Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra // anaMtalabdhinidhAna zrI gautamasvAmine namaH / / // yoganiSTha AcArya zrImad buddhisAgarasUrIzvarebhyo namaH // // kobAtIrthamaMDana zrI mahAvIrasvAmine namaH // AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira Websiet : www.kobatirth.org Email: Kendra@kobatirth.org www.kobatirth.org punitapreraNA va AzIrvAda rASTrasaMta zrutoddhAraka AcAryadeva zrImat padmasAgarasUrIzvarajI ma. sA. zrI jaina mudrita graMtha skeniMga prakalpa graMthAMka : 1 mahAvIra zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara - zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara-382007 (gujarAta) (079) 23276252, 23276204 pheksa: 23276249 jaina / / gaNadhara bhagavaMta zrI sudharmAsvAmine namaH / / // cAritracUDAmaNi AcArya zrImad kailAsasAgarasUrIzvarebhyo namaH / / amRtaM ArAdhanA tu kendra kobA vidyA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Wan zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira traNa baMgalA, Tolakanagara parivAra DAiniMga haoNla kI galI meM pAlaDI, ahamadAbAda - 380007 (079) 26582355
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra A. zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara P14448 www.kobatirth.org zrImanmalayagirisUri viracitavivaraNayuta niryukti-bhASyasametam // zrI vyavahArasUtram // bhAga-4 - uddeza 6-7 suniniHpUrva mAtra kamaramAna para to ke bhAva samA vidyate yi tazramAH setimAnasa a jana virutidAya dhamma rAtaspR pada nAla durgAdhAvite saMpAdakaH AcArya vijaya municandrasUriH For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 5.pU AcAryadevazrI OMkAsUrIzvarajI mahArAjAnA kara kamaLamAM samarpita www. kobatirth.org 7 5.pU AcAryadevazrI bhadrasUrIzvarajI mahArAjAnA kara kamaLamAM samarpita For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 ArAdhanArata 5.pU. munirAjazrI jinacandravijayajI ma.sA.nA kara karamaLamAM samarpita
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // zrIzadvezvarapArthanAthAya namaH // zrIsiddhi vinaya bhadra janaka-vilAsa-OMkAra jinacandra-sadgurubhyo namaH ___ A. zrIOMkArasUrijJAnamaMdira graMthAvalI - 50/1 zrImanmalayagirisUri viracitavivaraNayuta niyukti-bhASyasametam zrI vyavahArasUtram - bhAga 4 (uddezaH 6-7) AgamaprabhAkara munizrI puNyavijayajI sajIkRta sAmagrIsahAyena saMpAdakaH AcArya vijaya municandrasUriH sahAyakaH muni divyaratnavijayaH prakAzaka AcAryazrI OMkArasUrijJAnamaMdira, subhASacoka, gopIpurA, sUrata. For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Vyavahara Sootram part -4 Editor Ac. Munichandrasoori prathama saMskaraNa vi. saM. 2066, I. sa. 2010 nakala : 250 vyavahArasUtram prAptisthAna AcArya zrIOMkArasUrijJAnamaMdira AcArya zrIOMkArasUrigurumaMdira AcArya zrI OMkArasUriArAdhanAbhavana vAvapathakanI vADI, subhASacoka, gopIpurA, sUrata. dazAporavADa sosAyaTI, phona : 9824152727 pAlaDI cArarastA, amadAvAda-7 E-Mali : omkarsuri@rediffmail.com phona : (079) 26586293 mehta_sevantilal@yahoo.co.in vijayabhadraceriTebala TrasTa pArzvabhaktinagara, nezanala hAIve 14, bhIlaDIyAjI ji. banAsakAMThA. pIna-385535. phona : 02744-233129, 234129 mudraka :kirITa grAphiksa 209. AnaMda zopIMga senTara, ratanapola, golavADa, ahamadAbAda-21 kona / 5//149001 For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakAzananA lAbhArthI vyavahArasUtram suvizAlagacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya. rAmacandra - bhadraMkara - kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna vardhamAnataponidhi 100 + 60 oLInA ArAdhaka pU. gaNivaryazrI nayabhadra vi.ma.sA.nI preraNAthI zrI devakInagara jaina saMgha borIvalI vesTa muMbaI. zrI vardhamAnabhakti je.mU. IrAnIvADI jena saMgha kAMdIvalI, (vesTa) muMbaI. zrI dharmavardhaka zve.mU.pU. jaina saMgha madhupArka kArTararoDa naM. 1 borIvalI isTa muMbaI Adie jJAnadravyamAMthI suMdara lAbha lIdho che. anumodanA...anumodanA....anumodanA.... For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI prakAzakIya vyavahArasUtram pU.A.bha. zrIaraviMdasUri ma.sA. ane pU.A.bha.zrI yazovijayasUri ma.sA.nA AzIrvAda ane ! mArgadarzana pUrvaka A graMthamALAmAM navA navA graMtho pragaTa thatA rahe che. vyavahArasUtra niyukti-bhAgya ane pU.A.zrI malayagirisUri ma.sA.nI TIkA sAthe ghaNAM varSo bAda pragaTa thaI rahyuM che. tADapatrIya vagere vividha pratA ane AgamaprabhAkara munizrI puNyavijayajI ma.sA.e taiyAra karAvela sAmagrInA AdhAre pU.A.bha. zrImunicandrasUri ma.sA.e saMzodhana-saMpAdana kArya karyuM che. vyavahArasUtra chedagraMtha che. sAdhu-sAdhvIjInA prAyazcitta vagere viSayo AmAM AvatA hovAthI enuM vAMcana-paThana adhikAra prApta munio ja guru AjJA mujaba karI zake. graMtha ghaNo vizALa hovAthI e cha bhAgomAM bahAra paDe che. vihAramAM vAMcana karatAM pU. muni bhagavaMtonI jarUriyAtane dhyAnamAM laI pratAkAre paNa thoDI nakalo prakAzita thaI rahI che. mA-4 prazakiiy For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram C1 A ati mahattvanA saMghanuM sArI rIte saMzodhana thAya e mATe saMpAdaka AcAryazrIe judA judA vidvAna AcArya bhagavato Adine vinaMtI karI hatI. sadbhAgye vividha vidvAnoe A graMthane AtmIyabhAve tapAsI Apyo che. pU.A.bha.zrI rAjazekharasUri ma.sA. (pU. A.bha.zrI rAmacandrasUri ma sA samudAya), pU. A.bha. zrI kulacandrasUri ma.sA., pU.A.zrI puNyaratnasUri ma.sA., pU. zrI yazoratnasUri ma.sA. (pU. A.zrI bhuvanabhAnusUri ma.sA. samudAya), pa. mukticandra vi. gaNI., pa. municandra vi. gaNI (pU.A.bha.zrI kalApUrNasUri ma.sA. samudAya) Adie graMtha saMzodhanamAM sahakAra Apyo che. Ama aneka vidvAnonA sahakArathI saMzodhita thatAM A AgamagraMthane prakAzana karatAM ame gaurava anubhavIe chIe. aneka saMghoe zAnadravyamAMthI prakAzanano lAbha lIdho che. te badhAnA amo AbhArI chIe. lI. TrasTIgaNa, A.kArasUri ArAdhanA bhavana. ma -4 praznakiiy ////////////// For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saMpAdakIya vyavahArasUtra(saTIka)nA A bIjA bhAgamAM vyavahArasUtrano prathama udeza enA uparanI niyuktibhASya gAthA. 183 thI 963 ane tenA uparanI A. zrI malayagirisUri mahArAje racelI TIkA vagere prasiddha thaI rahyo che. saMpAdana mATe upayukta hastalikhita prato vagereno paricaya ane graMtha-graMthakAra viSeno saMkSipta paricaya vagere prathama bhAganA saMpAdakIyamAM ApavAmAM AvyA che. jijJAsuoe tyAMthI joI levA vinaMtI. traNasvIkAra prastA vyavahAranA saMzodhanamAM pATha zuddhIkaraNa vageremAM jeoe AtmIyabhAve sahAya karI - bhAga-4 saMpAdakIya pU. A. bha. rAjazekharasUri ma.sA., A.zrI kulacandrasUri ma.sA., A. zrI puNyaratnasUri ma.sA. A.zrI. yazoratnasUri ma.sA., pa. zrI mukticandravi. gaNI, 5. zrI municavi. gaNI AdinA ame khUba khUba RNI chIe. AbhAra. lI. pU. A.bha.zrI bhadrasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSyaratna pU. munirAjazrI jinacandravijaya ma.sA.nA vinaya A. vijaya municandrasUri. For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram 7 **************** www. kobatirth.org vizeSa sUcanA pothI AkAre pragaTa thatAM A graMthamAM pustaka AkAranA eka pejanuM meTara be pejamAM levAmAM AvyuM che. eTale anukramaNikA vageremAM peja naMbara banne saMskaraNamAM samAna rahe te mATe pothImAM peja naMbara A - B e pramANe ApyA che. eTale pustakanuM peja 2= pothInuM peja 2A - 2B samajavuM. pariziSTomAM jyAM paMkti naMbara darzAvyA che. te pothInA A - B bAjumAM saLaMga paMkti naMbara gaNavAthI maLI raheze. jema ke avataraNasUcimAM 'tRstro'vAt' pRSTha 6 paMkti 2mAM che te pothImAM 6A bAjumAM che 'zabdaprathA' pRSTha 6 paMkti 18mAM batAvela che te FB bAjumAM che. For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAga-4 7
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram 8 //////// *** gAthA 2427-28 2429. 2430-32 2433-41 2442-53 2454... 2455-9 2460-63 2464-69 sUtra 1............. www. kobatirth.org viSayAnukramaH bhAga-4 uddeza : 6 viSayaH jJAtavidhigamanasAmAcArI * jJAtavidhau gamanakAraNAni jJAtavidhibhedAH .. jJAtavidhigamane doSAH . sadRSyantaM doSanirUpaNam. doSavizeSA: . jJAtavidhau prAyazcittam.. svajanagRhe bhikSAgrahaNe agrahaNe doSAH . glAnAdikAraNe jJAtavidhau gamanam yatanA ca. . jJAtavidhau gamanayogyasya parIkSA.... For Private And Personal Use Only peja Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1047-1048 1048 1049 1049 . 1050-1052 1052-1055 1055 1055-1057 1057 1058 bhAga-4 viSayA nukrama co 8
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram ........... gAthA viSayaH peja 2470...............................gamanavidhiH .................................. ...............................1059 2476-84. jJAtavidhau bhikSAcaryAvidhiH .. ... 1061-1063 2485-89......................... glAnacikitsAvidhiH ........................................ 1064-1065 2490-3 .............. jJAtavidhau AbhavanavidhiH ........... 1065-1066 2494-8................... jJAtavidhigamanakAraNAni yatanA ca... ............ .............1066-7 .................. sUtra 2.......... AcAryopAdhyAyayoH paJca atizayAH ............................ 2502-20 ............. ........ vasaterantaH pAdaprasphoTana-pramArjanAtizayaH .......... .............1067-1075 2502-4 ............. ... pAdaprasphoTanavidhiH . .. 1068-1070 2505-09 ..... pAdapramArjanavidhiH .............................................." 1070-1071 2510-11............... AcAryasya bahirgamanakAraNAni............. ........... 1072 2512-7............... ....... AcAryasya bahi: pratIkSaNe doSAH ............... .............1072-1074 2518-20............ ........ bhikSoH bahiH pratIkSaNe doSAbhAvaH ............ .............1075 2521............................... ........ kAraNe bhikSorapi apratIkSaNam..... ........1075 2522-46.. ....... vasateranta: uccArAdikaraNAtizayaH ........ ..........1076-1084 bhAga-4 viSayAnukrama For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram ....... gAthA viSayaH 2522-33 AcAryasya bahiH sthaNDilabhUmau gamane doSAH ..... 2534-7....................." lokottarikavinayasya zreSThatvam ...... 2538-39 ............ bahi: sthaNDilabhUmau gamane yatanA ............... 2540-44 ............ AcAryasya rakSaNe udAharaNam ........... 2545............. .. AcAryarakSaNe zuzrUSaNe guNAH ........... 2546........................." vaiyAvRttyakaraNe svAtantryam 3..... 2547-8 AcAryasya atizAyiprabhutvam. 2549-51 ............. AcAryasya bhikSArthamanaTanam . ........ 2552-84 .......... bhikSArthamaTane doSA: ............... 2580............ ..bhikSArthamanaTane guNA: .......... 2584-86 .............. bhikSArthaM gate yatanA. 2587-97 ........................ AcAryasya atizaye udAharaNAdiH............... 2598-2608................. bhikSATanaprayojanAni AcAryasya 2609-12 .... vaiyAvRttye nirjarA ........ 2613-17.... .... bhAvAnusAraM nirjarA. peja 1076-1080 ............1080-1082 .1082 ............1083-1084 ............1084 .1084 1084-1085 ............1085-1086 ........... 1086-1096 ..........1094 ............1096 ............1097-1099 ............1100-1103 / ............1104-1105 ............1105-1106 ..... bhAga-4 viSayAnukrama 10 For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir peja zrI vyavahArasUtram gAthA viSayaH 2618............ tripRSThodAharaNam ............ 1106-1107 2619-22 .......... nirjaNyA balavattAdiH ........... 1107-1108 2623..... ....... sUtrA-'rtha-tadubhayAnAM kramazaH prAbalyam . .........1108 2624-28 arthavAcanAcAryeNa abhyutthAnaM na kAryam ..... 1108-1110 2630-39............. abhyutthAne vyAkSepatAdidoSAH 1110-1114 2640-45 ............... abhyutthAnasya kAraNatrayam 1114-1115 2646-47 .......... ...... vAcanAcAryasya sevAyAM dRSyantaH ............. ..... 1115-1116 2648................ sevAnirapekSasya daNDa: ........... .... 1116 2649-53 ..................... sevAkaraNe lAbha: ............... ... 1116-1118 2654-55 ..... AcAryasya anye paJca atizayAH ......... .......... 1118 2656.............. utkRSTe bhaktapAne 1-2............. 1118 2656-8........................... upadhidhAvanam - 3....................................................1118-1119 2659-61 prazaMsanam 4............... ..1119 2662-63 .................... . hasta-pAdAdi prakSAlanam 3. 1120 2664-72... .. atizayAnAM paribhogA'paribhoge Aryasamudra | bhAga-4 viSayAnukrama For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir peja ......... zrI vyavahArasUtram ............. 12 1124 ....... ............. gAthA viSayaH ........ AryamaGgadRSTayAntaH .............. 1120-1122 2672-6.. pRthagvasatau vasane doSA:....... 1122-1124 2677-84 ............. AcArya-gaNAvacchedakayoH pRthagvasane prayojanAdiH ................ 1124-1126 2678................... parvasya vyAkhyA .............. ................ 2678-9 ................ vidyAgrahaNakAlaH ....................... 1124 2680-84 .................. ....... mahAprANadhyAnakAlAdiH ................ 1125-1126 .................. sUtra 3..........gaNAvacchedakasya dvI atizayau .....................................1126 2685-87 ................. kAraNe bhikSorapi paJca atizayA:.... ........... 1126-1127 ................. sUtra 4 ......... akRtazrutAnAM ekatravAse prAyazcittam ............. 2688................ AcArakalpadharanizrAyAM vasanAnujJA. ............ 1127 2689...................... gItArthanizrAyAM lAbhaH .......... ............. 1128 2690-2704 .................... akRtazrutAnAM pRthagvAse doSAH ............. ............. 1128-1132 ................. sUtra 5 .......... akRtazrutAnAM kAraNe pRthagvAse yatanA .......................... 1133 2707-9.............. .sthAnAbhAve pRthagvAse tRtIyadivase 1127 bhAga-4 .......... viSayA nukrama For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram 13 //////////// gAthA 2710-13 2714- 24 2726-8 2728-37 2738-44 2745-6 2747-8 2749-58 2761 2762 2763-4 2764-8 sUtra 6 sUtra 7 www. kobatirth.org viSayaH gItArthena saha saMvasanam . . hastazatAntare vasatau yatanA.. . bhikSAbhAve pRthagvAse sAmAcArI . bahuzrutasyApi ekAkIvAsaniSedhaH . ekAkIvAse prAyazcittaM doSAzca. . apRthagvAse guNAH * pRthagvasataH zubhAzubhamanaH pariNAmAdiH sadRSTAntaH . asaMkhyalezyAsthAnAni . vizuddhabhAvasya phalam ... . ekAkivAse doSAH . kAraNe yatanApUrvakam ekAkIvAsaH jAgaraNayatanAsAmAcArI . ekAkivasanakAraNAni tvagdoSaprakArA: saMkrAmakAdiH . , trisraH sArA: For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir peja . 1134-1135 .1135-1136 1136-1139 1139-1140 1140-1141 1141-1143 . 1143 - 1145 1145 - 1146 1146 1147-1150 1150 1151 . 1151 1151 1151 - 1153 * bhAga-4 viSayA nukrama 13
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram gAthA viSayaH peja 2769-82 .... ....... saMkrAmakatvagdoSe yatanA... 1153-1157 .................. sUtra 8-9...... ekAntavAse vedodayadoSAH ...... ............1157 2784-92 ....................... pratisevAprAyazcittAdiH.......... 1158-1161 .................. sUtra 10 ........ ekAkInirgranthyA gaNapraveze vidhi: 1161 2795-2805 .............. ekAkibhavanakAraNAni 1162-1165 2803-11 .................. nirgranthyA gaNapraveze vidhiH ........ 1165-1167 .................. sUtra 11........ nirgranthagaNapraveze vidhi: .............. 1167 2812-13 .................... .. nirgranthagaNapraveze atidezaH ............1168 // SaSThaH uddezaH sNpuurnn|| uddeza : 7 ................. sUtra 1.............. anyagaNAdAgatAyA nirgranthyAH pravezaniSedhakAraNAdiH . 1169 2815-17............. gaNAt nirgatya pArzvasthena tiSThatyAH upadezAdiH ...... 1170 2818.............................. caityasArAkArikAyAH nirgranthyA gaNanayane vidhiH ..... 1171 2819-27........................... bahumUlyavastrAdidhAraNe doSAH prAyazcittaM daNDazca ...... 1171-73 bhAga-4 viSayAnukrama .......... For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSayaH ....... zrI vyavahArasUtram 15 gAthA 2828-37.............. pravrajyArthamAgatAnAM yogyA'yogyatAnirNayArthaM ........... gurupArzve nayanam .. ...........1173-76 2829......................... ayogyasya pravrajyAyAM hetuH ........................... 1174 / / 2838-40............ AcAryakRtA parIkSAyatanAdiH ............................. 1176-77 2841-42..... ......... dUtyAdi kaitavakaraNam .. ................................ 1177 2843-45........... ............ siddhaputrikAyA vastraharaNapravRttiH vastraprakArAzca ....... 1177-78 .................. sUtra 2.............. anyagaNAdAgatAyA nirgranthyAH praveze sAmAcArI ....... 1178 2859-57............... .......... ... anyagaNAt svagaNapravezavidhiH .......................... 1179-82 ............... sUtra 3.............. parokSe visambhogakaraNe niSedhaH .............. ............ 1182 2860-74........................... parokSavisambhoge doSAH .................................... 1183-88 2871............ .......... .. prAghUrNakAdibhiH pRcchA kAryA ........................ 2875........................" pratyakSaM visambhogavidhiH .................................. 1188 2876-79............ .......... visambhogayogyAH ........ .......... ........... 1188-89 2880.............. .......... ayogyena saha vyavahAre prAyazcitam .................... 1189 bhAga-4 viSayAnukrama 1187 For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir peja zrI vyavahArasUtram gAthA viSayaH 2883-87....................... videzasthena saha parIkSya vyavahArakaraNam .............. 1190-92 2888-91 ....................... AryasuhastitaH parIkSya Alocya bhojanAdiH......... 1192-93 2892-95 ........................... svadezasthe bhojanAdau yatanA .............................. 1193-94 2896-2900 ....................... prAghUrNakasAmAcArI .......................................... 1195-96 ................. sUtra 4............. nirgranthInAM pratyakSaM visambhogakaraNaniSedhaH ............ 1196 / 2903-08.......... ........... pratyakSaM visambhoge doSAH ......... ............1197-99 ................. sUtra 5-6..........AtmArthaM pravrAjanAniSedhaH anyArthaM pravrAjanAnujJA ...... 1199 2910-14....... ............ ..AtmArthaM pravrAjane doSAH. ...........1200-01 2915.......................... yateH svajanamahilApravrAjane hetavaH...................... 1201 2916-21............. ............ svajanamahilApravrAjane yatanA .. .1202-04 2922-30............... ........... dIkSArthyAH dravyAditulanA:............... ............ 1204-07 ................. sUtra 8.............. digbandhasAmAcArI ........................ ............ 1207 ............... sUtra 9-10........ vikRSTa digbandhasAmAcArI .............. ............ 1208 2936-47........ kSetravikRSTasya digbandhe doSAH ............1209-12 bhAga-4 viSayAnukrama 16 For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram 17 ////////// gAthA 2948-52 2953 2954-58 2960-61 2962-63 2964-68 2969-72 2973-86 2987-89 2990-93 sUtra 11 sUtra 12 www. kobatirth.org viSayaH . bhavavikRSTe doSAH . nirgranthasya vikRSTe digbandhe doSAH . vikRSTe digbandhe yatanA . . zramaNAnAM dUrastha kalahasya upazamananiSedhaH . kalahotpattikAraNAni . anupazAmitakalahena zramaNena saha . vyavahArakaraNe prAyazcitam . kalahakAriNaH praveza niSedhasUcanAyAM . doSAH prAyazcitam . . sandezakathanavidhiH . kalahopazamanavidhiH . zramaNInAM dUrasthakalahopazamanAnujJA. . kalahanimittAni . kalahazamanavidhiH For Private And Personal Use Only peja 1212-13 1214 1214-15 1215 1216 1217 1217-18 1218-19 1219-23 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1223 1223 1224-25 bhAga-4 viSayA nukrama 17
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir peja zrI vyavahArasUtram 18 gAthA viSayaH ................. sUtra 13............ vyatikRSTe kAle svAdhyAyakaraNauddezananiSedhaH ....... 1225 2995.................................. vikRSTe svAdhyAyAdau karaNe prAyazcittam ............... 1225 2996................................. stuti-stavavyAkhyA ......................................... 1226 2997-6... ............ vyatikRSTe kAle uddizataH doSAH ...................... 1226-28 3002-6.............................jinavANIguNAH ..............................................1227-8 3008-11............ dravya-bhAvaviSodAharaNam ................................... 1229-30 3013. ............uddezakaraNe guNAH ................ ............ 1230 3014-17..... svAdhyAyakaraNakAlaH ....................................... 1230-31 3018........................... anajJAvidhiH ................................................ 1232 3019-20.............. parapakSe'pi anujJAkaraNe lAbhAH .............. ............ 1232 3021...................... ............ vikRSTe kAle svAdhyAye doSA: ............. ............ 1233 3022-23 ............. ............ apavAde vikRSTe svAdhyAyAnujJA ........... ............ 1233 3024............. ............vikRSTe svAdhyAye yatanA.... ............ 1234 ............... sUtra 14............ zramaNInAM vikRSTe svAdhyAyAnujJA .... bhAga-4 ......... viSayAnukrama 18 1234 For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram 19 ////////// gAthA 3027 3028-33 3034-35 3036-39 3040-53 3054 3055-56 3057-60 3061-66 3067-79 3081 3082 sUtra 15. sUtra 16 www. kobatirth.org viSayaH * pravartinyA abhAve nirgrantho vAcayet . vAcanAyA anivAryatA . aprazastabhAvena vAcanAyAM doSAH . pravAcikAyA abhAve zramaNasya vAcanAyAM maryAdA saMvijJatvA' saMvijJatvaparIkSA... asaMvijJAnAM saMvijJamadhye sthAnam.. . asaMvijJamadhye sthApane prAyazcitam . mahattarikAsvarUpam.. . saMyatIvAcanAyAM vidhiH. .. saMyatIvAcanAyAM dravyAdiyatanAH . asvAdhyAyike svAdhyAyaniSedhaH . svAdhyAyike svAdhyAyakaraNopadezaH asvAdhyAyikasvarUpam. . parasamuttham paJcaprakAram... For Private And Personal Use Only peja 1234-35 1235-36 1236 .... 1236-37 1237-41 1241 1242 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1242-43 1243-44 1244-47 1248 1248 1248 1248 ////////////////////////////////// bhAga-4 viSayA nukrama 19
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir peja zrI ............asta .............saya vyavahArasUtram 20 gAthA viSayaH 3083-89............. asvAdhyAyike udAharaNadvayam ........................... 1249-56 3090-93........... saMyamaghAti asvAdhyAyikam-1............ ............1251-52 3094-96.............. ........... ...autpAtikam asvAdhyAyikam - 2 .................. 1253 3096.................... ............. .caitrIkAyorksagaprayojanam ........ ............. 1253 3097-3104...................... .sadevam asvAdhyAyikam - 3.......................... 1254-57 3105-10........................... .vyudgrahajam asvAdhyAyikam - 4..................... 1257-59 3111-32 ........................zArIrikam asvAdhyAyikam - 5............. 1259-67 3112-23 ........................ .............tairazcaM zArIrikam ............................... ............. 1260-64 3124-32... ............. mAnuSaM zArIrikam .................... ........... 1264-67 3133-35 .............svAdhyAyajJAnArthaM kAlagrahaNam. ............ 1267-68 3136-94...........................kAlagrahaNavidhiH ... ...................................... 1286-85 3136................. ............ 24 bhUmipratyupekSaNam ................ 1268 3161-66.............. kAlavadhasthAnAni.... 1276-67 3181-87.............. ............ kAlasaMkhyAvicAraH ............... 1281-83 bhAga-4 viSayAnukrama 20 For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSayaH zrI ........... vyavahArasUtram gAthA peja 2195-19........................... svAdhyAyaprasthApanAvASA ................................... 618 3297-99.......... svAdhyAyakAla: .............. 1286-87 3200.. ........ asvAdhyAye svAdhyAyakaraNe doSAH............ 1286 3201.............. ......... apavAde asvAdhyAye svAdhyAyaH ...........1286-87 ................. sUtra 17............ AtmasamutthAsvAdhyAyike vidhiH. ........... 1287 3203.... ......... AtmasamutthAsvAdhyAyasvarUpam .... ...........1287 3204-13 ........................... Atmasamutthe yatanApUrvaka vAcanA ....................... 1288-90 3214-18............... ........ asvAdhyAye svAdhyAyakaraNe doSA:.. ........... 1290-91 3215.............. ... rAgadveSamohakAraNe viparyayaH............. ................. sUtra 18-19......AcAryopAdhyAyapadapradAnakAla: ............ ........... 1291 3222................................. tripaJcavarSaparyAyasya zramaNasya upAdhyAyAcAryasaGgraha: 30-60 varSaparyAyaparyantaH zramaNyA: ......... 1292 ........ upAdhyAyAcAryayoH saGgahaH............. ...............................1292 3323........... zramaNyAH trisaMgraha-dvisaMgrahArhatvAdiH ................... 1292-93 bhAga-4 ....... 1290 viSayAnukrama ........... ........... For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI ......... vyavahArasUtram gAthA viSayaH peja 3226-32.............. zramaNyAH saMgrahAvazyakatA.................................1293-95 3229-32........................... puruSapradhAnatA sadRSTAntA ..................................1294-95 ................. sUtra 20............ bhikSumaraNe vidhiH ........................... ............1295 3235-59 ...........................anekeSu bhikSuSu pariSThApanavidhiH ................. 1296-1304 3240-44 ........................... sthaNDilA'prekSaNe prAyazcittam doSAzca .................. 1298-99 3260-65 ......................... stokabhikSuSu pariSThApanavidhiH .......................... 1304-06 3266-67............ apariSThApane paraliGgakaraNe doSAH ......... ............ 1306-07 3268-78 ........................ ekAkina: pariSThApane vidhiH ................ 1307-10 3279-80........... ............ pathi pariSThApanavidhiH ............ ..........1310 3281-84........................... apariSThApane doSAH ......................................... 1311-12 3285-86.............. ........... .paraliGgakaraNasAmAcArI ............................... 1312-13 3287-88.......... kAlagatasya upadhigrahaNavidhiH ....................... 1313 ................. sUtra 21-22...... upAzrayo'vakrayAya datte vikrIte vA sAmAcArI...... 1313-14 3290-99..... ............ bhATakena dattAyAM zAlAdau vasane prAyazcittam, doSAH 1314-17 ........... bhAga-4 viSayAnukrama 22 For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram 23 ////////// *** gAthA 3300-5 3306-16 3317-22 3324-28 3330-33 3335-37 3338-61 sUtra 23 sUtra 24.. www. kobatirth.org viSayaH . kAraNe'vakrayazAlAdau vasane yatanA . zAlAtaH niSkAzane sAmAcArI . paDAlIgalane vidhiH . avagrahayAcanAvidhiH prabhu-prabhusandiSTasya anujJApanA. . mArge'pi avagrahayAcanA. . adhvani avagrahayAcanA sUtra 25 - 26...... rAjaparAvartanAdau avagrahasAmAcArI. . nirvivAde vaMzaparaMparAgate parivartane vidhiH . vivAdagrastaparivartane vidhiH // saptamaH uddezaH saMpUrNaH // For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir peja 1317-19 . 3319-22 1322-24 1324 1325-26 1326 1326-27 1328 1329 1329-36 *** bhAga-4 viSayA nukrama 23
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram 24 bhAga 1 2 3 4 6 www.kobatirth.org vyavahArasUtragranthasya vibhAgavyavasthA bhASyagAthATIkAsahitA gAthA 1 - 182 gAthA 183-963 gAthA 964 - 1710 gAthA 1711-2813 gAthA 2814-3809 gAthA 3810-4675 granthaH pIThikA uddeza 1 uddeza 2-3 uddeza 4-5-6 uddeza 7-8-9 uddeza 10 For Private And Personal Use Only pRSTha 1 - 108 109-512 513-792 793-1168 1169-1484 1485- 1725 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ////// bhAga-4 viSayA nukrama 24
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // zrIzadvezvarapArzvanAthAya namaH // zrIsiddhi-vinaya-bhadra-janaka-vilAsa-OMkAra-jinacandra-sadgurubhyo namaH zrImanmalayagirisUri viracitavivaraNayuta niyukti-bhASyasametam zrI vyavahArasUtram bhAga 4 For Private And Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1047 (A) ////////////////////////////////// www.kobatirth.org // OM namo jinAya // OM namo vItarAgAya // // ahaM namaH // zrImanmalayagiriviracitavivaraNayutaniryukti-bhASyasametam zrI vyavahArasUtram // SaSTha uddezakaH // For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtra 1 gAthA | 2427-2431 jJAtavidhi gamana sAmAcArI 1047 (A)
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAkhyAtaH paJcama uddezakaH / samprati SaSTho vyAkhyeyaH / zrI vyavahAra tasyedamAdisUtramsUtram sUtram- bhikkhU ya icchejjA nAyavihiM ettae, no se kappai se there aNApucchittA SaSTha uddezakaH nAyavihiM ettae / kappar3a se there ApucchittA nAyavihiM ettae / therA ya se viyarejjA, 2047 ( BR evaM se kappar3a nAyavihiM ettae / therA ya se no viyarejjA, evaM se no kappaDa nAyavihiM ette| je tattha therehiM aviiNNo nAyavihiM ei, se saMtarA chee vA parihAre vaa| no se a kappai appasuyassa appAgamassa egANiyassa nAyavihiM ettae / kappar3a se je tattha bahussue babbhAgame teNa saddhiM nAyavihiM ettae / tattha [NaM ] se puvvAgamaNeNaM puvvAutte cAulodaNe pacchAutte bhiliMgasUve, kappai se cAulodaNe paDigAhettae, no se kappai bhiliMgasUve paDigAhittae / tattha se puvvAgamaNeNaM . puvvAutte bhiliMgasUve, pacchAutte cAulodaNe, kappai se bhiliMgasUve paDigAhittae, no X. . sUtra 1 gAthA 2427-2431 jJAtavidhi gamanasAmAcArI 41047 (B) 1. nAyavihaM- shyubiiNg| evamagre'pi / / 2. jaM -zyubIMga // For Private And Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir se kappai cAulodaNe pddigaahitte| tattha se puvvAgamaNeNaM do vi puvvAuttAI, kappar3a zrI se dovi paDigAhittae / tattha se puvvAgamaNeNaM do vi pacchAuttAiM no se kappai do vi vyavahArasUtram pddigaahitte| je se tattha puvvAgamaNeNaM puvvAutte se kappai paDigAhittae / je se tattha SaSTha puvvAgamaNeNaM pacchAutte no se kappai paDigAhittae // 1 // uddezakaH "bhikkhU ya icchejjA nAyavihiM ettae'' ityAdi / athAsya sUtrasya kaH sambandhaH? ityata 1048 (A) Aha cheyaNa-dAhanimittaM, maMDaliDakke va dIhagelanne / pAuggosahaheuM, nAryavihiM suttasaMbaMdho // 2427 // sarpaNa daSTaH sarpadaMzasthAnasya chedananimittaM vA dAhanimittaM vA jJAtavidhiM gantumicchati, | 20 athavA maNDalisarpaNa daSTastato dIrghaM glAnatvaM jAtaM tasmin sati prAyogyauSadhahetotividhau 0 gamanaM bhavati, tatastatpratipAdanArthameSa sUtrArambha iti sUtrasambandhaH // 2427 / / 1. dAhasamutthaM P // 2. nnaayvidhii-laa.|| sUtra 1 gAthA 2427-2431 jJAtavidhi gamanasAmAcArI 1048 (A) For Private And Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1048 (B) //////////// www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir athavA'yaM sambandhaH gelaNNamahikayaM vA, gilANaheuM imo vi AraMbho / AgADhaM ca taduttaM, sahaNIyataraM imaM hoti // 2428 // vAzabdaH prakArAntaradyotane / glAnatvamanantarasUtre 'dhikRtam / ayamapi ca sUtrA''rambho ' glAnaheturiti sUtrasambandhaH / kevalaM yadanantarasUtre uktaM glAnatvaM tadAgADham, kAlakSepA'sahanAt; idaM tvadhikRtasUtrasUcitaM sahanIyataram, jJAtavidhiM gantuM zaktatvAditi // 2428 // evamanena sambandhenA''yAtasyAsya vyAkhyA bhikSuH cazabdAd bhikSukI ca icchet 'jJAtavidhiM' svajanabhedamAgantum, tasya na kalpate * sthavirAn anApRcchya jJAtavidhimAgantum, yAvatkaraNAdevaM paripUrNaH pAThaH - 'kappati there 2 ApucchittA nAyavihiM ettae / therA ya se viyarejjA evaM se kappati nAyavihiM ettae / jaM tattha therehiM avitiNei nAyavihiM ei, se aMtarA chede vA parihAre vA' idaM prAgvat / no se kappati ityAdi, na se tasya kalpate alpazrutasyA'gItArthasya alpAgamasya bahi:zAstreSvatiparicayasyA'vidyamAnajinAgamasya ekAkino jJAtavidhimAgantuM, kalpate se tasya 0 yastatra gacche bahuzrutaH sUtrApekSayA, bahvAgamo'rthApekSayA, tena sArddhaM jJAtavidhimAgantuM tatra For Private And Personal Use Only sUtra 1 gAthA |2427-2431 jJAtavidhigamana * sAmAcArI (1048 (B)
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram 4 SaSTha uddezakaH 1049 (A) Namiti vAkyAlaGkAre, [se] tasya jJAtavidhimAgatasya pazcAdA(pUrvA)gamanena AgamanAt pazcAt (pUrva) yaH pUrvAyuktazcAulodanaH / pUrvAyukta iti kecit vyAcakSate AgamanAt pUrvaM culyAmArabdho randhanAya, apare vyAcakSate AgamanAt pUrvaM pAkAya samIhitam, etat matadvayamapyasaGgatam, Arabdhe samIhite ca punaH prakSepasambhavAt, tasmAt pUrvAyukta iti kimuktaM bhavati-AgamanAt pUrva gRhasthaiH svabhAvena radhyamAnaH (rAddhaH) sa tandulodano [kalpate / pazcAtpravRttaH] bhiliGgasUpo nAma sasnehaH sUpaH sa [na]kalpate pratigrahItum, yo'sau tatra pUrvAgamanena pUrvamAgatAH sAdhava iti hetoH pazcAdAyukta-pravRttastandulodano bhiliGgasUpo vA nAsau kalpate pratigrahItum / eSa sUtrasaGkepArthaH / atra bhASyakAro jJAtavidhipadaM vyAkhyAnayati-- ammApitisaMbaMdho, puvvaM pacchA va saMthuyA je u / eso khalu nAyavihI, NegA bheyA ya ekkakke // 2429 // mAtRdvAreNa pitRdvAreNa ca yaH sambandha eSa jJAtavidhiH / athavA ye pUrvasaMstutA |* mAtApitrAdayo ye ca pazcAt saMstutAH zvazrU-zvazurAdayaH, eSa samasto'pi jnyaatvidhiH| | ekaikasmiMzca mAtRdvAre pitRdvAre ca yadi vA pUrvasaMstute pazcAtsaMstute cAnekabhedAH / anena sUtra 1 gAthA 2427-2431 jJAtavidhi gamanasAmAcArI 10/ 1049 (A) For Private And Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 M/15 zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1049 (B) vidhizabdo bhedavAcI vyAkhyAtaH // 2429 / / adhunA niyuktivistara:nAyavihigamaNa lahugA, ANAi virAha saMjamAyAe / saMjamavirAhaNA khalu, uggamadoso tahiM hojA // 2430 // niSkAraNe vidhinApi jJAtavidhau gantuM na kalpate, yadi vidhinA'pi niSkAraNe jJAtavidhau gamanaM karoti, tarhi prAyazcittaM catvAro lghukaaH| tathA AjJAdayo doSAstathA saMyame Atmani - ca virAdhanA, tatra saMyamavirAdhanA yatastatra khalu nizcitamudgamadoSA AdhAkarmAdayo bhaveyuH // 2430 // kathamudgamadoSA bhaveyurata AhadullabhalAbhA samaNA, nIyA neheNa AhakammAdI / ciraAgayassa kujjA, uggamadosaM tu eyagaraM // 2431 // sUtra 1 gAthA 2427-2431 jJAtavidhi gamanasAmAcArI 1049 (B) For Private And Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1050 (A) //// ////////// www. kobatirth.org durlabhalAbhAH khalu zramaNAH, tathA mahatA snehenAsmAkaM vandApanAya nItA nirgatAstatazcirAdAgatasya Atmasvajanasya tasya prAghUrNakatvakaraNAyodgamadoSamAdhAkarmAdikamekataraM kuryAt // 2431 // iti saMjamammi esA, virAhaNA hoimA u AyAe / chagalaga1 seNAvati, kaluNara rayaNathAle3 ya emAdI // 2432 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iti evamamunA prakAreNa eSA antaroditA saMyame virAdhanA bhavati / Atmani virAdhanA punariyaM vakSyamANA chAgadRSTAntena senApatau mRte samAgate karuNarodane ratnasthAle ratnabhRte sthAle Dhaukite evamAdau // 2432 // tatra yathA chAgadRSTAntenAbhisamIhite senApatau mRte tasminnAgate AtmavirAdhanA bhavati 10 tathA bhAvayati jaha ranno sUyassA, maMsaM majjAraeNa akkhittaM / so addaNNo maMsaM, maggai iNamo ya tatthAto // 2433 // For Private And Personal Use Only gAthA. |2432-2440 niSkAraNe jJAtavidhigamane doSAH 1050 (A)
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1050 (B) kaDuhaMDapoTTalIe, galabaddhAe u chagalao tattha / sUveNa ya so vahito, thakke Ato tti nAUNaM // 2434 // yathA rAjJaH sUpasya sUpakArasya mAMsaM mArjAreNAkSiptaM nItaM tataH sa sUpakAro bhIto"* aIno jAto mAMsaM mRgayate, tasmiMzca mRgayamANe tatra mahAnase ayamatarkitaH kaTubhANDapoTTalikayA galabaddhayA yuktazchAga AyAtaH, sa tatrAyAtaH san sUpena sUpakAreNa mAritaH, thakke prastAve AyAtaH iti jJAtvA eSa dRSTAntaH // 2433 // 2434 // sAmpratamupanayamAhaevaM addaNNAiM tAiM, maggaMti taM samaMteNa / so ya tahiM saMpatto, vavarovito saMjamA tehiM // 2435 // dAraM 1 / / evaM sUpakAra iva tasya sAdho rye svajanAsteSAM senApatirmRtastataH tAni svajanarUpANi mAnuSANi addaNNAI iti avasannA taM zramaNIbhUtaM senApatibhrAtaramAtmIyaM samantato mRgayante, sa ca mugyamANastatraiva samprAptastatastaM samupasthitAH svajanA 'vayaM paribhatA bhaviSyAmo na gAthA. 2432-2440 niSkAraNe jJAtavidhigamane doSAH 1050 (B) For Private And Personal Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 zrI vyavahArasUtram ghaSTha uddezakaH 051 (A) ca tvayi nAthe vidyamAne paribhavo'smAkaM yuktastasmAt kuru prasAdam' ityevaM tairupacaryamANa: saMyamAt vyaparopitaH1 / samprati karuNadvAramAha seNAvatI mato U, bhAya-piyA vA vi tassa jo Asi / aNNo ya natthi ariho, navari imo tattha saMpatto // 2436 // senApatirmRtastasya yo bhrAtA pitA vA AsIt so'pi mRtaH, anyazca tasmin gRhe | arho yogyaH senApatitvasya nAsti, navaramayameva yogyaH / sa ca tatra saMprAptaH // 2436 // to kaluNaM kaMdaMtA, biMti aNAhA vayaM viNA tumae / mA ya imA seNAvati, lacchI saMkAmao annaM // 2437 // gAthA. 2432-2440 niSkAraNe jJAtavidhigamane doSAH tatastatsamprAptyanantaraM te svajanAH karuNaM krandanto bravate- 'vayamanAthAstvayA vinA' | iyaM ca pratyakSata upalabhyamAnA senApatilakSmIranyaM puruSAntaraM mA saGkrAmatu // 2437 // 10. 1051 (A) | 1. natthi ariho navari so ya imo tattha sNpnno-pu.pre.|| For Private And Personal Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI taM ca kulassa pamANaM, balavirie tujjha'hINameyaM ca / pacchA vi puNo kAhisi, dhamma de tA pasIyAhiM // 2438 // vyavahArasUtram tvaM ca kulasyAsya samastasyApi pramANam / etacca balaM hastyAdi vIryamAntarotsAhaH SaSTha samastasyApi kulasya tavAdhInaM, pazcAdapi tvaM dharmaM kariSyasi / samprati de prArthaye tAvat / 18 senApatipadapratipattyA prasIda // 2338 // 1051 (B) evaM kAruNNeNaM, iDDIe u lobhito u so tehiM / vavarovijjati tAhe, saMjamajIvAu so tehiM // 2439 // dAraM 2 / / evamupadarzitena prakAreNa kAruNyena RddhayA ca taiH svajanaiH sa lobhito lobhaM grAhitastato gAthA. lobhagrAhaNAnantaraM sa taiH saMyamajIvitAd vyaparopyata // tadevaM karuNadvAraM vyAkhyAtam 2 // 2439 // 2432-2440 niSkAraNe atha ratnasthAladvAramAha jJAtavidhiavibhava-aviregeNa, viNiggato paccha iDDimaM jAto / gamane doSAH thAlaM vasUNa puNNa, uvaNaMtI gihimaM taM ti // 2440 // 1051 (B) 1. de [vaM] praa.pu.pre.|| For Private And Personal Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1052 (A) kadAcit sa vratI avibhavena vibhavAbhAvena dArineNetyarthaH, rikthaM ca pUrvapuruSopArjitaM virektuM svajanaistadA neSTaM tato'virekeNa ca roSeNa gRhAnnirgatya pravrajito'bhavat, pazcAcca sa svajanavargabhrAtrAdika RddhimAn jAtastato vasUnAM ratnAnAM pUrNaM bhRtaM sthAlaM tasyAgatasyopanayanti yathA- gRhANa ratnasthAlametaditi // 2440 // tassa vi daTThaNa tayaM, aha lobhakalI tato u samudiNNo / voravito saMjamAu, ee dosA havaMti tahiM // 2441 // tasyApi sAdhostat ratnabhRtaM sthAlaM dRSTvA atha anantaraM tato ratnabhRtasthAladarzanAt lobhakaliH samudIrNaH samyak udayaprAptastatastena saMyamAt vypropitH| ete doSAstatra gAthA jJAtavidhigamane doSA bhavanti // 2441 / / 2441-2448 jJAtAvidhisamprati "emAdI'' (2432 gA.) iti vyAkhyAnayan prakArAntaramAha gamanaahavA na hoja ete, aNNe dosA havaMti tattha ime / sAmAcArI jehiM tu saMjamAto, volijjai suTThito Thiyato // 2442 // 1052 (A) athavA ete anantaroditA doSA na bhaveyuranye ime vakSyamANAstatra jJAtavidhigamane doSA || xx For Private And Personal Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1052 (B) bhavanti yaiH susthito'pi sthitakaH san saMyamAt cAlyate // 2242 // ke te doSA:? ityatastatsaMsUcakaM dvAragAthAdvayamAhaakkaMdaThANa1 sasure uvvarae2 pellaNAe3 uvasagge 4 / paMthe royaNabhayae5 ohAvaNa amha kammakarA6 // 2443 // chAghAto7 aNulome8 abhiyoge9 vise10 sayaM va sasureNaM / paMtavaNa baMdhaLaMbhaNa taM vA te vAtivAyAti11 // 2444 // AkrandasthAnadvAraM prathama, dvitIyaM zvazureNApavarake kSipta iti dvAram, tRtIyaM preraNA dvAraM, . caturthamupasargadvAram, paJcamaM pathi rovanaM bhRtake bhAryA iti dvAram, SaSThamapabhrAjanAdvAraM yathA- | asmAkameSa karmakara AsIt / saptamaM chAgaghAtadvAram,aSTamamanulomadvAra, navamamabhiyogyadvAraM, dazamaM viSadvAraM / tataH svayaM zvazureNa prAntApanabandharodhanaM kriyate tataH sa kopAt taM zvazuraM so'tipAtayet vinAzayet, te vA zvazuraprabhRtayastaM sAdhumatipAtayeyurityekAdazaM dvAramitidvAragAthA* dvayasamAsArthaH // 2343 // 2344 // gAthA 2441-2448 jJAtAvidhi gamanasAmAcArI 1052 (B) For Private And Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1053 (A) sAmpratametadeva vivarISuH prathamata AkrandasthAnadvAramAhadIsaMtA vi hu nIyA, pavvayahiyayaM pi saMpakappaMti / kaluNakivaNANi kiM puNa, kuNamANA egasejjAe // 2445 // senApatau mRte sa tatra jJAtavidhau gatastatra dRzyamAnA api nijakAH parvatahRdayamapi parvatasadRzamAnasamapi sAdhu saMyamAt samprakampayanti samyagantInIbhUya prakarSeNa cyAvayanti, kiM punarekasyAM zayyAyAM vasatau karuNakRpaNAni rodanAni kurvANAH sutarAM saMyamAd bhraMzayanti / akkaMdaTThANaThito, tesiM soccA u nAyagAdINaM / puvvAvaratta rovaNa, jAya ! aNAhA vae ko vi // 2446 // dAraM 1 / / so'dhikRtaH sAdhuryatra te jJAtAH krandanti tasminnAkrandasthAne sthitaH pUrvarAtre'pararAtre ca rodanaM teSAM jJAtakAdInAM karuNaM kRpaNaM yathA jAta ! vayamanAthA bhaviSyAmaH sarveSAM paribhavAspadamiti zrutvA kazcit vrajet pravrajyAM muJcedityarthaH 1 // 2446 // gAthA 2441-2448 jJAtAvidhi gamanasAmAcArI 1053 (A) gatamAkrandasthAnadvAramadhunA "sasura uvvarae" [gA.2443] ityAdidvAramAha For Private And Personal Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1053 (B) mahilAe samaM choDhuM, sasureNaM Dhakkito u uvvarato / dAraM 2 / nAyavihimAgayaM vA, pelle ubbhAmagasagAe // 2447 // dAraM 3 / tasya sAdhoH zvazurakastaM tatra samAgataM sAdhuM dRSTvA nijaduhitaraM sarvAlaGkArabhUSitAM kArayet, kArayitvA ca vandApanAya bhikSArthaM vA tatra samAgatastena zvazurakeNa mahelayA bhAyaryA samamapavarake kSiptvA apavarako DhakkitaH sthagitadvAraH kRtH| tatra copasargyamANaH kazcidutpravrajet 2 / preraNAdvAramAha-jJAtavidhimAgataM santaM sAdhuM dRSTvA svajanavargastasya svakIyayA udbhAmikayA bhAryayA prerayet saMyamAt cyAvayet / gataM preraNAdvAram 3 // 2447 // | gAthA samprati upasargadvAraM pratipipAdayiSuridamAha 2441-2448 jJAtAvidhimohummAyakarAiM, uvasaggAI karei se virahe / bhajA jehiM tarU viva vAeNaM bhajjate sajjaM // 2448 // dAraM 4 / sAmAcArI bhAryA se tasya svajanavidhiM gatasya sAdhorvirahe mohonmAdakarAn upasargAn / 1053 (B) AliGganAdIn tAn karoti, yaistaruriva vAtena bhajyate sadyaH 4 // 2248 // samprati "paMthe rovaNa bhayae" iti dvAravyAkhyAnamAha gamana For Private And Personal Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1054 (A) www. kobatirth.org kaieNa sabhAveNa ya, bhayao bhoI pahammi paMtAve / hiyayaM amuMDiyaM me, bhayavaM paMtAvae kuvitA // 2449 // dAraM 5 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAdhurjJAtavidhiM gatastatra ca lajjayA bhikSAM na hiNDate tata udbhrAmakabhikSAcaryayA gatasteSAM ca jJAtAnAM kSetraM pathi vartate, tasya [ca] bhAryA bhRtakena samaM kSetraM gatA, [tatazca tatra pathi gacchantaM taM sAdhuM dRSTvA bhRtakaH bhojikaM svAminaM kaitavena svabhAvena vA prAntApayetrodanAdinA pIDAmutpAdayedityarthaH / tathA kupitA bhAryA bhagavantaM prAntApayet yathA- me hRdayamamuNDitaM nAhamadyApi nirvikAreti bhAvaH // 2449 // 1 kammahato pavvaito, bhayato esa'mha Asi mA vaMda / dAraM 6 / ubhAmae vodde chAghAyaM tassa sA dei // 2450 / / dAraM 7 kadAcit sa pravrajitaH karmakara AsIt tatastaM bahujano dRSTvA brUyAt 'eSo'smAkaM gamane doSAH bhRtaka AsIt karmahataH karmabhagnaH san pravrajitastasmAn mA vandiSata' 6 / chAgaghAtadvAramAha prAyazcittaM ca 1054 (A) 1. ' kSetraM pathi tatra kaitavena vA svabhAvena vA tasya bhAryA bhRtakena samaM kSetraM gatA / tatra sa bhRtakaH kaitavena svabhAvena vA karmaNi' iti mu. madhye Ahorapratyozca pAThaH // For Private And Personal Use Only //////// gAthA |2449 - 2455 jJAtavidhi
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1054 (B) www. kobatirth.org udbhrAmake udbhrAmakabhikSAcaryAgate'dhikRte bhRtakarUpe sAdhau vodre mUrkhe tasya bhRtakasya sA bhRtyA chAgaghAtaM dadAti, kupitA satI chAgamiva taM ghAtayatItyarthaH 7 // 2450 // adhunA'nulomopasargadvAramAha mA cha kulataMtU, dhaNagottAraM tu jaNayamegasuyaM / dAraM 8 / vattha'nnamAdihiM, abhijoggeuM ca taM neti // 2451 // dAraM 9 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tasya jJAtavidhigatasya sAdhorjJAtavidhirevaM brUyAt 'mA chidyatAM chedaM yAyAt kulatantuH kulasantAnastasmAt dhanarakSakamekaM sutaM prasAdaM kRtvA janaya, pazcAt punarvrataM gRhNIthAH ' / evamuktaH san kazcit utpravrajet 8 / adhunA abhiyogyadvAramAha - vastrAnnAdikairAdizabdAt khAdimasvAdimAdivizeSaparigrahaH, tairabhiyojya vazIkRtya svajanAstamAtmasamIpaM nayanti 9 // 2451 // viSadvAramAha necchaMti devarA maM, jIvaMti imammi iti visaM dejjA / anneNa va dAvejjA, dA. 10 / sasuro vA se karei imaM // 2452 // For Private And Personal Use Only gAthA 2449-2455 jJAtavidhi gamane doSAH * prAyazcittaM ca 1054 (B)
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1055 (A) taM jJAtavidhigataM sAdhuM dRSTvA tadbhAryA idaM vicintayet 'asmin jIvati mAM devarA bhogyatayA necchanti, tasmAnmArayAmi kenApyupAyenainamiti' vicintya svayaM vA viSaM dadyAdanyena vA dApayet 10 / "sayaM va sasureNaM" ityAdi dvAramAha- se tasya sAdhoH zvazuro vA / svayamidaM kuryAt // 2452 // kiM tadityAhapaMtavaNabaMdharohaM, tassa vi niyallagA va khubbhejA / ahavA kasAtio U, so va'tivAeja ekkataraM // 2453 // dAraM 11 / zvazurastaM dRSTvA kupyeta yathaitena mama duhitA jIvacchalyIkRtA, tataH kopAt tasya sAdhoH prAntAvaNaM prahAradAnaM bandhanaM vA nigaDAdibhiH rodhaM vA gRhAnagarAdvA anirgamanaM kuryAt kArayet vA / tasyApi ca sAdhornijakA AtmIyAstamenAmavasthAM prApitaM dRSTvA jJAtvA vA kSubhyeyuH, kSobhAcca zvazureNa samaM yuddhaM kuryustatra parasparamapadrAvaNAdi bhUyAt / athavA sa eva vA sAdhuH kaSAyitaH kaSAyodayaM prAptaH san ekataraM zvazurAdyanyatamamatipAtayet 11 // 2453 // gAthA 2449-2455 jJAtavidhi gamane doSAH prAyazcittaM ca 1055 (A) For Private And Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir . zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1055 (B) atra prAyazcittavidhimAhaekkammi dosu tIsu va, mUlaNavaTTho taheva pAraMcI / aha so ativAijjai, pAvai pAraMciyaM ThANaM // 2454 // ekasminnatipAtite mUlaprAyazcittabhAg bhavati dvayoratipAtitayoranavasthApyastriSvatipAtiteSu paaraanycii| atha sa evAtipAtyate sAdhustarhi sa yadi kathamapi jIvati tataH pArAJcitaM sthAnaM prApnoti // 2454 // anyAn doSAnAhaahavA vi dhammasaddhA, sAhU tesiM ghare na geNhaMtI / uggamadosAdibhayA, tAhe nIyA bhaNaMti imaM // 2455 // athaveti prakArAntareNa doSakathanodyotane sAdhavo dharmazraddhA udgamadoSAdibhayAt teSAM | gRhe na kimapi gRhNanti tataste nijAH svajanA idaM bhaNanti // 2455 // kiM tadityAha gAthA 2449-2455 jJAtavidhi gamane doSAH prAyazcittaM ca 1055 (B) For Private And Personal Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram ghaSTha uddezakaH 1056 (A) ahaM aNicchamANo, AgamaNe lajaNaM kuNai eso / ohAvaNa hiMDaMto, aNNo logo va NaM bhaNati // 2456 // asmAkaM gRhe kimapyanicchan eSa Agamane lajjanamasmAkaM karoti, yato'smin pratigRhamanyatra bhikSAM hiNDamAne mahatI nUnamasmAkamapabhrAjanA loko vAnya idaM bhaNati // 2456 // kiM tadityAhanIyallassa vi bhattaM, na taraha dAuM ti tubbhe vi kivnntti| gehe bhuMjasu vutte, bhaNAti no kappiyaM bhuMje // 2457 // ___ taM sAdhu bhikSAmaTantaM dRSTvA kecidanye svajanAn prati brUyuH, yathA- yUyaM kRpaNA | nijakasyApyekasya prAghUrNakAgatasya bhaktaM dAtuM na zaknutha, tataste evamuktAH santaH sAdhusamIpamAgatya bruvate- 'yAvanti dinAni yUyamatra tiSThata tAvanmA'nyatra bhikSAmaTatha kintu | gRhe bhunggdhvm| anyatra bhikSATane hi mhtysmaakmpbhraajnaa| sa evamuktaH sAdhurbhaNati gAthA 2456-2463 svajanagRhe bhikSAgrahaNe agrahaNe ca doSAH 1056 (A) For Private And Personal Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1056 (B) 'yuSmadgRhe na bhuJje, yato'haM kalpikaM bhuJje yuSmadgRhe codgamAdidoSAzaGkA' // 2457 // evamukte te svajanAH prAhuHkiM taM ti khIramAdI, dAmo dinne ya bhAtibhajA te / beMti sute jAyaMte, paDiyA Ne karA bahU puttA // 2458 // kiM tat kalpikaM yat tvaM bhujhe? tataH sAdhavo yAni yuSmAkaM yathApravRttAni kSIrAdIni kSIra-ghRta-dadhi-guDAdIni, tataste AhuretAni yathApravRttAni daasyaamH| gAthAyAM "vartamAnasAmIpye vartamAnavadvA"[ ] iti vacanAt tad dAtuM pravRttAstato datta kSIrAdike bhrAtRbhAryAH sutAn kSIrAdIni yAcamAnAn prati bruvate- 'he putrAH! bahavo'smAkaM karA: pAtitAH // 2458 // tAnevAhadahi-ghaya-gula-tellakarA, takkakarA ceva pADiyA amh| rAyakarapelliyANaM, samaNakarA dukkarA voDhuM // 2459 // gAthA 2456-2463 svajanagRhe bhikSAgrahaNe agrahaNe ca doSAH 1056 (B) For Private And Personal Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1057 (A) dadhikara-ghRtakara-gulakara-tailakarAstathA takrakarAzcAsmAkaM pAtitAH zramaNaiH, rAjakarA api bahavo'smAkamapatan taiH sadaiva preritA vayaM vartAmahe, paraM rAjakarapreritAnAmasmAkamayaM zramaNakaro duSkaro voDhumatiprabhUtasarvApaharaNAt // 2459 // ee aNNe ya tahiM, nAyavihIgamaNe hoMti dosA u / tamhA u na gaMtavvaM, kAraNajAte bhave gamaNaM // 2460 // ete anantaroditA anye cAnuktAstatra jJAtavidhigamane doSA bhavanti tasmAt jJAtavidhau na gntvym| eSa utsargaH, kAraNe puna: glAnatvAdilakSaNe jAte punarapavAdato gamanaM bhavet // 2460 // tadevAhagelaNNakAraNeNaM, pAuggA'sati tahiM tu gaMtavvaM / je u samatthuvasagge, sahiuM te jaMti jayaNAe // 2461 // glAnatvakAraNenA'nyatra prAyogyasyauSadhAderasati abhAve upalakSaNametat, vaidyAbhAve ca gAthA 2456-2463 svajanagRhe bhikSAgrahaNe agrahaNe ca doSAH 1057 (A) . For Private And Personal Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatra gantavyaM, tatra vaidyasya prAyogyasyauSadhasyAzanAdezca prApyamANatvAt, tatra ye upasargAn soDhuM samarthA ye ca parizrameNa na gRhyante [te] yatanayA vakSyamANayA yAnti gacchanti // 2461 // zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH //////////////////////// 1057 (B) tAmeva yatanAmAhabahiya aNApucchAe, lahugA lahugo ya doccaNApucchA / Ayariyassa vA laghukA, aparicchiyapesavaMtassa // 2462 // atredaM sUtraM patati 'no se kappati there aNApucchA nAyavihiM ettae' ityAdi, tatra yadi bahiH sthavirANAmanApRcchya vrajati tatastasya prAyazcittaM catvAro laghukAH, sthavirAn ApRcchaya tairvisarjito yadi dvitIyaM [vAraM] sthavirAn anApRcchaya vrajati tato dvitIyAnApRcchAyAM maaslghu| AcAryo'pi yadyaparIkSitAn preSayati tatastasyAparIkSitAn preSayatazcatvAro | laghukAH prAyazcittam // 2462 // tamhA paricchiyavvo, sajjhAe taha ya bhikkhabhAve ya / thiramathirajANaNaTThA, so u uvAehimehiM tu // 2463 // gAthA 2456-2463 svajanagRhe bhikSAgrahaNe agrahaNe ca doSAH X. 1057 (B) For Private And Personal Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra tstshM , waa tsh, vyavahAra 1058 (A) //////// www. kobatirth.org yata evamaparIkSitapreSaNe prAyazcittaM tasmAt sthirajJAnArthaM svAdhyAye bhikSAbhAve ca parIkSitavyaH / sa ca ebhirvakSyamANairupAyaiH // 2463 // tAne vAha caraNakaraNassa sAro, bhikkhAyariyA taheva sajjhAo / ettha paritammamANaM, taM jANasu maMdasaMviggaM // 2464 // caraNaM vrata zramaNadharmAdi / uktaM ca vaya-samaNadhamma-saMjama - veyAvaccaM ca baMbhaguttIto / nANAditiyaM tavo kohaniggahAi caraNameyaM // karaNaM piNDavizuddhayAdi / uktaM ca piMDavisohI samitI, bhAvaNa paDimA ya iMdiyaniroho / paDilehaNa guttIto, abhiggahA ceva karaNaM tu // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only ***** gAthA 2464-2470 jJAtavidhigamanayogyasya lakSaNAni 1058 (A)
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtram tasya caraNakaraNasya sAro bhikSAcaryA svAdhyAyazca, tato'tra bhikSAcaryAyAM svAdhyAye zrI || ca paritAmyati klezaM manyate taM jAnIta maMdasaMvignam // 2464 // vyavahAra caraNakaraNassa sAro, bhikkhAyariyA taheva sajjhAto / SaSTha ettha u ujjamaNANaM, taM jANasu tivvasaMviggaM // 2465 // uddezakaH 1058 (B) caraNakaraNasya sAro bhikSAcaryA tathaiva svAdhyAyastato'tra bhikSAcaryAdAvudyacchati taM jAnIta tIvrasaMvignam tadevaM sthirA'sthiraparijJAnArthaM parIkSoktA // 2465 // samprati kimeSa upasargasahiSNuH kiM vA neti parIkSArthamAhakaieNa sabhAveNaM, aNNassa va sAhase kahijjate / mAya-piti-bhAya-bhaiNI-bhajjA-puttAdiesuM tu // 2466 // yathA sa zRNoti tathA kaitavena svabhAvena vA anyasya sAdhormAtApitRbhrAtRbhaginIbhAryAputrAdiSu viSaye sAdhvasaM kathyate // 2666 // X. X. gAthA 2464-2470 jJAtavidhigamanayogyasya lakSaNAni 1058 (B) For Private And Personal Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1059 (A) kena prakAreNetyata Ahasira koTTaNakaluNANi ya, kuNamANAiM tu pAyapaDiyAI / amueNa na gaNiyAiM, jo jaMpati nippivAso tti // 2467 // mAtApitrAdIni ziraHkuTTanakaruNarodanabhASaNAni kurvANAni pAdapatitAni cA'mukena na gaNitAni evaM sAdhvase kathyamAne yo jalpati 'atIva khalu niSpipAso ghorahRdayo na varttate tena saha vaktumapIti' // 2467 // bhAvAto paDibaddho, appaDibaddho vaeja jo evaM / soihiti kettie tU, nIyA je Asi saMsAre // 2468 // sa bhAvataH svajJAteSu pratibaddho jJAtavyo na zaktaH sa soDhumupasargAniti, yastu tathA || gamanayogyasya sAdhvase kathyamAne evaM bUte 'saMsAre sarvajIvAH sarveSAM putratvAdikamupagatAste AsIran lakSaNAni saMsAre'nante nijAstAn kiyataH sa zocayiSyati kiMvA mAtApitrAdibhiH zocitairye saMsArahetau asaMyame pAtayanti' sa jJAtavyo bhAvataH svajaneSvapratibaddhaH samarthaH soDhamapasargAniti // 2468 // gAthA 2464-2470 jJAtavidhi 41059 (A) For Private And Personal Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir H zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1059 (B) muharAgagamAdIhiM, tesiM nAUNa rAgaveraggaM / nAUNa thiraM tAhe, sasahAyaM pesaveMti tato // 2469 // ta(ya)sya jJAtavidhiM jigamiSoH zobhano mukharAgaH, sa jJAyate svajaneSu bhAvataH pratibaddha upasargAnasahiSNuzca, yasya tu na tathAvidho mukharAgaH kevalaM virAgaH spaSTo lakSyate sa jJeyo bhAvataH svajJAtiSvapratibaddhaH shissnnushcopsrgaan| evaM mukharAgAdibhisteSAM jJAtavidhiM gantumicchatAM rAgaM vairAgyaM ca jJAtvA tathA sthiram,upalakSaNametadasthiraM ca jJAtvA tataH sthiraM bhAvataH svajaneSvapratibaddhaM sasahAyaM sUrayaH preSayanti // 2469 // sAmpratamalpazrutA'lpAgamapadavyAkhyAnArthamAha abahussuto agIto, bAhirasatthehi virahito iyaro / tavvivarIe gacche, tArisagasahAyasahito vA // 2470 // alpazruto nAma abahuzrutaH sa cA'gItArtha ucyata // itaraH alpAgamo yo bAhyazAstrai- ' virahita etAdRzo na gacchet svajanavidhau kintu tadviparIto bahuzruto bhvaagmshc| yadi vA | svayamalpazruto'lpAgamo vA tAdRzasahAyasahito bahuzrutabahvAgamasahAyasahito gacchet // 2470 // gAthA 2464-2470 jJAtavidhigamanayogyasya lakSaNAni 1059 (B) For Private And Personal Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1060 (A) etadeva savizeSamAhadhammakahIvAdIhi ya, tavassigIehi saMparivuDo u / nemittiehi ya tahA, gacche so appachaTTho u // 2471 // dharmakathibhirdvitriprabhRtibhirvAdibhiH vAdakuzalaiH tapasvibhiH SaSThoSTamAditapaHkAribhiH gItAthaiH sUtrArthatadubhayaniSNAtaiH naimittikaizca saMparivRto gacchet atha dharmakathA[thyA]dayo bahavo na santi tato jaghanyato'pyekaikadharmakathyAdisahAya AtmaSaSTho vrajet // 2471 // tatra pravezavidhimAhapattANa vela pavisaNa, ahapuNa pattA page havejAhi / taM bAhiM ThAve. vasahiM giNhaMti annattha // 2472 // yadi velAyAM bhikSAvelAyAM sthAna prAptAstarhi samakAlameva sarveSAM pravezanam, atha punaH prage prabhAta eva prAptA bhaveyustadA taM svajanavantaM bahiH sthApayitvA vasatimanyatra gRhNanti // 2472 // 1. gacchati so. lA. // gAthA 2471-2477 jJAtAvidhi gamane vidhiH 1060 (A) For Private And Personal Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtram SaSTha uddeza : //////////// www. kobatirth.org ** paDivattIkusalehiM, sahito tAhe u vaccae tahiyaM / vAsapaDiggahagamaNaM, nAtisiNehA''saNaggahaNaM // 2473 // anyavasatau gRhItAyAM pratipattikuzalaiH sahitastato bahi: sthAnAt tatra vasatau vrajati, tatra tAvadAvAso yAvad bhikSAvelA, tataH patadgrahaM gRhItvA gamanaM vidheyaM tatra yadi prAptAyAM 1060 (B) bhikSAvelAyAM patadgrahaM gRhItvA vrajanti tadA tatkAlameva gRhNanti bhaktAdi, kathamapi bhikSAvelAyAmaprAptAyAM tatra patadgrahaM gRhItvA vrajanti nimantrayanti ca te tadA tat kSaNameva yallabhante tad gRhNanti / atha muhUrttAnuguNyataH kRtabhikSAkAstatra gatAstarhi tatra patadgrahaM na nayanti / tatra ca gatvA nAtisnehaH svajJAtAnAM darzanIyaH, yadi punaratisnehaM darzayati tato'nurakto'smAkamiti jJAtvA te upasargayeyuH / tathA tatra gatenA''sanaparigrahaH karttavyaH na punarevaM cintanIyam - AsaMdI paliyaMkesu, maMcamAsAlaesu vA / aNAyariyamajjANaM, Asaittu saittu vA // [ dazavai. 6-54] 1. vasati pu. pre. pAThAntaram // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only gAthA | 2471-2477 jJAtAvidhi gamane vidhi: 1060 (B)
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1061 (A) www. kobatirth.org AsanaparigrahAbhAve hyapabhrAjanA bhavati tasmAdAsane upaveSTavyam // 2473 // sayameva u dhammakahA, sAsaNa paMte ya nimmuhe kuNati / apaDuppaNNe ya tahiM, kaheti talladdhito aNNo // 2474 // yadi sa svajJAtikaH sAdhuH dharmakathAyAM kuzalaH prAntAMzca niruttarAn karoti kartuM samarthastataH svayameva tasya dharmakathA kathanIyA bhavati, atha so'pratyutpanno'nAgamikaH pratipattyakuzalo vA tadA tasmin apratyutpanne'nyaH tallabdhiko dharmakathAlabdhisampannaH pratyuttaradAnalabdhisampannazca kathayati // 2474 // maliyA ya pIDhamaddA, pavvajjAe ya thiranimittaM tu / thAvaccAputteNaM, AharaNaM tattha kAyavvaM // 2475 / / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -" "tAhe pIDhasamuddA muhapiyajaMpagAte pavvajjAto bhAvaNA vayaNANi bhaNijjA teNa paDivattikusaleNaM kahaeNaM maliyA bhaddiyA bhavantIti" cUrNiH 1. - cihnadvayavartipAThaH mudrite vartate pu. pre. nAsti // For Private And Personal Use Only - gAthA 2471-2477 jJAtAvidhi gamane vidhi: 1061 (A)
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1061 (B)| pIDhamardA nAma mukhapriyajalpAH sthirIkaraNanimittaM tatra dharmakathAyAM sthApatyAputreNa jJAtAdharmakathAprasiddhenA''haraNaM karttavyam // 2475 // kahie va akahie vA, jANaNaheuM aiMti bhattagharaM / puvvAuttaM tahiyaM, pacchAuttaM ca jaM tattha // 2476 // dharme kathite akathite vA bhikSAgrahaNavelAyAmudgamAdiSu jJAnArthaM bhaktagRhaM mahAnasaM |* pravizanti pravizya ca yat tatra pUrvAyuktaM pUrvapravRttamupaskriyamANaM pazcAdAyuktaM yatteSu sAdhuSvAgateSu tannimittamupaskriyamANaM tat paribhAvayanti // 2476 // pUrvAyuktamityatra vyAkhyAnadvayaM paramatena darzayatipuvvAuttA''ruhie, kesiMci samIhiyaM tu jaM tattha / ee na hoMti doNNi vi, puvvapavattaM tu jaM tattha // 2477 // kecit vyAcakSate pUrvAyuktaM nAma cullyAM pAkArthamAropitaM, keSAJcit punaridaM vyAkhyAnaM | gAthA 2471-2477 jJAtAvidhi gamane vidhiH 41061 (B) For Private And Personal Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1062 (A) yat tatra samIhitaM pAkAya Dhaukitam, etau dvAvapyAdezau pramANaM na bhavatastasmAdidaM vyAkhyAnaM yat tatra gRhasthAnAM pUrvapravRttamupaskriyamANaM tat pUrvAyuktamiti // 2477 // ___ atha kasmAditaradAdezadvayaM na pramANamata Aha puvvAruhie ya samIhie ya kiM chubbhaI na khalu aNNaM? / tamhA khalu jaM uciyaM, taM tu pamANaM na itaraM tu // 2478 // pUrvaM cullyAmAropite samIhite vA kiM na kSipyate khalvanyat ? kSipyate iti bhaavH| tasmAt khalu yaducitaM vyAkhyAnaM tat pramANaM netarat parakIyamAdezadvayam // 2478 // / gAthA 02478-2484 bAlagapucchAdIhi ya, nAuM AyaramaNAyarehiM ca / jJAtavidhau jaM joggaM taM geNhai, davvapamANaM ca jaM tattha // 2479 // | bhikSAgrahaNa vidhiH bAlakapRcchAdibhiH, AdizabdAt bAlakollApAdibhizca piNDaniyuktiprasiddhastathA : AdarAnAdarAbhyAM ca yogyamayogyaM jJAtvA yat tatra yogyaM zramaNaprAyogyaM pratibhAti tat ||1062 (A) 1.bAlakAlA saM // For Private And Personal Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1062 (B) gRhNAti varavRSabhaH, dravyapramANaM ca jAnIyAt kiyata kaTambamanyadvA bhojakaM kiyadvA rAddhamityevaM yat yAvat prAyogyaM pratibhAsate [tat] tAvat gRhNIyAt // 2479 / / sampratyetadeva vizeSataramAhadavvapamANaM gaNaNA, khAriyaphoDiya taheva addhA ya / saMvigga egaThANA, aNegasAhUsu pannarasa // 2480 // dravyapramANaM nAma dravyANAM gaNanA, yathA- etAvanto'traudanabhedAH, etAvanti ca zAkavidhAnAni, iyantazca khAdyavizeSAH etAvanti ca drAkSApAnakAdIni pAnakAni, tathA kSAritAni nAma yAni lavaNakharaNTi tAni zAlanakAni, AstAnAnItyarthaH / phoDitaM jIrakahiGga vAsitam, etat sarvaM jnyaatvym| tathA addhA kAlo bhikSAyAM jJAtavyo'nyathA avaSvaSkaNAdayo doSAH syuH| tathA saMvignA ekasthAnA ekasaGghATAtmakAH pravizanti tataH kalpate, anekasAdhuSu anekeSu sAdhusaGghATa ke Su pravizatsu na kalpate yatastatra niyamAdAdhAkarmarahitA uddezikAdayaH paJcadaza doSAH // 2480 // gAthA 2478-2484 jJAtavidhau bhikSAgrahaNa vidhiH .x. 1062 (B) 1. "pamANa' saM.2 laa.|| 2. 'athANA' iti bhASAyAm // For Private And Personal Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vyavahAra sUtram uddezakaH 1063 (A) //////// www. kobatirth.org etadeva vivarISuH prathamato dravyapramANamAha sattavihamoyaNo khalu, sAlI-vIhI ya koddava-jave ya / gohuma-rAlaga - AraNNa- kUra - khajjA ya'NegavihA // 2481 // saptavidhaH, makAro'lAkSaNikaH, odanaH kUraH, tadyathA - zAliH kalamazAlyAdikUraH, vrIhiH sAmAnyatandulaudanaH, kodravakUro yavakUro godhUmakUro rAlakakUraH akRSTapacyo'raNyavrIhiH kUrazca khAdyAni cAnekavidhAni // 2481 // sAgavihANA ya tahA, khAriyamAdINi vaMjaNAI ca / khaMDAdipANagANi ya, nAuM tesiM tu parimANaM // 2482 // kimityAha Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAkavidhAnAni prAjanakAni kSAritAdIni, AdizabdAt sphoTitaparigrahaH vyaJjanAni tathA khaNDAdipAnakAni AdizabdAt drAkSAdiparigrahaH / teSAmodanAdInAM parimANaM jJAtvA // 2482 // For Private And Personal Use Only ////// gAthA 2478- 2484 jJAtavidhau bhikSAgrahaNavidhi: 1063 (A)
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1064 (A) .. . tahiyaM gilANagassa, ahAgaDAI havaMti savvAiM / abbhaMga sirAveho, avANaccheyAvaNejAiM // 2485 // yadi svajanAnAM sambandhI ko'pi glAno varttate tasya cikitsAM vaidyaH karoti, yadi vA vaidyaH sAdhusvajanAnAM svajano'nyasya kasyApi glAnasya kriyAM karoti tatastatra glAno jJAtavidhiM nIyate, yatastatra glAnasya abhyaGgazirAvedho apAnamapAnakarma chedenApanIyAni chedApanIyAni etAni sarvANi yathAkRtAni puraHkarma-pazcAtkarmarahitAni bhavanti // 2485 // etadeva spaSTaM bhAvayatijai nIyANa gilANo, nIyo vejjo kuNai annassa / tattha hu na pacchakammaM, jAyai abbhaMgamAdIsu // 2486 // yadi nijakAnAM sambandhI glAnaH vaidyo vA nijakaH anyasya kasyApi glAnasya kurute cikitsA, tatra huH nizcitaM na pazcAtkarmAbhyaGgAdiSu jAyate // 2486 // kathaM na jAyate ityAha . . . gAthA 2485-2493 jJAtavidhI glAnacikitsA) gamanam 1064 (A) For Private And Personal Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1064 (B)| X puvvaM ca maMgalaTThA, tuppeuM jai karei gihiyANaM / siravedhabatthikammAisu na u pacchakammeyaM // 2487 // pUrvaM yadi maGgalArthaM sAdhuM tuppeuM dezIpadametat abhyaGgya pazcAt gRhikANAM gRhasthAnAM | karotyabhyaGgametat pazcAtkarma na bhavati, evaM zirAvedhabastikarmAdiSvapi pUrvaM sAdhau kRtvA / pazcAt gRhastheSu kriyamANeSu na pazcAtkarma // 2487 // attaTThA uvaNIyA, osahamAdI havaMti te ceva / patthAhAro ya tahiM, ahAkaDo hoi sAhussa // 2488 // AtmArthaM yAnyupanItAni auSadhAdIni gRhasthaistAnyeva sAdhorapi bhavanti, pathyAhAro'pi | ca tatra sAdhoryathAkRto bhavati tato na pazcAtkarma // 2488 // agilANe u gihimmI, puvvuttAe kareMti jayaNAe / aNNattha puNa alaMbhe, nAyavihiM neMti ataraMtaM // 2489 // gAthA 2485-2493 jJAtavidhI glAnacikitsArtha gamanam 1064 (B) For Private And Personal Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1065 (A) yadi nijakAnAM sambandhI na kazcit glAno nApi nijako vaidyo'nyasya cikitsAM karoti tadA gahiNi gRhasthe aglAne'nyatra pUrvoktayA yatanayA yA pUrvaM kalpAdhyayane glAne sUtre cikitsAyatanA uktA tayA cikitsAM kurvnti| tathA'nyatrauSadhAnAM lAbho nAsti / tata Aha anyatra punarauSadhAnAmalAbhe jJAtavidhimatarantaM glAnaM nyti| tadevaM glAnavidhirapyuktaH // 2489 // samprati lAbhacintAyAmAbhavanavidhimAhaaMhuNA tu lAbhaciMtA, tattha gayANaM imA bhavati tesiM / jai savvegAyariyassa hoMti to maggaNA natthi // 2490 // adhunA teSAM tatra gatAnAM jJAtavidhau gatAnAmiyaM lAbhacintA bhavati yadi te dharmakathyAdayaH sarve'pyekasyAcAryasya bhavanti tarhi nAsti mArgaNA sarvamAcAryasyAbhavatIti bhAvaH // 2490 // saMtAsaMtasatIe, aha aNNagaNA biijjagA nIyA / tattha ImA maggaNA u, Abhavve hoi nAyavvA // 2491 // 1. ahuNA lAbhe- pu. pre. // 2. lAbhe- saM. // 3. ima maggaNA U -pu. pre. // gAthA 2485-2493 jJAtavidhI glAnacikitsArtha gamanam 1065 (A) For Private And Personal Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sadabhAvo nAma santi sAdhavaH paraM na dharmakathAdiSu kuzalAH, asadabhAvo mUlata eva na santi saadhvH| evaM sadabhAvenA'sadabhAvena vA ye'nyagaNasatkA dvitIyakA nItAsteSAmiyamAbhAvye mArgaNA bhavati // 2491 // zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1065 (B) tAmevAha jaM so uvasAmeI, tannissAe ya AgayA je u / te savve Ayarito, labhate pavvAyago tassa // 2492 // sa jJAtavidhimAgataH san yamupazamayati pravrajyApariNAmaM grAhayati ye ca tannizrayA tasya jJAtavidhimAgatasya nizrayA, svajano'yamasmAkamiti buddhyA tatsamIpamAgatAH, tAn sarvAn yastasya jJAtavidhiM draSTumAgatasya sAdhoryaH pravrAjakaH AcAryaH sa labhate // 2492 // je puNa ahabhAveNaM, dhammakahI suMdarotti vA souM / uvasAmiyA ya tehiM, tesiM ciya te havaMtI u // 2493 // 1. pavvAvego-saM. // gAthA 2485-2493 jJAtavidhau glAnacikitsArtha gamanam 1065 (B) For Private And Personal Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra , waa bo, vyavahAra uddezakaH 1066 (A) www. kobatirth.org ye punaryathAbhAvena yadi vA ye sundaro dharmakathIti zrotumAgatAH santastaiH dharmakathyAdibhirupazAmitAH pravrajyApariNAmaM grAhitAste teSAmevAbhavanti // 2493 // aNNehi kAraNehiM va, gacchaMtANaM tu jayaNa eseva / vavahAro sehassa ya, tAiM ca imAI kajjAI // 2494 // - AstAM svajanavandApanAya glAnaprayojanena vA jJAtavidhi gatAnAM yatanA prAguktA bhavati, anyairvA kAraNairvakSyamANairjJAtavidhiM gacchatAmeSaiva anantaroditA yatanA / eSa eva ca zaikSasya viSaye'nantarodita AbhavanavyavahAraH tAni cAnyAni kAryANi kAraNAni imAni // 2494 // tAnyevAha Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tavasosiyaappAyaNa, ome va asaMtharaMta gacchejjA / ramaNijjaM vA khettaM, tikAlajoggaM tu gacchassa // 2495 // tapasA vikRSTena zoSitastapaH zoSitaH svajanAzca pracuradAnAstata ApyAyananimittaM saparivAro jJAtavidhiM vrajet, athavA avamaM durbhikSaM jAtaM, tatrA'saMstaranto jJAtavidhiM gaccheyuH, For Private And Personal Use Only sUtra 2 gAthA 2494-2500 AcAryo*pAdhyAyayoH atizayAH 5 1066 (A) ////
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1066 (B) www. kobatirth.org ramaNIyaM vA tatkSetraM gacchasya trikAlayogyaM tato gacchanti // 2495 // trikAlayogyatAmeva bhAvayati vAse niccikkhillaM, sIyaladava paurameva gimhAsu / sisire ya ghaNanivAyA, vasahI taha ghaTTamaTThA ya // 2496 // varSe varSAkAle nizcikkhalaH kardamAbhAvaH, grISmeSu grISmakAle pracuraM zItalaM dravaM labhyate, zizire zItakAle ghanamatizayena nivAtA vasatirlabhyate ghRSTA mRSTA ca // 2496 // chinnamaDaMbaM ca tayaM, sapakkhaparapakkhavirahitomANaM / patteya uggahattiya, kAUNaM tattha gacchejjA // 2497 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadanyat kSetraM gantavyaM tat chinnamaDambaM yatra tu svajanAH santi tat svapakSaparapakSakRtApamAnavirahitaM gAthAyAmapamAnazabdasyAnyathopanipAtaH prAkRtatvAt, pratyekaM glAnabAlAdInAmavagraha upaSTambhazca jAyate itikRtvA itihetostatra jJAtavidhau gacchet // 2497 // For Private And Personal Use Only sUtra 2 gAthA 2494-2500 AcAryo *pAdhyAyayoH atizayA: 5 1066 (B)
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1067 (A) uvadesaM kAhAmi ya, dhammaM gAhissa pavvayAvissaM / saDDhANi va vuggAhe, bhicchugamAdI tato gacche // 2498 // dharmopadezaM vA svajanAnAM kariSyAmi, yadi vA dharmaM zrAvakadharma grAhayiSyAmi / athavA te niSkramitukAmA vartante tataH pravrAjayiSyAmi dAnazrAddhAni vA tAni kulAni bhikSukAdiryudgrAhayet tata etaiH kAraNaitividhiM gacchet // 2498 // / sUtram- Ayariya-uvajjhAyassa gaNaMsi paMca aisesA paNNattA, taM jahA- * sUtra 2 Ayariya-uvajjhAe aMto uvassayassa pAe nigijjhiya nigijjhiya papphoDemANe vA gAthA pamajemANe vA nAikkamai 1 / 2494-2500 AcAryoAyariya-uvajjhAe aMto uvassayassa uccAra-pAsavaNaM vigiMcamANe visohamANe pAdhyAyayoH vA nAikkamai 2 / Ayariya-uvajjhAe pahU, veyAvaDiyaM icchA karejjA, icchA no karejA atizayA:5 3 / Ayariya-uvajjhAe aMto uvassayassa egarAyaM vA durAyaM vA egao vasamANe 1067 (A) 1. no ai zyubrIMga, evamagre'pi // For Private And Personal Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1067 (B) nAikkamai 4 / Ayariya-uvajjhAe bAhiM uvassayassa egarAyaM vA durAyaM vA egao vasamANe nAikkamai 5 // 2 // "AyariyauvajjhAyassa gaNaMsi paMca atisesA paNNattA" ityAdi / asya sUtrasya sambandhapratipAdanArthamAha atisesiyadavvaTThA, nAyavidhiM vayati bahusuto saMto / NegA ya atisayA bahusuyassa eso u passeso // 2499 // atizeSitAnAm atizayitAnAM glAnaprAyogyANAM zatapAkAdInAM dravyANAmarthAya bahuzrutaH san jJAtavidhiM vrajati iti pUrvasUtre pratipAditamasmiMzca sUtre bahuzrutasya sato'neke atizayA iti pratipAdyamityeSa sUtrasya prazleSaH sambandhaH // 2499 // prakArAntareNa sambandhamAhaaNNo vi atthi jogo, asAhudiTThIhi hIramANANaM / vAyAdatisayajuttA, tahiyaM gaMtuM niyattaMti // 2500 // sUtra 2 gAthA 2494-2500 AcAryopAdhyAyayoH atizayA:5 1067 (B) For Private And Personal Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1068 (A) anyo'pi pUrvasUtreNa sahAsya sUtrasya yoga: sambandho'sti / tamevAha-asAdhudRSTibhiH paratIrthikadRSTibhiH hriyamANAnAM svajanAnAM vAdAdyatizayayuktAstatra jJAtavidhisthAne gatvA tAn kudRSTin teSAM nivarttayanti iti prAguktaM "vuggAhe bhicchugamAdI"[gA. 2498] iti vacanAt, te cAtizayA atrApi pratipAdyante iti bhavati sambandhaH // 2500 / / punaH prakArAntareNAhapuNaravi bhaNNati jogo, nAyavidhiM gaMtu pariniyattassa / vasahiM visato suttaM, saMsAhiumAgate vA vi // 2501 // punarapi prakArAntareNa bhaNyate yogo jJAtavidhiM vandApanAya gatvA pratinivRttasya paratIrthikaM vA vAdopasthitaM saMsAdhya nirjityA''gatasya vasatiM vizato'dhikRtaM sUtramupatiSThate'dhikRtasUtrArtha upaDhaukate tataH etadarthaM jJAtavidhisUtrAnantaramasya sUtrasyopanipAtaH kRtaH // 2501 // ebhiH sambandhadharAyAtasya asya vyAkhyA ////////////////// gAthA 2501-2504 pAdaprasphoTanapramArjanavidhiH 1068 (A) AcAryazca sa upAdhyAyazca AcAryopAdhyAyaH sa hi keSAJcidAcArya: keSAJcidupAdhyAyastata For Private And Personal Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1068 (B) evamuktaM, yAvatA punaH sa niyamAdAcAryaH eva, tasya gaNe gaNamadhye paJca atizeSA atizayA: prajJaptAstadyathA-AcAryopAdhyAyAn upAzrayasyAntarmadhye pAdAn nigRhya nigRhya tathA pAdA yatanayA prasphoTayitavyA yathA dhUliH kasyApi kSapakAderna lagati evaM zikSayitvA prasphoTayataH (yan pramArjayan) prasphoTako nAtikrAmati eSa eko'tishyH| tathA AcAryopAdhyAyAn upAzrayasyAntaruccAraM prazravaNaM vA vigiMcayato (n) vyutsRjato vizodhaka(yan) uccArAdipariSThApako nAtikrAmati eSa dvitiiyH| tathA AcAryopAdhyAyaH prabhuH ato vaiyAvRttyamicchayA kArayet na blaabhiyogtH| "ANA balAbhiogo niggaMthANaM na kappae kAuM" [ ] itivacanAt, eSa tRtIyaH / tathA AcAryopAdhyAya upAzrayasyAntarmadhye ekarAtraM vA dvirAtraM vA vasan nAtikrAmati nAticArabhAg bhavati eSa caturthaH / AcAryopAdhyAya upAzrayAdvahirekarAtraM vA dvirAtraM vA vasan naatikraamti| eSa sUtrasaMkSepArthaH // adhunA bhASyavistara: bahiaMtavivaccAso, paNagaM sAgAri ciTThai muhuttaM / biiyapayaM vitthiNNe, niruddhavasahIe jayaNAe // 2502 // daargaahaa| gAthA 2501-2504 pAdaprasphoTanapramArjanavidhiH 1068 (B) For Private And Personal Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra 4. sUtram SaSTha uddezakaH 1069 (A) bahirantazca yadi viparyAso bahirasphoTya antaH prasphoTanarUpastadA paJcakaM paJcarAtrindivaM prAyazcittamatha bahiH sAgAriko varttate tatastiSThati muhUrtaM vyAkhyAnato vizeSapratipattirantarmuhUrttamityarthaH / atha etAvatA kAlena sAgAriko nApayAti tarhi dvitIyapadam apavAdapadamAzrayate, bahiH pAdA'sphoTane'pyantarvasateH pravizyate tatra vistIrNe upAzraye aparibhoge pradeze AcAryapAdAH prasphoTayitavyAH, niruddhAyAM saGkaTAyAM vasatau yatrAcAryasatkaveNTikAdyavakAzastatra yatanayA yathA na kasyApi dhUlirlagati ityevaMrUpayA prasphoTayitavyAH / eSa dvAragAthAsakSepArthaH // 2502 // sAmpratamenAmeva vivarISuridamAhabAhiM apamajate, paNagaM gaNiNo u sesae mAso / appaDilehadupehA puvvuttA sattabhaMgA u // 2503 // AcAryaH kulAdikAryeNa nirgataH pratyAgataH utsargeNa tAvadvasaterbahireva pAdAn prasphoTayati pratyupekSate pramArjayati cetyrthH| yadi punaH niSkAraNaM bahiH pAdAn na prasphoTayati tadA bahirapramArjane gaNina AcAryasya prAyazcittaM paJcakaM, zeSake sAdhau bahiHpAdAnapramArjayati gAthA 2501-2504 pAdaprasphoTanapramArjanavidhiH * 1069 (A) For Private And Personal Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH www.kobatirth.org mAso laghuko mAsaH prAyazcittam, tasmAdbahiH pAdAn prasphoTyAntaH praveSTavyaM tacca prasphoTanaM vidhinA karttavyam / sa cAyaM vidhi:- [ pUrvaM ] pratyupekSate tataH pramArjayati avidhiH punarayaMna pratyuprekSate na pramArjayati 1 na pratyupekSate pramArjayati 2, pratyupekSate na pramArjayati 3 / pratyupekSate pramArjayati ca 4 / atrA''dyeSu triSu bhaGgeSu pratyekaM prAyazcittaM mAsikaM, caturthe bhaGge bhaGgAzcatvArastadyathA duSpratyupekSate duSpramArjayati 1 duSpratyupekSate supramArjayati 2 supratyupekSate 1069 (B) duSpramArjayati 3 supratyupekSate supramArjayati 4 / atra caturtho bhaGgaH zuddhaH zeSeSu triSu bhaGgeSu pratyekaM prAyazcittaM paJca rAtrindivam / etadevAha - apratyupekSe upalakSaNametat apramArjane ca, tathA duSprekSAyAmatrApyupalakSaNavyAkhyAnamiti duSpramArjanAyAM ca pUrvoktAH kalpAdhyayanoktAH saptabhaGgAH tatra coktaprAyazcittavidhiH // 2503 // *** bahi- aMtavivaccAso, paNagaM sAgArie asaMtammi / sAgAriyammi u cale, acchaMti muhuttagaM therA // 2504 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadi sAgArike asati avidyamAne bahirantarviparyAso bhavati bahiraprasphoTyAntaH prasphoTayatItyarthaH, tadA gaNinaH prAyazcittaM paJcakam / atha sAgAriko bahistiSThati so'pi For Private And Personal Use Only gAthA 2501-2504 pAdapra sphoTanapramArjanavidhiH (1069 (B)
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram ghaSTha uddezakaH 1070 (A) ca cala: calo nAma muhUrttamAtreNa gantA tasmin sAgArike cale tiSThati muhUrttakam alpArthe kapratyayo'lpaM muhUrta, kimuktaM bhavati sapta tAlamAtram saptapadAtikramaNamAtraM vA kAlaM sthavirA tiSThanti // 2504 // thiravakkhitte sAgArie aNuvautte pamajiuM pavise / nivvikkhittuvautte, aMto u pamajjaNA tAhe // 2505 // sthiro nAma yastatrAvasthAyI dhruvakarmikaH, vyAkSiptaH karmaNi karttavye vyAkulastadviparIto'vyAkSiptaH / upayukta AcAryAn dRSTyA niriikssmaannstdvipriito'nupyuktH| tatra sthire vyAkSipte'nupayukte sAgArike vidyamAne bahiH pAdAn pramAdyaM pravizet, sthire nirvyAkSipte upayukte bahi: sAgArike sati vasaterantaH pramArjanA pAdAnAm // 2505 // athAcAryasya pAdAH kiM svayamevAcAryeNa prasphoTayitavyAH utA'nyena sAdhunA? tata AhaAbhiggahiyassa asatI, tasseva rayohareNa aNNayaro / pAuMchaNuNNieNa va, phussaMti ya aNaNNabhutteNa // 2506 // 1. lA. / aNuvabhotteNaM-pu. pre.| aNNabhottUNaM-pu. pre. pAThA. // gAthA 2506-2509 vasatipraveze pAdasphoTanapramArjanavidhiH 1070 (A) For Private And Personal Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1070 (B) kenApi sAdhunA abhigraho gRhIto varttate, yathA- 'mayA AcAryasya bahirnirgatasya pratyAgatasya ca pAdAH prasphoTayitavyA' iti, sa yadyasti tarhi tena pramArjanAyopasthAtavyaM, tatra cA''cAryeNAtmIyaM rajoharaNaM tasya samarpayitavyaM pAdapramArjanAya, tataH sa Abhigrahikaste-. nA''cAryasatkena rajoharaNena AcAryasya pAdAn pramArjayati athavA yadanyadaurNikaM pAdaproJchanakamanyena sAdhunA pAdapramArjanenAparibhuktaM tenAcAryasya pAdAn prsphottyti| athAbhigrahiko na vidyate tataH AbhigrahikasyAsati abhAve anyatarastasyaivAcAryasya rajoharaNena aurNikena vA pAdaproJchanakena[ nAnyebhuktena pAdAn puMsayati, yadi punaravyApto'pi niSkAraNamAcAryasya pAdAn na pra mArjayati tadA maaslghu| athA''tmIyena rajoharaNena pAdaproJcha nena vA'nyapAdapramArjanAtaH paribhuktena pramArjayati tadA'pi maaslghu| yadi bahirvasateH sAgArikastiSThatItyAcAryasya pAdA na prasphoTitAstarhi vasaterantaH praviSTasya prasphoTanIyAH // 2506 // gAthA 2506-2509 vasatipraveze pAdasphoTanapramArjanavidhiH tatrAyaM vidhiH 1070 (B) 1. "nAnyabhu pu. pre. // For Private And Personal Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1071 (A) vipulAe aparibhoge, appaNauvAsae va ciTThassa / / emeva bhikkhuyassa vi, navari bAhiM cirayare tu // 2507 // yadi vipulA vasatistatra tasyAM vipulAyAM vasatAvaparibhoge avakAze AcAryeNa sthitvA pAdAH prasphoTayitavyAH / atha saGkaTA vasatistarhi AcAryasya AtmIyo yo veNTikAdyavakAzastatra airyApathikI pratikramyopaviSTasya pAdAH pramArjanIyAH / te ca kuzalena sAdhunA tathA pramArjanIyA yathA anye sAdhavo dhUlyA na bhriyante yathA AcAryasyoktamevaM bhikSorapi draSTavyaM, navaraM yadi bahirvasateH sAgArikastiSThati tatazcirataramapi kAlaM pratIkSeta yAvaccalaH sAgAriko vyatikrAmati, yadi punarbhikSuH vasaterbahiH sAgArikA'bhAve'pi pAdAvaprasphoTya vasaterantaH pravizati tadA'sya prAyazcittaM mAsalaghu // 2507 // niggijha pamajAhI, abhaNaMtasseva mAsiyaM guruNo / pAyarae khamagAdI, coyaga kajA'gate dosA // 2508 // yadi bahiH sAgArika iti kRtvA vasaterantaH pAdAH prsphottyitvyaaH| tataH saGkaTAyAM vasatau pAdAn pramArjayitumupasthitaM sAdhumAcAryo brUte-Arya nigRhya pAdAn pramArjaya yathA | gAthA 2506-2509 vasatipraveze pAdasphoTanapramArjanavidhiH 1071 (A) For Private And Personal Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1071 (B) pAdadhalyA na ko'pi sAdhudhiyate // athaivaM na brUte tata evamabhaNato guroH prAyazcittaM mAsalaghu tathA pAdarajasA kSapakAdayaH kharaNTyeran tathA ca sati vakSyamANA dossaaH| atra codaka Aha-AcAryaH kasmAdahirgacchati ? / sUrirAha-kAryA'gate kAryeSu samApatiteSu agate doSAstasmAd gacchati // 2508 // adhunA "pAyarae khamagAdI" [gA. 2508]ityetad vyAkhyAnayatitavasosito va khamago, iDDimAvuDDo va'kovito vAvi / mA bhaMDaNakhamagAdI, iti suttanigijjha jayaNAe // 2509 // tapasA zoSitastapaHzoSitaH kSapakastasya tvalpe'pyaparAdhe dveSo jAyate tataH sa ||2506-2509 vasatigraveze AcAryapAdapramArjanadhUlyA vikIrNaH kupito bhavet, kupitazca san bhaNDanaM kRtvA anyatra gacche | pAdasphoTanapravizet pratibhajyeta vaa| athavA ko'pi RddhimAn vRddho rAjAdiH pravrajitaH sa pAdadhUlyA'va- pramArjanavidhiH kIrNo ruSTaH san bhaNDanAdi kuryAt / akovido nAma zaikSakaH, so'pi ruSTaH pratibhajyeta tasmAt kSapakAdirmA bhaNDanaM kArSIditi sUtre nigijhetyuktamasyApyayamoM ytnyeti|| 2509 // gAthA rAja gacche | 41071 (B) For Private And Personal Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1072 (A) www. kobatirth.org samprati 'coyagakajjA'gate dosA' vyAkhyAnayati thANe kuppati khamago, kiMceva gurussa niggamo bhaNito / bhAi kulagaNakajje, ceianamaNaM ca pavve // 2510 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sthAne kupyati kSapakaH / tathAhi sa pAdadhUlyA avakIryate tato mA kopaM kArSIt kiMca guroH AcAryasya nirgamaH kena kAraNena bhaNitaH ? tatkAraNameva nAsti yena kAraNena bahirAcAryasya nirgmnm| AcArya Aha-bhaNyate atrottaraM dIyate kulakArye gaNakArye upalakSaNametat saGghakArye ca bahuvidhe samApatite tathA parvasu pAkSikAdiSu caityAnAM sarveSAmapi namanamavazyaM karttavyamiti hetozcAcAryasya vasaterbahirnirgamanam // 2510 // punazcodaka Aha jati evaM niggamaNe, bhaNAti to bAhi ciTThae puMche / vuccati bahi acchaMte, coyaga guruNo ime dosA // 2511 // codako bhaNati yadi evaM kulAdikAryanimittamAcAryasya nirgamanaM tato nirgamane sati For Private And Personal Use Only ////// gAthA | 2510-2514 AcAryasya bahiH pratIkSaNe doSAH 1072 (A)
