSobhaJjane hetavaH dRpya0 dRpyanbhaanahetubhirlAJchitaM dRpyabhaJjanahetulAJchitam / dIrNaH aGkajo yaiste darNAiGgajAH, dIrNAGgajaiH alaGkataM dIrNAGgajAlaM0 // iti tRtIyavRttArthaH // 3 // decyA zAntiM vasta nutaaditi| he jana !-he bhavyaloka ! tat pravacanaM-gaNipiTakalakSaNaM vo-yuSmAkaM zAntiupazamaM tanutAt-vistArayatAt ityanvayaH / 'tanu vistAre'dhAtuH / 'tanutAt' iti kriyApadam / kiM krtR?| pravacanam / kAM karmatApannAm / zAntim / keSAm ? / vaH / yattadorniyAbhisambandhAt yat pravacanaM akSoma-ajeyaM vartate ityadhyAhAraH / kaiH ? / 'nayaiH' nayAH-pramANaikadezAH taiH / kiMviziSTaiH nayai. ? / 'naigamAdyaiH' naigama Adyo yeSAM se naigamAdyAH taiH / kasmAt ? 'mitho'nugamanAt' mithaH-parasparaM anugamanaM-anuvartanaM tasmAt / atra 'guNAvaniyAM na vA' (siddhahame a02,pA02,sU077) itipaJcamI kiviziSTAM shaantim?|'atulaa'n vidyate tulA yasyAH sA tathA sAm / "tulA sAmye mAnadaNDe" iti vizva / kiM0 pravacanam! / 'chitmdodiirnnaanggjaalm| chito-lUnaH madA yena, 'chinna lUnaM chita ditaM' (kA06, zlo025) iti haimaH etAdRzam / udIrNa-utsedhitam aGgAnAM-AcArAGgAdInAM jAlaM-nivaho yatra tat / "jAlaM nivahasaMcayaH (yau ?)" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA06,zlo0 48) / punaH kiMviziSTam ? kRtaMniSpAditam / kaiH / jina:-tIrthakaraiH / arthataH taireva bhASatatvAt / tathAcoktam-"atthaM bhAsaha arahA, sutaM gaMthati gaNaharA niuNaM " ityaavshyke| punaH kiMviziSTam ? / 'dRpyatkucAyAvalIrakSobhajanahetulAcita, dRpyantI-mAyantI yA kuvAyAvalI kuvAdino-bauddhAdayaH teSAM AvalI-patriH seva krUrAbhimAyAt rakSaHkInAzaH tasya bhaJjanA-bhaGgakAriNa: ye hetavo-yuktayaH taiH lAJchitaM-maNDitam / punaH kiM vi0 ? / adaHviprakRSTam , mandamedhasAmiti zeSaH / taduktam "idamaH pratyakSagataM, samIpataravarti caitado rUpam / adasastu viprakRSTe, taditi parokSe vijAnIyAt ||'-aaryaa iti / adaH pratyakSadRzyamiti prAzcaH / punaH kiMvi0 ? / 'dIrNAGgajAlakRtam' dIrNaH-vidAritaH anjaH-kandarpo yaiste dIrNAGgajA:-munayaH taH alaMkRta-bhUSitam, mumukSupradhAnatvena tannirUpaNAt / kiMdira jinaiH| pUjyaiH-arcanA: / kepAm / jagatAM-tribhuvanAnAm // 3 // iti tRtiiyvttaarthH|| nirghandhe pravacane / 2 artha bhASase arhantaH, sUtraM grananti gaNadharA nipuNam / Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [1 zrIRSamazrutadevatA-smaraNam zItAMzuviSi yatra nityamadadhad gandhADhyadhUlIkaNA nAlI kesaralAlasA samuditA''zu bhrAmarIbhAsitA / pAyAd vaH zrutadevatA nidadhatI tatrAbjakAntI kramau nAlIke saralA'lasA samuditA zubhrAmarIbhAsitA // 4 // -zArdula0 ja0 vi0-zItAMzutviSIti / zrutadevatA-vAgdevI vA-yuSmAn pAyAva-rakSatu iti kriyAkArakasambandhaH / atra 'pAyAta ' iti kriyApadam / kA kI ? ' shrutdevtaa'| kAna karmatApannAn ? 'vaH / zrutadevatA kiM kurvatI ? 'nidadhatI' sthApayantI / kau ? 'kryau| caraNau / kathaMbhUtau ? ' ajakAntI' anaM-kamalaM tadvat kAntiryayostau abjakAntI / kasmin ? 'nAlIke' kamale / kathaMbhUte ? : tatra' tasmin / yattadonityAbhisambandhAt tatra kutra ? 'yatraM' yasmin nAlAke / kathaMbhUte yatra ? 'zItAMzutvipi ' zItAMzuH-candraH tadvat tviT-prabhA yasya tata tathA tasmin / bhrAmarI-bhramarasambandhinI Alo-zreNI gandhADhyadhulIkaNAn-gandhe. nADhyAH-sampannA ye dhUlIkaNAH-kiJjalakavindavastAna netyaM-satataM Azu-zIghraM adadhata-pItavatI / atra 'adadhat' iti kriyApadam / kA kI ? ' AlI' / kiM sambandhinI ? 'bhrAmarI' / kAn karmatApannAn ? 'gandhAvyadhulIkaNAn / / kutra ? ' yatra ' / yatra kathaMbhUte ? 'zItAMzuviSi ' / katham ? 'nityam' / punaH katham ? ' Azu , nityam / AzvityavyayarUpasya padadvayasya pAyAdityanenApyanvayo-yukta eva / AkI kathabhUtA ? / 'kesaralAlasA' kesareSu tadgarbhapakSmasu vakuleSu vA lAlasA-lampaTA / punaH kathaMbhUtA ? 'smuditaa| pilitA piNDIbhUtetyarthaH / punaH kathaMbhUtA ? ' ibhAsitA ' ibheSu-hastiSu AsitA-sthitA madalolyAt / yadvA ibhavadasitA-zyAmA / zrutadevatA kathaMbhUtA ? 'saraLA ' kauttilyrhitaa| punaH kayaMbhUtA ? ' alasA ' vizrabdhA / svAsthyavatItyarthaH / punaH kathaMbhUtA ? * smuditaa| muditaM-harSitaM tena saha vartamAnA / punaH kathaMbhUtA ? ' zubhrA ' zuklacchaviH / punaH kathaM ? ' amarIbhAsitA ' amarIbhiH-apsarobhiH bhAsitA-zobhitA / / ___ atha samAsaH-zItA aMzavo yasya sa zItAMzuH 'bahuvrIhiH / zItAMzoriva sviTa yasya tat zItA. 'bahuvrIhiH' / tasmin zItAM0 / gandhenADhyA gandhADhyA: 'tatpuruSaH / / dhUlInAM kaNAH dhulIkaNAH 'tatpuruSaH / gandhADhyAzca te dhulIkaNAzca gandhA. 'karmadhArayaH / / 'bhrAmarI bhAsitA ' ityapi padacchedaH samIcInaH / Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivastrayA] khativasavinAtikA sAna gandhA0 / phesareSu lAlasA kesaralAlasA ' tatpuruSaH / ibheSvAsitA ibhAsitA 'tatpu saa| yadvA ibhavarasitA ibhAsitA 'tatpuruSaH / zrutasya devatA zrutadevatA 'ttpurussaa| ajan kAntiyostau anakAntI pahuvrIhiH' / saha muditena vartate yA mA samuditA 'satpuruSaH / amarIbhi sitA amarIbhAsitA 'tatpuruSaH // iti kAvyAH // 4 // iti zrImadvRddhapaNDitazrIdevavijayagaNiziSyapaNDitajayavijayagaNiviracitAyAM zrIzobhanastutivRttau zrIRSamastuticiH // 1 // si00-bhItAMtviSIti-zrutadevatA zrutasya-zAstrasya devatA-vAgdevI |"shrutN zAstrAbadhRtayoH" ityamaraH ( zlA0 2488)|vo-yussmaan pAyAt-rakSet itynvyH| 'pA rakSaNe' dhAtoH 'vidhisaMbhAvanayoH' (sA0 sU0 199) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanam / pA agre yAt pAyAt iti siddham / lie iti saMjJA pANinIyAnAm / lAdiH tRtIyasvaramadhyaH kavargapaJcamAntyazca / atra 'pAyAt' iti kriyApadam / kA karjIH ? zrutadevatA / kAn karmatApannAn ! / yaH / kIdRzI zrutadevatA ! / sarakA-kauTilyarahitA / yathoktAvihito. pAsanAnapi sadvAsanAn sevakajanAn kRpayA kRtArthIkaraNena RjutvAditi bhAvaH / punaH kIdRzI ? / alasA-AlasvayuttA / adhigatasarvecchatvAditi bhAvaH / punaH kIdRzI ! / ' samuditA / muditaM-harSitaM tema saha vartamAnA samuditA, manasaiva sakalacintitArthotpatteH / punaH kIdRzI ! / zubhrA' zuklA, gauravarNetyarthaH / punaH kthNmRtaa!| amarIbhAsitA ' amaryo-devavadhvaH tAbhi sitA-zobhitA / aGgarakSAdiniyojitAnAM tAsAM sarvadeva smiipvRttitvaaditibhaavH| kiM kurvatI shrutdevtaa| niddhtii-sthaapyntii| ko? / kramau-caraNau / kathaMmatau / bhajakAnsI ' abja-kamalaM tadiva kAntiH yayoH tau bhabjakAntI / svabhAvataH tayoraruNavarNavena kamalakAnsyupamAnam / annAnAM kAntiH yAbhyAM tau anakAntI iti vA / pUnArthaparimuktAmAdapyatizayitasukumAratvena atizayitAruNatvena ca tAmyAM tasyApi kAntyutkarSApAdanAditi bhAvaH / kasmin ? / nAlIke- kmle| " nAlIka padmakhaNDe'bje, nAlIkaH zaratalpayoH" iti vizvaH / kathaMbhUte / tatra -tasmin / yattadornityAbhisambandhAt tatra kutra? / yatra-yasmin nAlIke / kathaMbhUte ? / yatra 'zItAMzutviSi' zAtAzuH- candraH tadvat tviT-prabhA yasya tat tathA tasmin / bhramarANAM iyaM bhrAmarI / 'tasyedam' (pA0 a04,pA0 3, sU0 12.) isyam bhrmrsmbndhiniityrthii| AlI-zreNI / 'gandhADhyadhUlIkaNAn' gandhena ADhyAH-sampannA ye dhUlIkaNAH-kialka-lavAH taan| nityN-sttm| Azu-zIghram 'adadhat' pItavatI ityarthaH / 'dheTa pAne' | dhAtoranadyatane kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM die 'dibAdAvaT' (sA0sU0707) 'dheTo dadhAdezazca vA vaktavyaH' ityanena dheTo dadhAdeze 'vAvasAne' (sA0sU0240) iti dakAre adadhat iti siddhm| 'vA gheTAM zochoSoghrAdheTa' ebhyaH parasya serlopo vA bhavati, ityanena serlopa 'sandhyakSarANAmA' (sA0sU0803) ityAtve ca adhaat|serloyaabhaavpksse adhAsIditirUpatrayaM bhavatIti jnyaatvym| atra 'adadhat' iti kriyaapdm| kA kI ? / aalii| kiMsambandhinI ? / bhrAmarI / kAn karmatApanAn ! / ganghATyadhUlIkaNAn / " lavalezakaNANavaH " ityamaraH (zlo0 2148 ) / kutra ! / yatra / yatra kathaMmate ! / zItAMzutviSi / katham ! / nityam / katham / / Azu-nityam / kathamAzvityavyaya Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a stuticaturviMzatikA [ 1 zrIRSabha rUpasya padadvayasya pAyAdityanenApi anvayo yukta eva / AlI kathambhUtA ! / ' kesaralAlasA ' | kesaraMkiJjalkam / " kinalkaH kesaro'striyAm " ityamaraH ( zlo0 112 ) / tasmin lAlasA tRSNAtirekaH autsukyaM vA yasyAH sA kesaralAlasA iti 'bahuvrIhi:' / "tRSNAtireke autsukye, lAlasA lolayAcJayAH' iti 'vizvaH / kesarazabdo'tra dantyamadhyaH kvacittAlavyamadhyA'pi / "AndolakusumakezarazareNa tanvI" iti vAsavadattAyAM darzanAt / punaH kathaMbhUtA ? / samuditA-militA / itastataH sametya ekIbhUtetyarthaH / punaH kathambhUtA ? 'imA sitA' imeSu gajeSu AsitA-sthitA madalaulyAt pUrvamiti zeSaH / yadvA ibhavad asitA zyAmA ityarthaH / "asitaM sitinIlaM syAt" ityamaraH ( ? ) / zArdUlavikrIDitaM chandaH / 'sUryAzvairmasajastatAH saguravaH zArdUlavikrIDitam' iti tallakSaNam ||4| iti pAdasAhazrA akabbarasUryasahasranAmAdhyApaka zrIzatruJjaya tIrthakaramocanAdyaneka sukRtavidhAyakamahAmahopAdhyAyazrIbhAnucandragaNiziSyASTottarazatAvaghAnasAdhanapramuditapAdasAha zrI aMkabbara pradattaSuspRhamAparAbhidhAnamahopAdhyAyazrIsiddhicandragaNitriracitAyAM zobhanastutivRttau zrI RSabhadevastutivRttiH // 1 // sau0 vi0 - zItAMzviti / zrutadevatA amarI vaH - yuSmAn pAyAdityanvayaH / ' pAyAt ' iti kriyApadam | 'pAyAt' rakSatAt / kA kartrI ? | 'zrutadevatA' zAsanAdhiSThAyikA / kAn karmatApannAn ? | 'vaH' yuSmAn / kiMviziSTA zrutadevatA ? / 'amarI' surI / punaH kiMviziSTA zrutadevatA ? / ibho-gajaH tatra AsitA-sthitA 'ibhAsitA' / gajavAhanA ityarthaH / punaH kiMviziSTA zrutadevatA ? | 'zubhrA' gauravarNA / kiM kurvatI ? / 'nidadhatI' sthApayantI / kau karmatApatnI ? / 'kramau ' caraNau / kiMviziSTau kamau ! | abjaM kamalaM tadvat kAntiH- prabhA yayoH tau' abjakAntI / kutra ? / ' tatra' nAlIke - kamale / yatra kamale bhrAmarI - bhramarasambandhinI AlI -zreNiH adadhat - pItavatI / kAn karmatApannAn ? / 'gandhADhya dhUlIkaNAn ' gandhena surabhigandhena ADhyA vyAptA yA dhUlI- parAgaH tasyAH kaNAH-lavAH tAn / katham ? / 'nityaM' sadA / kutra ? | yatra nAlIke / kathaMbhUte nAlIke ? / zItAMzuH - candraH tadvat tviT - kAntiryasya tat zItAMzutvid tasmin zItAMzutviSi / kiMviziSTA bhrAmarI AlI ? / kesaraM-kiJjalkaM kesarA vA tatra lAlasA - gRdhnuH / punaH kiMviziSTA AlI ? | 'samuditA' udyatA / katham ? | 'Azu' zIghram / punaH kiMviziSTA bhrAmarI AlI ? / ibhAsitA'pi / kathaMbhUtA zrutadevatA ? / 'bhAsitA' dIptimatI / punaH kiMviziSTA zrutadevatA ? | 'samuditA' saharSA / iti padArthaH // atha padavigrahaH - zItAH -zAMtalA : aMzavo yasya sa zItAMzuH zItAMzuvat tviT yasya tat zItAMzutvida, tasmin zItAMzutviSi / adadhat 'dheTo dadhAdezaH sau pare / adadhat iti siddham / gandhena ADhyA gandhADhyA, gandhADhyA cAsau dhUlI ca gandhADhyadhUlI, gandhADhyadhUlyAH kaNAH gandhADhyadhUlIkaNAH, tAn gandhADhyadhUlIkaNAn / kesareSu lAlasA kesaralAlasA / samyag uditA samuditA / bhramarANAM iyaM bhrAmarI / zrutasya devatA zrutadevatA / abjavat kAntiryayoH tau abjakAntI / kiMviziSTA zrutadevatA ? | saralA ' avakA / punaH kiMviziSTA zrutadevatA ? / 'alasA ' mantharagAminI / mudU saMjAtA asyA iti suditA tathA sahitA samuditA / ime AsitA ibhAsitA / atra vRttacatuSTaye madhyAt padayamakAlaGkAraH // 4 // 6 11 zrImadyugAvidevasya stuterartho livIkRtaH / saubhAgya sAgarAkhyeNa, sUriNA guNabhUriNA // 1 // iti prathamaRSabhadevasya stutiH // 1 nAyaM pAThaH vizvamedinyo: kintu haimyanekArthe (lo. 1355) Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA devyA0-zItAMzutviSIti / zrutadevatA-bhAratIdevI vo-yuSmAkaM Azu-zIghraM yathA syAt tathA pAyAtrakSatAt ityanvayaH / 'pAyAt' iti kriyApadam / kA katrI ? / zrutadevatA / keSAm / vaH / kiAMvaziSTA zrutadevatA / / 'saralA' avakA kaitavAbhAvAt, gAtrasya RjutvAd vA / punaH kivIzaSTA ?|'alsaa' mantharA mantharagatitvAt / punaH kiMviziSTA / samuditA-saharSA / punaH kiM0 / zubhrA-gaurA, varNena iti zeSaH / "avadAtagaurazubhra0'' ityabhidhAnacintAmaNiH (kA06, zlo029) / punaH kiM0viziSTA? / 'amarIbhAsitA' amaryaH-devavadhvaH tAbhiH bhAsitA-zobhitA / yadvA amarINAM bhA-kAntiH tayA sitA-baddhA tAsAM sapa kAritvena samIpataravRttitvAt / "kIlito yantritaH sitaH" ityabhidhAnacintAmANaH (kA0 3, shlo0102)| kiM kurvatI zrutadevatA / niddhtii-sthaapyntii| kau ? / krmau-clnau| "pAdo'DDi (pado'hi !) zcalanaH kramaH" ityabhidhAnacintAmANaH (kA0 3, zlo0 280 ) / kasmin ? / tatra nAlIke-tasmin kamale / tatra kutretyAha-yatrota / yatra-yasmin nAlIke bhrAmarI-bhramairasaMbandhinI AlI-zreNiH gandhATyadhUlIkaNAn nityaM-anavarataM yathA syAt tathA adadhat-papau / 'dheTa pAne' dhAtuH / 'adadhat' iti kriyApadam / kA kii| bhrAmarI aalii| kAnU karmatApannAn ?'gandhADhyadhUlIkaNAna' gandhena ATyA-vyAptA ye dhulIkaNA:puSparajAMsi tAn |dhuuliitytr 'kRdikArAdakterIp [vA vaktavyaH] ' (sA0sU0400) itynene| kiMviziSTa naaliike?| 'zItAMzaviSi' zItAMzuH-candraH tadvat vida-kAntiHyasya tat tasmin, candravadujjvale iti nisskrssH| kiMvizikSA bhrAmarI AlI! / kesrlaalsaa| kesaraM-kialkaM tatra lAlasA-lampaTA / "kiMjalkaH kesaro'striyAma ,, ityamaraH / punaH kiviziSTA ? / samuditA-militA / punaH kiMviziSTA ? / ibhAsitA ibhaH-karI tdvt-asitaa| "kRSNaH syAdasitaH zitiH' ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 6, zlo0 33) / yadA tu ibhe-gaje AsitA-vizrabdhA ityarthaH tadA pUrva iti zeSaH / kiMviziSTI kramau ? / 'abjakAntI' aja-kamalaM tadvat kAntiH- zrIH yayoH tau // 4 // iti caturthavRttArthaH / zArdUlavikrIDitaM chandaH / 'Adityairyadi maH sajau satatagA zArdUlavikrIDitam' iti ca tallakSaNam / ppaO7 nabaraj Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 zrIajitajinastutayaH atha ajitanAtha-praNAma: tamajitamabhinaumi yo virAjada vanaghanameruparAgamastakAntam / nijajananamahotsave'dhitaSThAvanadhanameruparAgamastakAntam // 1 // -puSpitAyA ja0 vi-tamajitamiti / ahaM taM ajitaM-dvitIyaM tIrthakaraM abhinaumi-abhiTuve iti kriyAkArakayogaH / atra 'abhinaumi' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'aham' / kaM karmatApannam ? ' ajitam / / yattadoH parasparasApekSatvAt taM kam ? ya: ajitajinaH nijajanamamahotsave-svakIyajanmamahAmahe virAjadvanaghanameruparAgamastakAntaM-virAjanti-zobhanAni yAni vanAni taino-nirantaro yo merulakSaNaH parAgaH-pradhAnaparvataH tasya mastakAntaM-zikharAgraM, yadvA virAjadUnA:-zobhamAnAmbhaso ghanA-meghA yasmin tAdRzo yo meruparAgastasya mastakAntaM adhitaSThau-adhiSThitavAn, AzritavAnityarthaH / atra 'adhitaSThau / iti kriyApadam / kaH kartA ? 'yA' |kN karmatApannam ? 'virAjadvanaghanameruparAgamastakAntam / / kasmin ? 'nijajananamahotsave / virAja. kathaMbhUtam ? ' anaghanameruparAgam / anaghaH-anavadyaH nameruNAM-devakSavizeSANAM parAgaH-reNuryatra sa tathA tam / punaH kathaMbhUtam ? ' astakAntam / asta:-astagiriH-mandaraH tadvata kAntaM-kamanIyam / baddA astA-ujjhitAH kAntAH-triyo yeneti ajita svAmina evedaM vizeSaNam // atha samAsaH-virAjasti ca tAni vanAni ca virAja0 'karmadhArayaH / virAjanaino virAja. tatpuruSaH' / parazvAsau agazca parAgaH krmdhaaryH|| meruzvAsau parAgazca meru. 'karmadhArayaH' / virAjadvanaghanazvAsau meruparAgazca virAja. karmadhArayaH / / virAjanaghanamaruparAgasya mastakaM virAja. ttpurussH| / virAjadvanaghanameruparAgamastakasyAnto virAja0 'tatpuruSaH' / taMvirAja0 / yadvA virAjad vanaM yeSu te virAjadvanAH 'bahuvrIhiH |viraajdvnaaH ghanA yasmin sa virAjaH 'bahuvrIhiH / zeSaM medikaM pUrvavat samasyate / mahAvAsAvutsavazca mahotsavaH 'karmadhArayaH / jananasya mahotsavo janana tatpuruSaH / tasmin Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mistutaH ] vaiizatikA janama0 / namerUNAM parANo mamerupa0 ' tatpuruSaH ' / na vidyate'dhaM yasmin so'naghaH 'bahuvrIhiH / anagho nameruparAgo yasmin so'naghameruparAgaH 'bahuvrIhi: ' / tamanaghameru0 / astavat kAnto'stakAntaH ' tatpuruSaH ' / tamastakAntam / jinavizeSaNapakSe tu astAH kAntA yena sosstakAntaH 'bahuvrIhiH ' / samastakAntam // iti kAvyArthaH // 1 // t si0 vR0-tamajitamabhinaumIti / ahaM taM ajitaM - ajitanAthaM abhinaumi - abhiSTuve ityarthaH / abhipUrvaka 'Nu stutau' dhAtorvartamAne kartari parasmaipade uttamapuruSaikavacanaM mip, 'ap kartari' (sA0 sU0 191 ), ' adAderluk ' ( sA0 sU0 880 ), ' khorau ' ( sA0 sU0 191 ) ityukArasya aukAraH / tathA ca abhinaumi iti niSpannam / atra ' abhinaumi ' iti kriyApadam / kaH kartA ! | aham / kaM karmatApanas ? | ajitam / parISahAdibhirna jiva ityajitaH tam / yattadoH parasparaM sApekSasvAt taM kam / yo'jitajino nijajananamahotsave - svakIya janma mahAmahe virAjadvanavanameruparAgamastakAntaM aghitaSThau-adhiSThitavAn-AzritavAn ityarthaH / adhipUrvakasya ' SThA gatinivRttau ' iti dhAtoH parokSAyAM kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacane Nap / 'AdeH SNa: snaH' (sA0sU0748) iti SakArasya sakAraH / nimittAbhAve naimittikasyApyabhAvaH' iti ThakArasya thakAraH / 'dvizva' (sA0sU0 710 ) iti dvitm sthA sthA Nam iti sthite na 'zasAt khapAH' (sA0sU0 741) ityanena sakArasya lopaH / 'hasvaH' (sA0sU0713) iti pUrvasya -hasvatvam, 'jhapAnAM jabacapAH' (sA0sU0 714) ' iti thakArasya takAraH / 'Ato Nap Dau' (sA0sU0 804 ) iti Napa: DaoN DitvAcca TilopaH / 'aDabhyAsavyavAye'pi (kA0 vA0 1699 ) iti skm / iti prakriyAsUtreNa tiSThau iti siddham / sArasvate tu adhitasthau ityeSa bhavati iti / kvaM tu 'prAdezva sathA tau sunamAm' (sA0 sU0 750 ) itthamenAnAgamaH / dvitvavyavadhAne'pi dhAtoH sasya Satve ' STubhiH TuH' (sA0 sU0 79 ) iti Tatve ca sArasvate'dhyadhitaJcAviti bhavati / ' lokAccheSasya siddhiH ' (sA0 sU0 1494 ) ityukteH iti brUmaH | ata eva raghoM api SaSThe sage adhitaSThAvityatra saMjIvinIkAro'pi 'aDabhyAsavyavAye'pi Satvam ' ityevAlIlikhat / atra ' adhitaSThau ' iti kriyApadam / kaH kartA ! / ajitaH / kaM krmsaath!|' virAjadvanavanamerUparAma malakAntam ' birAjanti- zobhanAni yAmi banAni tairghano - niviDo yo merulakSaNaH parAgaH paraH - prakRSTaH sa vAsau agaH - parvataH tasya mastakAntaM - zikharAgram / yadvA virAmadvanAH - zobhamAnAmbhasaH, " vanaM kAnananIrayoH " iti vizvaH syAt SaNDaM kAnanaM vanaM " iti haima: ( kA0 4, zlo0 176 ) banA:- mevAH yasmin / zeSaM pUrvavat / kasmin / ' nijajananamahotsave ' mahAMzcAsAvutsavazca mahotsavaH, nijajananasya mahotsavo nijajananamahotsavaH tasmin nijajananamahotsave / kIdRzam ? / 'anaghanameruparAgam ' anatrAH - pavitrA ye namekho-devavRkSAH teSAM parAmaH - puSpare juryatra sa tathA tam / "nameruH surapunnAge" iti vizvaH / punaH kathaMbhUtam ? / 'astakAntaM' astaH-astagiriH-mandaraH tadvat kAntaM-kamanIyam / " astastu caramaH kSmAbhRt" ityamaraH ( 0 117 ) / 66 1 nirNayasAgaramudritapustake (sa06. lo073) sajIvinivRttau 'sthAdiSvabhyAsena cAbhyAsasya (pA.8|3|64) ityabhyAsena 21 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svaticaturvizatikA [2 zrIajitaathavA astA-ujjhitAH kAntAH-striyo yena ityajitaninasyaivedaM vizeSaNam / punaH kIdRzam ! / tam / tacchabdasya 'tyadAdeSTa raH syAdau' (sA0sU0 175) iti TerAtve 'amzasorasya' (sA0 sa0 121 ) ityakAralope ca amo rUpam // 1 // sau0 vi0-tamajitamiti / yaH vRSeNa-dharmeNa-AtmasvarUpeNa bhAti sa karmabhirajito bhavati / anena saMbandhena AyAtasya ajitadevasya stutiH prArabhyate / tamajitamiti / ahaM taM ajitaM-ajitAmidhAnaM tIrthakaraM [abhinaumi] / 'abhinaumi' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'aham' mallakSaNaH / abhi-trikaraNazuddhacA stviimi| kakametApanam / / jitam / kiviziSTaM jitam / taM'prasiddham / taM kam / yo bhagavAm nijaM-svakIyaM yat jananaM-janma tasya mahotsavaH tasmin nijajananamahotsave virAjantizobhamAnAni yAni vanAni bhadrazAla-saumanasa-nandana-pANDukaprabhRtIni taiH ghanaH nicitaH etAdRzo yo meruH paraH-prakRSTA yaH aga:-pavataH tasya mastakaM -zikharaM tasya anta:-agrabhAga: zikharA adhitaSThau itynvyH| 'adhitaSThau' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'yaH' bhagavAna / 'adhitaSThau' adhisstthitvaan| ke kmtaapnnm|viraajdvnghnmerupraagmstkaantm / kasmin ! nijajananamahotsave'svakIyajanmakSaNe / kiMviziSTaM virAjamastakAntam ? / anaghA-niravadhA-niSpApA kameraka:-kalpataravaH zAlavRkSA vA teSA parAgo-makarando yasmina saH anaghanameruparAgaH, taM anaghanameruparAgama / kiMviziSTa ajitam ? / astAujjhitAH tyaktAH kAntAH-siyo yena saH astakAntaH, ta 'astakAntaM', pakSe virAjadUnA:-zobhamAnAmbhasA ghanAH-meghA yatra etAdRzo meruH tasya zikharaM iti chAyArthaH / iti padArthaH / atha samAsaH-na jitaH ajitaH, taM ajitam / garbhasthe bhagavati rAjJA akSakrIDAyAM mAtuH ajitatvAt ajita iti naamaajni| virAjantica tAni vanAni virAjadvanAni, virAjadvanaiHghanaH virAjanaghanaH, virAjadvanaghanazcAsau meruzca virAjadvanaghanameruH, virAjadvanaghanameruzcAsau parAgazca virAjadvanaghanameruparAgaH, virA0parAgasya mastaka virA0parAgamastakaM, virAja0mastakasya antaH virAmastakAntaH, taM virA0 mastakAntama / nijasya jananaM nijajananam, mahAMzcAsau utsavazca mahotsavaH, nijajananasya mahotsavo nijajananamahotsavaH, tasmin nijajananamahotsave / anaghAzca te nameravazca anaghanameravaH, anaghanamerUNAM parAgo yasmin saH anaghanameruparAgaH,taM anaghanameruparAgam / astA kAntA yena saH astakAntaH, taM astakAntaM athavA astaM-svarNa tadvava kAnto-ramyaH taM astakAntam / "astaM svarNasumAmmasaH" ityanekArthaH / 'astaM suvarNe vanopAnte' iti vyaaddiH| anopajAto mattamayUra puSpitAmA?) cchandasA prathamavRttArthaH // dvitIyAntyapadayoH yamakAlaGkAraH // 11 // de0 vyA0-tamajitamiti / taM ajitaM-ajitanAthaM ahaM naumi-stavImi ityanvayaH / 'Nu stutau' dhaatuH| abhinomiiti kriyApadam / kaH krtaa| aham / ke karmatApannam / Ajitam / yattadomityAbhisambandhAta yaH ajitaH nijajananamahotsave virAjadvanaghanameruparAgamastakAntaM adhitaSThI-sthitavAn / 'SThAgatinivRttI' dhAta adhitaSThauti kriyaapdm| kAkartA / ajitH| kaM krmtaapnnm|| virAjanaghanameruparAgamastakAlamA virAjanti ca tAni vanAni ceti krmdhaaryH'|tHghno-nibiddH, yadvA virAjanta:-zobhamAnA banaghanAH-sajalA meghA yatra, sacAso meruparAgaH-merunAmA prakRSTaparvataHtasya mastakAnta-zikharAgrapradezam / kAra 'nijajananamahotsave 'nijajananasya-svakIyaprasUteH mahAn-prakRSTo yaH utsavaH-kSaNaH tasmin / kiMviziSTaM virAjanaghanameruparAgamastakAntam / 'anaghanameruparAgam / anaghAH-pavitrA ye nameravo-devavakSAsteSAM parAgaHpuSpareNuH yatra sa tam / punaH kiMviziSTam / / 'astakAntam / astagirivat kAntaM-kamanIyam, astA-tyakA kAntA-lalanA yeneti jinavizeSaNaM vA // iti prathamavRttArthaH // 1 // Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA jinakadambakAminutiH stuta jinanivahaM tamartitaptA dhvanadasurAmaraveNa vastuvanti / yamamarapatayaH pragAya pArzvadhvanadasurAmaraveNavaH stuvanti // 2 // -puSpi. ja0vi0-stuta jinanivahamiti / bho bhavyAH! yUyaM taM jinaniva-jinasamUha stutastavanaviSayIkuruteti kriyAkArakaghaTanA / atra 'stuta' iti kriyApadam / ke kartAraH ? 'yUyam' / ke karmatApannam ? 'jinanivaham' / yattadoH parasparaM sApekSatvAt taM kam ? yaM amarapatayaH-indrAH stuvanti-stutiviSayIkurvanti / atra * stuvanti / iti kriyApadam / ke kartAraH ? 'amarapatayaH ||kN karmatApannam ? 'yam / / kathaMbhUtA amarapatayaH ? 'pArzvadhvanadasurAmaraveNavaH pArtheSu-paryanteSu dhvanantaH-zabdAyamAnAH asurANAM amarANAM ca veNavo-vaMzA yeSAM te tathoktAH / amarapatInAM pArtheSu sthitA asurA amarAzca vaMzAna vAdayantItyarthaH / kiM kRtvA? stuvanti ? 'pragAya ' prakarSaNa gItvA / kAni ? 'vastuvanti' chandovizeSAn / kena kRtvA ? artitaptAdhvanadasurAmaraveNa va: artiH-pIDA tayA taptAH-tApavyAkulIbhUtAH pAnthAdayasteSAmadhvanado-mArgadatulyaH zaityAdhAyakatvAt etAdRzo yaH surAmaravaH-suSTha ramaNIyo dhanistena / idaM hi padam karaNabhUtaM stuta pragAyetyubhayoH kriyayormadhye yatra yojyate tatra yuktimat // atha samAsa:--jinAnAM nivaho jinanivahaH 'tatpuruSaH / taM jina0 / ayo taptAH artitaptAH ' tatpuruSaH / adhvano nadaH adhvanadaH ' tatpuruSaH / / artitaptAnAmadhvanadaH artitaptA0 'tatpuruSaH / suSTha rAmaH surAmaH ' tatpuruSaH' / surAmazcAsau ravazca surAmaravaH 'krmdhaaryH|| artitatAdhvanadazcAsau surAmaravazca arti0 'karmadhArayaH / tena ati / amarANAM patayaH amarapatayaH 'tatpuruSaH' / asurAzca amarAzva asurAmarAH 'itaretaradvandvaH / asurAmarANAM veNava: asurA* 'tatpuruSaH' / dhvanantazca te'surAmaraveNavazva dhvanadasurAmaraveNavaH 'karmadhArayaH / pArSe dhvanadasurAmaraveNavo yeSAM te pArzvadhva0 'bhuvriihiH| // iti kAvyAH // 2 // si. vR0-stuta jinanivahamiti / mo bhavyAH ! yUyaM taM jinanivahaM-jinasamUhaM stuta-stutiviSayI kurutetyarthaH / 'STuJ stutau' iti dhAtoH 'AzIH preraNayoH (sA0sa0103)' kartari parasmaipade madhyama Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 stuticaturvizatikA [2 zrIajita puruSabahuvacanaM ta / STuJ agre ap 'adAderluka' (sA0sU0880) / 'AdeH SNaH snaH' (sA0sU0748) iti SakArasya skaarH| ' nimittAbhAve naimittikasyApyamAvaH ' iti TakArasya takAraH / tathA ca ' stuta ' iti siddham / atra 'stuta' iti kriyApadam / ke kartAraH ! / yUyam / kaM karmatApannam ! / jinanivaham / jinAnAM nivahaH-samUho jinanivahaH, taM jinanivaham / " samUho nivahavyUha-sandohAvasaravanAH" ityamaraH ( zlo0 1065 ) / yattadoH parasparaM sApekSatvAt taM kam ! / yaM jinanivahaM amarapatayaH-indrAH stuvanti. stutiviSayIkurvanti / 'TuJ stutI ' agre vartamAne anti / ' Ade: SNaH sna: ' ( sA0 sU0 748 ) iti SakArasya sakAraH, tataH ap ' adAde k' (sA0 sU0 880) 'nu dhAtoH' ityut ' svarahInam ' (sA0 sU0 36) / tathA ca ' stuvanti' iti siddham / atra ' stuvanti / iti kriyApadam / ke kartAraH ! / ' amarapatayaH' amarA-devAH teSAM patayaH-svAminaH amarapatayaH / ke karmatApannam ! / yam / kathaMbhUtA amarapatayaH / 'pArzvadhvanadasurAmaraveNavaH pArtheSu-paryanteSu dhvanantaH-zabdAyamAnAH asurAmarANAM, asurAzca amarAzceti / dvandvaH, ' teSAM veNavo-vaMzAH yeSAM te tathoktAH, amarapatInAM pArtheSu sthitAH asurA amarAzca vaMzAn vAdayantItyarthaH / " veNuvaMze nRpAntare " iti vizvaH / kiM kRtvA stuvanti ? / pragAya-prakarSeNa gAtvA / kAni ? / vastuvanti-chandovizeSANi / kena kRtvA ? / 'artitaptAdhvanadasurAmaraveNa' atiH-pIDA tayA taptAH-tApavyAkula bhUtAH pAnthAdayaH teSAM adhvanado-mArgahRdatulyaH zaityAdhAyakatvAt etAdRzo yaH surAmaravaH-suSTha rAmo-manojJaH svaH-dhvaniH tena / " rAmaH pazavizeSe syAt , jAmadagnye halAyudhe / rAghave cAsitazveta-manojJeSu ca vAcyavat // " iti vizvaH / idaM hi padaM karaNabhUtaM stuta pragAyetyubhayoH kriyayormadhye yatra yojyate tatra yaktimat, athaSA artitaptAH iti saMbodhanam he artitaptAH ! stuta iti saMbandhaH / dhvanan-nAnArthAn dhvanitAn kurvan asUna-prANAn rAmayati asurAmaH tAdRzo yo ravaH sa dhvanadasurAmaravaH tena vastuvanti arthavanti pragAya iti vyAkhyeyam // 2 // sau0 vR0-stuta iti / yUyaM taM jinanivahaM stuta ityanvayaH / 'stuta' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / yUyam / 'stuta' praNuta / kaM karmatApannam ? / 'jinanivahaM' tIrthakaravRndam / kiM kRtvA ? / 'pragAya ' prakarSeNa gAtvA / kAni karmatApannAni ? / vastu-chandovizeSaH tadvanti gItAni 'vastuvanti / ken?| atitaptA aA-pIDayA taptA-bAdhitA ye prANinaH teSAM sukhadAyakatvAta adhyamada iva-mArgahrada iva suSTu-zobhanaH rAmaH-ramaNIyaH ravaH-zabdaH tena 'artitaptAdhvanadasurAmaraveNa' / kiMviziSTaM jinanivaham ? / 'taM ' prasiddham / taM kam ? / amarapatayaH-surendrA yaM jinanivahaM stuvanti itynvyH| 'stuvanti' iti kriyApadam / ke kartAraH / amarapatayaH / 'stuvanti ' vandante / ke karmatApanam ? / 'yaM jinnivhm|' kiMviziSTA amarapatayaH / pArzva-samIpe dhvanantaH-zabdAyamAnAH asurAbhuvanapatyAdayaH amarA:-vaimAnikAdayaH teSAM veNavo-vaMzAH yeSAM te 'pArzvadhvanadasurAmaraveNavaH' tathA 'vyatyaye lug vA' (si.a.1, pA.3 sU.56) iti sUtreNa rephasya luk visargalopaH, iti pdaarthH| Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinatayaH] staticaturvizatikA atha samAsa:-jivAnAM nivahaH jinanivahaH, taM jinanivaham / artyA taptAH artitaptAH, adhvani nadaH adhvanadAra, artitaptAnAM adhvanadaH artitatAdhvanadaH, ramate asau rAmaH, suzobhano rAmaH surAmaH, atitaptAdhvanadavat surAmaH artitaptAdhvanadasurAmaH, artitaptAdhvanadasurAmazcAsau ravazca artitaptAvanadasurAmaravaH, tena artitaptAdhyamadasurAmaraveNa / vastUni vidyante yeSu sAni vastuvanti / amarANAM patayaH amarapatayaH / gIyate iti gAya', prakarSeNa gIyate iti pragAyaH / asurAzca amarAzca asurAmarAH, asurAmarANA beNakaH asurAmaraveNavaH, pArzve dhvanantaH pArzvadhvanantaH, pArzvadhvanantaH asurAmaraveNavo yeSAM te pArcadhvanadasurAmaraveNavaH // iti dvitiiyvRttaarthH||2|| de0 byA0-stuta jinanivahamiti / taM jinanivahaM-tIrthaMkarasamUhaM yUyaM stut-stutigocriikurutetynvyH| 'STuJ stutau' dhAtuH / 'stuta' iti kriyApadam / loT parasmaipadamadhyamapuruSabahavacanAntam / ke kartAraH? / yUyam / kaM karmatApannam ||'jinnivhN jinAnAM nivahaM jinanivaham iti smaasH| yattadornityAbhisambandhAt yaM jinanivahaM amarapatayaH-surendrAH stuvanti-stutiviSayIkurvanti isynvyH| 'stuvanti' iti kriyApadam / ke ! 'amarapatayaH' amarANAM patayaH amarapatayaH iti vigrhH| kaM karmanApannam ? / jinanivaham / kiM kRtvA / pragAya-prakarSeNa gAtvA / prazabdanAtra bhaktizraddhAtizayalakSaNaH prakarSoM dyotyate / kAni / vastuvanti-chandovizeSaNAni / kena? / 'artitaptAdhvanadasurAmaraveNa' aA-pIDyA taptAnAM-jvalitAnAM zaityAdhAyakatvena adhvanara iva yaHsuptarAM ramaNIyo ravo-vanivizeSaH tena, athavA artitaptA iti sambodhanam he artitptaaH!| stuta iti smbyH| dhyAna-nAnArthAn bhavanitAn kurvana, asUn-prANAn ramayati iti asurAmaH, tAdRzo yo ravaH sa dhvanadasurAmaravaH, tena vastubanti-arthavanti pragAya iti vyAkhyayam / kiviziSTA amarapatayaH? / 'pArzvadhvanadasurAmaraveNavaH' asurAzca amarAzceti pUrva 'dvandvaH / tataH pAzce-samIpe dhvananto-bAyamAnA asarAmarANAM veNavo-vaMzA yeSAM te tathA / / iti dvitIyavRttArthaH // 2 // jinamatavicAraH pravitara vasatiM trilokabandho ! gamanayayogatatAntime pade he / jinamata ! vitatApavargavIthIgamanayayo ! gatatAnti me'padehe // 3 // --puSpi0 ja0vi0vitareti / he jinamata !-tIrthakarAgama ! svaM me-mama antime padecaturdazarajjupramANasya lokasyAntye sthAne mokSa ityarthaH, apadehe -apagatazarIre satra prAptAnAM siddhAmA dehapaJcakasyApagamenopacArAt tatpadamapyapadehamevocyate, tatra vasati-vAsaM gatatAnti-apagataglAni yathA syAt tathA, kriyAvizeSaNametat, pravitara-prakarpaNa dehIti kriyaakaarkaanvyH| atra 'pravitara ' iti kriyApadam / kiM kartR ? ' tvam / / kAM karmatApannAm ? ' vasatim / kasmin ? 'pade / / kathaMbhUte ? ' antime / / punaH kathaMbhUte ? ' apadahe' / kasya ? 'me'| 1 prakarSeNa gAtvA iti pragAya iti pratibhAti Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 stutiyataviMzatikA [2 zrIajitakatham ? ' gatatAnti / aparANi sarvANi jinamatasya sambodhanAni / teSAM vyAkhyA yayA- 'he trilokabandho' ! trayo lokAH svarga-martya-pAtAlalakSaNAsteSAM bandhuriva bandhuH, trANaikacintAparatvAt / tasya sambodhanaM he trilo0 / he 'gamanayayogatata' ! gamAH-sadRzapAThaH nayA:-naigamasaMgrahAdayastaiogaH-sambandhastena tataM-vistIrNa-vizAlaM, tatsambo. he gamaH |he 'vitatApavagaMvAdhigamanayayo' ! vitatA-vistRtA yA'pavargavIthI-mokSapadavI tatra gamanaM-yAnaM tatra yayuH-turaGgamaH tatra sukhena prApakatvAta, tatsambo0 he vita0 / atra gatatAntIti yat kriyAvizepaNatvenAbhihitaM tat jinamatasya sambodhanaM vizeSaNaM vA'pi yujyata eva / tathA dvitIyapadasyA, ntarvartI izabdastvAbhimukhyAbhivyaktaye sarveSAM sambodhanAnAmAdau yojyate // atha samAsaH-trayazca te lokAzca trilokAH 'karmadhArayaH' / trilokAnAM bandhutrilokabandhuH 'tatpuruSaH / tatsambo0 he trilo0 / gamAzca nayAzca gamanayAH 'itaretaradvandvaH / / gamanayAnAM yogo gamana0 ' tatpuruSaH / gamanayayogena tataM gamana0 'tatpuruSaH' / tatsambo. he gamana / jinAnAM mataM jinamatam ' tatpuruSaH / tatsambo. he jina0 / apavargasya vIthI apavargavI. tatpuruSaH / vitatA cAsAvapavargavIthI ca vitatA. 'karmadhArayaH / vitatApavargavIthyAM gamanaM vitatApava0 'ttpurussH| vitatApavargavIthIgamane yayuH vitatApava0 ' tatpuruSaH / tatsambo0 he vitatApava0 / gatA tAntiryasmAt tat gatatAnti ' bahuvrIhiH / / apagato deho yasmAt tat apadeham ' bahuvrIhiH / / tasminnapadehe / / iti kAvyArthaH // 3 // si0 40-pravitareti / he jinamata !-tIrthakarAgama ! tvaM me--mama antime pade-caturdazarajjupramANasya lokasyAnte sthAne-mokSe ityarthaH, gatatAnti-apagataglAni yathA syAt tathA vasati-vAsaM pravitaraprakarSaNArpayetyarthaH / prapUrvaka ' tu plavanataraNayoH' iti dhAtoH 'AzI:preraNayoH ( sA0 sU0703),kartari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanam / ta agre hi: 'apa' 'guNaH' (sA0 sU0 691-692 ), 'ataH' (sA0 sU0 705) iti herluk, svarahInam 0 ' (sA0 sU0 36) / tathAca pravitara iti kriyA niSpannA / atra 'pravitara' iti kriyApadam / kaH kartA / tvam / kAM karmatApannAm ? / vasatim / " vasatiH sthAnavezmanoH " ( vasatI rAtrivezmanoH !) ityamaraH ( zlo0 2468) / kasmin ! / pade-sthAne / " padaM vyavasitatrANasthAnalakSmAMghrivastuSu" ityamaraH ( zlo0 2521) / kasya ! / me-mama / katham ? / gatatAnti / kIdRze pade ? / ' apadehe ' apagato dehaH-kAyo yasmin sa tathA tasmin iti -- bahuvrIhiH / / dehasyApi duHkhAntarbhUtatvena mokSe tadabhAvAditi bhAvaH / " nityAnandasukhAbhivyaktiH" iti zruteH / aparANi sarvANi jinamatasya sambodhanAni / teSAM vyAkhyA tvevam-' he trilokabandho'! trayazca te lokAzca-svargamRtyu(martya ! ) pAtAlalakSaNAH teSAM bandhuriva bandhutrilokabandhuH, tasya sambo. he trilokabandho ! / he ' gamanayayogatata! gamAH-sadRzapAThAH, nayA-naigamasaMgrahAdayaH, gamAzca nayAzca gama Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA ra nayAH 'itaretaradvandvaH', teSAM yogaH-sambandhaH, tena tataM-vistIrNaM, tasya sambodhanaM he gmnyyogtt!| " gamaH sadRzapAThe syAd , gamastu gamane smRtaH" iti naanaarthH| he ' vitatApavargavIthIgamanayayo' vitatA-vistRtA yA apavargavIthI apavargasya-mokSasya vIthI-vartma tatra gamanaM-yAnaM tatra yayuriva yayuH-azvaH, tasya saM0 he vitatApavarga / " yayurazvo'zvamedhIyaH" iti haimaH ( kA0 4, zlo0 309) / yathA yayunA svasvAmI samIhitaM padaM nIyate tathA jinAgamenApi sa zraddhAdhyayanAdhyApanazravaNAsakto jano mokSa prApyata iti bhAvaH / " vIthI varmani paMktau ca, gRhAGge nATyarUpake " iti haimA. nekArthaH // 3 // sau0 vRkSa-pravitarati / 'he trilokavandho ':-he jagabhrAtaH ! / gamA:-sadRzapAThA:-siddhAntAlApakAHnayA naigamAdayaH teSAM yogAH-sambandhAH taiH tata-vistArNa haigamanayayogatata ! hai jinmt''jinprvcn!| vitato-vistIrNaH apavargo-mokSaH tasya vIthI-mArgaH tatra gamanaM-prApaNaM tatra yayuriva yayuH-azvamedhIyaH-turagaH zIghratApakatvAt he vitatApavargavIthIgamanayayo / gatatAnti-gatakama yathA syAt tathA memadya tvaM antime pade-mokSe lokAgre vasati-vAsaM pravitareti anvayaH / 'pravitara' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / 'pravitara' prakarSeNa dada / kAM karmatApannAm ? / 'vasatiM' sthAnam / kasmin / 'antime pade ' mokSasthAne / kasmai ? / 'me' mahyam / kathaMbhUte antime pade !! 'apadehe ' gatazarIra // iti pdaarthH|| atha samAsaH-trayANAM lokAnAM samAhArastrilokaM, trilokasya bandhuH trilokabandhuH, tasya saM0 he trilokabandho ! / gamAzca nayAzca gamanayAH, gamanayAnAM yogAH gamanayayogAH, gamanayayogaiH tataM gamanayayogatataM, tasya saM0 he gamanayayogatata ! / ante bhavaH antimaH, tasmin antime| jinAnAM mataM jinamataM, tasya saM0 he jinamata ! / apavargasya vIthI apavargavIthI, vitatA cAso apavargavIthI ca vitatApavargavIthI, vitatApavargavIthyAM gamanaM vitatApavargavIthIgamanaM, vitatApavargavIrthAgamane yayuriva yayuH vitatApargavIthIgamanayayuH, tasya saM0 he vitatApavargavIthIgamanayayo ! / gatA tAntiryasmAt tat gatatAnti yathA syAt tthaa| apagatA dehAH kArmaNAdayo yasmin tat apadeha, tasmin apadehe / "yayurazvo'zva medhIyaH" iti haimaH ( kA04, zlo0 301 ) // iti tRtIyavRttArthaH // 3 // de0 vyA0--pravitareti / he jinamata ! tvaM me-mama antime-sarvotkRSTa pade-sthAne vasati-nivAsaM pravitara-prakarSaNa dehItyanvayaH / tR pavanataraNayoH' iti dhaatuH| 'pravitara' iti kriyApadam / kaH kartA? tvam / kAM karmatApannAm / vasatim / kasmin / pde| kiMviziSTe |'antime mokSe iti niSkarSaH / punaH kiMvi. ziSTe |'apdehe ' apagato dehaH-zarIraM yatra tat tasmin, mokSe shriiraabhaavaat| 'trilokabandho!' iti / trilokasya bandhuriva bandhuH yaH sa tasyAmantraNam,hitopadezakatvAt / 'gamanaya yogatata!' iti |gmaa:-sdRshpaatthaaH, nayA:naigamAdayaH pUrva 'dvandva', teSAM yogaH-sambandhaH, tena tataM-vistIrNaM yat tat tsyaamntrnnm| 'vitatApavargavIthIgA nayayo! iti / vitatA-vistIrNA yA apavargavIthI-mokSamArgastatra gamane yayuriva yayuryaH sa tasyAmantraNamA "yayurazvo'zvamedhIyaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA. 4, shlo0309)| yathA turaGgamaH svasvAminaH samIhitapadaM nayati tathA'yaM siddhAnto'pi svAdhyetuH mokSaM prApayatItyabhiprAyaH / etAni sarvANyapi jinamatasya sambodhanapadAni / 'gatatAnti' iti 'tamuc kAkAyAm' iti dhAtorganatAntauta apetaglAniryathA syAt tatheti kriyAvizeSaNam // iti tRtIyavRttArthaH // 3 // 1 asyollekho'mare'pi ( zlo0 1558 ) / Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stutisAilikA mAnasIdevyAH prArthanA sitazakunigatA''zu mAnasIhA ttatatimirammadarbhAsurAjitAzam / vitaratu dadhatI paviM kSatodyattatatimiraM madabhAsurojitA zam // 4 // 2 // -puSpi. ja0 vi0-sitazakunIti / mAnasI-mAnasyAkhyA devI zaM-sukha vitaratu-sampAdayatuM ini kriyAkArakasambandhaghaTanA / tatra 'vitaratu ' iti kriyApadam / kA kI ? 'maansii| kiM karmatApanam ? 'za' sukham / katham ? ' Azu' zIghram / atra keSAmityAkAlAya tu bhavyAnAM yuSmAkaM vA'smAkaM vetyAdikamadhyAhRtya jJeyam / mAnasI kiM kurvatI ? ' dadhatI' dhArayantI / ki karmatApanam ? 'pviN| vajram / kathaMbhUtaM pavim ? 'kSatoyattatatimiram ' kSata-sitaM yatracchat tataM-vistIrNa timiraM-andhakAro yena sa tathA tam / ata eva punaH kayaMbhUtam ! 'surAjitAzam / suSTu rAjitA:-zobhitA AzA-dizo yena sa tathA tam / punaH kathaM0 1 'iDApatatim' iddhA-dIptA AttA-gRhItA tatiH-vistAro yena sa tathA tam / mAnasI kathaMbhUtA ? 'sitazakunigatA' sita:-zvetaH zakuniH-pakSI haMsaH, na bakAdiH, tatraivAsya zabdasya rUDhaH, tatra gatA-mAmA, haMsArUDheti hRdayam / punaH kathaMbhUtA ? 'irammadabhA' / irampado-jaladAgniH / " megharatiki. rammadaH" ityabhidhAnacintAmaNivacanAt (kA* 4, zlo0 167) / tadvat thA-dItiryasyAH sA tathA / punaH kathaM0 1 'madabhAsurAjitA / madena-darpaNa bhAsurA-rudrAstairajitA-anabhibhUtA // atha samAsaH-sitazcAsau zakunizca sita0 karmadhArayaH / sitazakunau yatA sita. 'satpuruSaH / iddhA cAso dhAtA ca iddhAlA 'karmadhArayaH / idANA tatirvena sa ichA . rupaH / tamiddhAta0 / irammadavad bhA yasyAH sA irammadabhA 'bahuvrIhiH' / suSTu rASirA turI jitA ttpurussH||suraajitaa AzA yena sa surA0 'bahuvrIhiH / taM surA / bataM ca tada timiraM ca tata0 'karmadhArayaH / udyacca sat tatatimiraM va udya0 'kamecAramaH / ataM sAbatatimiraM yena sa kSatoba 'bahuvrIhiH / taM kSameva / madana bhAsurA madabhAsuza satpuruSa na jitA ajitA tatpuruSaH / madabhAsurairajitA madabhA0 'ttpurussH|| iti kAvyAyaH // 4 // // iti zrIzobhanastutivRttau shriiajitjinstutiti||2|| 'madabhA surarAjitAzam ' ityapi padacchedaH / 2' bhAsurA'jitA. ' ityapi pAThaH / Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vigatalyA khatimavizatikA si0 pR.-sitazakunIti / yAsI-bAsIdevI zaM-sukhaM mAzu-zIghaM bilastu-davAlu isyaH / zirSaka ' ta plavanatarA yoH' iti dhAtoH 'AzI:preraNayoH' (sA0 sa0 703 ) kartari parasmai me prayApuruDAcanam / tR o tup / bap kartari ' ( sA0 sU0 191) ityan, 'guNa' (mA... 192 ) iti cunaH / 'tarahInam 0 ' ( sA* s0 36) iti kriyAnipattiprakAraH / atra 'vitaratu' iti kriyApadam / kA kI ? / mAnasI kiM karmatApannama ? / zam / katham ? / Azu / atra keSAm ? ityAkAGkSAyaM tu bhavyAnAM yuSmAkaM asmAkaM vA ityAdikamadhyAhRtya jJeyam / mAnasI kiM kurvatI ! / dadhatI-dhArayantI / kiM karma ? / paviM-vajram / "vajraM, tvazanir2yA dinI svaruH / zatakoTi: paviH zambo' (kA.02, zlo094) iti haimaH / "dambholiH (hAdinI ?) vajramasrI syAt, kulizaM bhiduraM paviH" ityamaraH ( zlo. 93 ) / kIdRzaM pakri / / 'matodyatatatimiram ' kSata-dhvastaM udyat-uccat taca sarva-vistIrNa timira-andhakAse yena sa tathA tam / ata eva punaH kIdRzam ! / 'suzAmilAzam' suSTha rAnitA:-zomitAH prakAzilA kA zA-dizo yena sa tathA tam / " kASThA''zA dik harit kakup " iti haimaH (kA0 2, lo...)| bhAzAzabdasya -- striyAH puMbadbhASitapuMskatvAt' (pA0 a0 6, pA0 3, sU0 34) puMvadbhAvena ca sriiprtyylopH| punaH kathaMbhUtam ? / 'hAlatatim ' iDA-dIhA bhAttA-gRhItA pati:-bistAro yena sa tathA lam / mAnasI kIdRzI! / sisazanigatA / sitaH-zvetaH yaH zakuniH-pakSI, " vihago vihaMgama-khagau patago vihaMgaH, zakuniH zakunti-zakunau vi-vayaH-zakuntaH // iti ImaH ( kA. 4, zlo0 182), arthAt haMsaH, na bakAdiH, tavAsya zabdasya rUdatvAt tatra gatA-prAptA, haMsArUDhatyarthaH / punaH kathaMbhUtA ! / ' irammadabhA' immado-varSAmiH tadvat bhA-dIptiH yasyAH sA iemmadamA / " meSanhirirammadaH" iti haimaH ( kA0 4, zlo. 167) / ' ugraMpazyammada [ pANindhamAzca ] (pA0 a0 3, pA0 2, ma0 37) iti nipAtaH / "sya bhavAkmuhApsu syAt " ityamaraH (lo. 2680) / punaH kIdRzI! | 'padabhAsurAjitA ' madeva-paga pAsurA-11saiH ma bitA amilA-anamibhUtetyarthaH / bhaSaSA mana-ahaMkArekha asura-zomanazIlA, mAnimInAM prAyo mAmasyApi ramyatvAditi bhAvaH / puSpitApAcchandaH / * ayumi nayugarephato yakAro yuni ca nanau jaragAzca puSpitAyA' iti tallasamam // 4 // iti pAdasAhazrIakabarasUryasahasranAmAdhyApakazrIzatruJjayatIrthakaramocanAdyanakasukRtavidhAyakamahAmahopAdhyAyazrIbhAnucandragaNiAzaNyASTottarazatAvadhAnasAdhanapramuditapAdasAhazrIakabarapradattaSuspuhamAparAmidhAnamahopAdhyAyazrIsiddhicandragaNiviracitAyAM zobhanastutivRttau zrIajitastutivRttiH // 2 // sau0 vRkss-sitshkuniiti| mAnasI zaM-sukhaM vitaratu itynvyH| 'vitaratu' iti kriyApadam / kA kI ? / 'mAnasI' devii| vitrtu'| kiM karmatApanam / 'zaM ' sukham / katham ? / 'Azu' zIghram / viziSTA maansii| sito-dhavalaH zakuniH pakSI rAjahasa ityarthaH, tatra gtaa-sthitaa(sitshkunigtaa')| punaH kiMviziSTA mAnasI ! / ichA' dIptA / punaH kiMviziSTA mAnasI / / irammado-meghavanhiH tahada Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . stuticaturvizatikA [2 zrIajita bhA-kAntiryasyAH sA 'irammadabhA' / punaH kiMviziSTA mAnasI ? / madena-darpaNa bhAsurAH-dIptA ye devAH taiH ajitA-anabhibhUtA 'mdbhaasuraajitaa'| mAnasI kiM kurvatI ? / 'vadhatI' dhaaryntii| ke karmatApannam ! / 'parvi' vajram / kiMviziSTaM pavim ? / AttA-gRhItA tatiH-vistAro yena sa AttatatiH taM 'Attatatim' / punaH kiMviziSTaM pavim ? / suSTha-zobhanaM yathA syAt tathA rAjitAH-bhrAjitAH AzA-dizo yena sa surAjitAzaH taM 'surAjitAzam / / punaH kiM0 pavim ? / kSataM gataM udyat-udgacchat tataM-vistIrNa timiraMdhvAnta-tamo yena sakSatAMdyattatAMtAMmaraH te 'ksstaanntaamrm'|"mghvnhirirmmdH" iti haimaH (kA04, zlo0 167 ) / "zaM sukhe balavata suSTu" iti haimaH ( kA0 6, zlo0 171 ) // iti padArthaH // ___ atha samAsaH-sitazcAsau zakunizca sitazakuniH, sitazakunau gatA sitazakunigatA / AttA tatiryena sa AttatatiH, taM Attatatim / irammadavad bhA yasyAH sA irammadabhA / suSTu rAjitA AzA-dizo yena sa sugajitAzaH, taM surAjitAzam / tataM ca tat timiraM ca tatatimiraM, udyat ca tat tatatimiraM ca udyattatatimiraM, kSataM udyattatatimiraM yena sa kSatodyattatatimiraH, taM kSatodyattatatimiram / madena bhAsurAH madabhAsurA, na jitA ajitA, madabhAsuraiH ajitA mdbhaasuraajitaa| ymkaalngkaarH|| iti caturthavRttArthaH // 4 // vaijayejajinezasya, stuterartho livIkRtaH / saubhAgyasAgarAkhyeNa, sUriNA jnyaansevinaa|| // iti ajitjinstutiH||2|| devvyaa0-mitshkuniiti|maansii devI zaM-mukhaM Azu-zIghraM yathA syAt tathA vitaratu-dadAtu itynvyH| 'ta plavanataraNayoH' iti dhaatuH| 'vitaratu' iti kriyApadam / kA katrIM / mAnasI / kiM karmatApannam / zam / kiMviziSTA mAnasI / 'sitazakunigatA sita-zuklo yaH zakuni:-patatrI tasmin gatA-ArUDhA " zveta: zyetaH sitaH zako" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA06, zlo0 28) / punaH kiMviziSTA? / iddhA-dIptA / punaH ki!'irammadabhA' irammadA-maghavAnheMH tadvad bhA-kAntiyaMsyAH sA tthaa| "meghavanhirirammada bhidhAnacintAmaNiH (kA04, zlo0 167) / punaH kiMviziSTA ? / 'madabhAmurA 'mado-munmohasaMbhedastena bhAsurA-zobhamAnA / "mado munmohasambhedo" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 226) / punaH kiMviziSTA ? 'ajitA' aparAjitA na jitA ajitA iti 'na samAsaH anyairiti shessH| yadvA madena bhAsurA ye te tathA taiH ajitA-anabhibhUtetyekameva padam / etena zauryAtizayaH sUcitaH / mAnasI kiM kurvatI / dadhatI / kam ? / paviM-vajram / hAdinI vajramastrI syAt kulizaM bhiduraM paviH" ityamaraH (zlo093) / punaH kiMviziSTaM pavim ? / Attatatim ' AttA-gRhItA tatiH-vistAro yena sa tem / punaH kiMviziSTam ? / 'surAjitAzam ' suSTu rAjitAHzobhitA AzA-dizo yena sa tam / punaH kiMviziSTam ? / 'kSatoyatnatatimiram ' kSataM-dhvastaM udyat-udgacchat tataM-vistRtaM timiraM-dhvAntaM yena sa tam // iti caturthavRttArthaH // 4 // Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 zrIzambhavajinastutayaH atha zrIzambhavasyAbhyarthanA nirbhinnazatrubhavabhaya ! zaM bhavakAntAratAra ! tAra ! mamAram / vitara trAtajagatraya ! zambhava ! kAntAratAratAramamAram // 1 // -- AryAgItiH 6 , ja0 vi0 nirbhinneti / he zambhava ! - zambhavAvyatIrthapate ! tvaM mama araM - zrIdhaM zaM- sukhaM vitara - dehi iti kriyAkArakayojanA / atra ' vitara ' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'tvam ' / kiM karmatApannam ? ' zam / kasya ? ' mama | katham ? ' aram ' / zaM kathaMbhUtam ? 'aramamAram ' na ramate ityaramaH, aramo mAraH - kAmo yasmin tat tathA, aviSayadvArakaM apavargasambandhItiyAvat / aparANi sarvANi zambhavasvAminaH saMmvodhanAni / teSAM vyAkhyA yathA - he ' nirminnazatru bhavabhaya ! nirbhinnaM niHzeSeNa chinnaM zatrubhyaH- vairibhyo bhavaM samutpannaM bhayaM - mItiryena, yadvA zatravo - vairiNo bhavaH - saMsAro bhayaM ca bhItiryena / yadvA nirbhinnaM zatrurUpasya bhavasya bhayaM yena / zatrurUpatvaM ca bhavasya duHkhadAyitvena yauktikameva / yadvA nirbhinaM zatrubhyo bhavAca sakAzAt bhayaM yena sa tathA / tatsambo0 he nirbhinna / he ' bhavakAntAratAra ' ! bhavaH - saMsAraH sa eva rudratvAt duravagAhatvAcca kAntAraM araNyaM tasmAta tArayati -uddharati sa tathA / tatsambodhanaM he bhava0 / he tAraH sakalakAluSyarAhityena nirmalaH / tatsambo0 he tAra ! | he ' tratajagatraya ! trAtaM rakSitaM jagatrayaM tribhuvanaM yena sa tathA / tatsambo0 he trAta | he 'kAntAratArata / kAntA - yoSitaH tAsu rataM - kAmakrIDA tasmin arata:- anAsaktaH / tatsambo0 he kAntA0 // atha samAsaH -- zatrubhyo bhavaM zatrubhavaM ' tatpuruSaH / zatrubhavaM ca tad bhayaM ca zatru0 'karmadhArayaH / nirbhinnaM zatru bhavaM bhayaM yena 'bahuvrIhiH' / yadvA zatravazca bhavazca bhayaM ca zatrubhavabhayAni ' itaretaradvandvaH' / nirbhinnAni zatrubhavabhayAni yena / yadvA zatruzcAsau bhavazca zatrubhavaH ' karmadhArayaH' | zatrubhavasya bhayaM zatrubha0 ' tatpuruSaH ' / nirbhinnaM zatrubhavabhayaM yena / yadvA zatravadha bhavAzca zatrubhavAH ' itaretaradvandvaH ' / zatrubhavebhyo bhayaM zatru0 ' tatpuruSaH ' / nirbhinnaM zatrubhavabhayaM yena sa tathA / pakSacatuSTaye'pi ' karmadhArayaH ' eva / tatsambo0 he nirmi0 / he bhavakAntAratAra | 1 'AryopagItijAtyA cchanda:' iti zrIsaubhAgyasAgarAH, 'skandhakaM' iti tu zrIsiddhicandragaNayaH / Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. stuticaturvizatikA [3 zrIzammava bhavazcAsau kAntAraM ca bhava / bhava eva kAntAraM bhava0 iti vA, ubhayathA'pi 'krmdhaaryH|| bhavakAntArAt tArayatIti bhava0 ' tatpuruSaH / tatsambo. he bhava0 / jagatAM trayaM jagatrayam / trAnaM jagatrayaM yena sa trAta 'bahuvrIhiH / tatsambo0 he kAta* kAntAsu rataM kAtA. 'tatpuruSaH / na rataH antaH 'tatpuruSaH / kAntArateprataH kAntA. tatpuruSaH' / tatsambo0 he kAntA0 / aramo mAro yasmin tat aramamAram bahuvrIhiH' / tat aramamAram // iti kAvyAH // 1 // si0 vR0-nirbhinneti / he zambhava ! zaM-sukhaM bhavatyasmin stute iti zambhavaH / zamidhAtoH saMjJAyAma' (pA0a0 3, pA0 2, sU0 14) ityac / zaM-sukhaM bhavatyasmAditi yogena yadyapi sagAdyapyAyAti tathApi rUDhisahakRtena yogena zambhavanAtha eva prApyate / tvaM mama ara-zIghra zaM-sukhaM vitara-dehItyarthaH / vipUrvaka 'tR plavanataraNayoH' iti dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 7.3) kartari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanam , tR apre hi: ' apa [ kartari ]" (sA0 sU0 191), ' guNaH ' (sA0sa0692), 'ata: ' (sA0 sU0 705)iAte helRk / tathAca ('vitara' iti siddham ) 'atra 'vitara' iti kriyApadam / kaH kartA ! / tvam / kaM karmatApamam ! | zam / zam ityanyayam / "zaM kalyANe sukhe'pi " iti vizvaH / kasya ? / mama / asmacchabdasya SaSTayekavacane 'tava mama DasA' (sA0sU0337) iti mamAdezaH / katham ? / maram / saM kIrazam ! / arabamAram / na ramata ityaramaH, aramaH--akrIman mAro-mabamo basmin tat tathA / " madano manmatho bhAraH" ityamaraH (lo0 49 ) / " marano marAmAranAmanmayau " iti hai: ( kA0 2, zlo0 1.1) / aparANi sarvANi zambhavanAyasya samyodhanAni / teSa nyAjhyA yA he * mirbhimazatrumayamaya ' ! nirminnaM-spheTitaM zatrubhyo baribhyo mAspannaM bhayaM-mItiyana / yadvA nirbhinnAH zatravo vairiNo mAtra saMsAro bhava-bhItiryena / yadvA nirbhika bhA rUpasva sasya vayaM yena, zatrurUpa. ca bhavasya duHkhadAyitvena yauktikameva / yadvA nirSi zatrubhyo bhavAca sakAzAt mayaM yena sa tathA saspa sambodhana he nirminazatrubhavamaya ! | " bhayaM mI tirA tataH" iti haimaH ( kA0 2, go. 215) / he ' bhAkAntAratAra' ! / bhava:-saMsAraH sa esa rudratvAt duravagAhatvAcca kAntAraM-araNyaM tasmAt tArayati-samuddharati sa tathA tasya sambodhana he bhakkAntAratAra! "mahAraNye puNyapathe, kAntAre punapuMsakam" ityamaraH // "vAH ca gahanaM jhssH| kAntAraM vipinaM kakSaH" iti haimaH (kA0 4, zlo0 176) / he 'tAra' ! tAraH-sakalakAluSyarAhityena nirmalaH, tasya sambodhanaM he tAra || badvA sArayati saMsAramiti sAraH, tasya sambodhanaM he tAra! | " tAro muktAvisaMzuddhau, taraNe zuddhamauktike " iti nimaH ' trAta nagatraya'! trAtaM-kSitaM jagatAM trayaM yena sa tathA tasya sambodhana he trAtajagatraya ! / he ' kAntAratArata ! kAntAyAH-kAminyAH rataM-surataM kAyakroDetyarthaH, sasmin bharata:- anAsaktaH tasya sambodhanaM he kAntAratArata !! " rataM surataguhyayoH" iti vizvaH // 1 // Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jimastutayaH ] stuticaturvizatikA 33 sau0 vR0 - yaH karmabhirajito bhavati sa samagrasukhaprabhurbhavati / anena sambandhena AyAtasya tRtIyasya zrIzambhavajinasya stutivyAkhyAnaM padvakriyate / nirbhinati / nirbhinnaM- bheditaM zatrubhyo - rAgAdibhyo bhavaM - utpannaM bhayaM bhItiryena sa nirbhinnazatrubhavabhayaH, tasya saM0 he nirbhinnazatru bhavabhaya' ! | bhava - saMsAraH tadeva kAntAraM vanaM tat prati tarati tArayati - pAraM prApnoti yaH sa bhavakAntAratAraH, tasya saM0 he ' bhavakAntAratAra ' ! | he 'tAra' ! ujjvala ! nirupAdhikasvabhAvatvAt / trAtaM rakSitaM yogakSemakaratvAt jagatryaM vizvatrayaM yena sa tasya saM0 he ' trAtajagattraya' ! | zaM sukhaM bhavati asmAt iti zaMbhavaH, tasya saM0 he ' zaMbhava' ! | kAntAH - striyaH tAsAM rataM-maithunaM-saMbhogaH tasmin arataH - anAsaktaH, tasya saM0 he 'kAntAratArata' ! / mama araM - atyartha tvaM sukhaM aramaH - aramaNIyaH mAraH - indriyajanitaH kAmaH pazcendriyaviSayasukhAbhilASaH yasmin tat aramamAre etAvatA atIndriyaM nirupAdhikaM akSayaM sukhaM dehi iti tAtparyArthaH / iti padArthaH // atha samAsaH -- zatrubhyo bhavaM zatrubhavaM, zatrubhavaM ca tat bhayaM ca zatrubhavabhayaM, nirbhinnaM zatrubhavabhayaM yena sa nirbhinnazatrubhavabhayaH, tasya saM0 he nirbhinnazatrubhavabhaya ! | bhava eva kAntAraM bhavakAntAraM, bhavakAntAraM tArayatIti bhavakAntAratAraH, tasya saM0 bhavakAntAratAra ! | jagatAM trayaM jagattrayaM, trAtaM jagattrayaM yena sa trAtajagattrayaH, tatsaM0 he trAtajagattraya: / kAntAnAM ratAni kAntAratAni, kAntArateSu arataH kAntAratArataH, tasya saM0 he kAntAratArata ! / ramate iti ramaH, na ramaH aramaH, aramo mAro yasmin tat aramamAram / asyAM stutau AryopagItijAtyA cchandaH // iti prathamavRttArthaH || 1 || de0 vyA0-nirbhineti / he zambhava ! tvaM mama zaM sukhaM araM atyarthaM yathA syAt tathA vitara-dehItyanvayaH / 'tR labanataraNayoH 'iti dhAtuH / ' vitara ' iti kriyApadam / kaH kartA ? | kham / kiM karmatApannam ? | zam / kiMveiziSTam : ' arasamAraM na ramate itei arama : 'ramu kIDAyAm' dhAtu:, tena aramamANaH mAraH-kaMdarpo yatra tat / " madano manmatho mAraH " ityamaraH ( lo0 49 ) / ' nirbhinnazatrubhavabhaya itei / niH- nitarAM bhinnaM bheditaM zatrubhyo bhavaM utpannaM bhayaM daro yena sa tasyAmantraNam / 'bhavakAntAratAra !' iti / bhavaH saMsAraH sa eva yat kAntAraM durgavamaM tat tArayati yaH sa tasyAmantraNam / 'tAra !' iti / tAro-nirmalamAnasatvAt ujjvalo yaH sa tasyAmantraNam / 'trAtajagatraya ! ' iti / trAtaM rakSitaM jagatrayaM tribhuvanaM yena sa tasyAmantraNam / 'kAntAratArata !' iti / kAntAyAH striyaH rataM maithunasukhaM tasmin arataH - anAsaktaH tasyAmantraNam / surataM mohanaM ratam ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0 200 ) / etAni sarvANi bhagavataH sambodhanapadAni // iti prathamavRttArthaH // 1 // 46 " jinavarANAmAzrayAlakSmI: 5 -- Azrayatu tava praNata vibhayA paramA ramAsramAnamadamaraiH / stuta ! rahita ! jinakadambaka ! vibhayAparamAra ! mAramAnamadamaraiH // 2 // -- AryA * Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [3 zrIzambhavaja0vi0-Azrayaviti / he jinakadambaka !-jinasamUha ! tava praNataM bhavato vinataM naraM ramA-lakSmIH ara-zIghraM Azrayatu-A-samantAt zrayatu nijAspadatvenAGgIkarotviti hRdayam iti kriyAkArakasaMTaGkaH / atra 'Azrayatu ' iti kriyApadam / kA kI ? 'rmaa'| ke karmatApanam ? 'praNatam / / kasya ? ' tava' / kathaMbhUtA ramA ? 'paramA' utkRSTA / kayA ? 'vibhayA' prabhayA dIptyetiyAvat / aparANi sarvANi jinasya sambodhanAni / teSAM vyAkhyA vevam-I / stuta 'vandita / / kaiH ? ' AnamadamaraiH / AnamantaH-praNamanto ye amarA:devAstaiH / he rahita ! tykt!| kaiH ? 'mAramAnamadamaraiH / mAraH kandarpaH, mAna:-abhimAnaH, madaH-jAtyAdyaSTavidhaH, marI-mArI taiH| he 'vibhaya ! vigatabhIte ! / na parAn prANino mArayatIti tha tatsambo0 he ' aparamAra' ! // __atha samAsa:-prakarSaNa nataH praNataH 'tatpuruSaH / vigataM bhayaM yasmAt tat vibhayam 'bahuvrIhiH / Anamantazca te'marAzca Anama0 karmadhArayaH / nai: Anama0 / parAn mAraya. tIti paramAram tatpuruSaH / na paramAraM aparamAram / tatsambo. he apara0mArazca mAnazca madazca marazca mAra * itaretaradvandvaH / tairi0 // iti kAvyArthaH // 2 // si. va. - Azrayatviti / he 'jinakadambaka' ! jinAnAM kadamba eva-samUha eva kdmbkH| svArthe kaH / tasya sambodhanaM he jinakadambaka / / vRndaM cakra kadambake samudayaH puotkarau saMhatiH (kA0 6 zlo0 41) ityabhidhAnacintAmaNiH / tava praNataM - bhavato vinataM ramA-lakSmIH araM-zIghra A-samantAt Azrayatu-bhajatu / nijAspadatvenAGgIkarotvityarthaH / zriGga sevAyAm ' dhAtoH kartari * AzI:preraNayoH ' (sA0 sU0 703) parasmaipade prathamapuruSaikavacanam / tum / ' apa kartari ' ( sA0 sU0 691) ityap / ' guNaH' ( sA0 sU0 692) iti guNaH / atra ' Azrayatu' iti kriyApadam / kA kI ? / ramA / kaM karmatApannam ? / praNatam / kasya ? / tava / yuSmacchabdasya SaSThayekavacane "tava mama GasA" (sAsU0 337) iti tavAdezaH / kIdRzI ramA? paramA--utkRSTA / kayA ? / vibhayA-prabhayA-dIptyA itiyAvat / aparANi sarvANi jinasya sambodhanAni / teSAM vyAkhyA tvevam-he ' stuta ' ! stutiviSayIkRta ! / kaiH / 'AnamadamaraiH / AnamantaH-praNa manto ye amarA-devAH te AnamadamarAH, taiH AnamadamaraiH / he ' rahita ' ! tyakta ! / kaiH / / ' mAramAnamadamaraiH' mAraH-kAmaH mAnaH-abhimAnaH madaH-munmohasambhedaH jAtyAdhaSTavidho vA maro-maraNaM taiH / mArazca mAnazca madazca marazca iti / dvandvaH' / he vimaya ' ! vigataM bhayaM yasmAt sa vibhayaH, tasya sambodhanaM he vibhaya ! | he ' aparamAra ' ! parAn prANinaH zatrUn vA mArayatIti paramAraH, na paramAraH aparamAraH, tasya saMbodhanaM he aparamAra ! | " zatrau pratipakSaH paro ripuH / zAtravaH pratyava. sthAtA" iti haimaH (kA0 3, zlo0 392) / samazatrumitratvAditi bhAvaH // 2 // Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenastutayaH ] stuticaturviMzatikA 35 " sau0 vR0 - Azrayatviti / he 'jinakadambaka' ! tIrthakarasamUha / AnamantaH - praNamantaH ye amarA--devAH taiH ' AnamadamaraH / he ' stuta' ! he vandya ! | mAraH kAmaH mAno-darpaH madazca - aSTavidho jAtyAdyavalepaH maraH-mArI taiH 'mAramAnamadamaraiH' kRtvA he 'rahita' ! tyakta ! | he 'vibhaya 1 tyaktabhaya ! / parAna- parajanAn mArayatIti paramAraH, na paramAra : aparamAraH, tasya saM0 he 'aparamAra'! sarvajIvarakSaka ! ityarthaH / ramA-lakSmIH tava praNataM tIrthaMkaravandanazIlaM janaM araM-atyartha Azrayatu ityanvayaH / Azrayatu ' iti kriyApadam / kA kartrI ? / ramA / 'Azrayatu' AliGgatu / kaM karmatApanam ? / 'praNataM ' nataM. janam / kasya ? | 'tava ' bhavataH / katham ? | 'araM ' atyartham / kiMviziSTA ramA / ' paramA' prakRSTA / kayA ? / viziSTazobhayA kRtvA / iti padArthaH // 2 atha samAsaH - prakarSeNa nataH praNataH, taM praNatam / viziSTA bhA-kAntiH yasyAH sA vibhA, tayA vibhayA / paraiH - yogibhiH mIyate jJAyate iti paramA / AG maryAdayA / vidhipUrvakaM namanta AnamantaH, Anamantazca te amarAzca AnamadamarAH, taiH AnamadamaraiH / jinAnAM kadambakaM jinakadambakaM, tasya saM0 he jinakadambaka ! / vigataM bhayaM yasmAt sa vibhayaH, tasya saM0 he vibhaya ! / na parAn mArayatIti aparamAraH, tasya saM0 he aparamAra ! | mAraca mAnazca madazva maraca mAramAnamadamarAH, taiH mAramAnamadamaraiH // iti dvitIyavRttArthaH // 2 // de0 vyA0 Azrayatviti / jinAnAM tIrthakarANAM kadamba eva kadambakaH - samUhaH tasyAmantraNam he jinakadambaka' ! | ramA - lakSmIH te tava praNataM pravhIbhUtaM janamiti zeSaH, Azrayatu-bhajatu ityanvayaH / ' zriJ sevAyAm' dhAtuH / 'Azrayatu' iti kriyApadam / kA kartrI ? / ramA / "lakSmIH padmA ramA" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 140 ) / kaM karmatApannam ? / janam / kiMviziSTaM janam ? / praNatam / kasya ? | tava / kiMviziSTA ramA ? / 'vibhayA' vigataM bhayaM tasyAH sA tathA / punaH kiM viziSTA ? / paramA sarvotkRSTA / tayaiva sarveSAmutkRSTatvena darzanAt / vibhayA - viziSTayA rociSA paramA-prakRSTetyartho vA / he 'stuta' ! stutigocarIkRta ! | kaiH / ' Anamadamare: ' A-samantAt namantaH - praNAmaM kurvantaH ye amarAH- devAH taiH / katham ? | araM - atyarthaM yathA syAt tatheti kriyAvizeSaNam / he 'rahita'! he vimukta ! | kaiH ? | 'mAramAnamadamaraiH' mAraH kAmaH, mAna:- smayaH, mado - munmohasaMbhedaH, maro-maraNaM eteSAM dvandvaH taiH / he 'vibhaya ! vigataM bhayaM yasya, yasmAt vA sa tasyAma traNam / he 'aparamAra ! parAn zatrUn mArayatIti paramAraH, na paramAraH aparamAraH tasyAmantraNam / " pratipakSaH paro ripuH ' ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0 392 ) // iti dvitIyavRttArthaH // 2 // 59 jinamatasya prAdhAnyam - +4 jinarAjyA racitaM stAdasamAnanayAnayA nayAyatamAnam / zivazarmaNe mataM dUdhadasamAnanayAnayAnayA~ yatamAnam // 3 // ja0 vi0 - jinarAjyeti / jinarAjyA - tIrthakarapaGkayA racitaM kRtaM praNItamitiyAvat mataM - darzanaM naH - asmAkaM zivazarmaNe - mokSamukhAya stAt - bhavatviti kriyAkAraka 1' nayA''yatamAnam' ityapi pAThaH / 2 ' nayAyatamAnam' ityapi pAThaH / - AryA 0 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [ 3 zrIzambhaya yojanA / atra 'naH' iti padaM asmacchabdasya SaSThI bahuvacanam / tacca dvitIyapadAnte vartamAnAt nayAyatamAnamityasmAt. padAt 'svare yatvaM vA' (sA0sU0 112) itisUtreNa kRtaM sandhi vizliSya jJeyam / tathA'tra * stAt ' iti kriyApadam / kiM kate ? 'jinamatam / kasmai ? 'zivazarmaNe' / keSAm ? 'naH' / mataM kathaMbhUtam ? ' racitam / / kayA ? ' jinraajyaa'| mataM kiM kurvat ? ' dadhata' dhAra yat / kAna karmatApamAna ? ' asamAnanayAna.' asamAnA-asAdhAraNA ye nayA-naigama saMgrahamabhRtayaH tAn / jinamataM punaH kathaMbhUtam ? ' AyatamAnaM ' AyataM--aladhu mAna-pramANaM yasya tat tathA / punaH kathaMbhUtam ? yatamAnam ' yatnaM kurvANam / jinarAjyA kathaMbhUtayA ? 'asamAnanayAnayA ' AnanaM-mukhaM yAnaM-gamanaM gatiritiyAvat, te asame-asAdhAraNe yasyAH sA tathA tayA / punaH kathaMbhUtayA ? 'ayAnayA' yAnaM-vAhanaM tat na vidyate yasyAH sA tathA tayA / avAhanatvaM cAsyAH sarvaparigrahaparityAgAducitameva // atha samAsa:-jinAnAM rAjI jinarAjI ' tatpuruSaH' / tayA jina0 / AnanaM ca yAnaM ca AnanayAne 'itaretaradvandvaH' / asame AnanayAne yasyAH sA asamA0 'bahuvrIhiH / tayA asamA0 / AyataM mAnaM yasya tat AyatamAnam bahuvrIhiH / zivasya zarma zivazarma 'tatpuruSaH / tasmai ziva0 / asamAnAzca te nayAca asamA0 'karmadhArayaH' / tAn asamA0 / na vidyate yAnaM yasyAH sA ayAnA 'bahuvrIhiH' / tayA ayAnayA // iti kAlyArthaH // 3 // si. vR0-jinarAjyeti / ninAnAM rAniH jinarAniH, tayA jinarAjyA-jinapatyA racitaM- praNItaM mataM-darzanaM na:-asmAkaM zivazarmaNe-mokSasukhAya stAt-bhavatu ityarthaH / "zivaM niHzreyasaM zreyo, nirvANaM brahma nivRtiH // iti haimH| ' as bhuvi / dhAtoH 'AzIHpreraNayoH / (sA0sU0 773) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanam tup / 'tuhyostAtaDAziSi vA' (sA0sU0 704) iti tupastAtaGa, 'namaso'sya' (sA0sU0 899) ityakAralopaH / tathAca 'stAt' iti siddhm| atra ' stAt ' iti kriyApadam / kiM kata / jinamatam / kasmai ! / ' zivazarmaNe ' zivasya-mokSamya zarma zivazarma, tasmai zivazarmaNe / keSAm ! / naH / atra naH iti padam asmacchabdasya SaSThIbahuvacanasya asmAkaM ityasya vizeSAdezaH / tacca dvitIyapadAnte vartamAnAt nayAyatamAnaM ityasmAt padAt ' svare yatvaM vA' ( sA0 sU0 112 ) iti sUtreNa kRtasaMdhi vizliNya jJeyam / kIdRzaM matam ! / racitam / kayA ! / jinarAjyA / mataM kiM kurvat ? / dadhat-dhArayat / kAn ! / 'asamAnanayAna ' asamAnA-asAdhAraNA ye nayA-naigamasaMgrahaprabhRtayaH tAn / punaH kIdRzaM jinamatam ? / 'AyatamAnam' AyataM--alaghu mAna--pramANaM pUjA vA yasya tat tathA / " mAnaM pramANe pUjAdau, mAnAmilomato gRhe " Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 jinastutayaH] stuticaturvizatikA iti vizvaH / punaH kIdRzam ? / yatamAnam-yatnaM kurvANam / kIdRzyA jinarAjyA ! / asamAnana yAnayA ' AnanaM--mukhaM yAnaM-gamanaM, AnanaM ca yAnaM ca AnanayAne 'itaretaradvandvaH ' tataH asame AnanayAne yasyAH sA tathA tayA asamAnanayAnayA iti -- bahuprIhiH ' / punaH kathaMbhUtayA ? / ' bhayAnayA' yAnaM-vAhanaM tanna vidyate yasyAH sA ayAnA, tayA ayAnayA / avAhanatvaM cAsyAH sarvaparigrahatyAgAdacitameva / " yAnaM gatau vAhane'pi " iti vishvH|| 3 // so0 vR0--jinarAjyeti / jinarAjyA-jinazreNyA racitaM-arthApagataM mataM-pravacanaM naH-asmAkaM zivazarmaNa-mokSasukhAya stAta ityanvayaH / 'stAt ' iti kriyApadam / kiM kartR ? / matam / 'stAt ' bhUyAt / kasmai ? / zivazarmaNa / keSAm ?! 'naH' asmAkam / kathaMbhUtaM matam / racitam / kayA ? / jinraajyaa| kiMviziSTayA jinarAjyA ? / asamAne-nirupame AnanaM-mukhaM yAnaM-gamanaM mokSaprAptilakSaNaM tyAH sA asamAnanayAnA, tayA 'asamAnanayAnayA' / punaH kiviziSTa matam / AyataH-vistANe: mAnaH-pramANaH pUjAvidhirvA yatra tat 'AyatamAnam ' / mataM kiM kurvat ? / 'dadhat / dhArayat / kAn karmatApannAn ? / asamAnAH-asahazAH atigahanatvAt nayA-naigamAdyAH dravyAstikaparyAyAstikabhedAH, tAn 'asmaannyaan'| kiMviziSTayA jinarAjyA ? / 'ayAnayA' avAhanayA / mataM kiM kurvANam ? / 'yatamAnaM yatnaM kurvANam / naH ityatra visarjanIyasya 'svare (pare) yatvaM vA ' ( sA0 sU0112) ityanubhUtiH, 'roryaH' (si0 a0 1, pA0 3, sU0 26) iti rasya yaH, 'svare vA' iti haimaH (si. a01, pA03, suu024)| iti padArthaH / ___ atha samAsaH-jinAnAM rAjiH jinarAjiH, tayA jinraajyaa| AnanaM ca yAnaM ca AnanayAne, na samAne asamAne, asamAne AnanayAne yasyAH sA asamAnanayAnA, tayA asmaannyaanyaa| Ayato mAno yasmin tat AyatamAnam / zivasya zarma zivazarma, tasmai zivazarmaNe / dadhAtIti dadhat / na samAnAH asamAnAH, asamAnAzca te nayAzca asamAnanayAH, tAn asamAnanayAn / nAsti yAnaM yasyAH sA ayAnA, tayA ayAnayA / yatate tat yatamAnam // iti tRtIyavRttArthaH // 3 // de0 vyA0-jinarAjyati / mataM-gaNipiTakachakSaNaM naH-asmAkaM ityadhyAhAraH, zivazarmaNe muktisukhAya staat-bhuuyaadishynvyH| 'as bhuvi ' dhAtuH / 'stAt ' iti kriyaapdm| kiM krt| matam / kasmai / zivazarmaNe / zivasya zarma zivazarma iti 'SaSThItatpuruSaH' tsmai| keSAm / naH / kiMviziSTaM matam |'aaytmaanm / Ayato-vipulo mAnaH-pUjA parimANaM vA yasya tat / punaH kiMviziSTam / / yatamAnaM-prayatnaM kurvANam / punaH kiMviziSTam ? / racitaM-prathitam / kayA? | 'jinarAjyAjinAnA-tIrthakarANAM rAji:-zreNa: tayA arthtstdbhaassittvaat| kiMviziSTayA jinraajyaa?| asamAnanayAnayA' AnanaM-mukhaM yAnaM-gamanaM anayoH pUrvaM 'dvandaH, tataH asame-ananyakalpe AnanayAne yasyAH sA tayA / kiMviziSTayA? anyaa-prtykssoplkssymaannyaa| atra 'rorya:'(si0a01,pA03, sU026) itisUtreNa ikArasya ykaaraadeshH| puna: kiNvishissttyaa| sti yAnaM-vAhanaM yasyAH sA tayA / pUrvapade yAnapadana gamanameva vyAkhyeyam / anyathA anena saha virodhaH syAt / mataM kiM kurvat 1 / dadhat / kAn ? / 'amamAnanayAna ' asamAnA-ananyakalpA ye nayAnegamAdayaH nAna / / iti tRtIyavRtArthaH // 3 // Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3zrIzambhaya stuticaturviMzatikA vajragRGkhalAyai praNAmaH zRGkhalabhRt kanakanibhA yA tAmasamAnamAnamAnavamahitAm / zrIvajazRGkhalAM kajayAtAmasamAnamAnamAnavamahitAm // 4 // 3 // ja vi0-zaGkalabhRditi / bho bhavya!-prANin ! tvaM tAM zrIvajazaGkhalA-zrIvajrazRGkhala bhidhA devatA, zrIzabdo mahattvapratipAdakaH pUjyanAmAdau loke prayujyate, Anama-praNama praNAmaM kuruSvetyarthaH / katham ? ' asamAnaM ' asAhaGkAraM yathA syAt tathA / athavA asamAnaananyasadRzaM yathA syAttatheti kriyAvizeSaNam / atra 'Anama' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'tvam' / kAM karmatApannAm ? ' zrIvanazRGkhalAm' / katham ? ' asamAnam / / tAmiti tacchabdasAcivyAd yacchabdaghaTanAmAha-yA vajrazRGkhalA / ' zRGkhalabhRt ' zRGkhalaM bibhartIti zRGkhalabhRt / 'kanakanibhA' kanakasya-suvarNasyeva nibhA-sAdRzyaM yasyAH sA tathA / kAntikamanIyatvasAmyAt / atra vAkye'stIti kriyA'dhyAhiyate / / " ahnA vinA na sUryaH, sUryavihInazca vAsaro nAsti / kartakriye tathaiva hi, sampRkte sarvadA bhvtH||"-aaryaa itivacanAt / tatazca * asti / iti kriyApadam / kA kartI ? 'yaa'| kathaMbhUtA ? 'zaGkalabhRt' / punaH kathaMbhUtA ? 'knknibhaa'| tAM vajrazRGkhalAM kathaMbhUtAm ? ' asamAnamAnamAnavamahitAm' asamAna:-asAdhAraNo mAnaH-pUjA bodho vA yeSAM te tathA, tAdRzairmAnavaiH-naraiH, teSAM upalakSaNatvAdanyairdevAdibhirapi mahitA-pUjitAm / punaH kathaMbhUtAm ? 'kajayAtAm ' karja-kamalaM tatra yAtA-prAptAm / paGkajAdhirUDhAmityarthaH / punaH kathaMbhUtAm ? ' anavamahitAm ' avamaM-pApaM na vidyate yeSAM te'navamAstebhyo hitAM-hitakAriNIm / yadvA asamau-asAdhAraNau AnamAnau-prANAhaGkArI yeSAM te tathA tAdRzairmAnavairmahitA-pUjitAm / AstAM tAvadanye prANAhaGkAravarjitA narAH, bahupANAhaGkAravadbhirapi mahitAmityarthaH // atha samAsa:-zRGkhalaM bibhartIti zRGkhalabhRt ' tatpuruSaH' / kanakasyeva nibhA yasyAH sA kana0 'bahuvrIhiH' / na vidyate samAnaM yasya so'samAnaH 'bahuvrIhiH / / asamAnaM mAnaM yeSAM te asamA0 'bahuvrIhiH' / asamAnamAnAzca te mAnavAzca asamA0 karmadhArayaH' / asa. mAnamAnamAnavairmahitA asamA0 ' tatpuruSaH' / tAM asmaa0| kaje yAtA kajayAtA ' tatpuruSaH / / Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA tAM kaja0 / saha mAnena vartate yat tat samAnam ' tatpuruSaH ||n samAnaM asamAnam ' ttpurussH'| yadvA na vidyate samAnaM yasya tat asamAnam bahuvrIhiH' / na vidyate avamaM yeSAM te'navamAH 'bahuvrIhiH / anavamAnAM hitA anava0 ' tatpuruSaH / tAM anava0 / yadvA Anazca mAnazca AnamAnau ' itaretaradvandvaH / asamau AnamAnau yeSAM te asamAnamAnAH 'bahuvrIhiH / asamAnamAnAzca te mAnavAzca asamA0 'karmadhArayaH' / asamAnamAnamAnavairmahitA asamA0 'ta-puruSaH' / tA asamA0 // iti kAvyArthaH // 4 // // iti zrIzobhanastutivRttau shriishmbhvjinstutivRttiH||3|| si0 vR0 - zRGkhalabhRditi / bho bhavya ! prANin ! tvaM tAM zrIvajrazrRGkhalAM-vajrazRGkhalAbhidhAM devatAM, zrIzabdo mahattvapratipAdakaH pUjyanAmAdau loke prayujyate, asamAna-ananyasadRzaM yathA syAt tathA Anama-praNAmaM kuru ityarthaH / AGapUrvaka ' Nama prahvIbhAve / dhAto: ' AzI:preraNayoH' (sA. sU0 703) kartari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanam / hiH| apa kartari ' ( sA0 sU0 691) am / ' AdeH pNaH snaH' ( sA. sU0 748 ) iti NakArasya nakAraH / ' ata: ' ( sA0 sU0 705 ) iti helak / tathAca Anama ' iti siddham / loT iti saMjJA pANinIyAnAm trayodazasvaramadhyaH / (atra 'Anama' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / kAM karmatApannAm? zrIvajrazRGkhalAm / katham ? / asamAnAm / tAmiti tacchabdasyAbhivyApya yacchabdaghaTanAmAha-yA vajrazRGkhalA zRGkharabhRt-zRGkhalaM vibhIti zRGkhalabhRt, kanakanimA-kanakasya-suvarNasyeva nimA-sAdRzyaM yasyAH sA tathA / kAntikamanIyatvasAmyAt / " kalyANaM kanakaM mahArajataraigAMgeyarukmANyapi " iti haimaH ( kA0 4, la0 109 ) / atra vAkye astIti kriyA'dhyAhiyate / " ahnA vinA na sUryaH, pUryavihInazca vAsaro nAsti / kartakrige tathaiva hi, saMpRkte sarvadA bhavataH" ||-aaryaa itivacanAt / tatazca * asti / iti kriyApadam / kA kI ? / yA / kathaMbhUtA ? / zRGkhalabhUt / punaH kathaMbhUtA ? / kanakanibhA / tAM vajrazRGkhalAM kathaMbhUtAm ? / ' asamAnamAnamAnavamahitAm / asamAna:--asAdhAraNo mAnaH pUjA bAdho vA yeSAM te asamAnamAnAH, tAdRzaiH mAnavaiH-manuSyaiH teSAmupalakSaNatvAdanyaidevAdimiraNi mahitA-pUjitA tAm / yadvA asamau-asAdhAraNau AnamAnau-prANAhakArau yeSAM te tathoktAH, tAdRzaiH mAnavaiH mAhitA-pUjitAm / AstAM tAvadanye prANAhakAravarjitA narAH bahupraNAhaGkAravadbhirapi mAnavaiH pUjitAmityarthaH / punaH kathaMbhUtAm ? / 'kajayAtAM' kanaM-kamalaM tatra yAtAM-prAptAM, paGkajasthitAmityarthaH / punaH kathaMbhUtAm ? / 'anavamahitAm' avamaM-pApaM na vidyate yeSAM te anavamAH-anaghAH tebhyo hitA-hitakAriNIm / " apakRSTaM pratikRSTaM yApyaM repho'vamaM bruvam " iti haimaH ( kA0 6, zlo0 78) / skandhakaM chandaH // 4 // // iti zambhavajinastutivRttiH // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DO stuti caturvizatikA [3 zrIzambhava sau0 vR0-zAlabhUditi / he bhavya : tvaM tAM vajrazRGkhalAbhidhAnAM davIM asamAnaM-gatAhakAraM yathA syAta tathA Anama itynvyH| 'Anama' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / 'Anama' praNama / kAM karmatApannAm ? / zrIvaJahalAm / zrIzabdo mahattvapratipAdakaH pUjyanAmnAM AdI loke prayujyata / katham ? / asamAnaM yathA syAt tathA / kiMviziSTAM vajrazRGkhalAm ? / asamAnaH-asadRzaH mAno-gavA yeSAM te tAdRzAHmAnavA-manuSyAH taiH mahitA-pUjitA asamAnamAnamAnavamahitA, tAM 'asamganamAnamAnavamahitAm' / punaH kiMviziSTAM zrIvajrazaGakhalAm ? / 'kajayAtAM' padmAsanAm / punaH kathaMbhRtAM zrIvajrazRGkhalAm ? / 'tAM' prasiddhAm / tAM kAm ? / yA devI valabhRt ' shRngkhlaabhrnndhaarinnii| punaH kathaM ? / 'kanakanibhA' suvrnncchviH| punaH kiMviziSTAM zrIvanazRGkhalAm ? / avamaM-pApaM tanAsti yeSAM te amavamAH-niravadyAH tAdRzA ye mAnavAH tebhyo hitA-hitakAriNI, anavamahitA tAM 'anavamahitAm / athavA idaM vyAkhyAnam, asamau-asadRzau AnamAnau-prANAhakArau yeSAM te tAdRzA mAnavAH taiH mahitA tAm / iti vRttArthaH // __ atha samAsaH-zRGkhalaM bibhartIti zRGkhalabhRt / kanakavat nizcitA bhA-kAntiH yasyAH sA / athavA kanakavat nibhaa-sdRshaa| na samAnaH asamAnaH, asamAno mAno yeSAM te asamAnamAnAH, asamAnamA. nAzca te mAnavAzca asamAnamAnamAnavAH, asamAnamAnamAnakaiH mahitA asamAnamAnamAnavamahitA, tAM asamAnamAnamAnavamahitAm / zriyA yuktA vanavAlA zrIvatrazRGkhalA, tAM zrIvajrazajalAm / kaMjana yAtaM-gamanaM yasyAH sA kajayAtA, tAM kajayAtAm / mAnena sahitaH salAnaH, sa na vidyate yatra tata asamAnaM, asamAnaM yathA syAt tathA / na vidyate avamaM pApaM yeSAM te anavamAH / anavamAzca te mAnavAzca anavamamAnavAH, anavamamAnavebhyaH hitA anavamamAnavahitA, tAM anavamamAnavahitAm / athavA asamAnau-asadRzI AnamAnau-prANAhaGkArau yeSAM te tAdRzAH mAnavAH tairmahitA ityapi smaasH|| iti cturthvRttaarthH||4|| zrIzambhavajinezasya, stuterarthaH sphuTIkRtaH / saubhAgyasAgarAkhyeNa, sUriNA jJAnasecinA // 1 // de. vyaa0-shRngkhlbhRditi| tAM zrIvajrazRGkhalAM devIM asamAnaM-nirahaGkAraM yathA syAt nathA tvaM Anama-namaskuru itynvyH| 'Nama prahvIbhAve ' dhaatuH|' Anama' iti kriyApadam / kaH kartA ? / svam / kAM karmanApanAm ? / zrIvajrazRGkhalAm / zrIzabdo'tra mahattvakhyApakaH / yattadornityAbhisaMbandhAt yA vajrazRGkhalA zRGkhalAbharaNabhat kanakanibhA ca / astiitydhyaahaarH| 'Asti' iti kriyApadam / kA kiiN?| vajrazalA / kiMviziSTA vajazaGkhalA ? / 'rezRGkhalAbharaNabhRt' zRGkhalA-AbharaNavizeSaH tAM bibhartIti zaGkalabhRt / vippratyayAnto nirdezaH / 'kamakanibhA' suvarNasadRzA, kanakena nibhA kanakanibhA iti samAsaH / punaH kiMviziSTAm / 'asamAnamAnamAnavamahitAm / asamAna:-asAdhAraNaHmAna:-pUjA bodhaH smayo vA yeSAM evaMvidhA ye mAnavAHmastaiiH pUjitAM-mahitAm / punaH kiMviziSTAm? / 'kajayAtAM' kaje-kamala yAtAM-prAptAm, upaviSTAmitiyAvat / punaH kiMviziSTAm ? / 'anavamahitAM' avamaM-pApaM na vidyate yeSAM te amavamA-niSpApAH, teSAM hitAvatsalAm // iti caturthavRttArthaH // AryAvRttam // "lakSmaitat saptagaNA, gopetA bhavati neha viSame yaH (jaH 1) / SaSTho'yaM ca na laghu vA, prathame'rdhe niytmaaryaayaaH||" iti tallakSaNam (vRttaratnAkare ) // 4 // 1 na caitAdRzaM padamasmin padye, tasmAt 'anavamAnAM hitA anavama0, tAM anavama0 ' iti pratibhAti 2'vAsAlabhRt iti prtibhaati| Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 zrIabhinandanajinastutayaH atha abhinandanasya prArthanA tvamazubhAnyabhinandana ! nanditA 'suravadhUnayanaH prmodrH| smarakarIndravidAraNakesarin ! surava ! dhUnaya naH paramo'daraH // 1 // -drutavilambitam j0vi0-tvmshubheti| he abhinandana !- abhinandananAman ! tvaM-bhavAn naH-asmAkaM azubhAni-asukRtAni pApAnItiyAvat dhUnaya-kampaya, lakSaNayA dUrIkuruSvetyarthaH, iti kriyAkArakaprayogaH / atra 'dhUnaya' iti kriyApadam / kaH kartA ? ' tvam / / kAni karmApannAni ? 'ashubhaani|| keSAm ? 'naH' / tvaM kathaMbhUtaH ? ' nanditAsuravadhUnayanaH' nanditAni-pramoditAni asuravadhUnA-devavizeSasambandhinInAM strINAM nayanAni-locanAni yena sa tathA / yadvA nanditAsuH avadhUnayanazceti pRthageva dve vizeSaNe / tayozcAyamarthaH-nanditA asavo yena sa tathA / atra yadyapi asuzabdena prANA eva pratipAdyante, Anandasya tvAtmadharmatvena teSvasambhavaH, tathApi dharmarmiNoH kathaMcidabhedapratipAdanAt asuzabdenAsumanto'pyucyante ityupapannamevedam / tathA na vidyete vadhUSu-strISu viSayeSu nayane yasya sa tathA / brahmacAritvena strINAM nibhAlane parAmakhatvAt / punaH kathaMbhUtaH ? 'paramodaraH / parebhyaH-Atmano'nyebhyaH prANibhyaH modaM-harSa rAti-dadAti iti prmodrH| punaH kathaM0 ? 'paramaH ' utkRSTaH / punaH kathaM0 ? ' adrH| na vidyate daro-bhayaM yasya yasmAd vA sa tathA / yadvA paramodara ityekamevedaM vizeSaNam / tathA cAyamarthaH-paramaM-utkRSTaM mahaditiyAvat udaraM-kukSiryasya sa tathA / bhUyasAM paramarmabhidAM rahasyAnAM jJAtRtve'pyanyatrAprakaTanAd gambhIra iti bhAvArthaH / avaziSTe ca dve sambodhane tayozcAyamartha:-he 'smarakarIndravidAraNakesarin / ! smaraH-kandapaH sa eva durdharatvAt karIndro-gajendra tasya yad vidAraNaM-chedanaM tatra kesarIva-siMha iva kesarI tatsambodhanaM he smara0 / he 'surava !" suptu ravaH-zabdo yasya sa tathA tatsambo0 he surava ! // atha samAsaH-na zubhAni azubhAni ' tatpuruSaH' / asurANAM vadhvaH asuravadhvaH 'tatpuruSaH / asuravadhUnAM nayanAni asura0 ' tatpuruSaH / / nanditAni asuravadhUnayanAni Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 stuticaturvizatikA [zrIabhinandana yena sa nanditA0 'bahuvrIhiH / / pRthag vizeSaNapakSe tvevam-nanditA asavo yena sa nanditAsuH 'bahuvrIhiH / vadhUSu nayane yasya sa vadhUnayanaH 'bahuvrIhiH / / na vadhUnayano'vadhUnayanaH ' tatpuruSaH' / modaM rAtIti modaraH ' tatpuruSaH' / parebhyo modaraH paramodaraH 'tatpuruSaH / / phariNAmindraH karIndraH 'tatpuruSaH' / smara eva karIndraH smarakarIndraH / smarazvAsau karIndrazca smarakarIndra iti vA / ubhayathA'pi 'karmadhArayaH / smarakarIndrasya vidAraNaM smarakarIndravi0 ' ttpurussH'| smarakarIndravidAraNe kesarI smarakarIndravidAraNake0 'tatpuruSaH / tatsambo0 he smaraka0 / zobhano rakho yasya sa suravaH 'bahuvrIhiH / / na vidyate daro yasya so'daraH 'bahuvrIhiH / ekavizeSaNapakSe svevam -paramaM udaraM yasya sa paramodaraH 'bahuvrIhiH / // iti kAvyArthaH // 1 // si0 vR0-tvamazumeti / he abhinandana ! / aminandyate-stUyate devendrAyaH ityabhinandanaH / manyAderyuH / yozcAnAdezaH / tamya sambodhanaM he abhinandana ! / ityatra * haihayoH svare sandhirna vaktavyaH' (sA0 sU0 70) / abhinandananAmajina ! tvaM na:-asmAkaM azubhAni-asukRtAni pApAni itiyAvat dhUnaya-kampaya lakSaNayA dUrIkuruSvetyarthaH / Nyanta 'dhUna kampane' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH / (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanam / dhUJ agre hiH 'curAdeH' (sA0 sU0 1031) iti niH| 'prIdhUnonuk ' (sA0sU0 1055), hi jAte sati 'ap kartari' (sA0 sU0 691), 'guNaH' (sA0 sU0 692), e aya' (sA0 sa0 4 1) 'ata:' ( sA0 sU0 705) iti heluk, 'svarahInaM.' ( sA0 sa0 36 ) / tathAca 'dhUnaya' iti siddham / atra 'dhUnaya' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / kAni karmatApannAni ? / azubhAni / keSAm ! | naH / asmacchabdasya SaSThIbahuvacane asmAkamityasya nasAdezaH / kathaMbhUtastvam ! / ' nanditAsuravadhUnayanaH' nanditAni-pramoditAni asuravadhUnAM-devavizeSasambandhinInAM strINAM nayanAni-locanAni yena sa tathA / yadvA nanditAsuH avadhUnayanazcati pRthageva dve vishessnne| tatazcAyamarthaHnanditAH asavaH-prANino yena sa tathA / yadyapi asuzabdena prANA evocyante Anandasya cAtmadharmatvAt teSvasambhavaH, tathApi dharmadharmiNoH kathaMcidabhedAdasuzabdenAsumanta evocyante ityupapannamevaitat / tathA na vidyate vadhuSu-strISu viSayeSu nayane yasya sa tathA / brahmacAritvena strINAM nibhAlane parAGmukhatvAditi bhAvaH / punaH kathaMbhUtaH / / ' paramodaraH ' parebhyaH-Atmano'nyebhyaH prANibhyaH moda-harSa rAti-dadAtIti paramodaraH / 'kvacit' (si0a05,pA01,sU0171) iti DaH / punaH kathambhUta.? paramaH- utkRSTaH punaH kathambhUtaH ? / 'adaraH' nAsti daraH-bhayaM yasmAd yasya vA saH adaraH / "daro'striyAM bhaye zvabhre" ityamaraH (zlo0 2704 ) / yadvA paramodara ityekamevedaM vizeSaNam / tathA cAyamarthaH-parama-utkRSTaM mahaditiyAvat udaraM-kukSiryasya sa tathA / bhUyasAM paramarmabhidAM-- rahasyAnAM jJAtRtve'pyanyatrAprakAzanAd gambhIra iti hArdam / avaziSTe dve sambodhane / tayozcAyamarthaH-he * smarakarIndravidAraNakesarin / ! smara:-kAmaH sa eva durdharatvAt karIndro-gajendraH tasya yad vidAraNaM 1 pacinandigrahAderayuNini ( sA0 sU. 1199) / Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] stuticaturviMzatikA 43 F pATanaM dvaidhIkaraNamitiyAvat tatra kesarIva kesarI - siMhaH tasya saM0 he smara0 kesarin / / upamitaM vyAghrA [ dibhiH sAmAnyAprayoge ] ' ( pA0 a0 2, pA0 1 sU0 96 ) iti samAsaH / he 'sukha' ! suSThu - zobhano ravo- dezanAdhvaniH yasya sa tathA tasya sambodhanaM hesura ! // 1 // ' } sau0 vR0 -tyamazubheti / yaH sakalasukhakRda bhavati sa jinaH sarvajanAbhinandano bhavati / anena sambandhena AyAtasya zrIabhinandanajinasya stutivyAkhyAnaM prArabhyate / he 'abhinandana ! jagadAnandakAraka ! | smaraH kAmaH sa eva karIndraH- hastI tasya vidAraNaM bhedanaM tatra kesarI siMha iva siMhaH tasya sambodhanaM he ' smarakarIndravidAraNakesarin ' 1 / suSThu zobhano ravaH- zabdo yasya sa paJcatriMzadvAgguNayuktatvAt tasya saM0 ' surava' ! | tvaM naH asmAkaM azubhAni - apuNyAni dhUnaya-avadhUnaya ityanvayaH / 'dhUnaya' iti kriyApadam / kaH kartA ? ' tvaM bhavAn / dhUnaya spheTaya- kampaya / kAni karmatApanAni ? | 'azubhAni ' zubhetarANi / kedAm? | 'naH asmAkam / kiMviziSTaH tvam? / nanditA AnanditA asavaH - prANA yena sa ' nanditAsuH ' / dharmadharmiNorabhedApacArAt asuzabdena prANina eva ucyante / punaH kiMviziSTaH tvam ? / na staH vadhUSu nayane-locane yasya saH ' avadhUnayanaH | yadvA nanditAniAnanditAni asuravadhUnAM devatrINAM nayanAni yena sa ' nanditAsuravadhUnayanaH / punaH kiMviziSTaH tvam ? | parebhyaH - anyabhyaH modaM harSa rAti dadAti iti 'paramodaraH / pacAditvAdapratyayaH / punaH kiMviziSTaH tvam ? | 'paramaH ' prakRdhuH - pradhAnaH / punaH kiM0 tvam / 'adaH ' nirbhayaH / yadvA paramaM-praSTaM udaraM - jaTharaM sakalapravacanodbhUtavAkyAdhAratvAt yasya saH / iti padArthaH !! , atha samAsaH - abhi-sAmastyena sarvaprakAreNa nandayatIti abhinandanaH, tasya saM0 he abhinandanaH / nanditA asavaH prANino yena sa nanditAsuH / nAsti vadhuSu nayanaM yasya saH avadhUnayanaH / yadvA ekatra vizeSaNe asurANAM vadhvaH asuravadhvaH, asuravadhUnAM nayanAni asuravadhUnayanAni nanditAni asuravadhUnayanAni yena sa nanditAsuravadhUnayanaH / paraiH- yAgibhiH mIyate- jJAyate iti paramaH / yadvA parAna zatrUna rAgadveSAdIn mInAti - hinastIti paramaH / athavA parA prakRSTA mA lakSmIH yasya sa paramaH / na vidyate daro bhayaM yasya saH adaraH / yadvA ekatra vizeSaNe paramaM udaraM yasya sa paramodaraH / karaH eSAM astIti kariNaH, kariNAM indraH karIndraH smara evaM karIndraH smarakarIndraH, smarakarIndrasya vidAraNaM smarakarIndravidAraNaM, smarakarIndravidAraNe kesarIva kesarI smarakarIndravidAraNakesarI, tasya saM0 he smarakarIndravidAraNa ke sarin / suSThu ravo yasya sa suravaH, tasya saM0 he surava! | parebhyo ma. daM rAti dadAti iti paramAdaraH / drutavilambitacchandasA stutiriyam // iti prathamavRttArthaH // 1 // de0 vyA0 tvamazubheti / he abhinandana ! tvaM naH - asmAkaM azubhAni pApAni dhUnaya - vinAzaya ityavaya : ' dhUJ kampane' dhAtuH / ' dhUnaya ' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / kAni karmatApannAni ? / azubhAni / " karNikA syAdathAzubham " ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 6, zlo0 16) / keSAm ? / naH / kiMviziSTastvam ? / ' nanditAsuH nanditAH -AnandaM prApitAH asavaH prANino yena sa tathA / dharmadharmiNoH kathacidabhedAdazabdena amumanta evocyante / punaH kiMviziSTaH ? / avadhUnayanaH vadhUSu-dArAsu na vidyete nayanelocane yasya sa tathA / pratyAhAratvena tatsaMbhavAt / "dArAH kSetraM vadhUrbhAryA ' ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0177 / yadvA nanditAni AnandaM prApita ni asurabadhUna -dAnavakhINAM nayamAni yena sa tathetyakameva padam / punaH kiMviziSTaH ? / 'paramodaraH' parebhyo modaM harSa rAti dadAti 'kvacit' (si0 a05, pA0 1,0171) iti upratyaye paramodaraH / yadvA paramaM paramagabhIrakhena prakRSTaM udaraM yasya sa tathetyarthaH / punaH kiMviziSTaH ? 'paramodaraH' Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [zrIabhinandana paramaH-prakRSTaH adaro-nirbhayaH vizeSaNadvayam / 'smarakarIndravidAraNakesarin!' iti / smaraH-kAmaH sa eva karIndraHcaturdantaH tasya vidAraNe-visphoTane kesarIba kesarI tasyAmantraNam 'surava!' iti / muSThu-zobhano jagadAlhAdakA ritvAt ravo-dezanAvaniH yasya sa tasyAmantraNam / bhagavataH sambodhanapadadvayam // iti prathamavRttArthaH // 1 // samayajinezvarANAmabhyarthanA jinavarAH ! prayatadhvamitAmayA mama tamoharaNAya mahAriNaH / pradadhato bhuvi vizvajanInatAmamatamoharaNA yamahAriNaH // 2 // druta ja0 vi0-jinavarA iti / he jinavarAH ! jinAH-sAmAnyakevalinaH teSu varA:mukhyAstIrthakarAstatsambo. he jinavarAH! bhuvi-pRthivyAm yUyaM mama tamoharaNAya tamaH-pApaM ajJAnaM vA tasya haraNaM-apahArastasmai prayatadhvaM-prayatnaM kurudhvam / kasyAm ? 'bhuvi / pRthivyAm / idaM padaM agre vakSyamANayA pradadhata ityanayApi kriyayA yojayituM yuktamevati kriyAkArakAnvayaH / tatra 'prayatadhvam / iti kriyApadam / ke kartAraH ? 'yUyam / / kasmai ? 'tamoharaNAya / kasya ? 'mama' | jinavarAH kiM kurvantaH ? ' pradadhataH' dhArayataH dhArayanto baa| kA karmatApannAm ? 'vizvananInatAm / vizve-sarve janA-lokAH vizvajanAnAM hito-vizvajanInastasya bhAvo vizvajanInatA tAm / jinavarAH kathaMbhUtAH ? ' itAmayAH' itA-gatA AmayA-gegA yebhyaste tathA / punaH kathaMbhUnA: ? ' mahAriNaH' mahAnti - mahatpamANAni arINicakrANi dharmacakrANi yeSAM te tathA / punaH kathaM ? ' amatamoharaNAH' amatau-anabhipretI moharaNo-ajJAnasaMgrAmau yeSAM te tathA / athavA matAni-sAMkhyAdIni tatra yo moho-mUDhatvaM tasmAt yo raNa:-kalaho vAdalakSaNaH tato na mato moharaNo yeSAM te tathA / punaH kathaM0? 'yamahAriNaH' yamaH-kRtAntaH maraNamitiyAvat taM harantItyevaMzIlA yamahAriNaH / athavA ymaaahiNsaadyH| " ahiMsAsUnRtAsteyabrahmAkiJcanatA yamAH " ityabhidhAnacintAmaNivacanAta (kA0 1 shlo081)| taiH hAriNaH-manoharAH / etAni sarvANyApi vizeSaNAni cet sambodhanapuraskAreNa vyAkhyAyante tathApi nyAyyameva / Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jira] stuti caturviMzatikA , atha samAsaH - jinAnAM jineSu vA varAH jinavarA: 'tatpuruSaH ' / itA AmayA yebhyaste itAmayA: ' bahuvrIhiH ' / tamaso haraNaM tamoharaNaM ' tatpuruSaH ' / tasmai tamo0 / mahAnti arINi yeSAM te mahAriNaH ' bahuvrIhiH ' / vizve ca te janAva vizvajanAH ' karmadhArayaH ' / vizvajanAnAM hito vizvajanInaH / vizvajanInasya bhAvo vizva0 tatpuruSaH ' / tAM vizva0 | mohazra raNazca moharaNau ' itaretaradvandvaH ' / na matau amatau ' tatpuruSaH ' / amatau moharaNau yeSAM te amatamoharaNA: ' bahuvrIhiH ? | yadvA mateSu moho matamoha: ' tatpuruSaH ' / matamohAt raNo matamoharaNaH ' tatpuruSaH ' / na vidyate matamoharaNo yeSAM te amata0 ' bahuvrIhiH' / yamasya hAriNo yamahAriNaH / yamaM harantIti yamahAriNa iti vA / ubhayathA'pi ' tatpuruSaH ' / athavA yahariNo yamahAriNaH ' tatpuruSaH ' / iti kAvyArthaH // 2 // si0 vR0 - jinavarA iti / minAH - sAmAnyakevalinaH teSu varAH - pradhAnAH tIrthaGkarAH teSAM sambodhanaM he jinavarAH ! / yUyaM mama tamoharaNAya tamaH - pApaM ajJAnaM vA tasya haraNaM - apahAraH tasmai bhuvi - pRthivyAM prayatadhvaM--prayatnaM kurudhvam ityarthaH / ' yatI prayatne' dhAtoH ' AzIHpreraNayoH ' (sA0 sU0 703 ) kartari Atmanepade madhyamapuruSabahuvacanam / prapUrvakaH yat agre dhvam / 'ap0 ' ( sA0 sU0 691 ), 'svara hInaM 0 ' (sA0 sU0 36 ) / tathAca prayatadhvamiti siddham / atra 'prayatadhvam' iti kriyApadam | ke kartAraH ? | yUgam / kasmai ? / tamoharaNAya / kasya ? | mama / jinavarAH kiM kurvantaH ? | pradadhataH - dhArayataH / kAM karma tApannAm / 'vizvajanInatA ' vizvajanAnAM sarvalokAnAM hita vizvajanInam tasya bhAvaH tattA tAM vizvajanInatAm ' AtmavizvamAtRbhogottarapadAt ' iti khaH khasya ca inAdezaH / kasyAm ? / bhuvi - pRthivyAm / kathaMbhUtA jinavarA: ? | ' mahAriNaH ' mahAnti - tejovanti azaNi-cakrANi yeSAM ta mahAriNaH dharmacakravartinaH, teSAM puro dharmacakracAlanAditi bhAvaH / " araM zIghra ca cakrAGge zIghrage punaranyavat " iti vizvaH / punaH kathaMbhUtAH ? / ' amatamoharaNA: ' mohazca raNazca moharaNau ' itaretaradvandvaH ' / amatau-anabhipretau moharaNauajJAnasaGgrAmau yeSAM te amatamoharaNAH iti ' bahuvrIhi:' / " astriyAM samarAnIkaraNAH kalahavigrahau " ityaparaH ( zlo0 1676 ) / yadva matAni sAGakhyAdIni cArvAkAdIni vA tatra yo mohaH - mUDhatvaM svadarzanapakSapAtitvamiti vA tasmAd yo raNaH - kalahaH vAgvAdarUpaH / tato na mato moharaNo yeSAM te tathA / punaH kIdRzAH ? / 'yamahAriNaH' yamaH-kRtAnta: marajamitiyAvat taM harantItyevaMzIlA yamahAriNaH / " yamaH kRtAntaH pitRdakSiNAzA ( pretAtpatiH ) " iti haima: (kA02, 3098) / athavA yama eva hAraH - muktAsrak vidyate yeSAM te yamahAriNaH / "zarIra sAdhanApekSaM nityaM yat karma tad yamaH" ityamaraH ( zlo01449 ) athavA yamA:- ahiMsAdayaH, "ahiMsAsatyamasteyabrahmAkiJcanatA yamAH" iti (abhi0kA0 1, zlo0 81) vacanAt / taiH yamaiH hAriNo-manoharAH yamahAriNaH- etAni sarvANyapi vizeSaNAni cet sambodhanapuraskAreNa vyAkhyAyante nyAyyameva tathApi || 2 || 45 sau0 vR0 - jinavarA iti / he jinavarAH ! yUyaM mama tamoharaNAya - ajJAnApanodanAya prayatadhvaM ityanvayaH / prayatadhvam' iti kriyApadam / ke kartAraH / yUyam : ' prayatadhvaM' prakarSeNa yatnaM prayatnaM " Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 stuticaturvizatikA [zrIabhinandana kurudhvam / kasmai ? / tamoharaNAya / kasya ? / mama / kiMviziSTA jinavarAH ? / itA-gatA AmayA-rogA yebhyaH te 'itaamyaaH'| punaH kiM0 jinavarAH ? / mahAnti-prauDhAni arINi-dharmacakrAdIni yeSAM te 'mhaarinnH'| jinavarAH kiM kurvantaH / 'pradadhataH prakarSaNa dadhataH-dhArayantaH / kAM karmatApanAm / 'vizvajanInatA ' sakalajaneSu maitrIbhAvam / kasyAm ? / 'bhuvi ' pRthivyAm / kiMviziSTA jinavarAH ! ! amatI--amAnyo moho-mohanIyakarma raNaH-saMyAmaH tau dvo yeSAM te 'amatamoharaNAH / punaH kiM0 jinavarA 'yamahAriNaH' matyuharaNazIlAH / athavA matamoho-darzanamUDhatvaM tasmAta raNa:-kalahI bAdalakSaNo seSAM te amatamoharaNAH ' tathA yamA-ahiMsAsanRtArateyabrahmAkiJcanatAH taiH hAriNImanoharAH yamahAriNaH' / iti padArthaH // ___ atha samAsa:-jayanti rAgAdIna zatran iti jinAH sAmAnyakelinaH, teSu varA jinvraa:tiirthkrnaamkmaadyvrtinH| itA:-kSayaM gatA AmayA-rAgAcamyAta itaamyaaH| tamasA haraNaM tamAharaNa tsmtmaahrnnaay| mahAnti azINa cakANi yeSAM te mahAriNaH vizvajaneSu hitaM iti vizvajanInaM, vizva-- janInasya bhAvo vizvajanInatA, tAM vizvajanInatAm / hitavAtsalyArthe janInapratyayaH / mohazca raNazca moharaNI, namatI amatI, amatI mAharaNo yeSAM te amtmohrnnaaH| yadvA matasya mithyAdazenasya mohaH matamohaH, matamohAta raNa: matamoharaNaH. na vidyate matamoharaNo yeSAM te amatamoharaNAH / yapraM dhArayantIti yamahAriNaH, athavA yamAH-paJca mahAnatAni taiH kRtvA hAriNaH-zobhamAnAH yamahAriNaH / iti dvitIyavRttArthaH // 2 // de0 vyA-jinavarA iti| he jinavarA:-tIrthakarAH / sUrya me-mama tamoharaNAya prayatadhda-prakarSaNa yatnaM kurudhvam itynvyH|' yatI prayatne 'dhaatuH| prayatadhvam iti kriyApadabhU / ke kAraH? / yym| kasme?' tamoharaNAya' tama:-ajJAnaM pApaM vA tasya haraNaM-apanayanaM tasmai / kasya / / mama / kivizikSA jinavarAH? / 'itAmayA:' itA-gatA ApayA-rogA yebhyaste tathA / "Ama Amaya AkalyaH' ityabhidhA nacintAmaNiH (kA03, shlo0927)| punaH kiNvishissttaaH'| 'mahAvi:' mahAnti-prakRSTAni aNi-cakrANi yeSAM te tathA dharmacakravartitvAt / punaH kiMviziSTAH / 'amatamoharaNAH mohI-bhramaH raNaH-saMgrAmaH anayoH pUrva dvandvaH, tataH amatI-anabhipretI moharaNI yeSAM te tatheti samAsaH / amo-rogaH tama:-ajJAnam ne haranti-nAzayanti iti amatamoharaNAH ityartho vA / punaH kiMviziSTAH ? / 'yamahAriNaH' yamAH mahAbratAni taiH hAriNa:manoharA:- 'ahiMsAsatyamasteyabrahmAkiMcanatA yamAH" ityabhidhAnacintAmaNiH ( kA01, shlo081)|ymaa eva hAraH-kaNThabhUSaNaM yeSAM te tthaa| yama-mRtyuM harantItyevaMzIlA yamahAriNaH iti praanycH| jinavarAH kiM kurvntH| pradadhataH / kAm |'vishvjniintaaN' vizvasya-jagataH janInatAM-hitakAritAm / kasyAm ? / bhuvi // iti dvitIyavRttArthaH // 2 // Agama-stutiH asumatAM mRtijAtyahitAya yo jinavarAgama ! no bhavamAyatam / pralaghutAM naya nirmathitoddhatA''jinavarAgamanobhavamArya ! tam // 3 // -druta. 1'mAyatam' ityekaM padaM vA / Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH stuticaturviMzatikA 6 naya ' ja0 vi0 -- asumatAmiti / he jinavarAgama ! he tIrthakara siddhAnta ! tvaM naH - asmAkaM taM bhavaM saMsAraM pralaghutAM hasIyastvaM naya-prApaya iti kriyAkArakasambandhaH / atra iti kriyApadam / kaH kartA ? ' tvam ' | ke karmatApannam ? ' bhavam ' / nIdhAtordvikarmakatvAt dvitIyaM karma Aha - kAM karmatApannAm ? 6 laghutAm ' | kepAm ? ' naH / yattadorabhisambandhAt taM kam ? yo bhavaH asumata - prANinA mRtijAtyahitAya - mRtiH-maraNaM jAtiH janma tadrUpaM yad ahitaM-apathyaM tasmai bhavatIti kriyAdhyAhAraH / caturthI ceyaM tAdarthya jJeyA / atra ' bhavati' iti kriyApadam / kaH kartA ? ' yaH / kasmai ? ' mRtijAtyahitAya ' | keSAm ? ' asumatAm ' / naH iti zabdossmacchandasya SaSThIbahuvacanAntatvena vyAkhyAtaH sa niSedhArthatvenApi vyAkhyeyaH / tathAhi--yo bhavaH asumatAM mRtijAtyahitAya no bhavati--prANisambandhinyo ye mRtijAtI torahitAya na bhavati, kintu tayorupacaya hetutvAt dvitIya eva bhavatIti bhAvaH / avaziSTaM tvekaM jinavarAgamasya sambodhanam / tasya cAyamartha:- he ' niSedhitoddhatAjinavarAgamanobhavamAya ! ' uddhataH - uddAma: Aji:- saMgrAmaH navo-nUtano rAgo-dravyAdAvabhilASaH manobhavaH - kandarpaH mAyAvanikA etAni nirmathitAni arthAt nirastAni yena / athavA uddhatAjI navarA-nUtanarAgayukaM yanmanaH- cittaM tatra bhavA-saMjAtA yA mAyA sA nirmathitA yena / yadvA ' uddhatAjinaH ' utkSiptacarmA, 'rAgamanAH rAgaH - pradhAnazailaH arthAt kailAsamtatra mano yasya, etAdRzo yAM bhava:- zaMkaraH tasya mAyA-saMsAralaNA sA nirmathitA yena tatsambo0 he nirma0 / atra tRtIyapakSe bhavastu satyakinAmA puruSavizeSA jJeyaH / tasya saMsAranirmathanaM tu bhagavadAgamazravaNamahimnA bhaviSyati / bhAvini ca bhUtopacArAd bhUtameveti yuktamavedamAgamasya sambodhanam / uddhatAjinavarAgamanorUpaM bhavasya vizeSaNadvayaM tu lokayuktyanusAreNa ghaTata eva // -2 ; " atha samAsa: - mRtizca jAtizva mRtijAtI itaretaradvandvaH / na hitaM ahitaM tatpuruSaH ' / mRtijAtI evAhitaM mRti0 'karmadhArayaH / yadvA mRtizca jAtizva mRtijAti ' samAhAradvandvaH' / mRtijAti evAhitaM mRti0 ' karmadhArayaH / tasmai mRti0 / yadvA mRtijAtyormRtijAtino vA'hitaM mRtijA 0 ' tatpuruSaH ' / tasmai mRtijA 0 / jinAnAM jineSu vA vaga jinavarA: ' tatpuruSaH ' / jinavarANAmAgamaH jinavarA 0 ' tatpuruSaH / tatsambo0 he jinavarA0 / prakarSeNa laghutA malaghutA tatpuruSaH ' / tAM pralaghutAm / uddhatazcAsAvAjizva uddhatAjiH ' karmadhArayaH ' | navazvAsau rAmazra navarAgaH ' karmadhArayaH' / uddhatAjizva navarAgazca manobhavazca mAyA ca uddhatAjinavarAgamanobhamAyAH ' itaretaradvandvaH ' / nirmathitA uddhatAji0 yena sa nirmathitoddhatAjinavarAgamanobhavamAyaH bahuvrIhiH ' / athavA uddhatAjau navarAgo yasya tat uddhatA 0 bahuvrIhi:' / uddhatAjinavarAgaM ca tanmana uddhatAji0 ' karmadhArayaH / uddhatAjinavarAgamanasi bhavA uddhatAji0 ' tatpuruSaH ' / " 6 37 " Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [zrIabhinandanauddhatAjinavarAgamanobhavA cAsau mAyA ca uddhatAji0 ' karmadhArayaH' / nirmathitA uddhatAjinavarA. gamanobhavamAyA yena sa nirmathitoddhatA0 'bahuvrIhiH / yadvA uddhataM AjinaM yasya uddhatAjinaH 'bhuvriihiH'| varazvAsAvagazca varAgaH 'karmadhArayaH' / varAge mano yasya sa varAgamanAH 'bahutrIhiH / / uddhatAjinacAsau varAgamanAzca uddhanA0 karmadhArayaH' / uddhatAjinavarAgamanAzcAsau bhazca uddhatA0 'krmdhaaryH'| uddhatAjinavarAgamanobhavasya mAyA uddhatA. tatpuruSaH / nirmathitA uddhatAjinavarAgamanobhavamAyA yena sa nirmathito. 'bahuvrIhiH / tatsambo0 he nirmathito0 // iti kAvyArthaH // 3 // si0 vR0-asumatAmiti / jineSu varAH jinavarAH, teSAM AgamaH-siddhAntaH tasya sambodhanaM he jinavarAgama !-tIrthaGkarasiddhAnta ! tvaM na:-asmAkaM taM bhava-saMsAraM AyataM dIrghatvaM sa ca ( dIrgha santaM ? ) pralaghutAM-hasvIyatvaM ( hasIyastvaM ? ) naya-prApayetyarthaH / 'NIJ pApaNe' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703 ) kartari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanam / NAJ agra hiH / ' AdeH pNaH snaH' (sA0 sU0 748) iti NakArasya nakAraH, ' ap0 ' ( sA0 sU0 691 ), ' guNaH ' ( sA0 sa0 692 ), 'e ay ' ( sA0 sU0 4 1 ), ' ataH' ( sA0 sU0 705 ) iti haluk, 'svarahIna.' ( sA0 pU0 36 ) / tathAca 'naya' iti nippannam / atra ' naya' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / kaM karmatApannam / bhavam / bhuvazca vAcyaH' iti NatvAbhAvapakSe ac / " maraH saMsArasattApti-zreyaHzaMkarajannasu, iti vizvaH / nIdhAtokirmakatvAd dvitIyaM karmAha--kAM karmatApannAm ? / 'pralaghutAM' prakarSaNa laghutA pralaghutA tAM pralaghutAm / keSAm ? / naH / yattadorabhisambandhAt taM kam ! / yo bhavaH asumatA-prANina mRtinAtyahitAya-mRtiH-maraNaM jAti:-janma mRtizca jAtizca mRtinAtI -- itaretaradvandvaH', tadrUpaM yat ahitaM-apathyaM tasmai bhavatIti kriyAdhyAhAraH / " kartRkarmakriyAdInAmavakAzo na ced yadi / adhyAhArastadA kAryoM, mukhyArthapratipattaye // " iti praanycH| caturthI ceyaM tAdayeM jJeyA / bhU sattAyAm ' dhAtuH / akarmako'yam / agre parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tip / ' ap kartari / (sA0 sU0 691) ityap / ' guNaH ' ( sA0 0 692 ) iti guNaH / avaadeshH| 'svarahInaM.' ( sA0 sU0 36) / tathAca bhavAti siddham / atra * bhavati ' iti kriyApadam / kaH kartA ? / yaH / kasmai ! / mRtinAtyahitAya / keSAm ! / asupatAm / nozabdaH asmaccha bdasya SaSThIbahuvacanAntatvena vyAkhyAtaH sa niSedhArthatvenApi vyAkhyeyaH / tathAhi-yo bhavaH asumatAM mRtijA. tyahitAya no bhavati prANisambandhinyau ye mRtinAtI tayoH ahitAya na bhavati / avaziSTaM tvakaM jinavarAgamasambodhanam / tasya cAyamartha:-he 'nirmathitIddhatAjinavarAgamanobhavamAya' ! uddhataH- uddAmaH AniH Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stutibraturvizatikA saMgrAmaH navaH-nUtanaH rAgaH-dravyAdAvamilASaHmanobhavaH-kandarpaH mAyA-bandha (vazca !)nikA uddhatAnidha navarAgamya manomavazca mAyA ca uddhatAjinavarAgamanomavamAyA -- itaretaradvandvaH / nirmathitA uddhatAninavarAgamanobhavamAyAH yena sa nirmathitoddhatAjinavarAgamanobhavamAyaH, tasya sambodhanam / athavA uddhatAnau navarAgo yasya vat uddhatAjinavarAga, uddhatAjinavarAgaM ca tanmanazca uddhatAninavarAgamanaH, uddhatAjinavarAgamanasi mavA uddhatAjinavarAgamanomavA, uddhatAjinavarAgamanobhavA cAptau mAyA ceti * karmadhArayaH, tato nirmathitA uddhRtAjinavarAgamanobhavamAyA yena sa tathA / " AjiH strI samabhapau ca saGgrAme " iti mediniH||3|| sau vR0-asumatAmiti / he jinavarAgama !-tIrthakarapravacana ! naH-asmAkaM Ayata-vistIrNa mavaM-saMsAraM (tvaM ) pralaghutAM-prakarSaNa laghutAM-alpIyastvaM maya itynvyH| 'naya' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / 'naya' prApaya / kaM karmatApannam ? / 'bhavaM' saMsAram / punaH kAM karmatApannAm ? / 'pralaghutAM' prakarSaNa hasvatvam / atra 'NI prApaNe' ityasya dhAtodvikarmakatvam / keSAm ? / 'naH' asmAkam / kiMviziSTaM bhavam / 'AyataM' vistIrNam / punaH kiMviziSTam / tam / taM kam' / yo bhavaH-saMsAraHasumatAprANinAM mRtiH-maraNaM jAtiH-janma te eva ahitaM-apathyaM tasmai mRtijAtyahitAya 'asti' iti kiyApadam / kaH kartA ? / yo bhvH| 'asti' vidyate / kimartha-kasmai ! / 'mRtijAtyahitAya' maraNajanmAkuzalAya / keSAm ? / 'asumatAM' prANinAm / punaH kiMviziSTaM bhavam ? / nirmathitA-. unmUlitA uddhatA AjiH-saMgrAmaHnavarAgo-dravyAbhilASo manobhava:-kAma:mAyatA-vaJcanatAtmikA yasmina sa 'nimethitoddhatAjinavarAgamanobhavamAyatam' / yadvA nirmathitaH uddhata AjI-saMgrAme navo-nUtano yo rAgaH etAdRzaM yanmanaH-cittaM tasmAd bhavA-utpannA yA mAyatA-vazcanikA yasmin tat 'nirmathitocatAjinavarAgamanomavamAyatam / pakSe bhavaH-zivaH tasya mAyatA-vaJcanikA tasyAHpralaghutAM-hasvatvaM tvaM naya / lokoktyA Izvarasya jagatkartRtvaM pratIyate / "zivena nirmitA mAyA, mAyayA nirmitaM jagat " iti tadvidaH / tatpakSe idamapi vakSyamANaM yuktam-nirmathitaM uddhataM-utpATitaM ajinaM-carma tadvat varaH aga:parvataH kailAsaH tAdRzaM mano yasya sa tAdRzo yo bhavaH-zivaH tasya mAyA-vazvanA tasyA laghutAM naya ityapi chAyArthena Agatama / yo bhavaH-zivaH prANinAM janmamRtyahitahetuH iti mAyA asti loke| he jinavarAgama! naH bhavaM pralayatAM prApaya / iti pdaarthH|| ___ atha samAsaH-asavaH-prANA vidyante yeSAM te asumantaH, teSAM asumatAm / mRtizca jAtizca mRtijAtI. matijAtI eva ahitaM matijAtyahitaM. tasmai matijAtyahitAya / jina jinavarAgamaH, tasya saM0 he jinvraagm!| laghorbhAvo laghutA, prakarSeNa laghutA pralaghutA, tAM pralaghutAm / Ajica navarAgazca manobhavazca mAyatA ca AjinavarAgamanobhavamAyatAH, nimethitA uddhatA AjinavarAgamanobhavamAyatA yena tat nirmathitoddhatAjinavarAgamanobhavamAyatam / yadvA nirmathita:unmUlitaH uddhataH Ajau-saMgrAme navarAgo-dravyAbhilASaH manobhavaH-kAmaHmAyatA-kapaTatA nirmathitAunmUlitA uddhatA-utkaTA AjinavarAgamanobhavamAyatA yasmin tat nirmthitoddhtaajinvraagmnobhvmaaytm|| iti tRtIyavRttArthaH // 3 // devyA0-asumatAmiti / he 'jinavarAgama!' jinavarANAM AgamaH jinavarAgamaH tasyAmantraNam, tvaM nA-asmAkaM taM bhavaM-saMsAraM pralaghutAM-prakarSeNa svatAM ny-praapyetynvyH| 'NI prApaNe, dhaatuH| nayaH, iti kriyaapdm| kaH kartA ? / tvm|kN karmatApannamA bhvm| kiMviziSTa bhavama? aaytN-prblm| yatta yo bhavaH asumatAM-prANinAM matijAtyahitAya syAt itydhyaahaarH| ' syAt / iti kriyApadam / kaH krtaa| bhvH| kasme? 'mRtijAtyahitAya' matiH-maraNaM jAtiH-jananam anayordvandvaH tayoH ahitaM apathyam (tsmai)| keSAm / asumatAm / yathA kupathyakaraNAdU rogiNA rogavRddhiH tathA bhavakAraNAt prANinAM maraNajananavRddhi Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturdizatikA [4 zrIamimandana riti bhaavH| 'nirmathitoddhatAjinavarAgamanobhavamAya, iti / Aji:-saMgrAmaH navarAgaH-nUtano'bhilApa: manobhava:-kAmaH mAyA-kaitavam eteSAM pUrva 'dvandvaH,' tataH uddhatapadena 'karmadhArayaH, tato nirmathitA-nirdalitA uddhatA AjinavarAgamanobhavamAyA yena iti 'bahuvrIhiH' / Agamasambodhanametat / nirmathitoddhatAjau-utkaTasaMgrAme navarAgo yasya etAdRzaM yanmanastatra bhavA mAyA-nikRtiyenetyartho vA / pratipadaM uddhatapadasya sambandhaH ityapi kazcit / / iti tRtIyavRtnArthaH // 3 // zrIrohiNyai namaH vizikhazaGkhajuSA dhanuSA'stasat surabhiyA tatanunnamahAriNA / parigatAM vizadAmiha rohiNI surabhiyAtatanuM nama hAriNA // 4 // -duta0 ja0 vi0----vizikhazaveti / bho bhavya ! prANin / tvaM iha-asmina jagati rohiNI-gohiyAkhyA devI nama-praNipAtaviSayIkuru / atra 'nama' iti kriyApadam / kaH kartA ? ' tvam / ko karmatApannAm ? ' rohiNIm ' / kutra ? ' iha / kathaMbhUtAm ? 'parigatA' parivAritAm, samanvitAmitiyAvat / kena ? dhanuSA' kArmukeNa / kathaMbhUtena dhanuSA ? 'vizikhazaGkhajuSA' vizikho-bANaH zaGka:- kambuH tau joSate iti vizikhazaGkajuT tena vizikhazaGkhajuSA / tat tathA tena punaH kathaMbhUtena ? 'astasatsurabhiyA' astA--nirastA satA-utkRSTAnAM surANAM-devAnAM bhI:-bhayaM yena tat tathA tena / punaH kathaM ? ' tatanunnamahAriNA / tatA:--prasRtAH nunnA:-preritA:-nirjitA mahAnto'rayo-vairiNo yena tat tathA tena / punaH kathaM0 1 'hAriNA' manohareNa / rohiNI punaH kathaMbhUtAm ? 'vizadA' zuklavarNAm / punaH kathaM0 ? 'surAbhiyAtatarnu' surabhiH-dhenuH tasyAM yAtA-mAtA-sthitA tanuH-zarIraM yasyAH sA tathA tAm, dhenusamAdhirUDhAmityarthaH / / / __atha samAsa:--vizikhazca zaGkhazca vizikhazaDau 'itretrdvndvH| vizikhazaGkau joSate iti vizikhazaGkhajuT 'tatpuruSaH / tena vizi0 / santazca te surAzca satsurAH 'karmadhArayaH / / satsurANAM bhIHsatsurabhIH 'tatpuruSaH / astA satsurabhIH yena tat astasat0 'bahuvrIhiH / tena astst|| tatAzca te numAzca tatanunnAH 'karmadhArayaH / mahAntazca te'rayazca mahArayaH 'krmdhaaryH|| tatanunnA mahArayo yena tat tatanunna. 'bahuvrIhiH / tena tatanunnamahAriNA / surabhI yAtA surabhiyAtA ' tatpuruSaH / surAbhiyAtA tanuryasyAH sA surabhi0 'bahuvrIhiH / tAM surAbha0 // iti kAvyArthaH // 4 // ||iti zrIzobhanastutivRttau zrIabhinandanajinastutivRttiH // 4 // Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinasatayaH] svAticaturvizatikA si0 vR0 - vizikhazaveti / bho bhavyaprANin ! tvaM iha-asmiJjagati rohiNI-rohiNInAmnI devI nama-praNAmaviSayIkuruSvetyarthaH / Nama praDDImAve' dhAtoH 'AzI:preraNayoH / (sA0 ma0 703) katari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanam / Nam agre hiH / ' AdeH SNaH snaH' ( sA0 ma0 748 ) iti Nasya naH / ap' ( ataH ) herlak / tathAca 'nama' iti siddham / atra 'nama' iti kriyApadam / kaH kartA ! / tvam / kAM karmatApannAm / 'rohiNI' rohayatyavazyaM rohiNI, tAM rohiNIm / kutra / iha / kathaMbhUtAM rohiNIm ? / parigatAM-parivAritAM samanvitAmitiyAvat / kena ? / dhanuSA-cApena / 'dhanArticakSipavapitapijaniyajibhya uspratyayo bhavati' (sA. sU0 1397) / kIdRzena dhanuSA ? | 'vizikhazaGkhajuSA' vizikha:-zaraH zaGkhaH-kambuH vizikhazca zaGkhazca vizikhazajau itaretaradvandvaH', vizikha. zau joSate iti vizikhazaGkhajuTa , tena vizikhazaGkhajuSA / 'juSI priitisevnyoH'| astasatsurabhiyA' asta-nirastAsatsurANAM-prakRSTadevAnAM bhI:-bhayaM yena tat tathA / tena bhIzabdo'tra striyAM sampadAditvAt vibantaH / 'kiMvantA dhAtutvaM no jahata ' iti vArdhAtoH [iyuga svare] ' (sA. sU0 18.) iti iyaGa / punaH kathaMbhUtena ? / ' tatanunnamahAriNA' tatA:-prasRtAH te ca te nunnAH-preritAH-nirjitAH mahAntaH arayo-vairiNo yena tat tathA tena / punaH kathaMbhUtena ? / hAriNA-manohareNa / punaH kathaMbhUtAM rohiNIm ? / vizadAMnirmalAM, zarIramanasornirmalatvAditi bhAvaH / punaH kathaMbhUtAm ! / 'surabhiyAtatarnu ' surabhiH-dhenuH tasyAM yAtA-prAptA tanuH-zarIraM yasyAH sA tathA tAM, dhenusamadhidAmityarthaH / 'surabhirgavi ca striyAM' itymr| (zlo0 2608 ) / drutavilambitaM chandaH / ' drutavilambitamAha nabhI bharau' iti tallakSaNam // 4 // // iti zrIzobhanastutivRttau zrIabhinandanastutivRttiH // 4 // sau0 vR0-vishikhshngketi| rohiNIM devIM iha-saMsAre tvaM nm| 'nama' iti kriyApadam / kaH kartA / tvam / nama' praNama / kAM karmatApannAm ? / 'rohiNIM' rohiNInAmnI devIm / kiMviziSTAM rohiNIm / 'parigatA' parimaNDitAM-vyAptAm / kena ? / 'dhanuSA' kArmukeNa / kiMviziSTena dhanuSA ? / vizikhaH-zaraH zaGkara-kambuH tAbhyAM juSa-sahitaM tena 'vishikhshbaajussaa'| punaH kiMvizita nirAkRtA satsurANAM-zobhanadevAnAM bhIH-bhayaM yena saH astasatsurabhIH tena 'aststsurmiyaa'| punaH kiM0 dhanuSA ? / tatA-vistRtA nunnAH-preritAH mahAnto rayAH-vegAH tathA araya:-zatravo vA yena tat tatanumnamahAri, tena 'ttnunnmhaarinnaa'| punaH kiMviziSTAM rohiNIm / 'vizadAM nirmalAm / gauravarNAmityarthaH / punaH kiM0 rohiNIm ? / surabhiNA-gavA yAtA-utpATitA tanuH-zarIraM yasyAH sA surabhiyAtatanuH, tAM 'surabhiyAtatanum' / punaH kiMviziSTena dhanuSA ? / 'hAriNA' mnohrenn-mnokssen| iti pdaarthH|| atha samAsaH-vizikhazca zasazca vizikhazaGkhaga, vizikhazaGkhau juSati-yojayatIti vizikhazahajaTa, tena vizikhazaGkhajuSA / santazca te surAzca satsurAH, satsurANAM bhIH satsurabhIH, astA satsarabhIryena saH astasatsarabhI:,tena aststsurbhiyaa| mahAntazca te rayAzca mahArayA:, athavA mahAntazca te arayazca mahArayaH, tatA-junnA mahArayA mahArayo vA yena tat 1'kivam dhAtutvaM na jahAti' iti pratibhAti / Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [4 zrIabhinandanatatanunnamahAriH, tena tatanunnamahAriNA / surabhiNA yAtA tanuH yasyAH sA surabhiyAtatanuH, tAM surabhi yAtatanum / harati cittaM iti hAri, tena hAriNA // iti caturthavRttArthaH // 4 // abhinandanadevasya, stuterartho liviikRtH|| saubhAgyasAgarAkhyeNa, sUriNA jJAnasevinA // 1 // // iti abhinndnjinstutivRttiH||4|| decyA0-vizivazaGketi / iha-asmin loke rohiNIM devIM tvaM nama-namaskuru itynvyH| 'ma prvhiibhaave'dhaatuH|'nm' iti kriyApadam / kaH kaH / tvam / kAM karmatApannAm / rohiNIm / kivi ziSTAm ? / vizadAm-nirmalAm zarIreNa manasA vaa| punaH kiMviziSTAm / / 'surabhiyAtatanum ' surabhI-gavi yAtA-prAptA tanuH-zarIraM yasyAH sA tAm / " mAhA surabhirarjunI" ityabhidhAnacintAmaNiH ( kA04, zlo. 33 ) gavi ArUDhAmiti niSkarSaH / atra 'vaurguNAt' (sA0sU0 404) iti pAkSika iibbhaavH| punaH kiNvishissttaam?| parigatA-sahitAm / kena / dhanuSA-cApena / kiMviziSTena dhanuSA ? | 'vizikhazaGkajuSA vizikho-bANaH zaGkaH prasiddhaH anayoH dvandvaH' tAbhyAM juSatIti tena vizikhazaGkhajuSA / bANe pRSatkavizikhau" iti haimaH (abhi0kA0 3, zlo0 442) punaH kiNvishissttn?| 'astasatsurabhiyA' astA-dhvastA satsurANAM-prakRSTadevAnAM bhI:-bhayaM yena tat sena / punaH kiMviziSTena / 'tatanunnamahAriNA ' tatAH-prasRtAH nunnAH-preritAH mahAntaH-prakRSTA arayaH-zatravo yena tat tathA tena / punaH kiMviziSTena ? / hAriNA-manohareNa / iti caturthavRttArthaH / drutavilambita chandaH / 'dutavilambitamAha nabhau bharI ' iti tallakSaNam // 4 // Socter AMMAR Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 zrIsumatijinastutayaH atha zrIsumatinAthasya stutiH madamadanarahita ! narahita ! __ sumate ! sumatena ! kanakatAretAre ! / damadamapAlaya ! pAlaya darAdarAtikSatikSapAtaH pAtaH // 1 // -AryAgItiH ja0 vi0-mdmdnti| he sumate !-sumatitIrthapate ! tvaM damada-prazamadAyinaM, arthAt zramaNazramaNInAM bahutve'pi jAtimapekSyaikavacanaprayogaH, dagat-trAsAt pAlaya-kSetikriyAkArakasambandhaH / atra'pAlaya ' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'tvam / kaM karmatApamam ? ' damadam / kasmAt ! 'darAt' / aparANi sarvANyapi sumatitIrthapateH sambodhanAni / teSAM vyAkhyA tvevamhe 'madamadanarahita / madaH-jAtyAdibhedAdaSTavidhaH madanaH-kandarpaH tAbhyAM rahitaH-tyaktaH tatsambo. he mada / he 'narahita !' narebhyo hito-hitakArI tatsambo. he nara0 / he 'sumatena !" sumataM-zobhanAgamaH tasya ina:-prabhuH tasya svAtantryeNa praNetRtvAt tatsambo0 he sumatena / / 'kanakatAra !' kanaka-suvarNa tadvat tAra!-ujjvala!! yadvA sumatena kanakatAra ityekameva sambodhanam / tathA caivaM vyAkhyAnam-sumatena karaNabhUtena kRtvA kanakatAra ! / he 'itAre ' itA:gatAH arayo-vairiNo yasmAt sa tathA tatsambo. he itAre / / he ' apAlaya !' apagata Alayo yasmAt sa tathA tatsambo0 he apAlaya ! he 'pAtaH pAtIti pAtA-rakSakaH tatsambo0 he pAtaH ! / kasmAt ? ' arAtikSatikSapAtaH' arAtayo-vairiNaH tebhyaH samutpanA yA kSatiHupamardaH saiva raudrAtmakatvAt kSapA-rAtristasyAH sakAzAt // atha samAsaH-madazca madanazca madamadanau ' itaretaradvandvaH / madamadanAbhyAM rahitaH mada0 'tatpuruSaH tatsambo0 he mada0 / narebhyo hito narahitaH ' tatpuruSaH / tatsambo0 he narahita / zobhanA matiryasya sa sumatiH 'bahuvrIhiH / / tatsambo0 he sumate ! / zobhanaM mataM sumataM 'tatpuruSaH' / sumatasya inaH sumatenaH 'ttpurussH'| tatsambo0 he sumatena ! / yadvA zobhanaM mataM sumataM ' tatpuruSaH' / tena sumatena / kanakavat tAraH kanakatAraH 'ttpurussH'| tatsambodhanaM he kanaka0 / itA arayo yasmAt sa itAriH 'bahuvrIhiH / tatsambodhanaM he itAre ||dmN dadAtIti damadaH 'taspuruSaH' / taM damadam / apagataH Alayo yasmAt so'pAlayaH 'bhuvriihiH'| tatsampo Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuti caturviMzatikA [ 5 zrIsumati he apAlaya ! | arAtibhyaH kSatiH arAtikSatiH ' tatpuruSaH ' / arAtikSatireva kSapA arAti0 ' karmadhArayaH ' / tasyAH arAti0 // iti kAvyArthaH // 1 // 54 1 si0 0 -- padamadaneti / zobhanA matirasyeti sumatiH, tasya sambodhanaM he sumate ! - sumatitIrthapate ! tvaM damadaM prazamadAyinaM arthAnmunimeva, zramaNAnAM bahutve'pi jAtimapekSyaikavacanaprayogaH, "damastu damadhe daNDe. kardame damane'pi ca " iti vizvaH, darAt-trAsAt pAlaya-rakSetyarthaH / ' pAla pAlane ' gha.toH ' AzIHpreraNayo:' (sA0sU0 703) kartari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanaM hi: / 'curAderji' (sA0sU0 1031 ) ni:, 'ap0' (sA0 sU0 691), ' guNa:' ( sA0 sU0 692 ) 'e ay' (sA0 sU0 4 1 ), ' ata: ' ( sA0 sU0 705 ) iti herluk / tathAca ' pAlaya ' itei siddham / atra ' pAlaya ' iti kriyApadam / kaH kartA / tvam / kiM karmatApannam ! | damadam / kasmAt ? | darAt arthAt saMsA ramayAt / " AtaGkastu daratrAsau, bhItimIH sAdhvasaM bhayam " iti vaijayantI / anyAni sarvANyapi sumati - jinasya sambodhanAni / teSAM vyAkhyA tvevam- he ' madamadanarahita ! ' mada:- jAtyAdimedAdaSTavidhaH, madanaHkandarpaH, madazca madanazca madamadanau ' itaretaradvandvaH ' ! tAmyAM rahito madamadanarahitaH, tasya sambodhanaM he madamadanarahita ! | he ' narahita ! ' narebhyo hitaH - hitakArI, tasya sambodhanaM he narahita ! | he ' sumatena ! ' sumataM - zobhanaM mataM, tasya inaH - prabhuH svAtantryeNa praNetRtvAt, tasya sambodhanaM he sumatena ! | " inaH sUrye nRpe tyo " iti vizvaH / kanakaM suvarNa tadvat tAraH-ujjvalaH, tasya sambodhanaM he kanakatAra ! / itA - gatA arayo - vairiNo yasmAt sa tathA tasya sambodhanaM he itAre ! | apagataH Alayo - gRhaM yasmAt saH apAlayaH, tasya sambodhanaM he 'apAlaya !' / pAtIti pAtA - rakSakaH, tasya saM0 he ' pAtaH !' / kasmAt / ' arAtikSatikSapAtaH ' arAtayo - vairiNaH tebhyaH samutpannA yA kSatiH - upamardaH saiva raudrAtmakatvAt kSapArAtriH tasyAH sakAzAt / sArvavibhaktikastas / " nizA nizIthinI rAtriH, zarvarI kSaNadA kSapA " iti haimaH ( kA0 2, zlo0 19 ) // 1 // 1 sau0 vR0 yaH abhinandano bhavati sa sumatireva bhavati / anena sambandhenAyAtasya zrI sumatinAthapaJcamajinasya stutivyAkhyAnaM likhyate / madamadaneti / mo-mAnaH jAtyAdyaSTavidho vA, madanaH kAmaH tAbhyAM rahito-viyuktaH tasya saM0 he 'madamadanarahita ! | narA - manuSyAH teSAM hitaH sukhakRt tasya saM0 he ' narahita / ' / su-zobhanA matiH yasya sa sumatiH, tasya saM0 he ' sumate / / bhagavati garbhasthe sati ekasutasapatnIdvayasya kalahabhaJjanAt / sumataMsamyak darzanaM syAdvAdamayaM tasya inaH - svAmI sumatenaH, tasya saM0 'sumatena ! kanakaM svarNa tadvat tAraH- ujjvalaH - gauraH kanakatAraH, tasya saM0 he kanakatAra !' / itAH kSayaM gatAH arayo yasya sa itAriH, tasya saM0 he itAre !' / apagataH- ujjhitaH Alayo-gRhaM yena saH apAlayaH tasya saM0 he 'apAlaya ! ' / tvaM damadaM prazamadaM puruSaM varAt bAhyAbhyantarabhayAt sumatena-karaNabhUtena pAlaya itya'pAlaya' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / ' pAlaya' rakSa / kaM karmatApannam / damadam / kasmAt ? | darAt / he 'pAtaH ! ' he rakSaka ! / kasmAt ? / arAtiH - zatruH tadeva kSatiH-klezAnarthadAyitvAt praharaNaM saiva kSapA - rAtriH tasyAH arAtikSatikSapAtaH sarvavighnopazAmakaH / iti padArthaH " nvayaH / Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinalatayaH stuticaturvizatikA atha samAsaH-madazca madanazca madamadanau, madamadanAbhyAM rahitaH madamadanarahitaH, tasya saM0 he madamadanarahita / / narANAM narebhyo vA hitaH narahitaH, tasya saM0 he narahita ! / su-zobhanA matiryasya sa sumatiH, tasya saM0 he sumate / / suSThu mataM sumataM, tasya inaH sumatenaH, tasya saM0 he sumatena / / kanakavada tAraH kanakatAraH, tasya saM0 he kanakatAra ! / itA-gatA arayo yasmAt yasya vA itAriH, tasya saM0 he itAre! / dama-indriyanoindriyaviSayaprazamarUpaM dadAtIti damadaH, taM damadam / apagataH Alayo yasmAt yasya vA apAlayaH, tasya saM0 he apAlaya ! / arAtaya eva kSatiH arAtikSatiH, arAtikSatireva kSapA arAtikSatikSapA, tasyAH arAtikSatikSapAtaH, pAtIti pAtA / tasya saM0 he pAtaH / / asyAM stutau AryAchandaH / sarveSvapi pAdeSu yamakAlaMkAraH // iti prathamavRttArthaH // 1 // de0 vyA0-madamadaneti / he sumate !-sumatinAtha ! tvaM damada-prazamadam, janamitizeSaH, darAt-ihalokAdibhedabhinnasAdhvasAt paaly-rkssetynvyH| atra 'pAlaya' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / ke karmatApanam / damadaM janam / kasmAt / / darAt / 'madamadanarahita'! iti / madaH pUrvoktaH madana:-kAmaH anayoH dvandvaH' tAbhyAM rahito-vimuktaH tasyAmantraNam he madamadanarahita !'narahita ! ' iti| narANAM-manuSyANAM hito-hitakArakaH tasyAmantraNam he narahita ! / 'sumatena!' iti / suSTu-zobhanaM mataM-pravacanaM yeSAM te sumatAH-sunayaH teSAm / yadvA suSTha-zobhanaM yanmataM-rAddhAntaH tasya inaH-prabhuH tasyAmantraNam / yadvA mamatena . krnnbhuuten|'knktaar!' iti / kanaka-suvarNa tadvat tAraH-ujjvalaH tasyAmantraNam / 'itAre!' iti / itA-gatA arayaH-zatravaH yasya sa tasyAmantraNam / 'apAlaya ! ' iti / apagataH Alayo-gRhaM yasya sa tasyAmantraNam / 'pAtaH !' / iti / pAti-rakSati iti pAtA tasyAmantraNam / kasmAt / 'arAtikSatikSapAtaH ' arAtibhyaHzatrabhyaH kSatiH-upamardaH saiva raudrAtmakatvAt kSapA-rAtriH tasyAH sakAzAt / "zarvarI kSaNadA kSapA" ityamidhAnacintAmaNiH (kA02, zlo055) etAni sarvANi bhagavataH sambodhanapadAni // iti prthmvRttaarthH||1|| samagrajinezvarANAM vijJaptiH vidhutArA ! vidhutArAH ! sadA sadAnA ! jinA ! jitAghAtAghAH ! / tanutApAtanutApA! hitamAhitamAnavanavavibhavA ! vibhavAH ! // 2 // AryA j0vi0-vidhutoti| he jinAH!-tIrthakarA! yUyaM hitaM-pathyaM sadA-nityaM tanuta-vistArayata / atra 'tanuta' iti kriyApadam / ke katAraH? 'yUyam / kiM karmatApanam 1" hitam / / katham ? 'sadA' nityam / kathaMbhUtA jinAH ? 'vidhutArAH' vidhutaM-nirastaM AraM-arINAM samUho yaiste tathA / yadvA araNaM-Aro-bhramaNaM arthAt saMsAraH sa vidhuto yaiste tathA / punaH kathaM0 ? 'vidhutArAH' vidhuvata-candravat tArA-ujjvalAH / punaH kathaM0 1 ' sadAnA: ' saha dAnena parta Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 svaticataviMzatikA [5 zrIsamatimAnAH / punaH kathaM0 1 jitAghAtAghAH / aghAtaM-ghAtavarjitam, kenApi hantumazakyamityarthaH, etAdRzaM yat aghaM-pApaM tat jitaM yaiste tathA / punaH kathaM0 ? 'apAtanutApAH / atanuH-mahAna tApaH-santApaH, atanutApaH so'pagato yebhyaste tathA / punaH kathaM0 1 'AhitamAnavanavavibhavAH' Ahito-janito mAnavAnA-narANA navaH-pratyayaH vibhavaH-aizvarya yaiste tthaa| punaH kathaM0 1 'vibhavA" vigato bhavaH-saMsAro yebhyaste tathA / etAni sarvANyapi jinAnAM vizeSaNAni sambodhanapura, sAreNApi vyAkhyAtuM ghaTante // atha samAsaH-vidhutaM AraM Aro vA yaste vidhu0 'bahuvrIhiH' / vidhuvat tArA vidhu0 'tapuruSaH / saha dAnena vartante ye te sadAnAH 'bahuvrIhiH' / na vidyate ghAto yasya tava aghAtaM 'bahuvrIhiH / aghAtaM ca tat aghaM ca adhAtAcaM 'krmdhaaryH|| jitaM aghAtAghaM yaste jitAghAtAghAH 'bahuvrIhiH / na tanuH atanuH 'tatpuruSaH / atanuzcAsau tApazca atanutApara 'karmadhArayaH' / apagataH atanutApo yebhyaste apA0 'bahuvrIhiH' ! navazvAsau vibhavazva nvvibhvH'krmdhaaryH||maanvaanaaN navavibhavo mAnava ttpurussH'| Ahito mAnavanavavibhavo yaste Ahi0 'bahuvrIhiH / vigato bhavo yebhyaste vibhavAH 'bahuvrIhiH // iti kAvyAH // 2 // si070--vidhateti / he jinAH ! jayanti rAgadveSAniti jinAH-tIrthaGkarAH ! yayaM hitaMpathyaM sadA-nityaM tanuta-vistArayatetyarthaH / tanu vistAre' 'AzI:preraNayoH ' ( sA0 sU0 7.3 ) kartari parasmaipade madhyamapuruSabahuvacanam / 'tanAderup' ( sA0 sU0 997 ) / tathAca 'tanuta / iti siddham / atra 'tanuta / iti kriyApadam / ke kartAraH / yUyam / kiM karmatApannam ! / hitam / katham ! / sadA iti kriyAvizeSaNam / kathaMbhUtA jinAH / ' vidhutArAH ' vidhutaM-nirastaM arINAM samUhaH Aram, samUhArthe aN yaiste tathA / atrAraNapadena indriyarUpA eva zatravo grAhyAH, teSAmevAjeyatvAt / tathA ca te / vidhutAH-svavaze kRtAH yairiti bhAvaH / yadvA vidhutaM 'R gatau' iti dhAtoH araNana AraH-bhramaNaM aSot sAMsArika yaiste vidhutArA ityarthaH / punaH kiMviziSTA vidhutArAH / / ' vidhutArAH ' vidha:-candraH sadata vArA vidhutArAH candravannimalA ityarthaH / punaH kathaMbhUtAH / -- sadAnAH' saha dAnena vartamAnAH sadAnAH / punaH kathaMbhUtAH ? / ' jitAghAtAghAH ' na vidyate ghAto yasya tat aghAta-ghAtavarjitaM kenApi hantumazakyamityarthaH, etAdRzaM yat aghaM-pApaM tat jitaM yaiste tathA / aghAtaM ca tat aghaM ceti pUrvaM 'karmadhArayaH' / andhAgamoktahiMsApradhAnakarmasu pApatvapradarzanena dayAyA eva sarvotkRSTatvapnadarzanamukhena + hiMsAjanyasakaLapApavidhvaMsakA ityarthaH / punaH kathaMbhUtAH ? / ' apAtanutApAH ' atanuH-mahAn cAsau tApaH-santApaH atanutApaH so'pagato yebhyaH te tathA / punaH kathaMbhUtAH? / 'AhitamAnavanavavibhavAH' Ahito-janito mAnapAnAM-manuSyANAM navaH-pratyayAsa cAsau vibhavaH-aizvarya yaiste tathA / punaH kathaMbhatAH / / 'vimavAH / vigato bhaka samAro yebhyaste vimavAH / etAni sarvANyapi vizeSaNAni sambodhanapuraskAreNApi vyAkhyAtuM ghaTante // 2 // Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastayaH] svatiyatarvizatikA sau0 vA-vidhutArA iti / jinAH!