Book Title: Karmgranth tatha Sukshmarth Vicharsar Prakaran
Author(s): Veershekharvijay
Publisher: Bharatiya Prachya Tattva Prakashan Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004404/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MAKOOOOOON DOOOOOOO pRttisamalaGkRtAH catvAraH prAcInA kamAnthAH tathA saptatikAbhidhaH SaSThaH kamAnthaH suSTamArtha-vicArasAraprakaraNam tathA pariziSTa-dayam tathA CCCCCCCOOOOOOO sampAdaka pUjya munirAja prI ciirosvrcijyH| -- prakAzikA ... Hok bhAratIya-prAcya-vaya-prakAzana samitiH piMDacADA * ASHOK Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM zrI zavezvarapArzvanAthAya namaH .. // sakalAgamarahasyavediparamajyorvicchrImadvijayadAnasUrIzvarasadgurubhyo namaH // . nAnAvRttivibhUSitAH tathA catvAraH prAcInAH karmagranthAH prAkRtabhASAgAthAbaddhaTippanaka-yantrakAdinA-'laGkRtaH saptatikAbhidhaH SaSThaH karmagranthaH tathA prAkRtabhASAnibaddhaTippanaka-vRttibhyAM virAjitaM sUkSmArthavicArasAraprakaraNam tathA pariziSTadvayam yantra-TippaNakAdinA samalaGkRtya sampAdakaH saMzodhakazca pravacanakauzalyAdhAra--siddhAntamahodadhi-suvizAlagacchAdhipati-paramazAsanaprabhAvaka.. karmasAhityaniSNAta-paramapUjya-svargatAcAryadeveza-zrImadvijayapremasUrIzvara vinItA'ntevAsi-niHspRhatAsalilanidhi-paramagItArtha-paramapUjyA-''cAryadeva-zrImadvijayahorasUrIzvaravineyaratnamuni-zrIlalitazekhara vijaya ziSyaratna-muni-zrIrAjazekharavijaya. ziSyaHmuni-zrIvIrazekharavijayaH prakAzikA-bhAratIya-prAcya-tattva-prakAzana-samitiH, pinDavAr3A (rAja.) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / prathama AvRttiH ati-250+25 rAjasaMskaraNa-40) ru. rAjAdhirAja , -50) 20 vIra saMvat 2500 vikrama saMvat 2030 AMAN * prAptisthAna * bhAratiya-prAcyataca prakAzana samiti C/0 ramaNalAla lAlacaMda 135/137 jhaverI bAjAra, bambaI 2 mAratIya prazacyatatva-prakAzana-samiti C/0zA samarathamala rAyacaMdaja piMDavAr3A, (rAja0) sTe. sirohI roDa (W. R.) / bhAratIya-prAcyataSa-prakAzana samiti zA. ramaNalAla bajecanda, C/0 dilIpakumAra ramaNalAla, maskatI mArkeTa, ahamadAbAda 2. 4. 444 manodaya priMTiMga presa, piMDavAr3A Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CHATVARAH PRACHINAH KARMA-GRANTHAH And Saptatikabhidhah Sastha Karmagranthah . . And Suksmaarth Vicharsar Prakaranam With Different Commentaries 6TH Iduh Editted by Muni shri Virashekharvijay Published by Bharatiya Prachya-Tattva Prakashan Samiti, Pindwara (Rajasthan) (India) Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ First Edition Copies 250+25 DELUXE EDITION RS. 40 SUPER DELUXE ,, RS. 50 D. 1974 AVAILABLE FROM : 1. BHARATIYA PRACHYA TATTVA PRAKASHAN SAMITI. C/o .Shah Ramanlal Lalchand, 135/137 Zaveri Bazzar . . BOMBAY-2. (INDIA) 2. BHARATIYA PRACHYA TATTVA PRAKASHAN SAMITI. 0/0. Shah Samarathmal Raychandji, PINDWARA, (Rajasthan) St. Sirohi Road (W. R.) (INDIA) 3. BHARATIYA PRACHYA TATTVA PRAKASHAN SAMITI Shah Ramanlal Vajechand, C/o Dilipkumar Ramanlal, Maskati Market, AHMEDABAD-2. (INDIA) Printed by : Gyanodaya Printing Pross PINDWARA. (Raj.) St. Sirohi Road, (W.R.) (INDIA) Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpAlanagaramaNDana bhUgarbhagRha mULanAyaka zrImunivratasvAmI bhagavAna A grantharatnA prakAzanamAM dravyasahAyakoe je zrIpAlanagaranA nirmANamAM bhAga lIdho che, te jInaprasAdamAM bhUgarbhagRhanA mULanAyaka tarIke birAjamAna paramadarzanIya prazAMta janabiMba Page #7 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpAla nagaramaNDana mULanAyaka zrI AdIzvara bhagavAna A grantharatnanA prakAzanamAM dravyasahAyakae je zrIpAla nagaranA jInamaMdiranA nirmANa bhAga lIdhe che, te jInaprasAdamAM mULanAyaka tarIke birAjamAna paramadarzanIya prazAMta janabiMba Page #9 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakalAgAma rahasyavedi-muripurandara-bahuzrutagItArtha-parajyotirvida paramagurudeva (IL paramapUjya AcAryadeveza zrImaduvijayadAnasUrIzvarajI mahArAjA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImatpUrvAcAryakRtavyAkhyayA zrImatparamAnandasUriviracitavRttyA ca sametaH ___zvetAmbarAgraNyazrImadgargamaharSiviracitaH / karmavipAkAkhyaH prathamaH karmagrantha : zvetapaTAcAryazrImadgovindagaNigumphitaTIkayA samalaGkRtaH karmastavAkhyo dvitIyaH karmagrantha : zrImaddharibhadrasUriviracitavyAkhyopetaH bandhasvAmitvAkhyastRtIyaH karmagranthaH zrIharibhadrasUriviracitavivRttyA zrImanmalayagirisariviracitavRttyA zrImadyazobhadrasUrIzvarapraNItaTIkayA zrImadrAmadevagaNivivRtavivaraNena ca vibhUSitaH zrImajinavallabhagaNipuGgavanirmitaH SaDazItinAmA caturtha: karmagrantha: zrImad rAmadevagaNikRtaprAkRtabhASAgAthAnibaddhaTippanakena virAjitaH saptatikAbhidha: SaSTha: karmagrantha: zrImadrAmadevagaNivihitaprAkRtabhASATippana-vRttibhyAM zobhitaM __zrImajinavallabhagaNipuGgavapraNItaM sUkSmArthavicArasAraprakaraNam prathamaM pariziSTam SaDazItiprakaraNasatkaikAdazayantrakalakSaNam dvitIyaM pariziSTam prAcInakarmagranthaSaTkasatkamUlagAthA-dvitIya-caturtha-paJcama-paSTakarmagranthabhASyagAthA saptatikAsAragAthA-sUkSmArthavicArasAramUla bhASyagAthAtmakam Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prakAzakIya nivedana * yaha sUcita karate hue hameM anyana AnaMda ho rahA hai ki alpa samaya meM paramapUjya siddhAMtamahodadhi karmasAhitya niSNAta svargatAcAryadeveza zrImadvijayapremasUrIzvarajI mahArAjA kI parama pAvanI nizrA meM unakI hI paramakRpA dRSTi se saMkalita kiyA huA aura zlokabaddha prAkRta bhASA meM race hue mUlagrantha tathA saMskRta bhASA meM race huo TIkA grantha rUpa lAkhozloka pramANa karma sAhitya kA sarjana ho cukA hai, aura mI sarjana cAlu hai jinake volyuma (mahAmantha) grantharatna hamArI saMsthA dvArA Apake kara kamaloM meM pahuMca cuke haiM aura pranthoM kA mudraNa kArya cAlu hai| jise yathA samaya Apa prApta kara skeNge| isake alAvA isa karmasAhitya viSayaka municandrasUri viracita Tippanaka se yukta pUrvAcAryakRta cUrNi aura udayapramamUri vihita Tippanaka ina donoM se vibhUSita kiyA huA aisA pUrvadhara vAcaka zrIzivazarmasUripraNIta "bandhazatakam" nAma kA prAcIna granthagana bhI isa samiti dvArA prakAzita kiyA gayA hai| usI taraha pUrvAcArya kRta mUla TIkA sahina "catvAraH prAcInAH karmagranthAH" nAma kA prAcIna prantharatna hamArI saMsthA dvArA prakAzita ho cUkA hai / ThIka usI taraha prastuta prantharatna mI prakAzita ho rahA hai| ___inameM prAcIna 4 karmagranthoM paikI prathama karmagrantha paramapUjya gagemaharSi viracita 168 gAthA pramANa hai| unameM eka pUrvAcAryakRta aura dUsarI pUjya paramAnandasUri racita TIkAoM haiN| dUsarA karmagrantha prAcInAcAryavihita 55 AryA pramANa hai| usameM zrImad govindagaNi racita TIkA hai / tIsarA karmagrantha jisake racayitA kA nAma kA ullekha nahIM milatA hai vaha pUrvakAlIna maharSi ne racA huA 54 gAthA pramANa hai| usa meM zrImad haribhadrasUri ma. ne TIkA likhI huI hai| caturtha karmagrantha ko zrImad jinavallabhagaNi ne 86 AryA meM banAyA hai usa para kI huI 4 TIkAoM yahAM dI gaI hai| zrI haribhadrasUrikRta TIkA aura zrI malayagirisUri vihita TIkA donoM sAtha meM dI gaI hai| bAda meM tIsarI zrIyazobhadrasUri praNItavRtti lI gayI hai| aMta meM zrI rAmadevagaNi kI cauthI TIkA jo prAkRta bhASA meM hai vaha dI gaI hai / prAcInA. cAryaracita saptatikAkhya SaSTha karmagrantha 72 gAthA pramANa hai / unameM rAmadevagaNikRta vibhinnaprakAra kI do TippaNI prAkRtamASA meM zlokabaddha hai| zrImad jinavallabhagaNi praNIta sUkSmArthavicArasAraprakaraNa 151 gAthA pramANa hai| unameM prathama rAmadevagaNikRta TippaNI aura dUsarI vRtti hai| donoM prAkRta bhASA meM gadya meM nibaddha hai| isameM caturtha karmagrantha kI do TIkA taka ke 5 karmagranthoM ke pRSTa kramAMka eka sAtha meM diye hai| jina meM prathama karmagrantha ke pRSTa 1 se 8. taka dUsare karmagrantha ke pRSTa 89 se 126 taka, tIsare karmagrantha ke pRSTa 127 se 153 taka tathA caturtha karmagrantha ke 154 se 262 taka hai| bAda meM tIsarI zrI yazobhadrasUri kRta TIkA yukta caturtha karmagrantha ke 1 se 58 bAda zrI rAmadevagaNi vihita prAkRtavRtti sAhitya catuthe karmagrantha ke 1 se 35 pRSTa hai bAda meM TippaNasahita saptatikAgrantha ke 1 se 84 peja hai, unake bAda meM sUkSmArthavicArasAra TippaNa ke 1 se 58 peja hai aMta meM sUkSmArthavicArasAra prakaraNavRtti ke 1 se 48 peja hai ina meM se antima caturtha karmagrantha kI do TIkAoM ko choDakara prAcIna cAroM karmagrantha pahale mudrita ho cUkane para bhI grantha ke pRSTa jIrNa ho jAne se aura inakI jesalamera ke bhaMDAra kI hasta likhita prata ke sAtha meM milAna kI huI prata milane se tathA zrImadayazomadrasUri kRta TIkAyukta aura zrI rAmadevagaNikRta TIkAyukta caturtha karmagrantha aura rAmadevagaNikRta TippaNaka yukta . saptatikAkhya SaSTha karmagrantha tathA rAmadevagaNiracita TippaNaka aura vRtti sahita sUkSmArthavicArasAraprakaraNa mudrita nahIM hone se tathA unakI hastalikhita prata evaM presa kaoNpiyAM mI milane se ina prAcIna cAra karmagranthoM Adi kA mudraNa Avazyaka bana gayA thaa| Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana saMpAdana-saMzodhana : paramapUjya siddhAntamahodadhi karmasAhitya niSNAta suvizAlagacchAdhipati svargata AcAryadeveza zrImad vijayapremasUrIzvarajI mahArAja sAheba ke ziSyatna paramapUjya gItArtha nispRhatAnIradhi AcArya deveza zrImad vijayahIrasUrIzvara ma sA. ke ziSyaratna pa. pU. munirAja zrI lalitazekharavijayajI ma. sA. ke ziSyaratna pa. pU. munirAja zrI rAjazekharavijayajI ma. sA ke ziSyaratna pa. pU. munirAja zrI vIrazekharavijayajI ma.sA, ne karmasAhitya ke nava nirmANa ke virATa kArya ko karate hua bhI apane amUlya samaya kA bhoga dekara isa prAcIna cAra karmagranthoM aura saptatikATippaNaka tathA sUkSmArthavicArasAraprakaraNa kA saMzodhana kara, hastalikhita pratyAdi ke sAtha milAnAdi karake yantra TippaNakAdi banavA kara saMgadana kiyA hai| saMpAdana-paddhati : mUlagrantha-TIkAgrantha-sAkSigrantha-pratIka-TippaNI Adi ke liye vibhinna choTe bar3e khule va gahare evaM vividha prakAra ke TAipa pasaMda kara abhyAsa kartAoM kI anukUlatA banAe rakhane kA ThIka prayatna kiyA hai, jaise mUla grantha 20 poInTa bleka TAIpoM meM, TIkAgrantha 16 poInTa sAmAnya TAIpa meM, pratIka 16 poInTa jeka TAIpa meM TippaNI 12 poInTa cAlu TAIpa meM, sAkSigrantha 16 poInTa jeka Ta Ipa meM, caturthagrantha kI aMtima do TIkAgrantha ke aura sUkSmArthavicArasAraprakaraNa kI TippaNa tathA vRttigrantha ke sAkSigrantha 12 poInTa sAmAnya TAIpa meM, dUsare pariziSTa meM cha karmagrantha kI mUlagAthAe~ aura karmastavaSaDazIti-zataka-saptatikA prakaraNa kI bhASyagAthAe~ tathA saptatikAsAra kI gAthA aura sUkSmAthavicArasAraprakaraNa kI mUla gAthA tathA bhASyagAthA 16 poInTa sAmAnya TAIpa meM, viSayAnukrama aura zuddhipatraka 12 poInTa sAmAnya TAIpa meM rakhe hai| zuddhipatraka meM sahAyaka : pranthamudrita ho jAne ke bAda meM bhI anAbhoga mudraNadoSAdi ke kAraNa rahI hubhI azuddhiyoM ke samArjana ke liye zuddhipatraka meM pa. pU. sva. AcAryadeva ke ziSyaratna pa. pU. AgamaprajJa AcAryadeva zrImad vijayajambusUrizvarajI ma.sA. tathA pa. pU. vIrazekharavijayajI ma. sA. aura jaina zreyaskara maMDala pAThazAlA mehasANA ke adhyApaka suzrAvaka zrIyuta pukharAjabhAI ne zrIyuta vasaMtabhAI Adi dvArA sahayoga.diyA hai yaha zuddhipatraka grantha ke aMta meM diyA gayA hai| taranusAra grantha sudhAra kara . Dhane kA dhyAna ragbane kI jJAna-pipAsu vAcakoM se hArdika apIla hai| kRtajJatA pradarzana : aMta meM sabase pahale sva. parama gurudeva siddhAntamahodadhi karmasAhitya niSNAta AcAryadeveza zrImad vijayapremasUrIzvarajI ma. sA. kA jitanA upakAra aura bhAmAra mAne utanA kama hai| kyoMki unakI hI paramakRpA aura prabhAva se isa samiti kA utthAna aura karmasAhitya kA vizAla sarjana ho sakA hai| sAhitya kI isa imArata kI nIMva kI iMTa to ArahI haiN| sAtha meM hastalikhita pratiyAM bhAdi ke sAtha meM milAkara TippaNiyAM banAkara, SaDazIti prakaraNa ke saba padArthoM ke gyAraha (11) yaMtroM banAkara unakA prathama pariziSTa aura TippaNiyukta pAMvoM prAcIna karmagrantha tathA saptatikAnAma ke SaSTha karmagrantha kI mUlagAthA. dvitIya-caturtha paJcama SaSTha karmagrantha kI mASvagAthA tathA saptatikAsAra ko gAthA aura sUkSmArthavicArasAraprakaraNa kI mUlagAthA tathA mAdhya mAthA kA dUsarA pariziSTa banavAkara jo-toDa parizrama se jinhoMne isa prantharatna kA sapAdana kiyA hai vaha pajya manirAjazrI vIrazekharavijayajI ma sA. ke bhavarNanIya upakAra ke hama cira RNI hai| Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana isa grantha ke zuddhipatraka ke sahAyaka pa. pU. AgamaprajJa AcAryadeva zrImad vijayajambUsUrIzvarajI ma sA. tathA pa. pU. mu. vIrazekharavijayajI ma. sA. aura mahesANA ke prAdhyApaka pukharAjabhAI tathA vasatabhAI Adi kA hArdika AbhAra mAnate haiN| ____ jesalamera kI prati ke sAtha milAI huI prAcIna cAra karmagrantha kI prati ko jinhoMne isa kArya ke liye bhejI vaha pU. AgamaprabhAkara munirAjazrI puNyavijayajI ma. sA. kA hArdika upakAra evaM AbhAra mAnate huo hameM baDA garva aura Ananda hotA hai / yazobhadrasUri kRta TIkA se yukta SaDazIti prakaraNa kI hastalikhita prata ko jinhoMne baDaudA ke pravartaka zrI kAMtivijayajI zAstrasaMgraha" nAma ke ina jJAna bhaNDAra meM se koziza kara bhijavAyI vaha pU. munirAjazrI bhuvanacandravijayajI ma. sA. kA aura isa jJAna bhaNDAra ke kAryavAhakoM kA, zrI yazobhadrasUrikRta TIkA se yukta aura zrI rAmadevagaNivihita TIkA se yukta SaDazIti prakaraNa kI do presa kaoNpiyAM tathA zrIrAmadevagaNi kI banavAyI hubhI saptatikATippaNI aura sUkSmArthavicArasAra TippaNI kI presa kApIyAM DabhoI ke "zrI jambUsvAmi jaMna muktAbAI AgamamaMdira" nAma jJAna bhaNDAra ke lie taiyAra kI huI jinhoM ne isa kArya ke liye bhIjavAyI una pUjya AgamaprajJa AcAryadeva zrImad vijayajambUsUri. ma sA. kA hRdaya pUrvaka upakAra aura AbhAra mAnate haiN| prAcIna chaH karmagrantha kI mUlagAthA evaM dvitIya-caturthAdi prAcIna karmagrantha kI bhASyagAthA-sUkSmArthasAraprakaraNa kI mUlagAthA hastalikhitapata ko isa kArya ke liye bhejane vAle lAlabhAI dalapatamAI vidyAmaMdira ke kAryavAhakoM kA tathA zrIrAmadevagaNi kI hI racI huI vibhinnaprakAra kI TippaNi kI hastalikhita prata aura sUkSmArthavicArasAra prakaraNavRtti kI phoTokopI ke lie suvidhA karavAnevAle * bhojaka amRtalAlabhAI kA evaM ina saba pratyAdikI prApti karavAne meM sahAya karane vAle pU munirAjazrI jayaghoSavijayajI ma. sA. tathA pU. munirAjazrI dharmAnandavijayajI ma. sA. kA bhI hArdika upakAra mAnate haiM / baDaudA bhaNDAra kI hastalikhita prati para se kevala zrutamakti se prerita hokara presa kopI kI nakala banAne vAle maMDavADiyA nivAsI zrImAn khemacaMda mUlacaMdajI kA AbhAra mAnate hai| DabhoI ke bhaNDAra ke liye taiyAra kI humI rAmadevagaNi kRta TIkA se yukta SaDazIti prakaraNa presa kaoNpI kI nakala karane karAne vAle delaMdara nivAsI sadagRhasthoM kA bhI hama AbhAra mAnate hai / 'prapha rIDIMga' sahAyaka mahesANA vAle mAsTara campakalAla kA tathA mudraNa kArya ko AtmIyatA tathA tejI se karane vAle jJAnodaya prinTIMga presa - piMDavADA ke vyavasthApaka byAvara nivAsI zrImAna phatahacandajI jaina (hAlAvAle) evaM unake sahayogI karmacArIgaNa kI niSThA evaM tatparatA ke kAraNa unakI smRti sadA sarAhanIya banI rhegii| dravya sahAyaka : sUcita karate atyanta harSa hotA hai ki isa grantharatna ke mudraNa-vyaya meM 5000) pATI jaina upAzraya sAdaDI ke sAdhAraNa khAte meM sAdaDI nivAsI zA pukharAjajI horAcaMdajI ne arpaNa kara vahAM ke jJAna khAte se yaha rakama hamArI saMsthA ko arpaNa karavAI tathA 5000) piMDavADA nivAsI zA lAlacandajI chaganalAlajI ne arpaNa kara zruta-bhakti kA apUrva lAma liyaa| . ina donoM dravya-sahAyakoM ne sva. puNyAnumAva se vipula lakSmI upArjita kI aura dharma kSetra meM mI ThIka pramANa se vyaya kara use sArthaka kI hai| jaise pukharAjajI ne prasiddha-tIrtha rANakapura meM paramapUjya Page #16 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMthanA dravya sahAyako suzrAvaka pukharAjajI hIrAcaMdajI tathA suzrAvaka lAlacaMdajI chaganalAlajI sva. zAha chaganalAlajI rupacaMdajI Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana ArAdhyapAda AcAryadeva zrImadvijayapremasUrIzvarajI mahArAja sAhaba kI nizrA meM golI kI ArAdhanA karavAI, usameM apane dravya kA savyaya kiyA vaise hI lAlacandajI ne mI bAmaNavADajI tIrtha meM pU. A. zrImadvijayajambUsUrIzvara ma. sA. kI nizrA meM olI kI ArAdhanA karavAI aura piMDavADA meM bAvana-jinAlaya kI pratiSThA avasara para bhI acchA sadvyaya kiyA tathA mandira ke pRSTa bhAga meM zrI premasUrIzvarajI gurumaMdira vAle upAzraya ke nirmANa meM bhAga liyA aura guru mUrti kI pratiSThA kA gama bhI svayaM ne liyaa| ima uparAMta bhI yaha donoM mahAnubhAva tana mana dhana se saMgha aura zAsana kI upAsanA karate rahate haiM jaise ki bambaI vAlakezvara vibhAga meM zrIpAlanagara ke mandira ora upAzraya ke nirmANa meM kAphI sahakAra diyA hai aura vahAM stambha rUpa bane haiN| zrI hukamIcaMdajI kolhApura vAlo ne apane sva0 pitAjI zrI DugAjI kI puNya smRti meM isa prantha ke mudraNa-vyaya meM ru 5000) kI dravya sahAya karake apUrva zruta bhakti kI hai| ___ zrI DhuMgAjI kA janma vikrama saMvata 1919 meM rAjasthAna-sirohI jile ke phugaNI gAMva meM huA thaa| vyavasAya kA prArambha mahArASTra meM kolhApura jile ke vaDagAMva meM kapar3e kI dukAna se huA / Arthika sthiti sAmAnya hone para bhI nItimattA asAmAnya thii| kSamA-paropakAra-sahanazIlatAdi sAttvika guNoM se jIvana eka suzrAvaka ke ucita thA / sAmAyika pratikramaNa pUjA paccakkhAnAdi nitya kRtyoM meM tathA zrI saMgha ke kAryoM meM sadaiva apramatta aura utsAhI rahate the| phalataH vikrama saM0 1980 meM muni bhagavaMtoM kI nizrA meM anazana kI bhAvanA ke sAtha sarva-saMga kA tyAgakara divaMgata hue| . hukamIcaMdajI ke parivAra meM dharma saMpannatA AcArazIlatA aura nItimattA kA jo utkarSa hai isakA zreyaH sva0 DuMgAjI ko hI hai| inakA yaha dAnAdi dharma uttarottara vRddhi ko pAtA rahe aura mAva-dharma kA svarUpa lekara mokSadAyaka bane yahI shubhecchaa| . nikaTa bhaviSya meM aura adhika granthoM ke prakAzana kI AzA meN| (i) piMDavAr3A bhavadIyasTe. sirohIroDa (rAjasthAna) zA. samarathamala rAyacandajI (maMtrI) (i) 135/137 jauharI bAjAra zA. lAlacanda chaganalAlajI(maMtrI) bambaI-2 bhAratIya prAcya tatva prakAzana samiti * samiti kA TrasTI maMDala ke (1) zeTha ramaNalAla dalasukhabhAi (pramukha) khaMbhAta (6) zA. lAlacaMda chaganalAlajImaMtrI piMDavAr3A (2) zeTha mANekalAla cunIlAla bambaI (7) zeTha ramaNalAla vajecanda ahamadAbAda / (3) zeTha jIvalAla pratApazI bambaI (8) zA. himmatamala ruganAthajI beDA (4) zA. khUbacanda acaladAsajI piMDavADA (9) zeTha jeThAlAla cunIlAla ghIvAle bambaI (5) zA. samarathamala rAyacaMdajI maMtrI piMDavAr3A (10) zA. indramala hIrAcandajI piMDavAr3A Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aAjali - jinhoMne bhavarUpI sAgara se mujhe bAhara nikala kara cAritrarUpa naukA para caDhAyo aura dIkSA dina se lekara bAraha varSa taka Apane sAnidhya meM rakha kara grahaNazikSA aura AsevanazikSA ke sAtha sAtha hI saMskRta-prAkRtavyAkaraNa nyAya darzana kAvya koza chanda alaGkAra prakaraNa cheda AgamAdi vividha viSayaka granthoM ke abhyAsa dvArA amRtapAna karavAyA / jinhoMkI satata satpreraNA aura parama kRpA se hI mahAgaMbhIra aura atibhagIratha aise karmasAhitya ke navanirmANa meM Aja teraha teraha varSa taka lagAtAra prayatnazIla rahA hUM aura bhI aise navasarjanAdi aneka kAryo meM vyasta rahane para bhI jisa puNyapuruSa kI amIdRSTi se hI isa grantharatna kI sampAdanatA meM bhI saphalatA pA rahA hu~ / una karmasAhitya ke sUtradhAra siddhAntamahodadhi saccAritracUDAmaNi paramazAsanaprabhAvaka suvizAlagacchAdhipati paramArAdhyApAda ___ svargIya AcAryadeveza zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjA kI paramapAvanI smRti meM bhavadIya kRpaikAbhilASI muni vIrazekhara vijaya Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A granthasarjananA preraka, mArgadarzaka ane saMzodhaka siddhAntamahodadhi, karmazAstraniSNAta, suvizAlagacchAdhipati, sakala saMghakauzalyAdhAra. sva. paramapUjya AcAryadeva zrImad vijayapremasUrIzvarajI mahArAjA M Page #21 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ACA AN nAnAvRttivibhUSitAH catvAraH prAcInAH karmagranthAH prAkRtabhASAgAdhAkaTa Tippanaka-yantrakAdinA'laGktaH saptatikAbhidhaH SaSThaH karmagranthaH tathA tathA prAkRtabhASAnibaddhaTippanaka-vRttibhyAM virAjitaM sUkSmArthavicArasAraprakaraNam tathA ... pariziSTadrayam Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * viSayAnukramaH * karmavipAkasaMjJakaH prathamaH karmagranyaH gAthAGkaH viSayaH pRSThAGkaH gAthAGkaH viSayaH pRSThAkaH TIkAkRnmaGgalazlokAdikam 1 63-65 a yumU lottarabhedasvarUpam 1 maGgalAdicatuSTayam __2 66 Ayurnigamayya nAmopakramaH 2 karmazabdavyutpattiH 4 67-70 nAmnaH svarugma , 42.67 13-1.3 3 modakadRSTAntena prakRtyAdibheda catuSkam 5 prakRtibhedasanyAkathanam 66 4 mUlottaraprakRtisaGkhyA 7-75 nAmno dvica vAriMza prakRtibhedAH 41 5-6 mUlaprakRtayaH 76-76 nAm saptaSaSTi , , 7-8 pratyekamUlaprakRtyuttaraprakRtisaMkhyA 8 7-80 bandhaprAyogyasarvottaprakRtiviMzatyadhipaTAdyopamyena pratyekamalakamaNAM svarUpama hai kazata bhedAH 10-12 paTadRSTAntena mUlottajJAnAvaraNa 81.82 nAmnastrinavatiprakRtibhedAH myAcchAdaka vidarzanam _ 83 nAmnasyadhikazataprakRtibhedAH 13 matijJAnAvaraNasvarUpam 84-85 gatinAmasvarUpam 14 ata " " 86-87 indriya 15 avadhi , " 88-89 zarIra 16 manaHpayeva , , 13 10.62 aGgopAGga 17 kevala 14 13-105 bandhana . , 18 jJAnAvaraNanigamanadarzanAvaraNaprastAvI. 4 106-107 saghAtana , 16-21 pratihAra dRSTAntena darzanAvaraNasvarUpam 15 188-110 saMghayaNa 22-26 darzanAvaraNabhedanavakasvarUpam - 16 111-113 saMsthAna 37 dazanAvaraNanigamanavedanIyaprastAvau 19 114 kSaNe 28-29 dRSTAntena vedanIyasvarUgma 11 115 gandha 30-32 sAmAnyato gaticatuSke ca vedanIya 156 rasa . dvayavipAkaH 657 ze 33 vedanIyopasaMhAramohanIyaprArammau / 118 agurulaghu 34 madyadRSTAntena mohanIyasvarUpam 22 116 upaghAta 35 mohanIyasya dvaividhyam 120 parAghAta 36 darzanamohanIyasya trividhatA 22 121-123 AnupUrvI " " 37-36 krameNa samyaktvAditrayasya svarUpam 23 124 ucchvAsa , " 40 cAritramohanIyasya dvividhatA 25 125-126 Atapa , " 41 SoDazakaSAyanAmAni 127 udyota , " 42-43 anantAnubandhikaSAyacatuSkasvarUpam 26 18-126 vihAyogati , , 44.15 apratyAkhyAnAvaraNa"""" 28 130-133 trasadazaka-thAvaradazakanAmAni 46-47 pratyAkhyAnAvaraNa , , , , 26 avAntarasaMjJAzca 48-49 saMjvalana , , , , 30 134-147 dazakadvayaprakRtinAmasvarUpam 50-61 nokaSAyabhedasaGkhyAsvarUpam 148 nirmANa / 62 mohanIyanigamanAyuprakamau 146 tIrthakara ra 21 3. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A granthamAM dravyasahAyaka zAha hukamacaMdajI DuMgAjI rAThoDa (phugaNI) (kolApura) Page #25 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 123 viSayAnukramaH [ 13 gAthAGkaH viSayaH pRSThADUH gAthAGkaH viSayaH pRSThAGkaH -- 150 nAmakarma nigamayya gotrakarmopakramate 79 167 antarAya-nigamanapUrvakamanthakAranAma151-155 gotra-tadbhedadvayasvarUpam 80 nirdezaH 156 gotramupasaMhRtyAntarAyaprastAvanA 81 168 granthato gAthAsaGghayAnirdezapurassaraM 157-136 antarAya taduttarabhedapa khvakasvarUpam 2 tadviSayajJAnopAyaH karmastavAkhyo dvitIyaH karmagranthaH 1 maGgalAdikam ___89 1-10 mUlottaraprakRtisamutkIrtanA 102 2guNasthAnanAmasvarUpavarNanam 10 , vaNenA 104 2-3 bandhamAzritya guNasthAnakeSu vyavacchidya- 11-24 bandhamadhikRtya guNasthAnakeSu vyavacchimAnaprakRtisaGkhyA 16 dyamAnaprakRtayaH 144 4 udayamAzritya guNasthAnakeSu vyavacchi 25-38 udayamadhikRtya guNasthAnakeSu vyava cchidyamAnaprakRtayaH __dyamAnaprakRtisaGkhyA 98 . 35-42 udIraNAmadhikRtya guNasthAnakeSu vyava5 udIraNAmadhikRtya guNasthAnakeSu vyava cchidyamAnaprakRtayaH 122 cchidyamAnaprakRtisaGakhyA 96 43-54 sattAmadhikRtya guNasthAnakeSu vyavacchi6-8 sattAmAzritya guNasthAnakeSu vyavanchi dyamAnaprakRtayaH . dyamAnaprakRtisaGkhyA, 10 55 siddhabhagavatstutipUrvakamiSTArthAbhyarthanA126 . bandhasvAmitvAbhidhastRtIyaH karmagranthaH / 1 maGgalAdikam 17 26-34 yogabhedeSu bandhasvAmitvam 140 2 mUlamArgaNA 127 35 vedakaSAyabhedeSu , 3 gatibhedeSu guNasthAnAni jIvasthA 36 jJAnabhedeSu nAni ca 128 37-38 saMyamabhedeSu kRtayaH 129 36 dazenabhedeSu - 4-5 prathamaMdvitIyaguNasthAnayorvyavaci chadyamAnaprakRtayaH 40-46 lezyAbhedeSu 6-1 narakagatibhedeSu bandhasvAmitvam 131 46 bhavyA 'bhavyabhedadvaye, 146 10-12 tiryaggatibhedadvaye 50-52 samyaktvabhedeSu , 13-14 manuSyagatibhedadvaye , 134 52-53 saMzyasaMjJibhedadvaye , 150 15-21 devagatibhedeSu 53 AhArakA 'nAhArakabhedadvaye // 151 22-24 indriyabhedeSu 139 54 prakaraNopasaMhAraH 152 25 kAyabhedeSu TIkAkutprazastiH SaDazItinAmA caturthaH karmagranthaH hAri-mala. yazo. rAma0 8-10 , upayogAH 161 7 5 1-2 maGgalAdikam 154/155 1.2 1 1 0 , lezyAH 171 8 6 ' 3 jIvasthAnasvarUAm 162 3 2 . , mArgaNAsthAnAni . 4-5 jIvasthAneSu guNasthAnAni 163 4 2 bandhahetavaH . . 6-8 , yogAH 167 5 4 11 bandhodayodIraNAsattAsthAnAni17188 145 145 146 136 153 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 viSayAnukramaH gAthAGkaH viSayaH gAthAGkaH viSayaH pRSThAGka: 12 mUramAgagAsthAnAni 174 10 9 66-66 , yogAH 243 45 27 13-17 uttara , , 176 10 1 66-71 , upayogAH 245 46 27 18-25 mArgaNAsthAneSu jIvasthAnAni17615 10 72 keSucidartheSu siddhAntamatasyA. 26 guNasthAnAni 187.21 13 nadhikRtatA 247 47 28 27-33 204 26 13 73 guNasthAneSu lezyAH 2:6 47 28 : 211 26 15 " mAgeNAsthAnAni // 35-41 214 30 15 " 74-76 bandhahetavaH 246 48 30 upayogAH 220 32 57 " " 251 5031 43-46 " 221 33 17 78 aSTamUlaprakRtayaH 254 5233 49-50 yogatraye guNasthAna-jIvasthAno 74bandhodayodIraNAsattAsthAnAni2555333 payoga-yogasatkamatAntarANi 226 35 16 80 guNasthAneSu bandhasthAnAni 255 53 33 51-52 mArgaNa sthAneSu lezyAH 227 36 20 81 , udayasattA, 25553 33 53-64 " alpabahutvam 228 37 20 82-83 , udIraNA , 257 5434 // mArgaNAsthAnAni 23 84-85 , alpabahutvam . 259 55 34 " bandhahetavaH 26 86 sopasaMhAraM nijanAmollekhanam2605635 65 guNasthAneSu jIvasthAnAni 243 44 27 . TIkAkRtprazastiH 261-262 55 35 saptatikAbhidhAnaH SaSThaH karmagranthaH sUtrakRttathA TippanakakanmaGgalAdikam 1 sAmAnyato nAmottaraprakRtInAM sAmAnyato mUlaprakR InAM bandhodayasattAsthAnasaMvedhaH 32-37 ___ bandhodayasattAsthAnAni tatsaMvedhazca 1-2 caturdazajIvasthAneSu jJAnAvaraNA-'ntararAyayojIvasthAneSu , , , 2 rUttaraprakRtInAM ... . 37-38 guNasthAneSu . ,, darzanAvaraNottaraprakRtInAM bandhodayasattAsAmAnyata uttaraprakRtInAM sthAnAni tadbhahAzva 38 , jJAnAvaraNA'ntarAyottarapra0, , 3-4 ,, vedanIyA-''yu-rgotrakarmottaraprakRtInAM 38-36 , darzanAvaraNo-ttaraprakRtInAM ,.., 4-5 ,, mohanIyottaraprakRtInAM , 39-44 , gotra vedanIyA ''yurUttaraprakRtInAM , 5-6 ,, nAmottaraprakRtInAM , 45-55 , mohanIyottaraprakRtInAM , , 6-78 guNasthAnakeSu jJAnAvaraNA-'ntarAyayodarzanAva" bandhasthAnamaGgAH 86 bandhasthAneSUdayasthAnAni ____raNasya cottaraprakRtInAM / / , 55-56 udayasthAnamagAH 1.13 , vedanIya-gotrA-''yuruttaraprakRtInAM ,, 56-57 bandhasthAneSu sattAsthAnAni 14 , mohanIyasyottaraprakRtInAM , 58-62 , guNasthAnAni pratItya bandho- ,, ,, yogAnAprityodayasthAnamaGgAH63-64 dayasattAsthAnasaMvedhaH 15-16 ,,, upayogAnA ",65-66 , nAmottarapra. bandhasthAnAni, tadumalAzva 17-21 , lezyA Azrityodaya 66 " udaya , , 22-23 , nAmottaraprakRtivandhodayasattAsthAnAni 66-75 . , , sattA , , 3:32 gatimArgaNAcatuSke , tadbhaGgAH saMvedhazca 75-80 sUkSmAthevicArasAraprakaraNam Tippanakam vRttiH 2 karmaNaH prakRtyAdibhedato Tippa0 vR0 1 manAlAdikam 1 1 mUlottaraprakRtibhedapradarzanam 2 1.3 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaH [15 gAthAGka: viSayaH pRSThAGkaH gAthAGkaH viSayaH pRSThAGka vRttau karmabandhahetumUlottarabheda 43-46 zubhA-'zubhaprakRtayaH 16 2. nirUpaNama 47 parAvarttamAnA-'parAvartamAnaprakRtayaH 1721 3 mUlaprakRtInAM nAmAni tadu 48-49 pudrala-mava-kSetra-jIvavipA. ttarabhedasaGkhayAnirUpaNam 2 3 kinyaH prakRtayaH 17 21 4 darzanAvaraNo-ttaraprakRtayaH 2 3-4 50 mUlabhAva-taduttaramAvasaGkhyA 17-1821 5 jJAnAvaraNA-'ntarAyakarmaNo 51.54 uttarabhAvAnAM nirUpaNam 18 22 ruttaraprakRtayaH 2-3 4 55-57 sAnnipAtikamAve saMbhavi6 mohanIyA-''yurgotra vedanI no'saMmavino bhedAH 18-20 22-13 yottaraprakRtayaH 3 5-6 58 aSTamUlakarmasu mUlabhAvAnAM pradarzanam 20 23 7-8 piNDa-pratyekaprakRtayaH / 3 6 59 caturdazaguNasthAnakeSu , , 20-2123 9-10 trasa-sthAMvaradazakadvayaprakRtayaH 3.467 6062 caturdazajIvasthAnAni, tatvasvaathavA sapratipakSAH prakRtayaH rUpam , tatra mAvanirUpaNam , 21-22 24-25 11 trasacatuSkAdisaMjJAnidarzanam 4 . . 63 mUlaprakRtInAM jyeSThasthiti pramANama 22 25 12 piNDaprakRtyuttaraprakRtisaGkhyAbhaNanam 7 64 , jaghanya ,, 22-23 25 13-18 / nAmAni kramazastathA 65-71 uttaraprakRtInAmutkRSTa , , __manuSyadvikatrikAdisaMjJA 4.6-7-9 61 tamagAthAyAM punarAhAraka16 nAmno vividhApekSayottaraprakRtInAM dvika-jinanAmno jaghanyasthibhinnabhinnasaGkhyA 6 12 . tibandhapramANamapi 23-25 26-27 .20 bandhAdiSu nAmAdiprakRtInAM viSa 72-73 ,, nAMjaghanya ,, ,, 25-27 27 kSAvizeSadarzanam 6.7- 12 74-75 ,, jaghanyotkRSTasthiti. 21 pazcadazabandhananirUpaNam 7 12 pramANamekendriyavikale. 22 varNAdInAMzumA-'zubhatvamaNanam7 13 ndriyA.'saMjJiSu tathA''yuSAM * . 23 dhruvAdhra va-bandhodaya-sattAkAnAM jaghanyasthiti pramANam 27-2828 tathA sarva-dezaghAtya 'ghAti 76 vaikriyaSaTkasya matAntareNAcaturvipAkAnAM prakRtayaH 78 13 hArakadvika-jinanAmnoja24 dhra vA-dhra vavandhiprakRtayaH 13 dhanyasthitipramANam 28 29 25-26 ekendriyAdInAM bandhAyogya pra0 14 77 jaghanyAvAdhAnirUpaNam 26 28 78-76 tullakamavapramANam 26-30 26 27-29 uttaraprakRtyabandhakAlaH 10-11 14-15 80 guNasthAnakAdiSa sthiti30-33 uttaraprakRtisatkabandha kAlaH 11-13 15-16 34 dhra vA-dhra vodayaprakRtayaH 13 17 ___81 jaghanyotkRSTasthitibandhAlpa35 dhra vA'dhra vodayAnAM maGga bahutvam 30-32 24 vibhAganirdarzanam 13 17 82 ,,, bandhasvAmitvam 32 30 36 dhra vA-'dhra vasattAkaprakRtayaH 13 17 83 ,,, bandhapariNAmapra37-39 guNasthAnamAzritya mithyAtvA rUpaNam - 32-33 30 dInAM dhra vA-dhra vatvam 14-1518-16 84-85 caturdazajIvasthAneSu jagha. 40-42 sarvaghAti-dezaghAtya-'ghA nyotkRSTayogAlpabahusvama 33-34 31 tiprakRtayaH 86 ,, sthitisthAnAlpabahutvam 34 32 80 guNa pramANa tibandhAlpaH-32 26 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ] viSayAnukamA tvam gAthAGkaH viSayaH pRSTAGkaH gAthAGkaH viSayaH pRSThAGkaH 87 jIvasthAneSu yogavRddhivizeSa 112 kSetrasya sUkSmattrapradarzanam 48 40 nirUpaNam 34-35 32 113 sUcizreNi-prataraprarUpaNam / 48 40 8. pratyekasthitisthAnagatAdhya 114-116 prakRtibhedAdinirUpaNam 48-49 41 ____vasAyapramANam .35 33 197-118 zubhA-'zubhaprakRtInAM kaSA89 zumA-'zubhaprakRtisatkaja yodayeSvanubhAgabandhAdhyavaghanyotkRSTAnubhAgahetukAdhyavasAyanirUpaNam sAyasthA natAratamyAlpabahutvam 49-50 42 35-36 33 90-93 rasasthAnanirUpaNam 36-37 33-34 116 anumAgasthAnaparimANa- . 14-66 vargaNAsvarUpam 37.4034-35 darzanArthamalyabahutvam 5. 39 67 vargaNAdravyotpattipradarzanam 40 35 120 karmaskandhasvarUpam 50 42 18 jaghanyotkRSTa pradezabandhasvA 121 , " pradezagatarasANupramANam 50 43 mitvam 4. 36 122-148 saGkhyAsvarUpam 51-57. 43.48 16-100 dalavibhAganirUpaNam 41 36 1 46 saptamA-'saGkhaya-saptamAna101-103 ekAdazaguNazreNiprarUpaNA 42-43 30 ntaviSayaka matAntaram / 57 48 .. 104 guNasthAnakajaghanyotkRSTAntaram 43 38 151152 utsUtrasatkamithyAduSkRtapura- .: 105-506 pudgalaparAvartasvarUpam 44-46 38-36 ssAM nijanAmollekhapUrvakaM 150-111 yogasthAnAdInAmalpabahu zravaNa-jJAna-bodhana:zodhanA. 46-48 40 diprArthanayA sAdhaM granthasamApanam 58 prathamaM pariziSTam yantrAGka: yantrAGkaH 1 jIvasthAneSu guNasthAnaka-yogoM payoga- 6 mArgaNAsthAneSu upayogalezyAH bandho-dayo-dIraNA-sattAsthAna-bandha " alpabahutvam 8 . bandhahetavaH / hetva'lpabahutvAni ., mArgaNAsthAnAni 10-13 2 jIvasthAneSu mArgaNAsthAnAni 10 guNasthAneSu jIvasthAna-yogo-payoga-14-15 3 mArgaNAsthAneSu jIvasthAnAni lezyA-bandho-dayo dIraNA-sanAsthAna4 // guNasthAnAni bandhahetva 'lpabahutvAni / 5 , yogAH 11 guNasthAneSu mArgaNAsthAnAni 16 dvitIyaM pariziSTam gAthAGkAH gAthAGkAH 1-168 prathamakarmagranthamUlagAthAH 1-32-24/23 dvitIya karmagranthamASyagAthAH 51-54 1-57 dvitIya " ," 5-54 tRtIya , " " 20-24 1-25 pazcama " " , " 56.60 . 1-86 caturtha , , , 25-32 1-181 SaSTha , " " " 61-77 1.105 padama""" 33-411.66 . , sAra , 8-84 1-71 SaSTha , ". 42-51 1-152/174-sUkSmArthavicArasAra mUlagAthAH1.16 1.20 " .. "mASya , 17-18 mxcc caturtha , " " " Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM hI ahaM zrI zaMkhezvarapAzvanAthAya namaH // nyAyAmbhonidhizrImadvijayAnandasUrIzvarapAdapadmebhyo nmH|| sakalAgamarahasyavedizrImadAcAryavijayadAnasUrIzvarabhyo namaH / siddhAntamahodadhizrImadAcAryavijayapremasUrIzvarebhyo namaH / zvetAmbarAgraNyazrImadgargamaharSiviracitaH karmavipAkAkhyaH prathama: karmagranthaH / pUrvAcAryakRtavyAkhyayA zrImatparamAnandasUriviracitavRttyA ca sametaH / ... (pUrvAcAryakRtavyAkhyA) - // namaH siddhebhyaH / / rAgAdivargahantAraM, praNetAraM sadAgamam / praNaumi zirasA devaM, vIraM zrIjinasattamam // 1 // staumi devIM sadA bhaktyA, jinA''syAmbujavAsinIm / yatprasAdAdvaraM kAvyaM, kavInAM jAyate'malam // 2 // 'kaH zakto vivarItu syAt , sUtraM jinamate'khilam / anantagamaparyAya, matermAndyAcca bAlizaH // 3 // gurupAdaprasAdena, tathA'pi jddbuddhinaa| kriyate vivaraNaM kiJcid , vipAke karmasaMjJake // 4 // doSAnmuktvA vaco grAhya, madIyaM kRtibhiH sadA / satAmabhyarthanA yena, na (yanna) kadAcinniSphalA bhavet // 5 // tatreSTadevatAstavAbhidhAyikAM prekSApUrvakAripravRttyarthaM vighnavinAyakopazAntaye ziSTasamayapratipAlanAya ca prayojanAbhidheyasaMbandhagardA sUtrakAra AdyAmimAM gAthAmAha___"sadAgame" iti je0 / 1 "vivarItu samarthaH syAtkaH sUtraM jinamate'khilam" je012 "gamAH sadRzapAThAH, paryAyAH navapurANAdayaH" je0 TippaNI / 3 paryAyAnmate0 je0| 4-"tsubAlizaH" ityapi // . Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2] ____ karmavipAkAkhye prathame karmagranthe (zrImatparamAnandamUriviracitavRttiH) niHzeSakarmodayabheghajAlamuktI dinAdhIza yogratejAH / lo pradarzitAzeSapadArthasArtho, mude'stu naH zrIjinavarddhamAnaH // 1 // iha hi santaH saMsArasAgarataraNataraNikalpaM jinazAsanamavApya sakalajanmajIvitasAraM paropa- 5 kAraM manyante / sa ca saMsAriNAM sakalAmaGgalanilayakarmasvarUpanirUpaNAttadunmUlanapravRttAnAM siddho bhavatItyatastatsvarUpanirUpaNapravAM prakaraNaM cikIrSu gargamaharSirmaGgalAbhidheyasaMbandhAbhidhAnabandhurA gAthAmAha vavagayakammakalaMkaM vIraM namiUNa kammagaikumalaM / 'vocchaM kammavivAgaM, gurUvaiTTha samAseNaM // 1 // .. 1 (pU0) asyA vyAkhyA-sA ca saMhitAdikrameNa-"saMhitA ca padaM caiva, padArthaH padavigrahaH / cAlanA pratyavasthAnaM, vyAkhyA tantrasya SaDvidhA" // 1 // tatrAskhalitapadoccAraNaM saMhitA / sA ceyam-vyapagatakarmakalaGka, vIraM natvA karmagatikuzalaM / vakSye karmavipAkaM, gurUpadiSTa samAsena / 11 padAni punaH saiva saMhitA vicchedenoccAryamANA 2 / . padArthastvayam-ghoraM natvA vakSye karmavipAkam iti kriyaakaarksNbndhH| virajanAdvIraH / vipUrva- 15 : sya 'rAjU doto' ityasya dhAtoH auNAdiDa vpratyayAntaraya "anyeSAmapi" iti dIrghatve vIra iti rUpam / tasyArthaH-virAjate zobhate prakAzate vAvIraH / zUra vIra vikrAntau" ityasya vA / tatrArthaH-mahAvikrAnto'paravAdizatrujayAt , priiphaadykssobhytvaadvaa| Ira gatipreraNayoH' ityasya vA vipUrvasyAcpratyaye rUpam / tasya punarayamarthaH-vizeSeNa Irayati karma gamayati yAti vA zivamiti kRtvA vIraH, gauNaM nAma bhagataH / arthavyutpattyanusAreNAnye'pyarthAH santi, ataste'pyavaboddha- 20 vyAH / tathA coktam-"vidArayati yatkarma, tapasA ca virAjate / tapovIryeNa yuktazva. tasmAdvora iti smRtaH ||1||"'nnm pratve zabde [caityasya dhAtoH ktvAntasya natveti rUpam / 'natvA' praNamya "vAcchaM' vakSye abhidhAsye, kiM zrutaM vIram ? ityAha-vyapagatakarma- bhU kalaGka vi-apa-pUrvasya gameH ktAntasya vyapagatamiti rUpam / karmaiva kalaGka karmakalaGkam / yadA prathamAtatpuruSastadA'yamarthaH-kalaGka dUSaNaM jIvasvabhAvasya karmaivAzubhapariNAmapariNataM kalaGka 25 karmakalaGkam / vizado vizeSArthaH, apazabdo'bhAvArthaH, vizeSeNApagataM karmakalaGka yasyAsau vyapagatakarma karako'nyAhArthaH, atastam / yadA punaIndraH, karma ca kalaGka ca karmakalaGka, tadA karma jJAnAvaraNIyAdi pratItaM, kalaGka vAdyAbhyantarabheibhinnam / tatra bAhyamakIrtyAdi, Abhyantara- . mazubhAdhyavasAyAdi / te [ viroSeNa ] apagate atIte yasyAsau vyapagatakarmakalaGkaH, atastam / ___ 1 bocchaM je0 / 20 ntaH kaSAyazatru0 je0 / 3 Nama prahRtve zabde aya ghAtoH je0 / 4 bocchaM je| . Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madgalAdicatuSTayam nanu gamargatyarthatvAtkatha nabhAvArthaH syAt ? ucyate, viapapUrvo gamiH svabhAvAt anekArthatvAdvA * dhAtUnAmabhAvAtho'pi dRSTaH / tathA-'karmaganikuzala' iti karmaNAM gatiH paricchittiH, tatpari NAmo vA karmagatiH, tatra kuzalo nipuNaH sarvathA tatparicchedakaH / taM natvA vakSye 'karmavipAka' karmaNAM vipAko'nubhavaH kavipAkastam / kathaMbhUtam ? 'gurUpadiSTaM' gurubhirupadiSTo gurUpadiSTo 5 gurukathitastam / kathaM vakSye ? 'samAsena' saMkSepeNa, iti gAthA'kSarArthaH / bhAvArthastvayam-vyapagatakarmakalaGkakam , ityanenApAyApagamAtizaya uktaH / vIraM natvA, ityanena stotavyasaMpatpUrvako namaskAro'bhihitaH / karmagatikuzalam , anena tu stotavyasyaiva jJAnAtizayaH pratipAditaH / karmavipAkam , ityanena tvabhidheyam / gurUpadiSTam , punaranenAvayavena zAstrasya pAratantryamAha guruparvakramalakSaNasaMbandhakam / samAsena, ityanena punaH padena prayojanAbhidhAnam , 'vyAsAbhidhA- 10 nArasamAsAbhidhAnaM prayojanam' ityukteH / karmavipAkAtho'bhidheyaH / abhidhAnaM tu idameva prakaraNam / abhidhAnAbhidheyalakSaNazca saMbandhaH / iti gAthAbhAvArthaH 3 / padavigrahastu padArtha darzayadbhirdarzita eva 4 / vIramityanenaiva stotavyasaMpado'bhihitatvAt kimarthaM zeSapadopanyAsaH ? iti cAlanA 5 / pratyavasthAnamAha-bIra ityetAvanmAtre kRte 'nAnAvidhavIraprasaGgaH syAt / tadvaya dAsArtha vyapagatakarmakalaGkamityAha, tarhi vyapagatakarmakalaGkamityetadevAstu kiM zeSapadaiH ? ityatrAha- 15 kaizcidvayapagatakarmakalaGko'pyasarvajJa iSyate kiJcijjJatvAt , tadvayavacchedArtha karmagatikuzalaM sarvajJatvAbhidhAyaka padamAha, tena bhAvavIraM azeSakalmaSadhvAntarahitaM sarvazaM sarvadarzinamityabhihitaM, bhavati / nanu kimanyaiH karmamipAko nAbhihitaH yenAbhidhIyate bhavatA karmavipAkaH ? ityatrocyate/ vi ukto'nyaH, kintu vyAsena, atra tu samAsena / iti gaathaasmudaayaarthH||1|| kriyata iti karma, imAM vyutpattimAzritya karmazabdapravRttiH, jIvasya ca karmaNA sArddha manA- 20 disaMyogo'bhidhIyate tatkathamidamavirodhi ? ityAha (pAramA0) tatra 'voramiti' vizeSyam / taM 'natvA karmavipAkaM vazye' iti saMbandhaH / .. zeSatIrthakRtAmapi bhAvamaGgalatve sAdhAraNe satyAsannopakAritvAdasya namaskAraH / kIdRzaM vIram ? karmANyeva jIvacandramasaH svabhAvazuddhasya kaluSatvApAdanena kalaGkaH, sa vyapagato'syeti vyapagatakarmakalaGkaH / etena ghAtikamavilayanapratipAdanena bhagavataH svasvarUpApattiruktA, ata eva 25 'karmagatikuzalamiti' vizeSaNaM sughaTam / karmaNAM gatiH pariNatiH, tatra kuzalaM vijJam / nahi vimalakevalaM vinA ko'pi karmagatiM paricchettumalam / yaduktam-"jIvANa gaI kammANa pariNaI puggalANa pariyaho / muttaNa jiNaM taha jiNa-mayaM ca ko jANilaM taraha" ? // 1 // evaM ca zAstrAdau bhAvamaGgalaM namaskAraM kurvatA vyAkhyAnAnyapi sUcitAni / tathAhi 1 nAmAdivI' prasaGgaH je0 / 2 SasaGgarahitaM je0 / 3 manAdiH saM0 je0 / Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAko prayame karmagranthe karmavipAkaM vakSye, ityanenAbhidheyAbhidhAnam / gurUpadiSTam , ityanena guruparvakramalakSaNamaMbandhAbhidhAyinA svamanISikAparihAropadarzanam / yathA sudharmasvAminA jambUsvAminaH / ityAdikrameNa yAvanmad ruNA mamopadiSTa, na tu svabuddhivaibhavodbhAvitamiti / 'samAsena' saMkSepeNa, ityanena saMkSeparucizrotRpravartanam / namaskArazca caturatizayopetasya bhavati, te cetthamatra bhAvanIyAH / 5 tathAhi-AdyapadenApAyAgamAtizayaH pratipAditaH / apAyabhUtAni hi ghAtikarmANi, tatprakSaye ca jJAnAtizayo'vazyaMbhAvI, sa ca karmagatikuzalaM, ityanenoktaH / tadvatazca prAyeNa vacanAtizayaH sphuTa eva / etadupetazca bhavatyeva devadAnavamAnavamAnanIyaH, iti vacanAtizayapUjAtizayAvAkSipto, iti caturatizayopetatvam / iti gAthArthaH // 1 // 'kamavipakiM vakSye' ityuktam , ataH karmaNaH zabdavyutpattipratipAdanapuraHsaraM svarUpaM .. nirUpayati 'kIrai jao jieNaM, micchattAI hi~ caugahagaeNaM / teNiha bhaNNai kamma. aNAiyaM taM pavAheNaM // 2 // (pU0) asyA vyAkhyA-'kriyate' niSpAdyate 'yataH' yasmAtkAraNAt 'jIvena' prANinA, kaiH ? 'mithyAtvAdibhiH' mithyAtvamAdiryeSAM te mithyAtvAdayaH / tatra mithyAtva- 15 matattveSu tattvAbhinivezaH / AdizabdAdaviratipramAdakaSAyAjJAnAdayo gRhyante / ka (kena) kriyate ? 'caturgatigatena' nArakatiryaGnarAmarabhavAntargatena, 'tena' kAraNena 'iha' pravacane loke vA 'bhaNyate' ucyate karma / na vidyate Adiryasya tadanAdi, anAyevAnAdikam / svArthe kaH / 'pravAheNa' santatyA ekabhavApekSayA sA.da, pravAhApekSayA punaranAdi / yadi pravAhApekSayA'pi sAdi syAttadA jIvAnAM pUrva karmaviyuktatvamAsIt , pazcAdakarmakasya jIvasya karmaNA saha saMyogaH 20 saJjAtaH, evaM ca sati muktAnAmapi karmayogaH syAt , akarmakatvA vizeSatvAttatazca muktA amuktAH syuH / na cedaM kasyacidiSTam , iSTau vA pratyakSAgamavirodhastasmAtsthitametat-anAdirjIvasya karmaNA saha sNyogH| nanvanAdisaMyoge kathaM viyogaH karmaNA jIvasya sa ? ucyate, anAdisaMyoge'pi viyogo dRSTaH, suvarNopalavat / tathAhi-suvarNe pASANAnAM yadyapya nAdiH saMyogastathA'pi tathAvidhanare(rase)ndrAdisadbhAve dhamanAdinA kiTTaviyogo dRSTaH / evaM jIvasyApyanAdikarma- 25 yogayuktasya jJAnadarzanacAritradhyAnAnalAdibhirviyogaH siddhaH / iti gAthArthaH // 2 // prAgabhihitasyaiva karmaNaH svarUpabhedA nAha (pAramA0) 'kriyate' niSpAdyate 'yataH' yasmAt 'jIvena' prANinA 'mithyAtvA- . dibhiH' mithyAtvAviratikaSAyayogaH 'caturgatigatena' nArakatiryagnarAmarasthena / 'tena' 1 kIrai gAhA asya vyA0 je0 / 2 vizeSAttatazca je0 / 3 pyanAdisaMyoga je0 / 4 bhedmaah-| Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamaNaH zabdavyutpatti puraHsaraM svarUpaM bhedAzca kAraNeja 'iha' granthe pravacane vA karma bhagyate / nanu kriyata iti ko, ityanayA vyutpacyA sAdi tvApattiH, tatazcAyamarthaH prasajati-yaduta sarve'pi jIvAH pUrvamakarmANaH santaH pazcAtkarmaNA yujyante, akarmaNAM ca karmayoge muktAnAmapi karmayogaH prAmotyakarmatvAvizeSAt , tato muktA apyamuktAH syuH, ityuktamanAdi tat / nanvanAditve'GgIkriyamANe pAriNAmikajIvatvasyeva viyogo na 5 prApnoti, ityata uktam-'pravAheNa' santatyA pitR putrI saMtAnavat / anAdirapi pitRputrasaMtAno vyavacchidyamAno dRSTaH / tathA ca' sati prAkkRtaM nirjarayati vipAkodayAdibhiH, navInaM cArjayati mithyAtvAdibhiH / iti gAthArthaH // 2 // saMprati mukulitasyaiva karmaNazcAtUrUpyamAha 'tassa u cauro bheyA, pagaImAIu huti naaybvaa| 'moyagadiDhateNaM, pagaIbheo imo hoi' // 3 // (pU0) vyAkhyA-'tasya tu' punaH karmaNaH prAkpratipAditasya catvAro maMdAH sAmAnyena / ke te ? ityAha-'prakRtyAdayaH' prakRtirAdau yeSAM te prakRtyAdayaH, AdizabdAtsthityanubhAgapradezabandhA gRhyante / bhavanti 'jJAtavyAH ' avaboddhavyAH 'modakadRSTAntena' laDDukodAharaNena, " tathAhi-laDDukasya prakRtiH kaNikAguDAdayaH 1, sthitiH saptAhapakSAdikA 2, anubhAga iyatA 15 bhAgena kaNikA, iyadbhAgena guDaH, iyacca ghRtaM, zuNThyAdi caitatparimANam 3, pradezo rasavIryavipAkaH 4 / evaM karmaNo'pi, prakaraNaM prakRtiH prakRSTA vA kRtiH prakRtirjJAnAvaraNIyAdilakSaNA 1 / sthIyate'nayeti sthitirutkRSTAdyA 2 / anurUpo bhAgaH anubhAgaH karmaNAmeva vibhAgenAnubhavanam 3 / prakRSTo dezaH pradezaH, tenAnubhavaH pradezAnubhavo jIvapradezaiH karmapudgalAnAmanubhavanam / ayaM laDDukadRSTAntArthaH, anena prakRtibhedaH 'imo' ayaM vakSyamANalakSaNaH 'zRNuta' AkarNayata 20 yayam / tasyeti pAThAntaraM vA, tatra 'tasya' karmaNaH, zeSaM pUrvavat / iti gAthArthaH // 3 // __ sa ca mUlaprakRtyuttaraprakRtibhedAd dvidhA, ata Aha ___ (pAramA0) 'tasya' punaH karmaNazcatvAro 'bhedAH' prakArAH prakRtyAdayaH, makAro'lAkSaNikaH, prakRtisthityanubhAgapradezalakSaNA bhavanti jJAtavyA / kena punarnidarzanena ? ityAha-'modakadRSTAntena' tathAhi-vAtApahAridravyajanmA modakaH prakRtyA vAtamapaharati, pittApahartR dravya- 25 niSpannaH pittam , zleSmApanAyakadravyakRtaH zleSmANAmiti / sthityA tu sa eva kazcidinamekamavatiSThate, anyastu dinadvayam , itarastu dinatrayam , yAvanmAsAdikamapi kazcidavatiSThate, tataH paraM vinazyatIti / anubhAgenApi snigdhamadhuratvalakSaNena sa eva kazcidekaguNAnubhAgaH, aparastu dviguNAnubhAgaH, anyastu triguNAnubhAga ityAdi / pradezAH kaNikkAdidravyarUpAH, teH sa eva 1 "pi" itypi| 2 tarasa u gAhA / tasya punaHkarmaNaH je0 / 3 vyAkhyAkAreNa tu "imo suNaha" iti pAThAnusAreNa vyaakhyaatm|4 yathAhi je0| Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAka khye prathame karmagranthe kazcidekapramRtimAnaH, aparastu dvayAdiprasRtimAna iti / evaM karmApi jJAnAvArakAdipudgalaiH prakRtyA kizcijjJAnamAvRNoti, kizcidarzanaM kizcitsukhaduHkhAnubhavaM janayatI yAdi / sthityA tu tadeva kiJcitrizatsAgaropamakoTIkoTyAdikAla vasthAyi bhavati / anubhagataratu tadeva ekasthAnikadvisthAnikatristhAnikacatuHsthAnikamandatIvratIvrataratIvratamarasayuktam / pradezatastu tadevAlpabahu-5.. pradezaniSpanna miti / yahAha-svabhAvaH prakRtiH proktaH, sthitiH kAlAvadhAraNam / anubhAgo raso jJegA, pradezo dalasaJcayaH // 1 // " iti / saMprati prakRti sthityanubhAgapradezAnAmAdyabhedapradarzanArthamAha-prakRtibheda eSa vakSyamANo bhavati / ayamabhiprAyaH-asmina granthe prakRtiprarUpa gaiva kariSyate / iti gAthArthaH // 3 // saMprati mRlottaraprakRtisaMkhyAmAha mUlapayaDIu' 'aTTha u, uttaragayaDINa atttthvnnsyN| tAmi sabhAvabheyA, huMti hu bheyA ime suNaha // 4 // (pU0) vyAkhyA-mUle prakRtayo 'mUlaprakRtayaH' prathamA ityarthaH / mUlabhUtA vA prakRtayoM mUlaprakRtaya AdyA ityarthaH / 'aSTa tu' aSTaM va, na tu nava, nApi sapta, tuzabdasyAvadhAraNArthatvAt / uttarAH prakRtaya uttaraprakRtayaH, tAsAmuttaraprakRtInAM punaraSTapazcAzadadhikaM zatam , pUrvatanatuzabdasyaiva vizeSaNArthatvAt / vizeSaNArthatvaM cAnekArthatvAdavyayAnAm / 'tAsA' prakRtInAM 15 'svabhAvabhedAt' dharmabhedAbhavantyeva bhedAH 'ime' ete / huzabdasyaivakArArthatvAt / tAMzca vakSyamANalakSaNAn 'zaNuta' AkarNayata yUyam / iti gAthArthaH // 4 // prAgabhihitamUlaprakRtibhedAnAha paDhamamityAdigAthAdvayena' - . (pAramA0) mUlaprakRtayo'STau, uttaraprakRtInAM cASTApazcAzaM zataM bhavati / saMpati bhedasamarthikAM yukti pratipAdayaMstAnevAha-'tAsAM' mUlaprakRtyuttaraprakRtInAM 'svabhAvabhedAt' svarUpavai- 2, cicyAdbhavanti 'bhedAH'prakArAH 'ete' anantaragranthena vivakSitAH zRNuteti vilambaparihArArtham / iti gAthArthaH // 4 // vacasaH kramavartitvAtprathamaM mUlaprakRtIH pratipAdayati paDhamaM nANAvaraNaM bIyaM puNa daMmaNassa AvaraNaM / taiyaM ca veyaNIyaM. tahA cautthaM va' mohaNIyaM // 5 // 5 AU nAma goyaM, aTThamayaM aMtarAiyaM hoi / mulapayaDIu eyA, uttarapayaDIu kittemi // 6 // 1 ra gAhA / mUle je0 / 2 'na prathamam Adya je0 / 3 vyAkhyAkAreNa "tu' pAThamanusRtya vyAkhyAtam / Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlIttaraprakRtisaGghayA mUlaprakRtayazca (pU0) vyAkhyA-'prathama' AdyaM 'jJAnAvaraNaM' jJAnasya matijJAnAderAvaraNamAcchAdanaM kriyate yena karmaNA tajjJAnAvaraNam , dvitIyaM punaH 'darzanasyAvaraNa' cakSurdarzanAdeH svarUpatirodhAyakam / tIyaM ca 'vedanoyaM vedyate yena sAtAsAtastrarUpaM karmaNA tad vedanIyaM bhavati / caturtha tu moha nIyameva, tuzabdasyaivakArArthatvAt / mohayatIti kRtvA mohanIyam / iti gAthArthaH // 5 // 5 AyuHkA paJcamaM jIvasya caturgatighanasthitikAraNam / jIvamanekarUpairuccAvacairnAmayatIti kRtvA nAma, tacca SaSTham / gAM vAcaM trAyatIti gotram , uccairgotrAdibhedabhinnaM saptamam / aSTamakamantarAyika bhavati / antarAyaM dAnAdivighnahetuH karma, antarAye bhavaM antarAyikam / antarA yArUpaM vA'ntarAyikaM dAnalAbhAdibhedabhinnam / 'mUlaprakRtayaH' AdyaprakRtayaH 'etAH' uktalakSagAH / uttaraprakRtayaH' tAsAmeva mUlaprakRtInAM bhedAntarANi kizcidvizeSakRtAni / tAzca 10 'kItayAmi' saMzabdayAmi / iti gAthAdvayArthaH // 6 // uksA mUlaprakRtibhedAH, sAmpratamuttaraprakRtibhedAnAha gAthAdvayena (pAramA0.) prathamaM 'jJAnAvaraNaM' jJAyate paricchidyate vastvaneneti jJAnaM sAmAnyavizeSAsmake vastuni vizeSagrahaNAtmako bodhaH, Aviyate'nenetyAvaraNam , mithyAtvAdisacivajIvavyApArAhatakarmavargagAntaHpAtI viziSTapudgalasamUhaH / jJAnasyAvaraNaM jJAnAvaraNam 1 / dvitIyaM punaH 15 'darzanasyAvaraNam' dRzyate'neneti darzanaM sAmAnya vizeSAtmake vastuni sAmAnyagrahaNAtmako caudhaH, tasyAvaraNaM darzanAvaraNam 2 / tRtIyaM ca vedanIyaM' vedyate AhlAdAdirUpeNAnubhUyate yattad vedanIyam / yadyapi ca sarva karma vedyate tathA'pi paGkajAdizabdavat vedanIyazabdasya rUDhiviSayatvAtsAtAsAtarUpameva karma vedanIyam , ityucyate, na zeSam 3 / tathA caturtha ca 'mohanIyaM' mohayati sadasadvivekavikalaM karotyAtmAnamiti pravacanIyAditvAtkartaryanIyaH 4 ||shaa 'AyuH' 20 arthAtpaJcamam , eti gacchati pratibandhakatAM nArakAdikugateniSkramitumanaso jantorityAyuH / yadvA eti gacchati gatyantaramanenetyAyuH 5 / 'nAma' arthAt SaSTham , nAmayati gatyAdiparyAyAnubhavanaM prati pravaNayati jIvamiti nAma 6 / 'gotraM' arthAtsaptamam , gUyate zabdayate uccAvacaiH zabdairAtmA yasmAttad gotram 7 aSTamakamantarAyakaM karma bhavati / jIvaM dAnAdikaM cAntarA eti, na jIvasya dAnAdikaM katu dadAtItyantarAyam , antarAyamevAntarAyakam / ArSatvAd 25 yakArasyekAraH. 8 / mUlaprakRtaya etAH / atra ca jJAnadarzanarUpo'yamAtmetyantaraGgatvAdAdAveva tadAvaraNopAdAnam / samAne'pi caitadantaraGgatve jJAnopayoge eva sarvalabdhInAmavAptiH / yaduktam-"savvAo laDIo sAgarova uttassa / " iti / ato jJAnasya prAdhAnyamiti tadAcaraNasya prathamataH / tadanu darzanAvaraNasya / tataH kevalino'pyekavidhabandhakasya sAtavandho'stIti vyApitvAd vedanIyasya / tato'pi prAyaH saMsAriNAmiSTAniSTApattito rAgadveSau, tadrUpaM ca mohanI Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhye prathAme karmapranthe yamiti tasya / tatazca tatprakarSApakarSabhAvitvAdAyurvandhanibandhanAnAM mahArambhaparigrahatvAdInAm , tadbhavaM cAyuSkamiti tamya / tadudayazca gatyAdinAmodayAvinAbhAvItyato nAmnaH / tato'pi ca narakagatyAdinAmodayasahabhAvyeva gotrakarmodaya iti gotrasya / tasmAccocanIcabhedabhinnAtyAyo dAnAdilabdhibhAvAbhAvI, tayozcAntarAyakSayodayAvantaraGgahetU , iti tadanantaramantarAyasyeti / 5 uttaraprakRtiprastAvanAyAha-uttaraprakRtIH kIrtayAmi // 6 // tAzcamAH 'paJcaviha nANavaraNaM, nava bheyA daMmaNamma do vee| aTrAvImaM mohe, cattAri ya Aue haMti // 7 // nAme niuttaramayaM, do goe aMtarAie pNc| .. eemi bheyANaM, hoi' vivAgo imo suNaha // 8 // (pU0) vyAkhyA-'paMcavidhaM' paJcaprakAraM 'jJAnAvaraNa' karma jJAnasvarUpatirodhAyakam / 'nava bhedAH' nava prakArAH 'darzanasya' darzanAvaraNakarSaNaH / 'dvau bhedau 'vede' vedanIyakarmaNi / aSTAviMzatibhedAH 'mohe mohanIyakarmaNi / ca vArazca' 'AyuSke' AyuSkakarmaNi 'bhavanti' jAyante 'bhedAH' vizeSAH / luptAnusvArAkAre prathame dva. pade AyatvAtprAkRtatvAdvA / 15 jJAnasya varaNa jJAnavaraNam , iti pAThAntaraM vA / etAvatpAThe susthameva / iti prathamagAthArthaH 7 dvitIyagAthAmAha '-'nAme' nAmakarmaNi 'tryuttaraM zataM' vyadhikaM zataM bhedAnAmiti gamyate / dvau bhedau gotre, antarAyike pazca bhedAH / eteSAM bhedAnAM' sarveSAmapi vizeSANAM 'bhavanti' jAyante huH pAdapUraNe, bhedAH' vizeSAH sAmAnya svarUpavizeSasvarUpanirdiSTAH 'ima' ete. 'zRNuta' ArNayata yUyam / iti gAthAdvayArthaH // 8 // 20 dRSTAntadvAreNaiteSAmeva sAmAnyavizeSabhedAnAM svarUpaM sphuTIkurvannAha (pAramA0) paJcavidhajJAnAvaraNaM, ApatvAdAkAralopaH / 'varaNa' ityasya vA''varaNArthatA / yathA guruvaraNakameva tama ityatra / evamagre'pyavagantavyam / nava bhedA darzanasya / dvau vedanIye / aSTAviMzatimohe / catvArazcAyupi bhavanti / / 7 // nAmakarmaNi vyuttaraM zatam / dvau gotre / antarAyake pazca / eteSAM bhedAnAM bhavati vipAkaH eSaH' anantaragAthayA vakSyamANaH / iti gAthA- 25 dvayArthaH // 8 // pratijJAtamAha 1 paMcavihagAhA / pazcavidhaM je / 2 vyAkhyAkAreNa tu "huti hu bheyA ime suNaha" ityevatpAThAnusAreNa vyaakhyaatm|3 AyuSkarmaNi je0|4 vA tasmim pAThe je0 |5h-naame0 gAhA / nAme nAmakarmaNi -je / 60nyavizeSaM / paDa0 ghaa| paTa: je0| Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekamUlakarmaNAmuttaraprakRtisaGkhyA svarUpavarNanazca paDapaDihArasimajA-haDicittakulAlabhaMDagArINaM / jaha eesiM bhAvA. 'kammANa vi jANa taha ceva // 9 // (pU0)vyAkhyA-paTaH zATakaH, pratIhAro rAjadauvArikaH, asiH khaDgam , madya-mAsavaH, /3 haDi: "poDhakaH, citraM-citrakarma citrakaro veti, kulAlaH kumbhakAraH, bhANDAgAriko bhANDAgAre 5 niyuktH| paTazca pratIhArazvAsizca madyaM ca-madyazabdasyA-''kAro'lAkSaNikaH prAkRtatvAta , haDizca' citraM ca kulAlazca bhANDAgArI ca dvandvaH (eSAM dvandvasteSAM) / yathA eteSAM 'bhAvAH' svarUpANi garbhArthAH karmaNAM 'tathA' tenaiva prakAreNa 'mantavyAH'jJAtavyAH svruupbhedaaH| iti gaathaarthH||9|| paTAdidRSTAntAneva prakaTayannAha (pAramA0) paTapratIhAraasimadyahaDicitramiti sUcanAtsUtrasya citrakaro'bhidhIyate, kulAla- 10 bhANDAgArikANAm / yathA eteSAM 'bhAvAH' AvArakAdisvarUpANi karmaNAmapi jAnIhi tathA caiva / iti gAthArthaH // 9 // saMprati jJAnAvaraNasya paTaupamyaM bhAvayati sarauggayasaminimmala-yarassa jIvassa chAyaNaM jamiha / nANAvaraNaM kammaM, paDovamaM hoi evaM tu // 10 // 15 (pU0) vyAkhyA-zaradi udgataH zaradudgataH, sa cAsau zazI ca zaradudgatazazI, tasmAnirmalataraH tasya, 'jIvasya' prANinaH 'chAdana' 'svabhAvatiraskaraNaM yad 'iha' loke tadiha jJAnAvaraNaM karma bhaNyate, tacca 'paTopama' bhavati jIvasya paTatulyam / iti gAthArthaH // 10 // jJAnAvaraNasya paTopamAmabhidhAya sAmprataM yathA tajjIvasya 'cchAdanaM bhavati tathA dRSTAntenAha-- ___ (pAramA0) zaradudgatazazinirmalatarasya 'jovasya cchAdana jIvasvabhAvasya nairmalyasya 20 tirodhAyakaM yattad 'iha' loke jJAnAvaraNaM karma paTopamaM bhavati / 'evaM' vakSyamANarItyA / 'tuH' punararthe / iti gAthArthaH // 10 // jJAnAvaraNasya paTaupamyamuktam / samprati paTasyAvArakatvamabhidhAya jJAnAvaraNe yojayati jaha nimmalAvi cakkhU , paDeNa keNAvi chAiyA sNtii| maMdaM maMdatarAgaM, picchai sA nimmalA jaivi // 11 // taha maisuyanANANaM, ohImaNakevalANa AvaraNaM / jIvaM nimmalarUvaM, Avarai imehi bheehi // 12 // 1 vyAkhyAkAreNa tu-"kammANaM taha muNeyavvA" ityetatpAThAnusAreNa vyAkhyAtam / 2 'bhAvA' ityapi kvacit / 3 khoTakaH, je0| 4 haTizca je / 5 cchAdakaM je0 / Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhye prathame karmagranthe (pU0) vyAkhyA-yathA 'nirmalA'pi' kAcakAmalAdidoSarahitA'pi 'cakSaH' dRSTiH 'paTema' vastreNa kenApi' anirdiSTanAmnA 'lAditA' sthagitA satI mandaM mandataraM pazyati AvArakavizeSAta / mA nirmalA yadyapi svabhAvena / iti gAthArthaH // 11 // ukto dRSTAntaH, dArTAntikayojanAmAha tathA matizrutajJAnAvaraNaM avadhimana kevalAnAmAvaraNaM yattajjIvaM 'nirmalarUpaM' zudramvarUpam 5 .. 'AvRNoti' cchAdayati 'ebhibhedaiH' vakSyamANalakSaNeH / iti gAthArthaH // 12 // matijJAnabhedanidarzanadvAreNAvaraNasvarUpamAha- .. (pAramA0) yathA nirmalamapi cakSuH paTena 'kenApi' masRNamamRNatarAdinA chAditaM sat mandaM 'mandataraka' mandatarameva mandatarakaM pazyati tannirmalaM yadyapi'cakSurhi svabhAvanirmalamapi masRNapaTenAcchAditaM mandaM pazyati masRNatareNa tu mandataramiti / cakSuHzabdasya prAkRtatvAtstrItvam 10 // 11 // tathA matizrutajJAnayordvivacanasya bahuvacanaM prAkRtatvAt / avadhimanaHkevalAnAM manaHzabdena manaHparyavamucyate, sUcanAtsUtrasya, matizrutajJAnayoravadhimanaHparyavakevalAnAM cAvaraNaM tatheti / ko'rthaH ? yathA yathA matijJAnAvaraNAdInAM nicitatvaM. tathA tathA paTAvRtacakSuSa ivAlpajJAnaM jIvasya / etadevAha-jIvaM 'nirmalarUpaM' akaluSasvabhAvamAvRNoti 'ebhirbhadaiH' abhidhAsyagAnaiH / matyAdivyutpattistu vyAkhyAnAvasare nirUpayiSyate / iti gAthAdvayArthaH // 12 // 15 samprati matijJAnAvaraNaM saprabhedamAha aTThAvIsaibheyaM, mainANaM ittha vaNNiyaM sme| - taM Avarei jaM taM, maiAvaraNaM havai paDhamaM // 13 // - (pU0) vyAkhyA-aSTAviMzatibhedaM matijJAnaM saMkhyayA 'atra' loka 'varNitaM' kathitaM 'samaye' siddhAnte tad 'AvRNoti' cchAdayati yattanmatyAvaraNaM bhavati 'prathama' Adyam / iti 20 gAthAsamAsArthaH / bhAvArthastvayam-yaduktamaSTAviMzatibhedaM matijJAnaM tatkathaM syAt 1 ucyate-AgamAnusAreNa-vyaJjanAvagrahaH, arthAvagrahazca / tatra vyajyante vyaktIkriyante ebhirarthAH vyaJjanAnIndriyANi tairavagrahaNamavagrahaH' sAmayikaH, sAmAnyArthaparicchedaH vyaJjanAvagrahaH / sa ca caturvidho "nayanamanovaya'm" iti vacanAt / tathAhi-na cakSuSA'thoM vyajyate-gamyate prApyate, aprAprakAritvAcakSuSaH / kintu yogyadezasthameva cakSuryogyadezasthamartha gRhNAti sAkSAtkaroti, na punaH 25 prApya gRhNAti / prApyagrahaNe cakSuSaH sphoTAdiranindriyaM cAdhiSThAnaM syAt / tathA mano'pyevameva draSTavyam , tasyApyaprApyakAritvAt / arthasyAvagrahaNamavagraho'rthaparicchedaH / so'pi sAmayika ev| sa ca SaDvidhaH, indriyapazcakena manasA cArthagrahaNAt / taduttarakAlabhAvinI IhA, IhanamIhA-ceSTA kAyavAGmanolakSaNA / sA tu mauhUrtikI SaDvidhA / tadanantaramapAyo nizcayaH / so'pi SaDvidha 1 haH ekasAmayikaH, je0 / 2 0varjam / 3 prApyaM je0 / tasyAprApyA0 je0 / Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mati-zrutajJAnAvaraNayobhadAH svarUpaJca [11 eva mauhUrtikaH / tato dhAraNA, 'smRtiH kAlantare'rthasmaraNarUpA arthAvicyutirvA, sA'pi SaDvidhA, asaMkhyakAlikI saMkhyeyakAlikI vA / evaM sarve'pi militAzcaturviMzatibhedA vyaJjanAvagrahacaturbhedasahitA aSTAviMzatibhedA matijJAnasya joyante / etaccASTAviMzanibhedabhinnaM matijJAnaM yena karmaNA chAdyate svakAryajananaM prati akizcitkaraM kriyate tanmatijJAnAvaraNam / iti gAthAbhAvArthaH // 13 // 5 . ukta matijJAnAvaraNam / zrutajJAnAvaraNasvarUpamAha- (pAramA0) 'mana jJAne' mananaM matiH / yadvA manyate indriyamanodvAreNa niyataM vastu paricchidyate'nayeti matiH, yogyadezAvasthitavastuviSaya indriyamanonimitto'vagamavizeSaH / matithAsau jJAnaM ca matijJAnam / taccASTAviMzatibhedam 'atra' jaine samaye varNitam / tadyathA-avagrahaIhA'pAyo dhAraNA ca / tatrAvagraho dvidhA, vyaJjanAvagraho'rthAvagrahazca / tatra vyaJjanAvagrahazcakSu- 10 manovarjendriyANAM svaviSayadravyeH saha saMbandhaH, tatazcaturdhA nayanamanasoraprApyakAritvena viSayasaMbandhAbhAvAdasya cendriyaviSayayoH saMbandhagrAhakatvAditi bhAvaH / arthAvagrahaH, kimapIdamityavyaktaM jJAnam / sa ca manaHsahitendriyapaJcakajanyatvAtpoDhA / avagRhItasyaiva vastuno'pi kimayaM bhavet ? sthANuH puruSo vA ?, ityAdivastudharmAnveSaNAtmako vitarka IhA / sA'pi manaHSaSThendriyapaJcakajanyA ityataH SoDhe,va ) vastunaH sthANurevAyaM na puruSaH, iti nizcayAtmako bodho'pAyaH / 15 ayamapi pUrvavatSoDheva / nizcitasyaivAvicyutavAsanAtmakaM dharaNaM dhAraNA | sA'pyuktarItyA SoDheva / tadevamarthAvagrahAdInAM caturNA pratyekaM par3ivadhatvAcaturviMzatiH / tatazca vyaJjanAvagrahabhedacatuSTayena sahASTAviMzatividhaM matijJAnam / tathA cAgamaH-"paMcahi vi iMdiehiM, maNasA atthoggaho muNegacI / cakviMdiya maNarahiyaM, vaMjaNamIhAiyaM chaDA" // 1 // iti tadevamaSTAviMzatibhedaM matijJAnamAvRNoti yatkarma tadaSTAviMzatibhedamapi sAmAnyena matijJAnAvaraNaM bhavati 'prathama' 20 Adyam / iti gAthArthaH // 13 // adhunA zrutajJAnAvaraNamAha codasabheesu gayaM, suyanANaM ittha vaNiyaM samae / tassAvaraNaM jaM puNa, suyaAvaraNaM havai bIyaM // 14 // (pU0) vyAkhyA-caturbhiradhikA daza caturdaza, te ca te bhedAzca caturdazabhedAH, teSu 'gata' 25. sthitaM 'zratajJAnaM' pratItaM 'atra' karmavyAkhyAprastAve 'varNitaM' pratipAditam 'samaye siddhAnte, 'tasya' zrutajJAnasya 'AvaraNa' chAdanaM yatpunaH tacchrutAvaraNaM bhavati dvitIyamiti gAthAkSarArthaH / bhAvArthastvayam-zrutajJAnaM caturdazavidhaM pratipAditaM tadyathA bhavati tathA darzyate zrutAnusAreNa-akSararUpaM zrutamakSarazrutam 1 / tatpratipakSo'nakSarazrutaM ucchvasitAdi 2 / saMjJino 1 zrutiH je0 / 2 tibhedA je / 'maNavajja' ityapi / Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] karmavipAkAsye prathame karmagranthe : manoyuktasya zrutaM saMjJizrutam 3 / tadviparItamamaMjJizrutam 4 / samyaga-'viparItaM zrutaM samyakzrutam , samyagdRSTervA yacchu taM tatsamyakzrutam 5 / tadviparItaM mithyAzrutam 6 / sAdi, AdiyuktaM zrutaM mAdizrutam , / 'anAdizrutaM, avidyamAnAdi zrutamanAdizrutam 8 / saha paryavasAnena vartate yattatmaparyavasitam 9 / tadviparItaM tvaparyavasitam 10 / gamAH sadRzapAThavizeSAH, te vidyante yasya tatra 5 vA bhavaM tadgamikam 11 / tatpratipakSastvagamikam 12 / aGgapraviSTa aGgazrutam 13 / tadviparItaM tvanaGgazrutam 14 / evaMbhUtamidaM zrutajJAnamAvRNoti-cchAdayati yajjJAnaM tacchutajJAnAvaraNam / iti gAthAbhAvArthaH // 14 // avadhijJAnAvaraNasvarUpabhedAnAha (pAramA0) zravaNaM zrutam , abhilApaplAvitArthagrahaNaheturupalabdhivizeSaH / evamAkAraM vastu 10 ghaTazabdAbhilApyaM jaladhAraNAdyarthakriyAsamartham , ityAdirUpatayA pradhAnIkRtatrikAlasAdhAraNasamAnapariNAmaH zabdArthaparyAlocanAnusArI indriyamanonimitto'vagamavizeSa ityarthaH / zrutaM ca tajjJAnaM ca zrutajJAnaM caturdazabhedeSu gatam , iti dvitIyArthe saptamI / tatazcaturdazabhedAna prAptaM caturdazabhedamiti yAvat / te cAmI-akSarazrutaM, akSarazravaNadarzanAderarthapratItiH 1 / anakSarazrutaM, seNTitAdizravaNAnmAmAhvayatItyAdirUpAbhiprAyaparijJAnam 2 / samanaskasya manoyuktendriya- 15 jamuktarUpaM zrutaM saMjJizrutam 3 / tadevAmanaskasya manorahitendriyajamasaMjJizrutam 4 / samyagdRSTejinapraNItamitaradvA zrutaM yathAsvarUpAgamAt samyakzrutam 5 / tadeva mithyAdRSTa raMnyathAvagamAnmithyAzrutam 6 / sAdizrutaM, jJAnAtmakaM samyagdRSTerajJAnAtmakaM vA samyaktvacyutasya mithyAdRSTeH 7 pUrvamalabdhasamyaktvasya tu tadevAnAdizrutam / 8 saparyavasitaM bhavyAnAM kevalotpattau dhruvaM paryavasAnAt 9 / aparyavasitamabhavyAnAM kevalotpAdAbhAvAt 10 / arthabhede sadRzAlApakaM gamikam 11 / 20 itaradagamikam 12 / aGgapraviSTamAcArAdyaGgAni 13 / anaGgapraviSTa, zeSaM prakIrNakAdi 14 / evaM caturdazabhedaM zrutajJAnam 'atra' jainasamaye 'varNitaM' kathitam / sa cAyam-"akkharasannI samma, sAIyaM khalu sapajjavasiyaM ca / gamiyaM aGgapaviTTha, sattavi ee sapaDivakkhA // 1 // " iti / tasyAvaraNaM yatpunastat 'bhutajJAnAvaraNam' iti zrutajJAnAvaraNaM bhavati dvitIyam / iti gaathaarthH||14|| idAnImavadhijJAnAvaraNamAha aNugAmivaDDhamANaya-bheyAisu vaNNio iha ohii| taM Avarei 'jaM taM, avahIAvaraNayaM jANa // 15 // 1 anAdi, avidya0 je0 / 2 "jaM pi ya ohIAvaraNayaM taM pi" ityetatpAThamanusRtya vyAkhyAkAraNa vyAkhyAtam / Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhi-manaHparyavajJAnAvaraNasvarUpabhedAH ---(pU0) vyAkhyA-anugamanazIlo'nugAmI, varddhanazIlo varddhamAnaH, varddhamAna eva varddhamAnakaH, * svArthe kaH / anugAmI ca varddhamAnakazcAnugAmivarddhamAnako, tau ca tau bhedau cAnugAmivarddhamAnakabhedI, tA AdiSAM bhedAnAM te'nugAmivarddhamAnakabhedAdayaH, teSu 'varNitaH' kathitaH 'iha' pravacane vyAkhyAprastAve vaa| anusvAraH prAkRtatvAt / 'avadhiH' maryAdAparicchedalakSaNasaM 'AvRNoti' 5 cchAdayati yadapi ca karma 'avadhyAvaraNakaM tadapi' avadhyAcchAdakaM tadapi jJAtavyamityadhyAhAraH / iti gAthArthaH // 15 // uktamavadhijJAnAvaraNam / manaHparyavajJAnAvaraNasvarUpamAha-- (pAramA0) avazabdo'dhaHzabdArthaH / ava adho'dho vistRtaM vastu dhIyate paricchidyate'nenetyavadhiH / yadvA'vadhimaryAdA rUpidravyeSu paricchedakatayA pravRttirUpA, tadupalakSitaM jJAnamapya- 18 vadhiH / sa ca anugAmivarddhamAnakabhedAdiSu, iti tRtIyArthe saptamI / tatazcAnugAmivarddhamAnakabhedAdibhiH 'varNita:' pratipAditaH iheti pUrvavat / tadAvRNoti yatkarma tad 'avadhyAvaraNam' avadhijJAnAvaraNamiti jAnIhi / iti gAthArthaH // 17 // manaHparyavajJAnAvaraNamAha___riumaDaviulama'IhiM, maNaSajavanANavaNNaNaM sme| taM AvariyaM jeNaM, taMpi hu maNapajavAvaraNaM // 16 // __ (pU0) vyAkhyA-RjvI matiryasmin tadRjumati, vipulA matiryasmin tadvipulamati / Rjumati ca vipulamati ca RjumativipulamatinI tAbhyAM, 'manaHparyavajJAnavarNanaM' manogatabhAvaparicchedakathanaM 'samaye' siddhAnte pratipAditaM 'tadAvRtaM yena' tadAcchAditaM yena tadapi * 'huH' pAdapUraNe, 'manaHparyavAvaraNaM' manogatabhAva paricchedakAcchAdaphaM jAnIhi [iti] kriyA- 28 dhyAhAraH / iti gAthArthaH // 16 // abhihitaM manaHparyavajJAnAvaraNam / kevalajJAnAvaraNasvarUpamAha (pAramA0) paryavati-samantAdavagacchatIti paryavam / manasaH paryavaM manaHparyavam , tacca tajjJAnaM ca manaHparyavajJAnam , tasya varNanaM prakAzakatvAdiguNakathanaM manaHparyavajJAnavarNanam , RjvI matirasyeti RjumatiH, vipulA matirasyeti vipulamatiH, tAbhyAM RjumativipulamatibhyAM 25 kRtvA 'samaye' siddhAnte kriyata iti zeSaH / yata uktaM manaHparyavajJAnaprarUpaNAyAm-"taM duvihaM taMjahA-ujumaI viulamahe a" ityAdi / azeSavizeSAstu nandita evAvaseyAH, saMkSepamAtratvAdastheti / tadAvRtaM yena karmaNA tajAnIhi manaHparyavajJAnAvaraNam / iti gAthArthaH // 1 // 1 "Ihi ya" ityapi pAThaH / 2 "0vaNiyaM" ityapi pAThaH / 3 'taM puNa' ityapi 4 nAparyavajJAnAvaraNaje05 paricchedAcchAdakaM je| Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 // karmavipAkAkhye prathame karmagranthe kevalajJAnAvaraNamAha loyAloyagaesu, bhAvesujaM gayauM mahAvimalaM / taM Avariya jeNaM, kevalaAvaraNaya 'taM pi // 17 // vyAkhyA-lokazcaturdazarajjvAtmako dharmAstikAyAdiyuktaH, alokastu dharmAstikAyAdiviyuktaH lokazvAlokazca lokAloko, tayorgatA lokAlokagatAH, teSu 'bhAveSu' padArtheSu 'yadgata yahAzritaM, mahacca tadvimalaM ca 'mahAvimalaM' bRhadamalaM tad 'AtaM' sthagitaM yena' karmaNA kevalAvaraNakaM tadapi' kevalAcchAdakaM tadapi mantavyamiti kriyAdhyAhAraH / iti gAthArthaH / / 17|| matijJAnAdyAvaraNaM nigamayan darzanAvaraNasvarUpamAha (pAramA0) lokAlokagateSu 'bhAveSu' jIvAjIvAdiSu 'yadgataM' sthitaM anantatvAt / nanu cAloke kimanena gatena ? tatra jIvAjIvAdiparicchedyAbhAvAt , naivam , ajIvasyAlokAkAzasya vidyamAnatvAt / tathA coktam-"lokAlokavyApakamAkAzam" iti / "mahAvimalaM' atizuddhaM tadAvaraNamalakalaGkApagamAt , tatkevalajJAnaM 'AvataM' AcchAditaM 'yena' / karmaNA tatpunaH 'kevalAvaraNam' sUcakatvAtsUtrasya kevalajJAnAvaraNam / iti gAthArthaH // 17 // 15 jJAnAvaraNaM nigamayan darzanAvaraNaprastAvanAmAha evaM paMcaviyappaM, nANAvaraNaM mamAsao bhaNiyaM / bIya daMsaNavaraNaM, navabheya bhaNNae suNaha // 18 // , (pU0) vyAkhyA-'evaM' uktaprakAreNa 'paJcavikalpaM' paJcaprakAraM jJAnAvaraNaM karma 'samAsataH' saMkSepato 'bhaNitaM' pratipAditam / dvitIyaM darzanAvaraNaM karma, tacca 'navabhedaM' navaprakAra 20 'bhaNyate' ucyate, 'zRNuta' AkarNayata yUyam / iti gAthArthaH // 18 // darzanAvaraNasvarUpamAhaTb/ (pAramA0) evaM' uktAprakAreNa 'paJcavikalpaM' pazcabhedaM jJAnAvaraNaM karma 'samAsataH' saMkSepato 'bhaNitaM' pratipAditam / dvitIyaM darzanAvaraNaM 'navabhedaM navaprakAraM bhaNyate, zRta / iti gAthArthaH // 18 // saMprati darzatAvaraNasya pUrvoddiSTa pratIhArasAmyamAha 1 paramAnandasUrINA tu-'taM tu' iti pAThAnusAreNa vyAlyAnam / / 2 kevalajJAnAvaraNaka' je0 / , Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevalajJAnAvaraNIyamvarUpabheda-darzanAvaraNasvarUpabhedAH daMmaNamIle jIve, dasaNaghAyaM karei jaM kammaM / taM paDihArasamANaM, dasaNavaraNaM bhave bIyaM // 19 // vyAkhyA-''darzanazole' darzanasvabhAve 'jove' prANini darzanadhAta' darzanahananaM 'karoti' vidadhAti 'yat' karma tat "pratIhArasamAna' pratIhAratulyaM 'darzanAvaraNa' darzanacchAdanaM 5 'bhavati jAyate jIvasya / iti gAthArthaH // 19 // "dRSTAntamAha (pAramA0) darzanaM zIlaM svabhAvo yasya sa tathA 'darzanazIla' iti SaSThIsaptamyorathaM pratyamaMdAdarzanazIlasya jIvasyetyarthaH / evamanyatrApi bhAvanIyam / darzanaghAtaM karoti yatkarma tatpratIhAramAmAnaM darzanAvaraNaM bhaved dvitIyam / iti gAthArthaH // 19 // pratIhArasAmyaM ca taddharmAvagame sujJAnam , atastatsvarUpaM dRSTAntenAha jaha raNNo paDihAro. aNabhippeyassa so u loyassa / raNo tahi darisAvaM, na dei daTThapi kAmassa // 20 // vyAkhyA-yathA 'rAjJaH' bhUpateH 'pratIhAraH' rAjadauvArikaH 'anabhipretasya' anabhISTasya 'sa tu' sa eva dauvAriko lokasya' prANisamUhasya 'rAkSaH' bhUbhRtaH 'tatra' tasmin sthAne 'darzana' 15 rAjJo nirIkSaNaM 'na dadAti' na prayacchati 'draSTukAmasyA'pi' darzanAbhilASiNo'pi / rAjA hya vaM manyate yadyaha metaM lokaM pazyAmi, loko'pyevamicchati yadi rAjJA saha darzanaM bhavati tadA zobhanaM bhavati, niSedhakena tathA'pi pratIhAravaiguNyena tadarzanaM na sampadyate / iti gAthArthaH // 20 // dArTAntikayojanAmAha (pAramA0) yatheti dRSTAntopanyAse sazabdo'gretano'tra yojyate / tato yathA sa prasiddho 20 rAjJaH pratIhAro'nabhipretasya lokasya 'tuH' evakArArthe bhinnakramazca yokSyate 'rAjJaH' pratItasya 'tatra' rAjakulAdau 'darzAvaM' darzanaM darzaH, avanamAvo darza Avo darzAvo darzanapratItiH, tAM na dadAtyeva draSTa kAmasyApi rAjJaH rAjA hyavaM cintayati yadyahamenaM janaM nirantaramevAvalokaye / pratIhArastvabhimarAdibhayamudbhAvyAntarAyIbhavati / iti gAthArthaH // 20 // dAntikayojanAmAha 1 "darzanazIlo darzanasvabhAvo jIvaH prANI" ityapi paatthH| 2 "pratIhAro dauvArikastasya samAnaM darzanAvaraNaM, dvitIyaM bhavati" ityevaMrUpo'pi pATho dRzyate / 3 darzanavaraNaM darzanAcchAdanaM je0| 4 "amumevArtha bhAvayati-" ityapi / / 5 menaM je0 / Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhye prathame karmagranthe jaha rAyA taha jIvo, paDihArasamaM tu dNsnnaavrnnN| teNiha vibaMdhaeNaM, na picchae so ghaDAIyaM // 21 // vyAkhyA-yathA rAjA tathA jIvaH 'pratIhArasamaM tu' pratIhAratulyaM tu darzanAvaraNaM karma 'tena' darzanAvaraNena iha loke 'viSandhakena' pratikUlena] 'na prekSate' na pazyati sa ghaTA-" dikaM lokakalpam / AdizabdAnjIvAditattvam / iti sUtrArthaH // 21 // darzanAvaraNIyasya bhedAnAha (pAramA0) yathA rAjA tathA jIvaH, rAjasthAnIyo jIva ityarthaH / pratIhArasamaM darzanAvaraNaM karma tena 'iha' saMsAre viSandhakena' ananukUlena na prekSate 'saH' jIvo ghaTAdikam / ayamAzayaH-yathA rAjA pratIhAreNA'nanukUlena didRkSitamapi lokaM na pazyati, tathA rAjasthAnIyo 1 jIvaH pratIhArasthAnIyena darzanAvaraNenA'nanukulena lokasthAnIyaM ghaTapaTAdivastu na pazyati / iti gAthArthaH // 21 // uktaH pUrvoddiSTaH pratIhAradRSTAntaH, darzanAvaraNasya samprati navavidhatvaM gAthApUrvArddhanAha-- ...nidApaNagaM tattha u, cau bheyA daMsaNassa AvaraNe / (pU0) vyAkhyA-nidrApazcakaM, 'tatra tu' darzanAvaraNe catvAro bhedAH, darzanasya saMbandhini 15 'AvaraNe' chAdane // darzanAvaraNabhedAnabhidhAya nidrAdilakSaNamAha-- (pAramA0) 'nidrApaJcakam' nidrA-nidrAnidrA-acalA pracalApracalA-styAnaddhilakSaNam / 'tatra' darzanAvaraNakarmaNi 'catvAro bhedAH' cakSurdarzanAvaraNa-acakSurdarzanAvaraNa avadhidarzanAvaraNakevaladarzanAvaraNalakSaNAH, dRzyate'neneti darzanaM tasya AvaraNa iti darzanAvaraNakarmaNo bhedAna- 20 bhidhAya sArddhagAthAdvayena nidrApaJcakaM tAvadvathAcaSTe suhapaDiboho nidA, bIyA puNa 'nidaniddA ya // 22 // sA dukkhabohaNIyA, payalA puNa jA Thiyassa uddhaai| payalApayala cautthI tIe udao u caMkamaNe // 23 // thINaddhI puNa diNaciM-tiyassa atthassa sAhaNI paayN| 25 sA saMkiliTTakammassa udayao hoi niyameNaM // 24 // . . 1"nihanihatti" ityapi pAThaH / Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nidrApaJcaka-cakSuracakSurdazenAvaraNasvarUpam [17 vyAkhyA-'sukhapratiSodho nidrA' prasuptaH san sukhenaiva yasyAM prabodhaM gacchati mA nidrA / dvitIyA punarnidrAnidrA ca bhavati jJAtavyA / iti gAthArthaH // 22 // dvitIyanidrAlakSaNamAha-tasyA udaye duHkhena bodhyate prasuptaH san / prakaNa calanaM yasyAM sA 'pracalA' sA punaH kA ? yA 'sthitasya' avasthitasyAvasthitavataH "unhAvati'udgacchati utpadyate udbhavatItyarthaH / 5 pracalApracalA caturthI nidrA, tasyAzcodayaH 'camaNe' gamane bhavati, yasyA 'udayena punaH punaH pracalanaM bhavati, sA ca pracalApracalocyate / iti gAthArthaH // 23 // styAnarddhisvarUpamAha'styAnaM kaThinIbhRtamRddhi cittaM yasyAM mA 'syAnaDiH sA punaH 'dinacintitasya' divasadhyAtasya 'arthasya prayojanasya 'sAdhana niSpAdanI 'prAyaH' bAhulyena / anusvAraH prAkRtatvAt / mA saMkliSTasyAzubhasya karmaNaH 'udayataH' prAdurbhAvAt 'bhavati' jAyate 'niyamena' avazyaM- 10 tayA / iti gAthArthaH // 24 // nidrApaJcakaM nigamayan cakSurdarzanAdyAvaraNasvarUpamAha-- (pAramA0) sukhena pratibodho jAgaraNaM yasmin svApe sa sukhapratibodhaH nakhacchoTikAmAtreNa jAgaraNaM, sa ca nidrA nitarAM drAti kutsitattvaM avispaSTatvaM gacchati caitanyamanayeti / dvitIyA punarnidrA nidrAto'tizAyinI nidrA nidrAnidrA / mayUravyaMsakAditvAnmadhyapadalopI samAsaH 15 // 22 // duHkhena gholanAdibhirbodhyate yasyAM sA duHkhabodhanIyA / ata eva sukhapratibodhanidrAto'tizAyitvam / pracalati ghUrNate'syAmiti 'pracalA' punaH 'sthitasya' upaviSTasya Urvasthasya vA 'uddhAvati' prAbalyenAyAti na tu gatimataH / pracalAto'tizAyinI pracalA pracalApracalA caturthI, tasyA udayazcaGkamaNe / ata eva sthAnasthitasvaptRbhavapracalAto'tizAyitvam // 23 // styAnA piNDIbhUtA RddhiH AtmanaH zaktirUpA yasyAM svApAvasthAyAM sA 'styAna Dhi:' sA ca 20 punardinacintitasyA-'rthasya sAdhanI prAyaH / zrUyate ca siddhAnte-yathA ko'pi kSullako divA dviradakhalIkRtastasmin baddhAbhinivezo rajanyAM ratyAnadvayu dayAvezAdutthAya taddantamuzalayugalamutpATyo. pAzrayadvAri vihAya punaH supta ityAdi / sA saMkliSTakarmaNa udayAdbhavati 'niyamena' avazyaM, tato narakagamanAt / iti sArddhagAthAdvayArthaH // 24 // . nidrApaJcakaM nigamayan cakSurdarzanAvaraNamAha nidApaNagaM eyaM, cakkhU Avarai cakkhuAvaraNaM / sasidiyaAvaraNaM, hoi acakkhussa AvaraNaM // 25 // 1 udaye punaH / 2 styAnA kaThinIbhUtacaitanyaRddhiryasyAM sA je0 / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 / ___kamavipAkAkhye prathame karnagranthe vyAkhyA-nidra paJcakametaduktasvarUpam / cakSupa AvaraNaM cakSurAvaraNaM, cakSurdarzanAvaraNa miti darzanazabdo'tra draSTavyaH, yatkarSa cakSuIrzanaM chAdayati taccakSurAvaraNamucyate / zeSendriyANAmAvaraNa zeSendriyAvaraNam , atasteSAM ghANara'sanasparza zravaNamanasAmAvaraNaM chAdanaM bhavatyacakSuSaH 'Ava. raNaM' sthagatam / iti gAthArthaH / / 25 / / ____ ukta cAracakSurdarzanAvaraNam / sAmpratamavadhidarzanAvaraNasvarUpamAha (pAramA0) nidrApaJcakametat pUrvoktam / etacca sUtrakRtA krameNa noktam / kramazcaivamnidrA pracalA nidrAnidrA pracalApracalA styAnaddhiriti / yathottaraM vipAkAdhikyAt ||tthaa ca sati styAcitrikamityukte styAnacisahacaritaM nidrAnidrApracalApracalAstyAnaddhilakSaNaM prabalavipAkaM nidrAtrikaM parigRhyate / Agame'pyevamevAsAM kramaH / tathAhi-"nidA taheva payalA niddAniddA 10 ya payalapayalA y| tatto ya thoNagiDI, u paMcamA hoi nAyacA // 1 // " atra tUtkramAbhidhAnamanAnupULapi vyAkhyAGgamiti na doSaH / cakSuriti cakSurdarzanaM, tad 'AvRNoti' AcchAdayatIti cakSurdarzanAvaraNam / zeSendriyamiti zeSendriyadarzanam / zeSANi sparzanarasanaghrANazrotramanAMsi teSAmAvaraNaM bhavati 'acakSarAvaraNaM' acakSurdarzanAvaraNam / iti gAthArthaH / / 25 / / avadhidarzanAvaraNa kevaladarzanAvaraNe vyAcikhyAsurAha sAmannu vaogaM jaM, varei taM ohidaMsaNAvaraNaM / . kevalasAmanna jaM, varei taM kevalassa bhave // 26 // vyAkhyA-upayujyate'sAvityupayogaH, sAmAnyazvAsAvupayogazca sAmAnyopayogo'vadheriti gamyate / taM 'sAmAnyopayoga' sAmAnyaparicchedaM yad 'vRNoti' chAdayati karma tad 'ava. ghidarzanAvaraNaM' avadhisAmAnyAvabodhAvaraNaM bhavediti saMbandhaH / 'kevalasAmAnya' kevaladarzanaM 20 'vRNoti' chAdayati yatkarma tat 'kevalasya' kevaladarzanasyAvaraNaM 'bhavet' bhavati jAyate / iti gAthArthaH // 26 // uktaM dvitIyakarma, tRtIyamAha (pAramA0) sAmAnyamavizeSagrAhi rUpidravyANAmiti gamyate, rUpidravyasAmAnyamityarthaH / . tasyopayogo rUpidravyasAmAnyagrahaNamiti yAvat / tat karmabhUtaM yadAvRNoti tadavadhidarzanAvara- 25 Nam / kevalasyaktarUpasyo sAmAnyaM sakalajagadbhAvivastustomagrahaNarUpaM kevaladarzanamityarthaH / yad 'ghRNoti' AcchAdayati tat 'kevalasya' iti kevaladarzanasya bhavedAvaraNamiti saMbandhaH / iti gAthArthaH // 26 // 1 sasparzazrava0 je0| Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avadhi-kevaladarzanAvaraNasvarUpaM vedanIyadvayasvarUpAca darzanAvaraNaM nigamayan vedanIyaprastAvanA yAha bhaNiya daMsaNavaraNaM, taiya kammaM tu hoi veNiya / taM amidhArAmarisaM jaha hoi tahA nisAmeha // 27 // vyAkhyA 'bhaNitaM' uktaM 'darzanAvaraNa' karma / tRtIyaM karma 'tu' punaH bhavati' jAyate 5 vedanIyaM tat 'asidhArAsadRzaM' khaGgadhArAtulyaM 'yathA' yena prakAreNa bhavati tathA' tena prakAreNa 'nizamayata' AkarNayata yUyam / iti gAthArthaH / / 27|| dRSTAntena svarUpaM prakaTayannAha ___(pAramA0) bhaNitaM darzanAvaraNaM dvitIyaM karmatyarthAgamyate / tRtIyaM karma punarbhavati vedanIyaM tadasidhArAsadRzaM yathA bhavati tathA nizamayata / iti gAthArthaH // 28 // mahulitanisiyakaravA-ladhArajIhAi 'jArisaM lihnnN| 10 tArisayauM veyaNiya suhaduhauppAyagaM muNaha // 28 // vyAkhyA-madhunA liptaM madhulipta', taccatanni zitakarayAlaM ca madhuliptanizitakaravAlam , tasya dhArA madhuliptanizitakaravAladhArA tasyAH jihvayA yAdRzaM lehanaM, ya iva dRzyate yAdRzaH vananta upamAnabhUtaH, tallehanamAsvAdanaM, sa iva dRzyate tAdRzaH, tAdRza eva tAdRzakaH kanantaH / atastad 'vedanoyaM' karma vedanasvarUpaM sukhaduHkhotpAdaka" 'muNaha' jAnIta / 'liptaM' digdhaM 15 - 'niztiM' tIkSNam / iti gAthArthaH // 28 // vedanIyasya dRSTAntadvAreNa svarUpamAha (pAramA0) madhunA-kSaudrabhrAmarAdinA liptaH=upadigdho nizitaH tIkSNaH, sa cAsau karavAlaca madhuliptanizitakaravAlaH, taddhArAyA jihvayA yAdRzaM lehanaM tAdRzaM vedanIyaM sukhaduHkhotpAdakaM jAnIta / 'jJo jANamuNo' (8-3-7) iti prAkRte AdezavidhAnAt 'muNaha' iti 25 siddhayati / iti gAthArthaH // 28 // . sukhaduHkhotpAdakatvameva bhAvayati___mahuAsAyaNasariso, sAyAveyassa hoi hu vivaago| jaM asiNA tahi chijai, so u vivAgo asAyassa // 29 // vyAkhyA-madhu bhramarIrasaH zarkarAdi vA, tasyAsvAdanaM 'lehanaM, tena sadRzastena tulyaH 25 'sAyAveyarasa' sAtAvedanIyasyaiva sukhAnubhavarUpasya bhavati 'vipAkaH' anubhavaH / huzabdasyai' 1 vyAkhyAkAreNa "jArisayalihaNam" ityetatpAThAnusAreNa vyAkhyAtam // 'jArisaM lehaNaM ityapi : pATho dRzyate / 2 "tejitam" 'je0 ttippnnii| 3-6 lihanaM (?) je0| 4 yAdRzaM tadupamAnabhUtaM talli (talle?) hanaM je0 / 5 manvIta jA0 je0 / Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhye prathame karmagranthe vakArArthatvAt / uktaM sAtavedanIyasvarUpam / asAtavedanIyasvarUpamAha-yaca asinA' khaDgena 'chidyate' dvidhAkriyate saH 'tu' punaH 'vipAkaH' anubhavaH 1 asAtavedanIyasyaiva' asukhAnubhavasyaiva / iti gAthArthaH // 26 // nigamanapUrvakaM gaticatuSke sukhaduHkhamatidizannAha (pAramA0) 'madhvAsvAdanasadRzaH' madhuliptanizitanistriMzadhArA'valehane yat prathamato madhurarasasaMvedanaM tatsadRzaH sAtavedanIyasya bhavati vipAkaH / 'huH' nizcaye / yadasinA tatra chidyate sa punarvipAkaH 'asAtasya' bhImo bhImasena itivadasAtavedanIyasya / iti gAthArthaH // 66 / / samprati caturgativiSayatvaM niyatagativyavasthayA prastauti eya suhadukkhakaraM, caugaimAvannayANa jIvANaM / sAmannaNaM bhaNimo, suhadukkhaM dusu dusu gaIsu // 30 // vyAkhyA-'evaM' uktanItyA 'sukhaduHkhakaraM' sukhaduHkhotpAdakaM, keSAm ? ityAha'caturgasyApannAnAM' caturgatyavasthitAnA 'jIvAnA' prANinAM sAmAnyena 'bhaNimo' bhaNAmaH / kiM tat ? ityAha-sukhaduHkhaM dvayo yorgatyoH / iti gAthArthaH // 30 // sAtAvedanIyAnubhavaM gatidvaye nidarzayannAha (pAramA0) 'etad' vedanIyaM sukhaduHkhakaraM caturgatyApannAnAM 'jIvAnAM' nArakatiryaDnarAmarasthAnAM sAmAnyena bhaNAmaH 'sukhaduHkhaM yodayorgatyoH sukhaM dvayodevamanujaganyoH, duHkhaM dvayornarakatiryaggatyoH / iti gAthArthaH // 30 // etadevAha devesu ya maNuesu ya, tattha visiTThe su kaambhogesu| 20 ja uvabhujai jIvo, so u vivAgo u sAyassa // 31 // vyAkhyA-'deveSu ca' amareSu 'manuSyeSu ca' puruSeSu ca 'natra' tayoviziSTeSu 'kAmabhogeSu kAmyanta iti kAmA icchAkAmA madanakAmAH, bhujyanta iti bhogA bhavanavilayAdayaH yattatsukhaM 'bhunakti' anubhavati 'jIva' prANI, saH 'tu' punarvipAkaH 'sAtasya' sAtavedanIyasya / nanu narAmaragatyoH kiM sAtodaya eva 1 nArakatiryaggatyozcAsAtodaya eva ? yena bhavadbhirdaya'te25 gatidvaye gatidvaye sAtAsAtodayaH pRthak pRthak , ucyate-prAyovRttimAzrityedamuktam / anyathA tu 1 asAtAve. je0 / 2 'taM bhu' ityetadanusAreNa vyAkhyAkAreNa vyAkhyAtam , 'tahiM bhu' ityapi . pAThaH, evmtngaathaayaampi|3'asaa ityapi paatthH| Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedanIyadvayasvarUpaM mohanIyasvarUpaca [21 grathA narAmaragatau sAtodayo'sti tathA-'sAtodayo'pIti pradhAnyAnoktastathA nArakatiryaggatau sAtodayaH / iti gAthArthaH // 31 // nArakatiryaggatyodu:khasvarUpamAha__ (pAramA0) deveSu manuSyeSu ca' iti devamanujagatyoH, 'tastha visiha su kAma- 5 bhogesu' iti atra dvitIyArthe sptmii| viziSThAna 'kAmAn' zabdarUpalakSaNAn , 'bhogAn' gandharasasparzalakSaNAna . yadAgamaH-"kaivihA gaM bhaMte ! kAmA pannattA ? goyamA! duvihA kAmA pannattA, saddA svA ya / kaivihA NaM bhaMte ! bhogA pannattA ? goyamA ! tivihA bhogA pannatA, taMjahA-gaMdhA rasA phAso ya" iti / yadupabhuGkte jIvaH, sa tu vipAkaH sAtasyaiva / deveSu ca manujeSu ca, ityatra cakArAvanuktasamuccaye tena narakeSvapi10 nArakANAM jinajanmamahAdau, tiryakSvapi paTTahastyAdInAM sukhasaMvedanaM sAtavipAkaH / iti gAthArthaH // 31 // narakatiryaggatyorasAtamAha 'naraesu ya tiriesu ya, tesu ya dukkhAI NegarUbAI / jaM uvabhujai jIvo, so u vivAgo asAyassa // 32 // 15 vyAkhyA-narAn kAyanti zabdayanti narakAsteSu,tathA tirazcInamazcanti gacchanti-tiryazcasteSu ca, 'duHkhAni' 'asAtavedanIyAni 'anekarUpANi' nAnArUpANi yattadbhunakti jIvaH, saH 'tu' punaH 'vipAkaH' anubhavaH 'asAtasya' duHkhasya / iti gAthArthaH // 32 // ... mohanIyayuktasya jIvasya viparItasvarUpaM dRSTAntena prakaTayannAha _ (pAramA0) 'narakeSu' narakagatau tiryakSu' tiryaggatau 'tesu ya' iti na kevalaM narakagati-20 tiryaggatyoH 'tayozca' devamanujagatyoduHkhAnyanekarUpANi yadupabhuGkte AbhiyogyadAridrayAdi jIvaH, sa tu vipAko'sAtasya / iti gAthArthaH, // 32 // vedanIyaM nigamayan mohanIyaprastAvanAmAha-- eyamiha veyaNIyaM, cautthakammaM tu hoi mohaNiyaM / taM majapANasarisaM, jaha hoi tahA nisAmeha // 33 // 24 vyAkhyA-etadasmin vedanIyamuktam / caturtha karma punarbhavati mohanIyaM, tanmadyapAnasadRrza yathA bhavati tathA 'nizamayata / iti gAthArthaH // 33 // . 1 'tiriesuya naraesu ya tesiM dukkhAI' ityapi pATho dRzyate / 2 asAtAve0 je0 / 3 eyamiha saTI keyaM gAthA je0 pratau nAsti / 4 nizAmayata ji0|| Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhye prathame karmagranthe - (pAramA0) etat sAtAsAtarUpaM 'iha' pravacane vedanIyamucyata iti gamyate, caturthakama bhavati mohanIyaM tanmadyapAnasadRzaM yathA bhavati tathA nizamayata / iti gAthArthaH // 33 // jaha majapANamaDho, loe purimo parabbamA hoi| taha moheNa vi mUDho, jIvo vi parabamo hoi // 34 // . vyAkhyA-yathA 'madyapAnamUDhaH' madya-mAsavavizeSaH, tasya pAna='ghuTanaM tena mUDho mohito vyApto 'loke' manuSyaloke 'puruSaH' manuSyaH 'paravazaH' parAyatto, vakArasya prAkRtatvAd rutvam , 'bhavati' jAyate 'tathA' tenaiva prakAreNa mohenApi 'mUDhaH' chAditasvarUpaH 'jIvaH' prANI 'paravazaH' AtmAnAyattaH bhavati' saMpadyate / iti gAthArthaH // 34 // mohanIyasvarUpaM sabhedamAha (pAramA0) yathA 'madyapAnamUDhaH' madyapAnena naSTacetano loke puruSaH 'paravazaH' parAyatto bhavati tathA mohenApi mR8o jIvo'pi paravazo bhavati iti gAthArthaH // 34 // saMprati zabdArthakathanapUrvakaM mohanIyagya dvaividhyaM tAvadAha mohei mohaNIyaM, taMpi samAseNa bhaNNae duvihN| dasaNamohaM paDhamaM carittamohaM bhave bIyaM // 35 // 15 vyAkhyA='muha vaicitye' 'mohayati' vaicityamutpAdayatyAtmana itikRtdA mohanIyam / tadapi 'samAsena' saMkSepeNa bhavati 'dvivighaM' dviprakAram' / dvavidhyamevAha-darza namohaM 'prathama' Adyam , caritramohaM bhavet dvitIyaM' aprathamam / iti gAthArthaH // 35|| prathamasvarUpamAha-- (pAramA0) 'mohayati' vaicityamApAdayatIti mohanIyam / tadapi 'samAsena' saMkSepeNa 20 'bhaNyate' pratipAdyate dvividham / dRzyate yathAvadalokyate vastvaneneti darzanam , tanmohayati mUDhatAM nayati yatkarma tadarzanamohaM prathamam / caryate taditi caritram , ta-mohayati yatkarma taccaritramohaM dvitIyam / iti gAthArthaH / / 35 / / saMkSepato mohanIyasya dvavidhyamabhidhAya prathamaM darzanamohanIyabhedAnAha daMmaNamohaM tivihaM, samma mIsaM ca taha ya micchattaM / suddha addhavisuddha, avisuddhataM jahAkamamo // 36 // . ___ 1 ghoTTanaM je0 ghuNTanaM ji0| 2 vyAkhyAkAreNa tu "hoi duvihaM tu" ityapi pAThaH, tadanusAreNa vyAkhyAtam / Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohanIyasvarUpabhedAH samyaktvamohanIyasvarUpaJca [ 23 vyAkhyA-'dRzira prekSaNe' dRSTidarzanaM yathA'vasthitavastuparicchedaH, tanmohayati yatkarma yena karmaNA'nyathAsthitaM vastu anyathA paricchidyate tadarzanamoham / taca trividham , 'samma mIsaM ca taha ya micchattaM' samyaktvaM samyagmithyAtvaM tathA mithyAtvaM ceti / casya parataH saMbandhaH / zuddha avizuddhaM 'avizuddhaM ceti / tatra mithyAtvapudgalA eva zodhitAH kAraNAbhAve / vikArAjanakatvena zuddhAH samyaktvamucyate 1 / tathA ta evArddhavizuddhAH svarUpataH kiJcidvikArajanakatvena arddhavizuddhaM samyagmithyAsvamucyate 2 / ta eva mithyAtvapudgalA atattveSu tattvAbhinivezarUpAH avizuddhaM mithyAtvamucyate, viSavikAratulyamiti tAtparyam 3 'yathAkramazo' yathA paripATyA vakSyate / iti gAthArthaH // 36 // hetudvAreNa samyaktvasvarUpaM samarthayannAha (pAramA0) darzanamohaM trividham / 'samyaga' iti samyaktvam , samyagityetasya bhAvaH samyaktvam , ityato 'mitha' samyagmithyAtvam / tathA mithyAtvaM ca, zuddhaM arddhavizuddhaM avizuddham , 'tadyathA kramazaH' iti samyaktvaM zuddhaM, mizrama vizuddhaM, mithyAtvamavizuddham / iti gAthArthaH / / 36 / / samyaktvasvarUpamAha-- kevalanANuvaladdha, jIvAipayattha saddahe jeNaM / taM sammattaM kamma, sivasuhasaMpattipariNAmaM // 37 / / vyAkhyA-kevalamasahAyaM jJAnaM kevalajJAnam , tenopalabdhA jJAtAstIrthakRdbhirye jIvAdipadArthAH tAnAgamAnnisargAdvA vijJAya 'zraddadhIta' pratipadyeta 'yena' karmaNA hetubhUtena tatsamyaktvaM karma yathA'vasthitavastuparicchedAtmakaM pratipattirUpaM samyagdarzanamityarthaH / zivaM nirupadravasthAnaM 20 mokSaH tasmin sukhaM paramAnandarUpaM tasya saMprAptiravAptiH sA pariNAmo yasya tat zivasukhasaM. prAptipariNAmam / iti gAthArthaH // 37 // mizrasvarUpamAha-- (pAramA0) kevalajJAnenopalabdhAnadhigatAnarthAn / kevalibhirjIvAdipadArthAn jIvAjIvapu. NyapApAsavasaMvaranirjarAbandhamokSalakSaNAn zraddadhIta 'yena' karmaNA hetubhUtena tatsamyaktvaM karma / 25 vizeSaNadvAreNaitatphalamAha-'zivasukhasaMprAptipariNAma zivasukhasaMprAptiH pariNAmaH pariNatiryasya / iti gAthArthaH // 37 // mizramAha 1 avizuddha mithyAtvapudgalA eva zo0 je0 ji0 / 2 vakSye iti je0 / Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34] karmavipAkAkhyaM prathamai karmagranthe rAga navi jiNadhamme 'navi dosaM jAi jassa udaeNaM / so mIsassa vivAgo, aMtamuhuttaM bhave kAlaM // 38 // vyAkhyA-'rAga' prItilakSaNaM 'nApi' naiva, apizabdasyaivakArArthatvAt , 'jinadharme tIrthakraddharme 'na ca' naiva 'dveSaM' aprItilakSaNaM 'yAti' gacchati 'yasya' karmaNaH 'udayana' 5 prAdurbhAvena, sa mizrasya 'vipAkaH' anubhava udayo vA / sa ca bhavana kiyantaM kAlaM yAvadbhavati ? ata Aha-antarmuhUrtamAnaM kAlaM muhUrtasyAntaH dvighaTiko muhUrtastasya madhyaH / iti gAthArthaH // 38 // mithyAtvasvarUpamAha-- (pAdamA0) 'rAga' nApi prItilakSaNaM jinadharma nApi 'dveSaM aprItilakSaNaM gacchati, kintu . . madhyasthapariNAmaH yasya' karmaNa udayena bhavati sa mizrasya 'vipAkaH' udayaH 'antarmuhUrta bhavetkAlaM' kizcinnyUnaghaTikAdvayalakSaNam , tata UrdhvamavazyaM mithyAtve vA gamanAt / iti gAthArthaH // 38 // mithyAtvamAha-- "jiNadhammami paosaM. vahai ya hiyaeNa jasma udaeNaM / taM micchattaM kammaM, saMkiTTho tassa u vivaago||39|| 15 vyAkhyA-'jinadharmasya' vItarAgadharmasya 'pradveSa' matsaraM 'vahati ca' yAti ca 'hRdayena' cetasA, karotItyarthaH 'yasya' karmaNaH 'udaye' vipAkAnubhave / cakarAnna kevalaM hRdi pradvaSaM vahati, tadudayajanitaM kArya cAvarNavAdAdi zAsanasya vidhatte, 'tanmithyAtvaM karma mithyA'lIkaM viparItaM vA tattraparijJAnaM yasmin tanmithyAtvaM, ' saMkliSTaH' azubhataraH, tuzabdasya punaHzabdArthatvAttasya punaH 'vipAkaH' anubhava udayo vA / tadudaye'vazyamazubharUpasya karmaNo20 bandho bhavati / iti gAthArthaH // 3 // uktaM darzanamoham , sAmprataM cAritramohamAha (pAramA0) jinadharme pradvaSaM vahati hRdayena 'yasya' karmaNaH 'udayena' vipAkavedanena / cakArAnna kevalaM hRdi pradvapaM dhArayati tatphalamapi cAvarNavAdAdi karoti, tanmithyAtvaM karma, saMkliTastasya punarvipAkaH, narakAdiprApakatvAt / iti gAthArthaH // 36 // darzanamohanIyaM trividhamapyuktvA cAritramohanIyaM gAthA''dyadalenAha - - 1 vyAkhyAkAreNa tu-"na ya" iti pAThanusAreNa vyAkhyAtam / 2 'havai kAlaM' ityapi pAThaH / 3 'jiNadhammassa paosaM vahaI udaeNa jassa kammassa' / ityapi pAThaH / Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritrabhahanIyabhedAH jApi ya carittamohaM. 'taMpi hu viha samAsao hoi / solasa jANa kamAyA, nava bheyA nokasAyANaM // 40 // vyAkhyA-yadapi ca caritramohaM yaditi prAgabhihitaM caritramohaM, apizabdaH saMbhAvane mamuccaye vA, 'caH' pAdapUraNe, careritranapratyayAntasya caritramiti rUpam / 'niruktaM tu citasya 5 karmaNo riktIkaraNAccaritraM vrataM niyamo vA'rthaH, tadapi 'samAsena' saMkSepeNa dvividhaM 'bhaNitaM' pratipAditam / tuzabdAnna kevalaM mohanIyaM, caritramapi dviprakArameva / SoDaza 'jAnIhi' viddhi 'kaSAyAn' krodhamAnamAyAlobhAna pratyekaM caturvikalpAn / te cAmI-"jalareNupuDhavipanvayarAIsariso.cauvihI koho / tiNisalayAkaTTiyaselatthaMbhovamo mANo // 1 // maayaavlehigomuttimidsiNgghnnvNsmuulsmaa| "loho halii khaMjaNakaddamakimirAga 10 sAriccho // 2 // pakravacaumAsavaccharajAvajIvANugAmiNo kamaso / devanaratiriyanArayagaisAhaNaheyavo bhaNiyA / / 3 / / " iti / SaT ca daza ca SoDaza, pasya utvaM dasya DatvaM nipAtanAt , SaDadhikA daza SoDaza, kapo-bhavastasyAyo-lAbho yeSu satsu tAn / tathA nava 'bhedAH' vishess| nokapAyANAm / kaSAyA 'no bhavanti nokaSAyAH, pratiSedhavAcako nozabdaH, vedatrayahAsyAdirUpAH, tAnimAn strIpunapusakavedahAsyaratyaratizokamayajugupsAdIn / iti 15 gAthArthaH // 40 // SoDazakaSAyabhedAnAha-- (pAramA0) yadapi ca caritramohaM tadapi dvividhaM, na kevalaM mohanIyaM darzanamohanIyacaritramohanIyabhedAd dvividham / caritramohanIyamapi huzabdasyaivakArArthatvAd dvividhameva samAsato bhavati, kapAyanokaSAyabhedAt / tAMzcottarArddhanAha-'SoDaza' SoDazasaMkhyAparicchinnAna jAnIhi, krodha- 20 mAnamAyAlobhAnAM caturNAmapi pratyekaM caturvidhatvAt / kaSyante hiMsyante parasparaM prANino'sminniti kaSaH saMsAraH, taM ayante gacchanti jantava ebhiriti kaSAyAstAn , nava bhedAn nokaSAyANAM vedatrayahAsyAdiSaTkalakSaNAn , jAnIhIti atrApi saMbadhyate / iti gAthArthaH // 40 // kaSAyAnnAmoddezenAha koho mANo mAyA, lobho caurovi hu~ti caubhe yA / 25 agaappacakkhANA, paJcakkhANA ya saMjalaNA // 41 // 1 "taMpi samAseNa hoi duvihaM tu" ityapi pATho dRzyate, vyAkhyAkAreNa tu "taMpi samAseNa duviha bhaNivaM tu" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam , atra 'duviha' iti padaM prAkRtatvAlluptavibhaktikaM jJeyam / 2 careritracapratya0 je0 / 3 "padabhaJjakaM" je0 ttippnnii| 40 mo vetyarthaH, tadapi je0 / 5 lomo je0| 6 na je0| Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26] karmavipAkAkhye prathame karmagranthe vyAkhyA-'krodhaH' asahanarUpaH, 'mAnaH' stambharUpaH, 'mAyA' kuTilasvabhAvA, "lobhaH' sazcayazIlatA, catvAro'pi 'bhavanti' jAyante 'caturbhedAH' caturvikalpAH / 'aNa' iti anantAnubandhi nazcatvAraH, ananta-AsaMsAraM yAvat anubandhaH-pravAho yeSAM te'nantAnubandhinaH / apratyAkhyAnAzcatvAraH-na vidyate dezasarvaniSedharUpaM pratyAkhyAnaM yeSAmudaye te'pratyAkhyAnAH, 5 prasajyanasamAsasya niSedhamAtratvAt / pratyAkhyAnAce ti pratyAkhyAnAvaraNA gRhyante, yathA satyabhAmA bhAmeti, AGmaryAdAyAm / pratyAkhyAnamA maryAdayA vRNvanti-cchAdayanti yeSAmudaye sarvapratyAkhyAnaM na bhavati dezatastu bhavati te pratyAkhyAnAvaraNAzcatvAraH / saMjvalayanti yatkiMcideva svalpamapi durvacanAdikamAsAdyodayaM yAnti upazAmyanti ca saMjvalanAzcatvAraH / iti gAthArthaH // 41 // anantAnubandhyudaye phalAbhAvapradarzanAyAha (pAramA0) krodho mAno mAyA lobhazcatvAro'pi pratyekaM caturbhedA bhavanti / katham ? 'aNa' iti anantAnubandhinaH, tatrAnantaM saMsAramanubaghnantItyevaMzIlA anantAnubandhinaH / tathA 'apratyAkhyAnAH' pratyAkhyAnaM ca dvidhA, dezaviratisarvaviratibhedAt / tatra dezaviratiH sarvaviratyapekSayA'lpaM pratyAkhyAnam , tatazca na vidyate'lpamapi pratyAkhyAnaM yadudayAtte tathA / 15 yata uktam-"nAlpamapyutsahedyaSAM, pratyAkhyAtumihodayAt / apratyAkhyAnasaMjJA'to dvitIyeSu niveshitaa||1||" athavA'lpaM pratyAkhyAnamapratyAkhyAnam , tadapyAvRNvantItyapratyAkhyAnAvaraNA apyete tadAha-'AvaNvanti pratyAkhyAnaM svalpamapi yena jIvasya / tenA'pratyAkhyAnAvaraNAste naniha so'lpAthaH / / 1 / / ' 'pratyAkhyAnAH' iti pratyAkhyAnAvaraNAH, pratyAkhyAnaM sarvaviratirUpamAvRNvantIti, bahulavacanAtkartaryanaT / tathA 'saMjvalanAH' saM. IpatparISahopasargasaMsarge cAritriNamapi jvalayantItikRtvA / iti gAthArthaH // 41 // sampratyAdyAn vizeSeNAha koho mANo mAyA lobho paDhamA aNaMtabaMdhIu / eyANudae jIvo iha sammattaM na pAvei // 42 // vyAkhyA-krodhamAnamAyAlomA uktasvarUpAH 'prathamAstu' AdyAstu parvatarAjizailastambha- 25 dhanavaMzakuDaGgikRmirAgAH 'anantAnuSandhinaH anantaM-saMsAraM karma vA babhantItyevaMzIlA anantabandhinaH / 'anantAnuvandhinaH' iti vA pATho draSTavyo vyAkhyAyAm / sA ceyam-anantaH ana- . ntakAlaM yAvat , anubandha-zcittasyAzubho'nuzayaH pravAho'nantakAlenApi pazcAnivRttinaM bhavati, 1 'lomaH' atisaJcaya0 je0 / 2 sajvalanti je0 / 3 upazamanti je0 / 4 vyAkhyAkAreNa tu "paDhamA agaMtabaMdhI u" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam / / Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSAyamohanIyabhedasvarUpaphalavarNanama tamanuvandhantItyevaMzIlA antAnubandhinaH / sUtre tu prAkRtatvAdgAthAbhaGgabhayAca vaM pAThaH / tuzabdastu prathametyatra punaHzabdArthaH / 'eyANaM' ityatra cArthAtsaMbandhanIyaH / anantAnubandhinAM krodhamAnamAyAlobhAnAM 'udaye' anubhave 'iha' manuSyaloke samyaktvaM 'na prApnoti' nAsAdayati / iti gAthArthaH / / 42 // teSAM codayo guNasthAnaka kiyaduraM yAvadbhavati ? ityAha (pAramA0) krodho mAno mAyA lobhaH prathamAH, 'aNaMtabaMdhIu' iti, ArSatvAdanantAnuvandhinaH / eteSAmudaye jIvaH 'ii' saMsAre 'samyaktvaM' uktasvarUpaM na prApnoti / iti gAthArthaH // 42 // samprati yeSu guNasthAnezveSAmudayo yeSu ca na ityetadAha jaM pariNAmo kiTTho. micchAo jAva sAsaNo taav| sammAmicchAIsu, esiM udao 'ao natthi // 43 // vyAkhyA-'yat' yasmAtkAraNAt 'pariNAmaH' adhyavasAyaH 'kliSTaH' azubhatamaH 'mithyAtvAt' mithyAdRSTiguNasthAnakAtsakAzAdyAvatsAsvAdanaH, sahAsvAdanena vartate sAsvAdanaH, samyaktva'mAsvAdya punarbhavati antamuhUrtamAtrakAlAt sAsvAdanaguNasthAnakaM yAvattAva kliSTapa- 15 riNAmo'nuvartate / nanu 'mithyAtvAt' iti paJcamyevAvadhyarthI labhyate tatkimartha yAvattAvacchandayo yorupAdAnamiti ?, ucyate- sApekSatayA yAvattAvatorupAdAnamaviruddham , athavA mithyAhapTiguNasthAnakamavadhimavadhimatsAsvAdanaguNasthAnakam , avadhimata eva yAvacchabdo'vadhimanvAbhivyAptipradarzakaH tAvacchandastu tasyevAvadhimataH paryantapradarzakaH, saMbandhazabdo vA, mithyA dRSTiguNasthAnakAtsakAzAtsAsvAdanaguNasthAnakaM yAvadbhavati, na parato bhavati kliSTAdhyavasAyaH, tata eva 20 nivartate iti tAtparyArthaH / nanu kathamidamavasIyate ? ityata Aha-'samyagamithyAtvAdiSu' samyagmidhyASTiguNasthAnakeSu, AdizabdAdaviratAdiguNasthAnakeSu ca eteSAM' anantAnuvandhinAM udayaH, anubhavaH 'yataH' yasmAtkAraNAt 'nAsti' na vidyate iti yuktiH / iti gAthArthaH // 43 // dvitIyakapAyodaye viratyabhAvamAha(pAramA0) etadvayAkhyA ca guNasthAnAtsujJAnA iti guNasthAnanAmasvarUpaprarUpaNAya zAstrAnta- 25 razlokAH / tathAhi-"mithyASTiH 1 sAsvAdana 2-samyagmithyAzAvapi 3 / aviratasamyagdRSTiH 4, viratAvirato'pi ca 5 // 1 // pramattazcA 6 pramattazca 7, nivRtti 1 vyAkhyAkAreNa tu "jao" ityetatpAThAnusAreNa vyAkhyAtam je0 / 2 "mAsAdya" je0|3 tkRiSTaH pari0 * je / 4 bollikayA yAvattA0 je0 / 5 sambandhizabdo je / Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhye prathame karmagranthe bAdarastataH 8 / anivRttibAdara 9thA-'tha sUkSmasaMparAyakaH 10 // 2 // tataH prazAntamohazca 11 kSINamohazca 12 yogavAn 13 / ayogavAniti 14 guNa-sthAnAni syuzcaturdaza // 3 // mithyAdRSTibhavenmithyA darzanasyodaye sati / guNasthAnatvametasya, bhadrakatvAdyapekSayA 1 // 4 // mithyAtvasyAnudaye'nantAnubandhyudaye sati / sAsvAda- 5 nasamyagdRSTiH, syAdutkarSApaDAvalI 2 // 5 // samyaktvamithyAtvayogAt , muhUrta mizradarzana: 3 / aviratasamyagdRSTirapratyAkhyAnakodaye 4 // 6 // viratAviratastu syAt , pratyAkhyAnodaye sati 5 / pramattasaMyataH prAptasaMyamo yaH pramAdyati 6 // 7 // so'pramattasaMyato yaH, saMyame na pramAdyati 7 / ubhAvapi parAvatyA, syAtAmAnta. mauhartikau // 8 // karmaNAM sthitighAtAdo-napUrvAn kurute yataH / tasmAdapUrvakaraNaH, 10 kSapakaH zamakazca saH // 9 // yadbAdarakaSAyANAM, praviSTAnAmimaM mithaH / pariNAmA . nivartate nivRttibAdarA'pi tat 8 // 10 // pariNAmA nivartante, mitho yatra na yattataH / anivRttivAdaraH syAt , kSapakaH zamakazca saH 9 / / 11 / lobhAbhidhaH saMparAyaH, sUkSmakiTTIkRto yataH / sa sUkSmasaMparAyaH syAt , kSapakaH zamako'pi ca 10 // 12 // athopazAntamohaH syAt , mohasyopazame sati 11 mohasya tu kSaye 15 jAte, kSINamohaM pracakSate 12 // 13 // sayogikevalI ghAti-kSayAdutpannakevalaH 13 / yogAnAM tu kSaye jAte, sa evAyogikevalI 14 // 14 // " pratipAditAni prastutopayogIni guNasthAnAni / samprati sUtraM vyAkhyAyate-'yat' yasmAt pariNAmaH kliSTo 'mithyAtvAt' mithyAdRSTiguNasthAnAdyAvatsAsvAdanastAvat / ataH sAsvAdanaguNasthAne'nantAnubandhino vyavacchinnAH / samyagmidhyAdRSTyAdiSvepAmudayo'taH kliSTapariNAmAbhAvAnnAsti / iti gAthArthaH // 43 // 20 dvitIyakaSAyAnAha koho mANo mAyA, lobhI bIyA apaJcakhANA u / eyANudae jIvo, virayAviraI na pAvei // 44 // vyAkhyA-krodhamAnamAyalobhA dvitIyAH pRthvIrAjiasthimeSazRGgakardamatulyAH apratyAkhyAnAstu' sarvathA viratyabhAvasvarUpAH / tuzabdaH punaHzabdArthaH eteSAmityatra saMbandhanIyaH / 25 eteSAM punaH udaye vipAke 'jIvaH' prANI 'viratAvirati' dezaviratiM na prAmoti, samyaktvaM tu prAmoti yogyatAyAm / iti gAthArthaH // 44 // eteSAmudaye kimitikRtvA viratAviratiM na prAmoti ? ityAha (pAramA0) krodhAdayo dvitIyA apratyAkhyAnAH, ucyante ityadhyAhAraH / eSAmudaye jIvo dezaviratiM na prAmoti / iti gaathaarthH||44|| Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnaka-tatsvarUpa-madhyamakapAyASTakasvarUpaphalAdivarNana 26 ___SAM ca yatparyanteSu guNasthAneSUdayastadAha--- emi 'jANa vivAgo, micchAo jAva avirao tAva / parao demajayAisu. nasthi vivAgo cauNhapi // 45 // vyAkhyA-'eteSAM' apratyAkhyAnakaSAyANAM 'yena' kAraNena 'vipAkaH' udayaH, 'micchAo 5 jAva aviraotAva' mithyAtvAtsakAzAdyAvadavira 'taguNasthAnakaM tAvadudaya iti hRdayam 'parao desajayAisu' parato dezayatyAdiSu viratAviratAdiSu 'nAsti vipAko' na vidyate anubhavazvaturNAmapi dvitIyApratyAkhyAnakaSAyANAM yena kAraNena / iti gAthArthaH // 45 // tRtIyakaSAyodaye sarvaviratyabhAvamAha___ (pAramA0) 'eSAM apratyAkhyAnAnAM vipAko 'mithyAtvAt' mithyAdRSTiguNasthAnakAdyA- 10 van 'avirataH' aviratasamyagdRSTistAvat , iteradhyAhArAditi jAnIhi / parato 'dezayatAdiSu' viratAviratAdiSu nAsti vipAkazcaturNAmapi / iti gAthArthaH // 45 // tRtIyAnAha 'koho mANo mAyA, lobho taiyA u paccakkhANA u| eyANudae jIvo, pAvei na sabvavirahaM tu // 46 // 16 vyAkhyA-krodhamAnamAyAlobhAH 'tRtIyAstu' tRtIyAH punA reNurekhAkASThagomUtrikAkhaJjanasadRzAH 'pratyAkhyAnAstu' pratyAkhyAnAvaraNA eva, tuzabdasyaivakArArthatvAt / eteSAM 'udaye' 'vipAke 'prApnoti' AsAdayati, na 'sarvaviratiM tu' saMyatatvameva, tuzabdasyaivakArArthatvAt , dezayatitvaM punaH prAmoti / iti gAthArthaH // 46 // kimitikRtvA sarvaviratiM na prAmoti 1 ityAha (pAramA0) krodhAdayastRtIyAH 'pratyAkhyAnAH' iti pratyAkhyAnAvaraNAH, ucyanta iti zeSaH / eteSAmudaye jIvaH punaH sarvaviratiM na prAmoti / iti gAthArthaH // 46 // "eSAmudayAvadhibhUmimAha 1 vyAkhyAkAreNa tu "jeNa" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam / evamagre'pi jJeyam // 2 tastAvadudaya je0 3 "eSAmudayabhUmimAha" ityapi / / 24 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhye prathame kamegranthe esiM jANa vivAgo, micchAo jAva virayadhirao u| parao pamattamAisu, natthi vivAgo cauNha pi // 47 // vyAkhyA-'eteSA' prAguktatRtIyakaSAyANAM 'yena' kAraNena 'vipAkaH' udayo'nubhavI mithyAtvAtsakAzAdyAvad 'viratAviratastu' tuzabdasyaivakArArthatvAdviratAvirataguNasthAnakameva yAva- 5 dadayaH / 'parataH' agrataH pramattamAdiryeSAM guNasthAnakAnA tAni pramattAdIni pramattasaMyataguNasthAnakam , AdizabdAdapramattAdisaMyataguNasthAnakAni gRhyante, [teSu] nAsti 'vipAkaH' anubhavazcatu mapi yAvatyeva guNasthAnake teSAmudayastAvatyeva te sarvaviratervivandhakA nottaratra, bhavatyevAtra sarvaviratiH, prAka punaH kaSAyodayo vibandhako'stItyanena kAraNena sarvaviratyabhAvaH / iti gAthArthaH // 47 // caramakaSAyAnAha (pAramA0) evAM pratyAkhyAnaraNAnAM vipAko mithyAtvAd yAvadviratAviratastAvadeveti jAnIhi, parataH pramattAdiSu caturNAmapi nAsti vipAkaH / iti gAthArthaH / / 47 / / caturthakaSAyAnAha koho mANo mAyA, lobho carimA u huMti sNjlnnaa| eyANudae jIvo, na lahai ahakhAyacArittaM // 48 // vyAkhyA-krodhamAnamAyAlobhAH 'caramAstu' punaH pazcimAH bhavanti' jAyante 'saMjvalanAH' prAgabhihitAH / eteSAM 'udaye' vipAkAnu 'bhave 'jIvaH satvaH 'na labhyate' na prAmoti, yathaivA khyAtaM kathitaM yathAkhyAtam , taca taccAritraM ca / iti gAthArthaH // 48 // kimitikRtvA na labhate ? ityAha-- (pAramA0) krodhAdayazvaramAzcatvAro bhavanti 'saMjvalanAH' saMjvalanAbhidhAnAH / eSAmudaya jIvo na labhate yathAkhyAtacAritram / iti gAthArthaH // 4 // etadudayAvadhimAha-- esi jANa vivAgo. micchAo jAva bAyaro tiNhaM / lAbhassa jAva suhumo, hoi vivAgo na parao u // 49 // 25 vyAkhyA-'eteSAM' uktasvarUpakaSAyANAM 'yena' kAraNena 'vipAkaH' udayo mithyAtvAtsakAzAdyAvadAdaraNusthAnakaM 'tiNhaM' trayANAM jalarekhAtinizavRkSalatAavalehidhanulikhanarUpANAM, 1 bhavane je. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjvalanakapAya catuSka nokaSAyasvarUpa phalAdivarNanam [31 - 'lobhAya' punarharidrAzagatulyasya yAvatsUkSmaHsaMparAyo lobhI yasmin guNasthAnake tatsUkSmasaMparAyaM tasmina , 'bhavani' jAyate 'viSAkaH' udayaH, na parasminnupazAntamohAdau / iti gaathaarthH||49|| sAmprataM nokapAyAnAha (pAramA0) epAM saMjvalanAnAM trayANAM krodhamAnamAya lakSaNAnAM vipAko mithyAtvA- 5 dyAvavAdaro'nivRttivAdara iti jAnIhi, na parataH, ityatrApi saMbadhyate / 'lobhasya' caturthasaMjvalanasya yAvat , 'sUkSmaH' sUkSmasaMparAyaguNasthAnaM tAvadvipAko bhavati, na parataH punaH prazAntamohAdiSu / iti gAthArthaH / / 49 // uktAH kaSAyAH / samprati nokaSAyapratipAdanAyaha nava nokamAya bhaNimo, veyA tinneva hAsachakka c| itthIpurisanapuMsaga. tesi sarUvaM imaM hoi // 50 // vyAkhyA-nava saMkhyayA nokaSAyAH pUrvoktasvarUpAH tAn , 'bhaNimo' iti pratipAdayAmaH / vedAstrayaM uktalakSaNAH, hAsyaSaTkaM ca / tatra tAvad vedAH strInapusakarUpAH, teSAM ca svarUpaM 'imaM vakSyamANalakSaNaM 'bhavani' vijJeyam / iti gAthArthaH // 50 // 'yathoddezastathA nirdezaH' idi nyAvAt strIvedaM lakSaNapUrvakaM dRSTAntapurassaramAha- 15 .(pAramA0) kaSAyasahacaritA nokaSAyAH, nozabdo'tra sahacAravAcI, kaSAyasahacaritatva ca kapAyaiH saha sarvadA vartamAnatvAt / te ca nava, tAn bhaNAmaH, vedatrayaM hAsyAdiSaTkaM ca / tatra vedatrikamAha-strIpuruSanapusaketi strIvedaH purupavedo napusakavedazca / teSAM svarUpamidaM vakSyamANaM * bhavati / iti gAthArthaH // 50 // tatra strIvedamAha purisaM pai ahilAso, udaeNaM hoi jassa kammassa / , so phukumadAhasamo, itthIveyassa u vivAgo // 51 // vyAkhyA-'puruSaM prati' puruSamaGgIkRtya 'abhilASaH' icchAvizeSaH, yadyahaM puruSaM sevayAmItyevaMrUpaH, 'udayena' vipAkena yasya 'bhavati' jAyate 'karmaNaH' mohanIyavizeSasya, 'saH' abhilASaH phusphumAyA dAhaH phusphumAdAhaH tena samaH-tena tulyaH kArIpadAhasadRzaH, yathA yathA '5 cAlyate tathA tathA jvalati dahati ca / evamavalApi yathA yathA saMspRzyate puruSeNa tathA tathA'syA adhikataro'bhilApo jAyate / abhujyamAnAyAM tu channakArISadAhatulyo'bhilASo manda ityarthaH / 'strovedasya tu' yoSidvadasyaivAyaM 'vipAkaH' anubhavaH / iti gAthArthaH // 51 // puruSavedasvarUpamAha Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 karmavipAkAkhye prathama karmagrantha (pAramA0) puruSa pratyabhilASaH striyA yasya karmaNa udayena bhavati, pittodaya madhurAbhilApavat , sa karISAgnidAhasamaH strIvedasya viSAkaH / iti gAthArthaH // 51 // puruSavedamAha itthIe puNa uvari. 'jasmiha udaeNa rAgauppaje / so taNadAhamamANo, hoi vivAgo purimavee // 52 // (pU0) vyAkhyA-'striyaH punarupari' strImaGgIkRtya, puruSasyeti sAmarthyAllabhyate gAthAyAmanupAttamapi, utpadyate iti kriyopAdAnAt / nahi kartAramantareNa kriyA saMbhavati, "kriyA'pyupAttA sAmarthyAtkartAramAkSipati karma ca, karma copAttaM kartAraM kriyAM cAkSipati, na kartR vyati- . rekeNa kriyA saMbhavati. nApi karma vinA kriyA, iti sAmarthyAdekasminnukte itarayorgrahaNam / 10 'yasya' karmaNo mohanIyavizeSasyodayenaiva 'rAgaH' abhiSvaGgalakSaNaH strI sevayAmItyevaMrUpaH 'utpAta' jAyeta, sa tRNadAhasamAnaH, yathA tRNAnAM dAhe jvalanaM jhaTiti vidhyApanaM ca bhavati, evaM puvedodaye stryAsevanaM pratya'bhilASo bhavati, nivartate ca, tatsevane zIghra 'bhavati' saMjAyate 'vipAkaH' anubhavaH 'puveda eva' puruSaveda eva / iti gaathaarthH||52|| napusakavedasvarUpamAha __ (pAramA0) striyA upari punaryasyeha karmaNa udayena rAga utpadyate, zleSmodaye'bhlAbhilASavat , sa tRNadAhasamAno bhavati vipAkaH 'pura Savede' puruSavedamya / iti gAthArthaH / / 52 / / napusakavedamAha-- itthIpurimANuvariM,' jassiha udaeNa rAga uppaje / nagaramahAdAhasamo, 'so u vivAgo apumavee // 53 // vyAkhyA-strI ca puruSazca strIpuruSau pratItau tayorupari 'yasya' mohanIyavizeSasya 'udayena' vipAkena rAgaH 'utpadyataiva' jAyeva / kiMbhUto'sau ? 'ityAha-nagaramahAdAhasamaH' nagarasya mahAdAho nagaramahAdAhaH tena samastulyaH, yathA nagaraM dahyamAnaM mahatA kAlena dahyate vidhyAti ca mahataiva / evaM napusakavedodaye'pi strIpuruSayoH sevanaM pratyabhilASAtireko mahatA'pi kAlena na nivartate nApi sevane tRptiH 'jAnIhi avabudhyasva 'vipAkaH' anubhavaH 'apuvede 25 1-6 "jassudaeNaM tu" ityapi pAThaH, tadanusAreNa vyAkhyAkAreNavyAkhyAtam / 2.7 "rAgamuppaje " itypi| pAThaH / 3 vyAkhyAkAreNa tu ""go u pumavee' iti pAThamanumRtya vyaakhyaatm|4 kriyA hya tpannA sAmarthyA je|'utpdyte' jAyate / 8 "hoi" ityapi pAThaH / vyAkhyAkAreNa tu-"jANa vivAgo" ityetatpAThAnusAreNa vyAkhyAtam / / "napuMsassa" ityapi paatthH|| Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedatraya-hAsyamohanIyasvarUpaphalAdivarNanam [ 33 napusakavedasya / apuvedagrahaNenAtra napusakavedo gRhyate na strIvedaH, tatsvarUpasya prAgabhihitatvAt / iti gAthArthaH // 53 / / kiyaDramete guNasthAnakeSu gacchanti ? ityAha-- (pAramA0) strIpuruSayorupari yasyeha karmaNa udayena rAga utpadyate, pittazleSmodaye mArjitAbhilASavat , nagaramahAdAhasamaH punarvipAkaH 'apuvede' napusakavedasya / iti gAthArthaH // 53 // .. guNasthAneSvetadvipAkavedanAya hAsyAdiSaTkoddezAya cAha_ 'tiNha vi hoi vivAgo, micchAo jAva bAyaro tAva / hAsaraIaraibhayaM, sogadugaMchA 'u aha bhnnimo||54|| vyAkhyA-trayANAmapi 'bhavati' jAyate 'vipAkaH' anubhavo mithyAtvAtsakAzAdyAbaddhAdaraguNasthAnakaM tAvadanuvRttiH, parato nAstyanuvRttiH / uktaM vedatrikam , hAsyAdiSaTkamAha'hAsyaratyaratibhayaM' hAsyaM ca ratizcAratizca bhayaM ca dvandva kavadbhAvAdekatvam / zokajugupse ca 'atha' anantaraM 'bhaNAmaH' pratipAdayAmaH / iti gAthArthaH // 54 // hAsyasvarUpamAha- . (pAramA0) trayANAmapi srIvedapuruSavedanapusakavedAnAM vipAko bhavati mithyAtvAd yAvadAdaro'nivRttivAdarastAvat / na parataH / hAsyaratyaratibhayamiti samAhAraH / zokajugupse atha bhaNAmaH / iti gAthArthaH // 54 // tatra hAsyamohanIyamAha manimitta'nimittaM vA, jahAsaM hoi ittha jIvassa / so hAsamohaNIyassa hoi kammassa u vivaago||55|| vyAkhyA-saha nimittena vartata iti sanimittaM sakAraNaM, na vidyate nimittaM karaNaM yasmin tadanimittam , tadvA 'yahAsyaM mukhavikAsalakSaNamaTTahAsarUpaM vA 'bhavati' jAyate 'atra' saMsAre 'jIvasya' prANinaH, saH 'hAsyamohanIyasyaiva' mukhavikAsalakSaNasyAdRTTahAsarUpasya vA bhavati karmaNastu 'vipAkaH' anubhavanam / sa iti vipAkApekSayA pulliGganirdezaH / iti gAthArthaH ||55||rtimohniiysvruupmaah (pAramA0) sanimittaM darzanabhASaNazravaNarUpavAhyakAraNApekSaM, animittaM bAhyahetumantareNa kimapyantaHsmRtavato yaddhAsyaM bhavati / yaduktaM zrIsthAnAGga-"cauhiM ThANehiM hAsuppattI 1 "tiNhavi jANa vivAgo" ityapi pAThaH / 2 "ya" ityapi pAThaH / 3 "ettha" ityapi paatthH| Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ] karmavipAkAkhye prathame karmagranthe siaa| taMjahA-pAsittA, bhAsittA, suaittA, saMbharittA" iti / atra saMsAre jIvasya sa hAsyamohanIyasya karmaNo bhavati vipAkaH / iti gAthArthaH // 5 // ratimohanIyamAha saccittAcittesu ya, bAhiradavvesu jassa udaeNaM / hoi raI rahamohe, 'so u vivAgo viyANAhi // 56 // (pU0) vyAkhyA-saccitAzcAcittAzca-saccittAzcAcittAH kalatragRhAdayaH teSu ca, 'bAhyadravyeSu' AtmavyatirikteSu, 'yasya' mohanIyavizeSasya 'udayena' vipAkena bhavati ratiH' prItiH, / ('ratimohe')ratimohanIyasyaiva karmaNastaM vipAkaM 'vijAnIhi' avabudhyasva / iti gaathaarthH||56|| aratimohanIyamAha (pAramA0) saccitteSu dehakalatrAdiSu, acitteSu kanakAdiSu, cakArAnmizreSvalaGkRtastryAdiSu, bAhyazabdenAntarasamyaktvAdInAM vyudAsena dravyeSu yasya karmaNa udayena ratirbhavati ratimohe / sa 'tu' punarvipAka iti vijAnIhi / iti gAthArthaH / / 56 // aratimohanIyamAha saccittAcittesu ya. bAhiradavvesu jassa udaeNaM / araI hoi hu jIve, so u vivAgo araimohe // 5 // (pU0) vyAkhyA- 'saccittAcitteSu ca' jyAdivezmAdiSvazobhaneSu ca 'bAhyadravyeSu' AtmanaH pRthagbhUteSu 'yasya' karmaNaH 'udayena' vipAkena aratiH 'bhavati' jAyate raNaraNakarUpA 'jove' jIvasya sa 'tu' punaH 'vipAkaH' anubhavaH 'aratimohe' raNaraNaka rUpe, mohasyaiva nAnyasya / sarvatra SaSThayarthe saptamI prAkRtatvAt / iti gAthArthaH // 7 // bhayasvarUpamAha (pAramA0) 'sacittAcitteSu' uktasvarUpeSu bAhyadravyeSu yasya karmaNa udayenAratirbhavati jIve, sa 'tu' punarvipAko'ratimohe / iti gAthArthaH // 55 // bhayamohanIyamAha-- bhayavajiyammi jIve, jassiha udaeNa 'huti kmmss| sattavi bhayaThANAI, bhayamohe so vivAgo u // 58 // 1 vyAkhyAkAreNa tu-"taM tu vivAgaM" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam / 2 rUpamohasyaiva je . 3 "hoi" ityapi paatthH| Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratyAdinokaSAyamohanIyasvarUpaphalAdivarNanam [ 35 (pU0) vyAkhyA-'bhayavarjite' bhayarahite 'jIve' prANini yasya 'karmaNaH' mohanIyavizeSasyodayena 'bhavanti' jAyante 'saptApi bhayasthAnAni' ihaparalokAdAnAkasmAdAjIvamaraNAzlAghArUpANi / tatrehalokabhayaM manuSyo manuSyAdribheti 1 / paralokabhayaM manuSyo gavAdenarakAdervA bibheti 2 / AdAnaM grahaNaM tasmAdbhayamAdAnabhayam , asmAkamayaM rAjAdirdhanAdi grahISyate, 3 / akasmAdbhayamidaM dhavalagRhAdi mamopari nipatiSyatItyevaMrUpam 4 | AjIvikAbhayaM duSkAlAdau patite kathaM vayaM jIviSyAmaH 1 5 / maraNabhayaM mariSyAmo vayamityevaM hRdayakamparUpam 6 / azlAghAbhayaM mamAvarNavAdaM lokaH kariSyatItyevaMrUpam 7 / bhayarUpaM mohaM bhayamohaM tasya saH 'tu' punaH 'vipAkaH' anubhavaH turevakArArtho vA / iti gAthArthaH // 58 // zokamohanIyamAha (pAramA0) bhayavarjite jIve yasya karmaNa ihodayena bhavanti saptApi bhayasthAnAni, bhayamohe sa punarvipAkaH / bhayasthAnAni ca ihalokaparalokAdAnAkasmAdAjIvamaraNAzlAghArUpANi / tatra manuSyasya manuSyAdbhayamitIhalokabhayam 1 / manuSyasya mahiSAdernarakAdervA bhayaM paralokabhayam 2 / mama sakAzAdayamidamAdAsyatIti bhayamAdAnabhayam 3 / upaviSTasya suptasya vA mattamAtaGgAdinimittamantareNa bhayamakasmAdbhayam 4 / dhAnyahInasya duSkAlapatanAdyAkarNanAdbhayamAjIvikAbhayam 5 / naimittikAdinA mariSyasi tvamadhunetyAdikathite bhayaM maraNabhayam 6 / akAryaprakaraNonmukhasya 'vivacanAyAM janApavAdamutprekSya bhayamazlAghAbhayam / iti gAthArthaH // 58|| zokamohanIyamAha-- mogarahiyammi jIve, jassiha udaeNa hoi kammassa / akaMdaNAi sogo. taM jANaha sogamohaNiyaM // 59 // (pU0) vyAkhyA-'zokarahite' vyapagatazoke 'jIve' prANini svabhAvena yasya 'tu' punamohasya 'udayena' vipAkena 'bhavati' jAyate karmaNaH, kim ! ityAha-'AkrandanAdizokaH' AkrandanamAdiryasya zokasya tadAkrandanAdizokaH / AkrandanaM sazabdaM saduHkhaM satADanaM prala. panam / AdizabdAduro'bhighAtAdi, tat 'jAnohi' avabudhyasva zokamohanIyam iti gAthArthaH // 56 // jugupsAmohanIyamAha (pAramA0) zokarahite jIve yasya karmaNa udayAdihAkrandanAdi, AdizabdAdurastADana 1 "vivecanAyAm" ityapi / 2 vyAkhyAkAreNa tu-"jassa u udaeNa" ityetatpAThAnusAreNa vyAkhyAtam / 3 "sogaM" ityapi paatthH|4 "jANasu" ityapi pAThaH / Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ] karmavipAkAsye prathame karmagranthe bhUpIThaluThanAdizoko bhavati, tajjAnIhi zokamohanIyam / iti gAthArthaH / / 56 // juguSmAmohanIyamAha duggaMdhamaliNagesu ya, 'abhitarabAhiresu dabbesu / jeNa vilIyaM jIve, uppajai sA 'duguchA u // 6 // ..(pU0) vyAkhyA-durgandhAzca malinAzca durgandhamalinAH, durgandhamalinA eva durgandhamalinakAH, svArthe kan / durgandhA virUpagandhAH malinA reNuguNDitAH teSu ca, sahAbhyantarabAhya vartanta iti sAbhyantarabAdyAni, teSu ca, dravanti kSaranti ca tAna tAn paryAyAnitidravyANi (teSu), AbhyantarANi rasAsRgAdIni, bAhyAnyazucyAdIni, cakArAdapareSu ca tathAvidhadravyeSu 'yena' karmaNA 'vyaloka' cittasyAnyathAtvaM jIve' jIvasya 'utpadyate' jAyate 'sA. jugupsA' saiva jugupsAmohanIyaM, nAnyA / iti gAthArthaH // 6 // kiyara hAsyAdInAmanuvRttirbhavati ? ityAha-- (pAramA0) durgandhamalinakeSvAbhyantarabAhya pu dravyeSu, AbhyantarANi rasAsRgAdIni, bAhyAnyazucyAdIni, teSu yena karmaNA vyalIkaM mukhamoTananAsAkucanAdikaM jIvasyotpadyate sA jugupsA / iti gAthArthaH // 6 // hAsyAdiSaTkasya guNasthAnakepRdayamAha-- 'chaha vi hoi vivAgo, micchAo jA apuvakaraNasma / caramasamautti parao, nasthi vivAgo 'u chaNhapi // 61 // vyAkhyA-'SaNNAmapi' hAsyAdInAM 'yena' kAraNena 'vipAkaH' udayo 'mithyAtvAta' uktasvarUpAtsakAzAdyAvat 'apUrvakaraNasya' nivRttibAdaraguNasthAnakasyA prAptapUrvakasya karaNasya vA 'caramasamayaH' apazcimasamayaH, 'itiH samAptau / 'parataH' agrato 'nAsti' na vidyate 'vipAkastu' anubhavastu 'SaNNAmapi' hAsyAdInAm / iti gAthArthaH // 61 // . uktaM mohanIyam , AyuSkamAha (pAramA0) SaNNAmapi bhavati 'vipAka:' udayo mithyAtvAdyAvadapUrvakaraNasya caramasamaya iti / parato'nivRttivAdarato'nivRttivAdarAdiSu punarnAsti vipAkaH SaNNAmapi / iti gAthArthaH // 61 // atha mohanIyaM nigamayamAyuSkarmaprastAvanAmAha1 vyAkhyAkAreNa tu "samitarabA--" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam / 2 "dugaMchA u" ityapi pAThaH je0 / 3 psA' tadai (de?)va jugupsAmo0 je0 / 4 "chaNhavi jANa" ityapi pAThaH / vyAkhyAkAreNa tu-"jeNa" ityetatpAThAnusAre vyAkhyAtam / 5 "ya" ityapi paatthH|6 prAptipUrvasya je0|| . . Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jugupsAsvarUpaphalAdihAsyaSaTkodayasvAmyAyuHsvarUpaphalAdivarNanama bhaNio mohavivAgo AuyakammaM tu paMcamaM bhnnimo| taM hoi' caupayAraM, naratirimaNudevabheehiM // 62|| vyAkhyA-'bhaNita:' pratipAditaH 'mohavipAkaH' mohanIyodayaH / 'AyuSkarma tu' uktasvarUpaM 'paJcama' saMkhyayA 'bhaNimo' iti pratipAdayAmaH sAmpratam / 'tadapi' AyuSkamacatuSprakArameva, huzabdasyevakArArthatvAt , katham ? ityAha-'maratirimaNudeva deH' nArakatiyeGmanuSyadevabhedarUpamAyuH / narazabdena narakAyugRhyate / manuSyeti pRthagupA dA(nA ?)baraketi noktaM gAthAbhaGgabhayAt / iti gAthArthaH // 62 // nanu kimAyuH sukhaduHkhe prayacchati ? utta na ? ityAha (pAramA0) bhaNito mohavipAkaH / AyuSkarma paJcamaM bhaNAmaH / tadbhavati catuSprakAraM, nareti narakAyuH, uttaratra manuSyAyuSaH pRthagupAdAnAtsUtrasya sUcakatvAcca / tiritti tiryagAyuH, manviti manuSyAyurdevAyuzca bhedaiH prakAraiH iti gAthArthaH // 62 // mAmAnyenAyusvarUpaM pratipAdayati-- / dukkhaM na dei AuM 'neva suhaM dei usuvi gaIsu / dukkhasuhANAhAraM, dharei dehaTThiyaM jIvaM // 6 // .. (pU0) vyAkhyA-'du gvaM' asAtAvedanIyaM 'na dadAti' na prayacchati 'AyuH' karma, tarhi sukhaM dAsyati 1 ityAha-'naiva sukhaM dadAti' na prayacchati / 'catasRSvapi gatiSu' nArakatiyagnarAmaralakSaNAsu duHkhasukhayoH 'AdhAra' AzrayaM dhArayati' avasthApayati 'dehasthitaM' 'zarIrAzritaM 'jovaM' prANinam / iti gAthArthaH // 63 // 'narakAyuSkasvarUpamAha-- (pAramA0) 'dukhaM' asAtaM na dadAti 'AyuH' karma naiva ca sukhaM, sukhaduHkhadAne sAtAsAtarUpasya vedanIyasyaiva samarthatvAt / Ayustu duHkhasukhAdhArabhUtaM jIvaM dehasthitaM dhArayati, etAvata eva sAmarthyasya sadbhAvAt / iti gAthArthaH // 63 // samprati narakAyuH pratipAdayan haDidRSTAntaM bhAvayati-- jaM neraiyaM nArayabhavammi tahiM dharai ubviyaMtapi jANasu taM nirayAuM, haDisariso tassa u vivaago||64||" - 1 vyAkhyAkAreNa tu "taMpi hu cauppayA" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam / 2 mohanIyavipAkaH je|30 dAnAnnAraketi je.| 4 "na pi ya" ityapi pAThaH / 5 nArakA je| Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhye prathame karmagranthe (pU0) vyAkhyA-'yat' yasmAt 'nArakika' narakotpannaprANinaM 'nArakabhave' nArakANAM bhavo nArakabhavo nArakotpattisthAnaM tasmin , 'taM' nArakaM dhArayati' abasthApayati 'udvijantamapi cetasyudvegaM kurvANamapi 'jAnIhi viddhi, tat 'narakAyuH' narakeSu prANino'vasthitirUpam / 'haDiH, pratItA tayA sadRzastulyastattulyaH, 'tasya tu' punarnArakAyuSkasya 'vipAkaH' anubhavaH / yathA hi rAjJA 'haDau kSiptazcaurAdiha dayenodvagaM kurvannapi tayA dhriyate vivakSitakAlaM yAvat , tasyA vighaTanAbhAve na nirgacchati tathA narakAdAvapi / iti gAthArthaH // 64 // uktaM narakAyuSkam , tiryagAdInA matidezamAha-- (pAramA0) 'yat' karma nairayikaM nirayotpannajIvaM nArakabhave tasmin dhArayati udvijantamapi tatkarma nirayAyurjAnIhi / niSkrAntA ayAd iSTaphaladaivAttatrotpannAnAM sAtavedanAbhAveneti niryaaH| haDisadRzastasya tu vipAkaH, yathA caurAdistalavarAdinA haDikSipto gantumanA api tayA dhAryate tathA jIvo'pi narakAdidurganiSkramitumanA api narakAdyAyuSA haDisadRzena dhAryate / iti gAthArthaH // 64 // narakAyuruktvA tiryagAyuSkAdInAmatidezamAha-- evaM tiriyaM maNuyaM devaM tiri yAiesuH bhaavesu| jaM dharai tabbhavagayaM, taM tesiM AuyaM bhaNiyaM // 65 // vyAkhyA-evaM' uktenaiva prakAreNa 'tiyaJca' gavAdikaM 'manuSya' puruSAdikaM 'deva' bhavanapatyAdikaM tiryagAdiSu bhAveSu' bhavAnubhUtilakSaNeSu yad 'ghArayati' avasthApayati, terSA bhavastadbhavastadgataM nArakAdibhavagataM 'tad' AyuH 'teSAM' tiryaGmanuSyadevAnAmAyurakaM bhaNitam / tiryagbhave tiryagAyuSka, manuSyabhave manuSyAyuSkaM, devabhave devAyuSkaM 'bhaNitaM' pratipAditam / iti gAthArthaH // 65 // uktamAyuSkarma, SaSThaM nAmAha(pAramA0) 'evaM' uktaprakAreNa 'tiyazca gavAdika manuSya puruSAdikaM 'devaM' bhavanapatyAdikaM 'tiryagAdiSu bhAveSu' bhavAnubhUtilakSaNeSu yat' dhArayati tadbhavagatam , teSAM tiryagAdInAM bhavaH tatra sthitaM tatteSAM tiryagAdInAmAyuruktam / iti gAthArthaH // 65 // AyuniMgamayan nAmaprastAvanAmAha bhaNiya Auyakamma, chaTuM, kammaM tu bhaNNae naam| 1 udvijamAnamapi ce0 je0 / 2 haTiH je0 / 3 haTau je0 / 4degmapyatideza0 je0| 5 "maNNaI" ityapi paatthH| Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyuzcatuSka-nAma-svarUpaphala divarNanam ( 36 ta cittagarasamANaM. 'jaha hoi tahA nisAmaha // 66 // (pU0) vyAkhyA-'bhaNita' pratipAditamAyuSkarma / SaSThaM nAma karma bhaNyate / nAmadaSTAntamAha - tat 'citrakarasamAna' citrakarasadRzaM 'anekarUpaM' nAnArUpaM / jIvaM' iti prANina 'karoti' nivartayati / iti gAthArthaH // 66 // dRSTAntameva vyaktIkurvannAha --- (pAramA0) bhaNitamAyuSkarma, SaSThaM karma punarnAma bhaNyate / taccitrakarasamAnaM yathA bhavati lathA nizamayata / iti gAthArthaH // 66 // pratijJAtamAha-- jaha cittayaro niuNo, aNegarUvAiM kuNai ruuvaaii| mohaNamasohaNAi, 'cokkhAcokkhehi vaNNehiM // 67 // vyAkhyA-yatheti dRSTAntArthaH / citrakaraH' "vijJAnikaH nipuNaH' naipuNyayuktaH 'aneka rUpANi' bahurUpANi 'karoti' vidadhAti 'rUpANi' pratibimbAniH / tAnyevAha-'zobhanAni surUpANi 'azobhanAni' virUpANi, cokSAH nirmalA acokSAH azuddhA anirmalAstairvarNakairharitAlAdibhiH / iti gAthArthaH // 67 / / dArzantikayojanAmAha-- ... (pAramA0) yathA citrakaro 'nipuNaH' svakarmaNi pravINaH 'anekarUpANi' 'nAnAprakArANi 'rUpANi' hastyazvAdIni karoti 'zobhanAzobhanAni' ramyAramyANi cokSAcokSaH vizadAvizadaiH 'varNaiH haritAlAdibhiH / iti gAthArthaH // 67 // .. dArzantike yojayati taha nAmaMpi ya kamma, aNegarUvAI kuNai jIvassa / sohaNamasohaNAI, iTANiTThAI loyassa // 68 // vyAkhyA-'tathA' tenaiva prakAreNa nAmApi karma 'anekarUpANi' nAnArUpANi RjukujavAmanAdilakSaNAni 'karoti' nirvartayati 'jIvasya' AtmanaH, anekarUpANyevAha-zobhanAni surUpANi, azobhanAni virUpANi, kiMbhUtAni ca tAni ? ityAha-'iSTAniSTAni / abhimatAnabhimatAni 'lokasya' prANisamUhasya / sarvatrAnusvAro'lAkSaNikaH prAkRtatvAdraSTavyaH / iti gAthArthaH // 18 // 1 "aNegarUvaM jiyaM kuNai" ityapipAThastadanusAreNa vyAkhyAkAreNa vyAkhyAtam / 2 jiyamiti prA0 je0 3"cukkhamacokkhehiM" ityapi pAThaH / / 4 "vaijJAnikaH" ityapi pAThaH 5 "nAnAkArANi" ityapi pAThaH / 6 "cukSA cureH" ityapi pAThaH / 7 0ni lokasya amimatA je0 / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAma / karmavipAkAkhye prathame kamegrantha nAmno 'niruktena zabda vyutpAdayaMstasyaiva bhedAnAha-- (pAramA0) tathA nAmakarmApi jIvasya 'anekAni' bahUni rUpANi 'zobhanAzobhanAni' zubhAzubhAni, ata eva lokasyeSTAniSTAni karoti / ayamAzayaH-zubhAnyapi bahubhedAni azubhAnyapi bahubhedAnyeva / etena sAmAnyataH zubhAzubhabhedAd dvividhamapi nAma bhavatItya gantavyam / yadAgamaH- "nAmaM kammaM duvihaM, sahamamuhaM ca ahiy| suhassa u bahU bhegA, . emeva asuhassavi // 1 // " iti gAthArthaH // 68 // nAmakarmaNo vyutpattipUrvakaM bhedopakSepamAha gaiyAiesu jIvaM nAmai bheesu jaM tao nAma / tassa u bAyAlIsaM. bheyA ahavAvi sattaTThI // 69 // ... (pU0) vyAkhyA-gatirAdiryeSAM te gatyAdayaH, gatirnarakagatyAdikA AdizabdAjjAtyAdayoM gRhyante teSu ca, "jiyaM' prANinaM, 'ca:' pAdapUraNe, nAmayati 'bhedeSu' vizeSeSu 'yad' yasmAkAraNAta 'tataH tasmAdanvarthabalAnnAma ucyate, tasya tu' punarnAmnaH karmaNo dvicatvAriMzad 'bhedAH' vizeSAH saMkhyayA, athaveti pakSAntarasUcakaH / pakSAntaramAzritya saptapaSTirapi bhavanti bhedAH / iti gAthArthaH // 66 // nAmna evottarabhedAnAha-- (pAramA0) 'gatyAdiSu' vakSyamANeSu medeSu 'jIva' prANinaM 'nAmayati 'tattatparyAyAnubhavanaM prati pravaNayati 'yad' yasmAt 'tataH tasmAnnAmetyucyate / tasya punardvicatvAriMzadbhedAH, athavA'pi saptaSaSTiH // 66 // ahavAvi hu teNauI, bhe yA payaDINa 'huMti nAmasma / ahavA tiuttarasaya, savvaMvi jahakkama maNimo // 7 // (pU0) vyAkhyA-'athavA' iti pakSAntarArtha eva 'api:' saMbhAvane samuccaye vA / 'hu" pAipUraNe / pakSAntaramaGgIkRtya 'trinavatirapi saMbhAvyate' tribhiradhikA navatiH, trinavatiH, sA'pi saMbhavati / 'bhedAH' vizeSAH 'prakRtInAM karmaprakRtInAM 'bhavanti' jAyante, kasya ? 'nAmnaH' karmaNo'thavA 'yuttarazataM' tribhi ruttaraM zataM yuttarazataM bhavati, bhedAnAmiti zeSaH, nAmna eva / yadyevaM tataH kim ? ityAha-sarve'pyete prAgabhihitA bhedAH 'yathAkrama yathAparipATyA 'bhaNAmaH pratipAdayAmaH / iti gAthArthaH / / 70 // . 5 'padabhaJjanena0 je0 TippaNI / 2 vyAkhyAkAreNa tu "suya jiyaM" itipAThAnusAreNa vyAkhyAtam 3 "ya" ityapi pAThaH / 4 'jIvaM' je0 / 5-"ivi" iti vyaakhyaakaaraaH| 6 "hoMti" ityapi pAThaH / 7 'adhika' je. ttippnnii| - Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 41 nAma-prakRtisaGkhyA-svarUpa phalAdivarNanam 'yathoddezastathA nirdezaH' iti nyAyAnAmnaH prakRtabhedAnAha (pAramA0) athavA'pi vinavatirbhedAH / athavA vyuttarazataM nAmnaH prakRtInAM bhavati / sarvAnapi dvicatvAriMzatsaptaSaSTitrinavativyuttarazatalakSaNAn yathAkramaM bhaNAmaH, bhedAniti yojyam / iti gAthArthaH // 70 // tatra dvicatvAriMzatamAha--- paDhamA bAyAlIsA, gaijAisarIraaMguvaMge y| baMdhaNasaMghAyaNasaMghayaNasaMThANanAmaM ca // 71 // taha vaNNagaMdharasaphAsanAmaagurulahugaM ca boddhavvaM / ubaghAyaparAdhAyANupubbiussAsanAmaM ca // 72 // AyAvujoyavihAyagaI tasathAvarAbhihANaM ca / bAyara suhumaM pajattApajattaM ca nAyabvaM // 73 // patteyaM mAhAraNa,thiramathira subhAsubhaM ca nAyavvaM / 'sUbhagadUbhaganAmaM, sUsara taha dUsaraM ceva // 74 / / AijjamaNAijja, jasakittInAmamajasakittI ya / nimmANaM titthayaraM, bheyANavi huMti meM bheyaa||75 // (pU0) vyAkhyA-'prathamA' AdyA uddezApekSayA dvicatvAriMzadavagantavyAH, kAH 1 ityAhagatyAdikAH / gamyate'syAmiti gatirgamanaM vA, gatirnarakAdikA, jAtipakSasamAzrayaNAtsarvatraikatvaM draSTavyam , yasyodaye nArakatiryaGnarAmaralakSaNA gatirbhavati jIvasya tadgatinAma ucyate 1 / jAyate janyate vA jAtirekendriyAdikA, yadudaye ekendriyAdikatvaM bhavati jIvasya tadekendriya(yAdijAti) nAma bhavati jJAtavyam 2 / zIryata iti zarIramaudArikAdi, yasya karmaNa udaye audArikAdizarIraM saMpadyate dehinAM taccharIra nAmAvaboddhavyaM jJAtavyamiti sarvatra kriyA 3 / aGgAni ziraHprabhRtIni, upAGgAnyagulyAdIni, yasya karmaNa udaye sarvANyevAGgopAGgAni niSpadhante tadaGgopAGganAma ca jJAtavyam 4 / badhyata iti bandhanamaudArikabandha nAdi, tadyena karmaNA kriyate tadaudArika(kAdi)bandhanaM nAma bhavati jJAtavyamiti kriyAdhyAhAraH kriyA'bhAve 5 / saMghA 1 "suhAsuha" ityapi pAThaH 2 "sUhagadUhaga0" ityapi pAThaH / 3 nAma ca bo0 je0| 4 0nAdinA yena karmaNA je / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 ] karmavipAkAkhye prathame karmagranthe tyate yena tatsaMghAtananAma, yathA kaJcuke pRthagbhRtAni khaNDAni saMghAtyante sIvakena, tathA zarIra'pi yene karmaNA bAhukalAcIprabhRtInAM 'saMghAtanasaMyogaH kriyate tatsaMghAtananAma 6 / saMhananaM zarIrasAmarthyalakSaNam , yadudaye jIvasya vajrarSabhanArAcA dirbhavati tatsaMhanananAma 7 / saMsthIyate yena karmaNA''kAravizeSeNa tatsaMsthAnanAma, yasya karmaNa udaye samacaturasrAdikaM saMsthAnaM bhavati jIvasya, tacca jJAtavyam 8 / iti gAthArthaH // 71 // tathAzabdaH samuccayArthaH / varNanaM varNo 'varaNAdvA (?) varNaH zuklAdiH, yadudaye zuklapItaraktanIlakRSNavarNaH prANI bhavati tadvarNanAma 9 / gandhyata iti gandho durgandhAdiH, yadudaye sugandhadurgandhagandhaH prANI bhavati tadgandhanAma 10 / rasyata iti rasaH, yasya karmaNa udaye tiktakaTukaSAyAmlamadhurarasasaMyuktaM zarIraM bhavati prANinAM tadrasanAma 11 / spRzyata iti sparzaH, sa cASTadhA "sukumArAdiH, sa yadudayAtprANino bhavati . . tatsparzanAmAvagantavyamiti 12 / agurulaghu ca boddhavyam , yasya karmaNa udaye na guru nApi laghu zarIraM jIvasya tadagurulaghunAma 'SoDavyaM' jJAtavyam 13 / upahanyate yena krmnn| tadupadhAtanAma, yadudaye jIvasya svAvayavena pareNa vA vyAghAto bhavati 14 / parAnAhanti parAghAtanAma yasya karmaNa udaye AtmAvayavaiH paraM hanti 15 / AnupUrvI narakAdikA, yadudaye jIvo narakAdau gacchati, narakAdinayane kAraNaM raja vavRSabhasya 16 / ucchvasanamucchvAsastasya nAma uchyAsanAma, yadudayAjIvasyocchvAsaniHzvAsI bhavatastaca jJAtavyam 17 / iti gAthAH // 72 // AtapanamAtapastallakSaNaM nAmAtapanAma, yathA''ditya AtapanAmodaye tapati, evamanye'pi prANina AtapanAmakarmodaye tapanti, tenAtapanAmocyate 18 / udyotanamudyotastadupalakSitaM nAma uddyotanAma, yathA svadyotaka udyotayati udyotanAmodaye, evamanyo'pi prANI yasya karmaNa udaye. udyotayati tatkarma tasyodyotanAmocyate 19 "vihAyasA gamyate yayA 'prANibhiH sA vihAyogatiH, yadudaye prANI AkAzagAmI bhavati tadvihAyogatinAma 20 / na kevalamAtapodyote avagantavye, vihAyogati zvAvaboddhavyA / trasasthAvarAbhidhAnaM ca, trasyata iti trasaH trasa ityabhidhAnamAhvAnaM yasya nAmnaH karmaNastattrasAbhidhAnaM, yadudaye jIvastraso bhavati 21 sthAvara ityabhidhAnaM nAma yasya tatsthAvarAbhidhAnaM, yadudaye jIvasya sthAvaratvaM bhavati 22 / bAdaraH sthUlastallakSaNaM nAma bAdaranAma, yadudaye jIvo bAdarapariNAmapariNato bhavati 23 / sUkSmo laghuraNumAtro yasya karmaNa udaye jIvaH sUkSmapariNAmapariNato bhavati tatsUkSmanAma 24 / paryAptaM cAparyAptaM ca paryAptAparyAptaM tallakSaNaM nAma, yadudaye jIvaH svaparyAptibhiH paryAptaH paripUrNo bhavati tatparyAptanAma 25 / apa 1 saMghAtanaM saM0 je0 / 20di bhavati je / 3 varNanAdvA je0| 4 sukumAlAdiH : 5 'AkAzena je0 TippaNI / 6 zvAvadraSTavyA je0 / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmno dvicatvAriMzatprakRtibhedAH [43 ptinAma kim ? yasyodaye svaparyAptibhiraparipUrNo bhavati, nyUna eva kAlaM karoti, tadaparyAptanAma ca jJAtavyamavaboddhavyam 26 / iti gAthArthaH / / 73|| ekaM eka prati pratyekaM, yasyodaye pratyekajIvo bhavati pRthagjIvo bhavati tatpratyekanAma, yathA vRkSAdInAM patrapuSpAdi 27 / sAdhAraNaM tulyaM nAma sAdhAraNanAma, 'yadavAptAvanekajIvAnAmekaM zarIraM yathA'llakSAdeH zarIram 38 / sthiramacalaM, sthiraM ca tannAma ca sthiranAma, yasyodaye jIvAnAM dantAdayo'vayavAH sthirA bhavanti tatsthiranAma 26 / na sthiramasthiraM, yadudaye jIvasyAsthirA grIvAdayo bhavanti tadasthiranAma 30 / zubhaM prazastaM tallakSaNaM nAma zubhanAma, yadudaye jIvasya zubhAH ziraHprabhRtayo'vayavAstacchubhanAma 31 / azubhamaprazastaM, tadudaye jIvasya pAdAdayo'zubhAvayavA bhavantIti kRtvA'zubhanAmocyate, 'jJAtavya' 'midaM boddhavyamiti 32 subhagamiti subhagasya bhAvaH saubhAgyaM, 'yasyodaye saubhAgyayukto bhavati sarvajanamanonayanAnandakArI jIvastatsaubhAgyanAma 33 / 'dubhagamiti' durbhagasya bhAvo daurbhAgyaM. yasyodaye jIvo daubhAgyayukto bhavati sarvajanamanonayanodva gakArI tadurbhaganAma 34 / "mUsaraM iti zobhanaH svaro yasya tatsusvaranAma. yadudayAjIvasya madhuro gambhIraH zravyo dhvanirbhavati 35 / 'dUsaraM' iti duSTaH svaro dhaniye smAttadaHsvaranAma, yadudayAjIvaH kAkasvaraH zrutyasukhado bhavati tacca jJAtavyam 36 / iti gAthArthaH / / 74 // AdeyanAma kim ? yadudayAjIvaH sarvasyAdeyo bhavati grAhyavAkyo bhavati tadAdeyanAma 37 / na AdeyamanAdeyaM, yadudayA jIvo'nAdeyo bhavati agrAhyavAkyo bhavati, sarvo'pyavAM vidhatte tadanAdeyanAma 38 / yazazca kIrtizca yazaHkItI, tallakSaNaM nAma yazaHkIrtinAma, yazasA upalakSitA vA kIrtiryazaHkIrtiH / 'dAnapuNyaphalA kortiH,' 'parAkramakRta yazaH' itivacanAt , yadudayAdyazaHkIrtirbhavati jIvasya tadyazaHkIrttinAma 39 / ayazaHpradhAnA kIrtiH, yadudayAjIvasya lokA avarNavAdAdIna 'gRhNanti tadayazaHkIrttinAma 40 / 'nimmANa' iti nirmANanAma, yadudayAjIvaH svAGgAvayavAnAM niyamanaM vidhatte nAsikAdayo nAsikAdisthAna eva, nAnyatra, ityevaMbhUtavyavasthAnivandhanaM nAma tanirmANanAma sUtradhArasadRzam 41 / tIrthakaraNazIlaM tIrthakaraM yadudaye surAsuranarendranivahaiH pUjyaH sarvavidbhavati, tIrtha ca bhAvarUpaM yadudayAtpravartayati jIvastattIrthakaranAma 42 / ete prathamA dvicatvAriMzato 'bhedAH' vizeSAH, 'bhedAnAmapi' vizeSANAmapi bhavanti' jAyante 'imeM vakSyamANalakSaNA bhedAH iti gAthArthaH // 7 // ___ uktA dvicatvAriMzad , idAnIM saptaSaSTimAha * (pAramA0) prathamA dvicatvAriMzadiyaM bhavatIti gamyate / gati 1 jAti 2 zarIra 3 aGgopAGgani 4 ca / bandhana 5 saGghAtana 6 saMhanana 7 saMsthAnanAma 8 ceti / nAmazabdasya gatyA yadA vyAptau je0 / 2 "mavaboddhavya0 je0| 3 yadudayAt sau0 je0 / 4 sUsaramiti zo je0 / 5 yasya tadda 0 je0| Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 ) karmavipAkAkhye prathAme karmagranthe dibhiH pratyekaM yogaH // 7 // tathA varNa 9 gandha 10 rasa 11 sparzanAma 12, ityatrApi varNAdibhiryojyam / agurulaghukaM ca boddhavyam 13 / upaghAta 14 parAghAta 15 AnupUrvI 16 ucchvAsanAma 17 ca, ityaguruladhvAdibhiryojyaM. AtapAdibhizca // 7 // Atapa 18 udyota 19 vihAyogatayaH 20 vasaM 21 sthAvarA 22'bhidhAnaM ca / vasaM ca sthAvaraM ca trasasthAvaram . ityAdI dvandvanirdezaH / trasasthAvarAdInAM yaza-kIrtyayaza kIrtiparyantAnAM setaratvaM jJApayati / tatazcaite trasAdayaH setaratvAttrasAdiviMzatiriti saMjJA labhante / iti tayorabhidhAnaM nAma trasanAma sthAvaranAma ca / bAdara 23 sUkSma 24 paryAptA 25'paryApta 26 ca jJAtavyam // 73 // 'patteyaM sAharaNatti' pratyeka 27 sAdhAraNa 28 / 'thiramathiratti' sthirA 29'sthiraM 30 zubhA 31'zubhaM ca jJAtavyam / subhaga 33 durbhaganAma 34 iti pUrvavadvAdarAdibhiyojyam / 'sUsara. taha dUsaraMti' tathA susvaraM 35 duHsvaraM 36 caiva ||74|'aaijmnnaaijjti' AdeyA 37 'nAdeyaM 38 "jasakittInAmamajasakIttI yatti" yaza kIrtinAmA 39'yazaHkIrtinAma 40 ceti susvarAdibhirnirmANAdibhiryojyam / anusvAralopAgamavyatyayAdikaM prAkRtatvAdavaseyam / nirmANaM 41 tIrthakaram 42 / iti dvicatvAriMzadbhadAH / uttarabhedaprastAvanAmAha-bhedAnAmapi dvicatvAriMzadUpANAM bhavantIme bhedAH saptaSaSTitrinavativyuttarazatalakSaNA iti gaathaapnyckaarthH||7|| tatra saptapaSTimAha___ gai hoi 'caunbheyA, jAIvi ya paMcahA munneyvaa| paMca ya huti sarIrA, aMgovaMgAI 'tinneva // 76 // (pU0) vyAkhyA gatiH 'bhavati' jAyate 'caturbhedA' catuSprakArA nAraka 1 tiryaG 2 narA 3'mara 4 lakSaNA / jAtirapi ca paJcadhA 'mantavyA' jJAtavyA ekendriya 1 dvi 2 tri 3 catu 4 ppaJcendriya 5 rUpA / na kevalamekavidhA jAtiH paJcavidhA'pi ityapizabdArthaH / 'ca!' pUrvayA gatyA saha samuccayArthaH / paJca ca bhavanti zarIrANi audArika 1 vaikriyA 2''hAraka 3 taijasa 4 kArmaNa 5 lakSaNAni bhavanti' jAyante / aGgopAGgAni trINyeva bhavanti audArika 1 vaikriyA 2''hArakA 3'GgopAGgarUpANi, taijasakArmaNayoraGgopAGgAbhAvAdityavadhAraNam / iti gAthArthaH // 76 // uktA gatijAtizarIrAGgopoGga vibhAgAH, sAmprataM saMhananAdibhedAnAha (pAramA0) gatirbhavati caturbhedA 4 narakagatyAdibhedAt / jAtirapi ca paJcadhA 9 ekendriyajAtyAdibhedAj jJAtavyA / paJca ca bhavanti zarIrANi 14 audArikAdibhedAt / aGgopAGgAni trINyeva 17, na tu pazcApyAdyazarIratraya eva tadbhAvAt // 76 // 1"caupayArA" ityapi pAThaH 2 "tiNNeva" ityapi pATha / 3 bhedAH sAmprataM saMghayaNAdibhe0 je0| Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmnaH saptaSaSTiprakRtibhedAH chassaMghayaNA jANasu. saMThANAvi ya havaMti chacceva / vaNNAINa cauka, agurulahuvaghAyaparaghAyaM 77 // (pU0) vyAkhyA-SaT saMhananAni 'jAnIhi viddhi varSabhanArAca 1 RSabhanArAca 2 nArAcA 3'rddhanArAca 4 kIlikA 5 chevaTTha (sevAta) 6 rUpANi / saMsthAnAnyapi ca tathaiva SaDeva yathA saMhananAni,-samacaturasra 1 nyagrodhamaNDala2 sAdi 3 vAmana 4 kubja 5 huNDa 6 rUpANi / varNa AdiyaSAM te vodayaH teSAM, catuSkaM varNa 1 gandha 2 rasa 3 sparza 4 lakSaNam / "aguru ca laghu ca agurulaghunAma bhavati jJAtavyam / upaghAtazca parAghAtacopaghAtaparAghAtaM bhavati jJAnavyam / iti gAthArthaH // 77 // uktAH saMhananAdayaH AnupUrvyAdInAha (pAramA0) paTa saMhananAni 23 vajrarSabhanArAcAdIni jAnIhi / saMsthAnAnyapi ca 29 samacaturasrAdIni bhavanti paDeva varNAdInAM varNagandharasasparzAnAM catuSkaM 33, avAntarabhedAvivakSaNAt / agurulaghu 34 upadhAtaM 35 paraghAtam 36 // 77 // aNupubbI caubheyA, UsAsaM AyavaM ca ujjoyaM / suhaasuhavihAyagaI, tasAivIsaM ca nimmANaM // 7 // (pU0) vyAkhyA-'aNupuvAti' AnupUrvI 'caturbhedA' catuSprakArA narakAnupUrvI 1 tiryagAnupUrvI 2 manuSyAnupUrvI 3 devAnupUrvI 4 lakSaNA 'ucchvAsaM' ucchvAsanAma, 'AtapaMca' AtapanAma, 'udyota' uddyotanAma, zubhAzubhavihAyogatI, zubhA prazastA, azubhA aprazastA / vasanAma 'Adau yeSAM tattrasAdiviMzatiH, nirmANamiti / AnupUrvItyAkAro hrasvaH sUtre gAthAbhaGgabhayAt prAkRtatvAcca / iti gAthArthaH // 7 // uktA AnupUrvyAdayaH, tIrthakarayuktAM saptaSaSTiyojanAmAha (pAramA0) AnupUrvI 40 caturbhedA, narakAnupUrvyAdibhedAt / ucchvAsaM 41 AtapaM 42 udyotaM 43 zubhAzubhavihAyogatiH 45 trasAdiviMzatizca prAG nirUpitA 65 nirmANam 66 // 78 // "titthayareNa ya sahiyA, sattaTThI eva huti pyddiio| sammAmIsehi viNA, tevannA sesakammANaM // 79 // __ (pU0) vyAkhyA-tIrthakaraNazIlaM tIrthakaraM, tallakSaNaM nAma tIrthakaranAma, tena sahitA saptabhiradhikA SaSTiH saptapaSTiH 67 / evamuktanItyA, eveti luptAnusvAraM padaM prAkRtatvAt / 1 vyAkhyAkAreNa tu "taheva" iti pAThAnusAreNa vyAkhyA kRtaa||2-3 saMghayanAni je0|4 la zakti vA (1) je0| 5 agurunAma bhavati jJA0 (?) je0 / 6 Adau yasya tat trasAdiviMzatitamaM nirmA0 je0 / 7 titthayareNaM sahiyA" ityapi paatthH| Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 ] karmavigakAkhye prathame karmagranthe "bhavanti' jAyante 'prakRtayaH' uttaravizeSAH 'samyagmizrAbhyAM vinA' samyaktvasamyagmithyAtvAbhyAM vinA tribhiradhikA paJcAzatripaJcAzat 'zeSakarmaNAM' jJAnAvaraNAdyantarAyaparyantAnAm / iti gAthArthaH // 79 // uktAH saptaSaSTibhedAH, idAnImekakAlaM jIvasya prakRtibandhasaMkhyAmAha (pAramA0) tIrthakareNa ca sahitA 67 saptaSaSTiH, evaM bhavanti prakRtayaH / samprati saptaSa pTervandhopayogitvaM pratipipAdayiSurvandhaprAyogyAH zeSakarmaprakRtIrapi prasaGgata Aha-samyagmizrAbhyAM vinA tripazcAzaccheSakarmaNAm / tathAhi-jJAnAvaraNapaJcakadarzanAvaraNanavakasaMhatau caturdaza vedanIyadvikasaMkalane SoDaza / samyaktvamizre bandhe nAyAta iti tadvarjitamohanIyaSaDviMzatikSepe dvicatvAriMzat / AyuSazcatuSTayamIlane paTcatvAriMzat / gotradvayasaMhatAvaSTacatvAriMzat / antarAyapazcaka-.. yuktau yathoktA tripazcAzat / iti saptaSaSTipratipAdakagAthAcatuSTayasyArthaH // 79 // etanmIlane yadbhavati tadAha___ evaM visuttarasayaM, 'baMdhe payaDINa hoi nAyavvaM / baMdhaNasaMghAyA vi ya, sarIragahaNeNa iha gahiyA // 8 // (pU0) vyAkhyA 'evaM' uktanItyA 'viMzatyuttaraM zataM' viMzatiruttarA yasmin taviMzatyuttaraM tazca tat zataM ca viMzatyuttarazataM bandhanarUpAH prakRtayo bandhanaprakRtayaH tAsAM bhavati jJAtavyam ekasya jIvasya sAmAnye naikadA yadyutkRSTo bandho bhavati tadA viMzatyuttarazatiko bhavati nAdhiko bandhaH / nanu saptaSaSTibhedamadhye bandhanasaMghAtabhedau noktau tayorgrahaNam ?, ityAha-bandhanasaMghAtAvapi ca zarIragrahaNena 'iha' pakSAntaragRhItau tadantargatatvAttayoH / iti gAthArthaH // 8 // uktA saptaSaSTiH, idAnIM trinavatimAha (pAramA0) evaM saptaSaSTekhipazcAzatazca mIlane viMzatyuttaraM zataM prakRtInAM bandhe jJAtavyaM bhavati / nanu saptaSaSTibhedamadhye bandhanasaMghAtau noktau tatkathaM tayorgrahaNam ?, ityAha-bandhanasaMghAtAvapi zarIragrahaNeneha saptaSaSTipakSe gRhItau / audArikazarIranAmagrahaNena audArikabandhanasaMghAtanAmnI, vaikriyazarIranAmagrahaNena vaikriyabandhanasaMghAtanAmnI, ityAdi / iti gAthArthaH // 8 // uktaM prasaGgAgataM bandhopayogi viMzatyuttaraM prakRtizataM, samprati trinavatimAha baMdhaNabheyA paMca u, saMghAyA vi ya havaMti paMceva / paNa vaNNA do gaMdhA, paMca rasA aTTa phAsA ya // 81 // 1 vyAkhyAkAreNa tu "bandhaNapayaDINa" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam / Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' bandhayogyasarvaprakRtisaGkhyA tathA nAmnastrinatiravyuttarazatazca prakRtibhedAH [47 ___ (pU0) vyAkhyA-bandhanaM pUrvoktaM tasya bhedA vizeSAH pazca, 'tuH' punaH, saMdhAtA api ca 'bhavanti' jAyante paJcaivoktalakSaNAH / paJca varNAH pratItAH / dvau gandho sugandhadurgandhau / paJca gyA vyAkhyAtArthAH / aSTau sparzA vakSyamANAH / iti gAthArthaH // 8 // sarvasaMkhyAprakSepArthamAha (pAramA0) audArikAdibhedAdvandhanabhedAH paJca / saMghAtA api paJcaiva bhavanti, audArikAdibhedAdevetyetAbhyAM daza / pazca varNAH, kRSNAdibhedAt / dvau gandhau surabhidurabhizca / paJca rasAstiktAdyAH / aSTa sparzA gurvAdyAH / evametA viMzatiH prakRtayaH / etAsAM ca madhyAccatuSkaM. varNagandharasasparzAnAM caturNA saptapaSTi pakSe sAmAnyato gRhItAnAmatra vizeSopAdAnAdapagatAnAM. sthAnapUraNe gatamiti zeSAH SoDaza // 1 // dasa solasa chabbIsA. eyA melehiM sttstttthiie| teNauI hoi tao, baMdhaNabheyA u pannarasa // 2 // (pU0) vyAkhyA-daza bandhanasaMghAtabhedAH, SoDaza varNagandharasasparzAH, sarve'pi militAH SaDapiM. zatiH' SaDbhiradhikA viMzatiH SaDUviMzatiH / nanu kathamete varNAdayaH SoDaza bhavanti gaNyamAnA viMzatiH 1 iti ucyate-saptaSaSTibhedeSu 'varNAdInAM catuSka' anenAvayavena catvAro bhedAH pratipAditAH, teSvapanIteSu varNagandharasasparzaviMzatibhedAnAM madhyAtSoDaza eva bhavanti, ata etAn 'mIlaya' ekIkuru saptaSaSTayAM, tribhiradhikA navatistrinavatiH 'bhavati' jAyate / tata uktA trinavatiH, bandhabhedAstu punaH paJcadaza vakSyamANalakSaNAH / iti gaathaarthH||2|| graM0 535 / / .. vyuttarazatamAha (pAramA0) tathA ca daza pUrvAddhoktAH, etAzca SoDaza, ubhayamIlane ca SaDviMzatiprakRtayaH, etA mIlaya saptaSaSTI, tatastrinavatirbhavati / iti pAdonagAthAdvayArthaH / samprati vyuttarazatamAhabandhanabhedAH punaH paJcadaza parasparasaMyogAdbhavati / / 2 / / ... savvehi vi chUDhehiM, tigaahigasayaM tu hoi naamss| eesiM tu vivAgaM, vRcchAmi ahANupuvIe // 83 // ___(pU0) vyAkhyA-sarvairapi kSiptaiH saptapaSTimadhye SaDviMzatibhitrinavatimadhye bandhanabhedaidazabhiH pravezitaitrikenAdhikaM zataM trikAdhikazataM, 'na nyUnAdhikamityarthaH, nAmnaH karmaNaH / nanu bandhanabhedAH paJcadaza, tatpratikSepe trinavatau kathaM vyuttarazatam 1 iti, ucyate-bandhanabhedA dazaiva, .1 na tUnAdhikaM je / Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhye prathame karmagranthe pazcAnAM saptapaSTimadhye prakSepAt / eteSAM tu punaH sarveSAM 'caturvidhyoktAnAM 'vipAka' anubhavarUpaM "vucchAmi' vakSyAmi, 'yathAnupUrtAH' yathAparipATyA / iti gAthArthaH / / 83|| nArakAdigatisaMkhyA "yatazcaivaM bhavati tadAha (pAramA0) sarvairapi kSiptairbandhanabhederiti, ayaM bhAvaH-eSAM madhyAdaudArikAdibandhanapaJcakasya trinavatipakSopAttasya zeSairdazabhirapi kSiptasvyuttaraM zataM bhavati nAmnaH prakRtInAmiti gmym| vipAkabhaNanaM prastauti- eteSAM' dvitvAriMzatsaptapaSTivinavatitryuttarazatAnAM punarvipAkaM vakSye 'yathAnupUA kramAnatikrameNa / iti sapAdagAthArthaH / / 83|| pratijJAtamAha nArayatiriyanarAmara-gaibheyA cauvihA gaI hoi|... emA khalu odaie. hoi hu bhAve jao Aha / / 84 // (pU0) vyAkhyA-nArakatiryaGnarAmaragatibhedAdvizeSAccaturvidhA gatirbhavati / 'eSA' prAguktA 'khalu' nizcayena, kasmina bhAve bhavati ?, iti Aha-audAyike bhAve bhavati, na kSAyikAdau / huzabdasyaivakArArthatvAt / yata Aha sUtrakAra eva / iti gAthArthaH / / 84|| narakagatisvarUpamAha (pAramA0) nArakatiryanarAmaragatibhedAccaturvidhA gamyate prApyate tathAvidhakarmasacirairiti gatirbhavati / eSA 'khalu' nizcitamaudayike bhAve bhavati / yata AhetipadamudArokyA kartR nirdezamantareNopAttaM yatra kutracidvizrAntyabhAvAttIrthakRtamAkSipati / iti gAthArthaH // 84 // kimAha ? iti ceducyate jIe udaeNa jIvo, neraio hoi narayapuDhavIe / sA bhaNiyA narayagaI, sesagaIo vi emeva // 65 // . (pU0) vyAkhyA-'yasyAH' narakagateH 'udayena' prAdurbhAvena 'jovaH'prANI nArakiko 'bhavati' saMpadyate, kva ? 'naraka pRthvyAM ' pratItAyAm / sA 'maNitA' pratipAditA narakagatiH zeSagatayo'pi' tiryaGnarAmaralakSaNA api 'evameva' uktanyAyena / iti gAthArthaH / / 8 / / uktA gatiH, ekendriyAdijAtimAha-- (pAramA0) yasyA gaterudayena jIvo nairayiko bhavati narakapRthivyAM, sA bhaNitA narakagatiH zeSagatayo'pyevameveti / ayamAzayaH-yasyA udayena tiryaG bhavati sA tiryaggatiH / 1 cAnupUryoktAnAM vi* je0 2 vocchAmi je0 // 3 yatazceyaM ma0 je0 / 4 "pRthivyAM0 je0 / Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 ] gati-jAtisvarUpaphalAdivarNanam yadudayAnmanuSyaH sA manuSyagatiH / yadudayAcca devaH sA devagatiriti / nanu bhavadbhirityuktaM yadutAha tIrthakun , idaM tu sUtrakRtA svayamevoktamiti, naivam , tasyAyamAzayaH-sarvo'pi jinAgamo'rthato jinapraNItaH, tatastadAgamodbhutatvAdidamapi taduktamevetyadoSaH / iti gAthArthaH / / 8 / / jAtinAmAha... igadugatigacauriMdiya-jAI paMciMdiyANa paMca miyA / . khayauvasamie bhAve, huti hu eyA jao Aha // 86 // (pU0) vyAkhyA-ekendriyadvIndriyatrIndriyacaturindriyajAtiH / jAtizabdasya pratyeka saMbandhaH / catasro jAtayaH / paJcendriyANAM paJcamikA jAtiruktalakSaNA / paJcaprakArA'pIyaM kasmina bhAve bhavati?, ityaah-shaayopshmikbhaave| kSayazca keSAMcitkarmaNAm , upazamazca karmaNAmeva kSayopazamaH, tena nivRttaH Thak (nena nivRttaM pA0 5-1.71) kSAyopazamikaH, AdivRddhIkAdezI, bhAvazabdasya vizeSaNam / kSAyopazamika eva bhAve "bhavanti' jAyante 'bhedAH' vizeSAH / . huzabdasyaivakArArthatvAt / yata Aha sUtrakAraH / iti gAthArthaH // 86 // (pAramA0) ekendriyAdInAmekendriyatvAdisamAnapariNatilakSaNamekendriyAdizabdavyapadezabhAk yat sAmAnyaM sA jAtiH ekadvitricaturindriyajAtiH, ekendriyajAtiH dvIndriyajAtiH, zrIndriyajAtiH, caturindrayajAtiH / jAtirityasyAtrApi yogAtpaJcendriyANAM jAtiH paJcamikA / kSAyopazamike bhAve bhavantyetAH / yata Aha-kSAyopazamikAnondriyANi tannimitA ca jAtiH iti gAthArthaH // 86 // ... egidiesu jIvo, jassiha udaeNa 'hoi kmmss| sA egidiyajAI, jAIo eva sesA u // 7 // (pU0) vyAkhyA-ekamindriyaM sparzanalakSaNaM yeSAM te ekendriyAsteSu ca, jIvatIti jIvo yasya karmaNAH "udayena" prAdurbhAvena 'yAti' gacchati ekendriyeSu sA 'ekendriyajAtiH' ekendriyanAma tat / "jAtayaH" dvIndriyAdijAtayaH eveti luptAnusvAraM padaM prAkRtatvAt / evaM zeSA api dvitricatuSpaJcendriyalakSaNA yadudayena dvIndriyAdipUtpadyate sA dvIndriyAdijAtirucyate / iti gAthArthaH // 87 // uktA ekendriyAdijAtiH, zarIrANyAha (pAramA0) 'ekendriyeSu' pRthivyAdiSu 'jIva:' prANI 'yasya' ekendriyavyapadezahetoH karmaNa ihodayena bhavati, sA ekendriyajAtiH / jAtaya evaM zeSA api / nanu iha yasya karmaNa - 1 vihA ityapi pAThaH / 2 "bheyA iti vyaakhyaakaarH|3 vyAkhyAkAreNa tu"jAi" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam / 4 vyAkhyAkAreNa tu "sesAvi" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam / Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 / karmavipAkAkhye prathame karmagranthe udyAdekendriyo bhavati sA ekendriyajAtirityuktam , pUrva tu ekadvitricatuSpaJcendriyajAtayaH kSAyopazamike bhAve bhavantIti tatkathametat ? iti, ucyate-kAraNakAraNasyApi kAraNatvavivakSayA kSAyopazamikabhAve jAtInAM bhaNanam / tathAhi-kSAyopazamikabhAvenendriyaM janyate, tannimittA ca vyapadezaheturaudayikI jAtiriti, tarhi jAtinAma kimartham , ekendriyAdyAvaraNakSayopazame ekendriyAdivyapadezaM prApsyati ? iti satyam , ekendriyAvaraNakSayopazame ekendrayo'yamiti vyapadezaH syAt , paraM niyamo na syAt , yaduta sparzanendriyAvaraNakSayopazama evaikendriyaH / sparzanarasanAvaragakSayopazama eva dvIndriyaH / sparzanarasanaghrANAvaraNakSayopazama eva trIndriyaH / sparzanarasanaghANacakSurAvaraNakSayopazama eva caturindriyaH / sparzanarasaghrANacakSuHzrotrAvaraNakSayopazame tu paJcendriyo'yam / iti gAthArthaH // 87 // zarIrANyAha orAliyaveubbiya-AhAragateyakammae 'ceva / . evaM paMca sarIrA. tesi vivAgo imo hoi // 8 // (pU0) vyAkhyA-audArikaM ca vaikriyaM cAhArakaM ca taijasaM ca kArmaNaM ceti dvandvaH, audArikabaiMkriyAhArakataijasakArmaNAni ca evaM' uktanItyA paJcaiva zarIrANi bhavantIti zeSaH / teSAM ca' zarIrANAM ca / vipAka' anubhavaM 'imaM vakSyamANalakSaNaM 'zRNata' AkarNayata yUyam / iti gAthArthaH // 8 // audArikasvarUpamAha (pAramA0) audArikavaikriyAhArakataijasakArmaNAni caiva / tatrodAraM pradhAna, prAdhAnyaM cAsya tIrthakaragaNadharApekSayA / tato'nyasyAnuttarasurazarIrasyApi anantaguNahInatvAt / udAramevaudArika, vinayAditvAdikaNi / vividhA kriyA vikriyA, tasyAM bhavaM vaikriyam / tathAhi-tadekaM bhUtvA'neka bhavati / aNu bhUtvA mahadbhavati / khacaraM bhUtvA bhUmicaraM bhavati / adRzyaM bhUtvA dRzyaM bhavati / anekaM bhUtvA ekam , ityAdi / Ahiyate nivartyate caturdazapUrvavidA tIrthakaraRddhisphAtidarzanAdikaprayojanotpattau satyAM viziSTalabdhivazAdityAhArakam , tacca vaikriyApekSayA'tyantazubham / tejasA tejaHpudgalainivRttaM taijasaM yadAhArapariNamanasya tejolezyAnirgamanasya ca hetuH / karmaNo vikAraH kArmaNam / karmaparamANava AtmapradezaiH saha kSIranIravadanyo'nyAnugatAH santaH kArmaNazarIram / idaM ca jantorgatyantarasaMkrAntau sAdhakatamaM karaNam / 'evaM' uktaprakAreNa pazca zarIrANi, teSAM vipAka eva vakSyamANo bhavati / iti gAthArthaH // 88 // "1 vyAkhyAkAreNa tu "cevaM / paMceva sarIrA tesiM ca vivAgaM imaM suNaha" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam / 2 vipAkaH anubhavaH ayaM vakSyamANalakSaNaH zaNuta je0|| Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIrA-'GgopAGga-svarUpaphalAdivarNanam orAliyaM sarIraM. udaeNaM hoi jassa kammassa / taM orAliyanAma, sesasarIrA vi emeva // 89 // (pU0) vyAkhyA-audArikaM zarIraM pratipAditam-'udayena' vipAkena yasya bhavati karmaNamtadIdArikazarIranAma / 'zeSazarorANyapi' vaikriyAdizarIrANyapyevameva / yathaudArikaM zarIramudayena yasya karmaNo bhavati tadaudArikanAma, tathA vaikriyAzarIrAdyapi yasya karmaNa udayena bhavati tadvaikriyAdizarIranAma / evameva zabdArthaH / iti gAthArthaH / / 89 // uktAni zarIrANi, aGgopAGgAnyAha (pAramA0) audArikaM zarIraM yasya karmaNa udayena bhavati tadaudArikanAma / idamuktaM bhavati-yadudayavazAdaudArikazarIraprAyogyAna pudgalAnAdAya audArikazarIrarUpatayA pariNamayya ca jIvaH svapradezaiH sahAnyo'nyAnugamarUpatayA saMvandhayati tadaudArikanAma / zeSazarIrANyapyevameveti zeSazarIranAmasvapIyaM bhAvanA kAryA / iti gAthArthaH / / 89 // aGgopAGganAmAha aMgovaMgavibhAgo, 'udaeNaM hoi jassa kammassa / taM aMgavaMganAmaM, tassa vivAgo imo hoi // 10 // ___(pU0) vyAkhyA-aGgopAGgavibhAgo vizeSaH 'udayena' vipAkena yasya bhavati karmaNastadaGgopAGganAmocyate / tasya' aGgopAGganAmnaH 'vipAkaH' anubhavaH 'ayaM' (eSaH) vakSyamANalakSaNoM bhavati / iti gAthArthaH // 10 // (pAramA0) aGgAni ca upAGgani ca aGgopAGgAni, aGgopAGgani ca aGgopAGgAni ca aGgopAGgAni, 'syAdAvasaMkhyeyaH' (si0 3-1-119) ityekazeSaH, teSAM vibhAgaH pRthaktvaM yasya karmaNa udayena bhavati tadaGgopAGganAma, tasya vipAka eSa pRthaktvabhavanalakSaNa uktarUpo bhavati / iti gAthArthaH / / 90 // adhunA'GgAni upAGgAni aGgopAGgAni ca yAnyucyante tAnyAha sIsamuroyarapiTThI, do bAhU UruA ya attuNgaa| aMgulimAi uvaMgAI, aMgovaMgAI sesAI // 11 // 1 "udaeNaM jassa hoi kammassa" ityapi pAThaH je / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 ] karmavipAkAkhye prathame karmagranthe ___(pU0) vyAkhyA-ziro=mastakamuro vakSaH, udaraM poTTa, pRSTiH pratItA, dvau bAhU pratIto. 'Uru ca' UrU jarcha, aSTAvaGgAni / aGgulirAdiryeSAM tAnyagulyAdInyupAGgAni, aGgopAgAni, 'zeSANi' uttavyatiriktAni / iti gAthArthaH / / 91 // . yathA yeSAmaGgopAGgAni bhavanti yeSAM ca na bhavanti tatpradarzayannAha___ (pAramA0) zIrSa uraH udaraM paSThidvauM bAhU Urake ca, aSTAvaGgAni, 'agulyAdIni' aGgulibhra jihvAdInyupAGgAni / 'zeSANi' tatpratyavayavabhUtAni aGguliparva rekhAdIni aGgopAGgAni / iti gAthArthaH // 91 // . samprati traividhyamAha AillANaM tiNha, huti sarIrANa aNguvNgaaii| No teyagakammANaM, baMdhaNanAmaM imaM hoi // 92 // . (pU0) vyAkhyA-'AdyAnAM' audArikavaikriyAhArakANAM 'tiNhaM trayANAM 'bhavanti' jAyante zarIrANAmaGgopAGgAni / 'nau' naiva taijasakArmaNayoH, tatkAraNAbhAvAt / bandhananAma punaH ''idaM vakSyamANalakSaNaM bhavati / iti gAthArthaH / / 92 // . uktamaGgopAGganAma, bandhananAma prAha (pAramA0) 'AdyAnAM' audArikavaikriyAhArakANAM trayANAM' zarIraNAmaGgopAGgAni bhavanti / idamuktaM bhavati-aGgopAGganAma vidhA, audArikAGgopAGganAmavaikriyAGgopAGganAmaAhArakAGgopAGganAmabhedAt / taijasakArmaNayostu nAGgopAGganAma, jIvapradezasaMsthAnAnurodhitvAditi / bandhananAma prastauti-bandhananAma 'idaM vakSyamANaM paJcadazaprakAraM bhavati / iti gAthArthaH / / 12 / / sampratyaudArikabandhanacatuSTayamAha orAliyaorAliya, orAliyateyabaMdhaNaM bIyaM / ' orAlakammabaMdhaNa, tiNhavi joge cautthaM tu // 13 // (pU0)vyAkhyA-audArikaudArikabandhanaM prathamam / 'audArikapudgalAnAmaudArikapudgalaireva saMbandhaH prathamaM bandhanam / audArikANAmeva pudgalAnAM tejaHpudgalairyaH saMbandho dvitIyavandhanametat / audArikapudgalAnAmeva kArmaNapudgalairyatsaMbandhakaraNaM tattatIyam , trayANAmapi 'yoge' saMbandhe caturtha tu bandhanaM, audArikataijasakArmaNapudgalAnAM puna mIlane caturtha bandhanam / iti gAthArthaH // 63 / / audArikAdibandhanasvarUpamAha (pAramA0) badhyate'neneti bandhanam / audArikasyaudArikena saha bandhanaM audArikaudArikabandhanam , arthAdAdyam / evamaudArikataijasabandhanaM dvitIyam / audArikakArmaNabandhanamarthAttRtIyam / trayANAmapyaudArikataijasakArmaNAnAM yoge punazcaturtham // 93 // etadeva vyAcaSTe 1 imaM je / 2 audArikANAM pudga0 je0 / 3 mIrlake je0 / Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aGgopAGga-bandhana-svarUpaphalAdivarNanam orAlapuggalA iha, baddhA jIveNa je urAlatte / anna 'u bajjhamANA, orAliyapuggalA je 'ya // 14 // (pU0)vyAkhyA-udArAzca te pudgalAzca te udArapudgalAH 'iha' asmilloke 'SaDAH' gRhItA 'jIvena' prANinA, 'ye' pudgalAH ka ? 'udAratve' udArabhAve / kimuktaM bhavati -yaiH pudgalairuttarakAlamaudArikaM zarIraM nivartayati jIvaH te jIvenAtmasAtkRtA 'anye ca vadhyamAnAH' vartamA. nakAlabhAvina eSyatkAlabhAvinazcaudArikapudgalA 'ye tu' ya eva baddhA badhyamAnAzca ta evaudArikabandhanakAraNam / iti gAthArthaH / / 94 // audArikapudgalasaMbandhena bandhanamAha (pAramA0) audArikapudgalA iha saMsAre jIvena ye audArikatvena baddhAH, tathA'nye punarvadhyamAnA audArikapudgalA ye ca // 14 // tesi jaM saMbaMdhaM,'B avaroppapuraggalANamiha kunni| taM jausarisaM jANasu, orAliyabaMdhaNaM paDhamaM // 15 // ___ (pU0) vyAkhyA-'teSAM' "prAgbaddhabadhyamAnapudgalAnAM 'yat' karma 'saMbandha' ghaTanA 'parasparaM' anyo'nyaM 'pudgalAnAM' uktasvarUpANAM 'iha' loke 'karoti' nivartayati 'tat' karma 'jatusadRzaM' lAkSAtulyam / yathAhi-lAkSayA kAhalAdiSu daNDikAdyavayavAnAM pRthagbhUtAnAM saMbandhaH saMyogaH kriyate, evamanenApi karmaNAM pRthagbhUtAnAM baddhabadhyamAnapudgalAnAM saMbandhaH saMyogaH kriyate iti lAkSayopamIyate / 'jAnIhi viddhi audArikabandhanaM 'prathama' Adyam / iti gAthArthaH // 9 // .. uktaM prathamabandhanam , dvitIyAdInyAha (pAramA) teSAM baddhabadhyamAnAnAM pudgalAnAM yatkarmAnyo'nyaM saMbandhaM karoti tat 'jatusadRza' lAkSAtulyamaudArikabandhanaM prathamaM jAnIhi / / 95|| zeSatrayAtidezamAha evorAliyateyaga, orAliyakammabaMdhaNaM taha ya / orAlateyakammaga-baMdhaNanAmapi emeva // 96 // (pU0) vyAkhyA-'evaM' uktaprakAreNa, makArasya prAkRtatvAllopaH, yathaudArika pudgalAnAM baddhabadhyamAnAnAM saMyojakaM karma audArikabandhanamucyate, tathaudArikapudgalAnAM baddhabadhyamAnAnAM taijasapudgalairyatsaMbandhakaraNaM tadaudAri'kataijasabandhanaM dvitIyam / audArikapudgalAnAmeva baddhabadhyamA .. 1"ya" ityapi paattH| 2 "u" ityapi paatthH| etatpAThadvayAnusAreNa vyAkhyAkAreNa vyAkhyAtam / 2 BavarUpara "ityapi paatthH|3 prAguktabadhyamAna0 je0|4 pudgalabaddhabadhyamAnasaMyo0 je0 / 50ka tejobandhanaM je0| Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhye prathame karmagranthe nAnA kArmaNapudgalaiH yaH saMbandhaH, tathA ca tatRtIyam / udAratejaHkarmapudgalAnAM bandhanaM saMyojana vandhananAma etadapyevameva, yathaudArikapudgalAnAM dvikasaMyoge tejaHprabhRtibhiH saMyojaka kamauMdArikAdibandhanaM nAma, tathaudArikatejaHkArmaNapudgalAnAM baddhabadhyamAnAnAmaudArikatejaHkArmaNapudgalairyatsaMyojakaM karma tadbhandhanaM nAma caturtham / iti gAthArthaH // 96 // uktAnyaudArikAdibandhanAni, sAmprataM vaikriyabandhanAnyAha (pAramA0) evaM ye audArikapudgalA baddhAH, ye ca taijasapudgalA badhyamAnAH, teSAM yatkarma saMbandhaM vidadhAti tadaudArikataijasanAma / evamaudArikapudgalA baddhAH kArmaNapudgalAzca badhyamAnAH, teSAM saMbandhavidhAyakaM yatkarma tadaudArikakArmaNanAma / evamaudArikapudgalA baddhAH, taijasakArmaNapudgalAzca badhyamAnAH, teSAM saMbandhakArakaM karma audArikataijasakArmaNanAma / iti gAthAcatuSTayArthaH // 16 // vaikriyabandhanacatuSTayamAha veubdhiyaveubbiya, veubviyateyabaMdhaNaM bIyaM / veubvikammabaMdhaNa, tiNhavi joe cautthaM tu // 9 // (pU.) vyAkhyA-ve kriyANAM pudgalAnAM vaikriyaireva saMbandhaH prathamaM bandhanam / vaikriyapudgalAnAmeva tejaHpudgalairyatsaMbandhastad dvitIyaM bandhanam / vaikriyapudgalAnAmeva kArmaNapuMgalalairyatsaMbandhaka karma tattRtIyaM bandhanam / trayANAmapi vaikriyatejaHkArmaNapudgalAnAM 'yoge eva' saMbandhe eva caturtham / tuzabdasyaivakArArthatvAt / iti gAthArthaH // 97 // uktavaikriyabandhanAnyeva vyaktIkurvannAha veuvipuggalA iha, baddhA jIveNa je viuvvitte / anne ya bajjhamANA, veubbiyapuggalA je u // 98 // (pU0) vyAkhyA-'kriyapudgalA' vaikriyazarIranirvartanaprAyogyAH 'iha' loke 'paddhAH' gRhItAH 'jIvena' prANinA 'ye' pudgalAH 'viuvvitte' vaikriyabhAve, anye ca 'badhyamAnAH' AgAmikAlabhAvino vaikriyapudgalA ye tu iti gAthArthaH / / 9 / / vaikriyapudgalabandhanamabhidhAya sAmprataM saMbandhadvAreNa bandhanamAha tesiM jaM saMbandhaM, 'avaropparapuggalANamiha kuNai / taM jausarisaM jANasu, veubviyabaMdhaNaM paDhamaM // 19 // 1 nAM karmapudgalaiH je0 / 2 avarupara ityapi paatthH| Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bandhananAmnaH svarUpaphalAdivarNanam / 55 . (pU0) vyAkhyA-'teSAM prAguktapudgalAnAM yat 'saMbandhaM saMyogaM 'parasparaM' anyo'nyaM pudgalAnAM 'iha' asmin saMsAre 'karoti' nivartayati 'tat' karma 'jatusadRzaM' lAkSAtulyaM 'jAnohi avabudhyasva 'veuvviyaSandhaNaM' [vaikriyabandhanaM] 'prathama' Adyam / iti gAthArthaH / / 99 / / // 600|| ___ uktaM vaikriyabandhanaM, dvitIyAdInyAha___ evaM viuviteyaga. veubviyakammabaMdhaNaM taha ya / veuviteyakammaga-baMdhaNanAmapi emeva // 100 // (pU0) vyAkhyA-eveti luptAnusvAraM padaM prAkRtatvAt , uktanItyA / uktanItizceyam-yathA kriyapudgalAnAM baddhavadhyamAnAnAM vaikriyaireva yatsaMbandhakaraNaM tad vaikriyavaikriyabandhanamucyate / tathA vaikriyapudgalAnAmuktasvarUpANAM taijasairyatsaMbandhakaraNaM tadvitIyaM bandhanaM vaikriyatejolakSaNam / vaikriyapudgalAnAmeva kArmaNapudgalairyadvandhanaM tathA ca tattRtIyaM vaikriyakArmaNalakSaNam / vaikriyatejaHkArmaNabandhananAmApyevameva / yathA prAgukte dve bandhane dvikasaMyoge tathedamapi jJAtavyam / kevalaM trikasaMyoge caturtham iti gAthArthaH // 10 // uktAni vaikriyavandhanAni, AhArakabandhanAnyAha(pAramA0) catasro'pi sphuTArthAH / / 97 / / / / 98|| / / 99 // // 10 // AhArakabandhanacatuSTayamAha AhAragaAhAraga, 'AhAragateyabaMdhaNaM bIyaM / AhArakammabaMdhaNa, tiNhavi joe cautthaM tu // 101 // (pU0) vyAkhyA-AhArakapudgalAnAmAhArakapudgalaireva yaH saMbandhaH sa prathamaM bandhanam / AhArakapudgalAnAmeva taijasaibandhanaM saMbandho dvitIyam / AhArakapudgalAnAmeva pudgalairbandhanaM saMyogastRtIyam / trayANAmapi yoge AhArakataijasakArmaNasaMbandhe caturtham / iti gAthArthaH 101 // AhArakabandhanakAraNamAha AhArapuggalA iha, AhAratteNa je nibaddhA u| anne ya bajjhamANA, AhAragapuggalA jeu // 102 // (pU0) vyAkhyA-'AhArapudgalAH' AhArakazarIraprAyogyAH 'iha' asmin saMsAre 'AhArasvena ye niya hAstu' AhArakabhAvena ye, kva 1 prAk zarIragrahaNakAle jIvena gRhItA eva / 1 "baddhA jIveNa AhArateja0" ityapi pAThaH / Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhye prathame karmagranthe 'anye ca' uttarakAlabhAvino 'badhyamAnAH' gRhyamANA evAhArakapudgalAH, 'yaM tu' ya evA-''hArakazarIranivartanakSamAH / iti gAthArthaH // 102 // AhArakapudgalasaMbandhadvAreNa bandhanamAha-- temiM jaM saMbaMdha, 'avaroppara puggalANamiha kuNai / taM jaumarisaM jANasu, AhAragabaMdhaNaM paDhamaM // 10 // (pU0) vyAkhyA-teSAM' uktasvarUpAhArakapudgalAnAM yat' karma saMbandha yogyaM 'parasparaM' anyo'nyaM baddhabadhyamAnAnAM 'iha' asmilloke 'karoti' nivartayati 'tat' 'jatusadRzaM' lAkSAtulyamuktanyAyena 'jAnohi viddhi AhArakabandhanaM 'prathama' Adyam / iti gAthArthaH // 103 // uktamAhArakabandhanaM prathamam , dvitIyAdInyAha evAhAragateyaga, AhAragakammabaMdhaNaM taha ya / AhArateyakammaga-baMdhaNanAmaMpi emeva // 104 // .. (pU0) vyAkhyA-ekzabdavyAkhyA prAgvat / yathA''hArakapudgalAnAmAhArakapudgalairevAhArakAhArakabandhanam , tathA''hArakatejaHpudgalerevAhArakatejobandhanaM draSTavyaM dvitIyam / tathA''hArakakArmaNavandhanaM ca tRtIyam / AhAraka taijasakArmaNabandhananAmA-'pyevameva / yathA-''hAraka bandhane vyAkhyAtaM tathA-'trA-'pi draSTavyam / iti gAthArthaH // 104 / / uktAnyAhArakabandhanAni, tejobandhanAnyAha(pAramA0) pAThasiddhA eva / / 101 / / 102 // 103 / / 104 // samprati taijasataijasa-taijasakArmaNa-kArmaNakArmaNabandhanAnyAha evaM tethagateyaga, teyaga 'kamme ya baMdhaNaM taha y| 'kammaigaMkammaigaM, baMdhaNanAmaM pi panarasamaM // 105 / / (pU.)vyAkhyA-tejasapudgalAnAM baddhAnAM prAgvadhyamAnAnAmeSyatkAle tejaHpudgalaireva yaH saMbandhaH kriyate tatejastejobandhanaM prathamam / tejaHpudgalAlA baddhabadhyamAnAnAM kArmaNapudgalaizca bandhanaM saMbandhastathA ca tadvitIyaM tejaHkArmaNasaMjJakaM bandhanam / kArmaNapudgalAnAmatItakAlabaddhAnAM bhavipyakAle ca badhyamAnAnAM kArmaNapudgalaireva yaH saMvandhastatkArmaNabandhanaM pazca dazam / audArikA 1 "avaruppara poggalANa" ityapi pAThaH / 2 yogaM je0|30 katejaHkArmaNaH je0 / 4 bandhanavyAkhyAnaM tathA'trApi je0 / 5 "kammayagabaMdhaNaM" ityapi paatthH| 6 "kammaiyaMkrammaiyaM" ityapi paatthH| 7 "tu pannarasaM" ityapi paatthH|80 dazamam je / Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bandhananAma-saMghAtanAmasvarUpaphalAdivarNanam [57 didvikAdisaMyoge catvAri, vaikriyasaMyoge catvAri, tathA''hArakasaMyoge catvAri, taijasasaMyoge dva, kArmaNasaMyoge caikam , sarvANyapi militAni pazcadaza / iti gAthArthaH // 105 / / .. uktAni bandhanAni, taduktervandhananAmA 'pyuktameva, sAmprataM saMghAtanAmAha(pAramA0) taijasapudgalAnAM baddhAnAM vadhyamAnAnAM ca taijasapudgalaiH saha saMbandhakAri taijasataijasabandhanam / taijasapudgalAnAM baddhAnAM vadhyamAnakArmaNapudgalaiH saha saMbandhakAri taijasakArmaNabandhanam / kArmaNapudgalAnAM baddhAnAM badhyamAnAnAM ca saMbandhahetuH kArmaNakArmaNabandhanaM paJcadazamiti / evaM catvAryodArikabandhanAni, catvAri vaikriyabandhanAni, catvAryAhArakabandhanAni, ityetAni dvAdaza, taijasataijasa-taijasakArmaNa-kArmaNakArmaNabandhanatrayasamanvitAni paJcadazeti / nanu yatra bandhanapaJcakamevopAdIyate tatra kathametAvatAM grahaH 1, ucyate-tadevamavagantavyam , gRhItagRhyamANAnAmaudArikapudgalAnAM taijasakArmaNapudgalaizca saha saMbandhakAri audArikabandhanam / evaM vaikriyapudgalAnA baddhabadhyamAnAnAM taijasakArmaNapudgalaizca saha saMbandhakAri vaikriyabandhanam / evamAhArakapudgalAnAM baddhabadhyamAnAnAM taijasakArmaNapudgalaizca saha saMbandhAdhAyakamAhArakabandhanam / evaM tribhidaza saMgRhItAni / tathA taijasapudgalAnAM baddhabadhyamAnAnAM kArmaNapudgalaizca / saha saMba dhahetustaijasabandhanam / evamanena caturthena dvayasaMgrahaH / yaduktaM zatakavRhaccUrNI bandhanapazca. kamaNanaprastAve-"gahiyadhippamANANaM puggalANaM annasarIrapuggalehiM vA samaM baMdho jassa udaeNaM bhavai taM paMdhaNanAmaM ' iti / paJcamaM tu kArmaNabandhanamiti bandhanapazcakapakSe'pi paJcadazasaMgrahaH / iti gAthArthaH // 10 // uktaM saprabhedaM bandhananAma, adhunA saMghAtanAmAha saMghAyanAma mahuNA, saMghAyai jeNa teNa saMghAyaM / orAliyasaMghAyaM, veubviya jAva 'kammaigaM // 106 // (pU0) vyAkhyA-'saMghAyanAma' ityanusvAro'lAkSaNikaH prAkRtatvAt , 'adhunA' sAmpratamucyate-'saMghAtayati' iti mIlayati viyutAni dravyANyekIkarotItyarthaH, 'yena' kAraNena 'tena' kAraNena saMghAtanAma bhaNyate / tatraudArikasya saMghAta audArikasaMghAtaH taM, jAnIhIti kriyA sarvatra / vaikriyasaMghAtaM, AhArakasaMghAtaM, taijasasaMghAtaM yAvatkAryaNasaMghAtam , iti paJca saMghAtanAmAni / iti gAthArthaH / / 106 / / audArikAdisaMghAtasvarUpamAha1. pyuktam sA0 je0 / 2 "ahuNA" ityapi pAThaH 3 "kammaiyaM" ityapi paatthH| Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58] karmavipAkAkhye prathame kamegranthe (pAramA0) saMghAtanAma 'adhunA' bandhananAmAnantaraM bhaNyata ityadhyAhAraH / vyutpattimAha'saMghAtayati' piNDIkaroti audArikAdipudgalAn yena tena hetunA saMghAtamucyate / tacca paJcadhetyAha-audArikasaMghAta, vaikriya saMghAtaM, yAvatkaraNAdAhArakasaMghAtaM, taijasasaMghAtaM, kArmaNasaMghAtam / iti gAthArthaH / / 106 / / etadvayAcaSTe orAlAI je dehapuggalA 'hoti jammi ThANammi / te ThaMti tammi ThANe. saMghAyaNa kammaNo ude||107|| (pU0) vyAkhyA-audArikamAdiryeSAM te audArikAdayaH, AdizabdA kriyAhArakataijasakArmaNapudgalaparigrahaH / ye dehe pudgalA dehapudgalAH bhavanti' jAyante yasmin sthAne te audArikAdayaH pudgalAstasminneva sthAne bhavanti nAparatra, saMghAtanakarmaNaH 'udaye' prAdurbhAve / ayamatra bhAvArthaH-ye hyaudArikAdiSu zarIreSu ziraHprabhRtyavayavAnAM nivartakA audArikAdipudgalA ye yasya sthAnasya yogyAste tasminneva ziraHprabhRtisthAnake bhavanti / na viparyayeNa yasya karmaNaH prabhAvAttatsaMghAtananAmakarmocyate / iti gAthArthaH / / 107 / / uktaM saMghAtanAma, adhunA saMhananAnyAha (pAramA0) audArikAdayo ye dehapudgalA yasmin sthAne bhavanti te saMghAtakarmaNa udayena tasmin sthAne tiSThanti / ayamabhiprAyaH-ye audArikapudgalA yatra yogyAstAn tatra saMghAtayati yatkarma nijodayAt / yathA ziroyogyAn zirasi, pAdayogyAna pAdayoH zeSAGgayogyAna zeSAGgeSu, tadaudArikasaMghAtanAma / evaM vaikriyAhArakataijasakArmaNeSvapi vAcyam , iti gAthArthaH // 10 // sampratyasthiracanAtmakasya saMhananasyAvasaraH, taccaudArikazarIra eva nAnyeSu, teSAmasthirahitatvAt , tacca SoDhetyAha vajarisahanArAyaM risahaM naaraaymddhnaaraayN| kIliya taha chevaTThaM, tesi sarUvaM imaM hoi // 108 // . (pU0) vyAkhyA-vajraRbhanArAcaM prathamamAya, dvitIyaM ca RSabhanArAcaM, nArAcaM tRtIyaM, arddhanArAcaM caturtha, kIlikA paJcamaM, tathA SaSThaM punazchevaTTha (sevArta) saMhananaM bhavatIti jJAtavyam / iti gAthArthaH // 108 // RSabhAdIn vyAkhyAnayatrAha (pAramA0) vajraRSabhanArAcaM RSabhaM ityukte RSabhanArAcamiti draSTavyam / nArAcaM, arddhanArAcaM, kIlikA, tathA sevArtam / teSAM svarUpamidaM bhavati // 108 // 1 "huti" ityapi pAThaH / 2 'huti" ityapi pAThastadanusAreNa vyAkhyAkArairvyAkhyAtam / 3 "kammuNo" ityapi pAThaH / 4 "vajarisahanArAyaM paThamaM bIaM ca risahanArAyaM / nArAyamaddhanArAyakIliyA taha ya chevaTai // 108 // ityapi pAThaH, etatpAThAnusAreNa vyAkhyAkAraiyAkhyAtam / Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMghAtana-saMghayaNanAmasvarUpaphalAdivarNanam [ 56 tathAhi risaho ya hoi paTTo, vaja puNa kIliyA muNeyavvA / ubhao' makkaDabaMdha nArAyaM taM viyANAhi // 109 // (pU0) vyAkhyA-RSabhastvAgamabhASayA dIrgho'lpabAhalyaH, pRthutvayuktaH kapATAdiSu lohapaTTakAkAraH paTTo'bhidhIyate / vajra punaH kIlikA mantavyA, sA ca pratItA / ubhayato dvayorapi pArzvayormarkaTabandhaH pratItaH, sa vidyate yasmin saMhanane tannArAcasaMhananaM 'vijAnIhi' avabudhyasva / ayamatra bhAvArthaH-yathA hastayorubhayato markaTabandhena kalAcIgrahaNe madhyadeze lohapaTTakena veSTayitvA paTTabandhanamadhyadeze vedhaM dattvA kIlikA prakSipyate, tasyAM prakSiptAyAM yAdRzaH saJcayo bhavatyacalaH kAlAntarasthAyI balavAMstathA'sthisaJcayo yasmin saMhanane sati bhavati tatsaMhananaM vajraRSabhanArAcaM bhavati / iti gAthArthaH // 10 // maMhananodayadvAreNa vajraRSabhanArAcasaMjJAmAha (pAramA0) -RSabhaH pariveSTanapaTTo bhavati / vajra kIlikA jJAtavyA / ubhayato markaTacandhaM nArAcaM tadvijAnIhi / ayamarthaH-dvayorasthanorubhayato markaTabandhena baddhayoH paTTAkRtinA tRtIyenAsthanA pariveSTitayorupari tadasthitrayabhedi kIlikAparaparyAyaM vajranAmakamasthi yatra bhavati tadvarSabhanArAcam / yatpunaH kI lekArahitaM tad RSabhanArAcam / yatra punaH kIlikayA RSabhasaMjJapaTTena ca rahito markaTabandho bhavati tannArAcam / yatra tvekapA markaTabandho dvitIyapAveM ca kIlikA bhavati tadarddhanArAcam / yatra tvasthIni kIlikAmAtrabaddhAnyeva bhavanti tatkIlikA / yatra tu parasparaM paryantasaMsparzalakSaNAM sevAmARtAnyAgatAnyasthIni bhavanti snehAbhyavahAratailAbhyaGgavizrAmaNAdirUpAM ca parizIlanAM nityamapekSate tatsevArtam / iti gaathaadvybhaavaarthH||10|| etadvipAkadarzanAyAha jassudaeNaM jIve, saMghayaNaM hoi bajarisahaM tu| taM vajjarisahanAma, sesAvi hu eva saMghayaNA // 110 // (pU0) vyAkhyA-'yasya' karmaNaH 'udayena' anubhavena 'jIve' prANini 'saMhanana' uktalakSaNaM bhavati' jAyate vajraRSabhanArAcaM' uktasvarUpaM, 'tuH' evakArArthaH, sa ca vyavahitaH prAsaMbadhyata udayenaivetyatra, tadvaRSabhanArAcanAmocyate / zeSANyapi na kevalamidaM prAguktam , 'huH pAdapUraNe, RSabhanArAcAdInyapi ityapizabdArthaH / 'evaM' uktanItyA, luptAnusvAraH 1 "a" ityapi pAThaH / 2 "makkaDabaMdho" ityapi pAThastatpAThAnusa"ro vyAkhyAkArAH // Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6.] karmavipAkAkhye prathame karmagranthe prAkRtatvAt , 'saMdhayaNA' [saMhananAni] / uktanItizceyam-vajraRSabhanArAcasaMhananaM yasya karmaNa 'udayena prAdurbhavati tadvaRSabhanArAcasaMhananaM yathocyate, tathA RSabhanArAcanArAyArddhanArAcakIlikAchevaTThAni yasya karmaNa udaye bhavanti tAnyapi tathA RSabhanArAcanArAcArddhanArAcakIlikAchevaTThanAmAnyanvarthata ucyante ityevazabdArthaH / iti gAthArthaH // 11 // uktAni saMhananAni, adhunA saMsthAnAnyAha (pAramA0) 'yasya' karmaNa udayena 'jove' iti jIvasya saMhananaM bhavati, 'vajrarSabhaM tu' iti sUcanAt vajrarSabhanArAcaM tad vajrarSabhanArAca nAma / zeSANyapi saMhananAni evameva / huzabdasyaivakArArthasyAtra yogAt / iti gAthArthaH // 11 // saMsthAnanAmAha___samacauraMse naggohamaMDale sAivAmaNe khujje / huMDevi ya saMThANe, tesi sarUvaM imaM hoi // 111 // tullaM vitthaDabahulaM, ussehabahu ca maDaha'koTTaM ca / hiDillakAyamaDaha, savvatthAsaMThiyaM huDaM // 112 // (pU0) vyAkhyA-samacaturasra yasmin tatsamacatusra saMsthAnamiti sarvatra saMbandhanIyam ; manta- : vyamiti kriyA / nyagrodhasyeva maNDalaM yasmin tannyagrodhamaNDalam / sAtiH zaktiH / tathA vAmanakubje pratIte / huNDamapi ca saMsthAnaM manyavyamiti / teSAM ca svarUpaM 'ima' vakSyamANalakSaNam / / 111 // lakSaNamAhatulyaM samapAdAGguSThAgrAdArabhya kezAntaM yAvatsthitamUrdhvaM yatsUtraM tAvanmAtrameva tiryaprasAritayobhujayoH pramANasUtramevaMbhUtaM tulyaM samacaturasrasaMsthAnamucyate / "vistAro bahuryasmin tadvistarabahu, prAkRtatvAvahvarthe lac / yasmin vistAro vaTasyeva bahu daiyaM punaH stokaM tadvistarabahulaM nyagrodhamaNDalaM saMsthAnamucyate dvitIyam / utsedho bahuryasmin tadutsedhabahu uccastvayuktaM ca / sAtisaMsthAnenopamIyate sAtiH zaktirucyate, zaktivadyaspin puruSasya ziro'dhobAhuvistarastokastatsAtisaMsthAnaM tRtIyam / maDahaM koSThaM yasmin tanmaDahakoSTham , koSThamudaraM tacca vAmanasaMsthAnaM caturtham / heThillakAyo'dhaHkAyaH sa maDaho yatra tad heThillakAyamaDahaM kubjasaMsthAnaM pazcamam / sarvatra ziraHprabhRtyagAvayaveSu na vidyate saMsthitiyasminno laGkakava tsarvAvayavanyUnaM tad huNDasaMsthAnaM SaSTham / iti gAthArthaH // 112 // 1 udaye bhavati ta0 je0|2 "saMThANA jIvANaM cha muNeyavvA // 111 // " ityapi pAThaH 3 "kuTu" ityapi paatthH| 4 vistaro je0 / 5 tadvistAra0 je0 / 6 kubjaM sN0| 7 lolalaDukavat je0 TippaNI / tatsarvAvayavAnAM tad huNDasaMjJaM saMsthAnaM Sa. je| Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsthAnanAma-varNanAmasvarUpaphalAdivarNanama karSaNa udayadva reNa samacaturasrasvarUpamAha (pAramA) tatra samAstulyA yathoktapramANAzcatasro'smayazcaturdigvibhAgopalakSitAH zarIrAvayavA yasya tatsamacaturastram / samAsAnto'tpratyayaH / nyagrodhavatparimaNDalaM vistarabhUri nyagrodhaparimaNDalam / yathA nyagrodha upari saMpUrNAvayavo'dhastu hInaH, tathA yatsaMsthAnaM nAbherupari saMpU pramANaM, adhastu na tathA tannyagrodhaparimaNDalam / yatra nAmeradhaH sarvAvayavAH samacaturasralakSaNA'visaMvAdinaH, upari tu na tadanurUpAstat 'sAdi utsedhabahusaMsthAnaM, sAdIti zAlmalItarumAca- , ate prAvacanikAH / tasya hi skandho drAdhIyAn , upari tu na tadanurUpA vizAlateti / tathA yatra ziro grIvaM hastapAdAdikaM ca yathoktapramANopapannaM koSThaM uraudArAdi maDahaM laghu tadvAmanasaMsthAnam , kujJamityanye / yatra tu uraudarAdi yathoktapramANopetaM, adhastanakAyastu pAdAdiH, upalakSaNatvAt zirogrIvAdikaM ca maDahaM laghu bhavati tatkujam , vAmanamityanye / yatra sarve'pyavayavA asaMsthitA yathoktapramANahInAstat huNDasaMsthAnam / teSAM svarUpamidaM tulyAdikaM bhavati / iti gAthArthaH // 111 // 112 / / etadudayamAdarzayati jassudaeNaM jIve, cauraMsaM nAma hoi saMThANaM / taM cauraMsaM nAma sesAvi hu eva saMThANA // 113 // . (pU0) vyAkhyA-'yasya' karmaNaH 'udayana' anubhavena 'jIve' jIvasya 'caturasra' UrdhyAvasthitasUtrasamaM "tiryakpramANaM caturasramucyate saMsthAnaM bhavati' jAyate 'nAma' saMjJA sphuTaM vA 'saMsthAnam' AkAravizeSastaccaturasra nAma / 'zeSANyapi' nyagrodhamaNDalAdInyapyevameva saMsthAnAni drssttvyaani| 'api' samuccaye, 'huH pAdapUraNe, samacaturastrasaMsthAnoktanyAyeneti bhaavH| iti gAthArthaH // 113 / / ukta saMsthAnanAma, varNanAmAha (pAramA0) 'yasya' karmaNa udayAccaturasra nAma saMsthAnaM bhavati jIvasya taccaturasranAma samacaturasrasaMsthAnanAma / zeSANyapi saMsthAnAnyevameva / iti gaathaarthH||113|| ukta saMsthAnam , samprati varNanAma, tacca paJcadhA, tadudayAcca yadbhavati tadAha 'kiNhAnIlAlohiya, hAliddA taha ya huti 'sukilyaa| jiyadehANAM vaNNA udaeNaM vannannAmassa // 114 // 1-2 sAci ityapi pAThaH / 3 tiryak samAnaM catu0 je0 / 4 vyAkhyAkAreNa vyastatayA vyAkhyAtam , evamagre'pi // 5 "sukkA ya" iti vRttyoH // Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62] karmavipAkAkhye prathame karmagranthe (pU0) vyAkhyA-kRSNA naulA lohitA hAridrA tathA bhavanti zuklAzca jIvadehAnA' prANizarIrANAM 'varNAH' pratItAH 'udayena' anubhavena 'varNanAmnaH' karmaNaH / iti gaathaarthH||114|| uktaM varNanAma, gandhanAmAha-- (pAramA0) varNyate'laMkriyate zarIramaneneti varNa: / tatra kRSNanIlalohitahAridrazuklA jIvadehAnAM varNA varNanAmna udayena bhavanti / idamuktaM bhavati-kRSNavarNanAmna udayAtkRSNadeho mavatIti / nIlavarNanAmna udayAtrIladeha ityAdi / iti gAthArthaH // 114|| gandhanAmno dvividhasyApi vipAkamAha-- gaMdheNa surabhigaMdhaM, ahavA gaMdheNa durabhigaMdhaM tu / hoi jiyA'NaM dehaM. udaeNaM gaMdhanAmassa // 115 // (pU0) vyAkhyA-ghANendriyAsvAdyena 'surabhigandha' zobhanagandham / athavA gandhena 'duramigandhaM tu duSTagandhameva 'bhavati' jAyate 'jIvAnAM' prANi nAM 'dehaH' zarIraM 'udayena' anubhavena 'gandhanAnnaH' karmaNaH / iti gAthArthaH // 115 / / uktaM gandhanAma, rasanAma prAha (pAramA0) gandhyate AghrAyate iti gandhaH, tanibandhanaM nAma gandhanAma / suSTha rabhate : surabhiH, tatazca gandhena surabhigandham / athavA gandhena durabhigandhaM tu duSTaM abhi AbhimukhyaM yatra evaMbhUtaM jIvAnAM dehaM, surabhidurabhibhedabhinnasya gandhanAmna udayena bhavati iti gAthArthaH // 115 // rasanAma pratipAdayati 'tittakaDuyA kasAyA, aMbilamahurA rasAvi paMca bhve| tevi hu jiyadehANaM, rasanAmudaeNa khajjaMtA // 116 // (pU0) vyAkhyA-tiktAzca kaTukAzca tiktakaTukAH tiktAH kaTukAdyAH, kaTukAH zuNThyAdayaH, kaSAyA harItakyAdyAH, amlA bIjapUrAdayaH, madhurA ikSvAdayaH rasAstu paJcaiva bhavanti, lavaNarasaH sarvAnuyAyitvAnna pRthagukto jA(jJA)yate na kevalaM 'rasAdayaH, te'pi jIvadehAnAmeva' prANizarIrANAmeva 'rasanAmnaH' karmaNaH 'udayena' anubhavena 'vAdyamAnAH' bhakSyamANAH / huzabdasyaivakArArthatvAt / iti gAthArthaH // 116 // uktaM rasanAma, sAmprataM sparzanAmAha (pAramA0) tiktakakaTukakaSAyaamlamadhurA rasA api pazca, na kevalaM varNAH, kiM tu rasA api paJca jIvadehAnA khAdyamAnA rasanAmnaH paJcaprakArasyodayena bhaveyuH / lavaNasya tu etadanu- - 1"cNa zarIraM" ityapi pAThaH / 2 nAM zarIraM dehaM u0 je0 / 3 "tittagakaDuyakasAyA" ityapi paatthH| 4 "rasA u" iti vyaakhyaakaaraaH| 5 varNAdayaH je0| Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gandha-rasa-sparzA-'gurulaghunAmasvarUpaphalAdi rNanam yAyitvAt kevalasyAnupayogAcca pRthagupAdAnaM na kRtam / iti gAthArthaH // 116 // sparzanAma prAha-- gurulahumi ukaDhiNAvi ya, niddhA lukkhA ya hoMti siiunnhaa| jiyadehANaM phAsA, udaeNaM phAsanAmassa // 117 // ' (pU0) vyAkhyA-guruzca laghuzca mRduzca kaThinazca gurulaghumRdukaThinAH, te'pi ca, apizabdaH samuccaye 'ca.' svagatAnekabhedasaMsUcanArthaH snigdhA rUkSAzca bhavantIti pratyekamabhisaMbadhyate / zItAzca uSNAzca zItoSNAH' 'jovadehAnAM' prANizarIrANAM 'sparzAH' sparzanendriyagrAhyA jAyante 'udayena' vipAkena 'sparzanAmnaH' karmaNaH / tatra gururmahAn vajrasIsakAdivat / laghu alpataraM zAlmalItUlavat / mRduH sukumAraH paTTasparzavat / kaThino nirvaraH andhapASANavat / snigdhaH sasnehI ghRtapUramindrikApatrayoriva / rUkSaH sneharahitaH sudhAvat / zItaH pratIta udakasyeva / uSNastadviparIto'gnariva / sparzazabdaH sarvatra saMbandhanIyaH / iti gAthArthaH // 117 // uktaM sparzanAma, agurulaghunAmAha-- (pAramA0) tatra guruladhvAdayaH prAyaH sparzatvena jane na prasiddhA iti tatsvarUpanirUpaNA kriyate / tatra yataH sparzAdvastUnAmadhogamanakriyA bhavati sa spoM guruH, yadAha-'adhogate. guru' 1 / yato vastUnAM prAyaH tiryagUz2a ca gamanaM sa sparzo laghuH, yadAha-"tiryagUrdhvagate. laghuH' 2 / yato vastUnAM namanakriyA sa sparzo mRduH, yadAha-'sannatema'duH 3' / yato vastUnAM namanakriyA'bhAvaH sa sparzaH kaThinaH, yadAha-"prAyo'namanasya hetuH kaThina: 4 / " cikaNatvapariNAmaH snigdhaH 5 / acikkaNatvapariNAmastu rUkSaH 6, yadAha-"cikkaNatvAcikaNatve snigdharUkSau 5-6 / " yato vastUnAM kAThinyApAko bhavataH sa sparzaH zItaH, yadAha-"kAThi. nyaapaakyoHshiitH,7|" yato vastUnAM mArdavaviklittI bhavataH sa sparza uSNaH, yadAha-mAdavapAkayoruSNaH 8 / ityaSTAvapi sparzA jIvadehAnAM sparzanAmno'STavidhasyodayAdbhavanti iti gAthArthaH // 117 // agurulaghunAmAha___ garuyaM na hoi dehaM, na ya lahuyaM hoi savvajIvANaM / hoi hu aguruyalahuyaM, agurula huyanAmaudaeNaM // 118 // (pU0)vyAkhyA-'guruka' bhArayuktaM na bhavati' ziMzapAdisAravat na jAyate 'deha' zarIram / 'naca' naiva laghureva laghukameraNDakASThavad bhavati 'sarpajIvAnAM sarvaprANinAM dehamiti vartate, 1 jiyadehAnAM je0 / 2 ghRtapUrAmaNDikApa0 je0| Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 karmavipAkAkhye prathame karmagranthe huzabdasyaivakArArthatvAt , bhavatyevAgurulaghukaM zarIram / kena ? ityAha-'agurulaghunAmnaH' karmaNaH 'udayena' anubhavena / iti gAthArthaH // 11 // uktamagurulaghunAma, sAmpratamupaghAtanAmAha (pAramA0) AtmApekSayA sarvajIvAnAM dehaM na gurukaM bhavati, nApi laghukaM bhavati, upalakSaNatvAnnApi gurulaghukaM, kintu agurulaghukaM bhavati / anyApekSayA tu gurukaM laghukaM gurulaghukaM vA bhavati / yadAha-"annannAvivAe tinnivi saMbhavaMti" iti agurulaghunAmna udayAt / iti gAthArthaH // 118|| upadhAtanAmAha-- aMgAvayavI paDijibbhiyA'i jo appaNo uvgghaayN| kuNai hu dehammi Thio so uvaghAyassa u vivaago||119|| (pU0) vyAkhyA-aGgaM ziraHprabhRti, tasyAvayavo nAsikAdi pratijibikA ca / jihvAyA upari ladhvI jihvA pratijibikA / yo'vayavaH 'Atmanastu' zarIrasyaiva 'upaghAtaM' vinAzaM karotyeva, huzabdasyaivakArArthatvAt / 'dehe sthitaH' 'zarIrAvasthitaH sa upaghAtanAmna eva karmaNo 'vipAkaH' anubhavaH, tuzabdasyaivakArArthatvAt / iti gAthArthaH // 119 // vyAkhyAtamupaghAtanAma, adhunA parAghAtanAmAha-- (pAramA0) yaH pratijihvAgalavRndAdyagAvayavo 'dehe sthitaH' iti zarIrAntaH pIDAkAritvena sthita Atmana upaghAtaM karoti sa upaghAtasya vipAka upaghAtanAmakarmodayAt sa upaghAtakArIti bhAvaH / iti gAthArthaH / / 11 / / parAghAtamAha-- tayavisadaMtavisAI, aMgAvayavo 'ya jo u annemi / jIvANa kuNai ghAyaM, so paraghAyassa u vivAgo // 120 // (pU0) vyAkhyA-tvak 'zarIrAMzo viSaM yasminnagAvayave sa tvagviSaH, dantA viSaM yasyAvayavasyAsau dantaviSaH, tvagviSazca dantaviSazca tvagviSadantaviSau tau AdiryasyAvayavasya sa tvagvipadantaviSAdiH, AdizabdAnnakhaviSAdiparigrahaH / aGgasyAvayavo'GgAvayavaH, 'tu' punaH 'yasta' ya eva 'anyeSAM' AtmavyatiriktAnAM 'jIvAnAM' prANinAM 'karoti' vidhatte 'vighAtaM' vinAzaM saH 'paraghAtanAmna eva' karmaNaH 'vipAka:' anubhavaH / iti gAthAH // 120 / / uktaM parAghAtanAma, sAmpratamAnupUrvyA viSayamAha 1 "0ya jo attaNo ubaghAyaM" ityapi paatthH| 2.zarIre ava0 je0 3 'u' ityapi pAThastadanusAreNa vyAkhyAkArairvyAkhyAtama // 4 zarIraM saviSaM yaH je| Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta-parAghAtA-''nupUrvInAmasvarUpaphalAdivarNanam [65 (pAramA0) tvagvipadantavipAdyagAvayavazca yaH punaranyeSAM jIvAnAM ghAtaM karoti, cakArAdadhRpyamojo vAksoSThavaM vA nRpasabhAdigatasya sabhyAdInAmapi kSobhakRt , pratipakSapratibhApratighAtaM ca yatkaroti sa parAghAtasya vipAkaH / iti gAthArthaH / / 120 // dvitricatuHsAmayikena vigraheNa bhavAntarotpattisthAnaM gacchato jIvasyAnuzreNigamananiminamAnupUrvInAmAha nArayatiriyanarAmara-bhavesu jaMtassa aNtrgiie| aNupuvIe udao, sA cauhA 'suNasu jaha hoi // 121 // (pU0) vyAkhyA-'nArakatiryanarAmarabhaveSu' pratIteSu 'jaMtassa' gacchataH sataH 'antaragato' apAntarAlagatau 'AnupUrvyAH' nAmakarmavizeSasya 'udayaH' vipAkaH / sA cAnupUrvI kiyatprakArAH bhavati ? ityetadAha-'caturDA' caturbhedA zRNuta' AkarNayata 'yathA' yena prakAreNa 'bhavati' jAyate / iti gAthArthaH / / 121 / / narakAnupUrvyA viSayamAha (pAramA0) nArakatiryaGnarAmarabhaveSu gacchato jIvasya 'antaragatyA' apAntarAlagatyA vakragamanarUpayA''nupUrvyA 'udayaH sA caturdA zRNu yathA bhavati / iti gAthArthaH // 121 // narayAuassa udae narae vakkeNa gacchamANassa / narayANupubbiyAe. tahi udao annahiM natthi // 122 // (pU0) vyAkhyA-'narakAyuSaH' narake'vasthitikArakasya 'udaye' prAdurbhAve 'narake' pratIte 'vakraNa' kuTilena 'gacchamANassa' iti gacchataH sataH 'narakAnupUAH ' narakaprApaNe rajjukalpAyA vRSabhasyevAbhimatadezanayane 'udayaH' anubhavaH 'tatra' vakre / 'anyatra' Rjugatau 'nAsti' na vidyate / iti gAthArthaH // 122 // ukto narakAnupUrvIviSayaH, adhunA tiryagAdyAnupUrvIviSayamAha. (pAramA0) narakAyuSa udaye 'vakreNa' kUrparalAGgalagomUtrikAkArarUpeNa 'yathAkrama' dvitricatuHsamayapramANena narake gacchato narakAnupUryAstatrodayaH / 'anyatra' Rjugatau nAsti / iti gAthArthaH // 122 // evaM tirimaNudevetesuvi vakkeNa gacchamANassa / tesimaNupubbiyANaM, 'tahi~ udao annahiM natthi // 123 // .1 "suNaha" ityapi pAThastatpAThAnugantArA vyaakhyaakaaraaH| 2 ti, ata Aha je0 / 3-4 "udao tahi" ityapi paatthH| Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhye prathame karmagranthe (pU0) vyAkhyA-(evaM) uktanarakAnupUrvInyAyena tiryaGmanujadevAn pratItyAnupUrvyA udayo jJAtavyaH, na kevalaM narake, 'teSvapi' tiryaGmanujadeveSvapi 'vakraNa' 'kauTilyena 'gacchamANassa' gacchataH sataH 'tAsAmAnupUrvINAM' tiryaGmanujadevAnupUrvINAM 'tatra' tiryaGmanujadevagatiSu vakrarUpAsu 'udayaH' vipAkaH / 'anyatraH' vakrAdanyatra 'nAsti' na vidyate / iti gAthArthaH // 123 // . uktamAnupUrvInAma, sAmpratamucchvAsanAmAha (pAramA0) 'evaM tirimaNudeve' iti tiryaGmanuSyadevAnAmevaM narakAnupUrvIvadAnupUyA~ vAcyAH, na kevalaM narake, 'teSvapi' tiryaGmanuSyadeveSvapi vakreNa gacchataH, 'teSAmAnupUrvINAmudayaH' tiryagmanuSyadevAnupUrvINAmudayaH 'tatra' vakragatau / 'anyatra' Rjugatau nAsti / iti gAthArthaH / / 123 // ucchvAsanAmAha jassudaeNaM jIve, niSphattI hoi ANapANUNaM / taM UsAsaM nAma, tassa vivAgo sarIrammi // 124 // (pU0) vyAkhyA-'yasya' karmaNaH 'udayena' vipAkena 'jIve' jIvasya 'niSpattiH' nittirbhavati 'AnaprANayoH' ucchvAsaniHzvAsayoH, taducchvAsanAma, ucyata iti kriyaa| 'tasya' cocchvAsanAmnaH karmaNo 'vipAkaH' udayaH 'zarore' audArikAdilakSaNe / iti gAthArthaH // 124 // uktamucchvAsanAma, adhunA''tapanAmAha (pAramA0) yasya karmaNa udayena jIvasya 'AnapAnaniSpattiH' ucchavAsaniHzvAsalabdhirupajAyate taducchvAsanAma / tasya vipAkaH zarIra iti / ayamabhiprAyaH-jIvatripAkitve'pyucchvAsanAmno viziSTa eva zarIre udayaH, nApAntarAlagatyAdau / iti gAthArthaH // 124 // AtapanAmAha-- jassudaeNaM jIve, hoi sarIraM tu tAvilaM ittha / so Ayave vivAgo, jaha ravibiMbe tahA jANa // 125 // (pU0) vyAkhyA-'yasya' karmaNaH 'udayena' vipAkena 'jove' jIvasya, SaSThayarthe saptamI sarvatra draSTavyA, akArAntaM vA padaM prAkRtatvAdekArAntam , 'bhavati' jAyate 'zarIraM' pratItaM, tuzabdasyaivakArArthatvAt , 'tAvilameva' tApayuktameva 'atra' asmin loke, sa ApatanAmnaH karmaNaH 'vipAka:' udayaH, ka iva 1 ityAha-yathA ravibimbe AtapanAmodayastathA vivakSitazaMrIre 'jAnIhi' avabudhyasva / iti gAthArthaH / / 125 // 1 kuTilena gacchamAnasya je0 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ucchvAsA-''tapo-dyotanAmasvarUpaphalAdivarNanam nanu yathA raveH saMtApakatvenAtapanAmodayaH pratipAdyate tathA tejaHkAyikasyApi saMtApakatvenAtapanAmodayaH syAt ? 