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1072 (B) pratyAgato yadi vasaterbahiH sAgArikastatastAvadvahistiSThatu yAvaccalaH sAgAriko vyutkrAnto bhvti| tato bahireva pAdAn prasphoTya vasaterantaH pravizata, evaM ca sati kSapakAdidoSAH parityaktA bhvnti| AcArya Aha-ucyate uttaraM bhaNyate 'he codaka! guroH AcAryasya vasatebahistiSThata ime vakSyamANA bahavo doSAH // 2511 // tAnevAhataNhuNhAdiabhAviya1, vuDDA vA acchamANa mucchAdI2 / viNae gilANamAdI3, sAhU sannI paDicchaMtI4 // 2512 // daargaahaa| gAthA kulAdikAryeNa nirgate AcArye uSNenAbhAvite tRSNA jAyate tatastRSNAbhibhUto vasatimAgato : 2510-2514 AcAryasya yadi bahiH vasate: pratIkSate yAvat sAgAriko'pagacchati tAvat tRSNayA uSNena, : bahiH pratIkSaNe AdizabdAdanAgADhAgADhaparitApanAparigrahaH, pIDite mUrchA jAyate, AdizabdAt vasatiM praviSTaH | san pracuraM pAnIyamApibet tato bhaktA'jIrNatayA glAnatvaM bhavedityAdiparigrahaH / tathA vRddhA | upalakSaNametat bAlazaikSA'sahAdayazcAcArye tiSThati pratIkSate, te ca pratIkSamANAH prathama doSAH For Private And Personal Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1073 (A) dvitIyaparISahAbhyAM pIDitA mUrchAdyApnuvanti, tathA glAnAH AdizabdAt kSapakAdiparigraha te vinayena pratIkSamANA bhojanamakurvanta auSadhAdikaM ca guruNA vinA alabhamAnA gADhataraM glaantvaadyaapnuvnti| tathA sAdhavaH kecit prAghUrNakA gantumanasastathA saMjJinaH zrAvakA | aSTamyAdiSu kRtA'bhaktAH pAraNake bhikSAyAmadattAyAmapArayanta AcArya pratIkSamANAstiSThanti / tatra sAdhUnAM divaso garIyAn caTati tatra coSNAdiparitApanAdoSAH, saMjJinAM cAntarAyamityeSa gAthAsakSepArthaH // 2512 / / sAmpratamenAmeva vivarISuH prathamataH "taNhuNhAdiabhAvie" ityetad vyAkhyAnayati gAthA taNhuNha'bhAviyassa, paDikkhamANassa mucchamAdIyA / 2510-2514 | AcAryasya khaddhAdiyaNa gilANe, suttattha virAhaNA ceva // 2513 // dAra 1 / / bahiH pratIkSaNe AcArya: svarUpata uSNenAbhAvitaH kvacit kadAcit prayojanavazato bhirnirgmnaat| . tataH kulAdikAryeSu nirgatastRSNAbhibhUto vasatimAgato'pi yadi sAgArikamapagacchantaM yAvat pratIkSate tataH pratIkSamANasya tRSNayA uSNena ca tApitasya mUrchAdayo bhavanti, doSAH 41073 (A) For Private And Personal Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddeza : 1073 (B) www. kobatirth.org AdizabdAdAgADhaparitApanAdiparigrahastathA vasatiM praviSTo atIvatRSNoSNAbhibhUtaH khaddhasya pracurasya pAnIyasyA''dAnaM grahaNaM kuryAt pracuraM pAnIyaM pibedityarthaH / tato bhaktAjIrNatayA glAno bhavet, tasmiMzca glAne sUtrArthaparihAnirvirAdhanA ca tasyAcAryasya syAt, glAnatvenAcAryo mriyeteti bhAvaH, athavA sUtrArthaparihANyA ajAnatAM sAdhUnAM jJAnAdivirAdhanA syAt, sUtrArthAbhAvato'jAnantaH sAdhavo jJAnAdivirAdhanAM kuryuriti bhAvaH 1 // 2513 // adhunA 'vuDDhA vA' iti vyAkhyAnArthamAha vuDDA sahu sehAdI dAraM 2, khamago vA pAraNammi bhukkha / acchati paDicchamANo, na bhuMja'NAloiyamadiTTaM // 2514 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vRddhA vayovRddhA asahAH prathamadvitIyaparISahAn soDhumasamarthAH, tathA zaikSakAH AdizabdAt glAnAzcAcAryaM pratIkSamANAstiSThanti te ca tathA tiSThantastRDAdibhiH pIDitA mUrcchAdyApnuvanti glAnasya ca gADhataraM glAnatvamupajAyate, yadi punarAgatamAtra eva vasatau pri tato yathAyogaM vRddhAdInAmakAlahInaM sampAdyate iti na kazciddoSaH 2 / adhunA "viNae 1. rAgatA eva saM. // For Private And Personal Use Only gAthA | 2510-2514 AcAryasya bahiH pratIkSaNe doSAH 1073 (B)
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1074 (B) glAnasyauSadhAdikaM sAdhavo guruNA vinA na dadati, AdizabdAt bhojnaadiprigrhH| yadi vA UnamadhikaM vA dadyustasya ca glAnasyAcArya pratIkSamANasya velAtigacchati // 2516 // samprati "sAdhU saNNI''[gA.2512] iti vyAkhyAnayatipAhuNagA gaMtumaNA, vaMdiya jo tesi UNhasaMtAvo / pAraNae paDicchaMte, saDDhe vA aMtarAyaM tu // 2517 // dAraM 4 / / prAghurNakAH kecit sAdhava AgatAH, te gantumanasaH te yadyAcAryamavanditvA anApRcchya vA gacchanti tato'vinayAdayo doSAH, tataH pratIkSamANAstiSThanti, AcAryazca cireNa vasatiM praviSTastAvada divasa AsamantAta tapto'bhavata tato garuM vanditvA vrajatAM ya uSNasantApasteSAM sa AcAryanimittakaH, tathA zrAddhe aSTamyAdiSu parvasu kRtA'bhakte pAraNake AcArya pratIkSamANe antarAyaM kRtaM bhavati 4 // 2517 // gAthA 2515-2521 kAraNe vasaterantaH pAdapramArjanA upasaMhAramAha 1074 (B) 1. pAraNaga-lA. paatthaa.| paannge-laa.| pAraga pa* mu. pu. pre. // For Private And Personal Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1075 (A) jamhA ete dosA, tamhA guruNA na ciTThiyavvaM tu / bhikkhUNa ciTThiyavvaM, tassa na kiM dosa hotee? // 2518 // yasmAdete doSAstasmAt guruNA na vasaterbahizciraM sthaatvym| bhikSuNA punazciramapi sthAtavyaM yAvaccala: sAgariko'payAti, tato bahiH pAdAn pramRjyAntarvasateH prvessttvym| atra codaka Aha-tasya bhikSoH kimete'nantaroditAste doSA na bhavanti? // 2518 // AcArya AhaaNegabahuniggamaNe, abbhuTThANabhAviyA ya hiMDaMtA / dasaviha veyAvacce, saggAme bahiM ca vAyAmo // 2519 // gAthA 2515-2521 sIuNhasahA bhikkhU, na ya hANI vAyaNAdiyA tesiM / kAraNe guruNo puNa te natthI, teNa pemajati kheyaNNo // 2520 // vasaterantaH pAdapramArjanA anekai : kAraNaiH bahU n vArAn nirgamanam anekabahu nirgamanaM, tasmin, tathA gurvAdInAmabhyutthAne AsanapradAnAdau ca tathA bhikSArthaM hiNDamAnA bhAvitA vyAyAmitazarIrAH, ||1075 (A) 1. lA. / pamajato -pu. pre. mu. lA. pAThA. // . For Private And Personal Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1075 (B) //////// *** www. kobatirth.org yaduktamanekaiH kAraNaiH bahuvAraM nirgamanaM, tatra kAraNAnyAha - dazavidhavaiyAvRttyanimittaM svagrAme bahiH paragrAme'neka-vAramanekadhA vyAyAmo'bhavat, tathA zItoSNasahA bhikSavo na ca teSAM bhikSUNAM vAcanAdikA vAcanAdiviSayA hAni: guroH punaste'nekabahunirgamanAdayo na santi / tatastRSNAdyadhyAsitumasahiSNava AcAryA vasaterbahiH sAgArike tiSThati laghuvasaterantaH pravizanti / tataH khedajJena kuzalena pAdAn pramArjApayanti // 2519 // 2520 // idAnIM bhikSorapi dvitIyapadamAha dhuvakammiyaM ca nAuM, kajjeNa'NNeNa vA atipatiM / avvakkhittAuttaM, na udikkhati bAhi bhikkhU vi // 2521 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vasaterbahiH sAgArikaM dhruvakarmikaM vA lohakArAdikamanyena vA kAryeNAnyamapi sAgArikamanatipAtinamagacchantaM tathA avyAkSiptamAyuktaM ca jJAtvA bhikSurapi bahirnodIkSate na pratIkSate kintu vasatiM pravizyAtmIye avakAze yatanayA''tmanaH pAdau pramArjayet // 2521 // prathamo'tizayo gataH, samprati dvitIyaM vibhAvayiSuridamAha For Private And Personal Use Only gAthA | 2515-2521 kAraNe * vasaterantaH pAdapramArjanA 1075 (B)
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1076 (A) . bahigamaNe caugurugA, ANAdI vANie ya micchattaM1 / paDiyaraNamaNAbhogera, kharimuha marue tirikkhAdI // 2522 // AcAryo yadi vicArabhUmiM bahirgacchati tataH prAyazcittaM catvAro gurukA AjJAdayazca dossaaH| tathA vANie ya micchattamiti vaNiji abhyutthAnaM pUrvaM kRtavati pazcAdakurvati keSAJcit mithyAtvamupajAyata // iyamatra bhAvanA-AcAryaM saMjJAbhUmiM vrajantaM tataH pratyAgacchantaM ca dRSTvA vaNijo nijanijApaNe sthitA abhyutthAnaM kRtavantaH, taM ca tathA vaNijAM bahumAnenAbhyutthAnaM dRSTvA kecidanye manyante guNavAneSa AcAryo yena vaNija evametamabhyuttiSThanti tasmAdasmAkamapi pUjya iti te'pi pUjayanti, yadA tvAcAryaH kadAcit dvau vArau saMjJAbhUmi vrajati tadA caturo vArAn gamane pratyAgamane cotthAtavyaM, te cAlasyaM manyamAnA abhyutthAtavyaM bhaviSyatIti kRtvA AcAryaM dRSTvA'nyato mukhaM kurvanti, tAMzca tathA kurvato dRSTvA anye cintayanti nUnameSa pramAdI jAto jJAtA'pi guNavAnapi yadIdRzaH patati tarhi na kiJciditi te mithyAtvaM gacchanti / tathA AcAryaM lokena pUjyamAnaM dRSTvA maruke brAhmaNasya mAraNabuddhyA praticaraNaM bhavati, tataH saMjJAbhUmiM gataM vijane pradeze mArayet / tathA kharamukhIM napuMsakI dAsI vA prApayitvA uDAhaM kuryaat| anAbhogena vA vanagahane praviSTe tiryagAdau ca gardabhAdau gAthA 2522-2526 AcAryasya bahiH sthaNDilabhUmau gamane doSA: 1076 (A) For Private And Personal Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1076 (B) kulaTAdau ca praviSTAyAmAtmaparobhayasamutthA dossaaH| eSa gAthAsakSepArthaH // 2522 // samprati "vANiyae micchattaM" ityetadvibhAvayiSurAhasuyavaM tammi parivAravaM ca vaNiyaMtarAvaNuDhANeNa / duTThANaniggamammi ya, hANI ya parammuhA'vanno // 2523 // saMjJAbhUmiM vrajati tataH pratyAgacchati vA tasmin AcArya zrRtavAneSa parivAravAMzceti manyamAnA antarA nijanijA''paNeSu sthitA vaNijo'bhyutthAnaM kRtavantaH, teSAM cotthAne lokasya ca bhUyAn bahumAna AsIt, kadAcidAcAryo dvau vArau saMjJAbhUmiM vrajet tato dvisthAnanirgamane caturo vArAn gacchati pratyAgacchati cotthAtavyaM, tataste AlasyaM manyamAnA abhyutthAnasya hAniM kurvanti te ca hAnimabhyutthAnasya cikIrSavo'bhyutthAtavyaM bhaviSyatIti kRtvA tamAcArya dRSTvA parammukhA bhavanti, anyato mukhaM kurvantIti bhAvaH / athavA avarNaH syAt, tathAhidvau vArau saMjJAbhUmiM vrajantamAcAryaM dRSTvA te vadanti 'nUnameSa AcAryo dvau trIn vArAn samuddizati tena dvau vArau saMjJAbhUmiM yAti' // 2533 // gaNavaM tu jato vaNiyA, payaMta'NNe vi sannayA tammi / 1. paramuhA-saM. // gAthA 2522-2526 AcAryasya bahiH sthaNDilabhUmau gamane doSAH 18 1076 (B) For Private And Personal Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDiyatti aNuTThANe, duvihaniyattI abhimuhANaM // 2524 // zrI vyavahAra SaSTha uddezakaH vaNijAM bahumAnenAbhyutthAnaM dRSTvA kecidanye cintayanti - guNavAnAcAryo yato vaNijaH sUtram pUjayanti evaM cintayitvA te'pyanyepi tasminnAcArye sannatA bhavanti / vAradvayasaMjJAbhUmiM gamane vaNijAmanutthAne te cintayanti 'nUnameSa AcAryaH patitaH kathamanyathA vaNijaH pUrvamabhyutthAnaM kRtavanto nedAnIM kurvanti, ' tathA ca sati teSAmabhimukhAnAM dvividhA nivRttiH, tathA ye zrAvakatvaM grahItukAmA ye ca tasya samIpe pravrajitukAmAste cintayanti yadyeSo'pi pradhAno jJAtA kuzIlatvaM pratipadyate tarhi nUnaM sarvaM jinavacanamasAramiti manyamAnAH zrAvakatvAt vratagrahaNAdvA pratinivarttante mithyAtvaM gacchanti // 2524 // 1077 (A) samprati "paDiyaraNamaNAbhoge" ityAdi vyAkhyAnamAha AuTTattiva loge paDiyariDaM channe mArae marugo / khariyamuhasaMDhagaM vA lobheu tirikkha saMgahaNaM // 2525 // guNavAnAcArya iti kRtvA sarvo loka AcAryasya AvRtto'bhavat praNato'bhUt, dhigjAtIyAnAM For Private And Personal Use Only ////// gAthA 2522-2526 AcAryasya bahiH sthaNDilabhUmau gamane doSAH 1077 (A)
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra //////////// SaSTha uddezakaH www. kobatirth.org zrI sUtram ca keSAJcit pApIyasAM tathApUjAmAcAryasya dRSTvA mahAmatsaraH, tato mAtsaryeNa saMjJAbhUmigatamAcAryaM praticarya channe pradeze maruko brAhmaNaH ko'pi [ mArayet ]jIvitAd vyaparopya garttAdiSu pracchanne vyavahAra pradeze sthagayet tathA kharikAmukhIM dAsIM napuMsakaM vA pralobhya tatra preSya saGgrahaM kuryAt tathA 'maithunameSa sevamAno gRhItaH ', tata uDDAhaH syAt / tathA anAbhogenAcAryo vanAdigupilamavakAzaM saMjJAvyutsarjanAya praviSTaH syAt tatra ca tirikkha tti tiryagyonikA gardabhyAdikA pUrvAgatA 1077 (B) pazcAdvA praviSTA bhavet, tAM ca kecit pratyanIkA dRSTvA uDDAhaM kuryuH // 2525 // mUlagAthAyAM yaduktaM "tirikkhAdI 'ti tatrAdizabdavyAkhyAnArthamAha ////////// AdiggahaNA ubbhAmigA va taha annatitthigA vA vi / ahavA va annadosA, havaMti me vAdimAdIyA // 2526 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AdigrahaNAt udbhrAmikA kulaTA tathA anyatIrthikI vA parigRhyate sA tasmin gahane pUrvagatA pazcAdvA praviSTA bhavet tatra cA''tmaparobhayasamutthA doSAH saGgrahaNAdayazca prAguktAH / athavA ime vakSyamANA anye vAdyAdayo doSA bhavanti // 2526 // For Private And Personal Use Only gAthA |2522-2526 AcAryasya bahiH sthaNDilabhUmau gamane doSAH 1077 (B)
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI tAneva saJjighRkSuragAthAmAhavAdI1 daMDiyamAdI,2 suttatthANaM ca gacchaparihANI3 / AvassagadidaMto, kamara kareMte'kareMte ya 4 // 2527 // vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1078 (A) vAdidaNDikAdayo vAdi-daNDikAdiviSayA bahavo doSAH,tathA sUtrArthAnAM gacchasya ca parihANiH athavA sUtrArthAnAM parihANirgacche ca jJAnAdInAM parihAniH, tathA Avazyaka uccArAvazyakaM kurvan akurvan ca kumAro dRSTAntaH / eSa dvAragAthAsakSepArthaH / sAmpratamenAmeva vivarISuH prathamato vAdidvAramAha gAthA sannAgatotti siDhe, bhayAtisAro tti beti paravAdI / 2527-2531 AcAryasya mA hohiti siM vajjhA, vaccAmi alaM vivAeNaM // 2528 // dAraM 1 / || vasaterbahi rgamane doSAH ko'pi parapravAdI bahuzrutamAcAryaM lokapUjitaM zrutvA tena samaM vAdaM kariSyAmItyAgato bhvet| AcAryazca saMjJAbhUmiM tadA gataH, tena cA''gatena vasatau pRSTaM 'kva AcAryAH?' sAdhubhiH 1078 (A) kathitam 'AcAryAH saMjJAbhUmiM gatAH' evaM zrutvA sa parapravAdI yAt-'mama bhayena palAyito : For Private And Personal Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1078 (B) yadi vA mama bhayenA'tIsAro jAtaH / athavA mA bhaviSyatyeSAM hatyeti vrajAmi alaM paryAptaM vivaaden'|| 2528 // adhunA "daMDiyamAdi'' tti vyAkhyAnayati - caMdagavejjhAsarisaM, AgamaNaM rAyaiDDimaMtANaM / pavvaja sAgabhaddaga, iccAdi guNANa parihANI // 2529 // dAraM 2 / / yathA indrapure indradattasya rAjJaH sutena kathamapi puttalikAkSicandrakasya vedhaH kRtastatsadRzaM rAjJa RddhimatAM cAnyeSAmAcAryasamIpe Agamanam, AcArye ca saMjJAbhUmi gate daNDikAdirAgato | bhvet| tataH saMjJAbhUmiM gata AcArya iti zrutvA pratinivarteta, yadi punaH saMjJAbhUmiM na gatA AcAryA bhaveyustato dharma zrutvA kadAcit te pravrajyAM gRhnniiyuH| pravrajiteSu ca rAjAdiSu mahatI pravacanaprabhAvanA / tathA zrAvakatvaM kecit kadAcit pratipadyeran yathAbhadrakA vA bhaveyustathA vA caityasAdhUnAM mahAn upagrahaH, saMjJAbhUmigamane caiteSAM guNAnAM hAniH // 2529 // samprati "suttatthANaM ca gacche parihANI" ityetadvyAkhyAnArthamAha gAthA 2527-2531 AcAryasya vasaterbahirgamane doSAH 41078 (B) For Private And Personal Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1079 (A) www. kobatirth.org sutthe parihANI, vIyAraM gaMtu jA puNo ei / tattheva ya vosaraNe, suttatthesuM na sIyaMti // 2530 // dAraM 3 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAraM vicArabhUmiM gatvA yAvat [ punareti tAvat ] sUtrArthaparihANiH / iyamatra bhAvanA - saMjJAbhUmirdUre bhavet sUtrapauruSyAmarthapauruSyAM cArddhakRtAyAmAcAryaH saMjJAvAn jAtastato gata: saMjJAbhUmiM tata udghATAyAM pauruSyAmarthapauruSyAM kAlavelAyA vA samAgataH, tataH sUtrArthaparihAni:, tadbhAvAcca ziSyAH pratIcchikAzcAnyaM gaNaM vrajanti, tato gacchasyApi parihANiH, tatraiva punarupAzraye saMjJAyA vyutsarjane sUtrArtheSu sAdhavo na sIdanti / atra cAvazyakaM kurvan akurvan kumAro dRSTAntaH // / 2530 // tameva bhAvayati tIragae vavahAre, khIragate hoMti tadiha uTThANe / kosassa hANi paracamupellaNa rajjassa apasatthe // 2531 // dAraM 4 / kumArasyAsssthAne samupaviSTasyA'rthinaH pratyarthinazca vyavahAreNopasthitAH / teSAM cottarottareNa For Private And Personal Use Only gAthA | 2527-2531 AcAryasya sahargamane doSAH 1079 (A)
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1079 (B)/ vyavaharatAM vyavahArastIraM gataH, paraM nAdyApi samAptimupayAti tasmiMzcAsamApte vyavahAre sati rAjakumAraH saMjJAvAn jAtastata utthAya saMjJAbhUmiM gataH sa ca yAvannAyAti tAvadarthinaH pratyarthinazca kSIrodakasaMyogAdivadekIbhUtAH, tato rAjakumArasya pratyAgatasya te bruvate 'vayaM parasparaM susthiibhuutaaH|' evaM sadA kurvan samastAdapi lakSAdipramANAt daNDA''yapadAt paribhraSTaH / tataH kozasya hAnirjAtAH, tAM ca jJAtvA paracamUH parabalamAgataM, tayA ca rAjyasya preraNameSo'prazaste dRSTAntaH / prazaste punardRSTAntaH svayaM bhaavniiyH| sa cAyaM- prathamata evA''vazyakamuccArAdeH kRtvA AsthAne samupavizati, upaviSTo yadi saMjJAvAn bhavati tataH pracchanne pradeze vytsRjti| evaM tasya kurvataH prabhUtaM prabhUtataraM daNDA''yapadaM jaatm| tathA ca sati kozasya mahatI vRddhistataH parabalasya preraNaM rAjyAntarasaGgrahaH / eSa dRSTAnto'yamarthopanayaH- ya AcAryo bahi: saMjJAbhUmi vrajati tasya prAguktaprakAreNa sUtrArthaparihANiH, tatparihANyA gacchasyApi parihANiH ziSyANAM prAtIcchikAnAM cAnyatra gaNAntare gmnaat| yastu tatraivopAzraye vyutsRjati tasya na kiJcidapi parihIyate iti sarvaM sustham // 2531 / / gAthA 2527-2531 AcAryasya vasaterbahirgamane doSAH 1079 (B) For Private And Personal Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1080 (A) etadevAhavelaM suttatthANaM, na bhaMjae daMDiyAdikahaNaM vA / pacchaNNo'mayakose, pucchA puNa sAhaNA viNae // 2532 // yathA bahirna gantavyamevaM grAmAdInAmantare'pi sUtrArthAnAmaparihAninimittaM, daNDikAdInAmA- 4 gatAnAM dharmakathAyA avighnanimittaM ca saMjJAvyutsRjanAya na gantavyaM, kintUpAzrayasyA'ntavyutsRjanIyam, yena sUtrArthavelAM na bhnkti| nApi daNDikA[ dI ]nAmAgatAnAM dharmakathanaM | vighnyti| pUrvameva copayogaH karttavyaH kiM mama saMjJA bhavena vA ? / tatra yadi zaGkA tadA gAthA kRtA''vazyakena sUtrapauruSyA[martha] pauruSyAM ca suutraarthprdaanaayopvessttvym| tatrApi na tAvadAsitavyaM 2532-2536 yAvadavazyamuttheyaM bhavati, kintvagre, atrArthe nidarzanam-eka AcArya AvazyakaM zodhayitvA lokottara vinayasya tiSThati, daNDikazca dharmazravaNArthamAgataH, AcAryeNa dharmakathA praarbdhaa| sa ca dharmakathAkSipto zreSThatvam rAjakumAro dharmaM zRNvannabhIkSNamabhIkSNaM kAyikIvyutsRjanAyottiSThati, atha AcAryasya ca 41080 (A) pracchanno'mRtakozaH samarpyate pracchannaM kAyikImAtrakaM sAdhavaH samarpayanti, tatra kAyikI vyutsRjti| tato vinaye lokottarike balavati rAjJaH pRcchA AcAryasya kthnm|| 2532 // For Private And Personal Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir etadeva vibhAvayiSuridamAha zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1080 (B) niddhAhAro vi ahaM, asaI uDemi nesa kahayaMto / pAsagato maNNe taM, vatthaMtariyaM paNAmei // 2533 // rAjA cintayati 'mama snigdha AhArastathA'pi kAyikIvyutsargAya punaH punaruttiSThAmi, AcAryastu kathayan rUkSAhAro'pi kAyikIvyutsargAya nottiSThati, nUnaM manye ya eSa AcAryasya pArzve sthitaH kSullakaH sa tat kAyikImAtraM pracchannaM ca vastrAntaritaM praNAmayati smrpyti| tatra kAyikImAcAryo vyutsajati // 2533 // "etacca yadi pRcchyate tarhi avinayaH kRto bhavati tasmAdupAyena pRcchAmi' iti vicintyedaM | pRcchativiNao uttario tti ya, balio gaMgA kutomuhI vahati ? / puvvamuhI acalaMto, bhaNati nivaM Agitijuto vi // 2534 // gAthA 2532-2536 lokottaravinayasya zreSThatvam 1080 (B) For Private And Personal Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1081 (A) rAjA sUrimApRcchati-'bhagavan ! kiM laukiko vinayo balIyAn atha lokottrik:?'| AcAryeNoktamayamarthaH parIkSyatAM, paramevaM jJAyate lokottariko vinayo balIyAn / tatra parIkSA krtumaarbdhaa| AcAryeNoktaM-yastava dRSTapratyayo yaM vA AkRtyA tvaM jAnAsi na eSa vinayabhraMzI taM preSaya, 'yathA kutomukhI gaGgA vahati? iti jJAtvA nivedy'| tato rAjA ya AkRtimAn / yazca dRSTapratyayastaM preSayati, 'vraja, kutomukhI gaGgA vahati' so'calan tatraiva sthito nRpaM bhaNati 'yathA pUrvAbhimukhI gaGgA vahati loko'pyanya etat jaanaati'| tatra AcAryo brUte'mama ziSyANAM madhye yaM tvaM viSamakaracaraNanAzAdibhirviSamaM jAnAsi, uktaM ca viSamasamairviSamasamAH viSamairviSamAH samaiH samAcArAH / karacaraNavadananAsAkoSThanirIkSaNaiH puruSAH // gAthA 2532-2536 lokottaravinayasya zreSThatvam viSamatvAccAviSame eva vinayabhraMzaM kariSyatIti taM preSaya // 2534 // 1081 (A) raNNA payaMsito esa vayau aviNIyadaMsaNo samaNo / paccAgaya ussaggaM kAuM Aloyae guruNo // 2535 // For Private And Personal Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evamAcAryeNokte rAjJA yo viSamakaracaraNAdinA avinItadarzanaH zramaNa: sa pradarzita 'eSa vrajatu' 'kayA dizA gaGgA vahatIti' AcAryeNa sa preSitaH / sa AcAryAnApRcchya tatra gatvA tataH pratyAgatya airyApathikyAH kAyotsargaM kRtvA guroH purata Alocayati // 2535 / / zrI vyavahAra-14 sUtram SaSTha uddezakaH 1081 (B)| kathamityAhaAdiccadisAloyaNa, taraMgataNamAiyA ya puvvamuhI / mA hojja disAmoho, puTTho vi jaNo tahevAha // 2536 // bhagavan ! yuSmatpAdAnApRcchyAhaM gaGgAtaTaM gataH, tatra ca gatvA sUryaM nirdhyAtavAn, yata | AdityAd digvibhAgaH samyak jJAyate, evamAdityadigAlocanaM kRtm| tathA taraGgaistRNAdIni pUrvAbhimukhANyuhyamAnAni dRSTAni, tatra kadAcit digmoho'pi syAt tato mA bhUd digmoha ityanyo'pi janastrisaGkhyAkaH pRSTaH, so'pi tathaivAha-yathA pUrvAbhimukhI gaGgA vhtiiti| etacca rAjJA pratyayikapracchannapuruSaiH paribhAvAyitaM, tairapi tathaiva kathitam // 2537 // gAthA 2532-2536 lokottaravinayasya zreSThatvam 1081 (B) tato rAjA prAha For Private And Personal Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezaka: 1082 (A) ////////////////////////////////// www. kobatirth.org vahabaMdhacheyamAraNa, nivvisaya dhaNAvahAra logammi / bhavadaMDo uttarito, ucchahamANassa tA balito // 2537 // [loke]yo'smAkamAjJAM bhanakti tasya vadhaM lakuTAdiprahAraistADanaM bandhaM nigaDAdibhiH, chedaM karNacchedAdikaM keSAJcit, mAraNaM vinAzanamapareSAM nirviSayakaraNam anyeSAM dhanApahAraM kurmastathA[pa] kecit asmAkamAjJAM bhaJjanti / lokottareSu punarAjJAM bhaJjatAmetAni bhayAni na santi tathApi pareNa prayatnena lokottarikAm AjJAM kurvanti tatra kiM kAraNam ? AcArya Aha-bhavadaMDo ityAdipazcArddha, yastIrthakaragaNadharAdInAmAjJAM bhanakti tasya parabhave hastachedanAdIni bhavanti, eSa lokottare bhavadaNDaH, asmAdbhItasya sAdhorucchahamAnasya svazaktyanigUhanenodyamaM kurvato vinayo balIyAn evaM lokottariko vinayo balikaH || 2537 // atraivApavAdamAha - bitiyapayaM asatIe, aNNAe uvassae va sAgAro / na pavattati saMte'vI, je ya samatthA samaM tehi // 2538 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only gAthA | 2537-2543 * maNipratimodAharaNam 1082 (A)
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1082 (B) kupahAdI niggamaNaM nAtigabhIre apaccavAyammi / vosiriyammi ya guruNA nisiraMti mahaMtadaMDadharA // 2539 // dvitIyapadam apavAdapadamadhikRtya saMjJAbhUmimAcAryo vrjet| tadeva dvitIyapadamAhaupAzrayasya pazcAtkRte saMjJAbhUmi sti, tatastasyA asati bahirbrajet, aNNAetti yatra na jJAyate eSa AcAryastatrA'pi bhijet| athavA upAzraye sAgAriko vidyate tato bhiryaati| kasyApi punarupAzrayasya pazcAtkRte vidyamAne'pi saMjJA na pravarttate so'pi bhiryaati| etaiH kAraNaiH bahirgamane jAte ye samarthAstaruNA sAdhavastaiH samaM yaati| tatra yAni kupathAdIni | kurathyAdIni tairgantavyaM tairgacchato'pi prAyaH pUrvoktA doSA na bhavanti / tatrApi yannA'tigambhIra 42537-2543 nA'tiviSamam, apratyavAyaM pratyavAyavirahitaM tatrAcAryaH saMjJAM vyutsRjati, yeSAM ca sahAyAnAM maNipratimohaste mahAnto daNDakAste mahAdaNDadharAzcatasRSvapi dikSu sNrkssnnpraaynnaastisstthnti| vyutsRSTe | dAharaNam ca guruNA purISe te mahAdaNDadharA nistrnti| kasmAdevaM rakSA kriyate? iti cet, kulasya 41082 (B) tadAyattatvAt / uktaM ca gAthA For Private And Personal Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "jammi kulaM AyattaM taM parisaM AyareNa rakkhAhi / " [ ] vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1083 (A) ityAdi // 2538 // 2539 // kathaM punaH sa rakSitavyaH? ityata Ahajaha rAyA tosalie, maNipaDimA rakkhae payatteNaM / taha hoi rakkhiyavvo, sirigharasariso u Ayarito // 2540 // yathA rAjA tausaliko maNipratime prayatnena [rakSati tathA bhavatyAcAryaH] rakSitavyaH, yata:- zrIgRhasadRza eSa AcAryaH // 2540 // atha ke te pratime ityata AhapaDimuppattI vaNie, udahI uppAtovAyaNaM bhIo / rayaNaduge jiNapaDimA, karemi jai uttare'vigdhaM // 2541 // uppAuvasama uttaraNamavigdhaM ekkapaDimakaraNaM vA / devayachaMdeNa tato, jAyA bitie vi paDimAto // 2542 // gAthA 42537-2543 | maNipratimo dAharaNam 1083 (A) For Private And Personal Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI . . vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1083 (B)| pratimAyA utpattirvaktavyA, sA caivam-ekasya vaNijaH samudraM pravahaNenAvagADhasya utpAta upasthitaH / tataH sa vaNika bhItaH san aupayAcitakaM karoti yathA- yadyetadautpAtikamapazAmyati avighnottarAmi ca tato'nayordvayoH maNiratnayoDhe maNimayyau jinapratime kaaryissyaami| evamaupayAcitake kRte devatAnubhAvenautpAtikamupazAntam, avinNsmudrottrnnmbhuut| sa cottIrNaH san lobhena ekasmin maNiratne ekAM jinapratimAM kArayati / tato devatayA dvitIye'pi maNiratne dvitIyA jinapratimA kAritA, tathA cAha-devatAchandena, tato jAtA dvitIye'pi maNiratnapratimA // 2541 // 2542 // to bhattIe vaNito, sussUti tA pareNa jatteNaM / gAthA 42537-2543 tA dIvaeNa paDimA, dIsaMtiharA u rayaNAi // 2543 // maNipratimotataH pratimAdvayakArApaNAnantaraM te pratime ca vaNik bhaktyA pareNa yatnena shushruusst|| dAharaNam tayozca pratimayoridaM prAtihAryam te pratime yAvaddIpakapArzve dhriyate tAvaddIpakena hetunA pratime ||1083 (B) dRshyet|| itarathA dIpakAbhAve saprakAze'pi prakAze maNiratne dRzyate // 2543 / / For Private And Personal Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezaka: //////////// www. kobatirth.org soUNa pADiheraM, rAyA ghettUNa sirihare chuhati / maMgalabhattIe tato, pUeti pareNa jatteNa // 2544 // idamanantaroditaM prAtihAryaM rAjA tausalikaH zrutvA te pratime [ gRhItvA ] svayamevAtmIye zrIgRhake bhANDAgAre kSipati muJcati tato maGgalabuddhyA bhaktyA ca pareNa yatnena pUjayati yasmiMzca divase te pratime zrIgRhakamAnIte tataH prabhRti rAjJaH kozAdiSu vRddhirupajAyata / Aha1084 (A) zrIgRhasadRza AcArya ityuktaM tata evaM dRSTAntabhAvanA karttavyA yathA- rAjA zrIgRhaM prayatnena rakSayati evamAcAryo'pi rakSaNIyastataH kathamatra maNimayapratimAbhyAM dRSTAntabhAvanA kRtA ? // 2544 // ucyate maMgalabhattI ahiyA, uppajjai tArisammi davvammi / rayaNaggahaNaM teNaM, rayaNabbhUto tahAyarito // 2545 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIgRhe draviNaM rakSaNIyaM, maNimayapratimayoH punaH draviNamapyatiprabhUtamasti maGgalabuddhizca tatrApi paramA tIrthakarabhaktizceti prayatnarakSaNe trINi kAraNAni / tathA cAha- maGgalaM maGgalabuddhyA bhaktizcAdhikA tAdRze dravye samutpadyate tato ratnagrahaNam / yathA te ratnapratime For Private And Personal Use Only gAthA | 2544-2551 * AcAryasya atizAyiprabhutvam 1084 (A)
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1084 (B) kAraNatrayavazAdviziSTena prayatnena rakSyete zuzrUSyete ca, tathA ziSyaiH AcAryaH prayatnena rakSaNIyaH zuzrUSaNIyazca // 2545 // athaivamAcArye rakSite zuzrUSite ca ko guNa ityata AhapUyaMti ya rakkhaMti ya, sIsA savve gaNiM sayA pyyaa| ihaparaloe ya guNA, havaMti tappUyaNe jamhA // 2546 // gaNinamAcArya ziSyAH sarve sadA prayatAH prayatnaparAH pUjayanti zuzrUSante [rakSanti] | ca, yasmAt tatpUjane AcAryapUjane ihaloke paraloke ca guNA bhavanti / ihaloke sUtrArthatadubhayAni, paraloke sUtrArthAbhyAmadhItAbhyAM jJAnAdimokSamArgaprasAdhanam / athavA pAralaukikA guNA "AyariyaveyAvaccaM karemANe mahAnijjare mahApajjavasANe bhavati" ityevamAdayaH / gato dvitIyo'tizayaH // 2546 // samprati tRtIyaM "icchA pahU veyAvaDiyaM karejA" ityevaMrUpamatizayamabhidhitsurAha jeNAhAro u gaNI, sabAlavuDDassa hoi gacchassa / to atisesapabhuttaM, imehi dArehi tassa bhave // 2547 // gAthA 2544-2551 AcAryasya atizAyiprabhutvam 1084 (B) For Private And Personal Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yena kAraNena gaNI AcAryaH sabAlavRddhasya gacchasyA''dhArastatastasya bhavatyatizeSaprabhutvaM atizAyiprabhutvam, taccabhirvakSyamANaiArairavagantavyam // 2547 // vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1085 (A) tAnyevAhatitthayara1pavayaNe ranijjarA ya sAvekkha bhatta avichedo / eehiM kAraNehiM, atisesA hoti Ayarie // 2548 // daargaahaa| AcAryastIrthakarastIrthakarAnukArI tathA sUtrato'rthatazcAdhItI pravacane tathA tasya vaiyAvRttyakaraNe mahatI nirjarA bhavati tathA ziSyAH prAtIcchikAzcAtmAnugrahabuddhyA sUreH vaiyAvRttyaM kurvantaH sApekSA bhavanti, sApekSANAM ca bhUyAn jJAnAdilAbho mahatI ca nirjarA, itare akurvanto ye nirapekSAsteSAM mahAn sNsaarH| tathA bhaktAvAcAryasya kriyamANAyAM sakalasyApi gacchasyAnugrahakaraNAt tIrthasyA'vyavacchedaH kRto bhavati / etaiH kAraNaiH AcAryasya sUtroktA atizeSA bhavantyanye vA vakSyamANA iti dvAragAthAsakSepArthaH / / 2548 // sAmpratameSAM vyAkhyA, tatra prathamaM tIrthakarakalpadvAraM vyAkhyAnayati gAthA 42544-2551 AcAryasya atizAyi prabhutvam 1085 (A) For Private And Personal Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1085 (B) deviMdacakkavaTTI, maMDaliyA IsarA talavarA ya / abhigacchaMti jiNiMde, te goyariyaM na hiMDaMti // 2549 // jinendrAn bhagavata utpanne jJAne devendrAH zakraprabhRtayazcakravarttinaH, upalakSaNametat, yathAyogaM vAsudevA baladevAzca tathA mANDalikAH katipayamaNDalaprabhava IzvarAstalavarAzcAbhigacchanti tataste gocaracaryAM na hiNDante // 2549 // saMkhAdIyA koDI, surANa niccaM jiNe uvAsaMti / saMsayavAgaraNANi ya, maNasA vayasA va pucchaMte // 2550 // saGkhyAtItAH surANAM koTayo nityaM sarvakAlaM jinAn tIrthakRta upAsate tathA satataM manasA vacasA pRcchati surAdike manasA vacasA ca saMzayavyAkaraNAni karoti (kurvanti) tato na bhikSAM hiNDante // 2550 // uppaNNaNANA jaha no aDaMtI, cottIsabuddhAtisayA jiNiMdA / evaM gaNI aTThaguNovaveto, satthA va no hiMDai iDDimaM tu // 2551 // gAthA 2544-2551 AcAryasya atizAyiprabhutvam 41085 (B) For Private And Personal Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI 4 vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1086 (A) yathA utpanne jJAne jinendrAzcatustriMzadbuddhAtizayAH sarvajJAtizayA dehasaugandhyAdayo yeSAM te tathA [te]hi [yathA]bhikSAM na hiNDante / evaM tIrthakaradRSTAntena gaNI AcAryo'STaguNopeto'STavidhagaNisampadupetaH zAstA iva tIrthakara iva RddhimAn na hiNData // 2551 // guruhiMDaNammi gurugA, vasabhe lahuyA'nivArayaMtassa / gIyAgIte guru-lahu, ANAdIyA bahU dosA // 2552 // AcArya bhikSAmaTAmIti vyavasitaM yadi vRSabho na nivArayati tadA tasyA'nivArayataH prAyazcittaM catvAro laghukAH / atha vRSabheNa nivArito'pi na tiSThati tarhi vRSabha: zuddhaH,AcAryasya prAyazcittaM catvAro gurukaaH| tathA gItArtho bhikSuzcenna nivArayati tadA tasya maasguru| agItArthasya bhikSoranivArayato mAsalaghu / AcAryasya gItArthA'gItArthAbhyAM vAritasyApi gamane pratyekaM caturguru AjJAdayazca doSAH, ime ca vakSyamANA bahavo doSAH // 2552 / / gAthA 2552-2557 AcAryasya bhikSATane doSAH tAnevAha 1086 (A) 1 "buddhyati pu.pre.| 2. te tathA bhikSAM na-Ahora 64 / te yathA bhikSAM na -mu. // For Private And Personal Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1086 (B vAte 1 pitte 2 gaNAloe,3 kAyakilese 4 aciMtayA 5 / meDhI 6 akArage 7 vAle, 8gaNaciMtA 9 vAdi 10 iDDiNo 11 // 2553 // bhikSAmaTato vAtaH vAtaprakopo bhavati / tathA atyuSNaparitApanAt pitte pittmudriktiibhvti| tathA gaNasya gacchasya bhikSATanaparizramata AlokaH karttavyo na bhvti| tathA bhikSATane kAyaklezo bhavati tasmAcca sUtrArthaparihANistathA sUtrArthayoracintA bhvti| tathA meDhIbhUta AcAryaH, tasmin bhikSAmaTati ziSyANAmAtmadvArabhAvataH prAghUrNakAdInAM vAtsalyakaraNAbhAvaH / tathA akArakaM ced dravyaM labhate tasya bhojane glAnatvam,abhojane pAriSThApanikA dossH| tathA bhikSAmaTato vyAlaH zvAdirupatiSThati, tatra caatmviraadhnaadossH| tathA [gaNacintA iti bAla-vRddhAdInAM kArakA'kArakAdicintA na bhvti| vAdinA preraNaM bhavati, ityAdayo] bhikSATane doSAH eSa dvAragAthAsakSepArthaH / sAmpratamenAmeva vivarISuH prathamato vAtadvAramAha bhAreNa veyaNAe, hiMDate uccanIya sAso vA / bAhukaDivAyagahaNaM, visamAkAreNa sUlaM vA // 2554 // bhAreNa bhaktabhRtabhAjanabhAreNa vedanA bhvti| tathA ko'pi grAmo girau niviSTo bhavet, tatra | gAthA 2552-2557 AcAryasya bhikSATane doSAH 1086 (B) For Private And Personal Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1087 (A) XX. ca kAnicid gRhANyuccasthAne kAnicit nIcasthAne, tAni bhAreNa vedanAyAM satyAM hiNDamAnasya zvAso bhavati / tathA bAho: kaTezca vAtena grahaNaM bhavati / tathA grAme viSamAkAreNa vyavasthite yatra tatrApi vA tiryak zarIraM kRtvA gacchataH zUlaM vA bhavet // 2554 // atyuNhatAvito tu, khaddhaM davA''viyaNe chaDDuNAIyA / appiyaNe asamAhI, gelane suttabhaMgAdI // 2555 // dAraM 1 // tathA atyuSNena paritApitaH san khaddhaM pracuraM dravaM pAnIyamatitRSita aaddiit| tathA samuddiSTo'pi tathAparitApabhAvataH punaH pAnIyamApibet tathA cAhAraH pAnIyena plAvitaH san na jIryeta, ajaraNAcca chardanaM vamanaM bhavet AdizabdAt aahaarrucirnopjaayt| atha pAnIyaM prabhUtaM na pibati tto'smaadhiH| AhArArucau ca punarbhojane glAnatvam glAnatve ca sUtrabhaGgaH sUtrapauruSIbhaGgaH / AdizabdAdarthapauruSIbhaGgazca // 2555 // gataM vAtadvAram / adhunA pittadvAramAhabahiyA ya pittamucchA, paDaNaM uNheNa vA vi vasahIe / / AdiyaNe chaDDaNAdI, so ceva ya porisIbhaMgo // 2556 // dAraM 2 // gAthA 2552-2557 AcAryasya bhikSATane doSAH 49087 (A) X. X For Private And Personal Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram //////////////// SaSTha uddezakaH 1087 (B) bhaktabhRtabhAjanasahitasya uSNena paritApitasya pittaprakRterbahiH pittamUrchAvazataH patanaM bhavet, tathA ca sati mahAnuDDAhaH / vasatau vA pittamUrchAvazataH patanam, tatra ca prabhUtajalApAnaM samuddezAnantaramapi prcurjlaadaanm| tathA ca sati ta eva chardanAdayaH prAguktA doSAH, sa eva ca sUtrapauruSyA arthapauruSyAzca bhaGgaH // 2556 // gataM pittadvAramadhunA gaNA''lokadvAramAhaAlogo tinni vAre, goNINa jahA taheva gacche vi / naTuM na nAhiti niyaTTa dIhasohI nisijaM ca // 2557 // gAthA 2552-2557 yathA govAlastisRSu velAsu gavAmAlokaM karoti / tadyathA-prage prasarantInAma, madhyAhne AcAryasya bhikSATane chAyAsvAsthitAnAm, vikAlavelAyAM gRhaM prtyaagcchntiinaam| yadi na karoti tadA na jAnAti doSAH kA vinaSTA ? kA vA''gatA? iti| evamAcAryeNApi tisRSu velAsu gacche'pyAlokaH | 41087 (B) karttavyaH / tadyathA-prAtaH madhyAhne vikAlavelAyAM c| tatra yadi prAtarAvazyake kRte gaNAlokaM xx For Private And Personal Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1088 (A) www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir T na karoti tadA mAsalaghu / bhikSAvelAyAM dvitIyaM vAraM gaNAlokamakurvato mAsalaghu / tRtIyaM vAraM vikAlavelAyAmapyakurvato mAsalaghu / tatrAcAryo yadi bhikSAM nA'Tati tadA tisRSu velAsu gaNAlokaM kartuM zaknoti / bhikSAmaTan kathaM kuryAt ? / gaNA''loke cA'kriyamANe ime doSAH ko'pi sAdhurnaSTo bhavet, sa ca naSTa iti jJAtvA pratyAnIyate, gaNAloke punarakRte naSTa ityeva na jJAyate // tathA bhikSAcaryAgamane kaH sannivRttaH ko vA na ? iti na jJAyate, tathA gaNA''loke akriyamANe ko dIrghakAlaM bhikSAcaryAM karoti ? ko vA na ? iti, kena jJAyate tathA bhikSAmaTatyAcArye bhikSAcaryAta AgatAnAmAlocanAyAM kaH zodhiM karoti ? tathA bhikSAM hiNDamAne sUrau ko'pi gRhaniSadyAM vAhayati ityetanna jJAyate // 2557 // mA AvassayahANI, karejja bhikkhAlasA va acchejjA / teNa tisaMjhA''logaM, sissANa kareti acchaMte // 2558 // dAraM 3 // bhikSAmaTatyAcArye ye avazyaM karttavyA yogAsteSAM yaH pramAdato hAniM karoti sa na jJAyate / tathA AcArya evAsmAkaM bhikSAmAneSyatIti kecit bhikSAlasA vasatAveva tiSTheyurna For Private And Personal Use Only gAthA | 2558-2563 AcAryasya bhikSAhiNDane doSAH * 1088 (A)
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vyavahAra sUtram bhikSAmaTeyuH / yata evaM gaNAloke'kriyamANe'mI doSAH, tasmAt tisRSvapi sandhyAsu zrI * ziSyANAmAlokastiSThan bhikSAmahiNDamAnaH karoti // 2558 // SaSTha uddezakaH ********* 1088 (B) www. kobatirth.org gata gaNAlokadvAram adhunA kAyaklezadvAramAha hiMDato uvvAto, suttatthANaM ca gacchaparihANI / nAsehiti hiMDato, suttaM atthaM aregeNaM // 2559 // dAraM 4 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiNDamAnaH punarbhikSAM mahAn kAyakleza iti uvvAtotti parizrAnto bhavati, parizrAntatvAt sUtramarthaM ca dAtumasamartha iti ziSyeSu prAtIcchikeSu ca sUtrArthAnAM parihAniH / tato gacchasyApi parihAniH / ziSyANAM prAtIcchikANAM vA'nyatrAnyatra gaNAntare saGkramAt / tathA hiNDamAnaH sUtramarthaM cArekeNa akSepeNA''tmano'pi nAzayiSyati / 2559 // gataM kAyaklezadvAram / idAnImacintAdvAramAha jA AsasiuM bhuMjai, bhutto kheyaM ca jAva pariNeI / tAva gato so divaso, naTThasatI dAhitI kiM vA ? // 2560 // For Private And Personal Use Only ** gAthA | 2558-2563 AcAryasya * bhikSAhiNDane doSAH **** 1088 (B)
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtram SaSTha uddeza : 1089 (A) //////// www. kobatirth.org , yAvadbhikSAmaTitvA kSaNamAtramAzvasya bhuGkte / bhukto'pi ca khedaM bhikSATanaparizramaM yAvat pratinayati spheTayati tAvaddivasaH sakalo'pi gatastato nAsti sA velA yatra sUtrasyArthasya vA cintAM karoti / acintitaM ca vismRtimupayAti tato naSTasmRtiH kiM dAsyati ? na kimapIti bhAvaH / vAzabdo dUSaNasamuccaye // 2560 // etadeva suvyaktaM bhAvayati rego natthi divasato, rattiM pi na jaggate samuvvAto / naya agguNiuM dijjai, jai dijjai saMkito duhAto // 2561 // dAraM 5 / nAsti ko vivikto'vasaro divasamadhye yatra sUtramarthaM vA cintayati rAtrAvapi samudvAtaH samyak parizrAnto na jAgarti, na ca sUtramarthaM vA aguNayitvA dIyate, yadi punardIyate tarhi dvidhAtaH sUtrato'rthatazca zaGkito bhavati // 2561 // gatamacintAdvAram adhunA meDhidvAramAha Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only //////// gAthA 2558-2563 AcAryasya * bhikSAhiNDane doSAH 1089 (A) //////
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1089 (B) meDhIbhUte bAhiM, bhuMjaNa AdesamAi AgamaNaM / viNao gilANamAdI, acchate meDhisaMdesA // 2562 // dAraM 6 / AcAryaH sarvasyApi gacchasya mehi DhI bhataH, meDhiriti vA AdhAra iti vA cakSuriti vA ekArtham , sa ced bhikSAM gacchati tataH sAdhUnAM vasaterbahiH yadRcchayA bhojanaM syAdetadanantarameva bhAvayiSyate tata evaM jJAyate kecidAdezA: prAghUrNakA AgaccheyuH,AdizabdAt kecidalabdhikA labdhiparihInAstatasteSAmAdezAdInAmAgamanaM jJAtvA ka: prAghUrNakAnAM vizrAmaNaM saMdezaM vA kuryAt ? ko vA labdhiparihInAnAM yannAsti tasya daanm| prAghUrNakAnAmitareSAM ca vAtsalyAkaraNe vinayo na kRtaH syAt / tathA glAnasya AdizabdAt bAla-vRddhA-'sahAnAM ca kaH sandezapradAnena cintA kuryAt ? / tiSThati bhikSAmanaTatyAcArye tasya meDhe: sandezAdAdezAta sarvamAdezAdeH susthaM bhavati // 2562 // samprati yaduktaM "bAhidhuMjaNatti" tad bhAvayatiAloyadAyaNaM vA, kassa karehAmu kaM ca chaMdemo ? / Ayarie ya aDate, ko acchiumucchahe anno ? // 2563 // gAthA 2558-2563 AcAryasya | bhikSAhiNDane doSAH 1089 (B) For Private And Personal Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI / vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1090 (A) ziSyAH prAtIcchikAzca bhikSAM praviSTAzcintayanti-yadi sUrirapi bhikSArthaM vinirgato bhaviSyati tato vayaM pratizrayaM gatvA kasya purata AlocayiSyAmaH ? kasya vA bhaktaM pAnaM vA darzayiSyAmaH? kaM vA'nyaM sAdhuM tatra gatAH chandayAmo nimantrayAmaH? yato bhikSAmaTatyAcArye ko'nyaH sAdhuH sthAtumutsahate ? sarve'pi bhikSAM yAntIti bhaavH| tathAhi-sarve sAdhavo bhikSAmaTatyAcArye cintayanti- yadi svayamAcAryo bhikSAM hiNDate kA'smAkaM zaktiH pazcAt sthAtum? vayamapi yAsyAmaH / evaM sarvasyApi gamane nimantraNA'pi kasya syAditi vicintya bahireva samuddizya vasatAvAgaccheyuriti // 2563 // gataM meDhidvAram / idAnImakArakadvAramAha NINie akAragammI, davve paDisehaNA havati dukkhaM / rAyanimaMtaNagahaNe, khiMsaNa vAvAraNA dukkhaM // 2564 // dAraM 7 / bhikSAmaTata AcAryasya yadakArakaM tasya tat bhikSArthaM niSkAzitaM tasmin akArake dravye bhikSArthaM niSkAzite pratiSedhanaM "mamaitadakArakamanyadehi' iti vaktuM lajjAto bhavati dukkhaM, yadi punaH lajjAM muktvA bhaNati tadA anantaravakSyamANagAthodvayoktA dossaaH| tathA bhikSAmaTannAcAryo rAjJA mattavAraNakasthitena dRSTastata AkArayitvA bhaNito 'mama gRhe bhikSAM gAthA 2564-2569 AcAryasya bhikSATane doSAH 1090 (A) For Private And Personal Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1090 (B)* ghaann'| sa prAha 'na kalpate rAjapiNDa' iti / evaM nimantraNAnantaramagrahaNe rAjJA bhaNyate 'sAdho! kiM tava patadgrahe samasti tato darzite'ntaprAntAdike vAsikAdau ca rAjA tat / dRSTvA khiMsanaM kuryAt / tathA AcAryo'labdhiko bhavet sa cet glAnAdinimittaM ziSyAn prAtIcchikAMzca vyApArayed yathA-'glAnAdInAM yogyamAnayata' te cA'labdhikaM jJAtvA paribhavamutpAdayantIti teSAM vyApAraNAt duHkham eSa dvAragAthAsamAsArthaH // 2564 // sAmpratamenAmeva vivarISuH lajAM muktvA akArakadravyapratiSedhane ye doSAstAnAhajeNeva kAraNeNaM, sIsamiNaM muMDiyaM bhadaMteNa / gAthA vayaNagharavAsiNI vi hu, na muMDiyA te kahaM jIhA // 2565 // 2564-2569 AcAryasya yenaiva kAraNena hetunA bhadantena guruNA tava zIrSamidaM muNDitaM tenaiva kAraNena tava bhikSATane jihvA'pi vadanagRhavAsinI 'mamaitadakArakamanyaddehI 'ti bruvANA kathaM na muNDitA? yenaivaM || doSAH na bhASate // 2565 // 1090 (B) yathA For Private And Personal Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1091 (A) gayamAgayammi loe, sIsA vi taheva tassa gacchaMti / sayameva duTThajibbho, sIse viNaissatI keNa ? // 2566 // gatAgamo'yaM svabhAvato lokaH, pitRsvabhAvaM putro'nukarotIti bhAvaH / tato gatAgame'smin loke yathAcAryo gacchati ceSTate ziSyA api tasya tathaiva gacchanti vartanta // | tvaM ca svayameva itthaM duSTajihvastata: kena prakAreNa ziSyAn vineSyati ziSyayiSyati? naiva kathaJcaneti bhaavH| tataste'pi tvatsadRzA bhaviSyantIti // 2566 // paDisehatamajoggaM, aNNassa vi dullahaM havai bhikkhaM / saddhAbhaMga'ciyattaM, jibbhAdoso avaNNo ya // 2567 // ayogyama akArakaM pratiSidhyamAnaM mahAntamapaguNaM karoti, ko'sAvapaguNa? ityAha - anyasyApi sAdhordurlabhaM bhavati bhaikSaM, naite yadvA tadvA gRhnnntiitydaanaat| tathA akArakasya pratiSedhane kasyA api mahatyAH zraddhAyA bhnggH| aparasyA'pi aciyattamaprItiH / tatastadvazAdavarNo jihvAdoSa utpadyate // 2567 / / samprati yaduktaM "rAjanimantraNA'grahaNe khiMsanam' iti tatra tadeva khiMsanamAha gAthA 2564-2569 AcAryasya bhikSATane doSAH 1091 (A) For Private And Personal Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI . vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1091 (B) puvviM adattadANA, akoviyA iha u saMkilissaMti / kAUNa aMtarAyaM, necchaMtiTuM pi dijaMto // 2568 // antaprAntAdau vAsitAdau ca darzite rAjA prAha-pUrvamadattadAnA yUyaM tata ihA'kovidA |" atattvajJAH santaH klizyanti klizyadhve tathA ca rAjapiNDa ityantarAyaM kRtvA iSTamapi dIyamAnaM bhavanto necchanti // 2568 // gahaNa paDisehadhuMjaNe, abhuMjaNe ceva mAsiyaM lahuyaM / amaNuNNa alaMbhe vA, khiMsijja va sehamAdIyA // 2569 // gAthA 2564-2569 akArakasya grahaNe sati yadyanyaiH sAdhubhiH pratiSidhyamAno'pi bhuGkte tadA glAnatvam, IX AcAryasya atha na bhuGkte tadA'bhojane pAriSThApanikAdoSastatra ca prAyazcittaM mAsikaM lghu| tathA bhikSATane yadyAcAryo'labdhikastadA amanojJalAbhe alAbhe vA zaikSakAdayaH khiMseyuH na kimapi kvApi gato labhate, riktametasyAcAryatvam' // 2569 // 1091 (B) 1 te'tirikta mu.|| doSAH For Private And Personal Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1092 (A) //////////// ////////// www. kobatirth.org vAvAriyA gilANAdiyANaM geNha joggaM ti te tato beMti / tubbhe kIsa na gehaha hiMDaMtA U sayaM ceva // 2570 // AcAryo labdhihInaH san ziSyAn prAtIcchikAMzca vyApArayet, yathA-glAnAdInAM glAnaprAghUrNakaprabhRtInAM yogyaM gRhNIta / tata evaM te vyApAritAH santo bruvate 'yUyaM svayameva hiNDamAnAH glAnAdiprAyogyaM kasmAnna gRhNIta ?' // 2570 // evANAe paribhavo, beMti ya dIsae ya pADirUvaM bhe / ANeha jANamANA, khiMsatI evamAdIhiM // 2571 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evamupadarzitena prakAreNa AjJAyAH paribhava utpAdyate yathA-yadi yUyaM prAyogyaM na bhave kathaM vayaM lapsyAmahe ? evamukte yadyAcAryo brUte-AryA ! udyamena kiM na labhyate ? tata evamukte ruSTA bruvate-dRzyate khalu bhe bhavatAM prAtihAryaM sAtizayamAcAryatvaM svayameva jAnantaH kasmAnnAnayata evamAdibhiruccA - 'vacairvacanaiH khiMsanti hIlayanti // 2571 // gatamakArakadvAram, vyAladvAramAha For Private And Personal Use Only gAthA 2570-2576 AcAryasya rakSA kAryA 1092 (A)
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram //////////// SaSTha uddezakaH www. kobatirth.org ////////////// vAle ya sANamAdI, diTTaMto tattha hoti chatteNa / lobheya abhiyoge, vise ya itthIkae vAvi // 2572 // dAraM 8 / bhikSAmaTato vyAlaprabhRtikaH kadAcillagati tadA mahatyapabhrAjanA / tatra ca dRSTAntaH chatreNa / yathA chatramupari dhriyamANaM zobhate adhaH patitaM tu na kimapi / evamAcAryo'pi bahubhiH parivArito 1092 (B) gacchan zobhate, bhikSATanapravRttastu zvAdiparigRhIto na kimapi / tathA pratirUpavAnAcAryo bhavatIti lobhena gAthAyAM saptamI tRtIyArthe'bhiyogo vazIkaraNaM strIkRtaM syAt viSaM vA kenacit pradviSTena dIyeta // 2572 // etadevottarArddhaM vyAcikhyAsurAha moeDaM asamatthA, baddhaM ruddhaM va naccaNaM kusiyA / juvatikamaNijjarUvo, so puNa savve vi te satto // 2573 // 1 lA. mu. / lAbhaNa - pu. pre. // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only ////////// gAthA | 2570-2576 AcAryasya rakSA kAryA | 1092 (B)
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra yuvatikamanIyarUpatayA'lIkadoSasambhavena anyathA vA baddhaM ruddhaM vA narttanaM naTAnAM nAyakaM kuzitA mocayitumasamarthAsteSAM tAdRkzaktyabhAvAt, sa punaryuvatikamanIyarUpastAn kusitAn sarvAnapi kenApi doSeNa baddhAn ruddhAn vA mocayituM zaktastato yathA sa prayatnena rakSyate, evamAcAryo'pi rakSaNIyo'nyathA doSaH // 2573 // sUtram SaSTha uddezakaH 1093 (A) tathA cAhaemevAyariyassa vi, dosA paDirUvavaM ca so hoi / dija visaM bhikkhuvAso, abhijoggavasIkaraNamAdI // 2574 // evameva nartanasyevA''cAryasyApyarakSitasya doSA bhavanti / tathA hi so'pi pratirUpavAn : bhavati tataH ko'pi bhikSapAsako jinapravacanaprabhAvanAmasahiSNurviSaM ddyaat| strI vA kAcid rUpalubdhA abhiyogyaM kuryAt, vazIkaraNAdi vA prayuJjIta / yasmAdete doSAstasmAt prayatnato rakSaNIyo'nyathA tadabhAve gaNasyApyabhAvApatteH // 2575 / / gAthA 2570-2576 AcAryasya rakSA kAryA 1093 (A) tathA cAha For Private And Personal Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram . SaSTha uddezakaH 1093 (B) VAVVAVVAVAN naccaNahINA va naDA, nAyagahINA va rUviNI vA vi / cakkaM ca tuMbahINaM, na havati evaM gaNo gaNiNA // 2575 // yathA nartanahInA naTI, yathA nAyakahInA rUpavatI strI, yathA vA cakraM tumbahInaM na bhavati evaM gaNinAcAryeNa vinA gaNo'pi na bhavati // 2575 // tadevaM vyAladvAraM gatam, idAnIM gaNacintAdvAramAhalAbhAlAbhaddhANe, akArage bAlavuDvamAdese / seha-khamae na nAhiti, acchaMto nAhiti savve // 2576 // dAraM 9 / / kena paryAptaM labdhaM kena vA na labdham iti na jJAsyati, svayaM bhikSATane prishraanttvaat| tathA adhvani mArge ye parizrAntAH samAgaman prAghUrNakAsteSAmidamakArakamidaM vA kArakaM tathA bAlAn vRddhAn pUrvAgatAMzcA''dezAn prAghUrNakAn, tathA zaikSAn kSapakAMzca karaNIyasArAkaraNatayA na jJAsyati svayaM bhikSAparibhramaNena prishraanttvaat| tiSThan punaH sarvAn | yathaucityena jJAsyati, parizramAbhAvAt // 2576 // gAthA 2570-2576 AcAryasya rakSA kAryA 1093 (B) For Private And Personal Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1094 (AJM gataM gnncintaadvaarm| adhunA vAdidvAramAhasoUNa gataM khiMsati, paDiccha uvvAta vAdi pellei / acchaMti satthacitte na hoMti dosA tavAdIyA // 2577 // dAraM 10 / bhikSAmaTituM pravRtte AcArye vAdI ko'pi samAgatastena sAdhavaH pRSTAH 'kva AcAryaH' ? sAdhubhiruktaM- 'bhikSATanAya gtH| tataH sa bhikSArthaM gataM zrutvA khiMsati hIlayatietAvattasya pANDityaM yaH svayaM bhikssaamttti| tataH kSaNamAtraM pratIkSitaH, sa cA''cArya uddhAntaH parizrAntaH samAgataH, taM samAgataM dRSTvA vAdI prerayati sa ca parizrAntatvAduttaraM dAtumasamarthaH / tiSThati punaH svasthacitte doSAstApAdayaH, AdizabdAt tRSitatvAdiparigraho na bhavanti tathA ca sati na vAdinA tasya preraNaM kintu jaya iti // 2577 // vAdI samAgato bhikSArthaM gata iti zrutvA yadavAdIt tadupadarzayatipAgaDiyaM mAhAppaM, viNNANaM ceva suTTa bhe guruNo / jai so vijANamANo, na vi tubbhamaNADhito hotA // 2578 // .y gAthA 2577-2583 | AcAryasya bhikSArthamagamane guNAH OM 41094 (A) For Private And Personal Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhikSArthaM gata iti bruvANairbhavadbhiH suSTha atizayena mAhAtmyaM garimalakSaNaM vijJAnaM ca | prkttitm| yadi so'pi jJAtA bhavati na vai yuSmAkamanAdUto bhavet // 2578 // zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1094 (B) adhunA "paDicchi uvvAya vAdi pellei" iti vyAkhyAnayatina vi uttarANi pAsai, pAsaNiyANaM ca hoti paribhUtA / sehAdibhattagA vi ya, daTuM amuhaM pariNamaMti // 2579 // sa bhikSATanaparizrAntaH san na vi naiva uttarANi pazyati, parizrameNa buddhisNvyaapaadnaat| tathA ca sati sa prAzrikAnAmapi sabhyAnAmapi paribhUto bhavati tato ye zaikSakAdayo ye ca bhadrakAdayaste tamamakhaM niruttaraM dRSTvA vipariNamanti vipariNAmaM bhajante // 2579 // bhikSArthamanaTane punaraneke guNAHsuttatthANaM guNaNaM, vijA-maMtA-nimitta-jogANaM / vIsattho patirikke, parijiNai rahassasutte ya // 2580 // . gAthA 2577-2583 AcAryasya bhikSArthamagamane guNAH 1094 (B) For Private And Personal Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra-14 sUtram SaSTha uddezakaH 1095 (A) sUtrArthAnAM tathA vidyAnAM mantrANAM nimittazAstrANAM yogazAstrANAM ca guNanaM parAvarttanaM bhvti| tathA vizvastaH san pratirikte vivikte pradeze rahasyasUtrANi parijayati atyantasvabhyastAni kroti| tasmAnna bhikSArthamaTitavyamAcAryeNa // 2580 // gataM vAdidvAram / idAnIM RddhimadvAramAharaNNA vi duvakkharato, Thavito savvassa uttamo hoi / gacchammi vi Ayarito, savvassavi uttamo hoti // 2581 // dAraM 11 / * gAthA rAjJA dvayakSarako dAso yadyapi jAtyA hInastathApi sa sthApitaH san sarvasyApyuttamo 2577-2583 bhavati, uttamatvAcca na yathAkathaJcana preSaNena hiNDApyate / so'pyevaM yadA, tadA gacche AcAryasya yo'pyAcAryaH sarvasyApyuttamo bhavatIti sa sutarAM bhikSAM na hiNDApayitavyaH // 2581 // bhikSArthamagamane guNAH rAyA'macca-purohiya seTThI-seNAvatI talavarA yA / 1095 (A) abhigacchaMtAyarie, tahiyaM ca imaM udAharaNaM // 2582 // For Private And Personal Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI yathA tIrthakaraH chadmasthakAle hiNDamAno'pyutpanne jJAne devendrAdyabhigamanAnna hiNData // evamAcAryAnapi AcAryapadasthApitAn rAjA amAtyaH purohitaH zreSThI senApatistalavarAcAbhigacchanti, tataste'pi bhikSAM na hiNDante, anyathA doSaH / tatra cedamudAharaNam // 2582 // vyavahAra sUtram tadevAha SaSTha uddezakaH 1095 (B). soUNa ya uvasaMto, amacco raNNo tagaM nivedeti / rAyA vi bitiyadivase, taie amaccI ya devI ya // 2583 // gAthA rAjJo'mAtya AcAryasamIpe dharmaM zrutvA upshaantH| sa ca rAjJastakamAcAryaM nivedyti| 2577-2583 yathA guNavAnatIvA''cAryo'mukapradeze tisstthti| tato dvitIyadivase rAjA amAtyena saha gtH| 4] AcAryasya sa dharmaM zrutvA parituSTaH, Agato nijA'gramahiSyAH prikthyti| amAtyenApyAtmIyabhAryAyAH ||bhikSArthamagamane kthitm| tato'mAtyI devI ca tRtIyadivase dharmazravaNAya samAgatA [tadA ca] AcAryo | guNAH bhikSArthaM gataH // 2583 // 1095 (B) tata: For Private And Personal Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1096 (A) souM paDicchiUNaM, va gayA ahavA paDicchaNe khiMsA / hiMDaMti hoi dosA, kAraNa paDivattikusalehiM // 2584 // bhikSArthaM gata iti zrutvA te hIlayitvA gate athavA kSaNamAtraM pratIkSya hIlayantyau gt|| yadi vA yAvadAcArya Agacchati tAvat pratIkSamANe hiilytH| athavA prasvinnazarIraM parigalatprasvedamAgataM dRSTvA khiMsataH, yadi vA klamena suSTha kRtaM vadanaM parizrameNa vA na suSThu vacanavinirgamastata utthite hIlayato yathA 'piNDolaka ivaiSa bhikSAmaTati kimAcAryatvamasya?' ete bhikSAM hiNDamAne doSAH / yadi puna: kAraNe vakSyamANe bhikSArthaM gato bhavet, rAjAdayazca tatrAgatAH,te ca pRccheyuH- 'kva gata AcAryaH?' tatra ye pratipattikuzalA-stairnedaM prativaktavyaM 'bhikSArthaM gata' iti| [kintu] 'caityavandananimittaM gata' iti| te yadi rAjAdaya AcAryamAgacchantaM pratIkSeran tadA ye'tIvadakSA gItArthAste sundaraM pAnakaM prathamAlikAM ca sundaraM kalpaM colapaTTaM ca gRhItvA''cAryasamIpe gatvA''cAryasya kthynti| tata AcAryo mukhahastapAdAdi prakSAlya prathamAlikAM pAnakaM ca kRtvA kalpaM prAvRtya pAtrANyanyasya samarpya tAdRzaveSo vasatAvAnIyate yathA anAkhyAto'pi rAjAdibhirjAyate eSa gAthA 2584-2589 kAraNe | bhikSAgamane yatanA 1096 (A) For Private And Personal Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1096 (B) //////// ***** www. kobatirth.org AcArya iti / tato vasatiM prAptasya pAdaproJchanaM pAdapramArjanArthamAdAya sAdhava upatiSThanti, pAdapramArjanAnantaraM vasaterantaH pravizya pUrvaracitAyAM niSadyAyAmupavizati upaviSTasya caraNakalpakaraNAya ko'pi sAdhurupaDhaukate, caraNaprakSAlanAnantaraM ca sarve sAdhavaH purataH pArzvataH pRSThato vA kiGkarabhUtAstiSThanti yathA rAjA cakitastiSThati // 2584 / / etadevA''ha kAraNe bhikkhassa gate, vi kajjaM annaM nivassa sAhittA / nijjoga nayaNa paDhamA, kamAdidhuvaNaM maNuNNAdI // 2585 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAraNe vakSyamANalakSaNe samApatite bhaikSasya gate'pyAcArye nRpasyA'nyat kAryaM kathayitvA prathamAlikAderniyogasya nayanaM tataH kramAdiprakSAlanaM tato manojJaprathamAlikAdikaraNam // 2585 // * kayakurukuya Asattho, pavisai puvvaraiyanisejjAe / payayA ya hoMti sIsA, jaha cakito hoi rAyA vi // 2586 // For Private And Personal Use Only gAthA | 2584-2589 kAraNe bhikSAgamane yatanA 1096 (B)
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI kRtakurukucaH kRtakulakula AsvasthaH prvishti| pravizya pUrvaracitAyAM nissdyaayaamupvishti| tataH pAdaprakSAlanasamIpopavezanaprayatAstathA bhavanti yathA rAjA'pi cakito jAyate // 2586 // x vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH atra parapraznamAha 1097 (A) gAthA 2584-2589 sIsA ya pariccattA, 1coyagavayaNaM kuDuMbijhAmaNayAra / diTuMto daMDieNaM3, sAvekkhe ceva niravekkhe // 2587 // daargaahaa| codakavacanam AcAryaM rakSayitvA ziSyA bhikSAyAM preSitAstarhi te tyaktA: AcArya Aha- atra kuTumbigRhapradIpanadRSTAntastathA daNDikena dRSTAntaH sApekSanirapekSe caa''caarye| eSa dvAragAthAkSarArthaH // 2587 // sampratyenAmeva vivarISuH prathamataH 'sIsA ya pariccattA' iti bhAvayati - vAyAdIyA dosA, gurussa itaresi kiM na te hoMti / rakkhappa sissa cAe, hiMDaNatulle asamatA yA // 2588 // dAra 1 // kAraNe bhikSAgamane yatanA 51097 (A) For Private And Personal Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH vAtAdayo doSA gurorbhavanti itareSAM sAdhUnAM kiM te na bhavanti? bhavantyeveti bhAvaH / tato hiNDanadoSe tulya Atmano rakSA kriyate, ziSyANAM ca tyAgaH ityasamatA nedaM samaJjasamityarthaH // 2588 // anyacca 1097 (B) dasavihaveyAvacce, niccaM abbhuTThiyA asaDhabhAvA / te dANi pariccattA, aNujamaMtANa daMDo ya // 2589 // dazavidhe AcAryAdibhedato dazaprakAre vaiyAvRttye nityaM sarvakAlamazaThabhAvAH santo'bhyutthitAste samprati vAtAdidoSAn pazyadbhirapi bhikSATane preSyamANAH prityktaaH|| tathA dazavidhe vaiyAvRttye nodyacchanti tatasteSAmanudyacchatAmAcAryAdivaiyAvRttyA'karaNe yathArha / prAyazcittadaNDo dIyate // 2589 // tadevaM "sIsA ya pariccattA" iti bhAvitamidAnIM "kuDuMbijhAmaNayA" iti dRSTAntaM | bhAvayati gAthA 2584-2589 kAraNe bhikSAgamane yatanA 1097 (B) For Private And Personal Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1098 (A) vaDDI dhannasubhariyaM, koTThAraM Dajjhate kuTuMbissa / kiM amha muhA dei, keI tahiyaM na allINA // 2590 // dAraM 2 / eka: kauTumbikaH sa karSakANAM kAraNe samutpanne vRddhyA kalAntararUpayA dhAnyaM dadAti, tayA ca vRddhyA kauTumbikasya koSThAgArANi dhAnyasya subhRtAni jAtAni / anyadA ca tasyaikaM koSThAgAraM vRddhidhAnyasubhRtaM vahninA pradIptena dahyate, tatra kecit karSakA vidhyApananimittaM tatra dahyamAne koSThAgAre na samAgatAH, 'kimeSa kauTumbiko'smAkaM mudhA dadAti yena vayaM vidhyApanArthamabhyudyatA bhavAmaH?' // 2590 // etassa pabhAveNaM, jIvA amhe ti eva nAUNaM / aNNe u samallINaNA, vijjhavie tesi so tuTTho // 2591 // anye karSakA etasya kauTumbikasya prabhAveNa vayaM jIvanti sma, jIvA ac pratyayaH, jIvitA ityarthaH, evaM jJAtvA samAlInAstatra samAgatA vidhyApanAya ca pravRttAstato vidhyApite koSThAgAre sa kauTumbikasteSAM tuSTaH // 2591 // gAthA 2590-2597 bhikSATane jayaNA 1098 (A) For Private And Personal Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1098 (B)| tataH kimakArSId ? ityata Ahaje u sahAyagattaM, karesu tesiM avaddhiyaM dinna / daddhaM ti na diNNiyare, akAsagA dukkhajIvI ya // 2592 // ye tu vidhyApane sahAyatvamakArSusteSAmavRddhikaM kalAntararahitaM dhAnyaM dattam, itareSAM tu sahAyatvamakRtavatAM dagdhamityuttaraM vidhAya na dattaM tataste akarSakAH santo daHkhajIvino jAtAH / eSa dRSTAntaH / / 2592 // sAmpratamupanayamabhidhitsurAhaAyariya kuTuMbIvA, sAmANiyathANiyA bhave sAhU / vAvAha agaNitullA, suttatthA jANa dhannaM tu // 2593 // AcAryaH kuTumbI iva kuTumbitulya ityarthaH / sAmAnyakarSakasthAnIyAH sAdhavaH / AcAryasya |* bhikSATane vAtAdivyAbAdhA agnitulyaa| sUtrArthAn jAnIhi dhAnyaM dhAnyatulyAn // 2593 // gAthA 2590-2597 bhikSATane jayaNA 1098 (B) For Private And Personal Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1099 (A) ////////// www. kobatirth.org emeva viNIyANaM, kareMti suttatthasaMgahaM therA / hAveMti udAsINe, kilesabhAgI ya saMsAre // 2594 // evameva kauTumbikadRSTAntaprakAreNa ye vinItAsteSAM sthavirA AcAryAH sUtrArthasaGgrahaM kurvanti sUtrArthAn prayacchanti, yastUdAsInastatra hApayanti, na prayacchantIti bhAvaH / sa codAsIno varttamAno na kevalaM sUtrArthA'yogyo'bhavat klezabhAgI ca saMsAre jAyate // 2594 // gataM dhyAmanadvAram / samprati daNDikadRSTAntaM vibhAvayiSuridamAha uppaNNa kAraNe puNa, jai sayameva sahasA guru hiMDe / appANa gacchamubhayaM paricayatI tatthimaM nAyaM // 2595 / / dAraM 3 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir utpanne'pi kAraNe vakSyamANalakSaNe yadi sahasA svayameva gururbhikSAM hiNDate tarhi sa gururAtmAnaM gacchamubhayaM ca parityajati, tatra cedaM vakSyamANaM jJAtamudAharaNam // 2595 // tadevAha For Private And Personal Use Only gAthA 2590-2597 bhikSATane jayaNA 1099 (A)
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1099 (B) souM parabalamAyaM, sahasA ekkANio u jo rAjA / niggacchati so cayatI, appANaM rajamubhayaM ca // 2596 // yo nirapekSo rAjA parabalamAgataM zrutvA balavAhanAni amelayitvA sahasA ekAkI parabalasya sammukho nirgacchati sa AtmAnaM rAjyamubhayaM ca tyajati, balavAhanavyatirekeNa yuddhArambhe mrnnbhaavaat| evamAcAryo'pi nirapekSaH samutpanne'pi kAraNe sahasA bhikSAmaTannAtmAnaM gacchamubhayaM ca parityajati // 2596 // sApekSadaNDikadRSTAntabhAvanAmAhasAvekkho puNa rAyA, kumAramAdIhiM parabalaM khaviyA / ajie sayaM pi jujjhai, uvamA eseva gacche vi // 2597 // sApekSaH punA rAjA prathamaM kumArAdIn yuddhAya preSayati, tataH kumArAdibhiH parabalaM kSapayitvA yadA kumArairna parAjIyate parabalaM tadA tasminnajite svayamapi rAjA yudhyati eSaivopamA gacche'pi drssttvyaa| AcAryo'pi pUrvaM yatanAM karoti tathApi asaMstaraNe svayamapi | hiNDate, evaM cAtmAnaM gacchamubhayaM ca nistArayatIti bhAvaH // 2597 // gAthA 2590-2597 bhikSATane jayaNA 1099 (B) For Private And Personal Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1100 (A) samprati yaiH kAraNairAcAryeNa bhikSArthamaTitavyaM tAni kAraNAnyAhaaddhANa1 kakkhaDAra'sati3, gelanA4 ''desamAiesuM5 ca / saMtharamANaM bhaito6, hiMDei asNthrNtmmi7|| 2598 // adhvAnaM prapannaH sArthena samamAcAryo gacchazca, tatra cAsaMstaraNe yadi sArthikA AcAryasya gauraveNa prayacchanti tataH svayamAcAryo hiNDate, evaM karkaze'pi kSetre bhaavniiym| tathA - asati sahAyAnAmabhAve ko bhikSAmAnIya dadAtIti svayaM hiNDate tathA glAnA bahavastatasteSAM sarveSAmapi gacchasAdhavaH prAyogyamutpAdayitumazaktAH athavA glAnaprAyogyamanyaH ko'pi na labhate tata AcAryoM hiNDate / evamAdezAH prAghUrNakAH, AdizabdAt bAla-vRddhA'sahaparigrahaH, teSvapi bhAvanIyam / eteSu viSaye asaMstarati gacche niyamAdAcAryo hiNDate, anyathA prAyazcittasambhavAt, saMstarati punarbhakto vikalpitaH, kadAcit hiNDate kadAcinna / abhyudyatavihAraparikarma kurvan hiNDate, zeSakAlaM netyarthaH / eSa dvAragAthAsakSepArthaH // 2598 // | atra yaduktaM 'saMstaraNe na hiNDate iti' tatra saMstaraNaM trividhaM jaghanyaM, madhyamamutkRSTaM ca, | tatra jaghanyamadhikRtyAha gAthA 2598-2602 saMstaraNatraividhyam 1100 (A) For Private And Personal Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH //////////////////////////////// 1100 (B) paMca vi AyariyAdI, acchaMti jahannae vi saMtharaNe / evaM pa'saMtharaMte, sayameva gaNI aDati gAme // 2599 // www. kobatirth.org tatra prathamamutkRSTaM saMstaraNamAha jaghanye'pi vakSyamANasvarUpe saMstaraNe paJcApyAcAryopAdhyAyA-pravartti sthaviragaNAvacchedinastiSThanti, jaghanye'pIti apizabdaH sambhAvane, sa caitat sambhAvayati yadi tAvat jaghanye'pi saMstaraNe paJcApyAcAryAdayastiSThanti / tato madhyame utkRSTe ca saMstaraNe niyamAt paJcabhirapi sthAtavyam / evamapi jaghanyenApi saMstaraNena asaMstarati gacche svayameva gaNI * AcAryo grAme bhikSAmaTati / sa ca pratilomaparipATyA paryante / tathAhi - jaghanyenA'pi saMstaraNenA'saMstarati prathamaM gaNAvacchedo hiNDate, tathApyasaMstaraNe sthaviro'pi hiNDate, evamapyasaMstaraNe pravartyapi tathA'pyasaMstaraNe upAdhyAyo'pi tathA'pi cenna saMstarati gacchastata AcAryo'pi // 2599 // 9. evaM pi asaM iti jJeyam // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only gAthA | 2598- 2602 saMstaraNatraividhyam //////////// 1100 (B)
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1101 (A) ////////////// //////// www. kobatirth.org maMDalagayammi sUre, uttiNNA jAva paTThavaNavelA / tAti bhuttA sA ''gayA ya ukkosasaMtharaNe // 2600 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nabhomaNDalasya madhyagate sUrye madhyAhne ityarthaH / bhikSArthamavatIrNAstataH paryAptaM hiNDitvA yAvat tRtIyapauruSyA Adau [ madhye yAvat ] svAdhyAyaprasthApanavelA tAvat sannivarttante etadutkRSTaM saMstaraNam / athavA [tAvad bhuktAH santaH saMjJAbhUmiM sthaNDilabhUmiM gacchanti, tataH pratyAgatAH saMjJA''gatAH, ] sannivartante etadutkRSTaM saMstaraNam // 2600 // madhyamaM jaghanyaM cAha saNNAto AgayANaM, ca porisI majjhimaM havati eyaM / visuyAviyamatthadiNe, samatitthaMte jahaNNaM tu // 2601 // - 1 idaM tu dhyeyam - atra mudrite pu. pre. madhye ca punaH sa eva pAThaH itthaM punarukto dRzyate ' athavA tRtIyapauruSyA Adau svAdhyAya prasthApanavelA tAvat sannivartate etadutkRSTaM saMstaraNam' asya sthAne asmAbhiH parikalpitaH pAThaH [ ] madhye sthApito'sti // For Private And Personal Use Only **** gAthA | 2598-2602 saMstaraNatraividhyam 1101 (A)
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra 4 sUtram . . SaSTha uddezakaH 1101 (B) madhyAhnAdArabhya bhikSArthamavatIrNAnAM paryAptaM hiNDitvA vasatAvAgatAnAM bhuktAnAM saMjJAtaH saMjJAbhUmIta AgatAnAM yadi caturthI pauruSI avagAhate etat madhyamaM saMstaraNaM bhavati / madhyAhnAdArabhya bhikSAmaTitvA bhuktvA saMjJAbhUmItaH pratyAgatamAtreSu visuyAviesu vizodhitesu sUrAstamayena dinaM samatikrAmati jaghanyaM saMstaraNamavasAtavyam // 2601 // tadevamuktaM jaghanyAdibhedabhinnaM saMstaraNam,idAnImadhvAdidvAravyAkhyAnArthamAhaaddhANe'saMtharaNe, akoviyANaM vikaraNapalaMbo / dAraM 1 / emeva kakkhaDammi vi / dAraM 2 / , asatitti sahAyagA natthi // 2602 // dAraM 3 / adhvani sArthena samaM vrajatA'saMstaraNe bhikSArthamAcAryo hiNDate, athavA te sahAyA akovidAH sArthe ca pralambAnyavikaraNakRtAnyakhaNDIkRtAni labhyante, tata AcAryaH svayameva hiNDamAnastAni vikaraNAni kRtvA sannivarttate, athavA dadatAmupadezaM dadAti vikaraNAni kRtvA gAthA 2598-2602 saMstaraNatraividhyam 1101 (B) . 1. pratyAgatyamA0 mu.|| For Private And Personal Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1102 (A) dadadhvamiti / evamakovidAnAM sahAyAnAM bhAve pralambavikaraNanimittamAcAryo gacchati / evameva karkaze'pi kSetre bhikSArthaM gamanamAcAryasya bhavati, tatrApyasaMstaraNe akovidasahAyabhAve pralambavikaraNAya vA gacchatIti / tathA asatitti nAma sahAyakA na santi tataH svayameva bhikSAmaTati // 2602 // bahuyA tattha ataraMtA, ahava gilANassa so paraM lahati / dAraM 4 / emeva ya Adeze, sesesu vibhAsabuddhIe // 2603 // dAraM 5 / bahavastatra gacche ataranto glAnAstataH sarveSAM gacchasAdhavaH prAyogyamutpAdayitumazaktAH, athavA glAnasya paraM prAyogyamanyo na labhate kintu sa evAcAryaH,tataH sa hiNDate, evamevAdezeSu prAghUrNakeSu zeSeSu ca bAlavRddhA'saheSu vibhASA vividhaM bhASaNaM svabuddhyA karttavyaM, taccaivaM yadyAdezAdayo bahavaH [tatazca]sarveSAM sAdhavaH kartuM na zaknuvanti yadi vA sa evAdezAdiprAyogyaM labhate nAnyaH ko'pi, tataH sa hiNDate // 2603 // gAthA 2603-2608 AcAryasya bhikSAgamanakAraNAni 1102 (A) samprati 'saMtharaNamANe bhaito' iti vyAkhyAnayati For Private And Personal Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezaka : 1102 (B) www. kobatirth.org abbhujjayaparikammaM, kuNamANo jA gaNaM na vosa / tAva sayaM so hiMDati, iti bhayaNA saMtharaMtammi // 2604 // dAraM 6 / abhyudyatavihAraparikarma kurvan yAvat gaNaM na vyutsRjati tAvat svayaM sa AcAryo hiNDate iti eSA bhajanA saMstarati gacche // 2604 // addhANAdisuvehaM, suhasIlatteNa jo karejjAhi / gurugA va jaM ca jattha va, savvapayatteNa kAyavvaM // 2605 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhvAdiSu karkazAdiSvasaMstarati gacche sukhazIlatvena sukhamAkAGkSamANa 'AcAryo'hami' tyAlambanamAdhAya ya upekSAmAcAryaH karoti, bhikSAM na hiNDate ityarthaH tasya prAyazcittaM catvAro gurukAH / yacca yatra vA anAgADhaparitApanAdi sAdhavaH prApnuvanti tanniSpannamapi tasya prAyazcittaM, tasmAt sarvaprayatnena adhvAdiSvasaMstaraNe bhikSATanaM karttavyam // 2605 // sAmpratamasaMstaraNe yatanAmAha asatI paDilomaM tU, saggAme gamaNa dANasaDDhesu / pesei bitiyadivase, Avajjai mAsiyaM garuyaM // 2606 // dAra 7 / For Private And Personal Use Only gAthA | 2603-2608 AcAryasya * bhikSAgamana kAraNAni ////////////// | 1102 (B)
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezaka 1103 (A) asati avamaudaryAdinA gacchasaMstaraNAbhAve pratilomaM gaNAvacchedakAdArabhya pratikUlagamanamavasAtavyam / tadyathA-prativRSabhAdibhirasaMstaraNe gaNAvacchedo'pi prativRSabhAdibhiH saha hiNDate, tathApyasaMstaraNe sthaviro'pi, tathApyasaMstaraNe pravartako'pi, tathApyasaMstaraNe upAdhyAyo'pi, tathA cetra saMstarati tadA svagrAme dAnazrAddheSu kuleSvAcAryasya gamanaM bhavati / tathApi cedasaMstaraNaM tata AcAryo anyAnyapi gRhANi / tathA kenApi sAdhunA kasmiMzcit kule glAnaprAyogyaM kimapi dravyaM yAcitaM paraM na labdhamatha ca tad dravyaM tasmin gRhe prabhUtamasti anyatra ca na vidyate, tatra yadi dvitIye divase tasmin kule yena[na]labdhaM tamevAcAryaH preSayati tato gurukaM mAsikaM prAyazcittamApadyate, tasmAt tasmin kule pratilomaM preSayitavyaH / tadyathA-prathamaM gaNAvacchedaka: preSyaH, tenApyalabdhe sthaviraH, tenA'pyalabdhe pravartakastenApyalabdhe upAdhyAyaH, tenApyalabdhe svayamAcAryo vrjti| yadi vA sa gRhaprabhuryasya gauravaM karoti sa preSayitavyaH // 2606 // sAmpratamenAmeva gAthAM vivarISuH prathamato gAthApUrvArddha bhAvayatigaNAvacchedato puvvaM, ThavaNakulesuM va hiMDai sgaame|| evaM therapavittI, abhiseyagurU ya paDilomaM // 2607 // gAthA .2603-2608 AcAryasya bhikSAgamanakAraNAni 41103 (A) For Private And Personal Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra //////////// www. kobatirth.org zrI pUrvaM gaNAvacchedakaH svagrAme sthApanAkuleSu hiNDate / evaM gaNAvacchedAdArabhya pratilomaM vaktavyam / tadyathA - asaMstaraNe sthaviro'pi hiNDate tathApyasaMstRtau pravarttyapi, sUtram tathApyasaMstaraNe abhiSeka upAdhyAyaH, tathA'pi saMstaraNAbhAve gururapi // 2607 // vyavahAra SaSTha uddezakaH adhunA 'pAsei bitiyadivase' ityAdi bhAvayati 1103 (B) obhAsiya paDisiddhaM, taM ceva na tattha paTTavejjA u / paDilomaM gaNimAdI, goravvaM jattha vA kuNati // 2608 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAthA | 2603-2608 AcAryasya kenApi sAdhunA glAnaprAyogyaM kimapi dravyaM kasmiMzcit kule avabhASitaM yAcitamityarthaH / tacca gRhaprabhuNA pratiSiddhamanyatra tad dravyaM nAsti kintu tasminneva gRhe, tato dvitIyadivase bhikSAgamanatatra kule na tameva preSayet kintu pratilomaM gaNyAdiM gaNAvacchedakaprabhRtikaM yathoktaM prAk / yatra vA gRhaprabhugaurravaM karoti taM vA preSayet // 2608 // kAraNAni For Private And Personal Use Only **** 1103 (B)
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtram SaSTha uddeza: 1104 (A) //////////// //////////////// www. kobatirth.org titthagara tti samattaM, ahuNA pAvayaNanijjarA ceva / vacchaMti do vi samagaM, duvAlasaMgaM pavayaNaM tu // 2609 // tIrthakara iti dvAraM samAptam, adhunA pravacanaM nirjarA ceti dve api dvAre samakamekaM kAlaM vrajataH / tatra pravacanaM nAma dvAdazAGgaM gaNipiTakam // 2609 // taM tu ahijjaMtANaM, veyAvacce u nijjarA tesiM / kassa bhave kerisayA, suttatthajahottaraM baliyA // 2610 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tat tu dvAdazAGgaM gaNipiTTakamadhIyAnAnAM vaiyAvRttye kriyamANe teSAM vaiyAvRttyarANAM mahatI nirjarA / uktaM ca- "AyariyaveyAvaccaM karemANe mahAnijjare mahApajjavasANe bhavati " ityaadi| atra mahAnirjarastadAvaraNIyasya karmaNaH kSayakaraNAt mahAparyavasAnaH punaranyanavakarmabandhAbhAvAt / atra ziSyaH prAha- kasya kIdRzI nirjarA bhavati ? / AcArya: prAha-sUtre arthe ca yathottaraM balikA // 2610 // * etadeva vibhAvayiSurAha For Private And Personal Use Only gAthA 2609-2015 bhAvAnusAraM nirjarA 1104 (A)
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1104 (B) suttAvAsagamAdI, coddasapuvvINa taha jiNANaM ca / bhAve suddhamasuddhe, suttatthe maMDalI ceva // 2611 // sUtramAvazyakAdi yAvaccaturdaza pUrvANi etaddharANAM yathottaraM mahatI mahattarA nirjarA, evamarthe'pi bhAvanIyam / tathA jinAnAmapyavadhijinaprabhRtInAM yathoktabalikA nirjraa| iyamatra bhAvanA-eka AvazyakasUtradharasya vaiyAvRttyaM karoti atha aparo dazavaikAlikazrutadharasya tatra yo dazavaikAlikazrutadharavaiyAvRttyakarastasya AvazyakasUtradharavaiyAvRttyakarAd mahatI nirjarA, evamadhastanAdhastanazrutadharavaiyAvRttyakarAduparyuparitara zrutadharavaiyAvRttyakaro yathottaraM mahAnirjarastAvadavaseyo yAvat trayodazapUrvadharavaiyAvRttyakarAccaturdazapUrvadharavaiyAvRttyakaro mahAnirjaraH, evamarthe'pi bhaavniiym| tadubhayacintAyAM sUtravaiyAvRttyakarAdarthavaiyAvRttyakaro maharddhikaH navaraM nizIthakalpavyavahArArthadharANAM vaiyAvRttyakarAt kAlikazrutavaiyAvRttyakaro mahAnirjaraH, tathA [glAnavaiyAvRttyakarAt] zrutajJAnivaiyAvRttyakaraH / tathA bhAvaH pariNAmastasmin zuddhe azuddhe ca tadanusAreNa nirjarA pravarttate tathA sUtrArthe yugapaccintyamAne yathottaraM balikAH, tathA maNDalI ca sUtrArthAvadhikRtya vicaarnniiyaa|| 2611 // gAthA 2609-2015 bhAvAnusAraM nirjarA 1104 (B) For Private And Personal Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1105 (A) www. kobatirth.org ihAcAryaH prastutastamadhikRtya vaiyAvRttyakaraNe mahatIM nirjarAmAha pAvayaNI khalu jamhA, Ayarito teNa tassa kuNamANo / mahatIe nijjarAe, vaTTati sAhU dasavihammi // 2612 // pravacanI prAvacanikaH khalu yasmAdAcAryastena tasya vaiyAvRttyaM kurvan sAdhurmahatyAM nirjarAyAM varttate / evaM dazavidhe'pi vaiyAvRttye mahAnirjarAkatvaM bhAvanIyam // 2612 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samprati yaduktaM 'bhAve zuddhe azuddhe ca tadanusArato nirjarA bhavatIti' tatra zuddho bhAvo vyavahArataH zuddhavastuprabhAvAd bhavatIti pratipipAdayiSurAha jArisagaM jaM vatthaM, suyaM ca tinhaM va ohimAdINaM / tArisato cciya bhAvo, uppajjati vatthuto tamhA // 2613 // For Private And Personal Use Only gAthA 2609-2015 bhAvAnusAraM nirjarA yAdRzaM yad vastu pratimAdikaM yasya yAvacca zrutaM trayANAM cAvadhyAdInAM svasthAne ye vizeSAstasmAt vastunaH zrutAd vizeSAdvA tAdRzAd bhAvaH pariNAmo vyavahAratastAdRza bha utpadyate tadanusAreNa ca nirjarA, tataH pUrvazrutacintAyAmarthacintAyAM tathA jinAnAM ca yathottaraM | 1105 (A)
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / 1 zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1105 (B) balikA nirjaroktA // 2613 // tathA cainameva vyavahAranayaM pratipipAdayiSurAhaguNabhUiDhe davve, jeNa mattAhiyattaNaM bhAve / iti vatthUto icchati, vavahAro nijaraM viulaM // 2614 // yad yato guNabhUyiSThaM dravyaM tatastasmin yena kAraNena mAtrAdhikatvaM bhAve pariNAme bhavati iti asmAt kAraNAd vastutaH pratimA-zrutAderyathottaraM guNabhUyiSThAdiSu vipulAM nirjarAmicchati vyavahAro vyavahAranayaH // 2614 // etadeva spaSTataraM bhAvayatilakkhaNajuttA paDimA, pAsAdIyA samatta'laMkArA / palhAyati jaha va maNaM, taha nijaramo viyANAhi // 2615 // 1. lA. davvammi - pu. pre. // gAthA 2609-2015 bhAvAnusAraM nirjarA 1105 (B) For Private And Personal Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1106 (A) www. kobatirth.org yA pratimA jinapratimA lakSaNayuktA prasAdIyA manaHprasAdakAraNaM samastA'laGkArAtAM pazyato yathaiva manaH prahlAdate tathA nirjarAM vijAnIhi yadyadhikaM manaH prahRttistato mahatI nirjarA mandamanaH prahRttau tu mandA iti bhAvaH // 2615 // suyavaM atisayajutto, suhocito tahavi tavaguNujjuto / jo so maNappasAto, jAyai so nijjaraM kuNati // 2616 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrutavAneSa atrApyaneke bhedAstathA atizayayukto'vadhyAdyatizayopetaH, atrApyavadhyAdiviSaye bahavastaratamavizeSAH, sukhocito'pi tapasi sabAhyAbhyantare guNe jJAnAdau udyuktastapoguNodyata ityevaM yo'sau yAdRzo manaHprasattipariNAmo jAyate sa tAdRzIM nirjarAM karoti tasmAdvastuto nirjareti vyavahAranayaH // 2616 // tadevamuktaM vyavahAranayamatamadhunA nizcayanayamatamAha nicchayato puNa appe, jassa vatthummi jAyate bhAvo / sonijjarago ihaI, jiNagoyamasIha AharaNaM // 2617 // For Private And Personal Use Only gAthA 2616-2620 nirjarAyA * balavattAdiH //////// (1106 (A)
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH //////////////// www. kobatirth.org nizcayataH punaralpe'pi mahAguNatarA hInaguNe'pi vastuni yasya jAyate tIvraH zubho bhAvastasmAt mahAguNataraviSayabhAvayuktAt sa hInaguNaviSayatIvrazubhabhAvo nirjarako mahAnirjarataraH sdbhaavsyaatitiivrshubhtvaat| atra jinagautamasiMhajIva AharaNam taccaivaM 'tiviTTuttare bhayavayA vaddhamANasAmiNA sIho vihato addhitiM karei 'khuDDulageNaM nihato mi' tti paribhavAt / goyameNaM sAhittaNeNamaNusAsito 'mA addhitiM kareha, tumaM pasusIho narasIheNa mAriyassa 1106 (B) 2 tujjha ko paribhavo ? ' evaM so aNusAsijjaMto mato, tato saMsAraM bhamiUNa bhayavato vaddhamANasAmissa, caramatitthagarabhave rAyagihe nayare kavilassa baMbhaNassa ghare baDuto jAto / so aNNayA samosaraNe Agato ya bhayavaMtaM daTThUNa dhamadhamei tato bhayavayA goyamasAmI pesito jahA 'uvasAmehi' tato gato aNusAsito ya jahA 'esa mahappA titthaMkaro eyammi jo paDinivasai so duggatiM jAi' evaM so uvasAmito tassa dikkhA goyamasAmiNA diNNA // 2617 // etadevAha sIho tiviTThanihato, bhamiuM rAyagihaM kavila baDuga ti / jiNavIrakahaNamaNuvasamaNe goyamovasamadikkhA ya // 2618 // //// Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only gAthA | 2616-2620 nirjarAyA * balavattAdiH 1106 (B)
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1107 (A) www. kobatirth.org siMhastripRSThena nihataH sa saMsAraM bhramitvA rAjagRhe kapilasya brAhmaNasya bttuko'bhuut| jinasya vIrasya kathanaM, tathApi tasyA'nupazamaH gautamena cAnuzAsane kRte'bhUdupazamo dIkSA c| atra bhagavadapekSayA hInaguNe'pi gautame tasya guruH pariNAmo'jAyateti mahatI nirjarA'bhavaditi // 2618 // samprati 'suttatthe' ityasya vyAkhyAnamAha sutte atthe tadubhaye, puvviM bhaNiyA jahottaraM baliyA / maMDalie puNa bhayaNA, jai jANai tattha bhUyatthaM // 2619 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtre'rthe tadubhaye yasmin svasthAne nirjarA pUrvaM yathottaraM balikA balavatIti bhaNitA / samprati punaH sUtrA - Srtha - tadubhayeSu yugapaccintyamAneSu yathottaraM nirjarA balavatI / sAmprataM 'maNDalI ceva' tti vyAkhyAnArthamAha- maMDalie puNa ityAdi, maNDalyAH punarbhajanA vikalpanA, yadi jAnAti tatra maNDalyAM bhUtArthaM sadbhUtamarthaM tadA sa mahAnirjarAkaH / iyamatra bhAvanA-maNDalyAM paThanti pAThayanti ca / tatrA''vazyakAdi paThatAM yathottaraM pAThino balikAH / atha jAnAti vaiyAvRttyakaro yathA adhastanasUtrapAThako jJAnAdibhirguNairadhikatarastato'dhastana zrutapAThakasya For Private And Personal Use Only * gAthA | 2616-2620 nirjarAyA balavattAdiH 1107 (A)
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1107 (B) ////////////////////////////////// vaiyAvRttyakaraNe mahatI nirjraa| dadatAM madhye ya uparitanazrutavAcakaH sa jJAnAdibhiradhikatara iti tadvaiyAvRttyakaraNe mahatI nirjraa| atha jAnAti vaiyAvRttyakaro yathA adhastanazrutavAcako jJAnAdibhiradhikatarastato'dhastana zrutavAcakasya vaiyAvRttyakaraNe balavatI nirjarA, vAcakapratIcchakAnAM madhye yo vAcakastadvaiyAvRttyakaraNe mahatI nirjraa| atha vaiyAvRttyakaro jAnAtyeSa pratIcchaka AcAryoM vAcyate tataH pratyujjvAlanAmAtraM, yAvatA sarvametasyA''yAti sUtrato'rthatazcAdhikatara iti tadA tasya pratIcchakasya vaiyAvRttyakRtau mahatI nirjarA // 2619 // iha sUtre'rthe tadubhaye ca yathottaraM balavatI nirjaretyuktaM tatra yathottaraM nirjarAyA balavattAM bhAvayati gAthA attho u mahiDDito kaDakaraNeNaM gharassa nipphattI / 2616-2620 nirjarAyA abbhuTThANe gurugA, raNo yANe ya devI ya // 2620 // balavattAdiH sUtrAt kevalAt arthAdvA sasUtro'rtho maharddhikaH / kiM kAraNamiti ced ? ucyate - atra ||1107 (B) kRtakaraNena gRhasya niSpattirdRSTAntaH / itazca sUtrAdarthaH sasUtro maharddhikaH / sUtramaNDalyAmA For Private And Personal Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1108 (A) www. kobatirth.org cAryAdayaH prAghUrNakaprabhRtInAmabhyutthAnaM kurvanti / arthamaNDalyAM punaryasya samIpe anuyogaM zrutavAn tamekaM muktvA'nyasya dIkSAgurorapyabhyutthAne catvAro gurukAH prAyazcittam / tataH sUtrAdartho balIyAn / atrArthe rAjJaH zAtavAhanasya yAne nirgamane devIdRSTAntaH, eSa gAthAkSarArthaH // 2620 // sAmpratamenAmeva vivarISuH kRtakaraNena gRhasya niSpattiriti dRSTAntaM bhAvayatiArAhito naravatI, tihiM u purisehi tesi saMdisati / amugapure sayasahassaM, gharaM ca eesi dAyavvaM // 2621 // paTTaga ghettUNa gato, uMDi bitiyo u taiyao ubhayaM / niSphalagA doNNi tahiM, muddA paTTo u saphalo u // 2622 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eko narapatistribhiH puruSairArAdhitastu parituSTaH san sa narapatisteSAM pratyekaM sandizati yathA amukapure sundaraM gRhaM zatasahastraM ca dInArANAmityeSAM pratyekaM dAtavyamiti / tatraiko'muM saMdezaM paTTake gRhItvA lekhayitvA gataH dvitIya uNDiM mudrAM gRhItvA gataH, tRtIya ubhayaM paTTake lekhApayitvA gtH| tatra yena paTTake lekhApitaM na tUpari mudrA dApitA yena paTTakavyatirekeNa For Private And Personal Use Only gAthA | 2621-2627 sUtrA - 'rthatadubhayAnAM kramazaH prAbalyam 1108 (A)