-tIrthakarAH! hitaM-pathyaM tanuta-vistArayata ityanvayaH / 'tanuta' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / jinAH / tanuta-vistArayata / kiM karmatApannam ? / 'hitaM' pathyam / kiviziSThA jinaaH| vidhutaM-tyaktaM arINAM samUhaH AraM, athavA araNaM bhramagaM AraM catutilakSaNaM yaiste -- vidhutArAH ' / punaH kiMvi0 jinAH ? / viSu:-candraH tadvat tArA-ujjvalAH 'vidhutaaraaH'| punaH kiMvi0 jinAH ? / 'sadAnAH ' satyAgAH / katham ? / 'savA' nityam / punaH kiMvi0 jinAH ? / jitaM aghAtaM-na ghAtayogyaM aghaM-pApaM yaiste 'jitAghAtAghAH / punaH kiMvi0 jinAH ? / apagataH atanuH-mahAna tApo yeSAM te 'apAtanutApAH' / punaH kiMvi0 jinAH / AhitaH-sthApitaH patto vA mAnavAnA-manuSyANAM navaH-pratyayo vibhavaH-aizvarya yaiH te 'aahitmaanvnvvibhvaaH'| punaH kiMvi0jinA:?: vigata:-vizeSeNa gato bhavaH-saMsAro yeSAM te 'vibhavAH / evaMvidhA jinAH / hitaM tanutavistArayata / iti pdaarthH|| __ atha samAsaH-arINAM samUhoAram, athavAaraNaM-bhramaNa AraM, vidhutaM AraM yaiste vidhutaaraaH| vidhubat tArAH vidhutArAH / dAnena sahitAH sadAnAH / ghAtyate iti ghAtaM, na ghAtaM aghAtaM, aghAtaM ca tat artha ca aghAtAcaM, jitaM aghAtAcaM yaiste jitAghAtAdhAH / na tanuH atanuH, atanuzcAsau tApazca atanutApA, apagataH atanutApo yebhyaH te apAtanutApAH / navazcAsau vibhavazca navavibhavaH, mAnavAnAM navavibhavaH mAnavanavavibhavaH, AhitaH mAnavanavavibhavo yaiste AhitamAnavanavavibhavAH / vigato bhavaH saMsAro yeSAM te vibhvaaH|| iti dvitIyavRttArthaH // 2 // de0 vyA0-vidhutArA iti / he jinAH-tIrthakarAH / yUyaM hitaM-pathyaM sadA-nirantaraM yathA syAt tathA tanuta-vistArayata ityanvayaH ! 'tanu vistAre ' iti dhAtuH / 'tanuta' iti kriyApadam / ke kata kiM karmatApannam ? / hitam / kiMghiziSTA yUyam / / 'vidhutArAH 'arINAM-zatrUNAM samUhaH Aram, vizeSeNa dhutaM-kampitaM AraM yaH te tathA / atra ArapadaMna indriyarUpA eva zatravo grAhyAH, teSAmevAjeyatvAt / tathA ca te vidhutA:-svavaze kRtAH yairiti bhAvaH / punaH kiNvishissttaaH|' vidhutArAH ' vidhuH-candraH tadvat tAra :ujjvalAH nikhilakarmamalApagamAt sarvadA malojjhitazarIratvAcceti bhAvaH / punaH kiMviziSTAH ? / 'sadAnAH' dAna-vitaraNaM tena saha vartamAnAH sAMvatsarikadAnadAyakatvAt / punaH kiMviziSTA jinaaH| 'jitAghAtApAH, jitaM-parAjitaM aghAtaM-ghAtarahitaM aghaM-pApaM yaH te tathA / hiMsAmadhAnasyAghasya sarvadaiva nirastatvAt tadbhinnamapyaghaM tairdUrato'pAstamiti bhAvaH / vastutastu jitaM AghAtAcaM AghAta:-prANivadhaH tatsaMbandhi aghaM-pApaM yaiste tthaa| anyAgamoktahiMsApradhAnamupAyasvamadarzanena dayAyA eva sarvotkRSTatvapradarzanamukhena ca hiMsAjanyasakalapAdidhvaMsakA ityarthaH / punaH kiMviziSTAH / 'apAtanutApAH' apagataH atanuH-pracuraH tApaH-santApo yebhyate tathA ! tadanu krodhAdInAM mUlataH chinnatvAt / punaH kiMviziSTAH / 'AhitamAnavanavavibhavAH' Ahita:pUrito mAnavAnA-manuSyANAM navaH-pratyayaH apUrva itiyAvat vibhavaH-aizvarya yaiste tathA / punaH kiMviziSTAH 'vibhavAH / vigato bhavaH-saMsAro yeSAM te tathA // iti dvitIyavRtArthaH // 2 // Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [5 zrImatisarvajJasya siddhAntasya smaraNam matimati jinarAji narA ''hitehite rucitaruci tamohe'mohe / matamatanUnaM nUnaM smarAsmarAdhIradhIrasumataH sumataH // 3 // -AryA ja0vi0-matimatIti / atra yattadoradhyAhAraM vidhAya vyAkhyAnaM kAryam / mo bhavyAsman ! yat mataM-darzanaM jinarAji-jinendraviSaye'sti tat tvaM nUnaM-nizcitaM smara-dhyAyeti kriyAkAraka yojanA / atra ' smara' iti kriyApadam / kaH kartA ? ' tvam / / kiM karmatApannam ? 'manam / kathaM ? ' nUnam / / mataM kathaMbhUtaM ? 'tat / tat kim / yajinarAji asti / atrApi 'asti ' iti kriyApadam / kiM kartR ? ' yat / / kasmin ? 'jinarAji / mataM punaH kathaMbhUtaM ? 'atanUnam' tanu ca UnaM ca yanna bhavati tat tthaa| jinarAji kathaMbhUte ? 'matimati' garbha vAsAdiSvapyavasthAsu sAtizayamatiyukte / nityayogAdAvayaM matuppatyayaH / punaH kathaM0 ? ' narAhitahite / narANAM AhitaM-kRtaM IhitaM-vAJchitaM yena sa tathA tasmin / punaH kathaM ? 'ruci: taruci / rucitA-abhISTA ruk-dIptiryasya sa tathA tasmin / punaH kathaM0 ? ' tamohe ' tamaHajJAnaM hanti jahAti vA sa tamohastasmin / punaH kathaM0 ? ' amohe ' moharahite / tvaM kathaMbhUtaH samityAha / ' asmarAdhIradhIH / na smareNa adhIrA dhIryasya sa tthaa| tAdRzasyaiva smaraNocitatvAt / punaH kathaM0 ? 'sumataH' prANirakSAdikriyayA suSTha abhipretaH saMmata ityarthaH / kasya? 'asumataH / prANinaH / atraikavacanasya tu jAtyapekSayA prayogaH // atha samAsaH-jineSu rAjata iti jinarAT 'tatpuruSaH / yadvA jinAnAM jineSu vA rAT 'tatpuruSaH' / AhitaM IhitaM yena sa AhitehitaH 'bahuvrIhiH' / narANAM AhitehitaH narAhi. 'tatpuruSaH / tasmin narAhi0 / rucitA ruk yasya sa rucitaruk bahuvrIhiH / tasmin ruci0| tamo hanti jahAti vA tamohaH ' tatpuruSaH / tasmin tamohe / na vidyate moho yasya so'mohaH 'tatpuruSaH / tasminamohe / tanu ca tat UnaM ca tanUnaM 'karmadhArayaH / na tanUnaM atamUnaM ttpurussH| na dhIrA adhIrA' tatpuruSaH / / smareNa adhIrA smarAdhIrA 'tatpuruSaH / smarAdhIrA dhIryasya sa smarAdhIradhIH 'bahuvrIhiH / na smarAdhIradhIH asmarA0 ' tatpuruSaH / suSTha mataH sumataH ' ttpurussH| // iti kAvyArthaH // 3 // Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinakSatayaH] stuticaturvizatikA si. 10-matimtIti / atra yattadoradhyAhAra vidhAya vyAkhyAnaM kAryam / bho bhavyAtman ! yanmataMdarzanaM jinAnAM jineSu vA rAjate iti jinarAT, tasmin jinarAji, jinendraviSaye'sti tat tvaM nUnaM-nizcita smara-dhyAyetyarthaH / sma cintAyAm ' iti dhAtoH ' AzIHpreraNayoH' (sA0 sa0 703) kartari parasmaipade madhyamapuruSakavacanam / atra 'smara' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / kiM karmatApannam / matam / katham ? / nUnam / kIdRzaM matam / tat / tat kim ? / yat jinarAji asti / atrApi asti| iti kriyApadam / kiM kartR ? / yat / kasmin ? / jinarAji / mataM punaH kathaMbhUtam ? / 'atannaM' tanu ca unaM ca yanna bhavati tat tathA / yadvA tanu-parairdUSayituM zakyaM Una-paramatApekSayA sakalAprakAzakaM tAdRzaM na kintu parairdUpayitumazakyaM yAvadarthaprakAzakaM cetyAntaram / jinarAni kathaMbhUte ? / 'matimati / garmavAsAdiSvavasthAsu sAtizayamatiyukte / nityayogAdAvayaM matup / punaH kathaMbhUte ? / ' narAhitehite' narANAM AhitaM-parita iMhita-vAJchitaM yena sa tathA tasmin / punaH kathaMbhate / / / rucitaruci' rucitA-abhISTA ruk-dIptiryasya sa tathA tasmin / punaH kathaMbhUte ? / 'tamohe' tamaH-ajJAnaM hanti jahAti vA sa tamohaH, 'kvacit (si0 a0 5, pA0 1, sU0 171 ) iti DaH, tasmin / punaH kathaMbhUte ? / ' amohe' na-vidyate moho yasya saH amohaH tasmin / tvaM kathaMbhUtaH san ityAha- asmarAdhAradhIH ' na smareNa-kAmena adhIrAvihalA dhIH-matiryasya sa tathA / tAdRzasyaiva smaraNocitatvAt / punaH kIdRzaH ? / asumata:-prANinaH / jAtAvatraikavacanam / rakSAdikriyAyAM sumataH / sutarAmabhipreta ityarthaH // 3 // sau0vR0-matimatIti / tvaM jinarAji-sarvajJe mataM-zAsanaM darzanaM vAnUnaM-nizcitaM smara itynvyH| 'smara' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / / ' smara' dhyAya / kiM karmatApanam ? / 'mataM' pravacanam / kasmin ? / 'jinarAji' jinA:-sAmAnyakevalinaH teSu rAjate ityavaMzIlo yaH sa jinarATa tasmina jinarAji / katham ? / 'nUnaM ' iti nizcitam / kiMviziSTastvam ? / 'sumataH' zobhanaH mataH sumataHrakSakaH / kasya ? / 'asumataH ' prANinaH / jAtAvekavacanam / punaH kiMviziSTastvam ? / asmarA-asmaraNazIlA dhIrA-nizcalA dhI:-buddhiH yasya saH 'asmarAdhIradhIH / / kiMviziSTaM matam ? / tanu-kRzaM UnaasaMpUrNa te deyatra na staH tata 'atananaM'mahata, saMpUrNa ityrthH| kiMviziSTa jinraaji?| 'matimati' garbhavAsAdArabhya sNpuurnnbuddhimti| punaH kiMviziSTe jinarAji ? / narANAM-manuSyANAM AhitaM-sthApitaM dattaM vA IhitaM-vAJchitaM yena sa narAhitehitaH tasmin 'narAhitehite' / punaH kiMviziSTe jinarAji ? / rucitA-sarvajanAnAM abhISTA ruka kAntirvA yasya sa rucitaruka tasmin 'rucitruci'| punaH kiMviziSTe jimarAji ? / tamaH-ajJAnaM hantIti tamohaH tasmin 'tamohe ' / punaH kiMviziSTe jinarAji ? / na vidyate moho-mUrchA bhrAntirvA yasya saH amohaH tasmin 'amohe / / iti pdaarthH|| ___atha samAsaH-matiH vidyate yasya sa matimAn, tasmin matimati / atra 'astyarthe matuH' ityanu. bhUtiH (sA0 s0606)| jineSu rAjate iti jinarATa, tammina jinarAji / narANAM nareSa vA Adi IhitaM yena sa narAhitehitaH, tasmin nraahithite| rucitA rug yasya sa rucitaruk, tasmin rucitaruci / tamo hantIti tamohaH, tasmin tamohe / na mohaH amohaH, tasmin amohe / tanu ca UnaM ca tanUne, na vidyate tanUne yasmin tat atanUnam / na dhIrA adhIrA, adhIrA cAsau dhIzca adhIradhIH, na vidyate smare-smaraNe adhIradhIH yasya asau asmarAdhIradhIH / asavaH-prANA vidyante yasya asau asumAna, tasya asumataH / suSTu mataM yasya sa sumataH / / iti tRtIyavRttArthaH // 3 // Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 stutimataviMzatikA [5 zrIsumati 2.vyA0-matimatIti / he jana-1 choka! svaM jinarAji-sArvaviSape mataM-pRSacanaM mUna-nizcitaM smarasmRtigocarIkuru htymbyH| 'smRcintAyAm' iti dhaatuH| smara' iti kriyApadam / kaH krtaa| tvam / kiM karmatApannam ? / matam / kasmin ? / 'jinarAji' jineSu-sAmAnyakevaliSu rAjate iti jinarAT tsmin| kiMviziSTe jinraaji?| 'matimati'mati:-buddhiHsA vidyate yasmin sa tasmin / punaHkiviziSTe |'mraadditehite' narANAM-manuSyANAM AhitaM-pUritaM 'hitaM-vAJchitaM yena sa tasmin / punaHkiviziSTe |'citruci' rucitA sarveSAmAlhAdakatvena ruka kAntiryasya sa tasmin / punaH kiMviziSTe / tmohe-ajnyaannaashke| punaH kiNvishisstte|' amohe' mohomauna rahate / " moho mauDhyaM cintA dhyAnaM" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA02. shlo.234)| kiMvi0 matam / 'atanUnam / tanu-parairdaSayituM zakyam Una-paramatApekSayA sakalAprakAzakaM tAharza ma kinta parairdaSayitu azakyam / yAvadarthaprakAzakaM cati bhAvaH / kiMviziSTarasvam / / 'asmarAdhIradhIH nAsti smareNa-kandaNa adhIrA-yazcalA dhI:-buddhiH yasya sa tathA / punaH kiMviziSTaH / sumataH-sunda kAya? | asumtH-paanninH| asabo biyante yasyAsI asumAn tasya iti vyutpattiH / nAsAvekamacanam // iti tRtiiyvRttaarthH||3|| kAlIdevyai prArthanA nagadaumAnagadA mA maho ! mahorAjirAjitarasA tarasA / ghanaghanakAlI kAlI batAvatAdUnadUnasatrAsaitrA / / 4 // 5 // -AryA m0vi0-ngdaameti| aho| isyAmantraNevismaye vA, bateti vismaye, kAlI-kAsyabhidhAnA devI mAM tarasA-vegena ghalena vA avatAt-rakSatAt iti kriyAkArakaprayogaH / atra 'avatAt / iti kriyApadam / kA kI ? 'kaalii|kN karmatApatram ? 'mAm / kena? * tarasA / / avatAdityatra basyoraikyaM tu yamakavazAdavaseyam / "yamakazleSacitreSu vayorDalayona bhit" itivacanAt / kAlI kayaMbhUtA ? ' nagadAmAnagadA nagAn pati-khaNDayatIti nagadA, apAnA-apramANA mahatItyarthaH, etAdRzI gadA-paharaNavizeSo yasyAH sA tathA / punaH kathaMbhUnA ! 'mahorAnirAjitarasA' mahAsi-tejAsi teSAM rAjiH-tatiH tayA rAjitA-zobhitA rasA-pRthivI yayA sA tathA / punaH kathaMbhUtA devI ? 'ghnghnkaalii| ghanA:-sAndrAH ghanA:meghAsnadat kAlI-jyAmA / punaH kathaM0 1 'UnadUnasatrAsatrA' UnA:-stokA:-parivAravAhityenArapAH dUnA:-upataptA:-saMtApavantaH satrAsA:-sabhayAH tAn prAyata iti jnduunstraasaa|| 1.0dA'mA0' ityapi paatthH| 2 'satrA' iti pRthak padaM vA / Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA atha samAsaH-nagAn dhatIti nagadA tatpuruSaH / na vidyate mAnaM yasyAH sA amAnA 'bahuvrIhiH / amAnA cAsau gadA ca amAnagadA * karmadhArayaH / nagadA amAnagadA yasyAH sA nagadA0 ' bahuvrIhiH ' / mahasAM rAjima horAniH 'tatpuruSaH' / mahorAjyA rAjitA mahorA0 'tatpuruSaH' / mahorAjirAjitA rasA yayA sA mahorA0 'bahuvrIhiH / dhanAzca te ghanAzva ghanaghanAH karmadhArayaH / / ghanaghanavat kAlI ghana0 'ttpurussH'| UnAzca dUnAtha satrAsAzca UnadUnasatrAsAH ' itaretaradvandvaH / / UnadUnasatrAsAn trAyate ityUnadUnasatrAsatrA ' tatpuruSaH // iti kAvyArthaH // 4 // // iti zrIzobhanastutivRttau zrIsumatijinastutittiH // 5 // si0 0-nagadAmeti / aho ityAmantraNe / " aho batAnukampAyAM, khede sambodhane'pi ca " iti viSaH / bateti vismaye / " khedAnukampAsantoSa-vismayAmantraNe bata" ityamaraH (zlo0 2823 ) / kAlI-kAlyabhidhAnA devI mAM tarasA-vegena balena vA avatAt-rakSatAdityarthaH / ' ava rakSaNe' dhAtoH AzIHpreraNapoH' ( sA0 sa0 703) kartari parasmaipade tAtaGi prathamapuruSaikavacanam / avatAdityatra bazyoraikyaM tu yamakakzAdavaseyam, " yamakazleSacitreSu bavayorDalayona bhit" itivacanAt / kAlI kathaMbhUtA / / 'nagadAmAnagadA, nagAn-parvatAn yati-khaNDayatIti nagadA sA cAsAvamAnA-apramANA mahatItyarthaH gadA-praharaNavizeSo yasyAH sA tathA / punaH kathaMbhUtA ? / 'mahArAjirAjitarasA' mahAMsi-tejAMsi teSAM rAni:-tatiH tayA rAjitA-zobhitA rasA-pRthivI yayA mA tathA / " rAjilekhA ta tivAthI, mAlalyAvali. paDAyaH" iti haimaH ( kA0 6, zlo0 59) / " sarvasahA ratnagarbhA, jagatI medinI rasA " iti haimaH ( kA0 4, zlo0 3) / punaH kathaMbhUnA ! / 'ghanaghanakAlI' ghanAH-sAndrAH te ca te ghanA-meghAH tadvat kAlI-zyAmA / punaH kathaMbhUtA ! / ' u.nadUnamatrAsatrA ' u.nA:-stokAH parivArarAhityenAlpAH, dUnA:upataptAH-santApavantaH, satrAsAH-sabha pAH, UnAzca dUnAzca satrAsAzca unadUnasatrAsAH / itaretaradvandvaH' sAn janadUnasatrAsAn trAyate ityUnadUnasatrAsatrA ' tatpuruSaH' / 'skandhakaM ' chandaH // 4 // ||iti mahopAdhyAyazrIbhAnucandragaNiziSyamahopAdhyAyazrIsiddhicandragaNiviracitAyAM zrIzobhanastutivRttau zrIsumatininastutivRttiH // 5 // sau0 70-nagadAmeti / 'aho' iti Azcarye komlaamntrnnevaa| kAlInAmnI devI mAM avatAt itynvyH| 'avatAra' iti kriyApadam / kA kii| 'kAlI' / 'avatAt' rakSatu / ke karmatApamam ? 'maam|' katham / / 'tarasA' begena / katham / / 'bata' iti khethe| kiMviziSTA kAlI! / nagAn-parvatAn yati-khaNDayati iti 'nagadA' / punaH kiMviziSTA kAlI ? / 'amAnA' apramANA / gadhA-praharaNavizeSo yasyAH sA - 'amAnagadA' / puna: kiMviziSTA kAlI ? / mahasAM-tejasAM rAjiH-tati:-zobhitA rasA-pRthvR yayA sA 'mahorAjitarasA' / punaH kiM kAlI / ghano-nicitaH jalena pUrNaH etAdRzo yo ghanA-meghaH tadvat Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 stuticaturviMzatikA [ 5 zrImati kAlI-varNena zyAmA 'ghanaghanakAlI / punaH kiM0 kAlI ? | UnA - hInAH saubhAgyAdinA dUnAduHkhitAH samAsAH - sabhayAH tAn prati trAyate - rakSatIti' UnavUnasatrAsatrA' / etAdRzI kAlI vidyAdevI mAM avatAt / iti padArthaH // atha samAsaH - - nagAn dyati-khaNDayati iti nagadA / amAnA gadA yasyAH sA amAnagadA / yadvA mAne- sAhaMkAre jane gadA iva gadA maangdaa| mahasAM rAji: mahorAji:, mahArAjyA rajitA rasA yayA sA mahorAjitarasA / ghanazcAsau ghana ghanaghanaH, yadvA ghanena jalena ghanaH ghanaghanaH ghanaghanavat kAlI ghanaghanakAlI / trAsena sahitAH satrAsA:, UnAzca dUnAzca satrAsAzca UnadUnasatrAsA:, UnadUnasatrAsAn trAyate iti UnadUnasatrAsatrA / tarasA balavegayoH " iti mahIpaH / "kIlAlaM bhuvanaM vanaM ghanarasaH" iti haimaH (kA0 8, zlo0 135 ) / "trAsastvAkasmikaM bhayaM" iti haima: (kA0 2, zlo0 235 ) / asyAM stutau aupacchandasikajAtyA dvitryakSaraiH yamakAlaMkAraH // iti caturthavRttArthaH // 4 // 66 zrIpaJcamajinezasya, stuterartho libIkRtaH / saubhAgya sAgarAkhyeNa, sUriNA jJAnasevinA // // iti sumatijina stutivRttiH // 5 // de0vyA0 - nagadAmeti / 'aho' ityAzcarye / 'bata' iti vismaye / kAlI vI mAM tarasA zIghraM, tarasA-yathA syAt tathA avasAt1 rakSatAt ityanvayaH / ' ava rakSaNe ' iti dhAtuH / 'avatAt' iti kriyApadam / kA kartrI ? / 'kAlI' devI / kaM karmatApanam / mAm / avatAdityatra bavayorakyAt vakArasthAne bakAragrahaNam / kiMviziSTA kAlI ? / ' nagadAmanayadA narma-parvataM yati-khaNDayatIti namadA evaMvidhA amAnA- apramANA vipulatvAt madA-praharaNavizeSo yasyAH sA tathA / punaH kiMviziSTA ? 1 mahorAjirAjitarasA mahasaH prabhAyAH rAji:- paMktiH tayA rAjitA -sobhitA rasA-pRthivI yayA sA tathA / " jamatI medinI rasA " ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 4, lo0 3) / punaH kiMviziSTA ? | ' ghanaghanakAlI' ghano - niviDo yo ghano - meghaH tadvat kAlIkRSNavarNA / punaH kiMviziSTA ? / UnadUnasatrA' UnA - apUrNA dhanairiti zeSaH, ata eva dUnA:- duHkhitAH teSAM satra-dhane yasyAH sA tathA / punaH kiMviziSTA ? / satrA- suzIlA / 6 " satraM gRhaM dhanaM satraM, satraM dAnamiheritam / satraM nAma banaM satraM, satraM sacaritaM matam // "" ityanekArthaH / athavA UnA dhanAdinA dUnA rogAdinA satrAsA: - samayA: vipakSAdinA tAnU trAyate rakSatItyekameva padam // iti caturthavRttArthaH // 4 // Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 zrIpadmaprabhajinastutayaH atha pIpasamamAra binati:-- pAdadvayI dalitapadmamRduH pramoda munmudratAmarasadAmalatAntapAtrI / pAmaprabhI pravidadhAtu satAM vitIrNa-- munmudratAmarasadA malatAntapAtrI // 1 // -vasantatilakA (8, 6) ja0 vi0-pAdadvayIsi / 'pAmabhI' padmaprabhasyeyaM pAcamabhIti vyutpatteH padmaprabhatIrthakarasambandhinI pAdadvayI-caraNadvitayI pramoda-AnandaM pravidadhAtu-prakarSeNa vidadhAtu-karotviti kriyAkArakAnvayaH / atra 'pavidadhAtu' iti kriyApadam / kA kI ? 'pAdayI / kaM karmatApatram ? 'pramodam / / pAdadvayI kiMsambandhinI ? 'paanmbhii'|paaddvyii kathabhUtA ? 'dlitpdmmRduH| dalAni jAtAnyasyeti dalita-vikasitaM yat pana-kamalaM tadvanmRduH-- koSalA / punaH kathaM0 1 'unmudratAmarasadAmalatAntapAtrI' unmudrANi-vikasitAni, udgatA mudrA-mudraNaM yebhyaH iti vyutpatteH, unmudrANi yAni tAmarasAni-mahotpalAni tatsambandhIni yAni dAmAni latAnAmantAni-prAntAni kusumAnItyarthaH teSAM pAtrI-bhAjanam-AdhAra ityarthaH / surAsurAdibhiH kamalakusumAdibhiH kRtvA pUjitatvena bhagavatpAdadvayyAM tAmarasAnAM kusumAnoM ca sattvAt / athavA unmudratAmarasadAmAnyeva pralamvatvAt latA-ballayAtAsAmantapAtrI-samIpabhAjanam / yadivA unmudratAmarasadA AmalatAntapAtrI cetivizeSaNadvayameva / tathA cAyamarthaHunmudrANi-aparyantAni tAmarasAni-kamalAni dayata ityunmudratAmarasadA / yadvA unmut-udgataharSa yat rataM-surataM tatra AmaH-pratyagro yo rasA-abhilASaH taM dyati-khaNDayatIti unmudrtaamrsdaa| tathA ' AmalatAntapAtrI' AmalatA-rogavallI tasyA anto-vinAzastasya pAtrI-bhAjanam / punaH kayaMbhUtA pAdadvayI ? 'vitIrNamut ' vitIrNA-dattA mut-prItiyayA sA tathA / keSAm ? ' satAM ' satpuruSANAm / punaH kathaM ? ' mudratAmarasadA' mudA-harSeNa rataM amarasadA-surasabhA yasyAH sA mudratAmarasadA / punaH kathaM0 ? 'malatAntapAtrI' malena-karmalakSaNena tAntAnglAnAn pAti-rakSatItyevaMzIlA maLatAntapAtrI / / atha samAsaH-pAdayodayI pAdadvayI tatpuruSaH' / dalitaM ca vana padyaM ca dalitapaya 'krmdhaaryH|| dalitapamavanmRduH dalitapayamRduH / tatpuruSaH / udtA mudrA yebhyastAnyunmu Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticatavizatikA [6 zrIpapramadrANi 'bahuvrIhiH' / unmudrANi ca tAni tAmarasAni ca unmudra0 karmadhArayaH' / unmudratAmarasAnAM dAmAni unmudra0 'tatpuruSaH / latAnAmantAni latAntAni ttpurussH'| unmudratAmarasadAmAni ca latAntAni ca unmudra0 'itaretaradvandaH / / unmudratAmarasadAmalatAntAnAM pAtrI unmudra0 ' tatpuruSaH / / yadvA unmudratAmarasadAmAnyeva latA unmudra0 'karmadhArayaH / / unmudratAmarasadAmaLatAnAmantaH unmudra. 'tatpuruSaH / unmudratAmarasadAmalatAntasya pAtrI unmudra0 'tatpuruSaH / vizeSaNadvayapakSe tvevaM samAsaH / unmudratAmarasAni dayata iti unmudratAmarasadA 'tatpuruSaH / yadvA udgatA mud yasmAt tat unmut 'bahuvrIhiH' / ummut ca tat rataM ca unmudrataM 'karmadhArayaH / AmazcAsau rasazca AmarasaH 'karmadhArayaH' / unmudrate AmarasaH unmudratAmarasa: 'tatpuruSaH / unmudratAmarasaM yatIti unmudratAmarasadA 'tatpuruSaH / malena tAntA malatAntAH 'tatpuruSaH / malatAntAn pAtItyevaMzIlA malatAntapAtrI ' tatpuruSaH / yadvA pAtIti pAtrI malatAntAnAM pAtrI maLa0 ' tatpuruSaH // iti kAvyArthaH // 1 // si0 10-pAdadvayIti / padmapramasyeyaM pAnapramI-padmapramatIrthakarasambandhinI pAdayordvayI pAdadvayIcaraNadvitayI pramoda-AnandaM pravidhAtu-prakarSeNa karotvityarthaH / pravipUrvaka 'DudhAna dhAraNapoSaNayoH' iti dhAtoH / AzI:preraNayoH / ( sA0 sa0 703 ) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tupa / 'apa0 / (sA0 sU0 691), 'dvizca' (sA0 sa0 710 ) iti dhakArasya dvitvam, ' hrasvaH ' ( sA0 sU0 713) iti pUrvadhakArasya hrasvatvam, 'jhapAnAM jabacapAH' (sA0 sa0 7 14) iti pUrvadhakArasya dakAraH / atra 'pravidadhAtu ' iti kriyApadam / kA kI ? / pAdadvayI / kaM karmatApannam ! / pramodam / pAdadvayI kiMsambandhinI / paadmprbhii| kathaMbhUtA pAdadvayI ! / 'dalitapadmamRduH' dalAni jAtAnyasyeti dalitaM vikasitaM vA yata padma-kamalaM tadiva mRduH-sukumArA komaletiyAvat / voto guNavacanAt ' (pA0 a04, pA0 1, sU0 44) iti pAkSika ItramAve mRduriti mantavyam / punaH kathaMbhUtA ? / 'unmudratAmarasadAmalatAntapAtrI' unmudrANivikasitAni, udgatA mudrA-mudraNaM yebhya iti vyutpatteH, unmudrANi yAni tAmarasAni-mahotpalAni tatsamba. ndhIni yAni dAmAni latAnAmantAni prAntAni ca kusumAnItyarthaH, teSAM pAtrI-bhAjanaM AdhAra ityarthaH / "yogyamAnanayoH pAtraM" ityamaraH / surAsurAdibhiH kamalakusumAdimiH kRtvA pUjitatvena bhagavatpAdadvayyAM tAmarasAnAM kusumAnAM ca sadA sattvAditi mAvaH / athavA unmudratAmarasadAmAnyeva pralambatvAd latA-vallayastAsAmantapAtrI-samIpamAnanam / yadivA unmudratAmarasadA AmalatAntapAtrI ceti vizeSaNadvayameva / tathA cAyamarthaH-unmudrANi-aparyantAni surAsuranirmitAni rekhAtmakAnIva tAmarasAni dayata ityunmudratAmarasadA / yadvA udgatA mud yasmAt tat unmut unmut-harSadaM yat rata-surataM tasmin AmaHpratyagro yo rasaH-abhilASastaM yati-khaNDayatIti unmudratAmarasadA / unmuca tad taM ca unmudrataM 'karmazarayaH', AmazcAsau rasazca Amarasa: 'karmadhArayaH / tathA ' AmalatAntapAtrI' Amo-rogaH tallakSaNA latA-ballI Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jina stutayaH ] stuticaturviMzatikA 65 33 tasyA antaH--vinAzastasya pAtrI - bhAjanaM yogyA cetyarthaH / punaH kathaMbhUtA / ' vitIrNamut ' vitIrNAdattA mutU - prItiryayA sA tathA / keSAm ! | satAM - satpuruSANAm / punaH kathaMbhUtA ! / ' mudratAmarasadA mudA harSeNa ratA - AsaktA amarANAM devAnAM sat-sabhA yasyAH sA tathA / samAjaH pariSat sadaH iti haimaH. (kA0 3, zlo0 145 ) / punaH kathaMbhUtA ? | 'malatAntapAtrI' malena - pApalakSaNena tAntAnaglAnAn pAti-rakSatItyevaMzIlA malatAntapAtrI / zIlArthe tRJ / yadvA pAtIti pAtrI malatAntAnAM pAtrI malatAntapAtrItyarthaH / " malo'striyAma ( strI pApa ? ) vikiTTA " ityamaraH ( zlo0 2729 ) // 1 // sau0 vR0 - yaH sumatiH bhavati tasya vikasitapadmavat mukhaprabhA bhavati / amena sambandhena AyAtasya SaSThasya padmaprabhajinasya stutivyAkhyAnaM likhyate / pAdadvayIti / 6 pAyI caraNadvitayI satAM sajjanAnAM pramodaM harSe pravidadhAtu ityanvayaH 1 ' pravidadhAtu ' iti kriyApadam / kA kartrI ? | ' pAdadvayI' / ' pravidadhAtu' karotu / kaM karmatApannam ? / 'pramoda' prakarSeNa harSam / keSAm / ' satAm / kiMviziSTA pAdadvayI ? / dalitaM vikasitaM yat padmaM kamalaM tadvanmRduH - komalA 'dalita padmamRduH / punaH kiMviziSTA pAdadvayI ? | unmudrANimerANi yAni tAmarasAni - kamalAni teSAM dAmAni - mAlAH saiva lambAyamAnatvAt latA-callI tAsAM antaH-svarUpaM nikaTaM vA teSAM pAtrIva pAtrI - bhAjanaM ' unmudratAmarasadAmalatAntapAtrI' / punaH kiMviziSTA pAdadvayI ? | 'pAdmaprabhI' padmaprabhajinasaMbandhinI / punaH kiMviziSTA pAdadvayI? / vitIrNA- dattA mut- AhlAdo yayA sA ' vitIrNamud' / punaH kiM0 pAdadvayI ? / udgataM yad rataM surataM tathA rAgatA tadeva AmarasaH - apakko yo rasaH taM prati ghati-khaNDayatIti 'udratAmarasadA | yadvA ut- prAbalyena to- rAgo udrataH, udratA amarasadaH- surasabhA yasyAM sA 'udratAmarasavA' / yadvA unmudrANi-vikasvarANi tAmarasAni - kamalAni suranirmitAni rekhAtmakAni vA dayate prApayate iti 'unmudratAmarasadA / punaH kiMviziSTA pAdadvayI ! | mala:- karmajanitamalaH tasya bhAvaH malatA (na malatA amalatA) tasyA: antonAzaH tasya pAtrI - sthAnaM ' ( a ) malatAntapAtrI' karmanAzakRdityarthaH / yadvA malena - karmarajasA tAntAHzrAntAH tAn pAtrI - rakSaNazIlA / yadvA Amo-rogaH sa eva latA-vallI tasyA anto-nAzaH tasya pAtrI - sthAnam / iti padArthaH // , " " y atha samAsaH - dvayoH samAhAro dvayI, pAdayordvayI pAdadvayI / dalitaM ca tat padmaM ca dalitapadmam, dalita padmavat mRduH dalitapadmamRduH / prakRSTazcAsau modazca pramodaH, taM pramodam / unmudrANi ca tAni tAmarasAni ca unmudratAmarasAni, unmudratAmarasAnAM dAmAni unmudratAmarasadAmAni unmudratAmarasadAmAnyeva latA unmudratAmarasadAmalatAH, unmudratAmarasadAmalatAnAM antaH unmudratAmarasadAmalatAntaH unmu0latAntasya pAtrI unmu0latAntapAtrI / yadvA unmudratAmarasAni dayate iti unmudratAmarasadA / padmaprabhasya iyaM pAdmaprabhI / vitIrNA mud yayA sA vitiirnnmudr| ut- prAbalyena rata udrataH, AmazcAsau rasazca AmarasaH, udrata eva AmarasaH udatAmarasaH, udratAmarasaM dyati-khaNDayati iti udratAmarasadA / malena tAntA malatAntAH, malatAntAn pAtIti malatAntapAtrI / yadvA Amo-rogaH sa eva latA AmalatA, AmalatAyA anto-nAzaH AmalatAntaH, AmalatAntasya pAtrI AmalatAntapAtrI / dvitIyacaturthapAdeSu yamakAlaGkAraH / vasantatilakA cchandasA vRttamidam // iti prathamavRttArthaH // 1 // 1 'tA eva lambAyamAnatvAt latA-vallyastAsAM antaH svarUpaM nikaTaM vA tasya' iti pratibhAti / Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzatikA [ 6 zrIpadmaprabha C de0vyA0 - pAdadvayIti / pAdmaprabhI pAdadvayI satAM pramodaM pravidadhAtu-karotu ityanvayaH / 'Du dhAJ dhAraNapoSaNayoH' iti dhAtuH / ' pravidadhAtu ' iti kriyApadam / kA kartrI ? / pAdadvayI / ke karmatApakSam ? / pramodam / kiviziSTA pAdadvayI ? | pAdmamabhI- padmaprabhasambandhinI / punaH kiMviziSTA ? | dalitapadmamRduH dalitaMvikasitaM yat padmaM - kamalaM tadvat mRduH - komalA / " dalitaM sphuTitaM sphuTaM " ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04, zlo0194) 'vorguNAt' (sA0sU0 404 ) iti sUtrasya vikalpitatvenAtra IbabhAva: / punaH kiMviziSTA ! / ' unmunatAmarasadAmalatAntapAtrI unmudrANi vikasitAni yAni tAmarasadAmAni -kamalamAlA: latAnAM antAH latAntA:- pallavAH teSAM pAtrIva pAtrI- bhaajnm| "pAtrAmatre tu bhAjanam" ityabhidhAnacintAmaNiH ( kA0 4, zlo0 92 ) / punaH kiMviziSTA ? / 'vitIrNamudra' vitIrNA dattA mudra-Anando yayA sA tathA / keSAm ? / satAM - sajjanAnAm, durjanAnAM tadasambhavAt / punaH kiMviziSTA ? / 'mumatAmarasadA mudA harSeNa ratA-- AsaktA amarasado- devasabhA yasyAH sA tathA / punaH kiMviziSTA ? | 'malatAntapAtrI ' malenakarmaNA tAntAn-glAnAn pAti-rakSatItyevaMzIlA // iti prathamavRttArthaH // 1 // 66 samagrajinezvarANAM stuti: +++== sAme matiM vitanutAjjinapaGkirastamudrAgatA'marasabhA suramadhyagA''dyAm / ratnAMzubhirvidadhatI gaganAntarAla mudrAgatAmarasabhA suramadhyagAd yAm // 2 // 4 ja0 vi0 - sA me matimitei / sA jinapaGki :- arhatAM zreNI me - mama marti-prazAM vitanutAt vistArayatAt iti kriyAkArakayojanA / atra ' vitanutAt ' iti kriyApadam / kA kartrIIM ? -- jinapaGkiH ' / kAM karmatApannAm ? ' matim / yattadoH parasparamabhisambandhAt sA kA ? yAM jinapaGki surasabhA - devaparSad adhyagAt - mAptavatI / atrApi ' adhyagAt ' iti kriyApadam / kA kartrI ? ' surasabhA ' / kAM karmatApannAm ? ' yAm ' / yAM kathaMbhUtAm ? AdhAm / surasabhA kathaMbhUtA ? ' astamudrA ' astA- kSiptA mudrA - paryanto yayA sA tathA / apramANetyarthaH punaH kathaMbhUtA ? ' AgatA' AyAtA / arthAt svargata iti jJeyam / anena vizeSaNena natu surasabhAyAH suraloke sadbhAvaH jinapaGkistviti kathaM jinapaGki prati surasabhAyA adhigamanaM sambhavet / iti zaGkA vyudastA / punaH kathaMbhUtA ? ' asuramadhyagA' asurANAM bhavanavAsidevavizeSANAM madhyagA -madhyavartinI / muktavairetyarthaH / athavA asuramadhyagAdyAmiti jinapareva vizeSaNam / tathAcaivaM vyAkhyA - asuramadhyagAnAmAdyAM - prathamAm / prathamaM dRjya tayA'suramadhye 1' muddA gatA'marasabhA suramabhyagAthAm ' ityapi pAThaH / - vasanta* Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ minastutayaH stuticaturvizatikA jinapatireva gacchati, tato'nye gaNadharAdaya iti / atra yadi akAraprazleSo na vidhIyate tadA suramadhyagAdyAmiti vizeSaNaM bhavati tadapi yauktikameva / amarasabhA kiM kurvatI ? 'vidadhatI' kuNA / kiM karmatApannam ? 'gaganAntarAlaM / antarikSodaram / kathaMbhUtam ? ' udrAgatAmarasabhAsuram / udrAgaM-udtarAgaM yat tAmarasaM-mahotpalaM tadvad bhAsuraM-dIpam / raktacchAyamityarthaH / kaiH kRtvA ? 'ratnAMzubhiH / ratnAnA-mukuTAdyAbharaNasthitAnA maNInAM ye aMzavaH-kiraNAstaiH / iyaM vidadhatIti kriyA AgatetyanayA kriyayA yojyate / tathAcAyaM phalitArthaH-maNimayUkhaiH antarikSodaraM raktacchAyaM kurvantI AgatA satI yAmadhyagAditi // atha samAsa:-jinAnAM paGkiH jinapaGkiH 'tatpuruSaH' / astA mudrA yayA sA astamudrA 'bahuvrIhiH' / amarANAM sabhA amarasabhA 'tatpuruSaH' / madhye gacchatIti madhyagA 'tatpuruSaH / asurANAM madhyagA asuramadhyagA, yadA amurANAM madhyaM asuramadhyaM ttpurussH|| asuramadhyaM gacchatIti asura0 'tatpuruSaH jinapaGkipakSe tu asuramadhyagAnAM suramadhyagAnAM vA AyA asuramadhyagAyA, sura0 vA 'tatpuruSaH / tAM asura0, sura0 vA / ratnAnAmaMzavo ratnAMzavaH ttpurussH| taiH ratnAMzubhiH / gaganasyAntarAlaM gaganAntarAlaM 'tatpuruSaH' / tat gaga0 / udgato rAgo yasmAt tat udrAgaM 'bahuvrIhiH' / udrAgaM ca tat tAmarasaM ca udrAga0 'karmadhArayaH / udrAgatAmarasavad bhAsuraM udrAga0 'tatpuruSaH / tat udrAga0 // iti kAvyArthaH // 2 // si. vR0-sA me matimiti / sA jinapatiH-arhatA zreNiH me-mama mati-prajJAM vitanutAtvistArayatAdityarthaH / vipUrvaka * tanu vistAre ' dhAtoH ' AzI:preraNayoH ' ( sA0 sa0 703) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanam / atra ' vitanutAt ' iti kriyApadam / kA karnA ?|jinptiH' jinAnAM patiH ninapatiH iti / tatpuruSaH / kAM karmatApannAm ! / matim / kasya ! / mama / yattadoH parasparamamisambandhAt sA kA ! / yAM jinapati amarasabhA-devaparSat avyagAtU-prAptavatItyarthaH / adhipUrvaka 'iN gatau' iti dhAtoH bhUte sau kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM dip / 'dAdeH pe' (sA0 sa0 725) iti silope, 'iNaH (NikoH ) silope gA vaktavyaH' (sA0 sU0 (95) iti gAdezaH / "divAdAvaT ' (sA0 sU0 707 ), ' i yaM svare' ( sA0 sU0 33 ), ' svarahIna.' ( sA0 sU0 36 ) / tathAca 'adhyagAt' iti siddham / atra ' adhyagAt ' iti kriyApadam / kA karvI ? / 'amarasabhA' amarANAM samA amarasabhA ' tatpuruSaH ' " striyAM sAmAjike goSThayAM dyutimandarayoH sabhA " iti rbhsH| kAM karmatApannAm ! / yAm / kathambhUtAM yAm ? / 'AdyAm' AdI bhavA AdyA tAM AdyAM, AdyAM-pUjyatayA prathamAM iti vA / kathaMbhUtA amarasabhA ? / 'astamudrA' astA-astaM gatA mudrA-mAnaM-iyattA yasyAH sA tathA | " mudrA syAdAkRtau mudrA, mudrA mAne'GgulIyake / pidhAne'pi bhavenmudrA, mudrA karNavibhUSaNe // " , Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [6 zrIpadmaprabha iti nAnArthaH / punaH kathaMbhUtA ? / 'AgatA' AyAtA arthAt svargata iti jJeyam / punaH kathaMbhUtA ? / ' asuramadhyagA / asurANAM-bhavanapativizeSANAM madhye-vicAle gacchatIti madhyagA-madhyavartinI, muktapairiNItyarthaH / pAzcastu asuramadhyagAdyAmiti jinapatereva vizeSaNaM vadanti / tathAca asuramadhyagAnAM AdyAprathamAM, prathamaM pUjyatayA asuramadhye jinapatireva gacchati, tato'nye gaNadharAdaya ityarthaH / atra yadyakAraprazleSaH na kriyate tadA suramadhyagAdyAmitivizeSaNamapi bhavati tadapi yauktikameva / amarasamA kiM kurvatI ? / vidadhatIprakurvatI / kina ? / gaganAntarAlaM ' gaganasya-AkAzasya antarAlaM-madhyam / " vyomAntarikSaM gaganaM ghanAzrayaH" iti haima:( kA 0 2, zlo0 77 ) / " abhyantaramantarAlaM, vicAlaM madhyamantare " iti haima: ( kA0 6, zlo0 96 ) / kIdRzam ! / ' udrAgatAmarasabhAsura' udrAgaM-udgatarAgaM yat tAmarasaM-mahotpalaM tadvat bhAsura-dIptaM raktacchAyamityarthaH / udgato rAgo yasmAt tadrAgaM ' tatpuruSaH', udrAgaM ca tat tAmarasaM ca iti ' karmadhArayaH' / kaiH kRtvA ? / ' ratnAMzubhiH ' ratnAnAM-mukuTAdyAbharaNasthitAnAM maNInAM ye aNshvH-kirnnaastaiH| " kiraNotramayUkhAMzu-gabhastighRNipRznayaH" ityamaraH ( zlo0 210) / " rociru. srarucizociraMzugojyotirarcirupadhRtya bhIzavaH " ityabhidhAnacintAmaNau ( kA0 2, zlo0 13) / iyaM vidadhatIti kriyA AgatetyanayA yojyate / tathAca maNimayU vairgaganodaraM raktacchAyaM kurvantI AgatA satI yAmadhyamAditi phalitArthaH // 2 // sau010-sA me matimiti / sA jinapaMkti:-tIrthakaraparamparA me-mama matina vitanutAt itynvyH| 'vitanutAt' iti kriyApadam / kA kI ? / 'jinapaMktiH' jinshrenniH| 'vitanutAt ' vistArayatu / kAM karmatApannAm ? / 'mati' buddhim / kasya ? / 'me, mama / kiMviziSTA jinapaMktiH ? / astA-gatA mudrApramANaM yasyAH sA 'astamudrA' / apramANA ityarthaH / punaH kathaMbhUtA jinapaMktiH ? / 'gatA' praaptaa| 'amarasamA' devaparSat / kiMviziSTA amarasabhA ? / asurANAM madhye gacchatIti asurmdhygaa| muktvretyrthH| (punaH kathaMbhUtA jinapaMktiH ? / 'AdyA' prthmaa| ) punaH kiMviziSTA jinapaMktiH ? / 'sA' prsiddhaa| sA kA / yA jinapaMktiH yAM AdyAM parSada adhyagAt itynvyH| 'adhyagAt' iti kriyApadam / kA kI / jinapaMktiH / 'adhyagAt' AzritavatI / kAM karmatApannAm ? / yo gaNadharaparSadam / amarasabhA kiM kurvatI ? / 'vidadhatI' nisspaadytii| kiM karmatApannam ? / 'gaganAntarAlaM' antarikSodaram / kiMviziSTaM gaganAntarAlam ? / ut-prAbalyena rAgo yasmin tat udrAgaM, tAdRzaM yat tAmarasaM-kamalaM tadvat bhAsuram / kaiH kRtvA ? / ratnAnAM-padmarAgAdInAM aMzavaH-kiraNAH taiH 'ratnAMzubhiH' / iti padArthaH // atha samAsaH-jinAnAM paMktiH jinapaktiH / astA mudrA yasyAH sA astamudrA / amarANAM samA amarasabhA / asurANAM madhyaM asuramadhyama, asuramadhye gacchatIti asuramadhyagA / Adau bhavA AdhA, tAM AdyAm / ratnAnAM aMzavaH ratnAMzavaH, taiH ratnAMzubhiH / vizeSeNa dadhatI yA sA vidadhatI / gaganasya antarAlaM gaganAntarAlam / ut-prAbalyena rAgo yasmin tat udAgam, udrAgaM ca tat tAmarasaM ca udAgatAmarasaM, udAgatAmarasavad bhAsuraM udrAgatAmarasabhAsuram, tat udrAgatAmarasamAsuram // iti dvitIyavRttArthaH // 2 // 1 ayamullekho'prAsAGgikaH pratibhAti Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA de0 vyA0-sA me matimiti / sA jinapaGkiH-tIrthakaraNiH me-mama mati-buddhiM vitamutAt-dayAt isynvyH| 'tanu vistAre' dhaatuH| vitanutAt ' iti kriyApadam / kA kii| 'jinapaMktiH' jinAnAM paMktiH jinapaMktiH iti vigrhH| kAM karmatApannAm / matim / kasya ? / me-mama / yattadonityAmisambandhAt yAM jinapaMkti amarasabhA-devaparSat abhyagAt-prAptavatItyanvayaH / 'iNa gatau ' iti dhaatuH| 'adhyagAt / iti kriyApadam / kA kii| 'amarasabhA' amarANAM sabhA amarasabhA iti vigrahaH / kAM karmatApanAm / / jinapaMktim / kiMviziSTAM jinapaMktim / AdyAm-AdikAlabhavAm / athavA AyAM pUjyatayA prathamAm / kiMviziSTA amarasabhA / 'astamudrA' astA-astaMgatA mudrA-pramANaM yasyAH sA tathA astamudrA cAso AgatA coti vigrahaH / punaH kiMviziSTA ? / 'asuramadhyagA' asurANAM-devAnAM madhye gacchatIti asuramabhyagA / patenAsuradevatayoH nisargavairatvAt tatkSaNe parasparaM nirvairatvaM dhvanyate / kiM kurvatI amarasabhA? / ghiddhtii-prkurvtii| kim ? / 'gaganAntarAlam ' gaganasya-nabhasaH antarAlaM-abhyantaram / "abhyantaramantarAlam" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA06, shlo096)| kiMviziSTaM gaganAntarAlam ? / 'udrAmatAmarasabhAsuram ' ut-prAbalyena rAgo-raktimA yasmin tat udrAgam, tacca yat tAmarasaM-kamalaM tadvat bhAsuraM-dIptam / keH| 'rasnAMzubhiH / ratnAnAM-hIrakANAM aMzavaH-kiraNAH taiH // iti dvitIyavRttArthaH // 2 // zrIsiddhAntasvarUpam zrAnticchidaM jinavarAgamamAzrayArtha mArAmamAnama lasantamasaGgamAnAm / dhAmAgrimaM bhavasaritpatisetumastamArAmamAnamalasantamasaM gamAnAm // 3 // -vasanta ja0 vi0-zrAnticchidamiti / bho bhavya ! prANin ! tvaM jinavarAgama-bhagavatsiddhAnta Anama-praNameti kriyAkArakasaMTaGkaH / atra ' Anama' iti kriyApadam / kaH kartA ? ' tvam / kaM karmatApamam ? 'jinavarAgamam' / kathaMbhUtaM jinavarAgamam ? ' zrAnticchidaM / zrAnti:-zramaH taM chinattIti tathA tam / punaH kathaM0 1 'ArAmam ' AmamivArAmam, udyaanmityrthH| 'AzrayArtha' saMzrayaNArtham , saMzrayaNahetorityarthaH / keSAm ? ' asaGgamAnAM' niHsaGgAnA munInAmityarthaH / punaH kathaM0 ? ' lasantaM / zobhamAnam / punaH kathaM0 1 'dhAma' sthAnam / keSAm ? ' gamAnAM / sadRzapAThAnAm / punaH kathaM0 ? 'agrimaM pradhAnam / punaH kathaM0.1 'bhaksaritpatisetuM / bhavarUpo yaH saritpatiH-samudraH tatra setuH-tAraNabandhaH 'pAji' iti prasiddhastam / punaH kathaM0 1 'astamArAmamAnamalasantamasaM' mAraH-kAmaH Ama:-roga: mAna:-abhimAnaH malA-kAluNyaM ete eva mallImasAtmakatvAt santamasaM-tamisraM tat astaM yena sa tathA tam // Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ skRticarSitatikA [6 zrIpabhamabhaatha samAsaH-zrAnti chinatIti zrAnticchit / tatpuruSaH' taM zrAntirichadam / jinAnAM jineSu vA parAH jinavarAH 'tatpuruSaH' / jinavarANAmAgamaH jinavarA0 ' tatpuruSaH / / taM jina / Azraya eva artho yasya tat AzrayArtham 'bahuvrIhiH / na vidyate salAmo yeSAM te asaGgAmAH ' tatpuruSaH / teSAmasaGganmAnAm / saritAM patiH saritpatiH ' tatpuruSaH / bhava evaM saritpatirbhavasa0 'karmadhArayaH' / bhavasaritpato seturbhavasa0 'tatpuruSaH / bhvs| mArazca Amazca mAnazca malava mArApamAnamalAH 'itaretaradvandaH / / mArAmamAnamalA evaM santamasaM mArA. 'krmdhaaryH'| astaM mArAmamAnamalasantamasaM yena saH astamArA0 'bahuvrIhiH / taM astmaaraa0|| iti kAvyAya: // 3 // si. vR0--zrAntirichadamiti / he mavya ! prANin ! tvaM jinavarAgama-parameSThisiddhAnta AnamapraNametyarthaH / ApUrvaka 'Nama prahvImAve' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703 ) kartari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanaM hiH / ap kartari ' (sAsU0 691) ityap / ' ataH' (sA0 sa0 705 ) iti herlak / tathAca 'Anama' iti siddham / atra 'Anama ' iti kriyApadam / kaH kartA / tvam / ke karmatApannam / ' jinavarAgamaM / jineSu ninAnAM vA varA:-zreSThAH teSAM AgamaH-siddhAnta minavarAgamam / kathaMbhUtaM ninavarAgamam ? / ' zrAnticchidaM ' zrAnti arthAt saMsArakhedaM chinattIti zrAnticchit, vipa / taM zrAnticchidam / punaH kathaMbhUtama ? | 'ArAmaM' ArAmamiva ArAmaM upavanamityarthaH / "ArAmaH syAdupavana, kRtrimaM vanameva yat" ityamaraH (zlo0 652 ) / kimartham ! / Azriyate ityAzrayaH Azraya eva artha:-prayojanaM yasya tat AzrayArtham / keSAm ! / 'asamAnAM' nAsti saGgamaH-saMsArasambandho yeSAM te asaGgamA-munayaH teSAM asamAnAm / punaH kathaMbhUtam ! / lasantaM-zobhamAnam / punaH kathabhUtam / / 'dhAma / sthAnaM gRhaM vA / " dhAmAgAraM nizAntaM ca " iti haima: ( kA0 4, zlo0 58) / keSAm ! / 'gamAnAM ' gamA:-sadRzapAThAsteSAm / punaH kathaMbhUtam ? / 'agrima ' pradhAnaM sarvotkRSTatvAditi bhAvaH / punaH kathaM 0 1 / ' bhavasaritpatisetuM ' bhavaH-saMsAraH sa eva sarityati:-samudraH tatra setuH-tAraNArtha bandhavizeSa: ' pAni ' iti prasiddhastadrUpamityarthaH / " setau pAlyAlisaMvarAH" iti haimaH (kA0 1, zlo. 31) / punaH kathaM ? / . ' astamArAmamAnamalasantamasaM ' mAraH-smaraH AmaH-rogaH mAnaH-garvaH malaH-pA mArazca Amazca mAnazca malazca mArAmamAnamalAH / itaretaradvandvaH' / " madano manmayo mAraH, pradyumno mIna. ketanaH" ityamarasiMhaH (zlo0 49), " madhudIpamArau madhusArathiH smaraH" iti hemaH (kA0 2, 141) " Ama, Amaya AkalyaH" iti haimaH (kA. 3, zlo0 127) / eta evaM maplImasatvAt santamasaMApakAraM tat astaM- nirAkRtaM yena sa tapA tam // 3 // sau0 vR0-shraanticchidmiti| bho bhavya ! jinavarAgama-tIrthakarapravacanaM Anama ityanyayaH / 'Anama' iti kiyApadam / kaH kartA ? / 'svam / 'Anama' praNama / ke karmatApanam ! / 'jinavarAgamam' / kiviziSTa jinavarAgamana bhAntiH-amAtaMchimatItizrAntichidaData (ta shraanti0')| panaH kiviziS jinavarAgamam / / Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAticaviMzatikA 'ArAme' udyAnam / kimartham ? / 'mAyArtha' sakalasukhanivAsArtham / kevAma ! / 'asAmAnAM' jite. chiyANAM sAdhUnAm / kiviziSTaM ArAmam ? / 'lasanta' dedIpyamAnam / kivi0 jinavarAgamam ? / 'dhAma' gRham ? / keSAm / 'gamAnAM' sahazapAThAnAm / kiMvi0 dhAma / / 'agrima ' pradhAmam / punaH kiMvi0 jimavarAgamam / / bhavaH-saMsAraH caturgatilakSaNaH sa eva saritpati:-samudraH tasya setuH-pAliriva pAliH bhavasaritpatisetuH taM bhavasaritpatisetum ' / punaH kiMvi0 jinavarAgamam ? / astA-gatA mAraH-kAmaH AmA:-rogAH mAnaH-ahaGkAraH mala:-karmamalaH santamasaM-ajJAnaM, etAni gatAni yasmAt saH astamArAmamAnamalasantamasaH taM 'astamArAmamAnamalasantamasam' / etAdRzaM jinavarAgamaM Anama-praNama / iti pdaarthH|| atha samAsaH-zrAnti chinatIti zrAntipichat, taM zrAnticchidam / jineSu varAH jinavarAH, jinavarANAM AgamaH jinavarAgamaH, taM jinavarAgamam / AzrIyate ityAzrayaH, AzrayAya iti AzrayArtham / na vidyate sanamaH-bhavAbhivato yeSAM te asaGgamAH, teSAM asamAnAm / ame bhavaM agrimama, tat amimam / saritAM patiH saritpatiH, bhava padha saritpatiH bhavasaritpatiH, bhavasaritpatI seturiva sevaH bhavasaritpatisetuH, taM bhavasaritpatisetum / mArazca AmAzca mAnazca malazca santamasaM ca mArAmamAnamalasantamasAni, astAni mArAmamAnamalasantamasAni yasmin astamArAmamAnamalasaMtamasam / gamyamse prApyante arthA pabhiH iti gamAH // iti tRtIyavRttArthaH // 3 // 0vyaa0-shraanticchidmiti| jinavarAgama-jinavarANAM-tAthakarANAM Agama-siddhAnta, AmamanamaskurutpanvayaH / 'bama prahvIbhAve dhaatuH| AnamaH iti kriyApadam / kaH kartA ? / svam |kN krmtaapaa| jinavarAgamam / kiMviziSTaM jinavarAgamam / ArAma-kRtrimaM vanam / "ArAmaH kRtrime bame" ityabhidhAnamintAmaNiH (kA04, shlo0177)| keSAm ? / 'asAmAnAM nAsti saGgamaH-sambandhI yeSAM te asahabhAH-munayaH tevAm / kimartham / AzrayArtha-AzrayakRte / puna: kiMviziSTam / zrAntipichadam ' zrAnti-parizrama cimattIti prAnticchit tam / punaH phiviziSTam ? / lasanta-zobhamAnam / AgamavizeSaNayametaditi mA punaHkiMviziSTham / agrima-pradhAnam / punaH kiMviziSTam / bhAma-graham / "bhAmAgAraM vinAntaM ca"ityabhidhAnacintAmaNiH (kA.4, shlo058)| keSAm / 'gamAnAm ' gamA:-sadRzapAThAH teSAm / kecit tu agrimamiti padaM dhAno vizeSaNaM vadanti / punaH kiMbiziSTam ? / 'bhavasaritpatisetum / maraHsaMsAraH sa eva saritpatiH-samudraH tatra setuMbhAraNabandham / punaH kiMviziSTam ?'astmaaraammaanmlsntmsm| mAra:-kAmaH amo-roga: mAnaH-ahaGakRtiH mala:-pApaM karma vA santamasaM-ajJAnam, eteSAM pUrvaM 'dvandvaH' pazcAt astaM-dhvastaM mArAmamAnamalasantamasaM yenoti tRtIyAbahuprIhiH / // iti tRtIyavRttArthaH // 3 // gAndhArIdevIstutiH gAndhAri ! vajamusale jasataH samIra pAtAlasatkuvalayAvalinIlabhe! te / kIrtIH karapraNayinI tava ye niruddha pAtAlasalkuvalyA balinI labhete // 4 // 6 // Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [6 zrIpAprama ja0 vi -gAndhArIti / he gAndhAri !-gAndhArinAmike (2) ! tava karapraNayinI hastasaGgante te vajramusale-praharaNajAtI jayataH-jayamanubhavataH iti kriyAkArakasambandhaH / atra 'jayataH / iti kriyApadam / ke kartRNI? 'vajramusale / kathaMbhUte ? 'karapraNayinI' kasyAH ? 'tava / / punaH kathaM0 1 balinI / parAkramayukte / bavayoraikyaM tu yamakavazAt / yattadAnityAbhisambandhAt yacchabdaghaTanAmAha-ye vajramusale kIrtIH-sAdhuvAdarUpA labhete-prApnutaH / atrApi 'labhete' iti kriyApadam / ke kartaNI? 'ye| kAH karmatApannAH ? 'kIrtIH / kathaMbhUtAH kIrtIH 1 'niruddhapAtAlasatkuvalayAH / niruddhaM-AvRtaM pAtAlasadAM-rasAtalavAsinA kuvalayaMpRthvImaNDalaM yAbhiH / yadivA pAtAlaM sat-zobhanaM kuvalayaM te niruddhe yAbhistAstathA taaH| avaziSTaM tvekaM gAndhAyoM devyAH sambodhanam / tasya vyAkhyA yathA-he 'samIrapAtAlasatkuvalayAvalinIlabhe!' samIrapAtana-vAtaprekholanena AlasantI-dolAyamAnA yA kuvalayAvali:kumudazreNiH tadvanIlA bhA-dIptiyasyAH sA tathA tasyAH sambo0 he samIra0 // atha samAsaH-vajaM ca musalaM ca vajramusale 'itaretaradvandvaH' / samArasya pAta: samIrapAtaH ' tatpuruSaH / samIrapAtena AlasantI samIrapAtAlasantI 'tatpuruSaH / kuvalayAnA mAvaliH kuvala0 'tatpuruSaH / ' samIrapAtAlasantI cAsau kuvalayAvalizca samIra0 'karmadhArayaH' / samIrapAtAlasatkuvalayAvalivanIlA samIra0 ' tatpuruSaH / samIrapAtAla saskRvalayAvalinIlA bhA yasyAH sA samIra0 ' bahuvrIhiH / tatsambo0 he samIra0 / karayoH praNapinI kara0 ' tatpuruSaH / / pAtAle sIdantIti pAtAlasadaH 'tatpuruSaH / koH valayaM kuvalayaM 'tatpuruSaH / pAtAlasadA kuvalayaM pAtALa. 'tatpuruSaH / niruddhaM pAtAlasatkuvalayaM yAbhistA: niruddha 0 'bahuvrIhiH / / yadA sacca tat kuvalayaM ca satkuvalayaM 'karmadhArayaH / / pAtAlaM ca satkuvalayaM ca pAtAlasatkuvalaye 'itaretaradvandvaH / niruddha pAtAlasankuvalaye yAbhistAH nirudapA0 'bahuvrIhiH / tAH niruddhapAtA0 // iti kAvyAH // 4 // // iti zrImadRddhapaNDitazrIdevavijayagaNiziSyapaNDitajayavijayagaNiviracitAyA zrIzobhanastutivRttau zrIpadmaprabhAjinastuteAkhyA // 6 // ||prthmaaNshH smaaptH|| si. vR0-gAndhArIti / gAM-pRthvI dhArayatIti gAndhArI pRSodarAdiH tasyAH sambodhana he gAndhAri / / " gaugotrA matadhAtrI mA, gandhamAtA'calA'vanI " iti hema: (kA0 1, zlo. 2) / gAndhArInAmake ! tava karapraNayimI-hastasaGgate te vajramusale-AyudhavizeSau jayataH-sarvotkarSeNa jayamanamayata ityarthaH / ji jaye' dhAtoH kartari vartamAne parasmaipade prathamapuruSadvivacanaM tas / * apa kare / Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinasatayaH] stuticaturvizatikA ( sA0 sU0 691) ityap , ' guNaH' (sA0 sU0 692), 'e ay ' ( sA0 sU0 41), ' svarahInaM0 ' (sA0 sU0 36), 'sorvisargaH / ( sA0 sU0 124 ) / tathAca 'jayataH' iti siddham / atra ' jayataH' iti kriyApadam / ke kartRNI ! / vajramusale ' vajra-kulizaM musalaM-zastravizeSaH, vajaM ca musalaM ca vajramusale 'itaretaradvandvaH ' / musalazabdo'dantyo'pyasti / kathaMbhUte vajramusale ! / ' karapraNayinI ' kare-haste praNayaH-sauhArda paricayo vA vidyate yayoste karapragayinI / " praNayaH syAt paricaye yAccAyAM sauhRde'pi ca " iti shaashvtH| kasyAH / tava-bhavatyAH / punaH kathaMbhUte ? / 'balinI ' bala:-parAkramaH sAmarthyamitiyAvat vidyate yayoste balinI, parAkramayukta ityarthaH / " sthaulyasAmarthyasainyeSu balam " ityamaraH ( zlo0 2726 ) / bavayoraikyaM tu yamakavazAt / yattadoH sApekSatvAt sA kA ! / ye vajramusale kIrtIH-sAdhuvAdarUpAH laMbhete-prApnutaH / 'labha lAme' vartamAne kartari Atmanepade prathamapuruSadvivacanam / atrApi * lamete ' iti kriyApadam / ke kartRNI ? / ye / kAH karmatApanAH ? / kIrtIH / "kIrtiH prasAdayazaso-vistAre kardame'pi ca" iti vizvaH / kathaMbhUtAH kIrtIH / 'niruddhapAtAlasatkuvalayAH / niruddhaM-AvRtaM pAtAlasadAM-pAtAle-pRthivyA adhomAge sadAMsi-gRhANi yeSAM te pAtAlasadaH-rasAtalavAsinaH teSAM kuvalaya-ko-pRthivyAH valayaM kuvalayaM yAmiH / yadvA pAtAlaM satzobhanaM kuvalayaM ca yaabhistaastthaa| " syAdutpalaM kuvalaya-matha nIlAmbunanma ca / indIvaraM ca nIle'smin " ityamaraH (zlo0 540-41 ) / " jyA kurvasumatI mahI " iti haimaH ( kA0 4, zlo. 2) / avaziSTaM tvekaM gAndhAryA devyAH sambodhanam / tasya vyAkhyA svevam----he 'samIrapAtAlasatkuvalayAvalinIlame ! ' samIrasya-vAyoH pAtena-preDolanena AlasantI-dolAyamAnA yA kuvalayAnAM-kairavANAM AvaliHpatiH tadvannIlA--haritA mA-dIptiryasyAH sA tathA tasyAH sambodhanaM he samIra0 / vasantatilakAcchandaH / " khyAtA vasantatilakA tamajA jagau gaH " iti ca talakSaNam // 4 // sau0 vR0-gAndhArIti / he gAndhArinAni devi! te vajramuzale jayataH itynvyH| 'jayataH ' iti kriyApadam / ke kartRNI ? / vajramuzale / 'jayataH ' jayaM mApnutaH / kiMviziSTe vajramuzale / / samIraH-pavanaH tasya pAtaH-preGkholanaM tena A-ISada maryAdayA lasantI-dedIpyamAnA yA kuvalayAnA-kamalAnAM AvaliH-zreNiH tadvat nIlA bhA-prabhA yayoH te 'smiirpaataalstkuvlyaavliniilbhe'| punaH kiMviziSTe vajramuzale ? / te / te ke : / ye vajramuzale kIrtIH labhete itynvyH| 'jayataH' iti kriyApadam / ke kartRNI ? / ye vajramuzala ! 'labhete' prApnutaH / kAH karmatApannA ? / 'kIrtI:' sarvadigvartinIH zlAghAH / punaH kiMviziSTe vajramuzale ? / 'karapraNayinI' krsnehvtii| karasthe ityarthaH / kasyAH ? / 'tava' bhavatyAH / niruddhapAtAlasatkuvalayAstA niruddhapAtAlasatkuvalayAH / punaH kiMviziSTe vajramuzale ? / 'balinI' balayukte / evaMvidhe vajramuzale jayataH / iti padArthaH // atha samAsaH-pUrvabhavApekSayA gAndhAradezotpannatvAt gAndhArI, tasyAH saM0 he gAndhAri / / vanaM gha muzalaM ca vajramuzale / samIrasya pAtaH samIrapAtaH, samIrapAtena A-Sat lasantI samIrapAtAlasantI, kuvalayAnAM AvaliH kuvalayAvaliH, samIrapAtAlasantI cAsau kuvalayAvalizca samIrapAtAlasaskuvalayAvaliH, samIrapAtAlasatkuvalayAvalivat nIlA bhA yayoH te samIrapAtAlasarakuvalayAvalinI 10 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 stuticaturvizatikA [6 zrImahAmama lame / kare praNayaH-sneho'sti yayoH te krmnnyinii| sat ca tava kuvalayaM ca satkuvalayaM, pAtAlaM satkuvalayaM ca pAtAlasatkuvalayaM, niruddhaM pAtAlasatkuvalayaM yAmistA niruddhpaataalstkushlyaaH| valaM vidyate yayoste balinI // iti turyvRttaarthH||4|| zrIpadmaprabhadevasya, stutero libiikRtH| saubhAgyasAgarAkhyeNa, sUriNA jJAnasecinA // // iti padmaprabhajinastutivRttiH // 6 // de0 vyA0-gAndhArIti / he gAndhAri ! devi ! te-tava vajramusale-Ayudhe jayataH-sarvotkarSeNa vartete ispanvayaH / 'ji jaye' dhAtuH / ' jayataH' iti kriyApadam / ke kartRNI ? / 'vajramusale / vajra-kulizaM musaLa-zacavizeSa: anyoiindrH| kiMviziSTe vjrmusle.1| 'samIrapAtAlasatkuvalayAvalinIlabhe 'samIrasyavAyoH pAta:-patanaM tena A-samantAta lasantI-zobhAyamAnA yA kuvalayAvali:-kamalazreNiH tadvat nIlAharitA bhA-kAntiryayoste tthokte| punaH kiMviziSTe ! / 'balinI' balaM-sAraM vidyate yayoste tathoke / punaH kiMviziSThe ?|'krprnnyinii' kare-haste praNayaH-leho vidyate yayoH te tathoke, anavarataM tayorhaste eva priyamANasvAs / ksyaaH| tk-bhvtyaaH| yattadonityAmisambandhAt ye vajamusale kItI:-yazAsi chmeriipraamtH| 'ma lAme' dhAtaH / kiviziyAH kIrtI 'nihanupAtAlasatkuvalayA, niruddhaM-AvRtaM pAtAlasadAM-pAtAlabAsino kabachayaM-pRthvIvalayaM AbhiH taastthoktaaH| niruddhaM pAtAlaM sat-zobhanaM kuvalayaMpRthvIvalayaM ca yAbhiH tAstathoktAH ityartho vA // iti caturthavRttArthaH / vasantatilakAcchandaH / " syAtA basantatilakA tamaNA jagI gaH" iti talakSaNam // 4 // W.MAAI zrI Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 zrIsupArzvajinastutayaH atha zrI jina smaraNam kRtanati kRtavAn yo jantujAtaM nirastasmaraparamadamAyAmAnabAdhAyazastam / suciramavicalatvaM cittavRtteH supArzva smara paramadamAyA mAnavAdhAya zastam // 1 // ja0 vi0 - kRtanatIti / he mAnava ! tvaM cittavRtteH- manovyApArasya viSayaMekA AdhAya kRtvA vaM supArzva -supArzvanAmAnamarddantaM suciraM - prabhUtakAlaM smara- dhyAyeti kriyAkArakasambandhaH / mAnavetyatra bavayoraikyaM tu yamakavazAdeva / atra 'smara' iti kriyaapdm| kaH kartA ? 'sva' | ke karmatApanam : ' supArzvam / katham 1' suciram ' / supArzve kathaMbhUtam ' 'zastaM' zobhanam / kiM kRtvA ? ' AdhAya' / kiM karmatApatram ? akvitvam / kasyAH 1 'bisahuce : ' kathaMbhUtAyAH ? 'paramadamAyAH parama utkRSTo dama- upazamo yasyAH sA tathA tasyAH / yazvadorabhi sambandhAt taM kam ? yaH supArzvaH kRtanati - kRtamaNAmaM jantujAtaM - prANisamUhaM ' nisstasyayaparamadamAyAmAnabAdhAyazaH smaraH kAmaH pare-za re- zatravaH mado-jAtyAdyaSTavidhaH mAyA-kapaTAtmikA mAna:- abhimAnaH bAdhA - pIDA ayaza:-akIrtiH etAni nirastAni - baphanItAni yeva tat tathA, etAdRzaM kRtavAn- cakre iti kriyAkArakAnvayaH / atrApi ' kRtavAn' iti kriyApadam / kA kartA ? ' yaH / kiM karmatApatram ? 'jantujAtam / kathaMbhUtaM kRtavAn ? ' nirastasmaraparamadamAyAmAnabAghAyazaH ' / kathaMbhUtaM sat 1 ' kRtanAta ' // : -mAlinI ( 8, 7 ) atha samAsaH kRtA natiryena tat kRtamati ' bahuvrIhiH ' / tat kRta0 / jantUnAM jAtaM jantujAtaM ' tatpuruSaH ' / tajjantujAtam / smaraca pare ca madazca mAyA ca mAnava bAdhA va avazatha smaraparamadamAyAmAnabAdhAyazAMsi ' itaretaradvandvaH ' / nirastAni smaraparamadamAyAmAnabAdhAyazAMsi yena vat nirastasmarapara 0 ' bahuvrIhi: ' / tannirastasmara0 / na vicalatvaM avicalatvaM ' tatpuruSaH " / tat avicalatvam / cittasya vRtiH cittavRttiH 'tatpuruSaH / tasyAH cittavRteH / zobhanAni pAni yasya sa supArzvaH ' tatpuruSaH ' / paramo damo yasyAH sA paramadamA ' bahuvrIhiH ' / tasyAH paramadamAyAH / / iti kAvyArthaH // 1 // Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 svaticaturvizatikA [7 zrIpArtha si030-kRtanatIti / manoH apatyaM mAnavastasya sambodhana he mAnava | tvaM cittavRtteHcittavyApArasya avicalatvaM-ekAgratAM AdhAya-kRtvA taM supArzva-supArzvanAmAnamarhantaM suciraM-prabhUtakAlaM smara-dhyAyetyarthaH / mAnavetyatra bavayoraikyaM tu yamakavazAdeva / 'smR cintAyAM ' ' AzIHpreraNayoH / (sA. sU0 703) kartari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanaM hiH / ' apa kartari ' (sA. sU. 191) ityap , 'guNaH / (sA0 sU0 692 ) iti sUtreNa guNaH, ' ataH / (sA0 sa0 705 ) iti helak, ' svAhInaM0 ' ( sA0 sU0 36 ) / tathAca ' smara' iti siddham / atra -- smara' iti kriyApadam / kaH kartA ! / tvam / ke karmatApannam / / supArzvam / katham ? / suciram / kathaMbhUtaM supArzvam ! / zasta-zomanam / kiM kRtvA ! / AdhAya / 'samAnakartRkayoH [ pUrvakAle ]' (pA0 a0 3, pA0 4, sU021 ) iti ktvApratyayaH / ktvo lyap avyayatvAcca vimaktilopaH / kim ? / avicalatvam / kasya: / / ' cittavR: / cittasya--manasaH vRttiH-vyApAraH itastato bhramaNarUpaH tasyAH / kathaMbhUtAyAH cittavRtteH ! / ' paramadamAyAH ' parama:-prakRSTaH damaH-damanaM yasyAH sA tathA tasyAH / yattadoramisambandhAt te kam ? / yaH supArzvaH ' kRlanati ' kRtA natiH-praNAma: yena tat kRta nati jantoH-prANinaH jAtaM-- samUha ' jantunAtaM ' ' nirastasmaraparamadamAyAmAnabAdhAyaza: ' smaraH-kAmaH para-zatravaH mado-jAtyAyaSTavidhaH mAyA-kapaTAtmikA mAnaH--abhimAnaH bAdhA-pIDA ayaza:-durvAdaH etAni nirastAni-apanItAni yena tat tapAetAdRzaM cake-kRtavAnityarthaH / DukRJ karaNe' dhAtoH parokSAyAM kartari Atmanepade prathamapuruSaikavacanam / kR e iti sthite, dvizva ' (sA0 sU0 710) dvitvam , 'ra:' ( sA0 sa0 768 ! ) iti pUrvasambandhinaH [ RkArasyAkAro mavati ], ' kuhozca: ' (sA0 sU0 746), 'RraM' (sA0 sa0 39), ' svarahInaM01 (sA0 sa0 31) / tathAca cake' iti siddham / smarazca pare ca madazca bhAyA ca mAnazca bAghazca ayazabdha smaraparamadamAyAmAnavAdhAyazAMti 'itaretaradvandvaH', tataH nirastAni smaraparamadamAyAmAnabAdhAyazAsi yena iti ' bahuvrIhiH // 1 // sau0 vR0-yA padmaprabhuH-padmabhAsurA tasya pArzva-samIpaM zobhanameva bhavati / anena sambandhenAyAH tasya saptama zrIsupArzvajinasya stutivyAkhyAnaM likhyte| kRtntiiti| he mAnava ! tvaM supArzvajinaM smara itynvyH| 'smara' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / 'smara' dhyAya / ke karmatApamam ? / 'supArzva' zobhanapArzva, supArzvanAmAnaM jinm| kiMviziSTa supArzvam / 'zastaM' prazastam / kiM kRtvA ? / 'AdhAya' saMsthApya / kina karmatApannam ? / 'avicalatva' sthiratvam / katham / 'suciraM' zomanaM cirakAlaM yathA syAt tthaa| kasyAH 1 / 'cittavRtteH' manovyApArasya / kiviziSTAyAzcisavRtteH ? / paramaH-prakRSTo damo-vazIkRtendriyavyApAro yasyAH sA yayA vA paramadamA tasyAH 'prmdmaayaa|punH kiMviziSTaM supArzvam ? / 'taM' prasiddham / taM kam ? / yo jinaH jantujAtaM-prANisamUha kRtanati-kRtapraNAmaM kRtavAn itynvyH| kRtavAn' iti kriyApadam / kaH krtaa?| 'yaH' bhagavAn / kRtvaan| vihitavAn / kiM karmatApannam ? / jantujAtam / kiMviziSTaM jantujAtam ? / kRtA natiH-praNAmo yena tat 'kRtnti'| punaH kiM0 jantujAtam / nirastA-nirAkRtAHsmaraH-kAmaH pare-zatravaH mado-darpaH mAyApazcanAtmikA mAnaH-ahaGkAraH bAdhA-pIDA ayazaH-akIrtiH nirastasmaraparamadamAyAmAnavAdhA. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticatuvizatikA 77 'yazaH (1) tat nirastasmaraparamadamAyAmAnabAdhAyazaH, tat nirastasmaraparamadamAyAmAnabAdhAyazaH / parvavidha jantujAtaM yo jinaH kRtavAn taM supArzva smara iti padArthaH // atha samAsaH-kRtA natiryena tat kRtanati / cakAra iti kRtavAn / jantUnAM jAtaM jantujAtam, tava jantujAtam / smarazca pareca madazca mAyA ca mAnazca bAdhA ca ayazazca smaraparamadamAyAmAnabAdhAyazAMti, nirastAni smaraparamadamAyAmAnabAdhAyazAMsi yena tat nirstsmrprmdmaayaamaanbaadhaayshH| suSTha-zobhanaM ciraM yathA syAt tathA suciram / avicalasya bhAvaH avicalatvam / cittasya vRttiH cittavRttiH, tasyAH cittavRtteH / su-zobhanaM pArca yasya sa supArzvaH, taM supArzvam / paramo vamo yasyAH sA paramadamA, tasyAH prmdmaayaaH| manoH apatyaM mAnavaH, tasya saMbo0 he mAnava ! / iti mAlinIchandasA prthmvRttaarthH||1|| devyA-kRtanatIti / he mAnava ! tvaM taM supAce suciraM-prabhUtakAlaM yathA syAt tathA smara-smRtigocarIkuru ityanvayaH / 'smR cintAyAm' dhAtuH / smara' iti kriyApadam / kaH kartA tvam / kaM karmatApamam / supArzvam / kiMviziSTaM supArzvam / zastaM-zlAghanIyam / kiM kRtvA ? AdhAya-vidhAya / kim / avicalatvam-sthiratvam / kasyAH |'cittvRtteH' cittasya vRttiH-vyApAraH tsyaaH| kiNvishissttaayaaHcittvRtteH|' paramadamAyAH / parama:-prakRSTo damaH-indriyaniyantraNAdhyavasAyo yasyAH sA tathA / yattadonityAbhisambandhAt yaH supArzvaH jantujAta-prANisamUha kRtvaan-nisspaadyaamaasetynvyH| 'dukR karaNe, dhAtuH / 'kRtavAn' iti kriyApadam / kaH kartA / supaarshvH| kiM karmatApamam ? / 'jantujAtam , jantUnAM jAtaM jantujAtamiti vigrhH| kiMviziSTa jantujAtam / 'nirastasmaraparamadamAyAmAnabAdhAyazaH' smara:-kAmaH pare-zatravaH madA-munmohasambhedaH mAyA-kapaTa mAnaH ahaGka ti bAdhA-pIDA ayazaH - apakIrtiH, eteSAM pUrva 'dvandvaH tato nirastAni-dhvastAni smaraparamadamAyAmAnabAdhAyazosiyena iti tatIyAvAnIhiHpunaH kiMviziSTam / 'kRtanati' kRtA-vihitA natiH-namaskAro yena tat / yadvA kRtA natiH-praNAmo yasmai tat / para. iti shessH|| iti prthmvRttaarthH||1|| jinarAjyA dhyAnam-- vrajatu jinatatiH sA gocare cittavRtteH sadamarasahitAyA vo'dhikA mAnavAnAm / padamupari dadhAnA vArijAnAM vyahArSIt sadamarasahitA yA bodhikAmA navAnAm // 2 // --mAlinI ja0vi0-vrajatviti / bho bhavyAH ! vo-yuSmAkaM cittavRtteH-smRteH gocare-viSaye sA ninatatiH-tIrthakRtAM zreNI vrajatu-gacchatu iti kriyAkArakaprayogaH / atra 'vajatu ' iti kriyApadam / kA kI ? 'jinttiH| kasmin ? 'gocare / / kasyAH? 'cittvRtteH|| keSAm ? ' vaH' / bavayoraikyaM tu mAgvat / kathaMbhUtAyAzcittavRtteH ? 'sadamarasahitAyAH / saha Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stutimAvizatikA [7 DipArthadamarasena-asamarasena vartante ye teSAM hitAyAH-hitakAriNyAH / jinatatiH kathaMbhUtA ? ' adhikA' utkRSTA / keSAm ? 'mAnavAnAM 'narANAm / atra nirdhAraNe sssstthii| yattadorabhisambandhAt sA kA ? yA jinatatiH vyahAti-viccAra / atrApi 'vyahArSIt ' iti kriyApadam / kA kI ? 'yaa'| kiMkurvANA satI ? 'dadhAnA' satI dhArayantI stii| kiM karmatApanam ? 'padaM caraNanyAsam / kasmin ? ' upari' agrabhAge / keSAm ? -- vArijAnAM suranirmitAnAM svarNamayAnAM paGkajAnAm / kathaMbhUtAnAm ? 'nadhAnoM ' navasaMkhyAkAnAM nUtanAnAM vA / punaryA kathaMbhUtA ? ' sadamarasahitA' sadbhiH-zobhaneH amaraiH-devaiH sahitA-samanvitA / punaH kathaMbhUtA ? 'bodhikAmA' bodhiHdharmAvAptiH tatra kAma:-icchA yasyAH sA tathA / svayamavAptabodhitvAdanyeSAmiti gamyate / boMdhikAmetyanena vizeSaNena vyahASIditi kriyAyAM prayojanaM pratipAditam // bha samAsaH-jinAnAM tatirjinatatiH 'tatpuruSaH' / cittasya vRttiH cittavRtiH "tatpuruSaH / tasyAH cicatteH / damasya raso damarasaH 'tatpuruSaH' / saha damarasena vartate yA sA sadamarasA ' ttpurussH'| sadaparasAnAM hitA sadamarasahitA 'tatpuruSaH / tasyAH sadamarasaH / santaya te amarAzca sadamarAH 'krmdhaaryH'| sadamaraiH sahitA sadamarasahitA ttpurussH| tasyAH sdmrshitaayaaH| bodhau kAmo yasyAH sA boSikAmA 'bhupriihiH| // iti kAvyArthaH // 2 // si0 10-vanasviti / bho bhanyAH ! vaH-yuSmAkaM cittavRtteH' cittasya vRttiH smaraNarUpA tasyAH cittavRtterityarthaH, gocare--viSaye sA * jinatatiH' jinAmAM-tIrthakRtAM satiH zreNiH dhajata-gacchatvisyarthaH / ' vraja gatau ' dhAtoH kartari 'AzIHpreraNayoH ' ( sA0 sU0 7.3) loTi parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tup / ' ap0 ' ( sA0 sa0 691), * svarahInaM ' (sA0 sU036 ) / tathAca ' bajatu ' iti siddham / atra ' vrajatu ' iti kriyApadam / kA kI ! / jinatatiH / kasmin ! / mocare / kasyAH / cittavRtteH / keSAm ? / vaH / yuSmadaH SaSThIbahuvacane yuSmAkamityasya vasAdezaH / bavayoraikyaM tu prAgvat / kathaMbhUtAyAzcittavRtteH ? / ' sadamarasahitAyAH ' saha damarasena-indriyaniyantraNAdhyavasAyena vidyante ye te sadamarasAH arthAnmunayasteSAM hitAyA-hitakAriNyAH / kathaMbhUtA jinatatiH ? / adhikAutkRSTA / keSAm ! / mAnavAnAM-manuSyANAm / atra nirdhAraNe SaSThI / yattadoramisambandhAt sA kA ? / yA jinatatiH vyahArSIt-vihAraM kRtavatItyarthaH / 'hRJ haraNe' dhAtoH kartari bhUtasAmAnye parasmaipade prathamapurupaikavacanam / ' bhUte siH' (sA0 sU0 724), 'divAdAvaTa ' (sA0 sU0707), 'Nitpe ' (sA. sU0 759) iti serNitvaM NitvAd vRddhiH / 'se:' (sA0sU0736) ityanena IDAgamaH / 'kvilAtSaH saH kRtasya' (sA0sU0141) tathAca 'vyahArSIt' iti siddham / atrApi 'vyavahArSIt' iti kriyApadam / kA kii| yaa| kiM kaLaNA satI ! / dadhAnA satI-dhArayantI satI / kiM karmatApannam ? / pada-caraNanyAsam / kasmin / 1 bhayaM pAThoM niraryakA pratibhAti / Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Homegree] satiyAvizatikA upari-apramAge / keSAm / vArijAnAM suramirmitakamasAmAm / kathaMbhUtAnAm ? / navAmAM-janasaMkhyAkAmAM navInAnAM vA / uktaM ca " vyantarA brahmaguptInA-mAsyAnIva nava dhruvam / vikAsihaimapadmAni, svAmino'gre vicakrire // dvayordvayonyadhAt pAdau, calaMsteSu jagatpatiH / surAH saMcArayAmAsuH, saptAnyAni puraH puraH // " iti zAnticaritre / punaryA kathaMbhUtA ! / ' sadamarasahitA' sadbhiH-zomanaiH amaraiH-devaH shitaa--smnvitaa| " amarA nirmarA devA-nidazA vibhuSAH surAH / suparvANaH sumanasa-stridivezA divaukasaH / / " ityamarasiMhaH ( zlo0 13,14) / punaH kathaMbhUtA ? / 'boSikAmA' bodhiH-dharmAvAptistatra kAma:-icchA yasyAH saa| tathA bodhiH / iztipau dhAtunirdeze / (sA0sa0 1472) iti budha jJAne' iti dhAtustena ca tadartho lakSyate / tathAca bodhiM-jJAnaM kAmayate sA bodhikAmA ityarthAntaram / svayamavAptabAdhitvAdanyeSAmiti gamyate / bodhikAmetyanena vizeSaNena vyahArSIditi kriyAyAM prayoganaM pratipAditam // 2 // sau00-vrajatviti / sA-prasiyA jinatatiH-tIrthakArarAjiH yo-yUSmAkaM cittavRtte-mano. vyApArasya gocare-viSaye vrajatu ityanvayaH / vrajatu' iti kiyApadam / kA kI? | "jimttiH'| 'vrajatu' gacchatu / ' gocare ' vissye| kAsyAH ? / 'cittavRttaH / keSAm ! / ' zuSmAkam / kiMviziSTA jinttiH|| 'adhikA' utkRttaa| keSAm ? / 'mAnavAnAM ' manuSyANAm / saMsAriNAM madhye ityarthaH / kiMviziSTAyAH cittavRtteH / damarasA-indriyaviSayadamanalakSaNo damaH tasya raso-harSaH tena sahitA ye prANinaH teSAM hitA-hitaka: tasyAH sadamarasahitamyAH' / pumaH kiMviziSTA jinatatiH ? / 'sA' / sA kA ? / yA jinatatiH vyahArSAt itynvyH| 'vyahAti iti kriyApadam / kA kI? / 'yA jinttiH'| 'vyahArSIt / vicarati sma / jinaptatiH kiM kurvatI ? / 'dadhAnA' sthApayantI / kaM karmatApalam / 'pada' caraNam / katham / 'upariSTAt ' / keSAm ? / 'vArijAnA ' kamalAnAm / kiMviziSTAnAM vArijAnAm ? / 'navAnAM' navasaMkhyAnAm, navInAnAM vA / punaH kiM0 jinatatiH? / santaH zobhanAH ye amarA-devAH taiH sahitA-saMyuktA / punaH kiM0 jinatatiH / bodhiH-ahadharmAvAptiH taM kAmayati dadAti vA boSikAmA, te svayaM prAptAH anyAnapi prApayanti / iti kriyaapdaarthH|| ___ atha samAsaH-jimAnAM tatiH jinatatiH / cittasya-vRttiH cittavRttiH, tasyAH jismH| bamasya rasaH damarasaH, kmarasena sahitAH sadamarasAH, sadamarasAnAM hitaM yasyAH sA sadamarasahitA, tasyAH sdmrshitaayaaH| adhikA eva adhikA / vAriNi jAyante iti vArijAni, teSAM vArijAnAm / santazca te amarAza sadamarAH, sadamaraiH sahitA sadamarasahitA / bodhiM kAmayate iti boSikAmA // iti dvitiiyvRttaarthH||2|| de0 vyA0-vrajasviti / sA jinatatiH-jinapaMktiH bavayorakyAt vaH-yuSmAkaM cittavRteH-mAnasanyApArasya gocare-viSaye vrajatu-gacchatu itynvyH| 'baja gatau iti dhaatuH| 'ajatu itikriyApadam |kaa Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [7 zrIsupArzva koM ? | jinatati 'jinAnA tati jinatati iti samAsa / kasmina ? / gocare / kasyAH / cittavRtte. cittasya vRtti -vyApAra tasyA / kepAm |bH| kiviziSTAyAH cisavRtteH / / 'sadamarasahitAyAH / damasya-upazamasya rasena saha vartante ye te sadamarasAH arthAt munayaH, teSAM hitA-hitakAriNI tsyaaH| yattadornityAbhisambandhAt yA jinatatiH vyahApati-vihAraM kRtavatIti sambandhaH / ' hA haraNe ' dhaatuH| 'vyahArSIt / iti kriyApadam / kA kI ? | jinttiH| kiMviziSTA jinttiH| adhikaa-prkRssttaa| keSAm ? | mAnavAnAM-lokAnAm / nirdhAraNe sssstthii| punaH kiMviziSTA? 'sadamarasahitA' santa:-zobhamAnA ye amarA-devAHteH shitaa-sNyukkaa| taduktam 'jadhanyataH korisaGgayA-stvAM sevante surAsurAH" (vItarAgastotre pra04, zlo014) iti / na kiMviziSTa ? 'bodhikAmA' 'buddha jJAna' dhAtaH tena ca tadartho lakSyate / tathAca bodhaM-jJAnaM kAma yate sA tathA / svayamavAsabodhitvAt pareSAM bodhiH-dharmapradAna tatra kAmo-vAJchA yasyAH sA tatheti vA / kiM kurvANA jinttiH| dadhAnA / kam ? / padam-calanam / kasmin ? / upari / keSAm / vArijAnAkamalAnAm, mArge suvarNakamalopari caraNadhAraNAt / kiMviziSTAnAM vArijAnAm ? / navAnAm-nUtanAnAm / mayoracitAnAmitiyAvat // iti dvitIyavRttArthaH // 2 // jinamataprazaMsA dizadupazamasaukhyaM saMyatAnAM sadaivo ru jinamatamudAra kAmamAyAmahAri ! jananamaraNarINAn vAsayat siddhivAserAja namata mudAraM kAmamAyAmahAri // 3 // --mAlinI ja0 vi0-dizvaditi / bho bhavyAH ! yUyaM jinamataM-bhagavacchAsanaM mudA-harSeNa sadaivaniraMtarameva araM-zInaM kAma-atyartha namata-praNamata iti kriyAkArakasaMTaGkaH / atra 'namata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? 'yUyam / kiM karmatApatram ? jinamatam / / kayA? 'mudaa'| katham ? 'sadaiva' / punaH katham ? 'aram' / punaH katham ? ' kAmaM atyartham / jinamataM kiM kurvt| 'dizat dadat / kiM karmatApanam ? ' upazamasaukhyaM / prazamasukham / keSAm ? -- saMyatAnAM / sAdhUnAm / punaH kathaMbhUtaM jinamatam ? 'uru , vizAlam / punaH kathaMbhUtam ? ' udAraM' mahAzayam / punaH kathaMbhUtam ? ' AyAmahAri ' AyAmena-dairyeNa hAri-cAru / jinamataM punaH kiM kurcat ? ' vAsayat / sthApayat / kAn ? 'jananamaraNarINAn / janmamRtyubhiH zrAntAn / kasmin ? 'siddhivAse' mokSasamani / kathaMbhUte ? ' aruji ' nIroge / punaH kathaMbhUtaM jinamatam ? 'kAmamAyAmahAri' kAma:-kandarpaH mAyA-kaSAyavizeSaH tayormahAri-bRhadamitrabhUtaM, mahAcarka vaa| yadivA kAmazca mAyA ca Amo-rogastAn haratItyevaMzIlam / atra sadaiva araM kAmamiti kriyAvizeSaNAni dizata vAsayadisyAdiSvapi yojyante tathApi sammatameva / / Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH stuticaturvizatikA atha samAsaH-upazamasya saukhyaM upazamasaukhyaM tatpuruSaH' / tat upazamasaukhyam / jinAnAM mataM jinamataM ' tatpuruSaH / tajina0 / AyAmena hAri AyAmahAri 'tatpuruSaH / tat AyAma / jananaM ca maraNaM ca jananamaraNe 'itaretaradvandvaH' / jananamaraNAbhyAM rINA: janana0 'tatpuruSaH' / tAn janana / siddhireva vAsaH siddhivAsaH / karmadhArayaH / tasmin siddhi / kAmazca mAyA ca kAmamAye / itaretaradvandvaH / / mahAMzcAsau arizca mahAriH 'karmadhArayaH / kAmamAyayormahAriH kAma0 ' tatpuruSaH / tat kAma / yadivA kAmazca mAyA ca Amazca kAmamAyAmAH ' itretrdvndvH|| kAmamAyAmAna haratIti kAma ' tatpuruSaH / tat kAma0 // iti kAvyAthaH // 3 // si0 vR0-dizaditi / bho bhavyAH! yUyaM jinamataM-bhagavacchAsanaM mudA-harSeNa sadA-niransarameva araM-zIghraM kAma-atyartha namata-praNamateti kriyaakaarksmbndhH| Nama prahvImAve' dhAtoH ' aashii:prernnyoH| (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade madhyamapuruSabahuvacanaM ta / 'ap0' (sA0 sa0 691), 'svarahInaM0 ' ( sA0 sU0 36), ' AdeH pNaH snaH' (sA0 sa0 748) iti NakArasya nakAraH / tathAca 'namata' iti siddham / atra 'namata ' iti kriyApadam / ke kartAraH / yUyam / kiM karmatApanam !! 'jinamataM ' ninAnAM mataM jinamataM iti / tatpuruSaH / " mataM pUjitasaMmate " iti vizvaH / kayA ? | mudA / katham ? / sadaiva / punaH katham ? / aram / punaH katham ! / kAmama | "kAmaM prakAme'numatAvasthAnugame'pi ca " iti vizvaH / jinamata kiM kurvat ! / 'dizat ' dizatIti dizat dadAdityarthaH / kiM karmatA. pannam ? / ' upazamasaukhyam ' upazamasya saukhyaM upazamasaulyam / tatpuruSaH / prazamasukhAmityarthaH / keSAm ? / saMyatAnAM apINAm / kathaMbhUtaM jinamatam ? / uru-vizAlam / punaH kathaMbhUtam ! / udAramahat / " udAro dAtRmahatoH " ityamaraH ( zlo0 2719 ) / punaH kayaMbhUtam ? / ' AyAmahAri ' AyAmena -dairyeNa hAri-cAru / " daiya'mAyAma ArohaH, pariNAhI vizAlatA" ityamaraH (zlo. 1302) / hemacandro'pyavocat (kA06, zlA067) punaH kiM kurvat ? / vAsayat-sthApayat ! kAna ? / 'jananamaraNarINAn ' jananaM ca maraNaM ca jananamaraNe * itarataradvandvaH', jananamaraNAbhyAM--janmamRtyubhyAM rINAn-zrAnsAn jananamaraNarINAn iti tatpuruSaH / "syanne gaNaM snutaM srutaM" iti haimaH (kA0 6, zlo0 132 ) / kasmin ? / siddhivAse-mokSasadmani / siddhireva vAsaH sidvivAsaH tasmin siddhiH / kathaMbhUte / / aruji nAsti ruka-rogo yasmin ma tathA tasmin / punaH kathaMbhUtaM jinamatam ! / ' kAmamAyAmahAri ' kAmaH-smaraH mAyA-kaSAyavizeSaH kAmazca mAyA ca kAmamAye / itaretara dvandvaH' tayoH mahAMzcAsAvarizca iti -- karmadhArayaH / tat tathA, bRhadamitrabhutamityarthaH / mahAcakra vaa| yadivA kAmazca mAyA ca Amo-rogazca tAn haratItyevaMzIlam / atra sadaiva araM kAma iti kriyAvizeSaNAni dizat vAsayadityAdiSvapi yojyante tathApi saMmatameva // 3 // sau. vR0-dizaditi / bhI bhavyAH ! jinamataM-tIrthakarapravacanaM yUyaM namata itynvyH| 'namata ' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'yUyam' / 'namata ' praNamata / kiM karmatApatram ? / 'jinmtm'| kayA ? | 'mudA' harSeNa / katham / 'araM' atyartham / jinamataM kiM kurvat ? / 'dizat ' darzayat davat vaa| 1 ayaM vigrazcintanIya iva pratibhAti / 11 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuti caturvizatikA [7 zrIsupArzva kiM karmatApatram ? / ' upazamasaukhyaM ' zAntarasasukhabhAvam / keSAm ? / 'saMyatAnAM' samyaka yatanApatA sAdhUnAm / katham ? / 'sadA' sarvakAlam / eva' nizcitam / punaH kiMvi0 jinamatam ? / AyAma-deyam arthAvabodhagahanarUpaM tena hAri-zobhamAnam 'AyAmahAri' / punaH jinamataM kiM kurvata / 'vAsayat ' vAsaM dadat / kasmin ? / siddhiH akSayasukhaprAptilakSaNA, sakalakarmAbhAvaM mokSaM tadeva vAsaMvasatisthAnaM siddhizilAnAmakaM tasmin 'siddhivaase'| kAna prati ? / jananaM-janma bharaNa-mRtyuH tAbhyAM rINA:-kSINAH jananamaraNarINAH tAn 'jananamaraNarINAna' evaMvidhAn janAn / kiviziSTe siddhivAse ? / 'aruji' aroge ityrthH| punaH kiMviziSTaM jinamatam ? / kAmaH-smaraH mAyAkapaTatA tayoHmahat ari-cakramiva cakram / yadvA mahAna ariH zatruriva zatruH 'kaammaayaamhaari'| evaMvidhaM jimamataM namata iti padArthaH // atha samAsa:-dizatIti dizat / sukhasya bhAvaH saukhyam, upazamasya saukhyaM upshmsaukhym| tad upshmsaukhym| samyaka prakAreNa yatAH saMyatAH, teSAM saMyatAnAm / jinAnAM mataM jinamataM, tat jinamatam / AyAmena hAri aayaamhaari| jananaM ca maraNaM ca jananamaraNe, jananamaraNAbhyAM rINAH jananamaraNarI jananamaraNarINAn / vAsayatIti vAsayat / siddhireva vAsaH siddhivAsaH, tasmin siddhivAse / na vidyante rujo-rogA yasmina tat aruka, tasmin aruji ! kAmazca mAyA ca kAmamAye, mahat ca tat ari ca mahAri, kAmamAyayoH mahAri-cakramiva cakaM kAmamAyAmahAri / yadvA kAmamAyayoH mahAna ariH-zatruriva zatruH yat tat kAmamAyAmahAri // iti tRtIyavRttArthaH // 3 // de0 vyA0-dizaditi / he janAH ! yUyaM jinamataM-bhagavatsiddhAnnaM araM-atyartha namata-praNamanetyanvayaH / 'Nama pravhIbhAne ' dhAtuH / 'namata ' iti kriyApadam / ke kartAraH? / yUyam / kiM karmatApannam / 'jinamatam' jinAnAM mataM jinamatamiti vigrhH| kiM kurvat jinamatam ? | dizat-dadat / kim / 'upazamasaukhyam / upazamasya-kSamAyAH saukhyaM-sukham / keSAm ? / saMyatAnAm-RSINAm / katham / saMdeva-anavaratam / kiMviziSTaM jinamatam ? / uha-prauDham / punaH kiMviziSTam ? / udAraM-sphAram / punaH kiMviziSTam / 'kAmamAyAmahAri'kAma--atyartha AyAmena-vistAraNa hAri-manoharam |"dey'maayaam AnAhaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA06, shlo067)| punaH kiviziSTam / 'kAmamAyAmahAri' kAmaH-anaGgaH mAyA-nikRtiH anayordvandvaH, tayoH mahAri-prakRSTadurjanam / jinamataM kiM kurvat ? / vAsayat-vAsaM kArayat / kAn ? / 'jananamaraNarINAn jananaM-janmagrahaNaM maraNaM-zarIratyAgaH anayordvandvaH, tAbhyAM rINAn-khinnAna, janAniti shessH| kasmin ? / siddhivAse-muktimandire / kyaa| mudA-harSeNa / iti tRtIyavRttArthaH // 3 // mahAmAnasyAH stutiH dadhati ! ravisapatnaM ratnamAbhAstabhAsvan navadhanataravAri vA raNArAvarINAm / gatavati ! vikiratyAlI mahAmAnasISTAnava dhanataravAriM vAraNArAvarINAm // 4 // --mAlinI 1.sakalakarmAbhAvo mokSaH sa eva vAsaH' iti prtibhaati| Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] stuticaturvizatikA ja0 vi0-dadhatIti / he mahAmAnasi !-mahAmAnasInAmike ! tvaM iSTAn-jinazAsanaikAgracitravRttitvena pAlanIyatayA'bhimatAn ava-rakSeti kriyAkArakasambandhaH / ana 'ava' iti kriyApadam / kA kI ? ' tvam' / kAn karmatApannAn ? ' iSTAn / / aparANi sarvANyapi mahAmAnasyA devatAyAH sambodhanAni / teSAM caivaM vyAkhyA-he 'dadhati !' he dhArayamANe / kiM karmatApannam ? ' ratnaM ' mANikyam / 'AbhAstabhAsvannavadhanataravAriM vA ' AbhayA-kAntyA astonirAkRto bhAsvannavadhano-dIpyamAnanUtanamegho yena evaMvidho yastaravAriH-khagaH tam / atra vAzabdaH samuccaye / ratnaM AbhAstabhAsvannavaghanataravAriM cetyubhayamapi ddhtiityrthH| ratnaM kathaMbhUtam ? ' ravisapatnaM ' rave:-sUryasya sapatna-vipakSabhUtaM prabhAdhikyAt / AbhAstabhAsvannavaghanataravAriM kathaMbhUtam ? 'ghanataravAriM ' ghanataraM-sAndrataraM vAri-pAnIyaM-tejo yatra sa tathA tam / he gatavati ! ' aaruuddhe!| kasmin ? 'vAraNArau' gajavairiNi kesariNItyarthaH / vAraNArI kiM kurvati ? 'vikirati ' vikSipati / kAM karmatApannAm ? ' AlI' zreNIm / keSAM ? 'arINAM vairiNAm / AlI kathaMbhUtAm ? ' raNArAvarINAM' raNasambandhinA rAvaNa-dhvaninA rINAM-khinnAm / yadvA raNArAvarINAM arINAM AlI vikiratIti devyAH sambodhanamapi // atha samAsaH-raveHsapatnaM ravisapatnam 'tatpuruSaH'navazcAsau ghanazva navaghanaH 'krmdhaary| bhAsvAMzvAsau navaghanazca bhAsva0 'karmadhArayaH' / AbhayA astaH AbhAsta: ' ttpurussH'| AbhAstaH bhAsvannavaghana yena sa aabhaa0'bhuvriihiH'| AbhAstabhAsvannavaghanazcAsau taravArizca AbhAsta. 'karmadhArayaH ||tN AbhAsta / raNasyArAvo raNArAvaH ' ttpurussH'| raNArAveNa rINA raNA0 ' tatpuruSaH' / atizayena ghanaM ghanataram / dhanataraM vAri yatra sa ghanataravAriH 'bahuvrIhiH / / taM ghana / vAraNAnAM ariH vAraNAriH / tatpuruSaH / / tasmin vAraNArau / iti kaavyaarthH||4|| // iti zrIzobhanastutivRttau zrIsupArzvajinastutervyAkhyA // 7 // si0 vR0-dadhatIti / he mahAmAnasi!-mahAmAnasInAmike ! tvaM iSTAn-- abhimatAn av-rkssetyrthH| 'ava rakSaNe ' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH '(sA0 sU0 703) kartari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanaM hiH| apakartari / (sA0 sU0 691) ityap / ' ataH' (sA0 sU0 705) iti helRk / ' svarahInaM0 / (sA0 sU0 31 ) / tathAca ' ava' iti siddham / atra 'ava' iti kriyApadam / kA karjI ? / tvam / kAn karmatApannAn ? / iSTAn / aparANi sarvANi mahAmAnasyA devatAyAH sambodhanAni / teSAM caivaM vyAkhyAhe dadhati !-dhArayamANe! / kiM karma ? / ratnaM-mANikyam / " ratnaM svajAtizreSThe'pi, maNAvapi napuMsakam " iti medinI / 'AbhAmtamAsvannavadhanataravAriM vA' / atra vAzabdaH samuccaye / tathAca ratnaM 'AbhAstabhAsvannavaghanataravAriM cetyubhayamapi dadhatItyarthaH / AbhA-kAntiH tayA asta:-nirAkRtaH mAsvannavadhanaH-dIpyamAnanUtanamegho yena sa etAdRzo yastaravAriH-khagastam / " taravArimataH khaDgaH" iti dharANaH / navazcAsau ghanazca navadhanaH, mAsvAMzcAsau navavanazca bhAsvanna vacanaH iti pUrva karmadhArayaH / ratnaM kIdRzama ? / 'ravisapatnama' rakhe -sUryasya sapatna-vipakSaM ravisapatnaM, prabhAdhikyaditi bhAvaH / AbhAsta Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stutipavizaktikA [7 zrIpArvamAsvanavadhAtaravAriM kathaMbhUtam / dhanataravAriM atizayena vanaM dhamataraM sAndrataramityarthaH pAri-pAnIyaM tenaHtIkSNatA kA yatra tathA tam / he gatavati !-ArUDhe / kasmin ! / 'vAraNArau' vAraNAnAM-gamAnAM mariH pAramAriH tasmin vAraNArau / vAraNArau kiM kurvati! / vikirati-vikSipati / kAM karmatApannAsa ! AlIM-zreNim / "AliH paMktau ca saMkhyAyAM-setau ca parikIrtitA / vizadAye'pi syAdAliH'' iti vizvaH / keSAm ? / arINAM-vairiNAm / kathambhUtAM AlIm ? / 'raNArAvarINAM' raNArAveNa-raNasambandhinA ArAveNa rANAM ninAm / yadvA raNArAvarImA arINAM bhAlI vikirati iti devyAH sambodhanamapi / mAlinIcchandaH " vasuyatiriyamukA mAlinI nau mayau yaH" iti ca tallakSaNam // 4 // // iti zrImahopAdhyAyazrIbhAnu0 zrIsupArzvajinastutivRttiH samAptA // sau010-udhtiiti|he mahAmAnasi-mahAmAmasInAni devi! tvaMyama-abhimatAna janAna va itynvyH| 'aba' iti kriyApadam / kA kii| tvm| 'ava rakSatAt / kAn karmatApanAn ? / issttaam|he 'pati' dhAravati / kiM karmatApannam ? / 'ratna' mANikyam / 'vaa"smuccye| 'vA' athavA / navo-navIno yo ghano-meghaH tadvat ghanataraM vAri-pAnIyaM yatra sa tAdRzaH ghana:-nibiDaH taravAri:-karavAla: dhanataravAriH taM ghanataravArim / ekena pANinA ratnaM dhArayati apareNa pANinA taravAriM dhArayanIti gamyam / kIdRzaM ratnam? / raviH-sUryaH tasya sapatnapratipakSaM prabhAdhikyatvAta vRttatvAda vA / panaH kIdRzaM ratnam? AbhA kAntiH tayA asto-nirAkataH bhAsvAna-sUryo yena tat 'aabhaastbhaasvt'| punaH he mahAmAnasi! kiM kurvati? 'gatavati!' kasmina ? 'vAraNArau' gjvairinni-siNhe| kiM kurvati vAraNArau ? 'vikirati' vikSipati / nirAkRtavatItyarthaH / kAM karmatApannAm? / 'AlIM' zreNIm / keSAm? / 'praraNA' zabappAm / kIDazI AlIm ! / raNaH-saMgrAmaH tasva AravA-zabdaH tena rINA-kSINA tAM 'rabArAbarINI saMgrAme ni:zabdAm / iti pdaarthH|| ___ atha samAsaH-padhAtIti dadhatI, tasyAH saM0 he vadhati ! / raveH sapatnaM ravisapatnam / AyA asto mAsvAn yena tat AbhAstabhAsvata / navazcAsau ghanazca navadhanaH, atizayana navadhanaM iti bhavaSamatarama, navadhanataraM vAri yasmin sa navavanataravAriH, taM mavayanataravArim / raNasya ArAva raNArAva:, raNArAveNa rINA raNArAvarINA, tAM rnnaaraavriinnaam| jagAma iti gatavatI tasyAH sambodhanaM he gatavati ! vikiratIti vikiran tasmin vikirati / mahat mAnasaM yasyAH sA mahAmAnasI, tasyAH saMfa he mahAmAnasi! | ghanazcAsau taravArizca ghanataravAriH, taM yanataravArim / vAraNasya ariH vAraNAriH, tasmin vaarnnaarau|| iti caturthavRttArthaH // 4 // mIsupArzvajinendrasya, stuterartho libiikRtH| saumAgyasAgarAsyeNa, sUriNA jhAnasevinA // // iti supArzvajinastutivRttiH // 7 // dhyaadtiiti| he mahAmAnasi! deviyA-abhimatA, janAniti zeSaH, tvaM av-rkssaatynvyH| 'ava rakSaNe ' iti dhaatuH| 'ava ' iti kriyApadam / kA karvI tvam / kAm karmatApamAn / iSTAn / he gatavati !-praassi| kasmina ? / 'vAraNArau' vAraNAnAM-gajAnAM ari-siMhaH tasmina. siMhavAinabAda pati |-dhaarike|kim rtn-mnnim| 'AbhAstabhAsvamavadhanataravArisa' AmA-kAnti tathA astAnatiraskato bhAsvana-dIpyamAno bhavaH-pratyagro ghano-megho yena evaMvidhovaH taravAri:-baddhatam / kiMbizilaM taravArim |'ghntrvaarim 'atizayena dhanaM dhanataraM vAri-pAnIyam arthAt dhArAtmakaM yasmin sa tam / kiMviziSTaM ratnam? / 'ravisapatnam' raveH-sUryasya sapatna-pratipakSama, prabhAdhikyAt / kiM kurvati vAraNArau ? | "vikirati' vikSipati ! | kAma? | AlIM-zreNIm / keSAm / arINAM-zatrUNAm / kiM viziSTAM AlIm ! 'NArAvarINAmaNasya-saMgrAmasya ArAvaNa-zabdenarINAM-khinnAm / iti caturthavRtArthaH ||maatthimiicndH| "vasayatiriyamukkA mAlinI nau mayA yaH" iti tallakSaNam // 4 // Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 zrIcandraprabhajinastutayaH atha candrapramaprabhave praNAma: tubhyaM candraprabha ! jina ! namastAmasojjRmbhitAnAM ___ hAne kAntAnalasama ! dayAvan ! ditAyAsamAna ! / vidvatpatayA prakaTitapRthuspaSTadRSTAntahetUhAnekAntAnalasamadayA vanditAyAsamAna ! // 1 // -mandAkrAntA ( 4, 6, 7) ja0 vi0-tubhyamiti / he candraprabhajina !-candraprabhAbhidha ! tIrthakara ! tubhyaM-bhavate namo-namaskAraH, astviti kriyA'dhyAhiyate / tatazca 'astu' iti kriyaapdm| kiM krtR?'nmH|| kasmai ? ' tubhyam / kathaMbhUtAya tubhyam ? 'vanditAya 'stutAya |kyaa ? ' vidvatpatyA ' paNDi . tazreNyA / kathaMbhUtayA ? ' analasamadayA' na vidyate alasamadau-tandrAhakArau yasyAH sA tathA tyaa| atra yadyapi alasazabdena dharmI Alasyazabdena ca dharmaH, "AlasyaH zItako'laso'nuSNaH" (amara0 zlo0 1965), tathA 'AlasyaM tandrA kosIcaM' ityabhidhAnacintAmaNivacanAda ( kA0 2, zlo0 229 ) tathApi dharmadharmiNoH kathaMcidabhedAdalasazabdenApyAlasyaM pratipAdyate / aparANi sarvANyapi zrIcandrapabhasya saMbodhanAni / teSAM caivaM vyAkhyA-he ' kAntAnalasama ! ' kAntaHkamanIyo'nalo-candiH tena sama !-sadRza ! / kasmin ? ' hAne / apagame / keSAm ? ' tAmasojjRmbhitAnAM / tAmasAni-tamAsaMbandhIni yAni ujjRmbhitAni-visphUrjitAni teSAm / he 'dayAvan ! ' kRpayAnvita ! / he 'ditAyAsamAna ! ' AyAsaH-khedaH mAno-garvaH to divaukhaNDito yena sa tathA tatsaMbo0 he ditA0 / he 'prakaTitapRthuspaSTadRSTAntahetRhAnekAnta !' pRthayovitatAH spaSTA:-sphuTAH dRSTAntA-nidarzanAni heta:-kAraNAni UhA:-vitarkAH anekAnta:syAdvAdaH, tataH pRthavaH saSTAH dRSTAntahetUhA yasmin sa tAdRzaH anekAntaH sa prakaTita:-prakAzitA yena sa tathA tatsaMbodhanaM he prakaTita0 / he ' asamAna !' ananyasadRza ! / yadvA mAna:pUjA tena saha vartamAna ! / atha samAsaH-candravat prabhA yasya sa candraprabhaH / tatpuruSaH' / candraprabhazcAsau jinazca candraprabhajinaH 'karmadhArayaH' / tatsaMbodhanaM he candraprabha / tamasa imAni tAmasAni / tAmasAni ca tAni ujjRmbhitAni ca tAmasojjambhitAni 'karmadhArayaH' / teSAM tAmaso0 / kAntazvAsAvanalazca kAntAnala: 'krmdhaaryH'| kAntAnalasya samaH kAntA0 'ttpurussH| tatsaM0 he kAntA01] he ditA 1 ayaM paatthshcintniiyH| Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 stuticaturvizatikA [8zrIcandrapramayAsamAna AyAsazca mAnava mAnaM ca vA AyAsamAnau AyAsamAne vA itaretaradvandvaH |ditau dite vA AyAsamAnau AyAsamAne vA yena sa ditAyAsamAnaH 'bahuvrIhiH / tatsaMbo0 he ditA0 / viduSAM paMktirvidvatpaMktiH / tatpuruSaH / / tayA vidva0 / pRthavazca te spaSTAzca pRthuspaSTAH 'karmadhArayaH / / dRSTAntAzca hetavazca UhAzca dRSTAntahetUhAH / itaretaradvandvaH' / pRthuspRSTA dRSTAntahetUhA yasmin (sa) pRthuspa0 'bahuvrIhiH pRthuspaSTadRSTAntahetUhazvAsAvanekAntazca pRthuspaSTa0 krmdhaaryH| prakaTitaH pRthuspaSTadRSTAntahetuhAnekAnto yena sa prakaTitapRthu0 'bahuvrIhiH' / tatsaMbodhanaM he prakaTitapRthu0 / alasazca madazca alasamadau -- itaretaradvandaH' / na vidhete alasamadau yasyAH sA analasamadA 'bahuvrIhiH' / tayA anls| na vidyate samAno yasya so'samAnaH 'bahuvrIhiH' / yadvA saha mAnena vartate yaH sa samAnaH 'ttpurussH'|ttsNbo0 he asamAna ( iti kAvyArthaH // 1 // si. vR0--tubhyamiti / candrasyeva saumyA pramA yasyeti candrapramaH / garmasthe'smin mAtuzcandrapAnadohado'bhUditi vA candraprabhaH, sa cAsau jinazca tasya sambodhanaM he candraprabhajina ! / tubhyaM-bhavate namaH-namaskAraH, astviti kriyAdhyAhAraH / tatazca -- astu / iti kriyApadam / kiM kartR ! / namaH / nama iti namaskArArthakamavyayam / kasmai ? / tubhyam / 'tubhyaM mahyaM GayA' (sA0 sa0 334) iti yuSmacchabdasya caturyekavacane tubhyamityAdezaH / kathaMbhUtAya tubhyam ? / vanditAya / ' vadi AmivAdanastutyoH 'kayA hai| 'vidvatpattyA ' viduSAM-dhImatAM paMkti:-tatiH tabA / kathaMbhUtayA ? / ' analasamadayA' alasazca madazca alasamadau / itaretaradvandvaH, na vidyate alasamado-tandrAhakArau yasyAH sA tathA tayA / atra yadyapi alasazabdena dharmI Alasyazabdena ca dharmaH, yadAha-"AlasyaH zItako'laso'nuSNaH'' (amara0 zlo0 1965) tathA " AlasyaM tandrA kausIdhe " ( abhi0 kA0 ra, zlo0 229 ) iti darzanAcca tathApi dharmadharmiNoH kathaMcidamedAdalasazabdenApyAlasyameva pratipAdyamiti sarva samaJjasam / aparANi sarvANyapi zrIcandraprabhasya sambodhanAni / teSAM tvevaM vyAkhyA he 'kAntAnalasama, kAntaH kamanIyaH yaH anala:vahniH tena samaH-sadRzastasya sambodhanaM he kAntA0 / kasmin ! / hAne-vinAzane | keSAm ? / ' tAmasojjammitAnAM' tAmasAni-tamAsambandhIni yAni ujjammitAni-visphUrjitAni teSAm / he 'dayAvan ! " dayA-ghRNA vidyate yasyAsau dayAvAn, tasya sambodhanaM he kRpayAnvita !| he 'ditAyAsamAna !" AyAsaH-khedaH mAnaH-garvaH, AyAsazca mAnazca AyAsamAnau 'itaretaradvandvaH', tau ditau-khaNDitau AyAsamAnau yena sa tathA, tasya sambodhanaM he ditA0 / he prakaTitapRthuspaSTadRSTAntahetU0 ! pRthavazca te spaSTAzcapRthuspaSTayaH karmadhArataH', pRthavo-vitataH spaSTaH-sphuyaH dRSTAntAH-nidarzanAni hetavaH-kAraNAni UhAH-vitarkAH anekAntaH-syAdvAdaH, tataH pRthavaH spaSTAH dRSTAntahetUhA yasmin sa cAsau anekAntaH sa prakaTitaHprakAzito yena sa tathA tasya sambo0 he prakaTita0 ! dRSTAntAzca hetavazca UhAzca dRSTAntahetUhAH 'itaretaradvandvaH' pRthavazva te spaSTAzca pRthuspaSTAH 'karmadhArayaH', tataH prakaTitAH pRthuspaSTadRSTAntahetUhAH yena iti 'bahuvrIhiH / parvato'yaM vahrimAniti pratijJA / dhUmAditi hetuH / yo dhUmavAn so'gnimAn yathA mahAnasaM ityudAharaNam / ananaivaMvidhenAvazyaM bhavitavyamityAkAraka utkaTakoTikaH saMzaya eva Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA Uha ityanyatra vistaraH / he 'asamAna !' na vidyate samAno yasya saH asamAnaH 'bahuvrIhiH' tasya sambodhanaM he asamAna ! ityarthaH // 1 // sau0 vR0-yaH zobhanapAvoM bhavati tasya candravat prabhA bhavati / anena saMbandhena AyAtasya zrIcandraprabhanAmASTamajinasya stuteroM nirnniiyte| tubhymiti| he candraprabha !-he candrakAnte ! dhavalavarNatvAt saumyatvAcca / he jina ! tubhyaM - bhavate namaH astu ityanvayaH / 'astu ' iti kriyApadam / kiM kartR ? ' namaH, praNAmaH / 'astu' bhavatu / kasmai ? / 'tubhyam' / kiMbhUtAya tubhyam ? / 'vanditAya' stutAya praNamitAya / kayA? / 'vidvatpaMktayA' pnndditshrennyaa| kiMbhRtayA vidvatpaMktayA ? / nAsti alasaM-Alasyam mado-darpaH yasyAH sA analasamadA tayA 'anlsmdyaa| he 'dayAvan !' he kRpAyukta! he 'asamAna !' he nirupama ! kAnto-dIpyamAnaH yaH analo-vanhiH tasya samA-sadRkSaH kAntAnalasamaH tasya saMbodhana he 'kAntAnalasama!' / kasmin ? / 'hAne' apagame / keSAm ? / ' tAmasojjRmbhitAnAm ' tAmasAnAM-ajJAnamithyAtvatimirANAM yAni ujjRmbhitAni-praphullitAni tAmasojjambhitAni teSAM, tAmasojjRmbhitAnAM hAne-apagame dIptavahnikalpa ! ityarthaH / he 'ditAyAsamAna !' ditaH-cheditaH AyAsaH-prayAsaH mAnaH / prakaTitA:-spaSTIbhUtAH pRthava:-vistIrNAH spaSTAH-prakaTAH dRSTAntAH-saMbandhA upanayA vA hetavaH-kAraNAni UhA-vitarkAH yasmin sa tAdRzo yo'nekAntaH-syAdvAdaH-ekasmin vastuni anekadharmapratibhAsanaM zraddhAnaM vadanaM syAdvAdaH-anekAntaH prakaTitapRthuspaSTadRSTAntahetUhAnekAntaH tasya saM0 he prakaTitapRthuspaSTadRSTAntahetUhAnekAnta !' / he 'analasa' he sodym!| etAdRzAya candraprabhAya jinAya nmH| iti pdaathe|| atha samAsaH-candravata prabhA yasya sa candraprabhaH, candraprabhazcAsau jinazca candraprabhajinaH, tasya bhijina! / tamasaH imAni tAmasAni. tAmasAnAM ujjambhitAni tAmasojjambhitAni, teSAM tAmasojjRmbhitAnAm / kAntazcAsau analazca kAntAnalaH, kAntAnalasya samaH kAntAnalasamaH, tasya saM0 he kAntAnalasama ! / dayA vidyate yasya asau dayAvAn, tasya saM0 he dayAvan ! / AyAsazca mAnazca AyAsamAnau, ditau AyAsamAnau yena sa ditAyAsamAnaH, tasya saM0 he tiAyAsamAna ! / viveda iti vidvAn, viduSAM paMktiH vidvatpaMktiH, tayA vidvtpNktyaa| dRSTAntAzca hetavazca UhAzca dRSTAntahetUhAH, spaSTA rAntahetahAH spaSTa dRSTAntahetahAH, pRthavazca te spaSTa dRSTAntahetUhAzca pRthuspaSTadRSTAntahetUhAH, prakaTitA: spaSTadRSTAntahetUhAH yasmin sa prakaTitapRthuspaSTadRSTAntahetUhaH, prakaTitapRthuspaSTadRSTAntahetUhazcAsau anekAnto yasya [sa] yasmin vA (sa) prakaTitapRthuspaSTadRSTAntahetUhAnekAntaH, tasya saM0 he prkttitpRthuspssttdRssttaanshetuuhaanekaant!| alasazca madazca alasamadau, na vidyate alasamadau yasyAH sA analasamadA, tayA analasa tta samAno yasya saH asamAnaH tasya saM0 he asamAna! / yadvA nAsti alasamadau yasya saH analasamadaH, tasya saM0 he analasamada ! 'yAvanditAya' yayA-lakSmyA lakSmaNAmAtrA vA vanditaH, tasmai yAvanditAya / ityapi chAyArthaH // iti prthmvRttaarthH||1|| asmin vRtte mndaakraantaacchndH|| de0 vyA0-tubhyamiti / he candraprabha ! jina ! tubhyaM namaH-namaskAraH, asvityadhyAhAraH / kiMviziSTAya tubhyam ? / vanditAya-mamaskRtAya / kayA ? / ' vidvatpaktyA ' viduSAM-paNDitAnAM paMktiH-zreNiH tayA / kiviziSTayA vidvatpaGktyA ? / 'analasamadayA' alasa:-Alasya mado-munmohasambhedaH anayoH pUrvaM 'dvandvaH', tato na staH alasamadI yasyAH sA tatheti samAsaH / 'dayAvan !' iti / dayA-kRpA astyasminniti dayAvAn, tasyAmantraNam / 'kAntAnalasama!' iti / kAntaH-kamanIyo jAjvalyamAna itiyAvat yaH anala:-vAhaH tena gamaH-tulyo yaH sa tasyAmantraNam / kasmin ? / hAne-vinAzane / keSAm / 'taamsojjmbhitaanaam| 1 ayaM paatthshcintniiyH| Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 stuticaturvizatikA [8 zrIcandraprama tamAsambandhivisphUrjitAnAm, tamAsambandhIni tAmasAni tAni ca tAni ujAmbhatAni ceti 'karmadhArayaH, teSAm / 'ditAyAsamAna !' iti / AyAsaH-saMsArakhedaH mAnaH-cittonnatiH anayoH pUrva 'dvandvaH', tena ditIchinnau AyAsamAnau yena sa tasyAmantraNam / "chinne lUnaM chitaM ditam' ityabhidhAnacintAmaNiH (kA06, zlo0 125) / 'prakaTitapRthuspaSTadRSTAntahetUhAnekAnta !' iti / pRthavo vitatAH spaSTAH-samyagavabodhyA: dRSTAntA-udAharaNAni hetavaH-sAdhyagamakA: UhA-vitarkAH yatra sa tathA, tataH evaMvidhaH prakaTita:-prakAzitaH arthAnAM nityatvAt (?) anekAntaH-syAdvAdo yena sa tasyAmantraNam / 'asamAna !, iti / nAsti sarvebhyaH utkRSTatvAt samAnaH-sadRzo yasya tasyAmantraNam / etAni sarvANi bhagavataH sambodhanapadAni / iti prthmvRsaarthH||1|| jinezvarANAM nutiH jIyAd rAjI janitajananajyAnihAnirjinAnAM satyAgAraM jayadamitaruk sAravindA'vatAram / bhavyovRtyA bhuvi kRtavatI yA'vahad dharmacakraM satyAgA raJjayadamitaruk sA raviM dAvatAram // 2 // -mandA . ja0 vi0-jIyAditi / jinAnAM-tIrthakRtAM sA rAjI-zreNI jIyAva-jayatviti kriyaakaarksNyogH|atr' jIyAd' iti kriyApadam |kaa kI ? 'rAjI' keSAM ? 'jinAnAm ||raajii kathaMbhUtA ?'janitajananajyAnihAniH' janitA-kRtA jananAnA-lokAnAM jyAne:-jarAyAH hAni:vinAzo yayA sA tathA / punaH kathaM0 1'satyAgAraM' satyasyAgAraM-gRham / punaH kathaM0 ? ' itaruk' itA-gatAH rujo-rogAH yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 1 : sAravindA' saha aravindaiHsuranirmitanavakanakakamalaiH vartate yA sA tathA / punaH kathaM0 1 'kRtavatI' vihitvtii| kaM karmatApamam ? ' avatAraM ' janmagrahaNam / kasyAM ? ' bhuvi' pRthivyAm / kayA ? ' bhavyovRtyA' bhavyAnAM-bhavyaprANinAM uddhRtiH-bhavottAraNarUpA tayA hetubhUtayA / punaH kathaM0 ? 'satyAgA' saha tyAgena-dAnena vartate yA sA tathA / seti tacchabdasambandhAdayacchabdaghaTanAmAha-yAjinAnAM rAjI 'dharmacakraM ' dharmasamayotpannaM rathAGgam avahata-babhAreti kriyAkArakayojanA / atra * avahat iti kriyApadam / kA kI ? 'yA' / kiM karmatApatram ? 'dharmacakram / kayaMbhUtam dharmacakram ? 'jayadaM' abhyudayadAyi / idamavatArasyApi vizeSaNaM ghaTate / dharmacakraM kiM kurvat ! 'raJjayat' raktIkurvat / kaM karmatApanam ? 'ravi' sahasrakiraNam / punaH kathaMbhUtaM dharmacakram ?. 1 'sAravindA vatAram ' ityapi padacchedaH samIcInaH / Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA 'dAvatAraM' dAvo-vanavahniH " davo dAvo vanavahniH" ityabhidhAnacintAmaNivacanAt (kA0 4, zlo0 167 ) tadvat tAraM-ujjvalam / atrAyaM bhAva:-dharmacakrasya raktaprabhA vyomni prasarati, tasyAH saMparkAt sahasrakiraNo'pi raktimAnaM bhajatIti / punaH kathaM0 1 'amitarukU' amitAaparimitA ruk-dyutiryasya tat tthaa| athavA 'raJjayadamitaruk' ityakSatameva dharmacakrasya vizeSaNam / sAravindeti ca jinarAjyA vizeSaNam / tadA cAyamarthaH-raJjayannI-janAnAM rAgamutpAdayantI amitA ruk yasya tat tathA / sAraM-balaM vindate-labhata iti 'maarvindaa'| bateti vismaye / 'araM' zIghram / etadyAkhyAnapakSe tu yeti yacchabdasya sahacArI seti tcchbdo'dhyaahaaryH|| __ atha samAsa:-jananaM ca jyAnizca jananajyAnI 'itretrdvndvH'| jananajyAnyohAnirjanaka 'tatpuruSaH / janitA jananajyAnihAniryayA sA janitaja 'bhuvriihiH| satyasya agAraM satyAgAraM 'ttpurussH|| jayaM dadAtIti jayadaM tatpuruSaH / tajjayadam / itA rujo yasyAH sA itaruk 'bahuvrIhiH' / saha aravindaivartate yA sA sAravindA ' tatpuruSaH / bhavyAnAmuddhRtiH bhavyoddhRtiH 'tatpuruSaH / tayA bhanyo / dharmeNopalakSitaM cakraM dharmacakraM ' tatpuruSaH / saha tyAgena vartate yA sA satyAgA 'tatpuruSaH / amitA ruk yasya tat amitaruk ' bhuvriihiH'| dAvavat tAraM dAvatAraM 'tatpuruSaH / tad dAvatAram / athavA amitA cAsau ruk ca amitaruk 'karmadhArayaH / raJjayantI amitaruk yasya tat raJjayada0 'bhuvriihiH'| sAraM cindatIti sAravindA 'ttpurussH|| iti kAvyArthaH // 2 // si. 40-jIyAditi / jinAnAM-tIrthakRtAM sA rAjI-zreNI jIyAt-jayatvityarthaH / ni jaye' dhAto: 'AziSi' (sA0sU0718) ityAziSi yAdau kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM yAt / 'ye' (sA0 sU0 779) iti sUtreNa dIrghaH / tathAca 'jIyAt' iti siddham / atra 'jIyAt' iti kriyApadam / kA karvI 1 / rAjI / keSAm ! / jinAnAm / kathaMbhUtA rAjI / 'janitanananajyAnihAniH' janitA-kRtA jananAnAM-lokAnAM jyAne:-jarAyAH hAniH-vinAzo yayA sA tathA / yadvA jananaM ca jyAnizca jananajyAnI-janmajarasI ' itaretaradvandvaH', tataH janitA-utpAditA jananajyAnyorhAniryayA sA tathetyarthaH / punaH kathaMbhUtA ? / 'satyAgAraM' satyasya-sUnRtasya agAraM-gRhaM, anahalliGgo'yam / punaH kathaMbhUtA ! / 'itaruk ' itA-gatA rujo-rogA yasyAH sA itaruk / puna: kathaMmatA ? / "sAravindA' aravindaiH-devaviracitakanakakamalaiH saha vartate yA sA sAravindA / punaH / kathaMbhUtA ! / kRtavatI-vihitaktI / kiM karma ? / avatAraM-janmagrahaNam / kasyAm ! / bhuvi-pRthivyAm / kathA ! / ' manyoddhRtyA' manyAnAM-mokSaprApaNayogyasattvAnAM uddhRtiH-uddharaNaM bhavoddharaNarUpA tayA hetubhUtayA / punaH kathaMbhUtA ? | 'satyAgA' saha tyAgena-dAnena vartate yA sA satyAgA / seti tacchandasambandhAd yacchabdaghaTanAmAha-yA jinAnAM rAjI 'dharmacakra ' dharmasamayotpannaM rathAGgaM avahat-bamAretyarthaH / vaha prApaNe' dhAtoranadyatane kartari parasmaipade prathamapuruSakavacanaM die / 'vAvasAne ' ( sA0 sa0 240) Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [8 zrIcandraprabha dasya takAraH / ikAra uccAraNArthaH / 'dibAdAvaTa ' ( sA0 sa0 707 ) ityat / ap kartari' / sA0 sU0 691 ) ityap / tathAca 'ahat / iti siddham / atra ' avahat / iti kriyApadam / kA kI ! / yA / kiM karmatApannam / dharmacakram / ' jayadaM ' jayaM-abhyudayaM dadAti tat jayadam / idamavatArasyApi vizeSaNaM ghaTate / dharmacakraM kiM kurvat 1 / raJjayat / raJjayatIti rajjayat-raktIkurvat / ke karmatApannam ? / raviM-sUryam / yataH kathaMbhUtaM dharmacakram ? / ' dAvatAraM ' dAva:-vanavahniH tadvat tAraujjvalam / " davo dAva ivAkhyAto, vanAgnivanayorapi" iti vizvaH / " davadAvau vanAraNyavahnI" ityamaraH (zlo0 2747) / " davo dAvo vanavahniH" iti haimaH ( kA0 4, zlo0 167 ) / dharmacakrasya raktaprabhAsamparkAt sahasrakiraNo'pi raktimAnaM manatIti bhAvaH / punaH kathaMbhUtam ? / ' amitaruk' amitA-iyattAnavacchinnA sA cAsau ruk-dyutiryasya tat tathA / adhavA raJjayadamitarugityakSatameva dharmacakrasya vizeSaNam / sAravindeti ca jinarAjyA vizeSaNam / tadA cAyamarthaH-raJjayantI-janAnAM rAgamutpAdayantI amitA rug yasya tat tathA / sAraM-balaM vindate-labhate iti sAravindA / bateti vismaye / " khedAnukampAsantoSavismayAmantraNe bata" ityamaraH ( zlo0 2823 ) / katham / araM-zIghram / " araM zIghe ca cakrAGge, zIghrage punaranyavat " iti vizvaH // 2 // - jIyAditi / sA jinAnAM-tIrthakarANAM rAjI zreNI jIyAt ityanvayaH / 'jIyAt' iti kriyApadam / kA kI? / 'rAjI' 'jIyAt' jIvyAt? / keSAm? / 'jinAnAm' / kiMviziSTA jinAnAM rAjI? / aravindaiH-suranirmitakamalaiH sahitA 'sAravindA' / punaH kiMvi0 jinanAM rAjI? / 'satyAgA' tyAgo-dAnaM tena sahitA satyAgA / sadAnA ityarthaH / puna: kiMvi0 jinAnAM rAjI? / 'sA' prasiddhA / sA kaa?| yA jinAnAM rAjI araM-atyarthaM dharmacakraM avahat ityanvayaH / 'avahat' iti kriyApadam / kA kI? / 'jinAnAM rAjI' / 'avahat' vahati sma / kiM karmatApannam? / 'dharmacakram' / kiMviziSTaM dharmacakram? / 'satyAgAraM' satyagRham / punaH kiMvi0 dharmacakram? / 'jayadaM' jayapradam / punaH kiMvi0 dharmacakram? / amitA-amAnA rukakAntiH yasya tat 'amitaruk' / punaH kiMvi0 dharmacakram? / dAvodavavanhiH tadvat tAraM-ujjvalaM prabhAbhAsuratvAt 'dAvatAram' / jinAnAM rAjI kiM kurvatI? / 'kRtavatI' niSpAditavatI, kaM karmatApannam? / 'avatAraM' jnm| kasyAm? / 'bhuvi' pRthivyAm / kayA? / bhavyAH - bhAvikAH teSAM uddhRtiH-uddharaNaM bhavyoddhRtiH tayA 'bhavyoddhRtyA' / dharmacakraM kiM kurvt?| 'raJjayat' anukurvat - rAgIkuvat / kaM krmtaapnnm?| 'raviM' sUryam / punaH kiMviziSTaM dhrmckrm?| itA-gatA ruk-rogo yasmAt tat 'itarug' / avatAradharmacakrayoH catvAryapi vizeSaNAnyavagamyAni / iti padArthaH // atha samAsaH-jananaM ca jyAnizca jananajyAnI, jananajyAnyohAniH jananajyAnihAni, anitA jananajyAnihAniryayA sA janitajananajyAnihAniH / sadbhayo hitaM satyaM, satyasya agAeM satyAgAraM, tat satyAgAram / jayaM dadAtIti jayadaM, tat jayadam / itA-gatA rujaH-rogA yasmAt tat itaruka / aravindaiH sahitA sAravindA / avatIryate ityavatAraH, ta avatAram / mavAya yogyA maNyAra, bhavyAnA udRtiH (bhavyoddhRtiH) tayA bhvyoddhRtyaa|dhrmsy dharmArtha vA cakra dharmacakraM, tat dharmacakam / gena sahitA satyAgA / raJjayatIti raJjayat / na mitA amitA, amitA ruk-kAntiH yasya tat amitaruk / dAvavat tAraM dAvatAram / AlI-pAlI-sakhI-zreNI-rAjI-paMktI-vIthI ityAdayaH zabdA dIrghakArAntAH [iti] zabdANeve santi // iti dvitiiyvttaarthH||2|| Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA de0vyAo-jIyAditi / jinAnA-tIrthaMkarANAM sA rAjI-paramparA jIyAt-jayatAt ityanvayaH / 'ji jaye' dhAtuH / 'jIyAt / iti kriyApadam / kA kii| rAjI / keSAm / jinAnAm / kiviziSTA raajii|| 'janitajananajyAnihAniH, jananaM-janiH jyAniH-jarA anayoH pUrva 'indaH', janitA-utpAditA jananajyAnyoH hAniH-vinAzo yayA sA tatheti smaasH| punaH kiMviziSTA?'itaruka itA-gatA rukarogo yasyAH sA tthaa| punaH kiMviziSTA |'saarvindaa aravindaM-kamalaM tena saha vartamAnA, mArge devanirmitasuvarNAmbuje caraNasthApanAt / punaH kiMviziSTA!'satyAgA' tyAgena-dAnena saha vrtmaanaa|" dAnamutsarjanaM tyAgaH" itymrH?| puna: kiMviziSTAe / 'amitahakU' amitA-apramANA rukU-kAntiH yasyAH sA / tathA rAjI kiM kurvatI / kRtavatI / kam / avatAraM-janmagrahaNam / kyaa| bhvyotyaa| bhavyAnAM-bhavyajIvAnAM uddhatiH-uddhAraH tayA hetubhuutyaa| kiMviziSTaM avatAram | 'satyAgAraM , satyasyasunatasya agAraM-gRham / punaH kiMviziSTam / 'jayadam / jayaM-utkarSe dadAtIti tathA tat / yattadomityAmisambandhAd yA jinAnAM rAjI dharmacakram avht-uvaahetynvyH| 'vaha prApaNe' dhaatuH| 'avahat' iti kriyApadama / kA karjI? | jinAnAM raajii| kiM karmatApannama| dharmacakrama | dharmacakraM kiM karvatI / rayata-raktIka bat / kam ? / ravi-sUryam / kiMviziSTaM ravim / 'dAvatAram / dAvo-dAvAnalaH tadvat tAraM-dIptam ||iti dvitIyavRttArthaH // 2 // siddhAnta-stutiH siddhAntaH stAdahitahataye'khyApayad yaM jinendraH sadrAjIvaH sa kavidhiSaNApAdane'kopamAnaH / dakSaH sAkSAcchravaNaculukaiyaM ca modAd vihAyaHsadrAjI vaH sakavidhiSaNA'pAdanekopamAnaH // 3 // -mandA0 ja0 vi0-siddhAnta iti / sa siddhAntaH-AgamaH vo-yuSmAkaM 'ahitahataye' ahita-aniSTaM duHkhAdi tasya hati:-vighAtaH tasyai stAt-bhavatu iti kriyAkArakasaNTaGkaH / atra 'stAt' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'siddhAntaH / kasyai ? ' ahitahataye / / sa iti tacchabdasAhacaryAt yacchabdaghaTanAmAha-yaM siddhAntaM jinendraH-tIrthakRt akhyApayat-khyApitavAn / atrApi 'akhyApayat' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'jinendrH|| ke karmatApatram ? 'yam / kathaMbhUto jinendraH? 'sadrAjIvaH / samti-zobhanAni rAjIvAni-surakRtAnjAni yasya sa tathA / punaH kathaMbhUtaH? 'dakSaH' paTuH / kasmin ? 'kavidhiSaNApAdane' kavayaH-zAstrakArAH teSAM dhiSaNApAdana-pratibhAjanane / punaH kathaMbhUtaH ? 'akopamAnaH na vidyate kopamAnau-krodhAhaMkArau yasya sa tathA / punaH kathaM0 1 . anekopamAna:' anekAni-aparimitAni upamAnAni-samudracandrAdIni yasya sa tthaa| etAni sarvANyapi sadrAjIva iti varjitAni prathamAntavizeSaNAni siddhAntasyApi yujyante / 'ca' punararthe / yaM siddhAntaM vihAyaHsadrAjI' vihAyAsado-devAH teSAM rAjI-patiH modAva Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [8 zrIcandrapramaharSAt apAt-pItavatI / atyAdareNa zravaNaM pAnamucyata iti nyAvAdoSIdityarthaH / atrApi 'apAt / iti kiyApadam / kAkI ?' vihAya sadrAjI / / karmatApanam ? ' yam / / kaiH kRtvA ? 'shrvnnculukaiH| zravaNarUpaiH culukaiH aJjalibhiH / katham ? ' sAkSAt ' pratyakSam / kathaMbhUtA vihAyaHsadrAjI ? 'sakavidhiSaNA' kaviH-zukraHdhiSaNaH-suraguruH tAbhyAM saha vartate yA sA tthaa|| atha samAsa:-na hitaM ahitaM tatpuruSaH / ahitasya itiH ahitahatiH / tatpuruSaH / tasyai ahi0 / jinAnAmindro jinendraH 'tatpuruSaH / santi rAjIvAni yasya sa sadrAjIvaH 'bahuvrIhiH' / dhiSaNAyAH ApAdanaM ghiSaNApAdanaM 'ttpurussH| kavInAM ghiSaNApAdanaM kavidhi. 'tatpuruSaH / tasmin kavidhiH / kopazca mAnazca kopamAnau * itretrdvndvH'| na vidyate kopamAnau yasya saH akopa0 'bahuvrIhiH / zravaNAnyeva culukAH zravaNa 'karmadhArayaH' / taiH shrvnn| vihAyasi sIdantIti vihAya sadaH 'tatpuruSaH' / vihAyaHsadA rAjI vihA0 'ttpurussH| kavizva dhiSaNazca kavidhiSaNau ' itretrdvndvH|| saha kavidhiSaNAbhyAM vartate yA sA sakavi0 / anekAnyupamAnAni yasya saH aneko0 'bahuvrIhiH' // iti kAvyArthaH // 3 // si. vR0-siddhAnta iti / sa siddhAnta:-rAddhAntaH vaH-yuSmAkaM ahitahataye stAt-mava. vityarthaH / ' asU bhuvi ' sattAyAM dhAtoH * AzIHpreraNayoH / ( sA0 sU0 703 ) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tup / ' tuhyoH / (sA0 sU0 704 ) iti tAtaDAdeze, ' namaso'sya ' ( sA0 ma0 899 ) ityakAralope ca ' stAt' iti siddham / atra ' stAt ' iti kriyApadam / kaH krtaa| siddhAntaH / "samau siddhAntarAddhAntau' ityamaraH (zlo0 285) kasyai ? / 'ahitahataye' ahitaM-aniSTaM duHkhAdi tasya hatiH-vinAzastasyai ahitahataye |kessaam |v:-yussmaakm / (yuSmad ) ityasya SaSThI bahuvacane vasAdezaH / sa iti tacchabdasAhacaryAd yacchabdaghaTanAmAha-yaM siddhAntaM ninAnAmindro jinendraH bhkhyaapyt-khyaapitvaanityrthH| khyA prakathane' dhAtoranadyatane kartari prathamapuruSaikavacanaM die| 'dhAtoHpreraNe (sA. sU0 1042) iti niH| 'dibAdAvaTa' (sA0 sU0 707) / rAto nau puk / (sA0 sU0 103.) iti pumAgamaH / 'sa dhAtuH' (sA0 sU0 41) iti dhAtusaMjJA / * a5 kartari ' ( sA0 sU0 191) ityap / ' guNaH' ( sA0 s0 692 ) iti guNaH / 'e ay (sA0 sU0 782) / svarahInaM.' (sA0 suu036)| tathA ca 'akhyApayat ' iti siddham / atra ' akhyApayat' iti kriyApadam / kaH kartA ? / jinendraH / kaM karmatApannam ? / yam / kathaMbhUto jinendraH ? / sadrAjIvaH ' santi-bhoganAni rAjIvAni-surakRtakamalAni yasya sa tathA / " bisaprasUnarAjIva-puSkarAmbhoruhANi ca " ityamaraH ( zlo0 548) / mArge devavinirmitakanakakamalopari caraNasthApanAditi bhAvaH / punaH kathaMbhUtaH / / dakSaH ' kuzalaH paTuritiyAvat / " niSNAto nipuNo dakSaH " iti haimaH ( kA0 1, zlo. 1) / kasmin ? / kavidhiSaNApAdane' kavayaH-zAstrakartAraH teSAM dhiSaNA-sadasadvivekitAbuddhiH tasyA ApAdana-jananaM Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jimAlapA] stutimavizatikA tasmin / punaH kavaMbhUtaH / anekopamAnaH' anekAni-asaMkhyAtAni upapAnAmi-samudrapandrAdIni yasya sa tathA / punaH kathaMbhUtaH ? / 'akopamAnaH / kopazca mAnazca kopamAnau ' itaretaradvandvaH', na vidyate kopamAnau-krodhAhaGkArau yasya sa tathA / etAni sarvANi sadrAjIva iti muktvA prathamAntavizeSaNAni siddhAntasyA'pi yujyante / ca punararthe / yaM siddhAntaM vihAyaHsadrAnI-nirazreNI modAtharSAt apAt-pItavatItyarthaH / atyAdareNa zravaNaM pAnamucyate iti atyAdareNAzrauSIdityarthaH / 'pA pAne' dhAtoH kartAre parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM die / 'divAdAkTa' (sa. sU0707) / atra apAt / iti kriyApadam / kA kI / vihAyaHsadrAjI' vihAyasi-vyomni sadaH-gRhANi yeSAM te vihAyaHsada:--devAH teSAM rAjiH-zreNI iti tatpuruSaH' "tatsadastvamarAH" iti (abhi0)cintAmaNI (kA02, shlo01)| karmatApannam / / yam / kasmAt / modAt / kaiH kRtvA / zravaNaculukaiH zravaNAH karmAH ta eka culukA:analayaH prasRtaya itiyAvat , taiH kRtvA / katham / sAkSAt-pratyakSam / "sAkSAt pratyakSatulyayoH" ityamaraH (zlo0 2822) / kathaMbhUtA vihAyaHsadrAnI ! / ' sakavidhiSaNA / / kaviH- zukraH / " kaviH kAnyakare sUrI, puMsi vAlmIkizukayoH / khalIne'strI kaviteyaH" iti gauddH| "uzanA bhArgavaH kaviH porAcirdaityaguruH" iti haima: (kA0 2, zlo. 33) / dhiSaNa:-bRhaspatiH / kavizva viSaNazca kavidhiSau / itaretaradvandvaH', tAmyAM saha vartate yA sA tthaa| "viSaNastridazAcArye, dhiSaNA viyi saMbhatA" iti vizvaH zA sau0 vR0-siddhAnta iti / siddhAntaH-AgamaH vo-yuSmAkam ahita-aniSTaM tasya daktita-nAzaH ahitahatiH tasyai 'ahitahataye' stAt itynvyH| 'stAt' iti kriyApaSam / kaH kartA / 'siddhaantH| 'stAt ' bhUyAt / kasyai ! / 'ahitahataye' vighnavinAzAya / keSAm ? / 'ka' yuSmAkam / kiMviziSTaH siddhAntaH ? / 'saH' prsiddhH| saH kH?| jinendraH-tIrthakaro yaM siddhAntaM akhyApayat itynvyH| 'akhyApayat' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'jinendraH / / ' akhyApayat / akathayada ke karmatArasam / 'yaM' siddhAntam / kiMviziSTaH siddhAntaH ? / santaH-sAdhavaH sajjanA vA teSAM rAjiH-zreNiH tasyAH i:-aghaM-pApaM te prati vAti-kSayaM nayatIti 'sadrAjIvaH' jinendrapo sati-zobhanAni rAjI. vAni-kamalAni yasya sa sadrAjIvaH / suranirmitasvarNapadmopari saMcariSNutvAt / punaH kiMvi0 siddhAntaH? / 'dakSaH' pravINaH / kasmin ? / kavayaH-prAjJAH teSAM dhiSaNA-buddhiH tasyAH ApAdanaMniSpAdanaM tasmin 'kvidhissnnaapaadne'| punaH kiMvi0 siddhaantH| na vidyate kopaH-krodhaH mAnaHahaGkAro yasya saH 'akopmaanH'| jinendro'pyevNvidhH| punaH kiMvi0siddhAntaH / 'vihAyaHsadrAjI' vihAyaH-AkAzaM tasmin sIdanti-tiSThantIti vihAyaHsado-devAH teSAM rAjI-zreNiH devapaMktiH / vihAya:sadrAjI yaM siddhAntaM prati zravaNaculukaiH karNagaNDUSaiH kRtvA sAkSAt yathA syAt tathA modAt-harSAta apAt itynvyH| 'apAt' iti kriyApadam / kA kI ? / 'vihAyaHsadrAjI' devpNktiH| 'apAt ' piitktii| kaM karmatApamam ? / 'yaM siddhAntam / kaiH| shrvnnculukaiH'| kasmAt / 'modAt' / punaH kiMvi0 siddhAntaH ? / anekAni-bahUni upamAnAni-candrasUryacakAdIni yasya saH 'anekopamAnaH / jinendro'pyevaMvidhaH / (kiMviziSTA) vihAyaHsadrAjI? / kaviH-zukaH dhiSaNaH-bRhaspatiH tAbhyAM sahitA sakavidhiSaNA / 'IH smare'ghe'vyaye khede, kopAktAvI bhuvi zriyAm' iti mhiipH| iti padArthaH / ___atha samAsaH-na hitaM ahitaM, ahitasya hatiH ahitahatiH, tasyai ahithtye| jinAnAM indro jinendrH| satA rAjiH sadrAjiH, savAjyA I sadrAjI, sadrAjI vAtIti sadrAjIvaH / kavInA dhiSaNA Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [8zrIcandrapramakavidhiSaNA, kavidhiSaNAmAM ApAdanaM kavidhiSaNApAdanam, tasmin kavidhiSaNApAdane / kopazca mAnazca kopamAnau, na vidyate kopamAnau yasya saH akopamAnaH / zravaNAnyeva culukAH zravaNaghulakAH, taiH zravaNaculukaiH / vihAyasi sIdanti iti vihAyaHsadaH, vihAyaHsadAM rAjI vihaayHsdraajii| kavizva dhiSaNazca kavidhiSaNI, kavidhiSaNAbhyAM sahitA sakavidhiSaNA / anekAni upamAnAni yasya saH anekopamAnaH // iti tRtIyavRttArthaH // 3 // 0 vyA0-siddhAnta iti / sa siddhAntaH-rAddhAntaH vaH-yuSmAkam ahitahataye stAra-bhUyAdityanvayaH / 'as bhuvi ' dhAtuH / 'stAt / iti kriyApadam / kaH kartA ? | siddhAntaH / 'kasyai / / 'ahitahataye' ahitasya. sAparAdhasya hatiH-hananaM tasyai / keSAm |bH| yattadornityAbhisambandhAdyaM siddhAntaM jinendraH-tIrthaGkaraH asyApayat-civAn iti smbndhH| 'khyA prakathane ' dhaatuH| 'akhyApayat ' iti kriyApadam / kaH kartA ? jinendraH / kaM karmatApamam |yNsiddhaantm / kiMviziSTo jinendraH? / 'sadrAjIvaH' santi-zobhanAni rAjIvAni-kamalAni yasya sa tathA / punaH kiNvishissttH?| dakSaH-kuzalaH / kasmin ? / 'kavidhiSaNApAdane' kabInAM dhiSaNA-manISA tasyA ApAdanaM-jananaM tasmin / punaH kiMviziSTaH ?|'akopmaanH' kopa:-krodhaH mAnaH-smayaH anayotaH tato na staH kopamAnI yasya sa tatheti vigrahaH / punaH kiNvishissttH| 'anekopamAnaH' anekAni-samudracandrA. dIni upamAnani yasya sa tathA / athavA sadrAjIva iti muktvA etAni sarvANyapi Agamasya vizeSaNAnIti bodhyam / ca punararthe / tena ca-punaH yaM siddhAntaM modAd vihAyaHsadrAjI-amarazreNiH apaat-piitvtiitynvyH| 'pA pAne' dhAtuH / AdareNa zravaNaM pAnamucyate / 'apAt ' iti kriyApadam / kA kI? 'vihAyaHsadrAjI' vihAyasi-AkAze sado-gRhANi yeSAM te vihAyaHsadaH, teSAM rAjI-paramparetyarthaH / kaM krmtaapnnm| ntam / kasmAt |modaat-hrssaat / kai?'zravaNaculuke' zravaNA:-karNAHta eva culukA:-gaNDapAH taiH / "gaNDaSazcalakazcaluH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0 262) / kiMviziSTA vihaayHsbaajii?| 'sakavidhiSaNA ' kaviH-zukraH dhiSaNo-bRhaspatiH anayo'IndaH,' tAbhyAM saha vrtmaanaa| "dhiSaNaH phalAnIbhavaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 32) // iti tRtIyavRttArthaH // 3 // vAzyAH stutiH vajAGkuzyaGkazakulizabhRt ! tvaM vidhatsva prayatna svAyatyAge ! tanumadavane hematArA'timatte / adhyArUDhe ! zazadharakarazvetabhAsi dvipendre svAyatyA'ge'tanumadavane he'matArAtimatte ! // 4 // -mandA0 ja0vi0-vajrAGkuzyakuzeti / 'he' iti aabhimukhyaabhivyktye| vajrAGguzi !-vajrADazIsaMjhike / va-bhavatI tanumadavane-prANinAM rakSaNe prayatna-AdaraM vidhatsva-kuruSveti kriyAkArakasambandhaH / atra 'vidhatsva' iti kriyApadam / kA kI? ' tvam' / karmatApannam ? 'prytnm| kasmin ? ' tanumadavane / / kayaMbhUtA tvam ? * hematArA ' svarNavadujjvalA / aparANi sarvANyapi vajrAkuzyA devyAH saMbodhanAni / teSAM vyAkhyA yathA-he ' aGkuzakulizabhRt ' aza:-mRNiH Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinasvatayaH] stuticaturvizatikA kuliyo-vajaH to vibhIti tathA tatsaMbodhanaM he aGgu0 / etad vizeSaNamapi ghaTate / he 'svAyatyAge !' AyaH-arthasya AgamaH tyAgo-dAnaM zobhanau AyatyAgau yasyAH sA tathA tatsaMbo0 he svAya0 / he 'adhyArUDhe ! AsIne ! / kasmin ? 'dvipendre' gajendre / dvipendre kayaMbhUte ? ' atimce| atizayena madavati / punaH kathaMbhUte ? 'zazadharakarazvetabhAsi' zazadhara:-candramAH tasya karo-dhutiH tadvat zvetA-ujjvalA bhAH-tviT yasya sa tathA tasmin / punaH kathaMbhUte ? age' aga ik-parvata iva agastasmin parvatapAya ityarthaH / kayA ! 'svAyatyA' svasya-Atmano yA AyatiH-AyAmaH dIghetetiyAvat tayA hetubhUtayA / punaH kathaM0 ? ' atanumadavane ' atanuprabhUtaM madavanaM-madarUpaM jalaM yasya sa tathA tasmin / athavA atanumada eva zyAmatvAd vana-phAnanaM yasya sa tathA tasmin / tathA cAyamabhikAya:-dvipendrastvagopamo varNitaH, age ca vanaM bhavet , tena atrApi atanumadarUpaM vnmstiiti| he 'amatArAtimatte' arAtayo-vairiNo vidyante yasya so'rAtimAna, vasya bhAvo'rAtimacA, na matA-nAbhipretA arAtimattA yayA sA tathA, virodhaanbhilaassinniityrthH|| atha samAsaH-akuzazca kulizazca aDazakulizau -- itaretaradvandvaH' / aGkuzakulizau vimartIti aku0 ttpurussH| tatsaMbo0 he akuza0 / Ayazca tyAgazca AyatyAgau 'itaretaradvanduH / / zobhanau AyatyAgau yasyAH sA svAyatyAgA 'bahuvrIhiH tatsaMbodhanaM he svAyatyAge !! tanumatAmavanaM tanumadavanaM tatpuruSaH / tasmin tanu / hemavat tArA hematArA 'tatpuruSaH / atizayena matto'timattaH 'tatpuruSaH / tasmin ati0 / zazaM dharatIti zazadharaH 'tatpuruSaH / zazadharasya karaH zazadhara0 ' tatpuruSaH' / zvetA cAsau bhAzca zvetabhAH karmadhArayaH / zazadharakaravata zvetA mA yasya sa zazadhara0 'bahuvrIhiH / tasmin / dvipAnA dvipeSu vA indro dipendraH 'ttpurussH| tasmin dvipendre / svasya AyatiH svAyatiH 'tatpuruSaH' / tayA svAyatyA na gacchatItyagaH 'tatpuruSaH / tasmin age| na tanuH atanuH 'tatpuruSaH' / mada eva vanaM madavanaM krmdhaary.'| atanu madavanaM yasya so'tanumadavanaH 'bhuvriihiH'| yadivA atanuzvAsau madazca atanumadaH 'karmadhArayaH / atanumada eva vanaM yasya so'tanu0 'bahuvrIhiH / tasmin atanu0 / na matA amatA 'tatpuruSaH / amatA arAtimacA yayA sA amatArAtimattA 'bahuvrIhiH' / tatsaMbodhanaM he amtaaraa0|| iti kAvyAH // 4 // // iti zrIzomanastutivRttau zrIcandraprabhasvAminaH stutervyAkhyA // 8 // si0 vR.---vajrAGkazyaDDazeti / he ityAbhimukhyAbhivyaktaye / " he hai vyasto samastau ca, hUtisambodhanAryayoH " iti vizvaH / he vajrAGkuzi !-vajrAGkuzIsajJike ! tvaM-bhavatI tanumadavaneprANirakSaNe prayatnaM-AdaraM vidhatsva-kuruSvetyarthaH / vipUrvakaH * DudhAJ dhAraNapoSaNayoH / iti dhAtoH 'AzI:preraNayoH' (sA0 sU0 703 ) kartari Atmanepade madhyamapuruSaikavacanaM svaH / ap kartari / Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [8zrIcandramA (sA0sU0691) ityap / 'dvizva' (sA0sU0710) iti dhAtodvitvaM ca | 'hasvaH' (sA0sU0 713) iti pUrvasya hasvatvam / 'jhapAnAM jabacapAH / ( sA0 sU0 714) iti datvam / pUrvasva Diti jhase dhaH' (sA0sU0960) iti pUrvadasya ghatvam / 'dAde:' (sA0sU0957) ityAkAralopaH / ' khase capI jhasAnAM ' (sA0 sa0 89) iti dhakArasya takAraH / tathAca 'vivasva' iti siddham / atra * vidhatsva ' iti kriyApadam / kA kI ? | tvm| kaM karmatApannam / prayatnam / kasmin ? / ' tanumadavane' tanuH-zarIraM vidyate yeSAM te tanumantaH teSAM avanaM-rakSaNaM tasmin / kiviziSTA tvam / / 'hematArA' hema-suvarNa tadiva tArA hematArA, svarNadehetyarthaH / anyAni sarvANyapi vajrAdhezyAH sambodhanAni / teSAM vyAkhyA yathA-he ' aGkuzakulizabhat ! / / " hAdinI vajramastrI syAt , kulizaM miduraM paviH" ityamaraH ( zlo0 93 ) / avazaH-sRNiH, kulizaM-vajra, aGkuzazca kulinaM ca aGkuzakulize 'itaretaradvandva ', le bibhauti tathA, tasyA sambodhana he aDDuzakulizabhRt !' etadvizeSaNamapi ghttte| akuzo'stro sRNiyoH (sRNiH striyAm' ityamaraH zlo0 1550) ha svAyatyAge,' Aya:arthatyAgama. tyAga:-dAnaM, Ayazca tyAgazca AyanyAgI itastadvandvaH', zobhanI AyatyAgau yasyAH sA tathA tasyAH sambo0 he svAyatyAge !' he adhyArUDhe !- AsIne / kasmin ? 'dvipendre ' dvAbhyAM zuNDAgrAmyAM pibantIte dvipAH-ganAstevindra ivendrastasmin dvipendre / kathaMbhUte ! / / atimatte' atizayena matta:-kSIvastasmin / 'madI harSe / 'radAmya niSThAto naH [ pUrvasya ca daH]' (pA0 a0 8, pA0 2, sU0 42 ) iti prApto niSThAtasya nakAraH, ' na dhyAravyApamurchimadAm / (pA0 a0 8, pA0 2, sU0 57 ) iti sUtreNa niSiddhastena * mattaH' iti niSpannam / anyathA manna ityaniSTaM syAditi jJeyam / punaH kathaMbhUte ? / ' zazadharakarazvetabhAsi / zazadhara:-candramAH tasya kara:kAntistadvat zvetA-ujjvalA bhA:-viT yasya tasmin / " balihastAMzavaH karAH" ityamaraH ( zlo. 2663 ) / punaH kathaMbhUte ? / ' age' aga iva parvata iva agastasmin parvataprAye ityarthaH / atrAmedarUpakam / kayA ? | ' svAyatyA' svasya-AtmanaH AyatiH-AyAmaH dIrghatA itiyAvat tayA hetubhUtayA / " daiya'mAyAma AnAhaH, pariNAho vishaaltaa| Atizca " iti keshvH| punaH kathamate ? / ' atanumadavane' na tanu atanu prabhUtamityarthaH madavanaM-padarUpaM jalaM yasya tathA tasmin / " jIvanaM bhuvanaM vanaM " ityamaraH / ( zlo0 473 ), atanumada eva zyAmatvAt vana-kAnanaM yasyetyarthastathA ca dvipendrastvagopamo varNitaH, age ca vanaM bhavet , tenAtrApi pracuramadarUpaM vanamastItyabhiprAyaH / athAvaziSTaM devIsambodhanaM he ' amatArAtimatte ! ' iti / arAtayaH-zatravaH vidyante yasya so'rAtimAn tasya bhAvaH arAtimattA, na matA-nAbhipretA arAtimattA yayA sA tathA tasyAH sambodhana he amatArAtimatte ! virodhAnamilASiNItyarthaH / mandAkrAntAcchandaH " mandAkrAntA mamanatatayA go yativedaSaDbhiH" iti ca lallakSaNam // 4 // // iti mahopAdhyAyazrIbhAnu0 zrIcandraprabhasvAmistutivRttiH // 8 // sau0 vR0-vajrAyaDazeti / he vajrAGkazi [ nAmni devi ] !-vajrAnuzAmidhAne / vi| tanumadavane-janturakSaNe tvaMprayatnaM-yatnaM vidhtsvitynvyH| vidhatsva iti kriyApadam |kaa kii| 'tvm| 'vidhatsva'kurukaM karmatApanam 'prayatna' yatnam / kasmin / tanu:-zarIraM tadantaH-dehinaH teSAM avana-rakSaNaM Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA tasmin 'tnumdvne'| kiMviziSTA tvam ? / anuzaM-sRNiHkulizaM-vajraM te dve vibhIti 'aGkuzakulizabhRt !' / he 'svaaytyaage|'su-shobhnH Ayo-lAbhaH arthAdiH tyAgo-dAnaM te dve yasyAH sA svAyatyAgA, tasyAH saM0 he svAyatyAge ! / punaH kiMviziSTA tvam ? / hema-svarNa tadvat tArA-ujjvalA 'hematArA' / he 'adhyArUDhe !' ArUDhe ! / kasmin ! / 'dvipendre' gjptii| kiMviziSTe dvipendre ? / ('atimatte') atiatyathai mtte-mdvti-uddhte| punaH kiM0 dvipendre ? / zazadharaH-candraH tasya karA:-kiraNAH tadvat zvetAdhavalA bhAH-kAntiH yasyAsau tasmin 'zazadharakarazvetabhAsi' / punaH kathaMbhUte ? / he 'amatArAtimatte !' amatA-anabhipretA arAtimattA-vipakSabhAvatA yasyAH sA amatArAtimattA, tasyAH saM0 he am!| punaH kiMvi0 tvam / [tArAtimatte tvaM] / svAyatyA-nijAzayena, svabhAvena vA age-parvate adhyaaruuddhe!| kiMviziSTe age? / atanu-pracuraM madavanaM yasya saH atanumadavanaH, tasmin atanumadadhane, dvipendre'pyevaMvidhe atanu-pracuraM madavanaM-madavAri yasya sa tasmina atavane / iti padArthaH // ____ atha samAsaH-aGkuzazca kulizaM ca aGkuzakulize, akuzakulize bibharti sA aGkuzakulizabhRt / Ayazca tyAgazca AyatyAgau, su-zobhanau AyatyAgau yasyAH sA svAyatyAgA, tasyAH saM0 he svAyatyAge!! tanavo vidyante yeSAM te tanumantaH, tanumatAM avanaM tanumadavanaM, tasmin tanumadavale / hemavat tArA hemtaaraa| atizayena mattA atimattA, tasyAH saM0 he atimtte!