Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrImanmalayagirisUri viracitavivaraNayuta niyukti-bhASyasametam A.zrI kailAsasAgarasUri jAnamadira kovA, gAMdhInagara ||shrii vyavahArasUtram // bhAga-3 - uddeza-4-5 AA sammananmeoslapitA mayArasariyAyamApanAvAnimiyAnApiyAmAnAnAmikSA vividharamaramAkAnAyakAmAnimamanipajatAyA mAyAmAsivanamayIdAnAmA najAraparakIyA mAlamA vimAnAminAsomAyAmAsAnamAmilAsakarmA lAvAbhimAnamAramamAlAgAsavadinitA yajamAnapaniyAmAsamanakA mAnividAna sAromAyanamA nApajAyaramA somarasamAyAmamA lAlamAyanasAyanivAsasArakhyAmAna samAjAmavAsaralsAdayaniyaramamA yamanamAna kazunagudAnApAvAvAsAnimazcatidinAzi nivAIyAM dabAtAvamalayAni vAdadAkhavInyAbAyopadisAyAsanakAlamA vana nayamAvilA jANAyaka vAyakumAfiultureheHINDASE TomaNako najikananivArya havAmAna OMOTI TRIALUOTALUTER saMpAdakaH AcArya vijaya municandrasUriH For Private and Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa.pU AcAryadivazrI OMkArasUrIzvarajI mahArAjAnA kara kamaLamAM samarpita pa.pU AyAdivazrI bhadrasUrIzvarajI mahArAjanA kara kamaLamAM samarpita ArAdhanakara pa.pUmunirAjazrI jinacandravijayajI ma. sA. nA kara karamaLamAM samarpita For Private and Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // zrIzadvezvarapArzvanAthAya namaH // zrIsiddhi-vinaya-bhadra-janaka-vilAsa-OMkAra-jinacandra-sadgurubhyo namaH A. zrIOMkArasUrijJAnamaMdira graMthAvalI - 49/1 zrImanmalayagirisUri viracitavivaraNayuta niyukti-bhASyasametam zrI vyavahArasUtram bhAga 3 (uddeza-4-5) AgamaprabhAkara munizrI puNyavijayajI sajjIkRta sAmagrIsahAyena saMpAdakaH AcArya vijaya municandrasUriH sahAyakaH muni divyaratnavijayaH prakAzaka AcAryazrI OMkArasUrijJAnamaMdira, subhASacoka, gopIpurA, sUrata. For Private and Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram 2 ////// www.kobatirth.org Vyavahara Sootram part - 3 Editor Ac. Munichandrasoori prathama saMskaraNa vi. saM. 2066, I. sa. 2010 nakala : 250 prAptisthAna AcArya zrI OMkArasUrijJAnamaMdira AcArya zrI OMkArasUriArAdhanAbhavana subhASacoka, gopIpurA, sUrata. phona : 9824152727 E-Mali: omkarsuri @rediffmail.com mehta_sevantilal@yahoo.co.in AcArya zrI OMkArasUrigurumaMdira vAvapathakanI vADI, dazAporavADa sosAyaTI, pAlaDI cArarastA, amadAvAda - 7 phona : (079) 26586293 vijayabhadraceriTebala TrasTa pArzvabhaktinagara, nezanala hAIve 14, bhIlaDIyAjI ji. banAsakAMThA pIna-385535. phona : 02744-233129, 234129 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mudraka : kirITa grAphiksa 209, AnaMda zopIMga senTara, ratanapola, golavADa, ahamadAbAda-01 phona: 989849009 For Private and Personal Use Only ////////////// 2
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram 3 rAmacandra prakAzananA lAbhArthI suvizAlagacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna bhadraMkara vardhamAnataponidhi 100 + 60 oLInA ArAdhaka pU. gaNivaryazrI nayabhadra vi.ma.sA.nI preraNAthI zrI devakInagara jaina saMgha borIvalI vesTa muMbaI. zrI vardhamAnabhakti dye.mU. IrAnIvADI jaina saMgha kAMdIvalI, (vesTa) muMbaI. zrI dharmavardhaka zve.mU.pU. jaina saMgha madhupArka kArTararoDa naM. 1 borIvalI isTa muMbaI Adie jJAnadravyamAMthI suMdara lAbha lIdho che. anumodanA....anumodanA....anumodanA.... - www.kobatirth.org - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only //////// bhAga-3 3
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | prakAzakIya vyavahArasUtram pU.A.bha. zrIaraviMdasUri ma.sA. ane pU.A.bha.zrI yazovijayasUri ma.sA.nA AzIrvAda ane mArgadarzana pUrvaka A graMthamALAmAM navA navA graMtho pragaTa thatA rahe che. vyavahArasUtra niryukti-bhASya ane pU.A.zrI malayagirisUri ma.sA.nI TIkA sAthe ghaNAM varSo bAda pragaTa thaI rahyuM che. tADapatrIya vagere vividha prato ane AgamaprabhAkara munizrI puNyavijayajI ma.sA.e taiyAra karAvela sAmagrInA AdhAre pU.A.bha. zrImunicandrasUri ma.sA.e saMzodhana-saMpAdana kArya karyuM che. vyavahArasutra chedagraMtha che. sAdhu-sAdhvIjInA prAyazcitta vagere viSayo AmAM AvatA hovAthI enuM vAMcana-paThana adhikAra prApta munio ja guru AjJA mujaba karI zake. graMtha ghaNo vizALa hovAthI e cha bhAgomAM bahAra paDe che. vihAramAM vAMcana karatAM pU. muni bhagavaMtonI jarUriyAtane dhyAnamAM laI pratAkAre paNa thoDI nakalo prakAzita thaI rahI che. //////////////////////////////// bhAga-3 pradyAza kIya For Private and Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram 5 //////////////// www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A ati mahattvanA graMthanuM sArI rIte saMzodhana thAya e mATe saMpAdaka AcAryazrIe judA judA vidvAna AcArya bhagavato Adine vinaMtI karI hatI. sadbhAgye vividha vidvAnoe A graMthane AtmIyabhAve tapAsI Apyo che. pU.A.bha.zrI rAjazekharasUri ma.sA. (pU. A.bha.zrI rAmacandrasUri ma.sA. samudAya), pU. A.bha.zrI kulacandrasUri ma.sA., pU.A.zrI puNyaratnasUri ma.sA., pU.A.zrI | yazoratnasUri ma.sA.(pU. A.zrI bhuvanabhAnusUri ma.sA. samudAya), paM. mukticandra vi. gaNI., paM. municandra vi. gaNI (pU.A.bha.zrI kalApUrNasUri ma.sA. samudAya) Adie graMtha saMzodhanamAM sahakAra Apyo che. Ama aneka vidvAnonA sahakArathI saMzodhita thatAM A AgamagraMthane prakAzana karatAM ame gaurava anubhavIe chIe. aneka saMghoe jJAnadravyamAMthI prakAzanano lAbha lIdho che. te badhAnA amo AbhArI chIe. lI. TrasTIMgaNa, A.OMkArasUri ArAdhanA bhavana. For Private and Personal Use Only bhAga-3 prakAza kIya 5
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasuutrm saMpAdakIya vyavahArasUtra(saTIka)nA A bIjA bhAgamAM vyavahArasUtrano prathama udeza enA uparanI niyuktibhASya gAthA. 183 thI 963 ane tenA uparanI A. zrI malayagirisUri mahArAje racelI TIkA vagere prasiddha thaI rahyA che. saMpAdana mATe upayukta hastalikhita prato vagereno paricaya ane graMtha-graMthakAra viSeno saMkSipta paricaya vagere prathamabhAganA saMpAdakIyamAM ApavAmAM AvyA che. jijJAsuoe tyAMthI joI levA vinaMtI. wNasvIkAra prastuta vyavahArasUtranA saMzodhanamAM pATha zuddhIkaraNa vageremAM jeoe AtmIyabhAve sahAya karI bhAga-3 saMpAdakIya pU. A. bha. rAjazekharasUri ma.sA., A.zrI kulacandrasUri ma.sA., A. zrI puNyaratnasUri ma.sA. AzrI. yazoratnasUri ma.sA., paM. zrI mukticandravi. gaNI, 5. zrI municandravi. gaNI AdinA ame | khUba khUba RNI chIe. AbhAra. lI. pU. A.bha.zrI bhadrasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSyaratna pU. munirAjazrI jinacandravijaya ma.sA.nA vinaya A. vijaya municandrasUri. For Private and Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram vizeSa sUcanA pothI AkAre pragaTa thatAM A graMthamAM pustaka AkAranA eka pejanuM meTara be pejamAM levAmAM AvyuM che. eTale anukramaNikA vageremAM peja naMbara banne saMskaraNamAM samAna rahe te mATe pothImAM peja naMbara A- B e pramANe ApyA che. eTale pustakanuM peja 2= pothInuM peja 2A- 2B samajavuM. pariziSTomAM jyAM paMkti naMbara darzAvyA che. te pothInA A- B bAjumAM saLaMga paMkti naMbara gaNavAthI maLI raheze. jema ke avataraNa sUcimAM "tUstroDavA' pRSTha 6 paMkti mAM che te pothImAM 6A bAjumAM che "zabdaprathA' pRSTha 6 paMkti 18mAM batAvela che te 6B bAjumAM che. bhAga-3 7 For Private and Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram 8 //////////////////////////////// gAthA 1711-14 1715.. 1716. 1717-30 1731-32 1733-45 1746-9 1750-75 www.kobatirth.org viSayAnukramaH bhAga-3 uddeza : 4 viSayaH sUtra 1-8........ . RtubaddhakAle varSAkAle ca . jaghanyavihAraparimANam. jaghanyavihAraparimANam.. . hInaparimANe prAyazcittam . sUtraprayojanasUcA. . RtubaddhakAle dvikavihAraprayojanAdiH . varSAkAle trikavihAraprayojanAdiH . vasatizUnyakaraNe doSAH. . apavAde dvikavihAre jayaNA . cAturmAsayogyakSetraguNAH 13. For Private and Personal Use Only peja Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . 793 . 793-795 795 796 796-801 . 801 -802 802-806 806-808 808-818 ****** bhAga-3 viSayA nukrama 8
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram 9 gAthA 1769-75 *********...... 1777-93 1783-1816 1787-93 sUtra 9-10. 1801-7 1808-12 1813-16. 1817...... 1819-32 1827-32 1833-7 .......... .... 1794-1800............vipariNAmasthAnAni mumukSo:.. ................. ......................................... ..................................... www.kobatirth.org viSaya: vasatipAlasvarUpam.. anyonyanizrayA vihAra: kSetram AbhAvyamanAbhAvyam.. asamAptakalpAnAmanAbhAvyam akSetre upAzrayamArgaNA. * varSAvAse kSetrA''bhAvyAdiH . sUtraviSaye AbhavanavyavahAra: AvalikA-maNDalyoH svarUpam samAptakalpe AbhavanavyavahAra: ............ sAdhAraNazaikSye vyavahAraH . ekazaikSye vyavahAra:.. gaNAvacchedakasAmAcArI. For Private and Personal Use Only peja ------ .815-818 .818 ------ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1819-825 .822-833 823 ......... 826-828 . 828-829 . 8830-831 832-833 . 833-834 .834-838 . 836-838 . 838-840 bhAga-3 viSayA nukrama 6
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram 10 //////////////////////////////// gAthA 1838-43 1844-45 1846-9 1847. 1850-9 1860 - 72 1875-81 1882 - 3 1884 - 92 1893-6 1897-8 1899-1965 sUtra 11 www.kobatirth.org viSaya: zrutanizrAvizeSaH pazcAtkRta AbhavanavyavahAraH gRhasthasya AbhavanavyavahAra: bhadrabAhusvAmikRtamaryAdA sArUpikasya AbhavanavyavahAraH. , vyavahAravizeSaH sadRSTAnta: .. upasampatsAmAcAryAdayaH upasampatsvarUpam.. anugAmisthApane sAmAcArI. upasampadanA'narhe sAmAcArI padasthApanA parIkSA. AtmaparopanikSepayojanA anyatragamane caturbhaGgI. For Private and Personal Use Only peja Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 840-841 842 . 842 - 843 , 843 , 844-847 . 847-850 . 850-852 , 852 - 854 .855 856-858 . 858-860 .860 .860-882 bhAga-3 viSayA nukrama 10
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir peja zrI 862-866 vyavahArasUtram ....... .... gAthA viSayaH 1905-18 ...................... upasampadanAhagacchasvarUpam ........... 1919-24 ........ .......... rAjJaH dRSTAntam ... 1924-8............. .......... nUtanAcArye gacchavyavasthA........ 1929-31............... dRSTAntAH.. 1932-34............. ........ AgamanadvAram.............. 1935-8...... vRSabhapreraNA.................. 1939...................... sthavirAgamanAdidvArANi.... 1940-41......... gacchataH mArge vidhiH. 1942........................ ....... naityika-yathAcchandAdau vasananiSedhaH 1945-52......... ..........saMvasane vidhiH yatanA ca.............. 1954-59.......... ......... naityikAdInAM bhaGgAH 16.............. 1960-2.............. ......... naityikAdiSu saMvasane yatanA............... 1963-65 ...................... nisRSTadvAram ... 866-867 867-869 869-870 870-871 871-872 872 873 873-874 875-877 878-880 880-881 ....881-882 bhAga-3 viSayAnukrama 11 For Private and Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram 12 //////// gAthA 1966. 1967-69 1970. 1971-2 1974-76 1977-2000 2003 13 2014 2015. sUtra 12 sUtra 13 sUtra 14 sUtra 15 www.kobatirth.org viSayaH varSAvAse upasampatsAmAcArI . varSAkAle vizeSa. bhikSAyAM vizeSaH. ******** . vasatidvAram. upasampadarthaM gamane yatanA anugAmisthApanAvidhi:. AcAryasya glAnye paTTadharasthApanA. AcAryapadArhacayanavidhiH . AcAryasyAvadhAvane paTTadharasthApanA glAnatve cikitsA upasthApanAkaraNasAmAcArI. . upasthApanAvismaraNe prAyazcittam pitrAdInAM kAraNe vilambAdi: For Private and Personal Use Only peja .882-883 . 883 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 883-884 884 . 885-886 .886 , 887 1889-896 .896 898 - 901 901 .902 . 902-903 bhAga-3 viSayA nukrama 121
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir peja zrI vyavahAra gAthA viSayaH 2016-20.................... pravajyAvidhiH ........... 2021-4 ............. ayogye upasthApanAniSedhaH. 2025-7.......................... upasthApanAyogyasya parIkSA...... ............ 903-904 904-906 906-907 sUtram .......................... 2028-35 ........................ upasthApanAsAmAcArI.......... bhAga-3 .................. sUtra 16........ upasthApanAvismaraNe prAyazcittam .............................. 2036-8.................. vismaraNakAraNAni......... 911-912 2039................ ......... smaraNe'smaraNe prAyazcittAbhAvaH...... ...........912 ................ sUtra 17 ........ upasthApanAvilambe prAyazcittam ...... .......912 2041-5 ................. smaraNA'smaraNe prAyazcittam Adezau 1-2 ................... 913-914 .................. sUtra 18 ........ gItArthanizrAyAM vihAraH... ......................................915 2047-56 ..................... gaNAntarasaGkramaNe praznottarANi................................. 915-918 2048-52 ........................ sUtrA'rthavyAkhyAdiH........ ..............916-917 ................ sUtra 19 ....... abhinicArikAvidhiH...... ........................... .............918 viSayAnukrama For Private and Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram 14 //////// ******* gAthA 2057-58 2059-63 2064-65 2066-69 2070 2071 2072 2073 2075-83 2084-85 2086.. www.kobatirth.org viSayaH . AjJApUrvakameva bahirnissaraNam . sUtra 20- 1.... carikApraviSTasya sAmAcArI sUtra 22 - 23.. carikAnirvRttasya sAmAcArI. . carikApraviSTasya AlocanAdiH 21 sUtrasya pAThAntarAdiH . niyata-naityazabdayoH vyAkhyA . carikAprayojanam .. niSprayojanagamane niSedha:.. puna: ApRcchAkaraNam... . kSetrapratyupekSaNam ... . carikAyAM vipariNAme AbhavanAdiH . videze dUragate ca vidhi : . AbhavanavyavahAra:.. For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir peja . 918 - 919 920 921 922-923 923 - 924 924 925 926 . 926 .926 . 927 . 927-930 .930-931 931 //////////////////////////////// bhAga-3 viSayA nukrama 14
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAthA viSayaH peja zrI vyavahArasUtram 15 ..........938 2087-90 ........................ upasampadyamAnAnAM sAmAcArI..... 2091-99 .............. .......... nirgamanakAraNAni.............................. 932-935 2099............ .......... vyavahAravidhiH ...................... ............935 2102-07............ .......... AbhavadvyavahAraH.......... ...........935-937 2108................. .......... anirgatAnAM vidhiH .....937 2109-11..... .......... yogabhaGgasvarUpam ............... 2112-28 .... .......... yogavisarjanakAraNAni................ ..939-944 2129-39 .......... .... upasampannasya AbhavadvyavahAraH ............. ... 945-947 2140-41 ...................... abhidhArayataH vyavahAravidhiH............. 2142-6 ........................ .......... AbhAvyavidhiH ............ 949-951 2147-56 ..................... .......... saMvijJAnAM dAnavidhiH....... .........951-953 2157........................ ziSye AbhavanavidhiH... 953-954 .......... sUtra 24 ....... rAlika-zaikSayoH upasampadvidhiH ................. ..954 bhAga-3 ... 948-949 viSayA nukrama 15 For Private and Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAthA viSayaH peja zrI vyavahArasUtram .............. / 2160-6 ............... .......... upasampad grahaNasAmAcArI................ 955-957 .................. sUtra 25 ........ saparivAraM rAtnikam upasampattavyam ............... ..............957 2167-70 ............ .... sahAyakadAnavidhiH ............... 957-958 .................. sUtra 26-32.. yathArAnikapAdhai upasampattavyam .................. ...............959 2174....... .......... pathi samAgatAnAM bhikSUNAM sAmAcArI ............. .............961 2175-82 .......... .......... anyonyayoH AlocanA... ...........961-963 2183.............. ......... saparicchadam upasampattavyam... ........963 2184-7.. .......... parasparopasampadA ........... .........964 2188-91 .............. .. avagrahasvarUpam ....... ........965-966 2192-93 .............. sUtrokta-vAgantikavyavahArau ................... 2194-6 ................ .......... kSetravyavahAraH gItArtha gItArthAnAm .............. .............967 2197...................... avagrahaprakArAdiH. 968 2198-2203 ........ avagrahA'yogyA yogyAzca ............... .968-970 | bhAga-3 viSayAnukrama 16 .................. For Private and Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAthA viSayaH peja vyavahAra sUtram 2204-10 ............. kSetrA'vagrahasvarUpam ....... ...............970-972 2211............... sAdhAraNakSetre asaMstaraNe vidhiH........ ...............972 2212-4 ....................... sAdhUnAM caturbhaGgI... 972-974 2215-24 ........................ samAptAsamAptazrute vidhi:........ 974-977 2220-3 ...................... varSAkAle avagraha ............. ............... 975-976 2224-26. ........... adhvanaSTeSu mArgaNAvidhiH........... 977-978 2227-31.. ......... digdhAraNavidhiH ..... ..........978-979 2232-5 ............ upasampannasya vidhizeSaH 979-980 2236................ avagrahasya kAla:................. ...............981 2237-44 ........................ vRddhavAsasvarUpam ............................. 981-983 2245-47 ................. vRddhasya vyAkhyA....................... 983-984 2248-49 ................. vRddhasya sevA.... 984-985 2250-2 ........ ......... vihArA'yogyaH sthaviraH............... ...............985 ...... bhAga-3 viSayAnukrama 17 For Private and Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram 18 gAthA 2253-7 2254..... 2258...... 2258-60 2261-3 2264-5 2266-9 2270-1 2272-8...... ........ 2279. 2280...... 2281-82 2283-84 . ............... ******* www.kobatirth.org viSaya: . sthavirasya sahAyadAnam. gacchaparimANam.. sthiravAse yatanA kSetrayatanA.. kAlayatanA.......... vasatiyatanA saMstArakayatanA * glAnA'sahAya daurbalyadvArANi.. uttamArtha-taruNaniSpasAre. kSetralAbhadvAram. * kRtasaMlekha-taruNapratikarmadvAre avagrahAbhAvaH utkRSTAvagrahaH For Private and Personal Use Only ....... peja 988 . 988-989 989 .990 . 990-992 992 992-994 *********** Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 986-988 986-987 995 .995 995 - 996 ................ .996 ////////////////////////////////// bhAga-3 viSayA nukrama 18
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAthA viSayaH peja zrI vyavahAra 997 sUtram .......... .997 uddeza : 5 .... sUtra 1-8...... pravarttinyAdInAM hemanta-grISmayoH vicaraNasaMkhyA ............. sUtra 5-8....... varSAvAse saMkhyAparimANam .. sUtra 9-10 .... bahUnAM pravartinyAdInAM saMkhyAparimANam ... ......... ............. 11-12.. pravartinyA kAladharme vyavasthA. ............ 998 .. sUtra 13 ....... glAnapravartinyA anugAminIsUcA ....... ...............998-999 .... sUtra 14 ........ avadhAvamAnyA pravartinyAH sUcA............ ...............999 2287............................... sUtraprayojanakAraNAni ....................... 2288-9........................... pravartinIkAladharma AcAryapAdhai gamanam........................ 1000-1001 2290-1............ glAna-avadhAvanasUtrayoH prayojanam... .1001-1002 ................. sUtra 15 ........ nirgranthyA AcArAGgavismaraNe daNDAdiH................ ..............1002 ................. sUtra 16 ........ nirgranthasya AcArAGgavismaraNe padAyogyatAdiH. bhAga-3 viSayA nukrama 19 ...1003 For Private and Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAthA viSayaH peja zrI vyavahArasUtram ........ 2293....................... zramaNInAM pramAdabAhulyAt nigranthIsUtraM pUrvam ..................1004-05 2294.............. nava-Dahara-taruNInAM vyAkhyA... 2295-99 .............. vismaraNazaGkAyAM parIkSAdiH ...................... 1004-05 2300-8.............. pramAdata: vismaraNe pravarttinyAdipadAyogyatvam .................1006 2301-2 ............ pramAdakAraNAni.. ..............1006 2303-4 .......... ajApAlakadRSyantaH pramAde .. ..............1006-1007 2305........ vaidyadRSTAntaH pramAde ... ...........1007 2306........ .. yodhadRSTAntaH pramAde ....... .........1008 2307... ......... phalakadRSTAntaH pramAde. ..............1008 2309.............. ......... AbAdhAta: vismaraNakAraNAni ............... 2310................ nirgranthasyApi vismaraNakAraNAni ............ 2311-12 .................... devakRtAstUparacanA.. .................. sUtra 17 ....... sthavirANAM vismaraNe'pi na gaNaharaNam ........................ 1010 bhAga-3 | viSayA nukrama 0 ........ 0 20 1010 0 For Private and Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram 21 gAthA 2314-5 2316-7 2318 2319-20 2321-24 2325-27 2329 2330-35 2332-33 2334 2336-38 sUtra 18. sUtra 19 www.kobatirth.org viSayaH sUtrArthobhayadharasya gaNadhAraNam. ubhayadhare asati kevalArthadharasyApi gaNadhAraNam.. . vismaraNe sthavirANAM pratIcchanAdividhiH avamarAlikasyApi vinayaH sUtragrahaNe. vandanA'karaNe prAyazcittam. avinaye prAyazcittam.. . vinayakaraNavidhAnam... AlocanAgrahaNavidhiH. AlocanA gItArthasthavirapArzve. sambhogaH SaDvidhaH oghasambhogasya prakArAH 12 upadhisambhogasya prakArAH 6 . visambhoge dRSTAntAH For Private and Personal Use Only peja 1011 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . 1011-2012 1012 1012 1013 1013 - 1014 1014-2015 1015 . 1015-1016 1016-2019 1016-2017 1017-1019 . 1017-21 //////////////// bhAga-3 viSayA nukrama 21
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtram 22 ////////////////////////////////// gAthA 2339-40 2341 2342-44 2345-2347 2348-58 2359-60 2361-5 2366-73 2374-80 2381-91 2392-2402 sUtra 20 www.kobatirth.org viSayaH sAmbhogikaparIkSAdiH AlocanAvidhiH sapakSe kAryA vipakSe doSAH .. AryarakSitaparyantaM nigraMthInAm chedasUtrAdhyayanAdiH . AlocanAgrahaNavidhyAdiH . . vaiyAvRttyakaraNavidhiH... sUtra 21.......... vipakSe vaiyAvRttyakaraNe doSAH apavAde viSaprayogAdau vaiyAvRttyam. . vaiyAvRttyakaraNayogyAyA lakSaNAni . . sarpadaMzAdau vaiyAvRttyavidhiH. . utsargata: svapakSe vaiyAvRttyam . . auSadhasaGgrahe ziSyasya tarkaH auSadhasaMgrahe doSAH, niSedhaH . For Private and Personal Use Only peja . 1021 1021 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . 1022-1023 1023-1024 1024-1027 . 1027 1027 1028 - 1029 . 1029-1031 .1031 1031-1033 1033-1036 1036-1039 bhAga-3 viSayA nukrama 22
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAthA viSayaH peja zrI .............. bharaNam............... vyavahArasUtram 2403-04................... viSanivaraNArthaM vidyAgrahaNam. 1039 2405-07........... ........ sarpadaMze anyaroge ca dravyANi vidyAdayazca... ................ 1040 2408-12 ...... cikitsAyA ajJAne doSAH........... 1040-1104 2413-4.. lavasaptamadevasvarUpam ... 1042 2416......... vipakSe vaiyAvRttyam kAraNikam ...... ............. 1043 2417-8 ....... vaiyAvRttye yatanA. ..............1043-1044 2419-24 ............ vidyAdibhiH sarpadaMzopacAraH ........... .............1044-1046 / 2425-6 ............. ......... jinakalpika-sthavirakalpikanAnAtvam ............ ..............1046 bhAga-3 viSayAnukrama 23 For Private and Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram 24 //////////// bhAga 1 2 3 4 5 vyavahArasUtragranthasya vibhAgavyavasthA bhASyagAthATIkAsahitA gAthA 1 - 182 gAthA 183-963 gAthA 964 - 1710 gAthA 1711-2813 gAthA 2814-3809 gAthA 3810 - 4675 granthaH pIThikA www.kobatirth.org uddeza 1 uddeza 2-3 uddeza 4-5-6 uddeza 7-8-9 uddeza 10 *** For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pRSTha 1- 108 109-512 513-792 793 - 1168 1169 - 1484 1485- 1725 bhAga-3 viSayA nukrama 24
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // zrIzaGkezvarapArzvanAthAya namaH // zrIsiddhi-vinaya-bhadra-janaka-vilAsa-OMkAra-jinacandra-sadgurubhyo namaH zrImanmalayagirisUri viracitavivaraNayuta niyukti-bhASyasametam zrI vyavahArasUtram bhAga 3 For Private and Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // OM namo jinAya // OM namo vItarAgAya // ||ahN namaH // zrImanmalayagiriviracitavivaraNayutaniyukti-bhASyasametam zrI vyavahArasUtram // caturtha uddezakaH // For Private and Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH sUtram- no kappai AyariyauvajjhAyassa egANiyassa hemaMtagimhAsu carae // 1 // kappai AyariyauvajjhAyassa appabiiyassa hemaMtagimhAsu carae // 2 // no kappai gaNAvaccheiyassa appabiiyassa hemaMtagimhAsu carae // 3 // kappai gaNAvaccheiyassa appataiyassa hemaMtagimhAsu carae // 4 // no kappai AyariyauvajjhAyassa appabiiyassa vAsAvAsaM vatthae // 5 // kappai AyariyauvajjhAyassa appataiyassa vAsAvAsaM vtthe| // 6 // no kappai gaNAvaccheiyassa appataiyassa vAsAvAsaM vatthae // 7 // kappai gaNAvaccheiyassa appacautthassa vAsAvAsaM vatthae // 8 // 793 (B) ////////////////////////////////// athAsya sUtrASTakasya kaH sambandha ? iti sambandhapratipAdanArthamAhaeyaddosavimukko, hoi gaNI bhAvato palicchanno / davvapalicchAgassA, parimANaTThA imaM suttaM // 1711 // gAthA 1705-1710 vyavahArakaraNavidhiH 793 (B) 1. carie-zyubrIMga / carittae-zyubIMga Bb paatthbhedH|| For Private and Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ete-anantaraM tRtIyoddezake ye doSA uktAstairetairdoSairvimukta etaddoSavimukto bhavati gaNI zrI AcArya upAdhyAyo gaNAvacchedako vA bhavati / sa ca niyamAd bhAvataH paricchannaH sUtrAvyavahArasUtram 'rthatadubhayopetaH, dravyaparicchadaH parivAro vastrAdikaM lakSaNasampannatA c| tatra parivArasya caturtha dravyaparicchadasya parimANArthamidamAdimaM sUtraM sUtrASTakam // 1711 // uddezakaH punaH prakArAntareNa sambandhakathanArthamAha794 (A) Adimasutte doNNi vi, bhaNiyA taiyassa iha puNiM tesiM / kAlavibhAgaviseso, kattha duve? kattha vA tiNNi? // 1712 // tRtIyasyoddezakasyAdime sUtre dvAvapi sAdharmikau vihrntaavuktau| tathA cAdisUtrapATha: |1705-1710 "do sAhammiyA egato viharaMti' ityaadi| iha punastayordvayoH kAlavibhAgavizeSo bhnnyte| karaNavidhiH || yathA-kutra kasmin kAlavizeSe dvau kalpete? kutra vA traya ? iti kAlavizeSavibhAgato. dvi-trAdisAdhuvihArakalpA'kalpavidhipratipAdanArthamidaM suutraassttkm| iha kAle'pi vAcye 794 (A) sAmAnyataH saptamyarthamAtravivakSAyAM trapratyayo na viruddha iti kutretyuktam // 1712 // gAthA vyavahAra For Private and Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 794 (B) 15 www.kobatirth.org athavA'nyena prakAreNa sUtrasambandhaH, tamevAha - pArAyaNe samatte va, niggato atthato bhave jogo / bahukAyavve gacche, egeNa samaM bahiM ThAti // 1713 // pArAyaNaM nAma - sUtrArthatadubhayAnAM pAragamanaM tasmin pArAyaNe samApte, vAzabdaH sambandhasya prakArAntaro (rato) padarzanArthaH, nirgataH AtmadvitIya iti vAkyazeSaH / kasmAnnirgataH ? iti ced, ata Aha- bahukAyavve ityAdi, gacchaH sabAla - vRddhAkulastatastasmin bahu vaiyAvRttyaM kartavyam, ato gacche bahukartavye tiSThato mA sUtrArthatadubhayAnAM smaraNe vighno bhUd ityekena " samaM gacchAdbahiH pRthak tiSThati / yadi punarekAkI sthAtumicchati tadA na kalpate, etadarthapratipAdanArthamAdisUtradvikam, tatprasaGgataH zeSANyapi sUtrANItyeSo'rthataH yogaH sambandhaH 1705-1710 // 1713 // anena sambandhenA''yAtasyAsya vyAkhyA gAthA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir na kalpate AcAryazcopAdhyAyazca samAhAro dvandvaH, AcAryopAdhyAyaM tasya AcAryasyopAdhyAyasya cetyarthaH, ekAkinaH hemanta - grISmayoH zItakAle uSNakAle cetyarthaH, carituM * vihartum / kalpate AcAryopAdhyAyasyAtmadvitIyasya hemantagrISmayozcaritum // evaM dve sUtre For Private and Personal Use Only vyavahArakaraNavidhiH 794 (B)
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra www.kobatirth.org 5 gaNAvacchedakasya bhAvanIye / navaram atrAdyasUtre AtmadvitIyasya pratiSedhaH / dvitIyasUtre tvAtmatRtIyasyAnujJA // sUtram uddezakaH evamamISAM catvAri sUtrANi varSAviSayANyapi veditavyAni / navaram atra prathamasUtre caturtha AcAryasyopAdhyAyasya cAtmadvitIyasya pratiSedhaH / dvitIyasUtre tvAtmatRtIyasyAnujJA / tRtIyasUtre gaNAvacchedakasyAtmatRtIyasya pratiSedhaH / caturthasUtre tvAtmacaturthasyAnujJeti // ihotsargata dvayostrayANAM vA jaghanyato'pi vihAro na kalpate, yata idaM jaghanyAdibhedato vihAraparimANam // 795 (A) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paNagoM va sattagovA, kAladuve jahaNNato bhave gaccho / battIsaIsahasso, ukkoso sesao majjho // 1714 // kAladvike Rtubaddhe kAle varSAkAle ca jaghanyataH khalu yathAkramaM gaccho bhavati paJcakaH 10 saptakazca paJca parimANamasya [ iti] paJcakaH, evaM saptakaH / vAzabdaH samuccaye / kimuktaM bhavati ? 10 Rtubaddhe kAle paJcakaH, varSAkAle saptakaH / katham ? iti cet, ucyate - Rtubaddhe kAle AcArya AtmadvitIyaH, gaNAvacchedakastvAtmatRtIyaH, evaM paJcaka: / varSAkAle jaghanyataH AcArya AtmatRtIyaH, gaNAvacchedaka AtmacaturthaH evaM saptaka iti / utkarSataH kAladvike'pi For Private and Personal Use Only ... gAthA 1705-1710 vyavahArakaraNavidhiH 795 (A)
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * dvaatriNshtshsraanni| tathA ca bhagavata RSabhasvAmino jyeSThasya gaNadharasya puNDarIkanAmno 8 dvAtriMzatsahasro gccho'bhuut| zeSakaH zeSaparimANo gaccho madhyamaH // 1714 // zrI vyavahAra sUtram caturtha samprati jaghanyataH paJcaka-saptakAbhyAM hInAbhyAM prAyazcittamAha 795 (B) uu vAse lahu lahugA, ee gIte agIte gurugurugA / akayasuyANa bahUNa vi, lahuo lahuyA vasaMtANaM // 1715 // uutti RtukAle paJcakAd hInAnAM gItArthAnAM viharatAM prAyazcittaM laghuko mAsaH / vAsetti >> varSAkAle saptakAd hInAnAM gItArthAnAM viharatAM catvAro laghukA maasaaH| ete laghulaghukA: | gIte gItArthaviSayA drssttvyaaH| agIte agItArthaviSayAH punrgurugurukaaH| kimuktaM bhavati? RtukAle paJcakAd hInAnAmagItArthAnAM vasatAM prAyazcittaM guruko maasH| varSAkAle saptakAd hInAnAmagItArthAnAM catvAro gurukA mAsAH / akRtazrutAnAmagRhItocitasUtrArthatadubhayAnAM : bahUnAmapi paJcakasaptakAdInAmapi vasatAM yathAkramam RtukAle prAyazcittaM laghuko mAsaH, varSAkAle catvAro laghukAH // 1715 // gAthA 4|1705-1710 vyavahArakaraNavidhiH 795 (B) For Private and Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 796 (A) ////////////////////// atra codaka AhaevaM suttaviroho, atthe vA ubhayato bhave doso / kAraNiyaM puNa suttaM, ime ya tahiM kAraNA huMti // 1716 // yadi nAma etad jaghanyAdibhedena gacchaparimANaM, tata evaM sati sUtrato'rthataH tadubhayatazca virodho doSo bhaveta, sUtre'nyathA vihArAnujJAnAt / atra AcAryaH prAha-kAraNikaM kAraNairnirvRttaM / punaridaM sUtram ato'dossH| tAni ca kAraNAni punaH imAni vakSyamANAni tatra adhikRtasUtrapravartane bhavanti // 1716 // tAnyevA''hasaMghayaNe1 vAulaNA 2 navame puvvammi 3 gamaNamasivAdI 4 / / sAgara 5 jAte 6 jayaNA 7 uubaddhoTa, loyaNA 9 bhnniyaa||1717|| " [sUcAgAhA] iyaM kAraNaviSayA zeSavaktavyaviSayA ca suucaagaathaa| tato'yaM saMkSepArtha:- saMhananaM yadyuttamaM gAthA 1716-1720 sUtraprayojanam 796 (A) For Private and Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhavati 1, vyAkulanA vA vyAkulIbhavanaM vA gacche 2, navame vA pUrve, upalakSaNametat, zrI dazame vA sUtramabhinavagRhItaM samyak smartavyamasti 3, gamanaM vA azivAdibhiH azivAvamauvyavahAra-13 | daryAdibhiH sampannaM 4, sAgaratti svayambhUramaNasadRzamatiprabhUtamanekAtizayasampannaM navamaM pUrva sUtram parAvartanIyamasti 5, tata etaiH kAraNaibhavapi vihreyaataam| etAni kAraNAnyadhikRtasUtrapravRttau caturtha uddezakaH bhnnitaani| tathA jAtetti jAtAdikalpo vktvyH6| tatrApi bhaGgacatuSTaye prathamavarjeSu zeSeSu 796 (BM triSu bhaGgeSu yatanA vaktavyA 7, tathA Rtubaddhe kAle AgacchadgacchadbhiravirahitaM tatsthAnaM kartavyam 8 / gaNinApyavalokanA svayaM karaNIyA kAraNIyA ca 9 // 1717 // sAmpratamenAmeva gAthAM vyAcikhyAsuH prathamataH saMhananamiti padaM vyAkhyAnayatiAyariya-uvajjhAyA, saMghayaNa dhitIe je u uvaveyA / gAthA suttaM attho ya bahuM, gahito gacche ya vAghAto // 1718 // dAraM 1 / / 1716-1720 AcAryA vA upAdhyAyA vA ye saMhananena prathamena vajrarSabhanArAcalakSaNena dhRtyA ca || sUtraprayojanam vajrakuDyasamAnayA upetA: yuktAH / sUtramartho vA bahuH prabhUto gRhItaH, gacche ca sUtrArthasmaraNe - vyAghAtaH / kuto vyAghAta:? iti cet, ucyate vyAkulanAtaH 1 // 1718 / / 4 796 (B) For Private and Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 797 (A) tAmeva vyAkulanAmAhadhammakahi mahiDDIe, AvAsanisIhiyA ya Aloe / paDipucchaNa vAdimahagaNa, rogI taha dullabhaM bhikkhaM // 1719 // vAulaNesA bhaNiyA, jaha uddesammi paMcame kappe / dAraM 2 / navama-dasamA u puvvA, abhiNavagahiyA u nAsejjA // 1720 // dAraM 3||* sa hi dharmakathAlabdhisampannastatastatratyo bhUyAn janaH zrotumAgacchatIti dharmakathayA vyaakulnaa| tathA maharddhikaH rAjAdiH dharmazravaNAya tasya samIpamupAgacchati tatastasya vizeSataH kathanIyam, tadAvarjane bhUyasAmAvarjanAd anyathA vyAkulanAtaH samyagdharmagrahaNAbhAve tasya roSaH syAt, tasmiMzca ruSTe bhUyAMso dossaaH| athavA anyaH kazcanApi maharddhikAya kathayati ||1716-1720 10 tadAnImapi tUSNIkairbhavitavyam mA bhUt kolAhalatastasya samyagdharmApratipattiH iti kRtvA / | sUtraprayojanam tathA mahati gacche bahavaH AvazyikIM nirgacchantaH kurvanti bahavaH pravizanto naiSedhikI, te 4 797 (A) samyag nirIkSaNIyAH, anyathA tayorakaraNe, upalakSaNametada, anyasyA api ca sAmAcAryAH / gAthA For Private and Personal Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 797 (B) pratyupekSaNAdeH samyagakaraNe yadi smAraNaM na karoti tata upekSApratyayaprAyazcittasambhavaH, tataH AvazyikyAdinirIkSaNAyAM vyaaghaatH| tathA bhikSAmaTitvA samAgatasya tasya saGghATasyA15 ''locayato yadi paThyate tadA vikaTanAyAmagretanasya pazcAttanasya ca sammohaH, sammohAcca samyaganAlocanA tadbhAvAcca caraNakaraNavyAghAta iti tadAlocanAyAM na ptthniiym| tathA gacche | vasato bahavaH pratipRcchAnimittamAgacchanti tatasteSAmapi pratyuttaradAne vyAghAtaH / tathA taM bahuzrutaM tatrasthitaM zrutvA vAdinaH samAgacchanti, tataste'pi nigrahItavyAH, anyathA pravacanopaghAtaH, tatastannigrahaNe'pi vyaakulnaa| tathA mahati gaNe bahavaH prAghUrNakAH samAgacchanti, tatasteSAM | vizrAmaNayA paryupAsanayA ca vyaaghaatH| tathA bahavaH khalu mahati gaNe glAnAsteSAM ca* yAvadAlocanA zrUyate tAvad vyAkulanA / tathA mahati gaNe bhUyasAM prAghUrNakAdInAM prAyogyaM bhaikSaM durlabham iti sAdhavaH ke'pi kutrApyanyatra preSaNIyA iti vyAghAtaH // 1719 / / ___vAulaNesA ityAdi, eSA vyAkulanA yathA kalpe kalpAdhyayane paJcame uddeze savistaraM bhaNitA tathA'trApi draSTavyA 2 / navame puvvammIti vyAkhyAnayati- navamadazame pUrve'bhinavagRhIte yadi satataM na smaryete tato nazyetAm ato'rthaM dvayorvihAra:3 // 1720 // gAthA |1716-1720 sUtraprayojanam 797 (B) | For Private and Personal Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'gamaNamasivAdI 'ti vyAkhyAnArthamAhavyavahAra asivAdikAraNehiM, ummuganAyaM ti hoja vA doNNi / dAraM 4 / sUtram sAgarasarisaM navamaM, atisaya-naya-bhaMgagahaNattA // 1721 // caturtha uddezakaH | azivaM nAma-mAriH, sA upasthitA, tatra ca jJAtamulmukam, yathA ulmukAni bahUnyekatrA798 (ANE ''hatAni jvalanti, ekaM dvau vA na jvalataH, evaM triprabhRtiSu bahuSu mAriH prabhavati, naikasmin 58 dvayorvA / tata evamazivakAraNena AdizabdAdavamaudaryeNa rAjapradveSato vA gaNabhedastAvadbhavati yAvat pRthak pRthag dvAvapi bhavetAm, ato nAnupapanno dvyorvihaar:4| sAgareti vyAkhyAnayatisAgarasadRzaM svayambhUramaNajaladhitulyaM navamam upalakSaNametad dazamaM ca puurvm| kasmAd ? | ityAha-atizaya-naya-bhaGgagahanatvAdanekairatizayairanekairnayairanekairbhaGgaizca gupilatvAt / |1721-1726 ho tato'gItArthAnAmatizayAkarNanaM mA bhUta, nayabahulatayA bhaGgabahulatayA vA bahUnAM madhye parAvartanaM0 dvikavihAra prayojanAdiH duSkaramiti dvayorvihAraH // 1721 // 798 (A) gAthA 1. jA-bhASyapratiSu mudrite c|| For Private and Personal Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 798 (B) ////////////////////////////////// anyaccapAhuDa vijAtisayA, nimittamAdI suhaM ca pairikke / chedasuyammi va guNaNA, agIyabahulammi gacchammi // 1722 // prAbhRtaM yoniprAbhRtaM guNayitavyam / vidyAtizayA nAma vidyAvizeSA yairAkAzagamanAdIni: bhavanti te vA parAvartanIyA vartante / nimittamatItAdibhAvaprarUpakam, AdizabdAd yogA mantrAzca parigRhyante, ete sarve'pi sukhaM sukhena pratirikte vivikte pradeze'bhyasyante, na ca agItabahule agItArthasaGkule gacche chedazrutasya vyavahArAdeH, gAthAyAM saptamI SaSThyarthe, guNanA | parAvartanaM kartuM zakyam, mA teSAmagItArthAnAM karNAbhyaTanataH zrutvA vipariNAmato gacchAnnirgamanaM bhUditi sUrerupAdhyAyasya cA''tmadvitIyasyAnyatra gamanam // 1722 // samprati yAdRzayordvayoranyatra :|1721-1726 dvikavihAragamanamucitaM tAdRzAvAha prayojanAdiH kayakaraNijjA therA, suttatthavisArayA suyarahassA / 798 (B) je ya samatthA voDhuM, kAlagayANaM uvahi dehaM // 1723 // gAthA For Private and Personal Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 799 (A) kRtakaraNA nAma gItArthatayA pariNAmakatayA vA'nyadA'pi anyaiH sahAnekaza IdRzAni kAryANi kRtvntH| yadyapi ca kadAcid dvitIyaH sahAyo na kRtaH tathApi yogyatayA sa kRtakaraNIya iva drssttvyH| sthavirAH zrutena paryAyeNa c| tathA sUtrA'rthayorvizAradAH suutraarthvishaardaaH| tathA zrutAni rahasyAnyanekAnyanekazo yaiste shrutrhsyaaH| idaM sahAyaM prati vizeSaNam, sUrerupAdhyAyasya vA pUrvagatasUtrArthadhAriNo'dhigatache dazrutasya ca zrutarahasyatvAvyabhicArAt / tathA dvayorekatarasmin kAlagate'pareNa zarIrapAristhApanikAM kartuM gacchatA dvayorapyupadhiH zUnyAyAM vasatau na moktavyaH, mA dasyavastamapahArSuriti kRtvA dvayorapyupadhiM mRtakazarIraM cAnyatareNa voDhavyam, tato ye kAlagatAnAM dehaM dvayorapyupadhiM ca voDhuM samarthAste adhikRtasUtraviSayAH // 1723 // gAthA tathA cA''ha - |1721-1726 dvikavihAraeyaguNasaMpauttA, kAraNajAeNa te duvaggA vi / / prayojanAdiH uubaddhammi vihAro, erisayANaM aNunAto // 1724 // dAraM 5 // 799 (A) etairanantaragAthoktairguNaiH samprayuktA etadguNasamprayuktAH kAraNajAtena anantaroditena |* For Private and Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 799 (B) kenacitkAraNavizeSeNa tau AcAryAdikAvupAdhyAyAdikau vA [dvivargau] Rtubaddhe kAle viharataH, na kshciddossH,adhikRtsuutrennaanujnyaanaat| tathA cA''ha IdRzayoH Rtubaddhe kAle adhikRtasUtreNa vihAro'nujJAtaH doSAbhAvAt, kAraNavizeSasya ca garIyastvAt 5 // 1724 // jAteti catvAraH kalpAH sUcitAH, tAnevA''hajAto ya ajAto vA, duviho kappo ya hoti nAyavyo / ekkeko vi ya duviho, samattakappo ya asamatto // 1725 // dvividhaH khalu kalpo bhavati jJAtavyaH, tadyathA jaato'jaatshc| ekaiko'pi ca dvidhAsamAptakalpaH asamAptakalpazca / / 1725 // gAthA 1721-1726 dvikavihAraprayojanAdiH etAneva caturo vyAkhyAnayatigIyattho jAyakappo1-'gIto khalu bhave ajAto tur| paNagaM samattakappo3, tadUNago hoti asamatto // 1726 // 799 (B) For Private and Personal Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 800 (AN jAtakalpo nAma yo gItArthaH, sUtrArthatadubhayakuzala:1 agItaH agItArthaH khalu bhavedajAto'jAtakalpaH / samAptakalpo nAma paripUrNasahAyaH, sa ca jaghanyena paJcakaM paJcaparimANaH Rtubaddhe kAle, varSAkAle saptaparimANaH / tadUnakastasmAt paJcakAtsaptakAdvA hInataraH kalpo bhavatyasamAptaH, apripuurnnshaaytvaat| atra bhaGgacatuSTayam // 1726 // tadevAhaahavA jAto samatto1 jAto ceva ya taheva asamatto 2 / ajAto ya samatto3, ajAto ceva asamatto 4 // 1727 // dAraM 6 // athaveti prkaaraantre| pUrvaM kalpacatuSTayaM sAmAnyataH prarUpitam, idAnIM saMyogataH prarUpyate- * jAtakalpo'pi samAptakalpo'pItyeko bhaGgaH1 jAtakalpo'samAptakalpa iti dvitIya:2 ajAtakalpaH samAptakalpa iti tRtIyaH3 ajAtakalpo'samAptakalpa iti caturthaH 4 / atra prathamo bhaGgaH zuddhaH, zeSeSu triSu bhaGgeSu yatanA kartavyA 6 // 1727 // 1. asamatto jAto yA 3 asamettA ceva u ajAto 4 - sarvAsu TIkApratiSu khaMbhA. jebhaa| kevalaM vAbhA. Adarza lADanUsaMskaraNe ca zuddhapATha upalabhyate 6 // gAthA 1727-1731 catvAraH kalpAH 800 (A) For Private and Personal Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 800 (B) tAmeva "jayaNA' [gA-1717] iti sUcAgAthoktaM padaM vyAkhyAnayan prAhatesiM jayaNA iNamo, bhikkhaggaha nikkhamappavese ya / aNuNavaNaM pi ya samagaM, beMti ya gihe dija ohANaM // 1728 // dAraM 7 // teSAmAdyavarjAnAM trayANAM bhaGgAnAmiyaM yatanA- samakamekakAlaM bhikSAgrahaNAya, upalakSaNametata, vicArAya ca niSkramaH, samakameva ca pravezaH, samakameva caavgrhsyaanujnyaapnm| iyamatra bhAvanA-bhikSAgrahaNAya vicArAya vA sarvamupakaraNamAdAya samakameva niSkrAmataH, samakameva ca pravizataH, tathA vasatiM prathamaM yAcamAnau samakameva zayyAtaramanujJApayataH / tathA nirgacchantau samakameva zayyAtarasamIpamupagamya bruvAte- yathA gRhe gRhasya pratizrayasya upadhAnaM sthaganaM dadyA iti 7 // 1728 // 'uubaddhe' [gA.1717] iti padavyAkhyAnArthamAha gAthA |1727-1731 catvAraH kalpAH 800 (B) 1. "taramupagamya- vA. mo. pu. taa.|| For Private and Personal Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 801 (A uubaddhe avirahiyaM, itaM jaMtehi hoi sAhUhiM / dAraM 8 / / kArei kuNai va sayaM, gaNIvi oloyaNamabhikkhaM // 1729 // dAraM 9 // Rtubaddhe kAle tayoH kAraNavazatastathAsthitayostatsthAnamAgacchadbhiH- bhikSArthaM grAma pravizadbhiH vicArArthAya vA nirgatya milanArthamAgacchadbhiH gacchadbhizca punaH svasthAnaM pratipracaladbhiH sAdhubhiravirahitaM bhavati 8 / oloyaNaM [gA.1717]tti padaM vyAkhyAnayatiyo'sau gaNI AcAryaH so'pi tayordvayojanayoH avalokanAM gaveSaNAmabhIkSNaM dvitIye tRtIye vA dine svayaM karoti anyairvA kArayati 9 // 1029 // upasaMhAramAhaeehiM kAraNehi, hemaMte priMsu appabIyANaM / dhii-dehamakaMpANaM, kappati vAso duveNhaMpi // 1730 // etaiHanantaroditairvyAkulanAdibhiH kAraNairhemante zItakAle grISme uSNakAle dvayorapyA- 2 gAthA | 1727-1731 catvAraH kalpAH 801 (A) 1. dharmakAle- vA. pu. mu. // For Private and Personal Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI 4 vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 801 (B) tmadvitIyayorAcAryopAdhyAyayoH dhutyA dehena cAkampyayoH acAlyayoH, dhRtervajrakuDyasamAnatvAt, dehasya ca prathamasaMhananAtmakatvAt, kalpate vAsaH / / 1730 // tadevamRtubaddhakAlaviSayANi sUtrANi bhASyakRtA prapaJcitAni / samprati varSAkAlaviSayANi prapaJcayatiniyamA hoi asuNNA, vasahI nayaNe ya vaNiyA dosA / dussaMcara bahupANA, vAsAvAse viucchedo // 1731 // varSAvAse varSAkAle niyamAdvasatirazUnyA kartavyA / kiM kAraNam ? iti cet, ucyatevarSAsapakaraNaM saha na niiyte| atha bhikSAdi gacchannayati tarhi varSAprapAtena timyte| tathA cAha- upakaraNasya saha nayane pUrvaM kalpAdhyayane temanAdayo doSA vrnnitaaH| anyacca zUnyAyAM vasatau kRtAyAM gavAdibhirbhaJjanaM bhaTAdibhirvA rodhanaM bhavet / tathA ca satyanyasyAM vasatau gantavyam / tasyA alAbhe anyad grAmAntaraM gmniiym| tatra ca dussaJcarA mArgAH salila-haritAdibhirAtmavirAdhanA-saMyamavirAdhanAbhAvAt / tathA bahuprANA mArgAH, dvitricatu:paJcendriyANAmanekajAtIyAnAM sammUrcchanAt / tathA zayyAtareNa zUnyAM vasatimAlokya 'adAkSiNyA gAthA 1727-1731 catvAraH kalpAH 801 (B) For Private and Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI ete, kvApyanApRcchaya gatAH' iti pradveSatasteSAM sarveSAM vA tad dravyasyAnyadravyasya vA vyucchedaH kriyeta / yata ime doSAstasmAt zUnyA vasatiH na kartavyA iti jaghanyato'pyAcAryasyopAdhyAyasya cA''tmatRtIyasya varSAkAle vihAraH, anyathA prAyazcittam // 1731 // vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 802 (A) tathA cA''havAsANa doNha lahuyA, ANAdivirAhaNA vasahimAdI1 / saMthAraga uvagaraNe2, gelanne sasallamaraNe ya // 1732 // daargaahaa| yadi punadvau janau varSAkAle vasatastadA prAyazcittaM catvAro laghukAH AjJAdayazca dossaaH| tathA virAdhanA vasatyAdeH, AdizabdAdAtma-saMyama-pravacanaparigrahaH 1 / tathA saMstArakaviSaye upakaraNaviSaye ca bhUyAMso doSAH 2 / tathA dvayorjanayorviharatorekaH kathaJcanApi glAno jAyeta tato glAnaM vasatau muktvA parasmin bhikSAdinimittaM bahirgate ye pazcAd glAnasya doSA | dvitIyoddezake'bhihitAH, yacca sazalyasya sato maraNaM tadetatsarvamatrApi drssttvym| eSa dvAragAthAsakSepArthaH // 1732 // gAthA 1732-1737 cAturmAse sAmAcArI 802 (A) For Private and Personal Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 802 (B) sAmpratamenAmeva vivarISuH prathamato virAdhanA vasatyAderiti vivRNvannAhasuNNaM mottuM vasahiM, bhikkhAdikAraNAu jai dovi / vaccaMti tato dosA, goNAIyA havaMti ime // 1733 // yadi dvAvapi zUnyAM vasatiM muktvA bhikSAdikAraNavazato vrajatastataH ime vakSyamANA doSAH gavAdikAH gavAdinimittA bhavanti // 1733 / / tAnevA''hagoNe sANe chagale, sUgaramahise1 taheva parikamme / micchattabaDugamAdI3, acchaMte saliMgamAdINi 4 // 1734 // dAragAhA / / gauH zvA chagalaH zUkaro mahiSo vA zUnyAM vasatimavabudhya pravizet / tathA parikarma gRhasthaH | kuryAt / yadi vA mithyAtvopahatA baTukAdayaH prvisheyuH| athaiko gacchatyekaH pazcAttiSThati tataH ekasmin pazcAttiSThati svaliGgAdIni svaliGgapratisevanAdaya AtmaparobhayasamutthA bahavo doSAH / / 1734 // gAthA 1732-1737 cAturmAse sAmAcArI 802 (B) For Private and Personal Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 803 (AN eSApi dvaargaathaa| tatra gavAdidvAravyAkhyAnArthamAhagoNAdIe paviTe, dhADatamadhADaNe bhave lahuyA / ahigaraNa-vasahibhaMgA, taha pavayaNe saMjame dosA // 1735 // dAraM 1 // | gavAdike go-zva-chagala-zUkarAdike praviSTe yadi tAn gavAdIn dhATayati tatastaptAyogolakakalpAstiryaJca iti taddhATane bhavati prAyazcittaM catvAro lghukaaH| tathA te gavAdayo nirdhATitAH santo haritAdIni khaadeyustto'dhikrnndosssmbhvH| adhADaNetti atha na nirdhATayati tarhi vasatibhaGgaH,tathA pravacane saMyame ca doSAH pravacanavirAdhanA saMyamavirAdhanA, upalakSaNametat, AtmavirAdhanA cetyarthaH / tathAhi yadi zvAdayo bAlamRtakalevarAdi bhakSayantastiSThanti tadA mahatI pravacanasya kutseti prvcnviraadhnaa| zUkaraprabhRtayazcA'niSkAsyamAnAH kadAcitsammukhA api caleran tata AtmavirAdhanA, zvAdayazca tiSThanto mArjAra-mUSikAdikamupahanyuriti saMyamavirAdhanA // 1735 // gAthA 1732-1737 cAturmAse sAmAcArI 803 (A) For Private and Personal Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 803 (B) tadevaM 'goNe sANe' ityAdi vyAkhyAtam / adhunA 'parikamme 'tti vyAkhyAnayatidukkhaM Thiesu vasahI, parikammaM kIrai tti iti nAuM / bhikkhAdiniggaesuM, saaTThamIsaM vimaM kujjA // 1736 // te gRhasthAH paribhAvayanti-sthiteSu sAdhuSu duHkkhaM mahatA kaSTena vasateH parikarma kriyate, svaadhyaaybhnggaadidossbhaavaat| gateSu tu na kazcid doSa iti jJAtvA paribhAvya bhikSAdinimittaM nirgateSu sAdhuSu saaTThatti svArthaM svavasatibaliSThatAkaraNA) mizraM vA saMyatA api sukhena svAdhyAyAdikaM zayanAdikaM ca kuryuriti svArthaM saMyatanimittaM ca idaM vakSyamANaM parikarma kuryuH / / 1736 / / tadevA''hauccheva bilatthagaNe, bhUmIkamme saMpucchaNA''maje / kuDDANa liMpaNaM dUmaNaM ca eyaM tu parikammaM // 1737 // ucchevo nAma yatra patitumArabdhaM tatrAnyasyeSTakAdeH sNsthaapnm| bilasthaganaM kolAdikRtabileSviSTakAzakalAdi prakSipyopari gomayamRttikAdinA pidhAnam / bhUmikarma nAma viSamANi gAthA 1732-1737 cAturmAse sAmAcArI 803 (B) For Private and Personal Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 804 (A) bhUmisthAnAni bhaktvA sarvatra smbhuumikrnnm| saMpucchaNA sammArjanyA smmaarjnm| AmarjanaM |. mRd-gomayAdinA limpanam / tathA kuDyAnAM lepnm| kuDyAnAmeva ca dumaNaMti dhvlnm| etatparikarma kuryuH // 1737 // atraiva prAyazcittavidhimAhajai DhakvittocchevA, tati mAsa bilesu guruga suddhesu / paMceMdiyauddAte, egadgatige u mUlAdI // 1738 // yati yAvanta ucchevA DhakkittA samAracitAstati tAvanto laghumAsAH praayshcittm| bileSu | zuddheSu paJcendriyajIvarahiteSu sthagiteSu gurugatti catvAro gurukA maasaaH| atha paJcendriyavyAghAto | bilasthagane abhUt tata ekadvitriSu vyAhateSu yathAkramaM muulaadi| ekasmin paJcendriye'padrAvite mUlam, dvayoranavasthApyam, triSu triprabhRtiSu pArAJcitamiti // 1738 // bhUmIkammAdIsu, phAsuga dese u hoi mAsalahuM / savvammi lahuga apphAsugeNa desammi savve vA // 1739 // 1. saMpuMsanA- pu. pre. // 2. janam udaka goma // gAthA 1738-1742 vasatizUnyakAraNe doSAH 804 (A) For Private and Personal Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 804 (B) bhUmikarmAdiSu bhUmikarma-sammArjanA-''marjana-kuDyalepana-dhavalaneSu dezataH prAzukeSu kRteSu pratyekaM prAyazcittaM bhavati maaslghu| sarvasmin upAzrayeSu prAzukeSu kRteSu pratyekaM catvAro lghukaaH| aprAzukenApi jalAdinA dezataH sarvato vA bhUmikarmAdiSu kRteSu pratyekaM catvAro laghukAH // 1739 // samprati zayyAtaramadhikRtya prAyazcittavidhimAha-- soccA gayatti lahugA, appattiya guruga jaM ca vocchedo / dAraM 2 / baDu cAraNa bhaDa maraNe, pAhuNa nikkeyaNA suNNe // 1740 // dAraM 3 / | zayyAtaro yadi zUnyAM vasatimAlokya, kasyApi pArzve dRSTvA zrutvA ca etajjAnAti, yathA- 'gatAH sAdhavaH' iti, na cAprItirutpannA tadA prAyazcittaM catvAro lghukaaH| athAprItikaM karoti, yathA- 'adAkSiNyA ete, anApRcchayA gatAH' iti, tarhi gurugatti catvAro gurukA maasaaH| athaikA'nekabhedena tadravyA'nyadravyavyavacchedastadA tannimittamapi gAthA 1738-1742 vasatizUnyakAraNe doSAH 804 (B) For Private and Personal Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 805 (A) caturgurukaM prAyazcittam 2 / adhunA 'micchattabaDugamAdI' [gA.1734] iti vyAkhyAnayati-baDu cAraNetyAdi, baTukA dvijAtayaH, cAraNAH vaitAlikavizeSAH, bhaTAH pratItAH, te 'gatAH kvApi sAdhavaH' iti vijJAya tasmin zUnye upAzraye AvAsayeyuH, tatra ca kalahAdiprasaGgaH / tathA zUnyAM vasatimAlokya kazcittirazco manuSyo vA samAgatya mriyeta, tatra ca rAjagrahAdidoSasambhavaH / tathA kecit zayyAtarasya prAghUrNakAH 'zUnyeyaM vasatiH' iti kRtvA zayyAtarAnujJayA tatra tiSTheyuH, na ca te niSkAzayituM zakyante, niSkAzane vA pradveSAdipravRttiH / tathA tirazcI mAnuSI vA prasavitukAmA zUnyAM dRSTvA tatrA''gatya prsuviit| tasyAH niSketane AzrayatyAjane saMyamavirAdhanAdayo doSA yathoktAH praak| ete upAzraye zUnye kriyamANe doSAH // 1740 // gAthA 1738-1742 vasatizUnyakAraNe doSAH samprati 'acchaMte saliMgamAdINi' [gA.1734] iti vyAkhyAnayati 805 (A) aha ciTThati tatthego, ego hiMDai ubhayahA dosA / / saliMgasevaNAdI, Auttha pare ya ubhayato ya // 1741 // For Private and Personal Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 805 (B) x atha tatra ekastiSThati eko hiNDate tata ubhayathA ubhayena prakAreNa, yastiSThati tadgatA yazca hiNDate tadgagatAzcetyarthaH, svaliGgasevanAdayo doSAH svaliGgasevanA-saMyatIpratisevanA, AdizabdAtparaliGgasevanA gRhaliGgasevanA ca parigRhyate / kathambhUtAH? ityAha-AtmotthAH, Atmanaiva saMyatyAdikaM kadAcitprArthayate ityrthH| tathA pare parataH saMyatyAdikRtakSobhanAt, ubhayataH svataH paratazca samutthAH // 1741 // yaduktaM prAk "soccA gayatti lahugA''[1740] ityAdigAthApUrvArdha, tadvyAkhyAnArthamAhasuNNe sAgari daTuM, saMthAre pucche kattha samaNA u / souM gayatti lahugA, appattiyachede cau gurugA // 1742 // dAraM 1 // saMstaranti sAdhavo'sminniti saMstAra:- upAzrayaH, sAgArikaH zayyAtaraH, saptamI prAkRtatvAd dvitIyArthe, tato'yamarthaH- zUnyaM saMstAramupAzrayaM sAgAriko dRSTvA pRcchet- kutra gatA: zramaNAH? iti| tatra prativacaH zrutvA gatAH iti jJAte aprItyakaraNe prAyazcittaM catvAro lghukaaH| aprItike samutpanne chede ca tadvyAnyadravyavyavacchede catvAro gurukaaH|| 1742 // x. X. gAthA 1738-1742 vasatizUnyakAraNe doSAH 805 (B) For Private and Personal Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 806 (A) tadevaM "virAdhanA vasatyAdeH" iti vyAkhyAtam 1 / samprati "saMthAraga uvagaraNe" [gA. 1732] iti vyAkhyAnayati kappaTThaga saMthAre, khelaNa lahugo tuvaTTe gurugo u / nayaNe DahaNe caulahu, etto u mahallae vocchaM // 1743 // saMstAre upAzraye yadi kappaTThagatti bAlakaH khelati-krIDati tataH khelane prAyazcittaM laghuko mAsaH / atha tvagvartanaM kuryAttarhi tvagvartane kRte guruko maasH| atha sa bAlakastatra sthitaH stenena nIyate pradIpanakena vA lagnena dahyate tadA cturlghu| ata UrdhvaM mahati tvagvartanAdi kurvati prAyazcittaM vkssye|| 1743 / / gAthA 1743-1749 sakAraNe dvikavihAre yatanA pratijJAtameva nirvAhayati tuvaTTa nayaNa DahaNe, lahugA gurugA havaMta'NAyAre / aha uvahammati uvahitti ghettuNaM hiMDa mAsalahuM // 1744 // 806 (A) For Private and Personal Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezaka: //////// www.kobatirth.org ulle lahuga gilANAdigA, ya suNNe ThaveMti cau lahugA / aNarakkhitovahammati hite va pAveMti jaM jattha // 1745 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAn puruSaH zUnyamupAzrayaM dRSTvA tatra tvagvartanaM karoti, yadi vA upakaraNaM nayati dahati vA, tadA tvagvartane nayane dahane vA pratyekaM prAyazcittaM catvAro laghukAH / athA'nAcAraM karoti tatrApi catvAro gurukAH / adhunA "upakaraNe' 'ti vyAkhyAnArthamAha- ahetyAdi, atha upahanyate 806 (B) upadhiriti kRtvA taM saha nItvA bhikSArthaM hiNDate tadA prAyazcittaM mAsalaghuH // 1744 // atha kathamapi saha nItaH varSeNArdrIkriyate tadA catvAro laghukAH / atha tasminnupAzraye zUnye sati glAnAdikAn, AdizabdAt prAghUrNakAdiparigrahaH, gRhasthAH sthApayanti tadApi catvAro laghukAH / athopadhiM saha na nayati, tadA so'rakSitaH san upahanyate taskarairvA'pahriyate tada'pahAre ca jaghanya - madhyamotkRSTApahAranimittaM prAyazcittam / hRte ca tasminnupakaraNe yad aneSaNAdikaM yatropakaraNaviSaye tau sevAte tannimittamapi prAyazcittaM tau prApnutaH // 1745 // samprati "gelaNe [sa] sallamaraNe" [gA. 1732] iti dvAradvayamAha - lapaNa maraNasallA, bitiuddesammi vaNNiyA puvviM / te ceva niravasesA, navaraM iha tu bitiyapayaM // 1746 // For Private and Personal Use Only gAthA | 1743 - 1749 dvikavihAre yatanA 806 (B)