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1108 (B) madrApratibimbamAtraM gRhItaM, tau dvAvapi niSphalau jaatau| tathAhi-te trayo'pi tannagaraM gatAH,tatra ya Ayuktastasya samIpamupagatAH, paTTakaM mudrAmubhayaM ca darzayanti / tatrA''yuktena prathamo bhaNito 'mudrAM na pazyAmi kathaM dadAmi?' dvitIyo bhaNito 'jAnAmi rAjJo mudrAM na punarjAnAmi rAjJaH saMdezaM kiM dAtavyamiti' evaM tau niSphalau jaatau| yasya tu tRtIyasya mudrA paTTakazca sa saphalastasyA''yuktena yathAjJaptaM dAnAt // 2621 // 2622 // eSa dRSTAntaH, sAmpratamupanayamAhaevaM paTTagasarisaM, suttaM attho ya uMDiyatthANe / gAthA ussagga'vavAyattho, ubhayasariccho ya teNa balI // 2623 // 2621-2627 sUtrA-'rthaevamamunA prakAreNa paTTakasadRzaM paTTakasthAnIyaM sUtram uMDikA mudrA tatsthAnIyo'rthaH | tadubhayAnAM utsargApavAdastha ubhayasadRkSastena balI tasyobhayasya bhAvAt // 2623 // kramazaH samprati 'abbhuTThANe gurugA' ityasya vyAkhyAnArthamAha - prAbalyam suttassa maMDalIe, niyamA uTuMti AyariyamAdI / 41108 (B) mottUNa pavAyaMtaM, na u atthe dikkhaNaguruM pi // 2624 // For Private And Personal Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1109 (A) sUtramaNDalyAM vAcayanta AcAryAdaya AcAryopAdhyAyaprabhRtayaH prAghUrNakAdInAmAgacchatAM sarveSAmapi niyamAdattiSThanti abhyutthAnaM kurvanti / arthamaNDalyAM punarupaviSTaH san yasya samIpe'nuyogaH zrutastamekaM pravAcayantaM muktvA anyaM dIkSaNagurumapi [nAbhyuttiSThati yadi] abhyuttiSThati tadA tasya prAyazcittaM catvAro gurukaaH| zrotAro'pi yadyAcArye anabhyuttiSThatyabhyuttiSThanti tadA teSAmapi prAyazcittaM cturgurukm| yadi punaryasya samIpe'nuyogaM zrutavAn tasya nAbhyuttiSThati tarhi tadApi tasya cturgurukm| atra dRSTAnto rAjJo yAne devI // 2624 // taM [eva] bhAvayati gAthA patilIlaM karemANI, noTThiyA sAlavAhaNA / 2621-2627 puhavI nAma sA devI, so ya ruTTho tahiM nivo // 2625 // sUtrA-'rtha tadubhayAnAM rAjJaH zAtavAhanasya pRthivI nAma agramahiSI, anyadA sA kvA'pi nirgate rAjJi || kramaza: zeSAbhirantaHpurikAbhiH devIbhiH saMparivRtA zAtavAhanaveSamAdhAya rAjJa AsthAnikAyAmupaviSTA, prAbalyam patilIlAM viDambamAnA'vatiSThate, rAjA pratyAgataH praviSTaH,tasmin pradeze sA ca patilIlAM 1109 (A) 1. zAlavAhanasya - pu. pre. // For Private And Personal Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1109 (B)| kurvatI pathivI nAma devI sAtavAhanaM rAjAnamAyAntamapi dRSTvA notthitA, tasyA anutthAne zeSA api devyo nAbhyutthitavatyastataH sa nRpo rAjA tatra ruSTo brUte-tvaM tAvanmahAdevI, tato mahAdevIvAtena nAbhyutthitA, etAH kiM tvayA vAritA yannAbhyutthAnamakArSaH, tato na sundarametaditi // 2625 // tato Ne Aha sA devI atthANIe tavA'NahA / dAsA vi sAmijataM, noTuMti avi patthivaM // 2626 // tato rAjJoktA tadanantaraM sA pRthivI nAma devI rAjAnamAha- tavA''sthAnikAyAmupaviSTA dAsA api anaghAH sampUrNaguNA api pArthivamapi svAminamAgacchantaM nAbhyattiSThanti | tavA''sthAnikAyAH prabhAva eSa // 2626 // tathAhitaM vA vi guruNo mottuM, na vi uTTesi kassai / na te lIlA kayA hoMti, uTuMtI haM sa tosIto // 2627 // 1. sAmiyaM etaM -lA. // gAthA |2621-2627 sUtrA-'rthatadubhayAnAM kramazaH prAbalyam 44 1109 (B) For Private And Personal Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI . vyavahArasUtram tvamapyasyAmAsthAnikAyAmupaviSTo gurUn muktvA'nyasya kasyApi mahIyaso'pi nottiSThanti(si)ahamapi tavAsthAnikAyAM tvadIyAM lIlAM dharantI samupaviSTA tato na saparivArA'pyabhyutthitA, yadi punaste tava lIlA na kRtA syAt tato'hamabhyuttiSTheyamityevaM rAjA devyA tossitH| evamatrApi tIrthakarasthAnIya AcAryo'rthamaNDalyAmupaviSTaH san na kasyApyabhyuttiSThati // 2627 // SaSTha uddezakaH 1110 (A) amumevArthaM gautamadRSTAntena dRDhayatikaheMto goyamo atthaM, mottuM titthagaraM sayaM / na vi udveti annassa, taggayaM ceva gammati // 2628 // na khalu bhagavAn gautamo'rthaM kathayan svakamAtmIyaM tIrthaMkaraM muktvA anyasya kasyApi uttiSThati abhyutthAnaM kRtavAn / tadgataM cedAnIM sarvairapi gamyate tadanuSThitaM srvmidaaniimnusstthiiyt|| tato'rthaM kathayan na kasyApyuttiSThati // 2628 // gAthA 2628-2633 vAcanAkAle vyAkSepaniSedhaH 41110 (A) samprati zravaNavidhimAha For Private And Personal Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Y zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1110 (B) soyavve u vihI iNamo, avikkhevAdi hoMti nAyavvo / vikkhevammi ya dosA, ANAdIyA muNeyavvA // 2629 // zrotavye punarayaM vidhiH avyAkSepAdirbhavati jJAtavyaH, AdizabdAt vikathAdiparigrahaH, vyAkSepe punarAjJAdaya AjJA'navasthA mithyAtva-virAdhanArUpA doSA jJAtavyAH / ata evAbhyutthAnamapi na kriyate, tasmin sati vyAkSepAdisambhavAt // 2629 // tathA caitadarthametadvAragAthAmAhakAussagge vikkhevayA ya, vikahA visottiyA payato / uvaNayavAulaNA vi ya, akkhevo ceva AharaNe // 2630 // ArovaNA ya parUvaNA uggaha taha nijarA ya vAuleNa / eehi kAraNehiM, abbhuTThANaM tu paDikuTuM // 2631 // anuyogArambhanimittaM kAyotsarge kRte etaiH kAraNairabhyutthAnaM pratikruSTaM niraakRtm| kaiH gAthA 2628-2633 vAcanAkAle vyAkSepaniSedhaH 11110 (B) For Private And Personal Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1111 (A)IX kAraNaiH? ata Aha- vikkhevayA ya iti vyAkSepasya vyAkSepazabdasya bhAvaH pravRttinimittaM vyAkSepatA, vyAkSepa ityarthaH / abhyutthAne kriyamANe vyAkSepo bhavati, vyAkSepAcca vikathA caturvidhA pravartate, tatpravRttau cendriyairmanasA vizrotasikA saMyamasthAnaplAvanamiti bhAvaH / tasmAdabhyutthAnamakurvan prayataH zRNuyAt, prayato nAma kRtAJjalipragraho dRSTayA sUrimukhAravindamavekSamANo buddhyupayuktaH,tathA'bhyutthAne kriyamANe upanayasya viSaye vyAkulanA upanayavyAkulanA upanayaH kasyApyarthena kriyate anyathA vA kriyeta, upanayagrahaNamupalakSaNaM tena yadgrahaNaM jJAtaM tat vyAkulanAt bhrazyati, pRcchA vA kartumArabdhA vismRtimupayAti, kAlo vA vyAkhyAnasya truttytiiti| tathA nirantaramavicchedena bhASamANasya zRNvato mahAn AkSepastIvrazubhapariNAmarUpo yato jAyate, abhyutthAne ca tdvyaaghaatH| tathA ca sati zubhapariNAmabhAvato yo'vadhyAdilAbhaH sambhAvyate tasya vinaashH| atrArthe cA''haraNaM jJAtaM vktvym| tathA AropaNAyAH prAyazcittasya prarUpaNA kriyamANe abhyutthAne vyAghAto bhvti| vyAghAtAcca samyagavagraho grahaNaM na bhavati, na khala vyAkSipto'vagrahItuM zaknoti kintvavyAkSipta iti pratItametat, tathA abhyutthAne kriyamANe vyAkulanA, tataH samyakzrutopayogo na bhavati tadabhAvAcca na jJAnAvaraNIyasya karmaNo nirjraa| etaiH kAraNairabhyutthAnaM pratikuSTam // 2630 // gAthA 42628-2633 vAcanAkAle vyAkSepaniSedhaH 1111 (A) For Private And Personal Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1111 (B) 2631 // sAmpratametadeva gAthAdvayaM vivarISuH prathamataH 'kAussagge vikkhevayA ya' iti bhAvayatiuccAriyAe naMdIe, vikkheve guruto bhave / appasatthe pasatthe ya, diTuMto hatthilAvakA // 2632 // anuyogArambhArthaM kAyotsarge kRte nandyAM jJAnapaJcakarUpAyAmuccAritAyAbhyutthAnenA'nyena | vA prakAreNa yo vyAkSepaM karoti tasya prAyazcittaM guruko mAsaH / tasmAt vyAkSepo na karttavyaH / atra aprazaste vyAkSepakaraNe prazaste ca vyAkSepAkaraNe dRSTAnto hastilAvakAH, hastI ca gAthA zAlInAM lAvakAzca hastilAvakAH // 2632 // .2628-2633 vAcanAkAle tatrA'prazaste pratipAdayati | vyAkSepaniSedhaH jaha sAliM luNAveMto, koI atthAriehiM u / seyaM hatthiM tu dAvei, dhAviyA te ya maggao // 2633 // 1111 (B) For Private And Personal Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18 zrI 1 vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1112 (A na luo aha sAlI u, vakkheveNa teNa u / vakkheve rayANaM, tu porisI eva bhajjai // 2634 // jahA sAliM luNAveMto ko'pi kuTumbI nije kSetre atthAriehiM tu ye mUlyapradAnena | zAlilavanAya karmakarAH kSetre kSipyante te astArikAstairlAvayan kathamapi saptAGgapratiSThitaM zvetamAraNyahastinamAgataM dRSTvA drshyti| darzite ca te hastino mArgataH pRSThato dhAvitA Agatairapi hastino rUpeNA''kSiptahastirUpaM varNayadbhistena vyAkSepeNAtha zAlina lUnaH / evamihApi abhyutthAnena vyAkSepe ratAnAM pauruSIbhaGgo bhvti|, vyAkhyAnaM punarna kimapi yAti, tasmAd vyAkSepo na vidheyH| ___ prazaste vyAkSepA'karaNe dRSTAntaH svayaM bhAvanIyaH, sa caivaM- eka: kauTumbikaH zAlikSetraM | lAvayati, tasya satkayA dAsyA zAliM lunantyA saptAGgapratiSThitaH zveto vanahastI caran dRSTaH, dAsyA jJAtaM yadi zAlilAvakAnAM kathayiSyAmi tato hastinaM daSTvA hastino rUpeNA''kSiptA hastino rUpaM varNayantam AziSyante, eSa ca hastI dine'sminnavakAze dRzyate tataH zAlina laviSyate, yadA tu zAli: paripUrNo lUno'bhavat tadA sA dAsI svAminaH zAlilAvakAnAM gAthA 2634-2631 vAcanAkAle abhyutthAne kRte doSAH 1112 (A) For Private And Personal Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezaka: 1112 (B) //////////// ******* www. kobatirth.org cA'cakathat ? tatastairuktaM kiM tadA na AkhyAtam dAsI prAha-zAlilavitavyavyAghAto bhaviSyatIti hetoH / tata evamukte kauTumbikaH parituSTaH, tena ca parituSTena mastakaprakSAlanato dAsI adAsI kRtA / evamihApi vyAkSepo na karaNIyaH, tathA ca sati bhagavadAjJAparipAlanataH karmakSayeNa trilokamastakastho bhavatIti // 2633 // 2634 // samprati vikathAdipadavyAkhyAnArthamAha vikahA cauvvihA vuttA, iMdiehi visotiyA / aMjalIpaggaho ceva, diTThI buddhavajuttayA // 2635 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vikathA strIkathAdibhedAccaturvidhoktA, vizrotasikA indriyaiH, upalakSaNametat manasA vAcA prayatatA / aJjalipragraho gurumukhe dRSTibuddhayupayuktatA ca // 2635 // upanayasya vyAkulaneti vyAkhyAnayati nassate uvaNato so, u annahA vovaNijjai / nAyaM vAkaraNaM vA vi, pucchA addhA va bhassai // 2636 // For Private And Personal Use Only *** gAthA 2634-2639 | vAcanAkAle abhyutthAne kRte doSAH 1112 (B)
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | zrI vyavahAra abhyutthAnenAnyena vA vyAkulatAyAM sa darzita upanayo nazyati vismRtiM yAti, yadi vA vyAkulatayA anyathopanIyate, jJAtaM vA vyAkaraNaM, pRcchA vA kartumArabdhA, addhA vA pauruSIlakSaNA bhrasyati // 2636 // sUtram SaSTha uddezakaH 1113 (A) AkSepavyAkhyAnArthamAhabhAsato sAvato vA vi, tivvasaMjAyamANaso / labhaMto ohilaMbhAdI, jahA muMDivago muNI // 2637 // nirantaramavicchedena bhASakaH zrAvako vA uttarottaraviziSTArthAvagAhanatastIvrasaJjAtamAnaso jAtaparamAkSepo yadyabhyutthAnena vyAkSepo nAbhaviSyat tato'vadhilAbhAdikamalapsyata, yathA muNDivako munistathA[ca-] muNDivaka AcAryaH paramakASThIbhUte zubhadhyAne prApto'vadhimalapsyata yadi tasya puSyamitreNa dhyAnavighno nA'kariSyat paraM sarvaM sAdhusAdhvIprabhRtyAkulamabhavaditi tena dhyAnavyAghAtaH kRtaH / / 2637 / / 'adhunA ArovaNA parUvaNe 'ti vyAkhyAnArthamAha gAthA 2634-2639 vAcanAkAle abhyutthAne kRte doSAH 1113 (A) For Private And Personal Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1113 (B) ArovaNamakkhevaM, va dAukAmo tahiM tu Ayarito / vAulaNAe phiTTae, uggahiumaNo na ogeNhe // 2638 // ArovaNAM prAyazcittaM tatrArthamaNDalyAmAcAryo dAtukAmaH prarUpayitukAma iti taatpryaarthH| yadyabhyutthAnaM karoti tato vyAkulatayA spheTati vyAkulane na prAyazcittaprarUpaNA tiSThatIti bhAvaH / tathA avagrahItumanA abhyutthAnena vyAkulanAto nAvagRhNAti // 2638 // egaggo ogiNhai, vakkhippaMtassa vissutiM jAti / iMdapura iMdadatte, ajjuNateNe ya diTuMtA // 2639 // ekAgraH san avagRhNAti, abhyutthAnena punarvyAkSipyamAnasyAvagRhItamapi vismRtiM yAti || vAcanAkAle kuto'navagRhItArthAvagrahaNaM ? vyAkSepAcca vismRtigamane indrapure pattane indradattasya rAjJaH sutA abhyutthAne dRssttaantH| tathA ca teSAM kalA abhyasyatAM pramAdavikathAdivyAkSepAnna kimapyavagRhItamabhUt, kRte doSAH yadapi kiJcidapi gRhItaM tadapi vismRtimupagatamata eva tai rAdhAvedho na kartuM zakitaH / tathA arjunastenazca dRSTAntaH / tathAhi-so'rjunakasteno'gaDadattena saha yudhyamAno na kathamapyagaDadattena gAthA 2634-2639 41113 (B) For Private And Personal Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH X. 1114 (A) parAjetuM zakyate, tato nijabhAryA'tIvarUpavatI sarvAlaGkAravibhUSitA rathasya tuNDe nivezitA, mi tataH strIrUpadarzanavyAkSepAt yuddhakaraNaM vismRtimupagatamiti so'gaDadattena vinAzitaH / evamihApi vyAkSepAt zrutopayogo vinAzamApnoti // 2639 // ee ceva ya dosA, abbhuTThANe vi hoMti nAyavvA / navaraM abbhuTThANaM imehiM, tihi kAraNehiM tu // 2640 // yasmAt zravaNakarttavye vyAkSepAdiSu kriyamANeSvete'nantaroktA doSAstasmAd vyAkSepAdirahitaiH shrotvym| ete ca vyAkSepAdayo doSA abhyutthAne'pi kriyamANe bhavanti tasmAdabhyutthA gAthA namapi na karttavyam, navaramabhyutthAnamebhirvakSyamANaistribhiH kAraNaiH karttavyam // 2640 // 2640-2647 abhyutthAnatAnyevAha kAraNAni vAcanApagayasamatte kAle, ajjhayaNuddesaaMgasuyakhaMdhe / / cAryasya eehiM kAraNehiM, abbhuTThANaM tu aNujogo // 2641 // 1114 (A) prakRte samApte tathA kAle samApte adhyayanoddezAGgazrutaskandheSu vA samApteSu yadi | N For Private And Personal Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1114 (B) prAghUrNakAdyAgamanaM bhavet tadA ebhiH kAraNairabhyutthAnamanuyogo bhavati // 2641 // tatra kAlo'dhyayanAdikaM ca pratItaM na prakRtamiti kalpe vyavahAre ca prakRtapratipAdanArthamAhakappammi doNNi pagayA, palaMbasuttaM ca mAsakappe ya / do ceva ya vavahAre, paDhame dasame ya je bhaNiyA // 2642 // kalpe kalpAdhyayane dve prakRte tadyathA pralambasUtraM mAsakalpazca mAsakalpasUtraM ca, vyavahAre ca dve prakRte ye bhaNite prathame dazame coddeshke| tatra prathame AropaNAsUtraM, dazame paJcavidhavyavahArasUtram // 2642 // na kevalametadeva prakRtaM kiM tvanyadapi / tathA cAhapeDhiyAto ya savvAo ya savvAto cUliyAto taheva ya / nijjuttI kappanAmassa vavahArassa taheva ya // 2643 // sarvAH prakalpakalpAdigatAH pIThikAstathA sarvAzzUlikAstathA kalpanAmno vyavahArasya ca tathA caivetivacanAdanyeSAM ca dazavaikAlikaprabhRtInAM ca niryuktayaH prakRtAni // 2643 // gAthA 2640-2647 abhyutthAnakAraNAni vAcanA cAryasya | 1114 (B) For Private And Personal Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtram atraivA''dezAntaramAhazrI aNNo vi ya Aeso, jo rAyaNio u tattha soyavve / vyavahAra aNuyogadhammayAe, kiikammaM tassa kAyavvaM // 2644 // SaSTha uddezakaH anyo'pi cA''dezo matAntaraM, tatra zrotavye yo rAliko ratnAdhikaH anubhASaka 1115 (A)|3| ityarthaH, tasya nandyAmuccAritAyAmanuyogadharmatayA kRtikarma vandanaM karttavyam // 2644 / / tathAkevalimAdI coddasa, dasa nava puvvI ya uTThaNijo u / je tehi UNataragA, samANa-aguruM na uTuMti // 2645 // arthamapi kathayatA samAgacchan kevalI abhyutthAtavyaH, AdizabdAt manaHparyavajJAnI avadhijJAnI ca parigRhyata / tathA yo yebhyo navapUrvadharAdibhya Unatarastena navapUrvadharAdirabhyutthAnIyaH / tathAhi- kathako yadi kAlikazrutadhArI tarhi tenArthamapi kathayatA navapUrvI caturdazapUrvI cAbhyutthAtavyaH, navapUrviNA dazapUrvI, dazapUrviNA caturdazapUrvIti / tathA yadi gAthA 2640-2647 abhyutthAnakAraNAni vAcanAcAryasya 1115 (A) For Private And Personal Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1115 (B) samAgacchan samAnaH samAnazruto'guruzca tadA taM nAbhyuttiSThanti // 2645 // tadevaM pravacane nirjarA ceti dvAradvayaM gatam, idAnIM sApekSadvAramAhasAvekkhe niravekkhe, gacche diTuMto gAmasagaDeNaM / rAulakajjaniuttaM, jaha gAmeNaM kayaM sagaDaM // 2646 // assAmibuddhiyAe, paDiyaM ca na vi ya rakkhaMti / raNNANatte daMDo, sayaM ca sIyaMti kajjesu // 2647 // AcAryasya ziSyaiH prAtIcchikaizca sarvaM karttavyaM, te ca tathAkurvantaH sApekSA ucyante; ye tu na kurvanti te nirpekssaaH| tatra sApekSe nirapekSe ca gacche dRSTAnto grAmazakaTena tadyathAekasmin grAme grAmeNa grAmeyakaiH puruSaiH rAjakulakAryaniyuktaM zakaTamekaM kRtm| tato yatte rAjakulenAjJApyante dhAnyaM ghRtaghaTAdi vA netavyamAnetavyaM vA tasmin zakaTe AropyA''nayanti nayanti vaa| tathA nAsya kazcit svAmItyasvAmibuddhyA''tmano'pi kAryANi tena kurvnti| asvAmibuddhyaiva patitaM zaTitaM vA tasya zakaTasya nApi rakSanti, tataH kAlena gacchatA gAthA 2640-2647 abhyutthAnakAraNAni vAcanAcAryasya 42115 (B) For Private And Personal Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram ghaSTha uddezakaH 1116 (A) tad bhgnm| anyadA rAjakulena te AjJaptA 'dhAnyamAnayata' taiH zakaTA'bhAvAnnAnItaM tata. AjJAbhaGgo'kArIti teSAM daNDaH kRtaH, kAryeSu samApatiteSu svayaM te sIdanto dRzyante // 2646 // 2647 // eSa dRSTAnto'yamarthopanayaHeva na kareMti sIsA, kAhiMti paDicchayaMti kAUNa / te vi ya sIsatti tato, hiMDaNapehAdisuM siggo // 2648 // evaM grAmeyakadRSTAntaprakAreNa ziSyAH prAtIcchikAH kariSyantIti kRtvA na kurvantIti, te'pi ca prAtIcchikAH ziSyAH kariSyantIti buddhyA na kurvte| ataH sIdan AcAryaH svayaM bhikSAmaTati svayaM copakaraNaprekSAdikaM vidhatte iti hiNDane prekSAdau ca signaH prishraantH| teSAM ca ziSya-prAtIcchikAnAM daNDa: prAyazcittaM dIrghasaMsAritA vA // 2648 // tadevaM nirapekSe dRssttaantH| samprati sApekSe bhAvayati gAthA 42648-2653 AcAryasya bhaktemahattvam 1116 (A) 1. evaM - mu. // 2. sigraH - mu. // For Private And Personal Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1116 (B) bitiehi u sAraviyaM, sagaDaM raNNA ya ukkarA u kayA / iya je kareMti guruNo, nijaralAbho ya kittI ya // 2649 // aparasmin grAme dvitIyakaiH grAmeyakai rAjakulakAryaniyuktaM zakaTaM kRtaM tena rAjakIyaM dhAnyaM ghRtaghaTAdyAnayanti nayanti c| tacca zakaTaM taiH samyak sArApitaM tato na kadAcidAjJAbhaGgaH kRta iti parituSTena rAjJA te utkarA: karavihInAH kRtAH / eSa dRSTAnto'yamarthopanayaH iti evamuktena prakAreNa ye ziSyAH prAtIcchikAzcAtmAnugrahabuddhyA guroH kRtyaM kurvanti teSAM mahatI nirjarA bhUyAn jJAnAdilAbhaH kIrttizca / gataM sApekSadvAram // 2649 // samprati bhaktayavyavacchedadvAramAhadavve bhAve bhattI, davve gaNagA u dUti jArANaM / bhAvammi sIsavaggo, kareti bhattiM suyadharassa // 2650 // AcAryasya bhaktau kriyamANAyAM tIrthasyA'vyavacchedo bhaktAvakriyamANAyAM tu tiirthvyvcchedH| / sA ca bhaktirdvidhA-dravye bhAve c| atra yA nAma gaNikA bhujaGgAnAM bhaktiM kurvanti dUtayo gAthA 2648-2653 AcAryasya | bhaktemahattvam 1116 (B) For Private And Personal Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1117 (A) vA jArANAM sA dravye drvybhktiH| bhAve bhAvaviSayA bhaktiH punariyaM yat ziSyavarga: zrutadharasya bhaktiM karoti // 2650 // MI yadyapi cAnyo'pi gurorbhaktiM karoti tathApi mamApi nirjarA syAdityAtmanA'nugrahabuddhyA'nyenApi bhaktiH karttavyeti lohAryagautamadRSTAntena bhAvayati jai vi ya lohasamANo, geNhai khINaMtarAiNo uMchaM / taha vi goyamasAmI, pAraNae geNhai guruNo // 2651 // yadyapi ca lohasamAno lohAryaH kSINAntarAyasya bhagavato varddhamAnasvAminaH sadaiva uJcham eSaNIyaM bhaktAdikaM gRhNAti tasya bhgvdvaiyaavRttykrtvaat| uktaM ca gAthA 2648-2653 AcAryasya bhaktemahattvam dhaNNo so lohajjo, khaMtikhamAe varalohasaravaNNo / jassa jiNo pattAto, icchai pANIhi bhottuM je // 1 // 1. "sarivaNNo - mu.| 1117 (A) For Private And Personal Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathApi gautamasvAmI svapAraNake gurorvarddhamAnasvAmino yogyaM gRhnnaati| evamanyenApyavaiyAvRttyakarabhAve'pi yathAyogyaM guroH krttvym|| 2651 // // zrI vyavahArasUtram | SaSTha uddezakaH 1117 (B) . tadevaM bhaktirvyAkhyAtA, adhunA tasyAM kriyamANAyAM yathA tIrthasyAvyavacchedo bhavati tathA bhAvayati guru aNukaMpAe puNa, gaccho aNukaMpito mahAbhAgo / gacchANukaMpayAe, avvocchittI kayA titthe // 2652 // guroranukampayA anugraheNa gaccho mahAbhAgo mahAcintyazaktiranukampito'nugRhIto bhvti| | gAthA gacchAnukampayA ca avyavacchittistIrthasya kRtA // 2652 / / 02648-2653 kiha teNa na hoi kayaM, veyAvaccaM dasavihaM jeNa / AcAryasya bhaktemahattvam tassa payottA aNukaMpito u thero thirasahAvo // 2653 // 1117 (B) kathaM tena dazavidhaM vaiyAvRttyaM na bhavati kRtaM yena sthavira AcAryaH sthirasvabhAvo' For Private And Personal Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1118 (A) nutsukaH,tasya dazavidhavaiyAvRttyaprayoktA'nukampito'nugRhItaH / tatkaraNe kRtaM tena dazavidhamapi vaiyAvRttyaM tatprarUpaNAyAstadadhInatvAditi bhAvaH // 2653 // tadevamavyavacchedo'pi bhAvito'dhunA 'atisesA paMca Ayarie' iti vyAkhyAnayatiaNNe vi atthi bhaNiyA, atisesA paMca hoMti Ayarie / jo aNNassa na kIrai, na yA'ticAro asati sese // 2654 // atizeSAH paJca bhavantyAcArye ityenana vacanenAnye'pyatizayAH paJcA'rthato bhaNitAH santi / yaH paJcAnAmanyataro'pyanyasyA'nAcAryasya na kriyate, na ca zeSe'nAcArye paJcAnAmanekatarasminnapyatizaye asati akriyamANe atIcAraH / AcAryasya tu paJcApyatizayAH kartavyAH, paJcAnAmekatarasminnapyakriyamANe'tIcAraH // 2654 // tAneva paJcAtizayAnAhabhatte pANe dhAvaNa, pasaMsaNA hattha-pAyasoe ya / Ayarie atisesA aNatisesA aNAyarie // 2655 // X. gAthA 72654-2661 AcAryasya anye paJcAtizayA: 1118 (A) For Private And Personal Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1118 (B) www. kobatirth.org utkRSTaM bhaktamutkRSTaM pAnaM, malinamalinopadhidhAvanaM, prazaMsanaM, hastapAdazaucaM ca / ete paJcAtizeSA atizayA AcArye / anAcArye tvanatizayA anAcArye ete na kartavyA iti bhAvaH || 2655 // samprati bhaktAdivyAkhyAnArthamAha kAlasahAvANumayaM, bhattaM pANaM ca accitaM khette / maNimaliNA ya jAyA, colAdI tassa dhovaMti // 2656 // 2656 // ye tu kAlAnumataM svabhAvAnumataM ca kAlAnukUlaM svabhAvAnukUlaM cetyarthaH, bhaktamAcArye pradeyamiti prathamo'tizayaH / tathA yat yatra kSetre arcitaM pAnIyaM tatsampAdyamAcAryasyeti dvitIyo atizayaH / tathA colAdIni malinamalinAni jAtAni tasyA''cAryasya prakSAlyante // kiM kAraNamiticed ? ata Aha-- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paravAdINa agammo, neva avaNNaM kareMti suisehA / jaha akahito vi najjai, esa gaNI ujjaparihINo // 2657 // For Private And Personal Use Only gAthA | 2654-2661 AcAryasya anye paJcAtizayA: 1118 (B)
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1119 (A) . yathA paravAdinAmagamyo bhavati yathA ca zucizaikSAzcokSaziSyA avajJAM na kurvate yathA ca akathito'pi jJAyate eSa gaNI aacaaryH| tathA'nudyamasaudaryaM tatparihIno malinavastraprakSAlanena karttavyaH na ca vibhUSAdoSaprasaktiH // 2657 // yata Ahajaha uvagaraNaM sujjhai, pariharamANo amucchito sAhU / taha khalu visuddhabhAvo, visuddhavAsANa paribhoge // 2658 // yathA sAdhurupakaraNaM dharmopakaraNamamUrcchitaH san pariharan paribhogayan zuddhayate na parigrahadoSeNa lipyate amUrcchitatvAt tathA''cAryo'pi vizuddhavAsasAM paribhoge vizuddhabhAvaH san shuddhytiiti| eSa tRtIyo'tizayaH // 2658 // samprati prazaMsanamAhagaMbhIro maddavito, abbhuvagayavacchalo sivo somo / vitthiNNakuluppaNNo, dAyA ya kayaNNuto suyavaM // 2659 // gAthA 2654-2661 AcAryasya anye paJcAtizayAH 41119 (A) For Private And Personal Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezaka: 1119 (B) ////////////// //////////// www. kobatirth.org khaMtAdiguNoveto, pahANaNANa-tava-saMjamAvasaho / emAisaMtaguruguNavikatthaNaM saMsayAtisayo | 2660 // gambhIro'parisrAvI mArdavito mArdavopetaH, tathA'bhyupagatasya ziSyasya pratIcchakasya vatsalo yathocitavAtsalyakArI, tathA zivo'nupadravaH, tathA somaH zAntAkRtiH, tathA vistIrNakulotpanno dAtA kRtajJaH zrutavAn tathA kSAntyAdiguNopetaH pradhAnajJAnatapaH - saMyamAnAmAvAso gRham, evamAdInAM satAM guruguNAnAM vikatthanaM zlAghanameSa caturthaH prazaMsanAtizayaH || 2659 / / 2560 / / adhunA prazaMsanasya phalamAha saMtaguNakittaNayA, avaNNavAdINa ceva paDighAto / avi hojja saMsatINaM, pucchAbhigame duvihalAbho // 2661 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sadguNotkIrttanAyAM mahatI nirjarA bhavati, tathA sadguNakIrttanayA avarNavAdinAM pratighAtaH kRto bhavati, api bhavedayaM mahAn guNo guNavantamAcAryaM zrutvA bahUnAM rAjezvaratalavaraprabhRtInAM For Private And Personal Use Only //// gAthA 2654-2661 AcAryasya anye paJcAtizayAH 1119 (B)
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1120 (A) **** www. kobatirth.org saMzayinAM pRcchArthA'bhigamo bhavati, pRcchAnimittamAcAryasamIpamAgacchanti / Agatazca zrutvA agAradharmamanagAradharmaM vA pratipadyante iti dvividhalAbhaH || 2661 // paJcamAtizayapratipAdanArthamAha karacaraNanayaNadasaNAidhovaNaM paMcamo u atiseso / Ayariyassa u sayayaM, kAyavvo hoti niyameNa // 2662 // kara-caraNa- nayana- dazanAdiprakSAlanaM paJcamo'tizayaH satatamAcAryasya niyamena bhavati karttavyaH || 2662 // atra para Aha mukha- nayaNa - daMta - pAyAdidhovaNe ko guNo tti te buddhI / agga-mati - vANipaDutA, hoi aNotappayA ceva // 2663 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mukha- nayana-danta - pAdAdidhAvane ko guNa iti eSA te buddhiH syAt atrocyatemukhadantAdiprakSAlane'gnipaTutA jATharAgniprAbalyaM matipaTutA vAkpaTutA ca, nayanapAdAdiprakSAlane For Private And Personal Use Only gAthA | 2662-2669 atizaya paribhogAparibhoge dRSTAntaH | 1120 (A)
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ////// SaSTha uddezakaH 1120 (B) zrI vyavahAra * sUtram www. kobatirth.org * aNottappayA alajjanIyazarIratA bhavati / eSa guNo mukhAdiprakSAlane, ete cA'tizayAH paJca, upalakSaNamanyadapi yathAyogamAcAryasya karttavyam || 2663 // tathA ca - asadassa jeNa jogANa saMdhaNaM jaha u hoi therassa / taM taha kareMti tassa u, jaha se jogA na hAyaMti // 2664 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yathA sthavirasyA'zaThasya sato yena kriyamANena yogAnAM sandhAnaM bhavati tattasyAcAryasya sAdhavaH kurvanti tathA [ yathA ] se tasyAcAryasya yogA na hIyante na hAnimupagacchanti // 2664 // ee puNa atisese, uvajIve yAvi kovi daDhadeho / nidarisaNaM ettha bhave, ajjasamuddA ya maMgU ya // 2665 // etAn punaratizayAn ko'pyAcAryo dRDhadehaH san nopajIvati yastvadRDhadehaH so'zaTho bhUtvA upajIvati na tu tairatizayaiH garvaM karoti harSaM vA manasi manyate atra nidarzanaM bhavatyAcAryasamudrA maGgvAcAryAzca // 2665 // For Private And Personal Use Only gAthA | 2662-2669 atizayaparibhogA* 'paribhoge dRSTAnta: 1120 (B)
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtram SaSTha uddeza : 1121 (A) www. kobatirth.org etadeva nidarzanadvayaM bhAvayati ajja samuddA dubbala, kitikammA tiNiNa tassa kIraMti / suttatthaporasi samuTThiyANa taiyaM tu caramAe // 2666 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AryasamudrAH sUrayo durbalA durbalazarIrA:, tataste'tizayAnupajIvitavanto'nupajIvane yogasandhAnakaraNA'zakteH tathA ca tasya pratidivasaM trINi kRtikarmANi vizrAmaNArUpANi kriyante, tadyathA - dve sUtrArthapauruSIsamupasthitAnAM tRtIyaM kRtikarma caramAyAM pauruSyAm, iyamatra bhAvanA-sUtrapauruSIsamAptyanantaraM yAvanniSadyA kriyate tAvat prathamA vizrAmaNA, dvA arthapauruSIsamAptyanantaraM, tRtIyA caramapauruSIparyante kAlapratikramaNAnantaram // 2666 // saDakulesu ya tesiM, doccaMgAdI u vIsu gheppaMti / maMgusa na kiikammaM, na ya vIsuM gheppae kiMci // 2667 // zrAddhakuleSu bhakteSu teSAmAryasamudrANAmAcAryANAM yogyAni kUrAdIni dvitIyAGgAdau mAtrakAdau viSvak gRhyante AryamaGgoH punarAcAryasya na kRtikarma kriyate nApi tadyogyaM For Private And Personal Use Only gAthA | 2662-2669 atizaya * paribhogA*'paribhoge dRSTAnta: *** | 1121 (A)
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir X zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1121 (B) paudgalikAdi kiJcit viSvak mAtrake gRhyate kintu, yadi zrAddhakuleSvatibhakteSUtkRSTaM labhyate tadapi gRhItvA'jJAtoJchapatadgrahe kSipyate, viSvagAnItamapi na bhuGkte / tau ca dvAvapyAcAryoM viharantAveva yadA sopArake gatau, tatra ca dvau zrAvako eka: zAkaTiko'paro vaikaTiko nAma suraasndhaankaarii| tau ca dvAvapi zrAvakAvAryasamudrANAM yogyamatizAyi paugalikaprabhRtikaM viSvaka mAtrake gRhyamANamAryamaGga nAM punaryogyamekasminneva patadgrahe gRhyamANaM pazyataH, dRSTvA cA''cAryamamusamIpamAgacchataH // 2667 // beMti tato NaM saDDA, tujjha vi vIsuM na ghippae kIsa / to beMti ajjamaMgU, tubbhe cciya ettha diluto // 2668 // tataH samIpA''gamanAnantaraM tau zrAvako bruvAte kiM nA''ryasamudrANAmiva yuSmAkamapi | viSvak prAyogyaM gRhyate? tato bruvantyAryamaGgava AcArya atrArthe yUyameva dRSTAntAH // 2668 // kathamityAhajA bhaMDidubbalA U, taM tubbhe baMdhahA payatteNa / na vi baMdhaha baliyA U, dubbalabalie va kuMDI vi // 2669 // gAthA 2662-2669 atizayaparibhogA'paribhoge dRSTAntaH 1121 (B) For Private And Personal Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1122 (A) www. kobatirth.org aho zAkaTika ! yA tava bhaNDI gantrI durbalA tAM yUyaM prayatnena badhnItha tataH sA vahati / yadi punarabaddhvA vAhyante tadA vinazyati, yA punarbalikA tAM naiva badhnItha / bandhanavyatirekeNApi tasyA vhnaat| vaikaTikaM prati brUte 'bho vaikaTika ! yA tava kuNDI durbalA tAM vaMzadalairbaddhvA tatra madyaM saMdhattha yA tu balikA kuNDI tasyAM bandhamakRtvA'pi tatra sandhAnaM kurutha' / dubbalabalie va kuMDI vi evaM kuNDyapi durbalA balikA ca bhaNDIvat vaktavyA // 2669 // ukto dRSTAntaH, sAmpratamupanayamAha evaM ajjasamuddA, dubbalabhaMDIva saMThavaNayAe / dhAreMti sarIraM tU, bali bhaMDI sarisaga vayaM tu // 2670 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evamuktena prakAreNa [ AryasamudrAH ] durbalabhaNDIva durbalA gantrIvA''tmIyaM zarIraM saMsthApanayA dhArayanti netarathA, tatasteSAM yogyaM viSvak mAtrake gRhyate, vayaM tu balikabhaNDIsadRzAH tato na zarIrasya saMsthApanAmapekSAmahe // 2670 // nippaDikammo vi ahaM, jogANi tarAmi saMdhaNaM kAuM / necchAmi ya bitiyaMge, vIsu iti te beMti maMgU // 2671 // For Private And Personal Use Only gAthA 2670-2676 niSkAraNNa viSvak vasane doSAH 1122 (A)
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1122 (B) niSpratikarmApyAtmayogAnAM sandhAnaM kartuM zaknomi tato necchAmi dvitIye aGge mAtrake viSvak gRhyamANamiti te maGvAcAryA bruvate // 2671 // na taraMtI teNa viNA, ajjasamuddA u teNa vIsaM tu / iya atisesAyarie, sesA paMteNa lADeti // 2672 // AryasamudrAH punarAcAryAstena viSvak prAyogyagrahaNena vinA yogAnAM sandhAnaM kartuM na zaknuvanti tena tatprAyogyaM viSvak gRhyate, evaM zeSANAmapIti, tasmAt kAraNAt atizeSA atizayA gAthA AcArye bhvnti| zeSAH punaH sAdhavaH prAntena lATayanti AtmAnaM yApayanti // 2672 // 2670-2676 niSkAraNa gtstRtiiyo'tishyH| samprati caturthaM paJcamaM vA'tizayaM 'aMto uvasayassa egarAyaM vA | viSvak durAyaM vA' [sUtra 3] ityAdilakSaNaM vibhAvayiSuridamAha doSAH aMto bahiM ca vIsuM, vasamANo mAsiyaM tu bhikkhussa / 41122 (B) saMjamaAyavirAhaNa, suNNe asubhodato hoi // 2673 // vasane For Private And Personal Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vyavahAra sUtram uddezakaH 1123 (A) //////// ////////// www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadi bhikSurupAzrayasyA'ntaH apavarake viSvak vasati yadi vA bahirupAzrayAt zUnyagRhAdiSu tadA tasya prAyazcittaM mAsikaM laghu, na kevalamidaM prAyazcittaM kintu doSAzca / tAnevAha--antarbahirvA zUnye sthAne vasato'zubhodayo'zubhakarmodayo bhavati tadbhAvAccAtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA ca // 2673 // tAmeva bhAvayati tabbhAvuvayogeNaM, rahie kammAdi saMjame bhedo / merAsalaMbiyA me, vehANasamAdi nivvedo // 2674 // tasya bhAvastadbhAvaH, puMveda ityarthaH / tasminnupayogastadbhAvopayogastena tadbhAvopayogena vijane sthAne vartamAnaH sahAyarahito hastakarmmAdi kuryAt, evaM saMyame saMyamasya bhedo virAdhanA, tathA ko'pyatiprabala puMvedodayapIDita evaM cintayet yathA mayA maryAdA sakalajanasamakSaM gurupAdasamIpe'valambitA samprati cAhamatipIDita AsituM na zaknomi tato nirvedAt vaihAnasamullambanam AdizabdAdanyadvA AtmaghAtAdikamAcaret / eSA AtmavirAdhanA / tasmAd For Private And Personal Use Only gAthA 2670-2676 niSkAraNNa viSvak vasane doSAH | 1123 (A)
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bahirantarvA ekAkinA na sthAtavyam // 2674 / / zrI vyavahArasUtram ghaSTha uddezakaH 1123 (B) Aha yadi saMyamAnirgatabhAvastatastasya sahAyA api kiM kariSyanti tata Ahajar3a vi ya niggayabhAvo, tahavi ya rakkhija esa aNNehiM / vaMsakaDille chiNNo, vi veNuto pAvae na mahiM // 2675 // yadyapi ca sa saMyamAnnirgatabhAvastathApi so'nyairhastakarmAdi vaihAnasAdi vA samAcaran / rakSyate'traivArthe prativastUpamAmAha gAthA 2670-2676 vaMzakaDille vaMzagahane chinno'pi veNuko vaMzo mahiM na prApnoti, anyairanyairvaMzairapAntarAle niSkAraNa skhalitatvAt evaM saMyamabhAvAnnirgato'pi zeSasAdhubhiH sarvathA patan rakSyate // 2675 // tdetdbhikssoruktm| idAnIM gaNAvacchedakA''cAryayorAha doSAH vIsu vasaMte dappA, gaNiAyarie ya hoMti emeva / 41123 (B) suttaM puNa kAraNiyaM, bhikkhussa vi kAraNe'NunnA // 2676 // viSvak vasane For Private And Personal Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1124 (A) viSvak darpAt kAraNamantareNa [vasati sati] gaNini gaNAvacchedake AcArya ca evameva bhikSoriva prAyazcittaM saMyamAtmavirAdhane ca bhvtH| yadyevaM tarhi sUtramanavakAzamata Aha-sUtraM punaH kAraNikaM kAraNamadhikRtya pravRttaM, tato naa'nvkaashm| na kevalaM gaNAvacchedakA''cAryayoH kAraNe vasaterantarbahirvA vasanamanujJAtaM kintu bhikSorapi kAraNe bahirantarvA vasanasyAnujJA // 2676 // atha kiM tat kAraNaM yadadhikRtya sUtraM pravRttamata AhavijjANaM parivADI, pavve pavve ya deMti AyariyA / mAsaddhamAsiyANaM, pavvaM puNa hoi majhaM tu // 2677 // AcAryAH parvaNi parvaNi vidyAnAM paripATIrdadati vidyAH parAvarttante iti bhaavH| atha parva kimucyate tata Aha- mAsArddhamAsayormadhyaM punaH parva bhavati // 2677 // etadevAhapakkhassa aTThamI khalu, mAsassa ya pakkhiyaM muNeyavvaM / aNNaM pi hoi pavvaM, uvarAgo caMdasUrANaM // 2678 // gAthA 2677-2678 AcAryasya viSvak vasane kAraNAni 1124 (A) For Private And Personal Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1124 (B) arddhamAsasya pakSAtmakasya madhyamaSTamI sA khalu parva, mAsasya madhyaM pAkSikaM pakSaNa | nivRttaM jJAtavyaM, tacca kRSNacartudazIrUpamavasAtavyam / tatra prAyo vidyaasaadhnopcaarbhaavaat| 'bahulAdikA mAsA' iti vacanAcca na kevalametadeva parva kintvanyadapi parva bhavati yatroparAgo grahaNaM candrasUryayoH / eteSu parvasu vidyAsAdhanapravRttiH / yadyevaM tata ekarAtragrahaNam // 2678 // tata Aha cAuddasI gaho hoi koi ahavA vi solasiggahaNaM / vattaM tu aNajaMte, hoi durAyaM tirAyaM vA // 2679 // ko'pi vidyAyA grahazcaturdazyAM bhvti| athavA SoDazyAM zuklapakSapratipadi vidyAyA | grhnnm| kimuktaM bhavati dviko'pi vidyAgrahazcaturdazyAM kRtaH ko'pi pratipadi kriyate ityevaM triraatrvsnm| athavA ekena divasena vyaktamajJAyamAne vidyAgrahaNe bhavati dvirAtraM trirAtraM viSvagvasanamiti // 2696 // yaduktaM sUtre 'tirAyaM veti tatra vAzabdavyAkhyAnArthamAha gAthA 2677-2678 AcAryasya viSvak vasane kAraNAni 1124 (B) For Private And Personal Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1125 (A) * //////// www.kobatirth.org vAsaddeNa ciraM pI, mahapANAdIsu so u acchejA / oyavie bharahammI, jaha rAyA cakkavaTTAdI // 2680 // vAzabdenedaM sUcyate-ciramapi kAlaM mahAprANAdiSu dhyAneSu sa tiSThet / sahi yAvannAdyApi viziSTalAbho bhavati tAvanna nivarttate dhyAnAd / atraiva dRSTAntamAha-yathA rAjA cakravarttyAdiH AdizabdAdvAsudevaparigrahaH / oyavie prasAdhite bharate arddhabharate vA [tAvanna ] nivarttate, yAvadavadhyAdilAbho na bhavatIti // 2680 // atha mahAprANadhyAne kaH kiyantaM kAlamutkarSataH tiSThatIti pratipAdanArthamAha / bArasa vAsA bharahAhivarasa chacceva vAsudevA tiNNi ya maMDaliyassA, chammAsA pAgayajaNassa / / 2681 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAprANadhyAnamutkarSato bharatAdhipasya cakravarttino dvAdaza varSANi yAvad bhavati, SaDvarSANi yAvat vAsudevAnAM baladevAnAmityarthaH, trINi varSANi mANDalikasya, SaNmAsAn yAvat prAkRtajanasya // 2681 // For Private And Personal Use Only //////// gAthA 2677-2678 AcAryasya viSvak vasane kAraNAni 1125 (A)
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1125 (B) je jattha ahigayA khalu, assa daMDakkhamAiyA raNNA / tesiM bharaNammi UNe, bhuMjati, bhoe adaMDAdI // 2682 // ye assadaMDakkhamAiyA mahA'zvapatyAdayo yatrA'zvabharaNAdau rAjJA adhikRtA vyApAritAH | teSAM azvAdInAM bharaNe Une sati bhogAn adaNDAdIn daNDAdirahitAn bhuGkte, na tasya tathA bhogAn bhuJjAnasya daNDo'parAdho vA, adyApyazvAdibharaNAbhAvAt / eSa dRSTAnta uktaH // 2682 // samprati dArTAntikayojanAmAhaiya puvvagayAdhIte, bAhusanAmeva taM miNe pacchA / piyaitti va atthapae, miNai ti va do vi aviruddhA // 2683 // iti evamamunA dRSTAntaprakAreNa pUrvagate adhIte bAhu sanAmeva bhadrabAhuriva tat pUrvagataM pazcAt mahApAnadhyAnabalena minoti niHzeSamAtmecchayA tAvanna nivarttate tatazcirakAlamapi vasati 1. assAdaddhakkhamAiyA - mu. / assAdabhakkhabhAiyAlA. assadaTThakkhamAsAiyA - pu.pre.| gAthA 2677-2678 AcAryasya viSvak vasane kAraNAni 1125 (B) For Private And Personal Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1126 (A) na tasya ko'pyaparAdhaH prAyazcittadaNDo vA / samprati mahApAnazabdasya vyutpattimAha-pibatIti vA minotIti veti dvAvapi zabdAvetAvaviruddhau, tattvata ekArthAvityarthaH / tata evaM vyutpattiH pibati arthapadAni yatra sthitastat pAnaM, mahacca tat pAnaM ca mahApAnamiti // 2683 // vA aMto gaNIva gaNo vA vakkhevo mA hu hoja aggahaNaM / vasabhehiM parikkhitto u acchaMte kAraNe tehiM // 2684 // antargaNI gaNo vA vAzabdAdevaM bahiH / iyamatra bhAvanA-yadyAcAryo vasaterantastato gaNo bahirvasati atha gaNo'ntastata AcAryo bahiH, kiMkAraNamAcAryo gaNazca viSvak vasatistata Aha- vakkhevo ityAdi, AcAryasya vidyAdi guNayato vyAkSepo mA bhUt, | agrahaNamiti ayogyAnAM vidyAdInAM grahaNaM [mA] bhUyAt / etAbhyAM kAraNAbhyAM vRSabhaiH parikSipto'ntarbahirvA viSvagAcAryo vasati // 2684 // sUtram- gaNAvaccheiyassa NaM gaNaMsi do aisesA paNNattA, taM jahA-gaNAvaccheie | aMto uvassayassa eMgarAyaM vA durAyaM vA egao vasamANe nAikkamai / gaNAvaccheie bAhiM uvassayassa eMgarAyaM vA durAyaM vA egao vasamANe nAikkamai / 3 / 1.karNAt paThanAto vi0 Ahora - mu. // 2-3. egao K. mu. - zyubrIMga ca nAsti / sUtra 3 B/ gAthA 2684-2688 | gaNAvacchedakasya atiza yadvayam 1126 (A) For Private And Personal Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1126 (B) 'gaNAvaccheiyassa NaM gaNaMsi' ityAdi, gaNAvacchedakasya gaNe gaNamadhye dvAvatizayau bhavataH, tadyathA-gaNAvacchedaka upAzrayasyAntarekarAtraM dvirAtraM vA vasan nAtikrAmati nAtIcArabhAga bhavati / tathA gaNAvacchedako bahirupAzrayAdekarAtraM vA dvirAtraM vA vasan naatikrmti| etau ca dvAvapyatizayau sUtroktau gaNAvacchedakasya tasya draSTavyau yo niyamAdAcAryo bhvissyti| yaH punargaNAvacchedakatve vartamAna AcAryapadasyAnarhastasyaitau dvAvapyatizayau na klpete| bhASyampaMcete atisesA, Ayarie hoMti doNNi u gaNissa / / sUtra 3 bhikkhussa kAraNammi u, atisesA paMcavI bhaNiyA // 2685 // ete anantarasUtroditAH paJcAtizayA AcArye bhavanti, dvau gaNinaH gaNAvacchedakasya, : 2684-2688 gaNAvacchedabhikSoH punaH kAraNe paJcApyatizayA bhaNitAH // 2685 // kasya atizaetadevAha yadvayam je sutte atisesA, Ayarie atthato vA je bhaNiyA / 1126 (B) te kajje jayasevI, bhikkhU vi na bAusI bhavati // 2686 // gAthA For Private And Personal Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1127 (A) www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ye atizeSA AcArya AcAryasya sUtre sAkSAdabhihitAH ye cAnye paJcA'rthato bhaNitA:, tAn dazApyatizayAn kArye kAraNe samAgacchati 'kajjaM ti vA kAraNaM ti vA egaTThami ti vacanAt / jayasevIti yatanayA sevamAno bhikSurapi na bakuzI bhavati, na bakuzatvadoSeNa gRhyate iti bhAvaH // 2686 // kiM tat kAryam ? ata Aha-- bAlA'sahUmataraMtaM, suivAdiM pappa iDDivuDDuM vA / dasa vi bhaiyAtisesA, bhikkhussa jahakkamaM kajje // 2687 // bAlA'sahamatarantaM glAnaM zucivAdinaM RddhivRddhaM vA prApya dazApyatizeSA bhikSoH kArye samApatite yathAkramaM bhajitA vikalpitA bhavantIti bhAvaH / tathAhi - bAlasya hastapAdAdayaH prakSAlyante, anye cAtizayA yathAsambhavaM tasya kriyante / 'asaho' nAma asamarthastasyApi yathAyogamatizayAH kriyante, tathA ataran glAnaH, zucivAdI zaucapradhAnaH For Private And Personal Use Only sUtra 3 gAthA | 2684-2688 gaNAvaccheda kasya atiza yadvayam 1127 (A)
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1127 (B) ziSyaH, RddhivRddho rAjAdipravrajita iti eSAmapi dazApyatizayA yathAyogaM vidheyAH // 2687 // sUtram- se gAmaMsi vA nagaraMsi vA jAva rAyahANiMsi vA (sannivesaMsi vA) egavagaDAe egaduvArAe eganikkhamaNapavesAe no kappai bahUNaM agaDasuyANaM egayao |* vatthae / atthi yAiM kei AyArapakappadhare, natthi NaM kei chae vA, parihAre vA, natthi yAMI NaM kei AyArapakappadhare se saMtarA chee vA parihAre vA // 4 // 'se gAmaMsi vA nagaraMsi vA' ityAdi, atra sambandhapratipAdanArthamAhakappati gaNiNo vAso, bahiyA egassa atipasaMgeNa / mA agaDasuyA vIsuM, vaseja aha suttasaMbaMdho // 2688 // sUtra 3 gAthA 2684-2688 gaNAvacchedakasya atiza yadvayam 1127 (B) 1. jAva sannivesaMsi vA - K // 2-3 yAI NhaM kei - zyubrIMga / yAitthaM kei - guruprANa pAThaH // yA iNhaM kei K // For Private And Personal Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram | SaSTha uddezakaH 1128 (A) kalpate gaNino gaNAvacche dino vAso bahirekasyaikAkina iti zrutvA mA atiprasaGgenA'kRtazrutA api viSvak vaseyustatasteSAM viSvak vAsapratiSedhArthamidaM sUtramityeSa sUtrasambandhaH // 2688 // anena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA - se zabdo'thazabdArthaH, grAme vA nagare vA yAvatkAraNAt kheDaMsi vA ityAdiparigrahaH, rAjadhAnyAM vA, egavagaDAe eko vagaDa: parikSepo yasyAH sA ekavagaDA, tasyAM tathA ekasmin pradeze niSkramaNapravezo yasyAH sA ekaniSka maNapravezA, tasyAM na kalpate bahUnAmakRtazrutAnAm agItArthAnAmityarthaH, ekata ekasyAM vasatau vastum, asti cAtra eteSAM madhye AcAraprakalpadharastarhi nAstyamISAM kazcit chedaH parihAro vA vAzabdAdanyadapi praayshcittm| atha nAsti kazcidatra eteSAM madhye AcAraprakalpadharastarhi eteSAmantarA tasmAt sthAnAdipratikramaNalakSaNAt chedaH parihAro vaa| eSa sUtrasakSepArthaH / adhunA bhASyavistara: egammi vI asaMte, Na kappatI kappatI ya saMtammi / uubaddhe vAsAsu ya, gIyatthe desie ceva // 2689 // . gAthA 2689-2693 gItArthanizrAM vinA na stheyam 1128 (A) For Private And Personal Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH X4 . 1128 (B) teSAM bahUnAmakRtazrutAnAmekato vasatAmekasminnapi gItArthe asati vidyamAne Rtubaddhe | varSAsu ca vastuM na kalpate / yadi vasati tata Rtubaddhe kAle prAyazcittaM mAsa laghu, varSAkAle catarlaghukam athaiko'pyasti gItArthastarhi tasmin Rtubaddha varSAsu ca vastaM kalpeta na tatra prAyazcittamiti bhaavH| kiM kAraNaM gItArthena saha saMvasatAM na prAyazcittam ? ata Aha-gItArtho dezaka eva bhavati / iyamatra bhAvanA-yathA kecit puruSA aTavyAM vipranaSTAH kenaciddezakena dRSTAste bhaNitA 'mA ito vrajanto'TavIM pravizata, ahaM bhavato nistArayAmi' tatastena Rjukena pathA nagaraM praapitaaH| evaM gItArtho'pi mokSapathavipranaSTAnAM mokSapathapradarzaka iti tena saha saMvasatAM kAladvaye'pi nAsti prAyazcittamiti // 2689 // samprati parasya praznAvakAzamAzaGkamAna idamAhakiha puNa hoja bahUNaM, agaDasuyANaM tu eggato vAso / hojAhi kakkaDammI, khette arasAdicaiyANaM // 2690 // kathaM kena kAraNena punarbahUnAmakRtazrutAnAmekatra vAso bhavet ? sUrirAha-karkazakSetre : arasAdityAjitAnAM bhavedekatra vaasH| tathA hi- te sAdhavo mahati gacche vartamAnA nagare gAthA 2689-2653 gItArthanizrAM vinA na stheyam 1128 (B) For Private And Personal Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1129 (A) rukSararasavirasAdibhirAhArairnirbharttitAH sampradhArayanti- 'kiyacciraM vayaM rukSAhArA yogasaMstaraNaM kartuM zaknumaH?,tasmAt gacchAmaH' evaM cintayitvA gacchAdapakrAmanti, evaM teSAmakRtazrutAnAM bahUnAmekatra vAsaH // 2690 // caiyANaM sAmatthaM, saMghayaNajuyANamAulANaM pi / uuvAse lahu lahugA, suttamagIyANamANAdI // 2691 // arasavirasAdibhirAhAraistyAjitAnAmAkulAnAM saMhananayutAnAmapi, apizabdo bhinnakramatvAdatra yojita: evaM sAmarthyaparyAlocanaM bhavati, yathA-'kiyantaM kAlaM vayaM rUkSAhArA: sthAsyAmaH? tasmAdapakramAmo gacchAd' iti evaM cintayitvA yadi Rtubaddhe kAle vasanti tadA prAyazcittaM mAsalaghu varSAkAle caturlaghukam / evamagItArthAnAM viSaye'dhikRtaM sUtram, na kevalamadhikRtaM prAyazcittaM kintu AjJAdayazca // 2691 // tAneva mithyAtvAdIn doSAn dvAragAthayA saMjighRkSurAhamicchattarasohirasAgAriyAi 3 gelaNNe 4ahava kAlagae 5 / addhANa 6omasaMbhamabhae ya ruddhe ya osarie // 2692 // daargaahaa| / gAthA 2689-2693 gItArthanizrAM vinA na stheyam 41129 (A) For Private And Personal Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra tstshM , waa sthoo tsh, vyavahAra 1129 (B) *** www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir teSAmagItArthAnAM matibhedAdinA mithyAtvaM syAt, tathA zodhistairna jJAyate, tathA sAgArikAyAM vasatau ye doSAH parihAryAsteSAmaparijJAnaM tathA glAnatve'thavA kAlagate'dhvani mArge avame'vamaudarye agnyAdisambhrame bodhikamlecchastenabhaye akAlavarSeNa ruddhe tathA apa pathi gacchatAM kasmiMzcit mandagatitvAt sphiTite yA yatanA tAM na jAnanti / eSa dvAragAthAsaGkSepArthaH // 2692 // sAmpratamenAmeva vivarISuH prathamato mithyAtvadvAramAha matibheyA puvvoggaha, saMsaggIe ya abhiniveseNa / goviMde ya jamAlI, sAvagataccannie goTThe // 2693 // kasyApi matibhedAt mithyAtvaM syAt, kasyApi pUrvavyudgrahAt, kasyApi saMsargAt, kasyacidabhinivezena / atrArthe nidarzanAnyAha - goviMde ya ityAdi, atra govinda - jamAlizabdayoH vyatyayenopanyAso gAthAnulomyAt, paramArthataH punarevaM pAThaH - jamAlirgovindaH zrAvakaH taccanniyaH zrAvakabhikSuH goSTho goSThAmAhilaH, etAni yathAkramaM nidarzanAni // 2693 // For Private And Personal Use Only gAthA | 2689-2693 gItArthanizrAM vinA na stheyam | 1129 (B)
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1130 (A) tathA cAhamatibheeNa jamAlI, puvvaggahieNa hoti goviNdo| saMsaggi sAvagabhikkhU, goTThAmAhila'bhiniveseNaM // 2694 // dAraM 1 / matibhedena mithyAdRSTirjAyate yathA jamAliH, pUrvagRhItena bhavati mithyAdRSTiryathA govindaH, saMsaryA yathA zrAvakabhikSuH, abhinivezena yathA goSThAmAhilaH, etAni ca nidarzanAni supratItAni iti na kthynte| gataM mithyAtvadvAram 1 // 2694 // adhunA zodhidvAraM sAgArikadvAraM cAhaAvaNNamaNAvaNNe, sohiM na viyaMti UNamahiyaM vA / dAraM 2 / je ya vasahIi dosA, pariharaMti na te ayANaMto // 2695 // dAraM 3 / akRtazrutA Alocite pareNa eSa prAyazcittaprApto na veti na jAnanti, ajAnantazcApanne'nApanne vA prAyazcittaM zodhiM naiva dadati yadi vA UnAmadhikAM vA dadati / gataM zodhidvAram 2 adhunA sAgArikadvAramAha-ye ca vasatau doSAstAnajAnanakRtazruto na pariharati 3 // 2695 // 1. sAgabhikkhU - pu. pre. / sAvabhikkhU - lA. // gAthA 2694-2701 agItArthanizrAyAM doSAH 1130 (A) For Private And Personal Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1130 (B) samprati glAnatvAdidvAracatuSTayamAhageleNNe voccatthaM, kareMti dA. 4 na ya mayavidhiM vi yANaMti daa.5|| addhANamaDaMti sayA, jayaNa na yANe dA.6 va ome / vi dA 7 // 2696 // glAnatve'jJAnato viparyAsaM kurvanti, anAgADhe AgADhakRtyamAgADhe'nAgADhakRtyam, ubhayatrA'pi prAyazcittaM caturgurukam, gataM glAnadvAram daa.4| atha kAlagatadvAramAha-na ca mRtasya vidhiM bandhanachedanAdikaM pariSThApanAvidhiM vA jAnanti mRtasyopadhirupahata iti [matvA] tyjyte| dA.5 / sampratyadhvadvAramAha-adhvAnaM panthAnamajAnantaH sadA sarvakAlaM rAtrau divase cA'Tanti, na ca kAraNato rAtrAvapi gamane yatanAM jAnanti dA.6 / evamavamepi avamaudarye'pi vaktavyaM, tatrApi yatanAM na jAnantIti bhaavH| daa.7|| 2696 // sambhramAdidvArakadambakamAhaagaNAdisaMbhamesu ya, bohigamecchAdiesu ya bhaesu / rAyaduTThAIsu ya, virAhagAjayaNa yANaMtA // 2697 // gAthA 2694-2701 agItArthanizrAyAM doSAH 1130 (B) For Private And Personal Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1131 (A) agnyAdisambhrameSu tathA bodhikAH stenA mlecchAH pratItAH AdizabdAt | prckraadiprigrhH| tadAdikeSu bhayeSu, rAjJaH dviSTAdiSu ca bhayeSu, rAjadviSTaM rAjapradveSaH, AdizabdAt ashivaadiprigrhH| tathA bhikSAcaryAM gate, akAlavarSato nadIpUreNAvaruddha pathi, saha vrajatAM mandagatitvAdapasRte yatanAmajAnantaH saMyamAtmavirAdhakA bhavanti // 2697 // tathAsaMbhamanadiruddhassa vi, unnikkhaMtassa ahava phiDiyassa / osariyasahAyassa va, chaDDe uvahiM uvahato tti // 2698 // agnyAdisambhramavazAdekAkinaH tathA nadIniruddhasya unniSkrAntasya athavA mandagatitvAt ||2694-2701 agItArthasArthAt sphiTitasya apasRtasahAyasya vA apagatasahAyasya upadhimupahata iti kRtvA chardayati || nizrAyAM tyajatyabahuzrutaH // 2698 // doSAH eeNa kAraNeNaM, agaDasuyANaM bahUNa vi na kappo / bitiyapae rAyaduDhe, asivoma gurUNa saMdesA // 2699 // gAthA 1131 (A) For Private And Personal Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra tstshaa dh waa , vyavahAra uddezakaH 1131 (B) www. kobatirth.org etena anantaroditena kAraNenAkRtazrutAnAM bahUnAmapyekatra vAso na kalpate / dvitIyapade apavAdapade punaH kalpate, kvetyAha- rAjadviSTe - [ azive ]avamaudarye gurUNAM sandezAcca / tathAhi-rAjapradveSavazAt ekAkI AtmadvitIya AtmatRtIyo vA bhavet / evamazive'vamaudarye ca bhAvanIyam, tathA guroH sandezavazAt AgADhakAraNe gItArthAnAmabhAve'gItArthA api vrajanti iti // 2699 // taha nANAdINaTThA, eesiM gIto dijna ekvekko asatI egAgI vA, phiDiyA vA jAva na milati // 2700 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathA jJAnAdInAmarthAya jJAnanimittaM darzananimittaM cAritranimittaM vaiyAvRttyakaraNanimittaM vA calitAnAM teSAM gItArthAnAmabhAve agItArthA api gacchanti, sparddhakapatau vA kAlagate AcAryasamIpam athavA sArthAt mandagatitayA sphiTitA yAvannAdyApi milanti tAvadekatra bahUnAmakRtazrutAnAmapi vAso na virudhyate // 2700 // egAhigamaddhANe va aMtarA apAMtaro tattha hojja vAghAto / teNacchejjA tattha vi, sehassa niyallagA beMti // 2701 // For Private And Personal Use Only **** gAthA | 2694-2701 agItArthanizrAyAM doSAH 1131 (B)
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1132 (A) www. kobatirth.org tatto vi palAvijjai, gIyattha biijjavaM tu dAUNa / asatIe saMgAro, kIrai amugattha miliyavvaM // 2702 // hts sAdhuH gItArthAbhAve AcAryeNa kvacit prayojane preSito bhaNitazcAdyaiva pratyAgantavyamityevamekAhigame ekadinagamAgame'dhvani antarAle tatra vyAghAto bhavet, tena kAraNena sa yatra preSitastatraivAsIt na pratyAgacchati, atha ca tasya svajJAtaya utpravrAjananimittamAcAryasamIpamAgatAH apazyantaH sarvataH samantAt nirIkSante, nirIkSamANAzca tatra gatA yatra sa tiSThati / tato yeSAM samIpe sa preSitastatsAdhubhirjJAtaM yathA zaikSasya nijakAH samAyAtAstiSThanti teca bruvate - 'vayamAtmIyamutpravrAjayiSyAmaH tataH sa tato'pi sthAnAt dvitIyaM gItArthaM dattvA palAyyate dUraM yatra tannijakAnAM gativiSayo nAsti / asati gItArthe agItArtho'pi sahAyo dIyate, teSAM ca saGketaH kriyate yathA - amukapradeze militavyam, agItArthasyApi sahAyasyAbhAve ekAkyapi preSyate tatrApi saGketaH karttavyaH evamekAkinastriprabhRtInAM vA bahUnAM Rtubaddhe varSAsu ca vAso bhavati // 2701 // 2702 // yaduTThAdIsu va, savvesuM ceva hoi saMgAro / hANAdi va osaraNe, gIyatthabiijjagaM magge // 2703 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only * sUtra 5 gAthA | 2702-2706 agItArthAnAM viSvak saMvAsaniSedhaH 1132 (A)
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1132 (B) asatI egAgI u nibbaMdhe bahUNa agIyANaM / sAmAyArIkahaNaM mA bahibhAvaM niraMbhaMtA // 2704 // rAjadviSTAdiSu rAjadviSTA'zivA'vamaudaryasambhramAdiSu sarveSu bhavati saGketaH karttavyaH / tathA snAnAdinimittaM jinapratimAsnAnarathaniryANAdinimittaM samavasaraNaM bhUyasAmAcAryAdInAM milanaM bhaviSyatIti samavasaraNe zrute ko'pyAcAryasamIpamAgatya dvitIyaM gItArthaM mArgayati, tasya dvitIyo gItArtho dAtavyaH / asati avidyamAne gItArthe avidyamAnatA ca dvidhA-sadabhAvena asadabhAvena vA, sadabhAvo nAma santi gItArthAH paraM glAnAdiprayojanavyApRtAH, asadabhAvo mUlata eva gItArthA na snti| tatra sadabhAvena [asadabhAvena]vA avidyamAne gItArthe sa pratiSedhanIyo yathA nAsti dvitIyo gItArthaH / atha sa nirbandhaM karoti tarhi sa ekAkI preSyate yadi vA bahavo'gItArthAH sahAyA diiynte| bahUnAmapi snAnadarzanAdinimittaM gamanecchAbhAvAt teSAM ca bahUnAmagItArthAnAM yA pathi sAmAcArI yA ca samavasaraNe praviSTAnAM, tasyAH kthnm| atha kasmAt te nirbandhe'pi kRte mutkalyante? tata Aha mA nirudhyamAnA bahirbhAvaM vrajeyuriti kRtvA // 2703 // 2704 // /4 sUtra 5 gAthA 2702-2706 | agItArthAnAM viSvak | saMvAsaniSedhaH 1132 (B) For Private And Personal Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram ghaSTha uddezakaH 1133 (A) www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtram - se gAmaMsi vA jAva rAyahANiMsi vA abhinivvagaDAe aNiniduvArAe abhinikkhamaNapavesAe no kappai bahUNaM agaDasuyANaM egao vatthae / asthiyAM NaM kei AyArapakappadhare, je tattiyaM rayaNiM saMvasai, natthi NaM kei chee vA parihAre vA / natthi yAiM NaM kei AyArapakappadhare je tattiyaM rayaNiM saMvasai, savvesiM tesiM tappattiyaM chee vA parihAre vA // 5 // " se gAmaMsi vA" ityAdi / athAsya sUtrasya kaH sambandha: ? ityata Aha aNNaggAme vAsaM, nAUNa nivAriyaM agIyANaM / saggAme mA vIsuM, vasejja agaDA ayaM leso // 2705 // anyasmin grAme agItArthAnAM vAsaM nivAritaM jJAtvA mA svagrAme viSvagapi vAsaH 1. yAiMnhaM - zyubrIMga / yAihaM K // For Private And Personal Use Only sUtra 5 gAthA | 2702-2706 agItArthAnAM viSvak saMvAsaniSedhaH 1133 (A)
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1133 (B) kalpate iti manyamAnA akRtA akRtazrutAH svagrAme viSvak vaseyuH atastaniSedhArthamidaM sUtramityayaM sUtrasambandhalezaH // 2705 // athavA'yamanyaH sambandhaHagaDasuyA vAhikayA, samAgamo esa hoi doNhaM pi / sacchaMdaaNissiyA vA. nissiyajayaNA vihaM bhaNiyA // 2706 // anantarasUtre akRtazrutA adhikRtA asminnapi sUtre ta evAkRtazrutAH procyante ityeSa dvayorapi sUtrayoH samAgamaH samparkaH / athavA'dhastanAnantaraM sUtre svacchandato'nizritA uktAH asmin punaH gItArthanizritAnAM yatanA bhaNitA // 2706 // anena sambandhenA''yAtasyAsya vyAkhyA se gAmaMsi vA ityAdi, pUrvavat navaramabhinivvagaDAe abhi pratyekaM niyato vagaDa: parikSepo yasyAM sA abhinivvagaDA etasyAM, pRthak parikSepAyAmityarthaH / tathA abhi pratyekaM niyataM dvAraM yasyAH sA, tathA tasyAM, tathA abhi pratyekaM niSkramaNapravezau niSkramaNapravezasthAnaM yasyAH sA, tathA tasyAM vasatau bahUnAmakRtazrutAnAmekato vstum| asti cAtra sUtra 5 gAthA 2702-2706 agItArthAnAM viSvaka | saMvAsaniSedhaH 1133 (B) For Private And Personal Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir zrI | vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1134 (A) kazcidAcAraprakalpadharo yastRtIyAM rajaniM gatvA taiH samaM vasati tarhi teSAmApannaH samApanno nAsti kazcit chedaH parihAro vaa| nAsti kazcidAcAraprakalpadharo yastRtIyAM rajanIM gatvA taiH samaM vasati tarhi teSAM sarveSAmapi tatpratyayamagItAthaiH saha saMvasanapratyayaM chedaH parihAro vA / eSa sUtrasaGkSepArthaH // adhunA bhASyavistara: gAme uvassae vA, abhinivvagaDAe dosa te ceva / navaraM puNa nANattaM, taidivase gIyasaMvasaNA // 2707 // grAme vA ekasminnupAzraye viSvak abhinivvagaDAyAM pRthak parikSepAyAm,upalakSaNametat pRthagdvArAyAM pRthagniSkramaNapravezAyAM ye'nantarasUtre mithyAtvAdayo doSA uktAsta evA'nyUnAtiriktA drssttvyaaH| navaraM punarnAnAtvamidamasmin sUtre yadi gItArthanizrayA vasanti tarhi tRtIyadivase gItasaMvasanaM gItArthena saha saMvasanaM krttvym| AcAryastRtIyadivase teSAM zodhinimittaM gItArthamekaM preSayati, evaM ca teSAM nAsti prAyazcittam // 2707 // gAthA 2707-2711 kAraNe viSvakvasane yatanA 1134 (A) atra para Aha For Private And Personal Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH evaM ca bhave dosA, dosu divasesuM je bhaNiyapuvviM / kAraNiyaM puNa vasahI, asatI bhikkhobhaye jayaNA // 2708 // nanu yadi tRtIye divase gItArthena saha saMvasanamevamapi ye pUrvaM bhaNitA mithyAtvAdayo doSAste dvayordivasayorbhavanti / AcArya Aha-satyametat kevalamidaM sUtraM kAraNikaM kAraNavazapravRttamato na doSaH / kiM punastatkAraNamata Aha-vasahI asatI ityAdi, vasatirekatra sarveSAM na vidyate yadi vA bhikSA sarveSAmekatra na bhavati / athavA ubhayamekatra sarveSAM na sambhavati / tata eteSAM trayANAM kAraNAnAmanyatamena kAraNena pRthak pRthak vasanti / tatra ca yatanA kartavyA / yatanayA ca saMvasatAM prAyazcittAbhAvaH // 2708 // 1134 (B) tAmeva yatanAmAha gAthA 2707-2711 kAraNe viSvakvasane yatanA * saMkiTThAvasahIe, nivesaNassaMto aNNavasahIe / asatIe vADagaMto, tassa asatI hojja dUre vA // 2709 // svagrAme sakliSTAyAmatisaGkaTAyAM vasatau sarveSAmekatra sthAnaM na bhavati tadA | 41134 (B) For Private And Personal Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI ekanivezanasyAntaH pRthag anyasyAM vasatau sthAtavyam asatyekanivezanasyAntaranyasyAH vasaterabhAve vATakasyA'ntaH pRthaganyasyAM vasatau vasanti / athavA vATakasyApyantaH pRthaganyavasatirna labhyate tadA vATakasya bahirhastazatAbhyantare pRthaganyA vasatirgaveSaNIyA, tasya hastazatasyAbhyantare vasaterabhAve dUre'pi vasatiranyA syAt // 2709 // vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1135 (A) tatra hastazatAbhyantaraM yAvat yatanAvidhimAhavIsuM pi vasaMtANaM, doNNi vi AvAsagA saha guruuhiN| dUre porisibhaMge, ugghADA''gaMtu vigaDeMti // 2710 // nivezane pATakahastazatAbhyantare viSvagapi vasatAmeSa vidhirdivase divase dve apyAvazyake prAbhAtikavaikAlikapratikramaNalakSaNe saha gurubhiH kartavye, bhikSAmaTitvA tataH sannivRttA AcAryasya samIpe samAgatyA-''locayanti, atha hastazatasya bahirvasatirlabdhA tarhi gurusamIpe caturthapauruSyAmAlocanaM kRtvA vaikAlikamAvazyakaM svakIyAyAM vasatau kurvanti / tataH prAtarapyAvazyakaM tatra kRtvA gurusamIpamAgatya pratyAkhyAnaM gRhNanti / dUre ityAdi, yadi punaH gAthA 2707-2711 kAraNe viSvakasane yatanA 1135 (A) For Private And Personal Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram / SaSTha / uddezakaH 1135 (B) dUre anyasmin grAme sthitA bhaveyustato yadi gurusakAzamAgacchatAM gacchatAM ca paurussiibhnggH| tata udghATAyAM pauruSyAmAgatyA''cAryasamIpe [vikaTayanti]Alocayanti pratyAkhyAnaM ca gRhNanti pUrvArddhakAH, etaddUre sthitAnAmavizeSeNoktam // 2710 // adhunA vizeSamabhidhitsurAhagIyasahAyA u gayA, AloyaNa tassa so vi ya gurUNaM / akaDA puNa patteyaM, AloyaMtI gurusagAse // 2711 // yadi teSAM darasthitAnAM ko'pi gItArthaH sahAyo'sti tarhi te gItasahAyA gItArthasahAyA dUre gatAH santastasya gItArthasya purata Alocayanti, sa punargItArtha uddhATAyAM pauruSyAM | gurUNAM samIpamAgatya vikaTayati / atha nAsti ko'pi teSAM gItArthaH sahAyastarhi te kevalA akRtA akRta zrutA udghATAyAM pauruSyAM gurusakAze samAgatya pratyeka pratyekamAlocayanti // 2711 // X. gAthA 2707-2711 | kAraNe | viSvakvasane yatanA x. 4 1135 (B) 1. vikathayati -pu.pre.| kathayati - mu. // For Private And Personal Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram dhaSTha uddezakaH 1136 (A) eMtANa ya jaMtANa ya, porisibhaMgo tao guru vayaMtI / there ajaMgamaMmi va, majjhaNhe vAvi Aloe // 2712 // yadi dUre vasatirlabdhA udghATAyAM ca pauruSyAmAgacchatAM gacchatAM ca pauruSIbhaGgastato guravaH svayaM teSAmakRtazrutAnAM samIpaM vrjnti| AcAryo vRddhatvena [ajaGgamatvena] vA |* gantumazaktastataH sthavire ajaGgame vAcArye te akRtazrutA madhyAhne gurusamIpamAgatyA''locayanti // 2712 // evaM pi dullahAe, paDivasahaThiyA na eMti patidivasaM / samaNuNNadaDhadhiI ya ataruNe bahiyA visarjati // 2713 // evamapi anenApi durlabhAyAM vasatau dUre prativRSabhasthitA na pratidivasaM | gurusamIpamAgacchanti / arthAdApannaM dvitIye divase AlocakA Agacchanti / atha kIdRzAste prativRSabhAH yAnAcAryaH preSayati? tata Aha-samaNuNNetyAdi, samanojJA nAma yeSAM parasparaM prItistAn samanojJAn dRDhadhRtIn ataruNAn madhyamavayaso bahiH prativRSabhAnAcAryA visarjayanti // 2713 // gAthA 2712-2719 bhinnavasatau sthiAtAnAM samIpagamane yatanA 1136 (A) For Private And Personal Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1136 (B) www. kobatirth.org tadevaM vasatyalAbhe yatanA uktA, samprati bhikSAyA alAbhe yatanAmAha dullabhabhikkhe jatiuM, saggAmubbhAmapalliyAsuM ca / atikheyaporisivahena vA vi ThAyaMti to vIsuM // 2714 // durlabhe bhaikSe yadi svagrAme udbhrAmakabhikSAcarapratyAsannagrAme pallikAdiSu ca yatante tathApi yatitvApi nAsti saMstaraNam athavA atizayena mahatA kAlakSepeNa yadi paryAptaM kathamapi labhyante pauruSIvadhena dvitIya - caturthapauruSIbhaGgena, tato viSvak anyakSetre'pi gItArthAbhAvena akRtazrutA api tiSThanti / te ca viSvakkSetreSu tathA tiSThanti yathAcAryasparddhakena saha trINi sparddhakAni bhavanti // 2714 // ubhayassa alaMbhammi vi, gItA'sati visu ThaMti agaDasuyA / dusutIsu va ThANesuM, patidivasA''loe Ayarito // 2715 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ubhayasya vasate: bhaikSasya vA alAbhe gItArthasyAbhAve akRtazrutA api viSvak tiSThanti / kathamityAha - dviSu triSu vA sthAneSvAcAryasthAnena sahotkarSatastriSu sthAneSu ityarthaH, tatra For Private And Personal Use Only gAthA 2712-2719 bhinnavasatau sthitAnAM samIpagamane yatanA 1136 (B)
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1137 (A) bhaikSA'lAbhe ubhayAlAbhe vA viSvasthitAnAM pratidivasamAcAryasteSAmantikaM gatvA tAnAlokate pratipRcchAdidAnena teSAM sArAM karotItyarthaH // 2715 // kiM kAraNamAcAryeNa pratidivasaM teSAM samIpaM gantavyamata AhasairIbhavaMti aNavekkhaNAe jaha bhinnavAhaNA loe / paDipucchasodhicoyaNa, tamhA u gurU sayA vayaI // 2716 // [loke ] bhinnapravahaNA svairiNo bhavanti evaM te'pi[upekSaNAyAM] svairiNo jAyante tasmAt pratipRcchA-zodhizikSAdidAnAya guruH sadA teSAmantikaM vrajati // 2715 // tasya punarAcAryasya teSAM samIpaM vrajatastairyat karttavyaM tadAhataNhAiyassa pANaM, joggAhAraM ca neti paccoNiM / kiikammaM ca kareMtI, mA junnaraho va sIejjA // 2717 // yeSAM samIpamAcAryo gacchati te AcAryasya paccoNiM sammukhaM tRSNArditasya atizayatRSitasya yogyaM pAnaM pAnIyaM yogyamAhAraM ca prathamAlikAnimittaM nayanti kRtikarma gAthA 2712-2719 bhinnavasatau sthiAtAnAM samIpagamane yatanA 1137 (A) For Private And Personal Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1137 (B) ca vizrAmaNAM kurvanti, mA'nyathA jIrNaratha iva sa sIdet // 2717 // atha tasyA''cAryasya nityasahAyo na vidyate tata AhaasatI niccasahAye, geNhai pAraMpare ca aNNoNNe / te viya aNNehi samaM, taM meleuM niyattaMte // 2718 // asati avidyamAne nityasahAye avasthitasahAye, ya: sakalaM divasamAcAryeNa saha hiNDate, tataH pAramparyeNA'nyAnanyAn sahAyAn gRhNAti / tadyathA- eke sAdhavastAvannayanti yAvad dvitIyaM sparddhakaM tataste taiH samaM melayitvA pratinivartante, tato'pyanye sAdhavastAvannayanti yAvat tRtIyaM sparddhakaM, tataste'pi taiH saha melayitvA pratinivartante / tAni ca sparddhakAnyAcAryasparddhakena saha trINi sparddhakAni bhavanti // 2718 // atha kathamAcArya ekadivasena trayANAmakRtazrutasparddhakAnAM zodhiM karoti ? / tata Ahaegattha vasito saMto, tesiM dAUNa porisiM / majjhaNhe bitiya gaMtuM, bhottuM tatthAvaraM vae // 2719 // gAthA 2712-2719 bhinnavasatau sthiAtAnAM samIpagamane yatanA 1137 (B) For Private And Personal Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1138 (A) //// **** www. kobatirth.org AtmIye sparddhake uSitaH san AcAryaH sUtrapauruSIM dattvA madhyAhne dvitIyaM sparddhakaM gacchati tatra gatvA bhuktvA zodhiM ca kRtvA tadanantaramaparaM tRtIyaM sparddhakaM vrajati, tata AlocanAdizodhiM kRtvA tatraiva vasati // 2719 / / evamegeNa divaseNa, sohiM kuNai tiha vi / paDipuccha gaMtu balavaM, Aha suttamavatthayaM // 2720 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evamekena divasenAcAryastrayANAmapi sparddhakAnAM zodhiM karoti, yadi sa pratipRcchAM pratyekaM pRcchAM sArAM karttuM gantuM balavAn / atra para Aha- yadyevaM tarhi 'taiyarayaNiM saMvasati' tti [ yatsUtraM ] tadidAnImapArthakam avakAzAbhAvAt // 2720 // suttanivAto there, kalAva kAuM tiheNa vA sohiM / biiyapayaM ca gilANe, kalAva kAUNa AgamaNaM // 2721 // AcAryaH prAha-adhikRtasya sUtrasya nipAto'vakAza: sthavire, tathAhi -yadyAcAryaH sthaviratayA durbalatvena vA pratidivasaM triSu sparddhakeSu zodhiM karttuM na zaknoti tata ekaikasmin sparddhake tRtIyAM rAtriM vasati / tathA cAha- AcAryasya pratidivasamanAgame tryaheNa vA'parAdhAn For Private And Personal Use Only gAthA 2720-2724 yRthakvasatAM prAyazcitta dAnavidhiH 1138 (A)
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH kalApaM kRtvA piNDayitvA zodhimAcAryasya samIpe kurvnti| tathAhi-ekasmin sparddhake uSitvA tatra pauruSIM dattvA dvitIye sparddhake samAyAti tatraiva vsti| yatra yatra vasati tatratyAstatratyAH sAdhavo ye'parAdhA abhUvan te ekatra piNDayitvA AcAryapurata Alocayanti / AcAryastu zodhiM dadAtyapramAdArthaM copadezaM prycchti| atrApi dvitIyapadamapavAdapadaM glAne satyAcArye aparAdhAn kalApaM kRtvA piNDayitvA ityarthaH, sprddhksaadhuunaamaagmnmaacaarysmiipe| iyamatra bhAvanA-yadyAcAryo glAnatvenA'tivRddhatvena vA'jaGgamaH, na zaknoti teSAM samIpamAgantuM tadA itare sparddhakadvayasAdhavo yathA mayUraH svapicchAn kalApayati ekatra piNDayati, evamaparAdhAnekatra piNDayitvA hRdaye samyagavadhArya gurusamIpamAgatyAlocayanti, AlociteSu aparAdheSu yadi prAyazcittaM dAtavyaM bhavati tadA prAyazcittamAcAryo dattvA pramAdAbhAvArthamupadezaM ca dattvA visarjayati // 2721 // 1138 (B) gAthA 2720-2724 yUthakvasatAM prAyazcittadAnavidhiH etadeva savistaramAhaevaM agaDasuyANaM, vIsu ThiyANaM tu tIsu gAmesu / lahuyA asaMtharaMte, tesi aNitANa vI lahuto // 2722 // 1138 (B) For Private And Personal Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra . sUtram SaSTha uddezakaH 1139 (A)| sarveSAM yadyAcAryeNa samaM nAsti kSetraM yatra vasati: saMstaraNaM ca bhavati, athavA'sti vasatiH saMstaraNaM na vidyate. yadi vA'sti saMstaraNaM na punrvstiH| evametaiH kAraNaistriSa viSvaka grAmeSu viSvak sthitA akRtazrutAsteSAmasaMstaraNe tathAsthitAnAM yadyAcAryoM dvayoritarayoH sparddhakayoH pratidivasaM sArAM na karoti tadA prAyazcittaM catvAro laghukAH / sparddhakasya sAdhavo yadyAcAryamanAgacchantaM na gaveSayanti tadA teSAmapyanAgacchatAM (gaveSayatAM) mAsalaghuH // 2722 / / egadiNaM ekkakke, tiThANaTThANa dubbalo vasati / aha so ajaMgamo cciya, tAhe iyare tahiM eMti // 2723 // gAthA atha glAnatvena vRddhatvena vA durbalatathA na pratidivasaM triSu sparddhakeSvAgantuM zaknoti |* 2720-2724 tadA sa durbala AcAryaH tristhAnasthAnAM spardhakAnAmekaikasmin sparddhake ekaikaM dinaM vsti| pRthakvasatAM yathA ca vasati tathA praagevoktm| atha sa AcAryo'tivRddhatvena glAnatvena[vA]'jaGgamo prAyazcitta dAnavidhi: jAtastata itare sparddhakadvayasAdhavastatrA''cAryasamIpe Agacchanti, teSAmapi vidhirmUlagAthAyAmuktaH // 2723 // 1139 (A) athavA tatrAnyaH prakArastamevAha For Private And Personal Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1139 (B) ei va paDicchae vA, mehAvi kalAvakAumavarAdhe / atidUre puNa paNae, pakkhe mAse paratare vA // 2724 // yasteSAM sparddhakasAdhUnAM madhye ko'pi sAdhurmedhAvI sarveSAM sAdhUnAmaparAdhAn hRdaye dhAriyatumalaM tena sparddhakasAdhava Alocayanti tadyathA-sa teSAmaparAdhapadAni kalApaM kRtvA hRdaye sNpinnddyaacaarysmiipmaagtyaa''locyti| tAni cA''cAryaH zrutvA yadyApannAH prAyazcittaM tato yat yenApannaM prAyazcittaM tamenamitthaM vAhayediti bhaNitvA pressyti| so'pi ca sAdhusteSAM tat kathayati prAyazcittaM ca, te'pi sAdhavastadvahanti / paDicchae va tti, athavA AcArya AtmIyAt sparddhakAt vinirgatya yena pradezena itarau spardhakAvAgaccha tastasmin pradeze antarA pratIkSamANastiSThati, tatra sparddhakasAdhava Agacchanti eko vA medhAvI, atrApyAlocanAdikaM tathaiva / aidUretyAdi, yadyatidUre sthitAstadA paJcame paJcame divase yadi vA pakSeNa athavA mAsena mAsena paratare veti, paratareNa vA vyardhamAsAdinA samAgacchanti Agatya cAcAryAdisamIpe zodhiM kurvanti // 2724 // sUtram- se gAmaMsi vA jAva rAyahANiMsi vA abhinivvagaDAe abhiniduvArAe gAthA 2720-2724 yUthakvasatAM prAyazcittadAnavidhiH 1139 (B) For Private And Personal Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir X. zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1140 (A) abhinikkhamaNapavesaNAe no kappai bahusuyassa babbhAgamassa egANiyassa bhikkhussa vatthae, kimaMga puNa appasuyassa appAgamassa ? // 6 // 'se gAmaMsi vA' ityAdi / atra sambandhapratipAdanArthamAhaagaDasuyANa na kappati, vIsu mA aippasaMgato suyavaM / egANito vasejjA, nikAyaNaM ceva purisANaM // 2725 // anantarasUtre akRtazrutAnAM na kalpate viSvak vAsa iti zrutvA mA'tiprasaGgataH zrutavAn ekAkI vasedityevamarthamidaM sUtram / tathA nikAcanaM ca niyamazca gAthA puruSANAmakRtazrutAnAM kRtamanena sUtreNa, tathAhi-yadi kRta zrutasyApi na kalpate ekAkino 2725-2730 vAsaH kimaGga punarakRtazrutasya? sutarAmekAkino na kalpate vAsa ityeSa sUtrasambandhaH // gItArthasyApi 2725 // anena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA pRthak vasatau | nivAsaniSedhaH ___ atha grAme vA nagare vA yAvad rAjadhAnyAM vA abhinirvagaDAyAmabhiniArAyAmabhiniSkramaNapradezAyAmeteSAM trayANAmapi padAnAM vyAkhyAnaM pUrvavat, na kalpate bahuzrutasya | ||1140 (A) sUtrApekSayA [ bahvAgamasya arthApekSayA ] ekAkino bhikSorvastuM, kimaGga punaralpAgama For Private And Personal Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1140 (B) syAlpazrutasyeti sUtrasakSepArthaH // samprati bhASyavistaraH aMto vA bAhiM vA, abhinivvagaDAe ThAyamANassa / gIyatthe mAsalaghu, guruto mAso agIyatthe // 2726 // antarupAzrayasya abhinirvagaDAyAM pRthak parikSepAyAM vasatau yathA ekasyAM valabhyAM viSvak apavarake bahirupAzrayasyAbhinirvagaDAyAmanyasmin pratizraye yadi gItArtho bhikSurvasati tadA tasya tatra tiSThato gItArthasya prAyazcittaM mAsalaghu agItArthasya guruko mAsaH // 2726 // sAmpratamantarbahirvA gRhasya yA abhinirvagaDA tasyAH prakArAnAhaaMto nivesaNassa, sAhImAdIva jAva saggAmo / gharavagaDAe suttaM, emeva ya sesavagaDAsu // 2727 // nivezanasya gRhasyA'ntarabhinivvagaDo athavA nivezanAt bahiranyA vasatirabhinirvagaDA tasyAM mukhyato draSTavyam, evameva zeSavagaDAsu nivezanAdbahirabhinirvagaDAprakAreSu c| tatra gItArthAnAmagItArthAnAM bhikSUNAmekAkinAM vasatAM prAyazcittaM tadeva prAguktam // 2727 // 1. nirviga0 saM. / evamagre'pi x. gAthA 2725-2730 gItArthasyApi pRthak vasatau nivAsaniSedhaH X. . 1140 (B) For Private And Personal Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1141 (A) www. kobatirth.org na kevalaM prAyazcittaM kintvanye'pi ca doSAH / tathA cAha ANAdiNo ya dosA, virAhaNA hoi saMjamAyAe / lajjA-bhaya- gorava dhammasaDDhArakkhA cauddhA // 2728 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir antarnivezanasyAbhinirvagaDAyAM vasatau tiSThata AjJAdayo doSAH / tathA saMyamavirAdhanA AtmavirAdhanA / ete yathA prAkcaturthapaJcamAtizaye bhAvite, tathA bhAvanIye / yadi punaranabhinirvagaDAyAM vasatau vasati tadA pApaM karttumicchato lajjAto bhayato gauravato dharmazraddhAto vA rakSA caturvidhA syAt / kimuktaM bhavati ? anabhinirvagaDAyAM vasatau vasan saMyamavirAdhanArUpamAtmavirAdhanArUpaM vA pApaM lajjAdibhyo na kuryAdapi // 2728 // tatra prathamato lajjAdvAraM bhAvayati lajjaNijjo u hohAmi, lajjae vA tamAyaraM / kulAgamatapassI vA, sapakkhaparapakkhato // 2729 // For Private And Personal Use Only *** gAthA | 2725-2730 gItArthasyApi pRthak vasatau nivAsaniSedhaH 1141 (A)
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1141 (B) yadyahaM hastakarmAdyanyadvA pApaM samAcariSyAmi tadA lajjanIyo bhaviSyAmi, lajitazca kathaM kulasya gaNasya saGghasya AgamajJasya vA tapasvino vA svapakSasya zrAvakAdeH parapakSasya vA paratIrthikAdirUpasya mukhaM darzayiSyAmi? athavA tatpApamAcaran kulAgamatapasvisvapakSaparapakSebhyo ljjte| yathA ahamevamAcaran kathamAtmIyaM mukhaM teSAM darzayiSyAmi? evaM lajjAtaH pApaM na karoti // 2729 // samprati bhayadvArabhAvanArthamAhaasilogassa vA vAyA, jo atisaMkati kammasaM / tahAvi sAhu taM jamhA, jaso vaNNo ya saMjamo // 2730 // azlokasya vA avarNasya vA vAdAt pravAdAt yaH karma azubhAsevanArUpamatizayena | zaGkate, apakIrtipravAdabhayAnna kurute ityarthaH / tathApi tasya tat azubhakarmAnAcaraNaM sAdhu,yasmAttena yazo'bhikAGkitaM, yazo varNaH saMyama ityekArtham / 'jaso tti vA saMjamo tti vA vaNNo tti vA egaTuM' itivacanAt / tataH paramArthataH saMyamo'pekSita iti tadanAcaraNaM zreyaH // 2730 // gAthA 2725-2730 gItArthasyApi pRthak vasatau nivAsaniSedhaH 1141 (B) For Private And Personal Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1142 (A) samprati yazaH saMyama ityekArthatAyAM bhagavadvacanamupadarzayatijasaM samupajIvaMti, je narA vittamattaNo / alessA tattha sijhaMti, salesA u vibhAsiyA // 2731 // ye narA manuSyA vRttamAtmana icchanti te yazaH samupajIvanti saMyamamupajIvanti ityetat / vyAkhyAprajJaptau rAziyugmazate bhaNitam / tathA ca tadgranthaH- 'maNassANaM bhaMte ! kiM AyajasaM uvajIvaMti'? AtmasaMyamamityarthaH, 'Aya ajasaM uvajIvaMti' aatmaa'sNymmityaadi| evaM yaza:saMyamAvekArthAvuktau / tatra ye alezyA: zailezIpratipannAste niyamAt sidhyanti, salezyAH punarvibhASitA vikalpitAH, kecit sidhyanti kecit na sidhyanti ityarthaH / tatra ye bhavyAste sidhynti| tatrAhamazubhakarma samAcaranna bhavyo bhaviSyAmIti bhayato nAzubhakarma samAsevate // 2731 // dAhiti gurU daMDaM, jai nAhiMti tattato / taM ca voDhuM na cAissaM, ghAyamAdI u logato // 2732 // yadi parastryAdikaM seviSye tato yadi guravastattvato jJAsyanti tadA daNDaM prAyazcittamugraM | gAthA 2731-2738 apRthag vasatau lAbhAH 1142 (A) For Private And Personal Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1142 (B) www. kobatirth.org dAsyanti / tathA ugraM prAyazcittaM voDhumahaM na zakSye nApi lokataH parayuvatibhartrAdilakSaNAt ghAtAdikaM ghAtavadhAdikaM soDhuM zakSye iti bhayato nA''sevate'zubhakarma // 2732 // gataM bhayadvAramadhunA gauravadvAramAha jo haM sairakahAsuM pi, cakAmi gurusannihoM / so'haM kahamuvAsissaM, tamaNAyAradUsito // 2733 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yo'haM svairakathAsvapi gurusannidhau gauraveNa cakAsmi so'hamanAcAradUSitastaM guruM kathamupAsiSye anAcAradUSitatayA tathArUpagauravAsambhavAt // 2733 // loe louttare ceva, guruvo majjha sammatA / mA hu majjhAvarAheNa, hojja tesiM lahuttayA // 2734 // mama guravo loke lokottare'pi ca sammatAH / tato mamAparAdhena mA teSAM laghutA bhUyAt // 2734 // 1. sannihi-lA. // For Private And Personal Use Only ////// gAthA | 2731-2738 apRthag vasatau lAbhA: 1142 (B)
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1143 (A) tathA www. kobatirth.org mANaNijjo u savvassa, na koi na pUyaeM / taNANa lahutaro hohaM, iti vajjeti pAvagaM // 2735 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ahaM sarvasyApi mAnanIyo na mAM kazcinna pUjayati / yadi punaradhunA pApamAcariSyAmi tatastRNebhyo'pi laghutaro bhaviSyAmIti hetoH pApaM maithunAsevanAdikaM varjayati // 2735 // gataM gauravadvAram / adhunA dharmazraddhAdvAramAha Ayasakkhiyameveha, pAvagaM jo vivajjae / appeva duTThasaMkappa, rakkhA sA khalu dhammato // 2736 // yaH pApakarmA''tmasAkSikameva vivarjayati sa paramArthato dharmAdhikArItyevaM manyamAnasya, apiH sambhAvanAyAM, duSTasaMkalpasya rakSA mUlata evAnutthAnamutthitasya viphalIkaraNaM vA, sA khalu dharmato bhavati // 2736 // For Private And Personal Use Only gAthA 2731-2738 apRthag vasatau lAbhAH | 1143 (A)
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1143 (B) dharmazraddhAyA eva mahatphalamupadarzayatinissaggussaggakArI ya, savvato chinnabaMdhaNo / ego vA parisAe vA, appANaM so'bhirakkhai // 2737 // yastIvradharmazraddhAbhAvato nisargata eva svabhAvata eva utsargakArI sarvataH chinnabandhanaH sarvatra mamatvarahita ityarthaH, sa eko vA ekAkI vA parSadi vA vyavasthita aatmaanmbhirkssti|| 2737 // ___ tadevamanabhinirvagaDAyAM vasatau vasato lajjAdIni saMyamavirAdhanArakSakANyuktAni, abhinirvagaDAyAM punarvasataH zubho'zubho vA manaHpariNAma upajAyate / tathA cAha maNapariNAmo vIya, subhAsubhe kaMTaeNa diTuMto / khippaM karaNaM jaha laMkhiyavva tahiyaM imaM hoi // 2738 // yathA gaGgAdInAM nadInAM vAtenA'nantarA'nantaramanekA vIcaya utpadyante evaM jIvasyAnyo'nyaH ||1143 (B) * manaHpariNAma upajAyate / sa ca dvidhaa-shubho'shubhshc| dRSTAntaH kaNTakena vRzcikalAGgulena, || gAthA 2731-2738 apRthag vasatau lAbhAH For Private And Personal Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1144 (A) yathA vA laGkhikAyAH kSipraM karaNaM tathaivedaM bhvti| evaM jIvasya zubho'zubhazca pariNAma: kSaNenopajAyate kSaNena vA'paiti ityarthaH // 2738 // atha kathaM manaso'navasthAnamata AhapariNAmANavatthANaM, sati mohe u dehiNaM / tasseva u abhAveNa, jAyate egabhAvayA // 2739 // mana:pariNAmAnAmanavasthAnaM dehinAM prANinAM sati vidyamAne mohe bhavati / tasyaiva tu | mohasyA'bhAvena jAyate ekabhAvatA mana:pariNAmasya ekruuptaa| tadevaM mana:pariNAmo vIcirUpo vyAkhyAtaH // 2739 // idAnIM zubhA'zubhapariNAmapratipAdanArthamAhajahA'vacijjae moho, suddhalesassa jhAyaNo / taheva pariNAmo vi, visuddho parivaDhDhae // 2740 // gAthA 2739-2745 manasaH caJcalatAvarNanam 1144 (A) For Private And Personal Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram ghaSTha uddezakaH 1144 (B) yathA zuddhalezyAkasya dhyAyino dharmadhyAyinaH zukladhyAyino vA moho'pacIyate tathaiva vizuddhapariNAmo vivarddhate // 2740 // ukta: shubhprinnaamH| azubhapariNAmapratipAdanArthamAhajahA ya kammiNo kammaM, mohaNije udijai / taheva saMkiliTTho se, pariNAmo vivaDatI // 2741 // yathA ca karmiNaH saMkliSTalezyAsthAnavartina ArtadhyAyino raudradhyAyinazcetyarthaH, karma mohanIyaM kaSAyanokaSAyarUpamudIryate tathaiva se tasya saMkliSTaH pariNAmo vivarddhate // 2741 // samprati zubhA'zubhapariNAmavivardhanaM dRSTAntena bhAvayatijahA ya aMbunAhammi, aNubaddhaparaMparA / vII upajae evaM, pariNAmo zubho'zubho // 2742 // gAthA 2739-2745 manasaH caJcalatA varNanam 1144 (B) 1. "vivrtnN-mu.|| For Private And Personal Use Only
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1145 (A) yathA ambunAthe samudre anubaddhaparamparA vIcirutpadyate evaM jIvasya pariNAmaH zubho'zubhazcAnubaddhaparamparAka upjaayte|| 2742 // zubhAzubhapariNAmavaicitryameva dRSTAntena vibhAvayiSuH kaNTakadRSTAntaM prAgupanyastaM bhAvayatikaNhagomI jahA cittA, kaMTakaM vA vicittiyaM / taheva pariNAmassa, vicittA kAlakaMDayA // 2743 // kRSNagomI karNazRgAlI yathA sA kRSNAdibhi rekhAbhizcitrA vicitravarNA bhvti| vRzcikasya mahAviSasya lAGgalaM kaNTaka ucyate / yathA sa kRSNAdirekhAbhizcitrito nAnAprakAro bhavati tathaiva pariNAmasya vicitrANi kAlabhedena kaNDakAnyasaGkhyeyasthAnAtmakAni bhavanti / atha kathaM zubhAdazubhe azubhAdvA zubhe pariNAme yAti ? tatra laGkhikAdRSTAntamAha laMkhiyA jahA khippaM, uppatittA samoyae / pariNAmo tahA duviho, khippaM eti aveti ya // 2744 // 1145 (A) yathA vA laGkhikA kSipramutplutya kSiprameva samavapatati, tathA pariNAmo dvividhaH / gAthA 2739-2745 manasaH caJcalatAvarNanam For Private And Personal Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1145 (B) zubho'zubhazca kSipramAgacchati apaiti ca // 2744 // evaM zubhAdazubhe'zubhAdvA zubhe pariNAme kiyanti saGkhyayA'dhyavasAyasthAnAni? iti ced | ata Aha lessAThANe u ekkakke, ThANA saMkhamaticchiyA / kiliTeNetareNaM vA, je u bhAveNa khuMdatI // 2745 // ekai kasmin lezyAsthAne saGkhyAmatikrAntAni saGkhyAtItAni sthAnAni | pariNAmasthAnAni bhavanti yAni kliSTena saMkliSTena itareNa vizuddhena bhAvena [ vA] khundati Askandati praapnotiityrthH| atha kaH saMkliSTaH ko vA itaro bhAvaH? iti cet ucyate-iha kRSNale zyApariNAmAt nIlale zyApariNAmo vizuddhaH, nIlale zyApariNAmAdapi kApotalezyApariNAmo vishddhH| tasmAdapi tejolezyApariNAmo vishddhH| tato'pi padmalezyApariNAmaH, tato'pi shuklleshyaaprinnaamH| tathA zuklalezyApariNAmAt padmalezyApariNAmaH klissttH| tasmAdapi padmalezyApariNAmAt tejolezyApariNAmaH kliSTaH / tasmAdapi kApotalezyApariNAmaH kliSTa : tato'pi niilleshyaaprinnaamH| tasmAdapi gAthA 2739-2745 manasaH caJcalatA varNanam 145 (B) For Private And Personal Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1146 (A) kRSNale zyApariNAmaH / uktaM ca- "kramazaH sthitAsu lezyAgatAsu jIvasya bhAvapariNatiSvavapatanA [ d] utpatanAdvA saMklizyedvA vizudhyedvA"[ ] // 2745 // sampratyekaikasmin lezyAsthAne pariNAmasaGkhyAtItatvaM bhAvayatibhavasaMghayaNaM ceva, ThitiM vA''sajja dehiNaM / pariNAmassa jANijjA, vivaDDI jassa jattiyA // 2746 // bhava eva saMhananaM bhavasaMhananaM dRDhaM bhavaM dehabhavaM vaadhikRtyetyrthH| tathA sthitiM ca / jaghanyAdibhedabhinnAmAzritya dehinAM nArakAdInAM yasya pariNAmasya kRSNalezyAdirUpasya yAvatI vivRddhistasya tAvatIM jaaniiyaat| tathAhi-nArakANAM devatAnAM ca jaghanyAyAM sthitau | kRSNalezyApariNAmA nAnAjIvApekSayA taratamabhedena cintyamAnA asaGkhyeyAH / evaM samayAdhi- kAyAmapi jaghanyasthitau dvisamayAdhikAyAmapi jaghanyasthitAvevaM tAvad vAcyaM yAvadutkRSTaM | sthitisthaanm| evaM kRSNalezyAyAM pariNAmA asaGkhyayA bhavanti / evaM nIlalezyA[di]gatasya // 2746 // gAthA 2746-2751 ekAkivasane doSAH 1146 (A) For Private And Personal Use Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1146 (B) www. kobatirth.org vizuddhasya bhAvasya phalamAha visujjhateNa bhAveNa, moho samavacijjai / mohassAvacae vAvi, bhAvasuddhI viyAhiyA // / 2747 // vizuddhayatA bhAvena lezyAgatena moho mohanIyaM karma samapacIyate hAnimupagacchati, mohasyApacaye vA'pi bhAvazuddhirjIvasya pariNAmavizuddhirvyAkhyAtA pratipAditA yA kAlakSepamRte kevalazriyA lAbho bhavati // 2747 / / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'atha mohanIyaM karma udayaprAptaM zubhapariNAmena kSapayituM zakyate kiMvA na ?' iti / 'zakyate' iti brUmaH / tathA cAha ukkataM jahA toyaM, sIyaleNa jhavijjae / gado vA agadeNaM tu, veraggeNa tahodao || 2748 / / yathA utkvathyamAnaM toyaM zItalena toyena kSapyate / gado vA agadena tathA mohanIyasyodayo vairAgyeNa kSapyate // 2748 // For Private And Personal Use Only gAthA | 2746-2751 ekAkivasane doSAH 1146 (B)