| dvipendre'pyevaMvidhaH smaasH| atizayana matto-madavAn ( ati0), tasmin atimatte / zazaM dharAti iti zazadharaH, zazadharasya karAH zazadharakarAH, zazadharakarA iva zvetA bhAH yasyAsau zazadharakarazvetabhAH, tasmin shshdhrkrshvetbhaasi| dvAbhyAM-mukhazuNDAbhyAM pivatIti dvipaH, (tasyendraH) tasmin / age (?) / natanuH atanuH, atanuzcAsau madazca atanumadaH, (atanu0) vanAni-kAnanAni yasmin saH atanumadavanaH, tasmin atanumadavane / dvipendrapakSe atamuHpracuraH madasya-dAnasya vanaM-pAnIyaM yasya saH atanumadavanaH, tasmin / he saMbodhane pade pRthak jJeyam / arAtirvidyate yasyAsau arAtimAn, arAtimato bhAvaH arAtimattA, na matA amatA, amatA arAtimattA yasyAH (sA) amatArAtimattA, tasyAH saM0 he amatArAtimatte ! // iti caturthavRttArthaH // 4 // zrIcandraprabhadevasya, stuterarthaH sphuttiikRtH| saubhAgyasAgarAkhyeNa, sUriNA jJAnasevinA // // iti cndrprbhjinstutiH||4|8|32|| de0 vyA0-vajrAGkazyazati |he vajrAzi! tvaM tanumadavane-prANirakSaNe prayatna-prakarSeNa yatnaM vidhatsvakuru itynvyH| dhA dhAraNapoSaNayoH' iti dhAtuH / 'vidhatsva ' iti kriyApadam / kA kI? / tvam / ke karmatApannam / prayatnam / kasmin ? / 'tanumadavane' tanuH-zarIraM vidyate yeSAM te tanumantaH, teSAM avana-rakSaNaM tasmin / kiMviziSTA tvam ? / 'hematArA' hema-suvarNa tadvat tArA vizadA / he adhyArUDe ! gatavati ! kRtArohaNe itiyAvat / kasmin ? / dvipendre-airAvaNe / kiMviziSTe dvipendre ! / ' atimatte' atizayena mattemadotkaTe / punaH kiMviziSTa ? / 'zazadharakarazvetabhAsi' zazadharasya-candrasya karA:-pAdAH tadvat zvetA-ujjvalA bhA:-kAntiH yasya sa tasmin / punaH kiMviziSTe ? / 'svAyatyAge / svasya AyatiH-vistAraH tayA age-parvatasadRze / atraabhedruupkaalngkaarH| punaH kiMviziSTe |'atnumdvne' atanu:-prabhUto yo madaH-dAnapravRttiHsa eva vanaMjalaM yasmin sa tasmin / "jIvanaM bhuvanaM vanam" ityamaraH (shlo0473)|'ashkulishbhRt !' iti / anza.. sRNiH kulizaM-vajram , anayordvandvaH', te bibharti-dhArayati yA sA tasyA AmantraNam 'svAyatyAge / iti / AyaH-arthaprAptiH tyAga:-dAnam , anayordvandvaH',tataH suSTu AyatyAgI yasyAH sA tasyA aamntrnnm| 'amatArAtimatte!' iti / arAtiH-zatruH vidyate yasyAH sA arAtimatI, tasyAH bhAvaH arAtimattA / 'tvataloraNavacanayoH(sya?), (pA0 vArtike 3927) iti puNvdbhaavH| sA na matA-nAbhipretA yasyAH sA tasyA aamntrnnm| sakalavipakSapakSAcchedanAditi bhAvaH / etAni sarvANyapi devyAH sambodhanapadAni // iti cturthvttaarthH|| mndaakaantaacchndH||" mandAkrAntA mabhanatatagA go yativedaSabhiH" iti ca tallakSaNam // Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 zrI suvidhi jina stutayaH atha zrI suvidhinAthAya prArthanA tavAbhivRddhi suvidhirvidheyAt sa bhAsurAlInatapA dayAvan ! | yo yogipaGkayA praNato nabhaH satsabhAsurAlInatapAdayA'van // 1 // 6 ja0 vi0 - tavAbhivRddhimiti / he dayAvan ! - dayAsamanvita ! prANin ! sa suvidhi:suvidhAmA jinaH tava - bhavataH abhivRddhiM - abhyudayaM vidheyAt- kriyAt iti kriyAkArakaprayogaH / atra 'vidheyAt ' iti kriyApadam / kaH kartA ? ' suvidhi:' / kAM karmatApannAm ? ' abhivRddhim ' / kasya ' tatra / kathaMbhUtaH suvidhiH ? ' bhAsurAlInatapAH ' bhAsuraM ghoraM AlInaM - AzritaM tapaH - anazanonodaryAdirUpaM yena sa tathA / kiM kurvan ? 'avan' rakSan / prANigaNAnityadhyAhRtya gamyate / yattadorabhisaMbandhAt sa kaH 1 yaH suvidhiH yogipaGkayA - muniparamparayA praNataHpraNipatitaH / atrApi 'praNataH iti kriyApadam / kayA karyo ? ' yogipaGkayA' / kaH karmatApannaH ? ' ya:' / kathaMbhUtayA yogipaGkayA ? ' nabhaHsatsabhAsurAlInatapAdayA' nabhaHsadodevAH teSAM sabhA - parSat asurAlI - daityasantatiH tAbhyAM natau pAdau yasyAH sA tathA tathA // - , & " atha samAsaH - zobhano vidhiryasya sa suvidhiH ' bahuvrIhi:' / bhAsuraM ca tadAlInaM ca bhAsurAlInaM ' karmadhArayaH / bhAsurAlInaM tapo yasya sa bhAsu0 ' bahuvrIhi: ' / yoginAM paGkiyagipaGkiH ' tatpuruSaH ' / tayA yogi0 / nabhasi sIdantIti nabhaH sadaH tatpuruSaH ' / nabhaHsadAM sabhA nabhaHsa 0 tatpuruSaH ' / asurANAM AlI asurAlI ' tatpuruSaH ' / nabhaHsatsabhA ca asurAlI ca tau nabhaHsatsabhA surAlyau ' itaretaradvandvaH ' / nabhaHsatsabhAsurAlIbhyAM natau nabhaHsa0 ' tatpuruSaH ' / nabhaHsatsabhAsurALInatau pAdau yasyAH sA nabhaHsa0 ' bahuvrIhi: ' // iti kAvyArthaH // 1 // - upajAtiH - si0 [0 - tavAbhivRddhimiti / dayA- kRpA karuNetiyAvat vidyate yasya sa dayAvAn, tasya sambodhanaM he dayAvan !-dayAyukta ! prANin ! sa suvidhi:- suvidhinAmA jinaH tava - bhavataH abhivRddhiMabhyudayaM vidheyAt - kriyAdityarthaH / vipUrvaka 'DudhAJ dhAraNapoSaNayoH iti dhAtoH AziSi kartari 1 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM yAt / 'dAdeH' (sA0 ma0 957) ityanenAkArasyaikAraH / tathAca 'vidheyAt ' iti siddham / atra * vidheyAt ' iti kriyApadam / kaH kartA ! / ' suvidhiH ' suSTha-zomanaM vidhAnaM-kriyAcaraNAdikaM yasya saH / kAM karmatApannAm ! / abhivRddhim / kasya ! / tava / tavaM mama GasA' (sA0 sU0 337 ) iti yuSmadaH SaSThyekavacane tavAdezaH / kathaMbhUtaH suvidhiH / ' mAsurAlInatapAH ' bhAsuraM-agrayaM AlInaM-AdRtaM tapaH-anazanonodaryAdikaM yena sa tathA / 'atvasoH sau' (sA0sU0 294) iti dIrghatvam / punaH kiM kurvan ! / ' avan / avati-rakSatItyavan / prANigaNAniti gamyam / SaTakAyAmayadAnadAyakatvAditi bhAvaH / yattadorabhisambandhAt sa kaH ? / yaH suvidhiH yogipaGktyA -muniparamparayA praNataH-praNAmaviSayIkRtaH / atrApi praNataH ' iti kriyApadam / kayA kA ? / ' yogipaGktyA ' yogazcittavRttinirodhalakSaNo vidyate yeSAM te yoginasteSAM pati:-paramparA tayA / " AparamANudarzino yoginaH " iti nyAyavidaH / kaH karmatApannaH / yH| kathaMbhUtayA yogipaGktyA / 'nabhaHsatsamAsurAlInatapAdayA' nabhasi sado yeSAM te namaHsado-devAsteSAM sabhA-parSat ca asurAlI ca asurANAM-bhavanapatidevavizeSANAM AlI-zreNI ca tAbhyAM natau pAdau yasyAH sA tathA tayA, namaHsatsamA ca asurAlI ca namaHsatsabhAsurAlI ' itretrdvndvH'| " vIthyAlirAvaliH patiH, zreNI lekhAstu rAjayaH " ityamaraH ( zlo0 656) // 1 // sau0 vR0-yazcandravat saumyaH-candraprabho bhavati, sa zobhanavidhireva bhavati / anena saMbandhanAyAtasya navamazrIsuvidhi jinendrasya stutivyaakhyaanmaakhyaayte-tvaabhivRddhimiti| he dayAvan !-dayAyukta! suvidhiH jinaH tava-bhavataH abhivRddhiM-samRddhi vidheyAt ityanvayaH / vidheyAt iti kriyaapdm|kH kartA ? / 'suvidhiH / puSpadantAparanAmA / 'vidheyAt ' kuryAt / kAM karmatApannAm ? / 'abhivRddhim / kasya ! / 'tv'| kathaMbhUtaH suvidhiH / bhAsuraM-dIpyamAnaM AlInaM kRtaM-AvRtaM tapo'nazanAdibhedena yasya sbhaasuraaliintpaaH'| bhavyairiti zeSaH / punaH suvidhiH kiM kurvan ? / 'avan ' SaTkAyajantuM rakSan / punaH kiMvi0 suvidhiH ? / 'saH' sH-prsiddhH| saH kaH ? / yaH yogipainktayA praNata ityanvayaH / 'praNataH' iti kriyApadam / kayA kA? / 'yogipaiktayA' yogivandena / ('praNataH') prakarSeNa nato-namitaH kaH karmatApanaH ? / 'yaH' suvidhiH / kathaMbhUtayA yogipatiyA? / nabhaHsado-devAH teSAM sabhA-parSat, asurAnAgakumArAdayaH teSAM AlI-zreNiH tayA natAH pAdAH yasyAH sA nabhaHsatsabhAsurAlInatapAdA, tayA 'nabhaHsatsabhAsurAlInatapAdayA' / etAdRzaH suvidhiH tava abhivRddhiM vidheyAt-samRddhiM karotu / iti pdaarthH|| ____ atha samAsaH-abhi-sAmastyena-sarvaprakAreNa vRddhiH abhivRddhiH, tA abhivRddhim / su-zobhano vidhiH-AcAro yasya sa suvidhiH / puSpavat dantA yasya sa pusspdntH| anukto'pyuktH| bhAsuraM-ghoraM AlInaM tapo yasya sa yena vA bhaasuraaliintpaaH| dayA asyAstIti dayAvAna, tasya saM0 he dayAvan ! / prazastA manIvAkkAyavyApArA yeSAM santi te yoginaH, yoginAM paMktiH yogipaMktiH, tayA yogipar3atayA, prnntH| nabhAMsa sIdanti-tiSThanti te namaHsadaH, nabhAsadAM sabhA nabhaHsatsabhA, asurANoM AlI asurAlI, namaHsatsabhA ca asurAlI canabhaHsatsabhAsurAlyau, nabhaHsatsabhAsurAlIbhyAM natAH pAdA yasyAH sA nabhaHsatsabhAsurAlInatapAdA, tayA nabhAsatsabhAsurAlInatapAdayA / avati-rakSati iti avan / asyAM stutau indravajrA (2) cchandaH // iti prathamavRttArthaH // 1 // de0 vyA0-tavAbhivRddhimiti / he 'dayAvan !' dayA vidyate yasyAsau dayAvAna, tasyAmantraNam / te-tava suvidhiH-suvidhinAthaH abhivRddhiM-samRddhi vidheyAt-kriyAt itynvyH| 'dudhAtra dhAraNapoSaNayoH' iti dhaatuH| Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 stuticaturviMzatikA [9] zrIvidhi 'vidheyAt' iti kriyApadam / kaH kartA ? / suvidhiH / kAM karmatApannAm ? | abhivRddhim / kasya ? | tava / kiMviziSTaH suvidhiH / ' bhAsurAla / nattapA: ' bhAsuraM ghoram AlInaM AdRtam anazanAdirUpaM tapo yena sa tathA / punaH kiMviziSTa ? | 'avan' avati-rakSati ityanvayaH, SaTkAyAbhayadAnadAyakatvAt / yattadornityAbhisambandhAd yaH vidhi: 'yogipaGkayA' yoginAM tapasvinAM paGktiH-zreNiH tayA praNataH - namaskRtaH asti ityanuSaGgaH / ' asti' iti kriyaapdm| kaH kartA ? / suvidhiH / kiMviziSTaH suvidhi: ? / praNataH / kayAH / yogipaGktayA / " AparamANudarzino yoginaH" iti yaugikAH / kiMviziSTayA yogipaktayA ? / 'nabhaH satsabhAsurAlInatapAdayA' nabhaHsadAM devAnAM sabhA - parSat asurAlI asurazreNI tAbhyAM natau pAdau yasyA sA tayA || iti prathamavRttArthaH ||1|| jinezvarebhyo'bhyarthanA 323 " yA jantujAtAya hitAni rAjI sArA jinAnAmalapadmamAlam / dizyAnmudaM pAdayugaM dadhAnA - indravajrA ja0 vi00 - yA jantujAtAyeti / sA jinAnAM tIrthakRtAM rAjI zreNI mama alaM - atyartha mudaM - harSa dizyAt-deyAditi kriyAkArakasaMyojanam / atra ' dizyAt' iti kriyApadam / kA kartrI ?' rAjI ' / keSAm 1 'jinAnAm ' / kAM karmatApannAm ? ' mudam ' / katham ? ' alam ' / jinAnAM rAjI kathaMbhUtA ? ' satA ' zreSThA / kiM kurvANA ? ' dadhAnA ' bibhratI / kiM karmatApannam ? ' pAdayugaM ' caraNayugalam / kathaMbhUtaM pAdayugam ? ' rAjinAnAmalapadmamAlaM ' rAjinI - rAjanazIlA nAnA - vividhaprakArA amalA - nirmalA padmamAlA - kamalasrak yasya tat tathA / yattadorabhisambandhAt sA kA ? yA jinAnAM rAjI jantujAtAya - prANisamUhAya hitAni - pathyAni alapat paryabhASata / atrApi ' alapat' iti kriyApadam / kA kartrI 1 'yA' / kAni karmatApannAni 1 ' hitAni / kasmai 1' jantujAtAya ' // 1 sA rAjinAnAmalapadmamAlam // 2 // atha samAsaH - jantUnAM jAtaM jantujAtaM ' tatpuruSaH / tasmai jantujAtAya / pAdayoryugaM pAdayugaM ' tatpuruSaH ' | padmAnAM mAlA padmamAlA ' tatpuruSaH ' / na vidyate malo yasyAH sA amalA ' bahuvrIhi: ' / amalA cAsau padmamAlA ca amalapadmamAlA 'karmadhArayaH' / nAnA- vidhA cAsAvamalapadmamAlA ca nAnA0 ' karmadhArayaH ' / rAjinI nAnAmalapadmamAlA yasya tat rAjinAnAma0 'bahuvrIhiH ' iti kAvyArthaH // 2 // d d Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA 11 si0 40-yA jantunAtAyeti / sA jinAnAM rAnI-zreNI mama alaM-atyartha muda-harSa dizyAtdeyAdityarthaH / / diza atisarjane ' dhAtoH kartari AziSi parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM yAt / 'svarahIna.' (sA0 sU. 31) / tathAca dizyAt' iti siddham / atra * dizyAt ' iti kriyApadam / kA kI / rAnI / keSAm / / jinAnAm / kAM karmatApannAm ? / mudam / " mutprItyAmodasammadAH " iti haimaH ( kA0 2, zlo0 230 ) / katham ? / alam / " alaM bhUSaNaparyAptivAraNeSu nirarthaka / alaM zaktau ca nirdiSTaM // iti vizvaH / kasya ! / mama / asmacchabdasya SaSThayekavacane mamAdezaH / kayaMbhUtA jinAnAM rAjI! / sArA zreSThA sarvebhya utkRSTatvAt / sAraH-valaM vidyate pasyAM sA iti vA, anantaralatvAt / " sAro bale sthirAMze ca, nyAyye klIbaM vare triSu // ityamaraH ( zlo0 2677 ) / kiM kurvANA ! / 'dadhAnA' dhatte iti dadhAnA-bibhratI / kiM karmatApannam ? / 'pAdayugaM' pAdayoH-caraNayoryuga-yugmam / pAdayugamiti 'tatpuruSaH' / " pAdA razmyavituryAzAH" ityamaraH / kayaMbhUtaM pAdayugam ? / ' rAjinAnAmalapadmamAlaM' rAjinI-rAjanazIlA sA cAsau nAnA-anekaprakArA amalA-nirmalA sA cAsau padmAnAM kamalAnAM mAlA-traka yasya tat tathA / yattadorabhisambandhAt sA kaa| yA jinAnAM rAjI jantunAtAya-prANisamUhAya hitAni-pathyAni alapat-paryabhASadityarthaH / ' lapa lapane' dhAtoH anadyatane kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM dip / 'dibAdAvaTa ' ( sA0 sa0 707), ' ap' (sA0 sa0 191) / tathAca ' alapat ' iti siddham / atra 'alapat' iti kriyApadam / kA kI ? / yA / kAni karmatApannAni ! / hitAni / "hitaM pathye gate dhRte " iti vizvaH / kasmai ? / ' jantujAtAya ' jantavaH-prANinasteSAM jAtaM-samUhaH tasmai jantujAtAya // 2 // ___ sau0 vR0-yA jantujAtAyeti / yA jinAnA-arhatAM rAjI-zreNiH jantujAtAya-prANivRndAya hitAni-pathyAni alapat itynvyH| alapat' iti kriyApadam / kA kI ? / 'raajii'| alapat 'gaditavatI / kAni karmatApannAni ? / 'hitAni ' / kasmai ? / 'jntujaataay'| kathaMbhUtA jinAnAM raajii!| 'sArA' zreSThA / sA jinAnAM rAjI mamApi alaM-atyartha mudaM-harSa dizyAt ityanvayaH / 'vizyAt' iti kriyApadam / kA kI ? / 'sA rAjI' / 'dizyAt' dadyAta / kAM karmatApannAma ? / 'madam / kasya ? / 'mm'| sA jinAnAM rAjI kiM kurvANA ? / 'dadhAnA' dhArayantI / kiM karmatApannam ? / 'pAdayugaM' caraNadvayam / kathaMbhUtaM pAdayugam ? / rAjIni-virAjanti yAni nAnA-vidhAni amalAni-nirmalAni padmAni-kamalAni teSAM mAlA-zreNiH yasya tat ' rAjinAnAmalapadmamAlam' / iti pdaarthH|| atha samAsaH-jantUnAM jAtaM jantujAtaM, tasmai jntujaataay| pAdayoyugaM pAdayugaM, tat pAdayugam / dadhAtIti ddhaanaa| padmAnAM mAlA padmamAlA, amalA cAsau padmamAlA ca amalapadmamAlA, rAjinI nAnAvicitrA amalapadmamAlA yasya tat rAjinAnAmalapadmamAlam // iti dvitIyavRttArthaH // 9 // de0-vyA-yA jantujAtAyeti / sA jinAnAM-tIrthaGkarANAM rAjI-paddhitaH mama muda-harSa alaM-atyartha yathA syAt tathA vizyAt-dadyAt iti sambandhaH / 'diza atisarjane' dhaatuH| 'dizyAt' iti kriyApadam / kA kI / rAjI / keSAm ? / jinAnAm ! kAM karmatApannAma ? / mudam / kasya / mama / kiMviziSTA raajii?| 'sArA sAraM-balaM vidyate yasyAM sA tathA, anantabalatvAt / athavA sArA-zreSThA, sarvebhyaH utkRzatvAt / yattadonityAbhisaMbandhAda yA jinAnAM rAjI jantujAnAya-prANimAtrAya hitAni pazyAni alapat Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzatikA [ 9 zrI suvidhi gaditavatItyanvayaH / ' lapa lapane ' dhAtuH / alapat' iti kriyApadam / kA kartrI / / jinAnAM rAjI / kAni karmatApannAni ? | hitAni / kasmai ? | jantujAtAya / kiM kurvANA jinAnAM rAjI ? / dadhAnA dhArayantI kim ? | pAvayugaM - caraNayugalam / pAdayoH yugaM pAdayugaM iti samAsaH / kiMviziSTaM pAdayugam ? / ' rAjinAnAmalapadmamAlam ' rAjinI - rAjanazIlA nAnA - bahuvidhA amalA - nirmalA padmamAlA - kamalasrakU yasya tat / mAlAzabdena zreNirvA // iti dvitIyavRttArthaH // 2 // jinavANI- 102 jinendra ! bhaGgaiH prasabhaM gabhIrASSzu bhAratI zasyatamastavena / nirnAzayantI mama zarma dizyAt zubhAratIzasya tamastavena ! // 3 // - upajAtiH ja0 vi0 - jinendra / bhaGgairiti / he jinendra !-jinezvara ! he ina !-prabho ! tava bhavataH bhAratIvANI Azu - zIghraM prasabhaM prakaTaM zarma-sukhaM mama - me dizyAt - deyAdivi kriyAkArakaprayogaH / atra ' dizyAt ' iti kriyApadam / kA kartrI ? ' bhAratI' / kiM karmatApannam ? ' zarma ' / kasya ? 'mama' | kasya bhAratI ? 'tava' / katham ? 'Azu' / zarma kathaMbhUtam ? 'prasabham ' / bhAratI kathaMbhUtA ? ' gabhIrA' duravagAhA / keH kRtvA ? ' bhaGgaH: ' arthavikalpaiH / kiM kurvantI 1 ' nirnAzayantI ' apanudantI / kiM karmatApannam ? ' tamaH ' moham / kena ? ' zasyatamastavena' atizayena prazasyastavanena hetubhUtena / zasyatamastavena stunA satI samo nirnAzayatIti hArdam / punaH kathaM0 1' zubhA' kalyANI / tava kathaMbhUtasya ? ' aratIzasya ' ratIza:- kApaH sa na vidyate yasya sa tathA tasya / athavA akAramazleSamakRtvA / tamaH kasya saMbandhi ? ' ratIzasya kAmasyeti vyAkhyeyam // " , atha samAsaH - jinAnAmindro jinendra: ' tatpuruSaH | tatsambodhanaM he jinendra ! | atizayena zasyaH zasyatamaH / zasyatamazvAsau stavazca zasya0 ' karmadhArayaH ' / tena zasya0 / raterIzo ratIzaH ' tatpuruSaH / na vidyate ratIzo yasya so'ratIza: ' bahuvrIhiH ' / ( tasya ) / iti kAvyArthaH // 3 // si0 vR0 - jinendra ! bhaGgairiti / jinAnAmindraH jinendraH tasya sambodhanaM kriyate he jinendra !-he ina ! - he prabho ! tava - bhavataH bhAratI-vANI Azu-zIghra prasabhaM - prakaTaM zarma - sukhaM mama - me dizyAt - deyAdityarthaH / 'diza 'zubhA ratI 0 ' ityapi pAThaH / Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinalatabA stuticaturvizatikA atisarjane / AziSi kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanam / kriyAsAdhanaprakArastu pUrvamevoktaH / atra 'dizyAt ' iti kriyApadam / kA kartI ! / bhaartii| " vAg brAhmI mAratI gaugIrvANI bhASA sarasvatI" iti haimaH ( kA0 2, zlo0 155 ) / kiM karmatApannam / zarma / "zarmasAtasukhAni ca " ityamaraH (zlo0 261 ) / kasya ! / mama / kasya bhAratI ? / tava / katham ! / Azu / "AzurvIhI ca satvare" iti vizvaH / zarma kathaMbhUtam ! / prasamam / kathaMbhUtA bhAratI ! / gabhIrA-duravagAhA / kaiH kRtvA ! / maGgaH-arthavikalpaiH / kiM kurvatI / nirnAzayantI-nAzaM prApayantI / kim / tamaH-mohaM zokaM vA / kena / 'zasyatamastavena' atizayena zasyaH zasyatamaH sa cAsau stavaH-stotraM tena hetubhUtena / tathAca zasyatamastana stutA satI tamo nirnAzayatIti mAvaH / punaH kathaMmatA ! / zumA-kalyANI / kayaMbhUtasya tava? / ' aratI. zasya rateH Izo ratIzaH-kAmaH sa na vidyate yasya sa tathA tasya / athavA akAraprazleSamakRtvA tamaH kasya sambandhi ! / ratIzasya-kAmasyeti vyAkhyeyam / anye tu kIdRzasya tava ! ratIzasya kAmasyetyarthaH, amerUpakam / apare tu ratIzasyetyatra rUpeNeti zeSaH kartavya ityaahuH||3|| sau0 0-jinendra ! bhlairiti| he jinendra! he sarvavedin ! tava-bhavataH bhAratI-vANI mama zarmasukhaM Azu-zIghraM dizyAt ityanvayaH / 'dizyAt' iti kriyApadam / kA kI ? / 'bhAratI' / 'dizyAt' dadyAt / kiM karmatApanam ? / 'zarma' sukham / bhAratI kasya ? / 'tava' / kathaMbhUtA bhAratI / 'gabhIrA' astAdhA-duravagAhA / kai? / 'bhaH' arthavikalpaiH / katham / / 'prasabhaM' blaatkaarenn| bhAratI kiM kurvatI ? / 'nirnAzayantI' kSapayantI / kiM karmatApanam ? / 'tamaH' pApaM ajJAnaM vA / kena ? / tamA-atizayena prazasyataraH yaH stavaH-stotraM tena 'shsytmstvn'| punaH kathaMbhUtA bhaartii?| 'zubhA' bhvyaa| kasya |rtyaa IzAratIzaH-kAmaH, na vidyate ratIzo yasya saH aratIzaH tasya 'aratIzasya' etAvatA saadho| he 'ina !' svAmin ! / jAtAvekavacanam / yadvA ratIza:-kAmaH taM prati syatispardhayatIti ratIzasyaH tasya saM0 he ratIzasya ! / athavA ratIzasya-kAmasya tamo-mohaH taM prati nAzayati iti / he jinendra ! he ina ! he ratIzasya ! tava (bhAratI) stavena mama zarma dizyAt-dadyAt / iti pdaarthH|| atha samAsaH-jinAnAM indraH jinendraH, tasya saM0 he jinendra ! / atizayena zasyaH iti zasyatamaH, zasyatamazcAsau stavazca zasyatamastakA, tena zasyatamastavena nira-nizcayena .nAzayantI nirnaashyntii| ratyA IzaH ratIzaH, tasya rtiishsy| athavA ratIzaM syati-spardhayatIti ratIzasyaH, tasya saM0 he ratIzasya ! / stavaH-stutiH tasya inaH-svAmI stavenaH, tasya saM0 he stavena ! / sakalazabdamAtreNa tava guNAna vaktumazakyatvAditi // iti tRtiiyvRttaarthH||3|| devyA0 - jinendra ! bhaGgairiti / he jinendra ! he ina ! tava-bhavataH bhAratI-vANI Azu-zIghraM yathA syAta tathA mama-me zarma dizyAta-deyAdityanvayaH / 'diza atisarjane' dhAtaH / 'dizyAta' iti kriyApadama / kA kI ? / bhAratI / kasya ? / tava / kiM karmatApannam ? / zarma / kasya ? / mama / kiMviziSTA bhAratI ? / gbhiiraaalbdhmdhyaa| kaiH / / bhaTTaiH-arthavikalpaiH / punaH kiMviziSTA? / zubhA-samIcImA / yadA tu zubhApadena matA ityarthaH tadA sarveSAmiti zeSaH / kiM kurvatI bhAratI ? / nirnAzayantI-nAzaM prApayantI / kim / / tamaHajJAnam / kena ?'zasyatamastavena' atizayena zasyaH zasyatamaH, zasyatamaH yaH stavaH-stutiH tena / "stavaH stotraM stutirnutiH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 183) / kiviziSTasya tava ! / 'ratIzasya' Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 stuticaturvizatikA [9 zrIsuvidhi kAmatulyasya / rUpeNeti zeSaH / vastutastu rtiishsytytraakaarprshlessH| tena artiishsy-kaamrhitsyetyrthH|| iti tRtiiyvRttaarthH||3|| jvalanAyudhAye vijJApanA dizyAt tavAzu jvalanAyudhA'lpa-- madhyA sitA kaM pravarAlakasya / astendurAsyasya rucoru pRSThamadhyAsitA'kampravarAlakasya // 4 // -indravajrA ja0vi0-dizyAditi / he bhavya !-prANin ! tava-bhavataH jvalanAyudhA-jvalanAyudhAbhidhA devI Azu-zIghraM kaM-sukhaM dizyAt-deyAditi kriyAkArakAnvayaH / atra 'dizyAt ' iti kriyApadam / kA kI ? ' jvlnaayudhaa'| kiM karmatApatram ? 'kam' / kasya? 'tava' / katham ? 'aashu'| jvalanAyudhA kAMbhUtA ? ' aspamadhyA' alpa-kSAmaM madhyaM-kaTiryasyAH sA tathA / punaH kathaM ? sitA' zuklaparNA / punaH kathaM0 ? ' astenduH / nyakRtamRgAGkana / kayA ? 'rucA ' kaantyaa| kasya ? ' Asyasya' vadanasya / Asyasya kathaMbhUtasya ? 'pravarAlakasya / pradhAnacikarasya / punaH kathaMbhUtA jvalanAyudhA ? ' adhyAsitA' adhyArUDhA / kiM karmatApatram ? ' pRSTham / uparibhAgam / pRSTha kathaMbhUtam ? 'uru' vizAlam / kasya ? ' akammavarAlakasya ' akamma:sthiro yo varAlakaH-devavAhanavizeSaH tasya // atha samAsaH-jvalana eva AyudhaM yasyAH sA jvala. 'bahuvrIhiH' / alpaM madhyaM yasyAH sA alpamadhyA 'bahuvrIhiH / pravarA alakA yasmin tat pravarALakaM 'bahuvrIhiH / tasya pa0 / asta indurya yA sA asvenduH 'bahuvrIhiH / na kampaH akampaH 'tatpuruSaH / akapacAsau parAlakA akampa 'krmdhaaryH| tasya akmp0|| iti kAvyAH // 4 // "ili zomanastutivRttau zrIsuvidhijinastuvenyAkhyA // 9 // si0 40-dizyAditi / he bhavya ! prANin ! ajanAyuSA depI taka-pAtaH Azu-zIghra kaMsukhaM dizyAt-devAdilyarthaH / / viza atisarjane' dhAtorAziSi kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanam / atra 'dizyAt' iti kriyApadam / kA kartI ! / 'jvalanAyudhA' jvalana eva AyuSaM yasyAH sA / ke karmatApalam // " ko brahmAsmAnichArkeSu, zamane sarvamAni ca / pAvakeSu mayUre ca, sukhazIrSajaleSu kam // " 'umaSTha' ityekapAmapi saMbhavati / Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jimastutayaH ] stuticaviMzatikA 105 iti vishvH| kasya ! / tava / katham ? / aashu| kathaMbhUtA jvalanAyudhA ! / 'asamadhyA' alpaM-aNu madhyaM-avalanaM yasyAH sA tathA / " madhyo'valagnaM " iti haima: (kA0 3, zlo0 271 ) / punaH kathaMbhUtA! / sitAzulavarNA / punaH kathaMbhUtA ! / 'astenduH' asta:-dhikRtaH induH-candro yayA sA tathA / kayA / rucAkAntyA / kasya ? / Asyasya-vadanasya / Asyasya kathaMbhUtasya ? / 'pravarAlakasya ' prakarSeNa parA:-pradhAnAH kuTilA vA alakAH-cUrNakuntalA yasmin tat sthA tasya / " alakAcarNakuntalAH" ityamaraH (zlo. 1265) / yadAha - 'svabhAvavakra ANyalakAni tAsAM' iti bhAraviH / punaH kthbhuut| jalanAyudhA ? | adhyAsitA-ArUDhA / kiM karma / ' pRSTha pRSThadezastat / "pRSThaM tu caramaM tanoH" iti haima: (kA03, zlo0265) / pRSThaM kIdRzam / uru-vizAlam / kasya ? | 'akampravarAlakasya kampanazIla: kampraH, na kampraH akampraH-sthiro yo varAlako-devaSAhanavizeSastasya / upendravajAcchandaH / " upendravanA jatajA-gayunmam" iti ca tallakSaNam // // iti mahopAdhyAya0 zrIsuvidhijinasya stutivRttiH // 9 // sau0 vRkSa-vizyAditi / jvalanAyudhAnAmnI devI Azu-zIghaM tava-bhavataH ka-sukha vizyAva ityanvayaH / 'dizyAt' iti kriyApadam / kA kI ? / 'jvlnaayudhaa'| 'dizyAca ' dadyAt / kiM karmatApatram |'ke' sukham / kasya ? / 'sv'| katham ? / 'Azu'zIghrama ! kathaMbhUtA jvlnaayudhaa| alpaM-kRza madhyaM-udaraM yasyAH sA 'alpamadhyA', kRzodharI ityarthaH / punaH katha0 jvlnaayudhaa| 'sitA' ujjvalA--gauravarNA / punaH kathaM jvlnaayudhaa?| 'prvraa'prdhaanaa|punH kathaMka jvlnaayudhaa| 'astenduH' nyakRtacandrA / kayA ? / 'rucA' kAntyA / kasya ? | 'Asyasya'mukhasya / punaH kiM jvalanAyudhAH / 'adhyAsitA' ArUDhA / ke karmatApanam / "uha' vistIrNa pRSThaM / praSTadezam / urupRSThaM kasya akammA-sthira barAlako-devavAhanavizeSaHtathAghara:-pradhAjaHkhako-kuDavizeSaH, tasya akampravarAlakasya / sathA kiMviziSTasya Asyasya ! pravarA:-pradhAnAH alakA:-kezA yasmina tata pravarAlakaM, tasya pravarAlakasya / "sukhe salile zIrSa" itynekaarthH| iti pdaarthH|| atha samAsa:--jvalanaM-AyudhaM-zastraM yasyAH sA jvalanAyudhA / alpaM madhyaM yasyAH sA alpmdhyaa| astaH induH yayA sA astenduH / uru ca tat pRSThaM ca urupRSTham / kampanazIlA kampAmA kammara, akampazcAsau varAlakazca akampravarAlakaH, tasya akampravarAlakasya ||iti caaturthvRttaarthH||4|| zrIsuvidhijinendrasya, khatarartho liviitH| saubhAgyasAgarAkhyeNa, sUriNA jhAnasevinA // ||iti navamazrIsuvidhijinasya stutiH|| 4 // 9 // 36 // de0vyA0-dizyAditi / jvalanAyudhA devI tava ke-sukhaM Azu-zIghe yathA syAt tathA dilyAvadadyAdati sambandhaH / 'diza atisarjane' dhAtuH / vizvAt' iti kriyApadam / kAkI clnaabudhaa| kiM karmatApanam / kam / " ziro jalamArapAtaM, kaM mukhaM prikiirtitm"tynekaarthH| kasya / tava / kiMviziSTA jvlnaayudhaa| 'alpamadhyA' alpaM madhyaM-madhyabhAgo yasyAH sA tthaa| ayukodretyrthH| punaH kiNvishissttaa| sitA-gaurA / punaH kiMviziSTA! / adhyAttitA-AruTI kim / / 'uhapRSThaM uru-vistANa yat pRSThaM-pRSThabhAgam / usa iti prathameva padamityapi kazcit / kasyo |'akmprvraalksy' akampA-sthiro yo varAlakaH-devavAhanavizeSaH tasya / punaH kiMviziSTA! / 'astenu' astonyakkRtaH induH-candro yayA sA tathA / kayA ? / rucA-kAnsyA / kasya / / Asyastha-mukhasya / kiMviziSTasya Asthasya! |'prbraalksy' prakarSaNa baraH-samIcIna: alaka:-sUrNakuntalo bhAle amarakavizeSatiyAvat yasya tat tasya / "alakAcUrNakuntalAH" ityamaraH (ko01215)|triiytaa||5|| upendravajAcchandaH / "upendravajrA jatajA gayugmam" iti tallakSaNam // - - 00 14 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrIzItalajinastutayaH atha zrIzItalajinastuti: jayati zItalatIrthakRtaH sadA calanatAmarasaM sadalaM dhanam / navakamamburuhAM pathi saMspRzat calanatAmarasaMsadalaGghanam // 1 // -drutavilambitam ja0 vi0-jayatIti / zItalatIrthakRtaH-zItalanAmno jinasya calanatAmarasaM-caraNakamalaM sadA-sarvakAlaM jayati-jayamAsAdayatIti kriyAkArakasaMTaGkaH / atra 'jayati' iti kriyApadam / kiM kartR ? 'calanatAmarasam / / kasya ? 'zItalatIrthakRtaH / katham ? 'sdaa|| calanatAmarasaM kiM kurvan ? 'saMspRzat / sparzanAnugRhat / kiM karmatApanam ? ' navakam ' navaiva navakam / svArtha kaH pratyayaH / keSAM navakam ? ' amburuhAm / vArijAnAm / kathaMbhUtam ? 'sadalam / dalaiH-patraiH saha vartamAnam / punaH kathaM0 1 ghanam ' sAram / calanatAmarasaM kayaMbhUtam ? 'calanatAmarasaMsat ' calA-capalA satI natA-praNatA amarasaMsat-devAnAM sabhA yasya tat tathA / calatvaM ca namatAM bhUribhaktibharavazena rAmasyAt sambhramAd vA ghttte| punaH kathaM ? ' alAnam ' na vidyate lAnaM-kutazvidadhaHkaraNaM yasya tat tathA / kenApi shriyaa'nirjitmityrthH|| atha samAsaH-tIrtha karotIti tIrthakRta 'tatpuruSaH / zItalacAsau tIrthakRcca zItaLa0 'karmadhArayaH / tasya zItala / calanaM eva tAmarasaM caLa0 'karmadhArayaH' / saha davate yat tat sadalaM 'tatpuruSaH' / ambuni ruhantItyamburuMhi 'tatpuruSaH' / teSAM ammuruhAm / calA cAsau natA ca calanatA 'karmadhArayaH / amarANAM saMsad amarasaMsat 'ttpurussaa'| caLanatA aparasaMsat yasya tat calana0 'bahuvrIhiH / na vidyate lAnaM yasya tad alAnaM 'bahuvrIhiH / iti kaavyaarthH||1|| si0 40-jayatIti / samastasattvasantApopazAmakatvAd garbhasthe'smin pituH pUrvotpanno'cikitsyaH pittadAho mAtRhastasparzAdevopazAnta iti vA zItalaH sa cAsau tIrthakRSa zItalatIrthakRt tasya zItalanAmnastIrthakRtaH-zItalanAmnaH tIrthakarasya calanatAmarasaM-caraNakamalaM sadA-sarvakAlaM jayati-sarvotkarSena vartata ityarthaH / 'jayatu ' iti pAThe jayamAsAdayatu ityarthaH / 'ji jaye' dhAtoH vartamAne kartari parasmaipade 1 'jayatu ' ityapi paatthH| Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] saticaturvizatikA 107 prathamapuruSaikavacanaM tip / 'ap0' ( sA0 sU0 191), 'guNaH' (sA. sU0 192), 'svarahIna' (sA. sU. 31) / tathAca 'jayati' iti siddham / atra 'jayati' iti kriyApadam / kiM kartR ! / calanatAmarasam / calanameva tAmarasaM calanatAmarasAmati karmadhArayaH / kamya ! / zItalatIrthakRtaH / katham ! / sadA / kiM kurvata calanatAmarasam ! / ' saMspRzat ' spRzatIti spRzat sparzanAnugRhNat / kiM karmatApanam ! / navakaM navaiva navakam / svArthe kaH / navakaM keSAm ? / amburuhAM-vArijAnAM ambuni-jale ruhanti--jAyante iti agbu ruMha teSAM amburuhAm / yogapuraskAreNa amburuhazabdasya kamale eva rUDhatvAt / kasmin ? / pathi-mArge / kathaMbhUtaM amburuhAM navakam ? / 'sadalaM / dalAni-patrANi taiH saha vartamAna sadalam / " patraM palAzaM chadanaM dalaM parNa chadaH pumAn " ityamaraH ( zlo. 676 ) / punaH kathaMbhUtam ! / dhana-sAndram / " dhanaM syAt kAMsyatAlAdi, vAyamadhyamanRttayoH", " dhanaM sAndre dRDhe dADhace, vistAre lohamudgare / meSamustakayozcApi" iti vizvA / atra tu sAndravAcakaM ghanamavyayameva pratibhAti / kathaMbhUtaM calanatAmarasam ! / 'calanatAmarasaMsat' ghalA-capalA satI natA-praNatA amarasaMsat-amarANAM samA yasya tat tathA / calatvaM ca namatAM bhUribhaktivazena rAmasyAd sambhramAd vA ghaTate / punaH kathaMbhUtam ! / ' alaGghanaM ' na vidyate lAna-kutazvidadhaHkaraNaM yasya tat tathA / kenApi zriyA anirjitamityarthaH // 1 // __ sau0 vR0-yaH suvidhirbhavati sa prakRtyA zItala eva bhavati / anena saMvandhenAyAtasya vazamasya zrIzItalajina(sya) stuterartho vyAkhyAyate / jytiiti| zItalatIrthakRtaH-zItalanAmnastIrthakarasya calanatAmarasaM-caraNakamalaM savA-sarvadA jytiitynvyH| 'jayati' iti kriyApadam / kiM kartR ? / 'calanatAmarasam' / kathaMbhUtaM clntaamrsm!| 'savalaM' sacchAyam / calanatAmarasaM kiM kurvat ? / 'saMspRzat ' sama-samyak prakAreNa sparzayat / kiM karmatApamam / 'navakam ' / keSAma ? / 'amburuhAm' suranirmitapadmAnAm / kasmin ? / 'pathi 'mArge / punaH kiMviziSTaM calanatAmarasam ? | calA-capalA natA-praNatA amarANAM-devAnAM saMsat-sabhA yasya tat 'calanatAmara saMsat' / punaH kiMviziSTaM calanatAmarasam ? / 'alanaM' anullahanIyasvarUpam / punaH kiM0 ghalanatAmarasam ? / 'sat' zobhanaM vidyamAnaM vA / alaM-atyatham / punaH kiM. calanatAmarasam ? / 'ghana' sAndra nibiDaM rekhAkAralakSaNAdibhiH / iti padArthaH // atha samAsaH-tIrtha-cAturvarNyasaMghaM pravacanaM gaNadharaM vA karotIti tIrthakRta, zItalacAsau tIrthakRcca zItalatIrthakRt , tasya shiitltiirthkRtH| calanAveva tAmarasaM calanatAmarasam / dalena sahitaM satlam / nava eva navakam / ambuni ruTa-janma yeSAM tAni amburuMhi, teSAM amburuhAm / amarANAM saMsada amarasaMsada, calA-natAamarasaMsat yasya tat yasmin vA calanatAmarasaMsat / nAsti lahana-mArgolahana yasya tat alaGkanam / navakamiti svArthe kan pratyayaH / "vale patre abhilyAyAH" itynekaarthH|butvilmbitcchndsaa stutiriyam // iti prathamavRttArthaH // 1 // vyA-jayatIti / zItalatIrthakRtaH-zItalatIrthakarasya calanatAmarasaM-caraNakamalaM sadA-sarvakALa jayati-sarvotkarSeNa vartate itynvyH| 'ji jye| dhaatuH| 'jayati / iti kriyApadam / kiM karva'paDamatAmarasam / calanameva tAmarasaM calanatAmarasamiti vigrahaH / kasya / shiitltiirthkRtH| kiMviziSTaM phntaamrsm| 'calanatAmarasaMsat / calA-caJcalA zIghragamanAt sA cAsInatA amarasaMsa-devasamA yastha Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 stuticaturvizatikA [10 zrIzItala tat / amarANAM saMsada amarasaMsat iti pUrve 'SaSThItatpuruSaH / punaH kiMviziSTam ? / 'alagnam' nAsti lakhalaMadhaHkaraNaM yasya tat , sarveSAmapi vanyatvAt / calanatAmarasaM kiM kurvat ? / saMspRzat-saMghadRyat / kim ? / navakam / keSAm ? / amburuhAM-kamalAnAm / kasmin ? / pthi-maarge| kathaMbhUtaM navakam ? / 'sadalaM ' dalai :paNaiH saha vartamAnam / "baI parNa chadaM dalam" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04, zlo0 189) / punaH kiMviziSTam ? / dhanaM-nibiDam // iti prthmvRttaarthH||1|| jinAnAM smaraNam -- smara jinAn parinunnajarArejo--- jnntaanvtodymaantH| paramanirvRtizarmakRto yato jane! natAnavato'dayamAnataH // 2 // ja0 vi0-smara jinAniti / he jana ! ata ityasmAt kAraNAt tvaM jinAn-vItarAgAna smara-smaraNagocarIkurviti kriyAkArakasaMbandhaH / atra 'smara' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'tvam / kAn kamatApannAn ? 'jinAn / kasmAt ? 'ataH' / ata iti kutaH 1 yataH' yasmAt kAraNAt / ' prmnirvRtishrmkRtH| paramaM-utkRSTaM nitizarma-mokSasukhaM kurvantIti prmnitishrmkRtH| yadvA paraM svAtmano vyatiriktaM anitizarmakRtaH bhavantItyadhyAhAryam / jinA iti viziSyapadaM ca prakrAntatva jjJeyam / tato bhavantIti kriyApadam / ke kartAraH ? 'jinAH / / kathaMbhUtAH ? 'prmnivRtishrmkRtH'| jinAn yathaMbhUtAn ? 'parinunnajarArajojananatAnavatodayamAn / jarA-visrasA rajA-karmalakSaNaM jananaM-janma 'tAnavaM tanorbhAvastAnavamiti vyutpattyA tanutvaM durbalatvamityarthaH, todaH 'tuda vyathane' ityasya dhAtostudanaM todo-vyathA bAdhetiyAvata, yamA-kRtAnto mRtyuritiyAvat , ete jarAdayaH parinunnAH-paryastA yaiste tathA tAn / athavA parinunaM jaraiva pANDuratvAt rajo-reNuyaste tathA, janane yastAnavaH-zArIrastodo-bAdhA tatra yamA iva-kRtAntA iva yamAH tasyAntahetutvAt, tataH parinunnajarArajasazca te jananatAnavatodayamAdha tAn / jinAn kiM kuvataH ? ' avataH' rakSataH trAyamANAnitiyAvat / kAn ? 'natAn' maNatAnaginaH / tvaM kathaMbhUtaH san smaretyAha-'AnataH' praNataH san / katham ? ' adayaM / nirdayaM svazarIrAvayavarakSAnirapekSaM nirvyAjamitiyAvat tat yathA syAt tathA // atha samAsaH-jarA ca rajazca jananaM ca tAnavaM ca todazca yamazca jarArajojananatAnavatodayamAH / itretrdvndvH| / parinunnA jarArajo0 yaiste parinunajagarajojananatAnavatodayamAH 1 'jo ' ityapi pAThaH / 2 'janana0 ' iti pAThAntaram / Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] stuticaturviMzatikA 109 , bahuvrIhi:' / athavA jaraiva rajo jarAraja: ' karmadhArayaH ' / parinunnaM jarArajo yaiste pari0 'bahuvrIhi:' / tanorayaM tAnavaH, tAnavazvAsau todazca tAnavatodaH ' karmadhArayaH / janane tAnavatodaH janana0 ' tatpuruSaH ' / jananatAnavatode yayAH janana0 ' tatpuruSaH / parinunnajarArajasazca te jananatAnavatodayamA parinunnajarA 0 ' karmadhArayaH / tAn pari0 / nirvRteH zarma nirRtizarma 'tatpuruSaH / paramaM ca tannirTatizarma ca parama0 'karmadhArayaH , | paramanitiza kurvantIta paramani0 ' tatpuruSa:' / yadvA pakSe tu nirRtizarma kurvantIti nirvRtizarmakRtaH ' tatpuruSaH na nirvRtidharmakRtaH anirvRti0 ' tatpuruSaH / na vidyate dayA yatra tadadayam ' bahuvIhiH ' / iti kAvyArthaH // 2 // 6 si0 kR0 - smara jinAniti / he jana ! ataH kAraNAt tvaM jinAn --tIrthapatIn smara-smaraNaviSayIkurvityarthaH / ' smR cintAyAM ' dhAto: " AzIH preraNayoH ' ( sA0 sU0 703 ) kartari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanaM hiH / ' ap0 ' ( sA0 sU0 691), ' guNaH ' ( sA0 sU0 692 ) ityanena guNa:, ' ata: ' (sA0 sU0 701 ) iti herluk, ( ' svarahInaM ' sA0 sU0 36 ) / tathAca ' smara ' iti siddham / atra 'smara' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / kAn karmatApannAn ! | jinAn / kasmAt ? / ataH / ata iti kutaH ? / yataH -yasmAt kaarnnaat| 'paramanirvRtizarmakRtaH / paramaM prakRSTaM 'nivRtizarma' nirvRteH-mokSasya zarma-sukhaM kurvantIti nirvRtizarmakRtaH / nahi jinasmaraNamantareNa jantoH tAttvikI siddhiriti bhAvaH / "zivaM niHzreyasaM zreyo, nirvANaM brahma nirvRtiH" iti haimaH (kA0 1, zlo 074 ) / kathaMbhUtAn jinAn ? | 'parinunna jarAra jojananatAnavatodayamAn' jarA-divasA raja:karmalakSaNam, ' runo' iti pAThe ruk - rogaH jananaM - janma tAnavaM tanorbhAvastAnavaM iti yogAt tanutvaM durbalatvAmatiyAvat, todaH ' tud vyathane ' ityasya dhAtoH tudanaM-todo- - vyathA yamaH - kRtAntaH mRtyuritiyAvat, ete jarAdayaH parinunnA:- parikSiptA yaiste tathA tAn / jarA ca rajazca jananaM ca tAnavaM ca todazca yamazca jarAjojana natAnavatodayamA : ' itaretaradvandvaH ' / tataH parinunnapadena ' bahuvrIhi: ' / " yamo daNDadhare dhvAMkSe, saMyame yamaje'pi ca / zarIrasAdhanApekSa- nityakarmaNi bodhyate // " iti vizvaH / kecit tu rogavAcI runas zabdo'pyasti, tena rajaHsyAne ruja iti paThanti / yadAha - "roge rujo (rogo rujA ?) rugAtaGko, mAndyaM vyAdhirapATavam" iti haimaH (kA0 3, zlo0126) / kecit tu parinunnaM jaraiva pANDuratvAt rajo-reNuH yaiste parinunnanarArajasaH tathA janane- jananaviSaye yaH tanorayaM tAnavaH - zArIrastodobAdhA tatra yamA iva yamAH--kRtAntA iva tasyAntahetutvAt, tataH parinunnajarArajasazca te jananatAnavatodayamAzca iti vyaakhyaanti| jinAn kiM kurvataH ! | avato - rakSatastrAyamANAnityarthaH / tvaM kathaMbhUtaH san smaretyAhaAnataH-praNataH san / katham ? / ' adayaM ' na vidyate dayA yatra tat tathA / praNativiSaye svazarIrasyApi rakSAM na kRtavAnityarthaH // 2 // Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 stuticaturvizatikA [10 zrIzItala sau0va0 - smara jinAniti / he jana !-he loka ! ataHkAraNAt tvaM jinAna-tIrthakarAn smara ityanvayaH 'smara' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'tvam / smara' dhyAyasva / kAn karmatApanAn ! / 'jinAn / kathaMbhUtAna jinAn / parinunnAH-gatA:-kSINA jarA-vinasA vayohAnirUpA rajaH-karmarajaH jananaM-janma tAnava-zarIrakAya todaH-khedaH yamo-maraNaM, gatA yeSAM te parinunajarArajojananatAnavatodayamAH, tAna 'parinukhajarArajojananatAnavatodayamAn / / kasmAt ? / ataH kAraNAt smara / ataH katham ? / 'yataH / yasmAt kaarnnaat|jinaan kiM kurvataH ? / ' avataH ' rakSataH / kAna karmatApamAna ? / 'praNatAna ' janAn / punaH kathaMbhUtAna jinAna ? / parama-prakRSTaM nirvRtiH-siddhiH-muktiH tasyAH zarma-sukhaM tat kurvantIti paramanivRtizarmakRtaH, tAn paramanirvRtizarmakRtaH / katham ? / 'adayaM' nirvyAbAdhaM svazarIrAnapekSaM yathA syAt tathA / kathaMbhUtaH tvam ? / ' AnataH' maryAdayA praNataH / iti pdaarthH|| atha samAsaH-jayanti rAgAdikAna zatrUn iti jinAH, tAna jinAn / jarA ca rajazca jananaM ca, tamorbhAvaH tAnavam , tAnavaM ca tozca yamazca jarArajojananatAnavatodayamAH, parinunnA jarArajojananatAnavatodayamA yaiHte yeSAM te (vA)parinumajarArajojananatAnavatodayamAH, tAn parinunajarArajojananatAnavato dayamAn / nirvatyAH zarma nirvRtizarma, paramaM ca tat nirvRtizarma ca paramanirvRtizarma, paramanirvRtazarma kurvanti te paramanirvRtizarmakRtaH, tAn paramanirvRtizarma kRtaH / nAsti dayA svadeharakSaNarUpA yasmin tat adayam / adayaM yathA syAt tathA, kriyAvizeSaNamidam / AG-maryAdayA nataH-AnataH / yadvA parinumnaH-parikSINaH jarA iva jIrNamiva rajobadhyamAnaM karma yaiH te, tathA jananaM-janma tena tAnavAH-zArIraduHkhena todena-khedena kRzIbhUtAH teSAM duHkhaharaNena yamA iva yamAH, pazcasvapi kalyANeSu lokodyotasukhakaratvAt parinumajarArajasazca jamanatAnavatodayamAca parinunajarArajojananatAnavatodayamAH, tAn parinunajarArajojananatAnavatodayamAn / ityapi vyAkhyayam // iti dvitIyavRttArthaH // 2 // de0 vyA0-smara jinAniti / he jana ! ataH kAraNAt jinAna-tIrthaGkarAn tvaM smara-smRtigocarIkuru itynvyH| 'smRcintAyAm ' iti dhaatuH| 'smara' iti kriyApadam / kaH kartA ! / tvam / kAn karmatApanAn ? | jinAn / kutaH ? / yato-yasmAt kAraNAt / 'paramanirvRtizarmakRtaH' muktisukhakartAro vartanta ityadhyAhAraH / nahi jinasmaraNamantareNa jantostAttvikI siddhiriti bhAvaH / kiMviziSTaH tvam ? / AnataHpraNataH / katham / 'adayam' zarIranirapekSaM yathA syAt tathA / kiMviziSTAn jinAn ? / 'parinunnajarArujojananatAnavatodayamAna' jarA-visasA rujo-rogA: "rogo rujA rugAtaho" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0 126 ), jananaM-janiH tAnavaM-kAzya- todaH pIDA yamo-mRtyuH, eteSAM pUrva 'dvandvaH' / tataH parinunnA:parikSiptA jarArujojananatAnavatodayamA yaiste tathA iti vigrahaH / kiM kurvato jinAn ? / avtH-rksstH| kAn / natAna-praNatAn / janAniti shessH|| iti dvitiiyvRttaarthH||2|| siddhAnta-svarUpam jayati kalpitakalpatarUpamaM matamasAratarAgamadAriNA / prathitamatra jinena manISiNAmatamasA ratarAgamadAriNA // 3 // - druta0 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastayaH stuticaturvizatikA ja0 vi0-jayatIti / jinena-sarvajJena prathitaM-prakhyApitaM mataM-zrutaM atra-asmin jagati jayaMti-jayamanubhavatIti kriyAkArakaprayogaH / atra 'jayati / iti kriyApadam / kiM kartR ? 'matam / kathaMbhUtam ? ' prathitam / / kena ? 'jinena / kutra ? 'atra' / jinena kayaMbhUtena ? ' asAratarAgamadAriNA' asArataraH-kutsitataro ya Agama:-siddhAntaH zAkyAdipravacanamityarthaH, taM dArayati arthAt hetuyuktyAdibhirnirAkarotItyevaMzIlaH asAratarAgamadArI tena / punaH kathaM. bhUtena ? ' atamasA' tamasA-mohena ajJAnena vA rahitena / punaH kathaMbhUtena ? ' ratarAgamadAriNA' rataM-saMbhogastatra rAga:-abhilASaH madaH-jAtyAdikaH tayorariNA-vairiNA tannivAraNAt / keSAm ? 'manISiNAm / matimatAm / mataM punaH kathaMbhUtam ? 'kalpitakalpatarUpamam / kalpitA-samarthitA kalpataruNA-kalpavRkSaNa upamA-sAmyaM yasya tat tathA / yadivA kalpiteSu-manaHsaGkalpiteSu vastuSu kalpatarorupamA yasya tat tathA // atha samAsaH-kalpazcAsau taruzca kalpataruH 'karmadhArayaH' / kalpataruNA upamA kalpatarUpamA 'tatpuruSaH / / kalpitA kalpatarUpamA yasya tat kalpita. 'bhuvriihiH'| yadivA kalpatarorupamA yasya tat kalpa0 'bahuvrIhiH' / kalpiteSu kalpatarUpamaM kalpita 'tatpuruSaH / na sAraH asAraH 'tatpuruSaH / atizayenAsAro'sArataraH / asAratarazcAsAvAgamazca asAra0 'krmdhaaryH| asAratarAgamaM dArayatItyevaMzIlaH asAratarA0 'tatpuruSaH / tena asAratarA0 / na vidyate tamo yasya so'tamAH 'bahuvrIhiH / tena atamasA / rate rAgo ratarAgaH 'tatpuruSaH / / ratarAgazca madazca ratarAgamado 'itaretaradvandvaH / ratarAgamadayorariH ratarAgamadAriH ' tatpuruSaH / tena ratarAga0 / iti kAvyArthaH // 3 // si. vR0-jayatIti / jinena-sarvajJena prathitaM-prakhyApitaM mataM-zrutaM atra-asmin jagati jayati-sarvotkarSeNa vartata ityarthaH / ji jaye' dhAtoH vartamAne kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanam / atra ' jayati ' iti kriyaapdm| kiM kartR / matam / kathaMbhUtam ? / prathitam / kena / jinena |kutr!| atra / kathaMbhUtena jinena ? / ' asAratarAgamadAriNA ' atizayena asAraH asArataraH-atikutsito ya AgamaH cArvAkazAkyAdipravacanamityarthaH, taM dArayati arthAt hetuyuktyAdimiH nirAkarotItyevaMzIlaH asAratarAgamadArI, tena asAratarAgamadAriNA / asAratarazvAsau Agamazceti ' karmadhArayaH' / punaH kathaMbhUtena ? / ' atamasA' nAsti tamaH-pApaM ajJAnaM vA sa atamAH tena / punaH kathaMbhUtena ? / ratarAgamadAriNA / rataM-maithunaM rAgo-dravyAdAvamilApaH, yadvA rate rAgo ratarAgaH, mado jAtyAdyuttho'bhinivezaH, rataM ca rAgazca madazca ratarAgamadAH ' itaretaradvandvaH" teSAM tayorvA bhariNA-vairiNA, sarvAtmanA taducchedakatvAditibhAvaH / keSAm ? / ' manISiNAM' manISa:prajJA vidyate yeSAM te manISiNaH, teSAM manISiNAm / mataM punaH kathaMbhUtam ? / ' kalpitakalpatarUpama' kalpitAsamarthitA kalpataruNA-kalpavRkSaNa upamA--sAmyaM yasya tat kalpitakalpatarUpamam / yadivA kalpiteSu-manaHsaMkalpiteSu vastuSu kalpatarorupamA yasya tat tathetyarthaH // 3 // Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 staticaturviMzatikA [10 zrIzItala. sau00-jayatIti / mataM-pravacanaM jayati ityanvayaH / 'jayati' iti kriyApadam / kiM kartR ? / 'mtm'| 'ayati 'sarvAtizayena vartate ityarthaH / kiMviziSTaM matam / 'prathitaM ' uktam / ken| 'jinen| keSAm ? / 'manISiNAm' prAjJAnAM gaNadharANAm / punaH kiMvi0 matam ? / kalpitA-samarthitA sarvAbhISTadAnena kalpatarUNAM-suratarUNAM upamA-upamAnaM yena tat 'kalpitakalpatarUpamam ' / kiM viziSTena jinena / asAratarA-atizayena niHsAraH tAdRzo ya AgamaH-mithyAdRpraNItakuzAstrarUpAta prati vRNAti-vidhArayati yaH sa sena 'asAratarAgamadAriNA' / punaH kiMvi0 jinena ? / 'atamasA ' ajJAmapAparahitena / puna: kiMvi0 jinena? / rataM-surataM tasya rAga:-snehaH madaH-ahaMkAraH jAtyAdirvA tayoH ari:-zatruriva zatruH ratarAgamadAriH tena ratarAgamadAriNA / kutra! / 'atra' vizve'smin / jinena kathita mataM jyti| iti pdaarthH|| atha samAsa:-kalpatarUNAM upamA kalpatarUpamA, kalpitA kalpatarUpamA yasya tat kalpitakalpatarUpamam / atizayena asAraH asArataraH asArataravAsI Agamazca asAratarAgamaH, asAratara tIti asAratarAgamadArI, tena asAratarAgamadAriNA / manISA-buddhiH vidyate yeSAM te manISiNaH, teSAM manISiNAm / na vidyate tamo yasyAsI atamAH, tena atamasA / rataM ca rAgazca madazca ratarAgamadAH, ratarAgamadAnA ariH ratarAgamadAriH, tena ratarAgamadAriNA // iti tRtiiyvRttaarthH||3|| devyA0-jayatIti / iha-asmin loke mataM-pravacanaM jayati-sarvotkarSeNa vartate itynvyH| ji naye' dhAtu'jayati' iti kriyApadam / kiM karta? matam / kiviziSTaM matam / 'kalpitakalpatarUpamam' kalpitA-ghaTitA kalpataruNA-kalpavRkSaNa upamA-sAmyaM yasya tat, sakalamanoratha pUrakatvAt / punaH kiMviziSTam / prathitaM-vistAra prApitam / kaina ? / jinena-tIrthakareNa / jAtAvekavacanam / keSAm / manISiNAM-paNDitAnAm / kiviziSTena jinena ? / 'asAratarAgamadAriNA' asAratarAna-atizayena aprazasyAn mithyAtvarUpAnitiyAvat AgamAna-siddhAntAn dRNAti-vidArayatItyevaMzIlastathA ten| punaHkiMviziSTanA atamasA-ajJAnarahitena / nAsti tamaH-ajJAnaM yasyeti vigrahaH / punaH kiMviziSTena ? / 'ratarAgamadAriNA' rataM-maithunaM rAmodravyAdAvabhilASaH mado-jAtyAyuttho'bhinivezaH teSAM ariNA-zatruNA, sarvAtmanA taducchedakAritvAt // iti tRtiiyvRttaarthH||3|| mAnavIdevyAH stutiH dhanarucirjayatAd bhuvi mAnavI gurutraavihtaamrsNgtaa| kRtakarA'stravare phalapatrabhA gurutarAviha tAmarasaM gatA // 4 // 10 // ja0vi0-dhanaruciriti / mAnavI-mAnavInAmnI devI bhuvi-pRthivyAM iha-jagati apavAra-jayatviti kriyaakaarksNbndhH| atra 'jayatAt / iti kriyApadam / kA karjI ? 'mAnavI kasvA suvi' vivyAm / kathaMbhUtA mAnavI ? 'ghanarUciH, ghanavata-meghavat (laka)chAyA vasthAH sA tathA, zyAmesvaH / punaH karyabhUtA ? ' gurutarAvihatAmarasaGgantA ' guruksA 1.tarAhi. 'ityapi pAThaH Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA atizayena guravo-mahAntaH avihatA:-kenApyaparikSatA ye amarA-devAstaiH saGgatA-sahitA / punaH kayaMbhUtA ? 'kutakarA' sthApitapANiH / kasmin ? ' phalapatramAgurutarau / phalAni ca patrANi ca bhajata iti phalapatrabhAk uru:-vizAla etAdRzo yastaruH-vRkSaH tasmin phlptrbhaagurutrau| kathaMzte 1 ' anavare' pravarAyudhe / mAnasyA devyA vRkSarUpamAyudhamastIti / punaH kathaMbhUtA mAnavI ? 'gatA' prAptA, samAsInetyarthaH / kiM kamartApanam ? ' tAmarasaM ' kamalam // atha samAsaH-ghanavad ruciryasyAH sA ghanaruciH bhuvriidie| atizayena guravo gurutraa| na vihatA avihtaaH| ubhayatrApi tatpuruSaH / gurutarAzca te avihatAzva guru0 'krmdhaaryH| gurutarAvihatAzca te'marAzca gurutarA0 'karmadhArayaH' / gurutarAvihatAmaraiH saGgatA yA sA gurutarA 'bahuvrIhiH / kRtau karau yayA sA kRtakarA 'bahuvrIhiH / / astreSu varo'stravaraH 'tatpuruSaH / / tasmin astravare / phalAni ca patrANi ca phalapatrANi 'itaretaradvandvaH' / phalapatrANi bhajatIti phalapatrabhAk 'tatpuruSaH' / uruzvAsau taruzca urutaruH krmdhaaryH|| phalapatrabhAk cAsAvurutaruzca phalapatra0 'karmadhArayaH' / tasmin phalapatra0 / iti kAvyArthaH // 4 // // iti zobhanastutivRttau zrIzItalatIrthakRtaH stuteAkhyA // 10 // si0 vR0-dhanaruciriti / mAnavI-mAnavInAmnI devI iha-jagati bhuvi-pRthivyAM jayatAt-sarvotkarSaNa vartatAmityarthaH / ji jaye.' dhAtoH 'AzI:preraNayoH' (sA0 sa0 7.3) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tu / ' ap0 ' (sA0 sU0691), 'guNaH ' (sA0 saM0 192), 'e ay / (sA0 sU0 41) tupastAtaGAdezaH / ' svarahInaM0' ( sA0 sU0 36 ) / tathAca 'jayatAt' iti siddham / atra ' jayatAt / iti kriyApadam / kA kI ! / mAnavI / kasyAm ? / bhuvi / kathaMbhUtA mAnavI / ghanaruciH' ghano-meghaH tadvadU ruci:-kAntiH yasyAH sA sathA, zyAmetyarthaH / punaH kathaMbhUtA ! / ' gurutarAvihatAmarasaGgatA' bhavizayena gurakho gurutarAH-mahAntaH te ca te avihatAH-kenApyaparikSatA ye devAH taiH saGgatA-sahitA / gurutarAzca te avihatAzceti * karmadhArayaH' / punaH kathaMbhUtA ! / ' kRtakarA ' kRtaH-sthApitaH karo-hasto yayA sA tathA / kasmin ! / 'phalapatramAgurutarau' phalAni patrANi bhajate iti phalepatramAkU sa cAsau uruH-vizAlo yaH taru:vRkSastasmin phalapatramAgurutarau / kathaMbhUte 1 / astravare-pravarAyudhe / etena mAnavyA devyA vRkSarUpamAyudhamastIti sUcitam / punaH kayaMbhUtA mAnavI ? / gatA-prAptA smaatiinetyrthH| kim ? / tAmarasaM-kamalam / drutavilambitacchandaH / "drutavilambitamAha namo marau" iti ca tallakSaNam // mahAmahopAdhyAyazrIbhAnucandra0 zrIzItalatIrthakRtaH stutivRttiH // 10 // sau0 vR0-dhanasaciriti / mAnavInAmnI devI jayatAt itynvyH| 'jayatAt' iti kriyApadam / kA kI ? / 'mAnavI' / 'jayatAt / jayaM prApnutAt / kasyAm / 'bhuvi kiMviziSTA maanvii|| Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 stuticaturvizatikA [10 zrIzItala 'ghanaruciH ' sAndrakAntiH, meghazyAmA vaa| punaH kiMvi0 mAnavI ? / gurutarA-mahAnto'vitA-na kenApi parAjitAstAdRzA ye amarA-devAH taiH saGgatA-parivRtA- militA 'gurutraavihtaamrstaa'| punaH kiMvi0 mAnavI ? / 'kRtakarA' sthApitahastA / kasmin ! / 'astravare' zastrapradhAne / punaH kiMvi0 maanvii?| 'gatA' praaptaa| kiM karmatApannan ? 'tAmarasaM' kamalam / kv?| 'ih'| kasmin ? / phalaiH patraiH bhAtIti phalapatramaH tAdRzo'gurutaru:-aguruvRkSaH, tathA phalAni patrANi ca bhajatIti phalapatrabhAk tAdRzaH urutaruH-vizAlavRkSaH vA / tasmin 'phlptrmaagurutrau'| 'gurutarA' mhtii| punaH kiMviziSTA mAnavI ? / 'avihatA' aparAjitA / punaH kiMvi0 mAnavI ? / 'amarasaGgamA' (tA) devmilitaa| trINyapi vizeSaNAni prathamAntAni devyA eva / iti pdaarthH|| ___atha samAsaH-ghanavad ruciHghanaruciH vA ghanA sAndrAruciH yasyAHsA ghnruciH|atishyen guravaH iti gurutarAH, na vihatA avihatAH, gurutarAzca te avihatAzca gurutarAvihatAH, gurutarAvihatAzca te amarAzca gurutarAvihatAmarAH, gurutarAvihatAmaraiH saMgatA gurutraavihtaamrsNgtaa| kRtaH-sthApitaH karo yayA sA kRtkraa| astrANAM madhye varaM-pradhAnaM vajraM-astravaraM, tasmin astravare / phalAni ca patrANi ca phalapatrANi, phalapatrANi bhajatIti phalapatrabhAk / uruzcAsau taruzca urutruH| phalapatrabhAk cAsau urutaruzca phalapatrabhAgurutaruH, tasmin phalapatramAgurutarau; yadvA phalapatrairbhAtIti phalapatramaH, tAdRk cAsau agurutaruzca phalapatrabhAgurutaruH, tasmin phlptrbhaagurutrau| yadvA kRtakarAmravare !' kRtaM-dhRtaM kare asravaraM yayA sA kRtakarAstravarA, tasyAH saM0 he kRtakarAstravare! yadvA astravare iti taruvizeSaNaM tasyAH zaktirUpatvAt / vRkSAnapi astrarUpAn karotIpti bhAvaH / atizayena gurvI gurutarA iti devyA vizeSaNe smaasH|| iti turiiyvRttaarthH||4|| zrIzItalajinendrasya, stuteroM niruupitH| saubhAgyasAgarAkhyena, sUriNA saukhyakAriNA // // iti shiitljinstutiH||4||10||40|| de0vyA0-ghanaruciriti / iha bhuvi-pRthivyAM mAnavI devI jayatAt-sarvotkarSeNa vartatAmiti smbndhH| 'ji jaye' dhaatuH| 'jayatAt / iti kriyApadam / kA kii| maanvii| kiMviziSTA mAnavI ? / 'ghnruciH| ghanA-sAndrA ruciH-kAntiH yasyAH sA tthaa| punaH kiviziSTA?'gurutarAvihatAmarasaGgmatA' atizayera puravo gurutarAH te ca te avihatA-aparikSatA ye devAstaiH sakatA-sahitA / punaH kiM vizidhA / / gatA-upaviSTA / kim ? / tAmarasaM-kamalam / kutra ? / 'phalapatrabhAgurutarI ' phalaM ca patre ca pAte iti phADapatrabhAk sa ghAsI uruH-vizAlo yaH taruH-vRkSaH tasmin / sAmIpye saptamIyam / punaH kiviziTA / kRtakarA-vikSiptahastA / kRtaH karo yayeti vigrhH| kasmin ? / 'anavare / asreSu varaM asavaraM basmin / pradhAnazastre ityarthaH / anye tu kiMviziSTA devI ? kRtakarA / kasmin ? phalapatrabhAgurutarau / kiMviziSTe trii!| anavare / iti vyAsyAnamAhuH // iti caturthavRttArthaH / drutavilambitacchandaH // "drutavilambitamAha namI bharI" iti tallakSaNam // 4 // 1 bhataH paraH pAThaH pramAdikaH pratibhAti / Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 zrIzreyAMsajinastutayaH atha zrIzreyAMsajinasya paramaM vairAgyam kusumadhanuSA yasmAdanyaM na mohavazaM vyadhuH kamalasadRzAM gItArAvA balAdayi tApitam / praNamatatarAM drAk zreyAMsaM na cAhata yanmanaH kamalasadRzAGgI tArA vA'balA dayitA'pi tam // 1 // -hariNI (6, 4, 7) ja0 vi0-kusumadhanuSeti / mayIti komalAmantraNe / bho bhavyAH ! yUyaM taM zreyAMsaMzreyAMsanAmAnamahantaM drAk-sapadi praNamatatarAm-atizayena praNamateti kriyAkArakayojanam / atra 'praNamatatarAm / iti kriyApadam / ke kartAraH 1 'yUyam / / ke karmatApannam ? ' zrepAsam / katham ? 'drAk' / yattadorabhisaMbandhAt taM kam ? yasmAt-zreyAMsAd anyam-aparaM janaM kaM alasadRzA-stimitalocanAnAM strINAM naNAM vAgItArAvA-gItadhvanayaH balAt-haThAt mohavazaM-rAgaparavazaM na vyadhuH-na ckruH?| atrApi 'vyadhuH / iti kriyApadam / katham ? 'na' / ke kartAraH ? 'gItArAvA: / / karmatApamam ? ' km'| kathaMbhUtaM na vyadhuH ? 'mohavazam / kasmAt ? 'balAt / / kathaMbhUtaM santam ? ' tApitaM' dIpitaM santam / kena ? 'kusumadhanuSA' kAmena / gItArAvAH kAsAm ? ' alasadRzAm / / anena vizeSaNena gAnakArakANAM samadaceSTAvattvamAcaSTe / atra kamiti prshne| tto'ymrthH| alasadRzI gItArAvAH zreyAMsataH kaM anyaM janaM smarophtaptaM santaM balAt mohavazaM na vyadhuH ? / api tu sarvamapi vyadhureveti / abalA vA sundarI vA / 'vA zabda' smuccyaarthH| 'yanmano' yasya mAnasaM na cAhata' nAkSiptavatI / na kSobhayAmAseti bhaavH| atrApi 'Ahata' iti kriyApadam / kathaM ? 'n'| kA kI ? ' abalA' / kiM karmatApannam ? 'ynmnH|| abalA kathaMbhUtA ! 'kamalasadRzAGgI' vArijasamagAtrI saukupAryeNa / punaH kathaM0 'tArA' kAntimatI / ' ca ' zabdaH punararthe / punaH kathaM ? ' dayitA'pi ' preyasyapi // atha sabhAsaH-kusumAnyeva dhanuryasya sa kusumadhanuH 'bhuvriihiH'| tena kusuma0 / mohasya vazo mohavazaH 'tatpuruSaH / taM mohavazam . / alasA dRzo yAsA tA alasadRzaH 'bahuvrIhiH' / tAsAM alasadRzAm / nRpakSe tu puMstvapuraskAreNa samAso vidheyaH / gItasyArAvAgItArAvAH 'tatpuruSaH' / yasya mano yanmanaH 'tatpuruSaH' / tat yanmanaH / kamalasya sadRzaM kamala. 'tatpuruSA'kamalasadRzaM aGgaM yasyAH (sA)kamala. 'bhuvriihiH|| iti kaavyaarthH||1|| 1'praNamatatamA' ityapi pAThaH / , Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [ 11 zrIzreyAMsa , si0 vR0 - kusumaghanuSeti | bho bhavyAH / yUyaM taM zreyAsaM - zreyAMsanAmAnaM tIrthaGkaraM drAk - sapadi praNamatatarAm - atizayena praNamataMtyarthaH / prapUrvaka 'Nama prahvIbhAve' dhAto: 'AzI: preraNayo:' (sA0sU0 703) kartari parasmaipade madhyamapuruSabahuvacanaM ta / 'Ada: pNaH snaH' (sA0sU0 748) iti natvaM kRte'pi punarNa: / ap0 (sA0 sU0 691), ' svarahInaM 0 ' ( sA0 sU0 36 ) / tathAca ' praNamata ' iti siddham / atra 'praNamata' iti kriyApadam | ke kartAraH ? | yUyam / ke karmatApannam ? / 'zreyAMsaM ' zrezaMsa aMsau asya (sa) zreyAMsaH pRSodarAdiH / vizvasyApi zreyAn -hitakara iti vA zreyAMsaH / garbhasthe'smin kenApyAkrAntapUrvA devatAdhiSThitA zayyA mAtrA AkrAntA zreyazca jAtaM iti vA zreyAMsa tam / katham ? | drAk / yattadorabhisambandhAt taM kam ? | yasmAt zreyAMsAd anyam - aparaM jana ke alasadRzAM - stimitalocanAnAM sarAgadRzAM yA strINAM nRNAM vA gItArAvA-gItadhvanayaH balAt-- haThAt mohavazaM - rAgaparavazaM na vyadhuH, na cakruH ityarthaH / 'Du ghAJ ghAraNapoSaNayoH' iti dhAtoH vipUrvasya bhUte sau kartari parasmaipade prathama puruSabahuvacanam anU / ' divAdAvaT' (sA0 sU0 707 ), 'dAdeH pe' (sA0 sU0 725 ) iti silopaH / 'syAveidaH' ( sA0 sU0 738 ) iti anaH us / ' Ato'napi ' (sA0 sU0 801 ) ityAkAralopaH / ' i yaM svare ' (sA0 sU0 33), 'strorvisargaH' (sA0 sU0 124 ) / tathAca 'vyadhuH ' iti siddham / atra ' vyadhuH' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / gIvArAvAH / ke karmatApannam / kam / kathaMbhUtaM na vyadhuH ! | mohavazam / kasmAt ! | balAt / kathaMbhUtaM santam ? / tApitaM - dIpitaM santam / kena ? kusumaghanRpA kandarpeNa | gItArAvAH keSAm / asahazAm / anena vizeSaNena gAnakAriNAM samadaceSTAvatvamAcaSTe / atrakamiti prazne, tato'yamarthaH - alasadRzAM gItArAvAH zreyAMsataH kamanyaM janaM smaropataptaM santaM balAnmohavazaM na vyadhuH ? apitu sarvamapi vyadhureveti / yadAha "vikArahetI sati vikriyante yeSAM na cetAMsi ta eva dhIrAH " iti kumAre kAlidAsoktiH / aglA vA sundarI / vAzabdaH samuccayArthaH / yanmanaH -yasya cittaM na cAhata - nAkSimavatI na kSobhayAmAseti bhAvaH / 'hRJ haraNe' dhAto: bhUte sau kartari Atmanepade prathamapuruSaikavacanaM tan / 'lopo hasvAjjhameM ' (sA0 sU0 7121 ) iti serlopaH / 'dibAdAvaT ' (sA0 sU0 707 ) / tathAca 'Ahata' iti siddham / atra ' AhRta ' iti kriyApadam / kA kartrI ? | abalA / kiM karmatApannam ! / yanmanaH / abalA kathaMbhUtA ! | kamalasadRzAGgI ' kamalasya - paGkamasya sadRzaM bhaGgaM - zarIraM yasyAH sA tathA / etena yasyAH gAtrasparzamAtrAdeva kandarpAnmajjanaM bhavatIti sUcitam / punaH kathaMbhUtA ? | vArA- ujjvalA ( dayitA'pi ) 1 // / 1 116 sau0 vR0 - yaH zItalo bhavati sa zreyaHsthAnaM bhavati / anena saMbandhenAyAtasya ekAdazazrIzreyA~sajinasya (stuteH ) vyAkhyAnaM likhyate kusuma dhanuSeti / bho janAH / taM zreyAMsanAmAnaM jinaM drAk zIghraM praNamatatarAm ityanvayaH / ' praNamatatarAm' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'yUyam' / 'praNamatatarAm' atizayena namata / kaM karmatApanam 1 / 'zreyAMsam' zreyAMsanAmAnaM jinam / katham ? / 'drAka' zIghram / kiMviziSTaM zreyAMsam / 'taM' prasiddham / taM kama ! / yanmanaH dayitA- vallabhA abalA'pi na Ahata ityanvayaH / Ahata ' iti kriyApadam / kA Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA kI ? / 'abalA' strii| 'Ahata' AkSiptavatI / katham ? / 'na' nissedhe| kiM karmatApatram ! / 'yanmanaH' yaccittam / kivi0 abalA ? / 'dayitA , vallabhA'pi / punaH kiMvi0 abalA ! / kamalasahazAlI' sukumAratvAt kmlkomldehaa| 'ayi' iti komalAmantraNe saMbodhane vA / alasadRzAM-alasekSaNAnAM strINAM nRNAM vA gItArAvA-gItadhvanayaHyasmAt kAraNAt, yasmAt jinAdU vA anya kaM na mohavazaM vyadhuH? ityanvayaH / 'vyadhuH' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'gItArAvAH' / ' vyadhuH ' akArSuH / ke karmatApannam ? / 'kaM anyaM ' janam / anyaM kasmAt ? / 'yasmAt ' jinAt / 'na' niSedhe kAkUktyA / apitu sarvAnapItyarthaH / kiviziSTaM anyam / 'mohavazaM' rAgaparavazam / punaH kiMvi0 ? / 'tApitaM' pIDitam / kena? / 'kusumadhanuSA' smareNa / katham ? / 'balAt' haThAt / kiMvi0 abalA? / 'tArA' ujjvalA, gauravarNetyarthaH / 'vA' samuccayArthe / viruddhametat / dayitA svabhartRmanaH kathaM nAkSiptavatI paraM pravrajyApratipattyanantaram idaM jJeyam / iti padArthaH // atha samAsaH--kusumAnyeva dhanuryasya sa kusumadhanuH, tena kusumadhanuSA / mohasya vazaH mohavazaH, taM mohavazam / alasA zo yAsAM tAH alasadRzaH, tAsAM alasadRzAm / nRpakSe tu puMstvapuraskAreNa yeSAM te vA / gItasya ArAvA gItArAvAH / "saMbodhane'Gga bhoH pyAda pAda he hai haho arayire" iti haimakoSaH (kA06, shlo0173)| atizayena praNamata iti praNamatatarAm / yasya manaH yanmanaH, tat yanmanaH / kamalavat vA kamalAnAM sadRzaM aGgaM yasyAH sA kamalasadRzAnI / hariNIcchandasA stutiriyam / iti prathamavRttArthaH // 1 // de0vyA0-kusumadhanuSeti / ayoti komalAmantraNe / alasadRzAM-mRgAkSINAM gItArAvA:-gItadhvanayo yasmAt hetoH anyaM janaM iti zeSaH, balAt-haThAt mohavazaM-premavazavartinaM na vyadhuH-nAkArSuH? apitu sarvamapyakAryuH itynvyH| 'na vyadhuH' iti kriyApadam / ke kartAraH / gItArAvAH / kAsAm / / zAm' Alasyayukte, adghATite itiyAvat / dRzau-akSiNI yAsAM tAH tAsAm / "alasekSaNA mRgAkSI" ityabhidhAnacintAmaNiH ( kA03, zlo0 170) / kaM karmatApannam / janam / kiMviziSTaM janam / tApitaM-pIDitam / kena ?'kusumadhanuSA, kusumameva dhanu:-kArmukaM yasya sa kusumadhanvA-kandarpaH tena / "puSpadhanvA ratipatiH" ityamaraH (zlo0 52), tat-tasmAt kAraNAt taM zreyAMsaM-zreyAMsanAthaM dAk-sUrNa yathA sthAt tathA yUyaM praNamatatarAm-atizayena praNamateti pUrveNa smbndhH| 'Nama pratIbhAve ' dhaatuH| 'praNamata, iti kriyApadam / ke kartAraH ? / yUyam / ke karmatApannam ? / zreyAMsam / yattadornityAbhisambandhAd yanmanaH-yasya cittaM abalA-sAmAnyavanitA vAzabdazcakArArthaH, tena dayitA'pi svakIyavanitA'pica na AhRta-na kSiptavatI ityanvayaH / 'hRJ haraNe' dhaatuH| kiMviziSTA dayitA ? / 'kamalasadRzAGgI' kamalena-paGkajena sadRzaM-tulyaM komalatvAt aGgaM-zarIraM yasyAH sA tathA / etena yasyAH saMsparzamAtrAdeva kandarponmajjanaM bhavati iti macitamA punaH kiNvishissttaa| tArA-ujjvalA / gaurAMgItiyAvat / etena "vikArahetI sati vikriyante. yeSAM na cetAMsi ta eva dhIrAH" ( kumArasambhave ) ityAdinA vikArasAmagyAM satyAmapi vikarAnutpAtatvena atidhIratvaM dhvanyate / iti prathamavRttArthaH // Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 stuticatAzatikA [11 zrIzreyAMsajimaparANAM tallakSaNagarmitastutiH jinavaratati vAlInAmakAraNavatsalA' samadamahitA'mArA diSTAsamAnavarA'jayA / namadamRtabhukpatayA nUtA tanotu matiM mamA'samadamahitAmArAdiSTA samAnavarAjayA // 2 // -hariNI ja0 vi0-jinavaratatiriti / jinavaratatiH-tIrthakarapaGiH mama mati-pratibhA ArAbhIghraM tanotu-vistArayatu iti kriyAkArakayogaH / atra 'tanotu / iti kriyApadam / kA kI ? 'jinavaratatiH'kA karmatApanAm ? 'matim' / kasya ? 'mama' / katham ? 'ArAt' / mAti karSabhUtAm ? ' asamadamahitAm / asamadaiH-madarahitaiH zAntairityarthaH, mahitA-pUjitAm / jinavaratatiH kathaMbhUtA ? 'akAraNavatsalA' niSkAraNaM snigdhA / kAsAm ? ' jIvAlInAm ' jantusantatInAm / punaH kathaM ? 'asamadamahitA' asamadamAnAM-nirupamopazamAnAM hitAhitakAriNI / punaH kayaM0 ? 'amArA' mArarahitA / punaH kathaM ? 'diSTAsamAnavarA' diSTA-dacA asamAnA-asAdhAraNA varA:-prArthitArthA yayA sA tathA / punaH kathaM0 1 'ajayA' na vidyate jayA-abhibhavaH kutazcit yasyAH sA tathA / punaH kathaMbhUtA? 'nUtA' stutA / kayA? 'naedamRtabhupatayA' namantI yA amRtabhujA-devAnAM pati:-zreNiH tayA / tathA kayaMbhUtayA ? 'samAnabarAjayA' mAnavarAjaiH-bhUpatibhiH saha vartamAnayA / ajayeti jimavarasattevizeSaNaM vyAkhyAtam / tatra namadamRtabhupatevoM vyAkhyAyate / tathAhi-kathaMbhUtayA namadamRtamukpattayA? 'ajayA' na jAyata ityajA tayA / tasyA utpAtazayyAyAmevotpAdAt / jnmkleshrhityetyrthH| jinavaratatiH punaH kathaM ? ' iSTA' pUjitA abhimatA vA / / atha samAsaH-jinAnAM jineSu vA varA jinavarA 'tatpuruSaH' / jIvAnAM Alyo jIvAlyaH ttpurussH| tAsAM jIvA na vidyate kAraNaM yatra tat akAraNaM 'bahuvrIhiH' / akAraNaM vatsalA akAraNava 'vatpuruSaH' / na samo asamaH 'tatpuruSaH / asapo damo yeSAM te asamadamAH 'bahuvrIhiH / / asamadamarmahitA asama0 ' tatpuruSaH / na vidyate mAro yasyAH sA bhamArA 'bahuvrIhiH' / na samAnA asamAnAH 'tatpuruSaH / asamAnAzca te varAzca asa0 'karmadhArayaH / diSTA asamAnavarA yayA sAdiSTAsa. bahuvrIhiH / na vidyate jayo yasyAH sA ajayA 'bhuvriihiH| yadvA na jAyata ityajA 'tatpuruSaH / tayA ajayA / amRtaM bhuJjantItyamRtabhunaH 'tatpuruSaH / / amRtabhujA paGki: amRtabhupaGkiH tatpuruSaH / namantI cAsAvamRtabhupatizca 10 tA'mArA''diSTAsamAnavarA jagA" Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jimAlayA) staticaturvizatikA nama60 karmadhArayaH' / tayA narmada0 / saha madena vartante iti samadAH ttpurussH|n samadA asamadAH 'tatpuruSaH / asamadairmahitA asamada0 'tatpuruSaH' / tAM asama0 / mAnabAnAM rAjAno mAnavarAjAH 'tatpuruSaH / saha mAnavarAjaivartate yA sA samAnarAmA 'tarapuruSaH / tayA samA0 / iti kAvyArthaH // 2 // si. 10-jinavaratatiriti / ninAnAM jineSu vA varAH-pradhAnAH teSAM tatiH-paMktiH jinavaratatiH mama mati-pratimA ArAt-zIghaM tanotu-vistArayatu ityarthaH / tanu vistAre' dhAtoH 'AzI:preraNayoH' (sA0 ma0703 ) kartari parasmaipade prathamapuruSekavacanaM tup / tanAderup ' (sA0 sU0 997), 'nRpH| (sA0 sU0 979) iti guNaH / tathAca 'tanotu' iti siddham / atra ' tanotu ' iti kriyApadam / kA kI / nintaratatiH / kAM karmatApannAm ? / matim / katham ! | ArAt / "ArAd dUrasamIpayoH" iti vishvH| kathaMbhUtAM matim ! / ' asamadamahitAM ' saha madena-abhimAnena vartante iti samadA: 'tatpuruSaH, na samadA asamadAH taimaritA-pUjitA tAm / kathaMbhatA jinavaratatiH / akAraNavatsalA ' na vidyate kAraNaM yatra tad akAraNama, akAraNam-animittaM vatsalA-snigyA akAraNavatsalA / " snigdhastu vatsalaH" ityamaraH (zlo. 2013) / kAsAm ! / ' jIvAlInAM ' jIvAnAM-prANinAM AlyaH-zreNayaH tAsAm / punaH kthNbhuutaa|| 'asamadamahitA' asamo-ananyasahazo damo yeSAM te asamadamAH teSAM hitA-hitakAriNItyarthaH / punaH kthmnaa|| 'amArA na vidyate mAra:-kandarpo yasyAH sA amaaraa| punaH kathaMbhUtA ! |dissttaasmaanvraa' diSTA-ittA asamAnA:asAdhAraNAH varA:-prArthitAthoM yayA sA, na samAnA asamAnAH asamAnAzca te varAzca asamAzvarAH iti 'karmadhArayaH / punaH kathaMbhUtA / / 'anayA' na vidyate jayaH-- abhibhavaH kutazcit yasyAH sA tathA / yadvA na jAyate-notpadyate ityajA tyaa| yadvA jayati antaraGgAriSaDvargamiti jayA / akAraM vinaiva chedH| punaH kAryabhUtA ! / natA-stutA / kayA? | 'namadamRtabhukAGktayA ' amRtaM bhuJjantItyamRtabhujo-devAH teSAM paMktiH amRsamuktiH iti ' tatpuruSaH / namantI cAsau amRtabhunAM paMktiH namadamRtabhukpattistayA / kayaMbhUtayA / / 'samAnavarAjayA' mAnavAnAM rAjAno mAnavarAjAH 'rAjAha sakhibhyaSTaca' (pA0a05,pA04,sU091) itiTac / mAnavarAjaiH-nRpatibhiH saha-vartamAnA sA tathA tayA / punaHkathaMbhUtA jinavaratatiH? / iSTA-pUjitA abhimatA vA // 2 // sau0 vR0-jinavaratatiriti / jinavaratatiH-tIrthakararAjiH mama mati-buddhiM sadA-zava ArAda zIghraM tanotu itynvyH| tanotu' iti kriyApadam / kA kI ? / 'jinvrttiH'| 'tanotu' vistArayatu / kA karmatApannAm ? / 'matim' / kasya ? / 'mama' / katham ? / 'sdaa'| kiMviziSTA jinavaratatiH / 'asamadamahitA' nirupmshmjnhitaa| diSTA-dattA asamAnA-asAdhAraNA varA:-prArthitArthA yayA sA 'dissttaasmaanvraa'| puna: kiMviziSTA jinavaratatiH? jIvAnAM-prANinAM Alya:-zreNayaH tAsAM akAraNaM-niSprayojanaM vatsalA-vAtsalyavatI 'jiivaaliinaamkaarnnvtslaa'| punaH kiM.? mAreNa-manmathena rahitA amaaraa'| puna: kiMviziSTA jinvrttiH?| ajayA' srkpraajitaa| punaH kiM jinvrttiH?| 'nUtA' stutA / kayA? namantaH-praNamanto ye'mRtabhujo-devAH teSAM sajjanai: mahitAM-pUjitAm asmdmhitaam| puna: kiM0 jinavaratatiH? / 'iSTA' vallabhA pUjyA vaa| kiMviziSTayA namadamRtabhukpaMktyA? / 'samAnavarAjayA' bhuupti(shrenni)shityaa| punaH kiM0 namadamRtabhukpaMktyA? / 'ajayA' agarbhotpannayA, devAnAM shyyotpttitvaat| iti padArthaH // Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 stuticaturvizatikA [11 zrIzreyAMsa atha samAsaH-jineSu varAH jinavarAH, jinavarANAM tatiH jinavaratatiH / jIvAnAM AlI jIvAlI, tAsAM jIvAlInAm / na kAraNaM akAraNaM, akAraNaM vatsalA akaarnnvtslaa| madena sahitAH samadAH, na samadAH asamadAH, asamadairmahitA asamadamahitAH / na vidyate mAra:-kAmA maraNaM vA yasyAH sA amaaraa| nasama.naH asamAnaH, asamAnazAsau varazca asmaanvrH| viSTaH-kathitaH datto vA asamAnavaro yayA sA viSTAsamAnavarA / nAsti anyaH jayo yasyAH sA ajayA / amRtaM bhuJjantIti amRtabhujaH, namantazca te amRtabhujazca namadamRtabhujaH, namadamRtabhujAM paMktiH namadamRtabhupaktiH, tathA namadamRtabhurupaMktyA / na samaH asamaH, asamo vo yeSAM te asamadamAH, asamadamaiH asamadAnAM vA hitA asamadamahitA, tAM asamadamahitAm / mAnavAnAM rAjA mAnavarAjaH, . mAnavarAjaiH sahitA samAnavarAjA, tayA smaanvraajyaa| 'rAjAhaHsakhibhyaSTac ' (pA0 a05, pA04, sU2 91) / na jAyate iti ajA, tayA ajayA / iti dvitIyavRttArthaH // 2 // de0 vyA0-jinavaratatiriti / jinavaratatiH-tIrthaGkaraNiH mama mati-bujhi ArAt-zIghraM yathA syAt tathA tanotu-vistArayatu itynvyH| 'tanu vistAre ' dhAtuH / 'tanotu' iti kriyApadam / kA karjI ? | jinava. ratatiH / jinadharANAM tatiH jinavaratatiriti vigrahaH / kAM karmatApannAm / matim / kasya ? / mama / kiviziSTAM natim / 'asmdmhitaam| madena-harSeNa saha vartamAnAH samadAH, na samadA asamadAH, taiH mahitA-pUjitAm / viziSTA jinvrttiH|'akaarnnvtslaa ' akAraNena-prayojanAbhAvena vtslaa-ssnehaa| kAsAm / / jIvAlInAm / jIvAnAM AlyaH taasaaN,praannignnaanaamityrthH| puna: kiMviziSTA?'asamadamahitA' ananyakalpaH damaH-indriyaniyantraNaM yeSAM te asamadamAH arthAnmunayaH teSAM hitaa-hitkaarinnii| punaH kiMviziSTA 1 amArA' nAsti mAra:-kandA~ yasyAH sA tathA / " madano manmatho mAraH" ityamaraH (zlo. 59) / punaH kiMviziSTA |'dissttaasmaanvraa' diSTaH-pradattaH asamAna:-ananyakalpo varo yayA sA tthaa| punaH kiMviziSTA ? ajyaa-jetumshkyaa| mithyAdRSTibhirita zeSaH / yadvA jayati antaraGgAriSaDvargAmati jayA / akAra vinaiva chedaH / punaH kiviziSTA? | nUyA-stutA / kayA? / 'namadamRyabhukpaktyA' namantaH-praNa mantaH ye amRtabhujaH-tridivezAH teSAM pabliH-zreNiH tyaa| kiMviziSTayA nmdmRtbhukpngkaayaa?| 'samAnavaMrAjayA' mAnavAnA-manuSyANAM rAjAnaH-mAnavarAjAH 'rAjAhaH sakhibhyaSTac' (pA0 a0 5, pA0 4, sU0 91) hAte Taca prtyyH| taiH saha vartamAnA samAnavarAjA tyaa| 'sahAdeH sAdiH (sA0 su0506) iti sUtreNa sakAro'va. sthitH| punaH kiMviziSTA |issttaa-vllbhaa| sarveSAmiti shessH|| iti dvitiiyvRttaarthH||2|| jinAgamasya stutiH bhavajalanidhibhrAmyajjantubajAyatapota ! he tanu mAtamatAM sannAzAnAM sadA narasampadam / samabhilaSatAmahannAthAgamAnatabhUpati tanumati matAM sannAzAnAM sadAnarasaM padam // 3 // - hariNI Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 jinastayaH] stuticaturvizatikA ja0 vi0-bhavajalaniSIti / he ityAmantraNe / ahebAthAgama !-jinendrasiddhAnta ! saM matimatAM-manISiNAM janAnAM sadA-sarvadA 'sadAnarasaM' saha dAnarasena dravyavitaraNAmikASeNa vartate yat vat tathA tAdRzaM padaM-sthAnakaM tanu-vistAraya-dehIti kriyaakaarksNyogH| atra 'tanu' iti kriyApadam / kaH kartA? 'tvm| kiM karmatApannam ? 'pdm|| kathaMbhUtam ? 'sadAvarasam' / katham ? 'sadA / keSAm ? mtimtaam| / kathaMbhUtAnAM matimatAm ? 'samAzAnAm' sanA-vizIrNAH kSINA vA AzA-manorathA yeSAM te tathA teSAm / punaH kathaMbhUtAnAm ? 'samAzAnAm / san-vidyamAno nAzo-maraNaM yeSAM te tathA teSAm / alpAyuSAmityarthaH / matimatA kiM kurvatAm ? ' samabhilaSatAm / AkAGkatAm / kAM karmatApannAm ? ' narasampadam / manuSyavibhUtim / narasampadaM kathaMbhUtAm ? ' AnatabhUpatim ' AnatA:-praNatAH bhUpatayorAjAno yasyAM sA tathA tAm / punaH kathaMbhUtAm ? ' matAm / abhISTAm / kasmin ? 'tanumati' prANini / ayaM vAkyArtha:-ye matimanto maraNakAle narasaMbandhinI sampadamabhilaSanti teSAM tvaM tAdRzaM sthAnaM dehi yatra kSanaraso bhavatIti / avaziSTaM tvekaM saMbodhanaM tasyArthastvayam-'he bhavajalaniSibhrAmyajantubajAyatapota !' bhavaH-saMsAraH sa eva duruttaratvAjjalanidhiH-samudraH tatra mAmyan-paryaTana yo jantuvrajaH-mANisamudAyaH tasyAyatapota iva-dIrghayAnapAtramivAyatapotaH tatsaMbo0 he bhvjl0|| atha samAsa:-jalAnAM nidhiH jalanidhiH / tatpuruSaH / bhava eva jalanidhiH bhava0 karmadhArayaH / bhavajalanidhau bhrAmyan bhava0 'tatpuruSaH' / jantUnAM vrajo jantuvrajaH ' ttpurussH| bhavanaLanidhibhrAmyaMcAsau jantuvrajazca bhavajala0 'karmadhArayaH / AyatazcAsau potaca AyatapotaH * karmadhArayaH / / bhavajalanidhibhrAmyajjantuvrajasya AyatapotaH bhavajala. ' tatpuruSaH / / tatsaMbo0 he bhavajala / sabA AzA yeSAM te sanmAzAH 'bahuvrIhiH' / teSAM samAzAnAm / narasya sampadaM narasampadam ' tatpuruSaH / / arhatA nAthA ahannAyA: 'tatpuruSaH / ahannAthAnAM bhAgamaH aI0 ' tatpuruSaH / / tatsaMbo0 he ahaM0 / bhuvaH patayo bhUpatayaH ' tatpuruSaH / / AnatA bhUpatayo yasyAM sA AnatabhUpatiH 'bahuvrIhiH / tAmAnatabhUpatim / san nAzo yeSAM te sannAzAH ' bahuvrIhiH / teSAM sannAzAnAm / dAnasya raso dAnarasaH ' tatpuruSaH / saha dAnarasena vartate yat tat sadAnarasaM ' bahuvrIhiH / // iti kAvyAH // 3 // si. vR0-mavajalanidhIti / he ityaamntrnne| he arhannAthAgama!-jinendrasiddhAnta! tvaM matiH-prajJA vidyate yeSAM te matimantaH teSAM matimatAM janAnAM sadA-sarvadA ' sadAnarasaM ' dAnam-utsarjanaM tastha raso-gaNaH tena saha vartate yat tat tathA, "zRGgArAdau viSe vIrye, guNe rAge drave rasaH" ityamaraH (zlo 02789), vAda pada-sthAnakaM tanu-vistAraya dehItyarthaH / 'tanu vistAre' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0ma0 703) Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stutiyatuvizatikA [11 zrIzreyAMsakartari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanaM hiH / tanAderup ' (sA0ma0 997), ' orvA hai: ' (sA0ma0981) iti helopaH / tathAca * tanu' iti siddham / atra 'tanu' iti kriyApadam / kaH kartA / tvam / kiM karmatApannam ! / padam / " padaM vyavasitatrANa-sthAnalakSmAnivastuSa" ityamaraH (zlo02521) / kathaMbhUtam / sadAnarasam / katham ! / sadA / keSAm ! / matimatAm / kathaMbhUtAnA matimatAm ! / ' sannAzAnAM ' sannAHkSINAH vizINI vA AzA-manorathA yeSAM te tathA teSAm / punaH kathaMbhUtAnAm ! / ' sannAzAnAM ' san-vidhamAno nAzo-maraNaM yeSAM te tathA teSAm / "sat prazaste vidyamAne" iti vizvaH / alpAyuSAmityarthaH / matimatA kiM kurvatAm ! / samamilaSatAM-AkAGkSatAm / kAm ? / ' narasampadaM / narANAM sampat narasampat tAm / kathaMbhUtAM narasampadam ! / 'AnatabhUpati ' AnatAH-praNatAH bhUpatayo-rAjAno yasyAM sA tAm / punaH kathaMbhUtAm ! / matAM-samatAm abhISTAmitiyAvat / kasmin ! | * tanumati / tanurvidyate yasya sa tanumAn tasmin , prANinItyarthaH / tathAca ye matimanto maraNakAle narasambadhinI sampadaM vAJchanti teSAM tvaM tAdRzaM sthAnaM dehi, yatra dAnaraso bhavatIti vAkyArthaH / avaziSTa tvekaM saMbodhanam / tasya cAyamartha:--' he bhavanalanidhibhrAmyajantubanAyatapota ! ' mavaH-saMsAraH sa eva duruttaratvAt jalaniviH-samudraH tatra bhrAmyanparyaTan yo jantUnAM-prANinAM vanaH-samUhaH ts| AyataH-vistIrNaH sa cAsau pota iva poto-yAnapAtraM tasya saMbodhanaM he mava0 / " yAnapAtre zizau potaH" ityamaraH ( zlo02494) / " potaH zizI bahina ca, gRhasthAne ca vAsasi " iti medinI // 3 // sau010-bhvjlnidhiiti| bhava-saMsAraH cAtargatikalakSaNa. sa eva jalanidhiH-samataH tasmina bhramantaH- paryaTanto ye jantavaH-prANinaH teSAM vrajaH-samUhaH tasya tAraNe Ayato-vistIrNaH pota iva pota:yAnapAtraM, tasya saM0'he bhavajalanidhibhrAmyajantubajAyatapota !' / arhanto-vItarAgA:-kevalajJAninaH teSAM nAthA:-tIrthakarAH teSAM AgamaH-siddhAntaH tasya saM0 he ' arhnaathaagm'| tvaM matimatAMviduSAM sadA-sarvadA sadAnarasaM dAnaharSeNa sahitaM pada-sthAnaM tanu itynvyH| 'tanu' iti kriyApadam / kA kartA / / ' tvam ' / 'tanu' vistAraya / kiM karmatApannam / / padam ' / keSAm ! / matimatAm' paNDitAnAm / katham ? / 'sdaa'| kiMviziSTAnAM matimatAma? / sannA:-kSINA AzA-manorathA yeSAM te tathA teSAM, yadvA matiM sampadaM vA nara ityanvayaH, 'nara' iti kriyApadam / tathA narANAM sampadaM narasampadaM vA / kiviziSTAM narasampadaM matiM vA ? AnatA:-praNatA bhUpatayaH yasyAM sA AnatabhU tiH, tAM 'AnatabhUpatim' / punaH kiMvi0 / 'matA' abhimatAm / kasmin ! / 'tanumati' prANini / punaH kiMvi0 matimatAm ? / san-vidyamAnaHprazasto vA nAzaH-anto yeSAM te satrAzAH teSAM 'sannAzAnAm / iti padArthaH / / atha samAsaH-jalAni nidhIyante asmin iti jalanidhiH, bhava eva jalanidhiH bhavajalanidhiH, mavajalanidhau bhrAmyantaH bhavajalanidhibhrAmyantaH, bhavajalanidhibhrAmyantazca te jantavazca bhavajalanidhibhrAmyajantavaH, bhavajantUnAM vrajaH bhavajalanidhibhrAmyajjantuvrajaH, AyatazcAsau potaca AyatapotaH bhavajavajasya AyatapotaH bhavaja vrajAyatapotaH, tasya (saM0) he bhvjlnidhibhraamyjntubjaaytpot||heityaamntrnnpdm| tanuH-zarIra vidyate yasyAsI tanumAna, tasmin tanumati / sannA:-kSANA AzA yeSAM te sanAzAH, teSAM samAzAnAm / dAnastha rasaH dAnarasaH, dAnarasena sahitaM sadAnarasama. tara sadAnarasam / samyak prakAreNa abhilaSantaH teSAM samabhilaSatAm / surAdikRtAM pUjA arhanti 1 azuddhasthalametat , kintu ke kartustAtparyaviSayakAH zandA iti pratyantarAbhAvAna nivetuM zakyate / Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA arhantaH, arhatA nAthAH ahavAthAH, ahannAzAnAM AgamaH arhanAthAgamaH, tasya saM0 he arhanAthAgama ! / AnatA:-praNatA bhUpatayo yasyAH sA AnatamupatiH, tAM AnatabhUpatim / matiH vidyate yeSAM te matimantaH, teSAM matiSatAm / san nAzo yeSAM te sakhAzAH, teSAM sanAzAnAm / narANAM sampat narasampada, tAM narasampadam / iti tRtiiyvRttaarthH||3|| de0vyaa0-bhvjlnidhiiti| he ahannAthArama!-tIrtharAgama! tvaM matimatA-prekSAvAM narasampadaM-mAmavaddhiM sadA-nirantaraM yathA syAt tathA tanu-vistAraya ityanvayaH / 'tanu vistAre' dhAtuH / 'tanu' iti kriyApadama / kA kA? / svam / kAM karmatApannAm / narasampadam / keSAm ? / 'matimatAm' matiH viyate yeSAM te matimantaH, teSAM matimatAm / kiMviziSTA narasampadam ? / matA-vAJchitAm / kasmin ! / 'tanumati' tanuH-zarIraM vidyate yasya sa tanumAn tasmin / kiMviziSTAm ? | AnatabhUpatim' A-samantAt natA:-prahIbhUtAH bhUpatayaHrAjAno yasyAH sA tAm / kiviziSTAnAM matimatAm ? / 'snnaashaanaam| san-vidyamAno nAzo-maraNaM yeSAM se tathA teSAm / alpAyuSAmiti phalitArthaH / punaH kiMviziSTAnAm ? / ' sannAzAnAm ' sannA-kSINA AzA.. manoratho yeSAM te tathA teSAm / kiM kurvatAM matimatAm / 'sasabhilaSatAm ' AkAGkSatAm / kim / padasthAnakam / kiMviziSTaM padam / 'sadAnarasam ' dAnasya-vitaraNasya rasa:-abhilASaH tena saha vartate yat tat / 'bhavajalanidhibhrAmyajantubajAyatapota !' iti| bhavaH-saMsAraH sa eva jalanidhiH-samudraH tasmin bhrAmyantaHbhramamANA ye jantubajAH-prANisamUhAH teSAM AyataH-vipula: pota iva potaH-yAnapAtraM yaH sa tasyAmantraNam / iti tRtiiyvRttaarthH||3|| zrImahAkAlIdevyA vijayaH dhRtapaviphalAkSAlIghaNTaiH karaiH kRtabodhita prajayatimahA kAlImAdhipaGkajarAjibhiH / nijatanulatAmadhyAsInAM dadhatyaparikSatAM prajayati mahAkAlI mAdhipaM kajarAjibhiH // 4 // 11 // -hariNI ja0 vi0-dhRtapavIti / mahAkAlI-mahAkArayabhiSA devI prajayati-prakarSeNa jayamAsAdayatIti kriyAkArakasambandharacanA / atra 'prajayati / iti kriyApadam / kA kI ? ' mahAkAlI / kathaMbhUtA ? 'kRtabodhitaprajayatimahA ' podhitA:-pratibodhitAH prajA-lokA yastAhazA ye yatayaH-sAdhavasteSAM kRto-vihito mahaH-utsavaH pUjA vA yayA sA tathA / kaiH kRtvA ? karaiH / pANibhiH karaNabhUtaiH kRtvA / yatInAM utsavaM pUjA vA krotiityrthH| yadivA upalakSiteti padAdhyAhArAt karairupalakSiteti bhinnameva vizeSaNam / karaiH kayaMbhUtaH 1 vRtapaviphalAkSAlIghaNTaiH pavi: Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 stuticaturviMzatikA [ 11 zrIzreyAMsa 1 , bajraM phalaM - puSpottarakAlabhAvivasturUpaM akSALI- akSamAlA ghaNTA - vAdyavizeSaH, dhRtA - bhASeyIkRtAH paviphalAkSAlI ghaNTA yaiste tathA / etasyAH catvAraH karAH paviprabhRtIni ca catvAri vastUni, tenaikaikena kareNa ekai vastu dhRtamityavaseyam / karaiH punaH kathaMbhUtaiH 1 ' kajarAjibhiH ' karja - kamalaM tadvad rAjibhiH - rAjanazIlaiH / mahAkAlI kiM kurvANA 1 ' dadhatI ' bibhrANA / kAM karmatApannAm ? 'nijatanulatAm' svAGgayaSTim / kathaMbhUtAM nijatanulatAm ? ' aparikSatAm ' avidhvastAm / adUpitAmityarthaH / kaiH kRtvA ? ' ayodhipaGkajarAjibhiH' artiH- pIDA AdhiH- manorogaH paDUne-mala: jarA-sthAviram Aji:- saGagrAmaH etaiH / punaH kathaMbhUtAm ? 'kAlIm' zyAmalAm / punaH kathaMbhUtAm ? 'adhyAsInAm' ArUDhAm / kaM karmatApannam ? 'matyodhipam ' puruSaprakANDaM, naravAhanAmityarthaH // atha samAsaH - pavizva phalaM ca akSAlI ca ghaNTA ca pavi0 ' itaretaradvandaH / dhRtAH patriphalAsAlIghaNTA yaiste dhRtapavi0 ' bahuvrIhi:' / tairdhRtapavi0 / bodhitAH prajA yaiste bodhitaprajAH ' bahuvrIhiH ' / bodhitaprajAzca te yatayazca bodhitaprajayatayaH ' karmadhArayaH / boSita prajaya. tIna maho bodhi 0 ' tatpuruSaH / kRto boSitamajayatimaho yayA sA kRtabodhi 0 ' bahuvrIhi: ' artitha Adhizca paGkazca jarA ca Ajizva atyadhipaGkajarAjaya: ' itaretaradvandvaH ' / tairasyAdhi 0 | tanureva latA tanulatA ' karmadhArayaH ' / nijasya tanulatA nijatanu0 ' tatpuruSaH / yadi nijA cAso tanukatAca nija0 'karmadhArayaH' / tAM nija0 / na parikSatA aparikSatA ' tatpuruSa ' / tAM aparikSatAm / martyAnAM martyeSu vA adhipo martyAdhipaH 'tatpuruSa:' / taM martyA 0 | kAt jAyata iti kajaM ' tatpuruSaH ' / kajavad rAjinaH kaja0 tatpuruSaH ' / ' / taiH kajarAjibhiH // iti " kAvyArthaH // 4 // // iti zrIzobhanastutivRttau zrIzreyAMsa jinastute vyAkhyA // 11 // si0 0 - dhRtapavIti / mahAkAlI mahAkAlInAmnI devI prajayati- sarvotkarSeNa vartata ityarthaH / prapUrvaka ' ji jaye ' dhAtoH vartamAne kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanam / atra ' prajayati ' iti kriyApadam / kA kartrI ? | mahAkAlI / kathaMbhUtA mahAkAlI ? / 'kRtabodhitaprajayatimahA ' bodhitAH - pratibodhitAH prajA-loka yaiste bodhitaprajAH yatayaH teSAM kRto vihito mahaH - utsavaH pUjA vA yayA sA kRta 0 / punaH kathaMbhUtA ! / upalakSitetyadhyAhAraH / kaiH kRtvA ? / karaiH - hastaiH / tathAca karaiH upalakSitA iti devyA bhinnameva vizeSaNam / kathaMbhUtaiH karaiH / / ' dhRtapaviphalAkSAlIghaNTaiH' paviH - vajraM phalaM - puSSottarakAlamA vivasturUpaM akSAlI - japamAlA ghaNTA - vAdyavizeSaH pavizva phalaM ca akSALIca ghaNTA ca paviphalAkSAlIghaNTA: ' itaretaradvandvaH', tato dhRtA - gRhItA paviphalAkSALIghaNTA yaiste tathA taiH tasyAcatuSkaratvena pratikaramekaikavastudhAraNAditi jJeyam / " phaLaM hetusamutthe syAt, phalake vyuSTilAbhayoH / jAtIphale'pi kakkole, sasyavANAprayorapi // " d Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 stuticaturvizatikA phalinyAM tu phalI prAhusriphalAyAM phalaM kvacit" iti vizvaH / "phalaM phale dhAnabIje, niSpattI bhogalAmayoH " iti kezavaH / punaH kathaMbhUtaiH karaiH / kajarAjimiH' kAt-jalAt jAyate iti kanaM-kamalaM tadvad rAnantItyevaMzIlAH kajarAjinaH, taiH kajarAnimiH / mahAkAlI kiM kurvANA ! / dadhatI-vibhrANA / kAm ! / 'nijatanulatAM' tanureva latA tanulatA, ninA cAsau tanulateti 'karmadhArayaH' / kayaMbhUtAM nijatanalatAm ! / ' aparikSatAM' na parikSata! aparikSatA tAM, adUSitAM ityarthaH / kaiH kRtvA / ' aAdhipaGkajarAjibhiH ' atiH-pIDA AdhiH-manovyathA pakko-mala: " astrI pakaM pumAn pApmA, pApaM kilviSakalmaSaM" ityamaraH ( zlo0210), " paGkaH kardamapApayoH " iti vizvaH, jarA-visraptA AniH-saMgrAmaH, " same mAMze raNe'pyAniH" ityamaraH ( zlo02398 ), etaiH artizca Adhizca paGkazca jarA ca Anizca aAdhipakanarAjayaH taiH kRtvA itaretara dvandvaH / " puMsyAdhirmAnasI vyathA" ityamaraH (zlo0 4 18) / punaH kathaMbhUtAm ? / adhyAsInAM-ArUDhAm / km?| 'mAdhieM' mAnAM matyeSu vA adhipo mAdhipaH taM, puruSaprakANDa mityarthaH / 'adheH zIG sthAsa AdhAra:' (siddha0 a02, pA02, sU020) ityAdhArasya karmatvam / hariNIcchandaH / "nasamarasalA gaH SaDvedairhayairhariNI matA" / iti ca tallakSaNam / / // iti zrImahAmahopAdhyAyazrIbhAnucandragaNiziSya0 zrIzreyAMsajinastutivRttiH // 11 // sau0 vR0-dhRtapavIti / mahAkAlInAmnI devI prajayati itynvyH| 'prajayati' iti kriyApadam / kA kI ? | 'mahAkAlI' / 'prajayati' prakarSeNa jayaM prApnoti / kiMviziSTA mahAkAlI ? / ' upalakSitA' jJAtA / upalakSitA iti padaM adhyAhAryam / kaiH kRtvA ! / 'karaiH ' hstaiH| kiMviziSTaiH / / dhRtA-rakSitAH paviH-vajraM (phalaM-) mAtuliGgAdi akSAlI-akSamAlA ghaNTA-vAdhavizeSo yaiste taiH 'dhRtapaviphalAkSAlIghaNTaiH' / pumaH kiMviziSTA mahAkAlI ? / ( kRtA-) niSpAditA bodhitAH-pratibodhitAH prajA-lokA yaiH te tAdRzA ye yatayaH teSAM mahaH-utsavaH pUjA vA yayA sA 'kRtabodhitaprajayatimahA ' / punaH mahAkAlI kiM kurvANA ? / 'vadhatI ' dhaaryntii| kAM karmatApanAm / 'nijatanulatA' svazarIravallIm / kiviziSTAM nijatanulatAm? / 'kAlI' zyAmAm / punaH kiMvi0 nijatanulatAm ? 'aparikSatAM' aparidrutAm / ati:-pIDA AdhiH-mAnasI vyathA pakko-malaH jarA-visasA AjiH-saMgrAmaH taiH 'aAdhipaGkajarAjibhiH' / punaH kiM0 mahAkAlI ? / 'adhyAsInA' aaruuddhaa| kaM karmatApanam / 'mAdhipam ' mAnavapravaram / naravAhanAmityarthaH / kiMviziSTaiH karaiH ? / 'kajarAjibhiH ' padmavad rAjamAnaiH / iti padArthaH / / atha samAsaH-pavizva phalaM ca akSAlI ca ghaNTA ca paviphalAkSAlIghaNTAH, taiH dhRtapaviphalAkSAlIghaNTaiH / bodhitAH prajA yaiste bodhitaprajAH, bodhitaprajAzca te yatayazca bodhitaprajAyatayaH, kRtaH bodhitaprajayatInAM maho yayA sA kRtabodhitaprajayatimahA / artizca Adhizca paGkazza jarA ca Ajiza mAdhipajarAjayaH taiH mAdhipaGkajarAjibhiH / tanureva latA tanulatA, nijA cAsau tanulatA ca nija. tanulatA,tAM adhi-Azritya AsInA adhyAsInAM tAM adhyaasiinaam| adhizIsthAsAmAdhAraH karma syAt' iti kaNi dvitIyA / na parikSitA aparikSitA, (tAM aparikSitAm) / martyasya adhipo mAdhipaH, taM mayAdhipam / 1. adhizAsya sA karma ' iti tu sArasvate ( sU0429) Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 stuticaturviMzatikA [ 11 zrIzreyAMsa ke - pAnIye jAyate iti kajAni, kajavat rAjante ityevaMzIlAH kajarAjinaH taiH kajarAjibhiH / iti turIyavRttArthaH // 4 // zrIzreyAMsajinendrasya stuterarthaH sphuTIkRtaH / saubhAgya sAgarAkhyeNA-''cAryeNAryahitaiSiNA // // ityekAdazajinastutiH // 4 / 11 / 44 // devA-dhUtapati / mahAkAlI devI prajayati- sarvotkarSeNa vartate ityanvayaH / ' ji jaye ' dhAtuH / 'prajayati' iti kriyApadam / kA kartrI ? | mahAkAlI devI / kiMviziSTA mahAkAlI ? | upalakSitA ityadhyAhAraH / kaiH ? / karaiH / anyathA karairityalagnakaM syAt / kiMviziSTaiH karaiH / ' dhRtapaviphalAkSAlIghaNTe : ' patriH--vajraM pha spaSTaM akSAlI - japamAlikA ghaNTA prasiddhA eteSAM pUrva 'dvandvaH', tato dhRtA gRhItAH paviphalAkSAlIghaNTA yaiH iti vigrahaH / punaH kiMviziSTaiH ? / 'kajarAjibhiH ' kajaM kamalaM tad rAjante ityevaMzIlAH kajarAjinaH taiH / punaH kiMviziSTA devI ? / ' kRtabodhitaprajayatimahA ' bodhitA - bodhiM prApitA prajA yaiH te bodhitaprajAH te ca se ceti pUrva (karma) samAsaH, kRto bodhitaprajayatInAM mahaH utsavo yayeti 'tRtIyA bahuvrIhiH' / punaH kIdRzI 1 / adhyAsInA-ArUDhA | kam ? / martyAdhipaM - puruSaprakANDam / atra adheH 'zIsthAsAdhAre' ityAsudhAtuyoge AdhArasya karmatvam / kiM kurvatI devI ? / dadhatI - bibhratI / kAm ? / 'nijatanulatAm' / tanureva latA tanulatA, nijA cAsau tanulatA ca nijatanulatA, tAM nijatanulatAm / kiMviziSTAM nijatanulatAm ? / aparikSatAmadUSitAm | kaiH ? | 'artyAdhipaGkajarAjibhiH ' artiH- pIDA AdhiH- mAnasI vyathA paGkaH - zarIramalaH jarAvArdhakyam AjiH - sagrAmaH eteSAM 'dvandvaH ' taiH / " syAdAdhirmAnasIvyathA " ityabhidhAnacintAmaNi: (1) // iti caturthavRttArthaH / hariNIcchandaH / "nasamarasalAgaH SaDvedairhayairhariNI matA " iti tallakSaNam // 4 // Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zrIvAsupUjyajinastutayaH atha zrIvAsupUjyavandanam pUjya ! zrIvAsupUjyAvRjina ! jinapate ! nUtanAdityakAnte 'mAyAsaMsAravAsAvana ! vara ! tarasAlI navAlAnabAho ! / AnamrA trAyatAM zrIprabhava ! bhavabhayAd bibhratI bhaktibhAjAmAyAsaM sAravA'sAvanavaratarasAlInavAlA navA'ho ! // 1 // -sragdharA (7,7,7) ja0 vi0 - pUjya ! zrIvAsupUjyati / aho zrIvAsupUjya! zriyA catustriMzadatizayarUpayopalatito vAsupUjyaH zrIvAsupUjyaH tatsambodhanaM aho zrIvAsupUjya ! tvayA bhaktibhAjAM-bhaktiyuktAnAm ArAdhakAnAmitiyAvat asau-pratyakSakakSA AlI-zreNI tarasA-valena vegena vA bhavabhayAtsaMsArabhIteH trAyatA-rakSyatAmiti kriyAkArakasambandhaH / atra 'trAyatAm' iti kriyaapdm|ken katroM ? 'tvyaa'| kA karmatApanA? 'AlI' / keSAm ? 'bhktibhaajaam| kasmAta ? 'bhavabhayAt / kena ? ' tarasA' / bhaktibhAjAmAlI kathaMbhUtA ? ' asau'| kiM kurvatI ? 'bibhratI' dhArayantI / kiM karmatApannam ? ' aayaa| zramam / arthAt janmajarAmaraNalakSaNaklezam / punaH kathaMbhUtA ? ' AnamrA ' AnamanazIlA / punaH kathaM0 1 'sAravA' sazabdA / madhurasvareNa stuti kurvantItyarthaH / punaH kathaM ? ' anavaratarasAlInavAlA' anavarataM-nirantaraM rasAyAM-pRthivyAm AlInA-AzliSTA vAlA:-kezA yasyAH sA tathA / etAvatA AnamrAyAH satyA etasyAH kezapAzo bhuvi luThati / etena bhakteratizayaH samasUci / punaH kathaM0 1 'navA' abhinavAkatipayadinaprAptabodhiH asmadAdivat / zeSANi sarvANyapi zrIvAsupUjyajinezvarasya sambodhanAni / tadvathArakhyA tvevam-'he pUjya !' arcanIya ! / he ' avRjina jinaM-pApaM tena rahita / he 'jinapate ! jinezvara ! / he 'nUtanAdityakAnte' ! nUtano-navastatkAlamudayagirizRGgamAzrita etAvatA raktavarNa evaMvidho ya Adityo-ravistadvat kAntiH-prabhA yasya sa tathA / raktadyutirityarthaH / "paMumAbhavAsupUjjA rattA" ityAgamAt ( AvazyakaniyuktI, gA0 376 ) / he 'amAya!" mAyArahita ! / he ' asaMsAravAsAvana !' saMsAravAsaM-bhava vasthAnaM avati-rakSati svIkarotItiyAvat sa saMsAravAsAvanaH, tAdRzo na bhavati tatsambo. he asaMsAra0 / he 'vara!'pradhAna ! / he 'navAlAnabAho'!navo-navIno ya AlAna:-karivandhanastambhaH tadvad bAhU-bhujau yasya sa tathA, prabalapralambabAhurityarthaH, tatsambo0 he navA0 / he 'zrIpabhava !' sampadutpattisthAnaka ! / atra navetyatra bavayoraikyam // 1 ' bhavatrayAt ' ityapi pAThaH samIcInaH / 2 panAbhavAsupUjyau rpho| Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 stuticaturvizatikA [12 zrIvAsupUjyaatha samAsaH-zriyopakSito vAsupUjyaH zrIvAsupUjyaH / tatpuruSaH' / tatsamboI zrIvA0 / na vidyate jinaM yasya so'vajinaH 'bahuvrIhiH / tatsambo. he ajina !| jinAnAM patirjinapatiH 'ttpurussH| tatsambo0 he jina / nUtanazvAsAvAdityazca nUta. 'krmdhaaryH| nUtanAdityasyeva kAntiryasya sa nUta0 'bahuvrIhiH' / tatsambo0 he nUta0 / na vidyate mAyA yasya somAyaH 'bahuvrIhiH / tatsaM0 he amAya ! / saMsAre vAsaH saMsAravAsaH tatpuruSaH' / saMsAravAsamavatIti saMsA. tatpuruSaH / na saMsAravAsAvanaH asaMsA 0 'tatpuruSaH / tatsambo. he asaM nazvAsAvAlAnazca navAlAnaH 'krmdhaaryH'| navAlAnavad bAhU yasya sa navA0 'bahuvrIhiH / tatsambo. he navA0 / zriyaH prabhavo yasmAt sa zrIprabhavaH 'bahuvrIhiH / / tatsambo0 he zrIprabhava ! / bhavasya bhayaM bhavabhayaM ' tatpuruSaH / tasmAt bhava0 / bhakti bhajantIti bhaktibhAjaH 'tatpuruSaH' / teSAM bhakti0 / sahAraveNa vatete yA sA sAravA 'tatpuruSaH' / rasAyAmAlInA rasAlInA 'tatpuruSaH' / rasAlInA vAlA yasyAH sA rasA0 'bahu0 / / anavarataM rasAlInavAlA anavaratara0 ' tatpuruSaH / tatsambo0 // iti kAvyAH // 1 // si0 0 ---pUjya ! zrIvAsupUjyeti / aho ityAmantraNe ! vasupajyasya apatyaM vAsupUjyaH, vasavodevavizeSAH teSoM pUjyo vasupajyaH sa eva vAsupUjyaH / prajJAyaNa / garbhasthe'smin vasUni-ratnAni taiH abhIkSNa vAsako rAjakulaM panitavAniti vA vAsupUjyaH tasya saMbodhanaM he vAsupUjya ! / tvayA bhaktibhAnAM-maktiyuktAnAM asau-pratyakSA AlI zreNiH tarasA--balena vegena vA bhavabhayAt-saMsAramIte:--sakAzAt trAyatAM-rakSyatAmityarthaH / 'traiG pAlane' dhAtoH kamaNi Atmanepade prathamapuruSaikavacanaM tAm / 'sandhyakSarANAmA' (sA0sU0803) ityAtvam / ' yak caturpa' (sA0 sU0 1169 ) iti yak / tathAca 'trAyatAm' iti siddham / atra * trAyatAm' iti kriyApadam / kena kA ? / tvayA / kA karmatApannA ! | AlI / keSAm ? / ' maktimAjAma' / maktiH-pUjyeSvanurAgaH zraddhA vA tAM bhananti ye te bhaktibhAnaH teSAm / " zraddhAracanayoktiH" ityamaraH (?) / kasmAt ! / ' bhavabhayAt ' mavaH-saMsAraH tasya bhayaM-bhItiH tasmAt / kena ! / tarasA / "tarasA bale ca vege ca " iti vizvaH / kathaMbhUtA AlI ? / asau / adaszabdasya asau rUpam / adasaH 'tyAdeSTe :0' (sA0sU0 175) ityatve kRte ado, 'daH saH' (sA0sU0 897) iti dakArasya ca satve, 'serau (sA0 ma0 305) iti seraukArAdeze ca kRte 'asau' iti siddham / kiM kurvatI / vibhrtii-dhaaryntii| kam ! / AyAsaM-zramam / anavaratasaMsAraparibhramaNotpannakhedaM vibhrAMti phalitArthaH / punaH kathaMbhUtA ! / AnamrA-AnamanazIlA / punaH kathaMbhUtA / sAravA-sazabdA, madhurasvareNa stutiM kurvatItyarthaH / punaH kathaMbhUtA / / ' anavaratarasAlInavAlA' anavarataM-nirantaraM rasAyAM-pRthivyAM AlInA-AzliSTAH vAlA:kezA yasyAH sA / namanasamaye kezapAzasya bhuvi viluThanena tasyA bhaktyatizayo dhvanitaH / punaH kthNbhuutaa| navaH-katipayadinaprAptabodhiH / avaziSTAni sarvANi zrIvAsupUjyasya saMbodhanapadAni / teSAM vyAkhyA tvevam Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA 16 he pUjya !-he panAha! / 'Rhloyet ' (pA0 a0 3, pA0 1, sU0 124) iti nnyt| 'bajoH kudhinnytoH| (pA0 a0 7, pA0 3, sU0 52) iti kutvaprAptau ' tyamipUjyozca' na kutvaM iti niSedhAt kutvAmAvaH / he ' avRjina !' nAsti vRjinaM-pApaM yasya saH avRjinaH tasya saMbodhanaM he avRmina ! AzravadvArANAM nirodhaat|he 'ninapate! jinAnA patiH ninapatiH tasya0 sNbo| he 'nUtanAdityakAnte'! nUtanaH-tatkAlamudayagirizuGgamArUDhaH, udgacchannityarthaH, etAvatA raktavarNo ya AdityaH-sUryaH tadvata kAnti:-chaviryasya sa tathA tasya saMbo. he nUtanAditya0 / raktadyutirityarthaH / tathAcotaM- raktau dha padmaprabhavAsupUjyau " iti haimyo nAmamAlAyAm / he ' amAya ' ! na vidyate mAyA-nikRtiryasya sa tathA tasya saMbodhanaM he amAya ! / he ' asaMsAravAsAvana !' saMsAre vasanaM vAso-rucA avasthAnaM avati-ralatIti saMpsAravAsAvanaH, tAdRzo na bhavati saH asaMsAravAsAvanaH tasya saMbo. he asNsaar| he vara !-pradhAna !" __"varo'bhISTe devatAde-vero naamaatshenggyoH| zreSThe'nyavatparivRtI, varaM kazmIrane matam // " iti vizvaH / he ' navAlAnabAho !' navo-navInaH ya AlAnaM --karibandhamastammaH tadvad vAha-manI yasya sa tathA tasya saM0 he navAlAna / "totraM veNukamAlAnaM, bandhastambhe'tha zRGkhale " ityamaraH (shlo01549)| he ' zrIprabhaH !zriyo-myAH prabhavaH-utpattiryasmAt sa tathA tasya saM0 he zrIprabhava ! / atra navesyatra bakyoraikyam // 1 // sau0 vR0-yaH zreyAMso bhavati sa vAsupUjyA-devapUjyo bhavati / anena saMbandhenAyAtasya dvAdazazrIvAsupUjyajinastutiyAkhyAna vyAkhyAyate / pUjya ! zrIvAsupUjyati / he 'pUjya !' he arcanIya ! zriyA-batustriMzadatizayalakSmyA yukta dhasupUjya. gRpanandana !-he zrIvAsupUjya' ! he 'avRjina!' he pAparahita ! he 'jinpte|' jinasvAmin ! nUtanaH navIna udgatyaro ya AdityaH-sUryaH tadvat kAntiH-prabhA yasya sa nUtanAdinyakAntiH, tasya saM0 he 'nUtanAdityakAnse!' upamA 'paMumapahavAsupujjA rattA' iti AgamavacanAt / he 'amAya!' nirdmbh!| he asNsaarbaas!| yadrA ('amAyasaMsAravAsa!') mAyAsaMsAravAsarahita he 'avanavara rakSakapradhAna ! navaM-nabInaM AlAnaM-hastibandhastambhaH yugaM vA tadvada nAhU-bhujau yasya sa navAlAnabAhuH, tasya saMbo0 he 'navAsA. nbaaho'| he 'zrIprabhava!' sarvalakSmyutpattisthAna! / tvayA asau-pratyakSahazyamAnA bhaktibhAjAM-bhaktimatAM prANinAm AlI-zreNibhavabhayAt-saMsArabhIteH sakAzAt trAthatAm ityanvayaH / 'trAyatAm' iti kriyApadam / kena katroM ? / ' tvayA bhavatA / "trAyatAM' rakSatAm / kA karmatApanA ?|'aalii, zreki keSAm ? / 'bhaktibhAjAm / kasmAt ? / 'bhavabhayAt' / katham ? / 'tarasA' balena vegena cAraviziSTA bhaktibhAjAM AlI ? / anavarataM-nirantaraM rasAyAM-pRthivyAM AlIcA-luThitA vAsA keza yasyAH sA 'anavaratarasAlInavAlA' bhagavatpAdapraNatatvAt / atra bamakatvAt bakyoraikya / pukA kiviziSTA bhaktibhAjA AlI?'navA' pratyayA asmadAdivata zIghrabodhaprAptA / (pumA kiM0 lii| 'AnamrA' kRtapraNAmA / punaH kiM0 AlI? / 'AyAsaM vibhratI' parizramaM ddhaanaa)| 'aho' ityAca komalAmantraNe vA / punaH kiM0 bhAktibhAjAM aalii|| AravA-zabdastena sahitA 'sAravA' sana stutiparA ityarthaH / yadvA zrI:-lakSmIH tasyAH prabhavaH-nandanaH kAmastasmAd bhavaM-utpanaM yat parva tasmAt zrIprabhavabhavabhayAt trAyatAm / iti pdaarthH|| 1 padmaprabhavAsupUjyau raktau / Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzatikA [ 12 zrIvAsupUjya - atha samAsaH - vasupUjyasyApatyaM vAsupUjyaH, zriyA yukto vAsupUjyaH zrIvAsupUjyaH, tasya saM0 he zrI vAsupUjya || nAsti vRjinaM pApaM yasya saH avRjinaH, tasya saM0 he avRjina ! | jinAnAM kevalinAM patiH jinapatiH, tasya saM he jinapate / / nUtanazcAsau Adityazca nUtanAdityaH, nUtanAdityavat kAntiH yasya sa nUtanAdityakAntiH, tasya saM0 he nUtanAdityakAnte / / nAsti mAyA yasya saH amAyaH, tasya saM0 he amAya ! | saMsaraNaM- bhramaNaM saMsAraH, saMsArasya vAsaH saMsAravAsaH, na vidyate saMsAravAso yasya saH asaMsAravAsaH, tasya saM0 he asaMsAravAsa ! / yadvA mAyAsaMsAravAsau na vidyate yasya saH amAyAsaMsAravAsaH, tasya saM0 he amAyAsaMsAravAsa ! | avanti te avanAH, avaneSu varaH avanavaraH, tasya saM0 he avanavara / / " tarasA'vyayaM bale vege" iti koshH| navazvAsau AlAnazca navAlAnaH, navAlAnavad bAhU yasya sa navAlAnabAhuH, tasya saM0 he navAlAnavAho ! / namanazIlA namrA, A - samantAt namrA AnamrA / zrINAM prabhavaH zrIprabhavaH, tasya saM0 he zrIprabhava ! | bhavasya bhayaM bhavabhayaM, tasmAt bhavabhayAt / bibharti sA bibhratI / bhatiM bhajanti iti bhaktibhAja:, teSAM bhaktibhAjAm / AraveNa sahitA sArakhA | rasAyAM AlInA rasAlInA, anavarataM nirantaraM rasAlInA vAlA yasyAH sA anavarata - rasAlInavAlA / yadvA zriyaH prabhavaH putraH zrIprabhavaH, zrIprabhavAt bhavaM zrIprabhavabhavaM; zrIprabhavabhavaM ca tat bhayaM ca zrIprabhavabhavabhayaM tasmAt zrIprabhavabhavabhayAt kAmarAgajanitabhayAt / trAyatAm iti karmoktiH / tRtIyAntaH kartA prathamAntaM karma kriyAyAmAtmanepadaM bhavatIti karmoktilakSaNam / vakroktiH aparanAma / asyAM stutI sragdharAcchandaH // iti vRttArthaH // 1 // 130 de0 vyA-pUjya ! zrIvAsupUjyeti / aho ityAzvarye / he zrIvAsupUjya | tvayA bhaktibhAjAM saparyAkRtAM AlI - rAji: zrIprabhavabhavabhayAt trAyatAM rakSatAM ityanvayaH / 'trai pAlane' iti dhAtuH / 'trAyatAM' iti kriyApadam / kena kartrI ? / tvayA / kA karmatApannA ? | AlI / keSAm ? | 'bhaktibhAjAm ' bhakti sevAM bhajantIti bhaktibhAjaH teSAm / kasmAt ? / 'zrIprabhavabhavabhayAt ' zrIprabhavAt kAmAn bhavaM jAtaM yad bhayaM sAdhvasaM tasmAt / yadA tu zrIprabhava ! iti pRthag jinAmantraNaM tadA zriyo-lakSmyAH prakarSeNa bhavaH - utpattiryasmAt sa tathetyarthaH bodhyaH / kiMviziSTA AlI ? | AnamrA - kRtapraNAmA / punaH kiMviziSTA ! | 'sAravA' AraveNazabdena saha vartamAnA, prArabdhastutitvAt / punaH kiMviziSTA ? / asau - pratyakSadRzyA / punaH kiMviziSTA ? / 'anavaratarasAlInavAlA' anavarataM nirantaraM rasAyAM pRthivyAM lInA-lagnA vAlA:- kezA yasyAH sA tathA / punaH kiMviziSTA ? | navA - katipayadina prApta bodhiH / punaH kiMviziSTA ? / bibhratI - dadhAnA / kim ? / AyAsaM-parizra mam / ' pUjya ! ' iti / pUjArha :- pUjyaH sarvebhya utkRSTatvAt / ' avRjina !' iti / nAsti vRjinaM pApaM yatha sa tasyAmantraNam, AzravaddArANAM nirodhAt / ' jinapate ! ' iti / jinAnAM - sAmAnya ke balinAM patiH prabhuH yaH sa tasyAmantraNam, tIrthapravartakatvAt / ' nUtanAdityakAnte |" iti / nUtana-udgacchan ya AdityaH- sUryaH sat kAntiH prabhA yasya sa tasyAmantraNam, raktavarNazarIratvAt / ' amAya ! iti / nAsti mAyA - nikRtiH yasya sa tasyAmantraNam, kaSAyAdInAM sarvathocchinnatvAt / ' asaMsAravAsa ! ' iti / nAsti saMsAre bAso - sanaM yasya sa tasyAmantraNam, apunarbhavAvasthitatvAt / yathA ( dA) amAyAsaMsAravAsetyekameva pa tathA ( dA ) ca nAsti mAyA saMsAre vAso yasyetyartho bodhyaH / ' avana ! ' iti / avatItyavanaH tasyAmantraNam, SaDjIvanikAyAbhayadAyakatvAt / anye tu mAyAsaMsAravAsAbhyAM sakAzAt avatItyekameva padaM paThanti he bara ! - pradhAna ! | kena ? / tarasA - balena vegena vA / 'navAlAnabAho !' iti / navaM pratyanaM yadAlAnaM-gajabandhamastambhaH tadvad bAhu:- bhujo ( bAhU -bhujI ) yasya sa tasyAmantraNam / etAni sarvANi bhagavataH sambodhapadAni // iti prathamavRttArthaH // 1 // 1 s Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA jinarAjya prArthanA-- pUto yatpAdapAMsuH zirasi surataterAcaraccUrNazobhA __ yA tApatrA'samAno'pratimadamavatIhAratA rAjayantI / kIrteH kAntyA tatiH sA pravikiratutarAM jainarAjI rajas te yAtApatrAsamAnA'pratimadamavatI hAratArA jayantI // 2 // -srag0 ja0vi0-prata iti| he bhavya ! prANin ! sAjanarAjI-jinarAjasambandhinI jinarAjAnA. miyaM jainarAjIti vyutpatteH tati:-zreNI te-taba rajaH-karma pravikiratutarAm-atizayena nirasyatviti kriyaakaarksmbndhH| atra 'pravikiratutarAm / iti kriyApadam / kA kI ? 'tatiH' / kiMsambandhinI ? 'jainarAjI' / kiM karmatApannam ? ' rajaH / / kasya ? ' te ' / kutra ? ' iha / / sati tacchabdasAhacaryAd yacchabdaghaTanAmAha-yatpAdapAsuH-yasyAzcaraNareNuH suratateH-devAnAM par3eH zirasi-mastake cUrNazobhA-vAsakSodazriyaM Acarat-kRtavAn prAptavAnityarthaH / suratate mantyAH bhagavatpAdarajaH zirasi lagnaM sad vAsakSoda iva pratibhAsata iti hRdayam / atrApi * Acarat / iti kriyApadam / kaH kartA ? ' yatpAdapAsuH' / kAM karmatApannAm ? ' cUrNazobhAm ' / kasmin ? 'zirasi / / kasyAH ? 'suratateH' / yataH yatpAdAMsuH kathaMbhUtaH ? 'puutH| pavitraH / cUrNa tAvat pavitraM bhavati ayamapi ca pavitro'stIti bhAvaH / punaryacchandaghaTanAmAha-yA jainarAjI tatiH iha-atra jagati apratimadaMmadena rahitaM, madasyopalakSaNatvAndamadopalakSitairmadanAdibhirapi rahitaM, sAdhujanamityarthaH / avati karmazatrubhyo rakSAMte, mokSa prApayatItyarthaH / atrApi ca ' avati / iti kriyApadam / kA kI ? ' yA ' / kaM karmatApannam ? ' apratimadam / / kutra ? ' iha ' / yA kiM kurvatI satI ? 'rAjayantI' zobhAM labhbhayantI / bhavyAnityarthasAmarthyAd gamyate / punaH kiM kurvatI ? 'jayantI' nyakurvantI / kAH karmatApannAH ? ' hAratArAH' hArAH-muktAvalyaH tArA:-nakSatrANi / kayA karaNabhUtayA kRtvA ? 'kAntyA' prabhayA / kasyAH ? 'kIrteH' yazasaH / athavA kIrteH kAntyA hetubhUtayA / 'hAratArA' hArojjvalA / 'jayantI' parAbhavantI / vipkssaanitydhyaahaarH| yA kathaMbhUtA ? ' tApatrA' tApAt trAyata iti tApatrA / punaH kathaM0 ? ' asamAnA' ananyasadRzI / punaH kathaM0 ? ' aratA' virktaa| rAgarahitetyarthaH / yadvA rataM-sambhogastanna vidyate yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 ? ' yAtApatrAsamAnA' Apad-vipat trAsastu Akasmika bhayaM mAna:-ahaGkAraH, tato yAtA-gatA ApatrAsamAnA yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 ? 'apratipadamavatI' apratima:-ananyasadRzo yo dama-upazamaH sa yasyA astIti aprtimdmvtii| 1'dapAMzuH' iti pAThAntaram / 2 'nA prati0' ityapi pAThaH / Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 stuticaviMzatikA [ 12 zrIvAsapUjyaatha samAsaH-yasyAH pAdau yatpAdau 'tatpuruSaH' / yatpAdayoH pAMsuryatpAda0 tatpuruSaH' surANAM tatiH suratatiH 'tatpuruSaH / tasyAH sur|crnnsy zobhA cUrNazobhA 'tatpuruSaH' / tAM cUrNa / tApAt trAyata iti tApatrA 'tatpuruSaH / na samAnA asamAnA 'tatpuruSaH' / na vidyate pratimado yasyA'sau apratimadaH 'bahuvIhiH / taM apratimadam / na ratA aratA 'tatpuruSaH / yadvA na vidyate rataM yasyAH sA aratA 'bhuvriihiH'| Apacca trAsazca mAnazca ApatrAsamAnAH 'itretrdvndvH| yAtA ApatrAsamAnA yasyAH sA yAtApa0 bahuvrIhiH / na vidyate pratimo yasya so'pratimaH 'bahuvrIhiH / apratimazcAsau damazca apratimadamaH 'karmadhArayaH' / apratimadamo'syA astIti apratimadamavatI 'mAntopadhAdvatvinau' (sA0 sU0 624) iti vatuSpratyayaH / hArAzca tArAzca hAratArAH 'itaretaradvandvaHtA haartaaraaH| athavA hAravat tArA hAratArAH 'tatpuruSaH // iti kAvyAtheH // 2 // si. 40-pUta iti / he bhavya ! prANin ! sA jinarAjAnAmiyaM nainarAnI jinarAjasambandhinItyarthaH' vatiH zreNiH te-tava rajaH-karma pravikiratutarAM--atizayena nirasyatvityarthaH / prapUrvaka 'kU vikSape ' dhAtoH ' AzI:praraNayoH' (sA0 ma0 703) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tu / ' ap kartari ' (sA0 sU0 191) ityap / 'Rta ir ' (sA0ma0 820) itIr / 'svarahInaM.' (sA0 sU0 31) / tathAca 'pravikiratu' iti siddham / atra 'pravikiratutarA' iti kriyApadam / kA kI / tatiH / kiMsambandhinI / jainarAjI / kiM karmatApannam ! / rajaH / " rajaH syAdAtave zubhe / rajaH parAge reNau ca raja ca parikIrtita " iti vizvaH / " rajo'yaM rajasA sAdhaM, strIpuSpaguNadhUliSu " iti ajayaH / kasya ! / te / SaSThaye kavacanamidam / kutra! / iha / seti tanchabdasAhacaryAd yacchannaghaTanAmAha--yatpAdapAMsuH-yasyAzcaraNareNuH suratateH-devAnAM pateH zirasi-mastake cUrgazomAM-vAsodazriyaM Acarat-prAptavAnityarthaH / sustatenamantyAH bhagavatpAdarajaH zirasi lagnaM sad vAsakSoda iva pratibhAsata iti bhAvaH / 'cara gatibhakSaNayoH' iti dhAtorlaki anadyatane kartari parasmaipade prathamapuruSakavacanaM die / 'divAdAvaTa' (sA0 sU0 707), 'apa' (sA0 sa0 691), 'vAvasAne ' ( sA0 sa0 240 ) dasya taH / tathAca Acarat ' iti kriyApadam / kaH kartA ! / yatpAdapAMsuH / " reNurdvayoH striyA dhUliH, pAMsurmA na dvayo rajaH" ityamaraH (zlo0 1664) kA karmatApannAm ! / cUrNazobhAm / kasmin ? / zirasi / kasyAH / 'suratateH ' surANAM tatiH suratatiH tasyAH suratateH ' tatpuruSaH' / yataH yatpAdapAsuH kathaMbhUtaH ? / pUna:-pavitraH / cUrNa tAvat pataM-pavitraM bhavati ayamapi ca vizeSo'stIti bhAvaH / punaryacchabdaghaTanAmAha--yA jainarAnI tatiH ihaatra jagati apratimadaM-madena rahitaM, madasyopalakSaNatvAt madopalazitairmadanAdibhiH rahitaM sAdhunanamityarthaH, avati-karmazatrumyo rakSati, mokSa prApayatItyarthaH / ' ava rakSaNe' dhAtorvartamAne kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tip / ' ap kartari ' (sA0 sU0 691) ityap / ' svarahInaM0 ' (sAsU0 36 ) / tathAca ' bhavati' iti siddham / atrApi ' avati' iti kriyApadam / kA kii| yA / ke karmatApannam / / apratimadam / kutra ! / iha / yA kiM kurvatI satI ? / rAjayantI-zomA lambhayantI / bhavyAnityarthasAmarthyAd Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] stuticaturviMzatikA 1 gamyate / punaH kiM kurvatI satI ! | jayantI - nyatkurvantI / kAH ? / 6 hAratArAH hArA:-muktAvalyaH vArA:-nakSatrANi, hArAzca tArAzceti ' dvandvaH ' tAH / kayA karaNabhUtayA kRtvA ! | kAntyA - prabhayA / kasyAH ? | kIrte: - yazasaH / athavA kIrteH kAntyA hetubhUtayA hAratArA - hArojjvalA jayantI - parAbhavantI / vipakSAnityadhyAhAraH / yA kathaMbhUtA / ' tApatrA' tApAt trAyata iti tApatrA / punaH kathaMbhUtA / ' asamAnA ' nAsti samAnaH- sadRzo yasyAH sA asamAnA / punaH kathaMbhUtA / ' aratA' nAsti rataM - suratAdikaM sukhaM yasyAH sA tathA, rAmarahitA viraktetiyAvat / punaH kathaMbhUtA / 'yAtApatrAsamAnA Apad - vipat trAsaH-AkasmikaM bhayaM mAnaH - abhimAnaH, Apaca trAsazca mAnazca ApatrAsamAnA: ' itaretaradvandvaH ', tato yAtA-gatA ApatrAsamAnA yasyAH sA tathA / punaH kathaMbhUtA / ' apratimadamavatI ' apratimaH - ananyasadRzo yo damaH - indriyaniyantraNaM upazamo vA yasyA astIti apratimadamavatI // 2 // , , sau0 vR0 - pUta iti / sA jainarAjI tatiH te tava rajaH pApaM iha saMsAre pravikiratutarAmityanvayaH / 'pravikiratutarAm' iti kriyApadam / kA kartrI ? | 'tatiH' zreNiH / ' mavikiratutarAM atizayena vikSipatu - itastato nAzaM prApnuyAt / kiM karmatApannam ? / ' rajaH ' badhyamAnaM karmamalaM pApaM vA / kasya ? | 'te' tava / kiMviziSTA tatiH ? / ' jainarAjI ' jinarAjasaMbandhinItyarthaH / punaH kiMviziSTA tatiH ? | 'sA' prasiddhA / sA kA? | yatpAdapAMzuH yaccaraNareNuH suratateH- surasamUhasya zirasi - mastake cUrNazobhAM Acarat ityanvayaH / Acarat' iti kriyApadam / kaH kartA ? / ' yatpAdapAMzuH / Acarat ' adhArayat / kAM karmatApannAm ? / 'cUrNazobhAM ' vAsakSodakSepazobhAm / kasmin / 'zirasi ' mastake / kasyAH ? / ' suratateH' devazreNyAH / kiMviziSTo yatpAdapAMzuH ? / 'pUtaH' pavitraH / kiMviziSTA jaina jI ? | tApAt saMsArasaMtApAt trAyate - rakSati iti 'tApatrA' / punaH kiM0 jainarAjI ! | 'asamAnA' ananya sAdhAraNa / punaH kiM kurvatI jainarAjI ? / 'avatI' rakSatI / kaM karmatApannam ? / 'apratimadaM' sAdhujanamityarthaH / punaH kiM0 jainarAjI ? / ' aratA ' akAmA / punaH kiM0 jainarAjI ? | 'rAjayantI ' zobhamAnA / kayA ? | 'kAntyA ' prabhayA / kasyAH ? / 'kIrteH ' yazasaH / punaH kiM0 jainarAjI ? / yAtA-gatA Apad - vipat trAsaM - AkasmikaM bhayaM mAnaH- ahaGkAro yasyAH sA 'yAtApatrAsamAnA' / punaH kiM0 jainarAjI ? | apratimaH - anupamo damaH - indriyajayo yasyAH sA ' apratimadamavatI / punaH kiM0 jainarAjI ? / 'jayantI ' jitvarazIlA / kAH karmatApannAH ? / hAro-nirmalamauktikasragurUpaH tArA-nakSatra - Ni: tA hAratArA niSkalaGkanairmalyavAt / iti padArthaH // , 133 atha samAsaH yasyAH pAdau yatpAdau yatpAdayoH pAMzuH yatpAdapAMzuH / surANAM tatiH suratatiH, tasyAH suratateH / cUrNasya zobhA cUrNazobhA, tAM cUrNazobhAm / yA iti pratyakSa dRzyamAnA tativizeSaNam / tApAt trAyate tApatrA / na vidyate samAnaH- sadRzo yasyAH sA asamAnA apratimaM abhayaM (1) dadAtIti, apratimadaH, taM apratimadam / yadvA nAsti ke prati mado yasya saH apratimadaH, taM apratimadam / na vidyate rataM surataM yasyAH sA aratA / jinAnAM rAjA iti jinarAja, jinarAjasya iyaM jainarAjI / , Apacca trAsaca mAnazca ApatrAsamAnAH, yAtA-gatA ApatrAsamAnA yasyAH sA yAtApatrAsamAnA / na pratimaH apratimaH, apratimazcAsau damazca apratimadamaH, apratimadamo vidyate yasyAH sA apratimadmavatI / hAravat tArA- ujjvalA hAratArA, yadvA hArAzca tArAzca hAratArAH, tA hAratArAH / etAdRzI jainarAjI tatiH te tava karmajaH atizayena kSipatutarAm // iti dvitIyavRttArthaH // 9 // Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 stuticaturvizatikA [ 19 zrIvAsapUjyade0vyA0-pUta iti / sA jainarAjI tatiH te-tava rajaH- karma tarAM-atizayena pravikiratu (tarAM)vikSipatu ityanvayaH / 'kR vikSepe' dhAtu / 'pravikiratu(tarA)' iti kriyApadam / kA karjI? / tatiH / kiM krmtaapnnm| rajaH / kasya / / te-tava / yatsadornityAbhisambandhAd yA iha-asmin loke tApatrA-jvaracchetrI asamAnA-ananyasadRzI guNairiti zeSaH / pratimadaM-gatadarpa arthAt sAdhujanam avati-rakSati / 'avati ' iti ima | kA karjI / yA / kaM karmatApannama ? | pratimadama / tathA yatpAdapAMzaH suratateH zirasi cUrNabhAM Acarat-prAptavAn / 'thara gatimakSaNayoH / iti dhaatuH| Acarat / iti kriyApadam / kaH krtaa| yatpAdapAMzaHyasyAH caraNareNuH / " syu--lIpAMzureNavaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04, zlo0 36) / kAM karmatApannAm / cuurnnshobhaa-caaslkssmiim| "vAsayogya(ga )stu cUrNa syAt' ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo. 301) / kasmin ? | zirasi-mastake / kasyAH ? / suratateH-devasamUhasya / surANAM tatiriti vigrahaH tsyaaH| kiMviziSTaH pAdapAMzaH ? / pata:-pavitraH / bhagavaccaraNasaMsparzanAditi bhaavH| kiMviziSTA tatiH? / 'jainarAjI' jinarAjAnA iyaM jainraajii| punaH kiMviziSTA |'yaataaptraasmaanaa'aapd-vipttiH trAsaH-AkasmikaM bhayaM mAnaH-smayaH eteSAM pUrva 'indraH', tato yamatA-matA ApattrAsamAnA yasyA iti 'bahuvrIhiH' / punaH kiNvishissttaa!'haartaaraa'|haaraaH-muktaavlyH tadvat taaraa-nirmlaa| punaH kiMviziSTA artaa-aprtibddhaa| punaH kiMviziSTa rAjayantI-zobhA lmbhyntii| (punaH)kiMviziSTA! / 'apratimadamavatI' apratimaH-ananyasadRzaH damaH-upazamaH yasyAH sA / punaH kiMviziSTA ? / 'jayantI, abhibhavantI / kyaa| kAntyAprabhayA / kasyAH ? / kIrteH-yazasaH // iti dvitIyavRttArthaH // 2 // jinavANyAH svarUpam nityaM hetUpapattipratihatakumataproddhatadhvAntabandhA' pApAyA''sAdyamAnA'madana ! tava sudhAsArahRyA hitAni / vANI nirvANamArgapraNayiparigatA tIrthanAtha ! kriyAnme'pApAyAsAdyamAnAmadanata ! vasudhAsAra ! hRdyAhitAni // 3 // -sram ja0vi0--nityaM hetuuppttiiti|he tIrthanAtha!-tIrthapate! tava-bhavataH vANI-vAka me-mama hitAnipathyAni nityaM-sadA kriyAt-vidheyAt iti kriyaakaarksmbndhH| atra 'kriyAt' iti kriyaapdm| kAkI? 'vANI kAni karmatApannAni ? 'hitAni / / kasya ? 'me'| vANI kasya ? 'tavAhitAni kathaMbhUtAni ? 'AhitAni' sthApinAni / kasmin ? 'hRdi / mAnase / cittepsitAnItyarthaH / vANI kathaMbhUtA? ' hetUpapattipatihatakumatapoddhatadhvAntabandhA / hetavo-vastugamakAni liGgAni, upapattayo-yuktayaH, tato hetavazva upapattayazca hetupapattayaH, yadvA hetUnAmupapattayo hetUpapattayaH, tAbhiH pratihataH-pratiSiddhaH kumatarUpaH moddhatadhvAntabandhaH-proddApatimiragranthiryayA sA tathA / punaH kathaM ? ' apaapaayaasaaghmaanaa'| apagato'pAyo-ghAto yeSAM te tathA tairAsAdhamAnA Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturviMzatikA prApyamANA / athavA apApAyeti AsAdyamAneti ca pRthay vizeSaNadvayam / tathAcAyamarthaHapagato'pAyo yasyAH sA tthaa| AsAdyamAnA / sAdhubhirityadhyAhiyate / punaH kayaM ? 'sudhAsArahayA ' sudhA-pIyUSaM tasyA AsAro-vegavAn varSastadvad hRdyA-manonA / punaH kathaM01 'nivArNamArgapraNayiparigatA' nirvANamArgo-jJAnadarzanacAritrarUpastatra praNayaH-paricayaH sneho vA yeSAM te tathA taiH parigatA-samAzritA, svIkRtetyarthaH / avaziSTAni tIrthanAthasya sambodha. nAni, teSAM vyAkhyA yathA-he ' amadana!' madanarahita / / he ' apApAyAsAdyamAnAmadanata ! pApaM-pAtakaM AyAsa:-khedaH to Adau yeSAM te pApAyAsAdayo doSAste na vidyante yeSAM te apApAyAsAdayaH, amAnA-mAnarahitAH amadA-madarahitAH, tato apApAyAsAdayazca te amAnAzca te amadAzca apApAyAsAdyamAnAmadAstai ta !-vandita ! / he 'vasudhAsAra !' vasughApRthvI tatra sAra!-utkRSTa ! // atha samAsaH-hetUnAmupapattayaH ( hetupapattayaH) 'tatpuruSaH / (hetavazva upapattayazca hetUpapattayaH / itretrdvndvH')| dhvAntasya bandho dhvAntabandhaH 'tatpuruSaH / proddhatazcAsau dhvAntabandhazca proddhatadhvAntabandhaH 'karmadhArayaH' / kumatameva proddhatadhvAntavandhaH kumatapo0 'krmdhaaryH|| pratihataH kumataproddhatadhvAntabandho yayA sA pratihata0 'bahuvrIhiH / / hetUpapattibhiH pratihatakumataproddhatadhvAntabandhA hetUpapatti0 'tatpuruSaH' / apa. gato'pAyo yeSAM te apApAyAH 'tatpuruSaH / apApAyairAsAyamAnA apApA ' tatpuruSaH / yadvA apagato'pAyo yasyAH sA apApAyA 'tatpuruSaH ' / na vidyate madano yasya so'madanaH ' tatpuruSaH / tatsambo. he amadana! / sudhAyA AsAraH sudhAsAraH 'tatpuruSaH / sudhAsAra iva hRdyA sudhA0 'tatpuruSaH |nivaarnnsy mArgoM nirvANamArgaH 'ttpurussH| praNayo'styeSAM te praNayinaH ('bhuvriihiH')|nirvaannmaagesy praNayino nirvANa. 'tatpuruSaH / nirvANamArgapraNayibhiH parigatA nirvANa. 'tatpuruSaH / tIrthasya nAthastIrthanAthaH 'tatpuruSaH / tatsambodhanaM he tIrtha / pApaM ca AyAsazca pApAyAsau 'itaretaradvandvaH / pApAyAsAvAdI yeSAM te pApAyAsAdayaH 'bahuvrIhiH / na vidyante pApAyAsAdayo yeSAM te apApAyA* 'vahuvrIhiH' / na vidyate mAnaM yeSAM te amAnAH 'bhuvriihiH| na vidyate mado yeSAM te amadAH / tato'pApAyAsAdayazca te amAnAzca te amadAzca apApA. 'karmadhArayaH / apApAyAsAdyamAnAmadainataH apApAyAsA0 ' tatpuruSaH / / tatsambo. he apaapaayaa| vasudhAyAM sAro vasu0 ' tatpuruSaH' / tatsambo0 he vasu0 // iti kAvyArthaH // 3 // si0 0-nityaM hetUpapattIti / tIrtha---caturvidhaH saGghaH prathamagaNadharo vA tasya nAtha:-svAmI sasya sambodhanaM he tIrthanAtha ! tava-bhavataH vANI-vAk me-mama hitAni--kalyANAni nityaM-sadA kriyAt-vidhe. yAt ityarthaH / 'DukRJ karaNe' dhAtorAziSi kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM yAt / 'yAdAdau' (sA0 sa0 11) iti RkArasya rikAdezaH / tathAca 'kriyAt' iti siddham / atra 'kriyAt' iti kriyApadam / kA Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [12 shriivaasupuujykii| vANI / kAni karmatApannAni / hisAni / kasya / me| vANI kasya ! / tava / kathaMbhUtAni hitAni / AhitAni-sthApitAna / kasmin? 'hRdi' hRdaye / cittepsitAnIti phalitArthaH / kathaMbhUtA vANI? / 'hetUpapattipratihatakumataproddhatadhvAntabandhA' hetavaH-sAdhyagamakAnilibhAni, upapattayo-yuktayaH, tato hetavazva upapattayazca hetUpapattayaH / itaretaradvandvaH', yadvA hetUnAmupapattayaH hetupapattayaH, tAbhiH pratihato-nirAkRtaH kumatarUpa, proddhatadhvAntabandhaH-prodAmatimiragranthiryayA saa| tathA proddhatazcAsau dhvAntabandhazca proddhatadhvAntabandhaH, kumataM eva proddhata* kumata 0 iti 'karmadhArayaH' / punaH kathaMbhUtA ! / 'apApAyAsAdyamAnA' apagataH apAyo vidhAto yeSAM te pApAyAH, taH AsAdyamAnA-prApyamAna / kecit ta apApAyeti AsAdyamAneti ca pRthag vizeSaNadvayam / taSAcAyamartha:-apagataH apAyo yasyAH sA (apApAyA), AsAdyamAnA sAdhubhirityadhyAhiyata iti vadanti / punaH kathaMbhUtA / 'sudhAsArahRdyA' sudhAyAH-amRtasya bhAsAraH-vegavadRSTiH tadvad hRdyA-manojJA / zrUyamANA amRtamiva hRdayaGgameti phalitArthaH / "AsAro vegavAn varSo" (kA0ra, zlo0 79) iti haimaH / punaH kathaMbhUtA? / 'nirvANamArgapraNayiparigatA' nirvANasya-mokSasya mArgaH-jJAnadarzanacAritrarUpastatra praNayaH-paricayaH snaho yA yeSAM te nirvANamArgapraNayinaH, taiH parigatA-aGgIkRtA / "nirvANaM nivRtau mokSe, vinAze gajamajjane" ityamaraH (1) / avaziSTAni bhagavataH sambodhanAni / teSAmarthazcaivam-na vidyate madanaH-manmatho yasya sa tathA tasya sambodhanaM he amadana!-madanarahita ! / pApaM-pAtakaM AyAsa:-khedaH pApaM ca AyAsazca pApAyAsau 'dvandvaH', tau AdI yeSAM te pApAyAsAdayo doSAste na vidyante yeSAM te apApAyAsAdayaH, na vidyate mAnaM (no) yeSAM te amAnAH-mAnarahitAH, na vidyate mado yeSAM te agadA:-madarahitAH, tataH apApAyAsAdayazca te amAnAzca te amadAzca apApAyAsAdyamAnAmadAstairnataH-vanditaH, tasya sambodhanaM he apaapaayaasaadymaanaamdnt!| vasudhA-pathvI tatra sAra:-zreSThaH tasya sambodhanaM he vasudhAsAra ! // 3 // ___ sau010 - nityaM hetUpapattIti / he tIrthanAtha !-he tIrthasvAmin ! / he amadana!-akAma ! / he apApAyAsAdyamAnAmadanata! gatapApa AyAsa:-zramaH tadAdi amAnA-nirAbhimAnaH amadA-adapitaH nata-praNataH ityrthH| tasya saM0 he 'apApAyAsAdyamAnAmadanata! 'he 'vasudhAsAra!' pRthivIpradhAna ! / tava-bhavataH pANI-bhAratI me-mama hitAni-pathyAni kriyAt itynvyH|"kriyaat / iti kriyApadam / kA kI ? / 'yANI' bhaartii| 'kriyAt' kuryAt / kAni krmtaapnnaani|| 'hitAni' pthyaani| kasya ? / 'me' mama / katham ? / 'mityaM' sdaa| kiviziSTAni hitAni ? / 'AhitAni' sthApitAni / kasmin ? / 'hadi' citte| kiMviziSTA vANI / hetavaH-liGgagamakAH upapattayaH-dRSTAntAH taiH pratihataM-nirAkRtaM kumataM-kutsitazAsanaM tadeva proddhataM-prakarSeNa uddAmaM dhvAntaM-andhakAraM yadanAdimithyAtvarUpaM tasya bandho-granthikAbhedalakSaNo yayA sA hetUpapattipratihatakumataproddhatadhvAntabandhA' / punaH kiM0 vaannii?|apgtaaHpaapaayaasaa yebhyaH te taiH / sAdhubhirityadhyAhAryam / (A)sAdyamAnA svAdyamAnA (?) 'apApAyAsAdyamAnA' / punaH kiMviziSTA vANI? / sudhA-amRtaM tasyA AsAro-rasaH "AsAro vegavAn varSaH' (abhi0kA02, zlo0) tadvad hRdyA-manojJA 'sudhAsArahRdyA' / punaH kiM0 vaannii?| nirvANamArgo-mokSamArgaH samyagjJAnadarzanacAritralakSaNaH tasmin praNayaH-sneho yeSAM te tAdRzA ye sAdhavastaiH parigatA-vyAptA 'nirvANamArgapraNayiparigatA' / etAhazI jinavANI me-mama hitAni-abhISTAni kuryAt / iti padArthaH / / ___atha samAsaHhetavazca te upapattayazca hetUpapattayaH, yadvA hetUnAM upapattayaH-prAptayaH hetUpapattayA, papattibhiH pratihataM hetupapattimatihatam, kutsitaM mataM kumataM tadeva dhvAntaM kumatadhvAntam ], prakarSaNa 1 ayaM pATho nirarthakaH pratibhAti / Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturviMzatikA 137 ukhutaM proddhatam, proddhataM ca tad dhvAntaM ca proddhRtadhvAntam , kumatasya proddhatadhvAntaM kumataprotadhvAntam, (hetUpapattipratihataM ca tat kumataproddhatadhvAntaM hetU0 ), hetUpapattipratihatakumatapro. vratadhvAntasya bandho yayA sA hetUpapattipratihatakumataproddhatadhvAntabandhA / pApasya AyAsaH pApAyAsaH, na vidyate pApAyAso yeSAM te apApAyAsAH, apApAyAsaiH (A) sAdyamAnA apApAyAsAdhamAnA / na vidyate madano yasya sa amadanaH, tasya saM0 he amadana! / sudhAyAH sAraM sudhAsAram, sudhAsArava hRdyA sudhAsArahRdyA / nirvANasya mArgo nirvANamArgaH, nirvANamArga praNayo'sti yeSAM te nirvANamArgapraNayinaH, nirvANamArgapraNayibhiH parigatA nirvANamArgapraNayipa rigtaa| tIrthasya nAthaH tIrthanAthaH, tasya saM0 he tIrthanAtha! / pApaM ca AyAsazca pApAyAsau, pApAyAsI AdI yeSAM te pApAyAsAdayaH, na vidyante pApAyAsAdayo yeSAM te apApAyAsAdayaH, nAsta mAno yeSAM te amAnAH, nAsti mado yeSAM te amadAH, apApAyAsAdayazca amAnAzca amadAzca apApAyAsAdyamAnAmadAH, apApAyAsAdyamAnAmadenetaH apApAyAsAdyamAnAmadanataH, tasya saM0 he apaapaayaasaadymaanaamdnt!| vasudhAyAM sAra:-pradhAnaH vasudhAsAraH, tasya saM0 he vasudhAsAra! yadvA he apApa! he anAyAsa (!)! he AdyamAna!