'ityAzaGkaya parihArArthamAha (pAramA0) yasya karmaNa udayAjIvasya zarIraM tApavaduSNaprakAzakAri bhavati sa Atapasya vipAkaH / yathA 'ravidhimbe' AdityamaNDale pRthvIkAyikeSu tathA jAnIhi, anyatra tu na bhavati / yadayamevAha zatakabRhaccUrNI-"AyavanAmaM AicamaMDalapuDha vikAiesu ceva" / iti gaathaarthH||125|| AtapanAmodayazca tejaHkAyikeSu na bhavati ityAha 'na bhavai teyasarIre, jeNa u teyasma usinnphaasss| .hoi hu udao niyamA. taha lohiyavaNNanAmassa // 126 // (pU0) vyAkhyA-'ki navi' iti pollikayA kimiti kRtvA 'tejaHzarIre' tejaskAyikadehe AtapanAmodayo nocyate ?, ityAha-'bhaNyate' ucyate 'tejasa' agne uSNasparzasyaiva' azItasparzasyaiva sparzanAmnaH karmaNa udayo 'bhavati' saMpadyate, huzabdasyaivakArArthatvAt 'udayaH' vipAkaH 'niyamAtU' avazyaMtayA na AtapanAmnaH / tatheti samuccayArthaH / na kevalamuSNasparzanAmna udayaH 'lohitavarNanAmnazca' raktavarNanAmnazcodayaH / iti gAthArthaH // 126 // uktamAtapanAma, sAmpratamudyotanAmAha (pAramA0) na bhavati tejaHzarIre AtapanAmakarmodaya iti saMbandhanIyam / kathaM tarhi teSaNAtvam ? iti cedatrAha-'yena' hetunA tejaso niyamAduSNasparzasyodaya iti, tarhi prakAzakatvaM katham ? ityAha-tathA lohitavarNanAmnazcodayo bhavati uSNasparzAduSNatvam , utkaTalohitavarNanAmodayAca prakAzakatvam / iti gaathaarthH||126|| uddyotanAmAha jassudaeNaM jIvo, aNusiNadeheNa kuNai ujjoyN| taM ujjoyaM nAmaM, jANasu khajoyamAINaM // 127 // (pU0) vyAkhyA-'yasya' karmaNaH 'udayena' vipAkena 'jIvaH' prANI 'anuSNadehena' uSNarahitazarIreNa 'karoti' vidhatte 'udyotaM' prakAzaM tatkarma udyotanAmakarma 'jAnohi' avabudhyasva taduddyotanAma / yathA khadyotAdInAM, AdizabdAdauSadhyAdInAmuyotanAma / iti gAthArthaH // 127 // uktamuddyotanAma, sAmprataM zubhAzubhedAd vihAyogatimabhidhAtukAma AdhabhedamAha1 ityAzaGkApari0 je0 / 2 "kinna hu" ityapi pAThaH, vyAkhyAkAreNa tu "kiM navi teyasarIre bhaNNai teyassa" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtamasti 3 bolikayA je0 4 "ityAvedayannAha" ityapi / Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 karmavipAkAkhye prathame karmagranthe (pAramA0) yasyodayAjIvaH 'aNu siNa' iti lupmavibhaktitvAdanuSNaM dehenodyotaM karoti / yadAha ayameva zatakabRhaccUrNI-"aNusiNo pagAso jassodayAo bhavai taM ujjoyanAma' iti / taduddyotanAma jAnIhi khadyotAdInAm , AdizabdAcandra grahanakSatraratnAdInAM parigrahaH / iti gAthArthaH // 127 // vihAyogatimAha jassudaeNaM jIvo, vara'vasahagaIeN gacchai giie| *sA suhiyA vihagagaI, haMsAINaM bhave sA u // 128 // (pU0) vyAkhyA-'yasyAH' zubhavihAyogateH 'udayena' vipAkena 'jIvaH' sAmAnyena prANI 'gacchati' yAti gatyA / kiMviziSTayA ? ityAha-varavRSabhagatyA' vRSabhobalIvadaH, varaH= pradhAnaH, varazcAsau vRSabhazca varavRSabhaH tasya gatistayA, varavRSabhasyeva gatiH puruSasya yatra ityabhiprAyaH / sA ca 'zubhA' prazastA zubhaiva, cazabdasyaivakArArthatvAt , vihAyogatiriti vaktavyA / 'vihAya()gatinAmakarma' iti pAThaH prAkRta tvAdva(ddha)kArasyAkAralope olope ca / sA ca keSAM bhavati ? ityAha-haMsAdInAM, AdizabdAnmataGgajAdiparigrahaH, 'bhavet' jAyeta / tuzabdasyavakArArthatvAt / iti gAthArthaH // 128 // uktA prazastA gatiH, aprazastagatimAha (pAramA0) vihAyasA''kAzena gtivihaayogtiH| nanu vihAyasaH sarvagatatvAttadanyatra gatisaMbhavAbhAvAdvihAyovizeSaNamanarthakam , naivam , vihAyograhaNaM nAmnaH prathamaprakRtigatito'syA vizeSaNArtham / tato yasya karmaNa udayAjIvo varavRSabhagatyA gacchati sA zubhaiva zubhikA vihAyogatiH / sA tu haMsAdInAM AdizabdAdgajavRSabhAdInAM bhavet / iti gAthArthaH // 12 // azubhavihAyogatimAha jassudaeNaM jIvo, amaNiTThAe u gacchai giie| __sA asubhA vihagagaI, uTTAINaM bhave sA u // 129 // (pU0) vyAkhyA-'yasya' karmaNa 'udayena' vipAkena 'jIvaH' prANI 'amaNihAe u' amanojJayaiva 'gacchati' yAti 'gatyA' pAdaviharaNAdilakSaNayA, sA 'azubhA' azobhanA vihAyogatirnAmakarma, sA ca keSAM bhavati ? ityAha-uSTrAdInAM, AdizabdAdAsabhAdInAM 'bhavet' jAyeta / 'sA tu' sA punaruSTrAdInAmeva, nAnyeSAm / iti gAthArthaH / 10vasabha0" ityapi pAThaH / 2 "sA suhayA' ityapi pAThaH / "sA ya suhA" iti vyAkhyAkArAH / 3 "vihagagati 0" je0|4 0tvAt hasyAkAralope ulope ca / sA je0 / 5 "ya" ityapi pAThaH / / Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - khaganidvayambarUpaphalAdi-basadazaka-sthAvara dazakaprakRtinAmAdivarNanam uktA dvidhA'pi vihAyogatiH sAmprataM trasAdidazakasaMjJAmAha (pAramA0) yasya karmaNa udayAjIvo, manasa iSTA manaiSTA, na manaiSTA amanaiSTA azubhetyarthaH, tayA gatyA gacchati mA'zubhA vihAyogatiH, sA tRSTrAdInAM AdizabdAtkharAdInAM bhavet / iti gAthArthaH // 129 // samprati trasAdidazakamAha-- tamavAyarapajattaM. patteyathiraM subhaM ca subhagaM ca / sUsaraAijajasaM, tasAidasagaM imaM hoi // 130 // (pU0) vyAkhyA-vasanAma, nAmazabdasya pratyekaM saMbandhaH, bAdaraM paryAptaM pratyekaM sthira zubhaM ca mubhagaM ca susvaraAdeyayazaH / trasAdidazakaM idaM' uktalakSaNaM "bhavati' jJAtavyam / iti gAthArthaH // 130 // trasAdidazaka evApAntarasaMjJAdvayamAha-- (pAramA0) vasaM 1 bAdaraM 2 paryAptaM 3 pratyekaM 4 sthiraM 5 zubhaM ca 6 subhagaM ca 7 musvaraM 8 AdeyaM 9 'jasaM' iti yaza-kIrtiH 10 / sAdidazakamidaM nAmagrahopadarzitaM bhavati / iti gAthArthaH / / 130 // - sAdidazakasyaiva saMjJAdvayavibhAgamAha-- . Aimmi tasacaukka, thirAichakkatu uvarimaM hoi| thAvaradasagaM ahuNA, 'thAvarasuhumaM apajattaM // 131 // hoi tahA sAhAraM, athiraM asubhaM ca dUbhagaM ceva / dUsaraNAijjehiM ya ajasehiM ya bIyadasagaM tu||132|| .. (pU0) vyAkhyA-'Adau' prathamaM trasacatuSkaM bhavati jJAtavyam / trasavAdaraparyAptapratyekanAmAni / sthirAdiSaTkaM tu sthirazubhasubhagasusvaraAdeyayazAMsi, punaruparimaM SaTkaM sthirAdiSaTkasaMjJaM bhavati vijJeyam / uktaM trasAdidazakaM saMjJAtrayaM, sthAvaradazakasaMjJAcatuSkamadhunocyate-iti vAkyazeSaH / sthAvarasUkSmaM ca sAdhAraNamiti sthAvaranAma sUkSmanAma ca sAdhAraNanAma sthAvaradazakAntavarti vijJeyam / iti gAthArthaH // 131 // tathA bhavatyaparyAptaM nAma 'asthiraM' asthiranAma 'azubhaM ca' azubhanAma 'durbhagaM caiva' durbhaganAmaiva, duHsvarAnAdeyanAmabhyAmayazaHkIrtyA ca saha .1 "thAvarasuhumaM ca sAhAraM / / 131 taha hoi apajjattaM" ityapi pAThastadanusAreNa vyAkhyAkAra vyArakhyAtam , paramenaM pAThaM paramAnandasUrayastu apapAThatayA vyAkhyAnti / / Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 ] karmavipAkAkhye prathame karmagranthe dvitIyadazakaM tu punaretenAmabhedairbhavati / duHsvarAnAdeyaiH, bahuvacanaM prAkRtatvAt "bahuvayaNeNa duvayaNa" ityAdhuphteH / 'ajasehiM ya' atra bahuzcanamayazaHkIrttaranekadhA khyApanArtham / iti gAthArthaH // 132 // ....asyaiva sthAvaradazakasyAntarvatisaMjJAtrayamAha (pAramA0) 'Aye' prakRtipiNDe trasacatukamiti saMjJA bhavati 'sthirAdiSaTkaM tu' sthirAdiSaTkasaMjJaM tu 'uparimaM prakRtipiNDarUpaM bhavati ityuktaM prakRtidazakasya samastavyastasya sadazakatrasacatuSkasthirAdiSaTkalakSaNaM saMjJAtrayam / dvitIyaM dazakaM prastAvanApUrvamAha-sthAvaradazakamadhunocyata iti zeSaH / sthAvaraM 1 sUkSmaM 2 aparyAptam 3 // 131 // 'hoi. tahA sAhAraM' iti, bhavatItyagre yozyate / sAdhAraNaM sAdhAraNanAma 4 / "thAvarasuhumaM ca sAhAraM // taha hoi apajattaM" iti tvapapAThaH paryAptapratyekayoH setaratvasyocchRGkhalatApatteH / asthiraM 5 azubhaM 6 ca durbhagaM caiva 7 'dUsaraNAijehiM ya' iti duHsvarA 8 nAdeyAmyAM 6, 'ajasehiM' ya iti ayaza kIrtinAma 10 ca dvitIyadazakaM bhavati / iti gAthAdvayArthaH // 13 // sthAvaradazakasyApAntarAlasaMjJAtrayamAha Aimmi thAvaracaU, suhamatigaM uvarimaM bhave ittha / athirAichakkamuvariM, 'vidhAgabheyaM ao bhaNimo // 133 // (pU0)vyAkhyA-'Adau prathamaM 'sthAvaracatuH' sthAvarasUkSmasAdhAraNAparyAptanAmAni sthAvaracatuSkasaMjhaM bhavati vijJeyamiti zeSaH / 'sUkSmatrika' sUkSmatrikasaMjJaM 'uparima' sthAvaranAmna Urdhva sUkSmasAdhAraNAparyAptanAmAni sUkSmatrikasaMjJaM bhavet 'atra' zAsane asthirAdiSaTkamupari tasyaiva sthAvaradazakasyAyaM sthAvaracatuSkaM vihAya / asthira 1 azubha 2 durbhaga 3 duHsvara 4 anAdeya 5 ayazAMsi 6 SaT asthirAdiSaTkamucyate / 'vipAka bhedaH' anubhavabhedaH 'etAsAM' nAmaprakRtInAM 'ayaM vakSyamANalakSaNo 'bhaNitaH' pratipAditaH / nanu kimarthamidaM saMjJAkaraNam ?, ucyate-zAstre vyavahArArtham / iti gAthArthaH // 133 // sanAmna udayamAha (pAramA0) 'Aye' prakRtipiNDe 'thAvaracaU' iti sthAvareNopalakSitaM catuSkaM sthAvarasUkSmAparyAptakasAdhAraNalakSaNaM sthAvaracatuSkasaMjJamiti gamyam / 'sUkSmatrika' sUkSmatrikasaMjhaM 'uparimaM sthAvarasya sUkSmaaparyAptakasAdhAraNalakSaNaM bhavet 'atra' sthAvaradazake ca 'asthirA 1 "vivAgabheo imo hoi" ityapi pAThaH / vyAkhyAkAreNa tu "vivAgabheo imo maNio" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtamasti 2 0bhedazcAnubhavabhedazcaitAsAM je| Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ sthAvara dazakAntavartisaMjJAtraya-trasAdinAma-svarUpaphalAdivarNanam / 71 diSaTkaM' asthirAdiSaTkasaMjhaM upari sUkSmatrikasya asthiraazubhadurbhagaduHsvaraanAdeyaayazaHkIrtilakSaNaM vipAkabhedam , ataH saMjJAcatuSTayabhaNanAnantaraM bhaNAmaH iti gaathaarthH||133|| samprati setaratvakrameNa trasasthAvarayorvipAkamAha-- tasanAmudae jIvo, beiMdiyamAi jAi 'jIvesu / thAvagnAmudae 'puNa puDhavImAIsu so jAi // 134 // (pU0) vyAkhyA-'sanAnaH karmaNaH udaye' vipAke 'jIvaH' prANI 'dondriyAdiH AdizabdAtrIndriyAdayaH paJcendriyAvasAnA gRhyante, makAro'lAkSaNikaH prAkRtatvAta , teSu 'yAti' gacchati, jIveSatpadyata ityabhiprAyaH / 'sthAvaranAmnaH' karmaNaH 'udaye' vipAke punaH 'pRthivyAdiSu' AdizabdAdaptejovAyuvanaspatiSu makAro'trApyalAkSaNikaH 'saH' jIvo 'yAti' utpadyate / iti gAthArthaH // 134 // uktastrasasthAvaranAmodayaH, sAmprataM vAdarasUkSmodayamvarUpamAha-- (pAramA0) trasyanti uSNAdyabhitaptAzchAyAdyAsevanArtha sthAnAntara miti trasAH. tadvipAkavedyaM nAma trasanAma, tasyodaye jIvo' 'dIndriyAdijoveSu' dvIndriyatrIndriyacaturindriyapaJcendriyeSu 'yAti' gacchati / tadviparItaM sthAvaranAma tasyodaye punaruSNAdyabhitApe'pi tatsthAnaparihArAsamartheSu 'pathivyAdiSu' pRthivyaptejovAyuvanaspatiSu sa jIvo yAti / nanu agnerUddhajvalanaM vAyostiryapavanamiti kathamanayoH sthAvaratvamiti 1, satyam , Urdhva jvalanaM tiryapavanaM caitayoH svAbhAvikameva na tRSNAdyabhitApe dvIndriyAdInAmiva / tathAhi-agneviMdhyApakajaladhArAsvapi na parihArabuddhirvAyorvA vinAzakAnAvapIti, tasmAtsvAbhAvikagamane buddhipUrvakatvAbhAvAtsthAvaratvaM na viruddham / iti gAthArthaH // 134 // adhunA bAdarasUkSme Aha bAyaranAmudaeNaM. bAyarakAo'u hoi so niymaa| suhumeNa suhumakAo. aMtamuhuttAuo hoi // 135 // (pU0) vyAkhyA-'ghAdaranAmnaH karmaNaH 'udayena' vipAkena 'bAdarakAya eva' sthUlakAya eva 'bhavati' jAyate, 'saH' jIvaH 'niyamAt ' avazyaMtayA 'sUkSmeNa' sUkSmanAmakarmodayena 'sUkSmakAya:' zlakSNakAyo bhavati / sa ca bhavan kiyatkAlAyurbhavati ? ityAha-'antarmuhayurbhavati' muhUrtamadhye kAlaM karotItyarthaH / iti gAthArthaH // 13 // 1 "jAIsu" ityapi pAThaH / 2 "Na" ityapi pAThaH / 3 "ya" ityapi paatthH| Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 karmavipAkAkhye prathame karmagranthe paryAptisaMkhyAdvAreNa yeSAM prANinAM yatparimANAH paryAptayo bhavanti tadarzayitumAha (pAramA0) vAdaratvaM yadvazAtpRthivyAyekaikasya jantuzarIrasya cakSuhyatAyA abhAve'pi bahUnAM samudAyasya cakSurgAdyatA - bhavati sa pariNAmavizeSaH, tannibandhanaM nAma bAdaranAma. tasyodayAvAdarakAyaH ma prANI niyamena bhavati / tadviparItaM mUkSmanAma, yadudayAna kadAcidapi dehidehasya cakSurpAdyatA bhavati tena sUkSmakAyaH, sa cAntamuhartAyurbhavatIni prasaGgato'bhihitam / ' iti gaathaarthH|| idAnIM paryAptApayaptiyoravasaraH, tatra paryAptanAma yadayAtmbayogyaparyAptinivartanasamoM bhavati, ataH paryAptinirUpaNapUrvakaM tadAha.. AhArasarIriMdiya-pajattI aannpaannbhaammnn| ... - cattAri paMca chappiya. egidiyavigalamannINaM // 136 // (pU0) vyAkhyA-AhArazarIraindriyAnaprANabhASAmanaHparyAptayaH SaD bhavanti / tAzca catasraH paJca SaDapi 'caikendriyavikalasaMjJinAM yathAsaMgkhyena bhavanti apizabdAnna bhavanti ca, keSAMciraparyAptAnAmeva kAlakaraNAt / nanvekendriyAdInAM paryAptisaMkhyoktA, amaMjJinAM tu paJcendriyasammUrchajAnAM noktA, tatkathaM teSAM saMkhyA'vasIyate ? ityAha-teSAmapi paJcaiva paryAptayo manorahitatvAt / etadapi kutaH ?, saMjJivizeSaNAnyathAnupapanyA, tadeva sArthakaM bhavet saMjJivizeSeNaM yadaiva saMjJina eva SaT paryAptayo nAsaMjJinaH / anyathA vyavacchedyAbhAvAtsaMjJigrahaNaM nirarthaka syAta , tasmAtsaMjJigrahaNasAmarthyAtpArizeSyanyAyAcAsaMjJinAM paJcendriyANAM paJcaiva paryAptayo bhavantIti kRtaM prasaGgena / prakRtaM prastumaH / iti gAthArthaH // 136 // uktA paryAptisaMkhyA, sAmprataM sahetukaM paryAptisvarUpamAha (pAramA0) 'AhArasarIriMdiyapajattitti' AhAraparyAptiH zarIraparyAptirindriyaparyAptiriti paryAptizabdaH pratyekaM yojyate / 'ANapANabhAsamaNe' ityatrApi tenAnapAnaparyApti auSAparyAptimanaHparyAptiriti / tatra yayA bAhyamAhAramAdAya khalarasarUpatayA pariNamayati sAhAraparyAsiH / yayA rasIbhUtamAhAraM rasAsRgmAsamedo'sthimajazukralakSaNasaptadhAturUpatayA pariNamayati sA zarIraparyAptiH / yayA dhAturUpatayA pariNamitamAhAramindriyarUpatayA pariNamayati sA indriyaparyAptiH / yayA punarucchvAsaprAyogyavargaNAdalikamAdAyocchvAsarUpatayA pariNamayyAlambya ca muzcati sA ucchvaaspryaaptiH| yayA tu bhASAprAyogyavargaNAdalikaM gRhitvA bhASAtvena pariNamayyAlambya ca muzcati sA bhASAparyAptiH / yayA punarmanoyogyavargaNAdalikamAdAya manastvena pariNamayyAlambya ca muzcati sA manaHparyAptiH / etAzca yathAkramaM catasraH paJca SaT ca ekendriyavika 1 eke0 je0| Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta pajata . paryAptA-'paya ta pratyeka-sAdhAraNanAmasvarUpaphalAdivarNanam lendriyasaMjJinAM bhavanti / yattu tattvArthe paryAptInAM paJcasaMkhyAtvamuktaM tadindriyaparyAptI manaHparyApterantarbhAvAt / yatpunarAgame tadevaM, yathA bhagavatyAm-"tae NaM se IsANe deviMde devarAyA paMcavihAe pajattoe pajjattibhAvaM gacchai, taMjahA-AhArapajjattIe 1 sarIrapajjattIe 2 iMdiyapajattIe 3 ANapANapajattIe 4 bhAsAmaNapajattIe 5 / " iti||136|| eyAsi nipphattI, udaeNaM jassa hoi kammassa / taM pajattaM nAmaM, iyarudae natthi nipphattI // 137 // (pU0) vyAkhyA-'etAsAM' pUrvoktaparyAptInAM 'niSpattiH' nittiH 'udayena' vipAkena yasya bhavati karmaNastat 'paryAptaM nAma' paryAptisaMjJakamucyata iti zeSaH / 'itarasya' aparyAptanAmnaH 'udaya' vipAke 'nAsti' na vidyate 'niSpattiH' nivRttiH paryApteriti gamyate / iti gAthArthaH // 137 // uktaM paryApti(pta)nAma. sAmprataM pratyekanAmAha- . ____ (pAramA0) 'etAsAM' prarUpitasvarUpANAM 'niSpattiH' parisamAptiH 'yasya' karmaNa udayena bhavati tatparyAptakanAma / aparyAptakamAha-itarat aparyAptakanAma tasyodaye-nAsti niSpattiretAsAmityatrApi yojyam / iti gAthAdvayArthaH // 137 / / ukte paryAptAparyAptakanAmnI, samprati pratyekanAmAha-- ekkikkayammi jIve, ikkikkaM jassa hoi udaeNaM / 'orAlAisarIraM, taM nAma hoi patteyaM // 138 // (pU0) vyAkhyA-ekaikasmin 'jIve' prANini 'ekaika' zarIraM bhavati, yathA vRkSAdInAM patrAdiSu jAyate 'yasya' karmaNaH 'udayena' vipAkena, kim ? ityAha-audArikaM zarIraM tannAma karma bhavati pratyekasaMjJakaM nAma / iti gAthArthaH / / 138 / / uktaM pratyekanAma, adhunA sAdhAraNanAmAha (pAramA0) ekaikasya jIvasya 'yasya' karmaNa udayAdekai audArikAdi, AdizabdAdai - kriyamAhArakaM vA zarIraM bhavati tatpratyekanAma bhavati / iti gAthArthaH // 138 // sAdhAraNamAha jIvANamaNaMtANaM, ika orAliyaM iha sarIraM / havai 'hu jassudaeNa, taM sAhAraM 'havai nAmaM // 139 // 1 vyAkhyAkAreNa tu "orAliyaM sarIraM" iti pAThAnusAreNa vyaakhyaatmsti| 2 "yathA zAlimu. drayavAdiSu" jAyate je0 / 3 "ya" ityanusAreNa vyAkhyAkAreNa vyAkhyAtaM / 4 "bhave" ityapi pAThaH, tathaiva .. vyaakhyaakaaraaH|| Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhye prathame karmagranthe (pU0) vyAkhyA-'jIvAnAM' prANinAM 'anantAnAM' aparimitAnA 'eka' sarveSAmeva prANinAM yathA sUraNAdInAmanekaprANinAmekaM zarIraM, kim ? 'audArika' pratItaM 'iha' asmin loke zIryata iti zarIraM bhavati ca yasyodayena tatsAdhAraNaM bhavennAma nAmaiva, cazabdasyaivakArArthatvAt / iti gAthArthaH // 136 // / uktaM sAdhAraNanAma, adhunA sthiranAmAha-- (pAramA0) anantAnAM jIvAnAmekamaudArikaM zarIraM 'iha' saMsAre dezIkuTyAyekanivAsavadurgatAnAM nizcitaM yasya karmaNa udayAdbhavati tat 'sAhAraM' sAdhAraNanAma bhavati / iti gAthArthaH // 139 // sthiranAmAha-- daMtaTThAithirANaM, aMgAvayavANa jassa udaeNaM / nipphattI u sarIre, 'jAyai taM hoi thiranAmaM // 140 // (pU0) vyAkhyA-'dantAsthyAdisthirANAM' dantAsthinI pratIte, AdizabdAcchironAsikAdiparigrahaH, sthirANAmacalAnAM 'aGgAvayavAnAM' zarIrAvayavAnAM 'yasya' nAmnaH karmaNaH 'udayena' vipAkena 'niSpattistu zarIre' nivRttistvaGge 'jAyate' niSpadyate tadbhavati sthiranAma / iti gAthArthaH / / 140 // uktaM sthiranAma, sAmpratamasthiranAmAha-- (pAramA0) dantAsthiprabhRtisthirANAM aGgAvayavAnAM 'yasya' karmaNa udayAnniSpattiH punaH zarIre jAyate tat sthiranAma bhavati / iti gAthArthaH / / 140 // asthiramAha-- jIhAbhamuhAINaM, aMgAvayavANa jassa udaeNaM / nippattI u sarIre, jAyai taM athiranAmaM tu // 141 // (pU0) vyAkhyA-jihvAbhra prabhRtInAM bhra jihva pratIte, AdizabdAnnetrakarNAdiparigrahaH, 'aGgASayapAnAM' zarIradezAnAM 'yasya' karmaNaH 'udayena' vipAkena 'niSpattistu' nirvRttiH punaH 'zarIre' dehe 'jAyate' niSpadyate tadasthiranAma tu' tadasthiranAmaiva karma iti gAthArthaH // 141 / / uktamasthiranAma, sAmprataM zubhanAmAha-- - (pAramA0) jihvAbhra prabhRtInAmagAvayavAnAM 'yasya' karmaNa udayAniSpattiH (punaH) zarIre jAyate tat 'asthiranAma tu' tadasthiranAmakamava / iti gAthArthaH // 141 // 1 "jAyaM" ityapi paatthH| Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhAraNa-sthirA-'sthira-zubhA-'zubhanAma-svarUpa phalAdivarNanam zubhamAha siramAINa suhANaM aMgAvayavANa jassa udaeNaM / nipphattI u sarIre jAyai taM hoi subhanAmaM // 142 // (pU0) vyAkhyA-'ziraHprabhRtInAM AdizabdAdvakSaHsthalAdiparigrahaH, 'zubhAnAM prazastAnAM, aGgasyAvayavA aGgAvayavAH, aGgazabdena cAtra zarIramucyate nodarAdi, asyAmeva gAthAyAmAdI ziraso'GgAvayavatvenAbhidhAnAt teSAM 'yasya' nAmakarmaNa udayena 'niSpattistu' nitireva 'zarIre' dehe 'jAyate' niSpadyate tadbhavati 'zubhanAma' zubhanAmasaMjJakaM karma / iti gAthArthaH // 142 // uktaM zubhanAma, adhunA'zubhanAmAha-- (pAramA0) zira AdiryeSAM te ziraAdayo nAbheruparyavayavAsteSAM zubhAnAmagAvayavAnAM 'yasya' karmaNa udayAnnippattiH punaH (zarIre) jAyate tat zubhanAma bhavati / zirasA hi spRSTastuSyati iti gAthArthaH / / 142 // azubhamAha-- pAyAIasuhANaM, aMgAvayavANa jassa udaeNaM / niSpattI u zarIre, jAyai taM asubhanAmaM tu // 143 // . (pU0) vyAkhyA-pAdAvAdiryeSAmavayavAnAM pAdAdiH, AdizabdAtputAdiparigrahaH, teSAM "azubhAnAM azobhanAnAM 'aGgAvayavAnAM' dehadezAnAM yasya' punaH karmaNaH 'udayena' vipAkena 'niSpattistu' nirvRttiH tuzabdaH punaHzabdArthaH, 'zarIre' dehe 'jAyate' niSpadyate 'tadazubhanAma tu' azubhanAmaiva / iti gAthArthaH / / 143 / / uktamazubhanAma, sAmprataM subhagadurbhagamAha-- (pAramA0) pAdAvAdiryeSAM te pAdAdayo nAbheradho'vayavAH, teSAmazubhAnAM 'yasya' karmaNa udayAnippattiH punaH zarIre jAyate tadazubhanAmaiva / pAdena hi spRSTo ruSyati / nanu praNayaprakupitapraNayinIpAdaprahAre'pi praNayinastoSa eveti kathaM na vyabhicAraH 1, ucyate, tattoSasya mohanIyanibandhanatvAdvastusthitezcAtra vicAryamANatvAdadoSaH / iti gAthArthaH // 143 // samprati subhagadurbhaganAmnI Aha-- Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhye prathame karmagranthe sUbhagakammudaeNaM, 'havai hu jIvo u savvajaNaiTTho / 'dUhagakammudae puNa, duhao so 'sayalaloyasma // 144 // (pU0) vyAkhyA-subhagasya bhAvaH saubhAgyaM tasya karmaNa udayena vipAkena 'bhavatyeva' jAyata eva, huzabdasyaivakArArthatvAt 'jIvastu' prANI sarvajana iSTa eva, tuzabdasyaivakArArthatvAt , anyathA saubhAgyAbhAvaH / 'duhagakammudaeNaM' iti daurbhAgyakarmodayena vipAkena 'durbhagaH' . nayanamanasorudvegakArI 'sakalalokasya' sarvaprANisamUhasya / 'dubhago so sayalalAyassa' iti pAThAntaraM vA / tatrApi sa evArthaH / kevalaM sa daurbhAgyayuktasya parAmarzaH / iti gAthArthaH // 144 // uktaM subhagadurbhaganAma, adhunA susvaraduHsvaranAmocyate-- ___ (pAramA0) subhagakarmodayAdbhavati nizcitaM jIvaH, tuzabdasya vizeSaNArthatvAt , anupakArakRdapi sarvajanasyeSTo manaHpriyaH / durbhagakarmodaye punaHzabdasya vizeSaNArthatvAt , upakArakudapi 'duHkhadaH' manonayanAnAmapriyapratimaH sa sakalalokasya bhavatItyatrApi yojyam / yadAha"aNuvakaravi bahUNaM, hoi pio tassa subhaganAmudao / uvagArakAragovi huna rucaI dUbhagassudae // 1 // subhagudaevi hu koI kaMcI Asajja dRbhago jaivi / jAyaha tadosAo, jahA abhavvANa titthayaro // 2 // '' iti gAthArthaH // 144 // susvaradusvare Aha sUsarakammudaeNaM, sUsarasado 'ya hoi iha jiivo|' dUsaraudae 'visaro, japaMto hoi jaNaveso // 145 // (pU0)vyAkhyA-susvaraM zobhanasvaraM tacca tatkarma ca susvarakarma tasyodayena vipAkena 'susvarazabdastu" zobhanadhvanireva 'bhavati' jAyate 'iha' asmin loke 'jIvaH' prANI / duHsvaranAmnaH punarudaye vipAke 'virasaH' itivizeSeNa gato raso mAdhuryalakSaNo yasya sa virasaH zrutyasukhadaH 'jalpan' vadan 'bhavati' jAyate 'janadveSyaH' lokAprItyutpAdakaH / iti gAthArthaH // 14 // uktaM susvaraduHsvaranAma, sAmpratamAdeyAnAdeyanAmAha (pAramA0) susvarakarmodayAd dvIndriyAdInAM zabdaH svaraH zobhanaH svaraH susvaraH zrotraprItihetuH, evaMbhRtazca 'iha' saMsAre jIvo bhavati / duHsvarodaye visvaraH kharabhinnahInadInasvaro jalpan 'janadeSyaH' aprItipadaM bhavati / iti gAthArthaH // 14 // AdeyAnAdeye Aha1"hoi" ityapi pAThaH / 2 dubhagakammudaeNaM dubhago so savvalogassa ityapi pAThaH / vyAkhyAkAreNa tu "dubhagakammudaeNaM dubmagao sayala0" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtamasti / 3 "savvaloyassa" ityapi pAThaH, tathaiva je0|4'u' iti vyaakhyaakaarH| "viraso' ityapi pAThantadanusAreNa vyAkhyAkAreNa vyaakhyaatmsti| Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhaga-durbhaga-susvara-duHsvarA-''deyA-unAdeya-yazaHkIya-'yazaHkIrti-nirmANanAmasvarUAphalAdivarNanam [ 77 Aejakamma udae, ciTThA jIvANa bhAsaNaM jaM ca / taM bahu mannai loo, 'abahumayaM iyaraudaeNaM // 146 // (pU0) vyAkhyA-AdeyanAmnaH karmaNaH 'udaya' vipAke 'ceSTA' zarIravyApAralakSaNA jIvAnA 'bhASaNaM yacca' jalpanaM yacca 'tat' sarva 'bahu manyate' antaHprItiyuktastattathaiva pratipadyate 'lokaH' janaH / abahumataM' anabhipretaM ceSTAjalpAdikamitarasya punaranAdeyanAmnaH karmaNa udayena vipAkena / iti gAthArthaH // 146 // uktamAdeyAnAdeyanAma, sAmprataM yazaHkItyayazaHkIrtinAmAha(pAramA0) AdeyakarmaNa udaye 'ceSTA' ucchRGkhalarUpA jIvAnAM yA 'bhASaNaM' asamaJjasapralapanaM yacca tadbahumanyate lokaH itaradanAdeyaM, tasyodaye ceSTA hasitalalitAdikA bhASaNaM yuktiyuktasyApi abahumatam / iti gAthArthaH / yazaHkIrtyayazaHkIrtI Aha jassudaeNaM jIvo, lahai hu kittiM jasaM ca logammi / taM jasanAmaM kamma, ajasudae lahai vivarIyaM // 147 // (pU0) vyAkhyA-'yasya' karmaNaH 'udayana' vipAkena 'jIvaH' prANI 'labhate tu' prAmotyeva kIrtiyazastu, ekadiggAminI kIrtiH, sarvadiggAmi yazaH, athavA-"dAnapuNyaphalA kIrtiH, parAkrama kRtaM yazaH" / athavA ekamevedaM nAma, yazasopalakSitA kIrtiryazaHkIrtiH, kIrtizabdasya pUrvanipAtaH prAkRtatvAt , 'loke' jane tadyazonAmakarma yazaHkIrtikarmetyarthaH / ayazaHkItyudaye punaH prANI 'labhate' prApnoti, 'viparItaM' ayaza kIrtimAsAdayati / iti gAthArthaH // 147 // uktaM yazaHkIrtyayazaHkIrtinAma, adhunA nirmANanAmAha-- (pAramA0) 'yasya' karmaNa udayAjIvo labhate kIrti paralokagatasyApi zlAghanIyatArUpI, yazazca jIvataH zlAghatArUpaM loke tadyazaHkIrtinAma / athavA yazasA zauNDIryakriyAnuSThAnasvAdhyAyadhyAnAdizobhanArthAlambanena kIrtanaM saMzabdanaM yazaHkIrtiH / 'ajasudae' iti ayazaH kIyudaye labhate 'viparIta' azlAghanIyatArUpam / iti gAthArthaH // 147|| nirmANamAha-- dehaMgAvayavANaM, liMgAgii jAi niyamaNaM jaM ca / tahi~ suttahArasariso, nimmANe hoi hu vivaago||148|| 1 navamannai iyaraudaeNaM ityapi pAThaH / 2 "kittIjasaM" ityapi paatthH| Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhye prathame karmagranthe (pU0) vyAkhyA-dehaM zarIraM tasyAGgAni ziraHprabhRtIni dehAGgAni, dehAGgAnAmavayavAH karNanAsikAdayasteSAM 'yanniyamana' yo niyamo'vazyambhAvo yasya dehAGgasya ye'vayavAstaistatra bhavitavyam / nijAGgAdInAM niyamanaM yacceti, nijamAtmIyaM, aGgasudaraprabhRti, nijaMca tadaGgaca nijAGga, nijAGgamAdiryeSAmaGgAnAM tAni nijAGgAdIni, yaJca teSAM niyamanam / yasya manuSyazarIrAdeyAni ziraH prabhRtyaGgAni taistatraiva bhavitavyam na punarmanuSyazarIrAGgAvayavaidevAdizarIrAdiSu bhavitavyam / yasya vA manuSyAderyaccharIraM tasya ye'vayavAste tasminneva zarIre bhavanyavayavAH / yena zarIrAGgAdinA yo'vayavo janyaH sa tadevAGgajanayati, nAnyaditi / ayamatra bhAvArthaH-dehAGgAvayavAnAM ityanenAvayavaniyama uktaH, yasya ziraHprabhRtyaGgasya yo'vayavo nAsikAkarNAdiH, tenAvayavena tasminneva ziraHprabhRtyaGge bhavitavyam / tasminnapyaGge bhavatA nAsikAdinA nAsikAdisthAna eva bhavitavyam / nijAGgAdInAM ityanena 'tvaGganiyama uktaH, yasya dehasya purUSAdeH saMbandhino yacchiraH-prabhRtyaGga tenAGgena tatraiva dehe bhavitavyam , nAnyasmina , athavA yasyAGgasya yo nijo'vayavaH sa tenaiva ziraHprabhRtinotpAdayitavyaH, nAnyenoraHprabhRtinA / athavA'nyathA vyAkhyAyate-dehAGgAvayavAnAM nijAGgAdipu niyamanaM yat , cakArAdvidhAnaM ca, ityatra saptamyarthe SaSThI / tenAyamarthaH-dehAGgAvayavainAsikAdibhinijAGgAdiSveva ziraHprabhRtiSu bhavitavyaM svasthAna eveti / kasyAyaM vipAkaH ? ityAha-nirmANanAmna evAyaM 'vipAkaH' udayaH 'bhavati' jAyate huzabdasyAvadhAraNArthatvAta / kiMbhUto'sau vipAkaH ? ityAha-'tahi~ suttahArasariso' 'tatra' nirmANe yo vipAkaH sa sUtradhArasadRzaH sUtradhAro-vijJAnikaH, tena tulyaH / yathA sUtradhAro devakulAdau kriyamANe stambhAdAvaGge bhadrakoNaraha pratihArakAdau ca yaH kumbhikAkalazakAdiravayavo yasminneva sthAne budhyate (yujyate) katu tasminneva pradeze vijJAnikaiH kArayatyAtmavyApAreNa / iti gAthArthaH // 148|| uktaM nirmANanAma, adhunA tIrthakaranAmAha-- (pAramA0) dehaM zarIraM, aGgAni zirauraHprabhRtIni, avayavA agulyAdaya upAGgAdirUpAH, teSAM niyamanam / yathA manuSyasya dvau hastau dvau pAdau ityAdiniyamaH / 'liGgAkRtijAtiniyamana' liGgAkRtyorjAtI janmani niyamanaM yacca / yathA puruSasya zmazruprabhRtiliGga, adhRSyatvAdikA cAkRtiH / striyazca stanAdikaM cihna, abhigamyatvAdikA cAkRtiH / tatra sUtradhAratulyo nirmANasya bhavati nizcitaM vipAkaH / yathA sUtradhAraH zilAkuTTakaiH kRtAni kharazilAdIni devakulAGgAni yathAsthAnaM nivezayati / tathA nirmANamapi aGgopAGganAmnA nirmitAni zarIrAgAdIni / iti gAthArthaH // 14 // tIrthakaranAmAha1 tvaSayavaniyama je0 / 2 "pratirahakAdau je0 / Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirmANa-tIrthaGkaranAma-gotrasvarUpaphalAdivarNanam udae jasma sarAsura-naravainivahehi~ pahao hoi| taM titthayaraM nAma, tasma vivAgo u kevaliyo / 149 // (pU0) vyAkhyA-'udaya' vipAke 'yasya' karmaNaH surA jyotiSkavaimAnikAH, asurA bhavanavAsinaH, narapatayo rAjAnaH, surAzcAsurAzca narapatayazca surAsuranarapatayaH teSAM nivahAH saMghAtAH taiH, 'pUjita:' arcitaH 'bhavati, jAyate tadevaMbhUtaM 'tIrthakaraM' tIrthakaraNazIlaM, tAcchIli kaSTaH, 'nAma' nAmakarma, 'tasya' tIrthakarakarmaNo 'vipAkazca' anubhavazva tAttvikaH kevalina eva tIrthakarasya nAkevalinaH tasya samastaiH pUjanAsaMbhavAt / iti gAthArthaH // 146 // / vyAkhyAtaM tIrthakaranAma, tadvayAkhyAnAtsaprapaJcaM nAmakarmApi vyAkhyAtam / sAmprataM sUtrakAra eva gotrapratipAdanAyAha (pAramA0) 'udaye' vipAkAnubhave 'yasya' karmaNaH, surA vaimAnikAdayaH, asurA bhavanapativizeSAH, narA manuSyAsteSAM patayaH saudharmendracamarasamrAAjAdayaH, teSAM nivahaiH pUjito bhavati tattIrthakaranAma, tasya vipAkA punaH kevalinaH / tathAhi-bhagavantastIrthakarAstIrthakaranAmakarmodayAdevAdibhiraSTamahApAtihAryAdiviracanataH pUjyante, jaghanyato'pi koTisaMkhyaiH sevyante ca / gRhasthAdyavasthAyAmapi janmamahAdau pUjyanta eva paraM tasyAsantatatvAt kevalotpAde ca nirantaratvAttasya vipAkaH kevalina ityuktam / iti gAthArthaH / / 149 // adhunA nAma nigamayan gotraprastAvanAmAha-- . bhaNiyaM nAmaM kammaM ahuNA goyatu sattamaM bhnnimo| taMpi kulAlasamANaM, duvihaM jaha hoi taha bhaNimo // 150 // . (pU0) vyAkhyA- bhaNitaM' pratipAditaM nAmakarma savistaram / 'adhunA' sAmprataM punargotraM tu, tuzabdaH punaHzabdArtha evazabdArtho vA / yadA evakArArthastadA gotrameva saptamaM saMkhyayA 'bhaNimo' pratipAdayAmaH / punaHzabdArtha ukta eva / tadapi kulAlasamAnaM, tacchabdo gotraparAmarzakaH, apizabdaH saMbhAvane / kiM saMbhAvayati ? tadetadgotraM kumbhakAratulyaM vartate / kiMbhUtaM tat ? 'vividhaM dviprakAraM 'yathA' yena prakAreNa 'bhavati' jAyate 'tathA' tena prakAreNa 'bhaNAma:' pratipAdayAmaH / iti gAthArthaH // 150 // abhihitagotrI vidhye Adhabhede dRSTAntamAha-- 1 "pUio loe" ityapi pAThaH / 2 0ko-'cU je0 / 3 "ta" ityapi paatthH| Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80] . karmavipAkAkhye prathame kamapanthe ___ (pAramA0)-'bhaNitaM' azeSavizeSAkhyAnataH pratipAditaM nAmakarma SaSTham / 'adhunA tu' samprati punaH 'gotraM' saptamaM karma bhaNAmaH / tadapi gotraM kulAlamamAnaM sat dvividhaM zubhAzubhakaraNato yathA bhavati tathA bhaNAmaH / iti gAthArthaH / / 150 // samprati kulAladRSTAntaM spaSTamAcaSTe jai ittha kubhakAro, puDhavIe kuNai parisaM rUvaM / jaM loyAo pUyaM pAvai 'iha puNNakalasAI // 151 // (pU0) vyAkhyA-'yathA' yena prakAreNa 'atra' asmina loke 'kumbhakAra:' ghaTakAraH 'pRthivyAM mRttikAyAM 'karoti' vidhatte IdRzaM rUpamatizayavat / 'yad' rUpaM 'lokAt ' janAt pUjAM puSpacandanadadhyakSatAdibhiH 'prAmoti' AsAdayati 'iha' 'asmi~lloke' kiM tat ? ityAha- . pUrNakalazAdi, AdizabdAdarghapAtrAdi / iti gAthArthaH / / 15 / / ukta uccaigotradRSTAntaH, adhunA nIce!tradRSTAntamAha-- (pAramA0) yathA'tra kumbhakAraH 'pRthivyAH' mRttikAyA IdRzaM rUpaM karoti, yatpUrNakalazAdi masUNatvAdiguNarahitamapi lokAt pUjA prAmoti / loko hi pUrNakalazAdyabhimukhamAyAntamAlokya zobhanaH zakuna iti stuvannakSatAdinA pUjayatIti / / 151 // bhubhulamAI annaM so ciya puDhavIe~ kuNai rUvaM tu / jaM loyAo niMdaM pAvai akaevi majammi // 152 // (pU0) vyAkhyA-mumbhulo madyasthAnaM, AdizabdAtkozakAdiparigrahaH, makAro'lAkSaNikaH prAkRtatvAt / bhumbhulA dhanyaM rUpaM sa eva kumbhakAraH 'pRthivyAM' mRttikAyAM karotyaMva' vidhatta eva, 'rUpaM tu' uktalakSaNam / yat 'lokAt' janAt 'nindA' jugupsAM prApnoti' AsAdayati 'akRte'pi' asthApite'pi 'maye' Asave, AstAM tAvatkRte, kRte tu surAM nindA prAmoti / iti gAthArthaH / / 152 // ukto dRSTAntaH, adhunA dArzantikamAha-- (pAramA0) 'bhumbhulaM' madyabhAjanaM, 'anyat' pUrNakalazAdivyatiriktaM sa eva kumbhakAraH pRthivyA rUpaM karoti / yanmasRNatvAdiguNavadapi lokAnnindAM prApnoti, 'akRte'pi' asthApite'pi madye / tathAhi-ziSTajano bhumbhulAdikaM tatkAlaniSpannamapi itarabhANDAlAbhe'pi mahatyapi prayojane nindyatvAnna gRhNAtyeva / iti gAthAdvayArthaH // 152 / / dAntikena yojayati1 "jaha" ityapi pAThaH / 2 0dhanyat rUpaM je| Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gotra-sAmAnya-taduttarabhedadvayasvarUpaphalAdivarNanam [81 eva kulAlamamANaM goyaM kammaM tu 'hoi jIvassa / uccAnIyavivAgo, jaha hoi tahA nisaameh||153|| (pU0) vyAkhyA evaM' uktanItyA 'kulAlasamAna' kumbhakAratulyaM, kim ? 'gotrameva kara' kulaprasUtilakSaNaM 'atra' prakrame 'jIvasya' prANinaH / tasya ca gotrasyoccairvarNakAraNaM nIcanimnatA vipAko'nubhavo 'yathA' yena prakAreNa 'bhavati' jAyate 'tathA' tena prakAreNa darzanAyAha-nizamayata' AkarNayata yUyam / iti gAthArthaH // 153 // uktamevoccaigotravipAkaM pradarzayannAha(pAramA0)-'evaM' zubhAzubhavastuvidhAnAt kumbhakAratulyaM gotraM karma punarbhavati jIvasyocainIca vipAko yathA bhavati tathA nizamayata / iti gAthArthaH // 153 / / tatroccairgotravipAkamAha adhaNI buddhiviutto rUvavihUNovi jassa udaeNaM / 'loyammi lahai pUrya, ucAgoya taya hoi // 154 // (pU0) vyAkhyA-'adhamaH' avidyamAnadhano buddhayA viyukto buddhiviyukto buddhirahito, rUpeNa vihInaH rUpavihInaH, so'pi AstAM rUpayukto 'yasya' karmaNaH 'udayena' vipAkena 'loke' jane 'labhate' prApnoti 'pUjAM' abhyarcanaM vastrAlaGkArasragAdibhiruccairgotranAmakarma tadbhavati vijJeyam / iti gAthArthaH // 154 // ___ ukta uccai!travipAkaH, adhunA nIce!travipAkamAha..(pAramA0) 'adhanI' dhanahInaH 'buddhiviyuktaH' matinimuktaH 'rUpavihInaH' rUparahito'pi 'yasya' karmaNa udayena loke jAtimAtrAdeva pUjAM labhate, taduccergotraM pUrNakalazakArikumbhakAratulyam / iti gAthArthaH // 154 // ___ nIcairgotravipAkamAha-- "saghaNo rUveNa juo, buddhIniuNovi jassa udennN| "loyammi lahai nindaM, eyapuNa hoi niiytu||155|| vyAkhyA-'saghano' vidyamAnadhanaH 'rUpeNa yuktaH' rUpasahitaH, buddhayA nipuNo matini1 "ittha" ityapi pAThastadanusAreNa vyAkhyAkAreNa vyAkhyAtamasti / 2 vyAkhyAkAreNa "adhaNo" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtamasti / 3-5 "logammi" ityapi paatthH|| 4 "saMghaNI" ityapi pAThastadanusAreNa vyAkhyAkAreNa vyAkhyAtamasti / Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82] - karmavipAkAkhye prathame karmagranthe puNaH, so'pyevaMvidho 'yasya' karmaNaH 'udayana' vipAkena 'loke' jane 'labhate' prAmoti 'nindAM' jugupsAM, akulIno'yaM kimasya guNaiH 1 etatpunaH karma nIcegotraM nikRTagotraM vijJeyam / iti gAthArthaH // 155|| pratipAditaM gotrakarma, adhunA gotranigamanapUrvakamantarAyamAha-- __ (pAramA0) sadhano rUpeNa yukto buddhinipuNo'pi 'yasya' karmaNa udayena loke dhRtikAputro'yabhityAdinindA labhate / etatpunarbhavati 'nAyaM tu' iti nIcegotraM bhumbhulakakArikumbhakArapratimam / iti gAthArthaH // 155 // gotraM nigamayannantarAyakaprastAvanAmAha-- 'goya bhaNiya ahaNA, aTThamaya aMtarAyaya hoi| ' taM bhaMDAriyasarisaM, jaha hoi tahA nisAmeha // 156 // (pU0) vyAkhyA-'gotraM' saptamaM karma 'bhaNitaM' pratipAditam / 'adhunA' sAmprataM aSTamamevASTamakaM, antarAye bhavamAntarAyikaM karma 'bhaNAma:' patipAdayAmaH, tatkabhUtam ? ityAha'bhANDArikasadRzaM' bhANDAgAraniyuktapuruSatulyaM (yathA bhavati) tathaiva 'nizamayata' AkarNayata yUyaM kathyamAnamiti zeSaH / iti gAthArthaH // 156 // .. atraivArthe dRSTAntamAha anvayavyatirekAbhyAm-- (pAramA0) gotraM bhaNitam , adhunA'STamakaM antarAyakaM bhavati tadbhANDAgArikasadRzaM yathA bhavati tathA 'nizamayata' zRNuta / iti gAthArthaH // 156 // pratijJAtamAha-- jai rAyA iha bhaMDArieNa viNieNa kuNai. 'dANAI / teNa u paDikUleNaM, na kuNai so 'dANamAINi // 157 // (pU0) vyAkhyA-yatheti dRSTAntArthaH / yathA 'rAjA' narapatiH 'iha' asmilloke 'bhANDArikeNa' svaniyogikena 'vinItena' svAyattena 'karoti' vidhatte dAnamAdau yeSAM tAni dAnAdIni, AdizabdAdbhogopabhogaparigrahaH 'tena tu pratikUlena' tena punarvibandhakena niSedhakena 'na karotyeva' na vitaratyeva 'sa' rAjA dAnAdi tu, AdizabdAdogopabhogAdiparigrahaH / tuzabdasyavakArArthatvAt / iti gAthArthaH // 157 / / 1 "guttaM" ityapi pAThaH / 2 "aMtarAiyaM maNimo" ityapi pAThastadanusAreNa vyAkhyAkAraNa vyAkhyA. tam / 3 "dANAI" ityapi pAThaH / 4 "dANamAI u" iti vyaakhyaataaH| Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ antararAyakarma-svarUpaphalAdivarNanam abhihito dRSTAntaH, adhunA dArTAntikayojanAmAha (pAramA0) yathA rAjA 'iha' loke bhANDAgArikeNa vinItena dAnAdIni karoti / tena tu pratikUlena kuto'pi vaiguNyAdavidhayena na karoti sa rAjA dAnAdIni / iti gAthArthaH // 157 // jaha rAyA taha jIvo, bhaMDArI jaha 'tahaMtarAya ca / teNa u vibaMdhaeNaM, na kuNai so 'dANamAINi // 15 // __ (pU0) vyAkhyA-yathA rAjA tathA jIvaH tattulyo bhANDAriko yathA tathA'ntarAyikaM karma bhavati bhANDAgArikasadRzaM jAyate / ayamatra bhAvArthaH-yadA tadantarAyaM kSayopazamAdanukUlaM bhavati jIvasya tadA'sau dAnAdIni karoti / ' tena tu' punarantarAyakarmaNA 'vivanyakena' pratikUlena na va.roti sa jIvo dAnabhogAdi AdizabdAdupabhogAdiparigrahaH / iti gAthArthaH // 158 // tadevAntarAyaM saMkhyAbhedena darzayati-- (pAramA0) yathA rAjA tathA jIvaH, yathA bhANDAgArikastathA'ntarAyaM punaH / 'tena' tvantarAyeNa 'vibandhakena' pratikUlena na karoti sa jIvo dAnAdIni / iti gAthArthaH // 158|| samprati paJcaprakAratvamAha-- taM dANalAbhabhogo-vabhogaviriyatarAya paMcamaya / ___ eesiM tu vivAgaM 'vocchAmi ahANupubbIe // 159 // (pU0) vyAkhyA-tad dAnaM ca lAbhazca bhogazca upabhogazca vIrya ceti dvandvaH, eteSAmantarAyaM vinaH lumAnusvAramantarAyapadaM prAkRtatvAt , 'paJcamayaM' paJcabhedaH / dAnaM trividham , jJAnadAnam , abhayadAnam , dharmopagrahadAnam / lAbho'nekaprakAraH, dAyakAdAdeyaprAptiH / bhujyata iti bhoga AhArapuSpAdiH, upa sAmIpyena punaH punarvA bhujyate upabhogaH / vIryamAntaraH zaktivizeSaH / antarAyazabdo vighAtakaH, sa ca pratyekaM saMbadhyate / eteSAM punaH 'vipAka' anubhavaM 'vocchAmi' vakSye 'yathA'nupUrvyA' yathAparipATyA / iti gAthArthaH // 159 // dAnAntarAyasya viSayamAha (pAramA0) 'tat' antarAyaM dAnalAbhabhogopabhogavIryAntarAyAH paJca prakRtA asmin dAnalAbhabhogopabhogavIryAntarAyapazcamayam / eteSAM tu dAnAdInAM vipAkaM bhaNAmi 'yathAnupUA' AnupUrvyanatikrameNa / iti gAthArthaH / / 156 // 1 vyAkhyAkAreNa tu "tahaMtarAIyaM" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam / 2 "tu" ityapi paatthH|3 vyAkhyAkAreNa tu"dANabhogAI" iti pAThAnusAreNa vyAkhyAtam / 4 "paMcavihaM"ityapi pAThaH / 5"vucchANi" ityapi pAThaH, "maNAmi ya" iti pAThAnusAreNa paramAnandasUrIbhirvyAkhyAtam / / Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 ] karmavipAkAkhye prathame karmagranthe tatra dAnAntarAyamAha sai phAsuyaMmi dANe, dANaphalaM taha ya bujhaI viulaM / baMbhaccerAijuya, pattaMpi ya vijjae 'tattha // 160 // (pU0) vyAkhyA 'sati' vidyamAne 'prAsuke' nirjIve 'dAne' deyavastuni, tathA na kevalaM deyamasti, dAnasya yat phalaM svargApavargalakSaNaM, tacca budhyate 'atulaM' ananyasAdhAraNaM, na kevalaM phalaM vetti, brahmacaryAdiyuktam , AdizabdAdahiMsAdiparigrahaH / pAtramapi ca deyayogyaM sAdhurUpamapi ca 'vidyate' asti 'atra' loke dAna prastAve / iti gAthArthaH / / 160 // uktaM dAnakAraNam , satyapi tasmin dAnAntarAyamAha- .. (pAramA0) 'sati' vidyamAne 'prAmuke' yatijanagrahaNocite 'dAne' deyavastuni na kevalaM deyamasti / tathA dAnaphalaM ca 'atulyaM' asAdhAraNaM svargApavargAdi 'budhyate' jAnAti dAnasAmagrIpatito jIva iti gamyam / na kevalaM phalaM vetti, brahmacaryAdIti brahmacaryajJAnatapoyuktaM pAtramapi ca vidyate tatreti dAnaprastAve // 160 // dAuM navari na sakai, dANavighAyassa 'kammaNo udae / dANaMtarAyameya, lAbhevi ya bhaNNae vigdhaM // 161 // (pU0) vyAkhyA-dAnasAmagryo satyAmapi dAtu" prayacchayitu (vitarItu') 'navaraM' kevalaM 'na zaknoti' nazakto bhavati, ka sati ? ityAha-'dAnavighAtasya karmaNa udaye' vitaraNavighnakarasya karmaNo vipAke dAnAntarAyaM 'etat' karma / yadasmin sati dAnasAmagrIsadbhAve'pi dAnaM na karoti / dAnAntarAyamidaM pratyakSoktaM / lAbhe'pi ca, na kevalaM dAne 'bhaNyate' pratipAdhate 'vighna' antarAyam / iti gAthArthaH / / 161 / / / tadevAha (pAramA0) kevalamevaMvidhAyAmapi sAmag- 'dAnavighAtasya' dAnavighnakarasya karmaNa udayAhAtu na zaknoti, etaddAnAntarAyam / lAbhAntarAyaM prastauti-lAbhe'pi ca bhaNyate 'vighna' antarAyam / iti gAthAdvayArthaH // 161 // pratijJAtamAha 1 vyAkhyAkAreNa tu "itya" iti pATha AhataH / 2 prastAve ca / ne0 / 3 kammuNo ityapi pAThaH / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAna-lAbhabhogAntarAyANAM svarUpaphalAdivarNanam / 84 jaivi pasiddho dAyA, jAyaNaniuNovi jAyago 'jaivi / 'na lahai jassudaeNaM, eya puNa lAbhavigdhaM tu // 162 // __ (pU0)vyAkhyA-yadyapi prasiddho bhavati dAtA, sarvajanadAyakatvena prasiddhiM gataH, ekaH kazcikasyaciddadAti kasyacinna sa na prasiddhaH / yastu sArvajanikaH sa prasiddho bhavati dAtA / yadyapi dAtA prasiddho bhavati tathA'pi yAcako na nipuNaH tato dAnaM na pravartate ityAha-yAcanA mArgaNA tatra nipuNo vijJAnavAn , tathA yAcate yathA'dAtApi dadAti, kiM punardAtA ? / yAcako yadyapyevaMbhUtastathA'pi nApi(?) naiva labhate' na prApnoti dAtuH sakAzAt , 'yasya' karmaNaH 'udayena' vipAkenaitatpunaH 'lAbhavighnaM tu' lAbhAntarAyameva / nanu tadAnAntarAyameva kimitikRtvA dAtunoMcyate, yAballAbhAntarAyamucyate 'yAcituH ?, ucyate-syAdidaM vaco dAnAntarAyameva tanna lAbhAntarAyam / yadi dAtA yathA tasya vivakSitasya na dadAti tathA'nyasyApi yadi na kasyaciddadyAtadA tvaduktameva syAt / yAvatA tvasau vivakSitasyaiva na dadAti, anyasya tu punaH sarvasyApi dadAti tasmAllAbhAntarAyameva tat , na dAnAntarAyaM dAyakaviSayaM hi tad grAhakaviSayaM tu, lAbhAntarAyam / iti gAthArthaH / / 162 / / uktaM lAbhAntarAyam / adhunA bhogopabhogasAdhanasattAyAmapyupabhogabhogayorvighnamAha___ (pAramA0) yadyapi prasiddho dAtA sarvajanadAyakatvena / yaH kila kasyaciddadAti kasyacinna nasmAna nizcayena lAbhaH saMbhavatIti prasiddhopAdAnam / evaMvidhe'pi dAtari akAlamArgaNaucchajalabhASaNAdiyAcakavaiguNyAdapi na dAnasaMbhava ityAha-yAcananipuNazca yAcako yadyapi prasAdaparaM jJAtvA prahlAdayan tathA yAcate yathA'dAtA'pi dadAti, kiM punAtA ? | tathA'pi na labhate * 'yasya' karmaNa udayena, etatpunarlAbhavighnaM lAbhAntarAyam / iti gAthArthaH // 162 / / atha bhogopabhogayorvighnamAha maNuyattevi 'hu patte, laddhavi hu bhogasAhaNe vibhave / bhuttuM navari na sakA, viraivihUNovi jssude||163|| (pU0) vyAkhyA-manuSyatvaM puruSatvaM pradhAnaM bhogopabhogakaraNaM vikalAdigatau tadayogyatvAt tasmAttatprAptireva durlabhA, ato durlabhe manujatve prApte'pi tathA manujatve satyapi pradhAnaM bhogakAraNaM vibhavaH, tadabhAve teSAM bhoktumazakya tvAtparibhoktum (1), ata Aha-'labdhe'pi ca' 1 "jayavi" (?) ityapi paatthH| 2 "na vi lanmai jassudae" ityapi pAThaH / 3 yAcayati (?) je0| 4 yadA-'pi (?) je0 / 5 yAcayituH (?) je0| 6"ya" ityapi paatthH| 7 "laddhevi ya mogasAhaNe vibhave / uvamujiuM na sakai" ityapi pAThastadanusAreNa vyAkhyAkAreNa vyAkhyAtamasti / 8 tvAt , ata je0| Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 karmavipAkAkhye prathame karmagranthe prApte'pi ca 'bhogasAdhane' bhogazabdasyopalakSaNatvAdogopabhogakAraNe 'vibhave' dhanAdI. kima ? ityAha-'upabhoktu' paribhoktu na zakroti' na zaktaH, kathaMbhUtaH san ? ityAha'virativihIno'pi' viratirahito'pi 'yasya' karmaNaH 'udaye' vipAke / iti gaathaarthH||163|| tadetat kim ? ityAha (pAramA0) 'manuSyatve pi' viziSTabhogayogyatA'sAdhAraNakAraNe prApte tatrApi pradhAnaM bhogasAdhanaM vibhava ityuktam 'lamdhe'pi' prApta'pi 'bhogasAdhane vibhave bhojanatAmbUlavilepanAdividhiprasAdhane dhane bhoktu 'navaraM kevalaM 'yasya' karmaNaH 'udaye vipAke 'virativihIno'pi bhAvanAvazasamutthaparihArAbhisandhizUnyo'pi kArpaNyAzaktyAdikAraNavazAna zaknoti / / 163 // "bhogamsa vigdhameya, uvabhoge Avi vigdhamaveva / bhoguvabhogANesiM, navari viseso imo hoi // 164 // (pU0) vyAkhyA-upa sAmIpyena bhujyate parisamantAt punaH punarvA bhujyata ityupabhogastasya vighna etadupabhogAntarAyam / bhogo'pyevameva upabhogoktanItyA, yathopabhoge'ntarAyamabhihitaM tathA'trApi vighna draSTavyam / huzabdaH paadpuurnnH| nanu mUtroktaM kramamullaGghaya kimarthamupabhogAntarAyavyAkhyAtam ? sUtrakramAtprathamaM bhogAntarAyaM vyAkhyAtubudhyate, aMtrocyate-upabhogasya prAdhAnyakhyApanArtha vyatikramavyAkhyAnam / bhogopabhogayoH kaH prativizeSaH ! ityucyate, 'navaraM' kevalaM vizeSaH 'eSaH' vakSyamANalakSaNaH ('bhavati' jAyate) / iti gAthArthaH // 164 // ___ bhogopabhogayorviSayavyavasthAmAha (pAramA0) bhogavighnametaditi bhogAntarAyamidamiti bhAvaH / upabhoge cApi vighnamekmeveti pUrvavat / yadudayena manuSyatve'pi prApte lalitalalanAdyupabhogyatAsaMbandhanibandhane labdhe'pyubhogasAdhane amararamaNIrAmaNIyakahaThaharaNapravINapaNyataruNIvazIkaraNakArmaNasannibhe vibhave brahmacaryAdiviziSTapariNAmAparigato'pi kadaryatvAsAmarthyAdikAraNavazAdupabhoktu na zaknoti tadupabhogA. ntarAyamiti bhaavH| bhogopabhogayoretayoH kevalaM vizeSaH 'eSaH' vakSyamANalakSaNo bhavati / iti gAthAdvayArthaH // 164 / / pratijJAtamAha sai bhujaitti bhogo, so 'puNa AhArapupphamA iio| uvabhogo 'ya puNo puNa, uvabhujai bhavaNavilayAI // 165 // 1 "uvamogavigghameyaM, bhogevi hu evameva vigdhaM tu" ityapi pAThastadanusAreNa vyAkhyAkAreNa vyAkhyAtama sti / / 2 bhoge je / 3 "puNu AhArapupphamAINaM" ityapi pAThaH / 4 "u" ityapi pAThaH / . Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mogopabhogayorvizeSo vIryAntarAyasvarUpaphalAdivarNanam [87 - (pU.) vyAkhyA-'sakRd' ekayeva vArayA vivakSitaM vastu bhujyate, ekA vA vArAM bhujyata ini bhogaH / ma punaH kaH ? ityAha-AhArazcaturvidho'zanapAnakhAdimasvAdimarUpaH, puSpANyAdau yasyAhArAdaH sa AhArapuSpAdi gyaM vastUcyate AdizabdAdvilepanAdiparigrahaH / upabhogastu punaH punarbhujyate, upa sAmIpyena vA bhujyate upabhogaH / sa ca kaH ? ityAha-'bhavanavilAyAdiH' bhavanaM dhavalagRhAdi, vilayAdi kalatrAdi AdizabdAdAbharaNAdiparigrahaH / iti gAthArthaH // 16 // abhihitaM bhogopabhogAntarAyam / sAmprataM vIryAntarAyamAha (pAramA0) 'sakRd' ekavAraM bhujyata iti bhogaH, sa punarAhArapuSpAdikaH / upabhogazca punaH punarupabhujyate 'bhavanavanitAdikaH' gRhagRhiNIprabhRtikaH / iti gAthArthaH // 165 // uktaM bhogopabhogayorantarAyaM sakRtpaunaHpunyAsevanalakSaNo vizeSazca / adhunA vIryAntarAyamAha balavaM rogaviutto, vayasaMpaNNovi jassa udaeNaM / virieNa hoi hINo, vIriyavigdhaM tu paMcamayaM // 166 // (pU0) vyAkhyA--'valavAn' balasaMpannaH 'rogaviyuktaH' rogarahitaH 'vayaHsaMpannaH' zarIrAvasthayA viziSTavayo'vasthAsaMpannaH, so'pyevaMbhRto'pi 'yasya' karmaNaH 'udayena' vipAkena 'vIryeNa bhavati honaH' antaHprANena jAyate rahitaH / 'vIriyavigdhaM tu paJcamayaM vIryAntarAyameva pazcamakaM saMkhyayA / iti gAthArthaH // 166 / / antarAyanigamanadvAreNa prakaraNaparisamApti pradarzayan prakaraNakAraH svanAmAha (pAramA0) 'balavaM' iti balavAn upacitadeha ityarthaH / 'rogaviyuktaH' kAsazvAsAdirahitaH 'vayaHsaMpannaH' tAruNyabharaparigataH / evaMvidho'pi 'yasya' karmaNa udayena 'vIryeNa' zaktyA hIno bhavati / kezoddharaNakusumocayAdAvapyasamarthaH saMpadyate / tadityadhyAhArAt tadvIryAntarAyaM paJcamakaM bhavati iti gAthArthaH // 166 / / sampratyantarAyanigamanapUrvakaM prakaraNakAraH prakaraNaparisamAptiM svanAma cAha evaM paMca viyappaM, aTThamaya aMtarAiya hoi / bhaNio kammavivAgo, samAsao gaggarisiNA u // 167 // vyAkhyA-'evaM' uktanyAyena 'paJcavikalpa' pazcaprakAraM 'aSThamaka' saMkhyayAntarAyika karma 'bhavati' jAyate / tadukte 'bhaNitaH' pratipAditaH 'karmavipAka' karmavipAkAkhyaM prakaraNaM 'samAsataH' saMkSepataH / kena ? ityAha-'gargarSiNA tu' uttamasAdhunaiva / iti gAthArthaH // 167 / graM // 960 / / sAmprataM prakaraNasaMkhyAmAha 1 "vigappaM" ityapi paatthH| Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamevipAyAkhyasya prathamasya karmagranthastha samAgniH (pAramA0) 'evaM' uktayuktyA 'paJcavikalpaM paJcaprakAramaSTamakamantarAyakaM bhavati / uktamantara yakaM taduktau bhaNitaH karmavipAkaH / 'samAsata:' saMkSepataH 'gargaRSiNA' yatimatallikAvRndavandhapAdapallavena gargAbhidhAnamuninAyakena / iti gAthArthaH // 167 // adhunA granthapramANapratipAdanapurassaraM tatparijJAnopAyapratipAdanadvAreNa paryantamaGgalamAha evaM gAhANa mayaM, ahiya chAvaTThie u paDhiUNa / jo guru pucchai nAhI, kammavivAgaM ca mo airA // 16 // (pU0) vyAkhyA-'evaM' uktanItyA granthato gAthAnA 'zatamadhikaM SaTpaSTayA tu' SaTpaSTayaiva cAdhikaM zataM 'paThitvA' kaNThe kRtvA. kim ? ityAha-yo 'guruM pRcchati' AcArya praznayati, vineyo mAnaM vihAya, anena mAnaparityAgAtparalokArthinA'vazyaMtayA tathA tathA gururA: . rAdhanIyaH praSTavyazca, yathA'sau prAnaH sarvasvaM kathayatItvAveditam', na punarmAnagrastena pustakaziSyeNa bhAvyam , avinayAjJAvirAdhanAdidoSaprasaGgAt / sa caivaM bhUtaH jJAsyatyeva= avabhotsyatyeva 'karmavipAkaM tu' karmasvarUpa tu 'saH' sAdhuH, anyo vA 'acirAdeva' stokakAlAdeva / iti "gAthArthaH // 168 // granthAgram 967 // // iti karmavipAkamUtravyAkhyA samAptA // ___ (pAramA0) etadgAthAnAM zatamadhikaM SaTpaSTyeti / AdimAntimagAthayonamaskArakaraNaprakaraNapramANapratipAdanamAtratvena granthArthAnabhidhAyakatvAtparamArthataH parapaSTayaivAdhikaM, tatkim ? ityAha'paThitvA' kaNThagataM kRtvA yo guru prazna yati sa jJAsyatyacirAtkarmavipa kam / gurunAmagrahaNaM ca kurvatA granthakRtA paryantamaGgalaM ziSyasaMtAnasyApracyutasmRtaye kRtamiti gAthArthaH // 168 // zrIbhadrezvarasUriziSyatilakazrIzAntima riprabhoH, zrImanto'bhayadevasUriguravaH siMhAsanottaMsakAH / tatpAdAmbujaSaTpadena paramAnandena satprItaye, cakre karmavipAkavRttimiSataH zrotraikalehya madhu // 1 // yannAgamAnugAmi syA-na vA saGgatimaGgati / iha tatsAdhubhiH zodhya-manabhyarthitavatsalaiH // 2 // pratyakSaraM nirUpyAsyAH, granthAgraM parinizcitam / anuSTubhA navazatI, dvAviMzatyadhikA 922 bhavet / / 3 / / // iti pAramAnandI karmavipAkavRttiH samAptA // 1vyAkhyAkAreNa "tu" iti pATha AhataH // 20 adhikaM je0 / 3 bhUtaH sAdhuH je0 / 4 budha avagamane je0 TippaNI / 5 gAthArthaH / cha / "cha" ||karmavipAkavivaraNaM samAptamiti // maMgala mahAzrIH' / zivamastu sarvajagataH // cha / cha / saMvat 1221 varSe mAghazudi 6 maume / / cha / cha / je0| samApto'yaM TIkAdvayApetaH karmavipAkAkhyaH prathamaH karmagranthaH Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * [1 || OM hIM zrIM ahaM zrIzaMkhezvarapArzvanAthAya namaH // || nyAyAmbhonidhizrImadvijayAnandasUrIzvarapAdapadmebhyo namaH / / || sakalAgamarahasyavedizrImadAcAryavijayadAnasUrIzvarebhyo namaH // // karmasAhityaniSNAtazrImadAcAryavijayapremasUrIzvarebhyo namaH / / khetapaTAcAryazrImadgovindagaNigumphitaTIkayA samalakRtaH karmastavAkhyo dvitIyaH karmagranthaH / karmabandhodayodIryA-sattAvaicitryavedinam / karmastavasya TIkeyaM, natvA vIraM viracyate // 1 // namiUNa jiNavariMde, tihayaNavaranANadaMsaNapaIve / baMdhudayasaMtajuttaM, vocchAmi thayaM nisAmeha // 1 // pUrvArdhena maGgalArthamiSTadevatAnamaskAramAha-maGgalaM cAvighnena prakaraNasamAptyartham / pazcArddhana tu prayojanAditrayamiti gAthAsamudAyArthaH, avayavArthastu natvA' praNamya 'jinavarendrAn' 'rAgAdijayAjinAH, te ca cchadmasthavItarAgA api bhavanti, ataH kevalipratipattyarthaM varagrahaNam / jinAnAM varA jinavarAH, / te ca sAmAnyakevalino'pi bhavanti, ato'rhatpratipatyarthamindragrahaNam / jinavarAjAmindrA jinavarendrAH / jinatve kevalitve ca sati catustriMzatru ddhAtizeSarUpaparamaizvaryavanta ityarthaH, tAn / teSAM varazabdalabdhaM kevalitvaM vizeSaNAntareNa vivRNoti-tribhuvanavarajJAnadarzanapradopAn' trINi bhuvanAni UddharvAdhastiryaglokarUpANi, teSAM varAbhyAM kevalarUpatayA jJAnadarzanAbhyAM pradIpAH prakAzakAstAna , evaMvidhAn jinavarendrAnatvA tataH stavaM vakSyAmIti saMbandhaH / kiMviziSTaM stavam ?, 'bandhodayasadyuktaM' tatra mithyAtvAdibhirbandhahetubhiraJjanacUrNapUrNasamudgakavat nirantaraM pudgalanicite loke karmayogyavargaNApudgalairAtmano vahnayayApiNDavadanyo'nyAnugamAbhedAtmakaH saMbandho bandhaH / teSAM ca yathA svasthitibaddhAnAM karmapudgalAnAM karaNavizeSakRte svAbhAvike vA sthityapacaye satyudayasamayaprAptAnAM vipAkavedanamudayaH / udayagrahaNenodIraNA'pi tajjAtIyA gRhyate / sA punaH karmapudgalAnAM karaNavizeSajanite sthityapacaye satyudayAvalikAyAM pravezanamudI 1 "rAgArijayA" rAgAdivijayA" iti vA pAThaH / 2 "ddhAtizaya" iti vA / Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavAkhye dvitIye karmagranthe raNA / bandhasaGkramAbhyAM labdhAtmalAbhAnAM karmaNAM nirjaraNasaGkramaNakRtasvarUpapracyutyabhAve sadbhAvaH sattA / bandhazca udayazca sat ceti bandhodayasanti, saditi bhAvapradhAnena nirdezena sattocyate, tairbandhodayasadbhiyuktiH, teSAM vyavacchedasyeha varNanAt , taM stavaM vakSyAmi / stavastvayamasAdhAraNasadbhUtaguNotkIrtanarUpatvAt / sa tviha guNo bandhodayodIraNAsatkSayo jinasya veditavyaH / tathA ca saduddezAdhikAre vakSyati "aDayAlaM payauisayaM, khaviya jiNaM nivvuyaM vaMde" iti / sattApakSaye ca bandhodayodIraNA api kSINA eva bhavantiH iti pRthak tatkSayo noktaH / tatkSayo'pi vA pratiguNasthAnaM tadvayavacchedavacanena pRthagukta eva / nizamayateti ziSyAn bodhayati / yamahaM jinasya stavaM vakSye taM 'nizamayata'zRNuta yUyaM, tacchvaNasya taduktabhagavadguNabahumAnadvAreNAzayazuddhayA karmakSayahetutvAdvastusvarUpAvagatihetutvAcca / tadavagatihetutvaM ca stAvakavacanAnAmapi vastusvarUpavAcitvena prAmANyAbhyupagamAt , tadevamiha vakturAtmAzayavizuddhiranantaraM stavavacanasya prayojanaM ziSyAnugrahazca / zrotRNAmapi svAzayavizuddhirevagatizca / pAramparyeNa tu svAzayavizu dveruttarottaravizuddhiphalatvAdubhayeSAM paramavizuddhayAtmako niHzreyasa iti prayojanam / abhidheyaM ca bandhAdivyavacchedarUpamahaMdguNanikurumbam / saMbandhazca stvpryojnyorupaayopeybhaavH| stavAbhidheyayostu vAcyavAcakabhAva iti darzitaM veditavyam / / 1 / / karmaNAM ca bhagavato na sarveSAM yugapadeva bandhAdivyavacchedaH, kiM tarhi ?, mithyAdRSTayAdIni guNasthAnAni paramapadaprasAdazikharArohaNasopAnakalpAni krameNAdhirohataH kvacideva guNasthAne kiyatyo'pyeva karmaprakRtayo bandhamudayamudIraNAM sattA vA pratItya vyavacchinnAH, tatra tAvaddhandhaM pratItya va kiyatyo vyavacchinnAH 1 ityetadAha 'micche solasa paNuvI-sa sAsaNe avirae ya dasa pyddii| cauchakkamega dese, virae ya kameNa vocchinnA // 2 // adhunA sukhapratipattyartha tAvadguNasthAnAni lezato vyAkhyAya pazcAdimAM gAthA vyAkhyAsyAmaH / tAni ca guNasthAnAni caturdazadhA, tadyathA-mithyAdRSTiguNasthAnam 1, sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnam 2, samyagmithyAdRSTiguNasthAnam 3, aviratasamyagdRSTiguNasthAnam 4, dezavirataguNasthAnam 5, pramattasaMyataguNasthAnam 6, apramattasaMyataguNasthAnam 7, apUrvakaraNaguNasthAnam 8, anivRttivAdarasamparAyaguNasthAnam 8, sUkSmasamparAyaguNasthAnam 10, upazAntakaSAyavItarAgacchadmasthaguNasthAnam 11, kSINakaSAyavItarAgacchadmasthaguNasthAnam 12, sayogi 1"-rApattizca / " iti vA pAThaH // 2 karmastavamUlapustakeSvetadgAthAdvandaM dRzyate-"micchahiTThI 1 snAsAyaNe 2 ya taha sammamicchadiTThI 3 ya / avirayasammadiTThI 4, virayAvirae 5 pamatte 6 ya . 1 / tatto ya appamatte 7, niyaTTi 8 aniyaTTibAyare 6 suhume 10 / uvasaMta 11 khINamohe 12 hoi sajogI 13 ajogI 14 ya // 2 // " paraM TIkAyA amAvena nAhataM mUle / / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnanAmasvarUpavarNanam kevaliguNasthAnam 13, ayogikevaliguNasthAnaM 14 ceti / tatra guNAH jJAnadarzanacAritrarUpA jIvasvabhAvavizeSAH, sthAnaM punaratra teSAM zuddhayazuddhiprakarSApakarSakRtaH svarUpabhedaH, tiSThantyasmin guNA itikRtvA yathA'dhyavasAyasthAnamiti, guNAnAM sthAnaM guNamthAnam / / mithyA viparyastA dRSTihatpraNItavastupratipattiryasya bhakSitahatpUrapuruSasya site pItapratipattivat mithyAdRSTistasya guNasthAnaM jJAnAdiguNAnAmavizuddhiprakarSavizuddhayapakarSakRtaH svarUpavizeSo mithyAdRSTiguNasthAnam ?, nanu ca dRSTI viparyastAyAM tadAdhAratvAd guNAnAmabhAva eva syAt tadabhAve ca kutastatsvarUpavizeSAtmakaM mithyAdRSTeguNasthAnam ityatrocyate-yadyapi mithyAtvamohanIyodayAd dRSTiviparyAsamtathA'pi naikAntenAmya niguNatvaM, ajIvatvaprasaGgAt / tathA cArSam-"savvajocANaM pi ya NaM akvarassa aNaMtabhAgo niccugghAtio / jai puNa sovi AvarejjejA teNaM jIvo ajovattaM paavejaa| suThuvi mehasamudae hoi pahA caMdasUrANaM' ityasti, tasyApi yA ca yAvatI ca guNamAtrA dRSTiviparyAsena tu sA'pi viparyastasvarUpaiveti / jinapraNItaM caikamapyakSaramazraddadhAno mithyAdRSTirbhavatIti / uktaM ca-"sUtroktasyaikasyA-pyarocanAdakSarasya bhavati nrH| mithyAdRSTiH sUtraM, hi naH pramANaM jinAbhihitam // 1 // " iti / ___ AyaM sAdayatIti AsAdanaM, anantAnubandhikaSAyavedanam , nairukto yazabdalopaH / sati hi tasminnanantasukhaphaladaniHzreyasatarubIjabhUta aupazamikasamyaktvalAbho jaghanyataH samayena utkRSTataH SaDbhirAvalikAbhiH sIdatyapagacchati / sahAsAdanena vartata iti sAsAdanaH / samyagaviparyastA dRSTirjinapraNItavastupratipattiryasya sa samyagdRSTiH / sAsAdanazcAsau samyagdRSTizceti sAsAdanasamyagdRSTiH, tasya guNasthAnaM sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnamiti / etaccaivaM bhavatigambhIrabhavodadhimadhyaviparivartI janturanAbhoganirvArtitena girisaridupalagholanAkalpena yathApravRttikaragena saMpAditAntaH sAgaropamakoTAkoTIsthitikasya mithyAtvavedanIyasya karmaNaH sthiterantarmuhUrtamudayakSaNAduparyatikramyApUrvakaraNAnivRttikaraNasaMjJitAbhyAM vizuddhivizeSAbhyAmantamuhUrtakAlapramANamantarakaraNaM karoti / tasmin kRte tasya karmaNaH sthitidvayaM bhavati, antarakaraNAdadhastanI prathamasthitirantamuhUrtamAtrA, tasmAdevoparitanI zeSA dvitIyasthitiriti / sthApaneyam-4 tatra prathamasthitau mithyAtvadalikavedanAdasau mithyAdRSTiH / antamuhUrtena tu tasyAmapagatAyAmantarakaraNaprathamasamaya evaupazamikaM samyaktvamAmoti mithyAtvadalikavedanAbhAvAt , yathA hi vanadavAnalaH pUrvadagdhendhanamUparaM vA dezamavApya vidhyAyati, tathA mithyAtvavedanAgnira ntarakaraNamavApya vidhyAyati / tasyAmAntamauhUrtikyAmupazAntAddhAyAM paramanidhilAbhakalpAyAM jaghanyena samayazeSAyAmutkarSeNa SaDAvalikAzeSAyAM kasyacidanantAnubandhyudayo bhavati / tadudaye Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavAkhye dvitIye karmagranthe cAsau sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAne vartate, upazamazreNipratipatito vA kazcitsAmAdanatvaM yAti / taduttarakAlamavazyaM mithyAtvodayAdasau mithyAdRSTirbhavatIti 2 / / samyak ca mithyA ca dRSTiryasya sa samyagmithyAdRSTiH, tasya guNasthAnaM samyagmidhyAdRSTiguNasthAnam / varNitavidhinA labdhaM samyaktvamauSadhavizeSakalpamAsAdya madanakodravasthAnIyaM darzanamohanIyaM azuddhaM karma vidhA karoti, azuddhaM 1 arddhavizuddhaM 2 vizuddhaM 3 ceti / sthApanA trayANAM caiteSAM puJjAnAM madhye yadA'rddhavizuddhaH puJja udeti _ tadA tadudayavazAdarddhavizuddhamarhadRSTatattvazraddhAnaM bhavati jIvasya, tena tadA'sau samyagmithyAdRSTiguNasthAnamantamuhUrta kAlaM spRzati, tata UrdhvamavazyaM samyaktvaM mithyAtvaM vA gacchatIti 3 // tathA viratirvirataM, 'napusake bhAve ktaH' tatpunaH sAvadyayoga: . pratyAkhyAnaM, tanna jAnAti nAbhyupagacchati na tatpAlanAya yatata iti trayANAM padAnAmaSTau bhnggaaH| tajjJApanAya sthApanA- na nA na | tatra prathameSu caturyu bhaGgeSu mithyAdRSTirajJAnitvAllabhyate / zeSeSu triSu samyagdRSTiH, tasya hi jJAnameva bhavatIti saptasu bhaGgeSu nAsya viratamastItyavirato bhavati / na pA | caramabhaGge tu viratirastIti / / aviratazcAsau | jA nA na | samyagdRSTizcetyaviratasamyagdRSTiH. tasya guNasthAnamaviratasamyagdRSTiguNasthAnam | jAna samyagdRSTitvaM punaraupazamikasamyaktve varNitAntarakaraNakAlasaMbhave vizuddhadarzana- jA 5 pA | mohapuJjakodayakAlasaMbhave vA kSAyopazamikasamyaktve sarvadarzanamohakSayasaMbhave vA kSAyikasamyaktve sati bhavati, virataH punarapratyAkhyAnAvaraNakaSAyodayavazAna bhavati / te hyanpamapi pratyAkhyAnamAvRNvantIti no'lpArthatvAdapratyAkhyAnAvaraNA ucyante iti 4 // ekavrataviSayasthUlasAvadyayogAdau sarvavrataviSayAnumativarjasAvadhayogAnte karaNatrayayogatrayaviSayasarvasAvadyayogasya deze viratamasyAstIti dezavirataH / sarvasovadyayogapratyAkhyAnarUpaM tu viratamasya nAsti, pratyAkhyAnAvaraNakaSAyodayAt / sarvaviratirUpaM hi pratyAkhyAnamAvRNvantIti pratyAkhyAnAvaraNA ucyanta iti 5 / saMyacchati sma samyaguparamati sma yAvajIvaM sarvasAvadhayogAditi saMyataH / "kartari niSThA gatyarthAkarmakA" ityAdisUtreNa, pramadanaM pramattaM pramAdaH, sa ca vikathAkaSAyamadyavikaTendriyanidrArUpANAM pazcAnAmanyatamaH pramattamasyAstIti arzaAditvAd acaH matvarthIyasyopAdAnAt pramattaH pramAdavAnityarthaH, sa cAsau saMyatazceti pramattasaMyatastasya saMbandhinAM guNAnAM sthAnaM vizuddhayavizuddhiprakarSApakarSakRtaH svarUpavizeSaH / tathAhidezavirataguNAdetadguNAnAM vizuddhiprakarSo'zuddhathapakarSazca, apramattasaMyataguNApekSayA tu viparyaya iti jAnA pA Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagmithyAtvAdiguNasthAnasvarUpavarNanam evamanyaguNasthAneSvapi guNasthAnayojanA draSTavyA pUrvottarApekSayA vizuddhayavizuddhiprakarSApakarSakRteti 6 // nAsti pramattamasyeti apramato vikathAdipramAdarahitaH / apramattazcAmo saMyatazcetyapramattasaMyatastasya guNasthAnam 7 // apUrvaM karaNaM sthitighAtarasaghAtaguNazreNiguNasaGkamasthitibandhAnAM paJcAnAmarthAnAM nivartanamasyAsAvapUrvakaraNaH, tathAhi-yAvatpramANamasI pUrvaguNasthAnavizuddhayA sthitikhaNDakaM rasakhaNDakaM vA hatavAna , tato bRhattarapramANamapUrvamasmin guNasthAne hanti / uparitanasthitervizuddhivazAdapavartanAkaraNenAvatAritasya dalikasyAntamuhUrtapramANamudayakSaNAdupari kSipratarakSapaNAya pratikSaNamasaMkhyeyaguNavRddhayA viracanaM guNazreNirityucyate / sthApanA / etAM ca pUrvaguNasthAneSvavizuddhataratvAt kAlato drAdhIyasImaprathIyasI ca dalikasyAlpatarasyApavartanAdviracitavAn / iha tu vizuddhataratvAdapUrvAM kAlato isvatarAM pRthutarAM ca bahutaradalikApavartanAdviracayati / sthApanA / zubhaprakRtiSvazubhaprakRtidalikasya pratikSaNamasaMkhyeyaguNavRddhayA vizuddhivazAnnayanaM guNasaGkramaH, tamihAsAvapUrva karoti / sthitiM ca karmaNAM drAdhIyasI prAgvaddhavAn , iha tu tAmapUrvA isIyasI badhnAti vizuddhataratvAditi / pazcApyapUrvANi karaNAnyasya / sa ca dvidhA, kSapaka upazamako vA / kSapaNopazamanArhatvAt , rAjyArhakumArarAjavat , na punarasau kSapayatyupazamayati vA, tasya guNasthAnaM apUrvakaraNaguNasthAnam / apUrvakaraNAddhAyAzcAntamauhartikyAH prathamasamaye jaghanyAdInyutSTaTAntAnyadhyavasAyasthAnAni asaMkhyeyalokAkAzapradezamAtrANi / dvitIyasamaye tadanyAnyadhikatarANi / tRtIyasamaye tadanyAnyadhikatarANi caturthasamaye / tadanyAnyadhikatarANItyevaM yAvaJcaramasamaya iti / tAni ca sthApanAyAM viSamacaturasra kSetramAstRNanti sthApanA 7000000000 prathamasamayaMjaghanyAtprathamasamayotkRSTamanantaguNavizuddham / tasmAd dvitIyasamaya- 50000000 jaghanyamanantaguNavizuddham , tasmAttadutkRSTamanantaguNena vizuddhamiti / evaM yAva- 3 dvicaramasamayotkRSTAcaramasamayajaghanyamanantaguNavizuddham , tasmAttadutkRSTama- 20000 nntgunnvishuddhmiti| ekasamayagatAni tu parasparaM SaTsthAnapatitAnIti / yuga- ja0ma0 u0 padetadguNasthAnapraviSTAnAM bahUnAM jIvAnAmanyo'nyasya saMbandhino'dhyavasAyasthAnasyAsti nivRttirapIti nivRttiguNasthAnamapIdamucyate 8 // yugapadekaMguNasthAnaM pratipannAnAM bahUnAM jIvAnAmanyo'nyasya saMbandhino'dhyavasAyasthAnasya vyAvRttiriha nivRttirabhipretA, nAsti tathAvidhA nivRttirasyetyanivRttiH, anyeSAM yadadhyavasAyasthAnamasAvapi nadvartItyarthaH, samparAyaH kaSAyodayaH,samantAtparaiti paryaTati sNsaarmnenetikRtvaa| bAdaraH sthUlaH samparAyo yasya sa bAdarasamparAyaH, sUkSmakiTTIkRtasamparAyApekSayA baadrtvm| anivRttizcAsau bAda 600000000 4000000 380000 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavAkhye dvitIye karmagranthe rasamparAyazvetyanivRttivAdarasamparAyaH / sa ca dvividhaH, kSapaka upazamako vA, kSapayati upazamayati vA mohanIyAdikarme ne kRtvA, tasya guNasthAnaM anivRttivAdarasamparAyaguNasthAnam / anivRttivAdarasamparAyAddhAyAmAntamauhUrtikyAM prathamasamayAdArabhya pratisamayamekaikamanantaguNavizuddhaM yathottaramadhyavamAyasthAnam tena tatraikasamayapraviSTAnAmekamadhyavasAyasthAnamanuvartate parasparaM na tu nivartata ityanivRttitvam 9 // sUkSmaH sambharAyaH kiTTIkRtalobhakapAyodayarUpo yasya so'yaM muukssmsmpraayH| so'pi dvividhaH, kSapakaH upazamako vA / kSapayatyupazamayati vA lobhamekamitikRtvA. tasya guNasthAnam 10 // chAdyate kevalajJAnadarzanamAtmano'nene'ti cchadma jJAnAvaraNadarzanAvaraNAntarAyamohanIyakodayaH, sati tasmin kevalasyAnutpAdAttadapagamAnantaraM cotpAdAcchadmani tiSThatIti chadmasthA, sa ca sarAgo'pi bhavatItyatastadvayavacchedArtha vItarAgagrahaNam / vIto vigato rAgo mAyAlobhakaSAyodayarUpo yasya sa vItarAgaH, sa cAso chadmasthazca vItarAgacchadmamthaH / sa ca kSINakaSAyo'pi bhavati, tasyApi yathoktarAgApagamAdatastadvayavacchedArthamupazAntakapAyagrahaNam / kaSaRSaziSetyAdidaNDakadhAturhisArthaH / kaSanti kapyante ca parasparamasmina prANina ita kapaH saMsAraH / 'pusi saMjJAyAM ghaH prAyaMNa' (pA0 3-3-18) iti ghaH prAyagrahaNAt , anyathA hi halantatvAt 'halaca' (pA03-3-121) iti paJ syAt / kapamayante gacchanti ebhirjantava iti kaSAyAH krodhAdayaH / upazAntA upazamitA vidyamAnA eva saGkramaNodvartanApavartanAdikaraNodayAyogyatvena vyavasthApitAH kaSAyA yena sa upazAntakaSAyaH. sa cAso vItarAgacchadmasthazvetyupazAntakavAyavItarAgacchadmasthaH tasya guNasthAnamiti prAgvat / tatrAviratasamyagdRSTaH prabhRtyanantAnubandhinaH kaSAyA upazAntAH saMbhavanti / upazamazreNyArambhe hyanantAnubandhikaSAyAnavirato dezavirataH pramatto'pramatto vA san upazamayya darzanamohatritayamupazamayati / tadupazamAnantaraM pramattApramattaguNasthAnaparivRttizatAni kRtvA tato'pUrvakaraNaguNasthAnottarakAlamanivRttibAdarasamparAyaguNasthAne cAritramohanIyasya prathamaM napuMsakavedamupazamayati, tataH strIvedam , tato hAsyaratyaratizokamayajugupsArUpaM yugapat SaTkam 6, tataH puruSavedam , tato yugapadapratyAkhyAnAparaNapratyAkhyA naravaraNoM krodhau, tataH saMjvalanakrodham , tato yugapadvitIyatRtIyau mAnau tataH saMjvalanamAnam , tato yugapadvitIyatRtIye mAye, tataH saMjvalanamAyAm , tato yugapadvitIyatRtIyoM lobhau, tataH sUkSmasamparAyaguNasthAne saMjvalanalobhamupazamayatIti / tadevamanyeSvapi guNasthAneSu kApi kiyatAmapi kapAyANAmupazAntatvasaMbhavAt upazAntakaSAyavyapadezaH saMbhavatItyatastadvayavacchedArthamupazAntakaSAyagrahaNe satyapi vItarAgagrahaNaM kartavyam / upazAntakaSAyavItarAga iti caitAvatai veSTasiddhau chadmasthagrahaNaM svarUpakathanArtham , vyavacchedyAbhAvAt / na hyacchamastha upazAntakaSAyavItarAgaH saMbhavati, yasya cchadmasthagrahaNena vyavacchedaH syAt 11 // Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRnmamamparAyAdiguNasthAnamvarUpavarNanam kSaNA abhAvamApannAH kapAyA yasya sa kSINakaSAyaH / tatrAnantAnuvandhikapAyAna prathamamaviratasamyagdRSTyAdyapramattAntaguNasthAneSu kSapayati / darzanatritayaM ceteSu pUrvoktaguNasthAneSu kSapayati / tataH zeSAn saMjvalanalobhavarjAnanivRttivAdarasamparAyaguNasthAne vakSyamANena krameNa kSapayati / saMjvalanalobhaM sUkSmasamparAyaguNasthAna iti / tadevamanyeSvapi sarAgeSu kSINakaSAyavyapadezaH saMbhavati kvApi kiyatAmapi kaSAyANAM kSINatvasaMbhavAt , atastadvayavacchedArthaM vItarAgagrahaNam / zrINakaSAyavItarAgatvaM ca kevalino'pyastIti tadvayavacchedArtha chadmasthagrahaNam / chadmasthagrahaNe'pi ca kRte sarAgavyavacchedArtha vItarAgagrahaNam / vItarAgazcAsau chadmasthazceti vItarAgacchadmasthaH / sa copazAntakapAyo'pyastIti tadvayavacchedArtha kSINakaSAyagrahaNam / kSINakaSAyazcAsau vItarAgacchaasthazca kSINakapAyavItarAgacchamasthaH tasya guNasthAnamiti prAgvat 12 // vIryAntarAyakSayakSayopazamasamutthalabdhivizeSapratyayamabhisandhyanabhisandhipUrvamAtmano vIrya yogaH / sa dvidhA, sakaraNo'karaNazca / tatrAlezyasya kevalinaH kRtsrayojJeyadRzyayorarthayoH kevalaM jJAnaM darzanaM copayuJjAnasya yo'sAvaparispando'pratidho vIryavizeSaH so'karaNaH, sa ca nehAdhikriyate / yastu manovAkAyakaraNa sAdhanasalezyajIvaka ko jIvapradezaparispandAtmako vyApAraH sa sakaraNastekevalino nehAdhikAraH / sa ca karaNabhedAttisraH saMjJA labhate, tadyathA-kAyikovAciko mAnasazceti / natra bhagavato'bhisandhipUrvastrividho'pi bhavati / kAyikazcakramaNanimeSonmeSAdau / vAciko dezanAdau / mAnaso manaHparyAyajJAnibhiranuttarasurAdibhirvA manasA pRSTasya sato manasaiva dezanAyAm , te hi bhagavatprayuktAni manodraSTavyANi manaHparyAyajJAnenAvadhijJAnena ca pazyanti, tatastadvAreNa pRSTamarthamavagacchanti / saha yogena vartata iti sayogaH sayogIti vA, bahuvrIhematvarthIya iti yathA -sarvadhanItyAdI sarvadhanAderAkRtigaNatvAt , kevalamekamasahAyamasAdhAraNamanantamaparizeSaM ca / tatraikaM tadbhAve chAnasthikazeSajJAnadarzanAbhAvAta / 'uktaM ca-"uppannaMmi aNaMte, naThami ya chAumathie nANe" iti / asahAyaM na tu matijJAnavadindriyamanaHkRtasahAyakApekSamarthagrahaNe pravatate, paranirapekSanirAvaraNAtmasvabhAvatvAt / asAdhAraNamananyasadRzaM, tadanyasyaivaMvidhajJAnadarzanAbhAvAt / anantamaparyavasAnaM, punastatsvarUpatiraskaraNakAraNaghAtikarmA'tyantakSayodbhUtatvAt dravyAghanantajJeyagrahaNAtmakatvAdvA anantam / aparizeSaM saMpUrNa, saMbhinnAparizeSadravyakSetrakAlabhAvalakSaNavastugrahaNasvarUpatvAt / tacca dvividhaM, jJAnaM darzanaM ceti / tatkevalaM yasyAstIti sa kevalI, sayogI cAsau kevalI ceti sayogikevalI tasya guNasthAnaM tathaiva 13 / / nAsti yathokto yogo niruddhatvAdasyatyayogaH ayogIti vA pUrvavaditi / sa trividho'pi yogaH pratyekaM dvividhaH, sUkSmo bAdarazca / tatra kevalotpatteruttarakAlaM jaghanyenAntamuhUrtamutkarSeNa dezo 1 "taduktam" ityapi pAThaH // Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavAkhye dvitIye karmagranthe napUrvakoTI vihRtyAntamu hUtAvazeSAyuSkaH sayogikevalI prathamaM bAdarakAyayogena bAdaravAGmanoyogI niruNaddhi / tataH sUkSmakAyayogena bAdaraM kAyayogaM niruNaddhi, sati tasmin sUkSmayogasya niroddhamazakyatvAt / tatazca sarvabAdarayoganirodhAnantaraM sUkSmakriyamanivartizukladhyAnaM dhyAyana sUkSmakAyayogenasUkSyavAGmanoyogau niruNaddhi / tatastameva sUkSmakAyayogaM svAtmanaiva niruNaddhi / tannirodhAnantaraM samacchinnakriyamapratipAtizukladhyAnaM dhyAyana hasvapazcAkSaroccAraNamAtraM kAlaM zailezIkaraNaM praviSTo bhavati zIlasya yogalezyAkalaGkavipramuktayathAkhyAtacAritralakSaNasya ya IzaH sa zIlezaH, tasyeyaM zailezI / tribhAgonasvadehAvagAhanAyAmudarAdirandhrapUraNavazAtsaGkocitasvapradezasya zIlezasyAtmano'tyantaM sthirAvasthitirityarthaH / tasyAM karaNaM pUrvaracitazailezIsamayasamAnaguNazreNIkasya vedanIyanAmagotrAkhyasyAghAtikamaMtritayasyAsaMkhyeyaguNayA zreNyA, AyuHzeSasya tu yathAsvarUpasthitayA zreNyA nirjaraNaM zailezIkaraNam , taccAsau praviSTaH sana ayogI cAsau kevalI cetyayogikevalI bhavasthaH / sa ca zailezIkaraNacaramasamayAntarasamaye chinnacaturvidhakarmabandhanatvAcchinnaphalabandhanairaNDabIjavadgatipravRtteH, vyavagatakarmalepasaGgatvAt / vigatamRllepasaGgagambhIrajalatalavayu paritalagAmyalAbuvat sarvathA viprahAya zarIratrayamUrdhamRjuzreNyA samayena gacchatyAlokAntaram , na parato'pi, matsyavajalakalpagatyuSaSTambhakadharmAstikAyAbhAvAt / tatrAso siddho'yogikevalI zAzvataM kAlamAste 14 / / iti vyAkhyAtAni lezato guNasthAnakAni / ' gAthA'dhunA vitriyate-'micche' iti, bhImaseno bhIma ityAdivatpadavAMcyasyArthasya padaikadezenApyabhidhAnadarzanAnmithyA dRSTiguNasthAnamityarthaH / evamuttareSvapi padavAcyasyArthasya padaikadezaprayogo draSTavyaH / tatra SoDazeti bandhamAzritya karmaprakRtaya iti prakramAdgamyate / vyavacchinnA iti vakSyamANena saMbandhaH / tatra bhAvastaduttareSu cAbhAvo vyavacchedArthaH / kevalajJAnaM jambUsvAmini yathA, viMzatyuttaraM ca karmaprakRtizataM bandhe'dhikriyate tacca darzayiSyAmaH / tatra tIrthakaranAmna AhArakadvayasya ca mithyAdRSTebandho nAsti, tadvandhasya yathAsaGghaya samyaktvasaMyamapratyayatvAt / uktaM ca-"sammattaguNanimittaM, titthayaraM saMjameNa AhAraM" iti / zeSasya saptadazottarasya karmaprakRtizatasya mithyAdRSTendhi iti / 'paNuvosa sAsaNe' iti, paJcaviMzatiH karmaprakR. tayaH sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAne bandhaM pratItya vyavachinnAH / iha tu mithyAdRSTiSoDazake saptadazottarazatAdapanIte zeSasyaikottarazatasya bandhaH / tIrthakaranAmnastu satyapi tatpratyaye samyaktve nAstIha bandhaH, tasya hi bandhArambhaH zuddhasamyagdRSTereva bhavati / tatsatkarmA ca sAsAdanatvaM na prApnoti / samyagmithyAdRSTiguNasthAne tu devamanuSyAyuSorapi bandho nAsti, AyurvandhAdhyavasAyasthAnavirahAt / atastatsahitAyAM sAsAdanavyavacchinnapaJcaviMzatAvekottarazatAdapanItAyAM zeSa 1 "ntAt , na" ityapi // 2 "dhAnAnmithyA" iti vA paatthH| Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vandhamAzritya guNasthAnakeSu vyavachidyamAnaprakRtisaGkhyA (7 catuHsaptatervandhaH 'avirae ya dasa payaDo' iti, aviratasamyagdRSTiguNasthAne daza prakRtayo bandhaM pratItya vypcchimaaH| pUrvoktAyAM catuHsaptatau devamanuSyAyuSkatIrthakaranAmasu prakSipteSu saptasaptatendhaH / 'cau chakkamega dese, virae ya kameNa vocchinnA' iti, catastraH paTaka eka deze iti dezavirataguNasthAne, virate ceti virato dvividhaH, pramatto'pramattazca tasminniti / kamuktaM bhavati ?-dezavirataguNasthAne catasraH pramattasaMyataguNasthAne, SaTkaM apramattasaMyataguNasthAne tvekA karmaprakRtiH krameNa yathAsaMkhyaM vyavacchinnAH / tatra dezavirataguNasthAne dazasu prakatiSu aviratasamyagdRSTivyavacchinnAsu saptasaptaterapanItAsu zeSAyAH saptaSaSTerbandhaH / pramattasaMyataguNamthAne tu dezaviratavyavacchinnAsu catasRSu prakRtiSu saptaSa TerapanItAsu zeSAyAstriSaSTervandhaH / apramattasaMyataguNasthAne tu pramattasaMyatavyavacchinnAsu SaTsu prakRtiSu triSaSTepanItAsu zeSAyAM sapta pazcAzati dvayorAhArakazarIrAhArakAGgopAGgayoH prakSiptayorekonaSaSTebandhaH / pramattasaMyataguNasthAne tu tatpratyaye saMyame satyapi nAstyAhArakadvayavandhaH, tasya pramAdarahitaviziSTasaMyamapratyayatvAt / devAyuSastu bandhe vyavacchinne satyapramattasaMyatasyApyaSTapaJcAzato bandhaH // 2 // dugatIsacaurapuvve, paMca niyaTTimi bNdhvoccheo| molasa suhumasarAge, mAya majogI jiNavariMde // 3 // (TIkA) 'dugatIsacaurapuvve' iti, apUrvakaraNaguNasthAne tvantamuhUrtamAtrAyAstadaddhAyAH bhAgasaptakam / tatra prathame saptabhAge dvikasya bandhavyavaccheda iti vakSyamANena saMbandhaH / paSThe saptabhAge triMzataH, carame saptabhAge catasRNAM prakRtInAM vandhavyavacchedaH / tatra prathame saptabhAge prAguktAyA aSTapaJcAzato bandhaH / dvitIyAdibhAgepu tu prathamabhAgavyavacchinnaM prakRtidvayamaSTapaJcAzataH zodhyate, zeSAyAH SaTpaJcAzato bandhaH / saptamabhAge SaSThabhAgavyavacchinnAyAM triMzati SaTpaJcAzataH zodhitAyAM zeSAyAH SaDviMzaterbandhaH / 'paMca niyaTimi baMdhavoccheo' iti, anivRttivAdara samparAyaguNasthAne pazcAnAM karmaprakRtInAM bandhavyavacchedaH / 'paJca' iti, chandovazAdApatvAcca SaSThayartha prathamA, dRzyate hyA vibhaktivyatyayaH / tadyathA-'annatthUsasieNa' iti / anyatrocchacasitAditi pazcamyarthe tRtIyA / evaM dvikatriMzacaturityatrApi samAhAradvandvAtpaSThayarthe prathamA drssttvyaa| tAsAM ca pazcAnAM na yugapaddhandhavyavacchedaH, kintu krameNAnivRttyaddhAyAH paJcasu bhAgeSu ekasyAH karmaprakRteH prathamabhAge, dvitIyasyA dvitIye, tRtIyasyAstRtIye, caturthyAzcaturthe, paJcamyAH paJcame bhAge bandhavyavaccheda iti / tatra prathame bhAge catasRSu prakRtiSvapUrvakaraNaguNasthAnasaptamabhAgavyavacchinnAsu paDviMzaterapanItAsu zeSAyA dvAvizatendhiH / dvitIyabhAge prathamabhAgavyavacchinnAmekAmapanIya zeSa kaviMzatervandhaH / tRtIye bhAge dvitIyabhAgavyavacchinnAmekAmapanIya zeSAyA viMzata Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98] karmastavAkhye dvitIye karmapranthe ndhaH / caturthabhAge tu tRtIyabhAgavyavacchinnAmekAM muktvA zeSAyA ekAnaviMzabandhaH / paJcamabhAge tu caturthabhAge vyavacchinnAmeko muktvA zeSANAmaSTAdazAnAM bandho boddhavyaH / 'solasa suhamasarAge' iti, sUkSmasamparAyaguNasthAne SoDazeti vibhaktivyatyayAtSoDazAnAM karmaprakatInAM bandhavyavacchedaH / iha cAnivRttivAdarasamparAyapazcamabhAgavyavacchinnAyAmekasyAM karmaprakRtAvaSTAdazabhyo'panItAyAM zeSANAM saptadazAnAM bandhaH / 'sAya sajogI jiNavariMde' iti, sayogikevaliguNasthAne sAtasyaikasya bandhavyavacchedaH / jinavarendra iti pUrvavat / sUkSmasamparAyavyavacchinnAsu SoDazasu prakRtiSu saptadazabhyo'panItAsUpazAntamohakSINamohasayogikevaliguNasthAneSu zeSAyA ekasyAH sAtavedanIyakarmaprakRtervandhaH / ayogikevalI tvabandhakaH, pudgalagrahaNahetoryogasyAbhAvAt / uktaM hi-'jogA pagaipaesaM' iti // 3 // ukto guNasthAneSu prakRtibandhavyavacchedoddezaH / idAnIM teSveva kka kiyatInAM karmaprakRtInAmudayavyavacchedaH ? ityAha paNa nava 'iga sattarasaM, aDa paMca ya caura chakka cha ccev| .. iga duga solasa tIsaM, bArasa udae 'ajogNtaa||4|| pazca 1 nava 2 ekA 3 saptadaza 4 aSTau 5 paJca 6 ca catastraH 7 SaTkaM 8 SaT 9 caiva . ekA 10 dvikaM 11 SoDaza 12 triMzat 13 dvAdaza 14 karmaprakRtayo yathAsaGkhatha mithyAdRSTiguNasthAnaprabhRtyayogyantA yojyAH / karmaprakRtInAM ca dvAviMzaM zatamudayodIraNayoradhikriyate, tacca darzayiSyAmaH / tatra-mithyAdRSTiguNasthAne pazcAnAmudayavyavacchedaH pUrvokta eva vyavacchedArthaH sarvatrAnusaraNIyaH iha samyaktvasamyagmithyAtvAhArakazarIratadaGgopAGganAmatIrthakaranAmnAM pazcAnAM prakRtInAmudayo mithyAdRSTernAsti / zeSasya saptadazottarasya zatasyodayaH / sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAne navAnAmudayavyavacchedaH / sAsAdanabhAvasthasya narakedhUtpAdo na saMbhavatIti tadapAntarAlagatibhAvI narakAnupUrvyA nAstyudaya iti tatsahite mithyAdRSTivyavacchinne paJcake saptadazottarazatAdapanIte zeSasyaikAdazottarazatasyodayaH / samyagmithyAdRSTiguNasthAne tvekasyAH karmaprakRterudayavyavacchedaH / samyagmithyAdRSTervigrahagatirna saMbhavati, 'na sammamiccho kuNai kAlaM' iti vacanAt / ato vigrahagatibhAvI nAstyAnupUrvIcatuSkasyodayaH / tatra narakAnupUrvI pUrvA(ma)panItaiva, zeSatrayasahitaM sAsAdanavyavacchinnaM navakaM dvAdaza bhavanti / teSvekAdazocarazatAdapanIteSu zeSA navanavatiH, tasyAM samyagmithyAtve prakSipte zatasyodayaH / aviratasamyagdRSTiguNasthAne saptadazAnAM prakRtInAmudayavyavacchedaH / samyagmithyAdRSTivyavacchinnAmekAM prakRti 1-2 "igi" ityapi pAThaH 3 "ya" ityapi pAThaH / 4 "zeSAyAM navanavatau samyagmithyAtvaM prakSipyate tatazca zatasyodayaH" ityapi paatthH| Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayodIraNe samAzritya guNasthAnakeSu vyavachidyamAnaprakRtisaGkhyA (e zatAdapanIya zeSAyAM navanavatau samyaktvamAnupUrvIcatuSkaM ca prakSipyate ttshcturuttrshtsyodyH| dezavirataguNasthAne prakRtyaSTakasyodayavyavacchedaH / aviratasamyagdRSTivyavacchinne saptadazake caturuttarazatAdapanIta zeSAyAH sptaashiiterudyH| pramattasaMyataguNasthAne paJcAnAmudayavyavacchedaH / dezaviratavyavacchinnamaSTakaM saptAzIterapanIya zeSAyAmekonAzItAvAhArakazarIratadaGgopAGganAmnoH prakSiptayorekAzIterudayaH / apramattasaMyataguNasthAne catasRNAM prakRtInAmudayavyavacchedaH / pramattasaMyatavyavacchinnaM paJcakamekAzItarapanIyate zepAyAH SaTsaptaterudayaH / apUrvakaraNaguNasthAne SaNNAM prakRtInAmudayavyavacchedaH / apramatavyavacchinne catuSke SaTsaptaterapanIte zeSAyA dvAsaptaterudayaH / anivRttivAdarasamparAyaguNasthAne SaNNAM prakRtInAmudayavyavacchedaH / apUrvakaraNavyavacchinne SaTke dvAsaptaterapanIte zeSAyAH SaTpaSTarudayaH / sUkSmasamparAyaguNasthAne tvekasyAH prakRterudayavyavacchedaH anivRttibAdarasamparAyavyavacchinne SaTke paTapa TerapanIte zeSAyAH SaSTerudayaH / upazAntamohaguNasthAne dvayoH prakRtyorudayavyavacchedaH / 'mUkSmasamparAyavyavacchinnAyAmekasyAM prakRtau SaSTepanItAyAmekonaSaSTerudayaH / kSINamohaguNasthAne SoDazAnAM prakRtInAmudayavyavacchedaH / dvayoddhicaramasamaye caturdazAnAM tu caramasamaye upazAntamohavyavacchinnaM dvayamekonaSaSTerapanIyate, zeSAyAH saptapazcAzata udayaH / sayogikevaliguNasthAne triMzataH prakRtInAmudayavyavacchedaH / kSINamohavyavacchinne SoDazake saptapazcAzato'panIte zeSAyAmekacatvAriMzati tIrthakaranAmni prakSipte dvAcatvAriMzata udayaH / bhavasthAyogikevaliguNasthAne dvAdazAnAmudayavyavacchedaH / sayogikevalivyavacchinnAyAM triMzati dvAcatvAriMzataH zodhitAyAM dvAdazAnAmudayaH / siddhakevalI tvavedakaH // 4 // iti prakRtyudayavyavacchedoddezaH / idAnImudIraNAvyavacchedodezamAha paNa nava 'iga sattarasaM, aTTha ya caura chaka cha cceva / 'iga duga solaguyAlaM, udIraNA hoi jogatA // 5 // ihodayAdhikAramanusRtya bhAvanIyamudIraNAbhilApena / navaraM vizeSa ucyate-pramattasaMyataguNasthAne prakRtyaSTakasyodIraNAvyavacchedaH / udIraNA tvekAzIterudayavat / apramatte cataruNAM prakRtInAmudIraNAvyavacchedaH / pramattavyavacchinnamaSTakamekAzItarapanIyate, shessaayaatrisptterudiirnnaa| apUrvakaraNe SaNNAM vyavacchedaH / apramattavyavacchinne catuSke trisaptaterapanIte zeSAyA ekonasaptate 1."zeSAyAmakAnnAzI" iti vA paatthH| evamagre'pi 'ekonacatvAriMzat ekonaSaSTiH' ityAdAvapi 'ekAnnacatvAriMzat ekAnnaSaSThiH,' ityAdi "naviMzatyAdineko'JcAnta" (siddha0 3-1-66) iti sUtreNa tatpuruSasamAse ekazabdasya 'ad' ityantAgame ca jJeyam / / 2 "sUkSmarAgavyava" iti vA pAThaH / / 3-4 "igi" ityapi paatthH| Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10.] karmastavAkhye dvitIye karmapranthe rudIraNA / anivRttibAdarasamparAye paNNAM vyavacchedaH / apUrvakaraNavyavacchinnaM SaTkamekonasaptaterapanIyate, zeSAyAstripaSTerudIraNA / sUkSmasamparAye tvekasyAH prakRterudIraNAvyavacchedaH / anivRttibAdarasamparAyavyavacchinne SaTke triSaSTerapanIte zeSAyAH saptapazcAzata udIraNA / upazAntamohe dvayorudIraNAvyavacchedaH / sUkSmarAgavyavacchinAyAmekasyAM saptapazcAzataH zodhitAyAM zeSAyAH SaTpaJcAzata udIraNA / kSINamohe SoDazAnAmudIraNAvyavacchedaH / upazAntamohavyavacchinne dvaye paTpazcAzataH zoSite zeSAyAzcatuSpazcAzata udIraNA / sayogikevalinyekonacatvAriMzata udIraNAvyavacchedaH / kSINakaSAyavyavacchinne SoDazake catuSpaJcAzataH zodhite zeSAyAmaSTAviMzati tIrthakaranAmni prakSipte satyekonacatvAriMzata udIraNA / ayogikevalI tvanudIraka eva // // iti prakRtyudIraNAvyavacchedoddezaH / prakRtisattAvyavacchedoddezamAha aNamicchamIsasamma, avirysmmaaiappmttaa| . suranarayatiriyaAuM, niyayabhave mayajIvANaM // 6 // anantAnubandhinazcatvAraH krodhamAnamAyAlobhAH, mithyAtvaM, 'mizra' samyagmithyAtvamityarthaH samyaktvaM ityetAH sapta karmaprakRtayo'viratasamyagdRSTayAdyapramattAntAH / kimuktaM bhavati ?, etAH prakRtayo'viratadezaviratapramattApramattasaMyataguNasthAnA nAmanyatamasmin vyavacchinnasattAkA bhavanti / etA hi sapta prakRtIreteSAmanyatamo vizuddhivazAt kSapayatIti / tathA suranArakatiryagASi nijakabhave sattAmadhikRtya vyavacchinnAnItyadhikArAllabhyate / keSAm ?, ityAha-sarvajIvAnAM kSapakajinatvaM prApsyatAmeva. na tvanyeSAmityarthAdgamyate / tathAhi-ye jIvAH suranArakatiryakSu caramaM tadbhavamanubhUya manuSyatayotpannAsteSAM suranArakatiryagAyapi svasvabhave vyavacchinnasattAkAni jAtAni, punastadanavAptaH, nAnyeSAM punastatprApteriti / aSTacatvAriMzaM ca zataM karmaprakRtInAM sattAyAmadhikriyate, tacca darzayiSyAmaH / tatra mithyAdRSTeraSTacatvAriMzasyApi zatasya sattA / yadA prAgbaddhanArakAyuSkaH kSAyopazamikaM samyaktvamavApya tIrthakaranAmno bandhamArabhate, tadA'sau narakeSutpadyamAnaH samyaktvamavazyaM vamatIti mithyAdRSTastIrthakaranAmno'pi sattA saMbhavati / sAsAdanasamyagmithyAdRSTayostasminneva tIrthakaranAmarahite saptacatvAriMzasya zatasya sattA / tIrthakaranAmasatkarmaNo jIvasya tadbhAvAnavApteH / tadbhandhArambhasya ca zuddhasamyaktvapratyayatvAdityuktaM prAk / aviratadezavirata pramattasaMyatApramattasaMyatAnAmakSapitadarzanasaptakAnAmaSTacatvAriMzasya zatasya sattA saMbhavati / taditareSAM tvekacatvAriMzasya zatasyeti / iyaM caiteSu guNasthAneSu sAmAnyajIvAnAM saMbhavamadhikRtya sattA varNitA, na tvadhikRtastavastutyasya jinasyaiSA sattA 1 "sUkSmasamparAyavyava0" iti vA pAThaH 2 "manyatarasmin" ityapi paatthH|3 "pramattApramattasaMyatAnAma" iti vA paatthH| Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - manAmadhikRtya guNasthAnakeSu vyavacchidAmAnaprakRtisaha khyAdi . [ 101 maMbhavani, asyAH suranAkatiryagAyuSkasaMbhavApekSaNIyatvAt , jinasya ca tadasa bhavAttasyApi vA prAgbhavApekSayA saMbhavo bhAvyaH / idAnIM jinasya kSapakazreNyAmapUrvakaraNAdiSu prakRtisattA'nuvaparyate / upazamazreNI sattAyAstviha nAdhikAraH / tatrApUrvakaraNaguNasthAne svasvabhavavyavacchinnAni devanArakatiryagAyapi trINyaviratAdyapramattasaMyatAvasAnaguNasthAnavyavacchinnaM ca darzanasaptakamaSTAcatvAriMzazanAdapanIyate, zeSamyASTAtriMzasya prakRtizatasya sattA // 6 // adhunA tvanivRttibAdarasamparAyaguNasthAne prakRtisattAvyavacchedamAha molasa aThekkekkaM "chakkekkakkeka khiinnmniyttttii| egaM suhumamarAge, khINakasAe ya solasagaM // 7 // poDaza 1 aTI 2 ekaM 3 ekaM 4 'chakkakakaka khINamanigaTTI' iti, SaT 5 eka 6 ekaM 7 ekaM 8 eka ha / krameNa karma kSINaM 'anivRttau' anivRtyaddhAyAM prathamaM SoDaza karmANi zrINAni / tato'STau tata ekamityAdikramaH / yAvadakSINaM SoDazakaM tAvatpUrvoktasyASTAtriMzasya zatasya sattA / tasmin kSINe satyaSTAtriMzazatAdapanIte zeSasya dvAviMzasya zatasya sattA / tato'pyaSTake kSINe dvAviMzazatAdapanIte zeSasya caturdazottarasya zatasya sattA / tato'pyekasmina kSINe trayodazasya zatasya sattA / tataH punarekasmin kSINe dvAdazasya zatasya sattA / tato'pi SaTke jhINe dvAdazazatAdapanIte SaDuttarazatasya sattA / tasmAdekasmin kSINe pazcottarazatasya sttaa| tato'pi dvitIye punarekasmin kSINe caturuttarazatasya sattA / tato'pi tRtIye punarekasmin kSINe yuttarazatasya sattA / tatazcaturthe punarekasmin kSINe dvayu ttarazatasya sattA / 'egaM suhamasarAge' iti, sUkSmasarAgaguNasthAne tvekaM karma kSINaM vyavacchinnabhityarthaH / pUrvoktasya dvayu ttarazatasya sttaa| 'vINakasAe ya solasagaM' iti, kSINakaSAyaguNasthAne poDazakaM karmaNAM kSINam / dve karmaNI dvicaramasamaye, caturdaza caramasamaya iti| tatra yAvadvicaramasamayastAvatsUkSmasamparAyakSINAyAmekasyAM karmaprakRtau dvayu ttarazatAdapanItAyAM zeSasyaikottarazatasya sattA / caramasamaye tu dvicaramasamayakSINaM dvikamekottarazatAdapanIyate, zeSAyA navanavateH sattA / sayogikevalinastu kSINakaSAyacaramasamayakSINe caturdazake navanavaterapanIte zeSAyAH paJcAzIteH sttaa.||7|| bAvattariM ducarime, terasa carime ajogiNo khINe / aDayAlaM payaDisayaM, khaviya jiNaM nivvuyaM vaMde // 8 // 1 "sattayA tviha" ityapi pAThaH / / 2 "advivikka" ityapi pAThaH / 3-4 "chakkikkikkikka khINamaniyaTTI / " iti vA paatthH|| Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 ] karmastvAkhye dvitIye karma granthe ayogikevalino dvAsaptatiDheicarame samaye kSINA / dvau cAmAvasmAditi dvicaramaH, tadguNasaMvijJAnena bahuvrIhiNA caramAtpUrvo'nantarasamaya ucyate / 'terasa carime ajogiNo khINe' iti trayodaza carame samaye karmANyayogikevalinaH kSINAni | yAvadvicaramasamayastAvatpUrvoktAyAH pazcAzIteH sattA / caramasamaye tu dvicaramasamayakSINAyAM dvAsaptatau paJcAzItarapanItAyAM zeSANAM trayodazAnAM sattA / tadevaM ca 'aDayAlaM payauisayaM, gvaviya jiNaM nivvuyaM vaMde iti, pUrvabhavakSINamAyustrayamaviratAdyapramattAntaguNanthAnakSINe darzanasaptake kSiptaM jAtA daza / te'pyanivRttibAdarasamparAyakSINe poDazake kSiptA jAtA SaDviMzatiH / tamyA tatraiva kSINamaSTakaM kSiptaM jAtA catustriMzat / tasyAM tatraiva krameNa kSINo dvAvekako kSiptau jAtA SaTtriMzat / tasyAM tatraiva kSINaM SaTkaM kSiptaM jAtA dvicatvAriMzat / tasyAM tatraiya krameNa kSINAzcatvAra ekakAH kSiptA jAtA paTacatvAriMzat / tasyAM sUkSmasamparAyakSapita ekaH kSipto jAtA saptacatvAriMzat / tasyAM kSINamohakSapitaM dvayaM kSiptaM jAtakonapazcAzat / tasyAM tatkSapitameva caturdazakaM kSiptaM jAtA triSaSTiH / sA'pyayogikevalikSapitAyAM dvisaptatau kSiptA jAtaM pazcatriMzaM zanam / tatra tatkSapitameva trayodazakaM kSiptaM jAtamaSTacatvAriMzaM zatamiti / tadevamaSTacatvAriMzaM prakRtizataM kSapayitvA jino nirvRtaH, tamevaMvidhaM jinamahaM vande // 8 // ityuktaH sattAvyavacchedoddezaH / idAnI bandhAdivyavacchedroddezeSaddiSTAnAM poDazAdInAM prakRtisaMkhyAnAM pratinirdezAya mUlaprakRtyuttaraprakRtIrdarzayitumAha nANassa daMsaNassa ya, AvaraNaM veyaNIyamohaNiyaM / AuyanAmaM goyaM, tahatarAyaM ca payaDIo // 9 // paMca nava 'donni aTThA-vIsA cauro taheva baayaalaa| 'doNNi ya paMca ya bhaNiyA, payaDIo uttarA ceva // 10 // gAthe yugapadvayAkhyAyete-jJAnasyAvaraNaM paJcavidhaM bhavati / tadyathA-AbhiniyodhikajJAnAvaraNaM 1 zatajJAnAvaraNaM 2 avadhijJAnAvaraNaM 3 manaHparyAyajJAnAvaraNaM 4 kevalajJAnAvaraNa 5 miti // darzanasyAvaraNaM navavidham / tadyathA-nidrA 1 nidrAnidrA 2 pracalA 3 pracalApracalA 4 styAnarddhiH 5 cakSurdarzanAvaraNaM 6 acakSurdarzanAvaraNaM 7 avadhidarzanAvaraNaM 8 keraladarza varaNaM 9 ceti 2 // vedanIyaM dvividham-sAtavedanIyaM 1 asAtavedanIyaM 2 ceti 3 // mohanIyamaSTAviMzatividham / tisro darzanamohanIyaprakRtayaH-mithyAtvaM 1 samyagmithyAtvaM 2 samyaktvaM 3 ceti / paJcaviMzatizcAritramohanIyaprakRtayaH / tadyathA-SoDaza kaSAyAH 16 nava nokaSAyAH 25 / tatra kaSAyAH-anantAnubandhI krodho mAno mAyA lobhazca 4, apratyAkhyAnAvaraNaH krodho mAno 1-2 "dunni" ityapi paatthH| Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlottaraprakRtisamutkIrtanA [ 103 mAyA lobhazca 8, pratyAkhyAnAvaraNaH krodho mAno mAyA lobhazca 12, saMjvalanaH krodho mAno mAyA lobhazca 16 iti poDaza kapAyAH / nava nokaSAyAstu-vedatrayaM hAsyAdipaTkaM ca / vedatrayam-strIvedaH 1 puvedaH 2 napuMsakavedaH 3 iti / hAsyAdiSaTkaM ca-hAsyaM 1 ratiH 2 aratiH 3 zokaH 4bhayaM 5 jugupsA 6 ityaSTAviMzatidhA mohanIyamuktam 4 // AyuSkaM caturdhA-nArakAyu kam 1 tiryagAyuSkam 2 manuSyAyuSkam 3 devAyuSka 4 miti 5 // 'nAma dvicatvAriMzadbhedam / tadyathA caturdaza piNDaprakRtayaH 14, aSTAviMzatiH pratyekaprakRtayaH 28 iti dvicatvAriMzat / piNDaprakRtayastAvat-gatinAma 1 jAtinAma 2 zarIranAma 3 zarIrAGgopAGganAma 4 zarIrabandhananAma 5 zarImaGghAtananAma 6 saMhanananAma 7 saMsthAnanAma 8 varNanAma 9 gandhanAma 10 rasanAma 11 sparzanAma 12 AnupUrvI nAma 13 vihAyogatinAma 14 iti caturdaza / etAsAM tAvadbhedA darzyante / gatinAma caturvidham-nArakagatinAma 1 tiryaggatinAma 2 manuSyagatinAma 3 devagatinAma 4 iti / jAtinAma paJcavidham-ekendriyajAtinAma 1 dvIndriyajAtinAma 2 trIndriyajAtinAma 3 caturindriyajAtinAma 4 paJcendriyajAtinAma 5 iti / zarIranAma paJcavidham-audArikazarIranAma 1 vaikriyazarIranAma 2 AhArakazarIranAma 3 tejasazarIranAma 4 kArmaNazarIranAma 5 iti / aGgopAGgaM trividham-audArikAGgopAGgam ? kriyAGgopAGgam 2 AhArakAGgopAGgaM 3 ceti / bandhanaM paJcavidham-audArikabandhanAdi zarIravat 5 / saGghAtanAmApi tathaiva 5 / saMhanananAma paDvidham-vajrarSabhanArAcam 1 RSabhanArAcam 2 nArAcam 3 arddhanArAcam 4 kIlikA 5 sevAH 6 ceti / saMsthAnanAma paDvidham-samacaturasram 1 nyagrodhaparimaNDalam 2 'sAdi 3 vAmanam 4 kubnaM 5 huNDaM 6 ceti / varNanAma paJcavidham-kRSNam 1 nIlam 2 lohitam 3 hAridram 4 zuklaM 5 ceti / gandhanAma dvividham-surabhinAma 1 durabhinAma 2 ceti / rasanAma paJcavidham-tiktam 1 kaTukam 2 kaSAyam 3 amlam 4 madhuraM 5 ceti / sparzanAmaSTavidham-karkazam 1 mRdu 2 guru 3 laghu 4 zItam 5 uSNam 6 snigdham 7 rUkSaM ceti / AnupUrvI caturvidhA narakAnupUrvI 1 tiryagAnupUrvI 2 manuSyAnupUrvI 3 devAnupUrvI 4 ceti / vihAyogativividhA-prazastavihAyogatiH / aprazastavihAyogati 2 zceti / ityetAzcaturdaza piNDaprakRtayaH / prabhedAgrametAsAM pazcaSaSTiriti 65 / pratyekaprakRtayastvimAH-trasanAma 1 sthAvaranAma 2 bAdaranAma 3 sUkSmanAma 4 paryAptakanAma 5 aparyAptakanAma 6 pratyekanAma 7 sAdhAraNanAma 8 sthiranAma 9 asthiranAma 10 zubhanAma 11 azubhanAma 12 susvaranAma 13 duHsvaranAma 14 subhaganAma 15 durbhaganAma 16 AdeyanAma 17 anAdeyanAma 18 yaza-kIrtinAma 19 ayazaHkIrttinAma 20 agurulaghunAma 1. "didAnIM nAma maNyate, taddi vacatvAriMzadvidham / " iti vA pAThaH / 2 "sAti 3" ityapi / 3 "dvidhA" iti vA / 4 "mASTadhA" iti vA pAThaH / / Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104] karmasavAkhye dvitIye karmagranthe 21 upaghAtanAma 22 parAdhAtanAma 23 ucchvAsanAma 24 AtapanAma 25 udyotanAma 26 nirmANanAma27 tIrthakaranAma 28 itya TAviMzatiH pratyekaprakRtayaH / pUrvokApiNDaprakRticaturdazakena sahitA dvicatvAriMzadbhavanti / piNDaprakRtiprabhedapaJcapaSTayA tu sahitA trinavatirbhavati 6 // gotraM dvibhedama-uccairgotraM 1 nIcergotraM 2 ceti 7 / antarAyaM pazcavA-dAnAntarAyam 1 lAbhAntarAyam . 2 bhogAntarAyam 3 upabhogAntarAyam 4 vIryAnnarAyaM 5 ceti 8 // evaM ca kRtvA jJAnAvaraga paJca prakRtayaH / darzanAvaraNe nava / vedanIye dve / mohanIye'STAviMzatiH / AyuSi catasraH / nAmni trinavatiH / gotre dvaH / antarAye paJca / sarvapiNDo'STacatvAriMzaM zatamityetena sarveNa sattAyAmadhikAraH / udayo dIraNayostvaudArikAdibandhanAnAM paJcAnAmaudArikAdisaGghAtAnAM ca pazcAnAM yathAsvamaudArikAdiSu paJcasu zarIreNvantarbhAvaH / varNagandharamasparzAnAM yathAsaMkhya paJcadvipazcASTaprabhedAnAM tatprabheda'kRtAM viMzatimapanIya teSAmeva caturNAmabhinnAnAM grahaNe poDazakamidaM, bandhanasaGghAtadazakasahitamaSTacatvAriMzazatAdapanIyate, zeSeNa dvAviMzena zatenAdhikAraH / bandhe tu samyaktvasamyagmithyAtvayoH saGkameNaiva niSpAdyatvAdvandho na saMbhavatIti tayoviMzazatAdapanItayoH zeSeNa viMzena zatenAdhikAraH / iti prakRtisamutkIrtanA kRtaa| adhunA prakRtivarNanA kriyate / tatra bAnAvaraNaM tAvat-sAmAnyavizeSAtmake vastuni vizeSagrahaNAtmako bodho jJAnaM tasyAvaraNaM jJAnAvaraNam / tasya prathamo bheda AbhinibodhikajJAna varaNam / abhimukho yogyadezAvasthitArthApekSI niyataH svasvaviSayApekSI bodho'bhinibodhaH sa evAbhinivodhika, tacca tad jJAnaM ceti AbhiniyodhikajJAnam / taccaturvidham-avagrahaH 1 IhA 2 apAyaH 3 dhAraNA 4 ceti / avagraho dvividhaH-vyaJjanAvagrahaH 1 arthAvagrahazca 2 / tatra vyaJjanAvagrahazcakSurmanovarjAnAmindriyANAM svasvaviSayadravyaiH saha saMbandhaH, tenAsau caturvidha eva / arthAvagrahastu kimapIdamityetAvanmAtro manaHSaSThaiH paJcabhirindriyairvastvavabodhaH, tatazcaivamasau poDhA / IhAdayo'pi manaHpaSThendriyapaJcakasaMbhavatvAtpova / api kiM nvayaM bhavet puruSa eva uta sthANuH ? ityAdivastudharmAnveSaNAtmakaM jJAnaceSTanamIhA / puruSa evAyamiti vastvadhyavasAyAtmako nizcayo'pAyaH / nizcitasyAvicyutismRtivAsanAtmakaM dharaNaM dhAraNA / tadetadaSTAviMzatividhaM zrutanizritamAbhiniyodhikajJAnam , zrutena saMskriyamANatvAt / azrutanizritenautpattikyAdibuddhicatuSTayena saha dvAtriMzadvidham / athavA bahubahuvidhakSiprAnizritAsaMdigdhatruvANAM setarANAmarthAnAM grahaNena bhidyamAnatvA vAdazabhiraSTAviMzatiguNitA trINi zatAni SaTtriMzAni, tAni buddhi catuSTayasahitAni catvAriMzAni trINi zatAni bhedAnAmAbhinibodhikajJAnasyeti tasyaitAvadbhedameva yadAvaraNasvabhAvaM karma 1 'kRtA viMzatirapanIyate, te-0" iti vA paatthH| 2 'vastunyadhyavasAyAtmako" ityapi paatthH|| Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakRtivarNanA tadAbhiniMbodhikajJAnAvaraNamekagrahaNena gRhyate 1 / tathA zravaNaM zrutaM abhilApaplAvitArthagrahaNapratya- yopalabdhivizeSaH, tatastena tadeva vA jJAnaM shrutjnyaanm| tacca saMkSepatazcaturdazavidhamakSarazrutAdi / tatrAkSarazrutaM trividham--saMjJA 1 vyaJjana 2 labdhi 3 bhedAt / tatra saMjJAkSaraM lekhyalipirUpam , yathA-ThakAro ghaTAkRtiH, ghaTIrUpo dhakAra ityAdi / vyaJjanAkSaraM bhASAzabdastadetad dvitayamajJAnAtmakamapi zrutakAraNatvAdupacAreNa zrutam / labdhyakSaraM tu zabdazravaNarUpadarzanAderarthapratyAyanagarbhAkSaropalabdhiH 1 anakSarazrutaM zveDitaziraHkampAdinimittaM mAmAhvayati vArayati vetyAdirUpamabhiprAyAdiparijJAnam 2 / samanaskasya manaHsahAyarindriyairjanitamuktalakSaNaM zrutaM saMjJizrutam 3 / tadeva manorahitendriyajamasaMjJizrutamamanaskasya 4 / samyagdRSTerarhatpraNItamitaradvA zrutaM yathAsvarUpAvagamAt samyakzrutam 5 / tadeva mithyAdRSTemithyAzrutam , anyathA'vagamAt 6 / sAdizrutaM jJAnAtmakaM samyagdRSTerajJAnAtmakaM vA samyaktvacyutasya 7 / mithyAdRSTeralabdhapUrvasamyaktvasya tu tadevAnAdizrutam 8 / saparyavasitaM bhavyAnAM kevalotpattau dhruvaM paryavasAnAt 9 / aparyavasitamabhavyAnAM kevalotpAdAnahatvAt 10 / bhinne yadarthajAte sadRzAkSarAlApakaM tadgamikam 11 / asadRzaM tvagamikam 12 / aGgapraviSTamAcArAdInyaGgAni 13 zeSaM prakIrNako naGgapraviSTam 14 / iti caturdazadhA zrutajJAnaM tasyAvaraNasvabhAvaM karma zrutajJAnAvaraNam 2 / tathA'vadhAnamavadhirindriyAdyanapekSAtmanaH sAkSAdarthagrahaNam , avadhireva jJAnamavadhijJAnam / athavA'vadhirmaryAdA tenAvadhinA rUpidravyamaryAdAtmakena jJAnamavadhijJAnam / ityeka eva samAsazabdo vigrahadvayaniSpannaH svamarthamanyavyatiriktamAha, matizrute tAvadindriyamanojanite, tayoH prathamena vigraheNa vyatirekaH, dvitIyena tu manaHparyAyakavalayoH ekasya sarvarUpimaryAdayA jJAnatvAsaMbhavAt , dvitIyasya tu rUpyarUpiviSayatvAt / yattvavadhijJAnaM tasya sarvarUpimaryAdayApi viSayaH saMbhavatIti manaHparyAyakevalayostato vyatirekaH / tadbhavapratyayaM nArakadevAnAM guNapratyayaM manuSyatirazvAm / etacca poDhA, anugAmyAdi / tatra anugAmi yaddezAntaragatamapi jJAninamanugacchati locanavat 1 yattu taddezasthasyaiva bhavati sthAnarathadIpavat , taddezanivandhanakSayopazamajanyatvAt , dezAntaragatasya tvati tadananugAmIti 2 / avasthitaM yanna pratipatati, AdityamaNDalavat 3 / anavasthitaM yatpratipatati, lapaNasamudravelAvat 4 / hIyamAnakaM yajavanye nAGgulAsaGkhathe yabhAgaviSayamutkarSaNa sarvalokavipayamutpadya punaH sa klezavazAtkrameNa hAni viSayasaMkocAtmikAM yAti, yAvadamulAsaGkhya yabhAgastato'pi pratipatati, yena tvalokasya pradezo'pi dRSTastasya na hIyate 5 / vardhamAnakaM yadagulAsaGkhathe yabhAgAdiviSayamutpadya punavRddhiM viSayavistaraNAtmikAM yAti, yAvadaloke lokapramANAnyasaGkhaye yAni khaNDAni 6 / iti SaDvidhamavadhijJAnam / tasya ca jaghanyotkRSTamadhyamakSetraviSayAsavaya yatvavazAdasajhe yayA bhedAH, teSAmAvaraNasvabhAvAni etAvantyeva karmANi, tAni caikagrahaNena Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106] karmastavAkhye dvitIye karmagranthe gRhyante'vadhijJAnAvaraNamiti 3 / tathA saMjJibhirjIvaH kAyayogena gRhItAni manaHprAyogyavargaNApudgaladravyANi cintanIyavastucintanavyApRtena manoyogena manastvena pariNamayyAlamvyamAnAni manAsItyucyante, teSAM manasAM paryAyAzcintanAnuguNAH pariNAmAH teSu jJAnaM manaHparyAyajJAnam / athavA''tmabhirvastucintane vyApAritAni manAMsi payati parigacchatyavatIti manaHparyAyaM, 'karmaNyaNa' (pANi03-2-1) tasya kathaMcitkarturananyatvAtka tvam / kartA vA''tmA yathoktAni manAMsi paryeti aneneti manaHparyAyam / 'akartari ca' ityAdinA dhanU / tatpunastadAvaraNakSayopazamajo labdhivizeSaH, tadupayogo vA viSayagrahaNAtmaka iti / tacca tad jJAnaM ca manaHparyAyajJAnam / tacca dvividham-Rjumati vipulamati ceti / RjvI sAkSAtkRteSvanumiteSu vA'rtheSvalpataravizeSaviSayatayA mugdhA mativiSayaparicchittiryasya tajumati / taditarA vipulA matiryasya tadvipulamati / tatraju matera tRtIyAGgulahIno manuSyalokaH kSetrato viSayaH, sa eva vipulamateH saMpUrNo nirmalataraH / kAlatastvetAvati kSetre bhUtabhAvinoH palyopamAsaGkhyeyabhAgayoratItAnAgatAni, saMjJimanorUpANi mUrttadravyANi, tAnyeva ca dravyato'pi / bhAvatastu tatparyAyAzcintanAnuguNAH pariNatirUpA RjumateviSaya iti / cintanIyaM tu mUrtamamUrta vA trikAlagocaramapi bAhyamarthamanumAnAdavaiti, na sAkSAt / yata etatpariNatAnyetAni manodravyANItyetadanyathAnupapatteramuko'nenArthazcintita iti lekhAkSaradarzanAttaduktArthamivApratyakSa manodravyadarzanAccintyamarthamanumimIte / sa caiSa bAhyAbhyantararUpo dvividho'pi viSayaH sphuTataravahutaravizeSAdhyAsitatvena vipulamatervimalataro'vaseyaH / tadevametayo yorapi manaHparyAyamedayorAvaraNasvabhAvaM karmApi dvividhameva, tadekagrahaNena gRhyate manaHparyAyajJAnAvaraNamiti 4 / kevalajJAnaM prAguktasvarUvaM tasyAvaraNaM kevalajJAnAvaraNam 5 / ityuktaM paJcavidhaM jJAnAvaraNam 1 // sAmAnyavizeSAtmAke vastuni sAmAnyagrahaNAtmako bodho darzanaM tasyAvaraNasvabhAvaM karma darzanAvaraNam | tannavavidham / tatra nidrApaJcakaM tAvat 'drA' kutsAyAM gatau / niyataM drAti kutsitatva'mavispaSTatvaM gacchati caitanyamanayeti nidrA sukhaprabodhA svApAvasthA, nakhacchoTikAmAtreNApi yatra prabodho bhavati tadvipAkavedyA karmaprakRtirapi nidreti kAryeNa vyapadizyate 1 / tathA nidrAtizAyinI nidrA nidrAnidrA, zAkapArthivAditvAnmadhyapadalopI samAsaH / sA punaduHkhaprabodhA svApAvasthA tasyA hyatyarthamasphuTatarIbhUtacaitanyatvAduHkhena bahubhirgholanAdibhiH prabodho bhavati, ataH sukhaprabodhanidrApekSayA'syA atizAyinItvam , tadvipAkavedyA kA prakRtiH kAryadvAreNa nidrAnidretyucyate 2 / upaviSTa Urdhvasthito vA pracalatyasyAM svaptA svApAvasthAyAmiti pracalA, sA hyupaviSTasyordhvasthi 1 "mavisphuTatvaM" iti vA pAThaH / / Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakRtivarNanA [ 107 tasya vA ghUrNamAnasya svapturbhavati, tathAvidhavipAkavedyA karmaprakRtiH pracaleti 3 / tathaiva pracalA'tizAyinI pracalA pracalApracalA, sA hi cakramaNAdi kurvataH svapturbhavati, ataH sthAnasthitasvaptRbhavAM pracalAmapekSyAtizAyinI, tadvipAkA karmaprakRtirapi pracalApracalA 4 / styAnA bahutvena saGghAtamApannA gRddhirabhikAGkSA jAgdavasthA'dhyavasitArthasAdhanaviSayA yasyAM svApAvasthAyAM sA styAnagRddhiH / tasyAM hi satyAM jAgradavasthAdhyavasitamarthamutthAya saadhyti| styAnA vA piNDIbhRtA RddhirAtmazaktirUpA 'asyAmiti styAnaddhirityapyucyate, tadbhAve hi svaptuHprathamasaMhananasya keza: : balasadRzI zaktirbhavati / prasiddhaM caitadAgame-bhikSArthamanyagrAmaM gatasya kSullakasyAgacchato nyagrodha zAkhAyAM ziraH skhalitam / tatastena ruSitena rAtrAvetannidrodaye sA vaTazAkhA bhaktvA pratizrayadvAre prakSiptetyAdi / athavA styAnA jaDIbhUtA caitanyarddhirasyAmiti styAnaddhiriti, tAdRzavipAkavedyA karmaprakRtirapi styAnaddhiH styAnagRddhiriti vA 5 tadetannidrApaJcakaM darzanAvaraNakSayopazamalabdhAtmalAbhAnAM darzanalabdhInA mAvArakamuktam / adhunA yadarzanalabdhInAM mUlata eva lAbhamAvRNoti tadidaM darzanAvaraNacatuSkamucyate-cakSuSA sAmAnyagrAhI bodhazcakSurdarzanaM tasyAvaraNaM cakSudarzanAvaraNaMm 6 acakSuSA cakSurvandriyacatuSTayena manasA vA yadarzanaM tadacakSurdarzanaM tasyAvaraNam 7 / avadhinA=pi'dravyamaryAdayA avadhireva vA karaNanirapekSabodharUpo darzanaM sAmAnyArthagrahaNamavadhidarzanaM tasyAvaraNam 8 tathA kevalamuktasvarUvaM tacca tadarzanaM ca tasyAvaraNaM kevaladarzanAvaraNam hai / ityuktaM navavidhaM darzanAvaraNam 2 // ArogyaviSayopabhogAdijanitamAhlAdarUpaM sukhaM sAtaM, tadrUpeNa vipAkena vedyata iti sAtavedanIyam 1 / tadviparItaM duHkhamasAtaM, tadrUpeNa vipAkena vedyata ityasAtavedanIyam 2 / ityuktaM dvividhaM vedanIyam 3 // tatvArthazraddhAnaM darzanaM, tanmohayati . viparyAyaM gamayatIti darzanamohanIyam / tattrividhaM, mithyAtvAdi / tatra mithyAtvaM trividhamsAMzayikam 1 Abhinahikam 2 anAbhigrahikaM 3 ceti / tatra sAMzayikaM yadidamuktamarhatA tattvaM jIvAdi, tanna jAne-tathA syAt utAnyathA ? ityevaMrupam / uktaM ca-"ekasminnapi tatve, saMdigdhe pratyayo'hati hi naSTaH / mithyA ca darzanaM tat , sa cAdiheturbhavagato. nAm // 1 // " iti 1 / AbhigrahikaM yena boTikAdikudarzanAnAmanyatamadabhigRhNAti 2 / anAbhigrahikaM ajJAnAM gopAdInAmIpanmAdhyasthyAdvA'nabhigRhItadarzanavizeSA sarvadarzanAni zobhanAnItyevaMrUpA yA pratipattiH 3 / ityetena vividhena prakAreNa vipacyate yatkarma tadapi mithyAtvam 1 / samyagmithyAtvamaddhaviparyasta vaM darzanasya nekAntazuddhamazuddhameva vA tattvazradadhAnatvaM tAdRzavipA 1 "yasyA " ityapi / 2 "zAkhayA" iti vA / 3 "ruSitena gatvA styAnarddhinidrodaye sA' / 4 "mAvaraNa. kamu" iti kvacit / / 5 "rUpimaryAdayaH" ityapi ! 6 "tattvArthazraddhAnatvaM tAzavipAkavedya" ityapi pAThaH / Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108] karmastavAkhye dvitIye karmagranthe kavedyaM karma samyagmithyAtvam 2 / tathA samyaktvamaviparyastatvaM tattvadarzanasya yathA yadahana prAha tathaiva tat , ityevaMrUpaM, tatva 'zraddadhonatvam , etatpariNAmapariNatenAtmanA yava dyate tadarzanamohana yaM karma, tadapi samyaktvamiti 3 / 1 / tathA cAritraM sAvadyayogaviratilakSaNo jIvapariNAmaH tanmohayatIti cAritramohanIyam / tatra SoDaza kaSAyAH / kaSAyazabdaH prAguktArtha eva / tatrAnantaM saMsAramanubadhnanti anusaMdadhati tacchIlAzcetyanantAnubandhinaH / yadyapi caiteSAM zeSakaSAyarahitAnAmudayo nAsti, tathA'pyavazyamanantasaMsAramaulakAraNamithyAtvodayA kSepitvAdetapAmeveSa vyapadezaH / zeSakaSAyA hi nAvazyaM mithyAtvodayamAkSipanti, atasteSAmudayayogapadye satyapi nAyaM vyapadezaH, ityasAdhAraNameteSAmevaitannAmadheyam / te ca catvAraH / krodho'kSAntipariNatilakSaNaH / mAno garyo jAtyAyudbhavamamArdavam / mAyA vaJcanapratikuJcanAdyAtmikA pariNatiH / lobho'saMtoSAtmako gArya pariNAmaH / tadvipAkavedyAH karmaprakRtayo'pi tannAmadheyAH / ityete krodhAdayo yathAsaGkhaya parvatarekhAzelastambhavaMzImUlakRmirAgasamAnA yAvajjIvAnuvandhino jIvapariNAmavizeSA anantAnuvandhina ityavaseyA iti 4 // ta eva ca krodhAdayo yathAkrama pRthivIrekhA'sthimeSazRGgakardamarAgasamAnAH saMvatsarAnuvandhino'pratyAkhyAnAvaraNAH, no'lpArthatvAdalpaM pratyAkhyAnaM apratyAkhyAnaM dezaviratyAkhyaM tadAkRNvanti ye te tathoktAH 4 / ta eva krameNa reNurekhAkASThagomUtrikAkhaJjanarAgasamAnAzcaturmAsAnubandhinaH pratyAkhyAnAvaraNAH, pratyAkhyAnaM sarvaviratyAkhyamAvRNvantItikRtvA 4 / ta eva kramazo jalarekhAtinisalaMtAavalekhaharidrArAgasamAnAH pakSAnubandhinaH saMjvalanAH, saMjvalayantyudayena cAritriNamapIti saMjvalanAH 4 / ityuktAH SoDaza kssaayaaH| nava nokapAyA iti, nozabdaH sAhacaryArthaH / kaSAyaiH sahacarA nokapAyAH / kevalAnAM naiSAM pradhAnyaM, kintu kaSAyairanantAnubandhyAdibhiH sahodayaM yAnti tadvipAkasadRzameva vipAkamAdarzayantIti budhagrahavadanyasaMsargamanuvartante / tatra vedatraye-yadudayena striyAH pusyabhilASaH pittodayena madhurAbhilASavat , sa phumphumAnisamAnaH strIvedaH 1 / yadudayena pusaH striyAmabhilASaH zleSmodayAdamlAbhilASavat , sa tRNAgnijvAlAsamAnaH puvedaH 2 / yadudayena paNDakasya strIpusayorubhayorabhilASaH pittazleSmaNorudayena marji(ji)kAbhilASavat , sa mahAnagaradAhAgnisamAno napusakavedaH 3 / yadudayena sanimittamanimittaM vA hasati tatkarma hAsyavedanIyam 4 / 'yadudayena ramaNIyeSu vastuSu ramate pramodate tadrativedanIyamiti 5 / tato viparItamarativeda 1 "zraddhAnatva-" iti vA pAThaH // 2 "yApekSitvA" ityapi // 3 "phumphakAgni" iti vA pAThaH / 4 "yadudayena sacittAcitteSu bAhyadra-yeSu jIvasya ratirutpadyate tadrativedanIyaM karma 5 / yadudayena teSvevAratistpadyate tadarativedanIyaM karma 6 / yadudayena zokarahitasyApi jIvasyAkrandanAdizoko jAyate tacchokavedanIyaM karma 7 / yadudayena bhayavarjitasyApi jIvasyehalokAdi saptaprakAra bhayamutpadyate tadbhayavedanIyaM karma 8 // " iti vA paatthH|| Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakRtivarNanA [101 nIyam 6 / yadayena biyaviprayogAdipIDitacittaH zocanA''krandaparidevanAdi karoti tacchokavedanIyam 7 / yadudayena sa namittamanimittaM vA bibheti tadbhayavedanIyam 8 / yadudayena zakRdAdivIbhatsapadArthabhyo jugupsate udvijate tajjugupsAvedanIyam 9 / ityuktA nokaSAyAH, tadabhidhAnAcAritramohanIyaM ca 2 mohanIyaM cASTAviMzatividhamiti 4 // eti yAti cetyAyuH, naruktIzabdavyutpattiH / yadyapi ca sarva karma svahetubhirniyamAdapUrvametyAtmAnaM, pUrvabaddhaM ca yAtyapatyAtmanastathApyayamamtyAyuSo vizeSaH / prAgbhavabaddhamAtmano yadA yAtyapaiti tadA tadapagamAnantaraM vartamAnabhavabaddhamudayameti eti yAti cetyanayA vyutpattyA, tadevedRzaM gamanAgamanaM vivakSitamityasAdhAraNamAyuSo nAma, taccaturdhA / nArakasya sato vedyamAyuSkam nArakAyuSkam 1 / tirazcAM tiryagAyuSkam 2 / manuSyANAM manuSyAyuSkam 3 / devAnAM devAyuSkam 4 ityuktaM caturvidhamAyuSkam 5 // tathA nAmayati pariNamayatyAtmAnaM testairgatyAdibhiH paryAyeriti nAma / gacchanti prApnuvanti tathAvidhakarmodayasacivA jIvAstAmiti gatiH / nArakAdiparyAyapariNatistadvipAkavedyA karmaprakRtirapi gatiH, saiva nAma gatinAma / nArakazabdavyapadezyaparyAyanivandhanaM nArakagatinAma evaM tiryaGmanuSyadevagatinAmApi vAcyam 1 / jananaM jAtirekendriyAdizabdavyapadezyena paryAyeNa jIvAnAmutpattiH, tadbhAvanivandhanabhUtaM nAma jAtinAma, tatpazcadhA, ekendriyajAtinAmAdi / tatraikasya sparzanendriyajJAnasyAvaraNakSayopazamAttadekavijJAnabhAja ekendriyAH anenaivAbhilApena dvayoH sparzanarasanajJAnayoIndriyAH / trayANAM sparzanarasanaghrANajJAnAnAM trIndriyAH / caturNA sparzanarasanadhANa cakSurjJAnAnAM caturindriyAH / paJcAnAM sparzanarasanaghANacatuHzrotrajJAnAnAmAvaraNakSayopazamAtpaJcavijJAnabhAjaH paJcendriyAzca vAcyAH / ekendriyANAM jAtinAmaikendriyajAtinAma, evaM yAvatpa. JcendriyajAtinAma / nanu caikAdIndriyajJAnAvaraNakSayopazamAdevaikendriyAdivyapadezaH siddhayatyeva tatkimaparaM jAtinAmnA kAryam ?, naitadasti, kSayopazamasya jJAnotpAdanamAtranibandhanatvenekendriyA. divyapadezahetutvAyogAt / kiJcaikendriyajAtyAdinAmodayajanitasyaikendriyAdizabdavyapadezahetoH paryAyavizeSasyAbhAve kSayopazamaM prati niyamo na syAt , tatazca pRthivyAdInAM zaGkhAdInAM (pipIlikAdInAM) caikadvivyAdIndriyajJAnAvaraNakSayopazamo'pyaniyamena syAttasmAjAtinAmodayakRtaH paryAyavizeSastathAtathAkSayopazamasya niyAmaka ekendriyAdivyapadezahetuzceti sthitam 2 / zIryate taditi zarIraM, pratikSaNaM prAgavasthAtazcayApacayAbhyAM vinazyatItyarthaH / tacca paJcavidhairodAkAdivargaNApudgalaiH kriyata iti tadbhedAtpazcadhA, audArikazarIrAdi, tadvipAkavedyaM karmApi tannAmakaM paJcadhaiva / tatra yasya karmaNa udayAdaudArikavargaNapudgalAn gRhItvaudArikazarIratvena pariNamayati tadaudArikazarIranAma / evaM vaikriyAhArakataijasakArmaNazarIranAmakarmasvapi svasvavargaNApudgalagrahaNa Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 ] karmastavAlye dvitIya karmagranthe pariNamanakAraNatvaM vAcyam / yAvadyasya karmaNa udayAtkArmaNavargaNApudgalAna gRhItvA kArmaNazarIratvena pariNamayati tatkArmaNazarIranAmakarma, tacca kaarmnnshriiraadnyt| satyapi samAnavargaNApudgalAtmakatvetaddhi nAmnaH karmaNa uttrprkRtiH| kArmaNazarIraM punastadudayanirvaya'mazeSakarmaNAM prarohabhUmirAdhArabhUtam / tathA saMsAryAtmanAM gatyantarasaMkramaNe sAdhakatamaM karaNamityanyat . tatastatkAraNabhUtaM kArmaNazarIranAmakarmeti sthitam 3 / aGgAni zirauraudarapRSThavAhUrasaMjJakAnyaSTau / tadavayavabhUtAni tvagulyAdInyupAGgAni / zeSANi tu tatpratyavayavabhUtAnyagulipaverekhAdInyaGgopAGgAni / aGgAni copAGgAni cAGgopAGgAni ceti dvandvagarbhAdekazeSAdaGgopAGgAni. tAni ca yasya karmaNa udayAtriSu zarIreSu bhavanti, tatrividhamaGgopAGganAma / tatra yadudayAdaurikazarIratvena pariNatAnAM pudgalAnAmaGgopAGgavibhaktyA pariNatiH tadodArikazarIrAGgopAGganAma / evaM vaikriyAhArakAGgopAGganAmnorapi vAcyam / taijasakArmaNayostu, jIvapradezasaMsthAnAnurodhitvAnnAsyaGgopAGgasaMbhavaH 4 : pUrvagRhItaraudArikapudgalaiH saha parasparaM ca gRhyamANAnaudArikapudgalAnuditena yena karmaNA badhnAtyAtmA'nyo'nyasaMsaktAn karoti tadaudArikazarIrabandhananAma, dArupASANAdInAM jaturAlAprabhRtizle"pa'dravya" vat / evaM vaikriyAdi catuSke'pi vAcyam / yadi tvidaM zarIrapazcakapudgalAnAmanyo'nyasaMbandhakAri bandhanapaJcakaM na syAttatasteSAM zarIrapariNatau satyAmapyasaMbaddhatvAnpavanAhatakuNDasthitAstImitasaktUnAbhitraikatrasthairya na syAt 5 / tacca bandhanamasaMhatAnAM na saMbhavati, atastatpiNDanakAraNaM paJcavidhaM saGghAtanAma / tathaivaudArikasaGghAtanAmAdi / tatra yasyodayAdaudArikazarIratvapariNatAna pudgalAnAtmA saGghAtayati-piNDayati tadaudArikasaGghAtanAma / vaikiyAdicatuSke'pyevameva vAcyam 6 / saMhananamasthisaMcayaH, taccohArikazarIra eva, nAnyepu, teSAmasthyAdhabhAvAt / tacca poDhA, varSabhanArAcAdi / tatra vajra kIlikA, RSabhaH pariveSTanapaTTaH, nArAca ubhayato markaTavandhaH / yatra dvayorasTanorubhayato markaTabandhena baddhayoH paTTAkRtinA tRtIyenAsthamA pariveSTitayorupari tadasthitrayayedi kIlikAkAraM vajranAmakamasthi bhavati tadva bhanArAcaM prathamam / yatra tu kIlikA nAsti tadRSabhanArAcaM dvitIyam , RSabhavarja vajranArAcaM dvitIyamityeke / vajra bhavarja nArAcaM tRtIyam / ekato markaTabandhaM dvitIyapArve kIlikAviddhamarddhanArAcaM caturtham / RSabhanArAcavarja kAlikAviddhAsthidvayasaMcitaM kIlikAkhyaM paJcamam / asthidvayaparyantasaMsparzalakSaNAM sevAmRtamAgataM seva taM SaSTham / itIdaM SaDvidhasthisaMnicayAtmakaM saMhananaM yadudayAdbhavati zarIre tadapi tatsaMjJaka pavidhaM saMhanananAmakarma 7 / saMsthAnaM zarIrAkRtiravayavaracanAtmikA tadapi poDhA, samacaturasrAdi / tatra samAH zarIralakSaNazAstroktapramANAvisaMvAdinyazcatasro'srayo yasya tatsama: caturasram / 'suprAtasuzvasudivazArikukSacaturazreNIpadAjapadaproSThapadA' (pANi 1 dravyANAM tulyam" iti vA pAThaH // Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 111 prakRtivarNanA 5-4-120) ityakAraH samAsAntaH / amrayastviha caturdigvibhAgopalakSitAH zarIrAvayavAH / tatazca sarve'pyavathavAH zarIralakSaNoktapramANA'vyabhicAriNo yasya, na tu nyUnAdhikapramANAH, tattulyaM samacatugdham / nyagrodhavatparimaNDalaM nyagrodhaparimaNDalam / yathA nyagrodha upari saMpUrNAvayavaH, adhastanabhAge tu na tathA, tathedamapi nAbherupari vistarabahulaM zarIralakSaNoktapramANabhAg , adhastu hInAdhikapramANamiti / sAdIti, AdirihotsedhAkhyo nAbheradhastano dehabhAgo gRhyate, tenAdinA zarIralakSaNoktapramANabhAjA maha vartate yatnatsAdi / sarvameva hi zarIramaviziSTenA dinA maha vartate iti vizeSaNAnyathAnupapatterAderiha viziSTatA labhyate / sAdi utsedhabahulaM paripUrNotsedhamityarthaH / vAmanaM paDabhakoSThaM, yatra pANipAdazirogrIvaM zarIralakSaNoktapramANayuktam , yatpunaH zeSa koSThapura udarapRSThAdirUpaM tanmaDabhaM nyUnAdhikAmAgaM tadvAmanam / kubjamadhastanakAyamaDabhaM vAmana viparyayAdbhAvanIyam / navaramadhastanakAyazabdena pANipAdazirogrIvamihocyate / sarvatrAsaMsthitaM huNDa, yasya hi prAyeNeko'pyavayavaH zarIralakSaNovataM pramANaM na saMvadati tatsarvatrAmaMsthitaM huNDamiti / uktaM ca-"tulla vitthaDabahulaM, ussehabahuM ca mauhako ca / heDillakAyamauhaM, savvatthAsaMThiyaM huDaM // 1 // ' ityetadyathAkramaM paNNAmapi lakSaNamitIdaM SaDvidhaM saMsthAnaM yadudayAdbhavati zarIre tadapi karma tadabhidhAnaM SaDvidhaM saMsthAnanAma 8 / varNaH pazcavidhaH prasiddhasvarUpaH; sa yadudayAccharIrapudgaleSu bhavati tatpaJcavidhaM kRSNanAmAdi varNanAma 9 / evaM gandho dvividhaH, rasaH paJcavidhaH, sparzazvASTavidhaH, prasiddhasvarUpa eva / tannAmAnyapi karyANi tathaiva vAcyAni 10 / 11 / 12 / dvisamayAdinA vigraheNa bhavAntarotpattisthAnaM gacchato jIvasyAnuzreNiniyatA gamanaparipATIhAnupUrvItyucyate, tadvipAkavedyA karmaprakRtirapyAnupUrvI / sA caturvidhA / narakagatinAmakarmaprakRteH sahacaritAnupUrvI narakagatyAnupUrvI, tayA saha vedyamAnatvAttatsahacaritatvam tathA tiryaGmanuSyadevAnupUrdo'pi vAcyAH 13 / gamanaM gatiH, sA ceha pAdaviharaNAdhAtmikA dezAntaraprAptihetudvIndri yAdInAM pravRttirabhidhIyate, naikendriyANAM, pAdAdyabhAvAt / vihAyasA gativihAyogatiH / nanu ca vihAyasaH sarvagatatvAttato'nyatra gatirna saMbhavati, tatazca vyavacchedyAbhAvAdvihAyasA vizeSaNamanarthakam , satyametat , nabhaso'nyatra gatirnAsti tathA'pi yadi gatirityevocyeta, tato nAmnaH prathamaprakRtirapi gatirastIti paunaruktyA zAsyAt , atastadvayavacchedArtha 'vihAyograhaNaM kAryam / vihAyasA gatiH pravRttirna tu bhavagatirnarakagatyAdiketi / sA ca dvividhA, prazastA'prazastA ca / prazastA gajahaMsavRSabhAdInAm , aprazastA tUSTakharaTolAdInAmiti, tadvipAkavedyA karmaprakRtirapi tannAmikaiva dvividhA 14 / ityuktAH piNDaprakRtayaH // santyuSNAbhitaptAH chAyAdyabhisarpaNenodvijante tasmAditi trasA dvIndriyAdayaH, tatparyAyavipAkavedyaM karmApi trasanAma 15 / uSNAdyabhitApe'pi sthAnazIlA na tatparihArasamarthAH 1 "vihAyaso" iti vA paatthH| Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 ) kamastavAkhye dvitIye kamagranthe sthAvarAH pRthivyAdaya ekendriyAH, tatparyAyavipAkavedyaM karmApi sthAvaranAma | nejovAyanAM tu sthAvaranAmodaye'pi svAbhAvikaM calanam 16 / yasyodayAjIvA bAdarAH myUrA bhavanti tadrAdaranAma / na ceha cAkSuSatvaM bAdaratvamiSTaM, bAdaramyApyekaikasya pRthivyAdizarIrasya ca kSuSatvAbhAvAt / yadyapi caitajjIvavipAki bAdaranAma tathApi zarIre'bhivyakti kiyatImapi darzayati / 'yathA krodha udito raktanetrabhrakuTIbhaGgarUkSavadanatvAdikamini / tena pRthivyAdInAM bAdarANAM bahanoM sametAnA cAkSuSatvaM bhavati, na tu sUkSmANAmiti 17 / yasyodayAtsUkSmAH pRthivyAdayaH paJca bhavanti tatsUkSmanAma 18 / paryAptirAhArAdipudgaladalikagrahaNapariNamanahetuH pudgalopacayajaH zaktivizeSaH / sA ca sAdhyabhedena poDhA / yayA hyAhAramAtmA gRhItvA khalarasatayA pariNamayati sA zaktirAhAraparyAptiH / yayA rasIbhUtamAhAraM saptadhAtutayA pariNamayati sA zarIraparyAptiH / yayA tu dhAtubhUtamindriyatayA pariNamayati sendriyaparyAmiH / yayA tUcchvAsaprAyogyaM vargaNAdravyamAdAyocchvAsatayA''lambya muJcati socchyAmaparyAmiH / yayA tu bhASAprAyogyaM vargaNAdravyamAdAya bhASAtvenAvalambya muzcati mA bhASAparyAptiH / yayA tu manaHprAyogyaM vargaNAdravyamAdAya manastayA''lambya muzcati sA manaHparyAptiH / ityetAH yathAsaMkhyamekendriyavikalendriyasaMjJipaJcendriyANAM catuSpazcaSaTsaGkhyAH paryAptayo yasyodayAdbhavanti tatparyAptaka nAma / yeSAM hi paryAptayaH santi te paryAptAH, matvarthIyo'capratyayaH, paryAptA eva paryAptakAH / tadbhAvavipAkavedyaM karmApi paryAptakanAma / nanu ca zarIraparyAptyaiva zarIraM bhaviSyati tatki zarIranAmnA ? netadasti, sAdhyabhedAta , zarIranAmno hi jIvena gRhItAnAM pudgalAnAmaudArikAditvena pariNatiH sAdhyA, zarIraparyAptestu prAgAtmanA''rabdhasya zarIrasya parisamAptiriti 19 / tA eva SaD yathAsvaM zaktayo vikalA aparyAptayastA yasyodayAdbhavanti tadaparyAptakanAma, zabdavyutpatniH pUrvavat 20 yasyodayApratyekaM zarIraM bhavati, ekaikasya jIvasyakaikaM zarIramityarthaH, tatpratyekanAma 21 / yasyodayAdanantAnAM jIvA sAdhAraNamekaM zarIraM bhavati tatsAdhAraNanAma 22 / yadayAdarathyAdayaH zarIrAvayavAH sthirA nizcalA bhavanti tatsthiranAma 23 / yadudayAjihvAdivadasthirA bhavanti tadasthiranAma 24 / yadudayAnnAbherupari zubhAH zarIrAvayavA bhavanti tacchubhanAma, ziraHprabhRtinA hi spRSTastuSyati pAdAdibhistu rupyati 25 / yadudayAnAbheradho'zubhAH zarIrAvayavA bhavanti tadazubhanAma 26 / yadudayAnmadhuragambhIrodAraH svaro bhavati tatsusvaranAma 27 / yadudayAtkharabhinnahInadInaH svaro bhAti taddu svara nAma 28 / yadudayAtsarvasya priyaH prahlAdakArI bhavati tatsubhaganAma 29 / tadviparItaM duganAma 30 / yadudayena yatkicidapi bruvANa upAdeyavacano bhavati sarvasya tadAdeyanAma 31 / yadudayena tu yuktamapi tru vANaH parihAryavacano bhavati tadanAdeyanAma 1 "yathA krodhe udite" ityapi pAThaH // Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakRtivarNanA [ 113 32 / sarvadiggAminI parAkramakRtA vA sarvajanotkIrtanIyaguNatA yaza ucyate, ekadiggAminI tu dAnapuNyakRtA vA kIrttiH, yazazca kIrtizca yazaHkIrtI, te yadudayAdbhavatastadyazaHkIrtinAma 33 / tadviparyayAdayaza-kIrttinAma 34 / sarvaprANinAM zarIrANi yadudayAnnaikAntagurUNi naikAntalaghUni bhavanti tadagurulaghunAma / ekAntagurutve hi voDhumazakyAni syuH, ekAntalaghutve tu vAyunA'pi hiyamANAni dhArayitu na pAyeMran 35 / svazarIrAvayavaireva nakhAdibhiH zarIrAntarvaImAnairyadudayAdupahanyate pIDayate tadupaghAtanAma 36 / yadudayAt parAnAhanti duSpradhRSyatayA zarIrAkRterabhibhavati tatparAghAtanAma 37 / yadudayAducchvAsalabdhirAtmano bhavati taducchvAsanAma / sarvalabdhInAM kSAyopazamikatvAdaudayikI labdhirna saMbhavati ?, iti cet naitadasti, vaikriyAhArakalabdhInAmaudAyikInAmapi saMbhavAt / vIryAntarAyakSayopazamo'pi ca tatra nimittIbhavatIti satyapyaudayikatve kSAyopazamikavyapadezo'pi na virudhyata eva / satImapi cocchvAsanAmodayajanitAmucchavasanalabdhimAtmA vyApArayitu na zaknuyAt zaktivizeSarUpAmucchvAsaparyAptimantareNa, yathA hi vIryAntarAyakSayopazamajanitAM satImapi vAgvyApArAtmikAM vAgvIryalabdhi vyApArayitu na zaknoti 'bhASAparyAptimantareNa, ityasAvapi vAgvIryalabdheH pRthagiSyate / yathA vA jJAnadarzanAvaraNAntarAyakSayopazamajanitAM satImapi manovyApArAtmikAM paryAlocanavIryalabdhi vyApArayitu na zaknoti manaHparyAptimantareNa ityasAvapi manovIryalabdheH pRthagiSyata eva / tathocchvAsanAmodayajanitAyAmucchvAsalabdhau satyAmapyucchvAsaparyAptirepitavyA 38 / yadudayAjantuzarIrANyatyuSNaprakAzalakSaNamAtapaM prakurvanti tadAtapanAma / tadudayazca ravivimbAdau pArthivazarISveva na zeSeSu, vahnijvAlAprabhAdipUSNaprakAzarUpatve satyapyAtapo na bhavati, kiM tarhi ? teje jannuzarIrANyeva, tatra tUSNatvamuSNasparzanAmodayAt , prakAzarUpatvaM tu lohitavarNanAmodayAdavaseyamiti 39 / yadudayAjantuzarIramanuSNaprakAzAtmakamuyotaM prakaroti / yathA yatidevottaravaikriyacandrasaMgrahatArAratnauSadhimaNiprabhRtayastadudyotanAma 40 / yadudayAccharIreSvaGgapratyaGgAnAM pratiniyatasthAnavRttitA bhavati tatsUtradhArakalpaM nirmANanAma / tadabhAve hi tadbhutakakalpairaGgopAGganAmAdibhinittAnAmapi zirauraudarAdInAM sthAnavRtteraniyamaH syAt 41 yadudayAjIvaH sadevama jAsuraloka pUjyamuttamottamaM padaM dharmatIrthasya pravartayitRtvamavApnoti tattIrthakaranAma 42 / ityuktaM nAma 6 / / gAM vAcaM trAyata iti gotram / tatpunaH prANinAmuccaiIMcairbhAvalakSaNaH karmavizeSodayajanitaH paryAyavizeSaH / sa [ ttamAdhamAdizabdarUpAM svArthapratipAdanapravRttAM pravRttinimittIbhavan vAcaM rakSati tadarthAbhidhAyitvena pAlayati / athavA 'guGa zabda' ityasmAddhAtoH STran / gUyate saMzabdayate pradhAnAdhamAdirUpatayA'neneti gotram / tathAvidhavipAkavedyaM karmApi gotram , tacca 1 "vAkparyA-" iti paatthH|| Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 ] karmastavAkhye dvitIye karmagranthe dvidhA-uccaiotraM 1 nIcairgotraM 2 ca / tatroccairgotramaSTadhA vedyate, jAtikulabalarUpatapaaizvaryazrutalAbhaiH 1 / tadviparyayAttu nIcairgotram 2 / nirguNo'pi hi jAtivazAduttama iti janaiH pUjyate / jAtihInastu guNavAnapi nindyate tathA kulAdiSvapi vAcyam uktaM dvividhaM gotram 7 // jIvaM cArthasAdhanaM cAntarA eti patatItyantarAyam / jIvasya dAnAdikamarthaM sisAdhayiSovinIbhUya vicAle patatItyarthaH / tatpazcadhA-dAnasyAntarAyaM dAnAntarAyamityAdi / sati dAtavye vastuni samAgate ca guNavati pAtre dAnasya ca kalyANakaM phalavizeSa vidvAnapi yadudayAdAtunotsahate tadAnAntarAyam 1 prasiddhAdapi sarvapradAdAtuH gRhe ca vidyamAnaM deyamarthajAtaM yAzcAkuzalo yAcamAno guNavAnapi yadudayAna labhate tallAbhAntarAyam 2 / sakRdbhajyata iti bhogaH, AhAramAlyavilepanAdiH / punaH punabhujyata ityupabhogaH zayanavasanavanitAbhUSaNAdistasyAntarAyam , bhogyamupabhogyaM vA vidyamAnamanupahatAGgo'pi yadudayAnna zaknoti bhoktumupabhoktu vA tadbhogAntarAyamupabhogAntarAyaM ca veditavyam 3 / 4 / vIrya zaktirutsAhaH sAmarthyamiti cocyate, tasyAntarAyaM vighAtakaM vIryAntarAyam / yadudayAdanupahatapInAGgo'pi zaktivikalo bhavati tadvIryAntarAyam 5 / ityuktaM paJcavidhamantarAyam 8 // kRtA ca prakRtivarNanA / vyAkhyAtaM ca mRlottaraprakRtisaMkhyApratipAdakaM gAthAdvayam // 9 // 10 // idArnI kAstA mithyAdRSTayAdiguNasthAneSu SoDazAdyAH karmaprakRtayo bandhAdIn pratItya vyavacchinnAH 1 iti pradarzayannAha miccha napuMsagaveyaM, narayAuM taha ya ceva nrydurg| igavigaliMdiya'jAI, huMDamasaMpattamAyAvaM // 11 // thAvara suhumaM ca tahA, sAhAraNayaM tahA apajattaM / eyA solasa payaDI, micchami ya bNdhvoccheo||12|| mithyAtvaM napusakavedaH narakAyuSkaM 'taha ya narayadugaM' iti, narakagatinAma 'narakagatyAnupUrvInAma 'igavigaliMdiyajAI' iti, ekendriyajAtiH dvIndriyajAtiH trIndriyajAtiH caturindriyajAtiH huNDaM saMsthAnaM 'asaMprAptaM' sevArtasaMhananaM AtapanAma sthAvaranAma sUkSmanAma sAdhA. raNanAma aparyAptanAma, 'eyA sAlasa payaDI' iti, vibhaktivyatyayAdetAsAM SoDazAnAM prakatInAM mithyAdRSTiguNasthAne bandhavyavacchedo bhavati, etatprakRtibandhasya mithyAtvapratyayatvAt ,. tasya cottaratrAbhAvAt // 11 // 12 // 1 "jAI" ityapi pAThaH / 2 "narakAnupUrvInAma" iti vA pAThaH // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bandhaM pratItya guNa thAnakeSu vyavachidyamAnAH prakRtayaH [ 115 thINatigaM itthI vi ya, aNa tiriyAuM taheva tiriydugN| majjhima cau saMThANaM, majjhima cau ceva saMghayaNaM // 13 // ujjoyamappasatthA, 'vihAyagai dUbhagaM aNAejjaM / dUsara nIyAgoyaM, sAsaNasammammi vocchinnA // 14 // 'thIpa tigaM' iti, nidrAnidrA 1 pracalApracalA 2 styAnagRddhiH 3 strIvedaH 4 'aNa' iti, anantAnubandhinazcatvAraH krodhamAnamAyAlobhAH 8 tiryagAyuSkaM 9 'taheva tiriyadurga' iti, tiryaggatinAma 10 tiryaggatyAnupUrvInoma 11 'majjhima cau saMThANaM majjhima cau ceva saMghayaNaM' iti, prathamacaramavarjAni madhyamAni catvAri catvAri saMsthAnasaMhananAni / tAni cAmaninyagrodhaparimaNDalasaMsthAnaM sAdisaMsthAnaM vAmanasaMsthAnaM kubjasaMsthAnaM RSabhanArAcasaMhananaM nArAcasaMhananaM arddhanArAcasaMhananaM kIlikAsaMhananaM ceti, uddyotanAma aprazastavihAyogatiH durbhagaM anAdeyaM dusvaraM nIcairgotram , ityetAH paJcaviMzatiH karmaprakRtayo bandhaM pratItya sAsAdanasamyagdRSTau vyavacchinnAH / anantAnubandhyudayapratyayatvAdetadvandhasya tadabhAvAduttareSviti // 13 // 14 // bIyakasAyacaukka, maNuyAuM maNuya duga ya oraalN| tassa ya aMgovaMgaM, saMghayaNAI avirayaMmi // 15 // ... 'bIyakasAyacaukkaM ityapratyAkhyAnAvaraNAzcatvAraH krodhamAnamAyAlobhAH manuSyAyuSka 'maNuyaduga ya' iti, manuSyagatirmanuSyagatyAnupUrvI, audArikazarIraM 'tassa ya aMgovaMga' iti, audArikAGgopAGga saMghayaNAI' iti, saMhananAnAmAdiprakRtirvajrarSabhanArAcasaMhananam , ityetA deza prakRtayo'viratasamyagdRSTau vyavacchinnA iti vartate / bandhaM pratItyeti ca prakaraNAdgamyate / tatra dvitIyakapAyacatuSkaM tadudayAbhAvAnna badhnAti deshvirtaadiH| kaSAyA hyanantAnubandhivarjA vedyamAnA eva badhyante, "je veyai te baMdhati" itivacanAt / anantAnubandhinastu caturviMzatimohasatkarmA'nantaviyojako mithyAtvaM gato bandhAvalikAmAtraM kAlamanuditAn badhnAti / manupyAyurAditrayaM tvekAntena manuSyavedyameva / audArikAditrayaM tu manuSyatiryagekAntavedyameva / dezaviratAdistu devagativedyameva badhnAti, nAnyat / tenaitaddazakamavirata eva vyavacchinnam / samyagmithyAdRSTau na kasyacidrandhavyavacchedaH, tasyAviratasamyagdRSTinA saha bandhahetvavizeSAt // 15 // taiyakasAyacaukkaM, virayAvirayaMmi bNdhvoccheo| assAyamaraisoyaM, taha ceva ya athiramasubhaM ca // 16 // 1 "bihAigaidUmayaM" ityapi pAThaH / 2 "0duvaya" ityapi pAThaH / 3 "assAiaraisogaM" itpapi pAThaH / jArAlA Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavAkhye dvitIye karmagranthe anjasakittI ya tahA, pamattavirayaMmi bNdhvoccheo| 'devAuyaM ca egaM, nAyabvaM appamattaMmi // 17 // taiyetyAdi gAthApUrvAddham / 'taiyakasAyacaukkaM' iti, pratyAkhyAnAvaraNAnAM krodhamAnamAyAlobhAnA dezaviraterbandhavyavacchedaH, taduttareSu teSAmudayAbhAvAdanuditAnAM cAbandhAtprAgvat // ____ 'assAya' ityAdi pazcArddham / 'anjasakittI' ityAdi pUrvArddham / asAtavedanIyaM aratiH zokaH asthiranAma azubhanAma // 16 // ayazaHkIrtinAma, ityetAsAM SaNNAM prakRtInAM pramattaviraterbandhavyavacchedaH, tadvandhasya pramAdapratyayatvAt , pramAdasya cottaratrAbhAvAt // 'devAuyaM' ityAdi pazcArddham , devAyuSkamekaM jJAtavyaM, apramatte bandhaM pratItya vyavacchinam / 'devAyuSkabandhaM hi pramattaH sannArabhate, tadvandhAddhAyAmeva kazcidapramatto bhUtvA samApayati, na tvapramatta evArabhate / taduttareSu tadvandhAsaMbhava eva, tepAmatyantavizuddhatvAt , AyuSazcaM gholanApariNAmenaiva bandhAt // 17 // nidApayalA ya tahA, apuvvapaDhamaMmi bNdhvoccheo| devadugaM paMciMdiya-urAlavajjaM causarIraM // 18 // samacauraM veubviya-AhAraya aMguvaMganAmaM ca / vaNNacaukkaM ca tahA, aguruyalahuyaM ca cattAri // 19 // tasacaupasatthameva ya, vihAyagai thirasubhaM ca nAyavvaM / suhayaM sussarameva ya, Aejja ceva nimiNaM ca // 20 // titthayarameva tIsaM, apuvvachabbhAgabaMdhavoccheo / hAsaraibhayaduguchA, apuva caramaMmi vocchinnA // 22 // nideti gAthAcatuSkaM / apUrvakaraNAddhAyAH sapta bhAgAH kriyante / tatra prathame bhAge nidrApracalayorvandhavyavacchedaH / taduttaratra tadvandhAdhyavasAyasthAnAbhAvAd , uttareSvapi cAyameva heturanusaraNIyaH / 'devadurga' iti, devagatirdevAnupUrvI paJcendriyajAtiH 'urAlavalaM causarIraM' iti, vaikriyaM AhArakaM taijasaM kAmaNaM, samacaturasrasaMsthAnaM vaikriyAGgopAGga AhArakAGgopAGgama 'vaNNacaukkaM ca tahA' iti, varNo gandho rasaH sparzaH, 'aguruyalahuyaM ca cattAri' iti, agurulaghu upaghAtaM parAghAtaM ucchvAsanAma ceti, 'tasa cau' iti, vasaM bAdaraM paryAptakaM, pratyekaM, 'pasatyameva ya vihAyagai' iti, prazastA vihAyogatiH, sthiraM zubhaM ca jJAtavyam , subhagaM susvaraM AdeyaM nirmANaM tIrthakaranAma, ca, ityetAsAM triMzataH karmaprakRtInAmapUrvakaraNasya 1"devAugaM ca ekkaM tahApamattambhi nAyavvaM" / ityapi paatthH|2 "tadAyu0" ityapi paatthH| 3 "sannA rabhya ta0" iti vA pAThaH / 4 "ceva" (1) ityapi pAThaH |5"0crimmmi' ityapi paatthH| ' Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bandhaM samAzritya guNasthAnakecchidyamAnAH prakRtayaH [117 'chabbhAga' iti, paSThe saptabhAge bandhavyavacchedaH / hAsyaratibhayajugupsAzcatasraH prakRtayo'pUrvakaraNacarame saptabhAge bandhaM pratItya vyavacchinnAH / / 18 // 19 // 20 // 21 // . purisaM causaMjalaNaM, paMca ya payaDIo paMca 'bhaagNmi| aniyaTTIaddhAe, jahakamaM baMdhavoccheo // 22 // puruSa karma purupavedaH, 'cau saMjalaNaM' iti, catvAraH saMjvalanAH krodhamAnamAyAlobhAH, ityetAsAM pazcAnAM prakRtInAM 'paJca bhAgaMmi' iti, paJcasu bhAgeSvanivRttyaddhAyAH 'yathAkrama yathAsaMkhyamekaikasmin bhAge ekaikasyAH prakRtabandhavyavacchedaH / puruSavedAdInAM mAyAsaMjvalanAntAnAmuttaratra tadvandhAdhyavasAyasthAnAbhAvaH, vyavacchedahetulobhasaMjvalanasya (saMjvalanalobhasya) tu bAdarasamparAyapratyayo bandhaH, sa cottaratra nAstItyato vyavacchedaH // 22 // nANaMtara yadasagaM desaNa cattAri ucca jasakittI / eyA solasa payaDI, 'suhumakasAyaMmi vocchinnA // 23 // 'nANaMtarAyadasagaM' iti, jJAnAvaraNaM paJcavidhamantarAyaM paJcavidhaM, 'dasaNa cattAri' iti, darzanAvaraNAni catvAri cakSuracakSaravadhikevaladarzanAvaraNAkhyAni, uccaigotra, yaza kIrtiH, ityetAH SoDaza prakRtayaH sUkSmakaSAye bandhaM pratItya vyavacchinnAH / etabandhasya sAmparAyikatvAduttareSu ca samparAyasya kaSAyodayalakSaNasyAbhAvAt // 23 // uvasaMtakhINamohe, jogiMmi u sAya bNdhvoccheo| nAyavvo payaDINaM, baMdhassaMto aNaMtoya // 24 // // baMdho sambhatto / uvasaMtetyAdi / upazAntamohe kSINamohe sayogikevalini ca sAtavedanIyasya bandhavyavacchedaH / taduttarasminnayogikevalini tadvandhapratyayasya yogasyAbhAvAt , ityevaM jJAtavyaH prakRtInAM candhasyAnto'nantazca / yatra hi guNasthAne yAsAM prakRtInAM bandhahetuvyavacchedastatra tAsAM bandhasyAntaH, yathA mithyAdRSTivyavacchinnabandhAnAM poDazAnAM prakRtInAM mithyAtvAviratipramAdakapAyayogAH samuditA bandhahetavaH, teSu madhye midhyAtvaM tatraiva vyavacchinnam / tatazca mithyAdRSTiguNasthAne tAsAM bandhasyAntaH tata uttareSu kAraNavaikalyena bandhAbhAvAditarAsAM bandhasyAnantaH / tata uttareSvapi tadvandhakAraNasAkalyena bandhabhAvAt ityevamanyeSvapi guNasthAneSu prakRtInAM svasvabandhahetUnAM vyavacchedAvyavacchedAbhyAM sAkalyavaikalyavazAdvandhasyAnto'nantazca bhaavniiyH||24|| // iti bandhAdhikAraH samAptaH // 1 "mAyammi" ityapi pAThaH / 2 "suhumasarAgammi" ityapi pAThaH / 3 "sajoimmI sAya" ityapi pAThaH / 4 "vA" ityapi paatthH| Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 karmastavAkhye dvitIye karmagranthe ___ athedAnI kAstAH pazcAdyAH karmaprakRtayo yAsAM mithyAdRSTayAdiguNasthAneSUdayavyavacchedaH ? ityAha micchattaM AyAvaM suhama apajatayA ya taha cev| . sAhAraNaM ca paMca ya, micchami ya udyvoccheo||25|| mithyAtvaM AtapanAma sUkSmanAma aparyAptakanAma sAdhAraNaM ca, ityAsAM pazcAnAM prakRtInAM mithyAdRSTAvudayavyavacchedaH / mithyAtvodayastAvanmithyAdRSTereva bhavati, tenottareSu tdudyaabhaavH| AtapanAmodayastu bAdarapRthivIkAyikezveva / aparyAptanAmnastu sarveSvaparyAptakeSu / sUkSmanAmnaH sUkSmaikendriyeSu / sAdhAraNanAmno'nantakAyikavanaspatiSu / na caiteSu sthito jIvaH sAsAdanAditvaM labhate, nApi pUrvapratipannasteSUlpadyate / sAsAdanastu yadyapi bAdaraparyAptakaikendriyeSatpadyate tathA'pi na tasyAtapanAmodayasaMbhavaH, tatrotpannamAtrasyAsamAptazarIsyaiva sAsAdanatvavamanAt / samApte ca zarIre tatrAtapanAmodayo bhavati, tenaitAsAM mithyAdRSTau vyavaccheda udayasya // 25 // aNa egidiyajAI, vigaliMdiyajAimeva thAvarayaM / / eyA nava payaDIo, sAsaNasammaMmi vocchinnA // 26 // 'aNa' iti anantAnubandhinazcatvAraH, ekendriyajAtiH, 'vigaliMdiyajAimeva' iti. vikalAni paJcabhya UnAni indriyANi yeSAM te vikalendriyA dvIndriyAdayasteSAM ,jAtayastisraH, tadyathA-dvIndriyajAtiH, trIndriyajAtiH, caturindriyajAtiH, sthAvaranAma, ityetA nava prakRtayaH sAsAdanasamyagdRSTAvudayaM pratItya vyvcchinnaaH| anantAnubandhinAmudaye samyaktvalAbho na bhavati, "paDhamilluyANa udae, niyamA saMjoyaNA kasAyANaM / sammaiMsaNalaMbhaM, bhavasiddhIyAvi na labhaMti // 1 // " itivacanAt / nApi samyamithyAtvaM ko'pyanantAnubandhyudaye gacchati / yo'pi pUrvapratipannasamyaktvo'nantAnubandhinAmudayaM karoti so'pi sAsAdana eva bhavatItyuttarevAsAmudayAbhAvaH / zeSAstvekendriyajAtyAdayo yathAsvamekendriyavikalendriyavedyA eva / uttaraguNasthAnAni tu saMjJipaJcendriyA eva pratipadyante / pUrvapratipanno'pi paJcendriyeSveva gacchati ana uttressvaasaamudyaabhaavH| / tatazca sAsAdana evodayavyavacchedaH // 26 // sammA micchattegaM, sammAmicchami udyvoccheo| bIyakamAyacaukkaM. taha ceva ya narayadevAU // 27 // maNuyatiriyANupubbI. veubdhiyachakka 'dUhayaM ceva / aNaejjaM ceva tahA. ajasakittI aviragaMmi // 28 // . 1 "dUhiyaM" ityapi pAThaH / Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayamadhikRtya guNasthAneSu vyavacchidyamAnAH prakRtayaH / 119 pUrvArddham / samyaGmithyAtvasyaikasya samyaGmithyAdRSTAvRdayacyavacchedaH / tadudaye hi samyamithyAdRSTireva bhavati nAnya iti / / ___ 'boyakasAyacauka' iti, apratyAkhyAnAvaraNAH krodhamAnamAyAlobhAH / devAyuH narakAyuH manujAnupUrvI, tiryagAnupUrvI 'gheubdhiyachakka' iti vaikriyeNa yuktaM SaTakaM vaikriyaSaTkamkriyazarIraM vaikriyAGgopAGga narakagatiH narakAnupUrvI devagatiH devAnupUrvIti / durbhagaM, anAdeyaM, ayazaHkIrtiH, ityetAH saptadaza prakRtaya udayaM pratItyAviratasamyagdRSTau vyavacchinnAH / dvitIyakaSAyodaye dezaviraterapi lAbhaH zrute pratiSiddhaH, 'boyakasAyANadaye' ityAdinA / nApi pUrvapratipannadezaviratyAderjIvasya tadRdayasaMbhavaH, tenottareSu tadudayAbhAvaH / devanarakAyuSI devagatidvayaM narakagatidvayaM ca yathAsvaM devanArakavedyameva, na ca teSu dezaviratyAdeH saMbhavaH / vaikriyazarIravaikriyAGgopAGganAmnostu devanArakeSUdayaH / tiryaGmanuSyeSu tvaprAcuryeNAviratasamyagdRSTayanteSu / yastUttaraguNasthAneSvapi keSAJcidAgame viSNukumArasthUlabhadrAdInAM vaikriyadvitiyasyodayaH zrUyate, sa ihAcAryeNa na vivakSitaH, kiM praviralataratvAt , AhosvidanyaH ko'pyabhiprAyaH 1, iti na vidmaH tiryaGmanujAnupUryostu parabhavAdisamayeSu triSvapAntarAlagatAvudayasaMbhavaH, sa ca yathAyogaM tiryaGmanuSyANAM varSASTakAdupariSTAtsaMbhaviSu dezaviratyAdiguNasthAneSu na saMbhavati / durbhagamanAdeyamayazaHkIrtirityetAstu tisraH prakRtayo dezaviratAdInAM guNapratyayAnodantItyata etA averate vyavacchinAH // 27 // 28 // taiyakasAyacaukkaM, 'tiriyAU taha ya ceva tiriygii| ujjoya nIyagoyaM, virayAvirayaMmi vocchinnA // 29 // 'tRtIya kaSAyacatuSkaM' iti, pratyAkhyAnAvaraNAH krodhAdayaH, tiryagAyuH, tiryaggatiH, udyotaM, nIccaigotram , ityetA aSTau prakRtaya udayaM pratItya viratAvirate vyavacchinnAH / viratavAsau sthUlaprANAtipAtAderaviratazca sUkSmaprANAtipAtAdeviratAvirato-nivRttAnivRtto dezavirata ityarthaH / tRtIyakaSAyodaye hi cAritralAbho na bhavati, "tahayakasAyANudae" ityAdivacanAt / na ca pUrvapratipannacAritrasya tadudayasaMbhava ityuttareSu tadudayAbhAvaH / tiryagAyustiryaggatirudyotanAma ityetAH svabhAvatastiryagvedyA eva / teSu ca dezaviratAntAnyeva guNasthAnAni saMbhavanti nottarANi ityuttareSu tadudayAbhAvaH / udyotanAmnastu yativekriye'pyudayasaMbhavaH / tathA coktam"uttaraveucca devajati" iti, sa vihAcAryeNa vaikriyodayavana vivakSitaH / nIcegotraM tu tiryakSu gatisvAbhAvyAddhRvaudayikaM na parAvartate / tatazca dezaviratasyApi tirazco nIcegotrodayo'styeva / manujeSu tu sarvasya dezaviratAdeguNino guNapratyayAduccagotramevodetIti uttaratra nIcaigotrodayAbhAvaH / tatazcaitA aSTAvapi dezavirata evodayaM pratItya vyavacchinnAH // 29 // 1 "tiriyAuM tahaya ceva tiriyagaI" ityapi pAThaH / 2 "nicca" ityapi pAThaH / Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 ] karmastvAkhyai dvitIye karmagranthai thINatigaM caiva tahA, AhAradugaM pmttviryNmi| . sammattaM saMghayaNaM. aMtimatigamappamattami // 30 // ___pUrvArddham / styAnardhitrayaM pUrvoktam , tathA 'AhArakadvayaM' AhArakazarIrAhArakAGgopAGgA khyam , ityetat prakRtipaJcakaM pramattavirate vyavacchinnamudayaM pratItya / tatra styAnarddhitrayodayaH pramAdarUpatvAdapramatte na saMbhavati / AhArakaM ca zarIraM vikurvANo yatiravazyaM pramAdavazago bhavati / yattvidamanyatra zrUyate-pramattayatirAhArakaM vikRtya pazcAdvizuddhivazAttatrastha evApramattatA yAtIti tadAcAryeNa vaikriyodayanyAyena na vivakSitam / / 'sammataM' ityAdi pazcArddham / samyaktvaM, tathA 'saMhananAnAmanyatrayaM' iti, arddhanArAcakIlikAsevArtAkhyaM, ityetAzcatasraH prakRtaya udayaM pratItyApramatte vyavacchinnAH / tatra samya- .. ktve kSapite upazamite vA zreNidvayamAruhyata ityapUrvakaraNAdau tadudayAbhAvaH / caramasaMhananatrayodaye tu zreNirAroDhuM na zakyate, tathAvidhavizuddherabhAvAdityuttareSu tadudayAbhAvaH // 30 // taha nokasAyachakka, apuvakaraNaMmi udyvoccheo| veyatiga koha'mANAmAyAsaMjalaNamaniyaTTI // 31 // pUrvArddham / nokaSAyaSaTkasya hAsyaratyaratizokabhayajugupsAkhyasyApUrvakaraNe udayavyavacchedaH / saMkliSTatarapariNAmavedyatvAduttareSAM ca vizuddhatarapariNAmatvAtteSu tadudayAbhAva iti, uttareSvapyayamudayavyavacchedo heturnusrnniiyH|| 'veyatiga' ityAdipazvArddham / vedatrikaM strIvedapu vedanapuMsakavedAkhyam , krodhamAnamAyAH saMjvalanAstrayaH, ityasya prakRtiSaTkasyAnivRttibAdarasamparAye udayavyavacchedaH / tatra striyAH zreNimArohantyAH strIvedasya prathamamudayavyavacchedaH, tataH krameNa saMjvalanatrayasya, puso'pyevam , navaraM prathamaM puvedasya, napusakasya tu prathamaM napusakavedasya // 31 // saMjalaNalobhamegaM, 'suhumakasAyaMmi udyvoccheo| taha 'risahaM nArAya, nArAyaceva uvasaMte // 32 // pUrvArddham / saMjvalanalobhasyaikasya sUkSmakaSAye udayavyavacchedaH / taduttareSvasyodayAbhAvaH, upazAntatvAtkSINatvAdvA // 'taha risahaM' iti pazcArddham / RSabhanArAcaM dvitIyaM saMhananaM nArAcaM tRtIyamityanayorupazAntamohe udayavyavacchedaH / prathama saMhananenaiva kSapakazreNyArohaNAtkSINamohAdau tdudyaabhaavH| upazamazreNistu prathamasaMhananatrayeNAruhyate // 32 // 1 "mANayaH" ityapi pAThaH / 2 "suhu masarAgammi" ityapi pAThaH / 3 "risahanAH' ityapi paatthH| Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayamAzritya guNasthAnakecchidyamAnAH prakRtayaH [121 nidA payalA ya tahA, khINaducarimaMmi udyvoccheo| nANaMtarAyadamagaM, daMgaNa cattAri carimaMmi // 33 // nidrApracalayoH kSINakaSAyasya dvicaramasamaye udayavyavacchedaH / caramasamaye tu kSINatvAttadudayAbhAvaH / apare punarAhuH-upazAntamohe nidraaprclyorudyvyvcchedH| paJcAnAmapi hi nidrANAM gholanapariNAme bhavatyu dayaH / kSapakANAM tvativizuddhatvAnna nidrodayasaMbhavaH / upazamakAnAM punara nativizuddhatvAtsyAdapIti / 'nANaMtarAyadasagaM' iti, jJAnAvaraNe paJca, antarAye paJca, darzanAvaraNAni catvAri cakSurdarzanAvaraNAdIni, ityetAsAM caturdazAnAM prakRtInAM kSINakapAyacaramasamaye udayavyavacchedaH, tadanantaraM kSayAditi // 33 // 'annayaraveyaNIya, orAliyateyakammanAmaM ca / chacceva ya saMThANA, orAliyaaMguvaMgaM ca // 34 // 'AimasaMghayaNaM khalu, vaNNacaukkaM ca do vihaaygtii| aguruyalahuyacaukkaM. patteyathirAthiraM ceva // 35 // subhasussaMrajuyalAvi ya, nimiNaM ca tahA havaMti nAyavvA / eyA tIsaM payaDI, sajogicarimaMmi vocchinnA // 36 // gAthAtrayam / 'anyataravedanIyaM sAtamasAtaM vA yadayogiguNasthAne na vedayiSyate / audArikazarIraM taijasazarIraM kArmaNazarIram , 'chacceva ya saMThANA' SaT saMsthAnAni samacaturasrAdIni, 'orAliyaaMguvaMgaM ca' iti, audArikAGgopAGganAma, 'AdimasaMhananaM' vajrarSabhanArAcam 'varNacatuSka' varNagandharasasparzAkhyam , 'do vihAyagatI' iti, prazastAprazastavihAyogatI iti, 'agurulaghucatuSka' agurulaghUpaghAtaparAghAtocchvAsAkhyam , pratyekaM sthiraM asthiraM, 'subhasussarajuyalAvi ya' iti, zubhaM azubhaM susvaraM duHsvaraM nirmANam , ityetAstriMzat prakRtaya udayaM pratItya sayogicaramasamaye vyavacchinnAH / tatrAnyataravedanIyaM yadayogiguNasthAne na vedayitavyaM tatsayogicaramasamaye vyavacchinnodayaM bhavati, punaruttaratrodayAbhAvAt / susvaraduHsvaranAmnostu bhASApudgalavipAkitvAdvAgyoginAmevodayaH, zeSANAM zarIrapudgalavipAkitvAtkAyayoginAmeva / tena hi yogena tatpudgalagrahaNapariNAmAlambanAni, tatasteSu gRhIteSu pudgaleSveteSAM karmaNAM svasvavipAkenodayo bhavati, tenAyogini yogaabhaavaattdudyaabhaavH||34||3||36|| 1- "annayaraM" ityapi pAThaH / 2 "Ayama" (?) ityapi pAThaH / Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 ] karmastavAkhye dvitIye karmagranthe 'annayaraveyaNIya maNuyAU maNuyagai ya boddhavvA / paMciMdiyajAI vi ya, tasa subhagA ejapajattaM // 37 // bAyarajasakittI vi ya, titthayaraM uccagoyaya ceva / eyA bArasa payaDI, ajogicarimaMmi vocchinnA // 38 // __ // udao sammatto // gAthAdvayam // 'anyataravedanIyaM' sAtamasAtaM vA, yadudayAvasthaM manuSyAyuH manuSyagatiH paJcendriyajAtiH trasaM subhagaM AdeyaM paryAptaM bAdaraM yazaHkIrtiH tIrthakaraM uccairgotram , ityetA dvAdaza prakRtayo bhavasthAyogicaramasamaye vyavacichinnA udayamAzritya kSayAduttaratrodayAbhAvaH // 37 // 38 // // ityudyaadhikaarH|| idAnIM kAstAH pazcanavAdyAH karmaprakRtayo yAsAM guNasthAneSUdIraNAvyavacchedaH 1 ityetadatidezadvAreNAha udayassudIraNAe, sAmittAo na vijai viseso| mottaNa tinni ThANe, pamattajogI ajogI ya // 39 // udayasyodIraNasya ca ityanayorabhihitalakSaNayoH 'svAmitvAt' svAmitvamAzritya, karmaprakRtInAmiti gamyate / na vidyate vizeSaH saMkhyAnyUnAdhikatvakRto bhedaH / kimuktaM bhavatiyAvatInAM prakRtInAM yo mithyAdRSTayAdirvedayitA sa tAvatInAmudIrayitA-'pIti, atiprasaGganivRttyarthamapavAdamAha-muktvA trINi sthAnAni pramattayatisayogyayogiguNasthAnakAkhyAnIti // 39 // teSu tu yo vizeSastamAha tIsaM bArasa udae, kevaliNo melaNaM ca kaauunn| sAyAsAyaM ca tahA 'maNuyAuM avaNiya kiccA // 40 // triMzat dvAdaza ca yathAsaMkhyaM prakRtaya udayavyavacchedamAzritya, keSAm 1 ityAha-kevalinAM sayoginAmayoginAM ca / tatazca tAsAM triMzato dvAdazAnAM ca prakRtInAM mIlanaM kRtvA dvicatvAriMzati jAtAyAM sAtamasAtaM ca tathA manuSyAyurityetat prakRtitrayamapanItaM kRtvA // 40 // tataH sesaM iguyAlIsaM, "jogiMmi udIraNA ya boddhavvA / avaNIya tinni payaDI, "pamatta udayaMmi pakkhittA // 41 // 1 "annayaraM veaNIyaM maNuyAuM maNuyagatI ya" ityapi paatthH| 2 "ijja" ityapi pAThaH / 3 "maNuyAUmavaNiyaM" (?) ityapi pAThaH / 4 "sajogammi" ityapi / 5 "pamattaviriyammi" ityapi paatthH| Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udIraNAM sattAJca pratItya guNasthAnakeSu vyavacchidyamAnAH prakRtayaH / 123 zeSamapanItasya kiM bhavati ? ekonacatvAriMzat prakRtayaH, tAsAM sayogiguNasthAne udIraNA boddhavyA / apanIya tisraH prakRtIH pramattayaterudaye vyavacchinnasya prakRtipaJcakasya saMbandhini prakSiptAH / sAtAsAtamanujAyuSAM hi pramAdasahitenaiva yogenodIraNA bhavati, nAnyena, ityuttareSu tadudIraNAyA abhAvaH // 41 // ____tatazca kiM bhavati taha ceva aTTha payaDI, pamattavirae udIraNA hoi| nasthitti ajogijiNe, udIraNA hoi nAyabvA // 42 // // udIraNA sammattA // tathA caivaM satyaSTAnAM prakRtInAM pramattavirate vyavacchedamadhikRtyodIraNA bhavati, aSTAnAmudIraNAvyavacchedo bhavatItyarthaH / nAstItyayogijine udIraNA jJAtavyA bhavati, yogAbhAvAt / udIraNA hi yogavizeSarUpaH karaNavizeSaH // 42 // ... // ityudIraNAdhikAraH // idAnIM prakRtisattAvyavacchedAdhikAroddiSTAH prakRtIrAnupUrvyA pratinirdizati aNamicchamIsasammaM, 'avirysmmaaiappmtttaa| suranarayatiriyaAuM niyayabhave savvajIvANaM // 43 // pUrvavyAkhyAtaiva gAthA / pUrvamuddezAdhikAroktA'pi punariha prakRtinirdezaprasaGgena paThitA smRtyartha vismaraNazIlAnAmiti // 43 // thINatigaM ceva tahA, narayadugaM ceva taha ya tiriyadugaM / igivigaliMdiyajAI, AyAvujoyathAvaraya // 44 // prAgbhavavyavacchinnAyustrayasattAkaH sanniviratAdyapramattAntaguNasthAneSu kSapitadarzanasaptako yatirapramattaH pratisamayAnantaguNavizuddhivivRddhayAtmakayathApravRttakaraNabalenApUrvakaraNaM pravizya tatra cAtizayavadvizuddhivazAtkarmANi kSapaNayogyatAmApAdyAnivRttibAdarasamparAyaguNasthAnaM pravizati / tatra ca prathamameva dvitIyatRtIyAnaSTau kaSAyAn kSapayitumArabhate, teSu cArddhakSapiteSvetAH SoDaza prakRtIrutsAdayati / tadyathA-'styAnaDinayaM' prAguktam , 'nagyadugaM ceva taha ya tiriyadugaM' iti, narakagatirnarakAnupUrvI, tiryaggatistiryagAnupUrvI, 'igivigaliMdiyajAI' iti, ekendriyajAtistathA dvIndriyatrIndriyacaturindriyajAtayastisraH, AtapamudyotaM sthAvaram // 44 // 1 "avirai" ityapi paatthH| Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 ] karmastavAkhye dvitIye karmagranthe sAhAraNa suhumaM 'ciya, solasa payaDIo hoMti naayvvaa| bIyakasAyacaukkaM taiyakasAyaca aTheva // 45 // .. sAdhAraNaM sUkSmaM, ityetAH SoDaza prakRtayaH prAguddiSTAH sattAvyavacchedamadhikRtya bhavanti jJAtavyAH / tAsAM ca kSayAnantaraM zeSamaSTakaM kSapayati, taccedaM-dvitIyakaSAyacatuSkam , tRtIyakaSAyAzca catvAra iti // 45 // eganapusagaveya, itthIveyauM taheva egaM c| taha nokasAyachakkaM purisaM kohaM ca mANaM ca // 46 // tatazcaiko napusakavedaH sattA pratItya vyavacchinno jJAtavyaH / tataH strIveda ekaH, tataH . 'nokaSAyaSaTaka' hAsyaratyaratizokabhayajugupsAkhyam , tataH puruSavedaH, tataH saMjvalanaH krodhaH, tataH saMjvalano mAnaH, sattAvyavacchedamadhikRtya jJAtavyaH // 46 // .. mAya ciya aniyaTTI, bhAgaM gaMtUNa sNtvoccheo| lohaM ciya saMjalaNaM, 'suhumakasAyami vocchinnA // 47 // pUrvArddham // mAyAyAzca saMjvalanAyA anivRttyaddhAyA bhAgaM gatvA sattAvyavacchedaH / anivRttyaddhAbhAgaM gatvetyetad pUrveSvapi poDazASTaikaikAdiSvapekSaNIyam / __ 'lobhaM ciya' ityAdipazcArddham / lobhasya saMjvalanasya sUkSmakaSAye sattAmadhikRtya vyavacchedaH // 47 // "khINakasAyaducarime, 'nidda payalaM ca haNai chumttho| nANaMtarAyadasagaM desaNacattAri carimaMmi // 48 // kSINakaSAyo dvicarame samaye nidrA pracalAM ca hanti, chadmasthaH sanityato dvicaramasamaye tayoH sattAvyavacchedaH / tathA jJAnAvaraNaM paJcavidham , antarAyaM paJcavidham , ityetaddazakam , darzanAvaraNAni catvAri, ityetAzcaturdaza prakRtIH kSINakaSAyacchadmasthazcaramasamaye hantItyatastatra tAsAM vyavacchedaH // 4 // devaduga paNasarIraM, paMcasarIrassa baMdhaNaM ceva / paMceva ya saMghAyA. saMThANA taha yachakkaM ca // 49 // tini ya aMgovaMgA. saMghayaNaM taha ya hoichakkaM ca / paMceva ya "vaNNarasA, do gaMdhA aTTa phAsA y||50|| 1 "vi ya" ityapi / 2 "huti" ityapi / 3 "aTuMca" ityapi pAThaH / 4 "kohA ya mANA ya" ityapi paatthH| 5 "suhumasarAgammi" ityapi paatthH| 6 "niddA payalA haNai" ityapi paatthH| "vannarasA" ityapi paatthH| Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAmAzritya guNasthAnakecchidyamAnAH prakRtayaH [ 129 aguruyalahuyaca ukkaM vihAyagaiduga thirAthiraM ceva / 'suhasussarajuyalAvi ya, patteya dUbhagaM ajasaM // 51 // aNaejjaM nimiNaM ciya, apajattaM taha ya nIyagoya ca / 'annayaraveyaNiyauM ajogiducaramaMmi vocchiNNA // 52 // gAthAcatuSTayam // devagatirdevAnupUrvI / paJca zarIrANyaudArikAdIni / paJcazarIrasyaudArikAdervandhanAnyaudArikabandhanAdIni / paJca saMghAtanAmAnyaudArikasaGghAtAdIni / saMsthAnaSaTkaM SaTprakAraM samacaturasrAdi / trINyaGgopAGganAmAnyaudArikAGgopAGgAdIni / saMhananaSaTkaM SaTprakAra varSabhanArAcAdi / 'paMceva ya vaNNarasA' iti, paJca varNanAmAni kRSNAdIni, paJcarasanAmAni tiktAdIni / dvagandhanAmanI surabhi asurabhi ca / aSTau sparzanAmAni karkazAdIni / 'aguruyalahuyaca ukka' iti, agurulaghupadhAtaparAdhAtocchvAsAkhyaM catuSkam / 'vihAyagaiduga' iti, prazastavihAyogatiraprazastavihAyogatiH, ityetaddvakaM sthiramasthiraM 'suhasussarajuyalAvi ya' iti, zubhamazubhaM susvaraM duHsvaramiti / pratyekaM durbhagamayazaHkItiranAdeyaM nirmANamaparyApta nIcaigotramanyataravedanIyamanudayAvasthaM sAtamasAtaM vA / ityetA dvAsaptatiH prakRtayaH sattAmadhikRtyAyo. gidvicaramasamaye vyavacchinnAH / sarvA api hya tA anudyaavsthaaH| tatazca yadyapi rAyoginA yoganirodhaM kurvatA sarvAsAmavAtiprakRtInAM kAlataH samaiva guNazreNiruparacitA tathA'pyanudayAvasthaprakRtInAM caramasamaye dalikamudayavatIpu stiyukasaMkrameNa saMkrAntatvAt AtmAnubhAvato nAsti / tena dvicaramasamaye tatsattAvyavacchedaH // 49 // 50 // 51 // 52 // - 'annayaraveyaNIya, maNuyAU maNuyaduvaya boddhavvA / paMciMdiyajAIvi ya, tasasubhagAejapajattaM // 53 // vAyarajasakittI vi ya, titthayaraM uccagoyaya ceva / eyA terasa payaDI, ajogicarimaMmi vocchinnA // 54 // // sattA sammattA // . gAthAdvayam // anyataravedanIyaM sAtamasAtaM vA, yadudayAvasthaM manuSyAyuH, 'maNuyaduvaya poDavvA'manujadvitayaM manujagatiH manuSyAnupUrvI paJcendriyajAtiH trasaM subhagaM AdeyaM paryApta bAdaraM yazaHkIrtistIrthakaraM uccairgotram , ityetAstrayodaza prakRtayo'yogicaramasamaye vyavacchinnAH sattAmadhikRtya / apareSAM punarAcAryANAM matena-manujAnupUrvyA dvicaramasamaye sattAvyavacchedaH udayAbhAvAt / udayavatInAM hi dvAdazAnAM stibukasaGkamAbhAvAtsvAnubhave dalikaM caramasamaye'pi dRzyata 1 "sumasussarajugaladugaM patteyaM dUhagaM" ityapi pAThaH / 2 "nIyaguttaM ca" ityapi pAThaH / 3 "annayaraM veaNIvaM ajogiducarimammi vocchinnA" ityapi pAThaH / 4 "annayaraM" ityapi pAThaH / Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 / karmastavAkhyasya dvitIyasya karmagranthasya samAptiH eveti yuktastAsAM caramasamaye vyavachedaH / AnupUrvInAmnAM caturNAmapi kSetravipAkitvAdbhavAntarApAntarAlagatAvevodayastena bhavasthasya nAsti tadudayaH / tadabhAvAccAyogidvicaramasamaye manujAnupU aa api sattAvyavacchedaH / tatazca tanmatenolliGganagAthAdAvevaM pATho draSTavyaH-'tevattariM ducarime pArasacarame ajogiNo vINe" iti / tathA-"aNaejanimiNamaNuyANapuTvipaja. taya ca nIyaM ca" / tathA-"maNuyAU maNuyagai ya SoDavvA' / tathA-"eyA pArasa payaDI ajogicarimaMmi vocchinnA" iti / tathA cehApyudayAdhikAre dvAdazAnAmayoginyudaya uktaH 'pArasa udaye ajogaMtA' // 53 // 54 // // iti sattAdhikAraH // tadevaM bhagavatA krameNa guNasthAnAnyArohatA saMpAditaM karmaprakRtibandhodayodIraNAsattAvyabacchedAkhyaM guNamabhiSTutya stavakAraH sarvakarmabandhAdivyavacchedodbhavaM bhagavato niratizayaM guNaM darzayannAtmanaH prazastAdhyavasAyapravRttihetu prArthanAvizeSamAha so me tihayaNamahio, siddho buddho niraMjaNo nicco| disau varanANa'labhaM, daMsaNasuddhiM samAhiM ca // 55 // // karmastavaH samAptaH // 'saH' bhagavAnevamAtmanaH saMpAditaguNAtizayaH 'me' mahya dizatu jJAnalAbhAdikamiti saMbandhaH / tribhuvanena devamanujAsuralokatrayalakSaNena mahitaH pUjitaH, 'siddhaH' niSThitAzeSaprayojanaH, 'buddha' samastavastuviSayakevalabodhabhAk , 'niraJjanaH' nirgatAzeSakliSTakarmamrakSaNaH, 'nityaH' dhruvaH sAdyanidhanaM kAlaM tatparyAyAparityAgI 'dizatu' dadAtu varamuttamaM jJAnaM samyagjJAnarUpaM matijJAnAdikevalajJAnAntaM tasya lAbhamaprAptaprAptilakSaNam , tathA darzanaM samyaktvaM tasya zuddhi darzanamohanIyakarmApagamakRtaM vaimalyam , tathA 'samAdhi' cAritravizuddhAtmakamiti // 55 // smRtyanusAreNa mayA, ydgditmihonmdhikmaagmtH| tatkSantavyaM zrutazu-ddhabuddhibhiH zodhanIyaM c|1|| iti zvetapaTAcArya-govindagaNinA kRtA / karmastavasya TIkeyaM, devanAgagurogirA // 2 // anuSTupchandasA prAyaH, saMkalayyAnuvarNitam / sahasramekaM zlokAnAM, navatyuttarameva ca // 3 // // iti zvetapaTAcAryazrImadgovindagaNikRtA karmastavaTIkA samAptA / / 1 "lAbhaM" ityapi pATaH / 2 "sarva, subu-" ityapi / 3 "ya zrIgovindena nimitA" ityapi pAThaH / / * samApto'yaM saTIkaH karmastavAkhyo dvitIyaH kamagranthaH . Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // OM hI aha zrI zaMkhezvarapArzvanAthAya namaH / / || nyAyAmbhonidhi-pratibhApratikRti-zrImadvijayAnandasUrIzvarapAdapadmebhyo namaH // || sakalAgamarahasyavedizrImadAcAryavijayadAnasUrIzvarebhyo namaH || || karmasAhityaniSNAtazrImadAcAryavijayapremasUrIzvarebhyo namaH // bandhasvAmitvAkhyastRtIyaH karmagranthaH / zrImaddharibhadrasUri vira citavyAkhyayopetaH / gatyAdimArgaNAsthAna-bandhasvAmitvadezakam / natvA vIraM jinaM vakSye, bandhasvAmitvavRttikAm // 1 // iha svaparopakArAya yathArthAbhidhAnaM bandhasvAmitvaprakaraNamAripsurAcAryo maGgalAdipratipAdakaM gAthAsUtramidamAha namiUNa vaddhamANaM, 'gaiyAIThANadesaya siddh| gaiyAiesu 'vocchaM, baMdhassAmittamogheNaM // 1 // .. (hAri0) vyAkhyA-iha prathamArddhana maGgalaM dvitIyArddhanAbhidheyaM sAkSAduktam / prayojanasaMbandhI tu sAmarthyagamyau, iti gAthAsamudAyArthaH / avayavArthastvayam-'vakSye abhidhAsye, kiM tad ? 'bandha. svAmitvaM'mithyAtvAdibhirbandhahetubhiH karmaparamANUnAM jIvapradezaiH saha saMbandho bandhastasya svAmitvamAdhipatyaM bandhasvAmitvaM, jIvAnAmiti gamyate / keSu ? 'gaiyAiesu' iti gatyAdimAgaMNAsthAneSu, kena ? 'oghena' sAmAnyena, kiM kRtvA ? 'natvA' praNamya, kam ? 'varddhamAnaM' svakulasamRddhivRddhikArakatvena pitRbhyAM vyavasthApitaivaMvidhanAmakaM caramatIrthAdhipati, zeSajinatyAgena ca varddhamAnagrahaNaM vartamAnatIrthAdhipatitvena paramopakAritvAt / kIdRzam 1 gatirAdiryeSAM tAni gatyA. dIni tAni ca tAni sthAnAni ca gatyAdisthAnAni teSAM dezakaH pratipAdako gatyAdisthAnadezakastam tathA sitaM baddhaM dhmAtaM bhasmasAtkRtamaSTaprakAraM karma yena sa siddhastam / iti gAthArthaH // 1 // gatyAdInyevAha gai iMdie ya kAe, joe vee kasAya nANe ya / saMjama daMsaNa lesA, bhava samme saNNi AhAre // 2 // 1 "gaiyAiTThA0" ityapi pAThaH / 2 "bucche" itypi| Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 ] bandhasvAmitvAkhye tRtIye karmagranthe (hAri0)vyAkhyA-tatra 'gatayo' nrkgtyaadyaashctsrH| 'indriyANi' sparzanAdIni pnyc| 'kAyAH pRthivyAdayaH SaT / 'yogAH' satyamanaHprabhRtayaH paJcadaza / 'vedAH' sriivedaadystryH| 'kaSAyAH krodhAdayazcatvAraH 'jJAnAni' matijJAnAdIni pazca / ihopalakSaNatvena vipakSasyApi saMgrahAdajJAnAnyapi matyajJAnAdIni trINi grAhyANi / evamuttaratrApi kvApyupalakSaNavyAkhyAnaM draSTavyam / nanu jJAne prastute upalakSaNatvena kimarthamajJAnatrayagrahaNaM kRtam ?, satyaM, saumya ! caturdazamArgaNAsthAneSu pratyekaM sarvasAMsArikasattvasaMgrahArtham / tathA 'saMyamaH' sAmAyikAdiH pazcaprakAraH / upalakSaNatvAdezasaMyamAsaMyamau ca, ityete saptAtrApi grAhyAH / 'darzanAni' cakSudarzanAdIni catvAri / 'lakSyAH' kRSNalezyAdyAH SaT / bhavapadena bhavyAbhavyau dvau grAhyau / 'samyaktvAni' vedakAdIni trINi / saMjJipadena saMzyasaMjJinau dvau / AhArakapadena AhArakAnAhArako dvau gRhItau / iti dvAragAthAsamAsArthaH // 2 // ___ iha yadyapi gatyAdiSu bandhasvAmitvaM vakSyAmIti prAguktaM tathA'pi na tadguNasthAnakanirapekSaM vakSyate / guNasthAnakAnAmapi bandhasvAmitvavadgatyAdyAzritatvAditi guNasthAnakAni / tathA gatyAdyAzritatvenaiva suranirayanaratirazcAM paryAptAparyAptakajIvasthAnayorapi bandhasvAmitvasya vakSyamANatvAditi jIvasthAnAni ca gatiSu darzayannAha guNaThANA suranirae. cau paNa 'tiriesu caudasa nresu| jIvaTThANA tirie, caudasa sesesu 'duga dugaM jANa // 3 // gItiriyama (hAri0) vyAkhyA-iha yathAsaMbhavaM sarvatra liGgavyatyayavibhaktilopAdikaM prAkRtatvAdRSTavyam / tatazca guNasthAnakAni-"miccha diThI sAsA-yaNe ya taha sammamicchidiTThI ya / avirayasammadiTTo, virayAvirae pamattaM ya // 1 // tatto ya appamatte, niyaSTi ani. yaTighAyare suhume / uvasaMtagvINamohe, hoi sajIgI ajogo ya // 2 // " iti nAmakAni / etAni ca ka kiyanti bhavanti ? ityAha-suranArakayozcatvAri pratyekamAdyAni jAnIhi, iti saMbandhaH / tathA paJca tiryakSu AdhAnyeva / tathA caturdaza nareSu / iti yojitAni catasRSvapi gatiSu guNasthAnakAni, samprati tAsveva jIvasthAnAni yojayannAha-jIvasthAnAni"muhumA bAyaraM beiM-diyA ya teiMdiyA ya cauriMdI / assaNNI saNNI valu, caudasa pajatta apajattA // 1 // " ityevaMrUpANi / etAni ca keSu kiyanti bhavanti ? ityAha tiryakSa caturdaza / 'zeSeSu' suranaranArakeSu dvikaM dvikaM jIvasthAnayoriti zeSaH / paryAptAparyAptakasaMjJipaJcendriyalakSaNaM 'jAnIhi avabudhyasveti / nanu saMmUrchanajAparyAptalakSaNaM nareSu tRtIyamapi jIvasthAnakagasti tatkathamatra na gRhItam ?, ityatrocyate-tiryagrahaNena teSAM grahaNAditi na doSaH / iti gAthArthaH // 3 // 1 'tirie cauddasa naresu" ityapi pAThaH / 2 "jANa durga" (?) ityapi pAThaH / Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gatibhedeSu guNasthAnAni jIvasthAnAni ca tathA mUlottaraprakRtayaH (121 iha bandhasvAmitvaM vakSya ityuktam / bandhazca karmaprakRtInAM bhavati, ataH ziSyahitArtha sUtre'nuktA api prathamaM prakRtayaH sarvAH prarUpyante, 'tAzcaitAH-"dasaNa 1 nANAvaraNa 2 'ntarAya 3 mohA 4 ''u 5 goya 6 veyaNiyaM 7 / nAmaM 8 ca nava 1 paNa 2 paNa 3 'DhavIsa 4 cau 5 du 6 du 7 biyAla 8 vihaM // 1 // nayaNeyarohikevala dasaNAvaraNayaM bhave cauhA / niddApayalAhiM chahA, nidAiduruttathINaDI // 2 // nANAMvaraNaM mahasuyaAhimaNonANakevalAvaraNaM / vigdhaM dANe lAbhe, bhoguvabhogesu virie ya // 3 // solasa kasAya nava nokasAya daMsaNatigaM ca mohaNiyaM / narayatirinarasurAU, nouccaM sAyamassAyaM // 4 // gai 1 jAi 2 taNu 3 uvaMgA 4, baMdhaNa 5 saMghAya. NANi 6 saMghayaNA 7 / saMThANa 8 vaNa 9 gaMdha 10 rasa 11 phAsa 13 aNapuzvi 14 vihagagaI 14 // 5 // piMupayaDitti caudasa, prghaaunjoyaayvussaasN| agu. rulahutitthanimiNovaghAyamii aTTha patteyA // 6 // tasavAyarapajattaM, patteya thiraM subhaM ca subhagaM ca / 'susarA''ejajasaM tasadasagaM thAvaradasaM tu imaM // 7 // thAvarasuhama apajja, sAhAraNaathiraasubhadubhagANi | dUsaraNAejAjasamiya nAme seyarA vIsaM // 8 // tasacau thirachakkaM adhirachakka suhumatiga thAvaracaukkaM / sUbhagatigAivibhAsA, payaDINa tayAi saMkhAhiM / 9 // gaiyAINa ya kamaso, cau 1 paNa 2 paNa 3 ti 4 paNa 5 paMca 6 cha 7 chakkaM 8 / paNa 9duga 10 paNa 11 58 12 cau 13 duga 14miya uttarabheya paNasaho / / 10 / / nirayatirinarasuragaI, igaSiyatiyacaupaNiMdi jAIo / orAliyaveuvviyaAhAragateyakammaiyA // 11 // paDhamatiNuNaNavaMgA, paMdhaNa saMghAyaNA ya taNunAmA / sutte sattiviseso saMghayaNamihahinicautti / 12 / / chaDA saMghayaNaM bajarisabhanArAya 1 vajanArAyaM 2 / nArAya 3 maDanArAya4 kIliyA 5 taha ya chevaDhe 6 // 13 / / samacauraMsaM 1 naggoha 2 sAi 3 khujANi 4 vAmaNaM 5 huMDa 6 / saMThANA vaNNA kiNhanolalohiyahalihasiyA // 14 / / surabhi 1 durabhI 2 rasA paNa,titta 1 kaDu 2 kasAya 3 aMbilA 4 mahurA 5 / phAsA guru 1 laha 2 miu 3 khara 4 sI 5 uNha 6 siNiDa 7 rukkha 8 58 // 15 // cauha gaivvaNapuvo, duvihA ya suhAsuhA vihaaygii| gaiaNupuvvI u dugaM, tigaM tu taM ciya niyAujuyaM / / 16 / / iya teNauI saMte paMdhaNapaNNarasageNa tisayaM vaa| vaNNAibheya 16 SadhaNa 15 saMdhAya 5 viNA u sattaTThI / / 17 / / sA baMdhudae paMdhaNasaMghAyA niya. taNuggahaNagahiyA / vaNNAivigappA vi hu, na ya baMdhe sammamIsAi // 18 // veu. __5 "tAzcemAH" ityapi pAThaH / 2 "havai"ityapi pAThaH / 3 "ti" ityapi / 4 "sUsaraAejajasaM" ityapi mudritprtau| Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 ] bandhasvAmitvAkhye tRtIye karmagranthe vvAhArorAliyANa saga 3 teya 3 kamma 3 juttANaM / nava baMdhaNANi iyaradusahiyANaM tiNi 3 tesiM ca 3 // 19 // ' asyA ayamarthaH-pUrvagRhItavaikriyapudgalaiH saha parasparaM gRhyamANAn vaikriyapudgalAnuditena yena karmaNA banAtyAtmA tadvai kriyavaikriyavandhanam 1 / evaM vaikriyatejasaM 2 vaikriyakArmaNaM 3 / AhArakAhAraka 4 AhArakataijasa 5 AhArakakArmaNa 6 audArikaudArika 7 audArikataijasa 8 audArikakArmaNa ha vaikriyataijasakArmaNa 10 AhArakataijasakArmaNa 11 audArikataijasakArmaNa 12 tesiM ca' iti, tayostaijasakArmaNayoH taijasataijasa 13 taijasakArmaNa 14 kArmaNakArmaNa 15 bandhanAni / iti paJcadaza bandhanAni / varNAdiviMzataH zubhAzubhavibhAgo'yam-'nIlakasiNaM dugaMdhaM, tittaM kaDuyaM guruM kharaM rukkhaM / soyaM ca asubhanavagaM, ikkArasagaM suhaM sesaM" iti prarUpitAH prakRtayaH / AsAM vyAkhyAnaM granthAntarAdavaseyam , gamanikAmAtratvAt prastutaprayAsasyeti // atha vakSyamANArthopayogi mithyAdRSTi sAsvAdanaguNasthAnakavyavacchinnaprakRti khyAsUcaka gAthAdvayamAha nirayatigaM micchattaM, napusa igavigalajAiAyAvaM / 'chevaTTha thAvaracaU, huDa ciya micchadiTThimmi // 4 // thINatigitthI aNa tiritiga 'kuvihagaI yaM nIyamujoyaM / 'dUbhagatiga paNuvIsA, majjhimasaMThANasaMghayaNA // 5 // ___ (hAri0) vyAkhyA-'nirayatigaM' iti, narakatrikaM narakagati 1 narakAnupUrvI 2 narakAyu 3 lakSaNam , mithyAtvaM 4 napuMsakavedaH 5, 'igavigalajAi' iti, ekendriyajAtiH 6, dvi 7 tri 8 caturindriya ha jAtayazca, AtapanAma 10 sevArtasaMhananam 11, 'thAvaracaU' iti, sthAvaranAma 12 sUkSmanAma 13 sAdhAraNanAma 14 aparyAptanAma 15 lakSaNaM thAvaracatuSkam , huNDasaMsthAnaM 16 ceti prakRtiSoDazakaM mithyAdRSTiguNasthAnake bandhaM pratItya vyavacchinnamiti // 4|| sAmprataM dvitIyagAthA vyAkhyAyate-'thoNatigitthI' iti, styAnacitrikaM styAnarddhi 1 nidrAnidrA 2 pracalApracalA 3 lakSaNam , strIvedaH 4 'aNa' iti, anantAnubandhi-krodha 5 mAna 6 mAyA 7 . lobhAH 8, 'tiritiga' iti, tiryakatrikaM tiryaggati 9 tiryagAnupUrvI 10 tiryagAyu 11 lakSaNam , 'kuvihagaI ya' iti, azubhavihAyogatizca 12, nI.otraM 13 udyotanAma 14, 'dUbhagatiga' iti, durbhagatrikaM durbhaganAma 15 anAdeyanAma 16 duHsvaranAma 17 rUpam , 1" 'tesi ca' iti, tayostaijasakArmaNayoH" iti pATho na dRzyate je0 pratau / 2 keSucitpustakeSu"sAsAdana0" ityapi pAThaH / 3 "igi0" ityapi pAThaH 4 "seghaduH" iti je0 pratau / 5 "kuvihagagaI" ityapi paatthH| 6"dubhagatigaM" ityapi pAThaH / 7 "prati vyavacchinnamiti" ityapi pAThaH / / Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama-dvitIyaguNasthAnayorukichadyamAnaprakRtayastathA narakagatau bandhasvAmitvam / 131 'majhimasaMThANasaMghayaNA' iti, madhyamasaMsthAnAni catvAri nyagrodhaparimaNDalaM 18 sAdi 16 vAmanaM 20 kubja 21 ceti, saMhananAni catvAri RSabhanArAcaM 22 nArAcaM 23 arddhanArAcaM 24 kIlikA 25 ceti paJcaviMzatiprakRtayaH / AsAM sAsAdanaguNasthAne bandhamAzritya vyavaccheda iti zeSaH / sAsAdanaguNasthAnakasvarUpaM tvidam "ucasamasammattAo, cayao micchaM apAvamANassa sAsAyaNasa taM tayaMtarAlammi chAvaliyaM // 1 // " iti gAthAdvayArthaH // 5 // ___ vyAkhyAtaM vakSyamANArthopayogi gAthAdvayam / atha prastutamabhidhIyate, tatra mArgaNAsthAnAnA prathamaM gatidvAramAzritya narakagatAvoghabandhaH pratipAdyate thAvaracaujAI cau, viuvAhAraduga suraniratigANi / .. AyavajuyA''hi~ UNaM, egahiyasayaM narayabaMdhe // 6 // (hAri0) vyAkhyA-thAvaracau' iti, sthAvaranAma 1 sUkSmanAma 2 sAdhAraNanAma 3 aparyAptanAmeti 4 catvAri 'jAI cau' iti, eka 5 dvi 6 tri 7 caturindriya 8 jAtayazcatasraH, 'viuvAhAraduga' iti, dvikazabdasya pratyekamabhisaMbandhAdvaikriyazarIra 9 tadaGgopAGgadvikam 10, AhArakazarIra 11 tadaGgopAGgadvikam 12, 'suraniratigANi' iti, trikazabdasya pratyekamabhisaMbandhAt suragati 11 surAnupUrvI 14 surAyuSkatrikam , 15, narakagati 6narakAnupUrvI 17 narakAyuSkatrikam 18 eSAM tatpuruSagarbho dvandvaH / tAni kiviziSTAni ? ityAha-'Ayavajuya' iti, vibhaktilopAdAtapanAma 19 yutAni karmANIti zeSaH / 'Ahi~ UNaM' iti liGgavyatyayenaibhirUnamekAdhikazataM narakabandhe / ayamatrAbhiprAyaH-ekonaviMzatiM karmaprakRtIbaMndhAdhikRtakarmaprakRtiviMzatyuttarazatamadhyAnmuktvA tataH zeSasyaikottarazatasya 101 narakagatAvoghabandhaH / 'AyavajuyANi mottu" iti pAThe'yamarthaH-prAktanakarmANi AtapayutAni muktvA , zeSaM tathaiva / iti gAthArthaH // 6 // ___ iti sAmAnyena narakagatau bandhamabhidhAya sAmprataM tasyAmeva mithyAdRSTayAdiguNasthAnakacatuSTayaviziSTaM taM pratipipAdayiSurAha titthoNaM saya micchA, sANA napuhuDa'cheyamicchoNaM / mIsA narAupaNuvIsoNaM sammA narAutitthajuyaM // 7 // tiriyama (hAri0) vyAkhyA-atra sAdhyAhArA yojanA / tataH prAguktamekottarazataM, 'titthoNaM' iti, tIrthakaranAmonaM zataM bhavati tanmithyAdRSTo badhnanti 100 / etacca zataM napuMsakaveda 1 huNDasaMsthAna 2 chedaspRSTasaMhanana 3 mithyAtvo 4 naM sat SaNNavatirbhavati, etAM sAsAdanA badhnanti 96 / eSA ca SaNNavatiH, narAyuzca prAguktapazcaviMzatIzca, narAyuHpaJcaviMzatI, tAbhyAmUnA 1 "cheva0" ityapi paatthH| Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 ] bandhasvAmitvAkhye tRtIye karmagranthe narAyuHpaJcaviMzatyUnA satI saptatirbhavati, tA mizrA badhnanti 70 iti / etAM ca saptati narAyustIrthakaranAmayutAM samyagdRSTayo badhnanti 72 iti / ayaM ca bandho ratnaprabhAzarkarAprabhAvAlukAprabhAbhidhAnaprathamanarakapRthivItraye draSTavyaH, paGkaprabhAdiSu vizeSavandhAbhidhAnAt / iti gAthArthaH // 7 // ____ atha tameva paGkaprabhAdinarakapRthivItraye gAthAprathamapAdena tathA saptamanarakapRthivyAM pAdonagAthAdvayenAha paMkAisu titthoNaM, narAuhINaM sayaM tu sattamie / maNudugaucnehi viNA, micchA baMdhaMti 'chaNNauiM // 8 // huMDAIcaurahiye, sANA tiriyAuNA ya 'ignuii| iguNapaNuvIsarahiyA, sanaraduguccA sayari mIse // 9 // __ (hAri0) vyAkhyA-sAmAnyaM guNasthAnacatuSTayavarti ca prAktanaprathamanarakapRthivItrayoktaM bandhakadambakaM yathAsaMbhavaM tIrthakaranAmonaM 'paMkAisu' iti, paGkaprabhAdhUmaprabhAtamaHprabhAsu mantavyamiti zeSaH / atra pRthivItraye tIrthakaranAmanimittasamyaktvasadbhAve'pi kSetramAhAtmyena tathAvidhAdhyavasAyAbhAvAttIrthakaranAmakarmabandho nAstIti / tataH sAmAnyena zataM 100, mithyAdRzAM ca zataM 100,sAsAdanAnAM SaNNavatiH 96, mizrANAM saptatiH 70, aviratasamyagdaSTInAmekasaptatiH 71, iti / iha tu sAmAnyapade'virataguNasthAnake ca tIrthakaranAmahInatoktA, mithyAdRSTrayAdiSu triSu punastasya prAgevApanItatvAditi bhAvaH / 'narAu hoNaM sayaM tu sattamie' ityAdi paGkaprabhAdinarakRpRthivItraye sAmAnyena yacchatamuktaM tadeva narAyuSkahInaM punaH saptamyAmoghabandhaH 99 / tuzabdaH punaH yojita eveti / atha tasyAmeva guNasthAnakeSu tannirUpayannAha-maNaduga' ityAdi manuSyagatimanuSyAnupUrvIdvikoccaiovinA SaNNavatirbhavati, tA mithyAdRzo badhnanti 96 / iti // 8|| atha dvitIyagAthA vyAkhyAyate-'huMDAIcaurahiyaM' iti, huNDasaMsthAnacchedaspRSTasaMhanananapuMsakavedamithyAtvacatuSkarahitam tathA 'tiriyAuNA ya' iti, tiryagAyuSA ca rahitAM tAM paNNavatiM kRtveti zeSaH, cazabdAdahitazabdaH prAk samasto'pyatra yojyate / tata ekanavatiM 91 sAsAdanA badantIti prAktanena saMbandhaH / tathA 'iguNapaNuvIsarahiyA' iti, ekena tiryagAyuSA'nantarApanItenonA rahitakonA sA cAsau paJcaviMzatizca pUrvoktA tayA rahitA nyUnA ekonapaJcaviMzatirahitA / tathA 'sanaraduguccA' iti, saha naradvikoccaivartate sanaradvikocA, naragatinarAnupUrtIdvikoccairgotraiH sahitetyarthaH / "yakA ekanavatiH / sA saptatirbhavati, sA ca mizre 70 / iha saptamyAM narAyustAvanna badhyata eva / tadvandhAbhAve'pi mizraguNasthAnake'vira 1 "channauI" ityapi pAThaH / 2 "iganauI" ityapi pAThaH / 3 "punararthe" ityapi, "punarartho" ityapi / 4 "yakA" iti svArthikapratyayAntaM rUpam , "yA" ityarthaH / Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yArthaH // 9 // narakagatibhedeSu tiryaggatau ca bandhasvAmitvam ( 133 naguNasthAnake ca naragatinarAnupUrvIdvayaM badhyate, tasyAnyadA'pi bandhAt / ayamarthaH-naragati narAnupUyaoNrnarAyuSA saha nAvazyaM pratibandhaH, yaduta yatrAyurvadhyate tatraiva gatyAnupUrvIdvayamapi, kintu Ayurekadeva badhyate, gatyAnupUrvIdvayamanyadA'pi badhyata iti / tathA mithyAtva'sAsAdanAbhyAM dvayaM na badhyate, kaluSAdhyavasAyatvAditi / atha kathamatrAvirataguNasthAnake bandhasvAmitvaM pRthagU noktam ?, satyaM, mizrasyevAviratasyApi saptati zyA, nyUnAdhikaprakRterabhAvAt / iti gAthAda____evaM narakagatau bandhasvAmitvamabhidhAyAtha tiryaggato sAmAnyena guNasthAnakaviziSTaM ca tadAha titthAhAraduguNA, tiriyA baMdhati svvpyddiio| pajattA taha micchA, 'sANA uNa solasavihINA // 10 // __ (hAri0) vyAkhyA-tIrthakarAhArakadvikonAH sarvaprakRtIH paryAptAstiryazcaH prakramAtsAmAnyena badhnantIti 117 / atra ca tirazcA satyapi samyaktve bhavapratyayAdeva tathAvidhAdhyavasAyAbhAvAttIrthakaranAmnaH saMpUrNasaMyamAbhAvAdAhArakadvikasya ca bandho nAstIti hRdayam / 'taha micchA' iti tathA mithyAdRzo'pi paryAptA iti yogH| saptadazottarazatasaMkhyAH 117 prakRtIrvaghnanti / 'sANA uNa' iti sAsAdanAH punaH SoDazena pUrvoktena vihInAH SoDazavihInAH 101 tA badhnanti / iti gaathaarthH||10|| tathA naratigasurAuusabhaM, uraladugaM "mottu paNNavIsaM ca / .... ... aNuhattaritu mIsA, surAuNA sattarI smmaa||11|| (hAri0) vyAkhyA-'naratiga' iti, naragatinarAnupUrvInarAyutrikaM surAyuH 'usabhaM' iti, vajrarSabhanArAcaM, eSAM samAhAradvandvastat / 'uraladurga' iti audArikazarIratadaGgopAGgadvikamiti saptaprakRtIH paJcaviMzatiM ca prAguktA muktvA ekottarazatamadhyAditi zeSaH / zeSAmekonasaptati mizrA badhnanti 69 / eSaiva surAyuSA sahitA saptatirbhavati 70, tA 'sammA' iti, aviratasamyagdRSTayo badhnanti / iti gAthArthaH // 11 // "bIyakasAyUNA desa apajattA sayaM navaggaM tu / motta NamoghabandhA, nirasuraAuM viuvichakkaM ca // 12 // gItiriyama .1 "sAsAdanayoH tavayaM" ityapi / 2 "sAsA uNa solasavihUNA" itypi| 3 "mutta" ityapi paatth| 4 "bIyakasAyavihUNA desaapajattasayanavaggaM tu muttUNa" / ityapi pAThaH / tathA Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 ] bandhasvAmitvAkhye tRtIye karmagranthe (hAri0) vyAkhyA-'boyakasAyaNA desa' iti dvitIyakaSAyairapratyAkhyAnAvaraNaiH krodhAdyaizcaturbhirUnA-hInA dvitIyakaSAyonAH saptatiH prakRtayaH paTpaSTirbhavati 66, tAH prakRtIdeMzaviratA badhnantIti / paryAptakapaJcendriyANAM tiryagjAtInAM bandho'bhihitaH / athAparyAptAnAM teSAM tamAha-'apajjattA' ityAdigAthApAdatrayam , etasya bhAvArtha:-tiryaggatisatkArasaptadazottarazatalakSaNAdoghabandhAnnArakasurAyuSI 'vakriyaSaTakaM ca' kriyazarIra 1 tadaGgopAGga 2 narakagati 3 narakAnupUrvI 4 devagati 5 devAnupUrvI 6 lakSaNaM muktvA zeSaM zataM navAgram 109, tuzabdasya punararthasyeha saMbandhAdaparyAptapaJcendriyAH punastiryagajAtayo badhnanti / iti gAthArthaH // 12 // evaM tiryaggatau bandhasvAmitvamuktam / sAmprataM naragatAvAdyaguNasthAnakapaJcake tadatidizan zeSaguNasthAnakeSu tadevAha-- tiriyA va narA payaDI. baMdhatI micchamAiyA pNc| ajayAi paMca titthaM, apamattaniyaTTi aahaarN||13|| kammatthayabaMdhasamo, pamattamAINa hoi bandho u / appajjattA maNuyA, tiriyA va sayaM 'navaggaM tu // 14 // (hAri0) vyAkhyA sAmAnyena narA viMzatyuttarazataM badhnantIti prakramaH / mithyAgAdyAH pazca tiryazca iva prakRtIrvaghnantIti / atraiva vizeSamAha-'ajayAi paMca tithaM' iti, aviratasamyagdRSTayAdyA nivRttibAdarAntAH paJca tIrthakaranAma badhnanti / tathA 'apamattaniyaSTi AhAraM' iti, apramattanivRttivAdarAH saptamASTamaguNasthAnavartino yatayo dvikazabdAdhyAhArAdAhArakadvikaM vadhnantIti / / 13 / / tathA-karmastavabandhasamaH, makArasyAlAkSaNikatvAt pramattAdInAM punarmanuSyANAM bhavati bandhaH / tuzabdaH punararthaH prAgeva yojita iti, asyAH sArddhagAthAyAH sAmAnyena caturdazaguNasthAnakeSu ca narabandhamadhikRtyaivaM sazabdasaMskArAtaH sthApanA-tatra sAmAnyena viMzatyadhikazataM 120, mithyAdRzAM saptadazottarazataM 117, sAsAdanAnAmekottarazataM 101, mizrANAmekonasaptatiH 69, aviratasamyagdRSTInAmekasaptatiH 71, dezaviratAnA saptapaSTiH 67, pramattAnAM triSaSTiH 63, apramattAnAmekonaSaSTiH 59, nivRttibAdarANAmaSTapazcAzat 58 SaTpaJcAzat 56 paDvizatizceti 26 vibhAgatrayam , anivRttivAdarANAM dvAviMzatiH 22 ekaviMzatiH 21 viMzatiH 20 ekonaviMzatiH 19 aSTAdaza 18 ceti paJca vibhAgAH, sUkSmasamparAyANAM saptadaza 17, upazAntamoha 1 kSINamoha 1 sayoginAM 1 pratyekamekaiva ayoginAM bandho nAsti / iti "kammatthayabaMdhasamo, pamattamAINa hoi paMdho u" ityuktam / tatra karmastavagranthe 1 "navanmahiyaM" ityapi pAThaH / 2 ekAnnavi0 je0 / Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyagatau vandhasvAmitvam [ 135 sAmAnyato bandhaM pratyuktam , na punaH kAJcana gatimAzritya / yathA-'satarasasayameguttara causayarI taha ya sa tasayarA ya / sagasaTThI tevaTThI, uNasaTThI aThavaNNA ya // 1 / / chappapaNA havyAsA, bAbAsA sattaregamegaMca / ego ya baMdhaseso micchAisu hoti naayvvaa| // 2 // " aGkatastu sAmAnyena 120 / ma0 117 / sA0 101 / mi0 74 / a0 77 / de067| pra0 63 / a0 59, 58 |ni0 58, 56, 26 / a0 22 21, 2019, 18 / sU0 27 / u0 1 / kSI0 1 / sa0 1 a00| etAni cAGkasthAnAni pratiguNasthAnamanena prakRtivyavacchedakrameNa jAyante / yathA-'micchaM solasa paNavIsa sAsaNe avirae ya dspyddii| cauchakamega dese, virae ya kameNa vocchinnAH / / 2 / dugatosa caurapuvve, paMca niyaTTimmi bNdhvoccheo| solasa suhamasarAge, sAyasajogojiNavariMde // 2 // " iha mithyAdRSTisAsAdanaguNasthAnakadvaye vandhaM prati vyavacchinnAH prakRtayo'traiva prAk pratipAditAH / mizre tu na kAzcana prakRtayo vyavacchinnAH, ato'virataguNasthAnakAdI bandhaM prati vyavacchinnAH prakRtayaH pratipAdyante / tadyathA-"ghIyakasAyacaukkaM 4, maNuyAuM 5 maNuyaduvaya 7 orAlaM 8 / tassa ya aMgovaMgaM 9, saMghayaNAI 10 avirayammi / 1 // taiyakasAyacaukkaM 4, virayAvirayammi paMdhavoccheo / assAya 1 marai 2 sogaM 3, taha ceva ya athira 4 asuhaM 5 ca / / 2 / / ajasakittI 6. ya tahA, pamattavirayammi bNdhvoccheo| devAjyaM ca egaM, 'nAyavvaM appamattaMmi // 3 / niddA 1 payalA 2 ya tahA, apuvvapaDhamaMmi pNdhvuccheo| devadurga 2 paciMdiya 3, urAlavajaM causarIraM 7 // 4|| samacauraM 8 veuvviya 9, AhAragaaMguvaMganAmaM 10 ca / vaNNacaukkaM 14 ca tahA, aguruyalahuyaM ca cattAri 18 / / 5 / / tasacau 22 pasatyameva ya, vihAyagai 23 thira 24 suhaM ca 25 nAyavvaM / suhayaM 26 sUsarameva ya 27, AejaM 28 ceva nimiNaM ca 29 // 6 // titthayarameva tIsaM, 30, apuvvachanbhAya baMdhavoccheo / hAsa 1 raha 2 bhaya 3 dugukA 4, avvacarimammi vocchinnA // 7 // purisaM 1 causaMjalaNaM 5, paMca ya payaDIo pNcbhaagmmi|aniyttttoaddaae, jahakkama baMdhavoccheo // 8 // nANaMtarAyadasagaM 10; dasaNacattAri 14 ucca 15 jasakittI 16 / eyA solasa payaDI suhamasarAgami vochicanA / / 9 / / uvasaMtakhINamohe, jogimmi u sAya 1 bNdhvoccheo| nAyaco payaDIrNa, baMdhassaMto aNaMto ya // 10 // " bandhasyAnto'nantazcetyasyAyamarthaHyAH prakRtayo yatra guNasthAne vyavacchinnAstatra tAsAmanto'gretanaguNasthAne na gacchantIti, anyAsAM tvananta uttaratrApi gacchantIti tAtparyamiti | AsAM dazAnAmapi gAthAnAM punarvyAkhyAnAM karmastavaTokAto boddhavyamiti / tathA'traiva prakRtyapakarSaprakSepakathanagAthAH / yathA 1 karmastave tu "tahappamattammi nAyavvaM" ityevaMrUpaH pATho-'pi dRzyate / EEEEEEEEEE | Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 ] bandhasvAmitvAkhye tRtIye karmagranthe "vosasayaM sAmanne, sattarasasayaM tu baMdhae miccho| titthayarAhAradurga, na baMdhae phiTae tenn||1|| sammA micchadihI, ANi na ghaMdhae 'jao tANi / phiti teNa tassa u ajsavasAo 'jao natthi / / 2 / / titthayaraM pakkhippai, sammapiDimmi baMdhae jeNa / sammattassa guNaNaM, AUNi ya tattha khippti|3|| AhAramappamatte, pakkhippai jeNa saMjamo tassa / iya dusu guNaThANesu, avagariso dosu pakkhevo // 4 // " iha karmastavoktaguNasthAnakabandhAt naratirazvAM mizrAvirataguNasthAnakayorvizeSo'yaM draSTavyaH / tadyathA-karmastave mizraguNasthAnake catuHsaptatiH 74, avirataguNasthAnake saptasaptatiH 77 iti / naratiracA punarmanuSyagatimanuSyAnupUrvIvarSabhanArAcasaMhananaudArikazarIratadaGgopAGgalakSaNaprakRtipazcakasya bandhAbhAvAnmizraguNasthAnake ekonasaptatiH 69, avirate saptatiH 70, kevalaM narANAM tIrthakarakSepe ekasaptatiH 71 iti / ihaikasaptatipramANanarabandhamadhye'nantaroktaprakR: tipaJcake narAyuSke ca kSipte karmastavoktA saptasaptatirbhavati avirataguNasthAnake 77 iti / evaM sAmAnyakarmastavoktAGkAvalI naratiryagaGkAvalI ca kiMcitpRthagjAteti kevalaM tirazvA paJcaiva guNasthAnAni, narANAM tu maNyeva / vizeSastu mizrAvirataguNasthAnayoriti tAtparyArthaH / vistaratastu karmaprakRtivarNanAdikarmastavaTokAto vijJeyamiti / tathA-'appajatto' ityAdi, aparyAptamanujAH punastiyazca iva zataM navAgraM 109 badhnanti / tuzabdo yojita eva / iti gAthAdvayArthaH // 14 // evaM manuSyagatau bandhasvAmitvamuktam / sAmprataM devagatimadhikRtya tatpratipAdayannAha veuvvAhAradugaM, naarysursuhumvigljaaitigN| "mottu cauraggasaya, devA baMdhati oheNaM // 15 // (hAri0)vyAkhyA-'veuvAhAradurga' iti, dvikazabdasya pratyekamabhisaMbandhAduvaikriyazarIratadaGgopAGgadvikaM. AhArakazarIratadaGgopAGgadvikam / 'nArayasurasuhumavigalajAinigaM' iti, trikazabdasya pratyekamabhisaMbandhAnArakatrikaM suratrikaM ca prAgvat / sUkSmatrikaM tu sUkSmanAmasAdhAraNanAmAparyApta nAmalakSaNam / vikalajAtitrikaM ca prAgvat / evametAH SoDaza 'prakRtIdvandvagarbhAstatpurupakRtasamAsAH viMzatyadhikazatamadhyAnmuktvA caturagrazataM 104 oghena devA badhnanti / iti gAthArthaH // 15 // evamoghabandhaM pratipAdya sAmprataM guNasthAnakeSu tannirUpayannAha titthoNaM taM micchA. sANA chevaTThahuDanapumicchaM / egidithAvarAyavapayaDI 'mottaNa channauI // 16 // "1-3 "tao" iti je0 / 3 "jeNa" iti je0 / 4 "muttu'' ityapi pAThaH / 5 prakRtIstatpuruSagarbhakatasamAhAradvandvA viMzatya0 je| 6 "muttaNa channavaI" ityapi pAThaH / Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devagatibhedeSu bandhasvAmitvam [ 137 (hAri0) vyAkhyA-tacca caturagrazataM tIrthakaranAmonaM 103 mithyAdRzo devA badhnanti iti prAktanena saMbandhaH / evamuttaratrApi / chedaspRSTasaMhananahuNDasaMsthAnanapusakavedamithyAtvamiti dvandva - kvdbhaavH| tathaikendriyajAtisthAvaranAmAtapanAmaprakRtIvihitadvandvasamAsAH / evametAH saptApitryadhikazatamadhyAnmuktvA zeSAM SaNNavati sAsAdanasamyagdRSTidevA 96 baghnanti iti gAthArthaH // 16 // tathA oghuttaM paNuvIsaM, narAujuttaM vivajiuM miisaa| baMdhati sayarimajayA, titthanarAUhiM bigasayarI // 17 // (hAri0) vyAkhyA-odhoktAM paJcaviMzati narAyuyuktA SaNNavatemadhyAdvivarNya zeSAM saptatiM 'mizrAH' samyammithyAdRSTayo devA badhnanti 70 / eSA ca saptatistIrthakaranAmanarAyuA saha dvisaptatirbhavati, tAM 72 ayatA badhnanti / iti gAthArthaH // 27|| . iti sAmAnyena devagatibandhaH pratipAditaH, sAmprataM vizeSato devavizeSanAmoccAraNapUrvaka tamAha micchAiavirayaMtA, devoghaM titthahINa baMdhati / bhavaNavaNajoidevA, devIo ceva savvAo // 18 // . (hAri0) vyAkhyA-atra padaghaTanaivaM kAryA-bhavanapativyantarajyotiSkadevAH sarve taddevyazcaiva sarvA mithyAgAdyA aviratasamyagdRSTiparyantA vibhaktilopAttIrthakaranAmahInaM devaughaM caturagrazatAdilakSaNaM yathAsaMbhavaM badhnantIti / tadyathA-sAmAnyatastryadhikazataM 103, mithyAdRzo'pi vyadhika* zataM 103, sAsAdanAH SaNNavati 66, mizrAH saptatiM 70, aviratA ekAdhikasaptatiM 71 baghnanti / iti gAthArthaH // 18 // tathA . sahasAra sAmannadevabhaMgo, sohammIsANa micchamAINaM / sahasAraMtA igithAvarAyavoNaM saNaMkumArAI // 19 // gItiriyama (hAri0) vyAkhyA-'sAmAnyadevabhaGgakA pUrvoktazcaturagrazatAdilakSaNaH 104, kayoH ? vibhaktilopAtsaudharmezAnayoH, keSAm ? makAro'lAkSaNikaH, mithyAgAdInAM bhavatIti zeSaH / , iha yadyapi 'micchamAINaM' ityuktaM tathA'pi sAmAnyamapi draSTavyam / tataH sAmAnyena caturagrazataM 104, mithyAdRzAM vyagrazataM 103, sAsAdanAnAM SaNNavatiH 96, mizrANAM saptatiH 70, aviratAnAM dvisaptati 72 riti / 'sahasAraMtA' ityAdiyojanA tvevaM kAryA-sanatkumA Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 ] bandhasvAmitvAkhye tRtIye karmagranthe rAdyAH sahasrArAntA devA ekendriyajAtisthAvarAtaponamoghaM caturagrazatAdilakSaNaM badhnanti / tadyathAsAmAnyekaikAgrazataM 101, mithyAdRzaH zataM 100, sAsAdanAH SaNNavati 96, mizrAH saptatiM 70, ayatA dvisaptati 72 mityatra sAsAdanAdiguNasthAnakatraye ekendriyAdiprakRtitrayasya, "titthoNaM taM micchA, sANA chevaTThahuMDanapumicchaM / egidithAvarArAva-" iti gAthayA prAgevApanItatvAnna kazcitsaGkhyAvizeSa iha / iti gAthArthaH // 19 // atha sanatkumArAdisahasrArAntadevA ratnaprabhAdipRthivItrayanArakAzca bandhamAzritya samA iti gAthAyAH prathamArddhana, tathA pazcimArddhanAnatAdiveyakAntadevAnAM sAmAnyabandhaM darzayannAha rayaNA nArayasarisA, sahasAraMtA saNaMkumArAI / igithAvarAyavatiritigujoUNaM tu ANayAIyA ||20||giitiriym / / (hAri0) vyAkhyA-'zyaNA' iti sUcakatvAtsUtramiti nyAyAtpadAvayave padasamudAyopacArAdvA ratnaprabhocyate / upalakSaNaM caitat prathamapRthivItrayasya / tatazca ratnaprabhAyA nArakA ratnaprabhAnArakAstaiH sadRzAH samAH ratnaprabhAnArakasadRzAH' / ka ete ? sanatkumArAdyAH sahasrA. rAntA devA iti gamyate / tadyathA-sAmAnyenaikAgrazataM 101, mithyAdRzAM zataM 100, sAsAdanAnAM SaNNavatiH 96, mizrANAM saptatiH 70, ayatAnAM dvisaptati 72 riti / 'igi' ityAdi, ekendriyajAtisthAvaranAmAtapanAmatiryatrikodyotonaM tu caturagrazataM saptanavatirbhavati, tAmAnatAdyA graiveyakanavakAntA devA iti gamyate, sAmAnyena 97 badhnanti / iti gAthArthaH // 20 // evamAnatAdisAmAnyabandhaM pratipAdya sAmprataM tameva guNasthAnakaviziSTaM nirUpayannAha titthaM 'napucautiritiyaujjoUNa paNavIsa sanarAuM / mottaNa micchamAI, narAutitthehi ajayA u // 21 // (hAri0) vyAkhyA-asyA bhAvArtho'yam-pUrvoktasaptanavatemadhyAttIrthakara muktveti saMvandhaH / evamuttaratrApi zeSAM SaNNavatiM 66 mithyAdRzo badhnanti / tathA SaNNavatemadhyAt 'napusakacatuSka' sevArtasaMhananahuNDasaMsthAnanapusakavedamithyAtvalakSaNaM muktvA zeSAM dvinavati 92 sAsAdanA badhnanti, tathA dvinavatemadhyAttiryatrikodyotonAM paJcaviMzati' ekaviMzatimityarthaH, kiMviziSTAm ? 'sanarAyuSaM' narAyuyuktA dvAviMzatimityarthaH, 'muktvA tyaktvA zeSAM mizrAH saptatiM 70 badhnanti / tathA saptatiM ca narAyustIrthakarAbhyAM sahAviratA badhnanti 72 / tuzabdAdvizeSA. 1 "napusacau" ityapi pAThaH / 2 "paNuvIsasanarAo / muttUNa" ityapi pAThaH / Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ sanatkumArAdidevabhedeSvindriyabhedeSu ca bandhasvAmitvam / 136 nabhidhAne'pi mithyAtvAdiguNasthAnakatrayAbhAvAtpazcottaravimAnadevA etAmevAvirataguNasthAnakasatkAM dvisaptati 72 vadhnanti iti gAthArthaH / / 21 / / iti devagatau bandhasvAmitvamuktam , tadbhaNanAca gatibandhamArgaNA samAptA 1 // sAmpratamindriyeSu tadArabhyate titthAhAraM nirayasurAu 'mottu viuvvichakkaM ca / __ igavigalidI baMdhahi , navuttaraM oghamicchA ya // 22 // (hAri0) vyAkhyA-'titthAhAraM' iti, dvikazabdo lupto draSTavyaH / tatastIrthakarA 1 ''hArakadvikaM 3, narakAyuH 4, surAyuH 5, 'vaikriyaSaTkaM ca' vaikriyazarIra 6 tadaGgopAGga 7 suragati 8 surAnupUrvI 9 narakagati 10 narakAnupUrvIlakSaNaM 11 viMzatyuttarazatamadhyAditi zeSaH, muktvA zeSaM navottaraM zatamiti gamyate 109, 'ogha' iti prAkRtatvAt sAmAnyapadino mithyAzazca 109 ekendriyavikalendriyA badhnanti / iti gAthArthaH // 22 // ____ atha gAthAyAH prathamArddhana teSAM sAsAdane bandhaM samarthayannaparArddhana paJcendriyeSu tamAha sANA baMdhahi~ solasa, 'niratigahINA ya mottu chnnuiN| ogheNaM vIsuttara-sayaM ca paMciMdiyA baMdhe // 23 // (hAri0) vyAkhyA-atrApi padaghaTanaivaM kAryA-narakatrikahInAca poDaza prakRtInavottarazatamadhyAnmuktvA zeSAM SaNNavati 96 mekendriyavikalendriyAH sAsAdanA badhnanti / paJcendriyAH punaH caza.bdasya punararthasyAtra yojanAt 'oghena' sAmAnyena viMzatyuttarazataM 120 'bandhe' iti prAkRtatvAdvadhnantIti, atropalakSaNatvAnmithyAtvAdiSu ca karmastavoktabandho draSTavyaH / iti gAthArthaH / / 23 / / . atraivaikendriyavikalendriyeSu sAsAdanamAzritya matAntaramAha 'igivigaliMdI sANA, taNupajjattiM na jaMti jaM tenn| naratiriyAuabaMdhA, mayatareNaM tu 'cauNauI // 24 // (hAri0) vyAkhyA-ekendriyavikalendriyAH sAsAdanAH santaH 'tanuparyAptiM' zarIraparyApti 'na yAnti' na gacchanti, 'yada' yasmAddhetostena te naratiryagAyurabandhA iti matAntaraNa punazcatunavati 64 badhnantIti / atra bhAvArthaH-pUrvamatena zarIraparyAptyuttarakAlamapi sAsAdanamAvasyeTatvAdAyurvandho 'bhipretaH / iha tu prathamameva tannivRnaSTaH / iti gAthArthaH // 24 // 1 "muttu" ityapi paatthH| 2 "igi" ityapi paatthH| 3 "niri" ityapi pAThaH / 4 "mutta channauI" ityapi pAThaH / 5 "ga" ityapi pAThaH / 6 "cauNauI" ityapi pAThaH / 7-"'bhihitaH" ityapi paatthH| Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 ] pandhasvAmitvAkhye tRtIye karmagranthe uktamindriyeSu bandhasvAmitvam 2 // sAmprataM kAyeSu taducyate bhUdagavaNakAyA egidisamA micchsaannditttthiio| maNuyatiguccaM 'motta, suhumatasA ogha thuultsaa||25|| (hAri0) vyAkhyA- atraivaM yojanA kAryA mithyAdRzaH sAsAdanasamyagdRzazca bhUdagavanaspatikAyA ekendriyasamAH / ekendriyANAM tu pUrvamidamuktam , tadyathA-oghataH 109, mi0 109, sA0 96 / prAguktamatAntareNa tu caturnavatirapi 94 draSTavyA / tathA 'maNuya' ityAdi, asyAyamarthaH pUrvoktaikendriyavikalendriyasatkAnnavAgrazatAnmanujatrikoccairgotraM muktvA 'sUkSmatrasAH' tejovAyukAyajIvaH paJcottarazataM 105 badhnanti / tathA 'ogha' iti, anusvAralopAdoghaM viMzatyutarazatAdilakSaNaM karmastavoktaM 'sthUlatrasAH' trayakAyikA baghnantIti zeSaH / aGkataH sa prAgeva darzitaH / iti gAthArthaH // 25 // evaM kAyeSu bandho'bhihitaH 3 // sAmprataM yogeSu taM pratipAdayannAha 'maNavaijogacaukke, ogho Daralevi oghnrbhNgo| niratigasurAuAhAragaM ca hiccA u 'tamIse // 26 // " (hAri0) vyAkhyA- "manovAgyogacatuSke' iti catuSkazabdasya pratyekamabhisaMbandhAnmanoyogacatuSke vAgyogacatuSke cetyarthaH, satya 1 mRSA 2 mizrA 3 'satyAmRpAkhye 4 / etatsvarUpaM saMkSepata idam-'asti jovaH' ityAdicintanaparaM satyam / etadviparItaM mRSA / tathA dhavakhadirAdiSu vRkSeSu satsu khadiravanamidamiti mizram / satyamRSAvikalamasatyAmRpaM AjJApanAdi, yathA-he devadatta ! ghaTamAnaya, dharma kuru, bhijhA dehIti / vistaravyAkhyAnaM tu granthAntarAdavaseyaM, gamanikAmAtra tvAtprastutaprayAsasyeti oghabandho viMzatyuttarazatAdilakSaNaH 120 karmastavAbhihito vijJeya iti zeSaH / tathaudArike'pi 'oghanarabhaGga' sAmAnyamanuSyabhaGgako draSTavya iti zeSaH, aGkata ubhaye'pi bhaGgakAH prAk pradarzitA eva / tathA narakatrikasurAyurAhArakadvikaM vihitasamAhAhAradvandvasamAsaM prakRtiSaTkaM viMzatyuttarazatamadhyAditi zeSaH, hitvA zeSasya caturdazAdhikazatasya 114 'tanmizre' tvaudArikamizre sAmAnyena bandha i.ta zeSaH / suradvikabhAvanA "saptamanarakathivyA naradvikabhAvanAvaddaSTavyA / iti gAthArthaH / / 26 / / athaudArikamizre'pi guNasthAnakaviziSTaM tamAha1 "muttu" ityapi paatthH| 2 "maNavaya" ityapi pAThaH / 3 "tu" iti mudritapratau / 4 "tammirase" ityapi paatthH| "manoyogavA0" ityapi / 6"tvAdetatma0" iti je0| 7"saptamanarakapathivyA" iti paattho| Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyabhedeSu ye gabhedeSu ca bandhasvAmitvam [ 141 suraduga'viubviyadurga, titthaM hiccA sayaM navaggaM tu| baMdhati uralamisse. micchA u sajogiNo mAyaM // 27 // (hAri0) vyAkhyA-suradvikavaikriyadvikaM pUrvoktam , atra tatpuruSagarbhaH samAhAradvandvaH, tIrthakaranAma ceti prakRtipaJcakamanantaroktasAmAnyavandhAccaturdazottarazatAditi gamyate, 'hitvA' parinyajya zeSa navAgrazatamaudArika mizrayoge mithyAdRzastu badhnanti 109 / tathA sayogina audArikamizrayoga iti pUrveNa yogaH, kevalisamuddhAte saptamaSaSThadvitIyasamayeSu sAtamevaikaM 1 badhnantIti pUrveNa saMbandhaH / atra yadutkramataH sayogigrahaNaM tallAghavArtham / yacca prAktanagAthAyAH 'audArikamizre' iti pade'nuvartamAne punastatpadopAdAnaM tadbhinnagAthAyAM sukhArtham / iti gAthArthaH // 27 // atha sArddhagAthayaudArikamizrayoge bandhaM samarthayan gAthArddhana vaikriyayoge devanArakabandhasamatAM darzayannA(yazcA)ha niratigahINA solasa, tirinaraA vimotta sANA vi / tiriyAuvihINaM paNNavIsamujjhitta avirae baMgho // 28 // titthaM veuvidurga, suradugasahiya uralamisse / sAmanadevanAra yabaMdho neo viuvijoge vi // 29 // gItyudgItI ete gArtha (hAri0) vyAkhyA-narakatrikahInAH SoDaza prakRtIH tathA tiryaGnarAyuSI api navotarazatamadhyAdanantaroktAnmuktvA zeSAM caturnavati 64 maudArikamizrayoga iti pUrveNayogaH / 'sANA vi' iti, sAsAdanasamyagdRzo'pi / apizabdaH samuccayArthaH / badhnantIti prAktanena saMbandhaH / tathA caturnavatemadhyAttiryagAyuvihInAM paJcaviMzatiM 'ujjhitvA' parityajya zeSAyAH saptateH 'titthaM veuvvidugaM suradugasahiyaM iti, prAkRtavazAttIrthakaranAma vaikriyadvikaM suradvikasahitamiti paJcaprakRtisahitAyA 75 audArikamizrayoge 'avirae' iti, aviratasamyagdRSTiguNasthAnake bandhaH / evaM guNasthAnakacatuSka evaudArikamizrayogo'pi labhyate nAnyatreti / mizratA cAtra kArmaNenaiva saha mantavyeti / 'sAmannadevanArayabaMdho nebho viuvijoge vi' iti, vaikriyayoge'pi sAmAnyadevanArakabandho jJeyaH / sa ca prAgeva pratipAditaH, tadyathA-devAnAM sAmAnyena 'caturaprazataM 104, mithyAdRzAMguttarazataM 103, sAsAdanasamyagdRzAM .1 "veuvvidugaM" ityapi pAThaH / 2 "muttu" ityapi paatthH| 3 "baMdhe" iti mudritapratau / 4 "gNa" ityapi / 5 "saheti mantavyamiti" iti je0|6"cturuttrshtm" iti je0| Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242] kandhasvAmitvAkhye tRtIye karmagranthe SaNNavatiH 66, mizrANAM saptatiH 70, 'aviratasamyagdRzAM dvisaptati 72 riti / nArakANAM tu sAmAnyenaikAdhikaM zataM 501, mithyAdRzAM zataM 100, sAsAdanAnAM SaNNavatiH 66, mizrANAM saptatiH 70, aviratAnAM dvisaptati 72 riti / svabhAvasthadevanArakacaikriyayogo'tra gRhItaH / iti gAthAdvayArthaH / / 28-26 // ___sAmprataM vaikriyamizrayoge'pi devanArakabandhAtidezagarbha sAmAnyapade mithyAtvasAsAdanAvirataguNasthAnakatraye ca tannirUpayannAha veubviyamImammi vi. tiriyanarAUhi~ vajjiyA sesaa| titthoNA tA micchA, baMdhahi~ mANA u cauNauI // 30 // .. egidithAvarAyavasaMDhAicaukvajiyA sesA / tiriyAUNaM paNuvIma 'mottu ajayA matitthA u||31|| (hAri0) vyAkhyA-vaikriyamizrayoge'pi na kevalaM vaikriyayoga ityapizabdArthaH / anantaraM devanArakavaikriyayogoktAH prakRtIstiryagnarAyuyA varjitAH zeSA dvayu ttarazatasaGkhyAH sAmAnrona devAH 102, nArakAstu nava navatipramANA 99 badhnanti / iha devanArakA nijAyuSaH SaNmAsAvazeSA evAyurvaghnanti, ato mizrayoge utpattikAle AyuyabandhAbhAve tA eva sAmAnyoktAH prakRtIstIrthakaronA mithyAdRzo devAH 101 nArakAzca 98 badhnantIti // 30 // atha 'egidi' ityAdigAthA vitriyate-tA eva punarekendriyajAtisthAvarAtapanAmanapusakavedahuNDasaMsthAnasevArtasaMhanana mithyAtvarUpanapuMsakacatuSkavarjitAH zeSAH sAsAdanavartino devAH 94, 'nArakA napusakacatuSkeNa varjitAH zeSAH na tvekendriyAditrayeNa tasya prAgeva 'thAvaracau jAIcau' ityAdigAthayA'panItatvAdityatazcaturnavati 94 saGkhyA eva badhnanti / tathA tiryagAyurUnAM 'paNavIsa' iti vibhaktilopAt paJcaviMzatiM muktvA satIrthakarAH karmaprakRtIrayatA aviratasamyagdRSTidevAH 71, tuzabdaH samuccayAH / nArakAzca 71 badhnanti vaikriyamizrayoga iti pUrveNa yogaH / mizratA cAtra prathamotpattau kArmaNakAyenava saha mantavyeti / ayaM ca mithyAtvasAsAdanA"virati guNasthAnakatraya eva labhyate nAnyatra / yata eteSveva gRhIteSu jIvA mriya te nAnyeSu / tathAhi-"micche sAsANe vA, avirayasammammi ahava gahiyami ! jaMni jiyA paraloe, sesekArasaguNe mottuM // 1 // " iti gAthAdvayArthaH // 30-31 // 1 "aviratAnAM dvAsaptati 72 riti" ityapi // 2 "muttu " ityapi paatthH| 3 "iha devanArakA nijAyuSaH SaNmAsAvazeSA evAyu bedhnanti, ato mizrayoge utpattikAle AyurdU yabandhAbhAve" iti pATho je0 pratau na dRzyate / 4 "nArakAzca napuMsakAdi catu0 ityapi / 5 "virata0" itypi| Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaiphriyamizrA-''hArakadvika-kArmaNa-kAyayogeSu bandhasvAmitvam artha guNasthAnakadRSTAntapUrvakaM kiMcidadhikapAdenAhArakayogadvaye, tathA sAmAnyapade guNasthAnacatuSTaye ca tadUnagAthAtrayeNa kArmaNakAyayoge bandhamAha tevaDhAhAraduge, jahA pamattassa kammaNe baMdho / AutigaM nirayatigaM, AhAraya vajiogho // 32 // 'suradugatitthaviubviyadugANi mAtta Na baMdhahi micchaa| niratigahINA solasa, vajittA sAsaNA kamme // 33 // tiriyAUNaM paNuvIsa 'mottu suradugaviuvidugajuttaM / ajayA tittheNa samaM, sajogi sAyaM smugghaae||34|| (hAri0) vyAkhyA-'tevaThThA' iti prAkRtatvAdvibhaktilope triSaSTeH 63 karmaprakRtInAmiti gamyate AhArakadvike AhArakazarIra tanmizralakSaNayogadvaye bandho yathA pramattasyeti SaSThIsaptamyorartha pratyabhedAdyathA pramatte pramattaguNasthAnake bandhazabdasya vakSyamANasyAtrApi yojanAdevaM saMbandhaH / sAmprataM kArmaNakAyayoge bandhamAha-'kammaNe baMdho AutigaM' ityAdi, AyutrikaM tiryaGnarAmarAyuSkalakSaNam / narakatrikaM prAguktam / 'AhAraya' iti sUcakatvAtsUtrasyAhArakazarIratadaGgopAGgalakSaNaM dvayaM grAhya, ityaSTAvoghabandhAdvizatyuttarazatalakSaNAdvarjayitvA zeSamya dvAdazottarazatasya 112 sAmAnyena kArmaNakAyayoge bandhaH / iti gAthArthaH // 32 // tathA-suradvika 2 tIrthakara 1 vaikriyadvikAni 2 pUrvoktAni, tatpuruSagarbhakRtadvandvasamAsAni karmANIti zeSaH, anantaroktasAmAnyabandhadvAdazottarazatamadhyAnmuktvA zeSaM saptottarazataM 107 kArmaNakAyayoge mithyAdRzo badhnanti / tathA narakatrikahInAH SoDaza prakRtIriti zeSaH, anantaroktasaptottarazatamadhyAvajaiyitvA zeSAM caturnavati 64 sAsAdanasamyagdRSTayaH 'kamme' iti kArmaNakAyayoge badhnantIti prAktanena saMbandha iti / 'kammaNe baMdho' iti prAktanagAthAyA anuvartamAne kArmaNakAyayoge yat punarihoktam 'kamme' iti tadgaNasthAnakayojanArthamiti na doSaH / iti gAthArthaH // 33 // tathA-tiryagAyurUnAM 'paNuvIsa' iti vibhaktilopAtpaJcaviMzatimanantarovatacaturnavatemadhyAnmuktvA zeSAM saptati suradvikavaikriyadvikayuktAM tIrthakareNa ca 'sama' sArddha paJcasaptatimityarthaH, ayatA aviratasamyagdRSTayaH kArmaNakAyayoge badhnantIti 75 pUrveNa saMbandhaH / ayaM ca kArmaNakAyayogo vigrahagatau gacchato jIvasyAnAhArakasyaitadNasthAnatrayopetasya labhyate / tathAhi-"micche sAsANe vA, avirayasammammi ahava gahiyammi / jati jiyA paraloe, sesekkA - 1 muttuNa ityapi pAThaH / 2 muttu ityapi pAThaH / 3"-tanmizralakSaNe yogadvaye" iti vyasta kacit / / Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 ) bandhasvAmitvAkhye tRtIye karmagranthe rasaguNe motu // 1 // ' tathA 'sajogi sAyaM samugghAe' iti vibhaktilopAtsayoginastrayodazaguNasthAnavartinaH samuddhAte kelisamuddhAte tRtIyacaturthapaJcamasamayeSu kArmaNakAyayoge sAtamevaikaM 1 bajantItyatrApi prAktanena saMbandhaH / evaM ca kArmaNakAyayogo mithyAtvasAsAdanAviratasayogiguNasthAnakacatuSTaya eva labhyate, nAnyatra / iti gAthArthaH // 32-33-34 // evaM yogeSu bandhasvAmitvamuktam 4 // sAmprataM vedadvAre kaSAyadvAre ca tatpratipAdayannAha veyatievogheNaM, baMdho jA bAyaro havai tAva / kohAisu causodho, micchAo jAva 'aniyaTTiM // 35 // (hAri0) vyAkhyA-'vedatrike'pi' strIvedapuruSavedanapusakavedarUpe 'oghena' sAmAnyena bandhaH karmastavokto yAvadanivRttivAdaraguNasthAnakaM tAvadbhavati, tataH paraM vedAnAmabhAvAditi / tadyathAsAmAnyena 120 / mi0 117 / sAsAdana 101 / mizra 74 / avirata 77 / de0 67 / pra0 63 / a0 59, 58 / ni0 58, 56 26 / a0 22, 21, 20, 19,18, / iti vedeSu bandhasvAmitvamuktam 5 // tathA krodhAdiSu catuSoghavandho mithyAdRSTerArabhya yAvadanivRttibAdaraguNasthAnakam / tadyathA-sAmAnyena 120, mi0 117, sA0 101, ityAdiko'nantarokto vedadvAravat / iti gAthArthaH / / 3 / / iti kaSAyadvAre bandhasvAmitvamuktam 6 // sAmprataM jJAnadvAre guNasthAnakagarbha yathAyogaM tadArabhyate / aNNANatievogho, micchAsANesu navasu nANatie / maNapajjavevi sattasu, oghaM dusu kevalissAvi // 36 // (hAri0) vyAkhyA 'ajJAnatrike'pi' matyAjJAnazrutAjJAnavibhaGgarUpe mithyAdRSTisAsAdana'guNa-sthAnakayorupalakSaNatvAnmizre caughabandhaH / tathA 'jJAnatrike' matijJAnazrutajJAnAvadhijJAnalakSaNe 'navasu' guNasthAnakeSvaviratasamyagdRSTayAdikSINamohAnteSyoghabandha iti saMbandhaH / tathA manaHparyAyajJAne'pi saptasu guNasthAnakeSu pramattasaMyataguNasthAnAdikSINamohAnteSu 'odha' iti prAkRtatvAdoghabandha iti / tathA kevalino'pi 'dvayoH' sayogyayogiguNasthAnakayoroghavandha iti pUrveNa yogaH / sarvatra karmastavokto'yamoghabandho draSTavyaH / yatpunarapyoghazabdopAdAnamekagAthAyAM tatsukhArtham / tathA trayo'pyapizabdAH samuccayArthAH / sa cAGkata evam / ajJAnatrike-sAmAnyena 1 "aniyaTTI" ityapi paatthH| 2 "ogho" ityapi pAThaH / 3 "kevalassAvi" ityapi pAThaH / 4 "-guNasthAnavaM yAvadupala0" ityapi // Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . veda-kaSAya-jJAna-saMyama-darzanamArgaNAbhedeSu bandhasvAmitvam [145 117 / mi0 117 / sA0 101 / mizre 74 / jJAnatraye-avirate 77 / de0 67 / pra0 63 / a0 59. 