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1147 (A) tadevamuktaM prasaktAnuprasaktam, adhunA prakRte yojanAmAhaasubhodayanipphaNNA, saMbhavaMti bahuvihA / dosA egANiyassevaM, ime anne viyAhiyA // 2749 // azubhodayena azubhakarmodayena niSpannA antarupAzrayasyAbhinirvagaDAyAM vasatAvevamekAkino bahuvidhA dossaaH| tadevamantarupAzrayasyAbhinirvagaDAyAM doSA uktAH / samprati bahirupAzrayasyAbhinirvagaDAyAM doSAnAha-ime vakSyamANA anye doSA ekAkino vyAkhyAtAH prtipaaditaaH|| 2749 // tAneva dvAragAthayA saMjighRkSurAhamicchattasohirasAgAriyAdi3 gelaNNa4 khaddhapaDiNIe6 / bahipellaNi tthi8 vAle9, roge10 taha sallamaraNe ya11 // 2750 // daargaahaa|| ekAkino mithyAtvagamanaM1,tathA zodherabhAva:2,tathA sAgArikapravezo vasatau, AdizabdAt calatkuTyAM vasatau kuDyAdiprapatanata AtmavirAdhaneti parigrahaH3,tathA glAnatve gAthA 2746-2751 ekAkivasane 4aa doSAH 1147 (A) For Private And Personal Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir X zrI vyavahArasUtram / SaSTha uddezakaH 1147 (B) pratijAgaraNAbhAva:4,tathA ekAkino mandAgnirnivArakAbhAvAt pracurabhakSaNasambhavaH5 tathA ca glAnatvAdibhAvaH / tathA ekAkI pratyanIkasya gamyo bhavati 6 / tathA udbhrAmakA daNDapAzAdayo nagararakSA ekAkinaM 'cauro vA heriko vA na jJAyate kathamanyathA ekAkI?' iti vicintayanto bahiH prerayeyuH / grAmAnnagarAdvA bahirniSkAzayeyuriti bhaav:7| tathA strIdoSA ekAkino jAyante 8 tathA vyAlena daSTasya bhaissjaakrnnsmbhv:9| rogasya ca vRddhigamanam 10 / tathA sazalyasya sato maraNam 11 ityeSa dvAragAthAsakSepArthaH // 2750 // sAmpratamenAmeva vivarISuH prathamato mithyAtvadvAraM zodhidvAraM cAhaugADhamappasahAyaM tu, paNNaveMti kutitthiyA / dAraM 1 gAthA samAvaNNo visohiM ca kassa pAse krissi?|| 2751 // dAraM 2 / 2746-2751 ekAkivasane ogADhamapyasahAyaM kutIrthikAH prajJApayanti ato mithyAtvagamanaM tathA samApannaH || prAyazcittaM kasya pArzve zodhiM kariSyati naiva kasyacit pArzve, tataH zodhyabhAvaH // 2751 // 1147 (B) samprati sAgArikadvAraM glAnadvAraM cAha doSAH For Private And Personal Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1148 (A) bhayA AmosagAdINaM, sejaM vayati sAriyaM / dAraM 3 / asahAyassa gelaNNe, ko se kiccaM karissai ? // 2752 // dAraM 4 / AmoSakAdInAM bhayAt tasminnekAkini sati zUnyAM zayyAM vasatiM dRSTvA tAM sAgAriko vrjti| dvAragAthAyAmAdizabdasya vyAkhyAnaM tatraiva kRtam / tathA asahAyasya se tasya glAnatve sati kaH kRtyaM kariSyati? // 2752 // khaddhapratyanIkapreraNadvArANyAhamaMdaggI bhuMjae khaddhaM, UsaDhaM ti niraMkuso / dAraM 5 / ego paruTThagammo ya, pelle ubbhAmayA va NaM // 2753 // dAraM 7 / gAthA 2752-2758 ekAkI nivArakA'bhAvAt niraGkazaH, UsaDhaM ti utkRSTamiti kRtvA mandAgniH pracuraM bhuGkte || ekAki tato glAnatvAdidoSasambhavaH / tathA eko'sahAyaH praruSTasya pratyanIkasya gamyo bhavati / tathA | vasane doSAH udbhrAmakA nagarAdirakSakA ekAkinamamuM caurAdiriti kRtvA nagarAderbahiH prerayeyuH // 2753 // 1148 (A) 1. AmarzAdInAM bhayena- pu. pre. // For Private And Personal Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH adhunA strIdvAramAhavabhicArimmi pariNate, niMtiM daTThaNa samaNavasahIto / paMtAvaNAdagAro, uDDAho padosamAdI // 2754 // vyabhicArI nAma jArastasmin pariNate sA strI kenApi kAraNena saMyatavasatiM gatA bhavet, tataH zramaNavasatestAM nirgacchantIM dRSTvA agArastasyA bhartA anyo vA nijako'nijako vA tasyAmAsaktaH prAntApanAdi mAraNAdi kuryAt / tathA ca sati pravacanasya uDDAhaH / prAntApanAdyabhAve tasya darzanasya vA sakalasyopari pradveSa upajAyate, tathA ca sati tasyA'nyasya vA bhaktapAnAdivyavaccheda ityAdayo doSAH // 2754 / / 1148 (B) gAthA 2752-2758 ekAki | vasane doSAH samprati vyAladvAraM rogadvAraM cAha vAleNa vA vi Dakkassa, ko se kuNai bhesjN?| dAraM 9 / dIharoge vivaddhiM ca, gate kiM so karissai // 2755 // dAraM 10 / / 1148 (B) For Private And Personal Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyAlena sarpAdinA daSTasya se tasya ko bhaiSajaM karoti? naiva kazcidekAkitvAt / tathA dIrgharoge kRtyAkaraNato vivRddhi gate sa pazcAt kiM kariSyati? naiva kiJcit kevalaM mariSyatItyarthaH // 2755 // vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH zalyamaraNamAha 1149 (A) salluddharaNavisohI, mae ya dosA bahussue vA vi / savisesA appasue, rakkhaMti paropparaM do vi // 2756 // zalyoddharaNavizodhirekAkinaH zalyoddharaNAbhAvastato mRte'pi ca sazalye tasmin dossaaH| tathAhi-sazalyo yo mriyate sa dIrghakAlaM saMsAramanuparivarttate iti bahuzrute cApyekAkini mate doSAH / tathAhi-so'pyekAkI mRto gahiNA balIvIbhyAM mallena rAjakulena vA niSkAzyate tathA vA lokanindApravRtteH prvcnvyaaghaatH| savisesA appasue iti, alpazrute ekAkini savizeSA doSAH / tathAhi-bahuzruta AlocanAbhiAve siddhAnAmantike Alocayati, alpazrutastvamaM vidhiM na jAnAtIti sazalya eva mriyate, yadi punAvapi bahuzrutA'lpazrutAvabhinirvagaDAyAM vasatau parasparaM sambhUya vasatastadA dvAvapi tau parasparaM rakSayataH // 2756 // gAthA 42752-2758 ekAki vasane doSAH 1149 (A) For Private And Personal Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1149 (B) www.kobatirth.org adhunA 'savisesA appasue' ityetad vyAkhyAnayati appeva jiNa - siddhe, AloehI bahussuto / agIto tamajANato, sasallo jAti duggatiM // 2757 // apyevamevamapi ekAkyapItyarthaH, bahuzruto jineSu arhatsu siddheSu ca manasi sampradhAriteSu teSAM purata AlocayiSyati / agIto abahuzrutaH punastaM vidhimajAnan sazalyo mRtvA durgatimataH savizeSA [doSA] alpazrute // 2757 // samprati 'rakkhaMti paropparaM do vi' tti vyAkhyAnArthamAha sIho rakkhati tiNise, tiNisehi va rakkhato tahA sIho / evaNNamaNNasahiyA, biiyamaddhANamAdIsu // 2758 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir siMho rakSati tinizAn tinizavRkSaguhAM, tinizairapi tinizavRkSaguhayA'pi siMho rakSyate / evamabhinirvagaDAyAM vasatau vasantAvanyonyasahitau parasparaM rakSayataH / atraivA'pavAdapadamAha For Private And Personal Use Only gAthA | 2752-2758 ekAki vasane doSAH 1149 (B)
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ss , vyavahAra sUtram uddezakaH 1150 (A) //////// www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyapadamapavAdapadamadhvAnaM pratipannaH kAraNenaikAkI anyasambhogikAnAM pArzvasthAdInAM vA vasaterviSvak apavarake nivezanAdiSu vA vaset, AdizabdAdazivAdigRhIto vA viSvak tiSThet // / 2758 // sUtram - se gAmaMsi vA jAva rAyahANiMsi vA egavagaDAe, egaduvArAe, eganikkhamaNapavesAeM kappar3a bahusuyassa babbhAgamassa egANiyassa bhikkhussa vatthae, ubhao kAlaM bhikkhubhAvaM paDijAgaramANassa // 7 // 'se gAmaMsi vA jAva rAyahANiMsi vA' ityAdi, asya sUtrasya sambandhapratipAdanArthamAhakAraNato vasamANo, gIto'gIto va hoti niddoso / puvvaM ca vaNiyA khalu, kAraNavAsissa jayaNA u // / 2759 // kAraNato gItArtho'gItArtho vA yatanayA vasan nirdoSo bhavati / sA ca yatanA kAraNata ekAkino vasanazIlasya pUrvamuktA etadarthakhyApanArthamidaM sUtram // 2759 // adhunA sUtrata eva sambandhamAha For Private And Personal Use Only sUtra 7 gAthA 2759-2764 kAraNe pRthagvAsAnujJA 1150 (A)
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram ghaSTha uddezakaH 1150 (B) sutteNeva u suttaM, joijjai kAraNaM tu Asaja / saMbaddhagharuvvarae, kappati vasiyaM bahusuyassa // 2760 // sUtreNaiva sUtraM yojyate sambadhyate tadyathA-anantarasUtreNaikAkino bahuzrutasya vAso niSiddhaH,anena tu sUtreNedaM pratipAdyate kAraNamAzrityA'dhvapratipattyAdikaM sambaddhagRhodvarake bahuzrutasya vastuM kalpate ityeSa sUtrasambandhaH // 2760 // anena sambandhenAyAtasyAsya vyaakhyaa| atha grAme vA nagare vA yAvadrAjadhAnyAmekavagaDAyAmekaparikSepAyAmekadvArAyAmekaniSkramaNapravezAyAM vasatau bahuzrutasya bahvAgamasya bhikSorvastuM kalpate, kevalamubhayakAlaM bhikSubhAvaM pratijAgrato bhikSubhAvazcAritraM tasyAvirAdhanArthaM yA sAmAcArI tAM kurvata ityeSa sUtrasakSepArthaH // adhunA bhASyaniyuktivistaraH / tatra 'bhikkhubhAvaM paDijAgaraNamANasseti' vyAkhyAnArthamAha bhASyakRt caraNaM tu bhikkhubhAvo, sAmAyArI ya jA tadaTThAe / paDijAgaraNaM karaNaM, ubhayo kAlaM ahorattaM // 2761 // sUtra 7 gAthA 2759-2764 kAraNe pRthagvAsAnujJA 1150 (B) For Private And Personal Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram SaSTha | uddezakaH / 1151 (A) bhikSoryathAvasthitasya bhAvo bhikSubhAvazcaraNaM, tadarthaM tasya cAritrasyAvirAdhanArthaM thA sAmAcArI tasyAH pratijAgaraNaM nAma karaNamubhayakAlamahni rAtrau ca / AcAryo'pi tasyaivaM bhikSubhAvaM pratijAgrato gose rAtrikaM pRcchati, divase'pi bhaktapAnAdicintAM karoti, vikAle ca daivasikaM pRcchati, sukhena vRttastava divasa iti| evamabhayakAlamAcAryastaM pratijAgarti / / 2761 / / samprati niyuktivistaraHvakkhAre kAraNammI, nikAraNa puvvavaNiyA dosA / kiM puNa hojjA kAraNa, taddosAI muNeyavvA // 2762 // vakkhAro nAma ekasyAM valabhyAm abhinirvagaDo viSvak apavarakastasmin kAraNe sati vsti| etadviSayamidaM suutrm| yadi punaH kAraNamRte viSvagapavarake vasati tadA pUrvavarNitA mithyAtvAdayo doSAH / kiM punaH bhavet tatkAraNaM yadvazAt pRthagapavarake tiSThati? tata Aha-tvagdoSAdIni tvagdoSakSayavyAdhyAdIni kAraNAni jnyaatvyaani| tathAhitvagdoSikAdikamAcAryo yadi niSkAzayati tadA tasya prAyazcittaM caturgurukaM, tasmAnna sa nihitavyaH kintu pRthagapavarake sthitaH paripAlanIyaH // 2762 // sUtra 7 gAthA 42759-2764 kAraNe pRthagvAsAnujJA X/pathA 1151 (A) For Private And Personal Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1151 (B) www. kobatirth.org sa ca tvagdoSo dvAbhyAM prakArAbhyAM bhavati tathA cAha saMdaMtamasaMdaMte, assaMdaNasitta maMDalapasuttI / kimi pUyaM rasigA vA, passaMdati tatthimA jayaNA // 2763 // dvividhastvagdoSastadyathA syandamAno'syandamAnazca / tatrA'syandamAno'zrAvaNaH zvitra prasuptirmaNDalaprasuptizca / yastu syandamAnaH sa kRmIn prasyandate pUtaM vA rasikAM vA tatra syandamAne tvagdoSe iyaM vakSyamANA yatanA // 2763 // tAne vAha saMdato vakkhAro, aMto bAhirasAraNA tiNNi / jattha visIejja tato, NANAdI uggamAdI vA // 2764 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir syandamAne tvagdoSe'ntarekasyAM valabhyAM viSvagapavarake, tasyA'bhAve ekasminnivezane anyasyAM vasatau sthApyate, tatra ca vasatastistraH sAraNA: sArAH karttavyA yatra sako visIdeta / For Private And Personal Use Only sUtra 7 gAthA | 2759-2764 kAraNe pRthagvAsAnujJA 1151 (B)
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1152 (A) A kAstAstisraH sArA:? ityAha-jJAnAdau jJAne darzane cAritre ca athavA udmAdau udgame utpAdanAyAmeSaNAyAM ca // 2764 // athavA anyathA tisraH sArAH, tA evAhaahavA bhatte pANe, sAmAyArIe vAvi sIyaM / eesu tIsu sAre, tiNNi vi kAle gurU pucche // 2765 // athaveti prakArAntare bhakte pAne sAmAcAryAM ca eteSu triSu sthAneSu sIdantaM | sArayantyAcAryAH / yadi vA tisraH sArA nAma trInapi kAlAn guruH pRcchati // 2765 / / * kathamityAhagose kerisayaM ti ya, kayamakayaM vA kiM te AvAsaM / bhikkhaM laddhamaladdhaM, kiM dijau vA te majjhaNhe // 2766 // pehiyamapehiyaM vA, vadRti te kerisiM ca avaraNhe / nijjUhaNammi gurugA, avihI pariyaTTaNe vA vi // 2767 // gAthA 2765-2770 glAnasya sArAkaraNavidhiH 1152 (A) For Private And Personal Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1152 (B)| gose prAtaridaM pRcchati-'kIdRzaM te zarIram?' iti, tathA 'tvayA kimAvazyakaM kRtamakRtaM vA?' tathA madhyAhne pRcchati- bhaikSaM tvayA labdhamalabdhaM vA? kiMvA tava dIyatAm ?' iti| tathA aparANhe pRcchati-'kiM tavopakaraNaM kenApi tvayA vA prekSitam kiM vA na prekSitaM? kIdRzaM vA te zarIram ?' iti yadi punarevaM sArAM na karoti kiM tvevameva parityajati tadA guroH prAyazcittaM catvAro gurukaaH| ani!haNe'pi yadyavidhinA parivartanaM paripAlanaM kArayati tadApi caturgurukaM prAyazcittam // 2766 // 2767 // ANAdiNo ya dosA, virAhaNA hotimehi ThANehiM / pAsavaNa-phAsa-lAlA-see marueNa diTuMto // 2768 // na kevalaM prAyazcittaM kiM tu AjJAdayazca doSAH / tathA ebhirvakSyamANaiH sthAnairvirAdhanA * sAdhUnAmAtmavirAdhanA bhavati / kaiH sthAnaiH? ityAha-prazravaNena sparzena lAlayA svedena 1152 (B) 1. lA prassee maruyadi // gAthA 2765-2770 glAnasya sArAkaraNavidhiH For Private And Personal Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra SaSTha ca prsveden| tathAhi-syandamAnatvagdoSavataH prasravaNasparzanenApi vyAdhiranyatra saGkrAmati, tathA zrI gAtrasparzanena yadi vA tena vyAdhitena ye paribhuktAH pIThaphalakAdayastAn yadyavyAdhita: paribhuGkte sUtram tadA vyAdhiH saGkrAmati, tathA lAlayA saha bhojane vyAdhiH saGkrAmati / tasya prasvedena yadi ko'pi spRzyate tadA tasyApi vyAdhiH saJcarati / tatra ca dRSTAnto marukeNa uddezakaH settukbraahmnnen| tatkathAnakaM cAvazyake prabandhataH kathitamiti tato'vadhAryam // 2768 // 1153 (AM sAmpratametadeva pazcArddha vyAcikhyAsuH prathamataH prazravaNe yatanAmAhapAsavaNa anna asatI, bhUtIe lakkhe mA hu dUsiyaM moyaM / calaNatalesu kamajjA, emeva ya nikkhamapavesA // 2769 // tasya syandamAnatvagdoSavataH pRthak kAyikI bhUmiH karttavyA, anyasyA viSvakprazravaNabhUmerasati abhAve ekasyA eva kAyikyAbhUmestasya yogyaM pRthak avakAzaM bhUtyA lakSayati vRSabhAH yathA sAdhavastaM pariharanti / tathA cAha-mA ko'pi tvagdoSavyAdhitasya dUSitaM mokaM prasravaNaM pAdairAkramet / AkramaNe ko doSaH? ityata Aha-AkrAnte tasya prasravaNe | gAthA 2765-2770 glAnasya sArAkaraNavidhiH 1153 (A) For Private And Personal Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1153 (B). caraNatale pAdatale tvagdoSavyAdhiH saGkrAmati / tathA tasya tvagdoSavyAdhitasya yenA'vakAzena niSkramaNaM pravezo vA tamavakAzaM bhUtyA lakSayeta yena sAdhavastamapi pariharanti / apariharaNe anantarodita eva doSaH // 2769 // NitI va so kAu talI kamesuM, saMthArato dUra asaNe vi / mA phAsadoseNa kameja tesiM, tacchikka vatthAdi va pariharaMti // 2770 // sa syandamAnatvagdoSI kramayoH pAdayoH talike upAnahau kRtvA nirgacchati pravizati vA, yo'pi asyandamAnatvagdoSI tasyApi kAyikIbhUmirviSvak kriyate na punaH pRthag nirgmprveshsthaanm| samprati syandamAnasyA'syandamAnasya ca sparzaviSayAM sAdhAraNAM yatanAmAhaasyandane'pi tvagdoSe, AstAM syandamAne itypishbdaarthH| saMstArako dUre kriyate / mA sparzadoSeNa teSAM zeSasAdhUnAM vyAdhiH saGkrAmediti hetoH| tathA na kevalaM dUre saMstAraka: kriyate kintu tena tvagdoSavatA yat spRSTaM vastrAdi tatpariharanti pUrvoktAdeva doSAt / tadevaM prasravaNayatanA sparzayatanA ca saprapaJcoktA // 2770 // gAthA 2765-2770 glAnasya sArAkaraNavidhiH sArAka 4 153 (B) samprati lAlA-svedayatanAmAha For Private And Personal Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezaka: 1154 (A) na ya bhuMjaMtegaTThA, lAladoseNa saMkamati vAhI / seo se vajjijjai, jallapaDalaMtarakappA ya // 2771 // na ca ekArthe ekasmin pAtre tena tvagdoSavatA saha sAdhavo bhunyjnte| kutaH? ityAhayato lAlAdoSeNa saGkrAmati vyaadhiH| tathA se tasya tvagdoSavataH svedaH prasvedo varcyate, | tathA jallaH zarIramalaH, tathA tatsatkAni pAtrapaTalAni tathA Antarakalpazca parihiyate vyAdhisaGkramabhayAt / / 2771 // tathA cAha gAthA eehi kamai vAhI, itthaM khalu seueNa diTuMto / 2771-2778 saGkrAmakuTThaya kacchua'zivaM, nayaNAmaya kAmalAdIyA // 2772 // karoge etairjallAdibhiH vyAdhistvagdoSavyAdhiH kraamti| atra dRSTAntaH khalu seDukena / tata || vizeSayatanA etAni prihiynte| kiM nAma tvagdoSa eva utAnyasminnapi roge? tata Aha-kuSThe kSayavyAdhau 1154 (A) 1. kuTThakkhaya kcchuy'sivN-laa.|| For Private And Personal Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1154 (B) www. kobatirth.org kacchvAM pAmAyAm azive zItalikAyAM nayanAmaye nayanaroge kAmalAdau eSA anantataroditA prazravaNAdiviSayA yatanA draSTavyA // 2772 // esa jayaNA bahussue abahussue na kIrate ti vakkhAro / ThAveMti egapAse aparIbhogammi u jatINaM // 2773 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eSA anantaroditA yatanA bahuzrute draSTavyA, abahuzrutepyevaM, navaraM sa saMbaddhagRhApavarake sthApyate, bhinnastu vakSAro'pavarako na kriyate / sambaddhagRhApavarakA'bhAve ca vasaterekasmin yatInAmaparibhogye [pradeze ] taM sthApayanti, apAntarAle kaTo dIyate / kaTA'bhAve bhUtyA antaraM kriyate / atha kiM kAraNamabahuzruto bahirna kriyate // 2773 // tata Aha vivajjito uTThavivajjahiM, mA bAhibhAvaM abahussuto u / kaTThAe bhUtIvaM'taraM kareMti, mA ekkamekkaM sahasA phusejA // 2774 // For Private And Personal Use Only gAthA | 2771-2778 saGkrAmakaroge vizeSayatanA 1154 (B)
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1155 (A) www. kobatirth.org uTThavivarjakairahaM vivarjitaH parihRta ityevamabahuzruto mA bahirbhAvamupayAsIditi bhinne apavarake na sthApyate kintu vasaterekasmin pradeze / tatrApi kASThAdinA phalakAdirUpeNa, tadabhAvAt bhUtyA vA antaraM kurvanti / mA ekaikena tvagdoSeNa sAdhavaH sahasA spRzeyuH // 2774 // asyandamAne tvagdoSe vidhivizeSamAha agalaMte na vakkhAro, lAlAseyAdivajjaNa taheva / ussAsa-bhAsa-sayaNA''saNAdIhi hoi saMkaMtI // 2775 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir agalati asyandamAne tvagdoSe pRthak vakSaskAro'pavarako na kriyate / lAlAsvedAdInAm, AdizabdAducchvAsa-bhASA-zayanA''sanAdiparigrahaH, varjanaM tathaiva yathA praagbhihitm| agalati tvagdoSe kasmAducchvAsAdInAM varjanam ? ata Aha-- ucchvAsa - bhASA - zayanA''sanAdibhiH, AdizabdAt pITha-phalakAdiparigrahaH, saGkrAntirvyAdherbhavati // 2775 // mottUNa jallapaDalaM, dhareMti bhANaM se kAiyAi gate / sIe va dAu kappaM, uvarimadhoyaM pariharati // 2776 // For Private And Personal Use Only gAthA 2771-2778 saGkrAmakaroge vizeSayatanA 1155 (A)
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org zrI vyavahAra yadi sa tvagdoSavyAdhyupetaH kAyikyA vyutsargAya vrajati bhAjanaM ca tasya dhArayitavyaM bhavati tadA se tasya kAyikyAM gatasya muktvA spheTayitvA jallapaTalaM kharaNTitaM paTalabhAjanamalakharaNTitapaTalamanye sAdhavo dharanti yAvat sa AyAti / atha sa tvagdoSI glAnaH zIte sUtram patati nAtmIyairvastraiH kevalena ca saMstarati tadA tasya kalpaM vastraM prAvaraNAya dIyate, so'pi ca tvagdoSI AtmIyAnAM vastrakalpAnAmupari prAvRNoti / tacca samarpitaM vastramadhautaM pariharanti yadA tu tadvastramAtmanA prAvarItukAmAstadA prakSAlayitvA prAvRNvanti // 2776 // SaSTha uddezakaH 1155 (B) asahussuvvattaNAdINi, kuvvato chikkajattiyaM / kheyamakuvvato dhovejja maTTiyAdIhi tattiyaM // 2777 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir asahasya tvagdoSavyAdhitasyA''gADhaM glAnIbhUtasya udvartanAdi udvarttanamupaviSTIkaraNamityAdi kurvato yAvat spRSTaM tvagdoSigAtrAdinA tAvat khedamakurvan mRttikAdibhiruddhRSya prakSAlayet // 2777 // asatI moyamahIe, kayakappa agalaMta mattae nisire / teNeva kae kappe, iyare nisiraMti jayaNAe // 2778 // For Private And Personal Use Only //// gAthA 2771-2778 saGkrAma karoge vizeSayatanA 1155 (B)
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra mokamahyAH prasravaNabhUmerabhAve agalati asrAviNi kRtakalpe mAtrake vyutsRjati prasravaNamanye sAdhavo'nyasmin mAtrake, pRthakmAtrakAbhAve tenaiva yatra tvagdoSI vyusRSTavAn tatraiva kRtakalpe mAtrake itare sAdhavo yatanayA yathA kAyikyA mAtrasya ca zarIrAvayavasparzI na bhavati tathA kAyikI nisRjanti // 2778 // sUtram SaSTha uddezakaH 1156 (A) esA jayaNA u tahiM, kAlagate puNa imo vihI hoi / aMtarakappaM jallapaTalaM ca agalaMti ujjhaMti // 2779 // eSA anantaroditA yatanA-tatra galatyagalati vA tvgdosse| kAlagate punaH tvagdoSavati | vidhirayaM vakSyamANo bhvti| tatra prathamato agalatyAha-AntaraM kalpaM bhAjanasya jallapaTalamuparitanaM vastramete dve api vastre ujjhanti pariSThApayanti // 2779 // sUtra -8-9 gAthA 2779-2783 ekAntavAse doSAH, prAyazcittam kiM kAraNam? ata AhadhoyA vi na niddosA, teNa choDeti te duve / sesagaM tu kae kappe, savvaM se paribhujai // 2780 // 1156 (A) For Private And Personal Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1156 (B) . . prakSAlite api te vastre na nirdoSe tena chaghete pariSThApyete, zeSakaM tu sarvamapi se tasya kRte kalpe paribhujyate doSAbhAvAt // 2780 // galattvagdoSe vidhimAhasaMdaMtassa vikiMcaNa, asatIe mottu bhAyaNukkosaM / levamattamavaNettA, aNNamayaM dhoviuM liMpe // 2781 // syandamAnasyApi syandamAnatvagdoSavato yat kiJcanA'sti tat sarvaM pariSThApyate, kevalaM || sUtra - 8-9 yadi bhAjanaM nAsti sati vA bhAjane yadi tadbhAjanaM salakSaNaM tadA tadekaM bhAjanamutkRSTaM | 2779-2783 muktvA zeSaM prisstthaapyte| tatrApi lepamaIka (mAtra) mapanIya uSNodakAdibhiH ekAntavAse prakSAlyA'nyamayamiva kRtvA punarlimpet, tataH paribhuJjIta // 2781 // doSAH, prAyazcittam agalaMtamattasevI, asatIe kappe kAuM bhuMjaMti / 1156 (B) esA jayaNA u bhave, savvesiM tesi nAyavvA // 2782 // " gAthA For Private And Personal Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH yadi kAyikI bhUmirna vidyate bahizca sAgArikastathA zeSasAdhUnAmarogANAM mAtrakamagalana asyandamAnatvagdoSavAn sevte| kimuktaM bhavati ? kAyikIM tasmin mAtrake vyutsRjati tataH kRte kalpe arogAstasmin vyutsRjanti / yadi punarakRte kalpe vyutsRjanti tadA prAyazcittaM cturgurukm| eSA yatanA sarveSAM galattvagdoSiNAmanyeSAM ca kSayavyAdhyAdyupetAnAM jnyaatvyaa|| 2782 // 1157 (A) sUtram- jattha ee bahave itthIo ya purisA ya paNhAveMti, tattha se samaNe niggaMthe annayaraMsi acittaMsi soyaMsi sukkapoggale nigghAemANe hatthakammapaDisevaNapasatte Avajjai mAsiyaM parihAraTThANaM aNugghAiyaM // 8 // jattha ee bahave itthIo ya purisA ya paNhAveMti tattha se samaNe NiggaMthe annayaraMsi acittaMsi soyaMsi sukkapuggale nigyAemANe mehuNapaDisevaNapasatte Avajai cAummAsiyaM parihAraTThANaM aNugghAiyaM // 9 // _ 'jattha ee bahavo itthIo ya purisA ya paNhAveMti' ityAdi / asya sambandhapratipAdanArthamAha | sUtra - 8-9 gAthA 2779-2783 ekAntavAse doSAH, prAyazcittam 1157 (A) For Private And Personal Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1157 (B) www. kobatirth.org gANissa dosA, kittiya bhave eso u suttasaMbaMdha | kAraNanivAsiNo vA, duvihAsevissa pacchittaM // 2783 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekAkino doSAH ke ? iti ziSyasya praznAvakAzamAzaGkyAdhikRtasUtrasyopanipAtaH / eSa bhavati sUtrasya sambandhaH / athavA kAraNanivAsino dvividhAsevinaH sacittAsevino'cittAsevinazca kiM prAyazcittam ? iti parapraznamupajIvya prAyazcittapratipAdanAya sUtradvayamAha iti sambandhaH // 2783 // anena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA yatra yasmin pradeze pratyakSata upalabhyamAnAH striyaH puruSAzca prasnuvanti maithunakarma prArambhante tatra tasmin pradeze maithunakarma dRSTvA kazcidudIrNamohaH sa zramaNo nirgrantho'nyatarasmin acitte hastakarmAdyucite yugachidranalikAdau strotavati zukrapudgalAn nirghAtayan zukrapudgalanirghAtAya hastakarmapratisevanAprasakto bhavati sa ca tathAprasakta Apadyate 12. vaNapatte - k A. pra. zyubrIMga AgamasuttANi (dIparatnasAgara) jaina zAstroddhAra samiti (ghAsIlAlajI ) jaina sAhitya saMzodhana samiti, jainAnanda pu. ( sAgarajI ) chedasUtra mULapATha (guruprANa) saMskaraNeSu // 3. mu.pu. . // For Private And Personal Use Only sUtra - 8-9 gAthA | 2779-2783 ekAntavAse doSAH, prAyazcittam 1157 (B)
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1158 (A) anudghAtitaM gurukaM mAsikaM parihArasthAnaM prAyazcittaM sthaanm| tathA yatraite bahavaH striyaH puruSAzca prasnuvanti maithunakarma prArambhante tatra tadRSTvA kazcit sa zramaNo nirgrantho anyatarasmin acitte pratimAdau srotavati zukrapudgalAn nirghAtayan maithunapratisevanAprasakto bhavati sa ca tathAprasakta Apadyate cAturmAsikamanudghAtitaM gurukaM prihaarsthaanm| ityeSa sUtrasakSepArthaH / adhunA bhASyavistaraH bAhiM vakkhAraThie, mahilAAgama avAraNe gurugA / vAraNa vAse pellaNamudaye paDisevaNA bhaNiyA // 2784 // bahirvakSaskAre'pavarake sthite tvagdoSavati tatra nivezanAdau vA kRtasaGketA strI sastrIko | vA puruSaH samAgacchet, sa cA''gacchan vArayitavyaH avAraNe prAyazcittaM catvAro gurukaaH| vAraNetyAdi, tatra yathA vAraNaM tathA vaktavyam / atha bahirvarSaM gADhaM patati, upalakSaNametat stenA: zvApadAni vA bahiH vidyante tena na nirgacchanti tadA tessvnirgcchtsvdhikRtsuutrsyaavkaashH| tathA sAdhoH striyA preraNA kriyate tadA preraNAyAM tathA udaye vedodaye sUtre pratisevanA bhnnitaa| gAthA 2784-2788 mohodaye prAyazcittam 1158 (A) 1. arcite- mu.pu. pre.|| For Private And Personal Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1158 (B) www. kobatirth.org kimuktaM bhavati ? preraNAyAmudaye vA'dhikRtasUtrasyopanipAtaH // 2784 // tatra vAraNapratipAdanArthamAha paDiseho puvvutto, ujju aNujjU mihuNe cautthammi / niggamamaniggame vi ya, jahiM ca suttassa pAraMbho // / 2785 // vAraNaM pratiSedhaH, sa ca kalpAdhyayane caturthe uddezake pUrvamuktaH / tathA tasmin mithunamRju kiM vA anRju ityAdyapi yad vaktavyaM tattatraivAbhihitam / tathA sastrIkasya puruSasya yathA vasaternirgamo bhavati yathA cA'nirgama etadapi tatraiva vyAkhyAtam / 'jahiM ca suttassa pAraMbhI ' ityetat pazcAd vyAkhyAsyate / gataM vAraNadvAram // 2785 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhunA udaye pratisevaneti vyAcikhyAsustAn pratisevamAnAn dRSTvA ko'pi vedodayavazAt yeSu sthAneSu pratisevanAmArabhate tAni pratipAdayati jugachiDDunAligAdisu, paDhamA''sevaNe sohI / mUlAdI puvvuttA, paMcamajAme bhave sutaM // 2786 // For Private And Personal Use Only gAthA | 2784-2788 mohodaye prAyazcittam 1158 (B)
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1159 (A) www. kobatirth.org yugachidre nAlikAyAm,AdizabdAt tathAvidhA'nyavastuparigrahaH, teSu yugachidranAlikAdiSu prathamamAsevane prathamayAmAdAvAsevAyAM zodhirmUlAdikA pUrvaM kalpAdhyayane uktA, sA caivaMyadi rAtreH prathame yAme yugachidre nAlikAyAM vA karakarma karoti tadA prAyazcittaM mUlaM, dvitIye yAme chedaH, tRtIye yAme SaDguruH, caturthe yAme caturguruH prabhAte divasasya prathame yAme rAtrigataprathamayAmApekSayA paJcame yAme mAsaguruH / tathA cAha paJcame yAme bhavati sUtram paJcamayAmaviSayamadhikRtasUtramiti bhAvaH / etena yaduktaM prAk 'yatra ca sUtrasya prArambhastadvakSye ' [gA. 2785] iti tadbhAvitam // 2786 // samprati dvitIyasUtravyAkhyAnArthamAha duvihaccA paDimeyara, sannihitetara acitta saccitte / bAhiM devaulAdisu, sohI tesiM tu puvvutto // 2787 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir arcA dvividhA / tadyathA - acittA sacittA ca tatrA'cittA dvividhA pratimA itarA ca, itarA nAma strIzarIraM nirjIvam, ekaikA punardvidhA - sannihitA asannihitA ca / eteSu sarveSvapi sthAneSu pratisevanAyAM prathame rAtreryAme mUlaM, dvitIye chedaH, tRtIye SaDguruH, caturthe For Private And Personal Use Only gAthA | 2784-2788 * mohodaye prAyazcittam | 1159 (A)
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1159 (B) www. kobatirth.org caturguruH, paMcame caturguruH / sacittaM strIzarIraM tatrAgre vidhirvakSyate / tadgrAmAdInAmantaruktaM bahiradhikRtyAha-bahirdevakulAdiSu pratimAdikamacittamAsevamAnasya karakarma vA kurvatasteSAM bhAvAnAM zodhiH pUrvoktA anantaroktA draSTavyA / karakarma kurvataH paJcame yAme mAsaguruH pratimAdyacittAsevane caturguruH ityarthaH // 2787 // samprati yA preraNA pUrvamuktA tAM bhAvayati saMgAradinao esa so ti taM vA tahiM apecchaMtI / pelejja va taM kulaDA, puttaTThA ''deja rUvaM vA // 2788 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAthA | 2784-2788 prAyazcittam sAdhuM kAyikyAdinimittaM nirgacchantaM dRSTvA sA kulaTA cintayet sa eSa Agato yena mama saGketo dattaH / evaM cintayitvA taM sAdhuM gRhNIyAt, sAdhuzca tattathAgrahaNamAsvAdayet, tathA ca sati mohodaye dharmavirAdhanA / athavA taM dattasaGketaM puruSamaprekSamANA taM kAyikyAdivinirgataM sAdhuM prerayet / tatrApi dharmavirAdhanA / yadi vA kApi mahilA tasya sAdho rUpaM ramaNIya dRSTvA 'IdRzo mama putro bhUyAditi' putrArthA satI sAdhumAdadIta, yadi necchati tato'hamuDDAhaM kariSyAmi, tato dharmavirAdhanA // 2788 // 1159 (B) For Private And Personal Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1160 (A) atraiva prAyazcittavidhimAhajai seva paDhamayAme, mUlaM sesesu guruga savvattha / ahavA divvAIyaM, sacittaM hoi nAyavvaM // 2789 // yadi prAguktapreraNAvazAt striyaM rAtreH prathamayAme sevate tadA prAyazcittaM mUlaM, dvitIye yAme chedaH, tRtIye SaDgurukAH, caturthe catvAro gurukAH, paJcame'pi catvAro gurukA iti / tadevaM preraNAyA vyAkhyAnadvAreNa sacittaM vyaakhyaatm| athavA'nyathA sacittaM tathA cAha-athavA sacittaM bhavati jJAtavyaM divyAdikaM divyaM tairyagyonaM mAnuSaM ca // 2789 // tadeva pratipipAdayiSurAhajaM sAsu tihA titayaM, nA-divva-pAsavaM ca saMgIyaM / jaha vuttaM uvahANaM, na taM na puNNaM ihAvaNNaM // 2790 // asavaH prANAH, saha asavo yasya yena vA tat sAsu sacittamityarthaH / yat sAsu sacittaM tat tridhA triprakAraM bhavati divyaM mAnuSaM pAzavaM c| tatra nA mAnuSaM tritayaM sacittaM tadyathA-jaghanyaM sU.10 gAthA 2789-2794 ekAkInirgranthIgaNapraveze vidhiH 1160 (A) For Private And Personal Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra , waa , vyavahAra uddeza : 1160 (B) ////// www. kobatirth.org madhyamamutkRSTaM ca / tatra jaghanyaM prAkRtaM madhyamaM kauTumbam, utkRSTaM dANDikam / yathA trividhaM mAnuSaM divyamapi jaghanyAdibhedabhinnaM tridhA, pAzavamapi ca tridhA jaghanyAdibhedataH, saGgItaM vyAkhyAtam, yathA kalpAdhyayane tathA'trApi vyAkhyeyam / yathA coktamatropadhAnaM prAyazcittaM tadapi na tat pUrNamihApannaM na vaktavyam, kintu vaktavyam / dvayornaJoH prakRtyarthagamanAt // 2790 / / atraivApavAdamAha- biiyapade tegicchaM, nivvIiyamAiyaM aikaMte / tA imeNa vihiNA, jayaNAe tattha sevejjA // 2791 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cikitsAM nirvikRtikAdikAM prAguktAmatikrAnte asthAne zabdazravaNato hastakarmakaraNato vA anupazAmyati vedodaye tato dvitIyapade apavAdapade anena vakSyamANena vidhinA yatanayA seveta // 2791 // tameva vidhimAha - For Private And Personal Use Only ** sU.10 gAthA 2789-2794 ekAkInirgranthIgaNapraveze vidhiH 1160 (B)
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1161 (A) khalakhilamadiTThavisayaM, visatta avvaMga vaMgaNaM kAuM / tAhe imaMmi lesse, gIyattha jato nilijjejA // 2792 // khalaM pratItaM, yatra sajIvasyApi sevane vairAgyamupajAyate kiM puna nirjIvasyAsevane ? tatra |* nirjIvapratipAdanArthamAha-khalakhilaM khalakhilaM nirjIvamityarthaH / tat kathaM seveta? ityata AhaadRSTaviSayaM yathA bhavatyevaM seveta, rAtrau seveteti bhAvaH / punaH katham ? ityAha- visattvaM vigatAH sattvA yatra tat visattvaM vigatajanamityarthaH / avyaGgaM nAma yasya kSataM kRtaM na vidyate tasya vyaGganaM kRtvA kSataM kRtvA, anyathA vetAlotthAnadoSaprasajanAt / tato'smin nirjIve lezye saMzleSye, mUtravivare ityarthaH, gItArtho yato'raktadviSTaH san nilIyeta zukrapudgalAnniSkAzayet // 2792 // gAthA 2789-2794 sUtram- no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA niggaMthiM aNNagaNAo AgayaM ekAkIkhuyAyAraM , sabalAyAraM, bhinnAyAraM, saMkiliTThAyAraM tassa ThANassa aNAloyAvettA, | nirgranthIgaNa praveze vidhiH apaDikkamAvettA, aniMdAvettA, agarahAvettA, aviuTTAvettA, avisohAvettA, akaraNayAe aNabbhuTThAvettA, ahArihaM pAyacchittaM apaDivajAvettA uvaTThAvettae vA, 1161 (A) saMbhujittae vA, saMvasittae vA tIse ittariyaM disaM vA aNudisaM vA uddisittae vA For Private And Personal Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhArettae vA // 10 // / 4 vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1161 (B)| 'no kappati niggaMthANa vA' ityaadi| asya sambandhapratipAdanArthamAha abhinivvagaDAdIsuM, samaNINaM paDissagassa doseNa / dosabahulA gaNAto, avakkame kAvi saMbaMdho // 2793 // anantarasUtreSvabhinirvagaDAdikA vasatiruktA, tAsu ca abhinirvagaDAdikAsu [zramaNInAM ] saMyatInAM madhye upAzrayasya doSeNa kA'pi doSabahulA sAmAcArIpramAdaparA satI gaNAdapakrAmet / tasyA anena sUtreNa vidhirucyate ityeSa sUtrasambandhaH // 2793 // prakArAntareNa sambandhamAhaitthIpaNhAi jahiM, va sevae teNa sabaliyAyArA / ujjayavihAramaNNaM, uveja biito bhave jogo // 2794 // yatra strI, upalakSaNametat puruSo vA prasnauti praspandate maithunakarma samArabhate ityarthaH / sU.10 gAthA 2789-2794 ekAkI| nirgranthIgaNapraveze vidhiH 1161 (B) For Private And Personal Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra haa , vyavahArasUtram uddezakaH 1162 (A) www. kobatirth.org vAzabdaH sambandhasya prakArAntaratopadarzane tatra tad dRSTvA tena hetunA kAcidudIrNaprabalavedA sacitte vA'citte vA, tatrA'citte mRtakasya sacitte puruSaliGge tiryagyonikaliGge vA sabalitAcArA satI anyamudyatavihAramupeyAt Azrayet tasyA vidhiranenocyate, ityeSadvitIyo yogaH sambandhaH // 2794 // anena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir na kalpate nirgranthAnAM vA nirgranthInAM vA nirgranthIM kSatAcArAM zabalAcArAM saMkliSTAcArAM kSatAdInAM zabdAnAmarthaH prAgvat / tasya sthAnasya anAlocayitvA yasmin sevite sA kSatAcArA'bhavat tat sthAnamanAlocya tasmAt sthAnAt apratikrAmya tathA tasya sthAnasya viSaye prAyazcittamapratipAdya upasthApayituM vA saMbhoktuM vA saMvastuM vA syA itvarAM dizamanudizaM vA uddeSTumanujJApayituM nApi tasyAH svayaM dhArayituM kalpate ityeSa sUtrAkSarArthaH // samprati bhASyavistaraH / tatra parapraznAvakAzamAha-- jA hoi paribhavaMtIha, niggayA sIyae kahaM sattI ? / saMvAsamAiehiM, sabalijjai ujjamaMtA vi // 2795 // For Private And Personal Use Only gAthA |2795-2799 nigranthyA ekAkIbhavana * kAraNAni 1162 (A) //////////
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezaka: 1162 (B) yA pramAdagaNaM paribhavantI dharmazraddhayA gRhavAsAdiha nirgatA sA kathaM sIdati yena sA kSatAcArAdi jAtA? atra sUrirAha-saMvAsAdibhiH sA udyacchantyapi udyama kurvatyapi shbliikriyte| iyamatra bhAvanA-sA ekAkitvena viharantI gRhasthAdibhiH samaM vasantI svazaktyanusAreNodyamaM kurvatyapi chalanAM prApnoti, AdizabdAt gocaracaryAyAM vicArabhUmau vA gatA satyekAkinI chalanAmApnuyAditi // 2795 // atha ekAkinI sA kathaM jAtA? ityata AhaaddhANa niggayAdI, kappaTThI saMbharaMtI jA bitiyA / AgamaNadesabhaMge, cautthI puNa maggae sikkhaM // 2796 // adhvani avamaudaryeNA'zivena vA nirgatA adhvanirgatA, AdizabdAt rAjadviSTena vA sArthe vA stenairabhihatA nirgateti parigRhyate, eSA prathamA / dvitIyA kappaDhei duhitaraM smarantI ekAkinI jaataa| tRtIyA paracakrAgamanena dezabhaGge ekaakinii| caturthI zikSA mRgayamANA ekAkinI jAtA // 2796 // gAthA 2795-2799 nigranthyA ekAkIbhavanakAraNAni 1162 (B) For Private And Personal Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra waa, vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1163 (A) ////////////// //////////// www.kobatirth.org tatrAdhvanirgatAdInAM vyAkhyAnArthamAha goummugamAdIyA, nAyA puvvamudAhaDA ome / ome asive yaduTThe, ya satthe vA teNa'bhihate // 2797 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir avamaudaryeNa saMyatyo na saMstaranti tatra gojJAtaM pUrvamudAhRtaM yathA alpaM gobrAhmaNaM nandati, tata etat jJAtamavadhArya yA yatra saMstarati sA tatra gacchati, azive samupasthite ulmukajJAtamudAhRtaM pUrvaM kalpAdhyayane, yathA-ulmukAni bahUni militAni jvalanti ekaM dve vA na jvalataH evamazivamapi bahuSu gADhamupatiSThati naikasmin dvayorvA, tato vRndaghAte ekAkI jAtA / etAbhyAM kAraNAbhyAmadhvAnaM prAptA / tathA rAjadviSTena pUrvabhaNitenaikAkinI jAyate / sArthe vA stenairabhihRte ekAkinI jAyate / tataH sA AcAryopAdhyAya pravartinIvirahitA nirddharmIbhUtA pArzvasthAdivihAraM vihRtya punarapi saMvegamApannA kaJcidAcAryamupAdhyAyaM gaNAvacchedakaM ekAkIbhavanavA uddeSTumupasthitA vijJapayati yathA - ' ahaM pArzvasthAdivyavahArAt pratikrAmAmi tato mama saGgrahaM kuruta yAvadAcAryamupAdhyAyaM vA''tmIyaM pazyAmi' evamanyagaNAdAgatAM tasmAt sthAnAdapratikrAmya na kalpate upasthApayituM, nApi SaDvidhena sambhogena yathAsambhavamAryikANAM saMyatAnAM ca saMbhoktuM, kAraNAni For Private And Personal Use Only ////// gAthA | 2795-2799 nigranthyA RED A
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1163 (B) nApi yAvadAtmIyAcAryAdikaM na gacchati tAvaditvara AcArya eSA digityucyate itvara upAdhyAyaH pravartinI vA dIyate eSA anudik / gatamadhvAnaM pratipannAdIti dvaarm|| 2797 // adhunA 'kappaDhei saMbharaMti yA biiyA' iti vyAkhyAnArthamAhaannattha dikkhiyA therI, tIse dhUyA ya annahiM / vArijaMtI ya sA ejA, dhUyAneheNa taM gaNaM // 2798 // anyatra gacche sthavirA mAtA dIkSitA, anyatra gacchAntare se tasyA duhitA diikssitaa| tataH sA mAtA duhituH snehenA''tmIyAnAcAryopAdhyAyAn pRcchati 'vrajAmi tAM duhitaraM drssttum'| sA vAryamANApyAcAryopAdhyAyairnirgatA, evamekAkinI sA jaataa| ekAkitayA nirddharmIbhUtA yatra sA duhitA dIkSitA'sti taM gaNamAgatA, dRSTA duhitA, saMvegamApannA zeSaM prAgvat // 2798 // || nigranthyA ekAkIbhavanaidAnIm 'AgamanadezabhaGge' iti vyAkhyAnArthamAhaparacakkeNa Tummi, viddute bohikAiNA / 41163 (B) jahA sigghe paNaTThAsu, eja egA'sahAyakA // 2799 // gAthA 2795-2799 kAraNAni For Private And Personal Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1164 (A) www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paracakreNa bodhikAdinA, bodhikA mlecchavizeSAH, tadAdinA vidrute abhidrute rASTra tathA zIghramArthikAH praNaSTA yathA tAsu praNaSTAsu madhye sA ekA asahAyikA jAtA, kitA dharmarahitA babhUva / tato gaNAntaraM dRSTvA punaH saMvegamApannA / zeSamadhvAnaM pratipannA iva vAcyam // 2799 // 1 adhunA 'caturthI punarmRgayate zikSAmiti' vyAkhyAnArthamAha soUNa kAi dhammaM, uvasaMtA pariNayA ya pavvajjaM / nikkhaMta maMdapunnA, so ceva jahiM tu AraMbhA // 2800 // zrutvA kAcana saMvignAnAM pArzve dharmaM zrutvA upazAntA pravrajyAM prati pariNatA ca / sA ca niSkrAntA pArzvasthAdInAM samIpe tataH sA acintayat yasmAdArambhAdasaMyamarUpAt bhItA'haM mandapuNyA sa eva me samApatita Arambho yasmAdatrAhaM pravrajitA vartte iti // 2800 // etadevAha For Private And Personal Use Only **** gAthA 2800-06 nirgandhyA: dharmopadeza kagaNe pravezavidhiH 1164 (A)
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1164 (B) www. kobatirth.org AbhIrI paNNavittANa, gayA te AyayaTTiyA / aha tatthetare pattA, nikkhamaMti tamujjayaM // 2801 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Ayato mokSastatra sthitA AyatasthitA udyatavihAriNaH saMvignA ityarthaH / te AbhI kAJcana prajJApyAnyatra vihArakrameNa gatAH / athAnantaraM tatra grAme itare pArzvasthAdayaH prAptAste tAmudyatAM niSkrAmayanti sA ca pUrvaprakAreNAsaMyamAdbhItA tatra samAdhiM na labhate // 2801 // daDuM vA souM vA, maggaMtI tu paDicchiyA vihiNA / saMvigga sikkha maggati, pavittiNi AyariyauvajjhaM // 2802 // tataH sA mUladharmagrAhakAnAcAryAn mRgayantI draSTuM zrotuM vA snAnAdisamavasaraNAdau samAgatAn saMvignazikSAM grahaNazikSAmAsevanAzikSAM ca mArgayati / anyAM ca pravarttinImanyamAcAryamanyaM copAdhyAyaM sA caivaM mArgayantI vidhinA taiH pratIcchitA svIkRtA karttavyA / tatra yatra dRSTA: zrutA vA mUladharmagrAhakAH // 2802 // yathA ca tairvidhinA pratIcchanIyA tadetadabhidhitsurAha For Private And Personal Use Only ////// gAthA 2800-06 nirganthyA: dharmopadeza pravezavidhiH | 1164 (B)
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1165 (A) pahANAiesu miliyA, pavvAveMte bhaNaMti te tIse / hoha va ujjayacaraNA, imaM va vaiNiM vayaM Nemo // 2803 // snAnAdisamavasaraNaM gatayA tayA te mUladharmagrAhakA AcAryA dRSTA bhaveyuH zrutA vA, yathAamukagrAmanagarAdau vartante, ataH snAnAdisamavasaraNe anyatra vA gatvA teSAM militA zikSA : pravarttinyAdikaM ca yAcate / tato vidhinA tasyAH pratIcchanaM kurvanti / tameva vidhimAhate mUladharmagrAhakA AcAryAstasyAH pravrAjayataH pravrAjakAn AcAryAn bhaNanti 'yUyaM vA bhavata udyatacaraNA athavA imAM vratinI nayAmaH' // 2803 // gAthA 2800-06 bhaNNai pavittiNI vA, te'sati visajeha vatiNimetaMti / nirganthyAH dharmopadezavisajjite nayaMtI, avisajaMtIe mAsalahuM / / 2804 // kagaNe teSAM pravrAjakAnAmAcAryopAdhyAyAnAmasati abhAve pravartinI bhaNyate yathA-'etAM vatinI | | pravezavidhiH visarjaya' evaM bhaNite yadi visarjayati tato visarjite visarjane kRte nayanti / atraivaM 1165 (A) bhaNitA'pi satI pravartinI na visarjayati tarhi tasyA avisarjayantyAH prAyazcittaM maaslghH| For Private And Personal Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1165 (B) atrAyaM vidhi:- prathamataH sA pravartinI saMyatyA bhaNyate yathA visarjayemAM sAdhvImiti, evamuktA yadi na visarjayati tarhi mAsalaghu // 2804 // vasabhe ya uvajjhAe AyariyakuleNa vAvi thereNa / gaNathereNa gaNeNa, saMghathereNa saMgheNa // 2805 // bhaNiyA na visajjaMtI lahuyagAdI sohi jAva mUlaM tu / tIya ya hariUNa tato, aNNo se dijate u gaNo // 2806 // yadA saMyatyA bhaNitA'pi sA pravartinI na visarjayati tadA vRSabho gItArthaH ko'pi sAdhurgatvA tAmApRcchati, tatrApi yadi na visarjayatti tadA prAyazcittaM caturlaghu / tato yaH | sAdhurupAdhyAyasthAnaM prAptastena sA ApRcchayate tatrApyavisarjane cturguru| tato yaH | sAdhurAcAryasthAnaM prAptaH sa tAmApRcchati yadi na visarjayati tarhi tasyAH prAyazcittaM SaD- | lghu| tataH kulena kulasthavireNa vA sA bhaNanIyA, tatrA'visarjane SaDguru / tato gaNena gaNasthavireNa vA sA prajJApanIyA tathA'pyamutkalane prAyazcittaM chedH| tadanantaraM saGghana gAthA 2800-06 nirganthyAH dharmopadeza kagaNe pravezavidhiH 1165 (B) For Private And Personal Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1966 (A) www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saGghasthavireNa vA sA bhaNanIyA, tathA'pi cenna visarjayati tarhi prAyazcittaM tasyA mUlam / anyacca yadi sA saGghamapakrAmati tatastasyAH sakAzAt hRtvA se tasyA anyo gaNo dIyate, anyasyAH pravarttinyAH sA samarpyate ityarthaH // 2805 // 2806 // emeva uvajjhAe, avisajjate havaMti lahugAI | bhate gurugAdI, vasabhAdI jAva navamaM tu // 2807 // emeva ya Ayarie, avisajyaMte havaMti gurugA u| vasabhAdiehi bhaNie, challhugAdI u jA carime // 2808 // saMyatyA bhaNitayA svayaM pravarttinyA tasyAmavisarjitAyAM yadi tasyA upAdhyAyo na tAM bhaNati yathA-visarjayainAM sAdhvImiti tadA tasya prAyazcittaM catvAro laghukAH / upAdhyAyAtikramaNe yadyAcAryo na bhaNati yathA - imAM visarjayeti tadA tasyApi prAyazcittaM caturlaghu / evaM tAvat pravarttinyAmavisarjayantyAmuktam, idAnIM AcAryasyopAdhyAyasya vA avisarjayataH pratipAdyate / evameva anenaiva prakAreNopAdhyAye'pyavisarjayati prathamato bhavanti catvAro laghukAH / tato vRSabhAdikrameNa prAyazcittaM varddhamAnaM tAvad draSTavyaM yAvat paryante navamamanavasthApyalakSaNaM For Private And Personal Use Only sUtra 11 gAthA |2807-2811 gaNapraveza sAmAcArI 1166 (A)
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1166 (B) prAyazcittam, AcArye prathamato bhaNyante gurukAzcatvArastatastadAdikaM vRSabhAdikrameNa pravarddhamAnaM tAvadavaseyaM yAvatparyante caramaM pArAJcitamiti iymkssryojnaa| bhAvArthastvayaM-saMyatyAH preSaNe pravartinyA visarjitAyAmavisarjitAyAM vA yadhupAdhyAyo na visarjayati tadA tasya prAyazcittaM catvAro lghukaaH| tato'nyena sAdhunA gItArthena sa upAdhyAyo bhaNyate, tathA'pyamutkalane cturguruH| tato yaH sAdhurupAdhyAyasthAna prAptastena sa prajJApyate, tathA'pyavisarjane SaDlaghu / tadanantaramAcAryasthAna prAptaH sAdhuH preSyate, tenApyavisarjane SaD guruH / tataH kulena kulasthavireNa vA bhAva(bhaNa)nIyastatrAvisarjane chedaH / gaNena gaNasthavireNa vA bhaNane'pyavisarjane muulm| Dvena saGghasthavireNa prajJApanAyAmapyamutkalane'navasthApyam // 2807 // tathA saMyatyA bhaNane pravarttinyA visarjitAyAmavisarjitAyAM vA yadyAcAryoM na visarjayati tadA tasya prAyazcittaM cturgurukm| tadanantaraM tasya samIpe vRSabhaH preSyate tasyApyamutkalane SaD laghu tata upAdhyAyasthAnaprAptena sAdhunA bhaNane'pyavisarjane SaDguru, tadanantaramAcAryasthAnaprAptasAdhuH preSaNIyaH, tasyApyamutkalane chedaH, kulena kulasthavireNa bhaNane'pyavisarjane mUlaM, gaNena gaNasthavireNa vA anavasthApyaM, saGghana saGghasthavireNa vA pArAJcitam, saGghAtikrame tasyA gaNAdapaharaNaM saGghana // 2807 / / sUtra - 11 gAthA 2807-2811 gaNapravezasAmAcArI 1166 (B) For Private And Personal Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathA cAha zrI vyavahAra sUtram SaSTha uddezakaH 1167 (A) sAhatthamuMDiyaM gacchavAsiNI baMdhave vimaggaMtIM / aNNassa va dei gaNo, NANa-caraNarakkhaNA jattha // 2809 // pArzvasthAdibhiH svahastamuNDitAM gacchavAsinI pArzvasthAdigacchavAsinIM bAndhavA udyatavihAriNo ye saMsArAnnistArayanti tAn vimArgayantI anveSayantIM anyasyAcAryasyopAdhyAyasyAnyasyAzca pravarttinyAH saGgo dadAti yatra tasyA jJAnacaraNarakSaNA bhavati // 2809 // kimityevamata Aha sUtra - 11 gAthA 2807-2811 gaNapravezasAmAcArI nANacaraNassa pavvaja kAraNaM nANacaraNato siddhI / / jahi nANacaraNavuDDI, ajAThANaM tahiM vuttaM // 2810 // pravrajyA kAraNaM jJAnasya caraNasya ca, jJAnacaraNanimittaM pravrajyA pratipadyate iti bhaavH| 1167 (A) For Private And Personal Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH ////////////////// 1167 (B) yato jJAnacaraNataH siddhirnAnyasmAt tato yatra jJAnacaraNavRddhistatra AryANAmAryikANAM sthAnamavasthAnamuktaM tIrthakaragaNadharaiH / pArzvasthAdInAM sakAze jJAnacaraNe na, tatastebhyastAmapahRtya saGgho'nyasya dadAti // 2810 // mottUNa iva carimaM, ittirito hoti u disAbaMdho u / usaNNa dikkhiyAe u, AvakahAe disAbaMdho // 2811 // atra etAsu catasRSu madhye caramAM 'cautthI puNa maggae sikkhaM'[gA 2796] ityevaMrUpAM muktvA zeSANAM tisRNAmadhvanirgatAdikAdInAM digbandha itvaro bhavati, caramAyAH punaravasannadIkSitAyA yAvatkathiko digbandhaH // 2811 // ___ sUtram- no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA niggaMthaM annagaNAo AgayaM khuyAyAraM jAva saMkiliTThAyAraM , tassa ThANassa aNAloyAvettA jAva ahArihaM pAyacchittaM apaDivajAvettA uvaTThAvettae vA saMbhujittae vA saMvasittae vA tassa ittariyaM disaM vA aNudisaM vA uddisittae vA dhArettae vA // 11 // sUtra - 11 gAthA 2807-2811 gaNapravezasAmAcArI 167 (B) For Private And Personal Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI . vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1168 (A) 'no kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA nigaMthaM annagaNAto AgataM 'ityaadi| asyAkSaragamanikA bhASyavistarazca prAgvat drssttvyH| tathA cAha eseva gamo niyamA, niggaMthANaM pi hoti nAyavvo / navaraM puNa nANattaM, aNavaTuppo ya pAraMcI // 2812 // eSa eva cAnantarodito gamaH prakAro nirgranthAnAmapyanyagaNAdAgacchatAM bhavati niyamAt jnyaatvyH| navaraM punaH prAyazcitte nAnAtvam, anavasthApyaM pArAJcitaM ca / iyamatra bhAvanAyena pravrAjitaH sa kSullako bhikSurvA, sa cet saMyate preSite na mutkalayati tadA tasya prAyazcittaM caturlaghu, tato vRSabhAdikrameNa prAyazcittaM pUrvaprakAreNa varddhamAnaM tAvad draSTavyaM yAvat saGghana saGgasthavireNa vA bhaNane'pyamutkalane'navasthApyaM, tathA tasya sAdhunA bhaNane'pyamutkalane yadhupAdhyAyastaM pravrAjakaM na bhaNati yathA 'visarjaya enamiti' tadA tasya prAyazcittaM caturlaghu, AcAryasyAbhaNane cturguru| tathA upAdhyAyaH sAdhupreSaNe yadi na mutkalayati tadA caturlaghu tato vRSabhAdikrameNa pUrvavat vardhamAnaM prAyazcittaM tAvad draSTavyaM yAvat sngghaatikrme'nvsthaapym| AcAryasya tu caturgurukAdArabhya tAvadvaktavyaM yAvat saGghAtikrame paaraanycitm| atrApi nirgranthyA gAthA 2812-2813 1168 (A) For Private And Personal Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iva catvAro bhedaaH|| 2812 // zrI tathA cAha vyavahArasUtram SaSTha uddezakaH 1168 (B) addhANa niggayAdI, kappaTThagasaMbharaM tato biito / AgamaNa desabhaMge, cautthato maggae sikkhaM // 2813 // prathamo'dhvanirgatAdikaH, dvitIyaH kalpasthakaM bAlakaM saMsmaran, tRtIyaH paracakrAgamanena dezabhane, caturthakaH pArzvasthAdidIkSitaH zikSA maargyti| amISAM ca vyAkhyAnaM savistaraM prAgvanniravazeSaM drssttvym| atrApi caramaM muktvA zeSANAM trayANAmitvaro digbandhaH,caturthasya tu yAvatkathikaH // 2813 // iti zrImalayagiriviracitAyAM vyavahAraTIkAyAM SaSTha uddezakaH samAptaH ||ch| gAthA 2812-2813 1168 (B) SaSThoddezake granthAgraM 2010||ch| For Private And Personal Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH // OM namo jinAya // OM namo vItarAgAya // ||ahN namaH // 1169 (A) zrImanmalayagiriviracitavivaraNayutaniyukti-bhASyasametam zrI vyavahArasUtram // saptama uddezakaH // 1169 (A) For Private And Personal Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtram vyAkhyAtaH SaSTha uddezakaH samprati saptama Arabhyate tatra cedamAdisUtramzrI sUtram- je niggaMthA ya niggaMdhIo ya saMbhoiyA siyA, no kappai niggaMthINaM vyavahAra niggaMthe aNApucchittA niggaMthiM annagaNAo AgayaM khuyAyAraM bhinnAyAraM jAva saptama saMkiliTThAyAraM tassa ThANassa aNAloyAvettA jAva ahArihaM pAyacchittaM apaDivajAvettA uddezakaH INS pucchittae vA, vAettae vA, uvaTThAvettae vA, saMbhuMjittae vA, saMvasittae vA, tIse , 1169 (B) ittariyaM disaM vA, aNudisaM vA uddisittae vA dhArettae vA // 1 // 'je niggaMthA ya niggaMthIo ya saMbhoiyA siyA' ityAdi / asya sUtrasya sambandhamAhaniggaMthINahigAre, osannatte ya samaNuvattaMte / sattamae AraMbho, navaraM puNa do vi niggaMthI // 2814 // nirgranthInAmadhikAre avasannatve SaSThoddezakacaramasUtradvayAdanuvartamAne saptame uddezake sUtradvayasyArambho bhvti| tatra yathA SaSThoddezake caramasUtradvaye ekasmin sUtre nirgranthI dvitIye sUtre nirgrantha evamihApi na yata Aha-navaraM sUtradvaye'pi dve api nirgranthyau // 2814 // evamanena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA gAthA ////////////////// 1169 (B) For Private And Personal Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezaka: 1170 (A) www. kobatirth.org 10 ye nirgranthA nirgranthyazca sAmbhogikAH syusteSAM madhye nirgranthInAM na kalpate nirgranthAnanApRcchya nirgranthImanyasmAd gaNAdAgatAM kSatAcArAM bhinnAcArAM [ yAvat ] sNklissttaacaaraam| amISAM zabdAnAmarthaH prAgvat / yasmin sthAne sIdati sma tasya sthAnasya s anAlocya apratikramya prAyazcittamapratipAdya praSTaM vA vAcayituM vA upasthApayituM vA SaNNAM 5 sambhogAnAmanyatamena sambhogena saMbhoktuM vA saMvastuM vA tasya itvaraM dizamAcAryalakSaNA-manudizaM vA upAdhyAyapravarttinIlakSaNAmuddeSTuM vA anujJAtuM nApi tasyA svayaM dhArayitum ityeSa prathamasUtrAkSarArthaH // samprati bhASyavistaraH suttaM dhammakahanimittamAdi ghettUNa niggayA gacchA / panavaNa ceiyANaM, pUyaM kAUNa AgamaNaM // 2815 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kasyApyAcAryasya ziSyA, sA sUtramupalakSaNametadarthaM ca gRhItvA tathA dharmakathAH paThitvA nimittaM vA atItAnAgatAdikaM gRhItvA, AdizabdAdvidyAmantracUrNayogAMzca jJAtvA gacchAnnirgatA / tataH sA nimittAdibalena dharmakathayA ibhyAdInAmIpsitA jAtA, tataH saMstavena tAnAvRttya caityAyatanaprajJApanAtazcaityAyatanaM kAritavatI, vipulaM tatra satkArasamudayamanubhavati / anyadA 1. cAracittAm - pu. pre. // For Private And Personal Use Only sUtra 1 gAthA |2815-2821 nirgranthAnAM * sAmAcArI | 1170 (A)
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1170 (B) www. kobatirth.org 25 sA mahattarikA tasyAH sambodhanArthaM vA vihArapratyayaM vA caityamahamuddizya vA tatra samAgatA / 15 sA tasyAH ziSyA parituSTA, tata ibhyagRheSu vividhAnyazanAdIni vastrANi ca mahArhANi tasyA 15 mahattarAyA utpaadyti| tatastayA mahattarikayA sA anuziSTA - ' kimadyApyAyeM ! pArzvasthatvena tiSThasi ? kuru saMyame samudyogam' svayaM vA sA udyantukAmA, evaM tasyAmupasthitAyAM yadi caityAnAmanyaH zuzrUSako'sti tatastasmAt sthAnAt pratikrAmya tAM mahattarikA nayati, atha nAsti caityAnAmanyaH zuzrUSakastato yadi tasmAt sthAnAt pratikrAmya tAM mahattarikA nayati 20 tadA caityA'bhaktinimittaM tasyAH prAyazcittaM cturgurukm| evaM pUjAM mahattarikAyAH kRtvA 20 mahattarikayA saha gurusannidhAvAgamanam // 2815 // etadevAbhidhitsurAha-- dhammakahanimittehi ya, vijjAmaMtehi cunnajogehiM / ibbhAdi jhosiyA NaM, saMthavadANe ya jiNAyayaNaM // 2816 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharmakathAbhirnimittairvidyAmantraizcUrNayogaizca ibhyAdiH joSitvA prItayitvA saMstavadAne 25 paricayakaraNe tathAvidhaprajJApanayA jinAyatanaM kAritavatI // 2816 // For Private And Personal Use Only sUtra 1 gAthA 2815-2821 nirgranthAnAM sAmAcArI 1170 (B)
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1171 (A) //////// 10 www. kobatirth.org saMbohaNaTTayAe, vihAravattI va jiNavaramahe vA / mahattariyA tattha gayA nijjaraNaM bhatta-vatthANaM // 2817 // tasyAH sambodhanArthaM vihAravRttyA vA jinavaramahe vA tasyA mahattarikA tatra gatA, tata bhSutA vividhasya bhaktasya mahArhANAM vastrANAM nirjaraNaM dAnaM tayA kAritam // 2817 // aNusa ujjamaMtI va vijjaMte ceiyANa sAravae / paDivajjaMti avijaMtae u gurugA abhattIe // 2818 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tataH sA mahattarikayA saMjamodyogakaraNe samanuziSTA svayaM vA udyacchantI varttate / tatra vidyamAne caityAnAM sArApake sArAkArake tAM netuM pratipadyate, avidyamAne tu caityasArAkArake tasyA nayane abhaktinimittAzcatvAro gurukAstAsAM mahattarikANAM prAyazcittam // 2818 // AgamaNaM sakkAraM, hiMDaMti jahiM virUvarUvehiM / lAbheNa sanniyaTTA, hiMDatI to tahiM diTThA // 2819 // For Private And Personal Use Only 10 sUtra 1 gAthA | 2815-2821 nirgranthAnAM sAmAcArI //////// 1171 (A)
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1171 (B) evaM satkAraM sanmAnaM ca pratigRhya gurusamIpe AgamanaM tato lAbhena vastulAbhenopetA sannivRttA virUparUpairanyadezasatkairvastraiH prAvRtA yatra bhikSAM hiNDante caityavandanAya vA vrajanti tatra hiNDamAnA vRSabhairdRSTA // 2819 // etadeva spaSTaM bhAvayatisakkAriyA ya AyA, hiMDaMti tahiM virUvarUvehiM / vatthehiM pAuyA tA, diTThA ya tahiM tu vasabhehiM // 2820 // satkAritAzca mahattarAH pravRttakAryA yatra guravastiSThanti tatra AyAtAH tatra ca || sUtra 1 virUparUpairnAnA prakArairmahAharvastraiH prAvRtA hiNDanti tAzca tatra hiNDamAnA vRSabhairdRSTAH || 20 // 2820 // 2815-2821 nirgranthAnAM bhikkhA osaraNammi vA apuvvavatthAo tAo daTThaNaM / sAmAcArI gurukahaNa tAsi pucchA, amhe adinnA na vA diTThA // 2821 // 1171 (B) 1. mahattarA prAbhRtikA Arya-pu. pre. // gAthA For Private And Personal Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1172 (A) 5 www. kobatirth.org bhikSAyAM samavasaraNe vA apUrvavastrAstA dRSTvA vRSabhA gurukathanaM kRtavanto vRSabhairguroH niveditam / tata AcAryeNa vRSabhA bhaNitAH pRcchata tA AryikA kuto yuSmAkaM tAni vastrANi ? tato vRSabhaistAsAM samIpaM gatvA pRcchA karttavyA yathA Arye! nA'smAbhiretAni vastrANi dattAni nApi kenaciddIyamAnAni asmAbhirdRSTAni // 2821 // nivedaNIyaM ca vasabhe, Ayarie diTTha ettha kiM jAyaM / tubbhe amha niveyaha, kiM tubbha iyaM navara donni // 2822 // lahugo lahugA gurugA, chammAsA hoMti lahugagurugA ya / chedo mUlaM ca tahA, gaNaM ca hAuM vigeMcejjA // 2823 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atra dvayorgAthayoryathAsaGkhyena padaghaTanA / sA caivaM saMyatIbhiryat kimapi vastrAdikaM labhyate 10 tat sarvaM gurave nivedanIyam anivedite prAyazcittaM laghuko mAsaH / vasabhe iti vRSabheNa pRcchAyAM 10 kRtAyAM yadi na nivedayanti tadA catvAro laghukAH, AcArye'pi pracchake yadi na kathayanti tadA catvAro gurukAH, yadi punarAcAryairadhikSiptA yathA kiM yuSmAbhiH na niveditAni ? tadA yad vyAvRttAH tadA caturlaghukameva / atha anAvRttAH satyo na kathayanti tadA caturgurukam / atha For Private And Personal Use Only gAthA |2822-2828 anucitavastragrahaNe doSAH prAyazcittam 1172 (A)
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1172 (B) ** 20 www.kobatirth.org tA yad bhaNanti tad dRSTaM syAt tadA SaNmAsA laghavaH / athAbhidadhati kimatra jAtaM yadi na * 15 niveditaM tadA SaNmAsA guravaH prAyazcittam / atha bhASante yUyaM kimasmAkaM nivedayata ? atra 15 prAyazcittaM chedaH / kiM yuSmAkamasmadadhikam ? navaramAvAM parasparaM dve bhrAtRbhANDe / evaM tAsAM bruvatInAM prAyazcittaM mUlam / tasyAzca pravarttinyA gaNo hRtvA anyasyA dIyate / atha sApi necchati tato'nyasyA dAtavyaH / atha sA'pi necchati tarhyanyasyA dIyate // 2822 // 2823 // 25 etadevAha aNNassA deMti gaNaM, aha necchaMti tato vigiMcejjA taM pi / puraviM daMtassa[Nicche ] evaM, tu kameNa savvAsiM // 2824 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only 20 anyasyA gaNamAcAryA dadati tAM pUrvaM pravarttinIM gaNaM hRtvA vigiMcayet parityajet [anicchantyAM] punaranyasyA gaNaM dadati evaM krameNa sarvAsAmapi pUrvasyA pUrvasyA anicchAyAM gaNo dAtavyaH, sarvAsAmanicchAyAM sarvAsAM parityAgaH // 2824 // atha kasmAt tA gaNaM dIyamAnaM necchanti ? tata Aha 1. 0vi dinnassA mu. // gAthA |2822-2828 anucitavastragrahaNe doSAH * prAyazcittam 1172 (B)
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH . 1173 (A) pavattiNimamatteNa, gIyatthA u gaNaM jaI / dhAraittA Na icchaMti, savvAsAM pi vigiMcaNA // 2825 // yadi gItArthA api gaNaM dhArayituM pravartinImabhatvena necchanti tadA sarvAsAM vigiJcanA parityAgaH // 2825 // coyaga guruto daMDo, pakkhevapaga cariya siddhaputtIhiM / visayaharaNaTThayA teNiyaM ca eyaM na nAheti // 2826 // gAthA codakaH prAha-pravarttinyAstucche aparAdhe guruko daNDo dattaH / AcAryaH prAha 2822-2828 aparAdho'pi tAsAM garIyAn yadbhaNitAH satyo'pi niSTharaM bhASante / anyacca etA || anucitaevamaziSyamANA anApRcchayopadhiM gRhNantyazcarikA-siddhaputrIbhyAM prakSepakamupacAraM viSayanimittaM 4 vastragrahaNe haraNArthatayA na jJAsyanti, nApi kayAcit siddhaputrikayA stainyakaraNAya pravrajitayA10 - prAyazcittam etadutkRSTavastrAdikaM stenitaM jJAsyanti tasmAdetacchiSyApananimittameSa guruko daNDaH // 2826 // 1173 (A) etadeva saprapaJcamAha H doSAH For Private And Personal Use Only
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1173 (B) ////// www. kobatirth.org 20 avarAho vi gurU tAsiM, sacchaMdeNovahiM tu jA ghettuM / na kahaMtI bhinnA vA, jaM niThuramuttaraM beMti // 2827 // aparAdho'pi tAsAM saMyatInAM gurureva yat svacchandasA upadhiM gRhItvA na kathayanti 15 bhinnA vA jJAtA vA satyo yat niSThuramuttaraM bruvate anyacca anApRcchya gRhNantyo 15 viSayaharaNArthatayA carikAsiddhaputrIbhiH prakSepakaM na jJAsyanti // 2827 // etadeva bhAvayati aciyattA nikkhaMtA, nirohalAvaNNalaMkiyaM dissA / virahAlaMbhe cariyA, ArAhaNa dikkhalakkheNa // 2828 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kA'pi mahelA kuTumbino'ciyattA aprItimatI ahamiti pravrajitA, navaraM saMyatItve 20 nirodhena kuto'pi karmakaraNAdInAmarthAyAnirgamanaM tataH zarIrasya lAvaNyamadbhutaM jAtam / tAM lAvaNyAlaGkRtAM bhikSAmaTantIM sa bharttA dRSTvA lobhaM gataH / sA cAtmatRtIyA bhikSAmantIti viraho na vidyate yatra tAmAlApayati / tataH sa carikAM dAnasanmAnAbhyAmArAdhayati / tatazcarikA 1. 0marthAya ni0 pu. pre. // For Private And Personal Use Only gAthA |2822-2828 anucitavastragrahaNe doSAH prAyazcittam ////// | 1173 (B)
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1174 (A) brUte-saMdizata yan mayA karttavyam / sa prAha-etAM saMyatI tathA kuruta yathA pratibhajyate / tataH | sA dIkSAlakSeNa dIkSAvyAjenAha-pravrajiSyAmItyevaMrUpeNa tAM sNytiimupaagtaa|| 2828 // ahavA vi aNNo koI, rUvaguNammAito suvihiyAe / caragAe pakkhevaM, karejja chidaM aviMdaMto // 2829 // athavA ko'pyanyo'virataH suvihitAyAH saMyatyA rUpaguNenonmAdita unmAdaM / grAhitazchidramavindan alabhamAnazcarikayA dAnasanmAnAbhyAmArAdhitayA prakSepamupacAraM kuryAt // 2829 // siddhI vi kAvi evaM, ahavA ukkosaNaMtagA bhinnA / hohaM vIsaMbheuM, agahiyagahie ya liMgammi // 2830 // 21 athavA carikAyA abhAve carikayA prayojanA'siddhau kA'pi siddhyapi siddhaputrikA'pi evaM dAnasanmAnAbhyAM gRhItvA prayujyeta tato'nApRcchayA grahaNe'jAnatyastAstamapyupacAraM gRhnniiyuH| tathA ca sati mahAn doSaH / athavA sA siddhaputrikA tAsAM saMyatInAmutkRSTAni [a] nantakAni vastrANi dRSTvA bhinnA vastragrahaNalobhena cittabhedamupagatA bhaviSyAmyahaM pravajiteti sUtra 1 gAthA 2829-2835 pravrajyArthamAgatAM gurupAce nayanam + 1174 (A) For Private And Personal Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1174 (B) www. kobatirth.org vizrabhya gRhIte'gRhIte ca liGge utkRSTavastrANAM stainyaM kuryAt // 2830 // para Aha vIsajjiya nasihatI, diTTaMto tattha ghaMTaloheNaM / tamhA pavittiNIe, sAraNa jayaNAe kAyavvA // 2831 // 15 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir codakaH prAha- nanvevaM visarjitAstA naGkSyanti tasmAt mA kriyatAmIdRzo guruko daNDaH / AcAryaH prAha - dRSTAntastatra ghaNTAlohena / kimuktaM bhavati yasminneva dine yatra lohe ghaNTA kRtA tallohaM tasminneva dine vinaSTam / evaM yatra divase tAH svacchandato vastrANi gRhItavatyaH 20 pravrajyAM vA dattavatyaH tasminneva dine tA vinaSTAH / yata ete doSAstasmAt pravarttinyAH sAraNA 201 yatanayA karttavyA // 2831 // tAmevAha dhammaM jaI kAumuTThiyAsi, appeva duggaM tu kumaMsaehiM / taM dANi vaccA gurUNa pAsaM, bhavvamabhavvaM ca viMdaMti te U // 2832 // For Private And Personal Use Only sUtra 1 gAthA 2829-2835 pravrajyArtha mAgatAM gurupArzve nayanam 1174 (B)
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1175 (A) sA parivrAjikA siddhaputrikA vA yadi saMyatInAmuttiSThati tataH sA pravartinyA vaktavyAyadi dharmaM kartuM samutthitAsi tarhi samprati vrajAmo gurUNAM pArzva, yato bhavyamabhavyaM vA te vidanti, vayaM tu kiM jAnIma: ? // 2832 // guravaH kathaM jAnanti? iti ced,ata Ahajo jeNa abhippAeNa, etI taM bho gurU viyANeti / pAragamapAragaM ti ya, lakkhaNato dissa jANaMti // 2833 // yo yenAbhiprAyeNa samAgacchati tat bho guravo vijAnanti / tathA pravrajyAM grahItukAmaM dRSTvA lakSaNata etat jAnanti yathA eSa pravrajyAyA pArago bhaviSyatyeSo apAraga iti // 2833 // sUtra 1 gAthA 2829-2835 pravrajyArtha mAgatAM gurupArzve nayanam tathA 1175 (A) pattA porisimAdI, chAyA uvvAya vuttha sAhati / codeti puvvadose, rakkhaMtI nAu se bhAvaM // 2834 // daargaahaa| For Private And Personal Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1175 (B) prAptA pauruSyAdikaM prathamapauruSyAdikaM gurave nivedanIyA, tathA chAtA bubhukSitA udvAtA parizrAntA tathA uSitA etadapi saMyatyo gurUNAM kathayanti / guruzca pUrvadoSAn codayati kathayati tathA se tasyA dIkSitAyA bhAvamabhiprAyaM duSTaM jJAtvA guravo rkssynti| eSa dvAragAthAsakSepArthaH // 2834 // sAmpratamenAmeva vivarISuH prathamataH 'prAptA pauruSyAdikami'ti vivRNoti jA jIe hoti pattA, nayaMti taM tIe porisIe u / chAuvvAyanimittaM, biiyA tatiyAe caramAe // 2835 // yA yasyAM pauruSyAM saMyatInAM pArzve prAptA bhavati tAM tasyAM pauruSyAM saMyatyo gurusamIpaM | nynti| atha sA cchAtA udvAtA vA tarhi tannimittaM tena kAraNena syAt dvitIyasyAM tRtIyasyAM caramAyAM vA gurusamIpaM nIyate / nItvA ca chAtAdikaM sarvaM kthyte| etena cchAtodvAteti vyAkhyAtam // 2835 // gAthA 2829-2835 pravrajyArthamAgatAM gurupArzve nayanam 1175 (B) sAmpratam 'uSitA'iti bhAvayati For Private And Personal Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1176 (A) caramAe jA dijjai, bhattaM vissAmayaMti NaM jAva / tA hoi nisA dUraM, ca aMtaraM teNa vutthatti // 2836 // caramAyAM pauruSyAM sA samAgatA, sA cchAtA, tato yAvattasyAM caramAyAM pauruSyAM bhaktaM | dIyate, bhaktAnantaraM ca saMyatyastA vizrAmayanti tAvannizA bhavati / dUraM ca antaraM gurUNAmupAzrayAt, tena sA tatraiva saMyatInAmupAzraye uSitA prabhAte ca gurusamIpe neSyate // 2836 // nAhiMti mamaM te tU, kAI nAsejja appasaMkAe / jA u na nAseja tahiM, taM tu gayaM beMti AyariyA // 2837 // prabhAte'haM gurusamIpe neSye te tu guravo mAM jJAsyanti iti vicintya kAcidAtmazaGkayA nazyet, yA tu na nazyati tAM tatra gurUpAzraye gatAmAcAryANAM saMyatyaH kathayanti yathaikA(SA)'smAkamupAzraye'nena kaarnnenussitaa| etena 'vuttha sAhaMtI 'ti vyAkhyAtam // 2837 // evaM kathite AcAryAstAM bruvate kimityAha gAthA 2836-2843 pravrajyArthamAgatAyAH parIkSA yatanA ca 1176 (A) | 1. saM. / muttarAM - pu. pre. // For Private And Personal Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1176 (B) na hu kampati duI vA, (co )cArI vA amha kAi iti vutte / guruNA nAyA mi ahaM, vaeja nAhaMti vA bUyA // 2838 // 'na hi naiva kalpate dUtI cArI vA asmAkaM kAcit dIkSayitum' iti guruNokte | jJAtA'hamiti vicintya vrajet yadi vA brUyAnnAhaM tAdRzIti / etena 'pUrvadoSAn codayatIti' vyAkhyAtam // 2838 // samprati 'rakkhaMti nAu se bhAvamiti vyAkhyeyaM tatra kathaM tasyA bhAvaM lakSayantItyata Aha atisayarahiyA therA, bhAvaM itthINa nAu dunneyaM / rakkheheyaM uppara, lakkheha ya se abhippAyaM // 2839 // atizayarahitA api sthavirAH strINAM durjeyaM bhAvamiGgitAkArakuzalatayA jJAtvA vadanti | etAmutparAM yatnena rakSayata lakSayata vA se tasyA abhiprAyam // 2839 // kathaM lakSayanti? ityata Aha gAthA 2836-2843 pravrajyArthamAgatAyAH parIkSA yatanA ca . . 1176 (B) For Private And Personal Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir HAR zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1177 (A) uccArabhikkhe aduvA vihAre, therIhiM juttaM gaNiNI u pese / therINa asatI tu atavvayA hi, ThAveMti emeva uvassayammi // 2840 // | yadA sA brUte nAhaM tAdRzIti tadA tasyA utparicittena liGgamAtraM samarpitaM tata uccArabhUmau bhikSAyAmathavA vihAre gaNinI pravartinI tAM sthavirAbhiryuktAM preSayet sthavirANAmabhAve atadvayobhistasyAH sakAzAt yA yA kSullakatarAstaruNyaH tAbhiH samamuccArabhUmyAdiSu pressyti| evameva prathamataH sthavirAbhiH, tAsAmabhAve asadRzavayobhirityarthaH, upAzraye sthApayanti // 2840 / / kaiyaviyA u paviTThA, acchaI chiTuM tahiM nilicchaMtI / / virahAlaMbhe ahavA, bhaNAi iNamo tahiM sA u // 2841 // kaitavikA kaitavavatI praviSTA satI sA tatra chidraM nirIkSamANA tisstthti| athavA | virahA'lAbhe tatra sA idaM bhaNati // 2841 // kiM tadbhaNati? ityata Aha gAthA 2836-2843 pravrajyArthamAgatAyAH parIkSA yatanA ca 1177 (A) For Private And Personal Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1177 (B)| avihADAhaM avvo, mA maM passeja nIyavaggo vA / taM dANiM ceiyAI, vaMdaha rakkhAmahaM vasahiM // 2842 // pAkSikAdiSu AryikAzcaityavandanArthaM prasthitA avalokya sA zaikSI brUte 'avvo' iti | sambodhane 'ahamavighATA aprakaTA varte, yadi vA mAM pravrajitAM nijavargaH pazyet tataH sa vratAccyAvayet tasmAdidAnIM yUyaM caityAni vandadhvamahaM vasatiM rakSAmi' evamukte ekayA taruNyA saha pratizrayapAlikA sthaapitaa|| 2842 // tato gatAsvAryikAsu sA zaikSI tAM taruNImAryikAM brUteuvvaNNo so dhaNiyaM, tujjha dhavo jo tayA si nitaho / vabhicAri vA anno, iti nAte vigicaNA tIse // 2843 // tava dhavo bhartA yastadA nistRSNa AsIt sa idAnIM dhaNiyamatyarthaM tava viSaye uvvaNNo || utkaNThitaH, athavA anyaH ko'pi vyabhicArI pAradArika: saMyatI prArthayamAnastAM pravrajyAvyAjena | vyApAritavAn / tataH sA evaM virahaM jJAtvA brUyAt eko varataruNo rUpAdiguNopetastavAnugo'nurUpo 1177 (B) varttate, sa tava samAgamamicchati / evaM tasyA bhAve jJAte vigiJcanA parityAgaH karttavyaH // 2843 // gAthA 2836-2843 pravrajyArthamAgatAyAH parIkSA yatanA ca For Private And Personal Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1178 (A) www. kobatirth.org athavA kAcit siddhaputrikA vA anyA vA saMyatInAM vastrANyapahartukAmA niSkramaNavyAjena praviSTA caityavandanArthaM gatAsvAryikAsu taruNI: kSullikAH pratIdaM brUta pAravayAdIyAI, diTThA NaM nAsi NaMtagANi mae / tu natthi iti virahe, vuttA khuDDIto daMsaMti // 2844 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pArApatAdikAni AdizabdAt puNDravarddhanakAdiparigrahaH, na mayA'nantakAni vastrANi dRSTAni, Namiti vAkyAlaGkAre, tat kiM yuSmAkaM mahattarikAyA pArzve tAni na santi ? evamuktA stAkSullikAstucchatayA mA'smAkaM mahattarikAyA paribhavo bhUyAditi kRtvA darzayanti // 2844 // kAni kAnItyata Aha: koTTaM tAmralittaga, siMdhavae kasiNa- juMgie ceva / bahudesie ya anne, pecchasu amhaM khamajjANaM // 2845 // koTTaMbAni gauDadezodbhavAni, tAmraliptikAni, saindhavAni, anyAni ca bahudezikAni 1. mahatirie-lA. // For Private And Personal Use Only sUtra 2 gAthA |2844-2849 nirgranthyA * gaNapraveza * sAmAcArI 1178 (A)
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1178 (B) //////// *** www. kobatirth.org kRtsnAni paripUrNAni juGgitAni khaNDIkRtAni asmAkaM kSamAryANAM kSamApradhAnAnAmAryANAM pravarttinyA ityarthaH, prekSasva vastrANIti // 2845 // upasaMhAramAha sacchaMdageNhamANINa, hoMti dosA jato u iccAtI / ii pucchiuM paDicchA, na tAsi sacchaMdayA seyA // 2846 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir svacchandata upadhiM ziSyAM vA gRhNatInAM saMyatInAM yata ityAdaya evamAdayo doSA bhavanti, iti asmAt kAraNAt gurUnApRcchya upadheH ziSyAyA vA pratIcchA grahaNaM na tu svacchandatA tAsAM zreyasI // 2846 // sUtram - kappai niggaMthANaM niggaMdhIo ApucchittA vA aNApucchittA vA, niggaMthIM annagaNAo AgayaM khuyAyAraM jAva saMkiliTThAyAracaritaM tassa ThANassa AloyAvettA jAva pAyacchittaM paDivajjAvettA pucchittae vA, vAyattae vA, uvaTThAvettae vA, saMbhujittae vA, saMvasittae vA, tIse ittariyaM disaM vA, aNudisaM vA uddisittae vA dhArettae vA taM ca niggaMthIo no icchejjA, sevameva niyaM ThANaM // 2 // For Private And Personal Use Only sUtra 2 gAthA 2844-2849 nirgranthyA gaNapraveza * sAmAcArI 1178 (B)
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1179 (A) 'kappai niggaMthANaM niggaMthIto ApucchittA vA aNApucchittA vA' ityaadi| atra sambandhamAha attheNa gaMthato vA, saMbaMdho savvahA apaDisiddho / suttamatthamavekkhati, attho vi na suttamatiyAti // 2847 // arthato granthatazca sambandho'pratiSiddhaH sarvathA, yataH satramarthamapekSate, artho'pi ca, nirgranthInAmadhikAre sUtramidaM pravRttamataH sUtrato'rthatazca sambandho'sti iti na kinycidnuppnnm|| 2847 // nadisoyasariso vA, ahigAro esa hoi daTThavvo / chaTThANaMtarasuttA, samaNINamayaM tu jA jogo // 2848 // athavA SaSThoddezake caramAnantarasUtradvayAdArabhya eSo'dhikAro nadIsrotaHsadRzo dRssttvyH| ayaM tu yogastAvat yAvat zramaNInAmadhikAraH // 2848 // anena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA //////////////////// sUtra 2 gAthA 2844-2849 nirgranthyA gaNapravezasAmAcArI 1179 (A) For Private And Personal Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1179 (B) kalpate nirgranthAnAM nirgranthIrApRcchya anApRcchya vA nirgranthImanyagaNAdAgatAM kSatAcArAM sabalAcArAM saMkliSTAcAracaritrAM tasmAt sthAnAdAlocya pratikrAmya prAyazcittaM pratipAdya praSTuM vA vAcayituM vA upasthApayituM vA saMbhoktuM vA saMvastuM vA tasyA itvarAM dizamAcAryalakSaNAmanudizamupAdhyAyalakSaNAM pravartinIlakSaNAM ca uddeSTuM vA svayaM vA dhArayituM vA tAM ca nirgranthyaH sAmbhogikyo'sAmbhogikyo vA neccheyustarhi sehi saiva niyaM ThANaM nijamAtmIyasthAnaM pratigamayatAmapi tAH parityajatAmapIti bhAvaH nirdoSatvaM pratisiddhireva, na kazcanApi doSa iti suutrsngkssepaarthH| samprati bhASyavistaraH sUtra 2 saMviggANuvasaMtA, AbhIrI dikkhiyA ya itarehiM / tatthAraMbhaM daTuM, vipariNamatitare va diTThA u // 2849 // kAcidAbhIrI saMvignAnAM samIpe dharmaM zrutvA upazAntA, te ca saMvignA anyata vihatA |* sAmAcArI itare asaMvignAH samAgatAH, taiH sA AbhIrI dIkSitA, teSAM cAsaMvignAnAmArambhaM randhanAdikaM 1179 (B) dRSTvA sA vipariNamati vipariNAme ca tasyA abhiprAyo jAtaH 'teSAmeva saMvignAnAM gAthA 2844-2849 nirgranthyA gaNapraveza For Private And Personal Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI 4 vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1180 (A) samIpamupagacchAmi' evaM cintayantyA tayA te itare saMvignA snAnAdisamavasaraNe dRSTAH zrutA vA yathA amukasthAne tiSThanti // 2849 // taha ceva abbhuvagayA, jaha chaTThaddesa vaNNiyA puTvi / avisajjaMtANaM pi, DaMDo taha ceva puvvutto // 2850 // sA tatra gatA yatra te saMvignAH zrutAH, gatvA ca grahaNazikSAmAsevanazikSAmanyamAcAryamanyamupAdhyAyamanyAM ca pravartinIM yAcate, evamukte yathaiva SaSThAddeze 'catutthI maggae sikkhaM' [gA.2796] ityatra pUrvavarNitA tathaiva eSA'pi saMvignairabhyupagatA yathA vA'visarjayatAM pravarttinyupAdhyAyAcAryANAM pUrvaM daNDaH prAyazcittaM daNDastathaivAtrApi draSTavyaH // 2850 // taM puNa saMviggamaNA, tatthANIyaM tu jai na icchejjA / niyagAto saMjatIto mamakArAdIhiM kajehiM // 2851 // tAM punaH saMvignamanasaM tatrAnItAM yadi nijakAH saMyatyo mamakArAdibhiH ||1180 (A) | kArneccheyuH // 2851 // gAthA 2850-2856 saMyatyAH gaNapraveze sAmAcArI For Private And Personal Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1180 (B) tAnyevama makArAdIni kAraNAnyAhapAsatthimamatteNaM, pagatI vesA acakkhukaMtA vA / gurugaNataNNIyassa va, nicchaMtI paDisiddhIto // 2852 // omANaM Ne kAhiti, saMkhalibaddhA u tAo savvAto / mA hohiti sAgariyaM, sIyaMti vA ujayaM necche // 2853 // yasyAH sA ziSyA tayA saha tAsAM maitrI, tato mA sA pArzvasthA asmAkamupari manyu kArSIriti pArzvasthAmamatvena necchanti, athavA sA karmAnubhAvataH prAyaH sarvajanasya dveSyA, yadi vA pUrvabhavAnubhAvata ekasyAH pravartinyA acakSuSkAntA, athavA sA pravartinI AtmIyasyAcAryasya viSaye kenApi kAraNena kupitA vartate, yadi vA gaNasya gacchasyopari, etaccAcAryo na jAnAti yadvA tasyAH saMyatyA yo nijakavargastasya viSaye pravarttinyAH pratisiddhiH pratisparddhatA vidyate, athavA tAH sarvA api saMyatyaH zaGkhalAbaddhAH parasparaM svajanAH tato no'smAkamapamAnameSA kariSyati tasmAnmA sAgArikaM bhavatu, yadi vA tAH sIdanti taccAcAryo gAthA 2850-2856 saMyatyAH gaNapraveze sAmAcArI 1180 (B) For Private And Personal Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezaka: 1981 (A) www. kobatirth.org na jAnAti sA ca dharmazraddhayA pArzvasthAn viprahAyA'tra samAgatA sA'smAkaM sAgArikIti kAraNaistAmudyatAmapi necchanti // 2852 // 2853 // atra prAyazcittavidhimAha bhaNiya vasabhAbhisee, AyariyakuleNa gaNeNa saMgheNa / lahugAdi jAva mUlaM, aNNissa gaNo ya dAyavvo // 2854 // -- evaM puvvagameNaM, vigiMcaNaM jAva hoi savvAsaM / tantra maNuNNANaM, amaNuNNa cauNhamegayaraM // 2855 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vRSabhairAnItAM yadi pUrvakAraNaistAM necchanti tadA tAsAM prAyazcittaM caturlaghu, abhiSekaH upAdhyAyastena tAH saMyatyo bhaNanIyAH pratIcchatemAM saMyatImiti / tathApi cennecchanti caturguru / evamAcAryeNApi bhaNane anicchAyAM SaDlaghu, kulena SaDguru, gaNena chedaH, saGkhena mUlam / tathA cAha - laghukAdi caturlaghvAdi prAyazcittaM krameNa tAvat dRSTavyaM yAvanmUlam / saGghabhaNane'pyanicchAyAM pravartinyA gaNo'pahriyate'nyasyA gaNo dAtavyaH / atha sA * For Private And Personal Use Only gAthA |2850-2856 saMyatyAH gaNapraveze sAmAcArI 1181 (A)
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1181 (B) www. kobatirth.org pravarttinImamatvena gaNaM necchati tarhyanyasyA dIyate / evaM pUrvagamena vigiJcanaM parityajanaM tAvad draSTavyaM yAvat sarvAsAmapi bhavati / tato yastasyAcAryasya dvitIyo gacchastatra nIyate, tatrApi yadi tathaiva tA necchanti tato'nyagacchasatkAH sAmbhogikyaH saMyatyastAsAM dIyate, tA api yadi neccheyustarhi anyasAmbhogikInAM dIyate / tathA cAha- anyAnAM manojJAnAmamanojJAnAM ca sarvasaGkhyayA catasRNAmekataraM sthAnaM dadati / tatra prathamaM sthAnamAtmIyAH saMyatyaH, dvitIyaM gaccha varttinyaH, tRtIyamanyAH sAmbhogikyaH, caturthamamanojJA iti athavA anyathA caturNAmekatamamiti vyAkhyAyate // 2854 // 2855 // samaNuNNa- maNuNNANaM, saMjaya taha saMjatINa caureti / pAsatthimamattAdi va, addhANAdivva je cauro // 2856 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only ////////// gAthA 2850-2856 saMyatyAH sAmAcArI samanojJAnAM saMyatAnAM samudAya ekaM sthAnam, samanojJAnAM saMyatInAM dvitIyam, amanojJAnAM gaNapraveze saMyatAnAM tRtIyam, amanojJAnAM saMyatInAM caturtham / evametAni catvAri sthAnAni, eteSAmekataraM samanojJasaMyatInAmAtmatRtIyAnAM dvitIyagacchavarttinInAmanyagacchavartinInAM vA sthAnaM dIyate, tadabhAve amanojJasaMyatInAmapi / athavA pArzvasthAmamatvaM, prakRtyA sarvajanadveSyA, pravarttinyA vA 1981 (B)
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddeza : 1182 (A) www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir acakSuSkAntA gurvAdipratisparddhatA vA pravarttinyA etAni yAni catvAri kAraNAni, eteSAmekatarat kAraNamadhikRtyA'nyasAmbhogikInAmasAmbhogikInAM ca dIyate, athavA yA adhvanirgatAdikA duhitaraM vA saMsmaranti paracakrAgamanena dezabhaGge vA zikSAM vA mRgayamANA etA yAzcatasrastAsAmekatarAmanyasAmbhogikInAmasAmbhogikInAM vA dAtavyA // 2856 // yadyasAmbhogikyo'pi necchanti tadA kiM karttavyam ? ata Aha-- sehitti niyaM ThANaM evaM suttammi jaM tu bhaNiyamiNaM / evaM ca kayapayattA tAhe suyattA u te suddhA // 2857 // evamasAmbhogikInAmapyanicchAyAM yat sUtre bhaNitaM se hi tti niyaM ThANamiti tat krttvymsyaam| atha evaM kRtaprayatnA api yadA saMyatyo necchanti tadA te tAM muJcanto'pi zuddhAH // 2857 // sUtram - je niggaMthA ya niggaMthIo ya saMbhoiyA siyA, no NaM kappai niggaMthANaM pArokkhaM pADiekaM saMbhoiyaM visaMbhogaM karettae / kappar3a NaM paccakkhaM pADiekkaM saMbhoiyaM visaMbhogaM krette| For Private And Personal Use Only sUtra 3 gAthA 2857-2860 parokSe * visambhoga * karaNaniSedhaH 1182 (A) //////
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1182 (B) jattheva aNNamaNNaM pAsejjA tattheva evaM vaejjA "ahaM NaM ajo! tumae saddhiM imammi kAraNammi paccakkhaM pADiekaM saMbhoiyaM visaMbhogaM kremi|" se ya paDitappejjA, evaM se no kappai paccakkhaM pADiekkaM saMbhoiyaM visaMbhogaM krette| se ya no paDitappejjA, evaM se kappar3a paccakkhaM pADiekkaM saMbhoiyaM visaMbhogaM krette|| 3 // 'je ya niggaMthA ya niggaMthIto ya' ityaadi| atra sambandhamAhasaMbhoiuM paDikkamAviyA ya kappai ayaM pi saMbhogo / so u vivakkhe vutto, imaM tu suttaM sapakkhammi // 2858 // anantarasUtre pratikrAmya sambhoktuM kalpate ityuktam, ayamapi cA'nena sUtreNAbhidhIyamAnaH | sambhogastataH sambhogAdhikArAdidaM sUtraM pravRttamathavA'yaM sambandhaH- pUrvasUtre sambhogo vipakSe saMyatIrUpe'bhihita idaM tu sUtraM sapakSe saMyatarUpe sambhogaviSayamiti sambandhaH // 2858 // AWAN sUtra 3 gAthA 2857-2860 parokSe visambhogakaraNaniSedhaH 1182 (B) For Private And Personal Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH | 1183 (A) anena sambandhenA''yAtasyAsya vyAkhyA ye nirgranthA nirgranthyazca sAmbhogikAH syusteSAM no Namiti vAkyAlaGkAre, kalpate parokSe pratyekaM visambhogikaM visAmbhogaM kartuM, kalpate pratyakSaM pratyekaM sAmbhogikaM | visAmbhogikaM kartum / yatraiva parasparaM pazyet tatraiva evaM vadet ahaM Namiti pUrvavat, IX Aha-'Arya ! tvayA sArddhamasmina kAraNe pratyakSaM pratyekaM sAmbhogikaM visAmbhogaM | karomi' evamukte yadi sa pratitapyate 'mithyAduSkRtaM na bhUya evaM kariSyAmi' evaM sati se tasya na kalpate trayANAM pratyakSaM pratyekaM visambhogikaM visambhogaM kartum atha sa na pratitapyate evaM sati se tasya kalpate trayANAM pratyakSaM pratyekaM visambhogikaM visambhogaM sUtra 3 kartumiti sUtrAkSarArthaH // adhunA bhASyakAraH prAhasaMbhogo puvvutto patteyaM puNa vayaMti paDiyakkaM / visambhogatappaMte samaNuNNe paDitappaNa mA'NutappaMta // 2859 // karaNaniSedhaH sambhogaH pUrvaM nizIthAdhyayane uktaH / paDiyakkaM punarvadanti pratyekaM yo visambhogaM 1183 (A) karoti sa tapyate yathA-etena nAma zayyAtarapiNDa: pratisevito'ho kaSTam! evaM tapantamitaro gAthA 2857-2860 parokSe For Private And Personal Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1183 (B) jJAtvA itaro'nutapyate, eSa mama doSeNa tapati tasmAt pratyAyayAmi yathA asadetat yadahaM zayyAtarapiNDaM sevitvaan| atha sat tadAsau cintayati mA mama doSeNaiSa tapyatu tasmAt mithyAduSkRtaM karomi / evaM saMvigne tapyati yadanutapanaM tat prtitpnmiti| tadevaM bhASyakRtA viSamANi sUtrAkSarANi vivRtaani|| 2859 // samprati niyuktyavasaraHsAgArie gihA niggae ya vaDaghariya jaMbudharie ya / dhammiya gulavANiyae, haritolitte ya dIve ya // 2860 // sAgArike zayyAtare gRhAnnirgate vaTagRhike jambUgRhike ca asadabhyAkhyAnena visambhogaH kRtH| iyamakSaraghaTanA, bhAvArthastvayam- kasminnagare AcAryasya vaTagRhikaH zayyAtaraH, tasminneva nagare anyo jambUgRhiko gRhastho'sti, tAbhyAM ca vaTagRhika-jambUgRhikAbhyAmAtmIyamAtmIyaM gRhaM kAritaM, tayozca nirmApitayordva yora pi gRha yoH kapotA: praviSTAstato'maGgalamiti manyamAnau tau naimittikaM pRcchataH kathametasya durnimittasya vyAghAto x sUtra 3 gAthA 2857-2860 parokSe | visambhoga karaNaniSedhaH x. X. 1183 (B) For Private And Personal Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezaH 1984 (A) www. kobatirth.org bhavet ? naimittiko vadati - 'vaTagRhiko jambUgRhikagRhamadhitiSThatu jambUgRhiko vaTagRhikagRha, tataH katipayAni dinAni sthitvA pazcAnnijanijagRhe gacche (mye) yAtAm, ' tau parasparagRhe saJcarita c| athAnyadA'nyasmAt gacchAtprAghUrNakAH samAgatAH / tato vAstavyaiH jambUgRhikasya vaTagRhikagRhaM praviSTasya gRhAt prathamAlikAmAnIya teSAM prAghUrNakAnAM dattA / taiH zayyAtarapiNDaM manyamAnairuparodhavazAdaprItyA bhuktA / tataste prAghUrNakA nirgatya AtmIyasyAcAryasya samIpaM gatvA Alocayanti te asmAkaM sAmbhogikAH zayyAtarapiNDaM bhuJjante / asmAbhiH kathamapyuparodhavazAdaprItyA prathamAlikA bhuktA / evaM zrutvA AcAryo'pi avicintya yadi visambhogaM karoti / atraitadadhikRtaM sUtraM patati / tathA cAha bhASyakAraH nava ghara kavoyapavisaNa, doNhaM nemittijugava pucchA ya / annonnassa gharAiM, pavisaha nemittito bhAi // 2861 // AdesAgama paDhamA, bhottu lajjAe gaMtu gurukahaNaM / so jar3a karejja vIsuM, saMbhogaM ittha suttaM tu // 2862 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only gAthA |2861-2866 viSvaksammoga sAmAcArI 1184 (A)
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1984 (B) www. kobatirth.org - navayorgRhayoH kapotAnAM pravizanaM, tato dvayorapi gRhasvAminoryugapat naimittikasya pRcchA, naimittiko bhaNati -- anyo'nyasya gRhaM pravizatAm / tau ca praviSTau anyadA AdezAnAM prAghUrNakAnAmAgamaH / tato vAstavyairjambUgRhikasya vaTagRhikagRhaM praviSTasya gRhAt prathamAlikA AnItA, tAM lajjayA bhuktvA tato nirgatya gurusamIpaM gatvA guroH kathanaM, sa yadyavicArya viSvaksaMbhogaM karoti tadA atra sUtramApatitaM draSTavyam / atra vicAro yadi tAvitvaraM gRhaparivarttaM kRtavantau tadA sa jambUgRhiko'zayyAtara eva / atha yAvatkathikastadA jambUhika eva zayyAtaraH || 2861 || 2862 // 'dhammiya tti' [gA. 2860] asya vyAkhyAnam dhammito deulaM tassa, pAleI jaibhaddato / soya saMvaDDhiyaM tattha, laddhuM dejjA jaINa u // 2863 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tasya zayyAtarasya kiJcit devakulaM tat dhArmikaH pAlayati, sa ca yatInAM bhadrakaH, tataH saMvarddhitamagrakUraM tasmin zayyAtaragRhe labdhvA sAdhUnAmAnIya dadAti / atrApi tathaiva ghUrNakAmanaM dhArmikAt prathamAlikAnayanamityAdi sarvaM tathaiva vAcyam // 2863 // For Private And Personal Use Only gAthA 2861-2866 viSvaksammogasAmAcArI 1984 (B)