-jagatyAcaprameyamahiman ! ityapi vizeSaNatrayI jinasaMbodhane pRthagU vizeSaNAni vyaakhyeyaani|| iti tRtIyavRttArthaH // 3 // de0vyA0-nityaM hetuuppttiti| he tIrthanAtha! tIrtha-caturvidhaH saGghaH prathamagaNadhare vA tasya naath:-svaamii| tasyAmantraNam / tava-bhavataH vANI-bhAratI me-mama hitAni-pathyAni nityama-anavarataM yathA syAt tathA kriyAta-dizyAdisyanvayaH / 'ikRJ karaNe' dhaatuH| 'kriyAt' iti kriyApadam / kA kI? / vANI / kasya ? / tv| kAni karmatApannAni ? / hitAni / kasya ? / me-mama / kiMviziSTAni hitAni / aahitaani-sthaapitaani| "sthitaM sthApitamAhitam" ityamaraH (1) / kasmin ? / hRdi-hRdye| kiMviziSTA vaannii||'hetuuppttiptiitkumtproddhtdhvaantbndhaa' hetavaH-pramANAni upapattayaH-yuktayaH, yaddA hetUnAM upapattayaH tAbhiH pratihatAvidhvastA kumatasya proddhatA-proddAmA dhvAntabandhA-ajJAnagranthiH yayA sA tathA / moddhatA cAsau dhvAntabandheti parva 'karmadhArayaH' / punaH kiMviziSTA ? | 'apApAyAsAdyamAnA' apagatA apAyA:-kaSTAni yebhyaste apApAyAstai: AsAyamAnA-prApyamANA / punaH kiMviziSTA |'sudhaasaarhRdyaa' sudhAyAH-amRtasya AsAro-begavAna varSaH tada hRdyaa-vllbhaa|" AsAro vegavAn varSaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA02, shlo079)| zrayamANA amRtamiva hRdayasmati tAtparyArthaH / punaH kiMviziSTA ? / 'nirvANamArgapraNayiparigatA' nirvANasya-mokSasya mAge-varmani praNayaH-sneho vidyate yeSAM te tathA taH prigtaa-anggiikRtaa|'amdn!" iti / nAsti madanaHkandarpo yasya sa tasyAmantraNam / 'apApAyAsAyamAmAmadamata !! iti| pApaM ca AyAsAdayazca te tathA, na vidyante pApAyAsAdayo yeSAM te apApAyAsAdayaH, na vidyate mAnaH-ahaGkAro yeSAM te tathA, na vidyate madanaH-kandapoM (madaH-do) yeSAM te tathA, apApAyAsAdayaH amAnAH amadanA(amadA)zca te narAzcati taiH nata !-vndit!| 'vasudhAsAra !" iti| vasudhAyAM-pRthivyAM sAraH-pradhAno yastasyAmantraNam / patAni bhagavataH sambodhanapadAni / iti tRtIyavRttArthaH // 3 // zrIzAntidevyAH stutiHrakSaHkSudragrahAdipratihatizamanI vAhitazvetabhAsvat sannAlIkA sadA tAparikaramuditA sA kSamAlAbhavantam / zubhrA zrIzAntidevI jagati janayatAt kuNDikA bhAti yasyAH sannAlIkA sadAtA parikaramuditA sAkSamAlA bhavantam // 4 // -srag0 . 1 AyAsasya sthAne 'Aya' zabdasya prayogaH kArya iti pratibhAti / 2 'zaminI' iti paatthaantrm| Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 svavivarvizatikA [12 zrIvAsapUjyaja0vi0-rakSaHkSudreti / he bhavya ! prANin ! sA zrIzAntidevI-zrIzAntidevatA, ayaM zrIzabdaH pUjyavasUcakaH, bhavantaM-tvAM jagati-bhuvane sadA-nityaM kSamAlAbhavan / kSamA-kSAntiH tasyA lAbha:-prAptiH sa vidyate yasya sa kSamAlAbhavAn tathAvidhaM janayatAt-kurvIta iti kriyaakaarkpryogH| atra 'janayatAt ' iti kriyApadam / kA kI ? ' shriishaantidevii'| ke karmatApakrama ! 'bhavantam / / kayaMbhUtam ? 'kSamAlAbhavantam / / kasmin ? 'jagati / / katham ? ' sdaa| zrIzAntidevI kayaMbhUtA ? 'rakSAkSudragrahAdipratihatizamanI' rakSAMsi-rAkSasAH kSudrA:-zAkinImabhRtayaH prahA:-zanaizcarAdayaH AdizabdAt bhUpAlavyAlakAlabhUtAdayasvebhyaH pratihati:upadhAtaH tasyAH zamanI-vinAzinI / punaH kathaMbhUtA ? 'vaahitshvetmaasvtsmaaliikaa| veta-ujjvalaM bhAsvat-dIpyamAnaM sat-zobhanaM nAlIka-phamalaM vAhitaM-vAhanIkRtaM zvetabhAsvatsannAlIkaM yayA sA tathA / punaH kathaMbhUtA ? ' sAparikaramuditA / sAparikara:maTAmaNDalaM tena muditA-hRSTA / punaH kayaM0 zubhrA ' zuklavarNA / punaH kayaM? 'satrAlIkA / sa-avasAdaM gataM alI-asatvaM yasyAH sA tathA / punaH kayaM0 ? 'sadAmA ' sA-sAdhUnAM AptA-avipratArikA / seti tacchandasahacAritvAd yacchabdaghaTanAmAha-yasyAH-zAntidevyAH 'parikaraM' karaM-hastaM lakSyIkRtya kare ityarthaH, kuNDikAkamaNDaluH bhAti-yobhate / atrApi * bhAti / iti kriyApadam / kA kartI ! 'kunnddikaa| katham ? ' parikaram / / kasyAH 1 ' yasyAH / / kuNDikA kayaMbhUtA ? ' uditA' udayaM mAtA / punA yaMbhUtA ? ' sAkSamAlA' akSAvalIsametA / ete dve vizeSaNe zrIzAvideNyA vA vyAkhyAyete // atha samAsaH-rakSAsi ca kSudrAzca grahAzca rakSakSudragrahAH itaretaradvanda / rasAkSudragrahA AdI ye se rakSA 'bahuvrIhiH / / rakSAkSudragrahAdibhyaH pratihatiH rakSaH 'tatpuruSaH / rakSaHkSudragrahAdipratihateH zamanI rakSAkSudra0 'ttpurussH| bhAsvaJca tat sacca bhAsvatsat 'krmdhaaryH| bhAsvatsacca tamAsIkaM ca bhAsvatsa0 'krmdhaaryH| zvetaM ca tat bhAsvatsamAlIkaM ca zvetabhA 'karmadhAraya / vAhitaM zvetabhAsvatsanAlIka yayA sA vAhitazveta. 'bahuvrIhiH / ptAyAH parikaraH sAparikaraH 'tatpuruSaH / tAparikaraNa muditA sApa. 'tatpuruSaH / kSamAyA lAbhaH kSamAlAmaH 'tatpuruSaH'kSamAlAbho'syAstIti kSamAlAbhavAn bahuvrIhiH taM kSamA0 / zAntizcAsau devI ca zAntidevI 'karmadhArayaH zriyopalakSitA zAntidevI zrIzAnti tatpuruSaH |sn alI yayA sA samAlIkA 'bahuvrIhiH' / satAmAptA sadAptA 'tatpuruSaH' / karaM pari-lakSyIkRtya parikaraM 'avyayIbhAvaH' / saha akSamAlayA vartate yA sA sAkSamAlA 'tatpuruSaH // iti kAvyArthaH // 4 // iti zrImAtpaNDitazrIdevavijayagaNiziSyapaM0jayavijayagaNiviracitAyAM zrIzomanastutivRttau zrIvAsupUjyajinapatistutevyAkhyA // 12 // // dvitIyAMzaH sampUrNaH / / Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] staticaturvizatikA 139 si. 10-rakSAkSudreti / he mavya ! prANin ! sA zrIzAntidevI zAntidevatA, zrIzabdona mahattvakhyApakaH, mavantaM tvAM jagati-bhuvane sadA-nityaM 'kSamAlAmavanta' kSamatIti kSamA tasyA lAmaH-prAptiH sa kyite yasya sa kSamAlAbhavAn tAdRzaM janayatAt-kurutAdityarthaH / janI prAdurbhAve ' dhAtoH 'AzI:prerapayoH ( sA0 sa0 703 ) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tup / 'ap0 ( sA0 sU0 691), 'guNaH' (sA0 sa0 692), 'e ay ' (sA0 sU041) tupastAtaGAdezaH / tathA ca 'janayatAt' iti siddham / atra 'janayatAt' iti kriyApadam / kA kartI / zrIzAntidevI / kaM karmatApannam ! / mavantam / bhAcchabdaspAmi pare rUpam / kasmin ? / jagati / katham ! / sadA / kathaMbhUtA zrIzAntidevI ! / 'rakSa:kSudragrahAdipratihatizamanI' rakSAMsi-rAkSasAH kSudrAH-zAkinyAdayaH grahAH-zanaizcarapramukhAH AdizabdAdanye'pi mapAlalyAlakAlAdayaH tebhyaH pratihananAmiti vyutpattyA pratihatiH-upaghAtaH tasyAH zamanI-vinAzinI / punaH kathaMbhUtA ? | 'vAhitazvetamAsvatsannAlIkA' vAhi-vAhanIkRtaM zvetaM-ujjvalaM bhAsvad-dIpyamAnaM sat-zomana nAlIka-kamalaM yayA sA tathA / punaH kathaMbhUtA ? / ' ptAparikaramuditA' tA-jaTA tasyAH parikaraH-maNDa tena muditA-dRSTA / atra tAzabdena jaTA jJeyA / lakSyaM ca " rAjA rAjArcitAheranupacitakalo yasya cUDAmaNitvaM nAgA nAgAtmajArdhaM na bhasitadhavalaM yadvapurbhUSayanti / mA rAmArAgiNI bhanmatiriti yaminA yena vo'dAhi mAraH sa tAH saptAzcanunnAruNakiraNanibhAH pAtu bibhrtrinetrH||" iti ramataraGgiNyAM zRGgAratilakaTIkAyAm / punaH kathaMbhUtA ! / zubhrA-zuklavarNA / punaH karyabhatA ! / ' sannAlIkA' sannaM kSINaM kSayaM gatamitiyAvad alIka-asatyaM yasyAH sA tathA / punaH karyamUtA ? / 'sadAptA' satAM-sAdhUnAM AptA-avazcakA, avipratAriketyarthaH / seti tacchabdasahacAritvAd yacchandaghaTanAmAha-yasyAH-zAntidevyAH parikara karaM-hastaM lakSyIkRtakaretyarthaH, kuNDikA-kamaNDaluH bhAti-zomana ityarthaH / ' mA dIptau' iti dhAtorvartamAne kartari parasmaipade prathamapuruSakavacanaM tip / atra 'mAti' iti kriyApadam / kA kI ! / 'kuNDikA' kuNDireva kuNDikA / " astrI kamaNDaluH kuNDI" ityamaraH (zlo0 1444) / katham ? / parikaram / kasyAH ? / yasyAH / kathaMbhUtA kuNDikA ? / uditA-udayaM prAyA / punaH kathaMbhUtA / saakssmaalaa--akssaavliismetaa| ete dve vizeSaNe zrIzAntidevyA (vA) vyAkhyeye iti / sragdharAcchandaH / "vijJeyA sragdhareyaM marabhanayayayA vAhavAhairyatizcet " iti ca tallakSaNam // 4 // // iti mahopAdhyAyabhAnucandra0 shriivaasupuujyjinstutivRttiH|| 12 // __sau00-rakSaHkSudreti / zrIzAntinAmnI devI caNDItyaparAkhyA jagati-pRthivyAM bhavantaM-tvAM kSamAzAntiH tasyA lAbhastadvantaM kSamAlAbhavantaM jnytaaditynvyH| 'janayatAt' iti kriyApadam / kA kI ? / 'zrIzAntidevI' zAntinAmnI devI / zrIzabdaH puujyaarthe| zriyA-lakSamyA yuktA zAntidevI zrIzAntidevI / 'janayatAt / vidadhyAt / kaM karmatApanam ? / 'bhavantam / / kiMvi0 bhavantam / 'kSamAlAbhavantamA kivizikhA shriishaantidevii?'shdhaa'gaurvnnoN| punaH kiMvi0 zrIzAntidevI rkssH(kssaaNsi| rAkSasAH kSudrAH-zAkinyAdayaH grahAH-kheTAH AdizabdAt bhUpAlavyAlAdayaH teSAM pratihati:-binnaM tasyAH Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 stuticaturviMzatikA [ 12 zrIvAsupUjya zaminI - zAntikAriNI 'rakSaHkSudragrahAdipratihatizaminI' / punaH kiMvi0 zrIzAntidevI ? / 'vAhitamvetabhAsvatsanAlIkA' / punaH kiM0 zrIzAntidevI ? / sadbhiH sAdhubhiH AptA - pramANIkRtA 'sadAptA' / punaH kiM0 zrI zAntidevI ? / parikaraiH parijanaiH sevakairvA muditA - harSitA parikara muditA / punaH kiM0 zrIzAntidevI ! / akSamAlayA - japamAlayA sahitA iti sAkSamAlA / punaH kiM0 zrIzAntidevI ? / 'sA ' sA - prasiddhA upalakSitA / sA kA ? | yasyAH parikaraM hastaM upalakSIkRtya kuNDikA - kamaNDalubhAti ityanvayaH / ' bhAti ' iti kriyApadam / kA kartrI ? / kuNDikA / ' bhAti ' zobhate / katham ? ' parikaraM ' haste ityarthaH / parityavyayasya AdhArakarmaNi dvitIyA / kasyAH ? | ' yasyAH ' devyAH / punaH kiM0 zrIzAntidevI ! | sanaM-kSINaM gataM vA alIkaM - mithyAtvaM yasyAH sA sannAlIkA ' / katham ? / 'sadA' nirantaram / punaH kiM0 zrI zAntidevI ? / ' AptA' pratItA / punaH kiM0 zrI zAntidevI ? / ' uditA ' udayaM prAptA / iti padArthaH // atha samAsaH - rakSAMsi ca kSudrAzca mahAzca rakSaHkSudragrahAH, rakSaHkSudragrahA AdiryeSAM te rakSaHkSudramahAdayaH, rakSaHkSudragrahAdibhyaH pratihatiH rakSaHkSudragrahAdipratihatiH, tasyAH zaminI rakSaHkSudragrahAdipratitizaminI / sat ca tat nAlIkaM ca sannAlIkaM, bhAsvacca tat samnnAlokaM ca bhAsvatsannAlIkam, zvetaM ca tat bhAsvatsannAlIkaM ca zvetabhAsvatsannAlIkam, vAhitaM zvetabhAsvatsannAlIkaM yayA sA vAhitazvetabhAsvatsacAlIkA / sadbhiH satAM vA AptA sadAptA / parikaraiH muditA parikaramuditA / akSANAM mAlA akSamAlA, akSamAlayA sahitA saakssmaalaa| sannaM kSINaM alIkaM yasyAH sA sannAlIkA / karaM pari-vyAptIkRtya iti parikaram / mut saJjAtA asyA iti muditA / kSamAyA lAbhaH kSamAlAbha:, kSamAlAbho vidyate yasyAsau kSamAlAbhavAn / yadvA kSamA ca lAbhazca kSamAlAbhau, kSamAlAbha vidyete yasyAsau kSamAlAbhavAn, taM kSamAlAbhavantam / // iti caturthavRttArthaH // 4 // zrI vAsupUjyadevasya stuterartho lipIkRtaH / saubhAgyasAgarAkhyeNa, sUriNA jJAnasevinA // // iti vAsupUjyajinastutiH // 4 / 12 / 48 // de0 vyA0 - rakSaH kSudreti / sA zrIzAntidevI bhavantaM kSamAlAbhavantaM janayatAt kuryAditi sambandha: / 'janI prAdurbhAve ' dhAtuH / ' janayatAt ' iti kriyApadam ! kA kartrI ? / (zrI) zAntidevI / zrIzabdo'tra pUjyavAcakaH / kaM karma tApanam ? / bhavantam / kiMviziSTaM bhavantam ? / 'kSamAlAbhavantam ' kSamAyAH - upazamasya lAbhaH - prAptiH tadantam / kiMviziSTA devI ? / ' rakSaHkSudragrahAdipratihatizamanI' rakSAMsi - kInAzAH kSutrAH - zAkinIpramukhAH grahAH - zanaizvarAdayaH AdigrahaNAdanye'pi bhUpAlavyAlakAlA dayo grAhyAH, eteSAM 'dvandvaH ', tebhyaH pratihatiHupaghAtaH tasyAH zamanI-nAzinI / punaH kiMviziSTA ? / 'vAhitazvetabhAsvatsannAlIkA ' vAhitaM vAhanIkRtaM zvetaM-dhavalaM bhAsvat-dIpyamAnaM sat - zobhanaM nAlIkaM kamalaM yayA sA tathA / punaH kiMviziSTA ? | yathArthopadeSTrI, avipratAriketyarthaH / katham ? / sadA-sarvadA / punaH kiMviziSTA / ' parikaramuditA ' parikareNapariskandena parivAreNetiyAvat muditA - harSitA / " pariskandaH parikara " ityabhidhAnacintAmaNiH (1) / punaH kiMviziSTA ! | zubhrA - avadAtA / yattadornityAbhisambandhAd yasyAH - zAntidevyAH jagAte - pRthivyAM kuNDikA bhAti -zobhate ityanvayaH / ' bhAkUM dIptau ' iti dhAtuH / ' bhAti' iti kriyApadam / kA kartrI / / kuNDikA / kasyAH ? | zrIzAntidevyAH / kasmin ? / jagati kiMviziSTA kuNDikA? | 'sannAlIkA' sat-zobhanaM nAlIkaMkamalaM yasyAH sA tathA / punaH kiMviziSTA kuNDikA? | 'sadAptA' sadbhiH sAdhujanaiH AptA prAptA / punaH kiviziSTA ? / 'parikaramuditA karaM hastaM pari-lakSyIkRtya uditA udayaM prApitA / 'lakSaNetthaMbhUtAkhyAnabhAgavIpsA pratiparyanavaH' ( pA0 a0 1, pA0 4, sU0 90 ) iti sUtreNa dvitIyA / punaH kiMviziSTA || sAkSamAlA' akSamAlA japamAlA tayA saha vartamAnA / devIpakSe ' sannAlIkA ' sanaM kSINaM alIkaM-asatyAM yasyAH sA tathA / 'sadAmA' satAM madhye AtA vRddhA / nirdhAraNe SaSThI / parikareNa-jaTAmaNDalena muditA - harSitA ityartho bodhyaH / iti caturthavattArthaH // 4 // sragdharAcchandaH / " vijJeyA sragdhareyaM marabhanayayayA vAha vAhairyatizvet" iti tallakSaNam // Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 zrIvimalajinastutayaH atha zrIvimalanAthAya praNAmaH apApadamalaM dhanaM zamitamAnamAmo hite natAmarasabhAsuraM vimalamAlayo''moditam / apApadamalaGghanaM zamitamAnamAmohitaM na tAmarasabhAsuraM vimalamAlayAmoditam // 1 // -pRthvI (69) ja0 vi0-apApadamalamiti / vayaM vimalaM-vimaLanAmAnaM bhagavantaM AnamAmA-bhaNamAmaH iti kriyAkArakasaMTaGkaH / atra 'AnamAmaH / iti kriyApadam / ke kartAraH1 'vym|| karmatApanam ? 'vimalam / / kathaMbhUtaM vimaLam ? ' apApadaM ' na pApaM dadAtItyapApadastam / katham ? 'alaM' atyartham / athavA apApadamalamityakSatameva vizeSaNam / tathAcAyamartha:--apAponiSpaGkane yo dama-upazamastaM lAti-Adatte ityapApadamalastam / punaH kathaM0 1 . itaM / prAptam / kiM pharmatApamam ? 'zaM' sukham / zaM kathaMbhUtam ? 'ghanaM' acchidram / ashessmlkssyaatymityrthH| punaH kathaM0 vimaLam ? 'hita hitakAriNam / punaH kathaM0 1 'natAmarasabhAsura natA-namrIbhUtA amarasabhA-devaparSat asurA-muknapatidevavizeSA yasya, athavA natA amarA-devAH sabhA-bhAsahitAH amurA yasya sa tathA tam / punaH kathaM0 1 ' AmoditaM ' surabhIkRtam / kayA ? 'vimajhamAlayA' vimalA-vigatamalA yA mAlA-sraka tayA / punaH kathaM0 ? ' apApadaM ' apagatA Apado yasmAta sa tathA tam / punaH kathaM ? 'alaGghanaM ' na vidyate laGghanam-adhaHkaraNaM kuto'pi yasya sa tathA tam / punaH kathaM ? 'zamitamAnaM ' zamita:-zamaM nIto mAno yena sa tathA tam / puna: kathaM0 1 'AmohitaM na ' A-samantAt mohitaM na / neti niSedhapadam / punaH kayaM ? ' tAmarasabhAsuraM' tAmarasaM-mahotpalaM tadvad bhAsuraM-bhAsanazIlam / punaH kathaM ? ' AlayAmoditaM ' ALayaiH-AvAsairamoditaM-na modaM nItam / yadvA Alaye'moditaM-na mudamApanam , tyaktagRhavAsatvAt // atha samAsaH-pApaM dadAtIti pApadaH 'ttpurussH| (napApadaH apApadaH 'ttpurussH)|t apApadam / athavA. apagataM pApaM yasmAt saH apApaH 'bahuvrIhi: / apApazcAsau damazca apApadamaH 'karmadhArayaH' / apApadamaM lAtItyapApadamalaH 'ttpurussH'| tamapApa0 / amarANAM samA amarasabhA 'ttpurussH| amarasabhA ca asurAzva amara0 'itaretaradvandvaH' / natA amarasamAsurA yasya sa natAmara 1'yA moditam' ityapi pAThaH / Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 stuticatuvizatikA [11 zrIvima 'bahuvrIhiH' / taM natAmara0 / yadivA saha bhAbhiH vartante ye te sabhAH 'tatpuruSaH' / sabhAzca te asurAzca sabhAsurAH 'karmadhArayaH' / amarAzca sabhAsurAzca amara0 'itaretaradvanduH / navA amarasabhAsurA yasya sa natAma0 'bahuvrIhiH' / taM natAmara / vimalA cAso mAlA pa vimaH lamAlA 'karmadhArayaH' / tayA vimala / apagatA Apado yasmAt sa: apApad 'bahuvrIhiH ' tamapApadam / na vidyate laDnaM yasya so'laGghanaH ' bhuvriihiH'| taM alahanam / zamito mAno yena sa zamitamAnaH 'bhuvriihiH'| taM zami0 |taamrsvd bhAsurastAma0 ' tatpuruSaH' / taM taam| na moditaH amoditaH tatpuruSaH / AlayairamoditaH AlayA / yadvA Alaye amodita bhANyAmoditaH, ubhayathA'pi tatpuruSaH ' / taM AlayA0 // iti kAvyArthaH // 1 // si0 vR0-apApadamalAmiti / vimalAni jJAnAni asya vimalaH, vigato mala:-pApaM asyeti vA vimalaH / " malaM kiTTe purISe ca, pApe ca kRpaNe malaH" iti vizvaH / garmasthe'smin mAturmatistanuzca vimalA jAteti vA vimalaH, taM vimalaM-vimalanAmAnamarhantaM vayaM AnamAmaH--praNamAma ityarthaH / ApUrvaka / Nama prahImAve ' dhAtorvartamAne kartari parasmaipade uttamapuruSabahuvacanaM mas / ' ap kartari ' (sA0 sa0 191) ityap / ' morA ' ( sA0 sa0 196 ) ityAtvam / sorvisargaH / (sA0 sa0 124) / tathAca ' AnamAmaH' iti siddham / atra ' AnamAmaH ' iti kriyApadam / ke kartAraH / vayam / ke karmatApannam ? / vimalam / kathaMbhUtaM vimalam ! / ' apApadaM ' na pApaM dadAtItyapApadastam / katham ? / alam-atyartham / " alaM bhUSaNaparyApti-vAraNeSu nirrthke| alaM zaktau ca nirdiSTaM " iti vizvaH / yadvA apApadamalamityakSatameva vizeSaNam / tathAca apApaH-niSpako yo damaH- upazamaH taM lAti-gRhNAtIti apApadamalastaM apApadamalamityarthaH / punaH kathaMbhUtam ? / ita-prAptam / kim ? / zaM-sukham / "zaM sukhe'pi ca kalyANe " iti vizvaH / kathaMbhUtaM zam ? / ghanaM-nirantaram, nikhilakarmakSayotthamityarthaH / "dhano medhe mUrtiguNe, triSu mUrte nirantare" ityamaraH ( ? ) / punaH kathaMbhUtaM vimalam ? / hitaM-hitakArakam / 'dadhaterhiH' ( sA0 sU0 1305) / punaH kathaMbhUtam ? / 'natAmarasamAsuraM' natA-namrIbhUtA amarasamA amarANAM-devAnAM sabhA-parSat asurAH-bhuvanapatidevavizeSAzca yasya, yadvA amarAH-devAH sabhA:-bhAsahitAH asurAzca yasya sa tathA tam / punaH kathaMbhUtam ? / AmoditaM-surabhIkRtam / kayA ? / 'vimalamAlayA' vimalA-vigatamalA mAlA-sraka tayA / punaH kathaMbhUtam / ' apApadaM' apagatA Apado yasmAt sa tathA tam / punaH kathaMbhUtam ? / ' alaGghanaM / na vidyate laGghanaM-adhaHkaraNaM kuto'pi yasya sa tathA tam / punaH kathaMbhUtam ? / 'zamitamAna' zamitaH - zamaM -kSayaM nItaH mAnaH- abhimAno yena sa tam / punaH kathaM0 ? / 'nAmohita' A-samantAt mohitam / neti niSevapadam / punaH kathaMbhUtam ? / 'tAmarasamAsuraM' tAmarasaM-kuzezayaM tadvad bhAsuraM-bhAsanazIlam / punaH kathaMbhUtam ? / ' AlayAmoditaM / AlayaiH-AvAsaiH amoditaM-na modaM nItama. Alaye-gRhe amoditaM-na madamApannamityartho vA / tyaktagRhavAsatvAditi bhAvaH // 1 // Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jimastutayaH] stuticaturvizatikA 14 // sau0 vR0-yo vAsavAnAM pUjyo bhavati sa vigatamalo bhavati / anena saMbandhenAyAtasya prayodazazrIvimalajinasya stutivyAkhyAnaM vyaakhyaayte-apaapdmlmiti| vayaM vimalanAmAnaM trayodazaM jinaM AnamAma ityanvayaH / 'AnamAmaH' iti kriyApadam / ke kaarH| 'vym'|'aanmaamH' praNamAmaH / kaM karmatApanam ? / 'vimalaM' vimalajinam / kiMvi0 vimalam? | 'apApadaM' na pApadAyakam / dharmadAtAramityarthaH / yadvA apApaH-pavitraH damaH-indriyanoindriyAdijayo yasya saH apApadamaH taM 'apApadamam' / katham ? / 'alaM' atyartham / punaH kiM0 vimalam / 'ghanaM' sAndra nibiDitaM (Da) nizchidram / punaH kiM0 vimalam ? / zaM-sukhaM itaM-prAptaM 'zamitam / punaH kiM0 vimalam / 'hitaM' lokasya hitakAriNam / punaH kiM0 vimalam ? / natA:-praNatA ye amarA-devAsteSAM sabhA-parSat tAdRzAstathA (?) asurA-nAga(asura ?)kumArAdayastaibhAsura-dedIpyamAnaM taM 'natAmarasabhAsuram' / punaH kiM0 vimalam ? / 'apApadaM' apagatApadaM-gatavipadam / yadvA apApo-nirmalo yamaH taM lAti-gRhAtIti apApadamalam / punaH kiM0 vimalam / 'alaGghanaM' anullar3anIyavacanam / punaH kiM0 vimalam ? / 'zamitamAnaM' gatAhakAram / punaH kiM0 vimalam ? / A-samantAt mohitaM AmohitaM / katham ? / 'na' niSedhe / amohitamityarthaH / punaH kiM0 vimalam / tAmarasaM-mahotpalaM tadvad bhAsuraH-dedIpyamAnaH taM 'tAmarasabhAsuram / punaH kiM0 vimalam / vimalA-nirmalA yA mAlA-puSpatrakU tayA vimalamAlayA AmoditaM-surabhIkRtam / punaH kiM0 vimalam / AlayaM-gRhaM tena amoditaH-na modaM gataH taM 'AlayAmoditam / evaMvidhaM vimalaM prnnmaamH| iti pdaarthH|| atha samAsaH-pApaM dadAtIti pApadaH, na pApadaH apApadaH, taM apApadam / yadvA na vidyate pApaM yasmin saH apaapH| apApo damo yasya saH apApadamaH taM apApadamam / labhyate-ulayate-adhaHkriyate iti lar3anam, nAsti laGghanaM yasya saH alaGkanaH, taM alaGkanam / zaM-sukhaM itaH-prAptaH zamitaH, taM zamitam / yadvA zamaH-upazamaH saJjAto yasya sa zamitaH, taM zamitam / amarANAM sabhA amarasabhA, amarasabhA ca asurAzca amarasabhAsurAH, natA amarasabhAsurA yasya sa natAmarasabhAsuraH, taM natAmarasabhAsuram / vigato malA yasya sa vimalaH, taM vimalam / AlayaiH-gRhai: gRhANAM vA na moditaH Ala0, taM AlayAmoditam / nAsti gRhamamakAra ityrthH| apagatAH Apado yasya sa apApadaH, taM apApadam / zamita:-kSayaM nIto mAna:-ahaGkAro yena sa zamitamAnaH, taM zamitamAnam / A-samantAt mohitaH AmohitaH, taM Amohitam / katham ? / 'na' niSedhe / vimalA cAsau mAlA ca vimalamAlA, tayA vimlmaalyaa| tAmarasava bhAsuraH tAmarasabhAsuraH, taM tAmarasabhAsuram / mohaH saMjAto'sya iti mohitaH, na mohitaH amohitaH, taM amohitam / iti prthmvRttaarthH||1||pRthviicchndsaa stutiriyam ardhpaadymken| de0vyA0-apApadamalamiti / vimalaM-vimalanAthaM vayaM alaM-atyarthaM yathA syAt tathA AnamAmaH itynvyH|'nnm prahavImAve' dhaatuH| 'AnamAmaH / iti kriyApadam / ke krtaarH| vayam / ke karmatApanam / vimalam / kiMviziSTaM bimalam ? / 'apApadam ' na pApaM dadAtItyapApadaH tam / apApaH-pAparahito yo damastaM lAti grahNAtItyapApadamalaH taM iti ekapadameva vA / punaH kiMviziSTam ? / 'zamitam za-sakhaM (utaM-) prAptaM yena sa tam / punaH kiMviziSTam ? / hitaM-hitakArakam , mokSamArgapradarzanAta / punaH kiMvizi. Tam / 'natAmarasabhAsuram ' natA-prahvIbhUtA amarasabhA-devaparSat asurA-bhuvanapatayazca yasya sa tam athavA natA-namrIbhUtA amarA-devAH (sabhA-bhAsahitAH) asurAzca yasya sa tam / punaH kiMviziSTam / / moditaM-surabhIkRtam / kayA? / 'vimalamAlayA' vimalA-nirmalA yA mAlA-puSpasraka tyaa| punaH kiMviziSTam ? / 'apApadam ' / apagatA Apad-vipattiryasya sa tam / punaH kiMviziSTam / 'alaGanam / nAtikramaNIyaM, sarveSAmapi pUjyatvAt / punaH kiMviziSTam ? / 'zamitamAnam / zamitaH-zAnti nItA mAnaHsmayo yena sa tam / punaH kiMviziSTam / 'nAmohitam ' mohena A-samantAna vazIkRtam / punaH kiMvizi. ttm||' tAmarasabhAsuram ' tAmarasaM-kamalaM tadvad bhAsuraM-dIptam / punaH kiMviziSTam / 'AlayAmoditam' Alaye-gRhe amoditaM-aharSitam // iti prathamavRttArthaH // 1 // - 1 ayamoM vicAraNIyaH / Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 svaticaturvizatikA [13 zrIvimachasamastajinezvarANAM nutiH sadAnavasurAjitA asamarA jinA bhIradAH kriyAsu rucitAsu te' sakalabhAratIrA ytaaH| sadAnavasurAjitA asamarAjinAbhIradAH kriyAsurucitAsu te sakalabho ratIrAyatAH // 2 // -pRthvI ja. vi.-sadAnaveti / bho bhavyAtman ! te-tava te jinAH-tIrthakarAH kriyAsu-karta vyeSu AyatA-dIrghA ratI:-mudaH kriyAsuH-vidheyAsuH iti kriyAkArakAnvayaH / atra 'kriyAsuH' iti kriyApadam / ke kartAraH ? 'jinA / kAH karmatApannAH ? 'ratI: / kasya ? 'te' / kAsu ? 'kriyAsu' / ratIH kathaMbhUtAH 1 'AyatAH / kriyAsu kathaMbhUtAsu ? 'rucitAsu' abhipretAsu / punaH kathaM0 ? 'ucitAsu' yogyAsu / jinAH kathaMbhUtAH ? 'sadAnavasurAjitAH ' dAnavasahitA ye surAdevAH taiH ajitA-upasargAdibhiH kRtvA akSobhitAH / punaH kayaM0 ? 'asamarAH' samaraH-saMgrAmaH tena rhitaaH| punaH kathaM0 ? 'bhIradA bhiyaM-bhayaM radanti-bhindantIti bhIradAHbhayacchidaH / punaH kathaM0 1 'sakalabhAratIrAH' sakalAH-sadoSAH sAMsArikakRtyarUpA ye bhArAsteSAM paryantatvAt tIrA:-tIrabhUtAH / athavA akAraprazleSavidhAnena asakalA-adoSAM bhAratI-sarasvatI Irayanti rAntIti vA te tathA / punaH kathaM0 ? ' ytaaH| yatnaM kurvANAH / nigRhItendriyA ityarthaH / punaH kathaM0 1 'sadAnavasurAjitAH' sadAnaM-dAnasahitaM yad vasudravyaM tena rAjitA:-zobhitAH / idaM ca vizeSaNaM gRhasthAvasthAmAzritya jheyam / punaH kathaM ? ' asamarAjinAbhIradAH' asamaM rAjanta ityevaMzIlA asamarAjinaH, athavA asamAzca te rAjinazca asamarAjinaH, evaMvidhA nAbhIradA-nAbhidazanA yeSAM te tathA / punaH kathaM0 / 'sakalabhAH sakalA-sampUrNA bhA-dIptiryeSA te tathA // atha samAsaH-saha dAnavaivartamAnA iti sadAnavAH ' tatpuruSaH' / sadAnavAzca te surAzca sadAnava0 'krmdhaaryH'| jitA ajitAH 'tatpuruSaH / sadAnavasurairajitAH sadAnava0 'tatpuruSaH' / na vidyate samaro yeSAM te asamarAH 'bahuvrIhiH' / bhiyaM radantIti bhIradAH 'tatpu. ruSaH / saha kalAbhirvartamAnA iti sakalAH 'tatpuruSaH sakalAzca te bhArAzca saka0 'krmdhaaryH| sakasabhArANAM tIrAH saka0 'ttpurussH| athavA na sakalA asakalA 'tatpuruSaH / asakalA cAsau bhAratI ca asaka0 krmdhaaryH| asakalabhAratImIrayanti rAntIti vA asaka0 'tatpuruSa / saha dAnena vartate yat tat sadAnaM tatpuruSaH / sadAnaM ca tad vasu ca sadA 'karmadhArayaH / / 1 'te'sakala. ' iti pAThAntaram / 2 . bhAratIrAyatAH' ityapi pAThaH / Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janastutayaH stuticaturvizatikA sadAnavasubhI rAjitAH sadAna0 'tatpuruSaH' / na samaM asamaM 'tatpuruSaH / asamaM rAjanta ityasamarAjinaH 'tatpuruSaH / yadvA na samA asamAH 'tatpuruSaH / asamAzca te rAjinazca asama. 'tatpuruSaH / nAbhI ca radAzca nAbhIradAH 'itretrdvndvH|| asamarAjino nAbhIradA yeSAM teM asama0 'bahuvrIhiH.' / sakalA bhA yepo ta sakalabhAH ' bahuvrIhiH // iti kAvyAH // 2 // si0 vR0--sadAnaveti / bho bhavyAtman ! te-tatra te jinAH-tIyakarAH kriyAmu-kartavyeSu AyatA-dIrghA ratI:-mudaH kriyAsuH-vidheyAsurityarthaH / - DukRJ karaNe ' dhAtorAziSi kartari parasmaipade prathamapuruSa bahuvacanaM yAsus / ' yAdAdau ' ( sAsU0814 ) ityanena RkArasya riGAdezaH / ' srovisargaH ' ( sA0ma0 124 ) / tathAca kriyAsuH' iti siddham / atra 'kriyAsuH / iti kriyApadam / ke kartAraH ? / ninAH / kAH karmatApannAH ? / ratIH / kasya ? / te / kAsu ? / kriyAsu / "kriyA karmaNi caSTAyA, karaNe sampradhAraNe / ArambhopAyazikSArtha-cikitsAnipkRtipvapi // " iti vizvaH / ratI: kathaMbhUtAH ? / AyatAH kathaMbhUtAsu kriyAsu ? / rucitAsu-abhipretAsu / punaH kathaM0 ? / ucitAsu--yogyAsu / kathaMbhUtA jinAH ! / ' sadAnavasurAjitAH ' sadAnavA--dAnavaiH saha vartamAnA ye surA-devAH tairajitAH-upasargAdimirakSomitAH / punaH kathaMbhUtAH ? / ' asamarAH ' samaraH--saGgrAmastena rahitAH / punaH kathaMbhUtAH ? / ' mIradAH ' radanti-mindanti iti radAH, pacAditvAdac, tataH miyaM-mayaM radanti te mIradAH / miyaM radantIti vigrahe / 'karmaNyaNa' (pA0a0 3, pA0 2, sU0 1) iti vRddhau mIrAdA ityaniSTa syAditi / punaH kthNbhuutaaH| 'sakalamAratIrAH ' sakalAH-sadoSAH sAMsArikakRtyarUpA ye mArAsteSAM paryantatvAt tIrAH-tIramUtAH, yadvA asakalAM-adoSAM bhAratI-giraM Irayanti rAntIti vA asakalamAratIrA ityarthaH / punaH kathaMbhUtAH ? / yatAH-yatnaM kurvANAH, nigRhItendriyA ityarthaH / punaH kathaMbhUtAH / 'sadAnavasurAjitAH ' sadAnaM-dAnasahitaM yad vasu-dravyaM tena rAjitAH-zomitAH / idaM ca vizeSaNaM gRhasthAvasthAmAzritya jJeyam / " devamede'nale razmI, vasU ratne dhane vasu" ityamaraH (zloka 2791) / punaH kathaMbhUtAH ? / 'asamarAjinAbhIradAH' asamaM rAjanta ityevaMzIlAH asamarAjinaH, asamAzca te rAjinazceti vA nAbhIradA:-nAbhIdazanA yeSAM te tathA / nAbhI ca radAzca nAmIradAH / itaretaradvandvaH' |punH kathaMbhUtAH / / sakala mAH ' sakalA-sampUrNA bhA-dIptiryeSAM te tathA / " syuH pramArucistviDmA0 " ityamaraH (zlo0 212) / " mA mayUkhamahasI chavirvimA " iti haimaH ( kA02,zlo014 ) // 2 // sau00-sadAnaveti / te jinAH-tIrthakarA ucitAsu-yogyAsu kriyAsu-muktiprAptilakSaNAsu te-tava ratI: kriyAsuH ityanvayaH / 'kriyAsuH' iti kriyApadam / ke kartAraH? / 'jinAH' kriyAsuH-kuryuH / kAH karmatApannAH? / 'ratIH ' paramaprItIH / kAsu ? / 'kriyAsu' AvazyakAdyanuSThAneSu / kiMvi0 kriyAsu ? / 'ucitAsu' yogkssemaavaaptiyogyaasu| kasya ! / 'te' tv| kiMviziSTA jinAH / / dAnavaiH sahitA ye surA-amarAH taiH ajitAH-aparAjitAH 'sadAnavasurAjitAH' / punaH kiMvi0 jinAH ! / 'asamarAH' asmaamaaH| puna: Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stutinaturvizatikA [13 zrIvimalakiM0 jinAH ? / bhIH-bhayaM tad radanti-dArayanti 'bhIradAH / / punaH kiM0 jinAH / / sakalA-sampUrNA bhA-prabhA yeSAM te 'sakalabhAH'kiMviziSTAH rtii:?'aaytaaH| yadvA sakalA-samastA bhAratI-sarasvatI tAM Irayanti-prerayanti te 'sakalabhAratIrAH', yadvA sakalabhAratI rAnti-dadati te 'sakalabhAratIrAH' / puna0 kiM0 jinAH / / 'yatAH' yatnaM kurvANA dharmopadezAdiSu / punaH kiM0 jinAH ? / dAnena sahitaM yad vasu-dhanaM tena rAjitAH-zobhamAnAH 'sadAnavasurAjitAH / etad vizeSaNaM gRhasthAvasthAmAzritya jJeyam / yadvA sadA-nirantaraM navasu-navapajheSu rAjitAH-zobhitAH 'sadAnavasurAjitAH' / punaH kiM0 jinAH / asamA:-ananyasahazA rAjante-zobhante ityevaMzIlAH asamarAjinaH tAdRzA nAbhI-tundakUpikA radA-dazanA yeSAM te 'asmraajinaamiirdaaH'| punaH kiM0 jinAH / suSTha-pradhAnA rucitA-paramAnandahetutA yeSAM te surucitAH / kAsu / kriyAsu / punaH kiM0 jinAH / sakalA-samasto yo bhAraH-saMsArabhramaNarUpaH tasya tIraM-taTaM taM prati AyatA:-prAptAH 'sakalabhAratIrAyatAH', saMsArasamudrapAraM prAptAH / iti pdaathH|| ___ atha samAsaH-dAnavaiH sahitAH sadAnavAH, sadAnavAzca te surAzca sadAnavasurAH, sadAnavasuraiH ajitAH sdaanvsuraajitaaH| na vidyate samara:-saGgrAmo yeSAM ta asmraaH| jayanti rAgAdIn iti jinAH / bhiyaM radanti-karSanti te bhiirdaaH| kriyA suSThu -zobhanA rucitA ca yeSAM te kriyaasurucitaaH| 'u' iti prakAzanArthe / "uH zambhAva prakAze syAta" ityanekArthaH / sakalA bhA-kAntiH yeSAM te sakalabhAH / dAnena sahitaM sadAnam, sadAnaM ca tad vasu ca sadAnavasu, sadAnavasunA rAjitAH sadAnavasurAjitAH / yadvA naveti navasaMkhyAkA suSda rA:-svarNa hemapa-jaM taiH jitAH-zobhamAnA navarAjitAH, surasaMcAritasvarNakamalopari gamanatvAt / idaM kaivalyAvasthAmAzritya neyam / na samA: asamAH, asamA rAjanta ityavaMzIlA: asamarAjinA, nAbhyazca radAzca nAbhIradAH,asamarAjinaH nAbhIradA yeSAM te asamarAjinAbhIradAH / sakalacAsau bhArazca sakalabhAraH, sakalabhArasya tIraM sakalabhAratIraM, A-samantAt yatA:-prAptAH sakalabhAratIrAyatAH / yadvA sakalA cAsau bhAratI ca sakalabhAratI, sakalabhAratI rAntIti te sakalabhAratIrAH / evaMvidhA jinAH te-tava kriyAsu ratIH kriyAsuH // iti dvitIyavRttArthaH // 2 // de0vyA0-sadAnaveti / te jinA:-tIrthaMkarAH te-tava rucitAsu kriyAsu-kAryeSu ratI:-mudaH kriyAsuHvidheyAsuH ityanvayaH / 'dukRJ karaNe ' dhAtuH / 'kriyAsuH' iti kriyApadam / ke kAraH / / jinAH / kAH krmtaapnnaaH| rtiiH| kasya? te-tava / kAsu ? / kriyAsu / kiMviziSTA jinAH / 'sdaanvsuraajitaaH| dAnavai:-asuraiH saha vartamAnA ye surA-vaimAnikA: taiH ajitA-avazIkRtA upasargAdibhiriti zeSaH / punaH kiMviziSTA ? / 'asamarAH' nAsti samaraH-saMgrAmo yeSAM te tathA, sakalakarmavipakSapakSakSayakaraNAt / puna: kiMviziSTAH? / bhIradAH-bhIvilekhakAH ('rada vilekhane' bhayiM radanti-bhindantIta), bhayanAzakA iti niSkarSaH / punaH kiNvishisstthaaH| ('sakalabhAratIrAH / sakalAM-kRtsnAM bhAratI-vidyAM rAnti-dadatIti tthaa)| punaH kiMviziSTAH / yatA:-prayatnavantaH / punaH kiMviziSTAH ? / 'sadAnavasurAjitAH' sadAnaM -dAnasahitaM yad vasu-dravyaM tena rAjitA:-zobhitAH sAMvatsaradAnadAyakatvAt / punaH kiM viziSTA:? / 'asamarAjinAbhIradAH' nAbhizca radAzcote pUrva 'dvandvaH', tataH asamA-nirupamA rAjinaH-zobhamAnA nAbhIradA yeSAmiti vigrahaH / punaH TAH / 'sakalabhAH 'sakalA-samagrA bhA-kAntiH yeSAM te tathA / punaH kiMviziSTAH / aaytaaH| kiMviziSTAsu kriyAsu ? / rucitAsu-manojJAsu / punaH kiMviziSTAsu ? / ucitAsu-yogyAsu puNyarUpAsu / iti dvitiiyvRttaarthH||2|| Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] jina pravacanapraNAma: stuticaturviMzatikA sadA yatiguroraho ! namata mAnavairazcitaM mataM varadamenasA rahitamAyatAbhAvataH / sadAyati guroraho na matamAnavairaM citaM mataM varadamena sArahitamAyatA bhAvataH // 3 // - pRthvI " namata ' 4 ja0 vi0 -- sadeti / ' ahe| ' ityAmantraNe / bho bhavyAH / yUyaM ' yatiguroH ' yatInAM - sAdhUna guruH- tatvopadeSTA tasya yatiguroH arhata ityarthaH, marta-zAsanaM sadA-sarva [dA] kAlaM bhAvata: - bhaktitaH anurAgato vA namata- praNamata iti kriyAkArakayojanA / atra iti kriyApadam | ke kartAraH ? ' yUyam ' / kiM karmatApannam ? ' matam / kasya ? ' yatiguro:' / katham ? ' sadA' / kuta: ? bhAvata: ' / marta kathaMbhUtam ? ' amitaM ' pUjitam / kaiH kartRbhiH ? ' mAnavaiH' naraiH / punaH kathaM 0 1' varadaM ' abhISTapradam / punaH kathaM0 1 " rahirta ' tyaktam / kena C enasA 'pApena / punaH kathaM0 1' sadAyati' satI - zobhanA AyatiH - prabhutA uttarakAlo vA yasya tat tathA / puna kathaM 0 1 'rahaH' rahasyabhUtam / punaH kathaM0 1 ' na matamAnavairaM ' mate - abhiprete mAnavaire - ahaGkAravirodhau yasya tad matamAnavairam, iti niSedhe, tAdRk na bhavatIti bhAvaH / punaH kathaM0 ? ' citaM vyAptaM sambaddhaM vA / kena ? ' varadamena ' pradhAnaprazamena / kiM kurvatA ? ' AyatA ' gacchatA / punaH kathaM0 1' sAra hitaM' sAraM ca tat hitaM ca tat, yadvA sAraM hitaM yasmin tat tathA / yatiguroH kathaMbhUtasya ? 'AyatAbhAvataH ' AyatA- vistAriNI AmA-chAyA sA vidyate yasva sa AvatAbhAvAn tasya / punaH kathaMbhUtasya ? ' guro: ' mahavaH || na " 147 atha samAsaH - yatInAM yatinAM vA guruH yatiguruH ' tatpuruSaH' / tasya yati0 / varaM dadAtIti varadaM ' tatpuruSaH ' / tat varadam / AyatA cAsau AbhA ca AyatAmA 'karmadhArayaH ' AyatAbhA vartate yasya sa Aya0 / tasya AyatA0 / satI Ayatiryasya tat sadAyati 'bahuvrIhiH' / tat sadA0 / mAnaM ca vairaM ca mAnavaire 'itaretaradvandvaH' / mate mAnavaire yasya tat mata0 ' bahuvrIhi: ' / tat mata0 / varazvAsau damazca varadamaH ' karmadhArayaH ' / tena vara0 / sAraM ca tas hitaM ca sArahitaM 'karmadhArayaH / yadvA sAraM hitaM yasmin tat sAra 0 bahuvrIhiH / tat sAra0 // iti kAvyArthaH // 3 // 6 , Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 stuticaturvizatikA [13 zrIvimalasi. vR0-sadeti / aho ityAmantraNe / he bhavyAH ! yUyaM yatiguroH-arhataH mataM-zAsanaM sadA-sarvakAlaM bhAvataH-bhaktitaH anurAgato vA namata-praNamatetyarthaH / 'Nama prahvImAve' dhAtoH 'AzI:preraNayoH' (sA0 sa0 703) kartari parasmaipade madhyamapuruSabahuvacanaM Nam agre ta / AdeH yaH snaH' (sA0 sU0 748) iti Nasya nakAraH / ' ap kartari ' (sA0 sU0 691) ityap / ' svarahInaM0' (sA. sU0 36 ) / tathAca 'namata' iti siddham / atra ' namata' iti kriyApadam / ke kartAraH / / yayam / kiM karmatApannam ! / matam / kasya ? / yatiguroH' yatInAM-sAdhUnAM gRNAti dharmopadezaM yathArthopadeSTA vA yatiguruH, tasya yatiguroH / katham ? / sdaa| kutaH / ' bhAvataH' bhAvAditi bhAvataH sArvavibhaktikastas / kathaMbhUtaM matam / / JcitaM--pUjitam / 'nazceiH pUnAyAM ' (sA0 sU0 287 ) iti nakArasya lopH| kaiH kartRbhiH ! / mAnavaiHmanuSyaiH / punaH kathaMbhUtam ! / 'varadaM ' vara-vAJchitaM dadAtIti varadam / punaH kathaMmatam ! / rahitaM-varjitam / kena? / enasA-pApena / punHkthNbhuutm| 'sadAyati' satI-zobhanA AyatiH-prabhAvaH uttarakAlo vA yasya tat tthaa| "AyatistUttaraH kAlaH" (abhi0 kA0 2, zlo0 76), "syAt prabhAve'pi cAyatiH" ityamaraH / punaH kathaMmatam / / rahaH-rahasyabhUtaM tattvamitiyAvat / " raho'pi guhye mavane ca tattve" iti vishvH| punaH kathaMbhUtam / / ' na matamAnavairaM' na iti niSedhavAcakam, tena na mate-na abhiprete mAnavaire-ahaGkAravirodhau yasya tt| mAnaM ca vairaM ca mAnavaire itaretaradvandvaH / "vairaM virodho vidveSaH " ityamaraH (zlo0 411) / punaH kathaMbhUtam / citaM-vyAptam / kena / 'paradamena' vara:-pradhAno yo damo-damanaM tena / varadamena kiM kurvatA ! / AyatA-AgacchatA / punaH kathaMbhUtam / 'sArahitaM' sAraM hitaM yasmin tat, sAraM ca taddhitaM ceti vA / kathaMbhUtasya yatiguroH ! / 'AyatAmAvataH' AyatA-vistAriNI AbhA-chAyA sA vidyate yasya sa AyatAbhAvAn tasya / punaH kathambhUtasya ? / guroH-mahataH // 3 // ___ sau0 vR0-sadeti / aho ityAmantraNe / bho bhavyAH ! yUyaM yatInAM-sAdhUnAM guru:-dharmopadeSTA tasya yatiguroH-tIrthakRtaH mataM-zAsanaM pravacanaM vA sadA-sarvadA bhAvato-rAgataH bhaktito vA namata itynvyH|'nmt' iti kriyApadam / ke katoraH |'yuuyN' bhvntH|'nmt' praNamata / kiM karmatApatram / 'matam' / katham / / 'sadA sarvadA / kiMvi0 matam ? / 'aJcitaM' pUjitam / kaiH ? / mAnavaiH' manuSyaiH / punaH kiM0 matam / 'varadaM iSTavaradam-iSTavaradAyakam / punaH kiM0 matam ? / 'rahitaM' virahitam / kena ? 'enasA' pApena / kiviziSTasya yatiguroH 1 / AyatA-mahatI yA AbhA-zobhA tadvAn AyatAbhAvAn tasya 'aaytaabhaavtH'| punaH kiM0 matam ? / sat-zobhanA AyatiH-uttarakAlaH pUjApaptirvA yasya tat 'sadAyati' / punaH kiM0 matam ? / 'rahaH' rahasyabhUtam / kasya / 'guroH' pUjyasya / punaH kiM0 matam ? / mataM-saMmataM mAnaM ca vairaM ca yasya tat 'matamAnavaraim' / katham ? |'n' nissedhe| rAgadveSarahitamityarthaH / punaH kiM0 matam / 'citaM' vyAptam / kena ? / varaH-pradhAno damaH-indriyaviSayamalakSaNaH tena 'varadamena' / varadamena kiMviziSTena ? / 'AyatA' vistIrNena / punaH kiM0 matam ? / sAraM-pradhAnaM hitaM yasmin tat 'sAhitam / / iti pdaarthH|| atha samAsaH yatInAM guruH yatiguruH, tasya yatiguroH / varaM dadAtIti varadaH, taM varadam / AyatA bhA yasyAsau AyatAbhAvAn, tasya aaytaabhaavtH| satI-zobhanA AyatiH yasya tat sadAyati / gRNAti-vadati tattvaM-hitAhitam iti guruH, tasya guroH / mAnaM ca vairaM ca mAnavaire, mate mAnavaire yasya tat matamAnavairam / varazcAsau damazca varadamaH, tena varadamena / sAraM ca tat hitaM ca sArahitam, yadvA sAraM hitaM yasmin tat sArahitam / evaMvidhaM jinamataM namata // iti tRtIyavRttArthaH // 3 // 1 idaM sUtraM pANinIye'pi / 2 ayaM bhrAntijanyo'rthaH / Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] stuticaturviMzatikA de0vyA0-sadeti / aho ityAzcarye / yatiguroH - jinavarasya mataM pravacanaM yUyaM bhAvataH - bhaktitaH namata- praNamata ityanvayaH / 'Nama prahvIbhAve' dhAtuH / 'namata' iti kriyApadam / ke kartAraH / yUyam / kiM karmatA padmas | matam / mataM kasya ? | 'yatiguroH' yatInAM guruH yatiguruH iti vigrahaH, tasya / kasmAt 1 / bhAvataH / kiMviziSTA yUyam ? | ' AyatAH ' A-samantAt yatAH - yatnaM kurvANAH / kiMviziSTasya ' yatiguroH ! | 'AyatAbhAvataH ' AyatA vipulA bhA-kAntiryasya sa tasya / astyarthe vatuppratyayaH / kiMviziSTaM matam ? / aJcitaM - pUjitam / kai: ? / mAnavaiH - manuSyaiH / punaH kiMviziSTam ? / varadaM - vAJchitapradam / punaH kiMviziSTam ! | rahitaM varjitam / kena ? / enasA- pApena / " enaH pApmA ca pAtakam " ityabhidhAnacintAmaNi: (kA0 6, zlo0 16 ) / punaH kiMviziSTam ? / 'sadAyati' satI-zobhanA AyatiH - uttarakAlo yasya tat / " AyatistuttaraH kAlaH" ityAbhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 76) / bhagavatpravacanasya kadApi kenApi khaNDAyatumazakyatvAt / "AyatiH prabhutA" iti prAJcaH / punaH kiMviziSTam ? / rahaH- rahasyabhUtam / kasya ? / guro:arhata ityarthaH / punaH kiMviziSTam ? / 'na matamAnavairam' mAnazca vairaM ceti pUrvaM 'dvandvaH", tato na mate - nAbhiprete mAnavaire - garvavirodhI yasya iti vigrahaH / pumaH kiM viziSTam 1 / citaM vyAptam / kena ? / varadamena - pradhAnopazamena / varazvAsau damazveti samAsaH / upazamasyaivAtra pradhAnatvena khyApanAt / punaH kiMviziSTam ? / 'sArahitaM' sAraM - pradhAnaM hitaM-pathyaM yasmin tat / punaH kiMviziSTam ? / mataM- vAJchitam / satAmiti zeSaH // iti tRtIyavRttArthaH // 3 // zrI rohiNyai vinatiH prabhAji tanutAmalaM paramacApalA rohiNI sudhAvasurabhImanA mayi sabhAkSamAlehitam / prabhAjitanutA'malaM paramacApalA''rohiNI sudhAvasurabhImanAmayisabhA kSamAle hitam // 4 // - pRthvI ja0 vi0 - prabhAjIti / rohiNI - rohiNyAkhyA devI mayi-madviSaye alam - atyartha paraMprakRSTam amalam-anavadyam IhitaM - vAJchitaM hitaM -sukhAnukUlaM vastu tanutAM vistArayatu iti kriyAkAraka yojanA | atra ' tanutAm ' iti kriyApadam / kA kartrI ? 'rohiNI' / kiM karmatApannam 1 'hitam" / kathaM0 ? 'paraM' punaH kathaM0 ? 'amalaM' gatamalam / katham ? 'alam' / kasmin ? 'mayi' / kathaMbhUte mayi ? 'prabhAji' prakarSeNa bhajate- sevata iti prabhAk tasmin atyanta sevAvartinItyarthaH / punaH kathaMbhUte ? ' kSamAle ' kSamA- kSAntistAM lAtIti kSamAlastasmin / rohiNI kathaMbhUtA ?' acApalA' cApalaMcapalatvaM na vidyate yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 ? ' sudhAvasuH ' sudhA - prAsAdAdInAM kepadravyaM choheti prasiddhA tadvad vasuH - tejo yasyAH sA tathA, athavA sudhA-pIyUSaM saiva vasu-dravyaM yasyAH sA tathA / puna kathaM 0 1 abhImanAH ' na bhI:- bhayaM manasi yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 ? ' sabhAkSamAlA ' bhA-prabhA tayA saha vartamAnA sabhA, etAdRzI akSamAlA yasyAH sA " C 14 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [13 zrIvimalatathA / punaH kayaM0 1 . prabhAjitanutA ' prabhAjitaiH-tejastiraskRtaiH bhutA-stutA / punaH kayaM0 1 'paramacApalA ' parama-pradhAnaM cApa-dhanuH lAtIti tathA / punaH kayaM0 1 ' aarohinnii'| artha Avazyake nniniH| kAM karmatApannAm ? 'sudhAvasurabhI / dhAvanaM dhAvo-vegA, zobhano ghAvo yasyAH sA sudhAvA yA surabhI-gaustAm / NinisambandhAdA / na niSThAdiSu / iti SaSThIpratiSedhaH / punaH kayaM0 1 ' anAmayisabhA ' anAmayinI-arogiNI sabhA-saMsad yasyAH sA tathA / / atha samAsa:--capalasya bhAvaH cApalaM ' tatpuruSaH / na vidyate cApalaM yasyAH sA acApalA 'bahuvrIhiH / / sudhAvad vasuryasyAH sA sudhAvasuH 'bahuvrIhiH / / athavA sudhaiva basu yasyAH sA sudhAvasuH 'bhuvriihiH'| bhIH manasi yasyAH sA bhImanAH 'bhuvriihiH'| na bhImanAH abhImanAH ' tatpuruSaH / saha bhayA vartata iti sabhA ' tatpuruSaH / sabhA akSamAlA yasyAH sA sabhA0 'bhuvriihiH'| prabhayA jitAH prabhAjitAH 'tatpuruSaH / prabhAjitarnutA prabhAji0 ' tatpuruSaH / / na vidyate malo yatra tadamalaM ' bahuvrIhiH / / paramaM ca tat cApaM ca paramacApaM ' karmadhArayaH / / paramacApaM lAtIti parama0 'tatpuruSaH / zobhano dhAvo yasyAH sA sudhAvA bahuvIhiH / / sudhAvA cAsau surabhI ca sudhA0 'karmadhArayaH / / tAM sudhAva / Amayo'syA astIti AmayinI ('bahuvrIhiH') / na AmayinI anAmayinI tatpuruSaH' / anAmayinI sabhA yasyAH sA anAmayisabhA 'bahuvrIhiH / kSamo lAtAti kSamAla'tatpuruSaH / tasmin kSamAle // iti kaavyaarthH||4|| // iti zrIzobhanastutivRtau zrIvimalajinezvarastuteAkhyA // 13 // si0 vR0-mAjIti / rohiNI-rohiNInAmnI devI mayi-madviSaye alam-atyartha paraM-prakRSTam amalam-anavadyam IhitaM-vAlchitaM hita-sukhAdyanukula vastu tanutAM-vistArayatvityarthaH / tanu vistAre' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari Atmanepade prathamapuruSaikavacanaM tan agretAm 'tanAderup' (sA. sU0 997) apopavAdaH / 'svarahInaM0'(sA0 sa0 11) / tathAca 'tanutAm' iti siddham / atra 'tanuvAma ' iti kriyApadam / kA kI ? / rohinnii| rohanti kAryANyasyAmiti rohiNI / ruherinan / 'gaurAdikAt sa / kiM karmatApannam ? / hitam / kathaMbhUtaM hitam / paran / punaH kathaM0 / amalam / katham / alam / kasmin ! / mayi / kathaMbhUte mayi / ' pramAni ' prakarSeNa pabate-sekta iti prabhAk, tasmin pramAni, anavarata sevAtatpara ityarthaH / punaH kathaMbhUte ? / 'kSamAle' kSamA-zAntistA lAti-gRhNAtIti kSamAlastasmin / kadhabhatA rohiNI / acApalA' cAphlaM-capalatvaM na vidyate yasyA yasmAd vA sA tthaa| punaH kyNmaa| 'sudhAksaH ' sudhA-prAsAdAdInAM lepanadravyaM choha iti prasiddhA tadiva vasuH-tejo yasyAH sA tayA / athavA suSa-pIyUSaM saiva vasu-dravyaM yasyAH sA tathetyarthaH / punaH kathaMbhUtA: / 'amImanAH' na mI:-mayaM manasi yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 / 'samAkSamAlA' mA-pramA tayA saha vartamAnA sabhA, etAdRzI akSamAlA yasyAH saa| maurAdibhyo mukhyAna ha' iti siddhaheme ( 2 / 4 / 19) / Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticatunizatikA 151 punaH kathaMbhUtA ? / 'prabhAjitanutA' pramayA-tejasA jitaiH-tiraskRtaiH nutA-stutA / "stavaH stotraM stutirnutiH" iti haimaH ( kA0 2, zlo0 183) / punaH kathaMbhUtA / paramacApalA ' parama-prakRSTaM ca tat cApaM-dhanuH lAtigRhNAtIti paramacApalA / punaH kathaMbhUtA ? | 'ArohiNI' avazyamArokSyatItyArohiNI / ayamAvazyake NiniH / 'annemyo DIpa' (pA0 a0 4, pA0 1, sU0 5) iti DIp / kAm ! / 'sudhAvasuramI' dhAvanaM dhAvaHvaMgaH suSTu-zobhano vego yasyAH sA sudhAvA, 'sR gatI' ityasya dhAvAdezaH, sA cAsau surabhI-gaustAm / punaH kathaMbhUtA? / 'anAmayisabhA' Amayo-rogaH so'syA astIti AmayinI, na AmayinI-nirogiNI sabhA-saMsat yasyAH sA / 'motriyorupasarjanasya / (pA0 a0 1, pA0 2, sa. 48) iti hasyaH / " Ama Amaya bhAkalyam" iti haima: (kA0 1, zlo. 127) pRthvIcchandaH / " yatirvasukRtA nasau jasayalAzca pRthvI guruH" iti tallakSaNam // 4 // // iti mahopAdhyAya vimalastutivRttiH // 13 // sau0 vR0-prbhaajiiti|rohinniinaamnii devI mayi asmin (ma!)viSaye Ihita-pAJchita amalaManavadyaM hitaM-pathyaM tnutaamitynvyH| 'tanutAm' iti kiyApadam / kA kI? / 'rohiNI' yethii| 'tamutAM' vistArayatu / kiM karmatApannam ? / 'Ihitam / / kasmin ! / 'mayi' / katham ! / 'alaM' atyrthy| kiMvi0 Ihitam / 'amalam / punaH kiM0 Ihitam ? / 'paraM' prakRSTaM pradhAna vA / pumaH kiM0 Ihitam / 'hita ' hitakRt / kiMviziSTe mayi ? | prakarSaNa majatIti prabhAk tasmin 'prabhAji', siipvaartiniityrthH| punaHkiM0 mAya / kSamA lAtIti kSamAlastasmin 'kSamAle' upazamayati / kiMvi0 rohiNI prathayA-kAmtyA jitA ye amarAHtaiH nutA-stutA 'prabhAjitanutA' / punaH kiM0 rohiNI ? / 'acApalA' caaplyrhitaa| punaHkiM0 rohiNI ? / parama-pradhAnaM cApaM-dhanuH lAti-gRhNAti iti prmcaaplaa'| punaH kiM0 rohiNI ? / sudhAprasAdalapadravyam / "cho' iti bhASAyAm, tadvad vasuH-tejo yasyAH sA 'sudhAvasuH" gauravarNA ityarthaH / yadvA sudhA-amRtaM tadeva vasu-dravyaM yasyAH sA 'sudhAvasuH / punaH kiM0 rohiNI / nAsti bhI:-bhayaM manasi yasyAH (sA) 'abhaamnaaH'| punaH0 kiM0 rAhiNI ?|'aarohinnii' ArUDhA / kAM kametApanAm / / suzobhano dhAva:-vego yasyAH sA tAdRzI surabhI-dhenu : 'sudhAvasurabhIm / punaH kiM0 rohiNI? / bhArogo nAstIti anAmayI, anAmayI sabhA yasyAH sA 'anAmayisabhA' / punaH kiM0 rohiNI / mAkAntistayA sahitA akSamAlA-jApyamAlA yasyAH sA 'sabhAkSamAlA' / etAdRzI rohiNI devI mAya viSaye IhitaM tanutAm / iti padArthaH // atha samAsaH-prakarSeNa bhajate iti prabhAka, tasmin prbhaaji| capalasya bhAvaH cApalam, na vidyate cApalaM yasyAH sA acApalA / sudhAvad vasuryasvAHsA sudhAvasuH, yadvA sudhA eva vasu yasyAH sA sudhAvasuH / na vidyate bhI:-bhayaM manAsa yasyAH sA abhImanAH / bhayA-kAntyA sahitA sabhA, (sabhA) akSamAlA ysyaaHsaasbhaakssmaalaa| prabhayA litAHprabhAjitAH, prabhAjitaiHnutA prabhAjitanutA / na vidyate malo yasmin tat amalam / paramazcAsau cApazca paramacApaH, paramacApaM lAtIti para macApalA / Arubate sA ArohiNI |su-shobhno dhAvo-vego yasyAH sA sudhAvA, sudhAvA cAsau surabhI ca sudhAvasurabhI, to sudhAvasurIm / nAsti Amayo-rogo yasyAM sA anAmayinI, anAmayinI sabhA yasyAM( syAH) sA anaamyisbhaa| kSamA lAtIti kSamAlaH, tasmina kSamAle // Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticatuvizatikA [13 zrIvimala " akSo bimItake karSe, rAvaNe zakaTAtmanoH / pAzake maNike cAkSaH, indriye khaNDamokSayoH // " ityanekArthatilake / iti caturthavRttArthaH // 4 // zrIvimalajinendrasya, stuterartho libiikRtH| saubhAgyasAgarAkhyeNa, sUriNA jnyaansevinaa|| iti trayodazavimalajinastutiH // 4 // 1 // 52 // de0vyA0-prabhAjIti / rohiNI devI mayi-madviSaye hitaM-pazyaM tanutAM-vistArayatAM itynvyH| 'tanu vistAre dhAtaH / 'tnutaam| iti kriyApadam / kA karjI? | rohiNI / kiM karmatApannam ? hitam / kthm|| alam-atyartham / kasmin / maaye| kiMviziSTe mayi / prabhAji-prakarSeNa bhajamAne / punaH kiMviziSTe / 'kSamAle'kSamA lAti-grahAti iti kSamAlaH tasmin / kiMviziSTaM hitam ? / amalam-anavayam / punaH kiNvishissttm| paraM-prakRSTam / punaH kiMviziSTam / ihitaM-vAJchitam / kiviziSTA rohinnii| acApalAcApalyarAhitA / punaH kiMviziSTA ? | 'sudhAvasu sudhA-amRtaM tad vasuH-prabhA yasyAH sA tathA / punaH kiNdishissttaa|'abhiimnaa abhI:-nirbhayaM mano-mAnasaM yasyAH sA / punaH kiMviziSTA ? / 'sabhAkSamAlA' bhayAkAntyA saha vartamAnA akSamAlA yasyAH sA / punaH kiMviziSTA ? / 'prabhAjitanutA' prabhayA-tejasA jitA: parAbhUtAH taiH nutA-stutA katham / alam / punaH kiviziSTA ? / 'paramacApalA' paramam-utkRSTaM cApaMdhanuH lAti-mahAtIti tthaa| "dhanuzvApo'namiSvAsaH" ityabhidhAnacintAmANiH (kA03, shlo0439)| punaH kiMviziSTA ? / ArohiNI-ArohaNazIlA / kAm ? / 'sudhAvasurabhI' sudhAvA-suvegA yA surabhI-gauH tAm / punaH kiMviziSTA?'anAmAvasabhA'na viyate Amayo-rug yasyoM evaMvidhA sabhA-parSat yasyAH sA tathA // iti caturthavRttArthaH // 4 // pRthvIcchandaH // "yatirvasukRtA jasau jasayalAca pRthvI guruH" iti ca talakSaNam // KE Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 shriianntjinstutyH| atha zrIanantanAthasya stutiH sakaladhautasahAsanamerava stava dizantvabhiSekajalaplavAH / matamanantajitaH snapitollasatsakaladhautasahAsanagaravaH // 1 // -drutavilambitam j0vi0-skldhauteti| bho bhavyAtman! 'anantajinaH' anantajinnAmno jinasya, anantasya anantajita ityapi nAmAsti. "syAdanantajidanantaH" ityabhidhAnacintAmaNi (kA01, zlo029)racanAta, 'abhiSekajalaplavA: abhiSekasya-janmAbhiSekasya jalaplavA:-jalapravAhAH tava-bhavataH mataM-abhipretaM dizantu-dadatu iti kriyAkArakAnvayaH / atra 'dizantu ' iti kriyApadam / ke kartAraH ? ' abhiSekajalaplavAH / kiM karmatApannas ? " matam / / kasya ? ' tava ' / abhiSekajalaplavAH kasya ? ' anantajitaH / kathaMbhUtA abhiSekajalaplavAH ? 'sakaLadhautasahAsanameravaH' sakalA:-samastA dhautAH-kSAlitAH sahAsAH-savikAsA nameravo-devavRkSavizeSA yaste tthaa| puna: kathaM01 'slapitollasatsakaladhautasahAsanameravaH' ullasana-zobhamAnaH sakaladhautaH kaladhauta-suvarNa tena saha vartamAnaH sahAsanena-snAnapIThena asanaiH-vRkSavizeSairvA saha vartamAna evaMvidho yo peru:-meruparvataH, tataH snapita:-stAnaM kArita ullasatsakaladhautasahAsanameruyaiste tathA / yadivA ullasatmakaladhaunaM saI-kSamaM dRDhamityarthaH, etAdRzamAsanaM yatra sa ullasatsakaladhautasahAsana evaMvidho meruH svapito yaiste tathA // atha samAsaH--sakalAzca te cautAca sakaladhautAH 'karmadhArayaH / / saha hAsena vartanta iti sahAsataH ' tatpuruSaH' / sahAsAzca te namerakA sahA0 'karmadhArayaH / sakaladhautAH sahAsanameravo yaiste sakala0 'bahuvrIhiH' / jalAnA plavA jalaplavA: 'tatpuruSaH' / abhiSekasya jalapLavA abhiSekajalaplavAH ' tatpuruSaH / saha kaladhautena vartata iti sakala.' ttpurussH'| ullasaMzcAsau sakaladhautazca ullasa0 'karmadhArayaH' / saha Asanena AsanervA vartata iti sahAsanaH 'tatpuruSaH / sahAsanazcAsau meruzca sahA. 'karmadhArayaH / / ullasatsakaladhautazcAsau sahAsanameruzva ullasatsakala0 'karmadhArayaH / / snapita ullasatsakaladhautasahAsanameruyaiste slapitollasa. 'bahujIdiH / athavA ullasaca jAna sakaladhautaM ca ullama 'krmdhaarmH'|shN ca tadAmanaM ca Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [14 zrIanantasahAsanaM karmadhArayaH / / ullasatsakaladhautaM sahAsanaM yasmin sa ullasa0 'bahuvrIhiH / ullasatsakaladhautasahAsanazcAsau meruzca ullasa0 karmadhArayaH' / snapita ullasatsakaladhautasahAsanameruyaiste snapitolla. 'bahuvrIhiH // iti kAvyArthaH // 1 // si0 10-sakaladhauteti / bho bhavyAtman ! anantAni jJAnAdIni asya, nAsti guNAnAmanto vA'syeti anantaH, sa cAsau jicca anantanit tasya anantanitaH-anantajinnAmno jinasya / anantanAthasya anantanit ityapi nAmAntaramasti / yadAhuH (abhi0 kA0 1, zlo0 29) ___" RSabho vRSabhaH zreyAn , zreyAsaH syaadnntjidnntH| . suvidhistu puSpadanto, munisuvrata-suvratI tulyau / / " --AryA / iti hemasUripAdAH / 'abhiSekajalaplavAH' abhiSekaH-janmAbhiSekaH tasya jalaplavA:-jalapravAhAH tavabhavataH mataM-abhipretaM dizantu-dadatvityarthaH / 'diza atisarjane' dhAtoH 'AzI:preraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade prathamapuruSabahuvacanaM antu / 'tudAderaH ' (sA0 sa0 1007), 'svarahInaM 0 ' (sA0 sU0 31) / tathAca 'dizantu ' iti siddham / atra 'dizantu ' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / abhiSekanalaplavA: / "ambuvRddhau pUraH plavazca saH (plavo'pi ca)'' iti haima: (abhi0kA0 4, zlo. 153) / kiM karmatApannam ! / matam / kasya / tava / abhiSekanalaplavAH kasya ? / 'anantanitaH ' anantAn kamAMzAn jayati, anantairjJAnAdibhirvA jayati-rAnate ityanantajit tasya / kiMviziSTA amiSekajalaplavAH ? / ' sakaladhautasahAsanabheravaH ' sakalA:-sarvA dhautA:-kSAlitAH sahAsA:-savikAsA nameravaHdevavRkSavizeSA yaiste tathA / sahAsAzca te nameravazva sahAsanameravaH iti * karmadhArayaH / / " nameruH surapunnAgaH" iti vizvaH / (punaH kaM tha0 ?) 'snapitollasatsaka laghau tasahAsaname ravaH' ullasana-zobhamAnaH sakaladhautaM kaladhautaM-suvarNa tena saha vartamAnaH sahAsanaH Asanena-snAnapIThena asanaiH-vRkSavizeSairvA saha vartamAnaH, evaMvidho yo meruH-meruparvataH sa ullasatsakaladhautasahAsanameruH, tataH snapitaH-snAnaM kArita ullasatsakaladhautasahAsanameruH yaiste tathA / yadivA ullasatsakaladhautaM saha-kSamaM dRDhamityarthaH, etAdRzaM AsanaM yatra sa sakaladhautasahAsanaH, etAdRzo meruH snapito yaiste tathetyarthaH / ullasacca tat sakaladhautaM ca ullasatsakaladhautaM iti 'karmadhArayaH', sahaM ca tadAsanaM ca sahAsanaM ( iti ) karmadhArayaH,' ullasatsakaladhautaM sahAsanaM yasmin sa tatheti 'bahuvrIhiH', ullasatsakaladhauta( sahAsana )zcAsau meruzca ullasatsakaladhautasahAsanameruH iti 'karmadhArayaH', snapita ullasatsakaladhautasahAsanameruyaiste snapitollasatsakaladhautasahAsanameravaH iti 'bhuvriihiH'| " kaladhautaM rUpyahanoH, kaladhautaH kaladhvanau " iti vizvaH // 1 // __sau0 vR0-yo vigatamalo bhavati so'nantaguNavAneva bhavati / anena saMbandhenAyAtasya caturdazazrIanantajitaH stutiH praarbhyte-skldhauteti| bho bhavyAH / anantajitaH-anantatIrthakRtaH abhiSeko-janmamahotsavasnAtraM tasya jalaM-vAri nasya pravA:-pravAhAH abhiSekajalapravAH tava-bhavataH matam-abhimataM dizantu itynvyH| 'dizantu iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'abhiSekajalaplavAH' / 'vizantu' dadatu / kiM karmatApanam / / Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA 155 'mataM' abhISTam / kasya ? / 'tava' / abhiSekajalaplavAH kasya ? / anantajita:-anantatIrthakRtaH / anantajinezasya dve nAmnI, "anantajit anantaH" ityabhidhAnacintAmaNiH ( kA0 1, zlo0 29) / kiMvi0 abhiSekajalaplavAH ? / sakalAH-samastAH dhautAH-kSAlitAH sahAsA-vikasitA nameravo-devavRkSavizeSA yaiH te 'sakaladhautasahAsanameravaH' / punaH kiM0 abhiSekajalaplavAH / / slapitaM-svApitam ullasat-dIpyamAnaM kaladhautaM-suvarNa tena sahitaM sakaladhauta saha-samartham AsanaM-siMhAsanam, yadvA asanaH-zAlavRkSavizeSo yasmin tAdRzo meruyaiste 'slapitollasatsakaladhautasahAsanameravaH' / iti pdaarthH|| atha samAsaH-sakalAzca te dhautAzca sakaladhautAH, hAsena sahitAH sahAsAH, sakaladhautAzca te sahAsAzca sakaladhautasahAsAH, sakalaghautasahAsA nameravo yaiH te sakaladhautasahAsanameravaH / abhiSekasya jalam abhiSekajalam, abhiSekajalasya plavA abhiSekajalaplavAH / anantakarmAdipakSa jayatIti anantajit, tasya anantajitaH / kaladhautena sahitaM sakaladhautam, ullasat ca tat sakaladhautaM ca ullasat. sakaladhautama, sahyate iti saham, sahaM ca tad AsanaM ca sahAMsanam, ullasatsakaladhautaM ca tat sahAsanaM ca ullasatsakaladhautasahAsanam, snapitena ullasat0 snapito0sakaladhautasahAsanam, yadvA asanA:zAla vRkSavizeSA yasmin sa npitollstskldhautshaasnH| snapitolasatsakaladhautasahAsano meruyaiste snapitolasatsakaladhautasahAsanameravaH / etAdRzA anantajitaH abhiSekajalaplavAH tava mataMabhimataM dizantu / drutavilambitacchandasA stutiriyam // iti prathamavRttArthaH // 1 // de0vyA0--sakaladhauteti / anantajitaH-anantajinasya abhiSekajalaplavAH tava-bhavataH mataM-vAJchitaM dizantu-dadatu itynvyH| 'diza atisarjane' dhaatuH| 'dizantu ' iti kriyApadam / ke kartAraH / abhiSekajalaplavAH / "ambu vRddhau pUraH plavazca saH (plabo'pi ca )" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04, shlo0153)| kiM karmatApannam ? / matam / kasya / anantajitaH / kiMviziSTA abhiSekajalaplavAH / / 'sakaladhautasahAsanameravaH' sakalAH-samastAH te ca te dhautA:-prakSAlitAH sahAsA-vikasitapuSpA nameravo-vRkSAvizeSA yaiste tathA / punaH kiMviziSTAH / ' snapitollasatsakaladhautasahAsanameravaH / snapitA-snAnaM kAritaH ullasan-zobhamAna sahema-sakaladhautaM sahAsanameruyaiste tathA // iti prathamavRttArtha // 1 // jinasamudAyasya vijJaptiH mama ratAmarasevita ! te kSaNa prada ! nihantu jinendrakadambaka ! / varada ! pAdayugaM gatamajJatAmamaratAmarase vitatekSaNa ! // 2 // -druta0 ja0 vi0-mama ratAmareti / he jinendrakadambaka !-tIrthakarasamUha ! te-taba pAdayugaM-caraNadvayaM mama ajJatA-mUDhatAM nihantu-vinAzayatu iti kriyAkArakasaMTaGkaH / atra 'nihantu ' iti kriyApadam / kiM kartR ? ' pAdayugam ' / kAM karmatApanAm ? 'ajJatAm / kasya ? 'mama / / pAda Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 stuticatuvizatikA [64 zrIjananta yugaM kasya ? 'te| kathaMbhUtaM pAdayugam ? gata ' prAptam / kasmin ? ' amaratAmarase' bamarasambandhini tAmarase-kamale / atraikavacananirdezastu jAtyapekSayA paryavaseyaH / aparANi sarvANyapi jinakadambakasya sambodhanAni, teSAM vyAkhyA tvevam- he 'ratAmarasevita !' ratA-bhaktibhAgmAravazAdAsaktacitA ye amarA-devAH saiH sevita !-paryuSIsita / / he 'kSaNaprada !' utsavA. dAyin ! / he 'varada ! ' vAJchitadAyaka ! he 'vitatekSaNa ! ' vishaallocn!|| atha samAsaH-ratAzca te amarAzca ratAmarAH karmadhArayaH' / ratAmaraiH sevito ratA0 'tatpuruSaH / tatsambo0 he ratA0 / kSaNAm pradadAtIti kSaNapradaH 'tatpuruSaH / tatsambo. he kSaNa | jinAnAM jineSu vA indrA minendrAH 'tatpuruSaH / jimendrANAM kadambakaM minendrakada. bakaM 'tatpuruSaH / tatsambI0 he jinendra0 / varaM dadAtIti varadaH tatpuruSaH / tatsambo. he varada ! / pAdayoryugaM pAdayugaM tatpuruSaH / na jJaH ajJaH 'tatpuruSaH / ajJasya bhaavo'jnytaa| to ajJatAm / amarANAM sAmarasa amara0 'tatpuruSaH / tasminamara0 / vittate IkSaNe yasya sa vitate. 'bahuvrIhiH / / tatsambo0 he vitata0 / / iti kAvyArthaH // 2 // si0 10-mama ratAmareti / he jinendrakadambaka !-tIrthaMkarasamUha ! te tava pAdayugaM-caraNadvayaM mama ajJAtAM nisantu-nAzayatu iti kriyAkArakasaNTakaH / atra 'nihantu' itti kriyApadam / kiM kartR / / pAdayugam / kAM karmatApannAm ! / ajJatAm ! | kastha ! | mama / pAvayugaM kasya ! / te| kathaMbhUta pAdayugam ! / gata-prAptam / kasmin ? / 'amaratAmarase' amarasambandhini tAmarase-kamale / " tAmarasaM mahotpalaM " iti abhidhAnacintAmaNo ( kA0 1, zlo0 227) / bhatraikavacananirdezastu jAtyapekSayA'vaseyaH / aparANi sarvANyapi jinendrakadambakasya sambodhanAni, teSAM vyAkhyA tvevam-he ritAmarasevita!' ratA-maktiprAgmAravazAt AsaktacittA ye amarA-devAH taiH sevita !-paryupAsita / / he kSaNaprada !-utsavapradAyin ! / he varada !-vAJchitadAyaka ! he vitatekSaNa!-vizAlalocana ! // atha samAsAnAha-ratAzca te amarAzca ratAmarAH * karmadhArayaH', ratAmaraiH sevito ratA0 'tatpuruSaH', ( tasya saM0 ) he ratAmarasevita ! 1 saNAn pradadAttIti kSaNapradaH / tatpuruSaH', tatsambodhana he kSaNaprada ! / jinAnAM mineSu vA indrA jinendrAH ' tatpuruSaH', minendrAmaM kadambakaM minendra0 ' tatpuruSaH', tatsambodhanaM he jinendra0 / varaM dadAtIti varadaH / tatpuruSaH', tatsambodhanaM he varada ! / pAdayoyugaM pAdayugaM tatpuruSaH / na jJaH ajJaH ' tatpuruSaH / ajJasya mAvo'jJatA, tAM ajJatAm / amarANAM tAmarasaM amara0 'tatpuruSaH', tasmin amara0 / vitate IkSaNe yasya sa vitate0 ' bahuvrIhiH', tatsambodhanaM he vitatekSaNa / / iti kAmvArthaH // 2 // sau0 vR0-mama ratAmareti / jinA:-sAmAnyakevalina teSAM indrA:-svAminatA kadambakavRnvaM tasya saM0 he jinandrakadambaka!-tIrthakarasamUha! / punaH ratA-bhaktinamto ye amarA-vAstaiH savitA Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stutidhatuvizatikA 157 pUjitaH, tasya saM0 he ratAmarasevita ! / punaH kSaNaH-utsavaH taM payakarSeNa dadAtIti, tasya saM0 he kSaNaprada ! / punaH varam-IpsitaM dAnaM dadAtIti varadaH, tasya saM0 he varada! / punaH vitatAni-vistIrNAni-prakAzamayAni netrANi yasya sa vitatekSaNaH, tasya saM0 he vittekssnn|| te-tava pAdayugaM-caraNayugaM mama-asmatsarakA ajJatAM-jADya nihantu itynvyH| 'nihantu' iti kriyApadam / kiM kartR ? / 'pAdayumam' / 'nihantu vinAzayatu / kAM karmatApannAm ? / 'ajJatAM' ajJAnatvam / kasya ? | 'mama' madIvAm / kiMvi0 pAdayugam ! / 'gataM' prAptam / kasmin ! / amarANAM-devAnAM tAmarasaM-kamalaM tasmin 'amaratAmarase', suranirmitAni kamalAmi bahUni santi, para jAtAvekavacamatvAt / iti pdaarthH|| ___ atha samAsaH-tAzca te amarAzca ratAmarAH, ratAmaraiH sevitaH ratAmarasevitaH, tasya saM0he ratAmarasevita / kSaNaM prakarSeNa davAtIti kSaNapradaH, tasya saM0 he kssnnpd|jinaanaaN indrA jinendrAH, jinendrANAM kadambakaM jine, tasya saM0 he jinendrakadambaka ! / varaM dadAtIti varadaH, tasya saM0 he varada ! / pAdayoyuga pAdayugam / jAnAtIti jJaH, na jJaH ajJaH, ajJasya bhAvaH ajJatA, to ajJatAm / amarANAM tAmarasaM amaratAmarasa, tasmin amaratAmarate / vitatAni IkSaNAni yasya sa pitatekSaNaH, tasya saM0 he bitatekSaNa ! // iti dvitISavRttArthaH // 2 // de0vyA0- mama ratAmareti / he 'jinendrakadambaka' ! jinendrANAM kadambaka-samUhaH tasyAmantraNaM te-tava pAdacugaM-caraNayugalaM mama ajJatAM-mUDhatAM nihantu-vinAzayata itynvyH| 'hana hiMsAmatyoH' iti dhaatuH| 'nihantu' iti kriyApadam / kiM kartR / pAdayugam / pAdayoH yugaM pAdayugamiti vigrhH| kasya / te-tava / kAM karmatApannAm ? 'ajJatA' ajJasya bhAvaH ajJatA tAm / kasya / / mamArkiviziSTaM pAdayugam |gtN-nystm| kasmin ? / 'amaratAmarase' amarasambAndha yat tAmarasaM-kamalaM tasmin |maaptibhirdeshaanekvcnm / 'ratAmarasevita' ! iti / ratAH-AsaktacittAH ye amarA-devAH taiH sevitaH-paryupAsitaH yaH sa tasyAmantraNam / 'kSaNaprada! iti / kSaNaM-utsarva prakarSeNa dadAtIti kSaNapradaH tasyAmantraNam / 'varada !' iti / gharaM-vAJchitaM dadAtIti baradaH tasyAmantraNam / ' vitatekSaNa!' iti / vitate-vizAle IkSaNe yasya sa sasthAmantraNam / etAni sarvANi bhagavataH saMbodhanapadAni / iti dvitiiyvRttaarthH||2|| bhAgamastutiH paramatApadamAnasajanmanaH priyapadaM bhavato bhavato'vatAt / jinapatermatamastajagatrayI paramatApadamAnasajanmanaH // 3 // ja0 vi0-paramateti / bho bhavyA ! jinapave:-bhagavataH mata-siddhAntaH bhavataH-yuSmAna bhavataH-saMsArataH avatAt-rakSatu iti kriyAkArakamayogaH / atra -- aktAt ' iti kriyApa. dam / kiM kartR? 'matam' / kAn karmatApabhAn ? 'bhavataH / kutaH ? 'bhaktaH sNsaartH| mataM kasva? 'jinapateH' / kathaMbhUtaM matam ? ' paramaptApat' paramalAnA-viSakSAgapAnAM ApaDhetutvAdAvat / kuna: Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 stuticaturviMzatikA [14 zrIanantakathaM0 ? 'amAnasajanmanaH priyapadam' amAnAni-apramANAni sajanti-sambadhyamAnAni mana:miyANi-hRdayAhlAdIni padAni-syAdityAdivibhaktyantarUpANi yatra tat tathA / jinapateH kathaMbhUtasya ? 'astajagatrayIparamatApadamAnasajanmanaH' jagatrayyAH -tribhuvanasya paramatApadaH-- prakRSTasantApadAyI yo mAnasajanmA-kAmaH saH asta:-kSiptaH yena sa tathA tasya // atha samAsaH-pareSAM matAni para0 ' tatpuruSaH / / paramatAnAmApat paramatApat ' tatpu. ruSaH' / manasaH priyANi manaHpriyANi 'tatpuruSaH' / sajanti ca tAni manaHpriyANi ca sajanma 'karmadhArayaH ||sjnmnHpriyaanni ca tAni padAni sajanma0 'karmadhArayaH |n vidyate mAnaM yeSAM tAnyamAnAni 'bahuvrIhiH' / amAnAni sajanmana:priyapadAni yasmistat amAnasajanma0 'bhuvriihiH|| jinAnAM jineSu vA patirjina 'tatpuruSaH / tasya jina0 / jagatAM trayI jagatrayI' tatpuruSaH / paramazcAsau tApazca paramatApaH 'karmadhArayaH' / paramatApaM dadAtIti paramatApadaH' ttpurussH'| jagatrayyAH paramatApado jagatra0 'tatpuruSaH' / mAnasAjanma yasya sa mAnasajanmA 'bahuvrIhiH / / jagatrayIparamatApadazvAsau mAnasajanmA ca jaga0 'karmadhArayaH' / asto jagatrayIparamatApadamAnasajanmA yena so'stajagatra0 'bhuvriihiH'| tasya astjgtr0|| iti kAvyArthaH // 3 // si. vR0-paramateti / mo mavyAH ! jinapateH-bhagavataH mataM-siddhAntaH bhavataH--yuSmAn bhavataH-saMsArataH avatAt-rakSatvityarthaH / ava rakSaNe' dhAtoH 'AzI:preraNayoH' (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade prathamuruSaikavacanaM tupa / 'tudAderaH' (sAsU0 1007) 'tuhyostAtaDAziSi vA' (sA0sa0 704) iti taatddaadeshH| tathAca ' avatAt' iti siddham / atra 'avatAt' iti kriyApadam / kiM kartR / matam / kAn karmatApannAn ? / bhavataH / kutaH? / bhavataH / mataM kasya? / jinapateH / kathaMbhUtaM matam? / 'paramatApat' paramatAnAM-vipakSagamAnAmApaddhetutvAd Apat / punaH kathaMbhUtam ? / ' amAnasajanmanaHpriyapadaM' amAnAni apramANAni santi--sambadhyamAnAna manaH priyANi-hRdayAhlAdIni padAni-syAdityAdivibhaktyantarUpANi yatra tat tathA / arthasamApti: padamityeke syAdyantaM tyAdyantaM ca tat ityanye // " ekAdhikapaJcAzatkoTayoSTau lakSakAH te dve (he ? ) nAzca / SaDazIticatvAriMzadadhikazatASTau zatAni punH|| varNASTakamekapade zlokAnAM mAnamAgamasyoktam / jinabhASitasya saikAdazAGgapUrvasya vidvdbhiH||" ityapare / kathaMbhUtasya jinapateH ! / 'astajagatrayIparamatApadamAnasajanmanaH ' jagatAM-lokAnAM svargamartyapAtAlalakSaNAnAM trayI jagatrayI tasyAH paramaM-prakRSTaM tApaM dadAtIti paramatApadAyI yo mAnasajanmA-kAmaH saH asta:-astaM nIto yena sa tasya, paramazcAsau tApazca paramatApaH iti * karmadhArayaH // 3 // Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 jinastutayaH] stuticaturvizatikA sau. vR0-paramatati / bho bhavyAH ! jinapateH-bhagavataH mataM-siddhAnto bhavato-yuSmAn bhavataHsaMsArAt avtaaditynvyH| avatAt' iti kriyApadam / kiM krtR?| 'matam / 'avatAt' rakSatAt / kAn karmatApanAn ? / 'bhavataH / kasmAt / 'bhavataH sNsaaraat| mataM ksy| jinpteH'| kiMvi0 matam / pareSAM matAni saugatAdIni teSAM Apadiva Apad 'paramatApat ' / punaH kiM0 matam ? / amAnAni-apramANAni sajanti-sahaM kurvanti manasaH-cetasaH priyANi-AilAdakArakANi padAni-arhadAdIni yasmin sat 'amAnasajanmana:priyapadam ' / kiMvi0 jinapateH / asto-nirAkRto jagattrayyA-viSTapatrayasya paramaH-- prakRSTaH tApadaH-tApadAyako mAnasajanmA-kAmo yena saH astajagattrayIparamatApadamAnasajanmA tasya 'astajagattrayIparamatApadamAnasajanmanaH' / evaMvidhasya jinapatermataM bhavataH-saMsArAt bhavato-yuSmAna avatAditi pdaarthH|| atha samAsa:--pareSAM matAni paramatAni, yadvA parANi ca tAni matAni ca paramatAni, paramateSuparamatAnAM vA Apadiva Apad paramatApat / manasaH priyANi manapriyANi, sajanti ca tAni manApriyANi ca sajanmana:priyANi, na mAnAni amAnAni, amAnAni ca tAna saja0 amAnasaja0, amAnasajanmana:priyANi padAni yasmin yasmai vA tad amAnasajanmana:priyapadam / jinAnAM pati: jinapatiH, tasya jinapateH / tApaM dadAtIti tApadaH paramazcAsau tApadazca paramatApadaH,jagatAM trayI jagattrayI, jagattrayyA: paramatApadaH jagattrayIparamatApadaH, mAnasAt janma yasya sa mAnasajanmA, jagattrayIparamatApazcAsau mAnasajanmA ca jagattrayIparamatApadamAnasajanmA, astodhvasto jagattrayIparamatApadamAnasajanmA yena saH astajagattrayIparamatApadamAnasajanmA, tasya astajagattrayIparamatApadamAnasajanmanaH / "mana:zRGgArasaGkalpAtmAno yoniH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA02, zro0 143) / iti tRtiiyvRttaarthH||3|| de0 vyA0paramatati / jinapateH-tIrthaGkarasya mate-pravacanaM bhavato-yuSmAn bhavataH-saMsArAt avatAt-rakSatAt itynvyH| 'ava rakSaNe' dhAtuH / 'avatAt' iti kriyApadam / kiM kartR / matam / kAn karmatApajJAna / bhavataH / kasya ? / 'jinapateH' jinAnAM patiH jinapatiH iti vigrahaH tasya / kasmAt / / bhvtH| kiMviziSTaM matam ? / 'paramatApat' pareSAM mataM paramatamiti SaSTItatpuruSaH tasya Apat-ApadAbhUtaM tanyakkAtahetutvAt / punaH kiMviziSTam / 'amAnasajanmanaHpriyapadam / amAnAni-apamANAni sajantisaMbadhyamAnAni mana:priyANi-hRdayAlAdIni padAni-supUtiGantAni yatra tat / kiviziSTasya jinpteH| 'astajagatrayIparamatApadamAnasajanmanaH' asto-vizvasto jagastrayyAH paramatApado-mahAsantApakArI mAnasajanmAkAmo yena tasya / iti tRtIyavRttArthaH // 3 // zrIacyutAyAH stutiH rasitamuccaturaM gamanAya ke dizatu kAJcanakAntiritA'cyutA / dhRtadhanuHphalakAsizarA karai rasitamuccaturaGgamanAyakam // 4 // ja0 vi0-rasitamiti / acyutA-acyutAkhyA acchuptAparanAmnI devI ke-sukhaM dizatudadAtu iti kriyAkArakasambandhaH / atra 'dizatu' iti kriyApadam ? / kA kI 'acyutaa| Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 stutivizatikA [ 14 zrI ananta- kiM karmatApanam ? 'kam' / kathaMbhUtA acyutA ? ' itA' prAptA, samArUDheti bhAvaH / kaM karmatApannam ? 'uccaturaGgamanAyakam' uccaH - prAMzuH turaGgamanAyakaH - turaGgamamakANDo - ghoTakottamastaM uccaturaGgamanAyakam / kathaMbhUtam ? ' rasitaM ' zabdAyitaM, hepAravasaMyutamityarthaH / punaH kathaM 0 ? ' uccaturam ' ut-pAvalyena caturaM gRhItazikSam / athavA rasitamuccaturamiti akhaNDamevedaM vizeSaNam / yathAcAyamarthaH- rasite- dhvanite mun- pramodo yasya sa rasitamut sa cAsau caturazra rasitamuJcaturastam / punaH kathaM0 ?' asataM' nIlam / kasmai tamitA ? ' gamanAya gatyartham / punaH kathaM 0 acyutA ? kAJcanakAntiH ' kAzcanavat kAntiryasyAH sA kAJcana0 / punaH kathaM 0 1 dhRtadhanuH phala kAtrizarA' dhanuH kArmukaM phalakaM- kheTakaM asi:-taravAriH zaraH vANaH, tato vRtA dhanuHphalakAsizarA yayA sA tathA / kaiH kRtvA ? ' karaiH pANibhiH / catvAryapi praharaNAni caturbhiH karairdhRtAnItyarthaH // , , ----- anya samAsaH -- ut- prAbalyena caturaH uccatura: 'tatpuruSaH / taM uccaturam | athavA rasite sud yasya sa rasitat 'bahuvIhiH" / rasitamut cAsau caturazca rasita0 'karmadhArayaH / taM rasita0 / kAJcanasyeva kAntiryasyAH sA kAJcana0 'bahuvIhiH / dhanuzca phalakaM ca asizca zaratha dhanuHphalakAkhirAH' itaretaradvandvaH / dhRtA dhanuH phalakAsizarA yayA sA dhRta0 ' bahuvrIhiH ' / na sivaH asitaH ' tatpuruSaH ' / taM asitam / turaGgamAnAM turaGgameSu vA nAyakaH turaGga 0 ' tatpuruSaH / cAsau turaGgamanAtha uccatu0 ' karmadhArayaH / taM uccaturaGgama0 / iti kAvyArthaH // 4 // 1 // iti zrIzobhanastutisau anantajinapatistutervyAkhyA // 14 // 6 , si0vR0 - rasitamiti / acyutA-acyutAkhyA acchumAranAmnI devI kaM sukhaM dizatu - dadAtviti sambandhaH / " diza atisarjane " ghAsoH AzIH preraNayoH (sA0 sU0 703 ) kartari parasmaipade prathamapuruSakavacanaM tup / ' tudAdera: ' ( sA0 sU0 1007), ' svarahInaM0' (sA0 sU0 36 ) / tathAca ' dizatu ' iti siddham / atra ' dizatu ' iti kriyApada / kA kartrI ? | acyutA / kiM karmatApannam ? | kam / " kaM ziro jalamAkhyAtaM, kaM sukhaM parikIrtitaM " iti kezavaH / " kaM zIrSe'psu sukhaM " ilA nekArthaH / kIdRzI acyutA ? / itA - prAptA. samArUDhetyarthaH / kam ? 'uccaturaGgamanAyakam / ccaH- ! - prAMzuH yaH turaGgamanAyakaH- turaGgamaprakANDaH - ghoTakazreSThastaM uccaturaGgamanAyakam / kIdRzam / ramitaM - zabdAyitaM, heSAravasaMyutamityarthaH / "heSA heSA suraGgANa" (abhi0 kA 06, zlo041), "svanitaM garjitaM meghanirghoSe rasitAMdi ca" ityamaraH (lo0 161) / iti vizeSo'tra na viviktaH / punaH kIdRzam ? / 'uccaturaM' ut- prAbalyena caturaM gRhItazikSam / athavA rasitamuccaturaM ityakhaNDamevedaM vizeSaNam / tathAcAyamarthaH -- ramite va mus- pramodo yasya (sa) rasitamut, sa cAsau caturazca rasitamuccaturastam / punaH kathaMbhUtam ? / asitaM - nIlam / kasmai ? / gamanAya - gatyartham | punaH kathaMbhUtA bhacyutA ? / ' kAJcanakAntiH kAJcanaM kamakaM tadiva krAntiryasyAH sA / punaH kathaMbhUtA ? / " dhUmrapAnuH kalakAsimArA ' bhramuH- AmukaM phalakaM kheTakaM asi:- karavAcaH zaraH - bANaH, dhanuzca phalaka Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] stutizcaturviMzatikA ca asizca zarazca dhanuHphalakAsizarAH ' itaretaradvandvaH', tataH dhRtA dhanuHphalakAsizarA yayA sA tataH ? nityabahuvrIhiH / kaiH kRtvA ? / karaiH-hastaiH / devyAzcaturbhujatvena pratikaraM ekaikAyudhagrahaNAditi mAvaH / " dhanuzcApo'stramiSvAsa( saH ), kodaNDaM dhanva kArmukaM " iti haimaH ( kA0 3, zlo0 439) / drutavilambitaM chandaH / " drutavilambitamatra nabhau bharau" iti ca tallakSaNam // 5 // // iti mahopAdhyAyazrIbhAnucandra0 zrIanantajinastutivRttiH // 14 // sau0 vRkSa-rasitamiti / acyutA-acchuptAnAmnI devI kaM-sukhaM dizatvityanvayaH / "dizatu ' iti kriyApadam / kA kI ? / 'acyutaa'| dizatu' dadAtu / kiM karmatApannam / / 'ke 'sukham / kiMviziSTA acyutA ? 'kAzcanakAntiH suvarNaprabhA, piitvrnnetyrthH| punaH kiM0 acyutA ? 'itA' praaptaa|kN karmatApanam / 'ucca0' uccam-unnataM turaGmamanAyakam-azvaratnapradhAnam / kasmai / 'gamanAya gatyartham, azvavAhanaprAptyarthama / kiMvi0 ( ucca )turaGgamanAyakam ? / 'asitaM' zyAmavarNamityarthaH / punaH kiM0 ( ucca )turaGamanAyakam ? / rasitena-zabdena kRtvA yA mut-harSaH tena caturaH kuzalaH taM 'rasitamuccaturam ', yadvA rasitamud ta bhinna pada devAvizaSaNam, caturAmAta azvavizeSaNam / punaH ki0 acyutA ? / dhRta-gRhItaM dhanu:kodaNDaM phalakaM-kheTakaM asiH-khagaH zaro-bANo yayA sA 'dhRtadhanuHphalakAsizarA' / kaiH kRtvA / / 'karaiH' hastaiH kRtvA / catuvapi hasteSu catvAri zastrANi dhRtAni / iti padArthaH // ___ atha samAsaH-rasitena-harSAraveNa-azvazabdena mud-yasyAH sA rasitamud, yadvA rasitasya mud rasitamud, rasitamu caturaH rasitamuccaturaH, taM rasitamuccaturam / gamyate-IpsitadezaH prAdhyate yena kRtvA tad gamanam, tasmai gamanAya / kAJcanavat kAntiH yasyAH sA kaashcnkaantiH| dhanuzca phalakaca asizca zarazca dhanu :phala kAsizarA:, dhRtA dhanu :phalakAsizarA yathA sA dhRtadhanu : phalakAsizarA / na sita : asitaH, tam asitm| uccAzca te turaGgagamAzca uccaturaGgamAH, uccaturaGgameSu-aSTAdazajAtIyAzveSu nAyakaHzreSThaH uccaturaGgamanAyakaH, taM uccaturaGgamanAyakam / AdyantapadayamakA stutiriym|| iti caturthavRttArthaH // 4 // zrIanantajinezasya, stuterarthaH sphuttiikRtH| saubhAgyasAgarAkhyeNa, sUriNA jnyaansevinaa|| // iti anantajinastutiH // 14 // 4 // 56 // de0 vyA0-rasitamiti / acyutA devI-acchumA devI kaM-mukhaM dishtu-deyaaditynvyH| diza ati sarjane' dhaatuH| 'dizatu ' iti kriyApadam / kA kI ? / acyutaa| kiM karmatApannam ! / kaM-sukham / "ke ziro jalamAkhyAtaM, kaM sukhaM parikIrtitam" itynekaarthH| kiMviziSTA acyutA devI / itaa-praaptaa| kam / uccataraGgamanAyakaM-turaGgamaprakANDam / kiM viziSTam ? | rasitaM-zabdAyamAnam / puna: kiMviziSTam ? / 'uccataraM' ut-prAbalyena caturaM-dakSam / yadvA rasite mud-pramodo yasya sa cAsau caturazca tam / gamanAya-gatyartham / punaH kiMviziSTam / / asitaM-nIlavarNam / kiMviziSTA devI ? / 'kAJcanakAntiH, kAJcanavat kAntiH-dIptiH yasyAH sA / punaH kiMviziSTA / 'dhRtadhanuHphalakAsizarA' dhRtAH cApAvaraNakhaDabANA yayA saa| kaiH| karaiHzayai / "paJcazAkhaH zayaH zamaH / hastaH pANi: karo'' ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0 255) / iti turIyavRttArthaH // 4 // Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 zrIdharmajinastutayaH atha zrIdharmanAthAya praNAmaH namaH zrIdharma ! niSkarmoM-dayAya mahitAyate ! / mAmarendranAgendra-rdayAyamahitAya te // 1 // -anuSTup ja. vi.--nama iti / he zrIdharma !-zriyA-catustriMzadatizayasamRddhirUpayopakakSitadhamAbhivatIryapate ! te tubhyaM namaH-namaskAraH / astu iti kriyA'dhyAhiyate / atra -- astu / iti kriyApadam / kiM kana ? namaH / kasmai 1 'te'| kathaMbhUtAya te ? 'niSkarmodayAya' nirgataH karmodayaHmalotpAdo yasmAt sa tathA tasmai / punaH kathaM0 1 ' dayAyamahitAya ' dayA-kAruNyaM yamA-ahiM. sAsUnatAdayaH teSAM hitAya, vRddhijanakatvAt / avaziSTaM caikaM zrIdharmanAthasya sambodhanaM, tayAkhyA yathA-he 'mahitAyate !' mahitA-pUjitA AyatiH-prabhutA uttaraH kAlo vA A-samantAd yatayaH-sAdhavo vA yasya sa tathA tatsambo. he mahi0 / kaiH ? 'mAmarendranAgendraH mAnarAH amarA-devAH teSAmindrAH-prabhavaH nAgA-bhavanapativizeSAsteSAmindrAzca taiH tatsambo0 // __ atha samAsa:-triyopalakSito dharmaH zrIdharmaH 'tatpuruSaH / tatsambo0 he shriidhrm!| karmaNAmudayaH karmodayaH ' tatpuruSaH / / nirgataH karmodayo yasmAt sa niSka0 'bahuvrIhiH / tasmai niSka0 / mahitA Ayatiryasya sa mahi8 'bahuvrIhiH / yadvA A-samantAd yataya AyatayaH 'tatpuruSaH mahitA Ayatayo yasya sa mahi* 'bhuvriihiH| tatsambo0 he mahi0 / mozca amarAzca matyomarAH 'itretrdvndvH| mAmarANAM indrA mA0 ' tatpuruSaH / nAgAnAmindrAH nAgendrAH ' tatpuruSaH / / mAmarendrAzca nAgendrAzca mA0 . itaretaradvandvaH / taiH mA0 / dayA ca yamAzca dayAyamAH 'itaretaradvandaH / / dayAyamAnAM hito dayA0 -- tatpuruSaH' / tasmai dayA0 // iti kAnyAH // 1 // si0 0-nama iti / durgatau prapatantaM sattvasaJcAtaM dhArayatIti dharmaH, garbhasthe'smin mAtA dAnAdidharmaparA jAteti vA dharmaH, tasya sambodhanaM he zrIdharma ! zriyA-catustriMzadatizayasamRddhirUpayopalakSita | dharmAmighatIrthapate ! te-tubhyaM namaH-namaskAraH astu ityarthaH / tatra namaH iti naipAtikaM padaM dravyabhAvasaGkocArthamAha ca-'nevA'iyaM payaM davvabhAvasaMkoyaNapayattho' (Ava.gA.342) / namaH-karacaraNamastakasupraNidhAnarUpo namaskAro mavatvityarthaH / atra ' astu' iti kriyApadam / kiM kartuM ! / namaH / kasmai ! / te| kamatAya / ' niSkarmodayAya ' nirgataH karmaNAM jJAnAvaraNAdInAM udaya-utpAdo yasmAt sa tathA tasmai / punaH kathaMmatAya ! / 'dayAyamahitAya ' dayA-kAruNyaM yamAH-paJcamahAvratAni, " ahiMsAsatyamasteya-pramAkicanatA nepAtika padaM dravyamAvasaMkocanapadArthaH / Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stutizcaturviMzatikA yamAH" iti cintAmaNi( kA0 1, zlo0 81)nAmamAlAyA vacanAt, dayA . yamAca dyAyamAH " itaretaradvandvaH', teSAM hitAya-hitakArakAya, vRddhinanakatvAt / avaziSTaM baikaM zrIdharmasya sambodhanam / tanyAkhyA caivaM-he ' mahitAyate !' mahitA-pUjitA AyatiH-pramAvaH-uttarakAlo vA yasya sa tathA tasya sambodhanaM he mahi0 / " AyatiH saMyame daiye,pramAvAgAmikAlayoH" iti vizvaH / ke mAmarendranAmendraH' mA-manuSyAH amarA-gIrvANAH matyArthazca amarAzca mAmarAH 'itaretaradvandvaH' teSAM indrA -svAmina nAgendrAzca bhavanapatidevavizeSAstaiH, nAgAnAmindrAH nAgendrAH 'tatpuruSaH', mAmarendrAzca nAgendrAzca mAmarendranAgendrAH 'itaretaradvandvaH // 12 // sau. va. - yo'ntadoSajit anantaguNavAn bhavati sa sAkSAta mUrtimAna dharma eva bhavati / anena sambandhenAyAtasya pazcadazazrIdharmajinasya stuterartho likhyate / nama iti / zrIzabdaH pUjyArthe / he zrIdharma !-paJcadazajina ! (te) tumyaM namaH astu itynvyaaH| 'astu' iti kriyApadam / kiM kartR ? / 'nmH'| 'astu' bhavatu / kasmai ? / 'te' tubhyam / kiviziSTAya te / nirgataH karmaNAM-jJAnAvaraNIyAdInAma udayo yasmAt sa niSkarmodayaH tasmai nisskrmokyaay'| mahitaH-pUjitaH AyatiH-uttarakAlo yasya sa mahitAyati tatsambodhanaM he 'mahitAyate !' / punaH kiMviziSTAya te [ tubhyaM ] / 'mahitAya' pUjitAya / kaiH / mA-manuSyAH amarA-devAH teSAM indrA-svAminaH nAgendrAH-asurakumArendrAdayaH taiH 'mAmarendranAgendraiH / punaH kiM0 te [ tubhyam ] ? / dayA-sakalaprANinAm avanaM yamA-mahAvratAni teSAM hitAya-hitakAriNe 'dyaaymhitaay'| yadvA AG maryAdayA yatayo yasya sa AyatiH tasya saM0 he Ayate! mahitA-pUjitA Ayatayo yasya sa mhitaaytiH| tasya saM0 he mahitAyate ! / te-tubhyam namo'stu / iti pdaarthH|| __ atha samAsaH-durgatau prapatatpANidhAraNAd dhrmH| yadvA svasvabhAvaM nirmalatayA dhAraNAva dhrmH| yadvA bhagavati garbhasothe mAturdharmakaraNadohadAnumAnena nAmnA dharmaH / zriyA yukto dharmaH (zrIdharma:), tasya saM0 he shriidhrm!| karmaNAM udayaH karmodayaH, nirgataH karmodayo yasmAd yasya vA tasmai niSkarmodayAyAmahitA AyatiH uttarakAlo yasya sa mahitAyatiH, tasya saM0 he mahitAyate / / yadvA AmAdayA yatayaH AyatayaH, mahitA:-pUjitA (vanto ) Ayatayo yasya sa mahitAyateH, tasya saM0 he mahitAyate ! / mayozca amarAzca mAmarAH, mAmarANAM indrAHmAmarendrAH, nAgAnAM indrAH nAgendrAH, bhAmarendrAzca nAgendrAzca mAmarendranAgendrAH, taiH mAmarendranAgendraiH / dayA ca yamAzca dayAyamAH, dayAyamAnAM dayAyameSu vA hitaM yasya sa dayAyamahitaH, tasmai dayAyamahitAya / anuSTapchandasA stutiriyaM mdhyaantypdymkaa| "paJcamaM laghu sarvatra, saptamaM dvicturthyoH| SaSThaM guru vijAnIyA-detat padyasya lakSaNam // " iti prthmpdyaarthH||1|| de0vyA0-nama iti| he zrIdharmanAtha! te-tubhyaM namaH astu itynvyH| 'namaH' ityavyayam / dharmazadetra dharmanAtha eva gRhyate / padaikadeze padasamudAyopacArAd bhImo bhImasena iti yAvat / kiM viziSTAya 'te' tubhyam ? / 'niSkarmodayAya' nirgataH karmaNAM-jJAnAvaraNAdInAM udayaH- utpattiryasmAt sa tasmai, akrmkaayetyrthH| puna kiMviziSTAya ? / 'dayAyamahitAya' dayA-kRpA yamA-mahAvratAni (anayoH) pUrva 'inda,teSTha hitaAnukalyaM yasya sa tsmai| "ahiMsAsatyamasteya-brahmAkiJcanatA yamAH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA01zlo. 81) / 'mahitAyate !' iti / mahitAH-pUjitA A-samantAt yatayo-munayo yasya sa tasyAmantraNaM he mAhitAyate / / bhagavatsambodhanam / kaiH| 'mAmarendranAgendraiH' mA-manuSyAH amarendrAH-zakAra dayaH) nAgendrAdharaNendrAdayaH pateSAM indraH taiH // iti prathamavRttArthaH // 1 // Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 stutizcaturvizatikA [15 zrIdharmajinasamUhasya stutiH jIyAjjinaugho dhvAntAntaM, tatAna lsmaanyaa| bhAmaNDalatviSA yaH sa, tatAnalasamAnayA // 2 // -anu0 ja0 vi0-jIyAditi / sa jinaugho-jinasamUhaH jIyAt-jayatAt iti kriyAkArakasaNTaGkaH / atra 'jIyAt / iti kriyApadam / kaH kartA ? ' jinauSaH / sa iti tacchandasambandhAd yacchabdaghaTanAmAha-yo jinaugho bhAmaNDalatviSA-bhAmaNDalakAntyAdhvAntAntaM-tamovinAzaM tasAna-vistAritavAn / atrApi tatAna / iti kriyApadam / ke karmatApannam ? 'dhvAntAntam / kayA ? ' bhAmaNDalatviSA' / kathaMbhUtayA ? 'lasamAnayA' vilasantyA vardhamAnayA vA / punaH kathaMbhUtayA ? ' tatAnalasamAnayA' tata:-prasRto yo'nalo-vahnistena samAnayA-sadRzyA // ___ atha samAsa:--jinAnAmogho jinaughaH 'ttpurussH| dhvAntasyAnto dhvAntAntaH 'ttpurussH'| taM dhvAntAntam / bhAyA maNDalaM bhAmaNDalaM ' ttpurussH'| bhAmaNDalasya tviT bhAmaNDala 0 ' tatpuruSaH' / tayA bhAmaNDala * / tatazvAsAvanalazca tatAnala: 'karmadhArayaH / tatAnalena samAnA tanA0 ' tatpuruSA / tayA tata0 // iti kAnyArthaH // 2 // si. vRkSa-jIyAditi / sa minaudhaH-jinasamUhaH jIyAt-jayatAdityarthaH / ni naye' dhAtoH AziSi kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM yAt / 'ye' (sA0 sU0 779 ) iti dIrghaH / tathAca 'jIyAt' iti siddham / atra jIyAt ' iti kriyApadam / kaH kartA ! / 'jinaughaH' jinAnAM oSo jinaughaH / uhyate vahati vA oghaH nyavAdau sAdhuH / "ogho vRnde'mmasAM raye" ityamaraH (shlo02388)| yattadornityasaMbandhAt saH kH|yo ninaugho bhAmaNDalatviSA-mAmaNDalakAntyA dhvAntasya-tamasaH antaM-vinAza tatAna-vistAritavAn / atrApi 'tatAna' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'yaH' / kaM karmatApannam ? (sA0 sa0 710 ) iti dhAtotvim / ata upadhAyAH' (sA0 sU0 757) iti vRddhiH, 'svarahInaM0 (sA0 sU0 36 ) / tathAca ' tatAna ' iti siddham / atrApi 'tatAna' iti kriyApadam / kaH krtaa| yaH / ke karmatApannam ? / dhvAntAntam / " antaH prAntAntike nAze, svarUpe'timanohare " iti vizvaH / kayA ? | 'mAmaNDalatviSA' bhImaNDalo devanirmito bhagavatpRSThe prabhAmaNDalastasya viTa-kAntiH kyA / kathaMbhUtayA ? | lasamAnayA-vilasantyA vardhamAnayA vA / punaH kathaMbhUtayA ? / 'tatAnalasamAnayA' tatovistRto yaH anala:-vahniH tena samAnayA-sadRzayA // 2 // sau0 vR0-jIyAditi / sa jinaudhA-tIrthakarasamUhaH jIyAt itynvyH| 'jIyAt ' iti kriyApada / kaH kartA ? | 'jinaughaH' / 'jIyAt' jayatAt / kiMviziSTaH jinaughaH ? / 'saH' prasiddhaH / prasiddhArtha: tacchabdo ycchndmpeksste| saH kaH? / yo jinaughaH dhvAntAntaM tatAna itynvyH| 'tatAna' iti kriyApadam / 1 maNDalazabdasya pulliGge prayogo vicAraNIyaH / janIghaH / sa.' prasiddhaH / prasiddhArthaH Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jimastutayaH stuticaturviMzatikA kA krtaa?|'yo jinaughaH', 'tatAna' / vistaaryaamaas|kN karmatApannam / 'dhvAntAntaM ' dhvAntaajJAmatamaH tasya anto-vinAzastaM dhvAntAntam / kayA / bhA-prabhA tasyA maNDalam yadvA bhAmaNDalaMsurakutaprArihAryarUpaM tasya tvida-kAntiH tayA 'bhaamnnddltvissaa'| kiMviziSTayA bhAmaNDatviSA / / lasamAnayA' dediipymaanyaa| punaH kiM0 bhAmaNDalAtviSA? / tato-vistIrNo yaH anala:-vahniH tatsahazayA 'tatAnalasamAnayA / yadvA tato-vistRtaH ata eva analasaH-amadaHmAnaH-pramANa yasyAH sA tatAnalasamAnA tayA tatAnalasamAnayA / iti padArthaH // atha samAsaH-jinAnAM oghaH jinaudhH| dhvAntasya anto dhvAntAntaH, taM dhvAntAntam / lasatedIpyate iti lasamAnA, tayA lasAnayA / bhAyA maNDalaM bhAmaNDalaM, bhAmaNDalasya tviT bhAmaNDalatviT, tayA bhAmaNDalatviSA / tatazcAsau analazca tatAnalaH, tatAnalavat( lena) samAnA tatAnalasamAnA, tayA tatAnalasamAnayA / na alasaH analasaH, analasazcAsau mAnazca analasamAnaH, tato'nalasamAno yasyAH sA tatAnalasamAnA, tayA tatAnalasamAnayA / iti dvitIyavRttArthaH // 2 // de0 vyA0-jIyAditi / sa 'jinaughaH' jinAnAM oghaH-samUhaH jIyAt-jayatAt itynvyH| 'ji jaye dhAtuH / 'jIyAt' iti kriyApadam / kaH kartA ? / jinaughaH / kiMviziSTo jinaugha: ? 'saH' yattadonityAbhisambandhAd yo jinaughaH bhAmaNDalaviSA dhvAntAntaM tatAna iti smbndhH| 'tanu vistAre' dhaatuH| 'tatAna' iti kriyApadam / kaH kartA? / yaH / kaM karmatApannam ? / 'dhvAntAntaM' dhvAntaM-ajJAnaM andhakAraM vA tasya antaM-nAzam / "dhvAntaM bhUcchAyAndhakAram" ityabhidhAnAcantAmaNiH (kA02, shlo060)|kyaa| 'bhAmaNDalatviSA(kiMviziSTayA !) / lsmaanyaa-vilsntyaa| punaH kiMviziSTayA ? / 'tatAnalasamAnayA' taso-vistAraM prAptaH yaH anala:-vahniH tena samAnayA-sadRzayA / iti dvitIyavRttArthaH // 2 // bhAratyAH saMkIrtanA bhArati ! drAg jinendrANAM, navanaurakSatArike / saMsArAmbhonidhAvasmA-navanau rakSa tArike ! // 3 // -anu0 ja0 vi0-bhAratIti / he jinendrANAM bhArati !-tIrthakRtAM vANi! he tArike-nirvAhike ! tvaM asmAn-naH avanau-bhuvi drAk-zIghraM rakSa-trAyasva iti kriyAkArakasambandhaH / atra 'rakSa' iti kriyApadam / kA kI ? 'tvam' / kAn karmatApannAn ? 'asmAn / katham ? 'draak| kasyAm ? ' avnauN| tvaM kathaMbhUtA ? 'navanauH' navA-pratyagrA nauH-nAvikA / kasmin ? 'saMsArAmbhodhau / bhavasAgare / kathaMbhUte saMsArAmbhonidhau ? ' akSatArike' akSatA-anupahatA ye araya:-zatrayaH tadrUpaM kaM-jalaM yasmin sa tathA tasmin / saMsAro hyambhonidherupamayA varNitaH, tatra tu jalaM bhavati tenAtra akSatArirUpaM jalamastIti tAtparyam / idaM vizeSaNaM sambodhanatvena vyAkhyeyam / / atha samAsa:-jinAnAM jineSu vA indrA jinendrAH 'tatpuruSaH / teSAM jinendrANAm / navA cAsau nauzca navanauH 'krmdhaaryH|| nakSatA akSatAH 'tatpuruSaH / / akSatAzca tezyazca Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 stuticaturviMzatikA [ 15 zrIdharma , akSatAraya: ' karmadhArayaH ' / akSatAraya evaM kaM yasmin so'kSatArikaH 'bahuvrIhiH ' / tasmina akSatArike / ambhasAM nidhiH ambhonidhiH ' tatpuruSaH ' / [ ambhonidhirivAmbhonidhiH / ] saMsArazvAsAvambhonidhizva saMsArAmbhonidhiH 'karmadhArayaH / tasmin saMsA0 // iti kAvyArthaH // 3 // si0 vR0 bhAratIti / jinendrANAM bhArati / tIrthakRtAM vANi! he tArake nirvAhike ! tvaM asmAn -naH avanau-bhuvi drAk zIghraM rakSa - trAyasvetyarthaH / ' rakSa rakSaNe ' dhAtoH ' AzIHpreraNayoH ' (sA0 sU0 701 ) kartari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanaM hi: / ' ap0' (sA0 sU0 691 ), 'ataH' (sA0 sU0 701 ) iti heluk / atra ' rakSa' iti kriyApadam / kA kartrI ? / tvam / kAn karmatApannAn ? / asmAn / katham ? | drAk / kasyAm ? | avanau / kathaMbhUtA tvam / 'navanauH ' navA - pratyamA cAsau nauzca navanauH iti ' karmadhArayaH ' 1 " striyAM naustaraNistariH " ityamaraH ( zlo0 487 ) / kasmin ? / ' saMsArAmmonidhau ' saMsaraNaM saMsAraH sa eva ammo nighIyate'smin ityambhonidhiH- samudrastasmin / 'karmaNyadhikaraNe ca ' ( pA0 a0 2, pA 3, sU0 93 ) iti kiH / kathaMbhUte saMsArAmmonidhau ! | ' akSatArike ' akSatA - anupahatA ye arayaH - zatravaH ta eva kaM- jalaM yasmin sa tasmin // ' 3 sau0 vR0 -- bhAratIti / he bhArati ! -jinendrANAM vANi! he tArike ! tvaM drAk zIghraM avanau-pRthivyAM asmAn rakSa ityanvayaH / ' rakSa' iti kriyApadam / kA kartrI ? ' tvam' / ' rakSa ' ava / kAn karmatApajJAna / ' asmAn / katham / 'drAka' zIghram / kasthAma ? | avanau' pRthivyAm / kiMviziSTA tvam / nayA-nUtanA nauriva nauH-taraNiH 'navanauH / kasmin ? | saMsAraH - caturgatibhramaNalakSaNaH sa evAmmonidhiH- samudrastasmin ( saMsArAmbhonidhau / kathaMbhUte saMsA0 ? akSatA - anupahatA arayaH - zatravasta eva kaM- jalaM yasmin saH ) akSatArikastasmin akSatArike / yadvA navanauriti bhAratyA AmantraNam / iti padArthaH // atha samAsaH -- jinAnAM indrA jinendrAH, teSAM jinendrANAm / navA nauriva naurnavanauH / na kSatA akSatAH, akSatAJca te arayazca akSatArayaH, akSatAraya eva kaM-jalaM yasmin saH akSatArikaH, tasmin akSatArike / saMsaraNaM saMsAraH, ammAMsi nidhIyante asminniti ambhonidhiH, saMsAra eva ambhonidhiH saMsArAmbhonidhiH, tasmin saMsArAmbhonidhau / tArA eva tArikA tasyAH saM0 he tArike !-nirmale ! tvaM pradhAnA (?) / iti tRtIyavRttArthaH // 3 // " de0 vyA0--bhAratIti / he jinendrANAM bhArati ! tvaM avanI - pRthivyAM asmAn ava- rakSa- pAlayetyanvayaH / rakSa rakSaNe ' dhAtuH / 'rakSa' iti kriyApadam / kA kartrI ? | tvam ? | kAnU karmatApannAn ? / asmAn / kasyAm ? | avanI / katham ! | drAk zIghraM yathA syAt tatheti kriyAvizeSaNam / kiMviziSTA tvam ? / 'navanau: ' navAnUtanA nau:- naukA | bhAratyAH saMbodhanapadaM vA / kasmin ! | ' saMsArAmbhonidhau ' / ( kiMviziSTe ? | ) ' akSatArike' akSatA - anupahatA ye arayaH - zatravaH ta eva kaM-jalaM yatra sa tasmin / " kaM ziro jalamAkhyAtam " ityanekArthaH / ' tArike / ' iti / tArayatIti tArikA, tasyAH sambodhanaM he tArike / idamapi bhAratyA eva sambodhanapadam / iti tRtIyavRttArthaH // 3 // Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinalataH) stutizcaviMzatikA bhIpajJAtidevyAH stutiH kekisthA vaH kriyAcchakti-karA lAbhAnayAcitA / prajJaptinUtanAmbhoja-karAlAbhA nayAcitA // 4 // ja. vi0-kekistheti / prajJaptiH-prajJaptinAmnI devI ka:-yuSmAkaM lAbhAna-abhISTArthAgamAn kriyA-vidheyAt iti kriyAkArakasaMyogaH / atra 'kriyAt / iti kriyApadam / kA kI ? prAptiH / kAn karmatApannAn ? 'lAbhAn / / keSAm ? 'vaH / prajJaptiH kathaMbhUtA ? 'kekisthA' mayUre sthitA, mayUravAhanetyarthaH / punaH kathaM0 1 'zaktikarA' zakti:-praharaNavizeSaH kare-haste yasyAH sA tathA / yadvA zaktau karo yasyAH sA tathA ! punaH kathaM0 1 'ayAcitA' aprArthitA, kasyApi purato yAcate netyarthaH / puna: kathaM0? 'nUtanAmbhojakarAlAbhA' nUtanaM-navInaM yadambhojakamalaM tadvat karAlA-atyulvaNA bhA-dIptiryasyAH sA tathA / punaH kathaM0 1 'nayAcitA' nayena-nItyA A-samantAt citA-vyAptA / / atha samAsa:--kekini tiSThatIti kekisthA ' tatpuruSaH' / zaktiH kare yasyAH sA zaktikarA - bahuvrIhiH / yadvA zaktoM karo yasyAH sA zaktikarA ' bahuvrIhiH / na vidyate yAcitaM yasyAH sA ayAcitA 'bahuvrIhiH / / nUnanaM ca tadambhojaM ca nUtanAmbhoja krmdhaaryaa| nUtanAmbhojavat karAlA nUta0 ' ttpurussH| / nUtanAmbhojakarAlA AmA yasyAH sA nUta0 bhuvriihiH| nayenAcitA nayAcitA ' tatpuruSaH / / iti kAvyAH // 4 // // iti zrIzobhanastutivRttau zrIdharmanAmno jinasya stuteAkhyA // 15 // si0 4.---kekistheti / prajJapti:-prajJaptinAmnI devI vo-yuSmAkaM lAmAn-vAJchitArthAn kriyAtvidheyAt ityarthaH / * DukRJ karaNe ' dhAtoH AziSi parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM yAt / 'yAdAdau / (sA0 sU0 814 ) iti riGAdezaH / tathAca ' kriyAt ' iti siddham / atra ' kriyAt ' iti kriyApadam / kA karcI ? / 'prajJapmi:' prakRSTA jJAmi:-buddhirasyAH (sA) prajJaptiH, ktica / na ca prajJamIti Gayante nadIvaditi jJeyam / kathaMbhUtA prajJaptiH / / 'kekisthA ' kekini-mayUre tiSThatIti kekisthA, mayUravAhinItyarthaH / tasyAstadvAhanatvAditi bhAvaH / punaH kathaMbhRtA / / zaktikarA' zaktiH-praharaNavizeSaH kare-haste yasyAH sA tathA / " zaktirastrAntare gauryA-mutsAhAdI bale striyAm " iti medinI / punaH kathamatA ! / ' nUtanAmbhonakarAlAmA ' nUtanaM-navInaM yadambhoja-kamalaM tadvat karAlA-atyulvaNA mA 'rA'lAbhA' ityapi paatthH| Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 stutizcaturvizatikA [15 zrIdharmadIptiryasyAH sA tathA / punaH kathaMbhatA ? / ' ayAcitA' na vidyate yAcitaM yasyAH sA ayAcitA / punaH kathabhUtA ! / ' nayAcitA ' nayena-nItyA A-samantAt citA-vyAptA // anuSTupchandaH / tallakSaNaM cedam " zloke SaSThaM guru jJeyaM, sarvatra laghu pazcamam / dvicatuHpAdayorhasva-metacchlokasya lakSaNam // " // iti zrImahAmahopAdhyAyabhAnucandra0 zrIdharmanAthasya stutivRttiH // 15 // sau0 vR0-kekistheti|prjnyptidevii vo-yuSmAkaMlAbhAn-vAJchitArthAna kriyaaditynvyH| kriyAt' iti kriyApadam / kA kI ? / 'prajJaptiH' / 'kriyAt ' kuryAt / kAn karmatApannAna ? / 'lAbhAna' bodhilAbhalakSaNAn / keSAm / 'vaH' yuSmAkam / kiMviziSTA prjnyptiH| 'ayAcitA' apraarthitaa| puna: kiMviziSTA prajJaptiH ? kekI-mayUrastatra tiSThatIti kekisthaa'| punaH kiMviziSTA prajJapti: ? zaktiH-zastravizeSaH sA kare yasyAH sA 'zaktikarA' punaH kiviziSTA prajJAptaH ? / nUtana-navAnaM yadambhAja-kamalaM / karAlA-ugrA dIptA bhA-kAntiryasyAH sA, alAbhA ityapyarthaH / panaH kiMviziSTA prajJapti:? / nayaiHvyavahArAdibhirA-samantAt citA-vyAptA 'nayAcitA' / iti pdaarthH|| ___atha samAsaH--kekAvAgasyAstIti kekI, kekini tiSThatIti kekisthA / zaktiH kare yasyAH sA zaktikarA / labhyante prApyante iti lAbhAstAna lAbhAn / na yAcitA ayAcitA / prakRSTA jJaptiryasyAH sA prajJaptiH / ambhasi jAyate tadambhoja, nUtanaM ca tadambhojaM ca nRtanAmbhoja, nUtanAmbhoja kare yasyAH sA nUtanAmbhojakarA / nayaiH A-samantAt AtmadhiyA vA citA-vyAptA nayAcitA / iti cturthvRttaarthH||4|| zrImaddharmajinendrasya, stuterartho liviikRtH| saubhAgyahAgarAkhyeNa, sUriNA saukhyakAriNA // 1 // // iti paJcadazamadharmajinasya stuterarthaH samAptaH // 15 / / / 60 // de0 vyA0-kekistheti / prajJaptinAmnIdevI vo-yuSmAkaM sAmAn-vAJchitArthAn kriyAt-kuryAt itynvyH| 'DukRJ karaNe' dhAtuH / 'kriyAt ' iti kriyApadam / kA karvI prajJaptiH / kAn karmatApannAn / / lAbhAn / keSAm / / vaH / kiMviziSTA prajJaptiH / / 'ayAcitA' na yAcitaM yasyAH sA tathA, sarveSAM prArthitArthapUrakatvena svasyA ayAcakatvAt / punaH kiNvishissttaa?| 'zaktikarA, zaktiH-zastravizeSaH kare-haste yasyAH sA tthaa| punaH kiNvishissttaa?| 'kekisthA kekini-mayUre tiSThatIti kekisthA, kekivAhanatvAt / punaH kiMviziSTA ? / 'nUtanAmbhojakarAlAbhA' nUtanaM-pratyagraM yad ambhoja-kamalaM tadvat karAlA-utkaTA bhA-kAntiH yasyAH sA tathA / punaH kiMviziSTA ? / 'nayAcitA' nayo-nItipanthAH tena A-samantAt citA-vyAptA / iti turIyavRttArthaH // 4 // Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 zrIzAntijinastutayaH atha zrIzAntinAthasya stutiH-- rAjantyA navapadmarAgaruciraiH pAdairjitASTApadA dre'kopa ! drutajAtarUpavibhayA tanvA''rya ! dhIra ! kSamAm / bibhratyA'marasevyayA jinapate ! zrIzAntinAthAsmarodrekopadruta ! jAtarUpa ! vibhayAtanvAyadhI ! rakSa mAm // 1 // -zArdUla. ja0 vi0-rAjantyeti / he zrIzAntinAtha ! zriyopalakSitazAntinAtha ! zrIzAntinAtha jina ! tvaM mAM rakSa-trAyasva iti kriyAkArakasambandhaH / atra 'rakSa' iti kriyApadam / kaH kartA ? ' tvam ||kN karmatApanam ? ' mAm / / avaziSTAni zrIzAntinAthasya sambodhanAni, teSAM vyAkhyA yathA-he 'jitASTApadAdre ! ' jitaH-tulito'STApadAdriH-kanakazailo yena sa tathA, tatsambo he jitA0 / kayA ? 'tanyA' mUrtyA karaNabhUtayA / kiM kurvantyA tanvA ? rAjantyA' virAjamAnayA / kaiH kRtvA ' pAdaiH / aGkibhiH / kathaMbhUtaiH pAdaH ? 'navapadmarAgaruciraiH' navasya padmasya yo rAgaH-raktimA tadvad ruciraiH-cArubhiH / punaH kiM kurvantyA tanvA ? ' vibhratyA' ddhtyaa| kAM karmatApannAm ? 'kSamA' zAntim / kathaMbhUtayA tanvA ? ' drutajAtarUpavibhayA' drutaM-uttaptaM yat jAtarUpaM-kanakaM tadvad vibhA-prabhA yasyAH sA tathA tyaa| punaH kathaM 'amarasevyayA' amaraiH-devaiH sevyyaa-sevniiyyaa| tanvA jitASTApadAde ! ityanena tanumeoH sAdharmyamUce, tena tanuvizeSaNAni merorapi milanti / tathAhi-merurapi navapadmarAgaruciraiH navAH-pratyagrA ye padmarAgA-lohitAkhyA maNivizeSAstai ruciraiH-cArubhiH pAdaiH-pratyantaparvatai rAjamAno bhavati, tathA kSamA--pRthivIM ca vibhrad bhavati, tathA amarasevyo'pi bhavati, tathA drutajAtarUpavibho'pi ca syAditi / he 'akopa!' koparahita ! / he ' Arya ! ' svAmin ! / he 'dhIra !' dhairyayukta ! yadvA he 'dhIra !' medhAvin ! / he 'jinapate ! ' jinendra ! / he ' asmarodrekopadruta!' smarasya-kandarpasya udreka:-vegaH tenopadrutaHkhalIkRtaH, na smarodrekopadrutastasyAmantraNaM he asmagedrakopadruta! / he ' jAtarUpa! ' prAdurbhUtasaugdarya ! / he 'vibhaya ! ' vigatatrAsa ! / he atanvAryadhIH !' atanuH- akRzA AryA-prazasyA dhI:-buddhiryasya sa tathA, tatsaMyo0 he atanvAryadhIH / idaM prathamAntavizeSaNamapi // atha samAsaH--navaM ca tat padmaM ca navapadma 'karmadhArayaH' / navapakSasya rAgo navapa. marAgaH ' tatpuruSaH / / navapadmarAgavad rucirA nava0 ' tatpuruSaH / tainavapadma 0 / merupakSe tu navAzca te padmarAgAzca nava0 'karmadhArayaH' / navaparAgaH rucirA nava tatpuruSaH / tairnava0 / 22 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T 170 stuticaturvizatikA [16 zrIzAntiaSTApadasyAdiH aSTApadAdhiH ' ttpurussH| / jito'STApadAdriryena sa jitASTA0 'bahuvrIhiH / tatsambo0 he jitASTA0 / na vidyate kopo yasya saH akopaH, tatsambo0 he akopa! / 'bahuvrIhiH' / drutaM ca tat jAtarUpaM ca drutajAta. 'karmadhAsyaH / drutanAtarUpasyeva vimA yasyAH sA drutajA0 'bahuvrIhiH / / tayA drutanA0 / amaraiH sevyA amarasevyA ' tatpuruSaH' / tayA amarasevyayA / jinAnAM patiH jinapatiH 'tatpuruSaH / tatsambo. he jinpte!| zAntizcAsau nAthazca zAntinAthaH 'karmadhArayaH' / zriyopalakSitaH zAntinAthaH zrIzAnti0 'tatpuruSaH / tatsambo0 he zrIzAnti / smarasyodrekA smarodrekaH ' tatpuruSaH / smarodrekeNopadrutaH smarodre0 ' tatpuruSaH / na smarodrekopadruto'smarodre ttpurussH| tatsambo0 he asmaro0 / jAtaM rUpaM yasmin sa jAtarUpaH 'bahuvrIhiH' / tatsambo0 he jAtarUpa ! / vigataM bhayaM yasmAt sa vibhayaH 'bahuvIhiH' / tatsambo0 he vibhaya ! / na tanuH atanuH 'tatpuruSaH / atanuzvAsau Ayo ca atanvAyaryA 'karmadhArayaH / atanvAyaryA dhIyasya saH atanvAryadhIH 'bahuvrIhiH / / tatsambo0 he ata0 // iti kAvyArthaH // 1 // si0 10-rAjantyeti / zAntyAtmakatvAt zAntikartRkatvAd vA garbhasthe'smin parvotpannAzivasya zAnti teti vA zAntiH, sa cAsau zriyopalakSito nAthaH zrIzAntinAthaH, tasya saMbodhanaM he zrIzAntinAtha ! tvaM mAM rakSa-trAyasvetyarthaH / 'rakSa rakSaNe' dhAtoH 'AzI:preraNayoH' (sA0 sU0 703 ) kartari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanam / atra * rakSa' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / kaM karmatApannam ? / mAm / avaziSTAni zrIzAntinAthasya saMbodhanAni, teSAM vyAkhyA yathA-he 'jitASTApadAdre !' jitaH-avagaNitaH aSTApadAdriH-kanakazailo yena sa tasya saMbodhanam / " aSTApadaM syAt kanake, sArINAM phalake'pi ca / aSTApadazca zarabhe candramallyAM ca mrktte||" iti vizvaH / kayA! / tantrA-mUrtyA karaNabhUtayA / kiM kurvatyA tanvA ! / rAjantyA-virAja. mAnayA |kaiH kRtvA ! / pAdaiH-caraNaiH pratyantaparvataizca / " pAdA razmyaghituryAzAH", " pAdAH pratyantaparvatAH " ityamaraH / shlo0646)| navapadmarAgaruciraiH' nava-navInaM yat paJa-kamalaM zoNaratnaM vA, "zoNaratnaM lohitakaM (ka:), padmarAgo'ya mauktikam" ityamaraH (zlo0 1891), tasya rAgo-raktimA tadvad ruciraiH cArubhiH, pAdayoH raktavarNatvAditi bhAvaH / bhagavatpakSe pAdairityatra bahuvacanaM vicAraNIyamiva pratibhAti / punaH kiM kurvatyA tanvA ? / bibhratyA-dadhatyA / kAm ? / kSamA-kSAntim / kathaMbhUtayA tanvA ? | 'dvatajAtarUpavibhayA' drutaM-vilInaM yajAtarUpaM-suvarNa tadvad vibhA-prabhA yasyAH sA tathA tayA / " cAmIkaraM jAtarUpaM, mahArajatakAzcane " ityamaraH (zlo. 1896 ) / punaH kathaMbhUtayA ! / ' amarasenyayA ' amaraiH-devaiH sevyayA-sevanIyayA / tanvA jitASTApadAdre ! ityanena tanumeoH sAdharmyamUce, tena tanuvizeSaNAmi merorapi saMbhavanti / tathAhi-merurapi ' navapadmarAgaruciraiH ' navAH-pratyagrA ye padmarAgA-lohitamaNayastaiH ruciraiH-cArubhiH pAdaiH-pratyantaparvataiH rAnamAno bhavati, tathA kSamAM-pRthivIM ca bibhrad mavati, amarase. iyo'pi bhavati, tathA drutajAtarUpavimo'pi ca syAt iti / he ' akopa !' nAsti kopaH-krodho yasya saH Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jimastutayaH ] tumacatuvizatikA 171 " 0 akopaH, tasya saMbodhanam / he Arya ! - svAmin ! amarastu "syAdarya: svAmivaizyayo" (lo0 2628) isyAha / he vIra ! - dhairyayukta ! yadvA he dhIra ! - medhAvin / dadhAti dhiyaM iti dhIraH / ' DudhAJ ghAraNapoSaNayoH ' ' susUSAgRdhimyaH kran ' ( uNA 0 sU0 ), 'ghumAsyA 0 ' ( pA0 a06, pA04, sU0 66 ) itItvam / dhiyaM Irayati prerayati vA / ' Ira gatipreraNayoH ' ' karmaNyaN ' ( pA0 a0 3, pA02, sU0 1) / saMzayavipayarahitAM dhiyaM rAti-Adatta iti vA / ' rA dAne ' ' Ato'nupasarge kaH ' ( pA0a0 1, pA0 2,sU01 ), Ato lopa ( pA0 a06, pA04, sU0 64 ) ityAlopaH / he ' jinapate !' pAti-rakSati iti patiH ' pAterDatiH ' ( uNA0 sU0 ) iti itipratyayaH / GittvATTilopaH / jinAnAM patiH jinapatiH, tasya saMbodhanaM kriyate / he 'asmarodrekopadbhuta ! ' smarasya kAmasya udreka - AdhikyaM tena upadrutaH - khalIkRtaH, na smarodrekopadrutaH asmarodrekopadrutaH, tasya saMtro0 / he ' jAtarUpa !' jAtaM prAdurbhUtaM rUpaM saundaryaM yasya sa tathA tasya saMbodhanam / he 'vibhaya / ' vigataM mayaM yasya yasmAd vA sa tathA tasya saMbodhanaM he vimaya ! | he ' atanvAryadhIH ! ' atanuH - akRzA sA cAsau AryA-prazasyA zrI: - buddhiH yasya sa tathA tasya saMbo0 / dhyAyatIti dhIH 'dhyai cintAyAm ' 'dhyAyateH (kvipi ) saMprasAraNaM (dIrghatA) ca vaktavyA' (sA0 sU0 1255) iti kip saMprasAraNaM ca // 1 // 1 tasya sau0 0 -- yo mUrtimAn dharmo bhavati sa sarvaprANinAM zAntikRdeva bhavati / anena sambandhenAyA SoDazamazrIzAntinAthasya stuterartho vyAkhyAyate rAjantyeti / , zrIzabdaH pUjyArthe zriyA catustriMzadatizayalakSmyA yukta ! he zrIzAntinAtha ! tvaM mAM rakSa ityanvayaH / ' rakSa' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'tvaM' bhavAn / 'rakSa' pAlaya / kaM karmatApannam ? | 'mAma' | anyAni vizeSaNAni bhagavataH sambodhanarUpANi vyAcakSate / jitaH nirjitaH aSTApadaM- suvarNe tasya adri:- parvata meruryena sa jitASTApadAdiH tasya saM0 he 'jitASTApadAde! kayA ? | 'tanvA bhUrtyA / finazaSTA tanvA ? | 'rAjantyA' zobhamAnayA / kaiH kRtvA ? / ' pAdaiH kiraNaiH / kiMviziSTaiH pAdaiH ? / navaM navInaM yat padmaM kamalaM tasya rAgaH - raktimA tadvat rucirA - manoharAstaiH 'navapadmarAgaruciraiH ' / he 'akopa !' akrodha ! / punaH kiMviziSTayA tanvA ? | drutaM uttaptaM jAtarUpaM suvarNa tadvad viziSTA bhA-prabhA yasyAH sA dutajAtarUpavibhA tayA 'drutajAtarUpavibhayA / kathaMbhUtastvam / atanuH - akRzA AryApradhAnA dhI:- buddhiryasya sa ' atanvAryadhIH / yadvA saMbodhanamapIdaM he 'atanvAryadhIH / / punaH kiMviziSTayA tanvA ! | 'bibhratyA' dhArayantyA / kAM karmatApannAm / 'kSamAM' kSAntim / punaH kiMviziSTayA tanvA ? | amarA devAstaiH sevyA sevanIyA amarasevyA tayA / jinA:- sAmAnya kevalinasteSAM patirjinapatiH tasya saM0 he 'jinapate !' / smaraH kAmaH tasya udreka AdhikyaM sa nAsti yasya saH asmarodrekaH tasya saM0 he 'asmarodreka' ! he 'upadbhuta !' upa-samIpe drutaM cAritraM yasya (sa) upadrutaH, tasya saM0 he upaData ! | jAtaM prAptaM rUpaM paramAtmarUpaM yasya yena vAsa jAtarUpaH tasya saM0 he 'jAtarUpa !' / vigataM bhayaM yasmAt sa vibhayaH tasya saM0 he 'vibhaya !' he 'Arya!' he zreSTha ! he 'dhIra !' dhiyaM IrayatIti dhIraH, yadvA dhiyaM buddhiM rAti dadAtIti dhIraH, yadvA dhiyA buddhayA rAjate iti dhIraH tasya saM0 he dhIra ! / tvaM mAM rakSa iti padArthaH // atha samAsaH -- rAjate sA rAjantI, tayA rAjantyA / navAni ca tAni padmAni ca navadmAni navapadmAnAM rAgo navapadmarAgaH, navapadmarAgavad rucirA navapadmarAgarucirAH, tairnavapadmarAgaruciraiH / aSTApadastha adriH aSTApadAdriH, jitaH aSTApadAdiryena sa jilASTApakSAdraH, tasya saM0 he jitASTApada de || nAsti kopo yasya saH akopaH, tasya saM0 ha akopa ! / drutaM ca tat jAtarUpaM ca drutajAtarUpaM, dutajAtarUpavad vibhA yasyAH sA drutajAtarUpavibhA, tayA drutajAtarUpavibhayA / na tanuH atanuH, AryA cAsau dhIzca AryadhIH atanuH Arya dhIryasya sa atanvAryadhIH / bibharti sA bibhratI, tathA bibhratyA / sevituM yogyA sevyA, Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 stuticatuvaiizatikA [ 11 zrI zAnti amaraiH sevyA amarasevyA, tayA amrsevyyaa| jinAnAM patirjanapatiH, tasya saM0 he jinapate ! / zriyA yuktaH zAntinAthaH zrIzAntinAthaH, tasya saM0 he zrIzAntinAtha / / smarasya ubrekaH smarodrekaH, na vidyate smarodrako yasya saH asmarodrekaH ( tasya saM0 he asma0 ) / upa drutaM cAritraM yasya sa upadrutaH, tasya saM0 he upadruta ! | "taM sthire caritre ca, dhrauvye'nekArthabhasmanoH" ityanerthatilakaH / upa-samIpe / jAtaM rUpaM yasya jAtarUpa: / vigataM bhayaM yasmAt sa vibhayaH, tasya saM0 he vibhaya ! / ArAt pApAd rito gataH AryaH, tasya saM0 he Arya ! / he dhIra ! / iti prathamavRttArthaH // 1 // zArdUlavikrIDitacchandasA stutiriyam / tathA tanuzabdaH strIliGga dIrgho'pyasti tamveti siddham / tanumevaH sAzyamuktamato merurapi amara senyo bhavati, navapadmarAgaruciraiH pAdai rAjito bhavati, uttaptasuvarNakAntirbhavati ityubhayoH sAdRzyam / iti chAyArthaH // ve0 vyA0-- rAjantyeti / he zrIzAntinAtha ! tvaM mAM rakSa- pAlayetyanvayaH / ' rakSa rakSaNe ' dhAtuH / ' rakSa ' iti kriyApadam / kaH kartA ? / svam / kaM karmatApannam ? / mAmU / he 'jitASTApadAne / ' jitaH - adharIkRtaH aSTApadAdriH yena sa tasyAmantraNam / "svargikAJcanajo (to) giriH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04, zlo0 98 ) / kayA ! | tanvA - zarIreNa / kiM kurvasthA tanvA ? / rAjantyA - zobhamAnayA / kai: ? / caraNaiH / " padavizvaraNo'striyAm" ityamaraH ( zlo0 1216) / kiMviziSTaiH pAdaiH ? / 'navapadmarAgaruciraiH navaM nUtanaM yat panaMkamalaM tasya rAgo - raktimA, yadvA navaH pratyagro yaH padmarAgamANaH tadvad ruciraiH - manojJaiH, mAoiSThavarNatvAt / punaH kiM kurvatyA tanvA ? | bibhratyA dhArayantyA / kAm / kSamAM titikSAm / " titikSA sahanaM kSamA " ityAmadhAnacintAmaNi: (kA0 3, zlo0 55 ) / kiMviziSTayA tanvA ? / 'drutajAtarUpavibhayA' drutaM vilInaM yat jAtarUpaM suvarNa tadU vibhA-kAntiH yasyAH sA tayA / punaH kiMviziSTayA ? | 'amarasevyayA ' amarA-devAH teSAM sevanAha sevyA tayA / he 'akopa !' na vidyate kopa:- krodho yasya sa tasyAmantraNam, dhvastakrodhanvAt / he Arya ! he svAmin ! he 'dhIra !' dhiyaM buddhiM rAti-datte iti dhIraH, yadvA parISahAyakSobhyatvena dhIraH sa tasyAmantraNam / he 'jinapate ! ' jinA:- sAmAnya kevalinaH teSAM patiH - svAmI yaH sa tasyAmantraNaM, tIrthapravartakatvAt / he 'asmarodrekopadbhuta ! smaraH kAmaH tasya ubreka:- AdhikyaM tena upajutaH- pIDitaH na bhavati yaH sa tasyAmantraNam / he 'jAtarUpa !' jAtaM prAdurbhUtaM rUpaM saundarye yasya sa tasyAmantraNam, tIrthaMkaranAmakarmodayAt ' he 'vibhaya / ' vigataM bhayaM daro yasmAt sa tasyAmantraNaM, zarIrAdapi niHspRhatvAt / he 'atanvAryadhIH / atanvI - pracurA AryA-prazasyA dhIH- buddhiryasya sa tasyAmantraNaM, pratisamayaM parahitacintanAt / tAni sarvANi bhagavataH sambodhanapadAni / atra bhagavattanoraSTApadAvriNA zleSaH / so'pi navapadmamANerAgaruciraiH pAdaiH -mUlapradezaiH rAjati drutajAtarUpavibhavaM bibharti amarasevyazca syAt // iti prathamavRttArthaH // 1 // 1 jinavarANAM vijayaH te jIyAsuravidviSo jinavRSA mAlAM dadhAnA rajorAjyA medurapArijAta sumanaHsantAnakAntAM citAH / kIrtyA kundasamatviSeSadapi ye na prAptalokatrayIrAjyA medurapArijAtasumanaHsantAnakAntAJcitAH // 2 // -- zArdUla * Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] stuticaturviMzatikA 173 ja0 vi0 te jIyAsuriti / te jinavRSA - jinavRSabhA jIyAsuH - jayantu iti kriyAkArakamayogaH / atra ' jIyAsuH' iti kriyApadam / ke kartAraH ? ' jinatRSAH ' / kathaMbhUtA jinavRSAH ? ' avidviSaH ' gatavidveSA: / jinavRSAH kiM kurvANAH ? ' dadhAnAH ' bibhrataH / kAM karmatApannAm ?' mAlAM' srajam / kathaMbhUtAM mAlAm ? 'rajorAjyA medurapArijAtasumanaHsantAna - kAntAm' rajAMsi -puSpaparAgAH teSAM rAjyA- zreNyA medurA:- pIvarAH pArijAtasumanasaH - pArijAta - kusumAni santAnakAni santAnakasumAni ca teSAM antA avayavA yasyAH sA tathA tAm / jinavRSAH punaH kathaM 0 ? ' citA: ' sambaddhAH vyAptA itiyAvat / kayA 1' kIrtyA ' prakhyAtyA / kathaMbhUtayA ? 'kundasamatviSA ' kundakusumopapadIptyA / ta iti tacchandasambaddhatvAd yacchanda ghaTanAmAha-ye jinavRSA: ISadapi - manAgapi na meduH - na madaM gatavantaH / atrApi ' medu:' iti kriyApadam / ke kartAraH ? 'ye' / katham 1 / ' na' | neti niSedhapadam / katham ? ' ISadapi / ye kathaMbhUtAH santaH ? ' prAptalokatrayIrAjyAH ' labdhajagatrayaizvaryAH / punaH kathaM0 1' apArijAta sumanaHsantAnakAntAzcitAH ' apArijAtAH - apagatavairisamUhA ye sumanaHsantAnA- devAnAM samUhAH teSAM kAntA - mukhyAH ziraHprAntA vA praNAmamAntAH striyo vA taiH azcitAH -pUjitAH / apergamyamAnatvAd ye etAdRzAH santo'pi na meduriti bhAvaH // 8 atha samAsaH -- na vidyante vidviSo yeSAM te avidviSaH ' bahuvrIhiH ' / jinAnAM jineSu vA vRSAH jinavRSAH ' tatpuruSaH ' / rajasAM rAjI rajoramjI ' tatpuruSaH / tathA rajorAjyA / pArijAtasya sumanasaH pAri0 'tatpuruSaH' / pArijAtasumanasazca santAnakAni ca pArijA0 ' itaretaradvandvaH ' 1 pArijAtasumanasaH santAnakAnAmantAH pAri0 ' tatpuruSaH' / medurAH pArijAtasumanaHsantAnakAntA yasyAH sA medurapA0 ' bahuvrIhi: ' / tAM medu0 / kundasya samA kundasamA 'tatpuruSaH ' / kundasamA tviT yasyAH sA kunda0 ' bahuvrIhiH ' / tayA kunda0 / lokAnAM trayI lokatrayI tatpuruSaH ' / lokatrayyA rAjyaM loka0 ' tatpuruSaH ' / prAptaM lokatrayIrAjyaM yaiste prAptalo 0 ' / arINAM jAtaM arijAtaM ' tatpuruSaH ' / apagataM arijAtaM yebhyaste apArijAtAH bahuvrIhi ' / sumanasAM santAnAH sumanaHsantAnA: ' tatpuruSaH ' / apArijAtAzca te sumanaHsantA nAva apAri0 ' bahuvrIhiH / apArijAtasumanaH santAnAnAM kAntAH apAri 0 ' tatpuruSaH ' / apArijAtasumanaHsantAnakAntairaJcitA apAri0 ' tatpuruSaH ' / ziraHprAntapakSe kAnAmantAH kAntA iti samasyate / strIpakSe ca kAntAbhiriti strInirdezena samasyate / iti kAvyArthaH // 2 // 4 bahuvrIhi:' / - si0 [0 0 te jIyAsuriti / te jinavRSA - jinavRSamA jIyAsuH - jayantu ityarthaH / ' ji jaye ' ghAtorAziSi kartari parasmaipade prathamapuruSabahuvacanaM yAsus / 'ye' (sA0 sU0 779 ) iti dIrghaH / Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 stuticaturvizatikA [16 zrIzAnti khorvisargaH (sA0 sa0 124) / tathA ca 'nIyAsuH' iti siddham / atra ' jIyAsuH' iti kriyApadam / ke kartAraH ! / ' jinavRSAH ' jinAnAM nineSu vA vRSA:-zreSThAH jinavRSA ityarthaH / " vRSaH syAd vAsake dharme, saurabheye ca zukrale / purAzimedayoH zRGgayAM, mSakazreSThayorapi // " iti vizvaH / kathaMbhUtA jinavRSAH ? / 'avidviSaH' na santi vidviSo yeSAM te avidviSaH / jinavRSA: kiM kurvANAH ? / dadhAnAH-bibhrataH / kAma ? | mAlA-srajam / kathambhUtAM mAlAm ? / 'rajorAjyA medurapArijAtasumanaHsantAnakAntAM' rajasAM-puSpaparAgANAM rAjiH-zreNiH tayA medurAH-pIvarA ye pArijAtasumanaHsantAnAH pArijAtasyakalpavRkSasya sumanaHsantAnA:-puSpasamUhAH taiH kAntAM-manoharAM / anye tu pArijAtasya kusumAni santAnakAni santAnakakusumAni ca teSAmantAH-avayavA yasyAmiti vyAkhyAnti / punaH kathaMbhUtA jinavRSAH / / citA-vyAptAH / kyaa|kii| kathaMbhUtayA ! / 'kundasamatviSA' kundaH-puSpavizeSaH tena samAnA sviTapramA yasyAH sA tathA tayA / te iti te ke ityAha-ye jinavRSA ISadapi-manAgapi na meduH-na madaM gatavanta ityarthaH / madI harSe' iti dhAtoH kartari parasmaipade parokSe prathamapuruSabahuvacanaM us / dvizca / (sA0 sa0 710) iti dhAtotvim / ' NAdiH kit' (tA0 sa0 709) ityanena kitvam / lopa: pacA kitye cAsya' (sA0ma0 762) ityanena pUrvasya lopaH, akArasya caikahasasya ekaarH| tathAca 'meduH' iti siddham / atra ' na meduH' iti kriyApadam / ke kAraH / ye / katham / na 'na' iti niSedhapadam / katham / / ISadapi / kathaMbhUtA ye ? / ' prAptalokatrayIrAjyAH / prApta labdhaM lokatrayyAH lokAnAM trayI tasyAH rAjyaM-aizvarya yaiste tathA / punaH kathaMbhUtAH / / ' apArijAtasumanaHsantAnakAntAJcitAH ' aparijAtAH-apagatavairisamUhA ye sumanaHsantAnA-devasamUhAH teSAM kAnAM antAH kAntAH-ziraHprAntAH taiH kAntA striyo vA tAbhizca azcitAH-pUjitAH / apergamyamAnatvAd ye etAdRzAH santo'pi na meduriti mAvaH // 2 // sau0 vR0 te jIyAsuriti / te jinavRSAH-tIrthakarazreSThAH jiiyaasritynvyH| 'jiiyaasu|' iti kriyApadam / ke kartAraH / 'jinavRSAH' / 'jIyAsuH' jayantu / kiviziSTA jinavRSAH? 'te' prsiddhaaH| prakrAntaprasiddhArthastacchabdo yacchabdamapekSate / te ke jinAH ? / prAptalokatrIrAjyA api ISat na medusivAyadA ' iti kriyApadam / ye jinAH na meduH madaM na prApuH / katham / 'ISata ' stokamAtramapi / kiviziSTA jinavRSAH ? / 'prAptalokatrayIrAjyA api' samprAptatribhuvanasAmrAjyA api / puna: kiviziSTA jinavRSAH / 'avidviSaH' gatazatravaH / punarjinavRSAH kiM kurvANAH ? / 'dadhAnAH' dhAryamANAH / kAM karmatApannAm ? / 'mAlA' kusumamrajam / kiMviziSTAM mAlAm ? / rajaH-parAgaH tasya rAjI-zreNiH rajorAjI tayA rajorAjyA ka tvA medarA:-puSTAH pArijAtAH - kalpavRkSAsteSAM sumanasaH - puSpANi teSAM santAnA:-samUhAstaiH kRtvA kAntAH-manojJAH [antA-madhyabhAgA yasyAH sA] medurapArijAtasumana santAnakAntA tAM 'medrpaarijaatsumnHsntaankaantaam|[punH kiMviziSTA jinavaSAzacitA-vyAptA: 1 ky?| kIrtyA' yshsaa| kiMviziSTayA kIrtyA ? / kundaH-mucakundapuSpANi taiHsamA-sadRzI tviTa-kAntiryasyAH sA kundasamasviT tayA 'kundasamatviSA' / punaH kiMviziSTA jinavRSA: ? / apagataM arINA-zavarNA Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jimastutayaH ] stuticaturviMzatikA 72 jAtaM - samUho yebhyaste tAdRzAH sumanaso vibudhAH paNDitA vA teSAM santAnAH-samudAyAsteSAM kAntAHsvAminastairaJcitAH- pUjitA 'apArijAtasumanaHsantAnakAntAzcitAH / iti padArthaH // ' atha samAsaH --- vizeSeNa dviSantIti vidviSaH, na santi vidviSo yeSAM te avidviSaH / jineSu vRSAH jina vRSA: / " vRSo dharme pazau dAse, zreSThe zabde sthitetare " ityanekArthasaMgrahaH / rajasAM rAjiH rajorAji:, tayA rajorAjyA / meduracAsau pArijAtazca medurapArijAtaH, medurapArijAtasya sumanAMsi medurapArijAta sumanAMsi, medurapArijAtasumanAMsi ca santAnAzca medurapArijAtasumanaHsantAnAH, medurapAri - jAtasumana: santAnaH kAntA medurapArijAtasumanaH santAnakAntA, tAM medurapArijAtasumanaH santAnakAntAm / kundasya samA kundamA, kundasamA tviT yasyAH sA kundasamatviT, tayA kundasamatviSA / lokAnAM trayI lokatrayI, lokatrayyA rAjyaM (lokatrayorAjyaM ) lokatrayIrAjyaM prAptaM yaiste prAptalokatrayIrAjyAH / arINAM jAtaM arijAta, apagataM arijAtaM yebhyaste apArijAtAH sumanasAM santAnAH sumanaH santAnAH, apArijAtAJca te sumanaHsantAnaHzca apAri0, apArijAtasumanaHsantAnAnAM kAntA apArijAtasumanaHsantAnakAntAH, apArijAtasumanaHsantAnakAntaiH aJcitA apArijAtasumanaHsantAnakAntAJcitAH / pArijAta - santAnamandAra- haricandana- kalpAdyAH paJcApi kalpavRkSAH santi / sumanAH paNDite puSpe, deve sajjane samitI " ityanekArthaH // iti dvitIyavRttArthaH // 2 // "" " , de0 vyA0- te jIyAsuriti / te jinA:- tIrthaMkarAH jIyAsuH iti saMbandha: / 'ji' jaye ' dhAtuH / 'jIyAsuH' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / 'jinavRSAH ' jinA:- sAmAnyakevalinaH teSu vRSAH - zreSThAH / " dharmo vRSo vRSabheTo, vRSaNDo mUrSako vRSaH " ityanekArthaH / kiMviziSTA jinavRSAH ! | 'avidviSaH nAsti vidveSo yeSAM te tathA / taduktaM- 'vA' sIcaMdaNakappe, samANe leTThakaMcaNe" iti (zrIabhayasUrikRte mahAvIrastave gA. 11) / jinA kiM kurvANAH ? | dadhAnA - dhArayantaH / kAm || mAlAM srajam / kiMviziSTAM mAlAm || 'rajorAjyA medurapArijAtasumanaHsantAnakAntAm 'rajasAM - puSpareNUnAM rAji:-zreNistayA medurA:- pIvarAH ye pArijAtAH - kalpapAdapAH teSAM sumanaH santAnA:puSpasamUhAH taiH kAntAM - bhUSitAm / " guluJcho'tha rajaH pauSpaM, parAgo'tha raso madhu " ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 4, zlo0 192) / saMtAna :-taruvizeSaH tasya puSpANi saMtAnakAni teSAM antA-avayavA yasyAM sA tatheti. prAJcaH / punaH kiMviziSTAH / citAH vyAptAH / kathA ! | kIrtyA yazasA / " zlokaH kIrtirdhazoprabhakhyA " ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 187 ) / kiMviziSTayA kIrtyA ? | 'kundasamatviSA ' kunda:kusumavizeSaH tena sadRzA tviT - kAntiH yasyAH sA tathA / punaH kiMviziSTAH / / yattadornisyAbhisambandhAdU ye jinavRSAH prAptalokatrayIrAjyA api ISat - manAk na meduH -na madaM gatavantaH / 'na metu: ' iti kriyApadam / ke kartAraH 2 | jinavRSAH / kiM karmatApannam ? / ISat / kiMviziSTA jinavRSAH ? / 'prAptalokatrayIrAjyAH ' prAptaM labdhaM lokatrayyAH - tribhuvanasya rAjya - sAmrAjyaM yaiste tathA / punaH kiMviziSTAH 1 / 'apArijAtasumanaHsantAnakAntAJcitAH ' apagatA arijAtAH zatrusamUhA yeSAM se apArijAtAH te ca te sumanaH santAnAzvadevasamUhAsteSAM kAntA - yoSitaH tAbhiH aJcitA:- pUjitAH 'vRndArakAH sumanasakhidazA amartyAH " ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 2 ) // iti dvitIyavRttArthaH // 2 // 66 1 vAsIcandanakalpaH samAno lenukAzcane / + Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 stuticaturvizatikA [16 zrIzAntijinamatasya stutiH jainendraM matamAtanotu satataM samyagdRzAM sadguNA___ lIlAbhaM gamahAri bhinnamadanaM tApApahad yAmaram / durnirbhedanirantarAntaratamoniAzi paryullasallIlAbhaGgamahAribhinnamadanantApApahRdyAmaram // 3 // ___-zArdUla. ja0 vi0-jainendramiti / jainandra-jinendrasambandhi mataM-darzanaM samyagdRzAM-samyagdRSTInAM 'sadguNAlIlAbhaM' santaH-zobhanA ye guNAsteSAM ( AlI-pakistasyA) lAbha-prAptiM satataMnirantaraM Atanotu- samantAda vistArayatu iti kriyAkArakasaMyojanam / atra 'Atanotu' iti kriyaapdm| kiM kata ?'matam' / kaM karmatApannam ? 'sadguNAlIlAbham / / keSAm ? 'samyagdRzAm / / katham ? 'satatam' / mataM kimIyam ? 'jainendram / kathaMbhUtaM matam ? 