58 / ni0 58, 56. 26 / ani0 22, 21, 20, 19, 18 / sU0 17 / u0 1 / kSI0 1 / manaHparyave-pra0 63 / a0 59 58 / ni0 58, 56, 26 / a0 22, 21, 20, 19, 18 / sU0 17 / u0 1 / kSI0 1 / kevalinaH sa0 1 a0-0 / ___ 'iha jJAnadvAre mizraguNasthAnake'pyupalakSaNatvAdoghavandho draSTavyaH74 / iti gAthArthaH // 36 // evaM jJAnadvAre sapratipakSe bandhasvAmitvamuktam 7 // atha saMyamadvAre yathAyogaM guNasthAnakasanmitraM tatprati pAdayannAha sAmAiyacheesu, pamattamAIsu causu oghotti| . parihArassa pamatte, apamatte suhuma saTThANe // 37 // uvasaMtAisu ahakhAya desavirayassa hoi stttthaanne| "micchAIsu caUsu, ogho assaMjayassAvi // 38 // (hAri0) vyAkhyA sAmAyikacchedopasthApanIyayoH pramattAdiSu catuSoghabandhaH / itiH vAkyasamAptau / tathA 'parihArasya' parihAravizuddhikasya pramatte'pramatte ca guNasthAnakadvaye oghabandha iti yogaH, evamuttaratrApi / 'suhuma' iti vibhaktilopAtsUkSmasamparAyasya 'sahANe' iti svasthAne sUkSmasamparAye guNasthAnaka iti // 37 // tathopazAntAdiSu caturyu guNasthAnakeSu 'ahakhAya' iti vibhaktilopAdyathAkhyAtasya, tathA dezaviratasya svasthAne bhavati bandhaH / tathA mithyAtvAdiSu caturzvasaMyatasyApi, na kevalaM prAktaneSu ityapizabdArthaH, oghabandhaH / tadyathA prathamasaMyamayoH-pra0 63 / a0 59 58 / ni058, 56, 26 / a0 22, 21, 20, 19, 18 / parihAravizuddhikasya-pra0 63 / apra0 59 / sUkSmasya-mU0 17 / yathAkhyAtasya-u0 1 / kSI0 1 / sa0 1 / a0-0 / deshvirtsy-de067| asaMyatasya-mithyA0 117 / sA0-101 / mi0 74 / a0 77 / iti gAthAdvayArthaH // 37-38 // ... iti saMyamadvAre dezasaMyamAsaMyamAbhyAM yukte bandhasvAmitvamuktam 8 // sAmprataM darzanadvAre "saguNasthAnake tannirUpayannAha cakkhuacakkhU ogho, micchAI khINamoha ohissa / ajayAinavasu kevaladasaNa kevaliduge ceva // 39 // 1 "iha jJAnadvAre mizraguNasthAnake bandho na cintitaH tasya mizrarUpatvAditi sambhAvyata iti gAthArthaH // 36 // " iti je0|2"-paadnaayaah' ityapi // 3 "micchAIsu causu" ityapi pAThaH / 4"guNasthAnakeSu" ityapi paatthH| Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bandhasvAmitvAkhye tRtIye karmagranthe (hAri0)vyAkhyA-cakSuracakSurdarzanayomithyAdRgAdi 'vINamoha' iti prAkRtavazAtpadaikadeze'pi padAvagamAlkSINamohAnteSvoghabandhaH / tadyathA-sAmAnyataH 120 / mi0 117 / sA0 101 / mi0 74 / a0 77 / de0 67 / pra0 63 / a0 59, 58 / ni0 58, 56, 26, / a0 22, 21, 20, 19, 18 / sU0 17 / u0 1 / kSI0 1 / tathA 'ohissa' iti / vibhaktivyatyayAdavadhidarzane ayatAdiSvaviratasamyagdRSTayAdiSu navasvitibhaNanAkSINamohAnteSviti labhyate oghabandhaH / tadyathA-aviratasya saptasaptati 77 rityAdiranantaraM darzita eveti / 'kevaladasaNa' iti vibhaktilopAtkevaladarzane 'kevaliduge ceva' iti kevalisatkasayogyayogiguNasthAnakadvike caughabandha iti pUrveNa sNbndhH| tadyathA-sa0 1 / a0-0 / iti gAthArthaH 39 // iti darzanadvAre bandhasvAmitvaM 'nirUpitam 9 // sAmprataM lezyAdvAramabhidhIyate, tatrAdau guNasthAnakeSu tAH pratipAdya tatastadgataM bandhasvAmitvaM bhaNiSyate chaccausu tiNNi tIsu, chaNhaM sukkA ajogi allesaa| AhArUNA AitilesI baMdhati savvapayaDIo ||40||giitiriym / / (hAri0) vyAkhyA-SaD lezyAzcaturyu AdyaguNasthAnakeSu tatastisro lezyAstejolezyAdyAstriSu dezaviratapramattA pramatteSu tataH 'chaNhaM' iti vibhaktivyatyayAt SaTsu nivRttibAdaraguNasthAnakAdiSu sayogyanteSu / zuklaivaikA lezyA, ayoginastvalezyA eveti / aGkataH-mi0 6 / sA0 6 / mi0 6 / a0 6 / de0 3 / pra0 3 / a0 3 / ni0 1 / a0 / 1 sU0 1 / u0 1 kSI0 1 / sa0 1 / a0-0 / iti yojitA lezyA guNasthAnakeSu / sAmpratamuktalezyAvatsu guNasthAnakeSu baMdhasvAmitvaM yojyate-AhArakadvikonAH sarvAH prakRtIH 'AitilesI' iti prAkRtazailIvazAdAyatrilezyAvantaH, ityAdyaguNasthAnakacatuSke'pi yojyam / sAmAnyena badhnanti 118 / iti gAthArthaH // 40 // tathA micchA titthoNA tA, sANA uNa solasavihUNA / suranaraAU 'paNavIsa mottu baMdhati mIsA u // 41 // udgItiriyam (hAri0) vyAkhyA-mithyAdRzastIrthakaronAstA anantaroktA aSTAdazAdhikazatasaMkhyAH prakRtIrvaghnantIti yogaH / tadyathA-mi0 117 / sAsAdanAH punaH poDazavihInAstAH pUrvoktasaptadazA 1 "prarupitam" ityapi / 2 "stadvArabandha0" ityapi / 3 "tinni" itypi| 4 "0pramattAnteSu ityapi / 5, paNuvIsa muttu " itypi| Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyAbhedeSu bandhasvAmitvam [ 147 dhikazatapramANA badhnantItyatrApi yojyam tadyathA-sA0 101 / tathA suranarAyuSI pazcaviMzati . ca pUrvoktAmekAgrazatAnmuktvA zeSAM catuHsaptatiM 74 mizrA badhnanti / iti gAthArthaH // 41 // tathA suranaraAuyasahiyA, avirayasammA u hoMti nAyabvA / titthayareNa juyA taha, teUlese 'paraM vocchaM // 42 // __ (hAri0) vyAkhyA-suranarAyuSkasahitAstIrthakareNa yutAzcatuHsaptatisaMkhyAH prakRtaya iti shessH| 'avirayasammA u' iti vibhaktivyatyayAttathA'viratasamyagdRSTiSu 'bhavanti' jnyaatvyaaH| tuzabdaH samuccayArthaH, sa ca prAg yojita eva / tathAzabdo'pItyayamarthaH-pUrvoktAM catuHsaptatimetatprakRtitrayasahitAmatiratasamyagdRzo badhnanti 77 iti / athagAthAcaturthapAdenAgretanagranthasaMbandhamAha 'teUlese' iti prAkRtatvAttejolezyAyAmataH paraM 'vakSyaM' abhidhAsye / iti gAthArthaH // 42 // yathApratijJAtamevAha vigalatigaM nirayatigaM suhamatigUNaM sayaM tu ekAraM / titthAhArUNA miccha sANa igitinapucaurUNA // 43 // (hAri0) vyAkhyA-anusvArayoralAkSaNikatvAdvikalatrikanarakatrikasUkSmasAdhAraNAparyAptalakSaNasUkSmatrikonaM punarviMzatyuttarazatamekAdazAdhikazataM bhavati tacchatamekAdazAgraM 111 / tuzabdo yojita eva, sAmAnyena tejolezyAkA jovA baghnantIti vakSyamANena saMbandhaH / 'titthAhArUNA' iti prAkRtatvena dvikazabdalopAttIrthakarAhArakadvikonA ekAdazottarazatasaMkhyaprakRtImithyAdRzastejolezyAvantobadhnantIti 108 / 'igiti' iti sUcakatvAtsUtrasyakendriyajAtisthAvarAtapanA'meti trikaM, 'napucaurUNA' iti prAkRtatvAdeva napusakavedahuNDasaMsthAnasevArtasaMhananamithyAtvalakSaNanapuMsakacatuSkaM, anayodvandvaH tAbhyAmUnA hInA ekendriyatrikanapuMsakacatuSkonA anantaroktA aSTAdhikazatasaGkhyAH prakRtaya ekottarazatasaGkhyA bhavanni 101 / tAstejolezyAkAH sAsAdanA badhnanti / iti gAthArthaH // 43 // mIsAIpaMcaguNA, oghaM baMdhaMti pamhalesA vi| vigalatigaM nirayatigaM, suhumatigegiMdithAvarAyAvaM, // 44 // hiccA sayamaTTahiyaM, titthAhAradugahINa micchaao| saMDhAicaukoNaM, sANA mIsAi paNagaoghaM tu // 45 // gItidvayam // * 1 huti" ityapi pAThaH 2 "pare vuccha" ityapi / 3 "ikkAraM" ityapi pAThaH / Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 bandhasvAmitvAkhye tRtIye karmagranthe (hAri0) vyAkhyA-tAtsthyAttadayapadezaH' itinyAyAnmizrAdipaJcaguNasthA jIvAH karmastavoktamoghaM badhnanti / tadyathA-mizra 74 / a0 77 / de0 67 / pra0 63 / a0 59, iti tejolezyAkAH / tathA padmalezyAkA api vikalatrikaM narakatrikaM pUrvoktasvarUpam / 'suhumatiga' iti sUkSmanAmasAdhAraNanAmAparyAptakanAmalakSaNasUkSmatrikamekendriyajAtisthAvaranAmAtapanAma ceti padadvayasya samAhAradvandvastaditi dvAdazaprakRtIrityarthaH, hitvA' tyaktvA viMzatyadhikazatamadhyAditi zeSaH / zeSaM zatamaSTAdhikaM sAmAnyena 108 badhnantIti prAktanakriyAyoga iti / tathA tIrthakarAhArakadvikahInAH pUrvoktASTAdhikazatasaGkhyAH prakRtImithyAdRzastu padmalezyAkA badhnantIti yogaH 105 / tathA paJcottarazataM 'saMDhAicaukoNaM' iti napusakAdicatuSkeNa pUrvoktenonaM hInaM napusakAdicatuSkonaM padmalezyAkAH sAsAdanA badhnantIti 101 / tathA mizrAdayaH 'paNaga' iti paJcaughaM padmalezyAkA vadhnantIti yogaH / tadyathA-mizra0 74 / a0 77 / deza0 67 / pra0 63 / a0 59, 58 / tuH' pUraNe samuccaye vA / iti gAthadvayArthaH / // 44-45 // uktaH padmalezyAvatsu guNasthAnakeSu bandhaH / sAmprataM zuklalezyAvatsu jIveSu sAmAnyena sa ucyate baMdhati sukkalesA, naarytirisuhumvigljaaitigN| igithAvarAyavujjoya vajjiya saya tu caurahiya // 46 // __ (hAri0) vyAkhyA-badhnanti zuklalezyAkAstu sAmAnyeneti zeSaH / kiM tat ? zataM caturadhikamiti saMbandhaH / tuzabdo yojita eva / kiM kRtvA ? 'vajiya' iti varjayittveti yogaH / kiM tat ? nArakatiryaktikasUkSmatrikavikalajAtitrikam / atra tatpuruSagarbhaH samAhAradvandvaH / trikazabdasya ca pratyekamabhisaMbandhaH kAryaH / tathA 'igithAvarAyavujjoya' iti vibhaktilopAdekendriyajAtisthAvaranAmAtapanAmodyotanAma ceti prakRtiSoDazakamityarthaH, 'varjayitvA' tyaktvA viMzatyadhikazatamadhyAditi zeSa iti / tadyathA-sAmAnyena 104 / iti gAthArthaH // 46 // sAmprataM zuklalezyAvatAmeva trayodazaguNasthAnakeSu bandhamAha titthAhAraduguNaM, egahiyasayatu baMdhahI micchaa| saMDhAicaukoNaM, sANA baMdhati 'sgnuiN||47|| 1 "iga" ityapi / 2 "sagaNavaI" ityapi pAThaH / Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padmazuklalezyAdvaya mavyA-'bhavyeSu bandhasvAmitvama [146 (hAri0) vyAkhyA-kiMcidatra sAdhyAhArA yojanA tatastadanantaroktaM caturagrazataM tIrthakarAhArakadvikonamekAgrazataM bhavati, tacchuklalezyAkA mithyAdRzo badhnanti 101 / punaretadevaikAgrazataM 'saMDhAicaukkoNaM' iti napusakAdicatuSkeNa pUrvoktenonaM hInaM napuMsakAdicatuSkonaM 1 'sat saptanavatirbhavati, tAM zuklalezyAkAH sAsAdanA badhnanti / yadiha baghnantIti dvirupAdAnaM tadgaNasthAnakadvayayojanena sukhArtham / iti gAthArthaH // 47 // tathA tiritiyaujjoUNaM paNuvIsaM 'motta suranarAujuyaM / cauhattaraM tu mIsA. baMdhahi kammANa payaDIo // 48 // (hAri0)vyAkhyA-tiyatrikodyotonAM paJcaviMzatiM suranarAyuyutAM saptanavatermadhyAnmuktvA catuHsaptatiM zuklalezyAkA mizrA badhnanti 74 karmaNAM prakRtIH / iti gAthArthaH // 48 // ____sAmprataM bandhamAzritya lezyAdvAraM gAthAyAH pAdatrayeNa samarthayaMzcaturthapAdena tu bhavyadvAre bandhasvAmitvamupadarzayannAha titthayarasuranarAuyasahiyA ajayammi hoi sagasayarI / desAinavasu ogho, bhavvesu vi so abhavya micchsmaa||49|| gItiriyama ... (hAri0) vyAkhyA-tIrthakarasuranarAyuSkasahitA 'ayate' aviratasamyagdRSTiguNasthAnake saptasaptatirbhavati 77 zuklalezyAkAnAM bandhamAzrityeti zeSaH / tathA 'desAI' iti dezaviratAdinavasu guNasthAnakeSviti zeSaH, oghavandhaH / tadyathA-deza0 67 / pra0 63 / a0 * '59, 58 / ni0 58, 56, 26 / a0 22, 21, 20, 19, 18 / sU0 17 / u01 / kSI0 1 / sa0 1 iti lezyAsu bandhasvAmitvamuktam 10 // sAmprataM bhavyadvAre tadabhidhIyatebhavvesa vi' iti bhavyeSvapi na kevalaM prAktanapadeSvityapizabdArthaH / 'so' iti yaH pUrva karmastavokto bandho dRSTAntIkRtaH sa bandho bhavatIti yogH| tadyathA-sAmAnyena 120 / mi. 117 / ityAdikaH / tathA 'abhavva micchasamA' iti prAkRtatvAdabhavyA mithyAdRSTisamAH / - tadyathA-mi0 117 / iti gAthArthaH / 49 // _____ evaM bhavyAbhavyeSu bandha uktaH 11 // sAmprataM 'samyaktvadvAre yathAsaMbhavaM guNasthAnakasammizraH samyaktve ucyate 1"tatsapta-" ityapi pAThaH // 2 "mutta" ityapi pAThaH / 3 "samyaktvadvAre" iti pATho nAsti je0 prtau| Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150] bandhasvAmitvAkhye tRtIye karmagranthe ogho veyagasamme, ajayAicaukka khAigevogho / ajayAdajogi jAva u, ogho uvasAmie hoi // 50 // 'uvasamme vaTatA cauNhamikkapi AuyaM neya / baMdhaMti teNa ajayA, suranaraAUhiM UNaM tu // 51 // (hAri0) vyAkhyA-oghabandhaH karmastavoktaH, 'veyagasamme' iti kSAyopazamikasamyaktve guNasthAnakamAzritya, kasmin ? ata Aha-'ajayAicaukka' iti vibhaktilopAdaviratasamyagdRSTidezayatapramattApramattasayaMtalakSaNaguNasthAnakacatuSTaye bhavatIti yogH| tadyathA-avirata0 77 / deza0 67 / pramatta0 63 / apra0 59, 58 / kSAyopazamikasamyaktvasvarUpaM tUDhIrNamithyAtvakSaye'nudIrNopazame bhavatIti / uktaM ca-"micchasaM jamuinna, taM khINaM aNuiyaM tu uvasaMtaM / mIsobhAvapariNayaM, veijjaMtaM straovasamaM // 9 // " tathA 'khAigevogho' iti kSAyike'pyoghabandho bhavatIti saNTaGkaH / kasmin ? ata Aha-ajayAdajogijAva' iti ayatAccaturthaguNasthAnakAdayogiguNasthAnakaM caturdazaM yAvat / tadyathA-avi0 77 / de0 67 / ityAdikaH pUrvavaditi / kSAyikasamyaktvasvarUpaM tvidam-"khINe dasaNamohe, tivihammi vi bhavaniyANabhUyammi / nippacavAyamaulaM, sammattaM khAiyaM hoi // 9 // " tathaughabandha aupazamike bhavatIti // 50 // atra kiMcidvizeSamAha-'uvasamme' ityAdidvitIyagAthA vyAkhyAyate-aupazamike samyaktve vartamAnA jIvAzcaturNA madhyAdekamapyAyuSkaM naiva badhnanti, tena 'ayatAH' aviratasamyagdRSTayaH suranarAyuyA, tuzabdasyaivakArArthatvAt , UnAmeva navaramoghaM baghnantIti / tadanyAyuSkadvayaM prAgeva mithyAtvasAsAdanaguNasthAnakadvaye'panItam , tato'yatAnAmaupazamikasamyaktve paJcasaptatireva bhavatIti 75 / ayamAzayaH-karmastavoktaughabandho'viratasamyagdRSTiguNasthAnake suranarAyuSorbandho'sti, aupazamike nAsti / iti gAthAdvayArthaH / / 50.51 / / sAmprataM gAthAyAH pUrvArddhanaupazamikasamyaktve'pi dezaviratAdyupazAntamohAntaguNasthAnakeSu bandhaM darzayannaparArddhana tu saMjJidvAre tameva pratipAdayannAha ogho desajayAisu, surAuhINo u jAva upsNto| oghA 'maNNisu neo. micchAbhaMgo amaNNIsu // 52 // (hAri0) vyAkhyA-oghabandho dezayatAdiSu, ki niHzeSa eva ? na ityAha-surAyuSA hInaH surAyuhInaH, tuzabdaH punararthe / oghabandhe hi dezaviratyAcapramattAnteSu surAyuSo bandho'sti, / "uvasaMte" ityapi pAThaH / 2 "neva" ityapi pAThaH / 3 "-radRSTiprabhRtiguNasthAnakacatuSka bhavatIti yogaH" iti je pratau / / 4 'sannisu" ityapi paatthH| Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaktva-saMjJyA-''hArakamArgaNAbhedeSu bandhasvAmitvana [ 151 aupazamika so'pi nAstIti bhAvaH / ayaM caughabandhaH kiyaDUraM yAvat jJeyaH 1 ityAha-yAvat 'upazAntaM' upazAntamohavItarAgaguNasthAnakaM prAkRtatvAtpulliGganirdeza iti / aGkataH punarIdRzaH de0 66 / pra0 26 / a0 58 / ni058, 56, 26, / a0 22, 21, 20, 19, 18 // sU0 17 / u0 1 / atra devAyurvandhAbhAvAddezaviratiprabhRtiguNasthAnakAya eva karmastavoktabandhAdvizeSaH, nAnyatreti / yadA punarupazamazreNisya AyuSka kSaye deveSatpadyate'sau tadA tvapratipannaupazamikasamyaktva evAyurvandhaM vidhatta iti / iha sUtre'nukto'pi samyaktvavipakSabhUteSu mithyAtvasAsAdanamizreSu karmastavokta oghavandho draSTavyaH / sa punaH-mi0 117 / sA0 101 / mi0 74 / iti / atrAha paraH-nanu "uvasAmagaseDhoe, paTThavao appamattavirao u / pajjavasANe so vA, hoi pamatto avirao vA // 9 // " ayamarthaH-upazamazreNyAH 'prasthApakaH' ArohakaH 'apramattavirataH' saptamaguNasthAnakasthaH sAdhurbhavati / sa evaupazamikaH 'paryavasAne' upazamazreNyA addhAkSaye bhavati pramatto'virato vA / tathA 'so vA' ityatra vAzabdAdupazamazreNistho mRto vA deveSatpanno'virato vA bhavatIti, satyam , aparAcAryamatenAviratAdayo'pi prArambhakA iti / 'yata uktam-"anne bhaNaMti avirydespmttviryaannN| annayaro paDivajaha saNasamaNammi u niyaho // 1 // " caturthapAdasyAyamarthaH darzanatrikopazame sati nivRttivAdaro bhavatIti / aupazamikasamyaktvaM tUpazamazreNyA prathamasamyaktvalAme cA bhavati jIvasya / uktaM ca-"uvasAmagaseDhigayassa hoi uvasAmiyaM tu sammat / jo vA akayatipuMjo, akhaviyamiccho lahai sammaM // 1 // ' atrAha paraH-nanu kSAyopazamiko pazamikasamyaktvayoH kaH prativizeSaH, ucyate-kSAyopazamikasamyaktvamithyAtvadalikavedanaM vipAkato nAsti, pradezataH punarvidyate / aupazamike tu pradezato'pi nAstIti vizeSaH / evaM saprapaJcaM samyaktvadvAre bandhasvAmitvamabhihitamiti 12 / / 'ogho sapiNa.' ityAdi oghabandhaH karmastavoktaH 'saMjJiSu' manovijJAnavatsu jJeyaH / tadyathA-sAmAnyena 120 / mi0 117 / ityAdikaH pUrvavaditi / tathA mithyAdRSTibhaGgakaH 'asaMjJiSu' manovijJAnavikaleSu jJeya iti pUrveNa yogaH / tadyathA-mi0 117 / iti gAthArthaH // 52 // ____ atha gAthAyAH pUrvArddhana sAsAdane'saMjJibandhaM samarthayanaparArddhanAhArakadvAre sapratipakSa tamevAha sANevi asaNNissA, bhaMgA 'saNNubbhavA munneyvaa| AhAragesu ogho, iyaresu ya 'kammaNo bhaMgo // 53 // 10 kSaye savArthasiddhAvutpadyate'sau tadA" iti je0 / 2 "yaduktam" ityapi / 3 "sannivmavA" / ityapi / 4 "kammuNo" ityapi pAThaH / Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 ] bandhasvAmitvAkhye tRtIye karmagranthe (hAri0)vyAkhyA--sAsAdane'pyasaMjJino bhaGgaH saMyudbhavo muNitavyaH / tadyathA-sA0 101 / iha sUtre bahuvacanaM prAkRtazailIvazAd / iti saMjJidvAre bandho'bhihita iti 13 / / 'AhAragesu ogho' iti AhArake voghabandhaH karmastavoktaH / tadyathA--sAmAnyena 120 / mi0 117 / ityAdikaH / tathetareSu punaranAhArakeSu 'kammaNo' iti kArmazarIrasya saMbandhI 'bhaMgo' bhaGgavikalpo muNitavya iti pUrveNa yogaH / tadyathA-AyustrikaM narakatrikaM, AhArakadvikam , ityaSTau prakRtIroghavanvAdvizatyadhikazatalakSaNAnmuktvA zeSasya dvAdazottarazatasyAnAhArake sAmAnyena bandhaH 112 / tathA suradvikaM 2 tIrthakaraM 1 vaikriyadvikaM 2 ca pUrvoktadvAdazottarazatamadhyAnmuktvA zeSasya saptottarazatasyAnAhArake mithyAdRSTendhaH 107 / tathA narakatrikahInAH SoDaza prakRtIH pUrvoktAH saptottarazatamadhyAvarjayitvA zeSAyAzcaturnavateH sAsAdanaguNasthAnake'nAhArakajIve bandhaH 94 / tiryagAyurUnAM pazcaviMzati pUrvoktAM caturnavatemadhyAnmuktvA zeSAyAH saptateH suradvikavaikriyavikatIrthakarayustAyA avirataguNasthAnake'nAhArakajIve bandhaH 75 / tathA sayogini trayodazaguNasthAnake ekasyAH sAtaprakRteH samuddhAte tRtIyacaturthapaJcamasamayeSvanAhArakajIve bandhaH / ayaM cAnAhArakajIvo mithyAtvasAsAdanAviratasayogiguNasthAnakacatuSTaya eva labhyate, nAnyatreti / yadidaM bandhasvAmitvaM kArmaNakAyayoge prAk caturthayogadvAre pratipAditaM tadihApyarthataH smAritaM vismaraNazIlAnAm / navaraM tatra kArmaNakAyayogAbhilApenoktamiha tvanAhArakAbhilApena / iti gAthArthaH // 53 // ____ ityAhArake bandhasvAmitvaM pratipAditam 94 // tatpratipAdanAcca pratipAditaM prakaraNAdau pratijJAtaM caturdazamArgaNAsthAnabandhasvAmitvaM guNasthAnakayojanAgarbha yathAsaMbhavaM paryAptakAparyAptakajIvasthAnaka sanmizraM ca / sAmpratamauddhatyaparihArapUrvakaM prakaraNasamarthanAM prayaraNaparijJAnopAyaM ca pracikaTayiSurgAthAmAha-- iya puvvasUrikaya pagaraNesu jaDabuddhiNA 'mae riy| baMdhassAmittamiNaM, neya kammatthaya souM // 54 // // baMdhasAmittaM sammattaM // (hAri0) vyAkhyA itizabdaH parisamAptau / 'pUrvasUrikRtaprakaraNeSu' karmaprakRtyAdiSu viSaye 'jabuddhinA' bAlamatinA 'mae' iti granthakAra AtmAnaM nirdizati, 'racitaM' nibaddham / 1 'kammuNo" ityapi pAThaH // 2 "bandhavikalpo" ityapi / 3"samanvitaM ca" ityapi / 4 "pagaraNAu" ityapi pAThaH / 5 "mayA" ityapi / Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pranthasamAptisUcakA prazastiH [ 153 yadvA vibhaktivyatyayAtpUrvasUrikRtaprakaraNebhyaH sakAzAdracitaM svabhAvataH punarjaDamatineti zeSaH / tathaiveti, 'bandhasvAmitvamidaM' prastutaprakaraNametacca 'jJeyaM' boddhavyam / kiM kRtvA ? 'zrutvA' AkarNya, kam ? 'karmastava' karmastavaprakaraNam , iha bahuSu sthAneSu taduktabandhanirdezadvAreNa candhAbhidhAnAt / iti gAthArthaH / / 54 / / // atha TIkAkRtprazastiH // yatyAlaye mandagurUpazobhe, sanmaGgale sabudharAjahaMse / / tArApathe vA sukavipracAre zrImAnadevAmidhasUrigacche // 1 // bhavyA babhUvuH zubhazasyaziSyAH, adhyApakAH zrIjinadevasaMjJAH / teSAM vineyo gurubhaktiyuktaH samasti nAmnAM haribhadrasariH // 2 // aNahillapATakapure, zrImajayasiMhadevanRparAjye / . AzAvarasauvarNikavasatau vihitAdhivAsena // 3 // pandhasvAmitvAkhyaprakaraNavRttiH samAsato. racitA / teneyaM tanumatinA, prAktanaTippanakamavalokya // 4 // atra ca yanmatimAndyAdutsUtraM viracitaM kathazcidapi / tacchodhyaM dhImadbhiH, paropakAraikakRtacittaiH // 5 // varSazataikAdazake dvAsaptatyA'dhike nabhomAse / sitapaMcabhyAM sUrye samarthitA vRttikeyamiti // 6 // asyAmakSaragaNanAjAtaM zatapaMcakaM yutaM SaSTayA dvAtriMzadakSarAtmaka-sadanuSTupchandasAM prAyaH // 7 // // iti zrImaddharimadrasUrivihitA bandhasvAmitvaprakaraNavRttiH samAptA / // granthAnam 560 // mamApto'yaM saTIko bandhasvAmitvAkhyastRtIyaH karmagranthaH / Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // OM hI zrI ahaM zrIzaMkhezvarapArzvanAthAya namaH / || nyAyAmbhonidhizrImadvijayAnandasUrIzvarapAdapadmebhyo namaH // // sakalAgamarahasyavedizrImadAcAryavijayadAnasUrIzvarebhyo namaH // // karmasAhityaniSNAtazrImadAcAryavijayapremasUrIzvarabhyo namaH // zrImajjinavallabhagaNipuGgavapraNItaH / SaDazItinAmA caturthaH krmgrnthH| (aparanAma-AgamikavastuvicArasAraprakaraNam) zrIharibhadrasUriviracitavivRttyA zrImanmalayagirisUriviracitavRttyA ca samalakRtaH (hAribhadrI vRttiH) natvA jinaM vidhAsye, vivRtiM jinavallabhapraNItasya / Agamikavastuvistara--vicArasAraprakaraNasya // 1 // iha jinavallabhagaNinAmA sUtrakAro gaNadharadevAdinibaddhAtigambhIrazAstrArthAMvagAhanA'samarthAnAM viziSTasaMhananAyurmedhAdivikalAnAM kalikAlotpannamAnavAnAmanugrahAya sUkSmArtha sArthaprakAzanArtha prastutaprakaraNaM cikIrSa maGgalAdipratipAdakamidamAdau gAthAdvitayamAha (malayagirIyA vRttiH) praNamya siddhizAstAraM, karmavaicitryavedinam / jinezaM vidaghe vRtti, SaDazItayethA''gamam / / 1 / / iha hi ziSTAH kvacidiSTe vastuni pravartamAnAH santa iSTadevatAstavAbhidhAnapurassarameva pravartante, na cAyamAcAryoM na ziSTa iti tatsamayaparipAlanArtha tathA zreyAMsi bahuvighnAni bhavanti, uktaM ca-"zreyAMsi bahuvighnAni, bhavanti mahatAmapi / abhaMyasi pravRttAnAM, kApi pAnti vinaaykaaH||1||" iti / idaMca prakaraNaM samyagjJAnahetutvAccha yobhUtamato mA bhUdatravighna iti vighnavinAyakopazAntaye ceSTadevatAstavam / tathA na prekSApUrvakAriNaH kvacidapi 1 "zAstrArtha-0" ityapi / Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maGgalAdikaM pranthArambhazca [ 154 prayojanA divirahe pravartante / tataH prekSAvatAM pravRtyartha prayojanAdikaM ca pratipipAdayiSurAdAvida gAthAdvayamAha nicchinnamohapAsaM, psriyvimlorukevlpyaasN| paNayajaNapUriyAsaM, payao paNamitta jiNapAsaM // 1 // vocchAmi jiivmggnn-gunntthaannuvogjoglesaaii| kici sugurUvaesA, sannANasujhANaheutti // 2 // - (hAri0) vyAkhyA-tatra vighnavinAyakopazAntaye ziSyajanapravartanAya vA ziSTasamayaparipAlanArtha ceSTadevatAnamaskArarUpaM bhAvamaGgalamupAdeyam / tathA zrotRjanapravRttyartha ziSTasamayaparipAlanArthaM ca saMbandhAditrayaM vAcyam / tathAhi-iha zreyobhUte vastuni pravartamAnAnAM prAyo vighnaH saMbhavati, zreyobhUtatvAdeva, zreyobhUtaM cedaM svargApavargasaMsargahetutvAd , vighnopahatazaktezca zAstrakatuzvikIrSitaprakaraNasyAniSpattirmA bhUditi vighnavinAyakopazamanAya maGgalamupAdeyam / Aha ca-"bahuvigghAI seyAiM teNa kayamaGgAlovayArehiM / satthe payaTiyavyaM, vijAe~ mahAnihIe vva // 1 // " nanu mAnasAdinamaskAratapazcaraNAdinA maGgalAntareNaiva vighnopazamasadbhAvAdiSTasiddhirbhaviSyatIti kimanena granthagauravakAriNA vAcanikanamaskAreNa ? iti, satyam , kintu zrotRjanapravRttyarthamidaM bhaviSyati / tathAhi-yadyapyuktanyAyena kartu ravighneSTasiddhiH syAtathA'pi pramAdavataH ziSyasyeSTadevatAnamaskArarUpamaGgalaM vinA prakrantaprakaraNAdhyayanazravaNAdiSu pravartamAnasya vighnasaMbhavAdapravRttiH syAt / maGgalavAkyopanyAse tu maGgalavacanAbhidhAnapUrvaka pravartamAnasya maGgalavacanApAditadevatA viSayazubhabhAvavyapohitavighnatvena zAstre pravRttirapratihataprasarA syAt / tathA devatAvizeSanamaskAropAdAne sati devatAvizeSagaditAgamAnusArIdaM prakaraNamata upAdeyamityevaMvidhabuddhinibandhanatvena ziSyapravRttyarthamidaM bhaviSyatIti / Aha ca-"maMgalapuSvapavatto, pamattasIso vi pAramiha Ai / sasthivisesannANAu goravAdiha payajA // 1 // " zAstravizeSaparijJAnAt inyuktagAthAyAstRtIyapAdasyArthaH / nanu maGgalavikalAnAmapi bahutamazAstrANAM dRzyate saMsiddhiH zrotRjanapravRttizceti, tataH kimanenAnaikAntikena zAstragauravakAriNA maGgalena ? iti satyam ziSTasamayaparipAlanArthamidaM bhaviSyati / tathAhiziSTAH kvacidabhISTe vastuni pravartamAnA iSTadevatAnamaskArapUrvakaM prAyaH pravartante / ziSTazcAyamapyA . 1 AdizabdAt saMbandhAbhidheyagrahaNam // 2 "vizeSanamaskAropalabdhazubha-" ityapi paatthH| Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmni caturthe karmagranthe cArya iti ziSTasamAcAraH paripAlito bhavatu, iti maGgalamabhidheyam / Aha ca-"ziSTAH ziSTasvamAyAnti, ziSTamArgAnupAlanAt / nallaGghanodaziSTatvaM, teSAM samanuSajyate // 1 // " tathA saMbandhAdIni zrotajanapravRttyarthamabhidheyAni / tathAhi-'yadasaMbandhaM tatra na pravartante prekSAvanto dazadADimAdivAkya iva / evaM nirabhidheye'pi kAkadantaparIkSAyAmiva / evaM niSprayojane'pi kaNTakazAkhAmardana iveti / ataH saMbandhAdipratipAdanaM zrotRNAM zAstre pravRttyaGgam / athAsarvajJAvItarAgavacanAnAM vyabhicAritvasaMbhavena saMvandhAdisadbhAve nizcayAbhAvAnnetaH prekSAvatAM pravRttiratra bhaviSyati / yA punaH saMzayAtpravRttistAM saMbandhAdivacanaM vinaiva bhavantI ko nivArayitu pArayatIti na zrotpravRtyaGga saMbandhAdivacanam , satyam , kintu ziSTasamayaparipAlanArtha bhaviSyati / zAstrakArA hyevaM pravartamAnAH prAyaH prekSyante / ye'pi kila bauddhAH sarvathA vacanasya prAmANyaM nAbhyupagatAste'pi saMbandhAdyabhidhAnapUrvakameva pravRttAstataH ziSTasamayAnupAlanArthamidamiti / iha"saMhitA ca padaM caMva, padArthaH padavigrahaH / cAlanA pratyavasthAnaM, vyAkhyA tantrasya SaDvidhA // 1 // " iti vyAkhyAlakSaNaprapaJco'nyato'vadhAraNIyaH / tatra nicchinno nitarAM noTito moha eva pAzo mohanIyakarmabandhanaM yena sa nicchinnamohapAzastam / prasRto vistRto vimalo-nirmala uru-vRhatpramANaH kevalaprakAza kevalajJAnodyoto yasya sa prasRtavimalorukevalaprakAzastam / praNatajanAnAM praNipatitalokAnAM pUritAH paripUrNatAM nItA AzA manorathA yena sa praNatajanapUritAzastam 'prayataH' AdaraparaH 'praNamya' praNipatya 'jinapAva' pArzvatIrthakaramiti // 1 // tato 'vakSyAmi' abhidhAsye, sthAnazabdasya pratyekamabhisaMbandhAJjIvasthAnAni ca sUkSmAparyAptakaikendriyAdIni, mArgaNAsthAnAni ca gatyAdIni, guNasthAnakAni ca mithyAdRSTayAdIni, upayogAzca matijJAnAdayaH, yogAzca manaHprabhRtayaH lezyAzca kRSNalezyAdyAH, tA AdiH prabhRtiyasya tattathA / AdizabdAt karmabandhodayodIraNAsattAsthAnAlpabahutvavandhahetuparigrahaH / kiMcidityalpaM na vistarataH kriyAvizeSaNamidam / 'sugurUpadezAt' sadAcAryaheyopAdeyArthapratipAdanalakSaNAt , saMjJAnaM ca viziSTAvabodhaH sudhyAnaM ca dharmadhyAnAdi saMjJAnasudhyAne tayorhetuH-kAraNamitikRtvA / tatra prathamagAthayA maGgalam , dvitIyayA tu jIvasthAnAdyabhidheyam / sugurUpadezAditi padasUcito guruparvakramalakSaNaH saMbandhaH / saMjJAnasudhyAnaheturitivacanAbhyUhitaM prayojanamiti bhAvanIyam / iha ca jIvasthAnAdyabhidheyajAtaM yadyapi sAmAnyataH proktaM tathA'pi jIvasthAneSu guNasthAna 1 yogo 2 payoga 3 lezyA 4 bandho 5 dayo 6 dIraNA 7 sattAsthAnA 8 khyAnyaSTau / tathA mArgaNAsthAneSu jIvasthAnaka 1 guNasthAnaka 2 yogo 3 payoga 4 lezyA' 5 rUpabahutva 6 rUpANi SaT / tathA guNasthAnakeSu jIvasthAna 1 yogo 2 payoga 3 lezyA 4 1 "yadasaMbaddhaM" ityapi paatthH|| Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maGgalAdikama [ 157 bandhahetu 5 bandhodayo 7 dIraNA 8 sattAsthAnA 9 'lpabahutva 10 lakSaNAni daza padAnyabhiyatayA mantavyAni / vyAkhyAnato vizeSapratipatteriti / ihASTapadAdisaMgrahArthamidaM gAthAtrayaM zrotRjanasukhArtha kathyate / tadyathA-"caudasajiyaThANesu, gunnjoguvoglesbNdhudyaa| 'udIraNA ya sattA, vattavyA aTThapayakamaso // 1 // caudasamaggaNaThANesu mUlaesu ghisddiiyres| jiyaguNajoguvaogA, lesappavahuMca chahANA ||2||cudsgunntthaannesu jiyajoguvaogalesabaMdhA ya / baMdhudaudIraNAo, 'saMtappapahuM ca dasa ThANA, // 3 // " iti gAthAdvayArthaH // 2 // atha jIvasthAnAni pradarzayannAha (mala0.) ihAdyagAthayA'bhISTadevatAstavasyAbhidhAnam / itarayA ca prayojanAdInAm sa cAbhISTadevatAstavo dvidhA, praNAmataH stotratazca / tatra prayataH praNamyeti praNAmataH, pariziSTapadaiH stotrtH| stotramapi svaparArthasaMpadatizayAbhidhAnena dvidhA / svArthasaMpannazca parArtha prati samarthoM bhavatIti prathamataH pUrvArddhana svArthasaMpadamAha-nitarAMmapunarbhAvena chinno dvidhAkRta AtmanA saha ekIbhUtaH san tataH pRthagbhUtIkRtaH, mohayatyAtmAnamiti moho mohanIyaM karma, sa eva bhavacArakavinirgamapratibandhakAritayA pAza iva pAzo yena sa nicchinnamohapAzastaM praNamya / mohagrahaNaM ceha zeSajJAnAvaraNIyAdighAtikarmatrayopalakSaNam / yata Aha-'pasariyavimaloskevalapayAsaM' na hyaparikSaNamoha ivAkSINajJAnAvaraNIyAdidhAtikarmA prasRtavimalorukevalaprakAzo bhavatIti / tatra prasRto vistRto vimalo-nirmalastadAvaraNamalasya niHzeSato'pagamAt , uru-vizAlaH sakalalo prakAzaH / zaktezca prasaraH pracurIbhAvo na punarbahirgamanamasaMbhavAt / iha prakAzazabdasya kevalameva prakAzaH kevalaprakAza ityevaM kevalazabdena saha sAmAnAdhikaraNyamavyAkhyAya yatprakAzakatvarUpazaktivAcakatvavyAkhyAnaM tenedamAvedyate yaduta na jJAnaM kvApi gacchati, kitvAtmasthameva satsakalamapi jJeyaM bhinnadezasthamapi acintyazaktiyuktatayA prakAzayatIti / tena yatkazciducyate, iha sakalalokaparyante'pi jJAnamudayate tacca jJAnamAtmano guNaH, guNAzca na dravyamantareNa kvApi gacchanti tasmAdAkAzavadAtmA'pi sarvavyApI pratipattavya iti tadapAstaM draSTavyam / jJAnasyAcintyazaktyupetatayAsvabhinnadezasthe'pi viSaye paricchedAya pravRtyupapatteH, yathA lohopalasya bhinnadezasthasyApi loha 1 "udIraNayA" ityapi pAThaH / 2 "appabahuM ceva dasaThANA ||3||"iti je0 / 3 svazca parazca tayorarthasaMpat tasyA atizayaH tasyAbhidhanaM teneti samAsaH / 4 "iti sAmAnAdhikaraNyama-" ityevaMrUpaH kvacit pAThaH / / Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - paDazItinAmni caturthe karmagranthe syAkarSaNe / taduktam-"gaMtRNa na parichiMdaha, nANaM neyaM tayaMmi desaMmi / AyatthaM ciya navaraM, aciMtasattIoM vinneyN||1|| lohovalassa sattI, AyatyAceva bhinnadesaMmi / lohaM AgarisatI, dosai iha kjpckrvaa| 2 / / evamiha nANasattI, AyatthA ceva haMdi logaMtaM / jaha parichiMdai saMmaM, ko Nu viroho bhave tassa ? // 3 // " iti / etena "ajjavi dhAvainANaM ajavi'looarNatao asthi" ityAdyapi kucodyamapAkRtamavaseyam / yato na kevalajJAnamaloke gacchati, dravyamantareNa guNAnAM pravRttyasaMbhavAt tatra gatyupaSTambhakadharmAstikAyAbhAvAcca, kintUtpattisamaya evAtmapradezasthaM sadacintyazaktiyuktatayA sakalamapi lokAlokAtmakaM jJeyaM paricchinatti / taduktam-"tamhA savvapariccheyasattimaMtaM tu nAyajuttamiNaM etto ciya nosesaM, jANai uppttismyNmi||1||" tataH katham ? "aja vidhAvaha nANaM" ityAdi doSaprasaGgaH / nanu yo nicchinnamohapAzaH sa prasRtavimalorukevalaprakAza eva bhavati, tato'pArthakatvAnnedaM vizeSaNamupAdeyamiti na, chadmasthAvasthAbhAvinicchinnamohapAzavyavacchedaphalatayA 'sya sArthakatvAt / yadyevaM tataH prasRtavimalorukevalaprakAzamityetAvadevAstAmalaM nicchinnamohapAzagrahaNena na, asyApi kuvAdimatavyavacchedaphalatayA sArthakatvAt / tathAhi-iha AjIvikanayamatAnu sAriNo gozAlakaziSyAH prasRtavimalorukevalaprakAzamapi na tattvato nicchinnamohapAzamabhimanyante, avAptamuktipadA api tIrthanikAradarzanAdihAgacchantItivacanAt / tattvato nicchinnamohapAzasya cehAgamanAsaMbhavAt tatastadvayavacchedArtha nicchinnamohapAzagrahaNam / "enameva parArthasaMpadA vizeSayati-'paNayajaNapUriyAsa' praNatA ye janAH teSAM pUritA AzA-manorathA yena sa praNatajanapUritAzastam / praNatajanAnAM cAzAH pUryante bhagavatA sakaladevAsuramanujatiryaggaNasAdhAraNyA vANyA niHzreyasAbhyudayasAdhanopAyapradarzanena, nAnyathA / yaduktam-"arihaMtA bhagadhaMto, ahiyaM ca hiyaM ca navi ihaM kiMci / vAreti kAraveMti ya, ghettaNa jaNaM palA hatthe // 1 // uvaesaM puNa 'taM diti jeNa carieNa. kittinilayANaM / devANavi hoti pahU, vi maMga puNa maNuyamettANaM ? // 2 // " ityAdi nanu yo nicchinnamohapAzaH prasRtavimalorukevalaprakAzazca sa praNatajanapUritAza eva bhavati, tataH kimanena vizeSaNena dAnAdiprakAreNa ?, sAmAnyakevalivyavacchedArthatvAt , te hi yathoktavizeSaNadvayaviziSTA api santo na bhagavAniva sakalajagadupakArakaraNekatAnAH, tatastadvayavacchedArtha praNatajanapUritAzagrahaNam / yadyevaM tarhi praNatajanapUritAzamityetadevAstAM alaM nicchinnamohapAzAdigrahaNena, tadayuktaM, mANDalikAdayo'pi hi tathAvidhatucchadravyAdimAtravitaraNakarasikA loke praNatajanapUritAzA iti pratItAH, tatastatkalpaM bhagavantaM praNAmAhe mA jJAsipuriti tadvayavacchedArtha nicchinnamoha 1 pArzvajinameva / 2 kiMpi" ityapi / 3 "te" ityapi / Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maGgalAdikam pAzAdigrahaNam / kamevaMbhRtam ? punaH prayataH praNamyetyato vizeSyamAha--'jinapAva pazyati yathAvasthitaM sakalamapi jagaditi pArzvaH rAgadveSAdizatrujetRtvAjinaH sa cAsau pArzvazva jinapArzvastam / nanu yo jinapArzvaH sa nicchinnamohapAzAdivizeSaNakalApopeta eva bhavatIti kimeteSAM vizeSaNAnAmupAdAnena ? nirarthakatvAt , na, nAmAdirUpajinapArkhAdivyavacchedakAritayA teSAmapi saphalatvAt / evaM dvayAdisaMyogApekSayA'pi vicitranayamatAbhijJena yathAzakti vizeSaNasAphalyaM vAcyam / tamevaMbhUtaM jinapArzva prayataH praNamya // 1 // kim ? ityAha-iha sthAnazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate / jIvasthAnAni mArgaNAsthAnAni guNasthAnAni / tatra jIvati prANAn dhArayatIti jIvaH / ka itthaMbhUtaH 1 iti cet , ucyate, yo mithyAtvAdikaluSitarUpatayA sAtAdivedanIyAdikarmaNAma'bhinivartakaH, tatphalasya ca viziSTasAtAderupabhoktA, nArakAdibhaveSu ca yathAkarmavipAkodayaM saMsartA, samyagdarzanAdiratnatrayAbhyAsaprakarSavazAccAzeSakarmAzA' pagamataH "parinirvAtA sa jIva aatmaa| yaduktam-'yaH kartA karmabhedAnAM, bhoktA karmaphalasya ca / saMsartA parinirvAtA, sa hyAtmA nAnyalakSaNaH // 1 // " iti / 'kathaM tatsiddhiH? iti ce pratiprANisvasaMvedanapramANasiddhacaitanyA'nyathAnupapatteH / tathAhi-nedaM caitanyaM nAma bhUtadharmaH, taddharmatve sati pRthivyAH kAThinyasyeva tasya sarvadopalambhaprasaGgAt / kadAcida nabhivyaktibhAvAna sarvadopalambha iti cet , na, AvaraNAbhAvenAnabhivyakterevAnupapadyamAnatvAt / kathamAvaraNAbhAvaH 1 iti cet , ete "bramaH, vikalpAbhyAmayogAt / tathAhi-kiM tAnyeva bhUtAnyAvaraNaM bhaveyuH, anyadvA ? iti vikalpadvayI gatyantarAbhAvAt , tatra na tAvattAnyeva bhUtAnyAvaraNIbhavitumarheyuH, teSAM bhUtAnAM vyaJjakatvapratijJAnAt / nApyanyadvA''varaNaM vicArapathamavatAryamANaM . : ghaTAmaTATTi, vastvantarAbhyupagamaprasaGgena catvAryeva pRthivyAdIni bhUtAnIti tattvasaMkhyAvyAghAtaprasaGgAt / na vai pRthivyAdibhyo'nyadvastvantaramAvaraNamiti bamaH, kintu teSAmeva pRthivyAdibhUtAnAM tathAvidhaviziSTapariNAmAbhAvaH, tato na kazciddoSaH 1 iti cet , na, tathAvidha viziSTapariNAmAbhAvasyaikAntatuccharUpatvenA''vArakatvAyogAt / anyathA tasyApyatuccharUpatayA bhAvarUpatve sati pRthivyAdibhUtacatuSTayAnyatamabhRtarUpatApattervyaJjakatvAprasaGgaH / athocyatenAsau tathAvidhaviziSTapariNAmAbhAvastuccharUpaH, kintu pariNAmAntaram , tataH kathamAvArakatvayogaH 1 iti, na, tasyApi bhUtapariNAmatayA bhUtasvabhAvatvAd bhUtavadvayaJjakatve'syai (tvasye-) vopapatte vArakatvasyeti yatkizcidetat / nApi bhUtakAryamidaM caitanyam , atyantavailakSaNyena bhUtacaitanyayoH kAraNakAryabhAvasyAnupapatteH / tathAhi-pratyakSata eva kAThinyAbodhasvarUpANi . 1 upArjakaH / 2 vinAzataH / 3 mokSaM gantA / 4 "taduktam" ityapi / 5 cArvAko vdti| 6 bhasti jIva iti pkssH| 7 aprakaTa-1 8 vayaM jainAH / / Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe bhUta ni pratIyante, caitanyaM ca tadvilakSaNam , tataH kathamanayoH kAryakAraNabhAvaH ?, yadAha"kAThinyAyodharUpANi, bhuutaanydhyksssidditH| cetanA kA na tadrUpA, sA kathaM tatphalaM bhavet ? // 1 // " tadevaM na bhUtadharmo bhUtakArya vA caitanyam , asti caitatpratiprANisvasaMvedanapramANasiddham / tata etadanyathAnupapattyA sa yathoktalakSaNo jIvaH pratIyate / tasyaiva cidrapA'mUrtatayA caitanyaM pratyanurUpatvena taddharmitvopapatteH, iti kRtaM prasaMgena, vistarArthinA tu dharmasaMgrahaNiTIkA'nusatavyA / teSAM jIvAnAM sthAnAni, sUkSmaparyAptaikendriyatvAdayo'vAntaravizeSAH, tiSThantyeSu jIvA itikRtvA guNAnAM sthAnAni / mArgaNaM jIvAdInAM padArthAnAmanveSaNaM mArgaNA tasyAH sthAnAni AzrayA mArgaNAsthAnAni vakSyamANAni gatyAdIni / guNA jJAnadarzanacAritrarUpA jIvasvabhAvavizeSAH, sthAnaM punareteSAM zuddhayazuddhiprakarSApakarSakRtaH svarUpabhedaH, tiSThantyasmin guNA itikRtvA guNasthAnAni guNasthAnAni vakSyamANAni mithyAdRSTayAdIni / 'uvaoga' iti upayojanamupayogaH, bodharUpo jIvavyApAraH / karmaNi vA ghaJ / upayujyate vastuparicchedaM prati vyApAryata ityupayogaH / karaNa vA ghH| upajyate vastuparicchade prati jIvo'nenetyupayogaH / sarvatra jIvasvatatvabhRto'vabodha evopayogo mantavyaH / 'joga' iti yojanaM yogaH, jIvasya vIrya parispanda itiyAvat / karmaNi vA paJ / yujyate dhAvanavalganAdikriyAsu vyApAryata iti yogaH / yadvA yujyate saMbadhyate dhAvanavalganAdikriyAsu jIvo'neneti yogaH | nAmnIti karaNe ghaH pratyayaH sa ca manovAkAyalakSaNasahakArikAraNabhedAntridhA vakSyamANasvarUpaH / lizyase zliSyate karmaNA sahAtmA'nayeti lezyA, kRSNAdidravyasAcivyAdAtmanaH zubhAzubharUpaH pariNAmavizeSaH / yaduktam-"kRSNAdidravyasAcidhyAt, pariNAmo ya AtmanaH / sphaTikasyeSa tatrAyaM lejhyAzabdaH pravartate // 1 // " iti / sA ca SoDhA, kRSNalezyA nIlalezyA, 2 kApotalezyA 3 tejolezyA 4 pAlezyA 5 zuklalezyA 6 / AsAM ca svarUpaM jambUphalakhAdakaSaTpuruSIdRSTAntenaivamavaseyam-"jaha jaMbupAyavego, supakkaphalabhariNa namiyasAhaggo / diTTho chahi~ purisehi, te betI javu bhakkhemo // 1 // kiha puNa te ciMtego, AmhaNe hoja jIvasaMdeho / to chiMdiUNa mUlAu bhakkhimo 'tAI pADeuM // 2 // SoAha kimamhANaM, taruNA chinneNa ema(mma)haMteNa / diha mahala' sAhA, beI taio pasA. hAo // 3 // gocche cautthao puNa, paMcamago vei gihaha phalAiM / cittaNa khAyaha ti ya, paDiya tti ya chaDao bei // 4 // vidvatassovaNao, chiMdaha bhUlAu bei jo edhaM / vaha so kiNhAe, nIlAe~ mahalasAhAe // 5 // kAU hoi pasAhA, teU gucchA phalA ya pamhAe / paDiya ti sukalesAe" iti // AdizabdA 1 "tAhi" ityapi pAThaH / 2-"sAlA" ityapi pAThaH, evamagre'pi // Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maGgalAdikam tkarmabandhahetubandhodayodIraNAsattAlpabahutvaparigrahaH tatra kriyate mithyAtvAdibhirhetubhiniyaMta ' iti karma jJAnAvaraNIyAdi vakSyamANamaSTaprakAram / kathametatsiddhiH ? iti cet , ucyate, iha AtmatvenAviziSTAnAmAtmanAM yadidaM devAsuramanujatiryagAdirUpaM vaicitryaM tattAvanna nirhetukameSTavyam / mA prApatsadA bhAvAdidopaprasaGgaH / "nityaM satyamasatvaM vA hetoranyAnapekSaNAta" itivacanAt / sahetukatvAbhyupagame ca yadevAsya hetustadevAsmAkaM karmeti matamiti tatsiddhiH / taduktam-"AtmatvenAviziSTasya, vaicitryaM tasya yadazAt / narAdirUpaM tacitramadRSTaM karmasaMjJitam // 1 // " iti / tadapi ca karma pudgalasvarUpaM pratipattavyaM, nAmRtam / tathA sati tataH sakAzAdAtmanAmanugrahopaghAtAsaMbhavAdAkAzAdiva / yadAha-"anne u amuttaM ciya, kamma mannaMti vAsaNArUvaM / taM ca na jujai tatto, uvaghAyANuggahAbhAvA // // nAgAsaM vidhAyaM aNuggahaM vAvi kuNai sattANaM" ityAdi / iti kRtaM prasaMgena, gamanikAmAtraphalatvAtprayAsasya / tatastaiH karmapudgalaiH sahAtmano vahnayayaHpiNDavadanyo'nyAnugamalakSaNaH saMbandho bandhaH, tasya hetavaH sAmAnyavizeSarUpA vakSyamANA mithyAtvatajdAdilakSaNAH / bandha uktasvarUpa eva / tathA teSAmeva karmapudgalAnAM yathAsvasthitibaddhAnAmapavartanAdikaraNavizeSataH svabhAvato vA udayasamayaprAptAnAM vipAkavedanamudayaH / teSAmeva ca karmapudgalAnAmakAlaprAptAnAM jIvasAmarthya vizeSAdudayAvalikAyAM pravezanamudIraNA / tathA teSAmeva karmapudgalAnAM bandhasaMkramAbhyAM labdhAtmalAbhAnAM nirjaraNasaGkramakRtasvarUpapracyutyabhAve sati sadbhAvaH sattA / alpabahattvaM gatyAdirUpamArgaNAsthAnAdiSu jIvAnAM parasparaM stokabhUyastvam , etat 'vakSye' abhidhAsye / katham 1 ityAha-kiMcit' svalpaM na vistaravat / duHpamAnubhAvenApacIyamAnamedhAyurAdiguNAnAmidAnIMtanajanAnAM tathA'bhidhAne sati upakArAsaMbhavAt , tadupakArArthaM ca eSa prkrnnaarmbhpryaasH| upakArameva darzayati-'sannANasujhANaheu' iti saMjJAnaM yathA'vasthitavastutattvAvabodhAtmakamAgamAnusArivijJAnaM, sudhyAnaM dharmadhyAnaM, tayorhetuH kAraNam / idaM jIvasthAnAdhabhidhAnamitikRtvA jIvasthAnAdikaM kiMcidabhidhAsye / kiM svamanISikayA ?, na ityAha-'sugurUpadezAt' gRNAti zAstrArthamiti guruH, sa cAnAgamiko'pi syAt , atastadvayavacchedArtha sugrahaNam / zobhanaH sarvadaiva sadAgamaniSNAto guruH suguruH, tasyopadezo yathA'vasthitajIvAjIvAdivastutatvayAthAtmyanirdezastasmAt iha vakSyamANasakalavaktavyatAnibandhanaM jIvA iti prathamatasteSAmupAdAnam te ca prapaJcato nirUpyamANA gatyAdimArgaNAsthAnaireva nirUpayitu zakyanta iti / tadanantaraM mArgaNAsthAnagrahaNam / teSu ca mArgaNAsthAneSu vartamAnA jIvA na kadAcidapi mithyAdRSTayAdyanyatamaguNasthAnakavikalA bhavantIti pratipattyartha mArgaNAsthAnakAnantaraM guNasthAnakagrahaNam / amUni ca guNasthAnakAni jAnAdirUpazubhapariNAmazuddhapazuddhiprakarSApakarSarUpANyupayogavatAmevopapadyante, nAnyeSAmAkAzA Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe dInAm , teSAM jJAnAdirUpapariNAmarahitatvAt , iti jJApanArtha guNasthAnakAnantaramupayogagrahaNam / upayogavantazca manovAkAyaceSTAsu vartamAnA niyamataH karmasaMbandhabhAjo bhavantIti jJApanAyopayogagrahaNAnantaraM yogagrahaNam | yogavazAcopAttasyApi karmaNo yAvanna kRSNAdyanyatamalezyApariNAmo jAyate tAvanna tasya sthitipAkavizeSo bhavati / "sthitipAkavizeSastasya bhavati lezyAvizeSeNa" itivacanaprAmANyAt tato yogavazAdupAttasya karmaNo lezyAvizeSataH sthitivipAkavizeSo bhavatIti pratipattaye yogAnantaraM lezyopAdAnamiti / yadyapi ceha sAmAnyenoktaM jIvasthAnAdyabhidhAsye iti, tathA'pyevaM vizeSato draSTavyam / jIvasthAnakeSu-guNasthAnaka 1 yogo 2 payoga 3 lezyA 4 karmabandho 5 dayo 6 dIraNA 7 sattA 8 vakSye / mArgaNAsthAnakeSu punaH-jIvasthAnaka 1 guNasthAnaka 2 yogo 3 payoga 4 lezyA 5 lpabahutvAni 6 / guNasthAnakeSu ca-jIvasthAnaka 1 yogo 2 payoga 3 lezyA 4 bandhahetu 5 bandho 6 dayo 7 dIraNA 8 sattA 9 'lpabahutvAni 10 / iti tathaiva sUtrakRtA vakSyamANatvAt / / 2 // tatra 'yathoddezaM nirdeza:-' iti nyAyAtprathamatastAvajIvasthAnAni nirUpayannAha iha suhumabAyaregidibiticauasannisannipaMciMdI / apajattA pajattA, kameNa caudasa jiyaTThANA // 3 // (hAri0) vyAkhyA-iha sarvatra yathAsaMbhava liGgavyatyayavibhaktilopAdikaM prAkRtatvAddraSTavyam / 'haha' jIvasthAnAdiSu madhye sUkSmavAdarabhedAdekendriyA dvidhA, dvitricaturindriyAstrayaH, asaMjJisaMjJibhedAtpaJcendriyA dvibhedAH, evamete sapta saptApyaparyAptAH paryAptAzcaivaM krameNa tAvaJcatudaMza jIvasthAnAni bhavantIti zeSaH / itigAthArthaH // 3 // sAmpratameteSu guNasthAnakAni saMbandhapUrvakaM gAthAdvayenAha (mala0) 'iha' asmin jagati anena krameNa caturdaza jIvasthAnAni prAgnirUpitazabdArthAni bhavanti, kena krameNa 1 iti cet , Aha-sUkSmavAdaraikendriyadvitricaturasaMjJisaMjJipaJcendriyAH, ete ca sarve'pi pratyekaM paryAptakA aparyAptakAzceti / tatra ekaM sparzanalakSaNamindriyaM yeSAM te ekendriyAH, pRthivyaptejovAyuvanaspatayaH / te ca pratyekaM dvividhAH, sUkSmA bAdarAzca / sUkSmanAmakarmodayAtsUkSmAH, sakalalokavyApinaH / bAdaranAmakarmodayAdvAdarAH. te ca lokprtiniytdeshvrtinH| dvitricaturasaMjJisaMjJipaJcendriyA iti / indriyazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate / dvIndriyAH, trIndriyAH, caturindriyAH, asaMjJisaMjJibhedabhinnAzca paJcendriyAH / tatra dve sparzanarasanalakSaNe indriye yeSAM te dvIndriyAH, zaGkhacandanakakapardajalUkAkRmigaNDolapUtarakAdayaH / trINi sparzanarasanaghANalakSaNAnIndriyANi yeSAM te trIndriyAH, yUkAmatkuNagardabhendragopakakunthumatkoTA 1 "cudsjiytthaannesugunnjoguoglesbNdhudyaa| udIraNayA sattA vattavyA aTThapayakamaso // 3 // " ityapi gAthA'dhikatayA dRzyate hstlikhitmuulgaathaaprtau| Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasthAnAni teSu guNasthAnAni ca [ 163 dayaH / catvAri sparzanarasanaghrANacakSurlakSaNAnIndriyANi yeSAM te caturindriyAH, bhramaramakSikAmazakavRzcikAdayaH / paJca sparzanarasanaghrANacatuHzrotralakSaNAnIndriyANi yeSAM te paJcendriyAH, matsyamakaramanujAdayaH / te ca dvibhedAH, saMjJino'saMjJinazca / tatra saMjJAnaM saMjJA, bhUtabhavadbhAvibhAvasvabhAvaparyAlocanaM 'upasargAdAtaH' ityaGpratyayaH, sA vidyate yeSAM te saMjJinaH, viziSTasmaraNAdirUpamanovijJAnabhAja itiyAvat / tadviparItA asaMjJinaH, yathoktamanovijJAna vikalA ityarthaH / ete ca sUkSmaikendriyAdayaH pratyekaM dvidhA. paryAptakA aparyAptakAzca / paryAptirnAma pudgalopacayajaH pudgalagrahaNapariNamanahetuH zaktivizeSaH sA ca viSayabhedAtyoDhA / tadyathA-AhAraparyAptiH 1, zarIraparyAptiH 2, indriyaparyAptiH 3, ucchvAsaparyAptiH 4, bhASAparyAptiH 5, manaHparyApti 6 zceti / tatra yayA bAhyamAhAramAdAya khalarasarUpatayA pariNamayati sA''hAraparyAptiH / yayA rasIbhUtamAhAraM rasAsRgmAMsamedo'sthimajjAzukralakSaNasaptadhAturUpatayA pariNamayati sA zarIraparyAptiH / yayA tu dhAturUpatayA pariNamitamAhAramindriyarUpatayA pariNamayati sA indriyapa ryAptiH / yayA punaruchvAsaprAyogyavargaNAdalikamAdAyocchvAsarUpatayA pariNamayyAlambya ca muzcati sA ucchvAsaparyAptiH / yayA tu bhASAprAyogyavargaNAdravyaM gRhItvA bhApAtvena pariNamayyAlambya ca muJcati sA bhASAparyAptiH / yayA punarmanoyogyavargaNAdalikaM gRhItvA manastvena pariNamayyAlambya ca muJcati sA manaHparyAptiH / etAzca yathAkramamekendriyANAM saMjJivarjAnAM dvIndriyAdInAM saMjJinAM ca catuH-paJca SaT-saMkhyA bhavanti / paryAptayo vidyante yeSAM te paryAptAH / 'abhrAdibhyaH' iti matvarthIyo''pratyayaH / ye punaH svayogyaparyAptiparisamAptivikalAste'paryAsakAH / te ca dvidhA, labdhyA karaNena ca / tatra ye'paryAptakA eva santo mriyate na punaH svayogyaparyAptIH sarvA api samarthayante te labdhyaparyAptakAH / ye punaH karaNAni zarIrendriyAdIni na tAvannivartayanti, atha cAvazyaM purastAnirvartayiSyanti te karaNAparyAptakAH / iha caivamAgamaH-labdhyaparyAptakA api niyamAdAhArazarIrendriyaparyAptiparisamAptAveva mriyante nArvAg / yasmAdAgAmibhavAyuddhavA niyante sarva eva dehinaH / taccAhArazarIrendriyaparyAptiparyAptAnAmeva badhyata iti // 3 // tadevaM nirUpitAni jIvasthAnAni, sAMprataM yathodezaM nirdeza iti nyAyAtkramaprAptAnyapi mArgaNAsthAnAni anirUpya eteSveva jIvasthAnakeSu guNasthAnakAdyabhidhitsuyuktimupanyasyannAha savvabhaNiyabamUlemu tesu guNaThANagAi tA bhnnibho| paDhamaguNA do vAyarabiticauraasanni apajatte // 4 // 1 "anAdibhyaH" (72|46)iti haimasUtre tathA zrI malayagirisUribhirapi svakRtavyAkAraNe'apratyayaH,' aGgIkRto'sti / / Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 ] SaDazIti nAmni caturthe karmagranthe sanni apajatte micchadiTTisAmANaavirayA tinni / savve sanni pajatte, micchaM sesesu sattasu vi // 5 // (hAri0) vyAkhyA-'sarvabhaNitavyamUleSu' samastavaktavyatAyeSu 'tesu' ini, yAni pUrva pratipAditAni jIvasthAnAni teSu 'viSayeSu, guNasthAnakAni vakSyamANalakSaNAnyAdiH prathama yasya tattathA / AdizabdAdyogopayo gAdisaptasthAnAni grAhyANi / tAvacchabdaH kramopanyAse / 'bhaNAmaH' pratipAdayAmaH / tatra guNasthAnakAni tAvadAha-prathamaguNasthAnake dve mithyAdRSTisAsAdanarUpe bhavata iti zeSaH / keSu 1 ityAha-"ghAyaraviticauraasanni" iti vibhaktilopAt bAdaradvitricaturindriyAsaMjJipaJcendriyeSu, iti dvandvaH / kIdRzeSu ? 'apajase' iti vacanavyatyayAdaparyAptakeSu / karmagranthAbhiprAyeNa bAdaraikendriyeSvapi sAsAdanasyApi sadbhAvAditi // 4 // sannItyAdidvitIyagAthA vyAkhyAyate ___ saMjJipaJcendriye aparyApte mithyAdRSTisAsAdanAviratasamyagdRSTiguNasthAnakAni trINi bhavantIti zeSaH / evaM sarvatra yatra kriyA nAsti tatra svayaM yojyA / tathA 'sarvANi' guNasthAnakAni saMjJipaJcendriye paryApte / tathA mithyAtvaguNasthAnakaM zepeSu 'saptasvapi' paryAptAparyAptaka sUkSma 1-2 paryAptakavAdara 3 dvi 4 tri 5 caturindriyA 6 'saMjJipaJcendriyeSu 7 / / iti gAthAdvayArthaH // 5 // iti jIvasthAneSUktAni guNasthAnAni / athaiteSveva yogAn yojayannAha- . (mala0) yadyapi vaktumavasaraprAptAni mArgaNAsthAnAni tathA'pi prathamatastAvat 'teSu' evAnantaroddiSTeSu jIvasthAnakeSu vayaM guNasthAnakAdi 'bhaNAmaH' bhaNiSyAmaH pratipAdayiSyAmaH "vartamAnasAmIpye vartamAnavA" iti bhaviSyati vartamAnA / kiM kAraNam ? ityata Aha'sarvabhaNitavyamUleSu' iti "nimittakAraNahetuSu sarvAsAM vibhaktInAM prAyo darzanam" iti nyAyAddhetAviyaM sptmii| tato'yamarthaH-yataH sakalavakSyamANamArgaNAsthAnakAdivaktavya tAnibandhanamete jIvAstata eteSveva tAvadgaNasthAnakAdi vakSyAmaH na hi guNasthAnakAdiprapaJcenAnitisvarUpA jIvA mArgaNAsthAnAdiSu nirUpyamANA api yathAvatpratyetu zakyanta iti / tatra guNasthAnakrAni yadyapyAcAryeNa svayamevAgre vakSyante, tathA'pIha nA vijJAtasvarUpANi santi tAni jIvasthAnakeSu cintyamAnAni samyagavagantu zakyante / tato vineyajanAnugrahAya tAni saMkSepataH pradarzyante-'jIvAipayatthesu, jiNovaiThesu jA asaddahaNA / saddahaNApi ya micchA, vivarIyaparUvaNA jA ya // 1 // saMsayakaraNaM jaMpi ya, jo tesu aNAyarI 1 'viSaye" iti je0 / 2 "0gAdyaSTau sthA0" iti je / 3 "uT pratyayaH" ityapi pAThaH / . Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasthAneSu guNasthAnakAni [ 165 payatthesu / taM paMcavihaM miccha, tadiho micchadiTTIo // 2 // uvamamaaDAe~ Thio, micchamapatto tameva gaMtumaNo / sammaM AsAyaMto, sAsAyaNago muNeyavo // 3 // jaha guudahoNi visamAibhAvasahiyANi hoti mImANi / bhujaMtassa tahobhayadiTThIe mIsadiTThIo // 4 // tivihe vi hu sammatte, thevAvi na viraha jassa kammavasA / so avirau tti bhaNNai, dese puNa desaviraIo // 5 // vikahAkasAya. niddAsadAirao bhave pamatto tti / paMcasamio tigutto, apamattajaI muNayanvo // 6 // appuvvaM appuvvaM, jahuttaraM jo kareha ThiikaMDaM / rasakaMDaM tagghAyaM, so hoi apuvvakaraNo ti // 7 // ninivadaMti visuDiM, samagapaihA vi jami anno'nnaM / tatto niyahiThANaM, vivarIyamao ya aniyaTI ||daa thUlANa lobhakhaMDANa veyago bAyaro munneynvo| suhamANa hoi suhumo, uvasaMtehiM tu uvasaMto / / 9 / / khoNaMmi mohaNije, vINakasAo sajogajogi ti / hoi pattA ya tao, apauttA hoi hu ajogo // 10 // " etAni jIvasthAnakedhUpadarzayannAha-paDhametyAdi / iha padaikadeze'pi padasamudAyopacArAt 'guNAH' ityukte guNasthAnakagrahaNam / prAkRtatvAJca dvitve'pi bahuvacanam / yathA 'hatthA pApA' ityAdau / tatra dU prathamaguNasthAnake mithyAdRSTisAsAdanalakSaNe bhavata iti gamyate / keSu ? ityAha-'bAdaradvitricaturindriyA'saMjJini apayopta' bAdaretyAdipadAnAM samAhAro dvandvaH prAkRtatvAca tataH parasya saptamyekavacanasya luk aparyApta iti ca tasya vizeSaNam / evamanyatrApyakSaragamanikA kAryA / etaduktaM bhavati-aparyAptabAdaraikendriye pRthivyambuvanaspatilakSaNe na tejovAyurUpe, tanmadhye samyaktvalezavatAmapyutpAdAbhAvAt / samyaktvaM cAsAdayatAM sAsAdanabhAvAbhyupagamAt / tathA dvIndriyatrIndriyAsaMjJipaJcendriyeSu cAparyAptakeSu prathame mithyAdRSTisAsAdanalakSaNe guNasthAnake bhavataH / nanvekendriyANAmAgame sAsAdanabhAvo neSyate, yatastatra niyamAdekendriyA ajJAnina evoktaaH| dvIndriyAzca kecidaparyAptAvasthAyAM sAsAdanabhAvopagamAjjJAninaH, kecicca tadabhAvAdajJAninaH / 'yadi punarekendriyANAmapi sAsAdanabhAvaH syAttarhi te'pi dvIndriyAdivadubhayathA'pyucyeran , na cocyante, tathAhi-"egidiyANaM bhaMte ! kiM NoNI annANI ?, goyamA! no nANI niyamA aNNANI / tathA bediyANaM bhaMte ! kiM nANI aNNANI ?, goyamA ! nANI vi annANI vi|" ityAdi / tatkathamihAparyAptavAdaraikendriyeSu pRthivyabvanaspatilakSaNeSu sAsA- 1 tAlapatrapustake tu "anyathA te'pi dvIndriyAdivadumayathA'pyucyeran , cocyante" ityetAvAneva pATho dRshyte| Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 ] eDazItinAmni caturthaM karmagranthe danaguNasthAnakabhAva uktaH ?, satyametat . kintu mA tvariSThAH, svayametadAcArya evAgre pratividhAsyatIti // 4 // saMjJini aparyAptake trINi' guNasthAnakAni bhavanti / kAni ? ityata Aha-'micchadihisAsANaavirayA' iti, mithyAdRSTisAsAdanAviratasamyagdRSTilakSaNAni, na zeSANi samyagmithyAdRSTayAdIni, teSAM paryAptavasthAyAmeva bhAvAt / 'savve sannipajatte' iti, 'sarvANyapi mithyAdRSTayAdInyayogiparyantAni guNasthAnakAni saMjJini paryApte bhavanti, saMjJinaH sarvapariNAmasaMbhavAt / atha kathaM saMjJinaH sayogyayogirUpaguNasthAnakadvayasaMbhavaH ? tadbhAve tasyAmanaskatayA saMjJitvAyogAt , na, tadAnImapi hi tasya dravyamanaHsaMbandho'sti, samanaskAzcAvizeSeNa saMjJino vyavahiyante, tato na tasya saMjJitvavyAghAtaH / uktaM ca-'maNa. karaNaM kevaliNI vi asthi, teNa saNiNo bhannati / maNovinnANaM paDucca te sanniNo na bhavaMti" iti // 'micchaM sesesu sattasu vi' iti zeSeSu paryAptAparyAptasUkSmaparyAptabAdaradvIndriyatrIndriyacaturindriyAsaMjJipaJcendriyalakSaNeSu saptasvapi jIvasthAnakeSu mithyAdRSTilakSaNamekaM guNasthAnakaM bhavati, na sAsAdanalakSaNamapi katham ? iti cet , ucyate-iha saMjJizeSesu jIvasthAnakeSu parabhavAdAgacchatAmeva ghaNTAlAlAnyAyena samyaktvalezamAsvAdayatAmutpattikAla eva sAsAdanabhAvo labhyate, tadAnIM caiteSAmaparyAptAvasthA / tatrApi cAparyApta sUkSmaikendriye na sAsAdanabhAvasaMbhavaH, tasya manAk zubhapariNAmarUpatvAt , mahAsaMkliSTapariNAmasya ca sUkSmaikendriyamadhye utpAdAbhidhAnAditi / tadevaM nirUpitAni jIvasthAnakeSu guNasthAnakAni, 'sAMprataM yadyapyupayogA vaktumavasaraprAptAstathA'pi bahuvaktavyatvAdyogA eva tAvadvakSyante / 'te ca' ityAdi / te ca paJcadaza / tadyathA-satyavAgyogaH 1, asatyavAgyogaH 2, satyamRpAvAgyogaH 2, asatyamRSAvAgyogaH 4, / tatsvarUpaM cedam-"saccA hiyA satAmiha, saMto muNao guNA payatthA vA / tavvivarIyA mosA, mIsA jA tanubhayasahAvA // 1 // aNahigayA jA tIsu vi, saddo ciya kevalo asacamusA / " evaM manoyogo'pi caturdhA draSTavyaH / kAyayogaH saptadhA / audArikaM 1, audArikamizraM 2, vaikriyaM 3, vaikriyamizraM 4, AhArakaM 5, AhArakamizraM 6, kArmaNaM 7, ca / tatraudArikakAya. yogstiryngmnussyyostyorevaapryaaptyoraudaarikmishrkaayyogH| vaikriyakAyayogo devanArakayo. stiryaGmanuSyayorvA vaikriyalabdhimatoH / vaikriyamizrakAyayogo'paryAptayodevanArakayostiyaGmanuSyayorvA vaikriyArambhakAle parityAgakAle ca / AhArakakAyayogazcaturdazapUrvavidaH / AhAraka 1 tAlapatrapustake tvitaH param-"iha praakRttvaallinggvytyyH| yadAha pANiniH prAkRtalakSaNe'liGga vyabhicArI' iti / tatazca 'sarve' iti / " ityetatpATho'dhika upalabhyate / 2 itaH paraM tAlapatrapustake tu "sAMprataM yogAH prAptAvasarAH / te ca paJcadaza / tadyathA" ityetAvAneva pATho dRzyate / Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasthAneSu guNasthAnAni yogAzca [ 167 mizrakAyayogaH AhArakasya prArambhasamaye parityAgakAle ca / kArmaNakAyayogaH aSTaprakArakarmavikArarUpazarIraceSTAsvarUpo'pAntarAlagatAvutpattiprathamasamaye kevalisamudghAtavasthAyAM ca // 5 // tAnetAn yogAna jIvasthAnakeSu cintayannAha jogA chasu appajattaesu kammaigauralamissA do| veubviyamIsajuyA sanni apajattae tini // 6 // (hAri0) vyAkhyA-'yogI' vakSyamANalakSaNau kArmaNaudArikamizrakAyayogau dvau / keSu ? ityAha-'SaTsvaparyAptakeSu' saMkSipaJcendriyavarjiteSu / tatra vigrahagatAvanAhArakasya yathAsaMbhavamekadvitrisamayAna yAvatkArmaNakAyayogaH, tadanyatraudArikamizrayoga iti / mizratA ca kArmaNenaiva maha mantavyeti / tathA vaikriyamizrayuto tAveva pUrvoktau dvau / ka ? ityAha-saMjJinyaryAptake traya evaMrUpA bhavanti / atra tu devanArakeSatpadyamAnasya vaikriyamizrakAyayogo draSTavyaH / atrApi mizratA kArmaNeneva saha mantavyA / iti gAthArthaH // 6 // athAtraiva gAthArddhana matAntaraM darzayan paryApteSu tAnevAha (mala0) saMkSipaJcendriyAparyAptakavarjiteSu SaTsvaparyAptakeSTha dvau kArmaNaudArikamizralakSaNo yogI bhavataH / tatra kArmaNakAyayogo'pAntarAlagatAvutpattiprathamasamaye ca / zeSakAlaM tvaudArikamizrakAyayogaH / 'saniapajattae tini' iti saMjJinyaparyAptake trayo yogA bhavanti / ke te ? ityAha-veuvviyamIsajuyA' tAvevAnantarostAvaudArikamizrakArmaNayogau vaikriyamizrayutau, tathA ca trayo yogA bhavanti / vaikriyamizrakAyayogazca saMjJino'paryAptasya devanArakeSatpadyamAnasya draSTavyau na zeSasya, asaMbhavAt / mizratA ca kArmaNena saha draSTavyA // 6 // atraiva matAntaramupadarzayannAha diti apajattANa vi taNupajattANa kei orAlaM / bAyarapajjatte tinni urala veubviyadugaM ca // 7 // _ (hAri0) vyAkhyA-atraivaM yojanA kaaryaa| kecanAcAryAH zeSaparyAptyapekSayA'paryAptAnAmapi 'taNupajjattANa' iti tanuparyAptAnAM zarIraparyAptyA paryAptAnAmaudArikazarIraM 'bruvate' pratipAdayantIti / nanvevaM sati vaikriyamapi prApnoti, nyAyasya samAnatvAditi, satyam , labdhyaparyAptAnAM zarIraparyAptau satyAM yAvadadyApIndriyaparyAptiM na samApayanti tAvattiryagmanuSyANAmaudArikayogo'bhipretaH / suranArakANAM tu labdhyaparyAptatvaM nAstyeveti na teSAM vaikriyayogaH pratipAdita iti / karaNAparyAptAnAM tvaudArikayogo vaikriyayogazca na vivakSitaH, anyathA'paryA Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 ] SaDazItinAmni caturtha karmagranthe sAnAmaudArikayogava kriyayogo'pyabhihitaH syAditi / labdhikaraNAparyAptakaparyAptimA punarayaM vizeSaH- labdhyaparyAptAsta ucyante ye nijaparyAptIrasamApya mriyante, labdhiparyAptAH punaH samApya niyanta iti / karaNAparyAptAste bhaNyante ye nijaparyAptI dyApi pUrayanti paraM pUrayiSyanti / karaNaparyAptAH punaste bhaNyante yairnijaparyAptayaH pUritA bhavanti / ato devanArakA asaMkhyAtavAyupastiyeGnarA jinAdayazca labdhiparyAptA eva bhavanti na tu labdhyaparyAptAH teSAM nirupakramAyuSkatvenAparyAptakAvasthAyAM maraNAbhAvAt / tathA coktam-'devA nerahayA vA, asaMvavAsAuyA ya tirimnnuyaa| uttamapurisA ya tahA. caramasarorA ya niruvakamA 1 // " iti / karaNata ubhayathA'pi bhavanti / saMkhyAtavarSAyuSo naraniryazco labdhitaH karaNatazcAparyAptAH paryApta kAzca bhavanti / saMkhyAtavarSAyuSastiryaGnarA'stu te gIyante yeSAM pUrvakoTyAyuH, yeSAM punastadadhika te'saMkhyAtavarSAyuSo'bhidhIyante AgamaparibhASayA / ityuktaM prAsaGgikaM sAmprataM prastutamabhidhIyata' iti 'ghAyarapajjatte' ityAdi bAdaraparyApte kim ? ityAha-audArikaM vaikriyadvikaM ca caikriyazarIratanmizralakSaNamiti trayo bhavantIti zeSaH / caikriyadvikasya hi vAdaraparyAptakavAyukAyikeSu sadbhAvAt / iti gAthArthaH // 7 // ___ atha gAthADhena yogAna samarthayan jIveSvevopayogAnAha___(mala0) kecidAcAryAH zIlAGkAdayaH zeSaparyAptyapekSayA'paryAmAnAM 'taNapajattANaM iti tanuparyAptyA paryAptAnAmaudArikaM zarIraM 'bruvate' pratipAdayanti / zarIraparyAptyA hi parisamAptavatyA kila teSAM zarIraM paripUrNa niSpannamitikRtvA / tathA ca tadgranthaH-"audArika kAyayogastiyaGmanujayoH zarIraparyAptarUvaM, tadAratastu mizraH" iti / nanvanayA yuktyA saMjJino'paryAptasya devanArakeftpadyamAnasya tanuparyAptyA paryAptasya vaikriyamapi zarIramupapadyata eva tatkimiha tannoktam ?, ityucyate, upalakSaNatvAdetadapi draSTavyamityadoSaH / yadvA ihAparyApmA labdhyaparyAptakA evAntamuhUrtAyuSo vivikSitAste ca tiryaGmanuSyA eva ghaTante teSAmevAntarmuhUrtAyuSkatvasaMbhavAt , na devanArakAH, teSAM jaghanyato'pi dazavarSasahasrapramANAyuSkatvAt / labdhyaparyAptakAzca jaghanyato'pIndriyaparyAptau parisamAptAyAmeva mriyante nArvAg , ityuktAgamAbhiprAyeNa / tatasteSAM labdhyaparyAptakAnAM zarIraparyAptyA paryAptAnAmaudArikameva zarIramupapadyate, na vaikriyamityadoSaH / keciditi vANasya cAcAryasyAyamabhiprAyo lakSyate yadyapi teSAM zarIraparyAptirabhUttathA'pi indriyocchvAsAdInAmapyadyApyaniSpannatvena zarIrasyAsaMpUrNatvAt , ata eva kArmaNasyApyadyApi vyApriyamANatvAdaudArikamizrameva teSAM yuktyupapannamiti / 'vAyara' ityAdi vAdara ekendriyaparyAptake trayo yogA bhavanti / ke te 1 ityAha 1 "0ste bhaNyante" ityapi / 2 "maNyante" ityapi / Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasthAneSu yogA upayogAzca [ 166 audArikaM vaikriyadvikaM ca / tatraudArikaM pRthivyAdInAm / vaikriyadvikaM tu caikriyatanmizralakSaNaM vAyukAyikasya // 7 // uralaM suhume causu ya, bhAsajuyaM panarasAvi snnimmi| uvaogA damasu tao, acakkhudaMmaNamanANadugaM // 8 // (hAri0) vyAkhyA-audArikazarIraM, kva ? ityAha-sUkSme paryApta iti pUrveNa saMbandhaH / tathA 'caturyu' dvitricaturindriyAsaMjJipaJcendriyeSu, paryApteSu atrApi pUrveNa yogaH / kim ? ityata Aha-tadaudArikaM pUrvoktaM bhASayA'satyAmRSArUpayA yutaM samanvitaM bhASAyutaM yogadvayamityarthaH / tathA 'paJcadazApi' yogA vakSyamANasvarUpAH saMjJini paryApte iti prAktanena saMTakaH / iti yojitA jIvaMsthAneSu yogAH paJcadazApi, sAmprataM teSvevopayogAn pratipipAdayiSurAha'upabhogA sasu tao' ityAdi / upayogA vakSyamANalakSaNAstrayaH, kiMrUpAH 1 ityAha'acakSudarzanam' caturahitazeSendriyopayogalakSaNam / tathA 'ajJAnadikaM ca' matyajJAnazrutAjJAnasvarUpamiti 1 keSu ? ityAha-dazasu jIvasthAneSu paryAptAparyAptasUkSma 2 bAdara 2 dvi 2 zrIndriyA2'paryAptakacaturindriyA1'saMjJipaJcendriya1rUpeSu / iti gAthArthaH // 8 // tathA. . (mala0) paryApta ityanuvartate / 'audArika' audArikakAyayogaH sUkSmaikendriye paryApte bhvti| tathA 'causu ya bhAsajuyaM iti caturyu dvi 1 tri 2 caturindriyA 3 'saMjJipaJcendriyeSu 4 paryApteSu tadevaudArikaM 'bhASAyutaM' vAgyogasahitaM draSTavyam / bhASA ceha asatyAmRSArUpA'vagantavyA / taduktam-"vigalesu asacamoseva" iti / 'panarasAvi 'sannimmi' iti saMjJini paryAptake paJcadazApi yogAH saMbhavanti / caturdhA manoyogaH caturdhA vAgyogaH, saptadhA ca kAyayoga iti / nanvaudArikamizraukriyamizrakArmaNakAyayogAH kathamasyopapadyante ? teSAmaparyAptAvasthAmAvitvAt , ucyate, vaikriyamizraM saMyatAde kriyaM prArabhamANasya prApyate / audArikamizrakAyayogI tu kevalinaH samuddhAtagatasya / uktaM ca "audArikaprayoktA, prathamASTamasamayayorasAviSTaH / mizraudArikayoktA, saptamaSaSTadvitIyeSu // 1 // kArmaNazarIrayogI, caturthake pazcame tRtIye ca / / " tadevaM nirUpitA jIvasthAnakeSu yogAH, sAMpratamupayogA nirUpaNAvasaraprAptAste ca dvAdaza / tadyathA-matijJAnAdIni paJca jJAnAni, matyajJAnAdIni trINyajJAnAni, cakSurdarzanAdIni ca catvAri darzanAni / etAn jIvasthAneSu cintayannAha-'uvaogA' ityAdi / 'dazasu' jIvasthAnakeSu paryAptA-'paryApta-sUkSma-bAdara-ekendriya 4 dvIndriya 6 zrIndriyA 8 'paryApta caturindriyA ha'saMjJipaJcendriya 10 lakSaNeSu traya upayogA bhavanti / Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 ] SaDazItinAmni caturtha karmagranthe ke te 1 ityAha-acakSurdarzanamajJAnadvikaM ca matyajJAnazrutAjJAnalakSaNam / nanu sparzanendriyAvaraNakSayopazamasaMbhavAdbhavatu matirekendriyANAM, yattu zrutaM tatkathamupapadyate ? bhASAlabdhizrotrendriyalabdhivikalatvAt , bhASAzrotrendriyalabdhimato hi tadupapadyate nA yasya / taduktam- "bhAvasuyaM bhAsAsoyalaDiNo juJjae na iyarassa / bhAsAbhimuhassa suyaM, soUNa va jaM havijAhi // 1 // " ucyate, iha tAvadekendriyANAmAhArAdisaMjJA vidyate, tathA sUtre'bhidhAt / saMjJA cAbhilASa ucyate / yaduktamAvazyakaTIkAyAm-"AhArasajJA AhAgabhilASaH kSavedanIyaprabhavaH khalvAtmapariNAma vizeSaH" iti / abhilASazca mamaivarUpaM vastu puSTikAri tadyadIdamavApyate tataH samIcInaM bhavati ityevaMzabdArthollekhAnuviddhaH svapuSTinimittabhUtapratiniyatavastuprAptyadhyavasAyarUpaH, sa ca zrutameva zabdArthAlocanAnusAritvAn zrutasya caitallakSaNatvAt , uktaM gha-iMdiyamaNonimittaM, jaM vimANa suyANusAreNa / niyayasthottisamatthaM taM bhASa. sayaM maI sesaM // 1 // " iti 'sayANasAreNa' iti zabdArthAlocanAnusAreNa kevala mekendriyANAmavyakta eva kazcanApi anirvacanIyaH zabdArthollekho draSTavyaH, anyathA''hAra disaMjJAnupapatteH / yadapyuktaM bhASAlabdhizrotrendriyalandhivikalatvAdekendriyANAM zrutamanupapannamiti, tadapyasamIkSitAbhidhAnam , tathAhi-bakulAdeH sparzanendriyAtiriktadravyendriyavikalatve'pi kimapi sUkSma bhAvendriyapazcakavijJAnamabhyupagamyate, "paceMdiu vdha (o u) ghaulo" ityAdijinavacanaprAmANyAt , tathA bhASAzrotrendriyalabdhivikalatve'pi teSAM kimapi sUkSmaM zratamapi bhaviSyati, anyathA AhArAdisaMjJAnupapatteH, taduktam- "jaha sahumaM bhAviMdiyaNANaM davidiyANa virahe vi / dabvasuyAbhAvaMmi vi, bhAvasuyaM patthivAINaM / / 1 / / " iti kRtaM prasaMgena gamanikAmAtraphalatvAtprayAsasya // 8 // cakkhujuyA cauridiyaasanni pajjattaesu te curo| maNanANacakkhukevaladugarahiyA sanni apajatte // 9 // (hAri0) vyAkhyA-te pUrvagAthoktAtraya upayogAH 'cakSuryutAH' cakSurindriyopayogAnvitAzcatvAro bhvntiityrthH| keSu ? 'cauriMdiyaasanni' iti vibhaktilopAccaturindriyAsaMjJipaJyendriyeSu, kIdRzeSu 1 paryAptakeSu / tathA manaHparyAyajJAnacakSurdarzanakevaladvikarahitAH / kevaladvikaM tu kevalajJAnakevaladarzanarUpam / zeSA aSTAvupayogAH saMjJinyaparyAptake bhavanti / iti gAthArthaH // 9 // atha kiMcidUnapAdenopayogAn samarthayan saMbandhapUrvakaM lezyAsteSveva darzayannAha- . (mala0) ta eva pUrvoktAstraya upayogAH 'cakSuryutAH' cakSurdarzanopayogasahitAH santazcatvAra upayogA bhavanti, keSu ? ityAha-'ghauridiyaasagni pajattaesa' caturindriyeSu asaMziSu ca Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasthAneSUpayogA lezyA ca / 171 paryAptakeSu / 'maNanANa' ityAdi saMjJini aparyApte manaHparyavajJAnacakSurdarzanakevalajJAnakevaladarzanarUpakevala dvikarahitAH zeSA aSTAvapi jJAnAtrikAjJAnatrikAcakSurdarzanAvadhidarzanarUpA upayogA bhavanti // 9 // savve mannisu ettI, lesAo chAvi duviha snnimi| cauro paDhamA bAyara apajatte tinni sese m // 10 // (hAri0) vyAkhyA-sarpa upayogAH 'saMjJiSu' paryAptaSviti zeSaH / evaM pratipAditA jIvasthAneSupayogAH, ito lezyAsteSveva pratipAdyanta iti zeSaH / chAvi duviha sannimi' iti paDapi kRSNalezyAdyAH / ka ? dividhe saMjJini' paryAptAparyAptakalakSaNe / tathA 'catasraH prathamAH' kRSNanIlakApotataijasIrUpAH / ka ? pAdara' iti bAdare'paryApte devebhyazcyutasya bhUdakatarughUtpanasya tejolezyAyAH sadbhAvAt / tathA nimraH' prathamAH kRSNanIlakApotAkhyAH, keSu ? zeSeSu prAktanadvividhasaMzyaparyAptavAdaravarjiteSvekAdazasu jIvasthAneSu / iti gaathaarthH||10|| iti pratipAditA lezyA jIvasthAneSu, sAMprataM teSveva bandhodayodIraNAsattAkhyasthAnacatuSTayamekagAthayAM pratipAdayannAha___(mala0) sarve'pi dvAdazApyupayogAH saMjJiSu paryApteSu draSTavyAH te ca krameNaiva na tu yugapat , upayogAnAM tathAjIvasvabhAvatvato yogapadyAsaMbhavAt / taduktam-"samae do guvaAgA" iti / tadevaM nirUpitA jIvasthAnakedhUpayogAH / 'etto' iti ita UrdhameteSveva lezyA api nirUjyante 'lAvi viha sannimmi' iti dvividhe'pi saMjJini paryAptAparyAptalakSaNe paDapi kRSNanIlakApotatejaHpadmazuklarUpA lezyA bhavanti / 'cauro pahamA bAyara apajatte' iti cAdaraikendriye'paryAptake prathamAzcatasraH kRSNanIlakApotatejorUpA bhavanti / tejolezyA kathamavApyate ?, iti ceducyate, yadA devabhavAccyutaH san kazcanApi bAdaraikendriyatayA bhUdakataruSu madhye samutpadyate tadA tasya ghaNTAlAlAnyAyena sA'vApyate ityadoSaH 'tini sesesu' iti / atra prathamA ityanuvartate / prathamAstisraH kRSNa nIlakApotAkhyAH zeSeSu prAktanadvividhasaMzyaparyAptacAdarekendriyavarjitembekAdazasu jIvasthAnakeSu labhyante nAnyAH. teSA sadevAzubhapariNAmabhAvAt / zubhapariNAmarUpAzca tejolezyAdayaH / iti // 10 // tadevaM jIvasthAnakeSu lezyA abhidhAya, sAmpratameteSveva bandhodayodIraNAsattAkhyasthAnacatuSTayamabhidhitsurAhasattaTTha 1 aTTha 2 sattaha 3 aTTha 4 baMdhu 1dayu 2dIraNA 3saMtA'4 / terasasu jIvaThANesu sannipajattae AMgho // 11 // 1 "sattA" ityapi paatthH| - - Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmni caturthe karmagranthe (hAri0) vyAkhyA-saptASTau cASTau ca saptASTau cASTau ca saptASTASTasaptASTASTau / etasaMkhyAni kAni bhavanti ? ityAha-'baMdhudayudoraNA 'saMtA' iti bandhazca udayazca udIraNA ca sacca bandhodayodIraNA saMti bhavantIti zeSaH / kva ? ityAha-'trayodazasu jIvasthAneSu' sUkSmAparyAptAdiSu / tathA 'sannipajattae ogho' iti saMjJiparyApte paryantavartini caturdazajIvasthAnake oghaH sAmAnyaM bhavati / iti gAthA'kSaraghaTanA / bhAvanA tvevam-saptAyurvarjAH prakRtayo. 'STau tadyuvatA bandhe / tathA'STAvudaye / tathA saptASTau kathitasvarUpA udIraNAyAm / tathA'STau sattAyAm / iti yathAsaMkhyena yojanA kAryA / bandhAdInAM svarUpaM tvidam-mithyAtvAdibhirbandhahetubhiraJjanacUrNapUrNasamudgakavannirantaraM pudgalanicite loke karmayogyavargaNApudgalerAtmano vahvayayaHpiNDavadanyo'nyAnugamAbhedAtmakaH saMbandho bandhaH / teSAM ca yathAsvasthitibaddhAnAM karmapudgalAnAM karaNavizeSakRte svAbhAvika vA sthityapacaye satyudayasamayaprAptAnAM vipAkavedanamudayaH / karaNAni punarimAnyuktAni / tathAhi-paMdhaNa 1 saMkamaNa 2 vvadRNA 3 ya ovaTTaNA 4 uIraNayA 5 / uvasAmaNA 6 nihatto, 7 nikAyaNA 8 ca tti karaNAiM / / 1 / / ' asyAH sukhArtha lezato vyAkhyAnamidam-bandhanaM prakRtisthityanubhAgapradezarUpam 1 / saMkramaNaM prakRteH prakRtyantaranayanam 2 | udvartanaM sthitirasavRddhathapAdanam 3 / apavartanaM sthitirasahApanam 4 / udIraNA'prAptakAlasya karmadalikasyodaye pravezanam 5 / 'upazamanA sarvakaraNAyogyatvasaMpAdanaM, darzanatrike tu saMkramaNamekaM pravartate 6 / nidhattirudayodIraNAsaMkramarUpaitribhiH karaNairyadanyathA kartuM na zakyate 7 / nikAcanA punaH sarvakaraNAyogyatvamiti 8 / tathA karmapudgalAnAmeva karaNavizeSajanite sthityapacaye satyudayAvalikAyAM pravezanamudIraNA / bandhasaMkramAbhyAM labdhAtmalAbhAnAM karmaNAM nirjaraNasaMkramakRtasvarUpapracyutyabhAve sadbhAvaH sattA 'sannipajjasae ogho' iti / asya padasyArtha svayameva granthakAro guNasthAnakeSu bandhAdimArgaNAyAmagre vakSyati / sthAnA'zUnyA) sAmAnyato, na guNasthAnakayojanayA bandhAdisthAnasaMkhyA gAthAdvayenocyate-"dhandhe'ha satta gAuga 7 chavihamamohAu 6 igavihaM sAyaM 1 / saMtodayesu aTTha u 8, satta amohA 7 ghau adhAI / / 1 / / aTTa udIrai 8 satta u, aNAu 7 chavvihamaveyaNiyaAU 6 / paNa aviyaNamohAuga 5 akasAI nAmagottadgaM 2 // 2 // " ayamarthaH-aSTau sarvA api mUlaprakRtayaH 8, AyurvajAH sapta 7, mohAyurvarjAH SaT 6, ekameva vedanIyam , ityevaM caturdhA bandhaH / tathA'STau tathaiva 8, mohavarjAH sapta 7, ghAtikarma varjAzcatasraH 4, ityudayastridhA / tathA'STau pUrvavat 8, AyurvarjAH sapta 7, AyurvedanIyavarjAH. 1-2-3 "sattA" ityapi pAThaH / 4 "upazAmanA" ityapi pAThaH / 5 "pUrvavat" ityapi paatthH| Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasthAneSu bandhodayodIraNAsatsthAnAni SaTra 6, vedanIyAthuhivarjAH paJca 5, nAmagotre eva dve 2, iti paJcaprakArodIraNA 5 / sattA punarudayavat / iti gAthArthaH // 11 // ityuktAni jIvasthAneSu guNasthAnakAdInyaSTau padAni, sAMprata mArgaNAsthAnAni prarUpayabAha. (mala0) sapta vA'STau vA saptASTAH, saptASTAzcASTau cetyAdidvandvaH / bandhodayAdipadAnAmapi dvandaH / tataH SaSThItatpuruSasamAsaH / samAnanirdezatvAcAtra yathAsaMkhyam , etaduktaM bhavati-saMjJiparyAptavarjiteSu zeSeSu trayodazasu jIvasthAnakeSu bandhaH saptAnAmaSTAnAM vA karmaNAM jJAtavyaH / tathAhi-yadA'nubhUyamAnabhavAyupastribhAganavabhAgAdirUpe zeSe sati parabhavAyurvadhyate, tadA'STAnAmapi karmaNAM bandhaH / zeSakAlaM tvAyupo bandhAbhAvAtsaptAnAmeva udayaH punareteSu trayodazasu jIvasthAnakeSu sarvakAlamaSTAnAmeva karmaNAm / yataH sUkSmasaMparAyaguNasthAnakaM yAvadaSTAnAmapi karmaNAmudayo'vApyate, eteSu ca jIvasthAnakeSu utkarpato'pi yathAsaMbhavamaviratasamyagdRSTiguNasthAnakasaMbhava iti / udIraNA saptAnAmaSTAnAM vA / tatra yadA'nubhUyamAnabhavAyurudayAvalikAntaH praviSTaM bhavati tadA saptAnAm , anubhUyamAnabhavAyuSo'nudIraNAt , AvalikAvazeSasyodIraNAnahatvAt / udIraNA hi udayAvalikAbahirvartinIbhyaH sthitibhyaH sakAzAtkapAyasahitenAsahitena vA yogakaraNena dalikamAkRSyodayasamayaprAptena dalikena sahAnubhavanam / tathA coktam-"udayAvaliya. bAhirillaTiIhiMto kasAyasahiyAsahieNaM jogakaraNeNaM daliyamAkaDDhiya pattadalieNa samaM aNubhavaNamudIraNA" iti / tataH kathamAvalikAgatasyodIraNA bhavati ? iti, na ca parabhavAyuSastadAnImudIrANAsaMbhavastasyodayAbhAvAt , anuditasya codIraNAnahatvAt / zeSakAlaM tvaSTAnAmudIraNeti / sattA'pyeteSu jIvasthAnakeSvaSTAnAmapi karmaNAM draSTavyA / tathAhi-aSTAnAmapi karmaNAM sattA upazAntamohaguNasthAnakaM yAvadanuvartate / ete ca jIvA utkarSato'pi yathAsaMbhavamaviratasamyagdRSTiguNasthAnakavartina eveti / 'sannipajattae ogho' iti saMjJini paryApte oSaH, sAmAnyaM draSTavyam / tacca yadyapyagre svayamevAcAryo guNasthAnakeSu bandhAdimArgaNAyAmabhidhAsyati tathA'pIha sthAnA'zUnyArthe saMkSepataH kiMciducyatetatra sakSmasaMparAyaguNasthAnakAdarvAgvartino yathAsaMbhavaM yadAyurvaghnanti tadA'STAnAmapi karmaNAM bandhakAH zeSakAlaM tu saptAnAm / sUkSmasaMparAyaguNasthAnakavartinastu mohAyurvarjAnAM SaNNAM karmaNAm / upazAntamohAdayaH punaH sayogikevaliparyantAH sAtavedanIyasyaivekasyeti / tathA sUkSmasaMparAyaguNasthAnakaM yAvadaSTAnAmapi karmaNAmudayaH / upazAntamohaguNasthAnake kSINamohaguNasthAnake ca mohanIyavarjAnAM saptakarmaprakRtInAm / sayogikevaliguNasthAnake'yogikevaliguNasthAnake Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174) SaDazItinAmni caturthe karmagranthe ca ghAtikarmacatuSTayarahitazeSakarmacatuSTasyeti / tathA mithyAdRSTiguNasthAnakAtprabhRti yAvatpramattasaMyataguNasthAnakaM tAvadyadi anubhUyamAnabhavAyurAvalikAvazeSaM na bhavati tadA'STAnAmapi karmaNA. mudIraNA yadA tvanubhUyamAnabhavAyurAvalikAvazeSaM tadA tathAsvabhAvatvena tasyAnudIyamANatvAtsatAnAmudIraNA / samyagmithyAdRSTiguNasthAnake tu sadaivASTAnAmeva karmaNAmudIraNA, AyuSa AvalikAvazeSa samyagamithyAdRSTiguNasthAnakasyaivAbhAvAt / tathA'pramattaguNasthAnakAtprabhRti yAvatsUkSmasaMparAyaguNasthAnakasyAvalikAvazeSo na bhavati tAvadvedanIyAyurvarjAnAM SaNNAM karmaNAmudIraNA tadAnImativizuddhatvena vedanIyAyurudIraNAyogyAdhyavasAyAbhAvAt / AvalikAvazeSe tu mohanIyasyApyAvalikApraviSTatvenodIraNAyA asaMbhavAjjJAna 1 darzanAvaraNa 2 nAma 3 gotrA 4'ntarAyA 5 NAmevodIraNA / eteSAmeva copazAntamohaguNasthAnake'pi udIraNA / kSINamohaguNa sthAnake'pyetepAmeva yAvadAvalikAmAtrAvazeSo na bhavati / AvalikAvazeSe tu jJAnAvaraNadarzanAvaraNAntarAyANAmapyAvalikA praviSTatvAnnodIraNeti dvayoreva nAmagotrayorudIraNA / 'evaM syo| gikevaliguNasthAnake'pi / ayogikevaliguNasthAnake tu vartamAno jIvaH sarvathA'nudIraka eva / nanu tadAnImapyepa sayogikevaliguNasthAnaka ina bhavopagrAhikarmacatuSTayodaye vartate tataH kathaM tadApi tayornAmagotrayorudIrako na bhavati 1 iti, naiSa doSaH, udaye satyapi yogasavyapekSatvAdudIraNAyA stadAnIM ca tasya yogAsaMbhavAditi / tathA upazAntamohaguNasthAnakaM yAMvadaSTAnAmapi karmaNAM sttaa| kSINamohAvasthAyAM tu moharahitAnAM saptAnAM karmaNAm / sayogikevalyAdyavasthAyAM cAghAtikarmaNAM caturNAm / iti // 11 // ___ tadevaM jIvasthAnakeSu guNasthAnakAdyabhidhAya sAmprataM mArgaNAsthAneSu jIvasthAnakAdi vivakSustAnyeva tAvanirdizannAhaetto gai 1 iMdiya 2 kAya 3 joya 4 vee 5 kamAya NANesu / saMjama 8 daMsaNa 9 lesA 10 bhava 11 samme 12 sanni 12 AhAre 14 // 12 // (hAri0) vyAkhyA-'itaH' jIvasthAnavicArAnantaraM mArgaNAsthAnAnyucyanta iti zeSaH / tAnyevAha-gatIndriyakAyayogavede' iti samAhAradvandvaH / 'kaSAyajJAneSu' atretaretaradvandvaH 'sayamadarzanalezyAbhavyasamyaktve' ityatrApi samAhAradvandvaH / 'sajJA jhyA) hare' ityatrApi sa eva / iti gAthArthaH // 12 // iti mUlabhedApekSayA mArgaNAsthAnAni caturdaza 14, uttarabhedApekSayA tu dviSaSTiH, tatpratipAdanAya gAthApazcakamAha 1 evamiti ko'rthaH 1 sayogikevaliguNasthAnake'pi dvayoreva naamgonnyorudiirnnaa| Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAgeNAsthAnAni [ 175 (mala0) 'itaH' jIvasthAneSu guNasthAnakAdyabhidhAnAdanantaraM mArgaNAsthAnakeSu jIvasthAnAyucyata iti zeSaH / tAni ca mArgaNAsthAnAnyamuni-gai' ityAdi / tatra gamyate tathAvidhakarmasaciau vaiH prApyate gatirnArakatvAdiparyAyapariNatiH, sA ca caturdhA-narakagatiH 1 tiryaggatiH 2 manuSyagatiH 3 devagatizca 4 idiyaH' iti indanAdindra AtmA jJAnezvaryayogAttasyedamindriyam , taca sparzana 1 rasana 2 ghANa 3 cakSuH 4 zrotra 5 bhedAtpazvadhA / indriyagrahaNena ca / tadupala kSitA ekendriyadvIndriyAdayo gRhyante. teSvevAgre jIvasthAnakAdInAM cintayiSyamANatvAt / 'kAya' iti cIyata iti kAyaH, 'cityupasamAdhAnAvAsadehe kazcAdeH' iti ghaJpratyayaH, cakArasya ca kakAraH, sa ca poDhA-pRthivI 1 ap 2 tejo 3 vAyu 4 vanaspati 5 trasa 6 kAyayogAt / 'joga' iti yogazabdaH prAgnirUpitazabdArthaH, sa ca mano 1 vAk 2 kAya 3 sahakAribhedAtsaMkSepatasvidhA / 'veda' iti vedyata iti vedaH, sa ca tridhA-strIvedaH 1 purupavedaH 2 napusakavedazca 3 / tatra striyAH pusyabhilApaH strIvedaH 1 / pusaH striyAmabhilASaH puvedaH 2 / napusakasyobhayaM pratyabhilApo napusakavedaH 3 / 'kasAya' iti kaSyante hiMsyante parasparamasmin prANina iti kapaH-saMsAraH tamayante gacchantyebhirjantava iti kaSAyAH krodha 1 mAna 2 mAyA 3 lobhAH 4 'NANa' iti jJAyate'neneti jJAnam-sAmAnyavizeSAtmake vastuni vizeSagrahaNAtmako'vabodhaH / tacca paJcadhA, tadyathA-matijJAnaM 1 zrutajJAnaM 1 avadhijJAnaM 3 manaHparyA yajJAnaM 4 kevalajJAnaM 5 ca / jJAnagrahaNena cAjJAnamapi tatpratipakSabhUtamupalakSyate / tacca trividhammatyajJAnaM 1 zrutAjJAnaM 2 vibhaGgajJAnam 3 ca / vakSyati ca jJAnabhedAbhidhAnAvasare-"mahasuya ohoNakevalANi maisuyaanANavinbhaMgA" iti / 'saMjama' iti saMyamanaM saMyamaH samyaguparamaH, 'yamaH saMnyupaveH" iti bhAve'cpratyayaH, cAritramityarthaH / tacca paJcadhA sAmAyikaM 1 chedopasthApanaM 2 parihAravizuddhikaM 3 sUkSmasaMparAyaM 4 yathAkhyAtaM 5 ca / saMyamagrahaNena ca tatpratipakSabhUto dezasaMyamo'saMyamazca sUcyate / vakSyati ca "sAmaiyacheyaparihArasuhumaahavAyadesajaya ajayaH' iti / 'dasaNa' iti dRSTidarzanaM sAmAnyavizeSAtmake vastuni sAmAnyAvabodhaH / taccaturvidham , tadyathA-cakSurdarzanaM 1 acakSurdarzanaM 2 avadhidarzanaM 3 kevaladarzanaM ca 4 / 'lesA' iti lezyA prAnirUpitazabdArthA, sA poDhA-kRSNalezyA 1 nIlalezyA 2 kApotalezyA 3 tejo. lezyA 4 padmalezyA 5 zuklalezyA 6 (c)| 'bhava' iti bhavyaH-tathArUpAnAdipAriNAmika bhAvAsiddhigamanayogyaH / bhavyagrahaNena ca tatpratipakSabhUto'bhavyo'pi gRhyate / yadvakSyati bhavyadvAramedavyAkhyAyAm-'bhavAbhavya' iti / 'samme' iti samyaktvam / samyakzabdaH prazaMsArtho'viruddhArtho vA / samyag jIvastadbhAvaH samyaktvam , prazasto mokSAvirodhI vA Atmadharma iti yAvat / tacca vidhA-kSayopazamikaM 1 aupazamikaM 2 kSAyikaM 3 ca / uktaM ca "sammattaMpi ya Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe tivihaM khaovasamiyaM tahovasamiyaM ca / khaiyaM ca" iti / samyaktvagrahaNena ca tatpratipakSabhUtaM mizraM 1 sAsvAdanaM 2 mithyAtvaM 3 ca parigRhyate / tathA caitad dvAraM vyAkhyAnayan vakSyati"khaovasamakhaiyauvasamiyamosasAsANaM miccho ya" iti / 'sanni' iti saMjJI prAGinardiSTasvarUpaH, tatpratipakSabhUtaH sarvo'pyekendriyAdirasaMjJI, so'pi saMjJigrahaNena sUcito draSTavyaH / 'AhAra' iti AhArayAte ojolomaprakSepAhArANAmanyatamamAhArANAmityAhArakaH, tatpratipakSabhUto'nAhArakaH // 12 // tadevamuktAni mArgaNAsthAnAni, sAmpratameteSAmeva vineyajanAnugrahAyoktasvarUpAneva bhedAn darzayannAha suranaratirinarayagaI 4, 'igabiticauriMdiyA ya paMciMdI 5 / .. puDhavIAUteUvAUvaNasaitasA kAyA 6 // 13 // (hAri0) vyAkhyA-surAzca bhavanapatyAdyAH, narAzca karmabhUmijAdayaH, tiryaJcazra jalacarAdayaH, nArakAzca ratnaprabhAdyAH, atra samAsasteSAM gatayaH suranaratiryagnArakagatayazcatasraH 4 / tathaikadvitricaturindriyAH paJcendriyazceti paJca / pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasAH kAyAH SaT / iti prAgvatsarvapadeSu samAsaH kAryaH / iti gAthArthaH // 13 // .. maNava ikAyAjogA 3, itthI puriso napuMsago veyA 4 / koho mANo mAyA, lobho cauro kasAyatti 4 // 14 // (hAri0) vyAkhyA-manovAkkAyayogastrayaH / strI puruSo napusakamiti vedAstrayaH / krodho mAno mAyA lobha iti catvAraH kssaayaaH| itizabdo vAkyasamAptau / iti gAthArthaH // 14 // (mala0) 'suragAhA' 'maNagAhA' ete nigadasiddhe // 13 // 14 // maisuyaohImaNake-valANi maisuyaanANavinbhaMgA 8 / sAmaiyacheyaparihA-rasuhumaahakhAyadesajayaajayA 7 // 15 // (hAri0) vyAkhyA-matizrutAvadhimanaHparyAyakevalAnIti paJca jJAnAni / matizrutAjJAnavibhaGganAmAni trINyajJAnA nyupalakSagatvAdgRhyante / evamanyatrApi yatra vipakSabhUtaM padaM dRzyate tatrAyameva heturvaktavya iti / ata evottarabhedApekSayA dviSaSTirityuktaM prAgiti / sAmAyikacchedopasthApanIyaparihAravizuddhikasUkSmasaMparAyayathAkhyAtadezasaMyatAsaMyatAkhyAni sapta padAni / iti gAthArthaH // 15 // 1 "igi" iti je0|2 "paMceMdI" iti je0 / 3 "vaya." ityapi paatthH| 4 "nasao" ityA paatthH| 5 "nyapya" iti je|| Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avAntaragatyAdimArgaNAsthAnAni [ 177 (mala0) matizrutAvadhimanaHparyavakevalalakSaNAni paJca jJAnAni / matizrutAjJAnavibhaGgala'kSaNAni ca trINi ajJAnAni / tatra "manajJAne" mananaM matiH / yadvA manyate indriyamanodvAreNa niyataM vastu paricchidyate'nayeti matiH, yogyadezAvasthitavastuviSaya indriyamanonimittako'vagamavizeSaH / tathA zravaNaM zrutam , abhilApaplAvitArthagrahaNapratyaya upalabdhivizeSaH / evamAkAraM vastu jaladhAraNAdyarthakriyAsamartha ghaTazabdAbhilApyam , ityAdirUpatayA pradhAnIkRtatrikAlasAdhAraNasamAnapariNAmaH zabdArthaparyAlocanAnusArI indriyamanonimitto jJAnavizeSa iti yAvat / taduktam-"ja puNa tikAlavisayaM, bhAgamagathANusAri vinANaM / iMdiyamaNonimittaM, taM suyanANaM jiNA citi // 1 // " tathA'vazabdo'dhaHzabdArthaH / tatazca ava adho'dho vistRtaM vastu dhIyate paricchidyate'nenetyavadhiH / yadvA'vadhirmaryAdA rUpiSveva dravyeSu paricchedakatayA pravRttirUpA tadupalakSitaM jJAnamapyavadhiH / tathA pari-sarvato bhAve avanaM avaH / "tudAdibhyo'nako" ityadhikAre, "akito vA" ityanenAkAraH pratyayaH / yathA bhavanaM bhava ityAdiSu avanaM gamanaM vedanamiti paryAyAH / pari=avaH paryavaH, manasi manaso vA paryavaH manaHparyavaH, sarvatastatpariccheda ityarthaH / idaM ca manaHparyavajJAnamarddhatRtIyadvIpasamudrAntarvartisaMjJimanogatadravyAlampanaM manaHparyAyajJAnamityevamapyetadabhidhIyate / tatra manasaH paryAyA bAhyavastvAlocanaprakArA dharmA manaHparyAyAH teSu teSAM vA saMbandhi jJAnaM manaHparyAyajJAnamiti padaikadeze padasamudAyopacArAcca mana ityukte'pi manaHparyava iti manaHparyAyajJAnamiti vyAkhyAtam / tathA kevalamekaM, matyAdijJAnarahitatvAt / "uppaNNami aNaMte, nahami u chAumasthie naanne|" itivacanAt / zuddhaM vA kevalaM, tadAvaraNamalakalaGkApagamAt / sakalaM vA kevalaM, tatprathamatayaivAzeSatadAvaraNavigamataH saMpUrNAtpatteH / asAdhAraNaM vA kevalaM, ananyasadRzatvAt / anantaM vA kevalaM jJeyAnantatvAt / yathAvasthitAzeSabhUtabhavadbhAvibhAvasvabhAvAvabhAsi jJAnamitibhAvanA / tathA matizrutAvadhijJAnAnyeva midhyAtvakaluSitatayA yathAkramaM matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgajJAnavyapadezabhAJji bhavanti / taduktamAdyatrayaM jJAnamajJAnamapi bhavati mithyAtvasaMyuktamiti / 'vibhaMge' iti viparIto bhaGgaH paricchittiprakArI yasmistadvibhaGgam , viparyastamavadhijJAnam 'sAmaiya' ityAdi / samAnAM zAnadarzanacAritrANAmAyaH samAyaH, samAya eva sAmAyikam / vinayAderAkRtigaNatayA "vinapAdibhyaH" iti svArthe ikaNa / tacca sarvasAvadyaviratirUpaM cAritram / yadyapi ca sarvamapi cAritramavizeSataH sAmAyika tathA'pi cchedAdivizeSavizeSyamANamarthataH zabdAntaratazca nAnAtvaM bhajate / prathamaM punaravizeSaNAtsAmAnyazabda evAvatiSThate / taca dvidhA-itvaraM yAvatkathikaM ca / tatretvaraM bharatairAvateSu prathamapazcimatIrthakaratIrtheSvanAropitavratasya zaikSakasya vijJeyam / yAvatkathikamAbhavacarti / tacca bharatairAvatabhAvimadhyamadvAviMzatitIrthakaravidehatIrthakaratIrthAntargatasAdhUnAmavaseyam , Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 ] . ghaDazItinAmni caturthe karmagranthe teSAmutthApanAyA abhAvAt / 'chaMda' iti cchedopasthApanam / tatra cchedaH pUrvaparyAyasya, upasthApanA ca mahAvratesu yasmin cAritre tacchedopasthApanam / tacca dvidhA-sAticAraM niraticAraM ca / tatra niraticAraM yaditvarasAmAyikavataH zaikSakasyAropyate tIrthAntarasaMkrAntau vA, yathA pArzvanAthatIrthAdvardhamAnasvAmitIrthaM saMkrAmataH paJcayAmadharmapratipattau / sAticAraM yanmUlaguNaghAtinaH puna toccAraNam / 'parihAra' iti parihAravizuddhikam / pariharaNaM parihArastapovizeSaH tena vizuddhiryasmin cAritraM tatparihAravizuddhikam / taca dvidhA-nirvizamAnakaM nirviSTakAyikaM ca / tatra nirviza. mAnakA vivakSitacAritrasevakAH / nirviSTakAyikA AsevitavivakSitacAritrakAH / tadavyatirekAcAritramapyevamucyate / iha navako gaNaH, tatraiko vAcanAcAryaH catvAro nirvizamAnakAH, catvArazcAnucAriNaH / nirvizamAnakAnAM cAyaM parihAraH-"parihAriyANa u tavo, jahanna majho taheva ukkoso| sIuNhavAsakAla, bhnnio| dhIrehi patteyaM // 1 // tattha jahanno gimhe, cauttha 1 chaho 2 u hoi majjhimao / ahama 3 miha ukkoso, etto sisire pava. kvAmi // 2 // sisire ra jahannAI, chaTThAI dasama 4 carimago hoi / vAsAsu aTThamAI, pArasa 5 pajata go neko // 3 // pAraNage AyAma, paMcasu gaho dosu (sa) bhiggaho bhikkhe / kappaTThiyA vi paidiNa, kareMti emeva AyAmaM // 4 // evaM chammAsatavaM, cariu parihArigA aNacarati / aNucariMge parihAriya-paiTThie jAva chammAsA // 5 / / kappaTTio vi evaM, chammAsatavaM karei sesaao| aNuparihArigabhAvaM, vayaMti kappaDigattaM ca // 6 // evaM so aTThArasamAsapamANo u paNNio kappo / saMkhevao viseso, sattAdesAo (visesasuttAu) nAyavvo // 7 // kappasa rattIe, tayaM jiNakappaM vA urveti gacchaM vA / paDivajamANagA puNa, jiNAsagAse pavajati // 8 // titthayarasamovAse-vagassa pAse va no u (na uNa) annassa / eesiM jaM caraNa, . parihAravisuddhigaM taM tu / / 9 / / tathA 'suhama' iti sUkSmasaMparAyam / sUkSmo lobhAMzAvazeSatvAt saMparAyaH kaSAyodayo yatra tatsUkSmasaMparAyam / tacca dvidhA-vizuddhayamAnakaM saMklizyamAnakaM c| tatra vizuddhayamAnakaM kSapakazreNimupazamazreNi vA samArohataH / saMklizyamAnakaM tUpazamazreNitaH pracyavamAnasya / 'ahakhAya' iti yathAkhyAtaM yathA sarvasmin jIvaloke khyAtaM prasiddhaM akaSAyaM bhavati cAritramiti tathaiva yattadyathAkhyAtam / 'desa' iti dezayato dezavirataH / 'ajaya' iti ayato'virato viratihIna iti // 15 // abakkhucakkhuohI kevaladasaNa 4 maoya challesA / kiNhA nIlA kAU, teU pamhA ya sukA ya // 16 // Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ acakSurdarzanAdimArgaNAsthAnAni ( 179 .(hAri0) vyAkhyA-acatuzcakSuravadhikevaladarzanAni catvAri / atazca paDlezyA ucyante ti zeSaH / kAstAH ? ityAha-kRSNA nIlA kApotA tejasI pamA zuklA ceti SaD lezyAH / iti gAthArthaH / / 16 / / ____ (mala0) darzanazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate / acakSurdarzanaM cakSurdarzanamavadhidarzanaM kevaladarzanaM ca / tatra sAmAnyavizeSAtmake acakSuSA cakSurvarjazeSendriyamanobhirdarzanaM svasvaviSayasAmAnyagrahaNamacakSurdarzanam / cakSuSA darzanaM rUpasAmAnyagrahaNaM cakSurdarzanam / avadhireva darzanaM rUpidravyasAmAnyagrahaNamavadhidarzanam / kevalameva darzanaM sakalajagadbhAvivastusAmAnyaparicchedarUpaM kevaladarzanam / 'ao ya challaMsA' ityAdi nigadasiddham // 16 // bhavva 1 abhavyA 2 'khauvasama 1 khaiya 2 uvamamiya 3 mIma 4 'sAsANaM 5 / miccho ya 6 sanna 1 sannI 2, AhAra 1 NahAra 2 iya bheyA // 17 // ___ (hAri0) vyAkhyA-bhavyAbhavyau dau / kSAyopazamikazAyikaupazamikamizrasAsAdanAni 'miccho ya' iti mithyAtvaM ceti SaT / tathA saMzyasaMjJinau dvau / tathA''hArakAnAhArako dvau / 'iti' amunA prakAreNa 'bhedAH' dviSaSTipramANA uttarabhedA mUlabhedAnAM bhavantIti zeSaH / eteSAM vyAkhyAnamAvazyakAdigranthebhyo'vaseyam , gamanikAmAtratvAtprastutaprayAsasya / iti gAthArthaH // 17 // sAmpratameteveva jIvasthAnAnyAha (mala0) bhavyAbhanyau prAguktasvarUpau 'khauvasama' ityAdi / kSAyopazamikaM kSAyika opazamikaM ca / tatra udIrNasya mithyAtvasya kSayeNAnudIrNasya copazamena samyaktvarUpatApattilakSaNena vikambhitodayatvarUpeNa ca yannittaM tatkSAyopazamikam / tathA trividhasyApi darzanamohanIyasya kSayeNAtyantocchedena nivRttaM kSAyikam / tathodIrNasya mithyAtvasya kSaye satyanudIrNasya ya upazamo vipAkapradezavedanarUpasya dvividhasyApyudayasya viSkambhaNaM tena nivRttamaupazamikam / 'mosasAsANaM miccho ya' iti mizraM sAsAdanaM mithyAtvaM ca, etAni guNasthAnakavyAkhyAyAM yathAsthAnaM vakSyante / zeSa sugamam // 17 // tadevamuktA avAntaragatyAdimArgaNAsthAnabhedAH, sAmpratameteSveva jIvasthAnAni cintayanAha suranirae sannidurga, naresu taio asnniapjtto| tiriyagaIe caudasa, egidisu AimA cauro // 18 // (hAri0) vyAkhyA-suranArakayoH 'sannidurga' iti paryAptAparyAptakalakSaNaM saMkSipaJcendriya dvikam / tathA 'naresu taio' iti nareSu puruSeSu pUrvoktaM dvayaM tRtIyo'saMzyaparyApta iti / Aha anyatra bandhasvAmitvazatakAdigrantheSu nareSu jIvasthAnakadvayamevoktaM tatkathamatra tRtIyamapya 1 "sAsANA" ityapi pAThastadanusAreNa zrIharibhadrasUriNA vyAkhyAtam / 2 "sanni" ityapi pATha // Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe paryAptAsaMjJipaJcendriyalakSaNaM jIvasthAnakamuktam 1, satyam . teSu tasya tiryagrahaNena gRhItatvAditi / tathA tiryaggatau caturdazApi jIvasthAnAni bhavantIti zeSaH / iti gatiSu mAgitAni. jIvasthAnAni, sAmpratamindriyeSu tAnyevAha-ekendriyeSu 'AimA' iti AdimAni prathamAni paryAptAparyAptasUkSmavAdaralakSaNAni catvAri jIvasthAnAni bhavanti / iti gAthArthaH // 18 // tathA (mala0) suragatau narakagatau ca 'saMjJidvika' paryAptAparyAptalakSaNam / aparyAptakazceha karaNAparyAptako gRhyate, na labdhyaparyAptakaH, tasya devanArakagatyorutpAdAbhAvAt / 'naresu' ityAdi / 'naresu' manuSyeSu pUrvoktaM saMjJidvikaM tAvallabhyata eva, kintu tRtIyo'pi jIvajAtibhedo'saMzyapayoptako labhyate / katham ? iti ceducyate, iha dvaye manuSyA garbhavyutkrAntAH saMmRrchimAzca / tatra ye garbhavyutkrAntAsteSu yathoktaM saMjJidvikaM labhyate, ye tu vAntapittAdiSu saMmUrchanti te'ntamuhUrtAyuSo'saMjJino labdhyaparyAptakAzceti teSu tRtIyaH prakAro lamyata iti / tiriyagaIe caudasa' iti tiryaggatau catuzApi jIvasthAnAni bhavanti / yatastasyAmekendriyA vikalendriyAH saMzyasaMjJipaJcendriyAzca prApyante / uktAni gatiSu jIvasthAnAni, sAmpratamindriyeSu tAnyevAha-egidiesu AimA caurA' ekendriyevAdimAni paryAptAparyAptasUkSmabAdaralakSaNAni catvAri jIvasthAnAni bhavanti, zeSasyAsaMbhavAt // 18 // .. biticauriMdisu do do, aMtima ca uge paNidisu 'bhvNti| thAvarapaNage paDhamA, cauro caramA dasa tasesu // 19 // - (hAri0) vyAkhyA-dvitricaturindriyeSu pratyekaM 've duve' paryAptAparyAptakalakSaNe jIvasthAnake / tathA 'antimAni' paryantavartIni 'catvAri' paryAptAparyAptakAsaMjJisaMjJirUpANi jIvasthAnAni bhavantIti saMbandhaH / keSu ? ityAha-paJvendriyeSu / ityevamindriyeSu mArgitAni jIvasthAnAni, samprati kAyeSu tAnyevAha- sthAvara paJcake' pRthivyaptejovAyuvanaspatilakSaNe prathamAni' pUrvANyekendriyasaktAni pUrvoktAni catvAri jIvasthAnAni bhavanti / tathA 'caramANi' antyavartIni daza jIvasthAnAni pUrvoktaikendriyasatkavarjitAni, keSu ? 'sesu' dvIndriyAdiSu bhavanti / iti gAthArthaH / / 19 / / iti kAyeSu jIvasthAnAnyukta ni, sAmprataM yogeSu tAnyevAha (mala0) dvIndriyeSu trIndriyeSu caturindriyeSu ca pratyekaM I dve' paryAptAparyAptalakSaNe jIvasthAnake bhavataH / tathA paJcendriyeSu 'antimAni' paryantavartIni paryAptAparyAptasaMzyasaMjJilakSaNAni catvAri jIvasthAnAni na zeSANi, asaMbhavAt / kAyeSvetAni cintayannAha-'yAghara' ityAdi / 1 havanti / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAneSu jIvasthAnAni 'sthAvarapaJcake' pRthivyaptejovAyuvanaspatilakSaNe pratyekaM 'prathamAni' paryAptAparyAptasUkSmabAdaraikendriyalakSaNAni catvAri jIvasthAnAni bhavanti, sthAvarapazcakasyaikendriyatvena tatsaMbandhinAmeva jIvasthAnanAM tatra saMbhavAt / tathA caramANi' ekendriyasaMvandhIni catvAri jIvasthAnAni varjayitvA zeSANi dvIndriyAdisaMbandhIni daza jIvasthAnAni traseSu labhyante, dvIndriyAdInAmeva trasatvAt // 19 // " idAnIM yogAdiSvetAni jIyasthAnAni yathAlAghavamupadidarzayiSurAha vigalatiasannisannI, pajjattA paMca hoMti vijoge| maNajoge sanniko, pumitthivee carama cauro // 20 // (hAri0) vyAkhyA-iha prAkRtazailIvazAtpulliGganirdezaH / tatazca vikalatrikAsaMjJisaMjJilakSaNAni paryAptakajIvasthAnAni paJca bhavanti, ka ityAha-vAgyoge / tathA manoyoge paryAptasaMkyeka jIvasthAnakam / kAyayoge punaragre vakSyatIti / sAmprataM vedeSu tAnyAha-vedazabdasya pratyekamabhisaMbandhAt puruSavedastrIvedayoH 'gharamANi' paryantavartIni jIvasthAnAni paJcendriyasatkAni catvAri bhavantIti prAktanena yogaH // iha aparyAptazca karaNena gRhyate, na labdhyA, labdhyaryAptakasya sarvasyaiva napusakatvAt / anyacca yaMdavAsaMjJini strIpusAbhidhAnaM tatkArmagranthikamatenaiva draSTavyam / saiddhAnti. kAnAM tvasaMjJI payApto'paryApto vA napusaka eva / tathA ca prajJaptiH-"asannipucchA goyamA! napuMsagaveyagA" manuSyAsaMjJinastu labdhyaparyAptA eva bhavantItyataste nirvivAdaM napusakA eva / iti gAthArthaH // 20 // uktAni vedeSu jIvasthAnAni / atha pUrvAyojitakAyayoganapusakavedayoragretanapadapaJcadazake ca sarvajIvasthAnAni / lAghavArtha saMgRhya tatpratipAdayannAha (mala0) vikalatrikaM dvIndriya trIndriya 2 caturindriya 3 lakSaNaM, asaMjJI 4 saMjJI 5 ca paryAptaH, ityetAni paJca jIvasthAnAni vAgyoge bhavanti na zeSANi, teSu vAgyogAsaMbhavAt / 'maNajoge sanniko' iti paryApta ityanuvartate, manoyoge paryAptaH saMzyeko labhyate nAnyaH, tatra manaHsadbhAvAyogAt / tathA puvede strIvede ca caramANi paryAptAparyAptasaMzyasaMjJilakSaNAni catvAri jIvasthAnAni bhavanti / yadyapi ca siddhAnte'saMjJI paryApto'paryApto vA sarvathA napuMsaka evoktaH / tathA coktaM prajJaptau-"teNaM bhaMte ? asannipaMcaMdiyatirikkhajoNiyA ki ithiveyagA purisaveyagA napuMsagaveyagA 1 goyamA ? no itthiveyagA no purisaveyagA napuMsakave yagA" iti / tathA'pIha strIpusaliGgAkAramAtramaGgIkRtya strIvede puvede vA'saMjJInirdiSTa ityadoSaH / taduktaM paJcasaMgrahamUlaTIkAyAm-"yadyapi cAsaMjJiparyAptAparyAptau napusako tathA 1 "vaya0" ityapi pAThaH / 2 "sanneko" iti je / Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe 'pi strIpusaliGgAkAramAtramaGgokRtya strIpusAvuktAviti / " aparyAptakaraceha karaNAparyAptako gRhyate na labdhyaparyAptakaH, lavyaparyAptakasya sarvasyaiva napuMsakatvAt // 20 // kAoginapuMsakasAyamaisuyaanANaavirayaacakkhU / AitilesA bhaviyaramiccha AhArage savve // 21 // (hAri0) vyAkhyA-kAyayoge 1 napuMsakavede 2 kapAyacatuSke 6 ajJAnazabdasya pratyeka mamisaMbandhAt matyajJAne 7 zrutAjJAne 8 avirate 9 acakSurdarzane 10 ''AitilesA' iti kRSNalezyAyAM 11 nIlalezyAyAM 12 kApotalezyAyAM 13 'bhaviyara' iti bhavyeSu 14 abhavyeSu 15 mithyAdRSTiSu 16 AhArake 17 ceti saptadazasthAneSu sarvANi jIvasthAnAni bhavantIti zeSaH / iti gAthArthaH // 21 // ____ ita ekAdazasthAneSu lAghavArthameva saMgRhya paryAptAparyAptasaMkSipaJbendriyarUpaM jIvasthAnakadvayaM nirUpayannAha___(mala0) kAyayoge napusakavede 'kaSAye' krodhAdicatuSTayarUpe ajJAnazabdasya pratyekamabhisaMbandhAnmatyajJAne zrutAjJAne 'avirata' iti viratihIne acakSudarzane 'AditrilezyAsu' kRSNanIlakApotarUpAsu 'bhavyetareSu' iti bhavyezvabhavyeSu ca tathA mithyAtve AhArake ca sarvANyapi jIvasthAnA na bhavanti, jIvasthAnavyApakatvAtkAyayogAdInAm / / 21 / / maisuyaohidugavibhaMgapamhasukAsu tisu ya sammesu / sannimmi ya do ThANA. sanniapajattapajattA // 22 // (hAri0) vyAkhyA-matijJAne 1 zrutajJAne 2 'ohiduga' iti avadhijJAne 3 avadhidarzane 4 ca vibhaGgajJAne 5 padmalezyAyAM 6 zuklalezyAyAM 7 ceti, tathA 'tisu ya sammesa' iti triSu ca samyaktveSu, tadyathA-kSAyike 8 kSAyopazamike 9 aupazamike 10 ca. saMjJini11 ca, 'do ThANA' iti dve jIvasthAnake paryAptAparyAptakasaMjJipaJcendriyalakSaNe ityekAdazasthAneSu jIvasthAnakadvayamityAha / iha bhAvanA caivam-matizrutAvadhidvikavibhaGgapadmazuklalezyAvatAM devAdibhyazcyunAnAM saMjJipaJcendriye tpannAnAM prathamamaparyAptakasaMjJilakSaNaM jIvasthAnakaM prApyate / paryAptaM ca jIvasthAnakameteSu sujJAnameva / tathA 'tisu ya sammesu' iti triSu ca samyaktveSu kSAyikakSAyopazamikaupazamikalakSaNeSu paryAptAparyAptakasaMjJipaJvendriyalakSaNaM jIvasthAnakadvayaM bhavatItyuktam / tatra kSAyikasamyagdRSTiH saMjJipaJcendriyaH paryAptakaH karaNAparyAptakazca sarvagatiSu tAvallabhyate / kathamatrAparyAptako labhyate ? iti cet , ucyate, ihakazcitpUrva baddhAyuSkaH kSAyikasamya 1 "Aitilesa. tti" iti je0 / 2 "vi" ityapi pATha / 3 "u" ityapi pAThaH / Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 183 mArgaNAsthAneSu jIvasthAnAni ktvamutpAdya gaticatuSTayasyAnyatarasyAM gatAvutpadyamAnaH prathamamaparyAptakaH kSAyikasamyagdRSTilabhyate paryAptaH supratIta eva / kSAyopazamikasamyagdRSTistu devAdibhyo'nantaramihotpadyamAnastIrthakarAdiraparyAptakaH prApyate / paryAptakaH punaratrApi sujJAna eva / aupazamikasamyaktve paryAptakasaMjJipaJcendriya eva labhyate, aparyAptakasaMjJipaJcendriyasya punaraupazamikasamyaktvAbhAvAt / anye tu saMjJipaJcendriyasyAparyAptasyApi vyavahAranayamatAbhiprAyeNaupazamikasamyaktvaM varNayanti, tacca nAvagacchAmaH / tathAhi-aparyAptAvasthAyAM tAvadetatsamyaktvaM notpAdayati, tathAvidhazuddhayabhAvAt / pArabhavikaM tarhi bhaviSyati ? iti cet , tadapi na yuktikSamam , tathAhi-yo mithyAdRSTiH saMstatprathamatayaupazamikasamyaktvamavApnoti sa tadbhAvamApannaH kAlaM na karotyeva / / yata uktam-"aNabaMdho 1 daya 2 mAugabaMdhaM 3 kAlaMpi 4 sAsaNe kuNaha / uvasamasammaddiTTho, cauNhamegaMpi no kuNai // 1 // " upazamazreNemRtvA'nuttarasureSUtpannasyAparyAptakasyaitallabhyate iti cet , etadapi na manyAmahe, tasya prathamasamaya eva samya. ktvapudgalodayAt / uktaM ca zatakacUAmasminneva vicAre-"jo uvasamasammadiTho ugha. samaseDhIe kAlaM karei, so paDhamasamae ceva sammattapujaM udayAvaliyAe choTUNa sammattapoggale veei, teNaM na uvasamasammapiTThI apajattago lambhai / " ityAdi / tasmAtparyAptakasaMjJilakSaNamekameva jIvasthAnakamatra prApyate iti sthitam / iha tu granthe' matAntaramAzrityaupazamikasamyaktve jIvasthAnakadvayamuktam / iti gAthArthaH // 22 // sAmprataM dazasu sthAneSu lAghavArthameva paryAptasaMjJirUpamekajIvasthAnakaM cakSurdarzane ca savikalpajIvasthAnakAni nirUpayannAha (mala0) matau zrute avadhidvike iti-avadhijJAne avadhidarzane ca tathA vibhaGgajJAne padmazyAyAM zuklalezyAyAM 'triSu ca samyaktveSu' kSAyopazamikakSAyikaupazamikeSu saMjJini ca pratyekaM dvaMdva jIvasthAnake paryAptAparyAptasaMjJilakSaNe bhavataH na zeSANi, teSu mithyAtvAdikAraNato matijJAnAdInAmasaMbhavAt / ata eva ca hetorihAparyAptakaH karaNAparyAptako gRhyate na labdhyaparyAptakaH, tasya mithyAdRSTitvAditi / Aha kSAyikakSAyopazamikaupazamikeSu kathaM saMjJI aparyAptako labhyate ? ucyate, iha kazcit pUrvabaddhAyuSkaH kSapakazreNimArabhyAnantAnuvandhyAdisaptakakSayaM kRtvA kSAyikasamyaktvamutpAdya yadA gaticatuSTayasyAnyatarasyAM gatAvutpadyate tadA'sau aparyAptakaH kSAyikasamyaktve prApyate / kSAyopazamikasamyaktvayuktazca devAdibhyo'nantaramihotpadyamAnastI.. 1 ito'gre-vyavahAranaya-' ityadhikaH pAThaH / 2 itaH param-"dazumalezyAkatvAdasaMjJitvAcceti" ityetatpAThaH kvacitpustake'dhiko labhyate / / Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe rthaGkarAdiraparyAptakaH supratIta eva / aupazamikasamyaktvaM punaraparyAptAvasthAyAmanuttarasurasya draSTavyam / iha kecidaparyAptAvasthAyAmaupazamikaM samyaktvaM necchanti / tathA ca te AhuH-na tAvadasyAmevAparyAptAvasthAyAmidaM samyaktvamupajAyate, tadAnIM tasya tathAvidhavizuddhayabhAvAt / athai tattadAnIM motpAdi yattu pArabhavikaM tadbhavatkena vinivAryata itimanyethAH, tadapi na yuktam , yato yo mithyAdRSTistatprathamatayA samyaktvamaupazamikamavApnoti sa tAvattadbhAvamApannaH san kAlaM na karotyeva / yaduktamAgame-"aNabaMdho 1 daya 2 mAugabaMdhaM 3 kAlaM 4 ca sAsaNo kuNai uSasamasammadiTTI, pauNhamekaMpi no kuNai / 1 // " yastUpazamazreNimArUDhaH san mRtvA. 'nuttarasurepUtpadyate tasya prathamasamaya eva samyaktvapudgalodayAt kSAyopazamikaM samyaktvaM bhavati na tvaupazamikam / uktaM ca zatakabRhaccUNauM-"jo uvasamasammaTThiI uvasamaseDhoe kAla karei so padamasamae ceva sammattapujaM udayAvaliyAe chodaNa sammattapoggale veyai, teNa na uvasamasammahiTo apajattagolanbhai" ityAdi / apare punarAhuH-bhavatyevAparyAptAvasthAyAmapyaupazamikaM samyaktvam , saptaticUAdiSu tathA'bhidhAnAt / saptaticUrNI hi guNasthAnakeSu nAmakarmaNo bandhodayAdimArgaNAvasare'viratasamyagdRSTerudayasthAnacintAyAM paJcaviMzatyudayaH saptaviMzatyudayazca devanArakAnadhikRtyoktaH / tatra nArakAH kSAyikavedakasamyagdRSTayaH, devAzca trividhasamyagdRSTayo'pi / tathA ca tadganthaH-"paNavIsa sattAvIsodayA devanera. ie paDuca neraigo khaigaveyagasammadiTTI devo tivihasamma hiTThI vi" iti / paJcaviMzatyudayazca zarIraparyApti nirvataiyataH / saptaviMzatyudayazca zarIraparyAptyA paryAptasya zeSaparyAptibhiH punaraparyAptasya / tato'paryAptAvasthAyAmapIhaupazamikaM samyaktvamuktam / tathA paJcasaMgrahe'pi mArgaNAsthAnakeSu jIvasthAnakacintAyAmaupazamikasamyaktve- "uvasamasammaMmi, do sapaNI" ityanena granthena saMjJidvikamuktam / tatazcAcAryeNApIhoktam-"timu ya sammesu' iti / satvaM punaH kevalino vidantIti // 22 // maNapajjavakevaladugasaMjayadesajayamIsadiTThIsu / sannIpajjo cakkhummi tinni cha va pajjiyara caramA // 23 // (hAri0) vyAkhyA-manaHparyAyajJAne 1 'kevaladuga' iti kevalajJAne 2 kevaladarzane ca 3 'saMjaya', 'iti guNaguNinorabhedopacAreNa saMyamo gRhItastataH sAmAyike 4 chedopasthApanIye 5 parihAravizuddhike 6 sUkSmasaMparAye 7 yathAkhyAte 8 'dezaviratau 6 mizradRSTau 10 ca saMjJiparyAptakapaJcendriyarUpamekaM jIvasthAnakaM dazasu sthAneSu bhavatIti zeSaH / tathA '1 saptatikA cUrNiH / 2 "sannI sammami doNNi" ityapi paatthH| 3 "ara" ityapi paatthH| 4-5 "tti" iti je / "dezayatau" iti je / Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAneSu jIvasthAnAni [ 185 cakSurdarzane trINi jIvasthAnAni paryAptakacaturindriyAsaMjJisaMjJipaJcendriyarUpANi bhavantIti / atraivaM vikalpamAha-"cha va pajiyara caramA" iti SaD vA paryAptAparyAptarUpANi caramANi jIvasthAnAni caturindriyaprabhRtInAM bhavantIti zeSaH / iha kaizcidindriyaparyAptiparyAptAvasthAyAmapi cakSu. darzanAbhyupagamAt / iti gAthArthaH // 23 // tathA' (mala0) manaHparyAyajJAne 'kevalahike' kevalajJAnakevaladarzanarUpe 'saMyateSu' sAmAyikAdipazcaprakArasaMyamavatsu dezayate mizradRSTau ca saMjJiparyAptalakSaNamekaM jIvasthAnaM prApyate nAnyat / tathAhi-na tAvanmanaHparyAyajJAne kevaladvike pazcaprakAre ca sAmAyikAdau saMyame dezasaMyame cAnyajIvasthAnakaM saMbhavati, tatra sarvadezaviratyorabhAvAt / samyagmithyAdraSTitA ca paryAptasaMjhivyatirekeNa zeSeSu jIvasthAnakeSu tathAvidhapariNAmAbhAvAna saMbhavatIti / 'cakkhumi tili' iti cakSadarzane trINi jIvasthAnakAni paryAptacaturindriyosaMjJisaMjJipaJcendriyalakSaNAni bhavanti nAnyAni, teSu tadasaMbhavAt / atraiva matAntareNa vikalpamAha-'cha va pajiyara gharamA' iti SaDvA paryAptAparyAptarUpANi caramANi jIvasthAnakAni cakSurdarzane bhavanti, caturindriyAdInAmindriyaparyAptyA paryAptAnAM zeSaparyAptyapekSayA'paryAptAnAmapi AcAryAntaraizcakSurdarzanAbhyupagamAt / taduktaM pazcasaMgrahamUlaTIkAyAm-'karaNAparyAptakeSu caturindriyAdiSvindriyaparyAptau satyAM cakSudarzanaM bhavati" / iti // 23 // satta u sAsANe bAyarAi cha apajja sannipajjo ya / teullese bAyaraapajatto duviha sannI ya // 24 // . (hAri0) vyAkhyA-saptaiva tuzabdasyaivakArArthatvAt jIvasthAnAni, ka ? ityAha-'sAsAdane' kAni tAni ? ityAha-bAdarAdIni SaDaparyAptAni / ayamarthaH-sAsAdanabhAve mRtasya bAdarAdidhUtpannasya teSu tatprApyate, ataH sAsAdane tAni SaT prApyanta iti / tathA saMjJi paryAptaca sAsAdane saptama iti / tathA 'teullese' iti tejolezyAyAmaparyAptabAdarajIvasthAnakamekam , devebhyazcyutasya bhUdakatarupUtpannasyAparyAptAvasthAyAM prAktanI tejolezyA prApyate ityAzayaH / tathA dvividhaH saMjJI paryaptAparyAptarUpa iti dvayamiti tejolezyAyAM trINi jIvasthAnAni / iti gAthArthaH // 24 // tathA(mala0) 'sAsAdane' sAsAdanasamyaktve sapta jIvasthAnakAni bhavanti, kAni ? ityata Aha. 'pAdarAdayaH' bAdaraikendriyadvIndriyatrIndriyacaturindriyAsaMjJisaMjJipaJcendriyAH SaT aparyAptakAH 1"matti" iti je0 / 2 "tti' je / Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe saMjJI paryAptakazca / nanvekendriyANAmAgame sAsAdanabhAvo nepyate tatkathamihAparyAptavAdaraikendriyalakSaNaM jIvasthAnakaM sAsAdane'bhihitam ? iti, satyametat , kintu mA tvariSThAH, sarvametadAcArya evAgre nirNeSyatIti / tejolezyAyAM trINi jIvasthAnakAni bhavanti, kim' ? ityAhabAdaro'paryApto, dvividhazca paryAptAparyAptabhedena saMjJIti / vAdaro'paryAptakaH kathamavApyate ? iti gheda , iha bhavanapativyantarajyotiSkasaudharmezAnadevAH pRthivIjalavanaspatiSu madhye utpadyante te ca tejolezyAvantaH / yallezyazca mriyate agre'pi tallezya evotpadyate-"jalese marai tallese uvavajaha" itivacanAt / ato bAdarAparyAptAvasthAyAMkiyatkAlaM tejolezyA'vApyate ? iti na kazciddoSaH // 24 // assanni Ai bArasa, aNahAre aTTha sttapjttaa| .. sannI pajjatto taha. iya gai yAisu jiyANA // 25 // (hAri0) vyAkhyA-asaMjJini manovijJAnavikale, kim ? ityAha- Ai' iti vibhaktilopAdAdyAni dvAdaza jIvasthAnAni saMjJipaJcendriyasatkajIvasthAnakadvayavarjitAni / tathA'nAhArake'STau jIvasthAnAni, katham ? saptAparyAptajIvasthAnAni saMjJiparyAptakaM ca jIvasthAnakamaSTamamiti / tacca kevalisamuddhAte tRtIyacaturthapaJcamasamayeSu kArmaNakAyayoge prApyate / tathA coktam "kArmaNazarIrayogI, caturthake parame tRtIye ca / samayatra ye'pi tasmin , bhavatyanAhArako niyamAt // 1 // " iha yadyapi kevalI manovijJAnavikalparahitastathA'pi dravyamanaH samAzritya saMjJigrahaNena gRhItaH / iti gatyAdiSu jIvasthAnAnyuktAnIti zeSaH / iti gAthArthaH / / 2 / / iti mArgitAni mArgaNAsthAneSu caturdazApi jIvasthAnAni, sAmpratameteSveva guNasthAnakAnyabhidhitsustannAmasUcAmAha (mala0) 'asaMjini' saMjhivyatirikta 'Ai pArasa' iti AdimAni dvAdaza jIvasthAnakAni bhavanti, sarveSAmapi viziSTamanovikalatayA saMjJipratipakSatvAvizeSAt , saMjJipratipakSasya cA'saMjJitvena vyavahArAt / tathA'nAhArake'STau jIvasthAnakAni bhavanti, kAni ? ityata Aha-saptAparyAptakAH sUkSmaikendriyAdayaH vigrahagatAvekaM dvau trIn vA samayAn yAvatteSAmAhArAsaMbhavAta , saMjJI ca paryAptakaH, sa ca kevalisamuddhAtAvasthAyAM tRtIyacaturthapaJcamasamayeSu / taduktam"caturthapazcamatRtIyeSvanAhArakaH" iti / upasaMhAramAha-iya' ityAdi / itirevamuphtena prakAreNa 'gatyAdiSu' mArgaNAsthAnakeSu jIvasthAnakAni bhavantIti // 25 // . 1 "kAni ? ityAha-" ityapi pAThaH / 2 "Aisu" ityapi pAThaH / 3 "tti" iti je0 / Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAneSu jIvasthAmi tathaughato guNasthAnakAni [187 ___ tadevamuktAni mArgaNAsthAneSu jIvasthAnakAni, sAmpratameteSveva guNasthAnakAnyabhidhisustAnyeva tAvatsvarUpato nirdizati micche 1 sAsaNa 2 'misse 3 aviraya 4 dese 5 pama-ta6 apamatte 7 / niyaTTi 8 aniyaTTi 9 suhumu 10 vasama 11 khINa 12 sajogi 13 ajogi 14 guNA // 26 // (hori0) vyAkhyA-sUcakatvAtsUtramitinyAyAtpadAvayaveSu padamudAyopacArAdvA / tathA ekArAntAH zandAH prathamAntA jJeyAH prAkRtazailIvazAt / "kayare Agacchai dinarUve" ityAdivaditi yathAyogaM zabdasaMskArAdi kAryam / tatra mithyAdRSTiguNasthAnam 1, sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnam 2, samyagmithyAdRSTiguNasthAnam 3, aviratasamyagdRSTiguNasthAnam 4, dezaviratiguNa. sthAnam 5, pramattasaMyataguNasthAnam 6, apramattasaMyataguNasthAnam 7, apUrvakaraNaguNasthAnam 8, anivRttivAdara saMparAyaguNasthAnam 9, sUkSmasaMparAyaguNasthAnam 10, upazAntakaSAyavItarAgacchamasthaguNasthAnam 11, kSINakaSAyavItarAgacchamasthaguNasthAnam 12, sayogikevaliguNasthAnam 13, ayogikevaliguNasthAnam 14 'guNAH' iti guNasthAnakAni / evaM guNasthAnakapadasaMskAraH / padArthastu karmastavaTIkAto'vadhAraNIyaH / sthAnAzUnyArthaM kazcidgAthAbhiH kathyate / tAzcemAH- "jIvAipayatthesu, jiNAMvaiTesu jA asahahaNA / saddahaNAvi ya micchA, vivaroyaparUnaNA jA y||1|| saMsayakaraNaM jaMpi ya, jo tesu aNAyarA payatthe su / taM paJcavihaM mincha, tadiTThI micchadiTThA ya // 2 // uvasamaaDAe~ Thio, micchamapatto tameva gaMtumaNo / sammaM AsAyaMto, sAsAyaNamo muNeyavvo // 3 // jaha guDadahINi visamAibhAva. sahiyANi huMni missANi / bhujaMtassa tahobhaya, taddiTThI mosaviTTho ya // 4!! tiSihe vihu sammatte, thevA vi na viraha jassa kammavasA / so avirao tti bhaNNai, deso puNa desviriie|5 / vikahAphasAyanidAsadAiro bhave pmttotti| paMcasamio tigusto, apamattajaI muNeyavvo // 6 // appuvvaM appuvvaM jahuttaraM jo karei ThiikhaMDaM / rasakhaMDaM tamghAya sA hoi apuvakaraNA tti |7|| viNivadaMti visurDi, samayapahaTA vi jattha anomaM / tatto niyaTiThANaM, vivaroyamao ya aniyahI |||thlaann lobhakhaMDANa veyago bAyaro muNeyavvo / sahamANa hoI suhamo, uvasaMtehiM tu uvasaMto // 9 // vINami mohaNoe, vINakasAbho sajogajogi si / hAi pauttA ya tao, apauttA hoi hu ajogI // 10 // iti saMkSepato .1 "mIse" ityapi pAThaH / 2 "diti kAryam" ityapi pAThaH / Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 ] SaDazItinAmni caturtha karmagranye guNasthAnakIrtanam / athaiteSAmeva ziSyajanahitArtha kAlapramANaM gAthAbhireva kathyate-"micchattamabhavvANa, aNoiyamaNaMtayaM muNeyavvaM / mavvANaM tu aNAiyasapajasiyaM ca sammatse / / 1 / chAvaliyaM sAsANaM, samahiyatettIsasAgara cautthaM / desUNapuSakoDo pacamaga terasaM ca puDho / lazupaMcava svaracarama, taiyaM chahAiyArasaM jAva / iya ahaguNahANA, aMtamuTusA ya paseyaM / / 3 / / " arthateSu guNasthAnakeSu gRhIteSu jIvo bhavAntaraM yAti uta na ? ityAha-"micche sAsANe vA avirayasammami ahava gahiyaMmi / jati jiyA paraloe, sesekArasaguNe mottu // 1 // " atha keSu niyante keSu ca na ? iti kathyate-"mIse 1 vINi 2 sajogA 3 na maraMtekArasesu u maraMti / tesu vi tisu gahiesu', paralogagamo na addesu||1||" iti gAthArthaH // 26 // sAmpratametAni mArgaNAsthAneSvabhidhitsuH pUrva tAvadgatIndriyeSu mAyAha (mala0) sUcanAtsUtramitinyAyAtpadaikadeze'pi padasamudAyopacArAddhA / ihaivaM guNasthAnakanirdezo draSTavyaH / tadyathA-mithyAdRSTiguNasthAnam 1, sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnam 2, samyagmithyAdRSTiguNasthAnam 3, aviratasamyagdRSTiguNasthAnam 4, dezavirataguNasthAnam 5, pramattasaMyataguNasthAnam 6, apramattasaMyataguNasthAnam 7, apUrvakaraNaguNasthAnam 8, anivRttibAdarasaMparAyaguNasthAnam 9, sUkSmasaMparAyaguNasthAnam 10, upazAntakaSAyavItarAgacchamasthaguNasthAnam 11, kSINakaSAyavItarAgacchadmasthaguNasthAnam 12, sayogikevaliguNasthAnam 13, ayogikevaliguNasthAnam 14 iti / tatra mithyA viparyastA dRSTirjIvAjIvAdivastupratipattiryasya bhakSitahRtpUrapuruSasya site pItapratipattivatsa midhyAdRSTiH, guNasthAnazabdaH prAgnirUpitazabdArthaH, mithyAdRSTeguNasthAnaM mithyAdRSTiguNasthAnam / nanu yadi mithyAdRSTistataH kathaM tasya guNasthAnasaMbhavaH 1, guNA hi jJAnadarzanacAritrarUpAH, tatkathaM te dRSTau viparyastAyAM bhaveyuH 1 iti, ucyate, iha yadyapi tattvArthazraddhAnalakSaNAtmaguNasarvaghAtiprabalamithyAtvamohanIyavipAkodayAdastupratipattirUpA dRSTirasumato viparyastA bhavati, / tathApi kAcinmanuSyapazvAdipratipattirantato nigodAvasthAyAmapi tathAbhUtAvyaktasparzamAtrapratiprattiraviparyastA'pi bhavati / yathA'tivahaladhanapaTalasamAcchAditAyAmapi candrArkaprabhAyAM kAcitprabhA, tathAhi-samunnatAtibahalajImUtapaTalena divAkararajanikarakaranikaratiraskAre'pi naikAntena tatprabhAnAzaH saMpadyate, pratiprANiprasiddhadinarajanIvibhAgAbhAvaprasaGgAt / uktaM ca-"suTu vi mehasamupae, hoi pahA cNdsuuraannN|" iti / evamihApi pravalamithyAtvodaye'pi kAcidaviparyastApi dRSTirbhavatIti tadapekSayA mithyAdRSTerapi guNasthAnakasaMbhavaH / yadyevaM tataH kathamasau mithyAdRSTireva ? manuSyapazvAdipratipattyapekSayA antato nigodAvasthAyAmapi tathAbhUtAvyaktasparzamAtrapratipatyapekSayA vA samyagdRSTitvAt , Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnakAni [186 naiSa doSaH, yato bhagavadahatpraNItaM sakalamapi dvAdazAGgArthamabhirocayamAno'pi yadi tadgatamekamapyAraM na rocayati sahAnImapyeSa mithyAdRSTirevocyate, tasya bhagavati sarvajJe pratyayanAzAt / taduktam-'sUtrottAsyakasyA'pyarocanAdakSarasya bhavati naraH / mithyAdRSTiH sUtraM, hi ma. pramANaM jinAbhihitam // 1 // " iti / kiM punaH zeSo bhagavadarhada bhihitayathAvajIvAjIvAdivastutatvapratipattivikala iti yatkiMcidevaitat / mithyAtvaM ca paJcadhA tacopariSTAikSyAmaH / AyamopazamikasamyaktvalAbhalakSagaM sAdayati apanayatIti AsAdanaM anantAnubandhikaSAyavedanam / atra pRSodarAditvAdyazabdalopaH / "kRSahulaM" itivacanAca kartari anaT / sati hi asmin paramAnandarUpAnantasukhaphalado niHzreyasatarubIjabhUta auSazamikasamyaktvalAmo javanyataH samayamAtreNa utkatiH paDbhirAvalikAbhirapagacchatIti / tataH saha AsAdanena vartata iti sAsAdanaH / samyaga aviparyastA dRSTirjinapraNItavastupratipattiryasya sa samyagdRSTiH, sAsAdanazcAsau samyagdRSTizca sAsAdanasamyagdRSTiH tasya guNasthAnaM sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnam / sAsvAdanasamyagdRSTiguNasthAnamiti vA pAThaH / tatra saha samyaktvalakSaNarasAsvAdanena vartata iti sAsvAdanaH / yathA hi bhuktakSIrAnaviSayavyalIkacittaH puruSastadvamanakAle kSIrAnarasamAsvAdayati * tathaiSo'pi mithyAtvAbhimukhatayA samyaktvasyopari vyalIkacittaH samyaktvamudvaman tadrasamAsvAdayati / tataH sa cAsau samyagdRSTizca tasya guNasthAnaM sAsvAdanasamyagdRSTiguNasthAnam / etaccaivaM bhavati, iha gambhIrApArasaMsArapArAvAramadhyamadhyAsIno jantumithyAdarzanamohanIyAdipratyayamanantapudgalaparAvartAna yAvadanekazArIrikamAnasikaduHkhalakSANyanubhUya kathamapi tathAbhavyatvaparipAkavazato girisaridupalagholanAkalpenAnAbhoganirvartitena yathApravRttakaragena karagaM pariNAmo'netivacanAdadhyavamAyavizeSarUpeNa jJAnAvaraNIyAdikarmANyAyurvarjAni sarvANyapi panyopamAsaMkhyeyabhAganyUnaikasAgaropamakoTIkoTIsthitikAni karoti / atra cAntare jIvasya karmapariNAmajanito dhanarAgadveSapariNAmarUpaH karkazanibiDaciraprarUDhagupilavalkagranthivadurbhedo'bhinnapUrvo granthirbhavati / taduktam-'tahi aMtaraMmi jIvassa / havaihu abhinnapuThvo, gaMTho evaM jiNA baiMti // gaMThitti sudubbheo, kakkhaDaghaNarUDhagUDhagaMThi bdha / jIvassa kammajaNio, ghaNarAgahosapariNAmo // 1 // " iti / imaM ca granthi yAvadabhavyA api yathApravRttakaraNena karma kSapayitvA'nantazaH samAgacchanti / yaduktamAvazyakaTIkAyAm-'abhavyasyApi kasyacidyathApravRtta karaNato pranthimAsAcAhadAdivibhUtidarzanataH prayojanAntarato vA pravatamAnasya zrutasAmAyikalAbho bhavati na zeSalAbha iti / " etadanantaraM punaH kazcideva mahAtmA samAsannaparamaniyatisukhaH samullasita. pracuradurnivAravIryaprasaro nizitakuThAradhArayeva paramavizuddhayA yathoktasvarUpasya grantherbhidAM vidhAya Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 ] _____ SaDazItinAmni caturthe karmagranthe mithyAtvamohanIyakarmasthiterantamuhUrtamudayakSaNAdupari atikramyAnivRttikaraNasaMjJitena vizuddhivizeSeNAntamuhUrtakAlapramANamantarakaraNaM karoti / atra yathApravRttakaraNApU:karaNAnivRttikaraNAnAmayaM kramaH-"jA gaMTho tA paDhama, gaThi samaicchatA havai bIya / aniyaTTIkaraNaM puNa, sammattapurakkhaDe jIve / / 1 / / " 'gaThiM samaicchao' iti granthi samatikrAmato bhindAnasyeti yAvat , 'sammatta purakvaDe' iti samyaktvaM puraskRtaM yena tasmin Asannasamyaktve jIve'nivRttikaraNaM bhavatItyarthaH / tasmiMzcAntarakaraNe kRte sati karmaNaH sthitidvayaM bhavati / antarakaraNAdadhastanI prathamA sthitirantamuhUrtapramANA / tasmAdeva cAntarakaraNAduparitanI dvitIyA / sthApanA ceyam / tatra prathamasthitau mithyAtvadalikavedanAdasau mithyAdRSTireva / antarmuhUrtena punastasyAmapagatAyAmantarakaraNaprathamasamaya evaupazamikaM samyaktvamavAmoti mithyAtvadalikavedanAbhAvAt / yathA hi vanadAvAnalaH pUrvadagdhendhanaM vanamUparaM vA dezamavApya vidhyAyati tathA mithyAtvavedanavanadavo'pi antarakaraNamavApya vidhyAyati, tathA ca sati tasyaupazamikasamyaktvalAbhaH / uk ca-"UsaradesaM dadillayaM ca vijjhAi vaNadavo pappa / iya micchassa aNudae, uvasamasamma lahai jiiv| // 1 // " iti / tasyAM cAntauhUrtikyAmupazAntAddhAyAM paramanidhilAbhakalpAyAM jaghanyena samayamAtrazeSAyAmutkarSataH paDAvalikAzeSAyAM satyAM kasyacinmahAvibhISikotthAnakalpo'nantAnubandhikaSAyodayo bhavati, tadudaye ca sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnake vartate, upazamazreNipratipatito vA kazcitsAsAdanatvaM yAti / taduttarakAlaM cAvazyaM mithyAtvodayAdasau mithyAdRSTirbhavatIti / / tathA samyak ca mithyA ca dRSTiryasyAso samyagmidhyAdRSTiH tasya guNasthAnaM samyagmithyAdRSTiguNasthAnam / ihAnantarAbhihitavidhinA landhenaupazamikasamyaktvenauSadhavizeSakalpena madanakodravasthAnIyamithyAtvamohanIyaM karma zodhayitvA tridhA karoti / tadyathA-zuddham 1, arddhavizuddham 2, avizuddhaM 3 ceti / sthApanA-AAA || tatra trayANAM puJjAnAM madhye yadA'rddhavizuddhaH puJja udeti tadA tadudayavazAjIvasyA vizuddhamahadabhihitatattvazraddhAnaM bhavati, tena tadA'sau samyagmidhyAdRSTiguNasthAnamantamuhartakAlaM spRzati / tata UrdhvamavazyaM samyaktvaM mithyAtvaM vA gacchatIti / / tathA viramati sma sAvadyayogebhyo nivartate smeti virataH / "gatyakarmaNyAdhAre ca" iti itari ktapratyayaH / yathA zayito devadatta iti / atra na virato'virataH / yadvA tadbhAve ktaH' iti napusake bhAve ktapratyaye viramaNaM virataM sAvadyayogapratyAkhyAnam , nAsya viratamastItyavirataH sa cAsau samyagdRSTizvetyaviratasamyagdRSTiH / eSa hi aviratipratyayaM durantanarakAdiduHkhaphalaM karmabandham / sAvadha-- yogaviratiM ca paramamunipraNItAM siddhisaudhAdhyArohaNaniHzreNikalpAM jAnanapi na viratimabhyupagacchati, na ca tatpAlanAya yatate apratyAkhyAnAvaraNakaSAyodayavimitatvAt / uktaM ca Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAna kAni [ 191 "baMdhaM aviraiheuM, jANato rAgadosadudhakhaM ca / viraisuhaM icchaMto, viraI kAuM ca asamattho // 1 // esa asajayasammo, niMdaMto pAvakammakaraNaM ca / ahigayajIvAjIvA, acaliyadiTThI paliyamAho // 2 // " samyagdRSTitvaM cAsya pUrvavyAvarNitAntarakaraNakAlasaMbhavini aupazamikasamyaktve vizuddhadarzanamohapuJjodayasaMbhavini kSAyopazamikasamyaktve vA sarvadarzanamohanIyakSayasamutthakSAyikasamyaktve vA sati draSTavyam , tasya guNasthAnamaviratasamyagdRSTiguNasthAnam / / tathA sarvasAvadyayogasya deze ekavrataviSayasthUlasAvadyayogAdau sarvavrataviSayAnumativarjasAvadyayogAnte virataM viratiryasyAsau dezavirataH / sarvasAvadyayogaviratistvasya nAsti pratyAkhyAnAvaraNakapAyodayAt / sarvaviratirUpaM hi pratyAkhyAnamAvRNvantIti pratyAkhyAnAvaraNAH / uktaM ca-'sammaiMsaNasahio, giNhaMto viraimappasattIe / egavva yAicarimo, aNumaimaMto ti desajaI // 1 // parimiyamuvasevaMto, aparimi. yamaNatayaM prihrNto| pAvai parammi loe, aparimiyamaNatayaM sokkhaM // 2 / / dezaviratasya guNasthAnaM dezavirataguNasthAnam / / tathA saMyacchati sma samyaguparamati smeti saMyataH / 'gatyakarmaNvAdhAre ca' iti kartari ktapratyayaH / pramAdyati sma saMyamayogeSu sIdati smeti pramattaH, prarvavatkartari ktapratyayaH / yadvA pramadanaM pramattaM pramAdaH, madirAkapAyaviSayAdibhedAtpazcaprakAraH, pramattamasyAstIti pramattaH pramAdavAn , "abhrAdibhyaH" iti matvarthIyo'pratyayaH / pramattazcAsau saMyatazca pramattasaMyataH tasya guNasthAnaM pramatta saMyataguNasthAnam / vizuddhathavizuddhiprakarSApakarSakRtaH svarUpabhedaH / tathAhi-dezavirataguNApekSayaitadguNAnAM vizuddhiprakarSo'vizuddhayapakarSazca / apramatta saMyataguNasthAnApekSayA tu viparyayaH / evamanyeSvapi guNasthAnakeSu pUrvottarApekSayA vizuddhayavizuddhiprakarSApakaryayojanA draSTavyA // tathA na pramatto'pramattaH, yadvA nAsti pramattamasyetyapramattaH sa cAsau saMyatazca tasya guNasthAnamapramattasaMyataguNasthAnam / / ___ tathA apUrvamabhinavaM prathamamiti yAvatkaraNaM sthitighAta 1 rasaghAta 2 guNazreNi 3 guNasaMkrama 4 sthitibandhAnAM 5 pazcAnAmarthAnAM nivatenaM yasyAsAvapUrvakaraNaH / tathAhi-bRhatpramANAyA jJAnAvaraNIyAdikarmasthiterapavartanAkaraNena khaNDanamalpIkaraNaM sthitighAta ucyate / rasasyApi ca pracurIbhUtasya sato'pavartanAkaraNena khaNDanamalpIkaraNaM rasaghAtaH / etau ca dvAvapi pUrvaguNasthAnakeSu vizuddheralpatvAdalpAveva kRtavAn / atra punarvizuddharatIvaprakRSTatvAt bRhatpramANatayA'pUrvAvimau karoti / tathoparitanasthitervizuddhivazAdapavartanAkaraNenAvatAritasya dalikasyAntamuhUrtapramANamudayakSaNAdupari kSipratarakSapaNAya pratikSaNamasaMkhyeyaguNavRddhathA yadviracanaM sA guNazreNiH / sthApanA ceyam-* // imAM ca pUrvaguNasthAnakeSvavizuddhatvAtkAlato drAdhIyasImaprathIyasI ca dalikasyApavartanAdviracitavAn / iha punarvizuddhataratvAdapUrvA kAlato hrasvatarAM pRthutarAM ca prabhUtataradalika Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe syApavartanAdviracayatIti / tathA babhyamAnazubhaprakRtiSvavadhyamAnAzubhaprakRtidalikasya pratisamayamasaMkhyeyaguNavRddhayA vizuddhivazAnnayanaM guNasaMkramaH, tamapIha pUrvAM karoti / tathA sthitiM karmaNAM prAg azuddhatvAdrAdhIyasIM caddhavAn , iha tu tAmapUrvI vizuddhivazAd humIyasIM banAtIti / evaM cApUrvakaraNo dvidhA, kSapaka upazamakazca / kSaraNopazamAhatvAccaivamucyate / rAjyArhakumArarAjavat / na punaraso kSapayati upazamayati vA, tasya guNasthAnamapUrvakaraNaguNasthAnam / asmiMzca guNasthAnake kAlatrayavartino nAnAjIvAnAzritya pratisamayaM yathottaramadhikavRddhayA'saMkhyeyalokAkAzapramANAnyadhyavasAyasthAnAni bhavanti / tathAhi-ye'sya guNasthAnakasya prathamasamayaM pratipadyante pratipatsyante ca tAn sarvAnapekSya jaghanyAdInyutkRSTAntAnyasaMkhyeyalokAkAzapradezapramANAnyadhyavasAyasthAnAni labhyante, kvacitkadAcitkeSAMcitteSAM prathamasamayavartinAM parasparamadhyavasAyasthAnanA-. nAtvasyApi bhAvAt / tasya ca nAnAtvasyaitAvata eva kevalavedinopalabdhatvAt / ata eva cedamapi na vAcyam , kAlatrayavartinAmetadguNasthAnakaprathamasamayapratipattaNAmAnantyAtparasparamadhyavasAyasthAnanAnAtvAccAnantAnyadhyavasAyasthAnAni prApnuvantIti bahUnAM prAya ekAdhyavasAyasthAnavartitvAdvitIyasamaye tadanyAnyadhikatarANyadhyavasAyasthanAni labhyante tRtIyasamaye tadanyAnyadhikatarANI caturthasamaye tadanyAnyadhikatarANItyevaM yAvaccaramasamayaH / etAni ca sthApyamAnAni 1000 0 0 0 0 viSamacaturasra kSetramAstRNanti / sthApanA / / nanu dvitIyAdisamayeSvadhyavasAya sthAnAnAM vRddhau kiM kAraNam 1, ucyate, tathAsvabhAvavizeSaH / etadguNasthAnakaM pravipattArohi pratisamayaM vizuddhiprakarSamAsAdayantaH khalu svabhAvata eva UrdhvamaddhataraM gacchanto bahavo vibhinneSu vibhinnepvadhyavasAyasthAneSu vartanta iti| atra cprthmsmyjghnyaadhyvsaaysthaanaatprthmsmyotkRssttmdhyvsaaysthaanmnntgunnvishuddhm| prathamasamayotkRSTAdhyavasAyasthAnAdvitIyasamaye jaghanyamadhyavasAyasthAnamanantaguNavizuddhamiti / tasmAttadutkRSTamanantaguNavizuddhamityevaM yAvadvicaramasamayotkRSTAdhyavasAyasthAnAcaramasamayajaghanyamadhyavasAyasthAnamanantaguNavizuddham / tasmAdapi tadutkRSTamanantaguNavizuddham / ityekasamayagatAni cAmRnyadhyavasAyasthAnAni parasparamanantabhAgavRddhA 1 'saMkhyAtabhAgavRddha 2 saMkhyAtabhAgavRddha 3 saMkhyeyaguNavRddhA 4 'saMkhyeyaguNavRddhA 5 'nantaguNavRddha 6 rUpaSaTsthAnakapatitAni / yugapadetadguNasthAnakapraviSTAnAM ca parasparamadhyavasAyasthAnasya vyAvRttilakSaNA nivRttirapyasti, yathoktamanantaramitikRtvA nivRttiguNasthAnakamapyetaducyate / uktaM ca-'niyahi aniyahi vAyare sahame' iti idAnImanivRttibAdarasaMparAyaguNasthAnakamucyate-tatra yugapadguNasthAnakaM pratipanAnI bahUnAmapi jIvAnAmanyo'nyamadhyavasAyasthAnasya vyAvRttinivRttiH sA nAstyasyetyanivRttiH / samakAlametadguNasthAnakamAruDhasyAparasya yasmin samaye yadadhyavasAyasthAnamasAvapi vivakSitaH 0 . 0 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnakAni [ 193 puruSastasmin samaye tadevAdhyavasAyasthAnamanuvartata iti yAvat / saMpareti paryaTati saMsAramaneneti saMparAyaH kaSAyodayaH, bAdaraH sUkSmakiTTIkRtasaMparAyApekSayA sthUraH saMparAyo yasya sa bAdarasaMparAyaH, anivRttizcAso bAdarasaMparAyazca tasya guNasthAnaM anivRttivAdarasaMparAyaguNasthAnam / tasyAM cAnivRttivAdarasaMparAyaguNasthAnakAddhAyAmAntamauhUrtikyAM prathamasamayAdArabhya pratisamayamanantaguNavizudhdhaM yathottaramadhyavasAyasthAnaM bhavati / yAvantazcAntaharte samayAstAvantyevAdhyavasAyasthAnAni tatpraviSTAnAM bhavanti nAdhikAni, ekasamayapraviSTAnAM sarveSAmapyekAdhyavasAyasthAnatvAt / sa cAnivRttivAdaro dvadhA, kSapaka upazamakazca / kSapayatyupazamayati vA mohanIyaM katikRtvA // tathA sUkSmaH kiTTIkRtaH saMparAyo lobhakaSAyodayarUpo yasya sa sUkSmasaMparAyaH / sa dvidhA, kSapaka upazamakazca / kSapayati upazamayati vA lobhamekamitikRtvA tasya guNasthAnaM sUkSmasaMparAyaguNasthAnam / / tathA chAdayati jJAnAdiguNamAtmana iti cchama jnyaanaavrnniiyaadighaatikrmodyH| chadmani tiSThatIti cchamasthaH / ca sa sarAgo'pi bhavatIti tadvayavacchedArtha vItarAgagrahaNam / vIto vigato rAgo mAyAlobhakaSAyodayarUpa upalakSaNatvAdasya dveSo'pi krodhamAnodayarUpo yasyAsau vItarAgaH sa cAsau chadmasthazca vItarAgacchadmasthaH / sa ca kSINakaSAyo'pi bhavati tasyApi yathoktarAgApagamAt , atastadvayavacchedArthamupazAntakaSAyagrahaNam / upazAntA upazamitA vidyamAnA eva santaH saMkramaNodvartanAdikaraNavipAkapradezodayAyogyatvena vyavasthApitAH kaSAyAH prAGnirUpitazabdArthA yena sa upazAntakaSAyaH sa cAsau vItarAgacchadmasthazca tasya guNasthAnamupazAntakaSAyavItarAgacchamasthaguNasthAnam / etadvineyajanAnugrahAya vizeSato mUlata eva bhAvyate / tatra prathamato'nantAnubandhikapAyAnavirato dezavirataH pramatto'pramatto vopazamayya tato darzanamohanIyatritayamu. pazamayati / kathamanantAnubandhinAmupazamanam ? iti cet , ucyate, yo'viratAdInAmanyatamo'nantAnuvandhina upazamayitu prayatate so'nyatamasmin yoge vartamAno'vazyaM tejaHpadmazuklalezyA'. nyatamalezyAyuktaH sAkAropayogopayukto'ntaHsAgaropamakoTIkoTIsthitisatkarmA prakRtIzca bannAti parivartamAnAH zubhA eva / pratisamayaM cAzubhAnAM kamaNAmanubhAgamanantaguNahAnyA karoti, zubhAnAM cAnantaguNadvayA / sthitivanye'pi ca pUrNe pUrNa satyanyaM sthitibandhaM palyopamAsaMkhyeyabhAganyunaM karoti / karaNa kAlApUrvamapi cAntamuhUrta kAlaM yAvadavadAyamAnacittasaMtatiravatiSThate / sthitvA ca tAvantaM kAlamAntamaurtikAni trINi karaNAni karoti / tadyathAyathApravRttakaraNa 1 mapUrvakaraNa 2 manivRttikaraNaM 3 ca / caturthI tUpazAntAddhA / tatra yathApravRttakaraNe pravizan pratisamayamanantaguNavRddhathA vizuddhayA pravizati, na ca tatra sthitighAtaM rasaghAtaM guNazreNi guNasaMkramaNaM vA karoti tadyogyavizuddhayabhAvAt / tasyAM cAntamauhUrtikyAM yathApravRttakaraNAdAyAM kAlatrayavartinAnAjIvApekSayA pratisamayamasaMkhyeyalokAkAzapradezapramANAni vizuddhi Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe sthAnAni bhavanti / pratisamayaM caitAni sarvANyapi SaTsthAnapatitAni / tatra prathamasamaye yA jaghanyA vizuddhiH sA sarvastokA / tato dvitIyasamaye jaghanyA vizuddhiranantaguNA / tato'pi tRtIyasamaye jaghanyA vizodhirantaguNA / evaM tAvadraSTavyaM yAvattasya yathApravRttakaraNasyAsaMkhyeyo bhAgo gato bhavati / tato'saMkhyeyabhAgagatacaramasamayajaghanyavizuddhaH sakAzAtprathamasamaye utkRSTA vizuddhiranantaguNA / tato'pi yato jaghanyavizuddhisthAnAnivRttastata uparitanaM jaghanyaM sthAnamanantaguNam / tato dvitIyasamaye utkRSTA vishuddhirnntgunnaa| tata uparitanaM jaghandhaM sthAnamanantaguNam / tatastRtIyasamaye utkRSTA vizuddhiranantaguNA / evamupadarzitakrameNa jaghanyamutkRSTaM cAmuzcatA satA'nantaguNavRddhayA zreNyA tAvajjJAtavyaM yAvadyathApravRttakaraNasyAntimaM jaghanyaM vizuddhisthAnam / tataH zeSANyutkRSTAni sthAnAni sarvANyapyanantaguNavRddhayA zreNyA netavyAni yAvadyathApravRttakaraNasya caramasamaye utkRSTaM vizuddhisthAnam / bhaNitaM yathApravRttakaraNam / / idAnImapUrvakaraNamucyate12deg 0 0 0. 0 0 * deg 16 tatrApUrvakaraNasya pratisamayamasaMkhyeyale kAkAzapradezapramANAni 0 0 0 0 0 0 0 0 000.00 14 vizuddhisthAnAni bhavamti, tAni ca pratisamayaM SaTsthAnapati0000 deg 13 tAni / tatra prathamasamaye jaghanyA vizuddhiH sarvastokA, sA ca 4 ythaaprvRttkrnncrmsmyotkRssttvishuddhisthaanaadnntgunnaa| tato 'pi cApUrvakaraNasya prathamasamaya evotkRSTA vizuddhiranantaguNA / tato'pi ca dvitIyasamaye jaghanyA vizuddhiranantaguNA / evaM jaghanyamutkRSTaM cAnantaguNavRddhayA zreNyA tAvannetavyaM yAvadapUrvakaraNasya caramasamaye jaghanyavizuddhita utkRSTA vishuddhirnntgunnaa| sthApanA 60000000010| ceyam- / / asmiMzcApUrvakaraNe pravizan sthitighAtaM rasaghAtaM guNazreNiM guNasaM700000000 50000006 / kramaM sthitibandhaM ca yugapadArabhate / tatra sthitighAto nAma satkarmaNo'grima100002 | bhAgAdutkarSeNa sAgaropamazatapRthakttvamAtrAM jaghanyataH palyopamAsaMkhyeyabhAgamAtrAM sthiti khaNDayati taddalikaM cAdhastAdyAH sthitIna khaNDayiSyati tatra prakSipati / antamuhUrtamAtrakAlena taddalika khaNDayate / tataH punarapi tato'dhastAdupadarzitakrameNaiva palyopamAsaMkhyeyabhAgamAtra sthitikhaNDamutkirati nikSipati ca / evamapUrvakaraNAddhAyAmanekAni sthitikhaNDasahasrANi bhavanti / tasya cApUrvakaraNasya prathamasamaye yatsthitisatkarmAsIttattasyaiva caramasamaye saMkhye yaguNahInaM jAtam / adhunA'nubhAgadhAto bhaNyate-tatra yadazubhaprakRtInAmanubhAgasatkarma tasyAnantatamabhAgamapahAya zeSasya pratisamayamanantAnubhAgabhAgAn vinAzayan sAkalyato'ntamuhUrtamAtreNa vinAzamApAdayati / tataH punarapi tasyAnantaramuktasyAnantatamabhAgasyAnantabhAgaM vimucya zeSaM pratisamayamanantAnanubhAgabhAgAn vinAzayan sAkalyato'nantamuhUrtamAtreNa vinAzayati / tataH punarapi prAgmuktasyAnantabhAgasyAnantabhAgaM muktvA zeSamantamuhUrtamAtreNa pUrvoktavidhinA sAkalyena vinAzayati / emeva 0wr.m066 0000000 0 000 000 . .00 |3000004 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnakAni [ 165 kasthitikhaNDotkiraNakAle'nekAnyanubhAgakhaNDasahasrANi vyatikrAmanti / sthitikhaNDasahasra stvapUrvakaraNaM parisamApyate / tathA guNazreNi kAlato'pUrvakaraNakAlato'nivRttikaraNakAlatazca vizeSadhikAM karoti / tatrodayakSaNAdantamuhUrtapramANAbhyaH sthitibhya uparitanInAM sthitInAM saMbandhidalikamAdAyodayAvalikAta upari vartamAnAsu sthitiSvantarmuhUrtapramANAsu madhye nikSipati / yacca prathamasamayagRhItaM dalikaM nikSipyate tatprathamasthitau stokam , dvitIyasthitAvasaMkhyeyaguNam , tRtIyasthitAvasaMkhyeyaguNam , evaM yAvanikSepaviSayabhUtAntamuhUrtacaramasthitiH / dvitIyasamaye'pi yaddalikamantamuhUrtAduparitanasthitibhyo. gRhyate, tataH prathamasamayagRhItadalikAdasaMkhyeyaguNam , tadapi nikSipyamANaM pUrvavadevAvagantavyam / evaM tRtIyAdisamayeSvapi grahaNanikSepo draSTavyau / vipAkAnubhavatazca kSIyamANAsvadhastanasthitiSu tata upayu paritaramArabhyodayAvalikAta Urva zeSAsu sthitiSu zeSasamayagRhItaM dalikaM nikSipyate iti / adhunA guNasaMkramo bhaNyate-tatrApUrvaka raNasya prathamasamaye yadanantAnubandhikaSAyasaMbandhidalikaM paraprakRtau saMkramayati tatstokam / tato dvitIyasamaye saMkramyamANamasaMkhyeyaguNam / tRtIyasamaye'saMkhyeyaguNam / evaM yAvadapUrvakaraNAddhAyAzcaramasamayaH / tathA'pUrvakaraNasya prathamasamaye'nya eva sthitibandha Arabhyate / sthitibandhasthitikhaNDe ca yugapadArabhyete yugapadeva ca niSThAM yAtaH / evamete pazca padArthA asminnapUrvakaraNe yugapadArabhyante / gatamapUrvakaraNam / idAnImanivRttikaraNamucyate anivRttizabdArthabhAvanA prAgvadavagantavyA / atrApi pUrvoktAH sthitighAtAdayaH paJca padArthA yugapadArabhyante / tasyAzvAnivRttikaraNAddhAyAH saMkhyeyeSu bhAgeSu gateSu satsvanantAnubandhinAM kaSAyANAmantarakaraNaM karoti / taccaivamadhastAdAvalikAmAnaM muktvA tata upariSThAdantamuhUrtamAna sthitikhaNDamutkirati / utkIryamANaM ca dalikaM badhyamAnAsu paraprakRtiSu saMkramayati / antamuhUrtamAtrakAlena ca sthitivandhakAlasamena tadantarakaraNaM parisamApyate / tasminneva ca samaye prathamasthityAvalikAgataM ca dalikaM stibuka' . saMkrameNa vedyamAnAsu paraprakRtiSu prakSipati / uparitanasthitigataM ca dalikamevamupazamayati-prathamasamaye stokam / dvitIyasamaye tato'saMkhyeyaguNam / tRtIyasamaye tato'saMkhyeyaguNam / evamantarmuhUrtamAtreNAnantAnuvandhinaH sAkalyenopazamayati / - anye punarAhuH-naivAnantAnubandhinAmupazamanA bhavati, kintu visaMyojanaiva, sA punarevamihAviratAdayaH kSAyopazamikasamyagdRSTayathAturgatikA api / tadyathA-nArakA devA aviratasamyagDaSTayaH, tiryazco'viratasamyagdRSTayo dezaviratA vA, manujA aviratasamyagdRSTayo dezaviratAH sarvavistA vA, yathAsaMbhavaM vizuddhipariNAmena pariNamamAnA anantAnubandhinAM visaMyojanArtha yathApravRttAdIni 1 anudIrNamudIrNAntastulyakAlaM pratipakSaNam / dalikaM saMkramaM yAti yena sa stibuko mtH||1|| 2 "dalikamupazamayitumAramate / taccaivam" ityapi pAThaH / / Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 ] SaDazatinAmni caturtha karmagranthe trINi karaNAni kurvanti / tatra yathApravRttamapUrva ca prAgvat / anivRttikaraNaM punaH prAptaH san anantAnubandhinAM sthitimudvalanAsaMkrameNodvalayan tAvadudvalayati yAvatpalyopamAsaMkhyeyabhAgAmAtraM sthitam / tadapi ca badhyamAnAsu mohanIyaprakRtiSu pariNamayati prathamasamaye stokam , dvitIya samaye'saMkhyeyaguNam / evaM yAvaccaramasamaye AvalikAgataM muktvA zeSaM sarva saMkrameNa dvicaramasamayapariNamitAdasaMkhyeyaguNaM pariNamayati / AvalikAgataM punaH stibukasaMkrameNa vedyamAnAsu prakRtiSu saMkramayati / bhaNitA anantAnuvandhinAM visaMyojanA / sAmprataM darzanatrikasyopazamanA bhaNyate-tatra mithyAtvasyopazamako dvidhA, mithyAdRSTiH kSAyopazamikasamyagdRSTizca / itarayostu dvayorapi kSAyopazamikasamyagdRSTireva / tatra mithyAdRSTemithyAtvopazamanA yathA karmaprakRtisaMgrahaNyAm iha tu granthagauravabhayAnnocyate / kSAyopazamikasamyagdRSTerdarzanatrikopazamanAvidhiH punara-. yam-iha kSAyopazamikasamyagdRSTiH saMyame vartamAnaH samantamuhUrtamAtreNa darzanatrikamupazamayati / upazamayatazca karaNatrikavidhiH pUrvavattAvadvaktavyaH yAvadanivRttiva.raNAddhAyAH saMkhyeyeSu bhAgeSu gateSu satsvantarakaraNam / antarakaraNaM ca kurvan vedakasamyaktvasya prathamasthitimantamuhUrtamAtrAM sthApayati / mithyAtvamizrayozcAvalikAmAtrAm / utkIryamANaM ca dalikaM trayANAmapi samyaktvasya prathamasthitau prakSipati / mithyAtvamizrayoH prathamasthitidalikaM samyaktvasya prathamasthitidalikamadhye stibukasaMkrameNa saMkramayapi / samyaktvasya punaH prathamasthitau vipAkAnubhavataH krameNa kSINAyAM satyAmupazamasamyagdRSTirbhavati / uparitanadalikasya copazamanA trayANAmapi mithyAtvAdInAmanantAnubandhinAmuparitanasthitidalikasyevAvaseyA / evamupazAntadarzanamohanIyatrikacAritramohanIyamupazamayitukAmaH punarapi yathApravRttAdIni trINi karaNAni karoti / karaNAnAM ca svarUpaM prAgvadavagantavyam / kevalamiha yathApravRttakaraNamapramattaguNasthAne bhavati / apUrvakaraNamapUrvakaraNaguNasthAnake / atrApi sthitighAtAdayaH pUrvavadeva / apUrvakaraNAddhAyAzca saMkhyeyabhAge gate sati nidrApracalayorbandhavyavacchedaH / tataH prabhUteSu sthitikhaNDasahasraSu gateSu satsvapUrvakaraNAddhAyAH saMkhyeyA bhAgA gatA bhavanti / asmizcAntare devagati 1 devAnupUrvI 2 paJcendriyajAti 3 vaikriyA 4 ''hAraka 5 tejasa 6 kAmeNa 7 samacaturastrakriyA 9 ''hArakAGgopAGga 10 varNAdicatuSkA 14 'gurulaghU 15 paghAta 16 parAghAto 17 cchvAsa 18 trasa 19 vAdara 20 paryApta 21 pratyeka 22 prazastavihAyogati 23 sthira 24 zubha 25 subhaga 26 susvarA 27 ''deya 28 nirmANa 29 tIrthakara 30 saMjJitAnAM triMzataH prakRtInAM bandhavyavacchedaH / tataH sthitikhaNDapRthaktve gate satyapUrvakaraNAddhAyAzcaramasamaye hAsyaratibhayajugupsAnAM bandhavyavacchedaH / udayavyavacchedazca sarvakarmaNAM dezopazamanAnidhattinikAcanAkaraNavyavacchedazca / tato'nantarasamaye'nivRttikaraNe pravizati / tatrApi sthitighAtAdIni pUrva Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnakAni [167 vatkaroti / tato'nivRttikaraNAddhAyAH saMkhyeyeSu bhAgeSu gateSu satsu darzanasaptakazeSANAmekaviMzateohanIyaprakRtInAmantarakaraNaM karoti / tatra yasya vedasya saMjvalanasya ghodayo'sti tayoH svodayakAlapramANAM prathamasthitiM karoti zeSANAM tvekAdazakaSAyANAmaSTAnAM ca nokapAyANAmAvalikAmAtrAm / vedatrikasaMjvalanacatuSTayasya tUdayakAlapramANamidam-strIvedanapusakavedayorudayakAlaH sarvastokaH, svasthAne tu parasparaM tulyaH, tataH puruSavedasyAsaMkhyeyaguNaH, tasmAdapi saMjvalanakrodhasyodayakAlo vizeSAdhikaH , tasmAdapi mAnasya vizeSAdhika evaM yathottaraM mAyAlobhayorudayakAlo vizeSAdhiko vAcyaH / ata evAntarakaraNamu. paritanabhAgApekSayA samam , adhobhAgApekSayA tUktanItyA viSamam / antarakaraNavidhAnakAlazca sthitighAtAbhinavakarmabandhakAlasamAnaH / antarakaraNagatasya cotkIryamANasya dalikasya prakSepavidhirayam-yasya karmaNastadAnubhavanaM bandhazca bhavati tasyAntarakaraNasatkapradezAgraM prathama sthitau dvitIyasthitau ca prakSipati, yathA puruSavedodayArUDhaH puruSavedasya / yasya punaranubhavanamasti, na tu bandhaH, tasyAntarakaraNasatkaM dalikaM prathamasthitau prakSipati, yathA strInapusakavedodayArUDhaH strInapusakavedayoH / yasya punarudayo nAsti, bandhaH punarasti, tasyAntarakaraNasatkaM dalikaM dvitIyasthitI prakSipati, yathA saMjvala nakrodhodayArUDhaH zeSasaMjvalanAnAM / yasya punarudayo bandhazca nAsti tasyAntarakaraNasatkaM pradezAgraM paraprakRtiSu prakSipati, yathA dvitIyatRtIyakaSAyANAm / ihAnivRttikaraNe bahu vaktavyaM tadgranthagauravabhayAnnocyate / kevalaM vizeSArthinA karmaprakRtisaMgrahaNinirIkSitavyA / antarakaraNaM ca kRtvA tato napusakavedamantamuhUrtamAtreNopazamayati / upazamanAvidhiH prAgvat / tato'ntamuhUrtamAtreNa strIvedam / tato'ntramuhUrtena hAsyAdi'SaTkam / tasmizcopazAnte tatsamayameva puruSavedasya bandhodayavyavacchedaH / tataH samayonAvalikAdvikena puruSavedamupazamayati, tato yugapadantamuhUrtamAtreNApratyAkhyAnAvaraNapratyAkhyAnAvaraNakrodhau / tadupazAntau ca tatsamayameva saMjvalanakrodhasya indhodayodIraNAvyavacchedaH / tataH samayonAvalikAdvikena saMjvalanakrodhamupazamayati / tato'ntamuhUrtamAtreNApratyAkhyAnAvaraNapratyAkhyAnAvaraNo mAnau yugapadupazamayati / tadupazAntau ca tatsamayameva saMjvalanamAnasya bandhodayo dIraNAvyavacchedaH / tataH samayonAvalikAdvikena saMjvalanamAnamupazamayati / tato yugapadantamuhUrtamAtreNApratyAkhyAnAvaraNapratyAkhyAnAvaraNe mAye upazamayati / tadupazAntau ca tatsamayameva saMjvalanamAyAyA bandhodayodIraNAvyavacchedaH / tato'sau lobhavedako jAtaH / lobhavedakAddhAyAzca dvayosvibhAgayorvartamAno dvitIyasthiteH sakAzAilikamAnIya prathamasthitiM karoti vedayati ca / tatra prathamastribhAgo'zvakarNakaraNAddhA tatra vizuddhayA varddhamAno'pUrvasparddhakAni karoti / apUrvasparddhakazabdArtha cAgre vakSyAmaH / saMjvalanamAyAyAzca bandhAdau vyavacchinne sati tataH Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16.] paDazItinAmni caturthe karmagranye samayonAvalikAdvikena saMjvalanamAyAmupazamayati / evamazvakarNakaraNAdvAyAM gatAyAM tato dvitIye lobhavedakAddhAyAstribhAge vartamAno lobhasya dvitIyasthitigatasya kiTTIH karoti / kiTTIkaraNAddhAyAzvaramasamaye yugapadapratyAkhyAnAvaraNapratyAkhyAnAvaraNalobhAvupazamayati / tadupazAntau ca tatsamayameva saMjvalanalobhavandhavyavacchedaH bAdaralobhodayavyavacchedazca / tato'sau sUkSmasaMparAyo bhvti| tadA coparitanasthitau yatkiTTIkRtaM dalikaM tatkatipayaM tataH samAnIya prathamasthiti karoti vedayati ca, sA ca suukssmsNpraayaaddhaantmuhuurtprmaannaa| tadAnIM ca sUkSmakiTTIkRtaM dalikaM samayonAvalikAdvikabaddhaM ca paza- , mayati sUkSmasaMparAyAddhAyAzcaramasamaye saMjvalanalobha upazAnto bhavati, tatsamameva ca jJAnAvaraNapaJcaka 5 darzanAvaraNacatuSkA 9'ntarAyapaJcaka 14 yazaHkIyu 15 ccairgotrANAM 16 vndhvyvcchedH| tato'nantarasamaye'sAvupazAntakaSAyo bhavati, sa ca jaghanyenaikasamayamAtramutkarSato'ntamuhataM kAlaM yAvallabhyate / tata Urdhva niyamAdasau pratipatati / pratipAtazca dvidhA, bhavakSayeNa addhAkSayeNa ca / tatra bhavakSayo priyamANasya / addhAkSaya upazAntAddhAyAM samAptAyAm / addhAkSayeNa ca pratipatan yathaivArUDhastathaiva pratipatati / yatra yatra bandhodayo vyavacchinnAstatra tatra pratipatatA satA te Arabhyanta iti yAvat / pratipataMzca tAvatpratipatati yAvatpramattasaMyataguNasthAnakam / kazcit punastato'pyadhastanaM guNasthAnakadvikaM yAti / ko'pi sAsAdanabhAvamapi / yaH punarbhavakSayeNa pratipatati sa prathamasamaya eva sarvANyapibandhAnAdIni karaNAni pravartayatItyeSa vizeSaH / utkarSatazcaikasmin bhave dvau vArAvupazamazreNiM pratipadyate / yazca dvau vArAvupazamazreNiM pratipadyate tasya niyamAttasmin bhave ksspkshrennybhaavH| yaH punarekaM vAraM pratipadyate / tasya kSapakazreNirbhavedapi ityeSa kArmagranthikAbhiprAyaH / siddhAntAbhiprAyeNa tvekasmin bhave ekAmeva zreNi pratipadyate / yata uktaM kalpAdhyayane-'annayaraseDhivaja egabhaveNaM ca savvAI" / 'savvAI' iti sarvANi samyaktvadezaviratyAdIni / anyatrApyuktam-mohopazama ekasmin , bhave diH sthAdasaMtaptaH / yasmin bhave tUpazamaH, kSayo mohasya tatra n||1||" iti / / 'kSINakaSAyItarAgacchadmasthaguNasthAnamiti' kSINA abhAvamApannAH kaSAyA yasya sa kSINakaSAyaH, tatrAnyeSvapi guNasthAnakeSu vakSyamANayuktyA kvApi kiyatAmapi kaSAyANAM kSINatvasaMbhavAtkSINakapAyavyapadezaH saMbhavati, tatastadvayavacchedArtha vItarAgagrahaNam / kSINakaSAyavItarAgatvaM ca kevalino'pyastIti tadvayavacchedArthachadmasthagrahaNam / yadvA chadmarathaH sarAgo'pi bhavatIti tadapanodArtha vItarAgagrahaNam / vItarAgazcAsau chamasthazceti vItarAgacchadmasthA, sa copazAntakavAyo'pi bhavatIti tannirAsArtha kSINakaSAyagrahaNam / kSINakaSAyazcAsau vItarAgacchaasthazca tasya guNasthAnaM kSINakaSAyavItarAgacchadmasthaguNasthAnam / idaM ca yathA'vApyate tathA mUlata eva bhAvyate / iha yaH kSapakazreNimArabhate so'vazyaM manuSyo varSASTakAcopari vartamAnaH, saca prathamamanantAnubandhino visaMyojayati / tadvisaMyojanA ca prAgeva bhANatA / tato darzanamohakSapaNArtha yathApravRttAdIni trINi karaNAni karoti / tatra yAvadapUrvakaraNaM tAvatpUrvavadeva vaktavyam / anivRttikaraNA Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnakAni [ 166 dAyAM ca vartamAno darzanatrikasya sthitisatkarma tAvadudvalanAsaMkrameNodvalayati yAvatpalyopamAsaMkhyeyabhAgamAtramavatiSThate / tato mithyAtvadalikaM samyaktvamizrayoH prakSipati, tacdaivam-prathamasamaye stokam , dvitIyasamaye tato'saMkhyeyaguNam / evaM yAvadantamuhUrtacaramasamaye AvalikAgataM muktvA zeSaM dvicaramasamayasaMkramitAilikAdasaMkhyeyaguNaM saMkramayati / AvalikAgataM tu stibukasaMkrameNa samyaktve saMkramayati / evaM mithyAtvaM kSapitam / tato'ntamuhUrtamAtreNa samyagmithyAtvamapyanenaiva krameNa samyaktve prakSipati / tataH samyagmithyAtvamapi kSapitam / tataH samyaktvamapavartayitu tathA lagno yathA'ntamuhartamAtreNa tadapyantamuhUrtamAtrasthitikaM jAtam , tacca krameNAnubhUyamAnamanubhUyamAnaM satsamayAdhikAvalikAzepaM jAtam / tato'nnatarasamaye tasyodIraNAvyavacchedaH / tato vipAkAnubhavaneneva kevalena vedayati yAvaccaramasamayaH / tato'nantarasamaye'sau kSAyikasamyagdRSTirjAyate / ukto darzanatrikakSapaNAvidhiH / iha yadi baddhAyuSkaH kSapakazreNimArabhate, tata etAvatyevAvatiSThate / athAvaddhAyuSkastato'ntamuhUrtamAtre gate sati punarapi cAritramohanIyakSapaNArtha yathApravRttAdIni trINi karaNAnyArabhate, teSAM ca svarUpaM pUrvavadeva vaktavyam / tatrApUrvakaraNe sthitighAtAdibhirapratyAkhyAnAvaraNakrodhAdInyaSTau karmANi tathA kSapayati sma yathA'nivRttikaraNAddhAprathamasamaye tAni palyopamAsaMkhyeyabhAgamAtrasthitikAni jAtAni / anivRttikaraNAddhAyAzca saMkhyeyeSu bhAgeSu gateSu satsu styAnacitrika 3 narakagati 4 tiryaggati 5 eka 6 dvi 7 tri 8 caturindriyajAti 9 narakAnupUrvI 10 tiryagAnupUrvI 11 sthAvarA 12 ''tapo 13 dyota 14 sUkSma 15 sAdhAraNA 16 nAM poDazaprakRtInAM pratisamayamudvalanAsaMkrameNodvalyamAnAnAM palyopamAsaMkhyeyabhAgamAtrA sthitirjAtA / tato badhyamAnAsu prakRtiSu guNasaMkrameNa pratisamayaM prakSipyamANAni tAni SoDaza karmANi niHzeSato'pi kSINAni bhavanti / ihApratyAkhyAnAvaraNapratyAkhyAnAvaraNakaSAyASTakaM pUrvameva kSapayitumArabdhaM paraM nAdyApi kSINaM kevalamapAntarAla eva pUrvoktaM prakRtiSoDazaka kSapitam / tataH pazcAttadapi kaSAyASTakamudvalanavidhinA'ntamuhUrtamAtreNa kSapayati, eSa sUtrAdezaH / anye punarAhuH-poDaza karmANyeva pUrva kSapayitumArabhate / kevalamapAntarAle'STau kapAyAn kSapayati, pazcAt SoDaza karmANIti / tato'ntamuhUrtamAtreNa navAnAM nokaSAyANAM caturNA ca saMjvalanAnAmantarakaraNaM karoti, tacca kRtvA napusakavedamudvalanavidhinA kSapayitumA. rabhate / tatrAntarakaraNasyoparitanasthitidalikamudvalanAsaMkrameNodvalyamAnamudvalyamAnaM panyopamAsaMkhyeyabhAgamAnaM jAtam / tataH prabhRti vadhyamAnaprakRtiSu guNasaMkrameNa taddalikaM prakSipati / tacvaivaM prakSipyamANaM prakSipyamANamantamuhUrtamAtreNa niHzeSa kSINam / adhastanasthitidalikaM ca yadi napusakodena kSapakazreNimArUDhastato'nubhavataH kSapati, anyathA tvAvalikAmAtram / tatva vedyamAnAsu prakRtiSu stibukasaMkrameNa saMkramayati / tadevaM kSapito napuMsakavedaH / tato'ntarmuhUrtamA Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 ) SaDazItinAmni caturthe karmagranthe treNa strIvedo'pyanenaiva krameNa kSipyate / tataH SaD nokaSAyAn yugapatkSapayitumArabhate / tataH prabhRti ca teSAmuparitanasthitidalikaM na puruSavede saMkramayati kintu saMjvalanakrodha eva, ete'pi ca pUrvokAvidhinA kSipyamANA antamuhUrtamAtreNa niHzeSAH kssiigaaH| tatsamayameva ca purupavedasya bandhodayodIraNAvyavacchedaH samayonAvalikAdvikavaddhaM muktvA zeSadalikasya kSayazca / tato'sAvidAnImavedako jAtaH / krodhaM ca vedayataH satastasya krodhAddhAyAstrayo vibhAgA bhavanti / tadyathAazvakarNakaraNAddhA 1, kiTTikaraNAddhA 2, kiTTivedanAddhA 3 ca / tatrAzvakarNakaraNAddhAyAM vartamAnaH pratisamayamanantAnyapUrvasparddhakAni caturNAmapi saMjvalanAnAmantarakaraNAduparitanasthitau karoti / atha kimidaM sparddhakam ? iti, ucyate, iha tAvadanantAnantaiH paramANubhiniSpannAn skandhAn jIvaH karmatayA gRhNAti / tatra caikaikasmin skandhe yaH sarvajaghanyarasaH paramANuH tasyApi rasaH . kevaliprajJayA chidyamAnaH sarvajIvebhyo'nantaguNAn rasabhAgAn prayacchati / aparastu tAnapyekAdhikAn / anyastu dvayadhikAn / evamekottarayA vRddhayA tAvanneyaM yAvadanyaH paramANuH siddhAnantabhAgAdhikAn rasavibhAgAn prayacchati / tatra jaghanyarasA ye kecana paramANavasteSAM samudAyaH samAnajAtIyatvAdekA vargaNA ityucyate / anyeSAM tvekAdhikarasabhAgayuvatAnAM samudAyo dvitIyA vargaNAH apareSAM tu dvayadhikarasabhAgayuktAnAM samudAyastRtIyA / evamanayA dizekekarasabhAgavRddhAnAmaNanAM samudAyarUpA vargaNAH siddhAnAmanantabhAgakalpA abhavyebhyo'nantaguNAvAcyAH / etAsAM ca samudAyaH sparddhakamityucyate / spardvanta ivottarottaravRddhayA paramANuvargaNA atretikRtvA / ita UddhavemekottarayA nirantaravRddhayA pravarddhamAno raso na labhyate, kintu sarvajIvAnantaguNaireva rasabhAgaiH / tatastenaiva krameNa tataH prabhRti dvitIyaM sparddhakamArabhyate / evameva ca tRtIyam / evaM tAvadvAcyaM yAvadanantAni spardhakAni / etebhya eva ca idAnIM prathamAdivargaNA gRhItvA vizuddhiprakarSavazAdanantaguNahInarasAH kRtvA pUrvavatparghakAni karoti / na caivaMbhUtAni kadAcanApi pUrva kRtAni tato'pUrvANItyucyante / asyAMcAzvakarNakaraNAddhAyAM vartamAnaH puruSavedaM samayo. nAvalikAdvikena krodhe guNasaMkrameNa saMkramayan caramasamaye sarvasaMkrameNa saMkramayati, tadevaM kSINaH puruSavedaH / kiTTikaraNAdAyAM punarvatamAnazcaturNAmapi saMjvalanAnAmuparitanasthitigatadalikasya kiTTIH karoti / atha kimidaM kiTTiH ? iti, ucyate, pUrvasparddhakebhyo'pUrvasparddhakebhyazca prathamAdivargaNA gRhItvA vizuddhiprakarSavazAdatyantahInarasAH kRtvA tAsAmekaikottaravRddhityAgena bRhadantarAlatayA vyavasthApanam / yathA yAsAmeva vargaNAnAmasatkalpanayA'nubhAgabhAgAnAM zatamekottarAdi cAsIt , tAsAmeva vizuddhivazAdanubhAgabhAgAnAM dazakasya paJcadazakAdezca vyavasthApanamiti / etAzca kiTTayaH paramArthato'nantA api sthUlajAtibhedApekSayA dvAdaza kalpyante ekaikasya kaSAyasya tisrastisraH / tadyathA-prathamA dvitIyA tRtIyA ca / evaM krodhena kSapakazreNiM pratipannasya draSTavyam / Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnakAni [ 201 yadA tu mAnena pratipadyate tadodvalanavidhinA pUrvoktena krodhe kSapite sati zeSANAM trayANAM pUrvakrameNa navakiTTIH karoti / mAyayA cetpratipannastarhi krodhamAnayorudvalanavidhinA kSapitayoH satoH zeSadvikasya pUrvakrameNa paTa kiTTIH karoti / yadi punaloMbhena pratipadyate tata udvalanavidhinA krodhAditrike kSapite sati lobhasya kiTTitrikaM karoti / eSa kiTTIkaraNavidhiH / kiTTIkaraNAdAyAM niSThitAyAM krodhena pratipannaH san krodhasya prathamakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayati ca tAvad yAvatsamayAdhikAvalikAmAtramavaziSyate / tato'ntarasamaye dvitIyakiTTidalitaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayati ca tAvad yAvasamayAdhikAvalikAmAtramavaziSyate / tatastRtIyakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karotiM vedayati ca tAvad yAvadihApi samayAdhikAvalikAmAtra zeSaH, tisRSvapi cAmUSu kiTTivedanAddhAmUparitanasthitigataM dalikaM guNasaMkrameNApi pratisamayamasaMkhyeyaguNavRddhilakSaNena saMjvalanamAne prakSipati / tRtIyakiTTivedanAdAyAzcaramasamaye saMjvalanakrodhasya bandhodayodIraNAnAM yugapadvayavacchedaH / satkarmApi ca tasya samayonAvalikAdvikavaddhaM muktvA'nyannAsti, sarvasya mAne prakSi. tatvAt / tato'nantarasamaye mAnasya prathamakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayati ca tAvad yAvadantamuhUrtam / krodhasyApi ca bandhAdau vyavacchinne sati tasya saMbandhi dalikaM samayonAvalikAdvikamAtreNa kAlena mAne guNasaMkrameNa saMkramayati / mAnasyApi ca prathamakiTTidalikaM prathamasthitIkRtaM samayAdhikAvalikAze jAtam / tato'nantarasamaye mAnasya dvitIyakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayati ca tAvad yAvatsamayAdhikAvalikAmAtra zepaH / tatastRtIyakiTTidalikaM dvitIyasthigitamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayati ca tAvad yAvatsamayAdhikAvalikAmAtra zepaH / tasminneva ca samaye mAnasya bandhodayodIraNAnAM yugapadvayavacchedaH / satkarmApi ca tasya samayonAvalikAdvikabaddhameva,zeSasya krodhazeSasyeva mAne mAyAyAM prakSitatvAt / tato mAyAyAH prathamakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayati ca tAvad yAvadantamuhUrtamAtram | saMjvalanamAnasya ca bandhAdI vyavacchinne tasya saMbandhi dalikaM samayonAvalikAdvikamAtreNa kAlena guNasaMkrameNa mAyAyAM prakSipana caramasamaye sarvasaMkrameNa saMkramayati / tato mAyAyAM ca prathamakiTTidalikaM prathamasthitIkRtaM samayAdhikAvalikAzeSaM jAtam / tato'nantarasamaye mAyAyA dvitIyakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayati ca tAvat yAvatsamayAdhikAvalikAmAnaM zeSaH / tato'nantarasamaye tRtIyakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayati ca tAvad yAvatsamayAdhikAvalikAmAtra zeSaH / tasminneva ca samaye mAyAyA bandhodayodIraNAnAM yugapadvyavacchedaH / satkApi ca tasyAH samayonAvalikAdvikavaddhamAtrameva, zeSasya guNasaMkrameNa lobhe prakSiptatvAt / tato'nantarasamaye lobhasya Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202] SaDazItinAmni catutha karmagrantha prathamakiTTidali dvinIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayati ca tAvad yAvadantamu - hurtamAnaM saMjvalanamAyAyAzca bandhAdau vyavacchinne sati tasyAH saMbandhi dalikaM samayonAvalikAdvikamAtreNa kAlena guNasaMkrameNa lobhe prakSipan caramasamaye sarvasaMkrameNa saMkramayati / saMjvalanalobhasya ca tadAnIM prathama kiTTidalikaM prathamasthitIkRtaM samayAdhikAvalikAmAtrazeSaM jAtam / tato'nantarasamaye lobhasya dvitIyakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthiti karoti, tAM ca vedayan tRtIya kiTTidalitaM gRhItvA sUkSmakiTTIH karoti tAvad yAvadvitIyakiTTidalikasya prathamasthitIkRtasya samayAdhikAvalikAmAnaM zeSaH / tasminneva ca samaye saMjvalanalobhasya bandhavyavacchedaH, bAdarakaSAyodayodIraNAvyavachedaH anivRttiguNasthAnakakAlavyavacchedazca yugapajjAyate / tato'nantarasamaye sUkSmakiTTidalika dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthiti karoti vedayati ca tadAnImasau sUkSmasaMparAya ucyate / pUrvoktAzcAvalakAH dvitIyatRtIyakiTigatAH zeSIbhUtAH sarvA api vedyamAnAsu paraprakRtiSu ritabukasaMkrameNa saMkramayati / prathamadvitIyakiTTigatAzca yathAsvaM dvitIyatRtIyakiTTayantargatA eva vedyante / sUkSmasaMparAyazca lobhasya mUkSmakiTTIvedayan sUkSmakiTTidalipha samayonAvalikAdvikavaddhaM ca pratisamayaM sthitighAtAdibhistAvatkSapati yAvatsUkSmasaMparAyAddhAyAH saMkhyeyabhAgA gatA bhavanti, eko'vazipyate / tatastarimana saMkhyeye bhAge saMjvalanalobhaM sarvApavartanayA'pavayaM sUkSmasaMparAyAddhAsamaM karoti, sAM ca sUkSmasaMparAyAddhA adyApyantamuhUrtapramANA, tataH prabhRti ca mohasya sthitighAtAdayo nivRttAH / zeSakarmaNAM tu pravartanta eva / tAM ca lobhasyApavartitAM sthitimudayodIraNAbhyAM vedayana tAvadgataH yAvatsamayAdhikAvalikAmAnaM shessH| tato'nantarasamaye udIraNA sthitA / tata udayeneva kevalena tAM vedayati yAvaccaramasamayaH / tasmiMzcaramasamaye jJAnAvaraNapaJcakadarzanAvaraNacatuSkayazAkIyuccaiotrAntarAyapazcakAnAM poDazakarmaNAM bandhavyavacchedaH, mohanIyasyodayattAvyavacchedazca bhavati / tato'sAvanantarasamaye kSINakapAyo jAtaH, tasya ca zeSakarmaNAM sthitidhAtAdayaH pUrvavatpravartante, yAvatkSINakaSAyAddhAyAH saMkhyeyA bhAgA gatA bhavanti, ekaH saMkhyeyo bhAgo'vatiSThate / tasmizca jJAnAvaraNapaJcakAntarAyapaJcakadarzanAvaraNacatuSkanidrAdvikarUpANAM poDazakarmaNAM sthitisatkarmasarvApavartanayA'pavartya kSINakaSAyAddhAsamaM karoti / kevalaM nidrAdvikasya dalikApekSayA samayanyanaM kAlatastu tulyaM karoti / sA ca kSINakapAyAddhA'dyApyantamuhUrtapramANA, tataH prabhRti caiteSAM sthitighAtAdayaH sthitAH, zeSANAM tu bhavantyeva / tAni ca poDaza karmANi nidrAdvikavarjitAnyudayodIraNAbhyAM vedayan tAvadgataH yAvatsamayAdhikAvalikAmAnaM zeSaH / tato'nantarasamaye teSAM nidrAdvikavarjitAnAM caturdazakarmaNAmudIraNA nivRttA / tata AvalikAmAtraM kAlaM yAvadudayenaiva kevalena tAni vedayati yAvatkSINakaSAyAddhAyA dvicaramasamayaH / Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnakAni tasmizca dvicaramasamaye nidrAdvikaM stibukasaMkrameNAnyatra saMkramayati / evaM nidrAdvikaM svarUpa-sattA'pekSayA kSINam / caturdazAnAM ca prakRtInAM caramasamaye kSayaH / tato'nantarasamaye kevalI jAyata iti / / 'sayogikevaliguNasthAnam' iti yogo vIrya parispanda ityanantaram saha yogena vartante ye te sayogA manovAkAyAH te yasya vidyanta iti syogii| tatra bhagavataH kAyayogazcakramaNanimeSonmeSAdiH, vAciko dezanAdiH, mAnasiko manaHparyAyajJAnibhiranuttarasurAdibhirvA pRSTasya sato manasaica dezanAt / te hi bhagava prayuktAni manodravyANi manaHparyAyajJAnenAvadhijJAnena ca pazyanti, dRSTvA ca te vivakSi.vastvAlocanAkArAnyathA'nupapattyA'lokasvarUpAdikamapi bAhyamarthaM pRSTamavagacchantIti / kevalaM jJAnaM darzanaM coktasvarUpaM vidyate yasya sa kevalI, sayogI cAsau kevalI ca sayogikevalI tasya guNasthAnaM sayogikevaliguNasthAnam / sayogikevalI ca 'jaghanyenAntamuhartam , utkarSato dezonAM pUrvakoTI vihatya kazcit karmaNAM samIkaraNAthaM samudghAtaM gacchati, yasya vedanIyAdikamAyuSaH sakAzAdadhikataram / anyastu na gacchatyeva / gatvA cAgatvA ca samudghAtamaghAtikarmakSapaNAya lezyAtItamatyantAprakampaM paramanirjarAkAraNaM dhyAnaM pratipitsuyoganirodhAyopakramata eva / tatra pUrva bAdarakAyayogena bAdaramanoyogaM niruNaddhi, tato vAgyogam , tataH sUkSmakAyayogena bAdarakAyayogam , tatastenaiva sUkSmamanoyogam , tataH mUkSmavAgyogam , tataH sUkSmakAyayogaM nirundhAnaH sUkSma kriyApratipAtidhyAnamArohati / tatsAmarthyAca vadanodarAdivivarapUraNena saMkucitadehavibhAgavartipradezo bhavati / yoganirodhazceSa vistaratarapheNAsmAbhiva haddharmasAraTIkAyAmabhihita iti neha punaH pratAyate / tasmizca dhyAne vartamAnaH sthitighAtAdibhirAyurvajAni soNyapi aghAtikarmANi tAvadapavartayati yAvatsayogyavasthAcaramasamayaH tasmiMzca caramasamaye sarvANyapi karmANyayogyavasthAsamasthitikAni jAtAni / yeSAM ca karmaNAmayogyavasthAyAmudayAbhAvaH teSAM sthitiM ca svarUpaM pratItya samayonAM vidhatte / sAmAnyataH sattAkAlaM tyAzrityAyogyavasthAsamAnAmeva / tasmizca sayogyavasthAcaramasamaye audArika 1 taijasa 2 kArmaNazarIra 3 saMsthAnapaTka / prathamasaMhananau 10 dArikAGgopAGga 11 varNAdica. tuSkA 15 'gurulaghU 16 paghAta 17 parAghAta 18 zubhAzubhavihAyogati 16 20 pratyeka 21 sthirA 22 'sthira 23 zubhA 24 'zubha 25 nirmANa 26 nAmnAmudayodIraNAvyavacchedaH, anyataravedanIyasya 27 ca ucchvAsa 28 susvara 26 duHsvarANAM 30 ca tato'nantarasamaye'yogikevalI bhavati / / 'ayogikevaliguNasthAnakam' iti yogaH pUrvokto vidyate yasyAsau yogI, na yogI ayogI. ayogI cAsau kevalI cAyogikevalI, tamya guNasthAnaM ayogikevaligugasthAnam / tasmizca vartamAnaH karmakSapaNAya vyuparatakriyamapratipAtidhyAnamArohati / evamasAvayogikevalI sthitighAtAdirahito yAnyudayavanti karmANi tAni sthitikSayeNAnubhavan kSapa Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 ] SaDazItinAmni caturtha karmagranthe yati / yAni punarudayavanti tadAnIM na santi tAni vedyamAnAsu prakRtiSu stibukasaMkrameNa saMkramayana vedyamAnaprakRtirUpatayA ca vedayan tAvadyAti yAvadayogyavasthAdvicaramasamayaH tasmizca dvicagmasamaye devagati 1 devAnupUrvI 2 zarIrapaJcaka 7 bandhanapazcaka 12 saMghAtapazcaka 17 saMsthAnapaJcakA 23 'GgopAGgatraya 26 saMhananaSaTka 32 vargAdiviMzati 52 parAghAto 53 paghAtA 54 'gurulaghU 55 chvAsa 56 prazastA 57.'prazasta 58 vihAyogati sthirA 56 'sthira 60 zubhA 61 'zubha 62 susvara 63 duHsvara 64 durbhaga 65 pratyekA 66 'nAdeyA 67 'yazaHkIrti 68 nirmANA : 'paryAptaka 70 nIcegotrA 71 'sAtAsAtAnyatarA 72 nuditavedanIyAni dvisaptatisaMkhyAni svarUpasattAmadhikRtya kSayamupagacchanti / caramasamaye teSAM sarvAtmanA stibukasaMkrameNodayavatISu prakRtiSu madhye saMkramayiSyamANatayA na svarUpasattA saMbhavati / saMkramazca sarvo'pyuktasvarUpo mUlaprakRtyabhinnAsuparaprakRtiSudraSTavyaH / mUlaprakRtyabhinnAH saMkramayati guNata uttarA: prakRtIH' itivacanAt / caramasamaye sAtAsAtAnyataroditavedanIya 1 manuSyagati-2 manuSyAnupUrvI 3 manuSyAyuH 4 paJvendriyajAti 5 trasa 6 subhagA 7 ''deya 8 yazaHkIrti 9 paryAptaka 10 vAdara 11 tIrthakaro 12 ccaigotrANAM 13 trayodazaprakRtInAM sattAvyavacchedaH / anye punarAhuHmanuSyAnupUrvyA dvicaramasamaye vyavacchedaH, udayAbhAvAt / udayavatInAM hi stiyukasaMkramAbhAvAtsvarUpeNa caramasamaye dalikaM dRzyata eveti yuktastAsAM caramasamaye sattAvyavacchedaH / AnupUrvInAmnAM tu caturNAmapi kSetravipAkatayA bhavApAntarAlagatAvevodayastena na bhavasthasya tadudayasaMbhavaH / tadasaMbhavAcAyogyavasthAdvicaramasamaya eva manuSyAnupUAH satAvyavaccheda iti / tanmatena dvicaramasamaye trisaptatiprakRtInAM sattAvyavacchedaH, caramasamaye dvAdazAnAmiti / tato'nantarasamaye kozabandhavimokSalakSaNasahakArisamutthasvabhAvavizeSAderaNDaphalamitra bhagavAnapi karmasaMbandhavimokSalakSaNasahakArisamutthasvabhAvavizeSasaMbhavAdUcaM gacchati / sa cordhvaM gacchan RjuzreNyA yAvatsvAkAzapradezeSvihAvagADhastAvata eva pradezAn UrdhvamapyavagAhamAno vivakSitasamayAcAnyatsamayAntaramaspRzana lokAnte gacchati / taduktamAvazyaka vargau-jettie jovo'vagAho tAvaDyAe ogAhaNAe uDaDhaM ujagaM gacchada na vaMka viDyaM samayaM ca na phusae" iti / tatra gataH san bhagavAn zAzvataM kAlamavatiSThate / iti / / 26 / / tadevamuktAni prasaktAnuprasaktapratipAdanena saprapaJca guNasthAnakAni / sAmpratametAni mArgaNAsthAneSu cintayannAha cattAri devanaraesu paMca tiripasu caudasa nrekheN| igivigalesu do do paMciMdIsu cauddasa vi // 27 // Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAneSu guNasthAnakAni [205 (hAri0) vyAkhyA-'catvAri' mithyAdRSTayAdIni guNasthAnakAnIti gamyate / kva ? ityAha-devanArakeSu pratyekaM bhavantIti zeSaH / tathA pazca tiryazvAdhAnyeva / tathA caturdaza nareSu / iti mArgitAni gatiSu guNasthAnakAni, sAmpratamindriyeSu tAnyAha-'igivigalesu' iti ekendriyavikalendriyeSu dve dve guNasthAnake mithyAdRSTisAsAdanalakSaNe bhavataH / ekendriyeSu sAsAdanaM prAgvat / tathA paJcendriyeSu caturdazApi guNasthAnakAni bhavanti / iti gAthArthaH // 27|| ityuktAni guNasthAnakAnIndriyeSu, itaH kAyAdiSu caturyu mArgaNAsthAneSu tAnyevAha (mala0) deveSu nArakeSu ca pratyekamAdyAni mithyAdRSTayAdInyaviratasamyagdRSTiparyantAni catvAri guNasthAnakAni bhavanti na dezaviratAdIni, teSu bhavasvabhAvato dezato'pi viraterabhAvAt / 'paJca tirisu' iti tiryanu paJca guNasthAnakAni bhavanti, tatra catvAri pUrvoktAnyeva, paJcamaM tu deza viratiguNasthAnakam , teSu dezavirateH sadbhAvAt / tathA 'nareSu manuSyeSu caturdazApi guNasthAnakAni bhavanti, teSu mithyAtvAdInAM zailezyavasthAparyantAnAM sarvabhAvAnAmapi saMbhavAt / tathekendriyavikaledriyeSu pratyekaM 'dve dve' mithyA dRSTisAsAdanalakSaNe guNasthAnake bhavataH / tatra mithyAdRSTiguNasthAnakamavizeSeNa sarveSu draSTavyam / sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnaka punastejovAyuvarjapratyekavAdaraikendriyadvitricaturindriyeSu labdhyA paryApteSu karaNena tvaparyApteSu na sarveSviti / 'paMciMdIsucauddasa vi' iti paJcendriyeSu caturdazApi guNasthAnakAni bhavanti / tatrAsaMjJipaJcendritheSu dve mithyAdRSTisAsAdanasamyagdRSTilakSaNe guNasthAnake prApyete, teSu labdhyA paryAptesu karaNena tvaparyAptakeSu sAsAdanamAvasyApi labhyamAnatvAt / labdhyaparyApteSu tu teSu mithyAdRSTilakSaNamekaM guNasthAnakam / saMjJipaJcendriyeSu punaraparyAptakeSu trINi guNasthAnakAni, tatra 'dve' pUrvokte eva, tRtIyaM tvaviratisamyagdRSTiguNasthAnakam / eteSveva ca karaNa. paryAptakeSu sarvANyapi guNasthAnakAni bhavanti, manuSyeSu sarvabhAvasaMbhavAt / / 27 / / bhUdagatarUsu do egamagaNivAUsu caudasa tsesu| joe terasa vee tikasAe nava dasa ya lobhe // 28 // (hAri0) vyAkhyA-'bhUdagatarUsu' bhUmyambuvanaspatikAyikeSu 'he' prathame guNasthAnake pratyekaM bhavataH / tathA 'eka' AdyaM guNasthAnakamanivAyukAyikeSu, sAsAdanabhAvAnvitasya teSvanutpAdAt / tathA caturdaza vaseSu / tathA 'joe' iti yogatraye manovAkAyalakSaNe trayodaza guNasthAnAnyantyaguNasthAnakavarjitAni, catudezaguNasthAnake tu yogAnAmabhAvAt / tathA navazabdasya pratyekamabhisaMbandhAt , 'vedatraye strIpunapuMsakalakSaNe nava guNasthAnAni, 'kaSAyatraye' krodhamAnamAyAlakSaNe navavAdyAni, tathA daza cA''dyAnyeva lobhe bhavanti / iti gAthArthaH // 28 // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206] ... SaDazItinAmni caturthe karmagranthe iti kAyayogavedakapAyeSu mArgitAni guNasthAnakAni, sAmprataM jJAnapaJcake'jJAnatrayAnvite tathA lAghavArthamavadhidarzane kevaladarzane ca tAnyevAha___ (mala0) 'bhUdagataruSu' pRthivyambuvanaspatiSu pratyekaM 'ba' mithyAdRSTisAsAdanalakSaNe guNasthAnake bhavataH, karaNAparyAptAvasthAyAmeteSu labdhiparyAptakeSu sAsAdanabhAvasyApi labhyamAnatvAt / 'igamagaNivAusu' iti agniSu vAyuSu caikameva mithyAdRSTilakSaNaM guNasthAnakaM bhavati, sAsAdanabhAvopagatasya teSu madhye utpAdAbhAvAt / 'caudasa tasesu' iti traseSu caturdazApi guNasthAnakAni bhavanti, ekendriyavarjitAnAM sarveSAmapi trasatvAt / tatra ca manuSyApekSayA sarvaguNasthAnakAnAmapi saMbhavAt / tathA 'yAge' manovAkAyarUpe'yogikevaliguNasthAnakavarjitAni zeSANi trayodazApi guNasthAnakAni bhavanti sarveSvapyeteSu yathAyogaM yogatrayasyApi saMbhavAt / tathA 'veda' strIpunapusakalakSaNe, 'kaSAyatraye krodhamAnamAyArUpe mithyAdRSTayAdInyanivRttibAdarapayentAni nava guNasthAnakAni bhavanti, na zeSANi; anivRttibAdara eva kSINatvenopazAntatvena vA zeSeSu guNasthAnakeSu teSAmasaMbhavAt / 'dasa ya lobhe' iti lobhe lobhakapAye daza guNasthAnakAni bhavanti / tatra nava pUrvoktAnyeva, dazamaM sUkSmasaMparAyaguNasthAnakam , tatra kiTTIkRtalobhadalikasya vedyamAnatvAt // 28 / / __ maisuyaohiduge nava ajayAi jayAi satta maNanANe / kevaladugaMmi do tinni do va paDhamA anANatige / / 29 / / (hAri0) vyAkhyA-matizrutAvadhidvike, atra dvandvaikavadbhAvaH, tatra matijJAne zrutajJAne avadhijJAne avadhidarzane ca pratyeka nava guNasthAnAni bhavantIti / atha kimAhAni ? tAnyAha'ajayAi' iti vibhaktilopAdayatAdInyaviratisamyagdRSTiguNasthAnakaprabhRtIni kSINamohAntAni / tathA 'jayAi satta maNanANe' iti atrApi vibhaktilopAdyatAdIni pramattayatipramukhAni kSINamohAntAni sapta guNasthAnakAni manAparyavajJAne bhavanti / tathA kevaladvike' kevalajJAnakevaladarzanarUpe '' sayogyayogyAkhye guNasthAnake bhavataH / tathA 'trINi' prathamAni mithyAdRSTisAsAdanamizrarUpANi, 'da vA prathame' mithyAdRSTisAsAdanarUpe, ka ? ityAha'ajJAnatrike' matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgalakSaNe / tatra yadabhiprAyeNa trINi guNasthAnAni bhavanti, teSAmayamAzayaH-yaduta mizradRSTeyA'mizrajJAnAnyapyajJAnAnyeva yathAvasthitatattvanirNayAbhAvAt , atastrINyapi guNasthAnAnyatrAjJAnatrike bhavantIti / yadabhiprAyeNa ca dve guNasthAnake bhavataH teSAmidamAkUtam-yaduta mizradRSTeH kiMcitsamyagrUpatvAttajjJAnAni kiMcitkaluSANyapi samya 1 atra TIkAyAM "do do igamagaNivAusu" iti pAThAntarAnusAreNa vyAkhyAtaM jJeyam / . 2-3 "tti' ityapi pAThaH / Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 207 mArgaNAsthAneSu guNasthAnakAni gajJAnAnyeva, ato'jJAnatraye dve eva guNasthAnake bhavataH / AhavaM tarhi sAsAdanasyApi samyagdRSTitvena tadavabodhasyApi jJAnarUpatvAtkathamajJAnatraye sAsAdanaguNasthAnakasaMbhavaH ? iti, satyametat , navaraM tajjJAnasyAnantAnuvandhiprathamakamAyodayenAtipitatvAdajJAnameveti bhAvaH / iti gAthArthaH // 29 // evaM jJAneSu sapratipakSeSu avavidarzane kevaladarzane ca tAni prarUpitAni guNasthAnakAni, sAmprataM saMyame sAmAyikAdipaJcaprakAre dezasaMyame ca tAni pratipipAdayiSurAha (mala0) mAtezAne zrutajJAne avadhidvika avadhijJAnadarzanarUpe 'ayatAdIni aviratasamyagdRSTayAdIni kSIgamohAntAni nava guNasthAnakAni bhavanti na zepANi / tathAhiM na matitAvadhijJAnAni mithyAdRSTisAsAdana mizreSu bhavanti tadbhAve jJAnatvasyevAyogAt / yavavadhidarzanaM tatkutazvidabhiprAyAdviziSTazrutavido mithyA dRSTayAdInAM necchanti / tanmatamAzrityAcAreNApi tatteSAM neSTam / atha ca sUtro mithyAdRSTayAdInAmapyavaghidarzanaM pratipAdyate / yaduktaM prAptau-"ohidaM." saNabhaNagArovauttANaM bhaMte ? kiM nANI annANI? gAyamA ! NANIvi annANovi / jaha nANo te atthegaiA tipaNANI, atthaMgaiyA cunnaannii| je tiNNANI te AbhiNivAhiyaNANI suyaNANI ohiNANI / je cauNANi te AbhiNivAhiyaNANI sayaNANI ohiNANI maNapanjavaNANI je aNNANI te NiyamA 'maia. paNANI sayaaNNANI vibhaMganANo" iti / atra hi ye'jJAninaste mithyAdRSTaya eveti mithyAdRSTInAmapyavadhidarzanaM sAkSAdatra sUtre pratipAditam , sa eva ca vibhaGgajJAnI / yadA sAsAdanabhAve mizrabhAve vA vartate tadAnIM tatrApyavadhidarzanaM prApyata iti / yattu sayogyayogikevaliguNasthAnakadvikaM tatra matijJAnAdi na saMbhavatyeva, tadvayacchedenaiva kevalajJAnasya prAdurbhAvAt / naTuMmi u chAumathie nANe" itivacanaprAmANyAt / Aha, nanu yadi matijJAnAdIni svasvAdharaNakSayopazamabhAve'pi prAdurbhavanti tato niHzeSataH svasvAvaraNakSaye sutarAM bhaveyuzcAritrapariNAmavattatkathaM tadAnIM teSAmabhAvaH ? Aha ca-"AvaraNadesavigame jAiM vijjati maha. suyAINi / AvaraNasavvavigame kaha tAi~ na hoti jIvassa // 1 // " iti, ucyate, iha - yathA sahanabhAnorupacitaghanapaTalAntaritasyApAntarAlAvasthitakaTakuTyAdyAvaraNavivarapraviSTaH prakAzo ghaTapaTAdIn prakAzayati, tathA kevalajJAnAvaraNAvRtasya kevalajJAnasyApAntarAlamatijJAnAdyAvaraNakSayopazamarUpavivaravinirgataH prakAzo jIvAdIn padArthAn prakAzayati, sa ca tathA prakAzayan matijJAnamityAdilakSaNaM tattatkSayopazamAnurUpamabhidhAnamudvahati / tato yathA sakalapanapaTalakaTakuTyAdyAvaraNApagame sa tathAvidhaH prakAzaH sahasrabhAnoraspaSTarUpo na bhavati, kintu sarvAtmanA sphuTarUpo'nya eva, tathehApi sakalakevalajJAnAvaraNamatijJAnAdyAvaraNakSaye 1 ti annANI, taM jhaa| Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe na tathAvidho matijJAnAdisaMjJitaH kevalajJAnasya prakAzo bhavati, kintu sarvAtmanA yathAvasthitaM vastu paricchindam parisphuTarUpo'nya evetyadoSaH / uktaM ca-"kavivarAgaya. kiraNA mehaMtariyassa jai diNesassa / te kaDamehAvagame; na hoti jaha taha imAiMpi // 1 // " iti / anye punarAhuH-santyeva matijJAnAdInyapi sayogikevalyAdau, kevalamaphalatvAt santyapi tadAnIM na vivakSyante yathA sUryodaye nakSatrAdInIti / tathA coktam-"aNNaM AbhiNiyohiyaNANAINi vi jiNassa vijaMti / aphalANi sUrudaye, jaheva NakkhattamAINi // 1 // " 'jayAi satta maNanANe' iti yatAdIni pramattayatipramukhAni kSINamohAntAni sapta guNasthAnakAni manaHparyAyajJAne bhavanti na zeSANi / bhAvanA pUrvoktAnusAreNAvaseyA / tathA 'kevaladrike kevalajJAnadarzanarUpe dve sayogyayogikevalilakSaNe guNasthAnake bhavataH / tathA 'ajJAnatrika' matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgajJAnalakSaNe prathamAni trINi mithyAdRSTisAsAdanamizralakSaNAni guNasthAnakAni bhavanti / mizradRSTezca yadyapi-'mIsaMmi vA missaM' itivacanAt , jJAnavyAmizrANyajJAnAni prApyante na zuddhAnyajJAnAni, tathA'pi tAnyajJAnAnyeva, yathAvasthitavastutatvanirNayAbhAvAt / anye punarAhuH-yadyapi na tadAnIM yathAvasthitavastutavAnarNayastathA'pi na tAnyajJAnAnyeva, samyagjJAnalezavyAmizratvAt / 'taduktam-mithyAtvAdhikasya mizradRSTerajJAnabAhulyam , samyaktvAdhikasya punaH samyagjJAnabAhulyamityAdi / tanmatamAzrityAha-'do va' iti dve vA prathame mithyAdRSTisAsAdanalakSaNe guNasthAnake bhavataH / iti / / 29 / / sAmAiyacheesu, cauro parihAra do pamattAI / desasuhame sagaM paDhamacaramacau ajayaahakhAe // 30 // __ (hAri0) vyAkhyA-sAmAyikacchedopasthApanIyayozcatvAri guNasthAnAni vibhaktilopAtpramattAdInIti snnttngkH| tathA parihAravizuddhike dve pramattApramatte / tathA 'dezasUkSme' atra dvandvaH, svakamiti pratyekaM yojyam / deze-dezavirate-cAritrAcAritra ityarthaH, 'svaka' svakIyaM dezayati guNasthAnakamityarthaH / tathA sUkSmasaMparAye ca caturthacAritre svakaM svakIyaM mUkSmasaMparAyAbhighaguNasthAnakamityarthaH / tathA prathamaM ca caramaM ca prathamacarame, *prathamacarame ca* te 'cau' iti catuSke ca prathamacaramacatuSke te bhavataH, atra prathamAdvivacanalopo draSTavyaH / kayoH ? ityAha-vacanavyatyayAdayatayathAkhyAtayoryathAsaMkhyam / ayamabhiprAyaH-ayanazabdena guNaguNinorabhedopacArAdasaMyamo gRhItaH, tato'saMyame prathamAni mithyAdRSTisAsAdanamizrAviratalakSaNAni catvAri guNasthAnakAni bhavanti / yathAkhyAte tu saMyame caramANyupazAntakSINamohasayogyayogikeyalilakSaNAni catvAri guNasthAnAni bhavanti / iti gAthArthaH // 30 // iti saMyame sapratipakSe bhaNitAni guNasthAnAni, sAmprataM darzanalezyAbhavyeSu tAnyevAha_*.tanidrayAntargatamago mapritau nAsti / Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAneSu guNasthAnakAni [ 201 (mala0) sAmAyikacchedopasthApanayozcatvAri pramattAdInyanivRttivAdaraparyantAni guNasthAnakAni bhavanti / tathA parihAravizuddhika saMyame dve pramattApramattayatilakSaNe guNasthAnake bhavataH, nottarANiH tasmina saMyame vartamAnasya zreNyArohapratiSedhAt / 'desamuhame saga' iti dezaviratau sUkSmasaMparAyasaMyame ca sva-svakIyaM svakIyaM yathAkramaM dezaviratiguNasthAnakaM sUkSmasaMparAyaguNasthAnakaM bhavati / 'paDhamacaramacau ajayaahakhAe' iti yathAkramaM ayate asaMyate-saMyamahIne prathanAni mithyAdRSTa yAdInyaviratasamyagdRSTiparyantAni catvAri guNasthAnakAni bhavanti / yathAkhyAtacAritre punazcaramANyupazAntamohAdInyayogikevaliparyantAni catvAri guNasthAnAni bhavanti // 30 // bArasa acakkhucakkhusu paDhamA lemAsu tisu cha dusu stt| sukkAe~ terasa guNA savve bhavye abhavvegaM // 31 // __ (hAri0) vyAkhyA- dvAdaza prathamAni guNasthAnakAnIti yogaH / kka ? ityAha-acakSa zcakSuSoH' 'acakSurdarzane cakSurdarzane ityarthaH / tathA prathamAni mithyAdRSTayAdiguNasthAnAni SaDiti saMbandhaH / kAsu ? ityAha-lazyAsu' tisRSu kRSNanIlakApotAbhidhAnAsu / tathA sapta prathamAni mithyAdRSTayAdIni apramattayatyantAni / kayoH ? ityAha-'dusu' iti dvayorlezyayostaijasIpadmAbhidhAnayoH / tathA 'zuklAsa zuklalezyAyAM prathamAni trayodaza guNasthAnAni / prathamazabdazcaturvapi padeSu yojyate / tathA bhavye sarvANi guNasthAnAni / tathA'bhavye ekaM mithyAdRSTiguNasthAnakam , atra jAtAvekavacanam / iti gAthArthaH / / 31 / / / iti darzanAdipadatraye mAgitAni guNasthAnAni, sAmprataM samyaktvasaMjJipadadvaye tAnyevAha (mala0) acakSurdarzane cakSurdarzane ca prathamAni mithyAdRSTayAdIni kSINamohaparyantAni dvAdaza guNasthAnakAni bhavanti / bhAvanA sujJAnA / tathA prathamAsu tisRSu 'lazyAmu' kRSNanIlakApotarUpAsu prathamAni mithyAdRSTayAdIni pramattAntAni SaD guNasthAnakAni bhavanti / kRSNanIlakApotalezyAnAM hi pratyekamasaMkhyeyalokAkAzapradezapramANAnyadhyavasAyasthAnAni, tato mandasaMklezeSu tadadhyavasAyasthAneSu tathAvidhasamyaktvadezasarvaviratInAmapi sadbhAvo na virudhyate / taduktam--samyaktvadezaviratisarvaviratInAM pratipattikA ne zubhalezyAtrayameva bhavati / uttarakAlaM tu sarvA api lezyAH parAvartante'pIti / tathA 'dvayoH' tejaHpadmarUpayolezyayoH sapta guNasthAnAni bhavanti / tatra SaT pUrvoktAnyeva saptamaM tvapramattasaMyataguNasthAnakam mithyASTayAdInAM tvete lezye jaghanyAtyantAvizuddhatadadhyavasAyasthAnApekSayA draSTavye / evamuttaratrApi bhAvanIyam / tathA zuklAyAM' zuklalezyAyAM prathamAni trayodaza guNasthAnakAni bhavanti, na tvyogigunnsthaankm| ayogino lezyAtItatvAt / tathA bhavye sarvANyapi guNasthAnakAni bhavanti, yogyatvAt / abhavye punarekameva mithyAdRSTilakSaNaM guNasthAnakamiti / / 31 // 1 "cakSurdarzane-'cakSurdarzane cetyarthaH' ityapi pAThaH / Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe veyagakhaigavasame cauro ekkArasa? turiyAI / sesatige sahANaM sanisu caudasa asatrisu do // 32 // __ (hAri0) vyAkhyA--vedaka-jhAyopazamikaM taca kSAyikaM caupazamikaM ceti samAhAradvandvaH / tatra yathAsaMkhyena catvAryakAdazASTau guNasthAnAni bhavanti / kimAdyAni ? ityAha--vibhaktilopAt 'turyAdoni' caturthAdIni / tatra vedake viratasamyagdRSTiMdezaviratapramattApramattayatinAmAni catvAri guNasthAnAni / kSAyike tvaviratasamyagdRSTayAdInyayogikevaliguNasthAnakAntAnyekAdaza / aupazamike'viratasamyagdRSTayAdyupazAntamohAntAnyaSTau guNasthAnakAni bhavanti / tathA 'zeSatrike' mizrasAsAdanamithyAdRSTirUpe 'svasthAnaM' svakIyapadaM bhavati / ayamarthaH- samyagmithyAtve samyagmithyAdRSTiguNasthAnakam / evaM sAsAdane sAsAdanam , mithyAtve mithyAtvamiti / tathA 'saMjJiSu' manovijJAnayukteSu caturdaza guNasthAnakAni bhavanti / nanvatra caturdazaguNasthAnakabhaNanena sAmAnyena kevalyapi saMjJitvena gRhItaH, tatra sayoginaM prati saMjJitvabhAvanA dravyamanaHsamAzrayaNena bhavadbhiH prAguktA ayoginaM prati sA kathaM budhyate ?, atrocyate, pUrvAvasthAmAzritya draSTavyeti saMbhAvyate *yathA dRSTivAdopadezikI saMjJA gRhyate / tathA* 'asaMjJiSu' manovijJAnarahiteSu dve mithyAtvasAsAdanalakSaNaguNasthAnake bhavataH / iti gAthArthaH // 32 // ____ iti samyaktvadvAre sapratipakSe saMjJidvAre coktAni guNasthAnAni / atha paryantavAhArakadvAre sapratipakSe tAni pratipAdayan gatyAdiSu guNasthAnakasamarthanAM darzayannAha (mala0) vedaka-kSAyopazamikaM tasmin , tathA kSAyike aupazamike ca samyaktve yathAsaMkhyaM catvAri ekAdazASTau ca guNasthAnakAni bhavanti / kAni punastAni ? ityata Aha'turyAdIni' caturthAdIni / tatra kSAyopazamikasamyaktve'viratasamyagdRSTayAdInyapramattaparyantAni catvAri guNasthAnakAni bhavanti, kSAyike tvaviratasamyagdRSTayAdInyayogiparyantAnyekAdaza guNasthAnakAni bhavanti, aupazamikasamyaktve punaraviratasamyagdRyAdInyupazAntamohaparyantAnyaSTAviti / 'sesatige sahANaM' iti zeSatrike mithyAdRSTisAsAdanamizralakSaNe svasthAnaM svaM svameva guNasthAnakaM bhavati / tathA saMjJiSu caturdazApi guNasthAnakAni bhavanti, sayogyayogyavasthAyAmapi dravyamano'pekSayA saMjJitvAbhyupagamAt / 'asapiNasu do' iti asaMjJiSu dve mithyAdRSTisAsAdanalakSaNe guNasthAnake bhavataH / tatra sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnakaM labdhiparyAptakAnAM karaNAparyAptAvasthAyAM draSTavyam // 32 // AhAragesu paDhamA terasa'NAhAragesu paMca ime / / paDhamaMtimadugaaviraya iya gaiyAIsu guNaThANA // 33 // * etacihnadvayAntargatapAThaH pratyantare nAsti / 1 "paThamaMtadugaavirayA" iti vaa| Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAneSu guNasthAnakAni tathaughato yogAH [261 (hAri0) vyAkhyA-AhArakeSu prathamAni trayodaza guNasthAnAni bhavanti / tathA'nAhArake paJcemAni vakSyamANAni / tAnyevAha-paDhamaMtimadgaavizya' iti dvikazabdasya pratyekamabhisaMbandhAtprathamadvikAntyadvikAviratAnIti tatpuruSagarbho dvandvaH / tatra mithyAdRSTisAsAdanAviratasamyagdRSTiguNasthAnakAni trINi vigrahagatau sayogikevaliguNasthAnakam / samudghAte caturthapaJcamatRtIyasamayeSu siddhAntaprasiddheSu ayogikevaliguNasthAnaM tvISadhamvAkSarapaJcakogiraNamAnaM kAlaM smstgunnsthaankmityrthH| uktaM ca-"viggahagaimAvannA, kevaliNo samuhayA ajogI ya / siddhA ya aNAhArA, sesA AhAragA jIvA / / 1 / / " ityanAhArake paveti gatyAdinAhArakaparyavasAneSu caturdazapadeSu dviSaSTya ttarabhedaprabhinneSu 'iti' amunA prakAreNa guNasthAnakAnyabhihitAnIti zeSaH / iti gAthArthaH // 33 // sAmprataM mArgaNAsthAneSveva yogAnmArgayitukAmaH pUrvaM tAneva prarUpayannAha___(mala0) AhArakeSu prathamAni mithyAdRSTayAdIni trayodaza guNasthAnakAni bhavanti, sarveSvapyeteSu ojolomaprakSepAhArANAmanyatamasyAhArasya yathAyogaM saMbhavAt / tathA'nAhArakeSu paJca imAni vakSyamANAMni guNasthAnakAni bhavanti / kAni ? ityata Aha-paDhamaMtimadugaaviraya' iti prathamadvikaM mithyAdRSTisAsAdanalakSaNam , antimadvikaM sayogyayogikevalilakSaNam , aviratasamyagdRSTizceti / tatra sayogino'nAhArakatvaM samudghAtagatasya tRtIyacaturthapazcamasamayeSu taduktam-'caturthapaJcamatRtIyeSvanAhArakaH" iti / ayogyavasthAyAM tu yogarahitatvenaudArikAdizarIrapoSakapudgalagrahaNAbhAvAdanAhArakatvam audArikavaikriyAhArakazarIrapoSakapudgalo. pAdAnamAhAra iti hi samayopanipaTedinaH / mithyAdRSTisAsAdanAviratasamyagdRSTiSu vigrahagatAcanAhArakatvamiti / upasaMhAramAha-'galyAisu iya guNaTThANA" // 33 // tadevamuktAni mArgaNAsthAneSu guNasthAnakAni, sAmpratameteSu yogAnabhighitsustAneva pUrva svarUpato nirdizati sacca mosaM mIsaM asaccamosaM maNaM taha vaI y| .. uralaviuvvAhArA mIsA kammaigamiya jogA // 34 // ... (hAri0) vyAkhyA-santo munayaH padArthA vA, teSu yathAsaMkhyena muktiprApakatvena yathAcasthitasvarUpacintanena vA hitaM satyam / asti jIvaH sadasadrUpo vA dehamAtravyApakaH, ityAdi yathAvasthitavastuvikalpanaparam / tathA taddhiparItaM mRSA / nAsti jIva ekAntasadrUpoM vetyAdi / yathAvasthitA-'yathAvasthitavastucintanaparaM mizram / iha dhavakhadirapalAzAdimizreSu bahuSpazokavRkSaSu azokavanamidamiti yadA vikalpayati tadA prastutamizraviSayatA / idaM hi vikalpanamatrAzokavRkSANAM sadbhAvAtsatyam , anyeSAmapi dhavAdInAM tatra sadbhAvAdasatyamiti mizram / na Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12] paDazItinAmni caturthe karmapranthe vidyate mRSA yatra tadbhavatyamRSam , asatyaM ca tadamRpaM ceti kRtAkRtAdivatkarmadhArayaH, AmantraNaprajJApanAdirUpam , yathA he devadatta ! ghaTamAnaya, dharma kuru, bhikSAM dehi ityAdi / evaMvidhaM kim ! ityAha-'maNaM' iti manazcittaM, tathAzabdo vAkyopakSepArthaH / liGgavyatyayena vAkacaitravidhaiva caturbhe detyarthaH / tathA 'uralavivAhArA' iti sUcakatvAtsUtrasyaudArikavaikriyAhArakakAyayogAH / tathA 'mIsA' iti eta evaudArikAdayo mizrAstrayaH / 'kammaiga' iti prAkRtatvAtkArmaNakAyayoga iti saptavidhakAyayogaH / tatrodAraM-pradhAnaM, udAramevIdArikam / prAdhAnyaM ceha tIrthakaragaNadharazarIrApekSayA veditavyam / tato'nyasyAnuttarasurazarIrasyApyanantaguNahInarUpatvAt / athavA udAraM sAtirekayojanasahastramAnatvAccheSazarIrebhyo bRhatpramANam , udAramevaudArikam / bRhattvaM cAsya bhavadhAraNIyasahajazarIrApekSayA mantavyam / anyathA hi uttaravaikriyaM lakSayojanamAnamapi labhyata iti / audArikameva cIyamAnatvAtkAyaH, tena sahakArikAraNabhUtena tadviSayo vA yoga audArikakAyayogaH 1 / tathA vividhA viziSTA vA kriyA vikrayA tasyAM bhavaM vaikriyam , viziSTaM kurvanti taditi ca nipAtanAdvaikriyam , tadeva kAyastena yogo vaikriyakAyayogaH 2 / tathA caturdazapUrvavidA tathAvidhakAryotpattau viziSTalabdhivazAdAhiyate=nirvayaMta ityAhArakam , athavA Ahiyante gRhyante tIrthakarAdisamIpe sUkSmA jIvAdayaH padArthA anenetyAhArakam , tadeva kAyaH, tena yoga AhArakakAyayogaH 3 / tathA audArikaM mizraM yatra, kArmaNeneti gamyate, sa bhavatyaudArikamizraH / utpattideze hi anantarAgato jIvaH prathamasamaye kArmaNenaivAhArayati tataH paramaudArikasyArabdhatvAdodArikeNa kArmaNamizreNAhArayati, uktaM ca niyuktikRtA-"joeNa kamma eNaM, AhAreI aNaMtaraM jIvI / teNa paraM mIseNaM, jAva sarIrassa nipphattI // 1 // " audArikamizrazcAsau kAyazca tena yoga audArikamizrakAyayogaH 4 / tathA vaikriyaM mizraM yatra kArmaNeneti gamyate sa vaikriyamizraH / ayaM tu devanArakANAmaparyAptAvasthAyAM mantavyaH / zeSastu vAyvAdInAmaudArika (vai kriya) mizrI na grAhyo'pradhAnatvAditi 5 / tathA''hArakaM mizraM yatraudArikeNeti gamyate sa AhArakamizrA, sa eva kAyastena yoga AhArakamizrakAyayogaH / yadA siddhaprayojanazcaturdazapUrva vidA''hArakaM parityajyaudArikopAdAnAya pravartate tadaudArivaNa mizramAhArakaM prApyate / bahuvyApAratvena pradhAna svAdAhArakeNa vyapadeza iti bhAvaH / anye tvasyApi prArambhakAla evAhArakamizra pratipadyante, prArabhyamANatvenAhArakasya prAdhAnyavivakSayA tenaiva vyapadezamicchantIti hRdayam 6 / tathA karmaiva kArmaNaH, atha karmaNo vikAraH kArmaNaH, uktaM ca-'kammavivAgo kammaNamaTTavihavicittakammanipphannaM / savvesi sarIrANaM kAraNabhUyaM muNeyavvaM // 1 // kArmaNazcAsau kAyazca tena yogaH kArmaNakAyayogaH 7) 'iya jogA' iti 'iti' amunA prakAreNa yogAH paJcadazApi prarUpitA iti zeSaH / iti gAthArthaH // 34 // Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogAH [ 213 sAmpratamete gatyAdimArgaNAsthAneSu yojyante (mala0) iha yogazabdena kAraNe kAryopacArAttatsahakAribhUtaM manaH prabhRtyeva vivakSitamiti teH maha yogasya saamaanaadhikrnnym| tatra manazcaturdhA, tadyathA-satyaM, mRSAH 'mizram' iti matyAmRSA astyaamRsseti| tatra satyamiti santo munayaH padArthA vA, teSu yathAsaMkhyaM mukti prApakatvena yathAvasthitavastusvarUpacintanena ca sAdhu satyam , yathA'sti jIvaH sadasadpo dehamAvavyApI, ityAdirUpatayA yathAvasthitavastucintanaparam / satyaviparItamasatyam , yathA nAsti jIva ekAntAsadrapo vA, ityAdikuvikalpanaparam / satyaM ca mRSA ceti mizram , yathA dhavakhadirapalAzAdimizreSu bahuvazokavRkSeSvazokavanamevedamiti vikalpanaparam / atra hi katipayAzokavRkSANAM sadbhAvAtsatyatA, anyeSAmapi dhavAdInAM sadbhAvAdasatyatA, vyavahAranayamatApekSayA caivamucyate / paramArthataH punaridamasatyameva, yathAvikalpitArthAyogAt / tathA yanna satyaM nApi mRSA tadasatyAmRSA / iha vipratipattau satyAM yadvastupratiSThAzayA sarvajJamatAnusAreNa vikalpyate, yathA'sti jIvaH sadasadrapa ityAdi, tatkila satyaM paribhASitam / yatpunarvipratipattau satyAM vastupratiSThAzayA sarvajJamatottIrNa vikalpyate, yathA nAsti jIva ekAntanityo veti tadasatyam , virAghakatvAt / yatpunarvastupratiSThAzAmantareNa svarUpamAtraparyAlocanaparam ; yathA he devadatta ! ghaTamAnaya, gAM dehi mahyam ; ityAdicintanaparaM tadasatyAmRSA / idaM hi svarUpamAtraparyAlocanaparatvAnna yathoktalakSaNaM satyaM nApi mRSeti, idamapi vyavahAranayamatena draSTavyam , nizcayanayamatena tu vipratAraNAdibuddhipUrvakamasatye'ntarbhavati anyathA tu satye iti / 'taha vaI' iti yathA manaH satyAdibhedAccatudho tathA vAgapi satyAdibhedAccaturdhA / 'ura laviuccAhArA' iti audArikavaikriyAhArakANi / tatrodAraM pradhAnam / prAdhAnyaM ca tIrthakaragaNadharazarIrApekSayA draSTavyam / tato'nyasyAnuttarasurazarIrasyApyanantaguNahInarUpatvAdudAramevaudArikam / vinayAditvAdikaN / athavodAraM-sAtirekayojanasahasramAnatvAccheSazarIrApekSayA bRhatpramANam / vRhattA cAsya vaikriyamadhikRtya bhavadhAraNIyasahajazarIrApekSayA draSTavyA / anyathottaravaikriyaM yojanalakSamAnamapi labhyata iti / udAramevaudArikam / prAgvadikaNpratyayaH / tathA vividhA viziSTA vA kriyA vikriyA tasyAM bhavaM vaikriyam / tathA caturdazapUrvavidA tIrthakarasphAtidarzanAdikatathAvidhaprayojanotpattau satyA viziTalabdhivazAdAhiyate nivartyata ityAhArakam / kRddhahulamitivacanAt karmaNi buJ / yathA pAdahAraka ityatra / 'missA' iti mizrazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate / audArikamizraM vaikriyamizraM AhArakamizraM ca / tatraudArikamizraM kArmaNena, taccAparyAptAvasthAyAM kevalisamuddhAtAvasthAyAM vA utpattideze hi pUrva bhavAdanantaramAgato jIvaH prathamasamaye kArmaNeneva kevalenAhArayati, tataH paramaudArikasyApyArabdhatvAdaudArikeNa kArmaNamizreNa yAvaccharIrasya niSpattiH / uktaM ca 'joeNa Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe kammaeNaM, AhAreI aNaMtaraM jiivo| teNa paraM moseNaM, jAva sarIrassa nippattI // 1 // " kevalisamudghAtAvasthAyAM tu dvitIyaSaSThasaptamasamayeSu kArmaNena mizramaudArikaM pratItameva / tathA vaikriyamizraM kArmaNena audArikeNa vA / tatkArmaNena mizraM devanArakANAmaparyAptAvasthAyAM prathamasamayAdanantaraM draSTavyam / bAdaraparyAptakavAyoH paJcendriyatiryaGmanuSyANAM ca vaikriyalabdhimatAM vaikriyArambhakAle vaikriyaparityAgakAle vA audArikeNeti / tathA siddhaprayojanasya caturdazapUrvaviMda AhArakaM parityajata audArikamupapAdanasya AhArakaM vA prArabhamANasyAhArakamizramodArikeNa draSTavyam / 'kammaiga' iti kamaiMva kArmaNam / prajJAditvAdaNa / saMsAryAtmanAM gatyantarasaMkramaNe sAdhakatamaM karaNam' / 'iya jogA' itiH parisamAptivacanaH / tato'yamartha:-ete eva yogA nAnye iti / nanu taijasamapi zarIraM vidyate taduktAhArapariNamanahetuH, yadvazAdvA viziSTa - tapovizeSasamutthalabdhivizeSasya puMsastejolezyAvinirgamaH tatkatham ?, ucyate, eta eva yogA iti naiSa doSaH, sadA kArmaNena sahAvyabhicAritayA tasya tadgraheNaiva gRhItatvAditi // 34 // uktAH svarUpato yogAH, sAmpratametAneva mArgaNAsthAneSu cintayannAha ekArasa suranArayagaIsu AhArauraladugarahiyA / jogA tiriyagaIe terama AhAragaduguNA // 35 // __(hAri0) vyAkhyA-ekAdazeti saMkhyA yogA iti yogaH / kiM svarUpAste ! ityAha'AhArakadikaudArikadvikarahitAH' dvikazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate kayoH, suranArakagatyoH ' surANAM nArakANAM caikAdaza yogA ityarthaH / AhArakadvikaM yatereva / auda rikadvikaM tu naratirazcAmevetikRtveti tadvarjanam / tathA tiryaggato trayodaza yogA iti prAktanena saMbandhaH / kIdRzAste ? ityAha-AhArakadvikonAH, bhAvanA tu pUrvavat iti gAtha.rthaH // 3 // sampratyekagAthayA pazcaviMzatipadeSu paJcadazApi yogAn saMgRhya lAghavArthamAha___ (mala0) suragatau narakamatau ca pratyekamAhArakadvikaudArikadvikarahitAH zeSA ekAdaza manoyogacatuSTa 4 vAgyogacatuSTaya 8 vaikriya ha vaikriyamizra 10 kArmaNa 11 lakSaNA yogA bhavanti / tatra kArmaNamapAntarAlagatI utpattiprathamasamaye ca, vaikriyamizramaparyAptAvasthAyAm , paryAptavasthAyAM tu vaikriyam, manoyogacatuSTayaM vAgyogacatuSTayaM ca paryAptAvasthAyAM supratItameva / yadA-''hArakadvikamAhArakatanmizralakSaNaM tanna saMbhavatyaiva, tatra sarvaviratyabhAvAt / sarvaviratasya hi caturdazapUrvavedina AhArakadvikaM saMbhavati-"AhAraM caudasapugviNo u" ityAdivacanaprAmANyAt / audArikadvikamapyodArikatanmizralakSaNaM naratirathAmevopapadyate, na devanArakANAmiti / tathA tiryaggatau AhArakadvikena AhArakatanmizralakSagena UnA-hInAH zeSAstrayodaza bhavanti / taukAdaza pUrvoktA eva tirazvAmapi keSAMcidvai kriyalabdhiyogato vaikriyavikasaMbhavAtkevalamaudArikadvikamadhikamiha prakSipyate // 35 / / Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAneSu yogAH [215 naragai' paNidi tasa taNu nara apuma kasAya mai"su" ohiduge" / accakkha" chalemA' bhavya sammaduga sannisa" ya mabbe // 36 // (hAri0) vyAkhyA-'naragaI' iti manuSyagatau 1 paJcendriyeSu 2 aseSu 3 'taNu' iti kAyayoge 4 'nara' iti puruSavede 5 'apuma' iti napusakavede 6 'kasAya' iti krodha 7 mAna 8 mAyA ha lobheSu 10 matijJAne 11 zrutajJAne 12 'ohiduge' iti avadhijJAne 13 avadhidarzane 14 ca / eteSu samAhAradvandvaH 'acakkhu' iti acakSurdarzane 15 'chalesA' iti kRSNa 16 nIla 17 kApota 18 tejasI 16 padma 20 zuklalezyAsu 21 bhavyeSu 22 sammaduga' iti kSAyopazamike 23 kSAyike 24 saMjJiSu 25, atrApAtaretaradvandvaH, cazabdaH samuccaye, 'savve' yogA iti prakramaH, paJcadazApi pazcaviMzatipadeSu bhavanti / iti gAthArthaH // 36 / / tathA- . (mala0) naragatau manuSyagato. indriyadvAre paJcendriyeSu kAyadvAre trasakAyeSu,yogadvAre kAyayoge, vedadvAre puvedanapusakavedayoH, kapAyadvAre caturvapi kaSAyeSu 'maisuohiduge' iti jJAnadvAre matijJAne zrutajJAne avadhijJAne, darzanadvAre avadhidarzane 'acakkhu' iti acakSurdazene, lezyAdvAreSaTsvapi lezyAsu, bhavyadvAre bhavyeSu 'sammaduga' iti samyaktvadvAre kSAyopazamike kSAyike ca, saMjJidvAre saMjJiSu' paJcadazApi yogA bhavanti / sujJAnatvAca neha bhAvanA kriyate / / 36 / / egidiesu paMca u kammaigaviuviuralajualANi / kammuraladurga antimabhAsA vigalesu caurotti // 37 // (hAri0) vyAkhyA-ekendriyeSu paJcaiva yogA iti prakamaH / tuzabda evakArArthaH, sa ca yojita eva / ke ete ? yugalazabdasya pratyekamabhisaMbandhAtkArmaNavaikriyayugalaudArikayugalAni, atra tatpuruSagarbho dvandvaH / tatra kArmaNaM vigrahagato, vaikriyadvikaM bAdaraparyAptakavAyukAyikApekSam , tathA kArmaNaudArikadvikamiti dvandvaH, antyabhASA ceti 'vikaleSu' vikalendriyeSu dvitricaturindriyarUpesu pratyekaM catvAro yogA iti prakramaH / itizabdo vAkyasamAptau / tatra kArmaNaM vigrahagato, antyabhASA'satyAmRpAlakSaNA iti gaathaarthH| / 37 // tathA (mala0) ekendriyeSu paJca yogA bhavanti / ke te ityAha-'kammaigaviuvviuralajuyalANi' iti kArmaNamaudArikayugalaM vaikriyayugalaM ca / tatra kArmaNamapAntarAlagatI utpattiprathamasamaye ca audArikamizramaparyAptAvasthAyAM, paryAptAvasthAyAM tvaudArikam / vaikriyayugalaM bAdaraparyAptavAyukAyikasya tasya tallabdhisaMbhavAt / tathA vikaleSu' vikalendriyeSu dvitricaturindriyalakSaNeSu kArmaNaudArikadvikAntimabhASArUpAzcatvAro yogA bhavanti / tatra kArmaNaudArikadvikabhAvanA prAgvat / antimabhASA cAsatyAmRSArUpA, zeSA tu bhASA teSAM na saMbhavatyeva, "vigaleSu asaccamoseva" itivacanAt // 37 // Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe kammuraladugaM thAvara kAe vAe viuvijuyala juyaM / paDhamaMtimamaNavaidugakammuraladu kevaladugaMmi // 38 // (hAri0) vyAkhyA-kArmaNaudArikadvikam, atra samAhAradvandvaH / tatra kArmaNaM vigrahagato, audArikadvikaM tvaudArikazarIratanmizralakSaNamiti trayo yogAH / ka ? ityAha-'sthAvarakAye' pRthivyambutejovanaspatirUpe / tathA 'vAyau' vAyukAyike prAktanatrayaM sthAvarakAyasatkaM vaikriyayugalayutamiti paJca yogA vAyukAye / vaikriyadvikabhAvanA tu prAgvaditi / tathA vibhaktilopAtprathamAntyamanovAgdvikakArmaNaudArikadvikamiti karmadhArayagarbho dvandva ita yogasaptakaM 'kevaladvike' kevalajJAnakevaladarzanarUpe bhavati / tatra satyAsatyamRSArUpaM manodvayam 2 evaM vAgdvayamapi 2 / audArikaM ca sarvadeva, kArmaNaudArikamizradvayaM tu kevalisamudghAte, ubara ca- 'audArikaprayoktA, prathamASTamasamayayorasAviSTaH / mizraudArikayoktA, saptamaSaSThadvitIyeSu / // 1 // kArmaNazarIrayogo. caturthake paJcame tRtIye ca / samayatraye'pi tasmin , bhavatyanAhArako niyamAt / / 2 / / " iti gAthArthaH / / 3 / / sAmprataM prathamArkena padanavake AhArakadvikavarjatrayodazayogAna , dvitIyAna padaSaTke audArika mazrakArmaNavarjatrayodazayogAneva ca saMgRhyAha___(mala0) kArmaNamaudArikatanmizralakSaNam , ityete trayo yogA sthAvarakAye' pRthivyaptejovanaspatilakSaNe bhavanti, bhAvanA prAgvat , na zeSA, asaMbhavAt / tathA vAtakAye tadeva pUrvoktaM trikaM 'vaikriyayugalayutaM' vaikriyatanmizrasahitaM draSTavyam , tasya bAdaraparyAptasya sataH kasyacid vaikriyalabdhisaMbhavAt / nanu ca kathamucyate kasyAMcave kriyalabdhisaMbhavaH ? yAvatA sarvo'pi bAdaraparyApto vAyukAyikaH sa vaikriya eva. avaikriyasya ceSTAyA evApravRtteH. taduktamsamve veuvviyA vAyA vAyaMti aveubdhiyANaM ceTTA ceva na pavattaha" iti, tadayuktam , avaikriyANAmapi teSAM svabhAvata eva tathAceSTopapatteH, uktaM ca-"jeNa savvesu ceva logAgAsAisa calA vAyavo vAyaMti tamhA aveuviyAvi vAyA vAyaMti ti ghettadhvaM sabhAvao tesiM vAiyavva" iti vAnAdvAyuritikRtvA / tathA'nyatrA'yuktam-"ta tha tAva tiNhaM rAsoNaM veuvviyalar3I ceva natthi / vAyarapajattANapi asaMvijahabhAgametANaM laDo asthi ti tiNhaM rAsoNaM" iti / trayANAM rAzInAM paryAptAparyAptasUkSmAparyAptabAdaravAyukAyikAnAm / tathA kevaladike' kevalajJAnadarzanarUpe sapta yogA bhavanti / ke te ? ityAha-"paDhamaMtimamaNavaidugakammuraladu" iti prathamAntimarUpaM manodvikaM satyamanaH asatyAmRSAmanazca, vAgdvikaM prathamAntimarUpaM satyA asatyAmRSA ca bhASA, zeSasya manodvikasya vAgdvi kasya cAsaMbhavAcchadmasthavirahitatvAt / audArikakAyayogaH sayogyavasthAyAM tasyAmeva cAvasthAyAM samudghAtagatasya kArmaNaudArikamizralakSaNayogadvayasaMbhava iti // 38 // Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAneSu yogAH [ 217 .thIvea 1 nANo 4 vamama 5 ajaya 6 sAsaNa 7 abhavya 8 micchesu 9 / terasa maNa 1 va 2 maNanANa 3 cheya 1 sAmaiya 5 cakkhusu 6 ya // 39 // (hAri0) vyAkhyA-strIvede 1 matyajJAne 2 zrutAjJAne 3 vibhaGgajJAne 4 aupazamikasamyaktve 5 'ajaya' iti aviratasamyagdRSTiguNasthAnake 6 sAsAdane 7 abhavye 8 mithyAdRSTiguNasthAnake 9 atra dvandvaH, AhArakadvikavarjAstrayodaza yogA bhavantyeteSu navasu sthAneSu caturdazapUrvadharatvAbhAvenAhArakadvikAbhAno bhAvanIyaH / tadyathA-manoyoge 1 vAgyoge 2 manaHparyAyajJAne 3 chedopasthApanIyasaMyame 4 sAmAthikasaMyame 5 'cakkhusu' iti cakSurdarzane ca 6 dvandvaH, cazabdaH samuccaye, na kevalaM prAktanapadanavake trayodaza yogAH, kintu manoyogAdipadaSaTke cAtrAparyAptakAbhAvAdaudArikamizrakArmaNakAyayogavarjatrayodazayogA bhavantIti / atrAyaM garbhArthaH-iha varjanIyayogadvayaM dvayorapi padakadambayobhinna bhinna bhinnavibhaktinirdezAdevaitadarthameva tanmadhye trayodazazabdasyaprakSepo vihitaH / varjanIyayogadvayaM ca sujJAnAtvAtsUtre sUtrakRtA noktam / iti gAthArthaH // 36 // tathA(mala0) vedadvAre strIvede, jJAnadvAre ajJAne matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgajJAnalakSaNe, samyaktvadvAre aupazamikasamyaktve, ayate viratihIne, sAsAdane, abhavye, mithyAtve ca AhArakadvikahInAH zeSAstrayodaza yogA bhavanti / yavAhArakadvikaM tadeteSu na saMbhavatyeva, yatastaccaturdazapUrvavido bhavati-"AhAradugaM jAyai cauddasaviNa" iti vacanAt / tAni caturdazApi pUrvANyajJAnA'yatasAsAdanA'bhavyamithyAdRSTiSu dUrato'pAstAni / strIvedazceha dravyarUpo draSTavyaH, na tu tathArUpAdhyavasAyalakSaNo bhAvarUpaH , tayAvivakSaNAt / evamupayogamArgaNAyAmapi draSTavyam / prAktu guNasthAnakamArgaNAyAM sarvopi vedo bhAvarUpo gRhItaH, tathA vivakSaNAdeva / anyathA teSu yathoktaguNasthAnakanavakasaMkhyAnAyogAtsayogikevalyAdAvapi dravyavedasya bhAvAt / dravyavedazca bAhyamAkAramAtram , tatkutaH strIvede caturdazapUrvAdhigamasaMbhavaH / yata AhArakadvikaM tatropapadyate, strINAmAgame dRSTivAdAdhyayanapratiSedhAt , taduktam"tucchA gAravabahulA, caliMdiyA duyalA ya dhIIe / iya aisesajAyaNA, bhUyAvAdI u nItthINaM // 1 // " iti / 'bhUyAvAdo' iti bhuutvaado-dRssttivaadH| tathA aupazamikasamyaktvaM prathamasamyaktvotpAdakAle upazamazeNyArohe vA, na ca samyakttvopAdakAle caturdazapUrvAdhigamasaMbhavaH, tadabhAvAca kathamAhArakadvikabhAvaH ? zreNyArUDhastvAhArakaM nArabhata eva, tasyApramattatvAt / AhArakArambhakasya tu labdhyupajIvanenautsukyabhAvataH pramAdabahula___. 