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 807 (A) glAnyaM maraNasallatti sazalyamaraNamete dve api pUrvaM dvitIyoddezake prathamasUtre ye doSatayA savistaraM varNite te eva niravazeSe atrApi vktvye| navaraM tatra dvitIyapadamapavAdapadaM noktam, iha tukAraH pAdapUraNe, taducyate // 1747 // tadevAhaasivAdikAraNehiM, ahavA phiDiyA u khettasaMkamaNe / tattiyamettA va bhave, doNhaM vAsAsu jayaNa imA // 1747 // azivAdibhiH kAraNaibhavapi varSAsa viharataH, athavA ekasmAt kSetrAdanyasmin kSetre sakramaNe kathamapi mArgataH sphiTitau paribhraSTAvekatra varSAsu vihrtH| upalakSaNametat, tenaitadapi draSTavyam- azivAdikAraNato gaNaspheTanaM kRtvaikAkino jAtAH, saGketavazAcca kvacidvarSAsu dvau militAviti / tattiyamettA va bhave iti athavA zeSAH pratibhagnA mRtA vA avaziSTau tAvanmAtrAveva dvAveva bhvtstisstthtH| evaM dvau varSAsu smbhvtH| tayozca dvayorvarSAsu iyaM vakSyamANA yatanA // 1747 / / //////////////////////////////// gAthA 1743-1749 sakAraNe dvikavihAre yatanA 807 (A) tAmevAha For Private and Personal Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddeza : 807 (B) //////// www.kobatirth.org ego rakkhati vasahiM, bhikkha-viyArAdi bitiyato jAti / saMtharamANe asaMthare, 'niddoccuvariM ThaveMtuvahiM // 1748 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eko vasatiM rakSati dvitIyaH bhikSA vicArAdau bhikSAyAM vicAre bahirbhUmau, AdizabdAdanyasmin vA prayojane yAti / evaM yatanA tadA bhavati yadA tau dvau saMstarataH / asaMthatti, athaikAkino bhikSAyA alAbhAdanyato vA kutazcitkAraNAnna saMstaratastadA asaMstare dvAvapi saha hiNDete tatreyaM yatanA- yadi vasatau nirdotyaM nirbhayaM tadA upadhimupari vasate madhyabhAge sthApayataH badhnItaH, yathA na ko'pi pazyatIti / evambhUtAM ca tAM yatanAM kurvantau tAvaprAyazcittaviSayau / atha na kurutastadA yad Apadyate prAyazcittaM tatprApnuta iti // 1748 // sutteNevuddhAro, kAraNiyaM taM tu hoti suttaMti / kappotti aNuNNAto, vAsANaM kerise khette ? // 1749 // yata evaM doSAstato dvayorvihAro varSAsu sAkSAtpaJcamena sUtreNa pratiSiddhaH / trayANAM tu 1. nihossu0 mu. // 2. nirdosyaM (SyaM) mu. // For Private and Personal Use Only ***** gAthA 1743-1749 sakAraNe dvikavihAre yatanA 807 (B)
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 808 (A) www.kobatirth.org vihArasya uddhAraH anujJAnaM sUtreNaiva SaSThena kRtaH / so'pyutsargato na kalpate tatastatsUtraM kAraNikamazivAdikAraNaniSpannaM bhavati veditavyam / atha kIdRze kSetre varSAsu, gAthAyAM SaSThI saptamyarthe prAkRtatvAt, trayANAM vihAraH kalpaH iti 'kalpate' ityanena padena anujJAtaH ? // 1749 // sUrirAha mahatI viyArabhUmI 1, vihArabhUmI ya sulabha 2 vittIya 3 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sulabhA vasahI ya jahiM 4, jahaNNayaM vAsakhettaM tu // 1750 // yatra mahatI vicArabhUmiH purISotsargabhUmiH 1 yatra ca mahatI vihArabhUmirbhikSAnimittaM paribhramaNabhUmiH 2, yatra ca vRttirbhikSAvRttiH sulabhA 3, vasatizca yatra sulabhA 4, tad jaghanyaM varSAyogyaM kSetram // 1750 // utkRSTaM trayodazaguNopetam / tAnevA''ha cikkhalla1 pANa2 thaMDila3, vasahI 4 gorasa jaNAulo6 vejjo7 / osaha8 nicayA'hivatI 10, pAsaMDA 11 bhikkha12 sajjhAe 13 // 1751 // dAragAhA // For Private and Personal Use Only ////// gAthA 1750-1755 cAturmAsa - yogyakSetraguNAH 13 808 (A)
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 808 (B) +H yatra cikkhallaH kardamo bhUyAnna bhavati 1, prANAzca dvIndriyAdayo bhUyAMso na sammUrcchanti 2, yatra ca bhUyAMsi sthaNDilAni 3, vasatayazca dvitrAdayo yatra prApyante 4, gorasaM ca prabhUtam 5, pratyekaM bhUyojanasamAkulaH kulavargaH 6, vaidyazca yatra vidyate 7, auSadhAni ca / supratItAni 8, nicayAzca dhAnyAnAmatiprabhUtAH 9, adhipatiH prajAnAmatIva surakSako vartate 10, pASaNDAzca stokA vidyante 11, bhikSA ca sulabhA 12, svAdhyAyazca nirvyAghAtaH 13 / etadutkRSTaM varSAsu yogyaM kSetram // 1751 // sAmpratametadguNAbhAve varSAsu vasatAM prAyazcittamAhapANAra thaMDila 2vasahI3, ahivati4 pAsaMDa5 bhikkha6 sajjhAe7 / / lahuyA sese lahuo, kesiMcI savvahiM lahugA // 1752 // yadi yatra prANA atibahavaH1, yadi vA na vidyante sthaNDilAnira, vasatayo vA dvitrAdikA |* na vidyante3, adhipatirvA nAsti4, pASaNDA vA bahavaH5, bhikSA vA na suprApA 6, svAdhyAyo gAthA 1750-1755 cAturmAsa yogyakSetraguNA: 13 808 (B) For Private and Personal Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vA na nirvahati 7, tatra varSAkAlaM karoti tadaiteSu doSeSu pratyekaM prAyazcittaM catvAro lghukaaH| zeSe cikkhallAdike doSe pratyekaM laghuko maasH| keSAJcidAcAryANAM matena punaH sarvatra sarveSvapi doSeSu pratyekaM catvAro laghukAH // 1752 // vyavahAra sUtram samprati 'cikkhalle' doSAnabhidhitsurAha caturtha uddezakaH 809 (A) nIsaraNa-kucchaNA-gAra, kaMTakA sigga Ayabhedo ya / saMjamato pANAdI, AgAha nimajaNAdIyA // 1753 // nissaraNaM nAma phelhasaNam, kutsanA aGgalyantarANAM kothaH, gArAH karkarakAH, OM gAthA 1750-1755 kaNTakA: babbUlazUlAdayaH, siggatti dezIpadametat, parizrama ityarthaH / eSa AtmabhedaH, ete cAturmAsaAtmavirAdhanAyai doSA ityrthH| saMyamata: saMyame punarayaM doSaH- prANAH dvIndriyAdayaH, yogyaAdizabdAt pRthivIkAyAdiparigrahaH, te vipdynte| tathA yadi 'sukhenAtra gacchAmi' iti kSetraguNAH 13 vicintya sodake kardame gacchati tadA kvacidagAdhe nimajjati, AdizabdAt pAdajaGghAdi- |809 (A) kSobhitAH sakardamajalavipraSa utthApayati, tAbhizca prANAdivighAtaH, sammukhAgacchatpuruSAdikharaNTanaM For Private and Personal Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 809 (B) nijazarIropakaraNakharaNTanaM ceti parigrahaH // 1753 // dhuvaNe vi hoMti dosA, uppilaNAdI ya bAusattaM ca / sehAdINamavaNNA, adhovaNe cIranAso vA // 1754 // dAraM 1 / kardamAkule mArge gamanataH kardama upakaraNe lagati, tasya copakaraNasya dhAvane'pi, AstAmadhAvane ityapi zabdArthaH, dossaaH| ke te? ityAha- utpIDanAdayaH, utpIDanaMprANAdInAM plAvanam, AdizabdAt zarIrAyAsa-svAdhyAyavighAtAdiparigrahaH / api ca vastrANi zarIraM ca prakSAlayato bAkuzikatvamupajAyate, shriiropkrnnbkushiikrnnaat| atha na prakSAlayati, tarhi adhAvane zaikSakAdInAmavajJAsambhavaH, cIvaranAzazca kardamena zaTanAt / vAzabdaH samuccaye 1 // 1754 // samprati prANasambhave doSAnAhamuiMga-vicchugAdisu, do dosA saMjame ca sesesu / dAraM 2 / niyamA dosa duguMchiya, athaMDila nisagga dharaNe ya // 1755 // dAraM 3 / gAthA 1750-1755 cAturmAsa yogyakSetraguNAH 13 809 (B) For Private and Personal Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 810 (A) ////////////////////////////////// muiGgA nAma- pipIlikA, vRzcikAdiSu zeSeSu ca prANeSu bAhulyena saMbhavatsu dvau dossau| tadyathA- saMyame, cazabdAdAtmani ca, AtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA cetyrthH| tatra vRzcikAdibhirdezAdAtmavirAdhanA, kITakAdisattvavyAghAtAcca saMyamavirAdhanA 2 / sthaNDilAbhAve doSAnAha- niyametyAdi, sthaNDilAbhAve asthaNDile jugupsite vA sthaNDile nisarge purISaprazravaNotsarge niyamAd doSAH sNymviraadhnaadyH| tatra asthaNDile haritakAyAdivyApAdanAt saMyamavirAdhanA, pAdAdilhasanAdAtmavirAdhanA, jugupsite sthaNDile prvcnviraadhnaa| athaitaddoSabhayAnna vyutsRjati kintu dhArayati tata Aha- dhAraNe ca doSA aatmvighaataadyH| tathA ca purISAdidhAraNe jIvitanAzAdiH, 'muttanirohe cakkhaM, vaccanirohe ya jIviyaM cayati' [ ogha ni. gA. 198 ]' ityAdivacanAt / glAnatve ca cikitsAkaraNataH saMyamavyAghAtaH, 3 // 1755 // yatra saGkaTA vasatiryatra ca dvitrAdayo vasatayo na labhyante tatra doSAnAhavasahIe saMkaDAe, viralla- avirallaNe bhave dosA / vAghAteNa va aNNA'satIe dosA u vaccaMte // 1756 // dAraM 4 / / gAthA 41756-1761 kSetraguNAH 13 810 (A) For Private and Personal Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 810 (B) vasatau saGkaTAyAM satyAmupadhe: viralleti vistAraNe avistAraNe vA doSA bhvnti| ke te? iti ced, ucyate- yadi upadhistImito vistAryate tataH sa vasateH saGkaTatvAdanyamapyatImitamupadhiM tiimyti| atha na vistAryate tarhi sa kothamupayAti, tatsaMsargataH zarIrasya ca maandymupjaayte| ekasyAzca vasateH kathamapi vyAghAte anyasyAzca abhAve grAmAntaraM vrajanIyam, tatra ca vrajati sNymaa''tm-prvcnviraadhnaa| tathAhi- mArge jalaharitakAyAdivyApAdanAt saMyamavirAdhanA, agAdhe salile pravizata AtmavirAdhanA, vasatyalAbhato varSAkAle'pi varSAprapAtenAvarudhyamAnAnpathi gacchatastAn dRSTvA lokaH pravacanaM kutsayate- IdRzA evaite, varSAsvapi nA''zramaM kvacidapi labhante iti pravacanavirAdhanA 4 // 1756 // gorasAbhAve doSAnAha gAthA ataraMtabAla-vuDDA, abhAvitA ceva gorasassa'satI / *1756-1761 jaM pAvihiMti dosaM, AhAramaesu pANesu // 1757 // * kSetraguNA: 13 ataranto nAma asahAH tathA bAlA vRddhAzca tathA ye abhAvitA yeSAM gorasavyatirekeNa | 810 (B) nAnyatkimapi pratibhAsate te gorasasya asati abhAve AhAramayeSu prANeSu satsu yad | . For Private and Personal Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AgADhA'nAgADhaparitApanAdikaM doSaM prApsyanti, tannimittaM sarvamapi prAyazcittamAcAryo lapsyate, tasmAdyatra tadabhAvastatra na vastavyam // 1757 // zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 811 (A/ atra para AhanaNu bhaNito rasacAo, paNIyarasabhoyaNe ya dosA u / kiM goraseNa bhaMte!, bhaNNai suNa coyaga! imaM tu // 1758 // nanu sUtre rasAnAM- kSIrAdInAM tyAgo bhaNitaH, "anazanamUnodaratA, vRtteH sakSepaNaM rasatyAgaH" [prazamarati gA.175] ' ityAdibAhyatapovyAvarNanAt; praNItarasabhojane ca doSAH kAmodrekAdayaH, zarIropacayAdibhAvAt; tataH kiM bhadanta! gorasena kartavyam ? / sUrirAhabhaNyate zrRNu codaka! idaM vakSyamANam // 1758 / / tadevAhakAmaM tu rasaccAo, catutthamaMgaM tu bAhiratavassa / / so puNa sahUNa jujjati, asahUNa ya sajja vAvattI // 1759 // gAthA 1756-1761 kSetraguNA: 13 811 (A) For Private and Personal Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI kAmamanumatametat, rasatyAgazcaturthamaGgaM caturtho bhedo bAhyatapasaH SaDbhedAtmakasya, kevalam, punaHzabda: kevalArthaH, sa rasatyAgaH sahAnAM yujyate saGgacchate, asahAnAmasamarthAnAM rasAbhAve sadyaH tatkAlaM vyApattirmatyuH // 1759 // vyavahArasUtram caturtha uddezakaH | 811 (B) anyacca'agilAe tavokammaM, parakkame saMjato' ti iti vuttaM / tamhA u rasaccAo, na niyamato hoti savvassa // 1760 // saMyatastapaHkarma prati aglAnyA parAkramed ityuktaM bhagavatA, tasmAnna niyamataH sarvasya rasatyAgo bhavati // 1760 // gAthA jassa u sarIrajavaNA, rite paNIyaM na hoi sAhussa / 1756-1761 so vi ya hu bhiNNapiMDaM, bhuMjau ahavA jahasamAhI // 1761 // dAraM 5 / kSetraguNA: 13 yasya sAdhoH zarIrayApanA praNItaM praNItarasam Rte na bhavati, so'pi ca, AsatAM 811 (B) | parvoktA asahA ityapizabdArthaH / haH nizcitaM bhinnapiNDaM ghRtAdinA mizritaM galantaM piNDaM || For Private and Personal Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram I caturtha uddezakaH 812 (A) bhunyjiit| athavA yathAsamAdhi kSIrAdi bhuGktAm, kevalaM 'mA gRddhirbhUyAd' iti saMsRSTapAnakAdinA mIlayitvA kSIramApibet 5 // 1761 // samprati janAkulapadavyAkhyAnArthamAhacaubhaMgo ajaNAula-kulAule ceva tatiyao gajjho / / bhoDayamAdi jaNAula, kalAula maDaMbamAdIs // 1762 // dAraM 6 // janAkula-kulAkulayozcaturbhaDikA- janAkulamapi kulAkulamapIti prathamo bhaGga:1 janAkulaM na kulAkulamiti dvitIyaH2 na janAkulaM kulAkulamiti tRtIyaH3 na janAkulaM nApi kulAkulamiti cturth:4| prathamabhaGge bahUni kulAni bahUni mAnuSANi 1 / dvitIyabhaGge kulAni stokAni janAstvatibahavaH, kule kule bhojikAdijanAnAM sahasrasaGkhyAyA bhAvAt 2 / tRtIyabhaGge bahUni kulAni janAH stokAH, gRhe gRhe ekasya dvayorvA mAnuSayorbhAvAt 3 / caturthabhaGge na bahUni kulAni nApi bahavo janAH, katipayakulAnAM pratikulaM ca stokamAnuSANAM bhAvAt 4 // atra yau bhaGgau grAhyau tAvAha-ajaNAkuletyAdinA- na janAkulaM kulAkulamiti tRtIyo graahyH| etadanujJAnAt prathamaH sutarAmanujJAto draSTavyaH, tasyobhayaguNopetatvAt / Aha gAthA 41762-1766 kSetraguNAH 13 812 (A) For Private and Personal Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 812 (B)/ ca cUrNikRt - "jai tAva taio bhaMgo aNuNNAo prAgeva paDhamo bhaMgo aNuNNAto" iti| zeSau tu dvau bhagau nAnujJAtau, kulAnAmalpatvAt / samprati janAkulatAM kulAkulatAM ca vyAkhyAnayati-bhoiya ityaadi| prathamabhaGge dvitIyabhaGge ca janAkulam bhojikaadibhirtiprbhuutairjnairaakiirnntvaat| kulAkulaM maDambAdiSu sthAneSu, tathA ca maDambe aSTAdaza kulasahasrANi, AdizabdAtpattanAdiparigrahaH // 1762 // vyAkhyAtaM janAkuladvAram 6 / adhunA vaidyadvAramauSadhadvAraM ca yugapadAhavejjassa osahassa va, asatIe gilANao u jaM pAve / vejasagAsaM nite, ANete ceva je dosA // 1763 // dAraM 7-8 // gAthA yadi nAma ko'pi glAno jAyate tadA vaidyasya auSadhasya vA'sati abhAve yad glAno |2762-17EE anAgADhA-''gADhaparitApanAdi prApnoti tannimittaM sarvaM prAyazcittamAcAryaH prApnoti / anyacca kSetraguNA: 13 tAdRze kSetre'vatiSThamAno vaidyo'tra nAstIti glAne'nyasmin grAme vaidyasya sakAzaM nIyamAne 812 (B) 1. aNaMte- vA. mo. pu.|| For Private and Personal Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 813 (A AnIyamAne vA ye doSA anAgADhamAgADhaM vA paritApanaM stenairupakaraNAdyapaharaNaM vyAghrAdizvApadairbhakSaNamityAdi taddhetukamapi praapnoti| evamauSadhasyApyAnayanAya sAdhuSu grAmAntare preSyamANeSu doSA vAcyAH 7-8 // 1763 // adhunA nicayadvAramadhipatidvAraM cAhanecaiyA puNa dhannaM, dalaMti asAra-aMcitAdIsu / dAraM 9 / ahivammi hoi rakkhA, niraMkusesuM bahU dosA // 1764 // dAraM 10 / / nicayena- saJcayena, arthAd dhAnyAnAM ye vyavaharanti te naicayikA: te, asArA:- daridrA aJcitAH-pUjyA rAjamAnyAH pitRvyAdayo vA, AdizabdAdanaJcitAdiparigrahaH, teSu krayeNAnyathA vA dhAnyaM dadati tataH sarvatra bhikSA sulabhopajAyate 9 / tathA adhipe adhipatau vidyamAne rakSA bhvti| niraGkazeSu lokeSu madhye punarvasato bahavo doSA upakaraNA'pahArA'pamAnAdilakSaNA:10 // 1764 // gAthA 1762-1766 kSetraguNAH 13 813 (A) 1. aniyamAne- mo.|| For Private and Personal Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 813 (B) pASaNDadvAramAhapAsaMDabhAviesu, labhaMti omANa mo atibahUsu / avi ya visesuvaladdhI, havaMtI kajjesu u sahAyA // 1765 // dAraM 11 // * yadi stokAH pASaNDAstato'zanAdIni vastrANi bhaiSajAni cA'tisulabhAni bhvnti| atibahuSu punaH pASaNDeSu satsu pASaNDabhAvitebhyo janebhyo, gAthAyAM saptamI paJcamyarthe, apamAnaM lbhnte| apIti smbhaavne| ca: punararthe, sambhAvyate punariyaM vizeSopalabdhiHanyapASaNDebhyo'tizayopalabdhiH yathA- yadanyat pASaNDinAM kalpate tatsAdhUnAM na kalpate, tata evaM loko bhAvitaH san sAdhUnAM kalpikaM ddaati| tathA kAryeSu ca bahuprakAreSu zRGganAditAdilakSaNeSu vayamapi pASaNDAH, ete'pi ca pASaNDA dharmasthitA iti kRtvA sahAyA bhavanti 11 // 1765 // samprati bhikSAdvAramAhanANatavANa vivaDDI, gacchassa ya saMpayA sulabhabhikkhe / / na ya esaNAe ghAto, neva ya ThavaNAe bhaMgo u // 1766 // dAraM 12 // gAthA 1762-1766 kSetraguNA: 13 813 (B) For Private and Personal Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 814 (A) sulabhA bhikSA yatra tasmin sulabhabhikSe grAmAdau vasatAM jJAnasya zrutajJAnasya tapararAzcAnazanAderviziSTA vRddhirbhavati, AhAropaSTambhataH svAdhyAyasya tapasazca kartuM shkytvaat| tathA gacchasya sampat sphItatA'tiviziSTA bhavati ziSyANAM prAtIcchikAnAM caa'nekessaamaagmnaat| na ca eSaNAyAH ghAtaH preraNA nApi sthApanAyAH mAsakalpa-varSAkalparUpAyAH athavA sthApanAkulAnAM bhaGgaH preraNA 12 // 1766 // svAdhyAyadvAramAha vAyaMtassa u paNagaM, paNagaM ca paDicchato bhave suttaM / ___egaggaM bahumANo, kittI ya guNA ya sajjhAe // 1767 // yatra svAdhyAyazcatuSkAlaM nirvahati tatra varSAvAsaH kartavyaH, yataH svAdhyAye'mI guNA:sUtram AcArAdikaM sUtrato'rthatastadubhayatazca vAcayataH paJcakaM vakSyamANaM saGgrahAdikaM bhvti| yathA ca vAcayataH paJcakaM tathA pratIcchataH zroturapi paJcakam, tasyApi saGgrahAdinimittaM zrutazravaNAya prvRtteH| tathA vAcayataH pratIcchatazcaikAnayaM zrutaikaparatopajAyate, sA ca vizrotasikAvArikA bhvti| tathA bahamAnaM bhaktiH zrutasya tIrthakarasya ca kRtaM bhvti| gAthA 41767-1771 svAdhyAyalAbha: ma 814 (A) For Private and Personal Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 814 (B) kIrtizcAvadAtA sakaladharAmaNDalavyApinI, yathA bhagavataH Aryavairasyeti // 1767 // adhunA paJcakaM vyAkhyAnayatisaMgahu 1 vaggaha 2 nijara 3, suyapajjavajAyama 4 'vvavacchittI 5 / paNagamiNaM puvvuttaM, je vA''yahitopalaMbhAdI // 1768 // dAraM 13 // yatpaJcakaM pUrvamuktaM tad idam tadyathA-saGgrahaH 1 upagrahaH 2 nirjarA 3 zrutaparyavajAtam 4 avyavacchittizca 5 / tatra saGgrahaH ziSyAdeH, tathA ca zrutena ziSyAdayaH sagRhyante 1 / upagraha: upaSTambhaH sa ca zrutajJAnAdipradAnataH 2 / nirjarA jJAnAvaraNAdikarmavinirjaraNam 3 / | zrutaparyavajAtaM prabhUtA prabhUtatarA zrutajJAnaparyAyavRddhiH 4 / avyavacchittistIrthasya 5 / ye || vA''tmahitopalambhAdayaH AtmahitopalambhaH1 parahitopalambha:2 ubhayahitopalambha:3 ekAgryaM4 | bahumAnaM5 ceti| etadvA paJcakaM pratipattavyam 13 // 1768 // 814 (B) 1. ArakSitasya-pu. pre. c Adarza // 2. jJAnam- mo. saM. // 3. jJAnam- C // gAthA 1767-1771 svAdhyAyalAbha: For Private and Personal Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH | 815 (A evaM ThiyANa pAlo, Ayariyo sesa mAsiyaM lahuyaM / kappaTThinIlakesI, AyasamutthA pare ubhae // 1769 // evaM trayodazadoSavipramukte trayodazabhirguNairupete kSetre kAraNavazatastrayANAM varSAsu sthitAnAM dvayorbhikSArthaM vinirgame tRtIyaH pazcAtpAla: vasatipAla: AcAryaH sthaapniiyH| athAnyaM sthApayati tata Aha- zeSe AcAryavyatirikte vasatipAle sthApyamAne prAyazcittaM mAsikaM lghu| tathA yadi taruNaM zramaNaM vasatipAlaM pazcAt sthApayati tata ime svaliGgAsevanAdikA doSAH, tadyathA- AtmasamutthAH pare parasamutthA ubhayasmin ubhysmutthaaH| kasyA iva? ityAha- kappaTTinIlakesIti kalpasthitA bAlikA, nIlakezI-kRSNakezI taruNItyarthaH, tato vizeSaNasamAsaH, tasyA iva, vibhaktilopa ivalopazca praakRttvaat| iyamatra bhAvanA-yathA taruNI bAlikA taruNAnAM mahatAM ca prArthanIyA bhvti| evaM taruNo'pi taruNInAM mahatInAM ca praarthniiyH| tatastasmin pazcAtsthApyamAne svaliGga-paraliGga-gRhiliGgAsevanaviSayA AtmasamutthA parasamutthAH ubhayasamutthAzca maithunadoSAH sambhavanti // 1769 // gAthA 41767-1771 svAdhyAyalAbhaH 815 (A) etadevA''ha For Private and Personal Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 815 (B) ////////// ////////// www.kobatirth.org taruNe vasahIpAle, kappaTThisaliMgamAdi AubhayA / dosA u pasajjaMtI, akappie dosime aNNe // 1770 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taruNe vasatipAle sati kappaTThitti taruNyAH bAlikAyA iva svaliGgAdikAH svaliGgAsevana-paraliGgAsevana- gRhiliGgAsevanarUpA AubhayA iti AtmasamutthA ubhayasamutthAH, upalakSaNametat, parasamutthAzca doSAstasya prasajanti / akalpike ca bAlAdau ime anye doSAH // 1780 // tAne vAha bali1 dhammakahA2 kiDDAra, pamajjaNA4 ''varisaNA 5 ya pAhuDiyA6 / khaMdhAra7 agaNi8 bhaMge - mAlavateNA, ya9 NAtI ya10 // 1771 // sAdhavaH kadAcitkAraNavazataH saprAbhRtikAyAM vasatau sthitA bhaveyustatra yadi bAlAdirvasatipAlaH kriyate tadA balidoSaH / tathAhi - tatra balikArakAH svabhAvena vA For Private and Personal Use Only ////// gAthA 1767-1771 svAdhyAyalAbhaH 815 (B)
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 816 (A) X.. .X. samAgaccheyuH kaitavena vA, tatra ye kaitavena te prathamata evopakaraNaharaNabuddhyA, ye tu svabhAvataste nopakaraNaharaNanimittamAgacchanti kintvAgatAnAM baliM kurvatAM bAlamekAkinaM dRSTvA haraNabuddhirupajAyate tato'paharanti / athavA balau vikSipyamANe upakaraNaM kUreNa kharaNTyate tato bAlo jalpati-bahirupakaraNaM niSkAzayAmi; evamuktvA sa kimapyupakaraNamAdAya bahirnirgatastAvadabhyantare te upadhimapaharanti / ye tu kaitavena samAgacchanti te upadhimapahartukAmA bruvate- 'kSullaka ! balireSa samAgacchati tatastvaM bahirnirgaccha ;' evaM taM bAlaM bhirnisskaashyopdhimphrnti| athavA yuridam 'vayaM baliM kariSyAmastatastvaM bahistiSTha anyathA kUreNa kharaNTanA bhaviSyati;' evamukte bahirnirgate bAle upadhimapaharanti / athavedamAcakSate- upadhimabhyantarAd bahirapanaya yAvadbaliM vayaM vidadhmahe ; sa ca bAlastatkAryamajAnAnaH samastamupakaraNamekavAraM grahItumazaknuvan stokaM gRhItvA bahiH saMsthApya yAvadanyasya grahaNAya madhye pravizati tAvatte dhUrtA apaharanti 1 / dhammakahatti dharmakathAzravaNAya kecitsvabhAvata AgaccheyuH, apare kaitavena; samAgatya cedaM bruvate- 'kathaya kSullaka ! asmAkaM dharmakathAm,' sa ca tattvamajAnAnaH kathAmArabhate, tataH kathApramatte kecittatraivopaviSTAH zRNvanti, |* apare tUpadhimapaharanti 2 / kiDDatti krIDAnimittamapi kecit svabhAvataH samAgacchanti, apare | . gAthA 1772 yogyA'yogyavasatipAlAH 816 (A) For Private and Personal Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 816 (B) www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kaitavena; teSu ca samAgateSu sa bAlakaH svayaM vA krIDati, tAn vA krIDataH pazyati, tataH krIDayA vyAkSiptasya sato'paharanti 3 / pamajjaNA''varisaNA yatti ya eva balAvukto gamaH sa eva pramArjane AvarSaNe ca veditavyaH 4-5 / pAhuDiyA iti prAbhRtikA bhikSA arcanikA ca, tatra kecit svabhAvena kaitavena vA vaMdanti- 'kSullaka ! gRhANa bhikSAm, athavA bahirniryAhi yAvadvayamarcanikAM kurmaH;' tato yAvadbhikSArthaM yAti bahirvA nirgacchati tAvadapaharanti 6 / khaMdhAratti apare kaitavena svabhAvena vA vadeyuH - 'yathA eSa rAjJA saha skandhAvAraH samAgacchati;' tatra yadi svabhAvena tato nazyati, sa nazyan bAlastairapahriyate; kaitavena samAgatA bruvate - 'kSullaka ! palAyasva, skandhAvAraH samAgacchati' tataH sa nazyati, itare apaharanti 7 / agaNitti pradIpanakaM lagnaM parataH svabhAvena zrutvA svayaM vA'valokya sa bAlaka upadhilobhAd bhayAdvA svayaM vasaterbahirna nirgacchati nApi kiJcidupakaraNaM niSkAzayati tatastasya bAlakasyopakaraNasya ca vinAzaH, yadi vA upakaraNaniSkAzanAya madhye praviSTo guptaH san sa bAlako dahyeta / kaitavena vA kecid brUyuH - 'mandabhAgya ! nazya, pradIpanakaM lagnaM vartate / ' tairevamukte sa upakaraNaM 1. vadeyuH kSu0 vA. pu. // For Private and Personal Use Only gAthA 1772 yogyAyogyavasatipAlAH 816 (B)
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI . vyavahArasUtram caturtha uddezaka: 817 (A) bahirniSkAzayitumArabhate tato'paharanti 8 / bhaMge mAlavateNatti mAlavA:- mlecchavizeSAH zarIrApahAriNaH, stenAH-upakaraNApahAriNaH, tairbhaGge sa bAlako bhayato janena sArdhaM nazyati, na ca sAramupadhiM gRhNAti, yadi vA upadhipratibaddhaH san - vasatAveva tiSTheta tataH sa mAlavairapahiyate, stenairvA upkrnnmiti| athavA kecit kaitavena brUyuH- 'mAlavAH stenA vA kSullaka! samApatitAH, tasmAt palAyasva janena sArdhamiti;' evamukte sa bAlakastattvamajAnAno nazyati, itare tUpakaraNamapaharanti 9 / nAtitti jJAtayaH svajanAste samAgatAH tairekAkI dRSTastato nIyate, anye copdhimphrnti| athavA'nyena kenacit te Agacchanto dRSTAstena kathitam'kSullaka! tava jJAtayaH samAgacchanti,' tataH sa palAyate, itarazcopakaraNamapaharati / athavA ko'pi dhUrtaH kaitavena brUyAt- 'kSullaka! va te nijakA:?,' kSullaka: prAha- 'amuke grAme nagare vAH' so'nyasmai kathayati, tataH sa teSAM sajJAtInAM nAma-cihnAnyavagamya tasya kSullakasya samIpamAgatya bhaNati- 'amukasya tvaM nijaka:?' kSullakaH prAha- 'kathaM tvaM jAnAsi?' tataH sa tanmAtApitrAdInAM nAma-varNAdikaM kathayati, tataH kSullakasya pratyaya upajAyate, tato vakti- satyamahaM teSAM nijakaH; tato dhUrto brUte- 'te AgatAstava nimittam, mayA amukapradeze dRSTA' iti, tataH sa palAyate, itare harantyupakaraNam 10 / evaM yathA bAle'kalpike doSAstathA gAthA 1772 yogyA'yogyavasatipAlA: 817 (A) For Private and Personal Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 817 (B) avyakte nidrApramate kathApramatte vA'kalpike veditavyAH // 1771 // tamhA pAlei gurU, puvvaM kAuM sarIraciMtaM tu / / iharA AuvahINaM, virAhaNa dharaMtamadharete // 1772 // yatastaruNe bAlakAdau vA'kalpike vasatipAle sthite'nantaroktA doSAH; AcArye tu na . bhavanti, tasmAdguruH AcAryo vasatiM paalyti| katham? iti cet, ata Aha-pUrvaM * zarIracintAM kRtvA saMjJAbhUmiM gatvA ityrthH| atha zarIracintAM na karoti tataH prAyazcittaM | maaslghu| ime ca doSAH- iharA u ityAdi, itarathA zarIracintAyA akaraNe yadi saMjJAM gAthA dhArayati tata AtmavirAdhanA, maraNasya glAnatvasya cAvazyaM tannirodhe bhAvAt / atha na 1772 dhArayati kintu mAtrake vyutsRjati tataH zrAddhAdInAmAgatAnAM gandhAgamanataH uddddaahH| atha yogyA'yogyabahiryAti tatra upadhervirAdhanA taskarApahArarUpA, ye caikAkino doSAste ca bhavanti / eSa | vasatipAlA: saMstaraNe vidhiruktaH / asaMstaraNe punarAcAryo vasatiM pralokamAnastasminneva pATake pratyAsanneSu 817 (B) gRheSu bhikSArthaM hiNDate // 1772 // For Private and Personal Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezaka: 818 (A) tathA cA''hajai saMghADo tiNha vi, pajjattA''Nei to guru Na nIti / aha navi ANe tAhe, vasahiAloga hiMDaNayA // 1773 // yadi saGghATa: sAdhuyugmaM trayANAmapi Atmadvikasya gurozcetyarthaH paryAptaM paripUrNamAnayati tato gururbhikSArthaM na nyeti nirgcchti| atha naiva trayANAM paryAptamAnayati alAbhAd azaktervA, tadA vasaterAloko yathA bhavatyevamAcAryasya pratyAsanneSu gRheSu hiNDanam // 1773 // kiyatpunastatra gRhNAti? iti cet, ata Aha sUtra 9-10 AsaNNesuM geNhai, jattiyametteNa hoi pajjattaM / gAthA 1773-1777 jAvaieNa ya UNaM, iyarANIyaM tu taM geNhe // 1774 // jaghanyavihAra saMkhyA tasminneva pATake pratyAsanneSu gRheSu gRhNAti tAvanmAnaM yAvanmAtreNa paryAptaM paripUrNa || bhvti| atha tAvanna labhyate tarhi yAvatA UnaM tat tAvad itarAbhyAmAnItaM gRhnnaati| na ca 818 (A) te trayo'pi paripUrNa bhuJjate kintvalpam // 1774 // For Private and Personal Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra HI sUtram caturtha / + uddezakaH 818 (B) tathA cA''hasavve va'ppAhArA, bhavaMti gelnnnnmaadidosbhyaa| evaM jayaMti tahiyaM, vAsAvAse vasaMtA u // 1775 // glAnyAdidoSabhayAtsarve'pi te'lpAhArA bhavanti / evaM tatra varSAvAse varSAyogye kSetre vasanto ytnte|| 1775 // ___ sUtram- se gAmaMsi vA jAva sannivesaMsi vA bahUNaM AyariyauvajjhAyANaM appabiiyANaM bahUNaM gaNAvaccheiyANaM appataiyANaM kappai hemaMtagimhAsu carie annamannaM nissAe // 9 // se gAmaMsi vA jAva sannivesaMsi vA bahUNaM AyariyauvajjhAyANaM appataiyANaM bahUNaM gaNAvaccheiyANaM appacautthANaM kappai vAsAvAsaM vatthae annamannaM nissAe // 10 // 1. se gAmaMsi vA, nagaraMsi vA, nigamaMsi vA, rAyahANIe vA, kheDaMsi vA, kabbaDaMsi, vA, maDaMbaMsi vA, paTTaNaMsi vA, doNamuhaMsi vA, AsamaMsi vA, saMvAhaMsi vA, iti zyubrIMgasaMskaraNe pAThaH / evamagretanasUtrepi jnyeym|| sUtra 9-10 gAthA 1773-1777 jaghanyavihAra saMkhyA 818 (B) For Private and Personal Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "se gAmaMsi vA jAva sannivesaMsi vA" ityAdi, vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 819 (A) athAsya sUtrasya sambandhamabhidhitsurAhaiti patteyA suttA, piMDagasuttA ime puNa gurUNaM / duppabhiI tippabhiI, bahuttamiha maggaNA khette // 1776 // iti evamupadarzitena prakAreNASTau pratyekAni pratyeka bhavAni suutraannyuktaani| pratyekAnantaraM ca samudAya itIme punarbe vakSyamANe piNDakasUtre / keSAM piNDakaH? ityAha-gurUNAmAcAryAdInAm, AcAryAdisamudAyaviSayaH ityarthaH // anena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA sUtra 9-10 se shbdo'thshbdaarthH| atha grAme vA, yAvatkaraNAt nagaraMsi vA paTTaNaMsi vA maDaMbaMsi 1773-1777 vA ityAdiparigrahaH, sanniveze vA bahUnAM dvitriprabhUtInAmAcAryopAdhyAyAnAmAtmadvitIyAnAM jaghanyavihArabahUnAM dvi-triprabhRtInAM gaNAvacchedakAnAmAtmatRtIyAnAM hemanta-grISmayozcarituM kalpate || saMkhyA anyonyanizrayA prspropsmpdaa| atha grAme vA yAvat sanniveze vA bahUnAmAcAryo 819 (A) 1. "kabhAvIni- vA. mo. pu. saM. // 2. ye-pu. pre.|| | gAthA . For Private and Personal Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 819 (B pAdhyAyAnAmAtmatRtIyAnAM bahUnAM gaNAvacchedakAnAmAtmacaturthAnAM ca varSAvAsaM vastuM kalpate anyo'nynishryeti| eSa suutrskssepaarthH| atra bahutvavyAkhyAnArthamAha duppabhii ityAdi, dviprabhRti triprabhRti vA'tra bahutvamavagantavyam / kimarthamidaM sUtram? iti cet ucyate- iha mArgaNA kSetre krtvyetyetdrthm| ekasmin kSetre'vasthitAnAM kasya kSetramAbhavati? kasya na? iti cintAyAM ye parasparanizrayA samAptakalpA vartante teSAmAbhavati, anyeSAM netyevamarthamityarthaH // 1776 // etadevA''kSepapurassaramAha sUtra 9-10 heTThA doNha vihAro, bhaNito kiM puNa iyANi bahuyANaM? / gAthA egakkhittaThiyANaM, tu maggaNA khetta-akkhette // 1777 // 1773-1777 4 jaghanyavihAraRtubaddhe kAle dvayorvihAro'dhastAtpUrvaM dvitIyasUtreNa uktaH, upalakSaNametat, varSAsu | SaSThasUtreNa trayANAm [bhaNita:], tatastenaivedaM gatArthamiti kiM kimarthaM punaridAnI bahukAnAmAcAryAdInAM sUtram ? / sUrirAha- ekakSetrasthitAnAM mArgaNA karttavyA kasya kSetramAbhavati? __ saMkhyA 819 (B) For Private and Personal Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 820 (A) www.kobatirth.org kasya kSetram ? kasya nA''bhavati kSetram ? ityarthaH / tatra parasparopasampadA samAptakalpabhUtAnAM bhavati, anyeSAM na bhavatItyevamartham // 1777 // tathA caitadeva niryuktikRtsavistaramAha uubaddhe samattANaM, uggaho ega-dugapiMDiyANaM pi / sAhAraNapattege, saMkamati paDicchae pucchA // 1778 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJca janAH samAptakalpaH, UnA: asamAptakalpaH / Rtubaddhe kAle bahUnAmAcAryANAM parasparopasampadA samAptakalpAnAmeka-dvikapiNDitAnAmapi paJcApyekakAH santaH piNDitA ekapiNDitAH; athavA dvikena vargadvayena eka ekAkI ekazcaturvargaH athavA eko dvivargo'parastrivarga ityevaMrUpeNa piNDitA dvikapiNDitAH teSAmekadvikapiNDitAnAm / apizabdAt trivargapiNDitAnAM caturvargapiNDitAnAmapi / tatra trivargapiNDitA dvAvekAkinAvekastrivargaH, caturvargapiNDitAstraya ekAkina eko dvivargaH / avagraha Abhavati, na zeSANAmasamAptakalpasthitAnAm / yadi punadvau gacchau samAptakalpAvekatra kSetre samakaM sthitau For Private and Personal Use Only gAthA | 1778-1782 kSetrasya Abhavana vyavahAraH 820 (A)
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 820 (B) syAtAM tadA tatkSetramAbhavati dvayorapi tayoH sAdhAraNam / tacca sAdhAraNaM kSetraM teSAM samAptakalpatayA pratyekaM pratyekaM sthitAnAM madhye ye sUtrA'rthanimittaM yAnupasampadyante tata uttIrya teSAmupasampadviSayANAmAbhAvyatayA sngkraamti| tathA cA''ha- sAdhAraNaM kSetraM pratyekaM vyavasthitamapi pratIcchake pratIcchakAduttIrya yeSAM samIpamupasampadyate teSAM saGkrAmati, te hi pratIcchakAstannizrAmupapannAstatasteSAM kSetramitareSAM saGkrAmati / atha pratIcchakA nopasampadyante, * kevalaM pucchatti pRcchAmAtraM sUtrArthaviSayaM kriyate tadA 'pucchAhi tihiM' [gA.1786] ityAdinA mArgaNA kartavyA // 1778 // atraiva vizeSamAhaappabitiya'ppataIyaTThiyANa khettesu dosu doNhaM tu / uDubaddhe hoi khettaM, gamaNAgamaNaM jato atthi // 1779 // ekasmin kSetre eka AcArya upAdhyAyo vA sthitaH, aparasmin kSetre'para AcArya | upAdhyAyo gaNAvacchedako vA''tmatRtIyaH sthitaH, kevalaM parasparamupasampadA, tatastayordvayoH api dvayoH kSetrayorAtmadvitIyAtmatRtIyasthitayoH Rtubaddhe kAle tadubhayamapi kSetramAbhAvyaM gAthA 1778-1782 kSetrasya AbhavanavyavahAraH 820 (B) For Private and Personal Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhavati kuta? ityAha-gamanAgamanaM yataH parasparamasti, parasparopasampannatvAd, ata: samAptakalpatayA bhavatyAbhAvyamiti // 1779 // zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 821 (A) samprati yaiH kAraNairupasampadyate tAnyAhakhettanimittaM suha-dukkhato, va suttatthakAraNe vA vi / asamatte uvasaMpaya, samatte suhadukkhayaM mottuM // 1780 // asamAptasya asamAptakalpasyopasampadbhavati kSetranimittaM sukhaduHkhahetorvA suutraarthkaarnnaadvaa| kimuktaM bhavati? anyat tAdRzaM kSetraM na vidyate, yadi vA asamAptakalpatayA viharatAM duHkhaM, samAptakalpatayA viharatAM sukhamiti sukha-duHkhahetoH, athavA sUtrArthakAraNAdvA | asamAptakalpA anyaM gacchamupasampadyante iti| samApte samAptakalpasya punarupasampadi, sukhaduHkhatAM muktvA zeSANi kAraNAni draSTavyAni, samAptakalpA anyat kSetraM tAdRzaM nAstIti kSetranimittaM sUtranimittamarthanimittaM tadubhayanimittaM vA'nyad gacchAntaramupasampadyante, na sukhadu:khahetoH, samAptakalpatayA teSAM viharaNe duHkhAbhAvAditi bhAvaH // 1780 // atha te kathamekAkino'samAptA vA jAtA:? ityata Aha gAthA |1778-1782 kSetrasya AbhavanavyavahAraH 821 (A) For Private and Personal Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 821 (B) paDiMbhaggesu maesu va, asivAdIkAraNesu phiDiyA vA / eeNa tu egAgI, asamattA vA bhave therA // 1781 // zeSeSu sAdhuSu vratAtpratibhagneSu mRteSu vA, athavA azivAdibhiH kAraNaiH sphiTitA: parasparaM vitruTitAH, etena kAraNajAtena sthavirA ekAkino'samAptA vA bhaveyuH // 1781 // sAmprataM 'egadugapiMDiyANaM pi'[gA.1778] ityasya vyAkhyAnArthamAhaega-dugapiMDiyA vi hu, labhaMti aNNoNNanissiyA khettaM / asamattA bahuyA vi hu, na labhaMti aNissiyA khettaM // 1782 // ekakAH piNDitA ekapiNDitAH, dvikena- vargadvayena piNDitA [dvikapiNDitAH] | apizabdAt trikapiNDitAzcatuSkapiNDitAzca / amISAM bhAvanA prAgevoktA, hu nizcitam, anyonyanizritAH parasparamupasampannA labhante kSetram, ye punaH asamAptAH parasparopasampadgrahaNAbhAvato'samAptakalpAstiSThanti te parasparamanizritAH, "nimitta-kAraNa-hetuSu sarvAsAM vibhaktInAM gAthA 1778-1782 kSetrasya AbhavanavyavahAraH 821 (B) 1. paribhagneSu- mo.|| For Private and Personal Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 822 (A) www.kobatirth.org prAyo darzanam" iti nyAyAdatra hetau prathamA, tato'yamarthaH - parasparamanizritatvAd bahukA api santo huH nizcitaM na labhante kSetram, samAptakalpAnAmeva kSetrasyA''bhavanAt, tathA pUrvAcAryakRtasthiteH // 1782 // jai puNa samattakappo, duhA Thito tattha hojja cauranne / cauro vi appabhU te, labhaMte do te itaranissA // 1783 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadi punaH samAptakalpaH paJcajanAtmako vasateH saGkaTatAdoSeNaikasmin kSetre dvidhA sthitaH ekasyAM vasatau dvau janAvaparasyAM trayaH, tathA tasmin kSetre'nyasyAM vasatAvanye catvAro janAH sthitA bhaveyuH tathApi te catvAro'pi tasya kSetrasya aprabhavaH, na teSAM tat kSetramAbhAvyaM bhavati, yau punadvau tau tatkSetraM labhete / kutaH ? ityAha- itaranizrau, atrApi hetau prathamA, yatastAvitaratrayanizrau, ataH samAptakalpatvAllabhate // 1783 // atha kasmAdasamAptakalpAnAmekAkinAM cA''bhAvyaM kSetraM na bhavati ? tata Aha For Private and Personal Use Only gAthA | 1783-1788 asamAptakalpAnA * anAbhAvyatam 822 (A)
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 822 (B) egAgissa u dosA, asamattANaM ca teNa therehiM / esa ThaviyA u merA, iti vi hu mA hoja egAgI // 1784 // yata ekAkinaH sato'samAptAnAM ca asamAptakalpAnAM ca doSA bhUyAMsaH, tena kAraNena |* sthaviraireSA maryAdA sthaapitaa| ityapi khalu kAraNAt kSetrAnAbhavanalakSaNAd ekAkino'samAptakalpA vA mA bhUvanniti // 1784 / / samprati 'sAharaNapattege' [gA. 1778] ityAdi vyAkhyAnayatidomAdi ThiyA sAhAraNammi, sutta'tthakAraNA ekke / gAthA jati taM uvasaMpajje, puvvaThiyA vA vi saMkaMtaM // 1785 // 1783-1788 vyAdayaH dviprabhRtayo gacchAH samAptakalpAH samakamekasmin kSetre sthitAsteSAM tat asamApta kalpAnA kSetramAbhAvyatayA saadhaarnnm| tasmin sAdhAraNe kSetre sthitA: santo yadi tamekaM gacchamanye anAbhAvyatam sUtrArthakAraNAdupasampadyante, athavA ye pUrvaM samAptakalpatayA sthitAsteSAmAbhavati tatkSetrama, na pazcAdAgatAnAM smaaptklpaanaampi| paraM te pUrvasthitA api yadi pazcAdAgataM gacchaM | 822 (B) sUtrArthakAraNAdupasampadyante tarhi yasya samIpamupasampadyante tasya tatkSetraM saGkrAntam, tasya For Private and Personal Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddeza : 823 (A) ////////// www.kobatirth.org tadA''bhavati nAnyeSAmiti bhAvaH / te hi tasya pratIcchakIbhUtAstena teSAM kSetramitarasya saGkrAmatIti // 1785 / / atha nopasampadyante kintu sUtramarthaM vA pRcchanti tatrAha - pucchAhi tIhiM divasaM, sattahi pucchAhi mAsiyaM harati / akkhettuvassae pucchamANe dUrA''valiya mAso // 1786 // 1. 'dAnatastasya - sN.| dAnatasya mo. // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tisRbhiH pRcchAbhiH kRtAbhiH pRcchyamAnaH paripUrNaM divasaM yAvat tatkSetragataM sacittAdi harati gRhNAti, tripRcchAdAratastasya kSetrasyaikaM divasaM yAvattadAbhavanAt / saptabhiH pRcchAbhirmAsikaM harati / kimuktaM bhavati ? - saptasu pRcchAsu kRtAsu pRcchyamAnaH paripUrNaM mAsaM yAvattat kSetragataM sacittAdi labhate, mAsaM yAvattasya kSetrasya tadA''bhavanAditi / akkhettuvassae iti akSetre sthitAnAmupAzraye - upAzrayaviSayA mArgaNA kartavyA, sA cAgre kariSyate / tathA yadi pRcchyamAna AtmIyamupAzrayaM dUram, upalakSaNametat, AsannaM vA AvalikApraviSTam, upalakSaNametat, For Private and Personal Use Only gAthA | 1783-1788 asamAptakalpAnA anAbhAvyatam 823 (A)
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 823 (B) maNDalikApraviSTaM puSpAvakIrNaM vA kathayati, tadA tasmin prAyazcittaM mAso laghukaH, taM ca | pRcchantaM na lbhnte| eSa saGkSapArthaH / vyAsArtho'gre kathayiSyate // 1786 // 'akSetre upAzrayasya mArgaNA karttavyA' ityuktaM tatra tAvadakSetramAhapahANAHNujANa addhANasIsae kula gaNe caukke y| ga nadi-vANamaMtaramahe ya ujjANamAdIsu // 1787 // iMdakkIla maNoggAho jattha va rAyA va paMca ime / amacca1 purohiyara seTThI3, seNAvai4 satthavAho u5 // 1788 // snAnam arhatpratimAnAM tannimittamekatra militAnAm, anuyAnaM rathayAtrA, tannimittaM | militAnAm, athavA adhvazIrSakaM yataH paraM samudAyena sArthena saha gantavyaM samyagmArgAvahanAt tatra militAnAm, kulatti kulasamavAyamilitAnAm, gaNatti gaNasamavAyamilitAnAm catuSkaM saGghastatsamavAyamilitAnAM, gAmAi ityAdi, grAmamahe vA, AdizabdAnnagarAdimahe vA, vAnamantaramahe vA, udyAnamahe vA AdizabdAttaDAgAdimahe vA, indrakIlakamahe vA, yatra ca gAthA 1783-1788 asamAptakalpAnA anAbhAvyatam 823 (B) For Private and Personal Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 824 (A) sakalajanamanogrAho rAjA, yatra vA ime amAtya-purohita-zreSThi-senApati-sArthavAhAH paJca gatA vartante, tatra kathamapi gatAH samakaM sthitAstarhi sAdhAraNA vasatiH / atha viSamaM sthitAstarhi ye pUrvaM sthitAsteSAM vasatirAbhavati, netareSAM pazcAdAgatAnAm, tasyAM ca vasatau yaH ziSyaH ziSyatayA upatiSThati taM vasatisvAmino labhante, netare // 1787-88 // "pucchamANe dUrAvaliya mAso" [gA.1786] ityasya vyAkhyAnArthamAhapupphAvakiNNa1 maMDali2 Avaliya3 uvassayA bhave tivihA / jo abbhAse tassa u, dUra kahaMto na labhe mAso // 1789 // kvacid grAme nagare vA sAdhavaH pRthag upAzraye sthitAH, te copAzrayA: trividhA bhaveyuHpuSpAvakIrNakAH, maNDalikAbaddhA AvalikAsthitA vaa| sthApanA gAthA 1789-1792 AbhavanavyavahAraH 824 (A) 1. duure-laa.|| For Private and Personal Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezaka: 824 (B) eteSAmupAzrayANAM madhye kutazcidekatarasmAdupAzrayAdvicArAdinimittaM ko'pi vinirgataH, taM dRSTvA ko'pi pravivrajiSuH pRcchet, yathA- kutra sAdhUnAM vasatiH? iti| sa brUte-kiM kAraNaM tvaM pRcchasi? zaikSaH prAha-pravrajiSyAmIti / tatra sa yadi evaM pRSTaH san dUra kahaMto na labhe mAso iti AtmIyamapAzrayaM dUramAsannaM vA kathayati tarhi tasya prAyazcittaM laghuko mAsaH, na ca taM ziSyaM lbhte| kasya punaH sa Abhavati? iti cet, tata Aha- yo'bhyAse tsy| kimuktaM bhavati? tasmAdavakAzAd yasya pratyAsannatara upAzrayastasyA''bhavati // 1789 / / kiha puNa sAheyavvA, uddisiyavvA jahakkama savve / aha pucchai saMvigge, tattha va savve va addhA vA // 1790 // kathaM punaH kathayitavyA upAzrayAH? / sUrirAha- uddeSTavyA yathAkramaM sarve / yathA- || gAthA 1789-1792 amukasyA''cAryasyAmukapradeze upAzrayaH, amukasyAmukapradeze / evaM kathite yatra vrajati tasya sa Abhavati / atha sa pRcchati saMvignAn bahuzrutatarAn tapasvitarAMzcetyarthaH, tatra ythaabhaavmaakhyaatvym| vitathAkhyAne mAsalaghu, na ca sa taM labhate / kintu ye tapasvitarA 824 (B) bahuzrutatarAzca teSAM sa Abhavati / atha sarve ardhA vA saMvignAstatastathaivA''khyAne yatra sa vrajati tasya sa Abhavati, na zeSasyeti // 1790 // AbhavanavyavahAraH For Private and Personal Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 825 (A) etadeva savizeSamAhamottUNa asaMvigge, je jahiyaM te u sAhatI savve / siTThammi jesi pAsaM, gacchati tesiM na annesiM // 1791 // iha ye pArzvasthAdayo'saMvignAste yadi pRcchyante tadA te na kathanIyAH, tAn muktvA zeSeSu pRSTeSu ye yatra vidyante tAn tatra sarvAn kathayati / ziSTe ca kathite ca sati yeSAM pArvaM gacchati teSAmAbhavati, nAnyeSAm // 1791 // NIyallagANa va bhayA, hiri va tti asaMjamAhigAre vA / emeva desa rajje, gAmesu va puccha kahaNaM tu // 1792 // iha ko'pi tasmin grAme nagare deze rAjye vA na prvrjti| kiM kAraNam ? iti cet, ucyate-nijakAnAM svajJAtInAM bhayAt, mA nijakA utpravrAjayeyuH, pravrajantaM vA mA rundhyuriti| yadi vA teSAM nijakAnAM samakSaM lajjate, tato hiitH| vA athavA asaMyamAdhikAraH gAthA 1789-1792 AbhavanavyavahAraH 825 (A) For Private and Personal Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 825 (B) asaMyamAdhikaraNametad grAmAdi, apkAyAdipracuratvAt, tato'nyad grAmAdikaM gantumanAstathaiva vicArAdigataM pRcchet, yathA- kasmin grAme nagare deze rAjye vA saadhvH?| evamanyasmin deze rAjye grAmeSu vA pRcchAyAmevameva pUrvoktenaiva prakAreNa yathAbhAvaM kathanaM krtvym| kimuktaM bhavati? -yathA trividheSUpAzrayeSu Asanna-dUra-tapasvi-bahuzrutAnAM pRcchAyAM vyAkaraNamanAbhAvyamAbhAvyaM ca varNitaM tathA'trApi draSTavyam / tadyathA- yad yathA grAmAdikaM pRSTaM tattathA kthniiym| vitathAkhyAne tasya prAyazcittaM mAsalagha, tatra ca gato yeSAM samIpamupagacchati sa teSAmAbhavati, nAnyeSAmiti // 1792 // ahavA vi aNNadesaM, saMpaTThiyagaM tagaM muNeUNa / mAyA-niyaDipahANo, vippariNAme imehiM tu // 1793 // athaveti prakArAntare, tacca prakArAntaraM vipariNAmaviSayaM vakSyamANarItyA drssttvym|| vicArAdivinirgataM sAdhaM dRSTvA ko'pi pareNa AdareNa vandate, taM ca tathA vandamAnaM pRcchatikutastvam kutra vA samprasthitaH iti sa prAha- amukaM dezaM samprasthitaH, tatra gatvA pravrajiSyAmi tata evamanyadezaM samprasthitaM taM jJAtvA mAyA- paravaJcanAbhiprAyaH, nikRtiH-AkAra gAthA 1789-1792 AbhavanavyavahAraH 825 (B) For Private and Personal Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 826 (A) vacanAcchAdanaM yathA kUTAkhyAtRtvena na lakSyate, mAyAnikRtI pradhAne yasya sa tathA, ebhirvakSyAmANaizcaityAdibhirvipariNAmayati // 1793 // tAnyeva vipariNAmasthAnAni caityAdIni darzayaticeiya1 sAhU2 vasahI, vejA4 va na saMti tammi desammi / paDiNIya 5 saNNi6 sANe7 viyAra8 khettA9 ahigamaggo10 // 1794 // daargaahaa|| yatra tvayA gantavyaM tasmin deze caityAni 1 yadi vA sAdhavaH 2athavA vasatayaH 3 yadvA vaidyA na santi 4 / tathA bahavastatra pratyanIkA: 5 na ca dAnAdipradhAnAni saMjJikulAni 6 zvAnaH prabhUtAH 7 na ca tatra vicArabhUmiH, sarvatra pAnIyAkalatvAta 8 nApi tatra vihArayogyAni kSetrANi 9 adhikazca bhUyAnmArgaH panthAH 10 / etaiH prakArairvipariNAmayati // 1794 // tatra prathamatazcaityamadhikRtyAha gAthA 1798-1799 vipariNAmasthAnAni mumukSoH 826 (A) 1. kAraNai0 pu. pre.|| For Private and Personal Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 826 (B) www.kobatirth.org vaMdaNa pucchA kahaNaM, amugaM desaM vayAmi pavvaiDaM / natthi tahi ceiyAI, daMsaNasohI jato hoi // 1795 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parayA bhaktyA vicArAdinirgatasya sAdhorvandanam / tataH pRcchA- kutra gantavyam ? tadanantaraM tasya kathanam 'amukaM dezaM vrajAmi pravrajitum' iti / evamukte sa prAha- na santi tatra caityAni, yataH yebhyaH darzanazodhiH samyagdarzananirmalatA bhavati // 1795 // kathaM tebhyo darzanazodhi: ? ityata Aha pUyA u daTTu jagabaMdhavANaM, sAhU vicittA samuveMti tattha / cAgaM ca daTThUNa uvAsagANaM, sehassa vi thIrai dhammasaddhA // 1796 // dAraM 1 // * jagadbAndhavAnAM pUjAM draSTuM tatra teSu caityeSu sAdhavaH vicitrA: bhavya - bhavyatarAH samupayanti tatasteSAM mUrtiM dRSTvA dezanAM vA samAkarNya; tathA upAsakAnAM zrAvakANAM snAna - vilepanAdiSu tyAgaM ca vittatyAgaM dRSTvA, AstAmanyeSAM zubhapariNAmollAsaH, zaikSasyApi dharmazraddhA sthirati For Private and Personal Use Only gAthA | 1798- 1799 vipariNAma sthAnAni mumukSoH 826 (B)
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra //// sUtram caturtha uddezakaH 827 (A) ////////// www.kobatirth.org sthiriibhvtiityrthH| caityAni tu tatra na vidyante tataH kiM tatra gatvA tvayA kAryam ? iti 1 // 13796 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAdhudvAramAha na saMti sAhU tahiyaM vivittA, osaNNakiNNo khalu so kudeso / saMsaggihajjaMmi imammi loe, sA bhAvaNA tujjha vi mA havejjA // 1797 // dAraM 2 | zayyAdvAramAha na santi tatra sAdhavaH viviktA: ekAntasaMvignAH, kintu avasannakIrNa avasannavyAptaH khalu sa kudezaH / ayaM ca lokaH saMsargihAryaH - saMsargyA hriyate saMsargyanuyAyI bhavati, tathAsvAbhAvyAt, tataH saMsargihArye'smin loke vartamAnasya tavApi sA avasannabhAvanA mA bhUditi tatra na gantavyam 2 // 1797 // For Private and Personal Use Only * * * gAthA 1798 - 1799 vipariNAma sthAnAni mumukSoH 827 (A)
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezakaH / 827 (B) sejjA na saMtI ahavesaNijjA, itthI-pasU-paMDagamAdikiNNA / AutthamAdIsu ya tAsu niccaM, ThAyaMtayANaM caraNaM na sujjhe // 1798 // dAraM 3 // tatra zayyA na santi, athavA eSaNIyA na vidyante, yadi paramAtmakRtAH syuH, yadi vA strI-pazu-paNDakAdyAkIrNAH snti| tAsu cAtmotthAdiSu AtmakRtAdiSu nityaM sarvakAlaM tiSThatAM caraNaM na zudhyati cAritrazuddhirnopajAyate 3 // 1798 // vaidyAdidvAracatuSTayamAha gAthA vejjA tahiM natthi tahosahAI 4, logo ya pAeNa sapaccaNIo 5 / / 1798-1799 dANAi saNNI ya tahiM na saMti, sANehi kiNNo sahalUsaehiM // 1799 // OM vipariNAma sthAnAni dAraM 7 / 4 mumukSoH tatra vaidyAstathA auSadhAni ca na santi4 lokazca prAyeNa tatra sapratyanIkaH 5 827 (B) dAnAdipradhAnAzca saMjJina:-zrAvakAstatra na santi 6 tathA zvabhiH saha laSakaiH caureH kIrNaH vyAptaH 7 // 1799 // //////////////// For Private and Personal Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 828 (A) //////////////// www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicAra- vihArakSetradvAre Aha aNUvadesamma viyArabhUmI, vihArakhettANi ya tattha natthI / dAraM 8-9 / sAhU AsaNNaThiesu tujjhaM, ko dUramaggeNa maDappharo te // 1800 // dAraM 10 // yatra tvayA gantavyaM tasmin anUpadeze sajale deze vicArabhUmirnAsti 8 / nApi tatra santi vihArayogyAni kSetrANi 9 / anyacca sAdhuSvAsannasthiteSu tava ko dUramArgeNa gamanotsAhaH 10 // / 1800 // p tadevamRtubaddhakAlaviSayaM sUtraM bhAvitam / adhunA varSAvAsaviSayaM bhAvayati - vAsAsuM amaNuNNA, asamattA je ThiyA bhave vasuM / tesiM na hoi khettaM, aha puNa samaNuNNaya kareMti // 1801 // to tesi hoti khettaM, ko ya pabhU tesi jo ya rAyaNio / lAbho puNa jo tatthA, so savvesiM tu sAmaNNo // 1802 // 1. koti - B3 / koi - PI ko u- mu. For Private and Personal Use Only gAthA | 1800-1807 varSAkAle Abhavana vyavahAraH 828 (A)