'gamahAri' gamaiH-sadRzapAThaharimanoharam / punaH kathaM0 ? ' bhinnamadanam / vidAritamAram / punaH kathaM0 1 ' tApApahRt / tApamapaharatIti tApApahRt / punaH kathaM0 1 'yAmaraM' yAmAni-vratAni rAti-dadAtIti yAmaram / punaH kathaM0 1 ' dunirbhedanirantarAntaratamonirnAzi' dunirbheda-du:khacche dyaM nirantaraM-nirvivaraM AntaraM-mano'ntabhavaM etAdRzaM yat tamo-mohastaM nirnAzayatItyevaMzIlam / punaH kathaM0 1' paryullasallIlAbhaGgamahAribhita ' paryullasallIlA:-prodyadvilAsA abhaGgA-ajeyA ye mahArayo-mahApratipakSA arthAt rAgadveSAdayastAna bhinatti yat tat tathA / punaH kathaM0 1 'namadanantApApahayAmaraM / namanta:-namaskurvantaH anantA-antarahitA apApA:-pAparahitA hRyA-manojJA amarA-devA yasya tat tathA // atha samAsa:-jinAnAM jineSu vA indraH jinendraH 'tatpuruSaH ' / jinendrasyedaM jainendram / samyag dRzau yeSAM te samyagdRzaH 'bahuvrIhiH / teSAM samyagdRzAm / santazca te guNAzca sadguNAH 'karmadhArayaH / / sadguNAnAM AlI sadguNAlI ' tatpuruSaH / sadguNAlyA lAbhaH sadgu0 ' tatpuruSaH' / taM sadguNA0 / gamaihori gamahAri ' tatpuruSA' / bhinnI madano yena tad bhinnamadanaM ' bahugrIhiH / / tApamapaharatIti tApApahRt tatpuruSaH / yAmAni rAtIti yAmaraM 'tatpuruSaH / / duHkhena nirbhedo yasya tad dunirbhedaM 'bahuvrIhiH' na vidyate antaraM yasmin tat nirantaraM 'bahuvrIhiH / / durnibhedaM ca tat nirantaraM ca durnibhedanirantaraM 'karmadhArayaH' / AntaraM ca tat tamazca AntaratamaH : karmadhArayaH / dunirbhedanirantaraM ca tad Antaratamazca durnirbhedanira0 'krmdhaaryH| dunirbhedanirantarAntaratamo nirnAzayatItyevaMzIlaM durnirmeda0 'tatpuruSaH / paryullasantI lIlA yeSAM te Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA paryulla. ' bahuvrIhiH / na vidyate bhaGgo yeSAM te abhaGgAH 'bahuvrIhiH' / mahAntazca te arayazca mahArayaH 'karmadhArayaH / paryullasallIlAzca te abhaGgAzca paryulla0 'karmadhArayaH / / paryullasallIlAbhaGgAzca te mahArayazca paryullasa0 karmadhArayaH / paryullasallIlAbhaGgamahArIn bhinattItyevaMzILaM paryullasa0 ' tatpuruSaH / na vidyate anto yeSAM te anantAH 'bahuvrIhiH' / hRyAzca te amarAzca hRdyAmarAH 'krmdhaaryH| na vidyate pApaM yeSAM te apApAH ('bahuvrIhiH) / apApAzca te hRdyAmarAzca apApahRdyAmarAH ('karmadhArayaH) / anantAzca te apApahRyAmarAzca anantA0 'krmdhaaryH| namanto'nantApApahRdyAmarA yasya tannamada0 'bhuvriihiH| // iti kAvyArthaH // 3 // si. vR0-jainendramiti / jinendrasyedaM jainendra-jinendrasaMbandhi mataM-darzanaM samyamhazo yeSAM te samyagdRzaH teSAM samyagdRzAM-samyagdRSTInAM sadguNAlIlAma-sadguNazreNIprApti satataM-nirantara Atanotu ' AsamantAd vistArapatu ityrthH| ApUrvaka : tanu vistAre ' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' ( sA0 sU0 703 ) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanam / atra ' Atanotu ' iti kriyApadam / kiM kartR? / matam ! ke karmatApannam / / ' sadguNAlIlAma' santaH-zomanA ye guNAsteSAM ( AlI-patistasyA ) lAmaH-prAptiH tam / keSAm ? / samyagdRzAm / katham ? / satatam / mataM kimAtmIyam ! / jainendram / kathaMbhUtam / 'gamahAri' gamA -sadRzapAThAH tairhA ri-manoharam / punaH kathambhUtaM matam ? / 'bhinnamadanaM' bhinno-vidArito madano yena tat, taducchedaparatvenAsya siddhatvAt / punaH kathaMbhUtam ? / ' tApApahRt / tApaM arthAt saMsArajanitaM apaharatIti tApApahRt / punaH kathaMbhUtam ? / ' yAmaraM' yAmAni-ahiMsAdyAtmakAni mahApratAni rAti-dadAtIti yAmaram / punaH kathaMbhUtam ! / 'dunirbhedanirantarAntaratamonizi ' dunirbheda-duHkhena dUrIkartu zakyaM tannirantaraM-nirvivaraM AntaraM-antarmavaM etAdRzaM yat tamaH-ajJAnaM tanninAzayatItyevaMzIlam / durnirmedaM ca nirantaraM ca danirbhedanirantaraM iti / karmadhArayaH', AntaraM ca tata tamazcAntaratamaH 'karmadhArayaH, danirmedanirantaraM ca tad Antaratamazca durnirmedanirantarAntaratamaH, durnirbhedanirantarAntaratamo nirnAzayatItyevaMzIlaM durnirmadanirantarAntaratamoni zi, sarvatra * krmdhaaryH'| punaH kathaMbhUtama ? / ' paryullasallIlAmaGgamahArimit ' paryullasantI lIlA yeSAM te paryulasallIlAH, na vidyate maGgaH-parAjayo yeSAM te amaGgAH mahAntaH-prakRSTAzca te arayazca mahArayaH, tataH paryullasallIlAzca te amaGgAzca te mahArayazca te tathA tAn minattItyevaMzIlam / punaH kathaM. bhUtam ! / ' namadanantApApahRyAmaraM / namantaH-praNAmaM kurvantaH anantAH-aparimitAH ( apApA:-tapApAH) te ca te hRdyA:--manojJAH amarA-devAH yasya tat // 3 // sau0 vR0-jainendramiti / jainandraM mataM-tIrthakarapravacanaM samyagdRzA-samyagdRSTInAM satataM-nirantaraM 'sadguNAlIlAbhaM' santaH-zobhanA ye guNAH-kSamAmArdavArjavAdayaH teSAM AlI-zreNiH tasyA lAmAprAptiH taM sadguNAlIlAbhaM] Atanotu ityanvayaH / 'Atanotu' iti kriyApadam / kiM kartR / 'mataM' prava. canam / 'Atanotu' vistArayatu / ke karmatApannam ? / 'sadguNAlIlAbham' / keSAm ? / 'samyagDa. zAm / katham / 'satataM nirantaram / kiMviziSTaM matam ? / 'jainendra' tIrthakarasatkam / punaH kiMviziSTa matam ? / gamAH-sahazapAThAHtaiH kRtvA hAri-manoharaM 'gmhaari| punaH kiMviziSTaM matam / tApaH-saMsArabhramaNalakSaNaH taM apaharatIti tApApahRt / punaHkiMviziSTaM matam / yAmA-mahAvratAni rAti-dadAtIti tat 'yAmaram' / punaH kiMviziSTaM matam / duHkhena nitarAM bhiyate iti 'dunirbhedaM tAdRzaM yat nirantaraM Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 stuticaturvizatikA [16 zrIzAntinizchinna-dhana AntaraM-cetovarti tamo-mohAndhakAraM ajJAnaM vA nizcitaM nAzayatIti 'dunirbhanirantarAntara tmonirnaashi'| punaH kiviziSmaM matam / paryullasatI-dIpyamAnA yA lIlA-vilAsaH tasyA bhayo-vivibharacanA yeSAM te tAdRzA ye mahAnto'rayaH-zatravo rAgadveSAdayaHtAn bhinattIti 'paryulasallIlAbhaGgamahArimit' / kiMviziSTaM matam ? / namantaH-praNamantaH anantA-apramANA apApA-gatapApA hRdyA-manojJA mamarA-vevA yasya yasmin yA tat 'namadanantApApahRdyAmaram' / etAdRzaM pravacanaM samyagdRzAMsadaNAlIlAbha Atanotu / ti padArthaH / / ___ atha samAsaH-jinendrANAmidaM jainendram / samyak-aviparItA dRya yeSAM te samyagdRzaH, teSAM samyamhazAm / santazca te guNAzca sadguNAH, sadguNAnAmAlI sadguNAlI, sadguNAlyA lAbhaH sadguNA0, taM sadguNAlIlAbham / harati cittaM tata hAri, gamehAri gamahAri / bhinno madano yena tad bhinnamadanam / tApaM apaharatIti tApApaData / yAmaM rAti-dadAtIti yAmaram / duHkhena nirantaraM bhedo yasya tat dunirbhadam, antare bhavaM AntaraM, AntaraM ca tat tamazca AntaratamaH, nirantaraM ca AntaratamaJca nirantarAntaratamaH, durnirbhedaM ca tat nirantarAntaratamazca dunirbhanirantarAntaratamaH, dunirbhanirantarAntaratamo ni-nizcitaM nAzayatIti durni|darintarAntaratamoni shi| paryullasantI cAsau lIlAca paryullasallIlA, paryullasallIlAyAH bhaGgA yeSAM te mAlisallIsAmanAH, mahAntazca te arayazca mahArayaH, payullasallIlAbhaGgAzca te mahArayazca paryulasallIlAmaGgamAhArayaH, paryulasallIlAbhaGgamahArIna bhinattIti paryullasalIlAbhaGgamahAribhit / namantazca te anantAzca namadanantAH, nAsti pApaM yeSAM te apApAH, namadanantAzca te apApAzca namadanantApApAH, hRdyAzca te amarAzca dhyAmarAH, (namadantApApAca hRdyAmarAzca namada0) namadanantApApahRdyAmarA yasmina tat namadanantApApahavAma-praNamadanekaniSpApamanojJadevavRndavandyam / tAdRzaM pravacanaM bodhilAbhamAtanotu // iti tRtiiyvRtaarthH||3|| de010-jainendramiti / jinendrasya idaM jainendraM mata-pravacanaM samyagdRzAM satataM-nirantaraM yathA syAt tathA saNAlIlAbhaM Atanotu-vistArayatu itynvyH|' tanu vistAre' dhaatuH| 'Atanotu' iti kriyApadam / kiti / matam / kaM krmtaapnnm|| ' sadguNAlIlAbhaM / satI-zobhamA yA guNAlI-guNaparamparA tasyA DAbho-ibdhistam / keSAm ? / samyagdRzAM-samyagdRSTInAm / taduktam " yA deve devatAbuddhi-gurau ca gurutAmatiH / dharme ca dharmadhIH zuddhA, samyaktvamidamucyate // " iti yogazAne (pa0 2, lo0 2) / tathA "jIvAinavapayatthe jo jANai tassa hoi sammattaM / bhAveNa saddahaMto ayANamANevi sammattaM // " iti nvtsvgrnthe| kiviziSTaM matam ? / 'gamahAri' gamAH-sadRzapAThAH taiH haratItyevaMzIlaM gmhaari| punaH kiMciziSTam 'bhinnamadanaM' bhinnaH-pAdito madana:-kandoM yena tat, taducchedaparatvenAsya siddhasvAt / dunaH kiviziSTam / 'tApApahRt ' tApa:-saMsArakhedaH saM apaharatIti tApApahRt / punaH kiMviziSTam ? / 'yAma' yAmA-mahAvratAni tAn rAti-datte iti yAmaram / punaH kiMviziSTam / 'paryullasallIlAbhanmahArimit' pari-sAmarona ullasantyaH-ullAsaM prAmuvantyaH lIlA-vilAsA yeSAM te paryullasallIlAH,"lIlA vilAso vivittiH"tyabhidhAnacintAmaNiH (kA03, zlo0171), teca te abhaGamahArayaH-ajeyazatravaHtAna bhinatti bidArayatIti latU / abhaGgAzca te mahArayazceti pUrva 'krmdhaaryH| punaHkiMviziSTam ?'dunivanirantasamasAmonirmAzipunaH kiviziSTam / / 'namadanantApApahRdyAmaram / mamantaH-praNAmaM kurvantaH apAya:pAramitAH anantA-asaMkhyAtA hRdyA-manoharA amarA-devA yasya tat / / iti tRtIyavRttArthaH // 3 // 1 jIzAdinapadArthAn yo sAmAti tasya bhavati samyaktvam / bhAjana pradhAnasya bhajAnAnasyApi samyaktvam // Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para jimastaka] svAticaturvizatikA bhImamazAntiyakSasya stutiH daNDacchatrakamaNDalUni kalayan sa brahmazAntiH kriyAt santyajyAni zamI kSaNena zamino muktAkSamAlI hitam / taptASTApapiNDapiGgalaruciryo'dhArayanmUDhatAM saMtyajyAnizamIkSaNena zamino muktAkSamAlIhitam // 4 // -zArdUla. ja0 ki0-daNDacchati / sa brahmazAnti:-brahmazAntinAmA yakSaH zaM-sukhaM kriyAtvidheyAt iti kriyAkArakasaNTA / atra 'kriyAt / iti kriyApadam / kaH kartA ? 'brama mantiH / kiM karmatAphnam ? ' zam / / katham ? ' kSaNena ' sapadi / brahmazAntiH kiM kurvan ! 'kalayan' udvahan / kAni karmatApannAni ? 'daNDaccha cakamaNDalUni' daNDo-yaSTiH chatraM-AtapatraM kamaNDalu:-kuNDikA tAni / (daNDa0) kathaMbhUtAni ? 'santi / zobhanAni / punaH pharvabhUtAni ! 'abhyAni / ahInAni / brahmazAntiH kathaMbhUtaH ? ' inprbhuH| punaH kathaMbhUtaH ? ' mukA. samALI' muktAkSamAlAvAn / punaH kathaM0 ? ' tptaassttaapdpinnddpingglruciH| tataH-uttaptA yA aSTApadapiN-kanakagolaH tadvat piGgalaruciH-kapilacchaviH / puna: kiMviziSTaH 1 'zamI' prazamavAn / sa iti tacchabdasAhacaryAd yacchabdaghaTanAmAha-yo brahmazAntiH zaminaH-muneH kasyApi hita-pariNAmamukhaM 'muktAkSamAlIhitaM ' muktA akSamA yaiste tathA ( arthAt ) sAdhavasteSAmAlIzreNI tasyA IhitaM-ceSTitaM hitaM-pariNAmasukham adhArayad- dhRtavAn / atrApi ' adhArayat / iti kriyApadam / kaH kato ? ' yaH / kiM karmatApannam ? 'hitam / / hitaM kathaMbhUtam / 'muktAkSamAlIhitam' / kena kRtvA ? 'IkSaNena' vilokanena / katham ? ' anizam / anavaratam / kiM kRtvA ? ' satyajya ' tyaktvA / ko karmatApannAm ? ' mUDhatA ' ajJatAm // atha samAsaH-daNDazca chatraM ca kamaNDalu ca daNDacchatrakamaNDalUni / itaretaradvandaH / tAni daNDa / muktAnAmakSamAlA muktAkSamAlA ' tatpuruSaH' / muktAkSamAlA'syAstIti muktA0 / aSTApadasya piNDo'STApadapiNDaH ' tatpuruSaH / taptazcAsAvaSTApadapiNDazca taptASTA0 krmdhaaryH'| taptASTApadapiNDavat piGgalA taptASTA 0 ' tatpuruSaH / taptASTApadapiNDapiGgalA ruciyasya sa taptASTA. 'bhuvriihiH'|n kSamA akSamA ' tatpuruSaH ' / muktA akSamA yaiste muktAkSamAH 'bahuvrIhiH / / muktAkSamANAmAlI muktAkSamAlI ' tatpuruSaH / / muktAkSamAlyA IhitaM muktAkSa0 ' tatpuruSaH / / tata muktA0 // iti kaavyaatheH||4|| // iti zrIzomanastutivRttau zrIzAntinAthasya stuteryAkhyA // 16 // Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 stuticaturvizatikA [16 zrIzAntisi0 vR0-daNDacchatreti / sa brahmazAntiH-brahmazAntinAmA yakSaH zaM-sukhaM kriyAt-vidhayAt ityarthaH / ' DukRJ karaNe' dhAtoH AziSi kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanam / kriyAniSpattiprakArastu pUrvamevoktaH / atra 'kriyAt ' iti kriyApadam / kaH kartA ? / brhmshaantiH| kiM karmatApannam ! / zam / katham ! / kSaNena-sapadi / brahma zAntiH kiM kurvan / kalayatIti 'kalayan ' dhArayan / kAni ! / 'daNDaccha . akamaNDalani ' daNDo-daNDaH chatraM-AtapatraM kamaNDalu:-kuNDikA tAni / daNDazca chatraM ca kamaNDalu ca daNDacchatrakamaNDalUni / itaretaradvandvaH' / kathaMbhUtAni / snti-shobhnaani| punaH kathaMbhUtAni ? / ajyAni-ahInAni / brahmazAntiH kathaMbhUtaH ? / 'zamI' zamaH-upazamaH so'syAstIti zamI, prshmvaanityrthH| punaH kathaMbhUtaH / / inaH-prabhuH, katipayadevadevAGganAnAM prabhutvAt / "inaH sUrye prabhau rAjA" ityamaraH (shlo02557)| punaH kyNbhuutH| muktAkSamAlI' muktAnAM-muktAphalAnAM akSamAlA-japamAlikA sA asyAstIti muktaakssmaalii|punH kathaMbhUtaH / / 'taptASTApadapiNDapiGgalaruciH' taptaM-drutaM yad aSTApadaM-suvarNa tasya piNDo-golakaH tadvata piGgalA-pItaraktA ruci:-kAntiH yasya sa tathA / "patiraktastu piJjaraH / kapilaH piGgalaH zyAvaH" (abhi0 kA0 1, zlo0 12), "piGgalaH svarNavarNavat" iti tu zabdArNavaH / tathAca sitapItaharidraktaH piGgala ityarthaH / sa iti sa kaH |yo brahmazAntiH zaminaH kasyApi munerhitaM-pariNatisukhaM aharnizaM-nirantaraM IkSaNena-vilokanena kRtvA adhArayat-dhArayAmAsetyarthaH / 'dhRJ dhAraNe' dhAtoranadyatane atIte kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM dip / 'divAdAkT' (sA0 sU0 707), 'curAdeH' (sA0 sa0 1031) iti niH, 'guNaH' (sA0 sU0 192) iti guNaH, 'e ay' (sA0 sa041), 'svarahInam' (sA0 sa0 36)(tathAca) 'adhArayat' iti siddham / atra 'adhArayat' iti kriyApadam / kaH kartA ! / yH| kiM karmatApannam / hitam / kasya ! / 'zaminaH' zamo'syAstIti zamI tasya zaminaH / / kena kRtvA ! / IkSaNena / katham ? / anizam / kIdRzaM hitam ? / 'muktAkSamAlIhitaM' muktA akSamA-kSamArahitatA yaiste tathA arthAt sAdhavasteSAM AlI-paGkiH tasyA IhitaM-ceSTitam / kiM kRtvA / saMtyajya-tyaktvA / kAm ! / mUDhasya bhAvo mUDhatA tAM mUDhatAM, ajJatAmityartha // 4|| zArdUlavikrIDitaM chandaH / tallakSaNaM tu prathamastutau pUrvamevoktam // // iti mahAmahopAdhyAyazrIbhAnucandragaNi0 zrIzAntinAthasya stutivRttiH // 16 // sau0 vR0-dnnddcchti| sa brahmazAnti ma yakSaH zaM-sukhaM kSaNena-vegena kriyAdityanvayaH / 'kiyAt' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'brhmshaantiH'| 'kriyAt ' kuryAt / kiM karmatApanam / 'zaM' sukham / "zaM sukhe balavati(t !) suSTha" iti haimaH (kA06, zlo0 171) / brahmazAntiH kiM kurvan ! / 'kalayan' / kAni karmatApanAni ? / daNDo-yaSTiH chatraM-AtapavAraNaM kamaNDaluHkuNDikA tAni 'daNDacchatrakamaNDalUni ' / kathaMbhUtAni daNDacchatrakamaNDalUni ? / 'santi' zobhanAni, vidyamAnAni vA / ata eva jyA-hAniH sA na vidyate yeSu tAni 'ajyAni', zAzvatAnItyarthaH / kiMviziSTo brahmazAntiH ? / 'zamI' upazamavAn / punaH kiMviziSTo brahmazAntiH / / muktAnAM-mauktikAnAM akSama lA-snAnajApyamAlA asyAstIti 'muktAkSamAlI' / punaH kathaMbhUto brahmazAntiH / taptaM-tApitaM yat aSTApadaM-suvarNa tasya piNDo-golaH tadvat piGgalA-pItA ruciH-kAntiryasya sa 'taptASTApadapiNDapiGgalaruciH' / punaH kiMviziSTo brhmshaantiH| 'sH'prsiddhH| sacchabdo yacchabdamapekSate / saH kaH ? / yo brahmazAntiH zaminaH-zamavataH sAdhoH sajjanasya vA aniza Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticatuvizatikA 181 nirantaraM IkSaNena-vilokanena kRtvA hitaM adhArayat itynvyH| 'adhArayat' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'yaH' brahmazAntiH / 'adhArayat' adadhat / kiM karmatApatram ? / 'hitaM'zubham / kena !'iikssnnen'| kasya / 'zaminA' / katham ? / 'anizaM' nirantaram / kiM kRtvA |'sntyjy' tyaktvA / kAM karmatApamAm ? / 'mUDhatAM' ajJAnatAm / kiMviziSTaM hitam ! / muktA-tyaktA akSamA-kopo yeste muktAkSamAH-sAdhavasteSAM AlI-zreNistasyA iMhitaM-vAJchitaM siddhipadaM yasmin tat 'muktAkSamAlIhitam ' / iti pdaarthH|| atha samAsaH- daNDazca chatraM ca kamaNDalu ca daNDacchatrakamaNDalUni, tAna daNDacchatrakamaNDalUni / brahmaNA-jJAnena zAntiH brahmazAntiH / jyA-hAniH, nAsti jyA yeSu tAni ajyaani| [ santi ca tAni ajyAnica sntyjyaani]| zamaH asyAstIti (shmii)| punaHbrahmazAntiH inH-svaamii| akSANAM mAlA akSamAlA, muktAnAM akSamAlA'syAstIti muktAkSamAlI / taptaM ca tad aSTApadaM ca taptASTApadaM, taptASTApadasya piNDaH taptASTApadapiNDaH, taptASTApadapiNDavat piGgalA ruciryasya sa taptASTApadapiNDapiGgalaruciH / mUDhasya bhAvo mUDhatA, tAM mUDhatAm / zamo'syAstIti zamI, tasya shminH| na kSamA akSamA, muktA akSamA yaiste muktAkSamAH, muktAkSamAnAM AlI muktAkSamAlI, muktAkSamAlyA IhitaM yasmin tat muktAkSamAlI. hitam ||iti cturthvRttaarthH||4|| zrImacchAntiAjanezasya, stuterartho libiikRtH| saubhAgyasAgarAkhyeNa, sUriNA jJAnadhAriNA // 1 // // iti SoDazamajinazAntinAthasya stuterartho libIkRtaH // 4 / 16 / 64 // de0vyA0-daNDacchati / sa brahmazAntiryakSaH kSaNena-vegena yathA bhavati tathA zaM-sukhaM kriyAna-kuryAta itynvyH| 'hukRJ karaNe' dhAtuH / ' kriyAt ' iti kriyApadam / kaH krtaa| sbrhmshaantiH| kiM karmatApannam ? / zam / katham ? / kSaNena / avyayametat / "sahasaikapade sadyo'kasmAt sapadi tatkSaNe " ityabhidhAnacintAmaNiH (kA06, shlo0168)| kiM kurvan ykssH|klyn-udvhn, dhArayannitiyAvat / kaani|| 'daNDacchatrakamaNDalUni' daNDa:-praharaNavizeSaH chatra-AtapatraM kamaNDalu kuNDikA, eteSAM 'indraH / tAni kiMviziSTAni / santi-zobhanAni / punaH kiMviziSTAni?'ajyAni' nAsti jyA[niH-jarA yeSAM tAni. devatAdhiSThitatvena tatsambhavAt / yattadornityAbhisambandhAd yo brahmazAntiH kasyApi zamina:-tapasvinaH IkSaNena-vilokanena hitaM-pazyam adhaaryt-dhaaryaamaasetynvyH| 'dudhAJ dhAraNapoSaNayoH' iti dhAtaH / kiM kRtvA / / saMtyajya-parihRtya / kAm ? / ' ajJatAM ajJasya bhAvaH ajJatA tAM, mUrkhasya bhAvatAmityarthaH / 'bhAve tatvayaNaH (sA0sU0591) iti tprtyyH| kiMviziSTaMhitam / muktAkSamAlIhitam' muktA-syaktA akSamA yaiste muktAkSamA-mumukSavaH teSAM AlI-paramparA tasyA IhitaM-vAJchitaM, akssmaa-krodhH| yat tu kiMviziSTaM zamAIhitaM-ceSTitam / kiviziSTo ykssH| 'muktAkSamAlI ' muktA akSamAyAH AlI-paramparA yena sa tatheti pRthak padadvayamiti kazcit tanna, arthAnavabodhAt / kiMviziSTo yakSaH / 'zamI' zamo'syAstIti zamI-upazamavAn / punaH kivishissttH|| inaH-svAmI, sarveSAM rakSAkaraNatvAt / punaH kiNvishissttH|'muktaakssmaalii' muktAyAH-muktAphalasya akSamAlA-japamAlA vidyate yasyAsau muktaakssmaalii|"shuktijN mauktika muktA" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04, zlo0 134) / punaH kivishissttH| taptASTApadapiNDapiGgalaruciH''taptaM-vRtaM yad aSTApadaM-suvarNe tasya piNDa:-samudAyaH tadvat piGgalA-kapilA patiraktA itiyAvat ruci:-kAntiryasya sa tthaa| "kapilaH piGgalaH zyAvaH' ityabhidhAnacintAmaNiH (kA06, zlo039) iti turiiyvRttaarthH||4|| zArdUlavikrIDitacchandaH / asya bhedakatvA(tvamA ? yastutau puurvmevohissttmiti|| - Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 zrIkunthujinastutayaH atha zrIkunthunAthAya vandanam bhavatu mama namaH zrIkunthunAthAya tasmA yamitazamitamohAyAmitApAya hRdyH| sakalabharatabhartA'bhUjjino'pyakSapAzAyamitazamitamohAyAmitApAyahRdayaH // 1 // -mAlinI ( 8, 7) ja0 vi0-bhavatviti / zrIkunyunAthAya-zrIkunthunAthanAmne jinAya, zrIzabdaH prAgvat, mama meM namaskAro bhavatu-astu iti kriyAkArakaprayogaH / atra ' bhavatu' iti kriyApadam / ki karta? 'namaH / / kasmai ? ' zrIkunthunAthAya / kasya ? ' mama' / kathaMbhUtAya zrIkunthunAthAya ? ' amitazamitamohAyAmitApAya ' amitaH-aparimitaH zamitaH-zamaM nItaH mohaH-mohanIyaM (karma)sa eva AyAmitApo-dIrghadavathuryena sa tathA tasmai / punaH kathaM0 ? ' akSapAzAyamitazamitamohAya' akSapAzaiH--indriyarajjubhiH ayamitA-abaddhA ye zamino-munayasteSAM tamohAya-ajJAnapAtine / taramai iti tacchabdasAhacaryAda yacchabdaghaTanAmAha-yaH zrIkunthunAthaH sakalabharatabhartAsakalabhAratasvAmI cakravartItyarthaH, jino'pi-tIrthaMkaro'pi abhUt-abhavat / apizabdaH smuccyaarthH| atrApi amUta ' iti kriyApadam / kaH katA ? 'yaH / kathaMbhUto'bhUt ? 'sklbhrtmaa| purA kathaM 1 'jinaH katham ? ' api / / yaH kathaMbhUtaH ? ' hRdyaH' mnohrH| punaH kathaM ? 'amitApAyahat / amitAn-aparimitAn apAyAn istItyamitApAyahat // atha samAsa:-kunyuzcAsau nAyazva kunthunAthaH 'krmdhaaryH'| zriyopalakSitaH kunyunAyA zrIlanyu0 'tarapuruSa' / tasmai shriikunthu0| amitazcAsau zamitazca amita0 'krmdhaasy| AyAmI cAsau tApazca AyA0 'karmadhArayaH' / mohazcAsAvAyAmitApazca mohAyA. karmadhArayaH / / amitazamito mohAyAmitApo yena so'mita0 'bahuvrIhiH / tasmai amita / sakalaM ca tad bharataM ca saka0 'karmadhArayaH / sakalabharatasya bhartA saka0 'tatpuruSaH / / akSANyeva pAsA: akSapAzA ' karmadhArayaH / / na yamitA ayamitAH tatpuruSaH' / akSapArzarayamitA akSapA0 ' tatpuruSaH' / akSapAzAyamitAzca te zaminazca akSapA0 'krmdhaaryH'| tamo intIti tamohaH 'tatpuruSaH / akSapAzAyamitazaminAM tamohaH akSapA0 'ttpurussH'| tasmai akSapA0 / amitazcAsApAyaca amitApAyaH 'karmadhArayaH / / amitApAyaM haratI. syamitApAyahRt ' tatpuruSaH ' // iti kAvyArthaH // 1 // Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vigataH] stutiyAviMzatikA 10 si0 0 --bhavasviti / kunthunAthaH ko-pRthivyAM sthitimAn iti kunthuH, " kSitiH kSoNiH kSamA'nantA, jyA kurvasumatirmahI" iti haimaH (abhi0 kA0 4, zlo0 2 ), pRSodarAditvAt sakAralopaH, garbhasthe'smin mAtA vicitraM kunthurUpaM dRSTavatIti vA kunthuH, sa cAsau zriyophlakSito nAthaH zrIkunthunAthaH tasmai mama namaHnamaskAro bhavatu iti saMbandhaH / 'bhU sattAyAm' dhAtuH agre 'AzIHpreraNayoH' (sA0sU0703) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tupa / 'ap kartari' (sA0sU0691) ityapa, 'guNaH' ( sA0 sa0 692), 'o av ' ( sA0 sU0 42), 'svarahInaM0' (sA0 sU0 31 ) / tathAca 'bhavatu' iti siddham / atra 'bhavatu' iti kriyApadam / kiM krt| nmH| kasmai / zrIkunthunAthAya / kathaMmatAya zrIkunthunAthAya ! / 'amitazamitamohAyAmitApAya' amitaH-apramANaH zamitaH-zamaM nIto mohomohanIyaM sa eva AyAmitApo-( dIrgha )davathuryena sa tathA tasmai / amitazcAsau zamitazca amitazamitaH, AyAmI cAsau tApazca AyAmitApaH iti 'karmadhArayaH / punaH kathaMbhUtAya ? / ' akSapAzAyamitazamitamohAya' akSANyeva-indriyANyeva pAzA-rajavaH taiH ayamitA-abaddhA ye zamino-munayaH teSAM tamohAyaajJAnaghAtine / punaH kathaMbhUtAya ! / tasmai / tasmai kasmai / yaH kunthunAthaH sakalamaratamA-mamastamAratasvAmI, pakravartItyarthaH / bimarti SaTkhaNDAnIti 'bharataH' / ' DubhRJ dhAraNAdau ' mRmRdRziyajiparvipacyaminamitaminamihayibhyo'tac' (uNA0 sU0390) tasya matAM nino'pi-tIrthakaro'pi abhad-amavadityarthaH / apiH smuccyaarthe| yadvA apizabdo'tra yaH sakalabharatabhartA sa kathaM jinaH syAt iti virodhasUcakaH / 'bhU sattAyAm' dhAtoH bhate sau kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM dip / ikAra uccAraNArthaH 'bhUte siH' (sA0 ma0 724), 'dibAdAvaTa' (sA0sU0707), abhU sad iti sthite 'dAdeH pe' (sA0sU0725) iti serlopaH / atra 'abhUt' iti kriyApadam / kaH karttA ? 'yaH' / kathambhUto yaH ? yaH sakalamaramartA sakalaM-samagraM SaTkhaNDalakSaNaM yad bharataMmaratakSetraM tasya martA-svAmI dhArako vA / " martA svAmini dhAraka" iti vishvH| punaH kathaMbhUtaH 1 / yo nilo hRdyaH-manoharaH / punaH kamRtaH / / 'amitApAyahRt' amitAn-aparimittAn apAyAn-kaSTAn haratIsthamitApAyahRt // 1 // sau0 vR0-yaH zAntikRd bhavati sa kau-pRthivyAM sthAvarajaGgamaprANinAM rakSako bhvti| anena sambandhenAyAtasya zrIkunthunAmasaptadazamajinasya stutivyAkhyAnaM vyaktIkaromi-bhavatviti / tasmai zrIkunthunAthAya mama namaH bhavatu itynvyH| 'bhavatu' iti kriyApadam / kiM kartR ? / 'namaH' praNAmaH / bhavatu ' astu / kasya ? / 'mama' mtsmbndhii| kasmai / zrIzabdaH pUjyArthe ' zrIkunthunAthAya ' kunthunAthasvAmine / kiMviziSTAya zrIkRnthunAthAya ? / amitaH-aparimitaH zamitaH-zamaM nItaH tAdRzo yo moho-mohanIyakaM karma tasya AyAmI-dIrghavistArI tApo-davathuryana sa (tasmai ) 'amitazamitamohAyAmitApAya' / punaH kiMviziSTAya zrIkunthunAthAya? / 'tasmai' prasiddhAya / prakrAntaprasiddhArthastacchabdo yacchabdamapakSate / tasmai kasmai ? / yaH zrIkunthunAtha: sakalaM-saMpUrNa yad bharataM-bharatakSetraM SaTakhaNDalakSaNaM tasya bhartA-svAmI cakravartI api jinaH-tIrthakaraH abhUdityanvayaH / 'abhUt ' iti kriyApadam / kAkato? / yaH zrIkunthunAthaH abhuut-jaatH| kiMviziSTo yH| 'jinH'tiirthkrH| punaH kiMviziSTo yaH / 'sakalabharatabhartA' / apizabdaH samuccayArthe / cakravartI bhUtvA jino jAta ityarthaH / punaH kiMviziSTho yH| 'hRdhaH' manoharaH / punaH kiMviziSTAya ? / akSANi-indriyANi tAnyeva pAzA Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [17 zrIkunthu rajjava: tairayamiti-asambaddhA ye zamina:-sAdhavaH teSAM tama:-ag2AnaM tat hantIti akSapAzAyamitazamitamohastasmai 'akSapA-zAyamitazamatamohAya' / idamapi kunthunAthAya iti padasya vizeSaNam / punaH kiM viziSTo yaH ? / (AyAmina:-vistAriNa:) (amitA:-aparimitAH) ye apAyA-vighnAstAn haratIti 'AyAmi (amitA)tApAyahat' / etAdRzAya kunthunAthAya namaH bhavatu-astu / iti padArthaH // atha samAsaH-ko-pRthivyAM svAmitvena tiSThatIti kunthuH, kunthuzcAsau nAthazca kunthunAthA, zriyA [yuktaH]-caturviMzatizayalakSmyA yuktaH kunthunAthaH zrIkunthunAthaH, tasmai zrIkunthunAthAya / na mitaH amita:, zaM-sukhaM ita:-prAptaH zamitaH, amitazcAsau zamitaca amitazamita:, amitazamitazcAsau mohazca amitazAmitamohaH, AyAmaH asyAstIti AyAmI, AyAmI cAsI tApazca AyAmitApaH, amitazAmitamohazca (1) AyAmitApo yena saH amitazamitamohAyAmitApastasmai amitazamitamohAyAmitApAya / sakalaM ca tad bharataM ca sakalabharataM, sakalabharatasya bhartA sakalabharatabhartA / rAgAdIn zatrUn jayatIti jinaH / akSANyeva pAzAH akSapAzAH, na yamitA ayamitAH, akSapAzairayamitA akSapAzAyamitAH, akSapAzAyamitAzca te zaminazca akSapAzAyamitazaminaH, akSapAzAyamitazaminAM tamAMsi akSapAzAyamitazamitamAMsi, tAna hantIti akSapAzAyamitazamitamohaH, tasmai akSapAzAyamitazamitamohAya / na mita amitaH, amitazcAsau apAyazca amitApAyaH, amitApAyaM haratIti amitApAyahat // mAlinIchandasA stutiriyam // iti prathamavRttArthaH // 1 // de0vyaa0-bhvtviti| tasmai (zrI)kunthunAthAya mama namaH-namaskArI bhavatu itynvyH| bhU sattAyAm' dhAtuH / ' bhavatu / iti kriyApadam / kaH kartA ? / namaH / kasmai ? / (zrI)kunthunAthAya / kasya ? mama / kiviziSTAya zrIkunthunAthAya ? / ' amitazamitamohAyAmitApAya, amitaH-apramANaH zamo-vinAzaM nItaH mohasya AyAmitApa:-AnAhasantApo ye na sa tasmai / "dairghya mAyAma AnAhaH'' ityabhidhAnacintAmaNiH (kA06. zlo067) / yattadornityAbhisambandhAda yaH zrIkanthanAthaH sakalabharatabhartA'pi jina:-tIrthaGkaraH abhUta-AsIt iti anvayaH / 'bhU sattAyAm' dhAtuH / 'abhUta' iti kriyA-padam / : kartA ? 'zrIkunthunAthaH' / kiMviziSTaH zrIkunthunAthaH ? 'jinaH' rAgAdijetRtvAt jinaH / punaH kiMviziSTaH ? / 'sakalabharatabhartA' sakalaM-samagraM tada bharataM-bharatakSetraM tasya bhartA-prabhaH | apizabdo viradhAbhAsAlaGkArAya | punaH kiMviziSTa: / / hRdyHpriyH| kasmai ? 'akSapAzAyamitazAmitamohAya , akSANi-indriyANi teSAM pAzaiH-bandhanaiH ayamitAabaddhAH te ca te zamitamohAzceti vigrahaH tasmai / "pAzastu bandhanagranthiH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA03, zlo. 595) / punaH kiMviziSTaH ?|'amitaapaayhRt / amitAna-apramANAn apAyAna-kaSTAn haratIti amitApAyahRt // iti prthmvRttaarthH||1|| sakalatIrthapatibhyaH praNatiH sakalajinapatibhyaH pAvanebhyo namaH san nayanaravaradebhyaH sAravAdastutebhyaH / samadhigatanutibhyo devavRndAd garIyonayanaravaradebhyaH sAravAdastu tebhyaH // 2 // -mAlinI Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturviMzatikA 185 ja0 vi0-sakaleti / tebhyaH sakalajinapatibhyaH-samastatIrthakarebhyaH namaH astu iti kriyaakaarkaanvyH| atra 'astu' iti kriyApadam / kiM kartR ? ' namaH / kebhyaH ? 'sakalajinapatibhyaH' / kathaMbhUtebhyaH ? tebhyaH / prasiddhebhyaH / ayaM tacchandaH prasiddhArthavAcakatvAd yacchabdaM naapeksste| yaduktam-"prakrAntaprasiddhAnubhUtArthaviSayastacchabdo yadupAdAnaM nApekSate " iti / punaH kathaMbhUtebhyaH ? 'pAvanebhyaH pavitratAjanakebhyaH / punaH kathaM0 ? ' sannayanasvaradebhyaH' nayane-locane ravaH-zabdaH radA-dantAH, santaH-zobhanA nayanaravaradA yeSAM te tathA tebhyaH / punaH kathaM ? ' sAravAdastutebhyaH / sAra:--arthapradhAnaH vAdaH-uktiryeSAM taiH stutebhyaHvanditebhyaH, yadivA sAreNa vAdena kRtvA stutebhyaH / punaH kathaM0 1 samadhigatanutibhyaH' samadhigatA-mAptA nutiH-praNAmo yaste tathA tebhyaH / kasmAt ? ' devavRndAt / surasamUhAt / kathaMbhUtAd devandAt ? ' sAravAt / AraveNa-zabdena saha vartamAnAta, stutiparAdityarthaH / punaH kathaMka saphalajinapatibhyaH ? 'garIyonayanaravaradebhyaH ' garIyonayAH-gariSThanItayo ye narA-mAnavA: teSAM vrdebhyH-praarthitaarthprdebhyH|| atha samAsaH-jinAnAM jineSu vA patayo jinapa0 ' tatpuruSaH / sakalAzca te jinapatayazca sakala. 'karmadhArayaH / tebhyaH sakala0 / nayane ca ravazva radAzca nayana0' itaretaradvanduH / sainto nayanaravaradA yeSAM te sannayana0 'bahuvrIhiH' / tebhyaH sannayana / sAro vAdo yeSAM te sAravAdAH 'bahuvrIhiH' / sAravAdaiH stutAH sAra0 'tatpuruSaH / tebhyaH saar0| yadivA sArathAsau vAdazca sAravAdaH 'karmadhArayaH / sAravAdena stutAHsAra0 'ttpurussH| tebhyaH sAra0 samadhigatA nutiryaiste sama0 'bahuvrIhiH' / tebhyaH samaH / devAnAM vRndaM devavRndaM ' tatpuruSaH' / tasmAd devandAt / garIyAMso nayA yeSAM te garIyonayAH 'bahuvrIhiH / / garIyonayAzca te narAzca garIyo0 karmadhArayaH / / varaM dadatIti varadAH ' tatpuruSaH / / garIyonayanarANAM varadAH garIyo0 'tatpuruSaH / tebhyo garIyo0 / saha AraveNa vartate yat tat sAravam ' tatpuruSaH (1)' / tasmAt sAravAt // iti kaavyaathH|| 2 // si0 vR0-sakaleti / tebhyaH sakalajinapatibhyaH-samastatIrthakaremyaH namo'stu / ' astu' iti kriyApadamadhyAhiyate / astu iti kriyApam / kiM kartR ? / namaH kebhyaH ? / 'sakalajinapatibhyaH' sakAlazca te jinapatayazca sakalajinapatayastebhyaH / kathaMbhUtebhyaH ? / tebhyaH-prasiddhebhyaH / tacchabdo'tra prasiddhArthavAcakaH, tena yacchabdasyAnApekSeti mantavyam , yadAha-" prakrAntaprasiddhAnubhUtArthaviSayastacchabdo yadupAdAnaM nApekSate " iti / punaH kathaMbhUtebhyaH ? / paavnebhyH-pvitrebhyH| punaH kathaMbhUtebhyaH ? / ' sannayanaravaradebhyaH ' nayane-locane ravaH-zabdaH radA-dantAH, nayane ca ravazva radAzca nayanaravaradaM / itaretaradvandvaH, 'proNyaGgatUryasenAGgAnAm ' iti ekavadbhAvaH, sat-zobhanaM nayanaravaradaM yeSAM te tathA tebhyaH / indIvarazrItiraskAritvena nayanayoH snigdhagaMbhIra. 1 'sat nayanaravaradaM ' iti pratibhAti / 2 'prANitUryAGgAnAm ' iti siddhahaime ( a0 3, pA0 1, sU. 137) / 24 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 stuticaturviMzatikA [ 17 zrIkunthu 6 ghoSatvena yojanagAmitvena ca ravasya hIrakAdinyakkAritvena ca radAnAM zobhanatvaM svayaM jJAtavyam / punaH kathaMmUtebhyaH ! / ' sAravAdastutebhyaH ' sAraH - arthapradhAno vAdaH - uktiryeSAM te taiH stutebhyaH stotrIkRtebhyaH vanditebhyo vA / punaH kathaMbhUtebhyaH ? / ' samadhigatanutimyaH ' samadhigatA - prAptA nutiH - praNAmo yaiste tathA tebhyaH / kasmAt ? / devavRndAt - surasamUhAt / " striyAM tu saMhatirvRndaM nikurambaM kadambakaM " ityamaraH ( zlo0 1068) / kathaMbhUtAd devavRndAt ! | 'sAravAt ' AraveNa - zabdena saha vartamAnAt stutiparAdityarthaH / punaH kathaMbhUtebhyaH sakalajinapatimya: ? / 'garIyo nayanaravaradebhyaH' atizayena gurakho - garIyAMso nayA yeSu te gariSThanItayo ye narA - mAnavAH teSAM varaM dadati te varadAstebhyaH / " devAd vRte varaH zreSThe, triSu klIbaM manAkU. priye" ityamaraH (zlo0 2681) / 'IyasviSTau (DitAviti vaktavyau ) " (sA0 sU0614 ) iti Iyasus / gurvAderiSThemeyassu ( garAdiSTayalopazca ) ' ( sA0 sU0 616 ) iti gurorgarAdezaH STyalopazca // 2 // sau0 0 -- sakaleti / tebhyaH sakalajinapatibhyaH- samastatIrthakudbhyaH namaH astu / astu ' iti kriyApadam / kiM kartR ? | 'namaH | 'astu' bhavatu / namasra ityavyayaM praNAmArthe / kebhyaH 1 / 'skljinptibhyH'| kiMviziSTebhyaH sakalajinapatibhyaH ? / ' pAvanebhyaH pavitrebhyaH / punaH kiMviziSTebhyaH sakala jinapatibhyaH ? / santaH -zobhamAnA nayanAni - locanAni ravAH zabdA rakSA-vantA yeSAM te sannayanaravaradAstebhyaH ' sannayanaravaravebhyaH / punaH kiMviziSTebhyaH sakalajinapatibhyaH ? / sAraH-zreSThaH vAdovAkcAturyalakSaNaH tena stutAH stavitAH sAravAdastutAH tebhyaH ' sAravAvastutebhyaH' / punaH kiMviziSTebhyaH sakalajinapatibhyaH ? / saM- samyaka prakAreNa adhigatA prAptA nutiH - stutiH pUjA vA yaiste samadhigatanutayaH tebhya: 'samadhigatanutibhyaH' / kasmAt ? / 'devavRndAt' surasamUhAt / kiMvizaSTAt devavRndAt ? Arava :- zabdo madhuradhvaniH tena sahataH sAravaH tasmAt sAravAt / kiMvizaSTebhyaH sakalajinapatibhyaH ? | 'tebhyaH' yamakAntyapadagatastacchabdaH yacchabdaM nApekSate, tebhyaH - prasiddhebhyaH / punaH kiMvizaSTebhyaH sakala jinapAtabhyaH / / garIyAMso mahAnto ye nayA-naigamAdyA yeSAM te tAdRzA ye narA-manuSyAH teSA varadAabhISTadAyakAH garIyonayanaravaradAH, tebhyaH ' garIyonayanaravaradebhyaH / tAdRzebhyaH sakalA janapatimyaH namo'stu / iti padArthaH // 6 atha samAsaH - jinAnAM patayaH jinapatayaH, sakalAzca te jinapatayazca sakalajinapatayaH, tebhyaH sakalajina patibhyaH / nayanAni ca ravAzca ravAzca nayanaravaradAH, santaH -zobhamAnAH prazastA vA nayanaravaravA yeSAM te sannayanaravaradAH, tebhyaH sannayanaravaravebhyaH / vadanaM vAdaH, sAra (ro) vAdo yeSAM te sAravAdAH, sAracAdaiH stutAH sAravAdastutAH, yadvA sArazcAsau vAdazca sAravAdaH - zAstraM, sAravAdana stutAH sAravAdastutAH, tebhyaH sAravAdastutebhyaH / samadhigatA nutiryaiste samadhigatanutayaH, tebhyaH samadhigatanutibhyaH / devAnAM vRSyaM devavRnvaM, tasmAd devavRndAt / atizayena gururgarIyAn garIyAMso nayA yeSAM te garIyonayAH, garIyonayAtha te narAzca garIyo nayanarAH, varaM dadatIti varadAH, garIyonayanarANAM varadA garIyo nayanaravaradAH, tebhyaH garIyonayanaravaradebhyaH / AravaiH sahitaM sAravaM, tasmAt sAravAt // iti dvitIyavRttArthaH // 2 // de0 vyA0 - sakaleti / sakalajina patibhyaH namaH - namaskAraH astu bhavatu iti saMbandha: / ' asa bhuvi dhAtuH / 'astu' iti kriyApadam / kiM kartR ? | ( nama: - ) namaskAraH / kebhyaH ? | 'sakalajinapatibhyaH sakalAH - samastA ye jinA:- sAmAnya kevalinaH teSAM patayaH- svAminaH tebhyaH, tIrthapravartakatvena teSAM patitvamatrAvasebhra / kiMviziSTebhyaH sakalajinapatibhyaH ? / pAvanebhyaH - pavitrebhyaH / " pavitraM pAvanaM pUtaM " ityabhidhAnacintAmaNi: (kA0 6, zlo0 71) / punaH kiMviziSTabhyaH 1 / 'sannayanaravara debhyaH' nayanaM - locanaM ravo-dezanAdhvaniH ravAdantAH pateSAM 'indraH, tataH santaH - zobhanA nayanaravaradA yeSAM te tatheti samAsaH / atrendIvarazrItiraskAraravena 1' nayanaravaradaM ' iti pratibhAti / 2 ' guravo garIyAMsaH ' iti pratibhAti / > Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastunaH ] stuticaturviMzatikA 187 nayanayoH, snigdhagambhIraghoSatvena yojanagAmitvena ca dezanAdhvaneH, hIrakAdinyakkAritvena ca radAnAM zobhanatvamavaseyam / punaH kiMviziSTebhyaH ? / 'sAravAdastutebhyaH' sAraH - pradhAno vAdo - vAgvilAso yeSAM te sAravAdAH - paNDitAH taiH stutebhyaH stotrIkRtebhyaH / punaH kiMviziSTebhyaH ? / ' samadhigatanutibhyaH ' samadhigatA - prAptA nutiH-stutiH yaiste tathA tebhyaH / " stavaH stotraM stutirnutiH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 183 ) / kasmAt ? / 'devavRndAt ' devAnAM vRndaM samUhaH tasmAt / atra sAmAnyadevazabdagrahaNena devAzvAturnikAyA bodhyAH / kiMviziSTAd devavRndAt ? / sAravAt sazabdAt / samArabdhastutitvAditi bhAvaH / punaH kiMviziSTebhyaH ? / ' garIyonayanaravaradebhyaH ' garIyAMsaH nayA-nItayo yeSu te ca te narA- manuSyAsteSAM varaM vAJchitaM vadatIti varadAH tebhyaH // iti dvitIyavRttArthaH // 9 // siddhAntasmaraNam smarata vigatamudraM jainacandraM cakAsat - kavipadagamabhaGgaM hetudantaM kRtAntam / dviradamiva samudyaddAnamArge dhutA - kavipadagamabhaGgaM he tudantaM kRtAntam // 3 // - mAlinI ja0vi0 - smarateti / he lokAH ! yUyaM jainacandraM - jinacandra sambandhinaM kRtAntaM - siddhAntaM smarata - dhyAyata iti kriyAkArakasambandhaH / atra ' smarata ' iti kriyApadam / ke kartAraH 1 " yUyam ' / kaM karma tApannam ? ' kRtAntam / kathaMbhUtam 1 'jainacandram ' | kRtAntaM kamiva ? ' dviradamiva ' hastinamiva, hastitulyamityarthaH / punaH kathaM kRtAntam : ' vigatamudram ' aparyantam / punaH kathaM0 ? ' cakAsatkavipadagamabhaGgam ' kavipadAni - kaviyogyazabdAH gamAH- sadRzapAA bhaGgAH - eka dvitryAdipada saMyogotthAH, cakAsantaH - zobhamAnAH kavipadagamabhaGgA yasmin sa tathA tam / punaH kathaMbhUtam I 'hetudantam' hetava eva pratipakSabhedakatvAd dantau - viSANau yasya sa tathA tam / punaH kathaMbhUtam ? ' samudyadAnamArgam ' samudyat - samullasad dAnamArgo-jJAnAdInAM vitaraNakramo yatra sa tathA tam / punaH kathaM0 1' dhutAcaikavipadagam ' aghaM pApaM tadevaikA - advitIyA vipad - Apat saiva duHkhaphaladAyakatvAd ago-vRkSaH, dhuto - nirastaH aSaikavipadago yena sa tathA tam / punaH kathaM0 1 abhaGgam ' ajeyam / kiM kurvantaM jainacandraM kRtAntam 1 ' tudantam ' pIDayantam / kaM karmatApannam ? ' kRtAntaM ' maraNam / atra dviradamivetyanena jinasiddhAntagajayoH sAmyaM pratyapAdi / yathAhi - gajo'pi vigatamudraH - apetamaryAdaH svacchando bhavati tathA tasyApi kavipadmabhaGgAH kavinA varNayituM yogyAH padacArakramAzcakAsati dantAzca bhavanti, dAna " Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 stuticaturvizatikA [ 17 zrIkundhumArgo-madabhavAzca samudeti tathA so'pi vRkSaM dhunoti abhaGgazca bhavati tathA so'pi kRtAntaMkRtavinAzaM vipakSAdikaM tudatIti // atha samAsaH-vigatA mudrA yasmAt sa vigata 'bahuvrIhiH / taM viga0 / jinAnAM jineSu vA candro jincndrH'ttpurussH'| jinacandrasyAyaM jaina |tN jainacandram / kavInA yogyAni padAni kavi0 ' ttpurussH| kavipadAni ca gamAzca bhaGgAzca kavipada. 'itretrdvndH'| ghakAsantaH kavipadagamabhaGgA yasmin sa cakAsatka0 'bahuvrIhiH / cakAsatka0 / dviradapakSe tu gamasya bhaGgA gamabhaGgAH 'tatpuruSaH' / padAnAM gamabhaGgAH padagama0 'ttpurussH| zeSa mAgvat / hetava eva dantA yasya sa hetu0 'bahuvrIhiH'taM hetu0 / dvau radau yasya sa dviradaH 'bhuvriihiH| taM dviradam / dAnasya mArgo dAnamArgaH tatpuruSaH / / samughad dAnamArgo yasmin sa samupa0 'bahuvrIhiH / taM samugha / ekA cAso vipat ca ekavipat 'karmadhArayaH' / aghamevaikavipad aghai0 'krmdhaaryH'| aga iva agaH / ardhekavipaJcAsAvagazca adhaikavi0 'krmdhaaryH| dhuto'dhaikavipadago yena sa dhutAdhaiH / taM dhutA0 / na vidyate bhaGgo yasyAsau abhaGga: 'bahuvrIhiH' / taM abhaGgam / kRtaH anto yena sa kRtAntaH 'bhuvriihiH| taM kRtAntam // iti kaavyaarthH||3|| si. 10-smarateti / he lokAH! yUyaM jinacandrasyemaM jainacandraM kRtAntaM-siddhAntaM smarata-ghyAyatetyarthaH / 'smR cintAyAm ' dhAtoH 'AzI:preraNayoH' (sA0 sa0703) kartari parasmaipade madhyamapuruSabahuvacanaMta / 'ap0' (sA0ma0191), 'guNaH ' (sA0 sU0692), 'svarahIna' (sA0 s031)| tathAca 'smarata' iti siddham / atra ' smarata' iti kriyApadam / ke kartAraH ! / yUyam / kaM karmatApanam ! / kRtAntam / kamiva ! / dviradamiva / dvau radau-dantau yasya sa dviradastamiva, hastitulyamityarthaH / kayaMbhUtaM kRtAntam ! 'vigatamudraM' vigatA mudrA-iyattA mAnamitiyAvad yasmAt sa tama / punaH kathaMbhUtam ? / 'cakAsatkavipadagamamaGgam' kavipadAni-utprekSA(dha)la kAravyaGgayasUcakAni gamAH-sadRzapAThAH maGgAH-vikalpasamUhAH, kavipadAni ca gamAzca manAzca kavipadagamamagAH / itaretaradvandvaH', cakAsantaH-zobhamAnAH kavipadagamamakA yasmin sa tathA tam / punaH kathaMbhUtam ! / ' hetudantaM ' hetava eva pratipakSamedakatvAd dantau-viSANo yasya sa tam / aGguliH karNikA dantau, viSANo skandha AsanaM iti haimaH (kA04, zlo0290) / punaH kathaMbhUtam ? / 'samudyaddAnamArga' samudyat-samullasan dAnamArgoM-jJAnAdInAM vitaraNakramo yatra sa tam / panaH kathaMmatam / dhutAkavipadagaM' argha-pApaM tadevaikA-advitIyA vipada-Apat saiva duHkhaphaladAyakatvAda ago-vRkSaH, dhuto-nirastaH atraikavipadago yena sa tathA tam / ekA cAsau vipaJca ekavipat iti 'krmdhaaryH| punaH kathaMbhUtam ! / ' amaGgaM' na vidyate maGgo yasya sa tam, aneyamityarthaH / kiM kurvantaM jainacandraM kRtAsam ? / tudantaM-gIDayantam / kam ! ! kRtAntaM-maraNaM, etatpratipAditAnuSThAnakRto mavagrahaNAbhAvena Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH / stuticaturviMzatikA maraNAbhAvAditi mAvaH / atra dviradena saha siddhAntasya zleSaH / so'pi vigatamudro - gatamaryAdaH svacchanda iti pralambhazca bhavati / tasyApi kavervarNayituM yogyAH padapracAra kramAzvakAsate dantAzca mavanti / dAnamArgo-madapravAhazca samudeti / so'pi vRkSaM dhunoti amaGgazca bhavati / kRtAntaM - kRtavinAzaM vipakSAdikaM tudatIti // 3 // 1 sau0 vR0 - smarateti / he lokAH ! yUyaM kRtAntaM-siddhAntaM smarata ityanvayaH / 'smarata' iti kriyApadam | ke kartAraH / / ' yUyam ' / ' smarata' dhyAyata / kaM karmatApannam ! | 'kRtAntaM ' siddhAntam / "rAddhasiddhaku tebhyo'ntaH " iti hai maH (kA0 1, zlo0 156 ) / kiMviziSTaM kRtAntam ? / 'vigatamudraM 'apAntaparyantam / punaH kiMviziSTaM kRtAntam ? / 'jainacandraM ' tIrthakarasatkam / punaH kiMviziSTaM kRtAntam / cakAsantodIpyamAnAH kavInAM paNDitAnAM padAni - padaracanA gamAH- sadRzapAThAH bhaGgA-ekadvitryAdayaH yatra sa cakAsatkavipadgamabhaGgaH taM ' cakAsatkavipadgamabhaGgam ' / punaH kiMviziSTaM kRtAntam ? / hetakaH [ dRSTAntAH ] eva pratipakSadurgabhedanatvAd dantA iva dantA yasmin sa hetudantaH taM hetuvantam / punaH kiMviziSTaM kRtAntam ? | samudyat samyakprakAreNa udyav-vilasad dAnaM jJAnadarzanacAritrAdInAM vitaraNaM tasya mArga:panthAH yasmin sa samudyaddAnamArgaH taM ' samudyaddAnamArgam punaH kiMviziSTaM kRtAntam / dhuto-nirAkRtaH ardha - pApaM tadeva ekA advitIyA vipad-Apat saiva ago-vRkSo yena sa dhutAcaikavipadgaH taM 'dhutAcaikavipadgam' / punaH kiMviziSTaM kRtAntam / 'abhaGgaM ' ajeyam / kRtAntaM kiM kurvantam ? | ' tudantaM ' pIDayantam / ke karmatApanam / 'kRtAntam' yamaM maraNaM [ kRtAntaM-siddhAntaM vA ] / kamiva ? | 'dviradamiva' hastinamiva / hastikRtAntayoH sAdRzyam / dvirado'pi vigatamudro-muktamaryAdo bhavati, dIpyamAnakavivarNanIyapagamanabhaTTo bhavati, dantaiH kRtvA durgabhedyo bhavati, samudyaddAnamadamArgo bhavati, nirAkRtaduSTavRkSo'pi bhavati, (abhaGgaJca bhavati) arivarge vyathayan bhavati iti dviradena saha kRtAntasya-siddhAntasya chAyArthaH / iti padArthaH // ? ? ca atha samAsaH - vigatA mudrA yasya sa vigatamudraH, taM vigatamudram / jineSu candrAH jiMnacandrAH, jinacandrANAmayaM jainacandraH taM jainacandram / padAni ca gamAzca bhaGgAzca padgamamaGgAH, kAsantaH kavibhiH kRtvA padagamabhaGgA yasmin sa yasya vA cakAsatkavipadgamabhaGgaH taM cakAsakavipadgamabhaGgam / hetava eva dantA yasya sa hetudantaH, taM hetudantam / dvau radau yasya sa dviradaH taM viradam / dAnasya mArgaH dAnamArgaH, samudyad dAnamArgo yasya sa samudyaddAnamArgaH, taM smudyddaanmaargm| ekA cAsau vipacca ekavipat, aghenaiva ekavipat aghaikavipat saiva- aghaikavipadeva agaH aghaikavipadagaH, gacchatIti gaH, na gaH agaH, dhutaH adhekavipadago yena sa dhutAcaikavipadgaH taM dhutAcaikavipadagam / nAsti bhaGgaH parAjayo yasya saH abhaGgaH, abhaGgam / tudatIti tudan taM tudantam / he ityAmantraNe bhinnapadam / iti tRtIyavRttArthaH // 3 // taM 88 de0 vyA0 - smarateti / he bhavyajanAH ! yUyaM dviradamiva - hastinamiva jainacandraM kRtAntaM smarata - smRtiviSayIkuruta ityanvayaH / 'smR cintAyAm ' dhAtuH / ' smarata' iti kriyApadam / ke kartAraH 1 / yUyam / kaM karmatApannam ? / kRtAntaM - siddhAntam / 'rAdhasiddha kRtebhyo'nta, AptoktiH samayAgamau " ityabhidhAnacintAmaNiH (kA02, zlo0 156 ) / kamiva ? | dviradamiva- hastinamiva / kiMviziSTaM kRtAntam ? / 'jainacandram' jinacandrasya idaM (maM) jainacandram / punaH kiMviziSTam ? / 'vigatamutram' vigatA mudrA - iyattA yasya sa tamU, aparimitamityarthaH / punaH kiMviziSTam ? / ' cakAsatkavipadgama bhaGgam ' kavipadAni - utprekSAyalaGkAravyaGgyasUcakAni padAni [ kavi padAni ], gamAH- sadRzapAThAH, bhaGgAH - vikalpasamUhAH, eteSAM pUrva 'indraH, tataH khakA santaH -zobhamAnAH kavipadgamabhaGgA yasmin sa tam / punaH kiMviziSTam ? / ' hetudantam ' hetavaH - sAdhyagamakAH pratipakSadurgabhedakatvAt ta eva dantA viSANA yasya sa tam / "aGguliH karNakA dantau viSANau skandhaAsanam" ityabhi Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [17 landhu bhAnacintAmaNi (kA04, pralo0 290) / punaH kiMviziSTam ? / 'samugrahAnamArgam / samuyat-samallasana dAnasyavitaraNasya mArga:-kamo yatra sa tam, samyagjJAnadvArA muktipradAyakatvAt / punaH kiMviziSTam |'dhutaadhikvipdgm" / punaH kiMviziSTam / / amarSa-ajeyam / pareriti zeSaH / kiM kurvantaM kRtAntam ? / tudantaM-pIDayansas / kam / / kRtAntaM-yamam / etatpratipAditAnuSThAnakRto bhavagrahaNAbhAvena maraNAbhAvAt / "yamaH kRtAntaH pitRdakSiNAzA-pretAtpatirdaNDadharo'rkasUnuH" ityabhidhAnacintAmaNiH(kA02, zlo0 98) / atra dira ntasya praleSaH / so'pi vigatamudro-gatamaryAdaH pralambo bhavati, tasyApi padagamabhaGgAH-padaprakArakramAzvakAsati dantAzca bhavanti dAnamArgoM-madapravAhaH, so'pyagaM dhunoti abhaGga(zca) kRtAntaM ca-vipakSAdika ca tadati // iti tRtIyavRttArthaH // 3 // zrIpurudattAyai prArthamA pracaladacirarocizvArugAtre ! samudyat sadasiphalakarAme'bhImahAse'ribhIte ! / sapadi puruSadatte ! te bhavantu prasAdAH sadasi phalakarA me'bhImahAseribhIte // 4 // -mAkinI ja0 vi0-prcldcireti| he puruSadatte!-puruSadattAbhidhe ! te-tava sambandhinaH prasAdA:anugrahA: me-mama sadasi-sabhAyAM sapadi-tatkSaNaM phalakarA:-sidikAriNaH bhavantu-sampadyantAm iti kriyAkArakaprayogaH / atra ' bhavantu ' iti kriyApadam / ke kartAraH 'prsaadaaH'|krssbhuutaa bhavantu ? ' phalakarAH' / katham ? ' sapadi 'kasya ? 'me'| kasmin ' sdsi'| avaziSTAni puruSadattAyA devyAH sambodhanAni / tadvayAkhyAnaM tvevam-he 'pracaladaciracizvArugAne!'pracalantI-sphurantI yA acirarociH-taDit tadvat cAru-manoharaM gAtraM-deho yasyAH sA tathA tatsambo0 he pracaLa / he ' samudyatsadasiphalakarAme' ! samupatI-mollasantI satIzobhane asiphalake-khaDakheTake tAbhyAM raame!-rmnniiye|| he 'abhImahAse!' abhImA-saumyaH hAso-sanaM yasyAH sA tathA tatsambo0 he abhIhe ' aribhIte !' bharibhyo-vairibhyo yA mI:-bhayaM tasyA Ite !-ItibhUte / / he ' abhImahAserimIte ! ' abhI:-bhIvarjitA yA mahAseribhI-mahAmahiSI tAM ite !-gate !, mahiNyArUDhe ityarthaH // __ atha samAsa:-acirA rociryasyAH sA acirarociH 'bahuvrIhiH' / pracalantI cAsAvacirarocizca pracala. 'karmadhArayaH / pracaladacirarocirva cAru pracala0 'tatpuruSaH / pracaladanirarocicAru gAtraM yasyAH sA pracala. 'bahuvrIhiH' / tatsambo0 he pracala0 / asica 1 bhatra zrutiriti pratibhAti / Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastulyaH ] stuticaturviMzatikA " phalakaM ca asiphalake ' itaretaradvandraH ' / satI ca te asiphalake ca sadasi0 ' karmadhArayaH / samudyatI ca te sadasiphalake ca samudyatsa0 ' karmadhArayaH / samudyatsada siphalakAbhyAM rAmA samudyatsa0 tatpuruSaH ' / tatsambo0 he samudyatsa0 / na bhImaH abhImaH ' tatpuruSaH ' / abhImo hAso yasyAH sA abhI0 ' bahuvrIhi: ' / tatsambo0 he abhI0 / aribhyo bhIH aribhIH tatpuruSaH ' / aribhiya itiH aribhItiH ' tatpuruSaH ' / tatsambo0 he aribhIte 1 / phalaM kurvantIti phalakarAH 'tatpuruSaH' / na vidyate bhIryasyAH sA abhI: 'bahuvrIhi:' / mahatI cAsau seribhI ca mahA0 ' karmadhArayaH ' / abhIzvAsau mahA seribhI ca abhI 0 ' karmadhArayaH ' / abhI mahAseribhI itA abhI 0 ' tatpuruSaH ' / tatsambo0 he abhIma0 // iti kAvyArthaH // 4 // 4 // iti zrIzomanastutivRttau zrI kunthunAthasya stutervyAkhyA // 17 // 1 si0 hR0---pracaladacireti / puruSeSu dattaM yasyAH sA puruSadattA tasyAH saMbodhanaM he puruSadatte ! te - tava prasAdA - anugrahAH me - mama sadasi sabhAyAM sapadi - tatkSaNaM phalakarA:- kAryasiddhikAriNo bhavatu -- smpdyntaamityrthH|' bhU sattAyAm ' dhAto: 'AzIH preraNayoH ' (sA0sU0703) kartari parasmaipade prathamapuruSabahuvacanam / atra ' bhavantu ' iti kriyApadam | ke kartAraH / prasAdA: / " prasAdo'nugrahe kAvya-guNasvAsthyaprasattiSu " iti vizvaH / kasyAH / te tava saMbandhinaH / kathaMbhUtAH prasAdAH ! phalakarAH / katham ? / sapadi / kasya ? | me | kasmin ! | sadasi / "samAjaH pariSat sadaH" iti haima: (kA03, zlo0 149 ) / avaziSTAni puruSadattAyAH saMbodhanAni tadvayAkhyAnaM tvevam-- he ' pracaladacirarovizvArugAtre !' pracalantIprakarSeNa calantI - itastataH sphurantI yA ' aciraroci: ' acirA rociryasyAH sA acirarociH - vidyut tadvat cAru - manojJaM gAtraM - deho yasyAH sA tasyAH saMbodhanaM he pracala0 / he ' samudyatsada siphalakarAme ! ' samudyatI - prollasantI satI - zomane asiphalake - khagakheTake tAmyAM rAmA - ramaNIyA tasyAH saMbodhanam / asizca phalakaM ca asiphalake ' itaretaradvandvaH ', satI ca te asiphalake ca sada0 ' karmadhArayaH 1, samudyatI ca te sadasiphalake ca samudyatsadasiphalake ' karmadhArayaH ', tataH samudyatsadasiphalakAmyAM rAmA iti ' tatpuruSaH ' / he ' amImahAse ! ' na bhImaH abhImaH ' tatpuruSaH / abhImaH - araudro hAso - hasanaM yasyAH sA tathA tasyAH saMbodhanaM he amIma 0 / he ' asmiIte !' arimyo bhI:- mayaM tasyA itiriva itiH arimItiH tasyAH saMbodhanaM he ari0 / / " iti : pravAse Dimbe syAdativRSTyAdiSaTsu ca " iti vizvaH / ' upamitaM vyAghrA 0 ' (pA0 a0 2, pA0 1 sU0 16 ) iti samAsaH / he 'abhI mahAseribhIte !' amI:- mIvarjitA yA mahAseribhI - mahAmahiSI tAM ite ! gate ! mahiSyArUDhe ! ityarthaH / na vidyate mIryasyAH sA abhIH iti bahuvrIhiH ', mahatI cAsau seramI ca mahAseramI ' karmadhArayaH / " lulAyo mahiSo vAha - dvipaskAsa ra serimAH " ityamaraH ( lo0 996 ) // 4 // " " // iti zrImahAmahopAdhyAya 0 zrI kunthunAthastutivRttiH // 17 // 191 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 stuticaturviMzatikA [ 17 zrI kundhu , sau0 vR0 - pracaladacireti / he puruSadatte !- puruSavRttAnAmni devi! te tava prasAdAH - prasannaguNAH sadasi - sabhAyAM me mama phalakarAH - phaladAyakAH sapadi - zIghraM bhavantu ityanvayaH / ' bhavantu' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / ' prasAdAH ' / 6 bhavantu ' santu / kasyAH ? | 'te' bhavatyAH / kiMviziSTAH prasAdAH 1 / phalakarAH ' phaladAyinaH / kasya? | 'me' mama / kasyAm ? | 'sadasi sabhAyAm / katham ? 1 sapadi ' zIghram / zeSANi sambodhanapadAni puruSadattAyA jJeyAni / tAni vyAcakSmahe vayam / pracalantIitastataH jhAtkArAyamANA yA acirarociH-vidyut tadvat cAru-manojJaM gAtraM zarIraM yasyAH sA pracaladaciraciJcArugAtrA, tasyAH saM0 he 'pracaladacirarocizcArugAtre !' / samudyat - tejojAgrat san -zobhanaH asiH-khaDgaH phalakaM-kheTakaM tAbhyAM rAmA-abhirAmA samudyatsadAsiphalakarAmA, tasyAH saM0 he 'samudyatsadasiphalakarAme !' / punaH abhImaM - araudraM saumyaM hAMsaM yasyAH sA abhImahAsA, tasyAH saM0 he 'abhImahAse:' / punaH arayaH - zatravaH teSAM bhIH- bhayaM teSu itiriva itiH aribhItiH, tasyAH saM0 he 'arimIte / / punaH abhI: - nirbhayA mahatI serimI-mahiSI tAM prati itA prAptA abhImahAsorabhItA, tasyAH saM0 he 'abhI mahAseribhIte!' / 'nirbhayamahAmahiSyArUDhe ! ityarthaH / iti padArthaH // atha samAsaH -- na ciraM aciraM, aciraM rociryasyAH sA acirarociH, pracalantI cAsau acirarocizca pracaladacirarociH, pracaladacirarocirvat cAru gAtraM yasyAH sA pracaladacirarocizcArugAtrA, tasyAH saM0 he pracaladacirarocizcArugAtre ! | asizca phalakaM ca asiphalake, satI ca te asiphalake ca sadasiphalake, samudyatI ca te sadasiphalake ca samudyatsadasiphalake, samudyatsadasiphalakAbhyAM rAmA samudyatsada siphalakarAmA, tasyAH saM0 he samudyatsada siphalakarAme ! / na bhImaM abhImaM, abhImaM hAsaM yasyAH sA abhImahAsA, tasyAH saM0 he abhImahAse ! / arINAM bhIH asmiIH, aribhiyAM itivi ItistasyAH saM0 he aribhIte ! | phalAni kurvanti te phalakarAH / na (vidyate) bhIH (yasyAH sA ) abhIH, mahatI cAsau serimI ca mahAseribhI, abhIzvAsI mahAseribhI ca abhI mahAseribhI, abhI mahAseribhIM itA abhImahAseribhItA, tasyAH saM0 he abhI mahAseribhIte ! / iti caturthavRttArthaH // 4 // zrImatkunthujinendrasya, stuterartho livIkRtaH / saubhAgya sAgarAkhyeNa, sUriNA jJAnasevinA // 1 // // iti kunthujinastutiH // 417 // 68 // de0 vyA0-- pracaladAcirAte / he puruSadatte ! te tava prasAdA: - anugrahAH sadasi phalakarAH - kAryakAriNo me mama bhavantu iti sambandhaH / ' bhU sattAyAm ' dhAtuH / ' bhavantu ' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / prasAdAH / kiMviziSTAH prasAdA: ? / phalakarAH / kasyAm ? | sadasi sabhAyAm / " samAjaH pariSat sadaH " ityabhidhAnacintAmaNi: (kA0 3, zlo0 145 ) / katham ? / sapadi zIghraM yathA syAt tatheti kriyAvizeSaNam / 'praca daciracizvArugAtre ! ' iti / prakarSeNa calantI - itastataH sphurantI yA acirarociH - vidyut tadvat ( cAru )kAntaM gAtraM - zarIraM yasyAH sA tasyAH saMbodhanam / " calA zampA'ciraprabhA " ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04, lo0170 ) / 'samudyatsadasiphala karAme !' iti / (vilasadbhayAM asiphalakAbhyAM rAmA - ramaNIyA yA tasyAH saMbodhanam ) / ' abhImahAse ! ' iti / abhImaH - araudraH hAso - hasanaM yasyAH sA tasyAH saMbodhanam / hAsastu hasanaM hasaH " ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 210 ) / ' aribhIte ! ' iti / arayovipakSAH tebhyo bhIH- bhayaM tasyA Ite ! - ItibhUte / iti prAJcaH / 'abhI mahAseribhIte ! ' iti / abhI: - nirbhayA yA mahAseraMbhI - prauDhamahiSI tAM ite ! adhAdArUDhaM ! | "lulAyaH seribho mahaH " ityabhidhAnacintAmaNi: (kA0 zlo0 348 ) / etAni sarvANyapi devyAH saMbodhanapadAni // iti turIyavRttArthaH // 4 // 4, 1 hAsazabdasya napuMsakaliGgaM cintyam / Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zrIarajinastutayaH atha zrIaranAthAya praNipAtaH vyamuJcaccakravartilakSmImiha tRNamiva yaH kSaNena taM sannamadamaramAnasaMsAramanekaparAjitAmaram / drutakaladhautakAntamAnamatAnanditabhUribhaktibhAksannamadamaramAnasaM sAramanekaparAjitAmaram // 1 // -dvipadI ja0 vi0-vyamuzcaJcakreti / bho bhavyAH! yUyaM taM aram-aranAmAnaM jinam Anamata-praNamata iti kriyAkArakasaNTaDUH / atra ' Anamata ' iti kriyApadam / ke kartAraH ? ' yUyam ' / kaM karmatApanam ? 'aram / kathaMbhUtam ? 'sannamadamaramAnasaMsAram ' madaH-jAtyAdikaH maraH-maraNaM mAna:-abhimAnaH saMsAraH-bhavaH, sanA:-kSINA madamaramAnasaMsArA yasya sa tathA tam / punaH kayaM0 1 'drutakaladhautakAntam ' drutaM-uttaptaM kaladhautaM-suvarNa tadvat kAntaM-kamanIyam / punaH kathaM0 1 'AnanditabhUribhaktibhAksannamadamaramAnasam' Ananditam-AhlAditaM bhUribhaktibhAjAprabhUtabhAvajuSAM sanamatA-praNamatAm amarANAM-devAnAM mAnasaM-mano yena sa tathA tam / punaH kayaM0 ? ' sAram / zreSTham / punaH kathaM0 1 ' anekaparAjitAmaram / anekeaparimitAH parAjitA-nirjitA amarA-devA yena sa tathA tam / idaM ca vizepaNaM digvijayasamayApekSayA jJeyam / tamiti tacchabdasahacAritvAd yacchabdaghaTanAmAha-yaH ara. jinaH iha-atra jagati cakravartilakSmI-cakradharazriyaM tRNamiva-tRNaM vIraNAdi tadiva kSaNenasapadi vyamuzcat-tyaktavAn / atrApi 'vyamuJcat / iti kriyApadam / kaH kato ? 'y:| kA karmatApannAm ? 'cakravartilakSmIm / kimiva ? ' tRnnmiv'| kutra ? ' ii 'kena ? 'kSaNena / kathaMbhUtAM cakravatilakSmIm? 'anekaparAjitAm' anekapA:-kariNaH taiH rAjitAM-zobhitAm / anekaparAjitAmaram iti padaM yat jinavizeSaNatvena vyAkhyAtaM tat cakravartilakSmyA vizeSaNatvena vyAkhyeyam / tathAhi-anekaiH paraiH-zatrubhiH ajitA-aparibhUtAm, araM-zIghram // atha samAsaH-cakreNa vartate iti cakravartI 'tatpuruSaH / cakravartino lakSmIH cakra0 'tatpuruSaH / / tAM cakra0 / madazca marazca mAnava saMsArazca madamara0 ' itaretaradvandvaH / sabhA madamaramAnasaMsArA yena sa sannamada0 'bahuvrIhiH / / taM sannamada0 / anekapaiH rAjitA aneka. 'tatpuruSaH |taa aneka0 / drutaM ca tat kaladhautaM ca druta0 'karmadhArayaH' / drutakaladhautavat kAntaH Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 stuticaturvizatikA [18 zrIaradvata0 'tatpuruSaH / taM druta / bhUrizcAsau bhaktizca bhUribhaktiH 'karmadhArayaH' / bhUribhakti bhajantIti bhUribha. 'ttpurussH| sanamantazca te amarAzca sannama0 'karmadhArayaH' / bhUribhaktibhAjazva te sanamadamarAzra bhUribha0 'karmadhArayaH' / bhUribhaktibhAksanamadamarANAM mAnasaM bhUribha0 'tatpuruSaH / AnanditaM bhUribhaktibhAksanamadamaramAnasaM yena sa Anandita0 'bahuvrIhiH / taM Anandita / aneke ca te parAjitAzca aneka0 'karmadhArayaH / anekaparAjitA amarA yena saH aneka0 'bahuvrIhiH' / taM aneka0 / cakravartilakSmIvizeSaNapakSe tu-aneke ca te pare ca anekapare 'karmadhArayaH' / na jitA ajitA ' tatpuruSaH' |anekpraiH ajitA aneka 0 'tatpuruSaH / tAM aneka0 // iti kAvyArthaH // 1 // si0 vR0-~-vyamuzcaccakreti |mo bhavyAH ! yUyaM taM araM-aranAthaM Anamata-praNamatetyarthaH / Arvaka'Nama pratIbhAve ' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH / (sA0 sU0 703 ) kartari parasmaipade madhyamapuruSabahuvacanam / atra 'Anamata' iti kriyApadam / ke kartAraH? / yUyam / kaM karmatApannam ? / 'aram' garbhasthe'smin mAtrA sarvaratnamayo'ro dRSTa ityaraH tam / " sarvottame mahAsattva-kule ya upajAyate / tasyAmivRddhaye vRddha-rasAvara udAhRtaH // " iti haimyAM nAmamAkAvRttau [iti ] vacanAd araH / kiMviziSTaM aram ! / ' sannamadamaramAnasaMsAraM / madaHjAtyAdikaH maraH-paraNaM mAna:-abhimAnaH saMsAraH-janmajarAlakSaNaH, madazca marazca mAnazca saMsArazca ' ita. retaradvandvaH', sannA:-kSINA madamaramAnasaMsArA yasya sa tathA tam / punaH kathaMbhUtam ! / ' drutakaladhautakAntaM / drutaM-uttaptaM yat kaladhautaM-kAzcanaM tadvat kAntaM-kamanIyam / " kaladhautaM rUpyahemnoH" ityamaraH (zlo0 2487) / punaH kathaMbhUtam ! / 'AnanditabharibhaktibhAksannamadaparamAnasaM' AnanditaM-Ananda prApitaM bharimaktimAnAM' bhUrimati-anurAgaM bhajanti te bhUribhaktibhAjaH teSAm, 'manAM viNa' (sA0 sU01232) iti viNa, sannamatAM-praNamatAM amarANAM-devAnAM mAnasaM-mano yena sa tathA tam / sannamantazca te amarAzca sannamadamarAH, bharimaktimAnazca te sannamadamarAzca maribhaktibhAksannamadamarAH iti -- karmadhArayaH', tataH AnanditaM marimaktimAksannamadamarANAM mAnasaM yena iti / bahuvrIhiH / punaH kathaMbhUtam ? / sAraM zreSTham / punaH kathaMbhUtam ! / ' anekaparAjitAmaraM ' aneke-aparimitA: parAjitAH-nirjitAH digvijaye amarAHmAgadhAdidevAH yena sa tathA tam / tamiti tacchabdasya yacchabdasApekSatvAt taM kam ? / yaH arajinaH iha-atra jagati cakravartilakSmI-sArvabhaumazriyaM tRNamiva-yavasamiva kSaNena--sapadi vyamuJcat-tyaktavAnityarthaH / * mucla mokSaNe' dhAtoranadyatane kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM dip / 'tudaaderH| (sA0 sa0 1007) ityapratyayaH / ' mucAdermum ' ( sA0 sU0 1011 ) iti mum / 'nazcApadAnte jhase' (sA0 sU095) iti masyAnusvAraH / ' divAdAvaTa ' ( sA0 sU0 707 ) / atra 'vyamuJcat ' iti kriyApadam / kaH Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA 195 kartA / yaH / kAM karmatApannAm ! / cakravartilakSmIm / cakrabhUmaNDale-dvAdazarAjamaNDale cakravartituM prabhutvalakSaNAM vRttighaNTAM kartuM zIlamasya NiniH cakra-rAjasamUhe avazyaM svAmitvena vartate vA, Avazyake NiniH / cakravartI / " cakravartI ballagaNe cakravAke " iti vizvaH / cakreNa-cakrAyudharatnena vA vartata iti cakravartI tasya lakSmIH-zrIH tAm / nRpANAM cakre-samUhe vartate cakreNa cakrAyudhabalena vA vartata iti cakravartI / lakSayati pazyati nItizAlinaM iti lakSmIH / lakSa darzanAGkanayoH' / 'lakSermuTa ca' (uNA0 sa0 440) itIkArapratyayo muDAgamazca / ata eva GayantatvAbhAvAnna sulopaH / 'kRdikArAdaktino vA DIp' ityatra sAvarNyagrahaNAt DIbato'pi maiveyaH (jJeyaH?) tena lakSmIzabdasya nadIvad rUpANi bhavanti, 'kRdikArAt' iti GISi lakSmItyapi mavatIti, durghaTe rakSita ityujjvldttH| lakSmIH "lakSmIhareH striyAm" iti zabdaprabhedaH / cakravartI sArvabhaumaH" iti haimaH ( kA03, zlo0 355) / " cakravartI sArvabhaumo, nUpo'nyo maNDale striyAma( zvaraH !)" ityamaraH ( zlo0 1472) / kimiva ? / tRNamiva / kutra ? / iha / kena ? / kSaNena / kathaMbhUtAM cakravartilakSmIm / anekaparAjitAM ' anekapA-dviradAH taiH rAjitAM-zobhitAm / " dantI dantAvalo hastI, dvirado'nekapo dvipaH " ityamaraH (zle0 1535) / kareNa mukhena ca pAnAt na ekena pibatItyanekapaH / 'supi.' (pA0 a0 3, pA0 2, sU0 4) iti yogavibhAgAt kaH // ____sau0 vR0-yaH kau-pRthivyAM SaDjIvanikAyarakSako bhavati sa bhavodadheH araM-parataTaM prAmotyeva / anena sambandhenAyAtasyASTAdazamazrIarajinasya stuterartho likhyte-vymunyccckreti| he janAH ! yUyaM taM aranAmAnaM jinaM Anamata itynvyH| 'Anamata' iti kriyApadam / ke krtaarH| 'yUyam' / 'Anamata' praNamata / kaM karmatApannam ? / 'aram' / "aro jine'raM cakrAle, zIghrage satvare taTe" itynekaarthH| kiMviziSTaM aram ? / 'ta' prasiddham / tacchando yacchandamapekSate / taM kam ? / yo jinaH iha-saMsAre cakravarti lakSmI-cakradharaRddhi sapadi-zIghra kSaNena-vegena tRNamiva-vIrA ityanvayaH / 'vyamuJcat' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'ya' jinaH / 'vyamuJcat' vizeSeNa amuJcat-atyajata / kAM karmatApannAm / 'ckrvrtilkssmiim|| kasmin ? / 'iha' saMsAre / katham / / 'kSaNena' vegena / kimiva? / 'tRNamiva' / iha-yathA tRNaM mucyate tadvaccakravartilakSmIMvyamuJcat / kiMviziSTaM taM arajinam? / sanna:-kSINaH mado-darpaH maro-maraNaM mAna:-ahaGkAraH saMsAro-bhavaH yasmAt sa sanna damaramAnasaMsArastaM prmaansNsaarm'| kiviziSTAM cakravartilakSmIm / anekapA-gajAstai rAjitA-zobhitA anekaparAjitA tAM 'anekpraajitaam'| punaH kiMviziSTaM araM jinam ? / drutaM-uttaptaM yat kaladhauta-suvarNa tadvat kAntaH-manojJaH vratakaladhautakAntastaM 'drutakaladhautakAntam' / punaH kiviziSTaM araM jinam / AnanditaM-AnandaM prApitaM bhUri:-pracurA bhaktiryeSAM te bhUribhaktibhAjaH tAdRzA ye santaH-zobhanAH namantaH-praNamantaH ye amarA-devAsteSAM mAnasaM-cittaM yena sa AnanditabhUribhaktibhAksanamadamaramAnasastaM 'aannditbhuuribhktibhaaksnnmdmrmaansm'| punaH kiMviziSTa araM jinam / / 'sAraM'pradhAnam / punaH kiMviziSTaM araM jinam ? / aneke-bahavaH parAjitAH-vijayIkRtA amarAH-mAgadhavaradAmAdayo yena saH anekaparAjitAmarastaM 'anekaparAjitAmaram' / etad vizeSaNaM yAtrApekSayA jJeyam / iti padArthaH // atha samAsaH-cakraM anuvartata iti cakravartI, vA cakreNa vartata iti cakravartI / cakravartino lakSmIH cakravartilakSmIH, tAM cakravartilakSmIm / madazca marazca mAnazca saMsArazca madamaramAnasaMsArAH, samA:-kSINA gatA vA madamaramAnasaMsArA yasmAt sa sannamadamaramAnasaMsAraH, taM salamadamaramAnasaMsAram / na ekena pibantI Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticatuvizatikA [18 zrIara tyanekapAH, yatA anekAn pAntItyanekapAH, anekapaiHrAjitAH anekaparAjitAH, tAM anekaparAjitAm / arati-saMsArasamudrasya parataTaM gacchattIti araH, taM aram / drutaM ca tat kaladhautaM ca dUtakaladhauta, itakala. dhautavat kAntaHtakaladhautakAntaH, taM drutakaladhautakAntam / AnandaH saJjAtaH asminniti AnanditaH, tam (Ananditam), bhUrizcAsau bhaktizca bhUribhaktiH, bhUribhaktiM bhajanti te bhUribhaktibhAjaH, namantazca te amarAzca namadamarA:, santazca te namadamarAzca sanamadamarAH, bhUribhaktibhAjazca te sanamadamarAzca bhUribhaktibhAkasanamadamarAH, bhUribhaktibhAsanamadamarANAM mAnasaM bhUribhaktibhAksanamadamaramAnasaM, AnanditaM bhUribhaktibhAkUsanamadamaramAnasaM yena sa AnanditabharibhaktimAkUsannamadamaramAnasaH,taM AnanditabhUribhaktibhAkalanamadamaramAnasam / na eke aneke, (aneke) parAjitA amarA yena saH anekaparAjitAmaraH, taM anekaparAjitAmaram / viMzativarNamayI viSamacchandasA 'vaizvadevInAmnA stutiriyam // iti prathamavRttAH // 1 // de0vyaa0-vymushcccketi| hejanAH!taM araM-aranAthaM yUyaM aanmt-prnnmtetynvyH| 'ma pratIbhAve, dhAtuH / 'Anamata ' iti kriyApadam / ke krtaarH| yUyam / ke karmatApannam ? / aram / kiMviziSTa aram / 'sanamadamaramAnasaMsAraM' madaH pUrvoktaH maro-maraNaM mAnaH-smayaH saMsAro-bhavagrahaNaM eteSAM pUrva 'danchaH', tataH sanna:-kSINo madamaramAnasaMsAro yasyati ' bahuvrIhiH' / punaH kiMviziSTam ? / 'dutakaladhautakAntaM' drute-gAlitaM yat kaladhautaM-suvarNa tadvat kAntaM-kamanIyam / "kaladhautalauhottamavahnibIjA." ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04, zlo0 110)|punH kiMviziSTam ? / 'AnanditabhUribhaktibhAksanamadamaramAnasaM, bhUri-atizayena bhakti-sevAM bhajantIti bhUribhaktibhAjaH iti 'dvitIyAtatpuruSaH', ArAdhyatvena jJAnaM bhakti riti vardhamAnacaraNAH, te ca te sam-samyak namantazca te amarAzcati 'karmadhArayaH, tataH AnanditaM-prINitaM bharibhaktibhAksannamadamarANAM mAnasaM-hRdayaM yeneti 'tRtIyAbahuvrIhiH ||arN-shiighrN yathA syAt tatheti kriyAvizeSaNam / punaHrkiviziSTam / 'anekaparAjitAmaraM, aneke parAjitA-bhagnA digvijayAdI amarA-magadhAdidevA yena sa tam / "jito bhagnaH parAjitaH" ityabhidhAnacintAmANiH (kA03, shlo0469)| yattadonityAbhisambandhAdU yaH aranAthaH cakravartilakSmI tRNamiva kSaNena-kSaNamAtreNa vyamuJcat-atyAkSIt / 'muzca mocane ' dhAtuH / 'vyamuzcat ' iti kriyApadam / kaH kartA ?|arnaathH / kAM karmatApamAm ? / cakravartilakSmIm / " cakravartI sArvabhaumaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (phA0 3, zlo0 355) / kiviziSTAM cakravatilakSmIm / / ' anekaparAjitA' anekapA-hastinaH taiH rAjitAM-bhUSitA, caturazItilakSamajAnAmadhipatvAt / iti prthmvRttaarthH||1|| jinavarebhyo vandanA-- stauti samantataH sma samavasaraNabhUmau yaM surAvaliH sakalakalAkalApakalitA'pamadA'ruNakaramapApadam / taM jinarAjavisaramujjAsitajanmajaraM namAmyahaM sakalakalA kalA'pakalitApamadAruNakaramapApadam // 2 // -dvipadI - ayamujhekho bhrAntimUlaka iti pratibhAti / Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastatayaH] stuticaturvizatikA ja0 vi0-stautIti / ahaM taM jinarAjavisaraM-jinapatisamUha namAmi-praNamAmi iti kriyAkArakapayogaH / atra 'namAmi / iti kriyApadam / kaH kartA ? 'aham / karmatApamam ? 'jinraajvisrm|| taM iti tacchandasambandhAd yacchandaghaTanAmAcaSTe-yaM jinarAjavisaraM samavasaraNabhUmau-samavasRtikSitau surAvaliH-tridazasantatiH samantataH-sarvataH stauti smavandate sma / atra 'sma' iti atItArthadyotako nipAtaH / atrApi ' stauti ' iti kriyApadam / kA kI ? ' suraavliH'| kaM karmatApannam ? ' yam / / kasyAm ? 'samavasaraNabhUmau / / katham ? ' samantataH / / kathaMbhUtA surAvaliH ? ' sakalakalAkalApakalitA' sakalena-samagreNa kalA. kalApena-vijJAnanikareNa kalitA-yuktA / punaH kathaM0 1 'apamadA' apagatadapo / punaH kathaM ? 'sakalakalA' kalakalena-kolAhalena sahitA, bADhasvareNa guNAnuJcarantItyarthaH / punaH kathaM ? 'kalA' madhurA, madhurasvaradhAritvAt / kathaMbhUtaM jinarAjavisaram ? ' aruNakaraM AtAmrapANim / punaH kathaM ? ' apApadaM ' apaMgatavipadam / punaH kathaM0? ' ujjAsitajanmajaraM' ujjAsite-pratihate janmajare-jananavinase yena sa tathA tam / punaH kathaM0 ? ' apakalitApaM / apamatau kalitApau-kalahasantApau yasmAt sa tathA tam / ( punaH kathaM0 1 ' adAruNakaraM') adAruNaM-araudraM karoti yaH sa tathA tam / punaH kathaM ? ' apApadaM / apApa-puNyaM dadAti yA ta tathA tam // atha samAsaH-samavasaraNasya bhUmiH samava tatpuruSaH / tasyAM samava0 / surANAM AvaliH surAvaliH ' tatpuruSaH / / sakalAzca tAH kalAzca sakala. 'karmadhArayaH / sakalakalAnAM kalApaH sakala* * tatpuruSaH / / sakalakalAkalApena kalitA sakala. ' ttpurussH'| aphgato mado yasyAH sA apamadA 'bahuvrIhiH / / aruNau karau yasya saH aruNakaraH 'bahuvrIhiH' / taM aruNa / apagatA Apado yasmAt saH apApat 'bhuvriihiH| taM apApadam / jinAnAM jineSu vA rAjAno jinarAjAH 'ttpurussH| jinarAjAnAM visaro jinarAja. ' tatpuruSaH / saM jinarAja / janma ca jarA ca janmajare ' itaretaradvandvaH / ujjAsite janmajare yena sa ujjAsi0 'bahuvrIhiH' / taM ujjAsi0 / saha kalakaLena vartata iti sakala. 'ttpurussH| kalizca tApazca kalitApau ' itaretaradvandvaH / apagato kalitApI yasmAt saH apaka0 'bahuvrIhiH / taM apaka0 / na dAruNamadAruNaM 'tatpuruSaH / / adAruNaM karotItyadAruNakara 'tatpuruSaH / adAruNa / na pApaM apApaM 'tatpuruSaH / apApaM dadAtItyapApadaH 'tatpuruSa / taM apApadam // iti kAvyAH // 1 // si. vR0-stItIti / ahaM taM jinarAjavisaraM-jinapatinikaraM namAmi-praNamAmItyarthaH / 'Nama praharave zabde ca' dhAtoH kartari vartamAne parasmaipade uttamapuruSaikavacanaM mip / ' ap kartari / (sA0 sa0 191 ) ityap , ' morA' ( sA0 sa0 196 ) ityAtvama, ' svarahInaM0 ' (sA. Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 stuticaturvizatikA [18 zrIarasa0 11) / tathA ca ' namAmi ' iti siddham / atra ' namAmi ' iti kriyApadam / kaH kartA ! / aham / ke karmatApannam ! / 'jinarAjavisaram / jinAnAM jineSu vA rAjAno jinarAjAH teSAM visara:-samUhaH tam / "samUho nivahavyUha-sandohavisarabajAH" ityamaraH (zlo0 1065) / tacchabdasya yacchabdasApesatvAt taM kam ! / yaM ninarAnavisaraM samavasaraNamamau-samavasRtibhuvi surAvaliH-devapatiH samantataH-sarvataH stauti sma-vandate sma, astAvIdityarthaH / STuJ stutau' dhAtorvartamAne kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tim / * am kartari ' ( sA0 sa0 691) ityap / ' adAderluk' (sA0 sa0 880) iti lukU / orau / (sA0 sU0 193) ityaukaarH| 'smayoge bhatArthatA vaktavyA' (sA0 sa0733) iti bhatArthatA / atra 'stauti sma' iti kriyApadam / kA kI / surAvaliH ' surANAM-devAnAM Avali:surAvaliH / kaM karmatApannam ! / yam / kasyAm ! / ' samavasaraNabhUmau ' samavasaraNasya bhUmiH samavasaraNabhUmiH tasyAM samavasaraNabhUmau / katham ! / samantataH / kathaMbhUtA surAvaliH / sakalakalAkalApakalitA' sakalenasamagreNa kalAkalApena kalAyAH-vijJAnasya, " kalA zilpe kAlamede " ityamaraH (zlo0 2761), kalApena-samUhena kalitA-saMyutA / "kalApo bhUSaNe barhe, tUNIre saMhatAvapi'' ityamaraH (zlo0 2592) / punaH kathaMbhUtA ? / 'apamadA' apagato mado-do yasyAH sA apamadA / punaH kathaMbhUtA ! / 'sakalakalA' kalakalena-kolAhalena sahitA sakalakalA, tArasvareNa guNAnuccarantItyarthaH / punaH kathaMbhUtA / kalA-madhurA / kathaMmataM jinarAjavisaram / ' aruNakara ' aruNau-raktau karau-hastau yasya sa tathA tam, sAmudrike satpuruSANAM karacaraNayo raktatvena varNanAt / punaH kathaMbhUtam ! / ' apApadaM ' apagatA Apad-vipattiH-durdazetiyAvat yasmAt sa tam / punaH kathaMbhUtam ? / ' ujjAsitajanmanaraM ' janma ca jarA ca janmajare ' itaretaradvandvaH', ujjAsite-pratihate janmajare-jananavinase yena sa tathA tam / ' narAyAH svarAdau jaras vA vaktavyaH' ( sA0 sU0 205) iti vikalpapakSe ami rUpam / punaH kathaMbhUtam 1 / apakalitApaM ' apagatau kalitApau-kalahasantApau yasmAt sa tam / yadvA apagataH kale:-kalikAlasya [kale:-] kalahasya vA tApo yasmAdityarthaH / punaH kathaMbhUtam ! / 'adAruNakaraM' karotIti karaH, dAruNasya karo dAruNakaraH, pazcAnnasamAsaH, taM adAruNakaram / punaH kathaMbhUtam ! / 'apApadaM' apApa-puNyaM dadAtItyapApadaH taM apApadaM, puNyapradamityarthaH // sau0 vR0-stautIti / ahaM taM jinarAjavisaraM-tIrthakarasamUhaM namAmi itynvyH| 'namAmi' iti kriyApadam / kaH kartA ?|'ahm'| 'namAmi' (vnde)| kaM karmatApatram / ' jinraajvisrm| kividhi jinarAjavisaram ? / ujjAsitA-trAsitA janma-jAtirjarA-vayohAnirmaraNAdirUpA yena sa ujjAsita. janmajaraH, taM ' ujjAsitajanmajaram / punaH kiMviziSTaM jinarAjavisaram / ? aruNA raktA hastA yasya saH aruNakaraH, taM 'aruNakaram ' raktakamalapANimityarthaH / punaH kiMviziSTaM jinarAjavisaram ? / 'taM' prasiddham |tN kam ? / surAvaliH-devazreNiH samavasaraNabhUmau-samavasaraNabhUmikAyAm samantataH-caturdizaM yaM jinarAjavisaraM stauti sma itynvyH| 'stauti' iti kriyApadam / kA kI ? / 'suraavliH'| stauti' stuti kroti| sma iti padaM atItArthadyotakam / 'as bhuvi' ityasya dhAtoH uttamapuruSArthasya kriyaabhutvpryogH| kNkrmtaapnm| 'yaM jinraajvisrm'| kasyAm / 'samavasaraNabhUmau' / katham? / 'samantataH' caturdizaM yathA syAt tthaa| kiviziSTA surAvaliH / sakalAH-saMpUrNA yAH kalA-jJAnavijJAnAdikAH tAsAM kalApaH Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturtizatikA -samUhaH tena kalitA-yuktA 'sakalakalAkalApakalitA' / punaH kiMviziSTA surAvaliH ? / 'apamadA' gatadarpA / punaH kiMviziSTaM jinarAjavisaram / / apApaM-puNyaM dadAtIti apApadastaM 'apaapdm| yadvA apagatA Apat-vipat yasmAt sa apApata, te apApadam / punaH kiMviziSTaM jinarAjavisaram ? / 'apa. kalitApaM' (apagataH) kalitApaH-kalahadAgho yasya saH apakalitApAtaM 'apklitaapm'| punaH kiMviziSTaM jinarAjavisaram / adAruNaM-saumyaM karotIti adAruNakaraH, taM 'adaarunnkrm| punaH kiMviziSTA surAvaliH? / kalo-madhuraH kala:-zabda:-kalakalastena sahitA 'sakalakalA' / etAvatA madhuradhvaninA tIrthakaraguNagAyinItyarthaH / punaH kiMviziSTA surAvaliH ! / 'kalA' pradhAnA / iti padArthaH / / atha samAsaH-samantAditi samantataH / samavasaraNasya bhUmiH samavasaraNabhUmiH, tasyAM samavasaraNabhUmau / surANAM AvaliH surAvaliH / sakalAzca tAH kalAzca sakalakalAH, sakalakalAnAM kalApaH sakalakalAkalApaH, sakalakalAkalApena kalitA sakalakalAkalApakalitA / apagato mado yasyAH sA apamadA / aruNAH karA yasya saH aruNakaraH, taM aruNakaram / na pApaM apApaM, apApaM dadAtIti apApadaH, taM apApadam / jinAnAM rAjAno jinarAjAH, jinarAjAnAM visarojinarAjavisaraH, taM jinarAjavisaram / janma ca jarA ca janmajarasI, ujjAsite janmajarasI yasmAt sa ujjAsitajanmajaraH, taM ujjAsitajanmajaram / kalazcAsau kalazca kalakalA, kalakalena sahitA sakalakalA / kalizca tApazca kalitApI, yadvA kalestApaH kalitApaH, apagataH kalitApo yasya saH akalitAphaH, taM akalitApam / na dAruNaM adAruNaM, adAruNaM karotIti adAruNakaraH, taM adAruNakaram / apagatA Apat yasmAt saH apApata, te apApadam // iti dvitiiyvRttaarthH||2|| de0 vyA0-stItIti / taM jinarAjavisaraM-tIrthaMkarasamUhaM ahaM nmaami-nmskaarvissyiikromiitynvyH|'nnm namane' dhaatuH| 'namAmi / iti kiyApadam / kaH krtaa| aham / kaMpharmatApanam / jinarAjavisaram / "sandohaH samudAyarAzivisaravAtAH kalApovrajaH // ityabhidhAnacintAmaNiH (kA 47) / kiMviziSTaM jinarAjAvesaram / ' ujjAsitajanmajaraM ' jananaM-janma jarA-vinasA anayoH 'indraH', tataH ujjAsite-nAzite janmajare yena sa tam / "projjAsanaM prazamanaM pratidhAtanaM badhaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, prlo034)|punH kiMviziSTam / 'arunnkrN| aruNau-raktau karo-hastau yasya sa tam / punaH kiMviziSTas |'apklitaapN 'apagataH kale:-kalikAlasya kalahasya vA tApaH-santApo yasmAda yasya vA sa tam / punaHkiMviziSTas |'adaarunnkrN dAruNaM-rotraM tana karotItyadAruNakarastam, rudrkrmaakaarkmityrthH| yahA nAsti dAruNA-rudrA karA-prabhA yasya sa tam / puna: kiMviziSTam / apaapdN| pApaM na itte nityAbhasambandhAd yaM jinarAjavisaraM 'surAvaliH surANAM-devAnAM Avali:-zreNiH samantata:-sarvadiktaH samavasaraNabhUmau stauti sma-astavIt / 'STuJ stutau' dhAtuH / "stauti sma / iti kiyApadam / kA kii| surAvaliH / ke karmatApanam / jinarAjavisarasa 'samavasaraNabhUmau' samavasaraNasta-vapratrayamayasya bhUmiH-bhUmikA tasyAm / katham ? / samantataH / avyayametat / kiMviziSTA suraavliH| 'sakalakalAkalApakAlatA sakalA-samastA yA kalA-vijJAnaM tasyAHchApa:samUhaH tena klitaa-vyaaptaa| punaH kiMviziSTA?'apApat , apagatA ApadU-vipatiryasyAHsA tthaa| jinarAjavisaravizeSaNametaditi kazcit taccintyam / punaH kiMviziSTA |'apmdaa ' apagato mado yasyAH sA tathA / "mado munmohasaMbhedaH" ityabhidhAnacintAmANaH (kA02, cho0 226) / punaH kivishisstthaa||klaa-mnohraa // iti dvitIyavRttArthaH // 2 // Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 stuticaturvizatikA [18 zrIarajinAgamAya nama: bhImamahAbhavAbdhibhavabhItivibhedi parAstavisphurat paramatamohamAnamatanUnamalaM ghanamaghavate'hitam / jinapatimatamapAramAmaranirvRtizarmakAraNaM paramatamohamAnamata nUnamalacannamaghavatehitam // 3 // -dvipadI ja0 vi0-bhImeti / bho bhavyAH ! yUyaM jinapatimataM-sarvajJapravacanaM nUnaM-nizcayena Anamata-praNamata iti kriyakArakayojanA / atra 'Anamata' iti kriyApadam / ke kartAraH? 'yUyam' / kiM karmatApannam ? ' jinapatimatam / / jinapatimataM kathaMbhUtam ? ' bhiimmhaabhvaabdhibhvbhiitivibhedi| bhImo-bhayaGkaraH yo (mahAn ) bhavAbdhiH-saMsArasAgarastatra bhavA yA bhItayaH-bhiyastAsA vibhedi-bhedanazIlam / punaH kathaM0 ? 'parAstavisphuratparamatamohamAnaM' paramatAni-anyapravacanAni moho-mithyAtvaM mAna:-ahaGkAraH, parAstA-nikSiptA visphurantaH-viz2ambhamANA paramatamohamAnA yena vada tathA tat / athavA visphurana paramatAnAM mohamAnaH / mohAd-ajJAnAt mAna:-mithyAbhimAnaH sa 'parAstaH' paraM prakRSTaM yathA syAt tathA asto yena tat tathA tat / punaH kathaM? 'atanUnaM' tanu-kuzaM UnaM ca zabdArthAdibhirbhUnaM yana bhavati tat / punaH kayaM0 1'ghanaM ' niviDaM, prameyagADhamityarthaH / kathaM ? ' alaM' atyartham / punaH kathaM ? ' ahitaM / na zreyaskAri / kasmai 1 'aghayate / pApAnvitAya / punaH kathaM0 1 'apAramAmaranitizarmakAraNam' apArANi-aparyantAni yAni mAmarANAM nivRteH-nirvANasya dharmANi-sukhAni teSAM kAraNaM-hetum / punaH kathaM0? 'prmtmoh| parama-prakaSTa tamo inti yat tat / yadivA atizayena paramA:-paramatamA UhA-vicAraNA yasmin tava tathA tat / punaH kathaM0 1 Ihitam / abhilaSitam / kena ? ' alaGghanamaghavatA ' nAsti lAnam-abhibhavo yasya tena maghavatA-indreNa, sAmarthyAdacyutasvarganAthena // atha samAsaH-adhirivAbdhiH / bhavazvAsAvabdhizca bhavAbdhiH / karmadhArayaH / pahAthAsau bhavAbdhizca mahA0 'krmdhaaryH|| bhImazcAsau mahAbhavAbdhizca bhIma0 krmdhaaryH| bhImamahAbhavAbdherbhavA bhImama0 'tatpuruSaH' / bhImamahAbdhibhavAzca tA bhItayazca bhIma0 'krmdhaaryH| bhImamahAmavAdhibhavamItIno vibhedi bhImama0 ' tatpuruSaH' / tat bhImama0 / pareSAM matAni paramatAni tatpuruSaH / paramatAni ca mohazca mAnazca paramata. 'itaretaradvandaH / visphurantazca te paramatamohamAnAzca visphu0 'karmadhArayaH' / parAstA visphuratparamatamohamAnA yena tat parAsta. 'phuvriihiH| athavA mohAta mAno mohamAnaH 'ttpurussH| paramatAnA mohamAnaH paramata. 'tatpuruSa Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA 201 visphuraMzvAsau paramatamohamAnazca visphu0 'karmadhArayaH' / paraM astaH parAstaH 'tatpuruSaH / parAsto visphuratparamatamohamAno yena tat parAsta 0 'bahuvrIhiH / (tat praast0)| tanu ca tadUnaM ca tanUnaM 'krmdhaaryH| na tanUnaM atanUnaM 'tatpuruSaH / tat atanUnam / na hitaM ahitaM tatpuruSaH / tat ahitam / jinAnAM jineSu vA patiH jinapatiH 'tatpuruSaH' / jinapatermataM jinapa0 ' tatpuruSaH / tava jina0 / mAMzca amarAzca mAmarAH 'itaretaradvandvaH / nidRteH zarmANi nitizarmANi 'tatpuruSaH / mAmarANAM nirvRtizarmANi mA0 'tatpuruSaH na vidyate pAro yeSAM tAnyapArANi 'bhuvriihie| apArANi ca tAni mAmaranitizarmANi ca apAra0 'karmadhArayaH / apAramAmaranitizarmaNAM kAraNaM apAra0 tatpuruSaH / tadapAramA0 / paramaM ca tat tamazca parama0 'karmadhArayaH / paramatamo hantIti parama0 ' tatpuruSaH / / tat parama / yadivA paramatamA jahA yasmin tata parama0 'bahuvrIhiH / / tat parama / na vidyate lAnaM yasya saH alAnaH ' bahuvrIhiH' / alaGghanazcAsau maghavA ca alakana0 'karmadhArayaH' / telaGgana0 / / iti kAvyArthaH // 3 // si. 10--mImeti / mo mavyalokAH ! yUyaM jinapatimata-jIrthezapravacanaM nana--nizcayena Anamata-praNamtetyarthaH / ApUrvaka 'ma pratIbhAve' dhAtoH ' AzI:preraNayoH : ( sA0 ma0 703 ) katIra parasmaipade madhyamapuruSabahuvacanam / atra ' Anamata ' iti kriyApadam / ke kartAraH ? / yUyam / kiM karmatApannam ! / 'jinapatimataM / jinapatermataM jinapatimataM iti / tatpuruSaH / kathaMbhUtaM ninapatimatam ? / bhImamahAbhavAbdhibhavamotivibhedi' bhImo-bhayaGkaro yo bhava eva abdhiH bhavAbdhiH-saMsArasAgaraH tatra bhavA-jAtA yA bhotayAM bhiyastAsAM vibhedi-bhedanazIlam / punaH kathaMbhUtam ? / ' parAstavispharatparamatamohamAnam / pareSA-bauddhAdInAM matAni paramatAni, anyapravacanAnItyarthaH, moho-mithyAtvaM mAna:-abhimAnaH, paramatAni ca mohazca mAnazca paramatamohamAnAH / itaretaradvandvaH', parAstA-dUrIkRtAH visphuranto-viz2ammamANAH paramatamohamAnA yena tat tathA tat / punaH kathaMbhUtam ? / ' atanUnam ' tanu ca UnaM ca yanna mavatIti atanUnam / punaH kathaMbhUtam / dhanaM-niviDaM, prameyagAdamityarthaH / katham ? / alam atyartham / punaH kathaMbhUtam / ahita-na zreyaskAri / kasmai ! / 'abavate' atra--pApaM vidyate yasya sa apavAn tasmai / punaH kathaMbhUtam ? / ' apAramAmaranivRtizarmakAraNam / mAMzca amarAzca mAmarAH 'itarataradvandvaH ', apArANi-pArarahitAni amaryAdAnItyarthaH yAni mAmarANAM nivRteH-nirvANasya zarmANi-sukhAni teSAM kAraNaM-hetuH (tat), tattvajJAnadvArA muktisukhajanakatvAt / punaH kathaMbhUtama ! / ' paramatamohaM ' parama-prakRSTaM tamo hanti yat tat / athavA atizayena paramAH-paramatamAH uhAvicAraNA yasmin tat tathA tat / punaH kathambhUtam ? / IhitaM-abhilaSitam / kena? | 'alaGkanamaghavatA' nAsti laca naM-amibhavo yasya tAdRzena maghavatA-indreNa, sAmarthyAdacyutasvarganAthenetyarthaH / alakanancAsau manavA ceti / karmadhArayaH // 3 // Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 stuticaturvizatikA [18 zrIara sau0 vR0-bhImeti / bho bhavyAH! yUyaM jinapatimataM-tIrthakarapravacanam Anamata itynvyH| Anamata' iti kiyApadam / ke kartAraH / 'yUyam' / 'Anamata' prnnmt| kiM karmatApatram ? / 'jinptimtm'| bhImo-raudro (mahA-) mahAn yo bhavAbdhiH- (saMsAra) samudraH tasmAd bhavA- utpannAH yA bhItayo-bhayAni tAn bhinattIti tad 'bhImamahAbhavAbdhibhavabhItivibhedi / punaH kiMviziSTaM jinapatimatam / parAstAHtiraskRtAH visphuranto-dIpyanto-jhagajhagAyamAnAH pareSAM-kutIrthIyAnAM matAnI-zAsanAni moha:- ajJAnaM tathA (yadvA !) mohAd-ajJAnAt mAnA-garvA yena tat 'parAstavisphuratparamatamohamAnam' / punaH kiMviziSTaM jinapatimatam ? / 'ghana' nibiDam / katham ! / 'alam / atyartham, aprameyaprameyamityarthaH / punaH kiMviziSTaM jinapatimatam ? / tanu-kRzaM UnaM-nyUnaM tavayaM na iti 'atanUnam ' / etAvatA mahat, sampUrNamityarthaH / punaH kiMviziSTaM jinapatimatama? 'ahitaM / ashreyskrN| kasmai? 'aghavate-pApAtmane' panaH kiMviziSTaM jinptimtm?| apArAaneke mA-manuSyAH amarA-devAH teSAM nivRttiH-mokSastasyAH zarmANi-sukhAni teSAM kAraNaM-hetuH (tat) 'apAramAmaranivRtizarmakAraNam / punaH kiMviziSTaM jinapatimatam ? / paramaM-prakRSTaM tamaH-ajJAnaM tat prati hantIti paramatamoham', yadvA paramatamaHuskRSTaH Uho-vitoM yasmiMstat paramatamoham / punaH kiMviziSTaM jinapatimatam ! / ' ihitaM' vAJchitam / kena ? / alanaH-anullaGganIyo maghavA-indraH tena 'alaGganamaghavatA', acyutendreNa Ipsi(hitaMvAJchitam / evaMvidhaM jinapatimataM nUnaM-nizcitaM Anamata // iti padArthaH // __ atha samAsaH-apo nidhIyante yasmin sa abdhiH, bhava evAbdhiH bhavAbdhiH, mahAMzcAsau bhavAbdhizca mahAbhavAbdhiH, bhImazcAsau mahAbhavAbdhizca bhImamahAbhavAbdhiH, bhImamahAbhavAbdherbhavA bhImamahAbhavAbdhimavAH, bhImamahAdhibhavAzca tA bhItayazca bhImamahAbhavAbdhibhavabhItayaH,vizeSeNa bhedituM zIlamasyAstIti vibhedi, bhImamahAbhavAbdhibhItInAM vibhedi, yadvA bhImahAbhavAbdhibhavA bhiyazca Itayazca bhImamahAmavAbdhi(bhava)bhItayaH ityapi / pareSAM mataM paramataM, visphuracca tat paramataM ca visphuratparamataM, visphuratparamatasya mohaH visphuratparamatamohaH, visphuratparamatamohazca mAnazca visphuratparamatamohamAnaH, parAstodhvastaH visphuratparamatamohamAno yena tat parAstavisphuratparamatamohamAnaM tat / tanu ca UnaM ca tanUne, na staH tanUne yasmin tad atanUnam / aghaM vidyate yasyAsau aghavAn, tasmai adhavate / na hitaM ahitaM, tad ahitam / jinAnAM patiH jinapatiH, tasya mataM jinapatimataM, tat jinapatimatam / mAzca amarAva mAmarAH, apArAzca te mAmarAzca apAramAmarAH, apAramAmarANAM nirvatiH apAramAmarani vRtiH, apAramAmaranirvRteH zarmANi apAramAmaranirvRtizamANi, apAgmAmaranirvRtizarmaNAM kAraNaM apAramAmaranirvRtizarmakAraNam / paramaM ca tat tamazca paramatamaH, paramatamo hantIti paramatamohaM, yadA 'atizayena paramAH paramatamAH, paramatamA UhA yasmin tat paramatamoham / laDAdhyate-ullabhyate iti laganA nalaDannaH alaGagnaH, alaGghanazcAsau maghavA ca alaGgAnamaghavA, tena alaGganamaghavatA / iti tRtiiyvRttaarthH||3|| de0vyaa0-bhiimti| he bhavyajanAH! yUyaM jinapatimataM-pravacanaM nUnaM-nizcitaM aanmt-prnnmtetynvyH| 'Nama pravIbhAve' dhAtuH / 'Anamata' iti kriyApadam / ke krtaarH| yUyam / kiM karmatApanam / jina ramatam / kiMviziSTaM jinapatimatam / bhImamahAbhavAbdhimavabhAtivibhadi' bhImaH-bhayotpAdako rudra itiyAvad yo mahAbhavAbdhiH-prakRSTasaMsArasamudraH tasmin bhavA-utpannA yA bhItiH-sAdhvasaM tasyA vibhedibhedanazIlam / punaH kiMviziSTam ? / 'parAstavisphuratparamatamohamAnaM visphurantazca te paramatamohamAnAzveni pUrva karmadhArayaH', paramataM-bauddhAdizAsanaM mohaH-ajJAnaM mAnaH-smayaH eteSAM pUrva 'dvandaH', tataH parAstAvizvastAH(vispharat)paramatamohamAnA yena tat / punaH kiMviziSTam ? / 'atanUna' tanu-svalpaM UnaM-apUrNa, arthApe. kSayA tAbhyo rahittam / puna: kiMSiziSTam ? / aNDanna-phenApyamAttikamaNIyam / punaH kiMpiziSTam ? / ahita Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayA] stuticaturvizatikA 203 apathyam / kasmai / / 'aghayate / argha-pApaM vidyate yasyAsau aghavAn tasmai / punaH kiMviziSTam / / 'apAramAmaranitizarmakAraNaM / mAzva te amarAzceti pUrva 'dvandvaH', nivRteH zarmANi nitizarmANi iti 'SaSThItatpuruSaH, tataH apArANi ca tAni mAmaranirvatizarmANi cati 'karmadhArayaH, teSAM kAraNaM-he tabhUtam , tatvajJAnahArA muktisukhajanakatvAt / punaH kiMviziSTam ? 'paramatamohaM / parama-prakRSTaM yat tama:-ajJAnaM tasya imta-mAzakam / yatA paramatamA-atyutkRSTA UhA:-tarkAH yatra tat / punaH kiMdhiziSTam / / 'alabdhanamadhavahitaM ' alamghana:-anatikramaNIyo yo maghavA-indraH tena IhitaM-vAJchitam / / iti tRtiiyvRtaarthH||3|| zrIcakradharAyAH stuti:yA'tra vicitravarNavinatAtmaja pRSThamadhiSThitA hutAt samatanubhAgavikRtadhIrasamadavairiva dhAmahAribhiH / taDidiva bhAti sAndhyaghana mUrdhani cakradharA'stu sA mude'samatanubhA gavi kRtadhIrasamadavairivadhA mahAribhiH // 4 // -dvipadI ja0 vi0-yA'treti / sA cakradharA-apraticakA devI mude-prItyai astu-bhavatu iti kriyAkArakasambandhaH / atra ' astu' iti kriyApadam / kA kI ? ' cakradharA' / kasyai ? 'mude| seti tacchabdasAhacaryAd yacchandayojanAmAha--yA cakradharA atra-asmiJjagati bhAtizobhate / atrApi ' bhAti ' iti kriyApadam / kA kI ? 'yaa| kutra ? ' atra / yA kathaMbhUtA ? ' adhiSThitA ' adhirUDhA / kiM karmatApanam ? 'vicitravarNavinatAtmaja pRSThaM' vicitravarNo-nAnAvidhavarNasahitaH, " AjAnu kanakagauram AnAbheH zaGkhakundaharadhavalam, AkaNThato navadivAkarakAntitulyam, AmUrdhato'JjananibhaM garuDasvarUpam" itisvarUpo yo vinatAtmajo-garutmAn tasya pRSTha-gAtrIparibhAgam / punaH kathaM ? "hutAtsamatanubhAk' hutaM attIti hutAtvahnistena samAM-tulyAM tanu-mUrti bhajatIti hutAtsamatanubhAk / kasmin keva bhAti ? 'sAndhyaghanamUrdhni ' sAndhyaH-sandhyAsambandhI yo ghanaH-meghaH sa ca vicitravarNo bhavati tasya mUrTina-zirasi taDidiva' vithudiva / atra cakradharA taDitsthAnIyA, garuDo ghanasthAnIya iti jJeyam / punaH karthabhUtA cakradharA ?' avikRtadhI: avikRtA-na vikAraM prAptA dhI:-buddhiryasyAH sA tathA / punaH kathaM? : asamatanubhA' samA-sAmAnyA tanuH-kRzA, na samatanuH asamatanuH, asAdhAraNamahatItyarthaH, etAdRzI bhA-kAntiryasyAH sA tathA / kasyAm ? ' gavi ' pRthivyAM svarge vA / punaH kathaM ? 'kRtadhIrasamadavairivadhA' kRtaH-vihitaH dhIrANAM-zUrANAM samadAnA-madAnvitAnAM vairiNAripUrNA vadhaH-vinAzo yayA sA tathA / kaiH kRtvA 1 ('mahAribhiH) mahadbhiH-bRhadbhiraribhiH-cakraiH / 1 bhayaM pAThaH zrIsaubhAgyasAgarakRtavRtyAmeva / Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 stuticataviMzatikA ( 18 zrIara kayaMbhUtaH ? ' dhAmahAribhiH / dhAmabhiH-tejobhiH hAribhiH-kAntaH / kairiva ? ' asamadavairiva ' yasamaiH-asadRzaiH davaiH-banavalibhiriva // ____ atha samAsaH- vicitro varNo yasya sa vicitra 'bahuvrIhiH' / vinatAyA Atmajo vinatAsmanaH / tatpuruSaH / vicitravarNazvAsau vinatAtmajazca vicitra ' karmadhArayaH / vicitravarNavinatAtmajasya pRSThaM vicitra 'ttpurussH| (tad vicitr0)| hutamattIti hutAt 'ttpurussH'| hutAdaH samA hutAtsamA ' tatpuruSaH / hutAtsamA cAsau tanuzca hutA0 'karmadhArayaH' / hutAtsamatanuM bhajata iti hutA0 ' tatpuruSaH / / na vikRtA avikRtA / tatpuruSaH' / avikRtA dhIryasyAH sA avikRtadhIH 'bahuvrIhiH / / (na samA asamAH 'ttpurussH')| asamAzca te davAzca asama 'karmadhArayaH / tairasama0 / dhAmabhihArINi dhAma tatpuruSaH / / tairdhAma / sandhyAyAM bhavaH sAndhyaH (ttpurussH|)| sAndhyazcAsau ghanazca sAndhyaghanaH 'krmdhaaryH|| sAndhyaghanasya mUrdhA sAndhyA tatpuruSaH / tasmin sAnyadhanamUrddhani / cakraM dhArayatIti cakradharA 'tatpuruSaH' / samA cAsau tanuzca samatanuH 'karmadhArayaH / na samatanu: asamatanuH 'tatpuruSaH', asamatanuH mA yasyAHsA asama0'bahuvrIhi dhIrAJca ne samadAzca dhIrasamadAH 'krmdhaaryH'| dhIrasamadAzca te vairiNazca dhIra0 'krmdhaaryH||dhiirsmdvairinnaaN vadho dhIra0 ' tatpuruSaH / kRto dhIrasamadavairivadho yayA sA kRtadhIra0 ('bahuvrIhiH' ) / mahAnti ca tAnyarINi ca mahArINi 'krmdhaaryH| tairmhaaribhiH|| iti kAvyAH // 4 // ___ iti zrImavRddhapaNDitazrIdevavijayagaNiziSyapaM jayavijayagaNiviracitAyAM zrIzobhanastutiSThattau zrIarajinasya stuteAkhyA // 18 // si010-yA'treti / sA 'cakradharA' dharatIti dharA cakrasya dharA (1) apratiSakA devI mude-prItyai astu-bhavatvityarthaH - as bhuvi ' dhAtoH 'AzI:preraNayoH ' ( sA0 sU0 703 ) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tup / 'ap0 ' ( sA0 sU0 691), ' adAdeH ' (sA * sU0 880) iti hun / atra ' astu' iti kriyApadam / kA kI ? / ckrdhraa| kasyai ? / mude / seti tacchabdasya yacchabasAhacaryAt sA kA ! / yA cakradharA atra-asmin jagati bhAti-zomate ityarthaH / 'bhA dIptau' iti dhAtoH vartamAne kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanam / atra 'mAti' iti kriyApadam / kA kii| yaa| kutra! / atra / kathaMbhUtA ! / adhiSThitA-ArUDhA / kim / / 'vicitravarNavinatAtmanapRSTham ' vicitrA varNA yasmin sa vicitravarNaH, karbura ityarthaH / "AjAnu kanakagauram, AnAmeH zaGkhakundaharadhavalam, tathA "AkaNThato navadivAkarakAntitulyam, AmUrdhato'jananimaM garuDasvarUpam " itisvarUpo yo vinatAtmajo-yo garuDaH tasya pRSThaM-pazcAdbhAgastat / " pRSThaM tu caramaM tanoH" iti haimaH ( kA0 3, zlo0 215) / punaH kathaMbhUtA ! / 'hutAtsamatanubhAk ' hutaM-hotavyadravyaM atti-makSatIti hutAd-vanhiH tena samAM-tulyAM tanu-mUrti manatIti hutAtsamatanubhAk / kasmin keva mAtIti yojyam / sandhyAyAM bhavaH sAndhyaH, sandhyAsambandhItyarthaH, yo dhana Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jimastutayaH ] stuticaturviMzatikA meghaH sa ca vicitravarNo bhavati tasya mUrdhni - mastake, AdhAre saptamI, taDidiva - vidyudiva / yathA sAndhyadhanazirasi taDid bhAti tathA devI garuDapRSThasthitA zobhata iti mAvaH / punaH kathaMbhUtA cakradharA ! | 'avikRtadhIH ' avikRtA--na vikAraM prAptA dhI:- buddhiryasyAH sA / punaH kathaMbhUtA ? / 'asamatanubhA' samA - sAmAnyA tanuH- kRzA, samAcAsau tanuzceti' karmadhArayaH ', na samatanurasamatanuriti ' tatpuruSaH ', asAdhAraNa mahatIdhyarthaH, etAdRzI mA - kAntiryasyAH sA tathA / kasyAm ? / gavi - pRthivyAM svarge vA / " gauH svarge vRSabhe razmau, vajre zItakare pumAn / 19 arjunInetradivANa -- bhUvAgvAdiSu yoSiti // iti medinI / punaH kathaMbhUtA ? / 'kRtadhIrasamadavairivadhA kRto vihito dhIrANAM zUrANAM dhairyavatAM samadAnAM madasahitAnAM vairiNAM--- ripUNAM vadho - vinAzo yayA sA tathA / dhIrAzca te samadAzca vIrasamadA iti ' karmadhArayaH ' | kaiH kRtvA / ' mahAribhiH ' mahAnti ca tAni arINi cakrANi ca mahArINitaiH, bRhadbhizcakrairityarthaH / "rathAGgaM rathapAdo'ri, cakraM dhArA punaH pradhiH" iti haimaH (kA0 3, zlo0 419 ) / kathaMbhUtaiH ? | ' dhAmahAribhiH ' ghAmnA - tejasA hArINi - manojJAni taiH / kairiva / ' asamadavairiva' asamai:asadRzaiH davaiH-vanavahnibhirivetyutprekSA / atrAmede rUpakam / " davadAvau vanavahnI " ityamare haime ( kA0 zlo0 ( 0 167 ) ca / na ca samadavaiH ityatra samAse vibhaktilopaH zaMkya: "ivena nityaM samAso vimattatyalopazca " iti vArtikAt / atrArthe " vAgarthAviva saMpRktau vAgarthapratipattaye" (sa0 1, lo0 1 ) iti raghure dAharaNaM draSTavyam // 4 // 1 4, // iti mahopAdhyAya 0 zrIaraninastutervRttiH // 18 // C sau0 vR0 -- yAtreti / sA (cakradharA-) apraticakA devI mudde prItyai astu ityanvayaH / 'astu' iti kriyApadam / kA katrI ? / 'sA' / astu' bhavatu / kasyai ? / 'mude' / kiMviziSTA sA ? / 'cakradharA' cakraM - nemiM dharatIti ' cakradharA' / tacchabdo yacchandamapekSate / sA kA ? / yA devI atra jagati bhAti ityanvayaH / 'bhAti' iti kriyApadam / kA kartrI ? | 'sA' / ' bhAti ' zobhate / kutra / 'atra ' [jagati ] / kiMviziSTA yA devI / ' adhiSThitA' AzritA / kiM karmatApannam ? | vicitro - vividhaprakAro varNo yasya saH vAizo yo vinatAtmajo - garuDaH tasya pRSTha - pRSThamadhyabhAgaH tat 'vicitravarNavinatAtmajapRSTha', garuDavAhane tyarthaH / "AjAnu kanakagauram, AnAbheH zaGkhakundaharadhavalaM" tathA "AkaNThato navadivAkara kAntitulyam, AmUaisJjananibhaM garuDasvarUpam " itivacanAt / tathA 66 'ditirmAtA ca daityAnAM devAnAmaditistathA / vinatA pakSiNAM mAtA, kaDuH pannagamAtari // " 205 - iti mAtR-prakaraNe / ato vinatAtmajo - garuDaH / punaH kiMviziSTA yA / samA- rAhazI taduHzarIraM bhajatIti samatanubhAk / kasmAt ? / ' hutot ' hutaM atIti hutAda - vanhiH tatsamAnetyarthaH / punaH kiMviziSTA yA / avikRtA -- avikAriNI dhI:-buddhiryasyAH sA ' avikRtadhIH ' / dumaH kiMviziSTA yA / asamA - ananyasadRzI tanuH zarIraM tasyA bhA-kAntiryasyAH sA 'asamatanubhA' / 1 azuddhaM sthalamidam / Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 staticaturvizatikA [18 zrIara punaH kiMviziSTA yA / kRto-vihito dhIrAH-yuddhe vikaTAH madena sahitAH samadAH tAzA ye vairiNaHzatravaH teSAM vadho-hananaM yayA sA 'kRtadhIrasamadavairivadhA' / kaiH kRtvA / mahAnti arINi-cakrANi mahArINi taiH 'mahAribhiH', mahaccarityarthaH / kiMviziSTaimahAribhiH / / dhAma-tejaH tena hAribhiH-manoharaiH 'dhaamhaaribhiH'| vivi kA iva mAti ! / 'taDid (iva)' vidhudiva bhAti iva-yathA tadvat / sAndhyasamayotpamo yo dhano-meghaH tasya mUrdhA-mastakaM tasmin sAndhyaghanamUrdhani yathA bhAti itynvyH| 'bhAti' iti kriyApadam / kA kii| taDit ||'bhaati'shobhte| kasmin / 'sAndhyaghanamUrdhanikaiH kRtvA / / 'dhAma[hAri]bhiH' kirnnaiH| dhAma[hAribhiH kairiva ? / asamA-asahazAH davA-camavalayaH asamadavAH, taiH 'asamadakaiH / atra taDitsthAnIyA devI, sAndhyaghanasthAnIyo garuDA, dhAmasthAnIyaM carka, tad devI bhAti / kasyAm ! / ' mavi ' svarge pRthivyAM vA / etAdRzI devI prItyai astu / iti padArthaH // ___ atha samAsaH-vicitrA varNA yasmin sa vicitravarNaH, vinatAyAH Atmajo vinatAtmajaH, vicitravarNavAsI vinatAtmajaca vicitravarNavinatAtmajaH, vicitravarNavinatAtmajasya pRSThaM vicitravarNavinatAtmajapRSThaM, tat vicitravarNavinatAtmajapRSTham / samA ca sA tanuzca samatanuH, hutAtsamatanuH hutAtsamA tanuH, hutAtsamatana bhajatIti hutAtsamatanubhAkAna vikRtA avikRtA, AMvakRtA dhIyasyAH sA Ava. kRtadhIH / na samA asamAH, asamAzca te davAzca asamadavAH, tairsmvaiH| dhAmabhiH harantItyevaMzIlAni dhAmahArINi, taiH dhaamhaaribhiH| sandhyAyAM bhavaH sAndhyaH, sAndhyazcAsau ghanazca sAndhyaghanaH, sAndhyaghanasya mUrdhA sAndhyaghanamUrdhA, tasmin saandhyghnmuurdhni| cakradharatIti ckrdhraa|asmaanaa (tano:-) zarIrasya mA-kAntiryasyAH sA asamatanubhA / mavena sahitAH samadAH, dhIrAzca te samadAzca dhIrasamadAH, dhIrasamadAca te vairiNazca dhIrasamadavairiNaH, kRto dhIrasamadavairiNAM vadho yayA sA kRtadhIrasamakvairivaSA / mahAnti ca tAni arINi (ca)[ vidyante yeSu tAni ] mahArINi, taiH-mhaaribhiH| gavIti padasyArtha: " gaurvatre suvRSe dhenau, vAci digbaannyogiri| bhUmayUkhasukhasvargA-satyavanhayakSimAtRSu // " pati mahIpakoSaH / iti cturthvRttaarthH||4|| aranAthajinendrasya, stuterarthI libiikRtH| saubhAgyasAgarAkhyeNa, sUriNA jJAnasevinA // 1 // // iti zrIaranAthastutiH sampUrNA // 4 // 18 // 7 // de0 vyA0-yA'treti / sA cakradharA devI mude astu-bhavatu itynvyH| ' asaM bhuvi ' dhAtuH / 'astu / iti kriyApadam / kA kI ? / cakradharA devii| kasyai ! / mude-hrssaay| " mutpItyAmodasamo(ma)dAH " ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 2, zlo0 230) / kiMviziSTA devI ? / 'hutAtsamatanubhAk' hutaM-homavayaM asi-bhakSayatIti hutAd-vahniH tena samA-sadRzAM tanuM bhajatIti hutaatsmtnubhaav| punaH kiMviziSTA" 'avikatadhIH'avikRtA-avikAriNI dhI:-buddhiH yasyAH sA tathA / punaH kiMviziSTA |'asmtnubhaa' cintya (1) padam / punaH kiMviziSTA |'kRtdhiirsmdvaividhaa' dhIrAH-dharyavantaH samadA-madena saha vartamAnAH. dhIrAzca te samadAzceti 'dvandvaH', tataH kRtaH-sampAdito dhIrasamadavairiNAM badhI-vinAzo yayA sA tathA / kasyAma? | 'gavi' gau:-pRthvI tasyAm / "gaurgotrA bhUtadhAtrI kSmA' ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04, zlo02) / pasadonityAbhisambandhAt yA cakradharA devI atra-jagati mahAribhiH-mahapaH bhaati-shobhte| 'mAdIptI, paataa|'bhaati, iti kriyApadam / kA katrIcakradharA devii| kaH? mhaaribhiH| "rathA rathapAdo'pi Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinasatayaH] stuticatuvizatikA pakaM pArA punaH pradhiH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0 419) / kiMviziSTA devI / Apa SThitA-adhyArUDhA / kim ? / 'vicitravarNavinatAtmajapRSThaM' vicitravarNo yo vimatAtmajo-garuDaH tasya pRSThaM-pRSThapradezam / vicitraH-karburo varNo yasyoti 'bahuvrIhiH' / "kacrazcitralA (la:)" iti pAraskaraH / keva / / ' taDidiva ' / kasmin ! / ' sAndhya dhanamUrdhni ' sAndhyaH-sandhyAyAM bhavo yo dhano-meghaH tasya mUrbhi-mastake / AdhAre saptamI / yathA sAndhyaghanazirasthitA taDid bhAni, tathA devI garuDapRSThArUDhA cakaiH zobhate ityAzayaH / kiMviziSTaiH mahAribhiH ? / 'asamadavairiva dhAmahAribhiH' asamA-ananyasadRzA ye davA:-banavatayaH tairiva dhAmA-tejasA hAribhiH-kAntaiH / "davo dAbo vanavatiH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04, zlo0 167) / na rAtra vibhaktilopaH zanIyaH " ivena saha nityaM samAso vibhaktyalopazca" iti cAtikAt // iti turIyavRttArthaH // 4 // Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 zrImallijinastutayaH atha zrImallinAthasya stuti: daMstanuM pravitara mallinAtha ! me priyaGgurocirarucirocitAM varam / viDambayana vararucimaNDalojjvalaH priyaM guro'cirarucirocitAmbaram // 1 // - rucirA ( 4, 9 ) ja0 vi0 - nudaMstanumiti / he mallinAtha ! -malliprabho ! he guro ! -mahAtman ! tvaM memama varaM - prArthitArtham, atra bavayoraikyaM tu yamakavazAt jJeyam, pravitara - dehi iti kriyAkArakasambandhaH / atra ' pravitara ' iti kriyApadam / kaH kartA ? ' tvam ' / kaM karmatApannam ? ' varam' / tvaM kiM kurvan ? ' nudan ' prerayan kSipan / kAM karmatApannAm ? ' tanuM ' zarIram / kathaMbhUtAM tanum ? ' arucirocitAM ' rucirA - manoharA ucitA - yogyA, etAdRzI na bhavatItya rucirocitA tAm / punaH kiM kurvan ? ' viDambayan ' avahelayan / kiM karmatApannam ? acirarucirocitAmbaram ' acirarucyA - vidyutA rocitaM - udbhAsitaM yadambaraM - nabhastat / kathaMbhUtaH san ? varaM - pradhAnaM yad rucimaNDalaM- prabhAmaNDalaM tenojjvalaH - kAntaH san / tvaM kathaMbhUtaH ? ' priyaGgurociH ' priyaGa:vRkSavizeSaH tadvad ruciH - yutiryasya sa tathA, nIladyutirityarthaH / varaM kathaMbhUtam ? ' priyaM prItikaram / idaM ca vizeSaNaM ambarasyApi ghaTate // atha samAsaH - malizvAsau nAthazca mallinAthaH ' karmadhArayaH ' / tatsambo0 he malli0 / priyaGguvad rociryasya sa priyaGgu 0 ' bahuvrIhi:' / rucirA cAsau ucitA ca rucirocitA 'karmadhArayaH / na rucirocitA arucirocitA " tatpuruSaH / tAM aruci0 / rucInAM maNDalaM ruci 0 " 4 ' , tatpuruSaH ' / varaM ca tad rucimaNDalaM ca vararuci0 ' karmadhArayaH / vararucimaNDalenojjvalo vararuci 0 ' tatpuruSaH ' / na ciraM (rA) aciraM ( rA ) ' tatpuruSaH / aciraM ( rA ) ruciryasyAH sA acira0 ' bahuvrIhiH ' / acirarucyA rocitaM acira0 " tatpuruSaH ' / acirarucirocitaM ca tadambaraM ca acira0 ' karmadhArayaH ' / tadacira0 // iti kAvyArthaH // 1 // si0 bru0-nudaMstanumiti / parISahAdimalanayAt malliH / niruktAt garbhasthe'smin mAtuH sarvartukusumamAlyazayanIya dohado devatayA'pUrIti vA mahiH / sa cAsau nAthazca mallinAthaH tasya saMbodhanaM he mallinAtha / / he ' guro ! ' gRNAti dharmopadezaM yathArthopadeSTA vA guruH tasya saMbodhanaM he guro ! | [ gRNAti hitAhitatvaM iti 1' pravitanu ' ityapi pAThaH / Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA guruH tasya saM0 he guro !-he dharmopadezaka ] !' gR zabde' 'kRprorucca' (uNA0 sa024 ) iti uprtyyH| RkArasya ca ukAraH * uraNraparaH' (pA0 a0 1, pA0 1, 2051) / tvaM me-mama vara-samAhita pravitara-pradehItyarthaH / pravipUrvaka ta plavanataraNayoH' iti dhAtoH 'AzIHpreraNayoH' (sA0 sa0 703) kartari parasmaipade madhyamapuruSaikavacanamga / atra 'pravitara' iti kriyApadam / kaH kartA? / tvam / kaM karmatApannam ! / varam / vaG varaNe' apratyaye varo devebhyaH svsmiihitpraarthnmityrthH| yadAha-" tapobhiripyate yat tu, devebhyaH sa varo mataH " iti kaatyH| varamiti maantmvyymityeke| " varo jAmAtari vRtau, devatAderabhIpsite / SiGge puMsi triSu zreSThe, kuGkume tu napuMsakam // 1 // varI proktA zatAvaryA, varA ca syAt phltrike| manAgiSTe varaM klIbaM, kecidAhustadavyayam // 2 // " iti rAyamukuTAkhyAyAmamaraTIkAyAm / kathaMbhUtaM varam ? / priyaM-kalabham, prItikaramityarthaH / ida ambarasyApi vizeSaNaM ghaTate / tvaM kiM kurvan ? / nudan-kSipan / kAm ? / tanu-deham / " tvagdehayorapi tanuH" ityamaraH (1) / kathaMbhUtAM tanum ! / 'arucirocitAm' rucirA-manoharA ucitA-yogyA, rucirA cAsau ucitA ca rucirocitA iti 'karmadhArayaH', etAdRzI na bhavatItyarucirocitA tA, laghukarmaNAM stokakAlenaiva muktigamanena tattyAgasambhavAd bahulakarmaNAmeva tatsammavenArucirocitatvamiti bhAvaH / punaH kiM kurvan ! / viDambayan ' viDambayatIti viDambayan-avahelayan / kiM karmatApannam ! / 'acirarucirocitAmbaram / acirarucyA-taDitA rocitaM-udbhAsitaM yadambaraM-namaH tat / " ambaraM vyAmni vAsasi " ityamaraH ( ? ) / kiMviziSTaH tvam ! / 'vararucimaNDaloujvalaH' san varaH-pradhAno yo rucimaNDalo-mAmaNDalastena ujjvala:avadAtaH san / tvaM kathaMbhUtaH / / ' priyaGgurociH / priyaGguH-phalinI tadvad rociH-kAntiH yasya saH, nIladyutirityarthaH / yadAhuH ( abhi0 kA0 1, zlo0 49) " raktau ca padmaprabhavAsupUjyau zuklau ca candraprabhapuSpadantau / kRSNau punarnemimunI vinIlo zrAmAlapAzvA karakatviSo'nye ||"-indrvjraa iti zrIhemariNaH / " priyaGguH phalinIkagupippalIrAnikAsu ca " iti vizvaH / atra mAmaNDalavidyutoH bhagavattanuvyomnozca sAdhamyAdupamAnopameyabhAvaH pradarzitaH // 1 // sau0 vR0-yo bhavAmmodheraraM-taTaM prAptaH sa kAmAviSaDantararipUNAM vijaye malla va malA tathA garbhasthe bhagavati mAtumallikAmAlAdohadotpanatvena nAmnA mallI (1) / anena sambandhenAyAtasya mallijinasya stutervyAkhyAnaM likhyate nudaMstanumiti / DO Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 stuticaturvizatikA [19 zrImAli he mallinAtha !-he mallisvAmin ! he guro|-mahan ! me-mama mahyaM vA tvaM varaM-mano'bhilaSitaM pravitara itynvyH| 'pravitara' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'tvam / / 'pravitara' vadasva / ke karmatApannam ? / 'baraM'ityatra vayorekyaM ymktvaat| pravitanu' ityapi paatthH| pravitanu vistAraya / tvaM kiM kurvana / 'nudan' pIDayan / kAM karmanApannAma? / 'tanuM zarIram / kiM viziSTAM tanum? rucirA-manojJA ucitA-yogyA tadvayaM nAsti sA arucirocitA, to arucirocitaam'| kiMviziSTaM varam ? / 'priyaM' iSTam / punastvaM kiM kurvan ? / 'viDambayan' tiraskurvan / kiM karmatApanam / aciraruciH-vidyut [ tasyArociH-tviTa kAntiH te-tava] (tayA rocitaM ) ambaraM-AkAzaM 'acirarucirocitAmbaram / punaH tvaM kiMviziSTaH ? / varaM-pradhAnaM yadacimaNDalaM-pramAmaNDalaM tena tadvat vA ujjvalo-nirmala:-kAntaH 'ghararucimaNDalojjvalaH' / punaH kiviziSTastvam / / priyaGaH vRkSavizeSaH phalinInAmA tadvad rociH-kAntiryasya sa 'priyaGgurociH', nIlavarNa ityarthaH / etAdRzo mallirmama priyaM varaM pravitara / iti padArthaH // // ___ atha samAsaH-nuvatIti nudan / mallizcAsau nAthazca malinAthaH, tasya sa. he mAllinAtha / / priyaGguva rociryasya sa priyddurociH| rucirA ca ucitA ca rucirocite, na vidyate rucirocite yasyAH sA arucirocitA, tAM arucirocitAm / viDambayatIti viDambayan / rucemaNDalaM rucimaNDalaM, varaM ca tad rucimaNDalaM ca vararucimaNDalaM, vararucimaNDalena ujjvalaH vrrucimnnddlojjvlH| na vidyate cirA-cirakAlasthAyinI ro(ru)ciryasyAHsA aciraro(ka)ciH, acirarociSA(rucyA)rocitaM acira(ru)cirocitaM. aciraro(ru)cirocitaM ca tadambaraMca acirarucirocitAmbaram / itiprthmvRttaarthH||1||iindrvjropjaatyupjaativNshsthcchndsaa stutiriyam // de0vyA-nudamiti / he mallinAtha ! svaM me-mama varaM pravitara-dadyAd inyanvagnaH / 'tU plavanataraNayoH' iti dhAtuH / pravitara ' iti kriyApadam / kaH kartA / tvam / ke karmatApannam ? / baraM-vAJchitam / bavayorekyAda vakArasthAne bakAragrahaNam / 'guro|' iti / gRNIte dharma iti guruH tasyAmantraNam / "gururjJAno(dharmopadezaka: " ityabhidhAnacintAmaNiH ( kA0 1, zlo0 77 ) / " hitAhitaprAptiparihAropadeSTA guruH " iti naiyaayikaaH| kiMviziSTaM varam / / priyaM-vallabham / tvaM kiM kurvan ? / nuvan-parikSipan / kAm ? / tanu-zarIram / kiviziSTAM tanum ! / 'arucirocitAM ' arucirA-bahulakarmANaH teSAM ucitA-yogyA yA sA tAma , ladhakarmaNA stokakAlenaiva muktigamanena tattyAgAt / punaH kiM kurvan / viDambayana-hasan / kim ? / acirarucirocitAmbaraM AciraruciH-vidyut tathA rocitaM-udbhAsitaM yadR ambaraM-AkAzaM tat / kiMviziSTastvam / 'vararucimaNDalojjvalaH' varaH-pradhAno yo rucimaNDalo-bhAmaNDalaH tena ujjvalaH-avadAtaH / punaH kiMviziSTaH 1 / "priyaGgarociH' priyaGgaH-vRkSabhedaH tadvat rociH-kAntiryasya sa tathA / " priyaGgaH phalinI zyAmA " ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 4, zlo0 215) / iti prathamavRttArthaH // 1 // 1 idaM cintyam / 2 idamapi cintyam / Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 jinastutayaH stuticaturvizatikA jinapatInAM stutiH javAd gataM jagadavato vapurvyathA kadambakairavazatapatrasaM padam / jinottamAn stuta dadhataH srajaM sphuratkadambakairavazatapatrasampadam // 2 // -rucirA ja0 vi0-javAditi / bho bhavyAH ! yUyaM jinottamAna-jinavarAn stuta-praNamateti kriyAkArakasaMyojanam / atra 'stuta ' iti kriyApadam / ke kartAraH ? ' yUyam / / kAn pharmatApannAn ? 'jinottamAn / / kiM kurvato jinottamAn ? 'avtH| rksstH| kiM karmatApatram ? 'jagat ' vizvam / kasmAt ? ' javAt / vegAt / kayaMbhUtaM jagat ? 'gataM' yAtam / kiM karmatApannam ? 'padaM' sthAnam / padaM kathaMbhUtam ? ' avazatapatrasam / avazA:-paravazAH tapanta:-tApamanubhavantaH prasA:sattvA yasmin tat tathA / kaiH kRtvA? 'vapurvyathAkadambakaiH' vapuHpIDotpIDaiH / narakAdigataM jagadavata iti samudAyArthaH / punaH kiM kurvataH ? ' dadhataH / dhaarytH| ko karmatApamAm ? 'sraja' mAlAm / kathaMbhUtA srajam ? ' sphuratkadambakairavazatapatrasampadam ' sphurantI-dIpyamAnA kadambAnA-vRkSavizeSakusumAnAM karavANA-kumudAnAM zatapatrANAM-kamalAnAM sampat-samRddhiryasyAM sA tathA tAm / / atha samAsa:--vapuSo vyathA vapurvyathAH 'ttpurussH| vapuryathAnA kadambakAnivapurvyathA0 'tatpuruSaH / taivapurvyathA / navazA avazAH 'ttpurussaa'| avazAzca te tapantazca avaza0 'krmdhaaryH| avazatapantasasA yasmin tad avaza0 'bahuvrIhiH' tat avazatapa0 / jinAnAM jineSu vA uttamA jinottamAH 'tatyuruSaH / tAn jino0 / kadambAzca kairavANi ca zatapatrANi ca kadamba0 'itaretaradvandvaH / / kadabakairavazatapatrANAM sampat kadamba0 'tatpuruSaH / sphurantI kadambakairavazatapatrasampad yasyAM sA sphura0 'bhuvriihiH|' tAM sphur0|| iti kaavyaarthH||2|| si0 vR0-javAditi / mo bhavyAH ! yUyaM jinottamAna-jinavarAn stuta-praNamatetyarthaH / 'TuJ' 'stutau' dhAtoH 'AzI:preraNayoH' (sA0sU0 703) kartari parasmaipade madhyamapuruSabahuvacanam / 'ap kartari' (sA0sU0 691) ityap, 'adAderlukaH' (sA0sU0 880) ityapo luk / atra 'stuta' iti kriyApadam / ke kartAraH / yayam / kAn karmatApannAn ! / ninottamAn ' jineSu uttamAH jinottamAH tAn / kiM kurvataH jinottamAn ! / 'avataH' avanti-rakSanti te avantaH tAn / kim ! / jagatvizvam / katham 1 ! javAt-vegAt / " javo vegastvaristurNiH " ityamaraH (!) / kathaMbhUtaM jagat ! / gataMprAptam / kim / / padaM sthAnam / padaM kathaMbhUtam ! / avazatapatrasaM' na vazAH avazAH-parAdhInAH paramAdhAmikAyattA itiyAvat tapantaH-tApamanumavantaH prasA:-sattvAH yasmin tat tathA / kaiH kRtvA ! / ' vapurvyathA Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 stuticaturvizatikA [ 19 zrImallikadambakai : ' vapuSo - dehasya vyathA-yAtanA tasyAH kadambakai -samU hai / narakAdigataM jagadavantIti samadAyArthaH / punaH kiM kurvato ninottamAn ? / dadhato-dhArayataH / kAma ! / sraja-mAlAm / kathaMbhRtAM sanama ? / ' sphuratkadambakairavazatapatrasampadaM / sphurantI-dIpyamAnA kadambAnAM-vRkSavizeSakusumAnAM kairavANAM-kumudAnAM zatapatrANAM-kamalAnAM sampat-samRddhiryasyAH sA tAm / " sahasrapatraM kamalaM zAtapatraM kuzezayaM " ityamaraH ( zlo0 141) / kadambo-nIpaH / " nIpaH kadambaH sAlastu " iti haimaH (kA04, zlo0204) / kairavaM - zvetakamalam / zvete tu tatra kumudaM, ke ravaM gardabhAha yam' iti haimaH (kA0 4, zlo0 230) / zatapatraM-kamalam / kadambazca kairavaM ca zatapatraM ca kadambakairavazatapatrANi ' itaretaradvandvaH // 2 // __ sau0 vR0-javAditi / bho bhvyaaH| yUyaM jinottamAna-tIrthakarapradhAnAna stuta itynvyaa| 'stuta ' iti kriyApadam / ke kartAraH / / 'yUyam / / 'stuta' praNamata / kAn karmatApalAn ? / 'jinottamAna ' / kiM kurvato jinottamAn ? / 'avataH' rksstH| kiM karmatApannam ? / 'jagat ' vizvam / katham ? / 'javAt 'vegen| kiMviziSTaM jagat ? / 'gataM' prAptam / kiM karmatApanam ? / 'parva' sthAnam / kaiH kRtvA / vapuH-zarIraM tasya vyathA:-cintApIDAdayaH tAsAM kadambakAni-vRndAni tai: 'vapurvyathAkAdambakaiH' / punaH kiMviziSTa jagat ( padaM ! ) ? / avazAH-paravazAH tapantaH-saMsArasukhAbhilASeNa tApaM prApnuvanto ye asAH-sattvA smin tat 'avshtptrsm'| jinAttamAn ki kuvetaH dadhataH' dhArayataH / kAM karmatApatAm / 'sraja' mAlAm / kiMviziSTAM srajam / sphurantaH-dIpyantaH kadambA-nIpavRkSavizeSAH kairavAHkumudAdayaH zatapatrANi-kamalAdIni teSAM sampat-RddhiH yasyAM sA tAm 'sphuratkadambakairavazatapatrasampadam' / iti pdaarthH|| atha samAsaH-avanti rakSantIti avantaH, tAna avataH / vapuSAM vyathAH vapurvyathAH, vapurvyathAnAM kadambakAni vapurvyathAkadambakAni, tairvapurvyathAkadambakaiH / na vazA avazAH, tapanti te tapantaH, avazAH tapantastrasA yasmina tat avazatapatrasaM, tat avazatapatrasam / jineSu uttamA jinottamAH, tAna jinottamAn / dadhati te dadhantaH, tAn dadhataH / kadambAzca kairavAzca zatapatrANi ca kadambakairava zca zatapatrANi ca kadambakairavazatapatrANi, sphuranti ca tAni kadambakairavazatapatrANi ca sphuratkadambakairavazatapatrANi, sphuratkadambakairavazatapatrANAM sampad yasyAM sA sphuratkadambakairavazatapatrasampadam / iti dvitIyavRttArthaH // 2 // de0 vyA0---javAditi / he bhavyalokAH / yUyaM jinottamAn-jineSu uttabhAn-zreSThAna tIrthaMkarAnityarthaH stuta-stutiviSayIkuruta itynvyH| 'Tra stutau' dhaatuH| 'stuta' iti kriyApadam / ke krtaarH| yUyam / kAna karmatApannAna ? jinottamAna / kiM kurvato jinottamAn? / dadhato-dhArayataH | kAm / sraja-mAlAm / kiMviziSTAM srajam / 'sphuratkadambakaravazatapatrasampadaM, kadambo-nIpaH, "nIpa: kadambaH sAlastu" ityabhidhAnacintAmaNiH ( kA04, pralo 204 ), keravaM-zvetakamalaM, " zvete tu tatra kumudaM, kairavaM gardabhAhvayam" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04.zlo0230), zatapatraM-kamala sevantIti lokaprasiddhaM puSpaM vA, pateSAM pUrva 'vandra tataH sphurantI kadambakairavazatapatrANAM sampad yasyAmiti 'bahuvrIhiH' / punaH kiM kurvato jinottamAn / / 'avataH' rakSataH / kima jagat-viSTapam / kasmAt ? / javAt / kiMviziSTaM jagat / / gataM-prAptam / kim / padaM-narakAdisthAnam kiMviziSTaM padam / / avazatapatrasam' avazA:-paratantrAH paramAdhArmikAdhInAti yAvat tapantaH-tApamanubhavantaH trasA:-prANino yatra tat / kaiH / 'bapurvyathAkadambakaiH' vapuSaH-zarIrasya vyathA-yAtanAH tAsAM kadambakA:-samUhAH taiH / "vRndaM cakrakadambake samudayaH pujorakarI sNhtiH"| tyabhidhAnacintAmaNiH (kA06, shlo047)| iti dvitIyavRttArthaH // 2 // +Se+ Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticatuvizatikA siddhAntazlAghanam-- sa sampadaM dizatu jinottamAgamaH shmaavhnntnutmohro'dite| sa cittabhUH kSata iha yena yastapaHzamAvahannatanuta moharodite // 3 // -rucirA ja0 vi0-sa sampadamiti / sa jinomAgama:-jinapatisiddhAntaH sampada-zriyaM dizatu-dadAtu iti kriyAkArakayojanA / atra 'dizatu' iti kriyApadam / kaH kartA? 'jinottamAgamaH 'ekA karmatApannAm ? ' sampadam / / jinottamAgamaH kiM kurvan ? ' Avahan / kurvan / kiM karmatApatram ? 'zaM sukham / jinottamAgamaH kathaMbhUtaH ? 'atanutamoharaH' atanu-prabhUtaM tamoharati yaH sa tathA / athavA atanutamAn-prabhUtatamAn UhAn rAti-dadAtIti atnutmohrH| sa iti tacchabdasambandhAd yacchanda(ghaTanA)mAha-yena jinottamAgamena (iha-loke) sa cittabhUH-manobhavaH kSata:dhvastaH / atrApi 'kSataH ' iti kriyApadam / kena kA ? 'yena |kH karmatApanaH? 'cittmH| atrApi sa iti tacchandasAhacaryAd yacchabdaghaTanAmAha-~-yaH cittabhUH 'moharodite' moha:-ajJAnaM roditaM-rodanaM ete dve api atanuta-vistArayAmAsa / atrApi ca ' atanuta ' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'yaH' / ke karmatApanne ? 'moharodite / kathaMbhUte moharodite ? ' adite ' akhaNDite / tathA yaH cittabhUH 'tapaHzamau' tapaH dvAdazavidhaM zama:-upazamaH tI ahan-itavAn / atrApi ca 'ahan / iti kriyApadam / kaH kartA ? ' yH| ko karmatApannau ? ' tapaHzamau // atha samAsaH-jinAnAM jineSu vA uttamAH jinottamAH 'tatpuruSaH' / jinottamAnA Agamo jinottamAgamaH 'tatpuruSaH / na tanu atanu ' tatpuruSaH' / atanu ca tat tamazca atanu0 'karmadhArayaH / atanutamo haratIti atanu 'tatpuruSaH / athavA atizayenAtanavo atnutmaaH| atanutamAzca te UhAzca atanu0 'karmadhArayaH / atanutamohAn rAtItyatanu0 'tatpuruSaH / na dite adite ' tatpuruSaH / te adite / citte bhavatIti cittabhUH 'tatpuruSaH / tapazca zamazca tapaHzamI 'itaretaradvandvaH / tau tapaHzamau / mohazca roditaM ca moharodite 'itaretaradvandvaH / te moharodite // iti kAvyArthaH // 3 // si. 10-sa sampadamiti / sa ninottamAgamaH-jinavarasiddhAntaH sampadaM zriyaM dizatu-dadAvityarthaH / ' diza atisanane ' dhAtoH ' AzI:preraNayoH' ( sA0 ma0 703 ) kartari parasmaipade Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 stuticaturvizatikA [19 zrImali prathamapuruSaikavacanaM tup / 'tudAderaH' (sA0 ma0 1007) / tathA ca dizatu ' iti siddham / atra 'dizata' iti kriyaapdm| kaH kartA? / sa jinottmaagmH| jineSu uttamAH jinottamAH teSAM Agama:-siddhAntaH jinottamAgamaH / kAM karmatApannAm? / sampadam / jinottamAgamaH kiM kurvan ! / Avahana-kurvan / kiM karmatApannam ! / zaM-sukham / kathaMmato jinottamAgamaH ! / 'atanutamoharaH' atanu-pramRtaM tamo harati-nAzayati yaH sa tathA / athavA atanutamAna-pramatatamAn uhAn rAti-dadAtItyatanutamoharaH / sa iti tacchabdasambandhAd yacchabda( ghaTanA )mAha-yena jinotta. mAgamena iha-atra jagati sa cittamaH-kaMdarpaH kSataH-kSapitaH, kSayaM nIta ityarthaH / atrApi * kSataH ' iti kriyApadam / kena kI ! | yena / kaH karmatApannaH ? / cittamaH / atrApi sa iti tacchabdasAhacaryAd yacchabda(ghaTanA)mAha-yaH avagaNitahariharAdidevazcittamaH adite-akhaNDite ' moharodite' mohazca roditaM ca moharodite atanuta-aprathayatetyarthaH / 'tanu vistAre' dhAtoH anadyatane kartari Atmanepade prathamapuruSaikavacanaM tan ! 'tanAderup ' (sA0 sU0 997 ) / - divAdAvaTa / ( sA0 sa0 707) / tathA ca ' atanuta ' iti siddham / atra ' atanuta ' iti kriyApadam / kaH kartA ! / yaH / ke karmatApanne ? / moharodite-ajJAnarodane / rodita ityatra 'kto vA seT' (sA0 sU0 1277) iti seT ktapratyayasya kitvAbhAvapakSe guNaH / tathA yazcittUmaH 'tapaHzamau' tapa.- anuSThAnavizeSaH dvAdazavidhaM vA dharmavizeSo vA zama:- upazamaH tau ahan -hatavAn ityarthaH / han hiMsAgatyo:' iti dhAtoranadyatane kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM die / 'ap kartari' (sA0sU0 691) ityap / 'adAdelaka' (sA0sU0 880) / 'divAdAvaTa' (sA0sU0 707) 'disyorhasAt' (sA0sU0 886) iti dipo lopaH / tathA ca 'ahan / iti siddham / atrApi * ahan / iti kriyApadam / kaH kartA / yH| ko karmatApannau / 'tapaHzamau' tapazca zamazca tapaHzamI / itaretaradvandvaH / "tapo lokAntare'pi ca / cAndrAyaNAdau dharme ca, pumAn ziziramAghayoH " iti medinI // 3 // sau0 vR0-sa sampadamiti / sa jinottamAgamaH-tIrthakRtsiddhAntaH [ me-mama] sampada-zriyaM dizatu itynvyH| 'dizatu' iti kriyApadam / kaH kartA / 'jinottamAgamaH' / 'vizatu ' dadAtu / kAM karmatApakSAm / sampadam' (kasya?'me' mm|)| jinottamAgamaH kiM kurvan / 'Avahana prApayana kathayan vaa| kiM karmatApanam ? |'sh' sukham / punaH kiMviziSTaH jinottmaagmH| atanutamAH-pracurA UhA-vicArA tAn rAti-dadAtIti 'atnutmohrH'| kiMviziSTo jinottamAgamaH ? / 'saH' prsiddhH| tacchabdo yacchabdamape. ksste| skaa| yena jinottamAgamena iha-saMsAre cittabhUH-kAmaH sa durdharaHkSataH ityanvayaH / 'kSataH' iti kriyApadam / kena kaa?| 'yena' jinottmaagmen| 'kSataH' htH| kaH karmatApanaH ? / 'cittabhUH' kasmin ? / 'iha' sNsaare| kathaMbhUtazcittabhUH / / 'saH' / (sa) kaH ? / yaH kAmaH mohaH-ajJAnaM roditaM te dve atanuta itynvyH| 'atanuta / iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'ya' kaamH| atanuta-vyastArayata ke karmatApane? / 'moharodite' / kiviziSTe moharodite ? / 'adite' akhnnddite-acchinne| punaH (yaH) cittamU:-kAmaH tapa:zamau ahana itynvyH| 'ahan' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'yaH' cittbhuuH| 'ahan' hanti sm| kau karmatApasau ? / tapo-bAhyAbhyantararUpaM zama-upazamaH, tau dvau yo vinAzayati sa cittabhUryena jinAgamena dhvastaH / iti pdaarthH|| Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA atha samAsaHjineSu uttamAH jinottamAH, jinottamAnAM AgamaH jinottamAgamaH / atizayena tanavaH iti tanutamAH, na tanutamA atanutamAH, atanutamAzca te UhAzca atanutamohAH, atanutamohAna rAti-dadAtIti atanutamoharaH / na dite adite, te adite / cittAd bhavatIti cittabhUH / tapazca zamazca tapaHzamau ( tau tpH0)| mohazca roditaM ca moharodite (te moha0 ) / iti tRtIyavRttArthaH // 3 // de0vyA0-sa smpdmiti| sa jinottamAgamaH sampadaM-lakSmI dizatu-dadAtu itynvyH| 'diza atisarjane' dhaatuH| 'dizatu' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'jinottamAgamaH' jineSu uttamAH-tIrthaMkarAH teSAm. yadvA jinAnAM uttamaH-zreSTho ya aagmH-siddhaantH| "AptoktiH samayAgamau" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA. 2, pralo0 156) / kAM karmatApannAm ? / sampadaM-lakSmIm / kiM kurvan aagmH| Avahan-prApayan / kim / zaM-sukham / kiMviziSTa AgamaH / atanutamoharaH 'na tanu atanu iti naJsamAsaH, evaMvidhaM yat tamaHajJAnaM haratIti tathA, yadvA atanutamAn-atyutkRSTAn UhAn-tarkAna rAtIti atnutmohrH| yattadornityAbhipsambandhAdU yena-jinottamAgamena sa-vakSyamANaH cittabhUH-kandarpaHkSataH-kSayaM praapitH| sa kH| ya: cittabhUH 'tapaHzamI ' tapo dvAdazavidha zamaH-upazamaH anayo'IndraH' tI ahan-hatavAn / 'hana hiMsAgatyoH, iti dhAtuH / ca-punaH adite-akhaNDite moharodite atanuta- aprathayata / 'tanu vistAre' dhaatuH| 'atanuta' iti kriyApadam / kaH krtaa?| cittabhUH / ke karmatApanne ? / 'moharodite, moho-mithyAbhinivezo roditaMvipralApaH anayo'IndraH' // iti tRtIyavRttArthaH // 3 // zrIkapardismaraNam--- dvipaM gato hRdi ramatAM damazriyA prabhAti me cakitaharidvipaM nage / vaTAhvaye kRtavasatizca yakSarAT prabhAtimecakitaharida vipannage // 4 // -~-rucirA ja0 vi0-dvipamiti / yakSarAda-yakSarAjaH kapardinAmA me-mama hRdi-hRdaye ramatAM-krIDatu tiSThatvitiyAvat iti kriyAkArakayojanam / atra 'ramatA' iti kriyApadam / kaH kartA? ' ykssraad|| kasmin ? ' hdi'| kasya ? 'me'| kiM kurvati hRdi ? 'prabhAti ' zobhamAne / kayA ? 'damazriyA' upshmsmpdaa| kathaMbhUto yakSarATa? 'dvipaH gataH' gajamArUDhaH / kathaMbhUtaM dvipam ? cakitaharidvipam' cakita:trasto haridvipaH -surendrahastI / yasmAt sa tathA tam / yakSarAT punaH kathaMbhUtaH ? 'kRtavasati:' vihitavasatiH / caH samuccayArthaH / kasmin ? ' nage' vRkSe / nage kathaM0 ! ' vaTAlaye' nyagrodhanAni / punaH kathaM0 1 'vipnnge| vigatasarpa / yakSarAT punaH kathaM0 1 'prabhAtimecakitaharita / prabhayA-- kAntyA atizayena mecakitAH-zyAmIkatA harito-dizo yena sa tathA // Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 stuticatuvizatikA [19 zrImalli aya samAsaH-damasya zrIH damazrIH 'tatpuruSa / tayA dmshriyaa| harerdvipo haridvipaH 'ttpuruss| cakito haridviSo yasmAt sa cakita. 'bahuvrIhiH / taM cakita0 / vaTa ityAyo yasya sa vaTAdayaH 'bahuvrIhiH / / tasmin vaTA0 / kRtA vasatiryena sa kRta 'bahuvrIhiH / yakSANAM yakSeSu vA rAT yakSarAT ' tatpuruSaH / atizayana mecakitAH atime0 'tatpuruSaH / / atimecakitA harito yena so'time0 'bahuvrIhiH / prabhayA'timecakitaharita prabhAti. 