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1185 (A) 'gulavaNika' ityasya vyAkhyAnamvANiyao ya gulaM tattha, vikkiNaMto ya taM dae / tattha movvarie hojjA, bhaMDakacchapuDeNa vA // 2864 // zayyAtaragRhe sthito guDavaNik sa tatra guDaM vikrINan sAdhUnAM guDaM dadAti / athavA zayyAtarasyA'pavarikAyAmAtmIyaM bhANDaM tena nikSiptam, tataH kacchapuTena aTitvA tatraiva smaagcchti| sa cA'Tan yadA tadA vA sAdhUnAM bhikSAM dadAti, tataH prAghUrNakAgamanamityAdi vibhASA tathaiva // 2864 // 'haritopalipte' ityasya vyAkhyAnam gAthA haritoletti kayA sejjA kAraNe te ya saMThiyA / 72861-2866 viSvaksammogapasajjhA rvasahipAlassa ceiyaTThA gaNe niggate // 2865 // sAmAcArI chagaNena vasatiradhunopaliptA kRtA haritAni ca tatra parisATitAni / tasyAmadhunopaliptAyAM |4|1185 (A) 1. mA vArie-pu. pre.| so vaarie-mu.|| 2. vAvi pAlassa ceiyaTThA gaNe gate - pu. pre. // For Private And Personal Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1185 (B) , pAtiteSu ca hariteSu te sAdhavaH kAraNena sthitAH / athavA pUrvasaMsthitAnAM caityavandanArthaM gaNe nirgate pazcAt vasatipAlasya prasahya balAtkAreNopaliptA kRtA, haritAni ca pAtitAni, atrAvasare prAghUrNakAH samAgatAste ca vasatiM dRSTvA cintayanti- pratidivasamupalipyate zayyA, tato gatvA tairAtmIyasyAcAryasya kathitaM tena ca yadyavicArya visambhogaH kriyate tadA atra sUtropanipAtaH // 2865 // 'dIpe ce'tyasya vyAkhyAnamchiNNANi vA hariyANi paviTTho dIvaeNa vA / kayakajassa pamhuDhe so vi jANe diNe diNe // 2866 // yasyAM zayyAyAM saMyatAH sthitAstatra zayyAtaraH kenApi kAraNena pradoSe dIpakena saha ||2861-2866 praviSTastato yena kAryeNa samAgatastatkAryaM kRtvA nirgataH dIpastatraiva vismRtaH / tatra ca tasmin viSvaksammogadivase sAmbhogikAH prAghUrNakA samAgaman sa ca prAghUrNakabRhattaraH zayyAtarasya kRtakAryasya / vismRte dIpe jAnAti dine dine vasatau dIpaH kriyte| evaM jJAtvA guroH kathitaM, sa | 1185 (B) cA'vicintya visambhogaM kRtvaan| atrApyadhikRtasUtrasyopanipAtaH // 2866 // gAthA * sAmAcArI For Private And Personal Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1186 (A) etAnyasanti kAraNAni, atra prAyazcittavidhimAhadarda sAhaNa lahuo, vIsu kareMtANa lahuga ANAdI / addhANaniggayAdI, doNhaM gaNabhaMDaNaM ceva // 2867 // yo'santi kAraNAnyavivecya gurornivedayati tasya prAyazcittaM laghuko mAsaH / kathite'pi | yadyAcAryoM na vivecayati / avivecya ca visambhogaM kurvanti tadA teSAM viSvakkurvatAM catvAro lghukaaH| na kevalaM prAyazcittaM kiMtvAjJAdayazca doSAH / tathA adhvAdinirgatAnAm aadishbdaadshivaadikaarnnprigrhH| dvayorapi gaNayorbhaNDanaM ca // 2867 // etadeva spaSTaM bhAvayatitaM sou maNasaMtAvo, saMtaIe tiuTTai / anne vi te vivajaMti, vajjiyA amuehi u // 2868 // ye teSAM sAmbhogikAstaistatzayyAtarapiNDAdyAsevanaM zrutvA manaHsantApaH kriyate yathAtena dharmazraddhikenApi bhavatA shyyaatrpinnddaadyklpikmaasevitm| tataH so'dyaprabhRtyasmAkaM gAthA 2867-2872 prAdhurNakAdibhiH zaGkAyAM pRcchanA kAryA 1186 (A) For Private And Personal Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezaka: 1186 (B) www. kobatirth.org * santatestruTyati pRthag vibhinna ityarthaH / tato ye'nye teSAM sAmbhogikAste'pi tAn vivajayanti yataste'vasannA jAtAstato'mukenAcAryeNa vivarjitAH // 2868 // tato vA annato vAvi, te soccA iha niggayA / vajetA jaM tu pAveMti, nijjarAto ya hAvitA // 2869 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tataste varjitA adhvanirgatA azivAdikAraNena vA nirgatA iha yatra te pUrvasambhogikAstiSThanti tatra prAptAH / tato yairavivecya zayyAtarapiNDAdikamAsevitamityAcAryANAM kathitaM tebhyo'nyebhyo vA zrutvA yUyaM pRthakkRtA ityAkarNya taM gaNaM varjayitvA [ nirgatAH ] yat prathamadvitIyaparISahAbhyAmanAgADhAdiparitApanaM prApnuvanti tanniSpannamavivecya visambhogakAriNAM prAyazcittam / nijjatoya hAviyA iti teSAmadhvAdinirgatAnAM te vAstavyA vaiyAvRttyaM kRtvA nirjarAM prApnuyuste tato hApitAH, prabhUtaM ca karma avivecya jalpakairbadhyate yanmahatA saMsAreNa nistarItuM zakyate // 2869 // 1. santatestudyati mu. pu. pre / saMyatastestudyati-saM. // For Private And Personal Use Only ////// gAthA |2867-2872 prAdhurNakAdibhiH zaGkAyAM pRcchanA kAryA 1986 (B)
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1187 (A) taM kajjato akajje, vA seviyaM jai vi taM akajjeNa / na hu kIrai pArokkhaM, sahasA iti bhaMDaNaM hojjA // 2870 // yasmAdete doSAstasmAt kAryataH kAraNena akArye vA kAraNAbhAve vA yadyapi sevitaM tat zayyAtarapiNDAdikaM tathA'pyakAryeNa evameva parokSaM sahasA iti evaM visambhogaH na kriyte| mA parasparaM dvayorgaNayorbhaNDanaM bhUyAditi hetoH / / 2870 // kathaM vivekaH karttavyaH? ityata AhanissaMkiyaM ca kAuM, AsaMkaniveyaNAe tahiM gamaNaM / suddhehi kAraNamaNAbhogajANayA dappato doNhaM // 2871 // taiH prAghUrNakaiste praSTavyAH ko yuSmAkaM zayyAtaraH? kathaM vA eSa zayyAtaro na bhavati?|| evaM niHzaGkitaM kRtvA, atha lajjayA na pRSTAstato na nizcaya iti evamAzaGkAnivedanAyAM kRtAyAM yasyA''cAryasya kathitaM tena preSitasya saGghATasya tatra gamanaM, tena ca saGghATakena | gatvA yat taiH kathitaM tat te prssttvyaaH| tataste gRhaparivarttAdi yathAtathyaM kthynti| tataH gAthA 2867-2872 prAdhurNakAdibhiH zaGkAyAM pRcchanA kAryA 1187 (A) For Private And Personal Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1187 (B) saGghATo gatvA nijasUrisamIpaM kathayati evamakriyamANe dvyorgnnyorbhnnddnm| tadeva pazcArddhana bhAvayati- 'suddhehi zuddhairapyasmAbhiH samaM yUyaM visambhogaM kuruth| athavA kAraNaM gRhaparivartAdikamadhikRtya tat gRhItaM, yadi vA anAbhogato gRhItamathavA dvayoH prathamadvitIyaparISahayorudIrNayorjAnatA darpato gRhItaM punaH pazcAt kRtA zodhiH, api ca yadi niSkAraNe'pi gRhItaM tathA'pi na yuktaM parokSaM vismbhogkrnnm| yadi vayaM nA''vRttA bhavAmastato yuktaM visambhogakaraNamatha kAraNe gahItaM tadA vayaM zaddhA eva kathaM visambhogakaraNam?' evaM bhaNDanaM syAt // 2871 // gAthA sAmprataM 'kAraNamaNAbhoge'ti padadvayaM vyAkhyAnayati 2867-2872 kajjeNa vA vi gahiyaM, sAgArapariyaTTato ya so ahaM / prAdhurNakAdibhiH zaGkAyAM kAraNamajANato vA, gahiyaM kiM vIsukaraNaM tu // 2872 // pRcchanA kAryA kAryeNa kAraNena gRhItamasmAbhirvA'pizabdau vikalpane tacca kAryamasmAkaM | svaagaarprivrtH| athavA kAraNamajAnatA yadi gahItaM tathApi kiM kasmAt parokSe'pi 41187 (B) viSvakkaraNaM vismbhogkrnnm?||2872 // H For Private And Personal Use Only
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samprati jANatA dappato' iti vyAkhyAnayati zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1188 A jANaMtehi va dappA, ghettuM AuTTiuM kayA sohI / tubbhettha niraiyArA, pasIyaha bhaMte kusIlANaM // 2873 // jAnadbhirapi vA prathama-dvitIyaparISahatyAjitairdAt gRhItvA AvRttya kRtA'smAbhiH zodhiH, tasmAt yUyamevAtra jagati niraticArA bhadanta! kuzIlAnAmasmAkaM prasIdata ityupahAsavacanametat // 2873 / / paDhamabiitodaeNaM, jaM savvaM AurehiM taM gahitaM / diTThAdANi bhavaMto, jaM biiyapaesu nittaNhA // 2874 / ___prathamadvitIyodayena prathamadvitIyaparISahodayena yat tat sarvamAturairgRhItaM yuSmAbhistat || | yogyasvarUpam vismRtaM, dRSTA bhavanta idAnIM yat dvitIyapadeSu nistRSNA iti, etadapyupahAsavacanam / evaM ||1188 (A) bhaNDanaM pravarttate // 2874 // gAthA 2873-2880 sambhogavisambhoga For Private And Personal Use Only
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra .X sUtram saptama uddezakaH 1188 (B) yata evaM parokSe visambhogakaraNe bhaNDanadoSastasmAt kalpate nirgranthAnAM pratyakSaM sAmbhogika visambhogaM krtum| asyaiva sUtrasya vyAkhyAnamAha sattamae vavahAre, avarAhavibhAviyassa sAhussa / AuTTamaNAuTTe, paccakkheNaM visaMbhoge // 2875 / / asmin saptame vyavahAre vyavahArasyoddezake aparAdhena vibhAvitaH paribhAvito yaH sAdhuH sa yadi pratyAvarttate tadA tasyAparAdhavibhAvitasya sAdhorAvRttasya visambhogo na kriyate, prAyazcittaM punardIyate / atha nAvarttate tato vAratrayaM bhaNyate-Avartasva mahAnubhAva ! evamukto'pi gAthA yadi nA''varttate tadA tasminnanAvRtte pratyakSeNa pratyakSatayA visambhogaH kriyate // 2875 // 2873-2880 sambhogasaMbhoga'bhisaMbaMdheNa Agate keriseNa saha Neo / visambhogakerisaeNa visaMbhogo bhaNNai suNasu samAseNaM // 2876 / / yogyasvarUpam evamabhisambandhena sambhoge Agate ziSyaH pRcchati-kIdRzena saha sambhogo jJeyaH? ||1188 (B) R kIdRzena saha visambhogaH? sUrirAha-bhaNyate etat samAsena, tacca bhaNyamAnaM zRNu // 2876 // 3 For Private And Personal Use Only
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra mads vyavahAra sUtram saptama uddeza : 1989 (A) www. kobatirth.org pratijJAtameva nirvAhayati paDisehe paDiseho, asaMvigge dANamAditikkhutto / avisuddhe caugaruyA, dUre sAhAraNaM kAuM // 2877 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pratiSidhyate 'pArzvasthatvAdikaM na kalpate' iti nivAryate iti pratiSedhaH, asaMvignaH pArzvasthAdiH bhaNyate tasmin pratiSedhe asaMvigne dAnAderdAnagrahaNasaMsargyAdeH pratiSedhaH trikRtva iti / yadi kathamapi dAnAdi karoti tadA ekaM dvau trIn vArAn vAryate ekaikasmiMzca vAre prAyazcittaM mAsalaghu / vAratrayavAraNe yadi bhUyastaiH saha dAnAdi karoti tadA so avizuddha iti visambhogaH kriyate / visambhogikamapi sAmbhogikaM karoti tasya prAyazcittaM catvAro gurukAH / dUre sAhAraNaM kAuM ti, dUre gatAnAM yadi ke'pi pRcchanti yathA-santyasmAkaM kecit sAmbhogikAstatra deze iti tadA sAdhAraNaM vktvym| yathA tadA sAmbhogikA abhavan idAnIM punarna jAnImaH kimanupAlayanti sAmbhogikatvaM kiM vA neti eSa niryuktigAthAsamAsArthaH // 2877 // sAmpratamenAmeva bhASyakAro vivarISurAha For Private And Personal Use Only //////// gAthA | 2873-2880 sambhogavisambhogayogya svarUpam | 1189 (A)
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org pAsatthAdikusIle, paDisiddhe jA u tesi saMsaggI / paDisijjhai eso khalu, paDisehe hoi paDiseho // 2878 // zrI vyavahAra sUtram pArzvasthAdike kuzIle sthAne pratiSiddhe yA teSAM pArzvasthAdisthAnavarttinAM saMsargi: saptama pratiSidhyate sA ca saMsargiH dAnagrahaNAbhyAmavasAtavyA / eSa bhavati pratiSedhe pratiSedhaH, na uddezaka: caiSa pratiSedhe pratiSedho'nArSaH // 2878 // 1989 (B) yata Aha sUyagaDaMge evaM, dhammajjhayaNe nikAcitaM bhaNiyaM / akusIle sayA bhikkhU, no ya saMsaggiyaM vae // 2879 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtrakRte dvitIye'Gge dharmAdhyayane evaM nikAcitaM nizcayapUrvakaM bhaNitam, yathA-sadA bhikSurakuzIlo bhaved, na ca kuzIlaiH saha saMsargikAM vrajet // 2879 // dANAdIsaMsaggI, saI kate paDisiddhe lahugo / AuTTe sabbhAmatti, asuhe u tao teNa paraM // 2880 // For Private And Personal Use Only ***** gAthA | 2873-2880 sambhoga visambhogayogyasvarUpam 1189 (B)
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH dAnAdibhiH saMsargiH daanaadisNsrgiH| tasyAM sakat kRtAyAM sa pratiniSidhyate-'Arya! kasmAt pArzvasthAdibhiH samaM saMsargi karoSi?' evaM pratiSiddhe yadi sa Avarttate tadA sa sAmbhogika eva, kevalaM tasminnAvRtte prAyazcittaM laghuko mAsaH, dvitIyamapi vAraM yadi karoti tadApi mAsalaghu, atha tRtIyamapi vAraM karoti Avarttate ca tadA'pi mAsalaghu, sadbhAvatastrikRtva AvRtte laghuko maasH| tena paramiti tatastRtIyAt vArAt paraM yadi caturthaM vAraM saMsargi karoti tadA so'zuddha iti tasya prAyazcittaM guruko mAsaH // 2880 // 1190 (A) etadeva spaSTataramAhatikkhutto mAsalahU, AuTTe gurugo mAso teNa paraM / avisuddhe taM vIsuM, kareMti jo bhuMjatI gurugA // 2881 / / trikRtvaH AvRtte prAyazcittaM laghuko maasH| tataH paraM bhUyaH saMsargikaraNe so'vizuddha iti guruko mAsaH, taM ca viSvak visambhogaM karoti, yo'pi taM sambhuGkte tasyApi prAyazcittaM catvAro gurukAH // 2881 // gAthA 2881-2886 pArzvasthAdisaMsarge prAyazcittaM pRthakvyavahAraH .1190 (A) For Private And Personal Use Only
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1190 (B) www. kobatirth.org atha kasmAdvAratrayAt paraM bhUyaH saMsargikRto visambhogaH kriyate ? ityata Ahasati doNi tiNi vAvI, hoja amAI tu mAI teNa paraM / suddhassa hoi caraNaM, mAyAsahite caraNabhedo // 2282 // sakRd ekavAraM dvau trIn vArAn bhavedamAyI, tatastRtIyAdvArAt paraM saMsargikaraNe mAyI / atha ca zuddhasya bhavati caraNaM mAyAsahite tu caraNabhedazcaraNAbhAvaH, tato visambhoga : kriyate // 2882 // evaM tU pAsatthAdisu saMsaggi vAriyA esA / samaNe va aparicchitte videsamAdI gate evaM // 2883 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evamuktena prakAreNa eSA dAna-grahaNAbhyAM saMsargirvAritA, evaM samanojJe'pi videzAdau gate aparIkSite saMsargirvAritA draSTavyA / tenApi saha saMsargi: parIkSya karttavyA nAnyatheti bhAvaH // 2883 // samprati 'dUre sAhAraNaM kAuM [gA. 2877] ityasya vibhAvanArthamAha For Private And Personal Use Only gAthA | 2881-2886 pArzvasthAdisaMsarge prAyazcittaM | pRthakvyavahAraH 1190 (B)
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1191 (A) samaNuNNesu videsaM, gatesu pacchaNNa hoja avasannA / te vi tahiM gaMtumaNA, Ahatthi tahiM maNunnA Ne? // 2884 // kasyApyAcAryasya samanojJeSu sAmbhogikeSu videzaM gateSu pazcAdanyasAmbhogikAH kecit bhikSAdyalAbhenAvasannA bhaveyuH / tataste tatra videze gantumanasa AcAryaM pRcchanti- santi tatra kecidasmAkaM manojJAH sAmbhogikA:? // 2884 // asthi tti hoi lahugo, kayAdi osanna bhuMjaNe dosA / natthi vi lahugo bhaMDaNa, na khitta kaha neva pAhuNNaM // 2885 // 2. evamukte yadyAcAryo vakti- 'santi tatra naH sAmbhogikAH,tadA prAyazcittaM bhavati tasya || disaMsarge laghuko maasH| kiM kAraNam ? iti ced, ata Aha-kadAcit te avasannIbhUtA bhaveyuH / te | prAyazcittaM ca prAghUrNakAstatra gatAstaiH saha sambhuJjante, bhuJjAnAnAM ca caturgurukaM praayshcittm| yata evaM pRthakvyavahAraH doSAstasmAt santIti na vaktavyam / atha AcAryo brUyAt - 'na santi' iti tadApi mAso 1191 (A) lghukH| kasmAd ? iti cet bhaNDanadoSAt, tathAhi- te tatra prAptAsteSAM nAmni kenApi gAthA 2881-2886 pArzvasthA For Private And Personal Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1230 (B) yasmAda vipakSe ete doSAH,tasmAt zramaNa-zramaNIbhyAM svapakSe uddezaH karttavyaH saMyataiH saMyatAnAmuddezaH kAryaH, saMyatIbhiH sNytiinaamityrthH| tataH prAguktA doSA na bhavanti / Aha para: -kimatra punaH kAraNaM yaduddezaH kriyate ? anuddiSTaM kasmAt na paThyate? // 3012 // tatrAha bahumANa viNaya AuttayA ya uddesato guNA hoti / paDhamAeso u savvo, etto vocchaM karaNakAlaM // 3013 // uddeze hi kriyamANe zrutasya zrutAdhArasya cAdhyApakasyopari bahumAnamAntaraH prItivizeSo gAthA bhvti| vinayazca prayuktaH syAd AyuktatA ca mahatI bhavati eta uddezato guNA bhvnti| eSa 3011-3017 sarvo'pyaGgAdiviSaya uddezaH prathamAdezaH / ata UrdhvaM tu svAdhyAyakaraNakAlaM vakSye // 3013 // | uddeza samuddezapratijJAtameva nirvAhayati anujJAvidhiH thayathui dhammakkhANaM, puvvuddiTuM tu hoi saMjjhAe / 41230 (B) kAliyakAle iyaraM, puvvuddiTuM vigiTTe vi // 3014 // For Private And Personal Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir M zrI . . . vyavahAra sUtram saptama uddezaka: 1192 (A nAyamaNAe1 AloyaNAu2 aNAloyaNe bhave gurugA / gIyatthe AloyaNa, suddhamasuddhaM viviMcaMti // 2887 // daargaahaa| jJAte ajJAte vA sambhoge AlocanA dAtavyA, tadanantaraM taiH saha sambhujyate / yadi punaranAlocite parasparaM bhuJjate tadA bhavanti catvAro gurukAH prAyazcittam, sA cAlocanA gItArthairdAtavyA suddhamasuddhaM viviMcaMti iti, zuddho'zuddho vA ya upadhistaM viviJcanti pRthak kurvanti, vivecya yo yo niSkAraNe udgamAdibhirazuddho gRhIto yazca kAraNe vA ayatanayA tayoH parityAgaH karttavyaH tanniSpannaM ca prAyazcittaM prtipdynte| eSa niyuktigAthAsamAsArthaH // 2887 // gAthA 2887-2893 sAmpratamenAmeva vivarISuH prathamato 'nAyamanAe' ityasya vyAkhyAnamAha Aryasuhastita: parIkSya aviNaDhe saMbhoge, nAyamanAe ya nAsi pAricchA / Alocya pacchovasaMpayaM khalu, sehaM vA''sajja Are vI // 2888 // dAraM 1 // sahabhojanAdiH AryamahAgireH parataH sambhogo'vinaSTa AsIt / tadA jJAta ajJAte vA nAsti ||1192 (A) dravyAdibhiH parIkSA AryasuhastiziSyadramakapravrajyApratipattiprabhRtita ArAt vinaSTaH sambhoga For Private And Personal Use Only
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1192 (B) iti jJAte ajJAte vA dravyAdibhiH parIkSyA''locayitavyam Alocite ca saha bhuJjate / atha sAmbhogikAH santaH kathaM na jJAyante yenA'jJAtenetyucyamAnaM zobheta ? tata Aha- pacchovasaMpayaM khalu ityAdi, pUrvaM ye upasampannAste asamAnIbhUtAH, anye pazcAt ke'pyupasampannAH, athavA pazcAdAgatya kecit pravrajitAstato'dRSTapUrvatayA te na jJAyante iti ajJAtA bhavanti / gAthAyAmekavacanaM jAtau tato'yamartha:- ArAdapi pUrvadarzanAdarvAgapi pazcAdupasampannAn zaikSakAn vA AsAdya sAmbhogikAnAmapyajJAnatA bhvti| tadevaM 'nAyamanAe' iti gatam // 2888 // idAnIm 'AloyaNA' iti vyAkhyAnayati gAthA 2887-2893 mahallayAe gacchassa, kAraNeha'sivAdihiM / AryasuhastitaH desaMtaragayA kei, tatthimA jayaNA bhave // 2889 // parIkSya Alocya atimahattayA gacchasya nAsti ekatra saMstaraNam yadi vA azivAdibhiH kAraNaiH | sahabhojanAdiH dezAntaraM gatAH etaiH kAraNaiH bahavaH pRthak pRthak sthitAH / tatra pUrvasthiteSu pazcAdAgatAnAM 1192 (B) parasparaM yatra melApako bhavati tatreyaM yatanA // 2889 // For Private And Personal Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1193 (A) X. donni vi jai gIyatthA, rAyaNie ittha vigaDaNaM puvvaM / pacchA iyaro vi dae, samANato chattachAyato // 2890 // agItArthena gItArthasya purata: Alocayitavyam yadi punAvapi gItArthI tato'vamaratnAdhikena gururatnAdhikasya purata AlocayitavyamavamaratnAdhikenAlocite pazcAditaro'pi ratnAdhiko'vamaratnAdhikasya purata AlocanAM ddaati| yaH punaH samAnazchatracchAyAkaH samaratnAdhikastatra yaH pazcAdAcAryasamIpAnnirgatastasya purataH prathamamAlocayitavyam , pazcAditarasya samIpe ten| | yadi punaranAlocite parasparaM bhuJjate tadA prAyazcittaM pratyekaM catvAro gurukaaH| etena 'aNAloie gAthA 2887-2893 bhave gurugA, gIyatthe AloyaNa'[gA. 2887] iti vyAkhyAtam // 2890 // AryasuhastitaH samprati 'suddhamasuddhaM viviMcaMti' ityasya vyAkhyAnamAha parIkSya Alocya nikkAraNe asuddho u, kAraNe vA'NuvAyato / sahabhojanAdiH ujhiMti uvahiM do vi, tassa sohiM kareMti ya // 2891 // 41193 (A) ya upadhiniSkAraNe puSTAlambanamantare NodgamAdibhirdoSairazuddho gRhItaH, yazca | X. For Private And Personal Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1193 (B) www.kobatirth.org kAraNe'nupAyato'yatanayA gRhItastamupadhiM dvAvapi parityajataH / tataH parasparamAlocanAyAM dattAyAM yena doSeNAzuddha upadhirAttastatpratyayamayatanApratyayaM ca prAyazcittaM pratipadyate // 2891 // evaM tu videsatthe, ayamanno khalu bhave sadesatthe / abhiNIcArIgAdI, viNiggae gurusagAsAto // 2892 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evamuktena prakAreNa khalu videzasthe yatanA bhaNitA / ayamanyaH khalu yatanAprakAraH svadezasthe, tamevAha-abhinicArikA prAguktasvarUpA tayA, AdizabdAdupadhikAryeNa sparddhakapatInAM vA sArAkaraNena gurUpadezato gurusakAzAd vinirgate vinirgamenaiva pratyAgatairAcAryapAdamUle kasyAM velAyAmAgantavyam // 2892 // enAmeva niryuktigAthAM bhASyakAro vivRNoti - abhinicAriniggate, ahavA antreNa vA vi kajjeNa / visaNaM samaNuNNesuM, kAle ko yAvi kAlo u ? // 2893 // For Private And Personal Use Only //////// gAthA 2887-2893 AryasuhastitaH parIkSya Alocya sahabhojanAdiH | 1193 (B)
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1194 (A) abhinicArikayA prAguktasvarUpayA nirgate anyena vA upadhyutpAdanAdinA kAryeNa nirgate bhUyaH samanojJeSu sAmbhogikeSu svA''cAryapAdamUle ityarthaH, vizanaM pravezaH kAle karttavyaH / ziSyaH prAha-kaH kAlaH? // 2893 // sUrirAhabhattaTThiya AvAsaga, soheumatitti ettha avaraNhe / abbhuTThANaM daMDAiyANa gahaNegavayaNeNaM // 2894 // bhaktArthitAM kRtvA bAhyagrAmeSu bhikSAmaTitvA bhojanaM ca vidhAya tadanantaramAvazyakamuccArAdi zodhayitvA pazcAdaparAhne kAlavelAyAmAyAti, vAstavyairapi naiSedhikIzabdaM zrutvA abhyutthAnaM karttavyam, daNDAdInAmAdizabdAt pAtrAdiparigrahaH, grahaNaM krttvym| katham ityAha-ekavacanena | gAthA daNDAdikaM gRhNAmItyevaMrUpeNaikena vacanena yadi samarpayanti tadA grahItavyamanyathA nirbandho na 42894-2899 karttavyaH / kiM kAraNam iti ced ucyate-vAstavyenAtizayena gRhIte gRhItamiti manyamAnena 16 prAghurNakaprAghUrNakena vAstavyA'gRhIte mukte bhAjanabhedo bhavati, tena ca patatA prANijAtivirAdhanA sAmAcArI tatastanniSpannaM prAyazcittaM, tasmAdekavacanena daNDAdigrahaNam // 2894 // 1194 (A) vakSyamANakAraNaiH punarapavAdapadataH kAlavelAyAM na pravizet, tAnyeva kAraNAnyAha | For Private And Personal Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1194 (B) khuDDagavigiTThagAme, uNhaM avaraNhe teNa tu page vi / pakkhittaM mottUNaM, nikkhivi ukkhittamoheNaM // 2895 // kSullako grAmo yatra prApto varttate tatra paryAptaM na bhaviSyatIti hetoryadi vA vikRSTamantaraM tataH kRtabhikSAkA na prApsyAmo athavA'parAhne vrajatAmatIvoSNaM paritApastataH etaiH kAraNaiH pragepi prAtarapi pravizet tatra ca naiSedhikIzabdaM zrutvA yanmukhe prakSiptaM tanmuktvA tad gilanIyamityarthaH / yad utkSiptaM lambane varttate tatpAtre nikSipya vaastvyairbhyutthaatvym| atra yadi prAghUrNakAH kRtaparyAptAH tatastairvaktavyaMH 'mA abhyuttiSThata vayaM kRtaparyAptAH samAgatAH / yadi vA yasya kasyApyarthaH sa taiH samaM bhungkte| atha kadAcit prAghUrNakA na kRtaparyAptA bhaveyustadA | sarvaM teSAM dattvA vAstavyA anyad gRhNanti / atha vAstavyairatizayena paryApte labdhe te prAghUrNakAH | 2894-2899 samAgatAstato yadi tapoha~ prAyazcittamApannAstadA oghAlocanayA Alocya taiH samaM bhunyjte| prAghurNaka sAmAcArI eSa niyuktigAthAsamAsArthaH // 2895 / / 1194 (B) gAthA 1. tadbhuktvA -mu.|| For Private And Personal Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI - vyavahAra sUtram saptama uddezaka: 1195 (A) sAmpratamenAmeva viSamapadavyAkhyAnato vyAkhyAnayati, tatra 'ohe Na' iti padaM vyAcikhyAsurAha jai u tavaM Avanno, jo bhinno ahava hoja nAvanno / tahiyaM ohAloyaNa, teNa pareNaM vibhAgo u // 2896 // vAstavyairbhikSAvelAyAmatizayena paryApte labdhe yadi prAghUrNakAH samAgacchanti, tadA yadi prAghUrNakAstapoha~ prAyazcittamApannA yAvadadyApi bhinnA na bhavanti chedAdikamaprAptA ityarthaH / athavA taporhamapi prAyazcittaM nApannastadA oghAlocanayA Alocya taiH samaM maNDalyAM smuddishnti| tataH samuddezAnantaraM parato vibhAgA''locanayA''locya prAyazcittaM prtipdynte| atha chedAdikamApannaH tato maNDalyA utkRSya dIyate // 2896 // atha bhikSAvelAyAM na prAptAH kintvanAgADhAyAM pazcimAyAM pauruSyAM prAptAH, tatra vidhimAhaahavA bhuttuvvariyaM, saMkhaDimannehiM vA vi kajjehiM / taM mukkaM patteyaM, ime ya pattA tahiM hojA // 2897 // gAthA 2894-2899 prAghurNakasAmAcArI 41195 (A) For Private And Personal Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1195 (B) athaveti prakArAntare vAstavyAnAM bhuktodvaritaM vartate, athavA saGkhaDyAM nimantritAH zrAddhAdibhirvAstavyAstatra paryAptaM gRhiitmsti| yadi vA AcAryAH kulAdikAryairvinirgatAstAn kiyantaM kAlaM pratIkSya tadyogyaM maNDalyAM muktaM pratyekamudvaritamasti, ime ca prAghUrNakAstathAvasare prAptA bhaveyuH, tato vAstavyA naiSedhikIzabdaM zrutvA samutthAya bhaNanti // 2897 // bhuMjaha bhuttA amhe, jo vA icchati abhutte saha bhujaM / savvaM ca tesiM dAuM, anne giNhaMti vatthavvA // 2898 // bhudhvaM yUyaM, vayaM bhuktAH, yo vA icchati abhuktairvAstavyaiH saha bhojyaM sa taiH saha bhungkte| athavA prAghUrNakAnAM na pazcAdbhAge paripUrNaM jAtaM tataH sarvaM teSAM prAghUrNakAnAM dattvA ||2894-2899 vAstavyA anyat gRhNanti // 2898 // sAmAcArI tiNNi diNe pAhuNNaM, savvesiM asati bAlavuDDANaM / 41195 (B) je taruNA saggAme, vatthavvA bAhiM hiMDaMti // 2899 // gAthA prAghurNaka For Private And Personal Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1196 (A)| sarveSAmAgatAnAM trINi dinAni yAvat prAghUrNakaM krnniiym| atha sarveSAM kartuM na zaknuvanti tataH sarveSAmabhAve bAla-vRddhAnAM krttvym| tathA ye prANUMNakAnAM taruNAste svagrAme hinnddnte| ye tu vAstavyAstaruNAste udbhrAmakabhikSAcaryayA bahirgAme hiNDante // 2899 // saMghADagasaMjogo, AgaMtukabhaddaetare bAhiM / AgaMtukA va bAhiM, vatthavvagabhaddae hiMDe // 2900 // yadi grAmavAstavyA janA AgantukabhadrakAstadA prAghUrNakAnAmekaiko vAstavyena samaM | saGghATakena hiNDate, iyare bAhiM ti ye vAstavyAnAM saGghATakasaMyogA udvaritAste bahirgAme udbhrAmakabhikSAcaryayA vrjnti| atha grAmavAstavyA janA vAstavyabhadrakAstato vAstavyAnAmekaikaH prAghUrNakena samaM hinnddte| ye tu prAghUrNakAnAM saGghATakasaMyogA adhikAste bahirubhrAmakabhikSAcaryayA vrjnti| upadhicintAyAmapi parasparamAlocanAyAM dattAyAM yo gItArthenopadhirutpAditaH sa paribhujyate, yastvagItArthenotpAditastasya parityAgaH karaNIyaH // 2900 // sUtram- jAo niggaMthIo vA niggaMthA vA saMbhoiyA siyA, no NaM kappar3a niggaMthINaM paccakkhaM pADiekkaM saMbhoiyaM visaMbhogaM krette| kappai NaM pArokkhaM pADiekvaM sUtra 4 gAthA 2900-2903 nirgranthyA visambhogakaraNe vidhiH 41196 (A) For Private And Personal Use Only
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram //////////////// saptama uddezakaH 1196 (B) | saMbhoiyaM visaMbhogaM krette| jattheva tAo appaNo Ayariya-uvajjhAe pAsejjA tattheva evaM vaejA-"aha NaM bhaMte! amugIe ajAe saddhiM imammi kAraNammi pArokkhaM pADiekkaM saMbhoiyaM visaMbhogaM kremi|" | sA ya se paDitappejjA, evaM se no kappai pArokkhaM pADiekaM saMbhoiyaM visaMbhogaM krette| sA ya no paDitappejjA evaM se kappar3a pArokkhaM pADiekaM saMbhoiyaM visaMbhogaM krette||4|| 'jAto niggaMthIto' ityAdi, asya sambandhapratipAdanArthamAhamaMDugagatisariso khalu, ahigAre hoi biiyattassa / saMpuDato vA doNha vi, hoi visesovalaMbho vA // 2901 // maNDUka: zAlUra: sa yathA utplutya gacchati evaM nirgranthasUtrAt nirgranthIsUtraM visadRzamiti mnndduukgtisdRshm| taduktaM dvitIyasUtrasyAdhikAraH prastAvo mnndduukgtisdRshH| tathA gAthA 2900-2903 nirgranthyA visambhogakaraNe vidhiH 1196 (B) For Private And Personal Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1197 (A) saMpuDato vA ityAdi, yathA dve phalake ekatrakRte phalakasampuTamityucyate evaM nirgranthasUtrAd | dvitIyaM nirgranthIsUtraM sampuTasadRzaM bhvti| tata uktaM dvayorapi sUtrayoH saMpuTaka iti nirgranthasUtrAdanantaraM nirgranthIsUtramuktaM, bhavati vizeSopalambho vA iti, 'je niggaMthA ya niggaMthIto ya saMbhogiyA siyA' ityAdi yat nirgranthasUtram,asmAd anantaraM nirgranthIsUtraM paThyate, tataH ziSyANAM vizeSopalambho bhavati, dUravyavadhAne tu na syAt, tato bhavati vizeSopalambha iti kRtvA nirgranthasUtrAdanantaraM nirgranthIsUtramuktam // 2901 // evamanena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA sUtra 4 yA nirgranthyo nirgranthA vA sAmbhogikAH syusteSAM na kalpate pratyakSaM pratyeka gAthA sAmbhogikI visambhogAM kartuM, kalpate parokSaM pratyekaM sAmbhogikI visambhogAM krtum|| 2900-2903 nirgranthyA yatraiva tA nirgranthya AtmIyAn AcAryopAdhyAyAn pazyanti tatraiva [tA] evaM vadanti visambhogaatha Namiti vAkyAlaGkAre, bhadanta! amukayA AryikayA sahAsmin kAraNe samApatite karaNe vidhiH parokSaM pratyekaM sambhogaM visambhogaM kromi| sA ca se tasyAH pravarttinyAH pratitapati 1197 (A) mithyAduSkRtapradAnenAnutapati, asad vA tadabhyAkhyAnamiti pratyAyayati. evaM sati na kalpate For Private And Personal Use Only
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1197 (B) parokSaM pratyekaM sambhogaM visambhogaM kartum / atha sA tasyAH prAguktaprakAreNa nAnutapati tata evaM sati se tasyAH kalpate parokSaM pratyekaM sambhogaM [visambhogaM ] kartumiti sUtrAkSarArthaH // samprati bhASyakAraH prAha eseva gamo niyamA, niggaMthINaM pi hoi nAyavvo / jaM ettha nANattaM, tamahaM vocchaM samAseNa // 2902 // yo nirgranthasUtrasya vyAkhyAgama ukta eSa eva gamo nirgranthInAmapi sUtre bhavati jnyaatvyH| kevalaM yadatra nAnAtvaM tadahaM samAsena vakSye // 2902 / / tadeva vivakSuH prathamataH praznamutthApayati 2900-2903 nirgandhyA kiM kAraNaM parokkhaM, saMbhogo tAsu kIrai vIsu? / visambhogapAeNa tA hi tucchA, paccakkhaM bhaMDaNaM kujjA // 2903 // karaNe vidhi: kiM kAraNaM kena kAraNena tAsu saMyatIsu parokSaM sambhogo viSvak kriyate? AcArya Aha- ||1197 (B) hi yasmAt prAyeNa tAH sNytystucchaaH| tataH pratyakSaM visambhogakaraNe bhaNDanaM kuryuH // 2903 // sUtra 4 gAthA For Private And Personal Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1198 (A) donni vi sasaMjatIyA, gaNiNo ekkassa vA duve vaggA / vIsu karaNammi tecciya, kavoyamAdI udAharaNA // 2904 // dvau gaNinau AcAryoM sasaMyatIkau parasparaM saambhogikau| athavA ekasya dvau vargoM saMyatavargaH saMyatIvargazca, aparasya tveka eva saMyatavargaH / tau yAM visambhogAM kurutastAM taireva(tasmamadeva) vaTagRhikakapota-pravezanAdirUpAdudAharaNAt prAguktaprakAreNa visambhogAM kuruta ityarthaH / / 2904 // katham? ityAhapaDisevitaM tu nAuM, sAhaMtI appaNo gurUNaM tu / sUtra 5-6 te vi ya vAhariUNaM, pucchaMtI do vi sabbhAvaM // 2905 // kAzcana saMyatyaH kAsAJcita saMyatInAM prAgharNikA gatAH,tAbhizca pUrvaprakAreNa prathamAlikA | 42904-2909 svArthAya kRtA, jAtA zayyAtarapiNDAzaGkA / athavA haritopaliptAyAM vasatau sthitA yadi vA sdiipaayaam|| | pravrajyAniSedhaH tatastAbhirAgatya nijapravarttinyAH kathitaM yathA-tAH zayyAtarapiNDamAsevante, pratidivasaM haritopaliptAyAM vA vasatau vasanti, sadIpAyAM veti| sA ca pravartinI tanmukhAt pratisevitamiti | 1198 (A) jJAtvA tAbhissaha gatvA''tmano gurUNAM kathayati te'pi ca guravo vyAhRtya AkArya dvAvapi gAthA For Private And Personal Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1198 (B) www. kobatirth.org saMyatIvargau sadbhAvaM pRcchanti / kevalaM yadi tA ekagurupratibaddhAH, anyathA doSaH // 2905 // tathA cAha jar3a tA u egamegaM, ahavAvi paraM guruM vaejjA hi / ahavA vI paraguruto, pavatiNI tIsu vI gurugA // 2906 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadi yakAbhiH pratisevitaM zayyAtarapiNDAdi, yakAbhizca pratisevitaM jJAtvA gurubhyaH kathitaM tA yadi ekamekamAcAryamAzritAH / athavA AtmIyA api satyaH zayyAtarapiNDAdyAsevinyaH paraM guruM kutazcit kAraNAt vrajeyuH pratipannAH / yadi vA sA pravarttinI yatsaMyatIbhiH zayyAtarapiNDAdyAsevitaM sA paraguruta upasampadaM pratipannA / etAsu tisRSvapi yadyAcAryaH svayaM pRcchati 'ko'tra bhUtArthaH' iti, tadA prAyazcittaM catvAro gurukAH // 2906 // kiM kAraNam ? iti ced, ata Aha-- bhaMDaNadosA huMtI, vagaDAsuttaM je bhaNiyapuvvaM / sayamavi ya vIsu karaNe, gurugA cAvallayA kalaho // 2907 // For Private And Personal Use Only //////////// sUtra 5-6 gAthA |2904-2909 svArthAya pravrajyAniSedhaH 1198 (B)
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI . vyavahArasUtram saptama uddezakaH 199 (A) 1 tAsAM tisRNAmapi svayaM pRcchane bhaNDanadoSA bhavanti ye bhaNitAH pUrvaM kalpAdhyayane prathamoddezake vagaDAsUtre, te ca ime-tAsAM svayaM pracchane triSu sthAneSu bhnnddnm| tAni ca trINi sthAnAnyamUni-Atmano dvau gacchau saMyatavarga: saMyatIvargazca, tRtIyo'nyAcAryasatkAH saMyatA: saMyatyazca eSa eko vargo gnnyte| bhaNDanaM punarevaM jAyate-tAH saMyatyaH parakIyarUpAH pRSTAH satyo brUyuryathA 'jAnImo yad duHkhApitA ihalokasahAyayA nijapravarttinyA' evamukte / saMyatAstAbhiH saha kalahaM kuryuH| saMyatInAmapi parasparaM rnnddaaraattirbhvet| tatrAnyagacchavartinaH sAdhavaH parAcAryeNa samaM parasaMyataiH samaM parasaMyatIbhizca samaM rATiM viddhyH| yata evaM doSAstasmAt dvAvapi tau saMyatIvargAvAtmana Atmana AcAryasya kthytH| yadi punastAH sUtra 5-6 saMyatyaH svayameva viSvak sambhogaM kurvanti tadA tAsAM prAyazcittaM catvAro gurukAH / kasmAd ? gAthA iti ced,ata-Aha-cApalyataH capalatAdoSeNa kalahaH parasparaM bhUyAditi hetoH // 2907 // 72904-2909 svArthAya patteyaM bhUyatthaM, doNhaM pi gaNaharA tuleUNaM / pravrajyAniSedhaH miliuM tagguNadose, parikkhiuM suttaniddeso // 2908 // 1199 (A) yata evaM doSAstasmAdAtmana AcAryasya kathanIyam, tau ca gaNadharau dvayorapi saMyatIvargayoH For Private And Personal Use Only
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1199 (B) pratyekaM bhUtArthaM tulayitvA samyag vijJAya tata ekatra militvA tayordvayorapi saMyatIvargayorguNadoSAn parIkSya sUtranirdeza: krttvyH| sa cAyaM-yadi nAnutapati tatastatraiva yatra militAH saMyatInAM parokSaM sambhogaM visambhogaM kurvnti| pratyakSaM saMyatInAM visambhogakaraNe tucchatayA kalahabhAvAt // 2908 // sUtram- no kappai niggaMthANaM niggaMthiM appaNo aTThAe pavvAvettae vA, muMDAvettae vA, sehAvettae vA, uvaTThAvettae vA, saMvasittae vA, saMbhuMjittae vA, tIse ittariyaM disaM vA, aNudisaM vA, uddisittae vA dhArettae vA // 5 // kappai niggaMthANaM niggaMthiM annesiM aTThAe pavvAvettae vA jAva saMbhaMjittae vA, tIse 3 sUtra 5-6 ittariyaM disaM vA, aNudisaM vA uddisittae vA dhArettae vaa||6|| 42904-2909 'no kappai niggaMthANaM niggaMthiM appaNo aTThAe' ityAdi sUtram, asya sambandhamAha svArthAya pravrajyAniSedhaH saMbhogammi pavatte, imA vi saMbhuMjate uvaTThaviuM / 1199 (B) sIsAyariyatte vA, pagate dikkhaMti dikkheyA (annaTThA) // 2909 // gAthA For Private And Personal Use Only
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1200 (A) www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUrvasUtrebhya: sambhoge pravRtte prastutasUtrAbhihitA upasthApya sambhujyate / athavA ziSyatvamAcAryatvaM ca prakRtamasti tataH ziSyAcAryatve prakRte'nenApi sUtradvayenedamucyate- anyasyArthAya [ dIkSeyAM ] nirgranthIM dIkSayanti nAtmano'rthAyeti // 2909 // anena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyAna kalpate nirgranthImAtmano'rthAya pravrAjayituM sAmAyikAropaNato muNDApayituM locakArApaNataH zikSApayitumAsevanAzikSAgrahaNazikSApradAnataH upasthApayitumupasthApanAkaraNataH saMmbhoktuM SaNNAM sambhogAnAmanyatamena yathAyogasambhogena saMvastuM, tathA tasyAm itvarAM dizamAcAryalakSaNAmanudizaM vA upAdhyAyAdirUpAmuddeSTuM vA dhArayituM vA / kalpate nirgranthAnAM nirgranthImanyeSAmarthAya ityAdi prAgvat navaramanyeSAmityAcAryasyopAdhyAyasya pravarttinyA vA arthAya, ete etasyA upagrahaM kariSyantItyabhiprAyeNa / zeSaM sugamam // atra bhASyamaNNaTTamappaNo vA, pavvAvaNe cauguruM ca AdI / micchatta teNasaMkaTTha mehuNe gAhaNe jaM ca // 2910 // ziSyasya me sarvakAryeSu sahAyikA bhaviSyatItyevamanyArtham evamAtmano vA'rthAya yadi 1. sUtre saMvasittae vA, saMbhujittae vA, iti, atra kramabheda iti jJeyam // For Private And Personal Use Only gAthA |2910-2915 pravAjane hetava: 1200 (A)
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1200 (B) pravrAjayati nirgranthIM tadA tasya prAyazcittaM caturguru, AjJAdayazca doSAstathA mithyAtvaM tiirthkrvcnaatikrmaat| tathA stainyArthaM zaGkAyAM kimayaM pravrAjya hariSyati uta dharmazraddhayA pravrAjayati? ityevaMrUpAyAM yat prAyazcittaM caturlaghukam, upalakSaNametad ni:zaGkitameSa pravrAjya hariSyatIti nizcaye yat prAyazcittaM catvAro gurukaaH| tathA maithune zaGkite yathA kiM maithunArthameSa pravrAjayati uta dharmazraddhayA? iti yat prAyazcittaM caturgurukaM, nUnameSa maithunArthaM pravrAjayatItyevaM niHzaGkite yanmUlaM prAyazcittaM, yacca grAhaNe kaJcakAdisaGghATiprAvaraNopadezadAne kakSAntarAdi dRSTvA''tmaparobhayasamutthadoSaiH brahmacaryavirAdhanaM tannimittamapi prAyazcittamApAdyate // 2910 / / etadevottarArddhaM vyAcikhyAsurAhateNaTThamehuNe vA, harati ayaM saMka'saMkie sohI / gAthA 2910-2915 kakkhAdabhikkhadaMsaNa-mathakkAtobhaye dosA // 2911 // pravAjane ayaM pravrAjanAvyAjena haratItyevaM zaGkAyAmazaGkite vA stanyArthe tathA maithunazaGkAyAma-zaGkite || hetavaH vA maithune yA zodhiH prAyazcittaM tdaapdyte| tathA kakSAdInAmathakkamaprastAvamabhIkSNadarzane 1200 (B) AtmobhayadoSA AtmadoSA ubhayadoSA upalakSaNametat, paradoSAzca ye, tAnapi prApnoti // 2911 // | For Private And Personal Use Only
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1201 (A) etadeva savizeSamAhaharati ttI saMkAe, lahugA gurugA ya hoMti nIsake / mehuNasaMke gurugA, nisaMkie hoi mUlaM tu // 2912 // atha pravrajyAdAnavyAjena haratIti zaGkAyAM prAyazcittaM catvAro laghukAH, niHzaGke haraNe : nUnameSa nizcitaM hariSyatItyevaM nizcaye bhavanti catvAro gurukAH, tathA maithunazaGkAyAM catvAro gurukAH, niHzaGkite maithune bhavati mUlam // 2912 // amumevArthaM sUtrakRtAGgA''lApakena saMvAdayatiavi dhUvagAdi vAso, paDisiddho taha ya vAsama saigAhiM vi / 2910-2915 vIsatthAdidosA, vi jadA evaM tu puvvuttA // 2913 // pUrvaM sUtrakRtAGge evoktA abhihitA, pUrvoktA // 2913 / / gAthA pravAjane hetavaH 41201 (A) 1. laa.| vAsamasamihI vA - pu. pre. / vAsasatihi vI -sN.|| For Private And Personal Use Only
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1201 (B) pavvAvaNA sapakkhe, paripucchA dosavajjie dikkhA / evaM suttaM aphalaM suttanivAto u kAraNio // 2914 // yasmAdete doSAstasmAt sapakSe pravrAjanA krttvyaa| tadyathA-puruSAH saMyataiH pravrAjanIyAH, striyaH saMyatIbhiH saMyatairanujJAtAbhiH, sA ca dIkSA paripRcchya kiM pravrajasi? iti pRSTA yadyabhyupagacchati tadA dAtavyA, paraM doSavarjite 'aTThArasapurisesu' ityevmaadidossrhite| atra para Aha-yadyetat tattvaM tarhi sUtramaphalam, sUtre parapakSe'pi dIkSAyA abhynujnyaanaattsyaashcaasmbhvaat| AcAryaH prAha-sUtranipAtaH kAraNikaH kAraNamapekSyedaM sUtraM pravRttamiti bhAvaH // 2913 // 2914 // kiM tatkAraNam ? ata AhakAraNamegamaDaMba, khaMtiyamAdIsu melaNA hoti / 2910-2915 pavvajamabbhuvagate, appANe cauvvihA tulaNA // 2915 // pravAjane kAraNamazivAdilakSaNamadhikRtya ko'pi sAdhurekAkI jAtaH, kathamapyekamaDambe gataH, : ekamaDambaM nAma yasya nivezasya sarvAsu dikSu ca nAsti ko'pyanyo grAmo nagaraM vaa|||1201 (B) tasminnekamaDambe gtH| tatra ca saMyatyo na vidyante / atha ca tasminnekamaDambe tasya sAdhormAtA gAthA hetavaH For Private And Personal Use Only
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1202 (A) bhaginI anyA vA kAcana nAlasambaddhA svajanAsti, tAsAM mAtrAdInAM melanaM melApaka: sAdhorbhavati sa ca mAtrAdika: strIjano dharme kathite akathite vA pravrajyAM pratipattumabhyupagato yathA vayaM pravrajyAM pratipadyAmahe / evaM pravrajyAmabhyupagate mAtrAdAvazaGkanIye strIvarge yatanA | karttavyA / sA ceyaM-tena sAdhunA[AtmA] caturvidhayA tulanayA tolayitavyaH / tadyathA- dravyataH kSetrataH kAlato bhaavtshc| tatra dravyato yadi AhAramupadhiM bhaiSajAdikaM cotpAdayituM samarthaH / tathA kasyApyevaM svabhAvo bhavati yathA na zaknoti sthAtuM prathamAlikAM vinA, caturtharasakAdikaM vA pAnakaM na zaknoti pAtum / tatastadyogyaM pAnakaM prathamAlikAM cAnetuM samarthaH / kSetrato yadi zaknoti pathi pAdAbhyAM gantama adhvani vA yadi shknotyaahaaraadikmutpaadyitum| kAlato grISmakAle pAnakaM, zItakAle yat kAlaprAyogyamAhArAdikaM tadutpAdayituM samarthaH, rAtrau madhyAhne vA yadi gantuM prabhuH / bhAvato yadi krodhAdInAM jayaM kartuM kSamaH, jJAnadarzanacAritrANi sAmAcArI ca grAhayitumIzastato yAvadAcAryANAM pravarttinyA vA mUlaM na prApnoti tAvadetayA caturvidhayA tulanayA''tmAnaM tulayitvA yadi samartho jAtastataH pravrAjayati // 2915 // gAthA 2916-2921 svajanapravrAjane tulanAdiH 1202 (A) 1. yadi samartha A0 pu. pre.mu.|| For Private And Personal Use Only
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddeza : 1202 (B) www. kobatirth.org etadevAha - asivAdikAraNagato, vocchinnamaDaMbasaMjatIrahite / kahiyAkahiya uvaTThiya, asaMkaitthI imA jayaNA // 2916 // azivAdibhiH kAraNairekAkI, vyavacchinnA grAmanagarAdayo dikSu vidikSu ca yasmAt tasmin vyavacchinne, saMyatIrahite maDambe gataH / tatra ca dharme kathite akathite vA mAtrAdayo vrtgrhnnaarthmupsthitaaH| tAsu azaGkAsu azaGkanIyAsviyaM vakSyamANA yatanA // 2916 // tAmevAha AhArAduppAyaNa, davve samuI ca jANate tIse / jar3a tarati gaMtu khette, AhArAdINi addhANe // 2917 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dravye dravyato yadyAhArAdInAm, AdizabdAdupadhyAdiparigrahaH, utpAdane samarthaH / samuI nAma svabhAvaH, tAM ca tasyA jAnAti, yathA- prathamAlikAM vinA na zaknoti, caturtharasakAdikaM ca pAnIyaM pAtuM na zaknoti, tatastadyogyaM pAnaM prathamAlikAM cotpAdayituM kSamaH / tathA kSetro yadi pathi pAdAbhyAM gantuM tarati, adhvani cAhArAdikamutpAdayitum // 2917 // For Private And Personal Use Only //////// gAthA |2916-2921 svajanapravrAjane tulanAdiH 1202 (B)
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1203 (A) gimhAi kAle pANaga, nisigamaNAdisu vA vi jai satto / bhAve kohAijao, gAhaNa nANe ya caraNe ya // 2918 // kAle grISmAdau yadi pAnakamutpAdayitumIzaH, upalakSaNametat, zItakAle varSAkAle ca prAyogyaM tat sampAdayituM zaktaH, [nizi rAtrau, AdigrahaNAd madhyAhnaparigrahaH, gamanAdiSu yadi zaktaH] bhAve yadi krodhAdijayaH kartuM zakyate, jJAne caraNe ca tasyA grAhaNe samarthaH, tadA yAvadAcAryamUlaM pravartinImUlaM ca na prApnoti tAvadetayA caturvidhayA tulanayA''tmAnaM tolayitvA yadyAtmanaH samarthatA gamyate tadA pravrAjayati yAvatkathAsamartho vA prvraajyti| atreyaM mArgaNA-yAvatkathaM pAlayituM samarthaH sa niyamAt pravrAjayati, itarasmiMstu bhjnaa| tathAhi- yo yAvatkathaM paripAlayitumasamarthastasya yadyAcArya: salabdhika: paripAlane samartho'nyo vA svagaNasatkaH paripAlayituM kSamastataH pravrAjya tasya smrpyti| athAcAryo'nyo vA | svagaNasatkastAM paripAlayitumasamarthastadA na pravrAjayati / iyamitarasmin bhajanA // 2918 // abbhujamegayaraM, paDivajjiukAme jo u pavvAve / gurugA avijamANe, anne gaNadhAraNasamatthe // 2919 // gAthA 2916-2921 svajanapravrAjane tulanAdiH 1203 (A) For Private And Personal Use Only
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1203 (B) ////////// www. kobatirth.org yo nAma salabdhika AryikANAM paripAlane ca samarthaH / tasya mAtrAdikA vratagrahaNArthamupasthitAH / sa yadyabhyudyatavihAraM maraNaM vA pratipattukAmastarhi yadi tasyAcAryo'nyo vA svagaNasatkaH paripAlane samarthaH tadA tAH pravrAjya tasya samarpayati, samarpya cAbhyudyatavihAraM maraNaM vA pratipadyate / atha nAstyAcAryaH svagaNasatko vA tAsAM paripAlakastadA anyasmin gaNadhAraNasamarthe'vidyamAne yo'bhyudyatamekataraM vihAraM maraNaM vA pratipattukAmaH pravrAjayati tasya prAyazcittaM catvAro gurukAH // 2919 // jo vi ya aladdhijutto, pavvAveMtassa hoti gurugAo / tamhA u jo samattho, so pavvAvei tAo u // 2920 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yo'pyalabdhiyukto na tatprAyogyAhArAdyutpAdayitumIzastasyApi pravrAjayato bhavanti catvAro gurukAH prAyazcittam / yata evamasamarthatAyAM prAyazcittaM tasmAt yaH samarthaH mAtrAdikA: strIH pravrAjayati // 2920 // evaM tuleUNa'ppaM, sA vi tulijjai u davvamAdIhiM / kAyANa dAyaNaM dikkha sikkha itaradisA nayaNaM // 2929 // For Private And Personal Use Only ////// gAthA |2916-2921 svajana pravrAjane tulanAdiH 1203 (B)
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1204 (A) evamuktena prakAreNA''tmAnaM dravyAdirUpayA caturvidhayA tulanayA tolayitvA, yA'sau pravrAjanIyA sA'pi drvyaadibhistolyitvyaa| sA ca tulanA'gre bhnnissyte| yadi tulanAyAmuktAyAM sA brUte- sarvamahaM kartuM samarthA iti tadA sA diikssnniiyaa| sA ca tulanA tasyAH karttavyA, yasyAH svabhAvo na jJAyate, yasyAH punaH svabhAvo jJAto varttate tatrAtmatulanaiva prAguktA krttvyaa| 'atha yadi tasya mAtA bhaginI vA tataH kathaM tasyAH svabhAvo na jJAyate?' ucyate- 'sa laghuka eva naSTaH pravAjito vaa| tataH svbhaavaa'prijnyaanm|' kAyANa dAyaNamiti, kAyAnAM pRthivIkAyAdInAM darzanaM kartavyam yathA-eSa pRthivIkAya ucyate, ayamakAyaH, ayaM tejaskAyaH, eSa vAyukAyaH,ayaM vanaspatikAyaH, eSa calanadharmA dvIndriyAdiH trasakAyaH, tatra pRthivyA AlikhanAdi na karttavyam, apkAyena svagAtrasecanAdi, tejaskAyena pratApanAdi gAthA [vAyukAyena vIjanAdi] ca, vanaspatikAyena dantapavanAdi, trasakAyasya pritaapnaadi| yadi | 2922-2925 punaH kAyaiH kAryamupajAyate tadA tat kAraNe prAsukena parimitena krttvym| evamabhyupagate * dIkSArthyA dravyAditulanA tasyA dIkSA daatvyaa| tadanantaraM [zikSA] grahaNazikSA AsevanAzikSA ca shikssnniiyaa| tatra grahaNazikSA sA dazavaikAlikAdisUtraM pAThanIyA, AsevanA zikSA yat paridhApanAdi shikssyte|| 41204 (A) tatra paridhApanavidhimupadarzayitukAmena pUrvaM laghubAlaka: saMyatInepathyena pridhaapyte| tata ucyate For Private And Personal Use Only
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1204 (B)| 'evam Arye! tvamapi paridhApanaM kuryAH / ' tathA bhikSATanasAmAcArI saGkSapeNa kthyti| tata itvaradikkaraNaM 'yAvadAcAryasakAzaM na vrajAmi tAvadahameva te AcAryo'hameva ca prvrtinii|| AcAryasamIpaM gatAnAM tvAcAryA jnyaataarH|' tato vakSyamANavidhinA gurusamIpe nynm| eSa niyuktigAthAsamAsArthaH / / 2921 // sAmpratamenAmeva vivarISurbhASyakAraH prathamatastasyA dravyAdibhistulanAmAhapejjAdi pAyarAsA, sayaNAsaNavatthapAuraNa davve / dosINa dubbalANi ya, sayaNAdi asakkayA eNhiM // 2922 // gRhasthAvasthAyAM prAtarAzA prathamAlikA peyAdirUpA, peyA pratItA, AdizabdAnmaNDaka- modkaadiprigrhH| tathA zayanA''sanavastrANi zobhanAni prAvaraNAni ca kAlocitAnyAsIrana idAnIM tu vratapratipanne prathamAlikAyAM bhaktaM dosINamiti paryuSitaM bhaviSyati, durbalAni ca zayanAdIni zayanA-''sana-vastrANi prAvaraNAni ca, etasya ca krtumshkytaa| iyaM dravye dravyaviSayA pratipRcchA // 2922 // gAthA .. dIkSa * dravyAditulanA 1204 (B) For Private And Personal Use Only
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1205 (A) ////////// www. kobatirth.org punarapi dravyaviSayAmeva tAmAha paDikArA ya bahuvihA, visayasuhA Asi bhe Na puNa ihiM / vatthANi NhANadhUvA, vilevaNAosahAiM ca // 2923 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathA bhe bhavatInAM gRhasthAvasthAyAM vyAdheH pratikArA bahuvidhA AsIran, viSayasukhAni ca bahuvidhAni / tathAhi - gRhasthAvasthAyAM manojJAni vastrANi, zarIramanaH pahnattikaraM snAnaM, ghrANa - manonirvRtikarA dhUpAH, zarIrasubhagAni vilepanAni, etena viSayasukhAni bhAvitAni / tathA auSadhAni ca gRhasthAvasthAyAM nAnAprakArANi saGgRhItAni, idAnIM punarna viSayasukhAni nApi pratIkArA bahuvidhAH, tataH paramaduSkaraM vratametaditi // 2923 // kSetrataH pratipRcchAmAha - addhANa dukkhasejjA, sareNutamasA ya vasahito khette / parapAehi gayANaM, vutthANa ya uusuhagharesu // 2924 // yuSmAkaM sadaiva parapAdairgatAnAM sadaiva ca RtusukheSu gRheSUSitAnAM pravrajyApratipattyanantara For Private And Personal Use Only gAthA |2922-2925 * dIkSArthyA * dravyAditulanA 1205 (A)
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir madhvani svapAdAbhyAM gamane mahadaduHkhaM bhvissyti| zayyA vasatiH sareNukA, tathA dIpo rAtrau na prajvAlyate, vasatayo vasanAni tamasA kaSTAni bhaviSyanti / eSA kSetre pratipRcchA / / 2924 // zrI vyavahAra sUtram kAlata Aha saptama uddezakaH 1205 (B)| AhArAuvajogo, joggo jo jammi hoi kAlammi / so annahA na ya nisiM, akAle'joggo ya hINo ya // 2925 // yo yasmin kAle yogyaH AhArAdhupayogaH sa gRhasthAvasthAyAM samapadyata, vratapratipattyanantaraM tu sa AhArAdyupayogo'nyathA bhvti| tathA na rAtrAvAhArAcupayogo na vA'kAle, kAle'pi ca kadAcidayogyo bhavati, so'pi ca na paripUrNaH kintu hIna iti| gatA kAlapratipRcchA // 2925 // gAthA 42922-2925 | dIkSArthyA. dravyAditulanA bhAvapratipRcchAmAha 1205 (B) 1. kaale'joggo-laa.||2. na vA kAle'pi saM. mu.|| For Private And Personal Use Only
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezaka: 1206 (A) savvassa pucchaNijjA, na ya paDikUleNa sairamuditA'si / khuDDI vi pucchaNijA, coyaNapharusA girA bhAve // 2926 // gRha sthAvasthAyAM tvaM sarvasya pracchanIyA vartase, tatrApi na pratikUlena vacasA | kintvnukuulen| tathA svairaM svecchayA muditA pramodavatI gRhasthAvasthAyAm asi bhavasi / vratapratipattyanantaraM tu kSullikA'pi tvayA pracchanIyA, tathA tathA codanAdizikSaNaM paruSayA girA bhvissyti| etacca paramadussaham, ityeSA bhAve bhAvaviSayA pratipRcchA // 2926 // jA jeNa vaeNa jahA, va lAlitA taM tadannahA bhaNati / soyAdikasAyANa ya, jogANa ya niggaho samiti // 2927 // yA yasmin vayasi, gAthAyAM tRtIyA saptamyarthe prAkRtatvAd, yathA yena prakAreNa lAlitA, vAzabdo bhAvaviSayapratipRcchAprakArAntaropadarzane, tAM tadanyathA bhnnti| tathA idaM vaktizrotrAdInAmindriyANAM, krodhAdInAM kaSAyANAM, yogAnAM ca kAyaprabhRtInAM praduSTAnAM nigrahaH karttavyaH / samitayazca IryAsamityAdayaH paJca pripaalniiyaaH| tadevaM tasyA dravyAdibhistulanoktA // 2927 // sUtra 7-8 gAthA 2926-2931 nigranthanirganthyoH dizaH sAmAcArI 1206 (A) For Private And Personal Use Only
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 206 (B) samprati kAyAnAM darzanamAhaAlihaNa siMca tAvaNa, vIyaNa daMtadhuvaNAdikajesu / kAyANa aNuvabhogo, phAsuyabhogo parimito ya // 2928 // pRthivyAH kASThAdinA Alikhanam, udakena secanam, agninA tApanaM, vAyorvyajanam dantaprakSAlanam, ityAdikAryeSu kaayaanaamnupbhogH| yadi punaH kAyaiH prayojanamupajAyate tadA prAsukena paribhogaH karttavyaH, so'pi ca parimita iti // 2928 // samprati dIkSAdidvArapratipAdanArthamAhaabbhuvagayAe loo, kappaTThagaliMgakaraNadAvaNayA / bhikkhaggahaNa kaheti, vadati ca'haM te disA tiNNi // 2929 // pUrvoktaM sarvaM yadyabhyupagatavatI bhavati tadA tasyA abhyupagatAyA abhyupagatavatyA locaH kartavyaH / yadA tu nivasanavidhirupadeSTamapakrAnto bhavati tadA kalpasthakasya bAlakasya sUtra 7-8 gAthA 2926-2931 nigranthanirganthyoH dizaH sAmAcArI 1206 (B) For Private And Personal Use Only
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1207 (A) saMyatIliGgakaraNena saMyatInepathyaparidhApanena nivasanasya darzanaM karttavyam / tathA bhikSAgrahaNaM bhikSATanasAmAcArI kathayati, vadati ca 'yAvadAcAryasamIpaM na vrajAmi tAvadahaM te tava tisro dishH| ahameva tavA''cAryo'hamevopAdhyAyo'hameva ca pravartinIti / AcAryapAdamUlaM gatAnAM tvAcAryAH pramANam' // 2929 // nayanavidhimAhamAUe ekkiyAe, saMbaMdhI itthipurisasatthe ya / emeva saMjatINa vi, liMgakaraNa mottu biiyapadaM // 2930 // ekasyA mAtuH, upalakSaNametat, bhaginyA vA nayanaM nAlasambandhinA strIsArthena samam, tadabhAve nAlasambandhinA puruSasArthena, tasyA'pyabhAve'nyena bhadrakena sArthena saha, gAthAyAM saptamI tRtIyArthe praakRttvaat|| ___ sUtram- no kappai niggaMthINaM niggaMthaM appaNo aTThAe pavvAvettae vA jAva saMbhujittae vA, tIse ittariyaM disaM vA aNudisaM vA uddisittae vA dhArettae vaa||7|| sUtra 7-8 gAthA 2926-2931 nigranthanirganthyoH dizaH sAmAcArI 1207 (A) For Private And Personal Use Only
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1207 (B) kappai niggaMthINaM niggaMthaM aNNesiM aTThAe pavvAvettae vA jAva saMbhuMjittae vA, tIse ittariyaM disaM vA aNudisaM vA uddisittae vA dhaarette||8|| 'no kappai niggaMthINaM niggaMthaM appaNo aTThAe pavvAvittae' ityAdisUtradvayam asyA'kSaragamanikA prAgvad / atra bhASyakAra: prAha- emevetyAdi gAthApazcArddham, evameva anenaiva prakAreNa saMyatInAmapi saMyataM pravrAjayatInAM sarvaM niravazeSaM vktvym| navaraM liGgakaraNe dvitIyapadaM muktvA liGgakaraNe dvitIyapadamadhikamatrA'sevanIyamiti // 2930 // etadeva darzayati sUtra 7-8 gAthA udrutanivesaMte, satikaraNAdI ya lajjanAso ya / 2926-2931 nigranthatamhA u sakaDipaDheM, gAhiMti tayaM duvihasikkhaM // 2931 // nirganthyoH agrapUrakamAtrakaraNe uttiSThati nivizati sakRtkaraNAdau ca yasmAt lajjAnAzo bhavati || dizaH tasmAttakaM saMyataM dvividhAmapi zikSA grAhayanti sakaTIpaTTakaM kaTIpaTTakaparidhAnopetaM santam || sAmAcArI // 2931 // 1207 (B) 1. kaM santaM kaTI mu.pu. pre. // For Private And Personal Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1208 (A) Ayariya uvajjhAo, taiyA ya pavattiNI u samaNINaM / annesiM aTThAe, tti hoi eesi tiNhaM pi // 2932 // zramaNInAmAcArya upAdhyAyastRtIyA ca pravartinI bhvti| zramaNAnAM tvAcAryopAdhyAyau / tato'nyeSAmAyeti yaduktam sUtradvaye'pi tasyAyamartho bhavati- yathAyogameteSAM trayANAmarthAya saMyatI tryaannaamrthaay| saMyatastu dvayorAyetyarthaH / etena 'annesiM aTThAe' iti sUtradvayamapi vyAkhyAtam // 2932 // ___ sUtram- no kappai niggaMthINaM viikiTThiyaM disaM vA aNudisaM vA uddisittae vA || sUtra 9-10 dhArettae vA // 9 // gAthA / 72932-2938 kappai niggaMthANaM viikiTThiyaM disaM vA aNudisaM vA uddisittae vA dhArettae vA | vyatikRSTadi | guddeze doSAH // 10 // 1208 (A) __ 'no kappai niggaMthINaM vitigiTTiyaM disamityAdi, asya sambandhapratipAdanArthamAha For Private And Personal Use Only
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir zrI | vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1208 (B) pavvAviyassa niyamA, diti disaM duvihameva tivihA vA / sA puNa kassa vigiTThA, uddisati sannigiTThA vA // 2933 // anantarasUtreSu pravrAjanamukta pravAjitasya tu niyamAd dizaM dvividhAM trividhAM vA prayacchanti saMyatasya dvividhAmAcAryopAdhyAyalakSaNAm, saMyatyAstrividhAmAcAryopAdhyAyapravartinIrUpAmityarthaH, sA punardik kasya vikRSTA uddizyate kasya sannikRSTeti pratipAdanArthamadhikRtaM sUtradvayamityeSa sambandhaH // 2933 // athavA anyathA sambandhastamevAhaahavA'vi sarisapakkhassa abhAvA dikkhaNA vipakkhe vi / sUtra 9-10 gAthA tattha vi kassa vigiTThA, uddissai kassa vA neti?|| 2934 // 2932-2938 | vyatikRSTadipuruSAH saMyatAnAM sadRzapakSaH striyo vipkssH| tathA striyaH saMyatInAM sadRzapakSaH puruSA | * guddeze doSAH vipkssH| athavA'pIti sambandhasya prakArAntaratopadarzane, sadRzapakSasyAbhAvAt dIkSaNaM 41208 (B) vipakSe'pi krttvymitynntrsuutressvbhihitm| tatrApi kasya dik vikRSTA uddizyate kasya vA na? ityetadadhikRtasUtradvayenAbhidhAtavyamiti smbndhH| anena sambandhenA''yAtasyAsya For Private And Personal Use Only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1209 (A) vyAkhyA- na kalpate nirgranthInAM vyatikRSTAmatizayena kSetrato bhavatazca vyatikRSTAM dizamanudizaM vA uddeSTumanujJAtuM nApi svayaM dhArayitum / tathA kalpate nirgranthAnAM kSetrato bhavatazca vyatikRSTAM dizamanudizaM vA uddeSTuM vA svayaM dhArayituM vA ityeSa suutrdvyaakssraarthH|| samprati bhASyamduvihaM pi ya vitigiTuM, niggaMthINuddisati caugurugA / ANAiNo ya dosA, diTuMto hoi kosalae // 2935 // dvividhAmapi vikRSTAM kSetravikRSTAM bhavavikRSTAM cetyarthaH / yo nirgranthInAM dizamuddizati : sUtra 9-10 tasmin prAyazcittaM catvAro gurukAH, AjJAdayazca dossaaH| tatra kSetravikRSTAM dizamuddizato ye doSAstatra kozalako bhavati dRSTAntaH // 2935 / / vyatikRSTaditameva bhAvayati guddeze doSAH uvasAmiyA jayaMteNa kosaleNaM gate ya sA tammi / 1209 (A) taM ceva vavadisaMtI, nikkhaMtA annagacchammi // 2936 // gAthA 2932-2938 For Private And Personal Use Only
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH vArijaMtI vi gayA, paDivannA sA ya teNa bhAveNaM / jiNavayaNabAhireNaM, kosalaeNaM akulaeNaM // 2937 // eka: kozalakaH kozaladezotpanna ityarthaH, tenAnyadezaM gatena yatamAnena sadanuSThAnaparAyaNena kA'pi zrAvikA upazamitA / sa ca kozalaka: svadezaM gtH| tasmiMzca gate sA zrAvikA anyasmin gacche tatra gate tasya samIpe niSkramitumupasthitA 'yathA mAM niSkrAmayata, paraM mama sa eva kozalaka: aacaaryH|' evaM sA tameva vyapadizantI tairdIkSitA / sA ca dIkSApratipattyanantaraM vAryamANA'pi kozalasamIpaM gatA / sA ca tena pApena jinavacanabAhyenA'kulajena kozalena prtipnnaa| eSa doSaH kSetravikRSTAM dizamuddizataH // 2936 / / 2937 // 1209 (B) sUtra 9-10 gAthA atra para Aha 2932-2938 | vyatikRSTadi| guddeze doSAH kosalae kiM kAraNa, gahaNaM bahudosalo u kosalato / tamhA dosukkaDayA, gahaNaM iha kosale avi ya // 2938 // 1209 (B) For Private And Personal Use Only
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1210 (A) kiM kAraNamatra kozalakasya grahaNaM kRtam? sUrirAha-yasmAt kozalako dezasvabhAvAt bahUna doSAn lAti Adatte iti bahudoSalo bahudoSavAn tasmAt doSotkaTatayA atra kozalasya grahaNam api ca // 2938 // aMdhaM akUramayayaM, avi ya marahaTTayaM avogillaM / kosalayaM ca apAvaM, saesu ekkaM na picchAmo // 2939 // andhram andhradezotpannam akrUramatakam akrUrAbhiprAyamapi ca mahArASTrakam avogillam avAcAlaM kozalakaM ca apApaM zateSu madhye ekaM na prekSAmahe iti prsiddhiH| ataH kozalaka-grahaNam // 2939 // punarapi paraH prAhakosalae je dosA, uddissaMtammi kinna sesANaM? / te tesi hoja va na vA, imehi puNa noddise te vI // 2940 // ye doSAH kozalake dizamuddizati te kiM na zeSANAM dizamuddizati bhavanti? gAthA 2939-2945 kSetravikRSTe doSAH 1210 (A) For Private And Personal Use Only
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1210 (B) bhavantyeveti bhAvaH / sUrirAha- te doSAsteSAM bhaveyurvA na vA, kozalake punarniyamAd bhavanti, dezavizeSajanmano'pi guNadoSahe tutvaat| tataH koshlopaadaanm| etaiH punarvakSyamANaiH kAraNaistAnapi zeSadezotpannAn kSetravikRSTAn noddizet // 2940 // anyaccaannaM uddisiUNaM, nikkhaMtA vA sarAgadhammammi / aNNoNNammi mamattaM, na hu vaggANaM pi saMbhavaMti // 2941 // vAzabdo dUSaNAntarasamuccaye, yadyalpakAlabhAvini sarAgadharme anyamAcAryamuddizya | niSkrAntA paramanyonyasmin parasparasmin yat mamatvaM tat vyagrANAmapi vyagracittAnAmapi na tu naiva bhavati kintvekacittAnAmupajAyate, sA caikacittatA atra nAsti // 2941 // tathA cAhasuciraM sAriyA gacchihitti mamayA na yAti gacchassa / sIyaMtacoyaNAsu ya, paribhUyA mi tti mannejjA // 2942 // gAthA 2939-2945 kSetravikRSTe doSAH 1210 (B) For Private And Personal Use Only
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org saptama uddezaka: 1211 (A) suciramapi kAlaM sAritA zikSitA satI gamiSyatIti manyamAnasya gacchasya na tasyA viSaye mamatvamAyAti, sIdantyAH saMyamayogeSu zithilIbhavantyAzcodanAH zikSAstAsu dIyamAnAsu vyavahAra - sA'nyatra gantumanAH paribhUtA'smIti manyate tatastasyA api na gacchasyopari mamatA // 2942 // zrI sUtram kiJca- gamaNussueNa citteNa sikkhAto vi na giNhai / vArijjaMtI vi gacchijjA, paMtha dose ime labhe // 2943 // gamanotsukena cittena zikSA api nAnAprakArA grahaNazikSA AsevanazikSAzca na gRhNAti / tathA vAryamANA'pi tasya kSetravikRSTasyAnyasyAcAryasya samIpaM gacchet / tatra ca pathi doSAnimAn vakSyamANAn labhate // 2943 // atra yaduktaM prAk 'etairvakSyamANairdoSaistAnapi noddizet' [gA. 2940] tadvyAkhyAnAvasaraH tAneva doSAnAha micchatta-sohi - sAgAriyAdi pAsaMDateNa sacchaMdA / khettavigiTThe dosA, amaMgalaM bhavavigiTThammi // 2944 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only gAthA |2939-2945 kSetravikRSTe doSAH | 1211 (A)
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1211 (B) mithyAtvaM mithyAtvagamanaM, shodherbhaavH| tathA sAgArike agArasahite, AdizabdAt anagAre ekAkinyA upAzraye dossaaH| tathA pASaNDairvipariNAmanaM, stainairapahAraH, tathA svacchandA syAt na gcchaadhiinaa| tathA ca sati bhUyAMso dossaaH| ete kSetravikRSTe uddizyamAne doSAH / bhavavikRSTa tUddizyamAne amaGgalaM tena saMyamajIvitAd bhavajIvitAdvA bhrshyet| tasmAdbhavavikRSTo'pi noddeSTavyaH / eSa dvAragAthAsakSepArthaH // 2944 / / sAmpratamenAmeva vivarISuH prathamato mithyAtvadvAraM zodhidvAraM cAhauvadeso na siM atthi, jeNegAgI u hiMDae / iti micchaM jaNo gacche, dA.1 / kattha sohiM ca kuvvu?||2945 // dAraM 2 / ||2939-2945 kSetravikRSTe upadezaH siM tAsAmekAkinInAM nAsti, yena sa tAdRzaH strIjana ekAkI hiNDate / / doSAH tata iti asmAt kAraNAdupadezAbhAvalakSaNAjanaH strIjano mithyAtvaM gcched| gataM 1211 (B) mithyaatvdvaarm| zodhidvAramAha- kutra prAyazcittamApannA satI zodhiM kuryAt ? naiva kutrApIti gAthA For Private And Personal Use Only
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1212 (A) bhAvaH / ekAkinItvAt na ca prAyazcittasthAnam aprAyazcittasthAnaM vA sA jAnAti, tata ito'pi / zodhyabhAvaH // 2945 / / sAgArikAdidvAraM pAkhaNDadvAraM cAhasAgAramasAgAre, egIe uvassae bhave dosA / dAraM 3 / caragAdivipariNAmaNa, sapakkhaparapakkhaniNhAdI / / 2946 // dAraM 4 / sAgAre agArasahite asAgAre agArarahite upAzraye ekasyA ekAkinyA doSA bhavanti / tatra sAgAre dIpasparzanAdayaH, anagAre kulttaajaaraadiprveshtH| gataM sAgArakAdidvAram, pASaNDadvAramAha-caragAdi ityAdi, svapakSe parapakSe ca vipariNAmanaM, tatra svapakSe nihnavAdibhiH, AdizabdAt pArzvasthAdiparigrahaH / parapakSe carakAdibhiH // 2946 // stenadvAraM svacchandadvAraM cAhateNehi vA vi hijai, / daa.5| sacchaMduTThANagamaNamAdI ya / dosA bhavaMti ee, kiM va na pAveja sacchaMdA? // 2947 // dAraM 6 / gAthA 2946-2952 vikRSTe digbandhe ___doSAH 1212 (A) For Private And Personal Use Only
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1212 (B) | xx stenairvA zarIrApahAribhirupadhyapahAribhirvA sA pathi gacchantI hiyet| tathA svacchandamutthAnaM svacchandagamanamityAdayazcaite doSA ekAkinyA bhvnti| kiM vA svacchandA satI sA na prApnuyAt? sarvaduHkhasthAnamApnuyAdityarthaH // 2947 // samprati bhavavikRSTe doSAnAhagoravabhayamamakArA, avi dUratthe vi hoti jIvaMte / ko dANi samugghAtassa kuNai na ya teNa jaM kiccaM // 2948 // api darasthe'pi jIvati sati tadviSaye gaurava-bhaya-mamIkArA bhavanti bhUyastanmilanA- dipratyAzAsambhavAd / idAnIM punastasya samudghAtasya ko gauravaM bhayaM mamIkAraM vA karoti? naiva kazcit yat yasmAt na ca naiva tena kRtyaM prayojanaM mRtatvena sarvaprayojanAtItatvAt // 2948 // kosalavajA te cciya, dosA savisesa bhavavigiTTammi / duvihaM pI vitigiTuM, tamhA u na uddisejjAhi // 2949 // gAthA . 204-2002 vikRSTe digbandhe doSAH H 1212 (B) For Private And Personal Use Only
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1213 (A) //////// www. kobatirth.org ya eva doSA mithyAtvagamanAdayaH kSetravikRSTe'bhihitAsta eva savizeSA bhavavikRSTe'pi jJAtavyAH, kevalaM kozalavarjA: / kozaladoSA hi bhavavikRSTe na bhavanti mRtatvenA'sambhavAt tasmAt dvividhamapi vyatikRSTaM kSetravikRSTaM bhavavikRSTaM ca noddizet // 2949 // atraivApavAdapadamAha- bitiyaM tivva'NurAgA, saMbaMdhI vA na te sIyaMti / ittarAdisAu nayaNaM, appAha eva dUrammi // 2950 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyamapavAdapadamadhikRtya kSetravikRSTamapi uddizet yadi sA dharmagrAhiNyAcArye tIvrAnurAgA bhvet| sa vA AcAryastasyAH sambandhI svajanaH, na ca te AcAryAH saMyamayogeSu sIdanti udyatavihAriNa ityarthaH / kevalaM tasyA itvarA dizo 'nubandhanIyA yAvatte svaka AcAryo na milati tAvadvayamAcAryA ete upAdhyAyA iyaM pravarttinIti / tataH svAcAryasamIpe vidhinA nayanam / atha ca dUre te AcAryAstataH sandezaM kathayanti yathA - yuSmadIyA dharmaziSyA asmAkaM pArzve pratipannadIkSAkA varttate sA pratigrAhyA // 2950 // 1. 'nubandhayinyA - mu.| 'nu bandhinyA- saM. / 'nu bandhaMdhyA pu. pre. // For Private And Personal Use Only *** gAthA 2946-2952 vikRSTe digbandhe doSAH 1213 (A)
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1213 (B) bhavavigiTe vi emeva samugghAto tti vA na vA / tattha AsaMkite baMdho nissaMke u na bajjhati // 2951 // bhavavikRSTe'pyevameva, dvitIyapadamavagantavyamiti bhAvaH / katham? ityAha-kiM samudrAtaH kAlagataH kiM vA na? ityevaM tasmin bhavavikRSTe [AzaGkite] tasyA bandhaH kriyate, niHzaGke tu bhavavikRSTe sA na badhyate // 2950 // atraiva prakArAntaramAhaahavA tassa sIsaM tu, jai sA u samuddize / gAthA 2946-2952 vippakiTe tahiM khette, jayaNA jA u sA bhave // 2952 // vikRSTe digbandhe athavA yadi sA tasya ziSyaM samuddizati kathayati-mama ta evAcAryAH, ahaM tu || - tacchiSyasamIpe sthaasyaamiiti| tadA bhavavikRSTe'pi tasyA bandhaH kriyate / sA ca tacchiSyasamIpe niiyte| tatra yA viprakRSTa kSetre yatanoktA sA'trApi bhavati jnyaatvyaa|| 2952 // doSAH 4 213 (B) For Private And Personal Use Only
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1214 (A) tadevaM nirgranthIsUtraM vyAkhyAtam, adhunA 'kappati niggaMthANaM vitigiTuM disaM uddisittae vA dhArittae vA' [sUtra 10] iti nirgranthasUtravyAkhyAnArthamAha niggaMthANa vigiTe, dosA te ceva mottu kosalayaM / suttanivAo'bhigae, saMvigge se ittarie // 2953 // nirgranthAnAmapi vikRSTe uddizyamAne ya eva nirgranthInAM doSA mithyAtvAdaya uktAsta eva | kozalakamekaM doSaM muktvA zeSAH sarve niravazeSA draSTavyAH / yadyevaM tarhi sUtramanarthakam, aviSayatvAd, ata Aha-sUtranipAto'bhigate saMvigne ca zeSe itvarikaH / iyamatra bhAvanA-abhigato jJAtatattvaH zrAddhaH purANo vA saMvignaH svayaM, yo'pi tasya dharmadezaka AcAryaH so'pi saMvignastasmin sUtranipAto, yastu zeSaH svayaM na samyakjJAtatattvaH,tasya pathi vrajato mithyAtvAdayo dossaaH| tasya dIkSAmAdhAya itvariko digbandhaH kriyate, na punaH preSyate // 2953 // gAthA 2953-2959 | nirgranthAnAM | sAmAcArI 1214 (A) etadeva vyAcikhyAsurAha For Private And Personal Use Only
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI X. vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1214 (B) x. x. saDDo va purANo vA, jai liMgaM ghettu vayati annattha / tassa vitigiTThabaMdho, jA acchati tAva ittarito // 2954 // zrAddhaH zrAvakaH purANa: pazcAtkRto vAzabdo vikalpane adhigatatattvaH svayaM saMvignaH, yo'pi tasya dharmagrAhaka AcAryaH so'pi saMvignaH / sa itthambhUto yadi liGgaM gRhItvA'nyatra kSetravikRSTamUlAcAryasamIpe vrajati tasya vikRSTo digbandhaH karttavyaH, yAvacca tatra tiSThati tAvat tasyAtmIya itvariko digbandhaH // 2954 // micchattAdI dosA, je vuttA te u gacchato tassa / egAgissa na bhave, iti dUragate vi uddisaNA // 2955 // gAthA ye ca pUrvaM mithyAtvAdayo doSA uktAste'pi tasyaikAkino'pi gacchato na bhavanti / 2953-2959 nirgranthAnAM jJAtatattvatvAt saMvignatvAcca, iti hetostasya dUragate'pi kSetravikRSTe'pi gurAvuddezanaM bhavati | vikRSTadigbandhe // 2955 // 2 sAmAcArI gIyapurANovaTuM, dhAraMto satatamuddisaMtaM tu / AsannaM uddissai, puvvadisaM vA sayaM dharae // 2956 // 1214 (B) For Private And Personal Use Only
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1215 (A) coijaMto jo puNa, ujjamihiti taM pi nAma baMdhaMti / sesesu na uddisaNA, iti bhayaNA khettavitigiTe // 2957 // gIto nAma sUtrArthaniSpannaH purANa: pazcAtkRtazramaNabhAvaH sa niSkramitukAmo'nyeSAmAcAryANAmupasthitaH, tasya ca pUrvAcAryo'vasanno videzasthazca sa taM satatamevAbhidhArayati, yeSAM ca samIpe niSkramitumupasthitastAn prati uddizati bhaNatItyarthaH, 'mama sa evAcAryaH' iti taM gItaM purANamupastham upasthitaM pUrvamAcAryamavasannamabhidhArayantaM vacasA tamevoddizantaM ca prati yasya samIpe niSkrAmitumupasthitaH sa pUrvAcAryasya videzasthasya yo'nya Asannastasya sambandhI saMvignastamuddizati yathA- 'sa tava AcArya' iti| athavA svayaM tenAtmIyAsannadik dhArayitavyA na punaH sa tena tatroddezayitavyaH, tasyAvasannatvAt, yadi vA tamapyavasannamuddizati kevalamanena prkaarenn| kena? ityata Aha-coijaMto ityAdi, yaH punarjAyate codyamAnaH zikSyamANaH udyasyati saMvignIbhaviSyati tamapi nAma te AcAryA bananti yathA- 'te tavAcAryAH' iti / ye punarjAyante na codyamAnAH saMvignA bhaviSyanti teSu zeSeSu noddezanamiti bhajanA vikalpanA kSetravikRSTe // 2956 // 2957 // gAthA 2953-2959 nirgranthAnAM vikRSTadigbandhe | sAmAcArI 1215 (A) For Private And Personal Use Only
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1215 (B) gataM kSetravikRSTaM, samprati bhavavikRSTamAhaemeva ya kAlagate, AsannaM taM va uddisai gIo / puvvadisadhAraNaM vA, agIya mottUNa kAlagayaM // 2958 // evameva anenaiva prakAreNa kAlagate tasya mulAcArye yadi sa svayaM gItArtho bhavati tadA tasya yo'nya Asanna AcArya taM vA uddizati pUrvaM dizaM vA dhArayati / atha sa svayamagItArthastadA tasya kAlagataM muktvA zeSo'nya uddizyate iti // 2958 // sUtram- no kappai niggaMthANaM viikiTThAI pAhuDAI viosvitte||11|| 'no kappati niggaMthANaM vitigiTThAI pAhuDAi viyosavittae' iti / asya sambandhamAhavitigiTThA samaNANaM, agvitigiTThA ya hoti samaNINaM / mA pAhuDaM pi evaM, bhaveja suttassa AraMbho // 2959 // vyatikRSTA zramaNAnAM dig bhavati avyatikRSTA zramaNInAmiti anantarasUtradvaye'bhihitameva. taccAkarNya mA prAbhatamapyevaM bhavatIti manyeta ityadhikRtasUtrasya aarmbhH| asya vyAkhyA gAthA 2953-2959 nirgranthAnAM vikRSTadigbandhe sAmAcArI 1215 (B) For Private And Personal Use Only
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezaka: 1216 (A) na kalpate nirgranthAnAM vyatikRSTAni kSetravikRSTAni prAbhRtAni kalahAnItyarthaH vitoSayitumupazAmayituM, kintu yatrotpannaM tatropazamayituM kalpate ityeSa sUtrAkSarArthaH // atra bhASyaprapaJcaH sejjAsaNe'tiritte, hatthAdI ghaTTabhANa bhede ya / vaMdaMtamavaMdaMte, uppajjai pAhuDaM evaM // 2960 // zayyAsanAtirikte, kimuktaM bhavati? atiriktAM zayyAmatiriktAni vA''sanAni parigrahe kurvati vAryamANe yadi vA hastAdi hastapAdAdikaM pAdena saGghaTyA''kramyA'kSamayitvA vrajati, yadvA kathamapyanupayogato bhAjanabhede athavA pUrvaM vandamAne pazcAdavandamAne prAbhRtaM nAma kalahastadevamutpadyate // 2960 // __ ahigaraNassuppattI, jA vuttA prihaariykulmmi| sammamaNAuTTate, adhikaraNa tato samuppajje // 2961 // [aMdhikaraNasya kalahasya utpattiH yA pArihAkule uktA] tataH samyaganAvarttamAne'- : dhikaraNaM samutpadyate // 2961 / / 1. pu.pre. madhye - utpattisambhavesatyAM tataH - iti pAThaH // gAthA 2960-2967 kalahakArakaM prati sAmAcArI 1216 (A) For Private And Personal Use Only
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1216 (B) ahigaraNe uppanne, avitosaviyammi niggayaM samaNaM / je sAijjai saMbhuMjae va mAsA cattAri bhAriyA // 2962 // adhikaraNe utpanne sati yena sahAdhikaraNamudaMpAdi tasminnatoSite nirgataM zramaNaM ya AsAdayati pratigRhNAti svasattAmAtreNa yazca tena saha bhute tasya prAyazcittaM catvAro mAsA bhArikA guravaH // 2962 // sagaNaM paragaNaM vA vi, saMkaMtamavitosite / chedAdi vaNiyA sohI, nANattaM tu imaM bhave // 2963 // gAthA 2960-2967 yena sahAdhikaraNamupajAtaM tasminnavitoSite svagaNaM paragaNaM vA saGkrAntamadhikRtya || kalahakArakaM yA chedAdikA zodhiH pUrvaM kalpAdhyayane varNitA sA atrApi tathaiva vaktavyA, navaramatra sAmAcArI yannAnAtvaM tadidaM vakSyamANaM bhavati // 2963 // tamevAha prati 1216 (B) For Private And Personal Use Only
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1217 (A) mA deha ThANameyassa, pesave jai tU gurU / cau gurU tato tassa, kahate vi ya caulahU // 2964 // anyatra gatasya yadyAcAryaH sAdhusaGghATaM saMdezaM vA preSayati yathA-'eSo'dhikaraNaM kRtvA samAgato varttate tasmAdetasya sthAnaM mA deyA' iti| tadA tasya prAyazcittaM cturguru| tataH preSaNAnantaraM yasya pArzve so'nyatra gatastasya sa preSito yadi kathayati tadA tasminnapi prAyazcittaM caturlaghu // 2964 // yatastatreme doSAHohANaM vA vi vehAsaM, padosA jaM tu kAhitI / mUlaM ohAvaNe hoi, vehAse carimaM bhave // 2965 // yad yasmAt preSaNe kathane vA sa pradveSAdavadhAvanaM kariSyati vaihAyasaM vA, vaihAyasanaM naam-ullmbnm| tatrAvadhAvane tena kRte sati preSayituH kathayiturvA mUlaM praayshcittm| vaihAyase gAthA 2960-2967 kalahakArakaM prati sAmAcArI 1217 (A) For Private And Personal Use Only
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caramaM pArAJcitamiti // 2965 // anyacca vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1217 (B) tatthannattha va vAsaM, na deMti me na vi ya naMdamANeNaM / naMdati te khalu mae, iti kalusappA kare pAvaM // 2966 // 'mama tatrAtmasamIpe'nyatra vA ihAgatasya janmAntaravairAdvAsaM na dadati nApi ca mayi |. nandati te nandanti / mahApradveSato'sukhabhAvAt tato janmAntaravairiNaste na mama pRSThaM muJcatIti' vicintya kaluSAtmA pApaM kuryAt // 2966 // kiM tadityAhaAlIveja va vasahiM, guruNo annassa ghAyamaraNaM vA / kaMDacchAriyasahito, sayaM va urassa balavaMto // 2967 // gAthA 2960-2967 kalahakArakaM prati sAmAcArI 1217 (B) 1. kaMDatthAriya-pu. pe. / kaMDatthAriu- mu.| kaMDatthAriu- laa.|| For Private And Personal Use Only
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1218 (A) ** www. kobatirth.org kaNDacchArio nAma grAmo grAmAdhipatirdezo dezAdhipatirvA lUSakA vA sahAyAstena sahitaH svayaM vA aurasabalavAn san vasatimAdIpayet guroranyasya vA ghAtaM maraNaM vA kuryAt // 2967 // jai bhAsati gaNamajjhe, avappayogA va tattha gaMtUNaM / avitosavie esA''gato tti te ceva te dosA // / 2968 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yaH preSito yadvA avaprayogAt anyena kAryeNa tatra gatvA gaNamadhye sakalagaNasamakSaM yadi bhASate yathA eSo'dhikaraNaM kRtvA yena sahAdhikaraNamabhUt tasminnatoSite'trAgata iti, te iti tasyApi ta eva prAguktA doSAH // 2968 // jamhA ee dosA, avihIe pesaNe ya kahaNe ya / tamhA imeNa vihiNA, pesaNakahaNaM tu kAyavvaM // 2969 // yasmAdavidhinA preSaNe kathane ca ete'nantaroditA doSAH, tasmAdanena vakSyamANena vidhinA preSaNaM kathanaM tu karttavyam // 2968 // tameva vidhimAha - For Private And Personal Use Only gAthA 12968-2975 kalahopazamanavidhiH 1218 (A)
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1218 (B) H gaNiNo atthanibbheyaM, rahite kicca pesito / gameti taM rahe ceva, necche sahAmahaM khu te // 2970 // anyena kRtyena prayojanena preSitaH sa tu rahite sAdhuzrAvakAdirahite vivikte pradeze arthanirbhedaM tadadhikaraNarahasyaM gaNina AcAryasya gamayati kthyti| krameNAcAryastaM kRtAdhikaraNaM rahasi eva gamayati / yathA tvamitthamitthamadhikaraNaM kRtvA'tra samAgato na ca sa upazamita iti / evamukte yadi sa necchet yathA-ahaM nAdhikaraNaM kRtvA samAgataH yastvidaM brUte tena sahAhaM bruve khu nizcitamiti // 2970 // guru samakkhaM gamito, tahAvi jai necchaI / tAhe NaM gaNamajjhammi, bhAsate nAtiniTTharaM // 2971 // evaM tasyAnicchAyAM sa prayojanAntaravyAjena preSito rahasi gurusamakSamadhikaraNaM gamayati, tathA kathaJcanApi taccittamanupravizya yathA roSaM na vidadhAti tathA gamito'pi yadi necchati tataH praharadivasAdyatikrameNa prastAvAntaramAracayya gaNamadhye taM bhASate paraM nAtiniSThuram // 2971 // XX gAthA 2968-2975 kalahopazamanavidhiH 1218 (B) For Private And Personal Use Only
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH . 1219 (A) kathaM taM bhASate ? ityAhagaNassa gaNiNo ceva, tumammi niggate tayA / addhitI mahatI AsI, so vivakkho ya tajjito // 2972 // tadA tasmin kAle tvayi adhikaraNaM kRtvA nirgate samastasyApi gaNasya gaNinazcA''cAryasya mahatI adhRtirAsIt / yena ca saha tavAdhikaraNamabhUt so'pi vipakSo gaNinA gaNena ca tarjitaH // 2972 // gaNeNa gaNinA cevaM, sArijatamajhaMpie / tAhe annAvadeseNa, vivego se vihijjai // 2973 // evamuktvAnantaraM tatratyena gaNena gaNinA ca samyak sAraNIyaH zikSaNIyo yena svadoSaM pratipadya tatra gatvA vipakSaM kssmyti| atha sa tathA sAryamANo'jhaMpito nopazamaM nIto duHsvabhAvatvAt, tato'nyApadezena se tasya viveko vidhIyate // 2973 // gAthA 2968-2975 kalahopazamanavidhiH 1219 (A) 1. sArijaM to sa jhaMpie // For Private And Personal Use Only
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddeza : 1219 (B) www. kobatirth.org kenApadezena ? ityAha mahAjaNo imo amhaM, khettaM pi na pahuppati / vasahI sanniruddhA vA, vatthapattA vi natthi No // 2974 // ayaM sAdhu-sAdhvIlakSaNo mahAn jano asmAkametAvatAM caitat kSetraM na prabhavati saMkIrNatvAt, yadi vA vasatiH sanniruddhA saGkaTA varttate, tata etAvantaH sAdhavo'tra na mAnti / athavA vastrapAtrANyasmAkaM samprati na santi apizabdAd na cAtra tathAvidhaH pATho'pyasti sAdhavo'pyete 'tIvA'sahanAH / tasmAt yUyamanyatra kvApi gacchata // 2974 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadi punaH sa sAryamANa upazamamadhigacchati / sa ca vakSyamANena vidhinopazamayitavyaH / tatra prathamato'dhikaraNopazamasthAnamAha saMgaNiccaparagaNicceNa, samaNunneyareNa vA / rahassA vi va uppannaM, jaM jahiM taM tahiM khave // 2975 // 1. chandonusAraM 'sagaNaparagaNicceNa' pATho yuktaH iti lA. TippaNe // For Private And Personal Use Only gAthA 2968-2975 kalahopazamanavidhiH 1219 (B)
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI X. vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1220 (A) svagaNasatkena paragaNasatkena vA tenA'pi samanojJena sAmbhogikena itareNa vA saha rahasi AdizabdAdarahasi vA yat yatrAdhikaraNamutpannaM tat tatra kSapayet upazamayet // 2975 // tatropazamanavidhimAhaekko va do va niggaya, uppannaM jattha tattha vosamaNaM / gAme gacche duve gacchA, kulagaNasaMgheNa biiyapayaM // 2976 // eko vA dvau vA vAzabdAt trayo vA catvAro vA ye'dhikaraNaM kRtvA nirgtaaH| te yatra | grAme nagare vA'dhikaraNamutpannaM tatrA''nIyante, AnIya ca yaiH sahAdhikaraNamabhUt taiH saha vyupazamanaM kSAmaNaM kAryante, tat punaradhikaraNamekasmin gacche yadi vA dvayorgacchayorathavA | 42976-2982 kule yadvA gaNe yadi vA saGgha samutpannaM syAt / biiyapadamiti, atrApi dvitIyapadamapavAdapadaM, | tato vakSyamANakAraNairvikRSTamapi prAbhRtaM vitoSayet / tacca vitoSaNamagre bhAvayiSyate // 2976 / / / * vidhiH ___ sAmpratamadhikaraNamutpannaM yathopazamayitavyaM, tathA Aha1. tRtIye caraNe anuSTapchandaH vartate // gAthA kalahazamana 41220 (A) For Private And Personal Use Only
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1220 (B) taM jattiehiM dilu, tattiyamittANa melaNaM kAuM / gihiyANa va sAhUNa va, puratocciya do vi khAmeti // 2977 // tat adhikaraNamutpannaM yAvadbhirgRhasthaiH saMyatairvA dRSTaM tAvanmAtrANAM gRhasthAnAM sAdhUnAM vA mIlanaM kRtvA teSAM purato dvAvapi parasparaM kssmytH| kulAdisamavAye yadyutpannaM tataH kulAdisamavAyaM kRtvA kSamayataH // 2977 // kiM kAraNaM yAvanmAtrairguhibhiH saMyatairvA dRSTaM tAvatAM mIlanaM kRtvA parasparaM kSamayata:? tatrAhaNavaNIyatullahiyayA, sAhU evaM gihiNo u nAhiti / gAthA na ya daMDabhayA sAhU, kAhiMtI tattha vosamaNaM // 2978 // 2976-2982 kalahazamana'navanItatulyahRdayA: sAdhava' evaM gRhiNa: tuzabdAdabhinavazaikSAdayazca jnyaasynti| na : vidhiH ca daNDabhayAt sAdhavastatrAdhikaraNe samutpanne vyupazamanaM kariSyanti kintu karmakSapaNAya | evaM ca jnyaasynti| evaMrUpA ca pratipattiH zubhodayaparamparAhetuH, ataH tAvatAM mIlanaM kRtvA 1220 (B) parasparaM tau kSamayataH // 2978 / / For Private And Personal Use Only
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1221 (ATM samprati yaduktaM 'biiyapadamiti' tadvyAkhyAnArthamAhabiiyapade vatigiTe, vitosavijjA uvaTThite bahuso / bitio jai na uvasame, gato ya so annadesaM tu // 2979 // dvitIyapade vyatikRSTAnyapi prAbhRtAni vitoSayet upazamayet, katham? ityAha-yena sahAdhikaraNaM bahuzo bahUna vArAn kRtaM tasyopasthitastaM kSamayati sa ca kSAmyamANo dvitIyo nopazAmyati anupazAntazca sa gato'nya dezam // 2979 // kAleNa va uvasaMto, vajijaMto vi annamannehiM / khIrAdisaladdhINa va, devayagelanapuTTho vA // 2980 // tasyAnyaM dezaM gatasya bahunA kAlena gatena tasya kaSAyAH pratanavo'bhavan, tata upshaantH| athavA anyonyaiH sAdhubhiH kRtAdhikaraNa eSa iti sthAne sthAne vivarNyamAna evaM svacetasi sa kathayati yathA 'kaSAyadoSeNAhaM sthAne sthAne vivarje, tasmAdalaM kaSAyairiti' punarAvRttiH / athavA kSIrAdisalabdhInAM kSIrAzravAdisalabdhInAmupadezataH zamamupagatavAn, devatayA zikSito yadi vA glAnatvena spaSTastataH cintayati-'yadi kathamapi sAdhikaraNo mriye'haM tato gAthA 2976-2982 kalahazamana vidhiH 1221 (A) For Private And Personal Use Only
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH nA''rAdhako bhavAmi tasmAt taM gtvopshaamyaami'|| 2980 // evaM jAtapunarAvRttinA yat karttavyaM tadAhagaMtuM khAmeyavvo, ahava na gacchejimehi dosehiM / nIyallaga uvasaggo, tahiyaM tassa hojjattaM // 2981 / / tena jAtapunarAvRttinA yatrotpannamadhikaraNaM tatra gatvA sa kssmyitvyH| athavA etairvakSyamANairdoSaistatra na gacchet yatrotpannamadhikaraNam, kairdoSairityata Aha-nijakA svajanAstasya tatra vidyante, tatastatra gatasya tairupasargaH kriyate // 2981 / / 1221 (B) tathAso gAmo uchito hojA, aMtarA vAvi jaNavato / niNhavagaNaM gato vA, na tarai ahavA vi paDicaratI // 2982 // gAthA 2976-2982 kalahazamana vidhiH 1221 (B) 1. atra 2982 gAthAyAM pUrvArdhe anuSTap uttarArdhe AryAcchaMdaH iti lA. ttippnne|| For Private And Personal Use Only
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1222 (A) yatra grAme'dhikaraNamutpannaM sa grAma utthita udvasIbhUtaH / athavA antarA janapada utthitaH / yadi vA yena samamadhikaraNamajAyata sa niNhavagaNaM praviSTavAn anyatra vA gataH, itaro vA glAno vA jAtaH, tato gantuM na zaknoti, athavA glAnaM praticarati // 2982 / / abbhujayaM ca paDivajje bhikkhA alaMbho aMtara tahiM vA / rAyAduTuM omaM, asivaM vA aMtara tahiM vA // 2983 // athavA so'dhikRtaH kSamayitumanA abhyudyataM vihAraM pratipattukAmo lagnaM ca pratyAsannaM, gantuM na zaknoti / athavA antarA apAntarAle tatra vA yatrAdhikaraNamutpannaM bhikSAyA alaabhH| sUtra 12 gAthA yadi vA'ntarA tatra vA rAjadviSTamavamaudaryamazivaM vA // 2983 // 2983-2989 sabarapuliMdAdibhayaM, aMtara tahiyaM va ahava hojAhi / nirgranthInAM kalahaeeNa kAraNeNaM, vaccaMtaM kaMpi appAhe // 2984 // zamanavidhiH antarA tatra zabarabhayaM pulindabhayam, AdizabdAt stenamlecchAdibhayaparigrahaH, athavA ||1222 (A) 1. rAyaguDe- laa.| rAyaduTuM-pu. pre. / / 2. atehi kAraNe hi-lA. // For Private And Personal Use Only
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhvet| tataH etaiH kAraNaiH tatra gantumazaknuvan yaH ko'pyanyaH zrAvako vA siddhaputro vA mithyAdRSTiA tatra bhadrako vrajati taM sandezayati ythaa-ahmdhunopshaantH| etaizca kAraNairAgantumazaktastasmAt tvamatrAgatya mayA saha kSamaNaM kuru // 2984 // zrI | vyavahArasUtram | saptama uddezakaH 222 (B) tataH sandeze kathite yattena karttavyaM tadAhagaMtUNa so vi tahiyaM, sapakkha parapakkhameva melittA / khAmei so vi kajjaM, ca dIvae nAgato jeNa // 2985 // yasya sandezaH kathApita: sa tatra gatvA yaistadadhikaraNaM jJAtaM taM samastaM sara? sva)pakSaM parapakSaM ca melayitvA taM kSamayati so'pi ca kSamyamANo yena kAraNena nA''gatastatkAraNaM tasya sAkSAt dIpayati kathayati // 2985 // aha natthi kovi vaccaMto tAhe uvasamati appaNA ceva / khAmeI jattha NaM milatI adiDhe guruNaMtiyaM // 2986 // ////////////////////// sUtra 12 gAthA 2983-2989 nirgranthInAM kalahazamanavidhiH 1222 (B) 1. koi- pu. pre.|| 2. ceva-lA. mu. naasti| For Private And Personal Use Only