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 828 (B) varSAsa varSAkAle ye amanojJAH parasparopasampadvikalA asamAptAH asamAptakalpAH, viSvak pRthak sthitA bhaveyusteSAM na bhavati kSetramAbhAvyam, asmaaptklptvaat| atha punaH sukha-duHkhAdinimittaM samanojJatAM parasparopasampadaM kurvanti, tato bhavati, teSAmAbhAvyaM kSetram parasparopasampadA smaaptklpiibhuuttvaat| atha teSAM kaH prabhuH? ucyate, yo rAnikaH ratnAdhiko yasya paryAyAdhikatayA vandanAdIni kriyante sa teSAM prbhuH| lAbha: punaryastatra bhavati sa sarveSAM sAmAnyaH sAdhAraNaH, sarveSAmapyAcAryatvAdupAdhyAyatvAdvA // 1801-02 // ahava jai vIsu vIsuM, ThiyA u asamattakappiyA hujjA / aNNo samattakappI, ejAhI tassa taM khettaM // 1803 // athavA asamAptakalpikA yadi viSvag viSvak sthitA bhaveyuH, anyaH | samAptakalpI samAptakalpopetaH pazcAdAgacchet tasya tadAbhavati kSetram, netareSAM pUrvasthitAnAmapi, asamAptakalpatvAt // 1803 // gAthA 1800-1807 varSAkAle 'AbhavanavyavahAraH 828 (B) For Private and Personal Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI ahavA doNNi va tiNNi va, samagaM pattA samattakappI u / savvesiM tu tesiM, taM khettaM hoi sAhAraM // 1804 // vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH athavA dvau vA trayo vA gacchAH samAptakalpinaH pRthak pRthak samAptakalpopetA: samakaM prAptAH tatasteSAM sarveSAmapi tatkSetramAbhAvyatayA sAdhAraNaM bhavati // 1804 // 829 (A) / apuNNakappA va duve tayo vA, jaMkAla kujjA samaNuNNayaM tu / takkAlapatto ya samattakappo, sAhAraNaM taM pi hu tesi khettaM // 1805 // pUrvam apUrNakalpA: asamAptakalpA dvau trayo vA gacchAH sthitAH na ca parasparamupasampad gRhItAH, pazcAcca sUtrArthAdinimittamupasampad grahItumArabdhAH, te ca yatkAlaM yasmin kAle | samanojJatAM parasparamupasampadaM kuryuH kurvanti tatkAlaprAptaH tasmin kAle prApto'nyaH samAptakalpasteSAmapi tat kSetraM bhavati sAdhAraNam,parasparopasampadgrahaNavelAyAmeva samAptakalpasyApi prAptatvAt // 1805 // samprati parasparopasampannAnAM sAdhAraNAvagrahAvasthitAnAM sUtramarthaM vA'dhikRtya ya AbhavanavizeSastamabhidhitsurAha gAthA 1800-1807 varSAkAle AbhavanavyavahAraH 829 (A) For Private and Personal Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 829 (B) sAhAraNaTThiyANaM, jo bhAsati tassa taM havati khettaM / vAraga taddiNa porisi, muhutta bhAse u jo jAhe // 1806 // sAdhAraNasthitAnAM sAdhAraNAvagrahAvasthitAnAM madhye ya: sUtramarthaM vA bhASate tasya tadbhavati kSetram na shessaannaam| atha te vAraMvAreNa bhASante tata Aha- yo yadA vArakeNa dinaM pauruSI muhUrtaM vA bhASate tasya tAvantaM kAlamAbhAvyam, na shesskaalm| iyamatra bhAvanAyo yatidivasAn bhASate tasya tatidivasAnAbhAvyam athavA pratidivasaM yo yatipauruSIrbhASate tasya tatipauruSIravagrahaH, yadi vA yo yatimuhUrtAn bhASate tasya tAvantaM kAlamavagrahaH, na zeSakAlamapIti // 1806 // AvaliyA1 maMDaliyAra, ghoDagakaMDUiya3 eva bhAsejjA / suttaM bhAsati sAmAiyAdi jAva'TThasItiM tu // 1807 // iha sUtrasyArthasya vA bhASaNe trayaH prakArA: tadyathA-AvalikayA1 maNDalyA2 ghoTakakaNDUyitena ca 3 / tatra yA'vicchinnA ekAnte bhavati maNDalI sA AvalikA 1, yA punaH 1. yA'vacchinnA- pu. pre. // gAthA 1800-1807 varSAkAle AbhavanavyavahAraH 829 (B) For Private and Personal Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddeza : 830 (A) //////////// //////////// www.kobatirth.org svasthAna eva sA maNDalI2 ghoTakakaNDUyitaM nAma yadvAraMvAreNa parasparaM pracchanaM tadghoTakayoH parasparaM kaNDUyitamiva ghoTakakaNDUyitam 3, tatra sUtramarthaM vA bhASate AvalikayA1 maNDalIkayAra ghoTakakaNDUyitena vA3 / tatra sUtraM bhASate sAmAyikAdi tAvad yAvad dRSTivAdagatAni aSTAzIti sUtrANi / pUrveSu tu vizeSo vaktavya iti tadanupAdAnam // 1807 // samprati yathoktapramANameva sUtraM bhASamANAnAmAbhavanavidhimAha sutte jahottaraM khalu, baliyA jA hoti diTTivAdotti / atthe vi hoi evaM, cheyasuyatthaM navari mottuM // 1808 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtre bhASyamANe yathottaraM khalu balikAstAvad bhavanti yAvad dRSTivAdaH / tathAhi ekaH ekasya pArzve AvazyakamadhIte, AvazyakavAcanAcArya: punarAvazyakArthapratipracchakasya samIpe dazavaikAlikamadhIte, dazavaikAlikavAcanAcAryasyA''bhavati kSetram / tathA ekaH ekasya pArzve dazavaikAlikamadhIte, dazavaikAlikavAcanAcAryaH punardazavaikAlikapratipracchakasya pArzve uttarAdhyayanAnyadhIte, uttarAdhyayanavAcanAcAryasyAbhAvyaM kSetram / evaM yathottaraM tAvadbhAvanIyaM yAvadaSTA For Private and Personal Use Only gAthA | 1808-1812 sUtrArthachedasUtraNAM balavattAdiH 830 (A)
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 830 (B) shiitisuutraanni| yathA sUtre yathottaraM baliSThatoktA, evamarthe'pi bhAvanIyA, tadyathA- eka ekasya pArzve AvazyakArthamadhIte, AvazyakArthavAcanAcAryaH punarAvazyakArthe pratipracchakasya samIpe dazavaikAlikArthamadhIte, dazavaikAlikArthavAcanAcAryasyAbhavati kSetram / evaM tAvadvAcyaM yAvadaSTAzItisUtrArthaH / navaraM chedasUtrArthaM muktvA arthAcAryANAmupari chedasUtrArthAcAryo vaktavyaH / tadyathA-eka ekasya pArzve dRSTivAdagatAnAmaSTAzIte: sUtrANAmarthamadhIte, aSTAzItisUtrArthavAcanAcAryaH punaraSTAzItisUtrArthapratipracchakasya samIpe chedasUtrArthamadhIte, chedasUtrArthavAcanAcAryasyA''bhAvyaM tat kSetram // 1808 // emeva mIsagammi vi, suttAto balavago pagAso u / puvvagayaM khalu baliyaM, heTThilatthA kimu suyAto? // 1809 // evameva anenaiva prakAreNa mizrake'pi sUtrArtharUpobhayasminnapi vaktavyam, sarvatra sUtrAd : balavAn prakAza: arthasya prakAzakaH / tadyathA-eka ekasya pArzve AvazyakasUtramadhIte, tasya samIpe punaH sUtravAcanAcArya AvazyakasyArthamadhIte, AvazyakArthavAcanAcAryasyAbhavati ttkssetrm| evaM tAvadbhAvanIyaM yaavdssttaashiitisuutraarthvaacnaacaaryH| sarvatrAdhastanAtsUtrAdarthAdvA pUrvagataM bliiyH| 3 gAthA 1808-1812 sUtrA'rtha chedasUtraNAM balavattAdiH 830 (B) For Private and Personal Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 831(A) ////////////////////////////////// tathA cAha- puvvagayamityAdi, yadi pUrvagataM sUtraM khalu adhastanAdarthAd bhavati balavat kimaGga sUtrAt? sutarAmadhastanAt sUtrAd balIya ityrthH| tadyathA- eka ekasya pArzve Avazyakasya sUtramarthaM tadubhayaM vA'dhIte, tasya samIpe punarAvazyakasUtrA'rtha-tadubhayavAcanAcArya: pUrvagataM sUtramadhIte, aavshyksuutraadiprtiicchksyaabhvti| evaM tAvadvAcyaM yaavdssttaashiitisuutraanni| pUrvagatasUtrAcca pUrvagatArtho bliiyaan| tata eka ekasya pArzve pUrvagataM sUtramadhIte, tasya samIpe pUrvagatasUtravAcanAcAryaH pUrvagatamarthaM, pUrvagatasUtrapratIcchakasyAbhavati // 1809 // atha kiM kAraNaM zeSAt sUtrAdarthAcca pUrvagataM sUtraM balIyaH? tata Ahaparikammehi ya atthA, suttehi ya je ya sUitA tesiM / gAthA 1808-1812 hoi vibhAsA uvariM, puvvagayaM teNa baliyaM tu // 1810 // sUtrA'rthadRSTivAdaH paJcaprasthAnaH / tadyathA-parikarmANi1 sUtrANi2 pUrvagatam3 anuyoga:4 cUlikAzca || chedasUtraNAM | 5 / tatra ye parikarmabhiH siddhazreNikAprabhRtibhiH satraizcASTAzItisaGkhyairarthAH sacitAsteSAM balavattAdiH sarveSAmapyanyeSAM ca upari pUrveSu vibhASA bhavati, anekaprakArAste tatra bhASyante ityarthaH / | 831 (A) tena kAraNena pUrvagataM sUtraM balikam // 1810 // For Private and Personal Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samprati yena kAraNena sUtrAdartho balIyAn tadabhidhitsurAha vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 4 831 (B)| titthagaratthANaM khalu attho, suttaM tu gaNaharatthANaM / attheNa ya vaMjijjai, suttaM tamhA u so balavaM // 1811 // arthaH khalu tIrthakarasthAnam tasya tenaabhihittvaat| sUtraM tu gaNadharasthAnam tasya taiIbdhatvAt / arthena ca yasmAtsUtraM vyajyate prakaTIkriyate, tasmAtsaH arthaH sUtrAd blvaan||1811|| atha kasmAt zeSArthebhyaH chedasUtrArtho balIyAn ? ityata AhajamhA u hoi sohI, cheyasuyattheNa khaliyacaraNassa / tamhA cheyasuyattho, balavaM mottUNa puvvagayaM // 1812 // yasmAt skhalitacaraNasya skhalitacAritrasya chedazrutArthena zodhirbhavati, tasmAtpUrvagatamarthaM muktvA zeSAtsarvasmAdapyarthAt chedazrutArtho balavAn // 1812 / / gAthA 1808-1812 sUtrA'rthachedasUtraNAM balavattAdiH 831 (B) For Private and Personal Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 832 (A) www.kobatirth.org tdevmaavlikaamdhikRtyoktm| adhunA maNDalImadhikRtyAha emeva maMDalIe vi, puvvAhiyanaTTha dhammakahi vAdI ( ? de ) / ahavA paiNNagasue, ahijjamANe bahusute vi // 1813 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yathA adhastAdAvalikAyAmuktamevameva maNDalyAmapi draSTavyam / sA maNDalI kva bhavati ? iti cet, ucyate-- pUrvAdhIte naSTe ujvAlyamAne, dharmakathAyAM dharmakathAzAstreSu, vAde vAdazAstreSu ujvAlyamAneSvadhIyamAneSu vA, athavA prakIrNaka zrute adhIyamAne bahuzrute'pi bahuzrutaviSaye'pi maNDalI bhavati / tatrApyAbhAvyamAvalikAyAmiva / atha kathamAvalikAyAmiva maNDalyAmapi draSTavyam ? iti cet, ucyate- eka ekasya pArzve pUrvAdhItaM naSTamAvazyakamujvAlayati, AvazyakavAcanAcAryaH punastasya samIpe dazavaikAlikam, dazavaikAlikavAcanAcAryasyAbhavati ityAdi sarvaM tathaiva / tathA eka ekasya pArzve AvazyakaM naSTamujvAlayati, eSo'pyAvazyakavAcanAcAryo'nyasya samIpe dazavaikAlikam, dazavaikAlikavAcanAcAryopyaparasya samIpe uttarAdhyayanAni, uttarAdhyayanavAcanAcAryo'pyanyasya samIpe AcArAGgam, evaM yAvad vipAkazrutavAcanAcAryaH pUrvAdhItaM naSTamanyasya pArzve dRSTivAdamujjvAlayati, dRSTivAdavAcanAcAryasyA''bhavati, na zeSANAm, For Private and Personal Use Only gAthA 1813-1818 ma AbhavanavidhiH 832 (A)
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 832 (B) aabhvnsyottrottrsngkraantyaa'ntime'vsthaanaad| etaccAvalikAyAmapi drssttvym| tathA yasya pArzve dharmakathAzAstrANi vAdazAstrANi vA ujjvAlayati adhIte vA tasya pAThakasyA''bhavati, na paatthymaansy| tathA bahuzrutataro'pi yadyanyasya samIpe prakIrNakazrutamadhIte tadA tasya prakIrNakazrutavAcanAcAryasyA''bhavati, na bhushruttrsy| kiM bahunA? yo yasya samIpe paThatyujjvAlayati vA tasya satkamAbhAvyamitaro vAcanAcAryo haratIti // 1813 // athAvalikAyA maNDalyAzca kaH prativizeSa? ityata AhachiNNAchiNNaviseso, AvAliyAe u aMtae tthaati| maMDalie saTThANaM, saccittAdIsu saMkamati // 1814 // gAthA AvalikA-maNDalyoH parasparaM chinnAchinnarUpo vizeSaH, AvalikA chinnA viviktA |41813-1818 ekAnte bhvti| maNDalikA tvachinnA, "Avaliya tattha cchinnA maMDaliyA hoi acchinnA | samAptakalpe AbhavanavidhiH u' [ ] iti vacanAt / etadeva suvyaktamAha- AvalikAyAmupAdhyAyaH antaH madhye vivikte pradeze tisstthti| maNDalyAM punaH svasthAnamAbhavanaM ca pAThayitari sakrAmati 832 (B) sacittAdiSu tatkSetragata-sacittAdiviSayam // 1814 // For Private and Personal Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH adhunA ghoTakakaNDUyitamadhikRtyAhadoNhaM tu saMjayANaM, ghoDagakaMDUiyaM kareMtANaM / jo jAhe jaM pucchai, so tAhe paDicchato tassa // 1815 // dvayoH saMyatayoH ghoTakakaNDUyitamiva ghoTakakaNDUyitam parasparaM pracchanamityarthaH, tat | kurvatAM yo yadA yaM pRcchati sa tadA tasya pratIcchakaH, itaraH pratIcchyaH / yAvacca yaH pratIcchyastAvattasyAbhavati, na zeSakAlamiti // 1815 // 833 (A) upasaMhAramAha gAthA 1813-1818 samAptakalpe AbhavanavidhiH evaM tA asamatte, kappe bhaNito vihi u jo esa / etto samattakappe, vucchAmi vihiM samAseNa // 1816 // evaM tAvadasamApte kalpe yo vidhirbhavati sa eSa bhnnitH| ata urdhvaM samAsena samAptakalpe vidhiM vakSyAmi // 1816 / / 833 (A) For Private and Personal Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezaka: 833 (B) *** www.kobatirth.org pratijJAtameva nirvAhayati gaNi-AyariyANaMto, khettammi ThiyANa dosu gA / vAsAsu hoti khettaM, nissaMcAreNa bAhirato // 1817 // gaNo'syAstIti gaNI-gaNAvacchedakaH, AcAryaH pratItaH, tayoH [ dvayoH ] grAmayoH pRthak pRthak sthitayorvarSAsvAbhavati kSetraM grAmadvayalakSaNam, antaH kSetre sthitayoH kSetramadhyavyavasthitayoH, na punaH parasparaM gamanAgamanataH / kuta: ? ityAha bahirnissaJcAreNa svasvagrAmAdbahiH pAnIya-haritAdyAkulatayA saJcArAbhAvataH // 1817 // vAsAsu samattANaM, uggaho egadugapiMDiyANaM pi / sAhAraNaM tu sehaM, vocchaM duvihaM ca pacchakaDaM // 1818 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir varSAsu bahUnAmAcAryANAM parasparopasampadA samAptakalpAnAM varSAsu sapta janAH samAptakalpaH, UnA asamAptakalpaH egadugapiMDiyANaM pi iti saptApyaikakAH santaH piNDitAH ekapiNDitAH, athavA dvikena-vargadvayena 'eka ekAkI eka: SaDvargaH, yadi vA For Private and Personal Use Only gAthA | 1813-1818 samAptakalpe AbhavanavidhiH 833 (B)
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 834 (A) //// www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eko dvivarga ekaH paJcavargaH ityAdirUpeNa piNDitA dvikapiNDitAH, teSAmekadvikapiNDitAnAm, apizabdAt trikacatuSkAdipiNDitAnAM cA'vagraha Abhavati, na shessaannaamsmaaptklpsthitaanaam| tathA sAdhAraNaM zaikSaM vakSye / sAdhAraNa: zaikSo yasyAbhavati tasya taM vakSye / tathA dvividhaM ca gRhastha-sArUpikabhedato dviprakAraM ca pazcAtkRtamupari gaNAvacchedakapRthaksUtre [gA. 1852] vakSyAmi // 1818 // tatra sAdhAraNaM zaikSaM vaktumAha akkhette jassuvaTTito, khette vA samaThiyANa sAhAre / vAyaMtiyavavahAre kayammi jo jassuvaTThAi // 1819 // akSetre snAnAdiprayojanataH kvApyekatra militAnAM yo yasyopatiSThate zaikSaH sa tasyAbhavati / athavA samamekakAlaM ye sthitAH pRthak pRthak samAptakalpAsteSAM samasthitAnAM tatkSetraM sAdhAraNam, tasmin sAdhAraNe kSetre samakasthitAnAm / athavA pazcAdAgatA apyevaM vyavasthAM kRtvA praviSTAH- yad yasyopatiSThate tat tasyA''bhavatIti / tata evaM vAcantike vyavahAre kRte, yo yasyopatiSThate sa tasyAbhavati // 1819 // For Private and Personal Use Only gAthA | 1819-1824 sAdhAraNazaikSe sAmAcArI 834 (A)
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH sAhAraNaTThiyANaM, sehe pucchaMtuvassae jo u / dUratthaM pi hu niyayaM, sAhati U tassa mAsagurU // 1820 // vicArAdivinirgataM sAdhuM dRSTvA ko'pi zaikSakaH pRcchati kutra sAdhUnAM vasatayaH? iti; evaM sAdhAraNasthitAnAM sAdhAraNakSetrAvasthitAnAmupAzrayAn pRcchati zaikSe yaH nijakamAtmIyamupAzrayaM dUrastham, apizabdAt pratyAsannaM vA sAdhayati kathayati tasya huH nizcitaM prAyazcittaM mAsaguruH // 1820 // 834 (B) kathaM punaH kathanIyam ? ityAhasavve uddisiyavvA, aha pucche kayaro ettha Ayarito / bahusuya tavassi pavvAyago ya? tatthA vi taheva // 1821 // sarve yathAkramamupAzrayA uddessttvyaaH| yathA- amukasyAcAryasyopAzrayo'mukapradeze amuka- 834 (B) || syAmuke iti| evaM kathite yatra yAti tessaamaabhvti| atha sa pRcchet kataro'trAcAryo bahuzruto || gAthA 1819-1824 sAdhAraNazaikSe sAmAcArI For Private and Personal Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra * vyavahAra sUtram caturtha uddezaka : 835 (A) //////// ////// www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vA tapasvI vA pravrAjako vA ? tatrApi tasyAmapi pRcchAyAM tathaiva kathanIyam, anyathA kathane mAsaguruH // 1821 // savve sutthAya bahussuyA vA, pavvAvagA AyariyA pahANA / evaM tu vutte samuveti jassa, siTThe visese cauro u kiNhA // 1822 // atha sarve zrutArthAH sarve bahuzrutAH sarve ca pravrAjakAH sarve vA''cAryAH pradhAnAH tatastathaiva yathAbhAvaM kathanIyAH / evaM tUkte yasya samIpaM samupaiti tasyA''bhavati / athAtmIyAnAM bahutaraguNotkIrtanato'nyeSAM bahutaranindanena rAgadveSAkulatayA vizeSaM kathayati tataH ziSTe vizeSe tasya vizeSakathakasya prAyazcittaM catvAro mAsAH kRtsnAH paripUrNA, gurukA ityarthaH // 1822 // atha sarveSAM militAnAM sa zaikSaH samAgata evaM brUyAtdhammamicchAmi souM, je pavvaissAmi roie / kahaNAladdhito ahINo jo paDhamaM so u sAhati // 1823 // For Private and Personal Use Only gAthA | 1899-1824 * sAdhAraNazaikSe sAmAcArI 835 (A)
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI . vyavahAra-1 sUtram caturtha uddezakaH 835 (B) .. dharmaM zrotumicchAmi yuSmAkaM pArzve / je iti pAdapUraNe / zrute ca dharme rucite pratibhAsite sati prvrjissyaami| evamukte kathanA dharmasya bhvti| kaH kathayati? iti ced, ata AhayaH labdhitaH kathanalabdherahInaH sa prathamaM sAdhayati kthyti| athAnye'pi dvi-triprabhRtayo labdhitaH samAnAstarhi yo ratnAdhikastena kathayitavyam // 1823 // puNovi kahamicchaMte, tattullaM bhAsate paro / evaM tu kahie jassA, uvaTThAyati tassa so // 1824 // atha punarapi kathAM dharmakathAM zrotumicchAmi iti bravIta, tataH punarapi kathAM dharmakathAM / zrotumicchati aparaH anyo bhASate, paraM tattulyaM tAvanmAtramevamaparavelAyAmanyo'pi / uktaM ca "jArisaM paDhameNa kahiyaM tArisaM sesehiM vi kaheyavvaM' iti-- evaM prathamakathanasadRzatayA sarvaiH kathite yasyopatiSThati tasya sa Abhavati / athAnye vizeSeNa vizeSatareNa kathayanti tarhi te taM na labhante, kintu yo ratnAdhikasteSAM tasya sa Abhavati // 1824 // gAthA 1819-1824 sAdhAraNazaikSe sAmAcArI 835 (B) 1. ahaM puna mo. saM. // 2. pradIpakathana vA. mo. pu. saM. P.B3 // For Private and Personal Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 836 (A) ////////// www.kobatirth.org aNuvasaMte va savvesiM, saladdhi kahaNA puNo / rAiNiyAdi uvasaMto, tassa so mA ya nAu / / 1825 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha yAdRzaM prathamena kathitaM tAdRze'nyairapi kathite sa nopazAmyati na pravrajyAbhimukhIbhUto bhavati, tatastasminnanupazAnte punaH kathanA dharmasya sarveSAM rAlikAdInAM ratnAdhikaprabhRtInAM svalabdhyA yathAsvazaktitulanayA / evaM ca kathane yasya samIpe sa upazAntastasyAbhavati / kasmAdevaM kathanA ? iti ced ata Aha-- mA so'nupazAntaH san nazyatu saMsAraM paribhramatviti kRtvA // 1825 // atha sarve AcAryA ekatra militAstiSThanti, sa ca zaikSaka eka kaJcana pRcchatiko'trAcAryaH ?, tata evaM kathanIyam - sarve bahuzrutAH sarve cAcAryAH sarve pradhAnA iti / evamukte yadi zaikSako brUte - yaM jAnItha yUyamAcAryaM taM mama darzayata / tatrAhajaM jANaha AyariyaM, taM deha mamaM ti eva bhaNiyammi / jai bahuyA te sIsA, dalaMti savvesimekkekkaM // 1826 // For Private and Personal Use Only gAthA 1825 - 1831 ekazaikSe * sAmAcArI 836 (A)
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yaM jAnItha yUyamAcArya, taM mama dehatti darzayata ityevaM bhaNite yadi te ziSyAH zrI 4 ziSyatvenopasthitA bahavo bhavanti tataH sarveSAmekaikaM ziSyaM te ekatra militA: parasparasammatyA vyavahAra dadati prayacchanti // 1826 // atha eka eva ziSyastatra vidhimAhasUtram caturtha rAiNiyA therA'sati, kula-gaNa-saMghe dugAdiNo bhedA / uddezakaH emeva vattha-pAe, tAlAyara sevagA vaNiyA // 1827 // 836 (B) yadyeka eva ziSyastadA yasteSAM sarveSAmapi rAliko ratnAdhikastasya taM samarpayanti, atha sarve samaratnAdhikAstato yat teSAM vRddhtrstsy| atha sarve vRddhAstarhi yasya ziSyA na santi tsy| atha sarveSAmapi ziSyA na-vidyante tata iyaM sAmAcArI-sarveSAM ziSyANAm gAthA asati abhAve kulatti yadi te sarve samAnakulAstataH kulasthavirasya taM dadati / 41825-1831 athA'nyakulasatkA api tatra vartante tata Aha- gaNatti gaNasthavirasya samarpayanti / ekazaikSe sAmAcArI athA'nyagaNasatkA api tatra vidyante tata Aha- saMghe iti saGghasthavirAya dadati / athavA || sa ekaH ziSyaH sAdhAraNastAvat kriyate yAvadanye upatiSThanti, upasthiteSu ca teSu yadA | 836 (B) sarveSAM paripUrNA bhavanti tadA vibhjynte| evaM dvikAdayo'pi bhedA vAcyAH, dviprabhRtInAmapi For Private and Personal Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 837 (A) ziSyANAmupasthitAnAmevaM vibhASA krtvyaa| evameva anenaiva prakAreNa vastrapAtre'pi vastrapAtrAdilAbhe'pi drssttvym| tacca vastra-pAtrAdikaM tAlAcarA vA dadhuH sevakA vA vaNijo vA, eteSAM prAyo varSAsu dAnasambhavAt // 1827 // enAmeva gAthAM vyAcikhyAsuH prathamataH "rAiNiyA therA'sati'' iti vyAkhyAnayatirAyaNiyassa u egaM, dalaMti tullesu theragatarassa / tullesu jassa asatI, tahA vi tulle imA merA // 1828 // ekaM ziSyamupasthitaM rAtnikasya ratnAdhikasya dadati / atha sarve samaratnAdhikAstatastulyeSa ratnAdhikeSu yaH sthvirtrstsy| atha sarve sthaviratarAstarhi tulyeSu sthaviratareSu yasya shissyaannaambhaavstsy| atha ziSyAbhAvenApi sarve tulyAstata iyaM maryAdA // 1828 // tAmevAhasakulagA kulathere, gaNathere gaNiccaeyarA saMghe / rAyaNiyathera asati, kulAditherANa vi taheva // 1829 // gAthA 1825-1831 ekazaikSe sAmAcArI 837 (A) For Private and Personal Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 837 (B) www.kobatirth.org yadi te sarve sakulakAH samAnakulakAstataH kulasthavirasya dadati, athAnyakulakA api vidyante tadA gaNasthavirasya / athAnyagaNasatkA api vidyante tadA saGgha saGghasthavirasya / athaiSAM madhye tatkAlamekasyApyabhAvastata Aha- rAyaNietyAdi, ratnAdhikasthavirasyAbhAve kulAdisthavirANAmapi ca tathaiva abhAve sati // 1829 // sAhAraNaM va kAuM, doNNi vi sAreMti jAva aNNo u / uppajjai siM seho, emeva ya vatthapattesu // 1830 // sAdhAraNaM vA taM ziSyaM kRtvA dvAvapi taM tAvatsArayato yAvadanyaH ziSyastayorutpadyate tato vibhajanamiti atra dvigrahaNaM triprabhRtInAmupalakSaNam, tena bahUnAmapyayaM nyAyo dRSTavyaH / evameva vastrapAtreSvapi sAdhAraNatayA sampanneSu vidhirdraSTavyaH // 1830 // atra para Aha coei vattha- pAyA, kappaMte vAsavAse ghettuM je ? / jaha kAraNammi seho, taha tAlacarAdisu vatthA // 1831 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only ////// gAthA | 1825-1831 ekazaikSe sAmAcArI 837 (B)
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha . uddezakaH 838 (A) codayati ziSyaH- varSAvAse vastra-pAtrANi grahItuM kalpante kAkvA pATha iti praznAvagamaH / sUrirAha-yathA kAraNe pUrvopasthita ityevaMlakSaNe 'avyavacchittikArako bhaviSyati' ityevaMrUpe vA'pavAdataH zaikSaH kalpate tathA'pavAdatastAlAcarAdiSu vastrANi, upalakSaNametat, pAtrANi ca kalpante // 1831 // sAhAraNo abhihito, iyANi pacchAkaDassa avayAro / so u gaNAvaccheiyapiMDagasuttammi bhaNihitI // 1832 // yaduktaM prAk sAdhAraNaM zaikSaM vakSye, 'dvividhaM ca pazcAtkRtam'[ gA.1818] iti tatra : sAdhAraNa: zaikSo'bhihitaH, idAnIM pazcAtkRtasyAvatAraH prstaavH| sa tu gaNAvacchedaka piNDakasUtre gaNAvacchedakabahutvasUtre bhaNiSyate // 1832 / / 1832-1837 tadevamAcAryopAdhyAyagatAnyapyekatva-bahatvasUtrANi bhaavitaani| samprati gaNAvacchedakaikatva- - kSetrA''bhavane jayaNAdiH bahutvasUtrANi bibhAvayiSurAhaemeva gaNAvacche, egatta-puhutta duvihakAlammi / 838 (A) jaM etthaM nANattaM, tamahaM vucchaM samAseNaM // 1833 // gAthA For Private and Personal Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra ////////////// www.kobatirth.org evameva AcAryopAdhyAyasUtragatena prakAreNa dvividhe kAle Rtubaddhe kAle varSAkAle ca gaNAvacchedakaikatvapRthaktvasUtrANi bhAvayitavyAni, kimuktaM bhavati ? - yathA AcAryopAdhyAyAnAmekatva-pRthaktvasUtrANi, dvividhakAle gatAni vyAkhyAtAni yA cA''bhavatyanAbhavati ca caturtha sAmAcArI, tathA gaNAvacchedakasyApyekatva - pRthaktvasUtrANi dvividhakAlagatAni bhAvayitavyAni / uddezaka: saiva ca sAmAcArI AbhavatyanAbhavatIti / navaramatra yannAnAtvaM tadahaM samAsena vakSye // 1833 // sUtram 838 (B) ////// Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatra Rtubaddhe tAvad bhaNyate- yadi gaNAvacchedaka AtmadvitIyo vasati tadA tasya prAyazcittaM mAsalaghu, ime ca doSAH - jaha hoti patthaNijjA, kappaTThI nIlakesI savvassa / taha ceva gaNAvacche, kiM kAraNa ? jeNa taruNo u // 1834 // yathA kappaTTIta bAlikA nIlakezI kRSNakezI taruNItyarthaH, sarvasya taruNasya mahato vA prArthanIyA bhavati, tathA gaNAvacchedako'pi / kiM kAraNam ? sUrirAha - yena kAraNena sa gaNAvacchedakastaruNaH, tatastaruNatayA taruNyA mahatyA vA prArthanIyo jAyate // 1834 // For Private and Personal Use Only gAthA 1832-1837 kSetrA''bhavane jayaNAdiH 838 (B)
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 839 (A doNha caukaNNa rahasaM, haveja chakkaNNa mo na saMbhavati / siddhaM loke teNa u, parapaccayakAraNA tinni // 1835 // loke idaM siddhaM pratItam yathA- dvayozcatuSkakarNaM rahasyaM bhavati, SaTkarNaM mo iti pAdapUraNe, trayANAM rahasyaM na sambhavati, tena kAraNena parapratyayakAraNAt pareSAM pratyayotpAdanArthaM trayo viharanti, itarathA'samarthaH sa AtmanigrahaM krtum| trayo'pi cotsargato na kalpante tata idamapi sUtraM kAraNikamavagantavyam // 1835 / / kAraNatazca teSAM trayANAM tiSThatAmiyaM yatanAjayaNA tatthuubaddhe, samabhikkhA'NuNNanikkhama-pavesA / vAsAsu doNhi cir3he, do hiMDe asaMthare iyare // 1836 // tatra Rtubaddhe kAle iyaM yatanA- samakaM bhikSA, samakaM zayyAtarasya samIpe vasateranujJA, samakaM vicArArthaM niSkramaH, samakaM vasatau pravezaH / varSAsu punariyam- dvau pazcAttiSThataH, dvau hiNDete, etacca sNstrnne| asaMstaraNe itarau dvau gaNAvacchedaka-tadanyalakSaNau vasateH pratyAsanneSu gAthA 1832-1837 kSetrA''bhavane jayaNAdiH 839 (A) For Private and Personal Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 839 (B) gRheSu vasatiM pralokamAnau hiNDete, yAvatA ca na pUryate tAvaditarAnItaM gRhNItaH, idamapi varSAviSayaM kaarnnikm| akAraNe caturNAM tiSThatAM prAyazcittaM caturlaghu // 1836 // samprati bahutvaviSaye gaNAvacchedakasUtre bhAvayatiemeva bahUNaM pI, jaheva bhaNiyA u Ayariyasutte / jAva u suyovasaMpaya, navari imaM tattha nANattaM // 1837 // evameva anenaiva prakAreNa / kimuktaM bhavati? yathA ekatve Rtubaddhe varSAsu ca pUrvaM sUtramuktamevaM bahUnAmapi Rtubaddhe varSAsu ca vaktavyam / bhAvanA'pi ca yathA bahutvaviSaye AcAryasUtre bhaNitA tathaivAtrApi bhaNanIyA, sA ca tAvad, yAvat shrutopsmpt| tathAhi-| tairapi samAptakalpIkaraNArthamanyonyanizrayA vartitavyaM, parasparopasampadA ityarthaH / sA ca nizrA dvividhA-gItArthanizrA zrutanizrA c| tatra yadgItArthasya samIpe upasampadanaM sA giitaarthnishraa| tayA gItArthanizrayA parasparopasampannatvena samAptakalpIbhUtayoIyostrayANAM vA vargANAM samakamA gAthA 1832-1837 kSetrA''bhavane jayaNAdiH 839 (B) 1. mpannaH san ta khN.|| For Private and Personal Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 840 (A) gamanena sAdhAraNaM kSetram / tathA zrutArthaM nizrA zrutanizrA, sApi ca yathA prAk AcAryasUtre'bhihitA tathA'trApi bhAvayitavyA navaramidaM tatra nizrAyAM nAnAtvam / / 1837 // tadevAhasAdhAraNaTThiyA U, sutta'tthAI paropparaM gihne / vAraMvAreNa tahiM, jaha AsA kaMDuyaMte u // 1838 // te sarve dvivargAstrivargA vA samAptakalpAH samakamekasmin kSetre yadi sthitAstataH sAdhAraNaM tat kssetrm| te tasmin sAdhAraNe kSetre sthitA yadi yathA vAraMvAreNa azvAH parasparaM kaNDUyanti evaM vAreNa vAreNa parasparaM sUtramarthaM vA gRhNanti, yathA- ahamadya tava pArzve gRhNAmi, kalye tvaM mama pArzve grhiissysi| athavA pauruSIpramANena muhUrtervA vArakaM kurvanti tadA yo yadA yasya pArzve gRhNAti tasya tAvantaM kAlamAbhAvyamitaraH sUtrasyArthasya vA pradAtA'paharati // 1838 // aha puvvaThie pacchA, aNNo ejAhi bahussuto khette / so khettuvasaMpanno, purimillo khettio tattha // 1839 // gAthA 41838-1843 zrutanizrAvizeSaH 840 (A) 1. bhASitavyA- vA. mo. pu. sN.|| For Private and Personal Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 840 (B) atha pUrvasthite kSetrike kSetrasvAmini gaNAvacchedake AcArye vA pazcAdanyo bahuzrutastasmin kSetre Agacchati tarhi sa tadanumatyA tatkSetramupasampanna iti| tatra kSetre kSetrikaH kSetrasvAmI pUrva eva, na pazcAttanaH // 1839 // khettito jai icchejjA, suttAdI kiMci geNhiuM / sIsaM jai mehAviM, pese khettaM tu tasseva // 1840 // kSetrikaH kSetrasvAmI yadi pazcAdAgatasya samIpe kiJcit sUtrAdi grahItumicchati, tatra | yadi ziSyaM medhAvinaM preSayati tarhi kSetraM tasyaiva pUrvasthitasya, na pazcAdAgatasya // 1840 // asatI tasviha sIse, aNikhittagaNe u vAe saMkamati / aha vAvi agIyatthe, nikhiMvaI guruga na ya khettaM // 1841 // atha tathAvidho medhAvI ziSyo nAsti tatastadvidhe tathAvidhe ziSye asati avidyamAne anikSipte ca svaziSyasya gItArthasya gaNe yadi sUtrAdi pazcAdAgatasya samIpe vAcayati, tarhi gAthA 1838-1843 zrutani zrAvizeSaH 840 (B) 1. kkhivao-c / kkhivai-B3 / / For Private and Personal Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha | uddezakaH 841 (A) tatkSetraM pazcAdAgate vAcayati sakrAmati / athAgItArthe svaziSye gaNaM nikSipati, nikSipya ca pazcAtsUtrAdi vAcayati tarhi agItArthe gaNaM nikSipatastasya prAyazcittaM catvAro gurukaaH| na ca tasya kSetram kintu sUtrAdivAcayituH pazcAdAgatasya // 1841 // aha nikkhivatI gIte, hoi khettaM tu to gaNasseva / tassa puNa attalAbho, vAyaMte na niggato jAva // 1842 // atha gIte gItArthe ziSye gaNaM nikSipati, nikSipya ca pazcAdAgatasya samIpe sUtrAdi gRhNAti, totti' tataH kSetraM gaNasyaivA''bhavati na pAThayituH pazcAdAgatasyAcAryasya / atha yadA gaNamanikSipya agItArthe vA nikSipya sUtrAdi gRhNAti, tadA kiyantaM kAlamAbhAvyaM tatkSetraM pAThayituH? ata Aha- tassetyAdi, tasya punaH pAThayituH punastasmin kSetrike vAcayati AtmalAbhaH AtmIyatvena kSetrasya lambhanaM tAvad yAvat sa tato gacchAnna nirgato bhavati, kimuktaM bhavati, yAvattasya samIpe adhyayanArthamavatiSThate tAvattasyAdhyApayituH pazcAdAgatasyA''bhavati ? tat kSetram, yadapi ca ziSyAdikaM tasya sUtrAdi grahIturupatiSThati tadapi tsyaa''bhvti| nirgate ca tato gacchAttasmin bhUyastasyaiva pUrvasthitasya kSetraM saGkrAmatIti // 1842 // gAthA 1838-1843 zrutani zrAvizeSaH 841 (A) For Private and Personal Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI * vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 841 (B) AgaMtugo vi evaM, ThaveMto khettovasaMpayaM labhati / sAhAraNe ya doNhaM, eseva gamo ya nAyavvo // 1843 // Agantuko'pi evaM pUrvoktena prakAreNa gacche sthApayan kSetropasampadaM labhate / iyamatra bhAvanA-Agantuko'pi yadi pUrvasthite sUtrAdi gRhNAti anyasyAgantukasya samIpe sUtrAdi jighakSaM medhAvinaM ziSyaM preSayati, yadi vA gItArthe gaNaM nikSipya svayaM vAcayati tadA tat kSetraM tasyaiva muulaagntuksy| atha gaNamanikSipya agItArthe vA gaNaM nikSipya sUtrAdi gRhNAti tadA grAhayituH kssetrm| agItArthasya ca gaNaM nikSipataH prAyazcittaM cturgurukmiti| tathA sAdhAraNe ca dvayorAcAryayoH kSetre sUtrAdigrahaNacintAyAmeSa eva gamo jnyaatvyH| tadyathA-dvayoH sAdhAraNe kSetre eko yadyaparasya samIpe sUtrAdikaM grahItukAmaH prAjJaM vinItaM ziSyaM preSayati, gaNaM vA gItArthe nikSipya svayaM gRhNAti tadobhayorapi sAdhAraNam / atha gaNamanikSipya agItArthe vA nikSipya vAcayati tadA'dhyApayituH kSetram, netarasya, tadapi ca tAvadyAvat sa tato gacchAnna nirgcchti| nirgate ubhayoH saadhaarnnm| agItArthasya gaNAdhyArope cAtrApi prAyazcittaM caturgurukam // 1843 // gAthA 1838-1843 zrutanizrAvizeSaH 841 (B) For Private and Personal Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 842 (A) sAhAraNo u bhaNito, iyANi pacchAkaDaM tu vucchAmi / so duviho bodhavvo, gihattha sArUvio ceva // 1844 // sAdhAraNo'bhihitaH / idAnIM pazcAtkRtaM vakSyAmi / sa ca pazcAtkRto dvividhaH / tadyathAgRhastha: sArUpikazca / gRhe-gRhaliGge tiSThatIti gRhasthaH / samAnaM rUpaM sarUpam tena caratIti sArUpikaH // 1844 // anayoreva svarUpamabhidhitsurAhaasiho sasiha gihattho, rayaharavajjo u hoi sArUvI / dhArei nisijaM tU, egaM olaMbagaM ceva // 1845 // gRhasthaH pazcAtkRto dvividhaH azikhaH sshikhaakshc| tatra yaH kezAn dhArayati sa sshikhaakH| yastu muNDanena tiSThati saH azikhAkaH / sa cAzikhAko bhavati rajoharavarjaH rajoharaNavarjaH / rajoharaNagrahaNaM daNDaka-pAtrAdInAmupalakSaNam, tato'yamarthaH- yaH kevalaM ziraso muNDanamAtraM kArayati, na ca rajoharaNa-daNDaka-pAtrAdikaM dharate so'zikhAka iti| yasta gAthA 1844-1849 | pAzcAtkRtA diviSaye AbhAvanAdiH | 842 (A) For Private and Personal Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sArUpI sArUpikaH sa ekAM niSadyAmekaniSadyopetaM rajoharaNam avalambakaM daNDakam, upalakSaNametat, pAtrAdikaM ca dhArayati zirazca muNDayati // 1845 // sUtram caturtha uddezakaH 842 (B) atrA''bhavanavidhimAhagihiliMgaM paDivajai, jo U taddivasameva jo taM tU / uvasAmetI aNNo, tasseva tato purA AsI // 1846 // yo vrataM muktvA gRhiliGgaM pratipadyate, taM ca gRhiliGgapratipannaM yo'nyaH, upalakSaNametat, mUlAcAryo vA taddivasameva upazamayati punarapi vratagrahaNAyAbhimukhIkaroti sa yenaivopazamitastasyaivA''bhavati, na mUlAcAryasyaiva / uktaM ca "pacchAkaDo gihatthIbhUto jai taddivasaM ceva pavvaiumicchai jassa sagAse icchai tasseva so[ cUrNI ]" iti| eSa vidhiH purA | aasiit| samprati punarliGge parityakte'pi triSu varSeSu gateSu tadAbhavanaparyAyaH paripUrNo bhavati, nArataH // 1846 // kiM kAraNam ? kena vA''cAryeNeyaM maryAdA sthApiteti cet ? ata Aha gAthA 1844-1849 pAzcAtkRtA AbhAvanAdiH 842 (B) For Private and Personal Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 843 (A) iNDiM puNa jIvANaM, ukkaDakalusattaNaM viyANittA / to bhaddabAhuNA U, tevarisA ThAviyA ThavaNA // 1847 // idAnIM punarjIvAnAmutkaTaM kaluSatvaM-kaSAyakaluSatvaM vijJAya tato bhadrabAhunA traivarSikA |* trivarSapramANA sthApanA maryAdA sthApitA, cAritrataTAke saMyamodakaparivahanarakSaNArthaM traivArSikI maryAdApAlI kRteti bhAvaH // 1847 // samprati traivArSikyAmeva sthApanAyAM vizeSamabhidhitsuridamAhaparaliMganiNhave vA, sammaiMsaNajaDhe tu saMkaMte / gAthA taddivasameva icchA, sammattajute samA tiNi // 1848 // 1844-1849 paraliGgaM dvidhA-gRhiliGgaM paratIrthikaliGgaM c| tatreha paratIrthikaliGgaM gRhyte| tasmin | pAzcAtkRtA diviSaye paratIrthikaliGge nihnave vA tyaktasamyagdarzane saGkrAnte yasya samIpe taddivasamapIcchA tasya | AbhAvanAdiH sa aabhvti| ayamatra bhAvaH- sa bhagnacAritrapariNAmaH samyagdarzanamapi parityajya parivrAjakAdInAM nihnavAnAM vA madhye gato yadi taddivasameva yasya samIpe pravrajitumicchati 843 (A) tataH sa tasyaivAbhavati, na mUlAcAryasya / atha samyaktvasahitaH paraliGgAdiSu gatastatastasmin x For Private and Personal Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 843 (B) samyaktvayute paraliGgAdigate mUlAcAryamaryAdA tisraH samAH trINi varSANi, triSu varSeSu pUrNeSu pUrvaparyAyastruTyati // 1848 // emeva desiyammi vi, sabhAsieNaM tu samaNusiTThammi / osaNNesu vi evaM, accAiNNe na puNa eNDiM // 1849 // evameva anenaiva prakAreNa daizike'pi sabhASikeNa samAnabhASAvyavahAriNA samanuziSTe : jnyaatvym| kimuktaM bhavati? dramilA''ndhrAdidezodbhavo mlecchaprAya AryabhASAmajAnAno yo vipariNataH san tyaktasamyaktvo gRhasthIbhUtaH parivrAjakAdiSu nihnaveSu vA milito yadi gAthA kenApi sAbhASikeNa samanuziSTaH san pratyAvartate tarhi sa tasya samanuzAsakasyA''bhavati, 1844-1849 naanysy| atha sasamyaktvaH paraliGgAdiSu gatastarhi mUlAcAryaparyAyaparimANaM tisraH smaaH|| pAzcAtkRtA diviSaye avasanneSu api evaM puurvmaasiit| yathA- avasannIbhUtaM taddivasaimeva ya upazamayati sa | AbhAvanAdiH tasyAbhavati / idAnIM punaH kaSAyaiH atyAkIrNe neyaM vyavasthA kintu trINi varSANi // 1849 // 843 (B) 1. AbhavanaparyAya ityarthaH / 2. saMbhA" CPB 3 // 3. 'samapi ya- vA. mo. pu. sN.|| For Private and Personal Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezaka: 844 (A) ukto gRhasthaH pshcaatkRtH| samprati sArUpikamadhikRtyAhasArUvI jajjIvaM, puvvAyariyassa je ya pavvAve / apavvAvie sacchaMdo, icchAe jassa so dei // 1850 // sArUpikaH rajoharaNAdidhArI sa yAvajIvaM pUrvAcAryasyA''bhavati, na tu trivarSapramANA | tasya mryaadaa| yAni ca sa sArUpikaH pravrAjayati muNDitAni karoti tAnyapi pUrvAcAryasyA''bhavanti, tena munnddittvaat| yAni punastena na muNDitAni kintvadyApi sazikhAkAni vartante tadAyattAni ca tAnyapravAjitAnyadhikRtya tasya svacchandaH AtmecchA / tathA cAha- yasyecchayA sa dadAti tasyAbhavanti, naanysyeti| etaccAputrAdiSu draSTavyam, 41850-1855 putrAdIni punaH pUrvAcAryasyAbhavanti // 1850 // sArUpikAdeH jo puNa gihatthamuMDo, ahavA muMDo u tiNhavarisANaM / AbhavanAdiH AreNaM pavvAve, sayaM ca puvvAyarie savvaM // 1851 // 844 (A) 1. sacchaMde-pu. pre.|| . gAthA For Private and Personal Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 844 (B) www.kobatirth.org yaH punargRhastha iva muNDo gRhasthamuNDaH, kSureNa muNDa ityarthaH, athavA muNDo locena muNDaH, eSa dvividho'pi muNDo gRhasthatvaM karoti, na tu rajoharaNa daNDaka - pAtrAdi dhArayati, tena sArUpikAdbhinnaH, sa trayANAM varSANAmArato'rvAg yAni pravrAjayati muNDitAni karoti tAni svayaM ca yAvattrINi varSANi na pUryante tAvatsarvaM pUrvAcAryasyA''bhavati // 1851 // apavvAvite sacchaMdA, tiNhaM uvariM tu jANi pavvAve / apavvAviyANi jANi ya, so vi ya jasicchae tassa // 1852 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAthA 1850-1855 yAni punastrayANAM varSANAmArato na pravAjitAni na muNDitAni kRtAni, kintu sazikhAkAni vartante tAni svacchandAd yasmai prayacchati tasyA''bhavanti, trayANAM varSANAmupi punaryAni pravrAjayati muNDitAni karoti, yAni cApravAjitAni sazikhAkAni tiSThanti sArUpikAdeH so'pi ca svayamAtmanA yasya sakAze icchati pratibhAsate tasya samIpe pravrAjayati pravrajati ca, trivarSamaryAdAyAH paripUMrNIkRtatvAt // 1852 // AbhavanAdiH 1. .dayA. sN.| dayAmapi mo. // / 2. 0pUrNIbhUtaH mo. saM. B3Pmu. // For Private and Personal Use Only 844 (B)
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 845 (A) gaMtUNaM jai betI, ahayaM tubbhaM imANi annassa / eyANi tubbha nAhaM, do vI tubbhaM duve'NNassa // 1853 // trivarSapramANAyAM maryAdAyAmatikrAntAyAM pUrvAcAryasya samIpaM gatvA yadi brUte ahaMyuSmAkamantike pravrajiSyAmi, yAni punarimAni mama samIpe upasthitAni tAni anyasyAmukasya pArzve pravrajiSyanti; athavA etAni yuSmAkam, ahamanyasya; athavA dvAvapi etAnyahaM ca yuSmAkam; yadi vA dvAvapi etAnyahaM cAnyasya tadA yadicchati tatpramANam // 1853 // tadevAhachiNNammi u pariyAe, uvaTThihaMte u pucchiuM vihiNA / tasseva aNumaeNaM, puvvadisA pacchimA vA vi // 1854 // chinne payArye varSa trayamaryAdAyAmatikrAntAyAmityarthaH, tasmin svayamupatiSThati anyAMzcopasthApayati vidhinA taM pRSTvA tasyaivopatiSThataH anumatenecchayA pUrvA dik pazcimA vA diiyte| kimuktaM bhavati? -yadi pUrvAcAryamicchati tataH pUrvAcAryasyA''bhavati, athAnya thnysy| zeSatadupasthApitaviSaye'pi ca tasyecchA pramANam, sA ca praagevopdrshitaa| sa yadi gAthA 1850-1855 sArUpikAdeH AbhavanAdiH 845 (A) For Private and Personal Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha samyagupazAntaH san svakamAcAryamAzrayate tarhi sa pravrAjanena saGgrahItavyaH / yadi punarna saMgRhNAti tataH prAyazcittaM mAsalaghu, anyacca tenAsagrahaNe yadi tasya zraddhAbhaGgo bhavati, yadapi cAnyasya samIpe dUraM gacchan pathi stena-zvApadAdibhyo'narthaM prApnoti tannimittamapi tasya prAyazcittam, tasmAdavazyaM sagrahItavyaH // 1854 // uddezakaH | 845 (B) saMviggamuddisaMte, paDisehaM tassa saMthare gurugA / kiM amhaM tu pareNaM, ahikaraNaM jaM tu taM tesiM // 1855 // athAnyasya samIpe vrajan sa pUvAcAryamAtmIyaM saMvignamuddizati prakAzayati, tasmin saMvinamuddizati yasya samIpe pravrajitumicchati sa yadi pratiSedhayati, yathA- kimasmAkaM pareNa parakIyena ? yat yeSAmadhikaraNaM tatteSAM bhvtviti| tasya evaM pratiSedhataH prAyazcittaM catvAro gurukaaH| etacca saMstaraNe sati draSTavyam / athA'saMstaran pratiSedhayati tataH shuddhH| atha sa pUrvAcAryasyaiva pArzve kasmAlliGgaM na pratipadyate? ucyate paruSA vA te AcAryAH, yadi vA yatra te pUrvAcAryA viharanti tatra tasya sAgArikaM kimapi tiSThati, atidUre vA te upalabhyante, glAno vA pUrvAcAryoM jAta iti // 1855 // gAthA 1850-1855 sArUpikAdeH AbhavanAdiH 845 (B) For Private and Personal Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 846 (AM evaM khalu saMvigge, asaMvigge vAraNA na uddisaNA / abbhuvagato jaM bhaNatI, paccha bhaNaMte na se icchA // 1856 // evam uktena prakAreNa saMvigne pUrvAcArye uddizyamAne khalu vidhiruktaH / atha sa pUrvAcAryamAtmIyamasaMvignamuddizati tarhi tena asaMvigne pUrvAcArya uddizyamAne tasya vAraNA pratiSedhaH kartavyaH, na dAtavyA tasya pravrajyA, gurunindakatvAditi bhAvaH / na ca sa taM pUrvAcAryamasaMvignamuddezayitavyaH / eSa bhagavatAM paramagurUNAmupadeza:- na uddisaNA ityAdi / atha sa brUte- nAhaM saMvignamasaMvignaM vA pUrvAcAryamuddizAmi, kintu tvameva mamAcArya iti; tarhi yadi pUrvAcAryasya noddezanA, yaM cAbhyupagatastaM pratyevaM bhaNati tataH sa prvraajniiyH| atha sa pravrAjitaH san pazcAdvadet, yathA- 'pUrvAcAryasyAham, na yuSmAkam' iti tata Aha- pazcAdevaM bhaNati tasmin na se tasya icchA, kintu yamabhyupagatastasyaiva saH // 1856 // gAthA 1856-1861 AbhavanavyavahAraH etadeva spaSTataramAhaemeva nicchiUNa, uTTheto paccha tesimAuTTo / iyarehi va rosavito, sacchaMda disaM puNo na labhe // 1857 // 846 (A) For Private and Personal Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 846 (B) upatiSThan pravrajyAM jighRkSuH evameva 'tvameva mamAcAryaH' iti nizcitya pravrajitaH san yaH pazcAtteSAM pUrvAcAryANAM AtmIyAnAmAvRtto jaayte| itarairvA yeSAM samIpe pravrajitastairvA roSitaH san 'ahaM pUrvAcAryasyaiva, na yuSmAkam' iti sa evaM buvANo'pi puna: svacchandadizaM svecchayA dizaM na labhate, kintu yamabhyupagatastasyaiva sa iti // 1857 // yastu pazcAtkRtatvenA'jJAtaH, yasya tu jJAtasyApi pUrvadiksaGgrahaNe bhAvo na jJAyate, tasya liGgadAne vidhimAha aNNAto pariyAe, puNNe na kaheja jo samudruto / lajjAe mA va ghecchati, mA va na dikvija me bhayaNA // 1858 // ajJAtaH san yaH paryAye pUrNe'pi samupatiSThan AtmAnaM na kathayati, yathA- | ahamamukasyAcAryasya pazcAtkRta iti, kasmAnna kathayati ? iti cet ata Aha- lajjayA, yadi vA 'mA tatpAkSikeNa kenApyahaM grahISye,' athavA 'mA amI mAM pazcAtkRtaM jJAtvA na dIkSayeyaH iti bhajanAd vikalpanAnna kathayati // 1858 // gAthA 1856-1861 AbhavanavyavahAraH 846 (B) For Private and Personal Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram NAte va jassa bhAvo, na najae tassa dijae liMgaM / diNNammi disaM nAhiti, kAleNa vi so suNaMto vA // 1859 // jJAte vA pazcAtkRtatayA tasmin pravrajyArthamupasthite yasya bhAvo na jJAyate kenApi kAraNena pUrvAcAryasamIpaM na gata?' iti tasya jJAtasyAjJAtasya vA liGgaM diiyte| datte ca liGge sa AtmIyAM dizaM kAlena pUrvAcAryalakSaNAM jJAsyati, sa ca pUrvAcAryaH kAlena paramparayA zRNvan taM jJAsyati, tato yasya samIpe tasya pratibhAsate tasya samIpamupagacchatu // 1859 // caturtha uddezakaH 847 (A) sAmpratamanyaM vyavahAramupadarzayatiahavA aNNaNNakulA, paDibhajiukAma samaNo samaNI ya / aNusaTThA paraM Na ThiyA, kareMti vAyaMtivavahAraM // 1860 // athaveti vyavahArasya prkaaraantro(rto)pdrshne| zramaNaH zramaNI cetti dvAvapi anyAnyakulau anyakulaH zramaNo'nyakulA zramaNI pratibhalakAmau pratipatitukAmau svasvAcAryeNa ca tau prabhUtamanuziSTau paraM na sthitau, tau svasvakulamamatvena vAgantikavyavahAraM vAgeva gAthA 1856-1861 AbhavanavyavahAraH 847 (A) For Private and Personal Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra antaH- parisamAptirvAgantaH, tatra bhavo vAgantikaH, sa cAsau vyavahArazca taM kurutH| tadyathAyAnyasmAkamapatyAni janiSyante teSAM madhye ye puruSAste sarve mama, yAH striyastAH sarvAH tava; athavA zramaNI brUte- ye puruSAste sarve mama, striyaH sarvAstava; yadi vedaM bhaNati- sarvANyapatyAni tava; athavA sarvANyapatyAni mameti, tayoH saMsAre sthitvA punaH pravrajyAM pratyubhyutthitayoryadeva vAgantikena vyavahAreNa nizcitaM tadeva tayorAbhavati // 1860 // sUtram caturtha uddezakaH 847 (E) aha na kato to pacchA, tesiM abbhuTThiyANa vavahAro / goNI1 AsU2 bhAmiga3, kuDuMbi4 kharae ya khariyA ya5 // 1861 // atha na kRtaH pUrvaM vAgantiko vyavahAraH, pazcAttayoH pravajyAyAmabhyutthitayoH svasvakulamamatvena vyavahAraH bhaNDanamabhUt, tatra saMyatIkulasatkA gaudRSTAntam udbhrAmikAdRSTAntaM khara-kharikAdRSTAntaM cAntarA'ntaropanyasyanti, saMyatakulasatkA azvadRSTAntaM kauDumbikadRSTAntaM ca // 1870 // gAthA 1856-1861 AbhavanavyavahAra: 847 (B) athaveyamanyA dRSTAntaparipATI For Private and Personal Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 848 (A) //////////// //////////// www.kobatirth.org goNINaM saMgillaM1 ubbhAmailA ya nIye paradesaM2 / tatto khette devI3, raNNo abhisecaNe ceva4 // 1862 // dAragAhA / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMyatIsamAnakulakA gavAM saMgillaM samudAyaM dRSTAntIkurvanti / tadanantaraM saMyatasakulakA yA udbhrAmikA paradezaM nItA tAM dRSTAntIkurvanti tataH punarapi saMyatIsakulakA kSetre bIjam, tataH saMyatakulakA devIM rAjJo'bhiSecanaM caiveti // 1862 // tatra bhaNDane jAte yathA saMyatIsakulakA godRSTAntaM kurvanti tathA pratipAdayatisaMjaiitta bhaNaMtI, saMDeNa'NNassa jaM tu goNIe / jAyati taM goNivaissa, hoti eva'mha eyAI // 1863 // dAraM 1 // saMjaiittA saMyatIsatkAH samAnakulakA bruvate - anyasya satkena SaNDena yad gorjAyate'patyaM tatsarvaM gopateH gosvAmino bhavati, na SaNDasvAminaH / evamanenaiva dRSTAntenAsmAkamapi etAni apatyAnyAbhavanti, na yuSmAkamiti 1 // 1863 // evamukte - For Private and Personal Use Only gAthA 1862-1869 Abhavane dRSTAntA: 848 (A)
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddeza : 848 (B) ////// www.kobatirth.org beMtiyare amhaM tu, jaha vaDavAe u aNNaAseNaM / jaM jAyati mullammI, adiNNe taM Asiyasseva // 1864 // dAraM 2 // itare saMyatasamAnakulakA - bruvate asmAkametAnyapatyAnyAbhavanti yathA mUlye adatte yadanyena anyasatkenA'zvena vaDavAyA jAyate'patyaM tadAzvikasyaiva azvasvAmina eva, kAraNikairevameva vyavahAranizcayAd evametAnyapyasmAkamiti 2 // 1864 // evamukte - jassa mahilAya jAyati, ubbhAmailAya tassa taM hoi / saMjaiitta bhatI / dAraM3 / iyare beMtI imaM susu // 1865 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yasya mahelAyAH bhAryAyA udbhrAmilAyAH svairiNyA jAyate svataH paratazca tasya tatsarvamAbhavati, evamasmAkamapi iti saMjaiittA saMyatIsamAnakulakA bhaNanti 3 / itare bruvate - idaM vakSyamANaM udbhrAmakakauDumbikakRtaM tat zRNuta // 1865 // For Private and Personal Use Only gAthA | 1862-1869 Abhavane dRSTAntAH 848 (B)
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 849 (A teNaM kuDubieNaM, ubbhAmaileNa doNhavI daMDo / dinno sAvi ya tassA, jAyA eva'mha eyAiM // 1866 // dAraM 4 // yena svairiNyA apatyAni janitAni tena kuTumbikena udabhrAmilena rAjakule gatvA kathitam, yathA- ahaM deva! tasyAH sarvaM bhogabharaM vahAmi sma, sopi ca tatpatirmadIyena bhogabhareNa niyUMDhavAn, tasmAtprasAdaM kRtvA madIyAnyapatyAni daapyteti| tata evamukte rAjA kupitaH, tathA bhogabharasaMvAdadarzanata evamimAvapanyAyakAriNau iti dvAvapi sarvasvApaharaNato dnndditvaan| tathA cAha- dvayorapi daNDo dattaH, dApita ityarthaH / sA'pi cApatyA'paharaNato'nanyagatikA satI tasya jAtA, evamasmAkametAnyapIti 4 // 1866 // puNaravi ya saMjaiitta, beMti khariyAe aNNakharaeNa / jaM jAyati khariyAhivatissa hoti eva'mha eyAiM // 1867 // punarapi saMyatIsatkA bruvate-kharikAyAM gardabhyAM anyakharakeNa anyasatkena gardabhena yat jAyate tatsarvaM kharikAdhipaterbhavati, evamasmAkamapyatAnIti 5 // 1867 // gAthA (1862-1869 Abhavane dRSTAntAH 849 (A) For Private and Personal Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI - vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 849 (B) tadevaM prathamA dRSTAntaparipATo bhaavitaa| samprati dvitIyAM vibhAvayiSuH prathamato govargadRSTAntaMbhAvayati goNINaM saMgellaM, naTuM aDavIe aNNagoNeNaM / jAyAiM vacchagAI, goNAhivatI u geNhati // 1868 // dAraM 1 // gavAM strIgavAnAM saMgillaM samudAyo naSTo'TavyAM patitaH, tatra ca tasyAnyagavena anyasatkena puGgavena jAtAni vatsakAni vatsakarUpANi tAni gaveSaNataH kathamapi gavAM lAbhe gavAdhipatayaH strIgavIsvAmino gRhNanti na puMgavasvAminaH; evametAnyapyasmAkamiti 1 // 1868 // evamukte saMyatasatkA udbhrAmikAdRSTAntaM puurvoktmupnysynti| tathA cAhaubbhAmiya puvvuttA, ahavA nIyA u jA paravidesaM / tasseva u sA''bhavatI, evaM amhaM tu AbhavatI // 1869 // dAraM 2 // udbhAmikA pUrvamuktA yathA sApatyA tasya jAtA, athavA yA paraM videzaM nItA sA tasyaivAbhavati, pazcAdapi nAnyasya; evametAnyapatyAnyeSA cAsmAkamAbhavatIti 2 / / 1869 // gAthA 1862-1869 Abhavane dRSTAntAH 849 (B) For Private and Personal Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evamukte zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 850 (A) iyare bhaNaMti bIyaM, tubbhaM taM nIyamannakhettaM tu / taM hoi khettiyassA, evaM amhaM tu eyAiM // 1870 // dAraM 3 // itare saMyatIsatkA bhaNanti- bIjaM yuSmadIyam tat kila kSetrasAdRzyavipralambhataH kathamapi vApakairanyat kSetraM nItam, anyatra kSetre uptamityarthaH, tat loke kSetrikasya bhvti| evametAnyapatyAnyasmAkamiti 3 // 1870 // saMyatasatkA atra pratyuttaramAhuHraNNo dhUyAto khalu, na mAuchaMdAu tAo dijaMti / navi putto abhisiccai, tAsiM chaMdeNa eva'mhaM // 1871 // dAraM 4 // na khalu yA rAjJo duhitarastAH mAtRcchandato mAtRNAmabhiprAyeNa dIyante, nApi putro'bhiSicyate tAsAM mAtRNAM chandena abhiprAyeNa, kintu rAjJaH svAbhiprAyeNa, tato yathA sUtra 11 gAthA 1870-1874 uvasampatsAmAcArI 850 (A) For Private and Personal Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 850 (B) 'rAjA pradhAnam' iti sarvaM rAjJa Ayattam evamatrApi puruSaH pradhAnamiti sarvaM puruSasyAyattam, ataH sarvamasmAkamAbhavati 4 // 1871 // evaM vyavahAre vartamAne zrutadhara AcAryo vyavahAraM chettukAma idamAhaemAdi uttarottaradiTuMtA bahuvihA na u pamANaM / purisottario dhammo, hoi pamANaM pavayaNammi // 1872 // evamAdaya uttarottaradRSTAntA bahuvidhA abhidhIyamAnA na pramANam, kintu pravacane puruSottariko dharma iti puruSaH pramANam, ataH sarvaM puruSasatkA labhante, netare iti // 1872 / / ___ sUtram- gAmANugAmaM duijamANe bhikkhU jaM purato kaTTa viharai, se Ahacca | visuMbhejA, atthi yA ittha anne kei uvasaMpajaNArihe, se uvasaMpajjiyabve siyA, Natthi yA ittha anne kei uvasaMpajaNArihe, appaNo kappAe asammatte kappai se egarAiyAe paDimAe jaNNaM jaNaM disaM anne sAhammiyA viharaMti taNNaM taNNaM disaM uvlitte| 1. nno-shyubriiNg|| 2. visNbhejjaa-shyubiiNg|| 3. yA iMtha-pratilipi-zyubIMga saMskaraNe c| evamagre'pi // / sUtra 11 gAthA 1870-1874 uvasampatsAmAcArI X |850 (B) For Private and Personal Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 851 (A) //////////// www.kobatirth.org no se kappar3a tattha vihAravattiyaM vatthae, kappar3a se tattha kAraNavattiyaM vatthae / taMsi ca NaM kAraNaMsi niTThiyaMsi paro vaejjA- "vasAhi ajjo ! egarAyaM vA durAyaM vA " / evaM se kappar3a egarAyaM vA durAyaM vA vatthae, no se kappai paraM egarAyAo vA durAyAo vA vatthae / jaM tattha paraM egarAyAo vA durAyAo vA vasai, se saMtarA chee vA parihAre vA // 11 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "gAmANugAmaM dUijjamANe bhikkhU jaM purato kaTTu viharai" ityAdi, athAsya sUtrasya kaH sambandha: ? tata Aha AyariyauvajjhAe va ahikie ahikie ya kAlammi / nissovasaMpayatti ya, egaTThamayaM tu saMbaMdho // 1873 // adhastaneSvanantarasUtreSvAcArya upAdhyAyo vAdhikRtaH, kAlo vA Rtubaddho varSAkAlazcAdhikRtaH, tatastasminnadhikRte sUtre idaM sUtramApatitam, atrApyAcAryasyopAdhyAyasya vA Rtubaddhe 1. je - AgamaprakAzane // For Private and Personal Use Only ////// sUtra 11 gAthA 1870-1874 uvasampatsAmAcArI 851 (A)