'tatpuruSaH / vigatAH pannagA yasmAt sa vipannagaH 'bahuvrIhiH / tasmin vipa0 // iti kaavyaarthH||4|| ||iti zrIzomanastutivRttau zrImallitIrthapateH stuteAkhyA // 19 // si010-dvipamiti / yakSarATa-yakSAdhipatiH kapardinAA me-mama hRdi-hRdaye ramatAM-krIData ityarthaH / 'ramu krIDAyAm ' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH ' (sA0 sU0 703 ) katari Atmanepade prathamapuruSaikavacanaM tAm / 'ap0' (sA0 ma0 191 ) / tathAca 'ramatAm' iti siddham / atra * ramatAm / iti kriyApadam / kaH kartA ! / ' yakSarAT ' yakSeSu rAjatIti yakSarAT / kvivantaH 'RTuraSANAM mardhA' iti sAvayena 'So DaH' (sA0 sa0 277 ) iti Sasya Datvam / kasmin ! / hRdi / kasya / / me| kiM kuti hRdi ? | pramAti-zobhamAne / kayA ? / 'damazriyA' damasya-upazamasya zrIH damazrIH tayA, upazama. sampadA / kathaMbhUto yakSarAT ! / gataH-prAptaH, arthAdArUDhaH / kam ! / ' dvipaM ' dvAbhyAM zuNDAgrAbhyAM pibatIti dvipaH tam / supi sthaH' (pA0 a0 3, pA0 2, sU0 4) iti yogavibhAgAt kaH / kathaMbhUtaM dvipam ! / 'cakitaharidvipam' cakitaH-trasto hareH-indrasya dvipo-hastI yasmAt sa tathA tm| atizayabalavattvena airAvaNasyApi bhayotpAdakatvAditi bhAvaH / punaH kathaMbhUto yakSarAT / 'kRtavaptatiH' kRtA-vihitA vasatiH-sthAnaM gRhamitiyAvat yena sa tathA / " vasatI rAtrivezmanoH" ityamaraH ( zlo0 2468 ) / caH samuccayArthaH / kasmin ! / 'nge| na gacchatIti nagaH- vRkSaH tasmin nge| kathaMmate ! / ' vaTAhvaye' vaTa ityAhvayaH-amidhAnaM yasya sa tathA tasmin / "udanvo'thAhvayo'midhA / gotrsNjnyaanaamdheyaa0|| iti haima: (kA0 2, zlo0 174) / punaH kiM viziSTe ? / 'vipannage' vigatAH pannagAH-sarpA yasmAt tathA tasmin / punaH kiM viziSTo yakSarAT ? / 'prabhAtimecakitaharit ' prabhayA-kAntyA atizayena mecakaH sajAto yAsAM tAH atimecakitA-atizyAmIkRtA harito-dizo yena sa tatheti -- bahuvrIhiH / / " mecakaH kRSNanIlaH syAt , atasIpuSpasannimaH " iti zabdArNavaH / "mecakaH zitikaNThAbhaH' iti tu durgaH / rucirAcchandaH / "jamau jasau guru rucisa caturgrahai:" | iti ca tallakSaNam // 4 // // iti mahAmahopAdhyAyazrIbhAnu0 zrAmallinAthajinasya stutivRttiH // 19 // sau0 vR0-chipamiti / sa yakSarAda-kapardinAmA yakSarAda me-mama hRdi-citte ramatAM itynvyH| 'ramatAM ' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'yakSarAda' / 'ramatAM' kIDatAm / kasmin ! / 'hadi / kasya / / 'me'| kiMviziSTo yakSarAT ! / 'kRtavasatiH' kRtanivAsaH / kasmin ? / 'nage' vRksse| kiMviziSTe nage? | 'vaTAhvaye nyagrodhanAmni / punaH kiMviziSTo yakSarAT ? / 'gataH' prAptaH, adhiruuddhH| kaM karmatA Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA panam / / 'dvipa' gajam / gajavAhana ityarthaH / kiMviziSTaM dvipam ? / cakitaH-trAsitaH hareH-indrasya dvipohastI yena sa cakitaharidvipastaM 'cakitaharidvipaM', airAvaNajitvaramityarthaH / kiMviziSTe hRdi / 'prabhAti' prakarSaNa bhAsanazIle / kayA ? / 'damazriyA' viSayajayalakSaNazobhayA / punaH kiMviziSTo yakSarAT / pramayA-kAntyA atizayena mecakitAH-citritAH piJjarIkRtA harito-dizo yena saH 'prabhAtimecakitaharita / / kiMviziSTe nage ? / vigatA-dUraM gatAH pannagAH-sarpA yasmin sa vipannagaH tasmin 'vipnnge'| etAdRzo yakSo me-mama prasanne hRdi ramatAm / iti padArthaH // ___ atha samAsaH-dvAbhyAM mukhazuNDAbhyAM pibatIti dvipaH, taM dvipm| damasya zrIH damazrIH, tayA dmshriyaa| prakarSeNa mAtIti prabhAt, tasmin prabhAti / harerdvipaH haridvipaH, cakito haridviSo yasmAt sa cakitaharidvipaH, taM cakitaharidvipam / vaTa ityAyo yasya sa vaTAdvayaH, tasmin vaTAhaye / kRtA vasatiryena sa kRtavasatiH / yakSANAM rAjA(da) iti yakSarAd / prabhayA atimecakitA harito yena sa prabhAtimecakitaharit / vigatAH pannagA yasmin sa vipannagaH, tasmin vipannage // iti turyvRttaarthH||4|| zrImanmallijinendrasya, stuterathoM libiikRtH|| saubhAgyasAgarAkhyaNa, sUriNA jJAnasevinA // 1 // // iti zrIekonaviMzatitamamallijinastutiH // 1 / 19 / 76 // de0 vyA0-dvipamiti / yakSarATra-yakSAdhipatiH me-mama hRdi-hRdaye rmtaaN-prikriiddtaamityrthH| 'mu krIDAyAM' dhAtuH / 'ramatAm' iti kriyApadam / kaH kartA ? / yakSarAd / kasmin ? / hRdi / kasya / / me-mama / kiMviziSTe hRdi? / prabhAti-zobhamAne / kayA? | 'damazriyA' damaH-upazamaH tasya zrI:-lakSmIH tayA / kiviziSTo yakSaH( yakSarAT ) gataH-prAptaH, athodaaruuddhH| kam ? / dvipaM-hastinam / kiAvA 'cakitaharidvipam ' cakitaH-trAsitaH haridvipaH-airAvaNo yasmAt sa tam / balAdhikyAditi bhAvaH / punaH kiMviziSTaH / 'kRtavasatiH' kRtA-vihitA vasati:-Azramo yena sa tathA / kasmin ? / nage-vRkSe / kiMviziSTe nage / 'vaTAhvaye' baTa iti AhvayaH-abhidhAnaM yasya sa tasmin / "udanto'thAhayo'bhidhA', ityabhidhAnacintAmaNiH (kA02,zlo0 174) / punaH kiMviziSTe ? / 'vipannage' vigatA panagA-dvijihA yatra sa tasmin / punaH kiMviziSTaH ? / 'prabhAtimecakitaharita' prabhA-kAntiH tayA atizayena mecakitAHzyAmIkRtAH haritaH-dizo yena sa tthaa| "kASTA''zA dik harit kakup" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA02, shlo080)| iti turIyavRttArthaH // 4 // upendrvjraacchndH|| lakSaNaM tu puurvmevoddissttmiti|| Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zrImunisuvratajinastutayaH atha zrImunisuvratanAthasya saMstavanam jinamunisuvrataH samavatAjjanatAvanataH ___ se muditamAnavA dhanamalobhavato bhavataH / avanivikIrNamAdiSata yasya nirastamanaHsamuditamAnabAdhanamalo bhavato bhavataH // 1 // -narkuTakam (7, 10) ja0 vi0-jinamunIti / sa jinamunisuvrataH-munisuvratanAmA jinaH bhavataH-yuSmAn bhavataH-saMsArataH samavatAt-samyag rakSatu iti kriyaakaarksmbndhH| atra 'samavatAt / iti kriyApadam / kaH kartA ? 'jinamunisuvrataH / kAn karmatApannAn ? ' bhaktaH / kutaH ? 'bhavataH / / jinamunisuvrataH kathaMbhUtaH 'janatAvanataH' janatayA-janasamUhena avntH-prnntH| punaH kathaM0 1 'nirstpnHsmuditmaanbaadhnml:| nirastA-apakIrNA sanaHsamuditA-hRdaye samudratA saMhitA vA mAnaH-gaH bAdhanaM-bAdhA mala:-karmarUpaH, tato nirastAH manaHsamuditamAnavAdhavamalA yena sa tathA / sa iti tacchabdAbhisambandhAd yacchabdamAha-yasya bhagavataH dhanaMdravyaM 'muditamAnavAH' / hRSTanarAH AdiSata-gRhItavantaH / atrApi 'AdiSata' iti kriyApadam / ke kartAraH? 'muditamAnavAH' / kiM karmatApannam? 'dhanam' / mAnavetyatra bavayoraikyaM yamakavazAjjJeyam / dhanaM kayaMbhUtam ? ' avanivikIrNa bhuvi rAzIkRtam / yasya kiM kurvataH 1 'bhavataH jAyamAnasya / kathaMbhUtasya bhavataH ? 'alobhavataH' lobharahitasya / dIkSA kakSIkuveta iti hRdayam // atha samAsaH-zobhanAni vratAni yasya sa suvrataH / bahuvrIhiH / munivata suvrataH muni 'tatpuruSaH / yadivA munizcAsau suvratazca muni0 'karmadhArayaH / jinazvAsau munisuvratazca jinaka 'karmadhArayaH' / janatayA'vanato jana. 'tatpuruSaH / muditAzca te mAnavAzca mudita. 'karmadhArayaH / / na lobhavAn alobhavAn " tatpuruSaH / tasya alobhavataH / avanau vikIrNa avani0 tatpuruSaH / tat avanivikIrNam / mAnazca bAdhanaM ca malaca mAna0 'itaretaradvandvaH' / manasi samuditAH manaHsamu0 'tatpuruSaH / manaHsamuditAzca te mAnabAdhanamalAzca manaHsamu0 karmadhArayaH / nirastA manaHsamuditamAnabAdhanamalA yena sa nirasta. 'bhuvriihiH'| iti kaavyaarthH||1|| 1'samudita.' ityapi paatthH| Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinakhatapaH] stuticatuvizatikA 219 si0 vR0 jinamunIti / manyate jamatastrikAlAvasthAmiti muniH mameruJca' (uNA0 sU0 592) iti IH / suSTha vratAni asyati suvrataH / munizcAtau suvratazca munisuvrataH / garmasthe'smin mAtA munivat sutratA mAtA iti vA munisuvrataH / jinazcAsau munisuvratazca jinamunisuvrataH iti ' karmadhArayaH |s minamunisunataH mavataH-yuSmAn bhavataH-saMsArAt samavatAt-samyag rakSatu ityarthaH / saMpUrvaka " rakSaNe' dhAtoH 'AzIHpreraNayoH / (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade prathamapurubhaikavacanaM tup / 'ap0 ' (sA0 sU0 691) / tupastAtaDAdezaH / tathAca 'samavatAt' iti siddham / atra 'samavatAt ' iti kriyApadam / kaH kartA / jinamunisuvrataH / kAn karmatApannAn ? / ' bhavataH ' bhavacchabdasya dvitIyAbahuvacanam / kutaH ! / ' bhavataH / bhavAt iti mavataH / sArvavibhaktikastas / kathaMbhUto jinamunisuvrataH / 'janatAvanataH' janAnAM samUho janatA grAmajanabandhusaha' iti tala talantaM ca strIliGga mavati, janatayA bhavanataH-praNato janatAvanataH / punaH kathaMbhUtaH / 'nirastamanaHsamuditamAnabAdhanamalaH' nirastA-dUrIkRtA mana:samuditAH-hRdaye samudgatAH saMhitA vA mAnabAdhanamalA yena sa tathA / mAnazca bAdhanaM ca maladha mAnabAdhanamalAH 'itaretaradvandvaH', manaHsamuditAzca te mAnabAdhanamalAzca manaHmamuditamAnabAdhanamalAH iti 'karmadhArayaH' / tacchabdAbhisambandhAd yacchabdaghaTanAmAha-yasya bhagavato dhanaM-dravyaM 'muditamAnavAH' muditAharSitAzca te mAnavAzca-mAH aadisst-gRhiitvntH| ApUrvaka : DudAm dAne' dhAtoH karvari Atmanepade prathamapuruSabahuvacanaM anta / ' bhUte siH ' ( sA0 sa0 724) / 'mAtonsodAtaH' ispantasyAtAdezaH / 'dibAdAvaTa ' ( sA0 sU0 707 ) / 'dAdeH ' ( sA0 sU0 1112) itItvam / 'kilAt / ( sA0 sa0 141) iti Satvam / tathA ca ' AdiSata ' iti siddham / atra 'AdiSata ' iti kriyApadam / ke kartAraH / / muditamAnavAH / kiM karmatApannam ? / dhanam / mAnavetyatra nakyorakyaM yamakavazAditi jJeyam / kathaMbhUtaM dhanam / ' avanivikIrNa ' avanau-bhuvi vikIrNa-parikSiptaM, rAzIkRtamiti. yAvat / 'kR vikSepa' / 'Rta ir' (sA0sU0 820) 'pvorvi hase' (sA0sU0 316) iti doghaH / yasya kiM kurvataH ? / ' maktaH ' jAyamAnasya / kIdRzasya bhavataH ! / 'alomvtH| na lomo-gAddharya vidyate yasya sa alomAn tasya alobhavataH / dIkSA kakSIkurvata ityarthaH // 1 // sau0 vR0-yaH karmazatrujayane mallo bhavati sa munivat suvrato bhavati / tathA garbhasthe bhagavati jananI suvratA jaataa| anena sambandhenAyAtasya viMzatitamazrImunisuvratajinasya stutiSyAkhyAna vyaakhyaayte-jinmuniiti| sa jinamunisuvrataH-munisuvratanAmA tIrthakRt bhavataH-yuSmAn bhavataH-saMsArAt (samavatAt itynvyH| 'samavatAt' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'jinamunisuvrataH' / 'samavatAt' saMrakSatu / kAn karmatApamAn ? / 'bhavataH / / kutaH / ' bhavataH ' ) / kiMviziSTaH jinamu. nisuvrataH ? / janatayA-janasamUhena avanataH-praNataH 'janatAvanataH ' / punaH kiMviziSTaH jinamunisuvrataH / nirastaH-nirAkRtaH manasi-citte samuditaH-udayaM prAptaH mAnaH-ahaMkAraH bAdhanaM-pIDA (mala:-) karmamalo yena sa 'nirastamanaHsamuditamAnabAdhanamalaH' / yamakatvAvatra bavayoraikyam / kiM. 1 'prAmajanabandhubhyastal ' iti pANinIye ( 4 / 2 / 43), siddhaheme tu 'grAmajanabandhugajasahAyAt tal ( 6 / 2 / 28 ) / Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 stuticatuvizatikA [ 20 zrImunisuvrata viziSTAn bhvtH|| na vidyate lobha:-caturthakaSAyo yeSAM te alobhavantaH tAn 'alobhvtH'| punaH kiMviziSTaH jinamunisuvrataH / 'sa' s-prsiddhH| tacchabdo ycchbdmpeksste| yttdonitysmbndhH| sa kaar| yasya jinamunisuvratasya dhanaM-dravyaM muditamAnavA-hRSTajanA AdiSata itynvyH| 'AviSata' iti kriyApadam / ke krtaarH| 'muditamAnavAH' / 'AviSata' gRhiitvntH| kiM karmatApanam ? / 'dhnm'| kasya! / 'yasya' jinamanisavatasya / kiviziSTa dhanama: / 'avanivikIrNa, avanau-prathivyAM vikIrNa-vistAritam / kiMviziSTasya yasya ? / 'bhaktaH' vArSikadAnodyatajAyamAnasya dhanaM muditamAnavairgRhItam / iti padArthaH // ___ atha samAsaH-jayati rAgAdIna zatrUniti jinaH, manute tattvamiti muniH, suSTu-zobhanAni vratAni yasya sa suvrataH, munizcAsau suvratazca munisuvrataH, munisuvratazcAsau jinazca munisuvratajinaH (?) / samyak prakAreNa avatAva samavatAt / janAnAM samUho janatA, janatayA avanataH janatAvanataH / mut sAtA yeSAM te maditAH, muditAzca te mAnavAzca muditamAnavAH / nAsti lobho yeSAM te alobhavantaH, tAn alobhvtH| avanau vikIrNa avanivikIrNa, tad avanivikIrNam / mAnazca bAdhanaM ca malazca mAnabAdhanamalAH, samuditAzca te mAnabAdhanamalAzca samuditamAnabAdhanamalAH, manasi samuditAH mAnabAdhanamalAH manAsamuditamAnabAdhanamalAH, nirastA manaHsamuditamAnabAdhanamalA yena sa nirastamanaHsamuditamAnabAdhanamala: / iti prathamavRttAH // 1 // iti saptadazavaNemayI viSamAkSaravRhattikA(1)cchandasA stutiriyam // hevyaa0-jinmuniiti| sa jinamunisuvrato bhavato-yuSmAn bhavataH-saMsArAt samavatAt-rakSatAt ityanvayaH / 'ava rakSaNe' dhaatuH| 'samavatAt' iti kriyApadam / kaH kartA / 'jinamunisuvrata: jinazcAsau manisavratazceti karmadhArayaH' | kAn karmatApannAn ?| bhavataH / kasmAt? bhavataH / kiviziSTo jinamunisuvrataH? / 'janatAvanata: janAnAM samUho janatA tayA avntH-prnntH| punaH kiNvishissttH| 'nirastamana:samuditamAnabAdhanamalaH, mAnaH-ahaMkRtiH bAdhanaM bAdhA-pIDA malo-duradhyavasAyaH eteSAM pUrva 'dvandaH', manasi samuditAH-udayaM prAptAH manaHsamuditAH, tataH te ca te mAnabAdhanamalAzceti 'karmadhArayaH, tataH nirastAH-parikSiptAH manaHsamuditamAnabAdhanamalA yemeti 'tRtIyAbahuvrIhiH / yattadornityAbhisambandhAd yasya munisuvratasya dhanaM-dravyaM muditamAnavA aadisst-gRhiitvntH| 'AdiSata' iti kriyApadam / ke krtaarH||'muditmaanvaaH' muta jAtA yeSAM te muditAH,teca te mAnavAzceti 'krmdhaaryH'| kiM karmatApannam / dhanam / kasya |'ysy' munisuvratasya / nasya'alobhavato bhavataH , alobhino jAyamAnasya, dIkSA grahItukAmatvAt / kiMviziSTaM dhanam ? / 'avanivikIrNam' avanau-pRthivyAM vikIrNaM-nikSiptam // iti prathamavRttArthaH // 1 // jinasamudAyapraNAmaH praNamata taM jinavajamapAravisArirajo dalakamalAnanA mahimadhAma bhayAsamaruk / yamatitarAM surendravarayoSidilAmilano dalakamalA nanAma himadhAmabhayA samaruk // 2 // Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] stuticaturviMzatikA 221 , ja0 vi0--praNamateti / bho bhavyAH ! yUyaM taM jinavrajaM - tIrthaGkara samUhaM praNamata - namata iti kriyAkArakayojanA / atra ' praNamata ' iti kriyApadam | ke kartAraH ? ' yUyam ' / kaM karmatApannam ? ' jinavrajam ' / kathaMbhUtaM jinavrajam ? ' mahimadhAma' mahattvasthAnam / punaH kathaMbhUtam ? 'bhayAsaM' bhayaM asyati-kSipatIti bhayAsastam / tamiti tacchanda sAhacaryAd yacchandamAha-yaM jinavrajaM surendravarayoSit - devendrasya pradhAnabhUtA strI zacI atitarAm - atyarthaM nanAma - praNatavatI / atrApi 'nanAma ' iti kriyApadam / kA kartrI ?' surendravarayoSit / kaM karmatApanam ? ' yam' / kathaMbhU surendravarayoSit ? ' apAravisArirajodalakamalAnanA ' apArANi - aparyantAni visArINi- prasaraNazIlAni rajodalAni - parAgakaNA yasmin tAdRzaM yat kamalaM - padmaM tadAnanaM mukhaM yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 ? 'aruk' nIrogA / punaH kathaM 0 1 'ilAmilanodalakamalA' ilAmilanena - kSitighaTTanena udgataH alakeSu - kuruleSu malaH - rajo yasyAH sA tathA / anena vizeSaNena bhakteH prAbalyasUci / punaH kathaM0 16 'samaruk ' sadRzaruciH / kayA ? ' himadhAmabhayA ' himadhAmA -- candraH tasya bhayA - dIptyA // atha samAsaH - jinAnAM vrajo jinavrajaH ' tatpuruSaH ' / taM jina0 / rajasAM dalAni rajoda0 ' tatpuruSaH / visArINi ca tAni rajodalAni ca visAri0 ' karmadhArayaH ' / apArANi visArirajodalAni yatra tadapAra0 ' bahuvrIhiH ' / apAravisArirajodalaM ca tat kamalaM ca apAra 0 'karmadhArayaH ' / apAravisArirajodalakamalavad AnanaM yasyAH sA apAra* ' bahuvrIhiH ' / mahataH bhAvaH mahimA / mahimno ghAma mahima0 'tatpuruSaH' / taM mahima0 / bhayamasyatIti bhayAsa: ' tatpuruSaH / taM bhayAsam / na vidyante rujo yasyAH sA aruk ' bahuvrIhi: ' / surANAmindraH surendra: 'tatpuruSaH' / varA cAsau yoSit ca varayoSit 'karmadhArayaH ' / surendrasya varayoSit sure0 ' tatpuruSa ' / ilAca milanaM ilA milanaM ' tatpuruSaH ' / alakeSu mala: alakamaLa : 'tatpuruSaH / udgato'lakamalo yasyAH sAudala0 ' bahuvrIhi:' / ilAmiLanena udalakamalA ilAmi0 ' tatpuruSaH ' / himAni dhAmAni yasya sa himadhAmA 'bahuvrIhiH ' / 'himadhAmnaH bhA hima0 ' tatpuruSaH ' / tayA hima0 / samA ruk yasyAH sA samaruk ' bahuvrIhiH ' / iti kAvyArthaH // 2 // , " , si0 vR0--praNamateti / bho manyAH ! yUyaM taM jinavajaM - tIrthakara samUhaM praNamata - namatetyarthaH / prapUrvakaNama prahvIbhAve ' dhAtoH 'AzIH preraNayoH' (sA0 sU0 701 ) kartari parasmaipade madhyamapuruSabahuvacanam / atra ' praNamata ' iti kriyApadam / ke kartAraH / yUyam / kaM karmatApannam / ' jinavanaM ' jinAnAM vrajo nitrajastam / kathaMbhUtaM nivrajam / 'mahimadhAma ' mahimno mahattvasya dhAma - sthAnam / dhIyate iti dhAma | 6 ghAn dhAto: ' manin / " dhAma deze gRhe razmau, cihna sthAnAparAdhayoH " iti vizvaH / punaH kiMviziTam ! | ' mayAsaM' bhayaM pItiM asyati- kSipatIti bhayAsaH taM mayAsaM, mayanAzakamityarthaH / tamiti Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzatikA [20 zrImunisuta tacchabdaptAhacaryAd yacchabdamAha - yaM jinavanaM ' surendravarayoSit ' suranti - aizvaryamanubhavantIti surAH 'sura praptavaizvaryayoH ' ' igupadhajJAprIkiraH kaH 1 ( pA0 a0 3, pA0 1 asti ityAgamaH -- arzaAdibhyo'c ' ( pA0 a0 1, pA0 surAH / tathAca rAmAyaNe sU0 135 ), kSIrAdau (du) tyA surA eSA 2, sU0 127 ) / surAparigrahaH d vA 222 'surAparigrahAd devAH, surAkhyA iti vizrutAH / aparigrahaNAt tasyA, daiteyAzcAsurAH smRtAH // 1 // " 66 iti tatheti / suSThu rAjanta iti vA 'rAjU dIptau' 'anyebhyo'pi dRzyate' (pA0a03, pA03, sU0130) tiG / yadvA sunvanti - khaNDayanti sevakaduHkhamiti vA ' puJ abhiSatre' abhiSatra :- snapanaM pIDanaM snAnasandhAnAdiH (1) / sunvanti - abhiSuNvanti samudramiti vA 'susUdhAgRdhimya: kran ' ( uNA0 sU0 182 ) iti Rn / maktadantaM (?) suSThu rAnti-Adadate vA 'rA dAne ''Ato'nupasarge kaH ' ( pA0 a0 3, pA0 2, sU0 3 ) surAH / indati-paramaizvaryaM anubhavatIti indraH / ' idi paramaizcarye ' ' RjendrAgravajraviprakupra(ba) cupra(bra) kSu rakhara bhadrogramera melazukratIvra varNera ( zuklagauravanderA ) mAlA: ' ( uNA0 sU0 181 ) iti sUtreNa ranpratyayAnto nipAtitaH / yoSati - gacchati puruSamiti yoSit / surANAM devAnAmindraH surendraH- zakraH tasyA varA-pradhAnA sA cAsau yoSicca surendravarayoSit / ' yuSa bhojane ' sautraH 'hasaruhiyuSibhya iti : 1 ( uNA0 sU0 97 ) iti itpratyayaH / devendrasya pradhAnabhUtA strI zacItyarthaH / atitarAM - atyarthaM nanAmapraNatavatItyarthaH / NamadhAtoH kartari parokSe parasmaipade prathamapuruSaikavacanam / 'ma prahRtve ' agre NapU / ' AdeH SNaH snaH ' (sA0 sU0 748 ) iti NakArasya nakAraH / ' dvizca' (sA0 sU0 710 ) iti dvirbhAvaH / ' ata upadhAyAH' (sA0 sa0 717 ) iti vRddhiH / tathAca ' nanAma ' iti siddham / atra ' nanAma ' iti kriyApadam | kA kartrI ? / ' surendravarayoSit ' surANAmindraH - zakraH tasya varA - pradhAnA sA cAsau yoSicca surendrvryossit| kaM karmatApannam ? / yam / kathaMbhUtA surendravarayoSit ? / 'apAravisArirajodalakamalAnanA' apArANiiyattAnavacchinnAni visArINi-prasaraNazIlAni yAni rajAMsi - parAgareNUni dalAni - parNAni ca, athavA rajodalAni - parAgakaNA eva yasmin tAdRzaM yat kamalaM - padmaM tadiva AnanaM mukhaM yasyAH sA tathA / rajAMsi ca dalAni ca rajodalAni iti 'dvandvaH ', athavA rajasAM dalAni rajodalA nIti' ' tatpuruSaH ', visArINi ca tAni rajodalAni ca visArirajodalAnIti ' karmadhArayaH ', apArANi visArirajodalAni ca apAravisArirajodalAnIti ' karmadhArayaH ', apAravisArirajodalAni yasmin tat apAravisArirajodalaM iti ' bahuvrIhiH, ' apAravisArirajodalaM ca tat kamalaM ca apAravisArirajodalakamalamiti ' karmadhArayaH ', apAravisArirajodalakamalamitra AnaM yasyeti 'bahuvrIhikarmadhArayau (9) ' / punaH kathaMbhUtA ? / ' arukU' na vidyate ruk - rogo yasyAH sA tathA / punaH kathaMbhUtA ? / ' ilAmilanodalakamalA ' ilAyA:- pRthivyAH milanaM - saMghaTTanaM tena udgato - vilagnaH alakeSucUrNakuntaleSu malo yasyAH sA tathA / anena vizeSaNena tasyA bhaktyatizayo dhvanitaH / punaH kathaMbhUtA ? / 'samaruk 1' ra aizvaryadIptyoH' iti pANinIyadhAtupAThe / 2 'snAnaM surAsandhAnaM ca ' iti pratibhAti / Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinatayaH ] stuticavizatikA sA samA-- tulyA ruk - kAntiryasyAH sA tathA / kayA ? / ' himaghAmamayA' himaM zItalaM ghAma-tejo yasya sa himaghAmA - candraH tasya bhA-prabhA tayA himaghAmamayA // 2 // sau0 vR0 - praNamateti / bho bhavyAH / taM jinavajaM - tIrthakara samUhaM praNamata ityanvayaH / 'praNamata' iti kriyApadam / ke kartAraH / 'yUyam' / 'praNamata ' praNAmaM kuruta / kaM karmatApannam ? / 'jinavajam ' / kiMviziSTaM jina vrajam ? / 'mahimadhAma' mahatvagRham / punaH kiMviziSTaM jinavrajam ? / bhayAni - ihalokaparalokAdIni asyati- kSipatIti bhayAsaH taM ' bhayAsam / punaH kiMviziSTaM jinavrajam ? / 'aruk ' ( ? ) rogarahitamityarthaH / punaH kiMviziSTaM jinavrajam / ' taM ' prasiddham / prakrAntaprasiddhArthe tacchabdo yaccha bdamapekSate / taM kam ? / surendravarayoSit - indrapradhAnazacI yaM jinavrajaM atitarAM nanAma ityanvayaH / 'nanAma ' iti kriyApadam / kA kartrI ? / 'surendravarayoSit' / 'nanAma' praNamati sma / kaM karmatApannam / . 'jinam / katham / 'atitarAm / kiMviziSTA surendravarayoSit ? / apArANi - aparyantAni visArINi-vistaraNazIlAni rajAMsi - parAgA yeSu tAni tAdRzAni klAni patrANi yeSu tAni kamalAni-padmAni tadvat sugandhi AnanaM yasyAH sA 'apAravisArirajodalakamalAnanA' / punaH kiMviziSTA surendravarayoSit ? / ilA-pRthvI tasyA milanaM saGgamastena UrdhvabhUtA alakAH kezAsteSAM malo yasyAH sA 'ilAmilanodalakamalA ' / bhaktibAhulyena pRthivyAM zironamanatvAdityarthaH / punaH kiMviziSTA surendravarayoSit ? / 'samaruk' tulyakAntiH / kayA saha? / himadhAmA - candrastasya bhA-prabhA tayA himadhAmabhayA' / iti padArthaH // * 6 atha samAsaH - jinAnAM vrajaH jinavrajaH, taM jinavrajam / (na) pArANi apArANi, visaraNazIlAmi visArINi, apArANi tAni visArINi ca apAravisArINi, apAravisArINi ca tAni rajAMsi ca apArabisArirajAMti, apAravisArirajAMsi ca tAni dalAni ca apAravisArirajodalAni, apAra visArirajodalAni ca tAni kamalAni ca apAravisArirajodalakamalAni, apAravisArirajodalakamalavat AnanaM yasyAH sA apAravisArirajodalakamalAnanA / mahinAM dhAma mahimadhAma, tat mahimadhAma / bhayAni asyatIti bhayAsaH, taM bhayAsam / na vidyante rujaH- rogA yasya saH aruk / surANAM indraH surendraH, varA cAsau yoSicca varayoSita, surendrasya varayoSit surendravarayoSit / atra jAtAvekavacanam / ilAyAM milanaM ilAmilanaM, ( ilAmilanena ut - udgataH ) alakAnAM mala: alakamalaH, ilAmilanena ut- prakaTIbhUtaH alaka kamalo yasyAH sA ilAmilanodalakamalA / himavadaH dhAma yasya saH himadhAmA, himadhAmno bhA himadhAmabhA, tayA himadhAmabhayA / samA-sadRzI rug yasyAH sA samaruk / iti dvitIyavRcArthaH // 1 // de0 vyA0-- praNamateti / taM 'jinavrajam' jinAnAM tIrthaMkarANAM vrajaM samUhaM yUyaM praNamata - namaskAra baSayIkuruta ityanvayaH / ' Nama prahvIbhAve' dhAtuH / ' praNamata' iti kriyApadam / ke kartAraH ? | yUyam / kaM karmatApannas ? / jinavrajam / kiMviziSTaM jinavrajam ? / 'mahimadhAma mahimA-mAhAtmyaM tasya dhAma - gRham / " dhAmAgAraM nizAntaM ca " ityabhidhAnacintAmaNiH ( kA0 4, zlo0 58 ) / punaH kiMviziSTam ? | 'bhayAsaM' bhayaM asyati- kSipatIti tam / punaH kiMviziSTam ? | ' arukU' nAsti ruk - rogI yasya tam ( 1 ) / yattornityAbhisambandhAd yaM jinavajaM atitarAm-atizayena yathA bhavati tathA surendravarayoSit - indramahiSI nanAmaanaMsIt / ' [ pra]Nama prahvIbhAve' dhAtuH / 'nanAma' iti kriyApadam / kA kartrI ? | 'surendravarayoSita' surANAM indraH surendraH iti SaSThItatpuruSaH ', tataH surendrasya varA cAsau yoSideti ' karmadhArayaH ' / " yoSA vidvizeSAstu " ityabhidhAnacintAmaNi: ( ( kA0 3, zlo0 168 ) / kiMviziSTA surendrabarayoSita ! / 'apAravisArirajodukha kamalAnanA' apArANi - aparyantAni bisArINi prasaraNazIlAni rajAMsi - parAmAH Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 stuticaturviMzatikA [ 20 zrImunisuvrata dalAni - parNAni ca yasya evaMvidhaM yat kamalaM - tAmarasaM tadAnanaM mukhaM yasyAH sA tathA / " barhe parNa chadaM dalaM " ityabhidhAnacintAmaNiH ( kA0 4, zlo0 189 ) / punaH kiMviziSTA ? | 'ilA milanodalakamalA ilAyAH - pRthivyAH milanaM samparkaH tena ut-utthitaH alakeSu - kuntaleSu malo yasyAH sA tathA / punaH kiMviziSTA / 'samaruk' samA-sadRzA rukU - kAntiH yasyAH sA tathA / kayA ? / 'himadhAmabhayA' himadhAmAcandraH tasya bhA-kAntistayA / etena zarIrasya saundaryAtizayaH sUcitaH / iti dvitIyavRttArthaH // 2 // ka siddhAntastavanam --- tvamavanatAJjinottamakRtAnta ! bhavAd viduSo ST sadanumAnasaGgamana ! yAta modayitaH / zivasukhasAdhakaM svabhidadhat sudhiyAM caraNaM vasadanumAnasaM gamanayAtata ! modayitaH ! // 3 // narku 0 ja0 vi0 -- tvamaveti / he jinottamakRtAnta ! - tIrthakRtsiddhAnta ! tvaM bhavAn avanatAnapraNatAn viduSaH- samyagjJAnavataH bhavAt - saMsArAt ava --rakSeti kriyAkAraka saNTaGkaH / atra 'ava ' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'tvam' / kAnapa karmatApannAn ? 'viduSaH' / kathambhUtAn viduSaH ? 'avanatAn ' / kasmAt 1 6 bhavAt ' / kathaMbhUtastvaM ? ' yAtatama dayitaH ' yAtatamasaH - gatamohA: munaya ityarthaH teSAM dayitaH priyaH / tvaM kiM kurvan ? ' ' svabhidadhat ' suSThu abhidadhAnaH / kiM karmatApannam ? ' caraNaM ' anuSThAnam / kathaMbhUtam 1' zivasukhasAdhakaM ' muktisukhAvarjakam / punaH kiM kurvat 1' vasat ' tiSThat / katham ? ' anumAnasaM mAnasamanulakSIkRtya / keSAm ? ' sudhiyAM ' dhImatAm / avaziSTAni siddhAntasya sambodhanAni taddvyAkhyA tvevam-he 'sadanumAnasaGgamana !" sad - vidyamAnaM zobhanaM vA anumAnasaGgamanaM - anumAnasya saGgatiryasya sa tathA tatsambo0 he sadanu0 | he ' gamanayAtata ! ' gamAH- sadRzapAThAH nayAH - naigamAdayaH taiH Atata ! - vistIrNa ! | he ' modayitaH !' modayatIti modayitA, tatsambo0 he modayitaH ! // , 6 ; atha samAsaH --- jinAnAM jineSu vA uttamAH jinottamAH ' tatpuruSaH ' / jinottamAnAM kRtAntaH jinottama 0 ' tatpuruSaH ' / tatsambo0 he jinotta0 / anumAnasya saGgamanaM anumA0 'tatpuruSaH ' / sad anumAnasaGgamanaM yasya sa sadanu0 'bahuvrIhi:' / tatsambo0 he sadanu0 / yAtaM tamo yeSAM te yAta ' bahuvrIhiH / yAtatamasAM dayitaH yAta0 tatpuruSaH / zivasya sukhaM ziva0 ' tatpuruSaH ' / zivasukhasya sAdhakaM ziva0 ' tatpuruSaH ' / tat ziva0 / mAnasamanu anumAnasaM 'avyayIbhAvaH ' / gamAzca nayAzca gamanayA: ' itaretaradvandva : ' / gamanayaiH AtataH gama0 " tatpuruSaH ' / tatsambo0 he gama0 / iti kAvyArthaH // 3 // Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] stuticaturviMzatikA 225 ( sA0 si0 dhR0 tvamaveti / jineSu uttamAH - pradhAnAH tIrthaGkarAH teSAM kRtAnto - rAddhAntaH tasya saMbo dhanaM he jinottamakRtAnta ! tvaM bhavAn avanatAn -praNatAn viduSaH - paNDitAn bhavAt - saMsArAt ava-rakSetyarthaH / ' ava rakSaNe ' dhAto: ' AzIH preraNayoH ' ( sA0 sU0 703 ) kartari parasmaipade madhyamapuruSakavacanam / kriyAyAH sAdhanikA tu pUrvavat / atra ' ava ' iti kriyApadam / kaH kartA ? | karmatApannAn ? / ' viduSaH ' vidantIti vidvAMsaH tAn viduSaH / ' videH zaturvasuH ' ( pA0 a0 7, pA0 1, sU0 36 ), ' vasorva u:' (sA0 sU0 302 ) iti vakArasyokAraH, ' amzasorasya sU0 126 ) ityakAralope, 'vilAt 0 ' ( sA0 sU0 141 ) iti SatvaM, ' vasoH samprasAraNaM ' ( pA0 a0 1, pA0 4, sU0 111 ) iti vakArasyokAraH pUrvarUpatvaM cAkArasya / kathaMbhUtAn viduSaH ! | avanatAn / kasmAt ? / bhavAt / kathaMbhUtastvam? | 'yAtatamodayitaH' yAtaM gataM tamo moho yeSA te yAtatamaso munayaH teSAM dayito- trallamaH, ajJAnavarjitAnAM priya ityarthaH / tvaM kiM kurvan / ' svabhidadhat ' suSThu abhidadhAnaH / kiM karma / caraNaM - anuSThAnam / kathaMbhUtam / 'zivasukhasAdhakaM ' zivaM niHzreyasaM tasya sukhazarma tasya sAdhakaM - janakam / punaH kiM kurvat / vasat - tiSThat / katham / ' anumAnasaM 'mAnasamanulakSIkRtya, mAnasaM mAnasaM anu iti anumAnasaM 'avyayIbhAvaH' / keSAm ? / 'sudhiyAM' suSThu - zobhanA dhIryeSAM te sudhiyaH teSAm / avaziSTAni siddhAntasya sambodhanapadAmi, tadvyAkhyA caivam -- he ' sadanumAnasaGgamanaM !' sad-vidyamAnaM zomanaM vA yad anumAnaM tasya saGgamanaM - saGgatiryasmin yasya vA sa tathA tasya saMbodhanaM he sada0 / " liGgaparAmarzo'numAnam " iti maNikRtaH / " parAmRzyamANaM liGgamanumAnam " ityudayanAcAryAH / he 'gamanayAtata !' gamaH - sadRzapAThAH nayA - naigamAdayaH, gamAzca nayAzca gamanayA: 'itaretaradvandvaH', gamanayaiH A - samantAt tato- vistRto gamanayAtataH, tasya saMbodhanaM 0 he gama0 ! | he * modayita: ! " modayatIti modayitA, tasya saMbodhanaM he modayitaH ! // 3 // 1 1 sau0 vR0 - tvamaveti / he jinottamakRtAnta ! he tIrthakarapradhAna siddhAnta ! | he sadanumAnasaGgamana !he pradhAnAnumAnaprasaGga / / he gamAH sadRzapAThAH nayA-naigamAdyAstaiH kRtvA Atata !-vistIrNa ! he 'gamamayAta !" / modayatIti modayitA tasya saM0 he modayitaH ! he harSakAraka ! / tvaM bhavAt - saMsArAt viduSaH- paNDitAn ava ityanvayaH / 'ava ' iti kriyApadam / kaH kartA ? ! ' tvam ' ' ava ' rakSa / kAn karmatApAn ? | 'viduSaH ' / kasmAt ? / 'bhavAt' / kiMviziSTAn viduSaH ? / 'avanatAn ' praNatAn / kiMviziSTastvam / yAtaM gataM tamaH - ajJAnaM yeSAM te yAtatamaso - munayaH teSAM dayito-vallabho ' yAtatamodayitaH / punastvaM kiM kurvan / ' vasat ' (?) vAsaM kurvan / kiM karmatApannam / ' anumAnasaM' mAnasaM - cittaM anu-lakSyIkRtya / keSAm / 'sudhiyAM' paNDitAnAm / punastvaM kiM kurvan / ' svabhidadhat ' suSThu - zobhanaM abhidadhat - kathayan / kiM karmatApanam / ' caraNaM ' cAritram / kiMviziSTaM caraNam ? | zivo mokSaH tasya sukhaM svAbhAvikaM acalamakSayamavyAbAdharUpaM tasya sAdhakaM - paramakAraNam / etAdRza he jinottamakRtAnta | tvaM ava-rakSa / iti padArthaH // 1 , atha samAsaH - jinAnAM uttamaH jinottamaH, jinottamasya kRtAntaH jinottamakRtAntaH, tasya saM0 he jinottamakRtAnta ! | vidanti te vidvAMsaH, tAn viduSaH / sat ca tat anumAnaM (ca) sadnumAnaM, sadanumAnasya manaM - milanaM yasya sa savanumAnasaGgamanaH, tasya saM0 he sadanumAnasaGgamana ! yAtaM tamo yeSAM te yAta29 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 stuticaturviMzatikA [20 zrImunisuvrata tamasaH, yAtatamasAM dayito yAtatamodayitaH / zivasya sukhAni zivaMsukhAni, zivasukhAnAM sAdhakaM zivasukhasAdhakaM tat zivasukhasAdhakam / suSThu zobhanaM abhidadhat svabhidadhat / su-zobhanA dhIryeSAM te sudhiyaH, teSAM sudhiyAm / caryate saMsAratIraM prApyate anena iti caraNam / mAnasaM anu-lakSIkRtya ityanumAnasam / gamAJca nayAzca gamanayAH, gamanayaiH AtataH gamanayAtataH, tasya saM0 he gamanayAtata ! / modayatIti modayitA, tasya saM0 he modayitaH / / iti tRtIyavRttArthaH // 3 // de0 vyA0 tvabhaveti / he ' jinottamakRtAnta !' jinottamAH- tIrthakarAH teSAM kRtAntaH - siddhAntaH, tasyAmantraNam / tvaM bhavAt - saMsArAt viduSaH paNDitAn ava-rakSetyanvayaH / 'ava rakSaNe' dhAtuH / 'aba ' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / kAn karmatApannAn ? / viduSaH / kasmAt ? / bhavAt / kiMviziSTAn viduSaH / avanatAn praNatAn / kiMviziSTastvam ? / ' yAtatamodayitaH ' yAtaM gataM tamaH - ajJAnaM pApaM yeSAM te yAtatamasaH arthAnmunayaH teSAM dayito- vallabhaH / tvaM kiM kurvan ? / svabhidadhat dhArayan / kim ? | caraNamcAritram / " cAritracaraNe api " ityabhidhAnacintAmaNi: ( krA0 3, zlo0 507 ) / kiMviziSTaM caraNam ? | 'zivasukhasAvakam ' zivasukhaM muktisukhaM tasya sAdhakaM prApakam / zivasya sukhaM zivasukhamiti ' SaSThItatpuruSaH' / punaH kiM kurvat ? / vasat - nivasat / kim ? / 'anumAnasam mAnasaM mAnasaM prati anumAnasam ( mAnasaM ) lakSIkRtyetyarthaH / keSAm ? / 'sudhiyAm' suSThu - zobhanA dhIH- buddhiH yeSAM te tathA teSAm / 'sadanumAnasaGgamana !' iti / sat-zobhanaM yad anumAnaM tasya saMgamanaM -saGghaTTanaM yasmin tasyAmantraNam / "liGgaparAmaza'numAnam " iti naiyAyikAH / gamanayAtata !' iti / gamAH sadRzapAThAH nayAH - pramANaikadezAH eteSAM 'dvandvaH', taiH A-samantAt tato- vistIrNaH yaH sa tasyAmantraNam / ' modayitaH !' iti / modaM harSe kArayatIti modayitA tasyAmantraNam / etAni sarvANi jinasiddhAntasya sambodhanapadAni / iti tRtIyavRttArthaH // 3 // zrI gaurIsaMstava: -- i adhigatagodhikA kanakaruk tava gauryucitAGkamalakerAji tAmarasabhAsyatu lopakRtam / mRgamadapatrabhaGgatilakairvadanaM dadhatI kamalakarA jitAmarasabhA'syatu lopakRtam // 4 // 20 // , - narkuo ja0 vi0 - adhigateti / bho bhavyAtman ! gaurI-gauryAkhyA devatA tava-bhavataH lopakRtaM - vinAzakRtaM arthAt vipakSAdikaM asyatu - kSipatu athavA vinAzayatu iti kriyAkArakayogaH / atra 'astu' iti kriyApadam / kA kartrI ? ' gaurI ' / kaM karmatApannam 1' kopakRtam ' / kasya ? ' tatra ' / gaurI kathaMbhUtA ? ' adhigatagodhikA ' adhigatA prAptA godhA - devavAhanavizeSo yayA sA tathA / atra svArthe kaH pratyayaH / punaH kathaM0 1' kanakaruk' suvarNacchaviH / gaurI kiM kurvatI ? ' dadhatI' vibhrANA / kiM karmatApannam 9 ' vadanaM sukham / kathaMbhUtaM vadanam ? ' ucitAGkaM ' ucitA - yogyA aGkA - lAJchanAni yasya tat tathA / kaiH kRtvA 1 " 1'0 rAjitAmarasa' ityapi sambhavati / Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH stuticaturvizatikA 227 'mRgmdptrbhnggtilkai|' mRgamadena-kastUrikayA ye patrabhaGgatilakA:-patracchedopalakSitavizeSakAstaiH kRtvaa|punH kayaM. 1 'alakarAji' kuraLodbhAsi / "kurulo bhramarALaka" ityabhidhAnacintAmaNau (kaa03,shlo0233)| punaH kathaM01 'tAmarasabhAsi' padmavad bhaasnshiilm| punaH kathaM0 1 atulopakRtaM' svakAntisambhAgapradAnAdinA atulaM-asadRzaM upakRtaM-upakAro yasya tat tthaa| athavA atuLaM yayA syAt tathA upakRtaM-upakAre sthitam / punaH kathaMbhUtA gaurI ? 'kamaLakarA' kamaLaM kare yasyAH sA vayA, athavA kamaLavat karau yasyAH sA tathA / punaH kayaM0 ' jitAmarasabhA' jitA-niSpabhIkatA rUpanepathyaprAgalbhyAdibhiH amarANAM sabhA yayA sA tthaa|| atha samAsaH-adhigatA godhA yayA sA adhigatagodhikA 'bahuvrIhiH / kanakavad ruk yasyAH sA kanaka0 'bahuvrIhi: / ucitA aGkA yasmina tava ucitADUM.0 'bahuvrIhiH / (tat uci0|) alakai rAji ala. 'tatpuruSaH / tadala / tAmarasavad bhAsi tAmara0 'ttpurussH| tat tAma0 / atulaM upakRtaM yasya tadatulo0 'bahuvrIhiH' tad atulopakRtam / athavA atulaM upakRtaM yena tadatulofa 'bahuvrIhiH / tdtulo0| mRgasya mado mRgamadaH 'tatpuruSaH / patrabharupalakSitAstilakAH patra0 'tatpuruSaH mugamadena patrabhaGgatilakA mRgamada0 tatpuruSaH' / tairmuga0 / kamalaM kare yasyAH sA kamala' bahuvrIhiH / / athavA kamalavat karau yasyAH sA kamaLa 0 'bahuvrIhiH / amarANAM sabhA amara0 'tatpuruSaH / jitA amarasabhA yayA sA jitA. 'bahuvrIhiH / / lopaM karotIti lopakRt -- tatpuruSaH / taM kopakRtam / iti kAvyArthaH // 4 // // iti zrIzobhanastutikRttau zrImunisuvratajinapateH stuteAkhyA // 20 // si. vR0-adhigateti / he mavyAtman ! gaurI-gaurInAmnI devI tava-bhavato lopakRtaM-vinAzakRtaM arthAd vipakSAdikaM asyatu-kSipatvityarthaH / asu kSepaNe ' dhAtoH 'AzI:preraNayoH / (sA0 ma0 703 ) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tup / ' divAderyaH' (sA0 sU0 963), ' svarahInaM / ( sA0 sa0 36 ) / tathAca * asyatuM ' iti siddham / atra -- asyatu / iti kriyApadam / kA kI ! 'gaurI' gauravarNatvAd gaurI / ke karmatApannam ? | lopakRtam ' lopaM-vinAzaM karotIti lopakRt tam / kasya ! / tava / kathaMbhUtA gaurI ! / ' adhigatagodhikA ' adhigatA-prAptA godhA-devavAhanavizeSo yayA sA tathA / godhA eva godhikA, svArthe kaH / anye tu godhikA adhigatA adhigatagodhikA / kvacidamAdyantasya paratvamiti godhikAzabdasya paranipAtaH iti vyAkhyAnti taccintyamiva pratibhAti / punaH kathaMbhUtA ? / 'kanakaruk ' kanakaM-kAJcanaM tadiva ruk chaviryasyAH sA knkruk| gaurI kiM kurvatI ? / ddhtii-bibhraannaa| kima / vadanaM-mukham / kathaMbhUtaM vadanam ? / 'ucitAika' ucitA-yogyA akA-lAJchanAni yasya tat tathA / " aGkaH samIpe utsaGge, cihne sthAnAparAdhayoH" ityamaraH (!) / kaiH kRtvA / / ' mRgamadapatramaGgatilakai: ' magamadena-kastUrikayA ye patrabhaGgatilakAH-patracchedopalakSitavizeSakAH taiH kRtvA / punaH kathaMma Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 stuticaturviMzatikA [ 20 zrImunisuvrata tam +- / ' alakarAji ' alakaiH - kuntalaiH rAjate ityevaMzIlaM alakarAja / punaH kathaMbhUtam / ' tAmarasabhAsi ' tAmarasaM--kamalaM tadvad bhAsate iti tAmarasamAsi, padmavad mAsanazIlamityarthaH / punaH kathaMbhUtam ? / 'atulopakRtaM' atulaM asadRzaM upakRtaM upakAro yasya tat / kRpAkaTAkSavilokanamAtreNaiva sukhajanakatvAditi bhAvaH / kathaMbhUtA gaurI ! / ' kamalakarA ' kamalaM kare yasyAH sA, koDAyai tagrahaNAditi bhAvaH / yadivA kamavat karau yasyAH sA tathetyarthaH / punaH kathaMbhUtA ? / ' jitAmarasamA ' jitA- niSprabhIkRtA svarUpanepayyAdibhiH amarANAM sabhA yayA sA tathA || narkuTakaM chandaH // " yadi bhavato najau majajalA guru narkuTa kam " iti ca tallakSaNam // 4 // // iti mahopAdhyAyazrIbhAnucandra0 zrImunisuvratajinastutivRttiH // 20 // sau0 0 -- adhigateti / gaurI-gaurI nAmnI devI tava ' lopakRtaM ' lopo vighnAkSemAdi kRtaM kartAraM asyatu ityanvayaH / ' asthatu' iti kriyApadam / kA kartrI ? | 'gaurii'| 'asyatu' kSipatu-nirAkarotu / kaM karmatApannam ? | 'lopakutaM ' vighnakartAram / kasya ! | 'tava' te / kiMviziSTA gaurI ? / adhigatA - adhipitA godhikA devavAhanavizeSo yayA sA 'adhigatagodhikA', candanagodhAvAhanetyarthaH / punaH kiMviziSTA gaurI ? | 'kanakaruk ' suvarNacchaviH / punaH kiM kurvatI gaurI ? / ' dUdhatI' dhArayantI / kiM karmatApanam ? / 'vadanaM' mukham / kiMviziSTaM vadanam / 'ucitaM ' yogyam akaM - ciMkhAdikaM yasmin tat ' ucitAm / kaiH kRtvA ? | mRgamadaH - kastUrikA patrabhaGgAH- patravalayaH piyali iti bhASA tilakaM lalAmaM mRgamadapatrabhaGga froatia : ' mRgamadapatrabhaGgatilakaiH / punaH kiMviziSTA gaurI ? / alakAH - kezAsteSAM rAji:zreNiH tasyAM tAmarasAni - kamalAni teSAM bhA-kAntiryasyAH sA alakarAjitAmarasabhAsI / punaH kiMviziSTA gaurI ? | kamalakarA' kamalahastA / punaH kiMviziSTA gaurI ? | lAvaNyAdiguNaiH 'jitAmarasabhA ' nirjitasuraparSat / katham | atulaH (laM) - ameyaH (yaM) upakRtaM - upakRtiguNo yathA bhavatIti tathA 'atulopakRtam | ameyopakAraguNAdhikyena nirjitasuraparSat tAdRzI gaurI devI tava lopakRtaM *asyatu-kSipatu / iti padArthaH // < 1 z atha samAsaH -- adhigatA godhikAM devavAhanavizeSo yayA sA adhigatagodhikA / kanakabad rukU yasyAH sA kanakaruk / ucitAni aGkAni cihnAni rekhAdIni yasmin tat ucitAGkaM tat ucitAGkama / alakAnAM rAjiH alakarAjiH, alakarAjyAM tAmarasAni alakarAjitAmarasAni, alakarAjitAmarasAnAM bhA yasyAM sA alakarAjitAmarasabhAMsI / atulaM upakRtaM yasmin tat atulopakRtaM yathA syAt tathA / athavA vadanasyApi vishessnnmidm| mRgamadaca patrabhaGgAJca tilakAni ca mRgamadapatra bhaGgatilakAni, taiH sRgamadapatrabhaGgatilakaiH / kamalaM kare yasyAH sA kamalakarA / amarANAM sabhA amarasabhA, jitA amarasabhA yayA sA jitAmarasabhA / lopaM karotIti lopakRt, taM lopakRtam // iti turyavRttArthaH // 4 // zrI kUmAvajinezasya, stuterartho libIkRtaH / saubhAgya sAgara khyeNa, sUriNA jJAnasevinA // 1 // // iti zrIviMzatitamamunisuvratajinastutiH // 4 / 20 / 80 // de0 vyA0-adhigateti / gaurI devI tava chopakRtaM vinAzakArakaM asyatu - kSipatu ityanvayaH / ' asa kSepaNe' dhAtuH / 'astu' iti kriyApadam / kA kartrI ? / gaurI dekhii| kaM karmatApatram ? / khopakRtam / kasya ? | tava / kiMviziSTA gaurI ? / 'adhigatagodhikA' adhigatA - ArUDhA godhikA yathA sA tathA / godhikA devavAhana 1' cihna rekhAdika' iti pratibhAti / Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH stuticaturviMzatikA 229 vizeSaH / punaH kiMviziSTA ? / 'kanakaruka / kanaka-suvarNa tadvad ruka-kAntiryasyAH sA tathA, suvarNavarNeti bhAvaH / punaH kiMviziSTA? 'kamalakarA' kamalaM-nalinaM kare-haste yasyAH sA tathA, krIDAyai tadgrahaNAt / yadvA kamalabat karI-hastI yasyAH sA tathA / punaH kiMviziSTA ?|'jitaamrsbhaa' amarANAM sabhA amarasabhA iti SaSThItatpuruSaH', tataH jitA-parAjitA amarasabhA-devaparSad yayA sA tathA zarIrasaundaryAt tAdRzanepathyAdiparidhAnAd vA / kiM kurvatI devI ? / dadhatI-dhArayantI / kim ? / vadana-vakram / kiMviziSTaM vadanam ? / 'ucitAm' ucitaM-yogyasthAne kRtaM aDUM-lAJchanaM yasya tat / "kalaGkAkI lAJchanaM ca" ityamaraH (prlo0178)| kaiH ? / 'mRgamadapatrabhaGgatilakaiH / mRgamado-mRganAbhiH, "mRganAbhirmRgamadaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA03, zlo0308), tasya patrabhaGgAH-patracchedAH tairupalakSitA ye tilakAH-puNDAvizeSAH teH| punaH kiMviziSTam ? / 'alakarAji' alakA:-kurulAH taH rAjata ityavaMzIlaM alakarAji / puna: kiMviziSTam ? / 'tAmarasabhAsi' tAmarasaM-kamalaM tadvad bhAsate ityevaMzIlaM tAmarasabhAsi / punaH kiMviziSTam / / 'atulopakRtam' atulaM-asadRzaM upakRtaM-upakAro yasya tat // iti turIyavRttArthaH // 4 // Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 zrInamijinastutayaH atha zrInaminAthasya saMkIrtanam - sphuradvidyutkAnte ! pravikira vitanvanti satataM mAyAsaM cAro ! ditamada ! 'name' ghAni lepitaH ! | namagavyazreNIbhavabhayabhidAM hRdyavacasA -- zikhariNI (6, 11 ) ja. vi. - sphuradvidyuditi / he name ! he naminAtha ! jinapate ! tvaM mama me satataM sarvadA aghAni - pApAni prAMbekara - nirasya iti kriyAkArakasaMyojanam / atra ' pravikira ' iti kriyApadam / kaH kartA ? ' tvam / kAni karmatApannAni 9 ' aghAni pApAni / kasya ? ' mama ' | katham ? ' satatam ' / aghAni kiM kurvanti 1' vitanvanti ' vistArayamANAni / kaM karmatApannam 1 ' AyAsaM 'zramam, bhavabhramaNa klezamityarthaH / avaziSTAni sarvANyapi zrInameH sambodhanAni, tadvyAkhyA caivam - he 'sphuradvidyutkAnte ! ' cazca taDitprabha ! | he ' cAro ! ' darzanIya ! | he ' ditamada ' ! khaNDitadarpa 1 / he ' lapitaH 1' lapati-kathayatItyevaMzIlo lapitA tarasambo* he lapitaH ! | keSAm ? ' hRdyavacasAM ' hRdayaGgamavacanAnAm / kathaMbhUtAnAM hRdyavacasAm 1 'namadbhavyazreNIbhavabhayabhidA ' praNamadbhavyasantateH saMsArabhItibhedakAnAm / he ' amAyAsaJcAra ! ' na vidyate mAyAyAH - zAThyasya saJcAraH - pracAro yasmin tatsambo0 he amA0 ! | he ' uditamadanameghAnika !' udita:- udgato yo madanameghaH - kAmarUpo jaladaH tatra anila !- samIra !, tadvighaTanahetutvAt / he ' pitaH ! ' janaka !, niSkAraNa hitakAritvAt // mamAyAsaJcAroditamadanameghAnila ! pitaH ! // 1 // 6 , 6 " atha samAsaH - sphurantI cAsau vidyucca sphura0 'karmadhArayaH / sphuradvidyutvat kAntiryasya sa sphura0 bahuvrIhiH ' / tatsambo0 he sphura0 / dito mado yena sa ditamada: ' tatpuruSaH / tatsambo0 he dina0 / bhavyAnAM zreNI bhavya 0 tatpuruSaH / namantI cAsau bhavyazreNI ca namadbhavya 0 ' karmadhArayaH ' / bhavasya bhayaM bhavabhayaM ' tatpuruSaH ' / bhavabhayaM bhindantIti bhava0 ' tatpuruSa:' / namadbhavya zreNyA bhavabhayabhido namadbhavya0 ' tatpuruSaH ' / teSAM namadbhavya 0 | hRdyAni ca tAni vacAMsi ca hRdya, 'karmadhArayaH' / teSAM hRdya / mAyAyAH saJcAro mAyA. 'tatpuruSaH ' / na vidyate mAyAsazvAro yasya saH amAyA0 ' bahuvrIhiH / tatsambo0 he mAyA0 / megha iva meghaH / madanazvAsau meghazva madana0 ' karmadhArayaH / uditazcAsau madanameghazca udita0 'karma 1 prathamAya vA / Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA dhArayaH / / anila ivAnilaH / uditamadanameghe'nilA udita0 'tatpuruSaH / tatsambo0 he uditaH / iti kaavyaarthH||1|| si0 40-sphurdviaaditi| parISahAdinA'namanAnnamiH, garmasthe'smin vairinapaiH ruddhe pare bhagavatpuNyazaktipreritAM prAkAroparisthitAM bhagavanmAtaramAlokya te vairinapAH praNatA iti vA namiH, tasya saMbodhanaM he name !-naminAmajinapate ! tvaM mama satataM-sarvadA aghAni-pApAni pravikira-vikSipetyarthaH / prapUrvaka 'ka vikSepe' dhAtoH ' AzIHpreraNayoH' (sA0 sU0 703) madhyamapuruSaikavacanaM hi / ' apa0 / (sA0 sU0 191), ' Rta ir ' (sA0 sa0 820), ' ataH' (sA0 sU0 705) iti herlak, 'svarahInaM ' (sA0 sa0 36) / tathAca 'pravikira' iti siddham / atra 'pravikira' iti kriyApadam / kaH kato ! / tvam / kAni karmatApannAni ? / aghAni / "ayaM tu vyasane prokta-maghaM duritaduHkhayoH" iti vizvaH / kasya / mama / katham ? / satatam / aghAni kiM kurvanti ? / vitanvanti / 'tanu vistAre ' vitanvanti tAni vistArayamANAni / kim ? / AyAsaM-zrama, bhavabhramaNaklezamityarthaH / avaziSTAni sarvANi nameH saMbodhanAni, teSAM vyAkhyA yathA-he ' sphuradvidyutkAnte! ' sphurantI-itastataH calantI yA vidyut-taDit tadvat kAnti:zarIradyutiryasya sa tasya saMbodhanaM he sphura0 / he 'caura!' caratIti caraH cara eva cAraH / praijJAditvAdaNa / tasya saMbodhanaM he cAra ! darzanIya ityarthaH / he 'ditamada ! / / ditaH-khaNDito mado-do munmohasaMbhedo vA yena sa tathA tasya saM0 / he 'lapitaH ! lapati-kathayatItyevaMzIlaH lapitA tasya saM0 he lapitaH / 'lapa parimASaNe / kartari ktaH / keSAm ? / ' hRdyavacatAM / hRdyAni-hRdayaMgamAni ca tAni vacAsi ca hRdyavacAMsi teSAM hayavacasAm / kathaMmatAnAM hRdyavacasAm ! / 'namagavyazreNIbhavamayamidAM' namantI-namaskAraM kurvansI yA manyAnAM mavantIti bhavantyebhiriti vA mavyAH 'manyageya.' (pA0 a0 3, pA0 4, sU068)iti nipAtaH teSAM samyagdRzAmityarthaH zreNI-paMktiH tasyAH mavabhayaM bhavasya-saMsArasya bhayaM--mIti mindanti-vidArayanti tAni tathoktAni teSAM namadbhavyazreNImavamayamidAm / " zreNI lekhAstu rAjayaH" ityamaraH (zlo0 151) / he 'amAyAsaJcAra!' nAsti mAyAyAH-nikRteH-zAThyasya saJcAraH-pracAro yasmin sa tathA tasya sN0| he 'uditamadanameghAnila! ' uditaH-udayaM prAptaH yo madana:-kAmaH sa eva meghaH-parjanyaH tasya tasmin vA anila iva anilo-vAyuH tasya saM0 / prAdurmatakandarpamedhavighaTTane pavanakalpa iti niSkarSaH / he pitaH' pAti rakSatIti pitA tasya saMbodhanam, niSkAraNahitakAritvAditi bhAvaH // 1 // sau0 vRkSa-yo munivat suvrato-mahAtmA bhavati taM prati sarve'pi namanti / tathA garbhasthe bhagavati mAturdarzanena sarve'pi zatravo natAH / anena sambandhenAyAtasyaikaviMzatitamazrInAminAthajinasya stute. rayoM likhyte-sphurdvidhuditi| he 'name!' he namijinapate ! / punaH sphurantI-dIpyantI yA vidhuva-takhita tadvada kAnti:pramA yasya sa sphuradvidyutkAntiH tasya saM0 he 'sphurdvidyutkaante|| he cAro! he mnojny!| he 'ditamada !' he khaNDitadarpa ! 'he amAyAsaJcAra !' nAsti mAyAyAH saJcAra:-pracAro yasmina ta 1 idaM cintyamiva pratibhAti / 2 'pravA_zraddhAvRttibhyo'N ' iti sArasvate (sU. 619) / Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [21 zrImAmi syAmantraNe) ashaatthyprcaar!| he 'uditamadanameghAnila !' he prakaTitakAmaghamapracaNDapabana , tanirdhATakatvAt / he 'pitaH!' he niSkAraNena jagajjanturakSakatvAt janaka ! / tvaM me-mama aghAni-pApAni satatasadA pravikira itynvyH| 'pravikira' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'tvm'| 'pravikira' nirasya-dUra kssip| kAni krmtaapnaami| 'aghAni' pApAni / kasya ? / 'me' mama / katham ! / 'satataM' nirantaram / kiviziTAni aghAni / 'vitanvanti / vistAraM kurvanti / ke karmatApatram ? / 'AyAsaM' zrama bhavabhramaNalakSaNam / kasya / / 'mama' / kiMviziSTastvam ? / 'lapitaH' hRdyakathakaH / keSAma ? / yAni-manoharANi yAni cAsi hRdhavAsi teSAM hRyavacasAm / kiMviziSTAnAM hRdyavacasAm / / namantI-praNamantI mA bhavyAnAM-muktigamanayogyAnAM zreNI-rAjiH tasyAH bhavabhayaM-saMsAramayaM tasya bhedanazIlAnA 'mamadbhavyazreNIbhavabhayabhivAm / tAdRzastvaM mama duritAni pravikira-dUraM prakSipa / iti padArthaH / / atha samAsaH-sphurantI cAsau vidyucca sphuradvidyut, sphuradriAdiva kAntiryasya sa sphuravidhukAntiH, sasya saM0 he sphuradvidyutkAnte ! / dito mado yena sa ditamadaH, tasya saM0 he ditamada ! / lapatibhASate iti lapittaH / namantazca te bhavyAzca namavyAH , namadbhavyAnAM zreNI namadbhavyazreNI, bhavasya bhayaM bhavabhayaM, namadbhavyazreNyA bhavabhaye namajavyazreNIbhavabhayaM, namadbhavyazreNIbhavabhayaM bhindanti tAni namadbhavya. zreNI bhavabhayabhIndi, teSAM namadbhavyazreNIbhavabhayabhidAm / hRdyAni ca tAnivAsi ca hRdyavacAMsi, teSAM hRdhavacasAm / mAyAyAH saJcAro mAyAsaJcAraH, nAsti mAyAsaJcAro yasya saH amAyAsaJcAraH, tasya saM0 he amAyAsazcAra ! / uditazcAsau madanazca uditamadanaH, uditamadana eva meghaH uditamadanamedhaH, ( uditamadamameghe) anila ivAnilaH, uditamadanamedhAnilaH, tasya saM0 uditamadanameghAnila! / pAtIti pitA pitH|| kvacidUtasyantare lapita iti vizeSaNaM saMbodhanamapyasti tatra lapate iti lapitA tasya saM0he lapitaH ! ityapi samAsaH / zikhariNIcchandasA stutiriyam / iti prathamavRttArthaH // 1 // devavyA0-sphuradviAditi / he name!-namijina ! tvaM mama aghAni-pApAni satataM pravikira-prakarSaNa vikSepaya itynvyH| 'kavikSepe' dhAtuH / 'pravikira' iti kriyApadam / kaH krtaa| tvam / kAni karmatApalAni / / aghAni / katham ||stt-nirntrN yathA syAt tatheti kriyAvizeSaNam / kiM kurvanti aghAni? | vitanvanti-vistArayamANAni / kim / AyAsaM-parizramam / saMsAraduHsvamitiyAvat / 'sphuraviyutkAnse !! iti / sphurantI-itastatazvalantI yA taDid-vidyut tadvat kAntiH-prabhA yasya sa tasyAmantraNaM, suvarNavarNazarIratvAt / 'cAro !' iti | cAro !-darzanoya ! iti praanycH| 'ditamada !' iti / ditaH-khaNDito madaH-munmohasammedo yena sa tasyAmantraNam / 'lapitaH !' iti / prajalpaka ! ityarthaH / keSAm ! / 'hRdyavacasAm' hRdyAnimanojJAni vAsi-vacanAni yeSAM teSAm / kiviziSTAnAM hRdhavacasAm ? / 'namadbhavyazreNIbhavabhayabhidAm / namantI-praNAmaM kurvantI yA 'bhavyazreNI' bhavyAnA-bhavyaprANinAM zreNI-santatiH tasyAH 'bhavabhayaM / bhavasyasaMsArasya bhayaM-sAdhvasaM bhindanti-vidArayantIti tathA teSAm / 'amAyAsaJcAra!' iti / nAsti mAyayAkapaTena saJcAraH-pracArau yasya sa tasyAmantraNam / 'uditamadanamedhAnila ! ' iti / uditaH-udayaM prAptaH yo madana:-kandaH sa eva meghaH-parjanyaH sasmin, vighaTanahetutvAt anila iva amilo yaH sa tasyAmantraNam / 'pitaH' ! iti AmantraNe padam, janaka iva hitakAritvAt / etAni sarvANyapi namaH sambodhamapadAni // iti prthmvRttaarthH||1|| . Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 jinastutayaH] staticaturviMzatikA jinezvarANAM jayaH nakhAMzuzreNIbhiH kapizitanamannAkimukuTaH sadA nodI nAnAmayamalamadAreritatamaH / pracakre vizvaM yaH sa jayati jinAdhIzanivahaH sadAno dInAnAmayamalamadAreritatamaH // 2 // -zikha0 ja0 vi.-nakhAMzciti / so'yaM-pta eSa jinAdhIzanivaDa:-tIrthakaranikaraH sadA-sarvadA alaM-atyartha jayati-sarvataH atizAyIbhavati iti kriyAkArakasambandhaH / atra 'jayati / iti kriyApadam / kaH kartA ? 'jinAdhIzanivahaH / katham ? 'sdaa'| punaH katham ? 'aLam / / jinAdhIzanivahaH kathaMbhUtaH 1 'kapizitanamannAkimukuTaH ' kapizitA:-piGgitAH namanAkimukuTA:-- praNamatsuraziromaNayo yena sa tathA / kAbhiH kRtvA ? ' nakhAMzuzreNIbhiH ' nkhmyuukhmaalaabhiH| punaH kathaM0 1 'nodI' preraNazIlaH, dUrIkaraNazIla ityarthaH / kasya ? ' naanaamymlmdaare| nAnA-anekarUpAH ye AmayA:-rogAH malA:-karmamalAH madA:-jAtyAdirUpAH ta evAriH tasya / punaH kathaM0 1 'sadAnaH / dAnasahitaH / keSAm ? ' dInAnAM ' kRpaNAnAm / punaH kathaM ? / adAreritatamaH / dAraiH-strIbhiH Irito-dhyAnAcAlitaH, na dAreritaH adAreritaH, atizayena adAreritaH adAreritatamaH / sa iti tacchabdasambandhAd yacchabdayojanAmAha-yo vizva-jagata itatamaH-gatamohaM pracakre-kRtavAn / atrApi 'pracakre / iti kriyApadam / kaH kartA ? ' yaH / / kiM karmatApanam ? 'vizvam / / kathaMbhUtam ? ' itatamaH // atha samAsaH-nakhAnA aMzavaH nakhAMzavaH ' tatpuruSaH / / nakhAMzUnAM zreNyaH nakhA0 'tatpuruSaH / tAbhiH nakhAM0 / namantazca te nAkinazca nama0 'karmadhArayaH / namanAkinA mukuTAH nama0 ' tatpuruSaH' / kapizitA namanAkimukuTA yena sa kapizita. 'bahuvrIhiH / / bhAmayAzca palAzca maidAzca AmayamalamadAH 'itretrdvndH| nAnA ca te AmayamalamadAzca nAnAmaya0 karmadhArayaH / aririvAriH / nAnAmayamaLamadA evArinonAmaya0 'krmdhaaryH| tasya nAnAmayaH / itaM tamo yasmAt tad itatamaH 'bahuvrIhiH / jinAnAM jineSu vA adhIzA ninAdhIzAH 'tatpuruSaH / jinAdhIzAnAM nivaho jinA0 ' tatpuruSaH / / saha dAnena vartate ya: sa sadAnaH 'tatpuruSaH ||daarairiirito dAreritaH ' tatpuruSaH / na dAreritaH adAreritaH / tatpuruSaH / atizayenAdAreritaH adAreritatamaH / iti kAvyArthaH // 2 // Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 stuticatuvizatikA [ 21 zrIramisi. vR0-nakhAMzciti / so'yaM-sa eSa jinAdhIzanivahaH-tIrthakarasamUhaH sadA-sarvadA ara-atyartha jayati-sarvataH atishaayiimvtiityrthH| 'ni jaye' dhAtoH kartari vartamAne parasmaipade prathamapuruSaikavacanam / kriyAsAdhanikA pUrvavat / atra ' jayati / iti kriyApadam / kaH kA ? / 'jinAdhIzanivahaH / jinAnAM jineSu vA adhIzA:-svAminaH teSAM nivaho-nikurambo jinAdhIzanivahaH / "samUho nivahavyUha-sandohavisarabanAH " ityamaraH ( zlo0 1015) / kathaMbhUto ninAdhIzanivahaH ? / 'kapizitanamannAkimakuTaH' kapizitAHpizaGgIkRtA namanto ye nAkinaH-devAH teSAM mukuTA:-kirITAni yena sa tathA / " pizaGgaH kapizo hariH ". iti haimaH ( kA0 6, zlo0 32 ) / "mauliH koTIramuSNISaM, kirITaM mukuTo'striyAm" iti vaijayantI / " mauliH kirITa koTIramuSNISa " iti ( abhidhAna )cintAmaNau ( kA0 3, zlo0 315 ) / kAbhiH kRtvA ? / ' nakhAMzuzreNImiH' nakhAH-karazUkAH teSAM aMzavo-mayUkhAsteSAM zreNayaH-patayaH tAbhiH / punaH kathaMbhUtaH ? / ' nodI ' nudatItyevaMzIlo nodI, dUrIkaraNazIla ityarthaH / ' nuda spheTane ' ' supyanAtau0' (pA0 a0 3, pA02, sU0 78 ) iti NiniH / kasya ? / 'nAnAmayamalamadAreH' nAnA-vividhaprakArA ye AmayA-rogAH malA:-pApAni madA:-jAtyAdyahaGkRtayasta eva ariH tasya, AmayAzca malAzca madAzca AmayamalamadAH / itaretaradvandvaH' / nAnA ca te AmayamalamadAzca nAnAmayamalamadAH 'karmadhArayaH / aririvAriH, nAnAmaya (malamadA eva ariH nAnA0) iti 'karmadhArayaH' / punaH kathaMbhUtaH ? / sadAnaH-dAnasahitaH / keSAm ? / dInAnAM-kRpaNAnAm / punaH kathaMbhUtaH / * anAreritatamaH' dauraiH-strImirIrito-dhyAnAccAlitaH dAreritaH, na dAreritaH adAreritaH, atizayena adAreritaH adAreritatamaH, strImiAkSiptacitto netyarthaH / atizaye'rthe tamap / sa iti sa kaH ? / yo jinAdhIzanivahaH vizva-jagat itatamaH-gatamohaM cakre-cakAretyarthaH / DukRJ karaNe' dhAtoH parokSe Atmanepade prathamapuruSaikavacanam / vizva ' ( sA0 sU0 710 ) iti dvitvam / / / ( sA0 sa0 768 ) ityanena RkArasyAkAraH / ' kuhozcaH ' ( sA0 sU0 746.) / raM' ( sA0 sa0 39 ) / ' svarahInaM 0 1 ( sA0 sa0 36 ) / tathAca ' cakre ' iti siddham / atra ca ' cakre ' iti kriyApadam / kaH kartA ? / yaH / kiM karmatApannam ! / vizvam / kIdRzam ! / ' itatamaH " ita-gataM tamaH-ajJAnaM zoko vA yasya tat itatamaH / " tamo'ndhakAre svarbhAnau, tamaH zoke guNAntare " ityamaraH (!) // 1 // sau0 vR0-nakhAMzviti / ayaM-pratyakSo mAnasagataH sthApanAgato vA sa-prasiddho jinAdhIzanivahaH-tIrthakarasamUhaH sadA-sarvadA jayati ityanvayaH / 'jayati' iti kriyApadam / kaH krtaa| 'jinaadhiishnivhH'| 'jayati' sarvAtizayotkarSeNa vartate / kiMviziSTo jinAdhIzanivahaH / kapizitAH-picarIkRtAH namanto ye nAkino-devAsteSAM mukuTAni-kirITAni yena saH 'kpishitnmnnaakimukuttH'|kaabhiH? / nakhAnAM karajAnAM aMzava:-kiraNAsteSAM zreNyo-rAjayaH tAbhiH nakhAMzuzreNIbhiH / kiMviziSTo jinaadhiishnivhH|'nodii'prernnshiilH, vaarymaanntvaat| kasya / nAnAprakArA AmayA-rogAH malA:-karmamalAH madA:-jAtyAdayaH ta eva araya:-zatravaH, jAtI ekavacanaM, nAnAmayamalamadAriH tasya'nAnAmaya 1'ariH-zatruH' iti pratibhAti / Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jimasAtayaH stuticaturviMzatikA 235 mlmdaaro'| punaH kiMviziSTo jinAdhIzanivahaH ? / 'saH' prsiddhH| tacchabdo bacchabdamapekSate / sakAyojinAdhIzanivahaH alaM-atyarthavizva-jagata ita-gataM tamaH-ajJAnaM yasmAta tata itatamaHgatA. jJAnaM pracake itynvyH| 'pacake' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'ya' 'jinAdhIzanivahaH / 'pracakre' prakarSeNa kRtavAn / kiM karmatApanam ? / 'vizvaM ' jagat / kiMviziSTaM vizvam / itatamaH' / katham / 'alaM' atyrthm| kiMviziSTo yH?| ('sadAnaH) abhayadAnAdinA vArSikadAnAdinA vA shitH| keSAm ? | 'dInAnAm ' duHkhitAnAm / punaH kiMviziSTo yaH / na vidyate dAraiH-strIbhiH IritatamaH--atizayena preraNa yasya saH'adAreritatamaH' / etAdRzo jinasamUho jayati / iti padArthaH // ___ atha samAsaH-nakhAnAM aMzavaH nakhAMzavaH, nakhAMzUnAM zreNyaH nakhAMzuzreNyaH, tAmiH nkhaaNshushrenniibhiH| namantazca te nAkinazca namannAkinaH, namannAkinAM mukuTAH namanAkimukuTAH,kapizitAH namanAkimukuTA yena sa kapizitanamanAkimukuTaH / nudaH-preraNaM asyAstIti nodI / nAnAvidhA AmayA nAnAmayAH, nAnAmayAzca malAzca madAzca nAnAmayamalamadAH, nAnAmayamalamadA eva ariH nAnAmayamalamadArita, tasya naanaamymlmdaarH| itaM-gataM tamaH-ajJAnaM yasmAt tat ittmH|jinaanaaN adhIzA jinAdhIzAH, jinAdhIzAnAM nivahaH jinAdhIzanivahaH / dAnena sahitaH sadAnaH / atizayena Irita iti IritatamaH, nAsti dAraiH IritatamaH adAreritatamaH / iti dvitiiyvRttaarthH||1|| de0vyA0-nakhAMzciti / sa jinAdhIzanivaho-jinapatisamUhaH alaM-atyarthe jayati-sarvotkarSaNa vartata itynvyH|'ji jaye' dhAtuH / 'jayAti' iti kriyApadam / kaH kartA! ninAdhIzanivaDaH / katham alaMatyarthaM yathA syAt tatheti kriyAvizeSaNam / kiMviziSTo jinAdhIzanivahaH / 'kapizitanamannAkimukuTaH, namantazca te nAkinazceti pUrva 'karmadhArayaH, tataH kapizitAH-pizaGgIkRtAH karcurIkRtA itiyAvat namanAkinA-praNamaddevAnAM mukuTA:-kirITA yeneti 'tRtIyAbahuvrIhiH / " pizaGkaH kapizo hariH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA06, zlo0 32) / kAbhiH / 'nakhAMzuzreNIbhiH / aMzUnAM zreNyaH aMzuzreNya iti pUrva 'SaSThItatpuruSaH, tataH nakhA:-kararuhAH teSAM aMzuzreNyaH-kiraNasamUhAH tAbhiriti vigrhH| kiMviziSTaH / nodI-prerakaH / kasya ? / 'nAnAmayamalamadAreH ' Amayo-rogaH, " Ama Amaya AkalpaH (tyam)" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 3, zlo0 127 ), mala:-karmalepaH madaH-ahaMkRtiH eteSAM 'dvandaH', pazcAnAnApadena 'karmadhArayaH,, teSAM ari:-zatruryaH sa tasya / punaH kiNvishissttH| 'sadAnaH dAnaM-vitaraNaM tena saha vartamAnaH / keSAm / / dInAnA-du:khitAnAm / punaH kiNvishissttH||' adariritatamaH / dArA:-kalatrANi ritatamaH-atizayena vyAkSiptacetI netyarthaH / yattadonityAbhisambandhAd yo jinAdhIzanivahaH vizvaMviSTapaM itatamaH-gatatamaH cake-cakAra / 'DukRJ karaNe' dhaatuH| 'cakre hAte kriyApadam / kaH krtaa| jinaadhiishnivhH| kiM karmatApannam ? vizvam / kiviziSTaM vizvam / itatamaH hata-gataM tamaH-ajJAne yasya tat // iti dvitiiyvRttaarthH||2|| siddhAntaparicaya: jala-vyAla-vyAghra-jvalana-gaja rug-bandhana-yudho __guruvAho'pAtApadaghanagarIyAnasumataH / kRtAntastrAsISTa sphuTavikaTahetupramitibhAgururvA'ho ! pAtA padaghanagarIyAnasumataH // 3 // -zikha0 Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzatikA [ 11 zrInAma " ja0 vi0 -- jalavyAleti / aho ityAmantraNe taccaivaM yojyate - aho bhavyAH ! | kRtAntaH- siddhAntaH trAsISTa - rakSyAt iti kriyAkArakayojanA | atra trAsISTa ' iti kriyApadam / kaH kartA 1 kRtAnta: ' | kAn karmatApannAn ? , asumataH ' prANinaH / kasmAt sakAzAt trAsISTa ? jaLavyAlavyAghrajvalanagajarugbandhanayudhaH ' jalaM - samudrAdisambandhi vAri vyAlaH- pannagaH vyAghro -dvIpI jvalano - vahniH gajaH - karI rug - jalodarAdirogaH bandhanaM-karaca - raNAdiniyatraNaM yut-saGgrAmaH tasmAt / kRtAntaH kathaMbhUtaH ? ' guruH " mahAn / punaH kathaM0 / 6 6 vAhaH ' vAhaH-azvaH sa iva vAhaH / vAho hi grAmAdiyAne sumataH syAt tenAsau vAhaH / kathaMbhUtaH ? ' apAtApadaghanagarIyAnasumataH ' pAtaH- cyavanaM Apad - vipat aghaM-pApaM, tato na vidyante pAtApadadhAni yasyAH sA cAsau nagarI yuktayA muktireva tasyAM yAnaM - gamanaM tatra sumataH - suSThu sammataH / eSa muktigamanasAdhanamityabhipreta ityarthaH / kRtAntaH punaH kathaM 1' sphuTavika Tahetu pramitibhAk ' sphuTAH- avisaMvAdinI: vikaTA:- azliSTAH hetupramitI :- liGgapramANAni bhajatIti yaH sa tathA / punaH kathaM0 ? ' ururvA ' atra vAzabdacakArArthaH tena uruzca - vizAlazca / punaH kathaM 0 1 pAtA ' trAtA / punaH kathaMbhUtaH 1 ' padaghanagarIyAn ' padeSu - vAkyAvayaveSu ghanaH - arthaniviDaH garIyAn - mahattvAtirekayuktaH // " 236 " atha samAsaH - jalaM ca vyAlazca vyAghrazca jvalanazca gajazca ruk ca bandhanaM ca yut ca jalavyAla0- samAhAradvandaH ' / tasmAt jalavyAlavyAghrajvalana gajarugbandhanayudhaH / pAtazca Apaca aghaM ca pAtApaghAni ' itaretaradvandvaH / na vidyante pAtApadaghAni yasyAH sA apAtA0 6 bahuvrIhiH ' | apAtApadaghA cAsau nagarI ca apAtA0 ' karmadhArayaH / apAtApadaghanagaryAM yAnaM apAtA0 tatpuruSaH ' / suSThu mataH sumataH ' tatpuruSaH ' / apAtApadaghanagarIyAne sumataH apAtA* " " tatpuruSaH ' / hetavazca pramitayazca hetu 0 ' itaretaradvandvaH' / vikaTAva tA hetupramitayazca vikaTa0 ' karmadhArayaH ' / sphuTAzca tA vikaTahetupramitayazca sphuTavi0 ' karmadhArayaH ' / sphuTavikaTahetupramitIrbhajatIti sphuTavi0 ' tatpuruSaH ' / ghanazvAsau garIyAMzca ghanagarIyAn 'karmadhArayaH ' / padeSu ghanagarIyAn pada 0 ' tatpuruSaH ' / iti kAvyArthaH // 3 // si0 vR0 - jalavyAleti / aho ityAmantraNe / taccaivaM yojyate - aho bhanyAH ! kRtAntaHsiddhAntaH asumataH trAsISTa - rakSatAmityarthaH / ' traiG G pAlanayo:' iti dhAtoH AziSi kartari Atmapade prathamapuruSaikavacanaM sISTa / ' sandhyakSarANAmA ' ( sA0 sU0 803 ) ityAtvam / tathAca ' trAsISTa ' iti siddham / atra 'trAsISTa ' iti kriyApadam / kaH kartA ? / kRtAntaH / kAn karmatApannAn ! / ' asumataH ' asavaH-prANAH vidyante yeSAM te asumantaH tAn / kasmAt ? / jalavyAlavyAghrajvalanagajarugbandhanayudhaH ' jalaM - samudrAdi vyAlaH- sarpaH vyAghraH - siMhaH jvalano - vanhiH gajaH -- karI rug - rogaH bandhanaM - kArAkSepaH yut-saGgrAmaH, jalaM ca vyAlazca vyAghrazca jalanazca gajazca rukU ca bandhanaM ca yucca jalavyAlavyAghrajvalanagaja Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA 237 rugbandhanayudhaH / itaretaradvandvaH / tasmAt / punaH kathaMmataH / guruH-mahAn / gRNAti hitAhitamitei guruH / 'kRyorucca' ( uNA0 sU0 24 ) iti uH, ukArAntAdezo raparaH / punaH kathaMbhUtaH / / 'vAha' vAhyate iti vAhaH, vAha iva vAhaH-turaGgamaH, vAho hi grAmAdiyAne sumataH syAt tenAsau vAhaH / kathaMmataH / / * apAtApadaghanagarIyAnasumataH' pAtaH-cyavanaM Apad-vipat agha-pApaM, tato na vidyante pApApadaghAni yasyAM sA cAso nagarI arthAnmuktireva tasyAM yAnaM-gamanaM tatra sumataH-suSThu saMmataH-sutarAmabhipretaH, eSa muktigamanasAdhanamityabhipreta ityarthaH / kRtAntasyedaM vizeSaNamiti kazcit / punaH kathaMmataH kRtAntaH ? / sphuTavikaTahetupramitimAk' sphuTA-avisaMvAdinIH vikaTA-azliSTAH hetupramitI:-liGgapramANAni majati yaH sa tathA / hetavazca pramitayazca hetupramitayaH / itaretaradvandvaH, ' vikaTAzca tA hetupramitayazca vikaTahetupramitayaH " karmadhArayaH', sphuTAzca tA vikaTahetupramitImajatIti sphuTavikaTahetupramitimAk / punaH kathaMbhUtaH / uru:vizAlaH / atra vAzabdazcakArArthaH / tena uruzca-vizAlazca / punaH kathaMbhUtaH ? / 'pAtA' pAtIti pAtA-trAtA durgatinipatatprANinAM rakSakatvAt iti bhAvaH / punaH kathaMbhUtaH ? / 'padaghanagarIyAn / padeSu-vAkyAvayaveSu ghana:-arthanibiDaH garIyAn-mahattvAtirekayuktaH, ghanazcAsau garIyAMzca dhanagarIyAn , padeSu dhanagarIyAn padadhana. garIyAn iti tatpuruSaH // sau0 vR0-jalavyAleti / aho ityaamntrnne| bho bhavyAH ! kRtAnta:-siddhAntaH asamataHprANinaH trAsISTa itynvyH| 'trAsISTa' iti kriyApadam / kaH kartA ? / ' kRtAntaH' / trAsISTa' rakSatAt / kAn karmatApannAn ? / 'asumtH'praanninH| kasmAt sakAzAt / jalaM-saraHsaritsamadAndhusambandhi vyAlA:-sarpAH vyAghrAH-dvIpizArdUlAdayaH jvalanaH vahniH gajAH-kariNaH rujaH-jalodarAdayaH bandhanaMkarapAdAdinigaDaM yuta-saGgrAmaH ityAdyaSTabhayebhyaH jalavyAlavyAghrajvalanagajarukbandhanayudhaH tasmAt 'jalavyAlavyAghrajvalanagajarugrabandhanayudhaH' / punaH kiMviziSTaH kRtAntaH ? / 'guruH' mahAn / punaH kiMviziSTaH kRtAntaH ? / 'vAhaH' azva iva azvaH / punaH kiM viziSTaH kRtAntaH / na vidyate pAta:cyavanaM Apad-vipat aghaM-pApaM yasyAM sA apAtApadaghA tAdRzI yA nagarI arthAnmuktiH tasyAM yAnaMgamanaM mAgovA tasmin su-zobhano mataH-abhimata:-abhilaSitaH 'apAtApadaghanagarIyAnasamataH / tAdRzaH kRtAntaH-siddhAntaH muktigamanayogyaH vAha iva mtH| anyo'pi yo ghAhA bhavati sa paraprApaNe abhimato bhavati / punaH kiMviziSThaH kRtAntA hai| sphuTA:-prakaTa bikatA-atirambhIrA arthagahanatvAt tAdRzA ya hetavaH-kAraNAni dRSTAntA vA pramitaya.-pramANAni pratyakSapakSAdAni anumAnopamAnapramukhANi (tAH) bhajati sa 'sphuTavikaTahetupramitibhAk / punaH kAMvaziSTaH kRtAntaH? ! uruH' vizAla vAzabdaH samuccayArthe cakArArtha vA / punaH kiMviziSTaH kRtAntaHpAtA rakSakaH arthAta jgtH| punaH kiMvi. ziSTaH kRtAntaH / padAni syAdityAdIni suzliSTasumadhurAdIni vA taiH kRtvA ghano-nivir3aH [te ] garIyAn-atizayena guruH 'padaghanagarIyAn ' / etAdRzaH kRtAntaH prANino rakSatAt / iti pdaarthH|| atha samAsaH-jalAni ca vyAlAzca vyAghrAzca jvalanazca gajAzca rujazca bandhanAni ca yudhazca jalavyAlavyAghrajvalanagajarugbandhanayudhaH / gRNAti-vadati tattvaM hitAhitaM iti gururAvAhyate-Aruhyate iti vAhaHpatanaM-cyavanaM-pAtaH, pAtazca Apacca aghaca pAtApadadhAni,na vidyante pAtApadaghAni yasyAM sA apAtApadaghA,apAtAparA cAsau nagarI ca apAtApadaghanagarI, apAtApadaghanagI yAnaM apAtApadaSanagarI Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 stuticaturvizatikA [21 zrIvAna yAnaM, su-zobhano mataH sumataH, apAtApadaghanagarIyAne sumataH apAtApadadhanaparIvAnasumataH / hetavaca pramitayazca hetupramitayaH, vikaTAzca tAH hetupramitayazca vikaTahetupramitayaH, sphuTAzca tA vikaTahe tupramitayazca sphuTavikaTahetupramitayaH, sphuTavikaTahetupramitIH bhajatIti sphuTavikaTahetupramitibhAk / pAtirakSatIti paataa| padAnAM padairvA ghanaM padadhanaM, atizayena gururgarIyAna, padayanena garIyAn padaghanagarI. yAn / asakaH-prANA vidyante yeSAM te asumantaH, tAn asumataH / iti tRtIyavRcArthaH // 3 // de0 vyA0-jalavyAleti / kRtAntaH-siddhAntaH asumataH-prANinaH trAsISTa-rakSatAt itynvyH| 'vAsISTa' iti kriyApadam / kaH kartA ? / kRtAntaH / kAn karmatApanAn / asumataH / kasmAt / / 'jalavyAlavyAdhajvalanagajarugbandhanayudhaH' jalaM-samudrAdi vyAla:-sarpaH vyAghraH-siMhaH (?) jvalano-vahniH majomattamAtaGgaH ruka-rogaH bandhanaM kArAkSepaH yut-saMgrAmaH eteSAM 'dvandvaH' tasmAt / kiMviziSTaH kRtaantH| vAhaH-turaGamaH / atraabhedruupkaalngkaarH| "vAho vAjI hayo hariH, ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04. shlo0299)| punaH kivishissttH| guruH-hitAhitaprAptiparihAropadeSTA / punaH kiNvishissttH|' apAtApadaghanagarIyAnasumataH' na vidyate pAtazca Apacca aghaM ca yasyAH sA apAtApadaghA, evaMvidhA yA nagarI arthAnmuktiH tasyAM yAne-gamane sumtH-sutraambhipretH| vAhasya vizeSaNaM vA / punaH kiMviziSTaH? / 'sphuTavikaTahetupramitibhAka' sphuTAH-spaSTAH zabdataH vikaTA-durgamAH arthataH te ca te hetavaH-sAdhyagamakAsteSAM pramitiH-yathArthajJAnaM (tAM) bhajatIti bhAk, vippratyayAntam / punaH kiMviziSTaH ? / uruH-vizAlaH / vA vaikalpikaH / punaH kiNvishissttH| 'pAtA' pAtIti pAtA-rakSakaH, durgatipatatprANirakSakatvAt / punaH kiNvishissttH|| 'padadhanagarIyAn / padAni-varNasamUhAH supatiGantAni vA tairdhano (-nibiDaH) nivahaH ata eva garIyAna-gariSThaH // iti tRtiiyvRttaarthH||3|| kAlIdevyAH stuti vipakSavyUhaM vo dalayatu gadAkSAvalidharA 'samA nAlIkAlIvizadacalanA nAlikavaram / samadhyAsInA'mbhobhRtaghananibhA'mbhodhitanayAsamAnAlI kAlI vizadacalanAnAlikabaram // 4 // 21 // -zikha. ja0vi0 - vipakSeti ! kAlI-kAlyAkhyA devI va:-yuSmAkaM vipakSavyUha-vairisamUhaM dalayatuvinAzayatu iti kriyAkArakaprayogaH / atra 'dalayatu / iti kriyApadam / kA kI ? 'kaalii| ki karmatApanam ? ' vipakSavyUham / / keSAm ? ' vH'| kAlI kathaMbhUtA ? 'gadAkSAvalidharA' gadA-praharaNavizeSaH akSAvaliH- mAlA te dhArayatIti gadAkSAvalidharA / punaH kathaM0 1 'asamA' asaracI / punaH kathaM0 1 'nAlIkAlIvizadacalanA ' nAlIkAlI-kamalAvalI tadvad vizadau Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jistatayA] stuticaturvizatikA 239 ujjvalI calanau-pAdau yasyAH sA tathA / kAlI kiM kurvANA ? 'samadhyAsInA' samyak adhirohantI / kiM karSatAphnam ? ' nAlikavaraM ' pradhAnapadmam / nAlikavaraM kathaMbhUtam ? ' vizadacalanAnAlikabaraM / vizantaH-nilIyamAnAH acalA:-sthirAH etAdRzA ye nAnAlinaH nAnAlayo vA-vicitramadhukarAH taiH kavaraM-karburam / atra yamakavazAt bakyoraikyam / kAlI punaH kathaM0 1 ' ambhobhRtaghananibhA jalabharitameghaprabhA, zyAmavarNetyarthaH / punaH kathaM0? ' ambhocitanayAsamAnAlI / ambhodhitanayA-kSmIH tasyAH asamAnA-ananyasamA AlI-sakhI / ___ atha samAsaH-vipakSANAM nyUhaH vipakSavyUhaH 'ttpurussH|| taM vipakSa / gadA ca akSAvaliya gadAkSAvalI ' itastaradvandvaH / / gadAkSAvalI dhArayatIti gadAkSAvalika 'ttpurussH| masamA asamA tampuruSaH / nAlIkAnAmAlInAlIkAlI 'tatpuruSaH / nAlIkAkIbad vizadau nAlIkA0 'tatpuruSaH' / nAlIkAlIvizadau calanau yasyAH sA nAlI0 'bhuvriihiH'| nAlIkeSu varaM nAlIka0 ' tatpuruSaH' / ambhobhibhRtaH ambhobhRtaH 'tatpuruSaH / ambhobhatazcAsau ghanazca ambho0 'karmadhArayaH' / ambhobhUtaghanavat nibhA yasyAH sA ambhobhata0 'bhuvriihiH'| ambhodhestanayA ambhodhi0 'tatpuruSaH / na samAnA asamAnA 'tatpuruSaH / asamAnA cAso AlI ca asamA0 'karmadhArayaH' / ambhodhitanayAyA asamAnA AlI ambhodhi0 'ttpurussH'| nAnA-vividhAzca te alinazca nAnAlinaH 'karmadhArayaH / na calA acalAH 'tatpuruSaH / acalAca te nAnAlinazca acalanAnA 'karmadhArayaH / vizantazca te acala nAnAlinazca vizadacala. 'karmadhArayaH / / vizadacalanAnAlibhiH kabaraM vizada0 'ttpurussH'| tat vizada0 / iti kAvyArthaH // 4 // ||iti zomanastutivRttau zrInamijinapateH stuteAkhyA // 21 // si0 vR0 vipakSeti / kAlI-kAlInAmnI devI vo-yuSmAkaM vipakSavyUha -zatruvAta-vairisamUha dalayatu-vinAzayatu ityarthaH / ' dala dalane ' dhAtoNyantasya * AzIHpreraNayoH / (sA0 sa0 703 ) kartari parasmaipade prathamapuruSakavacanaM tum| ' curAdeH [ niH] ' ( sA0 sU0 1039 ) iti niH / / ap katAra / (sA0 sa0 691) ityap / ' guNaH / (sA0sa0 192) iti guNaH / 'e ay ' ( sA. s041)| ' svarahInaM0 1 (sA0 sa0 36 ) / tathAca -- dalayatu' iti siddham / atra * dalayatu ' iti kriyApadam / kA kI / kAlI / kaM karmatApannam ? / 'vipakSavyUha ' vipakSaNAM-zatrUNAM nyaho-nikarastam / " vyahaH syAd balavinyAse, nirmANa vRndatarkayoH" iti vizvaH / keSAm ? | vaH / SaSThIbahuvacane yuSmAkamityasya vasAdezaH / kathaMbhUtA kAlI ? | 'gadAkSAvalidharA' gadA-zastravizeSaH akSAvali:-mAlA gadA ca akSAvalI ca gadAkSAvalI * itaretaradvandvaH, ' te dharatIti gadAkSAvalidharA / punaH kathaMbhUtA ! / asamA -asadRzI, nirupametyarthaH / punaH kathaMmatA ! / 'nAlIkAlIvizadacanA' nAlIkAnAM-kramalAnAM Ali: ambhobhRtaghanena nibhA ambho0 ' tatpuruSaH' iti pratibhAti / Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 stuticaturvizatikA [21 zrInamizreNI tadvad vizadau-nirmalo ( calanau-) pAdau yasyAH sA tathA / kAlI kiM kurvANA: / smdhyaasiinaasmygdhirohntii| kam ? / ' nAlIkavaraM ' nAlaM vidyate yeSu tAni nAlIkAni teSu nAlIkeSu-kamaleSu varaM-pradhAna nAlIkavaram / kathaMbhUtaM nAlIkavaram / vizadacalanAnAlikabara' vizanto-nilIyamAnAH acalAH-sthirAH evaMbhUtA ye nAnA-vividhaprakArAH alayo-bhramarAH taiH kabaraM-karburam / vizantazca te acalAzca te nAnAlayazca vizadacalanAnAlaya iti pUrva ' karmadhArayaH' / atra yamakavazAd bavayorakyam / kAlI punaH kathaMmatA / ' amomRtaghananimA ' amma:-jalaM tena bhRtaH-pUrNaH yo ghanaH-meghaH tena nibhA-tulyA yA sA tathA, sajalajalagharakannIlavaNeti phalinArthaH / punaH kathaMbhUtA ? ' ambhodhitanayAsamAnAlI ' ambhodhitanayA-lakSmIH tayA samAnAH -tulyAH AlyA-sakhyo yasyAH sA tthaa| kSIrodatanayA ramA ityamaraH (kssepk)| "haripriyA padmavAlA kSIrodatanayA'pi ca " iti haimaH ( kA0 2, zlo0 140 ) / zikhariNIvRttam // " rasai rudvaizchinnA yamanasama lA gaH zikhariNI " iti ca lakSagamunneyam // 4 // // iti mahAmahopAdhyAya. zrInaminAthajinasya stutivRttiH // 21 // sau0 vRkSa-vipakSeti / kAlInAmnI devI vo-yuSmAkaM vipakSAH-vairiNaH teSAM vyUhaH-samUhaH taM vipakSayUha dalayatu ityanvayaH / 'dalayatu' iti kriyApadam / kA kI ? / 'kAlI' / 'dalayatu' pinaSTu / kaM karmatApannam ? / 'vipakSavyUham ' / keSAm ? / 'vaH' yuSmAkam / kiMviziSTA kAlI ? / 'gadAkSAvalidharA' gadA-praharaNavizeSaH akSAvaliH-jANyamAlA te dve dharatIti gadAkSAvalidharA / punaH kiMviziSTA kAlI! 'asamA' laavnnyaishvryaadigunnairnaanysdshii| punaH kiMviziSThA kAlInAlIkAni-kamalAni teSAM AlI-zreNiH tadvad vizadau-nirmalau cala nau-caraNo yasyAH sA 'naaliikaaliivishdclnaa'| punaHkAlI kiM kurvANA ? / samyak prakAreNa adhyAsInA-ArUDhA 'samadhyAsInA' / kiM karmatApannam / 'nAlikavaraM ' kamaleSu pradhAna, bavayoraikyaM yamakatvAt / punaH kiMviziSTA kAlI / ambhobhiH bhUtA-pUrNoM yo dhano-meghaH tasya (tena?) nibhA-sadRzI, dhanazyAmavarNA / punaH kiMviziSTA kaalii| ambhodhiH-samudraH tasya tanayA-lakSmIH tayA samAnA-sadRzI AlI-sakhI yasyAH sA ambhodhitnyaasmaanaalii| kiMviziSTaM nAlikavaram ? / vizantaH-pravizantaH acalA:-sthirA--lInA nAnAprakArA-vicitrA alaya:alino yA taiH kabaraM-mizritaM 'vizadacalanAnAlikabaram' / batyoraikyam / evaMvidhA kAlI devI yuSmAkaM vipakSavyUhaM pinaSTu / iti padArthaH // ___ atha samAsaH-viruddhapakSA vipakSAH, vipakSANAM nyUhaH vipakSanyUhaH, te vipakSavyuham / akSANAM AvaliH ( akSAvaliH), gadA ca akSAvalizca gadAkSAvalI, gar3hAkSAvalI dhArayatIti gar3hAkSAvalighara!, na vidyate samA-sazI yasyAH sA asamA, nAlIkAnAM AlI nAlIkAlI. nAlIkAlIvada vizadau calanI yasyAH sA nAlIkAlIvizadacalanA / nAli ke Su varaM nAlika varaM tat nAlika varam / samyak prakAreNa adhyAsInA smdhyaasiinaa| ambhobhiH bhRtaH ambhobhRtaH, ambhobhRtazcAsau ghanazca ammobhRtaghanaH, ambhobhRtadhanasya (ghanena?) nibhaaambhobhRtghnnibhaa| ambhAMsi dhIyante asminniti ambhodhiH ambhodhestanayA ambhodhitanayA-lakSmIH, tayA samAnA-sadRzI AlI-sakhI yasyAH sA ambhodhitnyaasmaanaalii| nAnA-vicitrAH alayaH alino vA nAnAlayaH, na calA acalA; acalAzca te nAnAlayazca acalanAnAlayaH, vizantazca te acalanAnAlayazca vizadacalanAnAlayaH, vizadacalanAnAlibhiH kavaraM vizadacalanAnAlikabaram / ityekrvishtitmshriinminaathjinstutiH||4|21| 84 // 1 yathA pratyekastuticatuSTayasamAptau padyaM dRzyate, tathA'tra na iti vizeSaH / Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA 241 yA0-vipakSeti / kAlI devI vo-yuSmAkaM 'vipakSavyUhaM' vipakSAH-zatravaH teSAM nyUha-samUha dalayatu-mardayatu itynvyH| 'dalayatu' iti kriyApadam / kA ktrii?| kaalii| kaM karmatApannam / / vipakSavyUham / kiMviziSTA devI?'gadAkSAvalidharA ' gadA-zasravizeSaH akSAvaliH-japamAlA anayo'Indva, te bibharti-dhArayatIti tthaa| punaH kiMviziSTA / 'asamA' nAsti baleneti zeSaH samaH-mahazo yasyAH sA tthaa| punaH kiMviziSTA ? / 'nAlIkAlIvizadacalanA' nAlIkaM-kamalaM tasya AlI-paramparA tad vizadIujjvalI calanI (-pAdo) yasyAH sA tthaa| "bisaprasUtaM nAlIkaM" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04, zloka 227) / punaH kiNvishissttaa?| samadhyAsInA-adhyArUDhA / kim / nAlikavaraM-pradhAnakamalam / nAlikeSu varaM nAlikavaraM iti smaasH| bavayorabhedAdatra vakArasthAne bakAragrahaNam / punaH kiMviziSTA ?'ambhobhRtghnnimaa| ambha:--payastena bhRtaH-pUrNo yo ghano-meghaH tena nibhA-sadRzA, sajalajaladharavat kRssnnvrnnetyrthH| punaH kiMviziStA / 'ambhodhitanayAsamAnAlI' ambhodhitanayA-lakSmIH tasyAH samAnAH sadRzAH Alya:sakhyo yasyAH sA tthaa| kiMviziSTaM nAlikavaram ? / 'vizadacalanAnAlikabaram ' vizantI-nilIyamAnAH acalA:-sthirA nAnA-aneke ye alayo-bhramarAH taiH kabaraM-mizritam / "karambaH kabaro mizraH " ityabhidhAnacintAmaNiH (kA06, shlo0105)|| iti turiiyvRttaarthH||4|| Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 zrInemijinastutayaH atha zrIneminAthAya namaskAra: cikSeporjitarAjakaM raNamukhe yo' lakSyasaGkhyaM kSaNA. dakSAmaM jaina ! bhAsamAnamahasaM 'rAjImatI' tApadama / taM 'nemi' nama namranirvRtikaraM cakre yadUnAM ca yo dakSAmaJjanabhAsamAnamahasaM rAjImatItApadam // 1 // -zArdUla. ja0 vi0-vikSeporjiteti / he jana ! tvaM taM nemi-neminAmAnaM jinaM nama praNipata ini kriyAkArakasaMyojanam / atra 'nama' iti kriyApadam / kaH kartA ? ' tvm|| ke karmatApatram ? 'nemim / kathaMbhUtaM nemim ? ' bhAsamAna' virAjamAnam, athavA janairbhAsamAnaM 'janabhAsamAnam / etatpakSe sambodhanamadhyAhRtya vAcyam / punaH kathaM0 1 'ahasaM ' avidyamAnahAsam / punaH kathaM0 1'rAjImatItApadaM / rAjImatI-ugrasenapRthivIpateH putrI tasyAstApadam, sambhogamanorathaviphalIkaraNAt tApadAyinam / punaH kathaM0 1 ' namranitikaraM / namrANA-namanazIlAnAM niti:-saukhyaM zivaM vA karoti sa tathA tam / punaH kathaM0 1 anyjnbhaasmaanmhsN| aJjanabhayA-kajjalakAntyA sayAnaM-sadRzaM mahA-tenaH yasya sa tathA tam / tamiti tacchabdA. vinAbhAvitvAd yacchabdaghaTanAmAha- ya UrjitarAjakaM-balavadrAjasamUhaM raNamukha-samarArambhe kSaNAta-vegena cikSepa-nirastavAn / atrApi 'cikSepa' iti kriyApadam / kaH kartA ? 'yH|| ki karmatApanam ? ' (arjita)rAjakam ' / kasmin ? 'rnnmukhe| katham ? 'kSaNAt / / (arjita)rAjakaM kathaMbhUtam ? ' lakSyasaGkhyaM ' lakSyA sakhyA yasya tat tthaa| athavA akAraprazleSaNa alakSyA-avibhAvyA saGkhyA -parimANaM yasya tat tathA / punaH kathaM0 1 'akSAmaM ' samartham / punaryacchabdayojanAmAha-ca-punaH yo yadUnA-yAdavAnI rAjI zreNI atItApadaM-atikrAntavipadaM cakre-kRtavAn / atrApi 'cakre' iti kriyApadam / kaH kato ? ' yH|| kA kamatApamAm ! 'rAjIm / / keSAm ? 'yadUnAm ' / rAjI kathaMbhUtAm ? ' atItApadam / / punaH kayaMbhUtAm ? 'dakSA' asammUDhAs // ___ atha samAsaH-rAjJA samUhaH rAjakam / UrjitaM ca tad rAjakaM ca Urjita0 'tatpuruSaH / tava arjita / raNasya mukhaM raNarakhaM ' tatpuruSaH / tasmin raNamukhe / lakSyA saGkhyA yasya 1. lakSasakhyaM ' ityapi pAThaH / 2 janabhAsamAnaM ' ityapi saMbhavati / Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutaH ] stuticaturviMzatikA 243 i vat lakSyasaGkhyaM ' bahuvrIhiH ' / athavA na lakSyA alakSyA ' tatpuruSaH ' / alakSyA saGkhyA yasya tat alakSyasaGkhyaM 'bahuvrIhi:' / na kSAmaM akSAmaM ' tatpuruSaH / tad akSAmam / janaibhosamAnaH jana0 ' tatpuruSaH ' / taM jana0 / na vidyate iso yasya saH ahasaH ' bahuvrIhiH ' / taM ahasam / tApaM dadAtIti tApadaH ' tatpuruSaH ' / rAjImatyAstApado rAjI 0 ' tatpuruSaH ' / rAjI0 / nirvRtiM karotIti nirRtikara: ' tatpuruSaH ' / namrANAM nirvRtikaro namrani0 ' tatpuruSaH ' taM namra0 / aJjanasya bhA aJjanamA ' tatpuruSaH ' / aJjanabhayA samAnaM aJjana0 ' tatpuruSaH ' / aJjana bhAsamAnaM maho yasya saH aJjanabhAsamAna mahA: ' tatpuruSaH ' / taM aJjana * | atItA Apado yasyAH sA atItApat ' bahuvrIhiH ' / tAM atI0 / iti kAvyArthaH // si0 0 0 - cikSeporjiteti / he jana ! tvaM taM nermi- neminAmAnaM jinaM nama- praNipata ityarthaH / prahRtve zabde ca ' dhAtoH ' AzIH preraNayoH ' ( sA0 sU0 703 ) kartari parasmaipade madhyama puruSakavacanam / atra 'nama ' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / kaM karmatApannam / ' nemiM ' dharmacakrasya nemivannemiH taM nemim| nemizabda innanto'pyasti, "neminaM naumi maktyA" iti prayogAt / kathaMbhUtaM nemim ! | * bhAsamAnaM' mAsate-zobhate iti bhAsamAnaH taM mAsamAnaM, yadivA janairmAsa (mA) naM janamAsamAnam / etatpakSa saMbodhanamadhyAhRtya vAcyam / punaH kathaMbhUtam / ' ahasaM' na vidyate hAso hAsyaM yasya sa tathA tam / "dhairdharo hAsikA hAsyaM, hAsastu hasanaM hasaH " iti haima: (kA0 2, zlo0 210 ) / punaH kathaMbhUtam ! | ' rAjImatItApadam ' rAjImatI ugrasenavAriNyoH putrI tasyAH tApaM dadAtIti tApadaH tam / ' Aso'nupasarge kaH ' ( pA0 a0 3, pA0 2, sU0 1 ) / pravrajyAgrahaNena tanmanorathaviphalIkaraNAditi bhAvaH / punaH kathaMbhUtam ? / ' namranirvRtikaraM ' natrANAM - namanazIlAnAM nirvRrti - saukhyaM zivaM vA karotIti tathA tam / punaH kathaMbhUtam ? / ' aJjanabhAsamAnamahasaM ' aJjanaM kajjalaM tasya mA - kAntiH tayA samAnaM - sadRzaM mahaH - tejo yasya sa tathA tam / "mahazvo (stU ?.) tsavatejasoH" ityamaraH (zlo0 2797) / zyAmazarIratvena kajjalaprabhAsAdharmyam / tamiti tacchabdAvinAmAvitvAd yacchandaghaTanAmAha - yo nemiH UrjitarAjakaM - balavadrAjasamUhaM raNamukhe-saGgrAmArambhe kSaNAt - kSaNamAtreNa cikSepa - nirastavAnityarthaH / ' kSipa preraNe ' dhAtoH parokSe parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM p / 'dvizva' (sA0 sU0 710 ) iti dhAtordvitvam / 'sasvarAdirdviradviH ' (sA0 sU0 711 ) iti kaSayormadhye kasya svarasahitasya dvitvam / tathA ca kisi iti jAte ' kuhozcuH ' (sA0 sU0 746 ) iti cutvam / ' upadhAyA laghoH ' (sA0 sU0 739 ) iti guNaH / tathAca 'cikSepa' iti siddham / atra ' cikSepa ' iti kriyApadam / kaH kartA / yaH / kaM karmatApannam ? / 'rAjakaM " rAjJA samUho rAjakam | 'gotro TrorabhrarAja 0 ' ( pA0 a0 4, pA0 2, sU0 19 ) iti vuJ / Urjo - balaM jAtaM asya iti UrjitaM, UrjitaM ca tad rAjakaM ceti 'karmadhArayaH' / "sa samrADatha rAjakam (zle/ 0 1474) / rAjanyakaM ca nRpati-kSatriyANAM gaNe kramAt " ityamaraH ( zlo0 1479 ) / kasmin ! / raNamukhe / " mukhaM miHsaraNe va 1 pUrvAparIbhAvastu mudrite abhidhAnacintAmaNinAmake pranthe / 1 4 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 stuticaturvizatikA [29 zrInemi. prArambhopAyayorapi" iti vishvH| rAjakaM kathaMbhUtam ! / 'lakSasaGkhyam ' lakSAH saGkhyA-parimANaM yasya tat tthaa| athavA bhakArasya prazleSaH / alakSyA-avimAnyA saGkhyA yasmAt tat tathetyarthaH / punaH kathaMbhUtam ! | 'akSAma' nakSAma akSAma, samarthamityarthaH / kSAyo mH| (sA0 sU0 1313) iti niSThAtakArasya makAraH / punaryacchabda yojayati / ca-putaH yo yadanAM-yaduvaMzotpannAnAM yAdapAnAM rAnI-patimatItApadaM cakre kRtavAnityarthaH / 'DukRJ karaNe ' dhAtoH kartari parokSe Atmanepade prathamapuruSekavacanam / ' dvizca ' (sA0 sa0 710) iti dvitvam / 'ra: / ( sA0 sa0 768 ) iti pUrvaRkArasyAkAraH / 'kuhozcuH ' (sA. ma0 711) iti cutvam / 'R ' (sA. sU0 39 ) / ' svarahInaM.' ( sA0 sa0 16) / tathA ' cakre ' iti siddham / atra ' cakre ' iti kriyApadam / kaH, kartA ! / yH| kAM karmatApannAm ? / rAjIm / keSAm ? / yadUnAm / kathaMbhUtAM rAjIma ? / ' atiitaapdN| atItA-atikrAntA Apado-duravasthA yasyAH sA tAm / punaH kathaMbhatAm ? / dakSA-nipuNAm // 1 // sau0 vRkSa-yo dravyamAvazatrUn nAmayati-vazIkaroti saH ariSTeSu-upadraveSu nemiH-cakamiva bhavati tathA garbhasthe bhagavati jananyA ariSTaratnamayaM cakraM zayyApArzve dRSTam / anena sambandhenAyAtasya dvAviMzatitamazrIariSTanimi)nAno jinasya stuteAkhyAnaM likhyate-cikSeporjiteti / he jana!-he bhavyaloka ! tvaM te nemi-nemijinaM nama itynvyH| 'nama' iti kriyApadam / kaH krtaa| 'tvam / 'nama' praNama / ke karmatApakSana / / ('nemi') nominAtham / kiviziSTaM nemim / namrANAM-namanazIlAnAM nirvRtiH-mokSaH sukhaM vA taM karotIti 'namranirvRtikaram' / punaH kiMviziSTaM nemima ? / 'ahasaM' apagatahAsyam / punaH kiMviziSTaM nemim / rAjImatyAM-(ugrasena) puyA tApadaM-tApadAyaka, kAmamanorathaviphalIkaraNatvAda / punaH kiMviziSTaM nemim ? / aJjana-kajjalaM tasya bhA-kAntiH tatsamAnaM- sadRkSaM zyAmavarNamityarthaH / punaH kiMviziSTaM nemim ? / 'taM taM prasiddham / tacchabdo yacchandamapekSate / taM kam / yo nemiH raNamukhe-sabanyAmaprArambhe UrjitarAjakaM-utkaTarAjasamUhaM kSaNAt-vegena cikSepa itynvyH| 'cikSepa' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'yH'| 'cikSepa' babhanna vitrAsayAmAsa / kiM karmatApanam ? / UrjitarAjakam / kasmin ? / 'rnnmukhe| kiMviziSTaM UrjitarAjakam ? / 'lakSasakhyaM' lakSazaH saMkhyAtmakaM, yadvA akAraprazlaSe nAsti lakSazaH (lakSyA) saMkhyA yatra tat alakSyasaMkhyam / punaH kiMviziSTaM UrjitarAjakam ? / 'akSAmaM ' na durbalaM, prauDhaparikaramityarthaH / ca-punaH yo nemiH yadUnA-yAvavAnAM rAjI-zreNiH tAM atItApadaM-gatavipadaM cakre itynvyH| cakre' iti kriyApadam / kaH kartA? / yaH nemiH| 'cake' kRtavAn / kAM karmatApannAm? / 'rAjI' zreNim / keSAm ? / 'yadUnAm ' kiMvi. ziSTA rAjIm / / 'dakSA' kushlaam| punaH kiMviziSTAM rAjIm / atItA-atikrAntA ApadU-vipad yasyAHsA atItApata taaN'atiitaapdm'| punaH kiviziSTAM rAjIm / janeSu-lokeSu dIpyamAnaM mahaH-tejo yasyAH sA tAm 'jagabhAsamAnamahasam' / idamapi vizeSaNaM nemimiti pade'pi lagati / evaMvidhaM zrInemijinaM bho bhavyAH ! yUyaM praNamata / iti pdaarthH|| atha samAsaH-rAjJA samUho rAjakaM, arjitaM-uddhataM ca tad rAjakaM ca UrjitarAjakam / raNasya mukhaM raNamukhaM, tasmin raNamukhe / nAsti lakSazaH (lakSyA) saGkhyA yasmiMstat alakSyasaGghayam / na kSArma akSAmaM, tad akSAmam / janeSu bhAsamAnaM maho yasya sa janamAsamAnamahAH, te janabhAsamAnamahasam / na vidyate iso-hAso yasya saH ahasaH, taM ahasam / tApaM dadAtIti tApadaH, rAjImatyAH tApado rAjI. Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinasvatayaH] stuticaturvizatikA 245 matItApaka, rAjImatItApadam / aJjanasya bhA aJjanamA, aJjanabhayA samAnaH aJjanamAsamAnaH, te ajanamAsamAnam / namanazIlA namrAH, namrANAM nivRtiH namranitiH, nananivRtiM karotIti namra nivRtikaraH, taM namranivRtikaram / atItA-gatA ApadU yasyAH sA atItAet, tAM atItApadam / iti prathamavRttArthaH 31 // shaarduulvikriidditm|| de0 vyA0-cikSeporjiteti / he jana : he bhavyaloka ! taM nemi-neminAthaM tvaM nama-namaskuru ityndyH| 'gama pravIbhAve' dhAtuH / 'nama' iti kriyApadam / kaH kartA ? / tvam / kaM karmatApannam / / nemis / kiviziSTa nemim / 'namranirvatikaram / namrANAM-prahIbhUtAnAM nirvRti-sukhaM kaivalyaM makarotIti tathA (sm)| punaH kiMviziSTam / bhAsamAna-zobhamAnam / punaH kiMviziSTam ahasaM-hAstharahitam / punaH kiMviziSTam / 'rAjImatItApadam rAjImatI-rAjaduhitA tasyAH tApadaM-duHkhapradam, pravrajyAgrahaNena tnmnorthviphliikrnnaat| punaH kiMviziSTam / / 'aJjanabhAsamAnamahasam' aJjanaM-kajjalaM tasya bhA-kAntiH tayA samAna--sadRzaM mahaHtejo yasya sa te, zyAmazarIratvAt / yattadAnityAbhisambandhAdU yA nAmaH yadUnAM-yAdavAnAM rAjI-pAI. atItApadaM cake-cakAra / 'ikujU karaNe' dhaatuH| 'cake' iti kriyApadam / kaH kartA nemiH| kAM karmatApasAmrAjIm / keSAm ? / yadUnAm / kiviziSTa rAjIm ? / 'atiitaapdm| atItA--atikAntA ApadvipattiryasyAH sA tAm / punaH kiMviziSTAm / dakSA-caturAm / ca-punaH yo nemiH UrjitarAjakaM-balavadrAjasamUhaM kSaNAta-kSaNamAtreNa raNamukhe-sadgrAmamukhe cikSepa-kSepayAmAsa / 'kSipa preraNe' dhaatuH| 'cikSepa' iti kriyApadam / kaH kartA ? / nemiH / kiM karmatApannam ? |'uurjitraajkm / rAjJAM samUho rAjakaM, UrjitaM ca tA rAjakaM ceti. pazcAt 'karmadhArayaH / kiMviziSTaM UrjitarAjakam / lakSasainsyaM lakSasahasyAkam / punaH kiMviziSTam / / akSAma-upacitam / na kSAmaM akSAmaM iti 'nasamAsaH , pracurasvasevakajanopetatvAta // iti prathamavRttArthaH // 1 // jinazreNyAH stutiH-- prAbrAjIjitarAjakA raja iva jyAyo'pi rAjyaM javAd yA saMsAramahodadhAvapi hitA zAstrI vihAyoditam / yasyAH sarvata eva sA haratu no rAjI jinAnAM bhavA___ yAsaM sAramaho dadhAva pihitAzAstrIvihAyo'ditam // 2 // -zArdUla. ja0 vi0-pAvrAjIjiteti / sA jinAnAM rAjI-tIrthakarazreNI na:-asmAkaM bhavAyAsaM-saMsArakhedaM haratu-dUrIkarotu iti kriyAkArakasambandhaH / atra ' haratu ' iti kriyApadam / phA kI ? 'raajii'| keSAm ? 'jinAnAm ' / ke karmatApanam ? 'bhavAyAsam / / keSAm ? 'n| seti tacchabdasAhacaryAd yacchabdayojanAmAha-yA jinAnAM rAjI prAvAjI-pravrajyAmagrahIt / atrApi 'mAvAjIta' iti kriyApadam / kA kI ? 'yaa'| kiM kRtvA ? 'vihAya / tyaktvA / Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 stuticaturviMzatikA [ 22 zrInemi " kiM karmatApatram ? ' rAjya ' rAjavyApAram / kasmAm ?' javAt ' vegAt / kimiva ? ' raja iva reNumiva / rAjyaM kathabhUtam ? ' jyAyo'pei ' mahadapi / punaH kathaM ? ' uditaM ' mAptodayam / yA kathaMbhUtA ? ' jitarAjakA ' jitaM vazIkRtaM rAjakaM - rAjasamUho yayA sA tathA / punaH kathaM0 1 'hitA' zreyaskarI / kasminnapi 1 'saMsAramahodadhAvapi bhavamahArNave'pi / punaH kathaM 0 1 ' zAstrI ' zikSayitrI, jIvAjIvAditattvopadezadAyinItyarthaH / punaryacchanda yojanAmAha- -yasyAH - :- jinAnAM rAjyAH sAramaha: - pradhAnatejaH sarvata eva samantAdeva dadhAva vegAt prasasAreti kriyAkArakayogaH / atra 'dadhAva ' iti kriyApadam / kiM kartR ? ' sAramahaH / kasyAH ?' yasyAH ' / katham ? 'sarvata eva' / sAramahaH kathaMbhUtam ? 'pihitAzAstrIvihAya: ' AzAstriyo- diGnAryaH vihAyaH - gaganaM etAni pihitAni - sthagitAni yena tat tathA / punaH kathaM0 1' aditaM ' akhaNDitam / / atha samAsaH -- jitaM rAjakaM yayA sA jita0 ' bahuvrIhiH ' / mahAMvAsau udadhiva mahodadhiH 'karmadhArayaH ' mahodadhiriva mahodadhiH / saMsAravAsI mahodadhiva saMsAramaho0 ' karmadhAgyaH ' / tasmin saMsAra0 / bhavasyAyAso bhavAyAsaH ' tatpuruSaH ' / taM bhavAyAsam / sArava tanmahazva sAramahaH ' karmadhArayaH / striya iva striyaH / AzAzca tAH striyazca AzAstriyaH ' karmadhArayaH ' / AzAstriyazva vihAyaca AzAstrIvihAyaH ' itaretaradvandva : ' / vihitAni AzA strIvihAyasi yena tat pihitA0 ' bahuvrIhi: ' / na ditaM aditaM ' tatpuruSaH iti kAvyArthaH // 2 // 1 si0 vR0 - prAtrAjIjjiteti / sA jinAnA - vIryakRtA rAjI-satiH - zreNI naH - asmAkaM bhavAyAsaMsaMsArakhedaM haratu - dUrIkarotu ityarthaH / ' hRn haraNe ' dhAtoH ' AzIH preraNayoH ' ( sA0 sU0 703 ) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tup / 'ap0' (sA0 sU0 691 ) / ' guNaH ' ( sA0 sU0 692 ) iti guNaH / ' strarahInaM 0 ' ( sA0 sU0 36.) / atra 'haratu' iti kriyApadam / kA kartrI ? / rAjI / keSAm ? | jinAnAm / kaM karmatApannam ? / 'bhavAyAsaM' mavasya AyAso bhavAyAsastam / keSAm ! | naH / seti tacchandasAhacaryAd yacchabdayojanAmAha / yA jinAnAM rAjI prAtrAjIt - pravrajyAmagrahIt / prapUrvaka ' braja gatau kSepaNe ca' dhAtoH kartari mUte sau parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM dip / 'divAdAvaT' (sA0 sU0 707) / 'bhUte siH' (sA0 sU0 724 ) / ' sisatAsIsyapAmiT ' ( sA0 sU0 720 ) iti seriDAgamaH / seriti dipaH IDAgamaH / 'iTa ITi (sA0 sU0737 ) iti serlepaH / 'savarNe dIrghaH' (sA0 sU0 12 ) / ' Nitpe ' (sA0 sU0 719 ) iti parasmaipade Nitve / ' ata upadhAyAH ' (sA0 sU0 717 ) iti vRddhiH / ' svarahI naM 0 ' ( sA0 sU0 36 ) / tathA ca ' prAtrAjIt' iti siddham / atra ' prAtrAjIta ' iti kriyApadam / kA kartrI / yA / kiM kRtvA ! | saMtyajya - tyaktvA / kim / rAjyaM - sAmrAjyaM, rAjyavyApAramitiyAvat / ' rAjazvazurAyat ' ( pA0 a0 4, pA0 1, sU0 137 ) iti yat / kasmAt : / 1 Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ milatayA khatiyAvinAtikA javAta vegAt / kimiva / rama iva-reNurikha / yathA vastravilagnaranaHparizATane vilambo na bhavati tayA'vilamveSa tyaktamiti maavH| "reNurdvayoH striyAM dhUlI (li:)pAMzurnA na dvayo rajaH" ityamaraH (zlo0 1614) / "kya ranasi syulIpAMzureNavaH " iti haimaH ( kA04, zlo0 36 ) / rajyanse vastrANyanena iti rajaH / raJja rAge '(sarvadhAtubhyaH ) asun / ( uNA0 sa0 128) ityasun 'asi ake ane' ( vArtike 4067) 'ghinaNi ca' (vArtike 4068) raJjaloMpo vAcyaH yadvA ' bharaJjibhyAM kit' ( uNA0 sU0 116) ityasun / 'rajakarajanarajaHspasaGkhyAnam' (vArtike 4069) iti nalopaH / rajasI ra nAsi ityAdi rUpANi "rajenApi rajaH sama" miti zabdapramedaH / rAjyaM kathaMbhUtamapi / jyAyo'pi-prazasyamapi / jya ca' (pA0 a0 5, pA0 3, sU011) prazasyazabdasya jyAdezaH / jyAdIyasiH' iti Iyasa IkArasyAkAraH / punaH kathaMbhUtam ! / uditaM-utkarSa prAptam / ( utpUrvaka ) ' iNa matau / mAve ktH| yA kathaMbhUtA ! / 'jitarAjakA ' jitaM-vazIkRtaM rAnaka-rAjJAM samUho yayA sA / punaH kathaMmatA ! |hetaahitkaarinnii / kasminnapi / "saMsAramahodadhAvapi' saMsaraNaM saMsAraH bhAve ghaJ sa eva mahAn-prakRSTo yaH udadhiH-samudraH tasmin / punaH kathaMbhUtA ! / zAstrI-zikSayitrI / ' zAsu anuziSTau ' zIlArthe tu( tRn ) pratyayaH / dvisaptatikalAyAH pUrva bhagavatA eva zikSaNAditi mAvaH / yadivA zAstrI jIvAditasvopadezadAyinItyarthaH / punaryacchabdayojanAmAhU-ca-punaryasyA-jinarAjyAH sAramahaH-pradhAnatejaH sarvata eva-samantAdeva dadhAna-gAt prasamAretyarthaH / 'dadhAva' iti / sa gatau ' iti dhAtordhAvAne mokSe kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM Nap / 'vizva' (sA. sU0 710 ) iti dhAtolvim / 'hasvaH' (sA0 ma0713) iti hrsvH| 'jhapAnAM javachapAH' (sA0 sa0 014) iti pUrvadhakArasya datvam / ata upadhAyAH' (sA. sU0 757) iti vRddhiH / tathA ca ' dadhAva / iti siddham / Adezastu sArvadhAtuke dRzyate / AIbhatuke tu tadamAvAd dadhAveti cintyamiva pratimAti / atra 'dadhAva' iti kriyApadam / kiM karta ! 'sAramahaH' sAraM ca tanmahazca sAramahaH / kasyAH ? / yasyAH / katham ? / sarvata eva / kathaMbhUtaM sAramahaH / / 'pihitAzAstrIvihAyaH ' AzAstriyo-digaGganAH vihAyo-gaganaM, AzAstriyazca vihAyazca AzAstrIvihAyAMsi, etAni pihitAni--AcchAditAni yena tat tathA / vimahAti sarvayiti vihaayH| asuni sAdhuH / puna: kathaMbhUtam ! / ' aditaM na ditaM aditI akhaNDitam / 'do avakhaNDane " yatispatimAsthA (pA0 a07, pA0 4, sU0 10 ) iti ikAronvAdezaH // 2 // sau0v0-praavaajiijiteti| sA jinAnAM rAjI-tIrthakRtAM zreNiH nA-asmAke mavApAra saMsArakhedaM haratu itynvyH| 'haratu' iti kriyApadam / kA kI ! / 'rAjI' / keSAm / / 'jivrnaam'|' haratu ' apanayatu / kaM karmatApanam / 'bhavAyAsam ' / keSAm / / 'naH' asmAkam / kathaM. bhUtA jinAnAM rAjI / 'sA' sA-prasiddhA / tacchabdo ycchdmpeksste| sA kAyA jinAnAM rAjI prAbrAjIva itynvyH| 'mAvAjIda ' iti kriyApadam / kA kavI |'yaa'praavaajiid ' dakSiAmana. hIt / kiM kRtvA ? / 'vihAya' tyaktvA / kiM karmatApanam / 'rAjyaM' dhuuptvm| katham / / 'javAt ' vegena / kimiva ? / 'raja iva ' yathA rajaH vegena tyjyte| kiMviziSTaM rAjyam ! / 'jyA 'jyAdAdIyasaH' iti pANinIye ( a0 6, pA0 4, sU0 16.) / 2 cintyametat 'dhAvu gatizugyo rityasya bAtoH sadbhAvAt / Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 249 stuticatuviMzatikA [ 21 zrInemi " yo'pi' mahadapi / kiM viziSTA rAjI ? / jitaM parAjitaM rAjakaM - rAjasamUho yayA sA 'jitarAjakA' / punaH kiMviziSTA rAjI ? / 'hitA' hitakAriNI / kasmin / ' saMsAramahodadhau api saMsArasamudre'pi / punaH kiMviziSTA jinnAnAM rAjI ? | 'zAstrI' zikSayitrI, jIvAjIvAditattvopadezadAyinatyirthaH / punaH kiMviziSTA rAjI ? / punaryacchabdamapekSate / yasyAH rAjyAH sAramahaH - pradhAnaM tejaH sarvata eva - sarvasmiapi jagati dadhAva ityanvayaH / 'dhAva' iti kriyApadam / kiM kartR / ' sAramahaH ' / ' dadhAva ' / prasasAra / kasyAH ? / ' yasyAH ' / katham ? / ' sarvata eva ' sarvatra / kiMviziSTaM sAramaha : ? / pihitAni - sthagitAni AzA-dizaH striyo-yoSitaH vihAyaH - AkAzaM yena tat 'pihitAzAstrIvihAyaH / punaH viziSTaM sAramahaH / ' aditaM ' akhaNDitaM, paripUrNamityarthaH / iti padArthaH / * " atha samAsaH - rAjJAM samUho rAjaka, jitaM rAjakaM yayA sA jitarAjakA / atizayena vRddhaM jyAyaH, tat jyAyaH / rAjJo bhAvo rAjyaM, tad rAjyam / saMsaraNaM saMsAraH, udakAni dhIyante sthApyante asmin iti udadhiH, mahAMzcAsau udadhizva mahodadhiH, saMsAra eva mahodadhiH saMsAramahodadhiH, tasmin sNsaarmhoddhau| zAsti-zikSayatIti zAstrI / bhavasya AyAsaH bhavAyAsaH, taM bhavAyAsam / sAraM ca tanmahazca sAramahaH / AzAzca striyazca vihAyazca AzAstrIvihAyAMsi, pihitAni AzAstrIvihAyAMsi yena tat pihitAzAstrIvihAyaH / na ditaM aditm| pakSe uditaM udayaprAptaM rAjyamityarthaH / iti dvitIyavRttArthaH // 2 // (2 de0 vyA0-- prAtrAjajjiteti / sA jinAnAM rAjI - tAteH naH asmAkaM bhavAyAsaM-saMsAraparibhramaM haratu - nAzayatu ityanvayaH / ' hRJ haraNe' dhAtuH / ' haratu' iti kriyA padma / kA kartrI ? / rAjI / keSAm ? / jinAnAm / kaM karmatApannam ? / bhavAyAsam / bhavasya AyAsaM bhavAyAsaM iti ( ' tatpuruSa ' ) samAsaH / keSAm ? | naH / kiMviziSTA jinAnAM rAjI ? / 'jitarAjakA ' jitaM bhagnaM rAjakaM - rAjJAM samUho yayA sA tathA / 'syAd rAjaputrakaM rAjanyakaM rAjakamAjakaM " ityabhidhAnacintAmaNiH ( kA0 6, zlo0 53 ) / punaH kiMviziSTA ? | hitA-hitakAriNI / kasmin ? / 'saMsAramahodadhau' saMsaraNaM saMsAraH bhAve ghaJ sa eva mahAnaprakRSTo yaH udadhiH- samudraH tasmin / pumaH kiMviziSTA ? / zAstrI - zikSayitrI, dvisaptatikalAyAH pUrvaM bhagabataiva zikSaNAt / yattadornityAbhisambandhAdU yA jinAnAM rAjI javAt zIghraM mAtrAjIt pravandhAmagrahIt / ' prAvrAjIt ' iti kriyApadam / kA kartrI ? | jinAnI raajii| kiM kRtvA ? / vihAya - santyajya / kim ? / rAjyaM - sAmrAjyam / katham ? / javAta- avilambena yathA syAt tatheti kriyAvizeSaNam / kimiva ? / raja iva / yathA rajastyAge vilambo na bhavati tathA avilambena rAjyaM tyaktamityabhiprAyaH / ca puna: yasyA:- jina8 ' sAraM pradhAnaM mahaH - tejaH sarvataH - samantAt dadhAva - prasasAretyanvayaH / rAjyAH iti kriyApadam / kiM kartR? | 'sAramaha:' sAraM pradhAnaM mahaH - tejaH / katham ? | sarvataH / kiM viziSTaM sAramahaH ? | ' pihitAzAstrIvihAyaH AzAstrI - digvanitA vihAyaH- AkAzaM anayoH 'dvandvaH, tataH pihiteAcchAdite AzAstrIvihAyasI yeneti / aditaM akhaNDitam / na ditaM aditamiti naJsamAsaH / punaH kiM viziSTam ? / uditaM - udayaM prAptam / kiM viziSTaM rAjyam ? | jyAyo'pi prazasyamapi zlAghanIyamapi / punaH kiMviziSTam / uditaM gatArthametat // iti dvitIyavRttArthaH // 2 // " sAramahaH dadhAva , > Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA 249 jinavANIgauravam kurvANA'NupadArthadarzanavazAd bhAsvatprabhAyAstrapA___ mAnatyA janakRttamoharata ! me zastA'daridrohikA / akSobhyA tava bhAratI jinapate ! pronmAdinAM vAdinAM mAnatyAjanakRt tamoharatameza ! stAdaridrohikA // 3 // -~-zArdUla. ja0 vi0-kurvANeti / he jinapate !-jinarAja ! tava-bhavataH bhAratI-vAk me-mama aridrohikA-arINAM drohakAriNI stAt-bhavatu iti kriyAkArakAnvayaH / atra 'stAt / iti kriyApadam / kA kI ? 'bhAratI' / kasya ? 'tava' / kayaMbhUtA ? 'aridrohikA / kasya ? ' mena cAyaM mezabdo'smacchabdavizeSAdezatvAt sambodhanapadAgre kathaM prayuktaH / yaduktam "sambodhanapadAdagre na bhavanti vasAdayaH" (sA0 mU0 345 ) ityAzanIyam / meityasya SaSThayantapratirUpAvyayatvAta nipAtatvena asmacchabdavizeSAdezatvAbhAvAditi / bhAratI kiM kurvANA? 'kurvANA' vidadhAnA / kAM karmatApanAm ? 'trapA' lajjAm / kasyAH ? ' bhaasvtpbhaayaaH|| kasmAt ? ' aNupadArthadarzanavazAt / aNavaH-mUkSmAH ye padArthA:-paramANvAdayaH teSAM yad darzanaM-vyaktIkaraNaM tadvazAttadAyattabhAvatvAt / iyaM aNUnapi padArthAn darzayati, na tham ato'haM jitA'smItyevaMrUpAM bhAsvatmabhAyAstrapAM karotIti hArdam / bhAratI kathaMbhUtA ? 'zastA' prazastA / punaH kathaM ? 'adaridrohikA' adaridrA-atucchA UhA yasyAH sA tathA / atra svArthe kan / punaH kathaM0 ? ' akSobhyA' acAlanIyA / punaH kathaM0 1 'mAnatyAjanakRt ' abhimAnamokSaNakAriNI / keSAm ? vAdinAM' prtiirthikaanaam| vAdinAM kathambhUtAnAm? pronmAdinAM' prakarSaNonmAdavatAm, darpAdasamaJjasaceSTAnAmityarthaH / punaH kathaMbhUtA bhAratI ? 'tamoharatamA' atizayena tamoharA-ajJAnavinAzinI / avaziSTe ca dve jinaphteH sambodhane, tadyAkhyA yathA-he 'janakRttamoharata!' moha:mohanIyaM karma rataM-kAmakeliH, tataH janAnAM lokAnAM kRtte-chinne-sarvathA niraste moharate yena sa tathA tatsambodhanaM he jana / kayA hetubhUtayA ? ' AnatyA' praNAmena / he 'Iza ! " svAmin ! // __atha samAsaH-aNavazca te padArthAzca aNupadArthAH 'karmadhArayaH / aNupadArthAnAM darzanaM aNu0 'tatpuruSaH / aNupadAryadarzanasya vazaH aNu0 'tatpuruSaH / tasmAdaNu0 / bhAsvataH prabhA bhAsvatmabhA 'tatpuruSaH' / tasyAH bhAsvatpabhAyAH / mohazca rataM ca moharate ' itaretaradvanduH / kRtte moharate yena sa kRtta. 'bahuvrIhiH / janAnAM kRttamoharataH janakRtta. 'tatpuruSaH' / tatsambo0 he janakRtta / na daridrA adaridrAH 'tatpuruSaH' / adaridrA UhA 32 Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 stuticatavizatikA [22 zrInamiyasyAH sA adaridro0 'bhuvriihiH||n kSobhyA akSobhyA ' ttpurussH|| jinAnAM jineSu vA patiH jinapatiH 'tatpuruSaH / tatsambo0 he jina / prakarSeNonmAdinaH pronmAdinaH 'tatpuruSaH / teSAM pronmA0 / mAnasya tyAjanaM mAna0 'tatpuruSaH / mAnatyAjanaM karotIti mAna ' tatpuruSaH / tamo haratIti tamoharA ttpurussH'| atizayena tamoharA tamo0 / arINAM drohikA ari0 ' tatpuruSaH' / iti kAvyArthaH // 3 // si. vR0-karvANeti / he jinapate ! he jinanAyaka ! tava-mavataH mAratI-vANI me-mama aridrohikA-arINAM drohakAriNI svAt-mavatu ityarthaH / as bhuvi ' dhAtoH ' AzIHpreraNayoH / (sA0 sU0 703) kartari parasmaipade prathamapuruSakavacanam / atra 'stAt ' iti kriyApadam / kA kI ! / mAratI / vibhIti bhAratI pRSodarAdiH / kasya / tava / kathaMbhUtA ! / aridrohikA / kasya / me-mama / na cAyaM mezabdaH yuSmacchabdavizeSAdezatvAt sambodhanapadAdare kathaM prayuktaH! [yaduktam ] "sambodhanAdAdagre na bhavanti vasAdayaH" (sA0sa0 344) ityAzaGkanIyam / me ityasya SaSThayantapratirUpAvyayatvAt nipAtatvena yuSmacchabdavizeSAdezAbhAvAditi / mAratI kiM kurvANA ! / 'kurvANA' kuruta iti kurvANA-vidadhAnA / kAm / / trapAM-lajjAm / kasyAH / 'mAsvatprabhAyAH' mAsvAn-sUryaH tasya pramA-prakAzaH tasyAH / kasmAt ? / 'aNupadArthadarzanavazAt! aNavaHsUkSmA ye padArthAH-nigodajIvaparamANvAdayaH teSAM darzanaM vyaktIkaraNaM tasmAd / bhAratI sakSmAnapi padAryAn darzayati, na tvahaM tadarzane samartheti tayA jitA'smItyevaMzIlAM mAsvatpramAyAstrapAM karotIti mAvaH / mAratI kayaMmtA ! / zastA-prazastA / punaH kathaMbhUtA ? / ' adaridrohikA ' adaridrA-atucchA uhA yasyAM sA / svAthai kan / punaH kathaMbhUtA ! / ' akSomyA' na kSomayituM-cAlayituM zakyA--akSomyA / punaH kathaMbhUtA / ' mAnatyAnanakRt' mAna:-abhimAnaH tasya tyAjanaM-mokSaNaM karotIti tthaa| 'vip' (sA0 sa0 1249) / 'hasvasya piti kRti0' (sA0 sa0 1246) iti tuk / keSAm ? / vAdinAM-paratIthikAnAm / kathaMbhUtAnAM vAdinAm / 'pronmAdinAM' prakarSaNa unmAdaH-cittaviplavo yeSAM te tathA teSAm, prakarSaNonmAdavatAmityarthaH, daryAdasamaJjasaceSTAvatAmiti mAvaH / punaH kathaMbhUtA mAratI ? / ' tamoharatamA ' atizayena tamaHajJAnaM harati-nAzayatIti tthaa| atizayArthe tmp| avaziSTe ca dve jinapateH sambodhane, tayostvevaM vyAkhyAhe janakRttamoharata / janAnAM-lokAnAM kRtte-chinne moharate yena sa tathA tasya sambo. he jana / moho-mohanIyaM karma rataM-kAmakeliH, mohazca rataM ca moharate itaretaradvandvaH' / he Iza !-svAmin / / kayA kRtvA ! / AnatyA-praNAmena // 3 // __sau0 vR0-kurbANeti / he jinapate! he jinarAja ! he Iza!-svAmin ! punarjanAnA-lokAnA kRtte-chavite mohaH-ajJAnaM rataM-surataM yena sa janakRttamoharataH tasya saM0 he janakRttamoharata ! tavabhavataH bhAratI-vANI me-mama aridrohikA-zatruvinAzinI stAda itynvyH| 'stAt' iti kriyApadam / kA kii| 'bhaartii'| 'stAt ' bhavatu / bhAratI kasya / / 'tv'| kiMviziSTA! 'aridrohikA' / kasta? / 'me' mama / kiMviziSTA bhAratI? / 'zastA' prazastA / punaH kiM kurvANA bhAratI? Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA 251 'kurvANA' vidadhAnA / kAM karmatApannAm ? / 'pA' lajjAm / kasyAH? / mAsvAn-sUryaH tasya prabhA-kAntiH tasyAH 'bhAsvatpabhAyAH', sUryakAnterapi lajjA kuvetiityrthH| kasmAt / aNu:-paramANuH sa eva padArthaH dravyarUpatayA (tasya) darzanaM-avalokanaM tasya vazaH-svAyattIkaraNaM jJAnena tasmAt 'aNupadArthadarzanavazAt' tadvazAt-tadAyattabhAvatvAt / iyamaNupadArthAn darzayati na tu ahaM, ato'haM jitA'smi ityevaMrUpAM bhAsvatprabhAyAstrapAM karotIti hArdam / punaH kiMviziSTA bhaartii?| tamaH-ajJAnaM tat prati haratIti tamoharA, atizayena tamoharA iti 'tamoharatamA' / punaH kiM viziSTA bhAratI? / adaridrA:-sampUrNA UhA-vitarkA yasyAM sA 'adridrohikaa'| svArtha kan / punaH kiviziSTA bhAratI? mAno-darpaH ahaMkAro vA tasya tyAjanaM-tyAgaH tat karotIti 'mAnatyAjanakRt / kayA? / 'AnatyA' praNatibhAvena / punaH kiMviziSTA bhAratI ? / 'akSobhyA' na kSobhayituM shkyaa| keSAm ? / 'vAdinAM' kutiithikaanaam| kiMviziSTAnAM vAdinAm ? / 'pronmAdinAM' prakarSeNa yathA tathA jalpanazIlAnAm / atra me iti yuSmacchabdasya vizeSAdezarUpaM saMbodhanapadAdane baddhaM tanna bhavati "saMbodhanapadAdo na bhavanti vasAdayaH " (sA0sU0 345) iti vacanAt kathaM ghaTate tadAha-me ityasya SaSThacantapratirUpAvyayatvAt asmacchabdasya vizeSArthatvAgnipAtatvena vizeSAdezAbhAvAt iti na vasAdayaH / iti pdaarthH|| atha samAsaH-kurute iti kurvANA / aNavazca te padArthAzca aNupadArthAH, aNupadArthAnAM darzanaM aNupadArthadarzanaM, aNupadArthadarzanasya vazaH-AyattaH aNupadArthadarzanavazaH, tasmAt aNupadArthadarzanavazAt / bhAH-kAntiH vidyate yasyAsI bhAsvAn, bhAsvataHprabhA bhAsvatpramA, tasyAH bhaasvtpbhaayaaH|mohshc rataM ca moharate, janAnAM kRte moharate yena sa janakRttamoharataH, tasya saM0 he jnkRttmohrt!| na daridrA adAridrAH, adaridrA UhA yasyAM sA adAridrohikA / kSobhayituM yogyA kSobhyA, na kSobhyA akssobhyaa| jinAnAM patiH jinapatiH, tasya saM0 he jinapate / / prakRSTa unmAdo yeSAM te pronmAdinaH, teSAM pronmAdinAm / vadanaM vAdaH, vAdaH asti e(ye)SAM iti vAdinaH, teSAM vAdinAm |maansy tyAjanaM mAnatyAjanaM,mAnatyAjanaM karotIti mAnatyAjanakRt / tamAMsi haratIti tamoharA, atizayena tamoharA (tmohrtmaa)| arINAM drohaH aridrohaH, taM aridrohaM karotIti aridrohakArikA // iti tRtIyapadArthaH // 3 // de0 vyA0-kurvANati / he jinapate ! matArtham / he Iza!-svAmin ! te-taba bhAratI me-mama aridrohikA-zatrukSayakAriNI stAt itynvyH| 'stAt ' iti kriyApadam / kA kii| bhAratI-vANI / "vAg brAhmI bhAratI gaurgIH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA02, zlo0 155) / kasya / te-tava / kiMviziSTA bhaartii| aridrohikA / kasya / me-mama / punaH kiNvishissttaa| zastA-prazastA, AvisaMvAditvAt / punaH kiNvishissttaa?| 'adaridrohikA' na santi daridrA-arthazUnyA UhA:-tarkA yasyAH sA tthaa| punaH kiNvishissttaa| akssobhyaa-acaalniiyaa| na kSobhyA akSobhyA iti smaasH| punaH kiMviziSTA ? / 'mAnatyAjanakut' mAnasyaahAi kArasya tyAjanaM karotIti tathA / 'kvip ca'(pA0a03. pA02, sU076), 'hasvasya piti kRti tuka' (pA0a0 6. pA0 1, su071)| keSAm ? / baadinaaN-pretiithikaanaam| kiMviziSTAnAM vAdinAm ? 'pronmAdinAM' prakarSeNa unmAda:-cittaviplavo yeSAM te tathA / " unmAdazcittaviplavaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA. 2, zlo0 234) / punaH kiMviziSTA ? / 'tamoharatamA' tamaH-ajJAnaM haratIti tamoharA, atizayena tamoharA tmohrtmaa| atizaye'rthe tmpuuprtyyH| kiM kurvANA bhaartii?| kurvaannaa| kAm tripAM-lajjAm / ksyaaH?| 'bhAsvatprabhAyAH' bhAsvataH-sUryasya prabhA-kAntiH tsyaaH|(ksmaat !)'aNupadArthadarzanavazAt / aNavaH-atyantaM sukSmAH cakSuragrAhyA itiyAvat te ca te padArthAH-jIvAdinavapadArthAH teSAM yad darzanaM-vyaktIkaraNaM tasmAta. hetvartha paJcamI / "pramitiviSayAH padArthAH' iti vaizeSikAdayaH / 'parasparAvinila ThitakSaNakSayilakSaNa 'aridrohikA ' iti padaM mUlakAvye, tasmAdayaM vigraho bhrAntimUlakaH / Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 stuticaturvizatikA [25 zrInomi niraMzAH paramANavaH padArthAH / iti bauddhAH / 'janakRttamoharata !' iti / mohazca rataM ceti pUrva 'indraH', tataH janAnAM -bhavyaprANinAM kRte -chinne moharate - ajJAnasurate yena iti tRtIyAbahuvrIhiH' tasyAmantraNaM / bhagavataH nanu apuruSArtho'yam / sukhasyApi hAneriti cenna, bahtadaHkhAnudi go'yam / sukhasyApi hAneriti cenna, bahutaduHkhAnuviddhatayA sukhasyApi duHkhavaddheyatvAt, madhuvi pasaMsaktAnabhojanajanyasukhavat / yadvA kRttaM moharata-ajJAnasya sukhaM yeneti vivakSaNe na ko'pi dossH| kyaa| AnanyA-praNAmena / iti tRtIyavRttArthaH // 3 // ambAdevyAH stutiH hastAlambitacUtalumbilatikA yasyA jano'bhyAgamad vizvAsevitatAmrapAdaparatAM vAcA riputrAsakRt / sA bhUtiM vitanotu no'rjunaruciH siMhe'dhirUDhollasadvizvAse vitatAmrapAdaparatA'mbA' cAriputrA'sakRt // 4 // 22 // -zArdUla. ja0 vi0-isteti / sA ambA-ambikA devI, atrApi bavayoraikyaM yamakavaJcAdeva, na:-asmAkaM bhUti-sampatti vitanotu-vistArayatu iti kriyaakaarkyogH| atra 'vitanotu' iti kriyApadam / kA kI? 'ambA' / kAM karmatApannAm ? 'bhUtim' / keSAm ? 'naH' / ambA kathaMbhUtA ? 'hastAlambitacatalumbilatikA' hastAgre AlambitA-avalambitA-lolAyamAnA cUtasya-Amradumasya lumbirUpA latikA yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 1 'riputrAsakRt ' vairiNAM trAsakAriNI / kayA ? 'vAcA' girA, hakAraveNetyarthaH / punaH kayaM0 1 'arjunruciH| caamiikrcchviH| punaH kathaM0 1 'adhirUDhA ' AsInA / kasmin ? 'siMha' kesariNi / kathaMbhUte kesariNi (siMhe) 1 'ullasadvizvAse' ullasan vizvAso-vizrambho yasya sa tathA tsmin| punaH kathaMbhUtA ambA? 'vitatAmrapAdaparatA' vitataH-vistIrNaH ya AmrapAdapa:-cUtakSaH tatra ratA-AsaktacittA / punaH kathaM0 1 'cAriputrA' cAriNI-viharaNazIlau putrau yasyAH sA tathA / seti tacchabdasambadatvAda yacchandaghaTanAmAha-yasyAH ambAyAH jana:-lokaH 'vizvAsevitatAmrapAdaparatA" vidhena-jagatA sevitA-ArAdhitau tAmrau-raktau IdRzau yo pAdau-caraNau tayoH paratA-tadekazaraNatA abhyAgamat-jagAma / atrApi 'abhyAgamat' iti kriyApadam / kaH kartA 9 jnH|| kA karmatApabhAm ? 'vizvAsevitatAmrapAdaparatAm ' / katham ? ' asakRt / anAratam // atha samAsa:-haste AlambitA hastAnambitA 'tatpuruSAcUtasya lumbiA cUta0'tatpuruSa chatikeva ltikaa|cuutlumbishcaasau latikA ca cUta0 'karmadhAraya / hastAlambitA cUtalumbilatikA 1' lambi0' ityapi paatthH| Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] stuticaturviMzatikA sara O " yasyAH sA hastA0 'bahuvrIhiH" / vizvenAsevitau vizvAsevitau 'tatpuruSaH' / tAmrau ca tau pAdau ca tAmrapAdau ' karmadhArayaH' / vizvAsevitau ca tau tAmrapAdau ca vizvAse0 'karmadhArayaH' / vizvAsevitatAmrapAdayoH paratA vizvAsevita 0 ' tatpuruSaH ' / tAM vizvAsevita / trAsaM karotIti zrAsakRt 'tatpuruSaH ' / ripUNAM trAsakRt riputrA 0 ' tatpuruSaH ' / arjunasyeva ruciryasyAH sA arjuna 0 ' bahuvrIhi:' / ullasan vizvAso yasya sa ullasadvizvAsa: ' bahuvrIhiH ' / tasmin ullasa0 / AmrazvAsau pAdapazca AmrapAdapaH ' karmadhArayaH ' / vitatazcAsau AmrapAdapazca vitatA0 ' karmadhArayaH' / vitatAmrapAdape ratA vitatA0 ' tatpuruSaH ' / cAriNau putrau yasyAH sA cAriputrA 'bahuvrIhiH ' / iti kAvyArthaH // 4 // // iti zrIzobhana stutivRttau zrI nemijinendrasya stutervyAkhyA || 6 1 si0 vR0--hasteti / sA ambA - ambikAdevI, atrApi bavayoraikyaM yamakakzAdeva, naH - asmAkaM bhUrti - sampadaM vitanotu - vistArayatvisyarthaH / vipUrvaka tanu vistAre ' dhAtoH ' AzIH preraNayoH ' ( sA0 sU0 703 ) loTi kartari parasmaipade prathama puruSaikavacanam / atra ' vitanotu' iti kriyApadam / kA kartrI ! | ambA / kAM karmatApannAm ? / mUtim / " bhUtirbhasmani sampadi " ityamaraH ( lo0 2473 ) / keSAm ? / naH / kathaMbhUtA ambA ! / ' hastAlambitacUta lumbilatikA' hastAgre AlambitA - avalambitA - lolAyamAnA sthitA cUtasya - Amrasya lumbirUpA latikA - zAkhA yayA sA tathA / " zikhAzAkhAlatAH samAH" iti haima : (kA0 4, zlo0 185) / punaH kathaMbhUtA / 'riputrAsakRt ' ripUrNA- vairiNAM trAsaM - mayaM AkasmikamayaM vA karotIti riputraaskRt| kayA ! | vAcA-girA, hakkAraveNetyarthaH / punaH kathaMbhUtA ? | 'arjunaruciH' arjunasyeva suvarNasyeva ruci : - dIpti: yasyAH sA tathA / tapanIyacAmIkaracandrabharmArjunaniSka kArtasvarakarburANi iti haimaH ( kA0 4, zlo0 110 ) / punaH kathaMbhUtA ? / adhirUDhA - AsInA / kasmin ? / siMhekesariNi / kathaMbhUte siMhe ? / ' ullamadvizvAse ' ullasan-ullAsaM prApnuvan vizvAso - visrambho yasya sa tathA tasmin / punaH kathaMbhUtA ambA ! / ' vitatAmrapAdaparatA ' vitato- vistIrNo yaH AmrapAdapaH- catavRkSaH tatra ratA--AsaktacittA / punaH kathaMbhUtA ? | 'cAriputrA' cAriNau - viharaNazIlau putrau - sutau yasyAH sA tathA / prAgmavApekSayaitad vizeSaNaM, SaSThAMgaH - jJAtAdharmakathAMgastasmAdasyAH pUrvajanmavaktavyatA boddhavyoM / yattadornityasambandhAt yasyAH ambAyAH jana:- loka: vizvAsevitatAmrapAdaparatAM abhyAgamat - jagAma ityanvayaH / 'gamlR gatau dhAtoH kartari bhUte sau parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM die| 'litpuSAderDa : ' (sA. sU. 711) iti saMrapavAdapakSe GaH | 'dibAdAvad' (sA. sU. 707), 'i yaM svare (sA.sU.33), 'svarahInaM pareNa saMyojyam' (sA.sU. 36) tathAca 'abhyAgamat iti siddhim / atra 'abhyAgamat' iti kriyApadam / ka kartA ? | janaH / kAM karmatApannAm ? / 1 bhayamukhacintanIyaH, mudritaSaSThA tadanupalabdheH / 2 ' iNiko silope gA vaktavyaH' iti sArasvate ( sU0 895) / Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 stuticaturvizatikA [29 zrImomi 'vizvAsevitatAmrapAdaparatAm' vizvena-jagatA Asevitau arcitau vA tAmrau-raktavarNI pAdau-caraNau tayAH paratAM - tadekazaraNatAm / katham ! / asakRt-nirantaram / zArdUlavikrIDitaM chndH| lakSaNaM tu pUrvamevoktam // 4 // // iti mahopAdhyAyazrIbhAnu zrIneminAthajinasya stutivRttiriyam // __ sau. vR0-hasteti / sA ambAnAmnI devI na:-asmAkaM bhUti-lakSmI vitanotu itynvyH| 'vitanotu' iti kriyApadam / kA kI ? / 'ambA' / vitanotu' vistaarytu| kAM karmatApanAm ? / 'bhuutim'| keSAm ? / 'naH' asmAkam / kiMviziSTA ambA ? / 'arjunaruciH' suvarNacchaviH / punaH kiMviziSTA ambaa| vitataH-vistIrNo ya AmrapAdapaH-sahakArataruH tatra ratA-AsaktA vitatAmrapAdaparatA', sahakAratarUnivAsinItyarthaH / punaH kiMviziSTA ambA ? / ripUNAM-vairiNAM trAsaM-akasmAbhayaM karotIti 'riputrAsakRt 'ripubhykaarinniityrthH| kayA ? / 'vAcA' hakkAreNa / punaH kiMviziSTA ambA ? ' haste-kare AlambitA-lolAyamAnA cUtasya-sahakArasya lumbiH-pralambA (?) latikA yayA sA 'hstaalmbitcuutlumbiltikaa'| punaH kiMviziSTA ambA ? 'adhivaDhA' adhyArUDhA / kasmin ? / 'siMhe' kaNThIrave / kiMviziSTe siMhe ? / ulasana-jAyada vizvAsaH-pratItilakSaNo yasya sa ullasadvizvAsaH tasmin 'ullsdvishvaase'| punaH kiMviziSTA ambA ? / 'sA' saa-prsiddhaa| tacchabdo yacchabdamapekSate / sA kA ? / jano-loko yasyAH ambAyA vizvaM-jagat tena Asevitau-ArAdhitau tAmrauraktau pAdau-caraNau tayoH paratAM-tatparatAM vizvAsevitatAmrapAdaparatAM' abhyAgamat ityanvayaH / 'abhyAgamat ' iti kriyApadam / kaH kartA ? / 'janaH' / 'abhyAgamat ' prApat / kAM karmatApannAm ? / 'vizvAsevitatAmrapAdaparatA jagadArAdhitatAmracaraNasaMgatim / kthm| ? / 'asakRt' nityshH| ksyaaH?| 'yasyAH / devyaaH| punaH kiMviziSTA ambA ? / cAriNau-viharaNazIlau putrau yasyAH sA 'cAriputrA', bavayoraikyaM yamakatvAt / etAdRzI ambA naH-asmAkaM bhUtiM vitanotu / iti padArthaH // atha samAsaH-cUtasya lumbiH cUtalumbiH cUtalumbiH eva latikA cUtalumbilatikA, haste AlambitA hastAlambitA, hastAlambitA cUtalumbilatikA yayA sA hstaalmbitcuutlumbiltikaa| vizvena Asevitau vizvAsevito, tAmrau ca tau pAdau ca tAmrapAdau, vizvAsevitau ca to tAmrapAdau ca vizvAsevitatAmrapAdau, parasya bhAvaH paratA, vizvAsavitatAmrapAdayoH paratA vizvAsevitatAmrapAdaparatA. to vizvAsevitatAmrapAdaparatAm / cAriNau putrau yasyAH sA cAriputrA / na sakRt asakRt / arjunavad ruciryasyA asau arjunruciH| hinastIti siMhaH; varNaviparyaye, tasmin siMhe / ulasaMzcAsau vizvAsazca ullasadvizvAsaH, tasmin ullasadvizvAse, yadvA ullasan vizvAso yasya sa ullasadvizvAsaH tasmin / AmrazcAsau pAdapazca AmrapAdapaH, vitatazcAsau AmrapAdapazca vitatAmrapAdapaH, vitatAmrapAdape ratA vitatAmrapAdaparatA / ripUNAM trAso riputrAsaH, riputrAsaM karotIti riputrAsakRt // iti caturthavRttArthaH // 4 // zrImanemijinendrasya, stutero liviikRtH| saubhAgyasAgarAkhyeNa, sUriNA jJAnasevinA // // iti zrIdvAviMzati(tama)zrIneminAthasya stuteAkhyAnam // 4 / 29 / 88 // de. jyaa-hsteti|saa ambikA devI na:-asmAkaM bhUti-RddhiM vitanotu-vistArayatu iti smbndhH| 'tanu vistAre' dhaatH| vitanotu' iti kriyaapdm| kA kI ? / ambikA / kAM karmatApanAm / bhUtim ? / "RddhiH vibhatiH sampattiH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA. 3, zlo. 21) / keSAm / naH / kiMviziSTA Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticatuvizatikA 255 ambikA ? / 'arjunaruciH / arjunaH(na?)-suvarNaM tad ruciH-kAntiH yasyAH sA tathA / punaH kiNvishissttaa| adhiruuddhaa-aaruuddhaa| kasmin ? / siNhe-hryksse| kiMviziSTe siMhe ! / 'ullasadvizvAse' ullasan-ullAsaM prApnuvana vizvAso yasmin sa tasmin / punaH kiMviziSTA ? / 'vitatAmrapAdaparatA' vitato-vistIrNo ya AmrapAdapa:sahakAravRkSaH tasmin ratA-AsaktA, dattacittA itiyAvat / punaH kiMviziSTA ? / 'cAriputrA' cAriNIgamanazIlau putrau-aGgajau yasyAH sA tathA / pUrvabhavApekSayaitad vizeSaNam / punaH kiMviziSTA / 'riputrAsakRt ' ripUNAM trAsaM karotIti tathA / "bAsastvAkasmikaM bhayaM" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA02, zlo0235) kayA? 'vAcA' zApena vacanavyApAreNa vA / punaH kiMviziSTA ? / 'hastAlamdhitacUtalumbilatikA' haste-kare AlambitA-gRhItA cUtasya-Amrasya (lumbirUpA) latikA-zAkhA yayA sA tathA / "zikhAzAkhAlatAH samAH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04, zlo0 185) / yattadornityAbhisambandhAdU yasyAH ambikAyA janaH-lokaH asakRt-- nirantaraM vizvAsevitatAmrapAdaparatAM abhyaagmt-aayyau| 'abhyAgamat' iti kriyApadam / kaH kartA janaH / kA karmatApannAm / 'vizvAsevitatAmrapAdaparatA' vizvena-jagatA A-samantAt sevitI-saparyAviSayIkRtI tAmrapAdau-tAmravarNakramI tayoH paratAM tadAdhInatAmityarthaH // iti cturthvRttaarthH|| 4 // zArdUlavikrIDitaM chndH|| tallakSaNaM tu prAgeva pradarzitam // Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ 23 zrIpArthajinastutayaH atha zrIpArzvanAthAya prArthanA mAlAmAlAnabAhurdadhadadadhadaraM yAmudArA mudA''rA llInA'lInAmihAlI madhuramadhurasA sUcitomAcito mA pAtAt pAtAt sa 'pArtho / rucirarucirado devarAjIvarAjIpatrA''patrA yadIyA tanuratanuravo nandako nodako no // 1 // --sragdharA (7, 7, 7) ja0 vi0-mAlati / sa pArthaH-pArzvanAmA jinaH, mAzabdo'smacchabdasya dvitIyakavacanAnto vizeSAdezasiddho mAmityasyArthe vote, pAtAt-narakAdiSu patanAt pAtAta-rakSatAt iti kriyAkArakayojanam / atra 'pAtAt / iti kriyApadam / kaH kartA ? 'pArthaH' / pArthaH kiM kurvan ? 'dadhat / dhArayan / kAM karmatApannAm ? 'mAlA' srajam / atrAgre yAmiti yacchabdasya sattvAt tAmiti tacchabdo'pyadhyAhiyate / yAM mAlA alInAM-bhramarANAM AlI-zreNI ArAt-antike lInA--zliSTA satI adadhat-pItavatI / atrApi * adadhat / iti kriyApadam / kA kI ? ' AlI' / keSAm ? ' alInAm ' / kAM karmatApannAm ? 'yAm' / katham ? 'ArAt / / kutra ? 'iha' atra jagati / punaH kthm?|' araM' zIghram / kayA ? 'mudA' harSeNa / alInAmAlI kathaMbhUtA ? ' udArA ' pracurA / punaH kayaMbhUtA ? 'madhuramadhurasA' madhuresusvAde madhuni-makarande rasaH-tIvrAbhilASo yasyAH sA tathA / pArthaH kathaMbhUtaH ? 'AlAnabAhuH' AlAnAviva-gajabandhanastambhAviva bAhU-bhujau yasya sa tathA / punaH kathaM ? 'sUcitomAcitaH / sUcitA-suSThucitA yA umA-kIrtiH tayA Acita:-saMyuktaH / punaH kathaM ? 'ruciraruciradaH' rucirarucayaH-kAntadyutayaH radA:-dantAH yasya sa tathA / punaH kathaM ? 'atanuravaH / atanu:-analpaH ravaH-dhvaniyasya sa tathA / punaH kathaM0 1 'nandakaH, AnandayitA / punaH kathaM0 1 'nodako no nodaka:-kSepakaH, no iti niSedhArthe / sa pArzva ityatra taccha. bdasambaddhatvAd yacchandaghaTanAmAha-yadIyA tanu:-yasya pAcaprabhoH tanu:-zarIra ApatrA-ApajhyakhANakAriNI / 'asti' iti kriyA'dhyAhiyate / tataH 'asti' iti kriyApadam / kA pharjI ? 'tanuH' / kimIyA ? 'yadIyA' / kathambhUtA ? 'ApatrA' / punaH kathaM0? 'devarAjIvarAjIpatrA' devasambadhinI yA rAjIvarAjI-deva( kamala )paMktiH sava patraM-vAhanaM yasyAH sA tathA // atha samAsaH-AlAnAviva AlAnau / AlAnau bAhU yasya sa AlAnabAhuH 'bahubrIhiH / / madhuraM ca tat madhu ca madhuramadhu 'karmadhArayaH / / madhuramadhuni raso yasyAH sA madhura. Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzatikA 'bahuvrIhiH / / suSThu ucitA sUcitA ' tatpuruSaH' / sUcitA cAsau umA ca sUcitomA 'karmadhArayaH' / sUcitomayA citaH sUcito. tatpuruSaH' / rucirA ruciryeSAM se rucirarucayaH 'karmadhArayaH / rucirarucayo radA yasya sa ruci0 / bhuvriihiH|| devAnAM rAjIvAni deva0 'taspuruSaH / / devarAjIvAnAM rAjI deva. 