1"jogA''hAradugRNA terasa thImAinavasu dAresu / orAlamissakammaNarahiyA maNamAichaNhaMvi // // " iti gAthA-'dhikatayAdRzyatehastalikhitapratau / Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe tvAt , ata evoktamanyatra-"AhAragaM pamatto upAei na appamatto" iti / AhArakasthitazcopazamazreNi nArabhata eva, tathAsvabhAvatvAt / audArikamizraM ceha sAsAdanabhAvAbhimukhasya kadAcitkAlakaraNasaMbhavAdavaseyamiti / 'maNavaha' ityAdi manoyoge vAgyoge manaHparyAyajJAne chedopasthApane sAmAyike cakSurdarzane ca kArmaNaudArikamizravarjAH zeSAstrayodaza yogA bhavanti kArmaNaudArikamizrayogau tu teSu na saMbhavata eva, tayoraparyAptAvasthAyAM bhAvAt eteSAM tu manoyogAdInAM tasyAmavasthAyAmasaMbhavAt // 36 // parihAre suhume nava, urala 1 vai 2 maNA 3 te skmmurlmissaa| ahakhAe saviuvvA, mIse dese saviuvidugA // 40 // (hAri0) vyAkhyA-parihAravizuddhike tRtIyasaMyame sUkSmasaMparAye ca caturthasaMyame, atra samAhAradvandvaH / audArikavAgmanAMsIti dvandvaH / audArikakAyayogo vAkcatuSTayaM manazcatuSTayaM ca iti pratyekaM nava yogA bhavanti / tathA 'te' pUrvoktA nava 'sakArmaNaudArikamizrAH' kArmanakA yayogaudArika mazrayogayuktA ekAdaza yogA 'yathAkhyAna' paJcame saMyame bhavanti / yathAkhyAtasaMyamazcAntyaguNasthAnakacatuSke prApyate, tataH kArmaNaudArika mizrayogadvayaM kevalisamuddhAte prAgvad draSTavyam / upazAntakSINamohayostu nava nava yogA bhavanti / ayogini punaH sayogAbhAva eveti tAtparyam / tathA 'saviDavvA mose' iti tacchabdaH pUrvokto'trApyanuvartate, tataste pUrvoktAH parihAra vezu sUkSmasaMparAyasatkA nava yogA sarvakriyAH savaikriyazarIrA dazetyarthaH, kva ? ityAha-'mizre' mizraguNasthAnake / idaM ca vaikriyaM devanArakApekSam / tathA 'dese saviuvi. dugA' iti deze dezavirate guNasthAnake, atrApi tacchando'nuvartanIyaH / tataste pUrvoktA nava savaikriyadvikA vaikriyazarIratanmizrAnvitA ityekAdaza yogA bhavanti / vaikriyadvikaM ca yathAsaMbhavaM labdhau satyAM dezaviratAH kurvanti / iti gAthArthaH // 40 // tathA (mala0) parihAravizuddhike sUkSmasaMparAye ca saMyame nava yogA bhavanti / ke te ? ityAha'uralavaimaNA' audArikaM caturdhA vAkcaturdhA manazca / yasyAhAraka dvikaM vaikriyadvikaM kArmaNamaudArikamizraM ca tanna saMbhavatyeva / tathAhi, AhArakadvikaM caturdazapUrvavedinaH / parihAravizuddhikasaMyamopetazcotkarSato'pyadhItakiMcinnyUnadazapUrva eva, utkarSato'pi tAvadadhItazrutasyaiva tatsaMyamapratipattyabhyanujJAnAt , tatkathaM tasyAhArakadvika saMbhavaH 1 nApi tasya vaikriyadvikasaMbhavaH, tasyAmavasthAyAM tatkaraNAnanujJAnAJjinakalpikasyeva, tasyApyatyantavizuddhApramAdamUlaghorAnuSThAnaparAyaNatvAt , vaikriyArambhe ca labdhyupajIvanenautsukyabhAvataH pramAdasaMbhavAt / ata eMva sUkSmasaMparAya saMyame'pi caturNAmapi yogAnAmabhAvaH, tatsaMyamopetasyApyatyantavizuddhatayA nistaraGgamahodadhika Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsu yogAH [219 lpatvena vaikriyAdyArambhAsaMbhavAt / kArmaNamaudArikamizraM cAparyAptAvasthAyAmeveti saMyamadvaye'pi tasyAbhAvaH / tathA yathAkhyAtasaMyame ta eva nava pUrvoktA yogAH kArmaNaudArikamizrasahitAH santa ekAdaza bhavanti / yathAkhyAtasaMthamo hi kevalino'pi bhavati / tasya ca samuddhAtagatasya tRtIyacaturthapaJcamasamayeSu kArmaNaM "kAmaNazarIrayogo, catuthake pazcame tRtIye ca / " itivacanAt / dvitIyaSaSThasaptamasamayeSu tvaudArikamizraM "mizraudArikayoktA saptamaSaSTadvitIyeSu itivacanAdavApyata iti, yathAkhyAtasaMyame dvayorapi sNbhvH| saviucvA mIse' iti mizra samya. mithyAdRSTau ta eva pUrvoktA yogA vaikriyasahitAH santo daza bhavanti / tatra vaikriyaM devanArakA pekSam , yattu vaikriyimatha tannaivAvApyate, tasyAparyAptAvasthAbhAvitvAt / mizrabhAvasya ca-"na sammAmiccho kuNai kAlaM" itivacanaprAmANyato'paryAptAvasthAyAmasaMbhavAt / syAdetakriyalabdhimatAM manuSyatirazyAM samyagmithyAdRzAM satAM vaikriyamizraM nAvApyate ? iti, teSAM vaikriyArambhAsaMbhavAdanyato vA kutazcitkAraNAdAcAryeNAnyaizca tannAbhyupagamyata iti na samyagavacchAmastathAvidhasaMpradAyAbhAvAt / 'dese saviuvadugA' iti deze dezaviratirUpe saMyame ta eva naba pUrvoktAH savekriyadvikA vaikriyatanmizrasahitAH santa ekAdaza yogA bhavanti, dezaviratAnAmabaDAdInAbhitra vakriya bandhimA vaikriyavikasaMbhavAt / / 40 // kammurala viuvidugANi caramabhAsA ya cha u asannimmi / jogA akammagAhAragesu kammaNamaNAhAre // 41 // (hAri0) vyAkhyA-dvikazabdaH padadvaye'pi saMbadhyate / kArmaNaudArikadvikavaikriyadvikAni atra tatpuruSagarbho dvandvaH, 'caramabhASA ca' asatyAmRSArUpati, SaDyogA iti saMbandhaH / asajJini' manovijJAnavikale ekendriyAdau / tatra kArmaNaM vigrahagatau, audArikamizramaparyAptakAvasthAyAm , audArikaM paryAptAvasthAyAm , sarvadeva vaikriyadvikaM bAdaraparyAptakAvasthAyAM vAyukAyikApekSam / antyabhASA ca zaGkhAdidvIndriyAdInAm / tathA yogAH 'akArmaNAH' kArmaNazarIrarahitAzcaturdazetyarthaH, keSu ? ityAha-AhArakeSu bhavanti / kArmaNameka 'anAhAre' anAhAra kajIve / anAhArako hi mithyAdRSTisAsAdanAviratasamyagdRSTiguNasthAnakatraye vigrahagatau sayogiguNasthAnake kevalisamuddhAte 'iha yadyapyayogyapyanAhArako vartate tathA'pi niruddhasamastayogatvAmAsya kArmaNakayogo bhavati / iti gAthArthaH / / 41 // evaM mArgaNAsthAneSu yojitA yogAH, sAmpratamupayoganAmasUA kurvastAvadAha(mala8) kArmaNam , audArikadvikamaudArikatanmizralakSaNaM, vaikriyadvikaM vaikriyatanmizrala1 "samayatraye ayogiguNasthAnake samaste'pi prApyate tatraiva kArmaNakayogo nAnyatreti gAthArthaH // 41 // " iti je0| Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 / SaDazItinAmni caturthe karmagranthe kSaNaM, caramabhASA antimbhApA ityete SaD yogAH 'asaMjJini' saMjJivyatirikta jIve bhavanti / tatra kANamapAntarAlagatI utpattiprathamasamaye ca audArikamizramaparyAptAva thAyAm / paryAptAvasthAyAmaudArikam , kriyadvikaM yAdaraparyAptavAyukAyikAnAm , caramabhASA zaGkhAdidvIndriyAdI nAmiti / 'akammagAhAragesu' iti AhArakeSu kArmaNakAyayogavikalAH, zeSAcaturdazApi yogA bhavanti / yattu kArmaNaM tanna ghaTata eva, tasyApAntarAlagatau kevalisamuddhAtatRtIyacaturthapaJcamasamayeSu vA bhAvAt , tdaaniiNcaanaahaarktvaat| etaccAcAryeNoktaM na samyagavagamyate, yata Rjugatau vigrahagatau vA utpattiprathamasamaye-"joeNa kammaeNaM, pAhAreI aNaMtaraM jIvo / teNa paraM moseNaM, jAva sarIrassa nissphttii||1||" iti paramamuniAcanaprAmANyAdAhArakasyApi sataH kArmaNakAyayogo'styeva / athocyeta, gRhyamANaM gRhItamiti nizcayanayavazAtprathamasamaye'pyaudArikAdipudgalA gRhyamANA gRhItA eva, tato dvitIyAdisamayeSviva tadAnImapyaudArikamizrakAyayoga iti, tadetadayuktam , yato yadyapi tadAnImaudArikAdipudgalA gRhyamANA api gRhItA eva tathA'pi na teSAM gRhyamANAnAM svagrahaNakriyAM prati karaNarUpatA yena tannibandhano yogaH parikalpyeta, kintu karmarUpateva, niSpannarUpasya sata uttarakAlaM karaNabhAvadarzanAta , na hi ghaTaH svaniSpAdanakriyAM prati karmarUpatA karaNarUpatAM ca prapadyamAno dRzyate / dvitIyAdisamayeSu tu teSAmapi prathamasamayagRhItAnAmanyapudgalopAdAnaM prati karaNabhAvo na virudhyate niSpannatvAt , atastadAnImaudArikAdimizrakAyayoga upapadyata eva, ata evoktam-"teNa paraM mIseNaM" iti tasmAdasti AhArakasyApyutpattiprathamasamaye kArmaNakAyayoga iti / 'kammaNamaNAhAre' iti vyavacchedaphalaM hi vAkyamato'vazyamabaMdhArayitavyam / taccAvadhAraNamihaivaM kArmaNamevaikamanAhArake na zeSayogA asaMbhavAditi / na punarevaM kArmaNamanAhArakeSveveti / AhArakeSvapyutpattiprathamasamaye kArmaNayogasaMbhavAnnApi kArmaNamanAhArakeSu bhavatyevetyavadhAraNam , ayogyavasthAyAmanAhAkasyApi kArmaNakAyayogAbhAvAt / vakSyati ca-"gayajogo u ajogI" ityevamanyatrApi yathAsaMbhavamavadhAraNavidhiranusaraNIyaH // 41 // tadevaM mArgaNAsthAneSu yogAnabhidhAya sAmpratameteSvevopayogAnabhidhitsustAneva svarUpatastAvadAha nANaM paMcavihaM taha, annANatigaM ti aTTha sAgArA / caudaMsaNamaNagArA, bArasa jiyalakkhaNuvaogA // 42 // (hAri0) vyAkhyA-'jJAna' bodhaH 'paJcavidha' matijJAnAdipaJcaprakAram , tathAzabdaH samuccayArthaH, 'ajJAnatrika' matyajJAnAditribhedam , ityevaMprakArA aSTeti saMkhyAH 'sAkArAH' sahAkArairvizeSagrAhakairvartanta iti sAkArAH / tathA caturNA darzanAnAM cakSurdarzanAdInAM samA Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upayogAH [221 hAraH, caturdarzana mitizabdo'trApi yojyaH, te ca ityevaMrUpA anAkArAH sAmAnyagrAhiNo dvAdazeti saMkhyopayogA iti saNTaGkaH / kIdRzAste ? ityAha-'jiyalakkhaNa' 'iti vibhaktilopA jIvAnAM pUrvoktasvarUpANAM lakSaNAni cihnAni jIvalakSaNAni-"upayogalakSaNo jIvaH' iti vacanAt / iti gAthArthaH / / 42 // athaitasteiSveva yojayabAha (mala0) 'upayAgAH' prAgnirUpitazabdArthA dvAdaza bhavanti / kiMviziSTAH 1 ityAha'jiyalakgvaNa' iti prAkRtatvAdvibhaktilopaH, jIvasyAtmano lakSaNaM, lakSyate jJAyate tadanyavyavacchedeneti lakSaNaM asAdhAraNaM svarUpam , ata evoktamanyatra-'upayogalakSaNo jova" iti / te ca dvidhA. sAkArA anAkArAzca / tatrAkAraH prativastupratiniyato grahaNapariNAmarUpo vizeSaH "AgAro u viseso" itivacanAt , sahAkAreNa vartanta iti sAkArAH, yathoktAkAravikalAstvanAkArAH / tatra sAkArAH paJcavidhaM jJAnaM matizrutAvadhimanaHparyAyakevalalakSaNam , ajJAnatrikaM matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgarUpam . 'ini:' parisamAptau, etAvanta evASTau sAkArA upayogA na tvanye iti / catvAri darzanAni cakSuracakSuravadhikevaladarzanalakSaNAnyanAkArA upyogaaH| amUni ca jJAnAnyajJAnAni darzanAni ca mArgaNAsthAnabhedAbhidhAnAvasare saprapaJcaM vyAkhyAtAnIti neha bhUyo vyAkhyAyante // 42 // athaitAn mArgaNAsthAneSu yojayannAha maNuyagaIe bArasa, maNakevaladurahiyA navannAsu / thAvaraigibitiiMdisu, acakkhudaMsaNamanANadugaM // 43 // (hArI0) vyAkhyA-manuSyagatau dvAdazopayogA iti prakramaH / tathA manaHparyavajJAnakevaladvikarahitA iti dvandvagarbhastatpuruSaH, navopayogAH 'anyAsu' manuSyagatyuddharitAsu suranArakatiryaggatiSu / ityuktA gtissuupyogaaH| ita indriyAdiSu tAn pratipAdayannAha-yAvaraigivitiiMdisu' iti "gahaiMdie ya kAe" ityAdigAthayA keSAMcitpadAnAM kvacitpadavyatyayena bhaNanaM tallAghavArthamiti / pRthivyambutejovAyuvanaspatyekadvitrIndriyeSvityaSTasu padeSu kRtadvandva - bacaturadarzanamajJAnadvikamiti traya upayogAH / iti gAthArthaH // 43 // tathA(mala0) manujagatau upayogA dvAdazApi yathoktA bhavanti / tatra sarvaviratisadbhAvena manaHparyAyakevalajJAnAdInAmapi saMbhavAt / tathA manaHparyAyajJAnakevalajJAnakevaladarzanarUpakevaladvikarahitAH - 1"tti" iti je0 / 2 "lliGgavyatyayatvAcca jI iti je0 / Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222] SaDzItinAmni caturthe karmagranye zeSAH navopayogA 'anyAsu' manujagativyatiriktAsu suranArakatiryaggatiSu bhavanti. tAsu sarvaviratyasaMbhavena manaHparyAyajJAnAdInAmasaMbhavAt / tathA kAyadvAre sthAvareSu pRthivyaptejovAyuvanaspatilakSaNeSu, indriyadvAre ekendriyadvIndriyatrIndriyeSu, acakSurdarzanam , ajJAnadvikaM ca matyajJAnazrutAjJAnalakSaNamiti traya upayogA bhavanti, na zeSAH / yataH samyaktvAbhAvAnna teSu matijJAnazru tajJAnasaMbhavaH, sarvaviratyabhAvAca manaHparyAyakevalajJAnakevaladarzanAbhAvaH / yattvavadhijJAnamavadhidarzanaM vibhaGgajJAnaM ca tad bhavapratyayaM guNapratyayaM vA na cAnayoranyataro'pi pratyayaH saMbhavati / cakSurdarzanopayogAbhAvastu caturindriyAbhAvAdeva siddhaH / iti // 43 / / cakkhujuyaM cariMdisu, taM ciya bArama 'pnniditskaae| "joe vee sukAe~ "bhava'sannIsuAhAre // 44 // (hAri0) vyAkhyA-'cakSuryuta' cakSurindriyopayogAnvitaM taM ciya' iti tadeva pUrvoktamupayogatrayaM ca, ka ? ityAha-'caturindriyeSu' acakSurdarzanamajJAnadvikaM cakSurdarzana miti catvAra upayogAzcaturindriyeSu bhavantItyarthaH / atha dvAdazapadeSu lAghavAthaM sarvopayogAn saMgRhya pradarzayannAha-'pArasa' iti dvAdazopayogAH, ka ? ityAha-paJcendriya 1 trasakAye 2 iti samAhAradvandvaH, yoge mano 3 vA 4 kAya 5 rUpe. vede strI 6 pu 7-napusaka 8 lakSaNe, 'mukkAe~' iti zuklalezyAyAM 9, bhavye 10, saMjJiSu 11 atra dvandvaH, AhAre 12 iti pada dvAdazake bhavanti / iti gAthArthaH // 44 // ___tathA gAthArddhana padaikAdazake dazopayogAn saMgRhya tathA kevaladvike nijadvikaM kSAyike navopayogAzcAparArddhanAha (mala0) 'cakSuyutaM' cakSurdarzanopayogasahitaM tadeva pUrvoktamupayogatrayaM caturindriyeSu bhavati / tathA paJcendriyeSu, kAyadvAre traseSu yogeSu ca manovAkAyarUpeSu, vedeSu ca dravyavedarUpastrIpunapusakalakSaNeSu, zuklalezyAyAM, bhavyeSu, saMjJiSu, AhArakeSu ca dvAdazopayogA bhavanti, eteSu sarveSvapi samyaktvadezaviratyAdInAM saMbhavAt // 44 // kevaladugahINA dasa, kasAya paNalesa"cakkhUsu / kevaladuge niyadurga, khar3age naya no anANatigaM // 45 // (hAri0) , 'vyAkhyA-'kevalanikahonAH' kevalajJAnakevaladarzanarahitA dazopayogA bhavanti, keSu 1 ityAha-kaSAya 4 paJcalezyA ha acakSu 10 cakSuSSu 11 atra dvandva iti Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsUpayogAH [ 223 padaikAdazake iti / tathA kevaladvike' kevalajJAnakevaladarzanarUpe 'nijadika' kevalajJAne kevalajJAnopayogaH, kevaladarzane kevaladarzanopayoga ityrthH| tathA kSAyika samyaktve navopayogAH, katham ? ityAha-'no' naiva 'ajJAnatrika' matyajJAnazru tAjJAnavibhaGgarUpametadupayogatrayaM vinetyarthaH / iti gAthArthaH // 4 // tathA (mala0)kevaladvikena kevalajJAnakevaladarzanalakSaNena hInAH zeSA dazopayogAH kaSAyeSu krodhamAnamAyAlobharUpeSu, zuklalezyAvarjitAsu zeSAsu paJcasu padmAdilezyAsu, acakSurdarzane ca bhavanti, na tu kevaladvikaM kaSAyAdisadbhAve tasyAnutpAdAt 'kevaladuge niyadugaM' iti kevaladvike kevalajJAnadarzanalakSaNe nijadvikaM kevalajJAnakevaladarzanalakSaNaM svakIyamupayogadvayaM bhavati na zeSA upayogAH, dezajJAnadarzanavyavacchedenaiva kevalaDhikasya sadbhAvAt / etacca prAgevoktam / tathA kSAyike samyaktve nava upayogA bhavanti kutaH 1 ityAha-'no anANatigaM' iti yatastatsadbhAve'jJAnatrikaM na bhavati, tasya mithyAtvanivandhanatvAta , nirmUlato mithyAtvakSayeNa ca kSAyikasamyaktvotpAdAt , atastatra navaivopayogA bhavanti // 45 // paDhamacaunANasaMjamaveyagauvasamiyaohidaMsesu / nANavaudasaNatigaM, kevaladujuyaM ahakkhAe // 46 // (hAri0) vyAkhyA-jJAnAni ca matijJAnAdIni saMyamAzca sAmAyikasaMyamAdayo jJAnasaMyamAH, catvArazca te jJAnasaMyamAzca caturjJAnasaMyamAH, prathamAzca te caturjJAnasaMyamAzca prathamacaturjJAnasaMyamAH, prathamacaturjJAnAni prathamacatuHsaMyamAzcetyarthaH, prathamacatuHzabdayoH pratyekamabhisaMbandhAt , tataH prathamacaturjJAnasaMyamAzca vedakaM ca kSAyopazamikasamyaktvamaupazamikaM ca avadhidarzanaM ca prathamacaturjJAnasaMyamavedakaupazamikAvadhidarzanAni teSvekAdazasthAnakeSu katyupayogAH ? ityAha-zAnacatuSTayadarzanatrikamiti tatpuruSagarbho dvandvaH, tatra jJAnacatuSkaM matizrutAvadhimanaHparyavajJAnalakSaNam , darzanatrikaM tu cakSuracakSuravadhidarzanarUpam , iti saptopayogA bhavanti / tathA 'kevaladikayutaM' kevalajJAnakevaladarzanadvayayuktaM pUrvoktamupayogasaptakamupayoganavakaM bhavati tat kka 1 ityAha-'yathAkhyAte' pazcamasaMyame, etaccAntyaguNasthAnakacatuSTaye bhavati / tatazcopayogasaptakaM chadmasthavItarAgopazAntakSINamohaguNasthAnakayoH / kevalidvikaM ca kevalinaH svaguNasthAnakayoriti bhAvanA / iti gAthArthaH / / 46 // tathA Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 ] SaDazItinAni caturthe karmagranthe ___ (mala0) prathameSu caturyu jJAneSu matizrutAvadhimanaHparyAyavAnalakSaNeSu prathameSu ca caturyu saMyameSu sAmAyikacchedApasthApanIyaparihAravizuddhikasUkSmasaMparAyarUpeSu, 'veyaga' iti kSAyopazamike aupazamike ca samyaktve'vadhidarzane ca catvAri jJAnAni matizrutAvadhimanaHparyAyajJAnalakSaNAni, tathA darzanatrikaM cakSuracakSuravadhidarzanalakSaNam , ityete sapta upayogA bhavanti na zeSAH, tadbhAve matyajJAnAdInAmasaMbhavAt / ihApyavadhidarzane matyajJAnAdhupayogapratiSedho matAntarApekSayA draSTavyaH / anyathA hi matyajJAnAdimatAmapi sUtre sAkSAdavadhidarzanaM pratipAditameva yathoktaM prAgiti / 'kevaladumuyaM ahakkhAe' iti yathAkhyAtasaMyame tadeva pUrvoktamupayogasaptakaM 'kevaladvikayutaM' kevalajJAnadarzanayutaM draSTavyam , yathAkhyAtasaMyamasya sayogikevalyAdAvapi bhAvAt / tatra ca kaMvaladvikasya bhAvAt / iti // 46 // nANatigadaMsaNatigaM, dese mIse anANamIsaM taM / kevaladugapaNapajavavajjA assaMjayaMmi nava // 47 // (hAri0) vyAkhyA-jJAnatrikadarzanatrikamiti dvandvaH, iti SaDupayogAH, kka 1 ityAha-'deze' dezavirataraMyame, tathA 'mibhe' mizraguNasthAnake, taditi jJAnadarzanatrikaM mizramajJAnamizram , tathA kevaladvikamanaHparyAyajJAnavarjA iha yathAyogaM samAsaH, navopayogAH. .kaM ? ityAha-'asaMyate' saMyamarahite, tatra mizre uktA evopayogAH / mithyAdRSTeH sAsAdanasya cAjJAnatrayam , samyagdRpTeAnatrayamavadhidarzanaM ca, trayANAmapyacakSurdarzanaM cakSurdarzanaM ceti navopayogabhAvanA / iti gAthArthaH // 47 // tathA (mala0) jJAnatrikaM matizrutAvadhilakSaNam , darzanatrikaM cakSuracakSuravadhidarzanalakSaNam , ityete SaD upayogA dezaviratisaMyame bhavanti na zeSAH, mithyAtvasarvaviratyabhAvAt 'mose anANamIsaM taM' iti mizre samyagdRSTau tajjJAnatrikaM darzanatrikaM cAjJAnamizraM draSTavyam / matijJAnaM matyajJAnamizram , zrutajJAnaM zrutAjJAnamizram , avadhijJAnaM vibhaGgajJAnamizram / iha cAvadhidarzanamAcAryeNa matAntarApekSayA bhaNitam / anyathateSveva mArgaNAsthAnakeSu guNasthAnakamArgaNAyAm-"mahasuya. bhohiduge nava ajayAI" ityanena granthena yaduktaM avadhidarzanasyAyatAdIni kSINamohAntAni nava guNasthAnakAni bhavantIti tadvirudhyeta, mizraguNasthAnake'pIdAnImavadhidarzanasyAbhidhAnAditi / tathA kevalajJAnakevaladarzanalakSaNakevaladvikamanaHparyAyajJAnavarjAH zeSA navopayogAH 'asaMyate' . saMyamahIne bhavanti, na tu kevaladvikamanaHparyAyajJAne, tasya viratihInatvAt , teSAM ca viratinibandhana tvAt // 47 // Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsUpayogAH [ 225 annANatigaabhavve, sAsaNamicche ya paMca uvogaa| do daMsaNa tianANA, te avibhaMgA asannimmi // 48 // (hAri0) vyAkhyA-ajJAnatrikaM ca pUrvoktamabhavyazceti samAhAradvandvaH, tatrAjJAnatrikAbhavye, sAsAdanaM ca mithyAtvaM cAtrApi samAhAradvandvaH, tatra sAsAdanamithyAtve ca, cazabdaH samu. ccayArthaH, iti padaSaTke, kim ? ityAha-paJcopayogAH / kIdRzAH ? ityAha-re darzane' cakSurdarzanAcakSurdarzanalakSaNe, 'trINya jJAnAni' matyajJAnAdIni / tathA 'te' pUrvoktAH pazcAvibhaGgA vibhaGgavarjitAzcatvAra ityarthaH, ka. 'asaMjJini' manovijJAnavikale / iti gAthArthaH // 48 // sAmpratamupayogAnupasaMharan matAntaraM darzayannAha___ (mala0) ajJAnatrike matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgajJAnalakSaNe, tathA'bhavye, sAsAdane, mithyAtve ca, darzanadvikaM cakSuracakSurdarzanalakSaNam , ajJAnatrikaM matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgajJAnalakSaNam , ityete paJca upayogA bhavanti na zeSAH, avadAtasamyaktvaviratyabhAvAt / ajJAnatrikAdau cAvadhidarzanaM yataH kutazcidabhiprAyAdAcAryeNa noktaM tanna samyagavagacchAmaH, sUtre matyajJAnAdAvapyavadhidarzanasya pratipAditatvAt / etacca prAgevAnekaza uktam / "te adibhaMgA asannimmi" iti ta eva pUrvoktAH paJcopayogA avibhaGgA vibhaGgajJAnavikalAH santaH zeSAzcatvAra upayogA asaMjJini saMjJivyatirikte jIve bhavanti / yattu vibhaGgajJAnaM tadasaMjJini nopapadyate, taddhi bhavapratya. yato guNapratyayato vA jAyate, na cAnayorekataro'pi pratyayo'tra ghaTate / iti // 48 // maNanANacakkhurahiyA, dasa u aNAhAragesu uvogaa| iya gaiyAisu nayamayanANattamiNaM tu jogesu // 49 // (hAri0) vyAkhyA-manaHparyavajJAnacakSurdarzanarahitA dazaivopayogAH, turevakArArthaH, ka ? ityAha-anAhArake vigrahagatau kevalisamuddhAte ca yathAyogaM yojyAH / tathAhi-vigrahagatau samyaudRSTenitrayamavadhidarzanaM ca, mithyAdRSTeH sAsAdanasya cAjJAnatrayam , trayANAmapyacakSurdarzanaM tasyAnAhArakAvasthAyAmapi labdhimAzrityAbhyupagamAt / ityevamete'STau kevalisamuddhAte'yogini guNasthAnake ca kevalajJAnakevaladarzanadvikamityanAhArake dazeti bhAvanA / iti gatyAdipUpayogA yojitA iti zeSaH iti / atra nayamatena nizcayanayAbhiprAyeNekaikayogApekSayetyarthaH, nAnAtvaM nayamatanAnAtvaM vizeSo yogeSu manovAkAyarUpeSu / kIdRzaM nAnAtvam ? ata Aha-idaM vakSyamANam , tuzabdaH punararthaH, prAktanavyAkhyApekSayA vakSyamANavyAkhyAnasya vizeSadyotakaH / iti gAthArthaH // 46 // tadeva nAnAtvamAha Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe (mala0) manaHpayajJAna cakSurdarzanarahitAH zeSA dazaivopayogA anAhArake bhavanti, turevakArArtha, taduktam- "tuH syAdrede'vadhAraNe" iti / anAhArako hi vigrahagatau kevalisamuddhAtAvasthAyAmayogyavasthAyAM vA, na ca tadAnIM manaHparyAyajJa nacakSurdarzanasaMbhava iti, upasaMhAramAha-'uvayogA iya gahayAisu' iti, iti evamuktena prakAreNa gatyAdiSu mArgaNAsthAnedhUpayogA bhavanti / sAmprataM yogeSu guNasthAnakajIvasthAnopayogayogAnadhikRtya matAntaramupakSinnAha-'nayamayaNANattamiNaM tu jogesu' yogeSu manovAkAyalakSaNeSu nayanamatena "nayo jJAturabhiprAyaH" itivacanAt , abhiprAyAntaravizeSarUpeNa nAnAtvamidaM vakSyamANarUpaM draSTavyam / turvizeSaNe, sa ca zeSeSu mArgaNAsthAnakeSu yathAbhihitaM tathaivAvagantavyam / yogeSu punavakSyamANanayamatApekSayA'nyathA'pIti vizeSayati // 49 // _____ tadeva nAnAtvamupadarzayati taNuvaimaNesu kamaso, ducautipaMcA duattttcucuro| terasadubAraterasa, guNajIvuvaogajogatti // 50 // __ (hAri0) vyAkhyA- tanuvAJmanassu 'kramazo' yathAsaMkhyena dvi 1 catu 2 stri 3 pazca 4 guNa 1 jIvasthAnako 2 payoga 3 yogA 4 iti tanau kAyayoge / tathA kramaza eva dvi 1 aSTa 2 catu 3 zcatvAro 4 guNa 1 jIvo 2 payoga 3 yogAH 4 iti vAci vAgyoge / tathA kramaza ityatrApi saMbadhyate, tatastrayodaza 1 dvi 2 dvAdaza 3 trayodaza 4 guNa 1 jIvasthAnako 2 payoga 3 yogAH 4 iti manasi manoyoge bhavantItyakSaraghaTanA / bhAvArtho gAthAbhiH 'kathyate "kevalataNujogaMmI, do guNaca ujIvaAimA huMni / mAsuyaannANadurga, aJcala tinni uvaogA // 1 // veuviuralajuyalA 4. kammaNajogI ya 1 paMca jogatti / amaNavaIe paDhamA, do guNa jiya aTTa cau uvari // 2 // caksuacakkhU maisaya anANa cattAri huMti avaogA / kammaNaurAlajuyalaM 2, asaJcabhAsA ya cau jogA // 2 // terasa guNa maNajoMge, aMtimado jova pArauvaogA / terasa jogA yatahA, kammoralamissa 2 vajjatti 4 // 4 // " manoyoge nAnAtvaM jIvasthAneSveva zeSapadatrayAbhidhAnaM ca prasaGgAditi / atra yantrasthApaneyam-ma / 13 / 2 / 12 / 13 matAntarAbhidhAyakagAthAgambhIrArthA'pi sUtrakAreNa kenApyabhiprAyeNa na vivRtaav|2|8|4|4 asmAbhizca yathA'vabodhaM vivRtA / iti gAthArthaH // 50 // gujii| u jo s|2|4|35 1 "ucyate" iti je0 / 2 etadgAyAcatuSkaM hastalikhitamUlagAthApratI mUlagAthAtayA pratipAditam / Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manovacaHkAyayogamArgaNAsu nayamatanAnAtvaM mArgaNAsu lezyAzca mAgAsa leNyAzca [227 adhunA lezyAsteSveva yojyante (mala0) tanuvAGamanassu 'kramazaH' krameNa yAni dvicaturAdIni dvAdazasaGkhyApadAni tAni catvAri catvAri bhUtvA kramaza evaM pRthak pRthag guNasthAnakajIvasthAnakopayogayogAbhidhAyakAni jJAtavyAnItyakSaraghaTanA / asya ca nAnAtvasya nibandhanam / ayamabhiprAyaH-prAgyogAntarasahito'sahito vA svastra rUpamAtreNeva kAyayogAdivivakSitaH, tena yatra yathoktaguNasthAnakAdivaktavyatA. so'pyupapadyate / iha tu kAyayogAdiyogAntaravirahita eva vivakSyate / yathA vAgyogamanoyogavirahitaH kAyayogaH, manoyogakevalakAyayogavirahitazca vAgayogaH, kevalakAyayogavAgyogavirahitazca manoyogaH, tataH pUrvasmAnAnAtvamiti / tatra kevalakAyayoge va mithyAdRSTisAsAdanalakSaNe guNasthAnake, catvAri paryAptAparyAptasUkSmavAdare kendriyalakSaNAni jIvasthAnakAni, trayo matyajJAnazrutAjJAnAcakSurdarzanarUpA upayogAH, vaikriyadvikaudArikadvikakArmaNalakSaNAH pazca yogAH, kevalakAyayogo hya kendriyeSvevApyate,tatra ca guNasthAnakAdIni yathoktAnyeva ghaTanta iti / tathA vAgyoge manoyogavirahite dve mithyAdRSTisAsAdanalakSa ge guNasthAnake aSTau, paryAptAparyAptadvitricaturindriyAsaMjJipaJcendriya lakSaNAni jIvasthAnAni, catvArazcakSuracakSurdarzanamatyajJAnazrutAjJAnalakSaNA upayogAH, kArmaNaudArika dvikAsatyAmRSAbhASArUpAzcatvAro yogAH, kevalavAgyogo hi kevalakAyayogavirahitasvarUpo dvIndriyAdiSvevAsaMjJipaJcendriyaparyanteSu saMbhavati nAnyeSu, tato yathoktAnyeva guNasthAnakAdIni tatra bhavanti na UnAdhikAni / tathA manoyoge'yogikevalivarjitAni zeSANi trayodazaguNasthAnakAni, dve ca paryAptAparyAptasaMjJipaJcendriyalakSaNe jIvasthAnake, dvAdazApyupayogAH, kArmaNaudArikamizravarjitAca zeSAstrayodaza yogAH, kArmaNaudArikamizrau hi kAyayogAvaparyAptAvasthAyAM kevalisamuddhAtAvasthAyAM vA, na ca tadAnIM manoyogo'paryAptAvasthAyAM manasa evAbhAvAt kevali samudghAtAvasthAyAM tu prayojanAbhAvAt / taduktam manovacasI tu tadA sarvathA na vyApArayati. prayojanAbhAvAditi // 50 // uktaM yogeSu nayamatanAnAtvam , sAmprataM mArgaNAsthAneSu lezyA abhidhitsurAha lesA u tini paDhamA, nAragavigalaggivAukAesu / egidibhUtarUdagaasannisu paDhamiyA cauro // 51 // (hAri0) vyAkhyA-lezyAstisraH prathamAH kRSNanIlakApotAkhyA bhavantIti / keSu ? ityAha-nAraka 1-vikalA 4 'gni 5 vAyukAyikeSu 6 atra dvandvaH iti padapaJcake prathamA eva prathamikAzcatasraH kRSNanIlakApotatejasyabhidhAnA bhavanti / iti gAthArthaH // 51 // Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe tathA (mala0) lezyAstisraH kRSNanIlakApotarUpA nArakeSu vikalendriyeSvagniSu vAyukAyikeSu ca saMbhavanti nAnyAH prAyo'mISAmaprazastAdhyavasAyasthAnopetatvAt / tathendriyadvAre ekendriyeSu, kAyadvAre bhUtarUdakeSvagaMjJiSu ca prathamAzcatasraH kRSNanIlakApotatejorUpA lezyA bhavanti / bhavanapativyantarajyotipkasaudharmazAnA hi devAH svasvabhavavicyutAveteputpadyante te ca tejoleshyaavntH| jIvazca yallezyo mriyate agre'pi tallezya evopapadyate, "jallese marai tallese uvavajaI' iti vacanAt / tata eteSAmaparyAptAvasthAyAM kiyatkAlaM tejolezyA bhavatIti // 51 // kevalajuyalaahakkhAyasuhumarAgesu sukale seva / lesAsu chasu saThANaM gaiyAisu chAvi sesesu // 52 // (hAri0) vyAkhyA kevalayugalayathAkhyAtasUkSmarAgeSu iti dvandvaH, iti padacatuSke zuklaivaikA lezyA / tathA lezyAsu SaTsu svasthAnam / kRSNalezyAyAM kRSNalezyA, nIlalezyAyAM, nIlalezyA, ityAdi / tathA gatyAdiSu zeSeSvekacatvAriMzatpadeSu SaDapi lezyAH / iti gAthArthaH // 52 // iti yojitA lezyAH, ito'lpabahutvamucyate (mala0) kevalayugale kevalajJAnakevaladarzanarUpe, tathA yathAkhyAtasaMyame sUkSmasaMparAyasaMyame ca zuklalezyA bhavati na zeSalezyAH, kevalayugalAdAvekAntavizuddhapariNAmabhAvAt , tasya zuklalezyA'vinAbhUtatvAt / tathA SaTsu lezyAsu 'svasthAnam' iti svA svA lezyA bhavati yathA kRSNalezyAyAM kRSNalezyA ityAdi / 'zeSeSu' ca gatyAdimArgaNAsthAnakeSvekacatvAriMzasaMkhyeSu SaDapi lezyA bhavantIti / 52 / tadevamuktA mArgaNAsthAnakeSu lezyAH, idAnImeteSveva caturdazasu mArgaNAsthAneSu svasthAnApekSayA'lpabahutvamucyate gaiyAisu appabahuM, bhaNAmi sAmannao saThANe vi| naranirayadevatiriyA, thovA duasaMkhaNaMtaguNA // 53 // (hAri0) vyAkhyA-'galyAdiSu' caturdazasthAneSu 'alpapaTutvaM' ete stokA etebhya ete bahava ityevaMlakSaNaM 'bhaNAmi' pratipAdayAmi, 'svasthAne'pi' sapratibhede gatyAdau 'sAmAnyato' devamanuSyAdigatibhedAnapekSaM yathA bhavati, etadevAha-nara' ityAdi, atra Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsu lezyA tathA gatimArgaNAsvalpabahutvam (226 yathAsaMkhyena padayojanA kAryA, sA caivam-narAstAvat stokAH 1, tato nArakA asaMkhyAtaguNAH 2, tato devA asaMkhyAtaguNAH 3, tatastiyazco'nantaguNAH 4 tatrAnantavanaspatisadbhAvAt / evamanyatrApi yathAsaMbhavaM vanaspatimAzrityAnantatvabhAvanA kAryA / iti gAthArthaH // 53 // iti gatiSvalpabahutvamuktam / tathA- (mala0) gatyAdiSu caturdazasu mArgaNAsthAneSu 'saThANe vi' iti apirayadhAraNe svasthAna eva na tu parasthAne, svagata'nArakAdyapekSayaiveti yAvat 'alpabahutvam' etebhya ete stokA ete vahava ityevaM lakSaNaM bhaNAmi, "vartamAnasAmIpye vartamAnavadvA" iti bhaviSyati vartamAnA, tato bhaNAmi bhaNiSyAmItyarthaH / katham ? ityAha-'sAmAnyataH' sAmAnyena stokavizeSAdhikAsaMkhyAtAditvarUpeNa, na tu vizeSeNa zroNipratarAdyAkAzapradezotsarpiNyAdisamayApahAralakSaNena, tathA'bhidhAne sati granthagauravApattitaH saMkSiptarucivineyajanopakArAnupapatteH / tadeva sAmAnyato'lpabahutvamAha-'naraniraya' ityAdi / iha yathAsaMkhyena padayojanA kartavyA / sA caivam-narA manuSyA nirayadevatiryagyonibhyaH sakAzAtstokAH, yatastairutkRSTapadavartibhirapi sarvataH saptarajjupramANasya ghanIkRtasya lokasyoparitanAdhastanapradezarahitamekaikapradezapaGkitarUpaM zreNimAtramapyaGgulamAtrakSetrapradezarAzisaMbandhitRtIyavargamUlaguNitaprathamavargamUlapradezapramANairasatkalpanayA SaTpazcAzadadhikazatadvayapramANAGgulamAtrakSetrapradezarAzisaMbandhidvikalakSaNatRtIyavargamUlaguNitaSoDazalakSaNaprathamavargamUlalabdhadvAtriMzatpradezapramANairAkAzakhaNDemanuSyarUpasthAnIyairapahiyamANamapi nApahiyate, ekarUpahInatvAt / yadi punaretAvatpramANamekaM rUpamanyatsyAt , tataH sakalA'pi zroNirapahiyate / kAlatazca pratisamayametAvatpramANairapyAkArAkhaNDairapahiyamANA zreNirasaMkhyAtAbhirutsarpiNyavasarpiNIbhiniHzeSato'pahiyate, kAlataH sakAzAtkSetrasyAtyantasUkSmatvAt / uktaM ca "ukkosapae je maNussA bhavanti tesu ekami maNuyarUve pakkhitte samANe tehiM maNussehiM seDhI avahIrai / tose ya seDhIe kAlakvittehiM avahAro maggijaha / kAlato tAva asaMkhejAhiM ussapiNiosappiNohiM, khettao aMgulapaDhamaghaggamUlaM taiyavaggamUlapaDappanna / kiM bhaNiyaM hoi ? tIse seDhIe aMgulAyae khaNDe jo paesarAsI, tassa jaM paDhamavaggamUlapadesarAzimANaM taM taM taiyavaggamUlapaesarAsiNA paDupAijai paDuppAie samANe jo paesarAsI havai evaiehi khaMDehiM abahIramANo abahIramANI jAva bhiTThAi tAva maNa ssAvi avahIramANA nitttthti| Aha, kahamegA seDhI eddahamettehiM khaMDehiM avahoramANo avahIramANI asaMkhi. 1 "nArakAdipadApekSayA" ityapi / "nArakAdibhedApekSayA" ityapi / / Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmni caturthe karmagranthe 230] bAhi ussappiNiosappiNohi avahorai / Ayario Aha, khettassa sahamatta o satte vimaM bhaNiyaM-'sahamo ya hoi kAlo, tatto suhamayayaraM havaha khettaM / aMgulasedomitte, osappiNio asaMkhejA // 1 // ' iti / " ato nirayAdibhyaH sakAzAtstokA manuSyAH, tebhyo nArakA asaMkhyAtaguNAH, yataH saptarajjupramANasya ghanIkRtasya lokasyordhvAdhaAyatA ekaprAdezikyaH zreNayo'GgulamAtrakSetrapradezarAzigataprathamavargamUladhanapradezarAzipramANAstAsAM yAvAn pradezarAzistAvatpramANA nArakAH, ataste narebhyo'saMkhyAtaguNA eva, tebhyo'pi devA asaMkhyAtaguNAH, katham ? iti ced , ucyate, devA hi bhavanapativyantarajyotiSkavaimAnikabhedena caturvidhAH / bhavanapatayazcAsuranAgasuvarNAdibhedena dazavidhAH / tatrAsurakumArA api tAvaddhanIkRtasya lokasya yA UrdhvAdhaAyatA ekaprAdezikyaH zreNayo'GagulamAtrakSetragata- . pradezarAzisaMvandhiprathamapargamUlAsaMkhyeyabhAgagatapradezarAzipramANAstAsAM saMbandhI yavAn pradeza rAzistAvatsaMkhyAkAH / evaM nAgakumArAdayo'pi pratyekaM draSTavyAH / tathA saMkhyeyayojanapramANAkAzapradezasUcirUpaiH khaNDairyAvadbhirdhanIkRtasya lokasya ('uparitanAdhastanapradezarahitaM maNDakAkAra) prataramapahiyate tAvatpramANA vyantarAH / uktaM ca-"saMkhejajoyaNANaM, sahapaesehiM bhAiyaM payaraM / vaMtarasarehi horai, evaM ekeka dennN||1||" iti / asyA akSaragamanikA-saMkhyeyayo. janAnAM yA sUcirekaprAdezikI paGktistatpradezaiH saMkhyeyayojanapramANekaprAdezikapavitapradezariti yAvadbhaktaM prataraM vyantarasurairapahiyate tAvadbhAgalabdharAzipramANA vyantarasurA ityarthaH / iyamatra bhAvanAsaMkhyeyayojanapramANasUcipradezAH kilAsatkalpanayA daza pratarapradezAzca lakSam , tasya dazabhirbhAge hate labdhAH sahasrA daza etAvanta ityarthaH / evamuktena prakAreNa pratinikAyaM vyantarANAM bhAvanA kAryA / na caivaM sarvasamudAyapramANaniyamavyAghAtaprasaGgaH, sUcipramANahetuyojanasaMkhyeyatvasya vaicitryAditi / tathA SaTpaJcAzadadhikazatadvayAGgulapramANairAkAzapradezasUcirUpaiH khaNDairyAvadbhiryathoktasvarUpaM prataramapahiyate tAvatpramANA jyotiSkA devAH / taduktam-chappannadosayaM. gulasUipaesehi bhAiyaM payaraM / joisiehiM hAraha" iti / ata evoktaM sUtre-"vANamatarehiMto saMkhenaguNAjoisiyA" iti tathA vaimAnikadevA dhanIkRtasya lokasya yA UrvAdhaAyatA ekaprAdezikyaH zreNayo'gulamAtrakSetrapradezarAzisaMbandhitRtIyavargamUladhanapramANAstAsAM yAvAn pradezarAzistAvatpramANAH / ataH sakalabhavanapatyAdisamudAyApekSayA cintyamAnA devA nArakebhyo'saGkhyAtaguNA eva / tathA coktam-"thovA narA narehi ya, asaMvaguNiyA havaMti neraayaa| tatto surAsurehi ya, siDANaMtA tao tiriyA // 1 // " iti / yaduktaM tRtIyavargamUladhanapramANA iti, tasyeyaM gaNitabhAvanA-aGgulamAnakSetrapradezarAzerasatkalpanayA 1 etatkoSThAkAntarvatipATha eka eva pustaka upalabhyate / Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gatI-ndriya-kAyamArgaNAsvalpabahutvam [ 231 SaTpaJcAzadadhikazatadvayapramANasya prathamaM vargamUlaM SoDaza, dvitIyaM catvAri, tRtIye dve, tacca tRtIyaM vargamUlaM dvitIyena vargamUlena catuSTayalakSaNena guNyate tato'STau bhavantiH eSa tRtIyavargamUlasya ghanaH / aGkasthApanA-257 ara ya ghanaH 8 / evaM prAgapi vargamUlaghanabhAvanA draSTavyA / tebhyo'pi ca devebhyastiya-: zco'nantaguNAH tatrAnantasaMkhyopetasya vanaspatikAyasya sadbhAvAt // 53 // . tadevaM gatiSvalpabahutvamabhidhAya, sAmpratamindriyadvAre tadabhidhitsurAha paNacautiduegiMdI, thovA tini ahiyA annNtgunnaa| tasateupuDhavijalavAuhariyakAyA puNa kameNaM // 54 // thoga asaMkhaguNiyA, tini visesAhiyA annNtgunnaa| maMNavayaNakAyajogI, thovAsaMkhaguNaNaMtaguNA // 55 // (hAri0) vyAkhyA-sUcakatvAtsUtrasya pazcacaturidvaya kendriyAH, atra dvandvagarbho bahubIhiH / tatra paJcendriyAH stokAH, tebhyazcaturindriyA adhikAH, tebhyastrIndriyA adhikAH, tato dvIndriyAM adhikAH, tebhya ekendriyA anantaguNAH / anantatvabhAvanA prAgvat / itIndriyeSvalpabahutvamuktam / tathA trasatejaHpRthivIjalavAyuharitakAyAH, iha dvandvagarbhastatpuruSaH / punaH kramejAlpabahutvaM vakSyamANagAthayA mantavyam / iti gAthArthaH // 54 // tadevAha (hAri0) vyAkhyA-trasAdayaH prAggAthAparAoktAH / tatra prasAH stokAH, tebhyastejaskAyA asaGkhyaguNitAH, tataH pRthivIkAyikA vizeSAdhikAH, tebhyo jalakAyikA vizeSAdhikAH, tebhyo vAyukAyikA vizeSAdhikAH, temyo haritakAyikA anantaguNAH / anantatvabhAvanA prAgvat / iti kAyeSvalpabahutvamuktam / tathA manovacanakAyayoginaH krameNeti prakramaH / stokA manoyoginaH saMjJepaJcendriyAH, tebhyo'saGkhyaguNA vacanayogino dvIndriyAdayaH, tebhyo'nantaguNAH kAyayogina ekendriyAH pRthvIprabhRtayaH / anantaguNatvabhAvanA prAgiva / iti yogeSvalpabahutvamuktam / iti gAthArthaH // 55 // tathA (mala0) paJcendriyAzcaturindriyAdibhyaH sakAzAtstokAH, tebhyazcaturindriyA vizeSAdhikAH, tebhyo'pi trIndriyA vizeSAdhikAH, tebhyo'pi dvIndriyA vizeSAdhikAH / tatra yadyapi ca ghanIkRtasya lokasya yA UrdhvAdhaAyatA ekaprAdezikyaH zreNayaH asaMkhyAtayojanakoTIkoTIpramANAkAzapradezasUcigatapradezarAzipramANAstAsAM yAvAn pradezarAzistAvatpramANA dvIndriyatrIndriya Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 ] paDazItinAmni caturthe karmagranthe caturindriyatiryagyonipaJcendriyA avizeSeNa sUtre nirdiSTAH / tathA coktaM tatra yathoktarUpadvIndriyaparimANAbhidhAnAnantaram-"jahA beiMdiyANaM tahA teidiyANaM cariMdiyANa vi bhANiyavva, paMciMdiyatirikvINiyANaMpi" iti / tathApi sUciparimANahetvasaGkhyAtarUpasaGkhyAyA bahubhedatvAnna yathoktavizeSAdhikatvAbhidhAnavyAghAtaH / ata eva ca hetostiryagyonipaJcendriyeSu dvIndriyAditulyatayA sUtre'bhihiteSvapi tatrApi naranirayadevaprakSepe'pi paJcendriyAcaturindriyAdibhyaH stokA eva draSTavyAH / taduktam-paciMdiyA ya thoSA,vivajaeNa viyalA visesahiyA" iti dvIndriyebhyo'pi cekendriyA anantaguNAH, vanaspatikAyajIvarAzeranantAnantatvAt / 'masa teu' ityAdi sottaragAthArddham / sA dvIndriyAdayaH pUrvanirdiSTasaMkhyAkAH, te tejaskAyikAdibhyaH sakAzAtstokAH, tebhyaH punastejaskAyikA asaMkhyAtaguNAH, teSAM sUkSmavAdarabhedabhinnAnAmasaMkhyeyalokAkAzapradezarAzipramAgatvAt tebhyaH pRthvIkAyikA vizeSAdhikAH, tebhyo'pkAyikA vizeSAdhikAH, tebhyo'pi vAyukAyikA vizeSAdhikAH / yadyapi caiteSAmapi pRthvIkAyikAdInAmasaMkhyeyalokAkAzapradezarAzipramANatayA sUtre'vizeSeNa nirdezaH kRtaH / tathA coktam-jahA puDhavikAiyANaM evaM AukAiyANaM " ityAdi / tathA'pi lokAnAmasaMkhyAtatvasyAnekabhedatvAdihaiva vizeSAdhikatvAbhidhAne'pi na kazcidoSaH / uktaM ca-"yovA ya tasA tatto, neu asaMkhA tao visesahiyA / kamaso bhUdaMgavAU, akAyahariyA aNaMtaguNo // 1 // " 'akAya' iti siddhAH, tathA tebhyo vAyukAyikebhyo haritakAyA anantaguNAH, anantalokAkAzapradezarAzipramANatvAt / 'maNavayaNa' ityAdi / manoyoginaH stokAH, saMjJipaJcendriyANAmeva manoyogitvAt / tebhyazca vAgyogino'saGkhthAtaguNAH, dvIndriyAdInAmapyasaMjJitiryapaJcendriyaparyantAnAM vAgyoginAM manoyogibhyo'saGkhyAtaguNAnAM tatra prakSepAt / vAgyogibhyo'pi kAyayogino'nantaguNAH, vanaspatikAyikAnAmapyanantAnantAnAM tatra prakSepAt // 54 // 55 // purisehiMto itthI, saMkhenaguNA npusnnNtgunnaa| . mANI kohI 'mAyI, lohI kamaso visesahiyA // 56 // (hAri0) vyAkhyA-puruSAH stokA iti sAmarthyAllabhyate, tataH puruSebhyaH striyaH saMkhyeya. guNAH / tathA cAgamaH-"devehito battIsaguNAo devINo narehito sattAvIsaguNAo nArIo, tiriehito tiguNAo tiricchIo kiMci ahiyaao|" iti / atrArthe gAthe 'tiguNA tirUvaahiyA, tiriyANaM itthiyA muNeyavvA / sattAvosaguNA puNa; maNuyANaM tadahiyA ceva // 1 // SattIsaguNA battIsakhyaahiyA ya taha ya devANaM / 1 "mAI lobhI" ityapi paatth| Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ indriya kAya vaida-kapAya-jJAnamArgaNAsvalpavahusvama [ 233 devoo pannattA, jiNehi jiyarAgadosehi // 2 // ' tataH strIbhyo napusakAnyanantagu. NAni / anantatvabhAvanA pUrvavat / iti vedeSvalpabahutvamuktam / tathA mAninaH, krodhavanto, mAyino, lobhavantaH krameNa vizeSAdhikAH, ayamarthaH-stokA mAnavanta ityAgame bhaNanAtstokA iti sAmarthyalabhyam / zepA bhaNitakrameNa vizeSAdhikA jJeyAH / sAmAnyena catvAro'pyanantAH, anantakAyikAdiSvetacatuSkapAyasadbhAvAt / iti kapAyeSvalpabahutvamuktam / iti gAthArthaH // 56 // tathA (mala0) stryAdibhyaH sakAzAtpuruSAH rasokA iti sAmarthyAllabhyate, anyathA tebhyaH strINAM saGkhyAtaguNatvaM nopapadyate, puruSebhyaH sakAzAmiyaH sNkhyaatgunnaaH| uktaMca-"tiguNA tiruvaahiyA, tiriyANaM itthiyA muNeyadhyA / sattAvIsaguNA puNa maNayANaM tada. hiyA ceva // 1 // vatIsaguNA battIsarUvaahiyA ya taha ya devANaM / devIo paNNattA, jiNehi jiyarAgadIsehiM // 2 // " strIbhyaca napusakA anantaguNAH, anantaguNatA ca vanaspa, tikAyApekSayA draSTavyA / 'mANI' ityAdi sarvastIkA mAninaH, mAnapariNAmakAlasya krodhAdipariNAmakAlApekSayA sarvastokatvAt / tebhyaH krodhavanto vizeSAdhikAH, krodhapariNAmakAlasya mAnapariNAmakAlApekSayA vizeSAdhikatvAt / nebhyo'pi mAnino vizeSAdhikAH, bhUyastvena jantunA prabhUtakAlaM ca mAyAbahulatvAt / tato'pi vizeSAdhikA lobhavantaH, sarveSAmapi prAyaH saMsArita jIyAnAM sahA parigrahAdyAkAGkSAsadbhAvAt // 56 / / / maNapajaviNo 'thovA, ohiNNANI tao asNkhgunnaa| maisuyanANI tatto, visesaahiyA samA dovi // 57 // (hAri0) vyAkhyA-manaHparyavajJAninaH stokAH, avadhijJAninastato'saMkhyaguNAH, asaM. vyatvAtsamyagdRSTideyAdInAm / matizrutajJAninastato vizeSAdhikAH, avadhirahitasamyagdRSTitiryaH naraprakSepAt / svasthAne punaH 'samI' tulyau dvArvApa rAzI / iti gAthArthaH / / 7 / / tathA (mala0) manaHparyAyajJAninaH zeSajJAnyapekSayA stokAH, taddhi garbhavyutkrAntamanuSyANAM tatrApi saMyatAAmapramattAnAM vividhAmoSadhyAdila.bdhayuktAnAmupajAyate / yata uktam-"taM saMjayarasa sabappamAyarahiyarasa vivihrihimto|" ityAdi / te ca stokA eva, saGkhyAtatvAt / tebhyo'saGkhayeyaguNA avadhijJAninaH, samyagdRSTidevAdInAmavadhijJAnayuktAnAM tebhyo'saMkhyAtaguNatvAt / 'tataH' avadhijJAnibhyaH sakAzAnmatizrutajJAnino vizeSAdhikAH, avadhijJAnarahitasamyagdRSTinaratiryaprakSepAt / etau ca matijJAnizrutajJAninau svasthAne cintyamAnI 1"thevA ohinnApI" ityapi pAThaH / Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 ] SaDazItinAmni caturtha karmagranthe dvAvapi tulyau, matizrutajJAnayoH parasparanAntarIyakatvAt / tathA ca sUtram-'jattha mainANaM tattha suyanANaM, jattha suyanANaM tattha mainANaM / dovi eyAiM annAnnamaNugayAI" iti // 5 // vibhaMgiNo asaMkhA, kevalanANI tao aNaMtaguNA / tatto'NataguNA do, maisuyaannANiNotullA // 58 // (hAri0) vyAkhyA-vakSyamANatacchabdasyAtrApi yogAtataH pUrvagAthoktamatizrutajJAnibhyaH sakAzAdvibhaGgino'saMkhyAH, mithyAdRSTisurAdInAmasaMkhyaguNatvAt / kevalajJAninastato'nantaguNAH siddhAnAmAnantyAt / tato'nantaguNo dvau matizrutAjJAnino, etadajJAnadvayavatAM hi mithyAdRSTayAdInAmanantaguNatvAt / 'tulyo' samau svasthAna iti zeSaH / iti gAthArthaH // 58|| iti jJAneSvalpabahutvamuktam / tathA (mala0) tebhyazca matijJAnizrutajJAnibhyaH sakAzAdvibhaGgajJAnino'saGkhyAtaguNAH, mithyAdRSTisurAdInAM vibhaGgajJAnavatAM tebhyo'saGkhyAtaguNatvAt / tato'pi ca vibhaGgajJAnibhyaH sakAzAkevalino'nantaguNAH, siddhAnAM tebhyo'nantaguNatvAt , teSAM ca kevalajJAnayuktatvAt / tebhyo'pi ca kevalajJAnibhyaH sakAzAdanantaguNAH matyajJAnizrutAjJAninaH, siddhebhyo vanaspatikAyikAnAmanantaguNatvAt , teSAM ca mithyAdRSTitayA matizrutAjJAnayukttatvAt / etau dvAvapi matyajJAnizrutAjJAninau svasthAne cintyamAnau tulyau, matyajJAnazrutAjJAnayoH prsprmaavnaabhaavinyaat||58|| suhumprihaarahkhaaycheysaamiydesjiajyaa| para thovA saMkhejaguNA, cauro assaMkhaNaMtaguNA // 59 // (hAri0) vyAkhyA-sUcakatvAtsUtrasya sUkSmasaMparAyaparihAravizuddhikayathAkhyAtacchedopasthApanIyasAmAyikadezayatyayatAH krameNeti prakramaH / prathamAH stoMkAH / tataH saMkhyeyaguNAzcatvAraH / tato dezayatayo guNazabdasya pratyekamabhisaMbandhAdasaMkhyaguNAH asaMkhyaguNatvAdezaviratatirazcAm / tato'nantaguNA ayatAH, AdyaguNasthAnakacatuSTayavartyasaMyaminaH / bhAvanA pUrvavat / iti gAthArthaH / / 5 / / iti saMyameSvalpabahutvamuktam / tathA (mala0) sarvastokAH sUkSmasaMparAyasaMyaminaH, zatapRthaktvamAtrasaMbhavAt / tebhyaH saGkhaye yaguNAH parihAravizuddhikAH, sahasrapRthaktvasaMbhavAt / tebhyo'pi saGkhathe yaguNA yathAkhyAtacAritriNaH, koTIpRthaktvena prApyamANatvAt / tebhyo'pi ca cchedopasthApanacAritriNaH saGkhya yaguNAH, koTIzatapRthaktvena labhyamAnatvAt / tebhyo'pi sAmAyikasaMyaminaH saGkhthe yaguNAH, koTIsahasrapRtha Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna-saMyama-darzana-lezyAmArgaNAsvalpabahutvam [ 235 ktvena prA yamANatvAt / tebhyo'pi dezayatayo'saGkhyAtaguNAH, asaGkhyAtAnAM tirazcA dezaviratisaMbhavAt / tebhyo'pyayatAH saMyamahInA AdyaguNasthAnakacatuSTayavatino'nantaguNAH, mithyAdRzAmanantAnantasvAt / 'saMkheja guNA cauro' iti catvAraH parihAravizuddhikayathAkhyAtacchedopasthAnasAmAyikavantaH krameNa saGkhathe yaguNAH zepAkSaragamanikA sujJAnA / iti // 56 / / iya ohicakkhukevalaacakkhudaMsI kameNa vinneyaa| thovA arasaMkhaguNA, aNaMtaguNiyA aNaMtaguNA // 60 // (hAri0) vyAkhyA-iti' amunollekhena vijJeyA iti saMvandhaH, padAvayave padasamudAyo. pacArAt / avadhidarzanacakSurdarzanakevaladarzanAcakSurdarzaninaH, 'krameNa' bhaNitaparipATyA 'vijJayAH' jJAtavyAH / katham ? stokA avadhidarzaninaH / tato'saMkhyaguNAzcakSurdarzaninaH caturindriyapramukhacakSuSmatAmasaMkhyaguNatvAt / tato'nantaguNitAH kevaladarzaninaH, siddhAnAmanantatvAdeva / tato'nantaguNA acakSudarzaninaH, sarvajIvavyApitvAdacakSata rzanasya / taduktam-"jJAnaM samyagdRSTadarzanamatha bhavati sarvajIvAnAm / iti bhAvanA / " iti gAthArthaH // 60 // iti darzanebalpabahutvamuktam / tathA (mala0) 'itiH' evaM vakSyamANalakSaNena prakAraNAvadhicakSAkevalAcakSadarzaninaH krameNa vijJeyAH / kena prakAreNa ? ityAha-'thovA' ityAdi, stokA avadhidarzaninaH, suranArakANAM naratirazvAM ca keSAMcidavadhidarzanasaMbhavAt / tebhyazcakSurdazanino'saGkhyAtaguNAH, caturindriyAdInAmapi cakSudezaninAM tatra prakSepAt / tebhyo'nantaguNA, kevaladarzaninaH, siddhAnAM tebhyo'nantaguNatvAt , teSAM ca kevaladarzanayuktatvAt / tebhyo'pyanantaguNA acakSurdarzaninaH, sarvasaMsArijIvAnAM siddhebhyo'nantaguNatvAt , teSAM ca niyamAdacakSadarzanopetatvAt / iti // 6 // sukA pamhA teU, kAU nIlA ya kiNhalesA y| thovA do saMkhaguNA'NaMtaguNA do visesahiyA // 6 // (hAri0) vyAkhyA-iha guNaguNinorabhedopacArAdetallezyAvanto gRhyante / tataH zuklalezyAvantaH stokAH, tataH padmatejolezyAvanto saMkhyeyaguNau dvau pratyekam / tato'nantaguNAH kApotalezyAvantaH kApotalezyAyA anantakAyikeSvapi sadbhAvAt / tato dvAvubhau rAzI vizeSAdhiko / 'nolAzca' nIlalezyAvantaH kRSNalezyAzca / tatra nIlalezyAdhikyaM caturthanarake sadbhAvAt / kRSNala zyAdhikyaM SaSThasaptamanarakasadbhAvAt / iti gAthArthaH // 61 / / iti lezyAsvalpabahutvamuktam / tathA(mala0) stokAH zuklalezyAvantaH, vaimAnikeSveva deveSu lAntakAdiSvanuttarasuraparyavasAneSu / Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 636 ] paDazItinAmni caturtha karmagrantha keSucideva ca manuSyastrIpu seSu karmabhUmijeSu tiryaksIpu seSu ca keSucitsaGkhyAtavarSAyuSkeSu zukla lezyAsaMbhavAt / tataH saGkhya yaguNAH padmalezyAvantaH, sanatkumAramAhendrabrahmale kadeveSu uktasvarUpeSu ca manuSyatiryakSu padmalezyAbhAvAt , sanatkumArAdidevAnAM ca lAntakAdidevebhyaH saGkhaye yaguNatvAt / tebhyo'pi tejolezyAvantaH saGkhaye yaguNAH, saudharmazAnAdideveSu keSucicca tiryamanuSyeSu tetrolezyAsadbhAvAt , teSAM ca sakalapadmalezyAMsahita taryagAdiprANigaNApekSayA saMkhyeyaguNa vAt / tataH kApotalezyAvanto'nantaguNAH, anantakAyikeSvapi kApotalezyAsadbhAvAt / tato vizeSAdhikA nIlalezyAvantaH, nArakAdInAM tallezyAvatAM tatra prakSepAt / tato'pi vizeSAdhikAH kRSNalezyAvantA, bhUyasAM tallezyAsadbhAvAt / / 61 / / thovA jahannajuttA'Natayatullatti iha abhvvjiyaa| . tehiMto'NaMtaguNA, bhavyA NivyANagamaNarihA // 62 / / (hAri0) vyAkhyA-stokA ihAtra vicAre vartante / ka ete ? abhaivyajIvA muktigamanAyogyajantavaH, kiM parimANAH ? jaghanyaM ca tadyustAnantakaM ca jaghanyayuktAnantakaM siddhAntaprasiddham , tena tulyAH samA jaghanyayuktAnantakatulyAH / iha yuktAnantakapade sthAnAzUnyArtha kAMcidbhAvanA likhyate-tatra jambUdvIpapramANazalAkApratizalAkAmahAzalAkAkhyapalyatrayamanavasthitacaturthapalyena bhriyate, ekaikabharaNapUrvakaM yAvaccatvAro'pi palyA bhRtA ekazalAkonA bhavanti tAvatsaMkhyAtamutkRSTa bhavati / tata ekazalAkAkSepe parItAsaMkhyAtaM jadhanyaM syAt 1 / evamanekaprakSeparvagiH tasaMvargitanyAyena ca madhyamaparItAsaMkhyAtam 2 / utkRSTaparItAsaMkhyAtaM ca 3 / evaM jaghanyAdibhedatrayeNa yuktAsaMkhyAtam 3 / evaM bhedatrayeNA'saMkhyAtAsaMkhyAtaM bhavati 3 / evamasaMkhyAtapadasthAne'nantapadaM vAcyam / tato'nante'pi navabhedA jAtAH 9 / prakSepAdikaM sarva jIvasamAsAdigranthebhyo'vaseyam / vacanamAtramatra likhitamiti / kintvanantAnantakamutkRSTaM na kathaMcitpUryate prastute tvabhavyA yuktAmantakaprathamabhedasamA mantavyAH / itizabdo vAkyArthasamAptau / ihazabdo yojita eva / tebhyo'nantaguNA bhavyAH / kIdRzA bhavyAH 1 'nirvANagamanAhIH' nivRttiyAnayogyAH / iti gAthArthaH // 6 // iti bhavyeSvalpabahutvamuktam / tathA (mala0) 'iha' asmin jagati bhavyApekSayA'bhavyajIvAH stokAH kutaH ? ityAha-'jaha najuttANatayatullatti hetAviyaM prathamA / tato'yamarthaH-yato'bhavyajIvA jaghanyayuktAnantakatulyA iti tasmAdbhavyajIvApekSayA te stokAH / atha kimidaM jaghanyayuktAnantakaM nAma 1; ucyate, anantasaGkhyAvizeSaH, sa ca saGkhyAtAsaGkhyAtarUpasaGkhyAvizeSaprarUpaNAmantareNa na prarUpayitu zakyate, ekAdiprarUpaNAmantareNa zatAdisaGkhyAvat , tata AditaH kathayitumAramyate / Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavyA-bhatryayoralpabahutvaM saGkhyAsvarUpaJca (337 tatra saGkhayAnaM tridhA, jaghanya madhyamutkRSTaM ca / tatra jaghanyaM dvau ekasya ekatvAdeva gaNanAgocarAtikAntatvAt / madhyamaM saMkhyA triprabhRti yAvadekarUpahInatayA utkRSTa saGkhyAtaM na bhavati / tabotkRSTa navam-iha jambUdvIpapramANA adhastAdyojanasahasramavagADhA upariSTAdaSTayojanocchticaturdAdazoparyadhovistRtaprAkArataduparipaJcadhanuHzata vistRtadvigavyUtocchtivedikAntasahitAzcatvAraH palyAH kalpyante / tatra prathamo'navasthitapalyaH / dvitIyaH zalAkApalyaH / tRtIyaH pratizalAkApalyaH / caturtho mahAzalAkApalyaH / prathamapalyazcAnavasthitanAmA sazikhAkaH sarpapairApUryate, yAvadeko'pyanyaH sarpapastatra prakSiptaH san nAvasthAtu zaknoti / tato'satkalpanayA kazvanApi devo vA dAnavo yA tamanavasthitaM palyaM vAmakaratale dhRtvaikaM sarpapaM dvIpe prakSiped ekaM samudre punarapyekaM dvIpe eka samudra, evaM tAvatprakSepo vAcyo yAvadasAvanavasthitapalyo niHzeSato niSThito bhavati, tata eko'navasthitapalyasatkasarpapebhyo'nya eva sarSapaH zalAkApalye prakSipyate, tato yatra dvIpe samudre vA'sau ajavasthitapalyo niSThAM gataH, tadantAM ye dvIpasamudrAstAvatpramANaH punaranyaH palyaH parikalpyate / so'pyadhoyojanasahasramavagADha upariSTAyathoktajagatIvedikAparikalitaH sazikhAkA sarpaperApUryate / tatastamutpATya yasmin dvIpe samudre vA prathamaH palyo niSThitastataH parato dvIpasamuTrepvakaikaM sarpapaM prakSipettAvadyAvadasau nilepo bhavati / tataH zalAkApalye dvitIyA sarSaparUpA zalAkA prakSipyate / anye tvAhuH-epeva prathamA zalAketi / tatvaM punaH kevalinI vidanti / tato yasmina dvIpe samudre vA sa eSa dvitIyaH palyo niSThitaratadantA mUlataH sarve'pi ye dvIpasamudrAstAvatpramANaH punaranyaH palyaH parikalpyate, pUrvavatsarSapaizcApUryate / tatastaM tAvatpramANaM palyamutpAThya tato niSThitasthAnAtparato dvIpasamudreSvekaikaM sarpapaM prakSiped yAvadasau niSThito bhavati / tatastRtIyA sarSaparUpA zalAkA zalAkApalye prakSipyate / evamanena krameNa punaH punaranavasthitapalyasarSapA''pUraNariktIkaraNalabdhaikekasarpaparUpAbhiH zalAkAbhiH zalAkApalyo yathoktapramANaH sazikhAkastAvadApUrayitavyo yAvattatraiko'pyanyaH sarpaSo na mAtIti / tataH pUrvaparipATyAgato'navasthitaH palyaH sarpapairApUraNIyaH / tataH zalAkApalyaM vAmakaratale kRtvA pUrvAnavasthitapalyacaramasapAkrAntAvIpAtsamudrAdvA parataH pratidvIpaM pratisamudraM tvekaikaM sarvapaM prakSiped yAvadasau niSThito bhavati / tataH pratizalAkApalye sarpaparUpA prathamA pratizalAkA prakSipyate / tato'nantarokto'navasthitapalya utpATyate / tataH zalAkApalyacaramasarSapAkrAntAdvIpAtsamudrAdvA parataH pUrvakrameNa dvIpasamudredhvekaikaM sarSapaM prakSiped yAvadasau niHzeSato niSThito bhavati / tataH zalAkApalye punarapi sarpaparUpA ekA zalAkA prakSipyate / tato'nantaroktAnavasthitapalyacaramasarSapAkrAnto dvIpaH samudro vA yastadantamanavasthitapalyaM sarpapairbhUtvA tataH parataH punarapyekaikaM sarSapaM pratidvIpaM pratisamudraM ca prakSipad yAvadasau niSThito bhavati / tato dvitIyA zalAkA zalAkApalye prakSipyate / evamaparAparAnava Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 ] paDaza tinAmni caturthaM karmagranthe sthitapalyApUraNariktIkaraNala dhaikekasarpaperyadA zalAkApalya ApUrito bhavati / pUrvaparipATyA cAnavasthitapalyastadA zalAkApalyamutpATya prAktanAnavasthitapalyacaramasarpapAkrAntAdvIpAtsamudrAdvA parataH pratidvIpaM pratisamudraM caikaikaM sarpapaM prakSiped yAvadasau nileMpo bhavati / tataH pratizalAkApalye sarvaparUpA dvitIyA zalAkA prakSipyate / tato'navasthitapalyamutpATyAnantarariktIkRtazalAkApalyacaramasarvapAkrAntavIpAtsamudrAdvA parataH pUrvakrameNa dvIpasamudreveka sarpapaM prakSiped yAvadasau niSThito bhavati / tataH punarapi zalAkApalye sarvaparUpA zalAkA prakSipyate, yatra cAso dvIpe samudre vA niSThitastAvatpramANavistarAtmakamanavasthitapa nyaM sarpaperApUrya tataH parataH pUrvakrameNa dvIpasamudrevekaikaM sarSapaM prakSiped yAvadasau niSThito bhavati / tataH zalAkApalye dvitIyA zalAkA prakSipyate / evamanena krameNa tAvadvaktavyaM yAvatyo'pi pratizalAkApalyazalAkA palyAnavasthitapalyAH paripUrNamApUritA bhavanti / tataH pratizalAkApalyamutpATya niSThitasthAnAtparataH pratidvIpaM pratisamudramebaikaM sarpapaM prakSiped yAvadasau niSThito bhavati / tato mahAzalAkApalye ekA sarvaparUpA zalAkA prakSipyate / tataH zalAkApalyamutpAdya pratizalAkApalyagatacaramasarpapAkrAntAdvIpAtsamudrAdvA / parataH pratidvIpaM pratisamudra mekaikaM sarpapaM prakSiped yAvadasau niSThito bhavati / tataH pratizalAkApalye ekA zalAkA prakSipyate / tato'navasthitapalyamutpATayet , utpATya ca zalAkApalyagatacaramasarpapAkrAntAdvIpAtsamudrAdvA parato dvIpasamudreSvakai sarpapaM prakSipet . tAvadgacched yAvadasau niHzeSato riktIbhavati / tataH zalAkApalye prathamA zalAkA prakSipyate / tato'nantaroktAnavasthitapalyagatacaramasarSapAkrAnto dvIpaH samudro vA yastatparyantavistarAtmako'navasthitapalyaH kalpayitvA sarpaperApUryate / tatastamutpATaya tato niSThitasthAnAtparato dvIpasamudradhve ke saSapaM prakSiped yAvadasau niSThito bhavati / tato dvitIyA zalAkA zalAkApalye prakSipyate / evaM zalAkApalyaH pUraNIyaH / evamApUraNotpATanaprakSepaparamparayA tAvadvaktavyaM yAvanmahAzalAkApalyapratizalAkApalyazalAkApalyAnavasthitapalyAH sarve'pi paripUrNazikhAyuktAH samAritA bhavanti / atra ca yAvanto'navasthitapalyazalAkApalyapratizalAkApalyasaSapaprakSepavyAptA dvIpasamudrA yAvantazca catuSpalyasapA etAvatpramANo rAzirekarUpona utkRSTaM saMkhyAtaM bhavati / taduktam-"paDhamatipallumhariyA. dIvudahIpallacausarisavA ya / samvovi esa rAsI, rUvUNo paramasaMkhejaM // 1 // " iti / siddhAnte ca yatra kutracitsaMkhyAtagrahaNam , tatra sarvatrApi jaghanyotkRSTApAntarAlavatimadhyamaM saMkhyAtaM draSTavyam / taduktamanuyogadvAracUrNI siddhAnte-"jattha jattha saMkhejagagahaNaM tattha tattha savvattha ajahaNNamaNukkosayaM dahavvaM" iti / ukta saGkhyAtaM, sAmpratamasaGkhyAtakamucyate / tattu vidhA, parItAsaGkhyAtakaM yuktAsaGkhyAtakaM asaGkhyAtAsaGkhyAtakaM ca / punarapyekaikaM tridhA, jaghanyaM madhyamaM utkRSTaM ca / tatra jagha Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saGkhyAsvarUpaM [ 239 nya parItA khyAtaka utkRSTasaGkhyAtakamevekarUpAdhikaM draSTavyam / yata ukta sUtre-'ukkosae saMkhejjayaM svaM pakkhittaM jahaNNayaM parittAsaMkhejayaM hoi" iti / tataH paramasaMkhyAtasaMkhyAsthAnAni saNyapi madhyamaparItAsaMkhyAtakarUpANi draSTavyAni yAvadutkRSTaM parItAsaMkhyAtakaM na bhavati / taccaivaMrUpam-jaghanyaparItAsaMkhyAtakasaMbandhIni yAvanti sarpapalakSaNAni rUpANi tAnyekaikazaH pRthak pRthak saMsthApya, tata ekaikasmin rUpe jaghanyaparItAsaMkhyAtakapramANo rAzirvyavasthApyate / teSAM ca rAzInAM parasparamabhyAso vidhIyate / ihaivaM bhAvanA-asatkalpanayA kila jaghanyaparItAsaMkhyAtakarAzisthAne paJca rUpANi kalpyante / tAni ca rUpANi pRthak pRthag vidhiyante / jAtAH paJca ekakAH / 1 eteSAmekakAnAM sthAne pratyekaM paJcapari5 mANo rAzirvyavasthApyate eteSAM ca rAzInAmevamabhyAsaH kriyate / paJcabhi guNitAH pazca, jAtA paJcaviMzatiH / eSA paJcabhirabhyasyate, jAte paJcaviMzaM zataM / 5 evamanena krameNa parasparamabhyAse sati jAtAni paJcaviMzatyadhikAnyekatriMzacchatAni 3125 evamihApi yathoktajaghanyaparItAsaMkhyAtakarAzInAM pRthak pRthag ephaikasmin rUpe vyavasthApitAnAM parasparamabhyAse sati yAvAn rAzirutpadyate, tAvAn rUponaH sannutkRSTaM parItAsaMkhyAtakaM bhavati / rUpe ca prakSipte sati jaghanyaM yuktAsaMkhyAtakaM bhavati, tAvatpramANA eva ca samayA ekasyAmAvalijhAyAM draSTavyAH / tathA ca sUtraM jaghanyayuktAsaMkhyAtakAbhidhAnAnantaram-'AvaliyA vi tattilliyA ceva" iti / tataH paraM yAnyasaMkhyAtasaMkhyAsthAnAni tAni madhyamayuktAsaMkhyAtakasthAnAni draSTavyAni, yAvadutkRSTaM yuktAsaMkhyAtakaM na bhavati / taccevam yAni jaghanyayuktAsaMkhyAtakarAzau rUpANi tAnyekaikazaH pRthak pRthak saMsthApya tata ekakarimana rUpe jaghanyayuktAsaMkhyAtakapramANo rAzirvyavasthApyate / teSAM ca rAzInAM pUrvoktaprakAreNa parasparamabhyAse sati yAvAn rAziH saMpadyate, tAvAn ekarUponaH sannutkRSTaM yuktAsaMkhyAtakaM bhavati / rUpe ca prakSipte sati jaghanyamasaMkhyAtAsaMkhyAtakaM bhavati / anye punarAhuH-jaghanyayuktAsaMkhyAtakarAzau jaghanyayuktAsaMkhyAkarAzinA vargite sati yAvAn rAziH saMbhavati / yathA catuSkena vargite SoDaza, tAvatpramANo rAzirekarUponaH sannutkRSTaM yuktAsaMkhyAtakaM bhavati / rUpe ca prakSipte sati jaghanyamasaMkhyAtAsaMkhyAtakaM bhavati / tataH paraM yAnyasaMkhyAtasaMkhyAsthAnAni tAni sarvApyapi madhyamAsaMkhyAtAsaMkhyAtakasthAnAni, yAvadutkRSTamasaMkhyAtAsaMkhyAtakaM na mavati / tatpunaH kiyat ? iti ced , ucyate, jaghanyAsaMkhyAtAsaMkhyAtakarAzirUpANi pRthakpRthag ekaikazI vyavasthApya tata ekaikasmina rUpejaghanyAsaMkhyAtAsaMkhyAtakarAzirvyavasthApyate / teSAM ca rAzInAM parasparamabhyAse kRte sati yAvAn rAziH saMbhavati tAvAnekarUpahInaH sannutkRSTamasaMkhyAtAsaMkhyAtakaM bhavati / anye punarevamAhuH-jadhanyAsaMkhyAtAsaMkhyAtakarAzervagargo vidhIyate / vargitasyApi ca tasya rAzeH punaranyo vargo vidhIyate / tataH Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 ] paDazautinAmni caturtha karmagranthe punarapi tasya vargitavargitarayAnyo vargo vidhIyate / ityevaM / trIna vArAn varge kRte sati imAna dazA. 'saMkhyAtakaprakSepAna prakSipet / "logAgAsapaesA, dhammAdhammegajIvadesAya / davvaTiyA nigoyA, poyA ceva boDavyA // 1 // ThiibaMdhajjhavasAyA, aNabhAgA jogacheyapali. bhaag|| doNha ya samANasamayA, asaMkhapakkheva dsutti||2||" "davvaThiyA nigAyA" iti dravyasthitA nigodAH sUkSmAgAM ca bAdarANAM cAnantakAyikajIvAnAM zarIrANi 'paroyA' iti anantakAyikavyatiriktAH pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasAH prtyekshriirinnH| liibaMdhajhavasAyA" . iti sthitibandhasya kAraNabhUtA adhyavasAyAH kaSAyodayarUpAH / "ThiiaNubhAgaM kasAyao kuNai" itivacanAt / sthitibandhAdhyavasAyAH te'pyasaMkhyAtA eva / tathAhi-jJAnAvaraNIyasya karmaNastAvaadhanyasthitibandho'ntarmuhUrtapramANaH / madhyamaH sa evaikasamayAdhiko dvisamayAdhika ityAdi. rUpaH / utkRSTastu triMzatsAgaropamakoTIkoTaupramANaH / eSAM ca sthitibandhAnAM nirvatakA adhyava. . . sAyAH pratyekanamekhyalokAkAzapramANAH / 'ThiiyaMdhe ThihabaMdhe ajjhavasANANa'saMkhiyA logA' iti vacanAt / evaM ca satyekasminnapi jJAnAvaraNIye karmaNyasaMkhyAtAH sthitibandhAdhyakasAyAH prApyante / kiM punaH samasteSu karmasu ? iti / anubhAgAjhAnAvaraNIyAdikarmaNAM dalikeSu jaghanyamadhyamAdibhedabhinnA rasavizeSAH, teSAM niSpAdakAni yAnyadhyavasAyasthAnAni sAnyanubhAgapandhAdhyavasAyasthAnAni, padaikadeze SadasamudAyopacArAt / tatrAnubhAgavandhAdhyavasAyasthAnAnyanu / bhAgazabdenoktAni tAni cAsaMkhyeyalokAkAzapradezapramANAni / jogaLe yapalibhAgo' iti yogo manovAkAnimittaM vIyam tasya prajJAcchedanakacchedema prativiziSTA nirvibhAgA bhAgA yogacchedapratibhAgAH, te ca jaghanyayogasthAnAdArabhyotkRSTayogasthAnaM yAvatpratyekamasaMkhyeyalokAkAzapradezapramANA bhavanti / 'doNDa ya samANasamayA' iti / dvayoH samayorutsapiNyavasarpiNa, rUpayoH samayAH paramaniruddhAH kAlavizeSAH, te'pyasaMkhyAtA eva / eteSAM ca dazAnAM rAzInAM prakSepe sati punaH samastasyApi rAzeH pUrvavatstrIma vArAna vargo vidhIyate / tata etAvatpramANo rAzirekarUpona utkRSTamasaMkhyAtAsaMkhyAtakaM bhavati / uktamasaMkhyAtakam , idAnImanantakamucyate / tadapi vidhA, parItAnantakaM yuktAnantakaM anantAnantakaM ca / punarapyeka vidhA, jaghanya madhyamamutkRSTaM ca / tatrotkRSTAsaMkhyAtAsaMkhyAtakarAzAvekarUpe prakSizte sati jaghanyaM parItAnantakaM bhavati / tataH paraM yAnyanantakarUpa saMkhyAsthAnAni tAni madhyamaparItAnantakAni draSTavyAni, yAvadutkRSTaM parItAnantakaM na bhavati / taccaivam-jaghanyaparItAnantakarAzau yAvanti rUpANi tAvasaMkhyAkAnAM jadhanyaparItAnantakarAzInAM parasparamabhyAse kRte sati yAvAn rAzirbhavati. tAvAnekarUpahInaH sannutkRSTa parItAnantake bhavati / rUpe ca prakSipte sati jaghanya yuktAnantaka bhavati / etAvatpramANA abhavyajIvAH / tathA ca sUtre jaghanyayuktAnantakasaMkhyAbhidhAnAnantaram'-"abhava, Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saGkhyAsvarUpaM samyaktvamAgaMNAbhedepvalpabahutvaJca [ 241 siddhiyA vi tattiyA ceva" iti / iha tAvadetAvanaiva paryAptam / ataH paraM tu vineyajanAnugrahAya madhyamayuktAnantakAdInyapi saMkhyAsthAnAnyupadazyante / tatra jaghanyayuktAnantakAtparANi yAnyanantasaMkhyAsthAnAni tAni madhyamayuktAnantakasthAnAni draSTavyAni, yAvadutkRSTaM yuktAnantakaM na bhavati / taccaivamavagantavyam-jaghanyayuktAnantakarAzI yAvanti rUpANi tAvatpramANAnAmeva jaghanyayuktAnantakarAzInAmanyonyamabhyAse kRte sati yAvAn rAziH saMpadyate tAvAnekarUponaH sannutkRSTaM yuktAnantakaM bhavati / rUpe ca prakSipte sati jaghanyamanantAnantakaM bhavati / tataH paraM yAnyanantasaMkhyAsthAnAni tAni sarvANyapi madhyamAnantAnantakarUpANi draSTavyAni / utkRSTaM tvanantAnantaka nAstyeva / tathA ca sUtram-"ukosaya aNaMtANatayaM nasthi" iti anye punarAhuH-jaghanyAnantAnantakarAzestAvataiva rAzinA guNanasvarUpo vargaH kriyate, tatastasya vargitarAzeH punarvargastasyApi bhUyo vargaH / evaM vAratrayaM varga kRte sati ime paTa prakSepAH prakSipyante-"siddhA nigoyajIvA, vaNassaI kAlapuragalA ceva / savvamalogAgAsaM, chappee'NaMtapakvevA // 1 // " ityasya vyAkhyA sarva eva siddhA apagatasakalakarmakalaGkAH / tathA sarve'pi sUkSmavAdarabhedabhinnA nigodajIvA anantakAyikasattvAH, tathA sarva vanaspatayaH pratyekAnantavanaspatijIvAH, 'kAla' iti sarve'tItAnAgatAH samayAH, sarve puglAH samastapudgalAstikAyagatAH paramANavaH, tathA sarva samastamalokAkAzam', ayaM ca sarvazabdaH pratyekaM liGgavacanapariNAmena saMbandhanIyaH, sa ca tathaiva saMbandhitaH ete pradarzitasvarUpAH SaDapi prakSipyanta iti prakSepAH, karmaNi ghama' prakSepaNIyA rAzayaH. pUrvoktarAzau prakSipyante tataH punarapyetAvatpramANasya rAzeH pUrvoktenaiva krameNa vAratrayaM vargoM vidhIyate tataH kevalajJAnadarzanaparyAyAH sarvepi tatra prakSipyante, tata utkRSTamanantAnantakaM bhavati / sUtrAbhiprAyatazcaivamapyutkRSTamanantAnantakaM na bhavatIti / prakRtamidAnImanusriyate / tatra yathoktasaMkhyebhyo'bhavyebhyaH sakAzAdbhavyA anantaguNAH / kispAste ? ityAha-nirvANagamanAH ' nivRtigamanayogyAH // 62 // saamaannuvsmiymissveygkkhddgmicchdittttiio| thovA do saMkhaguNA, asaMkhaguNiyA aNaMtA do||63|| (hAri0) vyAkhyA-sAsAdanaupazamikamizravedakakSAyikamithyAdRSTaya iti dvandvaH / tatra stokAH sAsAdanAH, tato dvAvaupazamikamizradRSTI saMkhyAtaguNau, tato'saMkhyAtaguNitA vedakAH, kSAyopazamakisamyagdRSTaya ityarthaH, etatsamyaktvavatAM devAdInAmasaMkhyaguNatvAt / tato'nantaguNau dvau kSAyikamithyAdRSTI / tatra kSAyikeSvanantatvaM siddhApekSam mithyAdRSTipade ca bhAvitArthameva / itiM gAthArthaH // 63 // Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe iti samyaktve sapratipakSe'lpabahutvamuktam / tathA (mala0) stokAH sAsAdanasamyagdRSTayaH, tebhyaH saMkhyAtaguNA aupazamikasamyagdRSTayaH, keSAMcidevopazamikasamyaktvataH pracyuteH, tataH pracyavamAnAnAM ca sAsAdanatvAt / tebhyo'pi caupazamikasamyagdRSTibhyaH sakAzAnmizrAH saMkhyAtaguNAH' tebhyo'pi kSAyopazamikasamyagdRSTayo'saMkhyAtaguNAH tebhyo'pi kSAyikasamyagdRSTayo'nantaguNAH, kSAyikasamyavatvAtA siddhAnAmAnantyAt / tebhyo'pi mithyAdraSTayo'nantaguNAH, siddhebhyo'pi vanaspatijIvAnAmananantatvAta , teSAM ca mithyAdRSTitvAt / iti // 63 // sannI thovA tatto, aNaMtaguNiyA asanniNo hoti| thovANAhArajiyA, tadasakhaguNA 'saAhArA // 64 // ___ (hAri0) vyAkhyA-saMjJinaH stokAH. tato'nantaguNitAH 'asaMjJina:' manovijJAnavikalAH pRthivIkAyikAdisarvajIvA bhavantIti, kriyApadaM sarvAlpabahutvapadeSu yojyam / iti saMziSvalpabahutvamuktam / tathA stokA AhArakApekSayA'nantA apyanAhArakAH / eSAM cAnantatvaM pratisamayoddhatanigodAsaMkhyeyAbhAgapramANAnantakAyikajIvAnAmanantAnAM vigrahagatyApannAnAM tathA siddhAnAM cAnantAnAM sadbhAvAt / tebhyo'saMkhyAtaguNAstadasaMkhyAtaguNA bhavanti, ke ? ityAhasahAhAreNa vartanta iti sAhArakAH / yato'nAhArakA vigrahagatyApannA ekaikAnagodAsaMkhyeyabhAgavartina uktAH zeSAzcAhArakAH / ato'nAhArakebhya AhArakA asaMkhyeyaguNA eva / iti gAthArthaH // 64 // ityuktamalpabahutvam , tadabhidhAnAcca bhaNitaM mArgaNAsthAnagatAbhidheyapadapaTkam / adhunA guNasthAnakeSu jIvasthAnAdyabhidheyapadadazakaM mArgayitukAmaH prathamatasteSveva jIvasthAnAnyAha, abArthe'nyakata kI saMvandhagAtheyam-iya jiyahANAIyaM. maggaNaThANesu maggiya masesaM / saMpai guNaThANesu, jIvANAiyaM vocchaM // 1 // " itaH prastutagAthocyate (mala0) stokAH saMjJino jIvAH, devanArakasamanaskapaJcendriyatiryaGnarANAmeva saMjJitvAt / tebhyo'saMjJinaH saMzivyatiriktA anantaguNAH, vanaspatikAyajIvAnAmanantatvAt / tathA stokA anAhArakAH / vigrahagatyApannasamuddhAtagatakevalibhavasthAyogikevalisiddhAnAmevAnAhArakatvAt / tebhyo'saMkhyAtaguNAH sAhArA AhArakajIvAH / nanu ca siddhebhyo'nantaguNAH saMsAri 1 "hu~ti" ityapi paatthH| 2 "u sAhArA" // ityapi paatthH| 3 "tebhyo'saGkhyaguNA bhavanti" ityapi paatthH| Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeSamArgaNAsvalpabahutvaM tathA guNasthAnakeSu jIvasthAnakAni [ 243 jIvAH te ca prAya AhArakAH. tatkathamasaMkhyAtaguNA anAhArakebhya AhArakAH ? iti, naiSa doSaH, yataH pratisamayamekaikasya nigodasyAsaMkhyeyabhAgapramANA vigrahagatyApannA jIvA labhyante te cAnAhArakAH. tata AhArakajIvAnAmanAhArakajIvApekSayA'saMkhyAtaguNatvameveti / / 64 // uktaM gatyAdiSu mArgaNAsthAneSu svasthAnApekSayA'lpabahutvam / idAnIM guNasthAnakeSu jIvasthAnAni cintayannAha micche savve cha apaja sannipajattago ya saasaanne| samme duviho sannI. saMsesu sanipajatto // 65 // (hAri0) vyAkhyA-mithyAdRSTau sarvajIvasthAnAni bhavantIti gamyam / tathA SaDaparyAptakajIvasthAnAni sUkSmarahitAni saMjJI paryAptakazceti saptamaM jIvasthAnakam . kva ? ityAha-sAsAdane / tathA 'samme' iti aviratasamyagdRSTiguNasthAnake, kim ? ityAha-'vividhaH paryAptAparyAptalakSaNaH saMjJIti jIvasthAnakadvayam / tathA zeSeSu' mizradezaviratyAdiSvekAdazaguNasthAnakeSu saMjJI paryApta ityekaM jIvasthAnakam / iti gAthArthaH // 65 // mAmprataM guNasthAnakeSu jIvasthAnakasamarthanAM sUcayan yogAdisaMbandhaM darzayaMzca teSu tAnevAha.. (mala0) mithyAdRSTiguNasthAnake sarvANyaparyAptasUkSmaikendriyAdIni paryAptasaMjJipaJcendriyaparyantAni jIvasthAnAni bhavanti, mithyAtvasya sarveSvapyeteSu saMbhavAt / tathA sUkSmaikendriyavarjitAH zeSAH SaT aparyAptakAH saMjJI paryAptakazceti sapta jIvasthAnAni sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnake bhavanti / aparyAptakAzyeha karaNAparyAptakA draSTavyAH na tu labdhyaparyAptakAH, teSu madhye sAsAdanasamyaktvasahisyotpAdAbhAvAt / 'samme duviho sanno' iti aviratasamyagdRSTiguNasthAne 'vividhaH paryAptAparyAptarUpatayA dviprakAraH saMjJI jJAtavyaH / ihApyaparyAptakaH karaNApekSayA draSTavyaH na tu labdhyaparyAptakamadhye'viratasamyagdRSTerutpAdAbhAvAt / 'zeSeSu' mizradezaviratyAdiSu guNasthAnakeSu paryAptasaMjJipaJcendriyalakSaNamekameva jIvasthAnakaM draSTavyaM na zeSANi, teSAM mizrabhAvadezasarvaviratipratipattyabhAvAt / na ca pUrvapratipannamizrabhAvo'nyeSu jIvasthAnakeSu labhyate-"na sammamiccho kuNai kAlaM" itivacanAt // 65 // - upasaMhAramAha iya jiyaThANA guNaThANagesu jogAi vocchmettaahe| jogAhAraduguNA, micche sAsaNaavirae ya // 66 // Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 SaDazItinAmni caturtha karmagranthe (hAri0) vyAkhyA-iti jIvasthAnAni guNasthAnakeSaktAni / iti zeSo dRzyaH // 1 // ito yogAdi vakSye, iti gAthArddhana saMbandho'bhihitaH / sAmprataM saMbandhitamevArthamAha-yogA uktasvarUpA bhavanti / kimazeSA api ? na ityAha-AhArakadvikonAstrayodazetyarthaH, kva ? ityAha'micche' iti mithyAdRSTau sAsAdane'virate ca gAthArthaH // 66 // tathA (mala0) 'iti' evamupadarzitena prakAreNa jIvasthAnakAni guNasthAnakeSu draSTavyAni / 'ettAhe' iti ita Urdhva samprati 'yogAdi' AdizabdAdupayogAdiparigrahaH, 'vakSye' abhidhAsye / tatra yogAn tAvadAha-jogA' ityAdi / yogA AhArakadvikena AhArakatanmizralakSaNena UnA rahitAH zeSAstrayodaza mithyAdRSTau sAsAdane aviratau ca bhavanti / mithyAdRyAdiguNasthAnakatraye hi saMjJipaJcendriyo'pi labhyate, tasya ca yathoktAstrayodazApi yogAH saMbhavanti / yaccAhArakadvikaM taccaturdazapUrviNa eva / taduktam-AhAradugaM jAyai caudasavissa' 'iti / na ca mithyAdRSTyAdau caturdazapUrvAdhigamasaMbhava iti // 36 // uralaviuvva'vaimaNA dasa mIse te viuvvimiisjuyaa| desajae ekArasa sAhAradugA pamatte. te // 6 // (hAri0) vyAkhyA-audAriva kriyavAgmanAMsIti dvandvaH, iMti daza yogA mizre-na sammamiccho kuNai kAlaM" itivacanAt / kArmaNaudArikavaikriyamizratrikaM na bhavati, AhArakadvika tu yatereva bhavati, ato mizre daza yogA iti bhAvanA / tathA te pUrvoktA daza yogA vaikriyamizrayutA ekAdazetyarthaH kva ? ityAha-dezayate / tathA sahAhArakadvikena AhArakazarIratanmizralakSaNena vartanta iti sAhArakadvikAste pUrvoktA ekAdaza trayodazetyarthaH, kva ? ityAha-'pramatte' SaSThaguNasthAnake / iti gAthArthaH / / 67 / / tathA (mala0) audArikavaikriyacaturvidhavAgyogacaturvidhamanoyogalakSaNA daza yogA mizre samyagmithyAdRSTau bhavanti na shessaaH| tathA hyAhArakadvikasyAsaMbhavaH pUrvoktayuktereva, kArmaNazarIraM tvapAntarAlagatau saMbhavati, asya ca maraNAsaMbhavenApAntarAlagatyasaMbhavastatastasyApyasaMbhavaH, ata evaudArikavaikriyamizre'pi na saMbhavataH, tayoraparyAptAvasthAbhAvitvAt / tasyAM cAvasthAyAM samyagmithyAtvAbhAvAt / nanu ca mA bhUddevanArakasaMbandhi vaikriyamizram , yatpunarmanuSyatirazcA samyagmithyAdRzAM vaikriyalabdhimatAM vaikriyakaraNasaMbhavena tadArambhakAle vaikriyamizraM bhavati tatkasmAnAbhyupagamyate ?, ucyate, teSAM vaikriyakaraNAsaMbhavato'nyato vA yataH kutazcitkAraNAdAcArya. .1 "vaya" ityapi paatthH| Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnakeSu yogAH [ 245 mAnyaizca tannAbhyupagamyate tanna samyagavagacchAmaH. tathAvidhasaMpradAyAbhAvAt , etacca prAgevoktamiti / ta evAnantaroktA daza yogA vaikriyamizrayutAH santa ekAdaza dezayate' dezaviratiguNasthAnake bhavanti, ambaDasyeva vaikriyalabdhimato dezaviratasya vaikriyArambhasaMbhavAt / tathA 'pramatte' pramattaguNasthAnake ta evAnantaroktA ekAdaza yogA 'sAhAradikAH' AhArakadvikamahinAH santastrayodaza bhavanti // 67 // ekkArasa apamatte, maNavaiAhArauralaveuvvA / appuvvAisu paMcasu, nava orAlo maNavaI ya // 68 // hAri0) vyAkhyA-ekAdaza yogAH, ka ? ityAha-apramatte, kIdRzAste ? ityAha-manovAgAhArakaudArikavaikriyANIti dvandvaH / tatraudArikamizramaparyAptakatiryaGmanuSyANAM kevalisamuddhAte ca / kAmaNaM tu vigrahagatau tiryagAdInAM kevalisamuddhAte c| tathA''hArakamizraM pramattayateH / vaikriyamizraM tu devAdInAmiti / ete catvAro yogA yathAyogameteSu bhavanti, ato'pramatte proktA evekAdaza yogA bhaveyuriti / tathA'pUrvAdiSu nivRttivAdaraguNasthAnakAdiSu paJcasu kSINamohAnteSvityarthaH, kiyanto yogAH ? ityAha-naveti saMkhyaudArikamanovacAsi ceti dvandvaH, audArikakAyayogazcatvAri manAMsi catvAri vacanAni / iti gAthArtha; // 68|| sAmprataM yogAn samarthayannupayogasaMbandhaM darzayannAha(mala0) caturvidhavAgyogacaturvidhamanoyogAhArakaudArikavaikriyalakSaNA ekAdaza yogAH apramatte' apramattaguNasthAnake bhavanti / yattu vaikriyamizramAhArakamizraM ca tanna saMbhavati, taddhi vaikriyasyAhArakasya ca prArambhakAle bhavati, tadAnIM labdhyupajIvanAdinautsukyabhAvataH pramAdasaMbhava iti / tathA audArikamizramaparyAptAvasthAyAm , kArmaNaM tvapAntarAlagato, yadvobhe'pi kevalisamuddhAtAvasthAyAm , tataste'pIha pUrvatra ca guNasthAnake na saMbhavata iti / 'appuvvAisa' ityAdi / apUrvAdiSvapUrvakaraNAdiSu kSINamohaparyanteSu paJcasu guNasthAnake vaudArikaM caturvidhaM manazcaturvidhA vAg ityete nava yogA bhavanti, na zeSAH, atyantavizuddhatayA teSAM vaikriyAhArakArambhAsaMbhavAt , tatra sthitAnAM ca svabhAvata eva zreNyArohAbhAvAta / audArikamizrakArmaNakAyayogAbhAvastu pUrvoktayuktarevAvaseya iti // 6 // gharamAimamaNavaidugakammuraladurgati jogiNo stt| gayajogoM ya ajogI, vocchamao baarsuvoge||69|| (hAri0) vyAkhyA-manazca vAk ca tayodike, manovAgdvike caramaM cAntyaM, AdimaM cAdyaM cara1"tu" ityapi paatthH| - Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe mAdime, te ca te manovAgdvike, ca caramAdimamanovAgdvike, caramAdimaM ca mano'satyAmRSaM satyaM cetyarthaH, caramA AdimA ca vAgasatyAmRSA satyA cetyarthaH, tatazcaramAdimanovAgdvike ca kArmaNaM caudArikadvikaM caudArikazarIratanmizralakSaNaM caramAdimamanovAgdvikakArmaNaudArikadvikam , ityete sapteti saMbandhaH, yogA bhavanti / kasya ? ityAha-'yoginaH' syogikevlinH| tatra manodvikaM dUradezasthamanaHparyAyajJAnAdiSudravyamanovyApAraNAt / vAgdvikaM dezanAdAvupayogAt / kArmaNa audArikamizrazca kevalisamuddhAte'STasAmayike yathAsaMbhavamaudArikazca caGkamaNAdau draSTavya iti, tathA gatayogazcAyogIti / iti yojitA yogA guNasthAnakeSu 2 / vakSye'bhidhAsye'ta Urdhva kAn ? upayogAna prAkpratipAditasvarUpAn , kiyataH 1 dvAdaza guNasthAnakeSviti prakramaH / iti gAthArthaH // 66 // prastAvitamevAha__ (mala0) caramAdimarUpaM manodvikaM caramAdimarUpaM ca vAgdvikaM kArmaNamaudArikatanmizra- . lakSaNamaudAridvikaM ceti sapta yogAH 'yoginaH' sayogikevalino bhavanti / tatra caramaM mano''satyAmRSA AdimaM satyam evaM caramAdime vAcAvapi draSTavye / kArmaNaudArikamizre tu samuddhAtAvasthAyAmiti / 'gayajogo u ajogI' iti ayogI ayogikevalI gatayoga eva bhavati, yogAbhAvanibandhanatvAdayogitvAvasthAyAH. tuzabda evakArArthaH tadevamabhihitA guNasthAnakeSu yogAH / sAmpratameteSvevopayogAnabhidhAtukAma Aha-'vocchamao' ityAdi / vakSye'bhidhAsye'ta Urdhva guNasthAnakeSu dvAdaza upayogAn // 66 // tAnevAha acakkhucakkhudaMsaNamannANatigaM ca micchamAsANe / avirayasamme dese, tinANadaMsaNatigaMti cha u // 7 // (hAri0) vyAkhyA-darzanazabdasya pratyekamabhisaMbandhAdacakSurdarzanacakSurdarzana miti dvandvaH, tathA'jJAnatrika ceti paJcopayogAH, kayoH ? ityAha-vacanavyatyayAnmithyAdRSTisAsAdanayoriti dvandvaH / tathA'viratasamyaktve 'dese' dezavirate ca, kim ? ityAha-trijJAnadarzanatrikamiti karmadhArayatatpuruSagarbhaH samAhAradvandvaH, ityete SaDupayogAH / iti gAthArthaH / / 70 // tathA (mala0) acakSurdarzanaM cakSurdarzanaM ajJAnatrikaM ca matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgalakSaNamityete paJcopayogA mithyAdRSTisAsAdanaguNasthAnakayorbhavanti na zeSAH, samyaktvaviratyabhAvAt / tathA'viratasamyagdRSTau dezavirate ca trINi jJAnAni matizrutAvadhilakSaNAni, darzanatrikaM cakSuracakSuravadhidarzanalakSaNamityete SaDupayogA bhavanti na zeSAH, mithyAtvasarvaviratyabhAvAt // 7 // Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnakedhUpayogAstathA siddhAntamatAnadhikRtatvakathanam mIse 'te cciya mIsA satta pmttaaisusmnnnaannaa| keliyanANadaMsaNauvaogA jogajogIsu // 71 / / (hAri0) vyAkhyA-mizraguNasthAnake ta eva pUrvoktAH SaDupayogA ajJAnamizrAH / tathA saptopayogAH, keSu ? ityAha-pramattayatyAdiSu kSINamohAnteSu saptaguNasthAnakeSu, kIdRzAH ? samanaHparyAyajJAnAH / 'te ciya' ityatrApi saMbandhAtta eva pUrvoktAH SaDupayogAH samanaHparyayajJAnAH saptetyarthaH / tathA kevalikajJAnadarzanopayogAviti karmadhArayaH, kayoH 1 ityAha-'yogyayoginoH' sayogyayogikevaliguNasthAnakayorbhavata iti zeSaH / iti gAthArthaH / 71 // ____ ityuktA upayogA guNasthAnakeSu / sAmpratamihaivAgamoktAnAmapi keSAMcidarthAnAmanadhikRtatvamAha (mala0) 'mizre' mizraguNasthAnake ta eva pUrvoktAH SaDupayogA ajJAnamizrA draSTavyAH, tasyobhayadRSTipAtitvAt / kevalaM kadAcitsamyaktvabAhulyena jJAnabAhulyam , kadAcicca mithyAtvabAhulyenAjJAnavAhulyam , samakakSatAyAM tUbhayorapi samateti / asmizca guNasthAnake yadavaghidarza namuktaM tatsaiddhAntikamatApekSayA draSTavyamityuktaM prAk / tathA pramattAdiSu kSINamohaparyanteSu saptasu guNasthAnakeSu ta eva pUrvoktAH SaD upayogAH 'samaNanANA' iti samanaHparyAyajJAnAH santaH sapta bhavanti na zeSAH, mithyAtvaghAtikarmakSayAbhAvAt / tathA kevalika jJAnadarzanalakSaNau dvAvupayogau sayogikevalini ayogikevalini ca guNasthAnake bhavato na zeSA daza jJAnadarzanalakSaNAH, taducchedenaiva kevalajJAnadarzanotpatteH / 'naTuMmi u chAumathie nANe" itivacanAt / / 71 // tadevamuktA guNasthAnakedhUpayogAH / sAmprataM yadiha prakaraNe sUtrAbhimatamapi kArmagranthikAbhiprAyAnusaraNato nAdhikRtaM tadarzayannAha sAsaNabhAve nANaM viuvigAhArage uralamissaM / negidisu sAsANo nehAhigayaM suyamayaMpi // 72 // (hAri0) vyAkhyA 'sAsAdanabhAce' sAsAdane sati jJAnamityAdi 'zrutamatamapi' siddhAntAbhipretamapi 'na' naiva 'iha' asmin prakaraNe 'adhikRtaM' abhyupagatam , kintvajJAnamevAdhikRtaM karmagranthAbhiprAyasyehAzritatvAditi saMvandhaH / tathA 'vaikriyAhArake vaikriyAhArakakaraNe audArikamizramityapi nAdhikRtam , kintu vaikriyamizramAhArakamizraM cAdhikRtam , tasyaiva pradhA1 "tizciya" ityapi paatthH| Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 ] paDazItinAmni caturtha karmagranthe natvAt / tathA 'na' naivaikendriyeSu 'sAsANo' iti liGgavyatyayAtsAsAdanamiti na cAdhikatam , kintvekendriyeSu sAsAdanamadhikRtaM tata eva hetoH / iti gAthArthaH / / 72 // ito lezyAsteSvevAbhidhitsurAha (mala0) 'sAsAdanabhAve' sAsAdanasamyagdRSTitve sati jJAnaM bhavati, nAjJAnamiti / zrutamatamapi' mUtrasammatamapi, tathAhi-beiMdiyANaM bhate ! kiM nANo annANI ? goyamA ! jANIvi aNNANIvi / je nANI te niyamA dunANI / taMjahA-AbhiNiyohiyanANI suyaNANI / je aNNANI te vi niyamA duannaannii| taMjahA-maiannANI suyaannANI ya // " ityAdi sUtre dvIndriyAdInAM jJAnitvamabhihitam , taca sAsAdanasamyaktvApekSayaiva na zeSasamyaktvApekSayA, asaMbhavAt / uktaM ca prajJApanATIkAyAm-beidiyarasa do NANI kahaM lambhaMni ? bhaNNai sAsAyaNaM paDucca tassApajattayassa do NANA labbhaMti" iti / tataH sAsAdanabhAve'pi jJAnaM sUtre sammatameva, taccetthaM sammatamapi neha prakaraNe'dhikRtaM kitvajJAnameva, kAmaMgranthikAbhiprAyasyAnusaraNAt / tadabhiprAyazcAyam-sAsAdanasya mithyAtvAbhimukhatayA tatsamyaktvasya malImasatvena tannibandhanasya jJAnasyApi malImasatvAdajJAnarUpateti / tathA sUtre vaikriye AhArake cArabhyamANe tena prAramyamANena sahodArikasya mizrIbhavanAt , audArikarmizramuktam / tathA cAha prajJApanATIkAkAraH-yadA punaraudArikazarIrI vaikriyalabdhisaMpanno manuSyaH paJcendriyatiryagyoniko vA paryAptabAdaravAyukAyiko vA vaikriyaM karoti tadaudArikazarIrayoga eva vartamAnaH pradezAn vikSipya vaikriyazarIrayogyAna pragalAnAdAya yAvadvaikriyazarIraparyAptyA paryApti na gacchati tAvadvaikriyeNa mizratA . vyapadezazcaudArikeNa tasya pradhAnatvAt / evamAhArakeNApi saha mizratA draSTavyA / AhArayati ca tenaiveti tenaiva vyapadeza iti / parityAgakAle ca vaikriyasyAhArakasya ca yathAkramaM vaikriya mizramAhArakamizraM ca / uktaM ca prajJApanATIkAyAmevAhArakamadhikRtya-yadAhArakazarIrI bhUtvA kRtakAryaH punarapyaudArikaM gRhNAti tadA''hArakasya pradhAnatyAdaudArikapravezaM prati vyApArabhAvAnna parityajyate, yAvatsarvathaivAhArakaM tadaudArikeNa saha mizratetyAhArakamizratA ityAhArakamizrazarIrakAyaprayoga iti / taccettham-vaikriyAhArakArambhakAle audArikami sUtre'bhihitamapi neha prakaraNe'dhikRtaM kArmagranthikaiH, guNavizeSapratyayasamutthalabdhivizeSakAraNatayA prArambhakAle parityAgakAle ca paikriyasyAhArakasya ca prAdhAnyavivakSarA vaikriya mizrasyAhArakamizrayaiva cAbhidhAnAt tadabhiprAyasya cehAnusaraNAt / tathA naikendriyeSu 'sAsANo' iti bhAvapradhAno'yaM nirdezaH sAsAdanabhAvaH sUtre mataH, anyathA dvIndriyAdInAmivaikendriyANAmapi jJAnitvamucyeta na cocyate, kinta vizeSataH pratiSidhyate / tathAhi-'egidiyANaM bhaMte ! kiM nANI aNNANI ? Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamamatAnadhikRtatvaM tathA guNasthAnakeSu lezyAH goyamA ! no nANI niyamA annANI" iti / sa cetthaM sAsAdanabhAvapratiSedhaH sUtre mato'pi kenacitkAraNena kArmagranthikai bhyupaiyata, itIhApi nAdhikriyate tadabhiprAyasyaiveha prAyo'nusaraNAditi / 'nehAhigayaM suyamayaMpi'ityetadvibhaktipariNAmena pratipAdaM saMbandhanIyaM tathaiva ca saMbandhitamiti // 72 // ____ guNasthAnakezveva lezyA abhidhitsurAha lesA tinni pamattaM teUpamhA u appmtttaa| sukkA jAva sajogI niruddhaleso ajogi tti // 73 // (hAri0) vyAkhyA-AdyAstistro lezyAH pramattAntAH pramattAtparato na bhavantIti pramattaM yAvatpaDapItyarthaH / tathA taijasIpadma tvapramattAnte'pramattAtparataste na bhavato'pramatne antyAstisro lezyA ityarthaH / tato'pramattAdUdha 'zuklA' zuklalezyakaivetyartho yAvat sayogiguNasthAnam / tathA 'niruDalezyaH' alezya ityarthaH, ko'sau ? ityAha-'ayogI' ayogikevalI / itizabdo leNyAdvArasamAptyarthe / iti gAthArthaH / / 73|| ityuktA lezyA guNasthAnakeSu 4 / sAmprataM bandhahetavaH, te ca mUlabhedatazcatvAra utsarabhedataH saptapazcAzaditi tAnubhayathA'bhidhitsurAha (mala0) AdyAstisro lezyAH 'pramattAntAH' pramattaguNasthAnakaparyantA bhavanti, pramattAtparato na bhavantIti yAvat / tejaHpadmalezye tu 'apramattAnte' mithyAdRSTiguNasthAnakAtprabhRti yAvadapramattaguNasthAnakaM tAvadbhavata ityarthaH / 'sukkA jAva sajogI' iti mithyAdRSTiguNasthAnakAtprabhRti yAvatsayogikevaliguNasthAnakaM tAvat 'zuklA' zuklalezyA bhavati / 'niruddhaleso ajogI tti' ayogI ayogIkevalI 'niruDalezyaH' apagatalezyo bhavati / itirvAkyaparisamAptau / iha lezyAnAM pratyekamasaMkhyeyalokAkAzapradezapramANAnyadhyavasAyasthAnAni / tatI mandAdhyavasAyasthAnApekSayA zuklalezyAdInAmapi mithyAdRSTayAdau kRSNalezyAdInAmapi pramatta guNasthAnake'pi saMbhavo na virudhyata iti / / 73 / / tadevamuktA guNasthAnakeSu lezyAH / sAmprataM bandhahetavo vavatumavasaraprAptAH, te ca mUlabhedatazcatvAra uttarabhedatazca saptapazcAzat , etAnubhayathA'pyabhidhitsurAha-- baMdhassa micchaaviraikasAyajoga tti heyavo curii| ., paMca duvAlama paNuvIsa panarasa kameNa bheyA siM // 74 / / .(hAri0) vyAkhyA-mithyAtvAviratikaSAyayogAH, 'iti' amunA prakAreNa bandhasya mUla "avirayA ityapi paatthH| i ) . Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranye hetavazcatvAraH / eSAM ca mithyAtvAdInAM 'krameNa' paripATyA iti saMbandhaH / paJca-dvAdaza-pazcaviMzati-paJcadazasaMkhyA bhedA bhavanti / ete ca mIlitAH saptapazcAzadvandhahetUttarabhedAH / iti gAthArthaH / / 74 / / etAneva vivRNvannAha (mala0) 'bandhasya' sAmarthyAjjJAnAvaraNIyAdikarmabandhasya mUlahetavazcatvAraH / ke te 1 ityAha-mithyAtvAviratikaSAyayogAH / tatra mithyAtvaM viparItAvabodhasvabhAvam / aviratiH sAvadyayogebhyo nivRttyabhAvaH / kaSAyayogAH prAGnirUpitasvarUpAH / nanvanyatra pramAo'pi bandhaheturabhidhIyate, taduktam-"mithyAtvAviratipramAdakaSAyayogA pandhahetavaH" iti / sa kathamiha noktaH 1. ucyate, kArmagranthikairmadyaviSayarUpasya tasyAviratAvevAntarbhAvo vivakSitaH kaSAyazca pRthagevoktaH / vaikriyArambhAdisaMbhavI tu pramAdo yogagrahaNenaiva gRhIta ityadoSaH / . amISAmevottarabhedAnAha-'paMca' ityAdi / mithyAtvasyottarabhedAH paJca, avirateAdaza kaSAyANAM paJcaviMzatiH. yogAnAM paJcadaza / / 74H / etAneva svarUpataH kathayannAha AbhiggahiyaM aNabhiggahaM ca taha abhinivesiyaM cetra / saMsaiyamaNAbhogaM micchattaM paMcahA evaM // 75 / / bArasavihA aviraI maNaiMdiyaaniyamo chkaayvho| solasa nava ya kasAyA paNuvIsaM pannarasajogA // 76 // (hAri0) vyAkhyA-AbhigrahikaM dIkSitAnAm 1 / anabhigrahaM cetarepAm 2 / tathA''bhinivezikaM goSThAmAhilAdInAm 3 / sAMzayikaM jinoktatattveSu saMzayavatAm 4 / anAbhogamekendriyAdInAm 5 / mithyAtvaM paJcadhA 'evaM' ityevaMprakAramiti |7|| artha dvitIyagAthA vyAkhyAyate-dvAdazavighA'viratirbhavati / katham ? ityAha-manazcendriyANi ca manaindriyANi teSAmaniyamo'niyantraNamiti samAsaH / tathA SaT ca te kAyAzca pRthivyAdayaH teSAM ca vadhohiMseti samAsaH / tathA SoDaza nava ca kaSAyAH prasiddhasvarUpoH kiyanto mIlitA bhavanti ? ityAha-paJcaviMzatiH / tathA paJcadaza yogAH prAkpratipAditasvarUpoH |iti gAthAdvayArthaH // 76 / / atha bandhahetUttarabhedAn guNasthAnakeSu yathAsaMkhyena yojayannAha(mala0) gAthAdvayam / mithyAtvamuktasvarUpam / 'evam' amunA prakAreNa paJcadhA' paJcaprakAram / kena ca prakAreNa 1 ityAha-AbhigrahikaM 2 AnAbhigrahikaM 2 ca tathA''bhinivezikaM 3 caiva sAMzauktagAthA dvayamadhye'nyagAthAdvayaM hastalikhitamUlagAthApratAvadhikatayetyaM dRzyate tadyathA AmiggahiyaM kila dikkhiyANamaNamiggahaM tu iyarANa / gutttthaamaahilmaaii| jaM abhinivesiyaM taM tu / / saMsaiyaM micchattaM jA saMkA jivavaruttatattesu / vigaliMdiyANa jaM puNa tamaNAbhogaM vinnihitttth| Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bandhahetavasteSAmuttarabhedAzca [ 251 yikaM 4 anAbhogika 5 miti / tatrAbhigraheNa idameva darzanaM zobhanaM nAnyad ityevaMrUpaNa kudarzanaviSayeNa nivRttamAbhigrahikam yadvazAboTikAdikudarzanAnAmanyatamaM darzanaM gRhNAti 1 / etadviparItamanAbhigrahikam yadazAtsarvANyapi darzanAni zobhanAnItyevamISanmAdhyasthyamupajAyate 3 / AbhinivezikaM yadabhinivezena nivRttam , yathA goSThAmAhilAdInAm 3 / sAMzayikam , yadvazAgagavadahadupadiSTeSvapi jIvAditaceSu saMzaya upajAyate, yathA na jAne kimidaM bhagavaduktaM dhamAstikAyAdi satyamutAnyatheti 4 / anAbhogikaM yainAbhogena nivRttam , taccaikendriyAdInAmiti 5 / tathA dvAdazavidhA'viratiH / katham ? ityAha-'maNaiMdiyaaniyamo chakAyava ho' iti pazcAnAmindriyANAM SaSThasya ca manasaH svasvaviSaye pravartamAnasya yadaniyamanaM aniyantraNam / tathA SaNNAM pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasarUpANAM kAyAnAM vadho-hiMsA iti / tathA kaSAyAH prAguphtazabdArthAH paJcaviMzatiH / katham ? ityAha-poDaza nava ceti / tatra krodhamAnamAyAlobhaH pratyekamanantAnubandhi no'pratyAkhyAnAvaraNAH pratyAkhyAnAvaraNAH saMjvalanAzca tataste SoDaza bhavanti / tatra pAraMparyaNa bhAmanantamanuvaghnantItyevaM zIlA anantAnubandhinA, udayasthAnAmamISAM sammakvavighAtakRttvAt / tathA'lpamapi pratyAkhyAnamAvRNvantItyapratyAkhyAnAvaraNAH, tadudaye lezato'pi pratyAkhyAnAnutpatteH / pratyAkhyAnaM sarvaviratirUpamAvRNvantIti pratyAkhyAnAvaraNAH / tathA parIpahopamargAdisaMpAte cAritriNamapi sam IpajjvalayantIti saMjvalanAH / pazcAnupUrvyA ca svarUpameteSAmevam-"jalareNupuDhavipadayarAIsariso cauvvi ho koho / tiNisalagAkaTiyaselasthaMbhovamo mANo // 1 // mAyAvalehigomuttimiMdasiMgaghaNavaMsamUlasamA / loho halidakhaMjaNakadama kimirAgasAricchI // 2 // pakkhacaumAsavaccharajAvajIvANugAmiNo kamaso / devanaratiriyanArayagAsAhaNaheyayo bhnniyaa||3||" iti tathA vedanikahAsyAdiSaTkarUpA nava nokaSAyAH / te ca kaSAyasahacAritvAdupacAreNeha kaSAyA ityuktAH / tatra vedatrikaM prAganirdiSTasvarUpam / hAsyAdiSaTkaM hAsyaratyaratibhayazokajugupsAlakSaNam / tatra sanimittamanimittaM vA yaddhasanaM taddhAsyam / bAhyAbhyantareSu vastuSu prItI ratiH / teSvevAprItiraratiH / bhayaM trAsaH / paridevanAdiliGgaH zokaH / sacetanAcetaneSu vastuSu vyalIkakaraNaM jugupsA iti / yogAH paJcadaza, te ca sarve'pi prAk pratipAditasvarUpAH / 75 / / 76 // idAnImamUneva bandhahetUna guNasthAnakeSu cintayannAha 'paNapannapannatiyachahiya cattauNavatta chatrau dugviisaa| 'molasadamanavanavasattaheuNo na u ajogimmi // 77 // - "cattiguNacattaH" ityapi pAThaH / Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe ___ (hAri0) vyAkhyA-asyAH kenApyabhiprAyeNa sUtrakAreNa padavivaraNaM na kRtam tacca yathAvabodhamasmAbhiH zAstrAnusAreNa likhyate-tatra sAmAnyena pUrvoktAH saptapaJcAzaduttarabhedA bandhahetavo bhavanti 57 / tato / mithyAdRSTerAhArakatanmizravarjanAtpaJcapaJcAzadeva mantavyAH, tadvajanaM tu saMyamavatastatsadbhAvAditi 55 |tthaa pUrvoktAyAH paJcapaJcAzato mithyAtvapaJcaka'panIte sAsAdanasya paJcAzadraSTavyAH 50 / samyamithyAdRSTestu paralokagamanAbhAvAtkArmaNaM audArikamizraM baiMkriyamizraM ca na saMbhavati. anantAnubandhyudayasya cAsya niSiddhatvAt : anantAnubandhicatuSTayaM ca nAsti ata eteSu saptasu pUrvoktAyAH paJcAzato'panIteSu zeSAstricatvAriMzaduttarabhedA bhavanti 43 / tathA'viratasya paralokagamanasaMbhavAt pUrvApanItakArmaNaudArikamizravaikriyabhizratraye pUrvoktatricatvAriMzati punaH-prakSipte SaTcatvAriMzadbhadA bhavanti 46 / tathA dezaviratasyApratyAkhyAnAdaraNodayasya niSiddhatvAdapratyAkhyAnAvaraNacatuSTayaM tathA vigrahagatAvaparyAptAvasthAyAM ca dezaviraterabhAvAt kArmaNaudArikamizradvayaMtrasasaMyamAnivRttatvAt trasAsaMyamazca na saMbhavati, ata etAni pUrvoktAyAH SaTcatvAriMzato'panIyante, tataH zeSA ekonacatvAriMza 'dvandhahetavo bhavanti / atrAha, nanu dezaviratastrasAsaMyamAtsaMkalpajA deva nivRtto na tvArambhajAdeH, tatkathaM sarvo'pyeSo'panIyate ? satyam , kintu, gRhiNAmazakyaparihAratvena sannapyArambhajatrasAsaMyamo na vivakSita ityadopaH / etacca zatakabRhacUrNimanuzritya likhitamiti nAtra svamanISikA bhAvanIyeti / tathA pramattasya pUrvApanItatrasAsaMyamavyatiriktAnAmekAdazAviratInAmabhAvAt pratyAkhyAnAvaraNAnAM cAbhAvAdeva AhAraka dvikasadbhAvAt pUrvoktAyAmekonacatvAriMzati paJcadazake'panIte dvike ca kSipte SaDviMzatyuttarabhedA bhavanti 26 / tathA'pramattasya tvanantaroktAyAH SaDviMzaterlabdhyanupajIvanenAhAravekriyAnArambhakatvAdvai kriyamizrAhArakamizradvaye'panIte zeSAzcaturviMzatyuttarabhedA bhavanti 24 / tathA'pUrvakaraNe tvativizuddhatvAdvaikriyAhArakamapi na saMbhavatyeva, tato kriyAhArakadvike'nantaroktAyAzcaturviMzatermadhyAdapanIte zeSA dvAviMzatirbhavati 22 / tathA'nivRttivAdarasya tu hAsyAdiSaTkasyApUrvakaraNa eva vyavacchinnatvAt zeSAH saMjvalanAzcatvAraH kaSAyAH, vedatrayam , mano 4 vacanau 4 dArikarUpA nava yogAH, ete SoDaza bhavanti 16 / yAvadadyApi vedatrayaM saMjvalanatrayaM ca nApagacchati, tadapagamane tu yathAsaMbhavo vAcyaH / tathA mUkSmasaMparAyasya vedatrayakrodhAditrikayoranivRttivAdara eva vyavacchinnatvAccheSA nava yogAH saMjvalanalobhazceti daza bhavanti 10 / tathA trayANAmupazAntAdInAM yogapratyaya eva bandhaH, tatazcopazAntakSINamohayoH pratyekaM navadhA bhavati, aSTau manovAcaH audArikakAyayogazceti 9 / tathA sayogikevalinastu yogaH saptadhA 1-'duttarabhedA labhyante" ityapi / / 2"0derevAsau" ityapi / 3 "mizravaikriyamizrasadbhAvAt" ityapi / Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 253 _ guNasthAnakeSu bandhahetavaH bhavati, pUrvoktanavakamadhyAnmRSAmizrarUpe manodvaye evaM vAgdvaye cApanIte audArikamizrakArmaNe ca kSipte sati / tathA'yogI tu pratyayAbhAvAdabandhakaH / ayamoM gAthAbhirapi kathyate ziSyAnugrahArtham-AhAragadugahoNA, paNavannA hoi micchadihimmi 55 / sA micchapaNagahoNA, pannAsA taha ya sAsANe 50 / / 1 / / sA cauNaMtakasAyA 4, orAlaviuvi. mosa kammaigaM / iya sattageNa rahiyA, teyAlA mIsaguNaThANe 43 // 2 // orAliyave uvviyamIsadugaM taha ya kammaNasarIraM / eya nigeNaM sahiyA, avirayasaMmaMmi chAyAlA 46 // 3 // orAlamosakammaNacaupoyakasAyatasaaviraI ya / iya satta geNa rahiyA, iguyAlA desaviraiyaMmi 39 // 4 // taiyakasAyacauka, ekkArasa aviraI ya 'mottaNa / AhAragadugasahiyA, pamattasAhussa chavvIsA 26 // 5 // viu. vAhAragamIsagarahiyA cauvosa hoi apamatte 24 / AhAragaveuviyahINaduvIsA apuvaMmi 22 // 6 // hAsAichakarahiyA, solasa aniyaTiyAyare hoti 16 / saMjalaNaveyaniyatiyarahiyA iha hoMti dasa suhame 10 // 7 // uvasaMte 9 taha khoNe 9, nava nava heU na lohaparihINA / domaNadovairahiyA, kammaNaorAlamIsajuyA // 8 // evaM satta sajoge 9, ee savve na huMna jogaMmi / caudasa guNaThANesu, paNa. vaniccAi vakvAyaM // 9 // " iti gAthArthaH // 77 // . ityuktA bandhahetavaH / adhunA yeSAM karSaNAmete bandhahetavastebhyasteSAM bandhaM darzayan saMkhyAviziSTAni tAnyAha-- (mala0 ) iha mithyAtvAdyavAntarabhedAnAmanantaroktAnAM paJca dvAdazAdInAmekatra mIlane sapta pazcAzadbhavati / tatra mithyAdRSTiguNasthAnake AhArakatanmizravarjAH zeSAH paJcapaJcAzaddhandhahetavo bhavanti / AhArakadvikavarjanaM tu 'saMyamavatoM tadudayo nAnyasya' itivacanAt / tathA sAsAdanasamyagdRSTau pazcAzadvandhahetavaH, mithyAtvapaJcakasyehAsaMbhavenopanayanAt / tathA samyagmidhyAdRSTau tricatvAriMzadvandhahetavaH, yato'tra 'na sammamiccho kuNai kAlaM" itivacanAt / na paralokagamanaM tadabhAvAca na kArmaNaudArikamizravekriyamizrasaMbhavaH, anantAnubandhyudayasya cAtra niSiddhatvAdanantAnubandhicatuSTayamapi na saMbhavati, ata eteSu saptasu pUrvoktAyAH paJcAzato'panIteSu zeSAstricatvAriMzadeva bhavati / tathA'viratasamyagdRSTiguNasthAnake SaTcatvAriMzadvandhahetakaH yato'tra paralokagamanasaMbhavAt pUrvApanItaM kAraNodArikamizravekriyamizralakSaNaM trikaM pUrvoktAyAM tricatvAriMzati punaH prakSipyata iti / tathA dezaviratiguNasthAnake ekona catvAriMzadvandhahetavaH yasmAmAtrApratyAkhyAnAvaraNakaSAyodayaH, na ca trasAsaMyamaH, nApyetadguNasthAnakamapAntarAlagatAvapayotAvasthAyAM vA labhyate, tato'pratyAkhyAnAvaraNacatuSTayakArmaNaudArikamizratrasAsaMyamarUpeSu saptasu - 1 "mottu tao" itypi| Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe pUrvoktAyAH SaTcatvAriMzato'panIteSu zeSA ekonacatvAriMzadvandhahetavo bhavanti / nanu dezaviratastrasAsaMyamAtsaMkalpajAdeva nitto na tvArambhajAt , tatkathameSo'trApanIyate ? iti, naiSa doSaH, Arambhe'pi tasya yatanayA pravartamAnatvena tanimittasya trasAsaMyamasya satopIhAvivakSaNAt / tathA pramattaguNasthAnake pavizatirbandhahetavaH, yata ihaikAdazadhA'viratiH pratyAkhyAnAvaraNacatuSTayaM ca na saMbhavati, AhArakadvikaM ca saMbhavati, tataH pUrvoktAyA ekonacatvAriMzataH paJcadazakepanIte dvike ca tatra prakSipte pavizatireva bhavati / tathA'pramattasya labdhyanupajIyanenAhArakavaikriyAnArambhAdAhArakamizravaikriyamizralakSaNe dvike paDvizaterapyapanIte zeSAzcaturviMzatibandhahetavo'pramattaguNasthAnake bhavanti / apUrvakaraNaguNasthAnake tu vaikriyAhArake api na saMbhavataH, ityanantaroktAyAzcaturvizatebaiMkriyAhArakarUpe dvike'panIte zeSA dvAviMzatibandhahetavaH / tathA hAsyAdiSaTkasyApUrvakaraNaguNasthAnaka eva vyavacchinnatvAdanivRttivAdarasaMparAyaguNasthAnake dvAviMzateH SaTke'panIte zeSAH SoDaza bandhahetavo bhavanti, te ca "vedatraya saMjvalanacatuSTayau'dArikakAyayoga''caturvidhavAgyoga"caturvidhamanoyogarUpA draSTavyAH / tathA sUkSmasaMparAyaguNasthAnake vedatraye krodhAditraye cAnivRttivAdara eva vyavacchinnatvAtpoDazakAdapanIte zeSA daza bandhahetavo bhavanti / upazAntamohaguNasthAnake nava bandhahetavaH, lobhasya sUkSmasaMparAye vyavacchinnatvAt ata eva kSINamohaguNasthAnake'pi, sayogikevaliguNasthAnake satyAsatyAmRpAmanoyogasatyAsatyAmRSAvAgyogakArmaNaudArikatanmizralakSaNAH sapta bandhahetavo bhavanti / 'na u ajo. gimmi' iti ayogikevaliguNasthAnake tu na kazcidvandhahetuH, yogagyApi vyavacchinnatvAt // 77 // uktA bandhahetavaH / sAmprataM yeSAM karmaNAmate bandhahetapastegAmetebhyo bandhamupadarzayannAha-- to 'nANa'dasaNAvaraNa veyaNIyANi "mohaNijjaM ca / 'Auya nAma goyaM tarAyamii aTTha kammANi // 7 // (hAri0) vyAkhyA-'to' iti tebhyo mithyAtvAdibhyaH sakAzAjjJAnadarzanAvaraNavedanIyAnIti dvandvaH / tathA mohanIyaM ca / AyunAmeti samAhAradvandvaH / tathA gotrAntarAyamityatrApi samAhAradvandvaH / ityetAnyaSTau karmANi badhyanta iti zeSaH / iti gAthArthaH // 8 // adhunaiSAM bandhAdisthAnasaMkhyAmAha (mala0) 'to' iti tebhyo'nantaroktabhyo bandhahetubhyaH 'iti' amUnyaSTau karmANi badhyanta iti zeSaH / kAni ? ityata Aha-'NANa' ityAdi jJAyate'nena jJaptirvA jJAnam , sAmAnyavizeSAtmake vastuni vizeSagrahaNAtmako'vabodhaH, dRzyate'nena dRSTiA darzanam', sAmAnyAvabodhAtmakaM cakSurdarzanAdi, Apriyate-AcchAdyate'nenetyAvaraNam , mithyAtvAdisacivajIva Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlaprakRtayasteSAM bandhodayodIraNAsattAsthAnAni [243 vyApArAhatakarmavargaNAntaHpAtI viziSTapudgalasamUhaH, jJAnaM ca darzanaM ca tayorAvaraNe, tathA vedyate sAtasAtarUpeNeti vedanIyam , yadyapi ca sarva karma vedyate, tathA'pIha paGkajAdizabdavadvedanIyazabdasya rUDhiviSayatvAtsAtAsAtarUpameva karma vedanIyaM na zeSam , jJAnadarzanAvaraNe ca vedanIyaM ca tAni / mohayatIti mohanIyaM, mithyAdarzanAdi / caH samuccaye / AyAtyAgacchati pratibandhakatAM svakRtakarmAvAptanarakAdikugaterniSkramitumanaso jantorityAyuH / nAmayati gatyAdivividhabhAvAnubhavanaM prati jIvaM pravaNayatItinAma, gatijAtyAdi / gUyate zabdayate uccAvaccaiH zabdairAtmA yasmAttadgotram / antarA dAtRpratigrAhakayorantarvighnahetutayA'yate gacchatItyantarAyaM dAnAntarAyAdi // 78 // tadevaM bandhahetubhyo yAni karmANi badhyante tAnyupadI, sAmpratameteSveva bandhAdisthAnasaMkhyAmAha 'satta'Thuchega badhA, saMtudayA 'aTThasattacattAri / 'satta''chapaM ca dugaM, udIraNAThANasaMkheyaM // 79 // (hari0) vyAkhyA-saptASTapaDekavidhabandhabhedAccatvAri bandhasthAnAni 4 / aSTasaptacatuvidhasattAbhedAt trINi sattAsthAnAni 3 / evamudayasthAnAnyapi trINi 3 saptASTaSaTpaJcadvividhodIraNAbhedAtpazcasaMkhyodoraNAsthAnAni 5 / iti gAthArthaH / 79 // arthatAni guNasthAnakeSu yojayati (mala0) catvAri bandhasthAnAni / tadyathA-saptASTau paDekamiti / tatra yadA''yurna badhyate tadA sapta, zeSakAlaM tvaSTau / AyumohanIyabandhavyavacchede SaD / jJAnadarzanAvaraNAntarAyanAmagotrabandhasya vyavacchede caikamiti / trINi sattAsthAnAni / tadyathA-aSTau sapta catvAri / tatrASTau pratItAni / mohanIyasattAkSaye sapta / jJAnAdarzanAvaraNAntarAyasattAkSaye'pi catvAri / udayasthAnAnyapi trINi / tadyathA-aSTauM sapta catvAri / tatrASTAnAmudayaH sarvasaMsAriNAmupazAntamohAdau / mohanIyodayavyavacchede saptAnAm / ghAtikarmakSaye tu caturNAmiti / udIraNAsthAnAni paJca / tadyathA-saptASTau SaT pazca dve iti / tatrAyuSa udIraNAyAmapagatAyAM saptAnAm / AyurapyudIrayatAmaSTAnAm / vedanIyAyuSorudIraNAyAmapagatAyAM SaNNAm / vedanIyAyurmohanIyo. dIraNAyAmapagatAyAM pazcAnAm / nAmagotra eva kevale udIrayato dvayorudIraNeti / iyaM bandhAdInAM sthAnasaMkhyA // 79 // sAmprataM bandhasthAnAni guNasthAnakeSu yojayannAha apamattaMtA sattaTTha mIsaappubvabAyarA satta / baMdhati cha suhumo egamuvarimA baMdhago'jogI // 8 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356] - SaDazItinAmni caturthe karmagranthe / (hAri0) vyAkhyA-'apramattAntAH' ityukte mithyAdRSTiprabhRtaya iti labhyante / tata ete paDU mizravajAstasya pRthagbhaNanAtsaptASTau vA badhnantIti saMbandhaH / tathA mizrApUrvabAdarAtrayo'pi sapta badhnantIti / tathA SaT sUkSmasaMparAyA badhnanti / tathaikamuparitanA upazAntakSINamohasayogikevalinaH / tathA 'abandhago'jogI' iti ayamarthaH-saptavidhavandhakA AyurvandhavarjAH SaDvidhabandhakA mohAyubaeNndhavarjitA ekavidhavandhakAH sAtamevekaM badhnanti / iti gAthArthaH // 8 // iti bandhasthAnayojanA guNasthAnakeSUktA 6 / athodayasattAsthAnadvayaM teSveva nirUpayannAha_ (mala0) mithyAdRSTiprabhRtayo'pramAttAntAH saptASTau vA karmANi badhnanti, AyurvandhakAle'STau, zeSakAlaM tu saptaiva / 'mosaappuvvavAyarA' iti mizrApUrvakaraNAnivRttivAdarAH saptaiva . badhnanti, tepAmAyurvandhAbhAvAt / tatra mizrasya tathAsvAbhAvyAt , itarayostvativizuddhatvAt , Ayurvandhasya ca ghola nApariNAmanimittatvAt / 'cha suhumo' iti sUkSmaparAyo mohanIyAyurvarNAni pada karmANi vanAti, mohanIyabandhasya bAdarakaSAyodayanimittatvAt , tasya ca tadabhAvAdAyurvandhAbhAvastvativizuddhanvAdavaseyaH / 'egamuvarimA' iti ekaM sAtavedanIyalakSaNaM karmoparitanA upazAntamohakSINamohasayogikevalino badhnanti na zeSANi, tadvandhahetvabhAvAt / 'abandhago'jogo' iti ayogI=ayogikevalI yogasyApi bandhahetorabhAvAdabandhakaH // 80 // , uktA guNasthAnakeSu bandhasthAnayojanA / sAmpratameteSUdayasattAsthAnayojanAM nirUpayana ha jA suhumo tA aTThavi, udae saMte ya hoMti pyddiio| . sattazhvasaMte khINi satta cattAri sesesu // 81 // (hAri0) vyAkhyA-mithyAdRSTerArabhya yAvatsUkSmasaMparAyastAvadaSTAvapi, kim ? 'udae saMte ya' iti udaye sattAyAM ca 'bhavanti' jAyante prakRtayaH karmaNAmiti zeSaH / tathA saptASTI copazAnte, sapta udaye'STau sattAyAmityarthaH / tathA 'kSINa kSINamohe -mohavarjA udaye sattAyAM ca sapteti / tathA catvAryaghAtikarmANIti zeSaH / zeSayoH sayogyayogikevaliguNasthAnakyorudaye sattAyAM ca bhavantIti sarvatra yojyam / iti gAthArthaH / / 81 // ___ ityudayasattAsthAnAni nirUpitAni guNasthAnakeSu / 81 / sAmpratamudIraNAsthAnAni teSveva yojayannAha (mala0) mithyAdRSTiguNasthAnakamArabhya yAvatsUkSmasaMparAyaguNasthAnaM tAbadaSTAvapi karmaprakRtaya udaye sattAyAM ca prApyante / upazAntamohaguNasthAnake udaye sapta karmaprakRtayaH, sattAyA- . Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAneSu bandhodayasattodIraNAsthAnAni [ 257 maSTau / 'kSINe' kSINamohaguNasthAnake sattAyAmudaye ca sapta karmaprakRtayaH, mohanIyasya kSINatvAt / 'cattAri sesesu' iti prAkRtatvAd dvitve'pi bahuvacanam / zeSayoH sayogyayogikevaliguNasthAnakayorudaye sattAyAM catasro'ghAtika prakRtayo bhavanti, ghAtikarmacatuSTayasya kSINatvAt // 8 // uktA sattodayasthAnakayojanA | sAmpratamudIraNAsthAnAni yojayannAha sattaTTha pamattA, 'kamme uiriti aTTha mIso u / . veyaNiyAu viNA cha u, apamattaapuvaaniyaTTI // 2 // (hAri0) vyAkhyA-saptASTa vA karmANyudIrayantIti saNTaGkaH / ka ete ? pramattAntAH paJca mizravarjAH, tasya pRthagbhaNanAt / tadevAha-'aTTha mIso u' iti aSTAveva vacanavyatyayAdudIrayati mizraH, turevakArArtho yojita eva / tathA vibhaktilopAvedanIyAyubhyAM vinA SaT karmANyudIrayanti / ka ete ? apramattApUrvAnivRttibAdarA iti dvandvaH / iti gAthArthaH / / 82 / / tathA-- (mala0) mithyAdRSTiprabhRtayaH pramAttAntA yAvadadyApyanubhUyamAnabhavAyurAvalikAvazeSaM na bhavati tAvatsarve'pyamI nirantaramaSTAvapi karmANyudIrayanti, AvalikAvazeSe punaranubhUyamAnabhavAyuSi saptaiva, AvalikAvazeSasya karmaNa udIraNAyA abhAvAttathAsvAbhAvyAt / 'aTTha moso u' iti mizrastu samyagmithyAdRSTiH punaraSTAveva karmANyudIrayati; na tu kadAcanApi sapta, samyagmidhyAdRSTiguNasthAnake vartamAnasya sata AyuSa AvalikAvazeSAbhAvAt / sa hi antamuhUrtAvazeSAyuSka eva tadbhAvaM parityajya samyaktvaM mithyAtvaM vA niyamAtpratipadyata iti / tathA'pramattApUrvakaraNAnivRttivAdarA vedanIyAyuSI varjayitvA zeSANi SaT karmANyudIrayanti na tu vedanIyAyuSI, ativizuddhatayA tadudIraNAyogyAdhyavasAyasthAnAbhAvAt // 2 // suhamo cha paMca uirei paMca 'uvasaMtu paMca do khiinno| .. jogI u nAmagoe, ajogi 'aNudIrago bhayavaM // 3 // (hAri0) vyAkhyA-sUkSmasaMparAyaH SaT paJca vodIrayati / tathA paJcopazAntamohaH / tathA paJca dve vA kSINamohaH / tathA yogI sayogikevalI turevakArArthaH, uttaratra yokSyate, nAmagotre eva / tathA'yogI anudIrako na kiMcidudIrayati bhagavAn pUjya iti / saptASTaSaDAdipadabhAvanA tvevaM draSTavyA-iha mithyAdRSTeH prabhRti yAvatpramattasaMyato yAvadadyApyAvalikAvazeSamAtmIyA 1 "kammauIti" ityapi pAThaH / 2 "uI rei" ityapi pAThaH / 3 "uvasaMta' ityapi / 4 annudiirnnN| magavaM" itypi| Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 1 paDazItinAmni caturthe karmagranthe tmIyamAyurna bhavati tAvatsarve'pyamI nirantaramaSTAvapi prakRtIrudIrayanti, tadudIraNAyogyAdhyavasAyasya sarveSvapi bhAvAt / addhAvalikAvazeSa AyuSi saptaiva prakRtIrudIrayanti na tvAyuSkam / samyagmithyAdRSTistu aSTAvevodIrayati na tu kadAcanApi sapteti, samyagmithyAdRSTerAyuSa Ava likAvazeSatAyA abhAvAt , sa hyAyuSkAntamuhUrtAvazeSa eva tadbhAvaM parityajya samyaktvaM mithyAtvaM vA niyamAtpratipadyata iti / apramattAdayastrayaH SaT karmANyudIrayanti, ativizuddhatvena vedanIyAyurudIraNAyogyAdhyavasAyAbhAvAt / sUkSmasaMparAyastu paDvidhodIrakastAvad yAvanmohanIyamAvalikAvazeSaM na bhavati, tadavazeSe tu tasmin paJcavidhodIraka eveti / upazAntamohastu pUrvoktapazvavidhodIraka iti / kSINamohastu jJAnAvaraNadarzanAvaraNAntarAyeSvAvalikAvazeSe tu dvividhodIrakaH, pUrva tu paJcavidhodIraka iti / sayogikevalI punardvividhodIraka eva, yato vedyamAnameva karmodIyate / tatra ghAticatuSTayasya kSINatvAdvedanameva nAsti, kutastadudIraNam ? vedanIyAyuSostUdIraNA prAgevoparateti / ayogikevalI tu na kiMcidudIrayati, udIraNasya yogasavyapekSatvAt , tasya ca tadabhAvAt / iti gAthArthaH // 3 // ityuktodIraNA / athAlpabahutvamAha (mala0) sUkSmaH sUkSmasaMparAyaH SaT paJca vA karmANyudIrayati / tatra SaDanantaroktAni tAni ca tAvadudIrayati yAvanmohanIyamAvalikAvazeSaM na bhavati, AvalikAvazeSa *ca mohanIye tasyApyudIraNAyA abhAvAt zeSANi pazca karmANyudIrayati / 'paMca uvasaMtu' iti upazAnta= upazAntamohaH paJcakarmANyudIrayati na vedanIyAyurmohanIyAni / tatra vedanIyAyuSoH kAraNaM prAgevoktam / mohanIyaM tadudayAbhAvAnodIryate 'vedyamAnamevodIryate' itivacanAt / 'paMca do vINo' iti kSINaH kSINamoho'nantaroktAni pazca karmANyudIrayati, tAni ca tAvadudIrayati yAvajjJAnadarzanAvaraNAntarAyANi AvalikApraviSTAni na bhavanti, AvalikAmAtrapraviSTeSu tu teSu teSAmapyudIraNAyA abhAvAd dve eva nAmagotralakSaNe karmaNI udIrayati / 'jogI u nAmagoe' iti yogItu-sayogikevalI punarnAmagotre udIrayati, na zeSANi, ghAtikarmacatuSTayaM hi nimUlata eva kSINamiti na tasyodoraNAsaMbhavaH, vedanIyAyuSostUdIraNA pUrvoktakAraNAdeva na bhavatIti / ' 'ajogi aNudIrago bhayavaM' iti ayogikevalI bhagavAn anudIrakoja kiMcidapi koMdIrayati, yogasavyapekSatvAdudIraNAyAH, tasya ca yogAbhAvAt // 3 // ityuktA guNasthAnakedhUdIraNAsthAnayojanA / sAmpratameteSveva vartamAnAnAM jantUnAmanpabahutvamAha Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAneSvalpabahutvam / 255 upasaMtajiNA thovA, saMkhejaguNA u khiinnmohjinnaa| suhumaniyaTTiniyaTTI, tinni vi tullA visesahiyA 184 // jogiapamattaiyare, saMkhaguNA desasAsaNA missA / avirayaajogimicchA, asaMkha cauro duve'NaMtA // 85 // ___ (hAri0) vyAkhyA-upazAntajinAH stokAH, yataste pratipadyamAnakAzcatuSpaJcAzatpramANA eva prApyante, tebhyaH saMkhyeyaguNAH kSINamohajinAH, yataste'STottarazatasaMkhyA ekasamaye pratipadyamAnA labhyante / ete dvaye'pi yadotkRSTapade labhyante tadA jJeyAH, kadAcidviparyayeNApi syuH kSINamohAH stokA upazAntamohAstu bahava iti / tato vizeSAdhikAH, ka ete ? sUkSmasaMparAyAnivRttinivRttibAdarAstrayo'pi svasthAne tulyAH, tulyatvAdetad NasthAnakAyasyArambhakANAmiti // 84 // ito dvitIyagAthA vyAkhyAyate- tebhyo yogyapramattetare iti dvandvaH / itaraH pramatto gRhyate, saMkhyAtaguNAH, yataH sayogikevalinA koTIpRthaktvaM prApyate / apramattapramattaguNasthAnakavatAM tu koTIsahasrapRthaktvaM sAmAyike koTIzatapRthaktvaM chedopasthApanIye paramapramattAntamuhUrta laghu pramattAntamuhUrta bRhatpramANam , ityato yathoktaM saMkhyAtaguNatvaM labhyate / tato dezaviratasAsAdanamizrA'viratAyogimithyAdRSTayaH krameNAsaMkhyAzcatvAro dvaye'nantAH / bhAvanA tvevam-pramatyatibhyo'saMkhyAtatvAddezaviratitiryagmanuSyANAm / sAsAdanAstu kadAcitsarvathaiva na bhavanti, yadA tu bhavanti tadA jaghanyapade eko vA dvau vA yAvadutkRSTato gaticatuSTayasaMbhavitvAdezaviratebhyo'saMkhyeyaguNA bhavanti / mizrA yadA bhavanti tadotkRSTataH sAsAdanebhyo'saMkhyAtaguNAH, utkRSTato'pi paDAvalikApramANatvAtsAsAdanAddhAyAH, mizrAddhAyAstvantamuhUrtapramANatvAditi / mizrebhyo'saMkhyeyaguNA aviratasamyagdRSTayaH, caturgatiSu sarvakAlabhAvitvAtteSAmiti / tebhyo'nantaguNA ayoginaH, ayogigrahaNena cAtra siddhA api gRhItAH, yato'yogino bhavasthAbhavastha. bhedena dvividhA bhavanti / tebhyo'nantaguNA mithyAdRSTayaH, pRthivyAdisAdhAraNamithyAdRSTInAmanantatvAt / iti gAthArthaH // 85 // ityuktamalpabahutvam , tadbhaNanAcokta' yathApratijJAtaM samastamabhidheyajAtam / sAmprataM prakaraNasyAdeyatAkhyApanArtha prakaraNakAro guNaniSpannaM svanAma sUcayannupadezamAha (mala0) upazAntajinA-upazAntavItarAgAH stokAH, yataste pratipadyamAnakA utkarSato'pi catuSpazcAzatpramANA eva prApyanta iti / tebhyaH sakAzAtpunaH kSINamohajinAH saMkhyeyaguNAH, yataste pratipadyamAnakA ekasmin samaye'STottarazatapramANA api labhyante / etaccaivamAcAryeNAbhihitamutkRSTapadApekSayA, anyathA kadAcidviparyayo'pi draSTavyaH / stokAH kSINamohAH,vahavastu Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe tebhya upazAntamohA iti / tathA tebhyaH kSINamohebhyaH sakAzAtsUkSmAnivRttinivRttayaH sUkSmasaMparAyAnivRttivAdarApUrvakaraNA vizeSAdhikAH / svasthAne punarete cintyamAnAstrayo'pi tulyA iti // 84 // 'iyara' iti apramattapratiyoginaH pramattAH tebhyaH sUkSmAdibhyaH sakAzAdyoginaH sayogikevalinaH saGkhyAtaguNAH, teSAM koTIpRthaktvena labhyamAnatvAt / tebhyo'pramattAH saMkhyeyaguNAH koTIsahasrapRthaktvena prApyamANatvAt / tebhyo'pi saMkhyeyaguNAH pramattAH / pramAdabhAvo hi bahUnAM bahukAlaM ca labhyate, viparyayeNa tvapramAda iti na yathoktasaMkhyAvyAghAtaH / 'desa' ityAdi, dezaviratasAsAdanamizrAviratilakSaNAzcatvAro yathottaramasaMGkhaye yaguNAH / ayogimithyAdRSTilakSaNau ca dvau yathottaramanantaguNau / tatra pramattebhyo dezaviratA asaMkhyeyaguNAH, tirazrAmasaMkhyAtAnAM dezaviratibhAvAt / sAsAdanAstu kadAcitsarvathaiva na bhavanti, yadA tu bhavanti tadA / jaghanyenaiko dvau vA, utkarSatastu dezaviratebhyo'pyasaMkhyeyaguNAH / tebhyo'pi mizrA asaMkhyeya guNAH, sAsAdanAddhAyA utkarSato'pi paDAvalikAmAtratayA stokatvAt , mizrAddhAyAstvantamuhUrtapramANatayA prabhUtatvAt / tebhyo'pyasaMkhyeyaguNA aviratasamyagdRSTayaH, teSAM gaticatuSTaye'pi prabhUtatayA sarvakAlaM saMbhavAt / tebhyo'pyayogino bhavasthAbhavasthabhedabhinnA anantaguNAH, siddhAnAmanantatvAt / tebhyo'pyanantaguNA mithyAdRSTayaH sAdhAraNavanaspatInAM siddhebhyo'pyanantaguNatvAt , teSAM ca mithyAdRSTitvAditi / / 85 / / ___ tadevamabhihitaM guNasthAnakavartinAM jIvAnAmalpabahutvam , tadabhidhAnAcca yat 'ghocchAmi jIvamaggaNa' ityAdi prAk pratijJAtaM tadapi samarthitam / sAmprataM jinavacanAnusAriprakaraNamidamityetatprakaraNazravaNAdikriyAsu vartamAnAnAM jIvAnAmekAntena hitasaMprAptimutpekSamANa AcAryo nijAnvarthanAmotkIrtanapUrvakaM jinazAsanagauravakhyApanapUrvakaM ca pareSAmupadezamAha jiNavallahovaNIyaM, jiNavayaNAmayasamuddabiMdumimaM / hiyakaMkhiNo buhajaNA, nisuNaMtu guNaMtu jANaMtu // 86 // // iti SaDazItyaparaparyAyAgamikavastuvicArasAraprakaraNam / / Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnakadhvalpabahutvaM zrIharibhadrasUrivihitaTIkAsthaprazastizca [261 (hAri0) vyAkhyA-jino vallabho yasya sa tathA tenopanItastam , ityanena prakaraNAdeyatAmAha / bhavati hi yathoktAnvarthanAmnA puruSavizeSeNopanIte vastuni budhajanAnAmAdeyatAbuddhiH, etadeva ca prastutaprakaraNakatu rabhidhAnam / jinA rAgAdivairivArajetAraH, teSAM vacana-mAgamaH, tadevAmRtaM-tridazAhAraH, tasya samudraH sindhuH, tasya vindurivabindustam , imaM prastutaprakaraNarUpaM 'hitakAkSiNaH' mokSAbhilASiNo 'budhaMjanAH' paNDitalokAH 'nizRNvantu' AkarNayantu 'guNayantu parAvartayantu 'jAnantu' budhyatAm / iti gAthArthaH / / 86 // .. // atha prazastiH // * prAyo'nyazAstradRSTaH, sarvo'pyoM mayA'tra saMcaritaH / naM punaH svamanISikayA, tathApi yatkiMcidiha vitatham // 1 // * sUtramatilaGghaya likhitaM, tacchodhyaM mayyanugrahaM kRtvA / parakIyadoSaguNayostyAgopAdAnavidhikuzalaiH // 2 // * chadmasthasya hi buddhiH, svalati na kasyeha karmavazagasya / sadbuddhivirahitAnAM, vizeSato madvidhAsumatAm // 3 // * kRtvA yavRttimimA, puNyaM samupArjitaM mayA tena / muktimacireNa labhatA, kSapitarajAH sarvabhavyajanaH // 4 // * madhyasthabhAvAdacalapratiSThaH, suvarNarUpaH sumanonivAsaH / asminmahAmerurivAsti loke, zrImAn bRhadgaccha iti prasiddhaH // 5 // " tasminnabhUdAyatabAhuzAkhaH kalpadramAbhaH prabhumAnadevaH / yadIyavAco vibudhaiH subodhAH, karNekRtA / nUtanamaJjarIvat // 6 // x tasmAdupAdhyAya ihAjaniSTa, zrImAnmanasvI jinadevanAmA / / gurukamArAdhayitAlpabuddhistasyAsti ziSyo haribhadrasariH // 7 // * aNahillapATakapure, zrImajayasiMhadevanRparAjye / AzApUravasatyA, vRttisteneyamAracitA // 8 // * ekaikAkSaragaNanAdasyA vRtteranuSTubhAM mAnam / . aSTau zatAni jAtaM, pazcAzatsamadhikAnIti 850 // 6 // * varSazataikAdazake, dAsaptatyAdhike 1172 nabhomAse / sitapaJcamyAM sUrye, samarthitA vRttikeyamiti / 10|| // ityAgamikavastuvicArasAraprakaraNavRttiH, zrImaddharibhadrasUrinirmitA samAptA / / * aayaa| X upj,tiH| Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDazItinAmni caturthe karmagranthe zrImalayagirisUrikRtaTIkAgatA prazastiH (mala0) sugamam // 86 // // maga prazastiH // yadgaditamalpamatinA, jinavacanaviruddhamarthatatveSu / vidvadbhistattvajJaH prasAdamAdhAya tacchodhyam // 1 // [AryA maharthamalpazandaM, prakaraNametadvivRNvatA kuzalam / yadanApi malayagiriNA, siddhiM tenAzrutAM lokaH // 2 // [.. // iti zrImanmalayagirisUriviracitA paDazItiprakaraNavRttiH samAptA // // samAto'yaM TIkAdvayopetaH paDazItinAmA caturthaH karmagranthaH // Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti - - ___ zrImajjinavallabhagaNipuGgavapraNIte zrISaDazItinAmni caturthe prAcInakarmagranthe prathamA zrIharibhadrasUrikRtA dvitIyA zrImalayagirisUrikRtA ca TIkA samAptA Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha mammma zrImajinavallabhagaNipuGgavapraNIte zrISaDazItinAmni caturthe prAcInakarmagranthe tRtIyA zrIyazobhadrasUrikRtA TIkA prArabhyate Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // OM hIM zrIM aI zrIzaMkhezvarapArzvanAthAyanamaH / / nyAyAmbhonidhizrImadvijayAnandasUrIzvarapAdapadmebhyo namaH / / sakalAgamarahasyavedizrImadAcAryavijayadAnasUrIzvarebhyo namaH // karmasAhityaniSNAtazrImadAcAryavijayapremasUrIzvarebhyo namaH / / zrImajjinavallabhagaNipuGgavapraNItaH SaDazItinAmA caturthaH karmagranthaH / ( aparanAma-AgamikavastuvicArasAraprakaraNam ) zrImad yazobhadrasUrIzvarapraNItaTIkayA samalaGa kRtH|| zrI namaH sarvajJAya AgamikavastugocaravicArasAraprakaraNapadajAtaM kizcitkiJcidvivRNomi natahitA bhAratI smRtvA / / 1 / / kAsau zrIjinavallamasya racanA sUkSmArthacarcA'rcitA, kvayaM me matiragrimA praNayinI mugdhatvapRthvIbhujaH / paGgostuGganagAdhirohaNasuhadyatno'yamAryAstato, 'saddhyAnavyasanArNave nipatataH svAntasya poto'rpitaH // 2 // nicchinnamohapAsaM pamariyavimalorukevalapayAsaM / paNayajaNapUriyAsaM payao paNamitta jiNapAsaM // 1 // (yazo0) "nicchinnamohapAsa"mityAdi, vizeSaNavibhUSitAtmAnaM jinapArzva praNamya jIvamAggaMNAguNasthAnAdi vakSya' ityuttaragAthayA saMvandhaH / tatra 'nicchinne"ti aviratasamyagdRSTayAdInAmapi sUkSmasaMparAyAntAnAM kiMcit kiMcit mohachedo'stIti tadvyavachedArtha nizabdopAdAnaM nitarAmatizayena chinnaH khaMDito moha eva sarvopadravandhyasthAnagamanavicArakatvAtpAzo'nena sa tathA, evaMrUpazca kSINakaSAyavItarAgachadmasthAvasthAvalambyapi bhagavAn syAdata Aha-prasato 'sarvagatAtmani vyavasthita eva vistRtaH pracurabhAvamApatraH samastatadAvaraNavirayAdvimala: . sakalalokAlokavyApakatvAdurU-mahAn kevalasya kevalajJAnasya prakAzaH prakAzanazakti * "sUkSmArthacarcA-'natiA"iti vA / Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmni caturthe karmagranthe viSayaparichedasAmarthya yasya prasRtavimalorukevalaprakAzaH / iha yadyapi moha iva jJAnAvaraNadarzanAvaragAntarAyeSvapi chinneSveva kevalaprasarastathApi mohachedasya pradhAnatayA mohachedahetukaH kevalaprakAzaH pratipAditaH / anena vizeSaNadvayenApAyApagama-jJAnAtizayAvabhihitI tAbhyAM ca tIrthakarastuteH prastutatvAttIrthakaranAmakarmodayAvinAbhAvinau pUjA-vacanAtizayAvAkSiptau / itthaM vAnievidhAteSTaprAptizarIrA svArthasaMpattiH prakAzitA / praNatajanasya pUritAH sakalasattvasAdhAraNena vacasA svargApavargamArgaprakAzanAdAzAbAJchAyenetyanena ca parArthasaMpattiH / prayata AdaraparaH / evaM ca sampUrNasvArthaparArthasaMpado bhagavataH "praNamye" ti prakarSaprAptanamaskArasvarUpamanupadhi dhotpAdanadvArA vighnajanakA-'dharmaprativandhAnikhilavighnavidhAtanighnaM tattvato maGgalamAviSkRtamiti / arhatA tulyaguNatve'pi pArzvajinasya yadatropAdAnaM tattacchAsanAdhiSThAyakasAhAyakena prakaraNasya praNItatvAt // 1 // vocchAmi jIvamaggaNaguNaThANuvaogajogalesAI / kiMci sugurUvaemA sannANasujhANaheutti // 2 // (yazo0) jIvAzca mArgaNaguNAzca, teSAM sthAnAni, tAni copayogAzcetyAdi dvandvagoM bhuvriihiiH| AdizabdAtkarmabandhodayodIraNAsattAsthAnAlpabahutvavandhahetuparigrahaH / kiMciditi siddhAntasindhoruddhatya vindumAtram / vakSye 'bhidhaasye| kimiti ? sajjJAnasya sudhyAnasya ca hetuH kAraNamiti kRtvA / "suguruvaese"ti zobhanasya samayAnusArisamyagjJAnAnuSThAMnasArasya gurorupadezena, anena kazcidaprAptapravarAmnAya idaM praNItavAniti zaMkAnirAzaH / evaM ca jIvasthAnAdyabhidheyaM nikhilajagadupAdeyatAkulagRham / guruparvakramalakSaNaH saMbandhaH / jIvAdivastuviSayaprakaraNakaraNadvAreNAtidraDhimopArUDhabodharUpaM san-zobhanaM jJAnam , dharmadhyAnAdhirohaNArtha zrutadharmAnugatAni vAcanApracchanAparAvarttanAnuprekSArUpANyAlambanAnyeva zobhanaM rUpadhyAnaM ca kattu ranaMtaraprayojane etatprakaraNazravaNaprasAdasamAsAditajIvasthAnAdivyutpattisvarUpaM jJAnamupavarNitacaraM sudhyAnaM ca zroturanaMtaraprayojane pratipAditAni / paraMparaprayojanaM tu kata zrotroH "jJAnaM dhyAnaM ca muktida"miti vacanAtparamapadarUpamAkSiptaM draSTavyam / iha yadyapi jIvasthAnAdyabhidheyaM sAmAnyata uktam , tathApi jIvasthAneSu guNasthAnayogopayogalezyAvandhodayodIraNAsattAkhyAnyaSTau, mArgaNAsthAneSu jIvasthAnaguNasthAnayogopayogalezyAlpabahutvAbhidhAnAni SaT , guNasthAneSu jIvasthAnayogopayogalezyAbandhahetubandhodayodIraNAsattAsthAnAlpabahutvAkhyAni ca dazAbhidheyAni "vyAkhyAnato vizeSapratipatti' ritinyAyAdavagantavyAni jIvasthAnaguNasthA-- nAdInAm , tuzabdArtho yathAvasaramupavarNayiSyate / atra ca prakaraNakRt 'praNamye ti ktvApratyayena pUrvakAlabhAvinA 'vakSya' ityuttarakAlabhAvikriyAsavyapekSeNa praNamanakriyAmabhidadhatA kathaJci Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maGgalAdikaM jIvasthAnasvarUpaJca [3 nityAnityapakSaM samarthayate sma / ekAntanityAnityapakSe hi ktvApratyayAnupapattiH / ekAntanityatAyAM kartuM praNamanakriyAsvabhAvAta , jIvasthAnAdikarmakavacanakriyAyA abhAvAd , ekAntA'nityatAyAM cAnyaH praNamanakriyAyAH kartA'paro vacanakriyAyAH karttati vibhinnakata katvAt pratyayAnutpattiH // 2 // tatra jIvasthAnAnAM saMkhyAvachinna svarUpaM nirUpayannAha-- iha suhumavAyaraMgidiviticauasannisannipaMvedI / apanattApajattA kameNa caudama jiyANA / / 3 // (yazo0) iha-jagati pravacane vA sUkSmanAmakarmodayAt sUkSmAH sarvalokavyApino, bAdaranAmakarmodayAdrAdarA lokadezavartina ekendriyAH / sUcakatvAtsUtrasya dvIndriyAstrIndriyAzcaturindriyAH / "asannisannA"ti, saMjJA-vijJAnaM sA hetuvAdadIrghakAladRSTivAdabhedAt tridhA / tatra hetorvAdastena saMjJA / dvitricaturindriyA'saMjJipaJcendriyANAM mntvyaa| te hi hetuvAdena evaM vaktu zakyanta eva, saMjJina ete, AtapAdibhyaccha.yAdyAzrayaNAdAhArAdinimitta veSTAnvitatvAcca / etadapekSayA pRthivyAdayo'maMjJinA, yA tu siddhAnte pRthivyAdInAmapi AhArAdibhedAdazavidhA saMjJA pratipAditA sA teSAmatizayenAvyakteti na vivakSitA 1 / dIrghakAlikI saMjJA sAbhidhIyate yasyAM satyAM kAlatraye-'pi idamakArpamidaM karomi idaM kariSyAmIti vimazyate / etadapekSayAmanolabdhyA vandhyAH sarve'pyasaMjJinaH / eSA ca na hetuvAdena pratIyate,bAlAnAmapi supratItatvAt / dRSTiH samyagdarzanaM tasya vadanaM *(vAdas) tena saMjJA samyakvavimalIkRtajJAnarUpA / etadapekSayA saMjJipaJvendriyA api mithyAdRzo'saMjJina ucyante / samaye tu yatra kvacitsaMzyasaMjJivyavahAraH, sa samasto'pi dIrghakAlikasaMjJAbhAvAbhAvAvalambyetyatrApi dIrghakAlikasaMjJAvantaH saMjJinastadviparItAstvasaMjJinaH,paJca ndriyaaH| "apajattApajate" tiparyAptAparyAptavyavahArasya paryAptiparijJAnapurassaratvAdAdau paryAptaH saMkSepataH svarUpaM sopayogitvAd bhedakAlasvAminazvocyante / tatra paryApti-rAhArapravRttiyogyapudgaladalikopAdanapariNAmanakAraNaM jIvasya pudgalopacayaH zaktivizeSa iti svarUpam / yayA bAhyamAhAramAhRtya khalarasarUpatayA pariNAmayati jantuH sA zaktirAhAraparyApteH / yayA rasIbhUtamAhAraM rasAsRkmAsamedosthimaJjAzukrarUpasaptadhAtumayaudArikazarIrarUpatayA vaikriyAhArakayoogyAni ca dravyAnyAdAya vaikriyAhArakarUpatayA ca pariNati nayati, sA sriirpryaaptiH| iyaM ca na zarIranAmakarmaNyantarbhavati, sAdhyabhedAt / zarIranAmno hi karmaNo jIvena gRhItAnAM pudgalAnAmaudArikAdidehatvena pariNatiH sAdhyA, zarIraparyAptestvArabdhazarIrasya parisamAptiriti / yayendriyayogyadhAtubhUtamAhAramindriyatayApariNAmamupanayati, sendriyaparyAptiH / yayocchvAsayogyaM vargaNAdravyaM svIkRtyocchvAsatayA pari * ( ) etaccinhAntargataH pAThaH prakSipto draSTavyaH / evamagre'pi / Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmni caturthe karmagranthe NamayyAlambya ca muJcati,socchvAsaparyAptiH |iymucchvaasnaamno bhinnA, yata ucchvAsanAmodayana janatAmapi satImucchvAsanalabdhimucchvAsalabdhyA janturvyApArayitu samarthaH, naanythaa| yayA bhASAnukUlaM vargaNAdravyaM gRhItvA bhASArUpatvena pariNamayyAlanya ca muJcati,sA bhASAparyAptiH |yyaa manaHprAyogyaM vargaNAdravyamupAdAya manasvena pariNamayapAlambya ca muzcati, sA manaHparyAptiriti SaT / prajJApanA-vyAkhyAprajJaptyAdI tvantyaparyAptyorvahuzrutigamyayuktikayaikatvavivakSayA paJceti bhedAH / "beuvvAha rANaM sriirannaaupnnigigsmyaa| riha paNa asamuhuttA urale AhAragamamaye"ttivacanAt , vaikriyasyAhArakasya ca zarIraparyAptirAntamauhUrtikI, zeSAstu sAmAyikAH; audArikasyAhAraparyAptiH sAmAyikA, zeSAH punarAntauhartikya iti kAlaH / prajJApanAyAM tyAhArAdiparyAptInAM yugapadArabdhAnAM madhye AhAraparyApteH samayaH, zeSANAM pratyekamantamuhUrtam / sAmAnyena niSpattikAla uktaH / tatrAdyAnAM ca tisRNAmekendriyA bhASApayaryAptisahitAnAM [keva](vika)lendriyA bhASAparyAptisamanvitAnAM paJcendriyA iti svAminaH / etAzca paryAptayo vidyante yeSAM te matvathIMyAtpratyaye paryAptAH, tadviparItA aparyAptAH / te ca, ye bhavAntarAlavatino vivakSitabhave ca prathamotpannAsta eva vAcyAH, na punarbhavArambhabhAviparyAptisamAptyA paryAptyA viziSTatIrthagAdayo vaikriyAdyArambhAdikAlavartinaH, satyAmapi vaikriyAdyapekSayA paryAptyasamAptau teSAmaparyAptatvena saiddhAntikairaparibhASitatvAt / tatazca sUkSmavAdaraikendriyA dvIndriyAdayaH saMkSipaJcendriyAntAH pratyekamaparyAptaparyAptabhedabhAjaH krameNeti / sUkSmatvasya sarvaprANinAM mUlasthAnatvena prathamaM sUkSmAstato yathottaraM pravarddhamAnakarmakSayopazamapAtratvena bAdarAdyAH saMjJipaJcendriyAntA nirdezyAH, ta eva cApayaryAptatvapUrvakatvAdvivakSitabhave paryAptatvasya paryAptebhyaHprathamamaparyAptA ityaneneva krameNa / "jiyahANe"ti prAkRtatvAtpusA nirdezaH / evamanyatrApi liGgavyatyayAdi tatra tatra draSTavyam / nIvanti jIviSyanti jIvitavanta iti jIvAstiSThanti jIvAstatkarmapAratantryAdeSviti sthAnAni= svarUpamedAH, jIvAnAM sthAnAni mantavya nIti zeSaH / atra sAmarthyAdeva caturdazatve labdhe catudazeti nyUnAdhikasaMkhyAvyavachedArthamiti // 3 // saMprati jIvasthAneSu guNasthAnAni saMbandhapurassaraM gAthAyugenAhasabvabhaNiyadhvamUlesu tesu guNaThANagAi tA bhnnimo| paDhamaguNA do bAyarabiticauraasanniapajatte // 4 // sanniapajatte micchadiTTisAsANaavirayA tinni / savve sannipajatte micchaM sesesu sattasu vi // 5 // (yazo0) iha prakaraNe sarveSAM bhaNanArhANAM guNasthAnAdInAmAyeSu "tesvi"ti teSu jIvasthAneSu Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasthAneSu guNasthAnAni yogAzca guNasthAnAnyAdiH-prathamaM yasya yogAdisthAnasaptakasya tattathA, tAvacchadraH kramArthaH / tato jIvasthAneSu guNasthAnAni tato yogAstata upayogA ityAdi / 'bAyare' ti sUcakatvAtsUtrasya bAdaraikendriyadvIndriyatrIndriyAsaMkSipaJcendriyA iti dRzyam / tacca samAhAradvandvAzrayaNAlluptasaptamyekavacanAntam / evamanyatrApi / ekAdaza samudAyavyapadezavibhaktilopAvabhyUhyau / tatazca nAdarAdiSvasaMjJiparyavasAneSvaparyApteSu paJcasu 'paDhamaguNe ti prathame mithyAtvasAsvAdanarUpe guNasthAne bhavataH / navaprathamaguNasthAnameteSu pratItam . dvitIyaM tu karaNAparyAptabAdaraikendriyAdiSu baddhAyuSaH saMkSipaJcendriyasya paryanta aupazamikasamyaktvamavApya tadaiva vamato mithyAtvaM cA'prApnuvatasteSve. votpadyamAnasya jaghanyataH samayamutkRSTaH paDAvalikA bhavatIti kArmagranthikamatam / yattu ubhavA (yA)bhAvo puDhavAiesu" iti vacanAttu samyaktvazrutAdisAmAyikAnAmubhayasya pUrvapratipannaprati padyamAnarUpasyaikendriyeSvantarbhAva iti siddhAntamatam / tadiha nAzritamiti 'negiMdisu sAsANottI' ti svayameva vakSyati / 'sanniapajatte' ti atra mithyAdRSTisAsvAdane pUrvavat , aviratasamyagadRSTiguNasthAnasadbhAvastu kasyacidapratipatitasamyaktvasya karaNAparyAptasaMjJiyUtpadyamAnasya / 'savve samitti sarvANi caturdazA'pi saMjini paryApta prApyante, nAnAjIvAnapekSya sayogini ca saMjJIti vyavahAro dravyamano'pekSayA, ayogini tu bhUtapUrvamano-'pekSayA / sese 'sviti uktAtirikaneSu saptasu paryAptAparyApta sUkSmaikendriye vAdaraikendriyadvIndriyatrIndriyacaturindriyAsaMkSipaJcendriyeSu tu paryApteSvityartha // 4-5 // arthateSveva jIvasthAneSu [prayogAnyojayamAha jogA lasu appajjattaesu kammaigauralamissA do| veubbiyamIsajuyA saniapajattae tini // 6 // (yazo0) SaTsu aparyApteSu (a)paryAptasaMjJipaJcendriyavarjeSu yogI kArmaNaudArikamizrau / tatraiteSAmRjugativigrahaga[tiu](tyu)tpatiprathamasamayavartinoM kANakAyayogaH / utpattiprathamasamayAdaparasamayagatAnA paryAptarasamarthayamAnAnAmaudArika mizraM kAmaNena yatra tattathA, tadbhavati / tAveva pUrvoktau vaikriyaM mitraM kArmaNena yatra tattathA, tena yutI sahitAviti trayo yogAH saMjhinyaparyApte bhavanti / tatra vaikriyamizrayogo'sya devanArakeSatpadyamAnasya boddhavyaH // 6 // athAdyArddhana matAntaramAha biMti apajattANa vi taNupajattANa kei oraalN| (yazo.)iha sUtrakRdaGgatya dvitIyazrutaskandhe bhAhAraparijJAkhyatRtIyAdhyayane oyA. hArA jIva savve apajattageti niyukkiMgAthAyAM paya ptakAstu indriyAdibhiH paryAptibhiH paryAptakaH keSA Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmni caturthe karmagranthe zcinmatena zarIraparyAptyA vA paryAptakA gRhyanta" iti vivRttiH| tataH zarIraparyAptyApi paryAptAH paryAptA ucyante / tenendriyAdiparyAptIrapekSyA'paryAptAnAM zarIraparyAptyA paryAptAnAmaudArikakAyayogaM kecidAcakSate / tathA cA''cArAGgasya lokaviSayAkhyadvitIyAdhyayanaprathamoI zake paJcadazabhedamanovAkAyalakSaNaprayogakarmavicAre "audArikakAyayogAstiyaMgmanuSyoH zarIraparyAptarUddha" miti vivaraNam / natyevaM suranArakANAM vaikriyakAyayogaH kathaM neSyate ? / paryAptA hi dvidhA, labdhitaH karaNatatha / tatastatra [kRtA?]labdhyaparyAptAnAmaudArikaH kAyayogo vivakSitaH, labdhyaparyAptAstu devanArakA na bhavantIti teSAM vaikriyayogA'prasaGagaH / karaNAparyAptAnAM suranArakAgAM vaikriyakAyayogo naratirazvAM ca audArikakAyayogo na vivakSita iti / "bitti apajattANa vi" ityaudArikasyaivokterevAnumIyate / athavA vaikriyazarIriNaH zarIraparyAptirAntamauha tikI, zeSAH pazca sAmAyikya iti / saMjJino'paryAptakasya svalpakAlatvena vaikriyaM na vivakSitamiti / labdhitaH karaNatazca paryAptAparyAptayorayaM vizeSaH-yaH svaparyAptIrasamApya mriyate sa labdhyaparyAptaH / sa ca 'Aitie na ttha. apajjatto' iti vacanAdAdyaM paryAptitrikaM samApyaiva mriyeta iti dRzyam / yasmAdAgAmibhavAyuSkaM baddhva mriyate / taca samApitAdyapayotitrikeNaiva badhyate, yata audArikavaikriyAhArakakAyayoge viziSTe parabhavAyurvandhaH / tadviziSTatA ca na zarIraparyAptyaiva kintu zarIrendriyaparyAptibhyAM paryAptasya, anyathaikendriyAdivyapadezasyApyabhAvaprasaGgaH / tadviparIto labdhiparyAptaH / yaH punarucchavAsAdikAH svasvaviSayeSu pariNamanaM pratisAdhakatamatvena karaNAparaparyAyAH paryAptI dyApi pUrayati paraM pUrayiSyati sa karaNAparyAptaH / yaH pUretanijaparyAptiH sa karaNaparyAptaH / tatra suranArakAsaMkhyAtavarSApurnaratiryaguttamapuruSacarimazarIriNo labdhitaH paryAptA eva bhavanti,nirUpakramAyuSkatvenAparyAptadazAyAM maraNAbhAvAt / nirUpakramasopakramAyuSkatA caivam-yadA jantuH svAyuSastribhAge tribhAgatribhAge vA jaghanyata ekena dvAbhyAzca, utkRSTataH saptabhiraSTAbhirvA karAyuHkarmANa grahaNarUparantamuhUrtapramANena kAlena jIvapradezaracanAnADikAntavartina AyuHkarmavargaNApudgalAnviziSTavIrye ga karoti, tadA nirUpakramAyurbhavati / anyadA tu sopakamAyuSka ityA.''cAraTIkA / AyuSi saptabhiraSTAbhirvAkargavAmiva maruSu jagalaM dUSagrahaNarUpairyatpudgalopAdAnaM tadatidRDhamityapavartayitumazakyatayA nirupakramamucyate / yattu padbhiH paJcabhicaturbhirvA AgRhItaM daliUM tadapavarttanAkaraNenopakramyata iti sopakramamiti bRhaduttarAdhyayanaToketi / karaNatastvamau ubhayathApi syuH / atra saMgrahagAthA:"so laddhiapajatto jo marai apUriu apajjatto laddhipajatto so puNa jo maraI tAu pUrittA // 1 // najavi pUrei paraM pUrissai sa iha krnnapjtto| so puga karaNapajatto jeNaM tA pUrayA hunti // 2 // raiyasurAsaMkhAutiriyanaracarimataNupavarapurisA / laddhiAjattA niyamA karaNeNaM hunti huvihA vi // 3 // " Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasthAneSu yogA upayogAzca ityalam / bAyarapajatte tinni uralaveubviyadugaM ca // 7 // (yazo0) bAdaraparyAptaikendriyasya pRthivyAderaudArikakAyaye gaH / vaikriyo vaikriyamizrazca bAdaraparyAptavAyukAyikaM pratItya / tathAhi-asya vaikriyalabdhimato vaikriyaH, kriyArambhatyAgakAlayoraudArikeNa mizro vaikriyo vaikriyamizraH, sa ca yogaH prApyate / atraudArikavaikriyayomizratAyAM samAyAmapi prArambhakAle prArabhyamANatvena tyAgakAle ca bahuvyApAratvena vaikriyasya prAdhAnyAdvaikriyamizra iti vyapadezo, na tvaudArikamizra iti / 'viuvvagAhArage uralamissa' miti vakSyamANokteH / anye tu vAyokriyArambhakAle vaikriyeNa mizra audArikamizra iti vyapa dizanti / bahuvyApAratvenaudArikasya prAdhAnyavivakSayA / / / athAdyADhena yogAnsamarthayan jIvasthAneSvevopayogAnAha uralaM suhume causu ya bhAsajuyaM panarasA vi sannibhi / uvaogA dasasu tao acakkhudaMsaNamanANadugaM // 8 // (yazo0) pajatta' iti prAguktAnuvRtyA sUkSme paryApta audArikaH, caturyu ca dvIndriyatrIndriyacaturindriyAsaMjJipaJcendriyeSu paryApteSu bhASayA'satyAmRSArUpayA yukta audArikaH, caH punararthatvAt saMjJini paryApte punaH paJcadaza caturvidhamanazcaturvidhavAksaptavidhakAyarUpA yogAH / tatra vaikriyamizro garbhajatiryagmanuSyayorlabdhimato_kriyasyA-''rambhakAle tyAgakAle ca / labdhiparyAptasya ca paryAptagrahaNena grahaNAdutpadyamAnayoraparyAptayodevanArakayorapi vaikriyasyArambhakAle paryAptayostUbhayoruttarakriyArambhakAle ca vaikriyamizraH |aahaarkmishrstu labdhimatAM saMyatAnAmAhArakasyArambhakAle tyAgakAle ca mntvyH| anye tu tiryagmanuSyayokriyasyArambhakAle,saMyatAnAmA ''hArakasyArambhakAle / kecittu tayoH tyAgakAle audArikamizramiti manyante / audArikamizrastu kevalisamuddhAte saptamaSaSTha-dvitIyasamayeSu / kArmaNayogaH punastatraiva caturtha-paJcamatRtIyasamayeSu draSTavyaH / zeSayogAstu sujhAnA eva / 'tao' iti traya upayogA dazasu paryAptAparyApteSu sUkSmavAdaraikendriyadvIndriyatrIndriyeSu aparyAptayostu caturindriyAsaMjJipaJcendriyayoH traya iti vyaacsstte| 'acakkhudaMsaNamanANaduga' miti acakSuSA-cakSurvarjendriyairdarzanaM sAmAnyAMzagrAhI bodho'cakSurdarzanaM paryApteSu indriyAnAzritasAmAnyopayogamAtrarUpaM caapryaaptessu| ajJAnadvikaM matyajJAnazrutAjJAnarUpam / tatrAsya dvikasya dvIndriyAdiSu sadbhAvaH sUpapAdaH / ekendriyeSu sparzanAvaraNakSayopazamasamutthAyA materbhASAzrotendriyalandhyamAvepi bhAvendriyaprasUtasyAnabhivyaktazabdArthollekhopaplAvitopalabdhirUpasya Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDazItinAmni caturthe karmagranye kasyApi zrutasya ca sadbhAvaH / budvedanIyaprAdurbhUtAhArAbhilASAtmakAhArasaMjJAyA iva mateH zrutasya ca mithyAtvAkAntatvAdajJAnatA / / 8 / / cakkhujuyA cariMdiyaasanni pajattaesu te curo| maNanANacakkhukevaladugarahiyA saniapajatte // 9 // (yazo ) asamIti luptasapta nIbahuvacanAtaM paryApteSviti pratyekaM sambadhyate. tataste pUrvoktAstrayazcakSurdarzanayuktAzcatvAraH paryApteSu caturindriyeSvasaMjJipaJcendriyeSu ca yogAH / saMjJinyaparyApte punaraSTau / tathAhi-jJAnatrikamavadhidarzanaM karaNAparyAptasyAviratasamyagdRzo vibhaGgastu midhyAdRzaH, navaraM manuSyasya vibhAstirazvazvAvadhivibhaDago na staH, prajJApanAdiSu pratiSiddhatvAt : tiryakSu hi vibhaGgAvabhyoH pratipatitayorevotpattiH, manuSyeSu tu vibhaGge pratipatita eva, avadhau tu satyapi tIrthakaravat , matyajJAnaM zrutAjJAnaM ca labdhitaH karaNatazcAparyAptasya midhyAdRzaH, acakSurdarzanaM landhitaH karaNatazcAparyAptayoH samyagmithyAdRzorbhavatItyata evAha-'maNAnANe'tyAdi / / / / atha prathamapAdenopayogAna samarthayan lezyA darzayannAha savve sannisu etto lesAo chAvi duvihamanimi / cauro paDhamA bAyaraapajatte tini sesesu // 10 // (yazo* saMjJiyu pArize yAtparyApteSu sarve dvAdaza matizrutAvadhimanaHparyayakevalajJAnamatyajJAnazrutAjJAnavibhaGgaca racakSuravadhi kevaladarzanarUpA upayogA bhavanti iti / upayogAnantaraM lezyA akSyanta iti zeSaH / tAzca dividhe payoptA-'paryAptalakSaNe saMjhini SaDapi kRSNanIlakApotI tejasIpanAzuklAbhidhAH / bAdarAparyAptalakSaNe jIvasthAne prathamAvatastrastisraH pratItAstaijasyAstu sadabhAvaH puDhavIbhAuvaNassaI'tyAdivacanA'viziSThatve'pi jaghanyAyurdevebhya IzAnAntebhyazca ya tvA jayanyasthitirahitasthitikeSu zubhapRthivyudakAprazastapalAzAdizeSaprazastotpalAdivanaspativRtpadyamAne karaNAparyApte / atrApi 'prathamA' iti sambandhAttisraH prathamAH zeSeSu-dvividhasaMjJivAdarAparyAptavarjiteSvekAdazasu // 10 // atha jIvasthAne va bandhodayodIraNAsattAkhyaM sthAnacatuSTayamAha satta'Ta aTTa satta'Ta aha bandhudaudIraNAsaMtA / teramasu jIvaThANesu sannipajjattae ovo // 11 // (yazo0) saptASTau ca aSTau ca saptASTauca aSTau ceti saMkhyAni yathAkramaM 'sante' ti bhAvapradhAnalAnirdezasya bandhodayodIraNAsattArUpANi sthAnAni bhavantItizeSaH / udayAdInAM bandhAdhInatvA Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasthAneSUpayogA lezyA bandhodayodIraNAsattAsthAnAni ca / / dAdau candhasya, tato bandhasvarUpAcyute hetutvena bandhapratipakSatvAdudayodIraNayoH, tatrApyudayavizeSa evodIraNetyudayAnantaramudIraNAyAH, tato bandhasvarUpapracyuterahetutvenodayodIraNayoH pratipakSatvA sattAyAH sthAnAnItyayameva bandhAdInAM kramaH / iha ca bandhAdInAM pratyekamekaprakAratvepi saptASTA dimUlakarmApekSayA saptASTAdisaMkhyAtvam / tatra jJAnAvaraNadarzanAvaraNa vedanIyamohanIyanAmagotrAntarAyAtmanAM saptAnAmAyuryuktAnAmaSTAnAM karmaNAM bandhaH, evamudIraNApi, udaya satte tvaSTAnAmeveti trayodazasu jIvasthAneSu / saMjJini tu paryApta oghaH sAmAnyaM bandhAdInAm , vizeSantu guNasthAnakavizeSApekSayA "sanahachegavandhe" tyAdinA vakSyati / sa caivaM sukhArtha kizcidihApi darzyate / / advaiva ya sattAugarahiyA chammohAuyaviuttA / sAyaM egaM eyaM ca uro ThANANi bandhapsa // 1 // bhaDa satta moharahiyA cauro vejjAunAmagoyANi / 'vej'tivedniiyN| sattAe udaevi ThANANi ya patteyaM / / 2 / / aDa sattA-''uviNA-'NAuveja chappaNa amohavijAU do nAmaM goyaM taha iya paMca uIraNATThANA / / 3 / / 'agAune ti AyurvedanIyarahitAni SaT / bandhAdInAM svarUpamidam-nirantaraM pudgalaparipUrNaloke karmavargaNAnuguNAnAmaNUnAmAtmanazca vahnayayaspiNDavatparasparamabhedeneva mithyAtvAditubhiH sambandho bandhaH / teSAmeva yathAsvasthitibaddhAnAM karaNavizeSanimmite svAbhAvika bA'nAdhAkAlakSayarUpe sthityapacaye satyudayasamayamAyAtAnAM vipAkavedanamudayaH / teSAmevAnAgataphalAnAM karagavizeSanirvartite sthityapacaye satyudayA''vAlikAyAM pravezanamudIraNA / bandhasaMkramAbhyAM labdhAtmalAbhAnAM karmaNAM nirjaraNasaMkramakRtasvarUpapracyutyabhAve sadbhAvaH sattA / atra saMgrahagAthAHbIbassa poggalANa ya jogANa paroparaM abheeNaM / micchAiheuvihiyA jA ghaDaNA ettha so bandho // 1 // karaNeNa sahAveNa ca Thiyavacae tesimudayAttANaM / jaM veyaNaM vivAgaNaM so udao jiNAbhihio // 2 // kammANUNaM jAe karaNaviseseNa ThiyapacayabhAve / jaM udayAvaliyAe pavesaNamudIraNA seha // 3 // baMdhaNasaMkamaladvattalAhakammassa rUvaaviNAse / nijaraNasaMkamehiM sanmAvo jo ya sA sattA // 4 // 'kara gejati sUcitAni karaNAnyamUnibandhaNasaMkamaNuvvaTTaNA ya avavaTTaNA uiirnnyaa| uvasAmaNA nihattI nikAyaNA catti karaNAI // 1 // asyA vyAkhyA- bandhanakaraNaM bandha eva / pagiiThiharasapaesANamannakammattaNeNa ThaviyANaM / jaM anna kammarUvattaThAvaNaM saMkamo eso // 1 // taM uvvaTTaNakaraNaM jaM tthiirsvuddddiypddiypdduttN| ThiharasahassIkaraNaM karaNaM avattaNaM jANa // 2 // udIraNoktaiva / udayanihittinikAyaNaudIraNANaM ajoggayatteNaM / kammANaM jaM ThAvaNamuvasamaNA sA viNihiTThA // 3 // evaDhaNApavatrANiyarakaraNAjoggayAe~ kammANaM / saMThAvaNaM nihattI nikAyaNA karaNaNuviyasaM // 4 // sarvakaraNAyogyamityarthaH // 11 // Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe jIvasthAneSu guNasthAnAdInyaSTau padAnyuktAni jIvasthAnaguNasthAnAdInAmanveSaNArUpAyA mArgaNAyAH sthAnAni mArgaNAsthAnAni mUlabhedApekSayA caturdazasaMkhyAnyAha___etto gaiiMdiyakAya joyavee kamAyanANe ya / saMjamadaMmaNalesA bhavasamme sanniAhAre // 12 // (yazo0) etto-jIvasthAnAdyanantaram , atra gatayazcendriyANi cetyAdiH 'suranaratirinarayagaI' . ityAdivibhAgAnusAreNa vigrahe yathAsambhavaM samAhAradvandvaH, envantu sarvatra prAkRtaprabhavam / tatra gamyante svaparigAmanirmitakarmapAzAvanaDejantubhiriti gatayaH / indrasyA''tmano liGgAnIndriyANi / atrAzritenendri yeNAzrayamupalakSayatA indri yavanta uttA bhavanti, tathA ca 'igavitI' tyAdinA vibhAgena sahAvira dhaH / evamanyatrApi yathAsambhavaM vyAkhyeyam / cIyanta iti kAyAH pRthivyAdayaH / kAyazabdazcAtra zarIra iva pRthivyAdijIvanicaye varttate, cayasAdhAt / yujyatedhAvanAdikriyAsu vyApAryate jIva ebhiriti, yujyante = saMbadhyante dhAvanAdikriyayA'sumanta ebhiriti vA yogAH / vedyante = Adyabhila potpAdakatvenAnubhUyanta iti vedAzcAritramohanIyA. ntargatakarmadalikanikAyavizeSAH / kaSyante = narakAdisthAneSu dehino'neneti kapa-karma, kaSyante prANinaH parasparamasminniti kaSaH saMsAro vA, tadeva, sa eva vA, Ayo = lAbho yebhya iti vA. kaSamayante gacchantyebhiriti vA kaSAyAH / jJAyante-nirNIyante sAmAnyavizeSAtmakAni vastUni vizeSarUpatvenaibhiriti jJAnAni / saM-samyag yamyate-nivartyate janturjantughAtAdimya ebhiriti saMyamAH / dRzyate sAmAnyavizeSAdhyAsitaM vastusAmAnyarUpatayebhiriti darzanAni / lizyati = zliSyati karmaNA prANI Abhiriti lezyAH sakalakarmanisyandabhUtakRSNanIlAdidravyasaccivasya jIvasya zubhA azubhAzca prinnaamvishessaaH| muktiparyAyeNa bhaviSyantIti traikAlike'cpratyaye bhavAH bhavyAH / jIvAditattvazraddhAnena samyagazcanti-pravartante samyatrasamyagaddazasteSAM bhAvAH samyaktvAni-jIvAditattvazraddhAnapariNAmAH / idaM kRtamidaM karomIdaM kariSyAmItyAdidIrghakAlatrayaviSayaviziSTamanovyApAravatI dIrghakAlikyabhidhAnA saMjJA'syA'stIti sNjnyii| ojolomaprakSepabhedAt trividhamAhAraM yarthAsambhavamAhArayantItyAhAskAH // 12 // suranaratirinarayagaI 'igibitiyadharidiyA ya pNceNdii| puDhavI AU teU vAU suitasI kAyA // 13 // (yazo0) utAnArthA / navaraM bhavapazyantarajyotiSkavaimAnikasvarUpAH surAH / sammUchimA garbhajAzca pratItA narAH / ekadvitrisandriyAH sammUrcchajamanuSyavyatiriktA asaMjJipaJcendriyAH "va3" ityapi pAThaH / pAcoraityapi / NA Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlottarabhedabhinnAni mArgaNAsthAna kAni [ 11 saMjJipaJbendriyAzca mInamahiSyAiyastiyazcaH / nigyAH narakAbAsAstatrolpanA api jantayo nirayAH / sura rAdiSu viSaye gatiH suranarAdizabdavyapadezyaparyAyanivandhanam / atra prAyaH prakRSTasukhasya cyavaneAviSAdAderIpadasukhasya cA''dhAratayA prathamaM surANAm , prAyolpasukhasya baho ndha-vadha-paribhava-gotpatti-jarA-rugAderasukhasya cA''dhAratayA tadanu narANAm, prAyolpasukhasya bahutarasya zItavAtAtapapAratantryAderasukhasya cA''spadatayA tatastirazvAm , paramAdhArmikaparasparodIraNakSetrapratyayabahutamakevalAsukhaniketanatayA tadanantaraM nArakANAM gatiruktA / sarvadaivAtitI. vAjJAnodayAdyAdhAratayA prAgekendriyAstadapekSayottarottaraviziSTakSayopazamasamarpitAdhikAdhikakaraNopahitajJAnabhAktvena krameNa dvIndriyAdyAH paJvendriyAntA nirdiSTAH / ekendriyAdivya padezazvAmISAM yathottaraM pravarddhamAnamatijJAnAvaraNakSayopazamAvirbhUtasyaikendriyAdijAtinAmako. dayaniyamitakramasya paryAptakanAmakarmAdisAmarthyasiddhasya dravyabhAvarUpasparzanAderekadvayAdIndriya sya bhAjanasvAt / prAyovAdInAM dharaNaskhalanAdikSamAzithilAvayavatayA prathamaM pRthivIkAyasya, tataH zithilAvayavatayA tadvipakSasyA-'kAyasya, tatastadvirodhitvena tejaskAyasya, tatastadupahakatvena vAyostatastatsAdguNyavaiguNyAnusAriNIvanarapateH sAdguNyavaiguNya iti vanaspatikAyasyAtha zakalapRthivIkAyAdyupabhogayogyatvena trasakAyasya nirdezaH / / 13 / / / maNa'vayakAyA jogA itthI puriso napuMsago veyaa| koho mANo mAyA lobhI cauro kasAyatti // 14 // (yazo0) kAyayogena manoyogyavargaNAbhyo gRhItvA manorUpeNa pariNamitAni vastucintAprAkAni dravyANi mana ityucyate / tena sahakAriNA tadvipayo vA yogo mnoyogH| ucyata iti vA bhASApariNatimApannaH pudgalasamUhastayA sahakAriNyA tadviSayo vA yogo vAgyogaH / cIyata iti kAya audArikAdistena sahakAriNA tadviSayo vA yogaH kAyayogaH / tatra stokAdhAratayA prathamaM manoyogasya, tadapekSayA vahyAzrayatayA vAgyogasya, tadapekSayA'tibahyAzrayatayA tatpRSThe kAyayogasyopanyAsaH / yadudaye striyAH puMsyabhilASaH sa phuphakAgnisamAnaH strIvedaH / yadudaye pusaH striyAmabhilApa[stri](sta)NAgnijvAlAtulyaH sa puvedH| yadudaye napuMsakasya strIpusayorabhilASaH sa mahAnagaradavAgnisamo napusakavedaH / tatra puruSavedApekSayA bamAzritatvAdAdau strIvedaH, tataH puruSavedaH, strI-puruSobhayAbhilASitvenAtisaMkliSTatayA tayorante napuMsakavedaH / krodho'kSAntisvarUpo mAno-voM jAtyAdhudbhavamamArdavaM mAyA-bacanAghAtmikA pariNatilobho-saMtoSAtmako gAgraMpariNAmaH sarvAnugAmitvAdAdau krodhasya tadanu 1 "vaha" ityapi pAThaH / Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12] paDazItinAmni caturthe karmagranthe tatsaMbaddhatvAnmAnasya, lobhArtha mAyopAdIyata iti tato lobhakAraNatvAnmAyAyAH, tatastatkAryavAtsarvadoSAzrayatvAtsarvagurutvAtsarvoparikSapaNakramAdvA lobhasyopAdAnam / 'kasAyatti' itizabda upapradarzanArthaH // 14 // maisuyaohImaNake balANi misuyanaannvibhNgaa| sAmaiyacheyaparihA-ramuhumaahakhAyadesajayaajayA // 15 // (yazo0) "padaikadeze padasamudAya" iti nyAyAnmatijJAnazrutajJAnAvadhijJAnamanaHparyAyajJAnakevalajJAnAnIti mantavyam / evaM cchedAdiSvapi / yomyadezasthitasyArthasyendriyANyAzritya mananaM matistadrUpaM jJAnam , zravaNaM zrutaM zabdasaMpRktArthapratyayaH, yadi vA zrUyata iti zrutaM-zadvastatpunarjJAnaM kAraNe kAryopacAradvArA / avadhAnam indriyAdyanapekSatayAtmanaH sAkSAtkAreNa vastugrahaNam , yadi vA'vadhi-maryAdA tena rUpidravyamaryAdAtmakena yajJAnamutpadyate tadapyupacArAdavadhiH / manasA paryAyA-zcintanAnuguNAH pariNAmAsteSu jJAnam , athavA manAMsi paryeti sarvAtmanA jAnAtIti karmaNyaNi manaHparyAyam , tacca tajjJAnaM ca manaHparyAyajJAnam , eteSAM ca jJAnAnAM yathAsvamanyatra bhedA uktA api prastutATupayogitvAnnehocyante / kevalaM tadbhAve zeSajJAnAbhAvAdekamityarthaH, tacca tajjJAnaM ca kevalajJAnamiti jJAnAni paJca / iha svAmi-kAla-kAraNa-viSaya-parokSatva-sAdhAtadbhAve ca zeSajJAnasabhAvAdAdAveva mati-zrutayorupanyAsaH / tatra svAmI matizrutayorekaH / kAla: sthitikAlaH pravAhApekSayA'tItAdiH sarve eva / apratipatitekajIvApekSayotkRSTataH paTSaSThisAgaropamANyadhikAni / kAraNaM tatrApi matipUrvakatvAnmatibhedatvAdvA zrutasya prathamaM matestataH zrutasya / tato jIvasya sAkSAtkAreNa vyApriyamANatvena viziSTatvAtkAlaviparyayasvAmilAbhasAdhAdvAdyajJAnadvayAnantaramavadhegrahaH / tathAhi-ya eva matizrutayoruktaH kAlaH sa evAvadheH / yathA ca matizrutayovipakSe'jJAne, tathAsya vibhaGgaH / ya eva ca tayoH svAmI sa evAsyApi / tathA vibhaGgajJAninaH surAdeH samyaktvAvAptau yugapadeva matizrutAvadhijJAnAnAM lAbhaH / tato vizuddhacAritrasavyapekSatvenAtiviziSTatvAnmanaHparyAyasya / ebhyaH sarvebhya utkRSTatvAdante kevalagrahaNam , AdyajJAnatrayavipakSabhUtAni nANa'ityuddezasUcitAni matyajJAnAdIni tu trINyajJAnAni / tatra matijJAnamapi mithyAdRzo naJaH kutsArthatvAnmithyAtvasaMcalitatvena kutsitaM jJAnaM matyajJAnam / evamasya zrutajJAnamapi zrutAjJAnam / evamasyAvadhijJAnamapi / vividho virUpo vA samyagjJAnavaidRzyena bhagaH paricchedaprakAzo'smAditi vibhaGgastadrUpaM jJAnaM vibhaGgajJAnamucyate / atra vibhaGgadhvaninaiva kutsAyA gamitvAna jJAnazabdo nanA vizeSitaH / eSAmapi kramakAraNamAdyajJAnatrayavadvijJeyaH / sAmAyikAdayaH paJca sNymaaH| tatra samorAgadveSarahitasya jJAnAdInAmAyo lAbhaH samAyaH, sa eva sAmAyikaM cAritrAcArakarmakSayopazamasamutthaH sarvaviratirUpo jIvapariNativizeSa Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAna.tArabhedAni statpazcavidhamapi sAmAnyataH sAmAyikamucyate / kevalaM yacchedopasthApanIyA.dabhedopasevitaM tattairevabhederaucityena nigadyate / yattUktabhedavandhyaM tatsAmAnyena sAmAyikamucyate / tacca dvaidhamalpakAlika yAvarjIvikaM ca, tatrAdyaM bharaterAvate vAdimAntimatIrthakaratIrtheSvanAropitamahAvratasya, dvitIyaM tu madhyamatIrthakaratIrthavartinAM videhatIrthAntarvatinAM ca / chedopasthApanAtmikAyA[yA] upasthApanAyA [sa](a)bhAvAdvijJeyam / prAcInaparyAyacchedAcchedazca mahAvratepUpasthApanaM cAtmano yatra tacchedopasthApanam / tatsAticAramitaracca / tatra sAticAraM mUlaguNaghAtinaH punavra tAroparUpam / itaraniraticAramalpakAlika.sAmAyikasya vratAropaNAtmakam ,tIthAttIrthAntarasaMkrame vA caturyAmadharmAta paJcayAmadharmAbhyupagama iti / parihAreNa tapovizeSaNa vizuddhiryatra tatparihAravizuddhikam / tadvividham / ' nirvizamAnakaM niviSTakAyikaM ca / tatra nirvizamAnakAMstadA sevakAH parihArikAstadabhedAttadapi nirvizamAnakam / niviSTa AsevitaprastutacAritraH kAyo yeSAM te svArthikekANa niviSTakAyikA anupaarihaarikaaH| kalpasthitazca kRtaprastutatapasastadabhedAcAritramapi nirviSTakAyikam / tatra catvAro yatayaH pArihArikA anupArihArikAzcatvAraH kalpasthitastu vAcanAcArya eka iti navako gaNaH / prathamasaMhanano janmata Aramya jaghanyata ekonatriMzadvarSo yatitvamAzritya viMzativarSa ubhayamanuzrutyotkRSTato dezonapUrvakoTiko gaNagaNanAzrayaNena jaghanyatastrisaMkhya utkRSTataH zatazaH puruSApekSayA saptaviMzatisaMkhyapuruSA utkRSTataH sahastrazo jaghanyatopyavagADhanavamapUrvatRtIyAcArAbhidhAnavastvavasAnadRSTivAda utkRSTato'paripUrNadazapUrvo gacchAnirgatya tIrthakarasya sannidhAnAsevitatattapaso vA sannidhau grISbhe jaghanyamadhyamotkRSTabhedato yathAkramaM caturthapaSTASTamAntaM zizira SaSThAThamadazamAntaM varSAsvaSTamadazamadvAdazamAntaM saMsRSTA-'saMsRSTavarjitoddhatAlpalepAvagRhItA bhikSAgrahabhaktapAnAtmakabhikSAdvayAbhigrahapavitrAcAmAmlapAraNakaM pArihArikAnupArihArikakalpasthitApekSayA pratyekaM pANmAsAvadhi samuditApekSayASTAdazamAsAvasAnametattapaH pratipadyate / paraM prathamaM pArihArika stato'nupArihArikaiH pratipannapArihArikaiH 'bhAvarasmistapasi pUrNatAM nIte kalpasthita idaMtapaH karoti, zepAstvanupArihArikakalpasthitatve pratipadyante, etattapaHsamAptau sarvepyamI punaridameva jinakalpaM gacchaM vA samAzrayanti / tatra ye bhUyo gacchamAnA gacchanti ta itvarAH zuddhapArihArikAsteSAM saMharagopasargAtakavedanAnAmabhAva etattapaHprabhAvAdeva / ye tu jinakalpaM pratipadyante te yAvatkathikAsteSAM saMharaNAiyo bhaajyaaH| tatazcaiSAmumayeSAM cAritraM parihAravizuddhikam / sUkSmaH kiTTIkatalobhalakSaNaH saMparAyaH kaSAyo yatra tatsUkSmasaMparAyam / idaM ca vizudhyamAnakaM kSapakopazamayazreNidvayamArohato bhvti| saMklizyamAnakaM tUpazamazreNitaH pratipatataH / sarvakaSAyebhyo'kaSAyacAritraM za: bhavatIti jinasamaye samAkhyAtam |tto yathaivAkhyAtaM samaye tathaiva yaccAritraM tadyathAkhyAtam / sarvathaiSa kaSAyodayazUnyamityarthaH / ahakkhAyamiti tu 'kagacajatadapayavAM prAyo lugi' tyanena Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe cAhulakAdAdisthasyApi yasya lopeM nirdipaH, yadvA 'ahasado jAhanthe AGo'bhivihIeN khiymkkhaayN| caraNamakasAyamuiya tamahakkhAya ahakkhIya' / / miti ca vacanAdathazabdo yathArthaH / tato'thaivayathaivA'kaSAyatayetyarthaH, A=abhividhinA-''khyAta-muktamathAkhyAtam / idaM copazAntamohakSINamohasayogyayogikevalisambandhitayA caturdA / ihacchedopasthApanIyAdivizeSAvivakSayA sAmAnyaM sAmAyikamAdA uttarottaravizuddhA''dhAratayAcchedopasthApanIyAdIni krameNopanyasthAnIti saMyamAH / svAminastu pulAka-bakuza-pratisevanAkuTIlA AdhadvitIyasaMyamayoH, kaSAyakuzIlontyabarjAnAm , nigranthasnAtakAvantyasya / pulAkA zyAtu pulAkoddezakAdavaseyAH / saMyamavipakSatayA ca 'saMyame' tyudaMzam ca tI yamAsaMyamA 'saMyamarUpI dharme dharmiNi upacArAddezayatAyatAvuktau / vyAkhyAsyamAnAyeM tA cotkRSTatayA devayataH prathamaM nirdiSTastato'yataH // 15 // accAkhubakkhuohI kevaladasaNamao ya challesA / kiNhA nIlA kAU teU pamhA ya sukkA ya // 16 // (yazo.) iha darzanazabdasya pratyekamabhisambandhAdacakSurdarzanaM cakSurdarzanamityAdi dRzyam / tatrAcakSuSA-cakSurjendriyacatuSTayena manasA ca sAmAnyavizeSAtmano vastunaH sAmAnyAMzagrAhI bodhotpAdasamaye'pi sadbhAvenendriyAnAzritasAmAnyopayogamAtraM cA'cakSurdarzanam / cakSoktarUpasya vastunaH sAmAnyAMzagrahaNAtmakaM darzanaM cakSudarzanam / avadhinA-rUpidravyamaryAdayAvadhireva vA karaNanirapekSaadhirUpo darzanaM sAmAnyArthopAdAnamavadhidarzanam / kevalena-sampUrNavastutattvagrAhibodhavizeSarUpeNa darzanaM vastusAmAnyAMzagrahaNaM kevaladarzanam / tatra cA'cakSudarzanamekendriyAdInAmapi bhavatItyaviziSTatvAtprathamamacakSaderzanam / tata uttarottaraviziSTatayA cakSurdarzanAdInyuktAni / ato lezyA vibhajyanta iti zeSaH / tAca kRSNanIlakApotatejaHpadmazukladravyasAcivyopanItatattatpariNAmavizeSodayAsAditakRSNanIlAdivyapadezabhAjaH SaT, 'mUlaM sAhapasa hA gucchaphale bhuumipddiymkkhnnyaa| savvaM mANusapurise sAuhajujhaMtadhaNaharaNA / / ' iti gAthoktajambUkhAdakagrAmaghAtakodAharaNadvayapratItatAtparyArthAH / tatra prakarSapadaprAtAzuddhikatvena prathamaM kRSNAM lezyAmupadottarottarAdhikavizuddhatayoktakrameNa nIlAkApotAdyAH pradarzitAH // 16 // bhavdhaabhavyA khauvasama khaiya uvasamiya mIsa sAsANA / miccho ya sannasannI AhAraNahAra iya bheyA // 17 // (yazo.)bhavyA-muktyahastidvipakSatayA "bhve''tyuddeshscitaashcaa-'bhvyaaH| iha bhavyAnAM bhavya- . tvamanAdikAlasiddhamevamabhavyAnAmapyabhavyatvam / idaM bhanyatvamabhavyatvaM cAnAdikAlasaMsiddhamapi kevalinA pratyakSasiddham / carmacakSuSAmanumAnagamyam / liGgaM tvidam-yaH saMsAravipakSaM mokSa pratipa Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAnAMtarabhedAni teSu jIvasthAnAni ca dyate tadabhilApaM ca saspRhaM vahati, kimahaM bhavyo'bhavyo vA, yadi bhavyastadA bhavyam , athAmavyastadA dhigmAmityAdi cintayati kadAcitsa bhavya iti bhavyatvasyeti / yasya nedRzI cintA kadAcitso'bhavya ityabhavyatvasyeti / mithyAtvamohanIyasyodIrNasya kSayAdanudIrNasyAnuvipAkata upazAntatvAt kSayopazamAbhyAM nivRtaM kSAyopazamikam / anantAnuvandhikaSAyacatuSTayakSayapUrvakeNa samyaktvamimithyAtvarUpasya darzanatrikasya vizuddhA-'dhyavasAyAtsarvathA dalikanilepanAkaraNarUpeNa kSayeNa nivRttaM kSAyikam / udayamAyAtasya mithyAtvasya kSaye'nudIrNasya sattAmAtravartinaH pradezatayApyudayavidhAtarUpeNopazamena nivRttamaupazamikam / tatra saMsAriNAM kSAyikApekSayA prabhRtakAlabhAvitvenAdau kSAyopazamikasya, tataH kSAyikasya, tAbhyAmapyalpakAlatvenaupazamikasya pazcAnirdeza iti samyaktvAni / etadvipakSatayA samme"tyuddezamUcitAni mizra-sAsvAdana-mithyAsvAdIni vakSyamAgArthAni / tatra madhyasthatvAdakliSTatayA mizrasya, tataH kliSTatayA sAsvAdanasya, tato'tikliSTatayA mithyAtvasya kathanam / saMjJino vyAkRtArthAstadvipakSatayA cAsaMjJinaH "saMjJo" 'tyudezasUcitA iti nirdiSTAH / AhArakA api nirdiSTArthAstadvipakSatayA vA''"hAre"tyuddezasUcitAnAmanAhArakAgAM nirdezaH / ityevaMrUpA uttarabhedA dvApaSTimArgaNAsthAnAnAM teSAJca nijanijasthAnApekSayA nirdezakamakAraNAni yathAmati darzitAni sUkSmadRzA tvanyathA' pyUhyAni // 17 // sAMpratyeteSu jIvasthAnAnyAha suranarae sannidugaM naresu taio asnnipjtto| tiriyagaIe caudasa egidisu AimA cauro // 18 // (yazo0)[......................................... bhedA saranarakayoH saranaraphagatyoH saMjJidvayaM paryAptakaraNAparyAptarUpaM ..............."narakagatyo...." ....... vagarbhajama......................"radAtya...bhayaM...'tya..... | a yA saMzaya'......."paryAptaghaTanIya..........."sya................... kA destu narANAM jIvasthAnadvayamatyakAI / ]( "suranarae" ityAdi, mArgaNAsthAneSu jIvamedAH / suranarakayoH suranarakagatyoH saMjJidvayaM-paryAptakaraNA-'paryAptarUpaM saMjJibheda dvayam , suranarakagatyorlabdhyaparyAptasyotpAdAbhAvAdiha karaNA-'paryAptasya grahaNam / "naresu" ityAdi, nareSu-manuSyeSu prAgvat saMjJidvikam, kevalamihA-'paryApto labdhikaraNabhedena dvividho'vagantavyaH, labdhyaparyAptasaMjJino'pIha pravezAt / tRtIyazca jIvabhedo labdhyaparyAptAsaMjJipaJcendriyalakSaNaH prApyate, vAntapittAdisaMmUrchimamanuSyANAmasaMjJilabdhyaparyAptakatvAt / tadyathA-iha dvividhA manuSyAH, garbhajamanuSyAH saMmUrchimamanuSyAzca / tatra garbhajamanuSyeSu paryAptA-'paryAptamaMjJibhedadvayam , vAntapittAdigatasaMmUrchimamanuSyeSvaparyAptAsaMjhi Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmni caturthe karmagranthe paJcendriyarUpastRtIyo jIvabhedo-'pyavApyate / nanvanyantra bandhazataka-bandhasvAmitva-paJcasaMgrahAdiSu grantheSu narANAM jIvamthAnadvayamevoditam / tatkathaM ghaTanIyamiti cet , satyam ,) tatra manuSyavAyaryAvaraNAtsaMkliSTatvAcca sammUrchajanarAstiryagrahaNena gRhItA ityeke aparyAptakA evAmI kAlaM kurvantItyalpakAlatvAnna vivakSitA ityapare manyanta iti / tiryaggatau caturdaza, ekendriyAdInAM saMjJipaJcendriyAntAnAM sabhedAnAM vyApakatvAdasyAH / ekendriyeSu pRthivyAdiSu sUkSmavAdarAtmakAni paryAptA-'paryAptabhedAni catvAri jIvasthAnAni // 18 // vitivariMdisu do do aMtimacauro paNidisu havanti / thAvarapaNage paDhamA cauro caramA dama tasaMsu // 19 // . (yazo0) dvIndriya-trIndriya-caturindriyeSu dve dve paryAptAparyAptarUpe jIvasthAne. doSANAmasambhavAt / paJcendriyeSvantyAni catvAri saMzyasaMjJi-paryAptA-'paryAptalakSaNAni / uSmAdyabhitaptA api sthAnazIlAH sthAvarAH pRthivyaptejovAyuvanaspatirUpAsteSAM paJcake sUkSma-bAdarAparyAptA-'paryAptarUpANi prathamAni catvAri / trasyantyuSmAyabhitaptAstasmAdudvijante cchAyAdhabhisarpantIti vasA dvIndriyAiyaste vantyAni (paryAptA-5) paryAptasUkSmavAdararahitAni daza / / 16 / / vigalatiyamannisannI pajattA paMca hati vaya joge| maNajoge sanniko pumithie carimacauro // 20 // . (yazo0) "padekadeze padasamudAya" itinyAyAdvikalA vikalendriyA aparipUrNendriyA-dvIndriyatrIndriya-caturindriyAsteSAM trikaM cAsaMjJI (ca) saMjJI ca vibhaktilopAdvikalatrikAmaMjJisaMjJinaH paryAptAH pazcavacanayoge, na zeSANi, teSu vAgyogAbhAvAt / manoyoge ekaH saMjJI paryAptaH, tatraiva manasaH sadbhAvAt / puveda strI-vedayozcaramANi paryAptakaraNAparyApta saMjhyasaMjherUpANi jIvasthAnAni / labdhyaparyAptastu sarvopi napuMsaka eva / yaccAtrAsaMjJini strIpusAbhidhAnaM tat strIpuruSAkAramAtramaGgIkRtya kArmagranthikamatena / siddhAntamatena tvasaMjJI dvividho'pi napusaka eva / / 20 // kAo ganapuMsakamAyamaisuyaanANaavirayaacakkhU / AitilemA bhavviyaramicchaAhAgge savve // 21 // mahasuyaohidugavibhaMgapamhasukkAsu tisu ya sammesu / sannimmi ya do ThANA sanniapajattapajjattA // 22 // 1. "vigaLati Usammi" ityapi pAThaH / 2. "hoti vai0" ityapi / 3. sannekko / Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAneSu jIvasthAnAni ___(yazo0) avadhidvikamavadhijJAnamavadhidarzanaM ca, trINi samyaktvAnijhAyopazamika-kSAyiko pazamikarUpANi, eteSu ca matyAdidhvekAdazasu sthAneSu paryAptakaraNAparyAptasaMjJilakSaNe dve jIvasthAne tatra karaNAparyAptarUpaMjIvasthAnametepu devAdimyaH samAgatya manuSyAdau prathamaM samutpannasya / navaraM ratnaprabhAyAM bhuvanapativyantareSu cAsaMjJibhya utpadyamAnasyAparyAptasya vibhago na labhyate / saMjJibhyaH punaraparyAptasyApi bhavatIti vibhaGge vizeSo dRshyH| paryAptasaMnirUpaM pratItam / yadyapyopazamike paryApta eva saMjJI saGgatimaGgatiH aparyAptasya saMjina aupazamikAbhAvAt / tathA hyasAvaparyAptadazAyAM tAvadidaM tathAvidhavizudhyabhAvAnnotpAdayitu samarthaH / pArabhavikaM tu nopapattisaham / yato yo-'nAdimithyAdRk tatprathamanayA aupazamikamApnoti, na sa tadbhAvamApanaH kAlaM karoti / yata uttam"aNabandhodaya 2, mAugabaMdhaM 3 kAlaM ca 4 sAsaNe kuNai / ubasamasammadiTTI cauNhame pi no kuNai' ti| na copazamazreNemR tyA'nuttarasure pRtpadyamAnasyApaya tasyaitatprApyata iti pratipAdayitu sApratam , tasya prathamasamaya eva samyattvapudgalodayAt / uktaM ca- jo uvasamasammaTThiI usamaseDhIe kAlaM karei, so paDhamasamae ceva sammattapujaM udayAvaliyAe chor3aNa sammattapuggale veei neNa na uvasamasammadiTThI apjjttgolbhi|" iti nizcayanayaparazatakamatam tathApi vyavahAranayaparapaJcasaMgrahAdimatamavalambyAtraupazamikasamyagdRSTeH saMjhyaparyApto'pyabhihitaH, yatastatra-'vaktavyasya sarvathopazAntaye mohasyodayA avaktavyodayA mohasyaiva nAnAjIvApekSayA pazcAbhihitA ekaSaT-saptASTanavodayarUpAH / tatraikodayo lobhasyaikasyodayo'ddhAkSaye upazamazreNeH pratipatitaH sUkSmasaMparAyaprathamasamaye'vApyate / zeSAzcatvAro bhavakSaya eva / yata upazAntasya sata AyuHkSayAdanuttarasureSu prathamasamaya utpadyamAnasya labhyante / tatrAnantAnubandhizeSakapAyatrayahAsyaratipuruSavedAnAmudayaH paDudayaH / bhayena vA jugupsayA vA vedakena vA kSiptena tridhA saptodayaH / bhayajugupsayorbhayavedakayo jugupsAvedakayorvA''kSiptayostridhASTodayaH / tatraikapaDudayo dvau saptodayau vedakavandhyAko'STodayo vedakavikala iti catvAra udayA aupazamikasamyagdRpTeH kSAyikasamyagdRSTezca sambhavanti / tata upazAntaH kAlagata aupazamikasamyagdRSTiH saMzyaparyApto'pi labhyate / na ca kSAyikasamyagdRpTeM va vedakarahitA udayA iti vAcyam / tatra pRthagvivakSAyA abhAvAt / karmasaptatikAcUAM ca 'chalodao uvasamasammadiTThassa vA khAigasammadihissa ve'' tyAdervyaktameva bhaNanAyuktamuktaM sUtrakRtIpazamikasamyaktye saMdhyaparyApto'pi bhavatIti // 22 // maNapajjabakevaladugasaMjayadesajayamIsadiTThIsu / sannI pajo cakkhumi tinni cha va pajiyaracaramA // 23 // (yazo0) atra guNaguNine rabhedopacArAdiha saMyatazabdena saMyamaH sAmAyikAdiH paJcavidho'pi Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18] SaDazItinAmni caturthe karmagrantha parigRhItassata eteSu manaHparyavAdiSu paryAptasaMjJirUpamekaM jIvasthAnam / kevalI ca yadyapi na saMjJInApyasaMjhIti pratItastathApi dravyamanoyogAdiha saMjJitvena vivakSitaH / cakSadarzane trINi paryAptacaturindriyA-'saMjJi-saMjJipaJcendriyarUpANi SaD vA caramANi paryAptetarANi paryAptakaraNAparyAptacaturindriyAsaMjJisaMjJirUpANi / yataH kecidindriyaparyAptimAtraparyAptAvasthAyAmapi cakSurdarzanamabhyupagacchanti / / 23 // satta u sAsANe bAyarAi cha apajjamannipajjA ya / teullese bAyaraapajatto duvihasannI ya // 24 // (yazo0) turevArthaH, tato-'yamarthaHsAsAdanabhAve mRtasya baddhAyuSo bAdarAdiSUtpadyamAnasya sAsAdanamavApyate'taH sAsAdane bAdarAdIni saMjJipaJcendriyAntAni karaNAparyAptarUpANi paT , paryAtasaMjJirUpaM ceti saplaiva / tathA IzAnAntajaghanyAyurdevebhyazcyutasya zubhapRthivyudakavanaspateH paJcendriyepUtpannasya karaNAparyAptasya prAgbhavabhAvinI paryAptapaJcendriyasya tadbhavabhAvinI tejolezyA bhavatIti tejolezyAyAM karaNAparyAptabAdarasaMjJirUpe paryAptasaMjJirUpaM ceti trINi // 24 // assanni Ai bArasa aNahAre aTTha satta apajattA / sannI pajjatto taha iya 'gaiyAisu jiyahANA // 25 // (yazo0) asaMjJini manovijJAnazUnye ekendriyAdau "AI"ti vibhaktilopAdAdyAni dvAdaza paryAptA'paryAptasaMjJirahitAnItyarthaH / anAhArake saptAparyAptarUpANi jIvasthAnAni vigrahagatAviti sA nirUpyate / jantomaraNasthAnAd bhAvibhavotpAdasthAna ekasamayena prAJjalagamanamRjugatiH, tadapekSayA vakratvena vilakSaNAyAH zreNehaNaM vigrahastena gativigrahagatiH / sA dvisamayA ekavakrA yathA yadezAnakoNoparibhAgAdAgneyakoNAdhastanabhAge kazcidutpadyate, tadAye samaya 'IzAnakoNoparibhAgAdAgneyakoNoparibhAgaM gatvA tadadhastanabhAgalakSaNasyotpatisthAnasya samazreNI pratipadyate,jIvapudgalayoranuzreNigamanAdAdyasamaya evotpattisthAnAprApteH tato dvitIyasamaye vakra vidhAya tatrotpattisthAne jantura.tpadyata iti, asyAM caikavakrAyAM dvisamayAyAM vigrahagatAvAghasamaye mucyamAnaM mukta = mabhAvIbhUtamiti pUrvazarIrasya muktatyAdagretanasyAdyApyaprAptatvAdanAhAraka iti kriyAkAlaniSThAkAlayorabhedavAdinizcayanayAnugaprajJaptyadyAgamAnusAriNaH / kriyAkAlaniSThAkAlayormedavAdivyavahAranayamatAvalambitatvArthaTIkAdyanusAriNastu manyante-atrAdyasamayepyAhArako'sau na bhavati / prAktanazarIraM hyatra mucyamAnamamuktamata evAyaM pUrvabhavacaramasamaya eva, 9. "gaDayAIsa jiyaThANA" iti vaa| Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAneSu jIvasthAnAni [16 na tu parabhavaprathamasamayaH / pUrvazarIrasyAdyApi sadbhAvAttatsadbhAve ca na vidyata AhAro'syetyanAhAraka iti vaktumazakyamevetyanAhArako na bhavate / idaM ca matadvayamapi kathaJcitpramANam , matadvayamayatvAt jinazAsanasyeti ! dvitIyasamaye cAhAraka ityatrA-'vivAdaH / dvivakrA trisamayA,yathA yadA tasmAdevezAnakoNoparibhAgAnnerutakoNAdhastanapradeze utpattistadAbakSaNe vAyavyakoNoparibhAgaM gacchati, tato dvitIyakSaNe vigraheNa nerutakoNoparibhAgaM gacchati, tRtIyakSaNe vigraheNaiva tadadhastanabhAgarUpamutpattisthAnamAsAdayatati / atrApi prAguktayukttenizcayanayamata AdyakSaNadvaye'nAhArakaH / vyavahAranayamate tu prAguktopapattere kasminneva madhyame kSaNe'nAhArako na tvAyAntyakSaNayoriti / tadevaM trasAnAmRjugatirekavakrA dvivakrA ca vigrahagatirityetadeva gatitrayaM bhavati / athekendriyANa meva trivakrA catuHsamayA yathA yadA trasanADayA bahirvi daga vyava. sthitamya yasya nigodAderadholokAloka utpAdo nADyA bahireva dizi bhavati. tadekena. samayenAso vidizo dizamAgatya dvitIyena nADI pravizya tRtIyenoddharvalokaM gatvA caturthena nADIto nirgatyotpattisthAna utpadyata iti / atrApi prAgvadekIyamate nADI eSu triSu samayepvanAhArakazcata" tyAhArakaH / anyadIyamatena tu madhyamayorvakrasamayayovAnAhArako na tvA damAntimasamayayoH / caturvakrA paJcasAmAyikI, yathA yadA trasanADI bahividizastadvahividizvotpadyate tadA bhavati / atra sa samayatrayaM pUrvavadeva caturthe tu samo nADIto bahinnirgatyotpattisthAnasya samazreNI pratipadyate, paJcame tu nADI bahirvidiglakSaNamutpatisthAnamApnoti / atrApyekamatenAdhasamayacatuSTaye'nAhArakaH pazcame bAhArakaH / anyamatena madhyame vakrasamayatraya evAnAhArako na tu prathamacaramasamayayoriti / maui. paryAptalakSaNaM tu [vahiH] (jIva)sthAnaM samudghAte / samudAtazca samzabdasyaikIbhAvArthatvAjjIvasya vedanAyanubhavajJAnena mahakIbhAvena tadekapariNAmAtmanA ucchabdasya prAbalyArthatvAtprAbalyena ghAto-hananaM bahUnAM vedanIyAdikam pradezAnAM kAlAntarAnubhavayogyAnAmudIraNAkaraNenAkRSyodayaprakSepapurassaramanubhUyanirjaraNaM-jIvapradezaiHsaha sambaddhAnAM jJAtana mityarthaH / yadvA samantAcaM ca hamyante kSipyante jIvapradezA yatrA-'sau samudghAtaH / sa ca saptadhA : yaduttam vaiyaNa 1 kaSAya 2 mAraNa 3 veuvviya 4 teya 5 hAra 6 kevaliyA 7 // / sagapaNa cau tinnikamA maNu 7 sura 5 neraiya 4 tiriyANa 3||"miti / * asyA vyAkhyA-tatra yadA vedanAbhibhUtaH kazcitpradezAnanantAnantakarmaskandhAnuviddhAn zarIrAdvahiH prakSipati, taizca jaTharamukhAdizupirANyA''pUrya vistArAyAmAbhyAM dehamAnaM kSetramabhivyApya tiSThatiH tadA tasya vedanayA'sadvedanIyodayaprabhavayA pIDayA samudghAto vedanAsamudghAtaH / anena ca prabhRtAsAtavedanIyapudgalAnAM zAto bhavati // 1 // yadA tu tIvakaSAyodayAkulitaH svAdezAnbahiH kSiptyA svapradezaireva sarvazuSi atra pratipAditasamudghAtasvarUpaM jIvasamAsazrImanmaladhAragacchoyahemacandrasUrivRtyanusAri / Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe rANyA-''pUryA-''yAmavistArAbhyAM kAyapramANaM kSetraM vyApyA ''ste, tadA tasya kaSAyahetubhiH samudghAtaH kaSAyasamudvAtaH / anena kaSAyamohanIyapudgalAnAM zAto bhavati / / 2 / / yadA kazcidantamuhUrtazeSeSvAyubhiviSkambhabAhulyAbhyAM zarIramAnamAyAmena jaghanyato'GagulAsaMkhyeyabhAgamutkRSTato'saMkhyeyayojanAni zarIrAddhahiH svapradezadaNDaM nisRjya parabhave yatra sthAne svayamutpatsyate tatra prakSipati, tadA tasya maragameva prANinAmantakAritvAdanto maraNAntastatra bhavo mAraNAttaH samudghAtaH / etena cAyuHkarmapudgalAnAM zAto bhavati // 3 // yadA kazcidvaikriyalabdhimAn vaikriyakaraNakAle vikambhavAhalyAbhyAM kAyamAnamAyAmena jaghanyato'gulasaMkhyeya-: bhAgamutkRSTataH saMkhyeyAni yojanAni zarIrAdahiH svapradezadaNDaM nisRjya yathA sthUlAnrakriyazarIrAnAmakarma pudgalAnprAgbaddhAna zAtayati * (tadA tasya vaikriyazarIranAmakarmaviSayaH samuddhAto. vaikriyasamuddhAtaH, yadvA vaikriyazarIrakaraNakAlaviSayaH samuddhAto vaikriyasamudghAtaH // 4 // yadA kazcittejonisargalabdhimAn kruddhaH sAdhAdiH saptASTau padAnyavaSvakya viSkambhavAhalyAbhyAM dehamAnamAyAmena tu jaghanyato-'gulAsaGakhyeyabhAgamutkRSTataH punaH saMkhyeyAni yojanAnyanantatejasazarIraskandhaveSTitAnAM jIvapradezAnAM daNDaM zarIrAbahiH prakSipati, tataH krodhaviSayIkRtaM manuSyAdi nirdahati, tadA tasya tejoviSayaH samuddhAtaH tejaHsamuddhAtaH / anena ca prabhUtA~staijaHzarIranAmakarma pudgalAna zAtayati // 5 // yadA kazcidA-''hArakazarIralabdhimAna caturdazapUrvavid AhArakazarIrakararNakAle viSkambhavAhalyAmyAM zarIramAnamAyAmena jadhanyato'GgulasaGkhyeyabhAgamutkRSTatastu saMkhyeyAni yojanAni zarIrAd bahiH svapradezadaNDa nisRjya yathAsthUlAn prabhUtAnAhArakazarIranAmakarma pudgalAn prAgvaddhAn zAtayati tadA tasyAhArakazarIrakaraNakAle samudghAta AhArakasamudghAtaH // 6 // ete ca vedanAdayaH SaDagyAntamauhUrtikAH // yadAntamuhUrttAyuH kevalI vedanIya-nAma-gotrakarmAtrayaM nAyuSaH samaM nyUnaM vA kintvatipracuramAkalayati, tadA vedanIyAditrayasya kSipratarakSapaNAya kevalajJAnAbhogato jIvapradezasaMghAtaM prathamasamaye viSkambhavAhalyAbhyAM kAyapramitamAyAmata UvadhiolokAntagAminaM daNDAkAratvena daNDaM dvitIyasamaye tameva pUrvAparadikaprasAraNAt tiryaglokAntakapATAkAratvena kapATaM tRtIyasamaye ca dakSiNottaradiprasAraNAt tiryaglokAntavyApAkaM mathyAkAratvena manthAnaM kRtvA caturthasamaye ca jIvapradezAnAmanuzreNigamanAtRtIyasamaye pUritAni mathyantarANi lokaniSkuTAni ca pUrayitvA paJcamasamaye mathyantaraprasRtAn jIvapradezAn saMhRtya SaSThe samaye manthAnamupasaMhRtya saptamasamaye kapATaM zaDkocyASTama * ( ) etaccinhAntargataH pATho'tra prakSipto draSTavyaH / evmnytraapi| Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnAni / 21 samaye daNDaM saMhRtya zarIrastho bhavati / tadA tasya vevalinaH samudghAtaH kevalisamudghAtaH / / 7 / / ayaM cASTasAmAyikaH // iti pUrvArddhArthaH / / uttarArddhArthastu-manujAnAM sarvasambhavAtsaptApi / catuvidhadevAnAmAhAkalabdhikevalitvAbhAvAtpazcAdyAH / nArakANAM taija[saA](sA-'')hArakalabdhikevalitvAbhAvAdAdyAzcatvAraH / pRthivya tejovanaspatidvitricaturindriyANAM vaikriyalabdhyabhAvAt trayaH / vAyUnAM cAdarakaraNaparyAptavasanADyantargatAnAM prAyo vaikriyalabdhisaMbhavAccatvAraH / garbhajapaJcendriyatirazca tejolabrerapi bhAvAdAdyAzcatvAraH / evaM samudghAtasya saptavidhatve'pi saMkSiparyAptalakSaNamekaM jIvasthAnaM kevalIsamudghAta eva mantavyam , atraiva tRtIyacaturthapaJcamasamayeSvanAhArakatvasambhavAt / ityevamanAhArake saptAparyAptarUpANi saMjJiparyAptena sahASTau jIvasthAnAnIti sthitam / ityanena prakAreNa gatyAdiSu mArgaNAsthAneSu jIvasthAnAni cintitAni // 25 // idAnIM mArgaNAsthAneSu yojayitukAmo guNasthAnAni caturdaza nAmataH svarUpatazcamicche sAsaNamisse avirayadese pamattaapamatte / niyaTianiyaTTisahumuvasamakhINasajogajogiguNA // 26 // (yazo.) "niyaTo"tyatra prAkRtatvAt dRsya dvitvAbhAvaH / sUcakatvAtsUtrasya, padaikadeze padasamudAyopacArAdvA micchAdidviguNaThANaM sAsAyaNasammadidviguNaThANamityAdi dRzyam / tatra mithyAviparyAsavatI dRSTi-rahatpraNItatattvapratipattiryasya kavalitahatpUrasya site pItapratipattivatsa mithyAdRSTiH / guNA-jJAnAdirUpA jIyasvabhAvavizeSAstiSThantyasminniti sthAnam , guNAnAmevopacayApacayajaH svarUpavizeSaH, guNAnAM sthAnaM guNasthAnam , tatazca mithyA dRSTeguNisthAnaM sAsvAdanAdyapejhayA gugAnAmapacayajaH svarUpavizeSo mithyAdRSTiguNasthAnam / iha yadyapi mithyAdRSTeviparyastadRSTitvAtsamyagbodhAbhAvena guNAnAmabhAvena gunnsthaanaabhaavH| tathApi tasya kAciccaitanyakalA kazIkAryA'nyathA'jIvatvaprasaGgaH / sA ca mithyAtvodayA viparyayaparItA'pi cidra patvAd vyavahArato guNatvenepTeti tadbhAjanatayA mithyAdRSTeguNasthAnatvamupapannam / atra guNasthAne samastajanturAzeranantatamena bhAgena rahitAH sarve'pi jantavo'vApyante // 1 // AdyamaupazamikasamyagdaniprAptirUpaM sAdayatya='panayatIti nairukte yazabdalopaH, AsAdanaM prathamakaSAyodayavedanam / tatazca sahA-''sAdanena varcata iti sAsAdanaH / sa cAso samyag aviparItA dRSTirjinapraNItatattvapratipattirasyeti samyagdRSTizca sAsAdanasamyagdRSTistasya guNasthAnaM sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnam / yadvA saha sAtanayA prathamakaSAyodayarUpayA varttata iti sAsAdanaH / sa cAsau samyagdRSTizcetyAdi prAgvat / athavA saha aupazamikatavarasAsvAdanena vartate, tadrasaM nAdhA-'pi sarvathA tyajatIti sAsvAdanaH, sa cAsau samyagdRSTizcetyAdi prAgiva / etacca yathA bhavati tathA samAsata ucyate, Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 / SaDazItinAmni caturtha maMtranya anAdimithyAdRSTirasumAn nirmitadarzanatripuJjo'nAbhAgAnatitena girisaridupalapAlanAkalpena yathA yenaiva prakAraNAnAdikAle abhUtteneca pravRttaM nA'pUrva svabhAvAntaraM prApta matyanvayana yathApravatena kriyate karmabandhodayAMdIraNopazamanAdyaneneti karaNenAdhyavasAyavizeSeNa mohatya sAgarApamANAmekAnasaptatiM nAmno gotrasya caikAnaviMzatimAyurvAnAmanyeSAM karmaNAmekonAtrazataM ca kSapAyatvA pratyeH kRtapalyopamA-'saMkhyeyabhAganyUnAntyasAgarakoTikoTisthitiko madhyamAsthatAvAyupA vartamAno vizuddhivizeSasvarUpeNAnAdau saMsAre aprAptapUrvatvAt sthitidhAtarasaghAtAdyapUrvAthAnadatta katvAd apUrvaNa karaNena bhinaghanarAgadveSarUpagranthiH pradhAnataravizudhyAtma na vidyate mokSatarabAja samyaktvamanAsAdya nivRtti [AghuTagamasyeNa svaddha]( yAvRttiryasya yasmin vA tad ,taca tatkagNa)mAnavRcikaraNamanubhavanmithyAtvasthiterudayakSaNAdArabhyAntamuhUrta yopari pradezato vipAkatazca mithyAtvadalikAnudayarUpamantarakaraNaM karoti / kRte caitasmin mithyAtvasthitirantamuhUrttamAnA'dha. nA / tadupAravA ttanA antarmuhUttonAntaHsAgaropamakoTIkoTimAnA dvitIyA / tatrA-''dyAyAM sthito vattemAno mithyAtvodayAnmithyAdRSTireva, antarmuhUrtena tasyAmupagatAyAmantarakaraNaprathama(samaya) evaM.pazamikasamyagdarzanaprAptAyupazAntAddhAyAmAntamohUrtikyAM jaghanyena samayazeSAyAmutkRSTataH paDAvAlekAzeSAyAmanantAnubandhyudayaH kasyacid bhavati / tatra cAsau sAsvAdanasamyagdRSTiguNasthAne vartate / upazamazreNervA pratipatitaH kazciditi karmagranthamatam / tatra tasyAdyaguNasthAmapi yAvat gamanAt / siddhAntamate tu zreNeH samAptau nivRttaH pramattaguNe'pramattaguNe vA-'vatiSThate / kAlagatastu deveSvavirato bhavatIti / sAsvAdanottarakAlaM cAvazyaM mithyAtvAdayAnmithyAdRSTiH syAt / atra ca guNasthAne utkarpato-'saMkhyeyAH prANinaH prApyante // 2|| samyak ca mithyA ca dRSTirasyeti samyamithyAdRSTistasya guNasthAnaM samyagmithyAdRSTiguNasthAnam / yadA hi pUrvoktaprakAreNA-'vAptenopazamikasamyaktvenaupadhakalpena vakSyamANamatabhedAdapUrvakaraNena vA madanakodravavadazuddhasya mithyAtvamohanIyasya zuddhArddhavizuddhAzuddhatayA tridhA kRtasya sambandhinAM puJjAnAM madhye'ddhavizuddhapuJja udeti, tadA tadudayavazenAddhavizuddhajinatacvazraddhAnasabhAvAt samyagmithyAdRSTirantamuhUrta yAvattata UrdhvaM samyaktvaM mithyAtvaM vA bhajati / atrA'pyutkRSTato'saMkhyeyAH prANabhAjo labhyante // 3 // virati sma = sAvadyayogebhyo nivarttate sma virato na tathA'virataH, yadvA viramagaM virataM-sAvadhayogaparihAra eva, apratyAkhyAnakaSAyodayAnnAsya virtmstiityvirtH| sa cAsau samyagdRSTivAviratasamyagdRSTiH / sa ca pUrvopavarNitopazamikasamyagdRSTiH, zuddhadarzanamohapuJjodayavartI vA kSAyopazamikasamyagdRSTiH, prathamakaSAyacatuSkamithyAtvamizrasamyaktvakSapaNAt kSINadarzanasaptako vA kSAyikasamyagdRSTistasya guNasthAnamaviratasamyagdRSTiguNasthAnam / iha ca karmagranthamatena prathamamuktarItyaiva sarvo'-pyaupazamikasamyagdRSTibhUtvA kRtatripuJjaH kSAyopazamika Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnAni samyagTaSTimizro mithyAdRgvA bhavati / siddhAntamatena tu ko'pyanAdimiththADhaktathAvidhagurvAdisAmagryAmapUrvakaraNena puJatrayaM kRtvA zuddhapuJjapudgalAnvedayatApazamikasabhyagdRSTigbhUtyaiva kSAyopazamikasamyagdRSTirbhavati / anyastUktakrameNavaupazamikasamyagdRSTirbhavati / puJjatrayamaso na karotyeva / tadakaraNAdeva caupazamikAccyuto mithyAtvameva vrajati / yatkalpabhASyam"AlamtraNamalahantI jaha saddhANaM na muJcaI iliyA / evaM akayatipuJjI micchaM ciya uvasamI eha // " / atrA-'saMkhyAtAH sarvadeva AsAdyante // 4 // pratyAkhyAnakaSAyodayena vicAritasarvaviratilAbhatvAtkagNatrayayogatrayaviSayasarvasAvadyayogasya deze vivakSitaikavatagocarasthUlasAvadyayogAdau samastavrataviSayAnumatirahitavyApArAnte virataM-viratiryasya sa tathA, tasya guNasthAnaM dezavirataguNasthAnam / atrApi saMkhyAtItAH satatama'vApyante // 5 / / saMyacchati sma sarvasAvara yogAt, samyaguparamati sma saMyataH, pramAdyati sma-saMyamayogeSu sIdati sma pramattaH, yadvA pramadanaM pramattaM pramAdo madirA-viSaya-kapAya-nidrA-vikathAnAmanyatamaH, sarve vA, pramattamasyAstIti matvarthIyAtpratyaye pramattaH, sa cAsau saMyatazca sa tathA, tasya guNasthAnaM pramattasaMyataguNasthAnam / atra koTisahasrapRthaktvaM prApyate // 6 // pramattaviparIto'pramataH, sa cAso saMyatazcApramattasaMyatastasya guNasthAnamapramattasaMyataguNasthAnam / avasarpiNyAstRtIye caturthe cArake utsappiNyA dvitIye tRtIye caturthe cArake'vasarpiNyutsarpiNIvyatirikte caturthArakapratime ca kAle labdhajanmottamasaMhanano varSASTakopari zubhalezyo manuSyo'sminnapramattaguNasthAnake'viratAdInAM trayANAM guNasthAnakAnAmanyatame vA vartamAnaH prathamakaSAyacatuSka-darzanatrivakSapaNAyA ArambhakaH / atrA-'pramattaguNasthAnake pramattasaMyatebhyaH stokAH prApyante // 7 // yugapadidaM guNasthAnamanupraviSTAnAmanyonyamadhyavasAyasthAnasya bhedarUpA nivRttirapyamtIti nivRttiH, sA cAsau guNasthAnaM ca nivRttiguNasthAnam / asya niyatighAdara' ityapi saMjJA / yanmUlAvazyakaTIkA-kSapaka zreNyantargato jIvagrAmaH kSINadarzanasaptako nivRtti yAdaro bhaNyate / apUrvakaraNaguNasthAnamiti saMjJAntaramapyasya, tatrApUrva-navaM sthitighAta-rasaghAta-guNazreNi-guNasaMkrama-sthitibandhAnAM karaNaM-nivartanamasyetyapUrvakaraNaH / tatra mahAmAnAyAH karmasthiteraparvartanAva raNe nAlpIkaraNaM sthitighAtaH / rasasya prabhUtasyApavartanAkaraNenAlyIkaraNaM rasaghAtaH / etau ca prAktanaguNasthAneSu vizuddheralpatvAdalpAveva vyadhAdatra tu vizuddherutkRSTatvena mahApramANAvapUrtI vidhtte| uparitanasthitervizuddhivazAdapavarttanAkaraNenAvatAritasya dalikasyAntamu hattapramANamudayasamayasyopari zIghratarakSapaNAya pratisamayamasaMkhyeyaguNayA vRddhyA racanaM guNazreNirucyate / etAM ca pUrvaguNasthAneSvavizuddhatvena kAlato dIrghA dalikaracanAmAzritya laghIyasI dalikasyApavartanAt kRtavAn / atra tu vizuddhatvAda pUrvA kAlato svatarAM (dalikaracanA) svIkRtya pRthIyasI bahutarasya dalikasyApavarttanAt karoti / tathA badhyamAnazubhakarmasvavadhyamAnAzubhakarmadalikasya pratibdizabda](kSaNa)masaMkhyeyaguNavRddhyA vizuddhivazena Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 / SaDazItinAmni caturthe karmagranthe nayanaM saMcAraNaM guNasaMkramaH / enamapyatra viziSTataratvAdapUrva karoti / viziSTAdhyavasAyaparigRhItasya karmadalikasya yatkAlaniyamanaM sa sthitibandhaH etaM cAzuddhatvAtprAndrAdhIyAMsamAkArSIdiha tu vizuddhatvAllaghIyAMsaM karoti / upalakSaNaM caitadudayodvarttanAdInAm , yata etAnapyapUrvAn karotyatra sa cApUrvakaraNaH kSapaNAyA upasamanAyAthArhatvAt kSapaka upazamako vA na punarayaM kSapayatyupazamayani vA kizcit / tasya guNasthAnamapUrvakaraNaguNasthAnam / atra saMkhyAtA labhyante // 8 // ekakAlamidaM guNasthAnamAdhirUDhAnAM bahUnAmasumantAM parasparasambandhinodhyavasAyasthAnasya vyAvRtiriha nivRttiH, nAsti tathAvidhA sA'syetyanivRttiH / tulyakAlamidamArUDhAnAmanyeSAM yadadhyavasAyarathAnaM vivakSitasyApi tadevetyarthaH / / 9 / / samparaiti-paryaTati saMsAramaneneti samparAyaH = pAyodayaH, bAdarasUkSmasamparAyApekSayA sthUlaH samparAyo'syeti vAdarasamparAyo'nivRttizcAsau bAdarasamparAyazca sa tathA, sa ca kSapakopazamakabhedAt dvidhA, tatrA'baddhAyuH kSapakaH pratyAkhyAnApratyAkhAnakaSAyASTakama kSapitaM kRtAntarAla evAtivizuddhivazena apitastyAna itrikanarakadvikatiryagdvikandriyAdijAticatuSkAtapodyotasthAvara-sAdhAraNasUkSmAbhidhAnaSoDazaprakRtirmatAntareNa tvaparyAptaprakSepAtkSapitasaptadazaprakRtistasyaiva kSapitazeSa kSapayati, tataH krameNa napusakaveda khI-veda-hAsyAdipaTaka-pu vedasaMjvalanakrodha-mAna-mAyAH kSapayati, tato lobhamapi bAdaraM sUkSmalobhasya sUkSmasamparAya eva kSapaNAt upazamakastu napusakavedaM strIvedaM hAsyAdiSaTkaM puvedaM dvitIyatRtIyau krodhau caturthakrodhaM dvitIyatRtIyau mAnau caturthamAnaM dvitIyatRtIye mAye caturthamAyAM dvitIyatRtIyau lobhau ca krameNopazamayati / tatazcAsya sAmAnyenehoktaapaNopazamaviSayakramasyAvazyakavRttikRtA vizeSeNa kSapaNAyAmupazamanAyAM ca niSTaGkitakramAntamuhUrtamanivRttibAdarasaMparAyaguNasthAnam / atra saMkhyAtAH prApyante / / 3 / / sUkSmaH samparAya:kiTTIkRtalobhakapAyodayarUpo yasya sa sUkSmasamparAyaH kSapaka upazamo vA / tasya guNasthAnaM sUkSmasamparAyaguNasthAnaM / atra saMkhyAtA adhigamyante // 10 // chAdyate kevalaM jJAnaM darzanaM cAtmano'neti chadma, taccAna jJAnadarzanAvaraNAntarAyakarmodayarUpam , tatra tiSThatIti chadmasthaH, vIto rAgo mAyAlobhodayarUpo yasya sa tathA, sa cAsau chamasthazca vItarAgachamasthaH / upazAntA-upazamaM nItAH santa eva saMkramaNodvarttanAdikaraNAyogyatvena vyavasthApitAH kapAyA yena sa tathA, sa cAso vItarAgachadmasthazca upazAntakapAyavItarAgacchadmasthastasya guNasthAnam upazAntakaSAyavItarAgacchadmasthaguNasthAnam / tatropazAntakapAyagrahaNe sati vItarAgagrahaNamaviratasamyagdRSTyAdInAM pramattAntAnAM vyavacchedAya, tepAmapyanantAnubandhyAdikiyatkaSAyopazamakatvAt , vItarAgagrahaNe copazAntakapAyavItarAgagrahaNaM kSINaRpAyasya nirAsAya, upazAntakaSAyavItarAgagrahaNe chadmarathagrahaNaM svarUpAviSkaraNArtham : nahya Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnAni chadmastha upazAntakaSAyavItarAgaH sambhavati, yaH chanmasthagrahaNena vyavacchidyeta / ayamupazAntakaSAyavItarAgacchadmastho jaghanyataH samayamutkarSato'ntamuhUrta bhavati / tata sarva niyamenAddhAkSayeNa bhavakSayeNa vA pratipatati / tatra bhavakSayo triyamANasya,addhAkSaya upazAntAddhAyAM pUrNAyAm / addhAkSaNa pratipatan yathaivArUDhastathaiva pratipatati / ayaM ca vAracatuSTayamupazamazreNiM nAnAbhaveSu pratipadyate / 'ca: ubasamitta moha' iti vacanAt / ekasmistu vAradvayamutkarSata 'egabhave dukhuttocaritamohaM unasameha' iti vacanAt / yazca vAradvayametA pratipadyate tasya tatra bhave niyamAt kSapakazre rabhAvaH / yaH punarekavAraM pratipadyate tasya kSapakazreNirbhavedapIti karmagranthamatam / siddhAntamataM tvekabhave ekAmeva zreNI pratipadyate / yatkalpaH-'annayaraseDhibajja egabhadeNa ca savvA' iti / atra saMkhyAtA vartante // 11 // kSINA:-kSayamApannAH kaSAyA yasya sa tathA, sa cAsau vItarAgacchadmasthazca kSINakaSAyavItarAgachadmasthastasya guNasthAnaM kSINakaSAyavItarAgacchadmasthaguNasthAnam / asmin dvAdaze guNasthAne paramArthena darzitAyAH kSapakazreNerekAdaze copazamazreNeH parisamAptibhavati / zreNidvayasyAsya parisamAptikAlo'pyantamuhUrtameva, asaMkhyeyatvAdantamuharsAnAm / tatrAviratAdyapramatAnteSvAdyAn kaSAyAndarzanatrayaM ca, zeSAstu saMjvalanalobhavikalAnanivRttI, saMjvalanaM lobhaM ca sUkSmasamparAye kSapayati / tadevameteSvapi guNasthAneSu kSINakaSAyavyapadezaH prasajyate, kvApi kiyatAM kaSAyANAM kSayasadbhAvAd , atastadvyavacchedArthaM vItarAgagrahaNam , kSINakaSAyavItarAgatve sati cchadmasthagrahaNaM kevalIvyudAsAya, chadmasthagrahaNe sati sarAgaparAkaraNArthaM vItarAgagrahaNam , kSINakaSAyagrahaNaM copshaantkssaayvyvcchittye| atra saMkhyAtA bhvnti|12||sh yogena-- vIryeNa vartante sayogA manovAkAyAste vidyante yasya sayogI / yadvA anuttaravimAnavAsimanaH* 'paryAyajJAnAdibhiH kiMcinmanasA pRSTasya kevalino manasaivAvedane manoyogasyAdyAntyabhedabhAjaH, dezanAdau vAgyogasyAdimAntimabhedAnvitasya. caMkramaNAdAvaudArikakAyayogasya ca sadbhAvAt , sahayogaimanovAkAryartata iti sayogaH, sayogI vA, sarvadhanAdezakRtigaNatvena matvarthIyenvidhAnAt , kevalamastIti kevalI, sayogazcAsau sayogI vA cAsau kepalI ca tasya guNasthAnaM sayogakevaliguNasthAnaM sayogikevalaguNasthAnamiti vA / atra koTipRthaktvamApadyate // 13 // na santi prAcInA[mayogA yasyA-'sAvayAgo'yogI vA pUrvavat / ayogitvaM punarevam-trividho'pi yogaH sUkSmavAdaratvAbhyAM vedhA, kevalI ca kevalotpAdAduI jaghanyato'ntamuharttamutkRSTatastu dezonAM pUrvakoTI vihRtyAntamuhUrtazeSAyuH zailezI pratipitsurAdau bAdarakAyayogena bAdaravAgmanoyogI nirudhya sUkSmakAyayogAvaSTammena bAdarakAyayogaM niruNaddhi / sarvabAdarayoganirodhAnantaraM ca sUkSmakAyayogAvaSTabhmena sUkSmavAgmanoyogI niruNaddhi / sUkSmakAyayogaM tu sUkSmakriya manivarcizukladhyAnaM dhyAyan sAvaSTambhenaiva niruNaddhi / anyasyAvaSTambhanIyayogAntarasya tadA Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26] SaDazItinAmni caturya karmagranthe 'sattvAt / sannirodhAnantaraM ca samucchinnakriyamapratipAtizukladhyAnaM dhyAyan hasvapazcAkSarodgiraNamAtramAtrakAlaM zailIzIkaraNaM praviSTo bhavati / zIlasya yogalezyAmalavikalayathAkhyAtacAritrarUpasya ya IzaH sa zIlezastasyeyaM zailezI, tribhAgInasvadehAvagAhanAyAmudarAdirandhrapUraNAtsaMkocitasvapradezasya zelezyA''tmano'tyantasthirAvasthitirityarthaH / tasyAM karaNaM-pUrvaracitazailezIsamayasamAnaguNazreNIkasya nAma-vedya-gotrAkhyasyAghAtikarmatrayasyA'saMkhyeyaguNayA zreNyA,AyuHzeSasya tu yathAsvarUpasthitikayA zreNyA nirjaraNaM zailezIkaraNam / tatra praviSTo'yogo'yogI vA sa cAsau kevalI ca sa tathA / ayaM ca zailezIkaraNacaramasamayAnantaraM siddho bhavati / siddhopi ca sannayogakevalIti vyapadizyate / yogAnAmabhAvAt kevalasya ca bhAvAt / etadapekSayaiva cottaratrAyogikevalinAmAnantyaM vakSyate / bhavasthApekSayA tu saMkhyAtvameva syAt / tasya .. guNasthAnamayogakevaliguNasthAnamayogikevaliguNasthAnaM vA // 14 // eSAmuttarottarapravarddhamAnavizuddhamattA / evaM kramanirdezahetuH / ata evAha-guNA"iti sUcakatvAt sUtrasya iterullekhArthasya ca gamyamAnatvAdityevaMrUpANi guNAnAM sthAnAni-upacayApacayajAH svarUpavizeSA guNasthAnAni / tathAhi-pUrvapUrvaguNApekSayottarottaraguNAnAmupacaya uttarottaraguNApekSayA pUrvapUrvaguNAnAmapacayaH / kAlapramANaM cAmISAM yathAjIvANamamadhvANaM micchattamaNAianihaNaM neyaM / bhaviyANamiNamaNAI saMtaM pattaMmi sammatte // 1 // sAsANaM chAvaliyaM turiyaM tettIsasAgarA ahiyA / paMcamamaha terasamaM desUNA puvvakoDI u // 2 // carimaM hassapaNaravarauggiraNapamANayaM bhavatthANaM / siddhANamaNaMtaddhaM antamuhuttaM tu sesANi ||3|| samao u jahaNNeNaM pamattasAsaNuvasantamohANaM / desasajogiasaMjayamicchattANaM muhattaMto // 4 // nIvasamAse tvapramattAdInAM catuNoM samayo jadhanyaH kAlaH / sAMpratametAni mArgaNAsthAneSu yojayati cattAri devanaraesu paMca tiriesu caudasa nresu| .. igivigalesu do do paMciMdIsu cauddasa vi // 27 // (yazo0) devanarakagatyorAdyAni catvAri, na zeSANi, viraterabhAvAt / tiryaggatau dezaviratyantAnyAdyAni paJca, nAnyAni, sarvaviraterabhAvAt / manuSyagatau caturdaza-sarvaguNAzrayatvAttasyAH / "igivigalesu"ti ekendriyavikalendriyeSu mithyAtvasAsvAdanarUpe dve / tatraiteSu sarvabhedabhinneSu mithyAtvaM pratItam / svAsvAdanaM tu tejovAyuvarjapratyekabAdaraikendriyadvIndriyatrIndriyacaturindriyeSu karaNAparyApteSu draSTavyam / paJcendriyeSu caturdaza / tatraiteSu sarvabhedeSu mithyAtvam , asaMjJiSu paJcendriyeSu karaNAparyApteSu sAsvAdanam , saMkSiSu karaNAparyApteSu sAsAdanA-'viratAkhye, zeSANi tvekAdazApi saMjJiSu paryApteSveva // 27 // Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAneSu guNamthAnAni bhUdagatarUsu do egamagaNivAUsu udasa tsesu| joe terasa vee tikasAe nava dasa ya lobhe // 28 // (yazo0) bhUdakatarUSu pRthivyabvanaspatiSu dve dve Aye / tatra mithyAtvaM sugamam / sAsvAdanaM karaNAparyApteSu / ekamAyamagnivAyuSvatisaMkliSThatayA saasaadnbhaavaanvitsyaissvnutptteH| traseSu catuIza / dvIndriyAdipaJcendriyAntasaMgrAhitvena sarvaguNAnAM sambhavAt / yoge manovAkkAyarUpe'yogivarjAni trayodaza / vede napusakastrIpurUpe trayaH kaSAyAH samAhAtAtrikaSAyaM tatra krodhamAnamAyAtmake navAdyAni / tatrA'nivRttibAdarAkhyanavamaguNasthAne vartamAno yAvadetatkaSAyatrikaM nAdyApi kSapayatyupazamayati vA tAvat svaguNasthAnasaMkhyeyabhAgAnyAvadetadvedatrayakaSAyatrayavAnavApyate, na parataH / lobhe dazAditaH prabhRti / sUkSmasamparAye-'pi kiTTIkRtAlobhasambhavAt // 28 // maisuyaohiduge nava ajayAi jayAi satta maNanANe / kevaladugaMmi do tinni do va paDhamA anANatige / / 29 / / (yazo0)matijJAnazrutajJAnA-'vadhijJAnA-'vadhidarzaneSu nava ayatAdIni aviratasamyagdRSTayAdIni kSINamohAntAni manaHparyAyajJAne yatAdIni-pramattasaMyatAdIni kSINamohAntAni / kevaladvikekevalajJAnakevaladarzanAtmani dve sayogyayogirUpe / ajJAnatrike-matyajJAna-zrutajJAna-vibhaGgAkhye / trINyAdimAni dve vA prathame / tatra ye trINi manyante, teSAmidamAkUtaM yanmizradRSTejJaoNnAnyapi ajJA. nAnyeva, yathA'vasthitavastuparicchedAbhAvAt , jJAnakAryA'karaNAdvA / ye tu dve eva pratijAnate, tepAmayamabhisaMdhiryaduta mizradRSTejJAnAni kizcitsamIcInarUpatvAdIpatkaluSabhAvabhAjyapi samyagajJAnA yeva, ato-jJAnAtraye mizradRSTirna prApyate / na ca sAsvAdanasyApi samyagdRSTitvena tadavabodhasyApi samyagjJAnAtmakatvAdajJAnatritaye sAsvAdanaguNasthAnAsadbhAva iti vAcyam / yatastajjJAnasya prathamakaSAyodayenAtidUSitatvAdajJAnatvameva // 26 // sAmAiyacheesu cauro parihAra do pmttaaii| desasuhume sagaM paDhamacaramacauajayaahakhAe // 30 // (yazo0)sAmAyikacchedopasthApanIyayozcatvAri pramattAdIni anivRttivAdarAntAni / parihAravizuddhike dve pramattA'pramattarUpe, nottarANi, zreNerabhAvAt / dezavirate svakaM svakIyaM dezaviratyabhidham, sUkSmasaMmparAye svakaM sUkSmasaMrAyAtmakam / prathamacaramayorayata-yathAkhyAtAmyAM saha yathAkrama sambandhastataH prathamAni mithyAdRSTayAdIni catvAryasaMyate / yato'trAsaMyatatvaM viraterabhAvaH, sa cA-'viratasamyamithyAdRzostulyaH / yathAkhyAte tu caramANi upazAntakaSAyAdIni catvAri // 30 // Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 // SaDazItinAmni caturthe karmagranthe vArasa avakhucakkhusu paDhamA lesAsutisu cha dusu stt| sukkAe~ terasa guNA savve bhavve abhavvegaM // 31 // (yazo0) "savve bhavve" iti padaM vihAya prathamazabdasya sarvatrAbhisambandhAdacakSuzcakSurdarzanayordA daza prathamAni / lezyAsvAdyAsu tisRSu prathamAni SaT / tatra kRSNAdilezyAtraye prathamAnAM caturNA sadbhAvaH, maMdasaMkleze tu tatra dezaviratapramattayoH sdbhaavH| pratyekamasaMkhyeyalokAkAzapradezapramANAni .. dhadhyavasAyasthAnAni / lezyAnAM matabhedena tu catvAryeva / yataH keciddezaviratAditrayasya vizuddhataijasyAditraye sadbhAvaM manyate / na kRSNAdilezyAtraye / dezaviratAditrayasya viratatvAt , tathAvidhasaMklezavattinAta tatra viraterabhAvAta / dvayostaijasIpabalezyayoH sapta prathamAni | zuklAyAM tu prathamAni trayodaza / bhavye sarvANi caturdaza / abhavye prathamamekam / // 1 // veyaga khar3aga usame cauro ekkArasaTTa turiyAI / sesatige sahANaM sanisu caudasa amanisu do // 32 // (yazo0) vedyante-vipAkenAnubhUyante samyaktvapuJjapudgalo yatratadvedakaM jhAyopazamikam / yadapyanyatra kSapitamAyadarzanasaptakasya samyaktvapuJjacaramapudgalagrAsarUpaM vedakamuktaM tadapyetadeva / tatra vedake kSAyika opazamike ca yathAsaMkhyena catvAri ekAdaza aSTau turyAdIni-caturthAdIniaviratasamyagdRSTipramukhANi krameNA-'pramAtAntAni ayogyantAni upazAntamohAntAnItyarthaH / zepatrike samyaktvatrayApekSayA vipakSabhUte mizrasAsvAdanamithyAdRSTinAmni svasthAnaM svapadaM mizre mizraM sAsvAdane sAsvAdanaM mithyAtve mithyAtvamityarthaH / saMjJapu-manovijJAnasahiteSu caturdaza / yato'tra dravyamano'pekSayA sayogI / prAcInadravyamano'pekSayA vA-'yogyapi saMjJIti vyavahataH / anye tu kevalI "nosannI no'sannI" itivacanA'vaSTambhena saMziSu sayogyayogirUpaM guNasthAnaM dvayaM na pratipadyante / asaMkSiSu dve Aye // 32 // AhAragesa paThamA terasaNAhAragesa paMca ime / 'paDhamatadugaavirayA iya gaiyAIsu guNaThANA // 33 // (yazo0) AhArakeSu prathamAni trayodaza / anAhArakeSu paJcemAni / tAnyevAha- 'padamante" tidvika-zabdasya pratyekamabhisambandhAtprathamadvikAntyadvikAviratarUpANi pshc| tatra mithyAtva-sAsvAdanAviratasamyagdRSTirUpANi vigrahagatau / sayogiguNasthAnaM samuddhAte tRtIyacaturthapaJcamasamayeSu / ayogiguNasthAnaM tu paJcahasvAkSarogiraNamAtrakAlam / ityamunollekhena gatyAdiSu mArgaNAsthAneSu guNasthAnAni yojitAnIti zeSaH // 33 // 1. "paThamaMtimadugaaviraya gaiyAisu iya guNaTThANA // 33 // " ityapi paatthH| Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAneSu guNasthAnAni, oghato yogAzca [ 26 adhunA mArgaNAsthAneSveva yogAnyojayitu yogabhedAstAvadAha sacca mosaM mIsaM asaccamosaM maNaM taha vaI ya / uralaviuvvAhArA mIsA kammaigamiya jogaa||34|| (yazo0) yogAH sapUrva vyAkRtArthAste trividhA api paJcadazadhA manoyogacatuSTayavAgyogacatuSTayakAyayogasaptakamIlanena / ata eva gAthAnte "haya jogA"itIyattAdyotakaM padamuktam / tatra manoyogastAvaccaturdA, satyAsatyamizrAsatyAmRSAbhedena / tatra santi munayaH padArthA vA temyo mukti prApakatvena yathA'vasthitasvarUpaparyAlocanena vA hitaH satyaH / yathAsti jIvaH sadasadrUpa ityaadi| yathAvasthitavastucintanaparaH satyamanoyogaH / satyavijJAnajanakatvAttu manoyogasya satyatvavyapadezaH, kAraNe kAryopacArAt / evamanyatrApi / tadviparIto 'satyo-mRSA / yathA nAsti jIva ekAntamapo vetyAdi vimrshnprH| satyAsatyobhayarUpo mizrI yathA dhavakhadiramizreSu bahupvazokavanamiti vikalpananiSThaH / na vidyate satyaM yatra so'satyo na vidyate mRSA yatrAsAvamaSA asatyazvAsAvamRSazca kRtAkRtAdivatkarmadhAraye'satyAmuSaH / yatkila vivAde sati vastupratiSThAzayA jinamatAnusAreNa vikalpyante tatsatyam / yajinamatAnavatAri vikalpayate tadasatyam / yattu vastu pratitiSThAsAM vinA svarUpamAtraprajJApanAparaM vyavahArapatitaM vimRzyate tana satyaM nApyasatyaM kintva satyAmRtam / tadevaM devadatta ghaTamAnaya bhikSA dehItyAdiparAmarzako'satyAmRSo manoyogaH / evaM yathA manoyogazcatuddhA tathA tena prakAreNAsti jIvaH sadrapa ityAdisamuccAraNamAtrabhedena caturkI vAgyoga udAhAryaH / kAyayogabhedAstu sUcakatvAt sUtrasya audAriko vaikriya AhAra iti trayaH, punareta eva pratyekaM mizrapadavizeSitA iti SaT , kArmaNena saha sapta / tatrodAraH pradhAnaM sa evaudArika prAdhAnyaM ca tIrthakaragaNadharapuruSApekSayA yadvA sAtirekayojanasahasramAnatvAt zeSabhavadhAraNIyakAyemyo mahApramANa udAraH, sa evaudArikaH kAyayogaH / viziSTA vividhA vA kriyA vikriyA, tasyA bhAvo vaikriyaH / caturdazapUrvavidA saMzayacchedanavArthagrahaNArthaM tIrthaMkarAdisannidhigamana-prANidayA-svasamRddhiprakaTanahetave viziSTalabdhivazAd hiyate nirmApyata ityAhArakaH / sa ca jaghanyata eko dvautrayo vA utkAMtaH sahastrapRthaktvamAno yugapannAnAjIvAnAM sambhavati / ekajIvasya tvekabhave vAradvayam / sarvabhaveSu vAracatuSTayameva / caturthavelAyAM kRtaM tadbhava eva mukteriti / audAriko mizro yatra sAmarthyAya tena kArmaNena sa audArikamizraH / utpattidese hi samanantarAgato jantu. rAyasamaye kaarmnnenaivaahaaryti| tata UrdhamaudArikasyA''rabdhatvAtkArmaNamizreNaudArikeNakArmagaudArikayomizratve samAne pi odArikasyAramyamANatvena prAdhAnyAdaudArikamizra iti vypdeshH| vaikriyo mizra uttaravaikriyArambhatyAgakAlayoH paryAptadevanArakAvapekSya vaikriyeNa / keSAMcinmatena Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe tu kRtavaikrayasamuddhAtau tAvapekSya kArmaNenApi / aparyAptadevanArakApekSayA tu kArmaNena / paryAptavAdaravAyukAyikapaJca ndriyatiryagmanuSyApekSayA punaraudArikeNa yatra sa vaikriyamizraH / atrA-'pi prArambhakAle prArabhyamANatvena tyAgakAle ca bahuvyApakatvena vaikriyasya prAdhAnyAdvaikiyamizra iti vyapadezaH, na tu kArmaNamizra ityaudArikamizra iti vA / atra saiddhAntikA vAyukAyikatiryagmanuSyANAM vaikriyasyArambhakAle audArikasya bahuvyApAratvena prAdhAnyAdaudArikamizramabhyupayanti / anye tu vaikriyatyAgakAle audArikasya prArabhyamANatvena prAdhAnyAdaudArikamizramabhyupayanti / AhArako mizro yatra sAmarthyaprAptenaudArikeNa sa aahaarkmishrH| ayaM ca caturdazapUrvavida AhArakArambhatyAgakAlayobarboddhavyaH / anye tvAhArakasyA''rambhakAle, kecitta tyAgakAla audArikamizraM manyante / kAraNAni tu pUrvavat , kamaiMva kArmaNam , karmavipAko vA kArmaNaH, tapaH kAyayogaH / ayaM tu kevala Rjugatau vigrahagatAvutpattiprathamasamaye kevalisamuddhAtasya ca tricatuHpaJcasamayeSu lamyate / taijasakAyayogastu sarvadaiva kArmaNasahabhAvitvAt kArmaNenaiva saMgRhIta iti pRthagnoktaH / manovAkAyayogAnAkramakAraNaM prAguktam , manobhedeSu prazasyatvAdAdau satyasya, tatastatpratipakSatvAdasatyasya, tatastadubhayaniSpannatvAnmizrasya, tadanubhayalabdhAtmalAbhatvAdasatyA. mRSasyopAdAnam / eSa eva vAgbhedeSvapi nirdezakramahetuH / kAyayogabhedeSu punarutkRSTato'-nantakAlabhAvitvenaudArikasya, tata utkRSTataH saMkhyAtasAgaropamakAlabhAvitvena vekriyasya, tatontamuhUrtakAlabhAvitvenA-''hArakasya, tata audArikAdiyogamU(lAnAM mizrANAM kArmaNe zaidArikAdimizrANAm / tadanantaraM kevalasya katipayasamayabhAvitvena saMsArAnta(vartinAM saMsAra)nimitta(tvena ca kAmaNasya nirdezaH // 34 / / atha tAn mArgaNA) sthAneSu yojayati / ekArasa suranAra yagaIsu AhAra urldugrhiyaa| jogA tiriyagaIe terasa AhAragaduguNA // 35 // (yazo0) suranArakagatyorekAdaza yogaaH| dvikazabdasya pratyekamabhisambandhAdAhArakadvikena rahitA audArikadvikena rahitAH / AhArakA-''hArakamizraudArikaudArikamizrarahitA ekAdaza yogA ityarthaH / AhArakadvikaM yatereva audArikadvikaM tiryagnarANAmeveti tatpariharaNam , tiryaggatau trayodaza, ke ? AhArakadvikenonA = ''hArakadvikazeSA / bhAvanA pUrvavat // 3 // A ayaM ca bAhulyApekSayA vivakSAbhedaH / anyathaudArikakAyasyotkRSTakAlo dezonadvAviMzativarSasahasrANi, vaikriyasya cAntamuhUrtamAtra eva iti jnyym| . . . Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAneSu yogAH nrgipnniNditstnnunrapumksaaymisuohiduge| accakkhuchalesAbhavasammadugasannisu ya sabve // 36 // (yazo0) atrA''dyArdhe samAhAradvandvo'parAddhe tu "sannisu ye"tiparyanta itaretarayogaH "apume"ti napuMsakaH avadhidvika-mavadhijJAnAvadhidarzane, samyaktvadvikaM kSAyopazamika-kSAyike, tato naragatyAdiSu paJcaviMzatisaMkhyeSu sthAneSu sarvayogAH / bhAvanA tu pratItA // 36 // egidiesu paMca u kammaigaviuvviuralajualANi / kammuraladurga antimabhAsA vigalesu caurotti // 37 // (yazo0) turevArthe, paJcaiva, ekendriyeSu ke ? kArmaNaM yugalazabdasya vaikriyA-''hAra]yaudAri)kAbhyAmabhisambandhAdvaikriyayugalamaudArikayugalaM ca / tatra kArmaNaM vigrahagatA RjugatAvutpattiprathamasamaye ca audArikadvikaM paryAptAparyAptadazAyAm / vaikriyadvikaM tu paryAptabAdaravAyukAyikApekSam / vikaleSu-vikalendriyeSu dvitricaturindriyeSu kArmaNamaudArikadvikamantimabhASA cAsatyAmRSArUpeti catvAraH / bhAvanA sugamA // 37 // kammuraladugaM thAvarakAe vAe viuvijuyalajuyaM / paDhamaMtimamaNavaidugakammuraladukevaladurgami // 38 // (yazo0) sthAvarakAye pRthivyAdau vanaspatyante'rthAdvAyuvarje, kArmaNaM ca audArikadvikaM ceti dvandve kArmaNaudArikadvikamiti yogatrayam / etadeva vAyukAye vaikriyadvikena yutaM-yuktamiti yogapazcakam / bhAvanA tvekendriyavat / prathama satyamantimamasatyApaM manastadrapaM dvikaM prathamA satyAntimA'satyAmRpA vAk tadrUpaM dvikaM kArmaNamaudArikadvikaM ceti yogasaptakaM kevalajJAna kevaladarzanayoH / atra dravyamanaH pratItya manobhedadvayamuktam , vAgadvayamaudArikaM ca pratItam / kAmaNaudArikamizrayogau tu samuddhAte / uktazca-"audArikaprayoktA prthmaassttmsmyyorsaavissttH| mizrovArikayoktA saptamaSaSTa dvitIyeSu // kArmaNazarIrayogI caturthake paMcame tRtIye ceti // 38 // 'thIveyaanANovasamaajayasAsaNaabhavvamicchesu / terasa maNavaimaNanANacheyasAmaiyacakkhusu ya // 39 // (yazo0) atra pUrvArddhapratipAdite sthAnanavake AhArakadvikavarjAsrayodaza / dvitIyArddhagate tu sthAnaSaTke'paryAptatvAbhAvAdaudArikamizrakArmaNavarjAsrayodaza vivakSitavarjanIyaM yogadvikaM ca sUtrakRtA sujJAnatvAnnoktamiti // 39 // .. 1. "thIveannANo" ityapi pAThaH / Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ] SaDazItinAmni caturto karmagranthe parihAre suhume nava uralavaimaNA skmmurlmissaa| ahakhAe saviuvvA mIse dese saviuvadugA // 4 // (yazo0) parihAravizuddhike sUkSmasamparAye ca audAriko vAkcatuSTayaM manazcatuSTayaM ceti nava / te pUrvoktA nava kArmaNaudArikamizrI kevalisamudghAtApekSau / / upA] (cetyekAdaza yogA yathAkhyAta. saM)yame'ntyaguNasthAnacatuSkavartini bhavanti / tatra kArmaNaudArikamizrI kevlismudghaataapekssau| upazAntakSINamohayostu nava nava yogAH / ayoginisarvayogAbhAva eva / mizraguNasthAnake tacchabdAnuvRtyA te pUrvoktAH parihAravizuddhikasUkSmasamparAyasambandhino nava, vaikriyasahitA daza / atra "nasammamicche kuNai kAla" miti vacanAnmizrasya maraNAbhAvena vigrahagatibhAvi kArmaNamaparyAptAvasthAbhAvinAvaudArikamizradevanArakasambandhirvakriyamizrI ca na bharanti / naratirazvostu samyagmi dhyAdRzokriyamizrAbhAvo vaikriyasyaivAkaraNAdanyato vA kAraNAditi tattvavido vidanti / AhArakadvikAbhAvaH pratItaH / deze-dezavirate'trApi tacchabdAnuvRtyA te pUrvoktA nava vaikriyadvikena tu sahitA ekAdaza / vaikriyadvikaM dezaviratasyAmbaDaparivrAjaka syaika (syeva) vaikriyalabdhau satyA draSTavyam // 4 // kammuralaviuvadugANi caramabhAmA ya cha u.amanimi / jogA akammagAhAragesu kammaNamaNAhAre // 41 / / (yazo0)dvikazabdasyaudArikavaikriyAbhyAmabhisambandhAtkArmaNaudArikadvikavaikriyadvikAnya'sarayAmRSA bhASA ceti Sar3a yogAH / asaMjJini manovijJAnazUnya ekendriyAdau / tatra kArmaNaM vigrahagato, audArikamizro'paryAptAvasthAyAm , audArikaM paryAptAvasthAyAm , vaikriyadvikaMca bAdaraparyAptavAyoH, asatyAmRSA bhASA ca paryAptadvIndriyAdInAm | AhArakeSu yogA akarmakAH kArmaNarahitAzcaturdazetyarthaH / yattu Rjugatau vigrahagatau joeNa kammaeNaM AhAreI aNaMtaraM joyo / " iti vacanAdutpattipaJcamasamaye kArmaNavato'pyA-''hArakatvam , tadalpakAlabhAvitvAnna vivakSitamiti (tyu) cyte| kArmaNamekamevAnAhArake / anAhArako hi mithyAdRSTi-sAsAdanA-'virataguNasthAnatraye vigrahagatI sayogiguNasthAne ca kevalisamudghAtatRtIyacaturthapaJcamasamayeSu prApyate / sa ca tadA kArmaNenaiva yogena yutaH / ayoginastu anAhArakasya na kArmaNayogo'pi, nirUddhasamagrayogatvAdeva // 41 // adhunA mArgaNAsthAneSu yojayitumupayogAn bhedataH svarUpatazca tAvadAhanANaM paMcavihaM taha annANatigaM ti aTTha saagaaraa| caudaMmaNamaNagArA bArasa jiyalakkhaNuvaogA // 42 // . (yazo0)upayujyate 'rthaparicchittiM prati vyApAryata iti upayujyate'rthe paricchedaM prativyApA Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMghe mArgaNAsthAneSu copayogAH yate jIva ebhiriti vA upyogaa-jiivsvtttvbhuutbodhaatmnH| te ca pricchedybhedaavdhaa| sAkArA anAkArAzca / tatra sAmAnyavizaSAtmake vastuni vizeSAMzagrAhiNaH sAkArAH / saha viziSTAkAreNa vizeSagrAhitvAtmakena vartante iti kRtvA / sAmAnyAMzagrAhiNo'nAkArAH / viziSTAkArasyA'bhAvAt / tatra jJAnapaJcakaM matijJAnAdi pUrvopavarNitaM matyajJAnAdyajJAnatrikaM caityaSTau sAkArAH / caturNA darzanAnAmacakSurdarzanAdInAM prAgvyAkRtArthAnAM samAha razcaturdarzana mitizabdAnuvRtteriti darzanacatuSTayarUpA anAkArAH / etena bhedAnugataM svarUpamuktam / "jIvalakkhaNe"ti jIvAnAM lakSagAni svarUpANi 'upayogalakSaNo jIva" iti vacanAdidaM ca sAmAnyAnuyAyi svarUpam / dvAdazeti saMkhyAyAH sAmarthyagamyAyA api sAkSAdupAdAnametavAnta eva na nyUnAdhikA iti niyamArtham / atra "savvAu laddhIo sAgarovauttassa bhavantI" ti vacanAllabdhihetutvena prAdhAnyAt / chadmasthagatasAkArANAmantamuhUrttakAlatvenAlye-'pi sAkArANAM paryAyaparicchedakatayAcirasthAyitvenA'nAkAmyaH saMkhyAtaguNakAlatvAdAdI sAkArA uktAH, tato'nAkArAH / yattu vibhaGgajJAnAnnivartamAnasya sAkArAnAkAropayogadvaye'pi vartamAnasya samyaktvAvadhi: jJAnapratipattirastItyuktaM paJcamAGgatadavasthitapariNAmApekSayA "savvAo ladvIo" ityAdi tu vacanaM pravarttamAnapariNAmApekSayeti na virodhaH / jJAnapaJcakasyA-'jJAnatrikasya darzanacatuSkasya ca nirdezakramahetavaH prAguktAH // 42 // athaitAn mArgaNAsthAneSu yojayatimaNuyagaIe bArama maNakevaladuhiyA navannAsu / thAvaraigabitiiMdisu abakkhudaMmaNamanANadugaM // 43 // (yazo0) manuSyagatau dvAdaza, tatra sarveSAmapi sambhavAt / manaHparyava-kevaladvikavarjitA navA'nyAsu deva-tiryagnarakagatipu / manaHparyavakevaladvikAbhAvastu saMyamapariNAmAbhAvAt / sthAvareSu pRthivyAdiSu paJcasu eka-dvi-trIndriyeSu cASTAsu padeSu acakSu darzanamatyajJAnazrutAjJAnarUpamupayogatrayam // 43 // cakkhujuyaM cariMdisu taM ciya bArasa pnniditmkaae| joe vee sukkAe~ bhavasannIsu AhAre // 44 // (yazo0) cakSurdarzanayuktaM tadeva prAcInamupayogatrayaM caturindriyeSu paJca driyAdiSu dvAdazasu padeSu dvAdazopayogAH pratItAH / paraM yatsaMjJini kevaladvika nigaditaM tatkevalinaH saMjhya-saMjJivyapadezazUnyasyApi dravyamano'pekSayA 'saMjJi' iti vivakSaNAnmantavyam / yasvanivRtivAdara eva vya Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 } SaDazItinAmni caturthe karmapanye vacchinne'pi vedatrike kevalidvikamuktam , tadAkAramAtrAzrayaNena kevalino pi puruSAdivyapadezabhAjanatvAd draSTavyam // 44 // kevaladugahINA dasa kasAyapaNalesa'vakhucakkhasu ya / kevaladuge niyadugaM khar3age nava no anANatigaM // 45 // (yazo0) kapAyacatuSke lezyApaJcake cakSuracakSurdarzanayoH kevaladvikena nyUnA dazaH eteSAmabhAva eva kevaladvikasadbhAvAt / kevaladvike nijadvikaM kevalajJAnakevaladarzanAtmakam / jhAyike nava, kathaM no'jJAnatrikaM bhavati, tadanye bhavantIti tAtparyArthaH // 4 // paDhamacaunANasaMjamaveyagauvam miyaohidaMsasu / nANacaudaMsaNaniga kevaladujuyaM ahakkhAe // 46 // (yazo.prathamacatuHzabdayonisaMyamAbhyAM pratyekamabhisambandhAtprathameSu caturyu jJAneSu matyAdiSu prathameSu caturyu saMyameSu sAmAyikAdiSu vedake-jhAyaupazamikasamyakatve aupazamikasamyakatvA'vadhidarzanayozca jJAnacatuSkaM darzanatrikaM cetyupayogasaptakam / etadeva kevaladvikena sahitaM yathAkhyAtasaMyame'ntyuguNasthAnacatuSkavartini / tatropayogasaptakametadeva kSINamohayoH, kevaladvikaMca sayogyayogiguNasthAnayoH // 46 // nANatigadaMmaNatigaM dese mIse anANamIsaM taM / kevaladugamaNapajjavavajjA assaMjayaMmi nava // 47 // (yazo0) jJAnatrikamAdyaM darzanatrikaM cAdyamiti SaDupayogA deshvirte| mizre-mizraguNasthAne tadeva jJAnatrikaM darzanatrikaM ceti SaT / kevalaM jJAnavikamajJAnamizraM draSTavyam / idamatra tAtparyammizraH samyagamithyAdRSTirUcyate / tatazca yAvatAM'zenA'tra samyagazabdapravRttistAvatA.'sya jJAna kathyate, yAvatA ca mithyAzabdapravRttistAvatA tadevA-'jJAnamizrIbhUtaM draSTavyam / ata evAvadhijJAnazaM kaMcidAzrityAvadhidarzanamapyatroktam , anyathA zuddha vibhaGgajJAne mithyAdRSTeriva na taduktaM syAt / kevaladvikena manaHparyavena ca rahitA navA'saMyate-saMyamazUnye mithyAdRSTi-sAsvAdanamizrA-viratabhede na ca svarUpe / tatra mizre paDuktA evopyogaa| mithyAdRSTeH sAsvAdanasya cAjJAnatrayam / samyagdRSTenitrayamavadhidarzanaM ca / sarveSAmapyeSAM cakSurdarzanamacakSurdarzanaM ceti navopayogabhAvanA // 47 // annANatigaabhavve sAsaNamicche ya paMca uvogaa| dodaMsaNatianANA te avibhaMgA asannimi // 48 // Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAneSUpayogAnayavizeSeNa yogatraye guNasthAna-jIvasthAno-payogayogasatkamatAntarANi ca [ 35 (yazo0) ajJAnatrikAdiSu SaTsthAneSu cakSuracakSurdarzanarUpaM dvikamajJAnatrikaM ceti paJca / iha vibhaGge'vadhidarzanAbhAva uktaH karmaprakRtyanuvattyA / tatra hi mithyArUpatayA samyak viSayAnizvAyakatvAdavadhidarzanaM na vibhaGgAtpRthagvivakSitam / prajJApanAyAM tu vibhaGgasyAvadhidarzanamanumatam / yatastatroktam-"dasaNaM vibhaMgohINa jautu rUpa (lla)meveti yathAsamyagdRzo vizeSaviSayamavadhijJAnamavadhidarzanaM sAmAnyaviSayamevaM mithyAdRzo vizeSaviSayo vibhaGgaH sAmAnyaviSayamavadhidarzanamiti / te ca prAguktAH paJca vibhaGgarahitAzcatvAro'saMjJini manovijJAnavikale // 48 // athopayogopasaMharaNAya matAntaraprastAvanAyannAha- .... maNanANacakkharahiyA dama u aNAhAragemu uvogaa| iya gaiyAisu nayamayanANatamiNaM tu jogesu // 49 / / (yazo0) turevArthe, dazaivopayogA anAhArake / anAhArako hi vigrahagatikevalisamuddhAtabhavasthAyogisiddhadazAsveva prApyate / tatra vigrahagatau samyagdRSTenitikamavadhidarzanaM ca / mithyAdRSTeH sAsvAdanasya ca matyajJAnazrutAjJAne vibhaGgajJAnamapi tayAH, . "sannI neraiesu uralapariccAgraNaMtare mamae / vinbhaMgaM ohiM vA aviggahe viggahe lamai // " iti vacanAtsaMjJibhyo nArakeSUtpadyamAnayoraparyAptadazAyAM mantavyam , asaMjJibhyaH punarnarakeSUtpannasya mithyAdRzaH paryAptadazAyAmeva vibhaGgajJAnam , yata uktam'assannI naragasu pajatto jeNa lahai vibhaMga / nANA tinneva tao annANA dunni tinneve" ti. etacca bhAnapativyantare-pvapyutpadyamAnayorvAcyam / jyotiSkavaimAnikeSu punarasaMjJimya utpAda eva nAstItyeva vivAdo vibhaGgaH / trayANAmapyacakSadarzanamevameteSvaSTau / kevalisamudghAte bhAsthAyogiguNasthAnake siddheSu ca kevaladvikamiti vivekaH / iti gatyAdiSu upayogA yojitA iti zeSaH / atra nayamatena-nizcayanayAzrayeNa nAnAtvaM vizeSo nayamatanAnAtvaM yogeSu idaM vakSyamANam , tuzabdaH prAgvyAkhyAnAtkariSyamANavyAkhyAnavyatirekasUcakaH // 49 // tadeva nAnAtvamAha-- taNuvaimaNesu kamaso duvautipaMcA duattttcucuro| terasadubAraterasa guNajIvuvaogajogatti // 50 // (yazo0) tanau kAyayoge krameNa dvau catvAraH trayaH paJca guNasthAna-jIvasthAno-payoga-yogAH / vAci-bAgyoge krameNa dvAvaSTau catvAraH catvAro guNasthAna-jIvasthAno-payoga-yogAH / manasimanoyoge krameNa trayodaza dvau dvAdaza trayodaza guNasthAna-jIvasthAno-payoga-yogA bhavantItyakSaraghaTanA / bhAvArthastu kAyayoge manovAgrahite AdyaguNasthAnadvayam , AdimaM jIvasthAnakacatuSkam , Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe prathamAjJAnadvikamacakSurdarzanaM cetyupayogatrikam , vaikiyadvikamaudArikadvikaM kArmaNaM ceti yogapaJcakam , manovarjite na tu kAyavirahite vAcaH kAyAvyabhicAritvAdvAgyoge prathamaguNasthAnadvayam , paryAptAparyAmadvitricaturindriyAsaMjJipaJcendriyarUpANyaSTau jIvasthAnAni, iha karaNenA'paryAptasya vAgyogo 'ma vini bhUtavadupacAra" itinyAyAt , cAracakSudezanamatyajJAnazrutAjJAnarUpA upayogAzcatvAraH, audArikadvikamasatyamaSAbhASA kArmaNamiti yogAzcatvAraH / manoyoge trayodaza guNasthAnAni ayogaguNasthAnarahitAni, saMjJiparyAptA'paryAptarUpe dve jIvasthAne, karaNA' paryAptasya manoyogo bhAvini bhUtavadupacArAt , upayogA dvAdazApi, yogAH kArmaNaudArikamizravarjAsrayodazaH / manoyogaH, kAyavAgbhyAM vinA na sambhavatIti tatsahacarito gRhItaH / manoyoge ca nAnAtvaM jIvasthAneSveva zeSapadatrayapratipAdanaM prasaGgAtkRtam // 50 // ____ atha lezyAnAmavasarastAvottarottaravizuddhimattvAtkrameNa svarUpataH prAgeva pradarzitAH, kevalaM mArgaNAsthAneSu yojyante lesA u tinni paDhamA naargviglggivaaukaaesu| egidibhUtarUdagaamannisu paDhamiyA curo||51|| (yazo0) nArakadvitricaturindriyAgnikAyavAyukAyeSu titra eva, abhyAsAmasambhavAt / ekendriyAdike padapazcake prathamA eva prathamikAzcatasraH / tatra tisraH pratItAH, tejasI punarIzAnAntajaghanyAyurdevebhya utpannAnAM subhapRthivIvanaspatyapkAyAnAM karaNAparyAptatAnAmavagantavyA / etadapekSayaiva ca karaNA 'paryAptakaikedriyAsaMjJinostejaso pratipAditA / zepaikendriyazeSAsaMjJinostu madhye devAnAmutpAda eva nAsti / / 51 // kevalajuyalaahakkhAyasuhumarAgesa mukkleNsev| . lesAsu chamu saThANaM gaiyAimu chAvi sesemu // 5 // (yazo0) kevalajJAna-kevaladarzanayoryathAkhyAte sUkSmarAge-sUkSmasamparAye ca zuklAlezyaiva, .. anyAsAM vyavicchinatvAt / lezyAsu SaTsu svasthAnaM svakIyaM sthAnaM kRSNAyAM kRSNA nIlAyAM nI. letyAdi / zeSeSaktoddhariteSu gatyAdivekacatvArizati padeSu SaDapi / iha caikaikasyA api lezyAyAH pariNAmatAratamyenA'saMkhyeyA bhedA iti vizuddhimadhisTeSu manaHparyava-sAmAyikacchedopasthApanIyaparihAravizuddhikAdiSu pratipattikAlaM vihAya pariNAmavizeSApekSayA prathamalezyAtrayasyApi sadbhAvAtsAmAnyena lezyA SaTkoktina virUdhyate / uktaMca. "sammattasuyaM savvAsu lahai suddhAsu tisu ya cArittaM / puThyapaDivannao puNa annayarIe u lesaae|' iti // 52 // atha prastAvanApurassaraM mArgaNAsthAnAnAmalpabahutvaM cintayati / Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [37 mArgaNAsthAneSu lezyA alpabahutyaJca gaiyAisu appabahu bhaNAmi sAmannao saThANe vi / naranigyadevatiriyA thovA duasaMkha'NataguNA // 53 // (yazo0) gatyAdiSu vibhAgena caturdazasu vibhAgena dvApaSTisaMkhyeSu mArgaNAsthAneSvalpabahutvamete'lpe etebhya ete bahava ityevaM rUpaM "saThANe vi' tti apirevArthe svasthAna eva svayameva sthAnaM bhedamapekSya sAmAnyato'napekSatayA bhavanapatyAdigatyAdyapekSaM yathA bhavati tathA vacmi / tatra narAH stokAH, sarvasya saMmUrcchajaparyAptAparyAptagarmajabhedabhAjo manuSyarAzerasaMkhyAtatve'pi manujakSetra ebotptteH| nArakAdyapekSayA yadA tu garbhajA eva narA gRhyante tadA saMkhyAtA eveti stokAH / etebhyo nArakadeyau dvAvasaMkhyAto, nArakA asaMkhyAtA devAzthA-saMkhyAtA ityarthaH / atra nArakazabdAtpareNa devazabdopapAdAnnArakebhyo devA bhavanapativyantarajyotiSka-vaimAnikarUpA asaMkhyAtA iti dRzyam / evamanyatrApi yathAsvaM vAcyam / etacca "maisuyabhannAgiNo tulle" tyAdivakSyamANoktau tulyAdigrahaNAd gamyate / etebhyastiyazco'nantaguNAH / AnantyamatrAnantakAyikavanaspatyakSayA // 53 // paNautiduegindI thovA tinni ahiyA annntgunnaa| tamateupuDhavijalavAuhariyakAyA puNa kameNaM // 54 // thovA asaMkhaguNiyA tinni visesAhiyA aNantaguNA / (yazo0) sUcakatvAtsUtrasya ' iMdI'tyanena sUcitasyendriyasya pratyekamabhisambandhAtpaJcendriyAzcaturindriyA ityAdi dRzyam , tataH paJcandriyA asaMkhyAtA api uttarApekSayA stokAH / evamuttaratrApi yathAsvaM saMkhyAtA'saMkhyAtAnantottarapadApekSayA stokatvamudbhAvyam / emyazcaturindriyatrIndriyadvIndriyAsraye'dhikA vizeSAdhikAH / atrApi caturindriyebhyastrIndriyA vizeSAdhikA iti nirdezakramAnusAreNa gamyam / evamanyatrApi vizeSAdhi. katvAdi yathAsambhavaM vAcyam / ekendriyA anantaguNAsteSvanantavanaspatisadbhAvAt / tathA sA dvIndriyAdyAstrasanADImAtrAntargatatvena stokAH, tatastejaskAyikA manuSyakSetrabhAvino pAdarAH, sarvalokabhAvinaH mUkSmA ityasaMkhyAtAH / tataH pRthivIkAyikAstato'pkAyikAstato'pi vAyukAyikA iti trayo'pyadhikA = vizeSAdhikAH / yato vAdaraparyAptAgnibhyo vAdaraparyAptapRthivyabvAyavaH krameNA'saMkhyAtAH, tato'gnipRthivIjalavAyava eva pAdarA'paryAptA asaMkhyAtAH, tataH sUkSmA'paryAptAstejaHkAyikA asaMkhyAtAH, tataH sUkSmAparyAptAH pRthivIjalavAyavo vizeSAdhikAH, tebhyaH sUkSmaparyAptAgnayo'saMkhyAtAH, tebhyaH sUkSmaparyAptabhUjalavAyavo vizeSAdhikA iti .. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38] - SaDazItinAmni caturthe karmaganthe prajJApanAtRnopapadArthalezaH / vanaspatayo'nantA / AnantyamanantakAyikApekSam / digvibhArapezaM tu prajJApanAtRtIyapadopadarzitam / taM gatyAdidvAratrayagocaramalpaba hunvamevam-dakSiNo. dIcIdizorbharatairAvatAdilaghukSetravartitayA narAH stokaaH| dkssinnsyaamsNkhyaatgunnaaH| tasyA hi prasUtapApAH kRSNapakSikAstiyazcaH pracurA utpadyanta ite saptamyAm / evaM paSThayAdiSu ratnapra. bhAntAsu nArakA vAcyAH / pUrvapratIcyorbhavanAnAM stokatvAttanivAsinopi devAH stokAH / udIcyAmasaMkhyAtaguNAH / yAmyAyAM bhavanabahutvAdasaMkhyAtaguNAH / yato nikAye nikAye catvAri catvAri zatasahasANyatiricyante / pUrvasyAM vyantarAH stokAH / yato yatra zuSiraM tatra vyantarAH pracaranti, yatra punarghanaM tatra na pracaraMtIti ghanatvAtpUrvasyAmamISAmupapattimatI] (teratIva)stokatA / adholaukikagrAmasadbhAvAdaparasyAM vizeSAdhikAH / tata eva ca yAmyAyAM vizeSAdhikAH / prAcipratIcyoH stokA jyotipkAH, yatazcandrasUryadvIpeSUdyAnakalpeSu teSAmalpA rAjadhAnyaH / vimAnabahutvAtkRSNapAkSikadakSiNadiggAmitvAcca dakSiNasyAM vizeSAdhikAH / udIcyAM vizeSAdhikAH / yasmAtsaMkhyeyAsaMkhyeyayojanebhyo bahirdIpavartini vistaradIrghatvAbhyAM saMkhyAtayojanakoTIkoTIke mAnasAbhidhAne sarasi bahUn jyotiSkAMstAn krIDanavyAvRtAnanavaratamavalokya matsyAdayo jalacarAH saMjAtajAtismarA AsannavimAnadarzanakRtanidAnAH kiMcadvataM pratipadya kRtAnazanA jyotiSkeghRtpadyante / vaimAnikA Adyakalpa catuSTayavAsinaH pUrvasyAmaparasyAM ca stokaaH| yata AvalikApraviSTAni vimAnAni catasaSvapi dikSa tulyAni puSpAvakIrNAni tu dakSiNasyAmuttarasyAM ca bahUnyasaMkhyAtavistRtAni ca tataH pUrvAparayoH puSpAvakINavimAnadvAreNoditadevAH stokAH / uttarasyAM puSpAvakIrNavimAnabahUtvenAsaMkhyeyayojanavistRtatvena ca saudhrmvaasino'sNkhyaatgunnaaH| dakSiNasyAM vizeSAdhikAH, dakSiNadiggAmitvAd bahUnAM kRSNapAkSikajIvAnAm / IzAnavAsina uttrsyaamsNkhyaatgunnaaH| yAmyAyAM vizeSAdhikAH / sanatkumAravAsino'saMkhyAtaguNA uttarasyAm / vizeSAdhikA yAmyAyAm / etaddiggAminohi bahava kRNapAkSikAH, svalpAH zuklapAkSikAH / evaM mahendravAsino'pi / brahmalokavAsinaH pUrvAparottarAsu stokAH / zuklapAkSikA hi alpA etA suutpdynte| udIcyAmasaMkhyAtaguNAH / yAmyAM ta eva vizeSAdhikAH / pracurakRSNapAkSikatirazcA tatrotpatteH / evaM sahasrAraM yAvat / AnatAdivAsino bahusamA manuSyANAmeva hi teSUtpattiH / tiryazca ekendriya-vikalendriya-paJcendriyavizeSarUpAH / ata evaiSAmalpabahutvamindriyakAyadvArayorvamaH / tatrendriyadvAre pRthivyAdayaH sUkSmAH prAyaH sarvatra samA eveti tAnupekSya bAdarAnAzrityAlpabahutvamityam-pRthivIkAyikA dakSiNasyAM stokAH / yato yatra ghanaM tatra pRthivI bahuryatra zuSiraM tatra stokaa| tato'syAM bahutarA bhavanAvAsAzca zuSirA iti stokatA teSAm / udIcyA vizeSAdhikAH, bhavanApAsanarakAvAsastokatayA / prAcyAM candrasUryadvIpAvadhikRtya vizeSAdhikAH / Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAneSavalpabahutvam [ 36 aparasyAM vizeSAdhikAH / paDsaptatisamadhikayojanasahasrocatvena dvAdazayojanaviSkambheNa lavaNodadhimadhyavartinA gotamAbhidhAnadvIpena navayojanazatAvagAhAdholaukikagrAmaizca sahitAvetAvadhikRtya aparasyAmApaH stokAzcandrasUryagotamadvIpAnapekSya / pUrvasyAM vizeSAdhikAH, yatazcandrasUryadvIpayoreva tatra bhAvo na tu gautamadvIpasya / yAmyAyAM candrasUryadvIpAbhAvAdvizeSAdhikAH / udIcyAM tu pUrvopavarNitamAnasasaraHsadbhAvena tAsAM vizeSAdhikatvam / evamudIcyA mAnasApekSayA vanaspati-dvi-tri-caturindriya-paJvendriyatirazcAM pUrvAdidiktrayApekSayA vizeSAdhikatvakAraNamanveSaNIyam / dakSiNottarayostejaskAyikAH stokAH / yato'tra manujAstatra pAkArammeNa bAdaratejaskAyAnAM sambhava iti bhAtairAvateSu manuSyANAmalpatvAt suSamAdipvabhAvAcca stokAste / purastAdvidehavartimanujajanitapAkArambhadvArA saMkhyAtaguNAH / pazcimAyAmadholaukikaprAmAntarIkRtya vizeSAdhikAH / pUrvasyAM vAyavaH stokAH / yasmAdyatra zuSiraM tatra vAyuryatra ghanaM tatra nAsAvasti / adholaukikayAmApekSayA'parasyAM vishessaadhikaaH| uttarasyAM bhavanachidrabahutvAn vizeSAdhikAH / dakSiNasyAM bhavanabahutvAt zuSirabahutvamiti vizeSAdhikAH / bahutarabhavanachidrabahutvAdeva / pUrvasyAM stokA vanaspatayaH / iyamatra bhAvanA-iha sarvabahavo vanaspataya iti te yatra santi tatra teSAM bahutvam / teSAM ca tatra bahutvaM yatrA'pkAyaH, yatrA'yaM tatra niyamena vanaspatiH panakazevalahaDhAdivodaraH / tatazca dvIpadviguNaviSkambheSu samudreSu salilaM bahu / prAcIpratIcyotra candrasUryadvIpAH santi / yatra ca te'vagADhAstatrodakAbhAvaH, tadabhAvAca vanaspatyabhAva iti prAcyA stokA vanaspatayaH / pratIcyAM tu lavaNasamudre gautamadvIpo'bhyadhikastatra ca jalAbhAvAdalpatarA vanaspatayaH / yAbhyAyAM tu candrasUryadvipAbhAvAtpUrvato vizeSAdhikAH / yAmyAto'pyudIcyAM mAnasasaro'pekSayA vizeSAdhikAH / mAnasajalanizrayA vanaspativadudIcyAM dvitricaturindriyapazcandriyatirazvAM diktrayA'pekSayA bahutvamuttaratrohanIyam / evaM caikendriyAH kAyapaJcakAvyabhicAriNa ityekendriyANAmalpabahutvabhAvanayaiva kAyapazcakAlpabahutvamihApi lAghavAthai nirNItameveti kAyadvAre kAyapaJcakasyA-'lpabahutvagaveSaNA na kaaryaaH| dvi-tri-caturi ndriyAH paJcandriyatiryazvazca pratIcyA stokaaH| pUrvasyAM vishessaadhikaaH| dakSiNasyAM vizeSAdhikAH / uttarasyAM vishessaadhikaaH| suranaranArakarUpAH paJcandriyAH prAgevAlyabahutvena nirNItA eva / kAyadvAre pRthivyAdayo vanaspatyantAstrasAzvAlpabahutvena cintitA eveti gatIndriyakAyeti dvAratrayamUrIkRtya digapekSayAlpabahutvacintA kRtopayogitvAt // 54 // maNavayaNakAyajogI thovaasaMkhaguNaNantaguNA // 55 // (yazo0) manoyogino garbhajatiryagmanuSyA devA nArakAca asaMkhyAtA api stokAH / tato vAgyogino dvIndriyAdayo'saMkhyAtaguNAH / kAyayoginaH sarve saMsAriNo'nantaguNAH / AnantyaM Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe / prAgiva / yadyapi nigodajIvAnAmanantAnAmapye kamaudArikaM vapustathApi kArmaNApekSayAnanta. guNatvam // 5 // purisahiMto itthI saMkhejaguNA napusaNantaguNA / mANI kohI mAyI lobhI kamaso visaMsahiyA // 56 // (yazo0) puruSebhyo devagarbhajamanujatiryavizeSarUpebhyo'saMkhyAtebhyaH striyo devInArItirazca yaH . saMkhyAtaguNAH / strIbhyaH puruSAH stokA iti tu sAmarthyalabhyam / ukta ca"tiguNA tirUvaahiyA tiriyANaM ithio muNeyavvA / sattAvIsaguNA puNa maNuyANaM tadahiyA ceva / / battIsaguNA battIsarUvaahiyA ya taha ya devANaM / devIo pannattA sutte jIvAbhigamanAme // " napusakAH pUrvoNvarNitastrIpuruSavarjAH saMsAriNo'nantAH. AnantyaM prAgvat / tathA mAninaH stokAstataH krodhino vizeSAdhikAstatomAyinastato-'pi lobhinaH / yadyapyamI catvAropya mantavanaspatigatena sAmAnyenA'nantAstathApi kaSAyasattAmAtrasyA-'vivakSayA tathAvidhopayogarUpamiha kapAyitvamaGgIkRtamitisvalpakAlatvAt mAnopayogasya mAninAmalpamanantatvam , tataHkrodhAdInAM yathAkramaM bahutarabahutama kAlatvAt krodhamAyAlobhopayogAnAM vishessaadhikmaanntymvgntvym| 56 // maNapajaviNo thovA ohinnANI taAM asaMkhaguNA / mahasuyanANI tatto visesaahiyA samA dovi // 57 // (yazo.)manaHparyavajJAninaHstokAH-parimitAH,manaH paryavajJAnasya vizuddhimaccAritravatAmeva bhAvAt / tato'vadhijJAnino'saMkhyAtaguNAH, asaMkhyAtAnAM devanArakANAM bhavapratyayasya tiryagmanuSyANAM samyagdRzAM guNapratya yasyAvadheH sadbhAvAt / tato matijJAninaH zrutajJAninazca vizeSAdhikAH, yataste'vadhijJAnino-'pi manaHparyAyajJAninopyavadhyAdirahitA api paJcendriyA bhavanti [parasparapekSayA bhavanti / parasparApekSayA punarubhaye'pyamI tulyA eva / ata evoktaM "samA do vo'ti // 5 // vinbhaMgiNo asaMkhA kevalanANI tao aNantaguNA / tatto'NantaguNA do maisuyaannANiNo tullA / / 58 // (yazo0) tata ityanuvRtyA tebhyo matizrutajJAnibhyo vibhaGgajJAnino'saMkhyA asaMkhyAtA midhyAdRSTisurAdInAM vibhaGgabhAjAM samyagdRSTayapekSayA'saMkhyAtaguNatvAt / tato'nantaguNAH kevalinaH, siddhakevalinAmanantatvAt / tato'nantaguNA matyajJAninaH zrutAjJAninazca, anantakAyikaprakSepAt / siddhakevalino'pi hi ekasyApi nigodasyAnantatama eva bhAge vartante, parasparamamI ubhaye'pi tulyA eva / tata evoktaM "tullA" iti // 58 // Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (41 margA thAneSvalpabahutvam suhumaparihAraahakhAyacheyasAmaiyadesajayaajayA / thovA saMkhejaguNA cauro assaMkhaNantaguNA // 59 / / (yazo0) atra padaikadeze padasamudAyopacArAt sUkSmAH pUkSmasamparAyAH stokAH, utkRSTato'pi zatapRthaktvamAnatvAtteSAm / pRthaktvaM ca dviprabhRtirAnavabhyaH saMkhyA / tataH parihAre''ti parihArikAH saMkhyeyaguNAste pAmutkRSTataH sahasrapRthaktvamAnatvAt / tato yathAkhyAtacAritriNa upazAntamoha-kSINamoha-sayogi-bhavasthA-'yoginaH saMkhyAtaguNAH / yata upazAntamohakSINamohAnAM militAnAmutkRSTataH zatapathaktvam / etacca tu paJcAdizatarUpam / yattvagre kevalAnAM kSINamohAna zatapathaktvaM vakSyate, tad dvayAdizatarUpaM mantavyam / sayoginAM koTipRthaktvam / bhavasthA'yoginAM aTThasayabhegasamayabho sij' itivacanAd aSTottaraM zataM prApyate / etebhyazchedopasthApanIya cAritriNaH saMkhyAtaguNAH, teSAmutkRSTataH koTIzatapRthaktvamAnatvAt / tataH sAmAyikacAritriNaH saMkhyAtaguNAH, tepAmutkRSTataH koTIsahasrapRthaktvamAnatvAt / tato dezayatA-dezaviratA asaMkhyAtaguNAH, asaMkhyAtatvAddezaviratatirazcAm / tato'yatA AdyaguNAsthAnacatuSkavartino'nantAH, anantakAyikaprakSepAt // 56 // iya ohicakkhukevalaacakkhudaMsI kameNa vinneyA / thovA assaMkhaguNA aNantaguNiyA aNantaguNA / / 60 // (yazo0) ityamunollekhena vijJeyA iti saMTaGkaH / avadhinA cakSuSA kevalenA'cakSuSA ca pazyantItyevaM zIlA abdhyaadidrshino'vdhidrshnvdaadyH| tatrAvadhidarzinaH stokAH, avadhidarzanasya karaNAparyAptaparyAptAnAM saMjJipaJvendriyANAM keSAMcideva bhAvAt / tebhyazcakSurdazanavanto'saMkhyAtaguNAH, kevalibarjasarvaparyAptacaturindriyapaJcendriyavyApakatvAccakSurdarzanasya / tato'nantaguNitAH kevaladarzinaH, ananta-siddhakevaliprakSepAt / tato'nantaguNA acakSurdarzaninaH, sarve kevalivarjA ekendriyAdayaH, anantaguNatvamanantavanaspatiprakSepAt / / 60 // sukkA pamhA teU kAU nIlA ya kiNhalemA ya / thovA do saMkhaguNA'NantaguNA do visemahiyA // 61 // (yazo0) iha guNaguNinorabhedAt zuklAdilezyAzabdena zuklAdilezyAvanto grAhyAH / tatra zuklalezyAvantaH stokAH, asaMkhyAtA apyuttarApekSayA katipayamahardikabrahmalokadevasaMkhyAtAyugarbhaja naratirazcAM tathA lAntakAdyanuttarAntavimAnavAsinAmeva zuklAyAH sadbhAvAt / tataH padmale zyAvantaH saMkhyAtaguNAH, katipayasanatkumAradevasaMkhyAtAyugarbhajanaratirazcAM mAhendradevAnAM bhUyasA Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 ] paDazItinAmni caturthe karmagranthe ca brahmalokadevAnAM padmAyA bhAvAt / adhastanA hi yathAkramaM vaimAnikA bahavaH / tatastejolezyAvantaH saMkhyAtaguNAH, jyotiSka-saudharmazAnavAsidevAnAM katipayasanatkumAravAsidevabhavanapativyantarasaMkhyAtA-'saMkhyAtAyurgarbhajanaratiyaMgaparyAptavAdarapRthivyappratyekavanaspatikAyAnAM tejasyAH sambhavAt / tataH kApotalezyAvanto'nantaguNAH, katipayatRtIyanarakanArakabhavanapativyantarasammurchajasaMkhyAtAsaMkhyAtAyunaratiryagaparyAptaparyAptapathivyudaka tejovAyupratyekA'nantavanaspativikalendriyA-'saMjJipaJcendriyANAmAdyadvitIyanarakanArakANAM ca sarveSAM kApotyAH sambhavAt / tato nIlalezyAvanto vizeSAdhikAH / tato'pi kRSNalezyAvantaH / kathametadyAvatA-'nantarAbhihitanarakanArakavarjeSveva kApota lezyAvatsu nIlakRSNalezye prApyete, yastu katipayatRtIyapazcamanarakanArakeSu caturthanarakanArakeSu ca nIlalezyA katipayapaJcamanarakanArakeSu SaSThasaptamanarakanArakeSu ca kRSNalezyeti vizeSaH, sa pratyutAdhikatvapratikUlaH,adhastanAdhastananarakavAsino hi nArakAH stokAH, satyam , kintu yeSu prathamaM lezyAtrayaM prApyate teSu kApotalezyAvadbhyaH saMkliSTatvena nIlalezyAvantaH kiMcadadhikAstebhyopyatisaMvilaSTatvena kRSNalezyAvantaH / yaduktam-ekendriyAnAzritya bhagavatIsaptadazazatakadvAdazoddezake-"goyamA savvatthovA egindiyA teulesA kAulesA aNantaguNA nIlalesA visesAhiyA kiNhalesA visesAhiye"ti // // 61 // thovA jahannajuttANatayatullatti iha abhavvajiyA / tehito'NantaguNA bhavvA nivvANagamaNa'rihA // 62 // (yazo0) stokA iha saMsAre-'bhavyajIvAH / kiMpramANAH ? jaghanyaM ca tadyuktAnantakaM ca tena tulyaaH| parittayuktanijapadopAdhivazAddhi trividhamapya'nantakaM jaghanyamadhyamotkRSTabhedAnnavavidham / tacca jIvasamAsa-sA zatakAdibhyo'bhyUhyam / iha tu vistArabhiyA nAvirbhAvyate / temyo'bhavyebhyo'nantaguNA bhavyAH / abhavyAH siddhAnAmanantabhAge, bhavyAstu siddhebhyo'pyanantaguNA iti hyAgamamudrA / te punaH kIdRzAH, nirvANagamanamavazyaprApyatvenArhanti ye, ta iha bhavyAH,na punaH sAmaggiamAvAo vavahAragarAsiapavesAo / bhavyAvi te aNantA je siddhisuhaM na pAveti // gAthoktasvarUpA api // 62 // sAsANauvasamiyamissaveyagakakhaigamicchadiTThIo / thovA do saMkhaguNA asaMkhaguNiyA aNantA do||63|| (yazo0) sAsvAdanA utkRSTataH kSetrapalyopamAsaMkhyeyabhAgavA-''kAzapradezapramANatvenA- . 'saMkhyAtA api aupazamikA'pekSayA stokAH / sAsvAdanatvaM hi aupazamikaM tyajatAM mithyAtvaM cAprApnuvatAM prApyate / tatra yAvanta aupazAmikaM prApnuvanti na tAvantaH sarve'pi sAsvAdanatva Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 43 mArgaNAsthAneSvalpabahutvam spRzaH, kintu kecidevA-'nantAnubandhyudayAditi sAsvAdanAH stokAH / ata evA.'mIbhya opazamikasamyaktvabhAja upazamAH saMkhyAtaguNA uktAH / te hi "assaMkhAuyatiriyA vimANiyo paDhamapuDhavineraiyA / maNuyA ya tisaMmattA veyagauvasAmagA sesaa||" ityuktebahavaH tRtIyanarake 'pi kRSNavannArakANAM kSAyikasamyaktvavatAM sadbhAvena 'paDhamapuDhavineraiyo' tina vyabhicAritvam , teSAM tadvatA kAdAcitkatvenAlpatvAdavivakSitayA jIvasamAsavRtyuktayeti / aupazamikebhyo mizrAH samyagmidhyAdRzaH sNkhyaatgunnaaH| te hyaupazamikasamyaktvabhAgbhyo bahavo bhavanti, yadA syuH, mizrapariNAmasya hya kasminnapi bhave ekasyApi jIvasya sarvagatiSvapi punaH punaH sambhavaH / aupazamikaM tvanAdimithyAdRSTInAM granthibhede bhavatyupazamazreNI cAdhirohatAM kati. payAnAmityupapannamaupazamikasamyaktvavadbhyo mizrANAM saMkhyAtaguNatvam / kAdAcitkatvaM sAsvAdanaupazamikasamyagdRzorapi samAnam / yadabocAma"appajjattamaNussA veuvyiya mistamIsandiTThI ya / taha suhumasamparAyA parihAriyacheyacArittA / appuvakaraNaaNiyaTTibAyarA tahuvasantamohA ya / AhAragamissovi ya sAsaNadiTThI ya bhynnijaa||" ityete ekAdazApi "bhayaNijne" ti kadAcidbhavanti, kadAcinnetyarthaH / tathAhiparyAptA aparyAptAzca garbhajamanujAH sadAbhAvina iti labdhitaH karaNatazcA-'paryAptAH sammUchejA manujA aparyAptamanuSyA mizrAH sAsvAdanAzcaite trayaH sarvasmilloke kadAcitpalyopamA'saMkhyeyabhAgaM yAvanna bhavanti / narakadevagato dvAdaza mUhUrttA utpAdavirahakAla ukta iti nArakadevAnAmutpattisamayabhAvino vaikiyazarIrAniSpattau vaikriyamizrayogAH kAdAcitkAH / etacchepayogAstu sadAbhAvinaH / labdhipratyayatiryagmanuSyavaikriyamizrayogAH punariha na vivakSitAH / sUkSmasamparAyA utkRSTataH SaNmAsAnyAvanna bhavatIti kAdAcitkAH / yataH kSapakazreNi SaNmAsAnyAvanna ko'pi kadAcitpratipadyate / evamapUrvakaraNA-'nivRttibAdarANAmihoktAnAmanuktAnAM ca kSapakazreNyArambhakSINamohAyoginAmapyutkRSTamantaraM vAcyam / mithyAdRSTaya-'viratadezaviratapramattA'pramattasayoginAM sadaiva loke sadbhAvena ca virahakAlAsambhavaH / pArihArikA avasappiNyAmAdita eva ekaviMzativarSasahasrapramANaM paJcakaM SaSTaM cArakaM utsapiNyAM tAvatpramANaM prathamaM dvitIyaM cArakaM yAvadbharatairAvateSu jaghanyato na bhavanti / chedopasthAnIyacAritriNo'vasapiNyA uktapramANaM paSThamarakamutsappiNyA uktapramANaM prathamaM dvitIyaM cArakaM yAvad bharatairAvateSu jaghanyato na bhavanti / ubhayepi pArihArikAH cchedopasthApanIyacAritriNazcASTAdazasAgaropamakoTIkoTIryAvanna prApyante / utsappiNyA Adita eva sAgaropamakoTIkoTidvayapramANaM caturtha sAgaropamakoTIkoTitrayamAnaM paJcamaM sAgaropamakoTIkoTicatuSTayapramitaM SaSThaM cArakaM yAvanna bhavanti, avasapiNyAmapi sAgaropamakoTIkoTicatuSkapramANaM prathamaM - sAgaropamakoTIkoTitraya Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44] paDazItinAmni caturtha karmagranthe paricchinnaM dvitIyaM sAgaropamakoTIkoTidvayAvacchinnaM tRtIyaM cArakaM yAvanna bhavanti / yaH punarutsariDaNyAzcaturthArakasyAdAvavasaNyiAstRtIyArakasya paryante kiyantamapi kAlaM ubhayeSAmapi sadbhAvaH so'lpakAlatvena na vivakSita iti na tena nyUnatA utkRSTavirahakAlasya / upazAntamohA upazamazreNivartinazcotkRSTato varSapRthatyavaM yAvanna bhavanti / evamAhArakamizrayogo'pi / prayojanAbhAvanAhArakazarIrasyA-''rambhAbhAvenAhArakamizrAbhAvAt / "AhArAI loe chamsAsaM jA na hunti u kayAI ti prajJApanAvacanaM tu matAntareNa / eteSAM ca mizrAdInAM yathAvasaramuttaratrApi kAdAcitkatvaM bhAvanIyam / mizrebhyaH kSAyopazamikabhAjo'saMkhyAtaguNAH / ete hi sarvadevA-'saMkhyAtaguNAH prApyante / mizrAstu kadAcideva, kAdAcitkatvaM tvanantarameva pratyapAdi / vedyante 'nubhUyante zuddhasamyaktvapuJjapudgalA asminniti vedakaMkSAyopazamikamupacArAttu tadvanta uktAH / evaM kSAyikazabdena kSAthikavanto mantavyAstataH kSAyopazamikavadbhyaH kSAyikA anantaguNAH / siddhAnAmapi kSepAt / kSAyikavadbhyo mithyAdRSTayo'nantaguNAH / ete hyanantAstUnsapiNyavasapiNISu yAvantaH samayAstAvatpramANAH / kSAyikavantastu ekanigodajIvAnAmadhyanantabhAga eva vartante // 6 // sannI thovA tatto aNantaguNiyA asanniNo 'hunti / thotrANAhArajiyA tadasaMkhaguNA saAhArA // 64 / / (yazo0) saMjJino manovijJAnAnvitAste ca paryAptapaJcendriyA evetya'saMkhyAtamAtratvenA'saMjJibhyaH stokAH / tataH saMzibhyo'saMjJino'nantaguNitAH, pRthivyAdyasaMjJipaJcendriyAntajantuvyApitvAdasaMjJitvasya / stokA AhArakA-'pekSayA'nAhArakajIvAsteSAM vigrahagatimApannAnAmanantAnAM siddhAnAM cA'nantAnAM sadbhAvAdAnantye'pi tebhyo'saMkhyAtaguNAstadasaMkhyAtaguNAH, ke ? sahAhAreNa vartante iti sAhArA AhArakA ityarthaH / anAhArakA hi ekasyApi nigoda syAsaMkhyeyabhAgavartino'bhihitAH, ato'nAharakebhyo'saMkhyAtaguNA AhArakAH // 64 // ____ ukta mArgaNAsthAnagatAbhiSeyapadaSaTkamidAnI guNasthAneSu jIvasthAnAdhabhiveyapadadazaka prarUpayitukAmo jIvasthAnAni tAvadAha micche savve cha apajja sannipajjattago ya saasaanne| samme duviho sannI sesesu sannipajjatto // 65 // (yaza0)mithyAtve sarvANi jIvasthAnAni / sarvatrekendriyAdau mithyAtvasya sambhavAt / sUkSa1. "hoti" ityapi paatthH| Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - mArgaNa sthAneSvala bahutvaM tathA guga thAneSu jIvasthAnAni yogAzca kendriya jaNyiparyAptarUpANi SaT saMjiparyAptavaM ti sAsvAdane sapta sAsvAdanasya hi saMjJiparyAptatvaM nirvivAdasiddham / saMziparyAptasya ca bAdaraikendriyAdiSu pUrva baddhAyupaH paryantasamaya aupazamipha prApya tadeva vamato mithyAtvaM cAprApnuvataste dhevotpadyamAnasyotkRSTato'pi paDAvalikAmAnatvenA'paryAptadazAyAmeva sAsvAdanatvaM bhavatIti sAsvAdanasyA paryAptarUpameva ca daraikendriyAdijIvasthAnaSaTkam , na tu paryAptarUpam / sUkSmaikendriyeSu baddhAyupa aupazamikaM na labhata iti tatra sAsvAdanatvAbhAvaH / samyaktve-upacArAdaviratasamyagdRSTau dvividhaH karaNaeyAptAparyAptarUpaH saMjJI, na zeSANi / zepeSu samyaktvAbhAva evotpatteH / zeSepUranodbhiriteSu mizradezapiratAdiSu saMjJiparyAptaH, ekAdazasu zeSAbhAvastu sujJAnaH // 6 // iya jiyaThANA guNa ThANagesu jogA ya vocchamettAhe / jogAhAraTugUNA micche sAsaNaavirae ya // 66 // (yazo0) ityamunollekhena jIvasthAnAni guNasthAnakeSaphtAnIti zeSaH / yogAzcetaH paraM vakSye tAnevAha-yogA mithyAtve sAsvAdane'virate ca saMyamAbhAvAdAhArakadvikasya ca saMyamapratyayakatvAdAhArakadvikenonAstadanye trayodazetyarthaH / / 66 // uralaviu vivaimaNA dama mIse te viuvimImajuyA / desajae ekkArasa sAhAradugA pamattette // 67 // (yazo0) mizre mizraguNasthAnake audArika kriyA kAyayogau vAgmanase ca vizeSAnirdezAt pratyekaM caturdA'pIti daza / mizre hi saMyamAbhAvAdAhArakadvikAbhAvaH / kAryaNaudArikamizra-kriyamizrANAmabhAve kAraNaM "saviuvvA mIse" tyatroktam / te pUrvoktA daza vaikriyamizrayuktA ekAdaza dezayate dezavirate / tatra vaikriyadvikaM vaikriyalabdhau satyAm / aparyAptatve bhavAntarAle ca dezaviraterabhAvAdaudArikamizrakArmaNakAyayogI nAsyA-'pi staH / sarvaviraterabhAvAcA-''hArakadvikAbhAvaH / te pUrvoktA ekAdaza sahAhArakadvikena varttante sAhArakAstrayodazetyarthaH, pramatte= pramattasaMyate / iha hi "saMyameNAhAra" iti vacanAdAhArakakAyayogaH, AhArakAzrayatvAcAhArakamizrayogaH / kAmaNodArikamizrAbhAvastu bhavAntarAle-'paryAptadazAyAM ca sarvaviraterabhAvAt / yatta keciddezavirata-pramattasaMyatayovai kriyadvikaM na pratipadyante, tadambaDazrAvaka-viSNukumAra-sthUlabhadrAdibhirvyabhicAtItyupekSitamAcAryeNa // 67 // 'ekkArasa'ppamatte, maNavaiAhAraguralaveuvyA / appubvAisu paMcasu nava orAlo maNavaI ya // 6 // 1. "ekkArasa amatte" ityapi pAThaH / Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe __(yazo0) apramattepramatasaMyate manazcatuSkaM vAkcatuSkamAhArakaudArikavaikriyAzcetyekAdaza / iha kArmaNaudArikamizrAbhAvaH pUrvavat / vaikriyamizrA ''hArakamizrayostva'bhAvo'pramattatvAdeva / tathA hya tau vaikriyAhArakayorAramyamANayostyajyamAnayorvA prApyate / tatrArambhakAle labdherupajIvanautsukyAtyAgakAle ca tyAgautsukyAnnApramattatvam / ArammatyAgakAlAntarAle cautsukyAbhAvA. dapramattatA'pItyapramattasyA'pi vekriyAhArakAvuktau / phezcittu sarvathA noktau, apramattasya labdheranupajIvanAt / apUrvAdiSu-nivRttyAdiSu paJcasu kSINAmohAnteSvityarthaH, navaudArikakAyamanazcatuSTayavAkcatuSTayalakSaNAH / ihaudArikamizrakArmaNAbhAvaH prAgiva / ativizuddhatvAdeva baiMkriyAhArakakaraNAsambhavAdvaikriyasyAhArakadvikasya cAbhAvaH // 6 // saMprati yogasamarthanApurassaramupayogaprastAvanAmAha caramAimamaNavaidugakammuraladuganti jogiNo satta / gayajogo ya ajogI vocchamao bArasuvaoge // 69 // (yazo0) caramamasatyAmuSamAdimaM ca satyaM mana iti dvikamevaM caramAdimA ca vAgiti dvikaM kArmaNamaudArikadvikaM ceti sapta yoginaH-sayogikevalinaH / tatra manodvikaM davIyodezavyavasthitamanaHparyayajJAniprabhRtiSu dravyamanovyApAraNAd , vAgdvikaM dezanAdauM, kArmaNaudArikamizrayogau yathAkramaM tRtIya-caturtha-paJcamasamayeSu dvitIya-paSTa-saptamasamayeSu ca samudghAte vAcyau, audArikaH pratItaH / ayogI ca gatayogo'pagatayogaH / ato-yogacintAnantaramupayogAnvakSye, 'guNasthAneSvi'ti prakRtam 'dvAdaze' ti svarUpaparam / / 6 / / tAnevAha accakkhucakkhudaMsaNamannANatigaM ca micchmaasaanne|| avirayasamme dese tinANadaMsaNatigaM ti cha u // 70 // (yazo0) karmaprakRtimatenA'vadhidarzanA'naGgIkArAdacakSurdarzanaM cakSurdarzanamajJAnatrikaM ceti paJca vcnvytyyaanmithyaatvsaasvaadnyoH| zeSAstu samyaktvAvinAbhAvina ityanayone bhavanti / aviratasamyagdRSTau cazabdalopAdekadeze samupAyopacArAcca dezavirate ca trINyAdyAni jJAnAni darzanAni ceti SaT / ajJAnatrikaM mithyAtvAvinAbhAvi manaHparyavajJAnakevaladvikaM ca cAritrAvyabhicArItyanayona bhavanti // 7 // mIse ticciya mIsA satta pamattAisu smnnnaannaa| kevaliyanANadaMmaNauvaogA jogajogIsu // 7 // Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAneSu yogA upayogA lezyA-matAntarANi ca [ 47 (yazo0) mizre mizradRSTau ta eva prAcinAH SaT mizrA ajJAneneti zeSaH / atra bhAvArthoM "mIse anANamIsaM taM ityatra yo'bhihitaH sa evAnusartavyaH / zeSopayogAbhAvaH pUrvavat / pramattAdiSu sayogya'yoginoH pArthakyena cintanAta kSINamohAnteSu ityanuvRttamatijJAnAdayaH paT saha manojJAnena-manaHparyavajJAneneti sapta / zepAbhAvaH pratItaH / kevalajJAnadarzanopayogau sayogyayoginoH, atra kevaladvikasya zeSopayogA'pAyenaiva bhAvAcchepAbhAvaH // 71 / / sAmpratamAgamamAmnAtAnAmapi kepAMcidarthAnAmatrAnadhikRtatvamAhamAmaNabhAve nANaM viuvigA''hAgge uralamissaM / negiMdisu 'sAsANotti nehahigayaM suyamayaMpi // 72 // (yazo0) sAsvAdanatve sati jJAna-matyAdi zrutamatamapi sAsvAdano hi kila samyagdRSTiH samyagdRSTezca jJAnameveti saiddhAntikaH prajJApanAdibhiH Azritamapi nAtra prakaraNe'dhikRta mamyupagatamapi tvajJAnameveti yogaH / kArmagranthikA-('GgI)kRtasyaivehAzritatvAditi bhAvaH / kArmagranthikairhi karmaprakRtyanusAribhiH sAsvAdanabhAve'nantAnubandhyudayAdvA'lpakAlabhAvitvAdvA jJAnaM na vivakSitam / vacanavyatyayAdvaikriyAhArakayostyajyamAnayoraudArikamizraMzarIraM zrutamatamapi nAdhikRtamityatrApi yogaH / siddhAnte hi prajJApanAdau (vaikri)yalabdhimatAM bAdaravAyutiryagmanuSyANAM vaikriyasyA''rambhakAle vaikriyamizrakAyayogastyAgakAle punarasA audArikamizra uktaH / AhArakasyApyA''rambhakAla AhArakamizraH tyAgakAle punaraudArikamizro'bhihitaH / iha tu kArmagranthikAzayAzrayaNAdvaikriyAhArakayorArambhakAla iva tyAgakAle'pi vaikriyamizrAhArakamizrAvuktAvityarthaH / tathaikendriyeSu na sAsvAdana iti yat zrutamataM tadapyatra nAdhikRtamityatrApi yogH| ayaM cArthaH "paDhamaguNA do bAyara" ityatra nirNItaH // 72 // atha guNasthAneSveva lezyAH pratipAdayatilesA tini pamattaM teU pamhA ya appmttaa| sukkA jAva sajogI nirUddhaleso ajogitti // 73 // (yazo0) Adyastisro lezyAH pramatte pramattaguNasthAne'ntastatra sadbhAva uttaratrAbhAvarUpo vyavaccheda aasaamiti| pramattAntAH pramattaM yAvatpaDapi, tadRSaM tUttarAstisra ityarthaH / yathA ca pramattayatevizuddhasyA-'pyavizuddhamAdyalezyAtrayaM bhavati / tathA 'gaiyAisu chAvi sesesvi" tyatroktam / evaM tejsiip| apramattAnte / apramate-'ntyAstisra ityarthaH / nivRttiguNasthAnamAditaH kRtvA sayogikevalinaM yAvacchuklA, ayogI tu vyavacchinnalezyaH, lezyoccheda evA-'yogitvaprAptaH / 1 "sAsANo nehAhigayaM" ityapi pAThaH / Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe itizabdo lezyAdvArasamAptyarthaH // 73 // idAnIM guNasthAneSu jJAnAvaraNAdikarmaNAM bandhahetUna darzayitukAmaH prathamaM tAneva bhedata Aha bandhassa micchaavirahakamAyajogatti heyavo cauro / paMca 'duvAla paNuvIsa pannarasa kameNa bheyA siM // 7 // (yazo0) jJAnAvaraNAdikarmaNAM bandhasya hetavaH kAraNAni=mithyAtvAviratikaSAyayoga ityevaMrUpAzcatvAraH, etAMzca mUlabhedAnAhuH, na tu pramAdarUpaM paJcamamiti / tadbhedAnAM madyAdInAM mithyAtvazeSeSThateSveva yathAyogama tarbhAvAt / tatra mithyAtvamekasminneva guNasthAna ityAdau nirde: STam / tato yathottaraM bhugunnsthaanaashrytvenaa-'virtyaadyH| tathAhi-mithyAtvaM mithyA(dRSTA)veva, aviratirAdyapaJcaguNasthAnavyApinI, kaSAyA AdyaguNasthAnadazakavyApinaH, yogAstu ayogiva-. rjaguNasthAnavyApinaH / eSAmeva krameNa paJca dvAdaza paJcaviMzati paJcadazeti saMkhyA-'vacchinnA bhedAH, sarve vA mIlitAH saptapaJcAzat / etAMzcottarabhedAnAcakSate / / 74 // athaitAneva krameNa vikRNoti / / AbhiggahiyaM 'aNabhiggahiyaM ca taha abhinivesiyaM ceva / saMsaiyamaNAbhogaM micchattaM paMcahA evaM // 75 // (yazo0)abhigrahaH paropadezAdiprabhavaH kadAgrahastasmAd yAtamAbhigrahikam yena boTikAdidarzanAnAmanyatamadabhigRhaNAti / tadviparItamanAbhigrahikamajJAnAM gavAdInAmiva / yadveSanmAdhyasthyAsarvadarzanAni zobhanAnItyevaMrUpA yataH pratipattiH tadAbhigrahikam / yadyapi cAbhigrahika viparyastarUpatayA-'bhinivezikAyapya-'nAbhigrAhike'ntarbhavati / tathA-'pya-'pavAdaviSayaM parihatyotsargAH pravarttata iti nyAyAdAbhinivezikAdibhyo bhinnaviSayamanAbhigrahikaM boddhavyam / abhinivezo='valepaH, yadvazIbhUta ekena vastutattve prarUpite mAtsaryAdinA vastutasvamanyathA kathayati / utsUtraprarUpaNaM vA svayaM kRtamAtmalAghavabhiyA samarthayate / vastutattvamajAnAno vA'nyena pRSTo mA mAmacaM jJAsIdayamiti yathAkathazciduttarayati / tasmAd yAtamAbhinivezikam / yathA goSThAmAhilAdInAm / yadaItA jIvAditattvamabhihitaM tanna jAne kiM tathaiva bhavedutA-'nyathetyevaMbhUtAsaMzayAd yAtaM sAMzayikam / Abhogo-viziSTajJAnam , sa na vidyate yatra tadanAbhogaM pRthivyAdInAm / evamiti kAkvApAThastata eva-mamunA prakAreNa paJcadhA mithyAtvam / anyathA tu viparyastabodharUpatvenekavidham / AbhogA-'nAbhogaprabhavatayA dvividham / saMzayA''bhogA'nAbhogodbhavatayA trividham / sAvadhAraNajIvAdyastitvapratipattilakSaNAnAM kriyAvAdinAmazItyadhikazatasya / na kasyacitkSaNikatvAdanavasthi 1 "duvAlasapaNuvIsapanarasa" ityapi pAThaH / 2 "aNabhiggaha" ityapi / Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAneSu bandhahetavaH [4 tasya kriyA sambhavatIti vaktu zIlAnAmakriyAvAdinAM caturazIteraH, ajJAnena caratAmajJAnaprayojanAnAM vA'jJAnikAnAM saptaSaSTeH, vinayena caratAM vinayaprayojanAnAM vA vainayikAnAM dvAtriMzatazca, mIlanena tripaSTayadhikaM zatatrayavidham / tatra jIvAjIvapuNyapApAzravasaMvaranirjarAvandhamokSAbhidhAnA navapadArthAH, svaparabhedAbhyAM krameNa kAle-zvarA-''tma-niyati-svabhAvabhedAntritAbhyAmastitvena cintyamAnA azItyutaraM zataM vikalpAnAvirbhAvayanti / asti jIvaH svato nityaH kAlataH 1, tathAsti jIvaH svato'nityaH kAlataH 2, iti svato bhaGgadvayam / evaM parato'pi bhaGgAdvayam / sarve'pi catvAraH kAlena lbdhaaH| evamIzvarAdibhizcaturbhirapi pratyekaM catvAro labhyante / tataH pnycbhishctusskviNshtirjaataa| sA ca jIvapadena labdhA / evama-'jIvAdibhiraSTAbhiH pRthagvizatirlabhyata iti nava viMzatayo mIlitAH kriyAvAdinAmazItyuttaraM zataM bhavati / tathA jIvAjIvAzravasaMvaranirjarAbandhamokSAbhidhAnAH sapta padArthAH svaparabhedAbhyAM pratyekaM kAlezvarAtmaniyatisvabhAvayadRcchAsambandhitAbhyAM nAstitvena cintyamAnAzcaturazItivikalpAnjanayanti / yathA nAsti jIvaH svataH kAlataH, 1, nAsti jIvaH parataH kAlata iti dvau / eva mIzvarAdibhiH paJcabhiH pratyekaM dvau dvau labhyete / sarve'pi dvAdaza / ete ca jIvAdisaptakena guNitAzcaturazItirakriyAvAdinAm / tathA jIvAdayo nava padArthAH san 1, asan 2, sadasan 3, avaktavyaH 4, sadavaktavyaH 5, asadavaktavyaH 6, sadasadavaktavyaH 7, ityetaiH saptabhiH prakAre te jJAtu zazyante / jJAtervA kimebhiH prayojanamiti buddhayA vyAsitestriSaSTimAjJAnikAnAM bhedAnprasuvate / yathA satra jIva iti ko vetti kiMvA tena jJAtena prayojanam / asan jIva iti ko vetti kiM vA tena jJAtena prayojanamityAdayaH sapta jIvena labdhAH / evamajIvAdibhirapi saptabhiH padaiH pratyeka sapta labhyanta iti nava sptkaastrissssttiH| etanmadhye cAmI catvAraH kSipyante / yathA satI bhAvotpattiriti ko vetti kiM vA tayA jJAtayA / evamasatI sadasatI avaktavyA bhAvotpattiriti ko vetti kiMvA jJAtayeti sarvatra yojyate / sadavaktavyAdikaM tu vikalpatrayamuttaraM kAlaM bhAvAvayavA'pekSam , ato'tra na sambhavatIti noktam / itthaM ca saptabhaGgI sUtrakRdAdivRttyanuvRttyA darzitA / vizeSAvazyakAdau tvavaktavya iti tRtIyena sadasanniti caturthena bhaGgena seti / tadevaM saptaSaSTirAjJAnikAnAM bhavati / suranRpatiyatijAtisthavirAvamamAtRpitRNAmaSTANAM sthAnAnAM pratyekaM kAyena vacasA manasA dAnena ca vinaya ityaSTabhizcatuSphaiAtriMzadvainayikabhedAH sarveSAM ca mIlanena triSaTyadhikazatatrayavidhaM mithyAtvam / 'jAvaiyA nayavAyA tAvaiyA ceva hunti parasamayA / jAvaiyA parasamayA tAvaiyA ceva bhicchattaM" // nyAyAdaparimita bhedaM veti / / 75 / / vArasavihA aviraI maNaiMdiyaaniyamo chakAyavaho / solama nava ya kamAyA paNuvIsaM pannarasa jogA // 76 // Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 ] SaDazItinAmni caturtha karmagranthe __(yazo0) aviratidazavighA kathamityAha-manasa idriyANAM ca pazcAnAmaniyamo'niyantraNaM zabdAdiSu viSayeSu manojJA-'manojJeSu rAgadveSapravRtteranivAraNamiti SoDhA tathA SaNNAM kAyAnA pRthivyAdInAM vadho = hiMseti ca poDheti dvAdazavidheti madhyamAM vRttimavalambyoktamanyathA sAmAnyena sAvadyayogA-nivRttirUpatvenai kavidhaiva / vyaktyAzrayaNena yAvanti hiMsAdInAM pApasthAnAni tadanuvRttirUpatvenAparimitavidhA / poDaza nava ceti kaSAyAH paJcaviMzatiH / SoDaza nava ca kaSAyA iti sAmAnyoktAvapi SoDaza kaSAyA nava nokaSAyA iti dRzyam / tatra kapAyAH prAgniItArthAH krodhAdayazcatvAro'nantAnuvandhya pratyAkhyAnAvaraNapratyAkhyAnAvaraNasaMjvalanAtmakamedacatuSTayena pratyekaM bhidyamAnAH SoDaza bhavanti / tatrAnantaM saMsAramanubadhnanti prANibhiH saMbaddhaM kurvantIyevaMzIlA anantAnubandhinaH / yadyapyamISAM zeSakAyodayazanyAnAmudayo nAsti / tathA'-pyananta bhavamUlakAraNasya mithyAtvodayasyA-''kSepakatvAdeteSAmevAnantAnubandhitvavyapadezaH / zeSAstu kaSAyA na niyamena mithyAtvodayamAkSipanti / te cA'nantAnubandhinaH krodha-mAna-mAyA-lobhA yathAkramaM zailarekhAzailastambhavaMzIzUlakRmirAgasaMnibhA jIvapariNativizeSA avagantavyAH / no'lpArthatvAdalpamapi pratyAkhyAnaM dezaviratirUpamAvRNvantItyapratyAkhyAnAvaraNA evaMrUpAzca krodhAdayaH krameNa pRthivIrekhA-'sthimeSazRGgakaImarAgasadRzA mantavyAH / pratyAkhyAnaM sarvaviratirUpamAbRNvantIti pratyAkhyAnAvaraNA evamAtmanazca krodhAdayo yathAsaMkhyaM reNurekhAkASTagomUtrikAkhaJjanarAgasamAnA jJeyAH / samzabdasyeSadarthatvAtparISahAdiparicaye cAritriNamapIpajjvalayantIti saMjvalanA evaMrUpAzca krodhAdayaH krameNa jalarekhAtiNizalatAvaMzAvalekhAharidrArAgasamA boddhavyA iti / tathA nozabdasya sAhacaryavAcitvAtkaSAyaiH sahacarA nokaSAyAH, teSAM hi kevalAnAM prAdhAnyam , kintu teSAM yaiH sahodayamAyAnti kapAyavipAkasamameva ca vipAkamupadarzayanti / te ca strInapusakAtmakavedatrayahAsyaratya-ratizokamayajugupsAlakSaNahAsyAdiSaTkarUpatvena navadhA |ttr vedatrayaM prAguktasvarUpam / yadudaye sahetukamahetukaM vA hasati sa hAsaH / yadudaye ramaNIye vastuni ramate= pramodate sA ratiH / tadviparItA'ratiH / yena priyaviprayogAdyAkulaH zocanA-''krandanAdi vidhattesa zokaH / yena sa cIjamabIjaM vA bibheti tad bhayam / yena sakRdAdivirUpapadArthAt jugupsante, sA jugupsati kapAyAH paJcaviMzatiH / yogAH paJcadazeti manazcatuSTaya-vAccatuSTaya-kAyasaptakarUpAH praaguktaarthaaH| ete ca mithyAtvAdayaH sasvabhedA mIlitAH saptapaJcAzatkarmaNAM bandhahetava uktAH // 76 / / athaitAn krameNa guNasthAneSu yojytipnnpnnpnntiychhiycttgunncttchcndugviisaa| solasa dasa nava nava satta heuNo na va ajogitti // 77 // Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bandhahetava aMdhe guNasthAneSu ca [ 51 (yazo0) natvayoginIti vacanAtpazcapaJcAzadAdisaMkhyA'vacchinnAH krameNa mithyAdRSTyAdiSu bandhahetavo bhavantIti zeSaH / "tiyachahiecatte"ti tricatvAriMzatSaT vatvAriMzadityarthaH / "chacaudgavIse"tipaDviMzatizcatuviMzativiMzatirityarthaH / tatra mithyAdRSTeH saMyamAbhAvenA-''hArakadvayA'bhAvAcchepA paJcapaJca zat / paJcapaJcAzatazca madhyAnmithyAtvapaJcakotsAraNena sAsvAdanasya paJcAzat / pazcAzatazca madhyAnmizratve kAlakaraNAbhAvena kArmaNaudArikamizra-vaikriyamizrarUpayogatrayA-pagame'nantAnubandhinAM ca niSiddhatvenA'nantAnubandhicatuSTayotsAraNeSu mizraSTescyadhikA catvAriMzat / tricatvAriMzataH kAlakaraNasambhavena kAmeNaudArikamizravaikriyamizrAtmakayogatrike prakSipte'viratasamyagdRSTeH paDbhiradhikA catvAriMzat / SaTcatvAriMzatazcA-'pratyAkhyAnAvaraNodaye vigrahagatAvaparyAptadazAyAM ca dezaviraterabhAvAdapratyAkhyAnAvaraNacatuSkasya kAmaNaudArikamizrayogadvayasya cotsAraNa ArambhajatrasA'viratyavivakSayA saMkalpajatrasA-'viraternivRttyA trasA-'viratau cApanItAyAM dezaviratasyaikonacatvAriMzat / ekonacatvAriMzatazca madhyAt pratyAnAvaraNodayasyA-'viratezva sarva virateH pratipanthitvAdekAdazabhedA-virati pratyAkhyAnAvaraNacatuSkA-'panayane saMyamapratyayakatvAdAhArakalabdherAhArakadvikaprakSepe ca pramattasaMyatasya SaDviMzatiH / tasyAzca madhyAtpUrvoktayuktyA vekriyamizrA-''hArakamizradvaye-'phnIte 'pramattasaMyatasya caturviMzatiH / caturvizatemadhyAdapUrvakaraNasyAtivizuddhatvAdA-''hArakavaikriyApasAraNe dvAviMzatiH / dvAviMzatemadhyAdapUrvakaraNa eva vyavacchinnasya hAsyAdiSaTkasyApagame nivRttivAdarasya SoDaza / etacca yAvadadyA-'pya'sau vedatrayaM krodhamAnamAyArUpaM saMjvalanatrayaM ca na kSapayati tAvad draSTavyam / tatkSaye tu yathAsambhavaM vAcyam / poDazAnAM ca madhyAdanivRttivAdara eva vyavacchinnayorvedatrikasaMjvalanakrodhAditrikayorapasAraNe sUkSmasamparAyasya * daza / dazabhyo lobhalyopazAntatvenotsAraNa upazAntamohasya nava / kSIgatvena lobhasyApanayane kSINamohasya nv| navabhyo mRpAmizrAtmakayormanodvaya-vAgadvayayogpanayane kArmaNaudArikamizrayoH prakSepe ca sayoginaH sapta hetavaH karmabandhasyeti gamyam / eSAmapi saptAnAmabhAvAnna tu = naivA'yogino bandhahetavaH / kalikAlAnucitasamAcArAdhAraparamArAdhyAsmadguruzrozIlabhadra mUriviracitAH "paNa nne" tigAthAvyAkhyArUpAstvimA gAthAH / paNapannabandhaheU micchaddivizsa udayao honti | AhAragadugarahiyA jeNaM taM saMjayamsa save // 1 // pannAsA (sA)sAyaNi paMcagamicchattavirahiyA hoi / misse puNa teyAlA aNa kammaNamissadugarahiyA / / 2 / / turiyaMmi u chAyAlA kammaNamissadugasaMjuyA jANa / egUNacatta dese bIyakasAyANa bhAvAo // 3 // avirayauralagamissaM kaMmaigaM jeNa tastha no satta / chabbIsA ya pamatte saMjalaNA nokasAyA ya / / kaMmaNaurAlamissaM bajjittA savvajogasambhAvA / casvIsaM apamatte veuvAhAramissaviNA // 5 // Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmni caturthe karmagranthe bAvIsAu apuvve veuvvAhAravirahiyA hoi / aniyaTTIe solasa hAsacchakkeNa rhiyaao||6|| sahame dasagaM jANama tiveyatikasAyavirahiyaM kaauN| uvasaMte khINe uNa jogA nava bandhaDe ummi / / 7 / / sajjogikevalammi saccamasaccAmusA vaimaNo ya / uralaM kamaNamissA jogA satteva bandhassa // 8 // " adhunA yeSAmete bandhahetavasteSAM karmaNAM bandhodayodIraNAsattA guNasthAneSu cintayitukAmaH saMkhyAvizeSitAni sahetukAni tAvattAnyAha to nANadaMsaNAvaraNaveyaNIyANi mohaNijjaM ca / AuyanAmaM goyaMtarAyamiya aTTha kammANi / / 78 // (yazo0) "to"iti tebhyo mithyAtvAdibhyo hetubhyaH sakAzAt jJAnAvaraNAdIni antarAyAntAni kANyaSTau mUlabhedA-'pekSayA bhavantIti zeSa iti samudAyArthaH / avayArthastvayam-jJAnaM pUrvoktasvarUpaM matyAdi, darzanaM ca cakSurdarzanAdi, tayorAvaraNe AvaraNasvabhAve jJAnAvaraNaM darzanAvaraNaM cetyarthaH / ArogyaviSayopabhogAdijanitenAlhAdAtmakatvAtsukharUpeNAnArogyAdijanitenAnAlhAdAtmakaduHkharUpeNa ca vipAkena vedyata iti vedanIyam / muhayanti-satkRtyebhyaH parAGmukhA bhavantIti mohanIyam / AyAti bhavAd bhavAntare saMkrAmatAM jantUnAM nizcayenodayamityAyuH / yadvA'nubhU [ya](ta)meti, anubhUtaM ca [jA](yA)tItyAyuH / yadyapi ca sarva kamavaMbhUtameva tathApi paGkajAdizabdavad rUDhiviSayatvAdAyuHzabdena pazcamameva karmAbhidhIyate / vyutpttidvye-'pyaa-''yuritishbdsiddhinairuuktii| namayati-pariNamayati saMsAriNaM gatyAdibhiH paryAyairiti nAma / yadvA suro 'yaM naro'yamityAdikaM nAma yadvazAjanturAzAdayati tatkApyupacArAnnAma / gUyate-saMzabdyate pradhAnA-pradhAnarUpatayA tenoccairnIcaiH kulotpattyAdilakSaNena paryAyeNeti gotraM, tAdRzavipAkavedyaM kApi gotram / AtmAnaM cArthasAdhanaM cAntarAyate-patatItyantarAyaM liGgAnuzAsane'ntarAyazabdasya pustve-'pyAgameSu napusakatvaM dRzyate / jIvasya dAnAdikama) sisAdhayiSovidhnIbhUyAntarApatatItyarthaH / bhedAstveSAM jJAnAvaraNAdInAM prastutAnupayogitvAnna prapaJcitAH / iha ca jJAnadarzanasvabhAvatvena Atmano jJAnadarzana evAntaraGge ityAdau tadAvaraNopAdAnam , tulyepi ca tayorantaraGgatve jJAnameva vizeSAMzagrAhitvena viziSTArthakSamamiti jnyaanaavrnnmaadaavupaadaayi| tato darzanAvaraNam / etayozca vyavasthitikatvenaitadanaMtaraM vedanIyam / iSTAniSTaviSayA-'pitasukhaduHkharUpe ca vedanIye sati jIvaH satkRtyeSu muhyatItyato'nantaraM moharUpaM mohanIyam / tadapyAyupi sati bhavatItyataH pRSThata AyuH / narAdhAyuHsahitazca janturnarakagatyAdiparyAyAnAsAdayatItvataH prAgnarakagatyAdiparyAyapariNamanarUpaM nAma / nAmnA ca labdhanarakagatyAdiparyAya 'uccairgotravato'pijantordAnAdikamarthaM sisAdhayiSoryadvighnaH sampadyate tadantarAyakarmamAhAtmyamiti jJApanAya gotrAnantaramantarAyamuktam // 78|| 1 "uccAvaccaigUyate iti tato gotram / " ityAdibhAvAtmakaH pATho'tra luptaH sambhAvyate / Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlaprakRtayastathA teSAM bandhodayodIraNAsattAsthAnAnyodhe guNasthAnakeSu ca [53 - arthateSAM bandhAdisthAnasaMkhyAmAha sattaTThachegabandhA santudayA aTTa satta cattAri / sattaTThachapaMcadugaM tudIraNAThANasaMkheyaM // 79 // (yazo0) saptASTapaDekasaMkhyAzcatvAro bandhA=bandhasthAnAni / aSTasaptacatuHsaMkhyA'GkitAH pratyekaM sattodayAH sattAsthAnAnyudayasthAnAni cetyarthaH / saptASTaSaTpaJcadvikarUpA punarUdIraNAsthAnAnAmiyaM sNkhyaa| iha ca bandhAdInAM pratyekamekaprakAratve'pi saptASTAdikarmApekSayA saptASTAdisaMkhyAtvam / tadayamartho'STAnAmAyurvarjAnAM tu saptAnAM mohanIyAyuHzeSANAM paNNAM vedanIyasyaikasya karmaNo bandhaH / tathASTAnAM moharahitAnAM tu saptAnAM vedanIyA-''yurnAmagotrANAM caturNA pratyekaM sattodaye / tathASTAnAmAyurvarjitAnAM tu saptAnAM vedanIyAyuHzeSANAM paNNAM vedanIyAyurmoharahitAnAM paJcAnAM dvayorvA nAmagotrayorudIraNeti // 76 / / athaiteSAM bandhasthAnAni guNasthAneSu yojayati. apamattaMtA satta? mIsaappubvabAyarA satta / bandhaMti cha suhumA egmuvrimaa'vndhgo'jogii||80|| (yazo0) apramattAntA mizrarahitA mithyAdRSTayAdayaH SaT , saptAyurvarjAni, AyuHsahitAni tvaSTau karmANi badhnanti / Ayurhi ekabhavamadhya ekadaiva badhyata iti na sadA tadvandhaH / mizrA-'pUkaraNA-'nivRttibAdarAstrayo'pi saptaiva badhnanti / tathAhi-mizradRSTitve vartamAno na mriyate, nA'pyA-''yurvaghnAti, tatsvabhAvatvAt / apUrvakaraNAnivRtivAdarI tvativizuddhatvAnnAyurvanItaH / sUkSmasamparAyA mohanIyAyuHzeSANi paD bdhnnti| mohanIyavandho hi bAdarasamparAyahetukaH / sUkSmasamparAyANAM tu vAdarasamparAyo nAstIti mohanIyavandhAbhAvaH / AyurvandhAbhAvastu gholanApariNAmAbhAvAd ; Ayurhi gholanApariNAmanirvaya'm / uparitanA = upazAntamohakSINamoha-sayogikevalino yogavyApArAdekameva sAtAtmakaM vedanIyaM badhnanti, na zepANiH tadvandhaH hetvabhAvAt / ayogikevalI punarabandhakaH, yogavyApArasyA-'pyabhAvAt // 80 // _ atha guNasthAneSveva udayasthAnAni lAghavArtha tatsamAnasaMkhyAkAni sattAsthAnani ca yugapadyojayati jA suhumo tA aTTa vi udaye saMte ya hunti pyddiio| sapta'TTha va saMte khINi satta cattAri sesesu // 1 // 1 "hoMti' ityapi pAThaH / Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe (yazo0) mithyAdRSTerArabhya yAvatsUkSmasamparAyAstAvadaSTAvapi prakRtayaH karmaNyudaye sattAyAM ca bhavanti / "satta?"ti yathAsaMkhyamudayasattAbhyAM yojyate / tata upazAntaguNasthAne saptakarmANyudaye / upazAntamohasya hi mohodayo nAstyupazAntamohatvAdeva / zeSANAM tu saptAnAmapyudayaH / sattAyAM tvaSTau, upazAntasya hi moha upazAnto na kSINa iti mohanIyasyApi sattA / kSINamohe mohanIyanyUnAH saptodaye sattAyAM ca / asya hi mohanIyasyodayavatsattApi nAsti, tasya sarvathA kSINatvAt / catvAryaghAtikarmANi vedanIyAyurnAmagAtrAkhyAni zeSayoH = sayogyayoginorUdaye sattAyAM ca zeSANAM tu kSaya eva kevalI bhavatIti zeSAbhAvaH // 8 // atha teSvevodIraNAsthAnAni yojayatisattaTTa pamattatA kamme uirinti aTTha mImo u / veyaNiyAu viNA cha u apamattaapuvaaNiyaTTI // 82 // suhumo cha paMca uirei paMca uvasaMtu paMca do khiinno| jogI u nAmagoe ajogiaNudIraNo bhayavaM // 83 // (yazo0) mithyAdRSTayAdayaH pramatAntAH sAmarthyAnmizradRSTivarjA aSTau sapta vA karmANyudIrayanti / tatra yAvadadyA-'pyepAmAvalikAzeSamAtmIyAtmIyamAyunaM bhavati tAvadete sarve-'pi satatamaSTau karmANyudIrayanti, sarveSAmapi tadA tadudIraNAyogyA-'dhyavasAyasya bhAvAt / AvalikAzeSe tvAyuSi saptaivA-''yurvarjitAni / AvalikAzeSaM hyAyuranudIryamANameva vedyate, tatsvabhAvAt / evamuttaratrA-'pi vimarzanIyam / mizradRSTiraSTAveva, tuzabdasyaivArthasya vyavahitasya yojitatvAt , mizradRSTayAyuSi AvalikAzeSatAyA abhAvAt / sa hyantamuhartA-'vazeSa evAyuSi mizradRSTitvamapahAya samyardazanaM mithyAtvaM vA niyamenA''sAdayati / apramattA-'pUrva karaNA'nivRttivAdarA vibhaktilopAdvedanIyAyubhyAM vinA tacchepANi SaDudIrayanti / teSAmapi vizuddhatvena vedanIyAyuporUdIraNAprAyogyA-'dhyavasAyAbhAvAnnodIraNA / sUkSmasamparAyAH prAguktAni SaDudIrayanti / tAvadyAvanmohanIyamAvalikAzepaM na bhavati / AvalikAzeSe tu tasminpaJcaivodIrayati / tasya tadA vedanIyAyurvanmohanIyasyA-'pyudIraNA nAstItyarthaH / upazAntamohaH pUrvavatpaJcaivodIrayati, tasya hi mohanIyopazAntatvenodayAbhAvAnnodIraNA / yaduktam- "vedyamAnamevodIryate" iti / vedanIyA-''yuSoH punaranudIraNAkAraNaM prAgvat / kSINamohaH paJca dve vA karmaNI udIrayati / tatra yAvat jJAnAvaraNadarzanAvaraNA-'ntarAyakANyAvalikAzeSANi na bhavanti tAvatpUrvoktAni paJca / . tasya hi kSINamohanIyodayAbhAvAnodIraNA, zeSaM prAgiva / yadA tu jJAnadarzanAvaraNAntarAyakarmANi kevalotpattipratyAsattA ''valikAzeSANi syustadA dve evodIrayanti / tadA hi jJAna Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnepUdIraNAsthAnAnyalpabahutvaJca darzanAvaraNAntarAyakarmANyanudIrayannena kSapayatyAvalikAgatAnAmudIraNAyA asambhavAditi / dve nAma gotrAkhye udIrayati / yogI-sayogikevalI punadve eva nAmagotre udIrayati / sayogikevalino jJAnadarzanAvaraNAntarAyamohanIyAnAM kSINamohatvena nodIraNA, vedanIyAyupoH punarudIraNA prAgevoparatA / ayogI ayogikevalI nodIrayati, yogAbhAvAt / udIraNA hi yogasavyapekSA, yata evaM kasyApi karmaNo nodIrakastata eva pratyAsannasanAtanAnandaparaparamapadasamRddhikatvena bhagavAniti vizeSitaH / 82-83 // atha guNasthAneSvevAlpabahutvamAhaubasantajiNA thovA saMkhejaguNA u khiinnmohjinnaa| suhumaniyaTTaniyaTTI tinni vi tullA visesahiyA // 84 // jogiapamattaiyare saMkhaguNA desasAsaNA missA / avirayaajAgimicchA asaMkhacauro duve'nantA // 85 // (yazo0) upazAntajinA = upazAntamohAH kSINamohApekSayA stokAH / tathA hyantamuhUrtapramANopazamazreNistasyAM ca kadAcitko-'pi na pravizati, tadantarakAlasyotkarSato varSapRthaktvamAnasyoktatvAt , yadA tu pravizati tadeko dvau vA yAvadutkarSata ekasamaye catuHpaJcAzat / yathaikasminsamayeSu yugapadutkRSTatazcatuHpaJcAzat pravizati, tathA parA-'parepvapi samayeSviti nAnAsamayapraviSTA api paJcadazasvapi karmabhUmiSu utkRSTataH saMkhyAtA eva bhavanti / atha kathamevaM yAvataikasminna yantamu hUtaM samayA asaMkhyAtAH, tatra yadi pratisamayamekekopi pravizati, tathA'pyantamuhU kAle'saMkhyAtAH, kimuta catuHpaJcAzatpraveze / satyam , kintu na pratisamayamupazamazreNyAM pravizanti, kecideva samayeSu tatpravezasya samaye'bhyanujJAnAt / kiJca garbhajamanuSyA api saMkhyAtAH sambhavanti, kiM punazcAritriNaH / kSINamohajinAH punaH saMkhyAtaguNAH, pUrvebhya iti gamyam , evamuttastrApi / tatra kSapakaNirapyantamuhUrtamAnA, tasyAM ca ko-'pi kadAcinnAdhirohatiH / tadantarAlasyoskRSTataH paramAsamAnatvAt / yadA tvadhirohati tadeko dvau vA yAvadutkRSTata ekasamaye'STottaraM zatam / evaM ca yathaikasminsamaye'STottaraM zataM tAmadhirohati, tathA-'pareSyapIti nAnAsamaye-'dhirUDhA utkRSTataH zataethaktvamAnAH kSINamohAH prApyante / kSapakazreNimapi na pratisamayaM adhirohanti, kintu keSucideva samayeSviti pUrvavat nA-'saMkhyAtvamAzaGkanIyam / yadanopazAntamohebhyaH kSINamohAnAM saMkhyAtaguNatvamuktam , tadyadaite dvaye'pyutkRSTapade labhyante tadA draSTavyam / anyathA kadAcitkSINamohAH stokA / upazAntamohAstu vahava ityapi bhavati / sUkSmasaMparAyanivRttianivRttibAdarAstrayo'pi pratyekaM pUrvebhyo vizeSAdhikAH, svasthAne tu tulyAH / ete hi trayo-'pi Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe kSapakopazamakabhedAbhyAM dvaidhaM bhavati tatra ye kSapakAste kSINamohavat pUrvoktarItyA zatapRthaktvamAnAH / ye copazamakAste prAgunanyAyenopazAntavatsaMkhyAtAH / tathA yoginaHsayogikevalino'pramattA itare ca pramattAH sUkSmasamparAyAdibhyaH saMkhyAtaguNAH / atra sayogibhyaH pareNA-'pramattAnAmapramattebhyazca pramattAnAmupAdAnAtsayogibhyo'prabhattAstebhyazca pramattAH saMkhyAtaguNA ityanuktamapi dRzyam / ayaM ca nyAya uttaratrApi vAcyaH / tatra sayogitvaM pratipadyamAnA jaghanyata ekAdayA utkRSTato'STottaraM zatam / pUrvapratipannA jaghanyata utkRSTatazca kottipRthktvmaanaaH| apramattapramattAstu pratyeka sAmAyikacchedopasthApanIyaparihAravizuddhikasaMyamavatvena tridhA / tatra sAmAyika pratipadyamAnA jaghanyata ekAdaya utkRSTataH shsrpRthktvmaanaaH| pUrvapratipannA jayanyata utkRSTatazca koTisahasrapRthaktvamAnAH / taccAtra dvivAdikoTIrUpamevA'vagamyate, na tu navakoTIrUpam , sarvasaMyatAnAmeva koTIsahastrapRthaktvasya zrUyamANatvAt / cchedopasthApanIyavantazca yadA bhavanti tadA tatpratipadyamAnA jaghanyata ekAdaya utkRSTataH zatapRthaktvamAnAH / pUrvapratipannA utkRSTataH kottiishtpRthktvmaanaaH| jaghanyato pyetAvanta eva bhgvtyaambhihitaaH| etacca samyagnAvagamyate / yato duSamAnte bharatAdiSu dazasu kSetreSu pratyekaM cchedopasthApanIyavatpramattA-'pramattadvayasya bhAvAd viMzatireva zrUyata ityeke / prathamatIrthakaratIrthakAlApekSamidamityapare / pArihArikavizuddhikavanto yadA syustadA tatpratipadhamAnA jaghanyata ekAdaya utkRSTataH shtpRthktvmaanaaH| pUrvapratipannA jaghanyata ekAdaya utkRSTataH sahasrapRthaktvamAnA iti / yadyapyeSAmapi samAnataiva tathApyapramattakAlAdantamuharttamAtratva sAdhaye'pi pramattakAlasya bahutvAdapramattebhyaH pramattAH saMkhyAtaguNA uktAH / apramattAntamuhUrtA'pekSayA hi pramattAntamuhUrtAni mahAntIti / tathA pramattebhyo dezaviratAstebhyaH sAsvAdanasamyagdRzastebhyo mizrazastebhyo'pyaviratasamyagdRza iti ctvaaro'sNkhyaataaH| aviratebhyo'yogikevalinastebhyazca mithyAdRza iti dvaye'nantAH / tataH pramattebhyo dezaviratA asaMkhyAtAH, tiryaprakSepAt / dezaviratA hi narAstiryaJcazca / tatra tiryazco'saMkhyAtAH / sAsvAdanAstu kadAcinna bhavanti, yadA tu bhavanti, tadotkRSTato gaticatuSkasaMbhavitvena deshvirtebhyo'sNkhyaataaH| mizrA api kadAcinna bhavanti, yadA tu bhavanti, tadotkarSataH sAsvAdanebhyo'saMkhyAtAH syuH / sAsvAdanAddhAyA utkRSTato.'pi SaDAvalikAmAnatvenAlpakAlikatvAnmizrAddhAyAstu jaghanto'pyantamuhUrtamAnatvena bahukAlabhAvitvAt / aviratasamyagdRzastu sarvadaiva sAsvapi gatiSu prApyanta iti mizradRSTibhyo''saMkhyAtAH / ayoginastu bhavasthAH siddhAzca tatra siddhAnAmAnantyAdavirate. bhyo'nantaguNAH / mithyAdRSTayapekSayA'nantA api siddhA anantabhAga eva vatanta itya-'yogibhyo mithyAdRSTayo'nantaguNAH / AnantyaM cAmISAmanantotsappivyavasarpiNISu Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAneSvalpabahutvaM granthasamAptizca [ 57 yAvantaH samayAstAvatpramANaM mantavyam / ityuktaM guNasthAneSu jIvasthAnAdyabhidheyapadadazakam / evaM ca yathApratijJAtaM mUlA-'darzitamapyabhidheyajAtamabhihitam // 84-85|| saMprati zrotRNAmAzIrvacanavyAjena prakaraNArthasampUrNatAmAviSkatu mAhajiNavallahovaNIyaM jiNavayaNAmayasamuddabiMdumimaM / hiyakaMkhiNo buhajaNA nisuNaMtu guNaMtu jANaMtu // 86 // (yazo0) jina eva = rAgAdijetaivopacArAjinAjJaiva vA jinaH sa vallabho yasyeti sAnvayajinavallabhAbhidhAnaH prakaraNakArastenopanIta = mitastato vikIrNAnAmarthAnAmekatra mIlenena sAmIpyena prApitaM jinavacanameva jarAmaraNAdiklezaparamparApahArakAritayA parairalabdhamadhyatayA'mRtasamudrasya binduratistokatvasAdharyeNa imamiti yadA prakaraNavazAllabdhasya prakaraNasyedamiti (i)damA parAmarzastadA prakaraNasya jinavacanAmRtasamudrabindutvena nirUpaNam / yadA tvatizayoktibhaGgayA-'sya prakaraNasya jinavacanAmRtasamudrabindutvenA'tyantA-'bhedAdhyavasAyastademamiti jinavacanAmRtasamudrabindorvizeSaNam / anena cAgamamUlatA-'' virbhAvanapareNAsya prakaraNasya vizeSeNopAdeyatA prtipaaditaaH| hitakAGkSiNa iti mokSAbhilASiNo mokSa eca hi prANinAM paramArthato hitam / hitakAGkSiNazca tatvajJAnazUnyA api svabuddhyA bhavantItyAhabudhajanAH tattvavidaH nitarAmupavidhavyAvadhAnaparatayA zrRNvantu | parAvarttanaM ca paThanapUrvakamiti paThantviti sAmarthyAd gamyate / tathA jJAnaM tu saMzayaviparyayaparAkaraNadvAreNa nizcinvantu / iha ca prakaraNamidamIdRzamiti pravAdAdhikasatkautukAstatprathamaM zrRNvanti / zravaNe cA-'vadhAritaprakaraNasya paramopAdeyatvAtpaThitvA parAvarttayanti / parAvartena prasAdena ca samyag jAnantIti zravaNAdInAmevaM kramaH // 86 // // ityAgamikavastuvicArasAraprakaraNaM vivaraNam / / // atha prazastiH // xzabdaikakAraNatayA-'dbhutavaibhavena, sadbhAvabhUSitatayA dhruvatAnuvRttyA / puSNAtyakhaMDamiha yadgamanena saMkhyaM, cAndraM kulaM tadavanAvavigItamasti // 1 // X tatroditaH pratidinaM smaramatsarAdi-daiteya nirdayavimardanakalilolaH / vizve'pyadhRSyamahimA saviteva sUriH, zrIzIlabhadra iti vishrutnaamdheyH||2|| bahuparibhavAtidInA yena svAtmani guNAH sabahumAnaM / nyastAH sampratikRtayugamuniviSayavivAdadalanAya // 3 // 4 vsNttilkaa| A aaryaa| Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe TIkAkRtprazastiH x tasyAbhavadbhuvanavallabhabhAgyasampa-tsUrirddhanezvara iti prathitaH 'sa ziSya / adyA'pyamandamatayo nanu yatpratiSThA-mAditsavaH kimapi cetasi cintayanti // 4 // sUkSmArthasArddhazatakaprakaraNavivaraNamiSeNa samyagdRzAM / malayajamiva lokAnAM hRdayAni mukhAni bhUSayati // 5 // yena vividhazAstrAdiprapaJcapIyUSamarpitaM nipuNAH / ke ke pAyaM pAyaM na bhavanti rUjAtinimuktAH // 6 // bAlyAdapi balamAMsala-bhavaripupRtanAparAbhavArambhaH / ajani nayavinaya sadanaM tayovineyeSu yastilakaH // 7 // xbodhAvadhAraNavirodhanirodhadharmo paayprdrshnpropkRtaadishktyaa| yo rocakaM vyaracayaJcaturAzayeSu, prAyeNa vizrutaguNeSvapi sajjanAnAM // 8|| +nRpatirajayadevo devavidvanmanISa-madadalanavinodaiH kovidaistulyakAlaM / sthitimupadhivirUddhA mAgadhIgamadhattA-'skhalitamakhilavidyA-''cAryakaM yasya dRSTvA / / / 7 arNorAjanRpe sabhI parivRDhe, zrIdevabodhAdiSu, prAptAnekajayeSu sAkSipu sadig-vAsaHziraHzekharaH / sadvidyo'pi guNendurantarudita-kSobhodbhavadvepathu- - hetu' yasya nizamya mantuvimukhaM, tatprAjJavAdavratam // 10 // v yasya zrIkhaNDapANDu-bhramati dazadizaH, kIrtirutsAhite vA ghATaM draSTuM trilokyAH, surabhitabhuvanai-staiH pvitraishcritraiH| . tasya zrIdharmasUre-niravadhidhiSaNA-zAlinaH ziSyalezaH, smRtyai svasyedamalpaM, vivaraNamakRta, zrIyazobhadrasUriH // 11 // * mRdumatiparispandAyadvAvadhAnaviyogato, yadiha vivRtaM kiMcitkvA-'pi svdrshnbaadhyaa| tadakhilamapi kSudrAcArA ttiparAGmukhai, viditavizadAmnAyaiH samyagvizodhyamazaGkitaiH // 12 // // iti zrImadya gobhadrasUripraNItaSaDazItiprakaraNaTIkA samAptA / X vsNttilkaa| AryA / + maalinii| V zAdulavikrIDitam / * hariNI "vRSabhacaritaM" iti vA "vRSamalalita" iti vA'paranAma chandaH / 1 "suziSyaH" iti vaa| hastalikhitapratyAdiSu punaH "sazuSyataH' iti pATha upalabdho'sti / kintu so'zuddhaH pratibhAti / // iti zrIyazobhadrasUrikRtavRttyupetaH SaDazItinAmA cturthHkrmgrnthH|| Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti ___ zrImajinavallabhagaNipuGgavapraNIte. zrISaDazItinAmni catarthe prAcInakarmagranthe tRtIyA zrIyazobhadrasUrikRtA TIkA samAptA Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha. zrImajjinavallabhagaNipuGgavapraNIte zrISaDazItinAmni caturthe prAcInakarmagranthe caturthI zrIrAmadevagaNivihitA TIkA prArabhyate Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // OM hrI zrI arha zrIzaMkhezvarapArzvanAthAya namaH // nyAyAmbhonidhizrImadvijayAnandasUrIzvarapAdapadmebhyo namaH // sakalAgamarahasyavedizrImadAcAryavijayadAnasUrIzvarebhyo namaH / / karmasAhityaniSNAtazrImadAcAryavijayapremasUrIzvarebhyo namaH // zrImajjinavallabhagaNipuGgavapraNItaH SaDazItinAmA caturthaH karmagranthaH / ___(aparanAma-AgamikavastuvicArasAraprakaraNam ) "zrImadrAmadevagaNivivRtavivaraNena vibhUSitaH // " Kritem // namo jinAgamAya // siripAsajiNaM namiuM, vatthuviyArassa vivaraNaM bhnnimo| iha AyasumaraNatthaM, gurUvaesA samAseNaM // 1 // tattha tAva pagaraNakAro iTThadevayAnamokkArapuvvaM abhidheyaM payojaNaM ca gAhAdugeNa bhare - nicchinnamohapAsaM pasariyavimalorukevalapayAsaM / paNayajaNapUriyAsaM payao paNamitta jiNapAsaM // 1 // vocchAmi jIvamaggaNaguNaThANuvaogajogalesAI / kiMci sugurUvaesA sannANasujhANaheutti // 2 // (rAma0) nicchinno-toDio mohalakkhaNo pAso baMdhaNaM jeNa taM, pasario vitthario vimalo nimmalo urU bRhattaro kevalanANassa payAso avaloyaNaM jassa taM, paNayajaNANaM-stAvakalokAnAM pUriyA payacchiyA AsA=ihaloge paraloe ya jA kAvi vaMchiyA jeNa taM, evaM vihavisesaNajuttaM 'payao' ujjamaparo pAsajiNaM 'paNamittu' namiya vocchAmi jIvaTThANAi / tattha jIvaTThANesu maggaNaTThANesu guNaTThANesu je uvaogA jogA lesA, AisaddAo jIvaTThANesu guNaTThANANi mUlapayaDIvisao baMdho udao udIraNA sattA ya, tahA maggaNaTThANesu jIvaTThANaguNaTThANANi appabahuttaM ca tahA guNa'TThANagesu jIvaTThANANi baMdhaheyavo mUlapayaDIsu 1. ""TThANesu" ityapi paatthH| Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 SaDazItinAmni caturthe karmagranthe baMdhAi appabahuttaM ca bhaNAmi tti saMbaMdho 'kiMci' ti suyasAgarAo biMdumettaM 'uddhariya, sugurUvaesA na samaIe vigappiyaM kiM nimittaM 'sannANasajjhANaheu ti' ti tattha nANaM vatthugao boho jIvAipayatthesu jhANaM asuhamaNavayaNakAyaniroho, jao vuttaM ___ "bhaMgiyasuyaM guNato, vaTTai nivihe vi jhANammi / atyohAe tasseva maNo saMbhAsaNeNa puNa vayaNaM / hoi ciya sunirUddho tallihaNAIhi puNa kAo / / " sohaNaM jaM nANajjhANaM tassa heU tappaoyaNaM jeNa taM payaTTai ti / / 1-2 // puvvaM "jIvaTThANAIsu guNaTThANAI vocchAmi" ti vuttaM, ao paDhamaM tAva jIvaTThANANi sarUvao maNei iha suhumabAyaregidiviticauasannisannipaMciMdI / . apajattApajattA kameNa caudasa jiyaTANA // 3 // (rAma0) suhumA egidiyA vAyarA egidiyA beiMdiyA teiMdiyA cauridiyA asannipaMcidiyA sannipaMciMdiyA / evaM satta, satta vi duvihA apajjattagA pajjattagA ya. ee caudasa jIvaTThANA // 3 // eesu guNaTThANAINaM kameNa maggaNA kIrai / tattha paDhamaM guNaTThANamaggaNA, jassa jattiyA guNaTThANA taM bhannati savvabhaNiyavvamUlesu tesu guNaThANagAi tA bhaNimo / paDhamaguNA do bAyarabiticauraasaniapajatte // 4 // (rAma0) iha pagaNe je kei atthA bhaNiyavvA tesiM savvesi jIvA mUlaM, teNa "savvabhaNiyadhvamUlesu" tti vuccai / ato tesu guNaThANAINi tAva bhannati / AisadAo jogA uvaogA lesA, baMdho udao udIraNA sattA ya muulpyddiinnN| paThamaguNA do-micchattaM sAsAyaNaM ca, bAyara egidiya-beiMdiya-teiMdiya-cauridiyaasanniapajjattagesu e su paMcasu do guNaTThANA labhaMti / apajjatta gANa sAsAyaNo kahaM ? bhannai,-sannipaMciMdiyA puci eesu baddhAuyA aMte uvasamasammattaM uppAiMti, aMte ya niyamA varmati, tesiM koi sAsAyaNabhAveNa eesu uvavajjai, tao kiMcikAlaM "sAsAyaNabhAvo labbhati // 4 // saniapajatte micchadiTTisAsANaavirayA tinni / savve sannipajatte micchaM sesesu sattasu vi // 5 // . 1. 'uddhariyaM sugurUvaesAo" ityapi / 2. svamatyA / 3 "su paMca0" iti "su paMcasu ee do" iti vA paatthH| 4 "sAsaNamAvo" iti vaa| Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasthAnAni, teSu guNasthAnAni ca [3 (rAma0) sanniapajjattagassa tinni-micchaddiTThI sAsAyaNo avirayasammaTTiI ya / sAsAyaNassa puvvutto vihii| avirao kahaM ? aparivaDiyasammatto koi eesu uvavajjai ti kAuM / sannipajjattayassa savve guNaTThANA, jao savvesiM guNaTThANANaM bhAyaNotti 'micchaM sesesu sattasu vi' suhumaapajjattapajjattagassa bAyaraegidiya-beiMdiya-tehaMdiya-cauriMdiya asannipajja. tagesu ego micchattaguNo / suhumaapajjattagassa 'sAsAyaNo kahaM na hoi ? 'sAsAyaNo jIvo jao tesu na uvavajjai ti kAuM // 5 // iyANiM jogamaggaNA, te ya pannarasa, taM jahA-saccaM maNaM 1, mosaM maNaM 2, mIsaM maNaM 3, asaccamosaM maNaM 4, saccabhAsA 1, asaccabhAsA 2, mIsabhAsA 3, asaccamosA bhAsA 4, orAliyaM1. orAliyamIsaM 2, veuvviyaM1, veuvviyamIsaM 2, AhAragaM 1, AhAragamIsaM 2, kammagaM 1, evaM jogA 15 / ___ ettha pasaMgAgayaM bhAsAcaukkassa vivaraNamAha"egA sahAvasaccA mosA duiyA taheva nAyavyA / taiyA saJcAmosA, avaccamosA 'cautthI u||2| jaNazyasammayaThavaNA nAme rUve paDuca sacce ya / vavahAramAbajoge, dasame okammasacce ya // 3 // jaNavayasaccaM etthaM desiyabhAmAe~ jattha je rUDhaM / jaha kukaNe pasido payasado pANipa ceva // 2 / tAmarasakuvala ulapa umANaM paMkasaMmavammi same / tAsarasameva govAisammayaM sammayA esA // 5 // bhAvaramudda mAIhi mAsakAhAvaNe sahassamiNaM / jaMThAvijjai jiyakappaNAe~ taM ThAgaNe saccaM / / 6 / / jatthA pakkho paka vo abuDiDhakArI vi kuladhaNAINaM / tavvaddhaNotti mannai, nAmeNa'bhihANasaccaM taM / / 7 / "aNugaraNaTThA vesaM, kavaDeNa va daMsaNAirUvaM vA / tagguNahINo virayai bhannai taM rUvasaccaM ti / / 8 / / hINa hiesu duieNa vatthuNA lhuy-gruybhaavenn| nicchijjai jo attho, paDucca saccaM taya hoi / / 6 / / girigayanaNAidAhe. vi pavvao jjhAmiotti vvhaare| bhAyaNAlaNamaNudarA kannA nIro murabmA ya / 10 / paMcanha vi vannANaM, vijaMte saMmavammi taha he / seyA balAhiyA ettha bhAvasacaM nieyavyaM / / 11 / / daMDAINaM jogA, daMDI ta hoi jogasaccaM ti| uvamAsaccaM tu mave samuddatullaM talAyaM ti / / 12 / / emA sahAvasaccA dasa bheyA mAsao adosA ya / etto egaMtamusaM, tapparihAraThThayA bemi // 13 // kohe mANe mAyA, lobhe pejje taheva dose ya / hAsabhae akkhAiya uvadhAe nissiyA dasamA / / 14 / / kohAbhibhUyacitto, asaMbhavAdaNavabujhi uNaM vA / paccAyaMto annaM kayAi sacce vi mose va // 15 // mANammi agaNubhUyaM IsariyaM attaNo payAsei / mAyAe sagaDAI, muhapakkhevA nayaNamoho / / 16 / kUDapamANasaMkeyajogavANijjao u lobhgyaa| pemammi vi dAsohaM, atthavihUNaM musaM hoi / / 17 / jaM puNa avannavAo,titthagara rANa vipaosiyaM esaa| nammeNa hAsamosA cora vveeNa bhayajaNayA / / 18 / / saMbhavarahiyaM mAsai, kahAsu akkhAi AgayA hoi| uvadhAyanissiyA taha, abbhavANubbhavA jaao||16|| etto u nayabhAsA, saccAmosA tti dasavihA hoi / sammaM viyAriUNaM, parihariyavyA viveIhiM / / 20 / / utpattivigamaubhayA jiivaajiivmynnNtyprittaa| addhA addhaddhA taha. saMgahametroNa boddhayA // 21 // jammamaraNobhayANaM,saMkhA bAlAiyANa jA nagare / hINAhigA va tattha u visaMvayaMtI u saccamumA // 22 // .. 1 'sAsaNo" ityapi / 2 "sasAsaNo" ityapi / 3 "kammagaM' ityapi / 4 "camatthA' ityapi / 5 "aNukara'' itypi"| Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmni caturthe karmapanthe esa gurujIvarAsI saMkhAI daMsaNeNa thovANaM / tattha mayANaM mAvA jIvavimissA imA neyA // 23 // ettheva mayA bahavo thovA jIvaMti santramayabhaNaNA / missA imA ajIvehi hoi bhAsA usaccamusA // 24 // savvaM mayamamayaM vA, umayaM niyameNa vAgaraMtassa / jaM tattha visaMvaiyaM, tamubhayamissaM nieyavyaM // 25 // aNNaNa paMDupatteNa vA vi mIsaM tu mUlagAIyaM / da aNaMtabhaNaNe sAhAraNabhIsiyA hoi / / 26 / / taM cevukkhayamettaM milANamamilANamegarAsigayaM / savvaM parittameyaM, bhaNao missA paritteNa // 27 // tUraMto annajaNaM, vijjate ceva divskaalmmi| jAyA nisA payaTTasu vayao addhAe~ misseya // 28 // paDhamammi ceva jAme, rayaNie vAsarassa vA vei / jAyaM iyaM nisIha, majjhanho vA vi addhaddhA // 2 // inhI asaccamosA, tiNhaM pImANa lakvaNA jogaa| nAUNa vigayadosaM, tibhAsagAto pauMjaMti // 30 // AmaMtaNi ANavaNI, jAyaNi taha pucchaNI ya pannavaNI / paccakkhANI mAsA, mAsA icchANulomA y||3|| aNamiggahiyA mAsA, mAsA ya abhiggahammi bodhvaa| saMsayakaraNI mAsA, vogaDaavogaDA ceva // 32 // jIe~ pavittinivittIu neya jAyaMti bhAsiyAe vi| saMbohamettakaraNI AmaMtaNiyA bhava bhAsA / 33 // . . ANavaNI kajjanioyaNAe~ taha maggaNa jAyaNiyA / saMdehavigamaheuM, coyaNI punchaNI hoi||34|| pANivahAoM niyattA, dIhAUrUvaguNajuyA huNti| evaM viNeyavaggassa desaNA hoi paNNavaNI // 35 / / aNNammi jAyamANe, paccakkhANI na demi bhAsate / taha coyaNA paDicchaNa mama'NumayamiNaM ti aNu lomA // 36 // . abhidheyavigalasaddo, haasplaavaaionnbhigghiyaa| dhaDapaDagAI 'attho viveyamAsA abhiggahiyA // 37 // nANA vihatthagahaNI, siMghavasaddo vva sNsykriio| naravatthaturayapabhiIsu vaccamANA jhicchaae|38 / sagaDaghaDAipasiddho, saddo sA vogaDA u bodhavvA / lallakkharadubbohA, abogaDA hoi gaMbhIrA / / 36 / ' iti / tattha jogA chasu appajattaesu kammaigauralamissA do| veubbiyamIsajuyA saniapajattae tinni // 6 // (rAma0) sanniapajjattagavajjesu chasu apajjattagesu jogA do-kammaigaM orAlamIsaM c| kammaigaM viggahagaIe paDhamacaramaviggahaM mottu, orAlamissaM sarIrapajjattIe apajjattagassa / A saNNiapajjattagassa tinni veuvviyamIsaM 1 orAliyamisaM 2 kammagaM 3 ca, jao devaneraiyA sanniNo uppattikAle veuvviyamIsA // 6 // biMti apajattANa vi taNupajjattANa kei orAlaM / bAyarapajatte tinni uralaveubviyadugaM ca // 7 // (rAma0) pajjattIo cha hoti / taM jahA-'AhArapajjattI 1, zarIrapajjattI 2, iMdiyapajjattI 3, ANupANupajjatI 4, bhASApajjattI 5, maNapajjanI 6 / 1 "atthobhidheyamAsA'' ityapi pAThaH / 2 etaccidvayamadhyagataH pAThaH pratyantarAdarza nAsti / / 3"AhAragapajjattI egA" ityapi / Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasthAneSu yogA upayogAzca aahaarsriiriNdiyussaasvomnnominivvttii| hoi jao daliyAo, karaNaM paisA u pajjattI / / pajjattI nAma sattIviseso / so daliopacayAo opajjai, jao AhAriyassa davvassa khalarasapariNAmaNasattI AhArapajjattI 1 / sattadhAutayA rasassa pariNAmaNasattI sarIrapajjattI 2 / rasa 1 zroNita 2 mAMsa 3 snAyu 4 asthi 5 majju 6 retu 7 iti sapta dhAtavaH / iMdiyapajjattI paMcaNhamiMdiyAgaM jogapuggale viciNiya tabbhAvanayaNasattI, atthAvabohasattI ya iMdiyAjjattI 3 / ANupANujoge bAhire puggale dhetUNa ANApANuttAe pariNAmittA UsAsanIsAsattAe nisaraNasattI ANApANupajjattI 4 / vayaNajoge poggale dhettUga bhAsattAe pariNAmittA vayaNajogattAe nisaraNasattI bhAsApajjattI 5 / maNajoge poggale dhittUNa maNattAe pariNAmittA maNojogattAe nisiraNasattI maNapajjattI 6 / eyAo pajjattIo pajjattaganAsakammodaeNa nivvattijjanti, taM jesiM atthi te pajjattagA / eyAo ceva pajjattIo apajjattanAmakammodae Na nivvattijjaMti, taM jesiM atthi te apjjttgaa| ____tattha AillA cattAri egidiyANaM, AillA paMca vigaliMdiyaasaNNINaM, chAvi saNNINaM / tattha 'niyaniyAhiM asamattIyAhiM apajjattagA samatiyAhi puNa' pajjattagA / sattasu apajjattagesu sarIrapaJjattIe pajjattagesu orAliyasarIraM beMti keii| tesiM maeNa tini jogA-orAliyaM 1 orAliyamIsaM 2 kammagaM ca 3 / saniapajjattagassa deva-neraie paDucca veubviyaM kahaM na hoi ? bha0-veubviyasarIrANaM sarIrapajjattI aMtomuhuttiyA, sesA paMca egegasAmaigIotti, teNa appakAliyassa na vicakravA kayA / "vAyarapajate tinni" ti bAyaraegidiyapajjattage tini jogA-orAliyaM 1 veubviyaM 2 veubviyamIsaM ca 3 / veuvidugaM vAukAie paDucca // 7 // uralaM suhame causu ya bhAsajuyaM panarasA vi sannibhi / uvaogA dasasu tao ackkhudNsnnmnaanndugN||8|| (rAma0) suhumassa pajjattagassa egaM orAliyaM / 'causu ya bhAsajuyaM ti causu ThANesu veiMdiya-tediya-cauridiya-asaNNipajjattagesu taM ceva orAliyaM asaccamosA bhAsA ya / 'paNarasAvi sannimmi' ti saNNipajjattagassa pannarasAvi jogA, jao savvesi ahigAritti / kahaM ? maNacaukkaM vaicaukkaM orAliyaM veubviyaM ee dasa sabhAvasthANaM maNuyatiriyanegjhyadevANaM jahAsaMbhavaM labbhaMti / veuvviyamissaM devaneraiyANaM uppattikAle, jao laddhIe pajjattagA ceva uvvjjNti| 'tahA sanvesiM uttaraveubviyAraMbhakAle kammaNA saha, jao te veuvviyakaraNakAle veumciyasamugdhAyaM 'samohannaMti, samogyAe ya kammaNasarIreNa ve ubviyapoggale AdAyaMti, AdAIesu 1 svastikadvikAntarvartI pAThaH pratyantare nAsti / 2 "niyanijAhi" ityapi / 3 "laddhIpajjatta " ityapi / 4 "ahavA samvesiM" ityapi / 5 "samohannati-saMkhenjAI joyaNAI nisiriti, samo' itypi| Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmni caturthe karmagranthe vi jAva sarIrapajjattI na pUrai tAva veuvviyamissaM sannissa labbhai / anne AyariyA bhaNati-maNuyatiriyANaMorAliyeNa saha viubdhiyamissaM viubdhiyAraMbhakAle,jao orAli' yss,pytto| tovuttaM. 'jogo viriyaM thAmo ucchAhaparakkamo tahA citttthaa| sattI sAmatthaM ti ya jogassa havaMti pjjaayaa|" tahA devaneraiyANaM vi viubviyamIsaM. veuvvieNa saha / AhAragamissaM evaM ceva, navaraM coddasa puvvadharassa AhAragAraMbha kAle, tao AhAragaM niSphajjai / orAliyamissaM kevalissa samugdhAyagayassa bIya-chaTTha-sattamasamaesu / kammaNasarIraM ca tasseva ti-cauttha-paMcamasamaesu / evaM sannipajjattage savve jogA lanbhaMti / aNNesi maeNa veuvviyA''hAragasaMharaNakAle orAliyamissaM labbhati / paraM eyarasa satthayAreNa na vivakkhA kayA // ___iyANi uvaogamaggaNA / te ya bArasavihA / taM jahA-mainANaM suyanANaM ohinANaM maNapajjavanANaM kevalanANaM 5, maiannANaM suyaannANaM vibhaMganANaM 3, cakkhudaMsaNaM acakkhudaMsaNaM ohidaMsaNaM kevaladaMsaNaM 4 evaM bArasa uvogaa| 'dasasu tao' tti jIvaTThANesu cauridiyapajjattagaasaNNipajjattaga-sannipajjattA-'pajjattagavajjesu tiNNi uvaogA maDaannANaM suyaamANaM acakkhudarisaNaM ca ||8|| cakkhujuyA cauriMdiyaasannipajattaesu te curo| maNanANacakkhukevaladugarahiyA saniapajatte // 9 // __ (rAma0) cauridiyapajjattagassa asannipajjattagassa ya te puvvuttA tini cakkhujuyA cattAri uvogaa| saNNipajjattagassa maNapajjavanANacakkhudarisaNakevaladugavajjA aTTha uvaogA / 'ettha paDhamaM nANatigaM ohidasaNaM avirayasammaddiDhi paDucca, annANatirga micchAdiThi paDucca, acakkhudaMsaNaM dosu vi evaM atttth||6|| savve sannisu etto lesAo chAvi duvihasannimi / cauro paDhamA 'bAyaraapajatte tinni sesesu // 10 // (rAma0) sannipajjattagassa 'savve' bArasa vi uvaogA, jao savvesi ahigAri tti / io lesAmaggaNA bhaNNai-tAo challesAo, taM jahA-kinhalesA-nIlalesA-kAulesA teulesA-pamhalesA-sukkalesA 'lesAo chAvi duvihasannimmi' sannipajjattA-'pajjata gesu chAvi lesAo hoti / cauro lesA 'paDhamA' AimA bAyaraegidiyaapajjattagassu, jao puDhavi. AuvaNassaikAesu devA vi IsANaMtA teulesAsamanniyA uvavajjaMti, teNa kiMcikAlaM teulesA 1 "yaMpayatto" itypi| 2 "* puvvissa" ityapi / 3 "0kAle missaM, tabho" ityapi / 4 "tattha" ityapi / 5 "bAyara'pajatte" itypi| 6 "0ge chAvi" ityapi / Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . jAvarA jIvasthAneSUpayogA lezyAzca tathA jIvasthAneSveva mArgaNAsthAnaHni [. saMbhavati / iha sAsaNa-nANatiga-vibhaMga-avahidaMsaNa-sammattatiga teu-pamhasukkalesAo 'apajjattagesu vi-karaNaapajjattagesu laddhIe pajjattagesu dtttthnvaao| 'sesA ekArasa jIvaTThANA, tesu timi lesA paDhamA-kinhalesA nIlalesA kAulesA // 10 // iyANiM maMdamaiviyohaNatthaM sutte abhaNiyamavi kiMci maggaNaTThANa-baMdhaheumaggaNAlakkhaNaM jIvaTThANesu buccai / tattha tAva maggaNamUlabheyA savvesiM patteyaM patteyaM cauddasa vi hoti / uttarabheyA bAsaTThI / te ya kassa jIvaThANassa kettiyA ? tannirUvaNatthaM bhaNNai suhumaapajjattagassa uttarabheyA / taM jahA-tiriyagaI 1 egidiyattaM 1 tasavajjA paMca thAvarakAyA 5 kAyajogaM 1 napuMsagaveyaM 1 kasAyacaukkaM 4 maiannANaM 1 suyaannANaM 1 asaMjamo 1 acakkhudarisaNaM 1 paDhamalesatigaM 3 bhavvAbhavvadurga 2 micchattaM 1 asaNNI 1 AhAra-'NAhAradugaM 2, evaM chabbIsaM bheyA / sesA chattIsaM asaMbhaviyA / suhu'mapajjattagassa vi evN| NavaraM aNAhArago na hoi, teNa paNavIsaM bheyA 25 / bAdaraapajjattagassa uttarabheyA / taM jahA-tiriyagaI1egidiyattaM 1 tasavajjA paMca thAvarakAyA 5 kAyajogaM 1 napuMsagaveyaM 1 kasAyacaukkaM 4 maiaNNANaM 1 suyaaNNANaM 1 asaMjamo 1 acakkhudarisaNaM 1 paDhamalesacauvakaM 4 bhavvAbhabvadugaM 3 sAsAyaNaM 1 micchattaM 1 asaNNI 1 AhAradugaM 2 evaM aTThAvIsaM / sesA cauttIsaM asaMbhaviyA / bAyarapajjattagassa ee / navaraM sAsAyaNo teulesA aNAhArago na hoi ti paNavIsA / ___beiMdiyaapajjattagassa uttarabheyA / taM jahA-tiriyagaI 1 veiMdiyattaM 1 tasakAyaM 1 kAyajogaM1 napusagaM 1 kasAyacaukkaM 4 annANadurga 2 asaMjamo 1 acakhudarisaNaM 1 paDhamalesatigaM 3 bhavvAbhavadugaM 2 sAsaNo 1 micchaTThiI 1 asaNNI 1 AhAradurga 2 tevIsaM bheyA / sesA auNayAlIsaM asaMbhaviyA / beiMdiyapajjattassa evaM / navaraM sAsaNo aNAhArago na hoi, bhAsAjogo ya hoi bAvIsA / teiMdiya-cauridiya apajjattANa vi beiMdiya apajjattavuttA tevIsA / pajjattagANaM pajjasavAvIsA, navaraM cauridiyassa cakkhudarisaNaM tevIsaimaM / ettha ya iMdiyavuDDhI AlAvago bhaanniybyo| asaNNipaMciMdiyassa apajjattagassa uttarabheyA / taM jahA-maNuyagaI 1 tiriyagaI 1 paMciMdiyattaM 1 tasakAyaM 1 kAyajogaM 1 veyatigaM 3 kasAyacaukkaM 4 annANadurga 2 asaMjamo 1 acakkhudarisaNaM 1 1 "eemu vArasasu ThANesu apajjatta " ityapi / 2 'sesesu ekkArasajIvANesu timni" ityapi / 3. "massa pajjA" itypi| Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / naapaa| paDazItinAmni caturthe karmagranthe paDhamalesatigaM 3 bhavvAbhavvAdugaM 2 sAsaNo ! micchaddiTThI 1 asannI AhAradugaM 2 chvvIsaM bheyaa| pajjattagassa sAsaNo aNAhArago maNuyagaI na hoi tti, cavakhudarisaNaM bhAsA ya hoi tti paNavIsA / ___ sannipaMciMdiyassa apajjattagassa uttarabheyA / taM jahA-gaicaukkaM 4 paMceMdiyattaM 1 tasakAyaM 1 kAyajogaM 1 veyatigaM 3 kasAyacaukkaM 4 nANatigaM 3 annANatigaM 3 asaMjamo 1 acakhudarisaNaM 1 ohidarisaNaM 1 lesachvakaM 6 bhavvA'-bhavyadurga 2 sammattapaMcagaM 5 missAbhAvAo sannI 1 AhAradugaM 2 ugayAlIsaM bheyA, sesA tevIsaM asaMmaviyA / sannipajjattagassa uttarabheyA / taM jahA-gaicaukkaM 4 paMciMdiyattaM 1 tasakAyaM 1 jogatigaM veyatigaM 3 kasAyacaukkaM 4 nANapaMcagaM 5 aNANatigaM 3 saMjamasattagaM 7 daMsaNacaukkaM. 4 lesachakkaM 6 bhavvAbhavyadurga 2 sammattachakkagaM 6 sannI 1 AhAradugaM 2 bAvannaM bheyA, sesA dasa asNbhviyaa| uttarabaMdhaheyavo taM jahAtettIsA battIsA, tettIsA tiNha hoi cutiisaa| do do eguttariyA, uNayAlA catta duga ege // 1 // micchattamaNAbhogaM, ajato chakkAya egaakkhe ya / taha solasa ya kasAyA, hAsAIchakka apumaM ca // 2 // dhuvaheU igatIsaM, sAmaNNeNaM tu jIvaThANesu / sesA u adhuvaheU, vocchaM jA jassa saMbhaviyA // 3 // sattasu vi apajjesuorAliyamIsa kammaiga jogaa| iya igatIse pavitra, iMdiyavuDDhI ya saMmaviyA // 4 // assannIsannIsu, purisaM thIveya khivasu asamatte / navaraM sannijje, veuvviyamIsaMyaM khivasu // 5 // uralaM suhumasamatte, veuvvidugeNa saMjuaM thUle / uralaM mAsA iMdiyavuDaDI sesaM apajjasamaM // 6 // parabhaviyA micchattA saMmaviyA sesu huMti savvesu / maNavinnANaama vA ekkassa kayA vivakkhA u||7|| 16ha bArasa jIvaTThANagesu annaM vi baiMti veyadugaM / taM laddhisaMbhaveNaM, taNujjattIe~ orAlaM // 8 // iha heumaggaNA iha, maNiyA terasasu jIvaThANesu / sannIpajjatte puNa, guNaThANakameNa nAyavvA // 6 // saMpayaM mUlapayaDIsu ghaTThANAI Aha satta'TTa aTTha satta'Ta aha bandhudaudIraNA sattA / terasasu jIvaThANesu sanipajjattae ogho // 11 // . (rAma0) terasasu jIvaThANesu baMdhe aTTha kammANi, ahavA satta, AukammaM viNA | udae aTTha kammANi / udIraNAe vi aTTha, ahavA satta AukammaM viNA / sattAe aTTha vi kammANi / saNNipajjattae odho / so ya imo AuvihUNA satta u, mohaNiyA-''uyaviNA u chabbaMdhe / veyaNiyaegabaMdhe, cattAri ya baMdhaThANAI / / mohavihUNA satta u, udae cattAri dhAikammaviNA / tinneva udayaThANA, evaM sattAi tinneva / 1 "iha AimaMtajIvaTThA0" ityapi pAThaH / 2 "saMtA" ityapi // Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ t] jIvasthAneSu mArgaNAsthAnAni bandhahetavo bandhasthAnAni ca tathaudhato mUlottaramArgaNAsthAnAni 'addhAvaliyAsese satta udIriti aaukmmvinnaa| veyaNiyA''u viNA cha u, mohavihUNA u pNcev|| do ceva nAma-goe, udIraNAThANa hoMti paMceva / ogheNa ThANasaMkhA, sannIpajjattae hoi // " // 12 // bhaNiyANi jIvaTThANesu guNaTThANAINi / iyANiM maggaNAThANesu jIvaTThANAINi daMseuM maggaNAThANANi tAva daMsei etto gaiiMdiyakAyajoyavee kasAyanANesu / saMjamadaMsaNalesA bhavasamme saniAhAre // 12 // (rAma0) saMpayaM sayameva suttakAro imAM dAragAhAM vivarei suranaratirinirayagaI igi-bi-ti-cauriMdiyA ya paMceMdI / puDhavI AU teU vAU vaNasaitasA kAyA // 13 // (rAma0) devagaI maNuyagaI tiriyagaI nirayagaI 4 dAraM / egidiyaM beiMdiyaM teiMdiyaM cauridiyaM paMciMdiyaM 5 dAraM / puDhavI AU teU vAU vaNassaitasA kAyA 6 dAraM // 13 // maNavaikAyA jogA itthI puriso napuMsago veyaa| koho mANo mAyA lobhI cauro kasAyatti // 14 // (rAma0) maNajogo vaijogo kAyajogo 3 dAraM / itthiveo purisaveo napuMsagaveo 3 dAraM / koho mANo mAyA lobho 4 dAraM // 14 // maisuyaohImaNakevalANi misuyanaannvibhNgaa| . sAmaiyacheyaparihArasuhumaahakhAyadesajaiajayA // 15 // (rAma0) mainANaM suyanANaM ohinANaM maNapajjavanANaM kevalanANaM maiannANaM suyaannANaM vibhaMganANaM 8 dAraM / sAmAiyaM cheovaTThAvaNiyaM parihAravisuddhiyaM suhumasaMparAyaM ahakkhAyaM desavirao avirao 7 dAraM // 1 // akkhu-cakkhu-ohI-kevaladasaNamao ya challesA / kiNhA nIlA kAU teU pamhA ya sukkA ya // 16 // (rAma0) acakhudarisaNaM cakkhudarisaNaM ohidarisaNaM kevaladarisaNaM 4 dAraM / kiNhalesA nIlalesA kAulesA teulesA pamhalesA sukkalesA 6 dAraM // 16 // 1 "appappaNo AThagaaddhAe Avaliyasese satta udIraMti, kamhA ? AugaM AvaliyAgayaM na udIrati tti . kaauN|" iti pratyantare Tippanakam // . Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmni caturthe karmagranthe [10 bhavva-abhavvA khuvsm-khiy-uvsmiy-miis-'saasaannaa| miccho ya sannasannI AhAraNahAra iya bheyA // 17 // (rAma0) bhavvo abhavvo 2 dAraM / khAovasamiyaM samma khAiyaM sammattaM ubasamiyaM sammattaM sammAmicchattaM sAsAyaNaM micchaddiTThI 6 dAraM / saNNI asaNNI 2 dAraM / AhArago aNAhArago 2 dAraM // 17 // ee uttarabheyA vAvaTThI, eesu jIvaTThANA kassa kettiyA 1 taM bhaNNai suranarae sannidugaM naresu taio asnnipjtto| tiriyagaIe caudasa egidisu AimA cauro // 18 // (rAma0) devagaIe nirayagaIe ya do jIvaThANA-sannI pajjattago apajjattago ya / maNuyagaIe tinni jIvaTThANA-sannI pajjattago apajjattago asaNNI apajjattago ya / tiriyagaIe caudasa, savve siM tiriyagaisaMbhavAo / egidiesu 'AhamA cauro' suhuma-bAyarA pajjattagA apajjattagA ya // 18 // biticauriMdisu do do aMtimacauro paNidisu havanti / thAvarapaNage paDhamA cauro caramA dasa tasesu // 19 // . (rAma0) beiMdiesu do-beiMdio pajjattago apajjatago ya / teiMdiesu do-teiMdio pajjattago apajjattago ya / cauridiesu do jIvaThANA-cauridio pajjattago apajjattago ya / aMtimacauro paNidisu havaMti-asannI pajjattago apajjattago ya sannI pajjattago apajjattago y.| 'thAvarapaNage paDhamA cauro' tti puDhavikAiyA AukAiyA teukAiyA vAukAiyA vaNassaikAiyA thAvarA paMca, tattha patteyaM patteyaM paDhamA cauro-sahuma-bAyarA pajjattagA apajjattagA ya / 'caramA' aMtimA dasa tasakAe, te ya ime-beiMdiyA teiMdiyA cauridiyA asannipaMciMdiyA sannI ya pajjattagA, apajjattagA ya / / 14 / / vigalatiasannisannI pajattA paMca huti vijoge| maNajoge sanniko pumitthivee caramavauro // 20 // (rAma0) beiMdiyA teiMdiyA cauriMdiyA ee vigalA, asannipaMcidiyA saNNipaMceMdiyA ya pajjatA paMca jIvaTThANA vaijoge huMti / maNajoge ego saNNI pjjttgo| purisavee itthIvee 1 "sAsANe" ityapi / 2 ""siM saM0" ityapi pAThaH / Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaramArgaNAsthAnAni teSu jIvasthAnAni ca [ 11 'caramacauro' asannI sannI ya pajjattagA-'pajjattagabheeNa' cauro / asaNNipajattApajjattagANaM kahaM purisitthiveyasaMbhavo / jao napusagA eva sutte paDhiyA / bhannai-AkAramAtramAzritya // 20 // kAoginapuMsakasAyamaisuyaanANaavirayaacakkhU / AitilesA bhaviyaramicchaAhArage savve // 21 // - (rAma0) 'kAogo 1 napusagaveo 2 kasAyacaukkaM 6 maiannANaM 7 suyaaNNANaM 8 avirao 6 acakhudarisaNaM 10 kinhalesA 11 nIlalesA 12 kAulesA 13 bhanyo 14 abhavvo 15 micchaddiTThI 16 AhArago 17 ya eesiM sattarasaNhaM dArANaM jIvaTThANA caudasa vi, jao savvesi saMbhavo // 21 // maisuyaohidugavibhaMgapamhasukAsu tisu ya sammesu / sannimmi ya do ThANA sanniapajjattapajjattA // 22 // __ (rAma0) mainANaM 1 sayanANaM 2 ohidurga 4 vibhaMganAgaM 5 pamhelesA 6 sakkalesA 7 'tisu ya sammesu ti veyagasammattaM 8 vAiyasammattaM ha uvasamasammattaM 10 saNNio 11 ya eesi ekArasaNha dArANaM do jIvaTThANA- sannI pajjattago apajjattago ya // 22 // ettha coyago bhagai-"uvasamasammadidvissa egaM ceva jIvaTThANaM saMbhavai, jao paDhamamutrasamasamma uppAiMtassa tipujIkaraNakAle sannI pajjattago ceva, apajjattagassa tipujI. krnnnisehaao| aha bhaNissasi upasaMto paDato kAlaM karei so aNuttarasuresu uvavAi tti tattha devo labbhai, taM na jao kammapayaDIe bhaNiyaM-'paDhamasamae vi devesu uvavajjaMtassa karaNANi ugyADiyANi hoti' ii vayaNAo karaNehiM ugghADiehi veyago ceva, na uvasaMtassa apajjattagassa saMbhavo / tadajuttaM, abhi pAyA'parinnANAo / jao paMcasaMgahe savvakammANaM udayaTThANesu bhUogAra-appayara-avaTThiya-avvattodayavicAre mohasseva avvattodayA bhaNiyA na sesakammANa te ya savvahA uvasaMtassa mohaNIyassa ^ addhAkhayassa va veyaparivaDiyA paDhamasamae ^ udayA avvatodayA / jao vottaM"egAdahige paDhamo, egAI UNagammi bIo ya / tattiyamitto taio paDhame samae avvttvyo||" A ____nANAjIvApekkhayA paMca, taM jahA-ekodao, chalodao, sattodao, aTThodao, nvodo| tattha ekodao lobhassa ekkassa so ya addhAkkhae parivaDatassa suhumasaMparAyapaDhamasamae labbhai sesA cattAri bhavakkhae va savvaTThasiddhe devassa paDhamasamae uvavajjaMtassa 1 "NaM patteyaM pattayaM ca uro" ityapi / 2 kAyayogaH / 3 "uvasamasammattassa apa0" ityapi pAThaH / A etaccidvayamadhyagataH pAThaH pratyantare nAsti / Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe lbbhNti| jao "uvasaMto kAlagao savaDhe jAI"tti bhagavaIsiddha / tattha chalodao arNatANubaMdhivajjakasAyA 'tinni hAso raI ya purisaveo ya / sattodao bhaeNa vA dugu'chAe vA veyagasammatte vA chuDhe tihA hoi / aTThodao vi tihA bhayaduguchAe bhayaveyageNa duguchAveyageNa va chuDhe / navodao bhayaduguchAveyageNa tihi vi 'chuDhehi saMbhavai / tattha ekko chalodao do ya sattodayA veyagarahiyA eko aTThodao so vi veyagarahio ee cattAri udayA uvasamasammadiTThINaM 'tahA ee cattAri udayA khAigasammadiTThINaM ca labhaMti / tattha karaNesu ugdhADiesu vi koi kassai jIvassa udayamAgacchai / te puNa paDhamasamae avvattodayA / bIyAisu avaTThiya"bhUogArAINi | to tattha uvasaMto kAlagao uvasamasammaTThiI apajjattago labbhai / aha bhaNissasi kkhAigadidvisseva veyagarahiyA udayA, tanna, jao puDho vivakkhAbhAvo / jaM puNa bhaNiyaM kammapagaDIe paDhamasamae karaNANi 'paDhamasamae karaNANi ugghADiyANi' taM .pi na vihddi| jao kassavi jIvassa sattodao aTThodao navodao veyagasammaNa samaM udayamAgacchaMti taM taM jIvaM paDucca tadapi ghaDA-annaM ca sattarIcunnIe bhaNiyaM- "paNavIsasattAvIsodayA devaneraie veuThibae paDunaca neraiyA veyagakhAiyadiTThI devA tivihsmmttttiiivi| ee ya paNavIsasattAvIsodayA apajattodayAtesu vi apajattago devo uvasamasammadiTThI labbhai tti / ato juttamu suttayAreNa 'uba samasammAdaDimsa do vi jIvaTThANA' / pajjA vitthareNa // 22 / / ... pagayaM bhaNAmomaNapajjavakevaladugasaMjayadesajaimIsadiTThIsu / sannI panjo cakalumi tinni cha va panjiyaracaramA // 23 // (rAma0) maNanANaM 'kevaladurga' kevalanANaM kevalaMdasaNaM ca, saMjayA paMca-sAmAiyaM cheovaTThAvaNiyaM parihAravisuddhIyaM suhumasaMparAyaM ahakkhAyaM, desavirao sammAmicchaddiTTI ya eesiM dasaNhaM dArANaM egaM jIvaTThANaM sannI pjjttgo| cakkhudaMsaNe-cauriMdiya-asaNNipaMceMdiya-sanipaMceMdiyA pajjattagA tinni / kesiMci maeNa 'chajjIvaTThANANi-tinni pajjattagA 'iyare' laddhIe pajjattagA karaNeNa apajjattagA ya tiNNi evaM cha / // 23 // satta u sAsANe bAyarAi cha apajjasannipajjo ya / teulleme bAyaraapajatto duvihasannI ya // 24 // . ni'NA da nhaM juyalANaM egayaraM purisa" ityapi pAThantaram / 2 "chuDhe tti saMbhavai'' ityapi / 3 "tahA" iti pranyantare nAsti / 4 "bhUbhogArAi ti" ityapi pAThaH / 5 "cha jIva." ityapi / 6 "iyare apajjattagA ya" ityapi / A etaccidvayAntargataH pAThaH pratyantare nAsti / Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAneSu jIvasthAnAni guNasthAnAni ca [13 / (rAma0) sAsAyaNasamma satta jIvaTThANA-suhamapajjattagavajjA cha apajjattaMgA sannI pajjattago ya / apajjattagesu sAsaNo kahaM ? bhaNNai-apajjattagA duvihA-karaNaapajjattagA laddhiapajjattagA ya, ladviapajjattagesu sAsANo na labbhai, karaNaapajjattesu laddhIe pajjattagesu sAsaNo jahaNNeNaM eka samayaMH ukkoseNaM kiMciUNaM chAvaliyakAlaM labbhai / kiM nimittaM kAlaniyamaNaM 1 jao eesu su apajjattagesu -puvvaM baddhAuyA uvavajjaMti, tattha bAyaregidiesu devA IsANaMtA tiriyamaNuyA ya kammabhUmijA uvavajjaMti, vigalaasannIsu tiriyamaNuyA ceva - saNNI , kammabhUmijA uvavajjaMti, sannIsu caugaiyA vi uvavajjaMti, na puNa 'ee su apajjattagesu / sannIpajjagassa puNa ukkoseNaM chAvaliyakAlo vi labbhai / jao sammattuppattI sAsaNabhAvo vi asthi / teulese tinni jIvaTThANANi-bAyaraegidio apajjattago puvvuttavihIe sannI pajjaco'pajjanago y| assanni yAi bArasa aNahAre aTTha satta apajattA / sannI pajjatto taha iya gaiyAisu jiyahANA // 25 // (rAma0) asaNNimmi AimA bArasa jIvaTThANA-saNNipajjattApajjattagavajjA / aNAhAre - aTTha jIvaTThANA-satta apajjattagA aMtaragaIe, aTThamo kevalIsamugdhAe ticautthapaMcamasamaesu // 25 // gaiyAisu jIvaTThANA maggiyA / iyANiM guNaThANA maggijjati, tattha tAva guNaThANA daMsei micche sAsaNamisse avirayadese pamattaapamatte / niyaTianiyaTTisahumuvasamakhINasajogajogiguNA // 26 // (rAma0) micchadidviguNaTThANaM sAsAyaNaguNaTThANaM sammamicchaddiTThIguNahAgaM avirayasammadidviguNavANaM desavirayaguNaTThANaM pamattasajayaguNaTThANaM apamattasaMjayaguNaTThANaM apunyakaraNagu gaTThANaM aniyaTTibAyarasaMparAyaguNaTThANaM suhumasaMparAyaguNaTThANaM uvasaMtamohaguNaTThANaM khINamohagu. . gaTThANaM sajogikevaliguNaTThANaM ajogikevaliguNaTThANaM // 26 // ee guNaTThANA kassa maggaNaTThANassa kettiyA taM bhannai cattAri devanaraesu paMca tiriesu caudasa nresu| igivigalesudo do paMciMdIsu cauddasa vi // 27 // (rAva0) devagaIe nirayagaIe paDhamA cattAri guNaTThANA / tiriyagaIe paMcamo desavirao / A etaccidvayamadhyagataH pAThaH pratyantare naasti| 1 "ee cha apajjattagA" ityapi pAThaH / 2 "chasu sammatta patto saMbhavai / " iti pATho'pyatrAdhikatayopalabhyate kintu so-'tra saMgato na bhavatIti / 3 "jiyaTThANA" ityapi / Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe masuyagaIe cauddasa vi / savvesiM ahigAri tti kAuM / egidiya-beiMdiya-teiMdiya-cauriMdiyAgaM do do guNaTThANA-micchaddiTThI sAsAyaNo y| sAsaNassa puvvutto vihI / paMcidiesu caudasa bi / maNussANaM aMtabhAvAo // 27 // bhUdagatarUsu do egamagaNivAUsu caudasa tsesu| joe terasa vee tikamAe nava dasa ya lobhe // 28 // (rAma0) bhU-puDhavI daga-AyukAo tarucaNassaikAo eesiM do guNaTThANAmicchaddiTThI sAsAyaNo ya / teukAe vAukAe ego micchaddiTTI, tesiM gunnaaNtrasNbhvaao| tasakAe caudasa vi / maNuyagaiaMtabbhAvao / joe-jogatige terasa guNaTThANA ajogivjjaa| vee veyatige tikasAe-kohe mANe mAyAe eesiM chaNhaM paDhamA nava guNaTThANA / lobhassa eeM nava, dasamo suhumasaMparAo // 28 // maisuyaohiduge nava ajayAi jayAi satta maNanANe / kevaladugaMmi do tinni do va paDhamA anANatige // 29 // (rAma0) mainANaM suyanANaM ohinANaM ohidarisaNaM eesiM cauNhaM nava guNaTThANAavirayasammattAo Arambha jAva khINamoho / maNapajjavanANe satta guNaThANA-pamattasaMjayAo jAva khINamoho / kevalanANe kevaladarisaNe do guNaThANA-sajogI ajogI ya / annANatigemaiannANe suyaannANe vibhaMgalakkhaNe par3hamA tinni guNaTThANA ahavA doni guNaThANA-micchaddiTThI sAsAyaNo ya / kesi maeNa misso vi annANI bhannai, nANakajjAkaraNAo // 29 // sAmAiyacheesucauro parihAra do pmttaaii| desasuhume sagaM paDhamacaramacauajayaahakhAe // 30 // (rAma0) sAmAie cheovaTThAvaNie ya cattAri guNaTThANA-pamattaapamattaapuvakaraNaaniyaTTi bAyarA / parihAravisuddhIe do-pamatto apamatto y| dese desviro| suhume suhmsNpraao| paDhamA cattAriguNaTThANA avirayassa / carimA uvasaMtamohAiyA cattAri guNaTThANA ahakhAyacarittassa // 30 // bArasa acakkhucakkhusu paDhamA lesAsutisu cha dusu stt| sukkAe~ terasa guNA savve bhavve abhavvegaM // 31 // (rAma0) vArasa guNaTThANA sajogi-ajogivajjA paDhamA cakkhussa acavakhussa ya / lesAsu tisu kinhanIlakAusu paDhamA cha guNaThANA / teupamhAe sattamo appamatto / sukkalesAe savve bhajogivajjA terasa / bhavvassa caudasa vi guNaTThANA / abhavvassa egaM micchattaM // 31 // Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAneSu guNasthAnAni yogAzca veyaga khaDga uvasame cauro ekkArasaha turiyAI / sesatige sahANaM sannisu caudasa asanisu do // 32 // (rAma0) veyagasammaddihissa cattAri-avirayasammaddiTThI desavirao pamatto apamatto ya / khAigasammadidvissa egArasa-avirayasammAo jAva ajogiguNaTThANaM / uvasamasammadidvissa aTThaavirayasammattAo jAva uvasaMtaguNaTThANaM, aTTha guNaTThANA uvasamasammatte / tattha aviraya-dezavi. raya-pamatta-apamattA uvasamaseTiM ArahaMti, kahaM uvasamasammattaM ? bhannai-micchaTTiI aniyaTTikaraNaDio tahAvihavisuddhisamanio uvasamasammattaM cauNhamegayaraM ca pddivjjei| avirao deso pamatto apamatto vA / evaM uvasamasamma / uktaM ca"solasa maMdaNumAgaM saMjamaguNavaDhio jayai / solasa thINagiddhitigamicchattapaDhamakasAyA // " . 'sesatige sahANa' mIse mIsaM, sAsAyaNe sAsAyaNaM, micche micchattaM / sannipaMceMdiyA cauddasa vi guNaTThANA / asannissa do-micchaddiTThI sAsAyaNo ya / / 32 / / AhAragesu paThamA terasaNAhAragesU paMca ime / 'paDhamatadugaavirayA iya gaiyAIsu guNaThANA // 33 // __ (rAma0) AhAragesu savve ajogikevalivajjA terasa / aNAhAragesu paMca ime paDhamA do-miccha.. viTThI sAsAyaNo ya, aMtimA do-sajogikevalI samugdhAe ajogikevalI ya, avirayasammaTTiI paMcamo ya, vimgahagaINa paDhamaviggahaM mott| - gaiyAisu bAsaTThibheesu iya bhaNiyapayAreNa guNaThANA 'maggiyatti seso // 33 / / iyANi jogA maggijaMti / ao paDhamaM tAva te nidaMsei sacca mosaM mIsaM asaccamosaM maNaM taha vaI ya / uralaviuvvAhArA mIsA kammaigamiya jogA // 34 // (rAma0) puSvabhaNiyA jogaviyAraNA iha daTTavvA / / 34 // ekArasa suranAra yagaIsu AhArauraladugarahiyA / jogA tiriyagaIe terasa AhAragaduguNA // 35 // (rAma0) devagaIe nirayagaIe ekkArasa jogA, orAliyadugaAhAradugANaM eesi asNbhvaao| tiriyagaIe terasa jogA, AhAragadugassa asaMbhavAo // 35 // .1 "mggiyaa|" itypi| Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe nrgipnniNditstnnunrapumksaaymisohiduge| accakkhuchalesAbhavvasammadugasannisu ya savve // 36 // (rAma0) maNuyagaIe 1 paMcidie 2 tasakAe 3 kAyajoge 4 purisavee 5 napusaMgavee 6 kamAyacaukke vi 10 mainANe 11 suyanANe 12 ohinANe 13 ohidarisaNe 14 acakkhudarasiNe 15 lesachakke 21 bhavve 22 veyagasamma 23 khAigasamma 24 sannie ya 25, eesi paNavIsAe dArANaM paNNarasa vi jogA / savvesi maNuyagaIsaMbhavAo // 36 // . egidiesu paMca u kammaigaviuvviuralajualANi / kammura ladurga antimabhAsA vigalesu caurotti // 37 // (rAma0) egidiesu paMca jogA-kammaigaM orAliyadugaM veuviyadugaM ca / veuvviyadurga vAue paDuca / kammaigaM orAliyadugaM asaccamosabhAsA ya cattAri jogA beiMdiya-teMidiyacauridiesu // 37 // kammuraladugaM thAvara kAe vAe viuvijuyalajuyaM / paDhamaMtimamaNavaidugakammuraladu kevaladugaMmi // 38 // , (rAma0) kammagaM orAliyadugaM ca tinni jogA thAvarakAe / thAvarakAo paMcahA puDhaviAu-teu-vAu-vaNassai-kAyo / vAe viuvvidugeNa juyA te ceva jogA paMceva / paDhamaM saccamaNaM saccabhAsA aMtimaM asaccamosamaNaM asaccamosA bhAsA ya, kammaNaM orAliyadugaM ca satta jogA kevalidugammi // 38 // thIveyaanANovasamaajayasAsaNaabhavvamicchesu / terasa maNavaimaNanANacheyasAmaiyacakkhusu ya // 39 // (rAma0) thIveo 1 annANatigaM 4 uvasamasammattaM 5 avirao 6 sAsAyaNaM 7 abhavvaM 8 micchaM 9 ca, eesu navasu dAresu terasa jogA / jao AhAradugassAsaMbhavo / maNajogo 1 vaijogo 2 maNapajjavanANaM 3 choovaTThAvaNiyaM 4 sAmAiyaM 5 cakkhudarisaNaM 6 ca eesi chaNhaM dArANaM orAliyamissakammaigavajjA terasa jogA / apaDipunno misso itikahaM veuvvAhAsgamissesu cakkhudarisaNaM ? bhAvini bhUtavadupacArAt / bhaNiyaM ca"thImAinavasu terasa jogAhAresu hAragaduguNA / kammuralamIsaUNA maNamAINaM tu chaNhaM pi||" // 39 // pljy| Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAneSu yogA upayogAzca [17 parihAre suhume nava uralavaimaNA skmmurlmissaa|| ahakhAe saviuvvA mIse dese saviuvadugA // 40 // (rAma0) parihAravisuddhIe suhumasaMparAe ya nava nava jogA maNacaukkaM vaicaukkaM orAliyasarIraM ca / te ya navajogA ahakkhAe orAliyamIsakammagasarIreNa saha ekkArasa havaMti / ahakravAe cArine cattAri guNaTThANA / tattha ajogI ajogo| uvasaMtamohakhINamohe paDDucca nava nava jogA |sjogikevliss kevalanANabhaNiyA sajoge satta puvvuttA miliyA ahakkhAe ekArasa / te nava puvvuttA veubviyasarIreNa dasa jogA mIse / nava puvvattA veuvviyadugeNa ekkArasa jogA desavirayassa / 40|| kammuralaviuvvadugANi carama bhAmA ya cha u asnnimmi| jogA akammagAhAragesu kammaNamaNAhAre // 41 // (rAma0) kammagaM orAliyadugaM veuvviyadugaM asaccamosA bhAsA ya cha jogA asannissa / jao sabve asannipaMciMdiyavigaliM 'diyAdao asannigahaNeNa ghiyaa| jogA caudasa AhAragassa kammaigaviNA / aNAhAraMge ego kammaNajogo / maggaNaThANesu jogA maggiyA // 41 // iyANi uvaogA maggijjati / ao paDhamaM te ceva nidaMseinANaM paMcavihaM taha annANatigaM ti aTTha saagaaraa| caudaMsaNamaNagArA bArasa jiyalakkhaNuvaogA // 42 // (rAma0) paMca nANANi, tinni annANANi, ee aTTa saagrovogaa| cattAri daMsaNANi aNAgArovaogA / evaM bArasa / ee jIvassa lakkhaNaM jIvAvabohassa kAraNaM, eehiM jIvo jANijjai tti jIvalakkhaNuvaogA // 42 // maNuyagaIe bArasa maNakevaladurahiyA nava'nnAsu / thAvarahagabitiiMdisu acakkhudaMsaNamanANadugaM // 43 // (rAma0) maNussagaIe bArasa vi uvogaa| jao savvesi saMbhavo / maNapajjavanANakevaladugavajjiyA nava aNNAsu tisu gaIsu / eesi tihaM uvaogANaM asaMbhavAo / thAvarakAyA paMca, egidiya-beiMdiya teiMdiyANa ya, eesiM aTThaNhaM dArANaM tini uvaogA-acakkhudaMsaNaM maiaNNANaM suyaannANaM ca // 43 // 10diya-egidiyA asanni" ityapi / Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ge| . 18]. SaDazItinAmni caturtho karmagranthe cakkhujuyA cariMdisu taM ciya bArasa paNiditasakAe / joe vee sukkAe~ bhavvasannIsu AhAre // 44 // (rAma0) "taM ciya"tti te ceva tinni cakkhujuyA cauriMdisu cauro hoti / bArasa uvaogA, paMcidie 1 tasakAe 2 jogatige 5 veyatige 8 sukkalesAe 9 bhavve 10 saNNie 11 AhArage ya 12 / eesiM bArasahaM dArANaM savve vi uvaogA / jao savvesiM ahigAriNo tti / kahaM ? veyatige bArasa vi uvaogA, jAva dasa eva saMbhavaMti, jao veyattigassa aniyaTTibAyare udayavoccheo, saccameyaM, paramAkAramAtramAzritya na doSaH // 44 // kevaladugahINA dasa kasAyapaNalesa'cakkhubakkhusu ya / kevaladuge niyadugaM khar3age nava no anANatigaM // 45 // (rAma0) kasAyacaukke 4 lesApaNage ha cakkhu 10 acakkhusu ya 11, eesi egArasaNhaM dArANaM dasa uvogA, kevalidugaabhAvAo / kevaliduge do uvaogA, kevalanANaM daMsaNaM ca / khaige-khAigasammatte nava uvaogA, annANatigAbhAvAo // 4 // paDhamacaunANasaMjamaveyagauvasamiyaohidaMsesu / nANavaudaMmaNatigaM kevaladujuyaM ahakkhAe // 46 // . (rAma0) paDhamanAgacaukkaM 4 paDhamasaMjamacaukkaM 8 veyagasammattaM , uvasamasammattaM 10 ohidaMsaNaM ca 11, eesi egArasaNhaM dArANaM satta uvaogA, nANacaukka desaNatigaM ca / ahakkhAyacArite ee satta kevaladugaM ca nava uvaogA // 46 // nANatigaImaNatigaM dese mIse anANamIsaM taM / kevaladugamaNapajjavavajjA assaMjayaMmi nava // 47 // (rAma0) mainANaM suyanANaM ohinANaM 3 cakhudaMsaNaM acakhudaMsaNaM ohidaMsaNaM 6 ca ee cha uvaogA desavirayassa / mIse daMsaNatigaM nANatigaM annANabhIsaM / evaM kevalanANadaMsaNaM maNapajjavanANaM viNA avirae nava uvaogA / avirao sammaddiTThI vA micchaddiTThI vA / sammadidvissa nANatigaM daMsaNatigaM ca ee cha / micchaddihissa annANatigaM do daMsaNA ya / evaM nava // 47 // annAtigaabhavve sAsaNamicche ya paMca uvaogA / dAdamaNatianANA te avibhaMgA asannimi // 48 // (rAma0) anANatige 3 abhavve 4 sAsAyaNe 5 micche ya 6, eesiM chaNhaM dArANaM paMca Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAgaNAsthAneSUpayogA nayavizeSeNa yogatraye guNasthAnA-jIvasthAno-payoga yogasatkamatAntarANi ca [ 16 uvogA, annANatigaM acakhudaMsaNaM cakSudaMsaNaM ca / ee ceva vibhaMganANaM viNa asaNNissa cattAri uvaogA / / 48 // maNanANacakkhurahiyA dasa u aNAhAragesu uvaogA / iya gaiyAisu nayamayanANattamiNaM tu jogesu // 49 // (rAma0) maNapajjavanANacakhudaMsaNarahiyA aNAhAre dasa uvogaa| jao nANatigaM acavakhudaMsaNaM ohidaMsaNaM ca avirayasammadidvissa viggahagaIe, acakkhudaMsaNaM annANatigaM micchaddihissa viggahagaIe lagabhai / naNu vibhaMganANassa apajatte niseho dIsai, kahaM 1 ettha taM bhaNiyaM / bhannai-"vibhaMgassa bhavaTThi'' ii kyagAo bhaNiyavivAhapannattimaeNa / jao tattha vutta"avahiM vA vibhaMga vA aviggahe laThamaI"tti vayaNAo na doso kevaladugaM kevalisanugdhAte taiyacauttha paMcamasamaesu labbhai / evaM aNAhAragassa dasa uvaogA | iya bhaNiyapayAreNa gaiyAiesu uvaogA maggiyA // 46 // iyANi puNa nayamaeNa mayaMtareNa nANatta imaM vakkhamANaM jogesu daTThavvaM / tameva daMseitaNuvaimaNesu kamaso ducautipaMcA duatttthcucuro| terasadubAraterasa guNajIvuvaogajogatti // 50 // (rAma0) kAyajoge do guNaTThANA-micchaddiTThI sAsAyaNo ya / cattAri jIvaTThANAsuhumabAyaraegidiyA pajjattagA apajjattagA ya / tinni uvaogA-maiannANaM suyaannANaM acarabudasaNaM ca / pazca jogA-kammaNaM orAliyadugaM veuvviyadugaM ca, vAukAie paDuccA jao kAyajogassa vivakkhA kayA egassa / dAraM / vaijoge do guNaTThANA-micchaddiTThI sAsAyaNo ya / aTTha jIvaTThANA-beiMdiya-tehaMdiya-cauridiya asanipaMciMdiyA apajjattagA pajjattagA ya / ee cattAri vi apajjattagA karaNeNa ceva daTThavvA / na uNa laddhIe / evaM aTTha jIvaTThANA / cattAri uvaogAdo daMsaNA do annANA / evaM cattAri jogA-kammaigaM orAliyadugaM asaccamosamAsA ya / esA baijogassa vivakkhA kayA / dAraM / maNajoge terasa guNaTThANAajogi viNA / do jIvaTThANA-ego saNgI pajjattago, bIo so ceva karaNaapajjattago laddhIe pajjattago ghio| uvaogA bArasa vi / jogA ters-kmmigoraaliymiisrhiyaa| kahaM 1 kevalissa davvamaNAavivakkhAo / evaM maNavaikAyavivakkhA kayA / maNajogo vaijogo karaNaapajjattagANa kahaM ? bhaNNai-bhAvini bhatavad upacArAt // 50 // iyANi lesAmaggaNA bhaNNai / tAo puNa maggaNaTThANamajake ni bhnniyaao| saMpayaM tesi ceva maggijjaMti / Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmni caturthe karmagranthe lesA u tinni paDhamA nAragavigalaggivAukAesu / egidibhUtarUdagaasannisu paDhamiyA cauro // 51 // (rAma0) nirayagaIe vigalatige teukAevAukAe ya paDhamAo tinni lesAo / egidiya-puDhavikAya-vaNassaikAya-AukAyaasannINaM paDhamA cattAri lesAo / "asannIrNa' ti bAyara-egidiyaapajjattagahaNaM, tassa teulesasaMbhavo // 51 // kevalajuyalaahakkhAyasuhumarAgesu sukkaleseva / lesAsu chasu saThANaM gaiyAisu chAvi sesesu // 52 // (rAma0) kevalanANe kevaladaMsaNe ahakakhAyacAritte suhumasaMparAyacAritte egA sukkalesA / lesAsu chasu saTThANaM svakIyaM svakIyaM sthAnam / gaiyAINaM sesANaM egacattAlIsAe dArANaM savvesi cha lesAo / naNu jai egacattAlIsAe dArANaM cha lesA kahiyA, kahaM sAmAiyAisu kiNhAilesA ? jao guNalAbho suhalesAe na annahA saMbhavo / bhaNNai- jao ekkekIe tAratamapariNAmabheeNaM bheyA asNkhejjaa| tehiMto je maMdatarA pariNAmavisesA te paDucca sAmAiyAisu vuttA / ao bhaNNai maNapajjavanANasAmAiyacheovaTThAvaNiyaparihAravisuddhiyadesavirayAIsu vi ThANesu asuddhale. sANaM na viroho uppattikAlaM mottaNa / ukta zcasammattasuyaM savva su lahai suddhAsutisu ya cArittaM / puSapaDivaNNao puNa, aNNayarIe u lesaae||52|| iyANi appAbahuyaM bhannai gaiyAisu appabahu bhaNAmi sAmannao saThANe vi / naratigyadevatiriyA thovA duasaMkha'NaMtaguNA // 53 // (rAma0) gaiyAisu cauddasasu maggaNahANesu poya poyaM saTThANe appAbahuyaM bhaNAmi / savyathovA maNuyagaijIvA, nirayagaIe asaMkhaguNA, tao devagaIe asaMkhejjaguNA, tiriyagaIe aNaMtaguNA jAvA / dAraM // 53 // paNacautiduegindI thovA tinni ahiyA aNantaguNA / tasateupuDhavijalavAuhariyakAyA puNa kameNaM // 54 // (rAma0) thovA paMciMdiyA 1, / cauridiyA visesAhiyA 2, teiMdiyA visesAhiyA 3, veIdiyA visesAhiyA 4, tao egidiyajIvA aNaMtaguNA // 54 // Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAryaNAsthAneSu lezyA alpabahutvaJca thovA asaMkhaguNiyA tinni visesAhiyA aNaMtaguNA / maNavayaNakAyajogI thovaasaMkhaguNaNantaguNA // 55 // (rAma0) thovA tasakAiyA 1, teukAiyA asaMkhaguNA 2, puDhavikAiyA visesAhiyA 3, AukAiyA visesAhiyA 4, vAukAiyA visesAhiyA 5, vaNassaikAiyA apaMtaguNA 6 dAraM / thovA maNajogI 1, vaijogI asaMkhaguNA 1, kAyajogI aNaMtagumA 3 / dAraM / / 5 / / purisehiMto itthI saMkhejaguNA napusaNantaguNA / mANI kohI mAyI lobhI kamaso visasahiyA // 56 // (rAma0) sabathovA purisaveyA, isthiveyA saMkhejjaguNA / uktazcatiguNA tirUvaahiyA tiriyAo ithio muNeyayA / sattAvImaguNA puNa maNuyANaM tadahigA ceva / battIsaguNA batIsarUvaM ahiyA va taha ya devIo / devANaM ii vottaM suro jIvAmigamanAme / / tehiMto napuMsagA amaMtaguNA, jao paMceMdiyA keI, egidiyavigaliMdiyA savve napusagA / dAraM / sabathovA mANakasAI 1, kohakasAI visesAhiyA 2, mAyAkasAI visesAhiyA lobhakasAI kamaso visesAhiyA 4, saJcajIvANaM kasAyA patteyaM patteyaM asthitti kaha UNAhiya ? bhannai,-udayaM paDucca mANodae vahamANA thobA, sesA kameNa visesAhiyA, teNa appabahuyaM na doso / dAraM // 56 // . maNapajaviNo thovA ohInANI tao asaMkhaguNA / mahasuyanANI tatto visesaahiyA samA dovi // 57 // (rAma0) saccathocA maNapajjavanANI, jao te maNussA carittiNo yA ohinANI to asaMkhaguNA, bao caugaiesu vi ohinANamatthi; tao mainANI suyanANI do vi tullA, pubvehito visesAhiyA, jao tiriyamaNuyA sammadiThiNo ohiM viNA kei atthi, tehi saahiyaa|||27|| vi-bhaMgiNo asaMkhA kevalanANI tao aNantaguNA / tatto'NantaguNA do maisuyaannANiNo tullA // 58 / / (rAma0) to vibhaMganANI asaMkhaguNA, ee vi caugaiyA vi asthi, to kevalanANI aNaMtaguNA, jeNa siddhA vi labbhaMtiH tatto aNaMtasuNA maiannANisuyaannANI, jao egidiyA sabve vi lanbhaMti: donni vi saTThANao tullA / dAraM // 5 // Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 361 .. paMDazItinAmni caturthe karmagranthe suhumaparihAraahakhAyacheyasAmaiyadesajayaajayA / thovA saMkhejaguNA cauro asaMkhaNantaguNA // 59 // (rAma0) savvathovA suhumasaMparAyacArittI, jeNa uvasAmaga khavagA suhumalobhakiTTiveyagA dhippaMti 1, to saMkheyaguMNA parihAravisuddhIyA, jao visihatavapaDivanagA bharaheravayadasasu khicesu carimAimatitthayaratitthesu navakagaNaTThiyA dhippati 2, tao ahakkhAyacArittI saMkhejaguNA, jao uvasaMtakhINamohe kevalI ya sabve bhavatthA dhippaMti 3, tao cheovaTThAvaNiyacArittI saMkhejaguNA, jao paMcabharahe paMcaeravaye paDhamaMtimatitthayaratitthaDiyA cheovaTThAvaNi. yacArittapaDivannA dhippaMti 4, tao saMkhaguNA sAmAiyacArittI, jao bharahaeravayamahAvidehesu sAmAiyacArittaTThiyA dhippaMti 5, desavirayA asaMkhejaguNA, jao tiriesu desaviraI atthi 6, to avirayA aNaMtaguNA, jao savve egidiyAdao dheppaMti, / dAraM // 59 // iya ohicakkhukevalaacakkhudaMsI kameNa vinneyaa| thovA assaMkhaguNA aNantaguNiyA aNantaguNA // 6 // (rAma0) savvathovA ohiMdaMsI 1, cakkhudaMsI asaMkhaguNA 2, kevaladaMsI aNaMtaguNA 3, siddhANaM pi daMsaNamatthitti / acakkhudaMsI aNaMtaguNA 4, egidiyANaM pi ghnnaao| dAraM // 6 // sukkA pamhA teU kAU nIlA ya kiNhalemA ya / thovA do saMkhaguNA'NantaguNA do visasahiyA // 61 // (rAma0) savvathovA sukkalesA 1, pamhalesA saMkheyaguNA 2, teulesA saMkheyaguNA 3, tao kAulesA aNaMtaguNA 4, jao egiMdiyAdao dheppaMti, tao nIlalesA visesAhiyA 5, kiNhalesA visesAhiyA 6 / dAraM // 61 / / thovA jahaNNajuttA'Natayatulla tti iha abhavvajiyA / tehiMto'NaMtaguNA bhavvA nivvANagamaNarihA // 2 // (rAma0) savvathovA abhavvA, te ya jahanna juttANatayaM, navavihassa aNaMtassa cautthaM, teNa tullAsamA iha appabahutte, tehiMto bhavvA aNaMtaguNA, kerisA bhavvA ? Aha-'nivvANa gamaNariha' tti nivyANaM mokkho tattha gamaNaM arihaMti joggA hu~ti / je te nivvANa gamaNArihA / dAraM / // 62 // Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAneSvalpabahutvaM mArgaNAsthAnAni ca [23 sAsANauvasamiyamissaveyagakkhaDgamicchadiTThI u / thovA do saMkhaguNA asaMkhaguNiyA aNaMtA do // 63 // (rAma) sabathovA sAsAyaNasammadiTTI 1, usamasammaddiDI saMkheyaguNA 2. sammAmicchaTThiI saMkheyaguNiyA 3, jaM puNa upari sAsAyaNAhito missA asaMkhaguNiyA bhaNiyA taM gaMdhaMtaramaeNa saMbhAvijai. veyagasammadiTThI asaMkhaguNA 4, khAigasammadiTThI aNaMta. guNA5, siddhA vi gahiyA, tao micchadiTThI aNaMtaguNA 6, egidiyAdao gahiyA / dAraM / / / 63 / / sannI thovA tatto aNantaguNiyA asanniNo 'hunti / thAMvANAhArajiyA tadasaMkhaguNA sAhArA // 64 / / (rAma0) savvathovA saNNI 1, asaNNI aNaMtaguNA 2. jao asannipaMcediyA cauridiyA teiMdiyA beiMdiyA egidiyA ya asannigahaNeNa ghiyaa| dAraM |thovaa aNAhArajiyA1, jao viggahagaiNo paDhamaviggahaM mottu tahA kevalIsamugdhAyagayA selesIpaDivanA ya tahA siddhA aNAhArA, no anne, AhAraMgA asaMkhejjaguNA, jao puvvuttA mottaNa sesA savve sAhArA jIvA / dAraM / bhaNiyaM maggaNaThANesu appabahutta // 64 // iyANi sIsamaIbohaNatthaM saya meva maggaNaTThANesu maggagaTThANamaggaNA baMdhuttaraheumaggaNA ya kIrati tattha mUlabheyA maggaNATThANANa cauddasa vi uttarabheesubAsaThThIe pAeNaM saMbhavanti / uttarabheyA patteyaM pattayaM kassa vi kettiyA ?, taM bhaNNai tattha gaidAre-devagaIe devagaI paMciMdiya tasattaM jogatigaM purisitthiveo kasAyacaukka nANatigaM annANatigaM asaMjamo daMsagatigaM lesachakkaM bhavvadugaM sammattachakkaM sannI AhAradugaM evaM eguNavattA / maNuyagaIe gaitigaM egidiya vigalajAicaukkaM thAvarapaNagaM ee bArasa vajjittA paMcAsA / tiriyagaIe kevaladugaM gaitigaM maNapajjavanANaM saMjamapaMcagaM ee ekkArasa vajjittA ekkAvannA / nirayagaIe jahA devagaIe navaraM napuMsaveo ego 'sA ya gaI subhalesatigaM thIpumaM vajjittA pnntiisaa| iMdiyadAre-egidiesu tiriyagaI egidiyattaM thAvarapaNagaM kAyajoo napu'sagaveo kasAyacaukkaM annAgadugaM asaMjamo acakkhuDhesaNaM paDhamalesacaukkaM bhavyadurga miccha ttasAsaNe asaNNI AhAradurga evaM aThThAvIsA / vigalatige tiriyagaI bediyataM tasaM kAyajogo vaijogo napusakaveo kasAyacaukkaM annANadurga asaMjamo acakkhudaMsaNaM paDhamalesatigaM bhavvadugaM 1. "naraka0" Tippanakam Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranye sAsagamicchatte asannI AhAradurga ee cauvIsA / navaraM cauridie cakkhudaMsarNa paNavIsA / paMciMdiesu egidiyavigalajAicaukkaM thAvarapaNagaM ee nava vajjittA tevannA hoi / kAyadAre-puDhavikAe tiriyagaI egidiyattaM puDhavikAo kAyajogo napusagaveo kasAyacaukkaM annANadugaM asaMjamo acakhudaMsagaM paDhamalesacaukkaM bhavyadunaM sAsaNamicchatte asannIAhAradurga eyA cauvIsA / evaM sesesu vi AuteuvAuvaNassaIsu / navaraM teuvAukAe sAsagateulese vajjitA bAvIsA / tahA AukAe' iccAi bhANiyavvaM / tasakAe thAvarapaNagaM egidiyajAI vajjittA chppnnaa| jogadAre-maNajoge egiMdiyaviMgalajAicaukkaM thAvarapaNagaM asaNNI aNAhAra ee ekkArasa vajjittA ekkAvannA / vaijoge vigalatigeNa asannI paNavannA / kAyajoge savve / .. .. veyadAre-purisavee egiMdiyavigalajAicaukkaM thAvarapaNagaM kevaladugaM suhumasaMparAyaahakhAyacArittaM itthinapusagaveyaM asannI narayagaI vajjittA paNayAlIsA hoi / evaM ithivee vi / navaraM ithiveo bhANiyavvo purisanapugave yaparihAravisuddhiniseho kAyavyo 44 / napusagaI. itthipurisaveo kevaladugaM suhumasaMparAyaahakkhAyacAritte devagaI vajjittA paNavannA / ___ kasAyadAre-kasAyacaukke vi patteyaM patteyaM tinni kasAe kevaladugaM suhumasaMparAyaaharavAyacArite vajjittA paNapannA hoi / navaraM lobhe suhumo vi hoi, evaM chappannA / nANadAre-maisuyaohisu egidiyavigalajAicaukkaM thAvarapaNagaM kevaladugaM annANatigaM micchattasAsaNe abhavyaM asannI ee vajjittA sesA coyaaliisaa| maNanANe maNuyagaI paMciMdiyattaM tasattaM joyatigaM veyatigaM kasAyacaukkaM nANacaukkaM saMjamapaNagaM daMsaNatigaM lesachvakaM bhavvaM sammattatigaM sannI AhAragaM sattatIsA hoi / kevalanANe maNuyagaI paMciMdiyattaM tasatta jogatigaM kevalanANaM ahakkhAyacAritta kevaladasaNaM sukkalesA bhavvatta khAigaM sammatta saNNI AhAragadugaM panarasa huti / maiannANasuyaannANesu nANapaMcagaM saMjamachakkaM kevaladaMsaNaM ohidaMsaNaM paDhamasammattacaukka vajjittA sesA paNayAlIsA / vibhaMge egidiyavigalajAicaukkaM thAvarapaNagaM nANapaMcagaM paThamasaMjamachakkaM ohikevaladaMsaNe paDhamasammattacaukkaM asannI ee vajjittA pnntiisaa| saMjamadAre-sAmAiyacheovaThThAvaNiyaparihAragesu patteyaM patteyaM maNuyagaI paMciMdiyatta tasaM jogatigaM veyatigaM kasAyacaukkaM nANacaukkaM svaM svaM cAritraM daMsaNatigaM lesachakkaM bhavvaM sammattatigaM navaraM parihAravisuddhIe uvasamasammatta bhayaNA sannI AhAragaM tejIsA / navaraM parihAravisuddhi thIveo na hoi tao battIsA / suhumasaMparAe maNuyagaI paMciMdiyacaM tasaM jogatigaM lohakasA 1. puDhavikAe tiriyamaI ityAdi pUrvokta AlApakaH / Tippanakam / / Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [25 mAgaNAsthAneSu mArgaNAsthAnAni nANacaukkaM suhumasaMparAyaM daMsaNatigaM kevalaM viNA sukkalesA bhavvaM sammattadugaM sannI AhAragaM ekavIsA / ahakhAe lobhaM vajjittA kevaladugeNa anAhArageNa ya tevIsA / desavirae maNuyatiriyagaIo paMciMdiyattaM tasaM jogatigaM veyatigaM kasAyacaukkaM maisuyaohinANANi desaviraI dasaNatigaM lesAchakkaM bhavyaM sammattatigaM sannI AhAragaM ee tettIsA / avirae kevaladugaM maNapajjavanANaM saMjamachakkaM ee vajjittA tevannA / ____dasaNadAre-cakkhudaMsaNe egidiya-beiMdiya-teiMdiya-thAvarapaNagaM kevaladugaM aNAhAraM ee vajjittA ekkAvannA / acakhudaMsaNe kevalanANadaMsaNe vajjittA saTThI / ohidaMsaNe ohinANavat / kevaladaMsaNe kevalanANavat / lesAdAre-paDhamalesatige patteyaM patteyaM kevaladugaM ahakhAyaM suhumasaMparAyaM vivakkhalesApaNagaM vajjitA tevannA hoi / evaM teulese navaraM vigalajAitigaM teukAyavAukAe nirayagaI vajjitA sattAlIsA / pamhasukkalesAe vi egidiyapuDhaviAuvaNassaiasaNNI vajjittA bAyAlIsA / paraM sukkalesAe ahakkhAyaM suhumasaMparAyaM kevaladugaM pakkhiviya chAyAlIsA / bhavvadAre-bhavve abhav viNA savve | abhavve nANapaMcakaM saMjamachakkaM dasaNadugaM bhavvaM sammattapaMcagaM vajjittA taiyaaliisaa|| sammattadAre-veyagauvasamasammattesuegidiyavigalajAicaukkaM thAvarapaNagaM kevaladurga annANatigaM sahumasaMparAyaahakkhAyacAritramIsasAsaNamicchattANi sammattadugaM vivakkhaM asannI abhavvaM vajittA patteyaM patteyaM UNacattA / navaraM uvasamasammatte sahumaahakkhAyacArittehi ekkacattA / evaM khAigasammatte vi / paraM kevaladuge pakkhitte teyAlIsA / misse gaicauvakaM paMciMdiyattaM tasaM jogatigaM veyatigaM kasAyacaukkaM annANatigaM nANamIsaM asaMjamo daMsaNatigaM lesAchakkaM bhavvaM mIsaM sammattaM sannIAhAragaM tettIsA / sAsaNe vi navaraM egidiyajAivigaliMdiyajAicaukkaM puDhaviAuvaNassaiasannI aNAhAragaM ca pakkhiviya baayaaliisaa| micchadiThissa nANapaMcagaM saMjamachakkaM ohikevaladasaNe sammattapaMcakaM vajjittA cauyAlIsA / sannidAre-sannisu egidiyajAI vigalatigaM thAvarapaNagaM asannI dasa vajjittA bAvannA / asaNNisu maNuyatiriyagaI jAipaMcagaM chakkAyA kAyajogo vaijogo napuMsagaveo kasAyacaukkaM annANadurga asaMjamo cakkhuacakakhudasaNaM paDhamalesacaukkaM bhavvadurga sAsaNamicchatte asannI AhAradugaM chattIsA / ____ AhAradAre-AhAre aNAhAragaM viNA egasaTThI / aNAhAre saMjamacattAri ahakhAyaM viNA mIsadesaviraI maNanANaM AhAragaM cakkhudaMsaNaM vajjittA tevannA / bhaNiyA maggaNaTThANesu maggaNaThANamaggaNA / Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmni caturthe karmagranthe (rAma0) iyANiM baMdhaheumaggaNA gAhAhiM kIrai maNugai 1 paNidi 2 tasa 3 taNu 4 acakakhu 5 sannI ya6 Aica ulesA 10 / taha mazve 11 samve vi hu 57 sattAvannA igArasasu // 1 // orAlA 2 hAradurga 2 miccha'NAbhoga 1 napusa 1 devasa / 'caya 51 nAraesa 50 evaM navaraM na khivasa thIpumaM cayasu // 2 // tiriyagai 1 amavva 2 micche 3 annANatige ya6 hAradugaraNA 55 / AhAri kammaNUNA 56 aNahAre 'jogacaudasahiM 43 // 3 // veyatiga 55 ca ukasAe 54 paDivarave mutta saMsasaMmaviyA / AhAragaM tu thIK 53 mIsA 43 sANA ya 50 guNAhiyA // 4 // aNa 4 micche 9 parivajjiya maimuya2 ohiduga 4ravaiga 5 ravauvasame 6-48 / . AhAragaM ca uvasami 46 guNagahio desavario ya 39 // 5 // maNavaizcakkhusu 3 heU 55 orAliyamIsakammaigavajjA / . Anavara maNajogi ta'yaM aNabhogaM miccha caupanA // 6 // egidiesu heU vAuvamA . tattha hoti. chattIsA / A so vi sukkapamhasu 2 aNamogaM miccha1vajjA hi 56 // 7 // saMjalaNa 4 joganavagaM hAsAI 6 purisa 1 apuma 2 veyaM ca / parihAribaMdhaheU igavIsaM 21 jeNa puvvadharo // 8 // ve'vvAhAradurga 4 thIveyaM pavikhavAhi igavIse. 26 / maNa 1 sAmaie 2 chee 3 chabbIsaM tisu vi patteyaM // 9 // kevaladuga, 7 ahakhAe 11. 3 suhumasagage 10 ya jogapuvvuttA / . navaraM suhumasarAge dasamo lobho ya heu tti // 10 // chakkAyavaho 6 phAso 7 hAsAI 13 napuma 14 solasa kasAyA 30 / aNamogAmaccha 31 dhuvayA thAvara 5igi6 vigala 9 amaNANaM 10 // 11 // kammaNaogaladugaM thAvarakAe 34 raviuvijuya 5. vAe 36 / / 'bhAsAmaNavigala NaM, iMdiyavuThI ya saMmaviyA . // 12 // iha bhavisyammi heU paNa micchA vira bArasa kasAyA / paNaNIsaM taha jogA terasa AhAragaduguNA // 13 // saMsaiya abhinivesA maNue ya paDucca pAyaso hoti / aha samvesu vi ee iha maviyA annamaviyA ya // 14 // iyANiM guNaTThANesu jIvaTThANAINaM maggaNA bhaNNai 1"tyaja" iti Tippanakam / 2 "nyUnA" iti ttippnm| 3 "AhAradugaM thIsu" iti jesalamera prtau| 4 "vAtopamA" iti Tippanakam / 5 "dvikaM gRhItavyam" iti Tippanakam / 6 "mAsA vigalamajANaM" iti jeslmerprtau| etaccidvayagataH pATho jesalamerapratau nAsti, tathA "savve.vi" iti sthAne "maNajoga" iti pATho dRzyate / Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNasthAneSu bandhahetavastathA guNasthAneSu jIvasthAnAni yogAzca micche savve cha apajja sannipajjattago ya sAsANe / samma duvihI sannI sesesu sannipajjatto // 65 // (rAma0) micchadiTThissa jIvaTThANA caudasa vi / sAsAyaNassa jIvaTThANA satta / cha apajjattA bAyarAI sanipajjo ya / sammo-aviraya sammadiTThI, tassa do jIvaTThANA-sannI pajjanago apajjattago ya / sesesu egArasasu guNaTThANagesu egaM jIvaTThANaM sannI pajjattao // 65 / / iya jiyaThANA guNa ThANagesu jogA ya vocchamettAhe / jogAhAradugUNA micche sAsaNaavirae ya // 66 // (rAma0) micchadiTThisAsAyaNaavirayasammATThiINaM jogA terasa AhAragadugUNA // 66 // uralaviuvvAimaNA dasa mIse te viuvimIsajuyA / desajae ekkArasa sAhAradugA pamattete // 6 // (gama0) orAliyaM viubviyaM maNacaukka vaicaukka ee dasajogA smmaamicchddihiss| desavirayassa te dasa veuncimIsajuyA ikkArasa jogA / pamattassa te ikkArasa AhAragadugajuyA jogA terasa / / 67 // ekkArasappamatte, maNavaiAhAraguralaveubvA / appuvvAisu paMcasu nava orAlo maNavaI ya // 6 // (rAma0) ekArasa appamace maNacaukkaM vaicaukka AhAragaM orAliyaM veuvviyaM missaviraheNa / apuvakaraNA jAva khINamoho tAvapaMcaNha vi nava nava jogA orAliyaM maNacaukkaM vaicaukkaM ca // 6 // carimAimamaNavaidugakammuraladuganti jogiNo satta / gayajAgo ya ajogI vocchamao bArasuvaoge // 69 // - (rAma0) carimaM asaccamosamaNaM AimaM saccamaNaM, evaM vaI vi, cattAri, orAliyaM orAliyamIsaM kammaigasarIraM ca, ee satta jogA sajogikevalissa / "gayajogo ya ajogi" ti joganirohAo ajogimmi jogA na hoti // 66 // ___uvaogamaggaNA bhannati Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmni caturthe karmagranthe / abakkhubakkhudaMsaNamannANatigaM ca micchamAmANe / avirayasamme dese tinANadaMsaNatigaM ti cha u // 7 // (rAma0) acakkhudaMsaNaM caksudaMsaNaM annANatigaM ca paMca uvaogA micche sAsAyaNe ya / avirayasamme desavirae ya nANatigaM desaNatigaM cha uvaogA // 70 // mIse te ciya mIsA satta pamattAisu mamaNanANA / kevaliyanANadaMmaNauvaogA jogajogIsu // 7 // (rAma0) misse te cciya aNNANamissA chacceva / satta pamattAIsu, ee cha maNanANajuyA satta uvaogA pamattAo jAva khINamoho / sajogiajogikevalINaM do uvaogA-kevalanANaM kevaladaMsaNaM ca // 71 // iyANi je bhAvA suye bhaNiyA vi iha na ahigarijjati te daMsei sAsaNabhAve nANaM viuvvigA''hArage uralamissaM / negiMdisu 'sAsANotti nehahigayaM suyamayaMpi // 72 // (rAga0) imAe gAhAe ayaM bhAvattho-jahA- "samyagdRSTejJAna' miti vacanAt tattvArthAdau sAsAyaNassa vi nANaM bhaNiyaM, sAsAyaNasammattAo / tahA sutte veuvviyaladdhijuyatiriyamaNuyAgaM veuvviyAraMbhakAle veubdhiyamIsaM, saMvaraNakAle u orAliyamIsaM bhaNiyaM, tahA AhAragakAle AhAragamIsaM, saMharaNakAle puNa oraaliymiisN| tahA Avassae "ubhAyAbhAvo egidie" tti vacanAd egidiesu sAsANasammattaM nisiddhaM evaM puNa vakkhANaM Agame bhaNiyamavi na ahigayaM-- nAdariyaM iha pagaraNe / kutaH ? jao sAsagassa nANaM agaMtANubaMdhisiyattAo appakAlINattAo ya na vivakkhiyaM, viuvviyAhArauralamissaM puNa sayagacunni abhippAeNaM na vivakkhiyaM / tahA egidisu sAsaNabhAvo iha pagaraNe bhaNio jIvasamAsA'bhippAeNa, jao tattha egidiyassa vi sAsaNabhAvo bhaNio // 72 / / lesAo bhaNei / lesA tinni pamattaM teU pamhA u appamattaMtA / sukkA jAva sajogI nirUddhaleso ajogitti // 73 // (rAma) micchaTThiIo jAva pamattasaMjao tAva cha lesAo, tiNhaM asuhalesANaM pamatte aMto / appamattasaMjayassa lesAo tiNNi, doNhaM lesANaM apamatasaMjao aNto| uvariM sukkalesA jAva sajogikevalI / ajogI aleso / / 73 / / Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAneSUpayoga-lezyA-mArgaNAsthAnAni iyANi guNaTThANagesu pasaMgAgayA maggaNaTThANamaggaNA sayameva bhaNNai tattha sAmanneNa savve mUlabheyA pAeNa savvesu guNaTThANagesu saMbhavaMti, uttarabheyA puNa kassa vikittiyppmaannaa| aouttarabheyanidasaNatthaM bhannai micchAdihiguNaTThANAIsu / te ya bhannaMti tattha micchaddiTThissa uttarabheyA-gaicaupakaM 'iMdiyapaNagaM kAyachakkaM jogatigaM veyatigaM kasAyacaukkaM annANatigaM asaMjamo dasaNadurga lesAchakkaM bhavvAbhavvadurga micchattaM saniasannidurga AhAraaNAhAradurga evaM 'cauyAlIsA 44, sesA aTThArasA-'saMbhaviyA / sAsAyaNasya uttarabheyA-gaicaukajAipaNagaM teukAyavAukAyavajja kAyacaukka jogatigaM veyatigaM kasAyacaukkaM annANatirga asaMjamo daMsaNadurga lesachakkaM bhavvaM sAsAyaNasammadiTThI sannI asannI AhAragaM aNAhAragaM ca evaM egayAlIsaM 41, igavIsamasaMbhaviyA / ___ sammAmicchAdiTThissa uttarabheyA-gaicauvakaM paMciMdiyajAI tasakAo jogatigaM veyatigaM kasAyacauvakaM nANatigaM annANamissaM asaMjamo daMsaNatigaM lesachakkaM bhavvaM sammAmicchadiTThI sannI AhAragaM ca evaM tettIsA 33, egUNatIsaM asaMbhaviyA / avirayassa uttarabheyA-gaicaukkaM paMciMdiyajAI tasakAyaM jogatigaM veyatigaM kasAyacaukka nANatigaM asaMjamo daMNatigaM lesadvakaM bhavvaM sammattatigaM sannI AhAraaNAhAradurga ca evaM chattIsaM 36, chabbIsaM asaMbhaviyA / / desavirayassa uttarabheyA-gaidugaM paMciMdiyaM tasakAyaM jogatigaM veyatigaM kasAyacauvarka nANatigaM desasaMjamo daMsaNatigaM lesAchavakaM bhavvaM sammattatigaM sannIAhAraga evaM ete tettIsaM33, UNatIsaM asaMmaviyA / pamattasaMjayassa uttarabheyA-maNuyagaI paMceMdiyaM tasakAyaM jogatigaM veyatigaM kasAyacaukkaM nANacaukkaM saMjamatigaM desaNatirga lesachvakaM bhavvaM sammattatigaM sannI AhAragaM evaM paNatIsaM 35 sattAvIsaM asNbhviyaa| apamattasaMjayassa uttarabheyA-maNuyagaI paMceMdiyaM tasakAyaM jogatigaM veyatigaM kasAyacauvarka nANacaukkaM saMjamatirga daMsaNatigaM lesatigaM bhavvaM sammattatigaM sannI AhArago evaM battIsaM32, tIsaM asNbhviyaa| ___apuvvakaraNassa uttarabheyA-maNuyagaI paMceMdiyaM tasakAo jogatigaM veyatigaM kasAyacaukkaM nANacaudakaM saMjamadurga saNatigaM suvakalesA bhavvaM sammattadurga sannI AhArago evaM aTThAvIsaM 28, sesA cauttIsaM asaMbhaviyA / evaM aniyaTTIe vi / / __ sahumasaMparAyassa-maNuyagaI paMceMdiyaM tasakArya jogatigaM veyasunna lobhaM nANacaupakaM sahumasaMparAya.. 1"jAipaNagaM" ityapi pAThaH / 2 "0nidasaNatthaM mi0" ityapi / 3 'cavyAlIsaM' iti / 4 "tettIsaM" ityapi / Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30] SaDazautinAmni caturtha karmagranthe caritraM daMsaNatigaM sukkalesA bhavvaM sammattadugaM sannI AhAragaM evaM egavIsaM21, sesA asaMbhaviyA / upasaMtassa uttarabheyA-maNuyagaI paMceMdiyaM tasakAyaM jogatigaM veyasunnaM kasAyasannaM nANacaukkaM uvasamiyaM carittaM dasaNatigaM mukkalesA bhavvaM sammadurga sannI AhAragaM evaM vIsaM 20, sesA asaMbhaviyA / ___khINamohassa ya-maNuyagaI paMciMdiyatta tasakArya jogatigaM veyakasAyamunnaM nANacaukka ahakkhAyasaMjamaMdasaNatigaM sukkalesA bhavyaM khAiyasammattasannI AhAragaM evaM UNavIsA19, sesA asaMbhaviyA / sajogikevalissa uttarabheyA-maNuyagaI paMciMdiyaM tasakAyaM jogatigaM veyakasAyasunna nANe kevalanANaM saMjamaM khAiyaM daMsaNaM kevaladaMsaNaM sukkalesA bhavvaM sammatta khAiyaM sannI .. AhAraNAhAraM evaM panarasa 15, sesA asNbhviyaa| ajogikevalissa uttarameyA-maNuyagaI paMceMdiyaM tasakArya jogaveyakasAyasunnaM kevala nANaM khAiyaM saMjamaM kevaladaMsaNaM lesAsuNNaM bhavvaM khAiyaM sammatta sannI aNAhAragaM evaM dasa 10, sesA asaMbhaviyA / iyANiM guNaTThANagesu baMdhaheu bhaNiukAmo paDhamaM tAva baMdharasa mUla yA uttarabheyA ya daMsei bandhassa micchaaviraikamAyajogatti heyavo curo| ... paMca duvAlasa paNuvIsa panarasa kameNa bheyA siM // 7 // (rAma0) baMdho kammabaMdho, tassa cattAri heU, micchatta 5, aviraI 12, kasAyA 25. joga 14 tti / eesiM cauNhaM pi kameNaM jahAsaMkhaM paMca duvAlasa paNuvIsa panarasa bheyA hoti||74|| te ya uttarabhee vivarei-- AbhiggahiyaM aNabhiggahaM ca taha abhinivesiyaM ceva / / saMsaiyamaNAbhogaM micchattaM paMcahA evaM // 75 / / (rAma0) micchattaM paMcavihaM-AbhiggahiyaM micchattaM, aNabhiggahiyaM bhicchattaM, abhinivesiyaM micchatta, saMsaiyaM micchana, aNAbhogaM micchannaM ca / iyANi paMcavihassa micchattassa vakkhANaM gaMthANusAreNa kIrai mutte abhaNiyamavi parovayAranimitta / tattha AbhiggahiyaM kudiThidikkhiyANaM gADhatarameyaM jIvANaM dIhasaMsAriyANaM pAyaso hoi // 1 // aNabhiggahiyaM puNa asaMpattasammattANaM kudiThThiadikkhiyANaM maNuyatiriyANaM // 2|| abhinivesiyaM tu saMpattajiNavayaNANaM egeNa sahAvaparUpaNAe kayAe maccharAiNA tamannahA Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAneSu mArgaNAsthAnAni tathaughato mUlottarabandhahetavaH [ 31 vAgaremANANaM kammi kAraNe ussutte vA pannavie 'paDiniveseNa vA mayA esa attho samasthaNIotti aNAbhogeNa parUvie vA pacchA nAe vi vatthutatte sabhaNiyapaDippave seNa vA ajAgaMto vA bhAvatyaM panavei, vArio vA na ciTThai, eesi jIvANaM abhinivesiyaM micchattaM // 3 // saMsaiyaM puNa muce vA atthe vA ubhayammi vA saMkio parUvei / so annaM na pucchaD / kahamahameddahaparivAro vi anna pucchAmi / pucchijamANo vA jANejjA, esa eyaM na jANai tti / ahavA je maha bhattA te jANijjA, eyAhiMto viesa varatarao, tatto pucchijjai, tao maM motUNa ee iyaM bhaispati, ao annaM na pucchai / tassa saMsaiyaM micchattaM // 4 // aNAbhogaM egidiyAINaM / jamhA Abhogo nANaM-uvaogo bhaNNaI / eyaM kerisaM eyaM va tti eso puNa tesi natthi, teNa tesiM aNAbhoga miccha / ahavA suddhaM parUvaissAmi aNuvaogAo asuddhaM parUviyaM taM pi aNAbhogaM paresiM micchattakAraNaceNa // 5 // evaM puNa paMcavihaM pi micchattaM thUlabhAveNa / paramatthao vivajjAso so puNa evaM na mae na mama puccapurisehiM vA kAriyaM eyaM jiNAyayaNaM kiM mama ettha pUyAsakkArAiAyareNaM / ahavA mae eyaM jigavi kAriyaM mama puvvapurisehiM vAH tA ittha pUyAiyaM nivvattemi / kiM mama parakIesu aJcAyareNaM / evaM tassa na sabannupacayA pavittI / annahA savvesu vi biMbesu arahaM ceva vavaisijjai / so arihA jai parakIo tA pattharaleppapittalAiyaM appaNijjayaM, na puNa pattharAIsu vaMdijjamANesu kmmkkho| kiMtu titthayaraguNapakkhavAeNaM / annahA saMkarAiviMvesu vi baMdijjamANesa kammakkhao hojjA / macchareNa vA parakAriyaceiyAlae vigdhaM AyaraMtassa mahAmicchattana tassa gaMTThibheo vi saMbhAvijai / je pAsatthAikudesaNAe vi mohiyA savihiyANaM vA vAhAkarA bhavaMti / tesiM pi mahAmicchatta / eyammi ya vivajjAsarUve micchatte saha subahu~ pi paDhaMto annANI ceva / na hi vivarIyamaiNo nANaM kajjasAhagaM, tao annANaM, "eesa ya 'huMtemu aidukkarA vi tavacaraNa kiriyA na mokkhasAhigA / jamhA so jIvarakkhAmusAvAyAirakkhaNaM kareMto vi avirao kahijjai, paMcamaguNaThANe desaviraI, chaTThaguNaTThANe savvaviraI, na paDhamaguNaTThANe, tassa ya aNaMtANubaMdhipamuhA solasa vi kasAyA baMjjhati uijjati ya / tannimi tAo asuhAo dIhaTThiyAo tivvANubhAgAo kammapayaDIo bajhaMti / ao micchattaM paDhamo baMdhaheU ||75 // bArasavihA aviraI maNaiMdiyaaniyamo chkaayvho| solama nava ya kasAyA paNuvIsaM pannarasa jogA // 76 // 1"ahaGkAreNa" iti Tippanakam / 2 "svabhaNitapratimaNitapradveSeNa'' iti Tippanakam / 3 "parUveI' iti vA pAThaH / 4 "saMkarAidevesu" ityapi / 5 viparyAsarUpeSu Tippanakam / 6 "hoMtesu ityapi / Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ] SaDazItinAmni caturthe karmagranthe _ (rAma0) paMcaNhaM iMdiyANaM maNassa ya aniyamo chaNhaM kAyANaM vahe aviraI evaM avirai bIo baMdhaheu // 2 // solasa kasAyA nava nokasAyA paNavIsaM ee taio baMdhaheU // 3 // pagarasa jogA cauttho baMdhaheU // 4 // ee sAmanneNa / uttaM ca"caupaJcaio baMdho, paDhame udharimatige tipaccaio / mosagabIo uvarimadugaM ca desikA desammi / / 1 / / uvarillapaMcage puNa dupaccA jogAcca bho ti"ti| ee mUlaheU guNaTThANagesu / saMpayaM puNa suttakAro tesu ceva uttarabaMdhaheU daMseipaNapannapannatiyabahiyacattaguNavattacha va udugviisaa| solasa dasa nava nava satta heuNo na va ajogi'mmi // 77 // (rAma0) paMcavihaM micchatta, bArasavihA aviraI, paNavIsaM kasAyA, jogA terasa, AhAgadugUNA, ee paNapaNNaM micchAdiTThissa baMdhahayevo 1 / sAsAyaNassa micchatta viNA paNNAsaM 2 / bArasavihA aviraI aNaMtANuvaMdhivajjA egavIsaM kasAyA maNacaukkaM vaicaukkaM orAliyaM veuvivvayaM ca sammAmicchassa teyAlIsaM heU 3 / veuntriyamIsaorAliyamIsakammaigajogatige chUDhe teyAlIsAe chAyAlIsaM avirayassa 4 / tasaviraivajjA egArasavihA aviraI paDhamabIyakasAyaTThagavajjA sattarasa kasAyA maNacaukkaM vaicaukka orAlaM sarIraM veuvviyadurga ca ee UNayAlIsaM desavirayassa 5 / saMjalaNacaukkaM nokasAya navarga maNacaukka vaicaukkaM AhAradurga 'viubdhiyadurga orAliyaM ca chavvIsaM pamattasaMjayassa 6 / esA cetra chanvIsA veuvviyamIsaAhAragamissavajjA cauvIsaM apramattassa / saMjalaNacaukkaM nokasAyanavarga maNacaukkaM vaicaukkaM orAliyasarIraM evaM bAvIsaM apuvakaraNassa 8 / saMjalaNacaukkaM veyatigaM joganavagaM evaM solasa vAyarasaMparAyasta hai| saMjalagalohaM joganavagaM dasa suhumasaMparAyassa 10 / ' uvasaMtamohakkhINamohANaM nava nava jogA baMdhaheU 11-12 / sajogissa satta jogA daTThayA 13 / ajogissa baMdhaheyavo na saMti 14 // 77 // ettha gAhAopaNapaNNabaMdhaheU micchaddihissa "una yo hoti / AhAragadugarahiyA jeNaM taM saMjayassa mave 1 // 1 // pannAsA sAsaNe paMcagamicchattavirahiyA hoi 2 / misse puNa teyAlA aNa kammaNamissadugarahiyA 3 // 2 // turiyammi u chAyAlA kammaNamissadugasaMjuyA jANa 4 / egUNavatta dese bIyakasAyANa mAvAo // 3 // tasaaviraiuglagamissaM sammaigajeNa tattha nA sattA 5 / chavvIsA ya pamattesaMjalaNA 4 nokasAyA :ya // 4 // kammaNa uralagamissaM vajjittA sabajogasabbhAve 13-6 / caukIsaM apamatte veuvvAhAramissaviNA 7 / / 5 / / bAvIsA u apuvye veuvvAhAravirahiyA hoi 8 / aniyaTTIe solasa hAsacchakkeNa rahiyA u6|| sahame dasagaM jANasutiveyatikasAyavirahiyaM kaauN10| uvasaMte khINe puNa jogA nava baMdhaheutti 11-12 // 7 // sajjogikevaliMmi saccaasaccAmusAvaimaNo ya / 'kammaM uraladugeNaM jogA satteva baMdhassa 13 // 8 // 1. "tti" ityapi pAThaH / 2 "vya" ityapi / 3 "veuvviya" itypi| 4 "bhohao" ityapi / 5 "kammaNamuraladuga taha, jogA" iti je| Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAneSu mUlottarabandhahe tava oghato guNa thAneSu ca mUla karmabandhodayo dIraNa sattAsthAnAni 33 bhaNiyA guNaTThANagesu baMdhaheUNaM uttarabheyA / baMdhaheUhiM puNaM kammaM bajjhai, ao tassa nAmANi saMkhaM ca nidaMsei to nANadaMsaNAvaraNaveyaNIyANi mohaNijjaM ca / / AuyanAmaM goyaMtarAyamiya aTTha kammANi / / 78 // (rAma0) kaMThA / eesi kammaraNaM baMdho havai baMdhe kaDe sati udayAiNA vi bhavitavyam / jao butaM"baMdhassudayo udae udIraNA 'tadavasesayaM saMtaM / tamhA baMdhavihANe, bhannaMte ii maNeyadhvaM / // 7 // ao baMdhassa udayassa udIraNA saMtassa vi ThANANi guNaThAmagesu daMsei sattaTThachegabandhA santudayA aTTa satta cttaari| sattaTTachapaMcadugaM tudIraNAThANasaMkheyaM // 79 // (rAma0) puvyameva jIvaTThANesu baMdhodaodIraNasaMtANaM ThANANi vakkhANiyANi / tameva vakrANaM ittha daTThavvaM // 79 // . micchaTThipabhIINaM baMdhANapamANamAha apamattaMtA sattaTTha mIsaappuvvabAyarA satta / bandhaMti cha suhumA egamuvarimA'bandhago'jogI // 8 // (rAma0) micchadihisAsaNaavirayadesavirayapamattaapamattesu eesu chasu ThANesu - * aTThavihabaMdhagA ahavA AuyaM mottu sacavihavaMdhagA / tahA sammAmicchaTThiI apuvakaraNaaniyaTTikaraNA AuyaM mottUNa sattavihabaMdhamA / suhumasaMparAyA mohAuyaM mottUNa chvihvNdhgaa| ubasaMtakhIgamohasajogikevalI. egvihveynniybNdhgaa| abaMdhago ajogI / / 80 // micchadipibhiINaM udayasattATThANapamANamAha jA suhumo tA aTTa vi udaye saMte ya hunti pyddiio| sapta'TTa va saMte khINi satta cattAri sesesu // 1 // (rAma0) micchaddiTThIu jAba suhumasaMparAo tAca udae saMte ka aTTha kammANi / uvasaMte udae satta, mohaM mottUNaH sattAe aTTha kammANi / khINamohe udae sattAe ya mohaM mottUNa satta kammANi / sajogiajogikevalINaM udae sattAe ya cattAri cattAri kammara adhAiNo // 1 // 1 vAmyAM virahitam" iti TippaNanakam / Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 311 - SaDazItinAmni caturtha karmagranthe udIraNAThANapamANamAha. sattaTa pamattatA kamme uirinti aTTha mImo u / veNiyAu viNA cha u apamattaapuvaaNiyaTTI // 82 // suhumo cha paMca uigi paMca uvasaMtu paMca do khiinno| jogI u nAmagAe ajogiaNudIraNo bhayavaM // 83 // (rAma0) micchaddiTThI sAsAyaNo avirao desavirao pamatto ya ee paMca ThANA aTTAha kammANaM udiirgaa| ahavA addhAvaliyAsesAuyA sattaNhaM udiirgaa| jao AvaliyAgayaM kamma karaNAI na bhavai / sammAmicchaTThiI aTThaNhaM udIrago / jao "na sammAmiccho kugai kAlaM" ii vayaNAo / tahA apamattaapuvakaraNaaniyaTTibAdarA veyaNiyaAue mottRRNa chaNDaM kammANaM udiirgaa| tahA suhumo veyaNiyaAue mottu chaNhaM udIrago, tahA mohe addhAvaliyAsese paMcaNhaM udIrago / jao mohodIraNA lohe kiTTIkae addhAvaliyAsese thakkai tti / maNuyAuyaveyaNiyANaM puNa udIraNA pamattavirae thakkai ti / tahA nANAvaraNadaMsaNAvaraNaaMtarAyanAmagoyANaM paMcaNha uvasaMto udiirgo| khINamoho vi eesiM ceva paMcaNDaM udiirgo| tahA nANAvaraNadaMsaNAvaraNavigdhehi addhAvaliyasesa'merohiM nAmagoyANaM khINamoho ceva doNhaM udiirgoN| sajogikevalI duNhaM nAmagoyANaM udIrago / ajogiaNudIrago bhayavaM // 82-83 // guNaTThANagesu appabahuttamAha-- uvasantajiNA thovA saMkhejaguNA u khiinnmohjinnaa| suhumaniyaTTaniyaTTI tinni vi tullA visesahiyA // 8 // jogiapamattaiyare saMkhaguNA desasAsaNA missA / avirayaajogimicchA asaMkhacauro duve'nantA // 5 // (rAma0) savvatthovA uvasaMtajiNA / tao khINamohajiNA saMkhejjaguNA 2 / suhumo aniyaTThI niyaTThI tinni vi tullA, pubvehito visesAhiyA / tao sajogikevalI saMkhejjaguNA / tao apamattasaMjayA saMkhejjaguNA / tao pamattasaMjayA saMkhejjaguNA / tao desavirayA asaMkhejjaguNA / jao tiriyA vi gahiyA / tao sAsAyaNA asaMkhejjaguNA / tao sammAmicchAhiTThI asaMkhejjaguNA / tao aviraya-sammadiTThI asaMkhejjaguNA / tao ajogikevalI aNaMtaguNA jao siddhA vi gahiyA / tao micchaddiTThI aNaMtaguNA // 84-85 // 1 "mittehi" itypi| Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNa thAnepUdIraNa sthAnAnyalpabahutvaJca tathA granthasamAptiH [35 saMpayaM pagaraNakAro sayaM sanAmasaMjuttaM paNihANaM karei jiNavallahovaNIyaM jiNa vayaNAmayasamuhabiMdumimaM / hiyakaMkhiNo buhajaNA nisuNaMtu guNaMtu jANaMtu // 86 // (rAma0) jigA savvannuNo vallahA jesi jagANaM te jigavallahA jaNA tesiM ahavA jiNavallahAyariehiM uvaNIyaM DhokitaM muyasAgarAo iha daTThavvaM jiNavayaNameva amayasamuddo tassa biMdumiva biMdu thovattAo imeM pagaraNaM hiyakarivaNo mokkhAbhilAsiNo buhajaNA-paMDiyaloyA NisuNaMtu savaNagahaNAiNA, gugaMtu-aNavarayaM parAvacaNeNa parAvattayaMta, ihApohalakkhaNanANasabhAveNa attho muNaMtu // 86 // // sammattaM vatthudhiyAramsa vivaraNam / / / / atha prazastiH // niyaguruvayagAu muyaM suyAu je sumariyaM tayaM lihiye / mutte usputtaja, micchAmiha dukkaDaM tassa // 1 // sasamayaparasamayavisArayANa bhaviyajaNakumuyacaMdANaM / pasamAiguNagurUNaM, payao paNamAmi payapaumaM // 2 // suguruNaM sirijiNavallahANa sUrINa sUripavarANe / ujjhiyaniyakajjANaM parovayArekarasiyANa // 3 // NeNa kayaM vatthuviyArasAranAmaM ti pagaraNaM pavareM / appaggaMthamahatthaM, tasseva Nu vivaraNaM vihiyaM // 4 // tassissalaveNaM rAmadevagaNiNA u maMdamaigA vi / pAiyacayaNehi phuDaM bhavahiyaTai samAseNaM // 5 // / / granthAnam 750 // // iti zrIrAmadevagaNikRtA SaDazItiprakaraNavRttiH samAptA // iti zrIrAmadevagaNipraNItaTIkAyutaH SaDazItinAmA caturthaH karmagranthaH / Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAta . . catvAraH prAcInAH karmagranthAH samAdhAH Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // OM namo vItarAgAya // // OM hrI zrI ahaM zrIzaMkhezvarapArzvanAthAya namaH / / nyAyAmbhonidhizrImadvijayAnandasUrIzvarapAipadmebhyo namaH / saddharmasaMrakSakazrImadAcAryavijayakamalasUrIzvarapAdapadmebhyo namaH / / sakalAgamarahasyavedizrImadAcAryavijayadAnasUrIzvarebhyo namaH / / karmasAhityaniSNAtazrImadAcAryavijayapremasUrIzvarebhyo namaH / / paramagItArthazrImadAcAryavijayahIrasUrIzvarebhyo namaH / / 'zrImaccirantanAcAryapraNItA . * saptatikA * ___(sittarI) "zrImadrAmadevagaNinA kRtena Tippanakena samalaGa kRtA" siddhapaehi mahatthaM bandhodayasaMtapagauiThANANaM / vocchaM suNa saMkhevaM nissaMdaM diDivAyassa // 0-1 // (1)2 kaha baMdhato veyai kai kai vA pagauiThANakammaMsA / mUluttarapayaDIsu bhaMgavigappA ghoDavyA ||suu0-2|| (2) sugaigamasaralasaraNiM, vIraM namiUNa mohatamataraNiM / sattarieTippemI, kiMcI cunnIu aNusariu // 1 // (3) [2] saMkhevA bhaMgANaM, sumaraNaheu taha pagaDiThANANaM / patteyaM pagaDINaM, nAmaggAhaM ca kAhAmi // 2 // (4) [2] AusamaM aTTha bhave, AuvihUNA ya satta baMdhammi / mohaNiyA''uviNA cha u, ego veyaNiyabaMdho u // 3 // (5) [3] aThThadao bahuyAgaM, mohaM mottUNa kesi sttudo| ghAivihUNA cauro, taha sattAe vi tiyaThANA // 4 // (6) [4] 1 ajJAtanAmAnAryaracitA ityarthaH, na punazcirantanAmidhAcAryavihitA iti / 2 ( ) etacicahAntagaMtagAthAkramaH sasUtraka: L. D. (lAlabhAi dalapatabhAi vidyAmaMdira) pratyanusArI / sUbarahitagAthAkramaH punaHJ. (jesalamera) pratipresakopyapekSaH / 3 / ] etacihnAntargatagAthAkramaH sasUtrakA J. pratipresakopyadhikAH / 4 "saMkheveNaM ityti| Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe sAmannA 1 jIva 2 guNA 3, patteyaM mUlapayaDivisao u / niyaniyabhaMgehi samaM, sutta'NusArAu taM ca imaM / 5 // (7) [5] mUlaprakRtau sattAsthAnAniaTThaviha-satta-chabbaMdhaesu aTTeva udaya'saMtAI / / egavihe tivigappo, egavigappo abaMdhammi // 0-3 / / (8) [6] paDhamaddhaM kaMThaM / satta'Dha 1 satta satta ya 2, cauro cauro ya 3 udayasaMtaMsA / egavihabaMdhage iha, taha ya avaMdhammi cau cauro // 6 // (9) [7] sAmanne ThavaNA udao 8 8 87 | 7 | 4 | 4 | jIvasthAneSu mUlaprakRtInAM bandhodayasattAsthAnAnisatta'baMdha aThThadayasaMta terasasu jovaThANesu / egammi paMca bhaMgA do bhaMgA hoti kevlinno||0-4|| (10) [1] paDhamaddhaM kaMThaM / 'egammi' sanniTThANe / / aDasattachegavaMdhA, udae saMte ya paDhamatisu aTTha / egammi satta aTTa ya, taha satta ya satta udayaMsA // 7 // (11) [9] saNNissa ThavaNA terasasu jIvaThANesu ThavaNA jIva- sU. sU. be. tri0 vi0 ca. TrANA apa. pa. apa.J apa. pa. 'apa pa0 | a. 1 "saMtasA" iti vA paatthH|2 "huMti" ityapi / ca. | asaM. asaM. pa. / apa. pa. saM. apa. . Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasthAna-guNasthAneSu mUlakarmaNAM tathaughato jJAnAvaraNottaraprakRtInAM bandhodayasattAsthAnAni [ 3 kevaliThavaNA bandho .udao | sattA | 4 | 4 | guNasthAnakeSu mUlaprakRtInAM bandhodayasattAsthAnAniaTThasu egavigappo, chassu uguNasanniesa duvigppo| patteyaM patteyaM, baMdhodaya-saMtakammANaM ||suu0-|| (12) [10] missaapuvvA bAyara, sagabaMdhA chacca baMdhae suhamo / 'uvasaMtAI 3 egaM, abaMdhago'jogi egegaM // 8 // (13) / micchAsAsaNaaviraya-desapamattaapamattayA ceva / satta'TThabaMdhagA iha, udayA saMtA ya puNa ee // 6 // (14) [12] jA suhumo tA aDha u, udae saMte ya hoMti payaDIo / "satta'Da uvasaMte khINi satta cattAri sesesu // 10 // (15) [13] ThavaNA| guNaThANANi miccha| sA0 mi0 avi0 desa0 pama0 apama apU0 | aNi. su0 |uva0 khINa majo. ajo. / udao 88E FIREEEEEE EFF00 | 4 | 4 | sattA mUlapayaDIsu bhaNiyA bandhodayasaMtaThANasavigappA / uttarapayaDIsu tahA te ciya. payaDemi patteyaM // (16) uttaraprakRtiSu bandhodayasattAsthAnAni - paMdhodayasaMtaMsA, nANAvaraNaMtarAie paMca / baMdhovarame vi tahA, "udayaMsA hoti paMceva ||muu0-6|| (17) [14] * 1 "vi"ityapi / 2 "bAdara" anivRttiH| 3 upshaantkssaaykssiinnkssaaysyogikevlinH| 4 "satta'ThuvasaMte" iti L. D. prtau| 5"udasaMtA huMti" iti| Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapratikAbhidhe SaSThe karmagranthe nANAvaraNaM ma31suyaraohi3maNonANa4kevalAvaraNA 5 / vigdhaM dANe lAbhe 2, bhogu3vabhoge4 ya virie ya 5 // 11 // (18) [15] sAmanneNaM guNaTThANagesu ya baMdhAivocchedamAhanANaMtarAyabaMdho, suhume saMtudaya 'khINacarimammi / vocchinnA ya kameNaM, do do bhaMgA u doNhaM pi / / 12 / / (16) [16] ThavaNA nANAvaraNa aMtarAya0 baMdho udao sattA darzanAvaraNasyottaraprakRtInAM bandhodayasattAsthAnAnipaMdhassa ya saMtassa ya, pagaihANANi tinni tullAI / udayaTThANAI duve, cau paNagaM dasaNAvaraNe // 0-7 // (20) [17] nayaNeyarohi-kevala-dasaNaAvaraNayaM bhave cauhA / nidA-payalAhi chahA, niddAi durutta thINaddhI // 13 // (21) [18] sAmaNNe ThavaNA dasaNAvaraNa baMdho || 6 | 4 / hai udao 4 / sattA 1 etatpratipAdanaM saptatikAcUrNi-TIkAbhyAM samaM (na) virudhyate, tadyathA-'do hoMti dosu ThANesu' tti udayasaMtANi doNNi, eyANi uvasaMtakhINakasAyesu dosu bhavaMti, suhumarAgacarimasamae baMdho kocchiNNo, cha umatthattAo udayasaMtA asthi / te ya khINakasAyacarimasamae dovi khijjati / " (saptatikAcUrNipatra 35 pRSThi 2) / tathA dvayoH punarguNasthAnakayoH upazAntamoha-kSINamoharUpayoH 'duve' udayasatte staH. na bandhaH, bandhasya sUkSmasamparAye vyavacchinnatvAt / etaduktaM mavati bandhAma ve upazAnsamohe kSINamohe ca jJAnAvara NIyA'ntarAyayoH pratyekaM paJcavidha udayaH paJcavidhA ca sattA bhavatIti parata udy-sttyorpybhaakH| karmagranthadvitIyavibhAgaH pR0 207) 2 AdizabdAt pracalA jJAtavyA / Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanAvaraNa gotra-vedanIyA''yuSkakarmaNAmuttaraprakRtInAM bandhodayasattAsthAnAni [5 nava chaccauhA baMdhe, taha 'saMtA paMca caura udayammi / sAmaNNamiNaM bIe, bhaMgA puNa hoMti ekkArA // 14 // (22) [16] SIyAvaraNe nava baMdhaesa cau paMca udaya nava saMtA / cha ccaubaMdhe cevaM, caubaMdhudae chalasA ya // 0-8 // (3) [20] uvarayabaMdhe cau paNa, navaMsa caurudaya chacca cau sNtaa| veyaNiyA-''uya-goe,vibhanna mohaM paraM vocchaM ||suu0-6! (24) [21] nava cha ccau vehabaMdhe, udae cau paMca saMta nava chasu vi / caubaMdhudae "saMtA, 'chacceva ya hoti khavagassa // 15 // (25) [22] baMdhovarame cau paMca udaya nava saMta hoti uvasaMte / khINe udayacaukkammi cha cca cattAri saMtAo / 16 // (26) [23] - baMdho || 6 | 6 | 4 | 4 | 4 | * * * * udao | 5 | 4 | 5 | 4 | 5 | 4 | 4 | 5 | 4 |4 | 4 | | sattA / EEEEE | 6 || E | 6 | 4 | ThavaNA 'vedaNIyAuyagoe vibhajja mohaM paraMvocchaM / vedanIyA-''yurgotrANAmuttaraprakRtInAM baMdhodayasattAsthAnasaMvedhabhaGgAH'goyammi satta bhaMgA, aTTa ya bhaMgA bhavaMti veynnie| paNa nava nava paNa bhaMgA, Aucaukke vikmsou|muu0-0| (27) [24] nIyaM baMdhaM nIyassa udaya nIyassa ceva saMtAo / anilA'nalajIvANaM iyaresu aNaMtaruvvadR // 17 // [25] analA-'nilajIvANaM ego iya esu kesi ci // (28) / udvAliyauccAgoe teuvAUNa NIyamiha saMtaM / iyaresu ca uvvaTTe pajjattI jA na pUrei // (26) 1.5-7 "sattA" iti L. D. prtau| 2:sAmanna" iti L. D. pratau / 3 "huMti" iti L. D. prtau| 4 aMtra prAcInakarmastavakArAdibhistrayodazamaGgAH pratipAdyante / yatasteH kSapakANAmapi nidrAdvikodayaM svIkriyate / dRzyatAM prAcInakarmastave trayastriMzattamagAthApUrvAdhaM taTTIkA ca 6kSapakANAM styAnacitrikakSayAnantaraM SaDvidhA sattA boddhavyA / 8 ayaM pAThaH J0 pratipresakopyAM nAsti / L. D. pratau cAsti / 6 "kenA'pi viduSA saptatikAmUlaprakaraNe'rthAnusandhAnArtha prakSiptamidaM gAthAsUtram , na tu mUlaprakaraNasyedamiti / evamapre'pi jJeyam / Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ThavaNA saptatikAmidhe SaSThe karmagranthe nIucca baMdhudae, vigappa cattAri dohiM saMtehiM / baMdhovarame uccassa udaya do-ekkasaMtAo // 18 // (38) [26]] | baMdho nIyaM nIyaM nIyaM uccaM uccaM . | 0 | udao nIyaM | nIyaM uccaM nIyaM uccaM uccaM ucca | sattA nIyaM 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |uccaM sAyA'sAye dosu', 'caubhaMgA baMdha-udai dudu saMtA / baMdhovarame cauro, saMtA dusu donni dusu egaM // 16 / (31) [27] | baMdho amA asA- sAyaM * * * * | udao asA sAyaM asA sAyaM asA sAyaM amA sAyaM | sattA 2 2 2 2 2 2 11 | ego a baMdhapuvve, baMdhe baMdhuttare ya cau cauro / naratiriyANaM AuyacaukkabaMdhudaya-saMtehiM // 20 // (32) [28] sura-narayANaM paNa paNa, baMdhe baMdhuttare ya do dunni / jamhA na tesi~ baMdho, sura-nirayAUNa saMbhavai / / 22 / / (33) -[29] ThavaNA . ThavaNA / devANaM bhaMgA / maNuyANaM bhaMgA / tiriyANaM bhaMgA neraiyANaM bhaMgA / uda. de de. de de de. ma. |ma ma. ma. ma. ma. ma. ma. ma. ti.ti ti.ni.ti.ti. tititi.ni.ni ni.ni.ni mohanIyasyottaraprakRtInAM bandhasthAnAni daza - bAvIsa ekkavIsA, sattarasA teraseva nava paMca / cautigadugaM ca ekkaM, baMdha ThANANi mohss||suu0-10|| 34) [30] 1 "caubhaMgo' iti J0 pratipresakopyAm / 2"DhANAi" iti L. D. prtau| Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - oghato gotra-vedanIyA-''yurmohanIyottaraprakRtInAM bandhodayasattAsthAnAni [. micchaM kasAyasolasa, bhaya kucchA tiNha veyamannayaraM / hAsa-rai iyarajuyalaM ca baMdhapayaDI ya bAvIsaM // 22 // (35) [31] igavIsA 'micchaviNA, napuvaMdhaviNA u sAsaNe baMdhe / aNarahiyA sattarasa na vaMdhi thiI "turiaThANammi / 23 / / (36) [32] biyasaMparAyaUNA, terasa taha taiyaUNa nava baMdhe / bhaya-kuccha-jugalacAe, paNa paMdhe bAyare ThANe // 24 / / (37) [33] taha purisa-koha-'haMkAra- mAya-lobhassa baMdhavocchee / cau-ti-duga-egabaMdhe, kameNa mohassa dasa ThANA // 25 // (38) [34] ThavaNA-22, 21, 17, 13, 9, 5, 4, 3, 2, 1 ||evN baMdhe 10 // mohanIyasyottaraprakRtInAmudayasthAnAni navaegaM ca do ya cauro, etto egAhiyA dasukkosA / oheNa mohaNijje, udayahANANi nava hoti ||suu0-11|| (36) [35] egayarasaMparAyaM, . veyajuyaM doNNi juyalajuyacauro / paccakkhANegayare, chUr3he paMceva payaDIo // 26 // (40) [36] cha biDaya 4 egayareNaM, chUr3he satta ya duguchi bhaya aha / aNi nava micche dasagaM, sAmanneNaM tu nava udayA // 27 // (41) [37] ThavaNA-1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 / mohanIyasyottaraprakRtInAM sattAsthAnAni paJcadaza. aTThaga-sattaga-cha-ucau-tiga duga egAhiyA bhave vosaa| terasa''pArekkArasa, etto paMcAiekUNA ||mu0-12|| (42) [38] 1 "micchaNA" iti L. D. prtau| "micchoNA" iti vA pAThaH / 2 atra pu-strIvedayoranyatarasya bandhaH prakSipyate / 3 "sattarasaM na baMdhi thiI" iti L. D. pratau / atra kevalaM puvedo badhyate / 4 upalakSaNAttRtIyaguNasthAnake-'pi / 5 "mAyA0" iti vA / 6 "huMti" itypi| 7 vedatrikAdanyataravedayutam // 8 "dasa" iti tu J0 pratipresakopyAm / tenodayapadena navApekSayodayasthAnAni, dazApekSayA tUdayaprakR. taya iti sammAvyate / 6 atrAcAyazrImalayagiripAdAH saptatikATIkAyAmitthaM kramabhedena vyAkhyAnayanti 'tatra tatra caturNA saMjvalanAnAmanyatamasyodaye ekamudayasthAnam , tadeva vedatrayAnyatamavedodayaprakSepe dvikam , tatrApi hAsyaratirUpayugalaprakSepe catuSkam , tatraiva bhayaprakSepAt paJcakam , jugupsAprakSepAt SaTkam , tatraiva caturNA pratyAkhyAnAvaraNakaSAyANAmanyatamasya prakSepe saptakam , tatraiva cA'pratyAkhyAnAvaraNakaSAyANAmanyatamasya prakSepe'STakam / tatraiva caturNAmanantAnubandhikaSAyANAmanyatamasya prakSepe navakam , tatraiva mithyAtvaprakSepe dazakam // " ( karmagrantha dvitIyavibhAgapatra 162) 10 "aTTayasattaya" iti / 11 "bArikArasa" iti L. D. prtau| Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAmidhe SaSThe karmagranthe saMtassa payariThANANi tANi mohassa hoti pannarasa / baMdhodayasaMte puNa, bhaMgavigappe bahU jANa ||suu0-13|| (43) [39] nava nokasAya solasa, kasAya daMsaNatigaM ti aDavIsA / sammattuvvalaNeNaM, micche mIse ya sagavIsA // 28 // (44) [40] chavvIsA puNa duvihA, mIsuvvalaNe aNAimicchatte / samma diTTa'DavIsA, aNa 4 klae hoi cauvIsA / 26 // (45) [41] micche mIse samme 3, khINe ti-duvIsa ekkavIsA ya / aTThakasAe terasa, napukkhae hoi bArasagaM // 30 // (46) [42] thoveyi khINigArasa, hAsAI 6 paMca cau purisakhINe / kohe mANe mAyA, lobhe khINe ya kamaso u // 31 // (47) [43] "tiga duga ega asaMtaM, mohe pannarasa saMtaThANANi / baMdhodayasaMvehe bhaMgavigappe bahU jANa // 32 // (48) [4] ThavaNA-28, 27 26, 24 23, 22. 21 13. 12, 11, 5, 4 32,11 "baMdhaMsudae paDuccA, jaivi puNo mohavivaraNaM vuttaM / . taha vi ya suhaguNaNatthaM suhasumaraNaheu egattha / / 33 / / (46) [45] mohanIyasya bandhathAnAnAM maGga:chabyAvIse cau igavIse sattarasaterase do do / navabaMdhae 'udonni u, ekkekkamao paraM bhNgaa|suu.-14|| (50) [46] veyajuyalehi cariyA, bhaMgA chacceva caura napuUNA / / juyahi causu do do, sesA ekkakka saMbhaviyA // 34|| (51)' [47] | 2 | 3 | 4 5 6 7 8 | anivRtti ThANANi mi. sA. mizra. avi. deza. | pra0 | apra. apU0 1 2 3 4 5 baMdhaTTANANi 2 | 21 | 7 | 17 | 13 | EET321 | bhaMgA | 6 | 4 | 2 | 2 | 2 | 2|| 1 ||4|1|11 ThavaNA 'hanti" iti / 20"hiTriDavI0'iti pratI / 3 "thIveyakhINigAnsa" itypi| 4 "tigadugaegaasaMta" iti vA, tiga duga ya saMta" iti L. D. pratau / 5 "baMdhaMsaguNaM paDu" iti pratau / "baMdhu dayaguNa" iti L. D prau| 6"vi duNNi" iti / 7 "makArastvalAkSaNikaH" iti saptanikATIkAyAm / Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohanIyasya sattAgthAnAni, bandhasthAnabhaGgAH, bandhasthAneSUdayastha na ni, udayasthAnabhaGgAzca [ / micchAi pamattA juyalagayA veyabhaMga uTheti / vucchinna araisogA pamatti uvariM tu egego // (52) __'evaM guNaTThANagesu baMdhabhaMgA / 25 / iyANiM udayaThANAgaM udayagavivaraNamAha mohanIyasya bandhasthAneSUdayasthAnAnidasa bAvIse nava igavIse sattAiudayaThANANi / chAI nava sattarase tere paMcAi aTheva |suutr-15|| (53) [48] cattAri Ai navapaMdhaesu ukkosa satta udayaMsA / .. paMcaviharSadhae puNa, udao doNhaM munneyvvo|suutrm-16|| (54) [46] etto caubaMdhAI, ekakudayA havaMti savve vi / paMdhovarame vi tahA,udayAbhAve vi vA hojjA // 0-17|| (55) [50] ThavaNA miccha-tikasAya veyaM, juyalannayareNa 2 sattagaM tattha / veyatiga-caukasAe, juyalamnayareNa cauvIsA // 35 // (56) [1] veesu caukasAyA, kohAikameNa udayao hoti / ekkekkammi caucauro, tiga-cauguNiyA u bArasagaM // 36 // (57) [52] te hAsa-raIudae, araI-sogapariyattaudae vA / do miliyA cauvIsaM, 'udayagayA mohaNIyassa ||37 / / (58) [53] ... evaM savvattha cauvIsiyA cAraNA / sattodayammi egA, aNa-bhaya-kucchANa egayarakheve / aThdo tinni tahiM, dugasaMjogammi taha navae // 38 // (56) [54] tigapakkheva dasegA, causu vi udaesu aTTha cauvIsA (micche)| sAsaNamIse tigatiga bhayakucchadugehi caucauro // 39 // [55] tigapakkheva dasegA causu vi udaesu aTThacaughIsA / micchammi guNaTThANe sesaguNANaM ca esa kamo // (60) tigatiga udayaTThANA sAsaNamisse ya sattaaDanavagaM / 1 ayaM pATha: J. pratipresakopyAM nAsti, L. D. pratau cAsti / 2 "udayakammaMsA" iti / / 3 "udayavigamA ya mohassa / / 58 // " iti L D pratau / Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe / egadgaegakamaso cauro cauro ca patte // (61) chalaudayammI egA bhaya-kucchA-sammakhevaegayare / sattodayammi tinni u, duga-tigapakkheva micchasamA // 40 // (62) [56] patteya aTTha aTTha u aviraya-dese pamatta-apamatte / appuvve puNa cauro, savve bAvannamicchAI // 41 // (63) [57] coyago AhaaNaudayarahiyamiccho kammi jie kittiyaM ca se kAlaM / Aha-taduvalagasammadihissa micchudayaAvaliyakAlaM // 42 // (64) [58] cauvIsasaMtakammI, micchattagao aNaMtiNo baMdhe / mutsu abAhAkAlaM tadu uvari nikkhive daliyaM // 43 // (65) [56] .' kahaNaMtavaMdhiudao AvaliyAuvari buccae evaM / savvaM paDiggahate annakasAyANa saMkamaNe // 44 // (66) [60] jaM paDhamasamayadaliyaM, saMketaM taM ca AvaliyauvariM / udayaMse Agacchai, tammI se aTTha udao u ||4shaa : (67) annaM ca tammi samae, udIraNovaTTaNAgayaM daliyaM' / udayammi khivai jIvo, aNaMtiNo teNa AvaliA // 46 // (68) [62] taM ceva sattagaM bhaya-duguccha aNasahiya aTThanavadasagaM / / itthaM cauvIsA hoti tinni tannega jahasaMkhaM // 47 // [13] cauvIsA punvakamA kameNa udaeNa jahasaMkhaM // (69) puvvuttasattagA micchapheDaNe khevaNe ya'NaMtANaM / satta ya sAsANe taha-'Da nava ya bhayakucchapavakheve // 48 // (70) [64] veyatikasAyamIsaM, juyalannayareNa satta mIsammi / bhayakucchANannayare, egadugeNaM ca aTTa nava // 49 // (1) [65] tigasaMparAya 3 veyaM 1 juyalanayareNa chacca payaDIo / bhayakucchasammakheve avirayasatta'ddha nava hoti // 50 // (72) [66] ajaudayaThANacauro (vva) desavirae ya savvavirae y| navaraM kasAyahANI ekkekkaM jANa jaharakhaM // 51 // (73) [67] . 1 "huti" iti L. D. pratau 2 "ajaudayaTThANA taha cauro dese ya" iti L. D. prtau| Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohanIyasyodayasthAnamaGgAH igasaMparAyaveyaM juyalannayareNa cauraudao u / appuvve bhayakucchA egadugeNaM ca paNa chakka // 52 // (74) / igaveyaigakasAe udao 'doNhaM tu bAyarakasAe / ekkudayaveyakhINe bAyarasuhumANa 'doNhaM pi // 53 // (75) [69] "udayA iccAi pae bhaNiyA uvasaMti tinni saMtAo / aDacauvIsauvasame igavIsaM khaMDaseTIe // 54 // (76) [70] bAvannaM 52 cauvIsA guNaThANa paDucca ittha uTThaviyA / baMdhudae puNa cattA 40 sAmanna paDucca uTheMte // (77) mohanIyasyodayasthAnAnAM bhaGgAHekkagachakkekArasa dasa sattacaukkaikkagaM ceva / ee cauvIsagayA pAradugikammi ekArA ||suu0-18|| (81) [71] eIe vivaraNaM jaMtagAhAoego "dasodao navudayacaura taha aDa paMca saga chakkaM / chattiga paNa duga cau ega hunti udaesu ThANAI / / 5 / / (82) [72] dasagammi ega tiga paDhamanavagi sesesu navasu 3 egegaM / paDhame aTThagi tinni u duga duga tiga ega cauvIsA // 56 // (83) [73] tisu sattagesu egega tinI tini u chaTae egA / "savvudae cauvIsA, taha ega tigaM tigaM chaduge // 57 // (84) [74] paNaudai ega 1 bIyammi, tinni caurodayammi egA u / bAra dugodayabhaMgA ekodaya hoMti ekkArA // 8 // (85) [75] guNaThANA mi.mi sA.mI.avi. mi.sA mI.avi. de. mi-sA mI.avi. de.. saM. | udayaThANA 106 TEE |8 8 8 8 87 7 7 7 7 . cauvIsiyA 1 3 | 1 | 1| 1 |3|22| 3 || 1 | 1 | 1 | 3 |3| 1 ThavaNA 1-2 "dunha" iti L. D. pratau / ayaM pAThaH J. pratipresakopyAmasti, 3 "udayAbhAve vi vAhijite-"ii suttAo maNiyA ubasaMte tinni ceva saMtAo" iti L.D. prtau| 4 "dasodau navodaya" iti vaa| 5 "savvudae ......chatige // iti J. pratipresakopyAm / "sattudae" ityapi vA L. D. pratau mAti / tathA J. pratAvapi syAt / Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12] saptatikA madhe SaSThe karmagranthe de hd avi. de. saM. de. saM. saM. dugodae bhaMgA 12 | 6 | 66 554 ekkodae bhaMgA 11 1 3 3 1 3 1 evaM cauvIsA 40+bhaMgA 23 iya moharAyasenne cAlIsakuDaMba 40vagga kila bhicA / vagge vagge ya tahA cauvIsakuDubiyA asthi // 59 // (78) [76] tehi ya jagaDijjataM savvajagaM kalakalei aNavarayaM / 'mottumapamattasiddhA iya evaM mohiyA jIvA // 60 // (76) [77] 'udayapayA ya kuDubI mANusasaMkhA ya ittha kila viMdA / sUrA ya payaibheyA iyari asaMkhA muNeyavvA // 6 // (80) [78] guNaThANA miccha sAsaNa0 missa0 aviraya0 | desa0 baMdhaThANA / 22 / 21 / 17 udayaThANA udayaThANA 8 6 2 . | Maalee caThavIsiyA / 3 3 || 1 |20||2| 1 ||3|3|| cavIsiyA 3 cauvIsiyamaMkhA pramattaH / apamattaH / apuvva0 anivRttiH sU. upa0 udayapae payaviMdasaMkhAmAha 1 "mutta a0" iti L. D. prtau| 2 "udayapayapayakuDubI" iti L. D. pratau / 3 L. D. pratAvayaM pAThaH, J. pratipresakopyAM nAsti / Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 53 [2] mohanIyasyodayasthAnamaGgAH navatesIyasaehiM udayavigappehi mohiyA jIvA / uNahattarisIyAlApayaviMdasaehi~ vinneyaa|suu0-16|| (86) [76] cattA cauvIsANaM cauvIsaguNA ya 'hoti navasaTThA / tevIsabhaMga miliyA tesIyA navasayA hoti // 62 // (87) [80] veyatiyacaukasAe annayarudaeNa bhaMgabArasagaM / paNabaMdhe dugaudao caubaMdhAI u ekkudayA // 63 / / (88) [1] caubaMdhe caubhaMgA tigabhaMgAINa bhaMgayA chakkaM / uvarayavaMdhe ego ekkudaekkArabhaMgAo // 64 / / je baMdhai te veyai baMdhe ya paDucca iya dasagaM // 8) payANaM saMkhA vuttaa| iyANiM payaviMdANaM saMkhA kahijjaiuvarayavaMdhe ego turiyakasAyassa suhumakiTThadae / saMkhA vivakkhiyA iha ekkudaekArabhaMgAo // (90) jatthudae cauvIsA jattiyasaMkhA sa eva guNakAro / caurAidasaMtudayA. guNiniyacauvIsasaMkhAe // 65 // (61) [83] dasa10caupanna54TThAsI88sattari70bAyAla42vIsa20cau4saMkhA / dugaudayammI egA ekkudaikkArabhaMgAo // 66 // (92) [84] cauvIsaguNA kAuM patteyaM tesi hoi iya saMkhA / cAlIsA donni sayA240bArasa channauya 1266 taha anne / / 67||63) [85] bArahiyA igavIsaM2112solasa AsI ya1687degsahasa aTThahiyo1008 cauasiyA 480channavaI96cauvI si24kAra11bhaMgA // 68 // (64) [6] evaM savvavisuddheNa 6647 / "uNahattari chattIsA, ekArasabhaMga miliya sIyAlA / anne u cauravaMdhe dugodayaM yiMti kila kiMci // 66 // (65) [87] 'navapaMcANusaehiM udayavigappehi~ mohiyA jIvA / auNattari eguttari payaviMdasaehi vinneyA ||suutrm-20|| (66) [8] puveyabaMdhavoccheya AvalI ekka doNha udao u / 1.2 'huMti" iti L. D. pratau / 3 "dunni" iti L D. pratau / 4"dasa ya aTTahiyA 1008 / iti J. pratipresakopyAm / 5 'uNahattari sIyAlA payaviMdANaM tu hunti mohassa" iti L D. pratau / 6 "navapaMcANajyasaehudaya "ityapi / Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe / tesi mae payabArasaviMdA cauvIsa 'taI ahiyA 1.71 // (17) [89] mohanIyasya bandhasthAneSu sattAsthAnAnitinneva u bAvIse igavIse aTThavIsasattarase / chacceva teranavabaMdhaesu paceva ThANANi ||suutrm-21|| (8) [60] 2 saMtaDhANA saMkhA baMdhe baMdhe paDucca iha bhaNiyA / taha vi ya suhaguNaNatthaM guNaudaya paDucca saMveho // 72 // (99) [1] baMdhaguNaThANagesu udayaTThANAu 'suttabhaNiyamavi / puNaravi sumaraNaheDaM, taha 'udae saMtasaMkhAo // 73 // (100) [12] cauThANA micchatte sAsaNamisse ya tigatigaM jANa / ajayAi appamattaM caucauThANA u udayANaM // 74 / / (101) [3] sattodaya aDabIsA sesesudaesu tigatigaM jANa / aDasattachakkamahiyA vIsA. bAvIsabaMdhammi // 7 // (102) [4] igavIse aDavIsA ekkA sattAitisu vi patteyaM / mIsammi saMtaThANA aDasagacauahiyavIsAu // 76 / / mIsammi saMtaThANA tigatiga udaesu patteyaM // (103) aDavIsA sagavIsA sammuvvalaNe ya mIsaudayammi / cauvIsasaMtaThANaM seDhiM uvariM paDatassa // (184) ajaodayammi paDhame aDacauigaahiyavIsa 28, 24, 21,tthaannaaii| bIe taie te cciya tivIsabAvIsaMjuttA 28,24,23,22.21 / / 77 // (105) [16] igavIsa vaja turie 28,24,23,22jeNaM soveyagassa udao u / ' evaM desa-pamattA-'pamattayANaM ca daTThavvaM // 7 // [7] hagavIsavajjaturie28,24,23,22 cauro ThANA u tattha sNtmmi| so veyagadiTThINaM igavIsA khavagadiTThINaM // (106) tigapaNapaNacausaMtA savve sattarasaThANasaMkhAe / evaM desapamattApamattayANaM ca dadvayaM // (107) desavirao ya duviho tirimaNasAmannapaMcaThANAI / aDavIsA, cauvIsA tiriyANaM desavirayANaM / / 7 / / (108) [98] igavIsA bAvIsA tiriyANaM bhogabhUmi saMbhavai / 1. "itthahiyA" iti L. D. pratau / 2 "saMtasaThANasaMkhA" iti L. D. pratau / 3 "suntamaNiyamaviNa iti, J. pratipresakopyAm / 4 "udayA" iti J. pratipresakopyAm / Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohanIyasya bandhasthAneSu sattAsthAnAni guNasthAnAni pratItya bandhodayasattAsaMvedhazca [15 * 'jattha na viraIbhAvo te vi ya maNukhavagaAyAA / / 80(509) [99] aDacauigeNa ahiyA vIsA appuci tisu ya patteyaM / udaesu sattAo, bAyararAge ao vocchaM // 8 // (110) [100 paMcavihacauvihesu chachakkasesesu jANa paMceva / patteyaM patteyaM cattAri ya paMdhavocchee suutrm-22|| (111) [101. paNagAi5,4,3,2.1egu saMte taha ya abaMdhammi tinni patteyaM / cauraTThaikkavIsA 24,28, 21,uvasamaseTiM paDuccee / .82 / (112) [102] igavIsA khavagammi vi paNage baMdhammi kiMci kAlamiha / majjhilaTThakasAekkhaya terasa 13napumi bArasagaM 12 // 83 / / (113) [103] thIveyakhINigArasa paNage kiMcI caukkavaMdhevi / hAsAikhINi paNagaM cauro purisammi caubaMdhe // 84 // (114) [104] tiyabandhe vi ya saMtA saMjalaNacaukka AvalidugUNA / kohe khayammi tinni u te ceva dugammi khaNamittaM / / 85 / / (115) [105] mANe khayammi tinni u tattheva dugammi jAva aMtamuhU / te ceva ekkabaMdhe jAva na khINA tijayamAyA // 86 / / (196) [106] mAyAe khINAe lobho baMdhammi lobhasaMtA ya / / abbaMdhammi vi lobho savve tiyajuttaThANAiM // 87 // (117) (107] sattAThANa guNaTThANa | micchaddiTi.| sAsaNa bandhaTThANa 22 / 21 / 17 / 17 / 13 udayaTThANa missA aviraya0 saviraya0 17 [vl | >> | " | " | " / sattAThANANi . 23 / / savvANi 10 / 3 1 "tattha" iti L. D. pratau / 2 "cauaTThaekaka" itiL. D prtau| 3 "lobhe" iti L. D. prtau| Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ] saptatikAmidhe SaSThe karmagranthe / sattAThANa guNaTuNa pamattaH apamatta | apuvv| aniyati aniyaTTi0 su u0 8 | baMdhaTANa. 0 udayaTThANa 24 sattATThANANi savvANi | 17 / 17 / / | 2743 132 guNaThANagaudaesu saMtaDhANANa saMkha iya vuttA / ' guNaThANagapatteyaM, 'savvasaMkhA ya iya bhaNimo // 8 // (118) [108) dasatiganavamicchAisu, ajayAI paMcagammi sagasayarI / chacchakka paNacaukkammi paNapaNa sesesu cautiga abaMdhe / / 89 // (16) [106] 'mohe saMvehabhaNaNA tettIsasayaM tu saMtaThANANaM / guNaThANage paDuccA baMdhe puga aDhanauI . ya // 90 // (120) [110] dasatigavIsA sattarasa dusu ya patteya saMtaThANAI / sagavIsa paMcagAI caura abaMdhammi ya ThANAiM // 91 / / (121) [11.1) sagavIsa mIsagammI sesA sAmanna causu udaesu / iya ajayamIsagANaM vIsaM sattarasabaMdhammi // 92 / / (12) [112) dasanavapannarasAI paMdhodayasaMtapayaDiThANANi / bhaNiyANi mohaNijjeesonAmaM paraM vocchaM // 2023 / / (123) [113]. 1 "sa0saMkhaM" iti L. D. pratau / 2 "mohasaMve" iti u. pratipresakopyAm / 3 : navaI // 120 // " iti L. D. prtau| Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohanIyasya guNasthAnakAnyAzritya bandhodayasattAsthAnAni nAmno bandhasthAnAni [17 dasanavapaNNarasAI iccAI vivariyaM samAseNa / 'itto ya nAmabaMdhA tevIsAINi vivaremi // 92 // (124) [114) nAmna uttaraprakRtInAM bandhasthAnAni / tevIsapaNNavIsA chavvIsA aTThavIsaguNatIsA / tosegatIsamegaM baMdha hANAi~ nAmassa ||suu0-||24|| (125) [115] ThavaNA-23, 25 26, 28, 29, 30, 31, 1, vannarasa 1gaMdha1phAsA1 teyagakammaiga1aguru1uvaghAyaM / / nimmeNa?