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram | caturtha uddezakaH 851 (B) kAle mrnnsyaabhidhaanaat| athavAnantarasUtre nizrA'bhihitA, nizrA ca upasampaccetyekArtham, atra copasampadvakSyate, tato'nantaramidaM suutrmuktm| ayaM pUrvasUtraiH saha sambandhaH // 1873 // punaH prakArAntareNa sambandhamAhaahavA egayarammi u, AyariyagaNimmi vAvi Ahacca / vIsuMbhUte gacchati, phaDDagaM phaDDagA va gaNaM // 1874 // athaveti prkaaraantre| ekatarasminnAcArye gaNini vA upAdhyAye Ahacca kadAcid viSvagbhUte kAlaM gate gacchasatkAH sparddhakaM gacchanti sparddhakA vA gaNam, tato bhikSugamanapratipAdanArthamidaM sUtram // 1874 // anena sambandhenA''patitasyAsya vyAkhyA sUtra 11 gAthA |1870-1874 uvasampatsAmAcArI grAmAnugrAmaM grAmaM grAmeNa dUijjamANe gacchan, etAvatA RtubaddhaH kAlo darzitaH, yaM purataH kRtvA prabhuM kRtvA ityarthaH, sa niyamAdAcArya upAdhyAyo vA draSTavyaH, viharati saH Ahacca kadAcit vIsuMbhejjA zarIrAdviSvag bhavet kAlagato bhavet / atthi. yA ittha 851 (B) For Private and Personal Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 852 (A) . . . ityAdi, asti cAtra samudAye'nyaH kazcid AcAryAdupAdhyAyAd vA vyatirikto gaNI pravartaka: sthaviro vRSabho vA upasampadanArhastataH sa upsmpttvyH| athAnyo nAsti kazcidatropasampadanArhastarhi sa AtmanaH kalpenAsamAptaH iti se tasya kalpate ekarAtrikyA pratimayA yatra vasati tatraikarAtrAbhigraheNa japaNaM japaNaM ityAdi, yasyAM yasyAM dizi anye sAdharmikA viharanti tAM tAM dizamupalAtum, na punaH se tasya kalpate tatra apAntarAle vihArapratyayaM vstum| kalpate se tasya kAraNapratyayaM saMghAtAdikAraNanimittaM vstum| tasmiMzca kAraNe niSThite yadi paro vadet-vasa Arya ! ekarAtraM dvirAtraM vA evaM se tasya kalpate ekarAtraM dvirAtraM vA, vAzabdAt trirAtraM vA vstum| na se tasya kalpate ekarAtrAd dvirAtrAdvA paraM vstum| yat tatra ekarAtrAd dvirAtrAdvA paraM vasati tatra se tasya svakRtAdantarAt cchedaH parihAro veti // adhunA niyuktivistara:-atropasampadanArhaH ityuktam sA copasampad-dvividhAlaukikI lokottarikI ca / tathA cAha- . loge ya uttarammi ya, uvasaMpaya logigI u rAyAI / rAyA vi hoi duviho, sAvekkho ceva niravekkho // 1875 // . .X. gAthA 1875-1879 upasampasvarUpam 852 (A) For Private and Personal Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram upasampada dvidhA- loke uttare ca lokottre| tatra laukikI rAjAdau, AdizabdAd | yuvraajaadiprigrhH| tathA ca- yadA rAjA mRto bhavati tadA yuvarAjamupasampadyante, taM rAjAnaM sthApayantItyarthaH, yuvarAjo'nyaH sthApyate / sa ca rAjA bhavati dvividha:- sApekSa nirapekSazca, sahApekSayA prajAnAM yaH sa sApekSaH, tadviparIto nirapekSaH / tathA ca rAjA prajA-rAjyAdyapekSaH san jIvanneva yuvarAjaM sthApayati, nirapekSastu naiva // 1875 // atha kiM jIvanneva yuvarAjaM sthApayati ? tata Aha caturtha uddezaka: .52 (B) juvarAyammi u Thavie, payA u baMdhaMti AyatiM tattha / neva ya kAlagayammI, khubbhaMti paDivesiyanariMdA // 1876 // yuvarAje rAjJA sAkSAdvidyamAnena sthApite prajAstatra AyatiM AgAmikAlaviSayAM mahatImAsthAM baghnanti, naiva ca sahasA kAlagate rAjJi prAtivezikanarendrAH sImAtaTavartinaH pratyantarAjAnaH kSubhyanti rAjyaviloDanAya saJcalanti // 1876 // gAthA 1875-1879 upasampasvarUpam 852 (B) uktaH saapekssH| samprati nirapekSamAha For Private and Personal Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vyavahAra sUtram uddezakaH 853 (A) ////// www.kobatirth.org pacchanna rAya teNe, Ayaparo duviha hoi nikkhevo / loiya loguttarito, loguttara thappiyara vocchaM // 1877 // nirapekSo nAma yaH prajAnAM rAjyasya cA''yatiM nApekSate, tasmin kAlagate sa rAjA mRtaH pracchanno dhriyate, yathA- 'atIva rAjA zarIrabAdhito vartate', sa ca tAvad dhriyate yAvadanyo nivezyate, sa ca kadAcit steno'pi / tathA nikSepaNaM nikSepaH, sa dvividhaH dviprakAraH / tadyathAAtmanaH paratazca / punarekaiko dvividhaH - laukiko lokottarikazca / tatra lokottarikaH sthApyaH pazcAdvakSye ityarthaH itaraM laukikaM prathamagAthA pAdopakSiptaM vakSye // 1877 // pratijJAtameva nirvAhayati niravekkhe kAlagate, bhinnarahassA tigiccha'macco ya / ahivAsa AsahiMDaNa, vajjho tti ya mUladevo u / / 1878 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eko rAjA nirapekSaH, tasya rAjye mUladevazcaurikAM karoti / sa kadAcidArakSakaiH prApto rAjJaH pArzve nItaH / rAjJA ca stenaH iti kRtvA vadhya AjJaptaH / tataH sa rAjA tatkSaNameva 1. pAdotkSiptaM - saM. // For Private and Personal Use Only //////// gAthA | 1875- 1879 upasampatsvarUpam 853 (A)
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 853 (B) nijamAvAsasthAnamupagataH, kSaNamAtreNa ca sahasA kaalgtH| tasminnirapekSe kAlagate dvau bhinnarahasyau rAjA mRta iti rahasyaM dvau jAnItaH, tadyathA cikitsAvaidyo'mAtyazca, rAjA cAnapatyaH, tato'zvasyAdhivAsanA kRtA sa sarvatra trika-catuSka-catvarAdiSu hiNDApyatekathaM nAma rAjalakSaNayuktaM puruSaM labhemahi yaM rAjAnaM sthApayAma iti| mUladevazca yo vadhya AjJApitaH sa tenAvakAzena nIyamAno vartate // 1878 // Asassa paTThidANaM, ANayaNaM hatthacAlaNaM ranno / abhisega bhoiparibhava, taNa jakkha'tivAyaNaM ANA // 1879 // tata: azvena tasya mUladevasya vadhyatayA nIyamAnasya pRSThaM dattam, gAthAyAM strItvaM prAkRtatvAt, prAkRte hi liGgaM vyabhicAri, tato mUladevo yatra rAjA pracchanno javanikAntarito'vatiSThate | tatrAnItastato vaidyakumArAmAtyAbhyAM javanikAbhyantarasthitAbhyAM rAjJo hasta uparimukho nItvA caalitH| etad rAjJo hstcaalnm| tato vaidyakumArAmAtyAbhyAmuktam- kRtA rAjJA'nujJA, yathA- mUladevaM rAjAnamabhiSiJcata, na zaknoti vAcA vktumiti| tato'bhiSikto mUladevo raajye| navaramasadRza iti kRtvA kecid bhojikA: paribhavamutpAdayanti, na punaH kurvanti gAthA upasampatsvarUpam 853 (B) For Private and Personal Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 854 (AJA rAjAha~ vinym| tatazcintayati mUladevo, mamaite mUrkhatayA paribhavaM kurvate, paraM kimidAnIm ? ete mUrkhatayaiva kadAcitsvayamevAlamAlaM jalpiSyanti tadAnIM shaasyissyaami| tato'nyadivase AtmanaH zirasi tRNazUkajAtaM kRtvA AsthAnamaNDapikAyAmupaviSTaH / te ca bhojikA mUrkhatayA zanaiH parasparamullapanti- adyApi nanveSa cauratvaM na muJcati, anyathA kathametAdRzasya tRNazUkajAtasyedRze bhavane sambhavaH? nUnaM tRNagRhAdiSu caurikAnimittamatigatastataH tRNazUkajAtaM zirasi lgnmiti| etaccAkarNya mUladevo roSamupAgamat, brUte ca- asti kopi nAma mama cintAkArI ya etAn zAsti? iti / tata evamukte tatpuNyaprabhAvato rAjyadevatAdhiSThitairnizitAsilatAkaizcitrakarmapratIhAraiH keSAJcit zirAMsi luunaani| zeSAH kRtaprAJjalayaH AjJAmabhyupagatavantaH / tathA cAha- bhoiya paribhavetyAdi, bhojikA: paribhavaM kRtavantaH, anyadA mUladevaH taNatti tRNAni zIrSe kRtvaan| tatastatkopAvezaM dRSTvA yakSaratipAtanaM vinAzanaM kRtm| zeSaiH AjJA pratIcchitA // 1879 // gAthA 1880-1883 anugAmisthApanaprakArA: 854 (A) etadeva savizeSamAha For Private and Personal Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 854 (EM jakkha'tivAtiyasesA, saraNagayA jehi tosito puvvaM / te kuvvaMtI raNo, attANa pare ya nikkhevaM // 1880 // yakSAtipAtitazeSAH zaraNagatA: mUladevasya zaraNaM pratipannAH, yaizca pUrvaM mUladevastoSitaste rAjJa AtmanaH parasya ca nikSepam adyaprabhRti yuSmadIyA vayamete ceti samarpaNaM kurvanti // 1880 // ukto nirapekSo laukikH| samprati sApekSo nirapekSazca lokottariko vktvyH| tatra prathamaM sApekSamAha puvvaM AyatibaMdhaM, karei sAvekkho gaNahare Thavie / aTThavie puvvuttA, dosA u aNAhamAdIyA // 1881 // yo nAmAcAryaH sApekSaH sa pUrvameva gaNadhare sthApite sAdhUnAmAyatibandhaM karoti, yathA-ayaM yuSmAkamAcArya ityetadAjJayA vrtitvymiti| atha na pUrvaM gaNadharaM sthApayati tatastasminnasthApite doSA: pUrvoktA: anAthAdayaH "jAyA mo aNAha tti" [gA.156568] ityAdinA'bhihitAH kSiptAdayo doSA bhaveyuH // 1881 // ukto lokottarika: saapekssH| samprati nirapekSamAha gAthA 1880-1883 anugAmisthApanaprakArAH 854 (B) 1. nikkhavaNaM-saM. CP B3 IF For Private and Personal Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 855 (A) AsukkArovarae, aTThavite gaNahare imA merA / cilimiNi hatthANuNNA, paribhava sutta-'tthahAvaNayA // 1882 // AzukAreNa zUlAdinA uparataH kAlagata AzukAroparataH tasmin satyAcArya asthApite'nyasmin gaNadhare iyaM vakSyamANA mryaadaa| tAmevA''ha- ciliminniityaadi| AzukAroparata AcAryo javanikAntaritaH pracchannaH kAryaH, vaktavyaM ca, AcAryANAmatIvAzubhaM zarIraM vAcApi vaktuM na zaknuvantIti, tato yo gaNadharapadArhastaM javanikAbahiH sthApayitvA sUrayo bhaNyante ko gaNadharaH sthApyatAmevaM coktA javanikAbhyantarasthA gItArthA AcAryahastaM uparyunmukhaM kRtvA sthApyamAnagaNadharAbhimukhaM darzayanti, vadanti ca- gaNadharatvametasyAnujJAtam, paraM vAcA vaktuM na zaknuvanti, eSA hstaanujnyaa| tata etasyopari vAsA nikSipyante, sthApita eSa gaNadhara iti| pazcAt 'kAlagatA AcAryAH' iti prkaashynte| paribhava suttatthahAvaNayA iti, tato ye'bhinavasthApitasyA''cAryasya paribhavotpAdanabuddhyA AcAryocitaM vinayaM na kurvanti teSAM sUtramarthaM vA sa hApayati, na dadAtItyarthaH // 1882 // gAthA 1880-1883 anugAmisthApanaprakArAH 855 (A) 1. cilimili- vA. mo. pu. saM. mu. // 2. cilimili vA. mo. pu. mu. // For Private and Personal Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 855 (B) ////////////////////////////////// samprati "Ayaparo daviha hoi nikkhevo, loiya loguttarito" [1877] iti vyAkhyAnArthamAha daMDeNa u aNusaTThA, loe loguttare ya appANaM / uvanikkhivaMti so puNa, loiya loguttare duviho // 1883 // loke lokottare ca yathArha vinayamakurvanto daNDenAnuziSTA AtmAnamupanikSipanti / tatra laukiko daNDaH pUrvamukto yo mUladevena bhojikAnAM keSAJcit kRtH| lokottaraka: suutraarthaaphrnnm| iha nave rAjIva nave gaNadhare sthApite nikSepe raso lokasya jaayte| tatastatphalAdhupavarNyate- nikSepasya phalaM loke prajAparipAlanam, lokottare jnyaanaadiinaambhivRddhiH| sa copanikSepo dvidhA- laukiko lokottarikazca / punarekaiko dvidhA- AtmopanikSepaH paropanikSepazca, tatra laukika AtmanikSepo ye pragalbhAste AtmanaivA''tmAnaM rAjJa upanikSipanti tiSThanti ca : caraNopapAtakArakAH prapannazaraNAH / ye punarapragalbhAste ye rAjJo vallabhAstairAtmAnamupa-nikSepayanti, eSa propnikssepH|| lokottarika AtmanikSepo gacchavartinAM saadhuunaam| tathAhi-ye gacche eva vartante sAdhavaste aatmaanmaatmnaivaabhinvaacaarysyopnikssipnti| paranikSepaH phaDakagatAnAm, te hi samAgatAH sparddhakapatinA nikSipyante, yathA- 'ete ahaM ca yuSmAkamiti' // 1883 // gAthA 1880-1883 anugAmisthApanaprakArA: 855 (B) For Private and Personal Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 856 (A) iha "natthi yA ittha aNNe kei uvasaMpajjaNArihe" ityAdyuktam, tatra yadyapi sa * gItArthastaruNaH samarthazcendriyanoindriyANAM nigrahaM kartuM tathApi tenAnyo gaNo nizrayitavyaH, nizrayya ca parapratyayanimittaM tatropanikSepaH krtvyH| atra laukiko dRssttaantH| tamevAha jaha koI vaNito U, dhUyaM seTThissa hatthe nikkhiviuM / disijattAe gato tU, kAlagato so vi seTThI u // 1884 // eko vaNik / tasya gRhe maarirutthitaa| sarvaM gRhamupacchAditam / ekA duhitA tisstthti|* paraM sa zreSThI nirdhana iti tAM duhitaraM na pariNAyituM samarthaH, tato digyAtrAM kartumicchati, jAnAti caitasyAH kanyakAyAH svabhAvam yathA- samarthA''tmAnameSA saMrakSitum, kevalameko gAthA kanyakA mahatI gRhe tiSThantI duSTazIlA lokena sambhAvyata iti mitraveSThino haste tAM 1884-1891 nikSipya muktvA vANijyena digyAtrAM gtH| tasyApi ca mitraveSThino gRhe mArirabhUta, tataH upasampaso'pi sakuTumbo vinaashmupaagmt| tathA cAha- sa ca zreSThI kaalgtH| kevalamekA danAunaheM upanikSepAdiH kanyakA sthitA, sA ca mUlazreSThiduhituH skhii| sA ca sasakhIkA'pyAtmAnaM saMrakSituM kSamA, kevalaM yazaHpratyayanimittaM rAjJaH samIpamupasthitA // 1884 // 856 (A) 1. mucchAditam-pu. pre.|| 2. kAkinyekA mahatI- khN.|| For Private and Personal Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 856 (B) ////////// www.kobatirth.org tathA cAha seTThissa tassa dhUyA, vaNiyasuyaM ghettu raNNo samuvagayA / ahayaM esa sahI me, pAleyavvAu tubbhehiM // 1885 // tasya mUlabhUtasya zreSThino duhitA vaNiksutAM pitRmitravaNigduhitaraM gRhItvA rAjJaH samupagatA samIpamupagatA pAdeSu nipatya vijJapayati - yathA deva! yuSmAbhirnijaduhitaro rakSyante tathA ahameSA ca me sakhI yuSmAbhiH pAlayitavyA, Avayorapi yuSmatkanyakAtvAt // 1885 // iya houtti ya bhaNiuM, kaNNA aMteurammi tuTTeNaM / raNNA pakkhittAo, bhaNiyA vAhariu pAlA u // 1886 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iti evaM bhavatviti bhaNitvA tuSTena rAjJA te dve api kanyAntaHpure prakSipte / bhaNitA ca vyAhRtya AkArya pAlA pAlikA mahattarikA // 1886 // kiM bhaNitA ? ityata Aha For Private and Personal Use Only gAthA | 1884-1891 upasampadanAna * upanikSepAdiH 856 (B) *****
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 857 (A) jaha rakkhaha majjha sutA, taheva eyAto do vi pAleha / tIe vi te u( ? vi ete ) pAle, viNNaviyaM vinniitkrnnaae||1887|| yathA rakSata mama sutAH kanyakAstathaiva ete api dve matkanyakAprakhye pAlayethAH / evamukte tayApi mahattarikayA vinItakaraNayA vijJaptam-deva! ete api paalyaami| evamuktvA te kanyA'ntaHpuraM nIte // 1887 // tatra ca mUla zreSThiduhitA mahattarika vijJapayatijaha kannA eyAto, rakkhaha emeva rakkhaha mamaMpi / jaha ceva mamaM rakkhaha, taha rakkhahimaM sahiM majjha // 1888 // yathA etAH kanyA yUyaM rakSatha evameva mAmapi rkssth| yathA ca mAM rakSatha, tathemAM mama sakhImapi rakSatha // 1888 // iya hou abbhuvagae, aha tAsiM tattha saMvasaMtINaM / kAlagayA mahatariyA jA kuNatI rakkhaNaM tAsiM // 1889 // 1. tIe vi te U- pu. pre / tIya vi te tu- lA. paatthaantrm|| gAthA 1884-1891 upasampa danAunaheM upanikSepAdiH 857 (A) For Private and Personal Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 857 (B) iti evaM bhavatviti abhyupagate tAsAM tatra saMvasantInAmatha kiyatkAlAtikrameNa yA rakSaNaM tAsAM karoti sA mahattarikA kAlagatA // 1889 // savikArAto darse seTThisuyA viNNavei rAyANaM / mahayari dANa niggaha, vaNiyAgama rAyaviNNavaNaM // 1890 // mahattarikAkAlagamanAnantaram tAH kanyakA: savikArA abhuuvn| tatastAH savikArAH zreSThisutA dRSTvA rAjAnaM vijJapayati- anyAM mahattarika pryccht| dattA rAjJA / tayA ca mahattarikayA niggahatti kanyAH savikArA upalabhya khrnnttitaaH| evaM tAsAM tiSThantInAM vaNiyAgamatti sa dezAntaragato vaNik samAgata: [rAya ] viNNavaNaM iti rAjJo vijJapanamakArSIt / yathA- 'deva! nayAmi nijaputrikAmiti' || 1890 // pUeUNa visajjaNa, sarisakule dANa doNhavI bhogo / emeva uttarammi vi, avatta rAiMdiehuvamA // 1891 / / gAthA (1884-1891 upasampa danAunaheM | upanikSepAdiH 857 (B) For Private and Personal Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH tataH zreSThikRtavijJaptikAnantaraM te dve api pUjayitvA rAjJA visRsstte| sadRzakule dAnam vivAhite ityarthaH / tatastayordvayorapi vipulA bhogA dattAH / evameva anenaiva prakAreNa uttare'pi lokottare'pi avyaktasya raatrindivairupmaa| iyamatra bhAvanA- yadi tAvallaukikA api yaza:saMrakSaNanimittamAtmAnamanyatropanikSipanti, tataH sutarAM lokottarikai: sAdhubhiH saMyamayaza:saMrakSaNanimittamAtmA'nyagaNe niksseptvyH| sa cA'vyakto vayasA, tato yAvadbhirahorAtrairvayasA vyaktIbhavati tAvantaM kAlaM tatrAnyagaNanizrAyAM tiSThati // 1891 // . 858 (A) . .. kathaM punarAtmAnaM gaNaM copanikSipati tata Ahaete ahaM ca tubbhaM,vattIbhUto sayaM tu dhArei / jasapaccayA urAlA, mokkhasuhaM ceva uttarie // 1892 // ete madIyAH sAdhavo'haM ca yuSmAkam, evaM copanikSipya tAvattatra tiSThati yAvad vyakto | jAyate / tato vyaktIbhUtaH san tasmAnnirgatya sa svayameva gaNaM dhaaryti| evaM ca kurvatastasya phalamiha loke udArA yazaHpratyayAH, avadAtaM yazo'vadAtAzca loke pratyayAH saMyamanairmalya1. zIlasaM* B3 // gAthA 1892-1895 padasthApanayogyasya parIkSA 858 (A) For Private and Personal Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 858 (B) viSayAH, paraloke phalaM mokSasukham, auttarike lokottarike upanikSepe // 1892 // athavA laukikasya lokottarikasya ca sApekSasya padasthApanAyogyaviSayeyaM parIkSAsAvekkho puNa puvvaM, parikkhae jaha dhaNo u suNhAo / aNiyayasahAva parihAviya1bhuttAra tattiyA3 vuDDA4 // 1893 // sApekSaH punaH pUrvaM parIkSate saadhuun| yathA dhanaH zreSThI snuSA aniyatasvabhAvAH parIkSitavAn / katham? iti cet, ucyate-- rAyagihe nagare dhaNo nAma settttii| tassa cattAri sunnhaato| annayA so ciMtei- kA mama suNhA gharaM vuDhei nehiti? tato annayA tAsiM parikkhaNanimittaM sayaNavaggo nnimNtito| bhuttottaraM sayalasayaNasamakkhaM suNhAto saddAveUNa patteyaM patteyaM paMcasAlikaNA samappiyA- ee surakkhie kareha, yadA maggehAmi tayA daayvvaa| tato paDhamAe 'vuDDo esa na lajjito sayaNasamakkhaM paMcakaNe samappeMto, na kiMpi jANai, jayA maggihitI tayA anne dAyavvA' iti chddddiyaa| * biiyAe vuDsesatti bhuttaa| taiyAe AbharaNakaraMDiyAe surakkhIkayA / cautthIe bhAuyakhettesu gAthA 1892-1895 padasthApanayogyasya parIkSA 858 (B) For Private and Personal Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 859 (A) AroviUNa vu4i niiyaa| jAyA varisapaNageNa muuddshssaa| puNo vi seTThiNA varisapaNagAnantaraM sayaNavaggaM nimaMteUNa bhuttuttaraM sayaNasamakkhaM tAto saddAviyAto bhaNiyAto- 'te me paMca sAlikaNe smppeh'| tato paDhamAe aNNAto ThANAto ANeUNa samappiyA, seTTiNA savahasAvitA bhaNiyA'te ceva ime paMca sAlikaNa kiM vA anne'? tIe kahiyaM- 'te mae tayA ceva chaDDiyA, puNa aNNe aanniiyaa'| evaM biiyAe vi, navaraM tIe bhuttA khiyaa| taiyAe te ceva ANIyA, bhaNiyaM- AbharaNakaraMDiyAe mae surkkhiikyaa| cautthIe bhaNiyaM 'tAya! sagaDANi samapijjaMtu, jeNa te paMca sAlikaNA aannijNte| tato seTThiNA vimhieNa pucchiyN| tIe kahiyaM jahAvattaM jAva 'jAyA muuddshssaa'| tao paritudveNa seTTiNA bhaNiyaM- 'etIe majjha paMca sAlikaNA atIva vuDhei nIyatti esA mama gharassa saaminnii'| taiyA bhaMDArarakkhiyA kyaa| jIe bhuttA sA mahANasavAvAre nijoiyaa| paDhamA ghrbhikmme| tathA cAha- prathamayA parihApitA:, dvitIyayA bhuktaaH| tRtIyayA tAvanmAtrA dhRtaaH| caturthyA vur3hatti vardhitAH // 1893 // gAthA 1892-1895 padasthApanayogyasya parIkSA eSa dRssttaantH|| samprati dAntikayojanAmAha 859 (A) For Private and Personal Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 859 (B) omamasivamatarate, ujjhiuM Agato na khalu joggo / kitikamma-bhAra-bhikkhAdiesu bhuttA''yabhuttIe // 1894 // evamAcAryeNApi parIkSAnimittaM sAdhUn samarpya dezadarzane ziSyA niyoktvyaaH| tatra yaH avame durbhikSe'zive vA sAdhUn tyaktvA'thavA ye atarantaH asahAyAstAn vA tyaktvA samAgataH sa khalu na yogyaH / yenApi kRtikarmasupAtralepanAdivyApAreSu, bhAre ca upadhyupakaraNavahanena, bhikSAdiSu cAtmabhuktyA bhuktA: upayogaM nItA: sAdhavaH, na ca samyak pAlitAH so'pi na yogyaH // 1894 // na ya chaDDiyA na bhuttA, neva ya parihAviyA na parivuDDA / tatieNaM te ceva u, samIva paccANiyA guruNo // 1895 // tRtIyena ye samarpitAssAdhavo guruNA te na charditAH na durbhikSA-'zivAdiSu parityaktAH, nApi bhuktAH kevalamAtmopayogaM nItAH, nApi puruSazikSApradAnAdinA parihApitAH parihAniM nItAH, nApyanyAnyaparivrAjanena privrdhitaaH| kintu ta eva tAvanto gurusamIpaM pratyAnItAH // 1895 // gAthA 1892-1895 padasthApanayogyasya parIkSA 859 (B) For Private and Personal Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI tadgaNAntarvartinAmAtmanikSepo bhvti| ye punaH spardhakapatayasteSAmAtmataH paratazca nikSepaH, spardhakapatInAmAtmataH, tadAzritAnAM parataH, spardhakapatidvAreNa tessaamupnikssepbhaavaat| evamAtmaparopanikSepo nirapekSe'pi kAlagate dRSTavyaH // 1897 // abhyAsuo vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 860 (B) me tathA cAha prathama peija 860 (A) pAyavo. evaM kAlagate Thavie sesANa Ayanikkhevo / phaDDagavaiyANaM puNa, Ayaparo hoti nikkhevo // 1898 // evaM nirapekSe sahasA kAlagate pUrvaprakAreNAnyasmin sthApite zeSANAM gaNAntarvartinAmAtmanikSepo bhavati / spardhakapatikAnAM tvAtmaparopanikSepaH, spardhakapatInAmAtmatastadAzritAnAM parato nikSepa ityarthaH // 1898 // uvasaMpajjaNaarihe, avijamANammi hoi gaMtavvaM / gamaNammi suddha'suddhe, caubhaMgo hoti nAyavvo // 1899 // gAthA 1896-1903 nirgamane caturbhaGgI 860 (B) For Private and Personal Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 860 (A) www.kobatirth.org caturthamAha uvasaMpAviya pavvAviyA ya aNNe ya tesiM saMgahiyA / erisae dei gaNaM, kAmaM taiyaMpi pUemo // 1896 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yena bahavaH upasampAditA upasampadaM grAhitA: bahavaH parivrAjitAzca, anye ca teSAmupasampAditAnAM parivrAjitAnAM ca sambandhinaH saGgRhItAH, te'pi upasampadaM grAhayiSyante parivrAjayiSyante cetyarthaH / IdRze caturthe dadAti gaNamAcArya:, ekaantyogytvaat| na kevalametasmin, kintu kAmamatizayena tRtIyamapi pUjayAmaH, caturthAlAbhe tamapi yogyaM prazaMsAma ityarthaH // 1896 // atrA''tma-paropanikSepayojanAmAha tammi gaNe abhisitte, sesagabhikkhUNa appanikkhevo / je puNa phaDDagavatiyA, Ayapare tesi nikkhevo // 1897 // tasmin caturthe, tadabhAve tRtIye vA gaNe gaNapade abhiSikte zeSakabhikSuNAM For Private and Personal Use Only gAthA | 1896-1903 nirgamane caturbhaGgI 860 (A)
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI upasampadanAh avidyamAne bhavatyanyatra gntvym| tatra ca gamane zuddhAzuddhapade saMyogatazcaturbhaGgI bhavati jnyaatvyaa| tadyathA-nirgamane zuddho gamane ca zuddha iti prathama:1, nirgamane zuddho gamane'zaddha iti dvitIya:2, nirgamane'zuddho gamane zuddha iti tRtIya:3, nirgamane'zuddho gamane cAzuddha iti cturth:4| gAthAyAM 'caubhaMgo' iti puMstvanirdezaH prAkRtatvAt // 1899 / / vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 861 (A) tatra prathamabhaGgavyAkhyAnArthamAhaasatIe vAyagassA, jaM vA tattha'sthi tammi gahiyammi / saMghADo dAyavvo, ego vA asatIe egAgI // 1900 // yaH kAlikamutkAlikaM dRSTivAdaM vA vAcayati sa nAsti tatastasya vAcakasya asati abhAve, athavA yattatrAsti zrutaM tatsarvaM gRhItaM tatastasmin gRhIte'nyasUtrAdyarthamanyatra vrajati, tasya ca vrajata eka: saDyATako daatvyH| asati saGghATakAbhAve ekAkI vrajet / / 1900 / / aha savvesiM tesiM, natthi u uvasaMpayAriho anno / savve ghettuM gamaNaM, jattiyamettA va icchaMti // 1901 // gAthA 1896-1903 nirgamane caturbhaGgI 861 (A) For Private and Personal Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 861 (B) ////////////////////////////////// www.kobatirth.org atha teSAM gacchavartinAM sAdhUnAM sarveSAmanya upasampadarho nAsti tataH sarvAn gRhItvA gamanaM kartavyam / atha sarve gantuM necchanti, tarhi yAvanmAtrA icchanti tAvanmAtraiH saha gantavyam / eSa nirgamazuddha ucyate // 1901 // evaM suddhe niggama, gacche vaiyAi appaDibajjhato / saMviggamaNoNNehiM, tehiM vi dAyavvo saMghADo // 1902 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evaM zuddhe nirgame vrajikAdiSu gokulAdiSu apratibadhyamAnaH pratibandhamakurvan gacchet / tatra yadyapAntarAle saMvignamanojJAH santi tatastaiH saha militvA gantavyam / tairapi ca nirgamanazuddhatvAt jJAnAdyupasampannimittaM ca calitatvAdavazyaM saGghATo dAtavyaH // 1902 // atha yadA ekaM dvau vA divasau saGghATo na bhavati vyAkulatvAt tadA kiM kartavyam ? ata Aha-- egaM va do va divase, saMghADaTThAe so paDikkhejjA / asatI gANIo, jayaNA uvahI na uvahamme // 1903 // For Private and Personal Use Only gAthA 1896-1903 nirgamane caturbhaGgI 861 (B)
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 862 (A) ekaM dvau vA divasau sa saGghATArthaM prtiiksset| asati abhAve saGghATakasya ekAkI vrjet| tatra ca yatanA krtvyaa| sA ca prAkkalpAdhyayane'bhihitA, tata upadhirnopahanyate, yatanayA pravRttatvAt // 1903 // upasaMhAramAhaeso paDhamo bhaMgo, evaM sesA kameNa joejjA / AsannujjayaThANaM, gacche dArAi tattha ime // 1904 // eSaH anantaroditaH prathamo bhnggH| evamupadarzitena prakAreNa zeSA api bhaGgakAH krameNa yoktvyaaH| tadyathA nirgamanazuddhaH prAgvat, gamanAzuddho vajikAdiSu prtibndhkrnnaat| nirgamanAzuddho doSAkIrNatayA nirgamanAt, gamanazuddho vjikaadissvprtibndhaat| nirgamanAzuddho gamanAzuddhazca praagvt| atra prathamabhaGgavartI prazasyaH, kAraNato dvitiiybhnggvrtypi| evaM ca gacchatA tena ye AsannA udyatA:- udyatavihAriNasteSAM sthAnaM gacchet (gantavyam) / tatra ca gatasya parIkSAdinimittamimAni dvArANi bhavanti // 1904 // gAthA 1904-1909 nivAsayogyagacchasvarUpam 862 (A) For Private and Personal Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tAnyevAha zrI vyavahAra sUtram pAricchahANi1 asatI2 AgamaNaM3 niggamo4 asaMvigge5 / niveyaNa6 jayaNA7 nisaTuM8 dIhakhaddhaM paDicchaMti9 // 1905 // daargaahaa|| caturtha uddezakaH parIkSAhANIti hAni-vRddhiviSaye kartavyA, yatra jJAnAdInAM hAnistatra na vastavyama, 862 (B)| anyatra vastavyamiti bhaavH| asatitti yasya samIpaM gatvopasampannastasmin sApekSe nirapekSe vA kAlagatatvenAsati yo'nyaH sthApitastasya sakAze sthAtavyam / tasminnapi sIdati yAvatkulAdisthavirANAmAgamanaM taavtprtiikssnniiym| tairapi praticodane kRte sIdati nirgamo vidheyaH / gacchatA ca saMvignAbhAve bhirvstvym| asaMvigne nivedanA kartavyA / bahirvasatyabhAve teSvapyasaMvigneSu navaraM yatanA vidheyaa| tathA saMvigneSu asaMvigneSu vA saMvasanaM nisRSTamanujJAtamekarAtram, utkarSatastrINi dinAni / varSAdikAraNataH punaryatanayA dIhakhaddhamapi pracuramapi dIrghakAlaM prtiiksste| eSa dvAragAthAsakSepArthaH // 1905 / / gAthA 1904-1909 nivAsayogyagacchasvarUpam 862 (B) 1. viSayA ka' vA. mo. pu. mu.|| For Private and Personal Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 863 (A) sAmpratamenAmeva vivarISuH prathamataH 'pAricchahANi' tti dvAramAha pAsatthAdivirahito, kAhiyamAIhi vA vi dosehiM / saMviggamaparitaMto, sAhammiyavacchalo jo u // 1906 // apAntarAle pArzvasthAdivirahitaH paarshvsthaadisNsrgiviprmuktH| kAthikAdibhirvA bhAvapradhAno'yaM nirdezaH, kAthikatvAdibhirvA doSairvipramuktaH / tathA saMvigno'paritrAnto'parizrAntaH, sAmAcAryAmiti gmyte| tathA yaH sAdharmikavatsalaH pravacanaliGgasAdharmikavAtsalyaparAyaNaH saH // 1906 // abbhujaesu ThANaM, paricchiuM hIyamANae mottuM / kesu padesuM hANI, vuDDI vA? taM nisAmehi // 1907 // abhyudyatAnAmudyatavihAriNAM sthAnaM parIkSya, gAthAyAM saptamI SaSThyarthe, hIyamAnakAn muktvA tiSThet / atha keSu padeSu hAnirvRddhiA ? sUrirAha- tadetatkathyamAnaM nizAmaya // 1907 // gAthA 1904-1909 nivAsayogyagacchasvarUpam 863 (A) For Private and Personal Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 863 (B) ////////////////////////////////// tadevAhatava-niyama-saMjamANaM, jahiyaM hANI na kappate tattha / tigavuDDI tigasohI, paMcavisuddhI susikkhA ya // 1908 // yatra tapo-niyama-saMyamAnAM hAnistatra na kalpate vstum| yatra punastrikavRddhiH jJAnadarzanacAritravRddhiH yatra ca trikasyA''hAropadhizayyArUpasya zodhiH, yatra ca paJcAnAM pArzvasthAdisthAnAnAM vizaddhiH teSvapravartanam, yatra ca suzikSA grahaNe Asevane ca tatra vastavyam // 1908 // sAmpratamenAmeva gAthAM vivaNotibArasavihe tave U, iMdiyanoiMdie ya niyame u / saMjamasattarasavihe, hANI jahiyaM tahiM na vase // 1909 // yatra dvAdazavidhe tapasi indraya-noindriyaviSaye ca niyame, saMyame ca saptadazavidhe hAnistatra na vaset // 1909 // gAthA 1904-1909 nivAsayogyagacchasvarUpam 863 (B) For Private and Personal Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 864 (A) //////////// www.kobatirth.org tavaniyamasaMjamANaM, eesiM ceva tiNha tigavuDDhI / nANAdINa va tinhaM, tigasuddhI uggamAdINaM // 1910 // eteSAmeva trayANAM tapo niyama-saMyamAnAM vRddhistrikavRddhiH / athavA jJAnAdInAM trayANAM vRddhistrikavRddhiH / trayANAmudgamAdInAm, upalakSaNametat, AhArAdInAM vA trayANAM zuddhitrizuddhiH // 1910 // pAsatthe osaNe, kusIla saMsatta taha ahAchaMde / eehiM jo virahito, paMcavisuddha havai so u // 1911 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pArzvasthaH avasannaH kuzIlaH saMsakto yathAchanda ete paJcApi prAk saprapaJcaM prarUpitAH / etaiH sthAnairyo virahitaH sa paJcavizuddho bhavati // 1911 // paJcavizuddhAveva prakArAntaramAha paMca ya mahavvayAI, ahavA vI nANa-daMsaNa- carittaM / tava viNao vi ya paMca u, paMcavihuvasaMpayA vAvi // 1912 // For Private and Personal Use Only gAthA | 1910-1917 upasampadayogyaH gacchaH 864 (A)
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vAzabdaH prakArAntaropapradarzane / pnycmhaavrtaani| athavA jJAnaM darzanaM cAritraM tapo vinaya iti pnyc| yadi vA paJcavidhA jJAna-darzana-cAritra-tapo-vaiyAvRttyabhedataH paJcaprakArA upasampat paJca, taiH paJcabhirvizuddhaH paJcavizuddhaH // 1912 // vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 864 (B) suzikSAmAhasobhaNasikkha susikkhA, sA puNa AsevaNe ya gahaNe ya / duvihAe vi na hANI, jattha u tahiyaM nivAso u // 1913 // zobhanA zikSA sushikssaa| sA dvividhA, tadyathA- Asevane grahaNe c| AsevanaM pratyupekSaNAdeH sAmAcAryAH, grhnnmaagmsy| etasyAM dvividhAyAmapi yatra na hAnistatra nivAsa: kalpate kartum // 1913 // eesuM ThANesuM, sIyaMte codayaMti AyariyA / hAveMti udAsINA, na taM pasaMsaMti AyariyA // 1914 // gAthA 1910-1917 upasampadyogyaH gacchaH 864 (B) For Private and Personal Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 865 (A) //////////// www.kobatirth.org eteSu sthAneSu tapaH prabhRtiSu svayamAcAryA hIyamAnA na dRzyante, ziSyAstu kecitsIdanti, tAn sIdato yatrA''cAryA zcodayanti zikSayanti taM gacchaM nivAsayogyatayA AcAryAH prazaMsanti / yatra punarAcAryA udAsInA madhyasthA: sAmAcArI hApayata upekSante na taM prazaMsantyAcAryAH, nAsau gaccha upasampadanIya ityarthaH // 1914 // kiM kAraNam ? ata Aha-- Ayariya-uvajjhAyA, nANuNNAyA jiNehiM sippaTThA / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir NANe caraNe jogA vahA u to te aNuNNAyA // 1915 // AcAryA upAdhyAyAzca jinaistIrthakRdbhirna zilpArthAH zilpazikSaNanimittamanujJAtAH / kaiH kAraNaiH punaranujJAtAH ? tata Aha- jJAne caraNe ca ye yogAsteSAmAvahAH prApakAH yato bhaviSyanti tataste anujJAtAH, jJAna- caraNasphAtinimittamanujJAtA ityarthaH // 1915 // api cedRzA AcAryopAdhyAyA anujJAtAH - nANa caraNe niuttA, jA puvvaparUviyA caraNaseDhI / suhasIlaThANavijaDhe, niccaM sikkhAvaNAkusalA // 1916 // dAraM 1 // 1. hApayati- mu.| hApayanta - C / hApayanti- mu. For Private and Personal Use Only gAthA 1910-1917 upasampadyogyaH gacchaH ////////// 865 (A)
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zrI vyavahAra jJAne, 'ekagrahaNAttajjAtIyasya grahaNam' iti nyAyAd darzane, cAritre ca niyuktAH satatodyatAH, tathA sukhazIlAH pArzvasthAdayasteSAM sthAnaM yatte sevante tadvijaDhe tadrahite yA pUrvaM kalpAdhyayane kRtikarmasUtre caraNazreNiH prarUpitA tasyAM sthitAH, tathA nityaM sadA caturtha zikSApanAyAM grahaNazikSAyAmAsevanAzikSAyAM ca grAhayitavyAyAM kuzalAH samarthAH / IdRzAM sUtram uddezaka: samIpamupagamyopasampattavyam // 1916 // 865 (B) gataM 'pAricchahANi 'tti dvAram 1 / idAnIm 'asati' tti dvAramAha jeNa vi paDicchito so, kAlagato so vi hoi Ahacca / soviya sAvekkho vA, niravekkho vA gurU Asi // 1997 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yenApi saH pratIcchitaH yasya samIpe saziSyaparivAra upasampanna ityarthaH, so'pi Ahacca kadAcit kAlagato bhavet / so'pi ca guruH kAlagata: sApekSo vA AsInnarapekSo vA // 1917 // tatra yaH sApekSaH, so'muM vidhiM karoti For Private and Personal Use Only gAthA | 1910-1917 upasampadyogyaH * gaccha: 865 (B)
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 866 (A) sAvekkho sIsagaNaM, saMgaha kArei ANupuvvIe / paDicchagate beti, esa viyANe aha mahallo // 1918 // sApekSaH ziSyagaNaM svadIkSitaziSyasamUhamabhinavasthApitasya saGgrahamAnupUrvyA AnupUrvIkathanena kArayati / yathA pUrvaM sudharmasvAmI gaNadhara AsIt, tatastacchiSyo jambUsvAmI, tasyApi ziSyaH prabhavaH / evaM tAvadyAvat samprati vayam, ahamapi ca samprati mahAn vRddhIbhUtastato mayA'muko gaNadharaH sthApito vartate tasyA''jJAM kuryAd vainayikAdikaM c| tathA jJAnadarzanAdipratIcchAnimittamAgatAH pratIcchAgatAstAnapi brUte-eSa mama sthAne vijJAyeta, mamevaitasya samprati vainayikAdikaM kartavyamityarthaH // 1918 // atraivArthe dRSTAntamAha gAthA |1918-1924 rAjye kumArasya sthApanavidhiH jaha rAyA va kumAra, rajje ThAveumicchae jaM tu / bhaDa-johe beti tagaM, sevaha tubbhe kumAraM ti // 1919 // 866 (A) For Private and Personal Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra x. sUtram . . caturtha uddezakaH 866 (B) . ahayaM atI mahallo, tesiM vittIo teNa dAvei / so puNa paricchiUNaM, imeNa vihiNA u ThAvei // 1920 // yathA vA rAjA yaM kumAraM rAjye sthApayitumicchati taM prati bhaTAn yodhAMzca brUte // 1919 // sAmpratamahamatIva mahAn tato yUyaM sevadhvamamukaM kumaarmiti| evaM tAnuktvA teSAM vRttIstena kumAreNa dApayati, yena te tadanuraktA jAyante / sa punaH kumAraH anena vakSyamANena vidhinA parIkSya rAjye sthApyate // 1920 // tameva vidhimAhaparamanna bhuMja suNagA, chaDDuNa daMDeNa vAraNaM bitie / bhuMjai dei ya taio tassa u dANaM na iyaresiM // 1921 // rAjA bahUnAM kumArANAM madhye kataraM yuvarAjaM sthApayAmi? iti vicintayan parIkSAnimittaM tAn sarvAn kumArAn zabdApayitvA teSAM pRthak pRthak sthAle paramAnnaM pAyasaM pariveSayati / pariveSya zRGkhalAbaddhAn zunakAn vyAghrakalpAn kumArAn prati mocyti| te ca zunakA vegena kumaarsmiipmaagtaaH| tatraiko rAjaputraH zunakabhayena pAyasaM parityajya plaayitH| dvitIyo gAthA 1918-1924 rAjye kumArasya sthApanavidhi: 1 866 (B) For Private and Personal Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 867 (A) rAjaputro daNDena teSAM zunakAnAM vAraNaM karoti bhuGkte ca, na ca kimapi tebhyo ddaati| tRtIyaH punaH svayaM bhunte, zunakebhyo'pi ca svasthAlAt parasthAlAcca ddaati| tasya tRtIyasya rAjaputrasya rAjyadAnam, netarayordvayoH // 1921 // kiM kAraNam? iti cet, ata Ahaparabalapellio nAsati, bitio dANaM na dei u bhaDANaM / na vi jujhaMte te U, ee do vI aNarihAo // 1922 // prathamo yadA parabalamAgacchati tadA tena parabalena preritaH san rAjyamapahAya nazyati / dvitIyo na bhaTAnAM subhaTAnAM kimapi ddaati| na ca te bhaTA dAnamRte parabale samAgate yudhyante / tataH samarthasyApi parabalena prernnm| ata etau dvAvapyana) raajysy|| 1922 // taio rakkhai kosaM, dei ya bhiccANa te ya jujhaMti / pAleyavve ariho, rajaM to tassa taM diNNaM // 1923 // tRtIyaH punaH kumAraH kozaM bhANDAgAraM rakSati / bhRtyAnAM subhaTAnAM ddaati| tataste | gAthA |1918-1924 rAjye kumArasya sthApanavidhi: 867 (A) For Private and Personal Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 867 (B) ////////////////////////////// bhRtyAH parabale samAgate yudhynte| tataH paraM bhagnaM prblmpgcchti| tadapagatau ca svarAjyasya sausthym| ataH saH pAlayitavye rAjye'rha iti tad rAjyaM rAjJA tasya dttm| yathA- 'bho lokAH! eSa yuvarAjaH, yuSmAbhireSa AsevanIyaH' || 1923 // abhisitto saTThANaM, aNujANe bhaDAdi ahiyadANaM ca / vIsuMbhiya Ayarie, gacche vi tayANurUvaM tu // 1924 // evaM tasmin yuvarAje sthApite yadA rAjA kAlagato bhavati tadA te bhaTaprabhRtayastaM yuvarAja raajaanmbhissinycnti| abhiSikte sati tasmin sevakA upasthApya svaM svamAyogasthAnaM nivedayanti / tataH so'bhiSikto navako rAjA yad yasya pUrvamAyogasthAnaM tattasmai anujaanaati| adhikaM ca teSAM bhaTAdInAM dAnaM- dvipadAdidAnaM suvarNAdidAnaM ca ddaati| eSa dRssttaantH| ayamarthopanayaH- viSvagbhUte zarIrAt pRthagbhUte, mRte ityarthaH, AcAryo gacche'pi tadanurUpaM tRtIyarAjyArhakumArAnurUpamAcArya sthApayati / iyamatra bhAvanA- AcAryeNa dravyApadAdiSu ziSyAH | priikssnniiyaaH| tatra yo'zaktiko bhIruH sa rAjapradveSAdiSu samutpanneSu gaNamapahAya nazyatIti prathamakumAra iva gurupadasyAnarhaH / yaH punaradAtA so'dAyakatvena saGgrahopagrahau na kariSyatItya gAthA 1918-1924 rAjye kumArasya sthApanavidhi: 14 867 (B) For Private and Personal Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram yogyH| yastvabhIrutayA zunakasthAnIyAn pratyanIkAnvArayati, dAyakatvena ca saGgrahopagrahau karoti sa yogya iti gaNadharapade sthApayitavyaH / tasmiMzca sthApite kAlena viSvagbhUte AcArye sAdhavaH kRtaprAJjalayastamupatiSThante, upasthAya ca yo yasya pUrvaM niyoga AsIt sa taM tasmai navakAcAryAya kathayati // 1924 // caturtha uddezakaH 868 (A) etadevAhaduviheNa saMgaheNaM, gacchaM saMgiNhae mahAbhAgo / to viNNaveMti te vI, taM ceva ya ThANayaM amhaM // 1925 // so'bhinavasthApito mahAbhAgo gacchaM dvividhena saGgraheNa dravyasaGgraheNa bhAvasaGgraheNa ca, tatra dravyasaGgraheNa vastrapAtrAdinA, bhAvasaGgraheNa jJAnAdinA, sgRhnnaati| evaM saGgrahNati tasmin tataste'pi sAdhavaH kRtaprAJjalayaH taM vijJapayanti, yathA- tadeva svaM svaM sthAnamasmAkaM prayacchateti // 1925 // gAthA 1925-1930 gacchavyavasthA 868 (A) atha kiM kiM teSAM sthAnama? iti tatsthAnanirUpaNArthamAha For Private and Personal Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 868 (B) //////////////////////////////// www.kobatirth.org uvagaraNa bAla-vuDDhA, khamaga gilANe ya dhammakahi vAdI / guruciMta vAyaNA pesaNAsu kitikammakaraNe y|| 1926 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eko brUte-aham upakaraNatti upakaraNotpAdaka Asam / anyaH - ahaM bAla-vRddhAnAM vaiyAvRttyakaraH / aparaH - kSapakavaiyAvRttyakaraH / anyaH - glAne iti glAnavaiyAvRttyakaraH / paraH - dharmakathI dharmakathAvyApAraniyuktaH / anya:- vAdI paravAdimathane niyuktaH / guruciMtatti aparo brUte - ahaM guroryatkarttavyaM tatra niyuktaH / vAyaNatti apara :- ahaM vAcanAcAryatve niyuktaH / anya :- ahaM preSaNe niyuktaH / aparo brUte- ahaM kRtikarmakaraNe vizrAmaNAdau niyuktaH / evaM taiH svasthAnanivedane kRte tAn svasmin sthAne niyojayati / sa ca niyojayitumiSTe (mISyate) ya eteSu sthAneSu pUrvaM vyApRta AsIt // 1926 // tathA cAha eesuM ThANesuM, jo Asi samujjao aThavio vi / Thavio vi ya na visIyai, sa ThAviumalaM khalu paresiM // / 1927 // For Private and Personal Use Only gAthA 1925-1930 gacchavyavasthA 868 (B)
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra x sUtram caturtha uddezakaH | 869 (A) X eteSu upakaraNAdiSu kRtikarmakaraNaparyavasAneSu sthAneSu yaH pUrvamasthApito'pi gaNadharapade | samudyata AsIt sa gaNadharapade sthApito'pyeteSu sthAneSu na viSIdati, kRtkrnntvaat| sa itthambhUta eteSu sthAneSu parAn, gAthAyAM SaSThI dvitIyArthe prAkRtatvAt sambandhe vA, yathA 'mASANAmaznIyAt' ityatra sthApayitumalam // 1927 // evaM Thito Thavei, appANa parassa goviso gAvo / aThito na Thavei paraM, na ya taM ThaviyaM ciraM hoi // 1928 // evaM pUrvaM gaNadharapade asthApita eteSUpakaraNAdisthAneSu sthitaH san AtmanaH parasya caiteSu sthAneSu sthApayati sthApayitA bhavati, govRSa iva gAH svsthaane| yaH punaH pUrvameteSu sthAneSu | asthitaH sa param upalakSaNametat, AtmAnaM ca na sthApayati, svayaM tatrAvyAmRtatvAt / na ca tatsthApitaM ciraM bhvti| kasmAt ? iti cet, ucyate-sa yadA'nyAnupakaraNAdiSvanudyacchataH zikSayati, yathA- sati bale kiM yUyaM svazaktayA nodyacchatha? anudyacchanto hi vaiyAvRttyaphalAd bhrazyatha / tadA te cintayeyuH- yadi vaiyAvRttyaphalamabhaviSyattatastvamapyeteSu sthAneSUdyasyathA iti| gAthA 1925-1930 gacchavyavasthA sa 869 (A) //// For Private and Personal Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 869 (B) athavA vaiyAvRttyaphalaM zraddadhAnA api khaggUDatvenaivaM manyeran- evaM jAnanto yUyaM kiM pUrvaM / nAvartidhvam ? iti // 1928 // samprati 'govRSa iva gAH' iti dRSTAntaM bhAvayatipaurataNa-pANiyAiM, vaNAI rahiyAI khuDDajaMtUhiM / nei viso goNIo, jANai ya uvaTThakAlaM ca // 1929 // vRSa: balIvardo gA vanAni pracuratRNa-pAnIyAni tathA kSudrajantubhiH kSudraprANibhI rahitAni nayati, jAnAti ca upasthAnakAlam abhyAgamanavelAm, jJAtvA ca svasthAnamAnayati, evamabhinavasthApita AcAryo gacchaM svasvavyApAre niyojayan paripAlayati // 1929 // atraiva dRSTAntAntaramAhajaha gayakulasaMbhUto, girikaMdaravisamakaDaya-duggesu / parivahati aparitaMto, niyayasarIruggate daMte // 1930 // gAthA |1925-1930 gacchavyavasthA 869 (B) For Private and Personal Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 870 (A) iya pavayaNabhattigato, sAhammiyavacchalo asaDhabhAvo / parivahai sAhuvaggaM, khettavisamakAladuggesu // 1931 // dAraM 2 // yathA gajakulasambhUtaH, anena jAtyatAmAha, girikandareSu giriguhASu viSamakaTakeSu viSame giripAdeSu durgeSu ca aparitrAnto'zrAntaH san nijazarIrodgatAn daMtAn parivahati // 1930 // iti anena gajadRSTAntaprakAreNa pravacanabhaktigato gacchavAhakatvaM pravacanabhaktiM manyamAnaH sAdharmikavatsalaH liGga-pravacanAbhyAM ye sAdharmikAstadvAtsalyaparAyaNaH azaThabhAva: amAyAvI viSameSu kSetreSu viSameSu kAleSu viSameSu ca durbhikSa-mAryAdhupadravavrAtasaGkuleSu durgeSu ca sAdhuvargaM parivahati tasya samIpe sthAtavyam // 1931 // gatamasatIti dvAram idAnImAgamanadvAramAhajattha paviTTho jai te, sujayA hou paccha hAveMti / sIsA Ayario vA, parihANI tatthimA hoi // 1932 // gAthA 1931-1935 upasampada yogyagacchaH 870 (A) For Private and Personal Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 870 (B) . yatra gacche saziSyaparivAraH praviSTaH san sUtrArthAnAmAgamanaM karoti tatra yadi te sAdhavaH pUrvaM suSThu udyatA bhUtvA pazcAtsAmAcArI hApayanti, AcAryo vA pazcAt prihaapyti| tatra parihAniriyaM vakSyamANA bhavati jJAtavyA // 1932 // tAmevAha-- paDileha diyatuyaTTaNa, nikkhiva AyANa viNaya sajjhAe / Aloga ThavaNa maMDali, bhAsA gihimatta sejjatare // 1933 // paDilehatti upakaraNaM na prtyupekssnte| tathA aglAnA mArgaparizramarahitAzca divA tvagvartanaM kurvanti, zerate ityarthaH / nikkhivatti daNDAdikaM nikSipanto na pratyupakSente, na parimArjayanti, doSairvA duSTaM pratyupekSaNaM parimArjanaM vA kurvte| AyANatti daNDAdikamAdadAna na pratyupekSante, na pramArjayanti, duSpratyupekSaNaM duSpramArjanaM vA kurvnti| vinayaM kRtikarmalakSaNaM vAcanAdiSu na kurvanti / sajjhAetti svAdhyAyo vA na kriyate, maNDalIsAmAcArI vA na kurvnti| Alogatti sakhaDI zarIraM vA pralokante, yadi vA AlocaH AlocanAM na kurvate, anAlocitaM bhuJjate ityarthaH / ThavaNatti sthApanAkulAni vizanti, sthApitaM vA gahanti / maMDalitti bhojanamaNDalI gAthA 1931-1935 upasampada yogyagacchaH 870 (B) For Private and Personal Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAmAcArI haapynti| bhAsati bhASAyAmasamitA bhaassnte| "ekagrahaNe tajjAtIyagrahaNam' iti nyAyAt zeSAsvapi smitissvsmitaaH| gihimattatti gRhimAtrakeSu paTalakAdiSvAnItaM gRhNanti / sejjAyaretti zayyAtarapiNDaM bhuJjate // 1933 / / zrI vyavahAra sUtram | caturtha uddezakaH 871 (A) emAI sIyaMte vasabhA, coeMti ciTThati Thiyammi / asatI therAgamaNaM, acchati tAhe paDicchaMto // 1934 // evamAdiSu, AdizabdAdudgamAdiparigrahaH, sIdataH sAdhUn guruM vA vRSabhAzcodayanti | shikssynti| tatra yadi coditaH sAdhuvargo gururvA tiSThati tatastasmin sthite so'pi saziSyaparivAra aagntukstisstthti| asatI ityAdi, asan zikSAyAH punaHpratyAvartanasya vA abhAvo yadi tato yAvat pAkSike cAturmAsike saMvatsare vA kulasthavirANAM gaNasthavirANAM saGghasthavirANAM vA''gamanaM bhavati tAvattAnpratIkSamANa aaste| teSu ca kulAdisthavireSu samAgateSu nivedayati tathApyatiSThatsa tato nirgamanam // 1934 // 1. paTalikA. vA. pu. mu.|| gAthA 1931-1935 upasampada yogyagaccha: 871 (A) For Private and Personal Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 871 (B) etadeva vyAcikhyAsuH prathamato vRSabhacodanaM saprAyazcittamAhaguru-vasabha-gIyaagIte, acodeMte gurugamAdi jA lahuo / sArei sAravei va, khara-mauehiM jahAvatthu // 1935 // vRSabhaH pratipannagacchabhAraH svayaM sArayati zikSayati, athavA yo yenopazAmyati taM tena sArApayati zikSApayati / katham? ityAha- AcAryopAdhyAya-vRSabha-sthavira-bhikSukANAM madhye yathAvastu vastvanatikrameNa kharamRdubhirvacanaiH sArayati sArApayati vA / kimuktaM bhavati? yaH khareNa sAdhyastaM khareNa kharaNTayati, mRdusAdhyaM mRdubhirvacanaiH sArayati, anyathA praayshcittm| tadeva pUrvArdhena darzayati- guru ityAdi, yadi vRSabhaH gurum AcAryamupAdhyAyaM vA na praticodayati tadA cturgurukm| vRSabho vRSabhaM na praticodayati caturlaghu, vRSabho gItArthaM ziSyaM na zikSayati mAsaguru, vRSabho bhikSumagItArthaM na praticodayati mAsalaghu / akSarayojanA tvevam- guruvRSabhagItAgItAnna codyti| gurvAdicaturguruprabhRti yAvadante laghuko mAsaH / atra punaH sIdatsu catvAro bhaGgAH // 1935 / / gAthA 1931-1935 upasampada yogyagacchaH 871 (B) For Private and Personal Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 872 (A)| tAnevAhagaccho gaNI ya sIyai1, biie na gaNI2 taie na vi gcchaa3| jattha gaNI avasIyati, so pAvataro, na uNa gaccho // 1936 // gacchaH sIdati gaNI ceti prathamo bhnggH1| gacchaH sIdati na gaNI dvitIya: 2 / na gaccho sIdati kintu gaNIti tRtIyaH 3 / na gaccho nApi gaNIti caturthaH 4 / tathA cA''hadvitIye bhaGge gaNI na sIdati, tRtIye na gacchaH / caturthaH sIdanamadhikRtya zUnya iti nopaattH| tatrA''dyeSu triSu bhaGgakeSu madhye yatra prathame tRtIye vA gaNI [ avasIdati ] sa paaptrH| yatra punargacchaH sIdati na gaNI nAsau dvitIyaH pApataraH // 1936 // kiM kAraNam ? iti cet, ata AhaAyarie jayamANe, coeuM je suhaM havai gccho| tammi u visIyamANe, coyaNamiyare kahaM geNhe ? // 1937 // AcArye yatamAne gaccha: sukhena codayituM zakyamAno bhavati, AcAryasya pratibhayAt / gAthA 1936-1942 gacche gamanavidhi: 872 (A) For Private and Personal Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 872 (B) tasminnAcArye punarviSIdati codanAM zikSA itare sAdhavaH kathaM gRhNIyuH ? naiva gRhNIyuriti bhAvaH, aacaaryprtibhyaabhaavaat| ataH prathama-tRtIyau bhanau pApatarau, na dvitIya iti // 1937 // AsannaThiesu u ujjaesu jahati sahasA na taM gcchN| mA dUseja aduDhe, dUrataraM vA paNAsejjA // 1938 // yadyapi nAma Asanne pratyAsanne pradeze udyatavihAriNaH sthitA vidyante tathApi : teSvAsannasthiteSUdyateSu sahasA na taM gacchaM jahAti prityjti| kiM kAraNam? iti ced ata Aha- mA aduSTAn dUSayed gcchH| kimuktaM bhavati ? -ye na viSIdanti te'pi sIdatsAdhusaMsargato mA viSIdeyuriti, ye'pi sIdanti te'pi sIdatsAdhusaMsargato dUrataraM nirgatataraM gAthA 'praNazyeyuH' viSIdeyuH // 1938 // |1936-1942 gacche tadevaM vRSabhacodanaM bhASitam / idAnIM sthavirAgamanaM bhAvayati gamanavidhiH kulatherAdI Agama, coyaNayA jesu vippmaayNti| 872 (B) codiyaThitesu ThANaM, aThiesu ya niggamo bhaNito // 1939 // dAraM 3 For Private and Personal Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 873 (ATM vRSabhazikSAyAH pratyAvartanasya vA abhAve pAkSike cAturmAsike sAMvatsarike vA yAvat kulasthavirANAM gaNasthavirANAM saGghasthavirANAM vA AgamastAvat prtiiksste| kulasthavirAdInAM cAgame teSAM nivedanA kriyte| tataste sthavirA yeSu sthAneSu ye vipramAdyanti teSu sthAneSu tAn prticodynti| te ca praticoditA yadi sthitAstatasteSu coditasthiteSu satsu sa / saziSyaparivArastatraiva sthAnaM karoti / sthitena ca tena dvividhA'pi zikSA shikssnniiyaa| atha te coditAH santo na sthitAstatasteSvasthiteSu tato gacchAnnirgamo bhaNitastIrthakara-gaNadharaiH // 1939 // gatamAgamanadvAram, patitaM nirgamadvAram, atastadeva bhAvayatikappasamatte viharai, asamatte jattha hu~ti AsannA / sAhammi tahiM gacche, asatIe tAhe dUraM pi // 1940 // yadi AcAraprakalpaH sUtrato'rthatazca samApto bhavati tatastasmin kalpe AcAraprakalpe samApte svayaM yathAvihArakramaM viharati / atha nAdyApi samApta AcAraprakalpastarhi tasminnasamApte yatra yasyAM dizi AsannAH anantarakSetravartinaH sAdharmikA: saMvigrasAmbhogikAH bhavanti ////////////////// gAthA 1936-1942 gacche gamanavidhi: 873 (A) For Private and Personal Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatra gacchet / athA''sannA na vidyante tata AsannAnAmasatyabhAve dUramapi gacchet // 1940 // zrI vyavahArasUtram . . caturtha . uddezakaH 873 (B)| kathaM gacchet ? ata AhavaiyAdIe dose, asaMvigge yA vi so prihrNto| ke u asaMviggA khalu?, niyayAdIyA muNeyavvA // 1941 // vajikAdIn doSAn vajikA gokulam AdizabdAt svamAtA-pitRpUrvaparicitapazcAtparicitakulaparigrahaH, tAn dossaan| iha vrajikAdayaH pratibandhadoSahetutvAd doSA ityuktAH / tathA'saMvignAMzcApi sa pariharan gcchet| atha ke ra ravinAH? sUrirAha-nityAdayaH nityavAsyAdayaste jJAtavyAH // 1941 // teSAmapariharaNe pravezAdau prAyazcittavidhimAha gAthA |1936-1942 gacche gamanavidhiH 873 (B) niiyAdIe ahachaMdavajjie pavisa dANagahaNe ya / lahugA bhuMjaNa gurugA, saMghADe mAso jaM ca'NNaM // 1942 // For Private and Personal Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 874 (A) iha mArge gacchatA apAntarAle saMvignasumanojJAnAM vasatau vastavyam / tadabhAve naityikAdIna saMvignAnAM vA amanojJAnAM nivedyAnyasyAM vasatau sthaatvym| yadi punaH naityiko nityavAsI, AdizabdAtpArzvasthAdiparigrahaH / tasmin naityAdike yathAcchandavarjite pravizati, yadi vA tebhyaH kimapi bhaktAdikaM dadAti, athavA tebhyo gRhNAti tadA pravezane dAne grahaNe ca pratyekaM catvAro lghukaaH| bhuMjaNe gurugA iti, atha taiH saha bhuGkte tadA bhojane catvAro gurukaaH| atha naityikAdisaGghATaM yAcitvA tena saha hiNDate tataH saGghATena hiNDane laghuko maasH| jaM : ca'NNamiti, yacca tena saGghATakena hiNDamAno'kalpikagrahaNatastadAsvAdanena lAmpaTyataH seviSyate tadapi ca prAyazcittaM prApnoti // 1942 // tadevaM yathAcchandavarjite naityikAdau pravezAdiSu praayshcittmuktm| adhunA yathAcchande tadAha gAthA 1943-1946 ee ceva ya gurugA, pacchittA hoMti U ahAcchaMde / mArge amaNuNNesuM mAso, saMbhuMjaNe hoMti caugurugA // 1943 // dAraM 4 / / vidhiH etAnyeva prAyazcittAni yathAcchande gurukAni bhavanti / tadyathA-praveze dAne grahaNe bhojane | 874 (A) 1. zane grahaNe dAne ca pra0 vA. mo. pu. sN.|| For Private and Personal Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 874 (B) ////////// www.kobatirth.org ca pratyekaM catvAro gurukAH, saGghATe guruko mAsaH, athAmanojJeSu [a] saMvigneSu pravizati tadA praveze dAne grahaNe ca pratyekaM laghuko mAsaH / atha taiH saha bhuGkte tadA catvAro gurukAH / saGghA laghuko mAsaH / yata evamasaMvigneSu prAyazcittAni tasmAdetAn pariharet / atha mArge saMviggrA na santi tataH kAraNavazato'saMvigneSvapi gantavyam // 1943 // patitamidAnImasaMvigradvAram / teSu ca gatvA yatkartavyaM tadAhasaMviggegaMtariyA, paDiccha saMghADae asati ego / sAhammiesa jayaNA, tiNNidiNa paDiccha samjhAe Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // 1944 // dAraM 5 / saMvignena - saMvignaguNenaikenAntaritA:- vyavahitAH saMvignaikAntaritA asaMvignAH, teSu kAraNavazato gantavyam, tatra ca bhikSAM nivasanaM ca kurvato yathA prathamoddezake pArihArikasya yatanoktA tathA'syApi draSTavyA, tairapi asaMvignairyadi sa ekAkI tata ekAkinaH satastasya saGghATako dAtavyaH / atha yo'sau dvitIyako yogyo dAtavyaH so'nyatra preSaNena gato vartate tataste brUyuH - Arya ! ekarAtraM vA dvirAtraM vA pratIkSaNIyam / tata etena kAraNenotkarSataH trirAtramapi pratIkSate / asati saGghATake ekaH ekAkI vrajet / tasya ca tathAvrajato'pAntarAle For Private and Personal Use Only gAthA | 1943 - 1946 mArge vidhi: 874 (B)