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra-13 sUtram saptama uddezakaH 1223 (A) atha nAsti ko'pi tatra vrajan yasya sandezaH kathyate, tarhi sa AtmanA svayamupazAmyati, sarvathA manaso'dhikaraNamupazamaparAyaNatayA spheTayati / tato yatra milati tatra kssmyti| atha na kvApi militastatastasminnadRSTe gurUNAmantikaM gatvA taM manasi kRtya kSAmaNaM karoti // 2986 // sUtram-kappai niggaMthINaM vitigiTThAI pAhuDAI vitosvttie|| 12 // kalpate nirgranthInAM vyatikRSTAni kSetraviprakRSTAni [prAbhRtAni] kalahAn vitoSayitumupazamayitumityeSa sUtrAkSarArthaH // samprati bhASyaprapaJcaH niggaMthINaM pAhuDa, vitosaviyavva hoi vitigiTuM / kiha puNa hojuppannaM, ceiyagharavaMdamANINaM // 2987 // ceiyathutINa bhaNaNe, uNhe annAto bAhi acchaMti / paritAviyA dhaNiyaM, koilasaddAbhi tubbhAhi // 2988 // nirgranthInAM prAbhRtaM vitoSayitavyam upazamayitavyaM bhavati vyatikRSTaM kssetrviprkRssttm| sUtra 12 gAthA 2983-2989 nirgranthInAM kalahazamanavidhiH 1223 (A) For Private And Personal Use Only
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1223 (B) ziSyaH prAha-kathaM kena prakAreNa punastAsAmAdhikaraNamutpannaM syAt ? sUrirAha-kAzcanAyikAcaityavandanAya caityagRhaM gtaaH| tasmiMzca caityagRhe bahirmukhamaNDapAdikaM na smsti| tatazcaityagRhamadhyasthitAzcaityAni vndnte| tAsAM ca vandamAnAnAM prathamastuterArabhya anyAH kAzcana saMyatyaH samAgatAH / tAzca madhye avakAzo nAstIti bahiruSNe sthitAH / tato vistareNa caityastutInAM bhaNane bahi:sthitA uSNena paritapyamAnA vadanti-yuSmAbhiH kokilAzabdAbhirdhaNiyamatizayena vayaM pritaapitaaH|| 2887 // 2988 // tathAnagdhaMti nADagAI, kalaM pi kalabhANaNINa tubbhANaM / vippagate bhavatINaM, jAyaM ne bhayaM naravatIti to // 2989 // yuSmAkaM kalabhAnanAnAM susvaramanojJAnanAnAM purataH kalAmapi manAgapi nATakAni | nArghanti / tato bhavatInAM viprakRte kAraNena jAtaM no'smAkaM bhayaM nrpteH| nUnaM narapatinA | yUyaM nATake prakSepsyadhve // 2989 // sUtra 12 gAthA 2983-2989 nirgranthInAM kalahazamanavidhiH 1223 (B) 1. kalamANiNINa-pu. pre. laa.| kalabhAsiNINa-lA. paatthaa.|| 2. manojJAgatAnAM-pu. pre.|| For Private And Personal Use Only
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1224 (A) www. kobatirth.org iti asahaNa uttuiyA, majjhatthAto samaMti tatthe / asuNAsu savvagaNabhaMDaNe ca gurusiTThimA merA // 2990 // iti evamupadarzitena prakAreNa asahanAbhiryA uttejitA kopaM grAhitA tAM madhyasthAH saMyatyastatraiva zamayanti / na ca tAstat bhaNDanaM kasyApi zrAvitavatyaH / atha madhyasthAnAM saMyatInAmabhAvato velAvazAdvA sarvagaNasya bhaNDanamabhUt tarhi sarvagaNabhaNDane svasvaguruziSTaM krttvym| tatastAvupazamayataH / atha lajjAto bhayato vA na svasvagurorniveditaM tarhi tatreyaM maryAdA // 2990 // etadevAha Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNaharagaNaharagamaNaM, egAyariyassa donni vA vaggA / AsannAgama dUre, ya pesaNaM taM ca bitiyapayaM // 2991 // samastasyApi gaNasya bhaNDane jAte AtmIyasyA''tmIyasya gaNadharasya samIpe gamanam / 1. asuNAmu-saM. / asuNAvalA. / asuNAma- mu. // For Private And Personal Use Only sUtra 13 gAthA 2990-2995 vyatikRSTe kAle svAdhyAyaniSedhaH 1224 (A)
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1224 (B) athavA ekasyA''cAryasya sambandhinau tau dvAvapi saMyatIvargau, tata ekasya samIpe gcchtH| tataH sa ekastau vA dvau gaNadharau tadadhikaraNaM yatra caityagRhe'nyatra votpannaM tatra dvAvapi vargoM |* nItvA upshmytH| atha lajjAdinA svasvagurorna niveditamekatarazca pakSo nirgatastata AhaAsannetyAdi, yadyAsannaM gato'pAntarAle ca nirbhayaM tataH sa AnAyyate, atha sApAyaM tarhi tAsAM gaNadhara Agacchati, Agatya kSamaNaM kroti| atha dUre gatastarhi vRSabhANAM preSaNaM karttavyaM, tato vRSabhAH sametya tAH saMyatI: kssmynti| atha dvitIyapakSo nopazAntastataH punarAvRttau jAtAyAM pUrvoktakAraNaistadeva prAguktaM dvitIyaM padamavasAtavyaM, yatra milanti tatraiva sUtra 13 kssmynti| amilane gurUNAmantike iti // 2991 / / gAthA 2990-2995 etadeva mUlataH savistaraM vibhAvayiSuridamAha vyatikRSTa kAle ceiyagharaM niyattA, jatthuppannaM ca tattha vijhavaNaM / svAdhyAya niSedhaH lajjabhayA va asiDhe, duvegatara niggama imaM tu // 2992 // 1224 (B) svasvagurunivedane kRte tau dvAvapi gurU saMyatIvargadvayamapi caityagRhaM nItvA, athavA | For Private And Personal Use Only
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1225 (A) www. kobatirth.org yatrA'nyatrotpannamadhikaraNaM tatra nItvA'dhikaraNasya vidhyApanaM kuruta: / atha lajjayA bhayAdvA gurUNAm aziSTamabhavat dvayozca pakSayormadhye ekatarasya pakSasya nirgamastata idaM karttavyam // 2992 // AsannamaNAvAe, ANaMta'havA se gaNaharAgamma / jaNaNAta abhikkhAmaNa, ANAvijja'nnayaM vA vi // 2993 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadyAsannaM nirbhayaM ca tatastA nirgatAH saMyatyaH svagaNena saha AnAyyante / atha sApAyaM tatastAsAM gaNadhara Agacchati / tatastAH saMyatya AnItA gaNadharo vA ekaka Agata:, [tA: ] yatra janajJAtaM bhaNDanamabhUt tatra AnAyya anyatra vA AnAyya ca [ tAsAM ] parasparamabhikSamaNaM kAryam / atha dUre gatAstarhi vRSabhAH samAgatya saMyatI: kSamayanti // 2993 // sUtram -- no kappai niggaMthANaM niggaMthINa vA vitigiTThe kAle sajjhAyaM uddisittae vA karettae vA // 13 // asya sambandhamAha vitigiTThe khalu pagayaM, egaMtarito ya hoi uddeso / avvitigiTThavigiTThe, jaha pAhuDameva no suttaM // 2994 // For Private And Personal Use Only *** sUtra 13 gAthA |2990-2995 vyatikRSTe kAle svAdhyAyaniSedhaH 1225 (A)
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1225 (B) vyatikRSTamiti khalu prakRtamanuvartamAnamasti digsUtrAdanantaraM ca ekenAdhikaraNasUtreNAntaritam uddezasUtraM vrtte| tato yathA prAbhRtamadhikaraNaM saMyatAnAmavikRSTaM saMyatInAM vikRSTamevaM na sUtramapItyetadarthakhyApanArthamidaM sUtram // 2994 / / anena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA na kalpate nirgranthAnAM nirgranthInAM vA vyatikRSTa kAle udghATAyAM pauruSyAmityarthaH, svAdhyAyamuddeSTaM vA kartuM veti sUtrAkSarArthaH // samprati bhASyavistara: lahugA ya sapakkhammI, gurugA parapakkhe uddisaMtassa / aMga suyakkhaMdhaM vA, ajjhayaNuddesathutimAI // 2995 // yadi vikRSTe udghATapauruSIlakSaNe sa( sva )pakSe uddizati saMyataH sNytsyoddishtiityrthH| tadA tasya prAyazcittaM catvAro lghukaaH| parapakSaH saMyatasya saMyatI, saMyatyAH saMyataH,tatra saMyataH sUtra 13 gAthA 2990-2995 vyatikRSTe kAle svAdhyAyaniSedha: 1225 (B) 1. parapakkha -laa.|| For Private And Personal Use Only
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram | saptama uddezakaH 1226 (A) saMyatyA uddizati kAraNe vA saMyatI saMyatasya tadA prAyazcittaM catvAro gurukAH / atha kimuddizati evaM prAyazcittam ? ata Aha-aGgaM zrutaskandhamadhyayanamuddezaM stutimAdizabdAt stavaM vA // 2995 // taMtra stutistavayorvizeSamabhidhitsurAhaegaduge tisalogA, thutIo annesi hoi jA satta / deviMdatthayamAdI, teNaM tu paraM thayA hoMti // 2996 // ekazlokA dvizlokA trizlokA vA stutirbhavati paratazcatuHzlokAdikaH stavaH / | anyeSAmAcAryANAM matena ekazlokAdi saptazlokaparyantA stutayaH tataH paramaSTazlokAdikAH stavAH / yathA devendrastavAdayaH AdizabdAt karmastavAdiparigrahaH // 2996 // gAthA sUtraM devA dhiSThitam 1226 (A) atha vyatikRSTa kAle uddizataH paThato vA ko doSastata Aha1. thutIsu-saM. lA. / / For Private And Personal Use Only
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1226 (B) aTThahA nANamAyAro, tattha kAle ya Adimo / akAlajjhAiNA so u, NANAyAro virAhito // 2997 // jJAnAcAro aSTadhA aSTaprakAra: 'kAle viNae' ityAdi prAguktalakSaNaH, teSu cASTasu jJAnAcAreSu madhye kAla ityAdimo jJAnAcAra: sa ca akAlAdhyAyinA jJAnAcAro virAdhitaH // 2997 // na kevalamayaM doSaH kiM tvanye'pi, tathA cAhakAlAdi uvayAreNa, na vijjA sijjhae viNA dei| raMdhe va avaddhaMsaM, sA va annA va se tahiM // 2998 // kAlAdyapacAreNa vinA vidyA na sidhyati. na kevalaM na sidhyati kinta | 2996-3003 kAlAdivaiguNyalakSaNe randhre chidre sati sA'dhikRtavidyAdhiSThAtrI devatA anyA vA kSudradevatA || tatrAvasare avadhvaMsaM ddaati| eSa dRSTAnto'yamupanayaH- vyatikRSTe kAle sUtre uddizyamAne dhiSThitam paThyamAne vA na sUtraM nirjarAphaladAyitayA sidhyti| na kevalaM na sidhyati kintu yayA : 41226 (B) devatayA sUtramadhiSThitaM sA kAlAtikrameNa paThanato'kSAmyantI prAntA vA kAcid devatA akAlapaThanalakSaNaM chidramavApya avadhvaMsaM dadyAt // 2998 // gAthA sUtraM devA For Private And Personal Use Only
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram atha kathaM jJAyate sUtraM devatayA adhiSThitamata AhasalakkhaNamidaM suttaM, jeNa savvaNNubhAsiyaM / savvaM ca lakkhaNoveyaM, samahiTuMti devayA // 2999 // idamadhikRtaM sUtraM salakSaNaM yena kAraNena sarvajJena bhASitaM, sarvamapi ca lakSaNopetaM vastu jagati devatAH smdhitisstthnti| tato jJAyate sUtramapi devatAdhiSThitam // 2999 // saptama uddezakaH 1227 (A) anyacca gAthA jahA vijAnariMdassa, jaM kiMcidapi bhAsiyaM / 2996-3003 vijjA bhavati sA ceha, dese kAle ya sijjhai // 3000 // devAyathA vidyAnarendrasya vidyAcakravarttino yat kiJcidapi bhASitaM vidyA bhavati, sA ceha || dhiSThitam jagati deze kAle vA siddhayati na kAlAdyupacAramantareNa // 3000 // 1227 (A) sUtraM tathA For Private And Personal Use Only
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezaka: 1227 (B) jahA ya cakkiNo cakkaM, patthivehiM vi pujjai / / na yAvi kittaNaM tassa, jattha tattha va jujati // 3001 // yathA cazabdo dRSTAntAntarasUcane, cakriNazcakravarttinazcakramAjJA pArthivairapi sarvaiH pUjyate, : na cApi tasya cakrasya yatra tatra vA kIrtanaM zabdanaM saMzabdanaM yujyate // 3001 // uktau dRSTAntAvupanayamAha tahehaTThaguNoveyA, jiNasuttIkayAvatI / pujjate na ya savvattha, tIse jhAyA tu jujjatI // 3002 // tathA tena prakAreNa iha jagati jinasya vAk sUtrIkRtA aSTaguNopetA vakSyamANanirdoSa- gAthA 2996-3003 tvAdyaSTaguNasamanvitA sarvairapi surAsuramanujaiH pUjyate, na ca sarvatra deze kAle vA tasyA dhyAtA sUtraM yujyate kintu yathokta eva deze kAle c|| 3002 // devAsamprati tAnevASTau guNAnAha dhiSThitam nidosaM sAravaMtaM ca, heujuttmlNkiyN| 1227 (B) uvaNIyaM sovayAraM ca, miyaM mahurameva ya // 3003 // . For Private And Personal Use Only
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI 4 vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1228 (A) nirdoSaM dvAtriMzatA'pi doSairvinirmuktaM, sAravat bahvarthamadhikRtavyavahArasUtravat, hetavaH anvayavyatirekalakSaNAH, tairyuktam, alaGkRtam upamAdyalaGkAropetam, upanItam upanayopasaMhRtaM, sopacAraM [=agrAmyAbhidhAnam ] mitaM parimitAkSaraM, madhuraM lalitAkSarapadAdyAtmakatayA zrotramanohAri // 3003 // puvvaNhe avaraNhe ya, arahA jeNa bhAsatI / esA vi desaNA aMge, jaM ca puvvuttakAraNaM // 3004 // gAthA yena kAraNena bhagavAn arhan pUrvAhne aparAhne ca [bhASate] eSaiva bhagavato dezanA | 3004-3010 aGge nibaddhA, tasmAdudghATAyAM pauruSyAM na paThanIyaM, nApyuddeSTavyam, yacca pUrvaM nizIthAdhyayane || kAlavelAyAM vipakSe ca uktaM kAraNaM takrodAharaNalakSaNaM tasmAdapyakAle na paThanIyaM naapyuddessttvym|| 3004 // | atazcA'kAle na paThanIyam / yata Aha doSAH 41228 (A) 1. AvazyakahAribhadrayAM gA. 880 gAthA TIkAyAm 'agrAmyAbhidhAnam' iti|| For Private And Personal Use Only
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI . vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1228 (B) rattIdiNANa majhesu, ubhato saMjhao avi / caraMti gujjhagA keI, teNa tAsiM tu no suyaM // 3005 // rAtrindinamadhyayoH prAta:sandhyAyAM vikAlasandhyAyAM cetyrthH| tathA ubhayorapi sandhyayormadhyAhnasandhyAyAmarddharAtrasandhyAyAM cetyrthH| yena kAraNena kecit guhyakA vyantaravizeSAzcaranti paribhramanti tena kAraNena tAsu catasRSvapi sandhyAsu na zrutamuddizyate paThyate vA, mA bhUt chalanAdoSa iti kRtvA // 3005 // Aha-yadi sandhyAsu guhyakAzcaranti tataH kathamAvazyakaM sandhyAyAM kriyate? tata Aha gAthA jAva homAdikajjesu, ubhayo saMjhayo suraa| 3004-3010 kAlavelAyAM logeNa bhAsiyA teNaM, saMjhAvAsagadesaNA // 3006 // yAvat homAdikAryeSu ubhayoH sandhyayoH surA guhyakA lokena bhASitAstiSThanti |: paThana-uddezayoH | doSAH tAvadvayamAvazyakaM kurmasteSAM tatra vyAptatvAdAvazyakasyApi ca sandhyAkRtyarUpatvAt tena sndhyaayaamaavshykdeshnaa|| 3006 // 1228 (B) 1. ubhayato-saM. // | vipakSeca For Private And Personal Use Only
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI . vyavahAra-| sUtram saptama uddezakaH 1229 (A) ete u sapakkhammI, dosA ANAdayo samakkhAyA / parapakkhammi virAhaNa, duviheNa viseNa diluto // 3007 // ete pravacanavedinAmatIva prasiddhAH sa(sva)pakSe uddizataH AjJAdayo doSAH smaakhyaataaH| tadyathA-AjJA tIrthakarANAM bhagnA bhavati, anavasthA taM dRSTvA anyeSAmapi tathAkaraNAta, mithyAtvaM tIrthakarAjJAbhaGgAta, virAdhanA dvividhA saMyamavirAdhanA AtmavirAdhanA ca, tatra saMyamavirAdhanA jJAnAcAravirAdhanAd, AtmavirAdhanA devtaachlnaat| parapakSepyete dossaaH| kevalaM yA saMyamavirAdhanA sA jJAnAcAravighAtAtmikA brahmavighAtAtmikA ca jJAtavyA, tatra dvividhena viSeNa dravyaviSeNa bhAvaviSeNa ca dRSTAntaH // 3007 // gAthA 3004-3010 kAlavelAyAM vipakSe ca paThana-uddezayoH doSAH tatra dravyabhAvaviSaprarUpaNArthamAhadavvavisaM khalu duvihaM, sahajaM saMjoimaM ca taM bahuhA / emeva ya bhAvavisaM, saceyaNA'ceyaNaM bahuhA // 3008 // dravyaviSaM khalu dvividhaM, tadyathA-sahajaM saMyogimaM ca, saMyojanaM saMyogaH, tena nirvRttam | 1229 (A) For Private And Personal Use Only
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vyavahAra sUtram saptama uddeza : 1229 (B) www. kobatirth.org saMyogimam 'bhAvAdima'iti imapratyayaH, tacca sahajaM saMyogimaM ca bahudhA anekaprakAram, evameva anenaiva prakAreNa khalu dvividhaM bhAvaviSaM, tadyathA - sahajaM saMjogimaM ca / tacca pratyekaM sacetanamacetanaM ca bahudhA bahuprakAram // 3008 // samprati sahajasaMyogimadravyaviSaprarUpaNArthamAha sahajaM siMgiyamAdI, saMjoimaghayamahuM ca samabhAgaM / davvavisaM NegavihaM, etto bhAvammi vocchAmi // 3009 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sahajaM dravyaviSaM zRGgikAdi saMyogimaM ghRtaM madhu ca samabhAgam etaccaikaikamapi dravyaviSamanekavidhaM draSTavyam / ata UrdhvaM bhAve bhAvaviSaM vakSyAmi // 3009 // pratijJAtameva nirvAhayati purisassa nisaggavisaM, itthI evaM pumaM pi itthIe / saMjoimo sapakkho, donhaM vi parapakkhanevattho // 3090 // For Private And Personal Use Only //////// gAthA 3004-3010 kAlavelAyAM vipakSe ca paThana-uddezayoH doSAH 1229 (B)
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI X . vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1230 (A) puruSasya nisargaviSaM sahajaviSaM strI nepathyopetA, evaM striyA api sahajaM viSaM pumAn puruSaH nepathyopetaH / saMyogimaM viSaM dvayorapi saMyatasya saMyatyAzcetyarthaH, sa( sva )pakSaH parapakSanepathyaH / tadyathA-saMyatasya puruSaH strInepathyopetaH, nirgranthyAH strI puruSanepathyopetA // 3010 // ghANarasaphAsato vA, davvavisaM saiM'tivAeti / savvavisayANusArI, bhAvavisaM dujayaM asaI // 3011 // dravyaviSaM ghrANato rasataH sparzato vA sakRd ekavAramatipAtayati / vA vibhASAyAM, tadapi sakRdatipAtaM vaikalpikaM bhvti| tathAhi-dravyaviSaM kadAcijjIvitAnna cyAvayedapIti / bhAvaviSaM punaH sarvaviSayAnusAri paJcasvapIndriyaviSayeSu samprApakatvAt / tathA durjayam alpasattvena jetumazakyatvAt, niyamAccA'sakRdanekavAramatipAtayati vinAzayati / bhAvaviSamUrcchitAnAmanekamaraNabhAvAt // 3011 // upasaMhAramAhajamhA ee dosA, tamhA u sapakkha samaNa-samaNIhiM / uddeso kAyavvo, kimattha puNa kIra uddeso // 3012 // gAthA 3011-3017 uddeza samuddezaanujJAvidhiH .1230 (A) For Private And Personal Use Only
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1230 (B) www. kobatirth.org yasmAd vipakSe ete doSAH, tasmAt zramaNa- zramaNIbhyAM svapakSe uddezaH karttavyaH saMyataiH saMyatAnAmuddezaH kAryaH, saMyatIbhiH saMyatInAmityarthaH / tataH prAguktA doSA na bhavanti / paraH -kimatra punaH kAraNaM yaduddezaH kriyate ? anuddiSTaM kasmAt na paThyate ? // 3012 // tatrAha bahumANa viNaya AuttayA ya uddesato guNA hoMti / paDhamA so u savvo, etto vocchaM karaNakAlaM // 3013 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir uddeze hi kriyamANe zrutasya zrutAdhArasya cAdhyApakasyopari bahumAnamAntaraH prItivizeSo bhvti| vinayazca prayuktaH syAd AyuktatA ca mahatI bhavati eta uddezato guNA bhavanti / eSa sarvo'pyaGgAdiviSaya uddezaH prathamAdezaH / ata UrdhvaM tu svAdhyAyakaraNakAlaM vakSye // 3013 // pratijJAtameva nirvAhayati thathui dhammakkhANaM, puvvuddiTTaM tu hoi saMjjhAe / kAliyakAle iyaraM, puvvuddiTTaM vigiTThe vi // 3014 // For Private And Personal Use Only //////// gAthA 3011-3017 uddeza - samuddezaanujJAvidhiH 1230 (B)
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram H saptama uddezakaH 1231 (A) stavaH stutidharmAkhyAnaM ca pUrvoddiSTaM sandhyAyAmapi paThanIyaM bhavati, kAlikaM punaH zrutaM prathamAyAM pauruSyAmuddiSTaM kAle prathamapauruSIlakSaNe caramapauruSIlakSaNe ca paThyate nA'kAle, itarada utkAlikaM prathamAyAM pauruSyAmaddiSTa vyatikaSTe'pi kAle sandhyAmasvAdhyAyikaM ca varjayitvA paThyate // 3014 // pattANa samuddeso, aMgasuyakkhaMdhapuvvasUrammi / icchA nisIhamAdI, sesA diNapacchimAdIsu // 3015 // adhyayanamuddezaM vA paThanto yadaiva zravaNaM prAptA bhavanti tadaiva[teSAM] tasyA'dhyayanasyoddezasya | vA samuddezaH kriyate aGgaM zrutaskandho vA pUrvasUre udghATAyAmapi paurussyaamnujnyaayte| yeSAmAgADho yogasteSAM nizIthAdInAmicchA prathamAyAM caramAyAM vA pauruSyAM teSAmanujJA pravarttate iti| zeSANi adhyayanAnyuddezakA vA divasasya pazcimAyAM pauruSyAm,AdizabdAt rAtreH prathamAyAM caramAyAM vA'nujJAyante // 3015 // anujJAmevAdhikRtya vizeSavyAkhyAnamAha gAthA 3011-3017 uddezasamuddezaanujJAvidhiH 1231 (A) For Private And Personal Use Only
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1231 (B) . . divasassa pacchimAe, nisiM tu paDhamAe pacchimAe vA / uddesajjhayaNuNNA, na ya ratti nisIhamAdINaM // 3016 // uddezAnAmadhyayanAnAM cA'nujJA divasasya pazcimAyAM nizi tu prathamAyAM pazcimAyAM vA prvrtte| nizIthAdInAmAgADhayogAnAM divasasya prathamAyAM caramAyAM vA pauruSyAmanujJAtaM na tu rAtrau // 3016 // atraivA''dizabdasyAdhikArthasaMsUcakatvamupadarzayati--- AdigahaNA dasakAliyamuttarajjhayaNacullasuyamAdI / gAthA eesi bhaiya'NuNNA, puvvaNhe Avi avaraNhe // 3017 // 3011-3017 uddezaAdigrahaNAd AdizabdopAdAnAt yAni dazavaikAlikottarAdhyayanakSullakakalpa- || samuddezazrutAdIni, atraadishbdaadauppaatikaadiprigrhH| eteSAmanujJA bhajitA vikalpitA pUrvAhne anujJAvidhiH vA syAdaparAhne vaa|| 3017 // 1231 (B) sAmpratamaGga-zruta-skandhAnAmanujJAvidhimAha For Private And Personal Use Only
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezaka: 1232 (A) //////////// www.kobatirth.org naMdIbhAsaNa cuNe, ya vibhAsA hoi aMgasuyakhaMdhe / maMgalasaddhAjaNaNaM, ajjhayaNANaM ca'vocchedo // 3098 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aGge zrutaskandhe ca bhavati anujJAyAM karttavyAyAM nandIbhASaNaM jJAnapaJcakoccAraNaM, cUrNe ca vibhASA, yadi bhavanti vAsAH zirasi prakSipyante, tadabhAve kesarANyapi / kasmAdevamanujJA kriyate ? iti cet, ata Aha- nandIbhASaNe vAsanikSepe ca maGgalaM bhavati, jJAnapaJcakasya bhAvamaGgalatvAd vAsanikSepasya ca dravyamaGgalatvAt / tathA anyeSAM paramazraddhAjananaM yathaiSo'mukasyAGgasya zrutaskandhasya ca pAragataH / AcAryeNa caivaM sakalajanasamakSaM pUjitaH, tasmAt vayamapi gADhataramutsAhaM kurma iti / tathA adhyayanAnAM cA'vyavacchedaH / anyathA 'nA'nanujJAtamanyeSAM dIyate' iti teSAM vyavacchedaH syAd // 3018 // atraivApavAdamAha biiyapayaM Ayarie, aMgasuyakkhaMdhamuddisaMtammi / maMgala-saddhA-bhaya-gorave ya taha niTThie ceva // 3019 // For Private And Personal Use Only //////// gAthA 3018-3023 vyatikRSTe kAle paThananiSedha: | 1232 (A)
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram saptama sa(sva)pakSe uddezaH karttavyo na parapakSe ityutsrgH| atra dvitIyapadamapavAdapadaM-yadi zrI | pravarttinyAstat zrutaM na vidyate tata AcAryaH parapakSe'pi saMyatIrUpe aGgaM zrutaskandhaM vA upalakSaNametadadhyayanA-dikaM coddishti| athavA satyapi tasmin pravarttinyAH zrute AcArye saMyatyA aGgaM zrutaskandhaM vA uddizati maGgalAdIni bhavanti tataH sa evoddishti| tathAhiuddezakaH AcArye uddizati sa paramajJAnapAtramiti mngglbuddhirupjaayte| tathA yasmAdAcAryeNoddiSTamidamata 1232 (B)|| AdareNa paThanIyamiti tatpAThaviSayA mahatI zraddhA bhavati tathA yadi pAThe pramAdaM kariSyAmi tato na paThitamityAcAryA ruSyeyuriti bhym| tathA mamedamAcAryeNa gauraveNoddiSTaM tasmAdAdareNa paThitvA zIghraM samAptiM nyaami| taha niTThie ceva tti tathA niSThite aGge zrutaskandhe vA samAptiM nIte yathAsambhavametaireva kAraNairaGga zrutaskandhaM vAcAryo'nujAnIyAt // 3019 // 3018-3023 vyatikRSTe emeva saMjatI vi, uddizatI saMjayANa bitiyapade / kAle asatIe saMjayANaM, ajjhayaNANaM ca vocchedo // 3020 // paThananiSedhaH tat vivakSitaM zrutaM saMyatAnAM na vidyate, adhyayanAnAM cAnyathA vyavacchedaH syAt tato ||1232 (B) dvitIyapadena apavAdapadena, gAthAyAM saptamI tRtIyArthe, saMyatyapi sNytaanaamuddishti|| 3020 // gAthA For Private And Personal Use Only
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtram www. kobatirth.org saptama uddezakaH evaM tA uddeso, ajjhAo vI na kappati vigiTTe / dohaM pi huMti lahugA, virAhaNA seva puvvuttA // 3021 // evamuktena prakAreNa tAvaduddezo'bhihito yathA- vyatikRSTe kAle sa na kriyate, adhyAyo'pyadhyayanAdInAM vikRSTe kAle na kalpate, tatra kAlikasya udghATA pauruSI vyati [ kRSTaH ] kAlaH, utkAlikasya sandhyA / tatra dvayorapi kAlikotkAlikayoH vyatikRSTe kAle prAyazcittaM 1233 (A) catvAro laghukA bhavati / saiva pUrvoktA virAdhanA jJAnavirAdhanA AtmavirAdhanA c| tatra jJAnavirAdhanA ca jJAnAcArahananAd, AtmavirAdhanA prAntadevatA cchalanAt // 3021 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atraivApavAdamAha bitiyavigiTTe sAgAriyAe kAlagaya asati vocchede / evaM kappati tahiyaM kiM te dosA na saMtI u // 3022 // kadAcit sAdhavaH kAraNena sAgArikAyAM vasatau sthitAH, tatra paricAraNAzabdaM zrutvA 1. kappa vitigiTThe-lA. // For Private And Personal Use Only gAthA | 3018-3023 vyatikRSTe kAle * paThananiSedhaH //////// 1233 (A)
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org zrI vyavahAra sUtram saptama uddezaH yasya yat parijitaM sa tat parAvarttayati, AdizabdAt stenakAdiSvapi samApatatsu yasya yat parijitaM sa tat guNayati [ iti ] parigrahaH, tathA kAlagataH saMyato yadi kAraNena pratIkSApayitavyo bhavati tadA rAtrau jAgaraNanimittaM yasya yat parijitaM sa tat parAvarttayati / tathA yasya sakAze tat zrutamadhItaM sa kAlagato'nyatra ca tacchrutaM nAsti, tataH samprati paThitaM mA vismRtiM yAyAt anuprekSAyAM ca so'kuzalaH / tata evametaiH kAraNai dvitIyapadamadhikRtya 1233 (B) vyatikRSTe'pi kAle'dhyAyaH kalpate / atra para Aha - tatrA'pavAdapadena vyatikRSTe'pi kAle paThataH kiM te doSA AjJAbhaGgAdayo na santi na bhavanti ? | 3022 // atrottaramAha bhannai jeNa jiNehiM, aNuNNAyAiM kAraNe tAI / to doso na saMjAyai, jayaNAe tahiM kareMtassa // 3023 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhaNyate atrottaraM dIyate yena kAraNena jinai: kAraNe sAgArikAdilakSaNe tAni paThanAnyanujJAtAni tasmAt kAraNAd rahasyazrutasyApi ca yatanayA vakSyamANalakSaNayA tatra sAgArikavasatyAdau pAThaM kurvato doSa AjJAbhaGgAdilakSaNo na saJjAyate // 3023 // For Private And Personal Use Only //// gAthA 3018-3023 vyatikRSTe kAle paThananiSedhaH 1233 (A)
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1234 (A) tatra yatanAmAhakAlagayaM mottUNaM, imA aNuppehadubbale jayaNA / annavasahiM agIte, asatI tattheva'NucceNaM // 3024 // kAlagataM muktvA zeSeSu kAraNeSu anuprekSAdurbale iyaM vakSyamANA yatanA-anyasyAM vasatau gatvA rahasyazrutaM privrttynti| mA agIte agItArthasya rahasyazrutazravaNaM bhUyAditi hetoH| athAnya upAzrayo na vidyate tato'nyasyA vasaterabhAve tatraiva tasyAmevaM vasatAvanuccena zabdena parAvartayanti, kAlagate'pi vasatyantare na yAnti kintu tatraiva jAgaraNanimittam anuccazabdena gunnynti| saMyatyo'pyapavAdapadena saMyatAnAM samIpe paTheyuH parAvarttayeyurvA na kazciddoSaH // 3024 // sUtram- kappati niggaMthINaM vitigiDhe kAle sajjhAyaM kareMtae niggNthnissaae||14|| kalpate nirgranthInAM nirgranthanizrayA vyatikRSTe'pi kAle svAdhyAyaM kartumiti sUtrAkSarArthaH / adhunA bhASyaprapaJcaH-tatra prathamataH pUrvapakSasyAvakAzaM darzayati kappati jainissAe, vitigiTe saMjatINa sajjhAo / iti sutteNuddhAre, kayammi u kamAgataM bhaNati // 3025 // sUtra 14 gAthA 3024-3031 nigranthanizrayA vyatikRSTe'pi svAdhyAyaH 1234(A) For Private And Personal Use Only
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpate yatinizrayA vyatikRSTe kAle saMyatInAM svAdhyAya iti sUtreNoddhAre kRte paraH kramAgataM paripATyAgatamidaM bhaNati // 3025 / / zrI | vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1234 (B) kiM tad ityAhapuvvaM vaNNeUNaM, saMjogavisaM ca jAyarUvaM ca / ArovaNaM tu garuyaM, na hu labbhaM vAyaNaM dAuM // 3026 // pUrvaM saMyogaviSaM jAtarUpaM ca jAtasvarUpaM ca viSaM sahajaviSaM cetyrthH| AropaNaM ca | prAyazcittaM catuH [gurukaM] varNayitvA yat samprati vAcanAM dadata antarbhUtaNyarthatvAt dApayata tAM dApayituM na hu naiva lbhym|| 3026 / / evaM pareNa pUrvapakSe kRte sUrirAhakAraNiyaM khalu suttaM, asati pavAyaMtIyAe vAejA / pADheNa viNA tAsiM, hANI caraNassa hojAhi // 3027 // X sUtra 14 gAthA 3024-3031 nigranthanizrayA vyatikRSTe'pi | svAdhyAyaH 1234 (B) For Private And Personal Use Only
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1235 (A) www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir idaM khalu sUtraM kAraNikaM kAraNena nirvRttaM, tadeva kAraNamAha- asati abhAve pravAcayantyAH pravarttinyA vAcayet saMyatI: / anyathA pAThena vinA tAsAM caraNasya hAnirbhavet // 3027 // yadi bhavati tataH ko doSaH ? ityata Aha jAto pavvaiyAto, saggaM mokkhaM ca maggamANIto / jai natthi nANa-caraNaM, dikkhA hu niratthigA tAsi // 3028 // yAH svargaM mokSaM ca mRgayamANAH pravrAjitAH tAsAM yadi jJAnaM caraNaM ca nAsti tato nizcitaM dIkSA nirarthikA / 3028 // kathaM nirarthikA ? ityata Aha savvajagujjoyakaraM, nANaM nANeNa najjate caraNaM / nANaMmi asaMtammI, ajjA kiha nAhiti visohiM // 3029 // For Private And Personal Use Only //////// sUtra 14 gAthA | 3024-3031 nigranthanizrayA vyatikRSTe'pi svAdhyAyaH | 1235 (A)
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1235 (B) //////// www. kobatirth.org sarvasyA'pi jagata udyotakaraM jJAnaM jJAnena ca jJAyate caraNam / tato jJAne asati AryikA vizodhiM kathaM jJAsyanti ? naiva jJAsyantIti bhAvaH / tato vizuddhyabhAvAt caraNAbhAvaH // 3029 // tathA cAha nANammi asaMtammI, carittaM pi na vijjae / carittammi asaMtammi, titthe no sacarittayA // 3030 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAne asati prAguktayuktezcAritramapi na vidyate, asati cAritre sakale tIrthe nAsti AryikANAM sacAritratA // 3030 // acarittayAe titthassa, nivvANaM nAbhigacchati / asatI nivvANassa ya, dikkhA hoti niratthagA // 3031 // saMyatIradhikRtya tIrthasyA'cAritratayA saMyatI nirvANaM kApi na gacchati, nirvANasya cA'bhAve dIkSA nirarthikA // 3031 // For Private And Personal Use Only ** sUtra 14 gAthA 3024-3031 nigranthanizrayA vyatikRSTe'pi * svAdhyAyaH 1235 (B)
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1236 (A) ////// www. kobatirth.org tamhA icchAvetI, eyAsiM nANadaMsaNacaritaM / nANacaraNeNa ajjA, kAhiti aMtaM bhavasayANaM // 3032 // yato nirvANAbhAve dIkSA nirarthikA, atha ca tAsAM nirvANAya bhagavatA dIkSA'nujJAtA tasmAdetAsAM dIkSA balAdapi jJAnadarzanacAritraM samAhAratvAdekavacanamicchApayati yato'ntaM vinAzaM bhavazatAnAM kariSyatyAryikA, yato nirvANaM labhyate jJAnacaraNena, nAnyathA // 3032 // nANassa daMsaNassa ya, cArittassa ya mahANubhAvassa / tihaM pi rakkhaNaTThA, dosavimukko pavAejjA // 3033 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAnasya darzanasya cAritrasya ca kathambhUtasyaikaikasya ityata Aha- mahAn anubhAvaH prabhAvo yasya tat tathA tasya, eteSAM trayANAM rakSaNAya doSavimukto vakSyamANadoSavipramukto pravAcayet // 3033 // appasattheNa bhAveNa, vAeMto dosavaM bhava / kerisa appasattho u ?, imo so u pavuccatI // 3034 // For Private And Personal Use Only ////// gAthA 3032-3040 jJAnasya mahimA 1236 (A)
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH aprazastena bhAvena vAcayan doSavAn bhavati, na prazastena / atha kIdRzaH so'prazasto bhAvaH? sUrirAha-so'prazasto bhAvo'yaM procyate // 3034 // tamevAhaparivAraheumannaTThayAe vabhicArakajjaheuM vA / AgArA ya bahuvihA, asaMvuDAdI u dosA u // 3035 // parivAro me bhUyAditi hetoranyArthatayA vA, annaM pAnaM vA mamAnIya dAsyatItyetadarthaM vA ityrthH| vyabhicArArthaM vA maithunArthaM vA, anyeSAM vA etadvyatiriktAnAM kAryANAM hetoH, atha agArANi gRhANi bahuvidhAni asaMvRtAdIni me sampAdayiSyatItyetadarthaM yadi vAcayati tadA so'prazasto bhAva iti tasya doSAH // 3035 / / gaNiNI kAlagayAe, bahiyA ya na vijjae jayA aNNA / saMtA vi maMdadhammA, majjAyAe ya pavAejjA // 3036 // ////////////////////////// 1236 (B) gAthA 3032-3040 jJAnasya mahimA 1236 (B) For Private And Personal Use Only
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI gaNinyAM pravarttinyAM kAlagatAyAM tatrAnyatra vA bahiryadA anyA pravAcikA na vidyate, athAsti paraM satyapi sA mandadharmA, tataH sAdhurmaryAdayA prvaacyti|| 3036 // tAmeva maryAdAmAha vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1237 (A) AgADhajogavAhI, pakappo vAvi hojja asamatto / suttato atthato vA vi, kAlagayA ya pavattiNI // 3037 // AgADhayogavAhinI kA'pi saMyatI, yadi vA kasyAzcit saMyatyAH prakalpo nizIthAdhyayanaM sUtrato'rthatazcA'samApto bhavet varttate atrAntare ca pravartinI kaalgtaa|| 3037 / / aNNA ya sagacchammI, jai natthi pavAigA / aNNagacchA maNuNNaM tu, ANayaMti tato tahiM // 3038 // anyA svagacche yadi pravAcikA na vidyate tato anyagacchAd manojJAM sAmbhogikI | tatrA''ryikAM vasatAvAnayanti // 3038 // 41237 (A) 1. atra 3037 gAthAyAstRtIye caraNe anuSTapacchandaH iti lA. ttippnne|| gAthA 3032-3040 jJAnasya mahimA For Private And Personal Use Only
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI M vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1237 (B) sA tattha nimmave ekaM, tArisIe asaMbhave / uggahadhAraNa kusalaM, tAhe ya nayaMti annattha // 3039 // sA manojJA samAnItA satI tatra ekAmAryikAM nirmApayati / atha tAdRzI manojJA na vidyate tata Aha-tAdRzyA abhAve tato'vagraha-dhAraNA-kuzalAmanyatrA'sAmbhogike gacchAntare nyti| tatra saMyatInAM ca saMyatAnAM ca parIkSA karttavyA // 3039 // tathA cAha saMviggaasaMviggA, paricchiyavvA ya do vi vaggA u / aparicchaNammi gurugA, pariccha imehiM ThANehiM // 3040 // dvAvapi saMyatasaMyatIrUpau vargoM saMvignAvasaMvignAviti vA parIkSitavyau, yadi na | parIkSante tato'parIkSaNe prAyazcittaM catvAro gurukAH, sA ca parIkSA ebhirvakSyamANaiH sthAnaiH 41237 (B) kartavyA // 3040 // gAthA 3032-3040 jJAnasya mahimA For Private And Personal Use Only
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tAnevAha zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1238 (A) vaccaMti tA vi eMtI, bhattaM giNhaMti tA va taM diti / kaMdappataruNa bAusa, akAla'bhIyA ya sacchaMdA // 3041 // saMyatAH saMyatInAmupAzraye niSkAraNaM vrajanti, tA api vA saMyatyaH saMyatAnAmupAzrayaM nisskaarnnmaagcchnti| tathA bhaktaM pAnaM vA saMyatAnAM pArzva saMyatyo yathA kathaJcana gRhNanti, tA vA saMyatya: saMyatAnAM prayacchanti / tathA parasparaM taruNAstaruNyazca kandarpakathAM kathayanti, tathA saMyatAH saMyatyazca bAkuzaM bhAvaM bibhrti| tathA dvAvapi vargAvakAle carataH / tathA saMyatA: AcAryasya na bibhyati, AryikAH prvrttinyaaH| tathA saMyatAH saMyatyazca svacchandA Atmana icchayA yAnti AyAnti vA ityarthaH // 3041 / / aTThamIpakkhie mottuM, vAyaNAkAlameva ya / puvvutte kAraNe vA vi, gamaNaM hoi akAraNaM // 3042 // aSTamI pAkSika tathA vAcanAkAlaM tathA pUrvoktAni 'gammati kAraNajAe' ityAdinA gAthA 3040-3047 saMvignatvaparIkSA 41238 (A) For Private And Personal Use Only
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir granthena yAni kalpe'bhihitAni [kAraNAni] tAni muktvA zeSakAlaM yad bhavati gamanaM tadakAraNaM nisskaarnnmityrthH| etena 'tA vA saMyatyo niSkAraNamAyAntIti vyAkhyAtam // 3042 // vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1238 (B)| therA sAmAyAriM, ajjA pucchaMti tA parikaheMti / AloyaNa1 sacchaMdaMra veMTala3gelana4pAhuNiyA5 // 3043 // sthavirA AcAryA AtmIyA AryikA vAstavyAnAmAryikANAM sAmAcArI pRcchanti, yathA-kIdRzI vAstavyAnAmAryikANAM sAmAcArI? iti evaM pRSTAH satyastAH prikthynti| yA yatra gatAH tAstataH pratyAgatA nAlocayanti, nApi daivasikaM rAtrikaM pAkSikaM vaa'tiicaarmaalocynti| tathA svacchandaM vartante nAcAryopAdhyAyapravartinInAM ca vazyA''yattAH, tathA veMTalAni prayuJjanti, na ca glAnAyA: pratitarpayanti, nApi prAghUrNakAnAM vAtsalyaM vidadhati // 3043 // cittalae6 savikArA7, bahuso uccholaNaM ca kappaDhe / thalighoDa10vesa11sAlA12,jaMta13vae14kAhiya15 nisijja16 // 3044 / / gAthA 43040-3047 saMvignatvaparIkSA 1238 (B) For Private And Personal Use Only
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1239 (A) www. kobatirth.org tathA cittalAni vastrANi paridadhati, tathA savikArA gatAvullApe ca vikArasahitAH / tathA bahuzo anekaprakAraM mukha - nayana - kakSA - hasta pAdAdInAmuccholanam prakSAlanaM kurvanti / tathA kalpasthAni DimbharUpANi ramayanti maNDayanti mamIkurvanti vA / tathA sthalyo devadroNyastAsu bhikSArthaM vrajanti / tatra ghoTA DiGgarAste niruddhA balAdapi gRhNanti, sthalyAM vA samavasRto ya upAzrayastatra vasanti / vezyAgRhANi vA hiNDante, tatpATake vA vasatau tiSThanti / zAlA hastizAlA azvazAlA vA tAsu hiNDante, tAsAM vA samIpe upAzraye tiSThanti / yantrANi ikSuyantratailayantrAdigRhANi tAni hiNDante, tanmadhye vA upAzraye vasanti / tathA vrajAn gokulAni vrajanti / kAthikAditvaM vA kurvanti gRhiniSadyAM vA bAdhante / eSa dvAragAthAdvayasamAsArthaH // 3044 // / sAmpratametadeva vivarISuH prathamataH AlocanAdvAraM sacchaMdadvAraM cAhajA jattha gayA sAu, nAlo divasapakkhiyaM vA vI sacchaMdAto vayaNe, mahattariyAe na ThAyaMti // 3045 // 1. DiGgarAstaiH nideg saM. / DiGgara sevaka dhUtAro iti 'zabdaratnamahodadhau ' // dAraM 2 / For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dAraM 1 / **** gAthA | 3040-3047 saMvignatvaparIkSA 1239 (A)
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yA yatra gatA sA tataH pratyAgatA nAlocayati, nApi kAcana daivasikaM pAkSikam apizabdAt rAtrikaM vaa'tiicaarmaalocyti| tathA svacchandAH sarvA api vartante na mahattarikAyAH, upalakSaNametat nApyAcAryopAdhyAyayorvacane tiSThanti 2 // 3045 // zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1239 (B) adhunA viNTalAdidvAracatuSTayamAhaviMTalAni pujNti| daa.3| 'gilANAe vi na paDitappati / AgADha va'NAgADhaM, kareMti aNAgADha AgADhaM // 3046 // dAraM 4 // ajayaNAe va kuvvaMtI, pAhuNagAdi avacchalA / dAraM. 5 / cittalANi niyaMsaMti, cittA rayaharaNA tahA // 3047 // dAraM 6 / viNTalAni khaTi kAcappuTikAdIni prayuJjate 3 / nApi glAnAyAH pratitarpayanti || parIkSA praticaranti, yadi vA AgADhe anAgADhaM kurvanti anAgADhe vA AgADhamayatanayA vA kurvnti|| || 1239 (B) | 1. gilANeyAvi-pu. pre.| gilaayaannaavi-mu.|| 2. niyNseNti-laa.|| gAthA 43040-3047 saMvignatva For Private And Personal Use Only
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram saptama uddezaka: 1240 (A) tathA prAghUrNakAyAmavatsalA: 5, tathA citralAni vicitrarekhopetAni vastrANi nivasate priddhti| citrANi vA nAnAprakArANi rajoharaNAni dhArayanti 6 // 3046 // 3047 // samprati savikAradvAramAhagativibbhamAdiehiM, AgArA vigArA tahA padaMsaMti / jaha kiDhagANa vi moho, samudIrati kiM tu taruNANaM // 3048 // dAraM 7 / | gativibhramAdibhirAkAra-vikArAstathA pradarzyante yathA kiDhakAnAmapi vRddhAnAmapi mohaH samudIryate kiM punastaruNAnAmiti 7 // 3048 // bahuza uccholanAdvAraM kalpasthadvAraM cAhabahuso uccholaMtI, muhanayaNe hatthapAyakakkhAdI / dAraM 8 / geNhaNamaMDaNarAmaNa, bhoyaMti va tAto kappaTe // 3049 // dAraM 9 / 1240 (A) tA mukhanayanAni hastapAdakakSAdikaM ca bahuzo'nekavAramuccholayanti prkssaalynti8|| gAthA 3047-3054 asaMvignasvarUpam For Private And Personal Use Only
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathA gRhasthabAlakAnAM grahaNaM kurvanti, maNDanaM vA, rAmaNaM vA krIDanaM, yadi vA tA: kalpasthAn gRhasthAn gRhasthadArakAn bhojayanti 9 // 3049 / / zrI sthalIghoTakadvAraM vezyAdvAraM cAha vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1240 (B) thali ghoDAdi ThANe, vayaMti te vA vi tattha samuveMti / dAraM 10 / vesatthIsaMsaggI, uvassato vA samIvammi // 3050 // dAraM 11 / sthalI-ghoTAdisthAne, atrAdizabdasteSAmeva devaDiGgarANAmanekabhedakhyApanA), tA vrajanti, te vA sthalIghoTA devaDiGgarAparaparyAyAstatrA''ryikopAzraye sthalIsamIpe samupayanti gacchanti 10 / tathA vezyAstrIsaMsargiH sadaiva tAsAM, yadi vA vezyAgRhasamIpe tAsAmupAzrayaH11 // 3050 // samprati zAlA-yantra-kAthikatvadvArANyAhataha ceva hatthisAlA, ghoDagasAlANa ceva Asanne / dAraM 12 / jaMti taha jaMtasAlA, kAhIyattaM va kuvvaMti // 3051 // dAraM 13-15 / gAthA 3047-3054 asaMvignasvarUpam 1240 (B) For Private And Personal Use Only
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1241 (A) tathA caiva hastizAlAnAM ghoTakazAlAnAM cAsanne pradeze hiNDante, yadi vA tAsAM pratyAsanne upAzraye vasanti12 / tathA ikSvAdiyantrazAlAM gacchanti tatsamIpe vA vasanti13 / vrajadvAraM sugamatvAnna vivRtm| kAthikatvaM vA kurvanti // 3051 // samprati sthalIghoTakadvAre(rayoH) doSamAha thalighoDAdi niruddhA, pasajjha gahaNaM kareja taruNINaM / saMkA ya hoi tahiyaM, goyara kimu pADivesehiM // 3052 // sthalI-ghoTAdayo'nekaprakArA devaDiMgarA niruddhAH kRtabastinirodhAH santastaruNInAM prasahya balAtkAreNa grahaNaM kuryuH, tato gocare'pi tatra gatAnAM zaGkA bhavati, kiM punastaiH prAtivezmikaiH? teSu prAtivezmikeSu sutarAM shngkaa| evaM hastizAlAdiSvapi doSavibhASA yathAyogaM krtvyaa|| 3052 // kAthikadvArameva savistaraM gRhiniSadyAbAdhanadvAraM cAhasajjhAyamukkajogA, dhammakahA vikaha pelaNagihINaM / gihinisijaM ca, bAhaMtI saMthavaM vA kareMti u // 3053 // svAdhyAyena mukto yogo vyApAro yAsAM tA svAdhyAyamuktayogAH, tathAbhUtAH satyo gRhiNAM . gAthA 43047-3054 asaMvignasvarUpam . 41241 (A) For Private And Personal Use Only
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1241 (B) dharmakathAnAmAkhyAyikAnAm vikathAnAM ca strIkathAdInAM karaNe preraNe ca nAnArUpe gRhiNAmudhuktA:15 / tathA gRhiniSadyAM bAdhante gRhiniSadyAsu upavizantItyarthaH / saMstavaM vA paricayaM vA gRhasthaiH saha kurvanti, upalakSaNametad vastrANyannapAnaM vA gRhasthAnAM tAH saMyatyo dadati, aviratIzca maNDayanti, maNDanopadezaM vA tAsAM prayacchanti, maNDanakAni vA dadatIti 16 // 3053 // evaM tu tAhiM siTe, nikkhiviyavvA u tA u kahiyaM tu / dosu vi saMviggesuM, nikkhiviyavvA bhave tAto // 3054 // evamuktena prakAreNa tAbhiH saMyatIbhiH ziSTe kathite tAH kva nikSeptavyAH? sUrirAhadvayorapi saMyata-saMyatIvargayoH saMvignayostA bhavanti nikSeptavyAH / atra saMyata-saMyatIvargayoH / 43047-3054 saMvignAsaMvignabhedatazcatvAro bhnggaaH| tadyathA saMyatAH sIdanti saMyatyo'pi ca sIdanti iti asaMvignaprathamo bhnggH| saMyatAH sIdanti na saMyatya iti dvitIyaH / saMyatA na sIdanti kintu saMyatyaH svarUpam sIdantIti tRtiiyH| na saMyatAH sIdanti nApi saMyatya iti caturthaH / tatra 'dosu vi saMviggesu' iti caturtho bhaGgo gRhItaH, zeSeSu tu bhaGgeSu nikSepaNaM pratiSiddham // 3054 // . gAthA 1241 (B) For Private And Personal Use Only
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1242 (A) tathA ca tatra prAyazcittamAhasaMjaya saMjativagge, 'saMviggekkakke ahava dohiM tu / nikkhevaNe hoti gurugA, aha puNa suddhevime dosA // 3055 // saMyatavarge saMyatIvarge vA ekaikasmin asaMvigne etena dvitIyatRtIyabhaGgau gRhItau, athavA dvayorapi saMyatasaMyatIvargayorasaMvignayoranena prathamabhaGgo gRhItaH, nikSepaNe prAyazcittaM catvAro gurukA bhavanti, navaraM tapaHkAlavizeSitAH, prathamabhaGge dvAbhyAmapi vishessitaaH| atha punaH zuddhe'pi caturthe bhaGge ime vakSyamANA doSAstarhi tatrApi nikSepaNe catvAro gurukAH // 3055 // samprati tAneva doSAnAhataruNA siddhaputtAdI, pavisaMti niyallagANa nissAe / mayahariya nivAreMtI, je vi ya paDiseve tahiM kiMci // 3056 // taruNAH siddhaputrAdayo nijakAnAmAtmIyAnAmAryikANAM nizrayA vandanavyAjena pravizanti, pravizya ca tatraiva cirakAlamavatiSThante, tanmahattarikA yadi na nivArayati ye'pi ca tatra vasatau kAJcidAryikAmAtmIyAM pratisevante paryupAsate, paryupAsInAzca cirakAlaM tiSThanti gAthA 3055-3064 apavAdapade saMyatIvAcanAyAM yatanA .12 1242 (A) For Private And Personal Use Only
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1242 (B) tAnapi na nivArayati yadi // 3056 // nikkhivaNe tattha gurugA, aha puNa hojjA u sA samujjuttA / caraNaguNesuM niyayaM, viyakkhaNA sIlasaMpannA // 3057 // tatrApi nikSepaNe prAyazcittaM catvAro gurukAH / atha punaH sA mahattarikA caraNaguNeSu | niyataM vicakSaNA zIlasampannA satI samudhuktA ayuktaM samastamapi vArayati // 3057 // tathA samA sIsa paDicchINaM, coyaNAsu aNAlasA / gaNiNI guNasaMpannA, psjjhpurisaannugaa|| 3058 // ziSyANAM prAtIcchikAnAM ca samA tathA codanAsu zikSaNAsu analasA kRtodyamA gaNinI | mahattarikA guNasampannA tathA aprasahyaH adhRSyo yaH puruSastadanugA tadanusAriNI // 3058 // saMviggA bhIyaparisA, uggadaMDA ya kAraNe / sajjhAyajhANajuttA ya, saMgahe ya visArayA // 3059 // gAthA 3055-3064 apavAdapade saMyatIvAcanAyAM yatanA 1242 (B) For Private And Personal Use Only
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1243 (A) www. kobatirth.org saMvignA sAmAcAryAM samyagudyuktA, tathA bhItA parSat yasyAH sA bhItaparSat yataH kAraNe ugradaNDA, tathA svAdhyAyadhyAne yuktA, saGgrahe ca vizAradA / 3059 // vikahAvisottiyAdIhi vajjiyA jA ya niccaso / eyagguNovaveyAe, tIe pAsammi nikkhive // 3060 // yA ca nityazaH sarvakAlaM vikathA-vizrotasikAdibhiH, AdizabdAt RddhigauravAdiparigrahaH, varjitA / etadguNopetAyAstasyAH pArzve nikSipet // 3060 // eyArisAe asatI, vAejjAhi tato sayaM / vAeMte ya imA tattha, vihI u parikittiyA // 3061 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAthA | 3055-3064 apavAdapade etAdRzyA gaNinyA abhAve ca svayaM vAcayet, tasmiMzca vAcayatyayaM vakSyamANo vidhi: saMyatIvAcanAyAM parikIrttitaH, strItvaM gAthAyAM prAkRtatvAt // 3061 // yatanA mAyA bhagiNI dhUyA, mehAvI ujjuyA ya ANattI / eyAsiM asaIe, sesA vAejimA mottuM // 3062 // For Private And Personal Use Only ******* 1243 (A)
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI mAtaraM bhaginIM duhitaraM vA, kathambhUtAm ityAha-medhAvinI prajJAvatI RjukAm akuTilAm AjJaptAM yadupadizyate tasya tathaiva kArikAM vAcayediti yogH| etAsAmasatI abhAve zeSA api asvajanA vAcayet, imAM vakSyamANAM muktvA // 3062 // vyavahAra sUtram saptama uddezakaH :243 (B) gAthA tA evAhataruNiM purANa bhoiya, mehuNiyaM puvvahasiya vabhicAri / etAsu hoMti dosA, tamhA u na vAyae tA U // 3063 // taruNI purANAM pazcAtkRtavratAM punarabhyupagatadIkSAM, bhogyAM vezyAM, maithunakI bhAryAM, pUrvahasitaM yayA saha pUrvaM hasitamAsIt, vyabhicAriNI pUrvAvasthAyAM svairiNIm, etAsu yasmAd 3055-3064 vAcyamAnAsu pUrvAbhyAsenA''tmaparasamutthA doSA bhavanti tasmAt tA na vAcayet // 3063 // 10 apavAdapade saMyatIvAcanAyAM atraiva vizeSamAha yatanA vajjakuDDusamaM cittaM, jai hojAhi doNha vi / 1243 (B) tahA vi saMkito hoi, eyAto vAyayaMta u // 3064 // For Private And Personal Use Only
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezaka: 1244 (A) www. kobatirth.org yadyapi dvayorapi vAcyavAcakayozcittam vajrakuDyasamaM tathA'pyetA vAcayan zaGkitaH zaGkAgocaro bhavati tata etAsAM varjanam // 3064 // evvaM tu kiDhIM asatIe majjhimA dosarahito vAetI / gaNahara- aNNayaro vAvi pariNato tassa asatIe // 3065 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUrvaM tAvat 'kiDhIM vRddhAM vAcayet, tasyAmasatyAM doSarahito gaNadharo madhyamAM vAcayet / atha gaNadharaH prayojanAntareNa vyAkulastatastasya gaNadharasyA'sati abhAve pariNato'nyataro vA'pi vaacyet|| 3065 // taruNesu sayaM vAe, dosannayareNa vAvi jutte / vihiNA u imeNaM davvAdIeNa u jayaMto // 3066 // athA'nyataraH pariNato na vidyate kintu sarve'pi taruNA vRddhA anyatareNa doSeNa savikAratvAdinA yuktAH, tatastaruNeSu zeSeSu vRddheSu vA'nyatareNa doSeNa yukteSu satsu anena 1. kiNTI- mu.| kIM pu pre. // For Private And Personal Use Only gAthA | 3065-3072 * vAcanAdAne dravyAdiyatanA 1244 (A)
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1244 (B) vakSyamANena vidhinA gaNadhara: svayaM vAcayet kiMviziSTa ityAha-dravyAdinA yatamAnaH // 3066 // tAmeva dravyAdiyatanAdimabhidhitsuridamAhadavve khette kAle, maMDali diTThI tahA pasaMge ya / eesiM jayaNaM vocchaM, ANupuvviM samAsato // 3067 // dravye kSetre kAle maNDalyAM tathA dRSTiprasaGge ca eteSu sthAneSu yatanAm AnupUrvyA samAsato vakSye // 3067 // tatra prathamato dravyayatanAmAhajaM khalu pulAgadadhvaM, tavvivarIyaM duve vi bhuMjaMti / gAthA 3065-3072 puvvuttA khalu dosA, tattha nirodhe nisagge ya // 3068 // vAcanAdAne yat khalu pulAkamasAraM dravyaM tadviparItaM dvAvapi, vAcyA vAcayitA cetyarthaH, bhuJjAte, dravyAdiyatanA anyathA tatra vyAkhyAnamaNDalyAM mUtrAdinirodhe nisarge vA pUrvoktAH khalu doSAH // 3068 // | 7i1244 (B) 1. atra 3067 gAthottarArdhe anuSTapcchandaH-iti lA. ttippnne|| For Private And Personal Use Only
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezaka : 1245 (A) //////////////// www. kobatirth.org uktA dravyayatanA, kSetrayatanAmAha sunnaghare pacchanne, ujjANe deule sabhArAme / ubhayavasahiM ca mottuM, vAejja asaMkaNejjesu // 3069 // zUnyagRhANi pracchannAni viviktAn pradezAn tathA udyAnAni devakulAni sabhA ArAmAMzca tathA ubhayavasatiM saMyatIvasatiM saMyatavasatiM ca muktvA zeSeSu azaGkanIyeSu sthAneSu vAcayet // 3069 // ubhayanije vaiNIe, va sanni ahAbhadda taha ya dhruvakammI / isati ajjANuvassae appaNo vAvi // 3070 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ubhayasya saMyatyAH saMyatasya ca nije svajane Asanne sati, yadi vA vratinyA nije, athavA saMjJini zrAvake, yadi vA yathAbhadrake, athavA dhruvakarmaNi lohakArAdau pratyAsanne sati vaacyet| athAnyadazaGkanIyaM sthAnaM na vidyate, tata anyasya sthAnasyA'sati AryANAmupAzraye athavA''tmana upAzraye yatra zayyAtarasya saMloko bhavati tatra sthita vAcayati // 3070 // For Private And Personal Use Only gAthA | 3065-3072 * vAcanAdAne dravyAdiyatanA 1245 (A)
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH gataM kSetradvAram / adhunA kAlayatanAdvAramAhajai asthi vAyaNaM deto, adAuM tAhe gacchati / aha natthi tAhe dAUNa, suttaittANa porisiM // 3071 // yadi sAdhUnAM sUtrasyArthasya ca vAcanAM dAtA samasti tata AcAryo vAcanAM sAdhUnAmadattvA gacchati prAtareva sAdhvInAmazaGkanIye sthAne vAcanAM dAtuM gacchatIti bhAvaH / athA'rthapauruSIdAtA samasti na sUtrapauruSIdAtA tadA sUtravatAM saMyatAnAM sUtrapauruSIM dattvA gacchati // 3071 // 1245 (B) gAthA 2065-3072 vAcanAdAne dravyAdiyatanA X. aha atthaittA hojAhi, tA jAi paDhamAe U / asatIe doNha vI dANe, imA u jayaNA tahiM // 3072 // atha sUtrasya dAtA vidyate nArthasya, sAdhavazcA'rthavanto'pi arthArthino'pi santi, tataH prathamapauruSyAM saMyatInAM vAcanApradAnAya gacchati, dvitIyasyAM tu pauruSyAmAgatya saMyatAnAmarthaM ddaati| atha saMyatAnAM sUtrasyArthasya vA pradAtA'nyo na vidyate tadA'nyasyA'sati abhAve . 1245 (B) For Private And Personal Use Only
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1246 (A) ////////////////////////////////// www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvayAnAmapi saMyatAnAM saMyatInAM cA''tmana upAzraye ekasmin tena vAcanA deyA / tatra dvayAnAM vAcanAdAne iyaM vakSyamANA yatanA // 3072 // atra maNDalIyatanAdvAramApatitaM, tadevAha - kaDaNatarito vAe, dIsaMti jaNeNa do vi jaha vaggA / baMdhaMti maMDaliM te, u ekkato yAvi ekkato // 3073 // te saMyatAH saMyatyazca maNDalIM badhnanti tadyathA - ekataH saMyatamaNDalI ekataH saMyatImaNDalI, apAntarAle ca saMyatInAM vyavadhAnAya kaTo dIyate / tatrApi pracchanne pradeze sthitAH saMyatIrna vAcayati / anyathA ye zUnyagRhAdiSu vAcayataH zaGkAdayo doSA uktAste atrApi syuH, ata Aha-- yatra dvAvapi vargoM saMyatasaMyatIsamudAyarUpAvupaviSTau janena dRzyete tatra sthitaH kaTenAntarito vAcayati // 3073 // evaM sati yo guNastamAha For Private And Personal Use Only gAthA 3073-3079 vAcanA * pradAnavidhiH 1246 (A) ***
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1246 (B) loge vi paccato khalu, vaMdaNamAdIsu hoMti vIsatthA / duggUDhAdI dosA, vigAradosA ya no evaM // 3074 // evaM kriyamANe sati loke'pi zuddhazIlasamAcAraviSayaH pratyaya upjaayte| ye'pi ca vandanAdiSu kAryeSu samAgacchanti te'pi tau dvAvapi vargoM tathopaviSTau dRSTvA vizvastA bhavanti evaM ca sati ye durguDhAdayaH pracchannapradezAdibhAvitA doSAH ye ca parasparaM saMyatasayatInAM vikAradoSAste na bhavanti / atha kaTo na vidyate tadA vastreNa cilimilI kriyate // 3074 // tathA cAha cilimili chede ThAyai, jaha pAsati doNha vI pavAeMto / diTThIsaMbaMdhAdI, ime u tahiyaM na vAejjA // 3075 // pravAcayan gaNadharazcilimilyA upalakSaNametat kaTasya ca chede paryante tiSThati yathA dvAvapi saMyatasaMyatIvargoM pshyti| tatra ye saMyatAH saMyatInAM dRSTIdRSTyA''tmIyayA sambaghnanti te dRSTisambandhA ucyante, AdizabdAt maithunikAdiparigrahaH,tAnimAn vakSyamANAnna vAcayet // 3075 // gAthA 3073-3079 vAcanApradAnavidhiH 1246 (B) For Private And Personal Use Only
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram .. saptama uddezakaH . 1247 (A) tAnevAhasaMvigArA mehuNAdI ya, je yAvi dhiidubbalA / aNNeNa vAyae te u, nisiM vA paDipucchaNaM // 3076 // ye dRSTyA savikArA ye ca maithunikAdayaH, maithuniko bharttA, AdizabdAt puraannaadiprigrhH| ye cApi dhRtyA durbalAstAn anyena upAdhyAyAdinA vAcayet, nizi rAtrau vA teSAM sandigdhasthAnapratipracchanam // 3076 // asataNNe pavAyaMte, paDhaMti savve tahiM adosillA / aNisaNNatherisahiyA, therasahAo pavAeMto // 3077 // athAnya upAdhyAyAdiH pravAcayan na vidyate tadA'nyasmin asati vAcayati sarve tatra paThanti tataH adoSavantaH / tatrApi saMyatyaH paThanti aniSannA anupaviSTA urddhasthitA ityarthaH, yena parasparaM dRSTisambandho na bhavati / tathA sthavirasahitaH, pravAcayannapi sthavirasahAyaH prvaacyti| yena tatsahAyaH sarvAnapi nibhAlayati // 3077 // gAthA vAcanApradAnavidhiH 1247 (A) 1. saMgAra melA . // For Private And Personal Use Only
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1247 (B) saMyatyo'niSannAH paThantItyuktaM tatrApavAdamAhajA dubbalA hoja ciraM ce jhAo, tAhe nisaNNA na ya uccasaddA / / palaMba saMghADi na ujjalA ya, aNuNNayA vAsa tiraMjalI yA // 3078 // yA zarIreNa durbalA bhavati vartate ciraM ca svAdhyAyaH karttavyaH / tadA niSaNNA upaviSTA satI paThati, na ca uccazabdena bRhatA zabdenA''lApakamudghoSayati ityrthH| tathA saGghATi: pralambA pAdagumphaparyantA kriyate nojvalA / tathA anunnatA paThati / kimuktaM bhavati? nordhvamukhA satI anyasyA'nyasya mukhaM viprekSamANA ptthti| tathA vAso vastraM tena tirohitAJjali: AlApakaM guroH samIpe yAcate // 3078 // eyavihivippamukko, saMjativaggaM tu jo pvaaejjaa| majjAyAtikaMtaM, tamaNAyAraM viyANAhi // 3079 // etena anantaroditena vidhinA vipramukto ya: saMyatIvargaM pravAcayet taM maryAdAtikrAntam anAcAram AcArarahitaM vijaaniiyaat|| 3079 // 1. ca sajjhAto - pu. pre.|| gAthA 3073-3079 vAcanApradAnavidhi: 71247 (B) For Private And Personal Use Only
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezaka: 1248 (A) //////////// ////// www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtram -- no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA asajjhAie sajjhAyaM karettae / / 15 / / kappar3a niggaMthANa vA niggaMthINa vA sajjhAie sajjhAyaM karitta // 16 // asya sUtrasya sambandhamAha sajjhAto khalu pagato, vitigiTThe no ya kappar3a jahA u / emeva asajjhAe, tappaDivakkhe ya sajjhAto // 3080 // svAdhyAyaH khalu prakRtaH pUrvasUtre varttate, sa yathA vyatikRSTe kAle na kalpate evamevAsvAdhyAyike'pi tatpratipakSe puna svAdhyAyike svAdhyAyaH kalpate ityetadarthakhyApanArthamidaM sUtramiti sambandhaH // 3080 // anena sambandhenA''yAtasyAsya vyAkhyA na kalpate nirgranthAnAM vA nirgranthInAM vA asvAdhyAyike svAdhyAyaM kartum / kalpate nirgranthAnAM vA nirgranthInAM vA svAdhyAyike svAdhyAyaM kartumiti sUtrAkSarasaMskAraH // adhunA bhASyaprapaJcaH - For Private And Personal Use Only sUtra 15-16 gAthA 2904-2909 svArthAya * * pravrajyAniSedhaH | 1248 (A)
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezaka : 1248 (B) //////////////// www. kobatirth.org asajjhAiyaM ca duvihaM, AyasamutthaM ca parasamutthaM ca / jaM taM tu parasamutthaM, taM paMcavihaM tu NAyavvaM // 3081 // [tulA Ava. ni. 1323] dvividhaM khalu asvAdhyAyikaM, tadyathA- AtmasamutthaM parasamutthaM ca / AtmanaH svAdhyAyaM cikIrSoH samuttham AtmasamutthaM, parasmAt svAdhyAyaM karturanyasmAt samutthaM parasamuttham, cazabdAvasvAdhyAyikatayA tulyakakSatAsaMsUcakau, tatra yat parasamutthaM tat paJcavidhaM jJAtavyam // 3081 // tAneva paJcaprakArAnAha saMjamaghAuppAe, sAdivve vuggahe va sArIre / eesa karemANe, ANAi imo udito // 3082 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtra 15-16 gAthA | 2904-2909 svArthAya saMyamaghAti saMyamopaghAtikam, autpAtikam utpAtanimittaM, sadevaM devatAprayuktaM, vyudgrahaM pravrajyAniSedhaH zArIraM ca eteSu paJcasvapyasvAdhyAyikeSu svAdhyAyaM kurvati AjJAdaya AjJAbhaGgAdayo doSAH / 1248 (B) tathA''jJAM tIrthakarANAM bhaJjati prAyazcittaM caturguru, anavasthayA'nye'pi tathA kariSyatIti, For Private And Personal Use Only *********
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1249 (A) tatrApi prAyazcittaM cturguru| yathAvAdI tathA kArI na bhavatIti mithyAtvaM, taniSpannamapi prAyazcittaM caturguru / virAdhanA dvividhA-saMyamavirAdhanA AtmavirAdhanA ca / tatra saMyamavirAdhanA jJAnAcAravirAdhanA, AtmavirAdhanAyAmidamudAharaNam // 3082 // tadevAhamecchabhayaghosaNa nive duggANi atIha mA viNissihiha / phiDiyA je u atigayA iyarehi ya sesanivadaMDo // 3083 // kassati raNo mecchakhaMdhAvAro visayaM AgaMtuM haNiukAmo, taM bhayaM jANittA raNNA savisae sayalevi ghosAviyaM-micchakhaMdhAvAro AgaMtuM visayaM haNiukAmo vaTTai, tA tubbhe duggANi atIha, tattha jehi raNNo ANA kayA te micchabhayAto phiDiyA, jehiM na kayA ANA te mecchehi lUsiyA mAriyA ya / je vi tattha kei parimukkA te vi raNNA daMDiyA / sUtra 15-16 gAthA 72904-2909 svArthAya * pravrajyAniSedhaH 1249 (A) 1. nizIthabhASye gA. 6076 Ava. niryuktau gA.1324 madhye itthaM pAThaH- "mlecchabhayaghosaNanive-hiyasesA te u DaMDiyA raNNA evaM duhao dNdde| surapacchitte iha pare y||" For Private And Personal Use Only
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir +na zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1249 (B) akSarayojanA tvevaM-mlecchabhayamAkarNya napena, gAthAyAM saptamI tRtIyArthe, ghoSaNA kaaritaa| yathA-durgANyatigacchatha Azrayatha mA vinaMkSyatha tatra ye atigatAste mlecchabhayAt sphiTitA itare hatAH kRtasarvasvApahArAzca kRtAH, ye'pi zeSAH kathamapi mlecchabhayavimuktAsteSAmAjJAbhaGgakaraNato nRpeNa daNDaH kRtaH / / 3083 // eSa dRSTAnto'yamarthopanayaHrAyA iva titthagaro, jANavayA sAhu ghosaNA suttaM / mecchA ya asajjhAto, rayaNadhaNAiM ca nANAdI // 3084 // [Ava.ni.1325] atra rAjA iva tIrthakaraH, jAnapadA iva sAdhavaH, ghoSaNamiva sUtraM, mlecchA iva asvAdhyAyAH ratnadhanAnIva jJAnAdIni / tatra ye sAdhavo jAnapadasthAnIyA rAjasthAnIyasya tIrthakarasyAjJAM nAnupAlayanti te prAntadevatayA chalyante prAyazcittadaNDena ca daNDyante // 3084 // kena punaH kAraNenAsvAdhyAyike svAdhyAyaM karoti? tata Aha sUtra 15-16 gAthA 2904-2909 svArthAya pravrajyAniSedhaH .1249 (B) For Private And Personal Use Only
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1250 (A) ////// www. kobatirth.org thovAvasesaporisi, ajjhayaNaM vA vi jo kuNati souM / NANAdisArahINassa tassa chalaNA u saMsAre // 3085 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [tulA- ni. bhA. 6078] stokAvazeSAyAmapi pauruSyAmadhyayanaM pATha uddezo vA adyApi nAntaM nIta iti kRtvA udghATAyAmapi pauruSyAmastamite vA sUrye'thavA asvAdhyAyamiti zrutvA'pi yo'dhyayanaM pATham api zabdAduddezanaM ca karoti / tasya jJAnAditrikaM tattvato'pagataM tIrthakarAjJAbhaGgakaraNAditi, jJAnAditrikasArahInasya saMsAre narakAdibhavabhramaNalakSaNe chalanA bhavati / apAraghorasaMsAre nipatanaM bhavatIti bhAvaH // 3085 // atraiva dRSTAntAntaramabhidhitsurAha ahavA divaMta'varo, jaha ranno ke paMca purisA u / duggAdi paritosio, tehi ya rAyA aha kayAI // 3086 // 1. gAthA 3086-7 sthAne nizItha bhA. gA. 6080, Ava. niryuktau gA. 1328 eSA gAthopalabhyatedugAdi tosiya nivo, paMcaNhaM dei icchiyapayAraM / gahie ya deti mullaM, jaNassa AhAravatthAdi // For Private And Personal Use Only **** gAthA | 3085-3091 asvAdhyAya paJcake udAharaNAdi 1250 (A)
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ***** zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 250 (B) www. kobatirth.org to deti tassa rAyA, nagarammI icchiyaM payAraM tU 1 gahie ya dei mollaM, jaNassa AhAravatthAdI / / 3087 // egeNa tosiyataro, gihamagihe tassa savvahiM viyare / racchAIsu cauNhaM, eviha'sajjhAie uvamA // 3088 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir athaveti dRSTAntasya prakArAntaratAsUcane, aparo dRSTAntaH / yathA-rAjJaH kecit paJca puruSAH sevakAH / tairatha kadAcit rAjA durgAdiSu patito nistAritaH / tatrApi teSAM paJcAnAM madhye ekena kenacit paramaM sAdhvasamavalambya bhUyastaraM sAhAyikamakAri, tatasteSAM tenaikena varjitAnAM caturNAM puruSANAM rAjA parituSTaH san nagare rathyAdiSu gRhavarjeSu pracAramIpsitaM dadAti / yathA-yat kimapi rathyAyAmApaNeSu trika-catuSka- catvarAdiSu vA yUyaM vastrAhArAdikaM prApnuyAta tat yuSmAkameva / evaM prasAde kRte vastrAhArAdau nagare taiH svecchayA gRhIte rAjA yasya satkaM tairgRhItaM tasya mUlyaM dadAti / yena caikena puruSeNa bhUyastaraM sAhAyikaM kurvatA For Private And Personal Use Only ////// gAthA |3085-3091 asvAdhyAya paJcake udAharaNAdi 1250 (B)
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1251 (A) rAjA toSitataraH,tasya rAjA gRhe agRhe vA sarvatra nagaramadhye pracAramIpsitaM vitarati anujAnAti, tatrApi yasya satkaM tena gRhyate vastrA''hArAdi tasya rAjJA mUlyaM diiyte| itareSAM ca caturNAM rathyAdiSveva pracAramanujJAtavAn na gRhessu| evamuktena prakAreNa iha prastute asvAdhyAyike upamA dRssttaantH|| 3086 // 3087 // 3088 // tadevamukto dRssttaantH| samprati dArTAntikayojanAmAhapaDhamammi savvaceTTA, sajjhAo vA nivArito niyamA / sesesu asajjhAto, ceTThA na nivAriyA aNNA // 3089 // prathame asvAdhyAyike saMyamopaghAtilakSaNe sarvA kAyikI vAcikI vA ceSTA svAdhyAyazca niyamAdvAritastoSaka(Sita)tarapuruSasthAnIyatayA tasya sarvatra sAdhuvyApAreSu prvRtteH| zeSeSu punazcaturSu asvAdhyAyikeSu asvAdhyAyaH svAdhyAya eva kevalo nivArito nAnyA kAyikI vAcikI vA pratilekhanAdikA ceSTA vAritA / teSAM zeSapuruSacatuSTa yasthAnIyAnAM bahIrathyAdAviva svAdhyAyamAtre eva vyApArabhAvAt // 3089 // tadevaM paMcasvapyasvAdhyAyikeSu sAmAnyato vishesstshcodaahrnnmuktm| idAnIM gAthA 3085-3091 asvAdhyAya paJcake | udAharaNAdi 1251 (A) For Private And Personal Use Only
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1251 (B) X. prathamamasvAdhyAyikaM saMyamopaghAti prarUpayati mahiyA ya bhinnavAse, saccittarayae ya saMyame tivihe / davve khette kAle, jahiyaM vA jacciraM savvaM // 3090 // mahikA garbhamAse patantI prasiddhA tasyAM tathA bhinne gRhAdau yat patati varSaM tat bhinnavarSa, tasmin tathA saccittarajasi ca evaM trividhe triprakAre saMyame padaikadeze padasamudAyopacArAt saMyamopaghAtini asvAdhyAyike nipatati dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca varjanaM bhavati / tatra dravyata etadeva trividhamasvAdhyAyikaM dravyaM, kSetrato jahiyaM ti yAvati kSetre tat patati tAvatkSetraM, kAlato jacciraM yAvantaM kAlaM patati tAvantaM kAlaM, bhAvataH sarvaM kAyikyAdi ceSTAdikaM vy'te|| 3090 // enAmeva gAthAM vyAkhyAnayatimahiyA u gabbhamAse, vAse puNa hoti tinni u pagArA / bubbuya tavvaja phusI, saccittarajo ya AyaMbo // 3091 / / [tulA-Ava. ni. 1327] gAthA 3085-3091 asvAdhyAya paJcake udAharaNAdi 1251 (B) For Private And Personal Use Only
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 252 (A) ////////////////////////////////// www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahikA garbhamAse pratItA, garbhamAso nAma kArttikAdiryAvat mAghamAsaH / varSe punastrayaH prakArA bhavanti / tAnevAha - bubbuya tti, yatra varSe nipatati pAnIyamadhye budabudAstoyazalAkArUpA uttiSThanti tat varSamapyupacArAt budbudamityucyate, tadvarjaM budbudavarjam dvitIyaM varSaM tRtIyaM phusI iti jalasparzikA nipatantyaH / tatra buddhade varSe nipatati yAmASTakAdUrdhvam, anye tu vyAcakSate - trayANAM dinAnAM paratastadvarje paJcAnAM dinAnAM [parato] jalasparzikArUpe saptAnAM parataH sarvamapkAyaspRSTaM bhavati / tatastatra dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca vajana prAgvat bhAvanIyam / yAvaccApkAyamayaM na bhavati tAvat yadyupAzrayo nirgalastatra sarvaM svAdhyAyapratilekhanAdi kriyate, bahistu na nirgamyate iti / saccittarajo nAma vyavahArasacittA vAtoddhatA zlakSNA dhUliH, tacca sacittarajo varNenA''tAmram gAthAyAM puMstvaM praakRttvaat| tacca digantareSu dRzyate, tadapi nirantarapAtena trayANAM dinAnAM parata: sarvaM pRthivIkAyabhAvitaM autyAtikakaroti / tatrApi nipatati dravyAdito varjanaM prAgvat // 3091 // gAthA 3092-3096 asvAdhyAyike saMyamopaghAti svarUpam tadeva vyAkhyAtumAha For Private And Personal Use Only 1252 (A)
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI . vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1252 (B) . davve taM ciya davvaM, khette jahiyaM tu jacciraM kAle / ThANAdibhAsa bhAve, mottuM ussAsa ummesaM // 3092 // dravye dravyatastadevAsvAdhyAyikaM[dravyam] mahikaM bhinnavarSaM sacittarajo vA vrnnyte| kSetrato yatra kSetre niptti| kAlato yacciraM kAlaM ptti| bhAvato muktvA ucchvAsamunmeSaM, tadvarjane jiivitvyaaghaatsmbhvaat| zeSAM sthAnAdikAm AdizabdAd gamanAgamanapratilekhanAdiparigrahaH kAyikI ceSTA bhASAM ca varjayati // 3092 // vAsattANAvariyA, nikkAraNe ThaMti kajje jayaNAe / hattha'cchaM'gulisannA, pottA''variyA va bhAsaMti // 3093 // niSkAraNe kAraNA'bhAve varSatrANaM kambalamaya: kalpaH,tena sautrikakalpAntaritena sarvAtmanA AvRtAstiSThanti na kAmapi lezato'pi ceSTAM kurvanti, kArye tu samApatite yatanayA hastasaMjJayA akSisaMjJayA aGgalisaMjJayA vA vyavaharanti, potAvaritA vA bhASante, glAnAdiprayojane varSAkalpAvRtA gacchanti // 3093 // 1. jaha paDati-ni.bhA 6083 // . gAthA 3092-3096 asvAghyAyike saMyamopaghAti| autyAtika svarUpam . 1252 (B) For Private And Personal Use Only
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1253 (A) gataM saMyamopaghAti asvAdhyAyikam, idAnImautpAtikamAhapaMsU ya maMsaruhire, kesasilA vudvitaha raugghAe / maMsaruhire'horattaM, avasese jacciraM suttaM // 3094 // [Ava.ni.1331] atra vRSTizabdaH pratyekamabhisambadhyate, pAMzuvRSTau mAMsavRSTau rudhiravRSTau kezavRSTau zilAvRSTau c| tatra pAMzuvRSTi ma yadacittaM rajo nipatati, mAMsavRSTiA~sakhaNDAni patanti, rudhiravRSTiH rudhirabindavaH patanti, kezavRSTi ryadvarA: kezAH patanti, zilAvRSTi : pASANanipatanaM krkaadishilaavrssmityrthH| tathA rajaudghAte rajasvalAsu dikSu sUtraM na paThyate, zeSAH sarvA | api ceSTAH kriynte| tatra mAMse rudhire ca patati ahorAtraM vaya'te, avazeSe pAMzuvRSTyAdau yAvacciraM pAMzvAdipatanaM tAvantaM kAlaM sUtraM nandyAdi na paThyate, zeSakAlaM tu paThyate // 3094 // |* samprati pAMzurajaudghAte vyAkhyAnayannAhapaMsU accittarajo, rayassalAto disA raugghAto / tattha savAte nivvAe ya suttaM pariharaMti // 3095 // [Ava.ni.1332] gAthA 3092-3096 asvAdhyAyike saMyamopaghAtiautyAtikasvarUpam 1253 (A) For Private And Personal Use Only
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddeza : 1253 (B) ////// www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAMzavo nAma dhUmAkAram ApANDuramacittaM rajaH, rajaudghAto rajasvalA dizo yAsu satsu samantato'ndhakAra iva dRzyate / tatra pAMzuvRSTau rajaudghAte vA savAte nirvAte ca patati yAvatpatanaM tAvatsUtraM pariharanti // 3095 // atraivApavAdamAha - sAbhAvie tiNi diNA, sugimhae nikkhivaMti jar3a jogaM / to tammi paDatammI, kuNaMti saMvaccharajjhAyaM // 3096 // [ Ava.ni.1333] gAthA 3092-3096 asvAdhyAyike saMyamopaghAti yadi sugrISme grISmakAlaprArambhe, uSNakAlaprArambhe caitrazuklapakSe ityarthaH / dazamyAH parato yAvat paurNamAsI, atrAntare nirantaraM trINi dinAni yAvadyadi yogaM nikSipanti / ekAdazyAdiSu trayodazIparyanteSu, dvAdazyAdiSu caturdazIparyanteSu, yadi vA trayodazyAdiSu paurNamAsIparyanteSu autyAtikaacittarajo'vaheThanArthaM kAyotsargaM kurvanti tadA tasmin pAMzuvarSe rajaudghAte vA svAbhAvike patati saMvatsaraM yAvat svAdhyAyaM kurvanti itarathA neti // 3096 // svarUpam 1. paDatevI - iti ni. bhA. 6087 // For Private And Personal Use Only 1253 (B)
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1254 (A) gtmautpaatikm| idAnIM sadevamAhagaMdhavvadisA vijjukkagajjite jUvae jakkhalitte ya / ekkekkaporisiM gajiyaM tu do porisI haNati // 3097 // [tulA.Ava.ni.1334] gandharvanagaraM nAma yaccakravAdinagarasyotpAtasUcanAya sandhyAsamaye tasya nagarasyopari dvitIyaM nagaraM prAkArATTAlakAdisaMsthitaM dRshyte| disa tti digdAhaH, vidyut pratItA, ulkA sarekhA prakAzayuktA vA, garjitaM pratItaM, yUpako vakSyamANalakSaNaH, yakSaliptaM nAma ekasyAM dizi antarAntarA yad dRzyate vidyutsadRzaH prakAzaH / eteSu madhye gandharvanagarAdikamekaikamekaikAM pauruSI hanti / garjitaM punaDhe pauruSyau hanti // 3097 // gaMdhavvanagaraniyamA, sAdivvaM sesagANi bhajitANi / jeNa na najaMti phuDaM, teNa u tesiM tu parihAro // 3098 // atra gandharvanagarAdiSu madhye gandharvanagaraM niyamAt sadevam,anyathA tasyA'sambhavAt / gAthA 3097-3102 dighAdisvarUpam 1254 (A) For Private And Personal Use Only
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1254 (B) zeSakANi digdAhAdIni bhaktAni vikalpitAni, kadAcit svAbhAvikAni bhavanti, kadAcit devakRtAni, tatra svAbhAvikeSu svAdhyAyo na parihiyate kintu devakRteSu, paraM yena kAraNena sphuTaM vaiviktyena tAni na jJAyante tena teSAmavizeSeNa parihAraH // 3098 // samprati digdAhAdivyAkhyAnamAhadisidAha chinnamUlo, ukka sarehA pagAsajuttA vA / saMjhAcheyAvaraNA, u jUvato sukka diNa tinni // 3099 // dizi pUrvAdikAyAM chinnamUlo dAhaH prajvalanaM digdaahH| kimuktaM bhavati? anyatamasyAM dizi mahAnagarapradIptamivopari prakAzo'dhastAdandhakAra iti digdaahH| ulkA pRSThataH sarekhA | prakAzayuktA vaa| yUpako nAma zukle zuklapakSe trINi dinAni yAvat dvitIyasyAM tRtIyasyAM |3097-3102 caturthyAM cetyrthH| sandhyAchedaH sandhyAvibhAgaH sa Aviyate yena sa sandhyAchedAvaraNazcandraH / dighAdi svarUpam iyamatra bhAvanA-zuklapakSe dvitIyA-tRtIyA-caturthIrUpeSu triSu dineSu sandhyAgatazcandra iti kRtvA sandhyA na vibhAvyate, tatastAni zuklapakSe trINi dinAni yAvat candraH sandhyAchedAvaraNaH sa 1254 (B) yUpaka iti eteSu divaseSu prAdoSikI pauruSI nAsti sandhyAchedA'vibhAvanAditi // 3099 / / gAthA For Private And Personal Use Only
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1255 (A) atraiva matAntaramAhakesiM ci hota'mohA, jUvato te u hoti AiNNA / jesiM tu aNAinnA, tesiM khalu porisI donni // 3100 // keSAJcidAcAryANAM matena ca bhavanti zuklapakSe pratipadAdiSu triSu divaseSvamoghA zubhAzubhasUcananimittA'vitathotpAdA AdityakiraNavikArajanitA Adityasyodayasamaye astamayasamaye vA AtAmrAH kRSNazyAmA vA yUpaka iti te ca bhavanti vartante AcIrNA naiteSu svAdhyAyaH parihiyate ityarthaH / yeSAM tu AcAryANAmanAcIrNAsteSAM matena yUpako dve pauruSyau hanti // 3100 // na kevalamamUni sadevAni kintvamUnyapi, tAnyevAhacaMdimasUruvarAgA, nigghAe guMjite ahorattaM / caMdo jahaNNeNa'TTha u, ukkosaM porisi bichakkaM // 3101 // 1. sUravarAge-iti Ava. ni. 1337 // gAthA 3097-3102 dighAdisvarUpam 1255 (A) For Private And Personal Use Only
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1255 (B) //////////////////////////////// www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUM jahaNNa bArasa, ukkosaM porisI u solasa u / saggaha nibbuDDa evaM, sUrAdI jeNa'horattA // 3102 // candroparAge sUryoparAge ca taddinApagame iti vAkyazeSaH / tathA sAbhre nirabhre vA nabhasi vyantarakRto mahAgarjitasamo dhvanirnirghAtaH, garjitasyeva vikAro guJjAvat guJjamAno mahAdhvanirguJjitaM tasmin nirghAte guJjite ca pratyekamahorAtraM yAvat svaadhyaayprihaarH| tatra jaghanyata utkarSatazca candroparAgaM sUryoparAgaM cAdhikRtya svAdhyAyavighAtakAlamAnamAha - candro * jaghanyenASTau pauruSIrhanti utkarSataH pauruSIdviSaTkaM dvAdaza pauruSIrityarthaH / kathamiti ced ucyate - udgacchan candramA rAhUNA gRhItastatazcatasraH pauruSI rAtrerhanti catasra AgAmino divasasya evamaSTau / dvAdaza punarevaM prabhAtakAle candramAH sagraha evAstamupagataH, tataH sa catasraH pauruSIdivasasya hanti catasra AgaminyA rAtrezcatasro dvitIyasya divasasya / athavA autpAtikagrahaNena sarvarAtrikaM grahaNaM jAtaM, sagraha eva nimagnastataH sandUSitarAtrezcatasraH dighAdipauruSIranyaccAhorAtram / athavA abhracchannatayA vizeSaparijJAnAbhAvAcca na jJAtaM kasyAM velAyAM grahaNaM, prabhAte ca sagraho nimajjan dRSTaH, tataH samagrA rAtriH parihRtA, anyaccAhorAtramiti 1. tulA Ava. ni1342-3, ni.bhA.6092-3 // gAthA |3097-3102 svarUpam For Private And Personal Use Only ******* 1255 (B)
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1256 (A) www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvAdaza / tathA sUryo jaghanyena dvAdaza pauruSIrhanti utkarSataH SoDaza, katham iti ced ucyatesUrya: sagraha evAstamupayAtastatazcatasraH pauruSI rAtrerhanti catasra AgAmino divasasya catasrastataH parasyA rAtrerevaM dvAdaza, SoDaza punarevaM sUrya ugacchan rAhuNA gRhItaH sakalaM ca divasamutpAtavazAt saMgraha: sthitvA sagraha evAstamupagatastatazcatasraH pauruSIrdivasasya hanti catasra AgAminyA rAtrestatazcatasraH paradivasasya tato'pi catasraH paratarAyA rAtreH evaM SoDaza pauruSIrhanti, sagraho nimagnaH sagraha evAstamitaH / tathA coktam- 'eyaM uggacchaMta gahie saggahanivuDDe daTThavva 'miti sUrAdI jeNa'horattaM ti sUryAdayo yenA'horAtrAH || 3101 // 3102 // tataH kim ? ityAha AinnaM diNamukke, socciya divaso ya rAtI ya / nigghAya - guMjiesuM, sacciya velA u jA pattA // 3103 // yataH sUryAdirahorAtrastato dinamukte sUrye sa eva divasaH saiva ca rAtrirasvAdhyAyikatayA 1. etad pUrvArddhaM Ava. ni. gA. ni. bhA. gA. madhye uttarArddha dRzyate, chandonusAramapi uttarArddha ucitam iti lA. TippaNe // For Private And Personal Use Only ////////////// gAthA |3103-3106 sadeva vyudgrahajA'* svAdhyAyike 1256 (A)
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1256 (B)| prihiyte| candre tu tasyAmeva rAtrau mukte yAvadaparazcandro nodeti tAvadasvAdhyAya iti, saiva rAtriraparaM ca dinamityevamahorAtramasvAdhyAyaH / anye punarAhuH-AcIrNamidaM candro rAtrau gRhIto rAtrAveva muktastasyA eva rAtreH zeSaM varjanIyaM, yasmAdAgAmisUryodaye samAptirahorAtrasya jAtA sUryo'pi yadi divA gRhIto divaiva muktastatastasyaiva divasasya zeSaM rAtrizca varjanIyA iti / tathA nirghAtaguJjitayoH pratyekaM yasyAM velAyAM nirghAto guJjitaM vA'dhikRte dine'bhavat dvitIye'pi dine yAvat saiva velA prAptA bhavati tAvadasvAdhyAya eva tyorpysvaadhyaaysyaahoraatrprmaanntvaat| uktaM ca'nigghAto guMjiyaM ca lokapratItA ee ahorattaM uvahaNaMti' ti // 3102 // tathA gAthA cau saMjhAsu na kIrai, pADivaesu taheva causuM / 3103-3106 jo jattha pujjatI tU, savvahiM sugimhato niymaa|| 3104 // sadeva vyudgrahajA'catastraH sandhyAstisro rAtrau, tadyathA-prasthite (astamite) sUrye, arddharAtre, prabhAte c| || svAdhyAyike caturthI divasasya mdhybhaage| etAsu catasRSvapi svAdhyAyo na kriyate, zeSakriyANAM tu 1256 (B) pratilekhanAdInAM na pratiSedhaH, svAdhyAyakaraNe cA''jJAbhaGgAdayo doSAH / tathA catasraH pratipadaH, / For Private And Personal Use Only
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ////////////////////////////////// www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra saptama tadyathA - ASADhapaurNamAsIpratipat1 indramahapratipat2 kArttikapaurNamAsIpratipat3 sugrISmapratipat caitrapaurNamAsIpratipadityarthaH 4 / etAsvapi catasRSu pratipatsu tathaiva svAdhyAya eva na kriyate na zeSakriyANAM pratiSedhaH / iha pratipadgrahaNena pratipatparyantAzcatvAro mahAH sUcitA iti / sUtram eSAM ca caturNAM mahAnAM madhye yo maho yasmin deze yato divasAdArabhya yAvantaM kAlaM pUjyate tasmin deze tato divasAdArabhya tAvantaM kAlaM svAdhyAyaM na kurvanti / pratipat punaH sarveSAM paryantaH / 'savvesiM jAva pADivato' iti vacanAt / sugrISmakazcaitramAsabhAvI punarmahAmahaH 1257 (A) sarveSu dezeSu zuklapakSapratipada Arabhya caitrapaurNamAsIpratipatparyanto niyamAt prasiddhaH tato yadyadhvAnaM pratipannastathApi caitramAsasya zuklapakSapratipada Arabhya sarvaM pakSaM paurNamAsIpratipatparyantaM yAvadavazyamanAgADho yogo nikSipyate, zeSeSu tu AgADhAdikeSu yogo na nikSipyate, kevalaM svAdhyAyaM na kurvanti // 3104 // uddezakaH gataM sadevamasvAdhyAyikamidAnIM vyudgrahajamAha vuggaha daMDiyamAdI, saMkhobhe daMDie ya kAlagate / aNNarAyae ya sabhae, jaccira'niddocca'horattaM // 3105 // For Private And Personal Use Only [Ava.ni. 1344] ////// gAthA 3103-3106 sadevavyudgrahajA'svAdhyAyike 1257 (A)
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram vyudgrahe parasparavigrahe daNDikAdInAm,AdizabdAt senApatyAdInAM ca parasparaM vigrahe asvAdhyAyaH / iyamatra bhAvanA-dvau daNDikau saskandhAvArau parasparaM saGgrAmaM kartukAmau yAvannopazAmyatastAvat svAdhyAyaH kartuM na klpte| kiM kAraNam iti ced ? ucyate-tatra vAnamantarAH kautukena svasvapakSeNa samAgacchanti te chalayeyuH,bhUyasAM ca lokAnAmaprItiH vayamevaM bhItA vartAmahe kAmapyApadaM prApsyAma ete ca zramaNakA nirduHkhaM paThanti // 3105 // saptama uddezaka: 1257 (B)IA atrAdizabdasya vyAkhyAnArthamimAM gAthAmAhaseNAhiva bhoimahayara, puMsitthINaM va mallajuddhe vA / loTTAdibhaMDaNe vA, gujjhaga uDDAha aciyattaM // 3106 // dvayoH senAdhipatyordvayorvA tathAvidhaprasiddhapAtrayoH striyoH parasparaM vyudgrahe vartamAne, athavA mallayuddhe tathA dvayoAmayoH parasparaM sakaluSabhAve bahavastaruNAH parasparaM lossttairyudhynte| yadi vA bAhuyuddhAdibhistato loSTAdibhirvA parasparaM bhaNDane kalahe yAvannopazamo bhavati gAthA 3103-3106 sadeva| vyudgrahajA'svAdhyAyike 1257 (B) For Private And Personal Use Only
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1258 (A) senAdhipAdivyudgrahasya tAvadasvAdhyAyaH / atra kAraNamAha- gujjhaga uDDAha aciyattaM , guhyakAH kautukena prekSamANAH chalayeyuH / tathA bahujano 'nirduHkhA ete' iti manyamAno'prItyA uDDAhaM kuryAt, lokopacArabAhyA ete iti / tathA daNDike kAlagate aNNayarAe yatti yAvadanyo rAjA nAbhiSikto bhavati tAvat prajAnAM mahAn sakSobho bhavati, tasmin saMkSobhe sati svAdhyAyo na kalpate / kimuktaM bhavati? yAvat sNkssobhstaavdsvaadhyaayH| atrApi pUrvoktA dossaaH| sabhayaM mlecchAdibhayAkulaM tasminnapi svAdhyAyo na karttavyaH / eteSu sarveSu vyudgrahAdiSu asvAdhyAyAvadhimAha-jacciraniddocca'horattaM vyudgrahAdiSu yacciraM yAvantaM kAlamaniddoccA miti anirbhayamasvAsthyamityarthaH, tAvantaM kAlamasvAdhyAyaH / svasthIbhavanAnantaramapyekamahorAtraM parihRtya svAdhyAyaH krttvyH| uktaM ca niddosIbhUte vi ahorattamegaM pariharittA sajjhAto kIrai iha // 3106 // 'saMkhobhe daMDiyae ya kAlagae' ityanenAnyadapi sUcitamasti, tatastadabhidhitsuH 'saMkhobhe daMDIe ya kAlagae' ityetadapi vyAkhyAnayati daMDie kAlagayammI, jA saMkhobho na kIrate tAva / taddivasa bhoimahattara, vADagapati sejjayaramAdI // 3107 // gAthA 43107-3111 vyugrahajam asvAdhyAyikam 1258 (A) For Private And Personal Use Only
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI * vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1258 (B) daNDike kAlagate sati yAvat saMkSobhastAvat svAdhyAyo na kriyate, anyasmiMstu rAjJi sthApite'horAtrAtikrameNa kriyate svaasthybhvnaat| tathA bhojike grAmasvAmini, mahattarake grAmapradhAne, vATakapatau vasatyanugatavATakaikasvAmini, tathA zayyAtare AdizabdAdanyasmin vA zayyAtarasambandhini mAnuSe kAlagate taddivasamasvAdhyAyaH, ekamahorAtraM yAvat svAdhyAyaparihAra ityarthaH // 3107 // tathA pagaya-bahupakkhie vA, sattagharaMtara mate va taddivasaM / niDhukkha tti ya garihA, na paDhaMti saNIyagaM vAvi // 3108 // gAthA 3107-3111 vyudgrahajam anyo'pi yo nAma grAme prakRto'dhikRto mahAmanuSyastasmin, yadi vA bahupAkSike bahusvajane kAlagate, anyasmin vA prAkRte svavasatyapekSayA saptagRhAbhyantare kAlagate tddivsmekmhoraatrmsvaadhyaayH| kiM kAraNam? ata Aha-'nirduHkhA amI' ityaprItyA 71258 (B) For Private And Personal Use Only
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1259 (A) gA~sambhavAt, tato na paThanti, zanairvA paThanti yathA na ko'pi zRNotIti, mahilAruditazabdo'pi yAvat zrUyate tAvanna paThanti // 3108 // hatthasayamaNAhammI, jai sAriyamAdi tU vigiMcejA / to suddhaM avivitte, annaM vasahiM vimaggaMti // 3109 // ko'pyanAtho hastazatAbhyantare mRtastasminnanAthe hastazatAbhyantare kAlagate svAdhyAyo na kriyte| tatreyaM yatanA-zayyAtarasya anyasya vA tathAvidhasya zrAvakasya yathAbhadrakasya vA vArtA kthyte| yathA- 'svAdhyAyAntarAyamasmAkamanAthamRtakena kRtamasti, tataH sundaraM bhavati yadIdaM chdyte|' evamabhyarthito yadi zayyAtarAdirvigiJcayet pariSThApayet tataH zuddhaM bhavatIti svAdhyAyaH kaaryH| atha zayyAtarAdirna ko'pi pariSThApayitumicchati tadA tasminnanAthamRtake avivikte apariSThApite anyAM vasatiM mArgayanti // 3109 // aNNavasahIe asatI, tAhe rattiM vasabhA vigiMciMti / vikkhiNNe va samaMtA, jaM diTuM asaDhayare suddhA // 3110 // 1. diTThamasaDhe0 laa.| diTuM saDheyare-Ava. ni. 1348, ni. bhA. 6098 // gAthA 3107-3111 vyudgrahajam asvAdhyAyikam 1259 (A) For Private And Personal Use Only
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram . saptama uddezakaH 1259 (B) anyasyA vasaterabhAvo yadi tato rAtrau sAgArikA'saMloke vRSabhAstadanAthamRtakaM viviJcanti anyatra prakSipanti / atha tat kalevaraM zvazRgAlAdibhiH samantato vikIrNaM tato vikIrNe tasmin samantato nibhAlayanti yad dRSTaM tat sarvamapi viviJcanti, itarasmiMstu prayatne kRte'pyadRSTe azaThA iti kRtvA zuddhAH svAdhyAyaM kurvanto'pi na prAyazcittabhAgina iti bhAvaH // 3110 // gataM vyudgrahajam, idAnIM zArIrikamAhasArIraM pi ya duvihaM, mANusatericchiyaM samAseNaM / tiricchaM tattha tihA, jalathalakhahajaM puNo cauhA // 3111 // gAthA 3107-3111 [A.va.ni.1348] vyudgrahajam asvAdhyAyikam zarIre bhavaM zArIraM, tadapi samAsena saGkSepato dvividhaM dviprakAram, tadyathA-mAnuSaM tairazcaM c| tatra tairazcaM tridhA-jalajaM jalajamatsyAditiryagbhavam, evaM gavAdInAM sthalajaM khajaM ca |:1259 (B) myuuraadiinaam| punarekaikaM caturdA catuSprakAram // 3111 // For Private And Personal Use Only
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Sohails vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1260 (A) ////// www. kobatirth.org tAneva prakArAnAha cammaruhiraM ca maMsaM, aTThi pi ya hoi cauvigappaM tu / ahavA davvAIyaM, cauvvihaM hoi nAyavvaM // 3112 // carma sazoNitaM, rudhiraM mAMsamasthi ityetAni pratItAni, evamekaikaM jalajAdi caturvikalpaM bhavati / athavA jalajAdikaM pratyekaM carmAdibhedatazcaturvikalpaM sat punardravyAdikaM dravyAdibhedatazcaturvidhaM bhavati jJAtavyam // 3112 // tAneva pratyekaM dravyAdIn caturo bhedAnAha paMceMdiyANa davve, khette sadvihattha poggalAkiNNe / tikurattha mahaMtegA, nagare bAhiM tu gAmassa // 3113 // [ni.bhA.6100] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dravye dravyataH paJcendriyANAM jalajAdInAM carmAdikaM catuSTayamasvAdhyAyikaM, na viklendriyaannaam| kSetre kSetrataH SaSTihastAbhyantare pariharaNIyaM na parataH / atha tat sthAnaM tairazcena paugalena mAMsena samantataH kAkakurkurAdibhirvikSiptenA''kIrNaM vyAptaM tadA yadi sa For Private And Personal Use Only gAthA 3112-3117 tairacaM zArIrikam asvAdhyAyikam 1260 (A)