'vatpuruSaH / patramiya patram / devarAjIvarAjI patraM yasyAH sA deva0 'bahuvrIhiH' / ApadbhyakhAyata ityAphtrA 'tatpuruSaH / na tanuH atanuH 'tatpuruSaH / / atanuH ravo yasya sA atanuravaH 'bahuvrIhi / iti kAvyAH // 1 // si. 40-mAleti / sa pArzvaH-pAca midhAno jinaH mA-mAM pAtAta-avatAdityarthaH 'pA rkssnne| dhAtoH 'AzI:preraNayoH (sA0 ma0 703) kartari parasmaipade prathamapuruSakavacanaM tu / ' ap.. (sA0 ma0 191) / tupastAtaDAdezaH / atra * pAtAt / iti kriyApadam / kaH kartA / ' paarth:| spRzati-jAnAti sarva jJAnena iti pArzvaH / ' spRza saMsparzane / / pRSodarAdiH / garmasthe'smin mAtA zayanIyasthA nizi tamasyapi kRSNasarpamapazyat iti pArzvaH, jJAnena sarvAn bhAvAn pazyatIti vA pArzvaH, pArzvanAmA yakSo-vaiyAvRttyakaraH sevako'sya astIti vA pArzvaH / 'arza Adibhyo'c' (pA0a0 5, pA0 2, sU0 127) pArzvanAthasyaikadezaH pAva vA iti yathA / ke karmavApannam ! / 'mA' mAzabdo'smacchabdasya dvitIyaikavacanAnto vizeSAdezasiddhau mAmityasyArthe vartate / pAtAt kasmAt / / ' pAtAt / patanaMpAtastasmAt , narakAdiSu patanAdityarthaH / pAvaH kiM kurvan ! / dadhat-dhArayan / kAM kametApannAm / mAlAM-sranam / atrAgre yAmiti zabdasya sattvAt tAmiti tacchabdo'pyadhyAhiyate / yAM mAlAM malInAMmadhukarANAM AlI-lekhA ArAt-antike-samIpe lInA-AzliSTA satI adadhat-papo, pItavatItyarthaH / 'dheTa pAne' dhAtoH bhate sau kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanam / kriyAsAnikA pUrvavajjJayA / atra 'bhada. dhat' iti kriyApadam / kA kI? / AlI / keSAm? / alInAm / kAM karmatApannAm ? yAm / katham ? / ArAd / "ArAd dUrasamIpayoH" iti vizvaH / kutra ? / iha-jagati / punaH katham ? / araM-zIghram / kyaa| mudA-harSeNa / kathaMbhUtA alInAmAlI ? / ' udArA ' pracurA-mahatI / " udAro dAtRmahatoH" ityamaraH (lo. 2019 ) / punaH kathaMbhUtA ? / ' madhuramadhurasA / madhuraM-miSTaM yanmadhu-puSparasaH tasmin rasaH-tImAmilAyo rAgo vA yasyAH sA / " madhu madye puSparase " ityamaraH ( zlo0 2540) / " zRGgArAdau viSe vIrye, guNe rAge drave rasaH" ityamaraH ( zlo0 2789 ) / kathaMmataH pArzvaH / 'AlAnabAhuH / AlAnAviva gajabandhanastambhAviva bAha-bhanau yasya sa tathA / punaH kathaMbhUtaH / ' sUcitomAcitaH ' suSThu ucitA yA umA-kIrti stayA cito-vyAptaH / "umA'tasI haimavatI haridrAkIrti kAntiSu'' iti vizvaH / punaH kathaMbhUtaH / / ' ruciraruciradaH ' rucirA-manoharA ruci:-jyotiyeSAM te rucirarucayaH, etArazA radAH-dantA yasya sa tathA / "rocirusrarucizocirusa go- jyotirarcirupadhRtyamIzavaH " iti abhidhAnacintAmaNI Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spa8 stuticaturviMzatikA [ 23 zrIpArca (kA0 2, zlo. 13) / punaH kathaMbhUtaH ! / ' atanuravaH / atanuH-analpaH ro-dhvaniyasya sa tathA, vANyA yojanagAmitvAt / punaH kathaMbhUtaH ? / nandaka:-nandayitA / punaH kathaMbhUtaH ! / nodakaHkSepakaH / no iti niSedhArthe / sa pArzva iti sa kaH ! / yadIyA tanuH-yasya pArzvapramoH tanuH-zarIraM bhApatrA-ApaTyastrANakAriNI, astIti kriyAdhyAhAraH / tataH * asti' iti kriyApadam / kA kI hai| tanuH / kathaMbhUtA? / yadIyA / punaH kathaMbhUtA? / 'ApatrA' ApadabhyasrAyate-rakSatIti ApatrA / 'supi0' (pA0 a0 1, pA0 2, sU0 4 ) iti yogavibhAgAt kaH / punaH kathaMbhUtA ! / ' devarAjIvarAjIpatra' devasambandhinI yA rAnIvAnAM-kamalAnAM rAnI-zreNI saiva patraM-vAhanaM yasyAH sA tathA / " patraM bAhanapakSayoH " ityamaraH (zlo. 2693) // 1 // sau0 vR0-yo riSTeSu-vineSu nemiH-cakraM bhavati tasya pArzva sadbhiH sadA sevyamAnaM bhvti| yahA marmasthe bhagavati jananyA svapne zayyApArzve kRSNasarpadarzanAt tathA pArzvanAgakumArazAsanAdhiSThAyakatvAt / amena sambandhenAyAtasya prayoviMzatitamajinasya zrIpArzvanAthasya stutivyAkhyAnaM likhyate-mAleti / sa (pArtha:-) pArzvanAthajinaH mA pAtAt pAtAt ityanvayaH / 'pAtAt' iti kriyApadam / kaH kartA? / ('pArca) paarvjinH| 'pAtAt rksstaat| kaM karmatApanam ? / 'mA' vizeSAdeze asmacchabdasya dvitIye nasya mAM ityasya mAiti nipAtaH! kasmAta / 'pAtAta 'narakAdipA(tAt / pArzvaH kiM kurvan / / 'vaSat ' vibhrat / kAM karmatApannAm ? / 'mAlA' srajam / kiMviziSTaH pArzvaH ? / AlAnau-gajabandhanastammI taba bAhU-bhujau yasya saH 'AlAnabAhuH' / punaH alInA-bhramarANAM AlI-zreNiH yo mAlA ArA-antike araM-atyarthaM mudA harSeNa adhat itynvyH| 'avadhat' iti kriyApadam / kA kI ? / 'AlI'-keSAm ! / 'aliinaam'| 'adadhat ' pItavatI, dheTo dadhAdezaH anadyatanyAm / kAM karmatApanAma ? / 'yo ' mAlAm / katham ? / 'araM' atyartham / kayA ? / 'mudrA' harSeNa / kathaMbhUtA alInAM AlI! / 'udArA prdhaanaa-mhtii| punaH kiMviziSTA alInAM AlI ? / madhuraH-susvAduH madhuH-makarandaH tasya tasmin vA raso-harSo yasyAH sA 'madhuramadhurasA'"taso harSe jale dugdhe, zRGgArAdau rasA dharA"iti mhiipH| punaH kiviziSTaH pArzvaH ? / su-zobhanA ucitA-yogyA umA-kIrtiH tayA citaH-vyAptaH 'suucitomaacitH| "umA dhAnyavizeSe syAd , gaurI zrIkIrtikAntiSu" iti sudhAkalazavacanAt / punaH kiMviziSTaH pAvarucirA-manoharA ruciH-kAntiyeSAM te tAdRzAradA-dazanA yasya saH'rucirarucirataH panaH kiMviziSTaH pArzvaH ? / 'saH' sH-prsiddhH| tacchando ycchbdmpeksste| saH kaH? / yadIyA tanu : matiH-yasya zarIraM ApatrA vipadrakSakA asti itynvyH| 'asti / ityadhyAhAryam / 'asti' iti kriyApadam / kA kI ? / 'tanuH / / 'asti ' vidyate / kiMviziSTA tanuH ? / 'yadIyA' zrIpArzvanAthasambadhinI / punaH kiMviziSTA tanuH / 'ApattrA' / punaH kiMviziSTA tanuH ? / devAnAM-surANAM [vA] rAjI. vAni-kamalAni seSAM rAjI-zreNiH sA evaM patraM-vAhanaM yasyAH sA 'devarAjIvarAjIpatrA / / punaH kiMviziSaH pArtha:? / atanu:-mahAn rava:-zabdo yasya saH dezanAsamaye yojanagAmI svara:-ravaH ityarthaH / punaH kiMviziSTaH pArzvaH / 'nandakaH ' AnandakArI / punaH kiMviziSTaH pArzvaH ? / 'nodaka' kssepkaa-klissttkaarii| katham ? / 'no' niSedhe / iti pdaarthH|| aya samAsaH-AlAnAviva vAhU yasya sa AlAnabAhuH / madhuraM ca tat madhuca madhura-madhu, madhuramadhuni rakho basthA sA madhuramadhurasA / su-zobhanA ucitA sUcitA, sUcitA cAsau umA ca sUcitomA Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH stuticaturvizatikA sUcitomayA citaH sUcitomAcitaH / rucirA ruciH yeSAM te rucirarucayaH, rucirarucayo radA yasya sa rudhirarucirataH / devanirmitAni rAjIvAni devarAjIvAni, devarAjIvAnAM rAjI devarAjIvarAjI, devarAjIvarAjI eva patraM yasyAH sA devraajiivraajiiptraa| ApadaH-vipadaH trAyate iti ApattA / yaspa iyaM yadIyA / na tanuH atanuH, atanuH ravo yasya saH atanuravaH / nandayatIti nndkH|iti prathamavRttArtha ||1||ekviNshtivrnnmyiisrgdhraacchndsaa stutiriyam // de.vyA.--mAleti / sa pArzva:-pArzvanAtha: mAM pAtAt-rakSatAt itynvyH|' pA rakSaNe' dhAtuH / 'pAtAt / iti kriyApadam / kaH kartA ? (pArzvaH)pArzvanAthaH / kaM karmatApannam ? / mAs / kasmAt !! 'pAtAt' patana pAtaH tasmAt / patanaM padAta pribhrNshH| kiMviziSTaH paarshvnaathH| .AlAnabAhaH, AlAnaM-gajabandhanastamba: tad bAhU-bhujI yasya sa tthaa| "totraM gheNukamAlAnaM, bandhastambho'zaH sRNiH"ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04, shlo0296)|punHkivishissttH / suucitomaacitH'| sutarAM suSTu vA ucitA-yogyA yA umA-phIti tayA cito-vyAptaH / punaH kiMviziSTaH ?'ruciraruciradaH / rucirA-manoharA ruciH-kAntiyeSAM te evaMvidhA radA-dantA yasya sa tathA / punaH kiMviziSTaH / atanuravaH' atanu:-analpo ravaH-zabdo yasya sa tathA, meghagambhIraghoSatvAt / punaH kiNvishissttH| nandakaH-AnandajanakaH samRddhikAraka iti prAzvaHno nissedhe| punaH kiMviziSTaH ? nodakaH-prerakaH / kiM kurvan pArzvanAthaH ? / dadhat-dhArayan / kAm / / mAlAM-puSpannajam / iha-asmilloke yAM mAlAm alInAM-bhramarANAM AlI-paMkiH mudA-harSeNa addht-ppii| 'dheTa pAne 'dhAtuH / ' adadhat ' zata kriyApadam / kA katrI ?' AlI / keSAm ? / alInAm / kAM karmatApannAm ? / mAlAm / kayA ? / mudA / katham ! / aram-atyartha yathA syAtU tatheti kriyAvizeSaNam / kiviziSTA aalii?| udArA-sphArA / punaH kiNvishisstthaa| lInA-AzliSTA / katham ? / ArAt-zIghram, aagtyetishessH| kiMviziSTa mAlAm ! 'madhuramadhurasAm ' madhura-miTa yanmadhu-makarandaH tasya rasaH-puSpaniryAso yasyAM sA tAm / AlyA vizeSaNamiti kazcit tacintyam / yasadorSi. tyAbhisambandhAd yadIyA tanuH-zarIraM 'ApatrA' Apad-vipattiH tasyAH sakAzAt trAyate iti ApattA, vartata iti shessH| kiMviziSTA tanuH / devarAjIvarAjIpatrA' devairnirmitA yA 'rAjIvarAjI' rAjIvAni-kama lAni teSAM rAjI-paMktiH saidha patraM-vAhanaM yasyAH sA tathA, tadupari caraNavinyAsAditi bhaavH| "yAna yugyaM patraM vAhaM (y)" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA03, zlo0 423) / iti prathamavRttArthaH // 1 // DiclerjinezvarANAM stutiH rAjI rAjIvavakrA taralataralasatketuraGgatturaGga vyAlavyAlagnayodhAcitaracitaraNe bhItihRd yaa'tihdyaa| sArA sA''rAjinAnAmalamamalamaterbodhikA mA'dhikAmA-- davyAdavyAdhikAlAnanajananajarAtrAsamAnA'samAnA // 2 // -sram ja0 vi0-rAmIti / sA jinAnAM-tIrthakRtA rAjI-zreNI, mAzabdo'smacchabdasya dvitIyaikavacanAnto vizeSAdeze siddho mAmityasyArthe vartate, 'adhikAmAt / adhika-uskaTo ya Ayo Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 stuticaturvizatikA [23 zrIpArtharogastasmAda, athavA Adhi:- manApIDA kAma:-kandarpaH tasmAt ( alam ) avyAt-pAyAta iti kriyaakaarphyogH| atra 'avyAt' iti kriyApadam / kA kI ? 'rAjI' / keSAm ? 'ninAnAm / / kaM karmatApanam ? 'mA'kasmAt ? 'adhikAmAt' 'AdhikAmAd vA / jinAnAM rAjI kathaMbhUtA ? 'rAjIvavaktrA' kamalavadanA / punaH kathaM01 'atihRdyA' atizayena hRdynggmaa| punaH kathaM 1 'sArA' utkRSTA / punaH kathaM0 1 ' bodhikA ' bodhijanakA / kasya ? ' amasamateH ' nirmaladhiyo janasya / punaH kathaM0 1 'avyAdhikAlAnanajananajarAtrAsamAnA' vyAdhiHrogaH kAlAnanaM-yamamukhaM jananaM-janma jarA-vArdhaka trAsa:-AkasmikaM bhayaM mAnaH-ahaGkAraH, ete na vidyante yasyAH sA / punaH kathaM0 1 ' asamAnA' asdRshaa| seti tacchabdasaMyogAd yacchandayojanAmAha~-yA jinAnAM rAjI bhiitihRd-bhyaaphaarinnii| atra [ api] ' asti' iti kriyA adhyAhiyate / tatazca ' asti / iti kriyApadam / kA kI ? 'yA' / kathaMbhUtA? 'bhItihat // kasmin ? 'taralataralasatketuraGga-turaGganyAlavyALapayoSAcitaracitaraNe taralatarA:kammatarAH sasanta:-dIpyamAnAH ketavo-dhvajA yeSAM te tathA raGgantaH-calantaH ye turaGgAH- aSA: vyAlA:-duSTadantinaH teSAM vyAlamA-bheTitAH kRtAdhirohaNA vA evaMvidhA ye yodhAH-bhaTAH tairAcita:-AkIrNa: racito-vihito yo raNaH-saGkAmaH tasmin / katham ! ' ArAt / dUrAt antikAd vA // ___ atha samAsa:-rAjIvamiva rAjIvam / rAjIvaM vaktraM yasyAH sA rAjIva0 'bahuvrIhiH / / santazca te ketanazca lasat 'karmadhArayaH' / atizayena taralAstaralatarAH / taralatarA satketavo yeSAM ve sarala. 'bahuvrIhiH / raGgantazca te turaGgAzca raGgattu0 'karmadhArayaH / raGgaturaGgAya vyAlAca rajata 'itaretaradvandaH' / raGga raGgavyAlAnAM vyAlamA rajatu0 'tatpuruSaH / rakhaturaDavyAlavyAlapAca te yodhAzca taralataralasatketuraGgattu0 'karmadhArayaH' / taralataralasa. ketavazva te raGgaturaGgavyAlavyAlayayodhAzca tarala. 'krmdhaaryH| taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlavyAlamayodhairAcitaH tarala. ' ttpurussH'| racitazcAsau raNazca racita. 'krmdhaaryH| taralataralasatketuransuraGgavyAlakhyAlamayoSAcitathAsau racitaraNaca tarasa0 karmadhArayaH / tasmin tarala0 / bhIti haratIti bhItihada ttpurussH|| atizayena hadyA atihayA 'tatpuruSAna viSate mano yasyAM sA amalA bahuvrIhiH / / amalA matiryasya so'malamatiH 'bahuvrIhiH / tasyAmaLamateH / adhikazvAsAvAmazca adhikAmaH 'karmadhArayaH / tasmAdapikAmAt / athavA ASizca kAmazcAdhikAmaM ' samAhAradvandaH / / tasmAdAdhikAmAt / kAlasyAnanaM kAlAnanaM ' tatpuruSaH / vyAdhizca kAlAnanaM ca jananaM ca jarA ca trAsazca mAnazca jyASikAlA. 'itarevaraindaH' na vidyante vyAdhikAlAnanajananajarAtrAsamAnA yasyAM sA agASikAsA. 'pabIdina samAnA asamAnA 'tatpuruSaH' iti kaagvaarthH||2|| Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA si. 40-rAnIti / sA jinAnAM rAjI-tIrthakRtAM patiH, mAzabdo'smacchabdasya dvitIyaikavacanAnto vizeSAdeze siddho mAmityasyArthe vartate, ' adhikAmAt ' adhikaH-utkRSTaH yaH Amo-ogaH tasmAt, athavA AdhiH-mAnasI vyathA kAmaH-kandarpaH tasmAt ( alam ) anyAt-pAyAta ityarthaH / ' ava rakSaNe ' dhAtoH AziSi kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM yAt / atra * anyAt ' iti kriyApadam / kA kI? | rAjI / keSAm? / jinAnAm / kaM karmatApannam? / mA / kasmAt? / adhikAmAt AdhikAmAd vA / jinAnAM rAjI kathaMbhUtA? / 'rAjIvavakrA' rAjIvAni-kamalAni tadvad varka -mukhaM yasyAH sA tathA / "paraM zatasahasrAbhyAM, patraM rAjIvapuSkare " iti hemaH ( kA0 1, zlo0 227) / punaH kathaMbhUtA / / atihayA-atizayena hRdayaGgamA / punaH kathaMbhUtA hai| sArA-utkRSTA / punaH kathaMbhUtA ! / bodhikA-bodhamanakA / kasya / ' amalamateH ' amalA-nirmalA matiH-prajJA yasya sa tathA tasya / punaH kathaMbhUtA ! / ' anyAdhikAlAnarajananajarAtrAsamAnA' vyAdhiH-rogaH kAlAnanaM-yamamukhaM jananaM-janma jarA-visrasA trAsa:-mayaM mAnaH-amimAnaH, vyAdhizca kAlAnanaM ca jananaM ca jarA ca trAsazca mAnazca vyAdhikAlAnanajananajarAtrAsamAnAH 'itaretaradvandvaH', ete na vidyante yasyAH sA tathA / punaH kathaMbhUtA ! / ' asamAnA' na vidyate samAnaH-sadRzaH ko'pi yasyAH sA asmaanaa| seti sA kA ! | yA jinAnAM rAjI bhItihRt-bhayApahAriNI, astIti kriyAdhyAhAraH / tataH * asti ' iti kriyApadam / kA karvI hai| yA / kathaMbhUtA / bhItihat / kasmin / 'taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlavyAlagnayodhAcitaracitaraNe' atizayena taralAH taralatarAH te ca te lasanto-dIpyamAnAH ketavaH-dhvajA yeSAM te tathA raGgantaH-calanto ye turaGgAH-azvAH vyAlA:-duSTadantinaH teSAM vyAlagnAH .-meTitaH kRtAdhirohaNA vA, evaMvidhA ye yodhA-bhaTAH taiH AcitaH-AkIrNaH racito-vihito yo raNa:samAmaH tasmin / katham ? / 'ArAt' dUrAt antikAd vA / lasantazca te ketavazva lasatketava iti * karmadhArayaH / , taralatarA lasatketa vo yeSAM te taralataralasatketavaH 'bahuvrIhiH ', raGgantazca te turaGgAzca raGgatturaGgAH ' karmadhArayaH', raGgatturaGgAzca te vyAlAzca raGgatuGgavyAlAH / itaretaradvandvaH', raGgatturaGgavyAlAnAM byAlanAH ragattu 0 ' tatpuruSaH ', raGgatturaGgavyAlavyAlagnAzca te yodhAzca raGga 'karmadhArayaH' taralataralasatke tavazva te ragatturaGgavyAlavyAlagnayodhAzca tarala 0 'karmadhArayaH', taiH AcitaH tarala 0 ' tatpuruSaH ', racitazcAsau raNazca racitaraNaH ' karmadhArayaH' / taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlavyAlagnayodhAcitazcAsau racitaraNazca taralataralasatketuraGgatturaGganyAlavyAlagnayodhAcitaracitaraNaH tasmin / bhIti haratIti bhItihat // 2 // sau0 vR0-rAjIti / sA jinAnAM rAjI-tIrthakRtAM zreNiH adhikA-utkRSTaH Amo-rogaH tasmAt AdhikAmAt, yadvA AdhiH-mAnasI vyathA kAmo-viSayaH tasmAt AdhikAmAt mA-mAM prati anyAt itynvyH| avyAt' iti kiyApadam / kA kI ? / 'rAjI' / keSAm / 'jinAnAm / 'anyAt / pAyAt-rakSatAt / kaM karmatApanam ? / 'mA' / asmacchabdasya dvitIyaikavacanaM mAM ityasya vizeSAdeze mA iti nipAtaH / tvA mAmA' iti sUtreNa / kasmAt avyAt / 'adhikAmAt ' vA 'AdhikAmAt' / kiviziSTA jinAnAM rAjI ? / rAjIvAni-padmAni tadvat vANi-mukhAni yasyAH (sA) 'rAjIvavakA , ' padmavadanetyarthaH / punaH kiMviziSTA jinAnAM rAjI ? / 'sArA' pradhAnA / punaH kiMvi. Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [ 21 zrIpArzva ziSTA jinAnAM raajii?| 'bodhikA' bodhidaatrii| kasya? / amalA-nirmalA matiryasya saH amalamatiH tasya amalamateH, nirmalabuddhijanasyetyarthaH / katham ? / 'alaM' atyartham / punaH kiMviziSTA jinAnAM raajii?| na santi vyAdhiH-rogaH kAlAnanaM-yamamukha-maraNaM jananaM-janma jarA-vayohAniH-vArdhaka trAsA-AkasmikaM bhayaM mAnaH-ahaMkAraH etAni yasyAH sA 'avyaadhikaalaannjnnjraatraasmaanaa'| punaH kiMviziSTA jinAnAM rAjI ? / 'asamAnA' ananyasadRzA / punaH kiMviziSTA jinAnAM rAjI ? / 'atihRdyA' atimanoharA / punaH kiMviziSTA jinAnAM rAjI ? / 'sA' saa-prsiddhaa| tacchabdo yacchabdamapekSate / sA kA ? / yA jinAnAM rAjI bhItihRt-bhayahI asti / 'asti' iti padamadhyAhAryam / 'asti' iti kriyApadam / kA kI ? / 'yA' jinAnAM raajii|' asti' vidyte| kiMviziSTA yaa| 'bhItihat' / kasmin? / taralatarA-atizayena capalataro lasanta:-dIpyamAnAH ye ketavaH- dhvajAH raGgantovalganto ye turaGgA-azvA yeSu vyAlA-duSTagajAH teSu vyAlagnA-ArUDhA bhedi Ti)tA vA ye yodhAH-subhaTAH taiH [AcitaraM-prakaTIkRtaM yad vitaraM-pracuraM] (AcitaM-vyAptaM yadU racitaM ) raNaM-yuddhaM tasmin taralataralasatketuraGgatturaGgavyAlagnayodhAcitaracitaraNe / etAdRzA raNabhayatrI jinAnAM rAjI mA ArAt-dUrAt antike vA avyAt-pAyAt / iti pdaarthH|| atha samAsaH-rAjarjAvAnIva vANi yasyAH sA rAjIvavakA / atizayena taralAH taralatarAH, lasantazca te ketavazca lasatketavaH, taralatarAzca te lasatketavazca taralataralasatketavaH, rantazca te turatAzca rakturaGgAH, taralataralasatketavazca raGgattura kAzca yeSu te taralataralasatketuranturAH , taralataralasatketuraGgaturaGgAzca vyAlAca taralataralasatketuraGgaturaGgavyAlAH, taralataralasatketuraGgaturacyAlaiH vyAlamAH taralataralasatketuraGgatturacyAlavyAlamAH, taralataralasatketuraGgaturacyAlavyAlamAzca te yodhAzca taralataralasatketuraGgAturacyAlanyAlamayodhAH, taralataralasatketuraturaavyAlavyAlamayodhaiH AcitaH-AkIrNaH taralataralasatketuraGgataraGgavyAlavyAlagnayodhAcitaH, racitazcAsau raNazca racitaraNaH, taralataralasatketuraGkatturaGgavyAlavyAlamayodhAcitazcAsau racitaraNazca taralataralasatketuraturAvyAlavyAlamayodhAcitaracitaraNaH, tasmin taralataralasatketuraGgatturacyAlakhyAlamayodhAcitaracitaraNe / bhIti haratIti bhItihat / hRdi bhavA hRdyA, hRdi hitA vA hRyA, atizayena hRdyA atihRdyA / amalA matiryasya saH amalamatiH, tasya amalamateH / bodhiM karoti kathayati vA bodhikaa| adhikazcAsau Amazca adhikAmaH, Adhizca kAmazca AdhikAmam [ adhikAmAdhikAmaH ] tasmAt (adhikAmAta ) AdhikAmAt (vaa)| vyAdhizca kAlAnanaM ca jananaM ca jarA ca trAsazca mAnazca vyAdhikAlAnanajananajarAtrAsamAnAH, na vidyante vyAdhikAlAnanajananajarAtrAsamAnA yasyAM sA avyaadhikaalaannjnnjraatraasmaanaa| nAsti samAna:-tulyo yasyAHsA asmaanaa| iti de0 vyA0-rAjIti / sA jinAnAM-tIrthakarAgAM rAjI-patiH alam-atyarthaM yathA syAt tathA mAM avyAt-rakSAt itynvyH| 'ava rakSaNe' dhaatuH| avyAt' iti kriyApadam / kA kiiraajiikevaam| jinAnAm / ke karmatApanam ? | mAm / kiMviziSTA jinAnA raajii?| 'rAjIvavaktrA' rAjIvaM-kamalaM tabaddha vakraM-mukhaM yasyAH sA tthaa|" patraM rAjIvapuSkare" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA*4, zlo* 227) / punaH kiMviziSTa atihayA' atizayena hRdayaDgamA / punaH kiMviziSTA / bodhikaa-bodhjnkaa| kasya / 'amalamateH / amalA-nirmalA matiH-buddhiH yasya sa tasya / punaH kiMviziSTA ! / 'avyAdhikAlAnanajananajarAtrAsamAnA, vyAdhiH-pIDA kAlAnanaM-yamamukhaM maraNamitiyAvat jananaM-utpatiH jarA-vinatA prAsa:AkasmikaM bhayaM mAnaH-smayaH eteSAM pUrvaM 'dvandvaH' tato na vidyante vyAdhikAlAnanajananajarAtrAsamAnA yasyAH sA Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinasatayaH stuticaturviMzatikA tathati smaasH| punaH kiMviziSTA? 'asamAnA' (nAsti) sahazo yasyAHsA tathA, dharmacakravartitvAt / yattadonityAmisambandhAt / (yA) jinAnAM rAjI bhItihRt, vartata itydhyaahaarH| 'vartate' iti kriyApadam / kA kii| jinAnAM rAjI / kiM viziSTA jinAnAM rAjI? / 'bhItihata' bhIti-daraM haratIti bhItihat / kasmin ? / 'tarala - taralasatke turaGgatturaGgavyAlavyAlagnayodhAcitaracitaraNe' atizayena taralA: taralatarAH cazcalA ityarthaH, te ca te nAH ketavaH-patAkA yeSu etAdRzAM raGagatAM-calatA turagANAM vyAlAnAM-vRSTadantinAM ca vizepeNa lagnAye yodhAH-subhaTAHcito-vyAtoracitaH-prArabdho yo raNa:-saMgrAmaH tasmin // iti dvitiiyvRttaarthH||2|| jinavANyA vicAraH sadyo'sadyogabhid vAgamalagamalayA jainarAjInarAjI nUtA nUtArthadhAtrIha tatahatatamaHpAtakA'pAtakAmA / zAstrI zAstrI narANAM hRdayahRdayazorodhikA'vAdhikA vA deyA deyAnmudaM te manujamanu jarA tyAjayantI jayantI // 3||--strg. ja0 vi0-sadyo'sadyogeti / jainarAnI-jinasambandhinI vAk-vANI te-tava mudaMharSa deyAt-vitIryAditi kriyAkArakAnvayaghaTanA / atra deyAt / iti kriyApadam / kA kI ? 'vAk / kAM pharmatApannAm ? ' mudam / / kutra ? ' iha ' atra jagati / katham ? ' sadyaH / tatkSaNam / vAk kimIyA ? jainarAjI / / kathaMbhUtA ? ' asadyogabhit / asan-azobhano yo yoga:--akAryAdivyApAraH taM bhinatti sA tathA / athavA asanta:-asAdhavaH taiyogaH-saMsargaH taM bhinatti sA tathA / punaH kathaM ? ' amlgmlyaa| amalA-nirmalA ye gamAH-sadRzapATha: teSAM layaH- zleSo yasyAM sA tathA / punaH kathaM ? ' inarAjInUtA ' inAH-cakravartivAsudevAdayaH patayaH sUryA vA teSAM rAjI-zreNI tayA nRtA-stutA / punaH kathaM0 ? 'nUtArthadhAtrI' nUtAHnavInA ye arthAH-bhAvAsteSAM dhAtrI-dhAraNazIlA / punaH kathaM0 ? 'tatahatatamaHyAtakApAtakAmAH / tatA:-amRtAH hatAH-kSayaM nItAH tamaH-ajJAnaM pAtakaM-pApaM apAta:-pAtarahitaH kAma:kandaH, tatA hatAstamaHpAtakApAtakAmA yayA sA tathA / tatahatatamapAtakA apAtakAmA ceti vizeSaNadvayaM pRthag vyAkhyAyate tadApi yuktameva / tathAcAyamartha:-tate hate tamaHpAtake yayA sA tathA, na vidyate pAtakAmI yasyAH sA tatheti / punaH kathaM0 ? ' zAstrI' zAstrasambandhinI / punaH kathaM ? ' zAstrI' zAsikA / keSAm ? ' narANAm / punaH kathaM ? 'hRdayahRt ' manoharA / athavA zAstrItyeka vizeSaNam / strInarANAM hRdayahRditi caikaM vizeSaNamiti vizeSaNadvayaM vyAkhyeyam / tathA hi zAstriNaH-zAstravantaH bahuzrutA ityarthaH, teSAmIzA-svAminI, taiH sevanI 1'zAnIzA strInarANAM' ityapi padacchedaH / Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 stuticaturvizatikA [23 zrIpArthayatvAt / strINA-yoSitAM narANAM-puMsAM hRdayahRt-manoharA / punaH kathaM0 1 'ayazorodhikA' ayazasAM-akIrtInAM rodhikA-prasaravighAtakArikA / punaH kathaM0 1 'abAdhikA' na pAdhAjanikA / ' vA 'zabdazvArthaH sa ca samuccayArtho jJeyaH / punaH kathaM0 1 ' AdeyA ' grAmA / vAk kiM kurvatI ? 'tyAjayantI' mocayantI / kAM karmatApannAm ? 'jarA' visrasAm / katham ? 'manujamanu' mAnavamanu-lakSIkRtya / manujAnA jarA vinAzayatIti phalitArthaH / punaH kiM kurvatI ? ' jayantI' jayamAsAdayantI, kenApyaparibhUyamAnatvAt // atha samAsaH-na san asan ' tatpuruSaH / asaMzcAsau yogazca asayogaH krmdhaaryH| athavA na santaH asantaH / tatpuruSaH / asadbhiryogaH asadyogaH ' tatpuruSaH / asadyoga bhinattItyasadyogabhit ' tatpuruSaH / / na vidyate malo yeSAM te amalAH 'bahuvrIhiH' / amalAzca te gamAzca amalagamAH 'karmadhArayaH' / amalagamAnA layo yasyAM sA amaLagama0 'bahuvrIhiH / / jinAnAM jineSu vA rAjAnaH jinarAjAH / tatpuruSaH / jinarAjAnAmiyaM jainarAjI / inAnA rAjI inarAjI ' tatpuruSaH / inarAjyA nUtA inarA0 ' tatpuruSaH / nUtAzca te'rthAzca nRtArthAH 'krmdhaaryH| nUtArthAnAM dhAtrI nUnA0 ' tatpuruSaH / tatAzca te hatAzca tatahatAH 'krmdhaaryH| na vidyate pAto yasya so'pAta: 'bhuvriihiH'| apAtazcAsau kAmazca apAtakAmaH 'krmdhaaryH| tamazca pAtakaM ca apAtakAmazca tamaHpA0 / itaretaradvandvaH / tatahatAstamaHpAtakApAtakAmA yayA sA tatahata0 'bahuvrIhiH / / pRthagvizeSaNapakSe tu tate ca te hate ca tahate karmadhArayaH' / tamazca pAtakaM ca tamApAtake ' itaretaradvandvaH / tatahate tamaHpAtake yayA sA tataha. ' krmdhaaryH'| pAtazca kAmazca pAtakAmau ' itaretaradvandvaH / / na vidyate pAtakAmau yasyAH sA apA0'bahuvrIhiH / zAstrINAmIzA zAstrIzA -- tatpuruSaH / striyazca narAzca strInarAH 'itaretaradvandaH / teSAM strInarANAm / hRdayaM haratIti hRdayahRt -- tatpuruSaH / na yazAMsi ayazAMsi ' tatpuruSaH / / ayazasA rodhikA ayazo0 'tatpuruSaH / na bAdhikA abAdhikA 'tatpuruSaH / iti kAvyAH // 3 // si0 10-sadyo'sadyogeti / sA jinarAjAnAmiyaM jainarAjI jinarAjasaMbandhinItyarthaH vAkavANI te-tava mudaM-harSa deyAt-vitIyodityarthaH / 'DudAJ dAne' dhAtoH kartari parasmaipade prathamapuruSekavacanaM yAt / ' dAdare ' ( sA0 sU0 807 ) ityAkArasyaikAraH / tathA ca ' deyAt ' iti siddham / atra 'deyAt ' iti kriyApadam / kA kI ? / vAk / kAM karmatApannAm ! / muda-harSam / kutra ! / iha-atra jagati / katham ! / sadyaH-tatkSaNam / vAk kimiiyaa| jainarAjI / kathaMbhUtA vAk ? / 'asadyogamit' asatazobhano yo yogaH-asadyApAraH taM minatti sA tathA / yadi vA asanto-asAdhavaH taiH yogaH-saMsargaH / minattIti tthaa| asadyogaM manovAkAyanyApAraM minattItyartho vA / punaH kathaMbhUtA ! / ' amalagamalayA' amalA-nirmalA ye gamAH-sahazapAThAH teSAM layaH-zliSTatA yatra sA tathA / punaH kathaMbhUtA ! / ' inarAjI Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA nUtA ' inAH-cakravartyAdayaH prabhavaH sUryA vA teSAM rAjI-zreNI tayA nUtA-stutA / " inaH pramau ca sUrye ca " ityamaraH (1) / kathaMbhUtA ! / ' nUtArthadhAtrI / nUtanA-navInA ye arthA-mAvAH teSAM dhAtrI-dhAraNazIlA, yadivA nUtAn-navAn amidheyAn prayojanAni vA dadhAtIti nUtArthadhAtrI / " artho'bhidheyaraivastuprayojananivRttiSu " ityamaraH ( zlo0 2501 ) / punaH kiMviziSTA ! / ' tatahatatamaHpAtakApAtakAmA' tamaH-ajJAnaM pAtakaM-pApaM apAtaH-pAtarahitaH kAmaH-kandarpaH, tamazca pAtakaM ca apAtakAmazca -- itaretaradvandvaH', tatA hatAH tamaHpAtakApAtakAmA yayA sA tathA / apAtakAmeti pRthag vizeSaNaM vA / pAta:-patanaM kAmaH-smaraH anayo 'IndvaH' / tathA ca na vidyate pAtakAmau yasyAH sA tatheti / punaH kathambhUtA? shaastrii| 'zAsu anuziSTau' zAsyate anena iti zAstram, zAstrasyeyam / zAstrIzAstrasambandhinItyarthaH / tasyedam' (pA. a. 4, pA. 3, sU. 120) ityaannuu| TihANaJ.' (pA0 a0 4, pA0 1, sU0 15) iti GIp / " nidezagranthayoH zAstraM" ityamaraH (zlo0 2694) / punaH kathaMbhUtA ? / zAstrI-zikSayitrI ! keSAm / / narANAm / punaH kathaMbhUtA ? / 'hRdayahRt / hRdayaM harati-vazIkurute iti hRdayahRt / athavA zAstrIzetyekaM vizeSaNaM, strInarANAM hRdayahRditi caikaM vizeSaNamiti vizeSaNadvayaM jJAtavyam / tathAhi-kathaMmatA vAk ? / zAstrIzA-zAstraM jAnanti te zAstriNaH-bahuzrutAH teSAM IzA--svAminI, taiH sevanIyatvAt / punaH kathaMbhUtA ! / 'strInarANAM hRdayahRt ' strINAM yoSitAM narANAM-puMsAM hRdayahRt-manoharA / punaH kathaMbhUtA ? / ' ayazorodhikA ' ayazasAM-apakIrtInAM rodhikAprasaravighAtakArikA / punaH kathaMbhUtA ? / ' abAdhikA ' na bAdhata ityavAdhikA, sarveSAM sukhajanakatvAt / punaH kiMviziSTA ? / ' AdeyA' AdIyate ityAdeyA, grahaNayogyetyarthaH / avisaMvAditvena sarvairapi tahaNAditi bhaavH| vAk kiM kurvatI / tyaajyntii-mocyntii| kAma ? / jarAM-visratAm / katham ! / manunamanu' mAnavamanu-lakSIkRtya, manujAnAM jagaM vinAzayatIti phalitArthaH / kiM kurvatI ! / jayantI-jayamAsAdayantI, kenApyaparimayamAnatvAt // 3 // sau0 vR0-sadyo'sadyogeti / jainarAjI-tIrthakarasambandhinI vAkU-vANI [ yasyAH sA te-tava mudaM-harSa deyAt itynvyH| 'deyAt ' iti kriyApadam / kA kI ? / 'vAya' vaannii| 'deyAt ' vitIryAta, dadAtu ityarthaH / kAM karmatApannAm ? / mudaM' harSam / kasya ? / 'te' tava / kutra ? / ' iha ' saMsAre / katham ? / 'sadyaH' zIghram / kiMviziSTA vaak| jainarAjI' tiirthkrstkaa| punaH kiMviziSTA vaak?| asantaH-azobhanAH duSTA yogA-manovAkkAyavyApArAstAna bhinattIti 'asadyogabhit,' yadvA asantaH-asAdhavaH teSAM yogaH-saMyogastaM prati bhinattIti ' asadyogabhit' / punaH kiMviziSTA vAk ! / amalA-nimalA:sadarthatvAt gamAH-sadRzapAThAlApakAH teSAM layaH-sthAnaM yasyAH sA 'amalagamalayA' / punaH kiMviziSTA vAka ? / inAH-svAminaH cakravartibaladevavAsudevAdayaH yadvA inAH-sUryAdayaH indrAdayo vA teSAM rAjI-zreNiH tayA nUtA-stutA 'inarAjInUtA' / punaH kiMviziSTA vAk ? / nUtaH-stutaH navIno vA yo'rthaH-sUtrabhASaNaM tasya dhAtrI-dharaNIva dharaNI vA mAteva mAtA 'nuutaarthdhaatrii'| punaH kiMviziSTA vAka / tataM-vistIrNa hataM-nirastaM tamaH ajJAnaM [vA pAtakaM-pApaM yayA sA 'tatahatatamaHpAtakA' / punaH kiMviziSTA vAka? nirAkataH pAta:-patanaM kAmo-madano yayA sA 'apAtakAmA, 'yadvA nAsti pAtakaM-pApaM 1 " inaH sUrya prabho rAjA " iti amarakoze (ko0 2557) / Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 stuticaturviMzatikA [ 23 zrIpArzva Amo rogo yasyAH sA ' apAtakAmA ' / etadvizeSaNadvayamapi ekapadamapyasti / punaH kiMviziSTA vAk ? | ' zAstrI ' zikSayitrI, yadvA zAstrANAM pranthAnAM IzA- svAminI / punaH kiMviziSTA vAk ? / hRdayaM cittaM haratIti' hRdayahRta', hRdayaGgamA ityarthaH / keSAm / ' strInarANAM yoSitpuruSANAm / punaH kiMviziSTA vAka ? | ayazaH-akIrtiH taM ( tad ) ruNaddhIti 'ayazorodhikA' / punaH kiMviziSTA vAk ? | nAsti bAdhA - pIDA yasyAH sA ' abAdhikA / vAzabdaH samuccayArthe / punaH kiMviziSTA vAkU ? / ' AdeyA ' sarvabhavyAmatAM grAhyavacanA, hitakAriNI ityarthaH / punaH vAkU kiM kurvatI / ' tyAjayantI ' apanayantI / kAM karmatApannAm ? / ' jarAM ' visrasAm / katham ? anu lakSIkRtya / kaM kamatApatnam ? / 'manujaM ' mAnavam / punaH vAk kiM kurvatI / ' jayantI' jayanazIlA, na kairapi parAjitA / etAdRzI jainI vAgU yuSmAkaM mudaM deyAt / iti padArthaH // " atha samAsaH - asantazca te yogAzca asadyogAH, asadyogAn bhinattIti asadyogabhidU, yadvA na santaH asantaH, asatAM yogaH asadyogaH, asadyogaM bhinattIti asadyogabhit / ucyate iti vAkkU / na malA amalAH, amalAzca te gamAJca amalagamAH, amalagamAnAM laya:sthAnaM yasyAH sA amalagamalayA / jineSu rAjAnaH jinarAjAH, jinarAjAnAM iyaM jainarAjI / inAnAM rAjya : inarAjya:, inarAjIbhiH nUtA inarAjInUtA / nUtAca te arthAzca nUtArthAH nUtArthAnAM dhAtrI nUtArthadhAtrI / tamaJca pAtakaM ca tamaHpAtake, hate ca te tamaHpAtake ca hatatamaH pAtake, tate hatatamaHpAta ke yathA sA tatahata tamaHpAtakA / pAtazca kAmaJca pAtakAmI, na staH pAtakAmau yasyAH sA apAtakAmA, yadvA tatahatatamaH pAtakA ca apAtakAmA ca yA sA / tatahatatamaH pAtakApAtakAmA / zAsti zikSayatIti zAstrI / yadvA zAstrANAM IzA zAstrIzA / striyazca narAzca strInarAH, teSAM strInarANAm / hRdayaM haratIti hRdayahRt / na yazAMsi ayazAMsi, ayazasAM rodhikA ayazorodhikA / na vidyate bAdhA yasyAM sA avadhikA [vA ] | AdAtuM yogyA AdeyA / iti tRtIyavRttArthaH // 3 // ( de0 vyA0 -sayo'sayogeti / sA jainarAjI bAg2a-vANI iha-asmin loke te-tubhyaM sayaH- tatkAlaM mudaM - harSa deyAt - dadyAdityanvayaH / 'dA dAne' dhAtuH / 'deyAt' iti kriyApadam / kA kartrI ? | vAqa / kAM karmatApannAm / / mudam / karaya ? | te tava / kasmin ? / iha / katham ? | sadyaH / kiMviziSTA vAkU ? 'jainarAjI' jinarAjAnAmiyaM jainarAjI / punaH kiMviziSTA ? | 'amadyogabhit' asantam- azobhanaM yogaM kAyAdivyApAraM yadvA asadbhi:-asAdhubhiH yogaM-sambandhaM bhinatIti tathA / punaH kiMviziSTA ? / ' amalagamalayA' amalA - nirmalA ye gamAH sadRzapAThAH teSAM laya:- zliSTatA yatra sA tathA / punaH kiMviziSTA / ' inarAjInUtA ' inAnAM rAjJa sUryANAM vA rAjI- paMktiH tayA nUtA-stutA / punaH kiMviziSTA / 'nUtArthadhAtrI' nUtA-navInA ye arthAsteSAM dhAtrI - dharaNazIlA | punaH kiMviziSTA / ' tatahatatamaH pAtakA tamaH - ajJAnaM pAtakaM pApaM anayoH 'dvandvaH', pazcAt tate vistRte hate - nAzite tamaHpAta ke yayeti vigrahaH / punaH kiMviziSTA / apAtakAmA ' nAsti pAtaH - cyavanaM kAmaH kandarpo yasyAM sA tathA / pAtazca kAmazveti pUrve ' indraH / punaH kiMviziSTA ? | zAstrIzAstrasambandhinI / zAstrI - zAsikA / 'zAsu anuziSTau ' / ' tasyedam' (pA0 a0 4, pA0 3, sU0 120 ) / punaH kiviziSTA ? | 'hRdayahRt' hRdayaM haratIti hRdayahRt, manohAriNItyarthaH / keSAm ? / narANAM manuSyANAm / punaH kiMviziSTA ? | 'ayazArodhikA ' na yazaH ayazaH iti 'naJsamAsaH, tasya rodhikA - prasaraNavighAtinI / punaH kiMviziSTA ? / 'abAdhikA' bAdhA-pIDA to na karotItyabAdhikA, sarveSAM sukhajanakopadezadAtRtvAt / punaH kiMviziSTA ? / ' AdeyA' AdAtuM yogyA AdeyA, grahaNayogyetyarthaH, avisaMvAditvena sarvairapi tadgrahaNAt / vAk kiM kurvatI ! | sthAjayantI - mocayantI / kAm ? / jarAM vayohAnim / katham ? / manujamanu pumAMsaM pumAMsaM anu- lakSIkRtya / punaH kiM kurvatI ? / jayantI - jayamAsAdayantI / iti tRtIyavRttArthaH // 3 // ( Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA 267 zrIvairoTyAyAH stutiH-- yAtA yA tAratejAH sadasi sadasibhRt kAlakAntAlakAntA___'pAri pArindrarAjaM suravasuravadhUpUjitA'raM jitAram / sA trAsAta trAyatAM tvAmaviSamaviSabhRdbhUSaNA'bhISaNA bhI---- hInA'hInAgryapatnI kuvalayavalayazyAmadehA'madehA // 4 // 23 // -khag. ja0vi0--yAteti / he bhavyAtman ! sA ' ahInAgryapatnI / ahIna:-dharaNendraH tasya azyapatnI-paTTarAjJI vairoTyAdevItyarthaH, tvAM-bhavantaM trAsAt-bhayAt trAyatAM--kSatviti kriyaakaarkpryogH| atra 'trAyatAm' iti kriyApadam / kA kI ? ' ahInAgyapatnI kaM karmatApannam ? ' tvAm ' / kasmAt ? ' trAsAt' / seti tacchabdayogAd yacchabdayojanA mAha-yA ahInAmyapatnI pArindrarAja-gajendra (ajagarandraM ?) yAtA-gatA prAptatiyAvat / atra 'asti' iti kriyApadam / kA kI ? 'yA' yA kathaMbhUtA ? ' yaataa'| kaM karmatApannam ? 'pArindrarAjam / / kathaMbhUtaM pArindrarAjam ? ' apAriM / apagatavairiNam / yataH punaH kathaM ? 'jitAraM' jitaM-parAjitaM AraM-arINAM samUho yena sa tathA tam / ahInAgyapatnI punaH kathaMbhUtA ? 'tAratejAH' ujjvalaprabhA / kasyAm ? ' sadasi sabhAyAm / punaH kathaM ? 'sadasibhRt / zobhanataravAridharA / punaH kathaM0 ? 'kAlakAntAlakAntA' kAlA:-zyAmAH kAntA:-kamanIyAH alakAntAH-kurulAgrANi yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 ? 'suravasuravadhUpUjitA ' suravA:susvarAH yAH suravadhvo-devAGgannAstAbhiH pUjitA-mahitA / (katham ?) ' araM' atyartham / puna: kathaM0 ? -- aviSamaviSabhRdbhUSaNA' aviSapA:-saumyAH viSabhRta:-sarpAH ta eva bhUSaNaM-zRGgAro yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 ? 'abhISaNA' araudrA / punaH kathaM ? ' bhIhInA' bhayarahitA / punaH kathaM0 1 'kuvalayavalayazyAmadehA' kuvalayAni-nIlotpalAni teSAM valayaM-samUhastadvata zyAmo deho yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 1 -- amadehA' amadA-madarahitA IhA-ceSTA yasyAH sA tathA // atha samAsaH-tAraM tejo yasyAH sA tAra0 'bahuvrIhiH' / saMzvAsAvasizca sadasiH 'krmdhaaryH'| sadasiM bibhartIti sada0 'ttpurussH'| alakAnAmantA alakAntAH 'ttpu-russH'| kAntAzca te alakAntAzca kAntA0 'karmadhArayaH' / kAlAH kAntAlakAntAH yasyAH sA kAlakAntAlakAntA bahuvrIhiH / apagatA arayo yasya so'paariH| bahuvrIhiH' / tmpaarim| pArindrANAM pArindreSu surANAM vadhvaH suravadhvaH ttpurussH||survaashc tAH suravadhvazca sura0 'kmedhaaryH|| suravasuravadhUbhiH pUjitA suravasura0 ' tatpuruSaH' / arINAM samUhaH AraM ' tatpuruSaH / jitaM AraM yena sa jitAraH 'bahuvrIhiH' / taM jitAram / viSaM bibhratIti viSabhRtaH 'tatpuruSaH / na viSamA Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 stuticaturvizatikA [23 zrIpArzvaaviSamAH ' tatpuruSaH / aviSamAzca te viSabhRtazca aviSama 0 'karmadhArayaH / / aviSamaviSabhRto bhUSaNaM yasyAH sA aviSama0 'bhuvriihiH|| (na bhISaNA abhI0 'tatpuruSaH / ) bhiyA hInA bhIhInA ' tatpuruSaH / ahInAM inaH ahInaH 'tatpuruSaH' / agnyA cAsau patnI ca agnyapatnI 'karmadhArayaH / ahInasyAgyapatnI ahInA0 ' tatpuruSaH / kuvalayAnAM valayaM kuvalaya. 'tatpuruSaH / kuvalayavalayavat zyAmaH kuvala. 'tatpuruSaH / kuvalayavala yazyAmo deho yasyAH sA kuvala. 'bahuvrIhiH / na vidyate mado yasyAH sA amadA 'bahuvrIhiH' / amadA IhA yasyAH sA amadehA 'bahuvrIhiH / iti kAvyAH // 4 // // iti zrIzobhanastutivRttau zrIpArzvaparamezvarasya stutervyAkhyA // 23 // si0 10yAteti / he bhavyAtman ! sA ahInAgryapatnI ahIno--dharaNendraH tasyAgryapatnImukhyarAjJI vairoTyA devItyarthaH / padmAvatItyapi stutistotrAdau dharaNendrapatnIti dRzyate [siddhasenasUriNA mataikA. dhikyaviMzatisthAnaprakaraNe ( vize sthAne ) " devIo cakkesarI 1 ana(ji)yA 2 duriyA( ri) 3 kAli 4 mahAkAlI 5 / accubha 6 saMtA 7 jalo(jAlA) ( sutArayA 9 soa 10 sa(si)vicchA 11 // pavarA 12 pi(vija)yaM 13 kUsA 14 pannayatti(paNattI) 15 nivvANi 16 accuyA 17 dharaNI 18 / vairuTTa 19 da(chu)tta 20 gaMdhArI 21 aMbA( ba ) 22 paumAvaI 23 siddhA 24 // " iti vacanAt tathA hemAcAryeNApyevamuktam ( abhi0 kA0 1, zlo0 46 ) " naradattA'tha gAndhArya-mbikA padmAvatI tthaa|| siddhAyikA ceti jainyaH, krmaacchaasndevtaaH||" ___ iti ] paraM zrIbhagavatIsUtra-pravacanasAroddhAra-pArzvacaritrAdau kutrApi tathA darzanAmAvAt dharaNendrasya padmAvatI patnIti na pratimAti / tenaitad vicAryamAryadhuryairiti / [ paJcamAGgasya dazamazatakasya paJcamoddezake ityuktam-" dharaNasta NaM maMte ! nAgakumAriMdasta nAgakumAraraNo kati aggamahisIo pannattAo ? ( ajjo ! cha aggamahiptIo pannattAo ) taMnahA-alA. 1 sakkA 2 satarA 3 sodAmaNI 4 iMdA 5 ghagavijuttA 6, tattha NaM egamegAe devIe cha cha devisahassA parivAro pa0, pabha gaM tAo egamegAe devIe annAI cha cha devisahassAI pariyAraM viuvittae " ityAdyuktam / ] tvAM-mavantaM trAsAda-mayAt trAyatAM-rakSatu ityarthaH / ' traiG daiG pAlanayoH / iti dhAto: ' AzIHpreraNayoH / ( sA0 ma0 703 ) kartari Atmanepade prathamapuruSaikavacanaM tAm / ' apa .' ( sA0 sU0 191) / 'ai Ay ' ( sA0 sU0 47 ) / ' svarahInaM0 / ( sA0 sU0 36 ) / tathAca 'trAyatAm / iti siddham / atra trAyatAm ' iti kriyApadam / kA kI ? / ahInAgryapatnI / kaM karmatApannam / tvAme / kasmAt ! / trAsAt / seti tacchabdayogAd yacchandayojanAmAha-yA ahInAgyapatnI pArindra 1 ko'yaM sUririti jijJAsAtRptyathai dRzyatA zrIekaviMzatisthAnaprakaraNasya munizrIdevavijayalikhitA prastAvanA (pR.1-2) / 2 'sAmA' iti paatthsttrsthH| Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 269 jinastutayaH] stuticaturvizatikA rAnaM-anagarendraM yAtA-gatA prAptatiyAvat / atra * asti / iti kriyApadam / kA kartI / yaa| kaM karmatApannam ? / ' pArindrarAjam ' pArindrANAM-anagarANAM rAjA pArindrarAjaH, ' rAjAhAsakhibhyaSTaca ' (pA0 a0 5, pA0 4, sa. 91 ) iti Taca, tam / " cakramaNDalyanagaraH pArindro vAhasaH zayuH " iti haimaH ( kA0 4, zlA0 371 ) / kathaMbhUtaM pArindrarAjam ? / ' apAriM' apagatA-dUrIbhUtA arayaH-vipakSA yasya sa tathA tam / punaH kathaMbhUtam / ' jitAraM / nitaM-bhagnaM AraM-arINAM samUho yena sa tathA tam / kathaMmatA ahInAgryapatnI ! / ' tAratejAH ' tAraM-ujjvalaM teno yasyAH sA tAratenAH / kasyAm / sadasi-sAyAm / punaH kathaMbhUtA ? / ' sadasibhRt ' san-zomano yaH asiH-khaDgaH taM bibhartIti sadasimRt, kvivantaH / "taravArikaukSeyakamaNDalAgrA-asikraSTiriSTI" iti haima: (kA0 3, shlo0446)| punaH kathaMbhUtA ? | 'kAlakAntAlakAntA ' kAlA:-zyAmAH kAntAH-kamanIyAH alakAntAH-kuntalAprANi yasyAH sA tathA / " antaH prAnte'ntike nAze, svarUpe'timanohare " iti vizvaH / punaH kathaMbhatA ? / 'suravasuravadhUpUjitA ' suravAH-susvarAH yAH suravadhvaH-devAGganAstAbhiH pUnitA-mahitA / bharaM-atyartham / punaH kathaMbhUtA ? / ' aviSamaviSabhRdbhUSaNA ' na viSamA aviSamA:-saumyAH ye viSabhRtaH-viSadharAH-sAsta eva bhUSaNaM-zRGgAro yasyAH sA tathA / punaH kathaMbhUtA ? / amISaNA-na mayAnakA / na bhISaNA amISaNA, arodretyarthaH / punaH kathaMbhUtA ? / ' mIhInA ' miyA-mayena hInA-rahitA [ bhIhInA ] / punaH kathambhUtA? / ' kuvalayavalayazyAmadehA ' kuvalayAni-nIlotpalAni teSAM valayaM-samUhaH tadvat zyAmo-nIlo dehaH-zarIraM yasyAH sA tathA / punaH kathaMbhatA ? / ' amadehA' amadA-madarahitA IhA-ceSTA yasyAH sA tathA // 4 // sandharAkhya chandaH / lakSaNaH tu prAk pratipAditam // 4 // // iti mahopAdhyAyazrIbhAnucandragaNiziSyamahopAdhyAyasiddhicandraviracita0 zrIpArzvanAthastutivRttiH // 23 // sau0 vRkSa-yAteti / sA 'ahInAmyapatnI' ahayaH-sarpAH teSAM inaH-svAmI dharaNendraH tasya athyA-pradhAnA patnI-vairoTyAnAmnI devI tvAM trAsAt-akasmAdbhayAt trAyatAm ityanvayaH / 'trAyatAm ' iti kriyApadam / kA kI ? / 'ahiinaagyptnii'| 'trAyatAM' rakSatAm / ke karmatApannam ? / 'tvAM' bhavantam / kasmAt ? / 'trAsAt' / kiMviziSTA ahInAmyapatnI ? / 'sA' sA-prasiddhA / tacchabdo ycchbdmpksste| sA kA ? / yA ahInAgyapatnI pArindrarAja yAtA itynvyH| 'yAtA' iti kriyApadam / kA kI ? / yaa| 'yAtA' prAptA / kaM karmatApannam ? / 'pArindrarAja' pArindraH-alagardavyAlaH tasya rAjA taM pArindrarAjam-ajagaraM prati gatA-prAptA, ajagarastasyA vAhanamityarthaH / kiMviziSTaH pArindrarAjam? / 'apAri' apagatavairiNam / punaH kiMviziSTA yA? / tAraM-dedIpyamAnaM tejo yasyAH sA 'tAratejAH' / kasyAm? / 'sadasi' sabhAyAM suraparSadi / puna' kiM viziSTA yA? / san-zobhanaH asiH-khaDgaH taM prati bibhartIti 'sadasibhRt ' / punaH kiMviziSTA yA ? / kAlAH-zyAmAH kAntA-manojJA alakAnAM-cikurANAM antAagrabhAgA yasyAH sA 'kaalkaantaalkaantaa'| punaH kiMviziSTA yA ? / su-zobhano ravA-zabdo yAsAM tAstAdRzyo yAH suravadhvaH-devastriyaH tAbhiH pUjitA-aciMtA 'suravasuravadhUpUjitA / katham / 'araM' Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [ 23 zrIpAca atyartham / punaH kiviziSTA yA! / 'jitA' jayanazIlA / kiM karmatApanam ? / 'Aram ' arivRndam / yadvA 'jitAra' pArindrarAjasyApi vizeSaNaM kriyte| punaH kiMviziSTA yA ? / aviSamA:-saumyA viSabhRta:sarpAHta para teSAM vA bhUSaNAni yasyAH sA 'aviSamaviSabhabhUSaNA' / punaH kiMviziSTA yaa|| 'abhISaNA' akrUrA / punaH kiMviziSTA yA? / bhI:-bhayaM tena (tayA) hInA-rahitA bhIhInA / punaH kiMviziSTA yaa| kuvalaya-nIlotpalaM, tasya valayaM-maNDalaM tadvata zyAmo-nIlo deho yasyAH sA 'kuvalayavalaya. zyAmadehA' niilkRssnnyorkytvaat| punaH kiMviziSTA yaa| amadA-anauddhatyakAriNI IhA-ceSTA icchA-vAJchA vA yasyAH sA 'amadehA' / etAdRzI vairoTyA tvAM trAsAd-bhayAt trAyatAM-rakSatAt / iti padArthaH / / atha samAsaH-tAraM tejo yasyAH sA tAratejAH / san cAsau asizca sadasiH, sadasiM bibhartIti sahasit / alakAnoM antAH alakAntAH, kAntAzca te alakAntAzca kAntAlakAntAH, kAlAH kAntAlakAntA yasyAH sA kaalkaantaalkaantaa| apagatA arayo yasmAt sa apAriH, taM apArim / pArindrANAM rAjA iti pArindrarAjaH, taM pArindrarAjam / 'rAjAhAsakhibhyaSTaca' (pA0 a05, pA0 4, suu091)| "pArindro vAhasaHzayuH" iti haimakoSaH (kA04, zlo0 371) / suSTu ravo yAsAM tAH suravAH, surANAM vadhvaH suravadhvaH, suravAzca tAH suravadhvazca suravasuravadhvaH, suravasuravadhUbhiH pUjitA sura aprjitaa| arINAM samrahaH AraM, AraMjitaM yena sa jitAraH, taM jitAram / na viSamaH aviSamaH, viSaM bibhartIti viSabhRt, aviSamazcAsau viSabhRt aviSamaviSabhRt, aviSamaviSabhRd eva bhUSaNaM yasyAH sA aviSamaviSabhRdbhUSaNA; yadvA aviSamaviSabhRtaH bhUSaNaM yasyAH sA aviSamaviSabhRbhUSaNA / na bhISaNA abhISaNA / bhiyA hInA bhIhInA / ahInAM inaH ahInaH, agnyA cAsau patnI ca agnyapatnI, ahInasya agjyapatnI ahInArayatnI / kuvalayAnAM valayaM kuvalayavalayaM, kuvalayavalayavat zyAmo deho yasyAH sA kuvalayavalayasyAmadehA / na madA amadA , amadA IhA yasyAH sA amadehA / asyAM stutI sarvapadeSu citrayamakAlakAraH / iti turyavRttArthaH // 4 // zrImatpArzvajinendrasya, stuterartho licIkRtaH / saubhAgyasAgarAkhyena, sUriNA jJAnasevinA / / trayoviMzatitamazrIpAyojanastutiH // 4 // 23 // 52 // vyA0-yAteti / sA vairoTyA devI tvAM-bhavantaM trAsAt-AkasmikabhayAt araM-zIghraM yathA syAt tathA traavtaa-rksstaaditynvyH|'traa rakSaNe' dhAtuH / 'trAyatAm' iti kriyApadam / kA kii| bairoTyA devii| kaMkarmatApamam tvAm / (kasmAt ?) trAsAt / kiMviziSTaM tvAm / 'jitAraM arINAM samUhaH AraM, jitaMbhagnaM AraM yena sa tam / yattadornityAbhisambandhAd yA vairoTyA devI sadasi-sabhAyAM tAratejAH-utkRSTatejAH vartate itynussH| kiMviziSTA devI / yaataa-aaruuddhaa| kam ? / pArindrarAjaM-ajagarAdhIzaM, pArindrANAM rAjA taM pArindrarAja iti 'sssstthiittpurussH'|'raajaahHskhibhyssttc' (pA0 a05, pA04, sU091) iti Tacpratyayema ruupsiddhiH|"ckrmnnddly jagaraH pArindro vAhasaH zayuH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA. 4,shlo0371)| kiMviziSTaM pArindrarAjam / 'apAri apamatA arayaH-zatravo yasya sa tam / punaH kiMviziSTA devI? / 'sadasibhUta' santaM-zobhanaM asiM-khar3aga bibhartIti tathA / kvipapratyayAntam / punaH kiMviziSTA? / 'kAlakAntAlakAntA' kAlA:-kRSNA: kAntA:-manojJA: alakAnAM - ke zAnAM antA yasyAH sA tathA / punaH kiM viziSTA? / 'sarabasaravadhUpUjitA'suSTu-zobhano ravaH-zabdo yAsa tAstathA surANAM vadhvaH suravadhvaH iti pUrva 'SaSThItatpuruSaH', 1'kubaLyAni-nIlotpalAni teSAM valayaM ' iti pratibhAti / Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] stuticaturvizatikA tataH suravAzca tAH suravadhvazceti 'karmadhArayaH, tAbhiH pUjitA-arcitA / stutipUrvakaM amarAGkanAbhiH pUjitAitita niSkarSaH / puna kiM viziSTA? / 'aviSamaviSabhR bhUSaNA' na viSamA aviSamA iti pUrva 'nasamAsa:', saumyA ityarthaH, tataH te ca te viSabhRtazceti 'karmadhArayaH', viSabhRtaH-sarpAH ta eva bhUSaNaM-AparaNaM yasyAH sA tathA / punaH kiviziSTA?' abhISaNA' na bhISaNA abhISaNA iti 'nasamAsaH / / araudA ini niSkarSaH / punaH kiMviziSTA ?' bhIhInA' bhiyA hInA bhIhInA iti'tutIyAtatpuruSaH' / bhayarahiteti nisskrssH| punaH kiMviziSTA ? / 'ahInAmyapatnI ahIno-dharaNendraH tasya agyAtnI-mukhyalalanA / adhyA cAsau pasnI ceti pUrva 'karmadhArayaH' / punaH kiMviziSTA ? / 'kuvalayavalayazyAmadehA / kuvalayAni-utpalAni teSAM valayaM-samUhaH tahat zyAmo-nIlo dehaH-zarIraM yasyAH sA tthaa| " utpalaM syAt kuvalayaM" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA04, zlo0 229) / punaH kiNvishissttaa?| 'amadehA' amadA-madarahitA IhA-ceSTA yasyAH sA tathA / iti turIyavRttArthaH // 4 // Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zrIvIrajinastutayaH atha zrIvIranAthAya vijJapti:--- namadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlArajoraJjitAha ! dharitrIkRtA vana ! vairatamasaGgamodAratAroditAnaGganAryAvalIlApadehekSitAmohitAkSo bhavAn / mama vitaratu 'vIra!' nirvANazarmANi jAtAvatAro dharAdhIza siddhArtha'dhAmni kSamAlaGkatA. vanavaratamasaGgamodAratAroditAnaGganAryAva! lIlApade he kSitAmo hitAkSobhavAn // 1 // --arNakdaNDakaH ja0 vi0-namadamareti / he vIra !-mahAvIra ! / hezabda AbhimukhyAbhivyaktaye sambodhanAnAM prAk prayujyate / bhavAn-tvaM mama-me nirvANazarmANi-mokSasukhAni vitaratu-prayacchatu iti kriyAkArakasambandhaH / atra vitaratu' iti kriyApadam / kaH kartA ? ' bhavAn / / kAni karmatApanAni ? 'nirvANazarmANi ' / kasya ? ' mama / bhavAn kathambhUtaH?' vrtmsnggnmodaartaaroditaangnnaaryaavliilaapdehekssitaamohitaakssH| varatamA-pradhAnatarA saGgama[ka]sya-saGgamakanAmno vaimAnikadevasya athavA varatamaH saGgamo yasyAH sA tathA udAratArA-adInalocanakanInikA uditAnagA-udgatasmarA evaMvidhA yA nAryAvalI-strIzreNI tasyA lApo-jalpanaM dehaH-zarIraM ikSita-vilokitaM tairayohitAni-anAsaktAni akSANi-indriyANi yasya sa tthaa| punaH kathaM0? 'jAtAvatAraH' avatIrNaH, utpanna ityrthH| kasmin ? 'dharAdhIzasiddhArthadhAnni' dharAdhIza:kSitipatiH siddhArthAbhidhastasya dhAni-gehe / kathaMbhRte ? 'kSamAlakRtau / kSamAyA:-bhuvaH ala. kRtau-alaGkArabhUte / punaH kathaMbhUte ? ' lIlApade ' vilAsasthAne / bhavAn punaH kathaMbhUtaH 1 'kSitAmaH " kSapitarogaH / punaH kathaMbhUtaH ? ' akSobhavAn ' kSobhavarjitaH / zeSANi sarvANyapi zrIvIrasya sambodhanAni, tavyAkhyA caivam-he 'namadamarazigeruhasrastasAmodanirnidramandAramAlAranoraJjitAha !' namantaH-praNamanto ye amarA-devAH teSAM ye ziroruhA:-kezAstebhyaH srastA:gaDitAH sAmodA:-surabhayaH evaMvidhA yA nirnidrANAM-vikasitAnA mandArANAM-devamavizeSANAM kusumAnAM mAlA:-jaH tAsAM yad rajaH-parAgaH tena raJjitau-pATalito aMhI-caraNau yasya sa tathA, tatsambo0 he nmd0| he 'dharitrIkRtAvana!' dharicyA:-bhuvaH kRtAvana !-vihittraann| adharitrIzabdena dharitrIgatAlokA jJeyAH,AdhArAdheyayoH kthnycidbhedopcaaraat| he 'asahamoda!' saGgaH-stryAdisaMsargaH moda-dhanAdiprAptyA prItiH tAbhyAM rahitaH, athavA saGgAd yo modastena rahitaH, (tatsaM0 he asa0!) svatantrasukhetyarthaH / katham ? ' anavaratam / nirantaram / he ' arata!' 'baratama ! sAmo* ' ityapi pAThaH / Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinstuptyH|] stuticaturviMzatikA 273 asakta ! / he 'arodita ! / rodamavarjita / / he 'anagana !' aGgamAH-nAryastAbhI rahita / / he 'AryASa !' AryAn-AryalokAn apati-rakSati yaH sa tathA tatsambo. he Adhi / / he 'hita!hitakArin ! // atha samAsa:-namantazca te amarAzca namada0 'krmdhaaryH| zirasi rohantIti ziroruhAH 'tatpuruSaH / namadamarANAM ziroruhAH namada0 'tatpuruSaH / / namadamaraziroruhebhyaH sastA namada0 ' tatpuruSaH' / saha Amodena vartanta iti sAmodAH 'tatpuruSaH / nirgatA nidrA yebhyaste nirnidrAH 'bahuvrIhiH / sAmodAzca te niniMdrAzca sAmo0 'krmdhaaryH|| sAmodanirnidrAzca te mandArAzca sAmoda0 'karmadhArayaH' / sAmodanirnidramandArANAM mAlA sAmoda0 'tatpuruSaH' namadamaraziroharuhastastAzca tAH sAmoda-nirnidramandAramAlAzca namada0 'karmadhArayaH' / namadamaraziroruhasastasAmodanirnidramandAramAlAnAM rajaH namada0 'tatpuruSaH / namadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlArajasA raJjitau namada* 'ttpurussH'| namadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlAranoraJjitau aMhI yasya sa namada0 'bhuvriihiH'| tatsambodhanaM he namada0 / kRtamavanaM yena sa kRtAvanaH ' tatpuruSaH / dharitryAH kRtAvano dharitrI0 'tatpuruSaH / tatsambo0 he dhari 0 / atizayena barA varatamA / nArINAmAvalI nAryAvalI 'ttpurussH'| udArA tArA yasyAH sA udAra0 'bhushriihiH'| udito'naGgo yA sAuditA0 'bahuvrIhiH' uditAmajhA cAsau nAryApalI ca uditA. 'karmadhArayaH' / udAra... cAsAvudikhAnAnAbalI ca udAra0 'karmadhArayaH / / saGgamasyodAratAroditAnajanAryAvalI saGgamo0 'tatpuruSaH / gharatamA cAsau sAmodAratAroditAnAnAvilI ca varatama0 'karmadhArayaH / athavA varatamaH saGgamo yasyAH sA varatama0 'bahuvrIhiH / / gharatamasaGgamA cAsAvudAratAroditAnaGgamAvikI ca gharasama0 krmdhaaryH|| lApazca dehazca ikSitaM ca lApadehe0 ' itaretaradvandaH / varatamasamodAratAroditAnaganAryAvalyA lApadehekSitAni varatama0 'tatpuruSaH / na mohitAni amohitAni 'tatpuruSaH / varatamasaGgamodAratAroditAnaganAryAvalIlApadehekSitairamohitAni varatama0 'tatpuruSaH / gharatamasajamodAratAroditAnaganAryAvalIlApadehekSitAmohitAnyakSANi yasya sa varatama0 'bhuvriihiH'| nirvANasya zarmANi nirvANa 'tatpuruSaH / tAni nirvANa / jAto'vatAro yasya sa jAtAvatAraH bahuvrIhiH / dharAyA adhIzo dharAdhIzaH tatpuruSaH' / dharAdhIzacAso siddhArthazca dharA0 karmadhArayaH / dharAdhIzasiddhArthasya dhAma dharA0 'tatpuruSaH / tasmim dharA0 / alaGkRtirivAlakRtiH / kSamAyA alaGkRtiH kSamA0 'tatpuruSaH / tasyAM kSamA / sanaca modazca saGgamodau ' itaretaradvandvaH' / ma vidyate sAmodau yasya so'sana. 'bahuvrIhiH / / athavA sajJAnmodaH saGgamodaH / tatpuruSaH / na vidyate saGgamodo yasya so'sana bahuvrIhiH / tatsambo0 he'saGgaH / na rato'rataH ' tatpuruSaH / tatsambo. he'rata ! / na vidyate roditaM yasya Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 stuticaturvizatikA [24 zrIvIra so'rodita: 'buvrIhiH' / tatsambo0 he'rodita! / na vidyante'GganA yasya so'naGganaH 'bahuvrIhiH' / tatsambo0 he'naGgana ! / AryAnavatItyAyovaH 'tatpuruSaH / tatsambo0 he AryAca ! / lIlAyAH padaM lIlApadaM ' tatpuruSaH / tasmin lIlApade / kSita Amo yena sa kSitAmaH 'bahuvrIhiH / / kSobho'syAstIti kSobhavAn / na kSobhavAn akSobhavAn ' tatpuruSaH' / iti kAvyAyaH // 1 // si0 10-namadamareti / he vIra ! he mahAvIra ! he jJAtanandana ! bhavAn-tvaM mama-me nirvANazarmANi-mokSasukhAni vitrtu-prycchtvityrthH| vizeSeNa Irayati-kampayati-pretyati karmazatraniti viirH| viparva 'Ira gatikampanayoH' pacAdyac / viziSTA I:-lakSmIH taporUpA tIrthakRnnAmakadiyasamudbhUtA vA tayA rAjate'sau vIraH / rAjU dIptau', 'anyebhyo'pi- (pA0 a0 3, pA0 2, sa075) itI GitvAhilopaH / yadvA IraNaM IraH Ira gatau' mAve ghaJ / ye gatyarthAste jJAnArthAH prAptyarthAzceti vacanAt viziSTa Iro-jJAnamasya (sa) vIraH / yadvA viziSTA paJcatriMzadvAgguNopetA irA-vANI yasyeti vaa| karmazatrusenAnetRtvAd ddarzitaparAkramo vA viirH| yadvA nirutivazAt karmatatividAraNAd vA vIrastasya sambodhanaM kriyate he vIra! / 'tU plavanataraNayoH dhAtoH 'AzI: preraNayoH' (sA0sU0703) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tupa / 'ap kartari' (sA.sU.691) ityap / 'guNaH' (sA.sU.692) / 'svarahInaM0' (sA.sU.36) / tathA 'vitaratu' iti siddham atra vitaratu' iti kriyApadam / kaH kartA? bhavAn -tvam / kAni karmatApannAni? / 'nirvANazarmANi' nirvANasya-mokSasya zarmANi-sukhAni tAni nirvANazarmANi / kasya ! / mama / kathaMbhUto bhavAn / 'varatamasaGgamodAratAroditAnajanAryAvalIlApadehekSitAmohitAkSaH' / varatamA-pradhAnatamA saGgama[ka] sya-saGgamakanAmno vaimAnikasya devasya athavA varatamaH saGgamo yasyAH sA varatamasaGgamA sA cAsau ' udAratArA' ca udArA-adInA tArAsocanakanInikA yasyAH sA varatamasaGgamodAratArA, sA cAsau * uditAnaGgA' udita:-udayaM prAptaH anaGga:-kAmo yasyAH sA varatamasaGgamodAratAroditAnaDA, evaMvidhA yA nAryAvalI-nArINAmAvalI-zreNIstrIzreNI tasyAH [A]lApo-jalpanaM dehaH-zarIraM ikSitaM-vilokitaM, [A]lApazca dehazca IkSitaM ca [A]lApadehekSitAni itaretaradvandvaH ', taiH amohitAni-anAsaktAni-na mohaM prAptAni akSANi-indriyANi yasya sa tathA / punaH kathambhUtaH? / 'jAtAvatAra:' jAtaH avatAra:-avataraNaM yasya sa tathA / kasmina? / 'dharAdhIzasiddhArthadhAmni' dharAyA:-pRthivyAH adhIzaH -svAmI yaH siddhArtha:-siddhArthanAmA tasya dhAmni-gRhe / kathaMbhUte? / 'kSamAlaGkRtI' kSamAyA:-pRthivyAH alaGkRtau-alaGkArabhUte / 'kSitiH kSoNI kSamA'nantA'' iti haima: (kA04,zlo02) / punaH kathaMbhUte ? / 'lIlApade' lIlAyA-vilAsasya pade -sthAne | bhavAn kathaMbhUtaH ? / 'kSitAmaH' kSitaH-kSapitaH AmaH-rogo yasmAt saH / punaH kathaMbhUtaH? / 'akSobhavAn' na kSobho vidyate yasyAsau akSomavAn / avaziSTAni sarvANi zrIvIrasya sambodhanAni / teSAM vyAkhyA tvevam-he namadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlArajoralitAMDU !' namantaH-praNamanto ye amarA:-devAH teSAM ye ziroruhA:-kezAH tebhyaH srastAH-patitAH tAzca tAH sAmodAH-suramayaH evaMvidhA yA nirnidrANA-vikasitAnAM mandArANAM-devadrumakusamAnAM mAlAH-sajastAsAM yad rajaH-puSpareNustena raJjitau-zvetarakkIkRtau aMhI Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinstunyH|] stuticaturvizatikA 275 caraNau yasya sa tathA tasya saMbodhanaM he nm0| he ' dharitrIkRtAvana / ' parimyA:-muSaH, kazcidamedAt dharitrIgatalokasyetyarthaH, kRta-vihitaM avanaM-rakSaNaM yena sa tathA tasya saMbodhana he dharitrIkRtApana !" " dhAtrI dharitrI dharaNI " iti haimaH ( kA0 4, shlo01)| hai / asaGgamoda !saGga:-jyAdisaMsargaH modo-dhanAdiprAptyA prItiH, saGgazca modazva sAmAdau / itaretaradvandvaH', tAbhyAM rahitovarjitastatsaMbodhanaM he asaGgamoda ! / he anaGgana !! aganAH--nAryastAmiH rahitastasya saMbodhanaM he anagana / / katham / / anavarate-nirantaram / he arata 1-asakta / / he / arodita" na vidyate roditaM yasya sa tathA tasya (saM0 he aro0) / he 'AryAva !' AryAn-AryalokAn avati-rakSati sa tathA tasya saM0 he AryAva ! / he hita !-hitakArin ! / ' dadhAtehiH' ( sA0 sa0 1301) // 1 // ___ sau0 vR0-zrIvRSabhAdhAH pAntiA jinA yathArthanAmAnaH stutAH / ete sarve'pi vardhamAnajJAnadarzanAdicaritrAdyanekaguNA bhavanti / anena sambandhenAyAtasya caturvizatitamazrIvardhamAnanAnaH devaiH kRtAparanAmazrImahAvIranAmajinasya stutervyAkhyAna vidhiiyte-nmdmreti| he 'vIra' ! he zrImahAvIra ! vizeSeNa svavIrye-svAtmasvabhAve(1) svabhAve Irayati-prerayati iti vIraH tasya saM0 he vIra ! / punaH namanta:-praNamantaH ye amarA-devAH teSAM ziroruhA:-kezA:-cikurAH tebhyaH sastA:patitAH sAmodAH AmodA-sugandhaH-parimalaH tena sahitAH sAmodAH nirnidrA-vikasitA-vikasvarA mandArANAM-devatarUNAM-kalpavRkSANAM yA mAlA:-srajaH tAsA rajArsi-parAgAH taiH razrito-pATalIkRtI aMhI-caraNau yasya sa namadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlArajoradhitAhiH, tasya saM0 he namaH vamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlArajoranitAhe! he dharitrIkRtAvana !' AdhArAdheyopacArAd dharitrI-pRthvI tasyAM sthitA ye jantavaH padArthA vA teSAM kRtaM-vihitaM avanaM-rakSaNaM yena sa dharitrI. kRtAvanaH, tasya saM0 'he dharitrIkatAvana !' he 'asaGgamoda' ! nAsti (na staH) saGgaH-prasaGgaH podaHiSTaprAptilakSaNo harSaH tau dvau yasya saH asamodaH, tasya saM0 he asaGgamoda! / 'arata !' na vidyate rataM-surataM yasya saH arataH, tasya saM0 he arata ! / he 'arodita'! he arodana / [he "anaGga!' he adeha !] / bhavAn-tvaM me-mama nirvANazarmANi-mokSasukhAni anavarata-nirantaraM vitaratu itynvyH| 'vitaratu' iti kriyApadam / kaH kartA / 'bhavAn' / 'vitaratu' dadAtu / kAni karmatApanAni ? / 'nirvANazarmANi' / kasya ? / 'mama' / katham ! / 'anavaratam' / kiMviziSTo bhavAn / varatamaHpradhAnataraH saGgamAkhyo vaimAniko devaH tasya udArA-sphArA tArA-kanInikA uditaM-zabdaM ana:kAmaH yAsAM tAH tAdRzA nAryaH-striyaH tAsAM AvalI-zreNiH tasyA lApaH dehaH-zarIraM IkSitaMkaTAkSAvalokanaM taiH kRtvA amohitAni-na vyAmoheM prAptAni akSANi-indriyANi yasya sa varatamasagamodAratAroditAnaGganAryAvalIlApadehekSitAmohitAkSaH / punaH kiMviziSTo bhavAn ? / 'jAtAvatAraH' kRtAvatAraH, prAptajanmA / kasmin ? / dharA-pRthvI tasyA adhIzaH-svAmI yaH siddhArthanAmA tasya dhAmagRhaM tasmin 'dharAdhIzasiddhArthadhAni kiviziSTe dharAdhIzasiddhArthadhAmnikSamA-pRthvI tasyAM alaGkatIalaGkArabhUte kSamAlaGkatau / punaH kiMviziSTe dharAdhIzasiddhArthadhAmni? / lIlA-vilAsaH tasyAH padaM-sthAnaM lIlApadaM tasmin lIlApade / punaH kiMviziSTo bhavAn ? / 'kSitAmaH' kSitAH-gatAHAmAH-rogA yasmAt sa kssitaamH| he 'ananagana !' aGganA-nAyaH tAbhI rahitaH (tasya saM0) an0| he 'Ayova!' Ayona-AryalokAn avati-rakSati yaH sa AryAvaH tasya saM0 he AryAva! / he 'hita!' hitakArin ! / punaH kiMviziSTo bhavAn ? / na vidyate kSomo yasyAsau akSobhavAn / iti padArthaH / / 1 ayaM pAThaH prAmAdikaH / Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [24 zrIvIra atha samAsA-mantaba te amarAzca namadamarAH, zirasi rohanti-jAyante iti zirobahAH, namadamarANAM ziroruhAH namadamaraziroruhAH, namadamaraziroruhemyaH srastAH namadamaraziroruhasrastAH, Amodena sahitAH sAmodAH, nirgatA nidrA yAsu tA nirnidrAH, mandArANAM mAlA ( mandAramAlAH ), namadamarazirorahasrastAzca tAH sAmodAca nirnidrAzca tA mandAramAlAzca namadamaraziroruhastasAmovavidrimandAramAlA, (namadAra ziromahasAtasAmoninizmandAramAlAnAM rajosi) bamabamarazirozAlAstasAmovavimindAramAlArajAMsi, namabamaraziromahasrastasAmodanirnitamandAsthAlArajobhiH ratritau aMhI yasya sa namadamaziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlArajoraJjitAhiH, tasya saM0 he namadamaraziroruhasrastasAmodanirnidramandAramAlArajoraJjitAMhe ! / dhariyAM-dharitrIsthitAnAM jantUnAM kRte avanaM-rakSaNaM yena sa dharitrIkRtAvanaH, tasya saM0 he dharitrIkRtAvana ! / atra dharitrIzabdena jagadgRhyate / "dharitrI dhariNI vizva, lokaH kSemeSu zAzvataM" iti vyaaddiH| varatamazcAsau samamA tamasalagamA, bA baraH-pradhAnaH baimAnakatvAt teSu tama iva tamaH tIrthakaropasargakAritvena paratamasamamA, tArAca avilAni ca anagazca tAroditAnaGgAH, ( udArAzca tAroditAnAca udAratAroditAnAH), [varatamasagamastha udAratAroditAvadagAH, ] udAratAroditAnaGgA yAsAM tA udAstArovijJAnamA, udAratAroditAnavAzca tA nAryazca udAratArovitAnaGganAryaH, varatamasamasya udA. ratAvitAcagavAryaH matamamamodAratArovitAnaganAryaH, varatamasagamodAratAroditAnanArINAmAvalI baratamabamovAratAroditApaganAryAvalI, lApAzca-AlApAzca dehAH-zarIrANi IkSitAnibilocitAni va hApadehekSitAvi, kratamasagamodAratAroditAnaganAryAvalyAH lApadehekSitAni varatamasaGgamo dAratAro ditAnaGganAryAvalIlApadehekSitAni, na mohitAni amohitAni, amohitAni ca akSAmi ca amoditAkSAANe, varatamasamosAratAroditAnakanAryAvalIlApadehekSitaiH amohitAkSANi yasa sa stamasammohAratAroditAnacAryAklIlApadedekSitAmohitAkSaH, yahA atizayana varAH samA-prabhAvAH sAmA-lIlAvilAsAliGganAdayaH yAsAM tAstAdRzyo nAryaH-striyaH ityapi samAso'sti bhartho'pyasita / nirvANasya zarmANi (nirvANazarmANi), tAni nirvANazarmANi / jAtaH avatArI yastha na jaataaytaarH| dharAyA adhIzaH dharAdhIzaH, dharAdhIzazcAsau siddhArthazca dharAdhIzasiddhArthaH, dharAbhImasidArthasya dhAma (dharAdhIzasiddhArthadhAma), tasmin dharAdhIzasiddhArthadhAni / kSamAyAH alaGkRtisvibhAvatiH kSamALakRtiH, tasyAM kssmaalkRtau| sazca modazca saGgamodau, yadvA saGgamAt-iSTaprAptaH mora saGgamokaH(na vidyate samodau) na vidyate saGgamodo (vA) yasya saH asAgamodaH, tasya saM0 he asaGgamoda ! / yadvA na vidyate saGgo yasya sa asaGgaH, tasya saM0 he asaGga ! "mAstu harSe vidhau mAse' ityanekArthavacanAtmAsaM-harSa dadAtIti modaH (1), tasya saM0 he moda! ityapi vyaakhyaanm| na rataH arataH, sya arata! nAsti roditaM yasya saH aroditaH, tasya saM0 he arodita!, gatazoka ityarthaH / nAsti attA yasya saH ananaH tasya saM0de anin| AryAn-AryalokAn avati-rakSati yaH sa AryAvaH. tatya saM0 aaryaav!| lIlAyAH padaM lIlApadaM, tasmin lIlApade / he iti sambodhanapadaM AbhimukhyAbhivyakaye sarvatra yojyam / kSitA-gatA AmA-rogA yasmAt sa kSitAmaH / he hita !-he hitakArin / kSomo'syAstIti kSomavAn,na kSobhavAn akSobhavAn / cnnddvRssttipryaataadidnnddkH| iti prthmvRttaarthH||1|| myaa-mmdhmreti| he kIra!-bardhamAna ! bhavAna-tvaM mama nirvANazarmANi anavarataM-nirantaraM yathA syAt tathA vitar2yAnvayaH / 'tR plata-dadAtu ityanvayaH / 'tR plavanataraNayoH' iti dhAtuH / 'vitaratu' iti kriyApadam / kaH kartA? / bhavAn-tvam / hAni karmasApacAni / nirvRtizarmANi-muktisukhAni / nirvRteH zarmANi nivRtizarmANi iti vigrahaH / "nirvANaM brahma nirvRtiH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA01, shlo074)| kiMviziSTo bhavAn ? / 'kSitAmaH / kSita:-kSapitaH Amo-rogo yasya sa tathA / punaH kiMviziSTaH / 'akSobhavAn / nAsti kSobho yasyAsau Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinstutyH|] svatiyAviMzatikA tathA / punaH kiMviziSTaH / ' jAtAvatAraH / jAto-gRhItaH avatAro yena sa tathA / kasmin ? / 'rApAza. siddhArthadhAmni' dharAyAH-pRthivyA adhIzaH-svAmI yaH siddhArthaH-siddhArthanAmA rAjA tasya dhAni-gRhe / kiviziSTe dhAgni / 'kSamAlakRtI' kSamAyAH-pRthivyAH albkRtii-alngkaarbhuute| punaH kiviziSTa / 'lIlApade lIlAyA-vilAsaspa pave-sthAme / 'namadamaraziroruhamastasAmodanirnidramandAramAlArajorakhitAMhe!" atinamamsa:-praNamanto ye amarA-devAH teSAM ziroruhA:-kezAtebhyaH sattA:-patitA.yAHsAmodanirmitramadAsmAlA:-sugandhivikasitakalpavRkSamrajaH, nirnidrAzca tA mandAramAlAzcati pUrva samAsaH, tataH sAmosazca tA nirnidramandAramAlAzceti pUrvapadAnvitaH 'karmadhArayaH', tAsAM rajasA-parAgeNa raJjitI-pazcaritI aMDI-caraNI yasya sa tasyAmantraNam / dharitrIkRtAvanA ! (iti) dhariyA:-pRthivyAH kRtaM avanaM-rakSaNaM venasa tasyAmantraNam / 'varatamasaGgamozaratAroditAnaGganAryAvalIlApadehekSitAmohitAkSa !' iti / atizayena barAH vastamAH satmaka sya-saGgamanAmro devasya sambandhinI udArA-sphArA tArA-manoharA sA cAso uditAnA yA nAryAvazI uditaH-udayaM prAptaH anaGa:-kandapaH yasyAM sA cAso nArINAM AvalI-paDika tasyAH[A] lApena-saMbhApaNena "ApRcchA''lApaH sambhASo' ityabhidhAnacintAmaNiH ( kA02, zlo. 189), dehena-zarIreNa IkSitenavilokitena na mohitAni na mohaM prAptAni akSANi-indriyANi yasya sa tasyAmantraNam / "bibhItako'kSo'kSamIndriyama, itynekaarthH| 'asaharamoda !' iti / nAsti salagamAt-saMsArabandhAt mora:-pramodo yasya sa tsyaamntrnnm| 'arata!' iti / nAsti rataM-maithunAbhilASo yasya sa tasyAmantraNam / he 'arodita!' iti / nAsti roditaM-rudanaM yasya tsyaamntrnm| 'he anaGgana !' iti / nAsti aGganA-vallabhA yasya sa tasyAmantraNam / 'AryAva! iti / AryAn-prazasyAn abati-rakSatItyAryAvaH tasyAmantraNam / 'he hita' ! iti / he hitakArin ! 'dadhAterhiH' (sAsU01305) ityanena hirAdezaH / etAni sarvANi bhagavata AmantraNapadAni // iti prathamavRttArthaH // 1 // jinasamUhasya stutiHsamavasaraNamatra yasyAH sphuratketucakrAnakAnekapanendurukcAmarotsarpisAlatrayI-- sadavanamadazokapRthvIkSaNaprAyazobhAtapatraprabhAgurvarArAT paretAhitArocitam / pravitaratu samIhitaM sA'rhatA saMhatirbhaktibhAjAM bhavAmbhodhisambhrAntabhavyAvalIsevitA. 'sadavanamadazokapRthvIkSaNaprA yazobhAtapatraprabhAgurvarArATparetAhitArocitam // 2 // -arNava0 ja0 vi0-samavasaraNamatreti / sAarhatA-pAragatAnAM saMhatiH-samUhaH bhaktibhAjA-sevAkAriNAM samIhitaM vAJchitaM pravitaratviti kriyAkArakasambandhaH / atra 'pravitaratu' iti kriyApadam / kA kI ? ' saMhatiH / / keSAm ? ' ahaMtAm / / kiM karmatApatram ? 'samIhitam / / keSAm ? ' bhaktibhAjAm ' / arhatAM saMhatiH kathaMbhUtA ? ' bhavAmbhodhisambhrAntabhavyAvalIsevitA' bhavAmbhodhau-saMsArasAgare sambhrAntA-vyAkulIbhUtA evaMvidhA yA bhavyAvalI-bhavyajantu santatiH tayA sevitA-ArAdhitA / punaH kathaMbhUtA ? ' asadavanamadazokapRthvI ' saha davanena-upasApena vartata iti sadavanA, mado-jAtyAdyabhimAnaH, zAMka:-zocanaM, tAbhyAM pRthvI-vitatA, sadavana 1'zAlatrayI-' ityapi pAThaH / Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 stuticaturvizatikA [ 24 zrIvIramadazokapRthvI ca na bhavati yA sA tathA / punaH kathaM0 1 'IkSaNamA IkSaNAni-locanAni pAti-pUrayati ApyAyayatIti IkSaNamA / athavA IkSaNAni-jJAnAni prAti-dadAtIti IkSaNamA / seti tacchandasAhacaryAd yacchabdayojanAmAha-yasyA arhatA saMhateH samavasaraNaM-surakRtaM dharmadezanAsthAnaM atra-asmin jagati arArATa-atyarthamarAjat / atra ' arArAT' iti kriyApadam / kiM kartR ? ' samavasaraNam / / kasyAH ? ' yasyAH / / kutra ? ' atra' / samavasaraNaM kayaMbhUtam ? -- sphuratketucakrAnakAnekapondurukcAmarotsarpisAlatrayIsadavanamadazokapRthvIkSaNaprAyazobhAtapatrabhAguru ' sphurantaH--calantaH ketavaH-dhvajAH cakra-dharmacakraM AnakAH-devadundubhayaH anekapadmAnibahUni suranirmitakamalAni indurukcAmarANi-candrojjvalAni vAlavyajanAni utsarpisAlatrayIuttuGgamAkAratrayaM sadavanamadazoka:- san-pradhAno'vanaman-namrIbhavan azokaH-kaDUllipAdapaH pRthvIkSaNapoyANi--bhuva utsavAvahAni AtapatrANi-chatrANi, eteSAM sphuratketvAdInAM yAH prabhA:kAntayaH tAbhirguru-mahAya'm / punaH kathaM0? 'paretAhitArocitaM' paretA:-apagatA ahitAH-zatravo yeSAM te tathA, gatavairA arthAt yatyAdayaH, tairArocitaM-upazobhitam / athavA Arocitamiti pRthageva samavasaraNavizeSaNam , paretA hitA iti ca vizeSaNadvayamahatAM saMhateH / tadarthazvAyam-parA-pradhAnA itAhitA-gatazatruriti / samavasaraNaM punaH kathaM0 ? ' yazobhAtapatraprabhAgurvarArATparetAhitArocitam ' yazasA-kIrtyA bhAtAni-zobhIni patrANi-ganavAjisukhAsanapramukhAni vAhanAni prabhajanta iti yazobhAtapatraprabhAjaH, etAdRzAH urvarArAjA-rAjAno-bhUbhujaH paretA:-pizAcA-vyantaradeva vizeSAH aiyo-nAgAkhyA--bhavanavAsidevavizeSAH tArA-jyotiSkadevavizeSAH teSAmucitaM-yogyam // atha samAsaH- sphurantazca te ketavazca sphura0 'krmdhaaryH| na ekAnyanekAni ttpurussH'| anekAni ca tAni padAni ca aneka0 'karmadhArayaH / indoriva ruciryeSAM tAni indurucIni 'bahuvrIhiH / indurucIni ca tAni cAmarANi ca indu0 'karmadhArayaH / sAlAnAM trayI sAlatrayI tatpuruSaH / utsarpiNI cAsau sAlatrayI ca utsarpi0 'krmdhaaryH|| avanamaMzcAsAvazokazca avana0 'krmdhaaryH| saMzvAsAvavanamadazokazca sadava0 'karmadhArayaH' / pRthTayAH kSaNaprAyA pRthvI0 ' tatpuruSaH' / pRthvIkSaNaprAyA zobhA yeSAM tAni pRthvI0 'bahuvrIhiH / AtapAt trAyanta ityAtapatrANi 'tatpuruSaH' / pRthvIkSaNaprAyazobhAni ca tAnyAtapatrANi (ca) pRthvI0 'karmadhArayaH / sphuratketavazva cakraM ca AnakAzca anekapadmAni ca indurukcAmarANi ca utsapisALatrayI ca sadavanamadazokazca pRthvIkSaNaprAyazobhAtapatrANi ca sphuratketu0 'itretrdvndvH'| sphuratketucakrAnakAnekapadmendurukcAmarotsarpisAlatrayIsadavanamadazokapRthvIkSaNaprAyazobhAtapatrANAM prabhA sphuratketu0 'tatpuruSaH / sphuratketucakrAnakAnekapabhendurukcAmarotsarpisAlatrayIsadavanamadazokapRthvIkSaNaprAyazIbhAtapatraprabhAbhirguru sphuratketu0 'tatpuruSaH / paretAH ahitA yeSAM te pare0 'bahuvrIhiH / paretAhitarArocitaM paretA0 'tatpuruSaH / bhaktiM bhajanta iti bhaktibhAjaH 'prAyazobhAni-bhuva utsavAvahA zomA-kAntiryeSu tAni ' iti prtibhaati| Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinstyH| stuticaturviMzatikA 'tatpuruSaH / teSAM bhaktiH / ambhodhirivAmbhodhiH / bhavazvAsAvambhodhizca bhavAmbhodhiH 'karmadhArayaH' / bhavAmbhodhau sambhrAntA bhavAmbhodhisambhrAntA 'tatpuruSaH' / bhavyAnAmAvalI bhavyAvalI 'tatpuruSaH / bhavAmbhodhisambhrAntA cAsau bhavyAvalI ca bhavAmbho0 phrmdhaaryH|| bhavAmbhodhisambhrAntabhavyAvalyA sevitA bhavAmbho0 'tatpuruSaH / saha davanena vartata iti sadavanA ' tatpuruSaH / / madazca zokazca madazoko 'itaretaradvandvaH / madazokAbhyAM pRthvI madazoka0 'tatpuruSaH / sadavanA cAsau madazokapRthvI ca sadavana0 'karmadhArayaH ||n sadavanamadazokapRthvI asadavana0 'tatpuruSaH / IkSaNAni mAtIti IkSaNamA 'tatpuruSaH' / yazasA bhAtAni yazo. tatpuruSaH / yazobhAtAni ca tAni patrANi ca yazo0 'karmadhArayaH / yazobhAtapatrANi prabhajanta iti yazobhA0 / urvarAyA rAja uverA0 ' tatpuruSaH / yazobhAtapatraprabhAjazva te urvarArAjazca yazobhA0 karmadhArayaH' / yazobhAtapatraprabhAgurvarArAjazca paretAzca ahayazca tArAzca yazobhA0 ' samAhAra(itaretara?)dvandvaH / yazobhAtapatraprabhAguvarArATparetAhitArANAmucitaM yazobhA0 'tatpuruSaH / iti kAnyArthaH // 2 // si. vR0-samavasaraNamatreti / sA arhatA-parameSThinAM saMhatiH-samUhaH maktimAnAM-sevAkAriNAM zraddhAvatAM samIhitaM-vAJchitaM pravitaratu-prakarSeNa karotvityarthaH / pravipUrvaka ' tu plavanataraNayoH ' dhAtoH AzI preraNayoH ' ( sA0 sU0 703 ) kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM tu / ' ap0 ' (sA. sU0 191) / ' guNaH ' (sA0 sU0 192) / 'svarahInaM0' ( sA0 sU0 31) / tathAca 'pravitaratu' iti siddham / atra 'pravitaratu' iti kriyApadam / kA kI ! / santatiH / keSAm ! / arhatAm / kiM karmatApannam ! / samAhitam / keSAm ! / ' maktimAnAM' makti-anurAgaM zraddhAM vA majanti te bhaktibhAnasteSAm / arhatAM santatiH kathaMbhUtA ! | 'mavAmbhodhisambhrAntamanyAvalIsevitA' mava eva ammodhiH bhavAmbhodhiH tasmin bhavAmbhodhau-saMsArasAgare sambhrAntA-vyAkulIbhUtA yA manyAnAmAvalI-patistayA sevitA-ArAdhitA / punaH kathaMbhUtA ! / ' asadavanamadazokapRthvI ' saha davanena-upatApena vartata iti sadavanA, mado-jAtyAdyamimAnaH zokaH-zocanaM tAmyA pRthvI-vitatA sadavanA madazokapRthvI ca na bhavati yA sA tathA / punaH karthabhUtA: / IkSaNaprA' IkSaNAni-locanAni prAti-prayati ApyAyayatIti IkSaNaprA, athavA IkSaNAnijJAnAni prAti-dadAtIti IkSaNaprA / seti sA kA ! / yasyAH arhatAM saMhateH samavasaraNaM-devavinirmitadharmadezanAsthAnamatra-asmin jagati arArATa-atyartha arAjat / ' rAja dIptau ' anadyatane kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM dip / 'dibAdAvaTa (sA0 sa0 707) / 'ap0' (sA0 sU0 691) / tathA ca 'bharArATa' iti siddham / atra ' arArAT / iti kriyApadam / kiM kartR / samavasaraNam / kasyAH / yasyAH / kutra ? / atra / kathaMbhUtaM samavasaraNam ! / sphuratketucakrAnakAnekapajhendurukcAmarotsarpisAlatrayIsadavanamadazokapRthvakSiNaprAyazobhAtapatraprabhAguru' / sphurantaH-calantaH ketavaH-dhvajAH cakra-dharmacakra AnakAH-devadundumayaH, anekAni ca tAni padmAni ca anekapadmAni-bahani suranirmitakamalAni indoriva ruka-rociryeSAM Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 980 stuticaturviMzatikA [ 24 zrIvIra tAni candrojjvalAni, evaMvidhAni cAmarANi - vAlavyajanAni utsarpisAlatrayI - utsarpiNI sAcAsau sAlAnAM - vaprANAM trayI sAratrayI, vanamaMzcAsAvazokazca avanamadazokaH ( saMzcAsau agha0 sada0 ) pRthvyAH kSaNaprAyA zobhA yeSAM tAni pRthvIkSaNaprAyazobhAni ca tAni AtapAt trAyanta ityAtapatrANi - chatrANi, tathA ca sphuratketavazca cakraM ca AnakAzca anekapadmAni ca indurukcAmarANi ca utsarpisAlatrayI ca savanamadazokazca pRthvIkSaNaprAyazo mAtapatrANi ca sphuratke tuca kAnakAneka padmendurukcAmazetsarpisAlatrayIsadavanamadazokapRthvIkSaNaprAyazobhAtapatrANi ' itaretaradvandvaH ', eteSAM sphuratketvAdInAM yAH prabhAH - kAntayastAbhiH guru-gariSTham / " sAla : pAdapamAtre syAt prAkAra " iti vizvaH / punaH kathambhUtam ? / ' paretAhitArocitaM ' paretAH - apagatAH ahitAH - zatravo yeSAM te tathA gatavairA arthAnmunayastai: ( A ) rocitaM - zobhitam / punaH kathaMbhUtam ? / ' yazomatapatraprabhA gurvarArATparelA hitArocitam ' yazasA - kIrtyA mAtAni - zobhitAni patrANi - gajavAjisukhAsanapramukhANi vAhanAni prabhajanta iti yazobhAtapatraprabhAjaH, "patraM syAd vAhane parNe, pakSe ca zarapakSiNoH ' iti vizvaH, etAdRzA ye urvarArAjo - bhUbhujaH paretAH pizAcAkhyA vyantaradevavizeSAH ahayo - nAgakumArAH - mavanapatidevavizeSAH tArA : - jyotiSikAsteSAmucitaM - yogyaM, yazobhAtapatraprabhAgurva rAjazca paretAzca ahayazca tArAzca yazobhAtapatrapra mAgurvarArATparetAhitArAH ' itaretaradvandvaH ' / "yatra dvitvaM bahutvaM ca sa dvandva itaretaraH / samAhAro bhavedanyo, yatraikatvaM napuMsake // 1 // " ityumApatidharamahopAdhyAyAH // 2 // sau0 vR0 - samavasaraNamatreti / sA arhatAM tIrthakRtAM saMhatiH samUhaH bhaktibhAjAM - bhaktikarANAM janAnAM samIhitaM vAJchitaM pravitaratu ityanvayaH / 'pravitaratu' iti kriyApadam / kA kartrI ? / 'saMhatiH" / hSAm ? | 'arhatAm' / kiM karmatApannam ? / 'samIhitam' / keSAm ? / 'bhaktibhAjAm' / kiMviziSTA arhatAM saMhatiH / bhavAmbhodhI - saMsArasamudre sambhrAntAH - vyAkulIbhUtA ye bhavyA-muktigamanayogyAH teSAM AvalIzreNiH tathA sevitA - ArAdhitA ' bhavAmbhodhi sambhrAntabhavyAvalIsevitA' / punaH kiMviziSTA arhatAM saMhatiH / davanaH - tApaH mado-jAtyAdiH zokaH-zuk- zocanaM tena sahitAH sadavanamadazokAH teSAM pRthvI (sada0, na sada0) 'asadavanamadazoka pRthvii| punaH kathaMbhUtA arhatAM saMhatiH / / IkSaNAni - nayanAni jJAnAdIni prAti dadAtIti 'IkSaNaprA' / punaH kiMviziSTA arhatAM saMhatiH ? / ' sA' sA - prasiddhA / tacchabdo bacchandamapekSate / sA kA ? / yasyAH / arhatAM saMhatyAH samavasaraNaM -dharmaveza(nA) sthAnakaM caturvidhadevanikAya nirmitaM atra - jagati arArAT ityanvayaH / 'arArAT' iti kriyApadam / kiM kartR ? / 'samavasaraNam' / ' arArAT ' atizayena vi (dhya ) rAjat / kasyAH ? / 'yasyAH' saMhatyAH / kutra ? / 'atra ' saMsAre / kiMviziSTaM samavasaraNam ? / sphuranto- dIpyamAnAH calanto vA ketavo-dhvajAH dharmadhvajAdayaH cakraM - dharmaca* AnakA - dhvanadundubhayaH paTahAH vA anekAni padmAmi suramirmitAni induH- candraH tadvadra saka-kAntiH yeSAM tAni tAzAni cAmarANi - bAlavyajanAni tathA utsarpiNI- procuna sAlatrayI tathA san-zobhanaH avanaman- puSpaphaladalaprAgbhAreNa naman yaH azokaH kaGkellitaruH tathA pRthivyAM jagati kSaNaprAyA- utsayogyA zobhA - kAntiH yeSu tAni AtapatrANi - chatrANi teSAM prabhA-kAntiH tayA guru- mahat-mahayai 'sphuraketucakrAna kAnekapadmendurukcAmarotsarpisAlatrayI sadavanamadazoka pRthvI kSaNaprAyazo bhAtapatraprabhAguru / Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] stuticaturviMzatikA 281 punaH kiMviziSTaM samavasaraNam / paretA-gatA ahitAH zatravaH yeSAM te tAdRzAH sAdhavaH taiH AsamantAt rocitaM vyAptaM (2) 'paretAhitArocitam ' / yadvA kiMviziSTA arhatAM sahatiH / / paretA-gatA ahitA:- saptatayo yasyAM sA ' paretAhitA' / " sAgre ca gavyUtizatadvaye rujA 1 vairI ( re ) 1 tayo 3 mArca 4 tivRSTaya 5 vRSTayaH 6 / durbhikSa 7 manyasvakacakrato 8 bhayaM syAnneti ( naita ekAdaza karmaghAtajAH ) // "" ityabhidhAnacintAmaNi ( kA0 1, zlo0 60 ) vacanAt / punaH kiMviziSTaM samavasaraNam / / AsamantAt rocitaM zobhitaM bhAsitaM vA Arocitam ' / tathA RSINAM samUhaH AraM, yadvA arantisaMsArapAraM gacchantIti ArA-munayaH teSAM ucitaM - yogyaM 'Arocitam' / punaH kiMviziSTaM samavasaraNam ? / yazasA kI bhAtAni - zobhitAni yAni patrANi - vAhanAni hastyazvarathazibikAdIni tAni bhajante tAdRzA: ye urvarA - pRthvI tasyA rAjo - rAjAnaH cakravartyAdayaH paretA- bhUtapretapizAcavyantarAdayaH ahayaH - nAgAkhyA bhavanavAsidevavizeSAH tArAH - jyotiSkadevavizeSAH teSAM ucitaM - yogyaM ' yazobhAtapatraprabhAgurva rArAdapare - tAhitArocitam ' / iti padArthaH // atha samAsaH - sphurantaH ketavo yasmin tat sphuratketu, sphuratketu (ca) cakraM ca AnakAzca sphuratketucakrAnakAH, anekAni ca tAni padmAni ca anekapadmAni induvad rug yeSAM tAni induruci, induruci ca tAni cAmarANi ca indurukcAmarANi, zAlAnAM trayI zAlatrayI, utsarpiNI cAsau zAlatrayI ca utsarpizAlatrayI, sphuratketucakrAnakAzca anekapadmAni ca indurukucAmarANi ca utsarpizAlatrayI ca sphuratketucakrAnakA nekapadmendurukcAmarotsarpizAlatrayI, avanaman cAsau azokazca avanamadazokaH, san cAsau avanamadazokaJca sadavanamadazokaH, sphuratketucakrAnakA ne kapa jhendurukucAmarotsarpizAlatrayI ca sadavanamadazokazca sphuratketucakrAnakAnekapajhenduruk cAmarotsarpizAlatrayIsadavanamadazokaH, pRthvyAH kSaNaprAyA-utsavatulyA pRthvIkSaNaprAyA, (pRthvIkSaNaprAyA ) zobhA yeSAM tAni pRthvIkSaNaprAyazobhAni, AtapAt trAyante iti AtapatrANi, pRthvIkSaNaprAyazobhAni ca tAni AtapatrANi ca pRthvIkSaNaprAyazobhAtapatrANi, sphutketucakrAnakA nekapadmendurukcAmarotsarpizAlatrayIsada va namadazokazca pRthvIkSaNaprAyazobhAtapatrANi ca sphuratketucakrAnakAneka padmendurukUcAmarotsarpizAlatrayI sadavanamadazoka pRthvIkSaNaprAyazobhAtapatrANi, sphuratketu0prAyazobhAtapatrANAM prabhA sphuratketucakrAnakAneka padmenduruk cAmarotsarpizAlatrayIsadavanamadazoka pRthvIkSaNaprAyazobhAtapatraprabhA, sphuratketucakrAnakAnekapadmendurukcAmarotsarpizAlatrayIsadavanamadazokapRthvIkSaNaprAyazo bhAtapatraprabhAbhirguru [yata] sphuratketucakrAna kAnekapadmendurukcAmarotsArvazAlatrayIsadavanamadazoka pRthvIkSaNaprAyazo bhAtapatraprabhAguru paretA-gatAH ahitAH zatravo yeSAM te paretAhitAH - sAdhavaH, paretAhitaiH ArocitaM paretAhitArocitam yadvA paretA-gatA ahitA- Itayo yasyAM sA paretAhitA, arhatAM saMhatipakSe|A-samantAt rocitaM-bhAsitaM ArocitaM, yadvA aranti gacchanti bhavasya pAraM ArA :- munayaH, ArANAM ucitaM Arocitam / bhakti bhajantIti bhaktibhAjaH teSAM bhaktibhAjAm / ammAMsi dhIyante iti ambhodhiH, bhava eva ambhodhiH bhavAmbhodhiH, bhavAmbhodhau sambhrAntA bhavAmbhodhisambhrAntAH bhavAmbhodhisambhrAntAzca te bhavyAzca bhavAmbhodhisambhrAntabhavyAH, bhavAmbhodhisambhrAntabhavyAnAM AvalI bhavAmbhodhisambhrAntamavyAvalI, bhavAmbhodhisambhrAntabhavyAvalyA sevitA bhavAmbhodhisambhrAntabhavyAvalI sevitA / davanaM ca madazca zokazca davanamadazokAH, davanamadazokaiH sahitA sadavanamavazokA, na vidyante sadavanamadazokA yeSAM te asavanamadazokAH arthAt sAdhavaH, asadavanamadazokAnAM sAdhUna pRthvIva pRthvI AyatA - vizAlA bhUmiriva asadavanamadazokapRthvI / ikSaNAni jJAnAdIni nayanAni prAti- badAtIti IkSaNaprA / 'prA dAne' dhAtorityasya prAtIti prayogaH / yazasA bhAtAni yazobhAtAmi, 36 Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzatikA [ 24 zrIvIra yazomAtAni ca tAni patrANi ca yazobhAtapatrANi, yazobhAtapatrANi prakarSeNa bhajante te yazobhAtapatraprabhAjaH, urvarAyA rAi (jaH) urvarArAjaH, yazobhAtapatraprabhAjazca te urvarArAjazca yazobhAtapatraprabhAgurvarArAjaH, yazobhAtapatraprabhAgurvarArAjazca paretAzca ahayazca tArAzca yazobhAtapatraprabhA gurvara / rAda paretAhitArAH, yazobhAtapatraprabhAgurvarArAda paretA hitArai: (rANAM) ucitaM pUrNa zobhAyamAnaM yazobhAtapatraprabhAgurvarArATraparetAhitArocitam / iti dvitIyavRttArthaH // 289 de0 vyA0 - samavasaraNamatreti / sA arhatAM - tIrthaGkarANAM saMhatiH - zreNiH bhaktibhAjAM samIhitaM vAJchitaM pravitaratu - dadAtu ityanvayaH / 'tU plavanataraNayoH' iti dhAtuH / ' pravitaratu ' iti kriyApadam / kA kartrI ? | saMhatiH / keSAm ? | arhatAm / kiM karmatApannam ? | samIhitam / keSAm ? | 'bhaktibhAjAM' bhaktiM-sevAM bhajantIti bhaktibhAjaH teSAm / yattadornityAbhisambandhAd yasyAH arhatsaMhateH samavasaraNaM vapratrayaM arArAdaabhyarthe yathA svAt tathA atra-asmin loke zuzubhe ityadhyAhAraH ( 2 ) / 'zuzubhe (arArATra )' iti kriyApadam / kiM kartR / samavasaraNam / kasyAH / yasyAH / kiMviziSTaM samavasaraNam 1 / 'sphuratketucakrAnakAne kapadmendurukcAmarosarpizAlatrayI sadanamadazoka pRthvIkSaNaprAyazobhAtapatraprabhAguru' / ketuH - dharmadhvajaH cakraM - dharmacakraM Anako -devabundubhiH, " merI dundubhirAnakaH " ityamaraH ( ? ), padmAni - surakRtakamalAni zAlatrayI - prAkAratrayI azoka:- (kavelli) vRkSaH AtapatrANi - chatrANi eteSAM pUrvaM 'dvandvaH, tathAca sphuran - virAjamAnaH ketuzva cakraM ca Anakazca anekAni padmAni ca indurukcAmarANi ca utsarpiNI zAlatrayI ca san - zobhanaH avanamanpallavAdibhAreNa kharvIbhavan azokazva pRthvyAH kSaNaprAyazobhA - utsavasadRzazobhA ca AtapatrANAM prabhA ca tAbhiH guru-gariSThamityarthaH / punaH kiviziSTam ? / ' paretAhitArocitaM ' paretAH - dUrIbhUtAH ahitA - zatravo yeSAM taiH A - samantAt rocitaM - zobhitam / yadvA parA -pradhAnA itAhitA - gatadurjanA ityarhatsaMhatervizeSaNam / rocitaMzobhitaM iti samavasRtervizeSaNam / punaH kiMviziSTam ? / ' yazobhAtapatraprabhAgurva rArATra paretA hitArocitam ' urvarA rAjo - rAjAnaH paretAH pizAcAH ahayo - nAgakumArAH tArA - jyotiSkAH eteSAM pUrva 'dvandvaH, tato yazobhAtAni - yazasA zobhitAni patrANi - vAhanAni bhajante ye urvarArAT paretAhitArAH teSAM ucitaM - yogyam // iti dvitIyavRttArthaH // 2 // bhAratyai prArthanA paramatatimirograbhAnuprabhA bhUribhaGgairgabhIrA bhRzaM vizvava nikAyye vitIryAttarA mahatimatimate hi te zasyamAnasya vAsaM sadA'tantratItApadAnandadhAnasya somAninaH / jananamRtitaraGganiSpAra saMsAranIrA karAntarnimajjajjano tAranaubharatI tIrthakRta ! mahati matimate hitezasya mAnasya vA saMsadAtantratI tApadAnaM dadhAnasya sAmAni naH 3 - arNava 0 ja0 vi0- paramateti / he tIrthakRt / - tIrthakara ! te tava mate - zAsane sA - prasiddhA, ayaM tacchabdo yadupAdAnaM nApekSate prasiddhArthe'bhihitatvAt / taduktam - " prakrAntamasiddhAnubhUtArtha 1' *mati mate ' ityapi padacchedaH / 2 ' sA'mAninaH ' ityapi pAThaH samIcInaH / 3 ' matimatehite0 ' ityapi pAThaH / Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jimAta stuticaturvizatikA viSayastAchando yadupAdAnaM nApekSate " iti / bhAratI-vANI na:-asmAkaM vizvavarye-bhuSanocame sarvottame vA nikAyaye-nivAse mokSa ityarthaH, vAsam-AzrayaM vitIryAcarAm-atizayena vitaratviti kriyAkArakamayogaH / iyaM kvuktiH| atra 'vivIryAtsarAm / iti kriyApadam / kA kI ? ' bhAratI / / kasya ? ' te 'kaM karmatApanam ? ' vAsam / / kasmin ? 'nikAyye' nivAse / kathaMbhUte ? ' vizvavarye' / keSAm ? ' naH' / nikAyye punaH kathaMbhUte ? ' ahatimati' iti:-inanaM tadahite, avinAzinItyarthaH / athavA ahatimiti dvitIyAntaM vAsavizeSaNam / atimate iti saptamyantaM nikAyyavizeSaNam / tayozcAyamartha:--ahati-itirahitaM atizayena mate'bhiprete etatpakSe mate-zAsane ityuktaM tanna vyaakhyeym| hIti sphuTArthe / punaH kathaMbhUte nikAyye? 'mahati' atipramANe, paJcacatvAriMzadralakSa)yojanAtmakatvAt / tava (te) kathaMbhUtasya ? 'zasyamAnasya' stUyamAnasya / narAmarAdhairityarthaH sAmAd gmyte| punaH kathaM01 'AnandadhAnasya' prmodsthaansy| puna: kayaM01 'amAnina' nirahaGkArasya / athavA 'sAmAninaH saha amAnibhi:-nirabhimAnibhiH arthAt sAdhvAdibhiryaH sa tathA tasya / asmin vyAkhyAnapakSe sA tava bhAratIti tacchandasApetaM na vyaakhyeym| punaH kathaM01 'zisya' svaaminH| jagatAmiti gamyate / punaH kiM kurvANasya? 'dadhAnasya' puSNataH / kAni karmavApannAni ? 'sAmAni priyANi / bhAratI kathaMbhUtA ? 'paramatatimirojabhAnuprabhA' pareSA-zAkyAdInAM matAni tadrUpANi yAni timirANi-tamAMsi tatra bhAnubhabhA-para. NikiraNakalpA, taducchedakatvAt / punaH kathaM ? ' gabhIrA / alabdhamadhyA / kaiH kRtvA ? 'bhUribhaGgaH / bhUribhiH-pracuraiH bhaGgaH-arthavikalpaiH / katham ? ' bhRzam / atyartham / punaH kathaM ? 'jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntarnimajjajjanottAranauH' jananAni-janmAni mRtayaH-maraNAni sadUpA ye taraGgAH-vIcayaH yatra sa tathA niSpAra:-pArarahitaH, evaMviSo yA saMsAranIrAkara:-bhaSapAyodhiH tasyAnta:-madhyaM tatra nimajjanta:-bruDantaH ye janA-lokA teSAmucAraNaM-pAramAparNa tatra nauriva-nAvike va nauH| punaH kathaMbhUtA? 'mAnasya vA saMsat / vAzabda ivAyeM bhinnakramazca, tata evaM yojyate-mAnasya-pUjAyAH saMsadiva-sabheva / bhAratI kiM kurvatI ! 'mAtanvatI / vistArayantI / kiM karmatApamam ? ' tApadAnaM ' tApasya-santApasya dAnaM-khaNDanam / avaziSTe ca dve tIrthakRtaH sambodhane, tayozcAyamarthaH-he. 'atanvatItApat 'atanavaH-mahatyaH atItA: nAzaM gatAH ApadaH-vipado yasmAt sa tathA tatsambo0 he atanva0 / katham ? ' sadA nityam / he 'hita !' hitakArin ! kasmai ? ' matimate / manISiNe / ete dve bhAratyA vizeSaNe api ghaTate / tathAcaivaM vyAkhyA-atanavo'tItA Apado yasyAH sA tthaa| matimatA--manISiNA iMhitA-samIhitA, upaadeytyaa'bhipretetyrthH|| atha samAsa:-pareSAM matAni para0 'tatpuruSaH / / timirANIva timirANi / paramatAni ca tAni timirANi (ca) para0 'krmdhaaryH| bhAnoH prabhA bhAnumabhA 'tatpuruSaH / ugrA cAsau bhAnupamA Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 stuticaturvizatikA [24 mApIraca ugra0 'karmadhArayaH' / (paramatatimireSu) ugrabhAnuprabheva ugrabhAnumabhA paramatatimirograbhAnuprabhA 'tatpuruSaH' / bhUrayazca te bhaGgAzca bhUribhaGgAH 'karmadhArayaH / taiH bhUri0 / vizve vizvasmin vA vo vizvavaryaH' tatparuSaH / tasmin vizva0 / itirasyAstIti hatimAn / na itimAn ahatimAn ' tatpuruSaH / tasminnaha0 / athavA na vidyate hatiryasya so'hatiH 'bahuvrIhiH / / tamahatim / atizayena mataH atimataH 'tatpuruSaH / tasminnatimate / na tanavo'sanavaH / atanavazva tA atItAzca atanvatItAH 'karmadhArayaH / atanvatItA Apado yasmAt so'tanva0 'bhuvriihiH| tatsambo. he atanva0 / athavA atanvatItA Apado yasyAH sA'tanva0 'bahuvrIhiH Anandasya dhAnamAnandadhAnaM 'tatpuruSaH / tasyAnanda mAno'syAstIti mAnI / na mAnI amAnI 'tatpuruSaH / tasyAmAninaH / athavA na mAnino'mAninaH 'tatpuruSaH / / saha amAnibhirvatate yA sa sAmAnI 'tatpuruSaH / tasyApsAmA0 / jananAni ca mRtayazca janana0 ' itaretaradvandvaH / taraGgA iva tarakAH / jananamRtayastaraGgA yasya sa janana0 ' bhuvriihiH'| nIrANAmAkaro nIrAkaraH ' tatpuruSaH / nIrAkara iva niiraakrH| saMsArazcAsau nIrAkarazca saMsAra0 'karmadhArayaH / nirgataH pAro yasmAta sa niSpAraH 'bahuvrIhiH'niSpArazvAsau saMsAranIrAkarazca niSpAra0 'karmadhArayajananamRtitaraGgazcAsau niSpArasaMsAranIrAkarazca janana0 'krmdhaaryH'| jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarasyAntaH janana 'tatpuruSaH / jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntarnimajjanto janana0 'tatpuruSaH' / jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntarnimajnantazca te janAzca janana0 'krmdhaaryH|| jananamRtitarakaniSpArasaMsAranIrAkarAntarnimajjajjanAnAmuttAro0 janana0 'tatpuruSaH / jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntarnimajjajjanottAre naujanana ' ttpurussH| / tIrtha karotIti tIrthakRt 'tatpuruSaH / tatsambo0 he tIrthakRt ! / tApasya dAnaM tApadAnaM 'tatpuruSaH / (tat) / iti kaavyaarthH||3|| si. vR0-paramateti / he tIrthakRt !-tIrthakara ! te-tava mate-zAsane sA-prasiddhA mAratI-vANI na:-asmAkaM vizvavarye -bhuvanottame nikAyye-nivAse arthAnmokSe vAsaM-Azrayam vitIryAttarAm-atizayena ( dadyAt ) ityarthaH / vipUrvaka ' tRplavanataraNayoH' dhAtorAziSi kartari parasmaipade prathamapuruSaikavacanaM yAt / 'Rta ir ' ( sA0 sa0 820) / ' vorvihase / ( sA0 sU0 316 ) iti dIrghaH / tathAca ' vitI. ryAt / iti siddham / atra 'vitIryAt (tagam) iti kriyApadam / kA kI! / mAratI / kaM karmatApanam / / vAsam / kasya / te / kasmin / nikaayye|" mandiraM sadanaM sadma, nikAyyo bhavanaM kuTaH" iti haimaH (abhi. kA. 4, zlo0 51 ) / kathaMbhUte nikAyaye ! / 'vizvavarye / vizvasmin vaya- pradhAnaM vizvavarya tasmin / Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] stuticaturviMzatikA 185 1 keSAm / ' naH ' SaSThIbahuvacane asmAkaM ityasya nasAdezaH / punaH kathaMbhUte nikAyye ! ' ahatimati ' hatiH - hananaM tadrahite, avinAzinItyarthaH / athavA ahatimiti dvitIyAntaM vAsavizeSaNam / atimate iti saptamyantaM nikAyyavizeSaNam / tayozcAyamarthaH - ahati - hatirahitaM, atizayena mate - abhiprete / etatpakSe matezAsane ityuktaM tanna vyAkhyeyam / hIti sphuTArtham / punaH kathambhUtaM ? / mahati - atipramANe, paJcacatvAriMzalakSayojanatvAt / tava (te) kathaMbhUtasya ! | zasyamAnasya - stUyamAnasya / narAmarAdyairiti gamyam / punaH kathaM bhUtasya ! / 'AnandadhAnasya' Anandasya dhAnaM AnandadhAnaM tasya, pramodasthAnasyetyarthaH / punaH kathaMbhUtasya ! | 'amAninaH ' na vidyate mAna:- abhimAno yasya sa tasya / athavA sAmAninaH saha amAnimi: - nirabhimAnibhirarthAt sAdhvAdimiryaH sa tathA tasya / punaH kathambhUtasya ? | Izasya - svAminaH / jagatAmiti gamyam / punaH kiM kurvANasya ! | dadhAnasya- puSNataH / kAni ! / sAmAni - priyavacanAni / bhAratI kathaMbhUtA / sA / ayaM tacchabdo yacchabdaM nApekSate, prazastA(siddhA ? ) rthe'bhihitatvAt / punaH kathaMbhUtA ! | paramatatimirogramAnupramA' pareSAM - bauddhAdInAM matAni - zAsanAni tAnyeva timirANi - tamAMsi tatra mAno:to :- sUryasya prabhava pramA tanmatatimirocchedakatvAt / punaH kathaM0 ! / gabhIrA - alabdhamadhyA, gambhIretiyAvat / kaiH kRtvA / ' mUrimayaiH ' mUrayaHpracurAH maGgAH-arthavikalpAH taiH [ bhUrimaGgaiH ] / katham ? / bhRzam - atyartham / punaH kathaMbhUtA ? / 'jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntarnimajjajjano tAranauH' jananAni - janmagrahaNAni mRtayo - maraNAni tallakSaNAstaraGgAH-kallolA yatra sa tathA niSNAraH - pArarahitaH evaMvidho yaH saMsAra eva nIrAkaraH - samudrastasyAntarmadhyaM tatra nimajjanto-bruDanto ye janAH-lokAsteSAM uttAraH - uttaraNaM taTaprApaNaM tatra nauriva nauH - tariH / "pAzalindI (1)staraGgo nau: " iti hArAvalI / punaH kathaMbhUte ! | 'mAnasya vA saMsat ' vAzabdo'tra ivArthe bhinnakrama, tata evaM vyajyate - mAnasya - - pUjAyA / saMsadiva - sabheva / yadAha " manyezaGkedhu prAyo-nUnamityevamAdibhiH / utprekSA vyajyate zabde - vizabdo'pi tAdRzaH // 39 1 iti / 64 vA pracetasi jAnIyAdivArthe ca tadavyayam " iti medinI / mAratI kiM kurvatI ! / AtanvatIvistArayantI / kis ! | 'tApadAnaM ' tApasya santApasya dAnaM - khaNDanam / avaziSTe ca dve tIrthakRtsaMbodhane tayozcAyamarthaH- he ' atanvatItApat !' atanavo - mahatyo atItA - vinAzaM prAptA bhApado- durdazA yasmAt sa tathA tasya saMbodhanaM he atanva0 / katham ? | sadA - nityam / he hita ! - hitakArin / kasmai ! / matimatemanISiNe, matiH - sadasadvivekitAbuddhiH sA vidyate yasya sa matimAn tasmai // 3 // sau0 vR0 - paramateti / he 'tIrthakRt !' tIrtha cAturvarNya saGghaH pravacanaM prathamagaNadharo vA " tityaM cAvaNNe saMghe pavayaNe paDhamagaNahare vA " ityAgamapAThAt tIrtha karotIti tIrthakut tasya saM0 he tIrthakRt ! | he ' atanvatItApat ! ' atanuH- mahatI atItA-gatA Apat - vipat yasmAt saH atanvatItApada, tasya saM0 he atanvatItApat ! | he ' hita!' he hitakArin / / [ he 'Iza ! ' he svAmin / / ] sA taba bhAratI nikAyye - Alaye nivAsaM vAsaM vitIryAttarAm ityanvayaH / ' vitIryAttarAm ' iti kriyApadam / 1 tIrtha cAturvarNyaH saGghaH pravacanaM prathamagaNadharo vA / 2 bhagavatI / Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzatikA [ 24 zrIvIra kA kadhI? / ' bhAratI' vANI / 'vitIryAttarAM ' dadyAttarAm-atizayena dadyAt / kaM karmatApanam 1 / ' nivAsa ' sthAnam / kasmin ? / 'nikAyye ' bhavane / " nikAyyo bhavanaM kuTaH " ityabhidhAnacintAmaNi: (kA0 4, zlo0 56 ) / kiMviziSTe nikAyye ? | 'vizvavarye' vizvaM jagat tasmin varyapradhAnaM vizvavarya tasmin vizvavarye, lokAgrasthAne mokSe ityarthaH / keSAm / ' naH' asmAkam / kiMviziSTA bhAratI ? / ' sA' sA - prasiddhA / ayaM tacchabdo yadupAdAnaM nApekSate prasiddhArthe'bhihitatvAt, [paraM] taduktam-" prakrAntaprasiddhAnubhUtArthaviSayastacchabdo yadupAdAnaM nApekSate " iti / punaH kiMviziSTA bhAratI ? / pareSAM - zAkyAdInAM matAni tAni eva timirANi - andhakArANi teSu teSAM vA umrA dIptA bhAnoH- sUryasya prabhA - kAntiH paramatatimirogra bhAnuprabhA, parapASaNDamatadhvAntavinAzakatvAd bhAnurityarthaH / punaH kiMviziSTA bhAratI ? / 'gabhIrA' agAdhamadhyA / kaiH / bhUrayaH - bahavaH maGgAH - arthavikalpAH, bhUribhaGgAH taiH ' bhUribhaGgaiH' / katham ? 'bhRzaM' atyartham / kiMviziSTe nikAyye ? / hatiH - hananaM tadasyAstIti hatimAn, na hatimAn ahatimAn, tasmin 'ahatimati' / punaH kiMviziSTe nikAyye || 'mahati' mahatpramANe, paJcacatvAriMzalakSayojana pramANatvAt / ['atizayena mahat atimahat, tasmin 'atimhti'|] 'ahatiM' iti bhinnapadaM vAsapadasya vizeSaNaM, tatra nAsti hatiH - vinAzo yasmin saH ahatiH taM ' ahatim / punaH kiMviziSTe nikAyye ? / ( 'atimate' atizayena abhiprete ) [ "atihite' atizayena hitakAriNi ] / kasya ? | 'te' (tv)| he iti bhinnapadam / te kathaMbhUtasya ? ' zasyamAnasya' stUyamAnasya, narAmarendraH iti gamyam / katham ? / 'sadA' nirantaram / kiMviziSTasya te ? | 'AnandadhAnasya' paramAnandasthAnasya / punaH kiMviziSTasya te ? | ' amAninaH nirahaGkArasya, yadvA amAninaH (bhiH) sahitasya sAmAninaH / (punaH kiMviziSTasya te ? | 'Izasya ' svAminaH, jagatAmiti gamyam / ) punaH kiMviziSTA bhAratI ? / jananAni - janmAni mRtayaHmaraNAni tA eva taraGgA - UrmayaH yasmin sa jananamRtitaraGgaH tAdRzaH 'niSpAraH ' nAsti pAraH - paryantaH (yatra) tAdRzaH saMsAro-bhava eva nIrAkaro -- jaladhiH tasmin antar--madhye nimajjanto- ghuDanto ye janAH -- lokAH teSAmuttAraH-- pAraprApaNaM tadarthe tasmin vA nauriva nau:-- droNIva droNI 'jananamRtitaraGganiSpAra saMsAranIrAkarAntarnimajjajjanottAranauH / punaH kiMviziSTA bhAratI ? / ' saMsad (iva) samA iva sabhA / kasya ? | 'mAnasya 'pUjAyAH / punaH kiM kurvatI bhAratI / ' tanvatI ' vistArayantI / kAni karmatApanAni ? | sAmAni - priyANi / vAzabda ivArthe / punaH kiMviziSTasya te ? / ' dadhAnasya ' vibhrataH puSyato vA / kiM karmatApannam ? / tApaH - saMsAroSmA tasya dAnaM (-khaNDanaM ) 'tApadAnam' / kasmai ? | ' matimate' buddhimajjanAya prAjJAya / pakSe he atanvatItApat iti tIthakRtsaMvodhanaM kRtaM etadvizeSaNaM bhAratyA api bhavati tatra atanavaH - mahatyaH atItA-gatA ApadaH yasyAH sA zratanvatItApat / patADhazI tava bhAratI naH - asmAkaM nikAyye-mokSe vAsaM vitIryAttarAm / iti padArthaH // 286 atha samAsaH - pareSAM matAni paramatAni, paramatAnyeva timirANi paramatatimirANi, bhAnoH prabhA bhAnuprabhA, umrA cAsau bhAnuprabhA ca ugrabhAnuprabhA, paramatatimireSu ugrabhAnuprabhA paramatatimirogramAnuprabhA / bhUrayazca te bhaGgAzca bhUribhaGgAH taiH bhUribhadvaiH / vizveSu varya vizvavarye, tasmin vizvavarye / atizayena vitIryAt iti vitIryAttarAm / hananaM hatiH, na hatiH ahatiH, ahatiH yasyAsau ahatimAn, tasminnahatimati / yadvA nAsti hatiryasyAsau ahatiH, taM ahatim / atizayena matimAn atimatimAn, tasmai atimatimate / zasyate - prazasyate iti zasyamAnaH, tasya zasyamAnasya / na tanavaH atanava:, bahvacaH ( mahatyaH ? ) ityarthaH, atanavaH - mahatyaH atItAH ApadaH yasmAt saH atavatItApav, tasya saM0 he atanvatItApat ! | Anandasya dhAnaM AnandadhAnaM, tasya AnandadhAnasya / mAno'syAstIti mAnI, na mAnI amAnI, yadvA na vidyate mAno yeSAM te amAninaH sAdhavaH, amAnibhiH sahitaH sAmAnI, tasya sAmAninaH / jananAni ca mRtayazca jananamRtayaH, jananamRtaya eva taraGgAH yasmin 1-2 [ ] etacihnAntargataH pAThaH prAmAdikaH / Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janata stuticaturviMzatikA sa jananasRtitaraGgaH, pArAnirgata iti niSpAraH, saMsaraNaM saMsAraH, nIrANAM AkaraH nIrAkaraH, saMsAra eva nIrAkaraH saMsAranIrAkaraH, niSpArazcAsau saMsAranIrAkarazca niSpAra saMsAranIrAkaraH, (jananamRtitaraGgacAsau niSpArasaMsAranIrAkarazca ) jananamRtiraGganiSpArasaMsAranIrAkaraH, jananamRtitaraniSpArasaMsAramIrAkarasya antaH jananamRtitaraGganiSpAra saMsAranIrAkarAntaH, jananamRtitaraGga niSpAra saMsAranIrAkarAntanimajjantaH (janana0), jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranI karAntarnimajjantazca te janAzca jananamRtitaraGganipArasaMsAranIrA karAntarnimajjajjanAH, jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranI karAntarnimajjajjanAnAM uttAraH janana0nimajjajjanottAraH, jananamRtitaraGga0 nimajjajjanottAre nauriva nauH jananamRtitaraGganiSpArasaMsAranIrAkarAntarnimajjajjanottAranauH / tIrtha karotIti tIrthakRt, tasya saM0 he tIrthakRt ! / matirvidyate yasyAsau matimAn tasmai matimate / tApasya dAnaM tApadAnaM, tat tApadAnam / iti tRtIyavRttArthaH // 3 // de0 vyA0--paramateti / he tIrthakRt ! tIrthaM caturvidhaH saGghaH prathamagaNadharo veti bodhyam / te-tava bhAratI -vANI nikAyye-gRhe arthAt mokSe vAsaM nivAsaM vitIryAt ( tarAM ) ( atizayena ) dadyAt ityanvayaH / ' tU lavanataraNayoH' dhAtuH / 'vitIrthAt ( tarAM )' iti kriyApadam / kA kartrI ? | bhAratI / kasya ? | te - tava / kaM karma - tApannam ? / vAsam / kasmin ? | nikAyye | "nikAyyo bhavanaM kuTaH " ityabhidhAnacintAmaNiH ( kA0 4, zlo0 56 ) / kiMviziSTe nikAyye ? / ' vizvavarye vizvasmin varye - samIcIne / punaH kiMviziSTe ? | ahatimati- avidyamAnahanane / punaH kiMviziSTe ? / ' atimate ' atizayena mate- vAJchite / hi sphuTam / punaH kiMviziSTe ! / mahAte - vistIrNe / kiMviziSTA bhAratI ! | ' paramatatimirogra bhAnuprabhA / paramatameva timiraM - andhakAraM tasmin ugrabhAnoH - sUryasya prabhA iva prabhA - kAntiH / punaH kiMviziSTA / gabhIrA-aladhamayA / kai: ? / bhUribhaGgaiH / bhUrayo - bhUyiSThA ye bhaGgA - vikalpAH taiH / katham ? / bhRzam - atyarthaM yathA syAt tathA / punaH kiMviziSTA ? ' jananamRtitaraGganiSpAra sNsaarnii| karAntarnimajjajjanottAranIH jananaM ca mRtizceti 'dvandvaH' / ta eva taraGgAH - kallolA yasya sa cAsau niSpAra:- alabdhaprAnto yaH saMsAranIrAkaraH saMsAra eva samudraH tasyAntar-madhye nimajjanto bruDanto ye janA-lokAH teSAM uttAre-tIraprApaNe nauriva nauH - droNI / punaH kiMviziSTA ? / 'mAnasya vA saMsat mAnasya pUjAyAH saMsadiva--sabheva / atra vAzabdaH ivArthe bhinnakramazca / punaH kiMviziSTA ? / AtanvatI - vistArayantI / kim ? tApadAnaM santApakhaNDanam ( do avakhaNDane ) / kiMviziSTasya ? | te-tava Izasya - svAminaH / punaH kiMviziSTasya ? | zasyamAnasya - stUya mAnasya / katham ? | sadA nirantaram / kiMviziSTasya ? | AnandadhAnasya- pramodasthAnasya / seti bhAratyA vizeSaNam / punaH kiMviziSTasya ? | 'amAninaH' nirabhibhUyiSThA (?) atanvatItApat ! iti / atanavaH - mahatyaH atItA - atikrAntA Apado yena sa tasyAmantraNam / he hita ! (kalyANa) kArin ! | kasmai ? / 'matimate ' matirvidyate yasyAsau matimAn tasmai matimate, hiteti samagrameva vA jinAmantraNam // iti tRtIyadaNDakArthaH // 3 // ++ zrI ambikAyAH stutiH - sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphuradrazmisAra kramAmbhoruhe ! paramavasutarAGgajA''rAvasannAzitArAtibhArAjite bhAsinI hAratArA balakSemadA / kSaNarucirucirorucaJcatsaTA saGkaTotkRSTa kaNThoTe saMsthite ! bhavyalokaM tvamambA'mbike!' paramava sutarAM gajArAvasannA zitArAtibhA rojite bhAsi niihaartaaraavlksse'mdaa||4-24|| - arNava 0 1-2 sambodhanArthe vA 3 ' bhAsinIhAra0 ' ityapi sambhavati / 187 Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te stuticaturvizatikA [24 zrIvIraja0 vi0-sarabhaseti / he ambike !-ambikAnAni devi ! tvaM-bhavatI bhavyalokaMbhavyajanaM, bhavyalokAnAM bahutve'pi jAtyapekSayaikavacananirdezaH, paraM-utkRSTaM yathA syAt tathA sutarAM-atyarthaM yathA syAt tathA ava-rakSa trAyasvetiyAvat iti kriyAkArakaprayogaH / iyaM kavuktiH / atra 'ava' iti kriyApadam / kA karjI ? 'tvam' / kaM karmatApannam ? ' bhavyalokam / / katham ? 'param / / punaH katham ? 'sutarAm / / tvaM kathaMbhUtA ? 'paramavasutarAGgajA' atizayena paramavasU-utkRSTatejasA aGga-jI-putrau yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 1 'ArAvasannAzitArAtibhArA' ArAva:-dhvanistena sannAzita:-ptamyagadarzanaM nItaH arAtibhAraH-zatrusamUho yayA sA tthaa| punaH kathaM0 1 ' bhAsinI ' bhAsanazIlA / punaH kathaM0 1 'hAratArA' hAreNojjvalA / punaH kathaM01 'balakSemadA' balaM-sAmarthya kSemaM-valyANaM te dadAtIti baLakSemadA / punaH kathaM0 1 'asannA akhinA / punaH kathaM0 1' zitAgatibhA' zitaM-tanUkRtaM yad AraM tasyeva atibhA-atizayena prabhA yasyAH sA tathA / punaH kathaM0 ?' amadA ' madarahitA / kasyAm ? ' bhAsi' dIptiviSaye / avaziSTAni sarvANyapyambikAyA devyAH sambodhanAni, tayAkhyA yathA-he 'sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphuradrazmisArakramAmbhoruhe !" sarabhasaM-savegaM nata:-praNataH yo nAkinArIjana:-devAGganAjanaH tasyorojapIThISu-stanaparyanvikAsu luThantaH-itastatazcalantaH tArAujjvalA ye hArA:-kaNThAbharaNAni teSAM sphuranta:-prasarantaH ye razmayaH-kiraNAH taiH sAre-karburIbhUte kramAmbhoruhe-caraNAravinde yasyAH sA tathA tatsambo0 he sarabha0 / he ' saMsthite !" adhirUDhe ! / kasmin ? ' gajArau / mataGgajaripo, kesrinniityrthH| gajArauM kathaMbhUte ? 'ajite' kenApyanabhibhUte / punaH kathaM0 1 'kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTotkRSTakaNThodbhaTe' kSaNaruciHvidyut tadvad rucirAH-cAryaH uravaH-vizAlA: caJcantyo-dIpyamAnA evaMvidhA yA: saTA:kesarAH tAbhiH saGkaTa:-vyAptaH uskRSTaH-atizAyI yaH kaNThaH-nigaraNaM tenodbhtt:-kraalstsmin| punaH kathaM0 1 'rAjite ' zobhite / punaH kathaM0 ? ' nIhAratArAvalakSe' nIhAraH-himaM tArAnakSatrANi tadvad valakSa:-ujjvalastasmin / he ' amba ! mAtaH ! / ajite rAjite iti vizeSaNe de gajAreH saptamyantatvena vyAkhyAte te ambikAyAH sambodhane ghaTete ca // atha samAsa:-saha rabhasena vartate yat tat sarabhasaM ' satpuruSaH / sarabhasaM nataHsarabha0 'tatpuruSaH ||naakinaaN nAryo nAkinAryaH ' ttpurussH|naakinaaryshcaasau janazca nAki0 krmdhaaryH| sarabhasanatazcAsau nAkinArIjanazca sarabha0 'karmadhArayaH / urasi jAyanta ityurojA: 'tatpuruSaH ||piitthaa iva pIThyaH / urojAzca tAH pIThyazca urojapIThyaH 'krmdhaaryH| sarabhasanatanAkinArIjanasyorojapIThyaH sarabha0 ' tatpuruSaH' / saramasanatanAkinArIjanorojapIThISu luThantaH sarabha0 'tatpuruSaH / tArAzca te hArAzca tArahArAH 'karmadhArayaH / sarabhasa 1'nArya eva janaH nAki-' iti pratibhAti / Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH stuticaturvizatikA natanAkinArIjanorojapIThIluThantazca te tArahArAzca sarabha0 'krmdhaaryH|| sphurantazca te razmayazca sphura0 'karmadhArayaH / sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArANAM sphuradrazmayaH sarabha0 'tatpuruSaH / sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphuradrazmibhiH sAre sarabha0 ' tatpuruSaH' / ambhasi rohantItyambhoruhANi ' tatpuruSaH / ambhoruhe ivAmbhoruhe / kramau ca te ambhoruhe ca kramAmbhoruhe 'karmadhArayaH / / sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphuradrazmisArakramAmbhoruhe yasyAH sA sarabha0 'bhuvriihiH| / tatsambo0 he sarabha0 / paramaM vasu yayostau paraparamavasU / atizayena paramavam paramavasutarau / aGgAjjAyate ityaGgajI 'tatpuruSaH / paramavasutarau aGgajau yasyAH sA parama0 'bahuvrIhiH / / samyag nAzitaH sannAzitaH ' tatpuruSaH' / ArAveNa sannAzitaH ArAva0 ' ttpurussH| / arAtInAM bhAro'rAtibhAraH 'ttpurussH| / ArAvasannAzito'rAtimAro yayA sA ArA0 'bahuvrIhiH' / na jito'jitaH / tatpuruSaH / tasminnajite / ambikAsambodhanapakSe tu na jitA ajitA tatpuruSaH / tatsambo0 he ajite ! / hAreNa hAravad vA tArA hAratArA ' tatpuruSaH' / balaM ca kSemaM ca balakSeme itaretaradvandvaH / / balakSeme dadAtIti balakSemadA ' tatpuruSaH / kSaNaM ruciryasyAH sA kSaNaruciH 'bahuvrIhiH / / kSaNacivad rucirAH kSaNaruci0 'tatpuruSaH / caJcantyazca tAH saTAzca caJcatsaTAH 'karmadhArayaH / uravazva tAH caJca saTAzca urucaJcatsaTAH 'karmadhArayaH' / kSaNarucirucirAzca tA urucaJcatsaTAzca kSaNaruci. 'krmdhaaryH||kssnnrucirucirorucnyctsttaabhiH saGkaTaH kSaNaruci. 'ttpurussH|| utkRSTathAsau kaNThazca utkRSTakaNThaH 'krmdhaaryH|| (kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaDUnTazcAsau utkRSTakaNThazca kSaNaruci0 'krmdhaaryH|| ) kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTotkRSTakaNThena udbhaTaHkSaNaruci0 'tatpuruSaH / tasmin kSaNaruci0 / bhavyazvAsau lokazca bhavyalokaH 'krmdhaaryH| taM bhavya0 / gajAnAmarirgajAriH / tatpuruSaH / tasmin gajArau / na sannA asannA 'ttpurussH| zitaM ca tadAraM ca zitAraM 'krmdhaaryH|| atizayena bhA'tibhA 'ttpurussH| zitAravadatibhA yasyAH sA zitA0 ' bahuvrIhiH / / nIhArAzca tArAzca nIhA0 / itaretaradvandvaH / / nIhAratArAvad valakSo nIhAra0 'tatpuruSaH / tasminbIhA0 / na vidyate mado yasyAH sA'madA 'bhuvriihiH| iti kAvyArthaH // 4 // ||iti zrImadRddhapaNDitazrI5zrIdevavijayagaNiziSyapaM0jayavijayagaNiviracitAyAM zrIzobhanastutivRttau zrIvardhamAnasvAminaH stutervyAkhyA // iti zrIzobhanastutittiH sampUrNA // atha prazastiH zrIvijayasenasUrI-varasya rAjye suyauvarAjye tu / / zrIvijayadevasUre-rindurasAbdhIndumitava ||1||-aaryaa Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikA [ 24 zrIvIra. samadhItya vAcakendra-zrImatkalyANavijayagaNiziSyAt / zrIdharmavijayavAcaka-ziromaNeH zrutanidheH kizcit // 2||-aaryaa zrIdevavijayaviduSAM, ziSyo'kRta shobhnstute|tim / jayavijaya sukhabodhA-malpamatInupacikIrSurimAm ||3||-aaryaa zrIzobhanastutettephenyAgraM pratipAdyate / pazcAzatrizatIyuktaM, sahasradvitayaM mayA ||4||-anussttup granyA 2350 / si. 40-saramasanateti / he ambike !-ambikAnAmni devi ! tvaM-mavatI manyaloka-makkinanaM param-utkRSTaM yathA syAt tathA sutarA ava-rakSetyarthaH / 'ava rakSaNe' dhAtoH 'AzI:preraNayoH (sA0 sU0 703 ) kartari parasmaipade madhyamapuruSakavacanam / atra ' ava' iti kriyApadam / kA kI ? / tvam / ke karmatApannam 1 / bhavyalokam / bhavyalokAnAM bahutve'pi jAtyapekSayaikavacananirdezaH / katham ? / param / katham / / sutarAm / tvaM kthNbhuutaa| 'paramavasutarAGganA atizayena paramavasa-utkRSTatejasau aGgajau-putrau yasyAH sA tathA / pUrvabhavApekSayA etad vizeSaNam / punaH kathaMmatA ? / 'ArAvasannAzitArAtimArA' ArAvo-dhvanivizeSaH tena sannAzitaH-samyagadarzanaM nItaH arAtibhAraH-zatrusamUho yayA sA / punaH kathaMbhatA hai| ' mAsinI-mAsanazIlA / punaH kathaMbhUtA / / ' hAratArA' hAreNa-mauktikasranA tArA-ujjvalA / punaH kathaMbhatA / ' balakSemadA' balaM-sAmathrya kSema-kalyANaM anayoH ' itaretaradvandvaH', te dadAtIti tathA / panaH kathaMbhUtA! | 'bhasannA' na sannA asannA, akhinnetyarthaH / punaH kathaMbhUtA ? / 'zitArAtimA' zitaM-tanakRtaM yadAraM-pittalaM tasyeva atimA-atizayena pramA yasyAH sA tathA / " rIriH (tiH ) striyAmArakUTo na striyAmatha tAmrakaM" ityamaraH (zlo0 1900) / punaH kathaMbhUtA ? / ' amadA' na vidyate mado-do yasyAH sA, madarahitetyarthaH / kasyAm ! / maasi-diiptivissye| avaziSTAni sarvANi ambikAyAH sambodhanAni / teSAM vyAkhyA tvevam-he ' saramasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphuradrazmisArakramAmbhoruhe !' saramasaMsavegaM nataH-praNato yo nAkinArIjanaH-devAGganAlokaH tasya urojapIThISu-stanapIThikAsu luThantaH-itastataH pariskhalantastArAH-ujjvalA ye hArA:-kaNThAbharaNAni teSAM sphurantaH-prasaranto ye razmayaH-mayUSAstaiH sArekarburIbhUte kramAmbhoruhe-caraNAravinde yasyAH sA tasyAH sambodhanaM he saramasa0 / "sAraH zabalavAtayoH" iti vizvaH / he saMsthite !-adhirUDhe ! / kasmin ? / ' gajArau' gajAnAmariH gajAriH tasmin, kesariNItyarthaH / kathaMbhUte gajArau / anite-kenA'pyanabhibhUte / punaH kathaMbhUte ! / 'kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTotkRSTakaNThodbhaTe' kSaNaruciH-taDit tadvat rucirA-manojJA uravo-vizAlAstAzca tAzcaJcantyaH-dIpyamAnA yAH saTAH-kesarAstAbhiH saGkaTo-vyAptaH sa cAsAvutkRSTaH-atizAyI yaH kaNTho-nigaraNaM tenodbhaTaH-karAla. stasmin / punaH kathaMbhUte ? / rAnite-zobhite / punaH kathaMbhUte ! / ' nIhAratArAvalakSe' nIhAro-hima tArA-nakSatrANi anayoH / dvandvaH', tadvad valakSaH-dhavalastasmin / " avadAtagaurazubhravalakSadhavalArjunAH" iti Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jina stutayaH ] stuticaturviMzatikA 191 haima: (kA0 1, zlo0 29 ) / he amba ! - mAtaH / / ' ambAdInAM ghau hrasvaH' (sA0 sU0 201 ) ityanena hrasvatvam / daNDakacchando'daH / ' tadUrdhvaM caNDavRSTyAdi - daNDakAH parikIrtitAH' iti ca tallakSaNam // iti zrImahArAjAdhirAjapAdasAhazrI a kabbara sUryasahasranAmAdhyApakazrIzatruJjayatIrtha karamocanAdyanekasukRtavidhApakamahopAdhyAyazrIbhAnucandragaNiziSyASTottarazatAvadhAna sAghanapramuditapAtisAhazrI akabbara jalAladInapradattaSuspha hamArAbhidhAnamahopAdhyAyazrIsiddha (ddhi) candragaNiviracitAyAM zobhanAcAryanAmnA vihitAyAH zobhanastuteH TIkAyAM zrImahAvIratIrthakarasyeyaM stutivRttiH / tatsamAptau ca samAptA zrIzobhanastutivRttiH // sau0 vR0 - sarabhaseti / he 'amba!' he mAtaH! / 'ambAdInAM dhau hrasvaH ' ( sA0 sU0 201 ) iti vacanAt he amba! | he ambike / siddhAyikAparanA stri ! devi ? / punaH (?) sarabhasaM - saharSa savegaM yathA syAt tathA nataH praNato- yo nAkinAM devAnAM nArIjanaH - strIgaNaH tasya urojAH stanAH teSAM pIThI-sthalI tasyAM luThantaH itastataH calanto ye tArAH-nirmalA hArAH - mauktikamAlAH teSAM sphurantaH - dedIpyamAnAH razmayaH - kiraNAH taiH kRtvA sAraM pradhAnaM karburaM vA kramAmbhoruhaM caraNapadmaM yasyAH sA sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahAra sphuradra zmisArakramAmbhoruhA, tasyAH saM0 he ' sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphuradra zmisArakamAmbhoruhe / tvaM bhavatI bhavyalokaM sutarAM paraM prakarSeNa ava ityanvayaH / 'ava' iti kriyApadam / kA kartrI ? | 'tvam' | 'ava' rakSa | ke karmatApannam ? | 'bhavyalokam / bhavyalokAnAM bahutve'pi jAtyapekSayaikavacananirdezaH / katham ? / ' sutarAM ' atizayena zobhanataraM bhavati yathA syAt tathA / kiMviziSTA tvam ? / paramaM prakRSTaM atizayena vasu-tejo yasya sa tAdRzaH aGgajaH - putro yasyAH sA 'paramavasutarAGgajA ' yadvA pamavasutarau dvau aGgajau yasyAH sA 'paramavasutarAGgajA' / punaH kiMviziSTA tvam ? | ArAveNa - zabdena hu~kAreNa santaH - vidyamAnA nAzitAH - trAsitAH arAtInAM zatrUNAM bhArAH samudAyA yayA sA 'ArAvasannAzivArAtibhArA' / punaH kiMviziSTA tvam? | hAravat tArA- ujjvalA nirmalA 'haartaaraa'| punaH kiMviziSTA tvam ? / balaM zarIrasAmarthya kSemaM kalyANaM tadddvayaM dadAtIti 'balakSemadA' / punaH kiMviziSTA tvam ? / 'bhAsinI' tejobharairdIptA - bhAsanazIlA / he 'ajita! | ( anabhibhUte / ) / he ' saMsthite ! ' adhyAsite ! / kasmin? | 'gajArau' gajasya ariH-zatruH gajAriH tasmin gajArau, siMhAdhirUDhA ityarthaH / punaH kiMviziSTA tvam ? | 'amadA' madarahitA, nirahaGkAriNItyarthaH / kasyAm ? / 'bhAsi' svaprabhAyAm / punaH kiMviziSTA tvam? 'asannA' akhinnA - zramarahitA / punaH kiMviziSTA tvaM ? / zitaH- tIkSNIkRtaH ya aura H-nirdhUmAGgAraH svarNasyADkuzAgraM vA tadvadatizayena bhA-prabhA yasyAH sA ' shitaaraatibhaa'| kiMviziSTe gajArau ? | kSaNaruci:- vidyut tadvad rucirA manoharA uravaH - mahatyaH caJcantyo- dIpyamAnAH tAdRzyo yAH saTAH tAbhiH saGkaTaH- saGkIrNaH tAdRzaH utkRSTo yaH kaNThaH- nigaraNaH tena udbhaTaH- pradhAnaH kSaNarucirucirorucaJcatsaTA saGkaTotkRSTa kaNThodbhaTaH tasmin kSaNarucirucirorucazcatsaTA saGkaTotkRSTa kaNThodbhaTe / punaH kiMviziSTe gajArau ? : 1 zrI bhANDArakara oNriyenTala insTiTayuTsaMjJaka saMsthAyAH pratyAM tu ayaM pAThaH - iti niratIcAracAritrAH, saujanyaguNazAlinaH / bhrAtaro bhAvacandrAhA, AdyAdarzamalIlikhan // bhadraM bhUyAllekhakapAThakayoH / yA pustake dRSTaM, tAdRzaM liSi ( kha ) taM mayA / yadi zuddhamazuddhaM vA mama doSo na dIyate // phAlgunA sitadvitIyAyAM lipIkRtaM paM0 sumativijayagaNiziSyabhujiSyamunirAmavijayena zrIH // kalyANamastu // zrIH / chaH // saMvat 1758 varSe vAcanArthe zrIvarahAnapurakhare / Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 295 stuticaturvizatikA [ 24 zrIvIranIhAro-himaM tArA-nakSatrANi tadvalakSaNo malaH (?) nIhAratArAvalakSaH tasmin 'niihaartaaraavlksse| rAjite ajite nIhAratArAvalakSe etadvizeSaNatrayaM gajArau ityasya kRtaM, etadvizeSaNatrayaM ambikAyAH sambodhane'pi bhavati / etAdRzA ambikA tvaM bhavyalokAn ava-trAyasva / iti padArthaH / atha samAsaH-"rabhasaM (so?) vegaharSayoH" iti (vizva0)vacanAt rabhasena sahitaM saramasaM, sarabhasaM yathA syAt tathA nataHsarabhasanataH, nAkaM asyAstIti nAkI, nAkino nAryaH nAkinAryaH, nAkinArya eva janaH (nAkinArIjanaH),sarabhasanatazcAsau nAkinArIjanaza sarabhasanatanAkinArIjanaH, urasi jAyante iti urojAH, sarabhasanatanAkinArIjanasya urojAH sarabhasanatanAkinArIjanorojAH, sarabhasanatanAkinArIjanorojAnAM pIThI sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThI, sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThyAM luThantaH sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThantaH, tArAzca te hArAzca tArahArAH, saramasanatanAkinArIjanorojapIThIluThantazca te tArahArAzca sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArAH, sphurantaza te razmayazca sphuradrazmayaH, sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArANAM sphuradrazmayaH sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphudrazmayaH,kramAveva ambhoruhaM kramAmbhoruhaM, sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluThattArahArasphuradrazmibhiH sAraM-pradhAnaM karburitaM vA kramAmbhoruhaM yasyAHsA sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThAluThattArahArasphuradrazmisArakramAmbhoruhA, tasyAH saM0 he sarabhasanatanAkinArIjanorojapIThIluuttArahArasphuradrazmisArakramAmbhoruhe ! paramaM ca tad vasuca paramavasu, atizayena paramavasu iti paramavasutaraH,paramavasutara:aGgajo yasyAHsA paramavasutarAGgajA, yadvA paramazca vasutarazca / paramavasutarau nAmAnau (2) aGkajau yasyAH sA paramavasutarAGgajA / arAtInAM bhAraH arAtibhAraH, nAzitazcAsau arAtibhArazca nAzitArAtibhAraH, AraveNa-huMkAreNa san-vidyamAnaH nAzitArAtibhAro yayA sA ArAvasanAzitArAtibhArA |haarvt tArA hAratArA / balaM ca kSemaM ca balakSeme, balakSeme davAtIti balakSemadA |kssnnN ruciH yasyAHsA kSaNaruciH, kSaNacivad rucirAH kSaNarucirucirAH, kSaNarucirucirAzca tA uravazca kSaNaruciruciroravaH,kSaNaruciruciroravazca tAH cazcantyazca kSaNarucirucirorucaJcantyA, kSaNarucirucirorucaJcantyazca tAH saTAzca kSaNarucirucirorucazcatsaTAH, kSaNarucirucirorucaJcatsaTAbhiH saGkaTaH kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTaH, utkRSTazcAsau kaNThazca utkRSTa kaNThaH, kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTazcAsau utkRSTakaNThazca kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaTotkRSTakaNThaH, kSaNarucirucirorucaJcatsaTAsaGkaTotkRdhakaNThena udbhaTaH kSaNarucirucirorucaJcatsadAsaGkaTotkRSTakaNThodbhaTaH, tasmin kssnnrucirucirorucnyctsttaasttotkRssttknntthogtte| samyak sthitA saMsthitA, tasyAH saM0 he sNsthite!| bhavyazcAsau lokaza bhanyalokaH, taM bhavyalokam / gajAnAM ariHgajAriH, tasmin gjaarau| na sanA asannA, akSINA ityrthH| zitaM ca tat AraM ca zitAraM, zitAravat atizayena bhA-kAntiH yasyAH sA zitArAtibhA / bhAsate iti bhAsinI / nIhArAzca tArAzca nIhAratArAH, nIhAratArAvat valakSo nIhAratArAvalakSaH, tsminniihaartaaraavlksse| nAsti mado yasyAH sA amadA / iti turyavRttArthaH // 4 // zrImadvIrajinendrasya, stutero libiikRtH| saubhAgyasAgarAkhyena, sUriNA jJAnasevinA // 1 // // iti zrIcaturviMzatitamavIrajinastutiH samAptA / tatsamAptau ca samAtA zrIzobhanadevAcAryakRtA zobhanastutiH // 4 // 24 // 96 // 1 tadvada valakSo-dhavalaH' iti prtibhaati| 2'paramaM vasu yasya sa paramavasuH' iti pratibhAti / Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jimastayaH] stuticaturvizatikA (atha prazasti:-) zrImattapAgacchasudhIrvatandraH zrIhIravijayAbhidhasUricandraH / yaduktimAkarNya dyaaiicetaa| babhUva saahishriiakbraakhyH||1|| -upajAtiH jejIyAkhyakarokhyamocanayataM svAjJAM ciraM grAhitA neke nirvRtayo'kSataM ca guru saMzatruJjayAkhyaM param / yena dvAdaza vAsarAzca vihitAH sattvAbhayotsarjanAt zuddhAH zuddhaguNairanekavihitaM dharmAdikRtyaM mudA // 2 // -zArdUla0 tatpaDhe vijayAdisenasugururjAtaH sudhAdIdhiti statpaTTodayabhAnubhAnurabhavad deveshvndhkmH| zrImacchrIvijayAdidevasuguruH sUrIzvaraH zaGkara staspaTTe vijayaprabhAkhyasuguruH sUrIzasena(zIta ? )dyutiH|| 3 // -zArdUla. tatpadde'jani zItarazmisadRzaH saMvijJacUDAmaNiH zrIjJAnAdvimalAbhidhAnasuguruH suuriishvaastossptiH| tatpaTTAmbarabhAsvadarkasadRzo'nUcAnavayopamaH saubhAgyAdimasAgarAkhyasugurusteneyamAviSkRtA // 4 // -zArdUla0 ramyA zobhanapaNDitena vihitA zrImajinAnAM stuti stadRttirvihitA subodhakalitA prekSAvatAM jJaptaye / zrImAnAdimasAgarAH samabhavan pUrve budhA vizrutA ekaikasya paTha(da)sya yuktizatazo vyAkhyA kRtaa'nekshH||5|| -zArdUla saubhAgyasUriNA ceyaM, kRtA vRttirmnormaa| bandire stambhatIrthe'smin, zrImatpArzvaprasAdataH // 6 // -anu0 zrIjJAnavimalasUrIzvareNa saMzodhitA ceyam / vasumunimunividhu(1778)varSe maaghojjvlsptmiidivse||7||-aaryaa iti zrIprazastiH tvastikAriNI bhUyAda bhUribhaktibhRtAM janAnAm / lekhakapAThakayormaGgalamAlikA bAlikAvadAliGgatutarAm // iti zreyaHgheNayaH santu / stutiH samAptimAra / aGkendugajabhUvarSa( 1819)-mite mAsa iSe site| kamevAzyaSTamIyukta, zrImatsUratabandire // 1 // anu0 prauDhAhvayena prAlekhi, sAdhunA pustakaM zubham / AyAdivijayaprAnta-stasya hetormayA mudA // 2 // yugmam lekhanaM peSaNaM tulyaM, budhA mudhA vdntypi| lekhane mAtra saMrodhaH peSaNe gAvaceSTitam / / 3 / / -anu0 yAdRzaM lekhyapatrasaGghAte dRSTaM tAdRzamalekhi / 1 karmasAkSyaSTamIyoge iti pratibhAti / Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturviMzatikA [ 24 zrI vIra de0 vyA0 - sarabhasamiti / he ambike / sutarAm - atyarthe yathA syAt tathA bhavyalokaM tvaM ava-rakSetyanvayaH / ' ava rakSaNe ' dhAtuH / ' ava ' iti kriyApadam / kA kartrI ? / tvam / kaM karmatApannam ? / bhavyalokam / kiMviziSTaM bhavyalokam ? / param - utkRSTa, saMprApta samyaktvAt / kiMviziSTA tvam ? / " paramavasutarA#jA ' paramavasutarau - atizayena prakRSTatejasau aGgajI - putrau yasyAH sA / yayapi devyAH urasaH putrAbhAva:, tathApi prAgbhavIyAvetAvavaseyau / punaH kiMviziSTA ? / ' ArAvasannAzitArAtibhArA' ArAveNa zabdena sannAzito-nAzaM prapitaH arAtibhAraH - zatrusamUhaH yayA sA tathA / punaH kiMviziSTA ! | bhAsinI -bhAsanazIlA / ( punaH kiMviziSTA ? ) 'hAratArA' hAravat tArA- ujjvalA / punaH kiMviziSTA ? | 'balakSemadA ' balaM ca kSemaM ca dadAtIti balakSemadA / punaH kiMviziSTA ! | asannA-akhinnA / na sannA asanneti vigrahaH / punaH kiMviziSTA ? ' zitArAtibhA zitArasyeva - taptIkRtapittalasyeva bhA - kAntiH yasyAH sA tathA / Arasya pittalasya atikrAntA bhA dIptiryayA sA tathA / punaH kiMviziSTA ? / amadA-madarahitA / nAsti mado yasyAH sA tatheti vigrahaH / punaH kiMviziSTA ? | Asito - upaviSTA / kasmin ? | gajArau - siMhe / kiMviziSTe gajArau ? | 'nIhAratArAvalakSe' nIhAro-himaM tArA-nakSatrANi tadvad valakSe-dhavale / "valakSadhavalArjunAH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 6, zlo0 29 ) / punaH kiMviziSTe ? / 'kSaNarucirucirorucaJcatsaTA saGkaTotkRSTa kaNThodbhaTe ' kSaNarucirucirAbhiH - vidyuddIptibhiH urubhiH caJcantIbhiH saTAbhiH saGkaTaH- utkRSTo yaH kaNTho - galakandalastena udbhaTe-karAle / he ' sarabhasanatanAkinArIjano roja pIThIluThattArahArasphuradrazmi sArakra mAmbhoruhe ! ' sarabhasaMvegena nataH - praNato yo nAkinArIjanaH- amaravadhUvargaH tasya urojapIThISu-stanaparyaGkikAsu luThatAM - itastatazvalatAM hArANAM sphuradrazmibhiH sAre-karbure kramAmbhoruhe-caraNakamale yasyAH sA tasyA AmantraNam / he ajite !atiraskRte ! / he rAjite ! - zobhite ! | kasyAm ? / bhAsi - dIptiviSaye / he amba ! he mAtaH ! | ambAdInAM dhau nhasvaH (sA0 sU0 201 ) iti sUtreNAtvanhasvaH / etAni sarvANi devyAH sambodhanapadAni // iti caturthadaNDakArthaH // 294 iti zrIzatruJjayakaramocanAyanekasukRtakArimahopAdhyAyazrI 5 zrIbhAnucandragaNiziSyeNa paNDitaprakANDamaNDalAkhaNDalena paNDitazrIzrI 108 zrIdevacandreNa kRtAyAM zobhanastutizizubodhinITIkAyAM samAptimAgAccaturviMzatitamajinastutiH // zubhaM bhavatu // zrIrastu // zrI // zrI // cha // zrI // zrI // 1 mUlakAvye tu ' saMsthite ! ' iti pAThaH / Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a. pariziSTam pRSTham paziH 22 28 stuticaturviMzatikAyAH // pAThAntarANi // (munirAjazrIcaturavijayasaGkalitAni ) - - mudritapAThaH pAThAntaram caturvizatijinastutIH caturvizatijinAnAM stutI saMpUrvaH saMpUrvakaH herlopaH helaka saMskRtavacaneSvapAstamAnamalaH saMskRtavacanasvapAstamAnamalaH niSpAdayetyarthaH niSpAdayetyanvayaH Apad-vipad Apad-vipattiH mandA AravA yeSAM te manda Aravo yeSAM te yuSmabhyaM pAntu yuSmAn pAnta noccairjalpanti, nAnyeSAM svaM jJApaya- noccai lpanena anyeSAM svaM jJApayantIti bhaavH| ntIti bhaavH| suSTu mAnyate-pUjyate AbhiH iti samAsaH suSThu mAnyate-pUjyate iti sumanasaH patpado'nizcaraNo'strISu patpado'nizcaraNo'strIti dIrNo'Ggajo yaiste dIrNo'Ggajo yeSAM te sthApayantI sthApayatI prathamapuruSaikavacane Nap prathamapuruSaikavacanaM gae tIrthakarAgama ! tIrthaGkarAgama ! mAro-madano mAra:-kAmaH 'dvandvaH ' 'itaretara dvndH'| tacchabdasyAbhivyApya yacchabdaghaTanAmAha macchabdasAcivyAda yacchandaghaTanAmAha tAdRzaiH mAnavaiH tAdRzairapi mAnavaiH tatazcAyamarthaH tayozcAyamarthaH tatpuruSaH ubhayatrApi tatpuruSaH dharmacakravartinaH dharmacakravartitvena nyAyyameva tathApi tathApi nyAyyameva praNipAtaviSayIkuru praNipAtaviSayIkuruSva drutavilambitamAha nabhI bharI drutavilambitamatra nabhau marau unmut-harSavam unmut-udgataharSama 10 29 23 28 27 26 / 20 50 13 64 28 Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTham pahiH ___ 28 00 28 2 78 stuticaturvizatikAyAH mudritapAThaH pAThAntaram zreNI zreNiH kriyAkArakayojanA kriyAkArakayojanam " striyAM sAmAjike golpA putima- "striyAM sAmAjike goSThayA pUtamandarayoH sabhA" ndarayoH samA" muktavairiNItyarthaH muktavairetyarthaH dIptam dIpram tAraNabandhaH taraNabandhaH parameSThisiddhAntaM parameSThirAddhAntaM tAraNArtha taraNArtha pAtAle sIdantIti pAtAle vasantIti gaandhaariinaamke| gaandhaariinaamike| AyudhavizeSau AyudhavizeSe musalazabdo'dantyo'pyasti muzalazabdo dantyo'pyasti tatiH-zreNiH tatiH-zreNI yasmin (sa) yatra sa prabhA yasyeti pramA'syeti pratipAyamiti sarva pratipAdyata iti sarva bhavoddharaNarUpA bhavottAraNarUpA asaGkhyAtAni saGkhyAtItAni khalIne'strI kvijnyeyH| khalIne strI kavI sheyH| sAparAdhasya apadhyasya svarNadehetyarthaH svarNadyutidehetyarthaH bhAsuraM-AyaM bhAsuraM-ugraM dhArayantI dhArayatI " AzuvIhau ca satvare" " AzurvIhI ca satvare" madhyaM-avalana madhyaM-vila pRsstthmaagm| pRSThibhAgam / bodhyate cocyate na kRtavAnityarthaH na kRtavAniti bhAvaH phalAni patrANi majata phalAni ca patrANi ca bhajate "drutavilambitamAha nabhau marau" / " drutavilambitamatra namI bharau" na kSiptavatI nahatavatI vAnaharSeNa abhayavAnaharSeNa manoratho mamoracA 20 99 103 105 105 35 23 30 109 113 113 117 122 123 14 Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAThAntarANi 135 144 pRSTham pAhiH mudritapAThaH 125 13 "nasamarasalA gaH Sabhirvedaihaye hariNI matA" 198 zreNiH 128 25 2 kiM kurvatI ? 