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 875 (A) yadi sAdharmikA bhavanti tatastanmadhye gatvA vastavyaM kAraNaM ca nivedniiym| nivedite kAraNe taiH saGghATako dAtavyaH, tadabhAve tato vrjniiym| atha pratipRcchAnimittamekaM dvi trINi vA dinAni yAvat pratIkSApayettata Aha- svAdhyAye svAdhyAyanimittam, pratipRcchAnimittamityarthaH, utkarSatastrINi dinAni prtiiksset| eSA sAdharmikeSu yatanA // 1944 // tdevmsNvindvaarmuktm| idAnI nivedanAdvAramAhabahi gAma ghare sannI, so vA sAgArio bahiM aMto / ThANa-niseja-tuyaTTaNa, gahiyA-'gahieNa jAgaraNA // 1945 // daargaahaa|| gAthA saMvignasamanojJAnAmabhAve grAmasya bhinetyikaadiinaaN nivedya tisstthti| grAmasya bahiH 1943-1946 pratyapAyasambhave grAmasyAntaH zUnyagRhe, tatrApi nivedanA krtvyaa| zUnyagRhasyApyabhAve saMjJI mArge zrAvakastasya gRhe vstvym| sa vA saMjJI zrAvaka: sAgArikaH agArIsahitaH syAttarhi tasya | vidhi: gRhasya bahirantarvA yA kuTI tatra vstvym| tasyA apyabhAve amanojJeSu saMvigneSu vstvym| || 875 (A) teSAmapyabhAve naityikAdiSvasaMvigneSu vasati / tatreyaM yatanA-sthAnam UrdhvasthAnaM niSadyA upavezanaM For Private and Personal Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 875 (B) tvagavartanaM dIrghakAyaprasAraNaM teSu gRhItenAgRhItena vA upakaraNena jAgaraNaM krtvym| eSa dvAragAthAsakSepArthaH // 1945 // vyAsArthaM tvabhidhitsuH prathamato bahirgrAmeti vyAkhyAnayativasahI samaNuNNA'sai, gAmabahiM ThAi so nivedeuM / anivediyammi lahuo, ANAivirAhaNA ceva // 1946 // samanognAnAM saMvignAnAM vasateH asati abhAve grAmabahistiSThati, na puna tyikAdiSvasaMvigneSu praveSTavyam, praaguktpraayshcittbhaavaat| sa ca bahistiSThati teSAM naityikAdInAM vA saMvignAnAM vA amanojJAnAM nivedya kthyitvaa| yadi punarna nivadayati tato'nivedite prAyazcittaM laghuko mAsaH, AjJAdivirAdhanAzca doSAH AjJAvirAdhanA, AdigrahaNAdAtmavirAdhanA saMyamavirAdhanA ca prigRhyte| tathAhIyaM bhagavadAjJA- teSAM nivedya bhirvstvymnivednaayaamaajnyaalopH||1946 // gAthA |1943-1946 mArge vidhiH 875 (B) AtmavirAdhanAM saMyamavirAdhanAM cA''ha1. grAmAd bahivA. mo. pu. saM. mu.|| For Private and Personal Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram | caturtha uddezakaH | 876 (A)| gelaNNe na kAhiMtI, koheNaM jaM ca pAvihitI ttth| tamhA u niveejjA, jayaNAe tesimAe u // 1947 // anivedane sati sa kadAcit glAno jaayte| glAnye sati 'nAsmAkaM kimapi tena niveditam' iti krodhena na kimapi glAnakRtyaM kariSyanti / gRhasthAzca taM tathAbhUtaM glAnaM dRSTvA teSAM naityikAdInAM nivedayeyuH yathA- yuSmadIyo glAno'saGgrAhako vartate / tataste brUyurmanyeran vA- eSo'smadIyo na bhavati, yadi bhavettasmAkamupAzraye'tigacched, nivedyedvaa| evaM yatra glAnatve aglAnatve vA ArakSakAdigrahaNaM tatra yadana) prApsyati saMyamavirAdhanAtmakamAtmavirAdhanAtmakaM vA ttsrvmnivednaanimittm| tasmAtteSAmanayA vakSyamANayA yatanayA nivedyet|| 1947 // tAmeva yatanAmAhatubbhaM pihesi dAraM, ussUrotti ya jutAe evaM tu / na ya najjai sattho vI, calihiiM kiM kettiyaM velaM? // 1948 // gAthA 1947-1953 mArge yatanA 876 (A) 1.t tadA hyasmAkamupAzraye tiSThed nive. vA. mo. pu. saM. // For Private and Personal Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 876 (B) yadA'hamAgatastadA yuSmAkamupAzrayadvAram pihitamAsIt, tata evaM mayA vikalpitamutsUraM vartate iti yutAyAM pRthagbhUtAyAM vasatAvUSitaH, api ca na jJAyate sArtho'pi kiM kiyatI velAM, saptamyarthe vyAptau dvitIyA, kasyAM velAyAM caliSyati? tataH pRthagupAzraye sthitaH // 1948 // atha savelAyAmAgatastata evaM vadetsAhusagAse vasiuM, atippiyaM majjha kiM karemi? tti / satthavaso'haM bhaMte! gose me vahejaha udaMtaM // 1949 // sAdhusakAze sAdhusamIpe ca vastuM mamAtipriyam paraM bhadanta! sArthavazo'haM tataH kiM | karomi? tasmAd gose prabhAte me udantaM vArtAM vahata // 1949 // evaM na u dUra vase, aha bAhiM hoja paccavAyA u / __ tAhe suNNagharAdisu, vasati nivedittu taha ceva // 1950 // , gAthA 1947-1953 mArge yatanA 876 (B) For Private and Personal Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 877 (A) evam anayA yatanayA nivedya na tu naiva grAmAd bahirdUraM vaset, kintu grAmasya samIpe vased / atha ca bahiH stenAdikRtAH pratyapAyAH anarthA bhaveyustataH tathaiva pUrvoktaprakAreNaiva nivedya zUnyagRhAdiSu vasati, AdizabdAt zrAvakagRhAdiparigrahaH // 1950 // etadeva bhAvayatiahuNuvvAsiya sakavADa nibbile niccale vasati suNNe / tassAsai saNNighare, itthIrahite vasejjA vA // 1951 // adhunA- saamprtmudvaasitmdhunodvaasitm| sakapATaM- kapATasahitam, anyathA stenaadiprveshsmbhvaat| nirbilaM-bilarahitam, anyathA sdismbhvaat| nizcalaM-na jarAjIrNatayA patituM prvRttm| amISAM ca caturNAM padAnAM SoDazabhaGgAH, 'teSu prathamo bhaGgaH zuddhaH, zeSA ashuddhaaH| tata Aha- itthambhUte zUnye zUnyagRhe vsti| tasya zUnyagRhasya asati abhAve saMjJigRhe zrAvakagRhe / so'pi zrAvako dvidhA sambhavati-sastrIka: strIrahito vA / tatra strIrahite vaset // 1951 // gAthA |1947-1953 mArge yatanA 877 (A) 1. tatra pra. vA. mo. pu. mu. saM. // For Private and Personal Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram | caturtha uddezakaH 877 (B) sahie vA aMto bahi, aMto [ vA ] vIsu gharakuDIe vA / tassAsati niiyAdisu, vasejja u imAe jayaNAe // 1952 // strIrahitasya zrAvakagRhasyAbhAve sahite vA strIsahite vA shraavkgRhe| tasya gRhasyAntarbahirvA vivikte pradeze vaset, anyathA prAyazcittaM cturgru| tasyApyabhAve tasya zrAvakagRhasya bahi: purataH pRSThataH pArzvato vA yadi vA'ntargRhasya kuTI samasti[tataH]tasyAM vset| tasyApi kuTIrakasyAsatyabhAve naityikAdiSu, AdizabdAt pArzvasthAdiparigrahaH, anayA vakSyamANayA yatanayA vset| etAvatA mUladvAragAthopanyastaM nivednaadvaarmgmt| yatanAdvAramApatitam // 1952 // idAnIM tAmeva yatanAmAhaniiyAdi uvahi bhatte, sejA suddhA ya uttare mUle / saMjairahie kAle, akAle sajjhAya'bhikkhaM ca // 1953 // ye naityikAdaya upadhau bhakte zayyAyAM ca uttaraguNairmUlaguNairvA shuddhaaH| kimuktaM bhavati? | ye uttaraguNairmUlaguNairvA zuddhAM zayyAM gaveSayanti zuddhaM bhaktaM zuddhamupadhiM, teSu vset| tatrApi gAthA 1947-1953 mArge yatanA 877 (B) For Private and Personal Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 878 (A) saMyatIrahite, tadabhAve sNytiishite'pi| tAzca saMyatyo dvidhA- kAlacAriNyo'kAlacAriNyazca / tatra yAH pAkSikAdiSvAgacchanti tAH kAlacAriNyaH, tadvyatirekeNAgacchantyo'kAlacAriNyaH / tA apyakAlacAriNyaH svAdhyAyanimittamabhIkSNaM cazabdAd bhaktapAnaM dAtuM grahItuM vA kandarpArthaM vaa| tatrAkAlacAriNISu bahavo doSAH, kAlacAriNISvalpatarA iti| saMyatIrahitAbhAve kAlacAriNIbhiH saMyatIbhiH sahite vastavyam // 1953 / / etadeva saprapaJcamabhidhAtukAma Ahasijjuvahi-bhattasuddhe, saMjairahie ya bhaMgasolasa u / saMjaiakAlacAriNI-sahie bahudosalA vasahI // 1954 // zayyAzuddha upadhizuddho bhaktazuddhaH saMyatIrahita iti caturSu padeSu sapratipakSeSu bhaGgAH | ssoddsh| tadyathA zayyAzuddhaH upadhizuddhaH bhaktazuddhaH saMyatIrahita iti prathamaH / zayyAzuddha: upadhizuddho bhaktazuddhaH saMyatIsahita iti dvitIyaH ityaadi| prastArazca ayam___eteSu ca SoDazasu bhaGgeSu madhye yatra yatra saMyatyastatra tatra kAlacAriNIbhiH saMyatIbhiH sahite saMyataiH vastavyam, naakaalcaarinniibhiH| yata Aha- saMyatIbhirakAlacAriNIbhiH gAthA 1954-1958 mArge vasanasAmAcArI 878 (A) For Private and Personal Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sthApanA 55 / / vyavahArasUtram 5515 / / / / 11151515 1151 1551 1155 1555 / / / SIIS 5151 5155 5551 caturtha uddezakaH 5 555 878 (B)IN gAthA 1954-1958 sahite bahudoSalA bahudoSA vstiriti| Aha-pUrvamupadhi-bhakta-zayyAzuddhA ityuktam, idAnIM bhaGgacintAyAM prathamataH zayyopAttA / tatra kiM kAraNam? ata Aha sAgAri teNA hima-vAsadosA, dussohiyA tattha u hoi sejjA / vatthannapANANi va tattha ThiccA, geNhaMti joggANuvabhuMjate vaa|| 1955 // zayyAM vinA maNDalyAmupaviSTAyAM sAgArikAH samApatanti, upadhigrahaNAya stenA vA nipatanti, himaprapAte varSaprapAte vA saMyamAtmavirAdhanAdoSAH / tathA tatra teSu zayyopadhibhakteSu madhye zayyA duHzodhitA bhavati, AhAropadhayaH zuddhAH sukhena labhyante, mahatA kaSTena punaH mArge vasana sAmAcArI 878 (B) For Private and Personal Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 879 (A) www.kobatirth.org zuddhA vasatiriti bhAvaH / tathA tatra zayyAyAM sthitvA yogyAni kalpanIyAni vastrAnnapAnAni gRhNantyupabhuJjate ca / etaiH kAraNairbhaGgacintAyAM prathamataH zayyA kRtA // 1955 / / tathA AhArovahi- sejjA, uttaramUle asuddhasuddhe ya / appataradosapuvviM, asatIe mahaMtadose vi // / 1956 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AhAropadhi- zayyAbhiH uttaraguNaviSaye mUlaguNaviSaye vA azuddhaH zuddha iti bhaGgacintAyAM ye SoDazabhaGgAH prAguktAH, teSu madhye pUrvamalpataradoSe vastavyam / tasya asa abhAve mahAdoSe 'pi // 1956 // atha kasmin bhaGge alpatarA doSAH ? iti ata Aha-- paDhamAsati biiyammi vi, tahiyaM puNa ThAi kAlacAri / emeva sesaesu vi, ukkamakaraNaM pi pUemo // 1957 // sarveSAM bhaGgAnAM madhye prathamabhaGge sarvAlpatarA doSA iti tatra vastavyam / prathamasyAsati For Private and Personal Use Only gAthA 1954 - 1958 mArge vasanasAmAcArI 879 (A)
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 879 (B) //// www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIye'pi / tatra punastiSThati kAlacAriNISu saMyatISu / evameva zeSeSvapi bhaGgeSu vasati / kimuktaM bhavati ? yeSvapyanyeSu bhaGgeSu saMyatIsahita iti padaM teSvapi kAlacAriNIbhiH saMyatIbhiH sahiteSu vastavyam, nAkAlacAriNIbhiriti / tathA utkramakaraNamapi akAlacAriNIbhiH sahitatvamapi pUjayAmaH upAdeyatayA prazaMsayAmaH / katham ? iti cet, ucyate, yasmin bhaGge zayyA-bhaktopadhayaH samuditA bhaGgata eka-dvikA vA'zuddhAstatra yadyakAcAriyo bhaktaM pAnaM vA dattvA gRhItvA vA tatkSaNameva vrajanti, na punarAgacchanti, svAdhyAyaM vA kRtva svakAle gacchanti tatra sthAtavyam, prAyo doSAbhAvAditi // 1957 // etadeva spaSTataramAha - sejjaM sohe1 uvahira, bhattaM sohei3 saMjatIrahitI4 / paDhamo bitio saMjai-sahio puNa kAlacAriNito // 1958 // zayyAM zodhayati upadhiM zodhayati bhaktaM zodhayati saMyatIrahitazceti prathamo bhaGgaH / 1. vA. zuddhA pu. pre. // / 2. lA / sahito tAto puNa-pu. pre. // For Private and Personal Use Only gAthA 1954-1958 mArge vasana * sAmAcArI 879 (B)
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaH saMyatIsahitaH, tAH punaH saMyatyaH kAlacAriNyo yadi syustadA vstvym| evaM zeSeSvapi saMyatIsahiteSu bhaGgeSa bhAvanIyam // 1958 // zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 880 (A) athAkAlacAriNyaH kathaM syuH? ityata AhaAyANe kaMdappe, viyAla orAliyaM vasaMtINaM / niyayAdI chaddasahA, saMjoe motta'hAchaMde // 1959 // bhakta-pAnAdInAmAdAne, upalakSaNametat, dAne ca, tathA kandarpa kandarpanimittam, kandarpagrahaNamupalakSaNam, svAdhyAyanimittaM ca vikAle orAlikaM atizayena sphAraprabhUtavelAmiti yAvat, vasantInAM saMyatInAmakAlacAriNItvaM drssttvym| evaM naityikAdInAM yaH SaDdazadhA SoDazaprakAraH saMyogaH tatra vstvym| kiM sarvatra? na ityAha- muktvA ythaacchndaan| kimuktaM | bhavati? teSu satsu yathAcchandeSu na vastavyam, tadabhAve tatrApi vaset // 1959 // sampratyeteSu naityikAdiSu saMvAsamadhikRtya yatanAmAha gAthA |1959-1963 mArge saMvasane yatanA 880 (A) For Private and Personal Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 880 (B) -- Thiya nisiya tuyaTTe vA, gahiyA-'gahie ya jagga suvaNaM vA / pAsatthAdINevaM, niie mottuM aparibhutte // 1960 // pArzvasthAdInAm upAzrayeSu gahiyatti gRhItopakaraNaH sthita urdhvaM sthito vaset, yadyevaM sthAtuM na zaknoti tato gRhItopakaraNaH eva niSadhopagato jaagrttisstthet| tathApyazaknuvan gRhItopakaraNaH tvagvRtto jaagrdvtisstthet| atha triSvapyeteSu yadi kathamapi pracalAyA AzaGkA, tadA 'mA pAtrAdibhaGgaH syAd' ityupakaraNaM pArzve nikSipyAgRhItopakaraNo yathAsamAdhi sthito niSaNNastvagvRtto vA jAgrattiSThet / atha jAgaraNaM kartuM na zaknoti tata Aha- svapan vA gRhItopakaraNo'gRhItopakaraNo vA yathAsamAdhi kuryaat| evaM yatanA pArzvasthAdInAmupAzra drssttvyaa| naityike nityavAsyupAzraye nityavAsiparibhuktAn pradezAn muktvA aparibhukte pradeze gAthA 41959-1963 upakaraNaM nikSipya yathAsamAdhi jAgrat svapan vA vaset // 1960 // mArge saMvasane emeva ahAchaMde, paDihaNaNA jhANa ajjhayaNa kaNNA / ThANaThito vi nisAme, suNa AharaNaM ca gahieNaM // 1961 // 4880 (B) evameva pArzvasthAdigatenaiva prakAreNa yathAcchande'pi yatanA krtvyaa| navaram- yadi | yatanA For Private and Personal Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 881 (A) zaktirasti tarhi tasya pratihananaM kartavyaM yathA sa svagrAhaM munycti| atha na vidyate tAdRzI zaktistarhi dhyAnaM tathA dhyAyati yathA tadvaco na shRnnoti| yadi vA ajjhayaNatti yathAcchandaprajJApanApravaNamadhyayanaM parAvartayati yathA sa brUte-mA mAM naashyeti| kaNNatti tasya yathAsvacchandaM dezanAM kurvataH karNau nijau sthagayati yena dezanAM na zRNoti, dUrataraM vA tisstthti| atha dUratarasthAnasthito'pi taddezanAM nizamayati, na ca nidrA samAgacchati, tataH sa yathAcchando vaktavyaH, yathA- zRNu kimapi aahrnnm| tato yattasyApUrvaM tadAharaNaM kthniiym| gahieNaMti gahItenA''tmIyopakaraNena // 1961 // etadeva yuktyA draDhayati gAthA jaha kAraNe'tigamaNaM, dilR emeva sesagA cauro / 1959-1963 | mArge saMvasane ome asaMtharaMte, AyAre vaiyamAdIhiM // 1962 // yatanA yathA kAraNe kAraNavazataH atigamanaM nirgamanaM dRSTam, evameva tathA kAraNavazataH zeSANi || 881 (A) api catvAri dvArANyasaMvigne nivedanA yatanA ityevamAdIni dRSTAni tathA ca AcAre For Private and Personal Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AcAraprakalpe avame durbhikSe vajikAdibhirapi, AdizabdAtsvajJAtyamanojJAsaMvignaparigrahaH, vrajedityuktam, ataH sopapattikeyaM yataneti samyak zraddhayA // 1962 // vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 881 (B) gataM yatanAdvAram 7 / adhunA nisRSTadvAramAhasamaNuNNesu vi vAso, eganisiM kimuta aNNamosaNNe ? / dAraM 8 / / asaDho puNa jayaNAe, acchejja ciraMpi u imehiM // 1963 // samanojJeSvapi apAntarAle vAsa utsargata ekAM nizAM ekAM rAtriM kalpate, kimuta kiM punaH anyeSu asAmbhogikeSu avasanneSu ? / upalakSaNametat, pArzvasthAdiSu vA? tatra sutarAmekarAtryadhikaM na klpte| kAraNavazataH punarutkarSatastrINi dinAni vaset 8 / gataM nisaSTadvArama, idAnIM 'dIhakhaddhaM paDicchaMti'[gA.1905] ityetadvyAkhyAnArthamAha- asaDho ityAdi, azaThaH punaH na kevalamutkarSatastrINi dinAni kintu ciramapi prabhUtakAlamapi ebhiH vakSyamANaiH kAraNairyatanayA tiSThet // 1963 // tAnyeva kAraNAnyAha | gAthA 1959-1963 mArge saMvasane yatanA 881 (B) For Private and Personal Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram vAsaM khaMdhAra nadI, teNA sAvaya vaseNa satthassa / eehiM kAraNehi, ajayaNa jayaNA ya nAyavvA // 1964 // dAraM 9 / / caturtha uddezakaH 882 (A) varSaM patati1 skandhAvAra: kaTakaM tadvA calati 2 nadI giriNadI pUrNA vartate 3 stenA vA apAntarAle dvividhAH zarIrApahAriNa upakaraNApahAriNazca 4 zvApadAH siMhAdayaH 5 sArthasya vA vazena gacchati sArthazca ciramapi tiSThan vartate, etaiH kAraNaiH ciramapyapAntarAle tisstthti| taMtra ayatanA yatanA ca jnyaatvyaa| tatra yadi yatanA kRtA tadA na prAyazcittaviSayaH athAyatanAmAcaritavAn tadA prAyazcitte lagati 9 // 1964 // uktaH zuddhasyAzuddhagamanamiti dvitIyo bhnggH| samprati tRtIya-caturthabhaGgAvAhadosA u tatiyabhaMge, gANaMgaNiyA ya gacchabhedo ya / suyahANI kAyavaho, doNNi vi dosA bhave carime // 1965 // sUtra 12 gAthA 1964-1967 cAturmAse upasampadanavidhiH 882 (A) 1. vA. mo. pu. sN.| upadhyapa0 pu. pre.|| 2. tatrAyatanA kartavyA- mo.|| tatrAyatanA yatanA ca kartavyA- sN.|| For Private and Personal Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 882 (B) doSau dvau tRtIyabhaGge, azuddhasya zuddhagamanamityevaMlakSaNe, tadyathA-gANaGgaNikatA gaNe gaNe pravizatItyevaM prvaadlkssnnaa| tathA gcchbhedshc| tathAhi- tasmin nirgacchatyanye'pyevameva nirgacchanti, tato jAyate gaNavinAzaH / carame'pi 'azuddhasyAzuddhagamana' mityevaMrUpe bhane dvau dossau| apizabdaH bhinnakramaH, sa ca yathAsthAnaM yojitaH / zrutahAniH kAyavadhazca niSkAraNaM doSabahulatayA vA nirgamane hyanyatrApi nAvakAza iti zrutahAniH, mArge ca gamanato glAnatvAdibhAvato vA kAyavadhaH // 1965 / / ___ tadevaM bhAvitamRtubaddhaviSayaM suutrm| samprati varSAvAsaviSayaM sUtramAha sUtra 12 sUtram- vAsAvAse pajjosavie bhikkhU jaM purao kaTTa viharai Ahacca vIsuMbhejA, | gAthA atthi yA ittha anne kei uvasaMpajjaNArihe, se uvasaMpajiyavve, natthi yA ittha anne ||1964-1967 cAturmAse kei uvasaMpajaNArihe, tassa appaNo kappAe asamatte kappai se egarAiyANa paDimAe upasampajaNNaM jaNaM disaM anne sAhammiyA viharanti taNNaM taNNaM disaM uvalittae / no se danavidhiH kappar3a tattha vihAravattiyaM vatthae, kappar3a se tattha kAraNavattiyaM vatthae / taMsi ca NaM 882 (B) 1. atthi yA iMtha sesaM taM ceva jAva chee vA parihAre vA- iti pratilipi paatthH|| For Private and Personal Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 883 (A) kAraNaMsi niTThiyaMsi paro varajA vasAhi ajo! egarAyaM vA durAyaM vA evaM se kappai egarAyaM vA durAyaM vA vatthae, no se kappai paraM egarAyAo vA durAyAo vA vtthe| jaM tattha paraM egarAyAo vA durAyAo vasai, se santarA chee vA parihAre vA // 12 // ___ "vAsAvAse pajjosavie bhikkhU jaM purato kaTTa viharati" ityAdi, varSAvAse paryuSite bhikSuryaM purataH kRtvA viharati Aste sa kadAcid viSvag bhavet zarIrAtpRthagbhavet, mriyeta ityarthaH / asti cAtrAnyaH kazcidupasampadanAhaH sa upsmpttvyH| nAsti vA tatrAnyaH kazcidupasampadanArhaH tarhi sa AtmanaH kalpenA'samApta iti se tasya kalpate ekarAtrikyA pratimayA yatra vasati tatra ekarAtrAbhigraheNa jaNNaM jaNNaM ityAdi, yasyAM yasyAM dizi anye sAdharmikA viharanti tAM tAM dishmuplaatum| na punaH se tasya kalpate, tatrApAntarAle vihArapratyayaM vstum| kalpate se tasya tatra kAraNapratyayaM saGghATAdikAraNanimittaM vstum| tasmiMzca kAraNe niSThite yadi paro vadet- vasa Arya ! ekarAtraM dvirAtraM vA, vAzabdAt trirAtraM vA, evaM se tasya kalpate ekarAtraM vA dvirAtraM vA, vAzabdAt trirAtraM vA vstum| no se tasya kalpate ekarAtrAd dvirAtrAdvA paraM vastum / yattatra ekarAtrAd vA dvirAtrAdvA sUtra 12 gAthA |1964-1967 cAturmAse upasampadanavidhiH 883 (A) For Private and Personal Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 883 (B) paraM vasati tatra se tasya svakRtAdantarAt chedaH parihAro vA / atra bhASyaprapaJcaH emeva ya vAsAsuM1 bhikkhe2 vasahIe3 saMka4 nANattaM / egAha cautthAdI asatI aNNattha tattheva6 // 1966 // evameva RtubaddhaviSayasUtragatenaiva prakAreNa varSAsUtraM bhAvanIyam / navaram- bhikSAyAM / vasatau zaGkAyAM ca naanaatvm| tatrAnyatra gantavyam ekAhena caturthena, AdizabdAt SaSThenASTamena | vaa| asati anyatra gamane tatraiva varSArAtraH kartavyaH / eSa dvAragAthAsakSepArthaH // 1966 // sUtra 12 sAmpratemenAmeva vivarISuH prathamata evaM zabdaM vyAkhyAnayati gAthA 1964-1967 aparImANe pihabbhAve, egatte avadhAraNe / cAturmAse evaMsaddo u eesiM, egatte u ihaM bhave // 1967 // upasampa danavidhiH evaM zabdaH aparImANe pRthagbhAve ektve'vdhaarnne| tatrAparImANe yathA- evmnye'piityaadau| pRthagbhAve- ghaTAt yathA paTaH pRthag, evmaakaashaastikaayaaddhrmaastikaayo'piiti| 883 (B) ekatve- yathA'yametadguNa evameSo'pi, atra hyevaMzabdastayorekarUpatAmabhidyotayati / avadhAraNe | For Private and Personal Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 884 (A) //////// www.kobatirth.org yathA - kenApi pRSTam - idamitthaM bhavati ? itara prAha- evam itthameveti bhAvaH / evam evaMzabda eteSvartheSu vartate / iha punarekatve bhavati vartate // 1967 // ekatvavRttimeva bhAvayati egattaM uubaddhe, jaheva gamaNaM tu bhaMgacauro ya / taha ceva ya vAsAsuM, navari imaM tattha nANattaM // 1968 // dAraM 1 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathA ekatvam evaMzabdaprakAzyamittham - yathA Rtubaddhe'nyatra gacchAntare gamanam, yathA ca tatra bhaGgAzcatvAraH zuddhasya zuddhagamanamityevamAdayaH tathA caiva tenaiva prakAreNa [ varSAsu ] gamanaM bhaGgacatuSTayaM ca jJAtavyam navaraM kevalamidaM tatra varSAsu bhikSAyAM vasatau zaGkAyAM ca nAnAtvam // 1968 // tatra bhikSAmadhikRtyAha - pauraNNa-pANa-gamaNaM, iharA paritAva esaNAghAto / khettassa ya saMkamaNe, gurugA lahugA ya AruvaNA // 1969 // dAraM 2 For Private and Personal Use Only gAthA | 1968-1972 upasampadana * sAmAcArI yatanA ca 884 (A)
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 884 (B) ////////// ////////// www.kobatirth.org yo gaccha: pracurAnna - pAne sthitaH tatra gantavyam / itarathA yadi punarapracurAnnapAne gacche pravizati tataste asaMstarantaH kSudhA paritApyante / paritApanAM cA'sahamAnaiH eSaNAghAtaH kriyeta, aneSaNIyamapi gRhNIyurityarthaH / athAsaMstarantaH kSetrasaGkramaNaM kurvanti tadA prAvRSi kSetrasya saMkramaNe AropaNA prAyazcittaM catvAro gurukAH / varSArAtre bhAdrapadA'zvayugmAsadvayalakSaNe catvAro laghukAH // 1969 // gataM bhikSAdvAram / adhunA vasatidvAramAha vAragajaggaNa dosA, sAgArAdI havaMti aNNAsu / dAraM 3 / teNAdi saMka loe, bhAviNamatthaM ca pAsaMti // 1970 // dAraM 4 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yasmin gacche vasatiH saGkaTA tatra nopasampattavyam / yadi punarupasampadyate tata ime doSA:saGkaTAyAM hi vasatAvamAntaste vArakeNa- krameNa jAgaraNaM kuryuH, eke jAgratyanye svapanti, tadanantaraM te jAgratyanye svapanti, evaM krameNa jAgaraNe'jIrNatvAdayo doSAH / atha anyAsu For Private and Personal Use Only gAthA | 1968-1972 upasampadana sAmAcArI yatanA ca 884 (B)
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddeza : 885 (A)| www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vasatiSu kecitsvapanAya vrajanti tarhi ye prAg abhizayyAyAM sAgArikAdayo doSAste atrApi bhavanti / gataM vasatidvAram / idAnIM zaGkAdvAramAha - bhikSAyA abhAvato vasatisaGkaTatvadoSatA vA te kSetrasaGkramaNaM kuryuH / tAMzca gacchato dRSTvA lokasya stenAdizaGkA upajAyate, yathAna kalpate sAdhUnAM varSAsu gamanam tannUnamete herikA: stenA vA sAdhuveSeNA''hiNDante, athavA bhAviNamatthaM ca pAsaMtitti ete bhAvinamarthaM utpAtarUpam, yadi vA 'na niSpatsyate sasyam' ityevaM lakSaNaM pazyanti, tato'nAgataM nazyanti / tasmAdvayamapi yatnaM kurmaH / tadevamapracurAnnapAne saGkaTavasatisthite ca gacche praveze ime doSAH, tasmAdye pracurAnnapAnagrAme sthitAH ye ca sAvakAzAyAM vasatau tatropasampattavyam 4 // 1970 // tatra cAnayA yatanayA gantavyam, tAmevAha AsaNNakhetta bhAviya bhikkhAdaparopparaM milaMtesu / jA aTTamaM abhAviya, mA NaM aDaMtaM bahU pAse // 1971 // ye Asanne anantare kSetre sthitAH gacchAstatra gantavyam / asatyanantare kSetre ye parakSetre For Private and Personal Use Only gAthA 1968-1972 upasampadana sAmAcArI yatanA ca 885 (A)
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 885 (B) sthitA yairbhikSAdinimittamAgacchadbhirga udbhizca parasparaM miladbhiH, gAthAyAM saptamI tRtIyArthe, apAntarAle pathi bhAvitA grAmAstatra gntvym| teSAmapyabhAve dUre'pi gmyte| tatra punarbhikSAmahiNDamAno gcchti| kiM kAraNam? ata Aha- mA NaM aDataM bahU pAse, mA Namiti vAkyAlaGkAre, bhikSAmanTataM bahurloko'bhAvitaH pazyatviti kRtvaa| tato'bhaktArthena yAvat prApyate SaSThena vA aSTamena vA tatra gantavyam // 1971 // Aha yadyapi caturthAdinA gacchati tathApi loka: pazyati? tata AhapAyaM na rIyai jaNo, vAse paDivattikovido jo ya / dAraM 5 asato( ?ta)'vabaddhe dUre ya acchae jA pabhAyaMti // 1972 // dAraM 6 prAyaH karSakajanaH kSetrANAM jala-kardamAkulatayA zeSajano mArgasya jalAvilatvAdinA durgamatayA varSe varSAkAle na rIyate na gcchti| yazcAtra pratipattikovidaH parapratipAdanakuzalastena evamAdiSu viSaye'nekAnyuttarANi jalpitavyAni / etAvatA "egAha cautthAdI" [1966] iti vyAkhyAtam / idAnIm "asatI aNNattha tattheva" iti vyAkhyAnArthamAha- asatovabaddha ityAdi, pUrvokto vidhi: sAntare varSe'bhihitaH, yadi punarasakRt avabaddhaM vA satataM varSa gAthA 1968-1972 upasampadana sAmAcArI yatanA ca 885 (B) For Private and Personal Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir x zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 886 (A) patati, yadi vA'tidUraM gantavyam nASTamena prApyate, tato'sakRdavabaddha vA varSe patati dUre gantavye tatraiva varSArAtraM kRtvA prabhAte meghakRtAndhakArApagamataH prabhAtakalpe saMvatsare yAti 6 // 1972 // __sUtram- AyariyauvajjhAe gilAyamANe annayaraM vaejjA ajo! mamaMsi NaM * kolagayaMsi samANaMsi ayaM samukkasiyavve / se ya samukkasaNArihe samukkasiyavve se |* ya no samukkasaNArihe, no samukkasiyabve atthi yAiM va anne kei samukkasaNArihe, se : samukkasiyavve, natthi yAiM tha anne kei samukkasaNArihe, se ceva samukkasiyabve / taMsi | ca NaM samukkiTuMsi paro vaejjA 'dussamukkiTuM te ajo? nikkhivAhi' tassa NaM sUtra 13 nikkhivamANassa natthi kei chae vA parihAre vaa| je sAhammiyA ahAkappeNaM no |* gAthA uTThAeTThAe viharanti, savvesiM tesiM tappattiyaM chee vA parihAre vaa||13 // 1973-1976 AcAryapade ___ "Ayariya-uvajjhAe gilAyamANe" ityAdi, athAsya sUtrasya kaH sambandha? ityata || sthApanavidhi: Aha 886 (A) 1. ohymaanne-shyubiiNg| 2. ohaaviyNsi-shyubriiNg|| For Private and Personal Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 886 (B) Ayariyatte pagate, aNuyattaMte ya kAlakaraNammi / atthe sAvekkho vA, vutto imato vi sAvekkho // 1973 // AcAryatvaM prakRtaM pUrvasUtreSu anuvartamAnaM ca kAlakaraNam, tata AcAryatve prakRte'nuvartamAne |* ca kAlakaraNe idamapi sUtramApatitam, atrApyAcAryatvasya kAlakaraNasya caabhidhaasymaantvaat| yadi vA pUrvamarthataH sApekSa uktaH, ayamapi cAdhikRtasUtreNAbhidhIyamAnaH sApekSa iti sApekSatvaprakaraNAdanantarasUtrAdanantaramasya sUtrasyopanipAtaH // 1973 / / anena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA AcArya upAdhyAyo vA dhAtukSobhAdinA glAyan anyataramupAdhyAya-pravarti-gaNAcchedakagItArtha-bhikSUNAmanyatamaM sApekSa: san vadet- 'Arya ! mayi kAlagate sati ayaM samutkarSayitavyaH AcAryapade sthaapyitvyH'| sa cetparIkSayA samutkarSaNArho bhavati tataH samutkarSayitavyaH, no cetsamutkarSaNArhastarhi no samutkarSayitavyaH / atha yo'sau pUrvamAcAryeNa samIkSitaH so'bhyudyatavihAramabhyudyatamaraNaM vA adhyavasitastatrAha-asti cAtra gacche'nyaH kazcitsamutkarSaNArhaH sa sUtra 13 gAthA 1973-1976 | AcAryapade sthApanavidhiH 886 (B) For Private and Personal Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir x zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH . 887 (A) smutkrssyitvyH| atha nAsti kazcidanyaH samutkarSaNArhastarhi sa eva abhyarthya samutkarSayitavyaH / tasmiMzca samutkarSite paro gacche vadet duHsamutkRSTaM te tava he Arya ! tsmaanikssip| evaM tasya nikSipato nAsti kazcit cchedaH parihAro vA, upalakSaNametad anyattapo vA sptraatraadikm| ye punaH sAdharmikA gacchasAdhavaH yathAkalpena AvazyakAdiSu yathokta vinayakaraNalakSaNena notthAya viharanti teSAM sarveSAM pratyekaM tatpratyayaM yathAkalpAnabhyutthAnapratyayaM chedaH parihAra: saptarAtraM vA tapaH prAyazcittamiti sUtrasakSepArthaH // 1981 // evameva bhASyakRt prapaJcayan prathamato 'gilAyamANe' ityasyArthaM bhAvayatiatisayamariTThato vA, dhAtukkhobheNa vA dhuvaM maraNaM / nAuM sAvekkhagaNI, bhaNaMti suttammi jaM vuttaM // 1974 // atizayena zrutajJAnAtizayAdinA ariSTato vA ariSTadarzanato vA dhAtukSobheNa vA dhruvaM maraNaM jJAtvA sApekSAH gacchApekSopetA gaNino yatsUtre uktam "ajjo! [mamaMsi NaM] sUtra 13 gAthA 1973-1976 AcAryapade sthApanavidhiH | 887 (A) For Private and Personal Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 888 (B) //////////// www.kobatirth.org kAlagayaMsI" tyAdi tadbhaNanti // 1974 // sAmpratam 'aNNataraM vaejjA' ityasyArthamAha annayara uvajjhAyAdigA u gIyatthapaMcamA purisA / ukkaNa mANaNa tti ya, egaTThe ThAvaNA ceva // 1975 // upAdhyAyAdikAH upAdhyAyaH pravartI gaNAvacchedako gaNI gItArthazca bhikSurityevaMrUpA gItArthapaJcamAH puruSAsteSAm anyatamaH anyataraH / samutkarSazabdArthamAha- utkarSaNaM mAnanaM sthApanA- AcAryatvasthApanamityarthaH ityekArthAH // 1975 // puvvaM ThAveti gaNe, jIvaMto gaNaharaM jahA rAyA / kumare u paricchittA, rajjarihaM ThAvae rajje // 1976 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUrvameva jIvannAcAryo yaH zaktimAn taM gaNadharaM gaNe sthApayati / yathA rAjA kumArAn parIkSya yaH zaktimattayA rAjyArhastaM rAjye sthApayati // 1976 For Private and Personal Use Only sUtra 13 gAthA | 1973-1976 AcAryapade sthApanavidhiH 887 (B)
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kathaM parIkSya? ityataH parIkSAvidhimAha vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 888 (A) dahikuDa amacca ANattI, kumArA ANayaNe tahiM ekko / pAse nirikkhiUNaM asi maMti pavesaNe rajjaM // 1977 // ego rAyA bhuputto| so ciMtei- jo sattimaMto taM rajje tthaavehaami| tato kumAre | pricchiumaaddhtto| ANattA purisA- 'dahighaDage egattha ogAse tthveh'| tehiM ThavittA raNNo nivediyN| amacco bhaNito- 'vacca, tumaM dahighaDANaM pAse acchaahi'| gato amcco| rannA * te kumArA saddAvittA bhaNiyA- 'vaccaha, dahighaDamekkekkaM aanneh'| te gyaa| aNNaM vahaMtayaM na paasNti| tato te apAseMtA sayaM ceva dahighaDamekkekaM ghettuM sNptttthiyaa| ekko kumAro pAsANi nirikkhittA aNNaM vahaMtayamapAsaMto amaccaM bhaNati geNha dhighddN| amacco necchi| kumAreNa asiM uggiriUNa bhaNNai- 'jai necchasi sIsaM te paaddemi'| amacceNa gahito dhighddo| kumAro taM ghettuM gato raaysmiivN| raNNA 'esa sattimaMto' tti parikkhettA rajje tthvito| / gAthA 1977-1981 AcAryapadArhacayane vidhizeSaH 888 (A) akSarayojanA tviyam- dadhikuTA ekatra rAjJA puruSaiH sthApitAH / tadanantaramamAtyasyAjJaptiH prdttaa| yathA- ghaTAnAM pArzve tisstth| tataH kumArA dadhighaTAnAmAnayane niropitAH, tatraikaH For Private and Personal Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 888 (B) www.kobatirth.org kumAraH pArzvAn nirIkSyAnyamapazyan amAtyasyopari asimudgIritavAn tato mantriNA dadhighaTo gRhItaH / tena dadhighaTasya pravezane kumAreNa kArite dRSTe tasya kumArasya rAjyaM dattavAn / / 1977 / / atropanayamAha dasaviha veyAvacce, niyoga kusalujjayANamevaM tu / ThAveti sattimaMtaM, asattimaMte bahU dosA // 1978 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evamAcAryo'pi dazavidhe vaiyAvRttye udyatAnAm udyatamatInAM sAdhUnAM madhye kusalatti yo yatra kuzalastasya tatra niyogaM karoti taM tatra niyojayati yaH, taM zaktimantaM gaNadharaM sthApayati / azaktimati tu sthApyamAne bahavo doSAH / ke te ? iti cet, ucyateso'zaktimattvena na zaknoti sAdhUn yathAyogyaM niyoktum, tata AhAropadhiparihAnirnirjarAtazca paribhrazyanti / athA''zukAreNa maraNataH pUrvaM na sthApitaH syAttato'sthApite gaNadhare sa kAlagato na prakAzayitavya ityAdi pUrvoktaM sarvamavasAtavyam // 1978 // For Private and Personal Use Only *** gAthA | 1977-1981 AcAryapadArhacayane vidhizeSaH 888 (B)
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 889 (A) atraiva vidhizeSamAhadomAdI gIyatthe, puvvuttagameNa sati gaNaM vibhae / mIse va aNarihe vA, agIyatthe vA bhaejjAhi // 1979 // AcAryeNa ziSyA nirmApitAH, te dvau trayazcatvAro vA bhveyuH| teSu vyAdiSu gItArtheSu / sati prabhavati parivAre pUrvoktagamena tRtIyoddezakoktena prakAreNa gaNaM vibhjet| teSu sarveSvapi vibhajya pRthakpRthaggaNo dAtavya ityarthaH / tathA mizrA nAma-teSAmAcAryaziSyANAM madhye kecid | gItArthAH kecidagItArthAstAnapi vibhjet| kimuktaM bhavati? ye gItArthAstAn gaNadharapadasthApyatayA pRthakkuryAd, itraaNstvgiitaarthaannrhtyaa| athavA yairoM dezato gRhIto dezato na gRhItaste mizrAstAnvibhajet, ete mizrA api yogyA ete tvayogyA iti vibhAgena sthaapyet| tathA ye zarIreNa juGgikatayA sarvathA gaNadharapadAnastiAnapi vibhjet| vAzabdaH apizabdArthaH, ekAntenAyogyatayA pRthak sthaapyet| agItArthAn vA bhajed vibhjet| iyamatra bhAvanAye'gItArthA nAcAryalakSaNopetAstAnanarhatayA sthApayati / ye punaragItArthA api sambhAvyazrutasampada AcAryalakSaNopetAn tAn yogyatayA pRthak sthApayati // 1979 / / 1. vizeSa mo. sN.|| gAthA 1977-1981 AcAryapadArhacayane vidhizeSaH 889 (A) For Private and Personal Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 889 (B) samprati mizrapadavyAkhyAnArthamAhagIyA'gIyA missA, ahavA atthassa deso gahito u / tattha agIya aNarihA, Ayariyattassa hoMtI u // 1980 // kecid gItA gItArthAH, kecid agItA: agItArthAH, ete mishraaH| athavA arthasya dezo yairgahItaste mishraaH| tatra ye agItA AcAryalakSaNaparibhraSTAzca te AcAryatvasyAnIM bhavanti // 1980 // __ samprati 'se ya samukkasaNArihe samukkasiyavve, se ya no samukkasaNArihe no samukkasiyavve' | ityasya bhAvArthamabhidhitsuH prathamataH pUrvapakSamutthApayati kahamariho vi aNariho?, kiM nu hu asamikkhakAriNo therA? / ThAveMti jaM aNarihaM, coyaga! suNa kAraNamiNaM tu // 1981 // paro brUte-kathaM pUrvamAcAryavidyamAnavelAyAmo'pi san pazcAdana) jAtaH? yenocyate gAthA 1977-1981 AcAryapadArhacayane vidhizeSaH 889 (B) For Private and Personal Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddeza : 890 (A) ////// //////////// www.kobatirth.org sa cetsamutkarSaNArhastarhi samutkarSayitavyaH, no cet samutkarSaNArhastarhi na samutkarSayitavyaH, kiMnu vitarke, vitarkayAmi - huH nizcitamasamIkSitakAriNa: sthavirA AsIran yadanaha sthApayanti yathA 'ayaM samutkarSayitavya' iti / atra sUriH prAha - codaka! zRNu kAraNamidaM yena pUrvamarho'pi pazcAdana jAtaH // 1981 // tadeva kAraNamabhidhisudvAragAthAmAha uppiyaNa bhItasaMdisaNara, adesie ceva3 pharusa4 saMgahie5 / vAyaMtaganipphAyaga6, aNNasIsa7 icchA8 ahAkappo9 // / 1982 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir uppiyaNaM muhurmuhuH zvasanaM tad dvAram 1, bhItasandezanadvAram 2, adezikadvAraM 3, paruSadvAram 4, etAni catvAryapi prastutArthaviSayANi / saGgrahadvAraM 1 vAcakaniSpAdakadvAram 2 anyaziSyadvAram 3, icchAdvAraM 4 yathAkalpadvAram 5 ityetAni saGgrahAdIni dvArANi "atthi yA ittha aNNe samukkasaNArihe" ityAdisUtraviSayANi iti dvAragAthAsaGkSepArthaH // 1982 // samprati uppiyaNadvAraM vibhAvayiSurAha For Private and Personal Use Only gAthA | 1982-1989 AcAryapada mahimAdiH 890 (A)
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 890 (B) sannisejjAgayaM dissA, sissehiM parivAriyaM / komudIjogajuttaM va, tArAparivuDaM sasiM // 1983 // gihattha-paratitthAhiM, saMsayatthIhi niccaso / sevijaMtaM vihaMgehiM, saraM vA kamalujalaM // 1984 // khaggUDe aNusAsaMtaM, saddhAveMtaM samujae / gaNassa agilA kuvvaMtaM, saMgahaM visae sae // 1985 iMgiyAgAradakkhehiM, sayA chaMdANuvattihiM / avikUDiyaniddesa, rAyANaM va anAyagaM // 1986 // satI nAma- zobhanA svakIyA vA niSadyA sanniSadyA svaniSadyA vA, tasyAM gtmupvissttm| ziSyaiH privaaritm| itthambhUtamupamayati-kaumudI kArtikI paurNamAsI tadyogayuktam tArAparivRtaM zazinamiva // 1983 // tathA gRhasthaiH paratIrthibhiH saMzayArthibhizca sAdhubhiH gAthA 1982-1989 AcAryapada mahimAdiH 4890 (B) For Private and Personal Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 891 (A) nityazaH sarvakAlaM sevymaanm| kimiva? ityata Aha-kamalojalaM kamalaparimaNDitaM sara iva vihagaiH pakSibhiH // 1984 // tathA khaggUDAn kusvabhAvAn anuzAsantam, samyag udyatAH samudyatAstAn zraddhApayantaM teSAM mahatIM zraddhAmutpAdayantaM, tathA gaNasya gacchasya agilayA nirjarArthamAtmotsAhena svake viSaye AtmIyayA zaktyA ityarthaH, saGgrahaM kurvantam // 1985 // tathA iGgitAkAradakSaiH chandonuvartibhiH sadA sarvakAlam avikUTitanirdezamakhaNDitAjJaM rAjAnamiva anAyakaM na vidyate nAyako yasya sa tathA tam, cakravartinamityarthaH, dRSTA kazcidagItArtha utpannagauravo bhavati // 1986 // tathA cAhautpannagArave evaM, gaNitti parikaMkhio / uppiyaMtaM gaNiM dissA agIto bhAsate imaM // 1987 // utpannam abhilaSaNIyatayA jAtaM gauravam RddhigauravaM yasya sa tathA, evamahamapi gaNI bhavAmi, gaNipadamavApya paripAlayAmi tataH zobhanaM bhavatItyevaM parikAsitaH parikAkSAvAn gaNinamAcAryamuppiyantaM muharmuhaH zvasantaM martukAmaliGgaM dRSTvA kazcidagIto'gItArthaH 'kathamahaM gAthA 1982-1989 AcAryapada mahimAdiH |891 (A) For Private and Personal Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNadharo bhaviSyAmi?' iti vicintya yathA gacchavartinaH sAdhavaH zRNvanti tathA mAtasthAnataH idaM vakSyamANaM bhASate // 1987 // zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 891 (B) tadevAhaalaM majjha gaNeNaM ti, tubbhe jIvaha me ciraM / kimeyaM ? tehi puTTho u, dijae me gaNo kila // 1988 // alaM paryAptaM mama gaNena, yUyaM mama puNyodayena ciraM prabhUtaM kAlaM jIvatha / tataste gacchavartinaH sAdhavastasyAgItArthasya vacanamAkarNya tamagItArthaM bruvate- kimetat tvaM brUSe? yathA- alaM mama gaNena, evaM taiH pRSTaH san so'gItArtho vakti kSamAzramaNaiH kila me gaNo diiyte| tata evamuktaM mayeti // 1988 // athavA uppiyaNadvArasyAyamarthaHaTThAvie va puvvaM tu, gIyatthA uppiyaMtae / Ama dAhAmo eyassa, sammato esa amha vi, // 1989 // gAthA 1982-1989 AcAryapada mahimAdiH 891 (B) For Private and Personal Use Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 892 (A gIyattho ya vayattho ya, saMpuNNasuhalakkhaNo / sammato esa savvesiM sAhU te ThAvito gaNe // 1990 // dAraM 1 vAzabdaH prakArAntaradyotane / pUrvamasthApite gaNadhare mriyamANa AcAryaH kila uppiyatitti muharmuhaH shvsiti| taM ca tathAbhUtaM dRSTvA gItArthAzcintayanti AcAryasya sA vAga nAsti yayA brUte, yathA- amukaM sAdhuM gaNadharaM sthApayatha / mA bhUtsA vANI, vayameva gacchavartinaH sAdhun bhaNAmaH, yathA- gaNadharapade sandiSTa iti, tathA copAyaM kariSyAmo yathA gacchasAdhUnAmakampanIyo bhvti| evaM cintayitvA yathA gacchasAdhavaH zRNvanti tathA bruvate-Ama dAhAmo eyassatti icchAmaH kSamAzramaNAzca (NAH!) tasyAmukasya dAsyAmo gaNadharapadaM asmAkamapyeSa eva sammataH, / yata eSa gItArtho vayasthaH sampUrNAni zubhAni lakSaNAni yasyAsau sampUrNazabhalakSaNaH, tathA eSa sarveSAM sAdhUnAM sammataH, tataste tvayA gaNe sthaapitH| evametau dvau prakArAvuppiyaNadvAre vyaakhyaatau| etau dvAvapi janau yadi pUrvamAcAryeNa samIkSitau yathA'narhAviti tadA na kazcidAcAryANAmasamIkSitadoSaH // 198 // 1990 // gtmuppiynndvaarm| adhunA bhItasandezadvAramAha gAthA 1990-1994 AcAryapadArhA'naIsvarUpam 892 (A) For Private and Personal Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 892 (B) asamAhiyamaraNaM te, karemi jai me gaNaM na desi iti| bhIto gIto ya tao, gIte saMdisae [u ] gurU // 1991 // kazcidagItArthaH pApIyAn pratyAsannamaraNamAcAryamavagamya brUte-yadi me mahyaM gaNaM na dadAsi, tataste'samAhitamaraNaM tathA karomi "vartamAnasAmIpye vartamAnavad vA" [malaya0 kR0 4-88] iti vacanAt prAkRtatvAdbhaviSyati vrtmaanaa| tato'yamarthaH- kariSyAmi, yathA dIrghakAlaM saMsAre bhrmsi| tata evamukte tasya bhIta AcAryo gIta: gItArtho deza-kAla-puruSaucityavedanAd gItArthAn sandizati, yathA- etasmai mayA gaNo datta iti // 1991 // gItArthAzca viditakAraNA bruvateAmaM ti vottuM gIyatthA, jANaMtA taM ca kAraNaM / kayaDhe taM tu nijUhe atisesI ya saMvase // 1992 // dAraM 2 / Ama icchAma iti uktvA gItArthAstatkAraNaM jAnantaH kRtArthe niryApite AcArye taM gAthA 1990-1994 AcAryapadArhA'nahasvarUpam | 892 (B) For Private and Personal Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 893 (A) duSTAbhiprAyaM niryahanti niSkAzayanti, evameSo'na) bhvti| atha atizeSI atizayajJAnI jAnAti, yathA-sAmpratameSa nirdoSIbhUtaH, sa vA tasmAt sthAnAt gurujanasamakSaM pratikrAntastataH saMvAsyate // 1992 // gataM bhItasandezadvAram 2 / idAnImadezikadvAramAhaariho va'Nariho hoi, jo u tesimadesito / dAraM 3 / tulladesI va pharuso, dA 4 mahuro va asaMgaho // 1993 // eka AcAryaH / tasya parSad kuddukkaa| tasya madhye eka AcAryeNa gaNadharapade samIhitaH,anye | cA''cAryasya ziSyAH sindhudezAdiSu vihrnti| te sindhvAdiSu vihRtyaacaarysmiipmaagtaaH| ekaM kuDukkamAcAryasamIhitaM muktvA anye sarve kuDukkAH kecitkAlagatAH, kecit pratibhagnAH, evaM sa kuDukkadezodbhavasteSAM saindhavAdInAmana) jAtaH, yena te tasya bhinnadezikatvAdullApaM na priycchnti| akSarayojanA tvevam arho'pyana) bhavati, yasteSAM tatkAlabhAvinAM sAdhUnAm adezikaH gAthA 1990-1994 AcAryapadArhA'narhasvarUpam 893 (A) For Private and Personal Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI uddezaka: bhinnadezikaH, yathA saindhavAdInAM kuDukka iti| gtmdeshikdvaarm| adhunA paruSadvAramAha-tulladesI va pharuso tulyadezI yaH pUrvaM samIhito gaNadharapade sa pazcAt paruSabhAvo jAtaH, paruSatvAcca vyavahAra praticodyamAna Akrozati / AkrozAMzcAsahamAnAnAmutsaGkhaDAdikaM kurvangacchabhedaM kroti| evameSa sUtram caturtha pazcAdanarhaH / samprati 'asthi yAiM tha aNNe samukkasaNArihe' ityasyArthaM vibhAvayiSuH saGgraha dvAramAha- mahuro ca asaMgaho yaH pUrvaM samIhitaH sa satyapi madhuratve asaGgraho na saGgraha893 (B) II zIlaH / anyastu saGgrahazIlo madhurazca, tato yaH saGgrahazIlaH sa samutkarNyate netara iti 5 // 1993 / / sAmpratamasminnevArthe vAcakaniSpAdakadvAramAha vAyaMtaganipphAyaga, cauro bhaMgA u paDhamago gajjho / taio u hoi suNNo, aNNeNa va so pavAei // 1994 // dAraM 6 / vAcakaH niSpAdaka iti padadvayasaMyogatazcatvAro bhnggaaH| tadyathA-vAcayatyapi niSpAdayatyapIti prathamaH 1 vAcayati na niSpAdayati dvitIyaH 2 na vAcayati niSpAdayati tRtIyaH 3 / na vAcayati na niSpAdayati cturth:4| atra satyapi pUrvasamIhite yaH prathamabhaGgavartI sa sthApyate, netaro dvitiiyaadibhnggvrtii| tathA cAha-prathamako graahyH| dvitIyabhaGgako na sthApyaH, gAthA 1990-1994 AcAryapadArhA'narhasvarUpam | 893 (B) For Private and Personal Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 894 (A) anisspaadktvaat| tRtIyastu zUnyaH, vAcanAyA abhAve nisspaadktvaayogaat| yadi vA AtmanA na vAcayati anyena vAcayati tadA so'pi yogyaH / caturthabhaGgikastu sarvathAnaha eva 6 // 1994 // sAmpratamadhikRta evArthe'nyaziSyadvAramAhaasatIva annasIsaM, ThAveMti gaNammi jAva nimmAto / eso ceva aNariho, ahavAvi imo sasisso vi // 1995 // AcAryAH kAlaM kartukAmAH AtmIyAH ziSyAH sarve'pyanirmAtAH iti teSAM madhye gaNadharapadayogye ekasminnapyasati anyasya ziSyaM prAtIcchikaM gaNe sthApayanti, bhaNanti | ca- yAvanmama ziSyo nirmAtaH niSpanno bhavati tAvattvaM gaNadharaH, [gaNadhare] nirmAte sati tvayA gaNadharapadaM niksseptvym| yadi na nikSipati tatazchedaH parihAraH saptarAtraM vA tapaH prAyazcittam / eSa samIkSito'pyana) jaatH| athavAyaM svaziSyo'pyanarhaH // 1995 // gAthA 1995-1998 AcAryapadasthApanAyA sAmAcArI 894 (A) tamevAha For Private and Personal Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 894 (B) www.kobatirth.org jo aNumato bahUNaM, gaNahara aciyatto dussamukkaTTho / dosA aNikkhivaMte, sesA dosaM ca pAvaMti / 1996 // dAraM 7 / AcAryaiH kAlaM kurvadbhirjJAtaH ya eSa mama ziSyaH sUtrato'rthatazca nirmAta etasmAdayaM bahubhirbhAgairgaNadharaguNairabhyadhiko bhaviSyati, kevalamidAnImanirmAtaH, tato yo'sau nirmAtaH sa AcAryairucyate- yAvadenaM tvaM nirmApayasi tAvattvaM gaNadharaH, etasmizca nirmApite tvayA gaNadharapadaM nikSeptavyam, yata eSa tava pArzvAdbahubhirbhAgairgacchesya pravacanasya copagrahakArI bhaviSyati / tena tathA pratipannam, AcAryAH kAlagatAH, sa ca yadi tena nirmApito jAtaH samastasyApi saGghasya prItikaraH; tato yastena nirmApito jAto'numato bahUnAM sa gaNadharaH sthApanIyaH / yastu aciyatto'prItikaraH pUrvaM sthApitaH sa dussamutkRSTa iti vaktavya:'nikSipa gaNadharapadam / evamukto yadi na nikSipati tatastasminnanikSipati doSAH, chedaM parihAraM saptarAtraM vA tapaH prApnotIti bhAvaH / ye'pi ca zeSAstaM bhajante te'pi doSaM prApnuvanti, chedaM parihAraM saptarAtraM vA te'pi prApnuvantItyarthaH 7 // 1996 // 1. 'tasmiMstu vA. mo. pu. mu. // 2. gaNadharaguNairabhyAdhiko bhavideg vA. pu. // - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only gAthA | 1995-1998 AcAryapada sthApanAyA sAmAcArI 894 (B)
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 895 (A) ydetdbhnnitmettprsnggaagtm| ayaM punaH sphuTasUtranipAtaHabbhujjayamegayaraM, vavasiukAmammi hoi suttaM tu / te beMti kuNasu ekkaM, gIyaM pacchA jadicchA bhe // 1997 // AcAryeNa ko'pi svaziSyaH samIhitaH, yathA-ayamAcAryapadayogya iti, tato gItArthAH sandiSTA:- eSa smutkrssyitvyH| sa ca kAlagate AcArye brUte-ahamabhyudyatavihAraMjinakalpAdikamabhyudyatamaraNaM vA pratipatsye tasminnabhyudyatamekataraM vihAraM maraNaM vA vyavasitumanasi bhavati nipatati sUtram- "atthi yA ittha kei aNNe samukkasaNArihe se samukkasiyavve natthi yA ittha kei anne samukkasaNArihe se ceva samukkasiyavve" tasminnabhyudyatasyaikataraM vyavasitukAme asti cedatra gacche'nyaH kazcitsamutkarSaNArhastarhi sa samutkarSayitavyaH / nAsti cedatra kazcidanyaH samutkarSaNArhastataH sa eva smutkrssyitvyH| katham? iti cet, ucyate, te gItArthA abhyarthanApurassaraM taM bruvate- yUyaM gaNadharapadaM paripAlayanta ekamasmAkaM kaJcana gItaM gItArthaM kuruta nirmApayata, tataH pazcAttasminnirmApite gAthA 1995-1998 AcAryapadasthApanAyA sAmAcArI 895 (A) For Private and Personal Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | bhe bhavatAM yadRcchA yat pratibhAsate tatkuruteti bhaavH| atrecchAdvArAvasaraH- evamukte tena gaNadharapadaM pratipadya kazcanApyeko nirmApitaH, pazcAttasya cittamajAyata, yathA- abhyudyatavihArAd gacchaparipAlanaM vipulataranirjarAdvAram tasmAtparipAlayAmyahameva gacchamiti // 1997 / / vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 895 (B) tathA cA''hanimmANeUNegaM, imaMpi me nijjarAe dAraM tu / nikkhiva na nikkhevAmI, itthaM itare u khubbhaMti // 1998 // sa gaNadharapade sthApita: ekaM kaJcanApi nirmApyaivaM cittamakArSIt- idamapi gacchaparipAlanaM mahad nirjarAyA dvAram / evaM vyavasite tasmin gacche gItArthA bruvate- nikSipa gaNadharapadam, sa prAha-na nikSipAmi, kintu icchAmi gacchaM pripaalyitum| evamukte itare gacchagItArthAH kSubhyanti // 1998 // gAthA 1995-1998 AcAryapadasthApanAyA sAmAcArI 895 (B) te ca kSubhyanto yad bruvate tadAha1. nirmApyedaM- saM. // For Private and Personal Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 896 (A) dussamukkaTTha nikkhiva, bhaNaMte gurugA aNuTThihaMte y| emeva aNNasIse, nikkhivaNA gAhite navaraM // 1999 // 'pUrvaM tava nepsitaM gaNadhAraNam pazcAdidAnIM yadyapi rucitaM tathApi na tvamasmAkaM rocase, dussamutkRSTaM khalu tava gaNadharapadam, tasmAnnikSipa, iti evaM bhaNati gacchasAdhuvarge prAyazcittaM catvAro gurukaaH| aNuTThihaMte ca emevetyAdi, yo'sau prAtIcchikaH sthApitaH sa ced yAvadadyApi na nirmApayati kamapi ziSyaM tAvad yadi gacchasAdhavo bhASante- nikSipa tvaM gaNadharapadamiti, tadA teSAM tathA bhASamANAnAM prAyazcittaM catvAro gurukAH / atha tasminnityaziSye nirmApayitumiSyamANe anuttiSThati anirmApite gaNadharapadanikSepaNaM karoti tadA tasminnanyaziSye anuttiSThati gaNadharatvaM nikSipata: prAtIcchikasya prAyazcittamevameva, catvAro gurukA ityrthH| / yaccAgItArthatvena gacchasAdhavaH seviSyante tannimittamapi tasya prAyazcittam, navaraM kevalaM tasminnanyaziSye grAhite nirmApite gaNadharapadanikSepaNA karttavyA, na ca tatra tAM kurvatastasya chedaH parihAra: saptarAtraM vA tapaH 8 // 1999 // sUtra14 gAthA 1999-2002 AcAryapadasthApanasAmAcArI . 896 (A) 1. tasminnanyazi vA. mo. pu. sN.|| For Private and Personal Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 896 (B) gatamicchAdvAram / samprati yathAkalpadvArAvasara:-tatra ye gacchasAdhavastaM svagacchasAdhuM prAtIcchikaM ca pUrvasthApitaM yathAkalpena naabhyuttisstthnti| yathAkalpAnabhyutthAnamevAha Avassaga suttatthe, bhatte AloyaNA uvaTThANe / paDilehA kitikammaM, mattaga-saMthAragatigaM ca // 2000 // Avazyake kriyamANe yo vinayastasya AcAryasya kartavyastaM na kurvnti| sUtramarthaM vA tasya samIpe na gRhnnnti| bhattetti, AcAryaprAyogyaM tasya bhaktaM na prayacchanti / AloyaNatti, tasya purato naalocynti| uvaThThANatti AcAryarvastra-kambala-pAtrAdipratyupekSaNAya noptisstthnti| nApi kRtikarma vandanakamanyadvA kurvnti| nApi mAtrakadvikaM tasya ddhokynti| tistraH saMstArakabhUmayastA api na prycchnti| teSAmapi yathAkalpamanabhyuttiSThatAM prAyazcittaM chedaH parihAraH saptarAtraM vA tapa iti 9 // 2000 // sUtram- Ayariya uvajjhAe ohAyamANe annayaraM vaejjA, jAva savvesiM tappatiyaM chae vA parihAre vA // 14 // 1. vastrapAtrAdikambala pra. sN.|| sUtra14 gAthA 1999-2002 AcAryapadasthApanasAmAcArI 896 (B) For Private and Personal Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddeza : 897 (A) www.kobatirth.org 44 'Ayariya uvajjhAe ohAyamANe" ityAdi, atra sambandhamAha - gelaNammi ahigae, aThAyamANe siyA u ohANaM / bhavajIviyamaraNA vA, saMjamajIyA imaM hoti // 2001 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUrvamanantarasUtre glAnatvamadhikRtam / tasmiMzca glAnatve atiSThati anivartamAne syAtkasyacit pIDAmasahiSNoravadhAvanam, ato'vdhaavnprtipaadnaarthmdhikRtsuutrm| athavA pUrvasUtre bhavajIvitamaraNaM "mamaMsi NaM kAlagayaMsI'tyanenoktam / bhavajIvitamaraNAccAvazyaM saMyamajIvitamaraNamapi bhavati, saMyamasya jIvitAvadhikatvAt / tato bhavajIvitamaraNAtprAktanasUtrAbhihitAttadanantaramidaM saMyamajIvitAnmaraNaM pratipAdyaM bhavatIti tadarthamidaM sUtram // 2001 // anena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA AcArya upAdhyAyo vA mohena rogeNa vA avadhAvan anyataram upAdhyAyAdikAnAM gItArthapaJcamAnAM puruSANAmanyatamaM vadet yAvatkaraNAdevaM paripUrNaH pATho draSTavyaH "ajjo! mamaMsi NaM ohAviyaMsi samANaMsi ayaM samukkasiyavve / se ya samukkasaNArihe For Private and Personal Use Only *** sUtra14 gAthA | 1999-2002 AcAryapada sthApanasAmAcArI 897 (A)