-nAma-dhuvayAha sesA aDavannaadhuvAo // 93 / / (12) [116] gai 4 aNupuvvIcau 2 cha u saMghayaNAgItasAivIsaM20ca / jAi5sarIraM3 gatigaM3 paraghAcau4 tittha vihagadugaM (127) aDavanna adhuvAotaggayaNupugvijAI thAvaramAI u. dUsaravihUNA / dhuvadha9 huMDauralaM tevIsaapajathAvarae // 94 // (128) [117] sAsaparaghAyakheve. paNavIsA suhumabAyarANaM tu / chabbIsa : AyaveNaM ujjoaparitti baMdhatigaM // 9 // [118] apajattaM avaNittA pajjattagakheva pajjapAogA / / sAsaparaghAyakheve so baMdho pajjapAogo // 9 // [119] apajattaM avaNittA pajattagakheva sA u tevIsA / sAsaparadhAyakheve paNavIsA hoi pagaINaM // (129) puDhavAibAyarANaM pajANaM suhamabAyarANaM tu / chavvIsa AyaveNaM ahavA ujjoyapariyatto // (130) "bAyaraegiripAuggA esA // baMdhatigaM thAvarANeyaM // 'sesA baMdhA ya iya neyA / gaijAicheyapuvvI dhuvavadhA huDauraladugathUlaM / dUsararahiyA athirAi 5 tasaapajjattapatteyaM // 97 // (131) [120] bIyA paNavIsesA tasapAuggA tahA ya sarasAse / vihagaparaghAyakheve uNatIsA tIsa ujjoeM // 98 // (132) [121] 1 "etto ya" iti L. D. prtau| 2 "ThANANi" iti vA / 3-4 "ayaM pAThaH L. D. pratAvarita .. pratipresakopyA nAsti / 5 "ayaM pAThaH L.D. pratau nAsti, J. pratipresakopyA cAsti / Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16] saptatikAmidha SaSThe karmagranthe paNavIsa apajjANaM uNatIsA tIsa pajjapAogA / viticauridiyapaMciMdiyANa tiriyANa baMdhe u // 96 / / (133). [122] paNavIsA guNatIsA tiriyasamA tIsa titthasaMjuttA / baMdhatigaM maNujogaM neraiyaasuddhaaDavIsA // 100 / (134) [123] sA ceyaMnarayadugaM 2 paraghAyaM 1 sAsaM1duhakhagai1sayala 1huMDaM ca1 / / dhuvabaMdhi hatamacaukkaM 2 veuvvidugaM 2 ca athirAI 6 // 101 // (135) [124] devadugaM 2paraghAyaM 1 sAsaM 1 subhakhagai1sayala1caturaMsaM 1 / dhuvabaMdhIhatasadasagaM10veuvvidugaMzca aDavIsA / 102 / / (136) [125] sA titthe uNatIsA ''hAraduge tIsa tisu ya igatIsA / cauThANA devANaM seTiduge ega jasakittI // 103 // (137) [126] bau paNavIsA solasa navavANauIsayA 'u adhyaalaa| IyAlottara chAyAlasayA ekkekka baMdhavihI ||suu0-25||(138) [127]: TavaNA- | baMdhaThANA | 23 25 26 28 | 26 | 30 | 31 | 1 | | bhaMgA 4 25 26 / 62484641, 1 | bAyarapattegiyare bhaMgA cattAri baMdhatevIse / , paNavIse paNavIsA chanvIse bhaMgasolasagaM / / 104 // [128] | bAbA. su. su. ThavaNA T esa gamo savvesi bhaMgANaM cAraNe hoi // (136) bAyara-thira-patteyA subha-jasa-paDivakkhabhaMgabattIsA / sAhAra-suhami jasavajja vIsa bArasa asaMbhaviyA // 105 / / (140) [126] 1 ya" iti vA / 2 "iyalIsottara" iti L. D. pratau / 3 idaM yantra L. D. pratAvasti / Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmno bandhasthAnabhaGgAH [1 // bAdara cAdara vA dara vAdara bAdara bAvara bAdara vAdara bAdara bAdara bAdara bAvara bAdara bAdara bAdara bAda pattebha. pattea. pattea. pattebha. pattama. pattea pattebhaH pattebha sAdhA-sAdhA sAdhA.sAdhA sAdhA sAdhA, sA. sA. thira thira thira thira athira athira athira athira thira thira thira thira bhathira athira athira mathira suma | suma asubha asubha subha | subha asubha asubha subha subha asubha asubha| subha | subha asubha asubha jasa ajasa jasa ajasa jasa ajasa jasa ajasa jasa ajasa jasa ajasa jasa ajasa jasa ajasa suhama suhama suhama suhama suhama suhama suhama suhama suhama suhama suhama suhama suhama suhama suhama suhama patte. patte. patte- patte. patte. patte | patte. patte. sA. sA. sA. sA. sA. bA. sA. sAH thira thira thira thira athira athirAathira athira thira thira | pira thira adhira bhathira athira athira suna subha asubha asubha subha subha asubha asubha subha |suma asubha asubha suma suma asubha asubha jasa ajasa jasa ajasa jasa ajasA jasa ajasa jasa ajasa| jama ajasa jasa ajasa jasa majasa . - 'sAhAraNassa vA suhamassa vA doNhaM vA jaseNa saha baMdho na bhvi| asamattamaNuya [taha] biticaupaNiditiriyANa baMdhi paNavIse / asuhapayaDINa jeNaM na tesi pariyatti ekkeko // (141) asamattamaNuyaniticaupaNiditiri paNNavIsi taha paMca / asubhapayaDINa jeNaM na tesi pariyatti saMbhavai // 106 // [130] ujjoya-AyaveNaM thirasubhajasaseyarehi solasagaM / ujjoveNaM aTTha u Ayavapariyatti aTTheva // 107 / / (142) [131] : 1 ayaM pATha: L. D. pratAvasti / Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20] saptatikAmidhe SaSThe karmagranthe ThavaNA | thira thira | thira thira athira (athira athiga athira | suma suma asumA asubhA subha, subha asubha/asubha | jasa ajasa jasa ajasa jasa ajasa jasa ajasa esA vi ThAvaNA iha bAyaraegidivigaladevANaM / taha tIse maNujoge patteyaM jassa saMbhaviyA // 108 / / (143) [132] thirasubhajasaiyarehiM biticauriMdINa aTTha patteyaM / uNatIsatIsabaMdhe aDavIse aTTha devANaM // 109 // (144) [133] | baMdhaThA0 - 25 28 29 30 | beI0 1 'ThavaNA teiM0 . cau0 - 1 || deva0 ThavaNA tIsA ya maNuyajogA uNatIsA tIsa egatIsA ya / , devANa aTTha aha ya ekkekko bhaMgameesu // 110 // (145) [134] | joggaH | maNuH deva0 / baMdho 30 | 29 | 30 | 31 bhaMgA thirachakkaM - subhakhagaI sappaDivakhehi cAriyA saMtA / .. . guNiyA saMghayaNA-''gIhi bhaMgayA sayalatiriyANaM // 111 // (146) [135] . 1 idaM yantra L. D. pratAvasti / 2 "saMghayaNa tahAgiIhi (bhaMgayA] (bhaMgA ya) sayalatiriyANaM / / 146 // " ti L. D. prtau| Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmno bandhasthAnamagAH . [ 21 / / cattAri sahassA chassayAu aThuttarAuH -guNatIse / evaM ujjoyatIse maNue 'uNatIsi te ceva // 112 // (147) [136] | thira| sumasubhaga | susara Aiz2a | jasa | subhakha0 saMgha0 saMThA. baMdhaThA0 25 26 / 30 | 'thira subha dubhaga dUsara bhagAijA'jasa 'subhakha0 168/768| tiri0 1 46084608 | 2/4 - 16 32 / 64 | 128 / 7684608 maNu0 | 1 4608 | nAraya aDavIsego ego kittIe seNimAsajja / terasasahassanavasayapaNayAlA savvapayaDINaM // 113 / / (148) [137] tevIsAiM . ThANA saviyappA aTTa vivariyA vaMdhe / .... etto ya savvajiyavaMdhaThANa. patteya bhaMgajaMtaiyaM // (149) ThavaNA nAmabaMdhaThANA 23 | 25 / 26 28 29 30 31 | 1 savvasaMkhA | baMdhaThANabhaMgA | 4 | 25 | 16 ||62484641 1 | 1 | 13645 egidiya*| 4 | 20 | 16 0 . . . . . . 40 vigaliMdiya . | 3 | . . 24 | 24 . ..: 51 paM0niriya0 / 0. | 1 | * * 46084608 * 01 1210 maNuyapAu* | 1 | * * 46088 narayapAu0 | 0 0 0 | 1 | . . . . devapAugga0 * * * - 8 | 1 | 1|| 18 mapAugga0 * * * * * * * || 1 | etto ya udayaThANA savvajiyANaM ca hu~ti sAmannaM / . te bArasa. vIsAI jAva ya aTheva . pijjaMtA // (150) ____ nAmna udayasthAnAni1 "uNatIse" iti L. D, pratau / 2 "savvapiMDeNaM // 14 // " iti L. D. pratau / 3 idaM yantra L D.. 4617 mapAugga0 prtaavsti| Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe vIsigavIsAca udosagAi igatIsagatti egahiyA / udayaTThANANi bhave nava aTThaya huMti naamssaasuu.-26|| (151) [138] tevIsAI ThANA savigappA aTTha vivariyA baMdhe / taha bArasa udayaMgayA vIsAI aTTha pajjaMtA // 114 // [13] ThavaNA- 20 / 21 / 24 / 25 // 26 / 27 / 28 / 29 / 30 / 31 / / 8 / / udaesu je sAmI kittaya udayA u kassa patteyaM / bhaMgA vi ya patteyaM tesiM saMkhAiyaM bhaNimo // 115(152) [140] nimmeNathirA'thirazteyazkammazvanAi4agururasuha1masuhaM / nAmadhuvodaya bArasa 12 sesA adhuvA u paNapannaM // 116 / / (153) [141] tasasthAvarAi4cau cau, taha subhagAThadubhaga aagisNghynnaad|| gai aNupuvvI4 ya tahA, paraghAcau4 tittha1 uvaghAyaM1 (154) jAizsarIrozvaMgA3 vihadugara savvA vi paMcavannAo 55 / .. bArudayaThANanAme patteyaM payaDi vivaremiH // (155) tasatiga-subhagA-''ijjA maNugai-sagala-jasakitti taha dhuvyaa| , vIsA u samugyAe "sesA u kameNa pakkhevA // 117 / / (156) [142] orAliyadugaremusamaM 1 paseuvadhAya1iyarasaMThANaM 6 / chaccIsa sajogikevali orAliyamIsi samughAe // 118 // 1143] orAliyadugarasabhaM 1 patteyuzvaghAya1iyarasaMThANA 6 / vi ya chakka sattasamae chUDhe chavvIsa samughAe // (157) paraghAya-sAsa-vihaduga-saraduga-egayarakhevi tIsudao / sAmanakevali 'tigaM nitthayare titthasaMjuttA // 11 // (158) [144] sAmannakevaliudayA-20, 26, 28, 29, 30, 8 // titthayaraudayA-21, 27, 29, 30, 31, // sahanirohe tIsA uNatIsA sAsarohi titthayare / 1 "u egAhiyA ya igatIsA" iti vA paatthH|2 "hoti" iti L. D. prtau| 3 "saMkhA ya iya" iti L. D. prtau| 4 "dhuvaudayA' iti L. D. prtau| 5 "taie caupaMcame sme||156||" iti L. D. pratau / 6"duga" iti J. pratipresakopyAmasti / kintu sa samyaga na pratibhAti / Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmna udayasthAnAni [ 23 uNatIsaTThAvIsA kevali taha mayaMtareNa imaM // 120 // [145] taha savvarohi navagaM chaTThANA hunti udaesu // (159) uNatIsaTThAvIsA kevali taha savvarohiM aDapayaDI / anne u aTTha udayA mayaMtareNaM tu udaesu // (160) 'sara-sAsa-paradhA-rodhA vihagai-patteya-kamaniroheNaM / tIsudayA guNatIsAi jAva paNavIsaudaeNaM // 121 / / (161) [146] uvadhAe cauvIsA orAladugeNa hoi bAvIsA / 'usabhA-''gINa nirohe vIsA dhuvarohi aTheva // 122 / / (162) [147] selesI AraMbhe udayaTThANAu aTTa kevaliNo / selesI paDivanne aTThaNhaM payaDiudae u // 123 // (163) [148] ee sAmaNNe kevalammi titthayari titthajuyaThANA / lihiyAuM paMcasaMgaha-vivaraNa-appayaraThANAu // 124 // (164) [146] gaijAiANupuvvI * thAvarasuhumaM apajadhuvaudayA / dubhagANAijAjasa viggahagai pagaiigavIsA // 125 // (165) [150] sA ANupuvirahiyA apajjaegidisuhumaiyarANaM / huMDu-vadhA-patteehi 'uraladehehi . cauvIsA // 126 // (166) [151] paNavIsA chavvIsA sattAvIsA ya 'hoi sA ceva / paraghAya-sAsa-Ayava kameNa egiMdudayaThANA // 127 // (167) [152] gAijAiANupuvvI tasatigaNAijaajasadubhagaM ca / dhuvaudayA savve vi hu aMtaragai pagaiigavIsA // 128 // (168) [153] sA ANupubbirahiyA saMghayaNa-tahA-''gi-egayarakheva / taha patte-uvadhAe orAladugeNa chavvIsA // 126 // (166) [154] "esA puNa chavvIsA maNu-tiri-vigalANa udypaaogaa| laddhiapajApajANa karaNe niyamA apajANa // 130 // (170) [155] paraghAya jattha kheve udae jIvANa te u pajANa / 1 "sara 1sAsa 1 paraghAyaM vihagai' iti L. D. prtau| 2. 'varSabhasaMdhayaNasamacaturasrasaMsthAnayoniroghe' ityarthaH / / "uralaparadehi" iti L. D. pratau / 4 "hunti tA" iti L. D. pratau / 5 "ee u duve udayA" iti L. D. pratau / Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe taNupajjattI niyamA iyarA 'u kameNa pajjattI // 131 // (172) [156] vihagai-paraghAyajuyA . aTThAvIsA sasAsauNatIsA / ujjoeNaM tIsA sareNa sA egatIsA u // 132 // (171) [157] saMghayaNUNA savve / taeva tiriodayA ya devesu / paDhama ciya saMThANaM veuvidugaM ca iTThakhagaisarA // 133 / / (173) [158] egidiyANa paMca u chachakka suravigalasagalatiriyANaM / maNue ujjoUNA udayaTThANAu 'savvevi // 134 // (174) [156] egidiyANaM-21,24,25,26, 27 / devANa-21, 25, 27,28,26,30 / vigalasagalANaM-21, 26, 28, 29, 30, 31 / maNuyANa udayaThANA-21.26,28,29,30 // . igavIsUNA paMca u tirijaiveuvihAragANaM ca / .. avirayamaNaveunviya ujjoUNA ya cattAri // 135 // (175) [160] neraiyANaM tirisama saMghayaNujjoyavaJja paMceva 25,27,28,29,30 asuhapayaDINa udayA avivakkhA bhaMgayA paMca // 136 / / (176) [161] je udaesusAmI udayappayaDINa vivaraNaM vihirya / itto patteya ihaM bhaMgANaM cAraNaM bhaNimo // 137 / / (177) [162] appajjasuhumaajasA seyaramiliehi aTTha u vigappA / suhumaapajje ya jasaM vajjittA paMca saMbhaviyA // 138 // (108) [163) ThavaNA apa. apa. apa. apa. pa. pa. su. bA. bA. su. su. aja. ja. aja. ja. aja. ja. aja. ja appajasuhumasAhAra ajasaiyarehi bhaMgasolasagaM / suhumaapajje jasaudayavaja chakkaM asaMbhaviyaM // 136 / / (176) [164] 1"je jattha saMbhaviyA // 172 / / " iti L.D. pratau / 2 "paJceva // 174 // " iti L.D. pratau / 3 "surasamaujjoUNA ya udayapaJceva / " iti L. D. prtau| 4 "kuNimo" iti L D. prato / . Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmma udayasthAnAni tadbhaGgAzca [ 25 egidiyaThavaNA 'pa. | 'pa. | 'pa. 'pa | spa. pa. pa. pa. pajja. pajja- pajja. pajja. pajja- pajja- pajjaH pajja |ja. ja. ja. ja. 'ja. ja. ja. ja. |'ja | ja. ja. ja. 'ja. ja. Sja. JA bAyarapatteyajasA sappaDivakkhehi aTTha u vigappA / / suhume vajjeja jasaM udae chacceva saMbhaviyA // 140 // (180) [165] egidiyapaNuvIsAThavaNA-bAyara bAyara bAyara | bAyara suhuma suhu. shu. | suhuH patte. po. sAhAraNa sAhA. patte. po. sAhA. sAhA. 'jasa | jasa | 'jasa | jasa 'jasa | jasa 'jasa jasa ThavaNA- chanvIsA vi ya tivihA sAsujjoe ya Ayavegayare / sAse chA puvvuttA patteyajaseyarehi caujoe // 141 // (181) [166] ... ujjoya |ujjo. ujjo. ujjoya patteya poya sAhA. sAhA. jasa jasa jasa | 'jasa AyavachavvIsAe patteyajasAjasehiM do ceva / vAe viuvdhikaraNA cauvIsAisu ya ekkekkaM // 142 / / (182) [167] sAsa chavIse chUDhe AyavasagavIsa ahava ujjoe / puvvuttA chanbhaMgA piMDe egidivAyAlA // 143 / / (183) [168] Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe egidiya udayaThavaNA- udaya0- bhaMgA sAmana0 5 10 ujjoya0 * * * | 4 | Ayaba0 * * * | 2 | 2 viuvvi0 0 1 1 1 . Ayava0 evaM kulabhaGgA beiMdiyaigavIse pajjattajaseyarehi cattAri / apajatte jasavajjA timi u chaccIsi emeva // 144 // (184) [166] pajjattajasajasehiM aTThAvIsammi bhaMgayA donni / eca guNatIsatIse ekkattIse ya te ceva // 14 // (185) [170] navaraM do aNutIsA sAse chuDhe ya ahava ujjoe / taha tIsAo tini u saradugaujjoyaegayare . // 146 // (186) [171] saradugaegayareNaM do igatIsAu bhaMgabAvIsaM / beiMdiya-teiMdiya-cauridiya miliya chAvaTThI // 147 // (187) [172] vigalaThavaNA udaya 21 26 | 28 29 30 31 | eka subhagAijjajasehiM sappaDivakkhehi aTTha u vigappA / appajadubhagaNAijjaajasa ego ya iya navagaM // 148 // (188) [173] pajjattasubhagaAijjakitti taha seyarAhi~ solasagaM / asamatte ya subhatigaM vajjiya nava hoMti saMbhaviyA // 146 // [174] iyANiM paMciMdivacAraNAThavaNA pajjatta subhaga subhaga | subhaga sumaga dubhaga | dubhaga dubhaga dubhaga aaj bhAijja 'NAijja chil aar'ul | aal i aaasthl jasa | jasa | 'jasa / jasa 'jasa | 2 | 3 | 4 - 5 | 6 / . . . S dubhaga bhaNA jasa 'jasa jasa Sjs| Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmna udayasthAneSu maGgAH igavIsudayavigapyA saMghayaNa tahAgi guNiya chavvIse / ega asamattabhaMgo aTThAsIyA sayA 'donni // 150 // (186) [175] vihadugapariyatteNaM aTThAvIsammi suddhayA duguNA / "sA pujjouNatIse bAvannekkArasa mayA u // 151 // (160) [176] suradugaujjoeNaM "egayareNa parivatti tIsudae / paMcasayA chAvattara tiguNA sattarasa aDavIsA // 152 // (161) [177] saradugaegayareNaM chUDhe igatIsi bhaMgayA ee / ekkArasabAvaNNA paNiditiriudayaThANesu // 153 // (162) [178] nava uNanauyA dosaya chAvattarapaMca duguNa taha tiguNA / duguNA igatIsAe uNavanna chaluttarA piMDe // 154 // (13) [176] paNiditiriyaThavaNA- udaya. 21 | 26 | 28 29 30 31 | | evaM maNuyagaIe maNuyagaI ittha hoi vattavvA / navaraM ujjoyarahayA udayA paMceva saviyappA // 155 // (164) [180] nava uNanauyA dosaya chAvattarapaMca dusu ya patteyaM / / cAvaNNekkAra yA chabbIsaduruttarA piMDo // 156 // (165) [181] manuyaThavaNA vIsodayammi ego chacca chavIse ya tIsacauvIsA / 'vihagA sarasaMThANehi egoM aTThodae bhaMgo // 157 / / (196) [182] paDhamaMtimadobhaMgA gahiyA sesAu maNuyagahaNeNa / titthodaya ekkokko savve titthayari chanbhaMgA // 158 // (197) [183] 1 "dunni" iti L. D. prtau| 2 "chAvattarapaMca udyaddviisaa|" iti L. D. pratau / 3 "sAsujjoyuNatIse' iti L. D. pratau / 4 "egegayarapari0'' iti L. D. pratau / 5 "bAvanne0" iti L. D. pratau / 6 "viha 1-sara1.saMThANehi ego" iti L. D. prtau| .. Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ] saptatikAmidhe SaSThe karmagranthe kevalititthavaraThavaNA-1 | udaya.. | 20 | 21 | 26 27 28 29 30 31 | 9 | 8 | bhaMgA keva0 | 1 | 0 (6) (12) (12) * (24) | | | 1 2(56) tittha. . . . | 1 |*| 1 | 1 | 1 | 10 | 6 , bhagaNAijjAjasaseyaramiliehi~ aTTha u vigappo / patteyaM patteyaM udaesu chasu vi devANaM // 159 // (168) [184] | dUmaga | dubhaga | dubhaga | dubhaga | subhaga subhaga | subhaga | subhaga alsl aal | aal mlaasthlmaal maahul maal ajasa jasa ajasa | jasa ajasa jasa | ajasa | jasa ThavaNA sAsujjoegayare taha saraujjoyaegayarasahiyA / aTThAvIsuNatIse duguNA causaTThi savve vi // 160 // (191) [185] evaM viuvvitirie igavIsUNesu bhaMgachappannA / taha maNue veuvvi ya ujjoyaviNA u battIsaM // 161 // (200) [186] ujjoyarahiyatIsA mottaNaM causu udesu| | udaya0- 21 25 | 20 28 29 30 savve | | devabhaMgA 888 | 16 | 16 | 8 | 64 veuvviyati. * - 8 | 16 | 16 | 8 | 56 | ThavaNA AhAragaudaeK bhaMgA satteva tiriyasAricchA / AhAradurga khiviuM veuvvidugaM tu avaNehiM // 162 / / (201) [187] 1. J. pratipresakopyA 27-28 udayamthAnadvaye kevalisatkA maGgA na darzitA / L. D. pratau punaH 6-6 SaD SaD maGgA darzitA / tathA 'pyatrA-'nyataravihAyogatarudayatvAd dvAdazAnAM maGgAnAM sambhava iti hetodaza bhaGgA nirUpitAH, tathaivA-'nyatra darzitatvAt / Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ThavaNA AhAraga0 nAmna udayasthAneSu maGgAH tiriyasaricchA jeNaM dubhaga'NAijja ajasapayaDIo / avirayavocchinnA te na tesi udao jaINaM tu (202) evaM jaiveuvve navaraM ujjoyabhaMgayA tiNNi / sesA u maNuyagahaNe neraiyaasuddhapaMceva // 163 // (203) [188] udayaH | 21 | 25 27 28 29 30 samve AhAraga0 * | 1 | 1 | 22 | 1 | . jati0 0 | 1 | 1 | 2 | 2 | 17 | nArakiya0 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | * | r | nAmna udayasthAnAnAM bhaGgAHegabiyAlikArasa tettIsA chassayA pa tettIsA / pArasasattarasasayANa'higANi'vipaMcasoIhi ||suu.27|| (204) [186] 'uNatIsekkArasayANa'higA sattarasapaMcasahohiM / ekkekkagaM ca vIsAdaDudayaMtesu udayavihI ||suu.-28|| (205) [190] ThavaNA | bhaMgA| 1 42 | 11 | 33. (600 33 1202 / 178526174165 1 | 1 | eesiM vivaraNaM- . paNa nava nava nava aTThaga egaM ega iha udayaigavIse / . igivigalatiriyamaNue suranArayatithi bAyAlA ||164 // (206) [161] chaccattAri ya egaM vAyarasuhume ya pavaNaveuvve / egidiyANa bhaMgA ekkArasa hoti cauvIse // 165 / / (207) [192] satta'Da aTTha aTTha ya ego ega taha udayapaNavIse / / egidisuraviuvviyatirimaNuAhAraneraie // 166 / / (208) [193] terasa nava igi vigale dosaya uNanauya maNuya taha tirie / chacca sayA chavvIse udae bhaMgANa egattha // 167 // (206) [164] 1 "dupaMca0" ityapi / 2 "uNatIsikArasa" ityapi / 3 "hu~ti" iti L. D. pratau / Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30.] saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe chaccaTTha aTTa aTTa ya ego ega taha ega sagavIse / egidivikkitirinarasuranArayatitthaAhAre // 168 // (210) [165, chakkaM paNasayachAvattarAI dusu taha ya dusu ya solasagaM / nava duga egaM bhaMgA aTThAvIsammi udayammi // 166 / / (211) [196] vigalatirimaNuyadevA tirinaraveuvvihAraneraie / iha bArasaya duruttara miliyA egattha piMDeNaM // 170 // (212) [197] ekkArasa vAvanA chAvattarapaMca 'dusu ya solasagaM / navabArasadugabhaMgA ikkekkakameNa uNatIse // 171 // (213) [198] tirinaradevA tirinara veuvviyavigalahAragajaINa / . titthe nAgyakamaso miliyA sattArapaNasIyA // 172 / / (214) [196] satarasa saya aDavIsA aTThArasa taha igAra bAvannA / aTThaTTa ega egaM taha egaM tIsaudayammi // 173 / / (215) [200] tirivigalamaNuyadevA tirinaraveuvvihAratitthayare / iya miliyA bhaMgANaM uNatIsasayAu 'sattarasa / / 174 / / (216) [201] ekkArasa bAvannA bArasa ekko ya bhaMga igatIse / / tirivigalatitthamiliyA savve paNasaTTaDakArA // 175 / / (217) [202] vIsa nava aTTha udaesu bhaMga mekkekka te ya kevaliNo / iya saMkhA udaesu bArasasu kameNa patteyaM // 176 / / (218) [203] vAyAlA chAvaTThI uNavaNNasayA chaluttaraviMgappA / igivigalatiripaNidisu chavvIsa duruttarA maNue // 177 / / (216) [204] causaTThI paNa suranArayANa chappaNNa tiriyaveuvve / paNatIsa maNuviuvvisu sattaTTa ya hArakevaliNo ||178 / / (220) [205] iya savvudayavigappA ekkANauyA sayA u sagasayarI 7761 / etto saMtaDhANA te vArasa hoti nAmassa // 179 // (21) [206] - "dudusu" iti J. pratipresakopyAM kintu sa samyag na bhAti / 2 "viuvi taha vigalaH' iti je pratipraMsakopyAm / 3 "sattArA" iti L D. pratau / 4 "ekkArA' iti L. D. pratau / .5 "ekkekku" iti L. D. prtau| -- Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 31 nAmaudayaThANA - bhaMgasaMkhA manuja, 286 nAmna udayasthAneSu maGgAH mavvudayavigappaThavaNA|nAmaudayaThANA -20212-25 26 27 28 29 30 31 8 8 saMggA udae sabvabhaMgA- 1 4211133 600 33 1202|0785/29171165 1 1704 1 | gidiyabhaMgA- 0 | 5|110 13 6 * * * * ... vigaliMdiya ,,000 paMciMdiyatiriya", | | 0 576 1152/1728/1152 0 . 4906 576 576 1152 . . 0 2602 veuThivayatiriya 2, maNuja , -600 * . | devANa, - TEE * || 16 | 16 8 | * [.. | 6. titthayara , . .. * TRI * | 1 | 1 | 1 . 6 | kevalINaM ,- RI. I. | 0 |ma.6) * (ma.) |(ma. / (6. | * 01/ 2 | veubdhiyajai ,, | 0 010 * * | 1 | 1 | | 0.0.3 | Ai raga , ... R2 | 2 || ... | nAraka ,- | | || 1 | 1 | 0 | * 001 . "maNuja , titthayara,, + veubdhiyajA nAmnaH manAsthAnAnitiduNauI 'uguNauI acchalasI asIi ugusII / acchappannattari nava ag ya naamsNtaanni|| suutrm-26|| (222) [207] ThavaNA-63, 62, 86, 88, 86, 80, 76, 78, 76, 75, 6, 8 / gai-aNupuvvI cau cau baMdhaNa-saMghAya-jAi-vana-rasA 5 / taNu 5 patteyaM paNa paNa aMgatigaM aTTha phAsA ya // 181 // (223) [208] chAgI chassaMdhayaNA vihaduga-dugagaMdha seyarA vIsaM / patteyA aTTha bhave teNauI nAmasaMtAo // 182 / / (224) [209] 1 "igunauI" iti vA, "guNanauI / aDasI chalasI asIi guNasII / aTThaya0" iti vA / .. Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe titthUNA bANauI teNauI cevahAracauUNA / sattAe guNanauI aTThAsI hoi titthUNA // 182 / / (225) [210] neraiyasuradugANaM egayarUvvalaNi hoi chAsII / 'tatto viuvvicausuradugANa AsIi uvvalaNo // 183 / / (226) [211] maNudugauvvalaNeNaM attari teuvAusaMtamiNaM / paDhamacaukkA terasa-khaeNa cattAri khavagassa // 184 / / (227) [212] sAhArasuhumacaujAi thAvaraM AyavaM ca nirayadugaM / tiriyadurga ujjoyaM terasa aniyaTTivocchee // 185 // (228) [213] maguyagaDajAitasavAyaraM ca pajjattasubhagaAejjaM / jasakittI titthayaraM ajogi jiNasaMti nava hoti // 186 / / (229) [214] tA titthUNA aTTha u kevalisAmannasaMtae hoti / 'itto vaMdhudayANaM saMtavANANa saMveho // 187 / / (230) [215] baMdhudayasaMtaThANA egattha parUviyA vi savvattha / na viseso pagaIsu kAyavvo ThANamAsajja // 188|| (231) [216] nAmno bandhodayasattAsthAnAninava paMca udayasaMtA tevIse panavosa chanvIse / , bhahapauraDavIse "navasatugutIsatIsammi ||suutrm-31|| (232) [217] ThavaNA | bandha. 23/25/26/28/2630 udaya0 | sattA. 55547 tevIsa pannavIsA chabbIsuNatIsatIsa baMdhammi / nava nava udayaTThANA vIsA nava aTTha 'mottUNaM // 189 / / (233) [218] ThavaNA-21, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30,31, igivigalA savigappA tirimaNu sAmanna taha saveuvvA / niyaniyaudayavigappehiM savve baMdhati saMbhaviyA // 190 / / (234) [216] 1 "NirasuradugacauviliyamadrAsI bhasIi uThavalaNe // (226)" iti L. D. prtau| 2 "huMti" iti L D prtii|3"etau" iti L. D. prtau| 4 'magi guNa tI" itypi| 5 "baMdhesu iti L..D. prtau| 6 "muttUNaM' iti L D. prtau| Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ThavaNA nAmnaH sattAsthAnAni bandhodayasattAsthAnAnAM saMvedhazca [33 navaraM iha paDiseho tirimaNuyANaM ca bhogabhUmINaM / taNuyakasAyattaNao aTThAvIsaM ca baMdhaMti // 191 // (235) [220] te pajjattA ettha ya apajji guNatIsamavi ya baMdhaMti / jamhA te devesu na annagai jati pAe // 192 // (236) [221] taha IsANaMtasurA pajjattegidiyANa pAogA / baMdhaMti micchadiTThI paNavIsA taha ya chavvIsA // 163 // (237) [222] guNatIsatIsabaMdhA savve devA ya taha ya neraiyA / niyaniyaudayavigappehi~ 'sammamicchAi jahajoggaM // 194 // (238) [223] . | baMdhaTTANA | 23 | 25 26 28 29 30 | | udayaTThANA | | | | - sattATThANA | 5 | 5 | 5 | 4 | 7 | nava nava udayaTThANA baMdhe baMdhe ya huMti patteyaM / saviyappAI vuttA aTThAvIsammi puNa ee // 16 // (233) [224] aTThAvIse baMdhe udayaTThANA u aTTha nAyavvA / kevalitigacauvIsaM cauro "mottUNa saviyappA // 196 / / (240) [225] igavIse chavvIse udae je vaTTamANayA jIvA / khAigaveyagadiTThI niyamA baMdhaMti na u anne // 197|| (241) [226] sesesu udaesu sammadivi taha micchadiTThI ya / ajjhatthavasA baMdhahi suranArayajogganaratiriyA // 198 // (242) [227] 28 paMdhe 8 udytttthaannaa-21|2|26|27|28|29|30|3| udaesu je jIvA vaTTatA baMdhagA u te bhaNiyA / tesiM tu saMtaThANA kittiya ke kassa taM bhaNimo // 199 / / (243) [228] (1)igi(2)vigala 3 sagala paMcaMsigA u cattAri AieM udyaa| (1)uNavIsa(2)iTThArasa(3)dusayaaTThanauA u na u anne (cunnIgAhA) // 200 / (244) [229] (1)uNavIsa(2)'TThArasa (3)dusaya aTThanauyA ya hunti bhNgaannN| .1 "sammamicchA ya" iti L. D. prtau| 2 "savigappA iya" L. D. pratau / 3 "muttUNa" iti L.D.prtii| Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ egidiya | 34 ] saptatikAmive SaSThe karmagranthe (1)igi (2)vigala(3)sagalatirie paNatIsA tinni savve vi 335 // 201 // (245) [230 . 'ThavaNA | udaya 21 | 24 25 26 | savve bhaMgA | | sU0 apa0 1 2 3 | sU0 50 1 2 | 1 | 1 | 5 | 16 bA a0 1 2 3 | bA. pa0 | 2 | 4 | 1 | 1 vi0apa0 3 3 | 6 | 18 vi0pa06 / / 12 / paMti apa0 1 paM0ti0pa0 | 8 | 18 | sattAThA0 5 | 5 | 5 | 5 | 20.335 / sesA u savvabhaMgA attarisaMtabajjiyA neyA / / caugai jiyasaMbhaviyA 7456 paNasaMtahANa puNa ee // 202 // (246) [231] bANauI aTThAsI, advattari asi ya hoi 'chAsIi / caupaDhamesudaesu attarivajja sesesu // 203 / (247) [232] iya evaM saMveho baMdhaTThANesu paMcasu vi bhaNio / nava paMca udayasaMtA vuttA sesaM ca 'vocchAmiH // 204 // (248) [233] nava paMca udaya saMtagANa 2 . | baMdhaTThANA | 23 25 | 26 / 26 | 30 udayaTThANA | | 9 | | saMtaDhANA 4040 | 40, 4040 vigala0 | paNiditi0 ThavaNA 1 idaM yantraM L. D. pratAvasti / J. pratipresakopyAM naasti| 2 "sesA attari saMtavajjiyA bhaMgA 7456 // iya eva savvabhaMgA attarisaMtavajiyA neyA" / iti J. pratipresakopyAm / 3 "chAsIyA" iti L. D. prtau| 4 "vucchAmi" iti L. D. pratau / Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmno bandhodayasattAsthAnasaMvedhaH [35 uNatIsatIsabaMdhe saMtavANA u satta patteyaM / paNa paNa iha puvvuttA titthajuyA dunni puNa ee / / (246) cauvIsaM igatIsaM udae 'mottu uNatIsavaMdhammi / do do ya saMtaThANA teNauI auNanauI ya // 205 // (250) [234] evaM tIse baMdhe navaraM chavIsa muttu chaTThANA / ___iya saMveho vutto nava sattugatIsatIsammi // 206 // (251) [235] | baMdhaTTANA | 29 | 30 | udayaTThANA 7 | 6 do do saMtaDhANA-63-84 | sattAThANA 14 , 12 aTThAvIse baMdhe saMveho aTTha udaya causaMtA / bANauI aTThAsI chAsI taha auNanauI ya // 207 / / (252) [236] chasu Aiesu do do bANauI aTThasI ya ThANAI / ___tIse cauro ThANA uNanauI muttu igatIse // 208 // (253) [237] bhaDavIsabaMdhaTThAge vaNA" udayaThANANi 21 25 26 27 28 29 30 31 | evaM | 12 | 12 92 12 12 | 92 | 12 | salah salcol colecca colae sattAThANANi 88 | 86 tIsodaya uNanauI aTThAvIse kahaM bhave baMdhe / bhAcAryaH prAha maNutitthasaMtagammI micchagae nirayamimuhammi // 209 / / (254) [238] titthayarasaMtakammI sammadiTThI u baMdhae NiyamA / uNatIsaM titthajuyaM veyagavaMdhA u no anne // (255) 1"mutta" iti L. D. pratau / A peja naM0 52 A etaccihnagataM TippanakaM draSTavyam / Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ThavaNA saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe veyagasammaTThiI NirayAbhimuho vamei sammattaM / teNa muhuttaM bhinnaM . uNanauI micchasaMtA u // (256) ____ saMtaDhANANa saMkhAmAhaAitie vIsasayaM uNavIsA taha ya hoi caupaNNA / bAvannA vi ya kamaso sattAThANAI chaNhaM pi // 210 // (257) [239] | baMdhaTThANA | 23 | 25 26 / 28 | 26 | 30 | udayaTThANA | | | | | | sattAThANA | 40 40 | 40 | 16 | 54 | 52 | egegamegatose ege egudaya aTTha saMtammi / uvarayabaMdhe dasa dasa veyagasaMtaMmi ThANAiM / sUtram 32 / / (258) [240].. igatIse baMdhammI udao tIsanha teNavaisattA / taha egavaMdhi udayaM 30 saMtavANAI tahi aTTha // 211 // [241] jasakitti baMdhu tIsanha udaya taha saMtaThANa aThe va / / (256) paDhamA cauro ThANA te ciya patteya terasavihUNA / ' iya aTTha saMtaThANA jasakittIbaMdhasaMveho // 212 // (260[242] uvarayabaMdhe dasa udayaThANa taha dasa ya saMtaThANAI / cauvIsA paNavIsA chalasI aTTattarI muttu // 213 / / (261). [243] | baMdhaThA0 | 31 | 10 | | udaya0 1 1 / 10 'ThavaNA sattA0 1 vIsavIsA tIsA kevaliNo puvvavutta udayAu / sarasAsasavvarohe navaaTThayaahiyavIsa aTThava // 214 / / (262) [244] do do ya saMtaThANA uNasI pannattarI ya savvesu / aTThodayammi saMtaM te ciya aTThava saMtammi // 215 / / (263) [245] 1 idaM yantra L D. pratAvasti, J pratipresakopyAM nAsti / Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmno bandhodayasattAsthAnasaMvedhazcaturdazajIvasthAneSu jJAnAvaraNAntarAyayoH saMvedhazca [30 ee kevaliudayA titthajuyA te ya chacca titthayare / do do saMtavANA AsI 'chAhattarI taha ya // 216 // (264) [246] chaThThadae navapayaDI te ciya saMtammi carimasamayammi / titthayarakevalissA taiyaM ThANaM tu saMtammi // 217 / / (265) [247] uvasaMte cau paDhamA tIse udayammi taha ya tthiyare / rasaNaM kevaliniyare uvarayavaMdhammi saMveho // 218 // [248] terasa terasa bheyA kevalititthayara taha ya uvasaMte / cau paDhamA tIsudae uvarayavaMdhammi saMveho // (266) uvaNA- udayaThAgaH| 20 | 21 | 26 27 28 29 30 31 | | 8 savve | sattAThANa| 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 482 | 3 | 3 |30| sAmAnyena nAma samAptam / / mUluttarapagaIsu kaMdhodayasaMtaThANa iya bhaNiyA / jIvaguNaThANagesu taha uttarapagaisu bhaNimo // 216 / / (267) [249] tivigappa pagaiThANehi jIvaguNasaNNiemu tthaannesu| bhaMgA pauMjiyavvA jattha jahAsaMbhavo bhavai ||suu0-33|| (268) [250] tivigappA bodhavvA baMdhaM udayaM ca saMtaThANatigaM / bhaMgA pauMjiyavvA jiyaguNaThANANa saMbhaviyA // 220 // (269) [251] ..caturdazajIvasthAneSu jJAnAvaraNAntarAyayobandhodayasattAsthAnabhaGgAHtegsasu jIvasaMkhevaesu nANaMtarAyativigappo / ekkammi tiduvigappo karaNaM pai 'etya avigppo||suu.-34||(200) [252] "nANAvaraNaMtarAyaThavaNA jIvaTThANA | 13 | saNNI udaya. sattA . / 1."tahAhAracaurahiyA" iti J. pratiprasakopyAm / 2-4 idaM yantraM L. D. pratAbasti, J. pratipresa. kopyAM nAsti / 3 "ittha" iti L. D pratau / Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38] saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe karaNaM paitti jogI maNamAINi u havaMti karaNAI / saJcakhao duNhaM pi hu karaNaM pai teNa avigappo // 221 / / (271) [253] jIvasthAneSu darzanAvaraNIyasya bandhodayasattAsthAnamaGgAHtere nava cau paNagaM napaMsaegammi bhaMga 'mekkArA / veyaNiyAuM goe vibhanna mohaM paraM vocchaM ||suu.-35|| (272) [254] navabaMdhaM navasaMtaM caupaNa udayammi daMsaNAvaraNe / *terasasu Aimesu saNNI puvvutta ekkArA // 222 / / (273) [255] "ThavaNA | baMdhaThANA | baMdhaThANA | 6 | 6 | 4 | 4 | 4 | deg | udayaThANA| 4 . . . . . . . | 4 || | sattAThANA . . . | 9 | | 6 | 4 | jIvasthAneSu vedanIyagotrayobandhAdisthAnAnAM maGgAHpajattagasaniyare aTTha caukkaM ca veyaNiyabhaMgA / sattaga tigaM ca goe patteyaM jIvaThANesu / / suutrm-0|| (274) [256] ThavaNA [o / a. a. sA- sA udao a- | sA- a0 saa-| a- a. sA. sA. a. sAsA0 ya0 sA0 ya0 sA0 | ya0 sA | ya0 paDhamA duga taha turio goe veyaNiyabhaMgacattAri / .. terasasu Aimesu sannIpajjatti puvvuttA // 223 / / (275) [257] "terasasu jIvaThANesu ThavaNA | baMdha0 nI. nI. | ucca. | udaya0 nI. nI. nI. sattA nI | 2 | 2 1 "mikkArA" iti L. D. prtau| 2 veyaNiyAuya goe" iti L. D. pratau / 3 "terasasu pi imAsu" iti L D. prtau| 4 ikkArA" iti L. D. pratau / 5-6-7 idaM yantraM L. D. pratAvasti, J. pratipresakopyAM nAsti / Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasthAneSu jJAnAvaraNAdikarmabandhodayasattAsthAnamaGgAH 'sannipajattagassa ThavaNA ___baMdho | nIya0 | nIya0 | noya0 | ucca | ucca | . udabho | nIya0 | nIya0 ucca0 | nIya | ucca | ucca | ucca sattA nIya0 | 2 | 2 2 2 2 / 1 saNNimmi satta bhaMgA paDhamo kaha jeNa teuvAUNaM / bhaNNai paDhamuzvavaNNe tehiMto tiriyasaNNimmi // 224 // (276) [258] . jIvasthAneSvAyuSo bandhAdisthAnabhaGgAH pajjattA-'pajjatrAgasamaNe pajjarAsamaNa-sesesu / aTThAvIsaM dasagaM navagaM paNagaM ca Aussa |sU.- 0 // (277) [256] saNNiapajjamaNutiriya maNutirijogaM ca Au baMdhaMti / "ekkakku baMdhaputve baMdhu4ttara4 caura iya dasao // 225 // (278) [260] sannI pajje bhaMgA aDavIsaM puvvavutta Aummi / pajjA'maNa tiriyasamA paNa "ikkAre ya 5 devasamA // 226 // (27) [261] | 11 jIvaThA0 'ThavaNA pa0 asaM0 bhapa0 saM0 pa0 saM0 jIvasthAneSu mohanIyabandhAdisthAnabhaGgAHaTThasu paMcasu ege egadugaM dasa ya mohabaMdhagae / tiyacaunavaudayagae tiga tiga paNNarasasaMtammi ||suu.-36|| (280) [262] . 1.6 idaM yantraM L. D. pratAvasti, J. pratipresakopyAM nAsti, 2'bhannaI" iti L. D. pratau / 3 "vaSanne" iti L. D. pratau / 4 "ego abaMdhapuvve" iti J. pratipresakopyAm / 5 "ekAre" iti L. D. prtau| Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40] saptatikAmidhe SaSThe karmagranthe 'ThavaNA jIvaThA0 | 8 | 5 | 1 | baMdhaThA0 udayaThA0 sattAThA0 3 3 J15 'ThaSaNA aTTha u jIvaTThANA satta apajjattasuhamapajjo ya / bAvIsabaMdha egaM duvaMdha2paDhamA bhave paNage // 227 / / (281) [263] | jIvaThA08 | 5 | baMdhaThA0 | 22 22 vAyaravigalaasabhI pajjattA paMca huMti jiyaThANe / bAvIsA igavIsA dugabaMdhA micchasANANaM // 228 / / (282) [264] chabbAvIse 'cauegavIsa [bhaMga dubaMdhammi je u puvuttaa| igavigalesu tecciya jeNa tiveesu te jaMti // 229 // (283) [265] aDanavadasagaM udayA patteyaM jIvaThANaterasasu / vAvIsabaMdhagesu iyaresu navaMtasattAI // 230 // (284) [266] cauvIsA caucauro tigatiga udaesu vanniyA puvvaM / , navaraM napuMsaveisu cauraTTha paNidie * *mottu // 231 / / (285) [267] chappannaM iha aTThA solasa cauvIsa'guNianAmehiM / aTThasayA battIsA 832 udayavigappA 'ya mohassa // 232 // (286) [268] ___payaviMdavihimAhachattIsANaM dasagaM cauro battIsa tinni chattIsA / adRSTa guNAyAro taha cauvIsAi payaviMdA // 233 // [269] 1.2 idaM yantraM L. D. pratAvasti, J. pratipresakopyAM nAsti / 3 "cauigavIse [bhaMgadu]" iti L D. pratau * peja naM. 42 * etaccihnagataM TippanakaM draSTavyam / 4 "muttu" iti L. D. pratau / 5 "guNasanAmehiM" iti L. D. prtau| / 6"u" iti L. D. pratau / Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 jIvasthAneSu mohanIyasya bandhodayasattAsthAnAni tadbhaGgAzca mAnAni tadAzca annA battIsA vi ya cauvausAe guNittu khivaesu / bAhattarisayacausaMhiahiyapayaviMdapiMDeNaM // 234 // [270] udae ... napusavee baMdhe bAvIsa udayaThANattigaM .. | - ... aDa nava dasagaM kamaso igadugaekA cauvIsA / / (287) / udayaguNA chattIsA te dasa ThANA napusaudayammi / te aTThA chattIsA dasahi~ guNA tinni saya saTThA 360 / / (188) pajjattavAyaravigalA 4 baMdhe igavIsa sANamAsaja / sattAi navaMtudayA napusa cauraTTha patteyaM // (286) udayaguNA battIsA caugguNA 128 te ya hu~ti iha aTThA / puvvutta 360 ei aTThA aTThaguNA hunti payaviMdA 3904 / / (290) chattIsaM cauvIsA tIsu vi patteya micchaguNaThANe 108 / sAsaNa amaNe pajje battIsA viMdacauvIsA 140 // (261) cauruttaraguNayAlA. 3604 aTThaguNA ittha hoMti payaviMdA / tettIsasayA iha sadvisahiya 3360 cauvIsaguNakAre / / (262) bAhattari causaTThA 7264 payaviMdANaM tu mohanIyassa / terasasu Aimesu sannIpajjatti puvvuttA // (293) jIvaTThANA suhuma.'pa. bAyara.'pa. beI.'pa. te.'pa. cau.'pa. | 'saM.'pa. | saM.'pa. | suhumapajja baMdhaTTANA / 22 / 22 / 22 / 22 / 22 / 22 / 22 / 22 baMdhabhaMgA / 6 6 6 6 6 / 6 . . 6 . 6 | | udayaTThANA 8 /8/690 8/8 108/4/10/8/2 10 8 6 20/88/20/8/8 10 | cauvIsiyANaM * peja naM042 draSTavyam / Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 ] saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe bAdarapaja be.pajja |te.pajja ca.pajja asaM-pajja. vA.pajja be.pajja te.pajja ca.pajja asaM.pajja 22 / 22 / 22 / 22 / / 22 / 21 / 21 / 21 / 21 . 21 | | | 8 8 24 , 8 8 8 8 / 24 16 cauvIsA-832 udyvigppaa| cauvIsiyA vA | udae-'TugA (3232/32/3232 96.96/2/3232.32 3216/32,32/32/3266 pae-STragAH 363636/3636/36/36/36/363636/36/36/32/32/32/32/32/ payaviMdA EFFEREFERE igi vigala apajjattA suhumo pajjo ya chacca jiyaThANA / taha vigala vArapajjA udai napuseNa e dasa u // 235 // (294) [271] * assannisannipajjA taha ya apajjA ya caura jiyaThANA | * tigaveyaparAvatto udae Asajja causupi // 236 / / (265) [272] . terasasu jIvaThANesu saMtaDhANasaMkhamAhaigavIsabaMdhagANaM sAsaNabhAvammi paMcajiyaThANA / udaesu patteyaM egA aDavIsa saMtammi // 237 // (296) [273] bAvIsabaMdhaterasa baMdhe baMdhe ya tigatigaM udayA / udaesu patteyaM tigatigasaMtA u puccuttA // 238 / / (267) [274] 8 iha granthe labdhyaparyAptAnA,saMzyasaMkSipaJcendriyANAmapi vedatrayamaGgIkRtya yatprarUpaNaM kRtaM tatta sarvasyA-'pi labdhyaparyAptasya napusakaveditvAccintyam , yatazcUrNikArarapi labdhiparyAptasaMjJinIva labdhiparyAptAsaMjJinyeva vedatrayamaGgIkRtam , na punarlabdhyaparyAptasaMjhyasaMjJinorapi, yaduktam-"ekkekkammi udayammi napuMsagavedeNaM ceva aTTha aTTha bhaMgA / sesA na saMbhavaMti ............. | asannipajjattagassa tihiM vi vedehiM uhAveyadhvA / " iti / kiJca siddhAntAbhiprAyeNa paryApto'paryApto vA sarvo'pyasaMjJI napuMsaka eva, yaduktaM Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasthAneSu bandhodayasattAsthAnAni tadbhaGgAzca zrIprajJaptau-te gaM bhaMte ? asannipaMciMditirikkhajoNiyA kiM ithiveyagA purisaveyagA napusagaveyagA ? - no itthiveyagA no purisaveyagA napusagaveyagA" iti / etasiddhAntAbhiprAyeNa ca zrImanmalayagiripAdaH saptatikAyAH SaDtriMzattamagAthAvRttau paryAptAsaMjJini napusakaveda eva darzitaH, tatrA'pi cUrNikArAmiprAyeNa vedatrayam , evaM saptatikAbhASyapaJcapaJcAzattamagAthAvRttau zrImerutuGgAcAryairapi / tenAkAramAtramaGgI. kRtya kArmagranthikamatAbhiprAyeNa labdhiparyAptAsaMjJini vedatrayaM saMbhavati, tathaiva bahubhirvattikAraiH samarthitatvAt / cUrNikArAstu vipAkodayApekSayA vedatrayamasaMjJini labdhiparyApte svIkurvanti, na punaH kevalamAkAramAtreNeti vizeSaH / na punrlbdhypryaaptsNshysNjnyinorpi| na ca "cau cau pumithivee" iti paJcamasaMgrahavacanam , "pumatthivee carama curo||" iti prAcInaSaDazItivacanam , "thINarapaNidi caramAcau' iti navyaSaDazIti vacanam , ityAdivacanaistathA zrIrAmadevagaNinaiva prAcInaSaDazItidazamagAthAvivaraNe jIvasthAneSu mArgaNAsthAnAni darzayatA-"asaNiapajattagassa uttrbheyaa| taM jahA ..........veyatigaM ..... .... / sannipaMciMdiyassa apajjagassa uttarabheyA / taM jahA-gai caukkaM .....veyatigA". ityAdinA paryAptA-'paryAptasaMjJidvayA-'saMjJidvayalakSaNeSu caturdhvapi jIvasthAneSu vedatrayaM pratipAditam , ataH kathaM labdhyaparyAptasaMjhyasaMjJinostanniSidhyate bhavateti vAcyam , abhiprAyA'parijJAnAt , yatastatra sarvatrA-'pyaparyAptaH karaNenA-'paryApto vivakSita iti na kazcidapi doSaH, bhavatvatrA 'pi karaNA-'paryApta iti cet, satyam , tadehA'pyadoSa eva, kintu so-'tra vivakSito nAsti, yato landhyaparyAptasyaivA-'tra vivakSitatvena saptasvapyaparyApteSu prathamaguNasthAnAdikameva darzitam , anyathA dvitI. yaguNasthAnAdikamapi darzitaM syAt / nanu yathA bhAvavedamAzritya saptatikAbhASya-56-57 tamagAthAvRttau merutuGgAcAyairvipAkodayato devanArakANAM vedatrayasya saMbhavo darzitaH tathA ca tadgranthaH-"yadyapyAkRtyA devAnAM klIbavedo nArakANAM ca pustrIvedau na stastathA-'pi vipAkodayato vedatrayamapi saMbhavati" iti / tathA labdhyA-'paryAptayoH saMzyasaMjJinorapi syAditi cet , na, tatraiva saptatikAbhASya 55 tamagAthAvRttau taireva merutuGgAcArya bdhiparyApta 'yatiriktAnAM trayodazAnAmapi jIvabhedAnAM kevalasya napusakavedasyaivodayasya pratipAdanAt , evamanya * trA-'pi / anyathA yathA "udayavigappA je je udIraNAe vi hoMti te te u / aMtamuhuttiya udayA samayAdArama bhaMgA ya / / 3 // " iti paJcasaMgrahasatkasaptatikAgAthAsvopajJavRttau-"yugmena vedena vA-'vazyamantamuhUrtA. darataH parAvartitavyam" (paJcasaMgrahaprathamamAgapatra-243-1) iti svavacanamAdRtya pagraJcasaMhakArIvasthAneSu bandhahetUna darzayadbhizcaturdazasvapi jIvasthAneSu vedatrayaM pratipAditam , (paJcasaMgrahaprathamabhAgapatra-179-182) tathA cUrNikAra-bhASyavRttikArAdibhirapi caturdazasvapi jIvamedeSu vedatrayamya vidhAnaM kRtaM bhaveta , talyanyAyatvAta,na ca taistathA vihitama, evaM prastatagranthe-'pi, tathA zrImanmalayagiripAderapi udaya vigappA....." (paJcasaMgrahasaptatikA 33 gAthA prathamabhAgapatra-242-2) iti gAthAvRttau "yugmena vedena vA'vazyaM muhuttAdArataH parAvanitavyam" iti paJcasaMgrahakAravacanaM puraskRtya bhAvanAyA vihitatve'pi jIvabhedeSu bandhanirUpaNAvasare tadanAdRtam" uktaM ca taimtatra-"iha saMjJipaJcendriyavyatiriktAH zeSAH sarve 'pi saMsAriNo jIvAH paramArthato napuMsakAH, kevalamasaMjJipaJcendriyAH strIpuliGgAkAramAtramadhikRtya pustrIvede prApyante" (paJcasaMgraha prathamamAgapatra 183-) iti / tato vedatrayaparAvRttimatamapradhAnaM pratibhAti / kiJca labdhyaparyAptaH sarvo'pi napuMsaka eveti hetoratra labdhyaparyAptasaMzyasaMjJinorvedatrayasya yatpratipAdanaM tad vicAraNIyam / Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44] saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe igavIse te paNarasa sattarasayaM tu caMdhi bAvIse / .... battIsaM saMtasayaM sannI sAmannagahaNeNa // 239 // (268) [275] ThavaNA| baMdha0 | 22 / 22 | 22 - 22 . 22 / 22 / 22 / 22 / 22 / udaya. |: 22 / 22 / 22 / 22 / 21 / 21 / 21 / 21 / iti jIvasthAneSu mohaH samAptaH // jIvasthAneSu nAmno bandhodayasattAsthAnAni.paNadugapaNagaM paNacau paNagaM paNagA havaMti tinne / paNachappaNagaM chacchappaNagaM aTThadasagaM 'ca ||suu.-27|| (266) 276] etadgAthAdvayasya vivaraNe. L. D. pratau gAthApratIkAnusAreNa pUrva saptasvapyaparyAptajIvabhedeSu nAmno bandhodayasattAsthAnAni pratipAdya tataH paryAptasUkSmajIvabhede, paryAptabAdarajIvabhede, paryAptavikalendriyabhedatraye paryAptA'saMjJijIvabhede ca krameNa bhaNitAni / J. pratipresakopyAM punaH prAk trayodazasvapi jIvabhedeSu bandhasthAnAni, tata udayasthAnAni trayodazajIvabhedeSu, tataH sattAsthAnAnyapi trayodazasu jIvabhedeSu pratipAditAni iti gAthAbhedaH gAthAkramabhedazca J. pratipresakopyapekSayA vivaraNagAthA241 taH 283 santi / L. D. pratau vivaraNagAthA-301 taH 350 bhavanti / tathA L. D. pratau trayoviMzatibandhakatvaM vaikriyodayavatAM paJcaviMzati-saptaviMzatyudayasthAnadvayagatAnAM pratiSiddham , J.pratipresakopyAM na niSiddham , nAmna ekonatriMzadbandhasthAne ekaviMzatiSaDviMzatyudayasthAnayostrinavatisatsthAnaM J. pratipresakopyAM niSiddhamapi L D. pratau na pratisiddham / tena J. pratipresa. kopyapekSayA LD. pratau prayoviMzatibandhasthAne paJcaviMzatiSaDviMzatyudayasthAnayoH pratyekaM dve dve sattAsthAne iti catvAri sattAsthAnAni nyUnAni, ekonatriMzabandhasthAna ekaviMzati-SaDviMzatyudayasthAnayoH pratyekaM trinavatisa-sthAnamiti dve satkarmasthAne adhike / tataH paryAptasaMjJijIvabhede bandhA'bandhasthAnavayudayasthAnagatAni samuditAni sarvANi sattAsthAnAni LD. pratau aSTottarazatadvayam 208, J. pratipresa. kopyAM dazAdhikadvizate 210 santIti vizeSaH / 1"ti" ityapi paatthH| Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasthAneSu mohanIyanAmnorbandhodayasattAsthAnAni tadbhaGgAzca [45 satteva apajjattA sAmI 'mahumo va bAyaro ceva / vigaliMdiyA u tini ya taha ya asannIya sannI ya ||suu.-28|| (300)[277] ____ paNadugapaNagaMti eesiM vivaraNaM // paNabaMdhaTTANA te ya imetiga23paNavIsa 25chavIsA26guNatIsA29tIsa30baMdhaThANA u / paDhamammi jIvaThANe iya neyaM jAva terasasu // 220 // [278] paDhamammi jIvaThANe iya NeyaM jAva sattasu ya / (301) bhaMgA iha micchasamA cAraNAhiTThA u kayA // cau 4 paNavIsA 25 solasa 16 bANavaisayA vi hu~ti cAlIsA 9240 chAyAlaM battIsA 4632 sattaapajjesu patteyaM / / (302) : amaNammI pajjatte "chaddhA aDavIsabaMdhimAgacche / sannI pajjatte puNa aTThava ya hoti puvvuttA // 241 // [276] bhaMgA iha puvvuttA savvattha vi jIvaThANabaMdhesu / patteyaM joijjA je jattha va hoMti saMbhaviyA // 242 / / .. [280] igacauvIsegidisu 21 / 24 chavIsaigavIsa 26 / 21 paMcasu tasesu / , . do do udayaapajje[sa] bhaMgA savve vi paMcaMsA // 243 / / (303) [281] igavIse do bhaMgA bAyarasuhumehi 'ekkaikkeNa / 'bAyarapattegiyare cauro cauvIsi ajaseNa // 244 // (304) [282] appajjapaNatasANaM savvAsubhapagaimiliya mekkekkaM / igavIse chabbIse paNa paNa patteya duNhaM pi // 245 / / (305) [283] navaraM maNuyaapajje bhaMgA cau caurasaMtakammaMsA / aDattarI na tesi sesA cattAri saMbhaviyA // 246 // (306) [284] ettha apajjattANaM asannisannINa bhaMgayA do do / igavIse chavvIse maNujoge caurae huti // 247 // [285] paNacaupaNagaM suhame baMdhe bhaMgA apajasamasabve / udaesu puNa bhaMgA causu vi udaesu patteyaM // (310) . 1 "tahaM suhamabAyarA ceva" ityapi, "suhamA ya bAyarA ceva' ityapi, "suhumo ya bAyaro ceva" ityapi, vA pAThaH / 2 ayaM pAThaH L. D. pratAvasti, J. pratipresakopyAM nAsti / 3 "chaTThA" iti vA / 4 "paNasaMtA / / (303)" iti L. D. prtau| 5 "ekamekkeNa" iti L D. pratau / 6 "taha pattegiyarehiM . do do" iti L. D. pratau / 7 "ekkoko" iti L. D. prtau| "bhaMgA u" iti L. D. pratau / . Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 ] saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe pajjatta'suhuma ego igavIse dugadugaM ca iyaresu / sAhAraNaiyarehiM bhaMgA paNa paMcasaMtasA // 248 // (311) [286] igavIse cauvIse iga duga paNasaMtabhaMgayA tinni / / taha paNavIsachavIse ikkekko ajasaudaeNaM // 246 // [287] paNavIse chavIse ikkeko paMca saMtaso / (312) 'do iha bhaMgA anne sAhAraNi "paNNavIsa chavvIse / aTThattarI na tesiM teUvAUNa saMbhavai // 250 // (313) [288] suhame pajje udayA cauro patteya paMca saMtaMsA / cau paMcA iha vIsaM baMdhe baMdhe ya patteyaM // (314) ... . suhamagidiyapajjattaThavaNAjaMtaiyaMsuhame pajje paNacaupaNagaM ti baMdhaThANA baMdhabhaMgA| udaya- | sattApaNabaMdhA cauudayA paNasaMtA udayaThA0 | 21 / 23 | 25 26 / 23 | 4 | 7 | 20 paNasaMtA / 1 | 2 pra.1 pra.1 25 / 25 / / causaMtA . . sA.1 sA.1/ 26 / 16. 7 sattaThANA 62 | 26 | 1240 / 7 paNasaMtA 30 4632 | 7 / 20 caubhaMgA, | savve- 13617 | 35 | ca usaMtA suhumapajjattabaMdhabhaMgasaMkhA 13617 dunnibhNgaa| 78 bhaMgA ThANA 100 paNagA tinneva tti| tivigappa bAyarANaM baMdhodayasaMta paNaga patteyaM / baMdhA u apajasamA udayA paMceva puNa ee // (315) . pAyaraigavIsAe do bhaMga jaseyarehi paNasaMtA / jasapatteiyarehiM cauro cauvIsi taha ceva // 251 // (316) [286] . 1 "suhumi' iti L. D. pratau / 2 "0raNeya0" iti L. D. prtau| 3 "do bhaMgA iha" iti / 4 'pannavIsi" iti ca L. D. pratau / 5 idaM yantraM L. D. pratAvasti, J. pratipresakopyAM naasti| Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasthAneSu nAmna bandhodayasattAsthAnabhaGgAH te paNavIsachvIse cauro cauro ya esi 'dugabhaMgA / patteyaajasacariyA paNa saMtA huMti nAyavvA // 252 // (317) [290] egidiapajjANaM chabbhaMgA suhami pajji paMceva / aDa bAyarapajjatte savve uNavIsa paMcaMsA // 253 // (316) [261] "sesA ujjoyacariyA cauro do AyaveNa bhaMgA u / chavvIse sagavIse tigavAuviubdhi puccuttA // 254 // (318) [292] paMceva udayaThANA cauro paNasaMta egu paNasaMto / cauvIsasaMtabheyA baMdhe baMdhe ya patteyaM // (320) uNavIsaM paNasattA sesA tevIsa caurasaMtA u / bAyAlIsavigappA egidiyasayalaudaesu // 25 // [293] pajjattajasajasehiM . do do igavIsi taha ya chavvIse / beiMdiyatiyacauriMdiyANa paNa paNa saMtaMsa patteyaM // 256 / [264] vigalaapajjattANaM tigatiga igavIsi taha ya chavvIse / puvvuttA bhaMgA bArasa puNa ee (tti) aTThArA // 25 // [265] sUbhagaAejjajaseyarehi aTThava pajjaigavIse / saMghayaNAgii bhaNiyA udae chavvIsae bhaMgA / / 258 / / [296] iya sanniprasannINaM tiriyANaM paMca aMsiyA neyA 576 / sesA u savvabhaMgA advattarivajja saMbhaviyA // 259 / / [267] nAme iha saMvehe jIvaThANesu. baMdhasaMkhAo / baMdhesu . udayasaMkhA udaesu ya saMtasaMkhA u // 260 // (309) [298) 1"ekkekke" iti L. D. pratau / 2 "sesacausaMtA" iti L. D. prtau| 3 "paNasaMtA" iti L. D. pratau / 4 "anne" iti L. D. pratau / 5 "dussu vi udaesu dunni patteyaM" iti L. D. pratau / / ............ Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 ] saptatikAmidhe SaSThe karmagranthe 'sattaapajjesu ThavaNA sattaapajjesu paNa duga paNagaM ti, paNa baMdhaThANA, do udayaThANA, paNa sNttthaannaa| jIvaThANA suhu0 a0 bAda0 a0 beI0 a0 teI0 a0 cau0 a0 asaM0 a0 saM0 a0 udayaThANA| 21 | 24 | 21 | 24 | 21 / 26 | 21 | 26 | 21 | 26 21 | 26 / 21 udayabhaMgA ti. ti.ti. tiza ma.1 ma. ma. sattAThaNA paMcasattA 787878 78 ti. ti. ti.ti. baMdhaThANA baMdhabhaMgA udaya udaya- | udaya- sattA ThANA | bhaMgA | ThANA 23 | 4 | 2 16 26 / 16 / 2 / 1670 26 | 1240 | 2 | 16 - 70 30 / 4632 | 2 | 16 | 70 savve- 1397 / 80 350 sattaapajjesu patteyabaMdhabhaMgA 13917 tigapaNavIsachvIse uNatIse tIsabaMdhaThANesu / nava nava udayaTThANA kevalie udaya muttUNaM // 26 // igibiticaurapaNiMdiyatirimaNusaviucci pAya baMdhati / niyaniyaudayavigappe savve je jassa saMbhaviyA // 262 // 1 idaM yantra L. D. pratAvasti, J. pratipresakopyAM nAsti / / [26] [300] Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ... udaya- | sattA jIvasthAneSu nAmno bandhodayasattAsthAnabhaGgAH [ 46 egiditiritasesu teUvAUNaNaMtarUppannA / pajjattIasamattA advattarisaMta kesi vi // 263 // (321) [301] 'pajjattabAyaregiMdiyaThavaNA jaMtaiyaMbAyarapajje paNagA havaMti tinneva baMdhaThANA baMdhabhaMgA umA paNa baMdhA, paNa udayA. paNa sNtaa|| bhaMgA| ThANA udayaThANA | 21 24 25 26 27 / 23 | 4 | 26 / 24 paNasaMtabhaMgA| 2 | 4 | | 1 | 0 | 25 / 25 / 26 causaMtabhaMgA . | 1 | 4 | 10 | 6 | 26 / 16 / 26 sattAThANA | 5 | 5 | 5 | 5 | 4 | 29 1240 | 26 | 24 abhaMgA pasaMtA. aTrArasa causaMtA, veuThivabhaMgA 3 tisaMtA | 30 / 4632 | 26 / 24 (savve - 13617/ 145 120) bAyaraegidiyapajjattabaMdhabhaMgA // 13917 // paNa chappaNa vigalANaM tivigappA esi huMti patteyaM / paNa baMdha apajasamA udayA chacceva puvvuttA // (322) pajjattajasajasehiM dussu vi udaesu dunni patteyaM / navaraM do uNatIsA sAsujjoyANa egayare // (323) taha tIsAo tinni u saradugaujjoyaegayarakheve / suradugaegayareNaM igatIsA dunni udaesu // (324) chaddaguNA bArasagaM do guNatIse ya caura tIsudae / do igatIse ahiyA savve vigalANa . sahi ti // (325) biticauridiyapajje do do patteya bhaMga chacchakkaM / igavIse chabbIse paNasaMtA sesacausaMtA // (326) ee viticauriMdiya udayA savve vi hu~ti patteyaM / do paDhamA paNasaMtA caurudayA caurasaMtA u // (327) baMdhesu je bhaMgA udayA bhaMgA u je u baMdhammi / udaesu je sattA patteyaM maggaNA hoi // (328) 1 idaM yantraM L. D. pratAvasti, J. pratipresakopyAM nAsti / Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | udaya- sattAnaMgA / ThANA 50 ] saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe 'ThavaNA-7 paNa chappaNa vigalANaM ti / paNa baMdhA cha udayA baMdhaThANA baMdhabhaMgA 10 paNasaMtaThANA vigalesu udayaThA0 | 21 | 26 / 28 | 29 30 31, 23 / 4 / 20 - 26 paNasaMtA | 2 | 2 | * | * * * | 25 / 25 / 20 - 26 causaMtA | 0 * 2 | 4 | 6 | 4 | 26 / 16 / 20 / 26 vigalabhaMgA 6 | 6 | 6 | 12 | 18 | 12 | 26 / 9240 | 20 | 26 sattAThANA 5 | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 | 30 / 4632 | 20 | 26 evaM beiMdiya-teiMdiya-caudiyANa pajjANa pattoyaM (savve- 13917/ 100 130) | baMdhe patteyavigalabhaMgA / / 1391 / / cha chappaNagaM ti|| pajjAmaNa vigalasamA udayavigappA u sannisAricchA / baMdhesu saMtasaMkhA gilANa va tassa tIsasayaM (326) taha aDavIsA annA saviyappA baMdha amaNANaM / devanirayagaijuggA aMtillehiM dohiM udaehiM // (330) aTThAsI bANauI. sattAThANA u doni puvvuttA / chAsII hoi tahiM dosu vi udaesu chassaMtA (331) 'ThavaNA- chachappaNagaM ti cha baMdhA, (cha) udayA (paNa)sattAThANA ubaMdhaThANA baMdhabhaMgA udayabhaMgA saMtaThANA amaNapajje udayaThANA- 21 26 | 28 | 26 | 30 | 31 | 23 4 4604 paNasaMtabhaMgA- 8 |288 * * * * | 25 / 25 | causaMtabhaMgA 1728/1152/ |4604 sattAThANA-| 5 | 5 | 4 | 4 | 4 | 4 28 2% 2880 | 9240 4604 26 4632 | 4604 | 26 (savve- 13626 27400 | 136) 1-2 idaM yantraM LD. pratAvasti, J.pratipresakopyAM nAsti / Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasthAneSu nAmbho bandhodayasattAsthAnamaGgAH [51 * appajje paNabaMdhA dugaduga udayAu paMca'sattaMsA / paMcudayA dasaThANA baMdhe baMdhe ya patteyaM // 264 / / (307) [302] paMcaguNA paMcAsA satta apajjatta tehi guNakAro / tinni sayA pannAsA saMtaDhANANa udaesu // 26 / / (308) [303] suhumeyara pajjANaM ThANA cau 100paMca120udayasaMkhAe / cau cau paNasaMtaMsA ege causaMtakammaMso // 266 // [304] beiMdiyAipajjattayANa chaccudayaThANa jA amaNA / Aimaduga paNasaMtA aTThattari vajjiyA sesA // 267 // [305] dusu dasa cau solasagaM baMdhe baMdhe ya miliya tIsasayaM / beiMdiyAi amaNe miliyA sayapaMca vIsahiyA // 26 // [306] taha aTThavIsavaMdhe amaNANaM dunni udayaaMtillA / bAgauI aTThAsI chalasI patteya dosu chaTThANA // 269 / / [307] tiNNi sayA paMcAsA sayamegaM taha sayaM ca vIsahiyaM / appajjasuhumavAre . vigalAmaNa paMcachavvIsA // 270 // [308] chanauya sahassegaM saMtavANANi jIvaThANesu / terasasu Aimesu aTThaTTadasagANa I bhaNimo // 271 / / [30] adRTThadasagaM ti puvvuttabaMdhaThANA aTTha u udayA u caura muttUNa / kevalitigacaubIsaM "dasa saMtA aTTa nava muttu // 272 / / (332) [310] egidiyabAyAlA cigale chAvaTThi kevalINaTTha / cauro ya apajjANaM mottu sesA u 7671 saNNissa // 273 // (333) [311] saMtaTThANA mannai- . vigalasamA sannIsu chassu vi udaesu saMtaThANAI / paNavIse sagavIse duga duga / 92 / 88 / ee viuvvINaM // 274 / / (334) [312] "ThavaNA / udayaH / 21 25 26 27 28 29 30 31 saMkhA | udayabhaMgA- 25 26 576 | 26 1166/1772/28681152 7671 sattAThANA- 5 | 2 | 5 | 2 | 4 | 4 | 4 | 4 | 30 | 1 "saMtaMsA" iti L. D. prtau| 2"tehiM" iti L. D. prtau| 3 "paMcAsA" iti L. D. prtau| 4. 'saMtA dasa' iti L. D. pratau / 5 idaM yantraM L. D. pratAvasti, J. pratipresakopyAM nAsti / Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe tevIsabaMdhagANaM chavvIsA haMti saMtaThANANi / paNasagavIse vajjiya sesA udayA jao tesi // (335) tevIse chavvIsaM tIsaM baMdhesu causu patteyaM / .. 'ThavaNA | baMdhaThANA | 23 | 25 26 / 8301 evaM sattA // 146 / / | baMdhabhaMgA | 4 | 25 | 16 9248/4641(13934) | sattAThANA 26 | 30 30 30 | 30 | (146) | uNavIsA puvvuttA sattAThANA u aDavIse // (336) tIsaM tu saMtaThANA paMcasu baMdhesu hoti patteyaM / 150 uNavIsA puvvuttA 19 sattAThANA u aDavIse / / 7 / / [313] taha uNatIse baMdhe satta u udayA u maNuyamAsajja / teNavaI uNanavaI patteyaM saMtaTANAiM // 276 / / (337) [314] .. maNutitthasaMtiyANaM sattasu udaesu vaTTamANANaM / . uNatIsa baMdhaThANaM paMcasu do / 63 86 / dosu uNanavaI // 277 / [315] : 1 idaM yantraM L. D. pratAvasti, J. pratipresakopyAM naasti| A nAmna ekonatriMzadbandhasthAne manuSyANAmeva 25-27-28-26-30 prakRtyAtmakeSu paJcasvevodayasthAneSu vartamAnAnAM trinavatisattAsthAnasthAnaM prApyate, netarodayasthAneSu vartamAnAnAm , yato nArakeSu jinanAmA-''hArakasaptakomayayugapatsakarmakAbhAvAttiryakSu jinanAmasattAyA evA'mAvAdde veSu nAmnastrinavatisatkarmaNAmekonatriMzabandhasthAnasyA-'bhAvAnmanuSyA-'tiriktagatitrayagatAnAM jIvAnAM nAmna ekonatriMzabandhasthAne nAmnastrinavatisatkarmasthAnaM nA-uvApyate, cataviMzatyadayasthAnamya kevalA. nAmekendriyANAmeva prAyogyatvena manuSyaprAyogyANyudayasthAnAnyekAdaza, tatrA'STanava viMzatye-katriMzatprakRsyAtmakodayasthAnacatuSkasya kevalinAmeva sambhavAnnAmna ekonatriMzadbandhasthAne vA trinavatisatkarmaNi vA tadudayasthAnacatuSkaM naiva prApyate, tato nAmna ekonatriMzadbandhasthAne 21, 25, 26, 27, 28, 26, 30 prakRtyAtmakAni saptaivodayasthAnAni, santi, tatrA-'pi 21-26, ekaviMzati SaDviMzatiprakRtyAtmakavarjazeSeSu paJcasvevodayasthAneSu nAmnastrinavatisattA prApyate, 21-26 ekaviMzati SaDviMzatiprakRtyAtyamakodayasthAnadvaye trinavatisatkarmatA kathaM na prApyate iti cet , ucyate-jinanAmA-''hArakasaptakobhayasatkarmaNAM manuSyANAM niyamato vaimAnikadeveSvevotpAdo'sti / teSAJca samyagdRSTitvena jaghanyato'pi sAdhika. palyopamasthitikeSvevotpAdasya sambhavena vaimAnikabhavasthiterapi jaghanyataH palyopamapamANatvena ca palyopamato nyUnasthiteranutpAdAdA-"s'hArakasaptakodvalanaM kRtvaiva" punarmanuSyeSUtpAdo bhavati, tena tadAnImaparyAptA'vasthAyAmekaviMzati--SaDviMzatiprakRtyAtmakodayasthAnayorvartamAnAnAM manuSyANAmekonatriMzadbandhasthAne vinavatisattA nAmakarmaNo naiva bhavati, AhArakasaptaka-jinanAmobhayasatkarmatAyA abhAvAt , AhArakasaptakasya jinanAmno vA nUtanabandhasya tatrA'sadbhAvAcca / Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [53 jIvasthAneSu nAmno bandhodayasattAsthAnabhaGgAH - devagaIpAupagaM uNatIsaM baMdhamANANaM // (338) 'sattA savvesu do do 93,86 // ThavaNA- 21 25 26 27 28 29 30 . evaM tIse baMdhe navara surA maNuyajoga baMdhati / chasu niesu udaesu bArasaThANA. saMtassa 12 // 278 // (336) [316] 4vaNA / udayaThANA | 21 | 25 27 | 28 | 26 | 30 | sattAThANA baMdhammi egatIse udao 'tIsAi tiNavaI 'saMtA / taha egabaMdhi udao sattAThANAI aTThava // 279 // (340) [317] chAyAlaM sayamegaM chavvIsuNavIsa taha ya nava ThANA / abbaMdhi aTTa sannisu do saya aDuttarA savve 208 // (341) "ThavaNA | baMdhaThANA | 23 | 25 26 28 | 26 | 30 | udayaThANA 8 | 8 | 8 | 8 | 88 | 1 | 1 | 1 | sattAThANA| 26 | 30 30 | 19 30 39 1 8 8 (208/ chavvIsa kevalINaM tigatiga sattA navaTa udaesu / titthA-'titthagarANaM do do sesesu savvesu // (342) matAntareNa siddhAntA-'bhiprAyeNa punaH samyagdRSTInAM palyopamA'saGkhyeyabhAgAdinyUnasthiteSvapi mavanapatyAdideveSUtpAdo'sti, tatastatrA-''hArakasaptakajinanAmobhayasatkarmA manuSyautpadyA-''hArakasaptake - nudvalite satyeva punarmanuSyo bhavati, tadA tasya nAmna ekonatriMzadvandhe ekaviMzati-SaDviMzatyudayasthAnadvaye trinavatisatkarmatA labhyate, etadabhiprAyeNeva saptatikAmUla-cUrNi vRttiSu tathA-'traiva granthe prAg // 206 // dayasthAnadvaye (250) tamagAthAyAmanantaraM / / 276 / / tamagAthAyAJca nAmna ekonatriMzabandhasthAne saptodayasthAneSu trinavati satkarmatA pratipAditeti sambhAvyate / L. D. pratau punaratrA'pi-trinavatisatkarmatA ekaviMzati SaDviMzatyudayasthAnadvaye niSiddhA / 1.2.5 idaM yantraM L. D. prtau| 3 "tIsanha" iti L. D. prtau| 4 "saMta" iti L. D. pratAvasti, J. pratiprasakopyAM nAsti / Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe 'ThavaNA aTra baMdhaThANA. aTTa udayaTTANA sattAThANA dasa sannimmi baMdhaThANA baMdhabhaMgA udaya sattA bhaMgA ThANA 257656, 30 6 4123/ 11 6248 7671 44 | udayaThANA | 21 | 25 26 27 28 29 30 31 | 23 4 sannitiribhaMgA 8 . 288 0 576 1952) 728/1652/ 25 / 25 | maNuyabhaMgA | . 28 * 576 576 1152| | 26 / 16 viuvyitiriya. . . | 8 | 16 | 16 8 8 | AhArakabhaMgA * | 1 || 1 | 22 | 1 | 0 | 266248 devANa bhaMgA | 8 8 | * | 8 | 16 | 16 | 8 | 6 | 30 4641 mArakANa bhaMgA 1 1 0 1 1 1 0 . viuThivamaNu,, | 08.8 9 / 10 sattAThANA 5 2 5 2 | 4 | 4 | 4 4 (savve- 13745 42H / 200) satitthayarasaMtA 63 sAmanna tariyamaNuyacausu udaesu bhaMgA cunnIena bhaNiyatti na lihiyA devANa bhaMgA 30 4641 7667 - 42 aTThAvIsaM baMdhaM baMdhahi tirimaNuya niyayaudaehi / suraniragaipAuggaM visuddha taha kissamANA u / (343) karaNi apajattA uNa Aimacauudaya vaTTamANA u / ' suddhigayA aDavIsaM iyarA uNatIsa baMdhaMti // (344) iha Aima cauudayA igavIsachvIsa taha ya aDavIsA / uNatIsA viya kamaso viyappa je jassa saMbhaviyA / / (345) 1 idaM yantraM L. D. pratAvasti, J. pratiprasakopyAM nAsti / atra L. D. pratau "udayaha" iti pATho dRzyate kintu samyag na jJAyate iti kRtvA-'smAmi rekatriMzadbandhasatkamekaM triMzatprakRtyAtmakamudayasthAnamAzritya maGgAH 144 dazitA iti jJeyam / yadi keSAJcidAcAryANAmabhiprAyeNa punaruttaravaikriyamanu- / dhyA AhArakamanuSyAzcApi prakRtabandhakatayA vivakSyante tadehaikonatriMzadudayasthAnamapyadhikatayA labhyeta, tathe konatriMzadudayasthAnasatkamaGgadvayaM triMzadudayasthAnasambandhimaGgadvikamiti caturNA bhaGgAnAmadhikatayA lAbhAtsarvaM udayabhaGgAH 148 syuH| Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasthAneSu nAmnastathA guNasthAnakeSu jJAnAvaraNAntarAyadarzanAvaraNIyAnAM bandhodayasattAsthAnabhaGgAH [55 na ya vivariyaM puDho iha bhaMgA aDavIsi udayamaMbhaviyA / cunniduge vi hu lahue ahavA na hu avagayA samma / / (346) teNa na bhaMgapamANaM aDavIsammi cauudayasaMbhaviyaM / tirimaNusAmannANaM iyarudaesu ca puNa ee // (347) paNatIsamaNuviuvisu chappannaM taha tirikkhabhaMgA / tIsigatIse udae tirimaNusAmanna je bhaMgA / (348) paNatIsaM chappanA cAlIsasayA u ahiya battIsA / 4032 bhaMgANaM tu. pamANaM viuvvidugaudayaaMtesu // (346) aTThAvIsabaMdhajaMtajhyaM'ThavaNA ThANA | 21 | 25 26 27 28 | 26 | 30 / 31 | maMgA | tigyi0 * | * | 0 | 0 | 0 | 0 17281152 (2880) | maNuve. umviya0 tiriveH| * | 8 | | | 16 | 16 | 8 || (56) | tiriveuThivaya0 sAmannamaNuyatiriyabhaMgA samyag na jJA(yan)te causu udaesu // jIvasthAneSu nAma samAptam // caupaDhamaTThANAI 4 terasahINAI 4 nAva patteyaM / [318] evaM uvarayavaMye sannIpajjattasaMveho // 28 // paMcAsaM sayamegaM cauvIsaNuvIsa tahaya sattarasa / dunni sayA ya dahottara sannIpajjattaThANANi // 28 // [316] bhaNiyAu jIvaThAge baMdhodayasaMtavivaraNaM kiMci / guNaThANagesu taM ciya bhaNAmi kiMci samAseNaM / / 282 / / (350) [320] guNasthAnakeSu jJAnAvaraNA-'ntarAyayordarzanAvaraNasya bandhodayasattAsthAnAnAM maGgAHnANaMtarAyativihamavi dasasu do 'hoti dosu ThANesu / "micchAsANe voe nava cau paNa nava ya saMtaMsA ||muu.-36|| (351) [321] . 1 idaM yantraM L. D. pratAvasti, J. pratipresakopyAM nAsti / 2 "jIvaThANesu" iti J. pratipresakopyAm / 3 "tecciya" iti J. prtiprskopyaam| 4 "huMti" iti L. D. pratau / 5 "micchAsANA" iti L. D. prtau| Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 56 saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe 'mIsAiniyahIo chaccau paNa nava ya santakammaMsA / caubaMdhatige caupaNanavaMsa dusu juyala chssNtaa||suu.-40|| (352) [322] uvasaMte caupaNanava khINe caurudaya chacca causaMtA / veyaNiyAuyagoe vibhaja mohaM paraM vocchaM ||muu.-41|| (353) [323] nANaMtarAyagAhAtigassa vivaraNaM puvvuttaM // dusu juyale chassaMtA eeNa paeNa sUiyA khavagA / tesi visesaM vivare kiMcI gAhAnusAreNa ||283 / / (354) [324] accaMtavisuddhattA nidAudao na khavagaseDhIe / appuvvAI caubaMdhagesu caurodao teNa / / 284 // (3.5) [325] appuvvapaDhamabhAge chakkaM uvariM tu caurabaMdhudae / jA suhumo sattAe bAyarasaMkhaMsa navasaMtA // 285 // (356) [326] ___ thINatigakhaviya uvari chassaMtA jAva suhumarAgaMto / ghaMdhovarame caurudaya khINi saMtA u chaccauro / / 286 // (357) [327] guNasthAnakeSu vedanIyagotrayorbandhasthAnAdimaGgAH cau chassu donni sattasu ege cau guNisu veynniybhNgaa|' goe paNacau do tisu egaTThasu donni egammi ||s.-0|| (358) [328] chasu Aimesu paDhamA cauro baMdhe ya aMtimA do do / veyaNie iya sattasu baMdhovarame caura ege // 287 / / (359) [326] baMdhovarami ajoge sAyAsAyANa udau ko kassa / jAva ducarimo do do 'carime ekkekka saMtAo // 288 / / (360) [330] sAyaM baMdhaM taha udaya sAya taha sAyabaMdhi dukkhudao / do do saMtA dosu vi iya bhaMgA sattasu guNesu // 289 / / (361) [331] padamammi paDhama paMca u bIe paDhamaM vivajjiyA cauro / uccaM baMdhaM nIcucca udaya do saMta bhaMgadugaM // 260 / (362 [332] egesi mayaM nIyaM vayagahaNe neva hoi udayammi / nIyA vi hu jaijAI taha vi ya te ucca veyaMti // 291 / / (363) [333] 1"missAi0' iti L. D. pratau / 2 "aMtariu" iti L. D. pratau / 3 'carame'' iti L. D. prtau| Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnakeSu darzanAvaraNIya-vedanIya gotrA ''yuSAM bandhodayasattAsthAnabhaGgAH [57 saMjayapamattaThANAu jA carimo suhumarAgasamao u / 'baMdhodayammi uccaM saMtA dusa uccanIyANaM / / 292 / / (363) [334] uvarayabaMdhe uccaM udae saMtAi do vi jAjogI / ajjogi 'caramasamae "udae saMtA ya uccassa // 263 / / (364) [335] ___ guNa thAna kaSvAyuSo bandhAdisthAnamagAHaTThacchAhigavIsA solasa vIsaM ca bAra chaddosa / docausu tIsu ekka micchAisuAge bhNgaa||suu.-0|| (366) [336] aTThAvIsaM 28 paDhame 26 bIe narayAu naratiri na baMdhe / taie baMdhavivajjA 16 cautthae vIsa iya hoti / / 294 / (367) [337] avirayasammA jIvA tirimaNu devAu[eka]meva baMdhati / nArayasura maNuyAuM aTTha u bhaMgA asaMbhaviyA // 265 / / (368 [338] 'naratiriyadesavirayA devAuM ekameva baMdhati / 'puvvuttA dasa juttA bhaMgavigappA u bArasa u / 266 // (369) [339] maNusarisa pamadattiyare 6 uvari maNuudayamaNuyasaMtAo / khavage paDucca egaM vi ya seDhI causu surasaMtA // 267 / / (370) [340] guNaThANA * mi0 sA0 mI0 / a0 | de0 | pa0 |'pa0 | "ThavaNa NAraNa0|nAnAvaraNa hai |udaya 4/5 4/5 4/5 4/5 4/5 4/5/4/5] vidanIya bhaMgA| 4 | 4 4 | 4|44| 2 | Auya0 |bhaMgA| 28 | 26 | 16 | 20 | 12 | 6 6 1 "baMdhe udae" iti L. D. pratau / 2 "do'' iti L. D. pratau / 3 "sattAe" iti L. D. pratau / 4 "carima0" iti L. D. pratau / 5 "udao" iti L. D. pratau / / "bandhAmAvA" iti L D. prtii| 7 "huMti" iti L. D. pratau / 8 "avisyasammA [jIvA] tirimaNu devAuM egameva" iti L. D. pratau / hai "puvvuttadasaM juttaM" iti L. D. pratau / 10 'maNubhaMga" iti L. D pratau / 11 idaM yantraM L D. pratAvasti, J. pratipresakopyAM naasti| Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAmidhe SaSThe karmapranthe ni0 'ni0 | su0 | u0 vI0 | sa0 ajo. * | 4/5 4/5 4/5 4/ 5 4 0 guNasthAnakeSu mohanIyasya bandhasthAnAniguNaThANagesu aTThasa ekkekkaM mohabaMdhaThANaM tu / paMcAniyaThiANe paMdhovara mI paraM tatto sUtram 42 // (371) [341] guNasthAnakeSu mohanIyodayasthAnAnisattAi sa u micche sAsAyaNamIsae nvukkosaa| chAI nava u avirae dese paMcAi aTheva |suutrm-43|| (302) [342] virae khaovasamie caurAI satta chaccApuvvammi / aniaSTibAyare puNa eko va duve va udayaMmA ||suu.-44|| (373) [343] egaM muhumasarAgo veei aveyagA bhave sesA / bhaMgANaM ca pamANaM puvuddiTaTeNa nAyadhvaM / sUtrama 15 / / (374) [344] "guNaThANagesu aTusu" iccAinAha * rakkAsa vipa suruvaM / / jai vi iha mohavivaraNa guNaThANa paDucca hiTTao adhika saMpai puNa kamapattaM tassa'NamA / (375) Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAneSu mohanIyasya bandhodayasthAnabhaGgAH ThavaNA pamatta. guNaThANA micchadiTThi sAsAdana| mIsa. | avirayasamma desavi. baMdhaTThANA | 22 / 21 / 17 / 17 / 13 baMdhabhaMgA / 6 / 4 / 2 2 2 2 udayaTTANA IFE || TET EPTEJEE||56 08/4/56. vauvIsiyA 133 1/4 2 2 12 1 1/3 3 1 2 | 3|3|1|1|33] 1 | 16 / 96 / 12 / 192 / 162 | apamatta apuvva0 aniyaTTibAyara0 su.|| udayapada ThavaNA | 162 / 66 12 mohiyA jIvA -- micchAi guNaTThANagesu udayasaMkhAmAha ThANA vAsa mi0 sA* mI* 'vi0 de0 | 50 'pa0 | ni0 |'ni0| su0 | .'ThavaNA-udayaH cau 30 / 00 .. | 2 52bhaM evaM bAvanna cuviisiyaa| udayapayA cauvIsa-| dugIdayabhaM0 12 | 1 |5, guNA 1248 // dugodayaegodayapayA 1 // egodayamaM05 / 1 idaM yantra L. D. pratAvasti, J. pratipresakopyAM nAsti / Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe . patteyaM guNaThANe paDucca mohudayapayaviMdasaMkhAmAha'ThavaNA- | guNaThANA miccha| mA. mIsa0 'viH | devaH pamatta 'pama0 niya. - 'niyaTTi . mohodaya. 162 66 / 96 162 | 162 192 132 66 | 12 | 1 | 2 | 2 | 1 | payaviMda cauvI siyA |payaviMdA 1632 768 768 1440/1248/1056 2056/480 28 evaM mohody1265|| evaM payaviMdacauvIsiyA 352|| payaviMdA 26 / / evaM savve payaviMdA 8477 // vA guNaThANA | miccha0 | sA0 mI0 'viraya0 | demavi0 | pamatta0 | 'pama0 padacauvIsiyA 8 / 4 / 4 / 8 8 8 8 padaviMdacau vIsiyA padaviMdA 1632 768 768 1440, 1248 : 1056 | 1056 sattAThANA 28,27,26 28 28,27 28,24 28,24 | 28 24 | 28,24 24 23,22.21/23,22,21,23,22,2123,22,26 // 2ThavaNA |ni aniyaTTi su. u. . | 4 | 12 | 1 | 1 | 1 | 1 | | udayapayA 1265 / / payaviMdaca vIsiyA 20 ( bha 24 | 1 | 1 | 1 | 352, bhaMgA 21 // payaviMdA 8477 // 28,24/ 28,24, 21, 13, 12,11, 5 | 21 | 4, 3, 2,1 1 idaM yantraM L. D. pratAvasti, J. pratipresakopyAM nAsti / 2 idaM yantra J. pratipresakopyAmasti, L. D. pratau naasti| 29 25 Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAneSu mohanIyasyodayasthAnabhaGgAH mohanIyasyodayasthAnamaGgAHeka chaDekkArekAraseva ikAraseva navatini / ee cauvIsagayA pAraduge paMca egammi suutrm-46|| (376) [345] porasapaNa sahisayA udayavigappehi mohiyA jiivaa| "culasoyasattasattaripayaviMdasaehi vinneyA ||suu-0|| (377) [346] ___ guNasthAnake Su mohanIyodayasthAnamaGgAHahagacaucaucauraDagA ya cauro ya 'hoti cauvIsA / micchAi apuvaMtA pArasapaNagaM ca aniyaTI ||suu.-0|| (378) [347] dasagammi ega micche tiga tiga navaaTThagammi sattegA / egaduga ega sANe navaaTThagasattage kamaso // 268 // (376) [348] taha mIsagammi evaM avirayasamme chaDega cauvIsA / tigatiga sattaga aTThaga egA navagammi bodhavyA // 299 // (380) [349] paMcodayammi egA tigatiga chassattage ya aThegA / desavirayammi evaM aTThaga cauvIsa udaesu // 300|| (381) [350] caurodayammiegA tiga tiga paNachakkagammi sattegA / saMjayapamattaudae apamatte taha ya evaM tu // 301 / / (382) [351] appuvve cauregA paNage do chakkagammi ekA u / micchAi apuvvaMte bAvannA sanbacauvIsA // 302 / / (3-3) [352] cauvIsaguNA ee bArasa aDayAla hu~ti mohudayA / duga ega udayabhaMgA navame te jANa solasagaM // 303 / / (384) [353] baMdhovarame suhame egudao lobhasuhumakiTTINaM / iya savvudayavigappA bArasapaNasaha mohassa // 304 / / (385) [354] Aha kaha eka udae 'heTThA ekkArabhaMga naNu vuttA / iha puNa paMceva kahaM pubbiM baMdho ihaM udao // 305 / / (386) [355] je baMdhai te veyai baMdhavivakkhAi bhaMgaekkArA / udayavivakkhAi puNo ekkudae paMca bhaMgA u // (387) * ThavaNA-peja naM0 56 // 1. "chaDikkA0" iti L.D. pratau / 2. "ekkammi" iti L.D. pratau / 3. "saTTa0" iti L. D. 'pratau / 4 "culasIi sattuttaripaya0" iti / 5 "huti" iti vA / 6 "uvariM" iti L. D. pravau / Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62] saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe aTThI 'pattIsA pattIsA sahimeva bAvannA / coyAla dosu 'vosA micchAmAIsu sAmanne ||suu.-0|| (388) [356] micche jo cauvIsA udayaguNA te u miliya aTThI / battIsAi kameNaM esa gamo jA apute // 306 / / (386) [357) "ee savvegaTThA cauvIsAe guNittu kayarAsI / uNatIsabhaMgasahiyA culasI satahattarA evaM // 307 // (360) [358] ThavaNA-peja nN060|| jogoSaogalesAiehi guNiyA havaMti kAyayA / je jattha guNahANe havaMti te tattha guNakArA ||suu.-47|| (361) [356] 'mohudayajogapayaviMdANaM ca vivaraNamAhamohudayapayavigappA guNi(A) guNaThANajogasaMkhAe / sAmannaM nava jogA savvesiM ahiya kesiMci // 308|| (362) [360] nava guNiyA udayapayA ikkArasahassa tinni paNasIyA 11385 / anne vi caura jogA micche sANe ya sammammi // 309 / / (353) [361] taha mIsapamattesu ego do jogaahiyayA kamaso / . ittha vi laddhavigappA kheppijjA punvarAsimmi // 310 / / (364) [362] veuvviya taha veubvimIsaorAlamIsakammaiyA / micchammi sAsaNammi ya avirayasammammi e ahiyA // 311 // (365) [363] aDacauvIsA veuvviyammi caucaurasesatigamicche / aNaudayarahiyaudayA na hoMti sattAinavagesu // 312 / / (366) [364] jao 'vutt| aNaudayarahiyamicche jogA dasa kuNai jaM na so kAlaM / aNaNudao puNa taduvalaga sammadidvissa micchudae // 313 / / (367) [365] sAsaNamIse cauro veuvviyajogi dusu ya patteyaM / taha uralamIsakammaNi sAsaNabhAvammi caucauro // 314 // (368) [366] veunvimIsanarae ahomuhI neva sAsaNo gacche / devA na saMDhaveyA viuvvimIsammi napuUNA ||315 // (366) [367] 1 "battIsaM battIsaM'' iti| 2 "vIsA vi amicchamA0" iti| 3 "esavve egatyA" iti L. D. pratau J. pratipresakopyAmapi / 4 "ayaM pAThaH J. pratipresakopyAM nAsti, kintu L. D. pratAvasti / 5... 'hunti' iti L. D. prtau| 6 "vottaM" iti L. D. pratau / Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAneSu mohanIyasyodayasthAnabhaGgAH solahayA teNa cattAri / / avirayasamme aTTha u veubviyakAyajogi cauvIsA / taha mIsakammaNesu navaraM thIveyapaDiseho // 31 // (420) [368] iha sammadidvijIvo na thIsu uvavajjaici vavahAre / accherautti hojjA ahavA suttassa bAhullA // 317 // (401) [366] napuveya kahaM bhannai veyagarahiyAu jeNa tinnudayA / taha veyageNa tini u naraesuvavajjamANANaM // 318 / / (402) [370] ittha ya napusaveo iyaragaIu pumaveya saMbhaviyA / saMbhAvayAmi itthaM napusathIveyapaDiseho // 316 / / (403) [371] orAlamIsi samme purisaveeNa ceva uvavAo / aha titthaM thIvee ittha'vi accherasaMbhavaoM // 320 // (404) [372] aTTha ya solahayA veuvviyamIsakammaigajoge / orAlamIsi cauro veuvviya aTTha cauvIsA // 321 / / (405) [373] AhArayadugajoge solahayA aTTaaTThaudae / jamhA puvvadharI vA vikkiyaladdhI ya no itthI // 322 // (406) [374] iya vIrya 20 taha bArasa 12 cauro aTThava 'miliya cuviisaa| micchAi avirayaMte taha sAsaNi caura solahiyA // 323 / / (407) [375] avirayasampe vIsaM pamattapiriyammi solasola hayA / cauvIsasolahehiM guNiyA khiva puvarAsimmi // 324 / / (408) [376] terasasahassa taha ikkasI ya joga' payasavvapiMDeNa / (13081) iya aNumArA viMdA guNijja iha svvjttenn| / 325 / / (401) [377] puvvaM va jogaguNiyA payaviMdA te havaMti iha daMDA / teNauyA 'donnisayAsahaspachAvattarI navahi (76263) // 326 / / (410) [378] veuvviyaaTThI battIsA iyarajoga patteyaM / chAvattaramayamegaM cIniyamicchadidvimmi // 327 // (411) [376] sAsAyaNa veuniyogAlayamIsakammaigajoge / battImaM patteyaM vecipabhIsa solahayA // (412) 1 "va" iti L. D. prato 2 ti .. D. pratau / 3 "mayaH" iti L. D. prtau| 4 "duni" ti L. D. prtau| Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe mIse viuvvijoge battIsaM hoti viMdacauvIsA / avirayasamme saTThI veubviyakAyajogammi // (43). taha mIsakammaNesu solahayA saDhi . hoti patteyaM / / orAliyamIsammI . tesaTThI aTThayA jANa // (414. AhAraga taha AhAramIsa saMjayapamattaudayammi / coyAlaM patteyaM solahayA dosu jogesu / (415) ee guNittu savve niyaniyaThANehi puvvarAsimmi / pakkhivasu samavautto saMpunA jeNa sA rAsI / / (416) mohodayapayaviMdA guNajogaviyAraNAa uvautto / saMkhA puNa uNanavaI sahassa taha tinni uNapannA / / (86346) (47) : 'ThavaNA-. guNaThANA- mi0 | sA. | mI. pravi. desa. matta. 'pama. |'puvva ''naya. su. | jogaThANA- | 13 | 13 | 10 | 13 | 9 | 11 | 9 9 9/16/6/1 (savve) jogapavA- 2208/1216 660 2240 17 8/19841728 864 644 6. 13081 jogapayaviMdA 132 17287680 16.137 | 13 |65045320 252 6 .89346 mohodayapayaviMdA guNijogaviyAraNA taiyamaMkhA / jAyA sahassa uNanavai tiNNi sayA auNapaNNA ya 86346 // 32 // [380] maNiyA jogapayadaMDamagANA, iyANi uvaogapayadaMDamaggaNA bhaNNaipaDhame bIe paMca u taie cau paMcame va chacca bhave / sese sattuvaogA mohudaehiM guNijjAhi // 326 / / (418) [381] micche jA cauvIsA uvaogaguNA havaMti tesi payA / navasayasaTThA 960 savve se sesu ya esa hoi kamo 330 / (416) [382] jaivi cauvIsasaMkhA guNiyA uvaoga ittha payavuttA / tahavi ya cauvIsaguNA mohapayA 'ettha daTThavyA 331 / (420) [383] 1 idaM yantraM L. D. pratAvasti, J. pratipresakopyAM nAsti / 2 ' bhannaI'' iti L D pratau / 3 'sesaguNANaM ca esa kamo / 4 "pugvuttA" iti L. D prtau| 5 'intha' iti L. D. pratau / Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'ThavaNA guNasthAneSumohanIyasyodayasthAnabhaGgAstathaiva yogopayogalezyA AzrityA'pi [65 sANe causayamIyA 480 mIse chAvattarA ya paMca bhave 576 / avirayasamme 1152 dese 1152 kArasabAvaNNa ikkekk||332||(421) [384] uvaogapaya pamatte terasa coyAla 1344 tahaya iyare ya 1344 / chabbAvattarapuvve 672 aniyaTTisayaM tu bArahiyaM 112 // 333 / / (422) [385] suhame baMdhovarame ekkudae satta huti uvaogA / savve satta sahassA navanauyA hoMti sattasayA (7799) // ( 23) aTThI battIsA iya aNusAreNa sesacauvIsA / niyauvaogaguNA te payadaMDA huti savve vi // (424) cauvIsa paMcabhaMgA sattaguNA te vi khivasu rAsimmi / ekkAvannasahassA tesIyA huti savve vi / / (51083) (425) upayogapayadaMDAguNaThANA * mi. sA. mI. avi0 desa. pa. | apa. apu. ani| su. | ubaogA- 185/4 | 6/4 | 6/8/6/8/7/8/7/8/7/4 | 7/16, 12 (sabbe) | upayogapayA-660 480 | 576 11521152 / 13444344 672 | 112 | - | 77e , gipaya 81603840/4608/8640 / 04887362/7392/3360 166 | 7 51083 iyANi lesapayA lesadaMDA ya bhannati paDhamacaukke chakka uvari tige tinni hoti lesAo / sesesu sukkalesA mohudaehiM guNijjAhi // (426) micchammi lesaudayA ikkArasayA havaMti bAvannA 1152 / avirayasamme tecciya lesaguNA hoti te udayA 1152 // 334 // (427) [386] sAsaNa 576 mIse 576 dese iyare ya hoMti lesudayA / chAvattarapaMcasayA 576 patteyaM puci channauI 66 // 335 / / (428) [387] solasa 16 aniyaTTimmI suhume ekako ya saMkhasa vi / nauyA bAvannasayA satta u bhaMgA u piMDeNa 5267 // 336 // (426) [388] aTThI iccAI guNiyA savve vi lesadaMDAo / aTThattIsasahassA donni sayA sattatIsAu 38237 // 337 // (430) [386] - 1 ida yantraM L. D. pratAvasti, J. pratipresakopyAM nAsti / 2 "ticciya" L. D. iti prtau| Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 ] saptatikAmidhe SaSThe karmagranthe 'ThavaNA guNaThANA - mi. sA. mI. avi. / desa. lesA - 6 6 6 / 6 / 3 lesApayA - 1152 576, 576 | 1152 576 lesApayadaMDA- 9792 4608 4608 8640 3744 sa.ThA.saMkhyA / 3 / 1 / 3 / 5 / 5 | 21,21, | 22.21, sattAThANA -28,27,26, 28 28,27,24 28,2,3 pamatta / apa0 / apu0 | ani0 | su. u. . |maJcasaMkha0 11-(297 1 -38237 | 3198 | 3168 | 480 | 28 / 28.24,2328,2423/ 28,24 28.04.21 28,24/28.24,21 22,21, 22,21, 21. 13,50.5121,1 |5.5.3.2, guNasthAnakeSu mohanIyasattAsthAnAni guNaThANagesu sattAsaMgvAmAhatinnegeM egegaM tigamisse paca causu tigapuve / ekkAravAyarammI suhume cau tini uvasaMte ||suu.-48|| (531) [390] tinnege egegaM gAhA puvvabhaNiyA sattaTTANA u mohe guNaTThANamAsajjaiyANi nAmassa bhannai guNasthAnakeSu nAmno bandhodayasattAsthAnAnichannavachakkaM, tigasattadugaM dugatigaduga, tigahacaU / dugachaccau dugapaNacau caudugacau paNagaegacaU ||m.-49|| (432) [391] egegamaha egegamaTTa chaumatyakevAlajiNANaM / egaM cau emaM cau aTTa cau dulakkamudayasA |s.-50| (133) [362] eesiM vivaraNaM bhaNNai- . ripremakopyAM naasti| 1 idaM yantraM L. D. pratAvasti, J pratipremakApyAM nAsti : 'laya : 3 "mohamAsaja" iti L. D. prtau| 4 "jaMtaiya" iti L tA . Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * guNasthAneSu mohanIyasya lezyA AzrityodayasthAnamaGgAstathA mohanIyasattAsthAnAni tathA [67 nAmno bandhodayasattAsthAnamaGgAH ThavaNA baMdhaTTANA- 6 | 3 | 2 | 3 | 2 | 2 | 4 | 5 | 1 | 1 | * | * * * udayaThANA / | 7 | 3 || 6 | 5 | 2 | 1 | 1 | 1 | 1 || 8 | 2 saMtaDhANA- 6 | 2 | 2 | 4|4|4|4|4|||| 4 | 4 | 6 | tIsaMta chacca baMdhA udayA nava kevalINa mottUNa / paNatA puvvuttA uNanavaI micchadidvissa // 338 // (434) [393] baMdhabhaMgAcaMu paNavIsA solasa nava vANauI sayA ya cattolA / battIsutarachAyAlasayA micchassa baMdhavihI ||suu.-0|| (435) [364] ____ baMdhabhaMgA 13926 / / sattaTThahArakevali 'bhaMgatigaM jai viuvvi saMbhaviyA / mottRNa sesa savve micchaddivissa saMbhaviyA // 336 // (436) [365] saMveho. udaesu baMdhe baMdhe ya saMtacAlIsA / navara uNatIsabaMdhe "neraiya paDucca uNanaui // 340 // (437) [396] igavIse paNavIse sagavIse aTThavIsauNatIse / uNatIsabaMdhagA e paMcasu udaesu neraiyA // (438) titthayarasaMtakammI narae baMdhAu aMtaramuhuttaM / micchattaveyago so paMcasu neraiyaudaesu // 341 // (439) [367] aTThAvIse baMdhe aMtillA donni udaya micchassa / / cautigasattAThANA puvvuttA satta savvevi // 342 / / (440) [398] paNavaMdhesu dosaya aDavIse satta paMca uNatIse / donni saya bArasuttara sattATThANAi~ micchammi // 343 / / (441) [369] ThavaNA- | baMdha0 / 23 / 25 / 26 / 28 / 26 / 30 / | sattA0 40. 40 40 |10/5 40 / / 9 9 8 (channavachakkaM ti gayaM // 1 // iti prathamaguNasthAnake) 1 "vIsa aTTa nava muttu / " iti L. D. pratau / 2 "bhaMgA tiga' iti L. D. prtau| 3 "muttaNa" iti L. D. pratau / 4 "ahiyA uNanavA paNabheyA // 43 // " iti L. D. prto| 212 udayA Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhidhe SaSThe karmaganthe aDavIsugutIsatIsA baMdhA sANammi baMdhabhaMgA u / aDa causaTThisayAI battIsasayAi~ kamaso u // 344 / / (442) [400] . | baMdhaTTANA | 28 | 26 | 30 | bhaMgA 8 64003200 chevaTTahuMDa muttaM paNapaNageNaM guNijja thiragAI / 128 / jamhA na sAsaNammI huMDaM chevaTTa bajhaMti // 345 / / (443) [401] teNa uNatIsabaMdhe causaTThisayA u maNuyatiriesu / 'ujjoyatIsi bhaMgA battIsasayA u tiriyANaM // 346 // (444) [402] caupaDhama tini carimA micchaganavagAu sAsaNe satta / aTThAsI bANauI sattATThANA u sANammi // 347 / / (445) [403] paDhamA u cauraudayA igivigalapaNidiladdhipajANaM / puvvabhavAyAyANaM karaNi apajANa saMbhaviyA // 348 // (446) [404] cau paDhamA egidisu cauvIsaM muttu te cciya tasesu / Navari paNavIsaudao suresu puvvutta egidI // (447) tiNNudayA je carimA uvasamasammammi aNaudaya bhnniyaa| pajattacaugaIsu je jassa ya kei saMbhaviyA // 346 / / (448) [405] ___bhaMgA udaesu ke kassa taM bhannaibattIsa donni aTThaya bAsI ya sayA ya paMca nava udyaa| bArahigA tevIsaM bAvannekArasa 'sayA ya ||suutrm-0||(446) [406] do 2 chakka 6 aTTha 8 aTThaga 8 taha aTThaga 8 sAsaNammi igavIse / igi 1 vigala 2 sagala 3 maNu 4 sura 5 pajjattANaM ca saMbhaviyA // 350 // (450) [407] bAyarapatteyavaNe pajattajasAjasehi do bhaMgA / igavIse cauvIse 24 aTThaya 8 paNavIsi devANaM // 351 // (451) [408] 1 "ujjoyatIsabaMdhe" iti L. D. pratau / 2 "dunniaTTha ya bAsIi" ityapi / 3 "sayAI" / L. D. prtau| Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAneSu nAmno bandhodayasattAsthAnabhaGgAH [69 dosaya aTThAsIyA maNu taha tiriyANa chacca vigalANaM / paMcasayA bAsIyA 582 udae chanvIsi savve vi // 352 / / (452) [406] ego ya aTThabhaMgA nArayadevANa udai uNatIse / tIsudai tiriyamaNusura tevIsasayA u bArahiyA // 353|| (453) [410] ujjoyatIsi aTTha u kArasabAvanna te ya saratIse / deva taha tiriya bhaMgA te ciya maNayANa tiriyasamA // 354H / (454) [411] ujjoyatIsaudao micchadidvissa na uNa sANassa / ujjoyaegatIsA sAsaNabhAvammi kaha evaM // 35 // (455) [412] jaM micchadidvibhaNiyaM 'sAsaNutIsammi tassa pakkhevA / apajatti saMbhavo tahi sANaM bhAsAipajjatte // 356 / / (456) [413] igatIsA tiriudae sAsaNabhAvammikAra bAvaNNA / causahasasattanavaI 4097 sAsaNaguNasavva piMDeNa ||357 / / (457) [414] saMveho ya iyANiM sAsaNa bhAvammi caMdhi aDavIse / do udayA aMtillA tigasaMta na tiriya bANauI // 358 / / (458) [415] maNutIsudae sattA bANavaI jeNa koi seDhoo / cuyahAragakammaMsI sAsaNabhAvammi gacchejA // 359 / / (459) [416] aDasI tirimaNuyANaM niyaniyaudaesu vaTTamANANaM / aDavIsabaMdhagANaM tigaThANA saMta saMveho // 360 // (460) [417] uvvaliyasesahAragauvasamasamma lahittu jesi mayaM / . tatto sAsaNabhAvaM bANavaI tiriya na viroho // 361 // (461) [418] kaha bhannaijo gaMThiM tA paDhamo gaMThi samaIao bhave bIyaM / / aniyaTTIkaraNaM puNa sammattapurakkhaDe jIve // (462) "tassa ya aMte uvasamasammaM tigapuja kuNai micchasi / (463) veyagasammaddiTThI aNaMtaraM savvavirai lahiUNa / tatto visujjhamANo AhAracaU samajjei / / (464) 'aDavIsasaMtakammI mohe bANavai nAma . saMtaMsI / 1"sAsuNatI0" iti L. D. pratau / 2 "bAvannA" iti L. D. pratau / 3 "eSA gAthA-'pUrNA lekhakadoSAt L.D. pratAvastIti sambhAvyate / etadgAthottarArdham-"tavvaDio puNa gacchada samme mIsAi . micche kA / / (463)" ityevaMvidhaM syAdanyathA betyapi saMbhAvanA kriyte| Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAmidhe SaSThe karmagranthe parivaDiuM micchattaM taha gacchada causu vi gaIsu // (465) micchattagao tinni vi sammaM mIsaM ca haarcupyddii| uvvaliuM ADhavaI ucalai ca saMkhapallaMse // (466) chavvIsasaMtakammI puNa sa ca karaNehi~ uvasamaM pAve / tassaMte aNaudae sAsAyaNabhAva gacchejjA / (467) AhAracauvvalie aTThAsI saMtakamma NAmassa / ahavA vi paDhamasamme. aMte sANo va aTThAsI // (468) annesi mayaM tinnivi uvvaliyaM ADhavei samakAlaM / uvvalai kameNa tahA pallAsaMkhaMsabhAgeNa // (466) uvvalie didviduge hAragasaMtammi uvvaliyapAe / itthaMtarammi uvasamakaraNehiM uvasamai pAvaM // (470) tassaMte aNaudae paDhamaM sANo va buccae so ca / / bANavaisaMtakammaM sANe tiriyANa na viroho // (471) je uNatIsaM baMdhahi sAsAyaNamaNuyatiriyapAuggaM / . aDasIisaMtaThANaM sattasu udaesu taha 'tIse // 362 / / (472) [416] nava tiripAuggaM ujjoyasahiyaM tu baMdhamANANaM / , tigaaTThaaTThaThANA savve uNavIsa piMDeNa // 363 // (473) [420] uNatIsatIsavaMdhe niyaniyaudaesu saMta bANauI / puvvaM va bhaNiyavihiNA tirimaNuya mayaMtareNeha // 364 / / 474) [421] tigasattadugaM ti gayaM / / 2 / / (iti dvitIyaguNasthAnake) uNatIsaaTThavIsA baMdhe udaesu tIsauNatIsA / taha egatIsa udae do ThANA saMta mIsassa // 365 / / (475) [422] baMdhesu bhaMgasolasa udae cautIsa hoMti paNasaTThA / 3465 / bhaMgA iha saMbhaviyA caugaiyANaM ca pajjANaM // 366 // (476) [423] egaM aTTha ya bhaMgA nArayadevANa auNatIsammi / tevIsaM cauruttara 2304 naratiriyANaM ca tIsudae // 367|| 477) [424] igatIsA tiriyANaM tiriya vigappA ikAra bAvannA / 1152 / evaM cautIsasayA paNasaTThA missabhaMgANaM // 368 // (478)[425] 1 "tIsi" iti L. D. pratau / 2 "hu~ti" iti L. D. pratau / "ya kAra" iti J. pratipresakopyAM Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAneSu nAmno bandhodayasattAsthAnAnAM maGgAH saMvedhazca [.1 saMveho baMdhesu udayaM udayaM paDucca do ThANA 9299 / aDavIsi duaMtillA iyare 'uNatIsaudao u // 366 / / (479) [426] __evaM saMtaTThANA 6 // dugatigadgaM ti gayaM // 3 // (iti tRtIyaguNasthAnake) tigabaMdhaThANa ajae aDavIsu gutIsu taha ya tIsA ya / thirasubhajasaiyarehiM bhaMgA aTThaTTha patteyaM // 370 / / (480) 427] aTTha u udayaTThANA je puvvuttA u baMdhi aDavIse / udayavigappA savve je jesiM huMti saMbhaviyA / / 371 / / (481) [428] caugaI u paDucca saMtaThANasAmittasaMbhavamAha-- saMtaTThANA cauro. paDhamA teNavai maNuyadevANaM / apamaMttasaMjao baMdhiUNa ajaso maNussadevo vA // 372 / / (482) [426] taM ca kahaM apamatto apuvakaraNo ya paMdhi igatIsaM / parivaDiUNa asaMjaya maNuo devo va mariu uvavanno // 373 / / (483) [430] cANaui saMtakammI AhAraga baMdhiUNa caugaiyA / te uvvaliMti ajayA aNauvvalie ya cANauI // 374 / / (484) [431] uNanavai / devamaNue neraiyANaM ca sammadiTThINaM / tirie na tinthasaMtA nirimaNumicchANa aMtamuhU // 375 / / (485) [432] aDasIi saMtaThANaM causu vi gaIsu sammamicchANaM / maNutiriyANaM sesA jA jassa ya hoi saMbhaviyA // 376 // [433] terasahINA cauge paDhamAikameNa khavagANaM // (486) mava tithi aTTha kevali sattA payaDI ajogiguNaThANe / chAsI taha sII tirimaNu attari gaitasANaM ca // (487) saMveho bhannai / / aTThAvIse baMdhe aTTha u udayA u saMta do ThANA / / aTThAsI bANauI duga duga patteya udaesu 16 // 377 / / (488) [434] uNatIsavaMdhagANaM sAmanneNaM ta satta udayA u / igatIsaM vajjetA nigyiANa ra maNyapAuggA // 378|| (489) [435] duvihoNutImabaMdho maNagaDapAumA taha surANaM ca / devagaIpAuggaM maNayA saMdhati titthajuyaM // 376 / / (490) [436] 1"tinneva" udayA u" iti J. pano kayAmA / 2 "ya" iti J. pratipresakopyAm / Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAmidhe SaSThe karmagranthe iha paMcasu udaesu teNauI 63 tahaya hoi uNanavaI / igavIse 1 chavvIse 1 uNanavaI saMtaegAu // 380 / / (461) [437] - kahaM bhannai // iha AhAracaukkaM avirai[e]patto ya uvvalemANo / uvvalai kameNa tahA paliyAsaMkhaMsabhAgeNa // 381 // (462) [438] titthayarasaMtakammI devA maNu esu caviu uvavaNNA / nAhArasaMtakammaM baMdhAbhAvAMu iha tesi // 382 / / (463) [439] igavIsA chabbIsA dunni u udayA sarIraasamatte / uNatIsavaMdhagANaM sammaddivINa maNu yANaM // 383 / / (494) [440) maNayagaIpAuggaM suraneraiyA ya sammadiTThI ya / aTThAsI bANauI niyaniyaudaesu do ThANA 12 / / 384 // / (464) [441] evaM suraneraiyA titthajuyA tIsaThANa baMdhati / titthAhAragasaMtA jeNaM vaMdhi tti uvavannA // 385 / / (465) [442] maNugaijoggaM tIsaM suraneraiyA u titthajuyabaMdhe / titthAhAragasaMtA jeNaM baMdhe tti uvavannA . // (465) teNavaI uNanavaI udayaM udayaM paDucca devANaM / 13 // niraye nobhayasaMtA teNaM uNanavai udaesu // 386 / / (466) [443) solasa taha cauvIsA bArasaThANA u tIsu vi kameNa / . cAvanna saMtaThANA avirayasammassa baMdhesu // 387 // (467).[444] tiaTTacau tti gayaM / / 4 / / (iti caturthaguNasthAnake) aDavIsA uNatIsA baMdhA udayA u caura veuvve / igatIsatIsaudayA sAmanna desavirayANaM // 388 // (468) [445) puvuttavaMdhabhaMgA udayavigappA u sarakhagai cariyA / saMdhayaNatahAgihayA coyAlasayaM tu patteyaM // 38 / (466) [446] tIsodayammi tirimaNu igatIse tiriyadesavirayANaM / 'paNuudayatiriviuvviya 5, cauro maNuyANa4 ivakekka 441 // 360 // (500) [447] 1.paNa" iti L. D. prto| Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAneSu nAmno bandhodayasattAsthAnAnAM bhaGgAH saMvedhazca ThavaNA udayaThANA- 25 27 28 29 30 31 | uJyitiri... 29 | 1 | 1 || veuThibamaNu0- 1 | 1 | 1 | 1 | . . | sA. tiri.- * * * * 144 144 | sA. maNu. * * * * * | 144 0 441| iya saMveho bhannai aTThAvIsA ya tiviha baMdhaMti / maNutiriyakammabhUmaga palibhAgiya desavirayA ya // 361 // (501) [448] chacceva udaya itthaM do do ThANADasI ya bANauI / igatIsa na maNuesu vArasa ThANA u udaesu / / 362 / / (502) [446] taha desavirayamaNuyA aDavIsA titthasahiya uNatIsA / teNavaI uNanavaI paMcasu udaesu patteyaM // (503) cArasa taha dasa sattA savve bAvIsa desavirayANaM / duga chaccau tti gayaM // 5 // (iti paJcamaguNasthAnake) anno udayaviseso sattaya veuvi taha ya AhAre / coyAlasayaM terasa aTThAvannaM sayaM 158 saMkhA // (505) dugapaNacau tti gayaM / / 6 / / (iti SaSThaguNasthAnake) / caubaMdhA apamatte aTThAvIsAi jAva igatIsA / 'ikkekkabhaMgamesiM do udayA tIsauNatIsA // 363 // (506) [450] ikkekkaM ca viuvvisu taha 'ikkekkaM ca hAragajaINaM / coyAlasayaM tIse aDayAlasayaM tu piMDeNaM // 364 // (507) [451] saMvehasaMtasaMkhA do do udayA u baMdhi patteyaM / "ikkekka saMtaThANaM savve aTheva udaesu ||39shaa (508) [452] titthAhAragasaMtA heusabhAvA tameva baMdhati / sammaapamattasaMjaya ikkekkaM teNa udaesu // 366 / / (509) [453] 1.23.4-6 "ekke" iti L. D. pratau / 5 "he usamAve" iti L D. pratau / Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe ThavaNA Mo baMdhaThANA- 28 29 30 31 / udayaThANA udayaThANA 26 | 30 / 26 30 | 26 | 30 | 29 | 30 | sattAThANA 8888898412 | 92 | 13 | 13 | caudugacautti gayaM // 7 // (iti saptamaguNasthAnake) baMdhA jahA'pamatte apuvvakaraNi jasakittipaMcamiyA / tIsudao taha bhaMgA 72 paDhamatisaMdhayaNasaMbhaviyA // 367 / / (510) [454] egayare saMThANe saradugakhagaIhi~ hoi cauvIsA / paDhamatisaMghayaNahayA vAhattari bhaMga savve // (511) caupaDhama saMtaThANA apuvvakaraNassa ekkaudayammi / etto ya navari vocchaM jasakIttI baMdhaudaesu // 398 / / 512) [455] jasakittIe baMdhe udao tIsanha caura sattAo / evaM sattAThANA aTTeva apuvvakaraNammi / (513) paNaegacau tti gayaM // 8 // (ityaSTamagaNanthAnake) , egegamaTTa evaM bAyarasuhumANa duNha patteyaM / / jasakittibaMdhu tIsaNha udau taha saMtaThANAI // 396 / / (514) [456] caupaDhamA uvasAmaga khavagA ya paDucca bAyarakasAe / taha terasa khaviehiM cauro khavagANa aTThaTTa / 400 / (515) [457] ___egegamaTTha tti gayaM / / 1-10 // (iti navama-dazamaguNasthAna kayoH) baMdhovarame uvasaMta khINa tIsaNha udaya patteyaM / caucaurasaMtaThANA uvasamakhINammi puvvuttA // 401 // (16) [458] sarakhagaivivakkhehiM cauro cauvIsa AgiI guNiyA / te saMghayaNatigeNaM bAhattari 'hoti uvasaMte // 402 / / (517) [456] . sarakhagaivipakkhehiM cauro cauvIsa AgiI guNiyA / khINammi bhaMgasaMkhA neyA paDhamammi saMghayaNe // (518) ___(egaM ca utti // 11-12 / / ityekAdaza-dvAdazaguNa : na ya :) kevalisajogijogisu aTTha u do udayaThANa jahakhaM / do do saMtavANA titthAtitthANa jogisma // 4.3 / / 519) [460] je cauro iha saMtA AsI chAvattarI ya do tinni / 1 "iMti' iti L D. prtau| 2 "titthayare" iti L D. pratau / Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNa thAnakeSu gatimArgaNAcatuSke ca nAmno bandhodayasattAsthAnAnAM bhaGgAH saMvedhazca [75 sAmannakevalidugaM uNasI 'paNNattarI duni // 404 / / (520) [461] paNa paNa udaesu ihaM saMtaDhANAi vIsa jogissa / ajjogikevalimmI pagaI nava aTTha udao u // 40 // (521) [462] navaudae do saMtA titthajuyA nava ya saMta ii tinni / aTThodayammi ee titthavihUNA ya iya (6) chacca // 406 // (522) [463] (aTTha cau tti duchakkaM ti ya gayaM / / 13-14 / / (iti trayodaza-caturdazaguNasthAnakayoH) cautIsasaMtaThANA uvarayavaMdhammi savvaudaesu / bhaNiyAu vivaraNA iha guNaThANagagAhaduganAme // 407 // (523) [464] dochakkaTThacaukkaM iccAI maggaNA u codasa vi / sUi[ya] iha satthayAreNa tesi~ pi karejja aNusArA / / 408 // (524) [465] dochakka'huMcakaM paNanavaekkArachakka baMdhudayA / nerahayAhasu saMtA ti paMca ekkArasa caukkaM ||muutrm-51|| (525) jIvabhedA - niri. | tiri. | maNuH / deva. baMdhaThANA - 2 | 6 8 / 4 udayaThANA - 5 | 1 | 11 | 6 sattAThANA , 3 . 5 / 11 / 4 nirayagai dunni baMdhA uNatIsA tIsa tiriyamaNujoggA / bhaMgA iha puvvuttA saMghayaNatahAgiguNiyAu // (526) aThuttara chAyAlA uNatIse dunha tIsi joyajuye / taha tIse titthajuye maNujoge aTTha bhaMgA u // (527) ThavaNA baMdhaThANA - tirijoggA bhaM. 4608 | 4608 (6216)| maNu joggA bhaM0 4608 | 8 (4616) ThavaNA 30 / (savve) (13832) 1 "pannattarI" iti L D. pratau / Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 ] uvaNA saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe tiriyagaI chanbandhA tevIsAI ya tIsapajjaMtA / bhaMgA iha micchasamA maNugai aYva oghuttA // (528) baMdhaTTANA- 23 / 25 | 26 / 28 29 30 31 / 1 (savve) tiriyabaMdhaThANabhaMH | 4 | 25 | 16 | 6 |2404632) * * (13626) maNuyabaMdhaThANabhaMH | 4 | 25 16 162484633| 1 | 1 (13637) paNavIsA chavvIsA uNatIsA tIsa caura surabaMdhA / AidugigidivAyaraiyare maNutiriyapAuggA // (526) paNavIse aDa bhaMgA chavvIse duguNa Ayavujjoe / vAyaraegidiMgayA dosu ya narayavva uTThati // (530) | baMdhaTThANA - 25 | 26 / 2 / 3. | savve] / tiriyajoggabhaM. 8 | 16 | 4608 | 4608 (6240) ThavaNA maNuyajoggarbha. . . 46088 (4616) | (13856) dolakkaTacaukkaM ti gayaM / / (iti narakAdigaticatuSke nAmno bandhasthAnAni) igavIsA paNavIsA sagavIsA aTThavIsa uNatIsA / nerahaya paMca udayA ekkeko bhaMgameesu / / / (531) , | udayaThANA- 21 | 25 | 27 28 29 ThavaNA paNa udayA egidisu vigale sagale ya chacca patteyaM / sAmannatiri viuvviya devudayA paMca na ya paDhamI // (532) vAyAlA chAvaTThI igavigale niyayaniyayaudaesu / sagalesu chaccudayA uNapanna chaluttarA piMDe // (533) chappana tiriviuvvisu piMDe paNasahasasayarijuyaudayA / tiriyagai savvabhaMgA ThAvaNasittaM tu jaMtaiyaM // (534) Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [. gatimArgaNAcatuSke nAmno bandhodayasthAnAnAM maGgAH . ThavaNA | udayaThANA - 21 | 24 25 26 27 28 29 30 31 (savve) | egidibha - 5 | 11 | 7 | 13 | 6 | * * * * | 42 vigalabhaH - * * * * | 6 | 6 | 19 | 12 | 66 sagala tiribhaH : * * 28e * 506 57: Prissuest | beuvvitiri. | * * | | * | 8 | 16 | 16 | 8 | * | 56 | sAmantramaNuyaudayA igavIsa chavIsa taha ya aDavIsA / uNatIsA tIsA taha chabbIsa duuttarA piMDe // (535) sesA u chacca ThANA kevaliAhAra taha viuvvANaM / aDa. sana paNatIsA bhaMgA puvvutta maNu udae // (536) ThavaNA- . udayaThANA - 20 | 21 | 25 | 28 | 20 | 28 | 26 | 30 | 31 | | 8 | savva bhNgaa| maNubhaMga0 - * E | * |28| * [576 576 |1152 * * | 0 | 2602 AhArabhaMga0- * * 1 . | 12 | 2 | 1 | * * * sAmanake0- 1 | * * ma | * | sa: / maH / ma. * * 1 | zeSa02 titthayara0 - * | 1 | * * | 1 | * | 1 | 1 | 1 | 1 | 6 | |gheuJci0 * * * 8 | 9 | 9 | 1 | * * * | 35 | ThavaNA igavIsA paNavIsA sattAvIsAi jAva tIsudao / chancudayA devesu bhaMgA causahi savvevi // (537) | udayaThANA - 21 , 25 | 27 | 28 29 30 | udayabhaMgA - 4 | 8 | 8 | 16 | 16 | 8 savvabhaMgA 64|| Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe paNa nava ekkAra chakka tti gayaM ||(iti narakAdigaticatuSke nAmna udayasthAnAni) cANauI aTThAsI uNanavaI niraya tinni saMtAo / tiriyagai paMca saMtA sAmanneNaM tu iya evaM // (538) . bANauI aTThAsI chalasI attarI ya cattAri / .. taha paMcamiyA. AsI attarivajja maNuesu // (536) maNuyasattAThANA-63, 62, 86, 88.86, 80, 76, 76, 75, 6, 8 / devagai caura saMtA tiNavai bANavai taha ya aTThAsI // uNanavaI saMta bhave io(to) saMvehu eesu // (540) (tipaMcaekkArasacaukkaM ti gayaM // iti gaticatuSke nAmnaH sattAsthAnAni) (atha gatimArgaNAcatuSke nAmno bandhodayasattAsthAnasaMvedhaH) . uNatIse baMdhammI paMcasu udaesu niraya dugasaMtaM / bANavaI aTThAsI tirijugge saMtayA dasa u // (541) taha tIse ujjoe uNatIse taha ya maNuyajuggammi / dasa dasa saMtavANA uNanavaI dosu paNapaNagaM || (542) tinthayarasaMtakammI micchaddiTThI u aMtamuhukAlaM / uNatIsabaMdha saMtaM uNanavai neraiyaudaesu // (543). taha tIsavaMdhi evaM sammaTThiI u nirayavaMdhesu / .. AyamacauaMtamuhU carime nirayAiyaM saMtaM // 144). iya saMveho vutto nArayavaMdhudayasaMta cAlIsaM / tiriyagaI saMveho iya aNusAreNa vocchAmi // (545) baMdhaThANe 26, udaesu saMtaThANA tu evaM savvA 25 // |baMdhaThANe 30, udaesusaMtaThANA udayaThANA 21 | 25 27 28 | 2 | 21 | 25 | 27 , 28 | 26 sagalatirijugge 2 62 | 62 | 62 62 | 2 | 62/63 |8222 maNuyagaijugge 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |89 | 86 | 89 | 86 | 8E titthayarasaMtakammI | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | evaM samvevi 15|| tiriyagaisaMveho bhannaipaNavaMdhA hiTThasamA baMdhe baMdhe ya nava udayaThANA / Aimacau paNasaMtA carimA niyamA u causaMtA || (546) ThavaNA Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [. .. gatimArgaNAcatuSke nAmnaH sattAsthAnamaGgA bandhodayasattAsthAnasaMvedhazca cAlIsasaMtaThANA caMdhe baMdhe ya hoti patteyaM / dunisaya saMtabheyA aTThAvIsammi puNa ee // (547) aTThAvIse baMdhe udayaTThANA u aTTha puvvuttA / iha kammabhogabhUmiyaveuvviyatiriyamAsajja // (548) do do saMtavANA aTThasu udaesu hoti patteyaM / navaraM doaMtillisu chalasI aTThAra savvevi // (546) - maNuyagaisaMvehamAhamaNuudayA puNa satta u udae udae ya caura saMtAu / cANavaI aTTAnI chalasI taha'sIi turiyA u // (550) navaraM do veuvviya do do paDhamAu saMtabheyA u / cANauI aTThAsI paNavIse taha ya sagavIse // (551) saMveho baMdhesu baMdhe baMdhe ya satta savvudayA / cauvIsa saMtaThANA paMcasu baMdhesu patteyaM // (552) paDhamatigabaMdhu micche uNatIsA tIsa samma taha micche / savvesu saMtaThANA cauvIse paMca guNiyA u // (553) titthayarasaMtiyANaM tiNavai uNanavai dunni udaesu / uNatIsa baMdhaThANe sattasu udaesu patteyaM // (554) aTThAvIse baMdhe sattasu udaesu saMtasolasagaM / tIse taha igatIse bANauI taha ya teNauI // (555) jasakittibaMdha aTTha u uvarayavaMdhagi tIsa puvvuttA / nauyasayasaMtasaMkhA maNuyagaI nAmasaMveho.. // (556) (devagaisaMvehamAha-) devagaI saMveho baMdhe baMdhe ya savvudayaThANA / pANauI aTThAsI do do saMtA u udaeK. // (557) titthayarasaMtiyA je maNuyagaIjoggatIsa baMdhatA / teNauI uNanavaI chasuvi udaesu patteyaM / // (558) teNavaisaMtakammaM paliyAsaMkhaMsaAuvolINe / na ghaDai devagaIe AhAracaukka uvvalai // (556) kesiMci mae evaM AhAruvvaliya sacaramakhaMDassa / saMtA ahiyA vihu teNavaI teNa bahukAlaM // (560) Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhidhe SaSThekarmagranthe dochakkaTThacaukkaM iccAiTThANa gaicaukkassa / / baMdhodayasaviyappA. saMtaDhANA ya iya vuttA // (461) iya aNusAreNa tahA neyA iha maggaNANa terasasu / baMdhodayasaMtagayA. bheyaviyappAu savvattha // (462) iya eu sumaraNatthaM TippaNamittaM pi kiMci uddhariyaM / lakkhaNachaMdaviyAro na ya kAyavyo ya ko vi ihaM // (563) [466] ittha ya suttavivannaM maimohA kiMci uddhariya hojjA / sohiMtu jANamANA majjha ya micchukkaDaM hou // (564) [467] sirijiNavallahasUrI AsI sUruva bhuvaNavikkhAo / tasseva viNeeNaM uddhariyaM rAmadeveNaM // (565) zrIrAmadevagaNikRtaM saptatikATippanakaM samAptam / / zivamasta sarvamagata bhajana jayati zAsanama Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 1 saptatikAmidhe SaSThe karmapranthe 'vaziSTamUlagAthAsUtrANi igivigaliMdiya sagale paNapaMca ya aTTha pNdhtthaannaanni| paNa chakkekArudayA paNa paNa pArasagasaMtANi ||suutrm-52|| iya kammapagaDiThANANi suTu baMdhudayasaMtakammaMsA / gaiAiehiM aTThasu cauppagAreNa neyANi ||suutrm-53|| gai 1iMdie 2ya kAe 3joe 4 vee5 kasAya 6 nANe y| saMjama 8 daMsaNa halesA 10 bhava 11 samme 12 sanni 13 AhAre 14 ||suutrm-0|| saMtapayaparUvaNayA1davvapamANaMca 2 khetta 3 phusaNA y| kAlaM 5 taraMca 6 bhAvo 7 appASahuyaM ca 8daaraaiN||suutrm-0|| xudayarasudoraNassa ya sAmittAo na vijjaha viseso| muttuNaM IyAlaM sesANaM savvapayaDoNaM ||suutrm-54|| xnANaMtarAyadasagaM 10 desaNa nava ha veyaNijja micchttN| sammatta 1 lobha 1 veyA 3 uyANi 4navanAma 9 ucca 1 ca ||suutrm-0|| maNuyagaijAitasapAyaraM ca pajjattasubhagamAijjaM / jasakittI titthagaraM nAmassa havaMti nava eyA ||suutrm-0|| titthayarAhAragavirahiyA u ajjei savvapayaDIo / micchattaveyago sAsaNo vi ugavIsasesAo ||suutrm-56|| loyAlasesa mIso avirayasammo tiyAlaparisesa / taMvanna desavirao virao sagavannasesAo ||strm-57|| ugusahimappamatto baMha devAugassa iyaro vi / aTThAvannamapumdo chappannaM vAvi chanvIsaM ||suutrm-28|| SAvIsA egaNaM baMdhai aTThArasatti aniyaho / sattara suhamasarAgo, sAyamamoho sajogi tti ||suutrm-59|| x udayamsu gAhA / / nANaMtarAyagAhA // nihApaNagANaM sarIrapajjattIe pajjayANaM bIyasamayAu ADhavittu udaoM havai udIraNAe viNA tAva jAva iMdiyapajjattIe pajjattagutti tao bIyasamayapamii dovi hu~ti tti // micchattassa paDhamasammattamuppaiMteNa aMtarakaraNaM kayaM tattha paDhamaThiIa AvaliyasesAe udIraNA nasthi udao ceva // sammattassa bAvIsasaMtakamme Avaliyasese udabho ceva // ahavA . uvasamaseDhiM paDivajaMtassa aMtarakaraNe kae paDhamaThiIe AvaliyasesAe udao ceva // tiNhaM veyANaM jeNa veeNa seDhiM paDivanassa aMtarakaraNe kae paDhamaThiIe AvaliyAsesAe udao ceva / / Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2] saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe 'vaziSTamUlagAthAsUtrANi eso u baMdhasAmittogho gaiyAiesu vi taheva / . ohAo sAhijA jattha jahA payaDisambhAvo ||suutrm-60|| titthayaradevanirayAuyaM ca tisu timu gaIsubodhavvaM / avasesA payaDoo havaMti savvAsu vi gaIsu ||suutrm-61|| paDhamakasAyacaurpha dasaNatigasattayA vi uvasaMtA / avirayasammattAo jAva'niyaTitti nAyavvA ||suutrm-62|| sattaTTa nava ya pArasa solasa aTThAraseva iguviisaa| egAhiducauvIsA paNavIsA pAyare jANa ||suutrm-0|| sattAvIsaM suhame aTThAvosaM vi mohapayaDIo / ughasaMtavIyarAge uvasaMtA huti nAyavvA ||suutrm-0|| paDhamakasAyacaukaM etto micchatsamosasammattaM / avirayasamme dese 'pamattaapamatta khoyaMti ||suutrm-63|| aniyaTibAyare thINagiDitiganirayatiriyanAmAu / saMkhiime sese tappAogA u khoyaMti ||suutrm-0|| etto haNai kasAyaTTagaM pi pacchA NapuMsagaM itthI / to NokasAyachaka pi chuhai saMjalaNakohammi ||suutrm-oji purisaM kohe kohaM mANe mANaM ca chuhai mAyAe / mAyaM ca chuhai lobhe lobha muhama pi to haNai ||suutrm-64|| khINakasAyaducarime niiM payalaM ca haNai chumttho| ' AvaraNamaMtarAe chaumattho carimasamayammi suutrm-0|| saMbhinnaM pAsaMto logamalogaM ya savvao savvaM / taM nathi jaMna pAsaha bhUyaM bhavvaM bhavissaM ya ||suutrm-.|| devagaisahagayAo ducarimasamayabhaSiyammi khIyaMti / savivAgeyaranAmA nIyAgoyaMpi tattheva ||suutrm-65|| annayaraveyaNijja maNuyAU ubagoya nAme ya / veei ajogijiNo ukkosa jahanna ekkAraM ||suutrm-66|| maNuyagaijAitasapAyaraM ca pajattasubhagamAejjaM / jasakittI titthayaraM nAmassa havaMti nava eyA |suutrm-67|| . 1. "pamattaapamattage ya khIyaMti" iti pAThaH / Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 83 saptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe 'vaziSTamUlagAthAsUtrANi taccANupugvisahiyA terasa bhavasiddhiyassa carimammi / santaMsagamukkosaM jahannayaM pArasa havanti ||suutrm-68|| maNuyagaDasahagayAo bhavakhittavivAgajIvavAgatti / veyaNiannayaruccaM ca carimasamayammi khIyaMti ||suutrm-69|| aha sucirasayalajayasiharamaruyaniruvamasahAvasiDisuhaM / aNihaNamavvAbAhaM tirayaNasAraM aNuhavaM ti ||suutrm-70|| durahigamaNiuNa paramatyaruilabahubhaMgadiTTivAyAo / atthA aNusariyavvA baMdhodayasaMtakammANaM ||suutrm-71|| jo jattha apaDipunno atyo appAgameNa baDotti / taM khamiUNa bahumuyA pUreUNaM parikahiMtu ||suutrm-72|| . gAhaggaM sayarIe caMdamahattarayayANusArIe / TIkAe~ niyamiyANaM egUNA hoi nauIo ||suutrm-0|| // saptatikA samAptA // zivamasta sarvamagata jana jayA Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIprAcInAcAryapraNIte zrIsaptatikAbhidhe SaSThe karmagranthe zrIrAmadevagaNiviracitaM TippanakaM samAptam Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // OM hrIM zrI mahaM zrIzaMkhezvarapArzvanAthAya namaH / / nyAyAmbhonidhizrImadvijayAnandasUrIzvarapAdapadmebhyo namaH // sakalAgamarahasyavedizrImadAcAryavijayadAnasUrIzvarebhyo namaH // karmasAhityaniSNAtazrImadAcAryavijayapremasUrIzvarebhyo namaH / / zrImajjinavallabhagaNipuGgavaviracitaM sUkSmArthavicArasAraprakaraNam - (aparanAma-sArdhazatakaprakaraNam ) zrImadrAmadevagaNikRtaTippanakena virAjitam // waikan // OM namo vItarAgAya // siddhatthasuyaM namiuM suhamatthaviyAraTippaNaM kiMci / .. suguruvaeseNa ahaM . bhaNAmi saraNathamappassa // tattha pagaraNakAro maMgalAbhidheyANaM paDipAyaNanimittaM . imAM gAhAmAha mayalaMtarArivIraM vaMdiya varanANaloyaNaM vIraM / vocchaM . jahAsuyamahaM kammAiviyArasAralavaM // 1 // sayalA savve aMtarA-kAyamajjhavattiNI je ariNo veriNo kevalanANAiguNaparamapANaghAyagatteNa, annANarAgadosakohamANamAyAlobhAiNo, tesiM vIro-mUro, jahA vIrapuriso koi pabhUyabalajutto veriNo nijjhiNAi appaparakammeNa, tahA bhagavayA vi te aMtaraveriNo abANAI yA nijhiyA ii kaTU sayalaMtarArivIro, taM, vaMdiya=paNamiya vIraM caramatitthayaraM uttarapaeNa saMbaMdho / tahA 'varanANaloyaNaM' ti, vare-adhAne azeSA''varaNakSayAt , nANaM kevalanANaM loyaNaM kevaladaMsaNaM ca, "loka darzane' iti vacanAt , varanANaloyaNe jassa, taM tahA, vocchaM-bhaNissAmi, kahaM ? jahAsurya-suyANusAreNa 'ahaM' ti, appaniddezo, kiM bhaNihisi ? kammANi vakkhamANANi / AisaddAo guNaseDhi-puggalaparAvattAiyA / tesiM viyAro-panavaNA, tassa sAro-pahANo aTTho, tasseva lao aMso, taM vocchAmitti saMbaMdhaH / / 1 / / Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkSmArthavicArasAraprakaraNe iyANi padamaM tAva kammaM parUvei-- kIrai jieNa heUhi payaiThiirasapaesao jNtN| mUluttaruTTa aDavanasayapabheyaM bhave kammaM // 2 // karIi-niSphAijjai, jIveNa-saMsAriNA 'heUhi' tti micchatta5-avirai12-kasAya25-joge15hiM baMdhaheUhiM cauhi kammaM bajjhai / taM ca kammavaggaNAhiM kajjalasamuggauvva nicio logo te ya kammattAe jIveNa gahiyA kammati vuccaMti / jao vuttaM"jIvajhavasAyAo kammattA poggalA pariNamaMti / puggalakammanimittaM jIvo vi taheva pariNamai // " ___ taM ca cauvihaM, pagaibaMdhoThiibaMdho aNubhAgavaMdho paesabaMdho / tattha AIe pagaibaMdho uddittttho| . taM puNa duvihaM, mUlapagaivisayaM uttarapagaivisayaM ca / mUlapagaivisayaM aTThavihaM / uttarapagaivisayaM aDavanasayapameyaM // 2 // mUlapagaINaM nAmANi ekkekAe mUlapayaDIe uttarapayaDisaMkhaM ca daMseidaMsaNa 1 nANAre varaNaMtarAya 3 mohA 4 u 5 goya veyaNiyaM / nAmaMca nava' paNa paNa 3 'TTavIsa 4 cau 5 Tu duH"biyAlavihaM // 3 // daMsaNAipayANaM navAisaMkhAe saha jahasaMkhaM saMbaMdho kAyavyo / taM jahA-dasaNAvaraNaM navavihaM 1, nANAvaraNaM paMcavihaM 2, aMtarAiyaM paMcavihaM 3, mohaNIyaM aTThAvIsavihaM 4, AuyaM cauvihaM 5, goyaM duvihaM 6, veyaNiyaM duvihaM 7, nAmaM vAyAlIsavihaM 8 // 3 // savvAsiM mUlapayaDINaM uttarapayaDinAmANi daMsei nayaNeyarohikevaladaMsaNaAvaraNayaM bhavai. cauhA / niddApayalAhi chahA nidAiduruttathINaddhI // 4 // nayaNaM ti cakkhudaMsaNaM, iyaraM ti acakkhudaMsaNaM, taM puNa cattAri iMdiyAI cakkhuvajjAI, maNo ya, AvaraNasaddo patteyaM saMbajjhai, tao cakkhudaMsaNAvaraNaM 1, acakkhudaMsaNAvaraNaM 2, ohidaMsaNAvaraNaM 3, kevaladasaNAvaraNaM 4, niddA 5, payalA 6, nidAiduruttati, nihAniddA 7, AisaddAo payalApayalA 8, thINaddhi ha, ti // 4 // nANAvaraNaM maisuyaohimaNonANakevalAvaraNaM / . vigdhaM dANe lAbhe bhoguvabhogesu virie ya // 5 // . Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [. karmaprakRtimUlottarabhedaprarUpam nANAvaraNaM paMcavihaM / mainANAvaraNaM, suyanANAvaraNaM, ohinANAvaraNaM, maNapajjava'nANAvaraNaM, kevalanANAvaraNaM / vigdhaM ti aMtarAyakammaM paMcahA / dANaMtarAiyaM, lAbhaMtarAiyaM, bhogaMtarAiyaM, upabhogaMtarAiyaM, vIriyaMtarAiyaM // 5 // solasakasAya-navanokasAya-dasaNatigaM ti mohaNiyaM / nirayatirinarasurAU nIuccaM sAyamassAyaM .. // 6 // kasAyA aNaMtANuvaMdhiNo kohamANamAyAlomA cattAri, evaM apaJcakkhANAvaraNa 4, paccakkhAvaraNa 4, saMjalaNa 4, ee cattAri caukA solasa / nava nokasAyA, purisaveo, itthIveo, napusagaveo, hAsaM, raI, araI, sogo, bhayaM, dugu chatti / dasaNatigaM ti, micchattaM, sammAmicchattaM, sammattaM, mohaNIyaM aTThAvIsavihaM / niriyAU tiriyAU maNuyAU devAU tti, Aukamma caubbheyaM / nIyAgoyaM uccA- . goyaM ti, goyaM duvihaM / sAyAveyaNiyaM asAyAveyaNiyaM ti, veyaNiyaM duvihaM // 6 // gai 1 jAi ? taNu 2 uvaMgA baMdhaNa 5 saMghAyaNANi saMghayaNA / saMThANa vanna gadha rasa 11phAsa 12aNupugvivihagagaI // 7 // piMDapayaDi tti, caudasa paraghA ? ujjoya Ayavu 3 ssAyaM / agurulahu 'tittha 6 nimiNo vaghAya - miya aTTha patteyA // 8 // gainAmaM 1, jAinAmaM 2, sarIranAmaM 3, aMgovaMganAmaM 4, baMdhaNanAmaM 5, saMghAyanAmaM 6, saMghayaNanAmaM 7 saMThANanAmaM 8. vannanAmaM , gaMdhanAma 10, rasanAmaM 11, phAsanAmaM 12, aNupugvinAma 13, vihAyagainAmaM / / 14 // piMDapayazi tti, ti, piMDo-bahupayaDisamudAo, piMDapahANA pagaIo piMDapagaIo caudasa-caudasasaMkhAo, eesiM caudasaNhaM payaDimeyANaM ti ti gmbhttho| paraghAyanAma, ujjoyanAma, AyavanAma, UsAsanAmaM, agurulahunAmaM, titthayaranAmaM, nimmANanAma, uvaghAyanAma, ee aTTha patteyA, paDibheyAbhAvAo nApi savivakkhAo vakkhamANA iva // 7-8 // piMDapayaDIo pattayapayaDIo ya daMsiyAo / iyANi savivakkhAo pagaIo daMsei-- tasabAyarapajjattaM patteyaM thirasubhaM ca subhagaM ca / susarAijja jasaM tasadasagaM thAvaradasaM tu imaM // 9 // Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkSmArthavicArasAraprakaraNe thAvarasuhamaapajjaM sAhAraNamathiramasubhadubhagANi / dUsaraNAejjAjasamiya nAme seyarA vIsaM // 10 // tasaM 1 bAyaraM 2 pajjattagaM 3 patteyaM 4 thiraM 5 subhaM 6 subhagaM 7 susaraM 8 AdeyaM hajasaM 10 eyaM tasadasagaMH thAvaradasagaM puNa eyaM-thAvaraM 1 suhumaM 2 apajjattagaM 3 sAhAraNaM 4 athiraM 5 asubhaM 6 dubhagaM 7 dUsaraM 8 aNAdeyaM / ajasaM 10 itiH nAme =nAmakammaNi seyara tti, savivakkhA vIsa-bIsasaMkhAu pagaIo, piMDa-patteya tasathAvaradasaga-pagaIo miliyA bAyAlIsaM nAmakammANi pagaIo hoti // 9-10 // saMpayaM eyAsu tasAisacivakkhAipagaIsu puvvAyariyabhaNiyAo sannAo daMsei-- tasacauthirachaka athirachakkasuhumatigathAvaraca ukta / subhagatigAivibhAsA payaDINa tadAisaMkhAhiM // 11 // tasacaukka, thirachakka, athirachakka, suhamatigaM, thAvaracaukka, subhagatigaM / AisaddAo dubhagatigaM / subhapaMcagaM puvvuttameva tasadasagaMthAvaradasagaM ca / evaM rUvA jA vibhAmA sannA'bhihiyalakkhaNA sA savvA kiM ? tadAisaMkhAhiM ti, sAtasathirAiyA payaDI, Ara-paDhamA jAmi saMkhANaM caukagAINa, tA tadAiyAo sNkhaao| tAhiM tadAisaMkhAhiM bhANiyavvA / tattha tasaM vAyaraM pajjattaM patteyamiti tasacaukka / thiraM suhaM subhagaM mUsaraM AejjaM jasakittItti thirachaka / athiraM asuhaM dubhagaM dusaraM aNAejjaM ajjasaM ti athigchaka / suhumaM apajjattaM sAhAraNaM suhumatigaM / thAvaraM suhumaM apajjattagaM sAhAraNaM ti thAvaraca ukka / sUbhagaM mUsaraM AdeyaM ti subhagatigaM / dubhagaM dusaraM aNAejjaM bhagatigaM / subhapaMcagaM puNa subhaM subhagaM mUsaraM AejjaM jamakittI tti / / 11 / / iyANi codasaNhaM piMDapagaINaM patteyaM patteyaM uttarabheyasaMkhA nirUvaNatthaM bhannai-- gaiyAIpa ya kamaso cau paNa paNa 3 ti 4 paNa 5 paMca cha "cchkk| paNa 'duga0 paNa-11 'Tu12 cau12 duga' miya uttarabheyapaNasaTThI // 12 // . esA ya dAragAhA, aNaMtarameva gAhAchakvaNa suttakAro vavakhANirasai tti, na vakkhANijjai // 12 // nirayatirinarasuragaI igiviya 1 tiyvupnniNdijaaiio| orAliyaveubviyaAhAragateya 2 kammaiyA // 13 // 1 "tica ura" ityapi paatthH| 2"0kammaigA" ityapi / Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmaprakRtyuttarabhedanirUpaNam nirayagaI, tiriyagaI, maNuyagaI, devagaI, // dAraM / / egidiyajAI, beiMdiyajAI, teIdiyajAI, cauridiyajAI, paMciMdiyajAI // dAraM / / orAliyasarI, veubviyasarIraM, AhAragasarIraM, teyagasarIraM, kammagasarIraM // 13 // paDhamatitaNUNuvaMgA baMdhaNasaMghAyaNA ya taNunAma / sutte sattivisemo saMgharaNamiha'TThinicautti // 14 // paDhamANaM tinhaM taNUNaM uvaMga tti aMgovaMgANi bhavati / na puNa teyasakammaigANaM / ta jahA orAliyaaMgovaMgaM veuvviyaaMgovaMgo AhAragaaMgovaMgaM / / dAraM / / paMdhaNasaMghAyaNA ya taNu nAmatti, taNUNa sarIrANaM egadesaaNusaraNAo nAma=abhihANaM jesiM baMdhaNasaMghAyaNANaM te tahA bhANiyavvA / jahA orAliyayasarIrabaMdhaNaM evaM veubviyacaMdhaNaM, AhAragavaMdhaNaM, teyagabaMdhaNaM, kammaigavaMdhaNaM / / dAraM / / tahA orAliyasarIrasaMghAyaM, veubviyasaMghAyaM, AhAragasaMghAyaM, / teyagasarIrasaMghAya / kammaNasarIrasaMghAyaM / / dAraM / saMghayaNe mayavisesaM daMsei-sutte jIvAbhigamAiAgame sattiviseso-sAmathabheo saMghayaNaM iha-kammaviyAre aTThinicao advisaM ThANaM ti // 14 // chaddhA saMghapaNaM vajjarisabhanArAya 1 vajjanArAyaM / _ nArAyaH maddhanArAya 4 khIliyA 5 taha ya chevaTuM // 15 // vajjagsibhanArAyaM, vajjanAgayaM, nArAyaM, addhanAgayaM, khIliyA, chesTa saMghayaNaM / / dAraM // 15 // samacauraMmaM naggohasAikhujjANi vAmaNaM huMDaM / saMThANA vannA kinhanIlalohiyahalihasiyA // 16 // samacauraMmaM saMThANaM, naggohamaMDalasaMThANaM, mAisaMThANaM khujjamaMThANaM, vAmaNa ThANaM, haMDaThANaM / / dAraM / kiNhavanno, nIlavanno, lohiyavanno, hAliddavanno, sukilavanno, ||daa|| / / 16 / / surabhidurabhI rasA 1puNa titakaDakamAyaaMbilA 2mhuraa| phAsA gurulahumi ukharasIuNhasiNiddharukkha'? // 17 // surabhigaMdho, durabhigaMdho / dAraM // tittaraso, kaDyaraso, kasAyagso, aMbilaraso. mahuraso / / dAraM // garuyaphAso, lahuphAso, miuphAso, kakkasaphAso, sIyaphAso / unhaphAso, niddhaphAso, rukkhaphAso / dAraM / / / / 17 / / / 1 "paNa" ityapi / 2 "mahuro" ityapi / Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkSmArthavicArasAraprakaraNe cauhagaivvaNupubbI duvihA ya suhAsuhA ya ? vihygii| gaiaNupubbIo dugaM tigaM tu taM ciya niyaaujuaN||18|| nirayANupubbI, tiriyANupuvvI, maNuyANupuvvI, devANupuvvI // dAraM // suhavihAyagaI duhavihAyagaI // dAraM / / dAragAhA vkkhaanniyaa| saMpayaM kittiyANaM pagaINaM miliyANaM sannAvisesaM daMsei____ gaiANupuvvIoM dugaMni appaNIyA gaI ANupuvvI ya eyA do vi nisyadurga tiriyadugaM maNuyadugaM devadugasaddehiM buccaMti / tigaM puNa taM ciya niyaniyAujuyaM, tattha devagaI devANupuvvI devAuyaM tigaM buccai ||18||evN savvattha nAmapagaIo eyAo keNAvi saMkhAviseseNa kattha vi satyaMtare vavaharijjaMti / tao tamavi saMkhA visesaM daMsei iya teNaI saMte baMdhaNapannarasageNa tisayaM vaa| vannAibheyabaMdhaNasaMghAyaviNA u sattaTThI // 19 // piMDapagaINaM caudasanhaM paDibheyA paNasaTThI patteyaaTThageNa tarATaseNa thAvaradasageNa ya teNavaI saMjAyA / saMti tti, sA saMte sattAhigAre uvajujjai / mA vi teNavaI baMdhaNapannarasageNa veuvvAhArorAliyAi iccAi mAhAe vakkhamANeNa pakhitteNa tisarya=tiuttaraM sayaM saMjAyaM / eyaM saMta udae udIraNAe ya kammapayaDisaMgahaNoe ahigijjai / iha puNa baMdhudae stttttthii||19|| sA sayaM ceva suttayAro daMsei - sA baMdhudae baMdhaNa-saMghAyA niyataNuggahaNagahiyA / vannAivigappA vi hu na ya baMdhe sammamIsAiM // 20 // sA sattasaTThI nAmapayaDINaM baMdhe baMdhAhigAre udae-udayAdhigAre ya uvajujjai tti / baMdhaNaM ti baMdhaNANi paMca panarasa vA, saMghAyA ya paMca, niyataNuggahaNeNa ghiyaa| jassa orAliyAisarIrassa baMdhaNasaMghAyA te teNeva sarIreNa saha gahiyA / tahA vanagaMdharasaphAsANaM je solasavigappA te vi vaNNAimAmaNNeNa gahiyA / baMdhaNapatthAvAdeva jesi kammANaM baMdhona havai, tANi nidaMsei baMdhe-baMdhAhigAre na sammaM mIsaM ca / jao baMdhe visuttarasayameva hoi / / uktaM ca-baMdhe visuttarasayaM sayabAvIsaM ca hoi udayammi / evaM udIraNAe aDayAlasayaM tu satami / / ___ tattha tevannA sesakammANa sammamIsUNA, jao micchattasseva baMdho, na sammattasammamicchattANaM / tahAhi-tesiM uppattI jIveNaM visuddhajhavasAyapariNaeNaM karaNapaogAipaogeNaM 1 "vihagagaI"ityapi / 2 "tegaI" ityapi / Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmaprakRtyuttarabheda dhruvabandhAdiprakRtipratipAdanam aniyaTTIkaraNacaramasamaye vaTTamANeNaM te ceva micchattapoggalA tihA kayA sammattaM sammAmicchattaM micchattaM ca vuccaMti / sattaTThIe nAmassa visuttaraM sayaM hoi / udayAisu puNa sammamIse vi hoti, tao bAvIsaM sayaM / aDayAlaM sayaM puNa paNapannAe teNauIe ya hoi // 20 // saMpayaM baMdhaNapannarasagaM vakkhANeiveuvvAhArorAliyANa sagateyakammajuttANaM / nava baMdhaNANi iyaradusahiyANaM tinni tesiM ca // 21 // veuvvAhArorAliyANaM sarIrANaM sageNaM appaNA saha teyageNaM kammaNA ya sarIreNaM juttANaM navabaMdhaNANi hoti, jahA-veubviyapuggalamaIyassa veubviyapoggalehiM saha baMdhaNaM veuvviyaveuvviyabaMdhaNaM 1, evaM veuvviyateyavaMdhaNaM 2, veuvviyakammagavaMdhaNaM 3, tahA AhAragaAhAragabaMdhaNaM evaM teyagakammaNA vi 3, tahA orAliyaogaliyabaMdhaNaM evaM teyakammehiM 3, tahA iyarehiM kammagateyagehi dohi sahiyANaM orAliyAisarIrANaM patteyaM patteyaM eka ka evaM eyANi tinni hoti, jahA veuvviyateyakammagabaMdhaNaM 1, AhAragateyakammabaMdhaNaM 2, orAliyateyakammagabaMdhaNaM 3, tesiM ca teyakammANaM tinni baMdhaNANi jahA teyagateyagavaMdhaNaM 1, teyagakammabaMdhaNaM 2, kammagakammagavaMdhaNaM 3, savvANi pannarasa // 21 // saMpayaM vannAINaM lAghavatthaM subhAsubhANaM sannAvisesaM kareinIlakasiNaM dugaMdhaM tittaM kaDuaM guru kharaM rukkhaM / sIyaM ca asubhanavagaM ekArasagaM subhaM sesaM // 22 // nIlo kasiNo ya do vannA, 'dugaMdho-asuhagaMdho ego, titto kaDao ya rasA do, garuyaM kharaM rukkhaM sIyaM cattAri phAsA, ee nava amuhanavagaM bhannanti / sesA bheyA ekvArasagaM (suha)bhannanti / taM jahA-lohiyahAlihasukkilA vannA tinni, surabhigaMdho ego, kasAyaaMbilamahurarasA tinni, miulahuyaniddhauNhaphAsA cattAri // 22 // iyANi dhuvabaMdhi-adhuvayaMdhi-udayAiviyAraM suttayAro nidaMsei dhuvabaMdhodaya saMtA 2 savveyaradhAi 4 subha5 apariyattA / chaddhA vi sapaDivakkhA cauhavivAgA ya payaDIo // 23 // dhuvo savvakAlamavaDio baMdho micchattAviraIkasAyajogehiM jIvapaesANaM kammavaggaNApuggalehiM saha khIranIranAeNa saMbaMdho bNdho| udao tesiM ceva vivAgapattANa kammapuggalANaM 1 "kaTuaM" itypi| Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8] __ sUkSmArthavicArasAraprakaraNe vivAgeNa nijjaraNaM aNubhavo vA egaTThA / saMta tti jaM kammaM baMdhAgayaM saMkamAgarya vA jAva 'jja vi keNai pariNAmaviseseNa na khejjai, tAva tassa kammassa saMta tti vuccai / jao vurta'kampamasui suI vA baddhaM pi na jAva veiya ahavA / karaNaMta reNa na vijojiyaM ni taM mannaI saMta // ti / dhuvasadvo patteyaM saMbajjai tao dhuvabaMdhiNIo sattacAlIsA pagaIo bhANiyavyAo / tahA chaDA vi sapakvikva tti vayaNAo adhuvabaMdhiNIo vi tihattarI bhANiyavvAo tti evaM payaM . savvattha daTTavvaM / adhuvadhuvANa sarUvaM"niyahe usamavevi hu bhayaNijjo ja Na hoi payaDINa / baMdho tA adhuvAo dhuvA abhynnijjbNdhaao|" ____ tahA dhuvodayA sattAvIsA, adhuvodayA paMcANauI / eesiM sarUvaM"avvucchinno udao jANaM payaDI tA dhuvodiyaa| vocchinno vi hu saMbhavai jANa adhubodayA tAo // " . tahA dhuvasattAo pagaIo tIsaahiyaM sayaM, adhuvasattAo aTThAvIsaM / eesi sarUvaM"kammamasubhaM subhaM vA baddhaM pi na jAva veiyaM ahavA / karaNaMtareNa na vijoiyaM ti taM bhannai saMtaM / " . savvaM kasiNaM ghAyaMti savvaghAyaNIo vIsaM, iyara tti desaM ghAyaMti desaghAyaNIo paMcavIsaM / eesiM sarUvaM. payaDIoM vicittAo desaM savvaM haNaMti ghaaiio| eyAsi niyasarUvaM sakajakaraNAoM viNNeyaM / paDivakkhe aghAyaNIo paMcahattarI ___tahA subhAo puNNasarUvAo, vAyAlIsaM asubhAo pAvasarUvAo bAsII / uktaM ca"bAyAlIsA payaDINa suhasarUvANa punnamakkhAyaM / ba yAsI asuhAo pAvaM duhaheubhAvAo // " ____tahA apariyattamANIo jAo pagaIo bajjhamANAo veijjamANAo vA na annAsi pagaINaM baMdhaM udayaM vA khalaMti, tesiM ca annAe pagaIe na baMdho udao vA paDikhalijjai nAo apariyattamANIo auNatIsaM / pariyattamANIo puNa jAo pagaIo vivakkhabhRyANaM baMdhaM udayaM vA niru dhittA baMdhe udae ya AgacchaMti, tAo bhannati / jahA sAe bajjhamANe asAyaM nirujjhai tti, asAe bajjhamANe sAyaM nirujjhai / vuttaM ca"viNivAriya jA gacchada baMdhaM udayaM ca annapagaINaM / sA hu pariyattamANI aNivAritI apriyttaa||" tahA cauhavivAgA ya payaDIo tti cauhavivAgo-poggalabhavakhettajIvarUvo jAsiM payaDINaM tAo bhANiyavvA utti / / tattha puggalesu orAliyAisarIrarUvesu vivAgeNa veyaNaM jAsiM tAo poggalavivAgiNIo chattIsaM / bhave=devAilakkhaNe vivAgo jAsiM tAo bhavavivAgiNIo cattAri / khette-parabhavagamaNakAlamAvi vakkalakkhaNe vivAgo jAsiM tAo khettavivAgiNIo cattAri / jIve jIvapaesesu vivAgo jAsi tAo jIvavivAgiNIo aTThahattarI // 23 // . iyANiM imA dAragAhA chattIsAe gAhAhiM vivareDa / tattha tAva "jahodesaM nidesa" iti dhuvavaMdhiNIo bhaNei Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . dhruvabandhyAdiprakRtinirUpaNam dhuvabaMdhI bhayakucchAkasAya16 micchaMtarAya AvaraNA14 / . vanavauteyakammAgurulahunimiNovadhAyA ya 47 // 24 // ... - dhuvo baMdho vivakkhiyaguNaTThANaM ca paDucca jAsiM niraMtara hoi, tAo dhuvbNdhinniio| tAo imAo-bhayaM, 'kuccha' tti dugaMcchA, kasAyA solaMsa, micchattaM; aMtarAyapaNagaM, nANAvaraNapaNagaM, daMsagAvaraNa navagaM, vannagaMdharasaphAsA cattAri, teyagaM, kammaigaM, agurulahuyaM, nimmeNaM / ubaghAyaM ca / paDivakkhe adhuvabaMdhiNIo / tAo imAo gAhAdugeNa bhaNijjaMti "uralaviuThavAhAragadgANi gi4jaai5khgi2annuputvii4|| saMghayaNAgItasavIsu sAsatisthAyavujjoyaM // .. paraghAyaveyaNIyA ugoyahAsAidujuyalatibeyaM / .... vigyAvaraNa viNA - iya tevattarimadhuvabaMdhAo; // " : . . .. . saMpayaM baMdhapatthAvAdeva jAo je jIvA na baMdhaMti, tAo tesi daMsei- . - baMdhati na igi vigalA, veubviyachakkadevanarayAuM / . . . . . tiriyA titthAhAraM gaItasA naratiguccaM ca // 25 // ... jaivi vigalANa gahaNaM paDhamA paMciMdiyaM tti vattavvA / titthAhAraduguNA oghA(120) aTThanha parihANI . baMdhati na egidiyA beiMdiya teiMdiya cauriMdiyA veuvvichakka, taccetat devadurga 2 narayadurga 2 veuvisarIraM 5 aMguvaMgaM ca 6 : veuvvichakkameyaM, nirayasurAUhiM saha aTTha, tahA devAuyaM nirayAuyaM ca / tao tesiM baMdhe navottaraM sayaM 106 / tahA tiriyA titthayaraM AhAradugaM ca nabaMdhaMti, tesiM baMdhe sattaruttaramayaM 117 / tahA gaItasA teuvAU naratigaM-naragai-narANupuvI-narAulakkhaNaM uccAgoyakammaM ca na baMdhaMti, tesiM baMdhe paMcottarasayaM 105 / ee savve bhavapaccayAdeva eyAo pagaIo na baMdhati / / 25 / / tahA-... ... ... ... ... narayasurasuhumavigalattigANi aahaardugviuvidurg| :.' baMdhahi na surA sAyAvathAvaregidi neraiyA : // 26 // : narayatigaMkanarapagaI-narayApApubbi-narayAulakkhaNaM, evaM suratigaM, suhumaM apajattaM sAhAraNaM. suhamatigaM, beiMdiya-teiMdiya:cauridiyaH vigalatigaM, AhAradumaM AhArasarIraM, aMgovaMmalakkhaNaM, evaM veubviyadugaM 16 baMdhaMti na surA-devAH bhavapaJcayAo tesiM baMdhe cauruttarasayaM. 104 ... ! .. . tahA eyAo ..solasapayaDIo saha AyAvathAvaraegidiyajAIe uNavIsaM neraiyA : bhavapaccaeNaM na baMdhaMti; tesiM baMdhe. ekottrsyN.1.01||26|| : ... ... ____ baMdhapatthAvAdeva jesi payaDINaM baMdhakAlo abaMdhakAlo ya taM daMsei--...... Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] --sUkSmArthavicArasAraprakaraNe tirinirayatigujjoyANa savaupallaM tisahamayarasaya / imivigalajAiAyavathAvaracausutu paNasIyaM // 27 // tiriyatigassa nasyatigassa ujjoyassa cauhiM pallehiM ahiyaM tisaTThIe sAgarovamANa yA ahiyaM sayaM abNdhkaao| tahA egidiya beiMdiya-teiMdiya-cauridiyajAINaM Ayavassa thAvarasuhumaapajasAhAraNANaM ca paNasIe sAgarovamANaM ahiyaM sacaupallaM sAgaropamANaM sayaM / sanvesiM aMtarAlabhAvinarabhavA ya abaMdhakAlo hoi, vakkhamANagAhAe saMkjjhai // 27 // tahA-- battIsaM sAsA'NatabaMdhasesa paNuvIsapayaDINaM / narabhavasahiya paramoM paNidisuH abaMdhakAlo siM // 28 // battIsAe ahiyaM sayaM sAgarovamANaM abaMdhakAlo sAsANaMtasesapaNuvIMsapayaDINaM hoi / / tahA-"micchanapuMsagaveyaM nirayAuM taha ya ceva nirayadurga" iccAigAhAcaukkeNa micchaddihisAsaNesu dosu' guNaTThANagesu vocchinnA jAo payaDIo, tAo sAsANaMtA vuccaMti / sAsaNe aMto-baMdhavuccheotesiM tikaTTa / tAo ekacattAlIsaM / tAsi majjhAo "tirinirayatigujoyANa" iccAigAhAeH bhaNiyA jAo tAsiM annA sesAH paNavIsA payaDI / tAsiM battIsa sayaM narabhavasahiyaM ti=narabhave jAo puvakoDIoM puhattapamANAo tA ahiyaM paramo-ukkiTTho paNidisu= paMceMdiesu abaMdhakAlo hoi / tAo puNa paMcavIsAo imAoM ."thINatigaM3 magatigaM3 apaDhamasaMThANakhagaDa 1saMghayaNaM 5 / aNanIyaznapusitthI micchaMti ya sesapaNuvIsA // // 28 // saMpayaM jahA esoM abaMdhakAlo niSphajai tahA' daMsei-- battIsaM vijayAisu mevejjAIsuH tesuH tesaTuM / ... tamapuDhavijuesu. gayassa tesuH paNasIyamayarasaya // 29 // iha koi jIvo ahApavattAiNA karaNeNa sammattaM savvaviraI labhiya vijaesu vivajjA tattha tettIsaM sAgarovamAidevAuyaM paripAlai, tao. uvaTTittA, caraNaM paripAliya, puNo vi. taheva parivAlai tao chaastttthii| hoi bhaviya maNusso, missaM aMtomuhattaM, puNo vi sammattaM savvaviraiM ca, accuyadevaloe uvavajjai tattha bAvIsaM sAgarovamAI, evaM puNo vi sammanaH savvaviraI ca, acuyadevaloe. uvavajjai tattha bAvIsaM sAgarovamAI, tao coyAlIsA, puNo vi teNeva sveNa accue, tao bIyA chAvaTThI hoi / uktaM ca. ... "dovAre vijayAisu gavassa tinaccue ahava taaii| bharegaM narabhavayiM nANAjIvehi savvaddhaM // 1 // Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraprakRtInAM bandhA- bandhakAlAbhidhAnam . [11 / ___evaM battIsaM sAgarovamasayaM / sammattassa missaMtariyassa ukkoso TIkAlo, bhogabhUmiabaMdhakAlo pallatiyaM bhavapaccaeNa, tahA pallovamaM 1 sohame, guNapaccaeNaM, navame gevijje sAgaraegattIsaM bhavapaJcaeNaM, avaMdhiya puvvuttaM battIsaM sAgarovamasayaM caupallAhiyaM savvaM tisarlDa sAgarovamasayaM / 'ao vuttaM-"gevijjAIsu tesutesa?" ti "tamapuDhavijuesu" tti, ___tahA-koi jIvo chaTThapuDhavIe bAvIsaM sAgarovamAI parivAliya, uvvaTTitA, desaviraheM 'paDivajjiya, tao sohamme, tao pucvakammeNa navamaMgevijje sAgaro egattIsaM abaMdhittA, tao 'aNuttarAisu sAgarovamasayaM battIsaM abaMdhittA, evaM paMcAsIya sacaupallaM / ayaM abaMdhakAlo 'egacattAlIsAe payaDINaM / uktaM ca-- bhavapaccaio baMdho na bhogabhUmisu tipaliya sattaNhaM / aMte sammatteNaM paliyasuro caviya maNuesu // 1 // savvaviraI paMdhajjiya pAliya maNuyAu navamagevijje / igatIsasAgarAU micchatteNaM base tattha // 2 // carime aMtamuhutte sammattaM lahiya caviya maNuesu / sammattaM ca achaDiya accuyasuramaNuyavAratigaM // 3 // chAvaTTI aNupAliya aMtamuhattaM ca mIsamAveNa / puNaravi sammatteNaM vijayaduvAraM ca chAvaSTriM // 4 // caupallA igatIsA iga chAvaTThI puNo vi cha vtttthii| tevaDhe udahisayaM ahiyaM puNa cauhi~ pallehiM // 5 // chaTThIe neraio bAvIsaM sAgarAi~ pAlei / bhavapaccao na baMdho thAvaracaujAimAyAve // 6 // satto uvvaTTittA sammattaM desavira i sohamme / caupaliya maNuya viraI pAliya devattaigatIsA // 7 // tatto puvakameNaM do chAvaTThI u pAlae samme / airegA maNuyabhavA paMcAsIyaM sacaupallaM // 8 // ahavA gevenjANuttaresu chAvaTThi pAlae samme / pacchA ya accuyasuro chAvaTThI pUrae evaM // 6 // sattasu navapayaDIsuguNabhavAccaya abaMdhu ukkoso / ahiyaM na hoi ANAlihiyaM puNa kammapayaDIe // 10 // 'paNuvIsAe~ abaMdho ukkoso hoi smmgunnjutto| be chAcaTThI te puNa ahiyA savvattha maNuyabhavA // 11 // esiM abaMdhakAlo suhapayaDINaM ca baMdhakAlo ya / paNasIyaM battIsaM udahisayaM hoi kesiM ca // 12 // eso abaMdhakAlo ya baMdhakAlo ya hoi saNNissa / ukkoso viNNeo na ya sesajiyANa esa vihI // 13 // iyANiM niraMtara baMdhakAlo adhuvabaMdhiNINaM bhaNNai-- samayAdasaMkhakAlaM jA paramo nIyatirayadugabaMdho / suradugaviubbiyaduge tipallamAusu muhutta to 30 // . nIyAgoyassa tiriyadugassa jahanno samaya, ukkosao asaMkhakAlamiti niraMtaraM baMdhakAlo havai / teukAyavAukAiyANaM eso; jao teuvAukAiyANaM kAyaTTiI asaMkhakAlapamANA, tIe eyatigassa na parAvatto hoi / suradugassa devagai-devANupuvvIsaruvassa veubviyadugassa sarIraaMgovaMgalakkhaNassa jahaNNao samao, ukkoso paliovamatigaM; jao devakuruuttarakurUsu devagaipAUMggaM baMdhaM bajjhai, no annaM / Aucaukke ukkosao vi aMtomuhuttaM // 30 // . tasacaupaNiMdiparaghAussAsesu paNasIyamudahisayaM / / battIsaM subhagatiguccapurisasubhakhagaicauraMse // 31 // Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , 12 ] ............ sUkSmArthavicArasAraprakaraNe tasacaukkapaNiMdijAiparaghAyanAmaUsAsanAmANaM sayayaM bNdhkaalo| jaghanyaH smyH| ukkosaM sAgarovamasayaM paNNAsIyaM pallacaukkaM ca / 'jao paDivakkhassa abaMdhakAlo so eesiM bNdhkaalo| ussAsaparapAyA patteyA kahaM paDivakkhA - ? bhaNNai, paraghAyanAmaM usAsanAmaM ca pajjattageNa samaM camaMti, eeNa kAraNeNaM pajjattago paDivakkhoM / tahA subhagatigaM uccAgoyaM purisaveyaM suhavihAyagaI cauraMsasaMThANaM, eesi baMdhakAlaH jaghanyaH samayaH, ukkosaM sAgarovamasayaM battIsa paDivakkhasaMbhavAo // 31 / / ... ... ... ... ... ...... ... urale asaMkhapoggalapariyaTTA mAya pubakoDUNA / tettIsayarA naradugatitthumahaurAluvaMgesu // 32 // orAliyasarIre baMdhakAlo jaghanyaH samayaH, ukkoso ' satataM asaMkhapuggalapariyaTTA / . . uktaM ca-"egiMdiya hariyaMtiyA puggalapariyaTTayA asaMkhijjA' ityAdi / sAyAveyaNiyassa baMdhakAlo jaghanyaH samayaH, ukosaM desUNA pucakoDIjao kevali sAyAveyaNiyaM ceva baMdhai, tassa / maNuyadurga titthayaranAmaM vajjarisabhasaMghayaNaM orAliyaaMgovaMgaM eesitisthayaravajjANaM baMdhakAlo jaghanyaH samayaH, titthayarassa aMtomuhuttaM jaghanyaH, ukkosaM paMcaNha vi sAgarovamatettIsaM 'aNuttaravimANesu // 32 / / . ... samayAdaMtamuhurA sesANaM 43 taha jahaNNabaMdho vi / ..... . titthAusu aMtamuhU dhuvabaMdhINaM 47 tu bhaMgatigaM // 33 // jao nehattarI adhuvabaMdhaNIo tAsi baMdhakAlo battIsaM aNaMtarameva pnnviyaao| "sesANaM" ti . annAsiM eka cattAlIsAe pagaINaM baMdhakAlo jaghanyaH samayaH / ukkosaM aMtomuhattaM / tA ya imAoM .. thirasumajasathAvaradasa18asubhAgI5 qhagai' jAi4 saMghayaNA 5 / . . . . .: nirayA-hAradu:gAyaba 1 asAya1apumi1tthiA1dujuyalu4jz2oyaM 1. / ' thiranAmaM suhanAmaM jasanAmaM thAvaradasagaM asuhasaMThANapaMcagaM asuhavihAyagai asuhajAicaukka 'asuhasaMdhayaNapaMcagaM: niraMyadurga AhAragadurga : AyavanAmaM asAyaveyaNIyaM napuMsagaveyaM itthiveyaM hAsaraiMjuyalaM araisogajuyalaM ujjoyaM ca / evaM ekattAlIsaM 41 / tathA titthayaranAmassaAucaukkassa jahannabaMdhakAlo aMtomuhattaM / titthayaranAmassa jaghanyaH baMdhakAlo kaha labhai ? bhannai-titthayaranAmavaMdhago uvasamaseDhi Aruhai, aniyaTTI jAvauvasaMto aMbaMdhago, pari. vaDio, puNo baMdhai aMtomuhattaM, puNo seDhi Aruhai, puNo vi aniyaTTI abaMdhago, parivaDio 'puNo 'baMdhai / ukta ca-"egabhave dukkhutto carittamohaM upasamijjA' . .:: 1 atraudArikAGgopAGganAmno'nuttarasurApekSayA sampUrNatrayastriMzatsAgaropamANo bandhakAlaH prApyamANo--- 'pyutkRSTabandha kAlacintAyAM tu: saptamanarakanArakApekSayA'ntarmuhUrtAbhyadhikatrayastriMzatsAgaropamamAna : sa labhyate, saptamanarakAnnirgatasyA 'pyantarmuhUta yAvattadvandhalAbhAt / .......... / / Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujjoyAyavaparaMdhAtasa uttaraprakRtInAM bandhakAladhra vodayatvAdipradarzanam [ 13 --. evaM adhuvabaMdhiNINaM sAisaMto ya baMdho dhuvabaMdhiNINaM kA vArtA ityAha-"dhuvabaMdhI "tu bhaMgatigaM" kahaM 1, aNAdiapajjavasio 1 abhavvANaM, aNAdisapajjavasio 2 bhavvANaM, sAiapajjavasio baMdhaM pai asaMbhavio, sAdisapajjavasio 3 prAptaguNAnAM, sa ca jaghanyena aMtomuhattaM, ukkoseNaM desUrNa avar3apuggalaM / eyaM bhaMgatigaM dhuvabaMdhiNINaM / iyarAsiM ca bhaNio bhavvANaM joggANaM baMdhakAlo / / 33 / / saMpayaM dhuvodayANaM iyarAsiM ca udayavibhAgo bhannainimmeNathirAthira teya kammavaNNAi agurusuhmsuhN| nANaMtarAyadasagaM desaNacau miccha dhuvaudayA // 34 // nimmANanAmaM thiranAmaM athiranAmaM teyagasarIraM kammagasarIraM vaNNAicaukkaM agurulahunAma suhanAmaM asuhanAmaM nANAvaraNapaNagaM aMtarAyapaNagaM desaNacaukkaM micchattaM ca, ee dhuvodayA sattA'vIsaM / paDivakkho'dhuvodayA, tAo imAo - "gai4 ANupuThiva 4 subhagA 4 dubhagA 4 Auca u 4 thAvara 4 caukka / saMghayaNA 6 gI 6 vihaduganIuccaM sAyamassAyaM // 1 // sAsatitthauvaghAyaM / ulaci uvvAhAragaduga 6 paNajAI paniha // 2 // solasaMkasAyanavanocarittamoha taha sammamIsaM ca / adhuvodayapaNanauI sattAvIsaM dhuvodajhyA // 3 // " // 34 // : ... iyANi dhuvodayANaM adhuvodayANaM ca bhaMgavibhAgaM nidaMsei--: . . - udayo dhuvaudayANaM aNAyaNaMto aNAisaMto ya / . adhuvANa sAisaMto micchassa u bhaMgatigameyaM // 35 // - jahA-aNAiaNaMto 1, aNAisaMto 1, aNAioM apajjavasio abhavvANaM 1, aNAio sapajjavasio bhavvANaM hoi chavvIsAe dhuvodayANaM / adhuvodayANaM 65 puNa sAio saMto hoi jahAsaMbhavaM bhavvANamabhavvANa ya / micchassa puNa bhaMgatigaM eyaM aNataruttaM, sAisaMto ya // 35 / / bhaNiyA dhuvodayA adhuvodayA ya / iyANi dhuvasaMtadAraM bhaNiukAmo thovattAo adhuvasaMtAo bhaNei-- - veuvvekArasasammamIsatitthuJcamaNudugAucaU / - AhArasatta adhuvA 28 dhuvasaMtA sesa tIsasayaM // 36 // nirayadurga 2, devadurga 3, veubdhiyasarIraM 1, aMgovaMga 1, saMghAyaM1, veubviyacaubaMdhaNaM 4, veuvvikArasayaM, sammattaM, sammAmicchattaM, titthayaranAma, uccAgoyaM, maNuyadurga, Aucauka', AhAragasarIraM, AhAragaaMgovaMgaM, AhAragasaMghAyaM, AhAragabaMdhaNacauka, evaM AhAragasattarga; ee aTThAvIsaM adhuvasaMtAo / paDivakkho dhuvasaMtAo / tA ya imA"saMghayaNachakkatiridugatega 7 orAlasattayadugaM ca / vaNNAI 20 saMThANA 6 tasAibIsA ya nAyavvA // 1 // sAyAsAyaM vihaduganIyaM paNajAi atitthapatteyaM / paNayAlaghAipayaDI dhuvasaMte tIsasayamevaM / . // // 36 // Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 1 . sUkSmArthavicArasAraprakaraNe .. saMpayaM jesu guNaTThANagesu jAo mohanAmapragaIo niyameNa vigappeNa ya saMbhavati, tAo sei tisu micchattaM niyamA aTThasu guNaThANaesu bhynnijj| . sAmAyaNammi niyamA saMta samma dasasu bhajjaM // 37 // micchadivisAsAyaNasammAmicchattesu micchata saMtaM niyameNa havai / "asu guNaThANagesu bhayaNijja"ti avirayAi jAva uvasaMtakasAo tAva bhayaNijja-bhajanIyaM, kayAi hoi, kayAi na hoi / kahaM bhayaNijjaM ? jayA tevIsasaMtakammiobAvIsasaMtakammio egavIsasaMtakammio jahAsaMbhavaM eesu guNaTThANagesu Aruhai, tayA no micchattasaMtakammI havai / jayA puNa aTThAvIsasaMtakammio cauvIsasaMtakammio eesu guNaTThANagesu Arubhai, tayA micchattasaMtakammio jIvo / evaM micchattassa bhayaNA hoi / ahavA "tisu micchattaM niyama" ti tisu guNaTThANagesu micchat niyamA asthi ta micchadiTThi sAsAyaNa-sammAmicchaddiTThIsu / aTThasu avirayAo jAva upasaMtakasAo tAva bhaiyavya hoi, vA navA / uvasamaseNiM paDucca hoi, khAigasammadiDhei paDucca na hoI / "sAsAyaNammi niyamA saMta samma"ti / / sAsAyaNasammaddiDimmi samma niyamA asthi jeNa ubasa nasammatta'ddhAe sAsAyaNo so ya aTThAvIsasaMtakammio "vasasu bha[yaNijja" ti Aimesu sAsAyaNavajjesu jAva uvasaMtakasAo eesu dasasu sammatta bhayaNijja / kaI ? bhannai,-micchadidviNi uvaliyaM aNuppAiyaM vAtaM paDucca natthi, aTThAvIsasaMtakammiyassa asthi / sammamicchadivimmi uvvaliyaM paDucca natthi, jao sammatte uvvalie vi sammAmicchaddiTTI lanmai aNuvvAliyasammattassa asthi / sesesu khAigasammaddiTTi paDucca natthi, iharahA atthi // 37 // sAmaNamIme mIsaM saMtaM niyameNa navasu bhaiyavvaM / niyamA micchAsANe paDhanakamAyA navasu bhanjA // 38 // sAsAyaNe mIse ya sammAmicchattaM niyamA asthi / kaha ? bhannai,-sAsAyaNe niyamA aTThAvIsasaMtakammigo / sammAmicchaddiTThI puNa sammamicchatrtaNa viNA na hoi si kAuM / guNaThANanavagammi bhayaNijja-micchaTThiI asaMjayasammadiTThI jAva uvasaMtakasAoeesu navasu hojja vA nvaa| kahaM ?, bhanai,-micchadidvissa aTThAvIsasaMtakammiyassa sattAvIsasaMtakammiyassa atthi, chavvIsasaMtakammiyassa natthi / sesesu khAigasammaddiTThIM paDucca nasthi, iyarahA asthi / tahA niyamA micchaddihissa sAsaNasta ya paDhamakasAyA aNaMtANuvaMdhiNo hoti, jeNa ee arNatANuvaMdhiNo niyamA baMdhati / navasu bhAja"tti sammamicchaddiTThI jAva uvasaMtakasAo eesu navasu ThANesu arNatAnuvaMdhe saMtaM bhaiyavyaM / kahaM 1, bhannai,-uvvaliyaM paDucca natthi, annahA asthi / anne Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnakaM pratItya mohanIyanAmottaraprakRtInAM dhuMvAdhra vasattvasyottaraprakRtInAM sarvaghAtitvAdezva bharNanam [15 AyariyA paMcasu bhayaNijjaM, ii vyAkhyAnayaMti / jao tesi maeNaM aTThAvIsasaMtakammio nA uvasamaseDhI(a) Aruhai, tao apamattaM jAka bhayaNijjA agatANubaMdhiNo hoti // 38 // savvaguNe sAhAraM sAsaNamissarahiesu vA titthaM / nobhayasaMte micche aMtamuhuttaM bhave titthe // 39 // savvesu guNahANagesu AhArasattagassa saMtaM sNbhvi| titthayaranAmaM puNa mIsasAsAyaNavajjesu. sataM hoi / vAsaddAo kesu viguNaTThANagesu bhavaI vA navA / titthayarassa AhArasattagassa ya ubhayasaMtA havai, tayA micchattaM na gacchai / "aMtamuhutta bhave titthe" ti, titthayaranAmasaMtaM micchaddivimmi aMtamuhuttaM labbhai / kahaM 1, bhannai-narae baddhAuo veyagasammattaM paDivajjai visujjhamANo titthayasnAmaM baMdhai, aMtakAle sammattaM vamei, micchattaM gacchai, naraesu uvavajjai, pajjavibhAvaM gao sammattaM paDivajjai evaM micchadidvimmi titthayaranAmaM aMtomuhuttaM saMtA labhai / / 39 / / saMpayaM dhuvabaMdhodayasaMtAi bhaNiya / saMpayaM savveyaraghAidAraM sapaDivakkhaM bhannai / tattha tAva paDhemaM savvaghADaNIo, tA ya imA kevaliyanANadaMsaNaAvaraNaM bArasAimakasAyA / micchatta niddapaNagaM iya vIsaM savvaghAIo // 40 // kevalanANAvaraNaM 1, kevaladaMsaNAvaraNaM 2, AimA aNaMtANubaMdhiapaccakkhANapaccakkhANa lakkhaNA kasAyA bArasa, micchattaM, niddApaNagaM ca, iya vIsaM savvaghAIoM // 4 // saMpayaM savvaghAitaM desaghAittaM bhAvei... sammattanANadaMsaNacarittaghAittaNAu ghAIo / tassesa desaghAittaNAu puNa desaghAIo // 41 // sammattanANadasaNacarittassa yaM savvahA haNaNasIlattaNeNa savvaghAiNIo / tattha micchattaM aNaMtANuvaMdhiNo ya sammattassa jIvAjIvAisaddahaNaruvassa ghAigA / kevalaNANakevaladaMsaNAvaraNe puNa kevalanANakevaladaMsaNANaMsavvahA ghaaige| uktaMca-"paraM suTTuM vi mehasamudae hoI pahA cNdsuuraannN"| ti vacanAt jIvalakkhaNabhUyassa agatimakevalabhAgassa aNAvaraNameva / annahIM jIvo ajIvattaNaM pAveja tti / niddApaNagaM khAovasamacakkhudaMsaNAINa ghAigaM, bIyakasAyA desaviraIe, taiyakasAyA samvaviraIe carittassa ghAigA / / 4 / / saMjalaNanokasAyA caunANatidasaNAvaraNavigdhA / ... paNavIsadesaghAI - sesaaghAI sarUveNa // 42 // Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe saMjalaNacauvaka, nokasAyanavagaM, mainANAvaraNaM, suyanANAvaraNaM, ohinANAvaraNa, maNapajjavanANAvaraNaM, cakkhudaMsaNAvaraNaM, acakkhudaMsaNAvaraNaM, ohidaMsaNAvaraNaM, aMtarAyapaNagaM ca, ee pnnviisNdesghaainniio| sesAo uddhariyAo aghAyaNIo, sarUveNa sahAveNa / tA ya imA75 . . "tasavIsaM20patteyA,veyaNiyadugaM ca2, Au cattAri4 / _____ gara4.jAi4 taNu uvaMgA3 saMghayaNAgIya 6 nI1uccaM // vannarasagaMdhaphAsA4 devanAtiriyaniriyapuvIbho / ___ suha asuhA vihagagaI aghAi payaDIoM pnnsyrii||1-2||" iyANiM subhAsubhAo payaDIo daMsei-... naratirisurAumuccaM sAyaM. paraghAyaAyavujoya / titthosAsanimeNaM. paNidivairusabhacaurasaM // 43 // .. maNuyAuyaM, devAuyaM, tiriyAuyaM taM. subhaM puNa bhogabhUmI paDucca saMbhaviyaM, uccAgoyaM, sAyAveyaNiyaM, paraghAyanAma. AyavanAma, ujjoyanAma, titthayaranAmaM, ussAsanAmaM, nimmANanAma, paNiMdijAI, vajjarisabhanArAyaM saMghayaNaM, samacauraMsasaMThANaM // 43 // / tasadasa cauvaNNAI suramaNudugapaMcataNuuvaMgatigaM / agurulahupaDhamakhagaI bAyAlIsaM ti suhapayaDI // 44 // . . tasadasagaM, vaNNAicaukkaM, devadurga, maNuyadurga, sarIrapaMcagaM, uvaMgatigaM, agurulahuyaM, subhakhagaI, eyA bAyAlIsaM, itizabdaH samApto, suhapayaDIo bhannati / / 44 // sesA paDivakkho asuhapayaDIo nidaMsei-.. thAvaradasacaujAI apaThamasaMThANakhagai saMghayaNAH / tirinarayaduguvaghAyaM vannavaU nAmavautIsA // 45 // ..... * thAvaradasagaM, paMciMdijAivajjAo. cattAri jAIoasubhasaMThANapaMcagaM, asubhA khagaI. asubhasaMghayaNapaMcagaM, tiriyadurga, nirayadugaM. uvaghAyaM, asubhapayaDIo dosu vi vaNNAicaukgaH haNeNa anubhavaNNAicauka', evaM nAma cautIsA / 45 / / .. - nirayAunIyaassAyaghAipaNayAlasahiyabAsII / .:....: asubhaSayaDI u. dosu vi vannAica ukagahaNeNa // 46 // nirayAuyaM, nIyagoyaM, asAyaveyaNIyaM, paNayAlIsaM ghAipayaDIo, evaM asubhapayaDI biyAsI / dosu vi vanAicaukka subhAsu subhaM asubhAsu asubha ti // 46 // iyANiM apariyattamANIo pariyattamANIo ya.bhannaMti--- . . Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraprakRtInAM zumAzubhatva-parAvartamAnA-'parAvartamAnatvAdikathanam [17 nANaMtarAyadaMsaNacaukkaparaghAyatitthaussAsa / nAmadhuvabaMdhinavamicchabhayadugucchA apariyattA // 47 // nANAvaraNapaNagaM, aMtarAyapaNagaM, daMsaNAvaraNacaukka, paraghAyaM, titthayaranAmaM, ussAsaM nAma, dhuvabaMdhiNIo ya navasaMkhAo, tA imA-vaNNacauteyakammAgurulahunimiNovaghAyA ya, micchattaM, bhayaM, dugucchA ya / eyAo apariyattamANIo auNatIsaM / pariyattamANIo puNa imAo"gai4 jAititaNuzvaMgA3 sNghynnaagiiivihgrannuputvii4|tsthaavraaiviisN AucaU sAyamassAyaM // 1 // solasakasAyanavanomayakucchaviNA unihapaNagaM c| ujjoAyavanIucca hoMti priyttignuii|||2||"||47|| aha ca ohavivAgA payaDIo daMsei gAhAdugeNasaMThANA * saMghayaNA sarIruvaMgANi AyavujoyA / nAmadhuvodaya . sAhAraNiyarauvadhAyaparaghAyA // 48 // udaiyabhAvA poggalavivAgiNo AubhavavivAgINi / khettavivAgaNughuvI jIvavivAgIo sesAo // 49 // saMThANachakka', saMghayaNachakka', sarIratigaM, aMgovaMgatigaM, AyavaM, ujjoyaM, nAmadhuvodayA ya, tA u imAo-nimmeNathirAthirateyakammavaNNAicauagurulahusuhamasuhaM 12, sAhAraNaM, patteyaM, uvadhAyaM, paraghAyaM ca, eyAo chattIsaM / "udaiyabhAvA" udao-vivAgo tao udao jassa atthi so udaio, udaio bhAvo jAsiM tAo udiybhaavaao| tahA eyAo ceva poggala'vivAgiNIo buccaMti / AUNi puNa cattAri bhavavivAgINi bhannati / ANupuvvIo cattAri khettavivAgiNIo vuccaMti / sesAo savvAo vi jIvavivAgiNIo hoti / tA imA"caugai4vihadugarajAI5 tasatiga3ussAsasubhaga4dubhagacau 4 / thAvarasuhumaapajjanIutacaM sAyamassAyaM // 1 // titthaM sammaM mIsaM paNayAlIsaM ca ghAyAyaDIo / iya aThThattaripayaDI jIvavivAgA muNeyavvA // 2 // " jA vi poggalAivivAgiNIo tA vi jIvavivAgiNI ceva / paraM poggalANa saMjogeNa vivAgaM deMti, ao poggalavivAgattAinAmeNa bhaNiyAu tti na doso | poggalavivAgAisaddattho dAragAhAe sacio // 48-49 / / iyANi udayabhAvAhigArAdeva savve bhAve parUveibhAvA chacovasamiya 1 khaiya 2 khaovasama 3 udaya 4 pariNAmA 5 / du 1 nava 2 'TThAri 3 gavIsA 4 tiga 5 bheyA sannivAo ya // 50 // Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkSmArthavicArasAraprakaraNe bhavati-saMpajjati bhAvA-jIvapariNAmavisesA te ya chasaMkhA samanniyA / tattha uvasamio 1, khAio 2, khaovasamio 3, udaio 4, pAriNAmio 5, ee paMceva jahasaMkhaM dubheyanavameya-aTThArasabheya-igavIsabheya-tibheyA hoti / chaTTho puNa sannivAo melAvao // 50 // iyANiM je sammattAiguNA jattha bhAve saMbhavaMti te tattha daMsei sammacaraNANi paDhame, bIe varanANadaMsaNacarittA / taha dANalAbhabhogovabhogavirayANi sammaM ca // 51 // uvasamiyaM caritaM, upasamiyaM sammatta ee paDhame hoti / kevalanANaM 1, kevaladarisaNaM 1, khAiyaM caraNaM 1, dANaladdhI 1, lAbhaladdhI 1, bhogaladdhI 1, uvabhogaladdhI 1, vIriyaladdhI 1, ee savvakkhaeNa paMcaladdhIo, khAiyasammattaM 1, ee bIe khAiyabhAve // 51 // caunANa'nnANatigaM dasaNatigapaMcadANaladdhIo / sammatta cAritta ca saMjamAsaMjamo taie // 52 // nANacauka, anANatigaM, dasaNatigaM, paMcadANaladdhIo, ee desakhaeNaM, sammattaM, cArittaM, "saMjamAsaMjamo" tti desavirao ee taie khAovasamiyabhAve / / 52 / / caugaicaukasAyA liMgatigaM lesachakkamaNNANaM / micchattamasiddhatta asaMjamo cotthabhAvammi // 53 // gaicaukka, kasAyacaukka, vedatigaM, lesachakka, annANaM, micchattaM, "asiddhattaM" ti saMsArittaM "asaMjamo" tti desao savvao vA aniyamo 1, ee cautthe udaiyabhAve egavIsaM // 53 // paMcamagammi ya bhAve jIvAbhavattabhavvayAINi / paMcaNha vi bhAvANaM bheyA emeva tevaNNA // 54 // jIvattaM bhavvattaM abhavyattaM AisaddAo asaMkheyapae sattAiyA / iyANi puvvabheyANaM saMpiMDiyANaM saMkhA nidaMsei-paMcaNha vi bhAvANaM tevaNNaM bheyA hoti / evaM puvakammeNa doNhaM navaNhaM aTThArasahaM egavIsAe tinhaM ca saMjoyaNeNa // 54 // saMpayaM sannivAiyabhAve bhee saMbhaviNo asaMbhaviNo ya daMseiudaiyakhAovasamiyapariNAmehi~ cauro gaicaukke / khaiyajuehi~ vi cauro tadabhAve uvasamajuehiM // 55 // .. Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAvaprarUpaNam [16 - udaiyaM maNuyattaM, khAovasamiyAiM iMdiyAiM, pAriNAmiyaM jIvattaM, esa tigajogo 1 ekoH anne tigajogA neraiyatirikkhadevattaNe pakkhitte maNuyatte ussArie hoti / gaibheeNa cattAri tigajogA / tahA ee udaiyakhAovasamiyapariNAmiyabheyA khaiyasammatteNa caujogo / so vi caugaibheeNa cattAri caujogA / ahavA khAiyaM ussAriya uvasamasammatteNa pakkhitteNa caujogo 3 / te vi gaicaukkameeNa cattAri caujogA / evaM savve bArasa hoti // 55 // ekeko uvasamaseDhisiddhakevalisu evamaviruddhA / pannarasa manivAiyabheyA vIsaM asaMbhaviNo // 56 // upasamiya-khAiya-khAovasamiya-odaiya-pAriNAmiehiM paNajoge uvasamaseDhIe bhaMgeko maNussANaM 1 / khAiya-pAriNAmiehiM dugajoge bhaMgeko ya siddhANaM 2 / khAiya-odaiya-pAriNAmiehiM tigajoge bhaMgeko kevalINaM 3 / evaM ee bhaMgA saMbhaviyA puvuttA bhaMgA bArasa uvasamasedi-siddha-kevalibhaMgA tinni 3 / evaM sanivAigabhAve paNNarasa bhNgaa| vIsaM asaMbhaviyA / te ya imeupasamiyaM khAiyaM.1, uvasamiyaM khAovasamiyaM 2, upasamiyaM udaiyaM 3, uvasamiyaM pAriNAmiyaM 4, khAiyaM khAovasamiyaM 5, khAiyaM udaiyaM 6, khAiyaM pariNAmiyaM, (1) siddhabhaMgoH uva. samithaM udaiyaM 7, khAovasamiyaM pAriNAmiyaM 8, udaiyaM pAriNAmiyaM 9 dugajoge nava bhaMgA, asaMbhaviyAH upasamiyaM khAiyaM khAovasamiyaM 1, upasamiyaM khAiyaM odaiyaM 2, upasamiyaM khAiyaM pAriNAmiyaM 3. uvasamiyaM khAovasamiyaM udaiyaM 4, uvasamiyaM khAovasamaM pAriNAmiyaM 5, upasamiyaM udaiyaM pAriNAmiyaM 6, khAiyaM khAovasamiyaM udaiyaM 7, khAiyaM khAovasamaM pAriNAmiyaM 8, tigajoge aTTha asaMbhaviyA / khAiyaM udaiyaM pAriNAmiyaM (2) kevalibhaMgo suddho, khAovasamiyaM udaiyaM pAriNAmiyaM (3) gaicaukabhaMgo 4, evaM tigajoge bhaMgA aTTha asaMbhaviyA, uvasamiyaM khAiyaM khaovasamiyaM udaiyaM 1, upasamiyaM khAiyaM khAmovasamiyaM pAriNAmiyaM 2, upasamiyaM khAiyaM udaiyaM pAriNAmiyaM 3, upasamiyaM khAovasamiyaM udaiyaM pAreNAmiyaM (4) gaicaukkabhaMgo 4, khAiyaM khAovasamaM udaiyaM pAriNAmiyaM (5) gaicaukkabhaMgo 4 / evaM caukkajoge tini asaMbhaviyA / savve vi vIsaM asaMbhaviyA / upasamiyaM khAiyaM khAovasamiyaM udaiyaM pAriNAmiyaM (6) uvasamaseDhibhaMgo / evaM bhaMgA 26 / saMbhaMviyA bhaMgA 6 / asaMbhaviyA bhaMgA 20 // 56 // iyANi saMbhaviNo je chabhaMgA te visesao daMsei dugajogo siddhANaM kevalisaMsAriyANa tigjogo| caujogajuyaM causu vi gaIsu maNuyANa paNajogo // 57 // Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkSmArthavicArasAraprakaraNe ____tattha khAiya-pAriNAmiehiM duhiM jogo siddhANaM / udaiya-khAiya-pAriNAmiehiM kevalINaM / saMsAriyANaM puNa caugaiyANa vi tigajogo udaiya-khAovasamiya-pAriNAmiehiM / caujogo duviho causu vi gaIsu / tattha eso tigajogo khAieNa vA uvasamieNa vA caujogo / maNuyANa khAigasammaddiTThINaM uvasamaseDhipajjaMtapattANaM paMcanha vi bhAvANaM jogo labbhai / / 57 // iyANi chaN bhAvANaM aTThakammesu jo jahiM saMbhavai taM daMsei-- mohasseva uvasamo khAovasamo cauNha ghAINaM / udayakkhayapariNAmA aTThanha vi hoMti kammANaM // 58 // mohaNIyasseva ovasamio bhAvo, na puNa annesi kammANaM / nANavaraNadaMsaNAvaraNamoha- . NIyaaMtarAiyANaM ghAikammANameva khAovasamio bhaavo| udaiyakhAiyapAriNAmiyA tinni bhAvA aTThaNha vi hoti kammANaM / / 58 / iyANiM guNaTThANagesu micchaddichipabhiIsu ee ceva bhAve daMsei-- sammAicausu tigacaubhAvA caupaNuvasAmaguvasaMte / cau khINe'pubve tinni sesaguNaThANagegajie // 59 // avirayasammadiTThidesavirayapamattaapamattesu causu vi khAovasama-udaiya--pAriNAmiyA bhAvA tinni / ahavA uvasamiya-khAiyANaM egayare chUr3he cattAri bhAvA / "caupaNauvasAmaguvasaMte" tti / aniyaTTisuhumasaMparAyA uvasAmagA, uvasaMtamoho uvasaMto / eesi tiNhaM uvasamiyaM khAovasamiyaM udaiyapariNAmA bhAvA cattAri / ahavA paMca khAiyasammatteNa / cau khoNe'puvve" ti udaiya-khAovasamiya-pariNAmA khINamohassa apuvvakaraNassa ya tinni bhAvA / khINe cauttho khAio / apuvvakaraNassa puNa cauttho khAigo upsmiovaa| "tini sesa." tti / tini bhAvA sesANaM guNavANagANaM hoti / tattha sajogiajogikevalINaM khAiya-udaiyapAriNAmiyA bhAvA micchasAsaNasammamicchANaM udaiya-khAovasamiya-pAriNAmiyA tinni havaMti / 'egajie" tti eka kassa jIvassa ee savve vi bhAvA / na uNa tagguNaTThANagayANa aNegajIvANaM / ___ saMpayaM guNaTThANagesu patteyaM uttarabhAvabheyasaMkhA bhaNNai / te puNa ee"paNaaMtarAyaannANatinni accakkhucakkhu dasa ee / micche sANe ya havaMti mIsae aMtarAyapaNa // 1 // nANatigadaMsaNatigaM 'mIsaM sammaM ca bArasa havaMti / evaM ca avirayaMmi vi navaraM tahidasaNaM suddhaM // 2 // dese 'desavviraI terasamA taha pamattaapamatte / maNapajjavapakkhevA caudasa appuvyakaraNe ya // 3 // 1 "mIsagasamma" ityapi pAThaH / 2 "ya desaviraI terasama' ityapi paatthH| Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlakarmASTake mUlabhAvAnAM guNasthAnakeSu mUlottarabhAvAnAM dharmAstikAya dezca varNanam [21 ceyagasammeNa viNA terasa jA suhumasaMparAutti / te cciya uvasamakhINe carittaviraheNa bArama u / / 4 / khAovasamigamAvANa kittaNA guNapae paDucca kyaa| odaiyabhAvamihi te ceva paDucca dasemi / / 5 / / 'caugaiyAigavIsaM micche sANe ya hoMti vIsaM ca / miccheNa viNA mIse iguNIsamanANaviraheNa / / 6 / / emeva avirayammI suranArayagai viyogao dese / sattarama hoMti teJciya tiriyagaiasaMjamAbhAvA // 7 // pannarasa pamattammI apamatte Ailesatigavirahe / te cciya bArasa sukkegalesao dasa apuvammi / 8 / / evaM aniyaTTammi vi suhune saMjalaNalobhamaNuyagaI / aMtimalesaasiddhattabhAvao jANa caubhAvA / / 9 / / saMjalaNalobhavirahA uvasaMtakkhINavalINa tigaM / lesAbhAvA jANasu ajogiNo bhAvadugameva // 10 // avirayasammA uvasaMtu jAva uvasamagakhaiyagA sammA / aniyaTTIo uvasaMtu jAva uvasAmiyaM caraNaM // 11 // 4paraM upazamazreNiM pratipatatona caTataH / / khINammi khaiyasammaM caraNaM ca dugaM pijANa samakAlaM / nava nava khaigA bhAvA 'jANa sajoge ajoge y||12 jIvattamabhavvattaM bhavvattaM pi hu muNAhi micchammi / sANAI khINate donni abhavyattavajjA u // 13 // sajogi ajogimmI jIvattaM ceva micchamAINa / sasabhAvamIlaNAo bhAve muNa sannivAyammi // 14 / / caudugatigapaNacautigatIsA tIsA sagaTThadugavIsA vIsiguNavIsa terasa bArasa muNa sanivAryAmma // 15 // 56 / / iyANiM ee ceva bhAve ajIvesu bhaNiukAmo paDhamaM tAva ajIvaTThANANi ca udasa bhaidhamAdhammanabhA tinni davyademappaesao tivihaa| gaiThANa'vagAhaguNA arUviNo kAlasamao ya // 6 // dhammasthikAyadavve paripunno dhammasthikAo 1, dhammasthikAyadavvadese tasseva dubhAgatibhAgAI 2, dhammatthidavve paesA nivibhAgA bhAgA 2 / evamannesu viyANiyavvaM / adhammatthikAyadavve 1, adhammatthikAyadavvadese 2, adhammatthikAyadavvappaese 3 / AgAsasthikAyadavve 1, AgAsatthikAyadavvadesA 2, AgAsatthikAyadavvapaesA 3 / "gaiTThANaavagAhaguNa" tti jahAsaMkhaM saMbaMdho guNapariNAmaH / dhammatthikAe gaiguNe / adhammatthikAe ThANaguNe / AgAsatthikAe avagAhaguNe / "arUviNo" tti arUviyA rUvarasagaMdhaphAsarahiyA ee nava ajIva. ThANA tahA "kAlasamao" kAlalakSaNo samao kAlasamao arUvI evaM 10 // 60 // saMpayaM kAlasarUvaM rUviajIvasarUvaM ca bhaNei so vattaNAiliMgo rUviajIvA u hu~time cauro / 1"caugaiyAI igavIsa micchasA(sa)Ne ya huMti" ityapi paatthH| 2-3 'ticciya' ityapi / 4 "yadyapyupazAntamohaguNasthAnaka evaupazamikaM cAritramasti, tatraiva sarvathA cAritramohopazamAt , tathA-'pi navama-dazamaguNasthAnakadvaye katipayacAritramohanIyaprakRtyupazamAd "rAjAhaH kumAro rAjA" iti bhAvyupacArAdvopazamazreNiM caTato jIvasyA 'pi navama-dazamaguNasthAnadvaya aupazamikaM caraNaM saMbhavati, tathA'nyatra pratipatato jIvasya cAritramohanIyasya niyamata upazamitatvena kevalaM bhUtopacAranyAyamAzrityaitaduktaM smbhaavyte| 5 "jiNe" ityapi / 6 "guNesu" ityapi / 7 "du tti" ityapi paatthH| "mAvaM muNa saMnivArya // 14 // " ityapi / Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkSmArthavicAramAraprakaraNe khaMdhA demapaesA kevalaaNavo ya te ya puNa // 61 // sotti kAlo vattaNAiliMgo parAvattaNAilakkhaNo / AisaddAo aIyANAgayAi labbhai / rUviNo ajIvA cattAri / te ya ime-khaMdho dupaesAi aNaMtapaesio jAva, desapaesA pUrvavat kevalaM khaMghapariNAmarahiyA aNavo paramANavo cauttho / pubvehiM saha savve caudasa // 61 // tahA cauvihA vi rUviNo ajIvA kiM guNA ?, ii jANatthaM gAhA daMseivaNNAiguNA baMdhAikAraNaM iya ajIvacaudasagaM / savve vi hu pariNAme bhAve khaMdhA udaie vi // 2 // "vannAiguNa" ti vannagaMgharasaphAsapariNayA baMdhAikAraNaM kahaM ?, bhannai, kammajoggattAe pariNayAkhaMdhA jIvA baMdhaMti ? AisadAo udae udIraNAe sattAe ya Thaviti / evaM baMdhAikAraNaM / ee cauddasa vi ajIvaTThANA kammi bhAve vaTaMti?, bhaNNai, savve vi hu pAriNAmie bhAve, khaMdhA udaie vi bhAve vaTaMti / kahaM khaMghA eva na sesA ? bhannai jao khaMghasaMbaMdhiNo addhassa tibhAgasta vA cautthabhAgassa vA desavivakkhA, paesA nivibhAgA bhAgA, taraseva na juyA desapaesavivavakhA / kohodae jIvassa kammakhaMdhA eva paDipunnA udae AgacchaMti, na desapaesA / paramANavo puNa na kammattAe pariNamaMti / evaM khaMdhA udaie bhAve, na sesA / tahA avi.saddAoM khayakhaovasamauvasamesu vi kammakhaMdhA vaTaMTita kammarUvapariNayA / evaM pgibNdho| pasaMgAgayaM ca bhaNiyaM // 62 / / poggalA kammabaMdhakAraNaM bhaNiyA, ao tesiM mUlapagaDitteNa uttarapagatitteNa baddhANaM ThiI jahaNNukosaM bhaNiukAmo paDhamaM tAva mUlapagaDINaM ukkosaThiI bhaNNai mohe koDAkIDIu sattariM vIma nAmagoyANaM / tImiyarANa cauNhaM tettIsayarAi~ Aussa // 6 // mohaNIyassa sattarikoDAkoDI ukkoso ThIi baMdho, nAmassa goyassa ya vIsaM koDAkoDI ukkoso ThiibaMdho. tIsaM puNa iyarANaM nANAvaraNIyaveyaNIyaaMtarAyANaM ukkoso ThiibaMdho, "tettIsayarAi"tti, trayastriMzatsAgaropamAni "Aussa"tti Aukammassa ukkoso ThiibaMdho // 63 / / iyANi mUlapagaDINaM jahannA ThiI daMsai-- motta makasAya hassA Thii veyaNiyassa bArasa muhttaa| aTTha nAmagoyANa sesayANaM muhattaMto // 6 // akasAiNo-uvasaMtamoha-khINamoha sajogikevaliNo mutta' parivajjiya eesi veyaNiyaThiI, . sesANaM baMdhagANaM veyaNIyassa ThiI hassA jahannA bArasa muhuttA / jao tesiM sAmaio baMdho / esA ya puNa jahannaTThII baMdhagassa suhumasaMparAyassa aMte labbhai / nAmassa goyarasa ya aTThamuhutta / / Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmabandhakAraNapudgalasyottaraprakRtInAmutkRSTasthitibandhapramANAtya ca kathanam [23 sesANaM nANAvaraNadaMsaNAvaraNaaMtarAyamohaNIyaAyuSkANAM aMtamuhuttaM jahanno TiibaMdho // 64 // iyANi patteyaM patteyaM ukkosA ThiI uttarapayaDINaM bhannai tIsaM koDAkoDI asAyaAvaraNaaMtarAyANaM / micche sattari mitthImaNudugasAyANa pannarasa // 65 // . . asAyaveyaNIyassa nANAvaraNapaNagassa dasaNAvaraNanavagassa aMtarAyapaNagassa ya tIsaM koDAkoDI ukkoso ThiivaMdho / itthIveyassa maNuyadugassa sAyAveyaNIyassa ya pannarasa koDAkoDI ukkoso ThiibaMdho // 65 / / . saMghayaNe saMThANe paDhame dasa uvarimesu dugavuDDhI / cAlIsa kasAesu aTThArasa vigalasuhumatige // 66 // . paDhamANaM vajjarisabhanArAyasamacauraMsANaM koDAkoDI dasa ukkoso ThiibaMdho / uvarimesu dugeNa sAgarovamANa koDAkoDINaM vuDDI kAyavvA / jahA vajjanArAyanaggohANaM koDAkoDI bArasa | nArAyasaMghayaNasAisaMThANANaM koDAkoDI caudasa / addhanArAyasaMghayaNakhujjasaMThANANaM koDAkoDI solasa / khIliyasaMghayaNavAmaNasaMThANANaM tahA uttaranihiTThANaM vigalasuhumatigANaM koDAkoDI aTThArasa ukkoso ThIibaMdho / solasaNhaM kasAyANaM puNa koDAkoDIo cAlIsaM // 66 // dasa dasa sukilamahurANa surabhinidhuNahamiulahUNaM ca / aDDhAijapavuDDhA te hAlida bilAINaM // 6 // sukilavaNNamahurarasasurabhigaMdhaniddhaphAsauNhaphAsamauyaphAsalahuyaphAsANaM dasa dasa koDAkoDI ukkoso tthiiivNdho| "aDhAijja pavuDaDha" tti aDrAijjAhiM sAgarovamakoDAkoDIhiM pavuddhimAgayA 'te' tti sukilAINaM ThiIvisesA dasasAgarovamalakkhaNA, hAliddaaMcilAINaM duNhaM / / ukkosA ThiI bhavai / tahAhi-hAliddavannaaMbilarasANaM koDAkoDI saDrabArasa ukkosA tthiii| lohiyavannakasAyarasANaM koDAkoDI pannerasa nIlavannakaDuyarasANaM koDAkoDI saGkasattarasa / / 6 / / hAsaraipurisaucce subhakhagaithirAichakkadevaduge / dasa sesANaM vIsA evaiyAbAhavAsasayA // 68 // hAsaraI purisaveo uccAgoyaM subhakhagaI, thirAichakka, devadurga, eesi dasakoDAkoDI ukkoso ThiIbaMdho / ee tiyAsI pgio|| iyANi uddhariyapagaINaM ukoso ThiIbaMdho daMsei-"sesANaM vIsa"tti sesANaM tasacaukAINaM vIsaM koDAkoDI ukkoso ThiIbaMdho hoDa / tA ya pagaIo imAo Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe tasacau 4 tiri 2 nirayadugA teyaviuvvuralasattagA huMDaM / paDhamaMtajAi2 kukhagai kuvannanavagaM akdduniil|| patteyA ya atitthA thAvaraathirAichakkaThevaTuM / sogAraimayakucchAnapuMsanigasaTThivIsikkA // 'ni' tti nIyAgoyaM, "igasaTisikka" ti eyAe egasaTThIe payaDINaM vIsaM sAgarovamakoDAkoDI ukkoso tthiibNdho| "evaDhyASAhavAsasaya" ti jassa jattiyAo sAgarovamakoDAkoDIo ukkosA ThII tassa kammassa tettiyA vAsasayA abAhA=aNudayakAlo / esa ukoso vuccai / annahA paogodaye tasseva baMdhAvaliyAe gayAe udIraNAkaraNeNa udayasaMbhavAo // 68 // aMtokoDAkoDI tthiAhArANa jeThiibaMdho / aMtamuttamabAhA iyaro saMkhejjaguNahINo // 69 // titthayaranAmassa AhArasattagassa ya aMto majme koDAkoDIe ukkoso ThiIbaMdho / "aMtamuhuttaM"ti abAhA puNa aMtomuhuttameva / tahA iyaro jahanno baMdho puNa eso ya aMtokoDAkoDIrUvo saMkhejjaguNakAreNa hINo kao hoi / naNu titthayaranAmassa aMtomuhuttaM kahaM abAhA ? | 'yAva tA bajhai taM tu bhagavao taiyabhavosakkAttANaM pi"ti vacanAt , saMkhyAto'saMkhyAto'pi kAlo lahadda tti kahaM ? bhannai-titthayaranAmassa paogeNa udinnassa ANAIsariyAio laddhIo, annajIvahiMto ghire satarAohoMti tti eeNa kAraNeNa saMbhavai / anahA kahaM aMtomuhuttaM avAhA / ao saMbhAvijjai baddhassa aNudIraNA kAlo abAhA / anno abhippAo suyakevaliNo muNati / titthayarassa ukkoso avirae / apamatte puNa ukkoso AhArassa jahanno doNha vi apuvakaraNe ThiivaMdho // 69 / / tettIsudahI suranArayAu naratiriyaAu plltigN|. niruvakamANa cha mAsA abAha sesANa bhavataMso 70 // tettIsaM sAgarovamAI ukkoso ThiibaMdho surANaM nArayANaM hoi / narANaM tiriyANaM ca Aussa ukkoso ThibaMdho pallatigaM-tini paliovamANi / tahA niruvamakamANa-suranArayANaM asaMkhavAsAUNaM maNuyatiriyANaM ca parabhaviyaAuyassa baddhassa chamAsA yAvat abAhAkAlo / sesANa= naratiriyANaM saMkhijjavAsAuyANaM puNa niyaniyabhavassa taMso-tRtIyabhAgaH / avAhAkAlo ukoso // 7 // saMpayaM asannipaMceMdiyAI je jIvA parabhaviyaM AuM baMdhati, taM daMseitaha pubbakoDiparao igivigaliMdI na baMdhae aauN| Aucau paramabaMdho pallAsakhaMsamamaNesu // 7 // Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utkRSTa javanyasthitibandhapramANama [ 25 tahA puvyakoDIe parato agrataH egidiyA vigaliMdiyA ya na baMdhaMti AuM parabhavajoggaM / - tahA cauNDaM AUNaM paramo ukkoso paliovamamsa asaMkhabhAgo amaNesu-asannipaMcidiesu ukkoso ThIbaMdho / evaM tiyAsI 83, egasahi 61, AhArasattaga 7, titthayaranAmaM 1, AucaukkaM 4 cA evaM chAvannapayaDisayassa ThiibaMdho bhaNI / na ya baMdhe sammamIsAI // 71 / / ____ ukkoso ThibaMdho sammatto / / bhaNio savyapayaDIe ukkoso baMdho / iyANiM jahanno bhaNNaidamaNavauvigyAvaraNalobhasaMjalaNahassaThiibaMdho / aMtamuhutaM te 'aTTha jasucce bArasa ya sAe // 72 // dasaNAvaraNacaukssa "vigghaM" ti aMtarAyapaNagassa nANAvaraNapaMcagassa saMjalaNalohassa "hassa"tti jahanno ThiibaMdho aMtomuhattaM "te" tiaMtomuhuttA aTThasaMkhA jasakittIe uccAgoe ya cArasa puNa aMtamuhuttA sAyaveyaNIyassa ||72 / / do mAmA, addha'ddha saMjalaNatige pumaTTha varisANi / sesAMNukosAo. micchattaThiIe~ jaM laddhaM // 73 // do mAsA, addhaM mAsoM, mAsassa vi addhaM pakkho, jahAsaMkhaM saMjalaNatige kohamANamAyAlakkhaNe purisaveyassa aTTha virisANi, jahanno ThiibaMdho savvattha saMbajjhai / "sesANukkosAo micchattaThiIeNja laI"ti tAva paDhamaM egidiyANaM savvesiM ukkoso ThiibaMdho / bhannai bAvIsA khavagabhaNiyANaM sesassa igArasuttarasayassa taM ca imaM"bArasamasAyapaDhamA12. nihApaNanIyahAsa chakkaM ca / micchattamasAyaM 1 thI 1 napusa 1 nAmassa tA ya imaa||1|| orAla teyasattagasaMghayaNA6gIi6vIsavannAI 20 / patteA ya atitthAjasaghajjatasAi 16 paNa jAI // 2 // khagaI2 tiriramaNuyaredugA savve miliyA titIsasayamegaM / sesA bhaNijjamANA, tevIsaM ittha daTThavvA // 3" eyAsi tittIsasayasaMkhANaM payaDINaM ThiyAu ukkoso ThiibaMdho u micchattaTThIe sattarikoDAkoDIlakkhaNAe bhAge harie jaM labbhai, so egidiyassa ukkosago ThibaMdho / tao paliovamassa asaMkhejjabhAgaUNo saMto jahanno ThiIbaMdho havai / evaM egidiyassa ukkosajahanno bhaNio sAmanneNaM / viseseNaM bhannai-tattha paDhamaM bArasakasAyANaM ukkosiyA ThiI cAlIsaM koDAkoDIoH tIse sattari koDAkoDIhiM bhAge harie, 7000000000000000 samasunnANaM pADaNe, jaM uvvariyaM taM sattahiM guNiya sattahA kiraMti, sattahiM bhAge harie sattahA lanbhaMtiH laddhaM cattAri sattabhAgA saayrss| tahA niddApaNagassa asAya 1 "aTha jasaucce' iti vaa| 40000000000000 Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26] - sUkSmArthavicArasAraprakaraNe veyaNIyassa tIsaM koDAkoDIo tesiM sattarikoDAkoDIbhAge harie, samasunnANa pADaNe, laddhA . timi sAgarassa sttbhaagaa| tahA micchattassa ukkosA ThiI sattari koDAkoDIo, tIse ThiIe sattarikoDAkoDIhiM ceva bhAgo horai sunnANi sunnehiM jaMtiH tao pacchA jehiM sattahiM bhAgehiM sAgarovamaM hoi, te satta bhAgA hoti / 3 sAgarovamamegaM ti bhAvattho / tahA siyavaNNa 1 mahura 2 surahI 3 miu 4 lahu 5 nidhudaNha 7 taheva subhagaM khagaI 8 hAsa ha rai 10 usabha 11 cauraMsa 12 thirapaNa 17 dasa koDAkoDIo, tesiM puvvuttabhAgahAreNa laddho . 'eo sAgarovamasattabhAgo / tahA risabhanArAyanaggohANaM duvAlasakoDAkoDI sattarikoDAkoDIe bhAge harie, 1200000000000000duNha rAsINaM samasunnANa pADaNe, upari bAraha aho sattari 1; to 'sAgarassa ego sattabhAgo labbhai, tahA sAgarassa jehiM vIsahiM bhAgehiM sAgarovamasattabhAgo hoi te cattAri bhAgA laddhA / / 4 / tahA nArAyasAINaM caudasakoDAkoDIo ukkosiyA ThiI bhAge harie, jAyA uvari caudasa aho ya sattarI 14; ittha vi ego satta bhAgo sAgarassa, taheva satta bhAgassa vIsabhAgA aTTa hoti / / tahA addhanArAyavAmaNANaM solasakoDAkoDIo bhAge harie uvari solasa aho ya sattari 38; ittha vi laddhaM ego sattabhAgo sAgarasattabhAgassa vIsabhAgA bArasa : / 33 / taha kIliyahuMDANa suhamatigassa vigalatigassa ya aTThArasa koDAkoDIo ukkosiyA ThiI bhAge harie jAyA uvari aTThArasa aho sattara : ettha vi ego sattabhAgo sAgarassaH tahA jehiM vIsahiM bhAgehiM sAgarasattabhAgo te solasa / / tahA hAliddaaMbilANaM vanarasANaM sar3a duvAlasakoDAkoDIo ThiI taheva bhAge harie uvvariyaM uvari paNavIsa sayaM heTTA / puNa sattasayANi 125 tao sAgarassa ego sattabhAgo / annaM ca sAgarasattabhAgassa paMca vIsabhAgA: / 5 / evaM lohiyakasAyANa ithiveyamaNuyadugANaM ca pannarasa koDAkoDIo tesi bhAge harie uvariyaM uvari pannarasa aho sattari, ittha avassiyaM ego sattabhAgo, sattabhAgassa dasa vIsabhAgA / nIlavanakaDuyarasANaM ukkosiyA ThiI saDAsattarasa koDAkoDIo, tesi bhAge harie, uvyariyaM paMcahattarasayaM heTThA sattasayANi 15 tao ego sattabhAgo, pannarasa vIsabhAgA sattabhAgassa / / 3 / sesANaM payaDINaM vIsaM koDAkoDI ukkosiyA ThiI tAo puvvuttAo "tasacau tiriniraya" iccAi gAhAdugeNa bhaNiyAo nirayadugaviuvviyasattagavajjiyAo, tAsiM jA ukkosiyA ThiI, tIe 1 etacca siddhAntAbhiprAyeNa kAmaprakRtyAdi kArmagranthikAbhiprAyeNa tu svavargotkRSTasthiteHsaptatikoTAkoTyA bhAge have yallabhyate, tAvatpramANo bhavati tanAtra 3 sAgaropamaM bhavati / evamanyatrA-'pi / 2 dvAda.. za:nAM saptabhirguNane jAtaM 84, saptatyA hate labdhaM saptabhAgaH 1, uddharitAH 14, ye viMzatyA guNyante, jAta 280, punaH saptatyA bhAge hRte labdhaM sAgaropabhasaptabhAgasya viMzatibhAgAzcatvAraH evaM sarvasthitiSvapi / Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaghanyasthitibandhapramANam [27 micchattaThiIe bhAge harie, laddhA donni sAgarasattabhAgA : / eso ya micchattaThiIbhAgaladdho ThIbaMdho egidiyANaM bhaNio ukkoso, jahannago paliovamassa asaM khejaibhAgeNa UNago, 133 sannissa . ukkoso jahanno, egidiyassa ukkosajahanno bhaNio' // 73 / / iyANi tevIsAe bhaNiyasesAe tahA vigaliMdiyaasannipajjavasANANaM jeNa kammeNa ukkoso jahannao ya hoi taM daMsei esegiMdiyajiTTho paliyA'saMkhaMmahINa lahubaMdho / paNuvIsA pannAmA sayaM sahassaM ca guNakAro // 74 // kamaso vigalaasantrINa pallasaMkhaMsaUNao ddhro| ' suranarayAu samA dasa sahassa sesAu khuDDabhavaM // 75 // tahA "eso"tti uvalakSaNaM / jao jAsiM puvvaM khavagamAsajja "dasaNacauvigyAvaraNa" iccAi bAvIsaM payaDI bhaNiyAo. tAsiM egidiyANaM pi micchattaThiIe bhAge harie jaM labbhai, so ukkosajahanno ThiibaMdho havai / tattha desaNacaukssa ukkoso ThiibaMdho tIsaM koDAkoDIo micchattaThiIe bhAge harie ladvA tinni sAgarasattabhAgA / aMtarAyanANAvaraNANaM puNa tIsaM koDAkoDIo tesiM micchattaThiIe bhAge harie laddhA tini sAgarasattabhAgA / saMjalanacaukkassa puvvuttA cattAri bhAgA kasAyadAreNa purisaveyajasakittiuccagoyANaM dasakoDAkoDIo ukkosaThiIbaMdho, tassa bhAge harie laddho ego sattabhAgo sAyarassa pannarasakoDAkoDIo, tIse bhAge harie laddho ego sattabhAgo. jahiM vIsahiM bhAgehi sAgarasattabhAgo hoi, te dasa bhAgA / / .tahA eso ceva egidiyajeTTo ThiibaMdho, paNuvIsAe pannAsAe saeNa sahasseNa guNio kamaso parivADIe beiMdiyateiMdiyacauridiyaasannINaM ukkoso ThiibaMdho havai / tattha paNuvIsAe guNio beiMdiyANaM; tattha je cattAri sAgarasattabhAgA, te paMcavIsAe guNiyA jAyaM sayaM sAgarasattabhAgANaM 100; tao sattahiM bhAge harie laddhANi caudasa sAgarovamANi do sattabhAgA 143 / jattha puNa tinni, tattha paMcavIsAe guNiyA jAyA paMcahattarI 75, tao sattahiM bhAge harie laddhANi dasa sAgarovamANi paMca sAgarasattabhAgA .." / jattha satta sattabhAgA, te vi paNavIsAe guNiyA jAyaM paMcahattaraM sayaMH tao bhAge harie jAyANi paMcavIsaM sAgarovamANi 25 / tahA sattadasaNhaM payaDINaM jo sAgarasattabhAgo so paNuvIsAe guNio jAyA paNavIsaM 25 tao sattahi bhAge harie laddhANi tinni sAgarovamANi cattAri sattabhAgA 3 / jattha puNa ego sattabhAgo cattAri sAgarasattabhAgassa vIsabhAgA saMtiH tattha tAva ego bhAgo paNuvIsAe guNiya sattahiM 1 mUlaprakRtimAzritya / Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe hariyAH laddhANi sAgarovamANi tinni cattAri satta bhAgA ya / tahA vIsa cattAri bhAgA guNiyA jAyaM sayaM tao vIsAe bhAge harie laddhA paMca sAgarasattabhAgAH tao puvvuvvariya cauhiM saha nava savve tao sattahiM bhAge egasAgarovamaM do ya sattabhAgeNa TThiyA savvaM miliyaM cattAri sAgarovamANi do sAgarasattabhAgA 4 / evaM eeNa kameNa jattha ego sattabhAgo sattabhAgassa vIsabhAgA ya aTThaH tattha paMcasAgarovamANi hoti 5 / tahA jattha ego sattabhAgo sattabhAgassa vIsabhAgA bArasaH tattha paMcasAgarovamANi paMca sattabhAgA 55 / tahA jattha ego sattabhAgo sattabhAgassa solasavIsabhAgAH tattha cha sAgarovamANi tini sattabhAgA / jattha puNa ego sattabhAgo sattabhAgassa vIsabhAgA paMca tattha cattAri sAgarovamANi tinni bhAgA, satta bhAgasya vIsabhAgA paMca 4 / / jattha puNa ego sattabhAgo dasa vIsabhAgAH tattha paMca sAgarovamANi donni sattabhAgA dasa vIsabhAgA 53 / / jattha puNa ego sattabhAgo pannarasa vIsabhAgAH tattha cha sAgarovamANi ego sattabhAgo pannarasa vIsabhAgA / / |thaa jattha doNi sattabhAgAH tattha satta sAgarovamANi ego sattabhAgo / tahA jattha ego sattabhAgo tattha tinni sAgarovamANi cattAri sattabhAgA 4 / evaM eesu vi sAgarovamasattabhAgesu sAgarovamasattabhAgavIsabhAgesu vA pannAsAe saeNa sahaseNa ya guNiesu je rAsIo uppajjaMti, jahAsaMbhavaM bhAge pADie; te gaNiyagaNanakusaleNa sayameva uppAiyavvA / tahA surANaM nArayANaM ca AuyaM jahannaM dasavarisasahassANi / sesANaM naratiriyANaM Auyassa jahanno baMdho khuDDabhavo vakkhamANo / / 74-75 // saMpayaM veuvvichakkassa mayaMtareNaM titthAhArANaM ca jahanniyaM ThiI daMseisahasaguNegidiThiI viubichakke jao amnisutN| , kesiM ca surAusamaM titthaM AhAragaMtamuhU // 76 // eyAe gAhAe vakkhANaM iha jai vi sesANukkosAo micchtttthiiielddhN||73||"ti vayaNAo veuvviyachakkassa sAmanneNa egidiyANaM ThiibaMdho labbhai, tahA vi so egidiyaThiIbaMdho sahassaguNohoti "veuvviyakarasa" tti veubviyaekkArasagassa havai / kamhA ? jao "asanisa' tti samucchimesu taM veubviyaekkArasaM baMdhamAgacchai, na egidiyANaM / tattha devadugassa egammi sattabhAe sahasseNa guNie sattahi bhaie laddhaM sayamegaM bicattAlaM sAgarovamANaM chacca sattabhAgA ya sAgarassa 142 / / / nirayadugassa veuvviyasattagassa ya dosu sattabhAgesu sahassaguNie sattahiM bhaiesu laddhaM evaM ceva duguNaM 285 / / tahA kesiM ca AyAriyANaM maeNaM / surAusamaM devAutulla dasavarisasahassa tti gabhattho, titthaMkaranAmaguttaM vajjhai / AhAragassa 'aMtamuhu" ti, antomuhuttaM jahaniyA ThiI hoi tti // 76 // Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaghanyasthitibandhAbAdhApramANaM kSullAmavAdipramANazca iyANiM ThiibaMdho jahannao jassa abAhAkAlo jo hoi taM daMseibhinnamuhuttamabAhA savvAmi sabahiM DaharabaMdhe / Ausu je? vi jao saMkhepaddhA bhavai tesu // 77 // 'bhinnamuhatta' ti aMtomuhattaM abAhA aNadao savvAsiM=mUluttarapagaINaM 'savvahiM' ti savvesu jIvaTThANAIsu "DaharabaMdhe"tti jahannavaMdhe puvvabhaNie / Aue puNa avAhAha "Ausu jeSTi"tti AUNaM jeThe vi=ukkose vi ThiivaMdhe aMtomuhattaM kamhA ? jao "asaMkheppi" tti asaMkheppA saMkociumazakyA addhA kAlo bhavai tesu-AUsu / tahAhi-iha parabhaviyAussa baMdho ihabhavAuyatibhAge tadabhAve sesassa tibhAe evaM tibhAgA tibhAgA kappaNAe jAva aMto tibhAgo so ya asaMkheppaddhA bhannai / / 77 // tiriyamaNuyANaM ThiibaMdho jahanno khuDDubhavappamANo bhaNio / ao iyANi khuDDabhavaM pannavei khuDDabhavA sAhIyA sattarasa bhavaMti egapANummi / pANU egamuhutte tisattarIsattatIsasayA // 7 // khuDDabhavA-khuDDAgabhavalakkhaNA, sattarasasaMkhA samaniyA kiMcit, sAhiyA cauNavaiAvaliehiM kiMci ahiehiM, kattha 1, "egapANummi" tti ege UsAsanisAse / tahA "pANa" tti UsAsanisAsA ekammi muhutte dughaDiyapamANe "tisattari" ti tisattarIe ahiyANi sattatIsaM sayANi bhavaMti // 78|| saMpayaM muhutte khuDDabhavappamANamAha-- paNasaTThisahasapaNasaya chattIsA igamuhuttakhuDDabhavA / do ya sayA chappannA AvaliyANegakhuDDabhave // 79 // egammi muhutte paNasadvisahassA paMcasayA chattIsA ya khuDDabhavA hoti / tahA do ya sayAchappannA AvaliyANaM ekasmin khuDDabhave hoti / __ iyANi jahA egammi pANummi sattarasa khuDDabhavA sAhiyA hoMti, tahA kahijjai-iha kahiyassa eyassa 65536 muhutte ThiyakhullagabhavagahaNarAsissa sattatIsAe saehiM tihattarehiM UsAsANaM bhAgo hIrai / tattha labbhahiM sattarasakhuDDabhavA / sesaM uvvariyaM terasa sayA paMcANauyA aMsANaM / iha ayaM bhAvatyo-jesi aMsANa tihiM sahassehiM sattahiM saehiM tihattarIe ya khuDDagabhavaggahaNaM hoi te ee aMsA / tatra sthApanA 17333 | tao ee aMsA dohiM saehiM chappannehiM khuDDabhavappamANehiM AvaliyANaM guNiya AvaliyAo kIraMti / 357120 / muhuttaUsAsehiM bhAgo Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe ... ... . hIrai / laddhA Avali 64 / AvalibhAgA 24 / evaM sattarasa bhavA sAhIyA havaMti / muhuttApaliyAo muhuttakhuibhavAvaliyAhi guNiyA / tAo do sayANi solahuttarANi sattahattari sahassA sattapaTTI lakkhA egA koDI ya 16777216 havaMti / uktaM ca-- "soluttaradonnisayA sattattarisahasalakkhasayasaTThI / egA koDI AvaliyANaM maNiyA mudduttammi // 1 / " saMpayaM sthitiprastAvAdeva kiMpi guNaTThANagesu bhaNei ayaraMtakoDikoDIo ahigo sAsaNAisu na baMdho / hINo na apuvvaMtesu neva ya abhavvasannimmi // 8 // , ayarANaM sAgarovamANaM aMtokoDAkoDIo koDAkoDImajjhAo ahio koDAkoDIrUvo na havai baMdho sAsAyaNapamuhaguNaTThANagesu, visohivaseNa tahAvihaThiibaMdhAbhAvAo / koI . bhaNijjA aMtokoDAkoDIe vi na havejjA, ao nisehai / hINo-paDio aMtokoDAkoDIo na hoi / tahA visohivasao kameNa saMkhejjaguNahINo pAyaso bhvijaa| so vi aMtokoDAkoDIo ceva / apuvvaMtesu-apuvvakaraNaguNaTThANaM jAva, tahA "neva ya abhavvasannimmi" tti abhavvasanipajattevi aMtokoDAkoDIo hINo baMdho na hoi / so vi annesiM saMkhejaguNo pAeNa ||8|| saMpayaM saMjayANaM ukkosao desavirayANaM pajattApajjattANaM avirayasammadiTThINaM sannINaM ca ThibaMdho jahanno ukkoso ya bhinno bhinno bhannaDa amaNukosAo virayaukoso desavisyahassiyage / causammasannicauro ThiibaMdhA'NukamasaMkhaguNo 81 // "amaNukosAo" ii bhaNaMteNa suttakAreNa anne vi ThiIo jahannukosaThiIbaMdhagA savve vi sUiyA |jhaa kammapayaDIe chattIsaM payANaM kammassa ThiibaMdho ukkosajahanao bhaNio / ittha puNa suttayAreNa aMtillANa ekkArasanhaM ceva payANaM ukkoso jahanno vi ThiibaMdho bhnnio| ao paDhama tAva ADallANi paNavIsapayANi daMsijjaMti / tao pacchA gAhA vakkhANejjihI so ya imo-- "thovo iha ThiibaMdho saMjayajIvassa so ya aMtamuhU 1, tatto asaMkhaguNio bAyaraegidiyajahanno // 1 // tattosuhami samatte 3,bAyara 4,suhame apajjaya 5,jhnno| kamamo visesaahio sahumi 6,yari,apajjajeTro yAzi suhume,yara 6,pagjesukamasI visesabhahio ThiI bNdho| tatto saMkhejjaguNo baMdiya 10 pajjattayajahannA appajjatta 11,jahanno tassevukkosago ya 12,ThIbaMdho / pajjattesukkoso kamaso ahio ya tinnddNpi|4|| evaM ticaU amaNiMdiyANa paDhame payammi saMkhaguNo / sesesu visesahio neyamvo jAva paNavIsaM // 5 // " pasaMgAgayaM savvajIvaTThANesu savvAsiM jahannukosaThiINaM appAbahugaM bhannai- . Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAneSu sthitibandhapramANAlpabahutvam tattha savvatthovo saMjayassa jahannago ThiibaMdho so ya aMtamuhattapamANo 1, egidiyabAyara pajjattagassa jahanao ThiibaMdho asaMkhejjaguNo 2, suhumassa pajjattagassa jahannago ThiibaMdho visesAhio 3, bAyaraapaz2jattagassa jahanno visesAhio 4. suhumassa apajjattagassa jahannago visesAhio 5, tassevukosaThiibaMdho visesAhio 6, bAyarassa apajjattagassa ukkoso visesAhio 7, suhumassa pajjattagassa ukkoso visesAhio 8, bAyarassa pajjattagassa ukkoso visesAhio tattha beiMdiya pajattagassa jahannago saMkheyaguNo 10, apajjattagassa jahannago visesAhio 11, tasseva ya ukkosago visesAhio 12, beiMdiyassa pajjattagassa ukkosao visesAhio13, teiMdiyassa pajjattagassa jahanno saMkhijaguNo 14, tasseva apajattagassa jahannago visesAhio 15, tasseva ya ukoso visesAhio 16, teiMdiyassa pajjattagassa ukoso visesAhio 17, cauridiyassa paJjatagassa jahanno saMkhejjaguNo 18, apajattagassa jahanno visesAhio 19, tasseva apajjattagassa ukoso visesAhio 20, caturiMdiyassa pajattagassa ukkoso visesAhio 21, asannipaMciMdiyassa pajjattagassa jahannago ThiibaMdho saMkhejjaguNo 22, tasseva apajjattagassa jahanno visesAhio 23, tassevukkosago visesAhio 24, asannipaMciMdiyassa pajjattagassa ukkoso ThibaMdho visesAhio 25 / iyANiM gAhA dhakkhANijjai tattha amaNANaM amantrINaM pajjattANaM 'ukosaThiibaMdhA virayarasa-saMjayassa ThiibaMdho ukkosago saMkhejjaguNo 26,desavirayahassiyaro" tti saMjayaThiibaMdhAo desavirayassa hasso-jahannosaMkhejjaguNo 27, 'iyaro' tti tasseva desavirayassa iyaro-ukoso saMkhejjaguNo 28, "sammacau" tti asaMjayasammaddiTThI pajjattaapajjattagANaM jahannukkosagaM ti bhaNiyaM hoi, desavirayaukkosao asaMjayasammadihissa pajjattagassa jahanno ThiibaMdho saMkhejjaguNo 26, tasseva apajjattagassa jahano saMkhejjaguNo 30, tasseva apajjattagassa ukkosao saMkhejjaguNo 31, tao asaMjayasammadihissa pajjattagassa ukkoso saMkhejjaguNo 32, sannicauro tti pajjattApajjattasannINaM ukkosajahannabheeNa cauNhaM, tao, asaMjayasammadihissa pajjattagassa ukosagAo ThiibaMdhAo sanipajjattassa jahanno ThiibaMdho saMkhejjaguNo 33, tao tasseva apajjattagassa jahanno saMkhejjaguNo 34, tao tasseva apajjaukoso saMkhejjaguNo 35, koDAkoDIe abhiMtare ceva jai vi kameNa buDrimAgao tahA vi sannissa pajjattagassa apajjattukosAo ukkoso saMkhejjaguNo 36, evaM saMjayassa ukkosAo ADhatto koDAkoDIo abhiMtarao bhavai paNatIsaM jAva ukkoso sannissa hoi pajjattaga . 1 mithyAtvamadhikRtya sAgaropamasahasraLakSaNAt / Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe ssevatti / puvvaM sAmanneNa jo ukkosago ThiibaMdho bhaNio, so sannissa pajjattagassa micchaddihissa ceva bhavai / / 80 // ThiIbaMdhaparUpaNA bhaNiyA / tANaM ukkosANaM jahannANaM je sAmiNo te iyANi bhannaMti savvANa vi payaDINaM ukkosaM sanniNo kuNaMti ThiI / egidiyA jahannaM asanikhavagA ya kANaM pi // 2 // savvANa vi subhANaM asubhANaM payaDINaM maluttarANaM ukkosaM ThiibaMdhaM sanniNo kuNaMti=nivvataMti, na sesA jIvA / bhaNiyaM ca-'ukoso sannissa hoi pajjattagasseva" jao tesiM ceva tahAvihapariNAmasambhAvo / tahA jahannaM puNa ThiibaMdhaM egidiyapajjattagA nivvatiMti egArasuttarapayaDisayassa chappannasayassa mjjhaao| tahA "asaniNo" ti "kANaMpi"tti saMbajjhai savvatthA tao. asanniNo paMceMdiyA veuvikkArasagassa puvvabhaNiyassa jahannaM ThiMI, tahA khavagA "dasaNacauvigyAvaraNa" iccAibAvIsapayaDINaM jahannaM ThiI kuNaMti / cakArAt tu apuvvakaraNo AhArasattagassa titthayaranAmassa ya, tirimaNuyA Auyacaukassa jhnntthiibNdhgaa| uktaM ca- .. "AhArayatitthayaraM niyaTTi aniyaTTi purissNjlnnaa| baMdhA suhamasarAgo sAyajasuccAvaraNavigghaM / 1 // 'chanhamasannI kugai jahannaThiimAugANamannayaro / sesANaM pajjatto bAyaraegidiyavisuddho / / 2 / / " || : saMparya eyAsiM ThiINaM jeNa pariNAmeNa subhANaM vA asubhANaM vA sambhAvo taM bhannai savvANukomaThiI asubhA sA jamaisaMkileseNaM / iyarAu visohIe suranaratiriyAue muttuM // 3 // savvANaM punnarUpANaM pAvarUvANaM ca ukkosA jAThiI sA savvA asubhA / jaM asaMkileseNa= aitivvakasAudaeNa asubhA bajjhai / jao micchaddiTThI AhAragasattagassa titthayagnAmadevAuyamaNuyatiriyAuvajjANaM savvapayaDINaM subhANaM asubhANaM vA ukkosaM saMkiliTTho ThI baMdhai / tattha asubhapayaDINaM ThiI tivvarasA kaDuvivAgA asubhaphalaraseNeva kahuvivAgavat / subhANaM puNa vAlaya kavalopamA nIrasA tattao asubhA ceva tahA titthayaranAmassa avirayasammaddiTTI, AhArasattagassa apamattasaMjao tappAogasaMkiliTTho ukkosaThiI baMdhaDa / saMkileso-kasAodao so asubho ceva / iyarA puNa jahannA ThiI, sA ya visohIe baMdhaM paDucca kasAyahAsarUvA esA subhaa| asubhANaM asubhA ceva tahA vi visohIe niMbarasabahuoudagamIsarasalavavat subhA iva lakkhijjai / ao subhAsubhANaM subhA ceva / ikkhurasabahupANiyarasavat "suranaratiriyAue mutu"ti devamaNuyati 1 devadvika-narakadvika vaikriyadvikarUpANAM SaNNAM prakRtInam / 2 svakIyaM bandhamAzritya / Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utkRSTajaghanyasthitisvAminastathA jIvasthAneSu yogavRddhayalpabahutvam [33 riyAuANa vivarIyaM, kahaM vivarIyaM ? bhannai,-eesiM jA jA u ThiI ukkosA sA visohIe ceva bhavai / jahannA puNa saMkileseNa tti / devAuyassa savvaThe, maNuyatiriyAuyANaM uttarakurubhogabhUmIe, sA subhA cevaH ao vuttaM, suranaratiriyAue muttu-parivajjiya ||83 // pasaMgAgayaM bhannai / eyAu ThiIo yogasahieNaM jIvaniyavIrieNaM bajjhati / ao jIvaThANesu jassa jettiyA jogavuDDI, tassa appabahuttaM daMsei suhumanigoyAikhaNe jogo thovo tao asNkhgunno| bAyara'bitiyacauramaNasaniapajjattagajahanno // 4 // paDhamadugukoso siM. pajattajahannageyaro ya kamA / asamattatasukoso. pajattajahannajeTThI ya // 85 // suhumanigoyassa-sAhAraNasuhamamsa laddhIe appajjattagassa AikkhaNe-paDhamasamae vaTTamANassa appaviriyaladdhissa jahannao jogo so ya thovo| tao bAyaraegidiyassa apajjattagassa jahanno jogo. asaMkhejjaguNo | tao beiMdiyassa apajjattagajahanno asaMkhejjaguNo / tao teiMdiyassa apajjattagassa jahanno asNkhgunno| evaM cauridiyaapajjattagassa asannipaMciMdiyassa apajjattagassa sannipaMciMdiyassa apajjattagassa bhANiyavvaM paDhamadugukkosa tti paDhamadugaM jAidugaM suhumabAyaraegidiyA apajjattagA, tesiM ukkoso / tao parivADIe sanniapajjattajahannAo suhumassa apajjattagassa ukkoso jogo asaMkhejjaguNo / tao bAyarassa apajjattagassa ukkoso asaMkhejjaguNo / "siM pajjattajahannageyaro ya kamA"tti tesiM ceva suhumabAyarANaM pajjattagANa karaNaM paDuca jahanno iyaroukkoso ya kameNa asNkhejjgunno| jahA tao suhumassa pajjattagassa jahannaojogo asNkhejjgunno| (tao) bAyarassa pajjattagassa jahannao asNkhejjgunno| taosuhumapajjattagassa ukkoso asaMkhejjaguNo / tao bAyarapajjattagassa ukkoso asaMkhejjaguNo / "asamattatasukkosu" tti asamattA aparyAptA je tasA-beiMdiyateiMdiyAiNo tesiM ukkoso jahakkama asaMkhejjaguNo neyvvo| jahA bAyarapajjattagassa ukkosAo beiMdiyaapajjattagassa ukkosao jogo asNkhenjgunno| evaM teiMdiyaapajjattagacauriMdiyaapajjattagaasannipaMciMdiyaapajjattagasannipaMcidiyaapajjattANaM kameNa asaMkhejjaguNo ukkoso jogo hoi / ee savve laddhipajjattagA ceva ghiyaa| "pajjattajahannajeTTho ya"tti teSAmeva beiMdiyAINaM pajjattANaM jahanno 'jeTho ya' tti ukkoso jogo kameNa asaMkhijjaguNo kAyavyo / jahA sannipaMceMdiyaapajjattaukkosAu beiMdiyapajjattassa jahannajogo asaMkhejjaguNo / tao teiMdiyapajjattajahanno asNkhejjgunno| 1. "biyaviyacaumaNa" ityapi / Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34) sUkSmArthavicArasAraprakaraNe tao cauridiyapajjattagajahanno asNkhejjgunno| tao asannipaMcidiyassa pajjattagajahanno asNkhejjgunno| tao sanipaMciMdiyapajjattajahanno jogo asaMkhejjaguNo / ee savve karaNapajattIe pajjattagA daTThavvA / tao sannipaMciMdiyapajjattagajahannajogAu beiMdiyapajjattagaukosago asaMkhe. jjgunno| tao teiMdiyapajjattagaukkoso asaMkhejjaguNo / tao cauridiyapajjattagaukkoso asaMkhejjaguNo / tao paMciMdiyaasannipajjattagaukkoso asaMkhejjaguNo / tao sannipaMciMdiyapajjattagaukkoso jogo asaMkhejjaguNo // 84-85 // iyANiM ThiiThANANaM appabahuttaM bhannai / eyAo ThiIo kasAyasahieNaM jIveNaM nivvattijjati / ao caudasaNhaM jIvaThANANaM visesaM daMsei evaM ciya ThiiThANA apajapajakameNa sNkhgunnaa| . navaramasamattabiMdiya'ekapae te asaMkhaguNA // 86 // "evaM ciya"tti jogaparUvaNAnAeNa "ThihaThANa"tti ThiINaM jahaNNakkosabheyabhinnANaM baMdhaThANANaM jahannigaM ThiiM AI kAuM jAva ukkosigA ThiI tesiM majhe jattiyA ThiIvigappA te ukkosiyAe ThiIe samaM ThIThANANi vuccaMti / "apajjapajjakameNa"tti apajjattagapajjattagaparivADIe saMkhaguNA hoti / "navaraM"ti kevalaM asamatte aparyApte bediyaThANe egattha pae tANi ThiIcaMdhaThANANi asaMkhaguNANi hoti / tattha tAva savvatthovANi ThiibaMdhaThANANi suhumassa apajattagasma / tao bAyarassa apajjattagassa saMkhejjaguNANi / tao suhumassa pajjattagassa saMkhejjaguNANi / tao vAyarassa pajjattagassa saMkhejjaguNANi, paliovamassa asaMkhejjaibhAgamittANi / tao bAyarapajjagaThiibaMdhaThANehito beiMdiyassa apajjattagassa TiIbaMdhaThANANi asaMkhejjaguNANi / kahaM ? bhannai.