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1260 (B) www. kobatirth.org grAmastarhi tasmin tisRbhiH kurathyAbhirantarite vikIrNe paugale svAdhyAyaH kriyate / atha nagaraM tadA tatra yasyAM rAjA sabalavAhano gacchati devayAnaM ratho vA vividhAni vA saMvahanAni gacchanti tayA mahatyA'pyekayA rathyayA antarite svAdhyAyaH kAryaH / atha sa grAmaH samasto'pi vikIrNena paudralenAkIrNo vidyate, na tisRbhiH kurathyAbhirantaritaM tat paudgalamavApyate tadA grAmasya bahiH svAdhyAyo vidheyaH // 3113 // gatA kSetrato mArgaNA, samprati kAlato bhAvatazca tAmAha kAle tiporisa'TTha va, bhAve suttaM tu naMdimAdIyaM / bahidhoya raddha pakke, vUDhe vA hoti suddhaM tu // 3114 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tad ekaikaM jalajAdigataM carmAdi kAlatastisraH pauruSIrhanti / aTTha veti, yatra mahAkAyapaJcendriyasya mUSikAderAhananaM tatrASTau pauruSIryAvat svAdhyAyavighAtaH / gatA kAlato'pi mArgaNA, bhAvata Aha-bhAve bhAvato nandyAdikaM sUtraM na paThanti / bahidhoetyAdi, yadi SaSTihastebhyaH parato bahiH prakSAlya mAMsamAnItaM yadi vA rAddhaM sthAlIpAkena, pakvaM vA zUlApAkena For Private And Personal Use Only gAthA |3112-3117 tairazcaM zArIrikam asvAdhyAyikam 1260 (B)
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1261 (A) tadA tasmin bahidhaute bahIrAddhe bahi:pakke vA tatrA''nIte zuddham, asvAdhyAyikaM na bhavatIti bhAvaH / athavA yat tatra SaSTihastAbhyantare patitamasvAdhyAyikaM rudhiraM tenA'vakAzena pAnIyapravAha Agatastena vyUDhaM tadA pauruSItrayamadhye'pi zuddhamasvAdhyAyikamiti svAdhyAyaH kAryaH // 3114 // aMto puNa saTThINaM, dhoyammI avayavA tahiM hoti / to tinni porisIto, parihariyavvA tahiM hoNti|| 3115 // [tulA-A.ni.1352-3] yadi punaH SaSTihastAnAmabhyantare mAMsaM prakSAlayati tadA tasmin dhaute yatastatra niyamAdavayavAH patitA bhavanti tatastistraH pauruSyaH svAdhyAyamadhikRtya tatra pariharttavyA bhavanti // 3115 // 'aTTha veti' yaduktaM tadidAnIM bhAvayatimahakAye'horattaM, majjArAdINa mUsagAdihate / avibhinne ginne vA, paThaMti ege jai palAti // 3116 // [tulA-A.bhASya 218,ni.bhA.6104] gAthA 3112-3117 taira, zArIrikam asvAdhyAyikam 1261 (A) For Private And Personal Use Only
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir x. X. zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1261 (B) mahAkAye mUSikAdau mArjArAdinA hate mArite ahorAtramaSTau pauruSIryAvadasvAdhyAyaH / atraiva matAntaramAha-avibhinne ityAdi, eke prAhuH-yadi mArjArAdinA mUSikAdiravibhinna eva san mArito mArayitvA ca gRhItvA athavA gilitvA yadi tataH sthAnAt palAyate tadA paThanti sAdhavaH sUtraM, na kshciddossH| anye necchanti, yataH kastaM jAnAti[vibhinno]avibhinno vA mArita iti| apare punarevamAhuryatra mArjArAdiH svayaM mRto'nyena vA kenApyavibhinna eva san mAritastatra yAvat tat kalevaraM na bhidyate tAvatrA'svAdhyAyikam, vibhinna asvAdhyAyikamiti / tadetadasamIcInaM yatazcarmAdibhedataH caturvidhamasvAdhyAyikam tasmAdavibhinne'pyasvAdhyAya eva // 3116 // gAthA aMto bahiM ci bhinne, aMDagabiMdU tahA viyAyAe / 3112-3117 tairazcaM rAyapahavUDhasuddhe, paravayaNe sANamAdINi // 3117 // [A.ni.1354] || zArIrikam asvAdhyAyikam antarupAzrayasya madhye yadi vopAzrayAd bahiH SaSTihastAbhyantare aNDake patite yadi | 1261 (B) tadaNDakamabhinnamadyApyasti tadA tasminnujjhite svAdhyAyaH klpte| atha patitaM sad tadaNDakaM For Private And Personal Use Only
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1262 (A) bhinnam tasya cA'NDakasya kalalabindubhUmau patitastadA bhinne aNDake bindau ca bhUmau patite na kalpate svaadhyaayH| atha kalpe patitaM sad aNDakaM bhinnaM kalalabindUrvA tatra lagna:,tadA tasmin SaSTihastebhyaH parato bahirnItvA dhaute kalpate / tathA vijAtAyAM prasUtAyAM tairazcyAmasvAdhyAyaH pauruSItritayaM yAvat, tathA ye rAjapathe asvAdhyAyikabindavo galitAste na gnnynte| athAnyatra patite'svAdhyAyikaM, tato varSodakapravAhena tasmin vyUDhe klpte| atra zvAdikamAzritya parasya vacanaM tadane bhAvayiSyate, iti gAthAsakSepArthaH // 3117 // sAmpratamenAmeva vivarISuridamAhaaMDagamujjhiya kappe, na ya bhUmi khaNaMti iharahA tiNNi / asajjhAiyapamANaM, macchiyapAyA jahiM khuppe // 3118 // yadyaNDakamabhinnameva patitaM tadA tasminnujjhite svAdhyAyaH kalpate, atha bhinnaM tadA na kalpate, na ca bhUmi khananti, itarathA bhUmikhananena yadi tadasvAdhyAyika mapanayanti tathApi gAthA 3118-3123 tairazcaM zArIrikam asvAdhyAyam 41262 (A) 1. 'dhyaayike-sN.|| For Private And Personal Use Only
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1262 (B) tistraH pauruSIryAvadasvAdhyAyaH / aNDakabindorasvAdhyAyikasya pramANaM yatra makSikA pAdA nimajjanti, kimuktaM bhavati? yAvanmAtre makSikApAdA buDanti tAvanmAtre'pyaNDakabindau bhUmau patite asvAdhyAyaH // 3118 // adhunA 'viyAtAe' iti vyAkhyAnArthamAhaajarAyu tinni porisi, jarAuyANaM jare paDie tinni / nijaMtuvassa purato, galiyaM jati niggalaM hojjA // 3119 // __ [A.bhASya 220,ni.bhA.6107] ajarAyuH prasUtA tisraH pauruSI: svAdhyAyaM hanti, ahorAtrachedaM muktvaa| ahorAtre tu chinne AsannAyAmapi prasUtAyAM kalpate svAdhyAyaH, jarAyujAnAM yAvajjarAyuH lambate tAvadasvAdhyAyaH, jarAyau patite sati tadanantaraM tistra: paurussiiryaavdsvaadhyaayH| tathA upAzrayasya purato nIyamAnaM tadasvAdhyAyikaM galitaM bhavati tadA pauruSItrayaM yAvadasvAdhyAyaH, yadi punarnirgalaM bhavet tadA tasminnIte svAdhyAyaH // 3119 // 'rAyapahavUDha'iti vyAkhyAnArthamAha gAthA 3118-3123 tairazcaM | zArIrikam asvAdhyAyam 1262 (B) For Private And Personal Use Only
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1263 (A) rAyapahe na gaNijjati, aha puNa annattha porisI tinni / aha puNa vUDhaM hojA, vAsodeNaM tato suddhaM // 3120 // rAjapathe yadyasvAdhyAyikabindavo galitAstadA tadasvAdhyAyikaM na gaNyate, kiM kAraNam, iti ced, ucyate- yatastatra svayogata AgacchatAM gacchatAM ca manuSyatirazcAM padanipAtairevotkSiptaM bhvti| jinAjJA cA'tra pramANamato na dossH| atha punastadasvAdhyAyikaM tairazcaM rAjapathAdanyatra SaSTihastAbhyantare patitaM tadA tistraH pauruSIryAvadasvAdhyAyaH / atha tadapi varSodakena vyUDhaM bhavet, upalakSaNametat, pradIpanakena vA dagdhaM tadA zuddhaM tat sthAnamiti kalpate svAdhyAyaH // 3120 // samprati 'paravayaNe sANamAdINi' iti vyAkhyAnayaticodeti samuddisiuM, sANo jai poggalaM tu ejAhi / udaragateNaM ciTThati, jA tA cauho asajjhAto // 3121 // atra parazcodayati zvA yadi paudgalaM tairazcaM mAMsaM bahiH samuddizya tatrA''gacchet tarhi yAvat sa tatra tiSThati tAvat tenodaragatena paudgalenAsvAdhyAyaH kasmAnna bhavati? // 3121 // gAthA 3118-3123 tairazcaM zArIrikam | asvAdhyAyam 1263 (A) For Private And Personal Use Only
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra waannddthaamaai' vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1263 (B) ******** www.kobatirth.org sUrirAha bhaNNati jar3a te evaM, sajjhAto eMva to u natthi tuhaM / asajjhAiyassa jeNaM, puNNo si tumaM sayAkAlaM // 3122 // bhaNyate atrottaraM dIyate - yadi te evaM pUrvoktaprakAreNa matistatastava svAdhyAyaH kadAcanApi nAstyeva / evakAro bhinnakramaH, sa ca yathAsthAnaM yojitaH, kasmAnna svAdhyAyaH kadAcanApi? ityata Aha-yena kAraNena sadAkAlaM sarvakAlaM tvamasvAdhyAyikasya pUrNaH zarIrasya rudhirAdicatuSTayAtmakatvAt // 3122 // jai phusai tahiM tuMDaM, jai vA lecchArieNa saMciTTe / iharA na hoi coyaga !, vaMtaM vA pariNayaM jamhA // 3123 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadi vA kharaNTitena mukhena tatrA''gatyA''tmIyaM tuNDaM kvApi spRzati, yadi vA kharaNTitenaiva mukhena santiSThati tadA bhavati asvAdhyAyaH, itarathA yadi punarbahireva mukhaM lIDhvA 1. ceva - pu. pre. // 2. saMcikkhe- pu.pre., ni.bhA. 6108 // For Private And Personal Use Only gAthA | 3118-3123 tairacaM * zArIrikam asvAdhyAyam 1263 (B)
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezaka: 1264 (A) ////// www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAgacchati tadA na bhavati, tathA yadyapyAgantuM (tya) vamati tathApi codaka ! nAstyasvAdhyAyikaM, yasmAt tad vAntaM pariNatam, evaM mArjArAdikamapyadhikRtya bhAvanIyam // 3123 // gataM tairazcam / adhunA mAnuSamAha mANusagaM cauddhA, aTThi mottUNa sayamahorattaM / pariyAvannavivaNNe, sese tiga satta aTTheva // 3124 // [ Ava.ni. 1355] mAnuSakaM mAnuSamasvAdhyAyikaM caturddhA / tadyathA - carma rudhiraM mAMsamasthi ca / eteSvasthi muktvA zeSeSu satsu kSetrato hastazatAbhyantare na kalpate svAdhyAyaH / kAlato'horAtram / pariyAvannavivaNNa tti, mAnuSaM tairazcaM vA yad rudhiraM tad yadi paryApannatvena svabhAvavarNAdvivarNIbhUtaM bhavati khadirasArabhamAsasArAdikalpaM tadA tadasvAdhyAyikaM na bhavatIti kriyate tasmin patite'pi svAdhyAyaH / sesa tti, paryApanaM vivarNaM muktvA zeSamasvAdhyAyikaM bhavati / tiga tti, yad aviratAyA mAse mAse ArttavamasvAdhyAyikamAgacchati tat svabhAvataH trINi dinAni galati tatastAni trINi dinAni yAvadasvAdhyAyaH / trayANAM divasAnAM parato'pi kasyAzcit galati 1. khadirasArasamA mu. Ahora 7, Ahora 64 // For Private And Personal Use Only gAthA 3124-3128 mAnuSaM * zArIrikam asvAdhyAyikam 1264 (A) //////////////
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1264 (B)IX paraM na tadAtavaM bhavati, kintu tanmahArak niyamAt paryApannaM vivarNaM bhavatIti nA'svAdhyAyika gnnyte| tathA yadi prasUtAyA dArako jAtastadA saptadinAnyasvAdhyAyikamaSTame ca divase karttavyaH svAdhyAyaH / atha dArikA jAtA tarhi sA raktotkaTeti tasyAM jAtAyAmaSTau dinAnyasvAdhyAyo navame dine svAdhyAyaH kalpate // 3124 // enameva gAthAvayavaM vyAcikhyAsurAharattukkaDayA itthI, aTTha diNA teNa satta sukkAhie / tiNha diNANa pareNaM, aNAuyaM taM mahArattaM // 3125 // [Ava.ni.1356] || niSekakAle yadi raktotkaTatA tadA strI iti tasyAM jAtAyAM dinAnyaSTa asvaadhyaayH| 3124-3128 dArakaH zukrAdhikaH, tena tasmin jAte saptadinAnyasvAdhyAyaH, tathA strINAM trayANAM dinAnAM zArIrikam paratastanmahAraktamanAtavaM bhavati tato na gaNanIyam // 3125 // asvAdhyAyikam daMte diDhe vigiMcaNA sesaTThi bArase va vAsAI / 1264 (B) jhAmite vUDhe sIyANa pANamAdINa ruddaghare // 3126 // [Ava.ni.1357] gAthA mAnuSaM For Private And Personal Use Only
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1265 (A) yatra hastazatAbhyantare dArakAdInAM dantaH patito bhavati tatra nibhAlanIyaM, yadi dRzyate tadA prisstthaapyH| atha samyag mRgayamANairapi na dRSTastadA zuddhamiti kalpate svAdhyAyaH / anye tu bruvate-tasyAvaheThanArthaM kAyotsargaH karaNIyaH / dantaM muktvA zeSe aGgopAGgAdisambandhinyasthini hastazatAbhyantare patite dvAdaza varSANi na kalpate svaadhyaayH| atha tat sthAnamagnikAyena dhyAmitaM pAnIyena vA pravyUDhaM tadA zuddhamiti dhyAmite vyUDhe vA svAdhyAyaH klpte| tathA sIyANatti zmazAne yAni kalevarANi dagdhAni tAnyasvAdhyAyikAni na bhavanti, yAni punastatrAnAthakalevarANi na dagdhAni nikhAtIkRtAni vA tAni dvAdaza varSANi svAdhyAyaM ghnanti / yadyapi ca nAma zmazAnaM varSodakena pravyUDhaM tathApi tatra na kalpate svAdhyAyo maanussaasthibhultvaat| pANamAdINa tti pANa nAma ADambaro nAma yakSo hirimikkA'paranAmA daivataM tasyAyatanasyAdhastAd mAnuSANyasthIni nikSipyante, tatastatra tathA mAtRgRhe cAmuNDA''yatane rudragRhe vA'dhastAt mAnuSaM kapAlaM nikSipyate, tatastayorapi dvAdaza varSANyasvAdhyAyaH // 3126 // gAthA 3124-3128 mAnuSaM | zArIrikam asvAdhyAyikam 1265 (A) amumeva gAthAvayavaM vyAcikhyAsurAha For Private And Personal Use Only
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1265 (B) sIyANe jaM da8, na taM tu muttUNa'NAhanihayAI / ADaMbare rudde, mAdisu heTThiyA bArA // 3127 // [Ava.bhA.222,ni.bhA.6112] zmazAne yat dagdhamasthijAtaM na tadasvAdhyAyikaM bhavati / tanmuktvA zeSANi na dagdhAni anAthakalevarANi nikhAtAni vA tAni dvAdaza varSANi svAdhyAyaM ghnnti| tathA ADambare ADambarayakSAyatane rudre rudrAyatane mAtRSu mAtRgRhe ADambarAdInAmadhastAdasthIni santi tena kAraNena tatra dvAdaza varSANyasvAdhyAyaH // 3127 / / asivomAghA''yaNesuM, bArasa avasohitammi na kareMti / jhAmitavUDhe kIrati, AvAsiyasohite ceva // 3128 // [Ava.ni.1359] yatra grAme samutpannena azivena bhUyAn janaH kAlagato na ca niSkAzitaH, yadi vA avamaudaryeNa prabhUto jano mRto na ca niSkAzitaH athavA AghAtasthAneSu bhUyAn jano mArayitvA 2 nikSipto varttate, tata eteSvazivA'vamaudaryA''ghAtasthAneSu pUrvaM vizodhanaM kriyate vizodhane ca kriyamANe yad dRSTaM tat prityjyte| adRSTaviSaye ca devatAyAH kAyotsarga kRtvA ptthnti| atha na kriyate vizodhanaM tatastasminnavizodhite dvAdaza varSANi yAvat svAdhyAyaM na kurvnti| gAthA 3124-3128 mAnuSaM zArIrikam asvAdhyAyikam 4 1265 (B) For Private And Personal Use Only
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1266 (A) atha tad azivAdisthAnamagnikAyena dhyAmitaM, varSodakena vA plAvitaM tadA kriyate tatra svAdhyAyaH / AvAsiyasohie ceva tti zmazAnaM yadi bhUyo janairAvAsitaM tatastasminnAvAsite zodhanaM kriyate, yat dRzyate tat vivicyite / evaM zodhite tasmin adRSTAsthyupaghAtAya devatAyAH kAyotsarga kRtvA svAdhyAyaM prasthApayanti // 3128 // DaharaggAmamayammI, na kareMtI jA na nINiyaM hoti / puragAme va mahaMte, vADagasAhiM pariharaMti // 3129 // [Ava.bhA.223,ni.bhA.6115] Daharake kSullake grAme ko'pi mRtaH, tasmin mRte tAvat svAdhyAyo na kriyate yAvat ||3129-3134 svAdhyAyitat kalevaraM na niSkAzitaM bhavati, pure pattane mahati vA grAme vATake sAhau vA yadi mRto kajJAnArthaM bhavati tadA taM vATakaM sAhiM vA prihrnti| kimuktaM bhavati? tatra na kurvanti svAdhyAyaM kAlagrahaNam yAvat tataH vATakAt sAhIto vA na niSkAzitaM bhavati / vATakAt sAhIto'nyatra mRte 1266 (A) nA'svAdhyAyaH // 3129 // gAthA yAya 4 For Private And Personal Use Only
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www. kobatirth.org zrI . vyavahAra sUtram 4 saptama uddezakaH 1266 (B) jati u uvassayapurato, nINijjai taM mayallagaM tAhe / hatthasayaMto jAva u, tAva u na kareMti sajjhAyaM // 3130 // yadi tat kalevaraM mRtakaM nIyamAnaM yadi saMyatAnAmupAzrayasya purato hastazatAbhyantareNa nIyate tato yAvat hastazatAnto hastazataM vyatikramyate tAvanna kurvanti svAdhyAyam, hastazataM tu vyutkrAnte paThanti // 3130 // atra para AhakovI tattha bhaNejjA, pupphAdI jA u tattha parisADI / gAthA jA dIsaMtu tAva tu, na kIrate tattha sajjhAto // 3131 // 3129-3134 svAdhyAyiko'pi tatra brUyAt, yA tatra mRtake nIyamAne puSpAdInAm, AdizabdAt / kajJAnArthaM kAlagrahaNam jIrNacIvarakhaNDAdInAmupAzrayasya purato hastazatAbhyantare parizATiH sA yAvat dRzyate tAvat tatra na kriyate svAdhyAyaH // 3131 // 1266 (B) atra sUrirAha For Private And Personal Use Only
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1267 (A) bhannai na tayaM tu tahiM, nijaMtaM mottu ho asajjhAyaM / jamhA cauppayAraM, sArIramato na vajaMti // 3132 // bhaNyate atrottaraM dIyate tatra nIyamAnaM mRtakaM muktvA anyat takatpuSpAdikaM patitamasvAdhyAyikaM na bhavati, yasmAt zArIramasvAdhyAyikaM catuSprakAraM rudhirAdibhedatazcaturvidham puSpAdikaM ca tadvyatiriktam ato'svAdhyAyikatayA tanna vrjynti| AtmasamutthaM tvagretanasUtre vyAkhyAsyate // 3132 // tadevaM "no kappai niggaMthANa niggaMthINaM vA asajjhAie sajjhAyaM karettae" iti sUtraM | vyAkhyAtam, adhunA "kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA sajjhAie sajjhAyaM karettae" iti sUtravyAkhyAnArthamAha eso u asajjhAo, tavvajjito jhAyo tatthimA jayaNA / sajjhAie vi kAlaM, kuNai apehitu caulahugA // 3133 // gAthA 3129-3134 svAdhyAyi kajJAnArthaM kAlagrahaNam 1267 (A) For Private And Personal Use Only
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama - uddezakaH 1267 (B) eSo'nantarodita Atmasamuttha-parasamutthabhedabhinno'svAdhyAya uktH| tadvivarjitastadvyatiriktaH svAdhyAyaH svAdhyAyikamityarthaH / tatra svAdhyAyike iyaM vakSyamANA yatanA, tAmevAha svAdhyAyike'pi sati kAlaM pratyupekSya svAdhyAyaM karoti, yadi punaH kAlamapratyupekSya svAdhyAyaM karoti tadA tasya prAyazcittaM catvAro laghukAH // 3133 // atra parAvakAzamAzaGkatejai natthi asajjhAyaM, kiM nimittaM tu gheppae kAlo? / tasseva jANaNaTThA, bhannai kiM asthi natthi tti // 3134 // gAthA nanu yadi nAstyasvAdhyAyamasvAdhyAyikaM tarhi kiM nimittaM kena kAraNena kAlo gRhyate? : 3129-3134 svAdhyAyisUrirAha- bhaNyate-tasyaivA'svAdhyAyikasya parijJAnArthaM kAlo gRhyte| yathA kimasti kajJAnArthaM tadasvAdhyAyikaM kiM vA neti, yadyasvAdhyAyikaM bhaviSyati tata: kAlo na shuddhimaasaadyissyti| | kAlagrahaNam atha nAsti tataH kAlaH zuddho bhvissyti|| 3134 // 1267 (B) etadevAha For Private And Personal Use Only
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1268 (A) . . paMcavihaasajjhAyassa, jANaNaTThAe pehae kAlaM / kAe vihIe pehe?, sAmAyArI imA tattha // 3135 // yato'svAdhyAyasyaiva parijJAnAya kAlagrahaNamuktaM tiirthkrgnndhraiH| tataH paJcavidhasyA'svAdhyAyikasya jJAnAyA'vazyaM prekSate sAdhuH kaalm| ziSyaH prAha-kena vidhinA prekSate kAlam ? sUrirAha- tatra kAlaprekSaNe iyaM vakSyamANA saamaacaarii|| 3135 // tAmevAhacaubhAga'vasesAe, carimAe porisIe u / tato tato pehejA, uccArAdINa bhUmIto // 3136 // divasasya caturthI pauruSI caramapauruSI tasyAM caramAyAM pauruSyAM caturbhAgAvazeSAyAM tistrastistra uccArAdInAM uccAra-prazravaNa-kAlAdInAM bhUmI: prtyupeksset| iyamatra bhAvanAupAzrayaparighasyAntastisro bhUmIruccArasyA'dhyAsitavyAH pratyupekSate / tadyathA-Asanne dUre madhye c| tisro'ndhyaasitvyaaH| tA apyevameva etA: parighasyAntaH SaT / evameva parighAbahirapi SaT / tadyathA- AsannadUramadhyabhedatastisro'dhyAsitavyAstisro'nadhyAsitavyA iti sarvasaGkalanayA . . //////////////// gAthA 3135-3140 kAlagrahaNavidhau 24 bhUmipratyupekSaNam 1268 (A) For Private And Personal Use Only
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1268 (B) uccArabhUmayo dvaadsh| evameva prazravaNasya dvAdaza bhUmayastisro bhUmayaH kaalsy| tadyathAAsanne dUre madhye, etAzcopAzrayaparighasyAntarveditavyAH / sarvasaGkhyayA caturviMzati (saptaviMzati) bhUmI: pratyupekSate // 3136 // etadevAhaahiyAsiyA ya aMto, Asanne ceva dUramajhe ya / tiNNeva aNahiyAsI, aMto cha cchacca bAhirato // 3137 // emeva ya pAsavaNe, bArasa cauvIsatiM tu pehittA / kAlassa ya tinni bhave, aha sUro asthamuvayAti // 3138 // [ogha.ni.633-4,ni.bhA.6119-6120] adhyAsyA adhyAsanIyA upAzrayaparighasyA'ntastisro bhUmayaH, tadyathA-Asanne dUre madhye c| evameva ca tisro madhye'nadhyAsyA adhyaasitumshkyaaH| sarvasaGkhyayA antaruccArasya gAthA 3135-3140 kAlagrahaNavidhau 24 bhUmipratyupekSaNam 1268 (B) 1. oghaniyuktivRttau-adhikAsikA, andhikaasikaa-iti|| For Private And Personal Use Only
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1269 (A) bhUmayaH sstt| evameva SaT parighAd bahirapi sarvasaGkalanayA dvaadshoccaarbhuumyH| evameva prazravaNe'pi dvaadshbhuumyH| sarvamIlane cturviNshtiH| tAzcaturviMzatiM bhUmIH prtyupeksste| tadanantaraM kAlasya tisro bhUmayaH jaghanyena hastAntaritAH pratyupekSyA bhvnti| tAsu ca pratyupekSitAsu atha anantaraM sUryo'stamupayAti // 3137 // 3138 // jai puNa nivvAghAtaM, AvassaM to kareMti savve vi / saDDhAdikahaNavAghAyayAe pacchA gurU ThaMti // 3139 // [oghani.635,Ava.ni.1365] sUryAstamayasamaye yadi nirvyAghAtaM vyAghAtasyAbhAvaH, gAthAyAM puMstvaM prAkRtatvAt, tataH sarve'pi guruprabhRtaya AvazyakaM pratikramaNaM kurvnti| atha zrAddhAnAM zrAvakANAmAdizabdAdazrAddhAnAM vA dharmo gurUNA kathayitavyo'sti tataH zrAddhAdInAM dharmakathanena vyAghAtatAyAmAvazyakasya vyAghAte sati pazcAd guravo niSadyAdharasahitA Avazyake tiSThanti / iyamatra bhAvanA-yadi zrAddhAdInAM dharmaH kathayitavyo bhavati tata AcAryoM dharmaM kathayati niSadyAdharazca pArzve tiSThati, zeSAH punarAvazyakabhUmau sUtrArthasmaraNanimittamAcAryamApRcchaya AtmIye AtmIye sthAne gAthA 3135-3140 kAlagrahaNavidhau 24 bhUmipratyupekSaNam 1269 (A) For Private And Personal Use Only
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI pazcAdAgacchatAmavakAzapathamaruddhvA balaM vIryaM cA'gRhayanto yathAzakti cAritrakAyotsargeNa tiSThanti, sthitvA ca sUtrArthAn tAvadanuprekSante yAvadAcAryaH kAyotsargeNa sthito bhvti| tasmin sthite daivasikamatIcAraM cintayanti / / 3139 / / vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1269 (B) etadevAhasesA u jahAsattI, ApucchittANa ThaMti saTThANe / suttatthajjharaNaheuM, AyariyaThiyammi devasiyaM // 3140 // [oghani. 636] guruNA zrAddhAdInAM purato dharmakathane prArabdhe zeSAH sAdhavo gurumApRcchya sUtrArthasmaraNahetoH svasmin svasmin sthAne yathAzakti kAyotsargeNa tisstthnti| tata AcArye kAyotsargeNa | sthite daivasikamatIcAraM cintayanti / / 3940 // atraivApavAdamAha gAthA 3135-3140 kAlagrahaNavidhau 24 bhUmipratyupekSaNam 1269 (B) 1. oghaniyuktiTIkAyAmatra matAntarau darzitau staH // 2. sUtrArthakSaraNa0 o.ni. ttiikaa|| For Private And Personal Use Only
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram saptama uddezakaH jo hoja u asamattho, bAlo vuDDo va rogito vA vi / so Avassagajutto, acchejjA nijjarApehI // 3141 // [oghani.637] yo bAlo vRddho rogito vA saJjAtaroga: kAyotsargeNa sthAtumasamarthaH sa nirjarApekSI Avazyakayukto'vazyakarttavyavyApArayukta upaviSTastiSThet // 3142 // AvassayaM kAUNaM, jiNovaiTuM gurUvadeseNa / tinni thaI paDilehA, kAlassa vihI imo tattha // 3142 // [o.ni. 638] 1270 (A) AvazyakaM jinopadiSTaM gurUpadezena kRtvA paryante tisraH stutayaH pravarddhamAnA vktvyaaH| tadyathA- prathamA ekazlokikA, dvitIyA dvizlokikA, tRtIyA trishlokikaa| tadanantaraM kAlasya pratyupekSA karttavyA, tasyAM ca kAlapratyupekSaNAyAmayaM vakSyamANo vidhiH // 3142 // tamevAha1. prathamA zlokena stutirdvitIyA bRhacchandojAtyA bRhattarA, tRtIyA bRhattamA evaM prvrddhmaanaa-o.ni.ttii|| gAthA 3141-3147 | kAlagrahaNa| vidhau kAla| vadhanimittA dIni 1270 (A) For Private And Personal Use Only
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1270 (B)IX //////////////////////////////// duviho u hoi kAlo, vAghAima eyaro ya nAyavvo / vAghAto ghaMghasAlAe ghaTTaNaM dhammakahaNaM vA // 3143 / / [oghani.639] iha kAlo dvividho bhavati, tadyathA-vyAghAtima itarazca / vyAghAtena nirvRtto vyAghAtimaH, "bhAvAdima" iti imapratyayaH / itaro nirvyAghAtaH / tatra vyAghAto nAma ghazAlAyAM ghaTTanaM dharmakathanaM vA, tatrAvyatiriktA bahukArpaTikA''sevitA vasatiH ghaGghazAlA tsyaam| iyamatra bhAvanA- ghavazAlAsthitAnAM sAdhUnAmatidUramAgacchatorgacchatorvA kAlapratyupekSakayoH skhalanaM patanaM vA bhvti| athavA kRte Avazyake gurUNAM zrAddhAdInAmagrato dharmaH kathayitavyo varttate, tato nivedane vyAghAtaH / evaMrUpeNa ghaTTanalakSaNena vA vyAghAtena nirvRtto vyAghAtimaH / itaro | nirvyAghAtaH / tatra nirvyAghAte dvau janau kAlapratyupekSako pravartete, tau kAlaM pratyupekSya AcAryasya nivedytH| vyAghAtime tu kAle upAdhyAyastRtIyaH kAlapratyupekSakayordIyate yena tau tasyaiva purataH kAlaM nivedytH| evaM te dvau trayo vA janA AcArya 'mastakena vandAmahe' ityanena vacanenA'bhimukhIkRtya pRcchanti- 'sandizata kAlapratyupekSakA vayaM vrajAma' iti / evamApRcchya nirvyAghAte gurUNAm, itarathopAdhyAyasya vandanakaM dattvA 'prAdoSikaM kAlaM gRhNIma' ityApRcchya gAthA 3141-3147 kAlagrahaNavidhau kAla| vadhanimittA dIni dhya / 1270 (B) For Private And Personal Use Only
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A dvayovrajatoryadi dIpajyotiSA sparzanaM bhavati, kSutaM vA zravaNapathamAgataM tadA kAlavadho bhvti|| atha na santi etAni tadA kAlabhUmiM vrajataH / / 3142 // etadeva savistaraM pratipipAdayiSuridamAha zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1271 (A) vAghAte tatio siM, dijjati tasseva te nivedaMti / iharA pucchaMti duve, jogaM kAlassa ghecchAmo // 3144 // vyAghAte ghaGghazAlAyAM ghaTTanarUpe dharmakathanarUpe vA tRtIyastayoH kAlapratyupekSakayorupAdhyAyo dIyate tatastau tasyaiva purato nivedayataH, sarvaM sandezApanAdikAlAnuSThAnaM tasyAgre kuruta ityarthaH / itarathA vyAghAtAbhAve dvau kAlapratyupekSakau gurumApRcchato 'yathAyogaM vyApAraM | kAlasya kariSyAva' iti // 3144 // kitikamme ApucchaNa, AvAsiya khaliyapaDiyavAghAe / iMdiya disA ya tArA, vAsamasajjhAiyaM ceva // 3145 // [tulA. oghani. 641] gAthA 3141-3147 kAlagrahaNavidhau kAlavadhanimittA dIni 1271 (A) For Private And Personal Use Only
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1271 (B) yadi nirvyAghAtaM bhavati, tato gurUNAM kRtikarma vandanakaM dAtavyamitarathA upAdhyAyasya, tataH kRtikarmaNi pradatte kAlagrahaNAya ApracchanaM karttavyam yathA- 'prAdoSikaM kAlaM gRhNImaH,' tatra yadyevamApRcchayA''vazyakIM na karoti, bhUmiM vA na pramArjayati, apAntarAle gacchan skhalitaH patito vA vastrAdi vA kvApi vilagati tadA kAlasya vyaaghaatH| athavA indriyArthAH pratikUlA: samApatitAH dizo vA viparItAH pratibhAnti sma, tArA vA patanti varSa vA akAle nipatati, anyadvA asvAdhyAyikamupajAtaM tadA kAlavadhaH // 3145 // kitikammaM kuNamANo, AvattagamAdiyaM tahiM vitahaM / kuNati gurU vA vitahaM , paDicchatI tattha kAlavaho // 3146 // [tulA.o.ni.641] kRtikarma vandanakaM kurvan yadyAvarttAdikaM tatra vitathaM karoti, gururvA tatra vandanake vitathaM pratIcchati tadA kAlavadhaH // 3146 / / evaM AvAsasejamAdi vitahaM khaliyapaDie ya / niMtANacchIyajoI, va hoja tAhe niyattaMti // 3147 // gAthA 3141-3147 kAlagrahaNavidhau kAla vadhanimittA dIni 1271 (B) For Private And Personal Use Only
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1272 (A) evamAvazyakI zayyAmAdizabdAdanyAmapi bhUmipratyupekSaNAdikAM vitathA kriyAM kurvanti, tathA skhalite patite ca tathA yadi nirgacchatoH kSutaM bhavati pradIpajyotirvA bhavet tadA kAlavyAghAta iti tau nivartete // 3147 / / aha puNa nivvAghAyaM, tAhe vaccaMti kAlabhUmiM tu / jai tattha goNamAdI, saMsappAi va to eMti // 3148 // atha punarnirvyAghAtaM yathoktarUpasyaikasyApi vyAghAtasyA'bhAvastadA kAlabhUmiM vrjtH| yadi tatra kAlabhUmau goNamAdIti gavAdayaH, AdizabdAt shvaadiprigrhH| saMsarpA bahavaH kITikAvelUkaprabhRtayaH, atrAdizabdAt mArjArAdiparigrahaH / tata Agacchanti, na tatra kAlagrahaNaM kurvanti, kAlasya vyAhananAt // 3148 // emAdidosarahite, saMDAsAdI pamajiu niviTTho / acchaMti nilicchaMto, do do u disA duaggA vi // 3149 // evamAdibhiranantaroktairdoSai rahite kAlagrahaNayogyapradeze saNDAsAdi pramAM kAlagrahaNa gAthA 73148-3154 kAlagrahaNavidhiH 71272 (A) For Private And Personal Use Only
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1272 (B) velAM pratIkSamANo niviSTastiSThati itaro'pi daNDadhArI yugmaatraantritstisstthti| tau caivaM dvAvapi tiSThato dve dve dizau nirIkSamANau // 3149 // punaH kathambhUtAvityAhasajjhAyamaciMtetA, kavihasie vijjugajji-ukkAe / kaNagammi ya kAlavaho, diDhe adiDhe imA merA // 3150 // pratyekaM dve dve dizau nirIkSamANAvupayuktau svAdhyAyamacintayantau ananuprekSamANau tisstthtH| yadi svAdhyAyamanuprekSete tadA kaalvdhH| dizo nirIkSamANau ca yadi kapihasitaM zRNvataH, kapihasitaM nAma nabhasi vikRtarUpasya vAnarasadRzamukhasya aTTahAsaH, vidyutaM vA pazyato garjitaM vA samAkarNayataH, ulkAM vA nirIkSete tadA kaalvdhH| kanake'pi ca vakSyamANasaGkhyAke nipatite kAlavadhaH / evaM tAvat dRSTe / adRSTe punariyaM vakSyamANA maryAdA sAmAcArI // 3150 // gAthA |3148-3154 kAlagrahaNavidhi: . . 1272 (B) 1. kapihasitaM nAmA viralavAnaramukhahasitam-ogha. ni. TIkA gA. 643 // For Private And Personal Use Only
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1273 (A) tAmevAhakAlo saMjhA ya tahA, do vi samappaMti jaha samaM cev| taha taM tulaM ti kAlaM, caramadisaM vA asaMjhAyaM // 3151 // [A.ni.1326,ni.bhA.3162] tathA kathaJcanApi taM kAlaM tulayataH kAlagrahaNavelAM kalayato yathA kAlastathA sandhyA ca dvAvapyetau yathA samakaM samApnutaH samAptiM yaatH| kAle samApte yathA sandhyAvigamo bhavatIti bhaavH| yadi vA yathAkAlasamAptau caramAM pazcimAM dizamasandhyAkAM pazyatastathA tulayataH caramAyAM dizi pazcAt sandhyAvigamo bhavatIti prkaaraantropdrshnm|| 3151 // nAUNa kAlavelaM, tAhe uTTheu daMDadhArI u / gaMtUNa nivedetI, bahuvelA appasaddatti // 3152 // uktaprakAreNa kAlagrahaNavelAM tulayitvA jJAtvA ca kAlavelAm , kimuktaM bhavati? stokAvazeSA sandhyA tata idAnIM kAlagrahaNasamaya iti parijJAya tadanantaraM daNDadhArI sAdhujananivedanArthamuttiSThati, utthAya tataH kAlagrahaNasthAnAt sa daNDadhArI prtishrymaagcchti| gAthA 3148-3154 kAlagrahaNavidhi: 1273 (A) For Private And Personal Use Only
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1273 (B) tasya cA''gacchata iyaM sAmAcArI- yadi sa samAgacchan naiSedhikIM na karoti kaalvdhH| atha 'namo khamAsamaNANaM' iti na brUte tadA'pi kaalvdhH| evaM gatvA sa nivedayati yathA kAlasya bahuvelA vartate tasmAdyUyamalpazabdA bhavatha iti // 3152 // tAhe uvauttehiM, appasaddehiM tattha hoyavvaM / jai na suyaM tahiM kehi vi, diTuMto gaMDaeNa tahiM // 3153 // evaM daMDadhAriNA nivedane kRte tatra kAlagrahaNavelAyAM srvairpyupyuktairlpshbdairbhvitvym| yadi punastatra tathA daNDadhAriNA nivedane kRte'pi kaizcidapi zrutaM na bhavet tatra dRSTAnto gaNDakena vktvyH|| 3153 // tamevAhajaha gaMDagamugghuTe, bahUhi asuyammi gaMDae daMDo / aha thovehi na suyaM, nivaDati tesiM tato daMDo // 3154 // [tulA-o.ni.645] / 1. tulA oghani. gA. 644 ttiikaa|| gAthA 3148-3154 | kAlagrahaNa vidhiH 1273 (B) For Private And Personal Use Only
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1274 (A) yathA brAhmaNAH kimapi vibhaktukAmAH vA paryAlocayitukAmA vA caturvedasamavAyanimittaM gaNDakaM pUrvasthApitaM sandizanti, yathA 'caturvedasamavAyodghoSaNAM kuruta', atastena gaNDakeno STe yadi bahubhirna zrutaM tadA gaNDake daNDaH, gaNDakasya daNDaH kriyte| atha stokairna zrutaM bahubhistu zrutamiti tadA yairna zrutaM teSAM daNDo nipatati // 3154 // eSa dRSTAnto'yamarthopanayaHeviha vI daTThavvaM, daMDadhare hoti daMDo tesiM ca / AvedeuM gacchati, tameva ThANaM tu daMDadharo // 3155 // evamuktena prakAreNa ihApi draSTavyam, yadi bahubhirna zrutaM tadA daNDadharasya daNDo bhvti| atha bahubhiH zrutaM katipayairnA zrAvi tadA teSAM katipayAnAmazrutavatAM dnnddH| evaM daNDadharaH sAdhUnAmAvedya tadeva sthAnamAtmIyaM gacchati // 3155 // tAhe kAlaggAhI, udvei guNehimehi jutto u / piyadhammo daDhadhammo, saMviggo'vajjabhIru ya // 3156 / / gAthA 43155-3160 kAlagrahaNavidhi: 1274 (A) For Private And Personal Use Only
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1274 (B) ////////////////// ////////////// www. kobatirth.org 1 tato daNDadharasya svasthAnAgamanAdanantaraM kAlagrAhI ebhirvakSyamANairguNairyuktaH kAlagrahaNAyotiSThati / kairguNairyuktaH ? ityAha- priyo dharmo yasyA'sau priyadharmA, dharme dRDho dRDhadharmaH, rAjadantAdidarzanAt dRDhazabdasya pUrvanipAtaH / atra bhaGgacatuSTayam / priyadharmA nAmaiko na dRDhadharmaH 1 ekaH na priyadharmmA dRDhadharmma: 2 ekaH priyadharmApi dRDhadharmo'pi ca 3 eko na priyadharmA nApi dRddhdhrmH4| atra padadvayopAdAnAt tRtIyabhaGgagrahaNam / saMvignaH samyaganuSThAtA, kasmAt saMvignaH ? ityAha- avadyabhIruH avadyaM pApaM tasmAt bhIruravadyabhIruH / atra prathamA hatau, 'nimittakAraNa - hetuSu sarvAsAM vibhaktInAM prAyo darzanam' iti vacanAt / tato'yamartho yasmAdavadyabhIrustataH saMvignatvaM karoti // 3156 // kheyanno ya abhIrU, erisato so u kAlagAhI u / uTTheti gurusagAsaM, tAhe viNaeNa so ei // 3157 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir khedajJaH kAlavidheH samyag jJAtA / abhIruH mArjArAderna bibheti, anyathA uttrastasya chalanA syaat| etAdRzaH sa kAlagrAhI tata utthAya gurusakAzaM sthApanAguroH samIpaM vinayenAgacchati // 3157 // For Private And Personal Use Only gAthA | 31955-3160 * kAlagrahaNavidhi: 1274 (B)
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1275 (A) katham? ityAhatinni ya nisIhiyAo, namaNussaggeya paMca maMgalae / kitikammaM taha ceva ya, kAuM kAlaM ta paDiyaratI // 3158 // sthApanAgurusamIpamAgacchan Asanne dUre madhye ca tisro naiSedhikI: kroti| tadanantaraM pratyAsannAgamane namanam, 'namaH kSamAzramaNebhya' iti bhaNanam, tato hastazatAbhyantarA''gamane'pyairyA-- pathikyAH prtikrmnnm| tatra kAyotsarge smarttavyaH paJcamaGgalakaH, tasmin smRte namaskAreNa pArayitvA paJcamaGgalakasyAkarSaNaM tato mukhapotikAM pratyupekSya kRtikarma vandanakaM dvAdazAvarta krttvym| tat kRtvA tadanantaraM kAlaM prAdoSikaM prticrti| 'saMdizata prAdoSikaM kAlaM gRhNIma' ityuktvA pratigRhNAti // 3158 // yathA praticarati tathA pratipipAdayiSuridamAhathovAvasesiyAe, saMjhAe ThAti uttarAhutto / daMDadharo puvvamuho, ThAyai daMDaMtarA kAuM // 3159 // stokAvazeSAyAM sandhyAyAM sa kAlagrAhaka uttarAbhimukhastiSThati, daNDadharaH punaH gAthA 3155-3160 kAlagrahaNavidhiH 1275 (A) For Private And Personal Use Only
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1275 (B) pUrvAbhimukhastiSThati daNDamantarA apAntarAle tiryak RjvAyataM kRtvA // 3159 // gahaNanimittussaggaM, adussAse ya ciNtiussaare| cauvIsagadumapuphiya, puvvA ekvekki ya disAe // 3160 // [o.ni.650] trIna vArAna bhUmi rajoharaNena pramAW tatrottarAbhimukho dvAvapi pAdau sthApayitvA paJcabhirindriyaiH SaSThena ca manasA samyagupayuktaH prAdoSikakAlagrahaNanimittam utsarga kAyotsarga kroti| sa caivama-"pAdosiyakAlassa sohaNavattiyAe ThAmi kAussaggaM annattha UsasieNaM jAva arihaMtANaM bhagavaMtANaM namokkAreNaM na pAremi tAva kAyaM ThANeNaM moNeNaM jhANeNaM appANaM vosiraami"| evaM kAyotsargaM kRtvA tatrASTAvucchvAsAn cintayati, paJca namaskAraM manasA'nuprekSate ityrthH| tato manasaiva namaskAreNa pArayitvA caturviMzatistavaM drumapuSpikaM zrAmaNyapUrvakaM cAdhyayanaM paripUrNa kSullakAcArakathAdhyayanasya tvAdyAmekAM gAthAM manasAnuprekSate, 1. pubiga - lA. / puvvaga o. ni.650||2. namaskAreNotsArya mUka eva caturviMzatistavaM logassujjoyagaraM paThati mukhamadhye // gAthA 43155-3160 kAlagrahaNavidhiH 1275 (B) For Private And Personal Use Only
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1276 (A)| evaM tAvaduttarasyAM dizi vidhiruktaH. itthaM ca zeSAyAmapyekaikasyAM dizi draSTavyam, tadyathAkSullakAcArakathAdyagAthAnuprekSAnantaraM tato'pi parAvRttya pazcimAbhimukha etaccintayati, tadanantaraM tato'pi parAvRttya dakSiNA'bhimukha etaccintayati, catasRSvapi dikSu ca pratyekaM cintayan dve dve dizau nirIkSate, dve dve dizau dnndddhrH| tatra yadImAni bhaveyustadA kAlavadhaH // 3160 // kAni? ityata Aha gAthA 3161-3169 kAlagrahaNa vidhiH biMdU ya chIyapariNaya, bhayaromaMce va hoi kAlavaho / bhAsaMtamUDha saMkiya, iMdiyavisae ya amaNuNNe // 3161 // [oghani. 651] ___ yadi kAlaM gRhNata udakabindustasya daNDadharasya copari nipatet, kSutaM vA kenApi syAt, bhAvo vA tasyAnyathA pariNataH syAd, yadi vA'nyato'nAnupUrtyA dizi pariNato'thavA'dhyayanamanAnupUrvyA anuprekSituM pariNataH, yadi vA bibhISikAdidarzanato bhayena romAJcaH snyjaatH| athavA vAcA adhyayanamanyadvA bhASate, yadi vA dizi adhyayane vA X kAlavadhasthAnAni ca .1276 (A) For Private And Personal Use Only
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH mUDhaH, zaGkitaM vA adhyayanAdikaM jaatm| anyatra vA dizi adhyayane vA saGkrAntaH / indriyaviSayo vA amanojJaH saMvRtto, yathA durgandhaH Agacchati, vikRtaM vA rUpaM pazyati, vikRtaM nAma-AsvAbhAvikaM, ceDarUpaM vA visvaraM rudati, 'chindhi bhindhi mArayeti' vA shbdaanshRnnoti| upalakSaNametadiSTaviSayeSu vA'pi rAgamupagacchati tadA kAlavadhaH // 3161 // 1276 (B)| etasyA eva gAthAyA vyAkhyAnamAhagiNhaMtassa u kAlaM, jai biMdU tattha koi nivaDejjA / chIyaM va pariNato vA, bhAvo hojjA se annato // 3162 // bhIto bibhIsiyAI, bhAsaMto vAvi geNhai na sujjhe / mUDho va disajjhayaNe, saMkiyaM vAvi uvaghAto // 3163 // annaM vA disajjhayaNaM, saMkaMto hojja'NiTThavisae vA / idvesu vAvi rAgaM, jai vaccai to hato kAlo // 3164 // gAthA |3161-3169 kAlagrahaNa vidhiH kAlavadhasthAnAni ca X 1276 (B) For Private And Personal Use Only
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1277 (A) ////////////////// idaM gAthAtrayamapi vyAkhyAtArthatvAt sugamam // 3162 // 6163 // 3164 // jai uttaraM apehiya, geNhai sesA u to hato kAlo / tIsu adIsaMtIsu vi, tArAsu bhave jahaNNeNaM // 3165 // yadi uttarAM dizamaprekSya zeSA dizaH prAthamyena gRhnnaati| kimuktaM bhavati? yadi pUrvamuttarAbhimukho na bhavati kintu zeSadigabhimukhastadA hataH kAlaH / tathA yadi jaghanyatastisRSu tArAsvadRzyamAnAsu kAlaM gRhNAti tadA'pi hataH kAlaH // 3165 // vAsaM va nivaDai jatI, ahava asajjhAiyaM va nivaDejjA / emAdIhi na sujjhe, tavvirahammI bhave suddho // 3166 // yadi varSaM nipatati athavA kiJcidasvAdhyAyikaM nipatet tadA, evamAdibhiH, AdizabdAt yadi kAyotsargeNa tiSThan bhUmiM na pramArjayati, chinnaM vA mArjArAdinA'pAntarAlaM, daNDadharo vA kAlagrAhiNo dUravyavasthAnasthito na yugAntaramAtra ityAdiparigrahaH, kAlo na | zuddhyati, upahanyate kAla ityarthaH / tadvirahe yathoktadoSAbhAve bhavati zuddhaH kAlaH // 3166 // gAthA 3161-3169 kAlagrahaNa vidhiH kAlavadhasthAnAni ca 1277 (A) For Private And Personal Use Only
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | vyavahAra-1 sUtram saptama uddezakaH 1277 (B)| gahiyammI kAlammI, daMDadharo acchatI tahiM ceva / iyaro puNa Agacchai, jayaNAe puvvabhaNiyAe // 3167 // gRhIte kAle daNDadharastatraiva kAlabhUmau tiSThati / itaraH punaH kAlagrAhI yatanayA pUrvabhaNitayA AvazyakIM kRtvA samyagupayukto rajoharaNena bhUmiM pramArjayan gurusamIpAgamane ca naiSedhikI kurvannityAdikayA samAgacchati // 3167 // jo gacchaMtammi vihI, AgacchaMtammi hoi sacceva / jaM etthaM nANattaM, tamahaM vocchaM samAseNaM // 3168 // yo gacchati vidhiruktaH Agacchatyapi vidhiH sa eva bhvti| navaramatra yannAnAtvaM tadahaM samAsena vakSye // 3168 // pratijJAtameva nirvAhayatiakaraNe nisIhiyAdI, AvaDaNAdI ya hoi joikkhe / apamajjie ya bhIte, chIte chinne ya kAlavaho // 3169 // gAthA |3161-3169 kAlagrahaNavidhiH kAlavadhasthAnAni ca 1277 (B) 1.kathAmAgacchati - sN.|| For Private And Personal Use Only
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1278 (A) akaraNe naiSedhikyAdeH, AdizabdAt AvazyakI-namaskArAdezca prigrhH| yadi kAlabhUmeH nirgacchan AvazyakIM na karoti, gurusamIpamAgacchannaiSedhikI, gurusamIpamAgacchan namaHkSamAzramaNebhya iti namaskAraM vA yadi na karoti, nApyairyApathikyA pratikrAmati, nApi vandanakaM dadAti tadA kAlavadha iti yogH| tathA ApatanAdau Apatane praskhalane ca kaalvdhH| tathA joikkho nAma diipH| 'joikkhaM taha chAillayaM ca dIvaM munnijjaahi'| iti, tajyotiHsparzane vA kaalvdhH| tathA apramArjite bhUmerapramArjane tathA kSute chinne ca mArjArAdinA'pAntarAle mArge kAlavadhaH // 3169 // iriyAvahiyA hatthaMtare vi maMgalaniveyaNA samayaM / savvehiM vi paTTavie, pacchAkaraNaM akaraNaM vA // 3170 // Agatya hastazatAbhyantare'pi airyApathikyA pratikrantavyam, mukhapotikApratilekhanAnantaraM vandanakaM dAtavyaM, tataH zuddhakAla iti maGgalanivedanaM karttavyaM, tato maGgalanivedanAnantaraM samakameva sarvaiH svAdhyAye prasthApite pazcAtkaraNamakaraNaM vA kaaldaansy| kimuktaM bhavati? 1. odhani. TIkA gA. 653 madhye - bhIta: trasto vA yadi bhavati tathA'pi vyAhanyate iti // gAthA 43170-3175 vidhiH 1278 (A) For Private And Personal Use Only
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1278 (B) yaH svAdhyAyaprasthApanavelAyAM nAgatastasya kAladAnAkaraNamitareSAM tu prasthApanavelA''gatAnAM kAladAnakaraNamiti // 3170 / / etadevAhasannihiyANa vaDAro, paTThavie pamAdi No dae kAlaM / bAhiThie paDiyarae, pavisai tAhe ya daMDadharo // 3171 // [oghani.655 ] svAdhyAye prasthApite ye svAdhyAyaprasthApanavelAyAM pramAdino nA''gatAsteSAM kAlaM na dadyAt, zeSANAM tu ddyaat| tathA cAtra marukajJAtaM vijRmbhte| yaH samavAye nA''gatastasya vaDAro bhAgo na dIyate, sannihitAnAM tu dIyate / evamatrApi ye prasthApanavelAyAM nAgatAste pramAdena tIrthakarAjJAbhaGgakAriNa iti kAlasteSAM na dAtavyaH, zeSANAM tu dAtavya iti| svAdhyAyaprasthApanAnantaraM ca kAlagrAhI anyo vA bahi:sthitaH kAlaM praticarati, tato daNDadharaH svAdhyAyaprasthApanArthaM madhye pravizati // 3171 // 1. dRSTAntaM oghani. TIkAyAM draSTavyam // gAthA .3170-3175 kAlagrahaNavidhiH 1278 (B) For Private And Personal Use Only
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1279 (A) paTThaviya vaMdite vA, tAhe pucchaMti keNa kiM suyaM bhaMte ! / te viya kahaMti savvaM, jaM jeNa suyaM va diTuM vA // 3172 // [oghani. 656] daNDadhareNa prasthApite svAdhyAye gurau ca vandite kAlagrAhidaNDadharAvanye vA pRcchanti sAdhUna kena kiM zrutaM bhadanta! te'pi sAdhavaH kathayanti yat yena dRSTaM vA zrutaM vA // 3172 // egassa doNha vA saMkiyammi kirai na kIrae tiNhaM / sagaNammi saMkie paragaNammi gaMtuM na pucchaMti // 3173 // ekasya dvayorvA kSutAdau zaGkite svAdhyAyaH kriyate, trayANAM zaGkite na kriyate, bahUnAM zaGkAspadatayA tasya paramArthato nizcitIbhUtatvAt tathA svagaNe zaGkite paragaNaM gatvA na pRcchanti, yato yatrA'svAdhyAyikasambhavastatrAzaGkA paragaNazca sthAnAntaravartI tatastatrAsvAdhyAyikA'sambhavAna bhavedapyAzaGketi // 3173 / / gAthA | 3170-3175 kAlagrahaNavidhiH 1279 (A) 1. keNa-oghani. lA. naasti| For Private And Personal Use Only
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1279 (B) pAdosito abhihito, iyANi sAmannato u vocchAmi / kAlacaukkassa vi U, uvadhAyavihI u jo jassa // 3174 // tadevamuktaprakAreNa prAdoSikaH kaalo'bhihitH| samprati kAlacatuSkasyApi sAmAnyata upaghAtavidhiM vakSye, vizeSato'pi yo yasyopaghAtavidhistamapi // 3174 // pratijJAtameva nirvAhayatiiMdiyamAuttANaM, haNaMti kaNagA u satta ukkosaM / vAsAsu ya tiNNi disA, uubaddhe tAragA tiNNi // 3175 // [oghani.659] sarvairapIndriyairmanasA vA yuktAnAmupayuktAnAM kanakA utkarSataH sapta kAlaM nnti| kimuktaM bhavati? grISmakAle trayaH kanakAH kAlaM ghnanti, zizirakAle paJca, varSAkAle spt| ulkAkanakayozcAyaM vizeSa:- sarekhA ulkA, rekhArahitaH kanaka iti| tathA varSAsu " gAthA 3170-3175 kAlagrahaNavidhiH 1279 (B) For Private And Personal Use Only
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1280 (A trayo diza: prakAzayuktA yadi syustadA prAbhAtikakAlazuddhiriti vAkyazeSaH / iyamatra bhAvanAvarSAkAle upari channe tiryagdikSu achannAsu maNDapikAdau kAlA gRhynte| tatrA''dyeSu 'triSu' kAleSu yadi catasro'pi diza: prakAzayuktA anantaritA iti bhAvaH, tadA shuddhyti| tathA yadyupari nIcaM tadA prAbhAtikaM kAlamupaviSTo'pi gRhNAti, Rtubaddhe kAle caturdhvapi kAleSu yadi catasro'pi dizaH prakAzayuktAstadA zuddhiritarathA neti| uubaddhe tAragA tinni tti, Rtubaddhe kAle AdyeSu triSu kAleSu yadi tisrastArakA dRzyante tadA kAlo gRhyate, adRSTAsu na gRhyte| kAlagrahaNAnantaraM tu yadyapi na dRzyante tArakAstathApi paThanti, prAbhAtike puna: kAle adRSTe'pi tArake grhnnmnujnyaatm| varSAkAle catvAro'pi kAlA adRzyamAnAsvapi tArakAsu gRhyante // 3175 // enAmeva gAthAM vyAcikhyAsurAha gAthA 3176-3186 kAlagrahaNAvidhiH .1280 (A) kaNagA haNaMti kAlaM, ti paMca satteva ghi-sisira-vAse / ukkA u sarehAgA, rehArahito bhave kaNago // 3176 / / For Private And Personal Use Only
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra-14 sUtram saptama uddezakaH 1280 (B) vAsAsu pAbhAie, tini disA jai pagAsajuttA u / sesesu tisu vi cauro, uummi cauro caudisaM pi / / 3177 // tisu tiNNi tAragAto, uummi pAbhAie adiDhe vi / vAsAsu atAragAto, cauro channe niviTTho vi|| 3178 // [oghani. bhASya gA.310-12] idaM gAthAtrayamapi vyAkhyAtArthatvAt supratItam / channe niviTTho vItyuktamatastadeva savizeSaM bhAvayati ThANA'sati biMdUsu vi, giNhai biTTho vi pacchimaM kAlaM / paDiyarati bAhi ekko, ekko aMtaTThito giNhe // 3179||[oghni.661] varSAkAle tathAvidhasyA'nyasya sthAnasyA'sati abhAve binduSvapi nipatatsu uparyantarnIcatayA UrdhvasthAnA'sambhave upaviSTo'pi pazcimaM prAbhAtikaM kAlaM gRhNAti, tathA sthAnA'sati 1. uDummi-lA. // 2. tsu satsu gRhNAtyupaviSTaH-oghani. ttiikaa| gAthA 3176-3183 kAlagrahaNavidhiH 1280 (B) For Private And Personal Use Only
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1281 (A) eko daNDadharo bahiH sthita: kAlaM praticarati ekaH punaranta:sthitaH kAlaM gRhnnaati| eSa varSAsu prAbhAtike kAle vizeSo nA''dyeSu triSu kaalessu| atha katare catvAraH kAlA:? ucyate prathamaH prAdoSika:, dvitIyo'rddharAtrasphiTitaH, tRtIyo vairAtrikaH, caturthaH prAbhAtikaH // 3179 // atha kaH kAlaH prathamataH kasyAM dizi gRhyate? tata AhapAdosiya'Dvaratte, uttaradisi puvva pehae kAlaM / verattiyammi bhayaNA, puvvadisA pacchime kAle // 3180 // [oghani. 662] prAdoSikamarddharAtramarddharAtrasphiTitaM ca kAlaM pUrvaM pratyupekSate gRhNAti uttarasyAM dizi, vairAtrike bhajanA vikalpanA, uttarasyAM dizi pUrvaM pratyupekSate pUrvasyAM veti, pazcime prAbhAtike kAle prathamataH pratyupekSaNaM pUrvasyAM dizi // 3180 // atha kiyanta: kAlA jaghanyataH, kiyanta utkarSataH sAdhUnAM grAhyAH? tata AhakAlacaukkaM ukkosaeNa jahanneNa tigaM tu bodhavvaM / biiyapayammi dugaM tU, mAiTThANe vimukkANaM // 3181 // gAthA 3176-3183 kAlagrahaNavidhiH 1281 (A) For Private And Personal Use Only
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1281 (B) ////////////// www.kobatirth.org mAtRsthAnena vimuktAnAmazaThAnAM sAdhUnAmutkarSeNa kAlacatuSkaM grAhyaM bhavati, jaghanyena trikaM kAlatrikaM grAhyaM boddhavyam / dvitIyapade apavAdapade dvikaM kAladvikaM tuzabdAdeko'pi kAlo boddhavyaH // 3181 // kathamutkarSataH kAlacatuSkamata Aha pAtosieNa savve, paDhamaM porisi kareMti sajjhAyaM / tAhe u suttaittA, suvaMti jaggaMti vasabhA u // 3182 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAdoSikena kAlena sarve sAdhavaH prathamaM pauruSIM yAvatkAlikaM svAdhyAyaM kurvanti, tato dvitIye yAme ye sUtravantaH sAdhavaH te svapanti, vRSabhA jAgrati / te ca jAgratastenaiva kAlena prajJApanAdikaM parAvarttayanti tAvad yAvat kAlavelA bhavati // 3182 // tataH kAla kAlaM pratikramya phiDiyammi aDDharatte, kAlaM ghettuM suvaMti jAgariyA / tAhe gurU guNaMtI, cautthe savve gurU suvatI // 3183 // For Private And Personal Use Only gAthA 3176- 3183 kAlagrahaNavidhi: 1281 (B)
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vairAtriko na zuddhayati kAlastadA tenaivArddharAtrikeNa kAlena paThitvA prAbhAtikaM kAlaM gRhNanti / evamete trayaH kAlA bhavanti // 3185 // zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1282 (B) atraiva prakArAntaramAhaahavA paDhame suddhe, bitiyaasuddhammi hoMti tinnevaM / pAtosiya verattiya, atiuvaogA bhave donni // 3186 // athaveti prakArAntaropapradarzane, prathame prAdoSike kAle zuddhe, dvitIye arddharAtriNi kAle azuddha traya eva kAlA bhvnti| upalakSaNametat , tena prAdoSike vA prAbhAtike vA azuddhe traya ityapi drssttvym| kathaM dvau kAlau bhavataH? ityata Aha-prAdoSike kAle gRhIte arddharAtrike cA'gRhIte caramAyAM pauruSyAmavagADhAyAM vairAtrike kAle gRhIte kAlikazrutaM parAvarttayadbhiH svAdhyAyaviSaye'tyupayogabhAvatastAvanna jJAtA prAbhAtikakAlavelA yAvat sandhyA upsthitaa| evaM mAtRsthAnavimuktAnAmazaThAnAmapavAdapadena dvau kAlau bhvtH| tadyathA-prAdoSiko vairAtrikazca // 3186 // gAthA 3184-3189 | kAlagrahaNasaGkhyAvicAraH 1282 (B) For Private And Personal Use Only
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vairAtriko na zuddhayati kAlastadA tenaivArddharAtrikeNa kAlena paThitvA prAbhAtikaM kAlaM gRhnnnti| evamete trayaH kAlA bhavanti // 3185 // zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH atraiva prakArAntaramAha 1282 (B) ahavA paDhame suddhe, bitiyaasuddhammi hoti tinnevaM / pAtosiya verattiya, atiuvaogA bhave donni // 3186 // athaveti prakArAntaropapradarzane, prathame prAdoSike kAle zuddhe, dvitIye arddharAtriNi kAle azuddha traya eva kAlA bhvnti| upalakSaNametat , tena prAdoSike vA prAbhAtike vA azuddhe traya ityapi drssttvym| kathaM dvau kAlau bhavataH? ityata Aha-prAdoSike kAle gRhIte arddharAtrike cA'gRhIte caramAyAM pauruSyAmavagADhAyAM vairAtrike kAle gRhIte kAlikazrutaM parAvarttayadbhiH svAdhyAyaviSaye'tyupayogabhAvatastAvanna jJAtA prAbhAtikakAlavelA yAvat sandhyA upsthitaa| evaM mAtRsthAnavimuktAnAmazaThAnAmapavAdapadena dvau kAlau bhvtH| tadyathA-prAdoSiko vairAtrikazca / / 3186 // gAthA 3184-3189 | kAlagrahaNasaGkhyAvicAraH 1282 (B) For Private And Personal Use Only
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1283 (A) atraiva prakArAntaramAhaahavA vi aDDaratte gahie verattie asuddhammi / teNeva ya paDhiyammI, pAbhAtiya'suddhe donneva // 3187 // athaveti pUrvavat, prAdoSikaM kAlaM gRhItvA tena kAlike zrute parAvarttite dvitIye yAme tenaiva kAlena prajJApanAdi parAvartya kAlavelAyAmatikrAntAyAmarddharAtrike kAle gRhIte tenAcAryeNa prajJApanAdau parAvarttite caturthyAM pauruSyAmavagADhAyAM vairAtrike azuddha tatastenaivArddharAtrikena kAlena kAlike paThite, prAbhAtike azuddhe dvAveva kAlau bhavataH / upalakSaNametat, tena prAdoSika-prAbhAtikayorathavA arddharAtrika-vairAtrikayo[rathavA'rddharAtrikaprabhAtikayo]ryadi vA vairAtrikaprAbhAtikayorgrahaNe zeSayoragrahaNe kaaldvikm| ekatarasya kAlasya zuddhAvekaH kAlaH // 3187 // navakAlavelasese, uvagahita aTThayAe paDikkamae / na paDikkamae vego, navavArahae asajjhAto. // 3188 // navAnAM kAlAnAM velA yatra sa navakAlavela caramapauruSyAM zeSe bAlavRddhAdInAM gAthA 3184-3189 kAlagrahaNasaGkhyAvicAraH 1283 (A) For Private And Personal Use Only
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1283 (B) | X * vAcanAyAM ya aupagrahika upaSTambhakArI prAbhAtikaH kAlaH, tadarthaM zeSAH sAdhavo vairAtrikasya kAlasya pratikrAmanti, eko na pratikrAmati / tataH sa prAbhAtikaM kAlaM gRhNAti / anye tu bruvate - kAlagrAhI vairAtrikasya kAlasya pratikramya prAbhAtikaM kAlaM gRhNAti / zeSAstu kAlavelAyAM vairAtrikasya pratikrAmanti prAbhAtikazca kAlo yadi nava vArAn hatastadA dhruvamasvAdhyAya iti // 3188 // kathaM nava vArAn grahaNaM hananaM vA ? tata Aha ekkeko tinni vAre, chIyAdIhayammi geNhatI kAlaM / hasatI ekko vi u, navavAre geNhatI tAhe // 3189 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kSutAdinA hate ekaikastrIn vArAn kAlaM gRhNAti / iyamatra bhAvanA - kSutAdibhiH kAlasyopaghAtasambhave ekaH trIn vArAn kAlaM gRhNAti / tasyA'pyupahate anyaH trIn vArAn / athAnyaH kAlaM gRhNan na vidyate tarhi tasya gRhNato'sati abhAve eko'pi nava vArAn kAlaM gRhNAti, tathApi cedupahatastarhi hatA pauruSIti dhruvamasvAdhyAyaH // 3189 // For Private And Personal Use Only ** gAthA 3184- 3189 kAlagrahaNa saGkhyAvicAra: 1283 (B)
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 3 1284 (A) pAbhAiyammi kAle, saMcikkhe tinni chIyarunnesu / codeya'Ni?sadde, jar3a hotI kAlaghAto u // 3190 // evaM bArasavAse, kharasaddeNaM tu hammatI kAlo / bhannai mANusa'NiDhe, tiriyANaM tU pahArammi // 3191 // prAbhAtike kAle gRhyamANe trayaH puruSAH kSataruditAni saMcikkhe iti paribhAvayanti / gAthAyAM saptamI dvitIyArthaM, bahuvacanaM sakalA'svAdhyAyikasUcanArthaM, tena kSutaruditAdInIti draSTavyam / atra parazcodayati yadi aniSTe ruditazabde kAlaghAto bhavati evaM sati kharazabdena gardabhazabdena dvAdaza varSANi kAlo hanyate, kharazabdasyAtIvAniSTataratvAt, sUrirAha-bhaNyateatrottaraM dIyate, mAnuSasyAniSTe zabde kAlopaghAtaH, tirazcAM tu prahAre dIyamAne visvarazabde / / 3190 // 3191 // pAvAsijAiyA U, jai rovijjAhi kAlavelammi / tAhe gheppa'NAgataM aha, aha puNa rove page ceva // 3192 // gAthA |3190-3198 svAdhyAyaprasthApanavidhiH 1284 (A) For Private And Personal Use Only
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI pravasatItyevaMzIla: pravAsI tasya jAyaiva jAyikA bhAryA yadi kAlavelAyAM kAlagrahaNasamaye rudyAt tarhi yAvanna roditi tAvadanAgate eva kAlo gRhyate / atha punaH sA prage eva atisamandhakAre roditi // 3192 // vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1284 (B) gAthA tata AhatAhe u paNNavijjai, aha pannaviyA jayA na ThAejjA / aha puNa bAlaM ruvejjA si tAhe ugghADejai // 3193 // vIsarasaraM ruvaMte, avattagaDiMbhagammi mA geNhe / appeNa viraseNa, mahalla ceDaM tu uvahaNatI // 3194 // yadi sA atisamandhakAre eva roditi tato vRSabhairgatvA sA komalavacobhi: prajJApyate, yathA-samandhakAre na roditi| atha sA prajJApitA'pi yadA na tiSThati na tasyAM velAyAM rodanAduparamati tadA sA udghaTyate, tasyA avaheThananimittaM kAyotsargaH kriyte| atha bAlaH kimapi rudyAt tadA tasmin avyaktake Dimbhe prabandhena visvarasvaraM ruditi mA gRhNIyAt 3190-3198 svAdhyAyaprasthApanavidhiH 1284 (B) For Private And Personal Use Only
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1285 (A) kAlaM, mahat punazceTarUpamalpenApi virasena svareNa kaalmuphnti| tadevaM prAbhAtikakAlagrahaNavidhiruktaH // 3193 // 3194 // samprati prasthApanavidhimabhidhitsurAhagose ya padavaMte, chIe chIe u tinni vArAto / Ainna-pisiya-mahiyAipehaNaTThA disA pehe // 3195 // gose prabhAte svAdhyAye prasthApyamAne yadi kSutaM bhavati tadA AkIrNamAsamantAt vikIrNa yat pizitaM, yat mahikAdikamasvAdhyAyikaM tat prekSaNArthaM diza: prekSate, tatra yadi na dRSTamasvAdhyAyikaM tadA punaH prasthApayati / tatrApi yadyarddhaprasthApite bhavati tadA punarapyAkIrNapizitamahikAdiprekSaNArthaM diza: preksste| evaM kSute kSute upalakSaNametadanyasmin vA svAdhyAyabhaGgakAriNi samupasthite trIn vArAn AkIrNapizitAdinirIkSaNArthaM diza: prekSate // 3195 // na kevalaM diza: prekSate kintusejjAyarasejjAdisu, chArAdaTThAe visiu pehaMti / tiNha pareNa'NNattha u, tattha jaI tiNNi vArAo // 3196 // gAthA |3190-3198 svAdhyAyaprasthApanavidhiH 1285 (A) For Private And Personal Use Only
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram | saptama uddezakaH 1285 (B) triSvapi vAreSu pratyekamanyatra zayyAtaragRhe sejjhatti prAtivezikagRhe AdizabdAdanyasmin vA paratarAdau gRhe kSArAdyarthAya kSArAdigrahaNanimittaM madhye pravizya pizitAdikamasvAdhyAyikaM preksste| yadi na dRSTaM kimapi [tarhi ] vArANAM trayANAM parato'nyatra gatvA svAdhyAyaM prasthApayanti / tatrApi yadi trIn vArAn upahataH svAdhyAyaH kSutAdinA // 3196 / / tAhe puNo vi annattha, gaMtu tattha vi ya tinni vArA u / evaM navavArahate, tAhe paDhamAe na paDhaMti // 3197 // tataH punarapyanyatra sthAnAntare gatvA svAdhyAyaH prsthaapniiyH| tatrApi yadi trIn vArAn kSutAdinA kAlasyopaghAta: syAt tata evamamunA prakAreNa sarvasaGkalanayA navavArahate svAdhyAye prathamAyAM pauruSyAM na paThanti svAdhyAyam // 3197 // paTTaviyammi siloge, ghANAloyA u vajjaNijjAu / soNiya-vaccikkANaM muttapurIsANa taha ceva // 3198 // gAthA 3190-3198 svAdhyAyaprasthApanavidhiH 1285 (B) For Private And Personal Use Only
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI prasthApite svAdhyAye bhaNite kSullakAcArakathA''dye zloke svAdhyAyaM kurvanti, kurvadbhizca svAdhyAyaM zoNitavarcikAnAM zoNitastavakAnAM mUtrapurISANAM ca ghrANA''lokA varjanIyAH // 3198 // vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1286 (A) katham? ityAhaAlogammi cilimiNI, gaMdhe annattha gaMtu pagareMti / eso U sajjhAto, tavvivarIto asajjhAto // 3199 // Aloke zoNitAdInAmantarA ciliminI kriyate, gandhe punarAgacchati anyatra gatvA svAdhyAyaM kurvanti / eSo'nantaroditaH sakaladoSavinirmuktaH svAdhyAyakAla: svAdhyAyaH kAraNe kaaryopcaaraat| viparItaH prAguktadoSayuktaH kAlo'svAdhyAyaH // 3199 // eesAmannayare, asajjhAe jo karei sajjhAyaM / so ANA aNavatthaM, micchattavirAhaNaM pAve // 3200 // 1. cilimili-lA. paatthaantrm|| gAthA 3199-3203 Atmasamutthe asvAdhyAyike vidhiH 1286 (A) For Private And Personal Use Only
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram eteSAmanantaroditAnAmasvAdhyAyikAnAmanyatarasminnasvAdhyAye asvAdhyAyike sati yaH karoti svAdhyAyaM sa AjJAbhaGgaM tIrthakarAjJAvilopAd, anavasthAM tathAkurvantamavalokyA'nyasyApi tthaakrnnaat| mithyAtvamayathAvAdakaraNAt, virAdhanAM saMyamavirAdhanAM jJAnopacAropaghAtAda AtmavirAdhanAM prAntadevatAchalanAt prApnoti // 3200 // saptama uddezakaH 1286 (B) atraivApavAdamAhabitiyAgADhe sAgAriyAdi kAlagate asati vocchee / eehiM kAraNehiM, jayaNAe kappaI kAuM // 3201 // dvitIyapadamapavAdapadam AgADhe yoge uhyamAne yadyapyasvAdhyAyikaM bhavati tathApi yatanayA kartuM kalpate svAdhyAyaH, yathA skandake camare ca pratyAsanne anuddiSTamapi skandakoddezaM camaroddezakaM ca rAtrau rAtrau trIn divasAn asvAdhyAyike'pi tadanugrahAya krssynti| tathA kAraNavazena pratibaddhAyAM zayyAyAM sthitAstatra sAgArikasya zayyAtarasya praticAraNAzabdaM zrutvA mA zRNuyAmenamaniSTaM zabdamiti kRtvA yat yasya kAlikamutkAlikaM vA parijitaM sa sUtra 17 gAthA 3199-3203 Atmasamutthe asvAdhyAyike vidhiH 1286 (B) For Private And Personal Use Only
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram tadasvAdhyAyike'pi paThati, AdigrahaNena kadAcid yathAcchandasyopAzraye kAraNena sthitAstato yathAmati vikalpitAM tasya sAmAcArIM mA zRNuyAmiti tatpratighAtArthamasvAdhyAyike'pi svAdhyAyaM kurvantIti parigrahaH / tathA kAlagate iti jAgaraNanimittaM meghanAdAdikamadhyayanamasvAdhyAyike'pi parAvarttyate / asati vocchee iti, adhunA gRhItaM kimapyadhyayanaM tacca yasya samIpe gRhItaM sa maraNamupAgamat anyatra ca [ tad] na vidyate tato mA bhUttadvyavaccheda ityasvAdhyAyike'pi tat 1287 (A) parAvartyate / etaiH kAraNaiH paJcavidhAnAmasvAdhyAyikAnAmanyatamasminnapyasvAdhyAyike yatanayA kartuM kalpate svAdhyAyaH // 3201 // saptama uddezakaH www. kobatirth.org //////////////////////////////// Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtram - no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA appaNo asajjhAie sajjhAyaM karettae / kappai NaM aNNamaNNassa vAyaNaM dalaittae // 17 // 'no kappati niggaMthANa vA niggaMthINa vA' ityAdi / asya sambandhamAha accAulANa niccouyANa mA hojja nicca'sajjhAto / arisAbhagaMdarAdisu, iti vAyaNasuttasaMbaMdho // 3202 // For Private And Personal Use Only sUtra 17 gAthA |3199-3203 Atmasamutthe asvAdhyAyike vidhiH 1287 (A)
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezaka: 1287 (B) ////////////// www. kobatirth.org atyAkulAnAM bAlavRddhairatizayena samAkulAnAM sAdhUnAmarzobhagandarAdiSu zramaNInAM ca nityarttakAnAM mA nityaM sarvakAlamasvAdhyAyo bhavatu iti vAcanAsUtramupanyastamityeSa sambandhaH || 3202 // anena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir na kalpate nirgranthAnAM vA nirgranthInAM vA AtmanaH samutthe asvAdhyAyike svAdhyAyaM kartuM kintu kalpate parasparasya vAcanAM dApayitum anyatra, yadi vA prakSAlanAnantaraM gADhabandhe pradatte sati tatrApi svayamapi vAcanAM dAtuM kalpate iti vAkyazeSaH / etadeva bhASyakAra: saprapaJcamAha AyasamutthamasajjhAiyaM tu egaviha hoi duvihaM vA / egavihaM samaNANaM, duvihaM puNa hoi samaNINaM // 3203 // AtmanaH zarIrAt samutthaM sambhUtam AtmasamutthamasvAdhyAyikamekavidhaM vA bhava dvividhaM vA, tatra yat ekavidham arzobhagandarAdiviSayaM tat zramaNAnAM bhavati, zramaNInAM punarbhavati dvividhaM arzobhagandarAdisamuttham RtusambhavaM ca // 3203 // For Private And Personal Use Only sUtra 17 gAthA | 3199-3203 Atmasamutthe * asvAdhyAyike vidhiH 1287 (B)
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1288 (A) *** www. kobatirth.org tatra yatanAmAha- dhoyammi ya nippagale, baMdhA tinneva hoMti ukkosA / parigalamANe jayaNA duvihammI hoi kAyavvA // 3204 // vraNAdau niSpragale dhaute upari kSAraprakSepapurassaraM trayo bandhA utkarSato bhavanti, tathApi parigalati dvividhe vraNAdAvArttave ca yatanA vakSyamANA karttavyA // 3203 // etadeva saprapaJcaM bhAvayati samaNo uvaNe va bhagaMdale va baMdhekkA u vAeti / taha vigalaMte chAraM, vodu do tinni baMdhA u // 3205 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zramaNo vraNe vA bhagandare vA parigalati hastazatAd bahirgatvA niSpragalaM prakSAlya cIvare kSAraM kSiptvA uparyanyat cIvaraM kRtvA vraNaM bhagandaraM vA badhnAti / tata evamekaM bandhaM kRtvA vAcayati, yadi tathApi parigalatyasvAdhyAyikam / tata upari kSAraM nikSipya dvitIyaM bandhaM dadAti tato vAcayati, tathA'pyatiSThati tRtIyamapi bandhapratyavatAraM dattvA vAcayati // 3205 // For Private And Personal Use Only gAthA 3204-3211 Atmasamutthe asvAdhyAyike yatanA 1288 (A)
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1288 (B) jAhe tinni vibhinnA, tAhe hatthasayabAhirA dhouM / baMdheuM puNo vi vAe, gaMtuM annattha va paDhaMti // 3206 // yadA trayo'pi bandhAstenA'svAdhyAyikena vibhinnA bhavanti tadA hastazatAt bahirgatvA niSpragalaM prakSAlya punaH kSAraM nikSipyopari cIvareNa baddhvA punarapi vAcayati / anyatra vA gantuM paThanti // 3206 // emeva ya samaNINaM, vaNammi iyarammi satta bNdhaau| tahavi ya aThAyamANo dhoUNaM ahava annattha // 3207 // evameva zramaNInAmapi vraNaviSaye yatanA karttavyA bhavati, itarasminnAtave sapta bandhAH pUrvaprakAreNa bhvnti| tathApi vraNe itarasmin vA atiSThati hastazatAbahiH prakSAlya tathaiva bandhAn dattvA vAcayati, anyatra vA gatvA paThanti // 3207 // etesAmannayare, asajjhAe appaNA tu sajjhAyaM / jo kuNai ajayaNAe, so pAvai ANamAdINi // 3208 // gAthA 3204-3211 | Atmasamutthe asvAdhyAyike yatanA 1288 (B) For Private And Personal Use Only
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1289 (A) www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eteSAmanantaroditAnAmanyatarasminnAtmano'svAdhyAyike sati yaH svAdhyAyaM karoti tatrApyayatanayA sa prApnoti AjJAdIni tIrthakarAjJAbhaGgAdIni dUSaNAni / AdizabdAdanavasthAdiparigrahaH // 3208 // na kevalamime doSAH kintvime [ tathA ] cAha - suyanANammi abhattI, logaviruddhaM pamattachalaNA ya / vijjAsAhaNa veguNNa dhammayAe ya mA kuNasu // 3209 // asvAdhyAyike paThane zrutajJAnasyAbhaktirvirAdhanA kRtA bhavati, tadvirAdhanAyAM darzanavirAdhanA cAritravirAdhanA ca tadbhAve mokSAbhAvaH / tathA lokaviruddhamidaM yadAtmano'svAdhyAyike paThanam / tathAhi-- laukikA api vraNe Arttave vA parigalati pariveSaNaM devatArcanAdikaM vA na kurvanti / tathA pramattIbhUtasya satastasya prAntadevatayA chalanA syAt / tathA yathA vidyA upacAramantareNa sAdhyamAnA sAdhanavaiguNyadharmatayA na sidhyati, tathA zrutajJAnamapi, tasmAt maivaM kArSIH // 3209 // For Private And Personal Use Only ** gAthA | 3204-3211 Atmasamutthe svAdhya yatanA 1289 (A)
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atra parAvakAzamAha zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1289 (B) coeI jai evaM, soNiyamAdIhi hota'sajjhAto / to bhArito cciya deho, eesiM kiha Nu kAyavvaM // 3210 // parazcodayati yadyevamuktaprakAreNA'svAdhyAyo bhavati, tata eteSAM zoNitAdInAM deho bhRta iti tatra kathaM nu karttavyaM ? tasmin sati kathaM svAdhyAyaH? // 3210 // kAmaM bharito tesiM, daMtAdI avajuyA taha vi vajA / aNavajuyA u avajjA, loe taha uttare ceva // 3211 // kAmaM manyAmahe etat teSAM zoNitAdInAM bhRto dehastathApi ye dantAdayo'vayutAH pRthagbhUtAste vA varjanIyAH yattvanavayutA apRthagbhUtA loke uttare ca lokottare ca avarjA apariharttavyAH // 3211 // etadeva bhAvayati gAthA 3204-3211 Atmasamutthe asvAdhyAyike yatanA 1289 (B) For Private And Personal Use Only
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1290 (A) abbhiMtaramalalitto, vi kuNai devANamaccaNaM loe / bAhiramalalitto puNa, Na kuNai avaNei va tato NaM // 3212 // abhyantaramalalipto'pi devAnAmarcanaM loke karoti, bAhyamalaliptaH punarna karoti, apanayati vA malaM tataH zarIrAdevamatrApi bhAvanIyam // 3212 // AuTTiyA'varAhaM, sannihiyA na khamae jahA paDimA / iya paraloe daMDo, pamattachalaNA iha siyA u // 3213 // upetya kRtamaparAdhaM sannihitA sannihitaprAtihAryA pratimA na kSAmyati iti evamamunA prakAreNa zrutajJAnamabhyupetya kRtamaparAdhaM na kSamate, tatra paraloke durgatiprapAto daNDa ihaloke prAntadevatAchalanA syAt // 3213 // rAgaddosA mohA, asajjhAe jo karei sajjhAyaM / AsAyaNA va kA se, ko vA bhaNito aNAyAro // 3214 // rAgAd dveSAda mohAdvA yo'svAdhyAye svAdhyAyaM karoti se tasya kA kIdRzI phalata sUtra 18-19 gAthA 3212-3220 upAdhyAya AcAryauddezanakAlaH zramaNyA 1290 (A) For Private And Personal Use Only
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vyavahAra sUtram saptama uddeza : 1290 (B) //////////// www. kobatirth.org AzAtanA ? ko vA kIdRzaH phaladvAreNa bhaNito'nAcAraH ? // 3214 // tatra rAgadveSamohAn vyAkhyAnayati gaNisaddamAimahito, rAge dosammi na sahate saddaM / savvamasajjhAyamayaM, emAdI hoti moho u // 3215 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNI AcArya:, AdizabdAdupAdhyAyo gaNAvacchedaka ityAdiparigrahaH, evamAdibhiH zabdairmahita utkarSito yo'svAdhyAye svAdhyAyaM karoti sa rAge draSTavyaH / yastvanyasya gaNizabdamupAdhyAyazabdaM vA na sahate, ahamapi paThitvA gaNI upAdhyAyo vA bhaviSyAmi iti vicintayannAdaraparo'svAdhyAye'pi svAdhyAyaM vidadhAti sa dveSe'vasAtavyaH / yastu sarvamasvAdhyAyamayamityevamAdi vicintyA'svAdhyAye svAdhyAyaM karoti eSa bhavati moha iti // 3215 // sampratyAcAryaH phaladvAreNa AzAtanAmAha ummAyaM va labhejjA, rogAyaMkaM ca pAuNe dIhaM / titthayarabhAsiyAto, bhassati so saMjamAto vA // 3216 // For Private And Personal Use Only ** //////// sUtra 18-19 gAthA 3212-3220 upAdhyAya AcAryauddezanakAlaH zramaNyA 1290 (B)
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1291 (A) ihaloe phalameyaM, paraloe phalaM na deMti vijjAto / AsAyaNA suyassa ya, kuvvai dIhaM tu saMsAraM // 3217 // [sa] unmAdaM vA labhate rogAtakaM vA dIrgha prApnuyAt, tIrthakarabhASitAdvA saMyamAd bhrazyati / ihaloke vidyA aGgazrutaskandhAdilakSaNAH phalaM [paraloke ] mokSalakSaNaM na dadati na prayacchanti / na kevalaM phaladAnAbhAvaH kintu zrutasyA''zAtanA dIrgha saMsAraM kroti| tadevaM phalata AzAtanA'bhihitA // 3216 // 3217 // sAmpratamanAcAraM phalata AhanANAyAro virAhito, daMsaNAyAro tathA carittaM ca / caraNavirAhaNayAe, mokkhAbhAvo muNeyavvo // 3218 // asvAdhyAye svAdhyAyaM kurvatA jJAnAcAro virAdhitaH, tadvirAdhanAyAM darzanAcArazcAritraM ca viraadhitm| caraNavirAdhanatAyAM mokSAbhAvaH // 3218 // atraivApavAdamAha | sUtra 18-19 gAthA 3212-3220 upAdhyAya AcArya| uddezanakAla: zramaNyA 1291 (A) For Private And Personal Use Only
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra bitiyAgADhe sAgAriyAdi kAlagaya asati vocchee / eehiM kAraNehiM, jayaNAe kappate kAuM // 3219 // sUtram asya vyAkhyA prAgvat // 3219 // saptama uddezakaH 1291 (B) sUtram- tivAsapariyAe samaNe niggaMthe tIsaM vAsapariyAe samaNIe niggaMthIe kappai uvajjhAyattAe uddisittae // 18 // paMcavAsapariyAe samaNe niggaMthe saTThivAsapariyAe samaNIe niggaMthIe kappar3a Ayariya-uvajjhAyattAe uddisittae // 19 // 'tivAsapariyAe samaNe niggaMthe' ityaadi| asya sambandhamAhasaMgahamAdINaTThAe vAyaNaM deti annamannassa / ayamavi ya saMgaho cciya, duvihadisA suttasaMbaMdho // 3220 // sUtra 18-19 gAthA 3212-3220 upAdhyAya AcAryauddezanakAlaH zramaNyA 1291 (B) For Private And Personal Use Only
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1292 (A) pUrvasUtre anyonyasya vAcanAM dadati saGgrahAdInAmarthAya, ayamapi cA'nenApi ca sUtreNAbhidhIyamAne[na] dvividhadizA AcAryadizA upAdhyAyadizA ca saGgraha eva, tataH saGgraha-prastAvAdadhikRtasUtrasyAtropanyAsaH / eSa sUtrasambandhaH // 3220 / anena sambandhenA''yAtasyA'sya vyAkhyAtrivarSaparyAyaH zramaNo nirgranthastriMzadvarSaparyAyAyAH zramaNyAH [nirgranthyAH] kalpate upAdhyAyatayA uddessttum||pnycvrsspryaayH zramaNo nirgranthaH, SaSTivarSaparyAyAyAH zramaNyAH nirgranthyAH kalpate AcAryatayA upAdhyAyatayA vA uddeSTumiti eSa sUtrAkSarArthaH / samprati bhASyavistaraH __ taiyammi u uddese, disAsu jo gaNaharo samakkhAto / so ceva ya hoi ihaM, pariyAto vaNNito navaraM // 3221 // tRtIye uddeze dikSu AcAryopAdhyAya-pravarti-sthavira-gaNAvacchedirUpAsu yo gaNadhara AcArya upAdhyAyo vA samAkhyAtaH sa eva ihApi bhavati jJAtavyaH / navaramiha paryAyo'dhiko varNitaH // 3221 // gAthA |3221-3227 30,60 varSaparyAyAH zramaNyA AcAryopAdhyAyoddezanam For Private And Personal Use Only
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezaka: 1292 (B) ////////////////// www. kobatirth.org tataH sa eva prapaJcyate tevarisotIsiyAe, jammaNa cattAe kappati uvajjho / bitiyAe sadvi-sayarI ya, jammaNa paNavAsa Ayarito // 3222 // gAthA trivarSa: trivarSaparyAya: upAdhyAyaH kalpate, triMzatkAyAH triMzadvarSaparyAyAyAH, janmanA janmaparyAyeNa jaghanyataH catvAriMzatkAyAzcatvAriMzadvarSaparyAyAyAH, utkarSa to dezonapUrvakoTikAyAH / catvAriMzat kathaM syAd ? iti ced, ucyate- dazavarSajAtAyAH pravrajyAprati- 3221-3227 pattistriMzadvarSANi vrataparyAya evaM catvAriMzat, tathA dvitIyasyAH zramaNyAH nirgranthyAH SaSTivarSavrata - paryAyAyAH, janmato jaghanyataH saptativarSapramANAyAH, paJcavarSaparyAya AcAryaH kalpate, utkarSato dezonapUrvakoTikAyAH / janmataH saptativarSANi kathaM bhavanti ? iti ced, ucyate dazavarSaparyAyAyAH pravrajyApratipattiH pravrajitAyAH SaSTivarSANIti // 3222 // 30, 60 varSaparyAyAyAH zramaNyA AcAryopAdhyAyo dezanam gIyA'gItA vuDDhA, va avuDDhA jAva tIsa pariyAgA / arihati tisaMgahaM sA, dusaMgahaM vA bhaya pareNaM // 3223 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only * ////// | 1292 (B)
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1293 (A) //////// www.kobatirth.org gItArthA vA agItArthA vA, tathA vRddhA vA bhavatu avRddhA vA yAvat triMzadvarSaparyAyA tAvanniyamAt trisaGgrahaM trayANAmAcAryopAdhyAyapravarttinInAM saGgrahamarhati, dusaMgahaM vA bhaya pareNaM triMzadvarSaparyAyAt parato bhajanA vikalpanA trisaGgrahaM vA arhati dvisaGgrahaM vA / tatra dvisaGgraham upAdhyAyasya pravarttinyA vA abhAvataH // 3223 // etadeva bhAvayati vayapariNayA ya gIyA, bahuparivArA ya nivviyArA ya / hojja u aNuvajjhAyA, apavattiNi vA vi jA saTThI // 3224 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yA vayasA pariNatA gItArthA bahuparivArA nirvikArA ca sA yAvat SaSTistAvadanupAdhyAyA vA bhavedapravarttinI vA / evaM bhavati dvisagrahikA // 3234 // emeva aNAyariyA, therI gaNiNI va hojja iyarI vA / kAlagatosannAe, va disAe dhareMti puvvadisaM // 3225 // SaSTivarSebhyaH parato gaNinI pravarttinI itarA vA apravarttinI sthavirA anAcAryA bhavet / For Private And Personal Use Only gAthA 3221-3227 30, 60 varSaparyAyAyAH zramaNyA AcAryopAdhyAyo dezanam 1293 (A)
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram saptama uddezakaH katham? ityAha- kAlagatosannAe vA-ityAdi, kAlagatAyAm avasannAyAM vA dizi AcAryalakSaNAyAM SaSTivarSebhyaH parato vartamAnA AryikA dhArayanti pUrvAM dizam / evamanAcAryA bhavati // 3225 // kiM kAraNaM saMyatInAmavazyaM saGgraha iSyate? tata Aha 1293 (B) bahupaccavAya ajA, niyamA puNa saMgahe ya paribhUyA / saMgahiyA puNa ajjA, thirathAvarasaMjamA hoti // 3226 // AryA punarbahupratyavAyA, tato'saGgrahe sati niyamAt paribhUtA bhavati praabhvsthaanmupjaayte| sagRhItA punarAryA sthirasthAvarasaMyamA bhvti| tataH saGgraha iSyate // 3226 // atha ke apAyA ityAhapesIaiyAdIyA, je puvvamudAhaDA avAyA u / te savve vattavvA, dusaMgahaM vaNNayaMteNa // 3227 // gAthA 3221-3227 30,60 varSaparyAyAyAH zramaNyA AcAryoMpAdhyAyoddezanam 1293 (B) For Private And Personal Use Only
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1294 (A) //////////// www. kobatirth.org ye pUrvaM kalpAyane dvisaGgrahaM varNayatA pesI AryikA AdizabdAt kulaputrabhojikAdiparigrahaH, ityAdikA udAhRtA apAyAste sarve atrApi vaktavyAH / tato bahvapAyadarzanataH sagraho manyate // 3227 // etadeva draDhayati ajAyaviulakhaMdhA, latA vAeNa kaMpate jale vA / abaMdhaNA nAvA uvamA esa asaMgahe // 3228 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ajAtavipulaskandhA yathA vAtena latA kampate, jale vA yathA abandhanA bandhanarahitA nauH, eSA asaGgrahe upmaa| AryApyasaGgRhItA satI bahupratyavAyavAtotkalikAbhiritastataH saMyamAt kampate ityarthaH // 3228 // dito guvviNIe u, kappaTThagabodhaehiM kAyavvo / gabbhatthe rakkhaMtI, sAmatthaM khuDDae agaDe // 3229 // atra loke dRSTAnto garviNyAH karttavyaH, lokottare kalpasthakabodhikaiH kSullakacauraiH / For Private And Personal Use Only sUtra 20 gAthA 3228-3233 * bhikSumaraNe vidhi: *** | 1294 (A)
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1294 (B) tatra garbhasthe putre svagotrajAdayastAM rakSanti, sa eSa putrprbhaavH| avaTe gate caure kSullakasya tanmAraNAya sAmarthyaparyAlocanaM so'pyeSa puruSasya prabhAvaH // 3229 // tatra prathamato gurviNIdRSTAntaM vibhAvayiSustAvadidamAhasagottarAyamAdIsu, gabbhattho vi dhaNaM suto / rakkhae mAyaraM ceva, kimuto jAya vaDDito // 3230 // garbhastho'pi sutaH svagotre rAjAdiSu dhanaM jighRkSuSu dhanaM rakSati mAtaraM ca, kiM punarjAtaH pravarddhitazca, sa sutarAM rakSati // 3230 // tatra yathA garbhastho'pi rakSati tathA pratipAdayati vaNie mae rAyasiTTe, gabbhiNidhaNamatthito pasUyAe / savvaM suyassa dAhaM, dhUyAe bhatta-vIvAhaM // 3231 // eko vaNikaH, tasya bhAryA ApannasattvA, vaNik kAlagataH, tataH kenApi rAjJaH ziSTaM deva gurviNyA dhanamasti / rAjJoktaM- 'tiSThatu taddhanaM, yadi prasUtAyAH suto bhaviSyati sUtra 20 gAthA 3228-3233 bhikSumaraNe vidhiH 41294 (B) For Private And Personal Use Only
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1295 (A) ////////////////// www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tataH sarvaM sutasya dAsyAmaH, duhitari ca jAtAyAM yAvatA bhaktaM yAvatA ca vIvAhastAvanmatraM ca dAsyAmaH / evaM gacche'pi / garbhastho'pi suto rAjJaH svagotrebhyazca dhanaM rakSati mAtaraM ca, anyathA svagotrajai rAjJA vA'dyApi tava pArzve dhanamastIti bahudhA vilupyate // 3231 // bhAvitaM laukikamudAharaNam / adhunA lokottarikaM bhAvayati louttarie ajjA-khuDDagabohiharaNaM pasaraNIyaM / coro ya raNaM kUve sAmatthaNa vAraNA leDU // 3232 // sUtra 20 gAthA | 3228-3233 lokottariko'yaM dRSTAntaH kvacid grAme mAlavazabarAnIkamApatitam / tatra kaizcid bodhikaizcaurairAryikANAmekasya ca kSullakasya haraNaM kRtaM, te caurA anyasyaikasya caurasyAryikAH kSullakaM ca samarpya'nyasya haraNAya gatAH / sa caikazcaurastRSApIDitaH san bhikSu kUpe pAnIyAyAvatIrNaH / tataH kSullakazcintayati vayametAvatsaGkhyAkA bahavo'yamekastataH kimekasyApi na prabhaviSyAma ? iti vicintya tA AryikA bhaNitAH pASANapuJjamenaM kurmaH | tA necchanti mA mArayiSyatIti kRtvA / tataH kSullakena tadvaco zrutvA mahAnekapASANastasyopari vidhi: 1295 (A) For Private And Personal Use Only
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1295 (B) muktastataH pazcAttAbhiH sarvAbhirekakAlaM pASANA muktAH / tataH sa pASANapuJjenA''krAntazcauro mrnnmupaagmt| tataH kSullakena tAstato nisskaashitaaH| evaM kSullako'pi rakSati, kiM punarmahAna ! tata etena kAraNena AcArya upAdhyAyazca trivarSapaJcavarSaparyAyastriMzataSaSTivarSaparyAyANAmapi gItArthAnAmapi dIyate // 3232 // sUtram- gAmANugAmaM dUijjamANe bhikkhU ya Ahacca vIsuMbhejjA, taM ca sarIragaM kei | | sAhammie pAsejA, kappai se taM sarIragaM 'mA sAgAriyaM' ti kaTTa egaMte acitte bahuphAsue thaMDile paDilehittA pamajittA pariTThavettae / sUtra 20 atthi ya ittha kei sAhammiyasaMtie uvagaraNajAe pariharaNArihe, kappai se | gAthA sAgArakaDaM gahAya doccaM pi oggahaM aNunnavettA parihAraM parihArittae // 20 // 43228-3233 bhikSumaraNe 'gAmANugAmaM dRijjamANe bhikkha ya' ityAdi / asya satrasya sambandhapratipAdanArthamAhaatiregaTTha uvaTThA, saTThI pariyAya sattarI jammaM / jarapAgaM mANussaM, paDaNaM pakkassa saMbaMdho // 3233 // 41295 (B) For Private And Personal Use Only
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1296 (A) C anantarasUtre atirekArthamatirekapratipAdanArthamAcAryasyopAdhyAyasya ca upasthA upasthApanaM kRtm| tatra SaSTi-paryAyaM saptativarSajanmakaM mAnuSaM jarApAkaM bhavati, jarasA pakvasya ca patanaM, tacca patanamanena sUtreNAbhidhIyate, eSa suutrsmbndhH|| 3233 // anena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA grAmAnugrAmaM dUijamANe iti viharan bhikSuH Ahacca kadAcit zarIrAt viSvagbhaved niyeta ityarthaH / tacca zarIrakaM kecit sAdharmikA: saMyatAH pshyeyuH| tatra se tasya sAdharmikasya kalpate tat zarIraM mA sAgArikaM bhavatu iti kRtvA ekAnte vivikte acitte sthaNDile bahuprAsuke kITikAdisattvarahite pratyupekSya pramAdyaM ca pariSThApayitum / atthi yA ittha ityAdi asti cAtra kiJcit sAdharmikasatkamupakaraNajAtaM salakSaNaM patadgrahAdi pariharaNArha | 43234-3239 pribhogaarh| se ityAdi, kalpate se tasya sAgArakRtaM gRhItvA, sAgArakRtaM nAma nAtmanA kAladharme svIkaroti [kintu] AcAryasatkametad, AcArya eva etasya jJAyakA [iti] evaM gRhItvA pAriSThA panAdividhiH AcAryANAM samarpayed, yadi AcAryastasyaiva dadAti tataH sa 'mastakena vande' iti bruvANa AcAryavacaH pramANaM kroti| eSa dvitIyo'vagrahaH, tamanujJApya dvividhena parihAreNa parihartuM 41296 (A) pribhogyitum| athAcAryo'nyasmai dadAti tadA tasya taditi sUtrasakSepArthaH // samprati gAthA For Private And Personal Use Only
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI 4 vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1296 (B) niyuktivistara: taM ceva puvvabhaNiyaM, suttanivAto u paMtha gAme vA / gAme egamaNegA, bahU va emeva paMthe vi // 3234 // yat pUrvaM kalpAdhyayane caturthe uddezake viSvagbhavanavidhAnaM bhaNitaM tadevAtrApi draSTavyam ,navaramiha vizeSo bhaNyate- sUtranipAto grAme vA bhavet pathi vA 'gAmANugAmaM dUijjamANe' iti vcnaat| tatra grAme eko vA bhavedaneke vA, tatra ye'neke te dviprabhRtayo yAvat sapta bahavo vA draSTavyAH / evameva pathyapi draSTavyam, eko vA'neke vaa| tatrA'neke dviprabhRtayo yAvat sapta bahavo vA // 3234 // etadevAhaego ego ceva u, duppabhiI aNega satta bahugA vA / kAlagayagAma paMtheva jANagA ujjhaNavihIe // 3235 // ekastAvadeka eva, tasyaikatvena bhedAbhAvAd, dviprabhRtayo yAvat sapta tAvadaneke, tataH gAthA 3234-3239 kAladharme pAriSThApanAdividhi: 1296 (B) For Private And Personal Use Only
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1297 (A) www. kobatirth.org paraM bahavaH / eteSAM madhye kadAcideko grAme vA pathi vA kAlagato bhavet tatra ujjhanavidheH pariSThApanavidherye jJAyakAste yathoktavidhinA pariSThApayanti / athA'neke dviprabhRtayo yAvat sapteti / [ sapteti ] kasmAduktaM ? na paJca SaD vA' iti / ucyate - saptAnAmeva samAptakalpatvAdanyathA tvavidhiriti jJApanArtham / tathA cAha cauro vahaMti ego, kusAdi rakkhai uvassayaM ego / ego ya samugdhAto, iti sattaNhaM ahAkappo // 3236 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir catvAro janA viSvagbhUtaM vahanti, ekaH paJcamakaH kuzAn darbhAn pAnaM ca gRhItvA purato yAti, ekaH SaSTha upAzrayaM rakSati, ekaH saptamaH samudghAtaH kAlagata iti evamamunA prakAreNa saptAnAM yathAkalpo vidhikalpaH // 3236 // sattaNhaM hedveNaM, avihI una kappae vihariDaM je / gANissa avihI, u acchiuM gacchiuM vA vi // 3237 // saptAnAmadhastAdavidhiH, tatasteSAMSaTpaJcaprabhRtInAM vihartuM na kalpate, je iti pAdapUraNe, ekAkinaH punarAsituM gantuM vA niyamAdavidhi:, teSAmapi kadAcit kAraNavazataH sthitAnAM For Private And Personal Use Only gAthA 3234-3239 kAladharme pAriSThA panAdividhi: 1297 (A)
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1297 (B) yaH pariSThApanavidhiH so'gre'bhidhAsyate // 3237 // tathA ca ekA'nekeSAmeva vidhimabhidhitsuH prathamato'nekeSAM pratijAnIte NegANa vihiM vocchaM, nAyamanAe va puvvakhittammi 1 / disirathaMDila3 jhAmiya 'niMbamAdi tisuM padesesuM // 3238 // daargaahaa| pUrvameko'neke coktaaH| tatra prathamato'nekeSAM vidhiM vkssyaami| pratijJAtameva karoti- | tatra jJAte ajJAte vA pUrvakSetre dik pribhaavniiyaa| tathA triSu pradezeSu sthaNDilaM, tacca svAbhAvikaM zilAtalAdirUpaM, dhyAmitamagninA dagdhaM, nimbAdInAM samIpaM vA // 3238 // tatra prathamato jJAtakSetraviSayavidhimAha nAe u puvvadiTuM, taM ceva thaMDilaM havati tattha / aNNAta velapattA, sannAdigayA u peheMti // 3239 // jJAte kSetre yat pUrvaM dRSTaM tadeva tatra sthaNDilaM bhvti| ajJAte yadi velAyAM prAptAstadA saMjJAdigatAH sthaNDilaM prekSante // 3239 // gAthA |3234-3239 kAladharme pAriSThA| panAdividhiH 1297 (B) 1. biMbA. mu. pupre.||2. bimbA mu. pupre. evmgre'pi|| For Private And Personal Use Only
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1298 (A) aha puNa vikAla pattA, eMtA ceva ya kareMti uvayogaM / akaraNe havaMti lahugA, velapattANa cau gurugA // 3240 // atha punarvikAle vikAlavelAyAM prAptAstata Agacchanta eva sthaNDilaviSayamupayogaM kurvnti| atha pramAdato'maGgalabuddhyA vA na kurvanti tadA upayogasyA'karaNe catvAro laghukAH praayshcittm| velAprAptAnAM punaH sthaNDilaviSayopayogA'karaNe prAyazcittaM catvAro gurukAH // 3240 // ANAdiNo ya dosA, kAlagate saMbhamAdisuM hojjA / gAthA acchaMtemaNacchaMtA viNAsagarihaM ca pAvaMti // 3241 // .3240-3246 na kevalaM prAyazcittaM kintu AjJAdayazca dossaaH| tathA teSAM madhye ko'pi rAtrau kadAcit sthaNDilA kAlaM kuryAt tatra sthaNDilaM na pratyupekSitamiti na pariSThApayanti, apariSThApayatAM ca prekSaNe doSAH vetAlotthAnadoSAH, atha pariSThApayanti tmusthnnddildossaasnggH| tathA rAtrau vahnisambhramo vA * stenasambhramo vA paracakravibhramo vA jAtaH, so'pi ca vratI kAlagataH, sthaNDilaM na 41298 (A) 1. "tamaNicchaM sN.|| For Private And Personal Use Only
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1298 (B) pratyupekSitamiti na pariSThApitastatra yadi agnisambhramAdiSu 'kathamanAthakalevaramiti tyaktvA vrajAmaH, mA pravacanasyADDAho bhUditi' vicintya tiSThanti tasya samIpe, tadA teSAmagnyAdevinAza upadhervA stenAdibhirapaharaNam / atha na tiSThanti kintu tat tyaktvA palAyante tadA te janamadhye gahIM praapnuvnti| athavA sthaNDilaM na pratyupekSitamiti prabhAte pariSThApayanti tadA malinaiH vastraistasmin parityajyamAne pravacanasya apabhrAjanA- 'aho amI varAkA adattadAnA mRtA api zobhAM na labhante' iti // 3241 // 'saMbhamAdisu hojjA' ityAdikameva vyAkhyAnayatiteNaggi saMbhamAdisu, tappaDibaMdheNa dAha haraNaM vA / mailehi va chaDDetI, garihA ya athaMDile vA vi // 3242 // stenAgnisambhramAdiSu AdizabdAt paracakra sambhramAdiparigrahaH, tatpratibandhena kAlagatapratibandhena tiSThatAmagninA dAhaH stenairvA haraNaM syAt / atha sthaNDilaM na pratyupekSitamiti prabhAte pariSThApayanti tadA malinairvastraiH upetaM chardayantIti gardA syAt / athaitaddoSabhayAd rAtrAvasthaNDile'pi pariSThApayanti tadA asthaNDilapariSThApanAdoSaH // 3242 // gAthA 3240-3246 sthaNDilA prekSaNe doSAH 1298 (B) For Private And Personal Use Only