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 897 (B) samukkasiyavve siyaa| se ya no samukkasaNArihe no samukkasiyavve siyaa| atthi yA ittha aNNe kei samukkasaNArihe se samukkasiyavve, natthi yA ittha anne kei samukkasaNArihe se | ceva samukkasiyavve, tassiM ca NaM samukkiTuMsi paro vaejjA- dussamukkiTuM te ajjo ! nikkhivAhi, tassa NaM nikkhivamANassa natthi kei chede parihAre vaa| je sAhammiyA ahAkappeNaM: no aTThAe viharaMti savvesiMtesiM tappattiyaM chede vA parihAre vaa"| asya vyAkhyA praagvt| adhunA niyuktivistrH| kena punaH kAraNenAsAvavadhAvati? iti cet, ata AhamoheNa va rogeNa va, ohANaM bhesayaM payatteNa / dhammakahAe nimitte, aNAhazAlA gavasaNayA // 2002 // avadhAvanaM mohena vA kAmodrekarUpeNa rogeNa vaa| tatra mohaviSayA yatanA prAk / tRtiiyoddeshke'bhihitaa| yadi rogeNa tato nAvadhAvitavyam, kintu prayatnena bhaiSajaM daatvym| | tacca dharmakathayA nimittena cotpaadniiym| tathApyalAbhe anAthazAlAtaH ArogyazAlAto gaveSaNA bhaiSajasya kartavyeti niyuktigAthAsakSepArthaH // 2002 // sUtra14 gAthA 1999-2002 AcAryapadasthApanasAmAcArI 897 (B) For Private and Personal Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 898 (A) enAmeva samprati bhASyakRd vivarISurAhamoheNa puvva bhaNiyaM, rogeNa kareMtimAe jayaNAe / Ayariya kula gaNe vA, saMghe va kameNa puvvuttaM // 2003 // yadi mohenAvadhAvanaM kartumIhate tadA yatpUrvaM tRtIyoddezake mohacikitsAviSayaM bhaNitaM ttkrtvym| atha rogeNa tadA anayA vakSyamANayA 'prathamataH prAsukena, tadalAbhe cAprAsukenApi' ityevaMrUpayA yatanayA pUrvoktaM bhaiSajaM prayatnena sampAdanIyamityAdirUpaM kurvnti| ke te | kurvanti? iti ata Aha- AcAryaH kulaM gaNaH saGgho vaa| katham? ityAha-krameNa paripATyA // 2003 // gAthA 2003-2008 glAnye cikitsAvidhiH tAmeva paripATI kAlaniyamanapUrvikAmAha chammAse Ayario, kulaM tu saMvaccharANi tinni bhave / saMvaccharaM gaNo khalu, jAvajIvaM bhave saMgho // 2004 // 898 (A) For Private and Personal Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 898 (B) prathamata AcAryaH SaNmAsAn yAvat cikitsAM kArayati, tathApyapraguNIbhUtaM taM kulasya smrpyti| tataH kulaM trIn saMvatsarAn yAvaccikitsakaM bhavati, tathApyapraguNIbhavane kulaM gaNasya taM smrpyti| tadanantaraM saMvatsaraM yAvad gaNaH khalu cikitsAM kArayati, tathApyanivartite roge taM gaNaH saGghasya samarpayati, tataH saGgho yAvajjIvaM prAsukapratyavatAreNa tadabhAve cAprAsukenApi yAvajjIvaM cikitsako bhvti| etaccoktaM yo bhaktavivekaM kartuM na |* zaknoti tmdhikRty| yaH punarbhaktavivekaM kartuM zaknoti tena prathamato'STAdazamAsAn cikitsA kArayitavyA, viratisahitasya jIvitasya punaH saMsAre duSprApatvAt; tadanantaraM cetpraguNIbhavati tataH sundaram, atha na bhavati tarhi bhaktavivekaH kartavyaH // 2004 // gAthA 2003-2008 atraivA''dezAntaramAha glAnye cikitsAahavA biiyAdeso, guru vasabhe bhikkhumAdi tegicchaM / vidhiH jajjiya bArasavAsA, tichakkamAsA asuddheNa // 2005 // 898 (B) 1. kitsAM kArayati tathA khaM. // For Private and Personal Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 899 (A) athavA dvitIya Adeza:- gurau vRSabhe bhikSvAdau ca yathAkramaM cikitsAM kArayanti yAvajjIvaM dvAdazavarSANi triSaTkam assttaadshmaasaan| katham? ityAha- azuddhena, apizabdo'tra lupto drssttvyH| prathamataH zuddhena, tadabhAve cAzuddhenApi, tadanantaraM bhikSvAdinA bhaktavivekaH kartavyaH / 'gurustu gacchapravartakaH' iti tasya yAvajjIvaM cikitsA // 2005 // tatra prathamAdezena bhaktavivekaM kartuM zaknuvantaM pratyaSTAdazamAsAn [yaH] kazciccikitsAvidhi: tamabhidhitsurAha payatteNa osahaM se, kareMti suddheNa uggamAdIhiM / paNahANIe alaMbhe, dhammakahAhiM nimittehiM // 2006 // tahavi na labhe asuddhaM bahi Thiya sAlAhivA'NusaTThAdI / gAthA 2003-2008 necchaMte bahi dANaM, saliMgavisaNeNa uDDAho // 2007 // glAnye prathamataH prayatnenodgamAdibhiH zuddhena vastujAtena se tasyauSadhaM kurvnti| tadalAbhe || cikitsA vidhi: paJcakaparihANyA yaavccturgurukenaapyshuddhenaapi| tathApyalAbhe dhrmkthaabhistdaussdhmutpaadynti| tathApyalAbhe nimittairapi // 2006 / / 899 (A) 1. azuddhenApi, apizabdo- pu. pre.|| For Private and Personal Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 899 (B) tathApi nimittairapi cedazuddhaM na labheta, tato'nAthazAlAyAH- ArogyazAlA tasyAM madhye na pravizanti, kintu bahiH sthitAstata ArogyazAlAta auSadhaM gaveSayitvA smaanynti| atha te zAlAnivAsino na prayacchanti tarhi yastasyA ArogyazAlAyAH prabhuradhipastamanuzAsya yaacnte| tathApyalAbhe sa dharmakathayA AvarjanIyaH / tathApyanAvarjane nimittenaapyaavrjyitvyH| tathApi bahiHsthitAnAmauSadhapradAnamanicchati yad yasyArcitaM liGgaM tena liGgena pravizanti, prvishyaussdhmaanynti| atha svaliGgenApi tatra kasmAnna pravizanti? tata Aha- svaliGgavezanena svaliGgapravezena pravacanasya ur3Aha:- nA'mI kimapi jAnate, na cAmISAM dharmaH zreyAna, tataH kvacidapi kiJcidapyalabhamAnA anAthA ivAtra samAgatAH iti pravacanasyopaghAtaH // 2007 // / gAthA 2003-2008 glAnye cikitsAvidhi: etadeva "paNahANIe alaMbhe' ityAdikaM vivarISuridamAhapaNagAdI jA gurugA, alabbhamANe bahiM tu pAugge / bahiThiya sAla gavesaNa, tattha pabhussANusaTThAdI // 2008 // 899 (B) For Private and Personal Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha x. x. uddezakaH 900 (A) .x. paJcakaparihANyA-paJcakAdiprAyazcittamauSadhotpAdanAya tAvadAsevanIyaM yAvaccatvAro gurukaaH| tathApi bahiH prAyogye auSadhe alabhyamAne ArogyazAlAyA bahi:sthitA auSadhasya gaveSaNaM kurvte| tatra tadvAstavyAnAmadAne yaH prabhuH-ArogyazAlAyA adhipatistasyAnuzAstim, AdizabdAddharmakathAM nimittaM ca prayuJjate / 2008 / / asatI acciyaliMge, pavisaNa patibhANavaMta vasabhA u / jai paDivattiyakusalA, bhAviMti niyallagattaM se // 2009 // nimittairapyalAbhe arcitaliGgena yattasya pUjitaM liGgaM tena liGgena raktapaTAdirUpeNa pravezanaM * sUtra 15 gAthA kurvanti / teSu ca praviSTeSu ye pratibhAnavantaH prativacanadAnasamarthA vRSabhAste svaliGgena gatvA 2009-2014 prabhuM bhASante, yathA-ko yuSmAkaM siddhAntaH? evamAbhASya tatra siddhAntaviSaye prabhuNA gRhItaliGgaizca upasthApanAsaha parasparamullApaM tathA kurvanti yathA uttaravAdino vRSabhA bhvnti| athavA yadi __'karaNe | prAyazcittAdiH pratipattikuzalAH parapratipAdanadakSA vRSabhAstataste gatvA se tasya prabhoH nijakatvam AtmIyatvaM bhAvayanti / tatrApi siddhAntaviSaye taiH gRhItaliGgaiH saha parasparamullApaM tathA | 900 (A) kurvanti yathA sa AvarNyata iti // 2009 // For Private and Personal Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 900 (B) ahava paDivattikusalA, to teNa samaM kareMti ullAvaM / pabhavaMto vi ya so vI, vasabhe U uttarIkuNatI // 2010 // athavA ye pratipattikuzalAH paraprativacanadAnasamarthAstataste gatvA tena prabhuNA saha parasparamullApaM tathA kurvanti gRhItaliGgAzca tathA taM bhAvayanti, yathA so'pi, AsatAM gRhItaliGgA ityapizabdArthaH, prabhavannapi vRSabhAnuttarIkaroti uttaravAdinaH karoti // 2010 // tataH sa niruttarIkRtaH san yad brUte tadAhato bhaNai kalahamittA, tubbhe me vahejaha udaMtaM ti / te vi ya paDissuNaMtI, evaM egAe chammAsA // 2011 // tata: siddhAntollApe parAjita: san bhaNati- yUyaM mama kalahamitrANi kalahAnantaraM yAni jAtAni mitrANi tAni klhmitraanni| tato me mamodantaM vht| evamukte te'pi vRSabhAH pratizaNvanti abhyupgcchnti| tata evaM gatyAgatibhistamatIvA''varNya SaNmAsAna yAvat tatra cikitsAM kArayanti / evamekasyAmanAthazAlAyAM SaNmAsAH, evaM dvitIyasyAM tRtIyasyAmapi ca // 2011 / / sUtra 15 gAthA 2009-2014 upasthApanA 'karaNe | prAyazcittAdiH 900 (B) H For Private and Personal Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathA cAha zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 901 (A) chammAsA chammAsA, biiya taiyAe eva sAlAe / kAU aTThArasa U, apauNe tAhe vivego u // 2012 // evamuktaprakAreNa dvitIyasyAmanAthazAlAyAM SaNmAsAH evaM tRtIyasyAmapIti sarvasaGkalanayA aSTAdazamAsAn cikitsAM kArayitvA prgunniikriyte| atha praguNo na bhavati tatastasya apraguNasya bhaktavivekaH kartumucitaH // 2012 // samprati prAguktaM dvitIyamAdezaM spaSTayatiahavA guruNo jAvajjIvaM, phAsuyamapphAsueNa tegicchaM / vasabhe bArasa vAsA, aTThArasa bhikkhuNo mAsA // 2013 // guroH AcAryasya yAvajjIvaM cikitsAM prAsukenA'prAsukena vA kurvanti, sarvasyApi gacchasya tadadhInatvAt, yathAzakti nirantaraM sUtrArthanirNayapravRttezca / vRSabhe dvAdazavarSANi cikitsA, tataH paraM zaktau bhaktavivekaH, etAvatA kAlenAnyasyApi samastagacchabhArodvahanasamarthasya vRSabhasyo sUtra 15 gAthA 2009-2014 upasthApanA karaNe prAyazcittAdiH | 901 (A) For Private and Personal Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 901 (B) ////////////////// tthAnAt / aSTAdazamAsA bhikSozcikitsAyAm, tataH paramasAdhyatayA zaktau satyAM bhaktavivekasyaiva kartumucitatvAt // 2013 // sUtram- Ayariya-uvajjhAe saremANe paraM caurAya-paMcarAyAo kappAgaM bhikkhaM No | uvaTThAvei kappAe asthi yAiM se kei mANaNije kappAge, Natthi yAiM se kei chae |* vA parihAre vA, natthi yAiM se kei mANaNijje kappAe, se saMtarA chee vA parihAre vA |* // 15 // "Ayariya-uvajjhAe saremANe" ityAdi / asya sUtrasya sambandhamAha sUtra 15 gAthA ohAviya bhaggavate, hoi uvaTThA puNo uvaTThate / 2009-2014 ukkasaNA vA pagayA, imA vi aNNA samukkasaNA // 2014 // upasthApanA ___'karaNe pUrvamavadhAvita uktaH / sa cedavadhAvito bhagnavrato jAyeta, bhagnavratazca bhUtvA punarupatiSThati || prAyazcittAdiH tatastasminnavadhAvitabhagnavrate punarupatiSThati bhavatyupasthApanA krtvyaa| tata upasthApanA- 901 (B) pratipAdanArthamadhikRtaM suutrm| athavA pUrvasUtre samutkarSaNA prakRtA, iyamapyadhikRta For Private and Personal Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 902 (A) sUtreNAbhidhIyamAnA'nyA samutkarSaNA sthApanetyadhikRtasUtrasambandhaH // 2014 // anena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA AcArya upAdhyAyo vA smaran ayamupasthApanArha iti jAnAnaH paraM catUrAtrAt paJcarAtrAdvA kalpAkaM sUtrato'rthatazca prAptaM bhikSu nopsthaapyti| tatra yadi tasmin kalyAke satyasti se tasya kalpAkasya kazcid mAnanIyaH pitA bhrAtA vA jyeSThaH svAmI vA kalpAko bhAvI paJcadazarAtreNa vA tato nAsti se tasya kazcit cchedaH parihAro vA, upalakSaNametat, anyadapi tapa:prAyazcittam, mAnanIye'nupasthApite tasyotthApanAyA ayogaat| atha nAsti se tasya kazcid mAnanIyaH kalpAko bhAvI tataH se tasyAcAryasyopAdhyAyasya vA svakRtAdantarAt chedaH parihAro vaa| iyamatra bhAvanA-atrAdezadvayam; eke prAhu:-catUrAtrAt paraM yadi anyAni catvAri dinAni nopasthApayati tata AcAryasyopAdhyAyasya ca pratyekaM pratyekaM prAyazcittaM caturgurukaM caturgurukam, atha tatopyanyAni catvAri dinAni laGghayati tataH SaDlaghukaM SaDlaghukam, tato'nyAni catvAri dinAni tataH SaDgurukaM SaDgurukaM prAyazcittam, tato'pyanyAni yadi catvAri dinAni nopasthApayati tatazcaturgurukazcaturgurukazchedaH tato'pyanyAni catvAri dinAni yadi tarhi SaT laghukaH SaT laghukazchedaH, tato'pi cedanyAni catvAri dinAni tataH SaDgurukaH gAthA 2015-2018 dIkSAvidhi: | 902 (A) For Private and Personal Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 902 (B) SaDgurukazchedaH, tataH paramekaikadivasAtikrame muulaa-'nvsthaapy-paaraanycitaani| dvitIyAdezavAdinaH prAhuH- paJcarAtrAt paraM yadi nopasthApayati tatazcaturgurukaM caturgurukaM prAyazcittam, tato'pi paraM yadi paJcadinAni laGghayati tataH SaDlaghukaM SaDlaghukam, tataH paramapi paJcarAtrAtikrame SaD gurukaM SaDgurukam, tato'pi paraM yadi paJca dinAni vAhayati tatazcaturgurukazcaturguruzchedaH, tataH paramanyAni ceddinAni paJca tataH SaDlaghuka: SaDlaghukazchedaH, tato'pi paJcarAtrAtivAhane SaDguruka: ssddgurukshchedH| tataH paramekaikadivasAtivAhane muulaa'nvsthaapy-paaraanycitaani| eSa sUtrasaGkSapArthaH // adhunA bhaassy-niyuktivistrH| tatra bhASyakAraH prAha gAthA 2015-2018 dIkSAvidhiH saMbharaNa uvaTThAvaNa, tiNNi u paNagA havaMti ukkosA / mANaNijjo pitAdI tu, tesa'satI cheda parihAro // 2015 // saMsmaraNamupasthApanAviSaye yathA- eSa upasthApayitavyo vartate iti| tatra mAnanIye pitrAdau sati kalpAkasyAtivAhane trayaH paJcakA bhvntyutkrsstH| kimuktaM bhavati? vivakSite 902 (B) For Private and Personal Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 903 (A) //////////////////////////////// bhikSau kalpAke jAte sati yadi tasya mAnanIyaH pitrAdirupasthApyo'sti, paramadyApi kalpAko nopajAyate, tarhi sa jaghanyataH paJcarAtraM pratIkSApyate, madhyamato dazarAtram, utkarSataH paJcadazarAtraM, tathApi cenmAnanIyaH kalpAko nopajAyate, tarhi sa kalpAko bhikSurupasthApanIyaH, no | cedutthApayati tarhi chedaH parihAro vA praayshcittm| atha tasya mAnanIyAH pitrAdayo na santi, tatasteSAmasatyabhAve yadi taM catUrAtramadhye paJcarAtramadhye vA nopasthApayati tathApi tasya prAyazcittaM chedaH parihAro vaa| cheda-parihAragrahaNaM sUcAmAtram, tenA''dezadvayena prAguktaH prAyazcittavidhiH / draSTavyaH // 2015 // acchau tA uvaThavaNA, puvviM pavvAyaNAdi vattavvA / aDayAlapucchasuddhe, bhannati dukkhaM khu sAmannaM // 2016 // gAthA tiSThatu tAvadupasthApa pravrAjanAdivaktavyatA vktvyaa| tatra yathA paJcakalpe 2015-2018 dIkSAvidhiH nizIthe vA aSTA catvAriMzatpRcchAzuddho'bhihitastathA aSTAcatvAriMzatpRcchAzuddhe kRte | tatsammukhamidaM bhaNyate- duHkhaM khu zrAmaNyaM paripAlayitum // 2016 // 903 (A) tathAhi X 20. For Private and Personal Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 903 (B) goyara acittabhoyaNa, sajjhAyamaNhANa bhUmisejjAtI / abbhuvagayammi dikkhA, davvAdIsuM pasatthesuM // 2017 // yAvajjIvaM gocaracaryayA bhikSAmaTitvA acittasyaiSaNAdizuddhasya bhojanaM kartavyam / tadapi |* baal-vRddh-shaiksskaadisNvibhaagen| tathA catuSkAlaM svAdhyAyo vidhAtavyaH / yAvajjIvaM dezataH srvtshcaasnaanm| Rtubaddhe kAle bhUmau shyyaa| AdizabdAdvarSArAtre phalakAdiSu zayanam, divase na svaptavyam, rAtrau tRtIye yAme nidrAmokSaH / evamukte yadyabhyupagacchati tata etasminnabhyupagate tasya dIkSA prazasteSu dravyAdiSu prazaste dravye zAlyAdisaJcayAdau, prazaste kSetre gambhIrasAnunAdAdau, prazaste kAle zubhatithyAdau, prazaste bhAve pravardhamAnapariNAmAdau dAtavyA // 2017 // gAthA laggAdI ca turaMte, aNukUle dijae u ahajAyaM / 2015-2018 sayameva tu thirahattho, gurU jahaNNaNa tiNNa'drA // 2018 // dIkSAvidhiH ihotsargato loce kRte yathAjAte ca rajoharaNAdike samarpite pazcAt tri:kRtvaH sAmAyika- 903 (B) muccAryate, ityeSa vidhiH / yadi punarlagnAdikaM tvaramANaM syAttato'nukUle lagnAdau ca, For Private and Personal Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 904 (A) AdizabdAd muhUrtAdiparigrahaH, tvaramANe zIghraM samApatati yathAjAtaM saniSadya-rajoharaNamukhavastrikA'grapUrarUpaM dIyate / uktaM ca- 'jahAjAyaM nAma sanisejaM rayaharaNaM muhapottiyA colapaTTo ya' iti| tato yadi guruH sthirahasta: na kampate aTTA gRhNAnasya hastaH, tarhi sa svayameva jaghanyena tisro'TTA avyavacchinnA gRhNAti, samarthaH sarvaM vA locaM karoti / / 2018 // aNNo vA thirahattho, sAmAiya tiguNa aTTagahaNaM ca / tiguNaM pAdakkhiNNaM, nitthAraga gurugaNavivaDDI // 2019 // AcAryasya sthirahastatvAbhAve anyo vA sthirahastaH pravrAjayati samastaM locaM karotIti bhaavH| tadanantaraM guru: zobhane lagnAdau prApte triguNaM trIn vArAn saamaayikmuccaaryti| iyamatra bhAvanA -prathamataH pravrAjanIyamAtmano vAmapArzve sthApayitvA caityAni tena saha vandante, tataH parihitacolapaTTasya rajoharaNaM mukhavastrikAM ca ddaati| tadanantaramaTTAgrahaNaM locaM vA | kRtvA sAmAyikAropaNanimittaM kAyotsarga karoti, tatra caturviMzatistavaM cintayitvA namaskAreNa pArayitvA caturviMzatistavamAkRSya tri:kRtvaH saamaayikmuccaaryti| tadanantaramarthagrahaNaM sa kaaryitvyH| sAmAyikArthastasya vyAkhyAyate iti bhaavH| tataH sUtrato'rthatazca gRhItaM gAthA 2019-2024 ayogye upasthApanAniSedhAdiH 904 (A) For Private and Personal Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 904 (B) sAmAyikamiti tadanujJAnimittaM vidhinA triguNaM prAdakSiNyaM kaaryte| tatra tRtIyasyAM pradakSiNAyAmanujJA kriyate, yathA nistArako bhava, guruguNairvivRddhirbhavatu, vardhasvetyarthaH // 2019 // evaM pravAjanAyAM kRtAyAM yatkartavyaM tadAhaphAsuya AhAro se, aNahiMDaMto ya gAhae sikkhaM / tAhe u uvaTThAvaNa, chajjIvaNiyaM tu pattassa // 2020 // pravrajyApradAnAnantaraM se tasya prAsuka AhAro diiyte| sa ca bhikSAM na hiNDApyate, kintvahiNDamAna eva zikSA grahaNazikSAmAsevanAzikSAM ca graahyte| tataH SaDjIvanikAM ca prAptasyAdhItaSaDjIvanikAdhyayanasya upasthApanA kriyte|| 2020 // gAthA 2019-2024 ayogye upasthApanAniSedhAdiH vipakSe prAyazcittavidhimAhaappatte akahettA, aNahigaya apariccha atikkame vA se / ekkakke caugurugA, coyaga! suttaM tu kAraNiyaM // 2021 // | 904 (B) For Private and Personal Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 905 (A) aprApte SaDjIvanikAyAM paryAyaM vA jaghanyataH SaNmAsAnutkarSato dvAdazasaMvatsarANi, tathA akathayitvA jIvAjIvAdIn, tathA anadhigate jIvAjIvAdau, tathA aparIkSAyAM parIkSAyA abhAve, tathA se tasya upasthApayato'tikrame, ekaikasya vratasya vAratrayamanuccAraNe, eteSu sarveSu pratyekamekaikasmin prAyazcittaM catvAro gurukAH / atha sUtre paryAyAdikaM nopAttamiti tatkathane kathaM na sUtravirodhaH? sUrirAha- he codaka! sUtramidaM kAraNikaM puruSavizeSapAtrApekSam, ataH paryAyAdyanabhidhAne'pi na doSaH // 2021 / / enAmeva gAthAM vaitatyena bhASyakadvivRNotiapatte u sueNaM, pariyAgamuvaTThaveMte caugurugA / ANAdiNo ya dosA, virAhaNA chaNha kAyANaM // 2022 // zrutena SaDjIvanikAparyantenA'prApte, paryAyaM vA jaghanyAdibhedabhinnamaprApte upasthApyamAne | upasthApayituH prAyazcittaM catvAro gurukAstapasA kAlena ca gurvH| na kevalametat, kintu 1. dhaH? tatrA''ha - vA. mo. pu. saM. mu. // gAthA 2019-2024 ayogye upasthApanAniSedhAdiH 905 (A) For Private and Personal Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . AjJAdayaH AjJA-'navasthA-mithyAtva-virAdhanAdoSAH / tathA sa upasthApito bhikSAdau kila zrI 4 kalpiko bhavati, tatastasya bhikSAdipreraNe SaNNAM kAyAnAM virAdhanA, aparijJAnAt // 2022 / / vyavahArasUtram tathAcaturtha suttatthamakahaittA, jIvA-'jIve ya baMdha-mokkhaM ca / uddezakaH 905 (B) uvaThAvaNe caugurugA, virAhaNA jA bhaNiyapuvvaM // 2023 // sUtrArthaM SaDjIvanikAparyantam akathayitvA, tathA jIvA-'jIvAn bandha-mokSaM cAkathayitvA evamevopasthApane kriyamANe upasthApayituzcatvAro gurukAstapoguravaH praayshcittm| 13 tathA yA virAdhanA pUrvam aprAptadvAre SaNNAM jIvanikAyAnAmuktA sA'trApi draSTavyA, * tatastanniSpannamapi tasya prAyazcittamupaDhaukate // 2023 // aNahigayapuNNapAvaM, uvaThAvaMtassa caugurU hoti / ANAdiNo ya dosA, mAlAe hoti diTuMto // 2024 // gAthA 2019-2024 ayogye upasthApanAniSedhAdiH 905 (B) For Private and Personal Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezaka: 906 (A) ****** www.kobatirth.org anadhigatapuNya-pApaM sUtrArthakathane'pyavijJAtapuNyapApamupasthApayataH prAyazcittaM catvAro guravaH kAlagurukA mAsA bhavanti, AjJAdayazcAnantarAbhihitA doSAH / atra mAlAyA dRSTAntaH / yathA - sthANau zUlAprakhye paJcavarNasugandhapuSpamAlAmAropayato vacanIyatAdayo doSAH, evamatrApyanadhigatapuNyapApe vratAnyAropayata AjJAdaya iti // 2024 // udaullAdi paricchA, ahigaya nAUNa to vae deMti / ekkekkaM tikhutto, jo na kuNai tassa caugurugA // / 2025 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gocarAdigatena udakArdrAdinA tasya parIkSA kartavyA / vRSabheNa tatparIkSAnimittaM tena saha gocaragatena udAkArdreNa hastena mAtrakeNa vA bhikSA grAhyA, tatra yadi sa vArayati 'niSiddhametat, kathaM yUyamevaM bhikSArmaMgrAhiSata ?' tato jJAyate eSa pariNatasUtrArtho'dhigatapuNya-pApaH / evaM zeSaparIkSAsvapi bhAvanIyam / tata udakArdrAdiparIkSAbhiradhigatapuNyapApaM jJAtvA tato'nantaraM vratAni guravo dadati / katham ? ityAha-ekaikaM vrataM triH kRtvastrIn vArAn / yaH evaM na karoti tasya catvAro gurukA dvAbhyAM laghavastapasA kAlena ca prAyazcittam // 2025 // 1. mabhigRhNItha ? tato- vA. mo. pu. mu. // For Private and Personal Use Only gAthA |2025 2029 upasthApanAsAmAcArI 906 (A)
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha parIkSAmeva vaitatyenAha zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 906 (B) uccArAdi athaMDila, vosira ThANAi vA vi puDhavIe / nadimAdidagasamIve, sAgaNi nikkhitta teummi // 2026 // viyaNa'bhidhAraNa vAe, harie jaha puDhavIe tasesuM ca / emeva goyaragae, hoi paricchA u kAehiM // 2027 // uccArAdeH AdizabdAtprazravaNAdiparigrahaH, asthaNDile sacittapRthivIkAyAtmike vyutsarjanaM yadi vA sthAnAdi sthAnamUrdhvasthAnam, AdizabdAnniSadanAdiparigrahaH, tat pRthivyAM puthivIkAyasyopari kurute| tathA'pkAyaviSaye nadyAdhudakasamIpe atraa''dishbdaattddaagaadiprigrhH| tathA tejasi tejaskAyaviSaye sanikSiptAgnau pradeze, gAthAyAM tu nikSiptazabdasyAnyathApAThaH prAkRtatvAt, uccArAderyutsarjanamiti sarvatra sambadhyate // 2026 // tathA vAte vAtaviSaye vyajanasya- tAlavRntasyAbhidhAraNaM vAtodIraNAyA''bhimukhyena dhAraNaM | 4 kroti| harite yathA pRthivyAM tathA vaktavyam haritakAyasyopari sthAnAdi karoti, yadi | gAthA 2025-2029 upasthApanAsAmAcArI 906 (B) For Private and Personal Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH voccArAdi vyutsrjnmiti| traseSvapi ca pRthivyAmiva vaktavyam / kITikAnagarAdyatipratyAsannamuccArAdi sthAnAdi vA karotIti bhaavH| tatra yadi vArayati tadA jJAyate 'samyak pariNato'sya dharmaH' iti yogya upsthaapnaayaaH| evameva gocaragate'pi tasmin kAyaiH pRthivyAdibhirbhavati parIkSA krtvyaa| tadyathA- sarajaskenodakATTaiNa hastena vA mAtrakeNa vA bhikSA grAhyate ityAdi, parIkSitasya ca vratAropaNaM kartavyam // 2027 // 907 (A) tathA cAhadavvAdi pasattha vayA, ekkekka tigaM tu uvarimaM heTThA / duvihA tivihA va disA, AyaMbila nivvigaigA vA // 2028 // dravyAdau prazaste vratAnyAropaNIyAni, ekaikaM vrataM trikaM tri:kRtva: uccArayanti katham? ityAha-uvarimaM heTThA adhastAnmUlAdArabhya yAvaduparitanaM paryantavartisUtram, idamekamuccAraNam, evaM trinvaaraan| dig nibadhyate dvividhA trividhA vA, tatra sAdhordvividhA, tadyathAAcAryasyopAdhyAyasya ca; vatinyAstrividhA, tadyathA-AcAryasyopAdhyAyasya pravartinyAzca / tathA upasthApanAnantaraM tapaH kAryate, tacca abhaktArthamAcAmlaM vratoccAraNAnantaramAcAmlikA gAthA 2025-2029 upasthApanAsAmAcArI 907 (A) For Private and Personal Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 907 (B) nirvikRtikA vA bhvnti| yeSAmAvalikAyAmAcAmlaM te AcAmlaM kurvanti, yeSAM tu nirvikRtikaM te nirvikRtikamityarthaH / uktaM ca- "jaddivasaM uvaThAvito taddivasaM kesiMci abhattaTTho bhavati kesiMci AyaMbilaM kesiMci nivvigaiyaM' ityAdi // 2028 / / samprati mAnanIyapitrAdiviSaye vidhizeSamAhapiyaputtakhuDDathere, khuDDagathere apAvamANammi / sikkhAvaNapannavaNA, diluto daMDiyAIhiM // 2029 // dvau pitAputrau pravrajitau / tau yadi dvAvapi yugapat prAptau tarhi yugapadupasthApyate / atha | khuDDutti kSullakaH putraH sUtrAdibhiraprAptaH, theratti sthaviraH sUtrAdibhiH prAptastarhi sthavirasyopasthApanA vidheyaa| khuDDatti yadi punaH kSullaka: sUtrAdibhiH prAptaH, sthaviro nAdyApi prApto bhavati, tarhi tasmin sthavire sUtrAdikamaprApnuvati yAvadupasthApanAdivasaH zuddhaH samAgacchati tAvatsthavirasya prayatnena zikSApanA kriyate, AdareNa zikSyata ityarthaH, tatra yadi upasthApanAdivasamaryAdayA prApto bhavati tato dvAvapi yugapadupasthApyete / athAdareNa zikSyamANe'pi na gAthA 2025-2029 upasthApanAsAmAcArI 907 (B) For Private and Personal Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 908 (A) prAptastadA sthavireNAnujJAte sati kSullaka upsthaapyte| atha sthaviro na manyate tadA prajJApanA kartavyA, tasyAM ca prajJApanAyAM kriyamANAyAM dRSTAnto dnnddikaadibhirbhidhaatvyH| daNDiko rAjA, AdizabdAdamAtyAdiparigrahaH / sa caivam ego rAyA rajjaparibbhaTTho sputto'nnraayaannmolggiumaaddhtto| so rAyA puttassa tuTTho taM se puttaM rajje Thaviumicchai, kiM so piyA nANujANAi? evaM tava jai putto mahavvayarajaM pAvati kiM na mannesi? // 2029 // | ////////////////////////////////// etadeva savizeSamAha thereNa aNunnAe, uvaThThavaNijje ThaveMti paMcAhaM / tipaNamaNicche uvariM, vatthusahAveNa jA'hIyaM // 2030 // sthavireNAnujJAte upasthApanA kSullakasya kartavyA / atha sa daNDikAdibhidRSTAntaiH / prajJApyamAnopi necchati tadA paJcAhaM paJcadivasAn yAvat tiSThanti, tataH punarapi prajJApyate tathApyanicchAyAM punarapi paJcAhaM tiSThanti, punaH prajJApyate tathApyaniSTau bhUyaH paJcAhamavatiSThante, gAthA 2030-2032 upasthApanAsAmAcArI 908 (A) For Private and Personal Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ////////////// zrI vyavahAra sUtram caturtha uddeza : 908 (B) www.kobatirth.org evaM yadi tripaJcAhakAlena sthavira: prApto bhavati tadA yugapadupasthApanA / ataH paraM sthavire'nicchatyapi kSullaka upasthApyate / vatthusahAveNa jA'hIyaM iti vastunaH svabhAvo ahaGkArI san 'ahaM putrasyAvamataraH kariSye' iti vicintya kadAcit vastusvabhAvaH, unniSkrAmet, guroH kSullakasya copari pradveSaM gacchet, evaM svarUpe vastusvabhAve jJAte trayANAM paJcAhAnAmuparyapi sa kSullakaH pratIkSApyate yAvattenAdhItamiti // / 2030 // atha dve api pitA-putrayugale tadA'yaM vidhiH - do thera khuDDa there khuDDaga voccattha maggaNA hoi / raNNo ya amaccAdI, saMjaimajjhe mahAdevI // 2031 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAthA 2030 2032 upasthApanA sthavirau saputrau samakaM pravrajitau, tatra yadi dvau sthavirau prAptau na kSullakau tataH sthviraavupsthaapyete| khuDDutti atha dvAvapi kSullakau prAptau na sthavirau tadA pUrvavat prajJApanotkarSata: sAmAcArI paJcadazadivasAnyAvatkartavyA / tathApyanicchAyAmupekSA, vastusvabhAvaM vA jJAtvA pratIkSApaNam / 'there khuDDatti' dvau sthavirAvekazca kSullakaH sUtrAdibhiH prAptAH atropasthApanA voccattha ityAdi 908 (B) For Private and Personal Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 909 (A) sthavirakSullakasya ca viparyayastato mArgaNA bhavati krtvyaa| sA caivam- dvau kSullako prAptau ekazca sthaviraH prAptaH eko na praaptH| tatra yo na prAptaH sa AcAryeNa vRSabhairvA prajJApyate, prajJApitaH san yadyanujAnAti tadA tatkSullaka upsthaapyte| tathApyanicchAyAM rAjadRSTAntena tathaiva prajJApanA / ayaM cAtra vizeSa:- so'prApta: sthaviro bhaNyate- eSa tava putraH paramamedhAvI sUtrAdibhiH prApta ityupasthApyatAm, yadi punastvaM na mutkalayasi tadetau dvAvapi pitAputrau ratnAdhiko bhaviSyataH tasmAdvisarjaya enamAtmIyaM putram, eSo'pi tAvadbhavatu ratnAdhika iti| ato'pi paramanicchAyAmupekSA vastusvabhAvaM vA jJAtvA tat kSullakasya prtiikssaapnnmiti| ranno ya amaccAI ityAdi pazcArdham, rAjA amAtyazca samakaM pravajitau, samakameva ca sUtrAdibhiH prAptau, tato yugapat tau dvaapyupsthaapyete| atha rAjA sUtrAdibhiH prApto na amAtyaH, rAjJa upsthaapnaa| athAmAtyaH sUtrAdibhiH prApto na rAjA tato yAvadupasthApanAdinamAgacchati tAvadAdareNa rAjA zikSyate, tato yadi prApto bhavati tato yugpdupsthaapnaa| atha tathApi rAjA na prAptastadA tenAnujJAte amAtya upsthaapyte| atha necchati tadA pUrvavad daNDikadRSTAntena rAjJaH prajJApanA, tathApi cennecchati tataH paJca divasAnyAvadamAtyasya prtiikssaapnnm| tathApi ced na prApto bhUyaH prjnyaapnaa| tathA'pyanicchAyAM punaH paJcAhaM pratIkSaNam / evaM tRtiiypnycaahmpi| tathApyanicchAyAmupekSA, gAthA 2030-2032 upasthApanAsAmAcArI 909 (A) For Private and Personal Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 909 (B) vastusvabhAvaM vA jJAtvA'mAtyasya prtiikssaapnnm| yadi vA vakSyamANo'tra vizeSaH / yathA cAmAtyasya rAjJA sahoktamevamAdigrahaNasUcitayoH zreSThi-sArthavAhayorapi vaktavyamiti / saMjaimajhe mahAdevI iti, dvayormAtAduhitroIyormAtAduhitRyugalayormahAdevyamAtyayozca sarvamevaM niravazeSaM vaktavyam / 2031 // samprati yaduktaM 'voccattha maggaNA hoi' iti tad vyAkhyAnArthamAhado patta piyA-puttA, egassa tu putta patta na u thero / gahito va sayaM viyarai, rAiNito hou esa vi ya // 2032 // dvau pitAputrau prAptau ekasya tu pitAputrasya yugalasya putraH prApto na tu sthaviraH, sa | AcAryeNa vRSabheNa vA prajJApanAM grAhitaH svayaM vitarati anujAnAti tadA tatkSullaka upsthaapyte| atha necchati tadA pUrvavadrAjadRSTAntena prajJApanA / anyaccaitau pitAputrau ratnAdhiko bhaviSyataH eSo'pi ca tava putro yadi rAtnikaH ratnAdhiko bhavati bhavatu nAma tava lAbha eSa iti / tathA'pyanicchAyAM pUrvavadupekSAdi // 2032 // gAthA 2030-2032 upasthApanAsAmAcArI 909 (B) For Private and Personal Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 910 (A) rAyA rAyANo vA doNNi, vi sama patta dosu pAsesu / Isara seTThi amacce, nigama ghaDA kula due khuDDe // 2033 // samagaM tu aNegesuM, pattesuM aNabhijogamAvaliyA / egato duhato va ThiyA, samarAiNiyA jahA''sannaM // 2034 // eko rAjA, dvitIyo rAjarAjaH, tau samakaM pravrajitau / atrApi yathA pitAputrayoH rAjA'mAtyayorvA prAguktaM tathA niravazeSaM vaktavyam, kevalamamAtyAdike sUtrAdibhiH prApte upasthApyamAne yadi rAjAdiraprItiM karoti, dAruNasvabhAvatayA brUte vA kimapi paruSam, tadA so'prApto'pItarairamAtyAdibhiH smmupsthaapyte| athavA rAyatti yatra eko rAjA tatra so'mAtyAdInAM sarveSAM ratnAdhika: krtvyH| rAyANotti yatra punardviprabhRtayo rAjAnaH samakaM pravrajitA: samakaM ca sUtrAdibhiH prAptAH te samaratnAdhikAH kartavyA ityupasthApyamAnA dvayoH pArzvayoH sthApyante atraivArthe vizeSamAha pUrvaM pitAputrAdisambandhenAsambaddheSvanekeSu rAjasu samakaM sUtrAdibhiH prApteSvata eva | sUtra 16 gAthA 2033-2038 upasthApanAvismaraNe prAyazcittam 910 (A) For Private and Personal Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram ekakAlamupasthApyamAneSu aNabhijogatti guruNA anyena vAbhiyogo na kartavyaH, yathA itastiSThatha itstisstththeti| kintvekataH pArzve dvidhAto vA dvayorvA pArzvayoryathaiva sthitAH svasvabhAvena teSAmAvalikA tathaiva tiSThatu / tatra yo yathA guroH pratyAsannaH sa tathA jyeSThaH, ye tUbhayoH samazreNyA sthitAste smrtnaadhikaaH| caturtha uddezakaH 910 (B) ___ idAnIM pUrvagAthApazcArdhavyAkhyA- Isara ityAdi, yathA dviprabhRtayo rAjAna uktA evaM dviprabhRtayaH IzvarAH, dviprabhRtayaH zreSThinaH dviprabhRtayo'mAtyAH, dviprabhRtayaH nigamA: vaNijaH, ghaDatti goSThI dviprabhRtayo goSThya, yadi vA dviprabhRtayo goSThikAH, yadi vA kulatti dviprabhRtayo mahAkulAH, dvikagrahaNamupalakSaNaM, tena triprabhRtaya iti (ityAdyapi) draSTavyaM, tathaiva ca vyaakhyaanm| khuDDatti kSallakAH samakaM pravAjitA ityarthaH, samakaM sUtrAdibhiH prAptAH samakaM ratnAdhikAH krtvyaaH| eteSAmeva madhye yaH pUrvaM prAptaH sa pUrvamupasthApyate iti vRddhasampradAyaH // 2033 / / 2034 // IsiM aNNoattA, vAme pAsammi hoi aavliyaa| abhisaraNammi ya vaDDI, osaraNe so va aNNo vA // 2035 // sUtra 16 gAthA 2033-2038 upasthApanAvismaraNe prAyazcittam 910 (B) For Private and Personal Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 911 (A) teSAmupasthApyamAnAnAmAvalikA gurorvAmapArzve gajadantavat ISadavanamya avanatIbhUya sthitaaH| tatra yadi te gurusamIpamagrato'bhisaranti tadA gacchasya vRddhirjJAtavyA, yathAnye'pi bahavaH prvrjissyntiiti| atha pazcAt bahirapasaranti tadA sa upasthApyamAno'nyo vA unniSkramiSyati apadraviSyati ceti jJAtavyametad nimittakathanam // 2035 // sUtram- Ayariya-uvajjhAe asaramANe paraM caurAyapaMcarAyAto kappAgaM bhikkhuM no uvaTThAvei taM ceva bhANiyavvaM // sU. 16 // asya vyAkhyA prAgvat / navaraM taM ceva bhANiyavvaM iti vacanAdevaM paripUrNaH pATho draSTavyaH- kappAe atthi yAI se kei mANaNijje kappAge, natthi yAiM se kei chee | vA parihAre vA, natthi yAiM se kei mANaNijje kappAe, se saMtarA chede vA parihAre vA // asyApi vyAkhyA prAgvat / tatra yaiH kAraNairna smarati tAnyupadarzayannAhadappeNa1 pamAeNa vara, vikkheveNa va3 gilANato vAvi4 / eehi asaramANe, cauvvihaM hoi pacchittaM // 2036 // sUtra 16 gAthA 2033-2038 upasthApanAvismaraNe prAyazcittam 911 (A) For Private and Personal Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 911 (B) ////// //////////// www.kobatirth.org darpo niSkAraNo'nAdarastena 1 pramAdaH vikathAdInAM paJcAnAM pramAdAnAmanyatamastena 2 vyAkSepeNa sIvanAdinA 3 glAnyato vA 4 etaiH kAraNairasmarati prAyazcittamasmaraNanimittaM caturvidham, asmaraNakAraNasya darpAdezcatuHprakAratvAt // 2036 // tadevAbhidhitsuH prathamato darpataH pramAdena cAha vAyAma-vaggaNAdisu, dappeNa aNuTTaveMti cau gurugA1 1 vikahAdipamAeNa va, cau lahugA hoMti bodhavvA2 || 2037 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyAyAma - valganAdiSu vyApRtatayA yo niSkAraNo'nAdara upasthApanAyAH sa darpa ucyate, tena darpeNAnupasthApayati prAyazcittaM catvAro gurukAH 1 / vikathAdinA anyatamena pramAdenAnupasthApayati catvAro laghukA bhavanti boddhavyAH // 2037 // sivvaNa- tuNNa-sajjhAya-jjhANa-levAdidANakajjesu / vikkheve hoi gurugo3 gelaneNaM tu mAsa lahU 4 // 2038 // For Private and Personal Use Only ** sUtra 16 gAthA 2033 2038 upasthApanA vismaraNe prAyazcittam 911 (B)
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 912 (A)| sIvana-tUrNana-svAdhyAya dhyAna-pAtralepAdidAnakAyaiH, gAthAyAM saptamI tRtIyArthe, yo vyAkSepastasmin vyAkSepe'nupasthApayati prAyazcittaM bhavati guruko maas:3| glAnyena tvanupasthApayati mAsalaghu 4 // 2038 // samprati yaiH kAraNaiH smarato'smaratazcAnusthApayataH prAyazcittaM na bhavati tAnyabhidhitsurAhadhammakahA iDDimato, vAde accukkaDe va gelaNNe / biiya padaM caramapaesu, dosu purimesu taM natthi // 2039 // sUtra 17 RddhimataH rAjJo yuvarAjasyAmAtyAdervA pratidivasamAgacchato dharmakathA kthyte| parapravAdI gAthA 2039-2042 | vA kazcanApyupasthitaH sa vAde nigrahItavyaH iti tannigrahaNAya vizeSataH zAstrAbhyAse tena upasthApanAsaha vAde vA dIyamAne, yadi vA AcAryasyAnyasya vA sAdhoryo vA upasthApyastasya vA vilambe atyutkaTe glAnatve jAte vyAkulIbhavanataH smarannasmaran vA yadyapi nopasthApayati tathApi || prAyazcittam na tasya prAyazcittaM, kAraNato vyaakuliibhuuttvaat| etacca prAyazcittAbhAvalakSaNaM, dvitIya- 912 (A) 1. lIbhUtaH sma mo. mu. / / 2. lIbhavanAt e vA. mo. pu. sN.|| For Private and Personal Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra- * sUtram caturtha uddezakaH www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir padamapavAdapadaM caramapadayordvayorvyAkSepaglAnatvalakSaNayoravagantavyam / tathAhi--dharmakathAvAdAbhyAM vyAkSepa uktaH, glAnatvapadena ca glAnatvamiti / pUrvayostu dvayoH padayoH tad apavAdapadaM naasti| etacca caturvidhaM prAyazcittamasmaraNanimittamuktam / asmaraNatastu catUrAtrapaJcarAtrAdyatikrame yat prAyazcittaM tat pUrvasUtre ivAtrApi niravazeSaM draSTavyam // 2039 // * sUtram - Ayariya uvajjhAe saramANe vA asaramANe vA paraM dasarAyakappAto 912 (B) kappAgaM bhikkhuM no uvaTThAveti, kappAe atthi yAI se kei mANaNije kappAe, natthi yAI se kei chede vA parihAre vA, natthi yAiM se kei mANaNijje kappAe, saMvaccharaM tassa tappattiyaM no kappai AyariyattaM vA jAva gaNAvaccheiyattaM vA uddisittae vA // 17 // " AyariyauvajjhAe" ityAdi sUtram, AcArya upAdhyAyo vA smaran asmaran vA yadA smarati tadA na sAdhakaM nakSatrAdikaM, yadA tu sAdhakaM nakSatrAdikaM tadA bahu vyAkSepato na smarati, tata uktaM smaranvA asmaranvA paraM dazarAtrakalpAt dazarAtrAtkAlAtkalpAkaM bhikSu nopasthAyati, tatra yadi tasmin kalpAke sati asti se tasya kalpAkasya kazcid For Private and Personal Use Only sUtra 17 gAthA 2039 2042 upasthApanAvilambe prAyazcittam 912 (B)
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra * mAnanIyaH pitrAdirbhAvI kalpAkastato nopasthApayati tarhi nAsti se tasyAnupasthApayataH kazcit chedaH parihAro vA, atha nAsti se tasya kalpAkasya kazcinmAnanIyaH pitrAdirbhAvI kalpAkastarhi tasyAnupasthAyataH chedaH parihAro vA, prathamAdezata iti vAkyazeSaH / dvitIyAdezena punaH chedena parihAratapasA vA adamyamAnasya tatpratyayamanupasthApanApratyayaM tasya saMvatsaraM yAvanna kalpate AcAryatvamuddeSTumanujJAtuM saMvatsaraM yAvat gaNo hriyate iti bhAvaH / eSa sUtrasaMkSepArthaH / 913 (A) vyAsArthaM tu bhASyakRdabhidhitsuH prathamato dazarAtranibandhanamAha sUtram caturtha uddezakaH www.kobatirth.org //////// saramANe paMca diNA, asaraNamANe vi tattiyA ceva / kAlotti va samaotti vA addhA kappo tti egaTTaM // / 2040 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir smaratyapi 'caurAya paMcarAyAto' ityanena paJcadinAnyuktAni, asmaratyapi tAvanti caiva paJca dinAni caivoktaani| idaM ca smaraNA'smaraNamizrakasUtram, ato dazarAtrakalpAdityuktam / atraiva yaH kalpazabdastadvyAkhyAnamAha- kAla iti vA samaya iti vA addhA iti vA kalpa iti vA ekArtham / tato dazarAtrakalpAditi dazarAtrakAlAditi draSTavyam // 2040 // For Private and Personal Use Only sUtra 17 gAthA |2039-2042 upasthApanAvilambe prAyazcittam 913 (A)
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 913 (B) samprati smaraNA'smaraNaM bhAvayatijAhe sumarai tAhe, asAhagaM rikkha-lagga-diNamAdI / bahuvikkhevaMmmi ya gaNe, sariyaMpi puNo vi vissarati // 2041 // yadA smarati tadA asAdhakamaprayojakamRkSa-lagna-dinAdi, AdizabdAt muhuurtaadiprigrhH| bahuvyAkSepe ca gaNe gacche smRtamapi punarapi vismarati, tata evaM smaraNAsmaraNasambhavaH / / 2041 // atraiva prAyazcittavidhiM savizeSamAhadasadivase caugurugA, daseva chalahuga chaggurU ceva / tatto chedo mUlaM, aNavaThThappo ya pAraMcI // 2042 // tasminnadhikRte kalpAke jAte sati yadi smaraNAsmaraNato daza divasAnatikrAmati, tatastasyAnupasthApayataH prAyazcittaM catvAro garukAH, tataH paramapyanyAni dazaiva ceta dinAnyativAhayati tataH ssddlghukm| tataH parato'pi dinadazakAtikrame ssddgurukm| tatto sUtra 17 gAthA 2039-2042 upasthApanA vilambe prAyazcittam 913 (B) For Private and Personal Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 914 (A) chedotti tataH paramevaM chedastridhA vaktavyaH, sa caivaM- tato'pi parato yadyanyAni daza dinAni layati tarhi cturgrukshchedH| tato'pi parato dinadazakAtikrame SaDlaghukazchedaH, tato'nyadazadivasAtikrame SaDgurukazchedaH / mUlaM aNavaTThappo ya pAraMcI iti, tata ekadivasAtikrame mUlaM, tato'pi paramekadinAtikrame anavasthApyo bhavati, tato'pi paramekasya divasasyAtivAhane pArAJciko jAyate // 2042 // | esAdeso paDhamo, bitie tavasA adammamANammi / ubhayabaladubbale vA, saMvaccharamA disA haraNaM // 2043 // eSaH anantarodita Adeza: prthmH| dvitIye Adeze punastapasA, upalakSaNametat, chedena vA adamyamAne, yadi vA ubhayabalena dhRtibalena kAyabalena ca, upalakSaNametadanyataraikabalena vA durbale tapasaH chedasya vA dAtumazakyatayA saMvatsaraM yAvat diza: AcAryatvasya haraNam // 2043 // ete do AdesA, mIsagasutte havaMti nAyavvA / paDhama-biIesuM puNa, sutte imaM tu nANattaM // 2044 // sUtra 18 gAthA 2043-2047 gItArthanizrayA viharaNam 914 (A) For Private and Personal Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 914 (B) etau-anantaroditau dvAvapyAdezau mizrakasUtre bhavato jnyaatvyau| prathamadvitIyayoH punaH sUtrayoridamAdezaviSayaM pratyekaM nAnAtvam // 2044 // tadevAhacauro ya paMca divasA, caugguruM eva hoti chedo vi / tatto mUlaM navama, caramaMpi ya egasaragaM tu // 2045 // prathame dvitIye ca sUtre pratyekamimAvAdezau / prathama Adeza:- tasmin vivakSite kalpAke jAte sati yadi caturo divasAnativAhayati tadA caturguru tato bhUyo bhUyazcatuzcaturdinAtikrame SaDlaghu, SaDgurukam, evaM chedo'pi tridhA vaktavyaH, tadanantaraM mUlaM navamamanavasthApyam, caramaM pArAJcitamekasarakam ekaikadinAtikrame vaktavyam / dvitIya Adeza:- paJcadivasAtikrame caturguru, evaM paJca paJcAtikrame, bhAvArthaH prAgeva saprapaJcaM bhAvitaH / etaccAdezadvayaM prathamasUtre dvitIyasUtre ca svasthAne'pi noktaM, lAghavAt // 2045 // sUtra 18 gAthA 2043-2047 gItArthanizrayA viharaNam 914 (B) For Private and Personal Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 915 (A) sUtram- bhikkha ya gaNAo avakamma annaM gaNaM uvasaMpajjittA NaM viharejjA. taM ca kei sAhammie pAsittA vaejjA, kaM ajjo! uvasaMpajittA NaM viharasi ? je tattha savvarAiNIe taM vaejA / aha bhaMte ! kassa kappAe ? je tattha savvabahusue taM vejaa| jaM vA se bhagavaM vakkhati, tassa ANA-uvavAya-vayaNaniddese ciTThissAmi // 18 // "bhikkhU ya gaNAto avakkamme''tyAdi, asya sUtrasya sambandhamAhakIsa gaNo me guruNo, hito tti iya bhikkhu annahi gacche / gaNaharaNeNa kalusito, sa eva bhikkhU vae aNNaM // 2046 // sUtra 18 gAthA pUrvasUtre gaNApaharaNamuktaM tataH kIsa kimiti gaNa: me mama gurortRta iti vicintya | 2043-2047 iti asmAdeva gurvapamAnalakSaNAtkAraNAd bhikSuH anyatra gaNAntare gcchet| yadi vA yasya gItArthagaNo'pahataH sa eva gaNaharaNena kaluSitaH san anyaM gaNaM vrjet| tato'nyagaNopasampat pratipAdanArthamadhikRtaM sUtramiti sUtrasambandhaH // 2046 // anena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA 915 (A) bhikSurgaNAdapakramya viziSTasUtrArthanimittamanyagaNamupasampadya viharet / taM cobhrAmaka nizrayA viharaNam For Private and Personal Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 915 (B) bhikSAcarapracure grAme bhikSArthamaTantaM dRSTvA kazcitsAdharmiko vadet- kamAcAryamupasampadya tvaM viharasi? evaM pRSTaH san yastatra sarvaratnAdhiko gItArtha AcAryastaM vadet / tasminnukte sa parikalpayati- yameSa vyapadizati so'gItArthaH, na cAyamagItArthanizrayA viharati / tato bhUyaH | pRcchati- atha bhadanta kasya kalpena, sUtre strItvaM prAkRtatvAta, kasya nizrayA tvaM viharasi? : evamukte yastatra sarvabahuzrutastaM vadet yathA tasya sarvaratnAdhikasyAcAryasyAgItArthasya yaH ziSyo gItArtha: sUtrArthaniSNAta: samastasyApi gacchasya taptikArI tannizrayAhaM viharAmItyAdi vdet| yaM ca sa bhagavAnAkhyAti, yathaitasyAjJA tvayA krtvyaa| tasyAjJAyAmupapAte- samIpe vacananirdeze ca, AdezapratIcchAyAM sthAsyAmIti sUtrasaMkSepArthaH / adhunA bhASyakRtsUtraM vyAkhyAtukAmaH prathamataH sUtraviSayamupadarzayati pavvAvito agItehiM, annahiM gaMtUNa ubhayanimmAto / Agamma sesa sAhaNa, tato ya sAhU gao aNNattha // 2047 // kazcidagItairagItArthairAcAryaiH pratAjitaH so'nyatra gaNe gatvA ubhayataH- sUtrato'rthatazca nirmAto'bhavat / tataH sa svagaNe Agamya zeSANAM gItArthAnAM sAdhUnAM sAdhanaM karoti sUtra 18 gAthA 2043-2047 gItArthanizrayA viharaNam 915 (B) For Private and Personal Use Only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha * uddeza : 916 (A) **** www.kobatirth.org sarvAnapi gItArthAn sUtrArthanimittamitastato viprasRtAnAcAryasya samIpamAnayati / samAnIya ca teSAM sUtrArthAn pUrayati / anyadA tato gacchAtko'pi sAdhuranyatra gaNAntare kenApi kAryeNa gataH // 2047 // tatthavi ya aNNasAhuM, aTThetti ahijjamANa soUNaM / biMtI mA paDha evaM, kiM ti ya attho na ho evaM // 2048 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatrApi ca gaNAntare'nyaM sAdhumAcArAGge "aTTe loe parijuNNe" iti sUtre aTThe iti adhIyAnaM paThantaM zrutvA brUte - mA paTha evam / sa prAha- kimiti ? itaro brUte - artho na bhavati na saMvadatyevaM yathA tvaM paThasi, tasmAt aTTe iti dviTakArako nirdezo'dhyetavyaH // 2048 // attho vi atthi evaM, AmaM namokkAramAdi savvassa / kerisa puNa attho tI, beti suNa suttamaTTatti // 2049 // 1. 'vati visaMva' vA. mo. pu. mu. // For Private and Personal Use Only gAthA 2048-2054 sUtrA'rthA'dhyayanAdiH 916 (A)
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI .. vyavahArasUtram | caturtha uddezakaH 916 (B) adhIyAnaH pRcchati artho'pi nanu sUtrasyAsti ? / itaraH prAha-AmamevaM, na kevalamasya sUtrasyArtho'sti, kintu sarvasyApi namaskArAdikasya sUtrasyAsti / evamukte'dhyetA pRcchati kIdRzaH punarasya sUtrasyArtha? iti / itaro brUte-zRNu, prathamato yathAvasthitaM sUtraM tataH paThati "aTTe loe parijuNNe" iti // 2049 / / evaM paThitvA asya vyAkhyAnamAhaaTTe cauvvihe khalu, davve nadimAdi jattha taNa-kaTThA / AvattaMte paDiyA, ahava suvannAdi AvaTTe // 2050 // ArttaH khalu caturvidhaH, tadyathA nAmArttaH sthApanA" drvyaato bhaavaarttshc| tatra nAmasthApane | supratIte / dravyArto'pi noAgamato jJazarIra-bhavyazarIra vyatirikto yatra nadyAdeH pradeze | tRNakASThAni patitAni Avartante yatra vA suvarNAdyAvartate sa draSTavyaH, A sarvataH paribhramaNena RtAnigatAni yatra yo vA sa Arta iti vyutpatteH // 2050 // gAthA 2048-2052 sUtrA'rthA 'dhyayanAdiH 916 (B) For Private and Personal Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI .. . vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 917 (A) ahavA attIbhUto, sacittAdIhiM hoi davvammi / bhAve kohAdIhiM, abhibhUto hoti aTTo u // 2051 // athavA sacittAdibhirdravyairasaMprAptaiH prAptaviyuktairvA ya ArttaH sa dravyAtaH, dravyairArlo dravyAta iti vyutptteH| krodhAdibhirabhibhUto noAgamato bhAvArttaH // 2051 // tadevamAtazabdArtha uktH| samprati parijIrNazabdArthamAhaparijuNNo u dariddo, davve dhaNa-rayaNasAraparihINo / bhAve nANAdIhiM, parijuNNo esa logo u // 2052 // parijIrNo'pi cturvidhH| tadyathA-nAmaparijIrNaH, dravyaparijIrNaH, sthApanAparijIrNo, bhaavprijiirnnshc| tatra nAmasthApane prtiite| dravye dravyataH parijIrNo noAgamato jJazarIrabhavyazarIravyatirikto dhana-ratnasAraparihINo daridraH / bhAve bhAvataH parijIrNo jJAnAdibhiH parihINa eSa samasto'pi lokaH // 2052 // gAthA 2048-2054 sUtrA'rthA'dhyayanAdiH | 917 (A) For Private and Personal Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 917 (B)| evaM siDhe aTe, so betI kattha bhe ahIyaM ti / amugassa sati sagAse, ahagaMpI tattha vaccAmi // 2053 // evamAcArAGgagatasUtrasyArthe ziSTe kathite sati sa brUte-kutra bhe bhavatA tvayAdhItam? iti sa prAha- amukasya sakAze samIpe / tataH so'dhyetA cintayati-ahamapi tatra vrajAmi // 2053 // ////////////////////////////////// evaM cintayitvAso tattha gato'dhijati, milito sajhaMtiehiM ubbhAme / puTTho suttatthA te, saraMti nissAe kaM vihare // 2054 // sa tatra gataH, gatvA ca adhyeti, etadviSayamadhikRtaM sUtram, adhunA sUtravyAkhyAnamAhaso'dhIyAno'nyadA udbhrAme udbhrAmakabhikSAnimittaM gataH, tatra kecitsAdharmikAH kecidanyagacchavartinaH sAdhavaH sahAdhyAyino militAH / taiH sajhaMtiehiM ti sahAdhyAyibhiH pRSTaHte tava sUtrArthAH saranti nirvahanti ? tathA kaM nizrAya Azritya bhavAn viharati? // 2054 // gAthA 42048-2054 sUtrA'rthA'dhyayanAdiH 917 (B) For Private and Personal Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - zrI vyavahArasUtram caturtha uddeshkH| 918 (A) amugaM ti so agIto, viharai kappeNa gIyasissassa / ahamavi ya tassa kappA, jaM vA bhayavaM uvadisaMti // 2055 // evaM pRSTaH san yastatra sarvaratnAdhiko'gIto'gItArtha AcAryastaM kathayati, yathA amukaM nizrAyAhaM vihraami| etAvatA 'je tattha savvarAiNie taM vaejjA' iti vyaakhyaatm| evamukte te cintayanti- yameSa prAha so'gIto'gItArthastato bhUyaH pRcchanti, kasya kalpena kasya gItArthasya nizrayA bhavAn viharati? etena 'ahaM bhaMte kassa kappAe' iti vyAkhyAtam, sa prAha yastatrabahuzrutatayA gItArthastasya ziSyasya kalpena samasto gaNo viharati, ahamapi ca tasya kalpAd vihraami| yaM vA bhagavanta upadizanti yathA-asyAjJA kartavyA tasyAjJopapAtavacananirdezeSu sthAsyAmi / etena 'jaM vA se bhayavaM akkhAti' ityAdi vyAkhyAtam // 2063 / / idameva spaSTaM bhAvayatirAyaNiyassa u gaNo, gIyatthomassa viharaI nissA / jo jeNa hoti mahito, tassANAdI na hAmi // 2056 // 1. amukani vA. mo. pu. saM. // sUtra 19 gAthA 2055-205 abhinicArikA 918 (A) For Private and Personal Use Only
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 918 (B ////////// *** www.kobatirth.org rAlikasya ratnAdhikasya gaNo avamasya gItArthasya nizrayA viharati / ahamapi tannizrayA vihraami| api ca tasmin gaNe yo yena guNena tapaH prabhRtinA mahitastasyAjJAdi AjJAM samIpabhavanaM vacananirdezaM ca na hApayAmi, samyakkaromIti bhAvaH // 2056 // sUtram - bahave sAhammiyA icchejjA egayao abhinicAriyaM cArae, kappar3a, No haM there aNApucchittA egayato abhinicAriyaM cArae, jAva [ parihAre vA ] // 19 // 44 'bahave sAhammiyA icchejjA" ityAdi / athAsya sUtrasya sambandhamAha - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iti khalu ANA baliyA, ANAsAro ya gacchavAso u / mottuM ANApANuM, sA kajjA savvahiM joge // 2057 // anantarasUtre idamuktam-- 'ANA - uvavAya- vayaNaniddese ciTThissAmi iti tata iti evamuktena prakAreNa khalvAjJA gurUNAM balikA balavatI, AjJAsArazca gurvAjJAkaraNapratipattisArazca gacchavAsa ityaaveditm| tata AnaprANau prANApAnau muktvA sA gurvAjJA sarvatra yoge vyApAre kartavyeti / etadarthapratiprAdanArthaM cAdhikRtaM sUtramiti sUtrasambandhaH // 2057 // For Private and Personal Use Only Eng sUtra 19 gAthA | 2055-2058 abhinicArikA 918 (B)
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 919 (A) prakArAntareNa sambandhamAhaahavA tadubhayaheuM, AiNNo so bahussuyagaNo u / ussUra bhikkha khette, caiyANaM cAriyAjogo // 2058 // athaveti prkaaraantropdrshne| sa bahuzrutasya gaNastadubhayahetoH sUtrArthatadubhayanimittaM bahubhiH prAtIcchikairAkIrNaH samAkulaH / tathA tasmin kSetre utsUre bhikSAvelA ciraM ca paribhramyate, labhyate ca rUkSaM bhaikSaM, tataH kecit rUkSeNa durbalIbhUtAH kSapakA vA durbalA abhavan, glAnotthitA vA siidnti| evaM tena kSetreNa tyAjitAnAM keSAMcit carikAyogo bhavati, tatazcarikAyogapratipAdanArthamadhikRtaM suutrm|| 2058 // evamanena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA__ bahavastriprabhRtikAH sAdharmikAH sAMbhogikA iccheyuH, ekataH sahitA ityarthaH, abhinicArikAm abhimukhyena niyatA carikA sUtropadezena bahijikAdiSu durbalAnAmApyAyananimittaM pUrvAhne kAle samutkRSTaM samudAnaM labdhuM gamanaM abhinicArikA, tAM carituM samAcarituM, kartumityarthaH evameteSAmicchatAM kalpate, no ehamiti vAkyAlaGkAre, sthavirAnAcAryAnanApRcchaya ekataH saMhatAnAmabhinicArikAM critm| yadi punaH sthavirAn anApRcchya vrajanti tataH prAyazcittaM sUtra 29 gAthA 2055-2058 abhinicArikA | 919 (A) For Private and Personal Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha | uddezakaH 919 (B) mAsalaghu, svcchndcaaritvaat| yAvad grahaNAdevaM paripUrNaH pATho drssttvyH| ___"kappati grahaM there ApucchittA egayato abhinicAriyaM cArae / therA ya se viyarejjA : evaM NhaM kappar3a egayato abhinicAriyaM cArae; therA ya se no viyarejjA evaM haM no kappar3a egayato abhinicAriyaM caare| jaM tattha therehiM avitiNNe egayato abhinicAriyaM caraMti se saMtarA chede vA parihAre vaa|" ___ asya vyAkhyA- yata evaM svacchandacAritAyAM mAsalaghu tasmAt kalpate Nhamiti pUrvavat : sthavirAnApRcchya ekata: abhinicArikAM critum| ApRcchAyAmapi kRtAyAM yadi sthavirA vitareyuranujAnIyurevaM ehamiti prAgvat kalpate abhinicArikAM critum| sthavirAzca na | sUtra 19 gAthA vitareyuH nAnujAnIyuH pratyapAyaM pazyantaH prayojanAbhAvato vA, tato na kalpate ekataH / 2055-2058 abhinicArikAM critum| yatpunastatra sthavirairavitIrNe'nanujJAte ekato'bhinicArikAM abhinicaranti tannimittaM se teSAM pratyekamantarAt antaraM nAma tasmAtsthAnAdapratikramaNaM tasmAt chedaH cArikA parihAro vaa| upalakSaNametadanyadvA tapaH prAyazcittamiti / / 919 (B) | 1. 't sthAnAt che mo. // //////////////// For Private and Personal Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 920 (A) . sUtram-- cariyApaviTe bhikkhU jAva caurAya-paMcarAyAo there pAsejjA, sacceva AloyaNA sacceva paDikkamaNA sacceva oggahassa puvvANuNNavaNA ciTThai ahAlaMdamavi oggahe // 20 // cariyApaviTe bhikkhU ityaadi| carikAnimittaM ye vrajikAdiSu praviSTAsteSAmekatamaM : parigRhyedamucyate- carikApraviSTo bhikSuH 'yAvat' parimANAvadhAraNe, tato'yamarthaH- ekarAtraM dvirAtraM trirAtraM catUrAtraM paJcarAtraM yAvat, "vyAkhyAnato vizeSapratipattiH" iti dvitIyaM tRtIyamapi ca paJcAhaM yAvaditi draSTavyam, sthavirAn pazyet, kutra pazyet ? iti cet, ucyateabhinicArikAM gantuM mutkalApitenA''cAryeNa yatra sandezako dattastatra sthaviraiH saha saivA''locanA tiSThati yA anyasmAd gaNAdAgatenopasampadyamAnena vitIrNA / tadeva ca pratikramaNaM yadavasannAdAgatya tasmin gacche upasampadyamAnena tasmAt sthAnAt pratikrAntam / saiva cAvagrahasya pUrvAnujJApanA tiSThati yA anyasmAd gaNAdAgatenopasampadyamAnena sAdharmikAvagrahasyAnujJApanA kRtaa| 'yathAlandamapi' yathAkAlamapi, 'apizabdaH' atra sambhAvane, na kevalaM yathAkAlaM kintu ciramapi kAlaM yAvata tato gacchAt tasya bhAvo na vipariNamati tAvad 'avagrahe' 1.pi yathAkAlaM vA. mo. pu. sN.|| sUtra 20-23 carikAyAM sAmAcArI 920 (A) For Private and Personal Use Only
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org //////////// Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir avagrahasya saiva pUrvA anujJApanA tiSThati / etaccAntardIpakam, ato yathAlandamapyAlocanA pratikramaNaM ca draSTavyam // zrI vyavahAra- * sUtram sUtram - cariyApaviTThe bhikkhU paraM caurAyapaMcarAyAo there pAsejjA puNo Alocaturtha ejjA, puNo paDikkamejjA, puNo cheyaparihArassa uvaTThAejA / bhikkhubhAvassa ( uvavAyassa ) * aTThAe doccaMpi oggahe aNunnaveyavve siyA / kappati se evaM vadittae -aNujA bhaMte! mioggahaM ahAlaMdaM dhuvaM niMtiyaM nicchaiyaM veuTTiyaM tao pacchA kAyasaMphAsaM // 21 // uddezakaH 920 (B) "cariyApaviTThe bhikkhU paraM caurAyapaMcarAyAto there pAsejjA puNo AloejjA" ityAdi / carikApraviSTo bhikSuH paraM catUrAtrAtpaJcarAtrAdvA, atrApi 'vyAkhyAnato vizeSapratipattiH ' tata idaM draSTavyaM - yadi tasya bhAvo vipariNato yathA-- ko'tra sthAsyati ? iti tatazcatUrAtrAt paJcarAtrAdvA ArataH parato vA sthavirAnpazyet, punarapi ca tasya bhAvo jAta:, yathAtiSThAmyatra, na caivopasampadA, tadA prathamopasampadIva punarAlocayet punaH pratikrAmet, punaH 1. idaM tu dhyeyaM - TIkAyAM 'nityam' iti pAThaH dRzyate / 23 tama sUtre 'niyayaM' iti pAThaH vartate // 2. nicchiyaMzyubrIMgasaMskaraNe AgamaprakAzane ca nAsti / pratilipimadhye 'nicchaiyaM' sthAne 'sAsayaM' iti pAThaH / evamagre'pi / atra2066 tamA gAthA saTIkA draSTavyA // For Private and Personal Use Only sUtra 20-23 carikAyAM sAmAcArI 920 (B)