-beiMdiyANa ThiibaMdhaThANANi paliovamassa asaMkhejjaibhAgamittANi tti kAuM / tasseva pajjattagassa saMkhejaguNiyANi / teiMdiyassa apajttattagassa saMkhejjaguNANi / tassetra pajjattagassa saMkhejjaguNANi / tao cauriMdiyassa apajjattagassa saMkhejjaguNANi | tasseva pajjattagassa saMkhejjaguNANi / asannipaMciMdiyassa apajjattagassa saMkhejja. guNANi / tasseva pajjattagassa saMkhejjaguNANi / tao sannipaMciMdiyassa apajjattaThiiThANANi saMkhejjaguNANi | tasseva pajjattagassa ThiiThANANi saMkhejjaguNANi // 86 // eesiM ceva pajjattApajjattANaM annaM kiM pi visesaM daMsei-- savve vi apajattA hoMti pikkhnnmsNkhgunnviriyaa| saMkhaguNUNA suhumesu bAyaresu ya asaMkhaguNA // 87 // 1. "ikapae"ityapi / 2. "huMti"ityapi / Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasthAneSu sthitistha navIryAlpabahutvaM pratyekasthitibandheSvadhyavasAyapramANaM tathA-'dhyavasAyenevA'- [35 nubhAgasya prarUpaNam . savve vi-satta vi apajjattA paikkhaNaM-paDhamasamayAdArabbhasamae samae asaMkhaguNavIriyabuDoe vaTaMti jAva apajjattacaramasamao / pajjattena niyamo / jao so avaTTiyavIrio hoi hINavIrio vA; ahiyavIrio vA / tahA apajjattagANaM appabahuyaM bhannai-"saMkhaguNaNA suhamemu"tti saMkhejjaguNeNaM uNA-hINA suhamesu-pajjattagesu to suhamaapajjattagA jIvA / bAyaresu puNa asaMkhaguNA apajjattA jIvA pajjattehiMto huMti / / 87 / jIvaTThANesu parUviyANi ThiibaMdhaThANANi / tAo kasAodayabheesu nivvattijjaMti / ao tesiM ceva saMkhAnirUvaNatthaM bhaNei-- ThiibaMdhe ThiibaMdhe ajjhavasAyA asaMkhalogasamA / kamaso visesaahiyA sattasu Ausu asaMkhaguNA // 8 // tattha savvakammANa jahanniyAo ThiibaMdhAo Arambha jAva ukkosiyA ThiI, tAsi majme jAo samayavuDIe ThiIo tAsiM ekke kammi ThiivaMdhe egidiyAijInapAogge ajjJavasAyAsaMkilesA asaMkhaloyasamA asaMkhalogesu jettiyA AgAsapaesA tettiyapamANA hoti / kAlameeNa egajIvaM paDucca, egammi vi kAlo aNegajIve paDucca labbhaMti / ee guNaajjhavasAyA kamaso-parivADIe sattasu nANAvaraNAikammesu je jahannAo ThibaMdhAo uttarottarA ThiibaMdhA tesu viseseNa kiMcitsAdhikatvenAdhikA bhavaMti / ajjhavasAyaThANANaM duvihA vuddripruuvnnaa| taM jahA-aNaMtarovaNihiyAe, paraMparovaNihiyAe / tattha aNaMtarovaNihiyAe hassA visesavaDitti sattanhaM phammANaM paDhamAe ThiIe ThibaMdhajjhavasAyA thovA / viiyAe visesAhiyA / evaM taiyAe jAva ukkosA Thiitti / paraMparovaNihiyAe sattanhaM kammANaM pallAsaMkhejamAgaM 2, gaMtu duguNANi, puNo pannaasaMkhejjaibhAgaM gaMtu duguNavaDDhiyANiH evaM jAva ukkIsiyA Thiitti / Ausu duvihA vi asaMkhaguNA "Aunu asaMkhaguNa'' tti AUNaM puNa viseso, jao causu vi AUsu jahanne ThIvaMdhe je dhajjhavasAyaTThANA, te savve thovA, asaMkhejjalogAgAsapaesamettA / tehiM vi samayANaM uttarAe ThiIe asaMkhejjaguNA / evaM tAva neyaM jAva niyaniyA ukkosiyA Thiitti // 8 // ____saMpayaM daMsaNAvaraNAINaM asubhasubhANaM kammANaM jAriseNa ajjhavasAeNa jAriso aNubhAgo uppAijjai taM kahei asuzANa saMkileseNa hoi tibve suhANa sohiie| aNubhAgo maMdo puNa vivajae sabvapayaDINaM // 89 // .. asuhANaM-pAvapagaINaM saMkilesega-kasAodaeNa "aNubhAgo"tti saMbajjhai hoi-bhavai tivvo-ukkoso mhaavisovmo| subhANaM puNa-punnapagaINaM visohIe-kasAyaparihANIe aNubhAgo Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 / sUkSmArthavicArasAraprakaraNe tibbo amayarasovamo hoi / taha 'maMdo'tti jahannaaNubhAgo savvapayaDINaM subhAsubhANaM vivajjaeNa vivarIyattaNeNa bhavai / tahAhi-aMsubhapagaINaM visohIe maMdo, subhapagaINaM saMkileseNa mNdrso||89|| iyANiM jAo payaDIo jettiyarasavisesasamanniyAo tAo daMsei satarasa payaDI saMjalaNa 4 vigdha 5 pudesadhAiAvaraNA7 / cauThANarasapariNayA duticauThANA u sesAo // 9 // sattarasapayaDIo saMjalaNacaukkaM aMtarAyapaNagaM purisaveyaM kevalanANavajjA cattAri nANAvaraNA kevaladasaNAvaraNavajjA tini daMsaNAvaraNarUvAo cauThANarasapariNayAo nAyavvA / tattha cattAri ThANANi egaTThANaduTThANAINi vakkhamANANi jassa so cauThANo raso, teMNa egAimeyabhinneNa cauTThANeNa prinnyaao| egaTThANio vA duTThANio vA tiTThANio vA cauTThANio vA / kahaM sattarasa saMkhA eva cauTThANio, na sesANaM ? bhannaDa,-aniyaTTiaikvate baMdho eyANa suhamarAge ya / annesiM na asubhANaM teNigaThANANi sattarasa, sesAo puNa payaDIo bAyAlIsaM punnapagaIo, paNasaTThI pAvapagaIo ya duticauThANAo-duijjatiijjacauttharasaThANapariNayAo hoti / / 90 // iyANi jArisehiM kasAehiM egaThANAiyA rasavisesA niSphajjaMti taM bhannaipavvayabhUmI vAluyajalarehAsarisa saMparAehiM / cauThANAI asuhANa vaccayAo suhANaM tu // 11 // asubhapayaDINaM cauTThANAiyA rasavisesA hoti / eehiM saMparAehiM jahA pavvayarehAsarisakoheNaM cauThANio raso bajjhai / bhUmIrehAsariseNa tihANio, vAluyarehAsariseNa duTThANi o raso banjhai / jalarehAsarisakoheNa ya egaThANio / sesANaM mANamAyAlobhANaM uvalakSaNaM daTThavvaM / tahA thaMbha-simUla-kimarAgasarisehiM jahAsaMkhaM mANa-mAyA-lomehiM cauThANio, aTThimiThasiMga-kaddamarAyasarisehiM tiDhANAio, kaTTha-gomuttiyA-khaMjaNarAyasannibhehiM duTTANiyo, tiNasalaya-avAlahiya-haliddarAgasannibhehiM egaTThANio asubhANaM raso vajjhai / subhANaM-punnapagaINaM "vacayAu"tti vivajjaeNa aNubhAgo hoi jalarehAsariseNa cauTThANio, vAluyarehAsariseNa tihANio, bhUmirehAsariseNa duTThANiNo, pavvayarehA sariseNa egaTThANio / evaM mANamAyAlomehiM puvvuttaM vivarIyaM bhaNiyavvaM // 1 // iyANiM egaThANAINaM rasANaM diTTeNa sarUvaM subhAsubhapayaDIsu daMsei ghosADainiMbuvamo asuhANa suhANa khIrakhaMDuvamo / egaTThANo u raso aNaMtaguNiyA kameNiyare // 12 // Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhAgabaMdhastathA vargaNAprarUpaNA [ 37 - ghosADai-niMbehiM uvamA sarisattaM jassa so ghosADai-niMbovamo raso usubhANaM egaTThANio rso| suhANaM khIrakhaMDehiM uvamA jassa rasassa so khIrakhaMDovamo raso egaTThANio hoi / iyare puNa duTThANAiyA kameNa annNtgunniyaa| egaTThANiyAo dvANio aNaMtaguNo / evaM duTThANiyAo tihANio annNtgunno| tihANiyAo cauhANio aNaMtaguNo / naNu puvvaM subhANaM egaTThANio nisiddho, kahaM puNaravi bhaNio ? bhannai,-duTThANAirasasAhaNanimittaM na puNa eesi egaTThANo baMdhamAgacchai / / 12 / / saMpayaM egaTThANiyarasAo jahA duTThANAiyA rasA uvavajjaMti, tahA bhannainiMbuccharasAINaM duticaubhAgA puDho kaDhijjaMtA / kira ekabhAgasesA duticauThANA rasA kamaso // 13 // niMbAINaM ucchAINaM ca jo sabhAvattho raso, so egaTThANio tasseva dunni bhAgA tinni bhAgA cauro bhAgo "puDho" ti patteyaM 2 kaDhijaMtA "kira"ti AptasaMsUcakArthaH, ego bhAgo jo so ucario jesu duticaubhAgesu te ekkabhAgasesA duticaubhAgA rasA hoti kamaso / jahA dohi bhAgehiM kaDhijjamANehiM ege uvvarie dvaannio| evaM tihi ege bhAge uvvarie tihaannio| cauhiM kaDhijjamANehiM ege uvvarie cauTThANo // 13 // aNubhAgabaMdho sammatto / iyANiM paesabaMdhaM bhaNiukAmo paDhamaM tAva vaggaNAsarUvaM bhaNeiigaduaNugAi jA abhavaNaMtaguNasiddhaNaMtabhAgANU / khaMdhA uralociyavaggaNAo taha agahaNaMtariyA // 14 // kamaso viuvviyAhArateyabhAsANupANumaNakamme / iya vaggaNAvagAho uNUNaMgulaasaMkhaMso // 15 // egaNaM davvANaM vaggaNA sA aggahaNapAuggA egaa| duya'NugANaM khaMghANaM vaggaNA sA vi aggahaNapAuggA egA tiaNugANaM khaMdhANaM vaggaNA sAvi aggahaNapAuggA / evaM egegapaesavuDIe tAva khaMdhA bhANiyavvA, jAva "abhavaNaMtaguNasiddhaNaMtabhAgANu" ti abhavvehito aNaMtaguNA siddhANaM aNaMtabhAgapamANA aNavo=paramANavo jesu te bhavaMti abhavvANataguNasiddhANaMtabhAgANa | eyArisA khaMdhA kim ? ityAha-"uralociyavaggaNAu''tti orAliyasarIrajoggAo vaggaNAo bhavaMti / vaggaNA nAma egajAIyadavvasamudAyarUvA / kiM bhaNiyaM hoi ? paramANavo poggalANaM egapaesadavvavaggaNA aggahaNapAuggA / evaM dupaesiyANa vi, Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 sUkSmArthavicArasAraprakaraNe tipaesiyANa vi, caupaesiyANa vi, jAva damapaesiyANa vi / evaM caiva saMkhejjapaesiyANa vi. saMkhejjAovaggaNAo savvAu vi agghnnpaauggaao| asaMkhejjapaesiyANa vi asaMkhejjAu vaggaNAo savvAo agghnnpaauggaao| aNatapaesiyANaM agaMtAo vaggaNAoM savAo aggahaNapAuggAo ceva / aNaMtANaMtapaesiyANaM aNatANatAo vaggaNAo, tAu kiM gahaNapAuggAu aggahaNapAuggAu vA ? bhanai-kAo vi gahaNapAuggAo, kAo vi aggahaNapAuggAu / tAsiM aNaMtANaMtapaesiyANaM davvavaggaNANaM aggahaNapAuggANaM uvari ege rUve chUr3he orAliyazarIravaggaNA / jANi davyANi ghettRNa jIvA orAliyasarIrattAe pariNamaMti, tANi ya davyANi siddhANamaNaMtabhAgo abhavvasiddhiyANaM aNaMtaguNANi evaiyANaM paramANaNaM samudAo ego khNdho| sA orAliyadavvavaggaNA jahannA / tAo egapaesuttarA bIyA vaggaNAM / evaM egegapaesuttarAo aNaMtAo vaggaNAo jAva ukkosA orAliyasarIradavvavaggaNA / jahannAo ukomA visesAhiyA / ko viseso jahannAe ceva aNaMtimo bhAgo ti| "taha" tti vttvytrsuuynnstho| "agahaNaMtariya"tti agghnnvggnnaavirhiyaao| kim ? ityAha,-kamaso-pari.. vADIe veuniyaAhAragateyabhAsA ANupANamaNakamme visayabhUe / "iya" ti evaM vaggaNA bhANiyavvA / kiM bhaNiyaM hoi ? orAliyasarIraukosavaggaNAu uvari,ege rUve cchUDhe agahaNavaggaNA jahannA / tesiM jahannAINi egegapaesuttarANi aNaMtANaMtANi ThANANi jAva ukkosA orAliyasarIraaggahaNavaggaNA / jahannAo ukkosA annNtgunnaa| ko guNAkAge?, bhannai-, abhavvasiddhiehiM aNaMtaguNo, siddhANaM aNaMtabhAgo tti / tassuvari ege rUve chuDhe jahannA veubviysriirvggnnaa| veubviyasarIravaggaNA nAma jANi davyANi ghettuNaM veubdhiyasarIrattAe pariNAmeMti jIvA / tesiM aNaMtANaM tAo vaggaNAo egegapaesuttarAo / jahannAo veuvviyasarIradavyavaggaNAo ukkosiyA veubviyasarIravaggaNA visesAhiyA / ko viseso ? tIse ceva aNaMtimo bhAgo / tao tassa uvari ege rUve cchUDhe jahanniyA veubdhiyaaggahaNavaggaNA / tAsi jahabAINi ukkosapajjavasANANi aNaMtANaMtANi aggahaNavaggaNAThANANi / jahannAo ukkosA aNaMtaguNA / guNakAro bhannai-abhavyasiddhiehi aNaMtaguNo, siddhANaM aNaMtimo bhaago| tAe uvariM ege rUve chuDhe jahannA AhArayasarIravaggaNA tAsi jahannAINi paesuttarANi aNatANatANi ThANANi jAva ukkosaa| jahannAo ukkosA visesAhiyA / . ko viseso ? tasseva atimo bhAgo tti / tassuvari ege rUve chUDhe jahanniyA AhArayasarIraaggahaNA vggnnaa| tAsi aNatANatANa vaggaNAThANANi / jAva ukkosA AhArayasarIraaggahaNavaggaNA / jahannAoukkosA / aNataguNA / ko guNakAro ? abhavvasiddhiehiM aNaMtaguNo, siddhANamaNaMtabhAgo tti / tassuvariM ege rUve chuDhe teyasadavvavaggaNA jhnnaa| tejasadavvavaggaNA nAma jANi davvANi ghettarNa Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 36 vagaNA nirUpaNam tejasasarIttAe pariNAmaMti jIvA / tesi aNaMtANaMtAo vaggaNAo pesuttraao| jAva ukkosA .. tejodavvavaggaNA / jahannAo ukkosA kevaiyA ? visesaahiyaa| ko viseso ? bhannai,-tasseva aNaMtimo bhAgo / tassuvari ege rUve chUDhe teyagasarIraaggahaNadavvaggaNA jhnnaa| tAsi jahannAINi paesuttarANi aNaMtANatANi vaggaNAThANANi / jAva ukkosA tejoaggahaNadavvavaggaNA | jahannAo ukkosA aNaMtaguNA / ko guNakAro ? bhannai, abhayasiddhiehiM aNaMtaguNo, siddhANaM atimo bhAgo / tassuvari ege rUve chuDhe bhAsAdavvavaggaNA jahannA / tattha bhAsA caubvihA / taM saccAmosA, mIsA, asccaamosaa| jAI davAiMdhettUNa saccAdibhAsattAe pariNAmeuM tIraMti jIvA, tANi davvANi bhAsAdabavaggaNA | tAsiM jahannAINi paesuttarANi aNatANi ThANANi / jAva uskomA / jahannAo ukkosA visesAhiyA / ko viseso tasseva'NaMtimo bhAgo / tarasuvari ege rUve chUTe bhAsAaggahaNadavvavaggaNA jahannA / bhAsAaggahaNadavvavaggaNA nAma bhAsAvaggaNaM aticchiyA ANApANuvaggaNaM apattA / tAsiM jahannAINi paesuttarANi aNatA tANi bhAsAaggahaNadavvavaggaNAThANANi / jAva ukkosA bhAsAaggahaNadavvavaggaNA / jahAo ukkosA aNaMtaguNA / ko guNakAro?, bhannai, abhavvasiddhiehiM aNaMtaguNo, siddhANaM aNaMtabhAgo / tassuvari ege rUve chUDhe ANApANudavyavaggaNA jahamA / (jahA) bhAsAdavvavaggaNA parUviyA tahA ANApANuvaMggaNA vi parUveyavyA / jAva jahAo ukkosA visesAhiyA / ko viseto ? tasseva aNaMtimo bhaago| tassuvariM ege rUve chUDhe ANApANuaggahaNadavyavaggaNA jahA / tAsiM jahannAINi paesuttarANi aNatANatANi ANApANuaggahaNadavvavaggaNAThANa Ni jAva ukkosA ANApANudavvaaggahaNavaggaNA / jahannAo ukkosA arNataguNA / ko guNakAro ? bhannai,-abhavvasiddhiehi aNataguNo, siddhANamaNaMtabhAgo / tassuvari ege rUve chuDhe maNadavvavaggaNA jahannA / jahA ANapANuvaggaNA parUviyA taha maNadavvavaggaNA vi parUveyavvA / jAva jahannAo ukkosA visesohiyA / ko viseso ? bhannai-tassevANaMtimo bhAgo / tassuvari ege rUve chUDhe maNaaggahaNadavvavaggaNA jahannA / maNaaggahaNadavvavaggaNA nAma maNadavvavaggaNaM aticchiyA, kammaigavaggaNA apattA / tAsiM jahannAINi jahA oraliyaaggahaNadavvavaggaNAe tahA bhANiyavvANi / jAva tassa uvariM ege rUve chUDhe kammaigadavvavaggaNA jahannA / kammaigasarIradavvavaggaNA nAma jANi davvANi ghettuNaM nANAvaraNijjattAe jAva aMtarAiyattAe pariNAmaMti jIvA | tANi davyANi kammaigasarIradavvavaggaNA / jA jahannAI egegapaesuttarA / jAva ukkosA / jahannAo ukkosA visesAhiyA / ko viseso ? bhannai-tasseva aNaMtimo bhAgo / eyAsiM ca vaggaNANaM orAliyAigahaNapAoggANaM aggahaNapAuggANaM ca avagAhanirUvaNatthaM bhannai / avagAho-avagAhakhettaM "UNUNaMgulaasaMkhaMso''tti orAliyAivaggaNANamaTThanheM Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 ] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe sattanhaM ca aMtarAlagayANaM kameNa UNo UNo aMgulassa asaMkhejjaibhAgo uttarauttarANaM vaggaNAH .. ' ThANANaM bahubahutarabahutamapaesaniSphannattaNeNa suhumasuhumatarasuhumatamasarUvattAutti // 94-65 / / saMpayaM eesu ceva vaggaNAThANesu jahannukosANaM vaggaNANaM visesaM sayameva nirUto bhaNeieguttarA abhavvANaMtaguNA aMtaresu aggahaNA / savvahi jogajahannA niyaNaMtaMsA'hiyA jeTThA // 16 // esA ya gAhA vaggaNAparUvaNApatthAve bhAviyatthA na puNo vi bhAvijjai / navaraM "savvahiM jogajahannA niyaNaMtasAhiyA jeTThA" tti / samvesu vaggaNAThANesu jA jahannagahaNapAuggavaggaNA sA niyayaniyaeNa aNaMtabhAgeNa abbhahiyA ukkosiyA gahaNapAuggavaggaNA hoi tti // 96 / / iyANiM vaggaNAdavvANaM uppattiM daMseijogaNurUvaM genhiya sociyadaliyaM jio pariNamei / bhAmANupANumaNociyaM ca laMbae davvaM // 17 // jassa jIvassa jAvaio jahannAibheyabhinno jogo-vIriyaM tassa aNurUvaM genhiya "sociya" tti orAliyAisarIrasya daMsaNAvaraNAiaTThavihakammassa ya jassa jassa appaNuppaNo uciyaM pAuggaM daliyaM tassa taM jIvo pariNAmei / jIvapaesehiM saha tahabhAvattAe pariNAmei / jahA aggaNI iMghaNaM pakkhittaM agaNittAe pariNAmei, tahA bhAsAe ANupANUNaM maNassa ya jaM uciyaM daliyaM taM avalaMbate abaDha bhaiH na uNa jIvapaesehiM saha tabbhAvattAe pariNamei / jahA pAyAivigalo uThANacaMkamaNAINi kAukAmo laDhi avalaMbai muyai ya kAraNaM paDucca / evaM jIvo vi bhAsAINi davvANi avalaMbittA bhAsAANupANumaNatteNa ya pariNAmiya muyai tti bhaNiyaM hoi ||17|| saMpayaM daMsaNAvaraNAINaM ukkosajahannANaM paesavaMdhANaM aTThanhaM kammANaM paesabaMdha nidaMsei appayarapayaDibaMdhI ukkaDajogI ya sannipajjatto / kuNai paesukkosaM jahannayaM tasma vaccAso // 9 // "appayarapayaDibaMdhI" savvajahannamUluttaravisayapayaDibaMdhI "ukaDajogI" savvukko sajogI sannipajjatto eyavisesaNajutto jIvo "kuNai paesakkosa" ti ukkosaM paesabaMdhaM karedi / jahannayaM puNa paesavaMdhaM tassa-puvvuttajIvassa vaccAso vivarIo / / uktaM ca"suhumanigoyA pajjanagassa paDhame jahannage joge| sattahaM pi jahanno AugabaMdho vi Aussa" // 8 // " saMpayaM jugavameva daMgaNAINaM aTThanha ve bajjhamANANaM paesavaMdhAgayassa daliyassa kassa kettio bhAgo hoi tti daMsei Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vargaNA dalavibhAganirUpaNam [ 41 gahiyadaliyassa bhAgo bahuThikammesu hoi kamavudyo / veyaNie savvovari tassa phuDattaM na jeNa'ppe // 19 // gahiyassa daliyassa bajjhamANapagaDisaMkhAe vibhajjamANassa bhAgo-aMso "bahuThokammesu" tti bahuTThiyANi jANi kammANi tesu kamavuDDI-parivADIe vuDimAgao bhavai / navaraM veyaNIe duvihe vi samvesi kammANaM "uvari" tti bahuvuDo bhavai, jeNa kAraNeNa tassa veyaNiyassa phuDattaM sakajjasAhaNattaM na hoDa, appe-thove sati duhaM vA suhaM vA / appadalieNa na veijjai ti| tattha aTThavihabaMdhage Aussa thovo bhAgo / tao nAmagoyANaM doNha vi bhAgo tullo, AuyabhAgao visesAhio / tao nANAvaraNIyadaMsaNAvaraNIyaaMtarAiyANaM tinha vi kammANaM tullo bhAgo, pucabhAgAo visesAhio / tao mohaNIyassa visesAhio / tao veyaNIyassa visesAhio // 9 // iyANiM imameva kammadaliyaM daMsaNAvaraNAiuttarapayaDIsu vibhajja payaDINa savvaghAINa hoi niyajAidalaaNaMtaMso / bajhaMtINa vibhajjai sesaM saMsANamaNusamayaM // 10 // savvavAipayaDINaM kevaladasaNAvaraNAINaM vIsasaMkhANaM niyajAidalassa daMsaNAvaraNAibhAgAgayassa aNaMtamo aMso hoi / paraM bajhaMtINaM baMdhe AgacchaMtINaM vibhajjai-vibhAgamAvajjai / "sesaM" ti uvvariyaM sesANaM-desaghAINaM payaDINaM 'aNusamayaM" ti niraMtaraM / tattha daMsaNAvaraNIyassa nava uttarapayaDIo, cha savvaghAIo, tAhi laddhaM aNaMtimo bhAgoH desaghAiNIo tinni, sesaM tesiM aNaMtaguNaM / nANAvaraNassa payaDIo paMca, kevalanANAvaraNaM savvaghAI, tIe laddhaM savvathovaMH sesaM mainANAvaraNAINa cauhi bhAgehiM aNaMtaguNaM / aMtarAie payaDIo paMca, savyAo desaghAiNIo, savvesi tullo bhAgo / mohaNIyassa uttarapayaDIo chavvIsaM; savvaghAIo terasa, tAhiM bhAgaladdhaM aNaMtimo bhAgoH kahaM ? bhannai,-savvakammapaesANaM je niddhayarA puggalA savvakammadayANaMtutti, eeNa kAraNeNa aNaMtimo bhAgo, te savvaghAijoggA niyaniyasabadhAIsu uvavujjatiH desaghAiNIo terasa, tesiM bhAgo aNaMtaguNo / Auyassa payaDIo cattAri, vajjaMtiyassa bhAgo / evaM goyaveyaNIyANaM pi bajhaMtINaM bhaago| nAmassa aTTha baMdhaThANANi-tevIsA, paNavIsA, chabbIsA, aTThAvIsA, guNatIsA, tIsA, dagatIsA, egA jasakittI / jaM baMdhaTThANaM jayA bajjhai tassa bhAgo daTThavyo / navaraM vaNNAINaM viseso / vanassa paMcabhAgA saladdhabhAgassa / gaMdhassa do / evaM rasaphAsAINa vi saMbhaviyabheesu bhANiyavvaM // 10 // Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 ] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe bhaNio pagaiThiIrasapaesajutto kammaviyArasAralavo / paesabaMdho vutto / te ya paesA guNaseDhIkameNa pAyaso bahutarA nijjarijjaMti / ao guNaseDhIo ikArasa, te ya daMsei-- sammattadesarasaMpunavirai3uppattiaNavisaMjoe 4 / . daMsaNakhavage 5 mohassa samaga6uvasaMta7khavage ya 8 // 10 // khINAitisu ya 11 'saMkhaguNUNaM aNtomuhuttkaalaao| guNaseDhIo igArasa kamAdasaMkhaguNadaliyAo // 102 // uppattisaho tisu saMbajjhai, tao sammattuppattiguNaseDhI 1, desavirayauppattiguNaseDhI 2, "saMpunnaviraya" ti savvavirayauppattiguNaseDhI 3, aNaMtANubaMdhivisaMjoyaNaguNaseDhI 4, iha aNaMtANubaMdhivisaMjoyaNaM apamattassa aisayasuddhimAvannassa vivavikhayaM; anahA avirayapramattajayA vi aNaMtANuvaMdhi vijojiti saNatigaM khavaMti tti na siM tArisA visuddhI; jArisA apamattassaH jao aNaMtANuvaMdhiguNaseDhInijjarAo dasaNatigaguNaseDhinijjarA asaMkh guNA diTThAH desaNamohakhavagaguNaseDhI 5, esA vi apamattassa, paraM aNaMtANubaMdhiaNaMtaraM visuddhimAgao khabai eyAo paMcaguNaseDhIo aseDhigayassa labhaMti / "mohassa samagauvasaMta" ti moho =caritamoho patteyaM saMbajjhai, tao carittamohauvasAmagaguNaseDhI 6, esA aniyaTTikaraNAIsu / to carittamohauvasaMtaguNaseDhI7,esA uvsNtmohe| khavagaguNaseDhI 8, esA vi aniyaTTikaraNAIsa / "khoNAitisa ya" ti khINamohasajogikevaliajogisu tisu kameNa, jahA khINamohaguNaseDhI 9, sajogikevaliguNaseDhI 10, ajogikevaliguNaseDhI 11 / saMkhaguNeNa UNo aMtomuhuttakAlo paDhamAe guNaseDhIe jAva saMkhaguNUNaM aMtomuhuttaM / jahA sammattappattiguNaseDhIe pabhRo kaalo| iyarA sesA kameNa saMkhaguNahINA ThavaNA esA paDhamA, sesAu etto uvvatteNaM saMkhejjaguNahINAo saMkhejjaguNahINAo upari puhutteNaM visAlAo kAyavyAo jAva ajogiguNaseDhIe / "guNaseDhIo" tti vakkhamANalakkhaNAo, tAo egArasasaMkhA, oghakameNa parivADIe asaMkhaguNaM daliya jAsu tAo / tahA savvatthovaM sammattuppAyaguNaseDhIe daliyaM tao desaviraiuppAyaguNaseDhIe asaMkhejjaguNaM / evaM tAva neyaM jAva ajogiguNaseDhI / kahaM asaMkhaguNaM asaMkhaguNaM daliyaM ? bhannai,-uvariM uvariM visujjhamANattAo // 101-102 // iyANiM puvvuddiTThANaM guNaseDhINaM rUpaM phalaM ca daMseiguNaseDhI dalarayaNA'NusamayamudayAdasaMkhaguNaNAe / eyaguNA puNa kamaso asaMkhaguNanijarA jIvA // 103 / / 1. "sNkhgunnuunnuunnNtomuhuttkaalo| guNaseDhI ikkArasa" ityapi / Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNazreNiprarUpaNA tathA guNasthAnAnAM jayanyotkRSTAntaram / 43 guNeNa=asaMkhejaguNakAreNa vuDDhimAgayA jA seDhI uttarottaraparivADI, sA ya guNaseDhI, kammadalarayaNA-kammapaesANaM virayaNA, aNusamayaM-paikkhaNaM udayAo-udayakkhaNAo uvari uvariM asaMkhaguNaNAe-asaMkhejaguNakAreNa asaMkhaguNakAreNa dalarayaNA / uktaM ca samyaktvA'dhikAre sattarobRhatcUNyoM guNaseNilakSaNam - "ubarillaThiI hiMto ghetta NaM poggale u so khivai / udayasamayammi thovA tatto ya asaMkhaguNiyA u // 1 // bIyammi khivai samae taie tatto asNkhgunniyaao| evaM samae samae aMtamuhuttaM tu jA punnaM // 2 // daliyaM pi giNhamANo paDhame samayammi thovayaM ginhe / uvarillaThiIhiMto bIyammi asaMkhaguNiyaM tu // 3 / giNhai samae daliyaM taie samae asakhaguNiyaM tu / evaM samae samae jA caramo aMtasamautti // 4 / / seDhIeN kAlamANaM dunhavi karaNANa samahiyaM jANa | khijaha sA udaeNaM jaM sesaM tammi nikkhevo // 5" sammattuppattiguNaseDhI adhikAre bRhatsattarIcuNNIo unhagyiM / "esa kamo sesANa vi dalarayaNAe guNANa seddhiinnN| asthi viseso katthavi so puNa suttAu vinneo| 6 / " eyaguNAo-guNaseTiMguNAo puNa kamaso-parivADIe asaMkhejjaguNeNa kammapuggale nijjarijjati je, te asaMkhaguNanijjarA jIvA hoMti, sammattaladdhAiNo ajogipajjavasANA // 103 // iyANi guNaTThANagANaM jahannukosamaMtaraM nidaMseipaliyAsaMkhaMtamuhU sAmaNaiyaraguNaaMtaraM hassaM / micchassa bechasaTThI iyaraguNe poggaladdhato // 104 / / iha jahAsaMkhaM saMbaMdho kAyavyo / paliovamassa asaMkhijjaM bhAgaM aMtaraM "jahaNNaM" ti, jahaNNaM sAsayaguNaTThANagassa / aMtamuhuttaM iyarANaM micchadiDipabhiINaM uvasaMtamohapajjavasANANaM dasaNha jahannaM aMtaraM / sAsAyaNassa kahaM paliyassa asaMkhejjaibhAgo aMtaraM ? bhannai,-koi jIvo micchadiTThI chavvIsasaMtakammio jahApavattAikaraNehiM sammattappatikAle tijaM kariya, tao uvasamasammattaddhAe chAvaliyasesAe ukkosieNaM jahanneNaM eka samayaM saasaaynngunno| tao micchattaM gcchi| tao micchattaM gao aNaMtaraM sammattapujaM uvvaleuM ADhavei / tao uvvalaNakameNa pali ovamassa asaMkhijjaibhAeNaM uvvalei / evaM sammAmicchattapujapi / tao chavIsasaMtakammio jAo puNo vi ahApavattakaraNAiNA uvasamasammadiTThI eso bIyAe jAo puvutto "puvvaM va sAsaNaM" ti / puvaM va sAsaNabhAvaM gacchai / evaM sAsayaNamsa paliovamassa asaMkhijjahabhAgo jahannaM aMtaraM / tahA micchadihissa ukkosaM aMtaraM do chAvaTThIo sAgarovamANaM / kahaM ? 'ukossmmttkaalo| iyaraguNANaM sAsAyaNasammadidvipabhiIgaM dasaNhaM ukkosaaMtaraM poggalapariyaTTassaddhaM // 104 // puvvaM "puggaladdhato" tti vuttaM, ao puggalaparAvattasarUvameva bhaNei1. "pugglddhNto||" ityapi / 2. mizraguNasthakAntaritasamyaktvotkRSTakAlo bodhyaH, samyatkyotkRSTakAlasya SaTaSaSTisAgaropamapramANatvAt / Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 ] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe dabbe khette kAle bhAve caraha duha bAyaro suhumo / hoi aNaMtussappiNiparimANo poggalaparaTTo // 105 // davvao poggalapariyaTTo, khettao poggalapariyaTTo, kAlao poggalapariyaTTo, bhAvao poggalapariyaTTo / evaM cauvviho poggalapariyaTTo / eso cauviho vi duviho bAyaro suhumo ya / tahA eso kAlapamANeNaM aNaMtAo ussappiNIo / ussappiNIo avasappiNIo viNA na hoti / ao tAo vi aNaMtAu tattiyapamANo puggalapariyaTTanAmo // 104|| iyANiM eso jahA cauvviho bAyarasuhumameyabhinno havai, tahA bhaNei cautaNumaNavaipANuttaNeNa pariNamiya muyai savvaaNU / ejio bhavamiro jattiyakAlaNa so thUlo // 106 // "cauttaNu" tti cattAri sarIrANi / taM jahA orAliyasarIraM, veubviyasarIraM, teyagasarIraM, kammagasarIraM / AhAragasarIraM na gheppai / jao ukkoseNa cattAri vArA hoi / maNaM vayaNaM 'pANa' ti UsAsA eeNaM cautaNuttAINa pariNAmeNa pariNamiya=pariNAmittA "muyai" tti chaDai / "savvaaNu" tti sabaloyapoggale ego jIvo vivakkhiyakAlAo bhavesu naranaragAilakSaNesu bhamio-bhamamANo jAvaiyakAleNa aNaMtosappiNilakkhaNeNa sI kAlo thulo nAyavyo poggalapariyaTTo // 106 / / sattaNha'NNayareNa u iya phusaNe suhamadavapariyaTTo / aNNe cautaNusu kameNimaNa taM veMti duvihaM pi // 107 // "sattaNha" tti cauNhaM taNUNaM tihaM maNAINaM majjhAo aNNayareNa=ekatareNa egajIvo pariNAmettA 'iya"tithUlapoggalapariyaTTanAeNa phusaNe savvadavvapoggalANaM "muhumadavva pariyaho" tti suhumo davvaopoggalapariyaTTo havai / anne AyariyA puNa causu taNusu orAliyAivaTTamANeNa kameNimeNa puvvabhaNiyapoggalapariyaTTanAeNa jayA cauhi sarIrehi savve poggalA pariNAmittA mukkA havaMti, tayA bAyaro davvapuggalapariyaTTo jayA u cauNha egayareNaM tayA taM suhumapoggalapariyaTTa ti bhaNati / / 107 // logapaesosappiNisamayA 2 aNubhAgabaMdhaThANA 3 ya / puTThA maraNeNa jayA kamukkamA bAyarotti tayA // 10 // logo caudasarajjupamANo tassa AgAsapaesA, tahA usappiNitti ussappiNigahaNeNa avasappiNi vi gahiyA / jahA divase gahie rAI vi gahijjai tesi jettiyA samayA, tahA aNu Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgalaparAvartasvarUpam [45 bhAgabaMdhaThANANi vkkhmaannaanni| ee savve puTThA phAsiyA egajIveNa cAuraMtasaMsAraM bhamanteNa jayA kamamaraNeNa akamamaraNeNa ya vivakkhiyamagNaThANaM paDucca tayA bAyaro jahAsaMbhavaM khettakAlabhAvapoggalapariyaTTo havai / / 108 / / puTThANaMtaramaraNeNa puNa jayA te tayA bhave suhumo / poggalapariyaTTo kheta 2 kAlabhAvehi~ 3 iya neyo||109|| jayA puNa te ceva logapaesA ussappiNisamayaM aNubhAgavaMdhaTThANA aNaMtaramaraNeNa kamamaraNeva phAsiyA hoti, tayA suhumo jahAsaMkhaM khetakAlabhAvapoggalapariyaTTo havai / bhAvaNA--jahA ego AgAsapaeso vivakkhijjai, tattha paese jIvo mao puNo jai tasseva aNaMtare marei, tao lekkhae gaNijjai, annattha mao na gaNijjai, evaM aNaMtaramaraNeNa jayA savvalogAsapaesA ya phAsai, tayA khettao suhumo poggalapariyaTTo / tahA ussappiNIu paDhamasamae mao tao samayauNAo vIsasAgarovamakoDAkoDIo aikkaMtAo bIyasamae jai marai tahA tattha lekkhae laggai / aNNesu . samaesu mao na u gaNijjA / evaM aNaMtaramaraNeNa jayA ussappiNiavasappiNisamayA puTThA hoti tayA kAlao suhumo| iyANi bhAvapoggalapariyaTTassa bhaavnnaavsro| so ya dakkhamANagAhAe vakkhANiyAe jANijjai / jao tattha aNubhAgabaMdhaThANANaM mANaM bhaNiyaM / aNubhAgavaMdhaThANesu ya bhAvapoggalapariyaTTo pruuvio| ao paDhamaM tAva sA gAhA ittha vakkhANiya bhAvijjai / sA ya esAsamayabhavasuhumaagaNI. asaMkhalogA tao asaMkhaguNA / teU takAThiI kamaso aNumAgaThANA ya parazyA ___ egasamae bhavA-jAyA uppannA egaTTha asaMkhejjANaM logANaM jattiyA AgAsapaesA tattiyA, ke suhumaaggaNikAiyA te ya thovA vivakkhiyA tehiMto teukAiyA jIvaMtagA asaMkhejjaguNA / tao tehiMto "takAThiha" tti teukAiyANaM kAyaThiI puNo tattheva kAe uppannANaM ThIilakkhaNA sA ya asaMkhejjossappiNiosappiNisamayapamANA asaMkhejjaguNA / tao kamaso parivADIe teukAiyaThiIhiMto aNubhAgavaMdhaTThANA asaMkhejjaguNA / tao aNubhAgaTThANasadassa ko attho 1, bhannai, egasamae je jIveNa kammapaesakhaMdhA gahiyA, tesiM jo raso taM aNubhAgaTThANaM tu buccai, eesiM tu aNubhAgavaMdhaTThANANaM jaM jahannagaM aNubhAgavandhajjhavasANaThANagaM taM vivakhijjai, tao tassodae mao paDhamaM, tAva bIyaM aNubhAgaTThANaM puvAo aNubhAgapaliccheehiM visesiyataraM, tao jai tattha aNaMtarameva mao to lekhae gaNijjai, annattha mao na gaNijjai / evaM vIyAo taiyaM aNubhAgavaMdhaTThANaM aNubhAgapaliccheehiM visesiyataraM / evaM taiyAo cautthaM / cautthAo paMcamaM / jAva ukkosaM annubhaagbNdhtthaann| evaM aNubhAgavaMdhajjhavasAyaThANehiM aNaMtaramaraNeNa Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46] sUkSmArthavicArasA prakaraNe jayA phAsiyANi havaMti, tayA suhamo poggalapariyaTTI bhAvao hoi / poggalapariyaTTo nAma khetakAlabhAvehi iya neu"tti, khetao kAlao bhAvao ya iya bhaNiyapayAreNa poggalapariyaTTo neyo-jANeyavyo / ekkeko vi aNaMtAhiM ussappiNiavasappiNIhiM niSphAi / bhaNiyA poggalapariyaTTaparUvaNA // 106 // ____ iyANi bhAve poggalapariyaTTe ThiMbaMdhajjhavasAyaThANA bhaNiyA / te ya kehiMto bahuyA, kehiMto thovA, tappasaMgeNaM jogaThANAINaM sattaNhaM payatthANaM appAvahuyaM bhaNiukAmo gAhAjuyaleNa bhaNei jogaTTANA 'seDhIasaMkhabhAgo tao asNkhgunnaa| payaDIbheyA tatto 'ThIbheyANakkameNa tao // 110 // 'ThIbaMdhajjhavasAyA tatto aNubhAgabaMdhaThANANi / to'NaMtaguNA 'kammapaemA tatto ramaccheyA // 111 // ___ "jogaTThANA seDhI asaMkhabhAgo" tti / "jogo viriyaM thAmo ucchAhaparakkamo tahA ceTThA / sattI sAmatthaM ti ya jogasya havaMti pajjAyA / // " tassa ThANANi jogaThANANi sahAvao ceva appavIriyaladdhigassa sAhAraNasuhumaappajjattassa tabbhavapaDhamasamayagassa savvajahannAo jogaTThANAo AThavettu aNatagaNaMtarANe visesAhiyaM jogaTThANaM / eyAe jogavuDDIe tAva gayaM jAva ukkosagaM jogaThANaM pajjattagassa saNNiNo savvamahallaviriyaladdhissa / te ya jogaThANA "seDhoasaMkhabhAgo"tti, ghaNIkayaloyassa tiriyapi sattarajjuppamANIe egapaesigAe seDhIe jAvaio asaMkhejjaimo bhAgo tAvaiyA bhavaMti / kiM bhaNiyaM hoi ? logaseDhIe asaMkhejjaime bhAge jattiyA AgAsapaesA, tattiyANi jogaTThANANi havaMti "tao asaMkhaguNA payaDIbheyA"tti tehiM jogaThANehiMto asaMkhejjaguNA payaDIbheyA-payaDINaM vigappA / kahaM 1, bhannai.payaDIo asaMkhejjA jaM ohiduge vi tAratammeNa / assaMkhalogakhaesapamANA hu~ti kila yA // 114 / / ohinANaohidasaNANaM bheyA asaMkhejjalogAgAsapaesamittA / ao tadAvAragANaM nANAvaraNadaMsaNAvaraNANa vi tattiyA ceva payaDIbheyA / jao takkhaovasameNa te labbhaMti tti / cauNhaM ANupuvvInAmANaM asaMkhejjAo pagaIo logassa saMkheijjame bhAge jettiyA AgAsappaesA tattiyAo, sesANaM bheyA pasiddhA, ee ahigicca jogaThANehito asaMkhejjaguNA pagai . 1. "seDhIasaMkhabhAge" iti mudritapratau / 2 'Thi:"iti khNbhaatshaaNtinaathbhNddaarstkhstlikhittaaddpto| tathaiva mudritapratAvapi / 3. "Thii" ityapi / 4 "kammappaepa tatto ya rasacheyA / " iti mudritprtii| Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 47 yogasthAnAdisaptapadArthAlpabahutvam bheyA / ekkaikke jogaTThANe vaTTamANo sabyAoeyAo baMdhai tti kaauN| "tatto ThobheyANukameNaM" tti payaDIbheehito kammaThIbheyA aNukkameNa parivADIe asaMkhejjaguNA havaMti / kahaM ? bhannaiAjiThiIo hassaThiI samauttarA ThiI tthaannaa| savvapayaDIsu evaM samvajiyANaM pi ThiimeyA // 11 // ___ ekkekkAe pagaIe jahannAo ThiiThANAo ADhavittu tAva jAva ukkosiyA ThiI eyAsi majme tattiyANi taratamajogeNa samauttaravaDiyANi ThIThANANi tANi pagaisamRhehiMto asaMkhejjaguNANi / ekkekkammi asaMkhejjA bheyA labbhaMti tti kaauN| tao-Tiibheehito "ThIpaMdha. jyavasAya"tti, ThIbaMdhajjhavasAyaThANANi asaMkhejjaguNANi / kahaM ? bhannaiThiiThANe ThiiThANe kasAyaudayA asNkhlogsmaa| aNumAgabaMdhaTANA iya ikkekke ksaaude||116|| ThiI nivvattaMti jANi ajjhavasANaTANANi tANi TIbaMdhajjhavasANaThANANi, kasAudayA vi buccaMti / tANi aMtomuhuttamittakAlaparimANaThIINi | tAI ca jahannage ThiiThANe asaMkhejjalogAgAsapaesamettANi / tattha vi savvajahaNNe savvo thovo sNkileso| tao ADhavettu uvarimANi 'chaTThANavaDiyANi / evaM samauttarAe ThiIe ThIbaMdhajjhavasANaThANANi annANi asaMkhejjalogAgAsapaesamittANi / tao visesAhiyANi / tao bisamauttarAe ThIbaMghanjhavasANaThANANi apuvvANi asaMkhejjalogAgAsapaesamittANi / tehito visesAhiyANi / evaM kameNa neyavyA jAva ukkosiyA ThiI / jeNa kAraNeNa ekkekke ThIThANe asaMkhejjalogAgAsappaesamitANi ThIbaMdhajjhavasANaThANANi labbhaMti / teNa ThIvisesehito ThIbaMdhajjhavasAyaThANANi asaMkhejjaguNANi / 'tattoaNubhAgadhaMghaThANANi"tti ThIbaMdhajjhavasANaThANehiMto aNubhAgabaMdhaThANANi asaMkhejjaguNANi kahaM ? bhannai-ThIbaMdhajjhavasAyaThANaM hi nAma kasAudayapariNAmo gAmanagarAipariNAmavat / tesu ThIbaMdhanjhavasANaThANesu tivvamaMdamajjhimapariNAmANi aNegameyabhinnANi jahanneNekasamayaparimANANi ukkoseNa aTThasamayaparimANANi aNubhAgabaMdhajjhavasANaThANANi kuccaMti, gAmanagarAi ceva uccanIyamajjhimakuTuMbavibhavavizeSavat / tANi asaMkhejjalogAgAsappaesamettANi / ekkekkammi ThIbaMdhajjhavasANaThANe teNa aNubhAgavaMdhajjhavasANaThANANi asaMkhejjaguNANi bhavaMti tti / "toDaNaMtaguNA kammapaesa"tti aNubhAgabaMdhajvasANaThANehito kammapaesA kammapoggalA aNaMtaguNA / kahaM ? bhannai,-kammapoggalaggahaNasamae jo pariNAmo so aNubhAgabaMdhajjhavasAgaThANabaMdhu vuccati / kiM kAraNaM ? bhannai,-tao pariNAmavisesAo tesu poggalesu rasaviseso bhavai tti, kammapoggalA abhavvasiddhiehiM aNaMtaguNA siddhANamaNaMtabhAgamettA ekkammi samae gahaNammi ti / evamaNusamayaM ekkekkammi pariNAme - 1.aNaMtabhAgu , asaMkhyAtamAgu , saMkhyAtabhAgu saMkhyaguNu , asaMkhyAtaguNu , aNaMtaguNu / Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4-] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe aNatANatA kammapoggalA labhaMti tti kAuM, ajjhavasANaThANehiMto kammapoggalA aNaMtaguNA bhavanti tti / "tatto rasaccheya"tti kammapoggalehito rasapaliccheyA aNaMtaguNA / kahaM ? bhannaijahA addahaNavisesAu sitthesu rasaviseso diTTho, tahA ajjhavasANavisAsAu kammakhaMdhesu rasaviseso bhannai / ajjhavasANAI addahaNatullAI, taMdulatthANIyA kammappaesA, jo ekkammi sitthe raso vibhajjamANo bhAgaM na dei so avibhaagpliccheo| evaM kammakhaMdhesu jo aNabhAgaraso so kevalanANeNa vibhajjamANo vibhajamANo bhAgaM na deitti avibhAgapaliccheo vuccai / tArisA avibhAgA paliccheyA ekke kammi kammappae sammi savvajIvANaM aNaMtaguNA labbhaMti / teNa kampaesehito avibhAgapaliccheyA aNaMtaguNA sijhati / / 111 // ___puvvaM "jogaTThANA seThIasaMkhamAgo" tti bhaNiyaM / ao seDhImeva panaveukAmo / AgAsapaesANaM aIkmuhumataM sAla daMseva 'khettaM suhumaM kAlAu jeNa aMgulapaesaseDhIe / samayapaesa'vahAre asaMkhaosappiNI huMti // 112 // khettaM AgAsasuhumakAlAo addhaakaallkkhnnaao| ko'tra heturityucyate / jeNa kAraNeNaM aMgulapamANAe paesaseDhIe saMbaMdhiNo je paesA tesiM majjhAo samayamaesAvahAre-samae ekakapaesAkhAre kijjamANe asaMkhaosappiNI hoti / asaMjjAsu osappiNIsu jAvaiyasamayA tAvaiyA tattha paesA havaMti // 112 // caudasarajjulogo buddhiAoM hoi sttrjjughnno| tadIhegapaemA seDhI payaro ya tavvaggo // 113 // sugamA ceva esA gAhA / paraM 'payarI ya tavvaggo"tti seDhI seDhIe ceva guniyA . payaro bhavai / esoM ya ettha aNuvajuJjamANo vi pasaMgeNa bhaNio tti // 113 / / payaDIu asaMkhejA jaM ohiduge vi tAratammeNaM / assaMkhalogakhapaemapamANA hoti kila bheyA / / 114 // AjeTuThiI hassaTTiIu samauttarA ThiIThANA / savvapayaDIsu evaM savajiyANaM pi 'ThIbheyA // 115 // "ThIThANe ThIThANe kasAyaudayA asaMkhalogasamA / 1. "khittaM" ityapi / 2. 'huti"ityapi / 3 "ThiibheyA' itypi| 4. 'ThiiThANe ThiThANe" itypi| Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetrasUkSmatva sUcIzreNi-tara-prakRtibhedAdiprarUpaNam [46 aNubhAgabaMdhaThANA iya 'ekkke kasAudae // 116 / / eyAo tinni vi gAhAo pubbutANaM ceva payaDibheyAINaM cauNhaM atthANaM sarUvanivagAU puvameva bhAviyatyAo tti na vakvANijjati / 114-115-116 / / / puvaM ekkeke kasAudae ThIbaMdhajjhavasANalakkhaNe akhejjalogAgAsappaesappamANA aNubhAgavaMdhajjhavasANaThANA bhaNiyA! te kiM savvastha samA ? aha annaha ? ti bhaNNai,annahA, jao thovA'NubhAgaThANA jahannaThiipaDhamabaMdhaheummi / bIya i visesa hayA jA caranAra caramaheU // 117 / / nANAvaragIyasya jahaNaThiIe nivvattago jo savajahanno kasAyaudayabheo so jahannaThiIe paDhamo baMdhaheU vuccai / tattha thova gubhAgabaMdhajhavasAyaThANA / "bAyAi pisesahiya"tti / bIyAe vi heUe vise sAhiyA / taiyAe heUe visesaahiyaa| cautthAe heUe visesAhiyA / evaM visemAhiA visesAhiA jAva nANAvaraNIyassa jahannAThaIe caramo heuu| 2(tattha vise sAhiyA carimAo bIyaThIIe paThamo heU tattha visesAhio evaM jAva niraMtaraM visesAhiyo jAva bIyaThIIe carabho heU evaM niraMtaraM visesAhio visemAhiyo jAva nANAvaraNassa ukkosaThiIe jo carimo ThIbheo tattha jo carimo bNdhheuu| ) tattha visesAhio / / 117 / / iya asubhANa subhANa u vivarIyaM jeThiicaramaheU / Arakhbha nija Ausu ThiI ThiI pai asaMkhaguNA // 118 // evaM asubhapayaDINaM, suhapayaDINa "vivarIyaM' ti kiM vivarIyaM ? bhannai,-"jeDaTiIe"tti ukkosaM kasA prodayaM Arabbha AI kAuM nejjA tAva jAva jahannaThiIe paDhamo baMdhaheU kasAodao jahA sAyAveyaNiyassa pannarasasAgarovamakoDAkoDIo ukkosA ThiI tassa jo carimo TThIbheo tassa ya jo carimo baMdhaheU tattha savvathovA aNubhAgabaMdhajjhavasANaThANA | ducarime visesAhiyA tica rame visesAhiyA / evaM visemAhiyA visesAhiyA jA carimAe ThiIe paDhamo baMdhaheU evaM ducarimAe ThiIe jo carimo bNdhheuu| tattha visesaahiyaa| evaM visesAhiyA 2, jAva tasseva paDhamo heU / evaM kameNa osaramAgAo osaramANAo jAva sAyAveyaNIyassa jahannAe ThiIe paDhamo baMdhaheU, tattha savvukosaM aNubhAgavaMdhaThANaM / evaM suhapayaDIsu / Auyassa "ThiI 1 "ika keka ke" ityapi / 2. () etacihnAntargataH pAThaH pratyantare nAsti / Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 ] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe ThiI pai asaMkhaguNa"tti AuyaThiIe~ egaaNubhAgaThANassa bIyaM asaMkhaguNaM, na uNa visesAhiyaM / evaM savvANa visesAhiyAI // 11 // saMpayaM aNubhAgaThANaparimANanimittaM iyaM gAhA samayabhavasuhumaagaNI asaMkhalogA tao asaMkhaguNA / teU takAyaThiI kamaso aNubhAgaThANA ya // 119 // esA puvvaM ceva cautthapoggalavakkhANasamae vakkhANiya tti na puNoM vakkhANijjai / / 116 // iyANi jIvo micchattAikAraNehiM kerisaM daliyaM kammattAe pariNAmei taM bhannai aMtimacauphAsadugaMdhapaMcavaNNarasakammaigakhaMdhe / abhaviyaaNaMtaguNie geNhai tattiyaaNU samae // 120 // ekkaM davyaM aNaMtapaesiyaM aNaMtaparamANUNaM saMghAo kiyatparimANa iti ceta ?, abhavasiddhiehiM aNaMtaguNA, siddhANa aNaMtimo bhAgo, ettiyANaM paramANUNaM samudAo ego khaMdho / aMtimaphAsA cattAri, aTThanheM phAsANaM aMtillA NiddhalukkhasIyausiNA, do gaMdhA, paMca vannA rasA ya, jesu kammaigakhaMdhesu aMtimacauphAsadugaMdhapaMcavannarasakammaigakhaMdhA te ya saMkhAe abhavvasiddhiehiM aNaMtaguNA siddhANamaNaMtabhAgamettA khaMdhA egasamaeNaM gahaNakammattAe iti / evaM aNubhAgabaMdhajjhavasANaThANehiMto kammapaesA aNaMtaguNA ||120 / / eesu kammakhaMdhesu paipaesaM jIvo rasANU kiyaMto nivvattei tti daMseigahaNasamae ya jIvo niyapariNAmeNa jaNayai rasANU / savvajiyANaMtaguNe kammapaesesu savvesu // 12 // kammapuggalehiMto avibhAgapaliccheyA aNaMtaguNiyA / kahaM ? bhannai-jahA addahaNavisesAo sitthesu rasaviseso diTTho, tahA ajjhavasANavisesAo kammakhaMdhesu rasaviseso havai / ajjhavasANAI addahaNatullAI, taMdulathANIyA kampaesA, jo egammi sitthe raso so vibhajjamANo vibhajamANo bhAgaM na dei , so avibhAgapaliccheo vuccai / evaM kammakhaMdhesu jo aNubhAgaraso so kevalanANeNaM vibhajjamANo 2, bhAgaM na deitti so avibhAgapaliccheo vuccai / tArisA avibhAgapaliccheyA ekkekkammi kammapaesammi savvajIvANaMtaguNA labbhaMti / ao bhannai-gahaNasamae-kammakhaMdhagahaNasamae jIvo niyapariNAmeNa savvANaM jIvANaM aNataguNArasANU jaNayai-uppAeitti savvesu vi kammapaesesu-kammapuggalesu, teNa kammapaesehito avibhAgapaliccheyA aNaMtaguNA / / 121 / / Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhAgasthAnaparimANanimittAlpabahutva-karmaskandhasvarUpa-karmaskandhapradezagatarasANu-saMkhyAsvarUpa-nirUpaNam (51 ee jogaThANAIyA satta payatthA appabahuttasaMkhAe bhaNiyA / ao saMkhejjaasaMkhejjaaNaMtabheyajANAvaNatthaM gaNaNAsaMkhANaM parUvei saMkhijjegamasaMkhaM parittijuttaniyapayajuyaM tivihaM / evamaNaMtaM pi tihA jahannamajjhukasA savve // 122 // saMkheja egavihaM / egavihaM pi tivihaM "jahannamajhukkasA savve // 122 // " tti vayaNAo / taM jahA-jahaNaM majjhimaM ukkosaM 3 / asaMkhejjaM tivihaM / parittAsaMkhejja, juttAsaMkhejja asaMkhAsaMkhejja ekke pi ya tivihaM / evaM aNaMtaM pi tihA / "jahannamajjhakasA savve" ekkekkaM puNa tivihaM / jahannayaM majjhimaM ukkosaM // 122 / / ___paDhamaM tAva saMkhijjagaM uddiTTha, taM ceva jahannamajjhimukkosasarUvao bhaNei saMkhejagaM jahanna 'dociya majjhimamao paraM bhuhaa| jA ukkosaM taM puNa caupallaparUvaNAi imaM // 123 // saMkhejjayaM duvihaM / maNaNAsaMkhejjayaM, uvamAsaMkhejjayaM / gaNaNAsaMkhejjayaM aNegavihaM / tattha jahaNNayaM do ciya, majjhimamao paraM bahuhA=aNegameyabhinnaM jAva sayaM sahassA lakkhaM jAva culasII lakkhA puvvaMgaM bhavai / puvvaMgaguNiyA kameNa patteyaM 2, sattAvIsa ThANA / te ya ime puvvaMgaM 1 puvvaM 2 tuDiyaMgaM 3 tuDiyaM 4 aDaDaMgaM 5 aDaDaM 6 avayavaMgaM 7 avayava 8 huhuyaMgaM 1 huhuyaM 10 uppalaMgaM 11 uppalaM 11 paumaMgaM 13 paumaM 14 naliNaMga 15 naliNaM .16 atthaniuraMgaM 17 atthaniuraM 18 auyaMgaM 16 auyaM 20 nauyaMga 21 nauyaM 22 mauyaMga 23 mauyaM 24 cUliyaMga 25 cUliyaM 26 sIsapaheliyaMga 27 jAva sIsapaheliyaM 28 / gaNaNasaMkhANayaM cauNauyaM aMkaTThANasayaM / ao paraM uvamAsaMkhejjayaM aNegavihaM jAva ukkosarga saMkhejjayaM / taM puNa caupallaparUpaNAi imaM vakkhamANaM // 123 // jaMbuddIvapamANA cauro joyaNasahassamogADhA / rayaNapaharayaNakaMDaM bhiMdiya puTThA vairakaMDaM // 124 // jaMbuddIvapamANA cattAri pallA ThavijjaMti joyaNasahassaM abagAho rayaNappahAe paDhamaM rayaNakaMDaM joyaNasahassaM bhiMdittA rayappahAe bIyaM vayarakaMDaM tassa uvaritalaM puTThA // 124 // .. 1. "duccia" ityapi / Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 ] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe pallA'NavaDiya 1salAgara paDimalAgA3mahAsalAgakkhA / sabve saveiyaMtA uvari masihA ya bhariyabA // 125 // pallasaddo patteyaM saMbajjhai, aNavaTThiyapallo 1, salAgapallo 2, paDisalAgapallo 3, mahAsalAgapallo 4, "savve"tti cattAra vi joyaNalakkhaM AyAmavikkhaMbheNa tiuNaM savisesaM pariraeNaM, joyaNasaharasaM ogAheNaM, "saveiya"tti, aTThajoyaNiyAe veiyAe uccatteNaM, uvari mihA [paum] (puSNA) bhariyavvA // 125 // to kappaNAi keNai sureNa paDhamo dharitta vaamkre| ekkekkaM dIvudahIsu sarima khiviya nivio // 126 // "to"tti caupallaphrUvaNANaMtaraM kappaNAe keNai sureNa paDhamaM aNavaTThiyapallaM bharittA vAmahatthe dharittA okhittA egA salAgA dIve egA samudde puNo egA salAgA dIve egA salAgA samudde tAva pakkhiviyA jAva eko kkAe nivio / 126 / / / dIve jatthudahimmi 'va tadaMtameva paDhamaM va taM bhariyaM / purao khiva ekke dIvudahisu niTTie tammi // 127 // dIve vA samudde vA jattha carimA salAgA ThiyA taM ceva tattiyapamANaM aNavaTThiyapallaM, joyaNasahassaM ogAheNaM, aTThajoyaNANi uccatteNaM, tadaMtamevanihANapattadIvasaguddaperaMtameva, paDhamaM va-jaMbudIvapamANapaDhamapallamiva bharittA "purao khiva 9vaveka"ti jattha dIve yA samudde vA carimA salAgA ThiyA, tao purao egA salAgA dIve egA salAgA samudde pavikhava jAva ekkekAe nihio / 127 // khivasu salAgA palle sarisavamegaM puNo tadaMtaM taM / puvvaM va bharasu khivasu ya purao puNa tammi nivie // 128 // salAgApalle egaM sarisavaM khiva, puNo tadaMtaM taM dIve vA samudde vA jattha carimA salAgA ThiyA puNo tattiyapamANaM aNavaTThiyapallaM, puvvaM va-paDhamavAramiva bharasu sarisavANaM khvisu ya puo jattha carimA sarisavasalAgA ThiyA tao purao tao tammi niDhavie palle kiM 1 // 128 / / bIyaM salAgapalle khiva sarisavamevameva puNa taiyaM / iya puNaruttaNavaTThiyabharaNavireyaNasalAgAhiM // 129 // 1. "ya" ityapi / Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saGkhyAsvarUgm [53 bIyaM sarisavaM salAgapalle khivasu / evameva puNo taiyaM 'iya"tti evaM 'puNaruttaNava. hiyabharaNavireyaNasalAgAhiM" ti, puNaruttaM puNo puNo aNavaTThiyabharaNavireyaNaM teNa jAo salAgAo tAhiM salAgAhiM // 129|| punno malAgapallo puvakamAgayaNavaDhio ya to| 'so ciya salAgapallo ukkhippai khippaDa ya puro||130|| salAgapallo puno bhario, puvvakameNa ya Agao jo aNavaTTiyapallo so vi bhario, jAhe salAgApallo sarisavaM na paDicchai, tAhe so cciya salAgapallo ukkhippai, vAmakare saMThaviya khippar3a ya, taggao sarisavarAsI aNavaDiyapallassa ya purao jattha salAgA na payaDiyA // 130 // puvakamaniTie tahimegaM khiva sarisavaM taiyapalle / puvvaM va. niTThiyaMte aNavaTTiyapallameva khiva // 131 // puvakamaniTThie salAgapalle "taiya"tti paDisalAgApalle egA salAgA khivasu, 'puvvaM va nihiyaMte" tti jattha carimA salAgA ThiyA salAgApallassa tattiyapamANaM aNavaTThiyapallaM bharittA khivasu / / 131 // . puNa tammi niTThie khiva salAgapallammi sarisavaM 'ekk| aNNoNNa'NavaDiyao salAgapallaM puNo bharasu // 132 // puNa tammi aNavaTThiyapalle niTThie khivasu salAgapalle egaM sarisavaM / "aNNoNNa'NavaTThiya u"tti, aNNoNAo aNavaTThiyapallAo salAgApallaM sarisavehiM puNo bharasu-bIyavAraM paDipuNNaM kuNasu // 132 // teNa puNa paDisalAgApalle bhariyammi dosu ya tameva / uddhariya puyavihiNA sarisavamegaM khiva cautthe // 133 // teNa salAgApalleNa kameNa paDisalAgApalle taiyaThANaThie bhariyammi samANe "dosu ya" tti, aNavaTThiyapallasalAgApallesu vi bhariesu, tao "tameva" ti paDisalAgApallaM bhariya, uddhariya, vAmakare saMThaviya, puvavihiNA=jattha na paDiyA salAgA tassa purao nikkhivaNeNa / egaM sarisavaM cautthe mahAsalAgapalle khivasu // 133 // iya paDhamehiM bIyaM tehi ya taiyaM tu tehi ya cautthaM / bharaNuddharaNavikaraNaM tA kajjaM jAphuDA cauro // 134 // ... 1 "succiya' ityapi / 2 'ikkaM" ityapi / 3 "tehiM tazaM tu tehi a" ityapi / Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe ___"iya"tti darisiyakameNa paDhamehiM aNavaTThiyapallehiM ekkekAe salAgAe salAgapallaM bharasu, bIehiM salAgapallehiM ekkekkAe salAgAe paDisalAgapallaM bharasu, taiehiM paDisalAgApallehiM ekkekkAe salAgAe mahAsalAgApallaM bharasu, bharaNaM tiNhaM pallANaM uddharaNaM deveNa vAmakaradharaNalakkhaNaM vikiraNaM dIvasamuddesu purao nikkhivaNaM tAva kajjaM jAva kameNa cattAri vi puNNA / / 134 // paDhamatipalluddhariyA dIvudahIpallacausarisavA ya / savvo vi esa rAsI rUvUNo paramasaMkhejjaM // 135 // paDhamehiM tihiM pallehiM dIvasamuddesu je pakkhittA sarisavA te uddhariyA / "caupallasarisavA ya savvo vi esa rAsI rUvUNo paramasakhejjo"tti savyo sarisavanicao rUvUNo paramaM upamAsaMkhejjayaM jisavvukkosaM havai // 135|| / iya tivihaM saMkhejja asaMkhaya'mio u jeTThasaMkhejja / rUvajuyaM saMjAyai jahaNNayaparittayAsaMkhaM // 136 // iya=evaM bhaNiyapayAreNa tivihamavi-jahannaM majjhimaM ukkosaM saMkhejjaM bhaNiyaM / io ya taM puNa jeTThasaMkhejjayaM aNaMtarameva daMsiyaM rUveNa juyaM saMjAyai, kiM.1 jahaNNayaparittAsaMkha= jahannagaM parittayanAmaM asaMkhejjaM // 136 / / taM vivariya ekkerake ThANe ThAvesu tattiyaM rAsiM / annonnabbhAse tANa hoi cautthaM asaMkhijjaM // 137 // jAvaiyA sarisavA tAvaiyA patteyaM 2, rAsIo ThavijjaMti / tAo kappaNAe dasadasasarisavAo dasa rAsIo kIraMti / tao aNNuNNabbhAse tANa hoi koDIsahassaM tu 10000000000 / 137|| taM puNa jahannajuttaM AliyAe vi tattiyA samayA / eyakamA biticaupaMcame ya annonnaabbhAse // 138 // . "taM puNa" ti cautthaM asaMkheja "jahannaM juttaM"ti jahannaM juttAsaMkhejjagaM hoi / tahA patthAvAo ayaM saMkhApamANaM annaM kiM pi daMsei-jAvaiyA jahannajuttAsaMkhejjage sarisavA AvaliyAe vi tattiyapamANA samayA labhaMti / "eyakama"tti eeNa kameNa jahannaparittAsaMkhejjagadarisiyaannonnabbhAseNa neyavvA bIe taiyacautthe ca paMcame ya / kammi? . 1 "mao u jiTTha0" ityapi / 2 "aNNuNNa0" ityapi / 3 "ettiyA" ityati / Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saGkhyAsvarUpam ityAha-annonnabhAse kae kiM niSphajjaitti // 138 // ao bhaNei- . sattamaasaMkhapaDhamacausattamA'NatayA ya hoMti kamA / rUvajuyA te majjhA rUvUNA pacchimukkosA // 139 // ... "sattamaasaMgva"tti sattamaM asaMkhijjagaM taM ca jahannaM asaMkhejjAsaMkhejagaM bhannai / 'paDhamacausattamANatayA ya hIti kmaa|" ti par3hamaM aNaMtakaM taM ca prittaannNtnaamgN| "ghau" tti cautthagaM jahaNNagaM juttANaMtagaM / "sattamANatayA ya"tti sattamaM jahannamaNaMtANaMtagaM vAsaddo uktasamuccaye hoMti= saMpajjati kameNa-parivADIe / tahA "rUvajuya"tti egeNa rUveNa juyA 'te' tti jahannagajuttAsaMkhejjAiyA puvvarAsiNo aNNonnabhAsasamuppaNNA"majjha"tti majjhimasanAmagA hoti| "rUvUNA pacchimukkosa"tti te ceva annonabhAsakayA cautthAiyA rUveNa UNA kayA pacchimukkosA hoti / eesiM ceva saMkhAThANANaM je pacchimAsaMkhA ThANA te ukkosA hoti / kiM bhaNiyaM hoi-jahA jahannaparittAsaMkhejjagaM niyabhavapamANesu ThANesu, ThAveUNa to tesiM rAsINaM annokabhAso kajjai, tao cautthaM jahana juttAsaMkheja hoi / taM ceva svajuttaM majjhimaM juttAsaMkhejjagaM / rUpUrNa puNa taM ceva kiM ? hoi pacchimaM jaM parittAsaMkhejagaM taM ukkosaM hoi / evaM savvattha bhAvaNA sayaM kAyavvA / navaraM aNaMtANaMtagaM ukkoso na hoi tti // 139|| ... 'ettiyamuttaM sutte aNNamayamao cautthayamasaMkhaM / vaggiyamikasi jAyai jahannayamasaMkhayAsaMkhaM // 140 // ettiyaM sutte Agame uttaM / annassa Ayariyassa maeNaM cautthaM asaMkheja ti / jahannaM juttAsaMkhejjagaM ekavAravaggiyaM sattamaM jahannaM asaMkhAsaMkhaM bhavai / / 140 // rUvajuya taM majjhaM sabAha rUvUNamAimukkosaM / taM vaggiu~ tivAraM dasa pakkheve khivasu ee // 41 // puvvaddhaM paDhiasiddhaM / navaraM tattha jahannaM asaMkhejjAsaMkhejjataM kappaNAe sayaM 100, ekavAravaggiyaM jAyA dasasahassA 10000, bIyavAravaggiyaM 100000000, taiyavAravaggiyaM 10000000000000000 / taha vi ukkosaMna bhvi| taodasa pakkhevA khippyNti| te ya ime logAgAsapaesA 1 dhammA2dhammegajIvadesA ya 4 / davaTThiyA nigoyA 5 patteyA ceva 6 boddhavvA // 142 // 1 'ittiyamittaM" ityapi / Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkSmArthavicArasAraprakaraNe ThiibaMdhajjhavasAyA 7 aNubhAgA 8 jogacheyapalibhAgA 9 / 'doNha samANa ya samayA 10 asakhapavakhezyA dasau // 143 / / caudasarajjU logo tassa paesA paDhamaM 1, dhammatthika yapaesA bIyaM 2, adhamasthikAyapaesA taiyaM 3, egajIvapaesA cautthaM 4, ee ca tAri vi tullA patteyaM logapaesapamANA / "davyaTThiya"tti, davahibAyagsuhumanigoyapajjattagacaukkasarIrarAsI paMcamaM "patteya" tti patteyasarIrA, te ya aTThAvIsAe jIvaTThANesu jIvarAsI cchaTTha 6, "ThIbaMdhajyavasAya'tti kasAudayabhedA sattamaM 7 "aNubhAga"tti aNubhAgabaMdhajhavasAyA aTThamaM 8 / "jogaccheyapali. bhAga"tti jogo-jIvavIriyaMso buddhIe cchijjamANo jAhe bhAgaM na dei tAhe so jogapalibhAgo duccai ti| te ya egajIvassa asaMkhejjANaM logANaM jAvaiyA AgAsapaesA tAvaDyA avibhAgA paliccheyA diTThA / uktaM ca"pallAccheyaNicchinnA logAsaMkhejapaesamamA / avibhAgA eka keva ke hoti paese jahanneNa // " navamaM 9 doha samANa ya"tti doNha samo ussappiNiosappiNIo tAsi samayarAsI esa dasamo 10, ee dasa pakkhevA pakkhittA taha vi ukkosaM na bhavai / puNa vaggie tikkhutto tammi bhave lahuparittayA'NataM / to tattiyavArAo tattiya mette Thavasu gasI // 144 // to puvakameNa tinni vArA vaggijjai, tao taM ukkosaM asaMkhijjAsaMkhijjagaM laMghiUNa jahanne ca paritta pANatae paDiyaM / tANa 'NNoNNabbhAse juttA'NataM jahannaya bhavai / evaiyaabhavvajiyA gasimmi ya vaggie tammi // 145 / / tANa-tattiyapamANarAsINaM annobamAse juttANatayaM jahaNNa yaM hoi / aNaMtagapannavaNNAe causthaM aNaMtagaM / evaiyatti etatpramANA abhanvA nivvANagamaNaajoggA jIvA hoti / tahA rAsimmi yatti puNaravi vaggie kayavagge tammi jahannajuttANaMtagapamANe kiM hoi ? / / 145 / / ao bhaNei jAyamaNaMtANaM taM jahannayata ca vaggasu tivaarN| - taha vi paraM taM na bhave tA khivasu ime cha pakkheve // 156 / / jAyaM saMpanna aNatANaM taM sattamaM saMkhAgaNaM jahannaM taM ca puNaravi vaggasu tinni vaaraao| tahavi vaggie vi paraM ukkosaM aNatANatagaM na bhavena hoi / 'to' ti tayaNataraM khivasu pakkhiva . chapavakhevA vakkhamANA / / 146 // 1 "doNha ya samANa samayA ityapi / 2 "0mitta" ityapi / Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saGkhyAsvarUpam saMzayAsvarUpam siddhA 1, nigoyajIvA2 vaNassaI 3, kAla4,poggalA5 ceva / savvama'loyAgAsaM 6, chappeeNaMtapakkhevA / / 147 // siddhA aNaMtA tesiM rAsI paDhamo pakkhevo 1, "nigoyajIva"tti suhumabAyaranigoya: pajattApajattagarAsI caukkajIvarAsI bIo pakkhevo 2, "vaNassai"tti nigoyacaukkajIvA patteyavaNassaiuyA vaNassaI buccaMti esa taio pakkhevo 3, "kAla"tti aIyANAgayabheyabhinno cauttho parakhevo 4, "poggala"tti savvo poggalarAsI paMcamo 5, "savamalogAgAsaM" ti logassa alogassa ya je AgAsapaesA esa chaTTo pakkhevo 6 / ee aNatANaM rAsINaM pakkhevA // 147 // puNa tikkhutto vaggiya kevalavaranANadaMsaNe khitte / bhavai aNaMtANaMtaM jeTuM vavaharai puNa majjhaM // 148 // praNaravi tinni vArAo vaggiya puvvakkameNa evaM chapakkhevajuttaM rAsiM tao tattha kevalavaranANakevaladaMsaNANaM jo neyavisao so savvo khippai / tao khitte sai aNatANataM jeTTa havai / vavaharai puNa savvesu vavahAresu majha-majjhimaM; jeTThANaMtagapameyassa rAsissevAbhAvAu // 148 // saMpayaM asaMkhANaMtapannavaNAe'NNAyariyamaeNa kiMci visesaM bhaNei annonabhAsasamaM vaggiyasaMvaggiya ti to keh| sattama'saMkhaaNaMte tivaggaThANe tamAhu tihA // 149 // jo puvillesu parittajuttasanniesu asaMkhejagaThANesu aNaMtagasaMkhAThANesu ya anonnammAso maNio tassa imaM tunlaM vaggiyasaMvaggiyaM bhannai-tANaM doNha rAsINaM paropparaguNaNaM "ti" samAptau "to"ti tao kei AyariyA sattame asaMkhejage jahannae asaMkhejjasaMkhejjanAmage tahA sattame aNatage jhaanntaannNtgnaamge| tivaggaTThANe so ceva rAsI teNa rAsiNA guNio vaggo habaha / evaM duijjatiijjavArAsu vagge kae tinni vaggA hoti / tesiM tinhaM vaggANaM uvari tianonnanmAsaM Ahu-bhaNati "tiha"tti tisu ThANesu / bhAvaNA-jahA je puci kayA dasa pakkhevA pakkhittA tao te puNaravi tinni vArakayaM / evaM chasu ThANesu patteyaM 2 annonnanbhAsaM kArayati / evaM aNate vi paraM tattha chacceva pakkhevA // 149 // 1 "logA0" ityapi / 2 "jiTh" ityapi / 3 "tamo keha" ityapi / Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkSmArthavicArasAraprakaraNasamAptiH iyANiM pagaraNakAro paNihANaM kareineyaaigahaNayAe nibiDajaDatteNa niyamaIe~ thaa| jamihussuttaM 'vottaM micchAmiha dukkaDaM tassa // 15 // neyassa-kammAiviyArassa aigahaNayAe aigaMbhIrattayAe tahA "niSijautteNa"ti nibiDajaDattaM aNavabohasattI teNa, niyamaIe-mama paNNAe jaM iha pagaraNe ussutta-suttabajha vuttaMbhaNiyaM micchA=aliyaM hoi mama dukkaDaM-AgamAsAyaNAidosarUvaM tassa ussuttabhaNaNasaMbaMdhi // 15 // saMpayaM pagaraNakAro nAma kahito viseseNa paNihANaM karei- . jiNavallahagaNilihiyaM suhamatthaviyAralavamiNaM suynnaa| nisuNaMtu muNaMtu sayaM pare vi 'bohaMtu sohiMtu // 152 // jiNavallahagaNinAmageNa pagaraNakAreNa lihiaMsuA AgamasamuddAo uddhariyaM / suhumA= suhumabuddhigammA je atthA, tesi viyAro-parUvaNaM, tassa lavo aMso taM imaM puvvaparUviyaM aho suyaNA nisuNaMtu savaNagahaNAiNA, muNaMtu-IyApohalakkhaNanANabisesavAvAreNa atthao jANaMtu sayaM-appaNA, parevi-annevi bhavvA bohiMtu-eyapagaraNathaviyArA ya kuvvaMtu / tahA jaM kiMci aNAbhogao aNuciyaM lihiyaM taM sohiMtu-avaNetu, annaM ca saMjojayaMtu eyassa uciyaM tiM // 151 / / // iti sUkSmArthavicArasAraprakaraNasya TippanakaM samAptamiti // granthAnaM 1450 // // zrIrAmadevagaNikRtaTippanakena samalaGkRtaM // // zrImajjinavallabhagaNiracitaM // // zrI sUkSmArthavicArasAraprakaraNaM samAptam // RArrestseextremiserrestresses 1 "vuttaM micchA meM"ityapi bohita ityapi / Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti . zrImajjinavallabhagaNiracio zrIsUkSmArthavicArasAraprakaraNe (aparanAma-sArdhazatakaprakaraNe). zrImadrAmadevagaNipraNItaM Tippana samAptam Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrImajjinavallabhagaNipuGgavakRte zrI sUkSmArthavicArasAraprakaraNe __(aparanAma-sArdhazatakaprakaraNe) 'ajJAtakatRkA TIkA prArabhyate pRSTha maM01 TippaNakaM draSTavyam / Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM hrI zrI ahaM zrIzaMkhezvarapArzvanAthAya nmH|| .. nyAyAmbhonidhizrImadvijayAnandasUrIzvarapAdapadma bhyo namaH // saddharmasaMrakSakazrImadAcAryavijayakamalasUrIzvarapAdapadma bhyo namaH // sakalAgamarahasyavedizrImadAcAryavijayadAnasUrIzvarapAdebhyo namaH // karmasAhityaniSNAtazrImadAcAryavijayapremasUrIzvarapAdebhyo namaH // paramagItArthazrImadAcArya vijayahIrasUrIzvarapAdapadma bhyo namaH // .. zrImajinavallabhagaNipuGgavavihitaM . * zrI sUkSmArthavicArasAraprakaraNam *. (aparanAma-sArdhazatakaprakaraNam) 'ajJAtakatRkayA TIkayA vibhUSitam // OM namaH sarvajJAya // sayalaMtarArivIraM vaMdiya varanANaloyaNaM vIraM / vocchaM jahAsuyamahaM kammAiviyArasAralavaM // 1 // kIrai jieNa heUhi payaiTiirasapaesayo jaM taM / mUluttara? aDavannasayapameyaM bhave kammaM // 2 // eyaM vakkhANaM-jIveNa tahAvihaajjhavasANapariNaeNa kIrai tti jaM taM kammaM / taM ca aMjaNacuNNapunnasamuggauvva suhumathUlAiaNegavihapariNAmapariNaehiM aNatehi poggalehiM niraMtaraM niviDalogo / paricchinnA eva poggalA kammapariNAmaNajoggA bajjhamANA jIvapariNAmapaccaeNa cA-'Ta, nANAiladdhighAiNo 3 suhadukkha 4 subhAsubhAu 5 nAma6 uccanIyagottaM tarAya poggalA kammaM ti vuccii| . 1. yadyapi caiSA TIkA-'jJAtakatRkA bhaNitA tathA-'pi zrImadrAmadevagaNikRtA TIkeSA'pi smbhaavyte| yataH zrImadrAmadevagaNivihitaSaDazItiprakaraNavRttiprazastI yA prathamagAthA vidyate saiva gAthA'trA-'pi prazastitayA'nte vidyte| Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2] sUkSmArthavicArasAra karaNe "jIvapariNAmaheU kammaTThA poggalA pariNamaMti / poggalakammaNimittaM jIvo vi tahA vipariNamai // " tamaTTavihaM kammaM kehiM heUhiM bajjhai tti tattha kammabandhaheyavo cattAri / taM jahA-micchattaM 5, aviraI 12, kasAyA 25, jogaa15| micchattaM paMcavihaM 5-abhiggahiyamicchattaM1, aNabhiggahiyamicchattaM 2, AbhiNivesiyamicchattaM 3, saMsaiyamicchattaM 4, agAbhogamicchattaM 5 / tattha AbhiggahiyaM kudidvidikkhiyANaM havai / goDhayarameyaM ca jIvANaM dIhatarasaMsAriyANa pAyase saMbhavai // 1 // aNabhiggahiyaM puNa asaMpattasammattANaM kudiTThaadikkhiyANaM maNyatiriyAINaM // 2 // AbhinivesiyaM tu saMpattajiNavaya(NA)NaM egeNa sambhAvapparUvaNAe kayAe maccharAiNA tamaNNahA vAgaremANeNaM paDiniveseNa vAmayA eso attho samatthaNIutti / aNabhogaparUvie vA pacchA nAe vi saccatatte sabhaNiyapaDippaveseNa, ajANaM vA bhAvatthaM, parUvei vArio vi na citttthii| eesi jIvANaM AbhiNivesiyaM micchattaM // 3 // saMsaiyaM puNa sutte vA aTTe vA ubhayammi vA saMkio parUvei, so ya annaM na pucchai kahamahamedahaparivAro vi annaM pucchAmi, pucchijamANo vA jANijjA esa eyaM na yANaitti, ahavA je maha bhattA jANijA, eyAhiMto vi esa varatarao, jao pucchijAi, tao maM mottUga ee eyaM bhaiste, ao annaM na puccha, tassa saMsaiyamicchattaM // 4 // aNAbhogaM egidiyAINaM, jamhA Abhogo nANaM-uvaogo bhaNNai eyaM kerisaM evaM va tti eso puNa tesi natthi, teNa tesiM aNAbhogamicchattaM / ahavA suddhaM parUvaissAmi, aNuvaogAu asuddhaM 'pannaviyaM, taM vi aNAbhogaM paresiM micchattakAraNatteNa / / 5 / / eyaM puNa paMcavihaM micchattaM yUebhAveNa / paramatthao vivajjAso / so puNa-eyaM na mae na mama pucapurisehiM vA kAriyaM evaM jiNAyayaNaM, kiM mama ettha pUyAsatkArAI AyareNaM / ahavA mayA eyaM jiNabiMba kAriyaM mama puvvapurisehiM vA, tA ettha pUyA. iyaM nivvami, kiM mama parakIesu accAyareNaM / evaM ca tassa na savvannupaccayA pavittI; annahA savvesu (vi biMbesu) arihaM ceva vavaisijai so arahA jai parakIo to pattharaleppapittalAiyaM appaNijja, na puNa pattharAIsu vaMdijamANesu, kammakkhao, kiMtu titthayaraguNapakkhavAeNaM; annahA saMkarAibiMbesu vi pAsANAisabbhAvAo tesu vi baMdijamANesu kammakkhao hojA / macchareNa vA parakAriyaceiyAlae vigdhaM AyaraMtassa mahAmicchattaM na tassa gaMTimeo vi saMbhAvijjai / je pAsatthAikudesaNAe vi mohiyA suvihiyANaM vA vAhAkarA bhavanti, te viH je vijAinAipakakhavAeNa sAhuvaMdaNAisu payaTaeNti, na guNAguNaciMtAe, te viH 1 "parUviyaM" itypi| Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma-bandhahetu-mUlottarabhedaprarUpaNam taheba mahAmicchadiTThI / evaM vivajAsarUve micchatte sai subahuM pi paDhaMto annANI ceva / na hi vivarIyamaiNo nANaM kajasAhagaM, ato annANaM taM, eesu hotesu aidukrA vi tavacaraNakiriyA na mokkhsaahigaa| jamhA so jIvarakkhAmusAvAyAivajaNaM kareMto vi avirao kahijai / paMcamaguNaTThANe desaviraI, chaTTaguNaTThANe savvaviraI, na pddhmgunntttthaanne| tassa ca aNaMtANuvaMdhipamuhA solasa vi kasAyA bajhati uijjati ya / tannimittAo asuhAo dIhaTTiIo tivvANubhAgAo payaDIo bajhaMti / tAsiM ca udae narayatiriyakumANusattadevagairUvo saMsAro tannibandhaNANi ya bhUridukkhAI piTThao aNusajjati / evaM ca saMviggamuNigaNaggesarasirisUrijiNesaraviraiyakahANayakosAo lihiyamiNaM evaM micchattaM bandhaheU / / 1 // 'bArasavihA aviraI, taM jahA- 'maNaiMdiyaaniyamo chakAyavaho // 2 // 'paNavIsa kaSAyA, taM jahA-solasa kasAyA navanokasAya paNavIsaM // 3 // jogA ya pannagsa, taM jahA-maNacaukkaM, vaicaukkaM, orAliyaM orAliyamIsaM, veuviyaM, veuviyamIsaM, AhAragaM, AhAragamIsaM, kamaigaM ca; evaM paNNarasa jogA // 4 // evaM baMdhaheyayo cauro / kammabaMdho cauvviho / pagaivaMdho ThiIbaMdho rasabaMdho paesabaMdho ya / tattha pagaibaMdho duviho, mUlapayaDIbaMdho uttarapagaibaMdho ya / mUlapagaibaMdho aTThaviho / uttarapagaivaMdho aTThavannasayapabheo / tattha jahAsuyANusAreNa kammaviyArasarUvamittaparikahaNeNaM AyasumaraNaM patthaNAmi, neha saddAvasadAichalo ghettavyo // 1-2 / / daMsaNa 1nANA2 varaNaMtarAya3 mohAu5goyaveyaNIyaM7 / ' nAmaMca nava 1paNa 2pnn3'tttthviiscu5duidubiyaalvihN8||3|| dasaNAvaraNaM navavihaM1,nANAvaraNaM paMcavihaM 2, aMtarAiyaM paMcavihaM 3, mohaNijjaM aTThAvIsavihaM 4, AuyaM cauvvihaM 5, goyaM duvihaM 6, veyaNijja duvihaM 7, nAmaM bAyAlIsavihaM 8 // 3 // eyAo mUlapayaDIo uttarapayaDibheyeNaM visesijamANIo aNegavihAo bhavaMti / tattha paDhamaMtAva daMsaNAvaraNassa nANAippaDiNIyAdibhAvovaciyAo pAvapoggalaniphanAo darisaNovaghAyakAriyAo nava uttarapayaDIo bhavaMti / taM jahA nayaNeyarohikevaladaMsaNayAvaraNayaM bhavai cauhA / nidApayalAhi chahA nidAiduruttINaddhI // 4 // ____ 1.2 aviratAdibandhahetubhedapratipAdakA gAthA cemA-"bArasavihA aviraI maNaiMdiyaaniyamo chakAyavaho |sols nava ya kasAyA paNuvIsaM pannarasa jogaa|7||" / pratau "solasakasAyA taM jahA-navanokasAya paNavIsaM" iti pAThaH / kintu sa samyag na bhAti / Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacArasAraprakaraNe sUkSmArthavicArasAraprakaraNe - imIe vakkhANaM-cakkhudaMsaNAvaraNaM, acakkhudaMsaNAvaraNaM, ohidasaNAvaraNaM, kevaladaMsaNAvaraNaM evaM puNa cauvi nidApayalAhi saha chaddhA / nidAniddApayalApayalAthINagiddhiyatti eyAhi navahA puNa / tattha cakkhuNA jaM dIsai taM cakkhudasaNaM; taduvaghAyakArayaM cakkhudaMsaNAvaraNaM / cakvidiyAvase sehiM jaM uvalakkhai taM oggahamittaM acakkhudaMsaNaM; taduvaghAyakArayaM acakhudaMsaNAvaraNaM / ohiNA jaM disai, taM ohiMdasaNaM tassa uvaghAyakArayaM ohidaMsaNAvaraNaM / kevalanANeNaM jaM dIsai, taM kevaladaMsaNaM; taduvaghAyakArayaM kevaladaMsaNAvaraNaM / niddApaNagaM puNa bhannai-tattha "suhapaDiboho nidA, duhapaDiboho ya nidanihA ya / payalA hoi Thipassa u; payalApayalA ya caMkamao / / " ___ suttassa pAvakammajIvassa puvvAbhilAsanipphannA jA sA thINagiddhI / jao Aha"suttassa thINagiddhI uparajai puvcittnissphnnaa| jeNa nivAei gae kiM puNa sese sa sutto u / ' takArayaM thINagiddhikammaM / bhaNiyaM ca"dasaNazIle jIve daMsaNaghAyaM karei jaM kammaM / taM paDihArasamANaM daMsaNavaraNaM bhave tattha // "||4|| : iyANi nANAvaraNIyaM / tattha nANassa nANovadhAyapaosaniNhavaNaMtarAyapaDaNIAdibhAvovaciyAo pAvapuggalaniSphanAo nANovaghAyakAriyAo paMca uttarapayaDIo bhavaMti / taM jahA nANAvaraNaM maisuyayohimaNonANakavalAvaraNaM / vigdhaM dANe lAbhe bhoguvabhogesu virie ya // 5 // AbhiNiyohiyanANAvaraNaM, suyanANAvaraNaM, ohinANAvaraNaM, maNapajavanANAvaraNaM, kevalanANAvaraNamiti / bhaNiyaM ca"sarauggayasasinimmalayarassa jIvarasa chAyaNaM jamiha / ta hoi nANavaraNaM paTovva cchAei .. .. // " jaha cakkhu taha jIvaM cchAieitti bhaNiyaM hoi / iyANi aMtarAiyaM / tassa pahANAnnapANapUyAsakAravigghakarIo rAgadosacarittabhaMjaNadANovaghAyabhAvovaciyAo paMca uttarapayaDIo bhavaMti / taM jahA-dANAbhighAyakArayaM dANaMtarAiyaM, ciTThamANamaggassAvi lAbhavigdhakArayaM lAbhaMtarAiyaM, vibhavabhogavigdhakArayaM bhogatarAiyaM, sarIrova bhujaNabhogavigdhakArayaM, uvabhogAMtarAiyaM, viriuvaghAyajaNaNaM vIriyaMtarAyaM / - eyaM bhaMDAriyasarisaM / jao Aha"jaha rAyA iha bhaMDArieNa viNaeNa kuNai daannaai| teNa u paDiphUleNaM na kuNai so dANamAINi / / 5 / / saMpayaM mohaNIyassa bhaNNai Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmaprakRtyuttarabhedanirUpaNam solasakasAya-navanokasAya-IsaNatigaM ti mohaNiyaM / nirayatirinarasurAU nIUccaM sAyamassAyaM // 6 // mohaNijjassa aTThAvIsaM uttarapayaDIo / taM jahA-micchattabhAvovaciyaM micchAdaMsaNaparisahakAraNaM micchattaM / uktaM ca..."arahaMtasiddhaceiyatavasuyagurudhammasaMghapaTaNIo / baMdhai dasaNamohaM aNaMtasaMsArio jeNa" micchattasahAveNa uvaciyaM visuddhAvisusaddhA-'saddhakAri sammamicchattaM / . micchattabhAveNa uvaciyaM pariNAmaviseseNa visuddhamANaM ya se paDighAisammattakAraNaM, sammadaMsaNaM / iyANiM carittamohaM / taM puNa"tivvakasAo bahumohapariNao rAgadosasaMjutto / baMdhai carittamohaM duvihaM pi carittaguNaghAi / / " aNaMtANuvaMdhiNo cauro kohamANamAyAlobhAH te ya sammattovadhAyakArayA / appacakkhANAvaraNakasAyA cauroH te ya virayAvirauvaghAyakArayA / paccakkhANAvaraNA kasAyA cauro, te ya saMjamacarittovaghAyakArayA / saMjalaNakasAyA cauro, te ya ahakkhAyacAritto. vaghAyakArayA / jaM puNa mahAmohodaeNa uvaciyaM mahAnagaradAhovamaM napusakaveyaM kammaM / jaM kuTTilabhAvapAusiyaniyANaM bhAvovaciyaM purisAbhilAsaM phusphumaaggisamANaM taM isthiveyaM kamma / jaM maddavAisahAvovaciyaM purisabhAvaliMganivvattayaM itthIparisahakAraNaM taNaggisamANaM taM purisaveyaM kammaM / hAsakAri hAsaM / raikAri raI / araijaNagaM araikammaM / sogajaNagaM sogo / bhayauvyAyagaM bhayamohaM / dugucchAbhAvo dugucchA | bhaNiyaM ca__"jaha majjapANamUDho loe puriso paravvaso hoi / taha moheNa vi mUDho jovo vi parabyaso hoi ||8||" __ AuyaM cauvvihaM / taM jahA-nirayAra, tiriyAuM, maNuyAuyaM, devAuyaM / tattha micchattamahAraMbhapariggahAibhAvovaciyaM DIlakkhaNaM nirayAuM / ummaggadesaNAkUDatulayAibhAvociyaM TThIIlakSaNaM tiriyaauyN| payaNa kasAyadANaraiviNIyAibhAvovaciyaM TThIlakkhaNaM maNayAuyaM / sammadaMsaNasarAgasaMjamavirayAviraibAlatavAkAmanijarAbhAvovaciyaM DIlakkhaNaM devAuyaM / bhaNiyaM ca"jaM neraio nArayabhavammi taha vamai uvviyaMtaMpi / jANasu taM narayAuM 'haTisariso tassa prinnaamo|" "evaM tirimaNudevo tiriyAiesu bhAvesu jaM dharai tabbhavagayaM taM tesiM AuyaM bhaNiyaM / / ahuNA goyassa duve uttarapayaDIo / taM jahA-uccAgoyaM, nIyAgoyaM ca / tattha siddhatitthayarabhattisaMjamasAhuvaMdaNapayaNumANapasatthabhAvovaciyaM uttamakulajAiyANa jaNagaM uccAgoyaM / appathuiparaniMdAaTThamayaThANasamajjiyaM kharasANavAyasAsoyariyamacchavaMThadAsAijAilakkhaNaM niiyaagoyN| taM kulAlasarisaM / jao Aha - 1 "haDi0'' ityapi / 2 "etadarthadarzikA gAthA cemA-"evaM tiriyaM maNuyaM devaM tiriyAiesu bhaavesu| jaM dharai tabbhavagayaM taM tesiM zrAuyaM bhaNiyaM / / " (prAcInaprathamakarmagranthagAthA-65) Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkSmArthavicArasAraprakaraNe "jaha ittha kubhayAro puDhavIe kuNai erisaM rUvaM / jaM loyAo niMdaM pAvai akae vi majjammi / jaha ettha kuMbhakAro puDhavIe kuNai erisaM rUvaM / jaM loyAo pUyaM pAvai iha puNNakalasAI // evaM kulAlasamANaM goyaM kammaM tu ettha jIvassa / uccAnIya vibhAgo jahA hoi tahA nisAmeha // adhaNI buddhi(viutto rUva)vihUNo vi jassa udaeNaM / lommi lahai pUyaM uccAgoyaM taya hoi // saghaNo rUveNa juo, buddhIniuNo vi jassa udaeNaM ! logammi lahai nindaM eyaM puNa hoi nIyaM tu / " tattha veyaNiyassa do uttrpyddiio| taM jahA-sAyaM asAyaM ca / aNukampAisusuddhabhAvovaciyaM subhalakkhaNaM (saayN)| tavvivariyabhAvovaciyaM duhalakkhaNaM asAyaM / bhaNiyaM ca"mahulittanisiyakaravAla dhArajIhAi jArisaM lihaNaM / tArisayaM veyaNiyaM suhaduhauppAyagaM bhaNiyaM // " "mahuAsAyaNasariso sAyAveyassa hoi pariNAmo / jaM asiNA tahi chijjaiso pariNa'mo asAyassa"En nAmaM bAyAlIsavihaM, ahavA teNavaibheyaM, ahavAtiuttarasayabheyaM, ahavA sattasaTThibheyaM / gai1jAi2taNu3uvaMgA4baMdhaNa5saMghAyaNANi dsNghynnaa7| saThANa vanagaMdha10rasa 11phAsa 12aNupuvi13vihagagai 14 // 7 // gainAma, jAinAmaM, sarIranAmaM, aMgovaMganAmaM, baMdhaNanAma, saMghAyanAmaM saMghayaNanAma, saMThANanAmaM, vaNanAmaM, gaMdhanAma, rasanAmaM, phAsanAmaM, AgupudhinAmaM, (vihaayoginaam)| evaM piMDapayai ti ca caudasa / / 7 / / piMDapayaDi tti, caudasa paraghA1ujjoya 2yaayvu3saasN| agurulahu 5tittha nimiNo 7 vaghAyaramiya aTTha pteyaa||8|| paraghAyanAma, ujjoyanAma, AyavanAmaM, (ussAsanAmaM,) agurulahunAmaM, titthayaranAmaM, nimmANanAmaM, uvaghAyanAmaM, evaM aTTha patteyA // 8 // tasavAyarapajattaM patteyaM thirasubhaM ca subhagaM ca / susarAijajasaM tasadasagaM thAvaradasaM tu imaM // 1 // tasanAmaM, 1 bAdaranAmaM 2, pajattanAmaM 3, patteyanAmaM 4, thiranAmaM 5, suhanAmaM 6, subhaganAmaM 7, sUsaranAmaM 8, AdeyanAmaM 6, jasakittinAmaM ca 10 // 6 / / thAvarasuhumayapajja sAhAraNamathiramasubhadubhagANi / dUsaraNAejAjasamiya nAme seyarA vIsaM // 10 // - - - - - - - 1 "0vivAgo" ityapi / 2 "muNaha" ityapi / 3 "hu vivAgo" ityapi / 4 "u vivAgo" ityapi / Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmaprakRtyuttarabhedanirUpaNam [7 ___thAvaranAmaM 1, suhumanAma 2, apajattanAmaM 3, sAhAraNanAmaM 4, athiranAmaM 5, asubha-- nAmaM 6, dUbhaganAmaM 7, dUsaranAmaM 8, aNAdeyanAmaM 9, ajasakittinAmaM 10, iya nAme seyarA vIsaM // 10 // tasacauthirachakkaM athirachakkasuhumatigathAvaracauvakaM / subhagatigAivibhAsA payaDINa tahAisaMkhAhiM // 11 // tasaM, bAdaraM, pajattagaM, patteyaH eyaM tasacaukkaM / thiraM, subhaM, subhagaM, mUsaraM, AdeyaM, jasaM evaM thirachakkaM / athiraM, asumaM, bhagaM, aNAijja, ajasa; evaM athirachakkaM / suhumaM, apajattagaM, sAhAraNaM; evaM suhumatigaM / ahavA thAvareNa samaM, thAvaracaukkaM / subhagatigAi vibhAsA, vividhA bhAsA vibhAsA / jahA subhagaM, sUsaraM, AdeyaM; evaM sUbhagatigaM / vivarIyaM bhagatigaM AipayaDIvivakkhayA tigaM caukkaM paMcagaM vA neaM // 11 // evaM bAyAlIsavihaM nAmaM / ahuNA teNavai bhaNNai gaiyAINa ya kamaso cau 1paNa 2paNaitizpaNa5paMcacha7cchakkaM 8 / paNa duga10paNa 1 17412cau 13duga14miya uttrbheypnnsttttii||12|| gai 4, jAi 5, sarIra 5, aMgovaMga 3, baMdhaNa 5, saMghAya 5, saMghayaNa 6, saMThANa 6, vaNNa 5, gaMdha 2, rasa 5, phAsa 8, aNupuvI 4, vihAyagai 5, evaM paNasaTThI 65 // 12 / / eesiM vivaraNaMnirayatirinarasuragaI igibiyatiyacaupaNidijAIyo / zrorAliyaveubviyabAhAragateyakammaiyA // 13 // nirayagaI, tiriyagaI, maNuyagaI, devagaI jIe udaeNa jIvo neraio hoi narayapuDhavIe sA bhaNiyA narayagaI / sesagaIu vi emeva / jAiniSphattiabhihANakAraNaM jAinAmaM / taM jahA-egidiyajAI, beiMdiyajAI, teiMdiyajAI, cauridiyajAI, paMciMdiyajAI tti / eesiM bheyA-egidiyajAinAmaM paMcahA bhavai / taM jahA-puDhavikAi egidiyajAinAmaM / eesiM ekkekIe aNegabheyA jahA pannavaNAe / evaM beiMdiyateiMdiyacauridiyapaMciMdiyajAinAmANa ya aNegA bheyA jahA paNNavaNAe / evameyaM jAinAmaM vivaraNao. aNegakoDiso bhaNiyavvaM / aNegA u kulakoDIo saMkkheveNa puNa paMca uttarapagaIo vaNijihiMti / "egidi esu jIvo jassiha kammassa hoi udaeNaM / sA egidiyajAI bahubheo tIa pariNAmo // " . evaM beiMdiya-teiMdiya-cauriMdiyAio paMciMdiyANa vi tahA bahavo bheyA hoMti ekkekAe / Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkSmArthavicArasAraprakaraNe orAliyasarIraM, veuvviyasarIraM, AhAragasarIraM, tejaigasarIraM, kammagasarIraM / tattha udArapoggalaniSphaNNaM udAraM, (udAraM) nAma thUraM / vivihappakArakArayaM veubviyaM jaM apamattasaMjaeNa uvaciyaM pamattasaMjayassa udayagayaM bhavai / ukkosadaliyaNiphayamANaM saMdehAipucchanimittaM savvaNNa samIvaM gamaNajogaM AhAragasarIraM, caudasapuvyadharasseva / AhArapAgateyanissaggakAri teyagasarIraM / kammapuggalamayaM kammagasarIraM / bhaNiyaM ca"orAliyaM sarIraM udaeNaM hoi jassa kammassa / taM orAliyanAmaM 'bahubhebho tassa pariNAmo // evaM viuvahAragateyagakamme ya hoi jahakamaso / hoti visesijjaMte ekkekke bahuvihA bheyA // // 13 // paDhamatitANuvaMgA baMdhaNasaMghAyaNA ya taNunAmA / sutte sattiviseso, saMghayaNamiha TThinicautti // 14 // orAliyaaMgovaMgaM, veubviyaaMgovaMgaM, AhAragaaMgovaMgaM / tattha imANi aTTha aMgANi, "dohatthA dopAyA sIsaM paTTI uraM ca udaraM ca / ee aTugA khalu sesANi u hoMti vaMgANi " bhaNiyaMca-"aMgovaMgavibhAgo udaeNaM hoi jamsa kammassa / taM aMguvaMganAmaM tassa bahubheyA ime hoti // . sIsamuro ya paTTI do bAhU uruyA ya aTuMgA / aMgulimAi uvaMgA aMgovaMgAI sesAI" // orAliyabaMdhaNaM, veuviyacaMdhaNaM, AhAraga dhaNaM, teyagavaMdhaNaM, kammagasarIrabaMdhaNaM / uktaM ca"orAlapuggalA iha baddhA jIveNa je urAlatte / anne u bajjhamANA, orAliyapuggalA je ya // tesiM jaM saMbaMdha avaropparapuggalANamiha kuNai / taM ja usarisaM jANasu orAliyabaMdhaNaM paDhamaM // " __savvattha nAme nANattaM / / orAliyasaMghAyaM, veuvviyasaMghAya, AhAragasaMghAyaM, teyagaghAyaM, kammaigasaMghAyaM / uktaM ca"orAlAI je dehapuggalA hoti jammi ThANammi / tiLaMti tammi ThANe saMghAyaNakammuNo uda e||6||" sutte vA Agame sattiviseso saMghayaNaM / taM ca devA kira vajjarisabhasaMghayaNI / iha advinicao-advisaMghAo / aTThiyaM aTThisaMghAyavaMdhanivvattajaNagaM, taM saMghayaNanAmaM // 14 // chaddhA saMghayaNaM vajjarisahanArAyazvajanArAyaM 2 / nArAya3maddhanArAyaTakIliyA 5 taha ya devaLeM // 15 // vajjarisabhanArAyaM, nArAyaM addhanArAyaM khIliyasaMghayaNaM, chevaTTha / uvataM ca"naMgaliyapaTTakauliyapaTTarie, paTTakoliyArahiyaM / egaduvaMdhe ya tahA chadaThaM puNa koDie miliyaM // // 15 // jaM saMThANanivvattijaNagaM taM saMThANanAma --------- 1 prAcInaprathamakarmagranthe punaH "sesasarIrA vi emev||"| iti pAThaH 2 prAcInaprathamakarmagranthe punaH "tassa vidhAgo imo hoi||'' iti paatthH| 3 'piTThI" itypi| 4 "te ThaMti" iti, "te huMti" ityapi vA pATha / Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmaprakRtyuttarabhedanirUpaNam -samacauraMsaM naggohasAikhujjANi vAmaNaM huMDaM / saMThANA vannA kinhIlalohiyahalidasiyA // 16 // samacauraMsaM, naggohamaMDalaM, sAisaMThANaM, khujjasaMThANaM vAmaNasaMThANaM, chevaTThasaMThANaM / "jassudaeNaM jIve cauraMsaM nAma hoi saMThANaM / 'taM bahuvihappagAre dei vivAgaM sarIrammi // " evaM naggohAIsu pasatthApasatthavaNNajaNagaM vaNNanAmaM / evaM gaMdharasaphAsA vi bhANiyavvA / kiNhavaNaM nIlavaNaM lohiyavaNaM hAliddavaNNaM sukilavaNNaM / bhaNiyaM ca"kiNhA nIlA lohiya hAliddA sukkilA ya vanne / eyANudae jIvo hoi sarIreNa tavyanno // jamsudaeNaM jauve sarIragaM hoi kiNhavaNNaM tu| taM kiNhavaNNanAmaM sesagavannA vi emeva // " // 16 // surabhidurabhI rasA paNa tittakaTukasAyayaMbilA mahurA / phAsA gurula humiukharasIurAhasiNiddharukkhaSTa // 17 // surabhigaMdha, durabhigaMdhaM / "jamsuda eNaM jIve duggaMdhaM ahatra suramigaMdhaM vA / hoi sarIraM so iha pariNAmo gaMdhanAmassa // " rasA paNa tittarasaM, kaDuyarasaM, kasAyarasaM, aMbilarasaM, mahurasaM / "jassudaeNaM jIvo tittaM sAraNa hoi hu zarIraM / taM tittanAmakammaM sesA u rasA u emeva // " ___phAsA-garuyaphAsaM, lahuyakAsaM, mauyaphAsaM, kakkasaphAsaM, sIyaphAsaM, uNhaphAsaM, niddhaphAsaM, rukkhphaas| "jamsudaeNaM jIve garuyaM lahuyaM ca taha ya miu kaThiNaM / hoi sarIre phAsaM suhamasuhaM taM bhave duvihaM // jassudaeNaM jIve niddhaM rukkhaM ca taha ya sIuNhaM / phAsaM hoi sarIre suhamasuhaM taM bhave duvihaM / / " / / 17 / cauhagaivvaNupubbI duvihA ya suhAsuhA y1vihygii| gaiaNupubbIyoM dugaM tigaM tu taM ciya niyAujudhe // 18 // nirayANupuvvI, tiriyANupuvvI, maNuyANupuvvI, devANupuvvI | jaM aMgovaMgAdINaM sarIrAvayavavisesANaM viNivesakArayaM bhavaMtare ya vaTTamANassa jIvassa jIvapaesANupugvivavatthAvagaM taM ANupuvinAmaM / bhaNiyaM ca"aMgovaMgAvayavA kuNai visesAu jaM sarIrassa / kuNaha aNupuTvipaeso nirayAI ANupuvvIo // nArayatiriyanarAmaramavesu jaMtassa ataragaIe / bhavai hu jassa vivAgo taM asuputvI havai kammaM // " sikkhAladdhidvipaJcayassa AgAsagamaNassa jaNagaM vihAigainAmaM / taM duvihaM suhavihAyagaI, duhavihAyagaI / bhaNiyaM ca- - 1"taM cauraMsaM nAma sesA vi hu eva saMThANA // " iti prAcIna prathamakarmagranthe paatthH| (gA0 113) .. Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkSmArthavicArasAraprakaraNe "jassudaeNaM jIvo varavasamagaIya gacchai giie| sA suhayA vihayagaI tIi vivAgo sarIrammi // " pajjattagasseva, "jassudaeNaM jIvo. amaNiTThAe u gacchai gaIe / sA asuhayA vihagaI tIi vivAgo sarIrammi ||" ___ paJjatte gaiaNupubbIdugaM tu devagaI devANupuvvI, evaM maNuyadurga, tiriyadurga, narayadugaM / "tigaM" ti taM ceva niyayAuyajogA tigaM ti bhannai // 18 // bhaNiyaM ca piMDapayaDivivaraNaM / patteyavivaraNaM kIrai-paresiM ghAyajaNagaM prghaaynaam| jao eyaM pugglvivaagii| bhaNiyaM ca. "dehammi vaTTamANo aMgAvayavo u jo u 'aNNehiM / jIvANa kuNai ghAyaM taM paraghAyaM havai kammaM / / " aNNe bhaNaMti-paraghAyanAmaM jaM pareNa AuhAiNA haNiUNaM kheyaM arugaM vA [arugaM sUsamukha prahArastAmadAdInAM (2)] kIrai taM parAghAyanAmaM / pagAsajaNagaM ujoyanAmaM |jhaa aggimaNIdiNayaracandavimANakhajjoyamAiyANaM ujjoo| .. aNNe bhaNaMti-aNasiNo pagAso jassodayAu bhavai taM ujjoyanAma khajjoyamAiyANaM; na tu aggissa Aiccassa vA / jao aggissa phAso usiNanAmodayAu, rUvaM. lohiyanAmaM ti / bhaNiyaM ca"jassudaeNaM jIvo aNusiNadeheNa kuNai ujjoyaM / taM ujjoyaM nAmaM jANasu khajoyamAIrNa // ' , AyavanAmaM jahAsattI taavkrii| jahA aggidiNayaravimANamAiyANaM AyAvo / aNNe bhaNaMti-AiJcamaMDalapuDhavikAiesu ceva vivAgo mannattha / bhaNiyaM ca"jassudaeNaM jIve hoi sarIraMtu tAbilaM ittha / ta Ayavamiha nAmaM tassa vivAgo u rvivibe||" UsAso-aNupANu / bhaNiyaM ca"jassudaeNaM jIve nippattI hoi ANupANUNaM / taM UsAsaM nAmaM tassudao pajjattajIvammi // " sarIrAIsu agurulahupariNAmakArayaM agurulahunAma / bhaNiyaM ca- . na ya garuyaM na ya lahuyaM udaeNaM hoi jassa kammassa / jIvassa iha zarIraM taM nAmaM agarulahugaM tu // ... jaMtitthayarasiddhapavayaNaparipatherabahussuyatavassibhattivacchallo abhikkhanANovaogA IsaNaviNayaAvassacariU nirayArakhaNalavatavarAmatitthapabhAvaNA apuvvanANagrahaNaM suyabhattI veyAvaccaM samAhisaMvegavarabhAvovaciyaM taM punapuggalaniSphaNNaM titthayarabhAvagaM titthayaranAma / jao Ahaudae jassa surAsuranaravainivahehi pUio loe / taM titthayaraM kammaM kevaliNo tassa udao u // 6 // jAiliMgaAgIvavatthAvanaM nimmANanAmaM / jao AhadehaMgAvayavANaM liMgAgIjAi niyamaNaM Na / taM suttahArasarisaM nimeNanAmaM viyANAhi // appaNovaghAyaNagamA uvadhAyanAmaM / jao eso puggalavivAgI / bhaNiyaM cadehammi vaTTamANo aMgAvayavo u appaNo jo u / vaTTai iha uvaghAe taM uvaghAyaM bhavai kammaM // . 1"aNNesiM" iti vaa| Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmaprakRtyuttarabhedanirUpaNam [ 11 evaM ptteyvivrnnaa| iyANi seyaravivaraNA bhannai-tasabhAvanivvattayaM tasanAmaM / thAvarabhAvanivvattayaM thAvaranAma / tasakammadae jovo beindiyamAijAijIvesu / thAvarakammudaeNaM puDhavImAIsu so jAi / ___bAyarasarIranivvattayaM bAyaranAmaM / suhumasarIranivyattayaM suhumanAmaM / bhaNiyaM ca"vAyarakammudaeNaM bAyarakAesu hoi so niyamA / suhameNa suhamakAe aMtamuhuttAuo hoi / " * pajattajIvasarIrabhAvanivvattayaM pajjattanAmaM / apajjattabhAvanivvattayaM cApajjanAmaM / nao Aha AhArasaroridiyapajjattI ANapANubhAsamaNe / cattAri paMca chappiya egidiyavigalasaNNINaM // eyAsiM nipphattI udaeNaM hoi jasa kmmss| taM pajjattayanAma iyarudae natthi niSphattI // jaM egamegaM jIvaM pai sarIranivvattayaM taM patteyasarIranAmaM / jaM aNegajIvasAmaNNasarIranivattayaM taM mAhAraNasarIranAmaM / jao Aha"(ekkakkayammi jIve) ekkekkaM jassa hoDa udaeNaM / 'orAliyaM sarIraM taM nAma hoi patteyaM // jIvANamaNaMtANaM ekkaM orAliyaM iha sarIraM / havai hu jassudaeNaM taM sAhAraM havai nAmaM // " dehAvayavANaM thirabhAvajaNaMgaM thiranAmaM / jao Aha"daMtaTrAithirANaM aMgAvayavANa jassa udaeNaM / nipphattI u sarIre jAyai taM hoi thiranAmaM // jIhAbhamuhAINaM aMgAvayavANa jassa udayeNaM / niSphattI u sarIre jAyai taM athiranAmaM tu // " - nAmaM tu puggalavivAgI / jao AhasiramAINa suhANaM aMgAvayavANa jassa udaeNaM / niSphattI u sarIre jAyai taM hoi suhanAmaM // pAyAI asuhANaM aMgAvayavANa jassa udaeNaM / nipphattI u sarIre jAyai taM asuhanAmaM tu // * sohaggajaNagaM subhaganAmaM / dohaggajaNagaM dubhaganAma / jao Aha"sUbhagakammudaeNaM havai hu jIvo u svvjnnittttho| dUbhagakammudaeNaM puNa dubhago so savvaloyassa // " sUsarattabhAvaM sUsaranAmaM / dUsarattabhAvaM dUsaranAmaM / jao Aha"sUsarakammudaeNaM sUsarasaho u hoi iha jIvo / dUsaraudae visaro jaMpato hoi jaNaveso // " ujjabhAvajaNagaM AdeyanAmaM / aNujja(bhAvaja)NagaMaNAdeyanAmaM / ahavA Adejja pamANIkaraNaM / aNAijjaM (apamANIkaraNaM) / jao Aha"Aijjakammaudae ciTThA jIvANa bhAsaNaM jaM c| taM bahu maNNai loo abahumayaM iyaraudaeNaM // " kittibhAvagaM jasakittinAmaM / ajasakittibhAvagaM ajasakittinAmaM / jao Aha"jassudaeNaM jIvo laiha hu kittI jasaM ca logmmi| taMjasanAmaM kammaM vivarIyaM lahaha iyarudae / / " evaM seyaravivaraNA kyaa| 1 "orAlAisarIraM" ityapi prAcInaprathamakarmagranthe paatthH| Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe iya teNauI saMte baMdhaNapannarasageNa tisayaM vaa| vannAibheyabaMdhaNasaMghAyaviNA u sanaTThI // 11 // . evaM paNasaTThI piMDuttarapagaI / aTTha patteyA / seyarA vIsaM / evaM teNaUI / baMdhaNapannarasageNa tisayaM vA / baMdhaNapannarasage chUDhe teNauI tiuttarasayaM bhavai / vaNNAibheyA vIsaM ekkekka muttUNaM sesA solasa, tahA baMdhaNapaNNarasAvi, saMghAyapaJcavi, evaM chattIsAe, tiuttarasayAo avaNIA sattaTThI // 9 // sA baMdhudae baMdhaNa-saMghAyA niyataNuggahaNagahiyA / vannAivigappA vi hu na ya baMdhe sammamIsAI // 20 // evaM nAmakammapayaDI / sattaTThI baMdhe udae udIraNAe ya baMdhaNapaNNarasagaM saMghAyapaNagaM niyaniyasarIragahaNeNa gahiyA / vaNNAivigappA solasa sajAigahaNeNa ghiyaa| uktaM ca"sasarIraMtarabhUyA baMdhaNasaMghAyaNA ya baMdhudae / vannAivigappA vi hu bandhe no sammamIsAI // " .. "na ya dhaMdhe sammamosAI" eeNa sUiyaM sesANaM sattaNhaM kammANaM uttarapayaDI baMdhe ya tevana, udae udIraNAe sattAe ya paNavanna / uktaM ca"baMdhe vIsottarasayaM bAvIsasayaM tu hoi udayammi / evaM uIraNAi vi aDayAlasayaM tu-saMtammi // " bandha. udaya. uda raNA. sattA. nAmakammassa sesakammANa | 53 , 55 55 55 // 20 // baMdhaNapaNNarasa iti kahaM ?. veuvvAhArorAliyANa sagateyakammajuttANAM / nava baMdhaNANi iyaradusahiyANAM tinni tesiM ca // 21 // veuvviyaveubviyaM 1, veubdhiyateyagaM 2, veuvviyakammagaM 3, AhAragaAhAragaM 1, AhAragateyagaM 2, AhAragakammagaM 3, (orAliya)orAliyaM 1, orAliyateyagaM (2, oraaliykmmrg)3| evaM nava baMdhaNANi hai| "iyaradusahiyANaM" ti veubdhiyateyagakammagaM 1, AhAragaH / teyagakammagaM 2, orAliyateyagakammagaM 3 / evaM "tiNi tesiM ca" 3 teyagateyagaM 1, teyagakammagaM 2, kammagakammagaM 3 / evaM pannarasa baMdhaNANi 15 // 21 // Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmaprakRtisaGkhyAnAnAtvaM, bandhAdInAzritya tad , paJcadazabandhAnAni, dhra vA-'dhru vabandhAdiprakRtayazca [ 13 nIlakasigAM dugaMdhaM titaM kaDuyaM guru kharaM rukkhaM / sIyaM ca asumanavagaM ekArasagaM subhaM sesaM // 22 // nIlavaNNaM, kasiNavaNNaM, duggaMdha tittarasaM, kaDuyarasaM guruphAsaM, kakasaphAsaM, rukkhaphAsa, sIyaphAsa; evaM kuvaNNanavagaM / lohiyavannaM, hAliddavaNNaM, sukilavannaM surabhigaMdha kasAyarasaM, aMbilarasaM, mahurarasaM mahuphAsaM, lahuyaphAsa, niddhaphAsaM, uNhaphAsa evaM subhavaNNekArasagaM // 22 // dhuvabaMdho 1dayarasaMtA3sabveyaraghAi 4subha5 apariyattA / chaddhA vi sapaDivakkhA cauhavivAgA ya payaDIyo // 23 // __dAragAhA // dhuvabaMdhinI 47, dhuvaudayA 27, dhuvasattA 130, savvaghAI 20, desaghAI 25, subhapayaDI 42, apariyattA 26 / "chaDA vi sapaDivakkha"tti, adhuvabaMdhinI 73, adhuvaudayA 65, azruvasattA 28, aghAI payaDI 75, asubhA 82, parivattamANI 61 / evaM sapaDivakkhA 6 / "cauhavivAMgAya payaDIo" puggalavivAgiNI 36, khettavivAgiNI 4, bhavavivAgiNI4, bIvavivAgiNI 78 // 23 // ___eesiM nAmaggahaNeNa, vivaraNA kIrai-- "niyaheusambhave vi hu bhayaNijjo jANa hoi payaDINaM / baMdho tA adhuvAo, dhuvA abhynnijbNdhaao|" dhuvabaMdhI bhaya 1kucchA1kasAya 16micchatarAyAvaraNA14 / vanaupateya 1kammA 1gurula hunimiNo zvaghAyA 1 ya 47 // 24 // bhayamohaM 1, dugucchAmohaM 1, kasAyamohaM 16, micchattamohaNIyaM 1, aMtarAyapaNagaM5, nANAraNapaNagaM 5, daMsaNAvaraNanavagaM 8, nAmadhuvabaMdhI 9,-vaNNAicaukkaM 4, tejaigaM 1, kammaNaM1, bhagarulahuyaM 1, nimmANanAmaM 1, uvaghAyaM 1 / evaM dhuvabaMdhI 47 // 24 // paDivakkhe adhuvabaMdhiNIo / tAo ca imA__uralaviuvvAhAragadugANigai4jAi5khagai2 annupuvii|| saMghayaNAgItasavIsu 20 sAsatitthAyavujoyaM // 25 / / (prakSepagAthA) orAladurga veuvvidugaM AhAradugaM gaicaukkaM jAipaMcagaM vihAyagaidurga aNupubbIcaukkaM saMghayaNachakkaM saMThANachakkaM tasAidasagaM thAvarAidasagaM UsAsaM titthayaraM AyavaM ujjoyaM ca // 25 // paraghAyaveyaNIyAugoyahAsAidujuyalativeyaM / / vigyAvaraNa viNA iya tevattarimadhuvabaMdhAyo // 26 // (prakSepagAthA) Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 ] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe paraghAyaM veyaNiyadurga goyadugaM AucaukkaM hAsaraidurga araisogaM ca veyatigaM / evaM... tevattari adhuvabaMdhAo // 26 // . baMdhAdhikAre gaIsu baMdhasaMkhAmAha baMdhati na igivigalA veubbiyachakkadevanarayAuM / tiriyA titthAhAraM gaItasA Naratiguca ca // 25 // 27 // 1 maNuyagaIe baMdhe vIsottarasayaMH savvesi guNANaM bhayaNA tti kAuM / tiriyagaIe paMdhe sattarahottarasayaM; titthayarassa gaipaccaeNaM, AhAradugassa saMjamAbhAvAt , titthayaranAma AhAragadurga na baMdhati / egidiyavigaliMdiyajAi baMdhe navuttarasayaM; devadugaM nirayadugaM veunviyadurga, evaM veuvvichakkaM devAuyaM nirayAuyaM na baMdhati / gaItasA teUvAU paMdhe paMcottarasayaM maNayatirga uccAgoyaM na baMdhati / / 25||27|| narayasurasuhamavigalattigANi aAhAradugaviuvvidugaM / baMdhahi na surA sAyAvathAvaregidi neraiyA // 26 // 28 // devagaIe baMdhe cauruttarasayA devatigaM nirayatigaM suhumavigalatigaM AhAradurga veuvabbiyadurga na baMdhati / nirayagaIe baMdhe ekkottarasayaM; AyavanAmaM thAvaranAma egidiyajAI devasolasagaM na baMdhati / / 26 / / 28 / / baMdhAdhikAre abaMdhakAlo egayAlIsAe pagaINaM bhaNNai tiri3narayatigujoyANa sacaupallaM tisaTTamayarasayaM / . iga 1 vigalajAi 3 yAyava 1 thAvaracaugesu paNasIyaM // 27 // 26 // tiriyatigaM nirayatigaM ujjoyaM ca evaM, abaMdhakAlo sAgarovamatisaTThasayaM pallacaukkaM ca / tahA igivigalajAicaukkaM AyavaM thAvaracaukkaM evaM nava, abaMdhakAlo sAgarovamapaNasIyasayaM pallacaukkaM ca // 27 // 26 // bettIsaM sAsANaMtabandhasesapaNavIsapayaDINaM / narabhavasahiyaM paramo paNiMdisu abaMdhakAlo siM // 28 // 30 // micchasolasa-paNavIsasAsaNAibaMdhavoccheo ee ekkacattAlIsaM 41 / / solasa puvvA / bhaNiyAu sesA paNavIsaM 25 // 28 // 30|| tA ya imA 1 ita ArabhyaH prakSepagAthArahitAH prakSepagAthA sahitAzca dvividhA gAthAGkA darzitA ksseyaaH| . Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bandhAdhikAre ekendriyAdiSu bandhA-'prAyogyaprakRtayo'bandhakAlazca [ 15 thINatigaM3dubhagatigaM3apaDhamasaMghayaNa5khagai 1saMThANA5 / * aNa4nIya1napusi1tthI1micchati a sesapa guviisaa||31||(prkssepgaathaa) thINatigaM dubhagatigaM apaDhamasaMghayaNapaNagaM kukhagai apaDhamasaMThANapaNagaM aNaMtANubaMdhI caukkaM nIyagoyaM napu'sagaitthiveyaM micchattaM evaM paNavIsaM, abaMdhakAlo sAgarovamasayaM battIsaM // 31 // battIsaM vijayAisu gevijjAIsu tesu tesaTuM / tamapuDhavijuelu gapassa tesu paNasIyamudahisayaM // 26 // 32 // uktaM ca... "do vAre vijaya Isu gayassa tiNNaccue ahavA tAI / airegaM narabhaviyaM nANAjIvehi savvaddhaM / / " evaM battIsa sayaM sAgarovamANaM abaMdhakAlo / evaM battIsaM sAgarovamasayaM sammattassa missaMtariyassa ukkoso ThIkAlo, tahA bhogabhUmiabaMdhakAlapallatiyaM bhavapaccaeNaM, pallovamaM sohamme guNabhavapaccaeNaM, navamagevejje sAgaraegatIsaM bhavapaccaeNaM, abaMdhe ya puvvuttaM battIsaM sAgarovamasayaM, abaMdhiya, evaM gevijjAIsu tisaTThasayaM sAgarovamANaM / "tamapuDhavijuesu" tti, chaTTapuDhavIe sAgarovamabAvIsaM bhavapaccaeNaM, tao maNuo desavirai paliyacauThipaDhamakappe guNabhavapaJcaehiM, tao puvakammeNa navamagevejje sAgaraegattIsaM acaMdhittA, tao aNuttarAIsu sAgarovamasayaM battIsaM abaMdhittA evaM paJcAsIyaM scupllN| evaM (a)baMdhakAlo egcttaaliisaae| ahavA-"paliyAi tiNNi bhogAvaNimbhi bhavapaJcayaM paliyameyaM / sohamme sammatteNa narabhave savvavie // 1 // miccho bhavapaccayao gevejje sAgarAiM igatIsaM / aMtamuhuttaNAI sammattaM tammi lahiUNa // 2 // virayanarabhavaMtario accu(ya)devo u ayarachAsaTThI / missaM muhuttamegaM phAsiya maNuo puNo virao // 3 // chAsaTThI ayarAMNaM aNuttare virayanarabhavaMtario / tirinarayatigujjoyANa esa kAlo abaMdhammi // 4 // chaTThIe neraio bhavapaJcayao u ayrbaaviisN| desaviraio bhavio paliyacaukkaM paDhamakappe / / 5 / / puvuttakAlajogA paMcAsIyaM sayaM sacaupallaM / AyavathAvaracauvigalatiyagaegidiyaabaMdho // 6 // paNavIsAe~ abaMdho ukkoso hoi sammaguNajutte / battIsa sayamayarANa huMti ahiA maNussabhavA // 7 bhAsiM abaMdhakAlo suhapayaDINaM tu baMdhakAlo u / paNasIyaM battIsaM udahisayaM hoi kAsiM ci // 8 // baMdhAbaMdhavavatthA juttiniogAu Asi saMThaviyA / daThUNa paMcasaMgaho niyayaviyappo na mNtvyo||| evamiha baMdhakAlo abaMdhakAlo vi hoi sannissa / ukkoso vinnebho na u savvajiANa esa vihI // 10 // " // 26 // 32 // baMdhAdhikAre eva baMdhakAlo adhuvavaMdhiNINaM bhaNNai samayAdasaMkhakAlaM jA paramo nIyatiriyadugabaMdho / suradugaviubviyaduge tipalamAusu muhattaMto // 30 // 33 // Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe nIyAgoyassa tiriyadugassa ya sayayaM baMdhakAlo samayaM 1 jaghanyaM, ukkosaM jAva teuvAu- . kAyaTThIi evaM asaMkhakAlaM / suradugaviuvyiyaduge paliovamatigaMH jao devakurusu devagaipAumgaM baMdhaMti na aNNaM | Aucaukke vi ukkosaM aMtomuhuttaM // 30 // 33 // tasacaupaNidiparaghAussAsetu paNasIyamudahisayaM / battIsaM subhagatiguccapurisasubhakhagaicaurase // 31 // 34 // tasacaukkaM paNidijAi paraghAyanAmaM usAsanAmaM ca / sayayaM baMdhakAlo jaghanna samayaM 1, ukkoso sAgarovamasayaM paMcAsIyaM pallacaukkaM ca / jattha paripavakhassa (a)baMdhakAlo so eesi bNdhkaalo| AyavanAmaM thAvareNa samaM, paraghAyanAmaM UsAsanAmaM pajjattageNa badhnanti / evaM paDivakkhavivakkhA / tahA subhagatigauccAgoyaM purisaveyaM ca subhavihAyagai cauraMsasaMThANaMeesi . baMdhakAlaH jaghanyaH samayaH; ucakoso sAgarovamasamayaM battIsaH pddivkkhsNbhvaao||31||34|| urale asaMkhapuggalapariyaTTA sAya puvvakoTTaNA / tettIsayarA naradugatitthusabhaurAluvaMgesu // 32 // 35 // orAliyasarIrabaMdhakAlo jaghanyaH samayaH, ukkoso sayayaM asaMkhapuggalapariyaTTA / uktaM ca"egidiyahariyaMtiyapoggalapariyaTTayA asaMkhejjA" ityAdi / sAyAveyaNiyassa baMdhakAlo jaghanyaH samayaH, ukkosaM desUNapuccakoDI, kevalI sAyAveyaNiyaM cetra baMdhai / maNuyadugaM titthayaranAmaM vajjarisabhasaMghayaNaM orAliyaaMgovaMgaM, eesiMbaMdhakAlo jaghanyaH samayaH / titthayarassa aMtomuhuttaM jaghanyaH, ukkosaM paMcaNha vi sAgarovamatettIsaM, aNuttaravimANesu / evaM battIsaM pgiio||32||35|| samayAdaMtamuhuttaM sesANAM taha jahannabaMdho vi / / titthAusu aMtamuhU dhuvavadhINaM tu bhaMgatigaM // 33 // 36 // sesANaM eka cattAlIsAe pagaINaM baMdhakAlojaghanyaHsamayaH 1, ukkosaM aMtomuhattaM / / 33 // 36 // thirasubhajasathAvaradasa10 asubhAgI5khagai 1jaaittsNghynnaa| NirayA2hAradugAyava asAya?apamithi1dujuyalu4jjoyaM 1 // 37 // (prakSepagAthA) thiranAma, subhanAma, jasanAmaM, thAvaraMdasagaM, asubhasaMThANapaMcagaM, asubhavihAyagaI, asubhajAicaukkaM, asubhasaMghayaNapaMcagaM, nirayadurga, AhAradurga, AyavanAmaM, asAyaveya- . NIyaM, napusagaveyaM, itthiveyaM, hAsaraijuyalaM, araisogajuyala, ujjoyaM ca; evaM ekacattAlIsaM / Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bandhAdhikAre prakRtInAM bandhakAlastathA dhru vAdhru vodayasattAkaprakRtayaH (17 __ "taha jahannabaMdho vi|" titthayaranAmassa Aucaukkassa jahaNNabaMdhakAlo aMtomuhuttaM / titthayaranAmassa jaghanyaH baMdhakAlo kaha?-titthayaranAmabaMdhago uvasamaseTiM Aruhai, aniyaTTIo jAva uvasaMto tAvA'baMdhago, parivaDio, puNo baMdhai aMtomuhuttaM, puNo seDhiM Aruhai, abaMdhago, parivaDio puNo baMdhai / uktaM ca-"egamave dukkhutto carittamohaM uvasamijjA" iti zrutiH / "dhuvabadhINaM tu bhaMgatigaM" kaha ? aNAdiapajjavasiyaM 1, aNAdisapajjavasiyaM 2, sAdiapajjavasiyaM baMdhaM pai asaMbhaviyaM, sAdisapajjavasiyaM 3, eyaM bhaMgatigaM // 37 // dAraM / / "avvocchinno udao jANaM payaDINa tA dhuvodyiyaa| vocachinno vi hu saMbhavai jANa adhuvodayA taao| davvaM khettaM kAlaM bhavaM ca bhAvaM ca heyavo paMca / heusamAseNudao jAyai savvANa payaDINaM // " nimmeNathirAthirateyakammavannAi agurusuhamasuhaM / nAgaMtarAyadasagaM dasagacau miccha dhuvaudayA // 34 // 38 // nimANanAmaM, thiranAma, athiranAmaM, teyagasarIraM, kammagasarIraM, vaNNAicaukkaM, agaru. lahunAmaM, subhanAmaM, asubhanAma, nANAvagNapaNagaM, aMtarAyapaNagaM, dasaNacaukka, micchattaM caee dhuvodayA sattAvIsaM / paDivakhe adhuvodayA / tA ya imA-gaicaukkaM, jAipaNagaM, sarIratigaM, aMgovaMgatigaM, saMghayaNachakkaM, saMThANachakka, tasacaukkaM. thAvaracaukkaM, ANapuvvIcaukkaM, subhagAicaukkaM, dubhagAhacaukkaM, AucaukkaM, niddApaNagaM, carittamohaM paNavIsaM, vihAigaidurga, goadugaM, veyaNiyadurga, paraghAyaM, ujjoyaM, AyavaM, UsAsaM, titthayaraM, uvaghAyaM, sammattaM, mIsaM ca / evaM adhuvodayANaM // 34 // 38 // - udayo dhuvodayANaM aNAiNaMto aNAisaMto ya / adhuvANa sAisaMto micchassa u bhaMgatigameyaM // 35 // 31 // aNAdiapajjavasiya 1, aNAdisapajjavasiyaM 2, evaM bhaMgadugaM chavvIsAe dhuvodayANaM / sAdisapajjavasiyaM egaM bhaMga adhuvodayANaM 65 / micchassa tiNNeva bhaMgAo ||35||3||daaraaN|| "kammamasubhaM subhaM vA baddhaM pi na jAva veiyaM ahavA / karaNaMtareNa vi viyoyiyaM na tA bhannae saMtaM // " veuvikArasasammamIsatitthuJcamaNudugAucaU / yAhArasatta adhuvA dhuvasaMtA sesa tIsasayaM // 36 // 40 // devaduganirayadurga, veuvviyasarIraM, veubviyaaMgovaMgaM, veuvviyasaMghAyaM, veuvviyavaMdhaNacaukkaM, evaM veuvviekArasaM sammattaM, sammAmicchattaM, titthayaranAma, uccAgoyaM, maNuyadurga, AucaukkaM, AhAragasarIraM, AhAragaaMgovaMgaM, AhAragasaMghAyaM, AhAragavaMdhaNacaukkaM, evaM AhAragasattargaH evaM aTThAvIsaM adhuvsNtaao| Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe . paDivakhe dhuvasaMtAo / tA ya imA-saMghayaNachakkaM, tiriyadurga, orAliyasattagaM, tejai sattagaM, vaNNAivIsa, saMThANachakka, tasAidasagaM, thAvarAidasagaM, ghAipayaDIu paNayAlaM, veyaNIyadurga, vihAyagaidurga, nIyAgoyaM, jAipaMcagaM, atitthapatteyasattargaH evaM dhuvasaMtatIsasayaM // 36 // 40 // guNaThANagesu visesasattAmAhatisu micchattaM niyamA 'aTThasu guNaThANaesu bhynnijj| 'zrAsANe sammattaM niyamA bhajjaM dasasu hoi // 37 // 41 // micchadidvisAsAyaNasammAmicchattANaM micchat saMtaM niyameNa hvi| "aTThasu guNaThANagesu bhayaNijja" kaha ? aTTha avirayasammAu jAva uvasaMtaM / jayA tevIsasaMtakammigo bAvIsasaMtakammio egavIsasaMtakammio jahAsaMbhavaM ee(su) guNaTThANagesu havai / tayA no micchattasaMtakammio cauvIsasaMtakammio ee(su) guNaTThANage(su) Aruhai tayA micchattasaMtakammio so jIvo evaM / aTThasu guNaTThAgesu bhayaNijjo / ahavA "tisu micchattaM niyama"tti, tisu ThANagesu micchattaM niyamA asthi / taM micchadidvisAsAyaNasammAmicchaddiTTIsu / "aTThasu ThANesu bhaiyavvaM" ti, asaMjayAi jAva uvasaMtakasAo tAva hojja vA navA / khAiya. sammaddiSTuiM paDucca natthi, sesesu atthi / "AsANe sammattaM niyama"tti sAsAyaNasammadidvimmi sammattaM niyamA asthi / teNa uvasamasammattAddhAe sAMsAyaNo havai / "bhajja dasasu hoi"ttiAimesu sAsAyaNavajjesu jAva uvasaMtakasAo eesu dasasu sammattaM bhayaNijja / kaha ?, bhaNNai,-micchadiTThimmi uvvaliyaM na uppAiyaM va taM paDucca natthi / aTThAvIsasaMtakammiyassa asthi / sammAmicchaddivimmi uvvaliyaM paDucca nasthi / sammatte uvvalie vi sammAmicchadiTThI labhai / aNuvvaliyassa atthi| sesesu khAigasammadiDhei paDucca natthi / iharahA asthi // 37 // 41 // 'sAsaNamisse missaM saMtaM niyameNa navasu bhaiyavvaM / nigramA micchAsANe paDhamakasAyA navasu bhajjA // 38 // 42 // "voyataiemu mIsaM niyama"tti sAsAyaNamIsesu sammAmicchat niyamA asthi / kahaM ?, bhaNNai,-sAsAyaNe niyamA aTThAvIsasaMtakammigo / sammAmicchaddiTThI sammAmicchateNa viNA na hoi tti kAuM / "ThANanavagammi bhayaNijja" micchadiTThI, asaMjayasammaddiTThI jAva uvasaMtakasAo eesu navasu hojja vA navA / kahaM ?, bhaNNai,-micchaddidvissa aTThAvIta ___1. "aTThasu ThANesu bhaiyavvaM / " ityapi pAThaH sammAvyate / etatpAThAnusAreNa "ahavA" ityAdinAdvitIyavyAkhyAvasare vyAkhyAtam / 2. "sAsAyaNammi niyamA saMta samma dasasu majjaM // " ityapi paatthH| 3. vyAkhyA punaH "bIataiesu mIsaM niyamA ThANanavagammi bhayaNijjaM / saMjoyaNA u niyamA dusu paMcasu hoi maiyavvaM / / " iti gAthApAThAnusAreNa / Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAneSu prakRtivizeSasattA, sarva dezaghAtiprakRtayazca [16 saMtakammiyassa sattAvIsasaMtakammiyassa atthi / chavvIsasaMtakammiyassa natthi / sesesu khAigasammadiDhei paDucca natthi / iyarahA asthi / "saMjoyaNA u niyamA dusu"tti aNaMtANucaMdhiNo micchadidvisAsAyaNesu asthi niyamAH jeNa ee aNaMtANubaMdhiNo niyamA baMdhati / "paMcasu hoi bhaiyavaM"ti, sammAmicchaTThiI jAva apamattasaMjao eesu paMcasu ThANesu aNatANuvaMdhisaMtaM bhaiyavvaM / kahaM 1, bhaNNai,-uvvaliyaM paDuca natthi, aNNahA atthi / - aNNe-navasu bhayaNijjaM / tesiM maeNaM aTThAvIsasaMtakammio vi uvasamaseDhI Aruhai / tesiM maeNa atthi aNaMtAnubaMdhi, uvvaliesu natthi / evaM bhajja // 38 // 42 / / sabbaguNesAhArA sAsaNamissarahiesu vA titthaM / nobhayasaMte miccho aMtamuhuttaM bhave titthe // 36 // 43 // savvesu guNagesu AhArasattagassa saMtaM saMbhavai / titthayaranAmassa mIsasAyaNavajjesu saMtaM viyappeNa bhavai / jayA AhAragatitthayarassa ubhayasaMtA havai, tayA micchattaM na gacchai / "aMtamuhutaM bhave titthe" kahaM ?, bhaNNai,-narayabaMdhAuo veyagasammattaM paDivajjai / visujjhamANo titthayaranAmaM baMdhai / aMtakAle sammattaM Thavei / naraesu ubavajjai / pajjattibhAvaM gao sammattaM lahai / evaM micchadidvissa titthayaranAmaM aMtomuhattaM sattA labbhai / / 39 / / 43 // dAraM / / "payaDIo vicattAo desaM savvaM haNaMti ghaaiio| eyAsi niyasarUvaM sakajjakaraNAoM vinneyaM // " kevaliyanANa 1desaNa 1 yAvaraNe bArasAimakasAyA / micchatta 1 nidapaNagaM 5 iya vIsaM savvaghAIyo // 40 // 44 // kevalanANAvaraNaM, kevaladaMsaNAvaraNaM paDhamaM kasAyabArasagaM micchat nidApaNagaM ca; iya vIsaM sabadhAIo // 40 // 44 // sammattanANadaMsaNacarittaghAittaNAu ghAIyo / tassesa desaghAittaNAu puNa desaghAIyo // 41 // 45 // micchattaM aNaMtANuvaMdhicaukkaM sammattassa ghAI / kevalanANAvaraNaM kevalanANassa ghaaii| kevaladasaNAvaraNaM kevaladaMsaNassa ghAI / niddApaNagaM khAovasamadaMsaNassa ghAI / bIyakasAyA desaviraiyAI / taiyakasAyA savvaviraicarittaghAI / "tassesa"tti, savvaghAIuvvariyaM taM ghAei desghaaii| uktaM ca- "suTThu vi mehasamudae hoi pahA caMda surANaM / " tassa kudadvidugAI aavaargaa||41||45|| saMjalaNa4nokasAyA 1 caunANatidaMsaNAvaraNavigghA 5 / paNuvIsa desaghAI, sesa aghAI sarUveNa // 42 // 46 // Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe saMjalaNacaukka, nokasAyanavarga, mainANAvaraNaM, suyanANAvaraNaM, ohinANAvaraNaM, maNapajjavanANAvaraNaM, cakhudaMsaNAvaraNaM, acakkhudaMsaNAvaraNaM, ohidaMsaNAvaraNaM, aMtarAyapaNagaM ca evaM paNavIsa desghaaii| "sesa aghAI sarUveNa" kahaM 1, "palibhAga"tti, aghAipayaIo ghAiNIsahacario ghAittaM paDivajjatiH jaha acoro vi coravasA / paDivakkhammi aghAI / tA ya imA-gaicaukkaM, jAipaNagaM, sarIrapaNagaM, aMgovaMgatigaM, saMghayaNachakkaM, saMThANachakkaM vaNNAicaukkaM, ANupubvicaukkaM, vihAyagaidugaM, tasadasagaM, thAvarAidasagaM, patteyaaTTagaM, AucaukkaM, veyaNiyadurga, goyadurga ca; AghAipayaDI paNasaparI 75 // 42 // 46 // dAraM / / "bAyolIsaM payaDINa suhasarUvANa puNNamakkhAyaM / bAyAsI asumAo pAvaM duhahe ubhAvAo / " naratirisurAumuccaM sAyaM paraghAyayAyavujjoyaM / titthussAsanimeNaM paNidivairusahacauraMsaM // 43 // 47 // tasadasa cauvarANAI suramaNudugapacataNuuvaMgatigaM / agurulahupaDhamakhagaI bAyAlIsaM ti suhapayaDI. // 44 // 48 // maNuyAuM, devAuM, tiriyAuM: uccAgoyaM, sAyAveyaNiyaM, paraghAyanAma, AyavanAma, ujjoyanAmaM, titthayaranAma, ussAsanAmaM, nimmANanAmaM, paNidijAi, vajjarisamasaMghayaNaM, samacauraMsasaMThANaM tasadasargaH vaNNAicaukkaM, devadurga, maNuyadurga, sarIrapaMcagaM, uvaMgatigaM, agarulahuyaM, subhakhagai, bAyAlIsaM ti suhapayaDI // 43-44 // 47-48 / / paDipakkhe asuhapayaDI / tA ya imA thAvaradasa caujAI apaDhamasaMThANakhagaisaMghayaNA / tirinarayaduguvaghAyaM vanacaU nAmacautIsA // 45 // 4 // thAvaradasagaM, asubhajAicaukkaM, asubhasaMThANapaMcagaM, asubhakhagaI, asubhasaMghayaNapaMcagaM, tiriyadurga, nirayadurga, uvaghAyanAmaM, asubhavaNNAicauvaka; evaM nAmacautIsA // 45 // 49 // narayAunIyamassAyaghAipaNayAlasahiyavAsIi / asuhapayaDI u dosu vi vanAicaukkagahaNeNa // 46 // 50 // asAyaveyaNiyaM, nIyagoyaM, nirayAuyaM, paNayAlIsaM ghAipayaDIo evaM asubhapayaDI- . byaasii|dosu vi vaNNAicaukkaM subhaM subhiyANa, asubhaM asubhiyANa ya ghnnennN||46||50||daarN|| "viNivAriya jA gacchai baMdhaM udayaM va aNNapagaIe / sA hu pariattamANI, anivAritI apariattA / / " Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aghAti-zubhA-'zuma parAvartamAnA-'parAvartamAna-caturvidhavipAkaprakRtayo mUlamAvAstaduttaramAvasaGkhyA ca [ 21 nANAMtarAyadaMsaNacaukkaparaghAyatitthamurasAsaM / nAmadhuvabandhinavamicchabhayadugaMchA apariyattA // 47 // 51 // nANAvaraNapaNagaM, aMtarAyapaNagaM, daMsaNAvaraNacauvakaM, paraghAyatitthayaranAmaM, ussAsaM, nAmadhuvabaMdhI nava, micchattaM, bhayaM, dugucchA yaH apariyatAmANIu uNatIsaM / .. paDivakkhe priyttmaanniio| tA ya imA--gaicaukka, jAipaNagaM, sarIratigaM, aMgoiMgatigaM, saMghayaNachakka, vihAyagaIdurga, ANupunvicaukkaM, tasadasagaM, thAvaradasagaM, AucaukkaM, veyaNiyadugaM. kasAyasolasagaM, hAsaraidurga, araisogadurga, veyatigaM, niddApaNagaM, ujjoyaAyavaM, goyadurga cA pariyattamANIo iganauI / / 47-51 // dAraM // .. "cauhavivAgA ya payaDIu"tti, puggalavivAgiNIo, jIvavivAgiNIo, khittabhavavivAgiNIo - saMghayaNA 6 saMgaNA 6 sarIru 3 vaMgANi 3 zrAyavu 1 jjoyA 1 / nAmadhuvodaya 12 sAhAra1Niyara 1uvaghAya1paravAyA 1 // 48 // 52 / / saMghayaNachakka, saMThANachakkaM, sarIratigaM, teyagakammaige dhuvodayagahaNeNa gahiyA; aMgovaMgatigaM, AyavaM, ujjoyaM, nAmadhuvodayA; sAhAraNaM, patteyaM, uvadhAyaM, paraghAyaM ca chattIsA / evaM puggalavivAgINi // 48 // 52 // udaiyabhAvA puggalavivAgiNo pAu bhavavivAgINi / khittavivAgaNupuvI jIvavivAgI u sesAu // 4 // 53 // .. bhavavivAgI AuyacaukkaM / khettavivAgI aNupuvvIcaukkaM / jIvavivAgIo sesAo / tA ya imA-gaicaukkaM, vihAyagaidurga, jAipaNagaM, tasatigaM, thAvaratigaM, ussAsaM, subhagAicaukkaM, dubhagAica ukkaM, goyadurga, veyaNiyadurga, titthayaraM, sammattaM, sammAmicchattaM, ghAipayaDIo paNayAlaM evaM aTThahattari jIvavivAgINi // 46 // 53 // / "udayabhAvA puggala vivAgiNo'iti, bhAvA kattiyA kittiyabheyA ya taM jANaNatthaM bhaNNai. bhAvA chaccovasamiya 1khaiyarakhovasama3udayapariNAmA 5 / du1navaTAri3gavIsAtiga5bheyA sannivAyo ya 6 // 50 // 54 // upasamiyara, khAiyaMha, khAovasamio19, odaiyaM21, pariNAmiyaM3, saNNivAyaM .. ca 53 // 50 // 54|| Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 ] sUkSmArtha vicArasAraprakaraNe sammacaraNANi paDhame bIe varanANadaMsaNacarittA / taha dANalAbhabhogovabhogaviriyANi sammaM ca // 51 // 55 // uvasamiyaM caritaM, uvasamiyaM sammattaM, ee dugabheyA / / dAraM / / kevalanANaM 1, kevaladarisaNaM 1. khAiyaM caraNaM 1; dANaladdhI1, lAhaladdhI1, bhogaladdhI1, uvabhogaladdhI1, vIriyaladdhI1. khAiyasammattaM 1, ee nava khAiyabhAvA / / 51 // 55 // dAraM / / caunANa'nANatigaM daMsaNatigapaMcadANaladdhIyo / sammataM cArittaM ca saMjamAsaMjamo taie // 52 // 56 // nANacaukka, annANatigaM, daMsaNatirga, paMcadANaddhIo, sammattaM, carittaM, desavirayaM ca / .. evaM aTThArasa khAovasamiyabhAvA // 52 // 56 / / dAraM / / caugaicaukasAyA liMgatigaM lesachakkamarANANAM / micchattamasiddhattaM asaMjamo cotthabhAvammi // 53 // 57 // gaicaukkaM, kasAyacaukka, vedatigaM, lesachvaka, aNNANaM, micchattaM asiddhattaM, asaMjamo cautthabhAvammi / evaM udaiyabhAvA egavIsaM // 53 // 57 / / dAraM / / paMcamagammi ya bhAve jIvAbhavattabhavvayAINi / paMcarAha vi bhAvANAM bheyA emeva tevannA // 54 // 58 // jIvattaM, bhavyattaM, abhavvatta evaM pAriNAmiyA bhAvA3 / / dAraM / / sannivAyassa bheyA tevaNNaM savvaM bhAvANaM / / 54 / / 58 / / dAraM // udajhyakhAyoksamiyapariNAmehi cauro gaicauvake / khaiyajuehi vi cauro tadabhAve uvasamajuehiM // 55 // 56 // udayaM 1, khaovasamiyaM 2, pAriNAmiyaM 3; evaM tigajogo causu gaIsu bhaMgo / khAiyaM1, odaiyaM 2, khAovasamiyaM 3, pAriNAmiyaM 4 evaM caukkajogo caugaIsu bhaMgo 2 / ahavA upasamiyaM1, udayaM2, khAovasamiyaM3, pAriNAmiyaM4; evaM caukkajogo causu gaIsu bhaMgo 3 // 55 // 56 // ikviko uvasamasedisiddha kevalisu evamaviruddhA / pannarasa sannivAiyabheyA vIsaM asaMbhaviNo // 56 // 60 // Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarabhAvAnAM, sAnnipAtikabhAve saMbhavitA-saMbhavinabhezAnAM ca, tathA mUlakarmasu guNasthAneSu ca [23 mUlabhAganAM prarUpaNam uvasaMmiyaM 1, (khADaaM 2,) khAovasamiyaM (3, odai)4, pAriNAmiyaM 5, evaM paMcajogo, uvasamaseDhIe bhaMgekko maNussANaM 4 / khAiyaM 1, pAriNAmiyaM 2; evaM dugajogo bhaMgekko ya siddhaannN5| khAiyaM 1, (odaiyaM2,) pAriNAmiyaM3, evaM tigajoge bhaMgekko kevliinn6| evaM ee chabhaMgA saMbhaviyA / bhaMgatige causu gaIsu bhaMgA bArasa, uvasamaseDhIbhaMgekko1, siddhabhaMgekko1, kevalIbhaMgekko1evaM sAnnivAiyabhAvA paNNarasa / bhaMgA vIsaM asaMbhaviyA // te ya ime--uvasamiyaM khAiyaM 1, upasamiyaM khAovasamaM2, uvasamiyaM odaiyaM3, upasamiyaM pAriNAmiyaM4, khAiyaM khAovasamiyaM 5, khaiyaM odaiyaM 6, khAiyaM pArigAmiyaM, siddhabhaMgo (1); khAovasamiyaM odaiyaM 7, khAovasamiyaM pAriNAmiyaM 8, odaiyaM pAriNa miyaM ; dugajoge navabhaMgA asaMbhaviyA / / uvasamiyaM khAiyaM khAovasamiyaM 1, upasamiyaM khAiaM odaiyaM 2, uvasamiyaM khAiaM pAriNAmiyaM 3, upasamiya khApovasamiyaM odaiyaM4, uva samiyaM khAovasamaM. pAriNAmiyaM 5, uvasamiyaM odaiyaM pAriNAmiyaM 6, khAithaM khAovasamaM, odaiyaM 7, khAiyaM khAovasamaM pAriNAmiyaM 8, khAiyaM odaiyaM pAriNAmiyaM, kevalIbhaMgo suddho (2); khAovasamaM odaiyaM pAriNAmiyaM, gaicaukkabhaMgo (3); evaM tigajoge bhaMgA aTTha asaMbhaviyA // uvasamiyaM khAiyaM khAovasamiyaM odaiyaM 1, uvasamiyaM khAiyaM khAovasamiyaM pAriNAmiyaM 2, uvasamiyaM khAiyaM odaiyaM pAriNAmiyaM 3, uvasamiyaM khAovasamiyaM odaiyaM pAriNAmiyaM, gaicaukkabhaMgo (4); khAiyaM khAovasamaM odaiyaM pAriNAmiyaM, gaicaukabhaMgo (5), caukajoge bhaMgA tinni asaMbhaviyA / / uvasamiyaM khAiyaM khAovasamiyaM odaiyaM pAriNAmiyaM (6), uvasamaseDhIbhaMgo // evaM bhaMgA 26 / saMbhaviyA bhaMgA 6 / asaMbhaviyA bhaMgA 20 / evaM vIsa asaMbhaviyA / / 56 // 60 / / dugajogo siddhANaM kevalisaMsAriyANa tigajogo / caujogajugaM causu vi gaIsu maNuyANa pnnjogo||57||61|| kaMThA // 57||61 // mohasseva uvasamo khAyovasamo caurAha ghAINaM / udayakkhayapariNAmA aTThagaha vi iMti kammANaM // 58 // 2 // mohaNIyassa uvasamio bhAvo / / 1 / / nANAvaraNaM, daMsaNAvaraNaM, mohaNIyaM, aMtarAiyaM ca ee ghAikammA khAovamamie bhAve / odaiyaM, khAiyaM, pAriNAmiyaM ee tiNNi bhAvA aTThaNhaM vi hoti kammANaM // 5 // 62 / sammAicausu tigacaubhAvA caupaNuvasAmaguvasaMte / cau khINe'pubve tinni sesaguNaThANagegajie // 51 // 63 // Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe ___avirayasammaddivi desavirayaM pamattaM apamattaM ca causu vi khAovasama-udaiya-pAriNAmiyabhAvA tiNNi | ahavA uvasamiya-khAiANa egayare chUDhe, cattAri bhAvA / "caupaNauvasAmaga''tti, aniyaTTisuhumasaMparAyA uvasAmagA, uvasaMtamoho uvasaMto, eesi bhAvA cattAri puvvuttA / ahavA paMca, tinni puvvuttA, upasamiya-khAiyA khippaMti; evaM vaMca / khINamohassa bhAvA tiNNi puvvuttA; khAiyaM cautthaM / apuvyakaraNassa cattAri puvvuttA / sajogi-ajogikevalINaM khAiya-odaiya-pAriNAmiyA tiNNi bhAvA / micchasAsaNasammAmicchassa tiNNi puvvuttA / / 56 / / 63 / / - eesu guNaTThANagesu patteyaM patteyaM uttarabhAvA bheyA kassa kittiyA taM bhaNNaipaNa aMtarAya annANa tiNi acakkhucakkhu dasa ee / micche sANe ya havaMti mIsae aMtarAya paNa // 1 // nANatigardasaNatigaM mIssaM sammaM ca / barasa havaMti / evaM ca avirayammi vi navaraM tahi saNaM suddhaM // 2 // .. dese desavviraI terasamA taha pamattaapamatte / maNapajjavapakkheve caudasa appuvakaraNe ya 3|| veyagamammeNa viNA terama jA suhumasaMparAo tti / tecciya uvasamakhINe carittaviraheNa bArasa u||4|| khAovamamigamAvANa kittiNA guNapae paDucca kayA odaiyamAvamihi te caiva paDucca daMsemi // 5 // .. caugaiyAI igavIsa mikicha sANe ya hoMti vIsaM ca / miccheNa viNA, misse uguNIsamanANaviraheNa / 6 // . emeva avizyammI suranArayagaiviogao dese / sattarasa hoti te cciya tiriyagaimamaMjamAbhAvA / / / paNNAsa pamattammI apamatte Ailesatigavirahe / te nicaya bArasa sukkegalesao dasa apuvammi // 8 // evaM aniyaTTammi vi suhame saMjalaNalobhamaNuyagaI / aMtimalesaasiddhattamAvao jANa caubhAvA // 6 // saMjalaNalomavirahA uvasaMtakavINakevalINa tigaM lesAbhAvA jANasu ajogiNo bhAvadugameva // 10 // avirayasammA ubasaMtu jAva uvasamigakhaiyagA vA vi / aniyaTTI uvasaMto jANasa uvasAmiyaM caraNaM / / 11 / / khINammi khaDayasammaM caraNaM ca dugaM pi jANa smkaalN| nava nava khaigA mAvA jANa sajoge ajoge y||12|| jIvattamabhavvattaM bhavyattaM vi hu muNAhi micchmmi| sANAI khINaMte doNNi abhavvattavajjAo // 13 // sajjogi ajogimmI jIvattaM caiva micchamAINaM / sasabhAvamIlaNAo bhAve puNa sannivAyammi // 14 // tisu ThANagesu bhAvAcattAri / ahavA paMca / kahaM ? odaiyo khAovasamiyaM pAriNAmio, evaM tiNNi bhAvA tthppaa| khAiyaM sammattaM, ee cattAri bhAvA khINamohassa / bhAvA 3, khAiyaM sammattaM, uvasamiyaM caritta; ee paMca bhAvA uvasaMtassa seDhIe paDaMtassavA / bhaMga 2 / bhAvA 3, upasamiyaM sammattaM, khAiyaM caraNaM; esa bhaMgo asaMbhavio 3 / bhAvA tinni, uvasamiyaM sammattaM, upasamiyaM caraNaM; ee cattAri bhAvA uvasaMtassa seDhIe paDatarasa vA / ee cattAri bhaMgA sammAicausu gAhA-'NusAreNa bhaNiyavvA / / "kammAi" AisaddAo ajIvaTThANAi bhaNijjati / dhammAdhammanabhA tinni davvadesappaesayo tivihA / gaiThANavagAhaguNA arUviNo kAlasamayo ya // 60 // 6 // 1 prathamagAthAsatko'yaM pratikaH / Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAneSu mUlottarabhAvAnAM dharmAstikAyAdermUlaprakRtyutkRSTa jaghanyasthitibandhamAnasya ca nirUpaNam [ 25 dhammatthikAyadavve 1, dhammatthikAyadavvadese 2, dhammatthikAyadavvapaesA 3 / adhammathikAyadavve 1, adhammatthikAyadavvadese 2, adhammatthikAyadavvapaesA 3 / AgAsatthikAyadavve 1, AgAsatthikAyadavvadese 2, AgAsatthikAyadavvapaesA 3 / dhammatthikAe gaiguNo, adhammatthikAe ThANaguNe, AgAsatthikAe avagAhaguNe / arUviyA ee nava ajIvaTThANA, kAlasamao vi arUvI, evaM dasa / / 60 / 64 / / so vattaNAiliMgo rUvizrajIvA u huMti me curo| khaMdhA desapaesA kevalazraNavo ya te ya puNo // 6 // 65 // kAlo vattaNAiguNo / rUviNo ajIvA vi cattAri / te ya ime-khaMdhA, khaMdhadesA, khaMdhapaesA, ege paramANU // 61 // 65 // varANAiguNA baMdhAikAraNaM iya ajIvacaudasagaM / savve vi hu pariNAme bhAve khaMdhA udaie vi // 62 // 66 // vaNNAiguNAvaNNagaMdharasaphAsapariNayA cattAri vi davvA baMdhAikAraNaM / vaha ? bhaNNaikammajogattAe pariNayA khaMdhA jIvA baMdhati baMdheH udaye udIraNAe ya iMtiH sattAe paTTavitiH evaM baMdhAikAraNaM / ee caudasa vi ajIvaTThANA kammi ya bhAve vaTTati?, bhaNNai-savve vi hu pAriNAmie bhAve; khaMdhA udaie vi / khaMdhA udae kahaM ?, bhaNNai-khaMdhassa addhassa tibhAgassa vA cautthabhAgassa vA desavivakkhA / paesA nivibhAgA bhAgA tasseva / na vibhinnA desapaesavivakkhA / kohodae jIvassa kammakhaMdhA udae / ege paramANU na kammattAe pariNamai / evaM khaMdhA odaie bhAve na sesA // 62 // 66 // eva pagaibaMdho pasaMgAgau tti bhnnio|| . iyANiM ThIbaMdho / so duviho, mUlapagaiTThIbaMdho ya uttarapagaiTTiibaMdho ya / evakekko ya duviho ukkosaTThIbaMdho jahaNNaTThIbaMdho ya / mUlapayaDITThIbaMdho bhaNNai mohe koDAkoDIu sattarI vIsa nAmagoyANaM / tIsayarANa caurAhaM tittIsayarAi~ grAurasa // 63 // 67 // mohaNIyassa sattarikoDAkoDI ukkomo ThIibaMdho / nANAvaraNIyadaMsaNAvaraNIyaaMtarAyA ya veyaNIyassa ya tIsaM koDAkoDI ukkoso ThIibaMdho / nAmagoyANa ya vIsaM koDAko ukkoso dvIibaMdho / Auyassa tettIsaM sAgarovamAi sakkoso ThIibaMdho / / 63 / 167 // mottumakasAI hassA Thii veyaNiyassa baarsmhuttaa| aTTha nAmagoyANa sesayANaM muhattaMto // 6 // 68|| .. akasAI-uvasaMtamohA sajogakevalI, ee mot, jao esi iriyAvahapaJcao sAmaigo ThiibaMdho, sesANaM saMparAyago vi, tao akasAI muttUNa veyaNIyassa cArasa muhuttAH nAmassa ya Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkSmArthavicArasAraprakaraNe goyassa ya amuTTha muhuttAH sesANaM paMcaNhaM aMtomuhuttaMjahaNNaTTiibaMdho // 64 / 68 / / iyANiM uttarapayaDINaM bhannai tIsaM koDAkoDI asAyayAvaraNaaMtarAyANaM / micche sattarimitthImaNudugasAyANa pannarasa // 65 // 66 // asAyaveyaNIyassa nANAvaraNapaNagassa dasaNAvaraNanavagassa aMtarAyapaNagassa ya tIsaM koDAkoDI u ukkoso ThIibaMdho / micchAdasaNassa sattarikoDAkoDI ukkoso ThIibaMdho / itthIveyassa maNuyadugassa sAyAveyaNIyassa paNNarasakoDAkoDI ukkoso ThIIbaMdho // 65 // 66 / / saMghayaNe saMThANe paDhame dasa ubarimesu dugabuDDhI / cAlIsakasAesu aTThArasa vigalasuhumatige // 66 // 7 // vajarisabhanArAya-samacauraMsassa ya koDAkoDI dasa / vajanArAya-naggohassa ya koDAkoDI bArasa / nArAcasaMghayaNa-sAisaMThANassa ya koDAkoDI caudasa | addhanArAyasaMghayaNakhujasaMThANassa ya koDAkoDI solasa, khIliyasaMghayaNa-vAmaNasaMThANa-suhumatiga-vigalatigANaM koDAkoDI aTThArasa ukkoso ThIibaMdho / kasAyasIlasameM koDAkoDIo cAlIsaM // 66 // 70 // . dasa dasa sukkilamahurANa surabhinigdhurAhamiulahUNaM ca / aDDAijapavuDDA te hAlibilAINaM // 67 // 71 // sukkilavaNNa-mahurarasa surabhigaMdha-niddhaphAsa-uNhaphAsa-mauyaphAsa-lahuyaphAsANa ya dasa koDAkoDI ukkoso ThIIbaMdho / hAlivanna-aMbilarasassa koDAkoDI saddhabArasa ukkoso ThiIbaMdho / lohiyavaNNa-kasAyarasassa koDAkoDI paNNarasa / nIlavaNNa-kaDuyarasassa koDAkoDI saddhasattarasa / / 67 // 71 / hAsaraipurisaucce subhakhagaithirAichakkadevaduge / dasa sesANaM vIsA evaiyAvAhavAsasayA // 68 // 72 // hAsagi-purisaveya-uccAgoya-subhakhagai-thirAichakka devadugassa ya dasa koDAkoDI ukkoso ThIbaMdho / ee tiyAsI pgiio| sesANaM vIsakoDAkoDI ukkoso tthiiibNdho| tA ya imAtiriyadurga kiNhavannaM tittarasaM duggaMdha guruphAsaM kakkasaphAsaM sIyaphAsaM rukkhasaphAsaM atitthapatteyasattagaM tejahagasattagaM orAliyasattagaM tasAicaukkaM athirAichakkaM thAvaranAma egidiyajAI paMciMdiyajAI huMDasaMThANaM chevaTTasaMghayaNaM bhayaM dugaMchA araI sogA ya nIyagoyaM napusagaveyaM / asubhakhagaI veubviyasattagaM nirayadugaM ya / ee egasahipayaDIo / jassa jettiyA sAgarovamakoDAkoDIo ukkosA ThI, tassa tettiyA rAmasayA abAhA // 68 // 72 // Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraprakRtInAmutkRSTajaghanyasthitibandhapramANasya prarUpaNam aMtokoDAkoDI titthAhArANa jiTTaThiibaMdho / aMtamuhuttamabAhA iyaro saMkhijaguNahINo // 66 // 73 // titthayaranAmassa AhAragasattagassa ya, aMtokoDAkoDI uvakoso ThIibaMdho / aMtamuhattaM avAhA / iyarA jahaNNA sA saMkhejaguNahINA | sA vi aMtokoDAkoDI / titthayaranAmassa kahamaMtomuttamettamabAhA ?, jao-"bajjhai taM tu bhagavao taiamavosakkaittANaM" ti / bhaNNahatitthayaranAmassa paogao uiNNassa ANesariyAiladdhIo aNNajIvehito visesiyatarAo saMbhavaMti / teNevaM hoitti saMbhAvayAmi // 69 // 73 / tettIsudahI suranArayAu naratiriyAu pallatigaM / niruvakamANa cha mAsA abAha sesANa bhavataMso // 70 // 7 // devAuyassa nirayAuyassa ya tettImaM sAgarovamAI ukkoso tthiiibNdho| niruvakkamANaM parabhavAuyaM baddhaM chahiM mAsehiM udayaM ei / evaiyA abAhA / sesANaM maNuyatiriyANaM saMkhejjavAsA uyANaM bhavataMso bhavassa tibhAgo ukkosiyA abAhA // 70 / 74 / / taha puvakoDiero igavigaliMdI na baMdhae bAuM / aAucau paramabaMdho pallAsaMkhaMsamamaNesu // 71 // 7 // egidiyA vigaliMdiyA parabhavAuyaM puvvakoDi ukkosaM ThiI baMdhati; na parao / tiriyamaNuyAumeva baMdhati tti kAuM / asaNNipaMciMdiyassa Auciu)kke vi paliovamassAsaMkhejjabhAgaM ukkoso tthiiibNdho| evaM tiyAsI 83 egasahi 61 AhArasattagaM7 titthayaranAmaM1AucaukkaM ca / evaM chappaNNapayaDisayassa TiIvaMdho bhaNio / na ya baMdhe smmmiisaaii||71|75|| ukkosaTThIIbaMdho samatto / / iyANiM jahannaTThIbaMdho bhaNNai daMsaNacauvigyAvaraNalohasaMjalaNahassaTiibaMdho / aMtamuhattaM te aTTha jasucce bArasa ya sAe // 72 // 76 // dasaNAvaraNacaukkaM aMtarAyapaNagaM nANAvaraNapaNagaM lobhasaMjalaNassa ya aMtomuhattaM jahaNNaTThIIbaMdho / jasakittIu uccagoyassa ya aTTha muhuttA jahaNNaTTIIbaMdho / sAyAveyaNiyassa bArasa muhuttA / / 72 / / 76 / / "do mAsA paddhaddhaM saMjalaNatige pumaTTha varisANi / sesANukosAyo micchattaThiIya jaM laddhaM // 73 // 77 / / kohasaMjalaNAe. do mAsA, mANasaMjalaNAe ego mAso, mAyAsaMjalaNAe paNNarasadiNANi, purisaveyassa aTThavarisANi jahannaTThIIbaMdho / "saMsANa kosAo micchattaThiIbha jaladdha" Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe kahaM ? bhaNNai-micchattassa sattarikoDAkoDI ukosA ThII tIe sattarIe bhAgo harijjai / laddhA sAgarovamassa sAta sattabhAgA / kasAyANaM cAlIsa koDAkoDI u ukkoso ThIbaMdhoH sattarIe bhAge pADie laddhA cattAri satta bhAgA sAgarovamassa | nANAvaraNa-dasaNAvaraNa-veNiyANaM aMtarAyassa ya tIsaM koDAkoDI ukkoso ThIbaMdho / tIse sattarIe bhAge pA.Dae laddhA tini sattabhAgA sAgarovamassa / nAmagoyANa ya vImaM koDAkoDI ukkoso ThIIbaMdho vIsAe sattarIe bhAge pADie laddhA duNNi sattabha.gA sAgarassa / / 73/77|| esegiMdiyajeTo paliyAsaMkhaMsahINalahubaMdho / paNuvIsaM pannAsA sayaM sahassaM ya guNakAro // 74 // 78 // egidiyassa ukkosago ThiIbaMdho savvakammANaM jahaNNago paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNa UNago / eyaM sAmanneNa jhnnnnbNdho|| evaM mUlapayaDINaM / uttarapayaDINaM ya eyANusAreNa / jahA maNuyadugassa paNNarasasAgarovamakoDAkoDIo, ukkosA ThII / jahannA tasseva sattaribhAge pADie laddhaM sAgarovamassa divaDa sttbhaagN| evaM sAgarovamassa sahasra / evaM savvesiM aNusAro vi bhaiyavyo / evaM egidiyassa ThiIbaMdho / eyAu beiMdiyassa paNavIsaguNo, egidiyAu teiMdiyassa pannAsaguNo, egidiyAu cauridi yassa sayaguNo, egidiyAo asaNNipaMciMdiyassa sahassaguNo // 74 // 78 / / kamaso vigalagrasaraNINa pallasaMkhaMsaUNayo ddhro| suranisyAu samA dasa sahassa sesAu khuDDubhavaM // 7 // 7 // paliovamassa saMkheyabhAgUNo jahano cauNhaM pi / devAuyanarayAuyassa ya jahannaTThIbaMdho dasavarisasahassANi / "sesAu" maNuyAuyaM tiriyAuyaM jahaNNaTThIpaMdho khuDDagabhavaM // 75||79 / / sahasaguNegidiThiI viuvichavake jayo asannisutaM / kesiMci surAusamaM titthaM thAhAragaMtamuhU // 76 // 8 // veubviyachagassa egidiyAo sahassaguNA vanai / jao asannipaMciMdiyassa jahanneNa vi veuvviyachakkagassa baMdhoH na egidiya-vigaliMdiyANaM / kesiMci AyariyANaM maeNa titthayaranAmassa dasavAsasahassAI jahaNNo ThIIbaMdhoH AhAragassa aMtamuhuttaM // 76 / / 80 // bhinnamuhuttamabAhA savvAsi savvahiM DaharabaMdhe / pAusu jiTThe vi jo saMkheppaddhA bhave tesu // 77 // 81 // aMtomuhuttaM AvAhA savvAsi payaDINaM savvahiM jahaNNaThIbaMdhe / Auyassa vivarIyaM jao jeThe vi jahaNNA abAhA, jahaNNe vi ukkosA abAhAH ettha caubhaMgo // 77 // 81 // Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraprakRtInAM javanyasthitibandhamAnasyAbAdhApramANasya khullamavAdimAnAya ca kathanam [26 khuDDabhavA sAhIyA sattarasa havaMti egapANummi / pANU egamuhutte tisattarA sattatIsasayA // 78 // 82 // pANU-UsAsanIsAso / tattha ege UsAse khuDDabhavA sattarasA sAhiyA, kettieNa 1. AvaliyAe cauNavaIe sAhiyAe / "pANa" egamuhutte sattattIsasayA tihattarA pAraNUNaM bhavaMti / / 78 // 2 // paNasaTThisahasa paNasaya chattIsA igamahutta khuDDubhavA / doya sayA chappannA zrAvaliyANegakhuDDabhave // 7 // 83 // __ muhatte do naaliaao| tattha khuDDabhavagrahaNA paNasa dvasahassa paMcasayA chattIsA bhavaMti / egammi khuDDabhavaggahaNe AumANaM dosayA chappaNNAe AvaliyANaM / paNasaTThIsahassANaM paMcaNDaM sayAgaM chattIsANaM khuDDabhavaggahaNeNaM / dohiM saehiM chappaNNehiM guNittu AvaliyAo kIrati / puNo sattattIsAe saehiM tihattarehiM UsAsANaM bhAgo hIrai / laddhAo cauNavaiAvaliyAo sAhiyAo / evaM sattarasa khuDDabhavA sAhiyA UsAse havaMti / 76 // 8 // zrayaraMtakoDikoDIyo ahigo sAsaNAisu na baMdho / hINo Na apuvvatesu Neva ya abhavvasannimmi // 80 // 8 // AsAyaNAi jAva apuvvakaraNo aMtokoDAkoDiTThIIbaMdho tAratammeNa nAhigo na hINo apuvvaMtesu / abhavvasaNNissa aMtokoDAkoDI ThIbaMdho jahaNNo vi na hINayaro / / 80 // 84 / / amaNukkosAyo viraukkoso desavisyahassiyate / sammacarasannicauro ThibaMdhANukamasaMkhaguNA // 81 // 85 // pasaMgAgayaM savvajIvaTThANesu savvAsiM jahaNNukkosahiINaM appAbahugaM bhaNNai / tattha savvatthovo saMjayassa jahaNNago TThitibaMdho 1 / (egidivAyarapajjattagassa jahannao ThiibaMdho asaMkhejjaguNo 2 / suhamassa pajjattagarasa jahannao vise0 3 / ) egidiyabAdarassa apajattagassa jahanno vi visesA0 4 / suhumassa pa0 jahaM0 vise0 5 / tassevukkassadvitIbaMdho vise0 6 / bAdarassa apajjatagassa usko vise07 / suhumassa pajattagassa ukka0 vise08 / bAdarassa pajjattagassa ukka0 vise0 9 / tato beiMdiyassa pajattagassa jahaM0 saMkhejagu0 10 / tasseva apajjattagassa jaha* visesA0 11 / tassevukkassa vise0 12 / beiMdiyassa pajjattagassa ukko vise0 13 / teiMdiyassa pajjagassa jahaNNo saMkhejjaguNo 14 / tasseva apajjattagassa jahaNNago visesAhio 15 / tasseva ukkoso visesAhio 16 / teiMdiyapajjattagassa ukka0 visesA0 17 / cauridiyassa pajjattassa jahaNNo saMkhejjaguNo 18 / apajjattagassa jahaM0 visesAhio 16 / tasseva apajjattagassa ukkoso visesAhio 20 / cauriMdiyassa pajjattagassa ukka0 vise0 21 / Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3.] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe asaNNipaMceMdiyassa pajjattagassa jahaNNago ThitibaMdho saMkhejjaguNo 22 / tasseva apa0 jahaM0 vaseso0 23 / tassevukkassago vise0 24 / asaNNipaMceMdiyassa pajjattagassa (ukka0) ThiIbaMdho visesAhio 25 / tato saMjayassa ukkassago ThitibaMdho saMkhejjaguNo 26 / "virae desajaduge sammacaukke ya saMkhaguNe" tti, tato desavirayassa jahaNNao ThiIbaMdho saMkhejjaguNo 27 / tassevukkassago ThitibaMdho saMkhejjaguNo 28 / "desajatiduge' tti, desavirayassa jahaNNukkossa ti bhaNiyaM hoi| "sammacakke ya"tti, assNjysmmditttthii| pajjattApajja tayANaM jahaNNukkosagaM ti bhaNiyaM hoti / desavirayassa ukkossAo ThitibaMdhAo asaMjayasammAdihissapajjattagassa jahaM0Thiti0 saMkhejjaguNo 26 / tasseva apajjattagassa jahaM0 Thiti0 saMkhejjaguNo 30 / tassevukkassao ThitibaM0 saMkhejjaguNo 31 // asaMjayasammadihissa pajjattagassa ukkassago ThitibaMdho saMkhejjaguNo 32 / 'saNNIpajjattiyaresu"tti / assaMjayasammadihissa pajjattagassa ukkassagAo ThitibaMdhAo saNNipaMciMdiyapajjattagassa jahaNNao ThitIbaMdho0 (saMkhaguNo) 33 / tasseva apajjattagassa jaha saMkhejja0 34 / tassevukkassago ThitibaMdho saMkhejjaguNo 35 / "abhitarao u koDAkoDIe' ti / evaM saMjayassa ukkosAo ADhattaM koDAkoDIo abhaMtarao bhavaMti / "ukkaso saNNissa hoi panja. ttagasseva" tti puvvaM sAmaNNeNa ukkosago bhaNio, so saNNiyassa paMciMdiyassa pajjagassa micchAdihissa ceva bhavai 36 / / / / 81 / / 85 / / ThitibaMdhaThANaparUvaNA bhaNiyA / / savvANa vi payaDINaM ukkosaM sanniNo kuNaMti ThiI / ' egidiyA jahanna asannikharagA ya kANaM vi // 82 // 86 // savyAsi payaDINaM ukkoso ThiibaMdho saNNirasaH na sesANaM | uktaM ca-"ukkaso saNNissa hoi pajjattagaraseva" / "egidiyA jaha" jahaNNaM-jahaNNaThIbaMdhaM egidiyAi navottarapayaDisayassa / asaNNipaMcidiyA veuvviyaekkArasagarasa jahaNNaTTiibandhagA / khavagA bAvIsAe payaDINaM jhnnnnddhiivndhgaa| cakArAt apuvakaraNo AhArasattagassa titthayaranAmassa yA tiriyamaNayA Auyacaukkassa jhnnnntttthiivndhgaa| uvataM ca"AhAragatitthayaraM niyaTTi aniyaTTi purisasaJjalaNA / bandhai suhumasarAgo sAyajasuccAvaraNaviggha // 1 // chaNhamasaNNI kuNai jahAM ThImAugANamaNNayaro / sesANaM pajjatto bAyaraegidiyavisuddho // 2 // " savvANukosaThiI asubhA sA jamaisaMkileseNaM / // 2 // 86|| - iyarA u visohIe suranaratiriyAue motu // 83 // 8 // . savvANa vi payaDINaM ukkosA ThII asubhA / jao savvasaMkiliTTho micchadiTThI AhArasattaga- - titthayaranAma-devAuya-maNuyAuya-tiriyAuyavajjANaM savvapayaDINaM ukkosaMThII baMdhai / navaraM subhapayaDINaM tppaaugsNkilittttho| sA asubhA asubharukkhaphalavivAgavat asubhapayaDINaM subhapayaDINaM vAluyakavalovamAnIrasA tao asubhA / titthayaranAmassa avirayasammadiTThI AhArasattagassa Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 ] jIvabhedeSu sthitibandhAlpabahutvasyotkRSTajanyasthitisvAmino jIvasthAneSu yog.vRddhathalpabahutvasya ca darzanam apamacasaMjao tappAogasaMkiliTTho ukkosaM ThII baMdhai / saMkileso-kasAodao so asubho / devAussa visuddho ukkosaM ThII baMdhai / jao suhapariNAmeNa devAuyassa bNdho| maNuyatiriyAuyANa vi visohIe ukkoso ThIbaMdho jao tappAogavisuddhA baMdhai / iyarA jahaNNaM visuddho savvapayaDINaM ThII baMdhai / AuyavivarIyaM AugANaM tappAogasaMkiliTTho jahaNNaTThI baMdhai // 83 / / 8 / / pasaMgAgayaM bhaNNai suhumanigothAikhaNe jogo thovo to asaMkhaguNo / bAyarabiyaMtiyacaMumaNasagiNapajattagajahanno // 4 // 8 // sAhAraNassa suhumassa laddhIe apajjattagassa paDhamasamae vaTTamANassa appavIriyaladdhissa jahaNNao jogo savvatthovo / "pAyarabigatigacaumaNaasaNNiapajattagajahaNa go'' tti tato bAdaraegidiyassa apajjattagassa jahaNNao jogo asNkhejjgunno| beiMdiyassa apajjattagassa jahaNNa o jogo asaMkhejjaguNo / evaM teiMdiyassa cauridiyassa asannipaMciMdiyassa sannipaMceMdiyANaM pajjattaapajjattagANaM jahannago jogo kamaso asaMkhejjaguNo ||84 // 8 // 'praDhamadugukkoso siM pajattajahannageyaro akamA / asamattatasukoso pajattajahannajiTTho . ya // 85 // 86 // " Adidgukkosotti, Adidurga-suhumabAyaraegidiyA apajjattagA, tesiM ukkoso / tato parivADIe asaMkhejjaguNo / suhumassa apajjattagassa ukkosago jogo asaMkhejjaguNo / bAdarassa apajjattagassa ukkosago jogo asaMkhejjaguNo a| "siM pajattajahaNNageyare ya kama" ti, tesiM ceva suhumavAyarANAM pajjattagANaM karaNaM paDucca jahaNNukkosagA jogA kameNa asaMkhejjaguNA / tao suhumassa ya pajjattagassa jahaNNajogo asaMkhejjaguNo / bAdarassa pajjattagassa jahaNNaojogo asaMkhejjaMguNo / tato suhumassa pajjattagassa ukkosago asaMkhejjaguNo / bAdarapajjattaukkosago jogo asNkhejjgunno| "ukkasmajahaNNiyaro asamattiyare asaM[khejja](kha)guNo" tti, 'ukkosagaM" ti beiMdiyAINaM apajjattagANaM ukkoso, "jahaniyaro"tti tesiM ceva pajjattaga jahannago "iyaro" ukkoso "asamattiyaresu"tti apajjattagapajjattagesu asaMkhejjaguNo neyavyo / bAdaraegidiyati pajjattagassa ukkassagAu beDaMdiyassa apajjattagassa ukkassago jogo asaMkhejjaguNo / teiMdiyassa apajjattagassa ukkssjogo'sNkhejjgunno| cauridiyassa apajjattagassa ukkossago jogo asaMkhejja0 / asaNNipaMciMdiyassa apajjattagassa ukkosago jogo asaMkhejjaguNo / sannipaMciMdiyaapajjattagassa ukkassajogo asaMkhaguNo / ete savve laddhIe pajjattagA gahiyA / 1 vyAkhyAnaM punaH "Adidugukkoso siM pajjattajahaNNageyare ya kmaa| ukkassajahaNiyaro asamattiyare asaMkhaguNo / / 8 / 89 // iti gAthAnusAreNa kRtama / Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe beiMdiyassa pajjattagassa jahannago asaMkhaguNo / karaNeNa pajjattagassa / tato hiDillA ThANA laddhipajjattagassa karaNeNaM apajjattagassa bhavati / tato beiMdiyassa pajja0 jaha0 jogo asNkhgunno| teiMdiyapajja0jaha jogo asaMkhaguNo / cauridiyapajja0 jaha0 asaMgu0 / asaNNipaMceMdiyassa pajja0 (jaha0)jogo asaMkhaguNo / sannipaMciMdiyassa pajja0 jaha0 jogo asaMkhejjaguNo / savve karaNapajjattIe pajjattagA / tato beiMdiyapajja0 uvakassajogo asaMkhagu0 / teiMdiyapajjattagassa ukkoso jogo asaMkhagu0 / cauriMdiyapajja0 ukko0 jogo asaMkhagu0 / asaNNipajjatagassa ukkosago jogo asaMkhejjaguNo / saNNipajjattagassa ukko* jogo asaMkhejjaguNo // 8 // 86 / / ThIbaMdhAdhikAra evaM bhaNNai evaM ciya ThiThANA apajjapajakameNa saMkhaguNA / navaramasamattabiMdiyaikapae te asaMkhaguNA // 86 // 10 // ThitIbaMdhaTThANAI ThitIbaMdhaTThANAI / jahaNigahitiM Adi kAUNaM jAva uvakassigahiI / tesi majjhe jattiyA ThitivigappA te ukkasiyAe ThitIe samaM ThitivaMdhaTThANA vuccNti| tANi savvathovANi suhumassa apajjattagassa ThitibaMdhaTThANANi / vAdarassa apajjagassa dvitibaMdhaTTANANi saMkhejjaguNANi / suhumassa pajjattagassa ThitivaMdhaTThANANi saMkhejjaguNANi / bAdarassa pajjattagassa ThitibaMdhaTThANANi saMkhejjaguNa / evaM tesiM paliovamassa asaMkhejjatibhAgamettANi ThitibaMdhaTThANANi / tato beiMdiyassa apajjattagassa ThitibaMdhaTThANANi, asaMkhejjaguNANi / kahaM 1 te beiMdiyAINaM ThitibaMdhaTThANANi / paliovamassa saMkhejjatibhAgamettANi kAuM / tasseva pajjattagassa ThitIbaMdha0 saMkhejjaguNa / (teiMdiyassa apajjattagassa ThitibaMdha0 saMkhejjaguNa / tasseva pajjatagassa ThitibaMdha0 saMkhejjagu0 / cariMdiyassa apajjattagassa ThitibaMdha saMkhejjaguNa / tasseva pajjattagassa ThitibaMdha0 saMkhejjaguNa / asaNNipaMcidiyassa apajjatta0 ThitibaMdha0 saMkhejjagu0 / tasseva pajattagassa ThitibaMdha0saMkhenagu0 / saNNipaMciMdiyaapajja0ThitibaMdhaTThA saMkhejjagu0 / tasseva pajjattagassa ThitibaMdhaThANAI sNkhejjgunnaaii||86||9|| savve vi apajattA huMti pikkhnnmsNkhgunnviriyaa| saMkhaguNUNA suhumesu bAyaresu ya asaMkhaguNA // 87 // 11 // savve vi apajjattA samae samae asaMkhaguNaviriyavuDIe vaTTati / jAva ukkosago apajjattagopajattago avaTThiyavauriohINavIrio vA ahigavIrio vA saMbhavai / "saMvaguNaNA suhamesu" ti samvatthovA suhumA apajjattagA suhamapajjattagA sNkhejjgunnaa| "bAyaresuya asaMvaguNa" ti / savvatthovA bAdarapajjatagA / bAdaraapajjattagA akhaguNA / / 87 / / 91 // . "ThibaMdhe ThibaMdhe ajjhavasAyA asaMkhalogasamA / . 1 vyAkhyAnaM punaH "ThiibaMghe ThiibaMdhe ajjhavasANa Na'saMkhyiA logaa| hassA visesavuDhI AUNamasaMkhaguNavaDDhI / / 862 // " iti gAthAnusAreNa vihitam / Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasthAneSu yoga-sthitisthAnAlpabahutvasya yogavRddhivizeSasya sthitimthAnagatAdhyavasAyapramANasya 33 ___tathA anubhAgabandhasya nirUpaNam kamaso visesaahiyA sattasu grAusu asaMkhaguNA // 8 // 12 // - tattha pagaNAe "Thitibadhe ThiibaMdhe anjhavasANANa'saMkhiyA loga, ti, nANAvaraNijjassa jahaNiyAe ThiIe ThitibaMdhajjhavasANANaM ThANANi asaMkhalogAgAsapaesamettANi / vitiyAe ThiIe jAva asaMkhejjalogAgAsapaesamettANi / tatiyAe vi asaMkhejjalogAgAsapaesamettANi / evaM jAva ukkasiyA Thiti tti / evaM AugavajjANaM sattaNha vi kammANaM / tesiM ajjhavasANahANANaM duvihA vaDiparUvaNA / taM (jahA-)aNaMtarovaNihiyA paraMparovaNihiyA ya / tattha aNaMtarovaNihiyAe "hassA visesaDDhi', ti nANAvaraNijjassa jahaNiyAe ThiIe ThitibaMdhajjhavasANaThANANi thovANi / vitiyAe ThiIe ThitibaMdhajjhavasANadvANANaM visesAhiyANi / tatiyAe vi visesA0 / evaM visesA0 2 jAva ukkassigA Thiti tti / evaM AugavajjANaM sataNhaM kammANaM / "AUNamasaMkhaguNavaDi" tti, Augassa jahaNiyAe ThiIe ThitibaMdhajjhavasANaTThANANi thovANi / bitiyAe asaMkhaguNANi / tatiyAe asaM0 / evaM asaMkhejjaguNANi 2 jAva ukkassiyA Thiti tti / "paraMparovaNihiyAe / pallAsaMkhiyamAgaM gaMtu duguNANi jAva ukkassa // " tti| paraMpagevaNihiyAe nANAvaraNijjassa jahaNNiyAe ThiIe ThitipaMdhajjhavasANaTThANehito paliovamassa asaMkhejjatibhAgaM gaMtuNaM duguNavaDiyANi ajjhavasAyaTThANANi | tao puNo paliovamassa asaMkhejjatibhAgaM gaMtUNaM duguNavaDi0 / evaM duguNavaDiyA2 jAva ukkasiyA Thiti tti ||88||62 // "ThIbaMdho pasaMgAgao vi smtto|| iyANiM aNubhAgabaMdho bhaNNai asubhANa saMkileseNa hoi tibbo suhAga sohiie| aNubhAgo maMdo puNa vivajae savvapayaDINaM // 86 // 3 // asubhapayaDI bAyAsII / savvasaMkiliTTho savvukkosaM aNabhAgabaMdhaM baMdhai amubhapayaDINaM / subhAyaDI baayaaliisaa| savyavisuddho savvukkosaM aNabhAgaM baMdhaMti / aNubhAgo maMdo puNa vivajjae savvapayaDINaM / asuhANa visohIe maMdo, suhANa saMkileseNa jahanna aNabhAgaM bajjhai / / 8 / / 3 / / satarasa payaDI saMjalaNa 4 vigdha 5 pudaisaghAi yAvaraNA 7 / cauThANarasapariNayA duticauThANA u sesA u // 10 // 4 // saMjalaNacaukkaM aMtarAyapaMcagaM purisaveyaM desavAiAvaraNA-nANacaukkaM daMsaNatiga; evaM sattarasa, cauTThANarasapariNayA / kahaM 1, cauTThANaNiyaM vA, tihANiyaM vA, duTThANiyaM vA, egaTThANiyaM vA rasaMbaMdhati / sesANaM payaDINaM duTThANaM vA, tiTThANaM vA, cauTThANaM vA / / 90||64|| pavvayabhUmI vAluyajalarehAsarisasaMparAehiM / / cauThANAI asuhANa vaccayAyo suhAgAM tu // 11 // 5 // ___ asuhapayaDINaM, pavvayasarisasaMparAehiM cauTThANio , bhUmIsarisatidvANioM, Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe vAluyasarisaduTThANio, jalarehAsarisasaMparAehiM egaTThANio / uktaM ca-"eyAo sattarasakammapayaDIo ca uvihabhAvapariNaya" ti, egtttthaann-dutttthaann-tidvaann-cutttthaannbhaavsNjuttaa| kaI? aniyaTTiaddhAe saMkhejjesu bhAgesu gaesu eesi kammANaM egaTThANigo rasabaMdho havai / sesA tiNi vi saMsAratthANaM / pavvayarAyasamANakohassa cauThANigo raso / bhUmIrAisamANassa tihANigo raso / vAluyaudagarAisarisassa duTThANigo / / vivarIyaM suhapayaDINaM jalarehA-vAluyarehAsarisacauThANio rasabaMdho bhUmIrehAsarisatAratammena tiThANio rasabaMdho pavvayarehAsarisaduTThANio rasabaMdho / asuhapayaDipaNasahINaM evaM cevaH navaraM vivarIyaM bhANiyavvaM // 9165 / / ghosADainiMbuvamo asubhANa subhANa khIrakhaMDuvamo / egaTThANo u raso aAMtaguNiyA kameNiyare // 12 // 16 // asubhapayaDINaM ghosADIrasaM niMbarasaM addahaNe nidarisaNaM / subhapayaDINaM icchurasaM mAhisaM khIraM addahaNe nidarisaNaM / vivAgeNa savvathovo vivAgo egaTThANie 1 / duTThANie aNaMtaguNo 2 / tihANie aNaMtaguNo 3 / cauTThANie aNaMtaguNo 4 / uktaM ca-ghosADainiMbANa jAirasatullo egaThANiraso / tassa vi ya NegabheyA / jahA pANIyadumAgatibhAgacaubhAgasaMmissAi jAva aMtimo rasalavo bahupANImisso va // 93 / / 96 / niMbuccharasAINAM duticaubhAgA puDho kaDhijjaMtA / , kila ikkabhAgasesA duticauThANA rasA kamaso // 13 // 17 // niMbaraso ucchuraso sabhAvattho egaTThANio / do bhAgA kaDhijjati, egabhAgaseso dutttthaannio| tayo bhAgA kaDhijjaMti, ekkabhAgaseso tiTThANio raso / cattAri bhAgA kaDhinjaMti ekabhAgaseso cuhaannio63||17| aNubhAgabaMdho smtto|| iyANi paesabaMdho bhaNNaiigadugaNugAi jA abhavaNAMtaguNasiddhAMtabhAgANU / khaMdhA uralociyavaggaNAu taha agahagAMtariyA // 6 // 18 // . egaparamANU , do paramANU , tiNNi paramAraNU , jAva dasaparamANU khaMdhoH saMkhejjaparamANu asaMkhejjaparamANU khaMdho aNaMtaparamANU khaMdho / te savve aggahaNajogA / aNatANaMtaparamANU khaMdho aggahaNajogA jAva abhavasiddhiehiM aNaMtaguNo khNdho| sA urAliyagahaNajogA vaggaNA jahaNNA paramANuvuTThIe aNaMtAo vaggaNAo jAva ukkoso / tassuvari orAliyaaggahaNavaggaNA egottariyAo jAva aNaMtAo / / 64|18|| kamaso viuvizrAhArateabhAsANapANamaNakamme / Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 35 anubhAgabandhasya tathA pradezabandhe vargaNAsvarUpasya prarUpaNam iMya vaggaNA'vagAho UNUNaMgulaasaMkhaMso // 15 // 11 // - tassuvari veuvviyagahaNavaggaNA / tassuvariM veubviyaaggahaNavaggaNA / tassuvariM AhAragagahaNavaggaNA | tassuvariM AhAragaagahaNavaggaNA / tassuvari teyagasarIragahaNavaggaNA / tassuvari teyagasarIraaggahaNavaggaNA / tassuvari bhAsAgahaNavANA / tassuvari bhAsAaggahaNavaggaNA / tassuvari ANapAguggahagavaggaNA / tassuvari ANupANuaggahaNavaggaNA / tassuvari maNajogaggahaNavaggaNA / tassuvari maNa aggahaNavaggaNA / tassuvari kammaNasarIrajogA gahaNavaggaNA / iya vaggaNA / iyavaggaNAvagAho"tti, orAliyavaggaNANaM aMgulaasaMkhejjabhAgo avagAho / sesANaM UNayaro, jAva kmmigsriirvggnnaao||65||6|| egottarA abhavvANaMtaguNA aMtaresu aggahaNA / . sabahi juggajahannA niyagAMtasAhiyA jiTThA // 16 // 10 // "egItara"tti, te ogaliyasarIrajahaNNavaggaNaM Adi kAUNa egottaravuDIe tAva gayA jAva kammaNasarIraukkosA vaggaNA / 'abhavvANaMtaguNa'tti, aMtaraMtare ya aggahaNapAuggAo vaggaNAo jahaNNAo vaggaNA ukkosA aNaMtaguNA | ko guNakAro ? / abhavasiddhiehiM aNaMtaguNo, siddhANamaNaMtimo bhaago| evaM sambantha / "sabahi~ jogajahaNa"tti, samvesi joggavagaNANaM jahaNNAo ukkosA visesAhiyA / ko viseso ? / tasseva aNaMtimo bhAgo / evaM savvattha / uktaM ca-"jAva tassupari ege rUve chuDhe / kammagasarIradaThavavagaNA jahannAipaesottarA jAgha ukkosaa| jahaNNA ukkomA visesAhiyA / ko viseso ? tasseva aNaMtimo bhaago|" kammaigasarIradavyavaggaNA nAma aTThavihassa kammaspta gahaNaM pavattai / taM jahA-nANAvaraNIyassa daMsaNAvaraNIyassa, veyaNIyassa, mohaNIyassa, Auyassa, nAmassa, goyassa, aMtarAyassa jANi ya davyANi ghetUNa nANAvaraNIyattAe jAva aMtarAitAe pariNAmiti jIvA tANi davyANi kammagasarIradavvavaggaNA // 16-100 // 'jogaNurUvaM girihaya succiya daliyaM jiyo pariNamei / bhAsANApANumaNociyaM ca avalaMbae dab // 17 // 101 // jogehiM puvuttahiM. tadaNurUvaM ti, tesiM aNurUvaM tadaNurUvaM ti bhaNNamANA orAliyAdao saMbajjhati / ahavA jogehiM tavaNurUvaM ti ukkosANukkosajahaNNajoge puggale vaa| kiM bhaNiyaM hoi ?, bhaNNai,-jahaNNa jogajogissa thovA puggalA gahaNamiti / ukkosajogissa bahugA puggalA gahaNameMtitti bhaNiya hoi / 'pariNAmiya gihiUNa paMcataNu"tti "pariNamiha"ti tabbhAvatAe pariNAmei / jogehiM tesiM aNurUve poggale ghettUNa orAlAIhiM sarIrehiM pariNAmei jahA - 1. vivaraNaM punaH 'jogehi tayaNurUvaM pariNAmiya gihiUNa paMtagR / pAoge cAlabai bhAsANupANumaNattaNe khaMghe / / 17 / 10 / / " iti gAthApAThamanusRtya kRtam / Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkSmArthavicArasAraprakaraNe agaNivaNaM pakhittaM agaNittAe pariNAmei, tahA jIvo vi jogehiM tappAoge poggale ghettaNaM orAliyAisarIrattAe pariNAmei / "pAoge cAlaMbaI"tti, bhAsAipAugge poggale avalaMbai / jahA pAyAivigalo uTThANacaMkamaNAINi kAukAmo laDhi avalaMbai muyai ya kAraNaM paDuccA evaM jIvo vi "bhAsANupANamaNattaNe khaMghe" tti, bhAsAANupANumaNujoge ya khaMdhe avalaMbittA bhAmAANupANumaNattaM ya pAriNAmiya muyaMi tti bhaNiyaM hoi / / 97 / / 101 / / appayarapayaDibaMdhI ukkaDajogI ya sannipajjatto / kuNai parasukkosaM, jahannayaM tassa vaccAse // 18 // 102 // mUlapayaDI vA uttarapayaDI vA jo thovAu baMdhai, ukkaDajogI-ukkosajogI muNNI pajjattago savvavisuddho ukkosagaM paesaM baMdhai / jahaNNayaM tassa vivarIyaM / uktaM ca- .. "suhamanigoyA pajjattagassa paDhame jahaNNage joge| sattaNhaM pijahaNNo AugabaMdhe vi aauss||98||102|| aTThavihabaMdhagassa aTThahiM bhAgehiM daliyaM kIrai / tassa appAbahuyaMgahiyadaliyassa bhAgo bahuThikammesu hoi kmvuddddo| veyalie sabbovari tassa phuDuttaM na jeNappe // 11 // 10 // Auyassa thovabhAgaladdhaM / jo tettIsaM sAgarovamAiM ukkosaTThI / nAmassa goyassa dohAvi tullo visesaahio| jao vIsaM mAgarovamakoDAkoDI ukkosA TiI / nANAvaraNIyassa daMsaNAvaraNIyassa aMtarAgassa tiNha vi tullo visesAhio / jao tIsaMsAgarovamakoDAkoDIo ukkosahII / mohaNIyassa visesaahio| jao sattarikoDAkoDI ukkosA ThII / veyaNIyassa visemaahio| jao tassa phuDattaM na jeNa appA / suhaM vA duhaM vA appadalieNa na aNu havijai // 66 / 103 // uttarapayaDINaM bhaNNai payaDINa savvaghAINa hoi niyajAidalaNataMso / bajhatINa vibhajjai sesaM sesANamaNusa mayaM // 100!104 // dasaNAvaraNIyassa nava uttarapayaDIo savvaghAI cha payaDIo, bhAgaladdhaM daliyaM savvatthovaM desaghAI tiNNi payaDIo, bhAgaladdhaM daliyaM aNaMtaguNaM / nANAvaraNIyassa uttarapayaDIo paMcA egA payaDI savvaghAI, bhAgaladdhaM daliyaM savvatthovaM desaghAipayI cattAri, bhAgaladdhaM daliyaM aNaMtaguNaM / aMtarAyassa uttarapayaDIo paMca, paMca vi desaghAI, paMca pi bhaago| mohaNIyassa uttarapayaDIo chavvIsaM savvaghAI teraha, bhAgaladdhaM daliyaM savvatthovaMH desaghAI vi teraha, bhAgaladdhaMdaliyaM aNaMtaguNaM / "vajhaMtoNaM" ti, Auyassa uttarapayaDIo cattAriH babhaMtiyassa ya bhaago| nAmassa aTThabaMdhaTTANA / tevIsA, paNavIsA, chavvIsA, aTThAvIsA, uguNatIsA, tIsA, egatIsA egA jasakittI 11 bajhaMtassa bhAgo // 100||104 / Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradezabandhe svAmitva-dalavibhAjanayostathaikAdazaguNazreNInAM bhaNanama / 37 "korai jieNa heUhi pagaiThiirasapaesao jaM taM / mUluttaglU aDavaNNasayapabheyaM bhave kammaM // " eyaM jahAjoggaM pAe vakkhAyaM / iyANi jahAvagameNa pasaMgAgayaM Aimadese va lakhiyaM sammattadesavirayAi bhaNNaisammatta1desarasaMpunaviraiuppattiNavisaMjoe 4 / daMsaNakhavae 5 mohassa samaga6uvasaMta7khavage ya 8 // 101 // 105 / / sammattuppattiguNaseDhI 1, sAvagaguNaseDhI 2, saMjayaguNaseDhI 3, aNaMtANuvaMdhivijojaNa. guNaseDhI 4, daMsaNamohakhavagaguNaseDhI 5, carittauvasAmagaguNaseDhI 6, uvasaMtakasAyaguNaseDhI 7, khavagaguNaseDhI 8 // 101 / 105 / / khINAitisu ya 11 saMkhaguNaguNatomuhuttakAlAu / guNaseDhI ikkArasa kamAdasaMkhaguNadaliyAu // 102 // 106 // khINamohaguNaseDhI ha, sajogikevaliguNaseDhI 10, ajogikevaliguNaseDhI 11 // "asaMkhaguNase diudaya"tti, savvatthovaM sammattuppAyaguNaseDhIe daliyaM / sAbagaguNaseDhIe asaMkhejjaguNaM, jAva sajogikevaliguNaseDhIe asaMkhejjaguNaM, ajogikevaliguNaseDhIe daliyaM asaMkhejjaguNaM / tamhA udayaM pi paDucca aMsaMkhejjaguNaM / evaM "tavivarIo kAlo asaMkheja guNaseTi" tti, kAlaM paDucca vivarIyAu / savvatthovo ajogikevaliguNaseDhikAlo / sajogikevaliguNaseDhikAlo saMkhejjaguNo / evaM saMkhejjaguNo / saMkhejjaguNo jAva sammattuppattiguNaseDhikAlo / ThavaNA- esA paDhamA / sesAo etto uccatteNaM saMkhejjaguNahINAo sNkhejjgunnhiinnaao| uvari pohatteNa visAlAo visAlAo kAyavvAojAva ajogikevliss| tthvnnaa-(1)| kahaM ? asaMkhejjaguNaM 2 daliyaM / bhaNNai,-sammattauppAino micchaddiTTI so kammadavvaM thovaM thovaM khavei sammattanimittaM / mammattaM paDivanassa tao asaMkhejjatamAe seDhIe bhavai / tao desavirayaguNaseDhI asaMkhejjaguNA, desovarayattAo / tao saMjayaguNaseDhI asaMkhejjaguNA, savvovaramattAo / aNaMtANuvaMdhiguNaseDhI asaMkhejjaguNA / heDillANaM tihaM / tattha saMjamaM paDucca tigaraNasahio aNaMtANubaMdhiNo khavei tti kAuM / tao daMsaNamohakhavagaguNaseDhI asaMkhejjaguNA / jeNa aNaMtANubaMdhiNo khavittu visuddhayaro daMsaNatigaM khavei / ee savve aseDhigayassa labhaMti / kasAyauvasAmagassa guNaseDhIpaDivaNNA samae samae aNaMtaguNavisohIe caTaMti / uvasaMtaguNaseDhI asaMkhejjaguNA / savvaThIiuvvaTTaNAe laddhamiti kaauN| guNaseDhI parUvaNA bhaNiyA kammapaMyaDisaMgahaNicuNNIo // 102-106 // guNaseDhI dalarayaNA'NusamayamudayAdasaMkhaguNaNAe / eyaguNA puNa kamaso asaMkhaguNanijjarA jIvA // 10 // 107 // evaM guNaseDhIdalarayaNavihimAha-uktaM ca Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe uvarillaThiIhito ghettUNaM puggale u so khibaha / udayasamayammi thovA tatto u asaMkhaguNiyAu / 1 // bIyammi khivai samae taie tatto asaMkhaguNiyAo / evaM samae samae aMtamuhuttaM tujA punnaM // 2 // daliyaM tu giNhamANo paDhame samayammi thovayaM giNhe / uvarillaTThIhito bIyammi asaMkhaguNiyaM tu // 3 // giNhai samae daliyaM taie samae asaMkhaguNiyaM tu / evaM samae samae jo carimo aMtasamao tti // 4 // seDhIya kAlamANaM doNha vi karaNANa samahiyaM jaann| khijjai sA udaeNaM jaM sesaM tammi pakkhevo // 5 // sammattuppAyaguNaseDhIadhikAro bRhatsattarIcuNNIo uddhariyo / sesANa vi pAeNaM esA vihI dalarayaNAe / kiMci viseso vi saMbhAvijjai / so ya suttAo nAyavyo / eyaguNA puNa kamaso asaMkhaguNanijjarA jIvA | micchadiTThIo avirao visuddhayaro / avirayAo desavirao visuddhayaro / evaM ajogikevalI jAva / evaM nijjarA vi kamaso asaMkhaguNiyA ya // 103 / / 107 // guNaTThANagesu jahaNNukkosaaMtaramAha paliyAsaMkhaMtamuhU sAsaNaiyaraguNayaMtaraM hassaM / micchassa be chasaTThI iyaraguNe puggaladdhaMto // 104||108 // sAsAyaNassa aMtaraM jahaNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaM / kahaM 1 sAsaNacAgAo micchattaM gao micchatte niyamA sammatta uvvalei / uvvalaNasaMkameNaM so ya paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM uvvalei / tao sammAmicchattaM uvvalei / chavvIsasaMtakammio bhavai / tao puvvakameNa karaNaM karittA koi sAsaNaM gacchijjA / evaM sAsaNassa paliovamassa asaMkhejaibhAgaM jahaNNaM aMtaraM / sesANaM uvasaMtaM jAva aMtomuhuttaM jahaNNayaM aMtaraM dasaNhaM / micchadidvissa ukkosa aMtaraM do chAvaTThIo sAgarovamANaM / iyaraguNe dasa, tesiM aMtaraM ukkosaM puggalapariyaTTassa-'ddhaM desoNaM / / 104||108 // "puggalapariyaha" iti kiM ? dave khitte kAle bhAve cauha duha bAyaro suhumo / hoi agAMtussappiNiparimANo puggalaparaTTo // 105 // 10 // ____davvao puggalapariyaTTo, khittao puggalapariyaTTo kAlo puggalapariyaTTo, bhAvao puggalapariyaTTo / evaM caunviho / ekakekko vi duviho, bAyaro suhumo ya / / 105 / / 106 // . tattha davvao puggalapariyaTTamAha utaNumaNavaipANuttaNeNa pariNamiya muyai savvaaNU / egajitro bhavamabhiro jattiyakAleNa so thUlo // 106 // 110 // orAliyasarIraM viubviyasarIraM teyagasarIraM kammagasarIraM pariNAmittAe maNattAe (vaittAe) UsAsanAe pariNAmittA ya sabaloyapuggalA egeNaM jIveNaM jattiyakAleNaM bhayaMteNaM mukkA, so vAyarapariyaTTo // 106 // 110 // Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnakeSu jaghanyotkRSTAntarasya pudgAlaparAvartasvarUpasya varNanama [ 36 * sattarAhayareNa u iya phusaNe suhumadavvapariyaTTo / arANe cautaNusu kameNimeNa taM biti duvihaM pi // 107 // 111 // cauNhaM sarIrANaM, tihaM maNavaipANue, egayareNaM savvaloyapuggalA pariNAmittA egajIveNaM mukkA ThavejjA tayA suhumo davvapariyaTTo / 'aNNaM cautaNusu" aNNeAyariyA jayA cauhiM sarIrehiM savvapuggalA pariNAmiya 2 mukkA havejjA, tayA bAyaro davvapariyaTTo / jayA cauNha egayareNaM, tayA suhumapoggalapariyaTTo // 107||111 / / logapaeso 1 sappiNisamayA 2 aNubhAgabaMdhaThANA ya 3 / puTThA maraNegA jayA kamukkamA bAyarutti tayA // 108 // 112 // logo.cauddasarajjU , tassa AgAsapaesA / osappiNigahaNato avasappiNi vi gahiyA / jahA divase gahie rAI vi gahiyA / tesi jattiyA samayA / aNubhAgabaMdhajjhavasANaTThANA / logapaesA aNaMtaraparaMparaapuNaruttaM jayA maraNeNa phAsiyA ThavejjA, tayA cAyaro khettapuggalapariyaTTo / evaM osappiNisamayA phAsiyA havejjA, tayA bAyaro kAlapuggalapariyaTTo / evaM aNubhAgaTThANA vi / navaraM savvesu aNubhAgavaMdhANesu aNaMtaraparaMparaapuNaruttaM udae vaTTamANo marijjA, tayA bAyaro bhAvapuggalapariyaTTo // 108 // 112 / / puTThANAMtaramaraNeNa puNA jayA te tayA bhave suhume / poggalapariyaTTo khitakAlabhAvehi~ iya neyo||10||113|| "aNaMtaramaraNeNaM ti eso AgAsapaeso vivakkhijjai / tattha paese sa u puNo tasseva aNaMtaraM jai marai, tao tassa lekhae gaNijjai / aNNattha mao na gaNijjai / evaM aNaMtaramaraNa sabalogaAgasapaesA phAsiyA havejjAH tao suhamo khettapoggalapariyaTTo / "osappiNi. samaya" tti osappiNIe paDhamasamao vivakkhijjai / tao samaUNAo vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo aikkaMtAo bIyasamae maraNavArao jai tattha tao lekhae gaNijjai / annattha mao na gaNijjai / evaM aNaMtaramagNeNa vIsANaM sAgarovamakoDAkoDINaM jattiyA smyaa| jayA savve aNaMtaramaraNeNa phAsiyA havejjA tao suhumo kAlapuggalapiriyaTTo / ThavaNA (1) // 106 / 113 / / samayabhavasuhumayagaNI asaMkhalogA to asNkhgunnaa| teU takkAyaThiI kamaso aNubhAgaThANA ya // 11 // 123 // __ egasamae bhavA-jAyA-uppaNA egaLaM / asaMkhejjANaM logANaM attiyA AgAsapaesA, tattiyA suhumaagaNikAiyA egasamaeNa uppajjati maraMti yA te vivakkhayA thovA 1 / tehito teokAiyA jIvaMtagA asaMkhejjaguNa 2 / tao teukAyakAyaThiI asaMkhejjaguNA 3 / tao aNubhAgabaMdhajjhavasAyaTThANA asaMkhejjaguNA // tesi jahaNNagamajjhimaukkosameyANaM aNegA Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkSmArthavicArasAraprakaraNe bheyA / kahaM ?, bhnnnni-baahullo| causamayaTThAI, tao ahiyA jAva aTThasamayaTThAI / tao hINA jAva uvakosagA dusamayaTThAI / uktaM cacaurAI jAvaDhagametto jAvaM dugaM tu samayANaM / pajjattajahaNNAi jAvukkosaM ti ukkosaM // 1 // * causamayaTThAI asaMkhejjA patteyaM patteyaM jAva dusamayaTThAI vi asaMkhejjA / ao bhaNNai aNegA bheyA / eemi jo jahaNNago aNubhAgabaMdhajjhAsAyaTThANo so vivaskhijjai / tassodae mao bIo aNubhAgabaMdhajjhavasAyaTThANo aspubhAgapalicheehiM visesiyaro jai tattha mao lekhae gaNijjA aNNattha mao na gaNijjai / evaM bIyAu taio aNubhAgabaMdhajjhavasAyaTThANo aNubhAgapalicheehiM visesiyaro / evaM taiyAo cauttho, cautthAo paMcamo, jAva ukkosago aNubhAgabaMdhajjhAsAyaTThANo / evaM aNubhAgavaMdhajjhavasAyaTThANA aNaMtaramaraNeNa jayA phAsiyA havaMti, tayA suhumo bhaavpugglpriytttto| ekkekko aNaMtAhiM uvasappiNiavasappiNIhiM nihAi // 116 / 123 / / bhaNiyA puggalapariyaTTaparUvaNA lesao kiMci / iyANiM pasaMgAgaya jogaTThANA bhaNNai-. jogaTThANA seDhIasaMkhabhAgo tayo asaMkhaguNA / payaDIbheyA tatto ThiibheyANukkameNa tayo // 110 // 11 // savvatthovA jogtttthaannaa1|to payaDIbheyA asaMkhaguNArAtao ThIbheyA asaMkhaguNA3 / / 110 // 114 / / ThibaMdhajhavasAyA tatto aNubhAgabaMdhaThANANi / to'gAMtaguNA kammapaesA tatto ya rasacheyA // 111 // 115 / / to ThIibaMdhajjhavasAyaTThANA asaMkhaguNA 4 / tao aNubhAgabaMdhajjhavasAyaTThANA asaMkhaguNA 5 / tao kammapaesA agaMtaguNA 6 / tao aNubhAgapaliccheyA aNaMtaguNA // 111 // 115 / / dAragAhAo / jogahANA kahaM ? khetta suhumaM kAlAu jeNa aMgulapaesaseDhIe / samayapaesavahAre asaMkhayosappiNI huMti // 112 // 116 // .. sugamA // 112 // 116 // caudasaranjU logo budrikayo hoi sattarajjughaNo / taddIhegapaesA seDhI payaro ya tavvaggo // 113 // 117 // sugamA / seDhIe asaMkheyabhAgo jogaTThANANi savvANi ti|| jogo viriya thAmo ucchAhaparakkamo tahA ceTTA / sattI sAmatthaM ti ya jogassa havaMti pajjAyA / / " tesi ThANANi jogaThAgANi / savvajahaNNAo jogaThAgAo ADhavittu aNaMtaraNataraM visesAhiyaM jogaThANaM / eyAe jogavuDDIe tAva gayaM jAva ukkosagaM jogaThANaM ti / "sevia. saMkhejjaimo"tti, tANi savvANi jogaThANANi kettiyANi 1, logaseDhIe asaMkhejjaIme bhAge rajjughaNo / Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogasthAnAdisaptapadArzalpabahutva-kSetra sUkSmatva-sUcI zreNi-pratara-prakRtibhedAdikathanam [41 jattiyA AgAsapaesA tattiyANi jogaThANANi savvANi vi / / 113 // 117 / / dAraM / payaDIu asaMkhijjA jaM yohiduge vi tAratammeNAM / assaMkhalogakhapaesapamANA huMti kila bheyaa||114||118|| "jogo hi jIvaviriyaM, taM bheyA hoti phuDamasaMkhejjA / tatto vi pagaDibheyA asaMkhaguNiyA viNihiTThA / jamhA ohivisa bho ukkoso samvabahuyasihisUI / jettiamettaM phusai tettiyamettappaesamamA / tattAratammabheyA jeNa bahU hoMti AvaraNajaNiyA / teNAsaMkhaguNattaM payaDINaM jogao jANa / " uktaMca-"savvabahuagaNijIvA niraMtaraM jattiyaM bhvejjaasu| khettaM savvadisa gaM paramohIkhettanihiTThA / / " // 114 // 118 / / dAraM / zrA jiThiI hassaTTiIu samauttarA ThiITANA / savvapayaDIsu evaM sambajiyANAM, pi ThiibheyA // 115 // 11 // kahaM ? ekkekkAe pagaIe jahaNNIu ADhavettu, tAe jAva ukkosiyA ThII / eesiM majjhe jattiyANi tAratammajogeNa samauttaravadriyANi ThIThANANi, tANi pagaisamUhehiMto asaMkhejjaguNANi / ekkekkammi asaMkheyA bheyA labbhaMti tti kAuM / / 115 / / 11 / / dAraM / ThiiThANe ThiThANe kasAyaudayA asaMkhalogasamA / aNubhAgabaMdhaThANA iya ikkekke kasAudae // 116 // 120 // nANAvaraNIyassa jahaniyAe ThIIe ThIinivvattagA kasAyaudayabheyA asaMkhejjANa loyANaM jattiyA AgAsapaesA tattiyA / bIyAe ThIIe ThInivvattagA kasAyaudayabheyA asaMkhejANaM loyANaM jattiyA AgAsApaesA tattiyA / puvvehito visesahiyA / taiyAe ThIIe ThInivvattagA kasAudayabheyA asaMkhejjANaM loyANaM jattiyAgAsapaemA tattiyA / puvvehito visesahiyA / evaM ThIIe ThIIe nivvattagA nANAvaraNIyassa jAva ukkosiyAe ThIe ThInivvattagA kasAudayabheyA asaMkhejjANaM loyANaM jattiyA AgAsapaesA tattiyAH kamaso visesaahiyaa| evaM sabbakammANaM savvapayaDINaM jahaNNaThIiM AI kAUNa samauttarAe sama uttarAe jAva uvakosiyaThIIe ThInivvattagA kasAyaudayabheyA asaMkhejjANaM loyANaM jattiyA AgAsapaesA tattiyA kamaso visesaahiyaa| navaraM Auyassa ThIe ThIe asaMkhejjaguNA / evaM ThIehito ThIbaMdhajjhavasAyA asaMkhejjaguNA ||daa|| . "aNubhAgabaMdhaThANA iya ekkekka kasAudae"ti, nANAvaraNIyassa jahaNNaTThInivvattago jo savvajahaNNo ksaaudo| tattha aNubhAgabaMdhaTThANA asaMkhejjANaM loyANaM jattiyA AgAsapaesA tattiyA / bIie kasAyaudae aNubhAgabaMdhaTThANA asaMkhejjANaM loyANaM jattiyA AgAsapaesA tttiyaa| taie kasAodae asaMkhejjANaM loyANaM jattiyaM AgAsapaesamANaM tttiyaa| evaM jahaNNaTThInivvattagANaM kammeNa kasAudayabheyANaM jAva ukkosao kasAyaudayabheo / tattha Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkSmArthavicArasAraprakaraNe asaMkhejjANaM loyANaM jattiyA AgAsappaesA tattiyA / evaM nANAvaraNIyassa jahaNNaTThII Adi kAUNaM savvaThIiThANesu jAva ukkosiyA tthii| ThIIe jahaNNakasAyaudayaM AI kAUNa jAva ukkosiyAe ThiIe ukkosao ksaaudo| tattha aNubhAgavaMdhaTThANA asaMkhejjANaM loyANaM jattiyA AgAsapaemA tattiyA / evaM savvakammapayaDINaM / ao bhaNNai-ThIbaMdhajjhavasANaTThANahito aNubhAgabaMdhajjhavasANaTThANA asaMkhaguNA ||116||120|daarN|| thovANubhAgaThANA jaharANaThiipadamabaMdhaheummi / bIyAi visesahiyA jA caramAe caramaheU // 117 // 121 // nANAvaraNIyasma jahaNNaTThIIe nivvattago jo savvajahanno kasAudayabheo so jahaNNaTThiIe paDhamo vaMdhaheU vuccai / tattha thovANubhAgabaMdhajhavasAyaTThANA "bIyAi visesahiya" ti, bIyaheue visesahiyA (taiae) cautthae heue visesAhiyA visesAhiyA jAva NANAvaraNIyassa jahaNNaThIIe caramo heU / tattha visesAhiyA / carimAo bIyaTThIIe paDhamo heU / tattha visesAhiyA / evaM jAva niraMtaraM visesAhiyA visesAhiyA jAva bIyaTThIIe caramo heU / evaM niraMtaraM visesAhiyA visesAhiyA jAva nANAvaraNassa ukkosaTiIe jo carimo ThIbheo / tattha jo carimo baMdhaheU / tattha visesAhiyA // 117 // 121 // iya asubhANa subhANa u vivarIyaM jiTThaThiicaramaheU / zrArambha nija aAusu ThiI TiiM pai asaMkhaguNA // 118 // 122 // evaM asubhapayaDINaM / "suhapayaDINaM vivarIyaM" ti, sAyAveyaNIyassa paNNarasa sAgarovamakoDAkoDI ukkosA tthiii| tassa jo carimo ThIbheo / tassa ya jo carimo baMdhaheU / tattha ya savvatthovA aNabhAgavaMdhajjhavasANaTThANA / ducarimAe visesAhiyA, ticarimAe visesAhiyA, evaM visesAhiyA jAva carimAe paDhamo baMdhaheU / evaM ducarimAe ThIIe jAva carimo baMdhaheU / tattha visesAhiyA / evaM visesAhiyA 2 jAva tasseva pddhmheuu| evaM kameNa osaramANA osaramANA jAva sAyAveyaNIyassa jahaNNAe ThIIe paDhamabaMdhaheU / tattha savvukosA aNubhAgaTThANA / evaM savvasuhapayaDIsu / Auyassa ThIIe ThiIe asaMkhejaguNA / ao bhannai ThiibaMdhajjhavasAyaTThANehiMto aNubhAgabaMdhajjhavasAyaTThANA asaMkhaguNA // 118 // 122 / / aMtimacauphAsadugaMdhapaMcavannarasakammaigakhaMdhe / abhavizrayaNaMtaguNie girAhai tattiyaaNU sme||121||124|| niddhaNhaM nisIyalaM, lukhuNhaM, lukkhasIyalamiti aMtimacauphAsAI duni gaMdhAI, paMca vaNNAI, paMca rasAI / "daviyaMti, ekkaM baddhaM aNaMtapaesiyaM aNaMtaparamANaNaM saMghAyaM / taM Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaNumAgabandhasthAna-tadadhyavasAyasthAna-karmapradezA-'vibhAgaparicchedAnAM saGkhyAyAzca nidarzanam [43 kiyatparimANamiti cet , abhaviyasiddhiehiM aNaMtaguNA, siddhANamaNaMtimo bhAgo, ettiyANaM - paramANaNaM samudAo ee khaMdhe savve vi tallakhaNA bhaNiyA / kittiyA te / / abhaviyANaM aNaMtaguNA, siddhANamaNaMtabhAgamettakhaMdhA egasamaeNaM gahaNaM kammattA iMti / evaM aNubhAgabaMdhajjhavasANaTThANAhiMto kammapaesA aNaMtaguNA ||120||124||daa|| gahaNasamae a jIvo niyapariNAmeNa jaNayai rasANU / samvajiyANaMtaguNe kammapaesesu savve // 121 // 125 // kammapuggalehito vi avibhAgapaliccheyA annNtgunniyaa| kahaM ?, bhaNNai,-jahA addahaNavisesAo sitthesu rasaviseso diTTho, tahA ajjhavasANavisesAo kammakhaMdhesu rasavisesohavai / ajjhavasANAI addahaNatullAiM / taMdulathANiyA kammapaesA / jo egammi sitthe raso vibhajamANo 2 bhAgaM na dei so avibhAgapaliccheo / evaM kammakhaMdhesu jo aNabhAgaraso so kevalanANeNaM vibhajamANo bhAgaM na dei ti so avibhAgapaliccheo vuccai / nArisA avibhAgapaliccheyA ekakekkammi kammapaesammi savvajIvANaMtaguNA lambhaMti / upataM cagahaNasamayammi * jIvo uppAei u guNe sapaJcayo / savvajiyAnaMtaguNe kammapaesesu samvesu // teNa kammapaesehito avibhAgapaliccheyA aNaMtaguNA // 121 / / 12 / / daar|| iyANi gaNaNAsaMkhANamAhasaMkhijjegamasaMkhaM parittajuttaniapayajuyaM tivihaM / evamaNaMtaM pi tihA jahaNamajhukkasA sabve // 122 // 126 // saMkhenaM egavihaM / egavihaM pitivihaM / taM jahA-jahaNNaM majjhimaM ukkosaM / asaMkhejjativihaM / parittAsaMkhenjaM, juttAsaMkhenjaM, asaMkhAsaMkhejja / ekkekkaM pi yativihaM / jahaNNayaM majjhimaM ukkosN| evaM aNataM pi tivihaM / parittANatayaM, juttANatayaM, aNaMtANatayaM / ekkekkaM puNa tivihaM / jahaNNaya majjhimaM ukkosaM ca // 122 // 126 / / saMkhejjagaM jaharaNaM ducciya majjhimamayo paraM bahuhA / jA ukkosaM taM puNa caupallaparUvaNAi imaM // 12 // 127 // saMkhejjayaM duvihaM / gaNaNAsaMkhejjayaM, uvamAsaMkhejayaM / gaNaNAsaMkhejayaM aNegavihaM / tattha jahaNNayaM docciya / majjhimamao paraM bahuhA aNegameyabhinnaM jAva sayaM sahassaM lakkhaM jAva culasI lakkhA puvyaMgaM bhavai / puvvaMgaguNiyA kameNa pattyaM patteyaM sattAvIsaM ThANA / te ya ime-puvvaM 2 tuDiyaMgaM 3, tuDiyaM 4, auDaMgaM 5, aDaDaM 6, avayavaMgaM 7, avayavaM 8, huhuyaMgaM 6, huhuyaM 10, uppalaMgaM 11, uppalaM 12, paumaMgaM 13, paumaM 14, NaliNaMgaM 15, galiNaM 16, ani uraMgaM 17, asthaniuraM 18, auyaMgaM 16, auyaM 20, nauyaMgaM 21, nauyaM 22, mauyaMgaM 23, mauyaM 24, Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 ] mRkSmArthavicArasAraprakaraNe cUliyaMgaM 25, cUliyaM 26, sIsapaheliyaMgaM 27, jAva sIsapaheliyaMte gaNaNAsaMkhANayaM cauNauyaM aMkaTThANasayaM / ao paraM upamAsaMkhejjayaM aNegavihaM jAva caupallaparUvaNAi imaM // 123 / / 127 / / jaMbuddIvapamANA cauro joguNasahassamogADhA / .. rayaNapaharayaNakaDe bhidiya puTThA vairakaMDeM // 12 // 128|| jaMbuddIvapamANA cattAri pallA ThavijjaMti / joyaNasahassaM avagAho rayaNappahAe paDhamaM rayaNakaMDaM joyaNasahasmaM bhidittA rayaNappahAe bIyaM vairakaMDaM tassa uvaritalaM puTThA / / 124 / 128 // pallANavaTThiyasalAgapaDisalAgAmahAsalAgakkhA / savve saveiaMtA uvariM sasihA ya bhariyavvA // 125 // 12 // annvtttthiypllaaslaagaapllpddislaagaapll3|mhaaslaagaapllN / / "samve"tti, cattAri vi joyaNalakkhaM AyAmavikkhaMbheNaM tiuNaM savisesaM pariraeNaM, joyaNasahassaM ogAheNaM, "savehaya"tti, aTThajoyaNiyAe veiyAe uccatteNaM uvariM sihAe samaM bhArayavvA / / 125 // 129 // to kappaNAi keNai sureNa paDhamo dharettu vaamkre| ikkikkaM dIvudahIsu sarisavaM khivitra nniviyo||126||130|| to kappaNAe keNai sureNa paDhamaM aNavaTThiyapallabharittA, vAmahatthe dharittA, ukkhitto / egA salAgA dIve, egA samudde, puNA egA salAgA dIve, egA samudde, jAva ekkakkeNa niDio // 126 // 130 // dIve jatthudahimmi ya tadaMtameva paDhamaM va taM bhariuM / puro khiva ikkikkaM dIvudahisu niTThie tmmi||127||13|| dIve vA samudde vA jattha carimA salAgA ThiyA taM ceva tattiyapamANaM aNavaTThiapalla' joyaNasahassaM ogAheNaM, aTThajoyaNANi uccatteNaM, "tadaMtameva paDhamaM va taM bhari"ti, taM ceva aNavaThThiya pallaM paDhamaM bharittA purao khivai / "ekkeke"tti, jattha dIve vA samudde vA carimA salAgA ThiyA / tao parao egA salAgA dIve egA samudde jAva ekkekeNa niTThio // 127 // 131 // khivasu salAgApalle sarisavamegaM puNo tadaMtaM taM / putvaM va bharisu khivasu a purayo puNa tammi niTThavie // 128 // 132 // salAgApalle egaMsarisavaM khiva / 'puNo tadaMtaM" dIve vA samuddevA jattha carimA salAgA ThiyA puNo tattiyapamANaM avaTThiyapalla bharasu khivasu ya purao / jattha carimA sarisavA ThiyA tAo purao khiva / tammi niThie // 128 // 132 // Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saGkhyAsvarUpam bIyaM salAgapalle khiva sarisavamevameva puNa taMiyaM / iya puNarattaNavaTThiabharaNaviretraNasalAgAhi // 12 // 133 // bIyaM sarisavaM salAgapalle khivasu / evameva puNo taiyaM puNaruttaM aNavadviyaM, salAgA, puNaruttaM aNabar3hiyaM, salAgA, puNaruttaM aNavaTThiyaM bharaNavireyaNasalAgAhiM // 129 // 133 // ... purANo salAgapallo puvvakamAgayaNavaTThiyo ya tyo| sucitra salAgapallo ukkhippai khippai a puro||130||134|| . salAgapallo bhario / puvvakameNa Agao aNavaDhio vi bhario / jAhe salAgapallo sarisavaM na paDicchai, tAhe so vi ya salAgapallo ukkhippai khi pai ya purao jattha salAgA na pddiyaa||130||134|| puvakamaniTiThae tahimegaM khiva sarisavaM tajhyapalle / puvaM va niThiaMte aNavaTThiapallameva khiva // 131 // 135 // puvakamaniTThie salAgapalle, paDisalAgApalle egA salAgA khivasu "pudhvaM va nihiyate" jattha carimA salAgA. ThiyA (tao parao) [tattiyapamANaM] aNavaTThiyapalla [bharittA] khivasu // 131 / / 135 // ... puNa tammi niThie khiva salAgapallammi sarisavaM ikkaM / annunnaNavaThyiyo salAgapallaM puNo bharaha // 132 // 136 // puvakameNa niTThie, salAgA salAgapalle khivasu / evaM annvddhio| salAgapallo puNo bharasu / tadaMtaM aNavaTThiyapallaM bharittA khivasu, salAgA khivasu / puNo tadaMtaM aNavaTThiyapallaM bharittA khivasu / evaM puNaruttaM jAva puNNaM // 132 // 136 / / teNa puNa paDisalAgApalle bhariyammi dosu a tameva / Uddharitra punvavihiNA sarisavamevaM khiva cautthe // 133 // 137 // teNa salAgApalleNa kameNa paDisalAgApallaM bhariyaM / "dosu ya"tti aNavaTThiyapallaM salAgApallaM ca do vi bhriyaa| "uDariya"tti tAhe paDisalAgApallaM, ukkhippai puvvakkameNa jattha na paDiyA salAgA, tassa parao khippai, puvakameNa niTThie, egA salAgA khiva cautthapalle // 133 // 137 // itra paDhamehiM bIyaM tehiM taiyaM tu tehi a cautthaM / bharaNuddharaNavikiraNaM tA kajjaM jA phuDA cauro // 134 // 138 // Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 ] sUkSmArthavicArasAraprakaraNe paDhamehi aNavaTThiyapallehiM ekkekkAe salAgAe salAgApallaM bharasu / bIhi salAgApallehiM ekkekkAe salAgAe paDisalAgApallaM bharasu / taiehi paDisalAgApallehiM ekkekAe salAgAe mahAsalAgApallaM bharasu / bharittA ukkhippaMti uphkhivittA egA dIve egA samudde vikkirijaMti, jAva kameNa cattAri vi puNNA / 134 // 138 // paDhamatipalluddhariyA dIvudahI pallacausarisavA ca / savvo vi esa rAsI rUvUNo paramasaMkhijjaM // 135 // 13 // paDhame tihiM tihiM pallehiM dIvasamuddesu je pazkhittA sarisavA, te uddhariyA, caupallasarisavA ya / "savvo vi esa rAso rUvUNo paramasaMkhejjo' esa sarisavanicao rUvRNo paramasaMkhejjayaM jeThaM / emeva rUvajuo parittA'saMkhayaM jahaNNaM // 135 // 139 / / 'taM vivariya ikkikke ThANe ThAvesu tatti rAsiM / arANurANabbhAse tANa hoi cautthaM asaMkhijjaM // 137 // 140 // jAvaiyA sarisavA tAvaiyA patteyaM patteyaM rAsIo Thaviti / tAo kappaNAe dasa dasa sarisavA u dasa rAsIo kIrati / aNNuNNabbhAse tANa hoi koDIsahassaM tu / / 137 // 14 // taM puNa jaharANajuttaM zrAvaliyAe vi ettithA smyaa| ekamA biticaupaMcame a arANurANaabhAse // 138 // 141 // cautthaM / "eyakamA SiticaupaMcame ya aNNuNNaanbhAse", cautthassa aNNuNNamAse sattamaM asaMkhAsaMkhayaM hoi / sattamassa aNNoNNabbhAse paDhamaM parittANaMtayaM hoi / paDhamassa aNNoNNabbhAse cautthaM juttANatayaM hoi / cautthassa aNNoNNamAse sattamaM aNaMtANatayaM hoi // 138 // 14 // ettiyamuttaM sune annamayamayo cautthayamasaMkhaM / vaggiyamikkasi jAyai jahannayamasaMkhayAsaMkhaM // 140 // 142 // ettiyaM sutte / aNNassa Ayariyassa maeNaM cautthaM asaMkhejjaM ekkavAravaggiyaM sattamaM. asaMkhAsaMkhayaM bhava // 140 / / 143 // rUvajugraM taM majha savvahi svaNamAimukkosaM / taM vaggiuM tivAraM dasa pakkheve khivasu ee // 141 // 143 // 1. "iya tivihaM saMkhejjaM asaMkhayamio u jeTusaMkhejjaM rUvajuyaM saMjAyai jahaNNayArittAsaMkhaM // 136 // ini gAthA-'nyatrAsti, iha punarvRttau naadhikRteti| 2 'saptamaasaMkhapaDhamaca usaptamA-'NatayA ya / hoti kamA rUvajuyA te majhA rUvUNA pacchimukkosA // 13 // iti gAthA-'nyatra vidyate, bhatra vRttau naadhikRteti| Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saGkhyAsvarUpam [4. "taM vaggiya tivAraM"ti taM kappaNAe sayaM 100 / ekkavAravaggiyaM 10000 / bIyavAravaggiyaM 100000000 / taiyavAravaggiyaM 10000000000000000 / taha vi ukkoso na bhavai tao dasapakkhevA khippaMti / te ya ime // 141 / 143 / / logAgAsapaesA 1 dhammA2dhammezgajIvadesA ya 4 / . . davaTThiyA NigoyA 5 pateyA ceva bodhavvA 6 // 142 // 144 // caudasarajjU logo, tassa paesA paDhamaM 1 / dhammatthikAyapaesA bIyaM 2 / adhammasthikAyapaesA taiyaM 3 / egajIvappaesA cautthaM 4 ! 'davvaTThiya'tti bAyara-suhumanigoyapajjattA-'pajjattagacaukkasarIrarAsI paMcamaM 5 / 'patteya'tti pattesarIrA te ya aTThAvIsAe jIvaTThANesu jIvarAsI ch86||142||144|| ThibaMdhajhavasAyA 7 aNubhAgA 8 jogachetrapalibhAgA 1 / dorAha ya samANa samayA 10 asaMkhapakkhevayA dasa vi||14||14|| "ThiipaMdhajhavasAya"tti kasAyodayabheyA sattamaM 7 / 'aNubhAga'tti, aNubhAgabaMdhajjhavasAyA aTThamaM 8 / "jogacheyapalibhAga"tti, jogo jIvaviriyaM so buddhIe chijjai chijjamANo chijjamANo jAhe bhAgaM na dei tAhe so jogapalibhAgo vuccaitti / te ya egajIvassa asaMkhejjANaM logANaM jAvaiyA AgAsappaesA tAvaiyA avibhAgApaliccheyA diTThA / uktaM ca"paNNAcheyaNacchiNNA logAsaMkhejjagappaesasamA / avibhAgA ekkekke hoMti paese jahaNNeNaM // " / "doNha samANa ya samaya"ci donni, osappiNIussappiNIo, tAsiM jA samayarAsI esa dasamo 10 / ee dasa pakkhevA pakkhittA taha vi ukkosaM na bhavai / / 143 // 14 // puNa vaggie tikhutto tammi bhave lahuparittayANaMtaM / / to tattivArAyo tattimitta Thavasu rAsI // 144 // 146 // to punvakkameNa tiNNi vArA vaggijjai / tao ukkosaM asaMkhejjAsaMkhejao laMpiUNa . jahaNNe paricANaMtae paDiyaM // 144 // 146 // tANarANoraNabbhAse juttANataM jahaNayaM bhavai / evaina abhavajiyA rAsimmi avaggie tmmi||145||147|| kaMThA // 145 / / 147 // jAyamaNaMtANaMtaM jahaNayaM taM ya vaggasu tivAraM / taha viparaM taM na bhave, to khivasu ime cha pakkheve // 146 // 14 // Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48] sUkSmArthavicArasAraprakaraNasamAptiH puvvakameNa tivArA vaggija taha vi ukkosaM na bhavai / tao cha pakkhevA khipati // 146 // 148 // siddhA 1 nigoyajIvA 2 vaNassaI 3 kAla puggalA ceva 5 / savamalogAgAsaM 6 chappee'gAMtapakkhevA // 14 // 14 // siddhANaMtA: tesiM rAsI paDhamaM 1 / "nigoyajIva" tti suhumabAyaranigoyapaUttApaJjattagaghaukkajIvarAsI bIyaM 2 / "vaNassai"ti nigoyacaukkajIvA patteyavaNA ya vaNassaI buccaI taiyaM / 'kAla"tti, aIyaaNAgayaddhAsamayarAsI cautthaM 4 / "puggala"tti, savvapuggalarAsI paMcamaM / savvamalogAgAsaM"ti, logassa ca alogassa ca AgAsapaesA / ee cha aNaMtarAsI ukkhippaMti taha vi ukkassaM na bhavai // 147 / 146 // puNa tikkhutto vaggiya kevalavaranANadaMsaNe khitte / bhavai aNaMtANaMtaM jivavaharai puNA majjha // 148 // 150 // puvakameNa tiNNi vArA u vaggijjai tahavi ukkosaM na bhavai / tao kevalanANadaMsaNassa ya jo neyavisao, so khippae / evaM ukkosaM bhavai // 148||150 // 'annunnanbhAsasamaM vaggisaMvaggiyaM tayo kei / sattamaasaMkhaNaMte tivaggaThANo tamAhu tihA // 14 // 151 // 'jA vihI aNNuNNabhAse, sA vihIvaggiyasaMvaggie' iti aNNe AyariyA / tahA "sattamaasaMkhaNate"ti, vaggaTThANesu taM Ahu-uktavantaH / tiNNi vArA vaggiyaM dasapakkhevA, puNo tiNNi vArA vaggiyaM / evaM 6 chasu vArAsu patteyaM patteyaM kameNa aNNuNNabhAsaM kAraviti / evaM sattamaaNaMte vi chasu vi vArAsu aNNuNNabbhAsaM kAraviMti / / 146 / / 151 / niyaguruvayaNAu suyaM suyAu jaM sumariyaM ca taM lihiyaM / jaM puNa ussuttamihaM micchAmiha dukkaDaM tassa ||ch||603|| . OM // TIkayA samalaGkRtaM // zrImajjinavallabhagaNipraNItaM // .. ||shraa sUkSmArthavicArasAraprakaraNaM samAptam // //////////////////////////////////////////////////////////// 1 atrA-'nadhikRtamapyanyatra vidyamAnaM vyAkhyAtaJcedaM gAthAyugmamante vidyate- / / "neyaaigahaNayAe nibiujaDatteNa niyamaIe~ tahA / jamihussuttaM vuttaM micchA me dukkaDaM tamsa ||150 / / jiNavallabhagaNilihiyaM suhamatthavicAralavamiNaM suynnaa| nisuNaMtu muNutu sayaM pare vi bohiMtu mohiMtu / / 151||" Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prathame pariziSTe * SaDazItiprakaraNasatkAnyekAdaza yantrakAni - Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyA bAdarake 1-2 jIvasthAneSu guNasthAna yogopayoga-lezyA bandho-dayo dIraNA-sattAsthAna-bandhahetva-'lpavahatvapradarziyantrakam (prA0 4 kama gAthA 3 taH 11) 2 nAni jIvasthAnAni guNasthA... moga13.upayogAH / 15 yogAH / 12 upayogAH | bandha- udaya-radIra-sattAnthAnthA0 NAsthA sthA0 bandhahetavaH alpabahutvama| anu. x - krama matyajJAna paumika dhruva0 aSa. sUkSmave.. zratAjJAna kArmaNa 3 azubhAH 7-8 8 / 31 +2 yoga 33 prasaMkhyaguNAH gracakSadarzana 43+taMjasI ,, + 2 ., ,, dvIndriya azubhAH , +2 +1 indriya 34 vizeSAdhikAH zrIndriya ., + 2,, +2 .. caturi"ndriya 2 ., + 2, +3 , ,prasaMjipa0 - , + 2,.+4 +2veda.7 36 asaMkhyaguNA: 6 saMkSipaJce. 2+ vaika jJAnatrayamajJAna mi0 sarvAH traya cakSaracakSa. ,, + 3..+ 4,+2., 40 A svayamUhyAH paryA. sUkSmaike. / praudA ajJAnadvayamarika cakSudarzanam azubhAH 1, + 1 , 32 | saGkhyaguNA: 13 , bAdarake011 praudA + vaikri02 , + 3, 34 anantaguNA: 10 dvIndriya. 13+vaco0 , +4 +1,, 34 vizeSAdhikA: .. trIndriya + 4,+.. . caturindri. 1 |3+nakSurda ., + 4 +3,, 36 | saMkhyaguNA: 2 1 prasaMzipa -, +4 +4,,+2 veda.7 36 vizeSAdhikAH 3 35 ', saMjJipaJce. sarve sarva sarvAH sarve sarvAlpA: sarvANi 4.5 / gAthAGkAH 3 6-7-8 11. 10-zrIrAmadevagaNikRtavRttI * anAbhogamiSyAtvaM 1, SaTakAyasparzendriyAviratisaptakaM 7, SoDazakasAyAH 16, hAsyaSaTakaM 6, napusakavedazcetyekatrizad dhruvabandhahetavo'tra bodhyaaH| etadalpabahutvaM zrIprajJApanAdyA mAnusAreNokta jJeyam / prastutacaturthakarmagranthe tasyA'darzitatvAt / A asmAkamAga npaatthsyaanuplmbhaav| paryApte'paryApte cAsa jini vedadvayamAkAramAzritya dhodhyam / Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apa. sazmaikera tiryaga.1 ekandriya. sthAvarakara prazAnadayama-2 ma.1 36 27 mathyA sAsvA02 " 37 caturdazajIvasthAneSu mArgaNAsthAnapradarziyantrakam (caturdazasvapi jIvasthAneSu mUlamAgaNAsthAnAni caturdazA-'pi santi) (prA0 4 karma* gA0 10 zrIrAmadevagaNitaNItavRttau pRSThaH-7-8) mArgaNAjIvasthAnAni gatiH indriyama kAyaH yogaH vedaH / jJAnama saMyamaH saMyamaH darzanam / lazyA bhavyaH | samya0 saMjJo AhA. SH samma sazavitAH vitAH ekendriya. sthAvarakA-kAyayoga asaMya prathamA: 3 bhavyA.Da-mithyAtva. asaM-pAhA. pracakSa01 ___ 1 yA: 5 azubhAH / bhavyau 2 | niH1 anA.2 4. " apa. bAdaraike0 50 , prathamA:4 mithyA01 *apadvIndriyAdIndriya.-1 trasakA.-1 | prathamA:3 mithyA0 sAsvA02 2 / 23 39 kAyayo. " " " vinoyo.2 . mithyA0zAhAla 22 40 apa.trIndriya , trIndriya.1 " kAyayo01 mithyA " sAsvA02 2 2334 kAyayo.2 mithyA0. grAhA 22 / 40 apa0 caturi " ndriya mithyA. kAyayo.1 sAsvA02 kAyayo.2 vacoyo. cakSuracakSu. 2 mithyA0za.. pAhA02339 apa.prasaMjipaJca0 manu tiya. paJcendri mithyA0 A2 ya01 " acakSudaM01 sAsvA02 pa. , tiryagga.1 , cakSuracakSudaM. vacoyo mithyA0 | grAhAla 25 37 apa. saMjigaJce0 gaticatu jAnatri kamajAkAyayo010 cakSuradhidaH * sA mitrAvanA sajJika :6 kama natrikam 6 " yogatrikam jAna0 5ajJA- sarva bhe- darzanacatuSkam sarva bhedA: na03 dAH74 * ihA-'paryAptAHkaraNAparyAptA vivakSitA jJeyAH / tenAparyAptabAdaraikendriye lezyAcataSkam , aparyAptabAdarakendriyAdyaparyAptajauvabhedaSaTa ke sAsvAdana ca dazita bodha m / asaM zipaJcendriye vedatrikaM tu bhAkAramAtramAzritya vijeyam , anyathA kevalaM napa saka vedH| A aparyAptAsaMjJipaJcendriye matAntareNa jyagatinaM bhavati / vacoyo. catAra 'kAyayo.1vadAtra kam kAyayo y 3 Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAmAgeNAsthA05 mArgaNAsthAneSu jIvasthAnapradarziyantrakam (caturthaprAcInakamaeNgranthe gA0 18 taH 24) kAyaH yogaH +-jIvasthA. jJAnam saMyamaH lezyAH bhavyaH | samya AhA- mANA gAthA rImakhyA GkAH jJAna.3vibhaGga avadhi.1 | padya dvividhasaMjJIA deva02 upa.kSAyo saMjJI zuklA02 kSA03. sarva0 tirya. kAyayo0 napuMsa. sarva prajJAnadvaya0 pravirata pracakSu0 bhavyAazubhAH3 pAhA. mithyA01 bhavyaura | 2+apa.asaM. manu01 caturvidhake0 pRthivyAekendriya.1 di.5 dvividhadrIndriya | dvIndriya01 zrIndriya trIndriya.1 caturindriya. caturindriya. 4 |x,,saMjhyasaMjJi0 paJca ndriya. 10 caturvidha ke0vinA trasakA.1 20 paryAptasaMzI manoyo0 mana:pa0 | zeSa06 kevala01 mizra01 kevala02 5 paryA.dvIndriyAdi. vacIyo0 koparyA.caturindri vakSudaka yAdayaH3aparyA.vA 23 apa.bAdaraike0 duvidhasaMjJi00 tejo01 24 apa.bAdaraikendri sAsvAdana. yAdaya.6 pa.saM.* 12 duvidhasaMjJivarja0 8 maparyA.7pa saMjhi anA haa.1| - A saMjJivajanarakagatyoghAdidvAdazamArgaNAsu saMkyaparyAptaH karaNata eva bodhyaH, na ta labdhitaH / * manuSyagatau labbita evApayAptAsaMjJo vijJayaH / X strIpumAgaNAdaye saMzyasaMzirUpAvaparyAptI karaNata eva / 7 tejolezyAmArrANAyAmaparyAptI bAdaraikendriyasajJinau karaNata eva / !* sAsvAdane SaDapya'paryAptA: karaNAparyAptA avagantavyAH / bhAgamA'bhiprAyaNehaikendriyo nAsti / Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dra kaSA gatiH AhA-mArgaNA - |rI saMkhyA | gAthAGkAH 27-30 yaH saMjJI asaM.1 tejovAyu02 4 5 27-26.3 / |27 28-32 28-31-32 28-31-33 28 prAhA mArgaNAsthAneSu guNasthAnapradarziyantrakama (prAcInacaturthakarmagranthe gAthA 27 taH 33) mArgaNA darzana- lezyAH bhavyaH samyakAyaH yogaH vedaH | | jJAnam saMyamaH +guNasthA. yama zta:4 / narakadeva00 prasaMyama01 .1ta:5 tirya01 bhabya.1 manuSya01 paJca.1 trasakA01 / sarvANi 1-2 zeSa05 pRthybvn03| abha.1 mithyAlA 1ta:13 zuklA01 1taha sarva3, zeSa ztaH10 lobhaH. 4taH12 jJAna03 6ta:12 mana:pa01 13-14 kevala01 zta:2/3vA ajJAna03 sAmA.chedo. 6tAha parihAra01 6-7 daza01 sUkSma01 4 Mi-1-1-1-1-1-1-1-1------------ 1 4 - 11taH14 yathAkhyAta01 zeSa02 prabhA taja.padma 2 ztaH12 1taH6A ztaH7 4ta.7 4taH14 4taH11 vedaka01 kSAyika.1 upazama.1 miba01 sAmbA.. anA 13-14 * saMjini dravyamano'pekSayA sayogikevaliguNasthAnam , prAcInadravyamano'pekSayA-'yogikevaliguNasthAnam / A matAntare-1 taH 4 guNAsthAnAni / Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgaNAsthAneSu yogapradarziyantrakam (prAcInacaturthakarmagranthe gA0 34 taH 41) oghataH satyA-'satya-satyAsatyA-'matyA-'mRSAmanazcatuSkavacazcatuSkaudArikadvikavaikriyadvikAhArakadvika kArmaNakAyayogalakSaNAH paJcadaza yogAH (gA. 34) saMkhyA mArgaNA- +-yogA: gAra indriyam kAyaH yogaH jJAnam saMyamaH sNjii|aahaa-maannaa gA vatvama / 15-pAhA02, naraka0 rakaH saMkhyA thAGkAH praudA02. zyAmavyaH samya. deva02 15-pAhA02, tirya.. ajJAna mithyA. 3 abhaasayama01 | sAsvA0 vya. upazama0 acakSura kSA0, saMjJA vadhi 2" sarvA:6 bhavya:1 kSAyau025 sarva paJca01 trasa.1 kAya.1 zeSa02 + 5 jJAna03 eke01 bAyu.1 2 / 37 | 38 zeSa03 'manuSya. sarve praudA02, vaikriya02 kAma vya.vaco.,audA... 3 | X " : 13 15-au0mi0,kArma0 mano02, vaco. 2, au02, kA / mano04, vacA0,4 zeSa04 zeSa82 cakSu0 mana.paryava. sAmA0 chedo02 kevala kevala01 mA parihAra sUkSma02 yathAkhyAta. 240 mano.4,vaco 4, mo.2, kA., 40 " au.. . deza01 ". pro. vai mizra01 asa jI.1 vya. vaco0 prau3 va02, kA0 15-kArmaNa kArmaNa0 pAhA. pranA. Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjI AhA sarvA: thA savAra mArgaNAsthAneSUpayoga-lezyApradarziyantrakam (prAcInacaturthakarmagranthe gAthA 42 taH 52) oghato jJAnapaJcaka-'jJAnatrika-darzanacatuSkarapA dvAdaza upayogAH kRSNa-nIla kApota-tejaH-padma zamlalezyAlakSaNAH Sar3a lezyAzca saMkhyA gaNa | gatiH indriyam | kAyaH yogaH vedaH kaSA- jJAnam / saMyamaH smy-upyogaaH| 5 ktva m / sarve manu01 paJca.1 | vasa01 sarva 3. 3. zuklAra bhavya.1 saMjJI prAhA1 13 43-44 12.kevala02,manaH prasaMyama01 pa0. yaH raka: 43 zeSa03 ajJAnadvayamacakSu0 zeSa03 | zeSa05 8 / 43 44. caturi01 asa. ajJAna02 cakSura cakSu0 | 12-kevala dvika0 sarve4 cakSaracakSuH zeSA:5 jJAna04 saMyamAH4 avadhi01 vedaka.upa. jJAna04 darzana04 kevaladvikama kevala.1 kevala01 ajJAnatraya. 3 prajJAna03cakSuracakSu. prabha-sAsvA0 vya. mithyA 2 6 48 . hai jJAnapaJcaka,darzana03 yathAkhyAta01 kSAyika. 46 deza01 6 jJAna03, darzana03 1, (ajJAnamizra0) 12-mana:pa0,cakSu +-lezyAH pranA. azubhAH naraka01 vikale.3 tejovAra zeSa03 paJca 01 trasa01 sarve3 sarva3 sarva eke01 zeSa03 zeSa07 zeSa.5 zeSa03 sarvAH padmazuklavarjA: sarve saMjJo sarva02 prasajJo 4 kevala sUkSma0 / yathAkhyA02 kevala01 1 zuklA 1 svIyA sarvAM.6 Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devAH mArgaNAsthAneSvalpabahutvapradarziyantrakam (prAcInacaturthakarmagranthe gAthA 53 taH 64) [8 gatiH indriyam kAyaH yogaH / vedaH kaSAyaH jJAnam manuSyA0 sarvAlpAH paJcendriyAH sarvAlpAH trasakAyAH / sarvAlga: mano0 sarvAlpAH puruSA' | sarvAlpA: mAninaH sarvAlpA: | mana.parya sarvAlpA: nirayAH / asaM.gu. caturindriyAH | vizeSA vizeSAdhikA: tejaHkAyAH asaMkhyaguNAH vaco0 asaMkhya guNA: striyaH / saMkhyaguNA: krodhavantaH avadhi. masaMkhya guNA: dhikAH ., trIndriyA: pathvIkAyA: vizeSAdhikAH kAya0 anantagUNA: na sakA: anantagaNA: mAyinaH mati0 vizeSAdhikAH tiryacaH praNaMtaguNAH| dvIndriyAH apkAyAH lobhavantaH zruta0 tulyA : ekendriyAH aNantaguru vAyukAyA: vibhaGga | asaMkhyaguNA: vanaspati | aNantaguNA: kevala0 aNantaguNA: matya0 zratA. tulyA : gAthAGkAH + 53 54 54-55 57-58 saMyamaH darzanam lezyA mavyaH samyaktvam saMjJI AhArakA sUkSma0 / sarvAlpAH / avadhi. srvaalpaaH| zukla. | sAlpA: | abha. salpiA : sAsvAdana sabolpA: / saMjinaH sarvAlpA | anAhArakAH salpiA: parihAra. saGkhyaguNAH asaGkhyapadma. ananta. saMkhyaguNAH bhavyA: ananta guNAH upazama | saMkhyaguNAH | asaMjJinaH prAhArakAH | asaMkhyaguNAH guNAH yathAkhyAta. kevala. anantatejo. mizra0 chedopa. pracakSu. kApota0 anantaguNA: vedaka asakhyaguragA: sAmAyika. nIla0 vizeSAdhikA: kSAyika anantaguNAH deza0 asaMkhyaguNA kRSNa0. mithyA0 guNAH guNA: " masaMyama. anantaguNAH gAthAGkAH + 59 Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavyaH samya - / . . | lezyA 50 sarve pracakSU. saMjJI mArgaNAsthAneSu bandhahetavaH (prAcInacaturthakarmagranye gAthA 64 zrIrAmadevagaNivRttau pRSTha 26) bandhahetavaH gatiH indriyama kAyaH yogaH | vedaH kaSAya | saMyamaH dazanama ktvama anA.mi thIpu.progrA.2vinA naraka01 pAhArakadvika vinA tirya01 prajJAnatra.3 asaMyama 1 prabhabya mithyA. manuSya0paJca 01 trasa01 kAya.1 prathamA:4 bhavya: anA.mi.,napu.prau.rAhA.ravinA 52 deva01 dhruva.31+pro.2,vai.2,kAma 36 eke vAyu.1 dhruva31+au.2.kA,+1iMdiya+baca 36 dvIndriya 01 dhruva.31+,, ,, + 2 ., .. trIndriya. + + , " +3 , ,, cari05 " + " " zeSa04 yo.. mi., kArmaNa0 vinA anA mi , praumi. . kA:vinA| mano.1 pAMDavakkha.2,pAhA.2 vinA 38 vanA . sa cakSa 54 zaSa. |- b l l b l m kh 'bl b l b |lll mtsh| bdl b b l 7/0/- zl.| k 48 kSAyi0 kSayo02 manaH mithyA.5, . anaM.4 ., sajva.4,noka9,pro.mi.,kA vinA yoga 13 mano.2, vaco., 2au. 2 kA. saM.4,noka.8,mano.4.vaco.4,au.8 mano.4,vacI.4,au 2, kA.. sarva4 matizrutA avadhi vadhi. sAmAnchedo 2 paryava01 kevala kavala parihAra01 yathAkhyAta sUkSma0 1 deza01 padma-zukla. " . au.,saM.lo. 58 avi.11 ka.8 noka 7.yo.13, anA0 mi. vinA 57-mi..5 anaM 4,pAhA.2 upazama 46-pau.mi.,vai mi.,kA / 57-mithyA 5, pAhA.2 caturi038+1iMdiya,veda 2. kArmaNa vinA mithyA.5, avi.12,ka.26.kAma..] upazama. mizra01 sAsvA01 prasaMjJI prAhA1 1 pranA.1 1 Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10] - mUla / mArgaNAsthAneSu mArgaNAsthAnapradarziyantrakam / yogaH / vedaH | kaSAyaH mArgaNAsthAnAni uttara gatiH indriyam kAyaH svIyA01 paJca01 trasa.1 / sarve3 ' sarve4 naraka0 oc or tiryaggati0 sarvANi 5 gatiH 11 paJca 01 / manuSya0 * deva0 sarve 6 , 3 / sarSe 3 | , 4 prasa01 / / 3 , 3 , 4 3 strIpusaura , 4 c / asa0 vinA 5 kAya.1 napu 4 ,1 | ekendriya0 / tiyaM.1 - svIyam 1 dvIndriya-trIndriya caturindriya paJcendriya0 / sarvAH4 , 1 | trasa01 kAya-vaco02 , 1 / indriyam , 1 | sarve 3 sarve3 , 4 napU01 , 4 pRthvya0vanaspati0 tirya.1 / ekendriya01 / svIyaH 1 | kAya.1 kAya.1 tejovAyu kAyaH kAyaH 4 trasa0 sarvAH4 | eke0 vinA 4 , 1 | sarve3 | mano0 paJca01 / sa01 | , 3 | yogaH vaco. , 1 | eke0 vinA4 1 kAya sarvANi ce || sarve6 3 . "2 puruSa0 / 3 svIya: 1 , 4 vedaH 1 | strI0 x naraka0 vinA3/ paJca'.1 x | deva0 ,, 3] na sarvANi 5 / / sarve 6 krodha-mAna mAyA0 savAH 4 svIyaH1 / kaSAyaH / kaSAyaH lobha0 , 4 / paJca01 trasa01 3 3 sarve 4 matizrutAvadhi. 'manaHparyava0 manuSya0 1 , 1 / / , 1 jJAnam kevala prajJAnadvaya0 sarvAH4 / sarvANi 5 / sarve 6 sarva 4 vabhaGga 4 / paJca01 - trasa01 / Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva02 (prAcInacaturthakarmagranthe gAthA-64 zrIrAmadevagaNikRtavRtau pRSTa-23-04-25) [ 11 saMbha- asaMbhajJAnam / saMyamaH | darzanam | lezyAH bhavyaH samyaktvam saMjJI | | AhArI vitA: vitAH jJAna03,prajJA03, asaMyama01 kevala0 prazubhA.3 sarva02 sarvANi 6 saMjI vinA 3 | 35 | 27 " , 6 dezasaM02 " sarvAH 6, 20 sarva02 sarvANi 8 | sarve 7 | sarvANi 4 jJAna-3,prajJA03/ asaMyama.1 6 saMjJI kevala0 2 da " vinA3 sAsvA0 prajJAnadvika02. acakSu01 prathamA:4 1 ,2 28 mithyA02 asa sarvANi - cakSuracakSu sarvANi4 | sarvAH 6, 2 sarve sarvANi 6 | sarva02 prajJAnadvaya02 asaMyama01 pracakSu.1 prathamA:4 , sAsvA0 mithyA02 asa 1 224 / / "1 azubhA: 3, 2, mithyA01. FERREETEEEEEEEEEE sarvANi 8 sarve sarvANi4 sarvAH6 sarvANi 6 | sarva0 2 " 8 | saMjJI 1 pAhA01/ 51 6 " 2 | 6 sarva.2 ,1 55 , 6 , 2 sava0 2 jJAna04,prajJA.3. sUkSma.yathA. vinA kevala0vinA |,6, 2 ,6 saMjJI1, 245 pari0 sU0 yathA04 sUkSma0 yathA. | vinA 5 6 , 2 6 sarva02 , 2 55 s s s ,2 56 3 " 6 bhavya.? 2 samyaktvatrika. | mizra.4 / saMjIra samyaktvatrika. ,244 15 x 4 saMyamapaJcakam 5/" "3 " 6 maahaarii| kevala0 | yathAkhyAta014 kevala01 zaklA01, 1 | kssaayik01| 1 sarva021 majJAnatrikam 3/ asaMyama01 cakSuracA sAsvA0 kSu02 sarvA:6sarva02 | sarva02 2 mithyA02 45 ___ .3 , 2 , 6, 2 , 2 saMjJI0 1 , 2 35 / 27 Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] sAmA0 chedopa0 / manupya01 / parihAravizuddhi sUkSmasa parAya0 0 . 4 ., 1 / , 3 . lobha yathAkhyAta. . saMyama ~ ~ ~ ~~ / deza0 sarve 4 m asa yamaH cakSu tiryagmanu0 .3 sarve3 sarvAH 4 sarvANi 5 / sarve6 / 3 , 4 catU0 paJce02 sa01 / 3 / sarvANi 5 sarve 6 pracakSu0 ~ darzanam ~ avadhi. A | ., 4 / paJce0 1 trama01 ~ kevala. manuSya01 praprazastA: sarvAH 4 | sarvANi 5 / sarve 6 , 3 / sarve3 sarva : narakaH vinA3 eke0 paJce02 jovAyU vi.4 paJce01 / trasa01 3 tejo padma0 zukla " : lezyA ~~~~ / bhavyaH ~ ~ bhavya savo 4 sarvANi 5 sarve 6 abhavya0 vedaka0 4 / paJca.1 trasa01 // upazama0 1 / kSAyika0 samyaktvam mizra sAsvAdana. , 4 / sarvANi 5 tijovAyU04 binA 4 mithyAtva0 saMjJika , 4 / paJce01 trasa01 , 3 | AhArI. saMjJI - sana asaMjJi tiryagmanu0 2 | sarvANi 5 sarve 6 kAya-vaco02 napU01 pAhAri0 / sarvAH4 | , 5 , 6 / sarve 3 anAhAri01 / / 4 / , 5 , A mati-zrutA-'vadhijJAnatrayA-'vadhidarzanamArgaNAcatuSke mizradRSTeiinatvasvIkRtamatAbhiprAyeNa mitrasamyaktvaM darzitaM jJeyam / anyathA'jJAnamizratvena tasya jJAnitvAsvIkRtAbhiprAyeNa punarmi samyaktvaM vinA tricatvAriMzanmArgaNAsthAnAnyuktamArgaNAcatuSTaye bhavanti / Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 13 kevalona jJAna04 svIya: 1 kevala0vinA36 kebalavinA3 . 6 bhavya:1 samyakatvatraya pAhA01 33 | 26 ., 3 zuklA01, 1 upa. kSAyi.2 1 .11 sarvajJAnAni 5 sarvANi4 |" "2 , sarva02 kevala0 samyaktvatrikA jJAna 03, vinA3 , 1 pAhA01 | sarvANi 6 sarva0253 jAna.3 prajJA.3.6 ,, jJA047 sarve " X4 trINi samya saMjJI1 ktvAni mizra./ , @ ymn s m | sb | sr - kevala0 ythaakhyaat01| kevala01 zuklA01 , 1 / kSAyika01 jJAna.4, prajJA03,sUkSma.yathA. vinA kevala0vinA 3 svIyA 1 | marva0 2 | sarvANi 6 " 7 1 " // 7 sarvANi 8 / sarva 3 / sarvANi4 5 | sarvAH6 bhavya01 bhajJAnatraya03 asaMyama01 cAracakSa02, 6 abhavya0 mithyAtva01, 2 / / kevalonajJAna04 | sUkSma0 yathA vinA kevala0vinA3, 6 bhavya01 svIyaM 1 saMjJI , . " 1 ra 2 .. 2 sarva0252 2 jJAnapaJcaka05 | sarva 7 sarvANi 4 , 6 jJAnamizrAjJAna 3 prasaMyama01 ve valavarja03, 6 asaMyama0 1 ve valavarja0 3 .. 6 / ,1 // 1 , 1 pAhA01 , 1 prAhA01 33 ajJAnatraya03 , 1 ., , 3 1 " cakSuracakSu02 ., 6 sarva02 , 1 sarve02 , 2 44 18 sarvANi 8 / sarve . sarvANi 4, 6, 2 | sarvANi 6 | saMjJI | , 2 | 52 10 sAsvA0 prajJAmadvika02 asaMyama01 cakSuracakSu02 prathamAH 4, 2 sarvANi 8 | sarve sa rvANi 4 | sarvAH6 , 2 | sarvANi 6 sarva0 2 pAhAri. 1 61 | 1 manaHpa0vinA 7 yathA.saM.,prasaM0 2 cakSurvaja03 | , 6, 2 mizraHvinA , 2 anAhA01 | 53 / / * manuSyagato matAntareNA-'saMjJo nAsti / X atra vedadvaye'saMjhI strIpuruSavedAkAramAzritvaiva / mithyA prasajJI 1/ 2 Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14] guNasthAnakeSu jIvasthAna-yonoM-payoga-lezyA-bandho-dordIraNA guNasthAnAni 14 jIvasthAnAni | 15 | yogAH upayogA lezyAH 6. so mithyAtka0 | 14 sarvANi | 13 | pAhArakadvikonA: | 5 | ajJAnatraya0 cakSura cakSurda0 sU0vinA SaDaparyA. sAsvAdana | * paryA. saMjJi0 | 13 mizroSTa 1 paryAH saMjJi0 | 10 mana04. vaco04 ,jJAnatraya0 darzanatraya0 praudA0,40 (ajJAnamizra) aviratasamya0 | 2 | dvividha saMjJi. | 13 | pAhArakadvikonAH | 6 jAnatraya0 darzanatrayaH 6 dezavirata0 | 1 | paryA. saMjJi. mana04 vaco04 au0, 02 pramasasaMyata0 13 zrI. mi.,kAma0vinA 7 jJAna04 darzana03 apramattasaM0 subhAH mano04, vaco04, mo0, vaira, A0, mano04. vaco04 apUrvakaraNa zuklAH au0 anivRttibAdara0 sUkSmasaMparAya0 upazAntakaSAya0 1 kSINakaSAya0 sayogikeva0 / satya0,vya0 mano02 .. vaco02/2 au02 kAma0 kevalajJAnam meM darzanam prayogikeva0 | 1 gAthAGkAH - 65 . / 66-67-68-66 . 70.71 * ihA.'paryAptA: karaNApekSayA jJeyAH, labdhyapekSayA punaH paryAptA eva / * siddhAntamate'kendriyA na bhavanti / V siddhAntamate jJAnavaryAmaha sviikRtm| Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAsthAna-bandhahetva-'lpabahustvapraziyantrakam (caturtheprAcInakarmagranthe gAthA-65 taH 85) [15 bandhahetavaH alpabahutvam anukrama bandhasthA udayasthA-udIraNA-sattAsthAnAni | nAni sthAnAni, nAni | mUla0 | uttara- bandhahetavaH mAhArakadvikaM vinA anaMtamu. 55-mithyAtvapaJcakam prasaM0 gu0 50-anaM04, mau0 mi0, vaikami0 kA0 7-8 8 3 - 46 43+au0 mi0, vai0 mi0 kArmaNa 46-trasakA0,apratyA04, praudA0mi0 kAmaNa, 39-avi0, 11, pratyA04, - + grAhA02, . 2 - 26 saMkhyagu0 8 6 . 8 2 | 24 26-prA. mi., 40 mi0, | 24-pAhA0, vaikriyA, - tulyA: 22-hAsyaSaTkam tulyAH 10 16.saMjvalanatrika-vedatrikaM0 vizeSAdhikA: | 10-saMjvalana lobha0 sarvAlpA: saMkhyagu0 prathamAntimamanodvayaka , ,, vaco, po.mau.mi.kArmaNa, anaMtamU0 20 | | 882-83 81 7 4-75-76-77 84-85 x siddhA apyatra saMgRhItA draSTavyA: A matAntare'zubhalezmAtrayaM caturthaguNasthAnaM yAvatsambhavena paJcama-paTamuSasthAnadvaye na santi / Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / kaSA -1 yama guNasthAnakeSu mArgaNAsthAnapradarziyantrakam (prAcInacaturthakarmagranthe gAthA 73 tamAyAM zrIrAmadevagaNikRtavRttau pRSTha 29-30) [ 16 mArgaNAHgatiH indri| kAyaH yogaH vedaH | yaH jJAnam | saMyamaH | darzanama | lezyA | bhavyaH samyaktvam saMjJI AhArakaH samaH asama asaM yamaH cakSuracakSuH sarvAH 6 | sarva02 | mithyA0 1 | sarva02 | sarva0 2 44 / 18 mithyAtva0 sarvAH sarvA . saba 6 sarve3 sarve3maprajJAnatrikama sAsvAdana tejovAyu0 vinA5 bhavya01 sAsvA05 41 21 mizra trasa0 prajJa mizra jJAna 3. matizrutAvadhi. kevala0 vinA 3 mi01 saMjJI 1 pAhA01 aviratasamya samyaktva. trayam / sarva.2 36 | 26 deza0A | tirya gmana. manu " ,' pAhA0 1 33 26 - " dezasaM01 keva0vinA sAmAnchedo jJAna04 pari03 pramatta0 Sya01 apramatta " ". |zubhAH 3 32 / 30 | " sAmA0chedo0, apUrva zuklA upakSAyi.2 28 | 34 anivRtti / 28 | 34 sUkSma 0 nobha 1 . sUkSma upazAntamo0 " yathAkhyAta01 20 42 kSINamo. kSAyika.1 " sayogi. kevala01 kevala. sarva.2 | 1 prayogi0 " | anA. * iha sAsvAdanaguNasthAnake siddhAntAbhiprAyegakendriyA na santi, jJAnatrikaJcAsti; na tvajJAnatrikam / jIvasamAsAdigranthAbhipnAmeNa kendriyavikalendriyA-usazino na santi / A matAntareNa dezavirati pramattasaMyataguNasthAnadvaye'zubhalezyAtrayaM naasti| Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - atha dvitIye pariziSTe . prAcInakarmagranthaSaTkamUlagAthA-dvitIya-caturtha-paJcama-SaSThakarmagranthabhASyagAthAH saptatikA sAragAthAstathA sUkSmArthavicArasAraprakaraNamUlabhASyagAthAH / - - Page #599 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI AtmAnanda-kamala-dAna-premasUrisadgurubhyo namaH // // ahaMm / / zvetAmbarAgraNyazrImadgargamaharSiviracitaH karmavipAkAkhyaH prathama: karmagrantha : vavagayakammakalaMka, . vIraM namiUNa kammagaikusalaM / vocchaM kammavivAgaM, gurUvaiTeM samAseNaM // 1 // kIrai jao jieNaM, micchacAIcaugaigaeNaM / neNiha . bhaNNai kamma, aNAiyaM taM pavAheNaM // 2 // tassa u cauro bheyA, pagaImAIu hu~ti nAyavvA / moyagadidruteNaM pagaIbheo imo 'hoi // 3 // mulapayaDIu aTTha u, ucarapayaDINa aTThavamasayaM / tAsi sabhASabheyA, huti hu bheyA ime suNaha // 4 // paDhamaM nANAvaraNaM, bIyaM 'puNa daMsaNassa AvaraNaM / naiyaM ca veraNIyaM, tahA cautthaM ca mohaNiyaM // 5 // AU nAma goyaM, *aTThamayaM aMtarAiyaM hoi / mulapayaDIu eyA, uttarapayaDIu kittemi // 6 // paMcavihanA gavaraNaM, nava bheyA daMsaNassa do vee / aTThAvIsaM mohe, cattAri *ya Aue huti // 7 // nAme tiuttarasayaM, do goe aMtarAie paMca / / eesi meyANaM, "hoi vivAgo imo suNaha // 8 // paDapaDihArasimajAhaDicittakulAlabhaMDagArINaM / jaha eesi bhAvA, 'kammANa vi jANa taha . ceva // 9 // sarauggayasasinimmalayarassa jIvassa chAyaNaM jamiha / nANAvaraNaM kammaM, paDovamaM hoi evaM tu // 10 // 1"suNaha" ityapi pAThaH / 2 "puNa hoi daMsaNAvaraNaM" / 3 "bhAu ya naam"| *"carimaM puNa mNt0|| 1"u' | 5 "huti hu bheyA ime suNaha" / 6 "kammANaM taha muNeyavvA" ityapi / 7 "mAvA" iti / Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhyaH prathamaH karmagranthaH jaha nimmalAvi cakkhU, paDeNa keNAvi chAiyA saMtI / maMdaM maMdatarAgaM, picchai sA nimmalA jaivi // 11 // taha mahasuyaNANANaM, 'ohImaNakevalANa AvaraNaM / jIvaM nimmalarUvaM, Avarada imehiM bhelahiM // 12 // aTThAvIsaibheyaM, mainANaM ittha vaNiyaM samae / .. taM Avarei ja taM, maiAvaraNaM havai paDhamaM // 13 // 'coddasameesu garya, suyanANaM ittha vaNiyaM sammae / tassAvaraNaM jaM puNa, suyaAvaraNaM havA bIyaM // 14 // aNugAmivaDamANayameyAisu vaNNio ihaM ohI / taM Avarei taM avahIovaraNayaM jANa // 15 // riumaiviulama IhiM, maNapajavanANavaNNaNaM samae / taM Avariya jeNaM, 'taM pi hu maNapajavAvaraNaM // 16 // loyAloyagaesu, mAvesu jaM gayaM mahAvimalaM / taM AvariyaM jeNaM, kevalaAvaraNayaM "taMpi // 17 // "evaM paMcaviappaM, nANAvaraNaM samAsao bhnniyH|| bIyaM daMsaNavaraNaM, navabheyaM maNNae suNaha // 18 // daMsaNasIle jIve, daMsaNaghAyaM karei jaM kammaM / taM paDihArasamANaM, saNavaraNaM bhave bIyaM // 19 // jaha rano paDihAro, aNabhippeyarasa so u logassa / raNNo tahi darisAvaM, na dei dalR pi kAmassa // 20 // jaha gayA taha jIvo, paDihArasamaM tu daMsaNAvaraNaM / . teNiha vibaMdhaeNaM, na picchae so 'ghaDAIyaM // 21 // niddApaNagaM tattha u, ghaubheyA daMsaNassa AvaraNe / "suhapaDivoho nidA, bIyA puNa "niddanidA ya // 22 // sA dukkhabohaNIyA, payalA puNa jA Thiyassa uddhAi / / payalApayala cautthI, tIe udao u caMkamaNe // 23 // , 1 "bhohimaNoke0" iti / 2 "caudasa" iti 3 "ja pi ya, bhohIbhAvaraNayaM taMpi" "jaM puNa o0". iti vA pAThaH / 4 "maIhiya" iti 5 "bhiyaM sme|" iti / 6 "taM puNa" / 7 "taM tu"| 8 "eyN"| hai "paDAIyaM / 10 "suhaparibohA" 11 / "nihnihnti"| Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhyaH prathamaH karmagranthaH .. thINaddhI puNa diNaciMtiyassa atthassa sAhaNI pAyaM / sA saMkiliTThakammassa udayao hoi niyameNaM // 24 // niddApaNagaM eyaM, cakkhU Avarai cakkhuAvaraNaM / sesidiyaAvaraNaM, hoi acakhussa AvaraNaM // 25 // sAmannuvaogaM jaM, varei te ohiMdasaNAvaraNaM / kevalasAmannaM jaM, varei taM kevalassa bhave // 26 // bhaNiyaM dasaNavaraNaM, taiyaM kammaM tu hoi veyaNiyaM / taM asighArAsarisaM, jaha hoi tahA nisAmeha // 27 // mahulittanisiyakaravAladhArajIhAi 'jArisaM lihaNaM / tArisayaM veyaNiyaM, suhaduhauppAyagaM muNaha // 28 // mahuAsAyaNasariso, sAyAveyassa hoi hu vivAgo / jaM asiNA nahi chijara, so u vivAgo asAyassa // 29 // ..'eyaM suhadukkhakara paugaimAvanayANa jIvANaM / sAmanneNaM bhaNimo, suhadukkhaM dusu dusu gaIsu // 30 // devesuH ya maNuesu ya, tattha visiT su kAmabhogesu / jaM 'uvabhujai jIvo, so u vivAgo "u sAyassa // 31 // 'naraesu ya tiriesu ya, tesu ya dukkhAI garUvAI / jaM 'uvabhujaha jIvo, so u vivAgA asAyassa // 32 // eyamiha veyaNIyaM, cautthakammaM tu hoi mohaNiyaM / / taM majapANasarise, jaha hoi tahA nisAmeha 33 // jaha majapANamUDho, loe puriso parabyaso hoi / saha moheNavi mUDho, jIvovi paravyaso hoi // 34 // mohei mohaNIyaM, taM pi samAreNa bhaNNae duvihaM / daMsaNamohaM paDhama, carittamohaM bhave cIyaM // 35 // daMsaNamohaM tivihaM, samma mIsaM ca taha ya micchattaM / / * suddhaM addhaksuiddha, avisuddhaM taM jahAkamaso // 36 // 1"jArisayalihaNe" iti "jArisaM lehaNaM" ityapi dRzyate / 2 "evaM" ityapi / 3.6 "te bhujaha" iti "tahi~ bhujaI"ityapi / 4.7 "" iti|5"niriesu yanaraesu ya tesiM"1 8 "hoi duvihaM tu|" iti / Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhyaH prathamaH karmagranthaH kevalanANavaladdhe, jIvAipayattha saddahe jeNaM / taM saMmattaM kamma, sivasuhasaMpattipariNAmaM // 37 // rAga navi jiNadhamme, 'navi dosaM jAi jassa udaeNaM / . so mIsassa. vivAgo, aMtamuhuttaM bhave kAlaM // 38 // 'jiNadhammami paosaM, vahai ya hiyaeNa jassa udaeNaM / " taM micchattaM kamma, saMkiTTho tassa u vivaago||36|| japi ya carittamohaM, "taM pi ha davihaM samAsao hoi| solasa jANa kasAyA, nava bheyA nokasAyANaM // 40 // koho mANo mAyA, lobho cauro vi hu~ti cubheyaa| aNaappacakkhANA, paJcakkhANA ya saMjalaNA // 41 // koho mANo mAyA lobho paDhamA 'aNaMtavadhI u / eyANudae jIvo, iha saMmattaM na pAvei // 42 // jaM pariNAmo kiTTho micchAo jAva sAsaNo tAva / saMmAmicchAIsu', esiM udao 'ao natthi // 43 // koho. mANo mAyA, lobho bIyA apaJcakhANA u / eyANadae jIvo, vigyAviraI . na pAvei // 44 // esiM jANa vivAgo, micchAo jAva avirao tAva / / parao desajayAisu, nattha vivAgo cauNhaMpi // 45 // koho mANo mAyA, lobho taiyA u paJcakhANA u| . eyANudae jIvo, pAvei na savvaviraI tu // 46 // esi 'jANa vivAgo, micchAo jAva viryviro"u| . . parao pamattamAisu, nathi vivAgo cauNDaMpi // 47 // koho mANo mAyA, lobho carimA u hu~ti sNjlnnaa|| eyANadae jIvo, na lahai ahakhAyacAritaM // 4 // esi "jANa vivAgo, micchAo jAva vAyaro tiNDaM / lobhassa jAva suhumo, hoi vivAgo na parao "u // 49 // , 1 "na ya" iti / 2 "havaI" iti / 3 "jiNadhammassa paosaM vahaI udaeNa jassa kmmss"| 4 "taMpi samAseNa hoi duvihaM tu|" ityapi / "taM pi samAseNa duviha maNiyaM tu / " ityapi / 5 "aNaMtavaMdhIu" ityapi / 6 "jao" iti / 7.9.11 "jeNa" iti / 8 "sabvaviraI u" iti / 10/12 "ya" iti| . Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhyaH prathamaH karmagranthaH nava nokasAya bhaNimo, veyA tinneva hAsachakka / itthIpurisanapusaga, tesiM sarUvaM imaM hoii||50|| purisaM pai ahilAso, udaeNaM hoi jassa kammassa / so phuphumadAhasamo, itthIveyassa u vivAgo // 52 // itthIe puNa uvariM, 'jassiha udaeNa rAgamuppaje / so taNadAhasamANo, hoi vivAgo 'purisavee // 52 // itthIpurisANuvariM, 'jassiha udaeNa "rAgamuppajje / nagaramahAdAhasamo, 'so u vivAgo "apumavee // 53 // 'tiNha vi hoDa vivAgo, micchAo jAva bAyaro tAva / hAsaraIaraibhayaM, sogadugucchA 'u aha bhaNimo // 54 // sanimitta'nimittaM vA, jaM hAsaM hoi ''ittha jIvassa / so hAsamohaNIyassa hoi kammassa u vivAgo // 55 // saccittAcittesu, ya bAhiradavvesu jassa udaeNaM / hoi raI raimohe, ''so u vivAgo viyANAhi // 56 // saJcittAcittesu ya, bAhiradavvesu jassa udaeNaM / araI hoi hu jIve so u vivAgo araimohe // 57 / / bhayavajjiyaMmi jIve, jassiha udaeNa huMti kammassa / sattavi bhayaThANAI, bhayamohe so vivAgo u // 58 / / sogarahiyaMmi jIve, jassiha udaeNa hoi kammassa / akkaMdaNAisogo, taM jANaha sogamohaNiyaM // 56 // duggaMthamaliNagesu ya, "abhitarabAhiresu davvesu / jeNa vilIyaM jIve uppajai sA' duguchAu // 6 // chaNhavi "hoi vivAgo, micchAo jA apuvvakaraNassa / caramasamau ti parao, natthi vivAgo''u chaNhaM pi // 61 // bhaNio mohavivAgo, AuyakammaM "tu paMcamaM bhaNimo / 2" hoi caupayAraM, naratirimaNudevabheehiM // 2 // 1-4"jassudaeNaM tu" iti| 2.5 "rAga uppaje" iti / 3 "u pumavee" iti / 6 "ho" iti 'jANa" iti vA 7- "napuMsassa" iti| 8 "tiNhavi jANa vivAgo" iti / 1-16-18 "ya" iti| 10 "ettha" iti / 11 "taM tu vivAgaM viyANAhi" "so u vivAgo muNeyavvo" iti / 12 "jassa u" iti / 13 "jANasu" iti| 14 "sabhitara0" iti / 15 "dugaMchA" iti / 17 "jANa" iti| 16 "c"| 20 "taMpi hu cauppayAraM" iti| Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhyaH prathamaH karmagranthaH dukkhaM na dei AuM 'neya suhaM dei causuvi gaIsu / . dukkhasuhANAhAraM, dharei dehadviyaM jIvaM // 6 // jaM neraiyaM nArayabhavammi tahiM dharai ubviyaMta pi| jANasu taM nirayAuM haDisariso tassa u vivAgo // 64 // evaM tiriyaM maNuyaM devaM tiriyAiesu bhAvesu / jaM gharai tabbhavagayaM taM tesi AuyaM bhaNiyaM // 6 // bhaNiyaM Auyakamma, cha8 kamma 'tu bhaNNae nAma / taM cittagarasamANaM, "jaha hoi tahA nisAmeha // 66 // jaha cittayaro niuNo, aNega rUvAi~ kuNai rUvAI / sohaNamasohaNAI, 'cukkhAcukkhehi~ vaNNehiM // 67 / / taha nAma pi ya kammaM, aNegarUvAi~ kuNai jIvassa / sohaNamasohaNAI, iTThANiTThAi~ loyassa // 68|| gaiyAie"su jIvaM, nAmai bheesu jaM tao nAmaM / tassa u bAyAlIsaM, bheyA ahavAvi sattaTThI // 69 // ahavAvi 'hu teNauI, bheyA payaDINa 'huti nAmassa / / ahavA tiuttarasayaM, sabvevi jahakkama bhaNimo // 7 // paDhamA bAyAlIsA, gaijAisarIraaMguvaMge ya / baMdhaNasaMpAyaNasaMghayaNasaMThANanAmaM ca // 7 // taha vANagaMdharasaphAsanAmaagurulahuyaM ca bodhavyaM / ' uvadhAyaparApAyANapunviussAsanAmaM ca . // 72 // AyAtuoyavihAyagaI tasathAvarAbhihANaM ca / bAyarasuhumaM pajattApajataM ca nAyavvaM // 73 // patteyaM sAhAraNa, thiramathira"subhAsubhaM ca nAyavvaM / / "bhagadbhaganAma, sUsara taha dUsaraM ceva // 4 // AijamaNAijja, jasakittInAmamajasakittI ya / nimmANaM titthayaraM, meyANavi hu~time meyA // 7 // 1 "neva" iti "na viya" iti vA pAThaH / 2 "bheesu" iti| 3 "3" / 4 "aNagarUvaM jiya kuNaha' iti / 5 "bheyaa"| 6 "nukkhamacoklehi "cokkhAcokhehi" ityapi vA pAThaH "-suMya jiyaM" .. iti / 8 "ya" iti| teNaha diiti / 10 "hoti" iti / 11 "suhAsaI" iti / 12 "sUhagadUhaga" iti / Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhyaH prathamaH karmagranthaH gai hoi 'caummeyA, 'jAIvi ya paMcahA muNeyavvA / paMca ya huti sarIrA, aMgovaMgAI "tinneva // 76 // chassaMghayaNA jANasu, saMDhANAvi ya 'havaMti chacceva / vaNNAINa caukkaM, agurulahuvadhAyaparathAyaM // 77 // aNupunbI caumeyA, ussAsaM AyavaM ca ujoyaM / suhaasuhavihAyagaI, tasAivIsaM ca nimmANaM // 7 // tittha yareNa ya sahiyA, sattaTThI eva huti pyddiio| sammAmIsehi . viNA, tevanA sesakammANaM // 76 / / evaM visuttarasayaM . 'baMdhe payaDINa hoi nAyavvaM / baMdhaNasaMghAyAvi ya, sarIragahaNeNa iha gahiyA // 8 // paMdhaNameyA paMca u, saMghAyAvi ya havaMti paMceva / * paNa vaNNA do gaMdhA, paMca rasA aTTa phAsA ya // 8 // dasa solasa chanvIsA, eyA melehi sattasaDIe / teNauI hoi tao, baMdhaNameyA u "paNNarasa // 2 // savvehi vi chUDhehiM. tigaahiyasayaM tu hoi nAmassa / eesiM tu vivAgaM, bucchAmi ahANupuvIe // 3 // nArayatiriyanarAmaragaimeyA. cauvihA gaI hoi / esA khalu odaie, hoi hu bhAve jao Aha // 4 // jIe~ udaeNa jIvo, neraio hoi narayapuDhavIe / sA bhaNiyA narayagaI. sesagaIo vi emeva // 5 // igadugatigacauridiyajAI paMciMdiyANa paMca miyA / khayauvasamie bhAve, huMti hu 'eyA jao Aha // 86 // egidiesu jIvoH jassiha udaeNa ''hoi kammassa / sA egidiyajAI; jAIo eva "sesA u // 8 // orAliyaveubviyaAhArayateyakammae 12ceva / evaM paMca sarIrA, tesi~ vivAgo imo hoi ||8|| 1 "caupayArA" itypi| 2 "jAIviha" itypi| 3 "tiNNeva" iti| 4 "taheva" iti pAThaH / 5"yareNaM sa0" iti / 6 "baMdhaNapayaDINa" iti / 7 "pannarasa" iti / " vihA" iti / 9"bheyA" iti| '10 "jAi" iti / 11 "sesAvi" iti / 12 "cevaM / paMceva sarIrA tesiM ca vimAgaM imaM suNaha" ityapi paatthH| Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. karmavipAkAkhyaH prathamaH karmagranthaH orAliya' sarIraM, udaeNaM hoi jassa kammaspa / taM orAliyanAma, sesasarIrA vi emeva // 6 // aMgovaMgavibhAgo, udaeNaM 'hoi jassa kammassa / taM aMguvaMganAma, tassa vivAgo imo hoi // 9 // sIsamuroyarapiTThI do bAha UruyA ya aTThagA / aMgulimAiuvaMgA, aMgovaMgAI sesAI // 91 / AillANaM tiha, huti sarIrANa aMguvaMgAI / 'no teyagakammANaM, baMdhaNanAma imaM hoi // 12 // orAliyaorAliya orAliyateyavaMdhaNaM bIyaM / orAlakammabaMdhaNa, tiNhavi joge cautthaM tu // 3 // orAlapuggalA, iha, baddhA jIveNa je urAlatte / anne 'u bajjhamANA, orAliyapuggalA je 'ya / / 94 // tesiM jaM saMbaMdha, "avaropparapuggalANamiha kuNai / taM jausarisaM jANasu, orAliyavaMdhaNaM paDhamaM // 65 // evorAliyateyaga, orAliyakammapaMdhaNaM taha ya. / orAlateyakammagabaMdhaNanAmaM pi emeva // 66 // .. veuvviyaveubviya, veundhiyateyavaMdhaNaM bIyaM / veuvvikammavaMdhaNa, tiNhavi joe cautthaM tu // 17 // veunvipuggalA iha, baddhA jIveNa je viunvite / anne ya vajjhamANA, veuviyapuggalA je u // 9 // tesiM jaM saMbaMdha, 'avaropparapuggalANamiha kuNai / taM jausarisaM jANasu, veubbiyavaMdhaNaM paDhamaM // 6 // evaM viuviteyaga, veuvviyakammabaMdhaNaM taha ya / beunviteyakammagavaMdhaNanAmaM / pi emeva // 10 // AhAragaAhAraga, AhAragateyavaMdhaNaM bIyaM / AhArakammavaMdhaNa, tiNhavi joe cautthaM tu // 10 // AhArapuggalA iha, AhAratteNa je nibaddhA u / anne ya bajjhamANA, AhAragapuggalA je u // 10 // 1' jassa hoi" ityapi / 2 "go'' iti / 3.4 "u" iti / 5-6 "avaruppara" iti| Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhyaH prathamaH karmagranthaH [ . . tesiM jaM saMbaMdha, 'avaropparapuggalANamiha kuNai / taM jausarisaM jANasu, AhAragabaMdhaNaM paDhamaM // 103 / / evAhAragateyaga, AhAragakammabaMdhaNaM taha ya / AhArateyakammagabaMdhaNanAmaM pi emeva // 104 // evaM teyagateyaga, teyaga 'kamme ya baMdhaNaM taha ya / kammaigaM kammaigaM, baMdhaNa nAma pi panarasamaM // 105 // saMghAyanAma mahuNA, saMghAyai jeNa teNa saMvAyaM / orAliyasaMghAyaM, veubviya jAva 'kammaigaM // 106 // orAlAI je dehapuggalA hoti jaMmi ThANaMmi / te ThaMti taMmi ThANe, saMghAyaNa kammaNo udae // 107 // vArisahanArAyaM, "risahaM nArAyamaddhanArAyaM / kIliya taha chevaDha, teti sarUvaM imaM hoi // 108 // risaho ya hoi paTTo, vajja puNa kIliyA muNeyavvA / ubhao makkaDadhaM, nArAyaM taM viyANAhi // 10 // assudaeNaM jIve, saMghayaNaM hoi vaJjarisahaM tu / taM vaJjarisahanAmaM sesAvi hu eva saMghayaNA // 110 // samacauraMse naggohamaMDalaM sAivAmaNe khujje / huMDe vi ya saMThANe, tesi sarUvaM imaM hoi // 111 // tullaM vitthaDabahulaM, ussehabahuM ca maDaha koTTaca / hiDillakAyamaDaha, savvatthAsaMThiyaM huMDaM // 112 // . jassudaeNaM jIve, cauraMsaM nAma hoi saMThANaM / taM cauraMsaM nAmaM, sesAvi hu eva saMThANA // 113 // kiNhA nIlA lohiya, hAliddA taha ya hu~ti "sukilyaa| jiyadehANaM vaNNA, udaeNaM vaNNanAmassa // 114 // gaMdheNa surabhigaMdha, ahavA gaMdheNa durabhigaMdhaM tu / hoi jiyA'NaM dehaM, udaeNaM gaMdhanAmassa // 11 // 1. "avarupparapoggalANa' ityapi / 2 "kammayagabaMdhaNaM" itypi| 3 "kammaiyaM kammaiyaM" ityapi / 5" nAmaM tu pannarasaM' iti / 5 "ahuNA" ityapi / 6 "kammaiyaM" ityapi / 7-8 "huMti" | "0kammuNo" ityapi / 10 "paDhamaM bIyaM ca risahanArAyaM / nArAyamaddhanArAyakIliyA taha ya chevaTTha // " iti pAThaH / 11 "a" iti vA / 12 "makkaDabaMdhoH' iti / / 13 "saMThANA jIvANaM cha muNeyavvA " ityapi / 14 "kuTuM" iti bA / 15 "sukkA ya" iti / 16 "degNa sarIraM" iti / Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] karmavipAkAkhyaH prathamaH karmagranthaH 'tittagakaDuyakasAyA, aMbilamaharA 'rasAvi paMca bhave / tevi hu jiyadehANaM, rasanAmudaeNa khajaMtA // 116 / / gurulahumiukaDhiNAvi ya. niddhA lukkhA ya hoMti siiunnhaa| jiyadehANaM phAsA, udaeNaM phAsanAmassa // 117 // guru na hoi dehaM, na ya lahuyaM hoi savvajIvANaM / hoi hu aguruyalahuyaM, agurulahuyanAmaudaeNaM // 118 // aMgAvayayo paDijibbhiyA 'i jo appaNo uvagghAyaM / / kuNai hu dehami Thio, so uvadhAyassa u vivAgo // 119 // tayavisadaMtavisAI, aMgAvayavo 'ya jo u annesiM / jIvANa kuNai ghAyaM, so paraghAyassa u vivAgo // 120 // nArayatiriyanarAmarabhavesu jaMtassa aMtaragaIe / aNupuvvIe udao, sA cauhA 'suNasu jaha hoi / / 121 // narayAuyassa udae, narae vakkeNa gacchamANassa / narayANupuvviyAe, "tahi udao annahiM nasthi // 122 // evaM tirimaNudeve, tesuvi vakkeNa gacchamANassa / tesimaNupubbiyANaM, tahiM udao annahiM nathi // 123 // jassudaeNaM jIve, niSphattI hoi ANapANaNaM / taM 'UsAsaM nAmaM, tassa vivAgo sarIrammi // 124 // jassudaeNaM jIve, hoi sarIraM tu tAvilaM ittha / / so Ayave vivAgo, jaha ravibiMbe tahA jANa // 125 // / "na bhavai teyasarIre, jeNa u teyassa usiNaphAsassa / hoi hu udao niyamA, taha lohiyavaNNanAmassa // 126 / / jassudaeNaM jIvo, aNusiNadeheNa kuNai ujjoyaM / taM ujjoyaM nAmaM, jANasu khajoyamAINaM // 127 // jassudaeNaM jIvo, vara''vasabhagaIeN gacchai gaIe / 12sA suhayA vihagagaI, haMsAINaM bhave sA u // 128 // 1 "tittakaDuyA kasAyA" ityapi pAThaH / 2 "rasA " iti / 3 "paMcavihA" iti / 4 "0ya jo attaNo u ubaghAyaM" iti vA / 5 "u" iti vA / 6"suNaha' iti 7 . "udao tahi" iti vA / / , "ussAsaM" iti / 10 "kiM navi teyasarIre: bhaNNai teyassa" iti pAThaH "kinna hu" iti vaa| 11 "vasaha" iti vA / 12 "sA ya suhA" iti / Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 11 karmavipAkAkhyaH prathamaH karmagranthaH jassudaeNaM jIvo, 'amaNiTThAe u gacchai gaIe / sA asuhA vihagagaI, uTTAINaM bhave sA u // 126 / / tasa-bAyara-pajattaM, patteya-thiraM subhaM ca subhagaM ca / sUsara-Aija-jasaM, tasAidasagaM ime hoi // 130 // Aimmi tasacaukkaM, thirAichakkaM tu uvarima hoi / thAvaradasagaM ahuNA, thAvara-suhumaM apajjattaM // 131 // hoi tahA sAhAraM, athiraM asubhaM ca dubhagaM ceva / dUsaraNAijjehi a, ajasehiM ya bIyadasagaM tu // 132 // Aimmi thAvaracaUsuhumatigaM uvarimaM bhave ittha / athirAichakkamuvari, vivAgameaM ao bhaNimo // 133 / / tasanAmudae jIvo, beiMdiyamAi jAi jIvesu / thAvaranAmudae 'puNa, puDhavImAIsu so jAi // 134 // bAyaranAmudaeNaM, bAyarakAo 'u hoi so niyamA / suhumeNa suhumakAo, aMtamuhuttAuo hoi // 135 / / AhArasarIriMdiyapajjattIANapANabhAsamaNe / ca tAri paMca chappi ya, egidiyavigalasannINaM / / 136 / / eyAsi niSphattI. udaeNaM jassa hoi kammassa / taM. pajattaM nAmaM, iyarudae natthi niSphattI // 137. / ikkikkayaMmi jIve, ikikkaM jassa hoi udaeNaM / "orAlAisarIraM, taM nAma hoi patteyaM // 138 / / jIvANamaNaMtANaM, .ikka orAliyaM iha sarIraM / havai "hu jassudaeNaM, taM sAhAraM 'havai nAmaM // 136 / / daMtahAithirANe, aMgAvayavANa jassa udaeNaM / niSphattI u sarIre, jAyai taM hoDa thiranAmaM // 14 // jIhAbhamuhAINaM. aMgAvayavANa jassa udaeNaM / niSphattI u sarIre. jAyai taM athiranAmaM tu // 141 // . 1 "amaNIhAe ya" iti / 2 'thAvarasuhumaM ca sAhAraM // 13 // taha hoi apajjatta" iti // 3 "vivAgabheo imo bhaNio" iti, "vivAgabheo imo hoi" iti vA paatthH| 4 "jAIsu" iti / 5 "" iti / 6.8 "ya" iti / 7 "orAliyaM sarIraM" iti / "bhave" iti ||10"jaayN" ityapi paatthH| . Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 karmavipAkAkhyaH prathamaH karmagranthaH siramAINa suhANaM, aMgAvayavANa jassa udaeNaM / niSphattI u sarIre jAyai taM hoi subhanAmaM // 142 // pAyAI asuhANaM, aMgAvayavANa jassa udaeNaM / niSphattI u sarIre jAyai taM asubhanAmaM tu // 143 // sUbhagakammudaeNaM 'havai hu jIvo u savvajaNaiTTho / 'duhagakammudae puNa, duhao so sayalaloyassa // 144 / sUsarakammudaeNaM, sUsarasaddo 'ya hoi iha jIvo / dUsaraudae 'visaro jaMpaMto hoi jaNaveso // 14 // Aejakammaudae ciTThA jIvANa bhAsaNaM jaM ca / / taM bahu mannai loo, abahumayaM iyaraudaeNaM // 146 / / jassudaeNaM jIvo lahai hu kittiM jasaM ca logammi / taM jasanAmaM kammaM ajasudae lahai vivarIyaM // 147 // dehaMgAvayavANaM liMgAgii jAi niyamaNaM jaM ca / tahi suttahArasariso nimmANe hoi hu vivAgo // 148 // udae jassa surAsuranaravainivahehi~ pUio hoi / / taM titthayaraM nAma tassa vivAgo 'u kevaliNo // 146 / ' bhaNiyaM nAmaM kammaM ahuNA goyaM tu sattamaM bhaNimo / taM pi kulAlasamANaM duvihaM jaha hoi taha bhaNimo // 150 / / jaha intha kubhakAro puDhavIe kuNai erisaM rUvaM / / jaM loyAo pUrya, pAvai iha puNNakalasAI // 151 // bhuMbhulamAI annaM. so ciya puDhavIeN kuNaDa rUvaM tu / jaM loyAo niMda, pAvai akaevi majjaMmi // 152 // eva kulAlasamANaM, goyaM kammaM tu"hoi jIvassa / uccAnIyavivAgo jaha hoi tahA nisAmeha // 153 // 12adhaNI buddhiviutto, rUvavihUNovi jassa udaeNaM / 13 loyaMmi lahai pUrya , uccAgoyaM tayaM hoi // 154 // 1 "hoi hu" iti / 2 'dUmagakammadaeNaM; dubmagao" iti "dUbhagakammudaeNaM dubhago so savvalogassa" iti vA / 3 "savvalogassa" iti| 4 "u" iti / 5"viraso" iti / 6"avamannaI" iti / 7 "kittIjasa" ityapi pAThaH / "loe' iti / / "ya" iti / 10 "taM" ityapi / 11 "ittha" iti / 12 "adhaNo' iti paatthH|13 "logammi" iti| Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavipAkAkhyaH prathamaH karmagranthaH [ 13 'saghaNo rUveNa juo, buddhIniuNo vi jassa udaeNaM / 'loyaMmi lahai niMda, evaM puNa hoi nIyaM tu / / 155 / / "goyaM bhaNiyaM ahuNA, aTThamayaM 'aMtarAyayaM hoi / taM bhaMDAriyasarisaM, jaha hoi tahA nisAmeha // 15 // jaha rAyA iha bhaMDArieNa viNieNa kuNai "dANAI 1 teNa u paDikUleNaM, na kuNai so 'dANamAINi // 15 // jaha rAyA taha jIvo, bhaMDArI jaha "tahaMtarAyaM ca / teNa u vibandhaeNaM, na kuNai so 'dANamAINi // 158 // taM dANalAbhabhogovabhogaviriyaMtarAya paMcamayaM / eesi tu vivAgaM, "vocchAmi ahANupuvvIe // 159 / / sai phAsuyaMmi dANe, dANaphalaM taha ya bujjhaI aulaM / caMbhaccerAijuyaM, pattaM pi ya vijae'tattha // 160 // dAuM navari na sakkaDa, dANavidhAyassa "kammaNo udae / dANaMtarAyameyaM, lAbhe vi ya bhaNNae vigdhaM // 161 / / jai vi pasiddho dAyA, jAyaNaniuNo vi jAyago jar3a vi / na lahai jassudaeNaM, eyaM puNa lAbhavigdhaM tu // 162 / / maNayatte vi" ya patte, laddhe vi "hu bhogasAhaNe vibhave / ""bhuttuM navari na sakai, viraivihUNo vi jassudae / / 163 / / 'bhogassa vigdhameyaM, uvabhoge Avi "vigdhameveva / bhoguvabhogANesiM, navari viseso imo hoi // 164 // sai bhujai ni bhogo, so "puNa aahaarpussphmaaiio| uvabhogo 2'ya puNo puNa, uvabhujai bhavaNaviliyAI // 165 / / 1 "saghaNI" iti / 2 "logammi" ityapi pAThaH / 3 "gupta" ityapi / 4."aMtarAiyaM bhaNimo" iti / 5 "dANAI" ityapi / 6 "dANamAI u" iti / 7 "tahaMtarAIyaM" iti / 8"tu" ityapi / 6 "dAnamAI u" iti / 10 "paMcavihaM" iti / 11 "vucchANi" iti, "maNAmi ya" ityapi vA / 12 "viulaM" iti / 13 "ittha" iti / 14 "kammuNo" ityapi / 15"hu" iti vA / 16 "ya" iti / 17 "uvabhujiuM na sakkai" iti / 18 "uvabhogavigdhameyaM, mogevi hu evameva vigdhaM tu"| iti paatthH| 19 "viggha emeva" iti| . 20 "puNu AhArapupphamAINaM" ityapi / 21 "u" itypi| Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14] karmavipAkAkhyaH prathamaH karmagranthaH balavaM rogaviutto, vayasaMpaNNo vi jassa udaeNaM / virieNa hoi hINo, vIriyavigdhaM tu paMcamayaM // 166 // evaM paMca'viyappaM, aTThamayaM aMtarAiyaM hoi / bhaNio kammavivAgo, samAsao gaggarisiNA u // 167 // eyaM gAhANa sayaM, ahiyaM chAvaTThie u paDhiUNaM / jo guru pucchai nAhI, kammavivAgaM ca so airA / / 168 // // iti maharSigargapipraNItaH karmavipAkanAmA prathamaH karmagranthaH // Reserterestressettesenterseerence 1 "0vigappaM" ityapi / 2 'tu" iti paatthH| Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || aham // // karmastavAkhyaH dvitIyaH karmagranthaH // namiUNa jiNavariMde, tihuyaNavaranANadaMsaNapaIve / baMdhudayasaMtajuttaM, vocchAmi thayaM nisAmeha // 1 // kamicchaTThiI sAsAyaNe ya taha sammamicchadiTThI ya / avirayasammadiTTI, virayAvirae pamatte ya // 2 // tatto ya appamatte, niyaTTianiyaTTibAyare suhume / upasaMtakhINamohe, hoi sajogI ajogI ya // 3 // micche sIlasa paNuvIsa sAsaNe avirae ya dasa payaDI / cauchakkamega dese, virae ya kameNa vocchinnA // 4 // dugatIsacaurapuvve, paMca niyaTTimi baMdhavoccheo / solasa suhumasarAge, sAya sajogI jiNavariMde // 5 // paNa nava 'iga sattarasaM, aDa paMca ya caura chakka cha cceva / 'iga duga solasa tIsaM. bArasa udae ajogaMtA // 6 // paNa nava iga sattarasaM, aTTa ya caura chakka cha cceva / .. "iga duga sola guyAlaM, udIraNA hoi jogaMtA // 7 / / aNamicchamIsasammaM, avirayasammAiappamattA / suranarayatiriyaAuM, niyayabhave savvajIvANaM // 8 // solasa 'aTThakkekkaM, 'chakkekkekkaka khINamaniyaTTI / egaM muhumasarAge, khINakasAe ya solasagaM // 6 // pAvattari ducarime terasa carime ajogiNo khINe / aDayAlaM payaDisayaM, khaviya jiNaM nivvuyaM vaMde // 10 // nANassa desaNassa ya, AvaraNaM veyaNIyamohaNiyaM / AuyanAma goyaM, tahaMtarAyaM ca payaDIo // 11 // paMca nava donni aTThAvIsA cauro taheva bAyAlA / 'doNNi ya paMca ya bhaNiyA, payaDIo uttarA ceva // 12 // * 2.3 etadgAthAyugmaM TIkAgrantheSu vivRtaM na dRzyate / 1-2-3.4"igi" itypi| 5 'adviktika" ityapi / 6 "chakkikkikkikka" ityapi / 7-8 "dunni" ityapi / Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ] karmastavAkhyoH dvitIyaH karmagranthaH micchanapuMsagaveyaM, narayAuM taha ya ceva narayadugaM / igavigaliMdiya'jAI, huMDamasaMpattamAyAvaM // 13 // thAvara suhumaM ca tahA, sAhAraNayaM tahA apajattaM / eyA solasa payaDI; micchami ya baMdhavoccheo // 14 // thINatigaM itthI vi ya. aNa tiriyAuM taheva tiriyadugaM / majjhima cau saMThANaM, majjhima cau ceva saMghayaNaM / / 15 / / ujjoyamappasatthA, 'vihAyagai dubhagaM aNAejja / dUsara nIyAgoyaM; sAsaNasammami vocchinnA / / 16 / / bIyakasAyacaukka, maNuyAu maNaya duga ya orAlaM / tassa ya aMgovaMgaM, saMghayaNAI avirayaMmi // 17 // taiyakasAyacaukka, virayAvirayaMmi bNdhvoccheo| "assAyamarai soyaM, tai ceva ya athiramasubhaM ca // 18 // ajasakittI ya tahA, pamattavirayaMmi baMdhavoccheo / "devAuyaM ca egaM, nAyavvaM appamattaMmi // 19 // niddApayalA ya tahA, apuvbapaDhamami baMdhavoccheo devadugaM paMciMdiya urAlavajjaM causarIraM // 20 // samacauraM veuvviyaAhArayaaMguvaMganAmaM ca / / vaNNacaukta ca tahA, aguruyalahuyaM ca cattAri // 21 // tasa cau pasatthameva ya, vihAyagai thira subhaM ca nAyavvaM / / suhayaM sussarameva ya AejjaM ce nimiNaM ca // 22 // titthayarameva tIsaM, apuvvachabhAga bNdhvoccheo| hAsaraibhayaduguchA, apuva'caramaMmi vocchinnA // 23 // purisaM causaMjalaNaM, paMca ya payaDIo paMca bhAgaMmi / aniyaTTIaddhAe, ... jahakkama .. baMdhavoccheo // 24 // nANaMtarAyadasagaM, desaNa cattAri ucca jasakittI / eyA solasa payaDI, "suhumakasAyaMmi vocchinnA / / 25 / / 1 "jAI" ityapi / 2 "vihAgairadUmayaM" ityapi / 3 "duvaya" ityapi / 4 "assAi arai sogaM" ityapi / 5 "devAugaM ca eka tahApamattammi nAyavvaM" ityapi / 6 "0carimammi" ityapi / 7 "suhamasarAgammi' itypi| Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavAkhyo dvitIyaH karmagranthaH [17 uvasaMtakhINamohe, jogimi u sAyavaMdhavoccheo / nAyavyo payaDINaM, baMdhassaMto aNaMto ya // 26 // // baMdho sammatto // micchattaM AyAvaM, suhuma apajattayA ya taha ceva / sAhAraNaM ca paMca ya, micchami ya udayavoccheo // 27 // aNa egidiyajAI, vigaliMdiyajAimeva thAvarayaM / / eyA nava payaDIo, sAsaNasammaMmi vocchinnA // 28 // sammAmicchattegaM, sammAmicchami udayavoccheo / bIyakasAyacaukka, taha ceva ya narayadevAU / / 29 / / maNuyatiriyANapudhI, veuvviyachakka 'dahayaM ceva / aNaejja ceva tahA, aJjasakittI avirayaMmi // 30 // taiyakasAyacauka, tiriyAU taha ya ceva tiriyagaI / ujjoya nIyagoyaM, virayAvirayaMmi vocchinnA // 31 // thINatigaM ceva * tahA, AhAradugaM pamattavirayaMmi / sammattaM saMghayaNaM, aMtimatigamappamattami // 32 // taha nokasAyachaka, apuvakaraNaMmi udyvoccheo| veyatigakoha mANAmAyAsaMjalaNamaniyaTTI // 33 // saMjalaNalobhamegaM, "suhumakasAyaMmi udayavoccheo / / taha 'risahaM nArAyaM, nArAyaM ceva uvasaMte // 34 // nidA payalA ya tahA, khINaducarimaMmi udyvoccheo| nANaMtarAyadasagaM, dasaNa cattAri carimaMmi // 35 // annayaraveyaNIyaM, orAliya-teya-kammanAmaM ca / cha cceva ya saMThANA, orAliyaaMguvaMgaM ca // 36 / / AimasaMghayaNaM khalu, vaNNacaukaM ca do vihAyagatI / aguruyalahuyacaukka, patya thirAthiraM ceva // 37 // 1 "dUhiya" ityapi / 2 "tiriyAuM taha ya ceva tiriyagaI" ityapi / 3 "nicca0" ityapi / 4 "mANaya0" ityapi / 5 "suhumasarAgammi" ityapi / 6 "risahanA0" ityapi / 7 "annayaraM vebhaNIyaM" itypi| Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 karmastavAkhyo dvitIyaH karmagranthaH subhasussarajuyalA vi ya, nimiNaM ca tahA havaMti nAyavvA / eyA tIsaM payaDI, sajogicarimaMmi vocchinnA // 38 // 'annayaraveyaNIyaM, maNuyAU maNuyagai ya boddhavvA / paMciMdiyajAI vi ya, tasa subhagA eja paJjattaM // 36 // bAyara jasakittI vi ya, titthayaraM uccagoyayaM ceva / eyA bArasa payaDI, ajogicarimaMmi vocchinnA // 40 // udao smmtto|| udayassudIraNAe, sAmittAo na vijai viseso / mottUNa tinni ThANe, pamatta-jogI ajogI ya // 41 // tIsaM bArasa udae, kevaliNo melaNaM ca kAUNa / sAyAsAyaM ca tahA. maNayAuM avaNiyaM kiccA // 42 // sesaM iguyAlIsaM, jogiMmi udIraNA ya boddhavvA / avaNIya tinni payaDI, "pamattaudayaMmi pakkhittA // 43 // taha ceva aTTha payaDI, pamattavirae udIraNA hoi / natthi tti ajogijiNe, udIraNA hoi nAyavyA // 44 // // udIraNA sammattA // aNamicchamIsasamma... avirayasammAiappamattaMtA / suranarayatiriyaAuM, niyayabhave savvajIvANaM // 4 // thINatigaM ceva tahA, narayadugaM ceva taha ya tiriyadurga / igivigaliMdiyajAI, AyAtrujjoyathAvarayaM // 46 // sAhAraNa suhumaM 'ciya, solasa payaDIoM hoti nAyavvA / bIyakasAyacaukka', taiyakasAyaM ca aTThava // 47 // ega napusagaveyaM, itthIveyaM taheva egaM ca / taha nokasAyachakka, purisaM 'kohaM ca mANaM ca // 48 // mAyaM ciya aniyaTTIbhAgaM gaMtUNa sNtvoccheo| lohaM ciya saMjalaNaM, "suhumakasAyaMmi vocchinnA // 46 // 1 "annayaraM veaNIyaM maNuyAuM maNuyagatI ya" ityapi / 2 "0ijja." ityapi / 3 "sajogammi" ityapi / 4 "pamattavirayammi" ityapi / 5 "avirai" ityapi / 6 "vi ya" ityapi / 7 "hu~ti" ityapi / ka "aTTha ca" ityapi / 9 "kohA ya mANA ya" ityapi / 10 "suhumasarAgammi" ityapi / Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavAkhyo dvitIyaH karmagranthaH khINakasAyaducarime, 'nidaM payalaM ca haNai chaumattho / nANaMtarAyadasagaM, desaNa cattAri carimaMmi // 50 // devaduga paNasarIraM, paMcasarIrassa baMdhaNe cec|| paMceva ya saMghAyA, seThANA taha ya chakka' ca // 51 // tinni ya aMgovaMgA, saMghayaNaM taha ya.hoi chakka' ca / / paMceva ya vaNNarasA, do gaMdhA aTTha phAsA ya // 52 / / aguruyalahuyacaukka', vihAyagaiduga thirAthira cepa / 'suhasussasjuyalA vi ya, patreyaM dubhagaM ajasaM // 53 // aNaeja nimiNaM ciya, apaja taha ya 'nIyagoyaM ca / 'annayaraveyaNiyaM, ajogiducaramami cocchiNNA // 54 // annayaraveyaNIyaM, maNuyAU maNuyaducaya boddhavvA / paMciMdiyajAI vi ya, tasasubhagAejjapajjataM // 55 // bAyarajasakittI vi ya, titthayaraM uccagoyayaM ceva / eyA terasa phyaDI, ajogicarimaMmi vocchinnA // 56 // // sattA sammattA // so me tihuyaNamahio, siddho buddho niraMjaNo nicco / disau caraNANalaMbha, daMsaNasuddhiM samAhiM ca // 7 // // iti karmastavAkhyo dvitIyaH karmagranthaH samAptaH // ////////////////////////////////////////////////////////////// 1"nidA payalA haNaI" itypi| 2 "vannarasA' ityapi / 3 "subhasussarajugaladurga patteyaM dUhage" ityapi / 4 "nIyaguttaM ca" ityapi / 5 "annayaraM vebhaNIyaM bhajogiducarimammi vocchinnA" ityapi / "bhannayaraM" itypi| Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // aham // // bandhasvAmitvAkhyastRtIyaH karmagranthaH // . Raigan namiUNa vaddhamANaM, gaiyAIThANadesayaM siddhaM / gaiyAiesu vocchaM, baMdhassAmittamogheNaM // 1 // gai 4 iMdie 5 ya kAe 6, joe 15 vee 3 kasAya 4 nANe 8 ya / saMjama 17 daMsaNa 4 lesA 6, bhava 2 samme 3 saNi 2 AhAre // 2 // guNaThANA suranirae, cau paNa tiriesu caudasa nresu| jIvaTThANA tirie, caudasa sesesu "duga dugaM jANa // 3 // nirayatigaM micchattaM; napusa 'igavigalajAia.yAvaM / chevaTTha thAvaracaU, huMDaM ciya micchadidvimmi // 4 // thINatigitthI aNa tiritiga "kuvihagaI ya nIyamujjoyaM / 'dUbhagatiga paNuvIsA, majjhimasaMThANasaMghayaNA // 5 // thAvaracau jAI cau, viuvAhAraduga suraniratigANi / AyavajuyA''hi UNaM, egahiyasayaM narayavaMdhe // 6 // titthoNaM saya micchA, sANA napuhuMDa cheyamicchoNaM / mIsA narAupaNuvIsoNaM sammA narAutitthajuyaM // 7 // paMkAisu titthoNaM, narAuhINaM sayaM tu sattamie / maNudugaucca hi viNA, micchA baMdhaMti "chaNNauiM // 8 // huMDAIcaurahiyaM, sANA tiriyAuNA ya "ignuii| iguNapaNuvIsarahiyA, sanaraduguccA sayari mIse // 9 // titthAhAraduguNA, tiriyA baMdhaMti svvpyddiio| pajattA taha micchA, "sANA uNa solasavihINA // 10 // 1"gaiyAiTrA0" itypi| 2 "bucchaM" itypi| 3 "tiriye cauddasa'' ityapi / 4 "jANa durga" ityapi / 5 "igi" ityapi / 6 "seva?" ityapi / 7 "kuvihagagaI" ityapi / 8"dubhagatigaMga ityaadi| "cheva0" ityapi / 10 "channaI" ityapi / 11 "iganauI" ityapi / 12 "sAsA uNa solasavihaNA" itypi| Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [21 bandhasvAmitvAkhya stRtIyaH karmagranthaH naratigasurAuusameM, uraladugaM 'mottu paNNavIsaM ca / aNuhattariM tu mIsA, surAuNA sattarI sammA // 11 // 'bIyakasAyaNA desa apajjattA sayaM navaggaM tu / mottRNamoghabandhA, nirasuraAuM viuvvichavakaM ca // 12 // tiriyA va narA payaDI, baMdhaMtI micchamAiyA paMca / ajayAi paMca titthaM, apamattaniyaTTi AhAraM // 13 // kammatthayabaMdhasamo, pamattamAINa hoi bandho u| appajattA maNuyA, tiriyA va sayaM navaggaM tu // 14|| veuvvAhAradurga, nArayasurasuhumavigalajAitigaM / "mottu cauraggasayaM, devA baMdhaMti oheNaM // 15 // titthoNaM taM micchA, sANA chevaTThahuDanapumicchaM / egidithAvarAyavapayaDI "mottUNa chanauI // 16 // oghuttaM paNuvIsaM, narAujuttaM vivajiuM mIsA / baMdhaMti sayarimajayA, titthanarAUhi~ bigasayarI // 17 // micchAiavirayaMtA, devoghaM titthahINa baMdhaMti / bhavaNavaNajoidevA, devIo ceva saJcAo // 18 // sAmannadevabhaMgo, sohammIsANa micchamAINaM / sahasAraMtA igithAvarAyavoNaM saNaMkumArAI // 19 // rayaNAnArayasarisA, sahasAraMtA . saNaMkumArAI / igithAvarAyavatiritigujoUNaM tu ANayAIyA // 20 // titthaM 'napucau tiritiyaujjoUNa "paNavIsa sanarAu / mottUNa micchamAI, narAutitthehiM ajayA. u // 21 // titthAhAraM nirayasurAu 'mottu viuvvichakka ca / * 'igavigaliMdI baMdhahi, navuttaraM ogha micchA ya // 22 // 1 "mutta" ityapi / 2 "bIyakasAyavihUNA desaapajjattasayanabaggaM tu| muttaNa........ityapi / 3 "navamahiyaM" ityapi / 4 "mutta" ityapi / 5 "muttaNa" itypi| 6 "napuMsacau0" itypi| 7 paNuvIsasanarAo / mutta Na" ityapi / 8 "muttu" ityapi / / "igi" itypi| Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bandhasvAmitvAkhyastRtIyaH karmagranthaH sANA baMdhahi solasa, 'niratigahINA ya 'mottu chnuii| ogheNaM vIsuttarasayaM ca paMciMdiyA baMdhe // 23 // igivigaliMdI sANA, taNupajjatti na jaMtti jaMteNa / niratiriyAuabaMdhA, mayaMtareNaM tu 'cauNauiM // 24 // mudagavaNakAyA egidisamA micchsaanndiddiio| maNuyatigucca "mottu, suhumatasA ogha thUlatasA // 25 // maNavaijogacaukke, oyo urale vi opanarabhaMgo / niratigasurAuAhAragaM tu hiccA u timIse // 6 // suraduga viuvviyadurga, titthaM hicA sayaM navaggaM tu / baMdhaMti uralamisse, micchA u sajogiNo sAyaM // 27 // niratigahINA solasa, tirinaraAuM pimottu sANA vi / tiriyAuvihINaM paNNavIsamujjhitu avirae ''baMdhe // 28 // titthaM veubidurga, suradugasahiyaM uralamisse / / sAmannadevanArayabaMdho neo viuvijoge vi // 29 / / veunviyamIsammi vi, tiriyanarAUhi vajiyAsesA / titthoNA tA micchA, baMdhahi~ sANA u cauNauI // 30 // egidithAvarAyavasaMThAicaukavajjiyA seaa| . tiriyAUNaM paNuvIsa "mottu ajayA satitthA u // 31 // tevaDhAhAraduge, jahA pamattassa kammaNe bNdho| AutigaM nirayatigaM, AhAraya vajjiuM ogho // 32 // suradugatitthaviubviyadugANi 13mottUNa baMdhahi~ micchA / niratigahINA solasa, vajjittA sAsaNA kamme // 33 // tiriyAUNaM paNavIsa "mottu suradugaviuvvidugajuttaM / ajayA tittheNa samaM, sajogi sAyaM samugdhAe // 34 // .. 1 "niri0" itypi| 2 "mutta channauI" ityapi / 3 "iga" ityapi / 4 "cauNauI" 5 "mutta" ityapi / 6"maNavaya0" ityapi / 7 "ca" ityapi / "tammisse" ityapi / "veuvidugaM" 10 "mutta" ityapi / 11 "baMdho" ityapi / 12 "muttu" ityapi / 13 "muttaNa" ityapi / 14 'muttu" itypi| Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . bandhasvAmitvAkhyastRtIyaH karmagranthaH veyatievogheNaM, baMdho jA vAyaro havai tAva / kohAisu causodho, micchAo jAva 'aniyaTTi // 35 // aNNANatievogho, micchAsANesu navasu nANatie / maNapajjave vi sattasu oghaM dusu kevalissAvi // 36 / / sAmAiyacheesu, pamattamAIsu causu ogho tti / parihArassa pamatte, apamatte suhuma saTThANe // 37 / / upasaMtAisu ahakhAya desavirayassa hoi saTTANe / 'micchAIsucausu, ogho assaMjayassAvi // 38 // cakkhuacakkhU ogho, micchAI khINamoha ohissa / * ajayAinavasu kevaladasaNa kevaliduge ceva // 39 // chacausu tiNi tIsu, chaNhaM sukA ajogi allesA / AhArUNA AitilesI baMdhaMti savvapayaDIo // 40 // . micchA titthoNA tA, sANA uNa solasavihUNA / suranaraAU paNavIsa mottu baMdhati mIsA u // 41 // suranaraAuyasahiyA, avirayasammA u "hoti nAyavvA / titthayareNa juyA taha, teUlese 'paraM vocchaM // 42 // kgilatigaMnirayatigaMsuhumatigUNaM sayaM tu ekkAraM / titthAhArUNA miccha sANa igitiganapucaUNA // 43 // mIsAI paMcaguNA, oghaM baMdhati pamhalesAvi / vigalatigaM nirayatigaM, suhamatigegiMdithAvarAyAvaM // 44 // hicA sayamaTThahiyaM, titthAhAradugahINa micchaao| saMDhAicaukkoNaM, sANA mIsAi paNagaoghaM tu // 45 // baMdhaMti sukkalesA, nArayatirisuhumavigalajAitigaM / 'igithAvarAyavujoya vajjiya sayaM tu caurahiyaM // 46 // titthAhAradugUNaM, egahiyasayaM tu baMdhahI micchaa| saMDhAicaukoNaM, sANA baMdhaMti 'saganauiM // 47 // 1"aniyaTTI' ityapi / 2 "kevalassAvi // " ityapi / 3 micchAIsu casu' ityapi / 4 "paNuvIsa muttu" ityapi / 5 "huti' itypi| 6 "pare vuccha" ityapi / 7 "ikkA" ityapi / 8 "iga0" ityapi / 6 "sagaNavaI" itypi| Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ] bandhasvAmitvAkhyastRtIyaH karmagranthaH . tiritiyaujjoUNaM, paNuvIsaM 'mottu suranarAujuyaM / cauhattaraM tu mIsA, baMdhahi~ kammANa payaDIo // 48 // . titthayarasuranarAuyasahiyA ajayammi hoi sagasayarI / desAinavasu ogho, bhavvesu vi so abhavya micchasamA // 49 // ogho veyagasamme, ajayAicaukka khaaigevogho| ajayAdajogi jAva u, ogho uvasAmie hoi // 50 // 'uvasamme vaTTatA, cauNhamikapi AuyaM 'neya / baMdhaMti teNa ajayA, suranaraAUhi~ UNaM tu // 51 // oSo desajayAisu, surAuhINo u jAva uvsNto|| ogho saNNisu neo, micchAbhaMgo asaNNIsu // 52 // sANe vi asaNNissA, bhaMgA "saNNubbhavA muNeyavvA / / AhAragesu ogho, iyaresu ya "kammaNo bhaMgo // 53 // iya puvvasUrikaya 'pagaraNesu jaDabuddhiNA "mae raiyaM / baMdhassAmittamiNaM, neyaM kammatthayaM souM // 54 // ||smaaptshcaayN bandhasvAmitvAkhyastRtIyaH karmagrantha :, 1 "mutta" ityapi / 2 "uvasaMte' ityapi / 3 "neva" ityapi / 4 "sannibbhavA"ityapi / "kammuNo". ityapi / 6 "pagaraNAu" ityapi / 7 "mayA" ityapi / Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // aham // // SaDazItinAmA caturthaH karmagranthaH // nicchinnamohapAsaM pasariyavimalorukevalapayAsaM / paNayajaNapUriyAsaM, payao paNamittu jiNapAsaM // 1 // vocchAmi jIvamaggaNaThANuvaogajogalesAI / kiMci sugurUvaesA, sannANasujhANaheutti // 2 // 'iha suhumabAyaregidiviticauasannisannipaMciMdI / apajattA pajjacA, kameNa caudasa jiyaTThANA / / 3 / / savvabhaNiyavvaralesu tesu guNaThANagAi tA bhaNimo / paDhamaguNA do bAyaraviticauraasanni apajatte // 4 // sanniapajjatte micchadivisAsANaavirayA tini / savve sanipajatte, micchaM sesesu sattasu vi // 5 // jogA chasu appajjattaesu kammaigauralamissA do| veubviyamIsajuyA, saniapajjattae timi // 6 // viti apajjattANa vi, taNapajjattANa kei oraalN| bAyarapajjatte tinni urala veubviyadugaM ca // 7 // uralaM suhume causu ya, bhAsajuyaM panarasAvi sannimmi / uvaogA dasasu tao, acakkhudaMsaNamanANadugaM // 8 // cakkhujuyA cauridiyaasannipajjattaesu te cauro / / maNanANacakkhukevaladugarahiyA sanniapajaro // 9 // savve sannisu etto, lesAo chAvi duvihasannimi / cauro paDhamA bAyara-apajatte tini sesesu // 10 // sattaTTha 1 aTTha2 sattaTTha 3 aTTha4 baMdhu1dayuradIraNA3'saMtA 4 / - terasasu jIvaThANesu sanipajjattae ogho // 11 // 1 caudasajiyaThANesuguNajoguvaogalesabaMdhudayA / udIraNayA sattA vattavyA aTupayakamaso // 3 // " ityadhikA prakSiptagAthA hastalikhitaprattau dRzyate / 2 "sattA" ityapi / Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . SaDazItinAmA caturthaH karmagranthaH etto gaiiMdiyakAyajoyavee kasAyanANesu 7 / saMjamadaMsaNalesAbhavasamme sanniAhAre // 12 // suranaratirinarayagaI, 'igabiticauriMdiyA ya pNciNdii| puDhavIAUteUvAUvaNasaitasA kAyA // 13 // maNa' vaikAyA jogA, itthI puriso 'napusago veyaa| koho mANo mAyA, lobho cauro kasAya tti // 14 // maisuyaohImaNakevalANi misuyanaannvinbhNgaa| sAmAiyacheyaparihArasuhumaahakhAyadesajayaajayA // 15 // aJcakkhucakSuohI, kevaladaMsaNamao ya challesA / kiNhA nIlA kAU, teU pamhA ya sukkA ya // 16 // bhavvaabhavvA khauvasamakhaiyauvasamiyamIsa sAsANaM / miccho ya 'sannasannI, AhAraNahAra iya bheyA // 17 // suranirae sannidurga, naresu taio. asanniapajatto / . tiriyagaIe caudasa, egidisu, AimA cauro // 18 // biticauridisu do do, aMtima cauro paNidisu "bhavaMti / thAvarapaNage paDhamA, cauro caramA dasa tasesu // 19 // vigalatiasannisanI, pajjattA paMca hoti vijoge| maNajoge 'sannikko, pumisthivee carama cauro // 20 // kAoginapusakasAyamaisuyaanANaavirayaacAkhU / AitilesA bhaviyaramiccha AhArage savve // 21 // maisuyaohiMdugavibhaMgapamhasukkAsu tisu "ya sammesu / sanimmi ''ya do ThANA, saniapajjattapajjattA // 22 // maNapajjavakevaladugasaMjayadesajayamIsadiTThI sannI pajo cakkhumi tinicha va pajjiyaracaramA // 23 // 1 "igi0" ityapi / 2 "paMcedI' ityapi / 3 "vayaH' ityapi / 4 "napusao" ityapi / 5 "sAsANA" ityapi / 6 "sanni0" ityapi / 7 "hati" ityapi / 8 "vaya0" ityapi / / "sanneko" ityapi / 10 "vi" ityapi / 11 "u" ityapi / 12 "0ara." ityapi pAThaH / Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturthaH karmagranthaH satta u sAsANe bAyarAi cha apaja sanipajjo ya / teullese bAyaraapajatto duvihasannI ya // 24 // assanni Ai bArasa, aNahAre aTTha satta apjttaa|| sannI pajjatto taha, iya 'gaiyAisu jiyaTThANA // 25 / / micche sAsaNa mIse, avirayademe pamattaapamatte / 'niyaTi aniyaTTisuhumuvasamakhINasajogajogiguNA // 26 // cattAri devanaraesu paMca tiriesu caudasa naresu / igivigalesu do do, paMciMdIsu cauddasa vi / / 27 / / "bhUdagatarUsu do egamagaNivAUsu caudasa tasesu / joe terasa vee, tikasAe nava dasa ya lobhe // 28 // mahasuyaohiduge nava, ajayAijayAi satta maNanANe / 'kevaladugaMmi do tina do va paDhamA anANatige / / 26 / / sAmAiyacheesu, cauro parihAra do pamattAI / desasuhume sagaM paDhamacaramacau ajayaahakhAe // 30 // bArasa acakkhucakkhusu, paDhamA lesAmu tisu cha dusu satta / sukAe~ terasa guNA, savve bhavve abhavvegaM / / 31 / / veyagakhaigauvasame, cauro ekkArasaTTha turiyAI / sesatige saTThANaM, sannisu caudasa asannisu do // 32 // AhAragesu paDhamA, terasa'NAhAragesu paMca ime / "paDhamaMtimadugaaviraya, gaiyAimu iya guNaTThANA // 33 // sacca- mosaM mIsaM, asaccamosaM maNaM taha vaI ya / uralaviuvvAhArA, mIsA kammaigamiya jogA // 34|| ekkArasa suranArayagaIsu AhArauraladugarahiyA / 1"gaiyAIsu jiyaThANA" itypi| 2 "misse" ityapi / 3 "niyaTTianiyaTTisuhumuvasamakhINasajogiajogiguNA / 26 // " ityapi pATho mudritapratau hastalikhitamUlagAthApratau ca dRshyte| kintu tatra chandamaGgo'sti sukhAvagamArthamevaMbhUtaH pAThaH kRtaH sambhAvyate / hastalikhitayazobhadrasUrivRttiyutagAthApratau punarasmAdbhinna upari darzitena tulyazca pATho labhyate / 4 atrA'pi pUrvavanmudritapratihastalikhitamUlagAthApratyAdiSu bhUda'gatarUsu do do igamagaNivAusu caudasa tasesu / " ityapi pAThaH prApyate / zrImanmalayagiripAderetatpAThAnusAreNeva vRttirvihitA dRzyate / 5 "paDhamatadugaavirayA iya gaiyAIsu guNaThANA" ityapi / Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ] .. SaDazItinAmA caturthaH karmagranthaH jogA tiriyagaIe, terasa AhAragaduguNA // 35 / / naragaipaNiditasataNunaraapumakasAyamaisuohiduge / 'aJcakkhuchalesAbhavvasammadugasannisu ya satve // 36 / / egidiesu paMca u. kammaigaviubviuralajuyalANi / kammuraladugaM aMtimabhAsA vigalesu cauro tti // 37 // kammuraladuga thAvarakAe vAe viuvijuyalajuyaM / paDhamaMtimamaNavaidugakammuraladu kevaladuga'mi // 38 // thIveannANovasamaajayasAsaNaabhavamicchesu / terasa maNavaimaNanANacheyasAmaiyacakkhusu ya / / 36 / / 'parihAre suhume nava, uralavaimaNA sakammuralamissA / ahakhAe saviuvvA, mIse dese saviuvidugA // 40 // kammuralaviuvvidugANi caramabhAsA ya cha u asannimmi / jogA akammagAhAragesu kammaNamaNAhAre // 41 // nANaM paMcavihaM taha, annANatigaM ti aTTa saaNgaaraa|| caudaMsaNamaNagArA, bArasa, jiyalakkhaNuvogA // 42 // maNuyagaIe bArasa, maNakevaladurahiyA navannAsu / thAvaraigibitiiMdisu acakkhudaMsaNamanANadurga . // 43 // cakkhujuyaM cauridimu, taM ciya bArasapaNiditasakAe / joe vee sukAe~ bhavsannIsu AhAre // 44 // kevaladugahINA dasa, kasAyapaNalesacakkhucakkhUsu / kevaladuge niyadurga, khar3age nava no anANatiga / / 4 / / paDhamacaunANasaMjamaveyagauvasamiyaohidaMsesu nANacaudaMsaNatigaM, kevaladujuyaM ahakkhAe. // 46 // nANatigadaMsaNatigaM, dese mause anANamIsaM taM / kevaladugamaNapajjavavajjA assaMjayaMmi nava // 47 // 1"acakkhu challesA." ityapi / 2 "thauveyaanANo0" ityapi / tathA "jogA''hAraduguNA terasa thImAinavasu dAresu / orAlamissakammaNarahiyA maNamAichaNhaM vi|| // " iti prakSiptagAthA'dhikatayA hastalikhitapravau dRshyte| 3 "parihArasuhamme" ityapi paatthH| 4 "maNA te sakammu" iti pAThaH / Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaDazItinAmA caturthaH karmagranthaH annANatigaabhabve, sAsaNamicche ya paMca uvaogA / dodaMsaNatiyanANA, te avibhaMgA asannimmi // 48 // maNanANacakkhurahiyA, dasa u aNAhAragesu uvogaa| iya gaiyAisu nayamayanANattamiNaM tu jogesu / / 46 / / 'taNuvaimaNesu kamaso, ducautipaMcA duaTThacaucauro / terasadubAraterasa, guNajIvuvaogajoga. ti // 50 // lesA u tinni paDhamA, nAragavigalaggivAukAesu / egidibhUtarUdagaasannisu paDhamiyA cauro // 51 / / kevalajuyalaahakkhAyasuhumarAgesu sukkaleseva / lesAsu chasu saThANaM, gaiyAisu chAvi sesesu / / 52 / / gaiyAisu appabahu', bhaNAmi sAmannao saThANe vi / naranirayadevatiriyA, thovA duasaMkhaNaMtaguNA / 53 / / paNacautiduegiMdI, thovA tinna ahiyA aNaMtaguNA / tasateupuDhavijalavAuhariyakAyA puNa kameNaM // 54 / / thovA asaMkhaguNiyA, tinna visesAhiyA aNaMtaguNA / maNavayaNakAyajogI, thovA saMkhaguNaNaMtaguNA // 55 / / purisehiMto itthI, saMkhejaguNA napusaNaMtaguNA / mANI kohI 'mAyI, lobhI kamaso kseisahiyA // 56 // maNapajjaviNo thovA, ohInANI tao asaMkhaguNA / mahasuyanANI tatto, visesaahiyA samA do vi / / 57 // vibhaMgiNo asaMkhA, kevalanANI tao aNaMtaguNA / tatto'NaMtaguNA do, maisuyaannANiNo tullA // 58 // 1 "kevalataNujogami do guNacaujIvaAimA hu~ti / maisubhaannANadugaM accakkhU tinni uvaogA // 1 // veuvviuralajuyalA kammaNajogo ya paMca jogatti / bhamaNavaIe paDhamA do guNa jiya aTU cau uvari / / 2 / / cakkhubhavakkhU mahasayaanANa cattAri huMti uvaogA / kammaNa urAlajuyalaM asaccamAsA ya cau jogA // 3 // terasa guNa maNajoge aMtima do jIva bAra uvaogA / terasajogA ya tahA kammoralamissavaja tti // 4 // " etadgAthAcatuSkaM prakSiptatayA'dhikaM dRzyate hastalikhitamUlagAthApratau / 2 "mAI lomI" ityapi / , 3 "thovA ohimANI" inyapi / Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ] SaDazItinAmA caturthaH karmagranthaH suhumaparihAraahakhAyacheyasAmaiyadesajaiajayA / thovA saMkhejjaguNA, cauro assaMkhaNaMtaguNA // 56 / / iya ohicakkhukevalaacakkhudaMsI kameNa vinneyaa| " thovA assaMkhaguNA, aNaMtaguNiyA aNaMtaguNA // 60 // sukkA pamhA teU, kAU nIlA ya kiNhalesA ya / thovA do'saMkhaguNA'NaMtaguNA do visesahiyA // 61 / / thovA jahannajuttANatayatulla ti iha abhvjiyaa| tehito'NaMtaguNA, bhavvA nivvANagamaNarihA // 62 // sAsANauvasamiyamissaveyagakkhaiyamicchadiTThIo / / thovA do saMkhaguNA, asaMkhaguNiyA aNaMtA do // 63 / / sannI thovA tatto, aNaMtaguNiyA asanniNo 'hoti| thovANAhArajiyA, tadasaMkhaguNA 'saAhArA // 64 // micche savve cha apajja sannipajjattago ya saasaanne| sambhe duviho sannI, sesesu sannipajjatto // 65 / / iya jiyaThANA guNaThANaesu jogAi vocchamettAhe / jogAhAraduguNA, micche sAsaNaavirae ya // 66 // uralaviuvva vaimaNA, dasa mIse te biubvimiisjuyaa| . desajae ekArasa, sAhAradugA pamattete // 67 / / "ekArasa apamatte, maNavaiAhArauralaveuvvA / / appuvvAisu paMcamu, nava orAlo maNavaI ya // 6 // caramAimamaNavaidugakammuraladurga "ti jogiNo satta / gayajogo ya ajogI, vocchamao bArasavaoge // 69 / / accakkhucakkhudaMsaNamannANatigaM ca micchasAsANe / avirayasamme dese, tinANadaMsaNatigaM ti cha u / / 70 / / mIse te cciya mIsA, satta pamattAisu samaNanANA / kevaliyanANadaMsaNauvaogA jogajogIsu // 71 / / / , 1"huti" ityapi / 2 "u sAhArA" ityapi / 3 "vaya0" ityapi / 4 ekArasa-'pyamatte" ityapi / 5 "tu" itypi| 6"ticciya" ityapi / Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItinAmA caturthaH karmagranthaH sAsaNabhAve nANaM, viuvigAhArage uralamissaM / negidisu 'sAsANo, nehAhigayaM suyamayaM pi // 72 / / lesA tinni pamatta, teUpamhA u appamattatA / sukkA jAva sajogI, niruddhaleso ajogi tti || 73 // baMdhassa miccha aviraikasAyajoga tti heyavo cauro / paMca duvAlasa paNuvIsa panarasa kameNa bheyA siM // 74 // AbhiggahiyaM aNabhiggahaM ca taha abhinivesiyaM ceva / saMsaiyamaNAbhogaM, micchatta paMcahA evaM // 75 / / bArasavihA aviraI, * maNaiMdiyaaniyamo chakAyavaho / solasaM nava ya kasAyA, paNuvIsaM pannarasa jogA / / 76 // paNapannapannatiyachahiya, cattauNacatta chacaudugavIsA / solasadasanavanavasatta heuNo na u ajogimmi // 77 / / to nANadaMsaNAvaraNaveyaNIyANi mohaNijjaM ca / AuyanAmaM goyaMtarAyamii aTTha kammANi // 78 // sattaTThachegavaMdhA, saMtudayA aTTha satta cattAri / sattachapaMcadurga, udIraNAThANasaMkheyaM // 79 // apamattatA sattaTTha mIsaappuvvavAyarA satta / baMdhaMti cha suhumo egamuvarimA baMdhago'jogI // 8 // jA muhumo tA aTTha vi, udae saMte ya hoMti pyddiio| sattaDhuvasaMte khINi satta cattAri sesesu // 81 // sattaTTha pamattaMtA, kamme uiriti aTTha mauso u| veyaNiyAu viNA cha u, apamattaapuvvaaniyaTTI // 2 // suhumo cha paMca uirei paMca uvasaMtu paMca do khINo / jogI u nAmagoe, ajogiaNudIrago bhayavaM // 3 // 1sAsANotti nehAhigarya' ityapi / 2 "AmiggahiyaM kila dikkhiyANamaNamiggahaM tu iyarANa / gudAmAhilamAINa jaM Aminiyesi yaM taM tu // 1 // saMsaiyaM micchattaM jA saMkA jiNavaruttatattesu / vigaliMdiyANa jaM puNa tamaNAmogaM viNidi8 // 2 // iti gAthAyugmamadhikaM prakSiptagAthAtvena 75-76 gAthAdvayamadhye dRzyate hastalikhitapratau / 3 "cattiguNacatta." itypi| 4 "hunti' itypi| Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32) SaDazItinAmA caturthaH karmagranthaH uvasaMtajiNA thovA, saMkhejaguNA u khINamohajiNA / 'suhumaniyaTTaniyaTTI, tinni vi tullA visesahiyA // 84 // jogiapamattaiyare, * saMkhaguNA desasAsaNA missA / avirayaajogimicchA, asaMkhacauro duve'NaMtA / / 85 // jiNavallahovaNIyaM, jiNavayaNAmayasamuddabiMdumimaM / hiyakaMkhiNo buhajaNA nisuNaMtu guNaMtu jANaMtu // 86 // 1 "suhumaniyaTTiniyaTTI" ityApa / AsamAno'yaM jinavallabhagaNipraNItaH SaDazItinAmA caturthaH krmgrnthH|| Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // aham // pUrvadharavAcakavarazrIzivazarmasUripraNItaH // zatakasaMjJakaH paJcamaH karmagranthaH // arahate bhagavaMte aNattaraparakamme paNamiUNaM / vaMdhasayage nibaddhaM saMgahamiNamo pavakkhAmi // 1 // suNaha iha jIvaguNasanniesu ThANesu sArajuttAo / vocchaM kaivaiyAo gAhAo didvivAyAo // 2 // ___ (prakSepagAthA) uvayogA jogavihI jesu ya ThANesu jattiA asthi / / 'jappaccaio baMdho hoi jahA jesu ThANesu / / 2 / / 3 / / baMdhaM udayamudIraNavihiM ca tiNhaM pi tesi saMjogaM / baMdhavihANe ya tahA kiMci samAsaM pavakkhAmi // 3 // 4 // egadiesu, cattAri huti vigalidiesu chacceva / paMcidiesu 'vi tahA cattAri havaMti 'ThANANi // 4 // 5 // tiriyagaIe 'codasa, havanti sesAsu jANa do do u / maggaNaThANesevaM, neyANi samAsaThANANi // 5 // 6 // gaiindie ya kAe, joe vee kasAyanANe ya / saMjamadaMsaNalesA, bhavasamme sanniAhAre // 7 // (pra0) ekArasesu "tiya tiya dosu caukkaM ca bArasegammi / jIvasamAsesevaM uvaogavihI muNeyavvA // 6 // 8 // "Navasu caukke ekke jogA ekko ya 'donni pannarasa / tabbhavagaesu ee bhavantaragaesu kAogo // 7 // 6 / / uvaogA jogavihI jIvasamAsesu vanniyA' evaM / etto guNehi saha' 'parigayANi ThANANi me sunnh||8||10|| micchaTTiI sAsaNamisse ajae ya desavirae ya / nava saMjaesu evaM caudasa guNanAma"ThANANi // 9 // 11 // . 1. "jappaccaIu" ityapi / 2 "jayA' ityapi / 3. "udayodIraNa." ityapi / 4. "ya" ityapi / 5. "ThANAI" ityapi / 6. "caudasa" ityapi / 7. "tigatiga" ityapi / 8 "navasu" ityapi / 9, "dunni" itypi| 10. "ee" iti vA pAThaH / 11. "saMgayANi' itypi| 12. 'bhe" ityapi / 13. "ee" ityapi / . 14. "dheyANi" ityapi / Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakasaMjJakaH paJcamaH karmagranthaH suranAraesu cattAri 'huMti tiriesu jANa paMceva / maNuyagaIe vi tahA coddasa guNanAmaThANANi // 10 // 12 // . doNhaM paMca uchacceva dosu ekkami hoMti vA missA / sattavaogA sattasu do ceva ya dosu ThANesu // 11 // 13 // "tisu terasa ege dasa navasattasigammi hunti 'egArA / egammi saca jogA, ajogiThANaM havai ekkaM // 12 // 14 // terasa causu dasege paMcasu nava dosu honti egArA / egammi satta jogA ajogiThANaM havai 'egaM // 13 // 15 // caupaccaio bandho paDhame uvarimatige tipaccaio / mIsaga bIo uvarimadurga ca desikkadesammi // 14 // 16 // uvarillapaMcake puNa dupaccao jogapaccao tihaM / / sAmannapaccayA khalu aTThaNhaM honti kammANaM // 15 // 17 // "paDiNIyaantarAiyauvadhAe tappaosaninhavaNe / AvaraNadurga bhUo bandhai accAsaNAe ya 16 // 18 // bhRyANukampavayajogaujjao khantidANagurubhatto / , bandhai bhUo sAyaM vivarIe bandhae iyaraM // 17 // 16 // . "arahanta-siddha-ceia-tava-suya-guru-sAhu-saMdha pddnniio| bandhai daMsaNamohaM aNantasaMsArio jeNaM // 18 // 20 // tivvakasAo bahamohapariNao raagdossNjutto| bandhai carittamohaM duvihaMpi carittaguNadhAI // 19 // 21 // micchaddiTThI mahArambhapariggaho tivva 'lobhanissIlo / nirayAuyaM nibaMdhai pAvamaI ruddapariNAmo // 20 // 22 // ummaggadesao magganAso gUDhahiyayamAillo / saDhasIlo ya sasallo tiriyAuM bandhae jIvo // 21 // 23 // payaIa taNukasAyo dANarao sIlasaMjamavihUNo / majjhimaguNehi jutto maNuyAuM bandhae jIvo // 22 // 24 // 1 "hoti" ityapi / 2'caudasa" ityapi / 3 "duNha" ityapi / 4 "tisu terasa ege dasa nava yogA hunti sattasu guNesu / ekkArasa ya pamatte sapta sayoge ayogivakaiti pAThAntare / 5 "ekkaar|" ityapi / 6 "ekka" ityapi / 7"paDiNIyamantarAiya." ityapi / 8 "arihantaH" itypi| 9 "0lohniisiilo''itypi| Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakasaMjJakaH paJcamaH karmagranthaH [ 35 aNuvayamahavvae hi ya bAlatavAkAmanijjarAe ya / devAuyaM nibandhai sammaddiTThI u jo jIvo // 23 // 25 / / maNavayaNakAyavaMko mAillo gAravehi paDibaddho / asuhaM bandhai 'kammaM tappaDivakkhehi suhanAmaM // 24 // 26 / / arahantAisu bhatto suttaruI payaNumANa-guNapehI / bandhai uccAgoyaM vivarIe bandhae iyaraM // 25 / / 27 / / "pANavahAIsu rao jiNapUAmokkhamaggavigdhakaro / . ajjei antarAyaM na lahai jeNicchiyaM lAbhaM // 26 // 28 // baMdhaTThANA cauro tinni ya udayassa hunti ThANANi / paMca ya udIraNAe saMjoyamao paraM vucchaM / / 26 / / (pra0) chasu ThANagesu sattaTThavihaM bandhanti tisu ya sattavihaM / chavvihamego tinnegabandhagA'bandhago ego // 27 // 30 // sattaTTaviha cha (viha) bandhagAvi veenti aTThagaM niyamA / egaviha bandhagA puNa cattAri va satta veenti // 28 // 31 / / micchaddiTippabhiI aTTha udIranti jA pamatto tti / addhAvaliyAsese taheva sattevudIranti // 26 // 32 // 'veyaNiyAUvajje chakamma udIrayanti cattAri / addhAvaliyAsese "suhamo udIrei paJceva // 30 // 33 // veyaNiyAuyamohe vajja udIrenti donni paMceva / addhAvaliyAsese nAmaM goyaM ca akasAI // 31 // 34 // uirei nAmagoe chakkammavivajjiyA sajogo "ya / vaTTanto ya ajogI na kiJci kammaM udIrei / / 32 / / 35 / / aNuIranta ajogI aNuhavai caubvihaM guNavisAlo / iriyAvahaM na bandhai AsannapurakkhaDo santo // 33 // 36 // iriyAvahamAuttA cattAri va satta ceva vedenti / 'uInti dunni pazca ya saMsAragayammi bhayaNijA // 34 // 37 / / 1 0hiM bA0' ityapi / 2 "ya" itypi| 3 "nAma" ityapi / 4 "pANi." ityapi / 5 "0bandhago" itypi| 6 "veyaNiyAuya0" ityapi vaa| 7 "suhumu udIrei" itypi| "suhumodaurei" ityapi / 8 "u" itypi| / "uIrinti" ityapi / Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakasaMjJakaH paJcamaH kamagranthaH chappazca udIranto bandhai so chavvihaM taNukasAo / aTThavihamaNuhavanto sukkajhANA 'Dahai kammaM // 35 // 38 / / aTThavihaM veyantA chavihamuIranti sapta bandhanti / aniyaTTI ya niyaTTI apamattajaI ya te tinni // 36 // 39 // avasesaTTavihakarA veyanti udIragA vi aTThaNhaM / saptavihagA vi veinti aTThagamuIraNe bhajA // 37 // 40 // NANassa daMsaNassa ya AvaraNaM veyaNIyamohaNiyaM / AuyanAmaM goyaM tahaMtagayaM ca payaDIo // 38 // 41 // pazca nava 'doni aTThAvIsA cauro taheva bAyAlA / "donni ya paJca ya bhaNiyA payaDIo uttarA ceva // 39 // 42 // sAiaNAI dhuvaadhuvo ya bandho ya kammachakkassa / taie 'sAiyaseso aNAidhuvasesao AU // 40 // 43 // uttarapayaDIsu tahA dhuvigANaM bandhacauvigappo ya / "sAI adhuviyAo sesA pariyattamANIo // 41 // 44 // : cattAri payaDiThANANi tini bhUgAraappataragANi . / mUlapayaDIsu evaM avaDio causu nAyavyo // 42 // 45 / / egAdahige paDhamo egAdI UNagammi bIo ya / / tattiyamitto taio paDhame samaye avattavyo ||46||(pr0). tinni dasa aTTha ThANANi daMsaNAvaraNamohanAmANaM / entha 'ya bhUogAro sesesegaM havai ThANaM // 43 / / 47 / / tevIsapaNNavIsAchabbIsAaTThavIsaigutIsA.. / tIsegatIsa egaM bandhaTThANAi nAmassa ||48||(pr0) savvAsi pagaINaM micchaddiTThI u baMdhao bhaNio / titthayarAhAradurga 'mottUNaM sesapayaDINaM // 44 // 46 // sammattaguNanimittaM titthayaraM saMjameNa AhAraM / bajhaMti sesiyAo micchattAIhi heUhiM // 45 // 50 // 1 "dahai" ityapi / 2-3 "dunni" ityapi / 4 "sAigavajjo" ityapi / 5 "sAiga" ityapi paarH| . 6 "va" ityapi / 7 "payaDINaM" ityapi / 8 "muttuM sataruttarasayassA / / " ityapi / Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . zatakasaMjJakaH paJcamaH karmagranthaH solasa micchattatA paNuvIsaM hoi sAsaNaMtAo / titthayarAudusesA aviraiaMtAu mIsassa // 46 // 51 / / avirayaaMtAo dasa virayA'virayaMtayA u cattAri / chacceva pamattaMtA egA puNa appamattaMtA // 47 // 52 // do tIsaM cattAri ya, bhAge bhAgesu saMkhasambhAe / carame ya jahAsaMkhaM, apuvvakaraNaMtiyA hoti // 48 // 53 // saMkhejaime sese, ADhattA bAyarassa 'carimaMto / paMcasu ekkekkaMtA, suhumaMtA solasa havaMti // 46 // 54 // sAyaMto jogate. etto parao u natthi "baMdho ya / . 'nAyavvo payaDINaM baMdhassaMto aNaMto ya // 50 // 55 // igayAiesu evaM tappAoggANamoghasiddhANaM / sAmittaM neyavvaM payaDINaM ThANamAsaja // 51 // 56 / / -sattarikoDAkoDI ayarANaM hoi mohaNIyasma / tIsaM AitigaMte vIsaM nAme ya goe ya ||57||(pr0) tettIsudahI Aummi kevalA hoi evamukkosA / mUlapayaDINa etto ThiiM jahannaM nisAmeha ||58||(pr0) mUlaThiINa 'jahanno sattaNhaM sAiyAio baMdho / sesatige duvigappo Aucaukkevi "duvikappo // 52 / / 56 / / aTThArasapayaDINaM ajahanno baMdha cauvigappo ya / , 'sAIaadhuvabaMdho sesatige hoi boddhavyo // 53 // 6 // ukkosANakkoso jahannamajahabago ya ThiibaMdho / sAIaadhuvabaMdho sesANaM hoi payaDINaM // 54 // 6 // savvAsi pi ThiIo subhAsubhANaMpi hoti asubhAo / mANusatirikkhadevAugaM ca mottaNa sesANaM // 55 // 62 // 'savvaDhiINamukkosago u ukkosasaMkileseNaM / .. vivarIe u jahanno AugatigavajjasesANaM // 56 // 63 / / 1"0virayaMtiyAu" ityapi / 2 "tIsA" ityapi / 3 "caramaMte" itypi| 4 "bandhotti' ityapi / 5 "duvigappo" ityapi / 6-8 "sAiyaava0" ityapi / 7 "jahannamajahanno" ityapi / 9 "sabbaThiINaM * 0" itypi| Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 ] zatakasaMjJakaH paJcamaH karmagranthaH 'savvukkosaThiINaM micchAdiTThI u baMdhao bhaNio / AhAragatitthayaraM devAuM vA vi muttUNaM // 57 / 64 / / devAuyaM pamatto AhAragamappamattavirao u / titthayaraM ca maNusso avirayasammo samajjei // 58 // 65 // pannarasaNhaM ThiimukkosaM baMdhaMti maNuyatericchA / chaNhaM suraneraiyA IsANaMtA surA tiNhaM // 59 // 66 // sesANaM caugaiyA Thii mukkassaM kareMti pagaINaM / ukkosasaMkileseNa IsimahamajjhimeNAvi // 60 // 67 / / AhAragatitthayaraM niyaTTianiyaTTi purisasaMjalaNaM / baMdhai suhumasarAgo sAyajasuccAvaraNavigyaM // 61 // 68|| chaNhamasannI kuNai jahannaThiI AugANamannayaro / sesANaM paJjatto bAyaraegidiyavisuddho // 62 // 66 // dhAINaM ajahanno'Nukkoso veyaNIyanAmANaM / "ajahannamaNukkoso goe aNubhAgabaMdhammi / 63 / / 70 // 'sAI aNAI dhuvaadhuvo ya bandho u mUlapayaDI / / sesaMmi u duvigappo Aucaukke vi duvigappo // 64 // 71 // . aTTAhamaNukkoso. teyAlANamajahannago baMdho / o hi cauvigappo sesatige hoi duvigappo // 65 // 72 // ukkosamaNukkoso jahannamajahannago "ya aNubhAgo / sAIardhavabaMdho payaDINaM hoi sesANaM // 66 // 73 // subhapayaDINa visohIi tivvamasuhANa saMkileseNaM / vivarIe u jahanno aNubhAgo savvapayaDINaM // 67 / 74 // bAyAlaMpi pasatthA visohiguNaukkaDassa tivvAo / bAsIimappasatthA micchukkaDasaMkiliTThassa // 68 // 75 / / AyavanAmujjoyaM mANusatiriyAugaM pasatthAsu / micchassa huMti tivvA sammaddihissa sesAo / / 69 / / 76 / / 1 'savvokosa0" ityapi / 2 "ya' ityapi / 3 "mukkosaM karaMti" ityapi / 4 "jahanna ThiimA0" ityapi / 5 "ajahanna aNuH" ityapi / 6 "sAiaNAI" ityapi / 7 "vi" ityapi / Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakasaMjJakaH paJcamaH karmagranthaH [39 devAumappamacI tivvaM khavagA 'kariti battIsaM / bandhaMti tirayamaNuyA ekArasa micchabhAveNaM / / 70 // 77 // paMca surasammadiTThI suramiccho tinni jayai payaDIo / ujjoyaM tamatamagA suraneraiyA bhave tihaM // 71 / 78 / / sesANaM caugaiyA tivvaNubhAgaM kariti payaDINaM / micchaddiTThI niyamA tivvakasAukkaDA jIvA / / 72 / / 76 / / codasa sarAgacarime paMcagamaniyaTTi niyaTTiekkAraM / solasa maMdaNubhAgaM saMjamaguNapatthio jayai / / 73 / 80 // AhAramappamatto pamattasuddho u araisogANaM / solasa mANusatiriyA suranAragatamatamA tinni / / 74 // 81 // egidiyathAvarayaM maMdaNubhAgaM kareMti tigaIyA / pariyattamANamajjhimapariNAmA neraiyavajA // 7 // 2 // AsohammAyAvaM aviraimaNuo "ya jayai titthayaraM / caugaiukkaMDamiccho pannarasa duve visohIe // 76 // 3 // sammaTThiI miccho va aTTha pariyattamajjhimo jayati / pariyattamANamajjhimamicchaddiTThI u tevIsaM // 77 // 84 // kevalanANAvaraNaM daMsaNachakkaM ca mohabArasagaM / tA savvaghAisannA havaMti micchattavIsaimaM // 78 // 8 // nANAvaraNacaukkaM daMsaNatiga maMtarAie paMca / paNuvIsadesaghAI saMjalaNA nokasAyA ya // 79 // 86 // avasesA payaDIo aghAiyA "ghAiyAhi palibhAgA / tA eva punnapAvA sesA pAvA muNeyavvA // 8 // 87 // AvaraNadesaghAyaMtarAyasaMjalaNapurisasattarasa / cauvihabhAvapariNayA tivihapariNayA bhave sesA // 8 // 8 // caupaccaegamicchattasolasadupaccayA ya paNatIsaM / sesA tipaccayA khalu titthayarAhAraSajjAo // 2 // 8 // paMca ya chattinni cha paMca donni paMca ya havaMti advaiva / sarirAI phAsaMtA payaDIo ANupuvvIe // 3 // 6 // 1"karaMti" ityapi / 2 "kuNaMti" ityapi / 3 "sarAgacaramo" ityapi / 4 "karaMti tegaiyA''itvapi / 5 "u" ityapi / 6 "aMtarAiyaM" ityapi / 7 "dhAiyAipali0" ityapi / 8 "chattigachappaMca' itvpi| Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakasaMjJakaH paJcamaH karmagranthaH 'agurulahuga uvadhAyaM paraghA ujjoyaAyava nimeNaM / patteyathirasubheyaranAmANi ya poggalavivAgA // 84 // 6 // AUNi bhavavivAgA khittavivAgA "ya aannupuvviio| avasesA payaDIo jIvavivAgA muNeyavvA // 85 / / 12 / / egapaesogADhaM savvapaesehi kammaNo jogaM / baMdhai jahuttaheuM sAIyamaNAiyaM vA vi // 86 // 63 // paMcarasapaMcavannehi saMjuyaM duvihagaMdhacauphAsaM / daviyamaNaMtapaesaM siddhehi aNaMtaguNahINaM // 8764 // AugabhAgo thovo NAme goe samo tao ahio / AvaraNamaMtarAe "tullo ahigo ya mohe vi // 88||5|| savvuvari 'veyaNIe bhAgo ahigo 'a kAraNaM kiMtu / suhadukkhakAraNattA ThiIviseseNa .sesANaM // 89 // 66 // .. chaNhaMpi aNukkoso paesabaMdho cauvviho baMdho / / sesatige duvigappo mohAu ya sabahiM ceva / / 60 // 17 // tIsaNhamaNukkoso uttara payaDIsu cauviho baMdho / sesatige duvigappo''sesAsu ya cauvigappo vi // 61 // 8 // Aukkassa paesassa paMca mohassa satta ThANANi / sesANi taNukasAo baMdhai ukkosage joge ||12||66 / / suhumanigoyA'pajattagassa paDhame jahannage joge / . sattaNhaM tu jahannaM AugabaMdhe vi Aussa / / 93 / 100 // sattara suhumasarAgo paMcagamaniyaTTi sammago navagaM / ajaI vitiyakasAe desajaI taiyae jayai // 14 // 101 / / terasa bahuppaesaM sammo miccho va kuNai payaDIo / AhAramappamatto sesapaesukkaDaM miccho // 65 // 102 / / . 1 "agurulhuu"| 2 "nimmeNaM" ityapi / 3 "puggala0" ityapi / 4 "u" ityapi / 5 "kammuNo" ityapi / 6 "pariNayaM" ityapi pAThaH / 7 "sariso' ityapi pAThaH / 8 "veyaNIya" ityapi / 9 "" ityapi / 10 " payaDINa" ityapi / 11 'sesANaM' ityapi / 12 "pi jahaNNo" ityapi / "satarasa" itypi| . 14 'bIakasAe" ityapi / Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 41 . zatakasaMjJakaH paJcamaH karmagranthaH / sannI ukkaDajogI pajjato payaDibaMdhamappayaro / kuNai paesukkosaM jahannagaM jANa vivarIe // 66 // 103 / / gholaNajogiasannI baMdhai cau 'donni appamatto u / paMcAsaMjayasammo bhavAi suhumo bhave sesA // 97 // 104 // jogA payaDipaesaM ThiiaNubhAgaM kasAyao kuNai / kAlabhavakhittapekkho udao savivAgaavivAgo // 18 // 10 // seDhiasaMkhejjaime jogaTThANANi hoti savvANi / tesimasaMkhijjaguNo payaDINaM saMgaho savvo // 66 // 106 / / tAsimasaMkhijjaguNA ThiIvisesA havaMti nAyavvA / "ThiibaMdhajjhavasAyANi'saMkhaguNiyANi etto u||100|107|| tesimasaMkhijjaguNA aNubhAge hoti baMdhaThANANi / etto aNaMtaguNiyA kammapaesA muNeyavvA // 101 / / 108 // avibhAga pallicheyA aNaMtaguNiyA 'bhavaMti ecA u / suyapavaradiTTivAe visiha matao parikarhiti // 102 // 106 / / eso. baMdhasamAso biMdukkheveNa vannio koi / kammappavAyasuya sAgarassa NissaMdamecAo // 10 // 110 // baMdhavihANasamAso raio appasuyamaMdamaiNA u / taM baMdhamokkhaNiuNA pUreUNaM parikaheMti / / 104 / 111 / / iya kammayaDipanavaM saMkhevuddiDhi NicchiyamahatthaM / jo uvajujjai bahuso so NAhiti bNdhmokkhtttth||10||112|| 1 "dunni' ityapi / 2 "paMca asaM0" itypi|3 "tesi asaM0" ityapi / 4 "riibandhajhavasAyaTThANANi asaMkhaguNiANi // " ityapi / 5 "paliccheA" ityapi / 6 "havanti itto u" ityapi / 7 ""mayao parikahanti' ityapi / 8 "piNDakheveNa vaNio" ityapi / 9 ""sAyarasa nimsaMdamitto u" ityapi / 10 "parikahantu" ityapi / 11"saMkhevuddiTTanicchayamahatthaM" itypi| 12 "u pauMjai bahuso so nAhii bandhamokvatthaM" / / ityapi / Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * saptatikAbhidhaH SaSThaH karmagranthaH siddhapaehi mahatthaM, baMdhodayasaMta 'payaDiThANANaM / vucchaM suNa saMkhevaM, nIsaMdaM didvivAyassa // // kA baMdhato veyai, kai kai vA 'saMtapayaDiThANANi / mUluttara pagaIsu, bhaMgavigappA u boddhavvA // 2 // aTThavihasattachabbaMdha "esu, aTThava udaya saMtaMsA / . egavihe tivigappo, egavigappo abaMdhami / / 3 / / sattaTThabaMdha aThThadaya-saMta terasasu jIvaThANesu / egaMmi paMca bhaMgA, do bhaMgA hu~ti kevaliNo // 4 // aTThasu egavigappo, chassu vi guNasanniesu duvigappo / patte patte, baMdhodayasaMtakammANaM // 5 // . paMca nava' dunni aTThA--vIsA cauro taheva bAyAlA / "dunni apaMca ya bhaNiyA, payaDIo ANupuvIe // 6 // - (prakSepagAthA) baMdhodayasaMtaMsA, nANAvaraNaMtarAie pNc| baMdhovaramevi udaya, saMtaMsA huMti paMceva // 6 // 7 // / ___* saptatikAkhyasya SaSThasya karmagranthasya mUlagAthAH saptatikAcUrNAvekasaptatisaGkhyAkA gRhItAH santi / tAzcAtrA-'Gkato darzitAH tathA'nyA api prakSiptagAthA mudritapustakeSUpalabhyante tA apyatra saMgRhItAH, tAbhiH prakSiptagAthAbhiH saha mUlagAthAnAM kramAGka ekanavatisaGghayAntaH pradazitaH sa ca mudritapustakeSu dRzyate / hastalikhitapratau punarekanavatigAthoktakramAnumAreNa 66-67 tamagAthayormadhye dve gAthe adhikatayA staH, 62 tamagAthA nAsti, 68-66 tamagAthayomadhye'dhikatayaikagAthA-'sti, tena hastalikhita pratau sarvA gAthAstrinavatirbhavati / mudritapustakApekSayA hastalikhitapratau 21..2 tamagAthayIH, 25-28 tamaMgAthayoH, 55-56 tamagAthayozca kramavyatyayo'sti / tamagAthA ca bhinnvaasti| tathA zrImanmalayagiripAdakRtavRttAvapi cUrNivanmUlagAthAH santi, kevalaM tatra 24-25 tamagAthayomadhye bhASyasatkA'zItitamA gAthA 25 tamagAthAtayA'dhikA prakSiptA vidyate, tena tatra sarvA gAthA dvAsaptatirbhavati / 1. "pagaI" iti vA "pagaDi'' iti vA / 2. "vocchaM" ityapi / 3. "nissaMda'' ityapi / 4. "saMti pagaDiThANANi" iti vA. "payaDisaMtaThANANi" iti vA "payaiThANakammaMsA" iti vA "payaDiThANasaMtaMsA" iti vA pAThaH / 5. "payaDIsu" iti vA,"payaDINaM" iti vA paatthH| 6. "u bodhavvA" iti vA "muNeyavA" iti vA pAThaH / 7. "0gesu" iti vaa| 8. "saMtAI" ityapi / 6. "hoti' itypi| 10-11. "donni" / ityapi / 12 "ya" itypi| 13. tahA uda-saMtA hoMti paMceva / / 6 / ' iti vA, "tahA udasaMtA huMti paJceva // 6 // " iti vA, "puNo paJceva ya udayasaMtaMsA / / iti vaa| Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhidhaH SaSThaH karmagranthaH baMdhassa ya saMtassa ya, 'pagaiTThANAi~ tiNNi tullAI / udayaTThANAi~ duve, cau paNagaM daMsaNAvaraNe // 7 // 8 // bIAvaraNe navabaMdha esu, caupaMcaudaya nvsNtaa| chaccaubaMdhe cevaM, caubaMdhudae chalaMsA ya // 8 // 9 // uvarayavaMdhe cau paNa, navaMsa caurudaya 'chacca cau sNtaa| veaNiAuyagoe, vibhajja mohaM paraM 'vucchaM // 6 // 10 // goaMmi satta bhaMgA, aTTha ya bhaMgA havaMti veaNie / paNa nava nava paNa bhaMgA, Aucaukke vi kamaso u ||11||(pr0) bAvIsa 'ikkavIsA, sattaramaM teraseva nava paMca / cau tiga dugaM ca ikkaM, baMdhaTThANANi mohassa // 10 // 12 // ''egaM va do va cauro, etto "egAhiA dasukkosA / oheNa moha''Nijje, udaya hANANi nava hu~ti / / 11 / / 13 / / .1 "aTThaya-sattaya-cha-ccau-tiga-duga-"egAhiA bhave viisaa| terasa bArikkArasa, itto paMcAi "egUNA / / 12 / / 14 / / saMtassa payaDiThANANi, tANi mohassa huMti pannarasa / / baMdhodayasaMte puNa, bhaMgavigappA bahU jANa // 13 // 15|| chabbAvIse cau igavIse, sattarasa terase do do / "navabaMdhage vi"duNNi u, "ikikkamao paraM bhaMgA // 14 // 16 // dasa bAvIse nava "igavIse, sattAi udaya kammaMsA / - chAI nava sattarase, tere paMcAi aTTeva // 15 // 17 // 1. "pagaIThANANi tinni tullANi" iti vA, "pagaDiTThANANi tinni sarisANi / " iti vA / 2. "udayaTrANANi" iti vA / 3. "gesu" iti vA / 4. 'paMca udaya navasaMta chacca cujuylN|" ityapi pAThaH / 5. "cha causaMtAI" ityapi / 6. "vocchaM" iti vaa| 7. "ya" ityapi / 8. "ekavIsA" itypi| 6. "sattarasA" ityapi / 10. "ekkaM" iti vA "egaM" iti vA / 11. "ekkaM" iti vA, "eko" iti vA, "eko" iti vA, "egaM ca do ya cauro" iti vA / 12. "ekkAhiyA" ityapi / 13. "0NijjA" iti vA / 14. "TANA nava havaMti'' ityapi / 15. "aTThagasattaga" iti / 16. "ekkA0" itypi| 17 "bArekArasa" iti vA "bArekkArA" iti vA / 18. "etto" iti vA / 16. "ekkUNA' ityapi, "ekUNA" ityapi vaa| 20. "pagaDi0" iti vA, "pagai0" iti vA, "pagaiThANAi~" iti vA / 21. "hoMti" iti vA / 22. "0vigappe" iti vA / 23. "bahuM" ityapi / 24. "Nava0" ityapi / 25. "donni'' ityapi / 26. "ekkeka0" ityapi / 27. "ikkavIsa" iti vA "egavIsa" iti vaa| 28 "ThANANi" iti vA "0ThANAI"iti vA / Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhidhaH SaSThaH karmagranthaH cattAri 'Ai 'navabaMdha 'esu 'ukkosa sattamudayaMsA / paMcavihabaMdhage puNa, udao "duhaM muNeavvo // 16 // 18 // 'itto cau baMdhAI, ikkikkudayA havaMti samvevi / / vaMdhovarame vi tahA, udayAbhAve vi 'vA' hujjA // 17 // 19 // ''ikkaga chakkikkArasa, dasa satta caukka' ikkagaM ceva / ee cauvIsagayA, ''cauvIsa dugekkamekkArA // 18 // 20 // "navatesIisaehiM, udayavigappehi mohiA jiivaa|| auNuttarisIAlA,paya"viMdasaehi~ vinne aa||20||21|| navapaMcA' Nauasae, udayavigappehi mohiA jIvA / 2degauNuttari eguttari, payaviMdasaehi vinneA // 16 // 22 // 2"tinneva ya bAvIse. igavIse aTThavIsa 22sattarase / chacca va tera nava-baMdha esu paMceva "ThANANi // 21 / / 23 / / paMcavihacauvihesu, chachakka sesesu jANa paMceva / 2"patteaM, patte cattAri "a baMdha' bucchee // 22 // 24 // dasanavapannarasAI. baMdhodayasaMta payaDiThANANi * / 3degbhaNi ANi mohaNijje, 'itto nAmaM paraM cucchN||23||25||, . 1. "mAi" iti vaa| 2 "0" iti vA / 3 "0gesu" iti vA / 4 "sattakka peNa udayaMsA" iti vA "ukkosasatta udayaMsA" iti vA / 5. "doha" iti vA / 6 etto' iti vA / 7. "baMdhAdI" ityapi / = "ekkukku" ityapi, "ikkekku0" ityapi vA / 9. "tA hojjA // 16 // " iti vA / 10. "hojjA" itypi| 11. "ekkaga chakkekkArasa" ityapi / 12. "ekkagA'' iti vA, "ekkagaM" iti vA / 13. 'cauvIsa dugekkamikkArA // 18 // " ityapi, "cauvIsa dugikkamikArA 1 // 20 // '' ityapi vA, "bAra dugikkami ikkArA // 20 // " ityapi vA / 14. iyaM gAthA hastalikhitapratau dvAviMzatitamI dvAviMzatitamI caikaviMzatitamIti vyatyayaH / 15 "vigappehi mohiyA' ityapi / 16. "auNattarisIyAlA' ityapi / 17 "0vaMda0" ityapi / 18. "cNauyasae" iti vA, "0Nauisaehudaya0" iti vA, "0NuyasaehiM" iti vA / 16. "bhohiyA" ityapi / 20. "auNattari" iti vA, "auNattari eguttari' iti vaa| 21. "tiNNeva u" iti vA, "tinneva u" iti vA / 22. "kammaMsA / sattarase chassaMte terasa navabaMdhae paMca // 23 // " iti hstlikhitprtau| 23 "Nava0" iti vA / 24. "gesu" iti vA / 25. "ThANAI // 21 // '' iti vA 26. "patteyaM pattayaM" ityati / 27. "ya"iti vA, "u' iti vA / 28. "vocchee' itypi| 26. "0pagai0" iti vA, "0payai0" ityati vA / 37. "bhaNiyAI" . ityapi 31. "etto' iti vA / 32 "NAma" iti vA / 33 "vocchaM' ityapi / Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [45 saptatikAbhidhaH SaSThaH karmagranthaH tevIsa 1paNNavIsA, chavvIsA aTThavIsa 2guNatIsA / 3tIsegatIsa 4megaM. baMdha 5TTANANi nAmassa // 24 / / 26 / / 6cau paNavIsA solasa nava bANauIsayA ya aDayAlA / eyAluttarachAyA--lasayA ikkikka baMdhavihI ||27||(pr0) vIsigavIsA cauvIsagA u egAhiA ya igatIsA / udayaTThANANi bhave nava aTTha ya huMti nAmassa // 2 / / 28|| 1.ikka viAlizkArasa, 11tittIsA chassayANi 12tittiisaa| bArasasattarasasayANa -higANi vipaMcasIIhiM // 26 // 26 // auNattI13sikkArasasayANihiasatarapaMcasaTThIhiM / * 14ikkikkagaM ca vIsA-daTaThudayaMtesu udayavihI // 27 // 30 / / tidunauI 15guNanauI, 16aDasI chalasI asIi 1 gunnsiiii| 18aTThayachappannattari, nava aTTha ya 19nAmasaMtANi // 28 // 31 // aTTha ya bArasa bArasa, baMdhodaya20saMtapayaDi 21ThANANi / oheNAeseNa ya, jattha jahAsaMbhavaM 22vibhaje // 26 // 32 // nava 3paNagodayasaMtA, tevIse 24pannavIsa chavvIse / aTTha cauravIse, nava 25sagi guNatIsa tIsaMmi // 30 // 33 / / 26egegamegatIse, ege egudaya aha saMtami / uvarayavaMdhe dasa dasa, veagasaMtaMmi 27ThANANi // 31 // 34 / / . 1. "pannavIsA" ityapi / 2 "guNatIsA" iti, "ugutIsA" ityapi vaa| 3 "tIsikka0" ityapi, "tIsekka" ityapi / 4. "mekkaM" ityapi / 5. "TANAi~" ityapi / 6. iyaM gAthA mUlagAthAtayA cUrNI nAsti, zrImanmalayagirivihitavRttyupetasaptatikAyAM cA 'sti / 27-28 tamagAthayorhastalikhitapratau vyatyayo'sti / 27 tamagAthAsthAne'STAviMzatitamI gAthA, aSTAviMzatitamyAH sthAne saptaviMzatitamIti / 7. "ekkeka"ityapi / 8. "gAi igatIsagaMta egahiyA" ityapi / "gAdigatIsagaM ti egahiyA / " ityapi, "gAti egAhiyA u igtiisaa|" ityapi, "gAi egAhiyA u igatIsA" ityapi vaa| 6 "hoMti" itypi| 10. "egabiyAlekkArasa" ityapi, egabiyArekkArasa" ityapi vA / 11-12 "tettIsA" ityapi / 13. "0sekkArasasaya'higasattarasa paMca0" ityapi, "0 sekkArasasayAhigA satarasapaMca0" ityapi, "sekkArasasayANahigasatarapaMca0" ityapi vaa| 14. "ikke kvagaM" ityapi, "ekakekkagaM" ityapi vA / 15. "igu0" ityapi, 'uguH" ityapi vaa| '6. "aTucchalasI" ityapi, "aTTayaLalasI" ityapi vA / 17. "ugu0" ityapi / 15. 'aTThayachappaNattari" ityapi, "acchappaNattari" ityapi / 16. "NAma" ityapi / 20. "sattapagaDiThANAI" ityapi / 21. "0ThANAI" ityapi / 22. "vibhae" ityapi / 23. "paMcodaya" ityapi, "paMca udaya0" ityapi / 24. "paNNavIsa" ityapi / 25. "sattagatIsa0" ityapi,"sattagutIsa" ityapi, "sattigutIsa0" ityapi vA / 26. "egegaM igatIse" ityapi / 27 "ThANAI" ityapi / Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhidhaH SaSThaH karmagranthaH tivigappapagaiThANehi, jIvaguNasanniesu ThANesu / bhaMgA pajiyavvA, jattha jahA saMbhavo 1bhavai / / 32 // 35 // terasasu jIvasaMkhevaesu, nANaMtarAyativiMgappo / ikkami tiduvigappo, karaNaM pai 3ittha avigppo||33||36|| tere nava cau paNagaM, nava saMtegaMgi bhaMgamikkArA / veaNiAugagoe, vibhajja mohaM paraM 40cchaM // 34 // 37 // pajjattagasaniara, aTTha caukkaM ca 6veanniybhNgaa| satta ya tigaM ca goe, patte jIvaThANesu ||38||(pr0) pajjattA'pajjattaga, . samaNe pajjattaamaNa sesesu / aTThAvIsaM dasagaM, navagaM paNagaM ca Aussa ||39||(pr0) aTThasu paMcasu ege, ega dugaM dasa ya mohabaMdhagae / tiga cau nava udayagae, tiga tiga pannarasa saMtami / / 35 // 40 // paNa duga paNagaM paNa cau, paNagaM paNagA havaMti tinna va / paNa chappaNagaM chaccha,-ppaNagaM aTTha dasagaM tiM // 36 // 41 // satteva apajjattA, sAmI 9suhumA ya bAyarA ceva / / vigaliMdiA 18u tinni u, taha ya asannI 11a sannI 12a // 37 // 42 // nANaMtarAya tivihamavi, dasasu do 13hu~ti dosu ThANesu / micchA14sANe 15vIe, nava cau paNa nava ya 16stNsaa||38||43||, 17mirasAi 18niyaTTIo, cha ccau paNa nava ya saMtakammaMsA / caubaMdha tige caupaNa, navaMsa dusu jual16chssNtaa||36||44|| uvasaMte cau paNa nava, khINe caurudaya chacca cu20sNtaa| veaNiAuagoe, vibhajja mohaM paraM 21vucchaM // 40 // 45 // cau chassu dunni sattasu, ege cauguNisu veanniabhNgaa| goe paNa cau do tisu, egaTThasu 22dunni ikkami ||16||(pr0) 1. "hoi" ityapi / 2. "ekkammi" itypi| . 3 ettha" itypi| 4. "vocchaM" ityapi / 5 "0yare" itypi| 6. "veya0" ityapi / 7. "sattaga0" ityapi / 8. "patteyaM" itypi| "taha suhumabAyarA" itypi| 10. "ya" ityapi / 11.12. "ya" ityapi / 13. "hoti" ityapi / 14. "sAsaNa" ityapi / 15. "biie" ityapi / 16 "sattaMsA" ityapi / 17. "mIsAi" ityapi - 18. "niyaTTIe" ityapi / 19. "chassaMta" ityapi / 20. "saMta" ityapi / 21. "vocchaM" ityapi / 22. "donni" itypi| Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikabhidhaH SaSThaH karmagranthaH aTThacchAhigavIsA, solasa vIsaM ca 2bArasa cha dosu / do causu tIsu ikkaM, 3micchAisu Aue bhaMgA ||47||(pr0) guNaThANaesu aTThasu, ikkikkaM moha baMdhagANaM tu / 5paMca aniaTTiThANe, baMdhAvaramo paraM tatto // 41 // 48 // sattAi dasa u micche, sAsAyaNamIsae nivukkosaa| chAI "nava u acirae, dese paMcAi aTTeva // 43 // 49 // cirae khaovasamie, caurAI satta chacca'pucvaMmi / 8aniaTTibAyare puNa, ikko va duve va udayaMsA // 43 // 50 // egaM suhumasarAgo, veei aveagA bhave sesA / 'bhaMgANaM ca pamANaM, puvvuddiTeNa nAyavvaM // 44 // 51 // 10ikka chaDikkArikkA-raseva ikkAraseva 11nava tinni / ee cauvIsagayA, bAra dage paMca 12ikkami // 45 // 52 // 'bArasapaNasaTThisayA, udayavigappehi~ 13mohiA jIvA / culasII .sattRttari, paya14viMdasaehi~ 15vinneA ||53||(pr0) aTThaga cau cau cauragA ya, cauro 16a hu~ti cauvIsA / micchAiapuvvaMtA, bArasa paNagaM ca. 1 aniaTTI ||54||(pr0) 18jogovaogalesA,-iehi guNiA havaMti 19kAyavvA / je jattha 2 guNaTThANe, havaMti te tattha guNakArA / / 46 / / 5 / / aTThI battIsaM, battIsaM saTTimeva 21bAvannA / 22coAla dosu vIsA,23viamicchamAIsu 24sAmannaM ||56||(pr0) 1. "cchAhiyaH' itypi| 2. "bAra cha hosu" ityapi / 3. "micchAisu Auge" ityapi / 4. "0baMdhaThANaM" ityapi / 5. "paMcAni0" ityapi / 6. "Navu0" ityapi / 7. "Nava" ityapi / 8. "aNi." ityapi / 9. 'eko" ityapi / 10. "ekkachar3ekkAraseva ekkAraseva" ityapi / 11. "Nava" ityapi / 12. "ekkammi" ityapi / 13. "mohiyA" ityapi / 14. "baMdhasaehi" ityapi / 15. "vinneyA" ityapi / 16. "ya" ityapi, "ya hoMti" ityapi vA / 17. "aniya?" ityapi, "aNiya?" ityapi vA / 14 55-56 tamagAthayorhastalikhitapratau vyatyayo'sti / 19. "nAyavvA" ityapi / 20. "guNaTThANesu DaMti" ityapi / "guNaTThANesu hoMti" ityapi / 21. "bAvaNNA' ityapi / 22. "coyAlu" ityapi / "coyAlaM coyalaM vIsA viya micchamAIsu // " ityapi / 23. "micchAmAIsu" itypi| 24 "sAmaNNaM" ityapi / Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhidhaH SaSThaH karmagranthaH 1tinnege egegaM, tiga mIse paMca 2causu tiga'puvve / 3ikkAra bAyaraMmi u, suhume cau tinni uvsNte||47||57|| 4channava chakkaM tiga satta, dugaM duga tiga dugaM ti aTTha cau | duga'chaccaudugapaNacau, caudugacaupaNagaegacaU / / 48 // 58 // egegamaha ege-gamaTTha chaumatthakevalijiNANaM / / ega caU ega caU, aTTha caU du chakkamudayaMsA // 46 // 56 // cau 6paNavIsA solasa, nava cattAlA sayA ya baannuii| battIsuttarachAyAla-sayA micchassa baMdhavihI 60||(pr.) aTTha 7sayA causaTThI, battIsasayAi~ sAsaNe bheA / aTThAvIsAIsu, savvANa'higa (channauI ||61||(pr.) igacattigAra battIsa, chasaya igatIsigAranavanauI / satarigasi gutIsacauda. igAracausaTTi micchudayA ||62||(pr.) battIsa 1 dunni aTThaya. bAsIisayA ya paMca nava udayA / 11bArahiA tevIsA, 12bAvanikkArasa sayA ya ||63||(pr.) do chakkaTTha caukkaM, paNa 13nava ikkAra chakkagaM udayAM / 54neraiAisu 15sattA,tipaMca ikkArasa caukkaM / / 50||64 / / ' 16iga vigaliMdia sagale, paNa paMca ya aTTha baMdhaThANANi / paNa 17chakkikkArudayA, paNa paNa bArasa ya saMtANi / / 51 // 65 / / 18ia kammapagaiThANANi, suThTha baMdaya saMtakammANaM / 1gaiAieiha aTThasu, 20cauppayAreNa neyANi // 52 // 66 / / 21 1. tiNNage" ityapi / 2. "ayameva pAThaH samIcAno'sti / tathA'pyatra cUrNikAraiH TIkAkRdbhizca "ca usu niyaTTira tinni" iti pATho vivRtaH / hastalikhitapratau punaH "paMca" itizabdo nAsti tathA "ca usu paNa niyaTritigaM" iti pATha upalabhyate / 3. "ekkAra bAyarammI" ityapi / 4. "chaNNAva" ityapi / 5 "chakka caU .... paNegacaU / / 58 // " ityapi / 6 "paNu0" ityapi / 7. "ya saya covaDhei battIsasayA ya" ityapi / 8. "chaNNauI" ityapi / 9. iyaM gAthA hastalikhitapratau nAsti mudritaprastakeSUpalabhyate / 10. "donni" ityapi / 11 bArahigA' ityapi / 12. "bAvanne0" ityapi / 13. "navagekkAra" ityapi / "navaekkAra" ityapi vA / 14 "ra" itypi| 15 "saMtA" ityapi / 16 "igi" itypi| 17 "chakke0" itypi| 18 "iya kammapagaDi0" ityapi, "iya kammapagaiThANAI" ityapi / 16 "gaiyAiesu". ityapi, "gaiyAiehi" ityapi / 20 "ca uppagAreNa" itypi| 21 "gaiiMdie ya kAe jo vee kamAyanANe ya / saMjamadaMsaNalesA bhavasamme sanniAhAre // saMtapayaparUvaNayA davvapamANaM ca vittaphusaNA y| kAlaMtaraM ca bhAvo appAbahuyaM ca dAyavvaM / // iti gAthAdvayaM 66-67 tamagAthAyormadhye'dhikatayA hastalikhitapratau prakSiptaM dRzyate / Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhidhaH SaSThaH karmagranthaH udayassudIraNAe, 1sAmicAo na vijjai viseso / muttUNa ya 3igayAlaM, sesANaM savva4payaDINaM // 53 // 7 // nANaMtarAyadasagaM, dasaNanava veaNijjamicchattaM / / sammatta lobha veA-uANi navanAma ucca ca // 54 // 68 // 5 / 6titthayarAhAraga virahiAo, ajjeI svv-pyddiio| micchatta veago sA+saNo10vi gunnviissesaa||55||66|| chAyAlasesamIso, avirayasammo 11tiAla12parisesA / / 13tevanna desavirao, virao 14sagavannasesAo // 56 // 70 / / 15iguNaTThimappamatto, baMdhai devA16uassa iaro vi / / 17aTThAvannamapuvyo, 18chappannaM vAvi chanvIsaM // 57||71 // 'bAvIsA egaNaM, baMdhai 16aTThArasaMtamaniaTTI / 20satarasa suhumasarAgo, sAyamamoho21sajogutti // 58 // 72 // eso u baMdha22sAmitva,-oho gaiAi23esu vi taheva / / ohAo 24sAhijjai, jattha jahA 25pagaisabbhAvo / / 59 // 73 // titthayaradevanirayA-26uaMca tisu tisu gaIsu 27bodhavvaM / / avasesA 28payaDIo, havaMti savvAsu vi gaIsu // 60 // 74 / / paDhamakasAyacaukka, dasaNa29tiga sattagA vi uvasaMtA, 30avirayasammattAo, jAva 31niaTTitti nAyavvA / / 61 / / 75 / / -- 1. "sAmittAe" ityapi / 2. "mottUNa" ityapi / 3. "IyAlaM" ityapi, "iguyAlaM" ityapi vA / 4 "pagaDINaM" ityapi, 'pagaINaM" ityapi / 5 "maNuyagaijAitasabAyaraM ca pajjattasumagamAejja / jasakittI titthayaraM nAmassa havaMti navae y|| // " itigAthA / 68-66 tamagAthayormadhye'dhikatayA hastalikhitapratau prakSiptA dRzyate / 6 "titthagarA" ityapi / 7 virahiAu" ityapi, "0vajiyAu" ityapi / 8 "pagaIo" ityapi, "pagaDIo" ityapi vA / / "0veyago" ityapi / 10 "vi uguvIsesAo" ityapi "vi igu. vIsasesAo" ityapi, "u uNavIsasesAo" ityapi vA / 11 "tiyAla" itypi| 12 "0parisesa" ityapi ! 13 'tevaSNaH" ityapi, / "tepanna" ityapi vaa| 14 "sagavaNNa" ityapi, "sagapanna" ityapi / 15 igusaTThi0" ityapi, "ugusaTThi0' ityapi vaa| 16 "uyassa tyaro vi" ityapi, "ugaM ca iyaro vi' ityapi vA / 17 "aTThAvaNNa0" ityapi / 18 "chappaNNaM" ityapi / 16 "aTThArasa tti aniyaTTI" ityapi, 'aTThArasaM ti aniyaTTI" ityapi vaa| 20 "sattara" ityapi / 21 "sajogitti" itypi| 22 'sAmicoho" ityapi, "sAmittaodho" itypi| 23 "0e vi taha ceva" ityapi / 24 "sAhejjA" itypi|25 "pagaDi" ityapi / 26 "2ugaM ca" ityapi, "0 uyaM ca" ityapi vA / 27 "boddhavvaM' ityapi / 28 "pagaDIo ityapi / 26 "viya sattayA vi" tyapi / 30 "avirata" ityapi / 31 "niyaTTI" ityapi / ... Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50) saptanikAbhidhaH SaSThaH karmagranthaH sattaTTa nava ya panarasa, solasa aTThAraseva 1guNavIsA / egAhi du cauvIsA, 2paNavIsA bAyare jANa ||76||(pr.) sattAvIsaM suhume, aTThAvIsaM 3ca moha 4payaDIo / uvasaMta 5vIarAe, uvasaMtA hu~ti nAyavvA ||77||(pr.) paDhamakasAyacaukkaM, 7itto micchattamIsasammattaM / 8avirayasamme dese, dhpamatti apamatti khIaMti / 62 // 78 / / aniaTTibAyare thINa-giddhitiganiraya1tirianAmAo / 11saMkhijjaime sese, tappAuggAoM 12khIaMti ||7||(pr.) 13itto haNai kasAya-dvagaMpi pacchA 14napusagaM itthI / to 15nokasAyachakka, 16chuhei saMjalaNakohami ||8||(pr.) purisaM kohe kohaM, mANe mANaM ca chuhai mAyAe / mAyaM ca chuhai 17lohe, lohaM suhamapi to haNai // 63 / / 81 // khINakasAyaducarime, 18nidaM payalaM ca haNai chaumattho / AvaraNamaMtarAe, chaumatthA carama mamayaMmi ||82(pr.) devagaisahagayAo, ducaramasamayabhaviaMmi 16khIaMtiM / savivAragearanAmA, 21nIAgoaMpi tattheva // 64 // 3 // . annayara22veyaNIaM, maNuA23uamuccagoa24navanAme / / veei ajogijiNo, ukkosajaha 5nnamikkArA // 65 // 84 // 26maNuagaijAitasavAyaraM ca, pajjattasubhaga maaijj| jasakittI titthayaraM, 28nAmassa havaMti nava eaa||66||85|| 1 "iguvIsA" ityapi, "uguvIsA" ityapi, "ugavIsA" ityapi / 2 "paNuvIsA'' ityapi / 3 "pi" ityapi / 4 "pagaDIo" ityApa / 5 "vIyarAge" ityapi / 6 "hoti" ityapi / 7 ' etto" ityapi / 8 "aviraya dese virae" itypi| "avirayadese virayapamatta'ppamatte ya" itypivaa|| "pamattaapamatta khIyaMti" ityapi / 10 'tiriya." ityapi, "tiriyaNAmAu" ityapi / 11 "saMkhe0" ityapi / 12 "khIyaMti" ityapi / 13 "etto" ityapi / 14 "Napu0" ityapi / 15 'No0" ityapi / 16 "chubbhai" ityapi / 17 "lobhe lobha" itypi| 18 'nidA payalA ya" itypi| 16 "khIyaMti" ityapi / 2. "geyara0" ityapi / 21 "nIyA goyaM0" ityapi / 22 "veyaNIyaM" ityapi,"veyaNijja" ityapi / 23 "0uya uccagoya." itypi| 24 "NAmaM ca" ityapi, "nAma nava" ityapi / 25 "nnaekkAraM // " ityapi, "nmikkaare||" ityapi / 26 'maNaya." ityapi / 27 "0mAejja" ityapi / 28 'NAmassa havaMti Nava eyA" ityapi / Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhidhaH SaSThaH karmagranthaH 1taccANupunvisahiA, terasa bhavasiddhiraassa caramaMmi / saMtaMsagamukkosaM, jahannayaM bArasa havaMti // 67 // 86 // 4maNuagaisahagayAo, bhavakhittavivAzgajiavivAgAo / veaNiannayaruccaM, caramasamayaMmi khIaMti / / 68||87 / / aha suiasayala jagasiMhara-10marua11niruvama12sahA-- vasiddhisuhaM / 13anihaNamavvAbAhaM, tirayaNasAraM aNuhavaMti // 69 // 88|| durhigm--niunn--prmtth--14ruddrbhubhNgditttthivaayaao| atthA aNusAraavvA, baMdhodayasaMtakammANaM // 70 / 86 / / * jo jattha apaDipunno, attho appAgameNa baddhoti / taM khamiUNa bahu15suA, pUreUNaM pari16kahaMtu // 71 // 30 // gAhaggaM 17sayarIe, caMdamahattaramayANusArIe / 18TIgAiniamiANaM, egRNA hoi 19nauIo ||61||(pr.) 1 asyA gAthAyAH sthAme hastalikhitapratau nimnA gAthA dRzyate / "tA eva huMti neyA bArasa mavasiddhigassa crmNte| saMtassa u ukkosaM jahanna ekkArasa havaMti |88iti / 2 "vyassa" ityapi, 'gassa" ityapi vaa| 3"hannagaM" ityapi / 4 "maNuya0" ityapi / 5 "gjiyvivaagaao|" ityapi, "gajIvavAgutti / " ityapi, "gajIvavAgatti" ityapi, "havaMti bhavajIvapAvakammaMsA" ityapi / 6 "veyaNiyaH" ityapi / 7 "carime samayammi khIyaMti // 7 // " ityapi, "ca carimabhaviyassa khIyaMti // 66 / / 68 // " ityapi, "acarimasamaya mmi khIyaMti // 6 // " ityapi / 8 "suiya0" ityapi "suirsijlmsihr| .9 "jaya0" ityapi / 10 "maruya0" itypi| 11 'Niruvama" itypi| 12 "0samAva0" itypi| 13 "aNi0" ityapi / 14 "ruila0" ityapi / 15 "suyA" ityapi / 16 'kahiMtu" ityapi / 17 sattarie" ityapi, "satarIe" ityapi vaa| 16 "TIkAe~ niyamiyANaM" ityapi, "TikkAe~ NiyamiyANaM" ityapi / 16 "NauIu" itypi| Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // aham / / . . . *karmastavabhASyam / baMdhe 'vIsuttarasayaM, sayabAvIsaM tu hoi udayaMmi / / *uIraNAi evaM, aDayAlasayaM tu saMtami // 1 // 1 // vIsaMbaMdhe baMdhaNasaMghAyA : niyataNuggahaNagahiyA / / cannAiviMgappA vi hu, na ya baMdhe 'sammamIsAi // 2 // sAmannaNaM eyaM, sattarasasayaM tu hoi micchassa / / / titthayarAhAradurga, . .na baMdhae phiTTae teNaM // 3 // 3 // sammAmicchaddiTThI, AUNi na baMdhae 'jao tANi / / phiTTati 'teNa tassa.u, ajjhavasAo jao natthi // 4 // 4 // titthayaraM pakkhippai, sammaddiTThimi baMdhae jeNa / / / sammattassa "guNeNa ya. AThaNa vi tattha khippaMti // 5 // 5 // AhAramappamatte, pakkhippai jeNa * saMjamo / tassa / / udae sattarasasayaM, micche paMcehi rahiyaM tu // 6 // 6 // samma sammAmicchaM, AhAradurga / taheva. titthayaraM / / paMca payaDI u eyA, micchami u jAva phiTTati // 7 // 7 // narayANupubviyAe, sAsaNasammami hoi na hu udo|| narayaMmi jaM na gacchai, avaNijjai teNa sA tassa // 8 // 8 // sammAmicchattaM puNa, pakkhippaDa, . 'sammamicchaThANaMmi / / aNupuvvIo phiTTati jeNa na hu aMtarA gacche // 9 // 9 // sammatta pakkhippai, sammaddivimmi jeNa tassudao / / aNu pubbINa vi evaM, teNaM tAo vi khippaMti // 10 // 10 // * karmastavopari bhASyadvayaM prApyate / tatra prathamaM dvAtriMzadAthAtmakaM dvitIyaM ca trayoviMzatyA caturviMzatyA ca gAthAmiH saMkalitam / tatra tADapatrapustakeSu patramayapustakeSu ca dvitIyaM bhASyaM dRzyate, prathamaM tu keSucitpatramayeSveva / tathApi dvayorna sarvathA bhedH| dvitIyaM prathame'ntarbhavati / kintu gAthAnAM mUlakamo bhidyate'naH prathamamASyIyagAthakrameNa sArddha dvitIyabhASyagAthAkramo nopekssito'smaamiH| ekA ca dvitIyabhASyagAthA prathame na dRzyate yA'ne ullekhiSyate / dvayorapi koMrnAma nopalabhyate / 1. 'visuttarasaMyaM" ityapi / 2 "udIraNAvi" ityapi pAThaH / 3 "sammamIsAI' ityapi / 4 'tu baMdhae miccho' iti / 5 "to" iti / 6 "jeNa" iti / 7 "guNeNaM, A0" iti // 8" puvI vi hu evaM" iti / Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavabhASyam . [ 53 AhAraduMga khippai, ra pamattavirayammi jeNa tssudo|| titthayaraM kevaliNo. udIra' hoi emeva // 11 // 11 / / 2 navaraM / pamattavirae, payaDIo tinni ceva khippaMti / 2 kevaliudayA cittu, tammi ya tAo'vi dhakkati // 12 // 12 mIsaM udayai mIse, sammatta'. caMusu avisyAIsu / / AhAraM : ca pamatta, jogijiNidami titthayaraM // 13 // sattarasuttasmaguttaraM ca cauhattarI yaH sagasayarI / / / sattaDIH tigasaTThI, uNasaTThI aTThavannA. ya // 14 // 17 // niddaduge , chappannA, chabbIsA nAmatIsavisyami / / hAMsaraibhayadugu chAvirame bAvIsa'puvvammi || 15 / / 18 // buvethakohamAisu, : abajjhamANesuH paMca / ThANAI / / bAyarasuhume sattarapagaIo sAyamiyaresu // 16 // 19 // udayasaGakhyAMmAhasattarasaM ekkAraM, : sayamegaH cauhi saMjuyaM samme / / sattAsI ekAsI, chasAri bisattari chasaTThI // 17 // 20 // saTThI uNasaTThI vi ya, sagavanna biyAla bArasaM udae / / micchAi jA pamatto, uIraNA udayasarisAo // 18 // 21 // tehattari guNahattari, tevaTThI sattavanna chppnnaa| baupannA iguyAlA, apamattAo uIraNayA / / 19 / / 22 // jAvaH pamatto * saMttadvauIrago veyaauvjjaannN| / suhumo moheNa ya jAva khINatapparau nAmagoyANaM // 20 // micche sAsaNa aviraya desa pamattApamatta'. sattaTTha / / mIsa niyaTTi'niyaTTi ya, saga suhune chacca baMdhakamAH // 21 / egavihabaMdha ' sesA, udao tisu ThANagesu aTThaNhaM / / egavihabaMdhaThANe, satta / ya cauro ya veyaMtiH // 22 // micche aDayAlasayaM, sAsaNamIsesu titthayarahINaM / / sattayarahiyaM 'causu aDatIsaM dosu saMtami / / 23 // 23 // 10NA udayasarisAo;' iti / 2 eSA gAthA trayoviMzatigAthAtmake bhASye nAsti tato dvAdazI gAthAGkastrayodazasthAne / evamagre'pi nyUnaH kAryaH // 3"payaDoo tattha tinni khippaMti' iti / 4 "tA ceva vakaM ti" iti / 5 "sattaThuIra"0 ityapi pAThaH smbhaavyte| 6 "causu vi" iti / Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmastavabhASyam suhumai duruttarasarya, aDayAlamiguttaraM ca pNcaasii| 'paMcAsI ya ajoge, payaDINaM saMtavoccheo // 24 // 24 // titthayareNa vihIMNaM, sIyAlasayaM tu saMtae hoi| sausAyaNami u guNe, sammAmicche yapayaDINaM // 25 // 14 // aNatirinArayarahiyaM bAyAla sayaM viyANa saMtaMmi / / uvasAmagassa'pubbAniyaTTisuhumovasaM tassa // 26 // 16 // savvesu vi AhAraM, sAsaNamisseyare na vA titthaM / / ubhaye saMti na micche, titthayare aMtaramuhuttaM // 27 // jA suhamasaMparAo,' uinnasa tAI tAI savvAiM / sattaThuvasaMte khINa satta sesesu cattAri / / 28 / / saMte aDayAlasayaM, khavagaM tu paMDucca hoi paNayAlaM / / AutigaM natthi tahiM, sattagakhINami aDatIsaM // 26 // 13 // .micchattaaviraI taha, kasAyajogA ya heyavo bhaNiyA / te paMca duvAlasa pannavIsa pannarasa bheillA // 30 // paNapannapannatiyachahiya cattaguNacattachacaudgavIsA / ' solasa dasa nava nava satta heuNo na u ajogaMmi // 31 // ahinavagahaNaM baMdhoM, udao hu vivAgaveyaNaM tassa / avivAgeNaNubhavaNaM, aNudayapattassuIraNayAM // 32 // 1 // 1 "nAyavvA aNumAge paMyaDINaM sNtvoccheo||24||" ityapi / 2 "ya" iti / etadbhASye, yA gAthA nAsti sA caitadanantarameSA-"paNayAlaM aDatIsaM, avirayasammAo jAva apmtto| appuvve aDatIsaM, navaraM khavagaMmi bodhavvaM // 15 // " iti / .3 sayaM tu saMtae jANa" iti / 40tesu' iti / 5 "cattiguNa." itypi| * ||smaaptmidN kamastavabhASyam // Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ... // aham // . .: / // SaDazItibhASyam // . jIvAipayatthesu, jiNovaiTTe jA asaddahaNA / ' saddahaNA vi ya micchA, vivarIyaparUvaNA jA ya // 1 // saMsayakaraNaM jaM pi ya, jo tesu aNAyaro payatthesu / taM paMcavihaM miccha, taMTThiI 'micchadiTThI ya // 2 // uvasamaaddhAi Thio, micchamapatto tameva gaMtumaNo / sammaM AsAyaMto, sAsAyaNago muNeyavvo // 3 // aha guDadahINi 'visamAibhAvasahiyANi huMti missaanni| ' bhujaMtassa tahobhaya, taddiTThI missadiTThI ya // 4 // tivihe vi hu sammatte, 'thovA vi na viraha jassa kmmvsaa|| so avirau ti bhaNNai, 'deso puNa desaviraIe // 5 // vikahAkasAyanidAsaddAirao bhave pamattu ti / paMcasamio tigutto, . apamattajaI muNeyavvo // 6 // appuvvaM appuvvaM. jahuttaraM jo karei ThiikhaMDaM / rasakhaMDaM tagghAyaM. . so hoi apuvvakaraNu tti // 7 // viNivaTTati visuddhiM, 'samayapaviTThA vi jattha' annan / . "taM tu niyaTThiANaM, vivarIyamao ya aniyaTTI / / 8 / thUlANa lobhakhaMDANa veyao bAyaro muNeyavyo / suhumANa hoi suhumo, upasaMtehiM tu uvsNto||6|| khINaMmi "mohaNIe, khINakasAo sajogajogi tti / hoi pauttA ya tao, apautto hoi hu ajogI // 10 // jIvANamabhavvANaM, micchattamaNAianihaNaM neyaM / / bhaviyANAmaNamaNAI saMtaM pattaMmi sammattaM // 11 // 1 "micchadiTTIo' itypi| 2 "visayAmAvarahiyANi" ityapi / 3 'hoti" ityapi / 4 "hiTThIe mIsadiTThIo" ityapi / 5 "theve'' ityapi / 6 "dese puNa desviriio||" ityapi / 7 "pamattotti" itypi| 8"apuvakaraNo tti ||'itypi / 6 "samagapaiTThA" iti "samayapaiTTA" iti vA paatthH| 10 "annonna' ityapi / 11 "tatto' ityapi / 12 "aniyaSTi" ityapi / 13 "mohaNijje" ityapi / / Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. SaDazItibhASyam sAsANaM chAvaliyaM, turiyaM 'tittIsasAgarA ahiyA / paMcamamaha terasamaM, desUNA puvvakoDI . ya // 12 / / carimaM . hassapaNakkharauggiraNapamANayaM bhavatthANaM / / siddhANamaNaMtaddha, aMtamuhuttaM tu. sesANi // 13 // samao u jahanneNaM, pamattasAsaNuvasaMtamohANaM / / desasajogiasaMjayamicchattANaM . . . muhurtato. // 14 / / assaMkhAuMyatiriyA, vimANiNo : paDhamapuDhavineraiyA / / maNuyAya tisammattA, veyagauvasAmagA sesA // 15 // appajjattamaNussA, veuvviyamIsamIsadiThI yaH / / taha. suhumasaMparAyA, parihAriyacheyacAricA // 16 / / appuvvakaraNaaniyaTTibAyarA tahuvasaMtamohA y| / / / AhAraga mIso vi.ya, sAsaNadiTThI ya bhayaNijjA // 17 // sAmanneNaM / evaM, ga. sattAvannA visesaheUNaM / / sA AhAradugUNA,. paNavannA micchadiThissa / / 18 / / micchattapaMcagUNA, sAsaNadiTThissa hoi. pannAsA / / paralogagamaNavirahA, sammAmicchassa puNaH esA / / 19 / orAlamissaveuvvamissakammaNasarIrajogehi ... / / taha aNaMtANubaMdhIhi 'virahiyA hoi teyAlA // 20 // puvvuttajogajuttA, * sa cciya puNaravi ya maraNasaMbbhAvA / / avirayasammaddiSTissa baMdhaheUNa chAyAlA // 21 // orAlamissakammaNajogAH tasasaMjamehi parihINA / / bIyakasAehiM - ciya, virayAvirayammi guNacattA // 22 // aviraimikkArasahA; . paJcakkhANe ...ya cayaya tatthevaH / / / pakkhikyiAhAradurga, pamattavizyassa chavvIsA // 23 // gheuvvimissaAhAramissavajjA'pamatti :, cauvIsA / / veubviyaAhAragarahiyA ; bAvIsa'puvvassaH // 24 // / --"tettIsa" ityapi / 2 "u" ityapi / 3 "misso" ityapi / 4 "misso vi' ityapi / . ... Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItibhASyam hAsacchakkavimukkA, solasa aniyaTTibAyarassa bhave / saMjalaNaveatiyavajjiyatti dasa suhumarAgassa // 25 // lobhUNA nava uvasaMtagassa te ceva khINamohassa / caramAimamaNavaidugakammuraladuga sajogissa // 26 // aTheva ya saMtAugarahiyA chammohaAuyaviuttA / sAyaM egaM evaM, cauro ThANANi baMdhassa // 27 // aDa satta moharahiyA, cauro 'vijjAunAmagoyA ya / sattAe udae ciya, tinni ya ThANANi patteyaM // 28 // aDa sattAuviNA'NAuvija chappaNa amohavijjAU / do nAma goyaM taha , iya paMca uIraNA ThANA / / 29 / / jIvassa puggalANa ya, juggANa parupparaM abheeNaM / . 'micchAiheuvihiyA, jA ghaDaNA ittha so baMdho // 30 // karaNeNa sahAveNa va, Thiivacae tesimudayapattANaM / jaM veyaNaM vivAgeNa so u udao jiNAbhihio / / 31 / / kammANUNaM jAe, karaNaviseseNa ThiivacayabhAve / jaM udayAvaliyAe, pavesaNamudIraNA seha // 32 // baMdhaNasaMkamaladdhattalAhakammassa rUvaaviNAso / nijjaraNasaMkamehiM, sabbhAvo jo ya sA sattA // 33 // baMdhaNasaMkamaNuvvaTTaNA ya ovaTTaNA uIraNayA / uvasAmaNA nihattI, nikAyaNA catti karaNAiM // 34 / / bandhanakaraNaM bandha eva / payaiThiirasapaesANamannakammattaNeNa ya ThiyANaM / jaM annakammarUvattaThAvaNaM saMkamo eso // 35 / / taM uvvaTTaNakaraNaM, jaM ThiirasavuDripayaDiyapahuttaM / ThiirasahassIkaraNaM, karaNaM apavaTTaNaM jANa // 36 / / 1 "vejjAunAmagoyANi" ityapi / 2 "jogANa" ityapi / 3 "u viyANa" itypi| Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazItimASyam udiirnnoktaiv| udayanihattinikAyaNaudIraNANaM ajoggaatteNa * / kammANaM jaM ThAvaNa, uvasamaNA sA viNihiTThA // 37 // uvvaTTaNApavattaNiyarakaraNA'juggayAi kammANaM / saMThAvaNaM nihattI, nikAyaNA karaNaNuciyattaM // 38 // 1 "joggayAe~ ityapi pAThaH / ... // iti SaDazAtibhASyam // Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * zatakabhASyam OM namiUNa jiNaM vucchAmi baMdhasayage caunha baMdhANa / dArANi tahA saMkhAmittanibaddhAu payaDIo // 1 // 'paDhamavae pagaI 1 sAiAi 2 bhuyagAramAi 3 sAmittaM 4 / Thii 1 sAiAi 2 suhaasuha paccayaM 3 sAmiNo 4 bIe // 2 // taha sAiAi 1 paccaya 2 suhAsuha 3 ssAmi 4 ghAiyaaghAI 5 / bhannaMti ThANa 6 paccaya 7 vivAga 8 bheyA ya rasabaMdhe // 3 // kammapaesa gahavihiM 1 bhAgo 2 taha sAiAi3 sAmittaM 4 / bhannahi paesabaMdhe ThiibaMdhe'TThArasa imAu // 4 // saMjalaMNa4-nANa5-daMsaNacaukka4-vigdhANi-5 pannarasa eyA / naratirinarayAu3-vigala3-suhumatiga3-viuvvachakkANi // 5 // chevaDhe ujjoyaM tira2orAliyaradugANi chappayaDI / tinni payaDIu AyavathAvaraegidijAIo // 6 // chappayaDIu . viuvviyachakka itto'NumAgavaMdhammi / agurulahu-kamma-teyaga-suvanacau-nimiNa aTTha imA // 7 // miccha-kasAya16-dugachA bhaya-dasaNa ha-nANa 5-vigdha 5-uvdhaayaa| asubhA cauvannAI teyAlIsA imA hoi // 8 // sAya-tirimaNusurAuga3-naradugara-suradugara-paNidi-taNupaNaga 5 / / "samacaura-vajjarisabhaM-guvaMgatiga 3 pavaravannAI // 6 // sAsu-jjoyA-''yava-tittha-nimiNa-paraghAya-ucca-agurulahU / sukhagai-tasAidasaga iya bAyAlIsa suhapayar3I // 10 // narayAu-narayara-tiridugara- 'vigaligajAI 4 a dukhagaiasAyA / / uvadhAyathAvaradasagamapaDhamasaMThANa5saMghayaNA 5 // 11 // nIyaM taha sammAmIsarahiyaghAINi "NiTThavannAI / iya asubhA vAsII paNidi UsAsa devadugA // 12 // 1"paDhamapae pagaie (pagaibandhe) sAiAI bhuyaggAramAi" iti mudritapratau / 2 "sAI AI suiasuhapacayaM" iti mu0 pratau / 3 "suhAsuhaM sAmi" iti mu0 prtau| 4 "ggahaNavihi mAga taha" iti mu0 prtau| 5 "(samacauraMsamagurulahusukhagaiparadhAya ujjoy||6|| titthagarossAsAyavaNimmaNavaMgANi taha aaisNdhynnN| supasatthavannaca utasadasoccagoyaM ti baayaalaa||10||) (samacau (...)gurulahusukhagaitasAidasagaM iya bAyalIsa suhpyddii||]" iti mu0 prtau| 6 " (iga) vigalajAiasuhakhagai'sAyA' iti mu0 prtau| 7"taharuniTTha'' iti mu0 pratau / 8 "ussAsa0" itypi| Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakabhASyam taNaaMguvaMgaorA larahiyatasadasaga 10 sAyasamacauraM / nimiNuccatitthaparaghAyaaguruvarakhagaivannacaU // 13 // iya battIsegArasa naratirinarayAu 2 vigala 3 suhumatigA 3 / narayaduga 2 paMca AimasaMghayaNaM maNuya duurAlaM // 14 // AyavaigiMdithAvara tinni . u chevaTTha tiridugA tinni / caudasa cau dasaNanANa 5 vigdha 5 paNa purisa saMjalaNA 4 // 15 // ikkArasa niddadugaM 2 kuvanacau4-hAsa-rai-bhaya-duguchA / . taha uvaghAyaM solasa micchA-''imabArasakasAyA // 16 // taha thINatigaM 3 solasa viunvichakkA-''u4-suhuma3-vigalatigA3 / / sura-nArayANa ujjoya-uraladuga tinni maMdarasA // 17 // tiriyadga-nIya tinni u maMdarasAo kuNaMti tamatamagA / tasacau-suvannacau-teya-kamma-paMciMdi-parAyA // 18 // agurulahu-nimiNi-sAsA panarasa napu-micchi dunni jasa-sAyA / thirasubhaseyara aTTha u tevIsaM khagai-maNuyadugA // 19 // Aijjara-subhagara-sUsarara-seyara-saMThANa-saMghayaNa-uccaM / ega sAyaM solasa micchammi u baMdhu vucchiNNA // 20 // sAsaNa-aviraya-bucchinna-baMdha paNatIsa taha ya sarirAI / ' kamaso taNu-saMThANaM-guvaMga-saMghayaNa-vannAI // 21 // thINatigavajjadaMsaNa 6 aNarahiyakasAya 12 bhayaduguchA y| nANaM5-tarAya5 tIsaM paesabaMdhammi puNa neyA // 22 // bahudaliyAuga-mohe ghiNaMti paNa saga na mIsasAsANA / / suhamacayajoga satarasa paNa pu-saMjalaNa nava titthaM // 23 // nidRduga hAsachaga terasa samacaura-vajjarisahANi / . sUsara subhagA ''ijjA viuvvira-suraduga-suranarAU // 24 // sukhagai asAya 'cauro surAu-narayAu-nArayadgANi / dunni u AhAraduga paMca sura2-viuvvidugara-titthaM // 25 // 1 . degliyarehi tasadasagAyaH" iti mu0 pratau / 2 "Ayama iti / ha0 pratau / 3 "Na" mA yaduduurAlaM / " iti mudritapratau pAThAntaram / 4 'mecirisA (surniryaa)| iti mu0 pratau / 5 "cuh|" ini mu0 pratau / 6 'ya' ityapi mu0 prtau| // samAptamidaM zatakabhASyam // Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * saptatikAbhASyam * NamiUNa mahAvIraM kammaTThaparUvaNaM karissAmi / baMdhodayasaMtehiM sattariyAcunniaNusArA // 1 // NANatarAyadasaNavaraNe veyaNiyaAugoyANaM / sugamitti kiMpi daMsiya sesaMpi samAsao vocchaM // 2 // NANaMtarAyadasagaM baMdhahi micchAu jAva suhumotti / udasaMtaM . jA khINo AvaraNaM daMsaNassitto // 3 // jA sAyaNu navabaMdhI micchA uvariM chabaMdhi jA'puvvo / appuvvA jA suhumo nidAdugavirahicaubaMdhI // 4 // micchA jA uvasaMtaM navasaMtaM udayacAripaNagaM vA / khavagANa vi navasantaM jA bAyara bhAgasaMkhejjo // 5 // uvariM khINaduvarimaM jA cha u cau saMti carimi khINassa / udae puNa khavagANaM cattAri u saNAvaraNe // 6 // caupaNagaM vA udae khINaducarimaM tu jAva anne u / bhaNiyaM daMsaNavaraNaM saMpai pabhaNAmi veyaNiyaM / / 7 / / jAva pamattu asAyaM sAyaM jogaMta jayahi micchAdI / assAyaM sAyaM vA udae do saMti bhaMgacaU // 8 // baMdhaviNA u ajogI jAva ducarimaM dusaMti te vudayA / carime vi te vi udayA udayagayaM 'saMti bhaMgacaU // 6 // AussegaM baMdhe egaM udayammi saMti do hu~ti / jA baMdho udaegaM do saMtaM baMdhaviramammi // 10 // evaM naratiriyANaM dusaMta aTThaTThabhaMga caugaisu / Aucae 'joggANaM neraiyasurANa puNa evaM // 11 // bhaMgacaU patteyaM jaM te baMdhaMti Audugameva / * savvesimudayasaMtaM egegaM baMdhapuvviM tu . // 12 // 1 "baMdhahi~" ityapi / 2 "baMdhA" ityapi / 3 "mAgusaMkhijo ityapi mudritapratau / 4 "jayahi~" itypi| 5"saMta" ityapi / 6 "juggANaM' ityapi / Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 ] saptatikAmASyam (gatiH samAptA) aTThacchAhigavIsA solasa vIsaM ca bAra chA dosu / do causu tIsu 'ekkaM micchAisu Auge bhaMgA // 13 // guNaThANesu Aussa bhaMgA iti // AU aDavIsavihaM bhaNiyaM pabhaNAmi 2 saMparya goyaM / baMdhodayasaMtehiM NIyaM tiriyANa micchANa // 14 // te vi hu teU vAU tatto vA AgayA puDhavimAI / jAva na uccAgoyaM baMdhahi tAvesa bhaMgo u // 15 // do saMtaM nIyavaMdhaM nIuccaM udai sAsaNo jAva / uccaM baMdhaM nIyaM ca veyae jAva desotti // 16 // do 'saMtamuccavaMdhaM uccaM udayammi jAva suhumotti / do saMtamuccamudayaM uvasaMtAo ajogaMtaM // 17 // udasaMtaM uccaM ciya ajogicarimammi sattamo bhaMgo / bhaNiyaM goyaM saMpai bhaNAmi mohaM samAseNaM // 18 // bAvIsa "egavIsA sattarasaM teraseva nava paMca / / cautigadurga ca egaM baMdhaTThANANi dasa mohe // 16 // micchaM kasAyasolasa bhayaM dugaMchA tiveya annayaraM / ' hAsaraI iyare kA cha bhaMga micchassa bAvIsA // 20 // micchanapusagarahiyA igavIsA sAsaNassa caubhaMgA / . aNaitthirahiya satarasa do bhaMgA mIsaajayANa // 21 // dutiyakasAyavihUNA terasa desammi nava ya virayammi / do do bhaMgA navaraM apamattAINa egego // 22 // jaM te hAsaraidugaM baMdhahi nannaM tu jAva appubyo / hAsaraibhayaduguchArahiyA paMceva te Tuti // 23 // to pukohAINaM kameNa vocchei sesaThANAI / / aniyaTTi paMca baMdhai na sesa udayaM ca etto ya // 24 // eko 'va do' va cauro''etto ekkAhiyA dasukkosA / oheNa mohaNijje udayaTThANANi nava hu~ti // 25 // 1 "ikka"ityapi / 2 "saMpaI" ityapi / 3 "saMta u" ityapi / 4 "ikkavIsA sattarasA" ityapi / 5 "mannayaraM" ityapi / 6 "baMdhahi" ityapi / 7 "jAi" ityapi / 8-11 "itto" ityapi / 9-10 "ya" ityapi / 11 "itto ikkAhiyA" ityapi / Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhASyam cau kohAi aNAI dujuyala hAsaraiaraisogANaM / ceyatiyaM eehiM bhaMgA cauvIsatijanAmA // 26 // iti saMjJAkaraNam // aNavigu tinni kasAyA juyalannayaraM tiveyaannayaraM / micchaM ca satta u cau micche bhaMgA tijA hu~ti // 27 // cauvIsa saMtu sammI micchaM gaMtu aNaMtacayamANo caMdhAvaliyA paDhamA tatthudao natthi NaMtANaM // 28 // bhayagucchaaNaMtANaM egayare aTTha nava ya puNa huti / / dugajogatiNhamegayarakhiNi-tiguNA 3 tijA dusuci // 29 // dasa tiNhaM pi hu khivaNe tijabhaMgA 24 aTTha savvi huMti tijA / // 24-8|| sattadvanavA evaM sAsaNamisse ya navaraM tu // 30 // micchAThANeNaMtANubaMdhe missaM ca khivasu jahasaMkhaM / / cauMcau tijA ya' dosu vi micchaviNAsammi chakkudao // 31 // bhayagucchaveyagANegayare saga 7 aTTha 8 egadugakhivaNe / tihaM dugajogANaM ti3 tija 24 nava tihiM vi egatijo // 32 // savvaTTha tijA 24 / evaM biiyakasAehi~ virahiyA dese / paMcAI aDhatA udayA' savve'TTa tija huMti // 33 // taiyakasAyavihaNA virae caurAi sattagaMtA u / / udayA savvaTTha tijA 24-8 tattha u samme viseso yaM / / 34|| jA veyagasammagharA udayA tANaM tu huMti na 'u paDhamA / khaiyagauvasamiyANaM cautthaudayA navi ya hu~ti / / 35 / / paNavaMdhi bAra maMgA kasAyaveehi~ dunha udayammi / paMcAo ya caukka saMkamamANassa 'te canne // 36 // jAvaiyA bajjhatI tassamabhaMgA ya tattha ya havaMti / ego abaMdhagassa u egArasa sanvi egudae // 37 // cauro jaIu desAu paMca ajayAu chA u jA'puvvA / sattApamatta desaTTha naca u ajayaMta micchAu // 38 // 1"do vi hu missa viNA' ityapi / 2 "ti ti tija nava tihiM bi" ityapi / 3 "savva-" ityapi / 4 "savve'?" ityapi / 5 "hu" ityapi / 6 "te va'nne" ityapi / 7 "baMdhatI ityapi / Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 ] saptatikAbhASyam dasa micche aniyaTTI veyai do egu vA sahumu egaM / udayA guNesu evaM bhaMgavigappA ime tesu // 39 / / aTTa ya cau cau cauraTThagA ya cauro ya huMti tija 24 naamaa| cautIsa bhaMga 8 ego 9 suhumaMtA hu~ti jahasaMkhaM // 40 // udao smmtto|| aThaga sattaga chaccau' tiyadugaekkAhiyA bhave vIsA / terasa bArekArasa etto paMcAi egUNA / / 4 / / moho savvo aDavIsa sammi uvvalii hoi sagavIsA / / missuvvalie chabbIsa aNAimicchasi vA hoi // 42 // jahasaMkhaM aNacau 4 miccha missa 2 sammaM ca aTTha ya ksaayaa| napu12 mithihAsachappu khavie mohAu 28 jA cauro // 43 // "eka kammi ya khINe saMjalaNe sesa saMta jAvego / guNasthAneSu sattAsthAnAnyAhamicche jA chavvIsA aTThAvIsA ya sAsANe // 44 // cauvIsaMtA chavvIsavajjiyA missi huti saMtAu / aDacautiduegahiyA vIsA ajayAicausu pi // 45 // , to aDacauegahiyA vIsA' uvasaMta jAva savvesi / terAi khavagi bAyari egaMtA "egu suhumammi // 46 // aDavIsasaMtakammo samma uvyaliya jAi mIsammi / micchAdiTThI evaM sattAvIsA havai mIse // 47 / / sAMprataM guNAsthAnaviSayabandhodayeSu sattAmthAnAnyAha-- je guNaThANagasaMtA te te tANaM pi baMdhaudaesu / "mottu bAyarakhavago aNasammavisesiudae vi // 48 / / '"iyavIsAI cauro paNacai caucai igAra paNa cAri / tibbaMdhAisu saMtaM baMdhasamaM egaahiyaM ca // 49 // 1 "tigadugaegAhiyA" ityapi / 2 "uvvalie" itypi| 3 "0mIsa." itypi| 4 "itthi" ityapi / 5 "ikkikkammi u" ityapi / 6 "uvasaMtu" ityapi / 7 "ega" ityapi / 8 'micchadi0" ityapi / 6 "aNasammavisesudae bAyarakhavagaM ca muttaNA // 48 // " iti mudritapratau pAThAntaram / 10 iyaM gAthAdvayI hastalikhitapratau, mudritapratau punaritthaM dRzyate / 'micchudae aNarahie aTThAba se ca.huti sNtmmi| sammajui udai igavIsa natthi tiduvIsasammiviNA // 49 // igavIsAI cauro paNacai caucai igAra paNa cAri / tiyabaMdhAisu saMtaM baMdhasamaM egaahiyaM ca // 50 // iti / Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spttikaabhaassym| sammajuya udai igavIsa natthi tiduvIsa natthi viNA / micchudae 'aNarahie aTThAvIseva saMtammi // 50 // pucayanapitthisaMte jugavaM thakka 'avei ekkudao / caubaMdha saMtigArasa jugavaM sattakkhae cauro / / 5 / / paMDagapaTThavageyaM evaM thIe vi' navari napi khINe / 'tA itthiudayasaMtaM pubaMdhaM jugavuccheei // 52 // puriso paTThavago: puNa savvigavIsAiphAsae kamaso | . hAsachagakhavaNakAle pubaMdhudayA paraM thakkA // 53 // samma viNA udaesu saMtavibhAgo u ajayamAINaM / / caurahavIsa uvasaMtasammi khINammi - igavIsA // 54 // jIvasthAneSu bandhAdInAhaaTThasu paMcasu ege jiyaThANe ega dunni dasa baMdhA / 'tiga 'cau nava udayammi u tiga tiga pannarasa sNtmmi.||55|| .. . . gatiSu baMdhAdInAhabaMdhaTThANA tinni u paDhamA suranAraesu cau tirisu / / suranArayANa chAI tiri paMcAI dasaMtudayA // 56 / / igavIsaMtA tevIsavajjiyA chAvi saMti tisu gaisu / maNayagaIe . savve, baMdhodayasaMtaThANANi // 57|| moho smmtto|| tevIsapannavIsA chavvIsA aTThavIsa guNatIsA / tIsegatIsamegaMbaMdhaTThANANi nAmassa // 58 / / vannacauteyakammA, nimmANuvaghAyamagurulahuyaM ca / nava dhuvabaMdhA ee savvattha milaMti, jA baMdho // 56 // thirasubhara sussara3 sukhagai4 subhaga5 jasA deya7 siyarasattadugA saMghayaNA 6 saMThANA. chaddhA-piMDA havaMtee // 6 // 'navagAviruddhagahaNe tajjA bhaMgA havaMti savvattha / chAyAlasayANi aDuttarANi avisesie dhuvao // 6 // 1 "to ithiudaya santa pubaMdha jugava che eI" iti pATho mudritaprato dRshyte| kintu sa chandamanA, dihetunA 'zuddhaH prtibhaati| 2 "tisikkatisamegaM" iti mudritapratau pATho'sti, kintu so'zuddhaH / 3."navae vi0" itypi| Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhASyam jattha ya aTTha ya bhaMgA tattha ya thirasubhara jasehi~3 siyarehi~ 3 / uThiMti saMkarahiyA Ayavaujjoya 'dugi duguNA // 62 / / baMdhasthAnAni vivarayannAha gAthASTAdazakenaniyagaiduganiyajAI uralaM huMDaM ca thAvaraM athiraM / aNaejja asubhadbhaga apajjanavadhuvaya ajasaM. ca // 63 / / patte yadugegayaraM suhumadugegayarigiditevIsA / "egidiyAitirinara baMhi~ miccheNa caubhaMgA // 64 // sosAsaparAdhAe . khitte paNuvIsigidipajjassa / patteyasuhumasubhathira jasajuyalihi~ vIsa bhaMgAo // 65 / / . viruddhaparityAgena jnyeyaaH| neraiyavajja miccho baMdhai esA vi hoi chabbIsA / ujjoyaAyavANaM egayare bhaMgasolasagaM // 66 // sAhAraNasuhamehiM ujjoyajasAyavA na bajhati / apajatteNaM ca tahA pasatthapariyattamANIo // 67 // 5 egidivajjatirimaNaapajja paNavIsa ettha paNabhaMgA / / tasabAyarauraladugaM sevaTTa taha ya patteyaM // 68 // , 'tekIsasesasahiyaM naratiriegidiyAi baMdhaMti / nArayaaDavIsevaM baMdhahi tirimaNuyapaMciMdI // 69 // ___ sA evaMniyagaiduganiyajAIbAyaraparaghAya pajapatteyaM / navadhuva sAsu tasaM ciya veuvvidugaM ca huDaM ca // 7 // apasatthapiMDasahiyA saMghayaNaM 'mottu miccha baMdhei / / bhaMga viNA micchAI puvvaMtA sA vi surajoggA // 71 // navaraM bhaMgA aTTha u samacauraMsaM pasatthapiMDaM ca / sA titthi iguNatIsA baMdhahi~ ajayAiNo ahavA // 72 // 1"duvi" ityapi ha0 pratau / 2 egidiyA ya tiri0" ityapi / ha0 pratau 3 "bAyarapatteyathirAsumajasi siyarehi~ vIsAMsA // 65 // " ityapi mudritapratau pAThAntaram / 4 baMdhati" iti mu0 pratau / 5 "api-. jattavigalatirimaNuyajuggapaNavIsaittha paNa bhaMgA' iti mudritapratau pAThAntaram / 6 "sesatevIsa0" iti mudritapratau pATho'sti para tu ma chandabhaGgakAraNeNA-'zuddho bhAti / 7 "pajatta0" iti tu mudritapratau pATho'ti, kintu sa na samyak , chandomaGgatvAt / 8 "mutta micchu" ityapi / / "baMdhai" iti mu0 prtau| Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhASyam / niyagaiduganiyajAI uraladurga bAyaraM parAghAyaM / patteya pajja nava dhuva navapiMDA u tasaM sAsaM // 73 // naratiriya 'joggamicchAi doni baMdhati piMDajA bhaMgA / vigalaTThabhaMga huIM seva? hINapiMDillA 74 // saMghayaNA saMThANA chAvi hu micchANa hu~ti baMdhammi / "sevadvahuMDavirahe paNa sAsaNi tayaNubhaMgA u // 7 // "paDhamaM suraneraiyA missAijayA narANa pAuggaM / aDabhaMga 'satthapiMDA esa viseso iguNatIse // 6 // naraiguNatIsa tIsA tittheNaM hoi "ajau baMdhei / ahavu jjoyaNa tIsA tiri guNa tIsAi taha savvaM // 77 // ahavA suraaDavIsA''"hAragadujuyA abhaMga varatIsA / tittheNaM igatIsA baMdhahi apamattaappuvvA // 7 // jasakittimapuvvAI "baMdhahi uvasaMtamAi na u nAma / iya nAmabaMdha'ThANAi bhaMgasaMkhA imA tesu // 79 // cau4"paNavIsA 25solasa16navaH bANauI sayA ya addyaalaa| "igayAuttarachAyAlasayA4641 "eka kabaMdhavihI // 8 // guNasthAneSu bandhasthAnAnyAhamiccho cha u tIsaMtA sAsaNu"ajayA ya tinni tIsaMtA / desapamattA mIsA baMdhahi vIsA navaduhiyA // 8 // aDavIsAI cauro baMdhai apamattu paMca appuvvo / egamaniyaTTisuhumA sesA nAma na baMdhaMti // 2 // ___ jIvasthAneSu bandhasthAnAnyAhaegegatIsa sannI pajjo aDavIsa pajju amaNo vi / sesA u paMcaThANA 'baMdhai savve vi jiyaThANA // 3 // 1. "jugga0" ityapi / 2. "dunni" ityapi / 3. "chevaTTha" ityapi / 4. "chevaDha0" ityapi / 5. baMhi suraneraiyA missA ajayA ya maNuyapAuggaM / " iti mudritapratau paatthaantrm| 6. "0pasattha." iti mu0 pratau / 7. "ajaya" iti mu. pratau / 8. "joiNa0" ityapi mu. pratau / 9. "0tIsAe~' ityapi mu0prtii| 10. "hAradugajuyA'' ityapi mu0 prtau| 11-12. "baMdhahi~" ityapi mu0 / 13. "0ThANAi~" ityapi mu0| 14. "paNu0" ityapi mu0 / 15. "iguyAluttara0" ityapi mu0| 16. "ikvika" ityapi mu0 / 17. "ajao" ityapi mu0 / 18. "baMdhahi" ityapi muH| Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAmASyam * gatiSu tAnyAhamaNuesu savvi baMdhA paNachannavavIsa tIsa devesu / . tiriesu cha 6 tIsaMtA narae guNatIsatIsA ya // 4 // paNayAla sanni nari sattatIsa terasa sahassa nava ya sayA / tiri pajji amaNi micche te chabbIsA asammajayA // 8 // te satarasahiya 'jiyabArasesu aTThasaya, terasa sahassA / chappannahiya suresu battIsahiyA ya te narae // 86 // channavaisayaTThahiyA solasa battIsa sola solasa y.| . cau paMca egamegaM sANAisu bhaMga jA suhumo // 87 / / . // iti jIvasthAnAdiSu bhnggaaH|| ' baMdho smtto|| vIsiMgavIsA cauvIsi gAu igatIsamaMta egahiyA / udayaTThANANi bho 'nava aTTha ya huMti nAmassa // 8 // 'teyAkammAgurulahu thirasubhajuyalANi nimma vannacau / eyA pArasa payaDI dhuvodayA huti nAmassa . // 86 // 'saMghayaNA6saMThANAsubhagaM1Adeya1jasa1ti3juyalANi / 'sasIguNaNa bhaMgA aDasIyA do sayA hu~ti // 10 // karaNaM / / pajjattajasAdeyaM sUbhagajuyalehi nava ya. bhaMgAo / apasatthegu apajje pajjaDa u karaNajavaDillaM // 11 // 'sAhAraNa Na Ayavu-jIyajasAyava apajjasuhamehiM / sAhArujjoyajasAyave ya noditi * suhamatase // 2 // !!... udayasthAnAni vivarayannAha triMzadbhirgAthAmiHniyagAduganiyajAI thAvaranAdeya duhayadhuvapayaDI / suhumApajjajasANaM " dugaduga egayariM paNabhaMgA // 3 // thAvaraigavIsesA avaNiya aNupuvi 'pattiyaM eyaM / patteyadugegayaraM huMDaM uralaM "uvagyAyaM . // 14 // 1. "bArasajiesu" ityapi mu0 / 2. "0gAi0" ityapi / 3 "iyaM gAthA hastalikhitapratau nAsti / 4 saMghayaNa saThANaM sUbhagaA0" iti mu. pratau / 5 "rAsiguNaNe" iti mu. pratau / 6 "sAhAraNe na" iti sura pratau / 7 "dubhaga0" ityapi mu. / 8. "egayare ya" iti ha. pratau / 9 "ghitti' ityapi mu. prto| 10 ca uvaghAyaM" ityapi mu. prtau| Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhASyam dasa bhaMgA 'uralammI viundhipajjegu jANa cuviise| 'bAyaraviuvidehaM patteyaM vittha ya viseso // 95 / / pajjacauvIsa paNuvIsa hoi paraghAya satta tahi bhaMgA / / patteya?suhamarajasajuyali "chAo eko ya veuvve // 16 // UsAse chavvIsA tattha vi te satta ahava 'ujjoyaM / 4 / / ahavA vi AyaveNaM 2 cauro 4 dora gidi chavvIsA ||7|| sAsavvIsamajme Ayavaujjoyaegayari chUDhe / sattAvIsa cha 6 bhaMgA egidiyabhaMgavAyAlaM // 8 // jA igavIsA egidiyassa vigalANa hoi sA ceva / kiMtu tasavAyaraM ciya pATho bhaMgA ya 'tinnevaM / / 16 / / apasatthapaJjabhaMgo ego naraesu aTTha vi suresu / / nava tirinaresu javaDilli bhaMga seso u vigalakamo // 10 // dhigalaiga vIsi aNupugvivirahie khivasu hu~DasevaTTe / / uraladugaM . ubaghAyaM patteyaM ceva chavvIsA // 101 / / taM bhaMgatiyaM sA vi hu dukhagaI paraghAyakhivaNi aDavIsA / bhaMgA ya ''donni itthaM apajabhaMgA jao natthi // 102 / / UsAsujoyANegayare guNatIsa bhaMga cattAri / sAsaguNatIsatIsA suradugaujjoyaM egayare // 103 / / "chabbhaMgA sara tIsA igatIsojoyaeNa bhaMgacaU / beiMdiyabAvIsA chAvaTThI savvaviMgalANaM // 14 // saMgaloNaM chavvIsA evaM navaraM tu rAsijA bhaMgA 288 / appaJjabhaMga appasatthajutta 1 aDavIsa puNa evaM // 10 // khagaIdugaegayare paraghAe khitti rAsijA 288 duguNA / rAsija288bhaMga cauguNA4 guNatIse sAsi joe vA // 106 / / UsAMseM guNatIseM saradugaujjoyaegayarakheve / / 1'uralammi u! itpapi mu / 3 "jANi" iti ha. pratau / 3 "bAyaru" iti muH| 4 "ittha' ityapi mu0|| 5 "chA ikko u" iti mu0|6"ujjoe' ityapi mu.7 "chabbIse" itypi|"tinnev" ityapi mu.| . 90vIsa" iti muMH / 10 "paridhA0" iti mu. / 11 "dunni" iti mu. / 12 "cha ya" ityapi muH| Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAmASyam 'chagguNarAsijabhaMgA288 tIsAi puNo vi saratIsA // 10 // ujjoeNigatIsA caumguNA 4 rAsijA u udayaMsA / chalahiyaguNavanasayA bhaMgA paMciMditiriyANaM // 10 // ujjoyarahiyatirivihi sAmannanarANa asthi savvo vi / dugahiyachavvIsasayA bhaMgANaM tANa to huti // 10 // veubviyapaNuvIsA veuvvidugaM samaMtacaugsaM / patteyaM uvaghAyaM siMgavIsaNupuvirahiyA ya // 110 // aDabhaMga sattavIsa vi sukhagai paravAyasaMjuya taheva / sAsujoegayare aDavIsa du aTTa 2 / 8 javaDillA // 11 // ujjoyasUsaregayari sAsa aDavIsa hoi guNatIsA / javaDillA do ya aThA ujjoe tIsa javaDaTThA // 112 // tiri chappannaM bhaMgA naresu emeva bhaMgapaNatIsA / jaM ujooM jaINaM tahi pasatthA ya javaDillA // 113 // AhArasaMjayANa vi evaM AhAragaM tahiM vaccaM / 'ekkeko vi ya bhaMgA savvattha vi sattamiliyA vi // 114 // naragaipaNiMdijAI tasavAyarapajasubhagadhuvapayaDI / . AdeyajasA vIsaM tittheNigavIsa kevaliNo // 115 // uraladugaM saTThANaM patteguvaghAyavajjarisahaM ca / saha vIsAe~ chavIsA sattAvIsA ya tittheNaM // 116 // sa cceva ya chabbIsA paraghAussAsagaisaregayaraM / / pakkhiviya bhave tIsA egattIsA ya tityeNaM // 117 // kevaliNo tIsudae saraMmi ruddhe bhave igunntiisaa| aDavIsa sAsarohe ahavA titthayara igatIsA // 118 // sararohi tIsa sAsammi gUNiyA evamaTTha mnnuygii| tasasuhayapaJjabAyarapaNiMdiyA-'''ejayajasehiM // 119 / / nava tithiNa kevaliNo savve bhaMgaTTha putvagahaNeNa / maNuyANa savvi bhaMgA chabbIsasayA u bAvannA // 120 // 1 "chaguNA" ityapi mu. / 2 "parighAya0" iti ha. pratau / 3 "ca satthA" iti h| " "idiyo . biya" ityapi mu / 5 "patteyu0" ityapi mu. / 6 "ijja" ityapi muH| Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhASyam niyaegavIsajuttA viunvitirisarisa huMti devudayA / causahi devabhaMgA apasatthA paMca naraesu // 121 // udayeSu mnggsNkhyaa| iga beyAlikArasa tettIsA chassayANi tettIsA / cArasa sattarasasayANahigANi cipaMcasIIhiM // 122 // auNattIsegArasasayahiyasattarasapaMcasaTThIhiM ekkevagaM ca vIsAdalRdayaMtesu udayavihI // 123 / / | udayasthAna. 2002124/25 26 27 28 | 29 30 31 bandhasthAneSu udayAvAhaimatIsaMtA igavIsamAiNo sanvi udaya vijjati / tIsaMtabaMdhagesu cauvIsA 'mottu aDacIse // 124 // guNatIsatIsa udayA igatIse egavaMdhi tIseva / cauvIsA 'paNacIsA 'mottamabaMdhammi dasa sesA // 12 // ___sAMprataM sarvodayamaGgasaMkhyApUrvakaM sarvasthAneSu saMmavitodayamaGgasaMkhyAmAhasattattarI sayAI ekANauyAi~ savvabhaMgANaM 77911 jai18sura64naraya5vihUNA tevIse caMdhi sesudyaa7704||126|| "nAraya5jaI18vihUNA puNa chavvIse ya pannavIse ya 7768 / kevalirahiyAdaudayA guNatIse tIsabaMdhe ya 7783 / / 127 // pannasayA 'bAsIyA 5082 aDavIse vaMdhi jamiha tiriuralA / deheNApaDipunnA paDhame saMghayaNasaMThANe // 128 // aDayAlaM bhaMgasayaM148igatIse egavaMdhi dugasayarI / 72 aTThANavaI savve abaMdhae hu~ti udayaMsA // 126 / / // iti bandhasthAneSu udayamaGgasaMkhyA // ___ sAMprataM guNasthAneSu udayasthAnAnyAha 1 "mutta" ityapi mu / 2 "0udao" ityapi ha / 3 "paNu0" ityapi mu / 4 "mutta" ityapi : muH| 5 "narayajaivihUNA puNa chabbIse panavIsabaMdhe ya" / ityapi mudrita pratau / 6 "bAsItI" ityapi mu.| Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saptatikAmASyam igatIsaMtA igavIsamAiNoH micchi sacci udayAo / : ra ttaTThavIsarahiyA te ceva u satta sAsANe // 130 // raNatIsAI tini u igatIsaMtA u missaguNaThANe / / cauvIsarahiya ajae dese cucheg-24-26-21-viisuunnaa||131|| virae vevaM navaraM iMgatIsAe ya rahiya apamatto / guNatIsatIsa puvvA jA khINo tIsa jogevaM // 132 / / caupaNaahiyA vIsA nava aTTha ya 'mottu aTTha udyaao| nava aTTha ajogaMmI bhaMgovAo imo. .. tesu // 133 // 'suhumatigaM suhumatasA micche iMgavigala jAva sAsANe / udayA 'vi na saMtee sAsANe naragaigavIsA // 134 / / egidisu chavvIsA naratiri guNatIsatIsa vujoI / suravajA paNavIsA igatIsA tirisagalasesA // 135 / / mizre vizeSamAhanaratirie guNatIsA tIsa vi joeNa natthiNamIsANa / aNa ejaduhayamajasaM desAINaM na ya udei. // 136 // guNatIsaMtuda ehiM saMjayadesA na hu~turaladehA / ' AhAranarUjjoyA jaissa'puvva'TTa kevaliNo // 137 // / saMghayaNe paDhame ciya seDhI tinnAi. anni uvasamage / titthayare samacauraM sarakhagaI suppasasthitti // 138 // . niyaudayabhaMgasaMkhA ajoggarahiyA, bhave. niyayasaMkhA / guNaThANe guNaThANe bhaMga ciya. 'saMpayaM bucchaM // 136 / / sattattaritevattari 7773. bhaMgasayA micchasAsaNe evaM / cAri sahassA saganauya 409 mIsi cautIsa paNasaTTA3465 // 140 // ajae igavannasayA igacattA 5141desi causayaticattA443 / aTThavannasaya chaThe 158 aDayAlasayaM 148 tu apamatte // 14 // . 1 "mutta" ityapi mu.| 2 "ya" ityapi mu.| 3 iyaMgAthA mudritapratAvittham-'sagalatirisesaigatIsa asurapaNuvIsigidi chavvIsA / tirijoI vigalatIsA tirimaNuyANaM ca guNatIsA" iti / 4 "aNuijja" ityapi mu0 / 5 "0esu" ityapi mu0 / 6 "saMpaiM!' ityApa mu0| Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhASyam uvariM jA uvasaMto visattarI 72 khINamohi cauvIsA 24 / aDacatta 48 sajogammI do bhaMgA carimaguNaThANe // 142 // jIvasthAneSUdayAnAhachavvIsaMtA suhume sagavIsaMtA ya bAyare udayA / igatIsaMtA cauvIsahINa samaNegavIsAI // 143 // vigalAmaNesu te vi hu paNuvIsA sattavIsa viNu chAo / paji 'apajANaM nija do do uralodayA paDhamA // 144 // jIvasthAneSu udayasthAnakamaGgasaMkhyAmAhasuhameyaresu tiya tiya 3 apaji pajjesu satta guNatIsaM / sanni apajje cauro do do sesesu 'pajjesu // 145 / / chAvattari igasattari samaNe vigalesu vIsa patteyaM / amaNe guNavannasayA causahiyA jIvaudayaMsA // 146 // gatiSUdayasthAnAnyAhaigapaNasagaDhanavahiyavIsA narage suresu tIsA vi / narudaya-cauvIsUNA navaTThavIsUNa-tiriesu // 147 / / udayaMsa paMca narae tirie paNa sahasa sayari bhaMgANaM / devesu causaTThI naresu chabbIsavAvannA // 148 // . guNasthAnajIvasthAnagatInAM bandheSUdayAnatidizannAhaguNatIsaMtA udayA aDavIse natthi jAva mIsoti / nigatIsa titthabaMdhe igatIsacayAi 31 guNasarisA // 149 // paNasagaahiyA vIsA tevIsacae na hoi sagalANaM / ' guNajiyagaINa sarisAvasesabaMdhesu udayAo // 150 / / . mizrasyaikonatriMzabandhe ekonatriMzadudayaH / / // udao smmtto|| ..: tidunavaI guNanavaI 'aTThacchaDamI asI ya guNasI ya / aTThayachappannattari nava aTTha ya nAmasaMtANi // 15 // paDipunnu nAmu tiNavai titthaviNA duNavaI ya sA hoi / cauAhAragarahiyA tA 63-92 guNanavaI ya addsiiyaa||152|| .: "bhapajattANaM niya do" ityapi / 2 'bhaDasI chaDasI asIi guNasIi / " ityapi mu0 / 3 "parisunna" ityapi mu| Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhASyam 'suraduganarayaduge vA egayare nAsie havai chAsI / asai viuvicaukke dugaannayare ya uvvalie // 153 / / maNuyaduge uvvalie aDasattari sattakhavaNarahiyANa / / khavagANaM puNa savve chAsI aDasattarI mottu // 154 / / teNavaimAiyAo cauro nAmassa terase khavie / jAyaMti asI guNasI chasayari paNasayari jahasaMkhaM // 15 // narayadugaM tiriyadugaM vigaligajAI ya thAvaraM suhumaM / AyAvaM ujjoyaM 'sAhAraNa terasa imAo // 156 / / duNavaiaDasIyAo uvasaMto jAva saMti micchAo / tiNavai guNaNavaIo do vi hu ajayAu aTThaNhaM / 157 / / guNanavai asI chAsI "aDasattari micchi thuulkhvgaao| paNachannavahiyasattari asI ajogaMta'Nuvasate // 158 / / nava aTTha ajogimmI sattA guNaThANagesu iya bhaNiyA / guNavaMdhudaese navaraM tattha ya visesoyaM // 159 / / aDavIsacayaM "mottu duNavai chaDasI86 asI pya savvattha / / chaccIsaMtudaesu aDasayarI paMcamI miccho // 16 // guNatIsacae naragodaesu21 25,27, 28, 29navasI vidhi addviise| duNavai navadvachAsI navasI viNu ekatIsudae // 161 // sAsaNi tIse tudae duNavai 'aDasI ya sesi puNa addsii| ' ajae guNatIsacae tinavai navasI chavIsudae // 16 // 'desapamatti guNa' tIse 26 cai ajae tIsi tiNavaI navasI / aDavIsacae duNavai aDasI ajayAitihaMpiM // 163 // aDasI navasI duNavai tiNavaha saMtA kameNa baMdhesu / apamattaapuvvANaM igatIsaMtesu causu pi // 164 // 1 "abhyA gAthAyAH sthAne mudritapratAviyaM gAthA'sti / "chAsIi asai suradugi naragociyachakkage asai asiI / suradugi narayadugeNa va chakkacae sai puNo chaasii|" iti / 2 "amRttari" ityapi mu0 / 3 'aDahattari mutt||" ityApa mu0 / 4 "sAhAraNa" ityapi mu| 5 aDahattari ityapi mu0| 6 "0mmi u" ityapi mu0| 7 "mutta dunavaI chaDasI asIi" ityapi mu0|8 "aDasIi" ityapi mu0 6 desi" ityapi mu0 / 10 "0tise" ityapi mu0| Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhASyam titthaviNA udaesu atitthasaMtAi~ hu~ti kevlinno| tittheNa satitthAI sesA saMtA guNakameNa // 16 // jIvasthAneSu sattAmAhaduNavai aDasI chAsI asIi aDahattarI ya terasasu / pannattaripajjaMtA dasa saMtA sannipajatte // 166 / / jIvasthAnaviSayabandhodayeSu sattAmAha'baMdhodai terevaM navaraM uralodae chavIsaMte / aDasayari saMti baMdhe aDavIsi atitthi micchavihI // 16 // chavvIsaMtacaesu sannimmi vi hoi vigalavihi navaraM / paNasagavIsudaesu duNavai aDasI a tevIsA // 16 // aDavIsAI tIsaMtabaMdhi saMtAI niyayaudaesu / ajayajuyamicchavihiNA chalasImAI urali ceva // 16 // igatIsaegabaMdhe abaMdhi udaesu jaivihI hoi / karaNaM pai sannimmi vi vihi kevaliNo niravaseso // 170 // gatiSu sattAmAhaegacau paMca chahie vIse udayammi je tiriyauralA / tesiM cevaDasayarI tirijoggacaINa navaraM tu // 171 // chappaNavIsudaesu aDasayarI nasthigidipajassa / jasasAhAraNaAyavaujoehiM tu missesu // 172 // duNavaha aDasI caugai 'asI ya chAsI ya maNuyatiriesu / suraNara tiNavai narage vi guNavaI paMca nari sesA // 173 // gativiSayabandhodayeSu sattAmAhabaMdhodaesu gaivihi NArayatiriesu Navari aDasayarI / jIve vva tiriMgaIe aDavIsi atithi sannivihI // 174 // tiri sayali268vigali18savve 'prnnsigaaegviischvviise| uralegiMdiyabhaMgA evaM igavIsacauvIse ||17shaa patteyaajasabhaMgA do do chavvIsapanavIsesu / evaM ca paMca sattigatinnisayA 'hoti paNatIsA // 176 / / 1"bandhodaya" iti mu0 prtau| 2 "asIi chAsIha" ityapi mu0 3 "jIvanva" ityapi mu0|4"pnn.. sagA" iti vA / 5 "saMtiga" ityapi mu0| 6 "hu~ti" ityapi mu0 / Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAbhASyam maNaesu vi sannivihI NavaraM aDasayari natthi taha tIse / baMdhe tinavai navasI igatIsudao nasai baMdho // 177 // devANa tIsabaMdhe saMtA cauro vi niyamaudaesu / dunavai aDasI saMtA sesesu baMdhaudaesu / 178 // savvattha vi aDasayarI anne tiriyANa urludesu| paNasagavIsudaesu tevIsacayaM nare viti // 176 / / sAmAnyena sarvabandheSu sattAsthAnAnyAhatIsaMta'DavIsaviNA baMdhesudaesu egatIsaMte / igavIsAisu duNavai aDasI chAsI asI Thavasu // 180 // chavvIsa tudaeK aDasayarI ' paMcamI tahA Thavasu / guNanavaI taha tiNavai Thavesu eesu udaesu // 181 / / guNatIsabaMdhagassa u cauvIsigatIsavajji sesesu / chaccauahiyA vIsigatIsA vajjittu tIsacae // 182 / / igatIsabaMdhi udayA guNatIsA tIsa saMti teNavaI / igabaMdhiabaMdhINaM tIsudae aTTha saMtANi // 183 / / tidunavaI guNanavaI ' aDasI ya asI ya taha ya guNasIyA / chappaNahattari " etto abaMdhi sesesu udaesu // 18 // vIsachvIsa'DavIse guNasI pannattarI ya saMtAI / / guNatIse iguNAsI chappaNasayarI asI ceva // 18 // Navaudae saMtAI asIi chAvattarI ya nava ceva / aThThadae te ceva u egUNA titthanAmeNaM // 186 / / asIi chasayari duni u igavIsigatIsasattavIsAe / . aDavIse puNa baMdhe navai aDasI ya savvattha // 187 / / igatIsudae chAsI chAsI guNanavaI "tIsudayaahiyA / guNanavai kassa bhannai micchaddidvissa nanassa // 188|| 1 "tevIsacao vi mnnuesu||" ityapi mudritapratau pAThaH / 2 "paMcamaM" iti mu0 pratau / 3. "cha- . cauahiyavI0" ityapi mu. / 4 "aDamI[I]i asIi taha ya guNasIi // " ityapi mu0| 5. "itto" ityapi mu0.6"aDasIi savvattha" ityapi mu0 / 7 'tisudae ahiyaa|" ityapi mu| Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAmASyam guNanavai kahaM bhannai ciyatittho 'veyage gao micchaM / baMdhei naragajo ggA aDavIsA tIsaudayaMmi // 189 // pattassa tassa nagare, udaigavIsAi baMdhi guNatIsA / antamuhuttaM tatto satittha tIsA ciNai samme // 19 // iya savvakammabaMdhAirUvaNA lesao mae bhaNiyA / / saMtaMtAtANaMtaM attapuraM icchamANeNa // 16 // 1 'veyago" ityapi mu0 / 2 "DagaM bhaDavIsaM" ityapi mu0 / 3 "tIsaM" itypi| "bhamayapuraM" itypi| .: iti saptatikAbhASyaM samAptam .. Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // saptatikAsAram // sirivIrajiNaM namiUNa bhaNiyanIsesasatthasAratthaM / vucchAmi sattarIe sAramiNaM saMgaheUNa // 1 // baMdhe udae saMte paNa paNa paDhamaMtimesu kammesu / veyaNiyAuyagoe baMdhe udae ya ekkikkaM // 2 // saMtammi donni ekkaM va hujja aha daMsaNassa aavrnne| nava chaccauro baMdhe saMtammi ya udaya cau paNa vA / / 3 / / bAvIsa ikkavIsA satarasa terasa havaMti nava paMca / cau tiga duga ekkaM vi ya baMdhaTThANANi dasa mohe // 4 // micchaM kasAyamolasa veo ekko bhayaM dugaMchA ya / juyalegeNa duvIsA igavIsA micchavigamammi // 5 // aNabaMdhavigami satarasa terasa vigame apaJcakhANANaM / paJcakkhANAbhAve nava hAsAIcaukkassa // 6 // vocchee paNabaMdhe 'maveyAviMgamao ya cattAri / kohAI ya kasAe kevalae baMdhae tatto // 7 // kohe vigae baMdhai saMjalaNatigaM dugaM tu mANammi mAyAvigame baMdhai aniyaTTI lobhamegaM tu // 8 // dasa nava aha ya satta ya cha paMca cau dunni eka mohudayA / miccha kasAyacauka veo juyalaM bhayaduguchA // 6 // ee dasa aNavigame bhayaduguMchANa vegavigamammi / navaudae dugavigame aTTha ya satta u tigAvigame // 10 // aNarahiyakasAyatigaM veo juyalaM chalodae evaM / AillavIyarahiyA dunni kasAyA ya pumaveo // 11 // juyaleNa ya paNagudae caurudao puNikkayammi saMjalaNe / veeNa ya juyalammi ya dugodao juyalavigamammi // 12 // veyassa puNo vigame saMjalaNakasAyamegamudayammi / iya disimittaM bhaNiyA egegapagArao udayA // 13 // aTThaga-sattaya-cha-ccau-tiga-duga-ikkAhiyA bhave vIsA / terasa bArikArasa paNa cau ti du ikka mohasma // 14 // Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAsAram saMtahANA panarasa aDavIsA tAva ittha supasiddhA / sammatte uvvalie sagavIsA hoi saMtammi // 15 // mIsammi u chanvIsA aNAimicchassa ahavimo neyA / aNubaMdhINuvvalaNe caucIsA micchapujammi // 16 // khaviyaMmI tevIsA bAvIsA missapUjakhavaNammi / sammattapujakhavaNe iguvIsA khavagasammassa // 17 // aTThakasAe khavie terasa bArasa napuMsaveyakhae / . thIveyakhaekkArasa khINe chakkammi paMceva // 18 // pumaveyakhae cauro tini u kovammi duni mANammi / mAyAkhayammi eko iya bhaNiyaM sayalamohaNiyaM // 16 // tevIsa pannavIsA chavvIsA ahavIsa igutIsA / tIsegatIsamegeM baMdhaTThANANi nAmassa // 20 // tevIsA paNavIsA chanavahiya vIsa tIsa eyANi 1. micchaddiTTI baMdhai tiriyagaIe nimittAI // 21 // egidiyapAuggANi baMdhaThANANi tini paDhamANi / tattha ca teyagakammagavannAicaukkayaM ceva // 22 // agurulahU uvaghAyaM nimmANaM nava imAu dhuvabaMdhA / tiriyagaI egidiyajAI orAliyaM huMDaM // 23 // tiriyANupunvithAvarabAyarasuhamANa dunhamegayaraM / appajattagapaceyaiyaramegiyarathiragaM ca // 24 // asubhaM dUbhagaaNaijaajasadhuvabaMdhiNIhi suha esA / appajattagaegidiyANa pAuggatevIsA // 25 // paraghAussAsasamA pajattegidijoggapaNavIsA / AyAvujoe vA tajjogA ceva chabbIsA // 26 // paNavIsA guNatIsA tIsA beiMdiyANa pAuggA / tevIsAe puvoiyAe~ khittammi sevaThe // 27 // aMgovaMge ya tahA appajattassa joggapaNavIsA / navari tasaM beiMdiyajAI cciya ittha bhaNiyavvA // 28 // paraghAussAsaaNiDhagamaNadasarasameyaguttIsA / Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAsAram navaraM esA pajjattagassa joggA muNeyavvA // 29 / / evaM ciya tIsA vi hu navaraM ujjoyabaMdhagassesA / evaM jA cauriMdI baMdhatigaM hoi eyaM pi // 30 // paMciMdiyatiriyANaM maNuyANaM taha ya hoi pAuggaM / eyaM ciya baMdhatigaM saMghayaNAIhi nANattaM // 31 // annaM cujjoeNaM tIsA na hu hoi maNuyapAuggA / . kiM tu surA nirayA vi ya titthayarasamaM kuNaMti tayaM // 32 // aDavIse guNatIsA tIsA igatIsameva eyANi / / devANaM pAuggANi baMdhaThANANi cattAri // 33 // devagaI paMciMdiyajAI veuvviyaM ca cauraMsaM / aMgovaMgaM ca tahA devaNupuvvI ya nAyavvA // 34 // paraghAUsAsapasatthagamaNatasabAyaraM ca pajjattaM / patteyaM ca thirAthirasubhAsubhANaM ca egayaraM // 35 // subhagaM sussarameva ya AijjajasANa dunhamegayaraM / . dhuvabaMdhiNINa navagammi mIlie hoi aDavIsA // 36 // 'titthayareNugatIsA AhAradugeNa hoi puNa tIsA / titthayarAhAraduge ya mIlie havai igatIsA // 37 // neiiyANaM joggA ekkacciya bajjhae u aDavIsA / . sAhe surANa bhaNiyA nANattaM nirayasaddAI // 38 // , . vIsA ekkaga cau paNa cha satta aTTha navasamahiyA viisaa| tIsegatIsa nava aTTha udayaThANANi bArasa u // 39 // teNauI bANauI navaDhachahi~ samahiyA asI asiI / . navaaTTachapannattari navaTTha bArasa vi saMtANi // 40 // oheNaM bhaNiyAI jappAuggANi baMdhaThANANi / taha udasattANihi vocchaM caugaiviseseNa // 41 // eguttIsA tIsA vi ya baMdhaThANANi dunni nirayANaM / igavIsa pannavIsA sattadvanavAhiyA vIsA // 42 // 1 "titthayare guNatIsA" ityapi vA / 2 "ekkavihA" ityapi vaa| Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAsAram udayaTThANANi imANi paMca saMtANi hu~ti puNa tini / bANauI ya navAsI aTThAsI tattha baMdhadugaM // 43 // jaha pundhi niDhi paMciMdiyatiriyamaNuyapAuggaM / taha ihaI vinneyaM udayaTThANANi puNa bucchaM // 44 // teyaigaM kammaigaM vannAicaukaagurulahuyaM ca / thiramathiraM subhamasubhaM nimmeNa dhuvodayA ee // 45 // nirayagaI paMciMdiyajAI nirayANupubdhi tasanAmaM / bAyara taha pajjattaga bhaga aNaijjamajasaM ca // 46 // cArasa dhuvodayAo iya igalIsA bhavaMtarAlammi / . huMDaM veuvvidugaM uvadhAyaM taha ya patteyaM // 47 // eyAhiM paNavIsA sarIrapattassa ANupunvi viNA / tatto sarIrapajjattagassa . paraphAyagamaNA ya // 48 // pakkhitte sagavIsA UsAse ahavIsa 'igutIsA / sarasahiyA aha saMte bANauyA tANi vocchAmi // 49 // gaicaugajAipaNagaM paMca sarIrANi paMca saMghAyA / paMceva baMdhaNAI chassaMThANANi taha ceva / 50 // aMgovaMgANa tigaM chassaMghayaNANi vanagaMdharasA / phAsA savve vIsaM vihAyudu cauro ya aNupucI // 51 // agurulaha uvadhAyaM paraghAUsAsaAyavujjoyaM / tasabAyarapajjattaM paroyathiraM subhaM subhagaM // 52 // sUsaraAijjajasaM thAvaradasagaM . tasAipaDivakkho / nimmANeNaM sahiyA vANauI nAmasaMtammi // 53 / / AhAragaM / sarIraM baMdhaNasaMghAyaaMguvaMgaM ca / eehi cauhi rahiyA titthayarasamA navAsI ya // 54 // titthayaranAmarahiyA aTThAsI. avasiyA ya nirayagaI / itto tiriyagaIe vocchaM dhudayasaMtANi // 5 // tevIsa pannavIsA chabbIsA iguNatIsa tIsA ya / / eyANi paMca egidiyANa baMdhassa ThANANi // 56 // . 1 "guNatIsA" ityapi / Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAsAram igavIsA cauvIsA paMcagachagasattasamahiyA vIsA / udayaTThANANi imANi paMca bANauya aTThAsI // 57 // chalasI asI ya advattarI ya eyANi paMca saMtANi / tirimaNapAuggAI baMdhaTThANAI jahapuTviM // 58|| udayaTThANigavIsA jahapuvvaM nArayANa niddiTTA / navariMgidiyajAIpamuhaM nANattamiha neyaM // 19 // tatto sarIrapatte orAlasarIrahuMDauvadhAyaM / sAhAraNapatteyANamegA aNupusvivigamammi // 60|| cauvIsudao tatto sarIrapajjattagassa paraghAe / . khittammi pannavIsA UsAsudayammi chavvIsA // 6 // AyAvujjoe vA khitte sagavIsa saMtaThANesu / bANauI aTThAsI jaha nirayANaM tahehaM pi // 62 / / devaduge uvvalie tatto aTThattarI ya saMtammi / tevIsapannavIsA, channavahiyavIsatIsA ya // 63 / / vigaliMdiyANa tiNhaM pi baMdhaThANANi paMca eyANi / igachakkagaaDanavahiyavIsA tIsA ya igatIsA // 64 / / udayaTThANANi imANi chacca egidiyANa jaha bhaNiyA / navaraM igavIsAo aNupuci viNA sarIratthe // 65 / / orAladuge huMDe uvaghAe taha ya ceva sevaTTha / patteyammi ya khitte chavvIsA hoi udayammi // 16 // paravAe gamaNammi ya aTThAvIsA tao ya ussAse / igutIsA tIsA uNa sarammi ujjoi igatIsA // 67 // bANauI aTThAsI chalasI ya asI ya aTThasayarI ya / saMtANa paMca egidiyANa jaha puvvabhaNiyANi // 68|| tigapaMcagachagaaTThaganavAhiyA vIsa taha ya tIsA ya / .. cha imANi baMdhaThANANi * hu~ti paMciMditiriyANaM // 69 / / eyANi jahA vigaliMdiyANa pAeNa navari ityahiyA / aTThAvIsAneyA suraneraiyANa pAuggA // 7 // ekagachAgaaTThaganavAhiyA vIsa tIsa igatIsA / .. Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptatikAsAram udayaTThANA chazciya pAgayapaMciditiriyANaM // 7 // eyANiM aha vigaliMdiyANa nANattu jAimAIhiM / paMcagasattagaaTThaganavAhiyA vIsa tIsA . ya // 7 // veubviyatiriyANaM udayaTThANANi : paMca eyANi / assaMghayaNI veuvviyatti no egahINatti . // 73 // igapaMcachasattaTThaganavAhiyA vIsa tIsa igatIsA / / aTThadayA sAmannega huti paMciditiriyANaM // 74 // eesiM saMtANa vi paMca jahegidiyANa bhaNiyANi / sammattA tiriyagaI itto bucchAmi maNuyagaI // 7 // tattha maNuyANa aTTha vi baMdhaTThANANi puvvabhaNiyANi / ' cauvIsavirahiyAiM . ekArasa udayaThANANi // 6 // attarivajjAiM ekArasa huti saMtaThANANi / / sAmannamiNaM cucchaM visesao udayasaMtANi // 77 // igavIsA chavvIsA aDavIsA egUNatIsa tIsA ya / " pAgayamaNuyANa imANi udayaThANANi paMceva // 78|| paMcagasattagaaTThaganavAhiyA vIsa tIsa jahapuTvi / paMciMdiyatiriyajuggA tahittha veuvimaNuyANaM // 7 // vIsegavIsa chassattaaTThanavaahiya vIsa tIsA ya / . igatIsa navaTTha bhave dasa udayA kevalijiNANaM // 8 // maNuyagaI paMciMdiyajAI tasabAyaraM ca pajjataM / " sUbhagaAijjajasaM dhuvodaehiM samA .. vIsA // 8 // sAmantrakevalissa ya imA . samugghAyavaTTamANassa / titthayarassigavIsA chavvIsA dehapattassa // 2 // kevaliNo pakkhitte orAladugovadhAyapattee / saMghayaNe saMThANe sattAvIsA ya titthayare // 3 // chavvIsAe khitte paraMghAUsAsagaisaregayare / orAlakAyajoge tIsA sAmantrakevaliNo // 8 // saraUsAsanirohe tIsA uNa kevalissa aDavIsA / / UsAse aniruddhe sare niruddhammi igutIsA // 8 // Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . saptatikAsAram / tIsA u sahAvatthassa hoi taha ikatIsa titthayare / gabajAitase / vAyarapajjataM. subhagamAijjaM // 6 // jasatitthayarehimaso navodao puNa imo ajogissa / / titthayaranAmarahio * aThThadao hoi tasseva // 7 // teNAI bANAI navadvachahi samahiyA asI asiI / akkhavagANe cha imAH havaMti nAmassa saMtANi // 8 // terasanAme khavie caunha AilasaMtaThANANaM / tatto kameNa jANasuH khavagANaM kevalINaM ca // 6 // asiI auNAsII chAvattari panasacarI ceva / huti ajogijiNANaM puvvuttanavaTThasaMtANi // 10 // devANaM paNavIsA chavIsiguttIsa tIsa caubaMdhA / egidiyapaMciMdiyatiriyANa. narANa pAuggA // 11 // udayaTThANANi puNo paMca jahA nArayANa bhaNiyANi / ' chadraM tu ihaM tIsA ujjoeNaM samA neyA // 6 // teNauI cANauI navaaTThahi samahiyA asII ya / / saMtahANANi puNo devANa imANi cattAri // 93 / / eyAhi~ jahA puci bhaNiyAI tahA ihaM pi neyANi / iya baMdhodayasaMtANi vaniyAI samAseNaM // 64|| iya sattarIe suttassa taha ya cunIe sArasuddhariyaM / - sIsANa hiyaTThAe bhaNiyaM sirihemasUrINaM // 15 // jo paDhai imaM jIvo tassa phuDaM sattarIyacunIe / sArastho hiyayatyo viSpharaha sayA sanAmaM va // 16 // ..ya sattarIsAraM sammat // . * iti saptatikAsAraM samAptama Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImajjinavallabhagaNipraNItam // sArdhazatakanAmaprakaraNam // ( aparanAma-sUkSmArthavicArasAroddhAraprakaraNam ) sayalaMtarArivIraM vaMdiya varanANaloyaNaM vIraM / 'vocchaM jahAsuyamahaM kammAiviyArasAralavaM // 1 // kIrai jieNa heUhi~ payaiThiirasapaesao jaM taM / muluttaradvaaDavanasayapameyaM bhave kammaM // 2 // dasaNanANAvaraNaMtarAyamohAugoyaveyaNiyaM nAmaM ca nava-paNa-paNa-'TThavIsa-cau-du-du-biyAlavihaM // 3 // nayaNeyarohikevaladaMsaNaAvaraNayaM bhave cauhA / niddApayalAhi chahA nidAiduruttathINaddhI // 4 // nANAvaraNaM . maisuyaohimaNonANakevalAvaraNaM / vigdhaM dANe lAbhe bhoguvabhogesu virae ya // // solasa kasAya nava nokasAya daMsaNatigaM ti mohaNiyaM / narayatirinarasurAU nIuccaM sAyamassAyaM // 6 // gaijAitaNuuvaMgA baMdhaNasaMghAyaNANi saMghayaNA / saMThANa vanagaMdhaM rasaphAsaNupuvvivihagagaI . // 7 // piMDapayaDatti caudasa paraghAujjoya AyavussAsaM / agurulahutitthanimiNovaghAyamii . aTTha . patteyA // 8 // tasabAyarapajjattaM patteyathiraM subhaM ca subhagaM ca / susarA ejjajasaM tasadasagaM thAvaradasaM tu imaM // 9 // thAvarasuhumaapajjaM. sAhAraNamathiramasubhadubhagANi / dUsaraNAejjAjasa mii nAme seyarA vIsaM // 10 // tasacau thirachakkaM athirachakka suhumatiga thAvaracaukkaM / ..1 "vucchaM" ityapi / 2 "0vaNNagaMdharasaphAsa aNu0" ityapi / 3 "0ijja0" ityapi / 4 "0miya" * itypi| Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArdhazatakanAmaprakaraNam subhagatigAivibhAsA payaDINa tayAisaMkhAhi // 11 // gaiyAINa yakamasocau1paNa2paNa tithapaNa5paMcadacha7cchakkaM8 / paNa 9duga10paNa11'112cau13duga14miya uttarabheya paNasaTThI // 12 // 'narayatirinarasuragaI igibiyatiyacaupaNidijAIo / / orAliyaveubdhiyAhAragateyakammaigA // 13 // paDhamatitaNUNuvaMgA baMdhaNasaMdhAyaNA ya taNunAmA / sutte sattiviseso saMghayaNamiha'TThinicao tti // 14 // chaddhA saMghayaNaM vajjarisahanArAya 1 vajjanArAyaM / nArAya 3 maddhanArAya 4 kIliyA 5 taha ya chevaTTha 6 // 15 // samacauraMsaM naggoha sAikhujjANi vAmaNaM huMDaM / saMThANA vannA kiNhanIlalohiyahaliddasiyA / 16 // surabhidurabhI rasA "puNa tittakaDukasAyaaMbilA mahuro / phAsA gurulahumiukhara sIuNhasiNiddha rukkhaTThA // 17 // cauha gaivvaNupuvI duvihA ya suhAsuhA 'vihAyagaI / gaiaNupuvvI u durga tigaM tu taM ciya niyAujuyaM // 18 // iya teNauI saMte baMdhaNapannarasageNa tisayaM vA / 'vannAibheyabaMdhaNasaMghAya viNA . u sattaTThI // 19 // sA baMdhudae baMdhaNasaMghAyA niyataNuggahaNagahiyA / "vannAivigappA vi hu na ya baMdhe sammamIsAiM // 20 // veuvvAhArorAliyANa sagateyakammajuttANaM / navabaMdhaNANi iyaradusahiyANaM tinni tesiM ca // 21 // nIlakasiNaM dugaMdhaM tittaM kaDuyaM guru' kharaM rukkhaM / sIyaM ca asubhanavagaM ekArasagaM subhaM sesaM // 22 // dhuvabaMdhodaya saMtA savveyaraghAisubhaapariyattA / chaddhAvi sapaDivakkhA cauhavivAgA ca payaDIo // 23 // sIyAlIsaM dhuvabaMdhiNIoM tevattarI adhuvabaMdhA / sattAvIsa dhuvudayA adhuvudayA huti paNanauI // 24 // . 1 "niraya0" ityapi / 2 "igabiyaticaturapaNidi" ityapi / 3 "baMdhana0" ityapi / 1 "paNa" . ityapi / 5 "ya vigahagaI" itypi| 6-7 'vaNNAi" ityapi / 8 "sattA'' ityapi / Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArdhazatakanAmaprakaraNam 'dhuvasaMtA tIsasayaM aTThAvIsA ya adhuvasaMtA ya / bAyAlIsa subhAo bAsII huti asubhAo // 25 // paNasattari payaDIo aghAiyA ghAiyAu paNayAlA / paNavIsa desaghAI savve ghAIu vIsaM tu // 26 // teNaui parAvattA aparAvattAu aguNatIsaM tu / puggalavivAgiNIo chattIsaM huti payaDIo // 27 // cattAri bhavavivAgA khittavivAgAu huti cattAri / aThuttari jIvavivAgiNIu payaDIu nAyavvA // 28 // dhuvabaMdhI bhayakucchA kasAyamicchaMtarAyaAvaraNA / vanacauteyakammAgurulahunimiNovaghAyA ya // 24 // 26 // uralaviuvyAhAragadugANi 6 gai 4 jAi 5 khagai 2 aNupuvvI 4 / saMghayaNAgii 6 tasavIsU 20 sAsatitthAyavujjoyaM // 30 // paraghAyaM veyaNiyA2''u4goya2 hAsAidujuyalativeyaM . / iya tevattari payar3I u adhuvabaMdhA viNihiTThA // 31 // baMdhaMti na * igivigalA veuvviyachakkadevanara yAU / tiriyA titthAhAraM gaItasA naratiguccaM ca // 25 // 32 // narayasurasuhumavigalattigANi AhAradugaviuvvidugaM / baMdhahi na surA sAyAvathAvaregidi neraiyA // 26 / 33 / / tirinarayatigujjoyANa sacaupallaM tisaTThamayarasayaM / igivigalajAiAyavathAvara causu tu paNasIyaM // 27 // 34 // battIsaM sAsANaMta baMdhasesa paNuvIsapayaDINaM / narabhavasahiyaM paramo paNiMdisu abaMdhakAlo siM // 28 // 35|| thINatigaM dubhagatigaM 3 'apaDhamasaMThANa 5 khagai 1 saMghayaNA 5 / aNa 4 nIya 1 napusitthI 1 micchaM ti ya sesapaNuvIsA / / 29 // 36 // battIsaM vijayAisu vijjAI tesu tesaThaM / tamapuDhavijuesu gayassa tesu paNasIya "mayarasayaM // 30 // 37 // samayAdasaMkhakAlaM jA paramo nIyatiriyadugavaMdho / 1 "0yAu~' ityapi / 2 "baMdhahi" ityapi / 3 "iga." itypi| 4 "caugesu paNasIyaM" ityapi / 5"paNavIsa" ityapi / 2 "bhapaDhamasaMghayaNa 5 khagaha 1 saMThANA 6 / " ityapi / 7 "mudahi" ityapi / Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArdhazatakanAmaprakaraNam suradugAveuvviduge tipallamAusu muhuttaMto // 31 // 38 // tasacaupaNidiparaghAussAsesu paNasIyamudahisayaM / / battIsaM subhagatiguccapurisasubhakhagai cauraMse // 32 // 46 // urale asaMkha'poggalapariyaTTA sAya puvakoDUNA / tettIsayarA naraduga 'titthusabhaurAluvaMgesu // 33 // 40 // thira1subhaejasapathAvaradasa1asubhAgii5khagai1jAi4 saMghayaNA | nirayArahAradugAyava 1 asAya 1 apumi1tthi 1 dujuyalujjoyaM // 41 // samayAdatamuhuttaM sesANaM 1 taha "jahannabaMdho vi / titthAusu aMtamuhU ghuvabaMdhINaM tu bhaMgatigaM // 34 // 42 // nimmeNathirAthirateyakammavannAiagurusuhamasuhaM nANaMtarAyadasagaM daMsaNacau miccha dhuvaudayA 27 // 35 // 43 // udao dhuvodayANaM aNAiNaMto aNAisaMto ya / adhuvANa sAisaMto micchassa u bhaMgatigameyaM // 36 // 44 // paNanauIyamamiccho moho nidAugoyaveyaNIyaM / : gaijAititaNuvaMgA saMghayaNaNupubvisaMThANA // 45 // khagaidugaM poyA adhuvudayA agurunimiNaparihINA / ' payaDINaM tasuvIsaM thirAthirasubhAsubhavihINaM ||46||daarN / veuvvekkArasasammamIsatitthuccamaNudugAucaU / AhArasattaadhuvA dhuvasattA sesa tIsasayaM // 37 // 47 // moho asammamIso vigdhAvaraNANi nIyaveyaNiyaM / saMghayaNAgiitasavannavIsa paNajAikhagaidugaM // 48 // tiriyadugarateyasatturalasattagA 7 titthahINapatteyA / aTThAvannasayAo dhuvasattA eya tIsasayaM // 46 // tisu micchattaM niyamA aTThasu guNaThANaesu bhayaNijjaM / sAsAyaNammi niyamA saMtaM sammaM dasasu bhajjaM // 38 // 50 // sAsaNamIse mIsaM saMtaM niyameNa navasu bhaiyavvaM / niyamA micchAsAsANa paDhamakasAyA navasu bhajjA // 5 // 1 "viuvviyaduge" ityapi / 2 "0puggala0" ityapi / 3 "tittIsa." ityapi / 4 "titthusaha" ityapi / 5 "jahaNNa0" ityapi / Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArdhazatakanAmaprakaraNam savvaguNesAhAraM sAsaNamissarahiesu vA titthaM / nobhayasaMte miccho aMtamuhuttaM bhave tittho // 40 // // 52 // dAraM / 3 / kevaliyanANadaMsaNaAvaraNaM baarsaaimksaayaa| micchatta niddapaNagaM iya vIsaM savvaghAI u // 41 // 53 // sammatta nANadaMsaNacarittaghAittaNAu ghaaiio| tassesadesaghAittaNAu puNa desaghAIo // 42 // 54 // saMjalaNanokasAyA caunANatidaMsaNAvaraNavigdhA / paNuvIsa desaghAI sesa aghAI sarUveNa // 43 // 5 // dAraM / 4 / naratirisurAu uccaM sAyaM paraghAya AyavujjoyaM / titthussAsanimANaM paNidivairusahacauraMsaM // 44 // 56 // tasadasacauvannAI suramaNudugapaMca taNuuvaMgatigaM / aguru lahupaDhamakhagaI bAyAlIsaM ti suhapayaDI // 4 // 57 // thAvaradasacaujAI . apaDhamasaMThANakhagaisaMghayaNA / tirinarayaduguvaghAyaM vanacaU nAmacautIsA // 46 // 5 // narayAunIya assAya ghAipaNayAlasahiya bAsII / asuhapayaDIu dosu vi vanAicaukkagahaNeNaM // 47||56 / / dAraM / nidAu 4 goya 2 veyaNa 2 kasAya 16 hAsAidujuyala 4 tiveyaM 3 / aNupubbi 4 titaNu 3 vaMgA 3 gii 6 gai 4 saMghayaNa 6 jAI u 5 // 6 // tasavIsu 20 joyAyava 1 khagaI 2 paravattiNI u ignuii| paDivakhudayaM baMdhaM va rudhiu jA u vaTTati // 1 // nANaMtarAyadaMsaNacaukka parighAyatitthamussAsaM / nAmadhuvabaMdhinavamiccha bhayadugaMchA apariyattA // 48 // 62 // dAraM / saMThANA saMghayaNA sarIruvaMgANi AyavujjoyA / nAmadhuvodayasAhAraNiyarauvaghAyaparaghAyA .. // 46 // 63 // udaiyabhAvA poggalavivAgiNo Au bhavavivAgINi / khiravivAgaNupuvvI jIvavivAgI u sesAu // 50 // 64 // 1"0varaNe" ityapi / 2 "muccaM" ityapi / 3"mAyavu0" ityapi / 4 "0laghu0" ityapi / 5"0massAya" ityapi / 6"paraghAya" ityapi / 7 puggala0" ityapi / Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArdhazatakanAmaprakaraNam nANaMtarAyadasagaM 10 desaNanava ha mohaNIyaaDavIsaM / veyaNiyaragoyajuyalA jIvavivAgIu nAme u // 6 // sattAvIsaM gai4jAi5khagai2 yAu titthamussAsaM / . seyarapatte yatigaM 3 . mutnu paDivaksa caudasagaM // 66 / / bhAvA chaccovasamiya 1 khaiya 2 khaovasama 3 udaya 4 pariNAmA 5 / du 1 nava 2 dvAri 3 gavIsA 4 tigabheyA sannivAo ya / 51 // 6 // sammacaraNANi paDhame bIe varaNANadaMsaNacarittA / / taha dANalAbhabhogovabhogavirayANi sammaM ca // 52 // 6 // caunANa-nANatigaM desaNatiga paMca dANaladdhIo / ..... sammattaM cArittaM ca saMjamAsaMjamo taie // 53 // 69 / / . caugai caukasAyA liMgatigaM lesachakkamannANaM / micchattamasiddhattaM asaMjamo cautthabhAvammi // 54 // 7 // paMcamagammi ya bhAve jIvAbhavvattabhavvayAINi / paMcaNha vi bhAvANaM bheyA emeva tevannA // 55 // 71 // udaiyakhAovasamiyapariNAmehi cauro gaicaukke / khaiya'juehi va cauro tadabhAve uvasamajuehiM // 56 // 72 // 'ekkeko uvasamaseDhisiddhakevalisu evamaviruddhA / pannarasa sannivAiyabheyA vIsaM asaMbhaviNo // 57 / / 73 / / dugajogo siddhANaM kevalisaMsAriyANa tigajogo / , caujogajuyaM causu vi gaIsu maNuyANa paNajogo // 58 // 74 // mohassevovasamo khAovasamo cauNha ghAINaM / udayakkhayapariNAmA aTThanha vi hoMti kammANaM // 56 // 7 // sammAicausu tigacaubhAvA cau paNuvasAmaguvasaMte / cau khINApuvve tini sesaguNaThANamegajie // 60 // 76 / / dhammAdhammanabhA tinni davvadesappaesao tivihA / gaiThANavagAhaguNA arUviNo kAlasamao ya // 1 // 77|| so kttaNAiliMgo rUvi ajIvA u hoMti me cauro / 1 "0nuehiM cauro' isyapi / 2 "ikkikko" ityapi / 3 "huMti" ityapi / Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhazatakanAmaprakaraNam khaMdhA desapaesA kevalaaNavo ya te ya puNo // 62||78 // cannAiguNA baMdhAikAraNaM iya ajIvacaudasagaM / savvevi hu pariNAme bhAve khaMdhA udaie vi // 63 / / 79 / / mohe koDAkoDIu sattarI vIsa nAmagoyANaM / tIsayarANa cauNhaM tettIsayarA u Aussa // 64 // 8 // mottumakasAyahassA Thii veyaNiyassa bArasa muhuttA / aTThaTTa nAmagoyANa sesayANaM muhuttaMto ||6shaa81|| tIsaM koDAkoDI asAyaAvaraNaaMtarAyANaM / micche sattarimitthImaNudugasAyANa pannarasa // 66 / / 82 / / saMghayaNe saMThANe paDhame dasa uvarimesu dugavur3I / cAlIsa kasAesu aTThArasa suhumavigalatige // 67 / 83 / / dasa . dasa sukkilamahurANa surabhinibhRNhamiulahUNaM ca / aDAijjapavuTTA te hAlidaMbilAINaM // 68 // 84 // hAsaraipurisaucce . subhakhagaithirAichakkadevaduge / dasa sesANaM vIsA evaiyAbAhahavAsasayA // 66 / 8 / / tasacautirinarayadugA teyaviuvvuralasattagaM huMDaM / paDhamaMtajAikukhagai kuvannanavagaM akaDunIlaM // 86 // patteyA (ya) atitthA thAvaraathirAichakkachevaDhaM / / sogAraibhayakucchA , napunIe (tti) igasahi vIsikkA // 7 // aMtokoDAkoDI titthAhArANa jiThiibaMdho / aMtamuhuttamavAhA iyaro saMkhejjaguNahINo // 7 // 8 // tittIsudahI suranArayAu naratiriyaAu pallatigaM / / niruvakamANa chamAsA abAha sesANa bhavataMso // 7 // 86 // taha puvakoDiparao igivigaliMdI na baMdhae AuM / AucauparamabaMdho pallAsaMkhaMsamamaNesu . // 72 / / 60 // dasaNacauvigdhAvaraNalohasaMjalaNahassaThiibaMdho aMtamuhuttaM te aTTha jasucce bArasa ya sAe // 73 / / 91 / / do mAsA addhaddhaM saMjalaNatige pumaTThavarisANi / sesANukko'sAi micchattaThiIu jaM laddhaM // 74 // 2 // 1 "0sAu micchattaThiIi" ityapi / Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArdhazatakanAmaprakaraNam niddApaNagamasAyaM saMjalaNapumehi vajjio moho / .. veuvvekArasatithikittiAhArasagarahiyA // 3 // nAmassa ya teyAsiM nIeNa samaM sayaM tu ikkAraM / niyaniya ukkosAo micchattaThiIe harasu bhAgaM // 14 // esegidiyajiTTo 'paliyaasaMkhaMsahINalahubaMdho // 'paNuvIsA pannAsA sayaM sahassaM ca guNakAro // 7 / / 15 / / kamaso vigalaasannINa pallasaMkhaMsaUNao Daharo / sura narayAu samA dasa sahassa sesAu khuDDabhavaM // 76 / / 66 // sahasaguNegidiThiI viuvvichakke jao asannisu taM / kesiMci surAusamaM titthaM AhAragaMtamuha // 77 97 // bhinnamuttamabAhA savvAsi savvahiM DaharabaMdho / Ausu jiTTho vi jao saMkhippaddhA bhave tesu // 9 // khuDDabhavA 'sAhIyA sattarasa * bhavaMti egapANummi / pANu egamuhutte tisattarA sattatIsasayA // 76 / / 99 / / paNasaTThisaha[sa]sa paNasaya chattIsA igamuhuttakhuDDabhavA / do ya sayA chappannA AvaliyaHNegakhuDubhave // 8 // 100 // .. ayaraMtakoDikoDIo ahigo sAsaNAisu na baMdho / hINo na apunvaMtesu neva ya abhavyasanimmi / 81 // 101 // amaNukkosAu virayaukkoso desavirayahassiyaro / sammacausannicauro ThiibaMdhANukamasaMkhaguNA // 2 // 102 // etata sthitibandhayaMtrakaM 'amaNukkosAu viraya0" ityAdigAthAbhirvivRtam / 1 saMyatasya sthitibandhaH jaghanyaH stokaH / 7 bAda0 apa0 u0 vize0 / 2 bAda0 pa0 ja0 asaM0guNaH / / 8 mU0 pa0 u0 vize0 / 3. sUkSma pa0 ja. vishe0| / 4 bAdara paryA0 u0 vize0 / 4 bA0 apa0 ja. vishe0| / 10 be0 pa. ja. vizeH / 5 sU0 apa0 ja0 vishe0| / 11 be0 apa0 ja. vize0 / 6 sU0 apa0 u0 vishe0| / 12 be0 apa0 u0 vishe| 1 "paliyAsaM0" ityapi / 2 "paNuvIsaM" itypi| 3 "nirayAu' ityapi / 4 "TaharabaMdhe / mAusu jiTTe vi"ityapi / 5 "sAhiyA" ityapi hastalikhitapratau / Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 14 15 cau0 20 21 22 23 24, sArdhazatakanAmaprakaraNam be pa0 u0 vishe0| / 25 - asaM. pa. u. vizeH / te 50 ja. vishe0| | 26 saMyatasya u0 sthitibandhaH sNkhye| te apa0 ja. vishe0| | 27 dezavi. ja. sNkhy.| apa0 u0 vishe0| 28 dezavi. utkR. sNkhye| pa0 u0 vize0 / 26 avi. pa. ja. sNkhye| pa. ja. vize0 / 30 avi. apa. ja. sNkhye| cau0 apa0 ja. vizeH / 31 avi. apa. u. sNkhye| cau. apa.. u0. vishe| | 32 avi. pa. u. sNkhye| cau. pa. u. . vizeH / 33 saMjJi paMce. pa. ja. saMkhye. / asaM. pa. ja. sNkhyaa| 34 saMjJi paMce. apa. ja. saMkhyeH / asaM... apa... ja. vishe| / 35 saMjJi paMce. apa. u. saMkhye. / asaM... apa... u. vishe| | 36 saMjJi paMce. pa. u. saMkhye. / bArasa sutte vutto saMbhavibheyA havaMti cauvIsaM / tima amaNe . viraego vIsaM egidivigalANaM // 103 / / . paDhamo thovo vIo asaMkhaguNo sattagaM visesahiyaM / / dasamo saMkhijjaguNo ikkArasagaM visesahiyaM // 104 // bAvIso saMkhaguNo tini visesAhiyA tao sesA / ekArasa saMkhaguNA chattIsA bhaMgapavibhAgA // 10 // pajjattago jahano tato apajjattago jahanno' ya / apajattagamukkoso tato pajjattagukoso // 106 / / savvANa vi payaDINaM ukkosaM saniNo kuNaMti ThiI / egidiyA jahannaM asannikhavagA ya kANaM pi // 83 // 107 / / veuvvikkArasagaM asannikhabagANa taha ya bAvIsA / / , desaNajasavigyAvaraNasAyapurisuccasaMjalaNA // 18 // savvANukosaThiI asubhA sA jamaisaMkileseNa / iyarA u visohIe suranaratiriyAue mottu // 84 // 10 // suhumanigoyAikhaNe jogo thovo tao asaMkhaguNo / bAyaraviyatiyacaumaNasaniapajattagajahanno shaa110|| Page #693 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArdhazatakanAmaprakaraNam paDhamadugukoso siM pajjattajahannageyaro ya kamA / asamattatasukkoso pajjattajahannajiTTho ya // 8 // 11 // evaM cia ThiiThANA apajjapa'jjA kameNa saMkhaguNA / navaramasamattavediya ekkapae. te asaMkhaguNA // 7 // 112 / / savve vi apajjattA hoti paikakhaNamasaMkhaguNaviriyA / saMkhaguNUNA suhumesu bAyaresu ya asaMkhaguNA // 88 // 113 / / ThiibaMdhe ThibaMdhe anjhavasAyA asaMkhalogasamA / kamaso visesaahiyA sattasu Ausu asaMkhaguNA // 86 // 114 // etat yogayaMtrakaM "suhumanigoyAikhaNe" ityAdigAthAbhirvivRtam / 1 sUkSma apa0 jagha0 . stoka / 15 teiM0 " 16 cau0 " " 17 asaM0 , 18 saMjJi , , 26 beI0 paryA. jagha0 20 teI0 , , or mor.9 utkRSTa / " , , 8 sUkSma " 22 asaM0 " ." 6 vAda. , / 23 saMjJi " ", 1. sUkSma pa0 jagha0 24 beiM0 paryA0 utka0 11 bAda. " " / 25 teiM0 . , . 12 sUkSma , utkR0 26 cau0 // 13 bAda0 " " " 27 asaM0 , , 14 beI0 apa0 " " / 28 saMjJi , , 'asubhANa saMkileseNa hoi tivvo suhANa sohIe / aNubhAgo maMdo puNa vivajjae savvapayaDINaM ||9||11shaa satarasa payaDI saMjalaNa 4 vigdha 5 puNdesghaaiaavrnnaa| 1 bhamuhANa" itypi| Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [11 sArdhazatakanAmaprakaraNam cauThANarasapariNayA duticauThANAu sesAu // 6 // 116 // pavvayabhUmIvAluyajalarehAsarisasaMparAehiM cauThANAI asuhANa vaccaAo. suhANaM tu // 12 // 117 // ghosADainiMbuvamo 'asuhANa suhANa khIrakhaMDuvamo / egaTThANo ya raso aNaMtaguNiyA kameNiyare // 13 // 118 // niMbuccharasAINaM duticaubhAgA puDho kaDhijjaMtA / 'kira ekabhAgasesA duticauThANA rasA kamaso // 94 // 119 // igaduaNugAi jA abhavaNaMtaguNasiddha'NatabhAgANU / khaMdhA uralociyavaggaNAu taha agahaNatariyA // 9 // 120 / / kamaso viuvviAhAra teyabhAsANapANamaNakamme / iya vaggANavagAho UNUNaMgulaasaMkhaMso // 9 // 121 // eMguttarA abhavvANaMtaguNA aMtaresu aggahaNA / sarvahi "joggajahannA niyaNaMtasAhiyA jivA // 97 // 122 // jo maNuevaM gihiya socciya daliyaM jio pariNamei / bhAsANA pANamaNociyaM ca avalaMbae davvaM // 8 // 123 // appayarapayaDibaMdho ukkaDajogI ya sannipajjatto / kuNai paesukkosaM jahannayaM tassa vaccAse // 66 // 124 / / " etat sthitisthAnayaMtrakaM "evaM ciya ThiI" tyAdi gAthayA nivRttam / sUkSma apa. stoka | 8 teiM.. paryA. ___ bAda. " saMkhyA. ha cau. apa. | 10 " paryA. bAda. 11 asaM. apa. asaM. ." paryA. paryA. saMkhyA . saMjJi. apa. apa. 14 " paryA. saMkhyA. m COTE m sm sUkSma paryA. h m m w 1"asubhANa subhANa" ityapi / 2 "u" ityapi / 3 "kila ika0" itvapi / 4 "teyamAsApu0" tyapi / 5"jugga0" ityapi / 6 "pANu0" ityapi / . Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArdhazatakanAmaprakaraNam gahiyadaliyassa bhAMgo bahuThiikammesu hoi kamavuDDo / veyaNie savvovari tassa phuDa na jeNappe // 10 // 125 / / SayaDINa savvaghAINa : hoi niyajAidalaaNaMtaMso / bajhaMtINa vibhajjai sesaM sesANamaNusamayaM // 101 / 126 // sammatta 1 desa 2 saMpunavirai 3 uppatti aNavisaMjoe 4 / damaNa'khavage5 mohassa samaga6 uvasaMta7 khavage ya 8 // 102 / 127 // khINAitisu ya 11 saMkhaguNUNUNaMtomuhuttakAlAo / guNaseDhI'u igArasa kamAdasaMkhaguNadaliyAo // 103 / 128 // guNaseDhI .. dalarayaNANusamayamudayAdasaMkhaguNaNAe / eyaguNA puNa kamaso asaMkhaguNanijjarA jIvA // 104 / / 126 // paliyAsaMkhaMtamuhU sAsaNaiyaraguNaaMtaraM hassaM / micchassa be, chasaTThI iyaraguNe puggaladdhaMto // 10 // 130 // davve khece kAle bhAve cauha duha vAyaro suhumo / hoi aNaM tosappiNiparimANo poggala pariTTo // 106 // 131 // cautaNumaNavaipANuttaNeNa pariNamiya muyai savvArA / / egajio bhavabhamiro jattiyakAleNa so thUlo / / 107||132 // sattaNhaNNayareNa u iya phusaNA suhumadavvapariyaTTo / anne cau taNusu kameNimeNa taM viMti duvihaM ti // 108 // 133 / / kammaiyateyaorAlapANumaNavaiviuviehi kamA . / . patteyamaNaMtaguNo poggalapariyaTTakAlo yaH // 134 / / ego ti niruvacario tti bAyaro davvapoggalapariTTo / / gheppaI tatto suhameNa vacchadoso chasuvayAro // 13 // logapaesosappiNisamayA aNubhAgabaMdhaThANAI / puTThA maraNeNa jayA kamukkamA bAyaro tti tayA // 106 / 136 // puTThANaMtaramaraNeNa puNa jayA te tayA bhave suhumo / poggalapariyaTTo khettakAlabhAvehi iya neo // 110 // 137 / / jogaTThANA seDhIasaMkhabhAge tao asaMkhaguNA / 1 "khavae" ityapi / 2 "khINAtitisu" ityapi / 3 "ikkArasa" itypi| 4 "tussa0" ityapi / 5"paraTTo" ityapi / 6 "aNNe" ityapi / 7 "pi" ityapi / Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArdhazatakanAmaprakaraNam payaDIbheyA tatto ThiibheyANukkameNa tao // 111 / / 138 // ThiibaMdhajjhavasAyA tatto aNumAgavaMdhaThANANi / toNaMtaguNA'kammapaesA tattorasaccheyA // 112 // 136 / / khettaM suhumaM kAlAu jeNa aMgulapaesaseDhIe / samayapaesavahAre asaMkhaosappiNI hoti // 113 / / 140 / / caudasarajjU loko buddhikao hoi sttrjjughnno| taddIhegapaesA seDhI payaro ya tavvaggo // 114 // 14 // payaDIoM - asaMkhejA jaM ohiduge vi tAratammeNaM / assaMkhalogakhapaesapamANA huMti 'khalu bheyA // 115||142 // AjidruTThiI hassaTThiIu samauttarA ThiIThANA / savvapayaDIsu evaM savvajiANaM pi ThiibheyA ||116 // 143 / / ThiiThANe ThiiThANe kasAyaudayA asaMkhalogasamA / . aNubhAgavaMdhaThANA iya "ekkekke kasAudae // 117 // 144 // thovANubhAgaThApA jahannaThiipaDhamabaMdhaheummi / "vIyA visesaahiyA jA caramAe caramaheU // 118 // 145 / / iya asubhANa subhANa u vivarIyaM jiTThaThiicaramaheU / Arabbha nijja Ausu ThiI ThiDaM pai asaMkhaguNA // 11 // 146 // samayabhavasuhumaagaNI asaMkhalogA tao asaMkhaguNA / teU tatkAyaThiI kamaso aNubhAgaThANA ya / / 120 // 147 // aMtimacauphAsadugaMdhapaMcavannarasakammaigakhaMdhe / abhaviyaaNaMtaguNie giNhai tattiya maNU samae // 121 // 148 / / gahaNasamae ya jIvo niyapariNAmeNa jaNayai rasANU / savvajiyANaMtaguNe kammapaesesu savvesu // 122 // 146 / / saMkhejjegamasaMkhaM parittajuttaniyapayajuyaM tivihaM / evamaNaMtaMpi tihA jahannamamukkasA savve // 123 / / 150 / / saMkhejjagaM jahannaM docciya majjhimamao paraM bahuhA / / 1 "kammappaesa' ityapi / 2 'ya rasacheyA' ityapi / 3 'khittaM" ityapi / 4 "huti" ityapi / 5 "logo" itypi| 6 "kila" ityapi / 7 "ikkikke" itypi| 8 "bIyAi visesahiyA" ityapi / . aNU" ityapi / 10 "duccima" ityapi / Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArdhazatakanAmaprakaraNam jA ukkosaM taM puNa caupallaparUvaNAi imaM // 124 / / 15 / / jaMbuddIvapamANA cauro joyaNasahassamogADhA / rayaNapaharayaNakaMDaM bhiMdiya puTThA vairakaMDaM // 125 / / 152 // pallANavaTThiyasalAgapaDisalAgAmahAsalAgakkhA savve saveiyaMtA uvari sasihA ya bhariyavvA // 126 1153 // to kappaNAi keNai sureNa paDhamo dharitta vAmakare / 'ekkekkaM dIvudahIsu sarisavaM khiviya niTThavio // 127 / / 154 // dIve jatthudahimmi va tadaMtameva paDhamaM va taM bhariu / parao khiva ekkekkaM dIvudahisu nidvie tammi // 128 // 155 / / khivasu salAgApalle sarisavamegaM puNo tayaM taM taM / puvvaM va bharasu khivasu ya purao puNa tammi nivie // 126 // 156 / / bIyaM salAgapalle khiva sarisavameva (meva) puNa taiyaM / iya puNaruttaNavaThiyabharaNavireyaNasalAgAhiM // 130 // 157 // "punno salAgapallo puvvakamAgayaNavaDhio ya tao / 'so ciya salAgapallo ukkhippai 'khippaI purao // 131 / / 158 / / puvvakamaniTThie tahimegaM khiva sarisavaM va tiyapalle / ' puvvaM va niTThiyaMte aNavaTThiyapallameva khiva // 132 // 159 // puNa tammi niTThie khiva salAgapallammi sarisavaM 'ekkaM / annannaNava 'TThiyao salAgapallaM puNo "bharasu // 133 // 16 // teNa puNa paDisalAgApalle bhariyammi dosu ya tameva / uddhariyapubvavihiNA sarisavamevaM khiva cautthe // 134 / / 161 // iya par3hamehiM vIyaM tehiM taiyaM tu tehiM ya cautthaM / bharaNuddharaNavikiraNaM tA kajjaM jA phuDA cauro // 135 / / 162 / / paDhamatipalluddhariyA dIvudahIpallacausarisavA ya / savvo vi esa rAsI rUvoNo parama''saMkhijjo // 136 // 163 // 1.3 "ikkikkaM" ityapi / 2 "ya' itypi| 4 "puNNo" ityapi / 5 "succia" ityapi / ' 6 "khippa a" itypi.| . "taia0" ityapi / 8 ''ikka" ityapi / / "ThiyAo" ityapi / 10."bharaha" ityapi / 11 "saMkhijjaM" ityapi / Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArdhazatakanAmaprakaraNam iya tivihaM saMkhijjaM asaMkhaya'mio u jeTThasaMkhejjaM / rUvajuyaM saMjAyai jahannayaparittayAsaMkhaM // 137 / 164|| taM vivariya 'ekkikke ThANe ThAvittu tattiyaM rAsi / annunnabbhAse tANa hoi cautthaM asaMkhijjaM // 138 // 165 / / taM puNa jahannajuttaM AvaliyAe vi tattiyA samayA / eyakamA viticaupaMcame ya 'annunnaanbhAse // 136 / / 166 / / "sattamaasaMkhapaDhamacausacamANatayA ya hu~ti kamA / rUvajuyA te majjhA rUvUNA pacchimukkosA // 140 // 167 // "ettiyamettaM sutte annamayamao cautthayamasaMkhaM / caggiya 'mekasi jAyai jahannayamasaMkhayAsaMkhaM // 14 // 16 // rUvajuyaM taM majha 'savvahi ruvoNamAimukkosaM / taM vaggiyaM tivAraM dasa pakkheve khivasu ee // 142 // 169 // logAgAsapaesA dhammAdhammegajIvadesA ya / davvaDiyA * nigoyA patteyA ceva bodhavvA // 143 // 170 / / ThiibaMdhajjhavasAyA aNubhAgA jogacheyapalibhAgA / doNha samANa ya samayA asaMkhapakkhevayA dasa"u // 144 // 17 // puNa vaggie tikhutto tammi bhave lahuparittayANataM / to tattiyavArAo tattiyamitte Thavasu rAsI // 145 / / 172 // tANa''nnunnanbhAse juttANaMtaM jahannayaM bhavai / evaiyaabhavvajiyA rAsimmi ya vaggie tammi // 146 / 173 / jAyamaNaMtANaMtaM jahannayaM taM ca vaggasu tivAraM / tahavi paraM taM na bhave to khivasu ime cha pakkheve // 147 // 174 / / siddhA nigoyajIvA vaNassaI kAlapuggalA ceva / savvamalogAgAsaM chappeeNaMtapakkhevA // 148 // 17 // puNa tikkhutto vaggiya kevalavaranANadaMsaNe khitte / bhavai arNatANataM jihra vavaharai puNa mamaM // 146 // 176 / / 1"mao" ityapi / 2 "ikkikke" ityapi / 3 "jahaNNa" ityapi / 4 "aNNuNNa" ityapi / 5 "sattamasaMkhaM" ityapi / 6 "hoti" ityapi / 7 " ittima0" ityapi / "mikkasi" ityapi / 9 "savvaha"ityapi / 10 "vi'' ityapi / 11 "NNoNNa" ityapi / Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ] sArdhazatakanAmaprakaraNam 'annonnabbhAsasamaM vaggiyasaMvaggiyaM tu to keI / -- sattamaasaMkhaNate tivaggaThANe tamAhu tihA // 150 // 177 // neyaaigahaNayAe nibiDajaDatteNa niyamaIe tahA / / jamihussuttaM vuttaM micchA miha dukkaDaM tassa // 151 // 178 / / jiNavallahagaNilihiyaM suhumatthaviyAralavamiNaM suyaNA / nisurNatu muNaMtu sayaM parevi bohiMtu sohiMtu // 152 / / 179 / / 1 "annunna0" ityapi / 2 "tabho keha" ityapi / 3 "me" ityapi / samAptaM cedaM sArddhazatakanAmaprakaraNaM // Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // sArddhazatakabhASyam // niyaheusaMbhave vi hu bhayaNijjo jANa hoi payaDINaM / baMdho tA adhuvAo dhuvAu abhayaNijjabaMdhAu // 1 // avvocchinno udao jANaM payaDINa tA dhuvodaiyA / vocchinno vi hu saMbhavai jANa adhuvodayA tAo // 2 // viNivAriya jA gacchai baMdhaM udayaM ca annapagaIe / sA hu pariyattamANI aNivAriti aparivattA // 3 // micchattA saMkaMtI aviruddhA hoi sammamIsesu / mIsAo vA daM su sammAmicchaM na uNa mIsaM // 4 // paliyANi tinni bhogAvaNimmi bhavapaccayaM paliyamegaM / sohamme sammatteNa narabhave sabadiraIe // 5 // miccho paccaiyAo gevijje sAgarAi~ igatIsaM / aMtamuhuttuNAI sammattaM tammi lahiUNaM // 6 // virayanarabhavaMtario aNuttarasuro ya ayarachAvaTThI / missaM muhuttamegaM phAsiya maNuo puNo virao // 7 // chAsaTThI ayarANaM accuyae virayanarabhavaMtario / tirinarayatigujjoyANa esa kAlo abaMdhammi // 8 // chaTThIe neio bhavapaccayao ya ayaravAvIsaM / desavirao ya bhaviuM paliyacauka paDhamakappe // 6 // puvvuttakAlajogA paMcAsIyaM sayaM sacaupallaM / AyavathAvaracauvigalatiyagaegidiyaavaMdho // 10 // paNavIsAe~ abaMdho ukkoso hoi sammaguNajutto / battIsa sayamayarANa huti ahiyA maNussabhavA // 1 // eyAsi payaDINaM abaMdhakAlo ya hoi sanissa / ukkoso vinneo na u savvajiyANa esa vihI // 12 // devadugaM 2 narayadugaM 2 viuvvitiga 3 tassa baMdhaNA cauro / AhArasatta evaM veuvvekkArasaM neyaM // 13 // paNa aMtarAyaanApatimi cakkhU acakkhu dasa ee / Page #701 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1] sArddhazatakabhASyam micche sANe ya havaMti mIsae aMtarAya paNa // 14 // dasaNatiyanANatiyaM mIsagasammaM . ca bArasa havaMti / evaM ca avirayammi vi navaraM tahi daMsaNaM suddhaM // 15 // dese desavviraI . terasamA taha pamatta apamatto / maNapajjavapakkhevA caudasa appuvyakaraNAo // 16 // veyagasammeNa viNA terasa jA suhumasaMparAotti / ti cciya uvasamakhINe carittaviraheNa vArasa u // 17 // khAovasamagabhAvANa kittaNA guNapae paDucca kyaa| odaiyabhAvamihiM. te ceva paDucca daMsemi // 18 // caugaiyAI igavIsa micche sANe ya hu~ti vIsaM ca / . miccheNa viNA mIse iguNIsamanANaviraheNa // 1 // emeva avirayammI suranArayagaiviogao dese / sattarasa huMti ti ciya tirigai assaMjamAbhAvA // 20 // . pannarasa pamattammI apamatte AilesatigavirahA / ti cciya vArasa sukkegalesao dasa apuvammi // 21 // evaM aniyaTTimmi vi suhame saMjalaNalobhamaNuyagaI / aMtimalesaasiddhattabhAvao jANa caubhAvA // 22 // saMjalaNalobhavirahA uvasaMtakkhINakevalINa tigaM . / lesAbhAvA jANasu ajogiNo bhAvadugameva // 23 // avirayasammA uvasaMta jAva uvasamagakhaDyagA smmaa| aniyaTTI uvasaMto jAva uvasAmiyaM caraNaM . // 24 // khINammi khaDayasammaM caraNaM ca dugaM pi jANa samakAlaM / nA nava khaigA bhAvA jANa sajoge ajoge . ya // 25 // jIvattamabhavvattaM bhavvattaM pi hu muNesu micchammi / ' sANAI khINaMto dunni abhavvattavajjA u // 26 // sajjogiajogammi jIvattaM ceva micchamAINaM / sasabhAvamIlaNANo bhAvaM muNa sabhivAyaM tu // 27 / / // iti sArddhazatakamASyam // Page #702 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #703 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti * pariziSTadvayaM * // parisamAtam // wwwwwwwwwwwwwwwwm Page #704 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukto FEELS: 35 52 16 zuddhipatrakam pRSTham patiH azuddhiH zuddhiH pRSTham paGktiH azuddhiH zuddhiH 2 3 muktA 42 27 bhavati mvti| 2 23 zrutaM bhUtaM 43 14 dAna/kRta dAna/ kRtaM 2 30 amya anya yatti" ya"tti 14 vaGgam khaDgama paGga. pAGga. 10 24-25 aprAppa aprApya paraghAtam parAghAtam 11 27 chanAvaraNa cha tAbaraNaM ti' bhAnupUrvI 'ti AnupUrvI 13 8 // // gokyA govatyA 14 23 uktA ukta karmaNAH karmaNaH 15 10 sAmAnaM samAnaM ekendrayo ekandriyo 15 15 rAkSaH rAjJaH' vekriyA0 kriyAdi. 17 19 aGkamaNe 0zvaGakramaNe 51 15 Ggani/aniGgAni/-gAni 1. 27 saMsika mesi0 13 'nau' 'no' 18 1 styAdi styAnarddhi. zarIra0 zarIrA. 18. 263SajasyaktarUpasyo kevalasyoktarUpasya 25 tatta. tatta0 16 6 kha khaDga0 52 29 eva0 eva0 19 . // 28 // 2 // 53 12 papura0 pApura .21 , 2 pradhAnyA0 prAdhAnyA0 (pAramA) (pAramA0) 22 1 0dalAkyate 0dAlokyate tata0 natta. gmidhyAsva00gmithyAtva pudgalale pudgale 24 16 vyAkhyA vyAkhyA lAM nAM pasya Tasya paThamaM paDhamaM 2 antAnu0 anantAnu0 nArAyA nArAcA 'iha manyavya. mantavya. 7 16 . . thoM . udArA udarA 27 18 kachandastu cchandastu dirNanam divarNanam mAya0 mAyA0 65 3 sauSThavaM sauSThavaM 'avirata avirata anyatraH anyatra 30 12 pratyAkhyAna pratyAkhyAnAva0 Apata0 Atapa0 .34 7 sapittAzvAcittAH sacittAcittAH zubhe . 37 . bhedeH bhedaiH 1. pajjattitti pajjatti' tti 363 0daSTA0 dRSTA0 * gRhitvA gRhItvA 36 13 bimbAniH bimbAni 75 12 nippattiH niSpattiH 4. 6 gantavyam vyagantavyam 42 . 3 ra'pi yene re'pi yena 7. 2udA jaru...'pUhamo udae jassa...'pUhamao 42 16 chavAsa. chvAsa. 80 6 jaha .42 19 sva. rakha0 1 . bhavAta bhavati ..........: zumabhe0 ....... pA Page #705 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | mubrithm pRSTham paGktiH azuddhiH zutiH pRSTham paGktiH azuddhiH zuddhiH 81 23/25/27 saghago/saghaNI sadhaNo/sadhaNI 120 1 svA0 savA0 2 20 jai jaha . 123 21 sannivi0 sannavi. manni; bhavanti | 13 25 syAnaddhi styanirddhi 1. 12 vzudvirethI zuddhirA 125 11 laghughA laghugghA0 11 12 cada. caMda0 128 7 sarvasAM sArika0 sarvasAsArikA 91 21 nirvAtti nirvatti 128 9 'lezyaH' 'lezyAH ' 6 saGkamA maGakamA 128 18 dRSTavyam draSTavyam 17-180nyuSTaSTA nyu-kRzA 128 31 , (?) i. i. . 14 25 yugadU0 yugapaddhi. 16 10.11 1314 1213 14 26 yugapadvi0 yupaddhira 126 16 tiNUYNu tinaNUNu 55 12 kRtstra kRtsna 131 27 8dRSTo dRzo 14 tatra bhaga0 tatra kevalino maga 135 15 kevalino nehAdhikAraH nehAdhikAraH 15 9 vocchinnaaH||2|| vocchinnaa||1|| 35 30 khyAnAMkhyAnaM 16 13 vyavagata0 vyapagata0 139 22 mayatareNaM mayaMtareNaM 171 saGkhyA sakhyA 14. 10 trayasa 101 2 nAka0/0samava. naraka0/0saMbhava 140 yAvaddhi 25 dRSTayA 101 21 yAvadviH draSTavyA 142 23 kAyeMnava kAyenaiva 102 1 stvA0 (stavA0 144 20 matya jJAna0 matyajJAna 1.3 21 nAma nAmA0 146 16 syogyntessu| sayogyanteSu 105 26 samleza saMkleza 147 , 21 catuSkaM catuSkam, 106 20 0vizeSAtmAke vizeSAtmake 141 1 0svAmitvama svAmitvam 107 7-8 keza-ba. kezavA ba0 150 8.sayata0 saMyata. 288 78 0detaSA. deteSA0 15. 11 - ovasamaM khaovasamaM 108 20 pradhAnyaM praadhaanym| 11 4 ityuvatA ityuktA 151 6 zreNiva zreNistha 106 26 rodAkAdi raudArikAdi 152 5 kAmakArmaNa 101 28 vargaNa. vargaNA. 152 20 prayaraNa prakaraNa 110 12 varSa varSa 111 22 naikendriyANa, nekendriyANAm , 555 7 kici kiMci 111, 26 ktyA zAsyAt00ktyAHzaGkA syAt 155 57 prakranta * prakrAnta. . 113 16 zarI0 . zarIre0 . 156 12 catra - 115 1 cAmUninyagro. cAmUni nyagro. 157 1 maGgalAdikama majalAdikam . 155 12 dusvaraM duHsvaraM 157 17 kSaNamoha kSINamoha 118 11 zarI0 . zarIra... 158 27 vAstAM bhalaM vAstAma alaM 111 12 dvitiya. dvitayA 158 28 midhanaM bhidhAnaM Page #706 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F pAThaH zuddhipatrakam pRSTham paktiH azuddhiH zuddhiH pRSTham paGktiH azuddhiH zuddhiH 156 14 nupapatteH nupapatteH 180 22 0saktAni satkAni 156 25 vvArakatva- vArakatvA 180 26 sthAnAni sthAnAni, 160 2 bhUtani bhUtAni 181 1 margaNA mArgaNA 160 6 cidra pA0prasaMgena cidra pAzaprasaGgena 181 16 payApto paryApto 160 8 guNAnAM sthAnAni jIvasthAnAni 181 28 bhasaMjJInirdiSTa asaMjJI nirdiSTa / 160 11 guNasthAnAni guNa* guNAnAM sthA. 182 14 darzane dazene nAni guNa 182 16 sthAnA, na sthAnAni 160 13 upjyte| chade upayujyate / chedaM 182 28 ihakazcitpUrva iha va zcitpUrva 160 16 nAmnIti 'punAmnI' ti 182 1 pATha 163 28 vyAkAraNe. vyAkaraNe 182 11 0NemRtvA0 mavA0 165 ninika vini 186 8 vasthAya kiyat vasthAyAM viyat 165 28 mayathA mayathA 186 15 samuddhAte samudAte 166 5 paryApta paryAptA 186 26 samuddhAta samudghAta 166 10 kevaliNI kevaliNo 187 5-6 niyaTTi 8 ani- niTianiyaTTi 168 30. vAdara bAdara yaTTi suhumu10-suhamutramamakhINa 13 22 mizrakAya0 0mizrakAmaNakAya. basama0 11 khINa-sajogi'jogiguNA 170 . sajJA 0sN|| 12 sajogi 13 // 26 // 170 16 parcedi0 paMceMdi ajogi 14 .171 3 jJAnAtrikA0 jJAnatrikA. gunnaa||26| . 172 7 paryAptaSviti / paryApteSviti 1.7 . padamu padasama0 171 17 AgA ogA 107 17 aNAyarA aNa yaro 171 24 teSA 187 24 sA/0karaNA so/karaNo 172 10 vahnayayaH vahnayayaH 188 6 A aMta0 172 17 saMgadanaM, saMpAdanam , 188 12 cArAddhA0 cArAdvA 173 7 dvandaH dvandvaH 1895 na 574 25 sayama0/'saMjJA saMyama 110 4 gaThi/bIya gaMThiM/bIyaM jyA)hara' saMjJA (iyA)hAre 161 3 amajaya asaMjaya 175 5 idiyaH' "iMdiya" 161 15 prava0 pUrva 175 16 0ohINa mohImaNa 192 3 0ha pUrvI vhApUrvI 177 8 ja/gathA0 jaM/gaMthA. 192 4 evaM eSa 17H 2. mutthA0 [mutthA0] (0mupasthA) 162 15 tarANI tarANi 1763 ti iti 162 18 pravi0 prati 176 23 zeSa 112 20 jaghAyA0 jaghanyA 179 30 pATha pAThaH 164 18 utvRSTA utkRSTA 18. 15 caurA cauro 164 29 'nanta 'nta 180 22 sthAvarapaJcake' 'sthAvarapaJcake 194 30 emekA teSAM na: zeSa evame0 Page #707 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munsi pRSTham patiH azuddhiH zuddhiH pRSTham paktiH azuddhiH zuddhiH 196 3 0mAgAmAtraM mAgamAtra 226 . nayanamate na nayamatana 196 26 0vyvcchedH| vyavacchedaH] 226 28 rudrAyA0 gAthA0 17 7 vizeSAdhikaH vizeSAdhika: 220 20 0samuddhAtA0 samuvAtA0 117 16 'ntra 'nta.. 227 27 dvanduH iti dvanduH SaTpa desu 158 16 bandhAnA0 bandhanA tathaikendriyabhUtarU 200 15 vargagAH vagaNA dakAsaMzipu iti dvandvaH 200 18 uddhaveme udu me0 226 16 0pyAkArA0 pyAkAza. 202 22 asyAMcA0 atyAM cA0 230 10 tAvaddhanI tAvadvanI 211 18 na / na vidyate satyaM yatra 230 17-18 bhAvanAsaMkhyeya0 mAvanA'saMkhyeya. tadbhavatyasatyam , na 231 41112500catusri0 25612catuSita 217 7 tadyathA tathA 232 3 teidiyANaM teiMdiyANaM. 217 12 sujJAnAtvA0 sujJAnatvA 232 . paciMdiyA paMciMdiyA 217. 16 tayA tathA0 232 30 paatth| paatthH| 217 26 kttvopA0 30kvotsA 233 11 yiA0 hiyA0 217 30 dRzyatehasta dRzyate hasta 233 15 mAnino mAyino 218 11 odAki audArika 234 3 annAnna bhannonna 218 14 samuddhAte samudAte 235 12 0cakSata. caturda 216 4 samuddhAta samudghAta 235 20 cakSada 0cakSurda 216 . iti iti 23. 21 0labdhaikeka labdhaikaika0 219 8 238 6 kAnta *krAntA, 219 12 vacchAma *vagacchAma: 238 14-16 0krAntAdvi0 *kAntAdvi0 216 15 vekriya ki vaikivalabdhimatAM 238 22 marce sarva. matAM kiM. vaikri0 240 2 ityevaM / , ityevaM 219 20 asajJini asaMjhini 240 5 nigAyA" nigoyA" 219 25 samuddhAte samudghAte 240 22 strIm 219 27 kurva0 242 6 samyavatvAnAM samyaktvavatAM 220 4-5 vyAdI nAbhika vyAdInAmi0 242 10 tadasakha0 tadasaMkha0 221 6 athaitastiSveva arthatAMsteSveva 242 14 samayovRta. 221 7. upayAgAH upayogAH 242 24 saMkhyeyA saMkhyeya 221 25 caturadarzana cakSurdarzana 242 25 0samuddhAta samudughAta. 224 1 nAni nAsti 243 16 sahisyo0 *sahitasyo 224 3 chedA0 .. chedo 244 1. 0dRyAdi0 dRSTayAdi0 224. 12 0paNa maNa 245 1 hAri0) (hAri0) 25 21:23 samuddhAte . samudrAte 245 10-11 0samuddhAte. samudghAte. 226 4, 0 na0 . jJAna 245 20 samuddhAtA. samudghAtA0 226 7 0kSinnAha . kSipannAha 246 . samuddhAte. samudghAte. ta zrIn Page #708 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhiH s zuddhipatrakam paSTam paktiH bhazuddhiH pRSTham paGktiH azuddhiH zuddhiH . 246 12 dAridvikaM dArikadika 255 14 itara hAri 246 13.14 samuddhAtA samudrAtA 255 21 jhAnA jJAna 250 10 vauktaH voktaH 250 22-23 svarUpoH '55 3. suhumo svarUpAH suhumA 250 26 bhAnAmi0 anAmi0 258 20 paM / do khINA paMca do khINo 250 29 viNihiTTha viNidiTTha 258 3 gAe goe 251 14 sammaktva. 0samyaktva0 260 16 pekSamANa prekSamANa 253 2 . mi rUpe mizrarUpe 261 1 guNasthAnakava guNasthAnake va 253 22 vvenopa0 . venApa0 261 29 jatiH jAtiH zrI yazobhadrasUrikRtavRttiyutaSaDazIto ..1 14 suhadya suhRdya 5 5 bhyUhyo bhyUdyau 1 20 chedo cche do 55 raMjI0 sajI0 . 1 20 chedArtha cchedArtha 5 23 kAmaNena kAmaNena 1 21 dravandhya . vAvandhyaH 6 4 viSayA0 vijayA0 1 22 chadmaH .0cchA 6 5 manuSyoH manuSyayoH 1 23 zyAdviH . rahAdviA 6 11 mohU~ tikI mauhUrtikI 1 23 mAba.. bhASa0 6 12 na stha nasthi " 6 18 pUrita. *-pitA" 1 25 0-catiA pUritaH 74 ye gaH *ccheda yogaH 2 15 bahuvrIhIH * 22 samuddhAte samudghAte 88 vacanAtaM vacanAnta 2 21 zobhanaM rUradhyAnaM zomanarUpaM dhyAna sanI" ti ..3 11 sannA" ti 8 12 'maNAna Ne' 'maNaNANe 3 13 bhyacyA. bhyazcchA- manastvena 8 20 punavI 'puDhavI 66 raNA * dIraNA. 3 24 pariNAmayati pariNam yati hai 10 vi ThANANi ya ciya tini ya ThANANi 3 26 sIra0 zarIra0 / do SaDa 14 hetubhiH hetubhiH 4 4 bhASa.na. mASAnu0 hai .6 0''galikAyAM balikAyAM 4 5 pra yogya prAyogya 12. dattANAM pattAgaM 4 5 pAlambya pAlamsya hai 23 karageNe karaNeNe manaH 10 13 bhAdya ravyAdya 4 6 irANAM hArANAM 10 22 samyakacaH samyagacA 4 6 piha paNa mata? viha paNa aMta. 10 27 utAnArthI uttAnArthA 4 18 bhyaHprathama0 bhyaH prathama 11 12 prAyovA. prAyo janavAH 5 5 ekAdaza smuH| ekAdezasamu. 11 6 zakala sAla bahuvrIhiH occc ac cc Page #709 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRvaM zuddhiAtrakama pRSTam paGktiH azuniH zuddhiH pRSTham paGkitaH azubhiH zuddhiH 12 10 0cAradvArA cAgadvA 16 11 lokAda / lokAdU 16 12 norva naMdurca 12 27 prakAzo 0prakAro 16 13 mate nAhIM eSu / 0matenA ''dyaSu 12 30 cArakarma vArakakarma. 16 17 nADI bahina nADibAhika 13 1 naMtara nottara 16 18 paJcamevA paJcame tvA 13 1 zeSaNa zeSeNa 16 22 bhUyanijaraNaM bhUya nirjaraNaM 13 10 kAstadA se0 kAstadA-se. 19 22 zAnana mityarthaH zAta namityarthaH 13 10-11.niviSTa nirviSTa 16 23 ddha 12 rikaaH| kalpaM rikAH kalpa0 - 16 23 yaduktaMma yadukAma 13 21 pANmA0 SaNmA0 16 27 dahiH . 'bahiH 16 13 24 gantra mAnA gacchanti gacchamAgacchanti 28 kSetra kSetra.. .. 13 27 zamaya 16 31 haima. hema. zamaka0 13 26 zamaya0 zamaka0 19 31 vRtya . vRttya zarIrA0 20 10 zarIra0 14 3 muiya/ kkhAya maha. muiyaM/ kkhAyaM aha. 20 17 karaNe karaNa 14 6 vu. vu. 20 16 zAtayati 15 6 nyasthA. . zAtayati) tyastA 14 10 nArthatA 20 27 vye pUri0 nye 'pUri0 nArthe tatra po. 14 14 vaje 21 2 cASTasAmAyikaH ca STasAmayikA 21 . vya.zcatvAraH yAH panca 14 21 sahA pasAhA 21 14 niyaTA . niyaTI .. 14 24 nIlA 21 21 dayA 0dayAd 15 16 sAMpra0 22 1 caturtha karmagrantha caturthe karmagranthe 15 24 bheTa dvayam, bhedadvayam 22 2 na nirmi0 , na-'nirmi: 16 2 yantra nyatra 22 3 prAptAmatyaH prAptamitya0 16 12 bAda bAdara 22 4 vizeSeNa . . vizeSeNa 16 116 vigala huMti... 1vigala--2 {zi 22 4 sAgarA sAgaro . . maniko ...3 sanniko 22 5 trizataM . triMzataM 16 17 paTekadaze pardaikadeze 5 gaya kSa yi. 6 19 paJcavacana paJca vacana 22 7 nirva vArthanirva 16 25 gge raMge 23 2 samyASTa /mithyA samyagdR/miyA 16 27 niUmammi" tiasanni" 23 3 samyaSTaSTi samyagdRSTi 17 2 kSAyau0 kSAyo 23 3 bhUtyaiva bhRtvaiva 17 22 tatraikaSaDudayo tatraikaH SaDyo 23 4 kramaiNa .. 17 27 02 21-22 23 6 saddha NaM saTANaM 18 29 0ptyadyAgamA jya dyAgama 23. 27/28 muhUtta dIghoM murIdIrghA 16 10 artha bhatha 23 26 . da pUrvA 0 dapUrvI nIla saMpra0 krameNe Page #710 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jA Julimstalentedindi lezyASad 0/ru, zuddhipatrakam pRSTham paktiH azuddhiH zuddhiH pRSTham paDiktaH azuddhiH zuddhiH 23 30 pRthIyasI prathIyasI 35 5 dasarNa daMsaNaM 24 5 samanAyA zamanAyA 35 6 nAyannAha nAya cAha24 7 sumannAM/kRtA sumatAM/kRtvA0 35 16 vyantare-dhya -vyantareSTa 24 12/130sthAna/0'neti thAnam ''neti 35 20 vtyeva vivA0 tyevamavivAra 25 22 dezakRti derAkRtika 15 20 dazana darzana 25 24 kaMvali. kevali. 35 26 jAM 25 25 *yAgo0 vyogo0 36 1 kama kama 25 30 nirti . nivRtti 36 6 oge yoge 36 8 sra0 0ntra0 26 2 samucchinna samucchinna 36 14 egidi. 2 sannira egidi0 tanni 36 17 subha0/paryAptatA0 zumA paryApta 2 hamba 26 27 svAsvAdanaM sAsvAdanaM 36 23 byamika vyava0 36 24 ziti riMzati 27 7/100hAtA0/tAlo. hA/talo0 27 15 tajJA 27 lezyA SaT 0/rU tAjJA0/ 27 18 jJAnAni niAni /garmajaH garbhaja. 37 7 : 27 'jJAnAtraye narAH . / 'jJAnatraye 37 20/21/23 sa0 0tra. 27 22 sAmAica. sAmAdhya strI/sra0 27 28 mithyA0 gmithyA0 strI0/ 3. 23 vyAstrasa0 *dyAntrasa 28 vatina . vartina 38 1 ganthe pranthe 28 16 upamAtAntAni 'pramattAntAni ..38 2 'nantA 'nantAH 28 18 saMjJaSu saMjhiSu 38 5 28 22 paThamA pAkSikA pakSikA0/ paDhamA 284 ityApa ityAIi . 381 pracaraMtIti pracarantIti 38 15 kiMca 26 5/14/14 sapUrva0/yante/ puurv/vyte| kiMcita lpayate lpyate 38 18 puSpApakINa. puSpAvakIrNa '26 26 dese 38 22 bahava kRNa bahavaH kRSNa 302 vaikrayA kriyA 38 23-24 etA sU esAsU 361 sthAneSa 30 11-12 muddhA lamyate sthAneSvaM mudghA/labhyate 36 16 hada di 31 160 haThAdi kAryA 31 21 mizrI nizrI 39 23 kAryAH 31 22 SaSTa 40 13 mitisvalpa. miti svalpa0 31 22/26/ paMcame stra paJcame/tra 40 14 kAla kAla0 13 guNa sthA0 33 3 vizaSA vizeSA0 guNasthA 42 13 kiMca kica 33 1 metavAna metAvanta 43 24 paJcakaM ssssttN| paJcamaM SaSThaM 33 11 lye 44 3. sarNiyA sargiNyA 33 28 yamva. yatva0 44 5 pRthakvaM pRthaktvaM 34 2 kevali kevala. / 8 mizrebhyaH bhizrebhyaH 34 14 va kSI. bopazAntakSI 44 . (yazaH) (yazo0) . 34 14 'ntyu 'ntya 45 8 ktoddhirateSu toddhariteSu . 34 20 samyaga0/rU samyaga0/10 46 2 .'pramata0 0'pramattA : 35 1 yAgAnaya0 jyAgA naya0 4 ramya varabhyaH MH deze SaSTha kalpaye Page #711 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSINa. 3. 55 28 budha. zuddhipatrakam pRSTham paGktiH azuddhiH pRSTam paGktiH azuddhiH zuddhiH 46. 5 bhAramma Arambha 52 21 putve puMstve 6 . kSaNA0 53 27 sapsa satta'0 46 16 SaSTa SaSTha 51 2 kamrmaNyu. karmANyuH 46 24 pAyI dAyo 54 7 rUdaye rudaye 4. 2 prAcinA prAcInAH 54 20 0dezanada rzana 48 86 nirdeSTam nirdiSTam 55 16 samayeSu samaye [4] 45 18/20 tadAbhi0 tadanAbhi 55 20 stokA stokAH 46 2 caturazIteraH caturazIteH nivRttia0 nivRtti0] 49 13 eva evaH (tvA jaghanyato' 4. 16 56 26 jaghanto'rena 56 30 vyava0 Nya va0 ... 5. 1924 0nAM prAThA sa bI. nAM na prA0A saMbI0 57 4 zrotaH zrota 5025 sakR. zakR0 57 6 mIlanenaM mIlanena 0 25 sati. vvA0 seti / vvAkca / 7 16 budha0 51 4 zcaturvi0 0zcaturvika 57 16 dhavyAva0 dhAvyAvara 51 .2 pratyAnA pratyAkhyAnA. 57 25 daiteya nirdaya daitayanirdaya 51 . 21 dvayayo0 drayayora0 58 10 dharmo pAya dharmo-pAya. 55 10 avayArtha avayavArtha 58 15 sadi sa.di 52 18 rAzA 58 25 za dula . zrIrAmadevagaNikRtaTIkAyutaSaDazItoM 2 12 egidiyA egidiyA 2015 ukta 2 18 pagaNe paMgaraNe 23 10 paMcediyAM paMcadiyA 4 12 meva 23 18 pattayaM patteyaM 5 5 zroNita haatir' 23 26 TaMsarNa dasaNaM 6 18 saNipaja saNNiapaja 24 13 nasagarva napuMsagara + 20 ama vA amAvA 25 1 mAgaNI mArgaNA + 26 e 25 17 cAritra caritta. / 3 ThaNa ThANa 26 7 aMmanva0 abhaba0 // 24 // 26 28 paNaNIsaM qNavIsa 1320 sajayA saMjaya 302 caritraM caritaM 16 11 teidiyaM teiMdiya 30 14 / bajhati 16 23 choo 31 24 baMjhati che bho 16 25 hAra hAraga 32 15 apramattassa bharamattasta 17 8 putvattA 33 1 satta sattA 1718 sAgaro sAgAro 33 26 adhAiNo aghAiNo 19 1 guNasthAmA 33 27 tAbhyA .. "tAbhyAM 20 / bhAkakhAya bhakkhAya 34 22-23 aniyaDhI niyaTThI aniyaTTI niyahI bhave ega puvuttA guNasthAna Page #712 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhipatrakam saptatikAbhiSaSaSThakamegranthaTipanake pRSTham paGktiH aMzuddhiH zuddhiH pRSTham paGktiH azuddhiH zuddhi 3 15 anni.| mnniH| suhum| 52 28 pamANa pramANa 8 24 3 32 52 29 dA-"sshAraka-dA-''hArakasaptakoI saptakodvarlanaM lanaM kRtvava punaH 12 11 / 2 / / 1 / / kRtvaiva" puna 53 20 sthiteSvapi sthitiSvapi 14 22871-74 / 70-78 (gAthA) 15 2-18 20087. .86 ( 53 24 // 206 / / dayaH // 206 / / (250) ) sthAna (250) 16 12 132 133 16 14.228- 2 711 (gAthAzaH) 13945 26 16 evaM evaM 55 11 bhaga bhaMga 31 5 gidiya - egidi 56 20 ko kss| ko kss| 56 27 // 29 // (363) // 26 // (365) 57 10 baMdhavivastrA baMdhavivajjA 31 22 29 57 17 ThavaNa ThevaNA 31 24 12 50 22 desaNAraNa dasaNAvaraNa 32 28 "ettau" : etto' 62 2 vinA bAvanA 33 24 vigala 3) vigala (3) 4 6 bA mo. pA. apa. 65 1 neSumoha neSu moha 35 5 do do do do baMdha. 67 8 kelINa kevaloma 38 15 ThavaNI "ThavaNI 60 31 pratI 42 23 cUrNikAra cUrNikAraiH 69 23. jo 43 / paJcama paJca. 72 10 // 384 // (44) 1384 // 45) 43 23 kyA saMzya 441) 43 31 muhuttA muhUrtA 72 12 // 38 // (45) // 34 // [442) 44 14 27 37 45 3 28 73 3 uThivA vaizvika 1 220 240 73 14 nake) maMtro ke) iMgatIsa natra 48 7 jANA vIsaM bheyA 3 NAM ThANI 48 18 notirio (504) bhanI 131 13617 46 11 causato caursatA 73 16 terasa tIse 50 / cauviyANa caribiyANaM 75 49 4906 80 // (563) // 40 // 563) 275 8. (564) // 41 // (564) pratI jo [442] % Page #713 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10) zuddhipatrakam sUkSmArthavicArasAraprakaraNaTippanake pRSTham raktaH azuddhiH zuddhiH pRSTham paktiH azaddhiH zuddhiH 3 1 prarUpam prarupaNama / 39 24 ora liya moraliya . 3 8 paccaskhA paJcakkhANA 40 27 goyA panja goyApaja. .3 14 gadha gaMdha 41 2 vuDho vuddddo| 5 . ta jahA taM jahA 42 2 pae / paesA 8 4 veiya veiyaM 43 31 SaTa SaTa 88 samave saMbhave 44 7 104 105 10 22 vivajai. vi vajaha 45 10 0logAsa logAgAmA 10 28 garamavayiM NAbhaviyaM 45 21 "takAThi" "takAyaThi" . 12 5 pajatago pAjattago. 46 2 .pariyaDI pariyaTro 47 23 0nni| eka 0Ni ekake0 . 14 16 vAtaM vAtaM 47 23 ThANe teNa tthaanne| teNa / 16 7 niriyapu. niriyaNupu0 16 11 caurasaM cAMsaM 48 14 khetaM AgAsasuhu-khettaM-AgAsaM suhumaM 16 20 apaThama0 apaDhama makAlAo addhA0 kAlAo=addhA. 16 14 uva. khAova. 46 3 .niva .nirUva. 20 20 aviramaMmi adhirayammi 50 3 visesahiyAI [visesAhiyAI?] 21 3 dasemi daMsemi 50 22 kamma / kammara 13 .vivavakhA vivakkhA 51 25 rayapahAe rayaNamahAe 23 20 dunnhN|| 53 13-14 tattiapamANaM (tao parao) 23 22 pannerasa pannAsa aNavadriyapallaM [tattiapamANaM(?)] 24 4 igasadvisika igasadvivIsika marittA aNavaTTiyapallaM 26 30 jAta jAtA: [bharittA ?)] 15 1 sthana sthAna 55 0 . sakhejo saMkhejjo 55 15 kAlo kAle 55 21 41 141 35 20 mArgara mAgaM; 56 3 asakha 36 1 vagaNA vargaNA 56 12 pallAcche. paNNAle0 36 22 miTha 56 13 doha doha 36 23 avAla avale. 56 24 0NataM/ta NataM/taM 38 1 sA sAra 56 26 0NaM taM / NataM/ . 1 vagaNA . vargaNA 50 11 12 151 4 dabvaggaNA rabbavaggaNA 60 5 katRkA kata kA asaMkha Page #714 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evaM MK baMdhe zuddhipatrakam sUkSmArthavicArasAraprakaraNavRttau pRSTham paGktiH azuciH zuddhiH pRSTham paGktiH azuddhiH zuddhiH 1 10/21 040 kartR0 20 14 0paca0 0paMca. 2 7 goDha gADha0 21. 5 vyattA0 vyatta. 24 2 19 thUemAvega 5 vaMca. paMca0 thUlamAveNa 25 7 hu~ti me hu~time 3 13 veraviya0 vetriya 25 14 evaM 4 3 cauviM. cauvihaM 26 25 duggaMdha duggaMdhaM 5 7 viMsu visuddhaM. 67 16 egidiga enidiyA 5 28 vAyasA0 . vAyasa0 27 16/17 baMdhati badhaMta 6 1 vAla dhAra0 0vAla dhAraka 27 21 samANu semANu 7 8 aNA0 dussaraM, aNA0 31 19 bAyarANAM bAyarANaM 2 4 asaMgu0 bhasavagu0 8 6 maNiya maNiyaM 32 21 paMcidika paMciMdi0 8 14 muro ya 50 muroyara 50 33 5 badhe 8 15 mAhAragaM dhaNaM AhAragabaMdhaNaM baMdhati paMdhati 8 25 nArAyaM vajanArAyaM nArAyaM 35 26 cAlabaha cAlaMbaI 1 36 6 mubaha muyaha 12 gaMdha, . gaMdha, 926 atara0. aMtara 2 sattaNhaya. sattaNhaNNaya. 10 18 ta 36 20 Agasa0 *AgAsa 40 16 badha. 0baMdha 10 24 niragara niraiyAra0 4. 27 vityi viriyaM 30 lAgammi logammi 41 8 disagaM disAgaM 1 bandhAnAni bandhanAni 41 18 AgAsA bhAgAsA0 AgAsa. ma 41 30 13 2.. raNagNagaM kammeNa kameNa 2. // 21 // // 20 // 14 27 ArazyaH Arabhya 42 28 niddharaNI ni0 nidadhuNDaM nidra0 14 27 gAthA ma. gAthAsa. 43 4 iMta iti 15 10 vijaya vijayA0 43 14 naguNe jaMtaguNe 15 16 taNAI ttaNAI 44 16 puNA puNA0 16 3 viuvyiya0 0viuvviyaH 45 1 kha pada vipAi 16 11 mamayaM sayaM 45 14.8yate yaMte 17 6 badhINaM baMdhINaM 46 28 yAhoMti kamA ya hoMti kmaa| 18 12 evN| |evN 47 21 0mitta mitto 20 / mAghAi0 aghAi. Page #715 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakSu kAmaNaM vRttI asaMyama0 .. bhasaM0 sarvAH / addhipatrakA prathame pariziSTe pRSTham paktiH azuddhiH zuddhiH pRSTham paGktiH azuddhiH 1 3 yantrakAni yantrakANi 14 dvika dvika prathamAH 4 hai 4 amavya abhavyaH 3 8 prathamA:4 hai . kAmaM kArma 3 15 tiya. tirya 1 12 cakSa 3 11 sAsvAdana ca dazita sAsvAdanaM ca darzitaM / 15 zaSa. zeSa02 4 3 sakhyA gA hai 18 sajva saMca 4 18-21 duvidha dvividha , 30 kArmaNa 4 21 asa asaM 11 5 vRtau" 4 25 'bhiprAyaNe abhiprAyeNe 11 8 azubhA. azumA: 6/07-24/22asA 12 7 asayamaH 7 24 sarvA 12 16 sarvA sarvAH 5 6 bhaNaMta ananta 15 1 dazi . darzi 8 -5 bhaNanta mananta 5 13 sarvAlpA sarvAlpAH 16 2 samavitAH saMbhavitAH hai 2 kaSAya kaSAyaH asamaSitAH asaMbhaSitAH / 2 sarvA sarvAH 16 15 'mara dvitIye pariziSTe 2 8 sammae samae / 61 12 varimaM .0carimaM 10 0Sayayo vayavo 65 26 prato pratI 25 9 sIlasa solasa 66 28 "api- "apa16 1 vAkhyoH 66 31 'ti , sti 28 20 mansa0 mavvasa0 74 16 86 amI 88 31 17 sattaTra0 86-88 asI sattaTTa 36 28 // 8 // 1159 // 80 19 neha0 . 40 22 niyahi niyaTTi 1 27 budhu. baMdhu 42 18 pradazitaH pradarzitaH 83 4 // 7 // // 72 // 4. 5 // 4 // 4 // // 42 // 4 // 3 22 jAM 47 29 coyalaM coyAlaM 48 26 prastake : pustake 4 4 4aa 46 31 syapi 4 28 // 51 // // 35 // 51 // 52 25 kamo / 7 16 bAhahavA0 bAhavA0 5 14 samlyA0 sakhyA. 5 13 // 18 // // 7 // 98. vAkhyo jasaM M2007 ityapi kramo . Page #716 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratIyaprAcyatatvaprakAzanasamiti-piMDavADA. [rAjasthAna] taraphathI prakAzita thanArUM karmasAhitya Wan (1) khavagaseDhI (kSapakazreNI) mudritaM kiMmata ru. 21, (2) upazamanAkaraNa (3) baMdhavihANaM (mahAzAstra) ** prathamakhaMDa prakRtibaMdha : (payatibaMdho) rAjasaMskaraNa rAjAdhi0 bhA01 mUlapayaDibadho (mudrita) ru. 30. ru. 40 bhA0 2 uttara ,,, (mudrita) ru. 25 ru. 30 bhA0 3,,, (sthaanprruupnnaa)| bhA0 4, ( ...) bhA0 5,,,, (bhUyaskArAdibaMdhaH) * dvitiyakhaMDa sthitibaMdhaH (ThibaMdho) bhA0 1 mUlapayaDiThiibaMdho (mudrita) ru. 21. bhA0 2 uttara, (mudrita) rAjA. ru. 25 rAjAdhi. ru. 30. bhA0 3, bhUyaskArAdibaMdhaH (presamAM) * tRtIya rasabandhaH (rasabandho) sAdhA-saMskaraNa' rAjasaM bhA0 1 mUlapayaDirasabaMdho (mudrita) ru. 25 bhA0 2 uttara , , (mudrita) ru. 25, ru. 30 bhA0 3,,,, (bhUyaskArAdibandhaH) (presamAM) * caturthakhaMDa pradezabandhaH (paesabandho) rAjAdhi. bhA0 1 mUlapayaDipaesabaMdho (mudrita) ru. 25 rU. 30 bhA02 uttara (1) (mudrita) ru. 30 ru. 4 bhA0 3,, , ,, (2) (mudrita) ru. 30 ru. 4. zrI zivazarmasUrIzvarapraNitaM bandhazatakam (mudrita) pustaka ru. 14 prata catvAraH prAcInAH karmagranthAH (mudrita) rAja. ru. 25 rAjAdhi. rU. 35 . , (saptatikAdisaha) (mudrita) rU. 40, rU. 55 saptatikA tathA sUkSmArtha-vicArasAraprakaraNam ru. 20 saptatikAbhidhaH 5SThaH karmagranthaH SaDazItinAmA caturthaH karmagranthaH sUkSmArtha-vicArasAraprakaraNam AvaraNa dIpaka prinTarI * ahamadAbAda-1 rAja. ma