131 1 sati:-zreNI 131 12 yatvAdapAMsuH yasyA'sau hitAni-kalyANAni 139 kSamatIti kSamA tasyA lAbhaH 139 tasyAH zaminI 140 9 AdhArakarmaNi 141 kriyAkArakasaNTaGkaH 143 arddhapAdayamakena 143 26 ( sabhA:-bhAsahitAH) bhayacchidaH 144 0vartamAnA iti sadAmavasumI rAjinA 152 cAkSaH, 152 17 utkRSTaH 161 1-2 sAtataH nityAtIla 166 16 nauH-taraNiH mantA-madhyabhAgA 176 vidAritamAram 177 tehAri-manoharama pariNAmasukham 28 zobhanAni ___ vAkUcAturyalakSaNa: 12 yasyAsau abhaGgaH 189 8 ekadizyAdayo yeSu 190 23 hAsA-hasanaM yasyAH sA 198 23 tIrthakarasamUha 200 21 maghavatA-indreNa ida lakSaNaM vidyate kAvyakalpalatAyAM (pra0 1, sta* 2) / pAThAntaram " nasamarasalA gaH SaDvedairyato hariNI matA" zreNI kiM kurvansI? tati:-zreNiH yatyAdapAMzuH yasya saH hitAni-pathyAni kSamA-titikSA tasyA lAbhaH rakSA grahAdipratihale zaminI AdhAre karmaNi kriyAkArakasaMyoga arddhapeTAyamakena samAH-sadIptikAH bhayabhidaH 0vartanta iti sadAnavamunA rAjibAta 'pyakSA, prakRSTaH sA tatheti ' bahuvrIhiH' mau:-rIH antA-madhyapradezA vidAritasmaram tairhAri-manojJam pariNatisukham zomitAni vAkcAturIlakSaNaH yasya so'bhaGgaH ekaviMcyAdayo yatra hAso-hasaH yasyAH sA tIrthaGkarasamUha maghavatA-mahenareNa 145 15 - Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH pRSTham 202 202 pati 13 205 212 216 3 224 227 231 231 22 232 235 252 254 mudritapAThaH utkRSTa mIca samA cAsau tanuzceti samRddhiryasyAH "meccakaH zitikaNThAbhaH" alakeSu-kuntaleSu svasvakAntisambhAga0 bhavantyebhiriti vA pavanakalpa iti vikSepaya kararuhAH kriyAkArakayogaH / cturthvRttaaryH| bhujau yasya AcitaH asadRzA matiH-prajJA kurvatI saMsargaH nirmalA utsavAvahAni zobhIni gambhIretiyAvat pAThAntarama prakRSTaH bhiyazca samA cAsau tanuzca samatamuriti samRddhiryasyAM "mecakaH shitiknntthaabhH|| alakeSu-kuruleSu svasvakAntisaMvibhAga0 manyamebhiriti vA pavanatulya iti vikSipa karazUkAH kriyaakaarkpryogH| turyvRttaarthH| bhuje yasya citaH asadRzI matiH-pratimA kurvantI samparka: anaghA utsavakalpAni zobhitAni duravagAhetiyAvat 256 256 260 251 264 264 264 278 278 285 17 Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ba. prishissttm| // TIkAcatuSTayAntargatasAkSIbhUtapAThAH // pAThaH TIkAGkaH pRSThAGka: 2 132 2 188 247 155 * * * ajaye rajo'yaM rajasA sArdhaM strIpuSpaguNadhUliSu abhidhAnacintAmaNau * aGguliH karNikA denta-viSANau skandha Asanam aya rajasi syurdUlI-pAMzu-reNavaH anantajit anantaH apakRSTaM pratikRSTaM yApyaM repho'vamaM bruvam * abhyantaramantarAlaM vicAlaM madhyamantare * ambuvRddhau pUraH plevazca saH aLasekSaNA mRgAkSI * avadAtagaurazubhra (valakSadhavalArjunAH) * ahiMsA-mUnRtA-steya-brahmA-kiJcanatA yamAH ApRcchA''LApaH sambhASaH AptoktiH samayA-''gamo AbhA rADhA vibhUSA zrI: * Ama Amaya AkalyamupatApo gadaH samAH * AyatistUttaraH kAlaH ArAmaH kRtrime vane AlasyaM tandrA kausIdyam 117 rrrrrrowrow was rrrr * AsAro vegavAn varSaH 136 // 271 216 utpalaM syAt kuvalayam 4 * udanto'thAhvayobhidhA / gotrasaMjJAnAmadheyA0 2 1 zrIyazovijaya jainagranthamAlAyAM mudrito'yaM saTIko granthaH 2441tame vIrasaMvati / * etaccinena sUcyate yadutAyaM pATho vartate dvitIyAyAM turIyAyAM ca TIkAyAm / 2 'dantau viSANau' iti mudrite granthe / 3 'plavo'pi ca' iti mudrite granthe / Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 stuticaturvizatikAyAH TIkAGka: pRSThAGkaH 2 93 254 pAThaH unmAdazcittaviplavaH uzanA bhArgavaH kaviH // SoDazAcidaityaguruH RSabho vRSabhaH zreyAn zreyAMsaH syAdanantajitadanantaH / suvidhistu puSpadanto munisuvrata-suvratau tulyau / RddhiH(ddhe) vibhUtiH sampattiH enaH pApmA ca pAtakam karNikA syAdathAzubham kapilaH piGgalaH zyAvaH kamanaH kalAkelirananyajo'GgajaH karambaH kabaro mizraH kaladhautalohottamavahnibIjA kalyANaM kanakaM mahArajata-rai-gAGgeya-rukmANyapi * kASThA''zA dik harit kakup 43 - ccccxcc ccccc 181 14 241 196 2 39 2 4 29 217) 227 kIlAlaM bhuvanaM vanaM ghanarasaH kIlito yantritaH sitaH kurulo bhramarAlakaH kRSNaH syAdasitaH sitetaraH (ko0 1, zlo0 17) kSitiH kSoNiH kSamA'nantA jyA kurvasumatirmahI gaNDUSazthulukazcalu: gururjJAnopadezakaH guluJcho'tha rajaH pauSpaM parAgo'tha raso madhu * gorgotrA bhUtadhAtrI kSmA gandhamAtA'calA'vanI ghargharo hAsikA hAsyaM hAsastu hasanaM hasaH cakravartI sArvabhaumaH * cakramaNDalyajagaraH pArI(rI?)ndro vAhasaH zayuH 0 mm 1000rror 183 94 210 175 72 243 195 269) 270 1 anyatra kANDAdyullekhaM vihAya tatkaraNe'troddezo'yaM yaduta dRSTayAdidoSAd yatra sthalanirdezo nAkAri tatyamArjanaM kriyte'dhunaa| 2 'matI mahI' iti mudrita granthe / 3 'gurudhopa0' iti mudrite granthe / Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAcatuSTayAntargata sAkSIbhUta pAThAH pATha: calA zampAsciraprabhA cAritra - caraNe api jagatI medinI rasA jAlaM nivahasaJcaya: ( yau) jito bhagnaH parAjitaH yA kurvasumatI mahI taravArikaukSeyakamaNDalAgrA asiRRSTiraSTI tapanIyacAmIkaracandra bharmArjunaniSkakArtasvara karburANi totraM veNukamAlAnaM bandhastambho'GkuzaH sRNiH tAmarasaM mahotpalam tatsadastvamarAH titikSA sahanaM kSamA * trAsastvAkasmikaM bhayam 19 dalitaM sphuTitaM sphuTam * davo dAvo vanavahniH 39 dvArA: kSetraM vadhUrbhA * dairghyamAyAma AnAhaH * dhanuzcApo'stramiSvAsaH kodaNDaH dhanvakArmukam 19 dhAtrI dharitrI dharaNI * dhAmAgAraM nizAntaM ca dhiSaNaH phalgunIbhavaH dhvAntaM bhUcchAyAndhakAram nirvANaM brahma nivRtiH nizA nizIthinI rAtriH *zarvarI kSaNadA kSapA niSNAto nipuNo dakSaH * nIpaH kadamvaH sAlastu paJcazAkhaH zayaH zamaH / hastaH pANiH karaH 201 TIkAGkaH pRSThAGkaH 4 192 4 226 4 62 4 15 4 196 2 73 2 269 2 253 62 255 66 4 259 2 156 2 93 4 172 3 4 4 1 89 2 205 4 43 4 82 4 152 2 161 2 275 2 70 2 94 4 165 4 276 2 54 2 92 2 212 4 161 Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH TIkAGka: pRSThAGka: 2 11 2 261 4 140 h h h h m 19 184 234 h m m pAThaH parAparyabhito(bhUto?) jito bhanaH parAjitaH paraM zata-sahasrAbhyAM * patraM rAjIva-puSkare pariska(sya ?)ndaH parikaraH ( kA0 3, zlo0 379) pavitraM pAvanaM pUrta pAtrAmatre tu bhAjanam pAdo'dhri( padoMhi ? )zcalanaH kramaH pAzastu bandhanagranthi: * pizaGgaH kapizo hariH priyaGaH phalinI zyAmA pItaraktastu piJjaraH / kapilaH piGgalaH zyAvaH pRSThaM tu caramaM tanoH mojjAsanaM prazamanaM pratighAtanaM vadhaH baI parNa chadaM dalam bisaprasUtaM nAlIkam bhayaM bhI tirAtaGkaH bhA mayUkha-mahasI chavirvibhA madano jarAbhIruranaGga-manmathau mado munmohasambhedaH madhudIpa-mArau madhusArathiH smaraH madhyo'valagnam manaHzRGgArasaGkalpAtmAno yoniH * mandiraM sadanaM sadma nikAyyo bhavanaM kuTaH h h 108 4 241 h m m 32 145 32 ` h m s 2 70 2 105 159 ` s 284 / 286 / s mahaHkSaNodbhavoddharSAH mAhA surabhirarjunI mutmItyAmodasammadAH mRganAbhimaMgamadaH 1 ayameva pAThaH amarakoze (zlo0 1229) api / 4 2 4 52 101 229 Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha: * meghavahnirirammadaH 17 moho mauDhavaM cintA dhyAnam mauliH kirITaM koTIramuSNISam yamaH kRtAntaH pitRdakSiNAzAme tAtpatirdaNDadharo'rkasUnuH yAnaM yugyaM patraM vAI ( hyam ) * yayurazvo'zvamedhIyaH TIkAcatuSTayAntargata sAkSIbhUtapAThAH * rathAGga rathapAdo'ri cakraM dhArA punaH pradhiH rAjileMkhA tatirvIthI mAlyAlyAvalipaGktayaH * rogo rujA rugAtaGko mAndyaM vyAdhirapATavam rocirusrarucizociraM zugojyotirarcirupadhRtya bhIzavaH rAddhasiddha kRtebhyo'ntaH AptoktiH samayAgamau " lakSmIH padmA ramA lIlA vilAso vicchittiH lAyaH seribho mahaH lUne chinnaM chitaM ditaM khaNDitaM ( cheditaM 1 ) vRkNam vajraM tvazanirhrAdinI svaruH zatakoTiH paviH zavaH vAha vAjI yo hariH * vAg brAhmI bhAratI gaurgIrvANI bhASA sarasvatI vArkSa va gahanaM jhaSaH kAntAraM vipinaM kakSaH vAsayogya (ga)stu cUrNa syAt vihago vihaGgama-khagau patago vihaGgaH zakuniH zakunti zakunau vi-vayaH - zakuntaH hRndaM cakrakadambake samudAyaH putrotkarau saMhatiH vRndArakAH sumanasastridazA amartyAH vyomAntarikSaM gaganaM ghanAzrayaH 19 TIkADUH pRSThAGkaH 1 28 3 4 2 2 * yoSA yoSidvizeSAstu 4 223 raktau ca padmaprabha-vAsupUjyau (kA0 1, zlo0 49 ) zuklau ca candraprabha - puSpadantau / kRSNa punarnema-munI vilInau zrImAla - pArzve kanakatviSo'nye // 2 129,209 2 2 259 2,3 27 2 2 2 3 4 4 4 4 2 2 2 2 2 2 2 30 4 4 60 234 2 45, 190 205 14 109 68 189 189 201 35 178 192 14 29 238 103 32 134 29 212 175 68 Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 sAtipavizatikAyA h h h h h h m s 65 pAThaH TIkAGkA pRSThAGka: dhaM sukhe balavat suSchu zatrau matipakSaH paro ripuH / zAtravaH pratyavasthAtA 2 34 // zramaH zAntiH zamayopazamAvapi 2 13 * zikhA-zAkhA latAH samAH 2 253 zivaM niHzreyasaM zreyo nirvANaM brahma nirvRtiH (kA0 1, zlo074)2 36 zuktijaM mauktika muktA 181 zlokaH kItiryazo'bhikhyA 175 dhetaH zyeta: sitaH zuklA * ghete tu tatra kumudaM kairavaM gardabhAhvayam saMvyA( abhyo )rAva ArAva: sandohaH samudAya-rAzi-visara-vAtAH kalApo bajA samAja: pariSat sadA sambodhane'Gga bhoH pyAT pAT he hai iM hA are'pi re 117 sarvasahA ratnagarbhA jagatI medinI rasA sahasaikapade sadyo'kasmAt sapadi tatkSaNe sAgre ca gavyUtizatadvaye rujA vairI(re)tayo maarytivRssttyvRssttyH| 3 281 durbhikSamanyasvakacakrato bhayaM syAneti (naita ekAdaza karmaghAtajAH1) seto pAlyAlisaMvarAH 70 stavaH stotraM stutirnutiH 103 syame rINaM snutaM sutaM syAdanantajidanantaH 1 153 syAd rAjaputraka rAjanyakaM rAjakamAjakam syu lI-pAMzu-reNavaH 134 svargikAzcanajo(to) giriH surataM mohanaM ratam strIliGgane vA bahuvacanAntazca (kA0 4, zlo0190, pR0452) syAt SaNDaM kAnanaM vanam 2 21 syAdAdhiAnasI vyathA ( kA0 6, zlo07) 4 126 9 pATho'yaM svopajJaTIkAyAm / nh bh romra - 248 172 Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ` h m m TIkAcatuSTayAntargatasAkSImUtapAThAH pAThaH TIkAGkaH pRSThAGka: sarvottame mahAsattvakule ya upajAyate / tasyAbhivRddhaye vRddhairasAvara udAhRtaH // ( kA0 1, zlo0 28, pR0 11) 2 194 haripriyA panavAsA kSIrodatanayA'pi ca 2 240 halipriyaH nIpaH kadambaH 2 34 hAsastu hasanaM hasa: heSA heSA turaGgANAm amarakoze ambaraM vyomni vAsasi ( zlo0 2698) amarA nirjarA devAstridazA vibudhAH surAH / suparvANaH sumanasastridivezA divaukasaH // artho'bhidheyaraivastuprayojananivRttiSu aryaH svAmi-vaizyayoH alakAzcUrNakuntalA asurA daitya-daiteya-danuje-ndrAri-dAnavAH astastu caramaH kSmAbhRt astriyAM samarAnIkaraNAH kalaha-vigrahau 2 45 astrI kamaNDaluH kuNDI 2 139 astrI paGkaM pumAn pApmA pApaM kilbiSakalmaSam AGISadarthe'bhivyAptau sImArthe yogaje'pi ca ( dhAtuyogaje ?) 2 ArAmaH syAdupavanaM AlasyaH zItako'lasaH m m m m m m m 2 70 mh lh 1 mudrite abhidhAnacintAmaNivRttau tu ' sarvo nAma mahAsattvaH kule' iti pAThaH // 28 // 2 nirNaya sAgarAkhyamudraNAlaye mudrito'yaM granthaH 1921tame esavIyAbde / tasya cedamaSTamaM saMskaraNam / asmin granthe zlokAsthAne zlokArdhAnAmaGgakA vartante / mayA'pi ' zlo0' iti saMjJayA zlokArdhasaGkhyAGako - sUci, anyatra tu zlokAGkaH / Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticatuvizatikAyAH 9 9 9 9 9 9 9 9 pAThaH TIkAGkaH pRSThAGka irA bhUvAksurApsu syAt 2 29 udAro dAtR-mahatoH ogho vande'mbhasA raye 164 * kaladhautaM rUpya-hemnoH kalaGkago lAJchanaM ca kalA zilpe kAlabhede kalApo bhUSaNe bahe tUNIre saMhate'pi ca ( tAvapi ? ) * kiJjalka: kesaro'striyAm (zlo0 552) kiraNosramayUkhAMzugabhastighRNipRznayaH khedAnukampAsantoSavismayAmantraNe bata ghano meghe mUrtiguNe triSu mUrte nirantare ( zlo0 2555) 2 142 cakravartI sArvabhaumo nRpo'nyo maNDale striyAm( zvaraH ?) cAmIkaraM jAtarUpaM mahArajata-kAzcane jAlaM samUha AnAyo gavAkSa-kSArakAvapi 2 14 * jIvanaM bhuvanaM vanam totraM veNukamAlAnaM bandhastambhe'tha zRGkhale tvagdehayorapi tanuH ( zlo0 2560) dantI dantAvalo hastI dvirado'nekapo dvipaH dambholiH ( hAdinI ? ) vajramastrI syAt kulizaM bhiduraM paviH daro'striyAM bhaye zvabhre dava-dAvau vanAraNya-vahnI 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 81 dairghyamAyAma Aro( nA ? )haH pariNAho vizAlatA devabhede'nale razmau vam ratne dhane vasu devAda vRte varaH zreSThe triSu klIbaM manAk-priye nideza-pranyayoH zAstram pazcaite devataravo mandAraH pArijAtakaH / santAnaH kalpavRkSazca puMsi vA haricandanam // 1'AnAyagavAkSakSArakeSvapi ' iti mudrite granthe / 9 9 145 186 265 2 11 Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAcatuSTayAntargatasAkSIbhUta pAThaH pATha: patraM palAzaM chadanaM dalaM parNa chadaH pumAn patraM vAhana pakSayoH padazciraNayo'khiyAm padaM vyavasitatrANasthAnalakSmAGghrivastuSu pAdAH pratyantaparvatAH pAdA ramyatuyazAH (zlo0 2513 ) puSpadhanvA ratipatiH puMsyAdhirmAnasI vyathA balihastAMzavaH karAH bisaprasUna rAjIva puSkarAmbhoruhANi ca bhAryA jAyA'tha puMbhUmni dArAH syAt tu kuTumbinI bhUtirbhasmani sampadi madanI manmatho mAraH madhupura se mitho'nyonyaM rahasyam yAnapAtre zizau potaH yogya-bhAjanayoH pAtraM ( zlo0 2693 ) rIri: (tiH) striyAmArakUTo na striyAmatha tAmrakam rukmaM kArtasvaraM jAmbUnadamaSTApado'striyAm reNurdvayoH striyAM dhUliH pAMsuna na dvayo rajaH lavalezakaNANavaH lulAyo mahiSo vAhadviSatkA saraseribhAH vasatI rAtri-vezmanoH vA puMsi padmaM nalinamaravindaM mahotpalam vIdhyAlirAvaliH paGgiH zreNI lekhAstu rAjayaH vairaM virodho vidveSaH zarma-sAta sukhAni ca malosstriyAma (strI pApa 1 ) vikiDA mahavo (stU ? ) tsavatejasoH mahAraNye puNya (durga)pathe kAntAre (raM) puMnapuMsakam (zlo0 2679 ) 2 2 TIkAGkaH pRSThAGkaH 2 107 2 258 2 11 2 26 2 170 2 4 2 2 2 2 253 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 307 101,170 117 125 96 92 32 257 65 4 32 14 122 64 290 132,247 17 191 216 4 99,231 148 103 Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 stuticatuvaiizatikA pATha: zRGgArAdau viSe vIrye guNe rAge drave rasaH zoNaratnaM lohitakaM ( kaH ? ) padmarAgo'tha mauktikam zrutaM zAstrAvadhRtayoH samUho nivaha-vyUha - sandoha - visara - vrajAH same kSmAMze raNe'pyAjiH 2 2 samau siddhAnta-rAddhAntoM 2 sa samrADatha rAjakam / rAjanyakaM ca nRpatikSatriyANAM gaNe kramAt / 2 sahasrapatraM kamalaM zatapatraM kuzezayam 2 2 2 2 2 2 2 sAkSAt pratyakSa-tulyayoH sAro bale sthirAMze ca nyAyye klIbe vare triSu surabhirgavica striyAm stanitaM garjitaM meghanirghoSe rasitAdi ca striyAM tu saMhatirvRndaM nikurambaM kadambakam / striyAM naustaraNistariH sthaulya - sAmarthya - sainyeSu, balam strindhastu vatsalaH syAt prabhAve'pi cAyatiH ( zlo0 2478 ) syAdutpalaM kuvalayamatha nIlAmbujanma ca / indIvaraM ca nIle'smin TIkAGkaH pRSThAGkaH 2 121 2 170 2 17 24 125 92 243 212 93 2 2 2 syuH prabhA rug rucistviD bhA hAdinI vajramastrI syAt kulizaM bhiduraM paviH amarapAThAH aGkaH samIpe utsaGge cihna sthAnAparAdhayoH asitaM sitinIlaM syAt ApaH sumanaso varSA apsarassikatAH samAH / tetro bahutve yurekatve'pyuttaraM trikam // inaH prabhau ca sUrye ca 2 265 1 ye me pAThA' ityamara' ityulle khena sUcitA api mudrite amarakoze me dRSTipathaM nAgatAste te'tra sannivezitAH / 2 2 101 51 160 186 166 73 119 148 73 2 2 2 145 96 227 18 10 Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAcatuSTayAntargatasAkSIbhUtapAThaH 309 lh 240 h h h h h h h h h m m 4 137 h pAThaH TIkAGkaH pRSThAGka: kSIrAbdhitanayA ramA chinnaM lUnaM chitaM ditam javo vegastvaristUrNiH 2 211 tamo'ndhakAre svarbhAnau tamaH zoke guNAntare dAnamutsarjanaM tyAgaH nameruH surapunnAgaH nirvANaM nivRtau mokSe vinAze gajamajjane bANe prakarSavizikhau0 bherI dundubhirAnakaH 4 282 mandAraH kalpapAdapaH vasatiH sthAna-vezmanoH 2 26 zraddhAracanayorbhaktiH sthitaM sthApitamAhitam syAd vajraM kulizaM paviH __ amaraTIkAyAM rAyamukuTAkhyAyAma varo jAmAtari vRttau devatAderabhIpsite / piGge puMsi triSu zreSThe kuGkume tu napuMsakam // 1 // varI proktA zatAvaryA varA ca syAt phltrike| 2 209 manAgiSTe varaM klIbaM kecidAhustadavyayam // 2 // ( medinyAm ) anekArthatilake akSo vibhItake karSe, rAvaNe shkttaatmnoH| pAzake maNike cAkSaH, indriye khaNDamokSayoH // 3 152 drutaM sthire caritre ca dhauvye'nekArthabhasmanoH 3 172 anekArthe ambaraM vyoma-vAsasoH 2 11 1 chinne lUnaM chitaM ditam ' iti abhi0 (kA0 6, zlo0 125) / 2 'Avegastu tvari.' iti abhi0 ( kA0 2, zlo0 236 ) / 3 pATho'yaM abhi0 (kaH 0 3, zlo0 57) / 4 pATho'yaM abhi0 ( kA0 3, zlo0 442) / Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 stuticatuvizatikAyAH TIkAGkaH pRSThAGka: 3 22 sh 4 105 ` s 160 105 12 h s 175 h pAThaH aro jineraM cakrAGge zIghragre satvare taTe astaM svarNasumAmbhasaH u saMbhAyuva( zambhAvu ? )prakAze syAt ke ziro jalamAkhyAtaM ke sukhaM parikIrtitam kaM zIrSe'psu sukham kaM sukhe salile zIrSe jinaH sAmAnyakevalI dale patre abhikhyAyAH dharmo vRSo vRSazreSTho vRSaNDo mUrSako vRSaH vibhItako'kSo'kSamindriyam mAstu harSe vidhau mAse satraM gRhaM dhanaM satraM satraM dAnamiheritam / satraM nAma vanaM satraM satraM saccaritaM matam // sumanAH paNDite puSpe godhUme sajane sure sumanAH paNDite puSpe deve sajane samitI kezave kaM ziro jalamAkhyAtaM kaM sukhaM parikIrtitam 'dairghyamAyAma AnAH pariNAho vizAlatA Ayatizca phalaM phale dhAnabIje niSpattI bhogalAbhayoH 277 h s 276 h 3 62 11 175 s 2 160 2 96 2 125 kAtye tapo'bhiriSyate yat tu devebhyaH sa varo mataH 2 209 gauDe kaviH kAvyakare sUrau puMsi vAlmIki-zukrayoH / khalIne strI kaviyiH patpAdo'nizcaraNo'strISu 2 11 sumanAH puSpamAlatyoH striyAm 1 zIghrazIghragayorapi iti haimAnekArthe ( kA0 2, zlo0 401) / 2 etat zlokAdha kezavasya iti jJAyate 160tamAt pRSThAGkAt / 3 'sukhe' iti haimA0 ( kA0 1, zlo0 5) / 4 amarakoze'pi 5 medinyAdAvapi / Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAcatuSTayAntargatasAkSIbhUtapAThAH 111 pATha: TIkAGka: pRSThAGka pAdasamAnArthaH pAd apyasti 2 10 mecakaH zitikaNThAbhaH 2 216 dharaNau taravArirmataH khaGgaH nAnArthe gamaH sadRzapAThe syAd gamastu gamane smRtaH mudrA syAdAkRtau mudrA mudrA mAne'GgulIyake / pidhAne'pi bhavenmudrA mudrA karNavibhUSaNe // pAraskare karazcitralA( la. 1) mahIpe I: smare'ghe'vyaye khede kopAktAvI bhuvi zriyAm 3 93 gaurvaje suvRSe dhenau vAci digvANayogiri / bhUmayUkhasukhasvargAsatyavahnayakSimAtRSu // 3 206 raso harSe jale dugdhe zRGgArAdau rasA dharA 3 258 medinIkoze pR. 50 AjiH strI, samabhUmau ca / saGgrAme (jadvike ) 31 3 2 49 gauH svarge vRSabhe razmau baje zItakare pumAn / arjunInetradigbANabhUvAgvAdi(ri)Su yoSiti // 2 205 tapo lokAntare'pi ca / cAndrAyaNAdau dharme ca pumAn ziziramAghayoH (satrike) potaH zizau vahitre ca gRhasthAne ca vAsasi (tadvike) 59 38 2 122 mando'tIkSNe ca mUrkhe ca "vaire nirbhaagy-roginnoH| 1 dharaNidAsAd bhinno'bhinno veti na nirNIyate sAdhanAbhAvAt / 9 zrImohanalAlajIjainasenTrallAiberI( muMbaI )satkamuditapustakAdhAraNa pRSThapadyayoH aGka sUcanaM kriyate, kintu mukhapRSThasyAmAvAt prakAzanaparicayAyuSlekhakaraNe'samartho'ham / 3 pATho'yaM na labhyate mudrite pustake, kintu "gauH svarge ca balIvarde razmau ca kulize pamAna / strI saurabheyI dRga-bANa-diga-vAg-bhUSvAmu bhUmni ca // " iti pR0 12, zlo0 1, "gauH svarge vRSabhe rakSmI vane candramasi smRtaH" iti tu vizve (pR0 24) / 4" svaire cAbhAgyarogiNoH" iti 071, zlo0 13 // +80 186 24 2 214 Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticatuvizatikAyAH pATha: pR0 10 TIkAGkaH pRSThAGkaH alpe ca triSu puMsi syAt ( hastijAtyantare zanau / / )( dadrike ) / ratnaM svajAtizreSThe'pi maNAvapi napuMsakam ( tadvike) 8817 2 83 vA(1) pracetasi jAnIyAdivArthe ca tadavyayam (vaikake)171 1 2 285 zaktirakhAntare gauryAmutsAhAdau bale striyAm (tadvike) 61 61 2 167 rabhase khiyAM sAmAjike goSThayAM dyuti(yUta)mandarayoH sabhA vizvakoze aghaM tu vyasane proktamaghaM durita-duHkhayoH 2 231 antaH prAnte'ntike nAze svarUpe'timanohare 59 31 2 164, 269 araM zIghe ca cakrAGge zIghrage punaranyavat 125 3 2 45 alaM bhUSaNaparyAptivAraNeSu nirrthke| alaM zaktau ca nirdiSTam / 190 48 2 101 aSTApadaM syAt kanake sArINAM phalake'pi ca / aSTApadazca zarabhe candramallyAM ca markaTe // 81 42 2 170 AyatiH saMya(ga)me dairye prabhAvAgAmikAlayoH 69 158 2 163 Arambhastu tvarAyAM syAdudhame vadha-darpayoH ArAd dUra-samIpayoH 187 15 2 119 AliH paGktau ca sakhyAyAM setau ca prikiirtitaa| vizadAye'pi syAdAliH 2 84 AzuIhau ca satvare 168 12 2 103 inaH sUrye nRpe patyau 85 1 2 54 itiH pravAse Dimbe syAdativRSTayAdiSaTsu ca 60 54 2 191 umA sItA('tasI) haimavatI haridrA-kIrti-kAntiSu 112 34 2 257 kadambamAhuH siddhArthe nIpe'pi nikurambake 107 7 2 34 keladhautaM rUpya-hemnoH kaladhautaH kaladhvanau 71 190 2 154 1 zrImahezvarasya kRtau vizvaprakAze (caukhambAsaMskRtagranthamAlAyAM) atra sUcitollekhAnAM bahuzaH sAmyaM dahazyate, ata etarakozAdhAraNa pRSThapayAGkaH pAThAntaraM ca sUcyate mayA / 2 'pAtaka-duHkhayoH' iti pAThAntaraM (029, zlo0 1) / 3 " turAyAM " iti pR0 109, zlo0 30 / 4 "Alistu vizadAzaye / AliH paGkto nasalyAca" iti pR0 152, zlo0 3715 pATho'yaM vartate haimAnekArthe (kA0 4, zlo0 1478) api / Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ m m TIkAcatuSTayAntargatasAkSIbhUtapAThana pAThaH pR0 10 TIkAGka: pRSThAGka: kAmaM prakAme'numatAvasyAnugame'pi ca 189 43 2 81 kIrtiH prasAda-yazasovistAre kardame'pi ca 61 66 2 73 ko brahmAtmAnilArkeSu zamane sarvanAmni ca / pAvakeSu (ca?) mayUre ca sukhazIrSajaleSu kam // 4 kriyA karmaNi ceSTAyAM karaNaM sampadhAvane / ArambhopAyaziSyArthacikitsAvikRtiSvapi // ghanaM syAt kAMsyatAlAdivAdyamadhyamanRtyayoH / ghanaM sAndre dRDhe dADharthe vistAre lohamudgare // meghamustakayozcApi 85 4 2 cakravartI ballagaNe cakravAke jinaH syAdativRddha ca buddhe cAhati jitvare 85 tarasA bale ca vege ca tAro muktAdisaMzuddhau taraNe zuddhamauktike tulA palazate rAzau bhANDe sAdRzya-mAnayoH tulA sAmye mAnadaNDe tRRSNAtireke autsukye lAlasA lolayAccayoH damastu damathe daNDe kardame damane'pi ca 110 2 davo dAva iva khyAto vanAgni-vanayorapi 162 2 dhAma dehe gRhe razmau cihne sthAnA'parAdhayoH dhiSaNatridazAcArye dhiSaNA dhiyi saMmatA 51 46 2 93 nebhaM tu nabhasA sAkaM tapaM ca tapasA saha / rajaM ca rajasA sArdhaM mahaM ca mahasA samam // nAlIkaM padmakhaNDe'bje nAlIkaH zaratalpayoH (1) 2 17 paGkaH kardama-pApayoH 5 41 2 125 patraM syAd vAhane parNe pakSe ca zarapakSiNAm 128 35 2 280 prasAdo'nugrahe kAvyaguNa-svAsthya-prasatti(kti ?)pu 79 20 2 191 1 karaNe sampradhAraNe' pR0 119, shlo060|2'kssaarthcikitsaanisskRtissvpi' pR. 119, shlo060|3 "cakre gaNe cakravAke " iti pAThaH (pR0 129, zlo0 49) / 4" taro bale ca vege ca" iti pAThaH (pR0 177, lA0 38) / 5 syAd dRzya' pR0 152, shlo040| 6 "tulA sAmye stambhapIThe" iti vaijayantyA (pR0221, shlo017)| 7 na vidyate pATho'yaM vizva medinyoH, kintu samasti cAyaM haimAnekArthe vaiparItyabhAk / 8"sthAne janmaprabhAvayoH" iti pAThaH ( pR0 95, zlo0 121 / 9 nAyaM pATho labhyate mudrite vizvakoze, kintu prApyate zavapamede (zlo0 46-47) / 10 " zara khaNDe'bje nAlIkaH zarazalyayoH " iti pAThaH (pR0 11, zlo0 111) / sh h h m m m m m m m h ` ` ` ` ` m lh * ` ` 80 Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ #28 stuticaturviMzatikAyAH pATha: priyaGguH phalinIka kupippalIrAjikAsu ca phaLaM hetusamutthe syAt phalake vyuSTi - lAbhayoH / jAtIphale'pi kakole sasya-bANAgrayorapi // phaliyAM tu phaLIM (laM) prAhutriphalAyAM phalaM kacit / 149 bhartA svAmini dhArake 59 162 ro'pi gujhe bhavane ca tattve rAmaH pazuvizeSe syAt jAmadagnye halAyudhe / rAghave cAsitazvetamanojJeSu ca vAcyavat // vanaM kAnana - nIrayoH bhavaH saMsArasamprAptizreyaHzaGkara janmasu mataM pUjita - sampa malaM kiTTe purISe ca pApe ca kRpaNe malaH mAnaM pramANe jAdau mAnazcittonnatau gR (pra) he khaM niHsaraNe vaktre prArambhopAyayorapi yamo daNDadhare dhvAGkSe saMyame yamaje'pi ca / zarIrasAdhanApekSanityakarmaNi bodhya (cocya 1 ) te / / 110 85 hi tau vAhane pa rajaH syAdArtave zubhe / rajaH parAge reNau ca rajaM ca parikIrtitam / taM surata-guhyayoH rabhaso vega-harSayoH varo'bhISTe devatAdervaro jAmAtR - gR (Si?) GganyoH / zreSThe'nyavat parivRtau varaM kazmIraje matam // vRSaH syAd vAsake dharme saurabheye ca zukrale / rAzibhedayoH zRGgyAM mUSaka - zreSThayorapi // veNurvaze nRpAntare pR0 28 50 2 149 2 3 38 149 22 56 175 111 85 125 pa0 TIkAGkaH pRSThAGkaH 209 171 . 2 14 2 7 2 21 4 7 124 125 2 183 2 48 2 81 2 142 2 36 2 243-244 1 2 2 r my r 2 2 3 2 2 2 2 109 37 132 32 292 148 24 21 129 tu, 1 'sandhi' pR0 56, zlo0 4 / 2 ' prasthAdau' pR0 85, zlo0 6 / 3 'guNe; rajaH parAge reNau rajavat pari0' pR0 176, zlo0 31 / 4 ' surate ' pR0 177, zlo0 39 / 5 ayaM pATho haime'nekArthe (kA0 2 zlo0 169, mudrite vizvakoSe ( pR0 49, zlo0 27 ) tu " veNurbhUpAntare vaMze " / 2 174 2 24 Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAcatuSTayAntargatasAkSIbhUtapAThAH pATha: pR0 vyUhaH syAd vaLavinyAse nirmANe vRnda- tarkayoH 180 190 61 zaM kalyANe sukhe'pi ca zAntiH zame'pi kalyANe sava prazaste vidyamAne sA(zA) ra : zabala - vAtayoH 57 126 sAla : pAdapamAtre (i) syAt prAkAre (zaGkukadrume ) 150 'hitaM peye gate dhRte he hai vyastau samastau ca hUtisambodhanArthayo: ' vaijayantIkoze AtaGkastu dara-trAsau bhItirbhIH sAdhvasaM bhayam mauli koTIramuSNISaM kirITaM mukuTo'striyAm (pAtAlakANDe zlo0 135 ) vyADikoze astaM suvarNe vanopAnte dharitrI dhAraNI vizvaM lokaH kSemeSu zAzvatam zabdaprabhede rajenApi rajaH samam (zlo0 48 ) lakSmIrhareH striyAm ( zlo0 45 ) zabdArNave 192 pa0 TakAGkaH pRSThAGkaH 6 2 239 48 2 32 62 2 13 13 2 122 290 280 101 20 2 15 2 2 2 72 2 54 2 234 m m 3 3 AlI pAlI sakhI zreNI rAjI paGkI vIthI ityAdayaH zabdA dIrgha IkArAH piGgalaH svarNavarNavat mecakaH kRSNanIlaH syAt atasIpuSpasannibhaH zAzvate maeNNayaH syAt paricaye yAcJAyAM sauhRde'pi ca 2 2 95 3 2 2 82 276 247 195 115 90 180 216 2 73 1 pATho'yaM vartate haimAnekArthe (kA0 2, zlo0 224 ) api / 2 " gate dhRte pathye " iti pR0 57, zlo0 9 / 3 nAyaM pAThaH samulapabhyate vaijayantyAM, kintu etAdRk pAThomare (zlo0 403 ); sa caivamcatuIza dastrAso bhItibhIH sAdhvasaM bhayam " / 4 nAyaM pAThaH samasti zAbhvatakoze, kintu vidyate'yaM vaijayantyAM (10 242, zlo044 ) / 66 Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ staticaturvizatikAyAH pATha: TIkAGkaH pRSThAGkaH sudhAkalazakoze umA dhAnyavizeSe spAna gaurI-zrI-kIrti-kAntipu subhRtau samUhavAcako vAraH vAro vezyAgaNaH smRtaH haTTacandre kroDA hAvA tathA dArA traya ete yathAkramam / koDe hAve ca dAreSu zabdAH proktA mniissibhiH|| hArAvalyAm pArAlindI( 1 )staraGgo nauH 'haimAnekArthe vIthI vartmani pakau ca gRhAGga nATyarUpake kaoN0 2, zlo0 234 2 27 chandolakSaNAni ayuji nayugarephato yakAro yuji ca najau vRttaratnAkare pR049 2 29 jaragAzca puSpitAnA * upendravajA jatajA gayugmau(gmam ) kaoN0 pra0 1, sta0 2 pR05 2 105 * khyAtA vasantatilakA tabhajA jagaugaH kA0 pra0 1, sta02 pR06 2 73 caturgrahairiha rucirA jabhau jasau 2 216 * tadUrdhva caNDavRSTayAdidaNDakAH parikIrtitAH vRtta0 pR0 25 2 291 * drutavilambitamatra nabhau bharau kA0 pra0 1, sta0 2 pR0 6 2 161 drutavilambitamAha nabhau bharau vRtta0 pR0 39 2 51 * nasamarasalA gaH SaD[bhiH]vedaihayaihariNI matA 2 125 * mandAkrAntAmabhanatatagAgo yativedaSaDbhiH kA0pra01,sta02 pR06 2 96 * yatisukRtA jasau jasayalAzca pRthvI guruH ,, sta0 2 pR0 6 2 151 yadi bhavato najau bhajajalA gurunakuTakam vRtta0 pR0 43 2 228 1 mudrito'yaM granthaH 'nirNayasAgarAkhyayantrAlaye zAke 1818tame vatsare / 2 prakAzito'yaM granthaH zrutabodhasahitaH kSemarAjazrIkRSNadAsazreSThinA zake 1843tame'bde / 3 zrIamaracandrasUrikRtAyAM kAvyakalpalatA''khyAyAM kavizikSAyAM prathame pratAne dvitIye stabake paJcame pRSThe ityanena jJeyam / atra pRSThAGko dIyate sAhityopAdhyayimAnavalyupAkhyarAmazAstrisampAditAvRttyAcAreNa / Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAcatuSTayAntargatasAkSIbhUtapAThAH pAThaH TIkAGka: pRSThAGka lakSmaitat sapta gaNA gopetA bhavati neha viSame yaH (jaH) 4 4. SaSTho'yaM ca na laghu vA prathame'rdhe niyatamAryAyAH // vRtta0 pR0 26 * vasuyatiriyamuktA mAlinI nau mayau yaH kA0pra01,sta02pR062 84 rasai rudaizchinnA yamanasabhalA gaH zikhariNI vRtta0 pR0 43) 2 240 * vasuyatiriyamuktA mAlinI nau mayo yaH kA0 1, 01 sta02 pR06 2 84 * vijJeyA sragdhareyaM(rA'sau ?) marabhanayayayA vAhavAhaiyatizcet / kA0 pra01, sta0 2 pR0 6 2 139 zloke SaSThaM guru jJeyaM sarvatra laghu pazcamam / dvicatuHpAdayohesvametacchlokasya lakSaNam // 2 138 sUyAzcairmasajastatAH saguravaH zArdUlavikrIDitam vRtta0 pR044 2 18 pANinIye pAThaH TIkAGkaH pRSThAGkaH / pAThaH TIkAGka: pRSThAGka: anyebhyo'pi (dRzyate)(3-2-178)2 222 / karmaNyadhikaraNe ca arzaAdibhyo'c 2 222 / kip ca. 2 251 aSTanaH [ A] saMjJAyAm gotrokSoSTrorabhrarAja( nyarAjaputra(6-3-125) vatsamanuSyAjAd vuJ) 243 Ato'nupasarge kaH 2 171 gostriyorupasajenasya Ato lopaH (iTi ca) pA(iTica) 2 ghumAsthA( gApAjahAtisAM ili) AtmavizvamAtR( jana )bhogottara cajoH kudhiNyatoH 2 129 padAt khaH (5-1-9) 2 45 jya ca 2 247 AnmahataH samAnAdhikaraNa. TiTThANaJ( dvayasajdanamAtrac(jAtIyayoH)(6-3-46) 2 4 tayapThakaThakalakarapaH) igupadhajJAprIkiraH kaH 2 222 tasyedam ugraMpazyeraMmada(pANiMdhamAzca) 2 29 | yatisyatimAsthA( miti kiti) 2 247 upamitaM vyAghrA(dibhiH sAmA na dhyAkhyApUmUchimadAm 2 96 nyAprayoge) 2 43 na nirdhAraNe uraNa raparaH 2 209 / bahuvacanasya vasnasau 2 Rgrebhyo DIp 2 151 | bhavyageya(pravacanIyopasthAnIyaRilometa 2 129 ___ janyAplAnyApAtyA vA) 2 231 karmaNyaNa 2 145 | yaro'nunAsike'nunAsiko vA 2 9 1"haravaM saptamaM dIrghamanyayoH" iti zrutabodhe (pR06)| m m m m 151 171 Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e pATha: radAbhyAM niSThAto naH (pUrvasya ca daH) 2 * rAjazvazurAdyat * rAjAhaH sakhibhyaSTac lakSaNetthaMbhUtAkhyAna bhAgavIpsAsu pratiparyanavaH vasoH samprasAraNam videH zaturvasuH kugrorucca pAterDatiH bhUraJjibhyAM kit TIkAGkaH pRSThAGkaH 96 prabherabhelazukra tIvravarNera (zukrazukla gauravaprerAH 1) mAlA * vikSepe kRR kSipa preraNe yA prakathana 4 140 2 225 2 225 pANinIya-uNAdisUtrANi isiji (dIDuNyavibhyo nak) su0989214 | bhRmRdRziyAjaparvipacyamitami - RjendrAgravajraviprakubracubrakSurakhura bhadro namiryebhyo'c zabde * janI prAdurbhAve * ji jaye juSI prItisevanayoH 2,3 246 2,3 119 * as bhuvi asu kSepaNe * iNa gatau ida paramaizvarye 63 2 Ira gatau (kampane ca ) 1018 2 1410 2 1121,1286 2 1060 2 stuticaturviMzatikAyAH 2 1289 1065 2 1210 2 1045 2 manerucca 222 lakSermuT ca sarvadhAtubhyo'n 2 209 2 171 2 247 pATha: voto guNavacanAt zami dhAtoH saMjJAyAm 274 132 32 2 14 2 76 2 195 supiH (sthaH) sujAtA ( NinistAcchIlye ) 2 234 striyAH puMvadbhASitapuMskatvAt svasya piti kRti tuk 2 29 2 251 pANinIyadhAtupAThAH 36 227 274 222 9 92 zAcchoranyatarasyAm samAnakartRkayoH ( pUrvakAle ) sudhAdhibhyaH kran ruhiyuSibhya iti ma pravatve zabde ca *NI prApaNe * tanu vistAre * dhUJ kampane 1499 2 209 dhRv dhAraNe 11492 139 *dheTpAne 561 2 TIkAGkaH pRSThAGkaH 2 64 2 981 2 901 2,3 1464 2 tuda vyathane 1282 1,2 * tU plavanataraNayoH 969 2 * diza atisarjane 1284 2 do akhaNDa 1148 2 14 51 | dhyai cintAyAm 1488 2 900 2 4 902 AAJC 2 2 2 2 908 2 2 2 183 219 195 247 171 222 197 48 13 108 26 101 247 42 180 19 / 2 257 171 Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAcatuSTayAnsargatasAkSibhUtapAThAH h m m m 2 99 ` m m m m m m m ` m m pAThaH TIkAGkaH pRSThAGkaH / pAThaH TIkAGka: pRSTha *pada gatau 1169 2 4 | rajakarajana(rajAmupasaGkhyAnam) 2 147 pA pAne 9254 94 | sArasvate pA rakSaNe 1056 mA dIptau 1051 2 139 ataH (sU0 705) *bhU sattAyAm 1 2 48 ata upadhAyAH (mU0 757) 2 4 madI harSe 1208 | atvasoH sau mulla mokSaNe 1431 2 194 adAdelek yatI prayatne 30 2 45 ap.kartari (sU0 691) raJja rAge 1167 / 2 247 am zasorasya rAjU dIptau 822 2 21 ambAdInAM dhau hrasvaH lakSa darzanADUnayoH 1539 2 195 astyarthe matuH vadi abhivAdanastutyoH 11 Ato gap Dau *vaja gatau 253 2 78 Atona'pi zAsu anuziSTau 1075 2 247 AdeH SNaH snaH *zriyaM sevAyAma 897 Ato'ntodanataH 2 219 khUb abhiSave 1248 2 222 AzI preraNayoH aSTuJ stutau 1043 2 23 / iztipo dhAtunirdeze SThA gatinivRttau 928 spRza saMsparzane 1423 2 257 iNa(Niko: 1)silope gAvaktavyaH2 / / *smR cintAyAm 933 2 59 i yaM svare *hana hiMsAgatyoH 1012 4 157 IyasviSThau (DitAviti vaktavyau) 2 186 214 upadhAyA laghoH 242 aha haraNe 899 2 78 Rta iraH (1) 139 vArtike kAtyAyanIye Rram 2 1. e ay (mU041) abhyAsavyavAye'pi 2 21 o an 2 183 asi ake'ne caraJjenalopo vAcyaH 2 247 orau 2 21 ghinuNi ca 2 247 orvA hai: 2 122 dArajArau katari Niluk ca 2 9 / kAsAdipratyayAva(Am asabhUpara)2 10 ` m m m m 2 21 iTa iMTi m s Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 110 stuticaturvizatikAyAH pATha TIkAGkaH pRSThAGkaH / pAThaH TIkAGkaH pRSThADUna kuhocaH namaso'sya 2 36 kRdikArAdakterIp (vA vaktavyaH) 4 19 nazvApadAnte jhase 2 194 to vA seTa 2 214 / nAzceH pUjAyAm 2 148 kvilAt SAsaH kRtasya (sU0341)2 4 | nUpaH kSAyo ma: 2 244 / (paci)nandigrahAdeH khase capA asAnAm (ayuNini) (mU0 1199) guNaH (mU: 692) pUrvasya Diti jhase dhaH gurvAderiSThemeyassu [ garAdiSThaya- 2 186 pUrvasya hasAdiH zeSaH lopazca] prAdezca tathA tau sunamAm 2 21 curAdeH (sU0 1031) 2 4 prIbdhUjornuka jarAyA:svarAdo jaras vA vaktavyaH2 198 bhajA viNa jhapAnAM javacapAH bhAve tatvayaNaH 181 NAdiH kita bhUte siH 78 Nit pe mAntopadhAd vatvinau 1 132 tanAderupa mucAdermum 194 tavamama GasA yak caturyu 2 128 tudAreraH 154 yAdAdau 2 135 tuhyostAta AziSi vA vaktavyaH 13 yuvoranAkau ( sU0 1191) 2 5 tyAdeSTeraH syAdau dadhAtehiH (niSThAyAM vAcyaH) ( yuSmadasmadoH ) SaSThIcaturthI0 2 dasya ma: dAdeHpe vordhAto (riyuvau svare ) 180 divAdAvana vorvi hase 2 219 divAderyaH disyoIsAta rAto jo puk 2 92 vizva lokAccheSasya 2 21 dhamArticAsilpavapitapi. lopaH parcA kitye cAsya 2 174 pAto preraNe 2 92 lopo -hasvAjjhase dhyAyateH0 171 / vasorva u. (sU0 302) 2 4 / rrorrar rrar war or or or 32 142 13 m m m m m m m m m m m 2 214 m Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAcatuSTayAntargatasAkSibhUtapAThAH pATha: TIkAGkaH pRSThAGkaH / pAThaH __TIkAGkaH pRSThAGka: vA'vasAne 2 17 / svarahInaM ( pareNa saMyojyam ) 2 10 vidhisambhAvanayoH 2 17 | svare yatvaM vA vorguNAt 2 66 morA 142 haihayoH svare sandhirna vaktavyA 2 SoDa: 2 216 / hasvaH STubhiH STuH 2 21 | isvasya piti kRti tuk 2 50 sa dhAtuH 2 92 siddhahame sandhyakSarANAmA *kacit sambodhanapadAdagrena bhavanti vasAdayaH1 249 guNAdastriyAM na vA savarNe dIrghaH ( saha) royaH 4 37 sasvarAdiridviH 2 243 vyatyaye lug vA rephasya luk 3 24 sahAdeH sAdiH 4 120 svare vA 3 37 sisatAsIsyapAmiTa 246 adheH zIsthAsa AdhAraH 2 125 2 78 siddhahaimadhAtupAThAH 2 128 *DukRJ karaNe smayoge bhUtArthatA vaktavyA 2 198 / DudA dAne 2 219 syAvidaH 2 196 | *DudhAJ dhAraNapoSaNayoH 2 64 srovisargaH 2 6 / DubhRJ dhAraNAdau 2 183 umApatidharamahopAdhyAyAH TIkAGka: pRSThAGka: yatra dvitvaM bahutvaM ca, sa dvandva itretrH| 2 280 samAhAro bhavedanyo, yatraikatvaM napuMsake // 1 // vyAkaraNaviSayakAH prakIrNapAThAH ahUnA vinA na sUryaH sUryAvihInazca vAsaro nAsti / / 1 38 kartRkriye tathaiva hi sampRkte sarvadA bhavataH // kartRkarmakriyAdInA-mavakAzo na ced yadi / se rau rar or d 8 Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizaptikAyAH pATha: ` ` ` ` ` ` m 185 TIkAGkaH pRSThAGka: adhyAhArastadA kAryo, mukhyArthapratipattaye // iN siji iNaH silope gAdezo vaktavyaH 253 idamaH pratyakSagataM samIpataravarti caitado rUpam / adasastu viprakRSTa taditi parokSe vijAnIyAt / / RTuraSANAM mUoM 216 kRdikArAt kRdikArAdaktino vA GIp 2 195 gaurAditvAt GIS 2 150 dharmaprajAsampanne dAre nAnyaM0 (abhi0 kA03,zlo0 177, pR021)2 9 na niSThAdiSu 2 15 paramottamotkRSTAH pUjyaiH prakAntapasiddhAnubhUtArthaviSayastacchando yadupAdAnaM nApekSate 1-2 185 prANyaGgatUryasenAGgAnAm bhuvazca vAcyaH 48 vA dheTAM zocho SoghrAdheTa 17 strIliGgane vA bahuvacanAntazca (abhi0 kA04, zlo011,pR0 452)2 eke-arthasamAptiH padam 2 158 anye-syAvantaM tyAdyantaM ca tat apare-ekAdhikapazcAzatkovyo'STau lakSakAH te dve (he ? ) saashc| 2 158 SaDazIticatvAriMzadadhikazatASTau zatAni punH|| varNASTakamekapade zlokAnA mAnamAgamasyoktam / 2 158 jinabhASitasya saikAdazAGgApUrvasya vidvdbhiH|| kumArasambhave * vikArahetau sati vikriyante yeSAM na cetAMsi ta eva dhIrAH ( sa01, zlo059) 2 116 bhAravIye svabhAvapakrANyalakAni keSAM (tAsAm) 2 105 1pANinIye (2-1-61) tu 'sanmahatparamottamotkRSTAH pUjyamAnaiH / iti pAThaH / 2 'zAcchAsA. prAdheTo vo (iti vaktavyam ) iti sArasvate (sU0 726) / Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 pATha: 128 TIkAcatuSTayAntargatasAkSibhUtapAThAH TIkAGka: pRSThAGka: mRcchakaTike vezyAH zmazAnasumanA iva varjanIyAH ( caturthe'Gke zlo0 14) 2 10 raghuvaMze vAgarthAviva sampRktau vAgarthapratipattaye ( sa0 1, zlo0 1) 2 205 rAmAyaNe surAparigrahAd devAH, surAkhyA iti vizrutAH / aparigrahAt tasyA, daiteyAzcAsurAH smRtaaH|| vAsavadattAyAm AndolakusumakezarazareNa tanvI zAntinAthacaritre vyantarA brahmaguptInA-mAsyAnIva nava dhruvam / 2 79 vikAsihaimapadmAni, svAmino'gre vicakrire // dvayoyonya'dhAt pAdau, calaMsteSu jgtptiH| surAH saJcArayAmAsuH, saptAnyAni puraH purH|| haime yogazAstre yA deve devatA buddhi-gurau ca gurutaamtiH| 4 178 dharme ca dharmadhIH zuddhA, samyaktvamidamucyate // haime vItarAgastotre jaghanyataH koTisaGgyAstvAM sevante surAsurAH / cANAkye santoSastripu kartavyaH, svadAre bhojane dhane / 92 triSu caiva na kartavyo, dAne cAdhyayane naye / prakIrNake neminaM naumi bhaktayA Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 stuticaturvizatikAyAH pAThaH TIkAGkaH pRSThAGka: rasataraGgiNyAH zRGgAratilakaTIkAyAma rAjA rAjArcitAheranupacitakalo yasya cUDAmaNitvaM ___ 2 139 nAgA nAgAtmajAdhU nabhasitadhavalaM yadvapurbhUpayanti / yA rAmArAgiNI bhUnmatiriti yAminoM yena vo'dAhi mAraH / sa tAH saptAzcanunnAruNakiraNanibhAH pAtu vibhratrinetraH // rasamaJjayA~ bhAnukaramizrakRtAyAm gatAgatakutUhalaM nayanayorapAGgAvadhi 2 10 smitaM kulanatabhruvAmadhara eva vizrAmyati / vacaH priyatamazruteratithireva kopakramaH kadAcidapi cet tadA manasi kevalaM majjati // kecit-* hAvo mukhavikAraH syAd bhaavshcittsmudbhvH| 2 10 vikAro netrajo jJeyo vibhramo bhruusmudbhvH|| anye-yoSitAM yauvanajo vikAro vibhramaH apare-madaharSarAgajanito viparyAso vibhramaH yathAnimittamAsanA-2 10 dutthAya anyatra gamanaM, piyakathAmAkSipya sakhyA sahAlApana, mudhaiva hasitakrodhI, puSpAdInAM sahasaiva parityAgaH, vastrAbharaNamAlyAnAM akAraNataH khaNDanaM maNDanaM ca / mAtR(kA)prakaraNe ditirmAtA ca daityAnAM devAnAmaditistathA / 3 205 vinatA pakSiNAM mAtA kadruH pannagamAtari / * 'AjAnu kanakagauram, AnAbheH zaGkhakundaharadhavalam, AkaNThato navadivAkarakAntitulyam, AmUrdhato'JjananibhaM garuDasvarUpam 1 203 vAgbhaTAlAre yamaka-zleSa-citreSu bavayorDalayona bhit ( pa0 1, zlo0 20) 1 60 // 1 vidyate'yaM pAThaH zrIdevendrasUrikRte pArzvastotre / Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 pATha: 'liGgabhedaM tu menire (10 4, zlo0 58 ) naiyAyikAdayaH TIkA catuSTayArntagata sAkSibhUtapAThAH * liGgaparAmarzo'numAnam - maNikRtaH hitAhitaprAptiparihAropadeSTA guruH AparamANudarzino yoginaH 2 19 4 196 ArAdhyatvena jJAnaM bhaktiH - vardhamAnacaraNAH parasparavinirluThitakSaNakSayilakSaNaniraMzAH paramANavaH padArthA: - bauddhAH 4 252 2 225 parAmRzyamANaM liGgamanumAnam - udayanAcAryAH pramitiviSayAH padArthAH-vaizeSikAdayaH 4 251 22 25 4 210 nirvighnasamAptikAmo maGgalamAcaret padyate - carati atra lakSmIH iti padyam manye-za-dhruvaM prAyo- nUnamityevamAdibhiH / utprekSA vyajyate zabdairivazabdo'pi tAdRzaH / / zivena nirmitA mAyA mAyayA nirmitaM jagat saMhitA ca padaM caiva sAmavedAjjAtaH sAmajaH zrutau nityAnanda sukhAbhivyaktiH sAmAni gAyato brahmaNaH karAdaSTau gajAH samutpannAH niruktau sampUrNazca zlokastu yathA " prAkRtasAhitye atthaM bhAsai arahA suttaM gaMthati gaNaharA niuNaM ( Avazyake saTIke 68ta patre gA. 92 ) " vibhinnaliGgavacanAM nAtihInAdhikAM ca tAm / nighnanti budhAH kApi liGgabhedaM tu menire // " sAsaNAsa hi aAe tao suttaM pavatta " iti uttarArdham / TIkAGkaH pRSThAGkaH 1 13 2 14 4 2 2 mor 4 2 325 4 4 4 285 49 26 4 15 Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stuticaturvizatikAyAH pAThaH TIkAGkaH pRSThAGka: jIvAinavapayatthe jo jANai tassa hoi sammattaM / 178 bhAveNa saddahaMte ayANamANe vi smmttN|| (navatattvaprakaraNe gA02) 4 / titthaM cAuvaNNe saMghe pavayaNe paDhamagaNahare vA (bhagavatyAm) 3 285 niggaMthe pAvayaNe nevAiyaM payaM davabhAvasaMkoyaNapayatyo (Avazyake saTIke 378 tame patre)2 162 peumAbhavAsupUjjArattA (Avazyakaniyuktau gA0376,160 tame patre)1 127 vAsIcaMdaNakappe samANe leTTakaMcaNe 4 175 (zrIabhayadevamUrikRte zrImahAvIrastave gA0 11) Peo 1 prakAzitaM prakaraNamidaM zrIAtmAnaMdasabhayA 1969tame vaikramIyAbde / 2 etadgAthAyAH sAvarikA catu'nuyogArthI madIyasaMzodhana pUrvikA mudritA'nekArtha sAhityasaGgrahe (pR. 127-132 ) zreSThi devacandralAlabhAijainapustakoddhArasaMsthayA / Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ka - pariziSTam / kAzIja yAtrApta nyAyAcAryanyAyavizAradapadamahopAdhyAyazrImadyazovijayavihitA // aindrastutayaH // 1 RSabhajinastutayaH aindravrA~tanato yathArthavacanaH pradhvastadoSo jagat saMyogItamahodayaH matAM rAjyoMdhikArAjitaH / AdyaistIrthaGkRtAM kairotvirha guNaizreNIrdardhannAbhibhUH yo gItamahodayaH zamavatAM rAjyo'dhikArI jitaH // 1 // zArdUlavikrIDitam ( 12, 7 ) udbhUtAnatirodha bodhakalitatrailokyabhAvatrajA stIrthezastarasIM mahoditaibhayA'kAntaH sadazApadam / puSNantu smaranirjayaprasRmaraprauDhapratApaprathA stIrthe zastrairasA mahoditarbhaiyAH kAntaH saidA zaupadam // 2 // - zArdUla 0 jainendra" smarato'tivistaranayaM nirmAya mithyAdRzAM saGgatyAgamabhaGgamArnasahitaM dyaprabhAvi zrutam / mithyAtvaM haiMradUrjitaM zucikaithaM pUrNa padanAM mithaH saGgatyA gamabhaGgamAsahitaM haryaprabhA ! vizrutam // 3 // - zArdUla 0 1,6,10,rthoM jauMDyaM Irate smRtA'pi bhagavaityambhoruMhe visphuratsaubhAgyA zrayatAM hirtI nirdedhatI puNya bhAvikrama 1 mauta gaH zArdUlavikrIDitaM hai: ( kalikAlasarvazrI hema candrasUrikRta zrI chando'nuzAsane ) / 'tApratirodha ' iti kha- pAThaH / devI vitanotu vo" rjinamataM prollAsaMyantI saMdA' *sau bhAgyA''zrayatAM hirtoMni dardhetI puNyaprabhAdi mau // 4 // - zArdUla 0 + + + + + Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aindrastutayaH [ 3 zrIsambhava2 zrIajitajinastutayaH munitatirapi yaM na saya( zIrNa )mohA~ __ zamajitamAramadaM bhavanditA''pat / bhaja tamihaiM jayantaimAptumIzaM zamajitamoramadambhavan ! ditApat // 1 ||-pusspitaanaa harai rucira ! dadejinau ! taM drA paramatamohara ! yaM bhayAni dAnam / niyatamupagatA bhave labhante paramatamoharayaM bhaiyA nidAnam // 2 ||-pusspi 0 nayargahanamatisphuTAnuyogaM jinamatamudyatamAnasA ! dhutAram / janana yajihAsayA nirastA ni namata mudyatamAnasA~dhutAram // 3 ||-pusspi 0 paivimarpi dardhatII mAnasIndra mahitamadambhavatAM mahAdhikAram / dalayatu nivahe surAGganAnA__ mahitamadaM bhavetAM mahAdhikAram // 4 ||-pusspi . + + + + + 3 zrIsambhavajinastutayaH sambhava ! sukhaM dat tvaM bhAMvini bhAvAravAravAraNa ! vizvam / vAsavasamUhamahitA'bhAvinibhA'vo'ravAravA'raNa ! vizvam // 1 // -skandhakam ( AryAgItItyaparanAmakam ) * 'nirastamohA' iti kh-paatthH| nAralgA najajA aparavaktram, gAnte pusspitaagraa| pUrvArdhottarArdhayoH pauvAparyaviparyayaH sa-pratyAm / 6 ce'Tame skandhakam / Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH zrIyazovijayavihitAH yaddharmaH zai bhavinI snttmuNditodito'ditiidaarkrH| se jayatu sArvargaNaH zuci santatamudito'ditodito'dArakaraH ||2||-skndhkm jainI gIH sau jayatAta na yayA zamitAmitAM mitAkSararucyA / ki santaH samavataran nayayA zamitA'mitA'mitAkSararucyA // 3 ||-skndhkm dalaiyatu kAzcanakAnti janatAmaMhitA hitA hitaaraagNmdaa| iha vajrazRGkhalA du janatAmahito''hitA'hitA'rAgarmaMdA // 4 ||-skndhkm 4 zrIabhinandanajinastutayaH tvamabhinandana ! divyaMgirA nirA kRtasabhAjanasAdhvasa ! hA~ribhiH / ahatadhairya ! guNairjaya saMjitaH kRtasabhAjana ! saayshaaribhiH||1||-*drutvilmbitm bhagavatAM jananasya jayanihA zu bhavatAM tatAM prmutkrH| trijagatIduritopaizame pahu~H zubhavatAM tanutI paremutkaraH // 2||-drut0 'tridivamicchati yaH caturaH sphurat surasasamUhamayaM maMtamahatAm / smaretu cAru dat paidamuccakaiH surasamUhamayaM matamahetAm // 3 ||-drut 0 * namabhrA dutavilambitam / Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 + + aindrastutayaH ghRtasakANDardhanuryatuM tejaisA rahita sardayA rucirAjitA~ / madahitoMni parairihe rohiNI rahitA dayA rucirAjitA // 4 // - druta0 + + + + 5 zrI sumatijinastutayaH naiMma namadamairasadamarasa sumatiM sutaM sadasadaramudAramudA / janitA'jarnitApadapada vibhayaM vibhaivaM $ narrakAntaM nara ! kAntaMm // 1 // skandhakam bhavabhavabharyaidA'bhayadA vailI balIyodayodayA'mayAmA / [ 1 zrIpadmaprama dadyAdardyAmiti zaimA zamAdiSTadiSTabIja bIjoM // 2 // - skandhakam damademasurgamaM sugamaM sardI sardInandanaM davidyAvid ! | paramaparamasmera ! smara mahAmahA dhIradhIra ! samayaM samam // 3 // - skandhakas kalI kaoNlIrasarasa bhAvabhAvAya nayanasukhadA'sukhadA / mahimahitanutA tenutA ditA'ditA'mAnamAnarucyA rucyoM + 4 // - skandhakamra + + + 6 zrIpadmaprabhastutayaH padmaMprabheza ! ta~va yasryaM raircirma sadvizvAsamAnasadayapara ! bhA~ti tasya / 'nIcaiH paidaM kimu pacelima puNyaisampad vizvA'saMmAna ! saiMdayA'pare ! bhAvitasya // 1 // - - 1 vasantatilakA S' naranarakAntaM kAntaM ' iti kha pAThaH / * ' bhara ' iti kha- pAThaH / sbho jo gau vasantatilakA / Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] zrIyazovijayavihitAH bhUrtiH zamasya dardhetI kimu yo parseni puNyoni kArcana sabhA~su ra ja naivyA / sauM stUyatAM bhagavatAM vitatiH svarbhakyA puNyA'nikAMcana ! sabhAsurarAjanavyA ||2||-vsnt0 lipsuH paidaM parigatavinayena "jainI vAcaMyamaiH saMtatamazcatu rociMtAm / syAdvAdamudritakutIrthanayAvatArAM vAcaM yamaiH satatamaM caturocitArthAm ||3||vsnt0 sAhIyyamaMtra kuruSe zivasAMdhane yau potA mu~dA rasamayasya nirntraaye|| gAndhori ! vajramusale jagatIM tavAsyoH pAtAmudArasamayasya nirantarAye // 4 ||-vsnt0 7 zrIsupArzvajinastutayaH yadihai jinasupArzva ! tvaM nirastAkRtakSmA vanamada ! suravA'dhoM hRdyazobhA'vatAram / taita uditamasraM " kairbudhairgIyate nI___ vanamaMdasuravAdhAhRd yazo bhAktAram // 1||-*maalinii (8, 7) jagati zivasukhaM ye kAntibhirbhAsayanto' duritamadaratApa~dhyAnakAntAH sadA''zAH / "jinavaravRSabhAste' nAzayantu praddhaM duritamadaratApadhyAnakAntAH sadAzAH // 2||-maalinii munitatirapaiThad 'yaM varjayantI hatodyut tamasaimahitadAtrAsauM''dhimAnanditAram / samayamiha bhaijA''plenoktamucairdadhAnaM taimasameM ! hitotrA sAdhirmAnaM ditAram // 3 ||--maalinii *nau myau yo maalinii| Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aindrastutayaH [9 zrIsuvidhi avaitu kairiNi yAtA sA'hato prauDhabhaktyA muMditamalitApA yA mahAmAnasI maoNm / vahati. yudhi nihatyAnIkaMcakraM rirpUNA muditamakalitApAyA mahAmAnasImAm // 4 ||-maalinii zrIcandraprabhajinastutayaH tubhyaM candraprabha ! bhavarbhayAd rakSate lekhalekhAnantavyApApamadamahate sannamo'hAsamAya ! / zreyAzreNI bhRzamasumaMtAM tanvate dhvastakAmA nantavyApA'mada ! maihate snmohaa'sauNy||1|| mandAkrAntA(4,1,7) "zreyo daittAM caraNaviluThanamrabhUpAlabhUyo muktAmAlA samaMdamahitA bodhidAnAmahInoM / mohApohAduditapairamajyotiSAM kRtsnadoSai muktA mAlo'samadamahitA vodhidAnA''mahInA ||2||-mndaa. raGgandarbhaGgaH sphuTanayamayastIrthanAthena cUlA mAlApInaH shmdmaivtaa'snggtopaayhRdyH| siddhAnto'yaM bhavetu gaditaH zreyase bhaktibhAjI mAlApI naH zamaiMdamavatA saGgato'pAyahRd yaH // 3 // mandA0 sA tvaM vIDazi ! jaya munau bhUribhaktiH susiddha prANAyAme'zuMci maMtimatApA''padantA'balAnAm / daitse vajrAGkuzabhRdainizaM darpahantrI pradattaprANA yo meM zucimatimatA pApadantAIlAnAm // 4 // mandA. 9 zrIsuvidhijinastutayaH yasyAtanoda devata'timahaM su prabhAva'tAre zuci mandaMrAge / IhAstu bhaktiH suvidhau hU~DhA meM prabhAvatAre zucimaindarAge ||1||-+upjaatiH * mo nau tau gau mandAkrAntA ghcaiH| + tau jo gAvindravajrA, jatajA gAvupendravajrA, etayoH parayozca saGkara upjaaticturdshdhaa| + Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] yazovijayavihitAH abhUta prakRSTopaizameSu yeSu ne mohasenA jnitaa''pdebhyH| yuSmabhyamAptau prathitodayebhyo namo 'haMsenA ! janitIpadebhyaH // 2||-up0 vauNI rahasyaM dadhatI pradatta mahodayA'va'dbhiranIti haoNri / jI?jinendraigaditA trilokI maho dayAvadbhiranItihAri ||3||-up0 jageMdgativibhra(TThImakAntakAntiH karo'tulAbhaM zamadambhavatyAH / daMdannatInAM jvalanAyudhe ! naH karotu lobhaM zamadaM bhavatyAH // 4 ||-upendrvjraa 10 zrIzItalajinastutayaH yati zItailatIrthapati ne vasu matI taraNIya mhoddhau| dardeti yaMtra bhaive caraNagrahe vasumatItarraNAya maho deghau // 1||-drutvilmbitm vitara zAsana ktimatA jinA vali ! tamoharaNe surasampadam / adherayacchivanAma mahAtmanAM valitamoharaNe ! surasaM pardam ||2||-drut. bhagavato'bhyuditaM vinaimA'gamaM jane / yataH parApadamAdarAt / iMha nihatya "zivaM jagahu~nnati janayataH paramApadamAdarAt ||3||-drut. Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aindrastutayaH stvaravaistridazaistava satataM f paramecchavi ! mAnavi ! lauMsitA / ghanazAstra kalA'pyairidAriNI maiM paraMmacchavimAna vilAsitA // 4 // - - druta0 + + + + + 11 zrIzreyAMsajinastutayaH jinevara ! bhajain zreyAMsa ! syAM vratAmbuhRtodayadbhavaidava ! naMto'haM tApAtaGkarmukta ! mahagama ! | gatabhavavanabhrAntizrAntiH phalegrahirullasad bhavaMdavanato haiMntApItaM kaimuktamahAgama ! // 1 // hariNI ( 6,4,7 ) jinasamudayaM vizvAdhAraM harantemihaGginnI bharvaimadadaM rucya'kAntaM mahami tamoharam / vinayamadhikai kAraMkAraM kulAdiviziSTatau bhavaradaM rucyantaM mahAmitai moharam // 2 // - hariNI zucigapado bhaGgaiH pUMrNohana kumatApaho--- navaraMtama lobhAvasthAmAzrayannayazo'bhitaH / jaina ! tarka maino yAyAcchAyAmayaiH samayo gaila navaratamo bhavasthAmAzrayaM naeNyazobhitaH // 3 // - hariNI sukRtapaTutAM vinocchityoM taivA'rihatikSamAMpaviphalakai tyAgeAM ghanaghanarAjitA / vitaratu mahAkAlI ghaNTAkSasantativisphurat paviphaLakarA yA~gehA ghanAghanarAjitA // 4 // - hariNI + + + + 12 zrIvAsupUjyajinastutayaH padmolloMse patvaM dadhaidadhikarucirvAsupUjyAtulyo lokaM saiMddhIrapAtIMzamarucirapavitrAsahArimabhAveM / lumpena 'sva' govilAsairjagati ghatamo durnayadhvastatattvA ''lokaM saddhIrapAta zamaru~cira pavitrAsa ! hariprabhAva! ||1||-Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH] zrIyazovijayavihitAH lokAnAM pUrayantI sarpadi bhagaivatAM janmasajhe gatimeM" hu~cA rA~jI vaine'trIbhavatudamarasAnatA'patimohA / sAkSAt ki kalpavaillirvibudharigatA krodhamAnArtimAyA hRd yo rAMjIvanetrA bhatu damarasArthAnApA tamohI // 2 // lag0 uttuGgastvayyabhaGgaH prathayati sukRtaM cArupIyU~SapAnAss svAde zastaudarAtitizuci sadanekAnta ! siddhAnta ! raaNgH| raGgadbhaGgaprasaGgollasadasamanaye nirmitAnaGgabhaGga svAdezai ! stAda rAtikSatazucisadane kAnta ! siddhaantraagH||3||-srg0 vArgade ! vipIrNayantI pardai vividhanayonItazAstrArthaniSThA zaGkAnte dehi navyeritaraNakuzale ! sudhaiM ! dhaude viziSTam / zraddhaubhAjA prasAdaM sumatikumudinIcandrakAnta #pUrNA zaM kaunte ! dehinaivye'risaraNakuzale surbuvA devi ! ziSTam ||4||-srgR0 13 zrIvimalajinastutayaH namo hataraNAyate ! 'samardamAya ! puNyozayA sabhaujita ! vibhA~su vimala ! vizvamArakSate / naM mohataraNAya te" samadAya ! puNyAzayA sabhA~jitavibhAsuraivimalavizvamArrakSate ! ||1||--pRththii (8,1) mahIya tarasAhitA'jagati bodhidAnAmaho' daiyA bhavatudA tetaa'rsklhaa'smaanaa'bhyaa| mahAyatarasA hitI jageti vodhidAnA maho dayA bhvetu dAntatA'sakalahA'samAnA''bhayau~ ||2||-pRthvii kriyAdaramainantarAgatatayAcitaM vaibhavaM mataM samuditaM sadA zamavetA'bhavenoditam / kriyAdaramanantarAgatatayA citaM vaibhavaM mataM samuditaM sadAzamavatA bhave noM' dita // 3 ||---pRthvii hai usajasyalagA: pRthvI jaiH ! Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 aindrastutayaH prabhA vitaraitAdara" surabhiyAtArohiNIhitaisaru cA'parAjita kara / zamAropitA / prabhAvitairatAssdaraM surabhiyArtatA rohiNI hirtA'' gurucAparAjitakarA mAropitA~ // 4 // - pRthvI + + + + 14 zrI anantajina stutayaH + kalitamodamanaM taraiMsA''bhaiye zirvapade sthitamastaMbhavApadam / tridezapUjyamarnantajitaM jiMnaM karlitamodamananterasAzraye // 1 // - drutavilambitam jinaveza gatatApadarocitAM pradadetAM padavIM maima zArzvatIm / duritadvacanA na kadAcanA jina vaMzagatasA padarocitAm // 2 // - druta0 surasamAnasadakSarahasya ! te" madhurimAgaima ! so'stu zivAyeM naiH / jagati sudhA ghanaprabhAsurasamAnasadakSara ! syate // 3 // druta0 [ 14 zrI ananta sadasirakSatibhA suravA jina dita phalakeSu dhanurdharA / jayati 'yeyamiha praNetA'cyutoM sasi rakSaiti bhAsuravAjinam // 4 // - druta0 + + + 15 zrIdharmajinastutayaH zrIdharma ! tave karmadru- vAraNasya sadIyate ! | stavaM kartuM kRtadveSi - vAraNasya sardI yete // 1 // - anuSTup * anuSTupa jAtimA vaktra / Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] zrIyazovijayavihitAH girI trijagaduddhAra, bhAsamAnA taitAna yo / zriyo jIyAjjinAlI sAM, bhAsamAnAtAnayA // 2 // -- anu0 varcaH pApaharaM dartte - sAtaM kevalinoditam / trANAM gahane, sA~taGke'valinoditam // 3 // - anu0 deH sadAH prajJayAH, zaktirmatyA rjitA darauH / tasyAM yayAM dviSAM sarve, zaiktimatyajitAdaH // 4 // - anu0 + + + + 16 zrI zAntijinastutayaH + asyAbhUd vrataghati nItiruciraM " yadyevaM saMsevanIdakSo bharatasya vaibhavayaM sArAjitaM tanvataH / lipso: ( pso ! ) zAntirjinaisya zAsanarheci saukhyaM jayed brahma bho-- dekSo'dambhairatasya vai bhavamayaM sArIjitaM tanvataH // 1 // - zArdUlavikrIDitam yeSAM cetasi nirmale zarmavatAM mokSadhvano dIpikA ratrani rai sucitA'raM bhAvanA''bhogataH / te" zrImajjinapuGgavA hatayA nitya viraktAH sukhaM prajJelA bhavatA kriyAsuraicitArambhAvanA bhogataH // 2 // - zArdUla * madRSTimataM yatotramabhUte pradhvastadoSAt kSirtA + vA''carocitamAnamo'syedaM bhauvAritA'pi ! hai ' / 13 taM siddhAntamabhaGgabhaGgakalitaM zraddhaya citte nije" rocaM ! nAradaM bhAvAritI pApa // 3 // -- zArdUla 0 zatrUNAM ghanadhairyanirjirtabhayA tvAM zAsana svAminI pAtAdAssa mAnavA surahitA rUMcyA sumudrA''jiSu / zrI zAntikrame yugma sevanaratA nityaM hatavyagratA pAtAdInatamA narvAsu rahitA~ rucyoM sumudrAMjiSu // 4 // -- zArdUla0 + + 8 yacchreyase sevanA' iti pAThAntaram / + + 17 zrI kunthujinastutayaH jayeti nikunthulo saMkSobhahIno mahati suraNInAM vaibhave sannidhAne / st bhavati vinayaM mAnasaM inta keSAM marhati suramaNInAM vaibhave sannidhAne // 1 // mAlinI 11 Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 aindrastutayaH jayati jinartatiH sa vizvamAghatumIzaSmadayatimahitArDara "kinne rINAmapAzam 1 / virsitamapi syante naivaM smeM cittaM madaiyati ma~hi tAraM kinnarINAM mapAzam // 2 // - mAlinI + aditastvataM janmasindhau paramaitaraNahetuzchAyayAM bhArsemAnaiH / vividha naya samUhasthAna saMgatyapAstA paramataraNahetuzchAya~yA bhau'samAnaiH // 3 // --mAlinI kalitamardaina lIlA'dhiSThitA cAru kAntAt sadasi rucitamArA dhAma hartA'param / hara puruSattA tanvatI zarma se sardasiruMcitamAddhA'haM tApaikAram // 4 // - mAlinI - + + + [ 18 zrIara + 18 zrIara jinastutayaH +harantaM saMstavImyahaM tvAmaraijina ! satataM bhavodbhavA-mAnamada surasArthavAcayaima ! dambharatA''dhipApadam / vigaNitacakravartivibhavamuddAmaparAkramaM hatA-mAnamadasurasArthavAcaM yaMrmedaM bharatAMdhipAdam // 1 // - * dvipadI bhImabhavaM hairantagartamadako pATopa maiM tAM smarata raiNAdhikAramuditApada mu~yama viratamutkaram / bhaktinatAkhilasuramaulisthita ratnarucA'ruNakramaM smarataraNAdhikAramuditApada muMdya meM viratamutkaram // 2 // -- dvipadI bhImabhaivodadherbhuvanamekato vidhuzuMbhramaJjasa + ' saMstavamyahaM tvA harantamarajina !' ityapi pAThaH / * Sacugau dvitIyaSaSTau jo lIrvA dvipadI / 'bhavadarvato yezo'bhirtaraNena namo'ditaM " nayaimitaM "hi tam / jinapa sarmeyamanantabhaGga, jane ! darzanazuddha cetasA bhavadatoya! 'zobhita! raNena ne mAditaM nai mitaM hitam // 3 // - dvipadI Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastu taya: ] zrIyazovijayAvihitAH cakradhairA karALaparaghAtabaliSThamadhiSThitA prabhAsuravinAnubhavapRSThamanuditA pada raMga tAravAk / dala duSkRtaM jinavarAgamabhaktibhRtAmanaurata suvinatA tanurbhavapRSThamainu ditApaidaraMgatAravA // 4 // -- dvipadI - + + + + 19 zrImallijinastutayaH mahodayaM pravirtanu mallinAtha ! me - sala ! noditaparamoImAna ! saH / abhUrmahAvratadharnakAnaneSu yo' ghanaghano'dita paraMmohamAnasaH // 1 // - rucirA + munIzvaraiH smRta kuru saukhye mahata sadAnatAmara ! samudAya / zobhitaH / dhanairguNairjagati vizeSayan zriya sadAneMtAmarasa ! murdA yazo'bhitaH // 2 // rucirA jinaH syaM paiThitamanekaiyogibhido saMgatamaparAgamA hai tam / dAgamaM ziva sukhadaM stuvertezamaidArasaMgatamaparAgaimAitam // 3 // rucirA tanotuM gIH samayaci satImana - vilA sabhA vikRtaidharitApadA / zucidyutiH paiduraNadacchakacchapI vilAsa bhogavikRtadhIratApadA // 4 // - rucirA + + + + + 20 zrImunisuvratajinastutayaH tavaM munisuvrata ! kramayugaM nainu keH pratibhAvanadhana ! " rohitaM namati mAnitaimoharaNam / 13 netasuramauliratnavibhayA vinayena vibhA vanaigha ! naro "hitaM naiM ma~timAnitamoharaNam // 1 // - * avitatham bhau jo go rucirA ghaiH / * njabhjajA lagAvavitatham / Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aindrastutayaH [21 zrInamiati narganti yAzu bhavatI maiyi pAragatA_vali ! tarasehitAni suravArasabhAjitayA / dizatu girI nirastamaidanA ramaNIhasitA' valitarase hitAni suravA rasaMbhAji tayA~ ||2||-avi0 yatibhiradhItamahimataM nayavahatA ghanagamabhaGmAnamaraNaranuyogaMbhRtam / atihitahetutAM dadhadaipAstaibhavaM rahitaM dhanagamabhaGgamAnema raNairanuM yoga tam // 3 ||-avi0 vitaratu vAJchita kanakarug avi 'gauryayazo hRditatamA mahAzubhavinodivimAnavatAm / ripumadanAnzinI vilasitena mudaM dadaitI ha~di tamAmahA'' bhavino divi mAnavatAm // 4 ||-avi0 21 zrInamijinastutayaH yato yaunti kSipraM naimiraghevane 'nA tanute vibhAvaryo'nAzamanalasamAnaM dirtamadaH / darghad bhAMsAM cakraM ravikarasamUhAdiva mahA vibhAvayoM nAzaM kmnlsNmaannditmdaiH||1||-shikhrinnii (6,11) bhavoghRtaM bhindyAt (vi bhavaMbhRtAM bhavyamahitA jinAnAmAryosaM caraNamuditA''lI karacita / zaraNyAnAM puNyA tribhuvanahitAnAmupacitA jinAnAmAyAsaMcaraNamuditAlIkaracitam // 2||-shikh0 jinInAM siddhAntazcaraiNapaTu hu~ryAn mama mano 'parIbhUtiloMke zamahitapadAnAmaviratam / yataH syAJcakritvetridazavibhutAdyA bhavabhRtAM parI bhUtilokezamahitapadAnAmaviratam // 3 ||-shikh0 + yamnasbha lgAH zikhariNI caiH| Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastuta zrIyazovijayavihitAH 15 gaijavyAladhyAnAnalajalasamidabandhanarujo 'gadA'kSA''lI kAlI neyamati vizvA'samAhitA / janavizvaMdhyeyA vighaTayatu devI keralasada gadAtAlIkA'lInayamavati vizvAsamahitA // 4 // zikha0 + + + + + 22 zrInemijinastutayaH tvaM yenAkSatadhIrimA guNanidhiH preNA vitanvan sadA neme'kAnta ! mahAmaiMno ! vilasatA rAjImaitIrAgataH / kuryAstasya "zivaM zivAja ! bhavAmbhodhau ne saubhAgyabhAra neme ! kAntamahAmanAvileM ! satA rauNjiimtiiraagtH||1||-shaarduulvikriidditm jIyA~surjinapuGgavoM jaigati "te rAjyardhiSu prollasad ghAmAnekaparAjitAsu vibhayA'sannAbhirAmoditAH / yopAlIbhiruditvarA ne maiNitA yaiH sphAtayaH praisphurad ghAmAnekaparAjitAsu vibhayA smaabhiraamoditaaH||2|| zArdUla. yo gaGgava janasya paiGkamakhilaM paeNtA heratyaJjasA bhAratyAgamasaGgantA nayatatA'mAyocitA saadhunoN| adhyetuM gurusainidhau matimatA ke satAM janmabhI bhAratyAgamasaMgatA nai yatatAmAyA~citA sA'dhunI ||3||-shaarduul. vyoma skAravimAnatUraninadaH zrInemibhaktaM jenaM pratyakSAmarasAlapAdaparatA vAcAlayantI hitam / dauniyamito''mralumbilatikAvibhrAjihastAha"taM pratyakSAmarasA~lapAdaparatA'mcI cAlayantIhitam // 4||-shaarduul. 23 zrIpArzvajinastutayaH saudhe "saudhe se svaM ruciraruciraiyA hArilekhArilekhA __pAyaM pAyaM nirastAparnayaghanayazo yasya nAthasya naurya / yA pArzva tamodrau" tamahatamaha ! maiM zobha'jAlaM bhaijADalaM komaM kAma jayantaM madhuramadhuramAbhAjanasvaM jaina ! tvaim ||1||-khgdhraa Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aindrastutayaH | 24 zrImahAvIra"tIrthe tIrthezarAjI bhaktu bhavatuda'stAribhImAribhImA lIkAlIkAlakUTA'kalitakalitayosA samUhe samUhe / yo mAyAmAnahI bhavavibha~vavidA dattavizvAsavizvA 'nAptAnAptAbhizaGkA vimadavimaMdanatrA'samohA'samohI ||2||-srg0 gaurAMgaurAtikIrteH paramaparamatahAsavizvAsavizvA deyA deyAn madaM meM" jnitjnitnuubhaavtaaraavtaaraa| lokAlokArthavettunayavinayavidhavyAsamAnAsamAnA___'bhaGgA'bhaGgAyogA sugama(gamayuk prAkRtolaGkRtA'lameM ||3||-srg. loke lokezanutyA surasasurasabhAM rAjayantI jayantI ___ nyU~ha nyU~ha ripUNAM janabhajanabhavadgAravA maarvaamaa| kAntoM kAntAhipasyeritaduritadurantAhitAnAM hitAnAM dedyAdeyoMlimuccaicitarucitamA saMstave ca stave // // 4 // srag0 24 zrImahAvIrajinastutayaH ta jinavara ! tasya baddhvA ratiM yogaimArga bhaijeyaM mahAvIra ! pAthodhigambhIra ! dhIrInizaM mudita ! vibhava ! sannidhAne'samohasya siddhArthanAmAmAbhRtkumArApaheyasya vAcA rataH / munijainanikarazcaritre pavitre parikSINakarmA sphuradjJAne bhAk siddhizarmANi lebhetarAmuditavibhavesannidhAne'samohasyaM siddhArtha ! nauma kSamAbhRt kumArApahe yasya vaaN''critH||1|| -*arNavadaNDakam nayakamalavikAsane kI surI vismayesmeranetrA'jaini prauDhabhaumaNDalasya kSatadhvAnta ! he nai tava ravirbhayA samAnasya rucyAMgahaurAhite'pArijItasya bhAsvainamahelAsyabhArocite / kanakarajataratnasAlatraye dezanAM tato dhvastasaMsAra tIrthezavAra ! dhusaddhoraNInata ! vara ! vibhayo'samAnamya rucyAGhArA hite" pArijItasya bhAsvara ! *mahe lAsyabhArocite ||2||-arnnv0 * nA maiM caNDavRSTiH, yathottaramekaikaravuddhA arNArNavavyAlajImUtalIlAkaroddAmazaGkhAdayaH / Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinastutayaH ] zrIyazovijayavihitAH vacaeNnamucitamahataH sabaiya zreyase prINayad bhavya ! bhIme dardhed dhvastatApaM bhavAmbhonidhau paramataraNahetulAbhaM gurAvAryamAnanditA'pAyazo bhAvato bhAsamAnasya mA jitam / dalitajagadasadgrahaM hetudRSTAntani:piSTasandehasandohabhedroha ! nirmoha ! niHzeSitoparamataraNa ! 'he'tulAbhaGgurauMvAryamAnaM ditApAya ! zobhAvato bhA'samAnasya mA~rAjitam // 3 ||-arnnv0 ahamahamikayA samorAddhamutkaNThitAyAH kSaNe vAGmayasvAminI zaktimahnAya dadyAttarAM sakalakalazatA ramA jitA pAhAne kalAmA sthito'sadvipakSe maraule vAryAgamam / dadhatamiha satI dizantI sa~daiGkagavisphArasArasvatadhyAnadRSTA svayaM maGgala tanvatI sakalakailazatA'raimA''rojitApApahA'neka bhAsthitA sadvipakSe'marAlerA-- gamam // 4||-arnnv0 atha prazastiH yasyAsana guravo'tra jItavijayAH prAjJAH prakRSTAzayA bhrAjante sanayA nayAdivijayAH prAjJAzca vidyApradAH / premNAM yasya ca sadma padmavijayo jAtaH sudhIH sodaraH so'yaM nyAyavizAradaH sma tanute vijJaH stutIrahatAm // 1||-shaarduul. kRtvA stutisrajamimAM, yadavApi zubhAzayAnmayA kuzalam / tena mama janmabIje, rAgadveSau vilIyetAm // 2||-aaryaa sUryAcandramasau yAva-dudayete nabhastale / tAvannandatvayaM grantho, vAcyamAno vicakSaNaiH // 3||-~-anu. SARI LIABLEHRARIHARIHAILEHLAIMERESHAILELIHIHARA // iti sAnvayAeM zrIpendrastutisUtram // un m em TITH TID TIL TID TIL GENDUT Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aindrstutiinaamvcriH| aindra0-'zamavatAM rAjyA' prazaminA shrennyaa| 'gItamahodayaH' gIto mahAnudayo-jJAnamatizayo vA yasya, gIte mahodaye-kAntikaruNe vA yasya saH / san-uttamo yogI sadyogI / itaH prApto mahodayo-mokSo yena sa itmhodyH| rAjyasyAdhikAraH-kAryaparatvaM tenAjita:-svavazatAmanItaH, rAjye AdhikArA:-mAnasavyathAkAriNaH zatravasterajita iti vA, rAjyAdhireva kArA duHkhahetutvAt tayA'jita iti vA / ' adhikAH' pratyahaM pravarddhamAnatvAd, adhikaM kaM-sukhaM yAbhya iti vA // 1 // uddhatA0--'tIrthe saGke / zasta:-zivasukhahetutayA zlAdhito rasaH zAntAkhyo yeSAM te / mahasA-tejasA ditaM-khaNDitaM bhayaM yaiH, te ca te akAntAzca, akasya-duHkhasya anto yebhyaste iti samAsaH / satAm-uttamAnAM AzAyAH-icchAyAH padaM-sthAnam / puSNantu-iSTadAnena phalavat kurvantu / mahatI uditA bhA-kAntistayA kaantaaH-mnohraaH| zApam-upAlambhaM yatIti zApadam // 2 // jainendra0-abhaGgAni azraddhArahitatvAt mAnasAni yeSAM teSAM hitam / mAnAni-pramANAni // 3 // yA jADyaM0--puNyau-pavitrau prabhAvikramau-kAntiparAkramau yayoryAbhyAM vA, prakRSTau bhAvikramau yayostau prabhAvikramau, tataH puNyau ca to prabhAvikramau ceti vA smaasH|| 4 // 1 // manitati0-zamana jitau mAramadau-kandarpAhaGkArau yena tam / bhena-jyotiSkadevabhedena nakSatrAkhyena vanditA-stutA / 'Apat' sAkSAcakre / he 'adambhavan !' amAyAvin! / zaM kIdRzam ? 'ditApat' ditA-khaNDitA Apad yena // 1 // niyata0-'paramatamohara ! utkRssttaajnyaanhr!| he 'bhayA' kAntyA rucira ! / he 'anidAnaM' nidAnarahitaM dAnaM dadata ! // 2 // nayagahana0-udyataM-udyamazAli mAnasaM-cittaM yeSAM te / dhutaM-kampitam AraM-vairisamUho yena tata / 'nirastAji' zAntadezanAbalAdapAstasaGgrAmam / mudA-harSeNa yatamAnA:-saMyamayoge udyacchanto ye sAdhavaH--yatayastAn tArayatIti // 3 // __ pavimapi0-mahaiH-utsavaiH adhikA, 'araM' atyartham / 'paviM' vajraM mahAdhikAraM ca, 'apiH' sapuccaye, 'dadhatI' bibhratI / mahAdhiM kArayatIti mahAdhikAramityahitamadavizeSaNatayA vyAkhyAne 'pavimapidadhatI' zatruhananAd vajramanAcchAdayantIti vyAkhyeyam // 4 // 2 // Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aindrastutInAmavacUriH / 19 sambhava 0 vaM kiM kurvan ? 'bhAvini ' zubhadhyAnavati puruSe sukhaM dadat / he 'bhAvA0' bhAvAraM - mithyAtvAdyaGga tasya vAra : - - samUhastadvAraNa ! | 'vizvaM vizvaM ' sarva jagat / he ' abhAvinibha !" kSINamohatayA'bhaviSyatkapaTa ! | 'ava' rakSa | he 'aravArava !' aravANAmArakho yasmAt " mUko jalpati" ityAdistuteH / he ' araNa !' asaGgrAma ! // 1 // yaddharmaH 0 -- ' santataM' nirantaram / 'uditoditaH' pUrva paJcAccAprAptanidhana: / 'adita' dadau udAro - vArSikadAnadAtRtvAt dAnazauNDaH karo yasya / kaM sukhaM rAtIti karaH, udArazvAsau kara iti / zuciH-nirmalA santatA - acchinnadhArA muditA - parasukha tuSTiryasyAsau / na staH dArAH - striyaH karo- daNDazca yasyAsAvadArakaraH // 2 // jainI 0 - 'yA' hetubhUtayA 'santaH' uttamAH kiM 'zamitAM' upazAntatAM 'netAH 1' na prAptAH ? | jainI gIH kIdRzI 1 'mitA 0 ' mitaiH svalpaiH akSaraiH - varNaiH rucyA - manoharA, baDharyAlpasUtrasyaiva zAstrasya sAratvAt / samavatarantaH - apRthaktvadazAyAM sUtre - samApatanto nayA yasyAM sA samava0 tayA / zamitA - upazamaM nItA amitAmitA - bahurogitA yasmin etAdRzaM yad akSaraM - mokSastasya rucyA - tadabhilASeNa // 3 // dalayatu 0 - janatayA - janasamUhena mahitA - pUjitA / ' hitA' anukUlA / ' hi ' nizcitam / tAraH-ujjvalaH AgamaH - siddhAntastaM dadAtIti tArA0 / tArA- ujjvalA''gamadeti ca padadvayaM vA / khalatAm | ahiteSu - vairiSu Ahitau - sthApitau ahitArAgamadau - amiya snehAhaGkArAbhAvau durjanAM-yayA sA // 4 // 3 // tvamabhi0 - nirAkRtaM - nirastaM sabhAjanAnAM - parSallokAnAM sAdhvasaM - ihalokAdibhayaM yena / 'hAribhiH' manojJaiH / kRtaM sabhAjanaM prItiryena / sAdhUna na sahante iti sAdhvasahAH, te ca te'rayazca taiH // 1 // bhagavatAM 0 -- ' Azu' zIghram | 'bhavato' vaH / ' tanutAM' kurutAm / 'paraM' zatrum / 'utkaraH' samUhaH / 'zubhavatAM' kalyANavatAm / ' tanutAM ' kRzatAm / parA:-- prakRSTA mudo- harSAn karotIti paramutkaraH / / 2 / / 1 tridiva0 --- sphuran surasamUho - devagaNo yatra tat / 'ayam' asau / 'arhatA' pUjayatAm / matam -- iSTaM padaM dadat / suSThu - zobhano rasaH - zAntAkhyo yatra tat / 'UhamayaM' tarkamayam / ' arhatI' jinAnAm / 'mataM ' siddhAntaH // 3 // dhRtasakANDa0- - tejasA - pratApena na rahitA - na viyuktA / sat - zobhanaM ayaM - bhAgyaM yasyAH sA / rucyA - kAntyA rAjitA -- zobhitA / 'paraiH' zatrubhiH ajitA / narebhyo hitA narahitA / saha dayayA vatata iti sadayA / 'rucirA' manoharA || 4 || 4 || Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aindrstutiinaamvcuuriH| nama.--'nama' praNama / namadamaro--namatsuraH sadamaraso-damarasena sahitazcAsau sumatiHzobhanamatizca tam / satsu madhye'sadaro-nirbhayaH, saMzvAsAvasadarazceti vA tam / he udAra ! / mudA-harSeNa janitaH kRtaH ajanitApadasya-abhavatApadAyakasya padasya vibhavo yena tam / 'vibhavaM' saMsArarahitam / he nara ! / narakasyAnto yasmAt tam / kAntaM-manojJam // 1 // bhavabhava0---bhavabhavaM-saMsArodbhavaM bhayaM dyatIti bhavabhavabhayadA / 'abhayadAvalI' jinazreNiH / balIyAn dayodayaH-karuNodayo yasyAH sA / 'amAyAmA ' amAyA (amA-) rogAH / dadyAt / adya / 'amitaM' amAnam / 'itazamA' prAptazamA / 'zaM' sukham / AdiSTam-AjJaptaM diSTabIja-dharmAdharmaheturyayA / 'abIjA' nirjanmA // 2 // damadama-'damadam' indriyajayapradam / asugama durgamam / suSThavo (suSchu) gamAH yatra tat sugamam / 'sadA' nitym| satAm-uttamAnAM Anandanam / he 'dayAvidyAvid !' karuNAzAstrajJa! / 'param' utkRssttm| 'aparaM' niHzatrukam / he 'asmara!' nirmadana ! / smara / tvaM kiM0 1 'mahAmahAH' utkRSTaM mahaHtejo ysyaasii| dhIrA-anAkulA dhIH-matiryasyAsau / 'rasamayaM prakRSTarasam / 'samayaM siddhAntam // 3 // kAlI--kAlInAmnI devI asarasabhAvasya-daurjanyasya abhAvAya-apanayanAya 'kAlI' sukhAlIH 'tanutAt' kurutAt / nayanayoH-locanayoH sukhadA-zarmadAyinI / asukha-duHkhaM dyatikhaNDayatIti asukhadA / mahibhiH-utsavibhiH mahitA-pUjitA cAsau nutA-stutA ca, mahibhirye mahitAstairnuteti vA, mahimahitAbhyAM nutA-stuteti vA / itaH-prAptaH aditaH-akhaNDitaH amAna:-apramANaH mAna:-ahaGkAraH pUjA vA tatra yA ruciH-abhilASastayA / rucyA-manojJA / athavA itA-prAptA aditA --akhaNDitA amAnA mA-lakSmIyayA, 'rucyA' bhAsA 'na arucyA' nAmanojJA ityAyUhyam // 4 // 5 // padmaprabheza !0--san vizvAso yeSu IdRzAni mAnasAni yeSAM teSu dayApara !-karuNAtatpara ! / 'bhAvitasya dhyAnaikAgrasya / vizve-jagati asamAna !-asadRza ! / he 'sadaya !' sakaruNa ! sadbhAgyeti vA / he 'apara !' nAsti paraH-zatruryasya, nAsti paraH-utkRSTo yasmAditi vA / bhaavi-bhvitaa(t)||1|| mUrtiHzamasya--puNyAni dadhatI 'kAcana anirvacanIyA 'sabhAsu' parSatsu 'rAja' bbhraaje| 'navyA navInA / 'puNyA' pavitrA / he 'anikAcana !' dRDhakarmabandharahita ! / saha bhayA vartata iti smaa| surarAjAnA-devendrANAM navyA-stavyA // 2 // lipsuH padaM0 ---yamaiH-mahAvataiH parigataiH- AzritaiH / padaM kiM0 ? tayA-lakSmyA sahita satam , atizayitaM sataM satatamam , yadvA tatayA-vistutayA mayA-lakSmyA sahitaM satatamam / caturANAm ucitA athoH-puruSAtho yasyAM sA / 'vAcaMyamaiH' ytibhiH| rocitaH-zraddhitaH artho-vyAkhyAnaM yasyAH sA / 'satataM? nirantaram / 'aJcatu' pUjayatu // 3 // Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aindrstutiinaamvcuuriH| sAhAyyamatra---'apAtA' pAtarahitA / 'mudA' harSeNa / 'rasamayasya' prakRSTarasasya / udArasamayasya' prakRSTasiddhAntasya / he 'nirantarAye ! antarAyarahite ! / 'pAtA rakSatAm / nirantara:antararahita Ayo-lAbho yasyAH sA // 4 // 6 // yadiha-nirastaH-apAstaH akRtakSmA'vana:-avihitapRthvIrakSaNaH madaH-ahaGkAro yena / 'surava !" suzabda ! / 'adhA' dhRtavAn / 'hRyazobha ! kAntazrIka! / 'avatAra' janma / 'avanamadasura ! praNamadAnava ! / 'bAdhAhRt ! pIDAhara ! / 'yaza' zlokaH / bhAvena tAraM-uccaistaraM, bhAvojjvalamiti vA // 1 // jagati-aduH-dadati sma / itA-gatA madaH-ahaGkAraH rataM-nidhuvanaM apadhyAnaAraudradvayaM kAntA-vanitA ca yebhyaste / 'sadA' nityam / 'AzA' 'dizaH' / 'duritaM pApam / adaratApaM- bhayopatAparahitaM yad dhyAnaM zuklAkhyaM tena kAntA:-manojJAH / satAM AzA yeSu te sadAzAH // 2 // munitati-hatamudyat tamaH-pApaM yena tam / 'ahitadA' apriyakhaNDanakI / 'atrAsA' bhayarahitA / 'Adhi' mAnasIM vyathAm / 'AnanditA' muditA / 'araM' atyartham / 'asamahitadAtrA' nirupamapriyadAyakena / 'sAdhimAnaM' cArutAm / 'ditAraM' khaNDitazatrusamUham // 3 // avatu0--'muditaM' Ananditam / akalitApAyA' apraaptaantraayaa| mahAmAnasI devI / 'uditam' utthitam / 'akalitApA' saGgrAmopatAparahitA / 'mahAmAnasImAM' mhaa'hngkaarpraakaassttaam||4||7|| tubhyaM0-'nantavya ! namasya ! / 'apApaM niSpApaM puruSam / nAsti damasya hatiryasya tasyAmantraNam / he 'san ! uttama / / namo'stu / he 'ahAsamAya!' hAsyakapaTarahita ! / dhvastaH kAmasya anantaH-amitaH vyApo-vyAsaGgo yena / he 'apamada !' madarahita ! / 'mahate' aizvaryazAline / he 'sannamoha !' gatamoha ! / 'asamAya' nirupamAya // 1 // zreyo0-'muktAmAlA' mauktikazreNiH / asamadaiH-anahAraiH mahitA-pUjitA / 'va: yuSmAkam / 'adhidAnA' adhikavitaraNA / 'AmahInA' rogrhitaa| 'muktA' rahitA / 'mAlA' manoirazreNiH / asamadamAnAM-nirupamadamAnAM hitaa-pthyaa| 'bodhidAnA tIrthakRtAm / 'ahInA' utkRSTA, nAsti hIna-nyUnaM yasyA iti vA // 2 // ____ raGgabhaGgaH0-cUlAnAM-cUlikAnAM mAlA-zreNiH tayA pIna:-puSTaH / zamadamau vidyate yasyAsau tena / asaGgatAyAH-mokSasyopAyena hetunA hRdyo-mnohrH| 'AlApI' AlApakavAn / Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aindrstutiinaamvcuuriH| 'na:' asmAkam / 'zamadam' upazamadAyinam / 'avatA' rakSatA / yaH 'saGgataH saGgatimAn / 'apAyahat vighaharaH // 3 // sA tvaM0-mANAyAmaH-prANayamaH / 'azuci' zokarahite / 'mati' dhiyam / 'atApA' tAparahitA / Apado'nto yasyAH sA / 'abalAnA' nibelAnAm / 'dattaprANA' pradattabalA / yA / 'me' mama / zucimatinA-nirmalabuddhinA matA--abhISTA / pApA eva dantAvalA--ibhAsteSAm // 4 // 8 // yasyAtanot.-'suprabhA' sukAntiH / 'avatAre' janmani / 'zucimandarAge' nirmalamerau / 'prabhAvatAre' anubhAvojjvale / 'azuci' zokarahite / 'mandarAge' nIrAge / / 1 // abhUt-'janitApat / kRtavipat / 'ebhyaH etebhyH| namo'stu / he ahasAnA-hAsyamoharahitAnAm inAH!-svAminaH ! / 'janitApadebhyaH' jnmtaapkhnnddkebhyH| hasena-hAsyena ajanitApadebhyaH-akRtavigatibhya iti vA // 2 // ___ vANI0-mahodayo-mokSaH / trilokI 'avadbhiH rkssdbhiH| 'anIti' Itirahitam / 'hAri' manojJam / 'aho' ityAzcarye / 'dayAvadbhiH kRpAlubhiH / 'anItihAri' anyAyahRt // 3 // jagadgati0-'karaH' hastaH / lAbhaM kiM0 1 atulA AbhA-zrIryasmAt / 'zaM' sukhaM dadat / 'adambhavatyA akapaTavatyAH // 4 // 9 // jayati0-'vasumati dhanavati / dadatItyavivakSitakarma, 'matI' matavAn 'vasu' dhanamiti vaa| taraNAya kiM0 1 'itaraNAya' gatasaGgrAmAya / bhave maho dadhau iti vyastarUpakam // 1 // vitara0--(he) 'tamoharaNe' pApahRt ! / he 'valitamoharaNe !' udvalitAjJAnasaGgrAme ! // 2 // bhagavato0-'paramApadaM paramAM vipadam / 'unnatim' udayam / 'janayataH' kurvtH| 'damAdarAta' damena-indriyajayena adarAt-nirbhayAt // 3 // __ stavaravai.---'na paraM na kevalam / 'acchavimAnavilAsitA' svcchvimaanvinoditaa| he 'paramacchavi !' utkRSTakAnti ! / mAnavi ! devi ! | 'na na lAsitA' dvayornaoH prakRtArthagamakatvAd ullAsitA // 4 // 10 // jinavara!0-vratAmbunA hRta udayan bhavadavaH--sasAradAvAnalo yena / 'nataH' prIbhUtaH / tApAtaGkAbhyAM-paritApabhayAbhyAM mukta! / mahAnAm-utsavAnA Agama !-aagmn!| ullasat yad bhavadavanaM-tvadrakSaNaM ttH| 'hanta' komalAmantraNe / 'apAtam' apratipAti / 'ka' mukham / uktaHabhihitaH mahAgamaH-mahAsiddhAnto yena // 1 // jinasamudayaM0-'bhava' saMsAram / 'adaradam' abhydm|'rucyaa' kaantyaa| 'kantaM' manojJam / bhavaM kiM0 1 mahaiH-utsavaiH kRtvA amitaM-agaNitaM mohaM rAti-dadAtIti tam / kulAdInAm Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 aindrstutiinaamvcuuriH| aSTamadasthAnAnAmanukUlatAbhavo-anurUpeNApadhyAnacittenottho yo madastaM radati-vilekhayati yastam / 'rucyA' bhaktyA / akasya-duHkhasyAnto yasmAt tam / 'mahAmi' pUjayAmi / 'tamoharam / ajJAnaharam // 2 // zucigama0--'anavarataM. nirntrm| 'alobhAvasthA nirdambhadazAmAzrayan / samayaH kiM01 'abhitaH sarvataH ayazo haran / galan navaratamala:-abhinavanidhuvanaddhayamAnaM karma yasmAt / manaH kiM0 ? bhAvasya-zubhadhyAnasya sthAma-balaM tasyAzrayaM-gRham / nayaiH shaumitH||3|| sukRta-he 'apaviphala!' 'karA' apagataM viphalaM-vandhyaM karma yasya, kaM-sukhaM rAtIti karA, apagato viphala:-moghaH karo-daNDo yasyAH sA ityekameva vA padam / divi-svarloke tyAgehA-dAnecchA yasyAH sA, nRbhavaspRhayAlutayA dyostyAgehA vA yasyAH sA / 'dyutyA' kAntyA / 'ghanAghanarAjitA' meghavacchobhitA / ghaNTAdIni kare yasyAH sA / 'agehA' nihA / yA (dhanA0) bahupApanaraiH-manuSyairajitA // 4 // 11 // __ padmollAse0-satI-zobhanA dhIryasya / lokaM kiM0 1 nAsti pAtAzA yasya tam / rucirAzca pavitrAzca rucirapavitrAH, tAn na sahanti(nte) te tadasahAH, te ca te azyazca teSAM prabhA-kAntiH, tato nAsti sA yasya tasyAmantraNam / 'ava' rakSa / he 'saddhIra!' satAM madhye dhIra ! tvam , saMzcAsau dhIrazceti vA / tvaM kiM0 ? 'pAtA' rkssitaa| zame ruciryasyAsau shmruciH| he 'apavitrAsa !! apagatabhaya ! / hArI-manoharaH prabhAvo yasya, athavA he zamarucira ! zame ruciM rAtIti shmrucirH| 'he pavitrAsahAriprabhAva ! vajrabhayahRdanubhAva ! // 1 // lokAnAM0-'hRdyA' manojJA / 'rAjI' shrenniH| 'vane vipine| 'atra' iha / 'bhavatu' astu / dame raso yasyAH sA / lokAnAM 'arthAn / dhanAdIn pUrayantI / 'atApA' tAparahitA / 'tamohA' ajJAnaharA / yA 'rAjIvanetrA' kamalanayanA / bhavaM tudatIti bhavatuda / amarasArthena-devagaNena aantaa| 'apAtamohA' pAtamohAbhyAM rahitA // 2 // uttaGgastvayya0-zasta:-prazastaH Adaro yasya, zaste-kalyANe vA Adaro yasya / he 'zasta !' prazasta !, adara! 'nirbhaya !' iti padadvayaM vA / ati-atyantaM kSataH zuk-zoko yena tasmin / san-zobhano'nekAntaH-syAdvAdo yatra / sukRtaM kiM0 ? 'siddhAntarAgaH' siddhaviraha AgoaparAdho yatastat / suSThavaH (Thu)-zobhanA AdezA yatra tasyAmantraNam / 'stAt / astu / arAtInAM-vairiNAM kSataM yasmAt etAdRzaM yat zuci-bhAgyaM tasya sadane // 3 // vAgde0-zaGkAyA anto yatra / 'dehi| vitara / vAde kiM0 1 navyAni IritAnipreritAni raNAni yenaitAdRzaM kuzalaM yatra / vastutaH tAdRzaM kuzalaM yasyA iti sambodhanameva vA / prasAda kiM0 1 prapUrNA AzA yasmAt / he 'kAnte ! manojJe! / dehinA-prANinAM navye !-stutye!| arINAMvairiNAM taraNaM-lakSaNayA vijayastatra kuzale !-dakSe / / su-zobhanA bhrUH subhrUstayA // 4 // 12 // Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aindrastutInAmavacUriH / namo hataraNAyate !0 - he vimala ! | he 'hataraNAyate !' itaraNA - hatasaGgAmA AyatiH - uttarakAlo yasya, hatA- apanItA vA raNAyatiryena / he 'sabhAjita !' sevita ! | kaiH ? asuraiH / kiM0 ? 'vibhAsuraiH' dIpyamAnaiH / kayA ? 'puNyAzayA' dharmalipsayA / he na samadamAya ! saha madamAyAbhyAM varttate yaH sa sa0 / he puNyA0 ! puNyaH - pavitraH Azayo yasya / he 'asabhAjita !' na sabhayA jita asabhAjita ! | bhayA jitA vibhA - kAntiryasya / he 'vimalavizvamArakSate!' mArasya janitA kSatiH mArakSatiH, vizvA sarvA cAsau mArakSatizca vizvamArakSatiH, vimalazca vizvamArakSatizca vimalavizvamArakSatI, vigate te yasmAt / athavA vimalA -nirmalA vizvA-pRthvI yasmAt, mArasya kSatiryasmAt iti sambodhanadvayam / vimala 1-nirmala !, vizvasya sarvasya mArasya raNasya - kSatiryasmAditi vA / 'asamadamAya' nirupamendriyajayAya / 'mohataraNAya' mohasya taraNaM yasmAt tasmai / 'vizva' jagat A - samantAt rakSate -- tubhyaM namo'stu ityAhyam // 1 // mahAya tarasA0 - ajeSu - siddheSu madhye gatiryeSAM etAdRzA ye bodhidA: - tIrthakRtasteSAm / 'aho' ityAzcarye / 'dayA' karuNA / 'vaH' yuSmAkam / 'mahAya' mahotsavAya / bhavatu / ' tarasA' vegena / 'hitA' pathyA / kIdRzAnAm ?' bhavatudAM' bhavaM tudantIti bhavatudasteSAm / 'tatA' vistIrNA / saha kalahena asti yA sA sakalahA, na tAdRgU 'asakalahA' | 'AbhayA' zobhayA kRtvA 'asamAnA' nirupamAnA / mahAyatena rasena - zAntAkhyena AhitA - sthApitA / 'jagati' loke / 'adhidAnA' adhikaM dAnaM yasyAH saa| 'mahodayA ' mahAnudayo yasyAH / 'dAntatA0' dAntatayA na staH sakalau - niHzeSau hAsamAnaumohaprakRtibhedau yasyAM sA / nAsti bhayaM - sAdhvasaM yasyAH sA abhayA // 2 // 24 kriyAdaramanantarA0 -' vaibhava' vibhusambandhi mataM / 'matam' abhISTam / 'vaibhavaM' sampadam / 'aram' atyarthaM kriyaat| 'anantarAgatatayA' avirahaziSyapraziSyAdisantatiprAptatayA / 'sadA' sarvadA / 'citaM' vyAptaM puSTam / samudA - saharSeNa itaM prAptam / satI AzA yasya tam / 'avatA' rakSatA / 'zamatratA' zAntena / 'abhavena' bhavarahitena arthAt tIrthakRtA / 'uditaM' kathitam, ata eva 'samuditaM ' sAmastyena udayaM prAptaM 'bhave' saMsAre / 'anoditam' ameritam / kriyAyAmAdaro yatra tat / ananto yo rAgastena tataiH- vistIrNairyAcitam - adhyetuM prArthitam // 3 // prabhAvita ratAdaram 0 - rohiNI zaM vitaratAt / kIdRzam ? Ihitai: - vAJchitaiH kRtvA azuk - zokarahitaM 'ca' punaH uru - vistIrNam, atizayitaH prabhAvI prabhAvitaraH tasya bhAvastattA tasyAM Adaro yatra / ' aram' atyartham / 'Azu' zIghram / kIdRzI ? 'prabhA' prakRSTA mA yasyAH sA / surabhiyAtAgogatA, sA cAsau tArohiNI ca - tAravicAriNI ca surabhiyAtatA rohiNIti vA / ananyajitadaNDe bharttari AzA yasya IdRzo yo mAraH - kAmastenocitA - yogyA / surebhyo bhI:- surabhIstayA atatA | guruNA cApena rAjitaH karo yasyAH sA / A-samantAt rocitA - zraddhitA // 4 // 13 // Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aindrstutiinaamvcuuriH| kalitamodamananta0--kalita:-prApto modo-harSo yena / 'anantarasAzraye anantaH-aparyavasAno rasaH shaantaakhystdaashrye| kalitamasoH-raNamohayoH dmnm| 'tarasA vegen| Azraye' bhne||1|| jinavarA gatatApa0-'jinavarA tiirthngkraaH| gatau tApadarau yasyA ata evocitA majamAnA tAm / AjiH-saGgrAmo navarAgo-navAnurAgaH tatApad-vistIrNApat sAbhirarocitAmanabhimatAm // 2 // surasamAna0-surasaM mAnasaM-hRdayaM yasya etAdRzo dakSo-nipuNo gaNadharAdiH tasya rahasya / / 'te' tava / ghanAni-nibiDAni prabhAsurANi-dedIpyamAnAni samAnAni-mAnopetAni santi-zobhanAni akSarANi yasya // 3 // ___ sadasi rakSati 0-'sadasi' sabhAyAm / rakSati' avati / 'bhAsuravAjina' dIpyamAnaturaGga itaa| 'sadasiH stkhgaa| nAsti kSatiryasyAH sA akSatiH, IdRzI bhaa-kaantirysyaaH| 'suravA' suzabdA / 'jinaM bhagavantaM praNatA // 4 // 14 // zrIdharma !o-karmadrau-karmakSe vAraNo-hastI tasya / satI-zobhanA''yatiryasya // 1 // girA trijagaduddhAraM0-bhayA-kAntyA asamAnA-anupamA / zriyA bhAsamAnA / atata:-prakRto'nayo yayA sA // 2 // vacaH pApaharaM.---'sAtaGke' sabhaye / balibhiH-kutIyaH noditaM-preritam // 3 // dadhuH prasAdA:0-zakti-balam / atyAjita Adaro yaiste // 4 // 15 // asyAbhUd-'akSodam' akSuNNam / 'bharatasya' bharatakSetrasya / 'vaibhavaM vimutvm| 'ayaM bhAgyam / vaibhavaM kiM01 sAreNa-balena ajitam, AreNa sahAjiyatra tasya bhAvastattA saha tayA'stIti vaa| 'dakSaH nipuNaH / 'adambharatasya' amAyAnidhuvanasya / 'vai nizcitam / 'bhavamayaM saMsAramaya 'sArAjitaM' zrIzobhitam / 'tanu' kuru / atH-hetoH||1|| yepAM cetasi0-bhavatA kiM01 prajJAlAbho-dhIprAptistadvatAm / 'aram' atyartha bhAvanAnAanityatAdyanuprekSANAM Abhogo-vistArastataH / 'prajJAlA' dhiishaalinH| ucitArambhANA-sadArambhANAm avnaaH-rksskaaH||2|| mithyAdRSTi-AcAreNocitam / arayam-avegas adambhaiH-azaThaiH avArita !anipiddha ! / 'apApa' adurita ! 'vAcA' vANyA 'rocita!' abhimata! / mAna:-ahaGkAraH, mAraHkAmaH, yamaH-kRtAntastAn yati iti / 'vA' pUraNe / 'cAro !' abhirAma ! | 'citamAnamArayamadaM / citAna-puSTAn mAnAdIn dyatIti vA / citte kiM0 ? bhAvAritApApahe // 3 // Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batakamavacUriH / zatrUNAM ghana0 - 'pAtAt ' rakSatAt / AnatAnAM mAnavAsurANAM hitA / sumudAM muharpANAM rAjipu - zreNiSu / 'rucyA manoharA / pAtaH - patanaM, adAnaM-avitaraNaM, tamaH - ajJAnam | 'navAsu' navyAsu 'arucyA' anabhilASeNa rahitA / suSThu mudrA yasyAH sA / 'AjiSu' saGgrAmeSu // 4 // 16 // 26 sa jayati0 - 'suramaNInAM' suraratnAnAM 'vaibhave' vibhutve 'sannidhAne' santi nidhAnAni yatra / sati nidhAne iti vA / vaibhave - vibhavasambandhini / nAsti hatiryasya tadahati ! 'suramaNInAM' sukhINAm / 'vai' nizcitam / 'bhave' saMsAre / 'sannidhAne' samIpe // jayati jinatatiH - amadaiH - anahaGkAraiH yatibhirmahitA - pUjitA / 'aram' atyartham / 'rINAmapAzaM ' kSINa rogapAzam | 'madayati' mattaM kurute / 'mahi' utsavam / 'tAraM' ujjvalam / apagatA AzA yasya tadapAzam // 2 // 01 avatu gadita0 - paramasya - utkRSTasya taraNasya hetu: - nidAnam / 'chAyayA' zobhayA / 'bhAsamAnaiH' dIpyamAnaiH / apareSAM matameva raNam / chAyayA kiM0 ? atuccho-bahula Ayo- lAbho yasyAH / AbhayA-kAntyA asamAnaiH - nirupamAnaiH, abhayaiH asamAnaizceti vA // 3 // kalitamadanalIlA0 - ' sadasi : ' satkhaDgA / ' ucitamArAt ' anurUpakAmAt / ' ghAma' gRham / 'hanta' ityAmantraNe / apakAraM, 'sadasi' parSadi / 'rucitam' abhimatam / 'ArAddhA' AsevitA / apakAraM kiM0 ? nAsti mahaH - utsavo yatra tadamaham / tApaM karotIti tApakAram // 4 // 17 // *>*<<< harantaM saMstavI * 10 --- AnamantaH asurasArthA - daityagaNA vAcaMyamAH - munayazca yasya saH / dammo- mAyA rataM - nidhuvanaM Adhi: - mAnasI vyathA tAsAM yat pApaM taM ( tat ) dyati - khaNDayatIti tam / hataH amAnaH-apramANo mada:- ahaGkAro yena tasyAmantraNam / yamaM - mRtyuM dyati khaNDayatIti tam / yamAn mahAvratAni dadAtIti tamiti vA / he 'bharatAdhipa / ' bharatasya bharata kSetrasya adhipaHsvAmI cakrijinatvAt // 1 // bhImabhavaM haranta0 - smarataraNasya - kAmapAragamanasyAdhikAra iva muditA - parasukhatuSTiH tasthAH padaM-sthAnam / utkRSTA yA - lakSmIryasya yasmAd vA / 'aviratam' anAratam / 'utkaraM' samUham / bhImabhavaM kiM0 ? raNaM ca Avizva raNAdhI te karotIti tatkAram / uditA Apad yasmAt tam / utkaraM kiM0 1 udyamena-abhiyogena ye viratAH - nivRttAsteSAM mudaM karotIti tam // 2 // bhImabhavodadhe 0 -'abhavat ' abhUt / 'avataH' rakSataH / 'yazaH zlokaH / abhi- samantAt taraNena | jinapatimataM kiM0 ? 'na' no 'mAhitaM' unmAditam / nathaM 'itaM' prAptam / 'hi' nizcitam / bhavadavesaMsAradavAgnau toya !-jalasama ! | 'raNena' saGgrAmeNa / 'aditam' akhaNDitam / 'na yamitaM' na baddham / ' hitaM ' pathyam // 3 // Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aindrastutInAmavacUriH / cakradharA0- - prabhAsuro - dedIpyamAno yo vinatAtanubhavo - garuDastasya pRSTham / anuditA - anudIrNA Apad yasyAH / 'aram' atyartham / gatA AravAg - zAtratravANI yasyAH / suraiH - devaiH vinatAvizeSeNAnatA / ' tanubhavapRSTaM' svalpabhavapraznam, svalpabhavottarakAlaM vA, anu-lakSyIkRtya / ditApadAkhaNDitAsthAnA ata eva raGgeNa tArA vAg-vANI yasyAH sA // 4 // 18 // 9:46 mahodayaM pravitanu0 nAsti ghanaM aghaM yasya / noditau - preritau parau - prakRSTau mohamAnauajJAnAhaGkArau yena / aditAH - akhaNDitAH parAH - prakRSTAH kahA- vicArAH yatra tAdRzaM mAnasaM yasya // 1 // munIzvaraiH smRta 0 -- dAnaM - tyAgaH tAmarasAni - kamalAni taiH sahita ! | zeSaM spaSTam // 2 // jinaH sma yaM 0 - ' mudA harSeNa / anekayogibhiH paThitam, 'rasaM' zAntAkhyaM 'gataM' prAptam / 'aparAgaM' gatarAgaM yathA syAt tathA / udAraM ca tat saGgatam / aparAgamaiH - anyazAstraiH ahatam ||3|| tanotu 0 - 'anAvilA' nirmalA / saha bhayA vartata iti sabhA | 'gavi' pRthivyAm / kRtaMvihitaM dhIratApadaM - dhairyasthAnaM yayA / avikRtA - avikArabhAg dhIryasyAH / tApaM dadAtIti tApadA, na tAdRg atApadA / kRtadhIratAspadA vA''padA ( 3- 1 ) avikRtadhIriti (ratA ) vA // 4 // 19 // tava muni0 - vanaM - kAnanaM / ghano - meghaH / rohitaM -pATalam / mAninAM tamasaH - ajJAnasya pApasya vA haraNam / 'anagha !' niSpApa ! / itau - gatau moharaNau - ajJAnasaGgrAmau yasmAt // 1 // avati jaganti 0 - AvaliH - zreNiH / 'tarasA' vegena / 'IhitAni' vAJchitAni / su-zobhano ravo yasyAH sA / mayi kiM ? rasaM bhajatIti rasabhAk tasmina / avalitaH - anapagataH rasaH-zAntAkhyo yasya tasmin / suravAreNa devagaNena sabhAjitayA - sevitayA // 2 // bha -0 yatibhiradhIta - aghaM- pApaM tadeva nagaH-zailaH / yatibhiH kiM0 1 na santi bhaGgo mAno maraNaM ca yeSAM taiH / yogaM vibhartIti yogabhRt tam / 'anu' lakSyIkRtya / ghanAH - niviDA gamA:- bhaGgAva yatra / raNaiH-saGgrAmaiH rahitam / anuyogaiH bhRtaM - pUrNam // 3 // 27 vitaratu vAJchitaM 0 - ayazo haratIti ayazohat / itaM - galaM rAmaH pApaM yasyAH / mahAntaH zubhavinodA:-kalyANavilAsA yatra tAdRzAni vimAnAni vidyante yeSAM teSAm / 'hRdi' hRdaye / vAJchitaM kiM01 'tataM' vistINam / AmaM-rogaM jahAtItyAmahA, tatau vistIrNo mAmahau-lakSmyutsavau yasyAH sA ityekameva vA padam / bhavino bhavyasya / divi-svarge / mAnavatAm ahaGkAriNAm ||4|| ||20|| << 20 - Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 aindrstutiinaamvcriH| yato yAnti kSipraM0-'mahAvibhAvoM' mahArajanyaH, 'nAzaM' dhvaMsaM, 'analasaM' Alasyarahitam, 'AnanditaM' hRSTaM, 'adA' etat , vibhayA-kAntyA varyo-mukhyaH, anAzaGkaM AzaGkagarahitam / 'analasamAnam' agnitulyam, dita:-khaNDito madaH-ahaGkAro yena // 1 // bhavodbhUtaM bhindyA--'jinAnAM tIrthakRtA, AyAsaM prayAsa, caraNena-cAritreNa muditAhRSTA, AlI-zreNiH * + + + + + + tiirthe0-bhvtu-astu| astAni-nirastAni aribhIzca-zatrubhItizca maarishc| bhImA-bhISaNA alIkAlI-anutazreNireva kAlakUTaM yayA sA / yA 'bhavavibhavavidA' saMsAravibhavaprAptAnAM 'samahe! cakre 'akalitakalitayA' adhRtaraNatayA 'ullAsaM' vilAsaM 'Uhe' vahati sma / mAyAmAnau-dambhasmayau haratIti mAyAmAnahatrIM / kiM0 ? datto vizvAso yatra etAdRzaM yad vizva-jagat tena anAptAaprAptA anAptAbhizA-aziSTazaGkA yasyAM sA / vimadA-padarAhitA cAsau 'vimdntraasmohaa| gatakAmabhayAjJAnA ca / asamo-nirupama Uho ysyaaH||2|| gaurAgaurAtikI---'lokAlokArthavettuH sarvajJasya 'gauH' vANI 'me' mama 'alam' atyartha mudaM-harSa deyAt / lokA0 ki0 ? A gaurA-pANDurA atizayitA kIrtiryasya / gauH kiM0 ? paramaHatizayito yaH pareSAM matasya hAsaH tato yo vizvAsaH-vizrambhastena vishvaadeyaa-jgdupaadeyaa| punaH kiM0 ? janito-vihito janitanUbhAvo-janmakRzabhAvo yeSAM tebhyaH tAraH avatAro yasyAH / punaH kiM0 1 nayavinayayoryo vidhistasya yo vyAso-vistaraH sa ca mAna-pramANaM ca tAbhyAM asamAnAnirupamA / nAsti bhaGgo yasyAH sA abhaGgA bhnggaanuyogaiH| asugamA:-dugemA ye suSTu-zobhanA gamAstAn yunaktIti tayuk / prAkRtenA'laGkRtA // 3 // loke lokezanatyA0-'loke jagati / lokezaiH-lokapAlaiH nutyA stutyA / surasA ye surAsteSAM sabhA raJjayantI-rAgavatIM kurvatI / 'vyUha' viziSTohaM 'ripUNAM vairiNAM 'vyUha' cakraM 'jayantI' parAbhavantI / janAnAM bhajanena bhavad gauravaM yasyAH sA / mAreNa-kAmena vAmA-manojJA yA saa| akasya-duHkhasya anto ysyaaHsaa| 'saMstave ca' paricaye ca / 'stave ca stutau ca / ucitA ruciryasyAH sA ucitaruciH, ucitaruci atizayitA sA ucitarucitamA / 'ahipasya' dharaNendrasya 'kAntA' strI padmAvatI / IritAni-kSiptAni duritAni ca durantAhitAni yasteSAm / hitAnA 'AliM' zreNi adya dadyAd // 4 // 23 // tava jinavara ! tasya0-he 'mudita !'hRsstt!| he 'vibhava!' bhavarahita! 'sannidhAne' smiipe|sh mohena vartata iti samohaH, na tAdRg iti asamohastasya / he siddhAH arthAH yasya / nAma ityAmantraNe / * ataH paraM vizIrNaH pAThaH / Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aindrastutI nAmavacUriH / kSamAM vibhartIti kSamAbhRt / sannidhAne kiM0 1 kutsitaM mAraM kAmaM, kau - pRthivyAM mAraM - maraNaM vA apahantIti tasmin / yasya vAcA - vANyA rataH - rAgavAn arata:- anidhuvana iti vA, isAntAnAmAbantatvena vAcAyAM - vAci rata iti vA / ' uditavibhavasannidhAne' udito vibhavaHsat zobhanaM nidhAnaM ca yatra / asamA UhA yasya / siddhArthanAmA yaH kSamAbhRt - pArthivastasya kumArasya / kiMviziSTasya tava ? apagataM heyaM yasya tasya vA ityavyayaM pUraNe / 'AcArataH ' AcArAt // 1 // nayakamalavikAsane 0 0 -- tava kiM0 1 'rucyA ' kAntyA 'ravibhayA' sUryarucA 'samAnasya' tulyasya / mahe kiM0 1 aGgahAreNa - aGgavikSepeNa Ahite- sthApitai / tava kiM0 1 apagatam arijAtaM - vairivRndaM yatastasya / lAsyasya - nATyasya bhAreNa ucite - anurUpe / 'vara !' pradhAna ! / 'vibhaya !' bhayarahita ! | 'asamAnasya' mAnarahitasya / surI kiM0 1 rucyo'Gge hAro yasyAH sA / mahe kiM0 ? 'hite' pathye | tatra kiM ? pArijAta iva parijAtastasya / bhAsvanti yAni mahelAnAM - strINAM AsyAni - vadanAni teSAM bhayA - kAntyA rocite // 2 // vacanamucitamarhataH 0 - paramam - utkRSTaM yat taraNaM tasya yo hetustasya lAbham / 'gurau' mahati / 'Arya' ziSTam / he 'Anandita !" mudita ! | vacanaM kiM0 ? apagatam ayazo yasmAt / 'bhAvato' bhAvena / 'bhAsamAnasya' dIpyamAnasya / mAreNa-kAmena ajitam / niHzeSitaM samApitaM aparamatameva raNaM yena / 'he' ityAmantraNam / atulAni-asamAnAni abhaGgurANi - abhaGgazIlAni avAryANi niSeddhuM azakyAni mAnAni - pramANAni yatra / he ditaH khaNDitaH apAyo - vighno yena / arhataH kiM0 1 zobhA vidyate yasyAsau zobhAvAna tasya / bhayA - kAntyA asamAnasya / mayA - jJAnena rAjitaM - zobhitam // 3 // 1 29 ahamahamikayA0 - sahakalakalazatena-kolAhalazatena vartate yA / ramayA - lakSmyA rAjitA pApasya hAne - tyAge / kalA - manoharA AbhA - zobhA yasyAH / marAle kiM0 1 asanto vipakSA yasya tasmin / amarAle:- devazreNeH / naM hasyA ahasyA | 'gamaM' sadRzapATham / maGgalaM kiM0 ? sakalakalazavat-sampUrNakumbhavat tAram - ujjvalam / Arasya-3 -arisamUhasya Aji:-saGgrAmastasyAstApam apahantIti sA / aneke lAbhA yeSAM taiH AsthitA - aGgIkRtA / santo / viziSTAzca pakSA yasya tasmina 'marAle' rAjahaMse sthitA | rahasyabhUta Agamo rahasyAgamastam // 4 // 24 // 1 - 2 ' marAleravAryAgamam ' sthAne 'marAle rahasyAgamam ' iti pAThaH / Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kha-pariziSTam / zrIravisAgaraviracitA // shriiviirstutiH|| ( munirAjazrIcaturavijayakRtAvacUrisametA) zrIvarddhamAnajinanutiH rucirAjI rucirA'jIhita no'hitanodakodakopamita ! / paGke paGke'paGkehita ! hi tavAvIravA' ! vIra ! // 1 // apaGkAH-niSpApA ye munayo nikhilasAvadhavyApAravarjanAt teSAmIhita !-vAJchita !, satataM bhagavaddhayAnalInamAnasatvAt teSAm / he ' ahitanodaka !' ahitAH-antaraGgArayaH kAma, krodhAdayasteSAM nodaka !-kSepaka ! / keSAm ? ' naH / asmAkam / he udakopamita !-jalatulya ! kva ? pake-kardame / kiMviziSTe pake ? paGke-pApAtmake, " paGko'strI kardame pApe " (vizvalocane kadvaye shlo017)| he 'AvIrava! AviH-prakaTaH yojanagAmitvAt sakalasaMzayaccheditvAca ravaH-zabdaH dezanAdhvaniyasya sa tatsambodhanam / " aH syAdahati " ityamaravacanaprAmANyAta he a!-aIn ! / he vIra !-caramajinapate ! / vizeSeNa Irayati-kampayati rAgAdizatrUniti vIraH, yadvA " vidArayati yat karma, tapasA ca virAjate / tapovIryeNa yuktazca, tasmAt 'vIra' iti smRtaH // 1 // " ityAdivIrazabdArthavistarastu granthAntarAdavaseyaH / tava-bhavataH / rucirAjI-kAntikadambakaH / kiMviziSTA rucirAjI? rucirA-manojJA, tribhuvnjnmnaaprmodkaaritvaat| hi-nizcayena / ajIhitaavarddhatAm / ' hi gatau vRddhau ca' dhAtorNyante ruupsiddhiH| // 1 // sarvajinavijJaptiH vizvaM vizvaM vizvambhara ! bhara tA'nata ! na tAmasA'rAma ! mahasA mahasA''mahasAcita ! citamahatkalApa! tava taap(paat?)||2|| vizva-jagat vibhIti vizvambharaH haririva hriH| viSNUdare hi sarva carAcaraM vizvaM tiSThati tathA bhagavato nirupame nirAvaraNe kRtsne sakalavastuviSayiNi kevalavarajJAnadarzane khilaM Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriiviirstutiH| vizvaM pratiphalatIti hArdam / " kakSmIH padmA ramA yA mA, tA sA zrIH kamalendirA" ityabhidhAnacintAmaNi( kA0 2, zlo0 140 )vacanAt tA-lakSmIH suranirmitasvarNarUpyaratnamaNDitaprAkAratrayavibhUpitasamavasaraNarUpA bAhyA, ratnatrayImayA'bhyantarA ca tayA anata-! avakra ! / lakSmIbhAjo hi prAyo'haGkAritvAt kuTilA bhavanti, arhantastu naivamiti bhAvaH / he 'na tAmasa ! ' he avidyAguNarahita ! | na vidyante rAmA:-striyo yasya saH arAmaH, tatsambodhanaM he arAma !, strIsaGgarahita ! ityarthaH / nArIsaGgatirhi puMsAM rAganibandhanameva uktaM, ca " rAgo'GganAsaGgamato'numeyo, dveSo dvissddaarnnhetigmyH| mohaH kukRttAgamadoSasAdhyo no yasya devaH sa sa caivamarhan // " " strIsaGgaH kAmamAcaSTe, dveSaM cAyudhasaGgrahaH / vyAmohaM cAkSasUtrAdi-razaucaM ca kamaNDaluH // " punaH AmaH-rogaH hasaH-hasanaM tAbhyAM acita !--avyApta ! / he arhatA-tIrthakRtA kalApa !samUha ! / tvaM tava-bhavataH mahasA-tejasA, mahasA-utsavena ca, tApAt-santApAta citaM-vyAptaM "santApe davathau tApaH" (padvaye zlo0 5) iti vizvalocanakoSaH, vizvaM-samagraM vizva-bhuvanaM bharapoSaya, puSTimApAdaya ityarthaH // 2 // jinavANIvarNanam bhAratyAbhA rtyaapaadit-ditpaatkaa''tpaaykRtH| jinabhartRrjinabharturmAnomA'nokaso'sonatvaH ( vazA''nad vaH ?) // 3 // ratiH-rAgaH ApAditA-prAptA yena saH, dita-khaNDitaM pAtakaM-pApaM yena saH, Atapasya-jJAnodyotasya AyaM-lAbhaM karotIti AtapAyakRta, eteSAM dvandve 'ratyApAditaditapAtakA''tapAyakRt ' tasya / jinAH-sAmAnyakevarinaH teSAM bharttA--svAmI tasya, jinabhartuH-tIrthakRtaH / kiMviziSTasya jinabhartuH ? na vidyate oka:- gRhaM yasya saH anokAH tasya ' anoksH'| 'bhAratI' vANI, vaH-yuSmAn Anata-ajIvayat iti sambandhaH / kiMviziSTA bhAratI ? mAnAni--pratyakSAdipramANAni teSA "umAtasIhemavatIharidrAkIrtikAntiSu " iti medinIvacanAt upA-kAntiryasyAma, taiH umA--kIrtiryasyA vA sA ' mAnomA ' / punaH kiM0 1 A. samantAt bhA-dIptiryasyAH sA 'aabhaa'| punaH kiMvi0 ? ' avazA' avandhyA, sakalajanamano'bhISTArthasArthadAyakatvAt / "vazA yoSA sutA vandhyA, strIgIkariNISvapi " (zadvaye zlo015) iti vishvlocnkopH|| Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIravisAgaramunIzaviracitA / siddhAyikAdevyai prArthanAbhavika bhavi ke bhavika naya naya nayanorurazmirAjiSNuH / rAmA rAmArA''mA siddhA siddhAyike ! sake ! 'zaGke ! // 4 // "kaH sUryamitravAyvagni--brahmAtmayamakekiSu / prakAzavakrayozcApi, kaM nIrasukhamUrddhasu // " _iti sudhAkalazaikAkSarI(zlo0 9)vacanAt kaM-sukhaM tena saha vartamAnA sakA tatsambodhanaM he ' sake ! "zaGkA trAse vitarke vA" (kadvaye zlo0 25) iti vizvalocanavacanAt trAsaH vitarko vA nAsti yasyAH sA azA tatsabodhanaM he 'azaGke ! / / he 'siddhAyike !' siddhAyikAnAnni! devi ! / tvaM bhavika-bhavyaprANinaM kaM-sukhaM naya prApaya-iti sambandhaH / nIdhAtoIikarmakatvaM prasiddhaM 'vAcye 'vIpsAyAM' (siddha0 7-4-80) iti dviruccaarH| athavA stutau punaruktirna doSabhAk / uktaM ca-- " vaktA harSabharAdibhirAkSiptamanAstathA stuvan nindana / yat padamasakRd brUyAt tat punaruktaM na doSAya // " kiMviziSTA tvam ? "siddho vyAsA(DyA)dike deva--yonau niSpannamuktayoH / nitye prasiddhe" iti haimyanekArtha kA02, zlo0 267.)vacanAt 'siddhA' prasiddhA / punaH kiM0 1 rAmA-zyAmA, "syAd rAmaH zyAmalaH zyAmaH" ityabhidhAnacintAmaNiH (kA0 6, shlo033)| punaH kiMviziSTA ? rAmAH-striyaH tAbhiH rAjate iti 'kacit / (siddha0 5-1-171 ) iti Dapratyaye 'rAmArA' / A-samantAt mA--lakSmIyasyAH sA 'AmA' / yadvA rAmA-cAruH rAmA--strI devAGgannAtvena / punaH kiM0? nayanayoH netrayoruravo-vizAlAH razmayaH-kiraNAstaiH rAjiSNuH--rAjanazIlA / kiMviziSTaM bhavikam ? bhavaH-zreyaH yasyAstIti bhavI, svArthe kapratyayaH taM 'bhavikam / kiMviziSTaM kam ? " bhavaH zrIkaNThasaMsAra-zreyaH sattAptijanmasu ' iti vizvalocana( vadvaye zlo0 17 )vacanAt 'bhvi| zreyaHsambandhi sAMsArika vA ityarthaH / abhiprAyAnabhijJatvAt , kartuSTIkAmRte myaa| kizcid yatroktamutsUtraM, tanme mithyA'stu duSkRtam // // iti zrIvIrastutyavacUriH samAptA // Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ga-pariziSTam / munirAjazrIkalyANavijayaviracitayA 'padabhannanAkhyavivRtyA sahitAH // pUrvAcAryapraNItAH pnycjinstutyH|| ( nagdharAcchandasi nibaddhAH) khyAtAkhyA'tAmasa ! tvAmahatamahatatiM sannuvAmo nu vAmo pAyA'pAyApahAre vRSabha! vRSabharADlAJchitA'raM chitAram / sAraM sAraGgadRSTe ! 'padarapadarataM kamprakAmaM prakAmaM hetuM hetupradAne'suratasurataro ! bhUtale bhUtaleSa(kha)m // 1 // pUrvAcAryapraNItAnAM stutInAM sugamArthakam / kalyANavijayenedaM kriyate padabhaJjanam // 1 // etA hi paJcajinastutayaH kenApi yamakapriyeNa viduSAM vareNa paM. zIlazekhareNa yamakapracurA dRbdhA iti na sAmAnyabuddhInAM tadarthajJAnama, arthajJAnamantareNa ca na tatpAThe'pi bhAvollAsa iti abudhabodhanAya tAsAM padabhaJjanamidamArabhyate ___khyAtAkhyeti / khyAtA prasiddhA AkhyA-abhidhAnaM yasya saH tadAmantraNe / tama eva tAmasaM, na vidyate tAmasamarthAd ajJAnaM yasya saH, nivRttA'jJAnarUpatamobhAva ityarthaH, tadAmantraNe / tvAM-bhavantam / ahatA-akhaNDitA mahAnAm-utsavAnAM tatiH-vistaro yena saH, akhaNDotsavavistAraka ityarthaH, tam / sannuvAmaH- samyak stumaH / nuH praznArthako vikalpArthako vA nipAtaH / vAmA:-pratIpAH upAyA:-pratIkArAH yeSAm etAdRzA ye apAyAH-vighnAH tepAm apahAreuddhRtya darIkaraNe vRSabho dhaureyaH, tadAmantraNe / vRSabhANAM-balIvardAnAM rAT-rAjA tena lAJchitaHcihnitaH, zrIAdinAtha ityarthaH, tadAmantraNe / araM-zIghram / chita-chinnaM nAzitamiti yAdata Aram-arINAM samUho yena saH arthAd naSTabhAvazAtravaH, tam / sAra:-zreSThaH, tam / sArahomRgaH, nasya dRSTI iva dRSTI-netre yasya saH, tadAmantraNe / apagataM daraM-bhayaM yasmAd etAdRzaM yat padaM-sthAnaM tatra rataH, tam / kammaH-kampanazIlaH kAmo yena saH, tam / prakAma-bhRzam / hetuM-kAraNam / Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 paJcajina stutayaH to :- sarvakAraNabhUtasya jJAnasya madAne, yadvA ' hi gatau ' iti gatipadenA'tra jJAnamunneyam / asubhiH - prANaiH ratAH asuratA :- prANinaH teSAM kRte surataruH- kalpavRkSaH, tadAmantraNe / bhUtale - jagatImaNDale / bhUtaH - saJjAtaH lekho - gaNanaM kIrtanamiti yAvat yasya saH, tam // 1 // 'zAnte !' zAnte netrobhaya ! sabhayasakhaM dehatAraM hatAraM nantA'nantA'tra na tvAmaraNamaraNa ! taM satkalaukaH ! kalau kaH ? | lIlA''lIlAH sudArA viSayaviSayamuddhA sadakSAH sadakSAH yenA'yenA''zritoccairamalaramalabhUdIpramuktAH pramuktAH // 2 // zAnta iti / zAnti:- SoDazastIrthakaraH, tadAmantraNe / zAntaM - prazamarasapUrNam iddhaM - dIpaM ca netrobhayaM - nayanadvayaM yasya saH, tadAmantraNe / bhayena saha vartamAnAH sabhayA:, teSAM sakhA- mitraM, bhItA'bhayapradAyaka ityarthaH, tam / dehena tAro - mahAn, yadvA dehAn lakSaNayA dehinaH tArayati - nistAyati bhavasamudrAd iti dehatAraH, tam / itam Aram - arINAM samUho yena saH, tam / nantAnamaskartA / na vidyate anto- vinAzo yasya saH, tadAmantraNe / atra - iha jagati / na-nahi / tvAM - bhavantam / na raNe yuddhe maraNaM yasya saH, tadAmantraNe / tamiti tacchabdasya dvitIyAntaM rUpaM tvAmityasya vizeSaNam / zAntinAtho hi cakravartyavasthAyAmanekAni yuddhAni kRtavAn tathA'pi dUre maraNavArtA, puNyaprAgbhAraprabhAveNa na kvApi bhaGganmAtramapyanubhUtavAn / satInAM samIcInAnAM kalAnAm oko - gRhaM, tadAmantraNe | kalau kaliyuge / kaH - ko nAma sacetAH / lIlAnAM - krIDAnAm AlyaHpaGkayaH tAH lAnti - dadatIti lIlAlIlAH / suSThu dArAH sudArAH - zobhana striyaH / viSayAH-zabdAdaya indriyArthAH tadviSayau yo muddAsau- pramodahAsye tatra dakSA:- caturAH / santi - zobhanAni akSANi - indriyANi yeSAM te sadakSAH / yena-uparivarNitena zAntinAthena / ayena- zubhAvahavidhinA / AzritAH- dhRtA uccaiH - uttamAnAM tathA amalAnAM nirmalAnAM ramalAnAM lakSaNAnAM bhuva:- utpattisthAnarUpAH tathA dIprAH - dIptimatyaH muktAH - mauktikAbharaNAnItyarthaH yaistathoktAH / pramuktAHtyaktAH // 2 // zaratezasteja iddhAtiritataH (nuH) zaGkhalakSmA khalakSmA dAtA dAtA ! lokottara ! vitara vibho ! jJAnabandhonabandho ! | sAtaM sAtaGkapuMsAmanupama ! nu padaM cArudhAmorudhAmo'mA- rAmA-rAga! 'neme !' samarasamarajaH pAnavAyurnavAyuH // 3 // Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcajinastutayaH zasteza iti / zastAnAm-uttamAnAM sajjanAnAmiti yAvat, Iza:-svAmI / tejasA iddhAdIptA AharitA-nIla-zyAma-kRSNAnAmekatvena kRSNA hareH-kRSNasya tanuriva tanuryasya sH| yadA AharitA-AkRSNA tathA hariH-piGgA tejaHprasarasya vicitratayA tanuryasya saH / zaGkha:-prasiddhaH, sa eva lakSma-cihnaM yasya sH|khlebhyH-dujenebhyHkssmaayaa:-kssaantedaataa / dAtAni-lUnAni aghAnipApAni yena saH, tadAmantraNe / lokeSu uttaraH-zreSThaH, janazreSTha ityarthaH, tadAmantraNe / vitara-dehi / vibhuH-svAmI, tadAmantraNe / jJAnasya bandhena-sambandhena UnAnA-hInAnAM bandhuH-jJAnapradAyakatvena bhrAtA, tadAmantraNe / sAtaM -saukhyayuktam / sukhavAcitvenA'nyatra prasiddhasyApi sAtazabdasyAtra matvarthIyA'vidhAnena tadvatve vRttiH / saha AtaDrena-AkasmikarogAdibhayena vartamAnAnAM puMsAmanuSyANAm / na vidyate upamA yasya saH, tadAmantraNe / nuH vikalpArtho'vyayaH / pada-sthAnam / cAru-sundaraM dhAma-tejo yasya tat , padasya vizeSaNametat , manoharatejomayaM sthAnamityarthaH yadvA cAru:-bRhaspatiH tasya dhAma-prabhAvaH tadvat uru-mahat dhAmaM-prabhAvo yasya saH / akArAnto'pi dRzyate dhAmazabdaH / na vidyate mAyA:-lakSmyAH rAmAyAH-striyAzca rAga:-abhiSvaGgo yasya saH, tadAmantraNe / nemiH-dvAviMzastIrthakaraH, tadAmantraNe / samarasya-yuddhasya samaM-sarva yad rajo-dhUliH tasya pAne arthAt prazamane vaayuH-pvnH| tIrthakarAH hi bhagavanto yatra viharanti na tatra svacakraparacakrAdibhayaM pravartate pUrvapravRttamapi copazAmyati iti yuktamuktaM samarasamarajaHpAnavAyuH / navam Ayuryasya saH, dIrghajIvI ityarthaH // 3 // 'pArzvaH, 'pArzvazrito vo hitamAhatamabhAg rAtu pAtAt tu pAtA' vAmo 'vAmo'rukukSau sarasi sa rasiko haMsakalpaH sklpH| lekhA lekhAdhipAnAmasitamasitatAbhaM sadAyaM sadA yaM rantAraM tAramuktAvaratavaratanuM sannatA''sannatAsam // 4 // pArzva iti / pArzvaH-pArzvanAthanAyA trayoviMzatitamastIrthakaraH / pArzvena-etadAkhyayakSeNa zrita:-AzritaH saMnihita iti yAvat / vaH-yuSmabhyam / hita-samIhitam / atizayitam ahiMnAgarAjaM sarparUpiNaM dharaNendramiti yAvad bhajate iti tathoktaH / sAhacaryamatra bhajerarthaH / nAgarAjo hi dharaNendranAmA meghamAlidaityakRtopasargAvasare bhagavantaM pArzvanAthaM phaNATopena samAvRtya saMnihitavAniti sumasiddho'yamarthaH / rAtu-dadAtu / pAtAta-durgativinipAtAt / tuH bhede avadhAraNe vA / pAtA-rakSitA / avAmaH-avakra:, sarala ityrthH|vaamaayaaH urukukSau sarasi-mahati udararUpe sarovare ityarthaH / vAmA iti pArzvanAthamAtu ma / saH-jagatIprasiddhaH / rasikaH-rasacaturaH / Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcajimastutayaH haMsakalpaH-marAlapAlA / yadvA iisklpo-ssdRshH| 'sakalpaH kalpena-AdhAreNa saha vartamAnaH / lekhA-patiH / lekhAdhipAnA-devendrANAm / asitA-kRSNA yA masiH-kajjalaM tadvat tatA-vistRtA AbhA-kAntiryasya saH, tam / san-samIcInaH Ayo-lAbho yasya saH, tam / sadA-nirantaram / yaM-tacchabdopakSiptam / rantAraM-ramaNazIlam / tAramuktau-sphAre zuddha vA mokSapade / aratena-maithunAbhAvena brahmacaryeNetyarthaH, varA-zreSThA tanuH-zarIraM yasya saH, tam / sannavA-praNatavatI / AsannatAyAM-sAmIpye Aste tathoktaH, tam // 4 // yAmAyAmAdarodyavibhava ! vibhava ! sacchobhadantaM bhadantaM roSAroSArka ! 'vIrA'''natajanata! javAt tvAmaheyaM maheyam / taM tAtaM tAramuktA'dbha ! gadabhagarajaHsphItavAyo tavAyo dArA'dArA'sti yasyeha raNaharaNagIrItivArAtivArA // 5 // bAmeti / yAmAnA-caturNA mahAvratAnAM sambandhI yaH AyAmo-vistAraH, adhikIkaraNamiti yAkta, tatra yaH Adarastena udyan vibhavaH--paramaizvaryaM yasya saH, tadAmantraNe / ajitAdidvAviMzatijinazAsanavArake hi catvAryeva mahAvratAnyAsan , tAni ca prAyo yAmazabdaprAsiddhAni abhavan , 'cAujjAmo dhammo' ityAdyAgamavacanAt , bhagavatA ca mahAvIreNa caturyAmasthAne paJcamahAcatAni prajJaptAni iti yuktamuktaM yAmetyAdi / vigato bhavaH-saMsAraparibhramaNaM yasya saH, tdaamntrnne| satI zobhA yeSAmetAdRzAH dantAH-dazanAH yasya saH, tam / bhadanta-kalyANakArakam / roSasya krodhasya AraH-AgamanaM sa eva upA-nizA'ntimabhAgaH tatra arkaH-sUryaH, tadAmantraNe / vIro-mahAvIraH, vardhamAnAbhizcaturviMzatitamaH tIrthakara ityarthaH, tadAmantraNe / AnatA-samantAta praNatA janatA-janAnAM samUho yaM saH, tadAmantraNe / javAta-vegAt / tvAM-bhavantam / ahe. yam-atyAjyaM, samAdaraNIyamityarthaH / maheyaM-pUjayeyam / taM-jagatmasiddham / tAtaM-pitaram / tIrthakarA hi bhagavantaH sarveSAM hitakArakatvena pitRtulyA eva bhavanti / tArA:-pIvarAH zuddhA vA muktAH-mauktikAni atti-bhakSayatIti tAramuktAd-haMsaH, tadvad bhAti-zobhate iti tathoktaH, tadAmantraNe / nirmalatAsAdhamryeNa haMsatulyatoktiH / gadA-rogAH, bhagaM-kAmaH, tAnyeva rajosidhRlayaH, tadapanayane sphIta:-pravRddho vAyuH, tadAmantraNe / tava-bhavataH / ayena-zubhAvahena vidhinA udArA-mahatI saralA vA / na dRNAti iti adArA, amamevedhinItyarthaH / yasya-vIrasya / iha-atra jagati / raNo hiyate yayA sA, etAdRzI gii:-vaannii| ItayaH-viplavAH ativRSTayAdayaH, tAsA vAra-samUham ativArayati-atizayena dUraM karoti tathoktA, sarvopadvanivAriNItyarthaH // 5 // Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcajinastutapaH bhogAbhogAsanA''rAdamaladamalayA sAdhu nAnA dhunAnA' mAnaM mAnaM jinAlIha rataharatarA maarmaayaarmaayaaH| dadyAdadyAnatAnAmadaramadarajAH sA'vinA'zaMvinAzaM yA'pAyApAsanaM prAtanuta tanutamaHsaJjanAnAM janAnAm // 6 // bhogeti / bhogasya-sukhasya yaH AbhogaH-paripUrNatA tam asyati-kSipatIti tthoktaa| ArAdUrAt / amalau-nirmalau damalayau-indriyajayalInate yasyAH sA, yadvA amale dame laya:-ekatAnatA yasyAH sA / sAdhu-zobhanaM tathA nAnA-anekavidhamiti kriyAvizeSaNadvayam / dhunaanaa-kmpyntii| 'amAnaM' na vidyate mAna-pramANaM yasya saH, tam / mAnam-ahaGkAram / jinAnAm AlI-paGktiH / iha-pratyakSe jagati / rataM-ramaNaM krIDanamiti yAvat haratIti rataharA, atizayena rataharA iti rataharatarA / mAramAyAramAyAH-kAmaprapaJcazriyaH / yadvA mAramAyAbhyA-kAmakapaTAbhyAM sahitA aramA-alakSmIH dAridyamiti yAvat mAramAyA'ramA, tsyaaH| rataharataretyanena smbndhH| dadyAtkuyodityartha: / adya-atra dine / AnatAnA-praNatAnAm / na vidyate daro-bhayaM madaH-ahaGkAraH rajaH-rajoguNo yasyAH sA, tathoktA / sA jinAlI / avinAbhAvi azam-asukhaM duHkhamityarthaH avinA'zam, vyApakaduHkhamiti yAvat, tasya vinAza-niranvayo nAzaH, tam / yadvA avinAzamapunarutpati, vinAzasya vinAzo hi punarutpattiH, etAdRzaM mAramAyAramAyAH vinAzaM dadyAditi yojanA / yA jinAlI / apAyAnA-vidhAnAm AsanaM-nirasanaM prAtanuta-akarot / tanu-kazaM tamasa:-ajJAnasya saJjanaM-prasaGgo yeSAM te, teSAm / janAnAM-janmabhAnA, prANinAmityarthaH // 6 // sajaM sajjanturakSe layanilayanibhaM bhUribhaGgAribhaGgA ghAmatrAmartyaRddherasamarasamayaM saMvarArtha varArtham / zaMkozaM ko rasitvAmaramamaramahIrAjapeyaM japeyaM mArAmArAmavaDhe! samaya ! samayatidhyAta ! rohattaroha ! // 7 // sajamiti / sajja-tatparam / satA-bhavyAnAM jantUnA-pANinAM rakSe-rakSAyAm / rakSA hi dvidhA-prANarakSaNaM durgatigartanipAtarakSaNaM ca, prathamapakSe saditi vizeSaNamapArthaka, prANarakSaNaM hi jinAgamena satAmasatAM sarveSAmevopadizyate, na tu satAma, dvitIyapakSe tu tat sArthaka, jinAgamenA'pi ta eva durgatipAtAnivartante mokSapathe utsahante ca ye bhavyAH parItasaMsAriNazca, netare / layolInatA dhyAnamiti yAvat, tasya nilayo-nivAsaH, tena nibhA-sadRzaH, tam / bhUrayaH- bahavaH Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcajinastutayaH bhaGgAH-padArthanirUpaNavikalpAH yasmin saH, tathA aribhyaH-zatrubhyo yo bhaGga:-parAjayaH tasmAt A-samantAt trAyate iti tathoktaH, bhUribhaGgazcAsau aribhaGgAtrazca, tam / atra-iha / yadvA bhUribhaGga iti Amantritapadam, aribhaGgAt iti paJcamyantaM, trAyate iti traH, tadAmantraNe / amatraMbhAjanaM, tadAmantraNe / amatyAH-devAH teSAm RddhiH-sampattiH tasyAH / asamarasamayaM-nirupama rasapracuram / saMvaraH-AzravanirodhaH sa eva arthaH-prayojanaM yasya saH, tam / zam-sukhaM tasya kozo-nidhAnaM, tam / ka:-ko nAma |rsitve-rsiktaayaam amaraM-sajIvam, muurtimdrsvntmityrthH| yadvA rasitvena-rasavatvena amaraM-prasiddham / amarAH-devAH mahIrAjAH-bhUpatayaH teSAM pAtuM yogyaH, yadvA rAjazabdo devAnAM mahyAzca pratyekaM sambandhanIyaH, tatazca devendranarendraH peyaH-sAdaraM zravaNAIH ityarthaH, tam / japeyaM-japaviSayIkuryAmityarthaH / mAra:-kAmaH, sa eva AmaH-apakkaH navapallava iti yAvat ArAmaH-upavanaM tatra vahni:-agniH tadAmantraNe / samayaH-siddhAntaH, tadAmantraNe / samaiH-sarvaiH yatibhiH-munibhirdhyAtaH-cintitaH, tadAmantraNe / atizayena rohantaH rohattarAH, rohattarAH UhA:takoH yasmin saH, prodbhavattarkaparampara ityarthaH, tadAmantraNe // 7 // rakSorakSodyatA me'malayamalayavatsAyatInAM yatInAM kalyA'kalyANarAziM haratu haratuSArAMzubhAsA zubhA sA // mahyA mahyA zrutAGgIha sitahasitarughArihArA'rihArA somA somAnanA''rAdavamadavamahAmbhodharAbhA dharAbhA // 8 // rakSa iti / rakSobhyaH-rAkSasAkhyavyantaravizepebhyo yA rakSA-paritrANaM tatra udyatA-kRtodyamA, baddhaparikaretyarthaH / me-mama / amalayamalayavanto-nirmalapahAvatadhyAnavantazca te sAyatayaHsazubhodakazci, teSAm / yatInAM-munInAm / kalyA-ArogyavatI / yadvA kalAsu sAdhvI klyaa| akalyANAnAm-azubhAnoM rAzi-samUham / haratu-apanayatu / haro-mahAdevaH, tuSArAMzuH-candraH tayorbhA:-kAntiriva ujjvalA yA kAntiH tayA zubhA-prazastA / yadvA nizAdizAdivat AkArAnto bhAsAzabdaH, tatazca haratupArAMzubhAsA iva bhAsA yasyAH sA, tathoktA / zubhA-zobhAvatI / sA-vakSyamANA zrutAgI / mahyA-bhUmyA lokenetyarthaH / mahyApUjanIyA / yadvA mahyA bhuvi, mahA pUjyA / anusvAre'pi na yamajhatyahAniH sampatA / zrutaM-zrutajJAnaM tadeva aGga-deho yasyAH sA, zrutAdhiSThAtrI devI ityarthaH / iha-atra loke / sitam-ujjvalaM yad hasitaM-hAsyaM tatsadRzA rucA-kAntyA hArI-manoharo hAromuktAvalI yasyAH sA, tathoktA / yadvA sitahasitasya rucaM haratIti sitahasitarughArI, etAdRzo Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcajinastutayaH hAro yasyAH sA / arIn-vinarUpAn zatrUn haratIti tathoktA / somA-zAntA / zrutadevatA hi nAnyadevatA iva rudraprakRtiH, api tu prazAntarUpaiva prasiddhA / soma iva-candra iva Anana-mukhaM yasyAH sA, tathoktA, candravadanA ityarthaH / ArAd-dUrAt / haratu iti kriyApadena saha yojyamArApadam / avamAH-adhamAH arthAt durbhikSAdayo nikRSTopadravAH ta ekaH davaH-dAvAnalaH, tatra mahAmbhodharAbhA-mahAmeghasamAnA / dharAbhA-parvatatulyA, dhIratAyAmityarthaH // 8 // devavandanAdau stuticatuSkavyavasthA caityavandanabhASyakArAdibhirevaM nirUpitA-prathamA stutiH adhikRtajinasya, dvitIyA sarvajinAnA, tRtIyA zrutajJAnasya, caturthI ca samyagdRSTidevatAyAH / evaM ca sati vyAkhyAtAbhiretAbhiraSTastutibhiH paJca stuticatuSkANi sampayante, tathAhiprathamayA stutyA antimastutInAM trayeNa prathamaM stuticatuSkamAdinAthasya, dvitIyayA antimAbhistimRbhirdvitIyaM zAntinAthasya, tRtIyayA antimatrikeNa tRtIyaM neminAthasya, caturthyA antimatritayena caturthaM pArzvanAthasya, paJcamyA tenaiva antimastutitrayeNa ca paJcamaM mahAvIrajinasya stuticatuSTayam // vedavasugrahabhU(1984)mitavarSe caitrasya zuklasaptamyAm / padabhaJjanaM stutInAM harajipure pUrNatAmagamat // 1 // iti sunirAjazrIkalyANavijayaviracitaM paJcajinastutipadabhaJjana paJjikAparaparyAyaM samAptam // 1 gUrjaradezarItyA 1983 tame hAyane / Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( zArdUlavikrIDitam ) pAdAGguSThasucAlitAmaragiriH, hastAstadevasmayaH, jihvAkhaNDitazakrasaMzayacayo vAgnaSTahAlAhalaH / sarvAGgINamahopasargadakRpA- netrAmbudattAJjaliH, dADhAdAritadivyayutsamavatAt, zrI vardhamAno jinaH // 1 // (vasaMtatilakA) zrIvIra - gautama - sudharmagaNeza-jambU svAmyAdipaTTadharasUrigaNaH punAtu / 'zrIhemacandrayaticandra' 'jagatsucandra'zrIhIrasUri-yazasazca zivaM dizantu // 2 // // prakAzakIya prazastiH // - etanmaharSizucipaTTaparaMparAjAn- AnandasUrikamalAbhidhasUripadAn / saMvijJasaMtatisadIzapadAn praNamya, zrIvIradAnacaraNAMzca gurun staviSye // 3 // zrIdAnasUviraziSyamatallikA sa, zrIpremasUriranizaM zamamagnayogI / siddhAntavArivaravArinidhiH punAtu, cAritracandanasugandhizarIrazAlI // 4 // (zArdUlavikrIDitam) pratyagratrizatarSisantatisarit sraSTA kSamAbhRdmahAn, gItArthapravaro varazrutayutaH, sarvAgamAnAM gRham / tarphe tarkavizuddhabuddhivibhavaH, so'bhUt svakIye'pyaho, gacche saMyamazuddhitatparamatiH, prajJAvatAmagraNIH // 5 // tatkAlInakaragrahagrahavidhA vabde hAbhUd vaikrame, tithyArAdhanakAraNena karuNo, bhedastapAgacchajaH / kAruNyaikarasena tena guruNA, satpaTTakAdAtmano, bahvaMzena nivAritaH khakarakhau SThe'bde'pavAdAdhvanA // 6 // ( vasantatilakA) tatpaTTake bhuvanabhAnvabhidhazca sUrizrIvardhamAnasutaponidhikIrtidhAma / nyAye vizArada itIha jagatprasiddho, jAto'tivAkpatimatirmatimaccharaNyaH // 7 // tasyAdyaziSyalaghubandhurathAbjabandhu tejAstapaH zrutasamarpaNatejasA saH / paMnyAsapadmavijayo gaNirAT zriye'stu, kSAntyekasAyakavidIrNamahopasargaH // 8 // ziSyo'sya dhIjaladhibodhanabaddhakakSaH, vairAgyadezanavidhau paripUrNadakSaH / sImandharaprabhukRpAparapAtramastu, zrIhemacandra bhagavAn satataM prasannaH // 9 // kAruNyakamrAlayAnAM mahanIyamukhyAnAM mahomAlinAM lokopakAracaturANAM vairAgyadezanAdakSAcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarANAM sadupadezena zrIjinazAsana ArAdhanA TrasTa vihite zrutasamuddhAra kAryAnvaye prakAzitamidaM graMtharalaM zrutabhaktitaH vi.saM. 2062 varSe / Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________