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddeza : 921 (A) //////////////////////////////// www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chedasya parihArasya vA upatiSThet / kimuktaM bhavati ? vipariNate avipariNate vA bhAve yat kiJcidApannaH prAyazcittasthAnaM tasmin Alocite ya AcAryeNa cchedaH parihAro vA vinirdiSTastaM samyak zraddhAya tasya karaNArthamabhyuttiSThet bhikSurupapAtasya AjJAyA arthAya pAThAntaram - bhikSubhAvasya bhikSutvasyArthAya me yathAvasthitaM bhikSutvaM bhUyAdityevamarthaH dvitIyamapi vAramavagraho'nujJAtavyaH syAt / katham ? ityAha- anujAnIta bhadanta paramakalyANayogin ! mitamavagrahaM gamanAdInAm upalakSaNametat mitaM gamanaM mitamavasthAnaM mitaM sthAna- niSIdanatvagvartanAdi anujAnIta yathAlandaM yathAkAlaM dhruvaM yadavazyaM kartavyaniyataM yAvannAvadhAvAmi tAvadavazyamahApanIyam / nityaM yAvatsahAyAn na labhe tAvadAvasanaM yAvadavazyamanuSTheyam / tathA vyaavRttm| kimuktaM bhavati ? vyAvRttya vyAvRttya yadbahudhA upapAtapratIcchanaM tad anujAnIta tato guruNA abhyupagate kAyasya kramayugalakSaNasya zirasA saMsparzaM karoti / athavA kRtikarmAdiSvAgamane nirgamane ca yaH kAyasaMsparzastamapyanujAnIta / evaM ca niyaTTevi do gamA iti, evamamunA prakAreNa yathA carikApraviSTe dvau gamAvuktau dve sUtre abhihite, tathA carikAnivRttepi dvau gamau vaktavyau / tau caivam - For Private and Personal Use Only ////// sUtra 20-23 carikAyAM sAmAcArI 921 (A)
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI 14 vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 921 (B) sUtram- cariyAniyaTTe bhikkhU jAva caurAyapaMcarAyAto there pAsejjA, sacceva AloyaNA, sacceva paDikkamaNA, sacceva uggahassa puvvANuNNavaNA ciTThati, ahAlaMdamavi ugghe||22|| ___ cariyAniyaTTe bhikkhU paraM caurAyapacaMrAyAto there pAsejjA, puNo AloejA, puNo paDikkamejA, yassa parihArassa vA uvaTThAejjA, bhikkhubhAvassa aTThAe doccaMpi uggahe aNuNNaveyavve siyaa| kappai se evaM vadittae- aNujANaha bhaMte ! mitoggahaM | ahAlaMdaM dhuvaM niyayaM nicchaiyaM veuTTiyaM tato pacchA kAyasaMphAsamiti // 23 // asya ca sUtradvayasyApyarthaH sa eva yshcrikaaprvissttsuutrdvysy| yadyevaM kimarthamanayorupAdAnaM? carikApraviSTasUtrAbhyAmeva gatArthatvAt; tathAhi- saiva carikApraviSTAnAM sAmAcArI saiva carikAto nivRttaanaampiiti| satyametat, kevalamanuccArite nivRttasUtradvaye yaiva carikApraviSTAnAM sAmAcArI | saiva carikAto nivRttAnAmapIti na labhyate, sUtre'nupAttatvAt; kintvanyat kimapi kalpyeta, tataH kalpanAntaraM mA bhUditi nivRttasUtradvayamiti sUtrapaJcakasaMkSepArthaH / 1. cheyaparihArassa uva' zyubIMga saMskaraNe AgamaprakAzane c|| 2. nitiyaM veuTTiyaM-zyubIMga. AgamaprakAzane c|| 20-23 carikAyAM sAmAcArI 921 (B) For Private and Personal Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 922 (A) //////// ***** www.kobatirth.org samprati bhASyakRdviSamapadavivaraNaM cikIrSuH prathamato yaccarikApraviSTAdyasUtre'bhihitaM 'jAva caurAyapaMcAyAto there pAsejjA' iti tadvyAkhyAnArthamAha paMcAhaggahaNaM puNa, balakaraNaM hoi paMcahiM diNehiM / egadugatiNNipaNagA, Asajja balaM vibhAsAe // 2059 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtre 'jAva caurAya paMcarAyAto', ityatra yatpaJcAhagrahaNaM punarvizeSataH kRtamAcAryeNa, punaH zabdo vizeSe / tat paJcabhirdinaiH balakaraNaM bhavatIti jJApanArtham / uktaM ca 'egapaNagaddhamAsaM, saTThI suNa maNuyagoNahatthINaM [ kalpabhASye gA. 1530] iti / atha paJcabhirdinaiH kathamapi balaM na bhavati tato dvitIyamapi paJcAhaM yAvat / tathA cAha - ekadvitripaJcakAdidivasAnAM balamAzritya vibhASayA vikalpena ekaM vA dvau vA trInvA yAvadityevaMrUpeNa sUtre caikapaJcarAtragrahaNamupalakSaNaM vyAkhyAnato vizeSapratipattiriti ato na bhASya - sUtrayorvirodhaH // 2059 // samprati 'sacceva AloyaNA' ityAdi padavyAkhyAnArthamAhauvasaMpajamANeNa, jA dattA''loyaNA purA / avasannehiM Agamma, paDikkaMto u bhAvato // 2060 // For Private and Personal Use Only gAthA 2059 2065 carikA praviSTasya * sAmAcArI 922 (A) //////
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 922 (B) jA yA'NuNNavaNA puvvaM, kayA sAhammi uggahe / saMbhAvaNA esA laMdaM, jA bhAvo tA'NuyattatI // 2061 // yA anyasmAd gaNAdAgatenopasampadyamAnenAlocanA purA dattA saiva tisstthti| yazca |* pUrvamavasannebhya Agatya bhAvataH pratikrAntastadeva pratikramaNaM tiSThati // 2060 // yA ca pUrvamanyasmAd gaNAdAgatena sAdharmikAvagrahasyAnujJApanA kRtA saiva tisstthti| 'ahAlandamavi' ityatra yo'pizabdastasyArtha:- sA ca eSA na kevalaM yAvAnkAla uktastAvantaM, kintu ciramapi kAlaM yAvadbhAvo'dhikRtagacchasthAyitayA'nuvartate tAvatsaivAvagrahasyAnujJApanA tisstthti| yathAlandamapi ityantardIpakaM, tato yathAlandamapi saivAlocanA tadeva ca pratikramaNamityapi draSTavyam // 2061 // adhunA dvitIye carikApraviSTasUtre yaduktaM 'paraM caurAya-paMcarAyAto' ityAdi tavyAkhyAnArthamAha gAthA 2059-2065 carikApraviSTasya sAmAcArI 922 (B) 1. saMbhAvaNAyA saalNdN-laaddnuu| saMlavaNAe sAlaMdaM-pu. pre.|| For Private and Personal Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 923 (A) paraM ti pariNate bhAve, parabbhUto u so puNo / navovasaMpayAe va, tatthA''loe paDikkame // 2062 // 'paraM caurAya paMcarAyAto' ityatra paramiti "vyAkhyAnato vizeSapratipatti" stato'yamarthaHpariNate gacchAnmayA niSkramitavyamityevaM pariNate bhAve ata eva gacchAtparAbhUtaH san catUrAtrAtpaJcarAtrAdvA parata Arato vA sthavirAn pshyet| bhAvatazca punargacchAvasthAyitayA yadi pratyAvRtto'jAyata, tataH sa punarbhUyo navopasampadIva tatprathamatayopasampadIva tatra teSu sthavireSu pArzve Alocayet pratikrAmecca // 2062 // jai puNa kiMcA''vaNNo, tattha u AloiuM uvaTThAti / vippariNayammi bhAve, emeva avippariNayammi // 2063 // vipariNate bhAve yadi kiJcit prAyazcittasthAnamApannaH, tatra prathamata: Alocayitu- | mAlocanAM dAtumAcAryANAmupatiSThati, evameva avipariNate'pi draSTavyam / kimuktaM bhavati? avipariNate'pi bhAve yadi kiJcidApannaH prAyazcittasthAnaM tatastatrApyAlocayitumAlocanAM gAthA 2059-2065 carikApraviSTasya sAmAcArI 923 (A) For Private and Personal Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezaka: 923 (B) www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dAtumAcAryANAmupatiSThati, tato vipariNate bhAve prAyazcittasthAnApattAvAlocitAyAmAcAryA chedaM parihAraM vA prayacchanti, tasya zraddhApUrvakaM karaNAyAbhyuttiSThati // 2063 // 'bhikkhubhAvassa aTThAe' ityatra pAThAntaraM 'bhikkhU uvavAyassa aTThAe' iti tatropapAtazabdavyAkhyAnArthamAha uvavAo niddeso, ANA viNao ya hoMti egaTThA / tassAe puNaravi, mitoggaho vAsagANuNNA // 2064 // upapAto nirdeza AjJA vinaya ityetAni bhavantyekArthAni / tato'yamartho - bhikSuH upapAtasya- AjJAyA arthAya karaNAya dvitIyamapi vAraM mitAvagrahAnujJApitena mitAvagrahAnujJaH / kimuktaM bhavati ? mitA vAsAnujJA, etena mitAvagrahapadavyAkhyAnaM kRtam // 2064 // mitAgrahaNaM sUtre mitagamanAdInAmupalakSaNam, atastadupadarzayatimitagamaNa ciTTeNAto, miyabhAsi miyaM ca bhoyaNaM bhaMte! / majjha dhuvaM aNujANa, jA ya dhuvA gacchamajjAyA // 2065 // For Private and Personal Use Only gAthA 2059 2065 carikA praviSTasya * sAmAcArI 923 (B)
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram mitaM gamanaM prayojanavazatastasya krnnaat| mitaM ciTTaNaMtti avasthAnaM, satatasvAdhyAyAdi pravRttatayA vizrAmanimittaM tasya kiJcitkAlaM bhaavaat| mitaM bhASitaM, kArye samApatite tasyAvasarabhAvAt / mitaM ca bhojanam, ekakukSipUraNamAtrasya tasya bhgvtaanujnyaanaat| bhadanta! paramakalyANayogin ! mama dhruvmnujaaniit| yA ca dhruvA gacchamaryAdA taampynujaaniit| iha dhruvaM niyataM naityikamiti te tryo'pyekaarthaastthaapyrthbhedo'sti| tatra yA dhruvA gacchamaryAdA ityanena dhruvazabdArtho vyAkhyAtaH, dhruvamavazyakaraNIyamiti // 2065 // caturtha uddezakaH 924 (A) samprati niyata-naityikazabdavyAkhyAnArthamAhaniyayaM ca na hAvissaM, ahamavi ohAyamAdi jA merA / niccaM jAva sahAe, na labhAmi ihA''vase tAva // 2066 // yAvadavadhAvanAdikA maryAdA tAvadahamapi niyataM na haapyissyaamyvshykrnniiym| kimuktaM bhavati? niytmvdhaavnmryaadaato'vshymhaapniiymiti| tathA nityamiti ko'rthaH? gAthA 2066-2070 carikApraviSTasya sAmAcArI 924 (A) 1. kiyatkA0 vA. mo. pu. saM. mu. // For Private and Personal Use Only
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 924 (B) yAvatsahAyAnna labhe tAvadihA''vasAmIti, sahAyalAbhamaryAdAkamAvasanaM yAvadavazyamanuSTheyaM nityamityarthaH / / 2066 // adhunA 'veuTTiya'mityasya bhAvArthaM kathayatidivase divase veuvviyA, u pakkhe ya vaMdaNAdIsu / paTThavaNamAdiesu, uvavAyapaDicchaNA bahudhA // 2067 // divase divase pratidinamityarthaH / pakSe pAkSikadine, cazabdAccAturmAsikadine sAMvatsarikadine ca vndnaadissu| AdizabdAt kSAmaNakAdiparigrahaH / tathA prasthApanAdiSu svAdhyAyaprasthApanAdiSu, atrAdizabdAduddezasamuddezAdiparigrahaH, yad bahudhA anekaprakAramupapAtapratIcchanaM tadanujAnIta // 2067 // samprati 'kAyasaMphAsaM' iti vyAkhyAnArthamAhaabbhuvagae u guruNA, sireNa saMphusati tassa kamajuyalaM / kitikammamAdiesu va, niMtamaniMte ya je phAsA // 2068 // gAthA 2066-2070 carikApraviSTasya sAmAcArI 924 (B) For Private and Personal Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 925 (A) ////////////////////////////////// anujJApanAyAM guruNA'bhyupagate dRSTaH san tasya guroH kramayugalamAtmIyena zirasA saMspRzati praNamatItyarthaH / tadevaM tataH pazcAtkAyasaMsparzaM kurute iti vyaakhyaatm| athavAyamarthaHtataH pshcaatkaaysprshmnujnyaapyti| tathA cAha-kRtikarmAdiSu kRtikarma vandanakaM vizrAmaNAdikaM vA, AdizabdAt kSAmaNAdiparigrahaH, teSu kartavyeSvAgacchati gacchati ca ye sparzAH kAyasaMsparzAH, tAn anujAnIteti vAkyazeSaH // 2068 // samprati yatpAThAntaraM bhikSubhAvasyeti tadvyAkhyAnArthamAhabhikkhUbhAvo sAraNa, vAraNa paDicoyaNA jahA puvviM / / taha ceva iyANiM pI, nijjuttI suttaphAsesA // 2069 // bhikSubhAvo nAma smAraNA vAraNA praticodanA, atra praticodanAgrahaNaM codanAyA | uplkssnnm| tatra vismRte'rthe smAraNA anAcArasya pratiSedhanaM vaarnnaa| skhalitasya punaH zikSaNaM | codnaa| punaH punaH skhalitasya niSTharaM zikSApaNaM prticodnaa| etAbhiryathAvasthito bhikSubhAva | 1. nAyAM kRtAyAM guru vA. mo. pu. saM. mu. // gAthA 2066-2070 carikApraviSTasya sAmAcArI 925 (A) For Private and Personal Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 925 (B) upajAyate, tataH kAraNe kAryopacArAd etA eva bhikSubhAva ityuktm| tadarthAyeti, kimuktaM bhavati? yathA pUrvametAH smAraNAdaya AsIran tathA idAnImapi syurityevmrthm| tadevaM kRtA viSamapadavyAkhyA bhaassykRtaa| sAmpratameSA vakSyamANA sUtrasparzA sUtrasparzikA niyuktiH // 2069 // tAmeva prathamasAdharmikasUtraviSayAmAhaAkiNNo so gaccho, suhadukkhapaDicchiehiM sIsehiM / dubbala khamaga gilANe, niggama saMdesakahaNe ya // 2070 // 'bahavaH sAdharmikA iccheyurekato abhinicArikAM caritu 'mityuktam / tatra para Ahakena kAraNena teSAM nirgamecchA? niyuktikRdAha-sukhaduHkhapratIcchikaiH sukhaduHkhArthamupasampannaH prAtIcchikaiH ziSyaizca sa gaccha AkIrNaH samAkulaH, AkIrNatvena ca sa nagare sthitaH, anyatra sthitAnAmeSaNIyabhaktapAnAsaMbhavAt / tatra ca tRtIyasyAM pauruSyAM bhikSAvelA, ciraM ca hiNDitavyam, dhAnyAmlakUrAdikaM ca tatra bhaikSaM, tataH kecitsAdhavo durbalA jAtAH, kSapakA gAthA 2066-2070 carikApraviSTasya sAmAcArI 925 (B) For Private and Personal Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 926 (A) xxx api pAraNake prAyogyAlAbhato durbalA abhavan, glAnA apyadhunotthitAH siidnti| etaiH | kAraNaiH nirgantumicchanti, iSTavA cAcAryaM pRcchnti| tena cAcAryeNa tAn durbalAn jJAtvA mutklniiyaaH| etena vitaraNaM vyaakhyaatm| ye punaH niSkAraNaM gantukAmA ApRcchanti te na mutklniiyaaH| ye cAnujJAtA vrajanti teSAmAcArya: sandezaM kathayati // 2070 // katham? ityAhaahamavi ehAmetto, aNNattha iheva maM milijAha / atidubbale ya nAuM, visajjaNA natthi itaresiM // 2071 // yatra yUyaM gamiSyatha ahamapi itaH sthAnAt tatra eSyAmi aagmissyaami| athavA anyatra mama sakAze aagntvym| yadi vAtraiva mama yUyaM mileyuH, yathAcAryaiH sandazyite tathA taiH || gAthA krtvym| AcAryeNApyatidurbalAn tAn jJAtvA teSAM visarjanA mutkalanA krtvyaa| itareSAM 2071-2075 carikAyAM niSkAraNaM gantumanasAM visarjanA naasti| etena vitaraNamavitaraNaM ca sUtropAttaM vyAkhyAtam vidhiH // 2071 // 926 (A) 1. ehaamottaa-mu.| ehaamotaa-laaddnuu| ehAmotta- lA. paatthaantrm| atra ehAmi etto iti pAThasya 'ehAmetto' jaatmsti| For Private and Personal Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 926 (B) taM ceva puvvabhaNiyaM, ApucchaNa mAsa docca'NApucchA / uvaoga bahiM suNaNA, sAhU-saNNI-gihatthesu // 2072 // yadi nirgantumanaso'nApRcchayA vrajanti tadA prAyazcittaM maaslghu| pRcchAyAmapi kRtAyAM yadeva pUrvabhaNitaM tadevAdhikRtya gamanakAle dvitIyavAramApRcchA krtvyaa| yadi punardvitIyamapi vAraM nApRcchanti tadApi prAyazcittaM maaslghu| kiM kAraNaM dvitIyamapi vAramApRcchA kartavyA? iti ced, ata Aha-uvaogetyAdi, yadA pUrvamApRSTaM tadAcAryo'nupayukta AsIt, pazcAdupayukto jAta upayuktena ca tatrAzivAdayo doSA jnyaataaH| athavA bahiM suNaNatti pazcAdAcAryeNa vicArAdinimittaM bahirgatena zrutam, yathA- tatra bahavo doSA iti| yadi vA sAdhunA kenApi saMjJinA zrAvakeNa gRhasthena vA kenApi mithyAdRSTinA bhadrakeNa kathitamAcAryANAm, yathA tatra bahavo doSA iti| tasmAt dvitIyavAramavazyaM praSTavyam // 2072 // pacchAyAM ca kRtAyAM yadyapi tatra na kecanApi doSA AcAryeNa nirjAtAstathApi tatra kSetrapratyupekSakAH pUrvaM preSaNIyAH / tathA cAha gAthA 42071-2075 carikAyAM vidhiH 1926 (B) For Private and Personal Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 927 (A) nAUNa ya niggamaNaM, paDilehaNa sulabhadullabhaM bhikkhaM / je ya guNA ApucchA, je vi ya dosA aNApucchA // 2073 // teSAM sAdhUnAM nirgamanaM jJAtvA''cAryeNa sAdhubhistasya kSetrasya pratilekhanaM kArayitavyam, | yena sulabhaM durlabhaM vA bhaikSaM jnyaayte| kiM ca ye guNA dvitIyavAramApRcchAyAM bhavanti te pratilekhane'pi drssttvyaaH| ye'pi ca doSA dvitIyavAramanApRcchAyAM te doSA apratyupekSaNe'pi / 2073 // ke te? ityAhapaccaMta-sAvayAI, teNA dubhikkha tAvasIto ya / niyaga paMduTThANaM, pheDaNA ca hariyapaNNI ya // 2074 // pratyantA: pratyantasImAvartino mlecchA lokAnAmupaplavotpAdanAyotthitA vrtnte| zvApadAni || carikAyAM vA duSTAni vyAghrAdInyapAntarAle santi / stenA vA zarIrApahAriNa upadhyapahAriNo vA samantata utthitAH durbhikSaM vA tatra jaatm| tApasyo vA pracuramohAstatra bhUyasyo brahmacaryopadravAya 927 (A) 1. padudruddhANaM - mu. lADanU. / padudruddhANe - lADanUpAThA0 // gAthA 42071-2075 vidhi: For Private and Personal Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 927 (B) prbhvnti| nijakA vA abhinavapravrajitaM sAdhumutpravrAjayeyuH / pradviSTo vA tatra kshcidupsthitH| uTThANatti udvasito vA sa kadAcit dezo bhvet| pheDaNatti tatra yA vasatiH prAgAsIt sA kenacidapanItA syaat| haritaparNI iti tatra durbhikSaprAyam, ata: zAkAdi haritaM bAhulyena bhakSyate, tacca saadhuunaamkaarkm| athavA haritaparNI iti nAma tatra deze keSucit gRheSu rAjJo daNDaM dattvA devatAyai balyarthaM [Agantuka:] puruSo mAryate / sa ca pravrajitAdirbhikSApraviSTaH san tatra gRhasyopari ArdrA vRkSazAkhA cihna kriyate, tatra gRhItasaGketo dUrata eva pariharati, agRhItasaGketo vinazyatIti // 2074 // samprati carikApraviSTAdisUtrANAM caturNAmapi sAmAnyato niyuktimAhaaNNattha tattha vipariNate ya gelaNNe tattha hoi caubhaMgo / phiDiyA gayAgatesu ya, apuNNa puNNesu vA doccaM // 2075 // anyatra carikApraveze tatra carikAto nivRttau vipariNate vipariNAme jAte yad Abhavati yacca nA''bhavati teSAM tadvaktavyamiti zeSaH / tathA glAnye glAnatve sati bhavati cturbhnggii| tasyAM ca caturbhaGgyAmagaveSaNAdau yad Abhavati prAyazcittaM tdvaacymityupskaarH| [tathA sphaTitA | gAthA 2071-2075 carikAyAM vidhiH 927 (B) For Private and Personal Use Only
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 928 (A) //////////////////////////////// vipariNatAH, teSAM gatAgateSu AcAryasteSAM samIpaM gataste vA''cAryasya samIpamAgatA ityevaMrUpeSu yAvantaM kAlamadhikRtaH] tasmin apUrNe pUrNe vA yadi dvitIyamapi vAramavagrahamanujJApayanti tato yadvipariNatairlabdhaM tadAcAryoM na labhate, kintu yadA teSAM tathArUpaM cittamajAyata yathA dvitIyamapi vAramavagrahamanujJApayAmastataH prabhRti yada labdhaM tadAcAryasyA''bhavati eSa gAthArthaH // 2075 // sAmpratamanyatra tatra vA vipariNate yat AbhAvyaM tadupadarzayatiavaro parassa nissaM, jai khalu suhadukkhiyA karejjAhi / / ohabbhaMtara sehaM, labhaMti guru puNNe na labhai ya // 2076 // yadi carikApraviSTA yadi vA carikAto nivRttA vipariNAme kimasmAkamAcAryeNa? vayameva parasparaM sukhaduHkhanizrAM kurma ityevaMrUpe jAte aparaH parasya parasparaM sukhaduHkhitAH khalu nizrAM kuryuH / tadA yAvAn[kAlo]'vadhikRtastasyAbhyantare tasminnapUrNe pUrNe vA yat zaikSaM, zaikSagrahaNamupalakSaNaM, zaikSaprabhRtikaM sacittAdi te utpAdayanti tatteSAmeva bhavati, gururAcAryaH punarna lbhte| cazabdasUcitamartham "haTeNa" [gA.2080] ityAdinA vyAkhyAsyati // 2076 // gAthA 42076-2080 vipariNate AbhAvyam 928 (A) For Private and Personal Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 928 (B)| 444 tadevaM tatrAnyatra vipariNate' iti [gA. 2075] bhaavitm| idAnIM 'gelaNNe hoi caubhaMgo' [gA. 2075] iti bhAvayati gelaNNe caubhaMgo, tesiM1 ahavAvi hoja Ayarie2 / / doNhaM pI hojjAhI3, ahava Na hojAhi doNhaM pi 4 // 2077 // glAnye glAnatve caturbhaGgI bhvti| tadyathA- teSAM vipariNatAnAM glAno nAcAryasya |* iti prathamo bhaGgaH 1 / athavA AcArye AcAryasya bhavati glAno na teSAmiti dvitIyaH 2 / doNhapi hojjAhI iti dvayAnAM vipariNatAnAmAcAryasya ca bhavati glAna iti tRtIyaH 3 / athavA dvayAnAmapi na bhavati glAna iti caturthaH 4 // 2077 // atra prAyazcittavidhimAha Ayarie apesaMte, lahuo akarate cau gurU hoti| paritAvaNAdi dosA, tesi appesaNe evaM // 2078 // prathamabhate teSAM glAno nAcAryasyetyevaMrUpe yadyAcAryo gaveSaNAya na kamapi sAdhusaMghATaM preSayati tadA tasminnapreSayati prAyazcittaM laghuko maasH| atha preSaNe kRte tairvA kathite yadi gAthA 2076-2080 vipariNate AbhAvyam 928 (B) 1. ahava Na [gA. 2077] pu. pre. // For Private and Personal Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 929 (A) glAnakRtyaM na kimapi karoti tadA tasminnakurvati catvAro gurukA bhavanti, ye'pi cAnAgADhA''gADhaparitApanAdayo doSAstannimittamapi caturlaghvAdi caramaparyantaM tasya prAyazcittamApadyate / dvitIye bhaGge AcAryasya glAnaH, na teSAmityevaMrUpe tairapi glAnasya gaveSaNAya sAdhupreSaNAdi kartavyam / yadi punarna kurvanti tadA teSAmapyapreSaNe, upalakSaNametad, akaraNe ca evamuktaprakAreNa praayshcittmvsaatvym| tathAhi-yadi te gaveSaNAya sAdhusaMghATa na preSayanti tadA maaslghu| atha kRte'pi preSaNe AcAryeNa vA jJApite yadi glAnakRtyaM na kurvanti tadA catvAro gurukAH prAyazcittam // 2078 / / ahavA doNha vi hojjA, saMtharamANehiM taha gavasaNayA / taM ceva ya pacchittaM, asaMtharaMtA bhave zuddhA // 2079 // athavA dvayAnAmapi AcAryasya teSAM ca pratyekaM glAno bhavet tato'pi yadi saMstaranti tataH saMstaradbhiH parasparaM glAnasya gaveSaNA krtvyaa| atha na kurvanti tadA tadeva prAyazcittaM yadanantaramuktam / tathAhi- parasparamapreSaNe mAsalaghu, glAnakRtyAkaraNe caturgurukam / atha gAthA 2076-2080 vipariNate AbhAvyam 929 (A) For Private and Personal Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 929 (B) //////// ////////// www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvaye'pi pratyekaM na saMstaranti dvayAnAmapi ca pratyekaM glAnastata Aha- asaMstaranto gaveSaNAdyakurvanto'pi bhavanti zuddhAH, na prAyazcittaviSayAH // 2079 // samprati "guru puNe na labhati ya" [gA. 2076 ] ityatra cazabdasUcitamarthamupadarzayatihaNaM na gaviTThA, ataraMta Na te ya viSpariNayA u / tatthavi na lahai sehe, labhai kajje vipariNayA vI // 2080 // te sukhaduHkhopasampannakAzcarikAM gatA ataranto yadi kathamapyAcAryeNa hRSTena nIrogeNa prayojanAntarAvyAkulitena ca satA na gaveSitA, ataranto na ca te vipariNatA yathA vayamatarata varttAmahe tathApyAcAryeNa na gaveSitAH, tataH kimasmAkamAcAryeNeti ? tatrApi hRSTenAgaveSaNe'pi, AstAM parasparanizrAyAmityapizabdArthaH, na labhate guru: zaikSAn, kimuktaM bhavati ? - tathA'vipariNatAH santo yatsacittAdikamutpAdayanti tadAcAryo na labhate / atha kArye kasminnapi vyAkulIbhavanata AcAryeNa te'taranto na gaveSitAstarhi yadyapi te vipariNatA api yatsacittAdikamutpAdayanti tatte na labhante, kintu labhate AcAryaH // 2080 // For Private and Personal Use Only gAthA 2076 2080 vipariNate * AbhAvyam 929 (B) //////
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddeza : 930 (A) www.kobatirth.org laddhuM avippariNate, kahiMti bhAvammi vippariNayammi / iti mAyA guruo, tu sacittA''de saguruyA vA // 2081 // yadi avipariNate bhAve sacittAdi labdhvA vipariNamya kathayanti idaM vipariNate bhAve'smAbhirlabdham iti tadA mAyayA te upasampadaM lopayantIti mAyAniSpannaM prAyazcittaM guruko mAsaH / acitte samutpAdite tatpratyayamupadhiniSpannaM prAyazcittaM, sacitte samutpAdite tatpratyayaM caturgurukam, AdezAntareNa prAyazcittamanavasthApyam / tata AcAryo niSkAraNaM yadi tAnna gaveSayati tadA tasya prAyazcittaM mAsalaghu // 2081 // suhadukkhiyA gaviTThA, so ceva u uggaho ya sIsA ya / vippariNamaMtu mAvA, agavidvesuM tu so na labhe // 2082 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir te sukhaduHkhitAH sukhaduHkhopasampannakA AcAryeNa gaveSitAH / sa eva cAvagraho vartate, adyApi vipariNAmAkathanAt / te ziSyA yadi vipariNamanti yadi vA mA vipariNamantu tathApi yattairutpAditaM sacittAdi tadAcAryo labhate, na punastatteSAmiti / atha na gaveSitA AcAryeNa, vipariNatAzca te jAtAstatastairagaveSitairvipariNataizca yallabdhaM sacittAdi tatsa AcAryo For Private and Personal Use Only gAthA | 2081 2086 dUragamane sAmAcArI 930 (A)
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 930 (B) na labhate, kintu tatteSAmeva // 2082 // vippariNayammi bhAve, laddhaM amhehi beMti jai puTThA / pacchA puNo vi jAto, labhaMti doccaM aNuNNavaNA // 2083 // yadi punaste pRSTAH santo bruvate- etadvipariNate bhAve'smAbhirlabdhaM tatteSAmeva, naacaarysy| atha pazcAt punarapi bhAvo jAto dvitIyamapi vAramavagrahasyAnujJApanA kartavyA, tadA tathArUpAdbhAvAt jAtAdArato yatte labhante tadAcAryasya bhavati, na teSAmiti // 2083 // AgayamaNAgayANaM, uubaddhe so vihI u jo bhaNito / addhANa sIsagammi vi, esa vihI paTThie videsaM // 2084 // | gAthA 42081-2086 ya eSa anantaramukto vidhiH sa Rtubaddhe Rtubaddhe kAle oNgatAnAM carikAto | dUragamane nivRttAnAmanAgatAnAM crikaaprvissttaanaamvseyH| eSa punarvakSyamANo vidhirvidezaM prasthite, sAmAcArI upalakSaNametat, svadeze'pi dUraM gantukAme adhvazIrSake grAme sthite veditavyaH // 2084 // 930 (B) 1. saM. mu.| na labhaMti pu. pre. // For Private and Personal Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 931 (A) tamevAhasattheNaM sAlaMba, gayA-''gayANamiha maggaNA hoi / tattha'nnattha gilANe, lahu-guru-lahugA carima jAva // 2085 // sArthena saha videzaM svadezamapi vA dUraM gantukAmAH sAlambaM gatAstadA 'yadi adhvazIrSake grAme parato gamanAya sArthaM lapsyAmahe tato yAsyAmaH, atha na lapsyAmahe tarhi pratyeSyAmaH, udantaM ca parasparaM vakSyAmaH' evaM ye sArthena sahAdhvazIrSake grAme gatAH ye ca na gatAsteSAmiha AbhavatyanAbhavati sacittAdau viSaye mArgaNA vakSyamANA bhvti| tathA tatrAnyatra ca glAne tadyathA- anyatrAdhvazIrSake grAme sthitAnAM glAno na tatrA''cAryapArzve iti prathamaH 1, AcAryapArzve na teSAmiti dvitIyaH2, dvayAnAmapi pArzve iti tRtIyaH3, na dvayAnAmapi iti caturthaH 4, tatra yadyAcAryasteSAM gaveSaNaM na karoti maaslghu| atha jJAte'pi glAne tasya kRtyakaraNAya na yatnamAdhatte, tatazcaturgurukam / yaccA''gADhAnAgADhaparitApanAdinimittaM caturlaghvAdi yAvaccarama pArAJcitaM tadapi praaproti| tadevaM prathamabhaGge prAgabhihitamapi prAyazcittaM vineyajanAnugrahAya bhUya uktm| evaM dvitIye tRtIye'pi bhaGge vAcyam // 2085 // gAthA 72081-2086 dUragamane sAmAcArI 931 (A) For Private and Personal Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 931 (B) sampratyAbhavatyanAbhavati ca sacittAdau viSaye mArgaNAM cikIrSurAhapuNNe va apuNNe vA, vipariNaesu jA hoaNuNNavaNA / guruNAvi na kAyavvA, saMkA laddhe vipariNate u // 2086 // ye te videze svadeze'pi vA dUraM gantukAmAH saGketaM kRtavantaH 'yadi vayametAvadbhirdivasaina pratyAgacchAmastadA jJAtavyaM gatA iti, anyathA na' iti / tasminnavadhau pUrNe apUrNe vA yadi te vipariNatA jAtAstataH punarapi tairavagrahasya dvitIyaM vAramanujJApanA krtvyaa| guruNApi yA teSu tathAvipariNateSvanujJApanA bhavati, sA prtipttvyaa| yadi punarapUrNe'vadhau teSAM zaikSaH pratyutpannastato jAtA''zaGkA yadyapUrNe'vadhAveSa samutpanna iti kathayiSyate tata AcAryasya bhaviSyati, tasmAdAcAryasya mA bhUditi pratyAgatAste Alocayanti- pUrNe saGketakAle labdho'yamasmAbhiH zaikSa iti tadA teSAM prAyazcittaM maasguru| tasmAtsatyabhUtena bhaavenaalocyitvym| tathA pUrNe'vadhau zaikSe labdhe pratyAgatya tathaivAlocayati, guruNApi zaGkA na kartavyA yathA aparipUrNe'pyavadhau labdhe zaikSe zaikSalobhena vipariNata iti, stybhaavenaalocnaat| tacca parabhAvopalakSakairaklezena jJAtavyamiti // 2086 // gAthA 42081-2086 dUragamane sAmAcArI 931 (B) For Private and Personal Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 932 (A) tadevamupasampannAnAM yadvaktavyaM tduktm| idAnImupasaMpadyamAnAnadhikRtyAhaparicchaNimittaM vA, sabbhAveNaM ca biMti u paDicche / uvasaMpajjitukAme, majhaM tu akArakaM ihaiM // 2087 // aNNaM gavesaha khettaM, pAuggaM jaM ca hoi savvesiM / bAlagilANAdINaM, suhasaMtharaNaM mahAgaNassa // 2088 // parIkSAnimittaM vA sadbhAvena vA pratIcchikAnapasampattakAmAna garurbate- AryAH | ihAsmin kSetre mama akArakaM bhktpaanaadi| tasmAdanyat kSetraM mama prAyogyaM yacca bhavati sarveSAM bAlaglAnAdInAM prAyogyaM, yacca mahato gaNasya sukhasaMstaraNaM sukhena nistArahetustat gAthA 42087-2094 gaveSayatha pratilekhayatha // 2087-88 // nirgamanakayasajjhAyA ete, puvvaM gahiyapi NAsate amhaM / kAraNAni khettassa apaDilehA, akAragA to visajjei // 2089 // 932 (A) evaM sandiSTAH santo yadi te bhASante- 'ete yuSmAkaM ziSyAH kRtasvAdhyAyAstasmAdetAn For Private and Personal Use Only
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 932 (B) preSayatha, asmAkaM punaH kSetrapratyupekSaNArthaM gatAnAM pUrvagRhItamapi nazyati / evamuktvA yadi te kSetrasya apratyupekSakAH / vinayavaiyAvRttyAderakArakAzca tatastAn visarjayati // 2089 // savvaM karissAmo sasattijuttaM, iccevamicchaMte paDicchiUNaM / nivvesabuddhIe na yAvi bhuMje, taM cAgilA pUrati tesi icchaM // 2090 // ye punaH sandiSTAH santaH evaM bruvate yathA- sarvaM svazaktiyuktaM svazaktyucitaM kariSyAmaH, tAn evamicchataH prtiicchet| pratISya ca tAn na cApi naiva nirvezabuddhyA 'karma mayA purAkRtamevaM vedayitavya 'miti buddhyA bhuGkte paribhogaM nayati, kintu svpryornirjraabuddhyaa| yayA cecchayA te upasampadyante tAM cecchAM teSAmagilayA nirjarAbuddhyA pUrayati, na paroparodhAccittanirodhena // 2090 // atha teSAM prAtIcchikAnAM kiyantaM kAlaM prAtIcchako bhavati? tatrAhaniTThiya mahalla bhikkhe, kAraNa uvasagga'gAripaDibaMdho / paDhamacarimAiM mottuM, niggama sesesu vavahAro // 2091 // . gAthA 2087-2094 nirgamanakAraNAni 932 (B) For Private and Personal Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH //////////////////////////////// www.kobatirth.org niSThitaM nAma yena kAraNenopasampannastatsUtrArthalakSaNaM kAraNaM niSThitaM samAptaM tato nirgacchati / mahallatti mahatI sUtramaNDalI bhaktamaNDalI vA / tatra sUtramaNDalyAM cireNAlApaka Agacchati, bhaktamaNDalyAM mahatyAM bhAgAgataM, tatra yathAnye sAdhavo'dhyAsate tathA tenApyadhyAsitavyam, adhyAsInazca nirgacchati / tathA dularbhaM tatra kSetre bhaikSaM, tatra yathAnye sAdhavo yApayanti tathA tenApi pratIcchitena yApanIyam, yApanAM cAsahamAnaH ko'pi nirgacchati / kAraNamazivAdikaM, 933 (A) tasmin samutpanne sarvairnirgantavyam / upasargAdvividhAH - daMzamazakAdayaH svajanAdayazca / tatra daMzamazakAdiSUpasargeSu sarvairnirgantavyam, svajanAdikRteSu tUpasargeSu gacchasAdhavo nirgacchanti vA na vA, pratIcchitena punaravazyaM nirgantavyam / agArIpratibandho nAma yatrAgAryA viSaye AtmaparobhayasamutthA doSAstatrAvazyaM tena nirgantavyam / atra prathamaM caramaM ca kAraNaM muktvA zeSeSu kAraNeSu nirgame AbhavadvyavahAraH prAyazcittavyavahArazca / sa yathA bhavati tathA vakSye // / 2091 // etadeva vyAcikhyAsurAha - sammattammi sue tammi, niggamo tassa hoti icchAe / maMDala mahalla bhikkhe, jaha aNNe taha so vi jAvae / 2092 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only gAthA 2087-2014 nirgamanakAraNAni 933 (A)
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 933 (B) ////////////////////////////// yasya zrutasyArthenopasampannastasmin samApte zrute tasya nirgama icchayA bhavati, yadi pratibhAsate tarhi tiSThati, no cennirgcchti| tathA mahatyAM bhaktamaNDalyAM durlabhe ca bhaikSe yathAnye sAdhavo yApayanti tathA so'pi yApayet, yApanAM cAsahamAnaH ko'pi nirgacchet / sUtramaNDalyAmapi cireNAlApakamAgacchantamavekSamANastvarayA ko'pi nirgacchati // 2092 / / kAraNe asivAdimmi, savvesiM hoi niggamo / daMsamAdI uvasagge, savvesiM evameva u // 2093 // azivAdau kAraNe samupasthite sarveSAM bhavati nirgamaH / emeva anenaiva prakAreNa daMzAdike daMza-mazakAdike upasarge samupasthite evameva sarveSAM bhavati nirgamaH // 2093 // gAthA nIyallaehi usagge, jai gacchaMti netare / 42087-2094 nirgamananiggacchati tato ego, paDibaMdho vA vi bhAvato // 2094 // kAraNAni nijakairapi svajanairapyupasarge kriyamANe yadi itare gacchasAdhavo na gacchanti, tataH sa | 933 (B) eka ekAkI prAtIcchiko nirgacchati / yadi vA bhAvataH svajaneSu mahAn pratibandhastato | nirgacchati // 2094 // For Private and Personal Use Only
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra //////////// www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AyaparobhayadosehiM, jattha'gArIe hojja paDibaMdho / zrI vyavahAra sUtram tattha na saMcidvejjA, niyameNa u niggamo tattha // / 2095 // yatrAtmaparobhayadoSairagAryA upari bhavet pratibandhastatra na santiSThet, kintu niyamatacaturtha stattheti prAkRtatvAt tasmAdityarthe tasmAtsthAnAnnirgamaH // 2095 // paDhamacarimesa'NuNNA, niggama sesesu hoi vavahAro / uddeza : 934 (A) paDhama - carimANa niggame, imA u jayaNA tahiM hoi // 2096 // prathame carame ca kAraNe niyamena nirgame anujJA bhavati / zeSeSu tu kAraNeSvanAbhogato nirgame bhavatyAbhavadvyavahAraH prAyazcittavyavahArazca / tatra prathamacaramANAM prathamacaramakAraNopetAnAM nirgame iyaM vakSyamANA tatra yatanA bhavati // 2096 // tAmevAha saramANe ubhae vI, kAussaggaM tu kAu vaccejA / pamhuTThe doNhavi U, AsannAto niyaTTejjA // / 2097 // For Private and Personal Use Only gAthA 2095-2102 nirgamana vidhi: 934 (A)
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra //////////// www.kobatirth.org zrI vyavahAra sUtram prathame carame ca kAraNe samupajAte ubhayasminnapyAcArye pratIcchake ca vidhiM smarati chinnA saMprati upasaMpaditi jJApanArthaM kAyotsargaM kRtvA sa pratIcchako vrajet / atha prAtIcchikasya vismRtaM tata AcAryeNa smArayitavyaM yathA-- kuru chinnopasaMpannimittaM caturtha kAyotsargamiti / athAnAbhogato dvayorapi pamhuTTamiti ekAntena vismRtaM, tato dvayorapyekAntena vismRtAvakRte kAyotsarge samprasthito yadyAsanne pradeze smarati, tadAsannAt pradezAt nivarteta, 934 (B) nivRttya ca kAyotsargo vidheyaH // 2097 // uddezakaH dUragaeNa u sarie, sAhammiM daTTu tassagAsammi / kAussaggaM kAuM, jaM laddhaM taM ca pesei // 2098 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha dUraM gatvA smRtavAn, tato dUragatena smRte sAdharmikaM dRSTvA tasya sakAze samIpe kAyotsargaH karaNIyaH, sandezazca preSaNIyaH AcAryasya yathA- tadAnIM yuSmatsamIpe kAyotsargakaraNaM vismRtam, idAnImamukasya sAdharmikasya samIpe kRtaH kAyotsarga iti / kAyotsargaM ca kRtvA yadakRte kAyotsarge sacittAdikamutpannaM tatpreSayati // 2098 // For Private and Personal Use Only gAthA | 2015-2102 nirgamanavidhi: 934 (B)
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram | paDhamacaramANa eso, niggamaNavihI sabhAsato bhaNito / etto majjhillANaM, vavahAravihiM tu vocchAmi // 2099 // prathamacaramANAM prathamacaramakAraNopetAnAM eSa nirgamanavidhiH samAsato bhnnitH| ita UrdhvaM madhyamAnAM madhyamakAraNopetAnAM vyavahAravidhim AbhavavyavahAravidhiM prAyazcittavyavahAravidhiM ca vakSyAmi // 2099 // caturtha uddezakaH 935 (A) //////////////// pratijJAtameva nirvAhayatisajjhAyabhUmiM voleMte, joe chammAsa pAhuDe / sajjhAyabhUmiduvihA, AgADhA ceva'NAgADhA // 2100 // svAdhyAya tipannaH san tAmanikSipya yo vyatikrAmati tasmin AbhavadvyavahAra ucyte| atha svAdhyAyabhUmiriti kimabhidhIyate ? ucyate- prAbhRtaM nAma ya uddiSTaH zrutaskandhastasmin yo yogaH sa svaadhyaaybhuumiH| sa cAgADhayogamadhikRtyotsargataH ssnnmaasaaH| etadeva vaitatyenAha- svAdhyAyabhUmirdvividhA yogo dvividha ityarthaH / AgADhA anAgADhA ca // 2100 // gAthA 2015-2102 nirgamanavidhiH 935 (A) For Private and Personal Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir O zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 935 (B) jahaNNeNa tiNNi divasA, aNAgADhukkosa hoi bArasa u / esA diTThIvAe, mahakappasuyammi bArasamA // 2101 // anAgADhA svAdhyAyabhUmirjaghanyena trayo divsaa| yathA nndyaadiksyaadhyynsy| utkarSato bhavati dvAdazavarSANi / eSA dvAdazavarSapramANA utkRSTA svAdhyAyabhUmidRSTivAde, sApi durmedhasaH pratipattavyA, prAjJasya tu vrssm| uktaM ca "aNAgADhA jahaNNeNaM tiNNi divasA, ukkoseNa varisaM / jahA didvivAyassa, bArasa varisANi dummehassatti" mahAkalpazrute vA dvAdazavarSANyutkRSTA svAdhyAyabhUmiH // 2101 // atrAbhavadvyavahAramAhasaMkaMto ya vahaMto, kAussaggaM tu chinna uvasaMpA / akayammI ussagge, jA paDhatI taM suyakkhaMdhaM // 2102 // 1. bArasa vA - pu. pre. / bArasagaM lADanU. // gAthA 42095-2102 nirgamanavidhiH 935 (B) For Private and Personal Use Only
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 936 (A) tA lAbho uddisaNAyariyassa jai vahai vaTTamANiM se / avahaMtammi u lahugA, esa vihI hoi aNAgADhe // 2103 // yogaM vahan gaNAntaramanyatra saMkrAman chinnA upasampadidAnIm iti pratipattyarthaM kAyotsarga kRtvA vrjet| atha kathamapi tasya vismRtaM bhavati tata AcAryeNa smArayitavyaH, yathA- kuru kaayotsrgm| atha dvayorapi vismRtam, vismaraNataH so'kRte kAyotsarge yAti tarhi yAvatso'nyatra gatopi taM zrutaskandhaM paThati // 2102 // tAvat yatkimapi sa labhate sacittAdikaM sa samasto'pi lAbha uddezanAcAryasya yenoddiSTaH sa zrutaskandhastasya pUrvAcAryasyA''bhavati; kevalaM yadi sa pUrvatana uddezanAcAryaH se tasyAnyatra gatasya sato vartamAnAM sArAM vahati / atha se tasyAkRtakAyotsargasya sato'nyatra gatasya sArAM na vahati tatastasmin sArAmavahatyuddezanAcArye prAyazcittaM catvAro laghukAH yacca sacittAdikaM sa prAtIcchiko labhate, tadapi na tasyA''bhavati. eSaH anantarodito vidhirbhavatyanAgADhe yoge // 2103 // sampratyAgADhe vidhimabhidhitsuridamAha gAthA 2103-2108 yogasamAptau gamane sAmAcArI 936 (A) For Private and Personal Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . zrI vyavahAra AgADho vi jahanno, kappiyakappAdi tiNNa'horattA / ukkoso chammAse, vivAhapaNNatti AgADho // 2104 // AgADho'pi yogo jaghanyastrayo'horAtrAH yathA klpikaaklpikaadeH| utkarSata | AgADhA: AgADhayogaH SaNmAsAn, yathA vyAkhyAprajJapteH paJcamAGgasya // 2104 // sUtram caturtha uddezakaH 936 (B) atrAbhavadvyavahAramAha tatthavi kAussaggaM, Ayariyavisajjiyammi chiNNA U / saMsaramasaMsaraM vA, akae labhaMto u bhUmIe // 2105 // tatrApyAgADhayoge pUrNe'pUrNe vA AcAryeNa yasya sakAze yogaH pratipannastena sUriNA visarjite visarjane kRte chinnA upasampaditi jJApanArthaM saMsmaran kAryotsargaM kuryAt / asaMsmaran vA AcAryeNa smArayitavyaH / tatra bhUmau svAdhyAyabhUmAvAgADhe yoge'paripUrNe AcAryeNa visarjite, kRte kAyotsarge yadi vrajati tarhi sa vrajan yatkimapi labhate sacittAdikaM tattasyaivAbhavati, gAthA 2103-2108 yogasamAptau ___gamane sAmAcArI | 936 (B) For Private and Personal Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezakaH | 937 (A) noddeshnaacaarysy| athAkRte kAyotsarge vrajati tarhi yAvadanyatra gato'pi taM zrutaskandhaM paThati, sArAM coddezanAcAryastasya karoti, tAvadyat kimapi sa sacittAdikamutpAdayati, tatsarvamuddezanAcAryo labhate, na punaritaraH // 2105 // tIriya akae u gate, jA aNNaM na paDhae u tA purime / AsaNNAo niyattai, dUragato vAvi appAhe // 2106 // tIrite samAptiM nIte AgADhe yoge zrutaskandhe ca, bhaktipurassaramAcAryAdi kSamaNayA toSite, yadi gamanavelAyAmanAbhogato'kRte kAyotsarge yAti, tarhi sa gataH san yAvadanyanna paThati na paThitumArabhate, tAvadyatkimapi labhate, tatpUrvasyAcAryasyAbhavati, na tsy| tasya cAsmaraNato'kRte kAyotsarge gatasyeyaM sAmAcArI- yadi Asanne pradeze gatvA smRtaM tata AsannAd nivrtte| atha dUraM gatena smRtaM tarhi tatra yaM sAdharmikaM pazyati, tasya samIpe kAyotsargaM kRtvA appAhe iti sandezaM kathayati, yathA mayA kRto'mukasya samIpe kAyotsarga iti // 2106 // avitosavite pAhuDe, nite cchedo paDicche cauguruyA / jovi ya tassa u lAbho, taMpi ya na labhe, paDicchaMto // 2107 // gAthA 2103-2108 yogasamAptau gamane sAmAcArI 937 (A) For Private and Personal Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra tstshi tstshaa, waa} , uddezakaH 937 (B) //////////// www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAbhRte zrutaskandhe atoSite samAptyanantaraM bhaktibahumAnAdipurassaramAcAryAdikSamaNayA toSamanIte yadi nirgacchati tarhi tasmin prAyazcittaM chedaH / yazca taM pAThayituM pratIcchati tasmin pratIcchake prAyazcittaM catvAro gurukAH / yo'pi ca tasya nirgatasyAnyatra praviSTasya lAbhastamapi na labhate pratIcchan / kimuktaM bhavati ? sa tathAnirgato yatkimapyutpAdayati sacittAdikaM tatpUrvatanasyAcAryasyAbhavati, na tu tasya nApi yastaM pAThayati tasya pratIcchata iti // 2107 // tadevaM gacchAnnirgatAnAM vidhiruktaH / sampratyanirgatAnAM tamabhidhitsurAha - tatthavi ya acchamANe, guru-lahuyA savvabhaMge jogassa / AgADhamaNAgADhe, dese bhaMge u gurulahuo // 2108 // tatrApi gacche tiSThan yadi yogaM vakSyamANaprakAreNa bhanakti dezataH sarvato vA tadA tasmin yogasyAgADhasya sarvato bhaGge prAyazcittaM catvAro gurukAH, anAgADhasya sarvato bhaGge catvAro lghukaaH| tathA AgADhe AgADhasya dezato bhaGge guruko mAsaH, anAgADhasya dezato bhaGge laghukaH // 2108 // For Private and Personal Use Only gAthA | 2103-2108 yogasamAptau gamane sAmAcArI 937 (B)
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 938 (A) ////////// ////// www.kobatirth.org atha kathaM dezataH sarvato vA yogasya bhaGgaH ? tata Aha AyaMbilaM na kuvvai, bhuMjati vigatIo savvabhaMgo u / cattAri pagArA puNa, hoMti ime desabhaMgammi // 2109 // AyAmAmlaM paripATyA samApatitaM na karoti, vikRtIrvA bhuGkte, eSa yogasya srvbhnggH| dezabhaGge puna: ime vakSyamANAzcatvAraH prakArAH // 2109 // tAne vAha na kareti 1 bhuMjiUNaM karei2 kAuM sayaM va bhuMjati ya3 / vIsajjeha mamaM ti ya 4, gurulahumAso visiTTho u // 2110 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AcAryeNa saMdiSTo vikRtigrahaNAya kAyotsargaM kRtvA vikRtIrbhuGkSva / tatraiko'kRte kAryotsarge vikRtIrbhuGkte, na ca bhuktvA'pi karoti kAyotsargam, tasya prAyazcittaM mAsalaghu tapasA kAlena ca gurukam / tatra tapasA aSTamAdinA, kAlena grISmAdinA / anyastathAsandiSTaH san vikRtIrbhuktvA vikRtigrahaNAya kAyotsargaM karoti tasya prAyazcittaM mAsalaghu tapasA gurukaM For Private and Personal Use Only gAthA | 2109-29 yogavisarjanakAraNAni 938 (A)
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH www.kobatirth.org kAlo laghu 2 | kAuM sayaM va bhuMjati, tRtIyastathAsandiSTaH san svayaM kAryotsargaM kRtvA vikRtIrbhuGkte tasya prAyazcittaM mAsalaghu, tacca tapasA laghu, caturthAdinA tasya karaNAt, kAlato guru, vasantAdau tasya vahanAbhyanujJAnAt 3 / caturtho vikRtiM labdhvA sUrIn brUte' sandizata kAyotsargaM kRtvA vikRtiM bhuJje'hamiti' tasya mAsalaghu tapa: kAlAbhyAM laghu 4 / tathA cAha- caturSvapi laghumAso guru punaryathAyogaM tapaHkAlAbhyAM viziSTaH san / evamanAgADhe 938 (B) yoge dezabhaGgaH / AgADhe punarnAstyaparipUrNe'nujJA visarjanasya / na kevalameteSu caturSu prakAreSu yathoktaM prAyazcittaM kiMtvAjJAdayo'pi doSAH // 2110 // //////////// tathA cAha ekkekke ANAdI, virAhaNA hoi saMjamA''yAe / ahavA kajje ya ime, daTTu jogaM visajjejjA // 2111 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekaikasmin prakAre AjJAdaya AjJA 'navasthA-mithyAtva - virAdhanArUpA doSAH / tathA glAnatvabhAvato devatAchalanato vA saMyamasyAtmanazca virAdhanA bhavati / athavA imAni vakSya For Private and Personal Use Only gAthA | 2109-2114 yogavisarjanakAraNAni 938 (B)
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 939 (A) www.kobatirth.org mANAni glAnatvAdIni kAryANi dRSTvA yogaM visarjayet, nAsti tatra dezataH sarvato vA bhaGgaH // 2111 // tAnyeva kAraNAnyAha - visajjaNa joge, gelaNNa1 vaera mahAmaha3 'ddhANe4 / AgADhe navagavajjaNa, nikkAraNa kAraNe vigatI // 2112 // Du Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dRSTvA glAnamatarantaM vaetti vrajikAyAM vikRtilAbhaM, tathA mahAmahAnindramahAdIn, adhvAnaM chinnAdhvAnam, upalakSaNametat, avamaudaryaM rAjapradviSTaM ca dRSTvA yogo yogasya visarjanaM kartavyaM, tathA AgADhe vikRtinavakasya varjanaM, dazamAyA: pakvarUpAyA bhajanA / tathA niSkAraNe yogaM nikSipya vikRtayo na kalpante, kAraNe tu kalpante / eSa dvAragAthAsaMkSepArthaH // 2112 // sampratyeSA vivarItavyA / tatra prathamaM glAnapadamadhikRtyAha joge gelaNNammi ya, AgADhiyare ya hoti caubhaMgo / paDhamo ubhayAgADho, bitio taio ya ekkeNaM // 2113 // For Private and Personal Use Only gAthA 2109-2114 yoga visarjana kAraNAni 939 (A)
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 939 (B) yoge glAnatve ca pratyekamAgADhe itarasmin anAgADhe bhavati cturbhnggii| gAthAyAM puMstvanirdezaH praakRttvaat| sA caivam-AgADho yoga AgADhaM glAnatvam 1, AgADho yogo'nAgADhaM glAnatvam 2, anAgADho yoga AgADhaM glAnatvam 3, anAgADho yogo'nAgADhaM glAnatvaM 4 / tathA cAha- prathamo bhaGgo ubhayAgADhaH ubhayamAgADhaM yasmin sa tthaa| dvitIyastRtIyazca ekenAgADhena, dvitIya AgADhayogena, tRtIya aagaaddhglaantvenetyrthH| caturtha ubhayasyApyAgADhasyAbhAve // 2113 // tatra prathamabhaGgamadhikRtya vidhimAhaubhayammi vi AgADhe, daDvella-pakkaehi tiNNi diNe / makkhaMti aThAyaMte, pajaMta dhare diNA tinni // 2114 // ubhayasminnapi yoge glAnatve cAgADhe taM pratipannA''gADhayogamAgADhaglAnatvaM dagdhenapakvapakvAnnoddharitena ghRtena tailena vA, yadi vA pakvena zatapAkAdinA tailena trINi dinAni gAthA 2109-2114 yogavisarjanakAraNAni 939 (B) For Private and Personal Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 940 (A) //////// www.kobatirth.org nItvA prkssynti| tathApyatiSThati glAnatve yatra pacyate pakvAnnaM tatra trINi dinAni yAvat paryante dhriyate yena tadgandhapudgalAghrANata ApyAyanA bhavanti / jattiyamette divase, vigaiM sevai na uddise tesu / tahavi ya aThAyamANe, nikkhivaNaM savvahA joge // 2115 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yAvanmAtrAn divasAn vikRtimuktaprakAreNa sevate teSu tAvanmAtreSu divaseSu sUtraM noddizet / tathApi ca dinatraye paryantadharaNenApi atiSThati anivartamAne glAnatve sarvathA yogo yogasya nikSepaNaM kartavyam // 2115 // jaMi nikkhippara divase, bhUmIe tattie uvari vaDDhe / aparimiyaM tuddeso, bhUmIe tato paraM kamaso // 2116 // yati yAvatpramANAn gatvA yogo nikSipyate tAvanmAtrAndivasAn bhUmeH svAdhyAyabhUmerupari 1. mo. saM. / yakA- pu. pre. // 2. eSA 2116 gAthA pratau nAsti / anyAsu api bhASyapratiSu na dRzyate / kintu prAsaGgikA iti lADanU Tippane / For Private and Personal Use Only gAthA | 2115-2119 yoganikSepasAmAcArI 940 (A)
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 940 (B) //////////// www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vardhayet / kimuktaM bhavati ? - yAvati yAvati paThite sthitaH svAdhyAyaH svAdhyAyabhUmistatra yAvato divasAn voDhvA yogo nikSipyate tAvato divasAn bhUyo'pi yogamutkSipya yogodvahanena svAdhyAyabhUmeruparyevamevAtivAhayet / atha yasmin dine yogaH prathamamutkSiptastasya vismRterdivasaparimANaM pratiniyataM kartuM na zakyate tata Aha- aparimitaM yadi divasaparimANaM tata uddezo grAhyaH, sa svAdhyAyabhUmeruparyevameva yogodvahanenAtivAhyate, tatastAvanmAtradivasAtivAhanAt paraM kramazaH sUtrapAThAnusAreNa vahet // 2116 // gataH prathamabhaGgaH / samprati dvitIyabhaGgamadhikRtyAha gelaNNamaNAgADhe, rasavati nehovvare asati pakkA / taha viya aThAyamANe, AgADhataraM tu nikkhivaNA / / 2117 // glAnatve'nAgADhe rasavatyAM zAlanakAdau yaH sneha uddhAritaH sa prakSaNAya pradIyate tathApi asati atiSThati glAnatve yAni zatapAkAdinA pakvAni ghRta-tailAni tAni mrakSaNAya dAtavyAni / tathApyatiSThati glAnatve glAnamAgADhataraM jJAtvA yogasya sarvathA nikSepaNaM kartavyam // 2117 // For Private and Personal Use Only gAthA 2115-2 yoganikSe sAmAcA 940 (
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 941 (A) ////////////////////////////////// gato dvitIyo bhnggH| samprati tRtIyamAhatiNNitigegaMtarie, gelaNNA''gADha nikkhiva pareNaM / tiNNi tigA aMtariyA, cauttha'ThaMte va nikkhivaNA // 2118 // anAgADhe yoge AgADhe glAnatve trIn divasAnAM trikAn ekAntarikAn kArayet / tathApyatiSThati tataH pareNa yogasya nikSepaH krtvyH| iyamatra bhAvanA- ekasmin divase vikRtigrahaNAya kAyotsargaH kRtaH, dvitIye divase punaH kRtaH kAyotsarga, evaM tRtIyepi, caturthe divase kRtaM nirvikRtikaM, punaH paMcama-SaSTha-saptameSu kAyotsargaH, tato bhUyaH aSTame divase nirvikRtikaM, navame divase kaayotsrgH| evaM kRte'pi yadi na sthitaM glAnatvaM tato dazame divase yognikssepH| gatastRtIyo'pi bhnggH| samprati caturthamAha- tiNNi tigA ityAdi, trayastrikAH, navadivasA ityarthaH, antaritA ekAntaritAzcaturthe bhane kartavyAH / tathApyatiSThati glAnatve yogasya nikssepnnm| atrApIyaM bhAvanA- ekasmin divase kAyotsargaH, dvitIye divase nirvikRtikam, tRtIye divase kAyotsargaH, caturthe nirvikRtikam, evamekAntarite kAyotsarga-nirvikRtike nava divasAn kArayet tathApyatiSThati glAnatve dazame divase yogo gAthA 2115-2119 yoganikSepasAmAcArI 941 (A) For Private and Personal Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 941 (B) //////// www.kobatirth.org nikSipyate / yatrApi pratidivasaM glAnaprAyogyasyAlAbhe tatparivAsayitavyaM bhavati tatrApi yogo nikSipyate / atha kadAcit kSIrAdibhiglanasya prayojanamajAyata tadA svagrAme tanmArgayitavyam / asati svakSetre paragrAmAdapyAnetavyam / tatrApyasati kSetrAdbahirapi gatvA samAnetavyam / atha kadAcittatrApyalAbhastarhi vrajikAmapi glAnaM nayet // 2118 // patitaM dvitIyaM vrajikAdvAram, tatreyaM yatanA vaiyA ajogi jogI va adaDha ataraMtagassa dijjaMte / nivviiyagakamAhAre, aMtaravigatIe nikkhivaNaM // 2119 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jikAyAM gokule gantukAmasya ataraMtagassatti glAnasya adRDhasya vA glAnatvena vinA durbalasya dvitIyA dIyante ayogavAhinaH / tadabhAve yogavAhino vA / tatrAhAro nirvikRtikamantarA ca kAyotsargaH / atha labhyate pratidivasaM vikRtistadA yogasya nikSepaNam / atreyaM bhAvanA - glAnasya adRDhasya vA vrajikAM gantukAmasya dvitIyA dIyante ayogavAhinaH, atha te na santi tadA anAgADhayogavAhino dAtavyAH / tatra gatA vikRtIH pariharanti nirvikRti For Private and Personal Use Only gAthA 2115-2119 yoganikSepa sAmA 941 (B)
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI kmaahaarmaahaarynti| atha na labhyate dine dine nirvikRtikaM tadA'ntarAntarA vikRtigrahaNAya kAyotsargaM kurvanti / atha dine dine vikRtireva prAyo labhyate nAnyattadA yogasteSAM nikSipyate / / 2119 // vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 942 (A) samprati nirvikRtikamAhAramAhArayatAM vidhimAhaAyaMbilassa alaMbhe, cautthamegaMgiyaM ca takkAdI / asateyaramAgADhe, nikkhivaNuddesa taha ceva // 2120 // yadyAcAmlavArake AcAmlaprAyogyaM na labhyate tadA tadvArake'bhaktArthaM kurvnti| atha na : zaknuvantyabhaktArthaM kartuM tadA ekAGgikaM takramAhArayanti, takrAyAmAmlaM kurvntiityrthH| AdizabdAt ekAGgikaM-kASTamUlamAhArayantIti drssttvym| atha na santyanAgADhayogavAhino | dvitIyAstata itare AgADhayogavAhino dvitIyA diiynte| tatra yadi teSAM prAyogyaM labhyate tataH | | sundaram[atha]na labhyate, kevalaMtatra kSIrAdIni labhyante tadA yogo nikssipyte| nikSepAnantaraM ca punaruddezastathaiva yathA'dhastAdbhaNitam / 1. - cihnadvaya madhyavartI pAThaH khaM. nAsti // gAthA 2120yoni sAmAca 942 ( For Private and Personal Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 942 (B) //////////////// //////////// www.kobatirth.org jati nikkhippara divase, bhUmIe tattie uvari vaDDhe / aparimiyaM tuddeso, bhUmIe tao paraM u kamaso [gA. 2116] // taM vrajikAdvAram // 2120 // idAnIM mahAmahadvAramAha sakkamahAdIesu va pamattaM, mI NaM surA chale ThavaNA / pINijjaMtu va adaDhA, itare u vahaMti na paDhaMti // 2121 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAmahaH zakramahAdayaH / AdizabdAt sugrISmakamahAdiparigrahaH / teSu ThavaNatti ye anAgADhayogapratipannAsteSAM yogo nikSipyate, kiM kAraNam ? iti ced, ata Aha mA taM pramattaM santaM kAcit mithyAdRSTirdevatA chalayet / anyacca teSu divaseSu vikRtayo labhyante, tato ye adRDhA durbalAH santi te vikRtiparibhogata ApyAyantAmiti yoganikSepaNam / ye punaH itare AgADhayogavAhinasteSAM yogo na nikSipyate, te kevalamanyannoddizanti, nApi paThanti // 2121 // 1. gANaM- lADanU. pAThA / mAtaM- mu. lADanU. // For Private and Personal Use Only gAthA |2120-2124 yoganikSepa sAmAcArI 942 (B)