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1299 (A) ee dosa apehiya, aha puNa puvvaM tu pehiyaM hotaM / tA tAhe cciya niMtA, ete dosA na hotA ya // 3243 // ete anantaroditA doSA aprekSite sthaNDile bhvnti| atha punaH pUrvaM pratyupekSitamabhavaSyit tatastadaiva yadi punaH anAyiSyata tadA ete anantaroditA doSA nAbhaviSyan // 3243 / / aha pehie vi puvviM, diyA va rAto va hoja vAghAto / sAvaya-teNabhayA va DhakkiyA tAhe atthAve // 3244 // atha pUrva prekSite'pi sthaNDile divA vA rAtrau vA bhavet vyaaghaatH| katham ? ityAhazvApadabhayAt stenabhayAdvA, yadi vA rAtrau dvArANi DhakkitAni pihitAni tadA AsthApayanti dharanti, na prisstthaapyntiityrthH| tadA bandhana-cchedana-jAgaraNAdikA pUrvoktA yatanA'pi[yAvat]stenAdibhayApagamo bhavati sthaNDilaM vA kimapi kAlocitaM prApyate tAvat saiva prAktanI yatanA kartavyA // 3244 // X. x. x. //////////////// gAthA 3240-3246 sthaNDilAuprekSaNe doSAH 1299 (A) 1. acchaate-laa.| atthA vi [ to] mu.|| For Private And Personal Use Only
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI . 4 vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1299 (B) asatIe sukilANaM, diNakAlagayaM nisiM vivecaMti / parihAriyaM ca pacchAkaDAdi koDI dugeNaM vA // 3245 // atha divase kAlagataH paraM zuklAni vastrANi na vidyante tarhi zuklAnAM vastrANAmabhAve dinakAlagataM bandhanAdiyatanAviSayaM kRtvA nizi rAtrau viviMcaMti prisstthaapynti| atha rAtrau pUrvoktakAraNairvyAghAtastarhi yadyanyata evameva yAcane zuklaM vastraM na labhyate, tadA pazcAtkRtAdiSu prAtihArikaM zuklaM vastraM yaacyte| atha tadapi na labhyate tarhi kottiidvikenaa'pyutpaadyet| kimuktaM bhavati? pUrvaM vizodhikoTyA mRgyate, tadabhAve avizodhikoTyApIti // 3245 / / asatI nINeu nisiM, Thavetu sAgAri thaMDilaM pehe / thaMDilavAghAyammi vi, jayaNA eseva kAyavvA // 3246 // gAthA 3240-3246 sthaNDilAuprekSaNe doSAH 1299 (B) koTIdvikaprakAreNApi zuklavastrANAmabhAve nizi rAtrau prisstthaapynti| tatra sAgArikaM zayyAtaraM kAlagatasya samIpe sthApayitvA svayaM sAdhavaH sthaNDilaM tathAvidhaM pratyupekSante / / atha sthaNDile vyAghAtastadA eSaivAnantaroditA yatanA kartavyA // 3246 // For Private And Personal Use Only
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1300 (A) rAtridvAraM gatam / atha digdvAramAhamahallapuragAme vA, disA vADagasAhito / iharA duvibhAgA u, kuggAme suvibhAviyA // 3247 // mahAnagarasya mahAgrAmasya vA mahattvena digvibhAgo duHkhena vibhaavyte| tata upAzrayAt vATakAt sAhe digvibhAgaH paribhAvanIyaH, itarathA durvibhAgA bhveyuH| kugrAme tu suvibhAvyA dizaH // 3247 // tAH punarimA diza: gAthA disA avaradakkhiNA ya dakkhiNA ya avarA ya dakkhiNApuvvA / / 3247-3253 avaruttarA ya puvvA, uttara puvvuttarA ceva // 3248 // pariSThApanAyAM digadvAram dik prathamato'paradakSiNA nairRtI nirIkSaNIyA, tadabhAve dakSiNA, tasyA abhAva aparA pazcimA, tasyA apyabhAve dakSiNapUrvA, AgneyI ityarthaH / tasyA abhAve aparottarA, vAyavIti |01300 (A) 1. avara dakkhiNA ya, avarA ya pacchima dakkhiNA puvvaM - laa.|| For Private And Personal Use Only
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1300 (B) //////////// www. kobatirth.org bhAvaH / tasyA alAbhe pUrvA, tasyA apyabhAve [uttarA, tasyA apyabhAve ] uttarapUrvA // // 3248 / / samprati prathamAyAM dizi satyAM zeSadikSu pariSThApane doSamAha - samAhI abhattapANe, uvagaraNe jhAyameva kalaho ya / bhedo gelannaM vA, caramA puNa kaDhate annaM // 3249 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamAyAm aparadakSiNAyAM pariSThApane pracurAnnapAnalAbhataH samAdhirupajAyate, tasyAM satyAM dvitIyasyAM dakSiNAyAM pariSThApane abhaktapAnaM bhaktapAnAlAbhaH / tRtIyasyAM [pazcimAyA ] manupakaraNamupadheralAbhaH / caturthyAM dakSiNapUrvasyAM svAdhyAyAbhAvaH / paJcamyAm aparottarasyAM kalahaH SaSThyAM pUrvasyAM gacchabhedaH saptamyAmuttarasyAM glAnatvam caramA aSTamI pUrvottarA kRtamRtakapariSThApanA anyat mRtakaM karSayati, maraNamApAdayatItyarthaH // 3249 // etadeva spaSTataramAha - pauraNa-pANa paDhamA, bitiyAe bhattapANa na labhaMti / tatiyAe uvahimAdI, natthi cautthIe sajjhAo / / 3250 // For Private And Personal Use Only gAthA 3247-3253 pariSThApanAyAM didvAram 1300 (B)
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1301 (A) paMcamiyAe asaMkhaDa, chaTThIe gaNassa bheyaNaM niyamA / sattamIe gelanaM, maraNaM puNa aTThamI beMti // 3251 // gAthAdvayamapi vyAkhyAtArthatvAt sugmm| navaraM pauraNapANa paDhamA ityatra prAkRtatvAt saptamyA lopH| tataH prathamAyAmiti draSTavyam / aTThamIti aSTamyAmiti // 3250 // 3251 // sAmpratamuktA'nuktadvArasaGgrahArthamAharatti disA thaMDille, silaMbiMbAjhAmie ya ussnnnne| chittavibhatte sImA, sIyANe ceva vavahAro // 3252 // dAragAhA / prathamaM rAtridvAraM, tacca prAgeva sprpnycmuktm| dvitIya digadvAraM, tacca bhaNyamAnamAste, tRtIyaM sthaNDiladvAraM tacca sthaNDilaM tridhA zilArUpaM, bimbAdivRkSAdInAmadhaH, dhyAmitaM c| caturthaM | utsannadvAraM, paJcamaM kSetravibhakte bhUmibhAge dvayomiyoH sImAyAM pariSThApanIyamityevaM lkssnnm| gAthA 3247-3253 pariSThApanAyAM digadvAram 1301 (A) 1. 0laciMcA - pu. pre. // evamagre'pi // 2. ciMcA-pu. pre. / evamagre'pi // For Private And Personal Use Only
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1301 (B) SaSThaM zmazAna iti dvAraM, tatra ca vyavahAro vaktavyaH / eSa dvAragAthAsakSepArthaH // 3252 // sAmpratamenAmeva vivarItukAmo rAtridvAraM kila prAgeva saprapaJcamuktam, ato digdvArasya vaktavyazeSamAha labbhamANe vA paDhamAe asatIe vAghAte vA / tAhe annAe vi, disAe peheja jayaNAe // 3253 // dA.2 / labhyamAnAyA, gAthAyAM puMstvaM prAkRtatvAt, prathamAyA aparadakSiNasyA abhAve vyAghAte vA sati tatastasyAH prathamAyA dizo'nyasyAM dizi dvitIyasyAM sthaNDilaM yatanayA preksset| tasyA api labhyamAnAyA abhAve vyAghAte vA sati tRtiiysyaam| evaM yAvaccaramAyAmapi, na ca prAgukto doSaH tIrthakarA''jJAnupAlanapurassaraM yatanayA prvRtteH| yadi punardvitIyasyAM satyAM tRtIyasyAM pariSThApayati tarhi yo dvitIyasyAM doSa uktaH sa prasajati, caturthyAM tRtIyoktaH, evamuttarottaradikSvapi bhAvanIyam // 3253 // gataM dikadvAramadhanA sthaNDiladvAramAha gAthA 3247-3253 pariSThApanAyAM digadvAram 1301 (B) For Private And Personal Use Only
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1302 (A) silAyalaM pasatthaM tu, jattha vutthAdi phAsuyaM / jhAmatthaMDilamAdIva, biMbAdINaM samIve vA // 3254 // daa.3| zilAtalaM zilAtalarUpaM yat prazastaM sthaNDilaM tatra prisstthaapynti| athavA yatra gokulamajA vA uSitA AdizabdAdanyathA yat prAsukaM tatra, yadi vA dhyAmite agninA dagdhe pradeze, AdizabdAt kArISAdipradezarUpe vA sthaNDile, yadi vA bimbAdInAM vRkSANAM samIpe yatra mahAn sArtha uSitastatra pariSThApayanti // 3254 // gataM sthaNDiladvAramadhunA ussaNNadvAramAhaussannatinnikappA u, hoti khettesu kesuI / athaMDilA adisAsuM, vA te vi jANijja pannavaM // 3255 // dA. 4 / keSucitkSetreSu ussannena bAhulyena bahukAlAcIrNAH kalpA bhvnti| kiMviziSTA? ityAhaasthaNDilAH, tathAhi- keSucit grAmeSu nagareSu vA evaMrUpA maryAdA yathA etAvati pradeze mRtakaM tyaktavyaM naanytr| tatra ca sthnnddilaabhaavH| tatastatra dharmAstikAyapradezanizrAmupakalpya gAthA 3254-3258 pAriSThApa nikAvidhiH 1302 (A) For Private And Personal Use Only
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1302 (B) www. kobatirth.org prisstthaapyet| yatrApi nadIpUreNa varSAsu sthaNDilapradeza: plAvitaH anyAsu ca dikSu sthaNDilavyAghAtaH tatrApi dharmAstikAyapradezanizrayA pariSThApanaM kuryAt / etacca prastAvAduktam, anyathA nAyamAcIrNaH kalpaH / tathA keSucit kSetreSu adikSu bahukAlAcIrNAH kalpA bhavanti / yathA Anandapure uttarasyAM dizi saMyatAH pariSThApayanti, tatastatra tathaiva pariSThApanaM karttavyaM, nAsti kazciddoSaH / tAnapi asthaNDilAn adikSu vA kalpAn prajJAvAn jAnIyAt / jJAtvA ca tathaiva samAcarediti // 3255 // gatamussannadvAram / idAnIM kSetravibhakte sImAyAmiti dvAramAha khettavibhatte gAme, rAyabhae vA adeMtasImAe / bhoiyamAdI pucchA, rAyapahe sIma majjhe vA // 3256 // dA. 5 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kvacid grAme kauTumbikaiH kSetrabhUmayaH sarvA api sImAcchedena vibhaktAH / tataH samastaM bhUmaNDalaM kSetrairniruddhaM kSetrasImAsu ca na labhyate pariSThApayitum / kutaH ? ityAha - rAyabhae vA atasImAe yadi kSetrasImAyAM pariSThApyate tadA yeSAM kuTumbinAM sA sImA te rAjakule For Private And Personal Use Only ////// gAthA | 3254-3258 pAriSThApa nikAvidhiH (1302 (B)
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1303 (A) gRhyante, yathA-yuSmAbhirayaM maaritH| tataH sImAyAM rAjabhayena, vAzabdaH samuccaye, adadatsu kauTumbikeSu tasya grAmasya yo bhojiko mahattaraH sa pRcchyate- yathA kSetrasImAyAM vayaM mRtakaM pariSThApayAmaH / AdizabdAt yadi sa brUyAt 'Ayuktako jAnAti nAhamiti tatastaM | pRccha' tadA sa pRcchyte| yadi so'nujAnAti tataH sundaramatha nAnujAnAti tadA rAjapathe prisstthaapyte| athavA dvayoH grAmayormadhye sImAyAM sa rAjAvagraha iti kRtvA // 3256 // adhunA zmazAnadvAramAhaasatI tU sIyANe, ruMbhaNa annattha aparibhogammi / asatI aNusaTThAdI, NaMtaga aMtAi iyare vA // 3257 // dA. 6 / / rAjapathasya grAmadvayamadhyasya vA kathamapyabhAve sIyANe zmazAne pariSThApyate, atha zmazAnapAlaka: zmazAnadvAre sthito niruNaddhi yathA- 'yad dAtavyaM tad dattvA zmazAnamabhigacchatha' tadA anyatra aparibhoge yatrA'nAthamRtakAni pariSThApyante dahyante vA tatra pariSThApayanti / atha tAhaka sthAnaM na vidyate tadA tasya asatyabhAve tasya zmazAnapAlakasya gAthA 3254-3258 pAriSThApa nikAvidhi: X 1303 (A) For Private And Personal Use Only
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1303 (B) www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuziSTiranuzAsanam, AdizabdAd dharmakathA ca kriyate / atha tathApi na dadAti tarhi se tasya mRtasya yAni NaMtagAni aMtANi prAntAni tasmai dIyante / atha tAni necchanti tarhi itarANi navAni dIyante // 3257 // kathambhUtAnItyata Aha adasAi aNicchaMte, sAhAraNavayaNa dAra mottUNaM / sati laMbha muvAruhaNaM, sacceva vigiMcaNA'laMbhe // 3258 // adazAni dazArahitAni dIyante / atha tAni necchanti tarhi sAdhAraNaM vacanaM bhaNyateyathA'yaM kAlagato'vatAritastiSThatu, vayaM grAmaM pravizya mArgayAmaH, yadi lapsyAmahe dAsyAmo no cet tarhi tavAyattamidaM mRtakamiti evaM sAdhAraNaM vacanamuktvA tat kalevaraM zmazAnadvAre avatArya grAmamadhye gamanaM kurvanti / sati laMbhetyAdi, yadi labdhAni sadazAni vastrANi tataH pratyAgatya dattvA pariSThApayanti / atha na labdhAni tadA rAjakule upArohaNaM caTanaM caTitvA nivedyate, yathA-- 'yuSmadIyaH zmazAnapAlakaH zmazAne vratinaM kAlagataM moktuM na dadAti, sAdhavo hi niSkiJcanAH sa tvasmabhyaM yAcate' evaM nivedya tasya paruSamAnIya pariprApayanti / For Private And Personal Use Only gAthA | 3254-3258 pAriSThApa nikAvidhiH | 1303 (B)
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddeza : 1304 (A) www. kobatirth.org etena yadadhastAt dvAragAthAyAM [gA. 3252] vyavahAra ityuktaM tadbhAvitam / atha rAjakulaM brUyAtzmazAnapAlasyaitadAyattaM tato yat sa brUte tat karttavyam / evaM rAjakule vyavahArasyA'lAbhe saiva vivecanA / kimuktaM bhavati ? punastatra na gamyate // 3258 // sIyANassa vi asatI, alaMbhamANe vi uvari kAyANaM / nisiraMtA jayaNAe, dhammAdipadesanissAe // 3259 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha sa smazAnapAlakaH zmazAnadvAre mRtakasya sthApanaM na dadAti tadA smazAnasyA'bhAve zmazAnadvAre ca sthApayitumalabhyamAne asthaNDile'pi kAyAnAM haritakAyAdInAmupari yatanayA dharmAdipradezanizrayA dharmAstikAyAdipradezeSvidaM pariSThApayAma iti kalpanayA niHsRjantaH pariSThApayantaH zuddhAH // 3259 // esa sattaNha majjAyA, tato vA je pareNa u / TThA sataha thovA u, tesiM vocchAmi jo vihI // 3260 // eSA'nantaroditA maryAdA vidhiH saptAnAM tebhyo vA saptabhyaH pareNa parato ye For Private And Personal Use Only gAthA | 3259-3264 pariSThApanAvidhiH | 1304 (A)
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1304 (B) aSTaprabhRtayasteSAM draSTavyA, ye tu saptAnAmadhastAt stokAsteSAM yo vidhistaM vakSye // 3260 // pratijJAtameva karotipaMcaNha donni hArA, bhayaNaA AreNa pAlahAresu / te ceva ya kusapaDimA, nayaMti hArAvahAro vA // 3261 // yadi saptAnAmadhastAt SaT bhavanti tadA trayo vizrAmya dvau dvau bhUtvA vahanti, eko | vasatipAlaH, ekastRNAni mAtrakaM ca gRhnnaati| paJcAnAM vidhiM sAkSAdAha-paJcAnAM sAdhUnAM sambhave dvau harau vahata ityrthH| tRtIyaH kuzAdyAnayati, caturtho vasatipAlaH paJcamaH kaalgtH| paJcAnAmArato ye catuHprabhRtayasteSAM vasatipAle hare ca bhajanA vasatirakSaNe vahane ca viklpnaa| kimuktaM bhavati? yathAsambhavamazUnyAM vasatiM kRtvA zayyAtarasya vA nivedya zUnyAmapi kRtvA | yathA zaknuvanti tathA prisstthaapynti| tathA cAha-ta eva harA mRtavAhakA: kuzapratimAM nynti| iyamatra bhAvanA-zayyAtarasya vasatinivedane kRte trayo vizramya vizramya vahanti yastu vizrAmyati sa kuzAdi nayatIti / athavA eka eva yaH samarthaH sa haro bhavet sa vahatIti bhAvaH / / 3261 // gAthA 3259-3264 pariSThApanAvidhiH 41304 (B) For Private And Personal Use Only
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1305 (A) ***** www. kobatirth.org ekko va do va uvahiM, rattiM vehAsa diya asuNNammi / ekssa ya taha cevA, chaDDaNe gurugA ya ANAdI // 3262 // yadi trayaH sAdhavo bhaveyustadA ekaH kAlagataH, yau ca dvau tau rAtrAvupadhiM vihAyasi kRtvA eko dvau vA vahataH atha divA pariSThApyate tadA ekasya mocanena zayyAtarabhAlanena vAzUnye upAzraye kRte sati dvAbhyAmekena vA UDvA pariSThApayitavyaH / ekasyApi pariSThApane vidhistathaiva draSTavyo yathA dvayoranantaramuktaH / kimuktaM bhavati ? rAtrAvupadhiM vihAyasi kRtvA prisstthaapyti| dine zayyAtarabhAlanena vasatimazUnyAM kRtvA pariSThApayet / yadyekadvitriprabhRtayaH stokA vayaM kathaM vokSyAma iti vicintya na pariSThApayanti kintu tyaktvA gacchanti tadA teSAM prAyazcittaM catvAro gurukAH, na kevalaM prAyazcittameva kintu AjJAdayazca doSAH / tannimittamapi teSAM prAyazcittamiti bhAvaH // 3262 // ime cAnye doSA: gihi-goNNa-malla-rAulaniveyaNA pANakaDDhaNuDDAho / chakkAyANa virAhaNa, jhAmaNa sukkhe ya vAvane // 3263 // 1. jJAvaNa pu. pre / jjhAvaNa mu. // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only ****** gAthA | 3259-3264 pariSThApa nAvidhiH 1305 (A)
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ////////////// www. kobatirth.org zrI vyavahAra sUtram sAdhUnAmabhAve gRhiNastaM tyajanti, yadi vA gAvau balIvada 'yottrayitvA tAbhyAM gRhasthAH karSayanti; athavA malaiH parityAjayanti, yadi vA gRhasthA rAjakule nivedayanti / tatra pANairAkarSaNe pravacanasyoDDAhaH / yathA- paryAptamIdRzena dharmeNa yatredRzI avasthA prApyate / saptama ete pravacanavirAdhanArUpA doSAH / iyaM saMyamavirAdhanA asaMyatairnIyamAne ssttkaayviraadhnaa| dhyAmanA dahanaM tasya kalevarasya gRhasthaiH kriyeta, tatastatrApi SaTkAyavirAdhanA, tathA vyApa kuthite kRmijAlasaMsakte zuSke zoSamupagate dvIndriyavirAdhanA // 3263 // uddezakaH 1305 (B) upasaMhAramAha tamhA u vihitaM ceva, voDhuM je jaI paccalA / nayaMti do vi niddocce, saddocce ThAvae nisiM // 3264 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yasmAdete anantaroditA doSAstasmAt stokairapi pariSThApayitavyam / tatra vidhiH prAgukta eva tathA yadi catvArastadA eko vasatipAlaH zeSAstrayo vizramya vizramya kalevaraM vahanti / 1. TippaNa : yoktrayitvA - mu. saM. // For Private And Personal Use Only gAthA | 3259-3264 * pariSThApanAvidhiH //// (1305 (B)
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1306 (A) www. kobatirth.org vizrAmyati sa tRNAni mAtrakaM ca vahati / atha trayo janA yadi vA dvau tadA yadi rAtrau nirbhayaM tarhi niddocce nirbhaye ye yataya upadhiM tacca kalevaraM voDhuM pratyalAH samarthAste dvAvapi nayanti / upadhiM tacca kalevaraM nayantItyarthaH / nItvA ca kalevaraM prisstthaapynti| atha bahirupakaraNastenabhayaM tadA rAtrAvupakaraNaM vihAyasi vilambya dvAraM baddhvA pariSThApya pratyAgacchanti / yadi vA saddocce sabhaye rAtrau tatkalevaraM sthApayanti sthApayitvA bandhanacchedana-jAgaraNAdikAM yatanAM kurvanti tato divase yadi zaknuvanti tadA upakaraNaM gRhItvA prisstthaapynti| athopakaraNaM voDhuM na zaknuvanti tadA zayyAtarAdInAM parinivedya dvAraM sthayitvA pariSThApayanti, pariSThApya bhUyo vasatau pratyAgacchanti // 3264 // aha gaMtumaNA ceva, to nayaMti tato cciya / oloyaNamakuvvaMto, asaDho tattha sujjhae // 3265 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir athAnyaM grAmaM te gantumanasastata upakaraNaM saha nayanti nItvA tat kalevaraM pariSThApya tata eva pariSThApanapradezAt parato'nyaM grAmaM gacchanti / tatra yaduktamadhastAt kalpAdhyayane For Private And Personal Use Only ////// gAthA 3265-3271 ekAkinaH pariSThApanA vidhi: | 1306 (A)
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1306 (B)| 'avarujjhayammi avaloyaNA kAyavvA' iti tadanyagrAmagamanenA'zaThaH [avalokanAm] akurvan zudhyati, na doSabhAg bhavati // 3265 // chaDDeuM jai jaMtI, nAyamanAyA vA nAe paraliMgaM / jai kuvvaMtI gurugA, ANAdI bhikkhudiTuMto // 3266 // yadi kAlagataM chardayitvA apariSThApya gacchanti tarhi te vicaarnniiyaaH| tena grAmeNa te jJAtA ajJAtA vA?, tasya grAmasya paricitA aparicitA vA? ityarthaH / tatra jJAte grAmasya paricaye sati yadi kAlagatasya paraliGgaM kurvanti kRtvA cA'pariSThApya gacchanti tadA prAyazcittaM catvAro gurukAH, AjJAdayazca dossaaH| athA'jJAte paraliGgaM kRtvA apariSThApya gacchanti tadA kAlagatasya paraliGgadarzanato mithyaatvgmnm| atra ca shraavkbhikssudRssttaantH| sa cA''vazyakaTIkAto bhAvanIyaH // 3266 // atra jJAte'nye ca dossaaH| tAnevAha gAthA 3265-3271 ekAkinaH pariSThApanAvidhiH 41306 (B) 1. bhicchu - saM P // For Private And Personal Use Only
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH www. kobatirth.org aciyattamAdivoccheyamAdi dosA u hoMta paraliMge / annAe ohi kAle, a kae gurugA ya micchattaM // 3267 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jJAte sati paraliGge kriyamANe aciyattAdayo'prItyAdayo vyucchedAdayazca doSA bhavanti / tathAhi-grAmeyakAstat paraliGgaM kRtamitarAMzca sAdhUn dRSTvA aprItiM kurvanti - 'aho ime saMyatA niHzUkA nirlajjA mA pariSThApyo bhUditi paraliGgamAropyA'pariSThApya tyaktvA gatAH / 1307 (A) AdigrahaNenA''gADhamithyAdRSTInAM prItirupajAyate iti parigrahaH / tatra ca vyucchedAdayo doSAH / tathAhi - te AgADhamithyAdRSTayaH prItA bruvate - aho sundaramAtmanaiva taiH pravacanasya hIlanA kRtA, mA eteSAmAhArAdIni prayacchatha, AdigrahaNAnmA atra ko'pi pravrajyAM pratipadyeta, mA so'pyevaMvidhAmavasthAM prApnuyAt / ete jJAtAnAM doSAH / atha ajJAtA'yatanAM kRtvA tat kalevaramapariSThApya vrajanti tarhi te yadi kSiprameva gatAstataH sa pazcAt kAlagato devaloke utpanno'vadhiM prayuGkte tataH sa evaM manyeta 'ahametena liGgena devo jAtaH', evaM mananAnantaraM mithyAtvagamanam / atra kAle kRte teSAM gamane prAyazcittaM catvAro gurukAH / yasmAdete doSAstasmAt vidhinA pariSThApyaH // 3267 // samprati yaH kathaJcana ekAkI jAtastasya pariSThApanAvidhimAha For Private And Personal Use Only gAthA | 3265-3271 ekAkinaH * pariSThApanAvidhi: 1307 (A)
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddeza : 1307 (B) //////// www. kobatirth.org egANito u jAhe, na tarejja viviMciDaM tayaM so u / tAya vimaggejjA, imeNa vihiNA sahAe u // 3268 // yadA sa ekAkI takat kalevaraM vivektuM na zaknuyAt tadA anena vakSyamANena vidhinA sahAyAn vimArgayet // 3268 // tameva vidhimAha - saMviggamasaMvigge, sArUviya siddhaputta saNNI ya / saggAmammiya puvviM, saggAma asatI paraggAme // 3269 // appA sayaM vA, vi gacchaI tattha ThAviyA aNNaM / asatI niraccae vA, kAuM tAhe va vaccejjA // 3270 // saMviggAI te cciya, asatIe tAe itthivaggeNaM / siddhi-sAviga -saMjati, kiDhi majjhimakAya tullA vA / / 3271 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only ******* **** gAthA | 3265-3271 ekAkinaH pariSThApanAvidhi: 1307 (B)
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1308 (A yadi tasmin grAme anye'pi saMvignA: asAmbhogikAH santi tadA taiH saha pariSThApayati, teSAmabhAve asaMvignaiH pArzvasthAdibhiH samam, teSAmapyabhAve sArUpikasiddhaputraiH, teSAmapyaprAptau saMjJibhiH shraavkaissmm| evaM pUrvaM svagrAme mArgaNA krttvyaa| tatra svagrAme saMjJinAmapyasati abhAve yadi paragrAme svapakSo'sti tatra kaJcit pressyti| anyasya tathAvidhasya preSaNayogyasyA'bhAve appAhaitti anyaM gacchantaM sandizati / anyasyApi gacchato'sambhave kAlagatasya pArzve kaJcit sthApayitvA svayamanyagrAmaM gcchti| gatvA spkssmnymaanyti| atha sa ko'pi na vidyate yaH kAlagatasya pArzve sthApyate tarhi yatra kAkAdibhirna bhakSyate tatra niratyaye nirapAye sthAne kAlagataM kRtvA tato'nyagrAmaM vrjet| gatvA saMvignAdInAnayati prathamataH saMvignAn sAmbhogikAnAnIya taiH samaM pariSThApayati, teSAmalAbhe asAmbhogikairapi, teSAmapyabhAve asaMvignaiH pArzvasthAdibhiH, teSAmapyasati sArUpikasiddhaputraiH, teSAmapyaprAptI zrAvakai ssama, teSAmapyabhAve striivrgenn| tatra kramamAha -prathamataH sArUpikIbhiH siddhaputrIbhiratulyavayobhiH, tAsAmapyalAbhe zrAvikAbhiratulyavayobhiH, tAsAmapyabhAve vRddhAbhiH saMyatIbhiH, tAsAmapyaprAptau madhyamavayobhiH saMyatIbhiH, tAsAmapyalAbhe tulyAbhirapi talyavayobhirapi saMyatIbhiH // 3269 // 3270 // 3271 / / gAthA 3272-3276 ekAkinaH pariSThApanAvidhiH 41308 (A) For Private And Personal Use Only
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra 14/ sUtram saptama uddezakaH 1308 (B) gaNabhoie va juMgita, saMbaramAdI muhA aNicchaMti / aNusaTThI adasAdI, tehi samaM to viviMcei // 3272 // tulyavayasAmapi saMyatInAmabhAve mallagaNaM vA hastipAlagaNaM vA kumbhakAragaNaM vA smuptisstthti| tato yAn te sahAyAn dadati taiH samaM prisstthaapyti| gaNAnAmabhAve bhojikaM grAmamahattaramupatiSThate, tato yAn sa sahAyAn dadAti taissaha pariSThApayati / tatrApi sahAyAnAmalAbhe ye juGgikA hInajAtayo hInakarmANazca sambarAdayaH sambarAH kacavarotsArakAH, AdizabdAnnakhazodhakasthAnarakSakakSAlakAdiparigrahaH / teSAmanuziSTiM dadAti, tatastaiH sahAyaiH prisstthaapyti| atha te mudhA necchanti tadA ye'nye jAtijuGgikA varuDAdayasteSAmanuziSTiM ddaati| atha te'pi mudhA necchanti tadA teSAmadazAni vastrANi mUlyaM diiyte| adazAnAmanicchAyAM sadazAnyapi tatastaiH samaM vivecayet // 3272 / / aha raMbhija dAraTTho, mullaM dAUNa NINaha / aNusaTThAdI tu tahipi va anno vA bhaNatI jadi // 3273 // gAthA 3272-3276 ekAkinaH pariSThApanAvidhiH 41308 (B) For Private And Personal Use Only
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1309 (A) www. kobatirth.org tasmin kAlagate kadAcit rAtrau nIyamAne dvArastho dvAraM na dadyAt / yadi kiJcit prayaccha tato niSkAzaM dadAmi / kvacid deze punarayamAcAro divase'pi mRtakaM dvArapAlasya kiJciddatvA niSkAzyate tasya rundhato'nuziSTiH karttavyA, AdizabdAddharmakathApi / tatra yadi necchati tato yadyanyaH ko'pi dharmakathAmanuziSTiM vA zrutvA brUte // 3273 // kiM brUte ? ityAha muMca dAhAmahaM mullaM, uvehaM tattha kuvvatI / adasAdINi vA detI, asatI sAhAraNaM vade // 3274 // jaI labbhAmo ANemo, aladdhe taM viyANato / so vi logaravA bhIto, muMcate dArapAlao // 3275 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir muJcAmuM sAdhumahaM te mUlyaM dAsyAmi, tatropekSAM sAdhuH kurute, na taM mUlyaM prayacchantaM vArayati / athAnyaH ko'pi naivaM bhaNati tadA adazAni vastrANi dadAti teSAmanicchAyAM sadazAnyapi / atha ca vastrANi sadazAnyadazAni vA na santi tadA teSAmabhAve sAdhAraNaM vadet / For Private And Personal Use Only ** gAthA 3272-3276 ekAkinaH pariSThApanA vidhi: 1309 (A)
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1309 (B) tathAhi- yadi lappyAmahe tata aanessyaamH| alAbhe tvametasya kalevarasya vijnyaaykH| evaM sAdhAraNe ukte so'pi dvArastho lokaravabhIto niyamAt muJcati, amocane tatraiva muktvA vastrotpAdanAya gacchati, gatvA antaM prAntaM vA vstrmaanyti| alAbhe so'pi dvArapAlo mRtake pArzvasthe lokena hIlyate, tato muhUrtAnantaraM sa svayameva muJcati // 3275 // ajJAtaviSaye'pavAdamAha annAe vA vi paraliMga, jayaNAe kAuM vaccatI / uvayogaTThA nAUNaM esa vihI asahAye // 3276 // athavA ajJAte aparicaye grAmarUpe yatanayA kAlagatasya paraliGgaM kRtvA vrjti| kayA | yatanayA? ityAha -upayogArthaM jJAtvA etAvatA kAlena tasya kAlagatasya | upayogalakSaNo'rtho'bhUt, nAtaH paraM paraliGgakaraNe'pi kazciddoSa iti jJAtvA eSa vidhiH | asahAye asahAyasya ekAkino draSTavyaH, na tu dviprabhRtInAmapIti // 3276 // 1. mRtakena hIlyate - mu.|| gAthA 3272-3276 ekAkinaH pariSThApanAvidhiH 1309 (B) For Private And Personal Use Only
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1310 (A) www. kobatirth.org eeNa suttaM na gayaM suttanivAto u paMtha gAme vA / ego va aNege vA, havijja vIsuMbhiyA bhikkhU // 3277 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadetat vyAkhyAtametena na sUtraM gataM kintu sAmAcArIprakAzananimittaM sarvametat vyaakhyaatm| samprati yadadhaH pratipAditaH sUtranipAtaH pathi grAme veti, tadidAnIM vyAkhyAyate eko vA aneke vA bhaveyurviSvagbhUtAH bhikSavaH / iyamatra bhAvanA - atra catvAro bhaGgAH, ekena sAdhunA eka: kAlagato dRSTaH 1, ekenA'neke 2 anekairekaH 3 anekairaneke 4 // 3277 // tatra prathamabhaGgamadhikRtya vidhimAha egANiyaM tu gAme, daTTu souM vigiMcaNa taheva / jA dAraruMbhaNaM tU, eso gAme vihI vutto // 3278 // grAme ekAkI ekAkinaM kAlagataM saMvignamasaMvignaM vA dRSTvA zrutvA vA vivecanaM pariSThApanaM tathaiva kuryAt yathoktamanantaraM tAvadyAvat dvAre nirodhanam / evaM zeSeSvapi bhaGgeSu saMvignazarIraM vA asaMvignazarIraM vA prAguktena vidhinA pariSThApayitavyameSa grAme vidhiruktaH // 3278 // For Private And Personal Use Only ////// gAthA 3277-3283 apariSThApane doSAH | 1310 (A)
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samprati pathi vidhimabhidhitsurAha zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1310 (B) X. . emeva ya paMthammi vi, egamaNege vigiMcaNA vihiNA / ___itthaM jo u viseso, tamahaM vocchaM samAseNa // 3279 // evameva anenaiva prAguktena prakAreNa pathyapi ekasyAnekasya ca vidhinA vivecanA pariSThApanA drssttvyaa| navaramatra yo vizeSastamahaM samAsena vakSye // 3279 // ego egaM pAsati, ego Nege aNega egaM vA / NegA'Nege te puNa, saMviggitare va je diTThA // 3280 // tatra ekAnekabhedapratipAdanArthamAha-eka ekaM pazyatIti prathamo bhaGgaH 1, eko'nekAn | 2, aneke ekama 3, aneke anekAna 4, tatra ye dRSTAste saMvignA bhaveyurasaMvignA vA | sarvathA pariSThApanA krttvyaa| anyathA pravacanopaghAtasambhavAt // 3280 // samprati vizeSapratipAdanArthamAha . gAthA 3277-3283 apariSThApane doSAH . . 1310 (B) X For Private And Personal Use Only
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1311 (A) vaikvaMte bhinne niyaTTe soUNaM paMca vi payAI / micchatta annapaMtheNa, kaDDaNA jhAmaNA jaM ca // 3281 // vyatikrAntaM nAma jIvitAdatikrAntaM vyapagatajIvamiti bhaavH| bhinnaM zvAdibhirvikIrNaM, kuthitamakuthitaM vA, tasmin vyatikrAnte bhinne, upalakSaNametat abhinne vA zrute nivRttya yathoktavidhinA tat prisstthaapyet| yadi punaH zrutvA ekamapi padaM gacchati tadA AjJAdIni paJcApi padAni tasya prsjnti| na kevalamAjJAdIni paJca padAni kintu imAnyapi mithyAtvAdIni prsjnti| tadyathA- zrutvA yadi pariSThApanAbhayAdanyapathena unmArgeNa mArgeNa vA anyagrAmAbhimukhaM vrajati tadA na sa yathAvAdakArIti tasya mithyAtvam / kaDDaNatti, gRhigavAdyAkarSaNe yat prAyazcittaM tadapi praapnoti| tathA jhAmaNatti dhyAmanam agnikAyena yadi tasya kalevarasya kriyate tadA dhyAmananiSpannamapi tasya prAyazcittamApadyate, yaccAnyat tadapi praapnoti| kiM tad ? | iti cet , yAvantaH prANA sammUrcchanti tAvanto virAdhyante, yAvantazcA''gantukAH prANavirAdhanAmApnuvanti tatsarvamapariSThApayan praapnoti| athavA zrutvA padamAtrAtikrame'pi paJcApi padAni | praapnoti| kAni tAni? ityata Aha-mithyAtvam ayathAvAdakAritvAd1, anyapathena vrajati tannimittaM prAyazcittaM 2, gRhasthAdibhirAkarSaNe tanniSpannam 3, agnikAyena dahane taddhetukam 4, gAthA 3277-3283 apariSThApane doSAH 41311 (A) For Private And Personal Use Only
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH - 1311 (B) yaccAnyat saMmUrcchitAgantukaprANajAtivirAdhanAjaM tadapi 5 // 3281 / / sAmpratamenAmeva gAthAM vyAcikhyAsuridamAhataM jIvAtikaMtaM, bhinnaM kuhiteyaraM vA soUNaM / egapayaM pi niyatte, gurugA ummaggamAdI vaa|| 3282 // tat kalevaraM jIvAtikrAntaM vyatikrAntamucyate, bhinnaM zvAdibhirvikIrNaM tacca kathitamakuthitaM vA, upalakSaNametat abhinnaM vA zrutvA ekapadamapi na gacchati kintu nivrttte| anyathA ekapadAtikrame'pi prAyazcittaM catvAro gurukAH, unmArgAdau vA unmArgagamanAdau vA pratyekaM prAyazcittaM catvAro gurukAH / / 3282 // gAthA 3277-3283 ANAdI paMca pade, niyattaNe pAvae ime anne / apariSThApane micchattAdI va pade, kamavikkhevAdi jaM paMca // 3283 // doSAH na kevalamanivarttane prAyazcittaM kintu AjJAdIni paJca padAni praapnoti| tadyathA- AjJA ||1311 (B) 1 anavasthA 2 mithyAtvam 3 AtmavirAdhanA 4 saMyamavirAdhanA ca 5 / na kevalamamUni padAni [M For Private And Personal Use Only
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | vyavahAra kintu imAnyapi mithyAtvAdIni padAnyanyAni prApnoti / tAni ca prAgeva bhAvitAni, athavA | paJcApi padAni prApnoti ityuktaM, tatra tAnyeva paJcapadAni dvAragAthayA darzayati-kramavikSepAt pAdavikSepAt yAni paJca padAni mithyAtvAdIni, mithyAtvam 1 anyapathena pravrajanam 2 gRhasthAdibhirAkarSaNam 3 agnikAyena dahanaM 4 yaccAnyat sammUrcchitA''gantukaprANajAtivirAdhanamiti tAni praapnoti| tadevaM paJcapadAnItyasya vyAkhyAnaM dvidhA kRtam // 3283 // sUtram saptama uddezakaH 1312 (A) samprati 'karSaNapadaM paJca' iti vyAkhyAnayati . X. gAthA X. . goNAdi jattiyAto, va pANajAtI u tattha mucchaMti / sUtra 21 AgaMtugA va pANA, jaM pAvaMte tayaM pAve // 3284 // 3284-3288 gavAdayo yat samAkarSayanti, yAvanto vA prANajAtayastatra kalevare mUrcchanti, 13 zAlAdau AgantukA vA prANA yat prApnuvanti tadetat sarvaM so'nivartamAnaH praapnoti| zeSapadAni || vasane doSAH sugamAnIti kRtvA na vyAkhyAtAni // 3284 // 1312 (A) vakrayika For Private And Personal Use Only
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1312 (B) adhunA vivecanamAhadaTuM souM vA avvAvaNNaM vigiMcae vihiNA / vAvanne paraliMgaM, uvahI nAto anAto vA // 3285 // pathi kAlagataM dRSTA yadi [vA] pathi kAlagata iti anyataH zrutvA yadi tat kalevaramavyApannam avibhinnamityarthaH / tataH pUrvoktena vidhinA vivecyet| atha sa ekAkI tataH pariSThApayituM na zaknoti, yadi vA zaknoti paraM bahavaH mRtAstataH paraliGgaM kRtvA vrjti| atha tat vyApannaM tadA tasmin paraliGga karttavyam / paraliGgakaraNaM nAma yattasyopadhigrahaNaM, sa copadhirdvidhA-jJAto vA ajJAto vA / jJAto nAma yathaitat sAmbhogikasya sAdhorupakaraNam, ajJAto nAma yo na jJAyate kimeSa sAmbhogikasya kiMvA asAmbhogikasya? iti, tatra jJAto'jJAto vA tasyopadhigrahItavyaH // 3285 // atha kasmAt paraliGgaM kriyate? tata AhamA NaM picchaMtu bahU, iti nAe vI karei paraliMgaM / gahiyammi vi uvagaraNe, paraliMgaM ceva taM hoi // 3286 // sUtra 21 gAthA 3284-3288 vakrayikazAlAdau vasane doSAH 1312 (B) For Private And Personal Use Only
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama mA amuM bahavo janAH prekSantAmiti kRtvA jJAte'pi tasmin kAlagate paraliGgaM kriyte| kiM tat paraliGgakaraNam? iti ced, ata Aha- gRhIte copakaraNe paraliGgameva tadbhavati sAdhuliGgAbhAvAt // 3286 // samprati jJAtasya vA'jJAtasya vopadhigrahaNe vidhimAhasAgArakaDe ekko, maNunadinnoggaho bhave ito / amaNunne appaNatA, na geNhatI dijjamANaM pi // 3287 // uddezakaH 1313 (A) | sUtra 21 sAgArakRtaM nAma yat svayaM nAtmArthIkRtaM kintu AcAryA etasya vijJAyakA iti buddhyA gAthA parigRhItaM, tasmin sAgArakRte ekaH prathamo'vagrahaH, yadi sAmbhogikasyopadhirayamiti jJAtastadA 3284-3288 AcAryasamIpaM gatvA nivedya AcAryasya samarpayati, tatra yadyAcAryo brUte- tvamevAmumupadhiM paribhuMzva, 4i vakrayikatato 'mastakena vande' bhaNitvA anyeSAM sAdhUnAM nivedayati, yathA- 'kSamAzramaNairetat vastraM pAtraM | zAlAdau | vasane doSAH vA mahyaM dttmiti'| tataste bruvate- 'ArogyadhAraNIyaM kSamAzramaNAnAM gunnairvrddhsv|' evaM manojJasya sAmbhogikasyopadherdattasyA'vagraho vidheyaH / athA'manojJasya sa upadhistarhi taM guroH samarpayati / 1313 (A) taM ca garuNA dIyamAnamapi na gahNAti asAmbhogikasatkatvAt // 3287 // For Private And Personal Use Only
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Parals vyavahArasUtram saptama uddezakaH www. kobatirth.org tarhi kathaM tat karttavyam ? ityAha iyaresiM ghettUNaM, egaMte pariTThavejja vihiNA u / aNNAe saMviggovahimmi kujjA u ghosaNayaM // 3288 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tata itareSAmasAmbhogikAnAM liGgamAtropajIvinAM vA sambandhI yadi jJAto bhavati tarhi 1313 (B) * AcAryANAM tathaiva nivedanIyam / tatra yadyanya upadhirnAsti tataH kAraNe AcAryo brUte'paribhuGkSva amumupadhimiti' / tena ca tatheti pratipattavyam / athAnya upadhiH samasti tadA sUrivacanAt taM gRhItvA ekAnte pariSThApayet / atha na jJAto bhavati kimayamupadhiH saMvignAnAmiti tadA ajJAte saMvignopadhau vidhinA ghoSaNAM kuryAt // 3288 // For Private And Personal Use Only vasane doSAH sUtram - sAgArie uvassayaM vakkaeNaM paraMjjejjA, se ya vakkaiyaM vaejjA -' imammi zAdI ya imammi ya ovAse samaNA niggaMthA parivasaMti / se sAgArie parihArie / se ya no vaejjA, vakkaie vaejjA, se sAgArie parihArie / do vi te vaejjA, do va sAgAriyA pArihAriyA // 21 // sUtra 21 gAthA | 3284-3288 vakrayika *** | 1313 (B)
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1314 (A) sUtram - sAgArie uvassayaM vikkiNejA, se ya kaiyaM vaejA-'imammi ya imammi | ya ovAse samaNA niggaMthA parivasaMti se sAgArie prihaarie| se va no vaejjA, kaie vaejA se sAgArie parihArie / do vi te vaejjA do vi sAgAriyA parihAriyA // 22 // 'sAgArie uvassayaM' ityAdi suutrdvym| asya sambandhamAhauggaha eva ahikito, ime u suttA u uggahe ceva / sAhammiya sAgAriya, nANattamiNaM duveNhaM pi // 3289 // avagrahaH pUrvasUtre'dhikRtaH, ime api cAdhikRte dve api sUtre avagrahaviSaye | tato'vagrahaprastAvAdasya sUtradvayasyAtropanyAsaH, navaraM pUrvasUtre sAdharmika ukto'smin sAgArikaH / zayyAtara iti nAnAtvaM dvayorapi // 3289 // tadevamuktaH sambandhaH, anena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA sAgArikaH zayyAtaraH sa upAzrayamavakrayeNa kiyatkAlaM bhATakapradAnena prayuJjIta vyApArayet, saca sAgAriko'vakrAyikaM bhATakena pratigrAhakaM vadet- asminnasminnavakAze zramaNA nirgranthAH parivasanti tasmAdetatparihAreNa tvayA bhATakena grahItavyamevamukte sa sUtra 22 gAthA 3289-3292 vakrayikazAlAdau vasane prAyazcittAdiH X 1314 (A) For Private And Personal Use Only
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1314 (B) sAgArikatayA parihAryaH pariharttavyaH / atha tena pUrvasvAminA sAgArikeNa sarvamapi bhATakena pradattaM tato na kimapi vadet, kevalamavakrayiko vadet- asmin asmin avakAze zramaNAH nirgranthAH parivasantu, tadA avakrAyika: sAgArikaH zayyAtara iti parihAryaH prihrttvyH| athavA dvAvapi vadeyAtAM yathA- pUrvasvAminoktametAvatyekadeze zramaNAH santu, tAvatyamAtaH sAdhUn dRSTvA'vakrayiko brUyAd-etAvati madIye'pi pradeze tisstthntu| evaM vikrayasUtramapi bhaavniiym| tadA dvAvapi tau sAgArikau zayyAtarau iti parihAryAviti sUtradvayAkSarArthaH, samprati bhASyavistara: sUtra 22 gAthA vakkaiyasAlaThANe, cauro mAsA ya havaMta'NugghAyA / 3289-3292 diyarAto asivAvaNa, bhikkhagate bhuMjaNagilANe // 3290 // vakrayikazAlAdau vasane vakrayeNa kiyatkAlaM bhATakapradAnena nivRttA vAkrayikI, sA cAsau zAlA ca vAkrayika- || | prAyazcittAdiH zAlA, tadrUpe sthAne, zAlAgrahaNam upalakSaNaM tenApadvArikAsthAne vA gRhe vA ityapi draSTavyam, IN yadi tiSThanti sAdhavastadA teSAM prAyazcittaM catvAro mAsA anudghAtA guravo bhavanti / yatastatra | 1314 (B) For Private And Personal Use Only
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1315 (A) ime doSAH- sA zAlA apadvArikA vA pUrvaM saMyatAnAM dattA pazcAt ko'pi tadgrahaNAya rUpakAn dadAti 'mamemAM zAlAmapadvArikAM gRhaM vA kiyat kAlaM bhATakena pryccht|' tata: sa rUpakalobhena saMyatAn niSkAzayeta, divA rAtrau vA ubhayatrApi niSkAzane spardhakapaterAcAryasya vA pratyekaM prAyazcittaM cturgurukm| rAtrau niSkAzane zvApadadvividhastenato'zivApanaM vinAzaprAptirityarthaH / anyAM ca vasatiM mArgayatAmapyalabhamAnAnAM janagardA yadyeteSAM zubhaM karma tataH pUrvopAzrayAdapi na niSkAzyeran anyAM vA vasatiM lbhern| bhikkhagayatti, saMyatA ekaM vasatipAlaM muktvA zeSA bhikSArthaM gatAH pazcAt sa ekAkI vasatipAlo niSkAzyeta / bhuMjaNa tti, bhoktukAmA vA nisskaashyern| tatra cobhayatrApi jngiiN| glAno vA ko'pi vartate so'kANDe niSkAzitaH kathaM kriyate? tadevaM shaalaamdhikRtyoktm|| 3290 // idAnImupalakSaNavyAkhyAnasUcitAmapadvArikAM gRhaM ca vAkrayikamadhikRtyoktadoSayojanAM sAkSAdAha uvvariya gihaM vA vi, vakkaeNa pauMjae / pautte tattha vAghAto, viNAsagarihA dhuvA // 3291 // sUtra 22 gAthA 3289-3292 vakrayikazAlAdau vasane prAyazcittAdiH 1315 (A) For Private And Personal Use Only
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH + 1315 (B) apadvArikAM gRhaM vA yat zayyAtaro vakrayeNa prayojayati tatra sthAne tadeva pUrvoktaM praayshcittm| yato vakrayeNa prayukte tatra gRhAdau balAdakANDaniSkAzane sUtrArthavyAghAtaH rAtrau ca niSkAzane ca shvaapdstenairvinaashH| anyavasatyalAbhe bhikSAgatAdiniSkAzane vA dhruvA loke grdaa| etacca sarvaM prAgeva bhAvitamiti na bhUyo bhAvyate // 3291 // egadesammi vA dine, tannissA hojja teNagA / rasAladavvagiddhA vA, sehamAdI u jaM. kare // 3292 // zAlAyA apadvArikAyA gRhasya vA ekadeze datte antarA kaTake prakSipte yadi tiSThanti | gAthA tadA tannizrayA saMyatanizrayA stenakA caurA bhveyuH| saMyateSu kAyikabhUmiM gateSu stenAH 3289-3292 pravizya gRhasthAnAM bhANDakamapahareyuH, athavA rasAlaM rasavat yat tatra dravyaM tad gRddhAH | vakrayikazaikSakAdayo vA yadakRtyaM tat kuryuH [corayeyurityarthaH] / tato gRhasthena saMyatA shkynte| zAlAdau yathA- nuunmetairsmdbhaannddmphRtm| athavA eteSAM dvAreNa stenairapahataM, yadi vA etaireva saMyataiH / : prAyazcittAdiH kasyApi duHsthitasya sampradattamiti / evaM zaGkAyAM sa vinAzaM vA kuryAt / yadi vA rAjakule'nyatra vA nItvA[zikSA pradApayet yadi vA] grAmabRhatpuruSapArzve krssnnm| tatra ca bhUyasI janagati 1315 (B) // 3292 // vasane For Private And Personal Use Only
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1316 (A) pehA-viyAra-jhAyAdI, je u dosA udAhiyA / acchaMte te bhave tattha, vayae bhiNNakappatA // 3293 // ye doSAH pUrvaM kalpAdhyayane madyodaka-dhAnyazAlAdiSu sAgArike copAzraye prekSAyAM | vicArabhUmau svAdhyAyAdau vA'bhihitAste tatra zAlAdInAmekadeze tiSThati bhveyuH| athaitaddoSabhayAdanyatra vrajati tarhi bhinnakalpatA doSo mAsakalpe varSAkAlakalpe vA aparipUrNe eva sati nirgamAt // 3293 // samprati 'bhikkhagatetti' etadvyAkhyAnArthamAhabhikkhaM gatesu vA tesu, vakkavI bei NIha me| NINie vAvi pAle NaM, uvahissAsivAvaNA // 3294 // bhikSAM gateSu [gacchatsu ityarthaH] vA teSu sAdhuSu vakrayI bhATakena gRhItazAlAdiko brUte- | yathA nirgacchata yUyaM mama gRhAt tadA bhikSATanavyAghAtaH / tatkAlamanyavasatyalAbhe janagare / suutraarthvyaaghaatshc| athavA teSu bhikSAM gateSu pazcAdAgatya vasatipAlaM niSkAzayati, tasmin gAthA 3293-3300 vakrayagRhAdau vasane doSAH 1316 (A) For Private And Personal Use Only
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1316 (B) niSkAzite Namiti vAkyAlaGkAre, upadheH syAdazivApanaM stenairapaharaNaM vismaraNato vA nazanamiti // 3294 // ahavA bhariyabhANA u, Agate jai nicchubhe / bhattapANa viNAso u, bhaMjae sA''gate Dame // 3295 // atha bhaktabhRtabhAjanAnAgatAn yadi niSkAzayati tadA gRhiitbhktpaanvinaashH| gataM bhikssaagtdvaarm| adhunA bhojanadvAramAha-atha bhuJjAneSu sAdhuSu sa vakrayI smaagtH| tadA ime vakSyamANA doSAH // 3265 // tAnevAhajiyA aTThisarakkhA vi, logo savvo vi boTTito / pagAsie ya annesiM, hIlA hoi pavayaNe // 3296 // sAdhUna sAdhukriyayA bhuJjAnAn dRSTvA sa vipariNatabhAvo brUte 'jitA etairasthisarajaskA api kApAlikAH' tebhyo'pyamI hInAcArA iti bhaavH| tathA lokaH sarvo'pyetaiH | gAthA 3293-3300 vakrayagRhAdau vasane doSAH 1316 (B) For Private And Personal Use Only
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1317 (A) pANakairivaikatra bhuJjAnairboTito vittttaalitH| na kevalaM sa evaM tatra brUte kintvanyeSAmapi janAnAM sa prakAzayati, prakAzite cA'nyeSAM pravacanasya hIlA bhvti|| 3296 // 'bhuMjaNa' tti vyAkhyAtam, adhunA glAnadvAramAhasIyavAyAbhitAvehi, gilANo jaM tu pAvatI / amaMgalaM bhaukkhitte, ThANamanno vi no dae // 3297 // zItena vAtena abhitApena ca glAno yad AgADhAdiparitApanaM prApnoti tanniSpannaM sparddhakapaterAcAryasya vA prAyazcittaM, tathA taiH niSkAzitaiH glAna utkSiptaH, tasminnutkSipte vasatimanyAM mArgayatAM mRto'yamityamaGgalamiti kRtvA mArispRSTo'yamiti bhayena vA anyo'pi kazcit sthAnaM na dadAti // 3297 / / / gahite utthANarogeNa acchaMte nINiyammi vA / vosiriyammi uDDAho, dharaNe cA''yavirAhaNA // 3298 // gAthA 3293-3300 vakrayagahAdau vasane doSAH 1317 (A) 1. anAgA0 pu. pre. // For Private And Personal Use Only
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddeza : 1317 (B) //// *** www. kobatirth.org tathA glAne utthAnarogeNA'tIsArarogeNa gRhIte tiSThati niSkAzite vA'tIsAradoSastathA cAha - vyutsRSTe uDDAho dharaNe cA''tmavirAdhanA maraNasya gADhataraglAnatvasya vA bhAvAt // 3298 // upasaMhAramAha ee dosA jamhA, tahiyaM hoMti uThAyamANANaM tamhA na ThAiyavvaM, vakyasAlAe samaNehiM // 3299 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yasmAt tatra vakrayazAlAdau tiSThatAmete anantaroditA doSA bhavanti tasmAt tasyAM vakrayazAlAyAm, upalakSaNametat vakrayApadvArikAyAM vakrayagRhe vA zramaNairna sthAtavyam // 3299 // atra parasyAvakAzamAha - evaM suttaM aphalaM, suttanivAto u asati vasahIe / bahiyA va asivAdI, u kAraNe to na vacchaMti // 3300 // For Private And Personal Use Only //////// gAthA 3293-3300 vakrayagRhAdau vasane doSAH 1317 (B)
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra yadi nAma vakrayazAlAdau na sthAtavyaM tarhi sUtramadhikRtamaphalaM, sUtre vakraye'pi shrmnnaanaamvsthaanaanujnyaanaat| sUrirAha-nedaM sUtramaphalam yato'sya sUtrasya nipAto'vakAzo vasateranyasyA abhAva bahirapi nirgacchatAmazivAdikaM kAraNaM tato na vrajanti kintu tatraiva vakrayazAlAdau tiSThanti // 3300 // sUtram saptama uddezakaH 1318 (A) tatra yatanAmAhaeehiM kAraNehiM, ThAyaMtANaM imo vihI tattha / chiMdaMti tattha kAlaM, uubaddhe vAsavAse vA // 3301 // etairanantaroditairanyatra vasatyalAbhe bahirazivAdilakSaNaiH kAraNaistatra vakrayazAlAdau tiSThatAmayaM vakSyamANo vidhiH / tAmevAha- tatra kAlaM chindanti Rtubaddhe varSAvAse vaa| iyamatra bhAvanA-Rtubaddhe zayyAtaraM prati bhaNyate-yadi saMpUrNa mAsaM dadAsi, varSAkAle bhaNyateyadi caturo mAsAn dadAsi tarhi tiSThAmaH / atha na dadAsi tarhi na tiSThAmaH // 3301 // etadevAha gAthA 3301-3307 kAraNe vakrayazAlAdau vasane vidhi: 1318 (A) For Private And Personal Use Only
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1318 (B) //////////// www. kobatirth.org mAsaca umAsiyaM vA, na vinicchoDhevvA u amha niyameNa / evaM chinnaThiyANaM, vakkaito Agato hojjA // 3302 // Rtubaddhe kAle mAsaM varSAkAle caturmAsaM niyamena vayaM na niSkAzayitavyAH, evaM cchinne kAle zayyAtareNa tathaiva pratipanne tiSThanti / teSAM ca tathA tiSThatAM vakrayiko vakrayeNa grAhI Agato bhavati // 3302 // dinnA va bhUNaeNaM, ahavA lobhA sayaM pi dejjAhi / aNulomajjai tAhe, adeMte aNulome vaikkaiyaM // 3303 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zayyAtaro vasatiM dattvA pravasitaH, pazcAt putrasya samIpe vakrayI samAgataH sa brUte - yatra saMyatAstiSThanti tanme bhATakena prayaccha / [tatazca] sA vasatirdattA'bhUt / kena ? bhrUNakena putrenn| athavA zayyAtaraH prabhUtakabhATakalobhena svayamapi vakrayiNo dadyAt dattvA ca niSkAzayet / tatra yadyanyA vasatirlabhyate tarhi tatra sthAtavyam anyavasatyalAbhe sa dharmakathayA anulomyate anukUlaH kriyate / atha sa dharmakathayAnulobhI na bhavati tarhi yastasyAbhyarhito For Private And Personal Use Only gAthA 3301-3307 kAraNe vakrayazAlAdau vasane vidhiH 1318 (B)
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra X. sUtram saptama uddezakaH 1319 (A) garIyAn pitAmahamAtAmahaprabhRtikastenAnulomI kriyate, athaivamapi sa na dadAti sthAtuM tarhi tasminnadadati vakrayikamuktaprakAreNa anulomayet // 3303 // tammi vi adeMte tAhe, chinnamachinne vi niMti uubaddhe / vAsAsuM vavahAro, uubaddhe kAraNajjAte // 3304 // tasminnapyavakrayiNi pUrvaprakAreNa anulomyamAne'pyadadati Rtubaddhe kAle chinne achinne vA paripUrNe aparipUrNe vA avadhau nirgacchanti, varSAkAle yadyanyaH ko'pi sAdhUnAmanukampako na vidyate yo vasatiM prayacchati tarhi gatvA rAjakule vyavahAraH karttavyaH / na kevalaM varSAsu kintu Rtubaddhe'pi kAle kAraNajAte sati karttavyaH // 3304 // kAraNajAtameva pRcchatikiM puNa kAraNajAtaM, asivomAdI u bAhi hojAhi / eehi kAraNehiM, aNuloma'NusaTThi puvvaM tu // 3305 // kiM punaH kAraNajAtaM yadvazAt Rtubaddhe'pi kAle vyavahAra AzrIyate ?[ucyate] gAthA |3301-3307 kAraNe vakrayazAlAdau vasane vidhiH 1319 (A) For Private And Personal Use Only
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1319 (B) azivA'vamaudaryAdikamAdizabdAt mleccha-paracakrAdibhayaparigrahaH / bahiH kAraNajAtaM bhavet tata etaiH kAraNaiH Rtubaddhe'pi kAle pUrvamanuziSTayAnulomanaM kriyate // 3305 // kathaM kriyate? ityAhasaI jaMpaMti rAyANo, saI jaMpaMti dhammiyA / sai jaMpaMti devA vI, taM pi tAva saI vada // 3306 // sakRjalpanti rAjAnaH, sakRt jalpanti dhArmikAH, sakRjalpanti devA api, tvamapi tAvat sakRd vadasi / tataH svayamuktvA kathamakasmAdasmAniSkAzayasi? // 3306 // aNulomie samANe, taM vA annaM vasahi u dejAhi / anno va'NukaMpAe dejAhI vakyaM tassa // 3307 // evamuktena prakAreNA'nulomite sati tAmanyAM vA yadi vasatiM dadyAt yadi vA | anyo'nukampayA tasya zayyAtarasya vakraya bhATakaM dadyAt // 3307 // gAthA 3301-3307 kAraNe vakrayazAlAdau | vasane vidhiH 1319 (B) 1. vajaiva - mu. / vajau u - saM // For Private And Personal Use Only
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1320 (A) annaM va deja vasahiM, suddhamasuddhaM va tattha ThAyaMti / asatI parusAvijai, na nImo dAUNa ko taM si? // 3308 // anyAM vA vasatimanyo'nukampayA dadyAt kiMviziSTAm ? ityAha-zuddhAmazuddhAM vA, zuddhAM vizuddhyavizuddhikoTirahitAm, azuddhAM vizuddhyavizuddhikoTidUSitAM vA tatra tisstthnti| atha sa tAmanyAM vA vasatiM na dadAti nApi kopyanyo bhATakaM zuddhAmazuddhAM vA vasatim, tadA asati ekasyApyuktarUpasya prakArasyA'bhAve sa paruSyati prussiikriyte| katham? ityAhatvaM chinnakAlAM vasatiM dattvA sampratyapUrNa eva kAle asmAnniSkAzayasi [paraM] na nirgacchAmaH, kastvaM vasatiM dattvA sAmpratamasi? "dattvA dAnamanIzvara" iti vcnaat| atha kiJcidvaktavyaM tarhi rAjakule gacchAmaH / evaM paruSito yadi tiSThati, tataH sundaramatha na tiSThati tadA rAjakule gantavyam // 3308 // tathA cAharAyakule vavahAro, cAummAsaM tu dAuM nicchubhatI / pacchAkaDo ya tahiyaM, dAUNamaNIsaro hoti // 3309 // gAthA 3308-3313 vakrayikasya niSkAzane sAmAcArI 1320 (A) For Private And Personal Use Only
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH rAjakule gatvA vyavahAraH kriyte| kathamityAha-caturmAsaM dattvA esso'smaannisskaashyti| tatra ca rAjapuruSaiH "dattvA dAnamanIzvaro bhavatIti' nyAyamanusaradbhiH sa pazcAtkRtaH // 3309 // pacchAkaDo bhaNijjA, acchau bhaMDaM ihaM nivAyammi / ahayaM karemi annaM, tubbha ahavA vi tesiM tu // 3310 // sa uktaprakAreNa rAjakule pazcAtkRtaH san brUyAt-iha yatra yUyaM tiSThatha, tatra ca nivAte bhANDaM krayANakaM tiSThatu, anyathA [vakrayikaH] kopiSyati, yuSmAkaM punaranyAM vasatiM kromi| athavA teSAM krayANakAnAM yogyamanyata sthAnaM kromi'|| 3310 // 1320 (B) gAthA asatI aNNAe U, tAhe uvehA na paccaNIyattaM / ThAyaMti jattha japaMti, codaga kammAdi tahiM dosA / / 3311 // 3308-3313 vakrayikasya niSkAzane sAmAcArI 1320 (B) evamukte yadyanyA vasatiH prApyate tadA tatra gantavyamathA'nyA vasatirnAsti tadA anyasyA vasaterabhAve upekSA krtvyaa| kimuktaM bhavati? yadyanyAM vasatiM krItvA dadAti For Private And Personal Use Only
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1321 (A) ** www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir avizodhikoTikRtAM vA tadA tatrApi sthAtavyam, na punastatraivAsmAbhiH sthAtavyamityAgrahaparatayA tasya pratyanIkatvamutpAdanIyam / sa hi pratyanIkIkRtaH san sAdhUnAmanyasya vasatidAyakasya vA pratikUlamAcaret / atra codako jalpati-yatra tiSThanti sAdhavastatra karmAdaya AdhAkarmAdayo doSAH / AdizabdAt mizrakrItAdidoSaparigrahaH // 3311 // atra sUrirAha bhAi NitANa tarhi, bahiyA dosA u bahutarA hoMti / vAsAsu hariyapANA, saMjame AyAe kaMTAdI // 3312 // * bhaNyate atrottaraM dIyate - Rtubaddhe kAle nirgacchatAM tatra [ yadi ] bahirbahutarA doSA azivAdyupadravalakSaNA bhavanti varSAkAle nirgacchatAM saMyamavirAdhanA AtmavirAdhanA ca / tatra yat haritakAyopamardanaM dvIndriyAdiprANAkramaNaM vA sA saMyame saMyamasya virAdhanA, kaNTakAdibhirAtmano virAdhanA / tadevaM chinne kAle tiSThatAM vidhiruktaH / atha kAlacchedo na kRto'tha ca varSAkAlo varttate, athavA Rtubaddhe api kAle bahirazivAdi AgADhaM kAraNaM tadA For Private And Personal Use Only gAthA | 3308-3313 vakrayikasya niSkAzane sAmAcArI 1321 (A)
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1321 (B) www. kobatirth.org anyasyAM vasatau gantavyam, na punaH zayyAtaraM prati kimapi vaktavyam / athAnyA zuddhA vasatirna prApyate tadA vizodhikoTidUSitAyAM sthAtavyaM, tasyA apyalAbhe avizodhikoTidUSitAyAmapi sthAtavyamiti // 3312 // samprati sAgArikavakrayikayoH zayyAtaratvacintAM kurvannAha so ceva ya hoi taro, tesiM ThANaM tu mottu jai dinnaM / aha puNa savvaM dinnaM, 'to deMto vakkaI utaro // 3313 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAlAgRhasya vA apadvArikAyA vA arddha tribhAgo vA vakrayeNa dattaH, zeSaM saMyatAnAM dattam yathA 'atra yUyaM tiSThateti' / tatra ca sAdhavaH sarve'pi mAnti tadA sa eva pUrvasvAmI zayyAtaro bhavati / atha punastena pUrvasvAminA sarvamapi zAlAdi bhATakena pradattaM tadA nirgacchataH sAdhUn dRSTvA yadi vakrayI brUte 'mA nirgacchata yUyamahaM yuSmAkamavakAzaM dAsyAmi' tarhi so'vakAzaM dadAno vakrayI [ zayyAtaraH ], na so'zayyAtaraH // 3313 // 1. to NINaha vakkaI - lA. // For Private And Personal Use Only //////// gAthA | 3308-3313 vakrayikasya sAmAcArI 1321 (B)
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1322 (A) aha puNa egapaese, bhaNeja acchaha tahiM na mAyati / vakkaiya beMti itthaM, acchaha no khitta bhaMDeNaM // 3314 // atha sa pUrvasvAmI bhaNeda, yathA 'yUyamasminnekapradeze tiSThatha' tatra ca sAdhavo na . mAnti, tato'mAtaH sAdhUn dRSTvA vakrayiko'nukampayA brUte-'atra tiSThatha yUyaM na kiM no'smAkaM bhANDena kSiptena prayojanam' // 3314 // tahiyaM dovi tarA U, ahavA geNhejja'NAgayaM koI / dullabhaaccagyataraM, va nAu tahiM saMkamai tassa // 3315 // tatrAnantarokte prakAre dvAvapi zayyAtarau, athavA ko'pi cintayati yadA bhANDaM neSyati vakrayasAlAyAM tadA bahavaH krayikA bhaviSyanti tato'tyarghatarA mahArghatarA zAlA bhvissyti| yadi vA bahukenApi vasane mUlyena duHkhena lapsyate, tad durlabhAmatyarghatarAM vA zAlAM jJAtvA anAgataM sAdhUnAmanAgamanakAle | sAmAcarI eva bhATakapradAnena gRhnnaati| etacca sAdhubhirAgataitiM yatheyaM zAlA bhATakenAmukasyAyattA jAtA, 41322 (A) tatastaM gatvA yAcante // 3315 // gAthA |3314-3320 For Private And Personal Use Only
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram saptama uddezakaH 2322 (B) so'pi brUyAt - jAva nAgacchate bhaMDaM, tAva acchaha sAhavo / evaM vakkaito sAhU, bhaNaMto hoi sArito // 3316 // 'yAvannAgacchati bhANDaM tAvat sAdhavo yUyaM tiSThatha', evaM vakrayikaH sAdhUna bhaNan sAgArikaH zayyAtaro bhavati // 3316 // desaM dAUNa gate, galamANaM jai chaejja vakkaito / aNNo va'NukaMpAe, tAhe sAgArito so siM // 3317 // pUrvasvAmI zAlAderdezamekaM dattvA kvApyanyatra gataH, varSAkAle ca sa dezo galati, tatastaM | galantaM pradezaM vakrayiko'nyo vA'nukampayA chAdayati tadA sa teSAM sAdhUnAM sAgArikaH zayyAtaraH // 3317 // gAthA 3314-3320 vakrayasAlAyAM vasane sAmAcarI 1322 (B) etadeva savistaraM bhAvayati For Private And Personal Use Only
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1323 (A) ////////////////// mottUNaM sAdhUNaM, gahito puNa vakto pautthammi / heTThA uvarimmi Thite, mIsammi paDAli vavahAro // 3318 // sAdhUnAmavakAzaM muktvA tena pUrvasvAminA zayyAtareNa vakrayo bhATakaM gRhiitH| gRhItvA | ca prossitH| tasmin proSite'dhastAd vakrayikasya bhANDamupari mAle saadhvH| athavA adhastAt zAlAyAM sthitAH sAdhavaH uparimAlo vakrayikasya datta etad mishrmucyte| evaM mizrarUpe mizre sthitAnAM yadA zAlAyAM [adhastAt] sAdhavaH uparimAle ca vakrayikasya bhANDaM tadA paDAlI galati bhANDasyoparIti na kAcit sAdhUnAM ksstiH| atha vakrayikasya bhANDamadhastAt zAlAyAmuparimAle tiSThanti sAdhavaH, paDAlI ca galati tadA vakrayikazcintayati'uparimAle paDAlI galati, tatra sAdhUnAM kaSTaM mama tu bhANDamadhastAt zAlAyAM tato na vinazyatIti' evaM cintayitvA paDAlIM na chAdayati tatra yadyanyo'pi kazcinna chAdayati tadA vyavahAraH karttavyaH, vyavahAreNa chAdayitavya iti bhAvaH // 3318 // etadevAhaheTThA kayaM vakkaieNa bhaMDaM, tassovari vA vi vasaMti sAhU / bhaMDaM Na me ullai mAlabaddhe, no taM chayaMtammi bhave vivAto // 3319 // gAthA 3314-3320 vakrayasAlAyAM vasane sAmAcarI 1323 (A) For Private And Personal Use Only
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir adhastAt zAlAyAM, kRtaM vakrayikeNa bhANDaM, tasya bhANDasyopari mAle vasanti saadhvH| tato na me bhANDamasmin mAlabaddhe Ayate timyate iti vicintya na tAM paDAlIM chAdayati [tatazca] bhaved vivAdo vyavahAro jAyate // 3319 // + vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1323 (B)| gAthA katham?ityAhavakkaiya chaeyavve, vavahArakayammi vakkayaM beMti / akayammi sAhINaM, beMti taraM dAiyaM vA vi // 3320 // yadi pUrvamavakrayakAle eva vAgantiko vyavahAraH kRto yathA vakrayikeNa chAdayitavya- ||3314-3320 vakrayasAlAyAM miti tadA vakrayikaM sAdhavo'nukUlena pratikUlena vA vacasA bruvate yathA-' tvayA chAdayitavyA || pddaaliiti'| atha na kRtastathArUpo vAgantikavyavahAraH, tatrAha-akRte yathoktarUpe vAgantike | sAmAcarI vyavahAre svAdhInaM zayyAtaraM bruvate yathA 'chAdaya paDAlImiti' atha sa zayyAtaraH kvApi ||1323 (B) proSito bhavet tadA tasya zayyAtarasya dAyAdaM vA gotriNaM bravate // 3320 // vasane For Private And Personal Use Only
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1324 (A) acchayaMte ca dAUNaM, sayaM sejAyare gharaM / aNusaTThAdi'NicchaMtaM, vavahAreNa chAvae // 3321 // atha zayyAtaraH pramAdyati na chAdayati tadA anyaH kazcidabhyarthyate, tato yena sA paDAlI chAditA so'pi zayyAtaro bhvti| athAnyaH kazcanApi chAdayitA na vidyate tadA zayyAtare svayaM gRhaM dattvA pramAdenA'nAcchAdayati anuziSTiranuzAsanaM kriyate, AdizabdAd dharmakathA | ca, tathApi chAdayitumanicchantaM vyavahAreNa 'yena gRhaM dattaM tena chAdanamapi krttvym| na ca pUrvamAcchAdanaM vicAritaM na cAsmAkamakiJcanAnAM kiJcidasti yena chAdayAma' ityevaM rAjakule'pi gatvA vyavahArakaraNena chAdayet // 3321 // tadevamavakrayasUtraM bhAvitam, idAnIM krayikasUtramatidezato vyAkhyAnayati - eseva kamo niyamA, kaiyammi vi hoi ANupuvvIe / navaraM puNa nANattaM, uccattA geNhatI so u // 3322 // ya eva kramo'vakrayike'bhihitaH sa eva kramo niyamAt krayike AnupUrvyA bhvti| sUtra 23 gAthA 3321-3326 avagrahAnujJApanAvidhiH 1324 (A) For Private And Personal Use Only
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1324 (B)| kimuktaM bhavati? yathA vakrayike zayyAtaratvacintA kRtA tathA tayaiva rItyA krayike'pi karttavyeti navaraM punarvakrayikAt krayikasya nAnAtvamidaM-vakrayikaH kiyatkAlaM mUlyapradAnato gRhIta:(gRhNAti), sa tu krayikaH punaruccatvena gRhNAti yAvajjIvaM mUlyapradAnata AtmasattAkIkaroti // 3322 // sUtram-vihavadhUyA nAyakulavAsiNI sA vi yAvi oggahaM aNunaveyavvA, kimaMga puNa piyA vA, bhAyA vA, putte vA, se vi yAvi oggahaM ogennhiyvve|| 23 // 'vihavadhUyA nAyakulavAsiNI'tyAdi, asya sUtrasya sambandhamAha-- sAgAriyaahigAre, aNuvattaMtammi koi so hoti / saMdiTTho va pabhU vA, vihavAsuttassa saMbaMdho // 3323 // iha pUrvasUtrAt sAgArikA'dhikAraH zayyAtarAdhikAro'nuvartate, tasmin anuvartamAne'nena | sUtreNa ko'pi sAgArikaH, ko'pi prabhuriti pratipAdyamityeSa vidhavAsUtrasya smbndhH|| 3323 / / sUtra 23 gAthA 3321-3326 | avagrahAnu| jJApanAvidhiH 1324 (B) For Private And Personal Use Only
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir asya vyAkhyA zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1325 (A)| na vidyate dhavo bhartA yasyAH sA vidhavA, dhUtA duhitA jJAtikulavAsinI pitRgRhavAsinI pitAmahagRhavAsinI vA ityaadi| athavA samAsakaraNAdidaM draSTavyaM-yA duhitA vidhavA yA ca jJAtikulavAsinI duhitaa| jJAtikulavAsinI nAma yA gRhajAmAturdattA sApyavagrahamanujJApayitavyA kimaGga punarpitA vA bhrAtA vA putro vA sa sutraamnujnyaapyitvyH| tathA cAha-se vi yAvItyAdi, tau dvAvapyavagrahamavagrahItavyAviti sUtrAkSarArthaH // samprati bhASyakAro : vyAkhyAnamAha vigayadhavA khalu vidhavA, dhavaM tu bhattAramAhu neruttA / dhArayati dhIyate vA, dadhAti vA teNa u dhavo tti // 3324 // |3321-3326 avagrahAnuvigatadhavA khalu vidhavA vigato dhavo asyA iti vyutpatteH, dhavaM tu bhartAramAhaH nairuktA || jJApanAvidhi: niruktazAstravidaH / kayA vyutpattyA? ityAha-dhArayati tAM striyaM dhIyate vA tena puMsA sA strI | 1325 (A) dadhAti sarvAtmanA puSNAti tAM tena kAraNena niruktivazAt dhava ityucyate // 3324 // sUtra 23 gAthA For Private And Personal Use Only
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1325 (B) vidhavA va'NuNNavijai, kiM puNa piya-mAi-bhAya-puttAdI / so puNa pabhu va'pabhU vA, apabhU puNa tatthime hoti // 3325 // vidhavA'pyanujJApyate kiM punaH pitA mAtA bhrAtA putrAdirvA sa sutarAmanujJApyaH, kevalaM sa punaH putrabhrAtRprabhRtiko dvidhA prabhurvA bhaved aprabhurvA tatra punaraprabhava ime vakSyamANA bhavanti // 3325 // tAneva niyuktikRdAhaAesa-dAsa-bhaie, virakka-jAmAie u diNNA ya / assAmi mAsa lahuto, sesa pabhU'NuggaheNaM vA // 3326 // AdezaH prAghUrNakaH, dAso'GkitaH, bhRtakaH karmakaraH, virikto gRhItariktAdibhAgaH ||3321-3326 putro bhrAtA'nyo vA, tathA kanyA anyatra pRthaggRhe jAmAtari dattA, ete'svAmino'prabhavaH, etAn yadi anujJApayati tadA prAyazcittaM maaslghu| zeSAH prabhavaH svAminaH, tAn anujnyaapyet|| aNuggaheNaM vetti, aprabhUNAmapi yeSAM prabhuNA'nugrahaH kRto yathA 'yat tvayA kRtaM dattaM vA 41325 (B) tat pramANamiti', tena vA'nugraheNA'prabhUnapi anujJApayet, nAnyathA // 3326 // sUtra 23 gAthA avagrahAnujJApanAvidhiH For Private And Personal Use Only
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH www. kobatirth.org aprabhUNAmanujJApane doSAnAha diya rAto nicchubhaNA, appabhudosA adinnadANaM ca / tamhA u aNuNNavae, pabhuM va pabhuNA va saMdiTTaM // 3327 // aprabhUNAmanujJApane doSAH divA rAtrau vA niSkAzanaM, tatra ca janagarhA - vinAzAdayo 1326 (A) doSAH, na kevalaM niSkAzanamadattAdAnaM ca, yasmAdaprabhUNAmanujJApane ete doSAstasmAt prabhuM prabhusaMdiSTaM vAnujJApayet // 3327 // tameva darzayati gahapati gahavatiNI vA, avibhattasuto adinnakannA vA / pabhavati nisiTThavihavA, AiTThe vA sayaM dAuM // 3328 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhapatirgRhapatnI vA avibhaktasuto vA adattakanyA vA vAzabdAdavibhaktadravyabhrAtRbhrAtRvyAdirvA prabhavati, athavA yA duhitA vidhavA nisRSTA gRhe pramANIkRtA sA'pi prabhavati, yadi vA yaH svayaM dAtuM prabhuNA AdiSTaH so'pi prabhavati / etAn anujJApayet // 3328 // For Private And Personal Use Only ////// Bring sUtra 24 gAthA | 3327-3333 pathi avagrahAnujJApanA | 1326 (A)
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1326 (B) //////////// www.kobatirth.org sUtram - pahe vi uggaho aNuNNaveyavvo // 24 // asya sambandhamAha - uggahapahummi diTThe, kahiyaM puNa so aNuNNaveyavvo ? / addhANAdIesa vi, saMbhAvaNasuttasaMbaMdho // 3329 // avagrahasya prabhau dRSTe va punaH so'vagraho'nujJApayitavyaH ? iti cintAyAmadhikRtasUtreNocyate Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pathyapyavagraho 'nujJApayitavyaH apizabdaH sambhAvanAyAmAstAM grAme nagare vA kintu sambhAvanayA adhvnypi|| tathA cAha-adhvAdikeSvapyanujJApayitavyaH / eSa sambhAvanAsUtrasya sambandhaH // 3329 // samprati bhASyavistaraH addhANa puvvabhaNiyaM, sAgAriyamaggaNA ihaM sutte / egeNa pariggahie, sAgAriya sesae bhayaNA // 3330 // For Private And Personal Use Only ////////// Dpp sUtra 24 gAthA | 3327-3333 pathi avagrahAnujJApanA 1326 (B)
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1327 (A) www.kobatirth.org adhvani yad vaktavyaM tat sarvaM pUrvaM kalpAdhyayane bhaNitamiti iha punaH sUtre'dhvAnaM vrajatA sAgArikamArgaNA zayyAtaramArgaNA kriyate / tathA ekena parigRhIte vRkSAdau sati zeSe sAgArike bhajanA, yadi saMstaranti tarhi yAvadbhistad gRhItaM vRkSAdi tAvataH zayyAtarAn karoti asaMstaraNe ekaM kamapi zayyAtaramiti bhAvArthaH // 3330 // samprati pUrvArddhavyAkhyAnArthamAha didi jassa uvalliyaMtI, bhaMDI vahaMte va paDAliyaM vA / sAgArie hoti sa ega eva, rIDhAgaesu tu jahiM vasaMti // 3331 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dine dine yasya bhaNDIM gantrIM vahantImupalIyante Azrayanti sAdhavo yadi vA paDAlikAm paDAlikA nAma yatra madhyAhne sArthikAstiSThanti, yatra vA vasanti tatra vastrAdimayaM kuvalayanaM kurvanti, tAM vA yasya dine dine upalIyante tadA sa evaikaH sAgArikaH zayyAtaro bhavati, rIDhAgateSu tu avajJayA yatra tatra gateSu tu sAdhuSu yatra rAtrau vasanti taddivasaM shyyaatrH| iyamatra bhAvanA yasya na niyamena bhaNDIM vA paDAlikAM vA pratidinamupalIyante kintu yadRcchayA kasmin dine kasyApi tadA yAM yAM rAtriM yasya yasya bhaNDyAdikamupalIyante tasmin dine sa zayyAtaraH // 3331 // For Private And Personal Use Only sUtra 24 gAthA | 3327-3333 pathi avagrahAnu jJApanA | 1327 (A)
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram | saptama uddezakaH 1327 (B) vIsamaMtA vi chAyAe, je tahiM paDhamaM ThiyA / ciTuMti pucchiuM te vi, paMthie kimu jahiM vase // 3332 // vizrAmyanto'pi chAyAyAM ye tatra pathikAH prathamaM sthitAstiSThanti tAnapi pRSTvA tatra tissttheyurnaanythaa| kiM punaryatra vseyuH| tatra sutarAM te anujJAtavyAstato bhavanti te zayyAtarA: // 3332 // samprati 'egeNa pariggahie sAgAriyasesae bhayaNA' iti vyAkhyAnayannAhavasaMti vA jahiM ratti, egANegapariggahe / tattie u tare kujjA, ThAvaMtegamasaMthare // 3333 // yatra vRkSasyAdhastAdanyatra vA ekasya vA parigrahe anekasya vA pathikasaGghAtasya parigrahe sAdhavo rAtrau vasanti tarhi sarvAnapi tAn zayyAtarAn kuryuH| atha na saMstaranti tadA tanmadhye ekaM zayyAtaraM sthApayanti, zeSAn nirvizante / eSA zeSe sAgArike bhajanA // 3333 / / sUtra 24 gAthA 3327-3333 pathi avagrahAnujJApanA X 41327 (B) 1. upabhuJjate - ityartha // For Private And Personal Use Only
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI /4/ 17 vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1328 (A) sUtram- se rajapariyaTTesu, saMthaDesu, avvogaDesu avvocchinnesu, aparapariggahiesu sacceva oggahassa puvvANunavaNA ciTThai ahAlaMdamavi oggahe // 25 // se rajapariyaTTesu, asaMthaDesu vogaDesu, vocchinnesu, parapariggahiesu bhikkhubhAvassa aTThAe doccaMpi oggahe aNunnaveyavve siyaa|| 26 // 'se rajapariyaTTesu' ityAdi sUtradvayam, asya sambandhapratipAdanArthamAhasAgAriya sAhammiya, uggahagahaNeNuvattamANammi / sattama aMtimasuttaM, ThavaMti rAuggahe therA // 3334 // pUrvasUtrebhyaH sAgArikA'vagrahagrahaNamanuvartate tato'pi paratarebhyaH saadhrmikaavgrhgrhnnm|| tasmin anuvartamAne'vagrahagrahaNaprastAvAt saptamasyoddezakasyAntimaM sUtraM sUtradvayaM rAjAvagrahe sthavirAH sUtrakartAraH sthaapynti| eSo'dhikRtasUtradvayasambandhaH // 3334 // anena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA- se tasya bhikSo rAjaparAvarteSu rAjaparAvarto nAma 25-26 gAthA 3334-3339 rAjaparAvarte avagrahasAmAcArI 1328 (A) For Private And Personal Use Only
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1328 (B) agretano rAjA kAlagato navo'bhiSiktaH, teSu punaH kathambhUteSu ityAha- saMstRteSu na ko'pi . tadrAjyaM vilumpatIti bhAvaH / tathA avyAkRteSu yeSAM dAyAdAnAM sAmAnyaM tadrAjyaM tairavibhakteSu, 4 avyavacchinneSu tasminneva vaMze anuvartamAneSu, ata eva aparaparigRhIteSu saivAvagrahasya pUrvA anajJApanA tiSThati, yA tasya vaMzasyAdAvanajJApanA kRtaa| kiyantaM kAlaM punaH saiva pUrvAnujJA | : tiSThati? tata Aha- yathAlandamapyavagrahaH, kimuktaM bhavati ? yAvantaM kAlaM sa vaMzo'nuvarttate tAvantamapi kAlamavagrahe rAjAvagrahe saiva pUrvAnujJApanA varttate, na punaranyasmin rAjJi upaviSTe, sa bhUyo'vagrahamanujJApayitavyaH eSa prthmsuutrsyaarthH| samprati dvitIyasyocyate-se tasya bhikSo 14 sUtra 25-26 rAjyaparAvarteSu anyeSu rAjyaM pratipanneSu, asaMstRteSu truTitapUrvarAjyasaMsthitiSu, vyAkRteSu anyavaMzIyaiH dAyAdairvA vibhajya vibhajya mamIkRteSu, vyavacchinneSu vyavacchinnapUrvavaMzeSu, ata |3334-3339 eva paraparigRhIteSu bhikSubhAvasyArthAya bhikSubhAvo nAma jJAnadarzanacAritrANi teSAmeva rAjaparAvarte avgrhbhikssushbdprvRttinimitttvaad| etacca prathamoddezake saprapaJcaM bhAvitaM, tasyArthAya sa bhikSubhAva: sAmAcArI paripUrNo bhuuyaadityevmrthmityrthH| anyathA sacittAdInAmananujJApane adattAdAnaM syAd, dvitIyamapi vAramavagraho anujJApayitavyaH eSa dvitIyasyApi suutrsyaarthH|| sAmpratamenAmeva vyAkhyAM 1328 (B) bhASyakRdapyAha gAthA For Private And Personal Use Only
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1329 (A) saMthaDa mo aviluttaM, paDivakkho vA na vijjate jassa / aNahiTThiyamanneNa va, avvogaDa dAi sAmannaM // 3335 // saMstRtaM nAma rAjyaM yad aviluptaM, mo iti pAdapUraNe, yasya vA pratipakSo na vidyate, nApyanyena kenApyadhiSThitam,avyAkRtaM nAma dAyinAM sAmAnyaM na punastairvibhaktam // 3335 // avvogaDaM avigaDaM, saMdiTuM vA vi jaM havejAhi / avvocchinna paraMparamAgaya tasseva vaMsassa // 3336 // avyAkRtaM nAma-yadavikRtaM na kenApi vikAramApAditaM, yadi vA yad bhavet pUrvarAjena || 25-26 saMdiSTaM yathA-etasmai rAjyaM deyamiti tad avyAkRtam, avyavacchinnaM nAma yat tasyaiva vaMzasya 3334-3339 paramparayA samAgatamiti // 3336 // rAjaparAvarte puvvANuNNA jA puvvaehi rAIhi iha aNuNNAyA / sAmAcArI laMdaM tu hoi kAlo, ciTThai jAvuggaho tesiM // 3337 // 1329 (A) pUrvAnujJA nAma yA tu pUrvakaiH rAjabhiranujJAtA ahAlandamavi ityatra lando nAma bhavati | sUtra gAthA avagraha For Private And Personal Use Only
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1329 (B)|M kAlaH,tato'yamarthaH yAvantaM kAlaM teSAmavagrahastAvantamapi kAlaM saivA'vagrahe pUrvAnujJA / / 3337 // tadevaM prathamasUtravyAkhyA kRtA, samprati dvitIyasUtravyAkhyAnArthamAha jaM puNa asaMthaDaM vA, sagaDaM va taha vogaDaM va vocchinnaM / naMda muriyANa jahA, vocchinno tattha vaMso u // 3338 // yat punarasaMstRtaM zakaTamiva vizarArutayA saMstarItumazaknuvat, tathA vyAkRtaM dAyAdairanyavaMzajairvA vibhajya mamIkRtam, vyavacchinnaM yatra nanda-mauryANAmiva vaMzo vyavacchinnaH // 3338 // tattha u aNunnavijjai, bhikkhubbhAvaTThamoggaho niyayaM / dikkhAdi bhikkhubhAvo, ahavA taIyavvayAdIu // 3339 // tatra niyatam avazyaMbhAvena bhikSubhAvArthaM yathA'vasthitabhikSubhAvasampAdanAya | [avagraho ]'nujJApyate atha ko'sau bhikSubhAvaH ityAha-dIkSAdiH AdizabdAt samyagjJAnAdiparigraho bhikSubhAvaH, athavA tRtIyavratAdikaM bhikSubhAvaH / tatraiva bhikSuzabdasya paramArthato rUDhatvAt // 3339 // sUtra //////////////////////// 25-26 gAthA 3334-3339 rAjaparAvarte avagrahasAmAcArI 1329 (B) For Private And Personal Use Only
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1330 (A) tadevaM kRtA sUtravyAkhyA, samprati niyuktivistaraHraNNA kAlagatammI, athira gurugA aNunnaveMtammi / ANAdiNo ya dosA, virAhaNA imesu ThANesu // 3340 // rAjJi kAlagate ye dvau vA trayo vA dAyinasteSAM madhye yaH sthira: so'nujJApayitavyaH / yadi punarasthiramanujJApayanti tadA teSAM prAyazcittaM catvAro gurukA: AjJAdayazca dossaaH| tathA virAdhanA AtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA vA eSu vakSyamANeSu sthAneSu // 3340 // tAnyevAhadhuvamaNNe tassa majjhe va, taha ekkeva mukkasannAho / donnegayarapadoso, aNaNuNNavaNe thire gurugA // 3341 // dhruvamanyasmin anyavaMzaje asthire tasya vA pUrvarAjasya sambandhinAM dAyinAmekasmin | asthire saMyatairanujJApite sa cintayati- 'ete bhaTTArakA jAnanti yo rAjA bhaviSyati tato'hamanujJA gAthA |3340-3345 kAlagate rAjJi avagrahasAmAcArI 1330 (A) For Private And Personal Use Only
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pitaH, yadi punaritarasyApi rAjyamabhaviSyat tato nA'hamanujJApayiSye' iti sa tathA vicintya zrI nAsti tathA bhAvasyAnyathAbhAva iti sa eko muktasannAho varttate / taM ca vizvastaM jJAtvA anyadA vyavahAra so'nyena dAyAdAdinA mArito raajymdhisstthitm| tataH sa rAjA cintayati- 'saMyatairmamA'mitra: sUtram saptama parigRhIto yena kAraNena so'vgrhmnujnyaapitH|' tataH sa pradviSTo dvayorerkataraM pradveSaM kuryaat|| uddezakaH kimuktaM bhavati? nirviSayatvAdi kuryAt jIvita-cAritrayorvA bhedaM kuryaat| tasmAt yaH sthiraH 1330 (B) so'nujJApayitavyaH / ananujJApane sthirasya prAyazcittaM catvAro gurukAH // 3341 // aNaNuNNavie dosA, pacchA vA appito avaNNA vA / patte puvvamamaMgala, nicchubhaNa padosa patthAro // 3342 // yadi sthiro nA'nujJApyate tadA tasminnananujJApite doSAH-sarve sAmAnyena pASaNDAH | || samIpamAgatAH, nirgranthAH punaravajJAM kRtvA sthitAH, tataH pradveSato niSkAzanAdi kuryAt / / tasmAd vyavacchinne vaMze so'vazyamavagrahamanujJApayitavyaH / kiM pUrvaM pazcAnmadhye vA? tatra yadi gAthA 3340-3345 kAlagate rAjJi avagrahasAmAcArI 1330 (B) 1. 0katarasya pra0 pu. pre.|| For Private And Personal Use Only
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra-14 sUtram saptama uddezakaH 1331 (A)| sarvairanyaiH pASaNDairanujJApite sa pazcAdanujJApyate tataH sa cintayati ahameteSAmapriyo'vajJA vA mamaitaiH kriyate tena pshcaadaagtaaH| atha prApte rAjye pUrvamanujJApyate tadA kadAcidamaGgalaM manyeta tato nicchubhaNaM niSkAzanaM kuryAt, pradveSataH prastAro jIvitAd vyaparopaNaM kriyte| tasmAnmadhye'nujJApayitavyaH / yadi punarbhadraka iti jJAto bhavati pUrvaM cAnujJApyamAno maGgalamiti manyate tadA puurvmnujnyaapniiyH| // 3342 // atha kathaM sa sthiro jJAtavyaH, kathaM vA bhadraka: kathaM vA pUrvamanujJApyamAno maGgalaM manyate, iti [cet?] tata Aha ohAdI AbhogaNa, nimittavisaeNa vA vi nAUNaM / bhaddagapuvvANuNNA, paMtamaNAyamajjhammi // 3343 // ___ avadhyAdinA atizayena aadishbdaanmnHpryvjnyaanshrutaatishyvishessprigrhH| athavA nimittavizezeNA athA''tmano'vadhyAdyatizayo nimittavizeSo vA na vidyate tadA anyAnavadhyAtizayino pRSTvA [ naimittikena vA] nimittavizeSaM jJAtvA bhadrakaM pUrvAnujJApanAM ca gAthA 3340-3345 kAlagate rAjJi avagrahasAmAcArI 41331 (A) For Private And Personal Use Only
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir || jJAtvA pUrvamanujJApayet prAntamajJAtaM vA madhye // 3343 // zrI vyavahAra- eeNaM vihiNA U, so'Nunnavito jayA vaejAhi / sUtram rAyA kiM demi? tti ya, jaM dinnaM aNNarAdIhiM // 3344 // saptama uddezakaH etenA'nantaroditena vidhinA so'nujJApito rAjA yadA vadet 'kiM dadAmi ?' iti, 1331 (B) tadA vaktavyam- 'yaddattamanyai rAjabhistaddehIti' // 3344 // jANato aNujANati, ajANato bhaNati tehiM kiM dinnaM? / gAthA pAuggaM ti ya bhaNie, kiM pAuggaM? imaM suNasu // 3345 // 3340-3345 kAlagate evamukte jAnAnaH sarvamanujAnAti ajJAyako brUte- 'etairanyai rAjabhiH kiM dattaM?' tatra || 'prAyogyamiti' bhnnitvym| tasmin bhaNite punaH brUte 'kiM prAyogyamiti,' tato vaktavyaM sAmAcArI 'zRNuta idaM prAyogyam' // 3345 // 1331 (B) tadevAha rAjJi avagraha For Private And Personal Use Only
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1332 (A) AhAra-uvahi-sejjAThANa-nisIyaNa-tuyaTTa-gamaNAdI / thIpurisANa ya dikkhA, dinnA No puvvarAIhiM // 3346 // __No asmAkaM pUrvarAjJairAhAra: upadhiH zayyAsthAnamUrddhavasthAnaM niSIdanaM tvgvlo gamanAdi AdizabdAdAgamanaparigrahaH / tathA strIpuruSANAM dIkSA anujJAdvAreNa dattA // 3346 // bhaddo savvaM viyarai, paMto puNa dikkhavajamiyarANi / aNusaTThAimakAuM, niMte gurugA ya ANAdI // 3347 // evaM kathite sati yo bhadrakaH sa sarvaM vitarati anujAnAti, prAntaH punardIkSAvarjamitarANi || avagrahAdisarvANyapyAhArAdIni anujAnAti, pravrajyAM punarnA'nujAnAti / tatra yadi tasya prAntasya rAjJo'nu- | ziSTimakRtvA, AdizabdAd vidyAdi vA prabhukaraNaM vA akRtvA yadi tadviSayAd nirgacchati tadA teSAM prAyazcittaM catvAro gurukAH AjJAdayazca doSAH // 3347 // gAthA 3346-3352 nUtanarAjJi yAcanA 41332 (A) For Private And Personal Use Only
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1332 (B) ceiya sAvaga pavvaiukAma ataraMta-bAlavuDDA ya / cattA ajaMgamA vi ya, abhatti titthassa parihANI // 3348 // anyacca caityAni tena parityaktAni, zrAvakA ye ca pravrajitukAmAH,tathA ataranto glAnA bAlA vRddhA ajaGgamAzca te sarve'pi tyaktAH abhaktistIrthakarANAM kRtA AjJAkhaNDanAt tIrthasya ca prihaaniraapaaditaa| tathAhi-ye tatra viSaye pravrajitukAmAste na pravrajiSyanti, zrAvakA api samyaktvamaNuvratAni ca gRhNanto na grhiissynti| tato bhavati tIrthasya vyavacchedaH // 3348 // yadyevaM tarhi tatraiva tiSThantu / tatrApyAha gAthA acchaMtANa vi gurugA, abhattititthassa hANi jA vuttA / 3346-3352 nUtanarAjJi bhaNamANa bhaNAvetA, acchaMti aNiccha vaccaMti // 3349 // avagrahAdi yAcanA tatra tiSThatAmapi teSAM prAyazcittaM catvAro gurukA mAsAH, dezAntare bhavyapauNDarIkapratibodhanalAbhato bhraSTatvAt, tathA tIrthakarANAmabhaktistiSThadbhiH kRtA tadAjJAkhaNDanAt, tIrthasya ||1332 (B) hAnirApAditA svayameva tena prAntena rAjJoktA strIpuruSA na dIkSitavyA iti, yadyevaM tarhi kiM For Private And Personal Use Only
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram saptama uddezakaH 1333 (A) karttavyam? ata Aha-svayaM bhaNantaH prajJApayanto'nyaiH bhaNayantastiSThanti tathA'pi cet sa necchet tarhi tato dezAd vrajanti // 3349 // aha puNa haveja donnI, rajAiM tassa naravariMdassa / tahiyaM aNujANaMto, dosu vi rajesu appabahuM // 3350 // atha punastasya naravarendrasya svayamanyairvA prajJApyamAnasya kadAcid dve rAjye bhavatastatra tayordvayo rAjyayormadhye ekatra kvApyanujAnAti yathA mama dve rAjye, tatra tayordvayormadhye yatraikatra bhavadbhayo rocate tatra pravrAjayata dvitIye nA'nujAnAmi / evamukte alpabahu paribhAvya yatra bhUyAn tIrthapravRddhayAdilAbhastatra sthAtavyam // 3350 // etadeva spaSTataramAhaekkahi vidinna rajje, raje egattha hoi avidinnaM / egattha itthiyAto, purisajAyA ya egastha // 3351 // gAthA 3346-3352 nUtanarAjJi avagrahAdiyAcanA 1333 (A) For Private And Personal Use Only
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1333 (B) ////// www. kobatirth.org ekatra ekasmin rAjye vitIrNamanujJAtaM bhavati / ekasmin rAjye na vitIrNam, yatrAnujJAtaM tatra striyaH puruSA vA anujJAtAH / athavA ekatra rAjye striyo'nujAnIte ekatra puruSaMjAtAn // 3351 // therA taruNA ya tahA, duggayayA aDDayA ya kulaputtA / jANavayA nAgarayA, abbhaMtarayA kumArA ya // 3352 // 1. 0SajanAn mu. / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir athavA ekatra rAjye sthavirAnanujAnAti, ekatra taruNAn, athavA ekatra durgatakAn paratra, ADhyAn, yadi vA ekatra kulaputrAn paratrA''bhIrAn / evamekatra jAnapadAn anyatra nAgarakAn, athavA ekatra abhyantarakAn aparatra kumArAn, abhyantarako nAma ye rAjAnamatipratyAsannIbhUyAvalaganti kumArA rAjJo dAyAdAH || 3352 // evamanujJAte kiM karttavyamityAha For Private And Personal Use Only gAthA | 3346-3352 nUtanarAjJi avagrahAdi yAcanA 1333 (B)
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtram saptama uddeza: 1334 (A) www. kobatirth.org ohimAdI gAuM, je bahutarayA u pavvayaMti tahiM / te biMti samaNujANasu, asatI puriseva je bahugA // 3353 // yANi viyara tarhi, kammaghaNo puNa bhaNejja tattha imaM / diTThA vi amaMgallA, mA va dikkhejja acchaMtA // 3354 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir avadhyAdinA, AdizabdAt zrutAtizayavizeSeNa nimittavizeSeNa vA jJAtvA yatra bahutarakAH pravrajanti tatra te bruvate 'rAjan ! atra anujAnIhi ' / asati avadhyAdernimittavizeSasya vA abhAve ye bahavaH puruSAstAnevAnujJApayati, na zeSAn stokAnaSTaprabhRtIn iti // 3353 // //////////////// For Private And Personal Use Only gAthA | 3353-3360 dIkSIyA sammati adadati etAni anantaroditAni prAnto'pi manAk bhadrakassan tatrAtmIye rAjye vitarati yaH punaH karmaghano nibiDapApakarmA sa tatrAnujJApanAyAM kriyamANAyAmidaM brUyAt 'dRSTA api santo rAjJi vidhiH yUyam amaGgalAH,tasmAdatra tiSThanto mA kaJcana dIkSayeyuH iti' vAzabdo vaktavyApekSayA vikalpane // 3354 // 1334 (A)
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1334 (B) + mA vA dacchAmi puNo, abhikkhaNaM beMti kuNati nivvisae / pabhavaMto bhaNati tato, bharahAhivatI na si tumaM ti // 3355 // yadi vA mA punarbhUyo drakSyAmyetAn / abhIkSNaM vA bruvanti svayamanyairvA punaH punaH vijJapayantIti kRtvA nirviSayAn kroti| tato yaH prabhavan vakSyamANaguNopeto [bhavati, sa] brUte 'nAsi tvaM sakalasya bharatasyAdhipatiryena nirviSayatvAjJApane'smAkaM bhayaM syAd atra sthAtuM na dAsyasi tato'nyatra yAsyAmaH' // 3355 // tathA idamapi brUtekevaiyaM vA eyaM, goppayamettaM imaM tuhaM rajaM / jaM pelliuM va nAmiya, gammati u muhuttametteNaM // 3356 // "kiyadvA etat goSpadamAtramidaM tava rAjyaM yat prerya muhUrttamAtreNa naMSTvA gmyte'|| 3356 // evamukte sa rAjA prAha gAthA |3353-3360 dIkSIyA sammati adadati rAjJi vidhi: 1334 (B) For Private And Personal Use Only
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1335 (A) jaM hoU taM hoU, pabhavAmi ahaM tu appaNo raje / so bhaNai nIha majhaM, rajjAto kiM bahuNA u // 3357 // sa rAjA brUte yad yAvanmAnaM bhavatu tAvanmAtraM bhavatu Atmano rAjye tAvadahaM prabhavAmi, tasmAt kimatra bahunA? mama rAjyAd yUyaM nirgacchateti // 3357 // evamukte yat karttavyaM tadAhaaNusaTThI dhammakahA, vijanimittAdiehi AuTTe / aThite pabhussa karaNaM, jahA kayaM viNhuNA puvvaM // 3358 // anuziSTyA anuzAsanena dharmakathayA vidyayA nimittena, AdizabdAd mantreNa cUrNayogairvA || rAjAnamAvarttayed anukUlaM kuryAd / athaivamapi na tiSThati tarhi tasmin asthite prabhoranyasya | rAjJi vidhiH karaNaM kartavyaM, yathA kRtaM viSNunA viSNukumAreNa // 3358 // 1335 (A) atha kIdRzastaM rAjAnamanyaprabhukaraNena prerayati? ityata Aha gAthA 3353-3360 dIkSIyA sammati adadati For Private And Personal Use Only
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram saptama uddezakaH 1335 (B) veuvviyaladdhI vA, Isatthe vijAorasabalI vA / tavaladdhipulAgo vA, palleti tammitare gurugA // 3359 // yo vaikriyalabdhimAn yo vA iSuzAstre nirmAto'nekairapi puruSasahasraiH durjyH| athavA vidyAbalavAn yadi vA aurasabalI saahsikH| athavA tapolabdhipulAkaH sa tamanyaprabhukaraNena preryti| yastu satyAmapi zaktau prabhumanyaM na karoti tasminnitarasmin prAyazcittaM catvAro gurukAH // 3359 / / kathamanyaM prabhuM karoti? ityata AhataM ghettu baMdhiUNaM, puttaM rajje Thaveti u samattho / asatI aNuvasamaMte, niggaMtavvaM tato tAhe // 3360 // taM rAjAnaM gRhItvA bandhanena ca baddhvA samarthastasya putraM rAjye sthApayati / asati | sAmarthya anushissttyaadibhirupshmyti| sa ca tathopazamyamAno'pi nopazAmyati tarhi tato dezAd nirgantavyam // 3360 // gAthA 3353-3360 dIkSIyA sammati adadati rAjJi vidhi: 1335 (B) For Private And Personal Use Only
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saptama tatrAdhvani yatanAmAhavyavahAra bhattAdi phAsueNaM, alabbhamANe ya paNagahANIe / sUtram addhANe kAyavvA, jayaNA tU jA jahiM bhaNiyA // 3361 // uddezakaH adhvani mArge prAsukena bhaktAdAvalabhyamAne paJcakahAnyA yatanA krttvyaa| yA yatra 1336 (A)|| grAme nagare araNye vA pUrvaM kalpAdhyayane bhaNitA // 3361 / / iti zrI malayagiriviracitAyAM vyavahAraTIkAyAM saptama uddezaH samAptaH ||ch|| saptamoddezake granthAgraM 3116 // ch| gAthA 41336 (A) For Private And Personal Use Only
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir w OTO KIRIT GRAPHICS 098 98490091 For Private And Personal Use Only