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezaka: 943 (A) gataM mahAmahadvAram 3 / idAnImadhvA-'vama-rAjadviSTalakSaNaM dvAratrayamAhaaddhANeme jogINaM esiyaM sesagANa paNagAdI / asatIe aNAgADhe, nikkhiva savvAsatI iyare // 2122 // adhvani grAmAnugrAmike yogaM vahanti / atha chinnAdhvakaM tadA yat eSitaM prAsukamityarthaH, tat yoginAM yogavAhinAM dIyate, zeSANAM paJcakAdi daatvym| kimuktaM bhavati? zeSAH paJcakaparihANyA paJcakAdiSu ytnte| atha sarve yogavAhino na saMstaranti prAsukena, tata Aha- asati sarveSAM teSAM yogavAhinAM prAsuke anAgADhe anAgADhayogavAhinAM yogasya nikSepa: karaNIyaH / atha sarvathA tatra prAsukaM na labhyate tata Aha- sarveSAM prAsukasyAsatyabhAve itare'pyAgADhayogavAhino nikSipyante / evamavamaudarye rAjadviSTe'pi ca bhAvanIyam // 2122 / / sAmpratamAgADhe navakavarjanamiti vyAkhyAnArthamAhaAgADhamma u joge, vigatIo nava vivajjaNIyAo / dasamAe hoi bhayaNA, sesagabhayaNA vi iyarammi // 2123 // gAthA 2120-2124 yoganikSepa sAmAcArI 943 (A) For Private and Personal Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI 4 vyavahAra- sUtram caturtha uddezakaH 943 (B) AgADhayoge pakvavikRtivyatirekeNa zeSA navApi vikatayo vivrjniiyaa| dazamyA: punaH pakvavikRterbhavati bhajanA vikalpanA, AgADhaM glAnatvamadhikRtya pUrvaprakAreNa tasyAH sevanA bhavati, zeSakAlaM neti bhaavH| itarasmin anAgADhayoge zeSakANAmapi kSIrAdInAM vikRtInAM bhajanA vikalpanA, AgADhaglAnasyAnAgADhaglAnasya cAntarAntarA vikRtigrahaNAya kAyotsargasyApi karaNAbhyanujJAnAt // 2123 // samprati "nikkAraNakAraNe vigatI" [gA.2112] iti vyAkhyAnayati nikkAraNe na kappaMti, vigatIto jogavAhiNo / kappaMti kAraNe bhottuM, aNuNNAyA guruhi u // 2124 // yogavAhina AgADhayogavAhino anAgADhayogavAhino vA niSkAraNe glAnatvAdi- 13 kAraNAbhAve vikRtayaH pUrvaprakAreNa bhoktuM na klpnte| kAraNe punaranujJAtA gurubhirbhoktuM kalpante, na ca kAraNe yoganikSepe'pi doSaH // 2124 / / gAthA 2120-2124 yoganikSepa sAmAcArI //////////// 943 (B) For Private and Personal Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 944 (A) tathA cAhavigatIkaeNa jogaM, nikkhivae daDhadubbale / se bhAvato anikkhitte, nikkhitte vi ya tammi u // 2125 // yaH saMhananena dRDhopi san zarIreNa durbala iti kRtvA vikRtikRtena vikRtiparibhogAya yogaM nikSipati, se tasya nikSipte'pi tasmin yoge bhAvataH sa yogo'nikSipta eva, gurvAjJayA nikSepaNAt // 2125 // vigatikaeNa jo jogaM, nikkhive adaDhe bale / sa bhAvato anikkhitte, uvavAeNa gurUNa u // 2126 // yaH balI balavAnapi saMhananenAdRDha iti kRtvA vikRtikRtena yogaM nikSipati sa yogastasya | bhAvato'nikSipta ev| kutaH? ityAha-guruNAmupapAtena AjJayA "uvavAto niddeso ANA viNao ya hoMti egaTThA"[gA.2072] iti vacanAt, nikSepaNAditi vAkyazeSaH / na ca tathA yoganikSepaNe yogasya sarvathA bhnggH|| 2126 // gAthA 2128-2131 yoganikSepa sAmAcArI 944 (A) For Private and Personal Use Only
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 944 (B) yata AhasAlaMbo vigatiM jo u, ApucchittANa sevae / sa joge desabhaMgo u, savvabhaMgo vivajae // 2127 // sAlambo vikRtibhiH prINitaH san kSipraM jJAnAdi grahISyAmItyAlambanasahito yo gurumApRcchya vikRtI: sevate paribhuGkte, sa yoge yogasya dezabhaGgo bhavati, na sarvabhaGgo, viparyaye AlambanAbhAve gurvanApRcchAyAM ca sarvabhaGgaH // 2127 // atha 'sAkSAdyogaM nikSipati, na ca sarvabhaGga' iti kA vAco yuktirata Ahajaha kAraNe asuddhaM, bhuMjato na u asaMjato hoi / taha kAraNammi jogaM, na khalu ajogI ThaveMto vi // 2128 // yathA kAraNe chinnAdhvakAdAvazuddhamapi bhuJjAno na tu naivAsaMyato bhavati, tathA kAraNe durbalatvAdilakSaNe sati yogaM sthApayannapi khalu naivAyogI bhavati, tato na sarvabhaGgaH // 2128 // gAthA 2128-2131 yoganikSepa sAmAcArI 944 (B) For Private and Personal Use Only
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir zrI caturtha aNNo imo pagAro, so paDicchayassa u ahijjamANassa / mAyA-niyaDijutte, vavahAro sacittamAdimmi // 2129 // vyavahAra-14 sUtram II pratIcchakasyAdhIyamAnasyAyaM vakSyamANaH prkaarH| tamevopadarzayati- sacittAdike sacittaviSaye yo mAyAnikRtiyukte mAyA vaJcanAbhiprAyo nikRtiH-tadanurUpabahirAkArAcchAdanaM, uddezakaH tAbhyAM yuktastasmin vyavahAra AbhavadvyavahAraH prAyazcittavyavahArazca bhnnniiyH|| 2129 / / 945 (A) tamevAbhidhitsurAhauppaNNe uppaNNe, sacitte jo u nikkhive jogaM / savvesi gurukulANaM, uvasaMpaya lopiyA teNa1 // 2130 // bahiyA ya aNApucchAra, vihIe ApucchaNAe mAyAe3 / guruvayaNe pacchakaDo, abbhuvagame tassa icchAe // 2131 // utpanne utpanne sacitte, upalakSaNametad, acitte vA yo yogaM nikssipti| kimuktaM bhavati? yadA yadA tasya sacittAdikamutpannaM bhavati tadA tadA guruM vijJapayati- asti kiJcitprayojanaM gAthA 2128-2131 yoganikSepa sAmAcArI 945 (A) For Private and Personal Use Only
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddeza: www.kobatirth.org sAdhayitavyamato nikSipAmi yogamiti / evaM mAyAbahulatayA yo yogaM nikSipati tena pApIyasA sarveSAM gurukulAnAM zrutopasampad lopitA 1 // 2130 // `rbahiH udbhrAmakabhikSAcaryAyAM gato yaH sacittAdikamutpannaM yasya sakAze samIpe'dhIte tamanApRcchya nijAcAryANAM preSayati, tenApi sarvagurukulAnAM zrutopasampallopitA 2 / vihIe ApucchaNAe mAyAe iti, yadA sacittAdikamutpannaM tadaitat cintayati mA mama etad guravo 945 (B) hariSyanti tato mAyayA vidhinA gurunApRcchati - svajanavargaM vendApayituM vrajAmi; tenApi sarvagurukulAnAM zrutopasampallopitA 3 amISAM ca trayANAmapi mAyAniSpannam prAyazcittaM mAsaguru, sacittaniSpannaM caturguru, acittaviSayaM jaghanyamadhyamotkRSTopadhiniSpannam / guruvayaNe pacchakaDotti ye te tribhiH prakArairapahRtAH ziSyAste kadAcitsnAnAdiSu samavasaraNAdau milanti, guruNA ca pRSTAH santo yathAvannivedayanti, tato vyavahAre jAte sa AcAryavacanena pazcAt kriyate parAjIyate, yoganikSepa tasya satkaM sarvamAcAryasyA''bhavatItyarthaH / abbhuvagame tassa icchAe iti punastena parAjitenAbhyupagamaH kriyate, yathA 'na sarvaM mayA sundaraM kRtaM mithyAduSkRtaM mama' iti tadA tasyaivamabhyupagame icchayA karotu, mA vA tadutpAditasacittAdyapaharaNamiti // 2131 // gAthA |2128-2131 sAmAcArI 1. bahirudgame sati bhikSA khaM. // 2. B3 mu. / vandApituM -pu. pre. // //////////// Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only ////// 945 (B)
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 946 (A) ////////// www.kobatirth.org sAmpratametadeva gAthAdvayoktaM vyAkhyAnayati ahijjamANe u sacittaM, uppaNNaM tu jayA bhave / jogo nikkhippaMta bhaMte, kajjaM me kiMci beti u // 2132 // adhIyAne adhIyAnasya sato yadA yadA sacittamutpannaM bhavati tadA tadA gurusamIpaM gatvA brUte - bhadanta mama kiJcitkAryaM prayojanamasti bho nikSipyatAM yoga iti // 2132 // adhunA 'bahiyA ya aNApucchA' iti vyAkhyAnAyAha bahiyA ya aNApucchA, ubbhAme labhiya sehamAdiM tu / nei sayaM pesati vA, AsannaTThiyANa u guruNaM // 2133 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bahiH udbhrAme udbhrAmakabhikSAcaryAyAM gata: zaikSakAdi labdhvA yasya sakAze'dhIte tamanApRcchya AsannasthitAnAmanantarakSetrasthitAnAM gurUNAM nijAcAryANAM svayaM nayati, anyairvA svagurukulasatkaiH preSayati // 2133 // 1. CPB 3 mu. / nikkhipatU - pu. pre. // For Private and Personal Use Only gAthA | 2132-2139 upasampannasya Abhavana vyavahAraH 946 (A)
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddeza : 946 (B) //// www.kobatirth.org 'vihIe ApucchaNAe mAyAe' iti vyAkhyAnArthamAha ahavuppaNNe sacittamAdie mA me aitAhaMcchittI / mAyAe Apucchati, nAyavihiM gaMtumicchAmi // 2134 // athaveti mAyAyAH prakArAntaro ( rato ) padarzane / utpanne sacittAdike cintayati - mA me mamedaM sacittAdikamutpannametaiH gurubhiH aMchiti iti apahriyatAmiti mAyayA ApRcchatijJAtividhiM svajanavarge vandApayituM gantumicchAmi // 2134 // pavvAveuM tahiyaM, nAlamanAle ya patthave guruNo / AgaMtuM ca niveyai, laddhA me nAlabaddhatti // 2135 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatra gatvA nAlabaddhAn nAlasambaddhAn anAlabaddhAnvA pravrAjya guroH svAcAryasya preSayati / preSya ca punaradhyApayituH samIpe samAgacchati / samAgatya ca nivedayati, yathAmayA labdhA nAlabaddhA iti tatra preSitAH, nehAnItAH // 2135 // For Private and Personal Use Only //////////////////// gAthA |2132-2139 upasampannasya AbhavanavyavahAraH 946 (B)
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 947 (A) NhANAdisu iharA vA, daTuM pucchA kayA'' si pavvaiyA / amueNa amuyakAle, iha pesaviyA nIyA vA vi // 2136 // ye te tribhiH prakAraiH apahRtAH ziSyAstAn jinasnAnAdiSu samavasaraNe itarathA vA anyatra vA militAn dRSTvA AcAryeNa pRcchA kRtaa| yathA kadA kathaM vA pravAjitA abhavan ? tataste tatkSetraM taM ca kAlaM taM ca puruSaM kathayanti, yathA- amukenAmuke kAle iha asmin kSetre pravAjitAH, tathA evamanyaiH saha preSitAH svayaM vA tatra nItAH // 2136 // evaM nivedite vyavahAro jAtaH, tasmiMzca vyavahAre sa parAjitastata AcAryeNa yatkartavyaM tadAha gAthA 2132-2139 upasampannasya AbhavanavyavahAraH so u pasaMga'NavatthAnivAraNaTThAe mA hu aNNo vi| kAhiti evaM houM, guruyaM ArovaNaM deMti // 2137 // sa AcAryo mA evaM bhUtvA'nyo'pyevaM kArSIditi prasaGgAnavasthAnivAraNArthaM / gurukamAropaNaM mAsaguruprabhRtikaM pUrvoktaM dadAti // 2137 // 44444444 947 (A) For Private and Personal Use Only
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 947 (B)| adhunA 'abbhuvagame tassa icchAe' iti vyAkhyAnayatiabbhuvagayassa samma, tassa u paNivaiya vacchalo koi / viyarati tecciya sehe, emeva ya vatthapattAdI // 2138 // satyaM, mayA na sundaraM kRtaM, tasmAnmithyA me duSkRtamiti samyagabhyupagatasya pratipannasya ko'pyAcAryaH praNipatitavatsalo ye zaikSAstena dIkSitAstAneva ca vitarati prycchti| evameva vastra-pAtrAdikamapi tadutpAditaM tasyaiva prayacchati // 2138 // upasaMhAramAhaevaM tu ahijate, vavahAro abhihito samAseNa / abhidhAreMte iNamo, vavahAravihiM pavakkhAmi // 2139 // evamanena prakAreNa tuH bhinnakramaH, sa cAgre yokSyate, adhIyAne vyavahAraH samAsena saMkSepeNAbhihitaH / imaM punarvyavahAravidhimabhidhArayati pravakSyAmi // 2139 // gAthA 2132-2139 upasampannasya AbhavanavyavahAraH 947 (B) For Private and Personal Use Only
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pratijJAtameva nirvAhayati zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 948 (A) jaM hoti nAlabaddhaM, ghADiyanAtI va jo tahiM laMbho / moehiMti vimaggaMtA, ciMdhaM sesesu Ayarito // 2140 // yadbhavati nAlabaddhaM vallIbaddhamityarthaH / sA ca vallI dvidhA-anantarA sAntarA ca / / tatrAnantarA ime SaD janAstadyathA -mAtA pitA bhrAtA bhaginI putro duhitA c| uktaM ca vallI saMtara'NaMtara, aNaMtarA chajjaNA ime hti| mAyApiyA ya bhAyA, bhagiNI putto ya dhUyA ya // 1 // [paJcakalpabhASye] sAntarA punariyaM-mAturmAtA 1 pitA 2 bhrAtA 3 bhaginI ca 4 tathA pituH pitA 1 mAtA 2 bhrAtA 3 bhaginI ca 4 / tathA bhrAturapatyaM bhrAtrIyo bhrAtrIyA vA, bhaginyA vA apatyaM bhAgineyo bhAgineyI vA, putrasyApatyaM pautraH pautrI vA, duhitarapatyaM dauhitro dauhitrI vA / uktaM ca gAthA 2140-2142 bhArata vyavahAravidhiH 948 (A) 1. vallIaNaMtara saMtara-pu. pre.| vallI aMtara saMtara- PC || For Private and Personal Use Only
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 948 (B) mAummAyA ya piyA, bhAyA bhagiNI ya eva piuNovi / bhAu-bhagiNINa'vaccA, dhUyA puttANa vi taheva // 2 // [paJcaka0] paraMparavalliyA vA esA / anye tvAhu:- prapautraprapautrI ityAdirapi paramparavallI yaavtsvaajnysviikaarH| ghADiyanAtI vatti yo vA ghaTitajJAti: dRSTA''bhASita ityarthaH, yo vA tatra nAlabaddha ghaTitajJAtau vA laabhH| te ete anantaroditAzcihnaM vimArgayantaH santo'bhidhArayanti abhidhArayata AbhAvyA bhavanti, zeSeSu punaranabhidhArayatsu svAcAryaH || zrutaguru: svAmI bhavati, zeSA anabhidhArayantaH zrutagurorAbhAvyA bhavantItyarthaH / uktaM ca jai te abhidhAretI, paDicchagaM te pddicchgssev| aha no abhidhArantI, sayaguruNo to u AbhavvA // 3 // [paJcaka0] iyamatra bhAvanA- ye nAlabaddhA ye ca ghaTitajJAtayo ye vA tairdIkSitAstaiH saha saGketaH pUrvaM 42140-2142 | abhidhArayataH kRtaH, yathA- yUyamamukasyAcAryasya pArzve vrajata, ahaM punaH pazcAdAgamiSyAmi; evaM saGketaM vyavahAravidhiH kRtvA te pUrvamupasthitA; te cAbhidhArayanto vartante, yathA-amako'makakAle samAgamiSyati, so'pi ca pazcAdAgataH san tathaiva yadi nivedayati, cihnAnyapi ca sarvANyapi milanti tadA | 948 (B) pUrvamupasthitAstasya sarve / uktaM ca gAthA For Private and Personal Use Only
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 949 (A) saMgAro puvvakato, pacchA paDicchao u so jaato| teNaM nivediyavvaM, uvaDiyA pavva sehA se|| 4 // yadi punaH kAlatazcikaizca visaMvAdastadA gurorAbhAvya iti // 2140 // etadeva vaitatyena vyAkhyAnayannAha uvasaMpajjate jattha u, tattha puTTho bheNAti tU / vayaciMdhehiM saMgAraM, vaNNa sIe ya'NaMtagaM // 2141 // yatropasampadyate sa pazcAttatra taiH pRcchyate- kena kAraNena tvamAgato'si ? sa prAha- 2 sUtrArthAnAmarthAyopasampattum / evamuktvA tena sadbhAvaH kathanIyo yathA upasampadyate iti / pariNAmAt pUrvakAlamapi yuSmAkaM pArzve ye nAlabaddhA ghaTitajJAtayastairdIkSitA vA pUrvamupa gAthA sthitAsteSAM mayA saGketaH kRto yathAhaM pazcAt zIte zItakAle cazabdAdanyasmin vA kAle 2140-2142 upsmptsye| teSAM caitAvadvayaH, evaMbhUtazca zarIrasya varNaH, itthaMbhUtaM ca zItakAlaprAyogyam abhidhArayataH vyavahAravidhiH anantakaM vstrm| evaM vayasA cihnazca saGketaM spaSTayati / uktaM ca 949 (A) 1. uvasaMpaje jattha-pu. pre.| uvasaMpajate-lADanU paatthaantrm||2. bhaNetitte CPIbhaNAtitte-B3 mu.| bhaNAti For Private and Personal Use Only
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evaiehiM diNehiM, tujjhasagAsaM avassa ehaamo| saMgAro eva kato, ciMdhANi ya tesi ciMdhei [paJcaka0] // 2441 // zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 949 (B)| atrAbhAvyavidhimAhanAlabaddhA u labbhaMte, jayA tamabhidhArae / je yAvi ciMdhakAlehiM, saMvayaMti uvaTThiyA // 2142 // yadA tamupasampatsyamAnamabhidhArayanti nAlabaddhAH pUrvopasthitAH, yathA so'tra satvaramupasampatsyate tadA te nAlabaddhAstena labhyante, ye cApi ghaTitajJAtayo nAlabaddhAdidIkSitA vA pUrvamupasthitAzcikaiH kAlena ca te'pi tasyA''bhavanti, visaMvadantastu guroH| atha cihnaH saMvAdo'sti na kAlataH, tathAhi- yasmin kAle pUrvamupasthitAH kathitA na te tasmin kAle AyAtAH kintu kAlAntare, so'pi ca saGketadivasai yAtaH, tataH sa te vA pRcchynte| tatra yadi kenApi kAraNena glAnatvAdinA sa te vA nAyAtAstadA asti tattvata: kAlasaMvAda iti te tasyA''bhAvyAH // 2142 // gAthA 2140-2142 abhidhArayata: vyavahAravidhiH 949 (B) For Private and Personal Use Only
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 950 (A) etadevAhaaNNakAle vi AyAyA, kAraNeNa u keNavi / te vi tassA''bhavaMti u vivarIyA''yariyassa u // 2143 // ye kAraNena glAnatvAdinA kenacitpUrvamupasthitA anyakAle'pi yastenopasampadyamAnena kAlo nirdiSTastasmAdanyasminnapi kAle AyAtAste'pi tasyA''bhavanti, viparItAstu kAraNamantareNa kAlavisaMvAdina AcAryasyA''bhAvyAH, upalakSaNametat so'pi yadi kAraNena ke nacinnirdiSTa kAlAdanyasmin kAle samAyAtastathApi tasyAbhavanti viparItAstu kAraNamantareNopasampadyamAnakAlavisaMvAdabhAja AcAryasya aabhaavyaaH|| 2143 / / vippariNayaMmi bhAve, jai bhAvo siM puNa vi uppaNNo / te hotA''yariyassa u, ahijjamANe ya jo lAbho // 2144 // saGketakaraNAdanantaraM yadi teSAM pUrvamupasthitAnAM bhAvo vipariNato yathA nA'mukasya pArzve upasampattavyaM; tasmin vipariNate bhAve pazcAtpunarapi kenApi kAraNena upasampadanAbhiprAya gAthA 2143-2149 saMvijJAnAM dAnavidhiH 950 (A) For Private and Personal Use Only
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 950 (B) | utpannastadA te pUrvamupasthitA bhavantyAcAryasya adhIyAneSu teSu, gAthAyAmekavacanaM prAkRtatvAt, prAkRte hi vacanavyatyayo'pyasti, yo lAbhaH so'pyaacaarysy| upalakSaNavyAkhyAnAdetadapi draSTavyaM, saGketakaraNAdUrdhvaM yadi tasya pazcAdupasampadyamAnasya bhAvo vipariNataH, pazcAtpunarapi kAlAntareNa jAtaH, tadA te pUrvopasthitA gurorAbhAvyA, yazca teSAM lAbhaH so'pi guroH| tathA ca pazcAdupasampadyamAnamadhikRtya paJcakalpe'bhihitam kAleNa ya ciMdhehiM ya, avisaMvAdIhiM tassa gurunnihraa| kAlammi visaMvadie, pucchijjai kinnu Atosi? // 1 // saMgAraya divasehiM, jai gelaNNAdi dIvae to u / gAthA tasseva u ahabhAvo, vipariNato paccha puNa jAto // 2 // 42143-2149 to hoi gurusseva u, evaM suyasaMpadAe bhaNitaM u // 3 // // 2144 // saMvijJAnAM je yAvi vatthapAyAdI ciMdhehiM saMvayaMti u // 3 // dAnavidhiH AbhavaMtI u te tassA vivarIyAyariyassa u // 2145 // 950 (B) yAnyapi ca vastrapAtrAdIni cihnaH saMvadanti yathA'mukasya pArzve'mukamIdRzAkRti vastraM || For Private and Personal Use Only
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 951 (A) www.kobatirth.org pAtraM vA yattad madIyamityAdi tAnyapi, gAthAyAM pustvaM prAkRtatvAt tasyA''bhavanti / viparItAni tu cihnavisaMvAdabhAji AcAryasya // 2145 // AbhavaMtAhigAre u, vaTTaMte tppsNgyaa| AbhavaMtA ime aNNe, suhasIlAdi AhiyA // 2146 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AbhavadadhikAre vartamAne tatprasaGgAd AbhavadadhikAraprasaGgAd ime vakSyamANA anye abhavantaH sukhazIlAdayaH sukhazIlAdiprayuktA AkhyAtAH // 2146 // tAneva dvAragAthayA saMgRhNAna Aha suhasIla 1'NukaMpA 2''yaTThie ya3 saMbaMdhi 4 khamaga5 gelassa6 / saccittesa'sihAo, pakaDDhae dhArae disAo // 2147 // sukhazIlena bhAvapradhAno'yaM nirdezaH sukhazIlatayA1 anukampayA 2 Atmasthitasya 3 sambandhinaH svajJAteH 4 kSapakasya 5 glAnasya vA ye preSitA 6 yazca sacitteSu azikhAko'nyasya preSitaH etAn svakulasambandhI svagaNasambandhI vA prakarSayati, AkarSayatItyarthaH / For Private and Personal Use Only gAthA | 2143-2149 * saMvijJAnAM dAnavidhiH 951 (A)
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI / vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 951 (B) dhArayati ca dizAvAtmIye ityeSa dvAragAthAsaMkSepArthaH // 2147 // sAmpratamenAmeva vivarISuH prathamataH sukhazIladvAramAhasuhasIlayAe pesei, koi dukkhaM khu sAraveuM je| dei va AyaTThINaM, suhasIlo duTThasIlotti // 2148 // duHkhaM khalu sAdhUn sArayitumiti manyamAnaH ko'pi sukhazIlatayA kamapi | sAdhumanyasya preSayati / yadi vA ko'pi sukhazIla AtmArthitAnAm AtmAzritAnAm duSTazIlo'yamiti prakAzya dadAti // 2148 / / taNugaM pi necchae dukkhaM suhamAkaMkhae sayA / suhasIlatae vA vI, sAyAgAravanissito // 2149 // dAraM 1 / tanukamapi stokamapi necchatyAtmano duHkhaM, kintu kevalaM sadA sukhamAkAGkSati / | tataH sukhazIlatayA sAtagauravanizritaH svayaM sAdhUn Adatte sarve te bhavantyAcAryasyA gAthA 2143-2149 saMvijJAnAM dAnavidhiH 951 (B) For Private and Personal Use Only
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 952 (A) ''bhaavyaaH| gataM sukhazIladvAram // 2149 // sAmpratamanukampAdvAramAha emeva ya asahAyassa, deti koi aNukaMpayAe u / dAraM 2 / necchai paramAyaTThI, gacchA niggaMtukAmo vA // 2150 // pese veso u annattha, (dAraM 3) siNehA nayagassa vA / dAraM 4 / khamae vejjavaccaTThA, deja vA tahiM koi tu // 2151 // dAraM 5 / / evameva svasambandhitvAdikAraNavyatirekeNApi asahAyasya sataH ko'pyanukampayA | dadAti / gtmnukmpaadvaarm| AtmasthitadvAramAha- AtmArthI AtmAzritArthI san paraM necchati, tataH kamapyAtmasthitaM na karoti yadi vA gacchAnnirgantukAmaH sa AtmArthI anyatra | yasya(tra)yAsyati tatra kamapi sAdhuM preSayati / gtmaatmsthitdvaarm| sambandhidvAramAha- snehAt jJAtasya vA svajanasya vA so'nyatra preSayati / kSapakadvAramAha tatrAnyatra vA prasiddha kSapake ko'pi vaiyAvRttyArthaM kamapi sAdhuM dadyAt // 2150-51 // gAthA 2150-2157 | pratIcchakAnAM vidhiH 952 (A) 1. pesave so-laa.|| For Private and Personal Use Only
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samprati glAnadvAraM sazikhAkadvAraM cAha zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 952 (B) ////////////////////////////////// peseti gilANassa vA, ahava gilANo sayaM acAeto / pesaMtassA asiho, sasiho puNa pesito jassa // 2152 // glAnasya vA ko'pi vaiyAvRttyakaraNAya preSayati sAdhum, athavA svayaM glAnaH sannazaknuvan kamapi ziSyaM karoti; sarve'pyete AcAryasyA''bhAvyAH 6 / tathA yadi vA sazikhAkaH parasmai preSyate tarhi sa yasya preSitastasyaivA''bhavati / athAzikhAkaH parasmai preSitastarhi sa preSayiturevA''bhAvyaH, na prsy| tathA cAha- pesaMtassa asiho, sasiho puNa pesito jassa // 2152 // gAthA 42150-2157 pratIcchakAnAM vidhiH atra para: praznamAha | 952 (B) codetI kappammI, puvvaM bhaNiyaM tu pesito jassa / sasiho vA asiho vA, asaMthare so u tasseva // 2153 // For Private and Personal Use Only
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI codayati prabhaM karoti nanu pUrvaM kalpe bhaNitaM yasya sazikho'zikho vA preSitaH sa tasyaiva asaMstare asaMstaraNe sati bhavati / tataH kathamatrAzikhAka: preSayiturAbhAvyo'bhihita? iti // 2153 // vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 953 (A) atrottaramAhabhaNNai puvvuttAto, pacchA vutto vihI bhave balavaM / kAmaM kappe'bhihiyaM, iha asihaM dAu na labhati u // 2154 // __ bhaNyate atrottaraM dIyate- pUrvoktAdvidheH pazcAdukto vidhirbalavAn bhavati tato yadyapi : kAmaM kalpe'bhihitaM tathApIhAzikhaM tu dAtuM na labhate // 2154 // gAthA anyacca 2150-2157 | pratIcchakAnAM saMviggANa vihI eso, asaMvigge na dijjae / vidhiH kulicco vA gaNicco vA, diNNaM pI taM tu kaDDae // 2155 // | 953 (A) 153 eSa dAnavidhiH saMvignAnAM bhnnitH| asaMvijJe asaMvignasya punaH sarvathA na dIyate na For Private and Personal Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 953 (B) daatvyH| atha kathamapi kenApi datto bhavati tarhi taM dattamapi kulasatko vA gaNasatko vA karSayati // 2155 // khittAtI Aure bhIte, adisatthI va jaM dae / sacittAdi kulAdIo, bhujo taM parikaDDae // 2156 // kSiptAdiH, AdizabdAt dRptayakSAviSTAdiparigrahaH, Aturo maraNacihnAnyupalabhyAtyAkulaH, bhItaH kimapi me rAjapradviSTAdikaM kariSyati, na vedmi iti bhayAkulaH, adigarthI vAdhikRtAM dizaM moktukAmo yaddadAti parasmai sacittAdikaM tad bhUyaH kulAdiH, AdizabdAt gaNaparigrahaH parikarSayati // 2156 // tadetat pratIcchakAnadhikRtyoktamadhunA ziSyAnadhikRtyAhanAlabaddhe anAle vA, sIsammi u natthi maggaNA / dokkharakkharadiTuMtA, savvaM Ayariyassa u // 2157 // gAthA 2150-2157 | pratIcchakAnAM vidhiH 953 (B) | 1. na vidbhaH iti - khaM. vA. pu. // For Private and Personal Use Only
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 954 (A) ziSye svadIkSite'yaM nAlabaddho'yamanAlabaddha iti viSayavibhAgena nAsti mArgaNA, kintu yatte ziSyA labhante sacittAdi tatsarvamAcAryasyA''bhavati, kena dRSTAntenetyAhadvayakSarakharadRSTAntAt vyakSaro dAsaH kharo gardabhastadadRSTAntAta. 'dAsena me kharaH krItaH, dAso'pi me kharo'pi me,' ityevaMlakSaNAt // 2157 // sUtram-do sAhammiyA egayato viharaMti, taM jahA-sehe rAiNie ya, tattha sehatarAe palicchanne, rAiNIe apalicchanne, sehatarAeNaM rAiNIe uvasaMpajjiyavve, bhikkhovavAyaM ca dalayai kappAgaM // 24 // sUtra 24 "do sAhammiyA egato viharaMti, taM jahA-sehe rAyaNie ya" ityaadi| asya sUtrasya sambandhamAha 2158-2162 ratnAdhikacAriyasutte bhikkhU, thero vi ya ahikato ihaM tesiM / zaikSayoH doNha vi viharaMtANaM, kA merA? lesato jogo // 2158 // upasampadAdiH carikAsUtre prAk bhikSuH sthavirazcAdhikRtastata ihAsmin sUtre tayordvayorviharatoH kA || 954 (A) maryAdA vyavasthitetyabhidhIyate, eSa lezataH pUrvasUtreNa sahAsya sUtrasya yogaH sambandhaH gAthA For Private and Personal Use Only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 954 (B)| // 2158 // punaH prakArAntareNa sambandhamAhasAhammiyattaNaM vA, aNuyattati hotimevi sAhammI / uvasaMpayA va pagayA, ihaiMpuvasaMpayA tesiM // 2159 // bahave sAhammiyA ityataH suutraatsaadhrmiktvmnuvrtte| vAzabdaH sambandhasya prakArAntaro(rato) padarzanArthaH / imAvapi cAdhikRtasUtropAttau zaikSaratnAdhikau saadhrmikau| tataH sAdharmikaprastAvAdadhikRtasUtropanipAtaH / tRtIyaprakAra: "bhikkhU gaNAto avakamma aNNaM gaNaM uvasaMpajjittA NaM viharejjA" [sUtram] ityata upasampatprakRtA, vAzabdaH prAgvad ihApyasminnapi | sUtre tayoH zaikSaratnAdhikayorupasampadabhidhIyate ityadhikRtasUtrArambha ityeSa suutrsmbndhH|| ___ asya vyAkhyA- dvau sAdharmikau samAnagurukulAvekataH sahitau viharatastadyathA-zaikSo raanikshc| tatra yaH zaikSaH saparicchannaH parivAropetaH, rAniko ratnAdhiko'paricchannaH. sUtra 24 gAthA 2158-2162 ratnAdhika zaikSayoH upasampadAdiH 954 (B) 1. atra- "pi +uvasaMpayA-puvasaMpayA" iti jJeyam // For Private and Personal Use Only
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI parivArarahita ityarthaH / tatra zaikSatarakeNa rAniko ratnAdhika upasampattavyaH, tathA zaikSatarako ratnAdhikasya bhikSAmupapAtaM ca vinayAdikaM ca kalpyakaM kalpanIyaM dadAti eSa sUtrasaMkSepArthaH // 2159 // vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 955 (A) adhunA bhASyavistaraHsehammi palicchanne, uvasaMpaya doNhavI palicchAto / voccatthe mAsalahuo, kAraNa asaI sabhAvo vA // 2160 // tau dvAvapi janau sahAdhyAyinau sabrahmacAriNau ca / tatra yaH zaikSatarakaH saparicchanno || sUtra 24 gAthA dravyaparicchadopetaH parivArasahita ityrthH| bhAvaparicchadena punardvayorapi pricchdo'sti| tatra 2158-2162 zaikSe dravyataH paricchanne sati tena ratnAdhikasyopasampat daatvyaa| tato jaghanyataH saMghATo ralAdhika zaikSayoH ratnAdhikasya deyaH, utkarSato bahavo'pi daatvyaaH| tathA zaikSakeNa ratnAdhikasya purata upasampadAdiH AlocanIya, ratnAdhikena zaikSakasya purataH, anyathA voccatthe viparyAse ubhayorapi prAyazcittaM maaslghu| tathAkAraNe glAnAdilakSaNe vyAptatayA tathA dvAveva tau janAviti asati | 955 (A) sahAyasyAbhAve na dadyAdapi sahAyaM, svabhAvo vA tasyAtmIyakaraNAdilakSaNastato na dadAti For Private and Personal Use Only
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 955 (B) sahAyaM, kintvaucityena tasya kRtyaM kaaryti| eSa dvAragAthAsaMkSepArthaH // 2160 // sAmpratamenAmeva vivarISuH prathamataH pUrvArdhaM vivRNotisaMjhaMtivAsiNo do vi, do vi bhAveNa niyamaso chaNNA / rAyaNie uvasaMpaya, sehatarageNa kAyavvA // 2161 // tau dvAvapi sahAdhyAyinAvekasya gurorantevAsinau ca dvAvapi bhAvena jJAnAdinA niyamazo niyamena channau, jJAnAdirUpabhAvaparivAropetAvityarthaH / dravyaparicchadena punaH zaikSataraka evopetaH / tatra zaikSatarakeNa rAtnike ratnAdhikasyopasampatkarttavyA // 2161 // "voccatthe mAsalahuto' ityasya vyAkhyAnamAhaAloiyammi seheNa, tassa viyaDei paccha rAiNito / iti akaraNammi lahugo, avaropparagavvato lahugA // 2162 // prathamataH zaikSatarakeNa ratnAdhikasya purata AlocanIyaM, tenAlocite pazcAd | sUtra 24 gAthA 2158-2162 ralAdhika zaikSayoH upasampadAdiH 955 (B) For Private and Personal Use Only
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 956 (A) ratnAdhikastasya zaikSatarasya purato vikaTayati aalocyti| etaccet tau na kurutastata iti etasyAkaraNe dvayorapi pratyekaM laghuko mAsaH praayshcittm| avaropparagavvato lahugA iti yadi zaikSatarako dravyaparicchedenAhaM paricchanna iti garvato ratnAdhikasya purato nA''locayati tadA tasya prAyazcittaM catvAro lghukaaH| ratnAdhiko yadi 'ratnAdhiko'haM' iti garveNa zaikSatarakasya purato nA''locayati tadA tasyApi prAyazcittaM catvAro laghukAH / / 2162 // etadevopadezadvAreNa spaSTayatiegassa u parivAro, biie rAyaNiyattavAdo ya / iya gavvo na kAyavvo, dAyavvo ceva sNghaaddo|| 2163 // ekasya parivAro'sti, dvitIye rAtnikatvavAdaH, ratnAdhiko'hamiti pravAda iti evaMrUpo garvo dvAbhyAmapi na kartavyaH. kintu parasparamAlocayitavyamanyathA cturlghukpraayshcittaaptteH| | dAtavyazca zaikSatarakeNa jaghanyato'pi ratnAdhikasya saGgATaH // 2163 // sUtra 25 gAthA 2162-2167 rAtnika zaikSatarayoH | upasampadvidhiH 956 (A) 1. ko'yamiti-pu. pre.|| For Private and Personal Use Only
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI caturtha samprati "bhikkhovavAyaM ca dalAti kappAgaM" ityasyArthamAha pehA-bhikkha-kitIo, kareMti so Avi te pavAeti / vyavahArasUtram na pahuppaMte doNha vi, gilANamAdIsu na ca dejA // 2164 // zaikSatarasya ziSyA ratnAdhikasya sambandhino vastrAdeH prekSAM pratilekhanAM kurvanti, tathA uddezakaH tadyogyAM bhikSAmAnayanti, kRtikarma vinayo vizrAmaNA ca tat kurvanti, kimuktaM bhavati? 956 (B) yadAjJApayati tat kurvanti, vAcanAdiparizrAntasya ca vizramaNAmiti, sa cApi ratnAdhikastAn pravAcayati sUtraM pAThayatyarthaM ca zrAvayatItyarthaH / kAraNe asatItyasya vyAkhyAnamAha-na pahuppaMte ityAdi, te zaikSataraziSyA glAnA( natvA )diSu prayojaneSu vyApRtAstato na prabhavanti na prapArayanti sAdhava iti sahAyaM na dadyAt / yadi vA dvAveva tau janau tataH kiM dIyatAmiti na dadyAt // 2164 // adhunA "sabhAvo vA" [gA. 2060] ityasya vyAkhyAnamAhaattIkarejjA khalu jo vidiNNe, esovi majhaM ti mahaMtamANI / na tassa te dei bahiM tu neuM, tattheva kiccaM pakareMti jaM se // 2165 // IN 1. t, athavA tau-khN.|| ////////////////////////////////// sUtra 25 gAthA 2162-2167 rAtnikazaikSatarayoH upasampadvidhiH 956 (B) For Private and Personal Use Only
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH | 957 (A) yo vitIrNAn sAdhUnAtmIkuryAt, yazca eSo'pi zaikSAdhipatiH zaikSatarako mameti || mahAmAnI, tasya tAn sAdhUn bahistasmAt sthAnAdanyatra vihArakrameNa netuM na dadAti, kintu yatse tasya kRtyaM karaNIyaM tat tatraiva sthitasya sataH kurvanti // 2165 // athavAvAraeNa se dei, na ya dAvei vAyaNaM / tahavi bhedamicchaMte, avikArI u kArae // 2166 // vAreNa vAreNa tasya zuzrUSakamekaikaM sAdhuM niyukte, na ca tasmAtsAdhUnAM vAcanAM sUtra 25 dApayati, mA sa gaNabhedaM kArSIditi hetoH / athaivamapi duHsvabhAvatayA gaNabhedaM karoti tata gAthA Aha-tathApi evamapi kriyamANe gaNabhedaM kartumicchati yaH avikArI durbhedaH sAdhustena 2162-2167 rAlikatasya kRtyaM kArayati // 2166 // zaikSatarayoH sUtram-dosAhammiyA egayao viharaMti, taM jahA-sehe ya, rAiNIe ya / tattha | upasampadvidhiH rAiNIe palicchanne, sehatarAe apalicchanne, icchA rAyaNIe sehatarAgaM uvasaMpaMjejjA, | 957 (A) 1. 'yajjai-zyubrIMga // ////////////////// For Private and Personal Use Only
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 957 (B) icchA no uvasaMrpajejA, icchA bhikkhovavAyaM dalayai kappAgaM, icchA no dailayai . kappAgaM // 25 // "do sAhammiyA" ityaadi| dvau sAdharmikAvekataH saMhatau viharataH, tadyathA- zaikSo rtnaadhikshc| tatra rAtnikaH paricchannaH parivAropeta ityarthaH, zaikSatarakaH aparicchannaH parivArarahitaH tatra rAtnike ratnAdhikasya icchA yadi pratibhAsate shaiksstrkmupsmpdyte| atha necchA na pratibhAsate tarhi nopsmpdyte| bhikSAmupapAtaM ca kalpyaM yadIcchA tarhi ddaati| atha dAtuM necchA tarhi na ddaati| eSa sUtrasaMkSepArthaH / adhunA bhASyavistara: rAyaNiya paricchanne, uvasaMpa-palicchio ya icchAe / suttattha kAraNA puNa, palicchayaM deMti AyariyA // 2167 // rAtnike ratnAdhike dravyataH paricchanne parivAropete sati tena zaikSatarakasya upasampat paricchadazca icchayA dAtavyAH / iyamatra bhAvanA-sa yadi zaikSatarako'vamaratnAdhikastulyazruto 1. yajai-zyubrIMga // 2-3. dalejA- AgamaprakAzane // sUtra 25 gAthA 2162-2167 rAlikazaikSatarayoH upasampadvidhiH 957 (B) For Private and Personal Use Only
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 958 (A) www.kobatirth.org ////////// gururatnAdhikena saha tataH sa ratnAdhikazcintayati, mA nUnametasya bhikSAhiNDanavyAkSepeNa pratilekhanAvyAkSepeNa ca sUtrArthA nazyeyustataH saMghATaM dadAti, athavA eSa mA samAnagurukulavAsI sahAdhyAyI dravyaparicchadenAparicchado bhUyAt [ iti] sahAdhyAyyantevAsisnehataH saGghATaM dadAtyAlocanAM prayacchati / alpazrutasya tu paricchadamupasampadaM vA na dadAtIti / atha sa zaikSatarako * ratnAdhikAdbahu zrutastadA niyamata upasampattavyaH paricchadazca tasya dAtavyaH / tathA cAhasUtrArthakAraNAtsUtrArthaM gRhItukAmAH punarAcAryA upasampadyante paricchadaM ca dadati // 2167 // etadeva spaSTayati suttatthaM jai gehar3a, to se dei paricchadaM / gahie videi saMghADaM, mA se nAsejja taM suyaM // 2168 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadi sa ratnAdhikastataH sUtrArthaM gRhNAti, tataH se tasya dadAti paricchadaM parivAram gRhIte'pi sUtrArthe dadAti saMghATam / kasmAd ? ityAha- mA se tasya bhikSATanavyAkSepataH pratilekhanAvyAkSepatazca tat zrutaM nazyediti hetoH // 2168 // For Private and Personal Use Only sUtra 26-32 gAthA 2168-2171 yathAranA dhikapArzve upasampadA 958 (A)
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir H zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 958 (B) abahuzrutAdau tu na dadAti ityedbhAvayatiabahussute na deMtI, niruvahate taruNae ya sNghaaddN| ghettUNa jo va vaccai, tattha ya goNIe diTuMto // 2169 // abahuzrutaH alpazrutaH, nirupahata: nirupahatapaJcendriyastaruNakazca, tasmin satsvapi sAdhuSu saMghATaM na dadAti, sahAyAna dadAtIti bhaavH| yo vA gItArtho'pi san pradattAn sahAyAnvipariNamya gRhItvA vrajati, tasyApi satsvapi sAdhuSu sahAyAnna dadAti tathA ca tatra duSTazIlayA gavA dRSTAntaH // 2169 // tameva bhAvayatisADagabaddhA goNI, jaha taM ghettuM palAti dussIlA / iya vippariNAmaMte, na deja saMte vi hu sahAe // 2170 // yathA kasyApi gauH plaayitaa| tataH kathamapi labdhA satI tena zATakena baddhA, yathA sA : zATakabaddhA duHzIlA gaustaM zATakaM gRhItvA plaayte| iti evamamunA prakAreNa yo vipariNAmayati sahAyAn tasmin vipariNAmayati sato'pi sahAyAna dadyAt // 2170 // sUtra 26-32 gAthA 2168-2171 yathAranAdhikapArzva upasampadA 958 (B) For Private and Personal Use Only
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 959 (A) ___ sUtram- do bhikkhuNo egayao viharaMti, no NhaM kappai annamannaM uvasaMpajjittANaM | viharittae, kappai NhaM ahArAiNiyAe annamannaM uvasaMpajittANaM viharittae // 26 // ___ do gaNAvaccheiyA egayao viharaMti, no NhaM kappai annamannaM uvasaMpajittANaM | viharittae, kappai NhaM ahArAiNiyAe annamannaM uvasaMpajjittANaM viharittae // 27 // do Ayariya-uvajjhAyA egayao viharaMti, no NhaM kappai annamannaM uvasaMpajittANaM viharittae, kappai NhaM ahArAiNiyAe annamannaM uvasaMpajittANaM viharittae // 28 // bahave bhikkhuNo egayao viharaMti, no NhaM kappai annamannaM uvasaMpajittANaM viharittae, kappai NhaM ahArAiNiyAe annamannaM uvasaMpajjittANaM viharittae // 29 // ___ bahave gaNAveccheiyA egayao viharaMti, no NhaM kappai annamannaM uvasaMpajittANaM viharittae, kappai NhaM ahArAiNiyAe anamanaM uvasaMpajjittANaM viharittae // 30 // sUtra 26-32 gAthA 2168-2171 yathAranAdhikapArzve upasampadA 959 (A) 1. "evaM Ayariya uvajjhAyA, evaM bahave sAhammiyA, gaNAvaccheiyA, Ayariya-uvajjhAyA jAva vihritte"| iti pratilipi madhye sUtra 28, 32 sthAne paatth|| For Private and Personal Use Only
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vyavahAra sUtram caturtha uddeza : 959 (B) www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bahave Ayariya-uvajjhAyA egayao viharaMti, no pahaM kappai annamannaM uvasaMpajjittANaM viharittae, kappar3a haM ahArAiNiyAe annamannaM uvasaMpajittANaM viharittae // 31 // bahave bhikkhuNo, bahave gaNAvaccheiyA, bahave Ayariya-uvajjhAyA egayao viharaMti, no NhaM kappai annamannaM uvasaMpajjittANaM viharittae, kappar3a NhaM ahArAiNiyAe annamannaM uvasaMpajjittANaM viharittae ttibemi // 32 // "do bhikkhuNo egato viharaMti" ityAdisUtrasaptakam / asya sambandhamAhasaMhigArA tulAdhigAriyA esa lesato jogo / Ayariyasa va sisso, bhikkhu abhikkhU aha tu bhikkhU // 2171 // anantarasUtre 'do sAhammiyA' ityAdilakSaNe dvikalakSaNA saGkhyAdhikRtA, atrApi saiva, 'do bhikkhuNo' ityAdi vacanAt / tataH saGkhyAdhikArAttulyAdhikAritA pUrvasUtreNa sahAsya sUtrasyetyeSa lezataH AdyasUtrasya yogaH sambandhaH / athavA pUrvasUtre ratnAdhikapadenAcArya upAttaH / For Private and Personal Use Only sUtra 26-32 gAthA | 2168-2171 yathAratnAdhikapArzve upasampadA 959 (B)
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 960 (A) AcAryasya ca ziSyo dvidhA bhikSurabhikSuzca / tatra bhikSuH pratItaH / abhikSuH gaNAvacchedaka upAdhyAya AcAryo vaa| tata AcAryasUtrAtprAguktAdathAnantaraM bhikSusUtramuktam // 2171 // zeSasUtrasambandhapratipAdanArthamAhaemeva sesaesu vi, guNaparivaDDIe ThANalaMbho v| duppabhii khalu saMkhA, bahuA piMDo u teNa paraM // 2172 // evameva pUrvoktaprakAreNaiva zeSayorapi gaNAvacchedakA-''cAryasUtrayoH sambandhaH / tathAhiAcAryasya ziSyo bhikssurbhikssushc| tatra bhikssusuutrmuktm| tadanantaramabhikSorgaNAvacchedakasyAcAryasya ca suutre| atha guNaparivRddhyA sthAnalAbho bhvti| tathAhi- bhikSurguNAdhikatvena gaNAvacchedakasthAnaM lbhte| gaNAvacchedako guNAdhikatayA AcAryopAdhyAyasthAnam ato| bhikSusUtrAnantaraM krameNa gnnaavcchedkaa-''caaryopaadhyaaysuutre| tathA dviprabhRtikA khalu saMkhyA bahukA bhavati, tato dvisaMkhyAsUtratrayAnantaraM bhusNkhyaasuutrtrym| bahUnAM ca parasparamupasampannAnAM piNDo bhavati, tena bahusaMkhyAsUtratrayAtparaM piNDaH piNDasUtramuktamiti // 2172 // gAthA 2172-2176 anyonyopasampadvidhiH 960 (A) For Private and Personal Use Only
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 960 (B) evamanena sambandhajAtenAyAtasyAsya sUtrasaptakasya vyAkhyA-dvau bhikSu ekataH saMhato viharataH, no ehamiti vAkyAlaGkAre, kalpate, anyonyamupasampadya vihartuM na klpte| ehamiti pUrvavat, yathAratnAdhikatayA'nyonyamupasampadya vihrtum| evaM gaNAvacchedakasUtramAcAryopAdhyAyasUtraM ca bhAvanIyamevaM bahusaMkhyAsUtratrayaM piNDasUtraM ceti sUtrasaptakasaMkSepArthaH / / sampratyAdyabhikSusUtravyAkhyAnArthamAhasaMbhoiyANa doNhaM, khettAdippehakAraNagayANaM / paMthe samAgayANaM, bhikkhUNa imA bhave merA // 2173 // dvAvAcAryAvanyasmin anyasmin kSetre sthitau, tau ca parasparaM sAmbhogikau, tayoH sAmbhogikayoH dvayorAcAryayorbhikSavastAbhyAM preSitAH kSetrAdiprekSAkAraNagatA: kSetrapratyupekSaNArtham, AdizabdAdupadhermArgaNArthaM gtaaH| te ca tathAgacchantaH pathi samAgatAH parasparaM militaaH| teSAM caikena pathA gantavyam, atasteSAM kSetrAdiprekSAkAraNagatAnAM pathi samAgatAnAM bhikSUNAM yA maryAdA sAmAcArI sA iyaM vakSyamANA bhavati // 2173 // gAthA 2172-2176 anyonyopasampadvidhiH 960 (B) For Private and Personal Use Only
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 961 (A) tAmevAhabhikkhussa mAsiyaM khalu, palichaNNANaM ca sesagANaM tu / caulahuga apalichanne, tamhA uvasaMpayA tesiM // 2174 // yau dvau bhikSU spardhakapatI tayoH zaikSatarakeNa ratnAdhikasya purataH aalocyitvym| tenA''locite pazcAt ratnAdhikena zaikSatarakasya purataH evamakaraNe bhikSoH zaikSasya ratnAdhikasya ca prAyazcittaM khalu mAsikaM mAsalaghu, palicchannANaM cetyAdi, , etadbahusaMkhyAviziSTasya bhikSusUtrasya vyaakhyaanm| paricchannAnAM jaghanyato'pyAtmatRtIyAnAM zeSakANAM cA''tmadvitIyAnAM yathoktavidhyakaraNe prAyazcittaM maaslghu| tatra yadyeko'paricchannastarhi tenAnya AtmadvitIya gAthA AtmatRtIyo vA upasampattavyaH, no cedupasampadyate tarhi tasminnaparicchanne'nupasampadyamAne 42172-2176 prAyazcittaM catvAro lghukaaH| taM copasampadyamAnaM yo nopasampadaM pratIcchati tasya maaslghu| anyonyopa sampadvidhiH yata evaM tasmAtparasparamupasampatteSAM bhavati krtvyaa|| 2174 // | 961 (A) enAmeva niyuktigAthAM bhASyakRt vyAcikhyAsuH prathamato "bhikkhussa mAsiyaM khalu" * ityetad vyAkhyAnayati - For Private and Personal Use Only
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 961 (B) do bhikkhU agIyatthA, gIyA ekko va hoja u agIto / rAiNiya palicchanne, puvvaM iyaresu, lahu lahugA // 2175 // dvau bhikSU agItArthI yadi vA dvAvapi gItau gItArthoM, tayoH parasparasyA''locanam, anyathA prAyazcittaM maaslghu| athavA eko gItArtha ekazca bhavatyagItArthaH, tatra ratnAdhike | paricchanne bhAvaparicchadopete gItArthe ityarthaH, pUrvamAlocayitavyaM, pazcAditareSvagItArtheSu ratnAdhikena, evaM cet te na kurvate tarhi ratnAdhike prAyazcittaM mAsalaghu, itareSAM catvAro laghukAH // 2175 / / enAmeva gAthAM vivarISuH prathamato "do bhikkhU agIyatthA gIyA' ityetadvivRNoti- dosu agIyatthesuM, ahavA gItesu sehataro puTviM / jai nAloyai lahuo, na vigaDe iyaro vi jai pacchA // 2176 // dvayorbhikSvoragItArthayoH, athavA gItArthayormadhye yadi zaikSataraH pUrvaM ratnAdhikasya purato RI nA''locayati tadA tasya prAyazcittaM laghuko mAsaH / itaro'pi ratnAdhiko'pi yadi / gAthA 2172-2176 anyonyopasampadvidhiH 961 (B) For Private and Personal Use Only
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 962 (A) pazcAttasya zaikSatarasya purato na vikaTayati tadA tasyApi prAyazcittaM maaslghu| atha yadi dvAvapyagItArthoM tadA parasparasya vihArA''locanaiva kevalA, naapraadhaalocnaa| atha dvAvapi gItArthoM tadA parasparasya vihArA''locanA aparAdhAlocanA ca // 2176 / / athaiko gItArtho'parazcAgItArthastatrAlocanAvidhimAharAiNie gIyatthe, rAiNie ceva viyaDaNA puvviM / dei vihAraviyaDaNaM, pacchA rAyANito sehe // 2177 // yadi ratnAdhiko gItArtha itaro'gItArthastarhi gItArthe ratnAdhike sati ratnAdhike eva pUrvaM zaikSatareNa vihAravikaTanA aparAdhavikaTanA ca dAtavyA / tataH pazcAt ratnAdhikaH zaikSe zaikSatarakasya vihAravikaTanAM dadAti // 2177 // atha zaikSatarako gItArtho ratnAdhikastvagItArthastatrAhasehatarage vi puvvaM, gIyatthe dijae pagAsaNayA / pacchA gIyattho vi hu, dadAti AloyaNamagIte // 2178 // gAthA 2177-2183 vihArA 'parAdhA''locanAdiH 962 (A) For Private and Personal Use Only
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 962 (B) yadi gItArtha: zaikSatarakastarhi tasmin gItArthe zaikSatarake'pi pUrvaM ratnAdhikena prakAzanA vihAravikaTanA aparAdhavikaTanA cetyarthaH diiyte| pazcAt gItArtho'pi san sa zaikSataraka: hu nizcitamagIte ratnAdhike AlocanAM vihArAlocanAM dadAti, na tvaparAdhAlocanAm // 2178 / / kasmAt ? ityAhaavarAhavihArapagAsaNAu doNNi vi bhavaMti gIyatthe / avarAhapayaM mottuM, pagAsaNaM hotagIyatthe // 2179 // aparAdhaprakAzanA vihAraprakAzanA ca ete dve api prakAzane bhavato gItArthe / agItArthe punaraparAdhapadaM muktvA zeSasya vihArasya prakAzanaM bhavati, vihArA''locanA bhavati nAparAdhAlocaneti bhaavH| agItArthatayA tasyAparAdhA''locanAnahatvAt // 2179 // sampratyupasaMhAramAhabhikkhussegassa gayaM, palicchannANaM iyANi vocchAmi / davvapalicchAeNaM, jahaNNeNa appataiyANaM // 2180 // gAthA 2177-2183 vihArA'parAdhA''locanAdiH 962 (B) For Private and Personal Use Only
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra ////////// sUtram caturtha uddezaka: 963 (A) ////////// www.kobatirth.org "bhikkhussa mAsiyaM khalu" ityanena padena yad ekasya bhikSoH vaktumupakrAntaM tat taM parisamAptam / idAnIM dravyaparicchadena paricchannAnAM jaghanyenA''tmatRtIyAnAM yadvaktavyaM tadvakSyAmi // 2180 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tadevAha tesiM gIyatthANaM, agItamissANa esa ceva vihI / to sApi ya, vacchAmi vihiM jahAkamaso // 2181 // teSAM dravyaparicchannAnAM jaghanyata AtmatRtIyAnAM bahUnAM sarveSAM [vA] gItArthAnAmathavA agItArthAnAm yadi vA mizrANAM keSAJcid gItArthAnAM keSAJcidagItArthAnAmityarthaH, eSa evAnantarodita ekabhikSugata AlocanAviSayo vidhiravasAtavyaH, vyatireke ca prAyazcittamapi tathaiva / ata UrdhvaM zeSANAmapi vidhiM yathAkramazo yathAkrameNa vakSyAmi // 2181 // tatra zeSazabdavAcyAnupadarzayati sesA tU bhaNNaMtI, appabitiyA u je tahiM keI / gIyatthamagIyatthe, mIse ya vihI u so ceva // 2182 // For Private and Personal Use Only gAthA 2177-2183 vihArA 'parAdhA'' locanAdiH 963 (A)
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 963 (B)| zeSA nAma te bhaNyante yatra teSAM bahUnAM bhikSUNAM madhye kecidaatmdvitiiyaaH| tasmin zeSe gItArthe agItArthe mizre ca sa eva pUrvokto vidhirAlocanAviSayastavyatireke prAyazcittavidhizcAvasAtavyaH // 2182 // samprati cazabdavyAkhyAnamAhasaMjogA u casaddeNa, ahigayA jaha ya ego do ceva / ego jai na vi doNhiM, uvagacche caulahU to se // 2183 // paricchannAnAM ca ityatra cazabdena saMyogA adhikRtAH sUcitA ityarthaH / tAnevopadarzayatiyathA ceti bhnggopprdrshne| ekata eko bhikSuraparato dvau bhikSU, tatraikenA''tmadvitIya upasampattavyaH / yadi pUnareko na dvau upagacchati upasampadyate tadA se tasya prAyazcittaM catvAro laghukAH // 2183 // gAthA 2177-2183 vihArA'parAdhA''locanAdiH 963 (B) 1. cauguru to-khaM. // 2. catvAro gurukA:- khaM. / "egallabhikkhuNo jo apaNo appabitio appatatio vA so uvsNpjiyvvo| jati Na uvasaMpajjati caulahuyA" iti cUrNikRtaH // For Private and Personal Use Only
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 964 (A) www.kobatirth.org pacchA iyare egaM, jai navi uvagacche mAsiyaM lahuyaM / jattha vi ego tiNI ya, na uvagame tattha vI lahugA // 2184 // ekasminnupasampanne pazcAditarAvapyupasampadyete, yadi punarekaM tAvitarau pazcAnnopagacchetAM tadA tayormAsikaM prAyazcittaM laghu / yatrA'pi bhaGge ekata eko'paratra trayastatra yadi parasparamuktaprakAreNa nopagamastadA prAyazcittaM laghukAH / kimuktaM bhavati yadyekastrInnopagacchati tadA tasya prAyazcittaM catvAro laghukAH, taM cedupagacchantaM pazcAditare trayo nopagacchanti tarhi teSAM prAyazcittaM laghuko mAsaH // 2184 // emeva appabIto, appataiyaM tu jai na uvagacche / iyaresi mAsalahuyaM evamagIe ya daTThavvaM // 2185 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evameva anenaivAnantaroditena prakAreNAtmadvitIya AtmatRtIyaM yadi nopagacchati tadA tasya prAyazcittaM caturlaghu / itarazcet tamupagacchantaM nopagacchettadA tasya mAsikaM laghu / itareSAmeka AtmatRtIyo'para Atmacaturtha ityevamAdInAM parasparamanupagame prAyazcittaM mAsalaghu / evamuktaprakAreNAgIte agItArthAnAM gIte gItArthAnAM ca draSTavyam // 2185 // For Private and Personal Use Only *** gAthA | 2184-2190 pathi sthAne ca AbhavanavyavahAraH 964 (A)
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 964 (B) mizrAnadhikRtyAhamIsANa ego gIto, hoti agIyA u doNNi tiNNi vaa| egaM uvasaMpajje, te u agIyA ihara mAso // 2186 // mizrANAM madhye eka ekAkI gIto gItArthaH, apare tu dvau trayo vA bhavantyagItA agItArthAH / tatra te'gItA ekamupasampadyeran / itarathA cennopasampadyante tarhi teSAM prAyazcittaM laghuko mAsaH // 2186 // so vi ya jai navi iyare, tassa vi mAso u eva savvattha / uvasaMpayA u tesiM, bhaNiyA aNNoNNa nissAe // 2187 // gAthA 2184-2190 pathi sthAne ca AbhavanavyavahAraH so'pi caiko yadi tAna itarAnapasampadyamAnAn nopasampadyate tadA tasyApi prAyazcittaM mAso lghuH| evameka AtmadvitIyo gItArtho'para AtmatRtIya AtmacaturthaH ityAdau sarvatra bhaavniiym| evamanyonyanizrayA prAga dvAragAthAyAM teSAmupasampat bhaNitA uddiSTA // 2187 // 964 (B) For Private and Personal Use Only
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezaH 965 (A) //////////// ////// www.kobatirth.org aNNoNNanissiyANaM, aggIyANaMpi uggaho tesiM / gIyapariggahiyANaM, icchAe tesimo hoi // 2188 // anyonyanizritAnAM teSAmagItAnAmapi gItaparigRhItAnAmavagraho bhavati / avagraho nAma AbhavanavyavahAraH / sa ca dvidhA- icchayA sUtroktazca / tatra icchayA teSAmayaM vakSyamANo bhavati // 2188 // tamevAha icchiyapaDicchieNaM, khette vasahIe doNhavI lAbho / acchaMte na hoi uggaho, nikkAraNa kAraNe donhaM // 2189 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir icchayA avagraho nAma icchitapratIcchitena, icchA saMjAtA'syeti icchitaM, pratIcchA saJjAtAsyeti pratIcchitaM, icchitaM ca tat pratIcchitaM ca icchitapratIcchitaM, vAcA AbhavanavyavahArasthApanam / yathA- yatpathi labhyate tadasmAkaM yat grAme tad yuSmAkaM, yadi vA yatsacittaM tadasmAkaM, yadacittaM tat yuSmAkamathavA yA strI vratagrahaNArthamupatiSThati sA yuSmAkaM For Private and Personal Use Only gAthA | 2184-2190 * pathi sthAne ca Abhavana vyavahAra: 965 (A)
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 965 (B) XXXX puruSaH asmAkaM; yadvA bAlo yuSmAkaM, vRddho'smAkam, athavA yaH sArthena saha vrajatAM lAbha: so'smAkam, asArthena yuSmAkam, yadi vA yo yallabhate tattasyaiva / evambhUtenecchitapratIcchitena ya AbhavanavyavahAraH sa icchayA'vagrahaH / eSa ca prAyaH pathi gacchatAM bhavati / sthAnaprAptAnAM tu | sUtrokta AbhavanavyavahArastatastamupadarzayati-samakAlaM kSetre prAptAnAmakSetre vA vasatiM prAptAnAM dvayAnAmapi lAbhaH saadhaarnnH| atha na kSetramakSetre vA vasatiM samakAlaM prAptAH kintu viSamakAlaM tata Aha- acchaMte na hoti ityAdi, yadi niSkAraNaM sthitA iti pazcAt prAptAstadA nAsti teSAmavagrahaH, kintu puurvpraaptaanaamev| atha kAraNena kenApi glAnapratijAgaraNAdinA sthitAstataH pazcAtprAptAstarhi bhavati dvayeSAmapi sAdhAraNo'vagrahaH // 2189 // etadeva spaSTataramupadarzayatisamayaM pattANaM sAhAraNaM tu, doNhaM pi hoti taM khettaM / visamaM pattANaM puNa, imA u tahiM maggaNA hoi // 2190 // samakamekakAlaM prAptAnAM dvayAnAmapi tatkSetraM bhavati saadhaarnnm| viSamaM viSamakAlaM prAptAnAM punariyaM tatra kSetre mArgaNA bhavati // 2190 // gAthA 2184-2190 pathi sthAne ca AbhavanavyavahAraH 965 (B) For Private and Personal Use Only
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 966 (A) ////////// www.kobatirth.org tAmeva kurvannAha paDiyarae va gilANaM, sayaM gilANAuro va maMdagatI / appattassa vi eehiM, uggaho dappato natthi // 2191 // praticarati vA pratijAgarti glAnaM yadi vA svayaM glAna Aturo vA yadi vA svabhAvAnmandagatiH, etaiH kAraNairaprAptasyApi samakAlaM pazcAtprAptasyA'vagraho bhavati / darpato niSkAraNaM sthitAnAM punaravagraho nAsti // 2191 // emeva gaNAvacche, palichaNNANaM ca sesagANaM tu / palicchanne vavahAro, duviho vAyaMtio nAma // 2192 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yathA bhikSorekasya bahUnAM paricchannAnAM zeSakANAM coktam, evameva anenaiva prakAreNa ekasmin gaNAvacchede bahUnAM paricchannAnAM jaghanyato'pyAtmatRtIyAnAM zeSakANAM ca kAraNavazata AtmadvitIyAnAM tuzabdAdekata eko'parata AtmadvitIya ityAdisaMyogagatAnAM ca niravazeSaM vaktavyam / tatra paricchanne jAtAvekavacanaM paricchannAnAmupalakSaNametat parasparamupasampannAnAM For Private and Personal Use Only gAthA |2191-2196 sUtroktavAgantikavyavahArAdiH 966 (A)
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 966 (B) cAbhavanavyavahAro dvidhA bhavati- sUtrokto vaagntikshc| vAcA antaH paricchedo vAgantastena nirvatto vaagntikH| tatra vAgantiko nAma vakSyamANaH // 2192 // tamevAhapaha gAme, citta'cittaM, thI purisaM, bAla vuDDa, satthAdI / icchAe vA deMtI, jo jaM lAbhe bhave bitito // 2193 // yatpathi mArge labhyaM tadasmAkam, yat grAme tat yussmaakm| yadi vA yatsacittaM tat yussmaakmcittmsmaakm| athavA strI yuSmAkaM purusso'smaakm| athavA bAlo'smAkaM vRddho yussmaakm| yadi vA satthAdI iti, yat sArthe labhyaM tat yuSmAkamasArthe asmaakm| athavA icchayA dadati / katham? ityAha-yo yallabhate tattasyA''bhavati eSa sUtroktAdAbhavanavyavahArAt dvitIyo vAgantika AbhavanavyavahAraH / / 2193 / / kSetre prAptAnAmakSetre vA vasatiM prAptAnAM yaH sUtrokta AbhavanavyavahAraH sa bhikSUNAmiva pratipattavyaH, sa cAvizeSeNoktaH, gItArthA'gItArthAdivizeSAnupAdAnAd, avizeSaNe ca bhavati saMdehaH, tato bhikSaNAM gaNAvacchedakAnAM ca gItArthAdivibhAgena vizeSaM bibhaNiSaridamAha gAthA 72191-2196 sUtroktavAgantikavyavahArAdiH 966 (B) For Private and Personal Use Only
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 967 (A) ////////////// **** www.kobatirth.org samagItA'gItA vA, gItatthapariggahANa sati kajje / asamattANa vikhettaM, apabhU pacchA samatto vi // 2194 // yadi dvAvapi pakSau gItArthau yadi vA dvAvapyagItArthau athavA gItArthaparigRhItAH gItArthanizrAM pratipannAH samakamekakAlaM prAptAsteSAM sAdhAraNaM kSetramAbhavati / sati vidyamAne kArye glAnapratijAgaraNAdilakSaNe ye sthitA agItArthA asamAptAzca teSAmapi pazcAtprAptAnAM sAdhAraNaM kssetrm| ye punaragItArthA api asamAptA api ca pUrvaM prAptAH, gItArthAH samAptAzca niSkAraNaM prAk sthitvA prAptAstadA asamAptAnAmapyagItArthAnAmapi ca tat kSetraM, pUrvaM prAptatvAt, na gItArthaH samApto'pi ca tasya kSetrasya prabhuH, niSkAraNaM sthitvA pazcAtprAptatvAt // 2194 // samapatta kAraNeNaM, khette vasahIe doNha vI lAbho / rAyaNie hoti uggaho, gIyatthe samammi dohaM pi // 2195 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samaM samakamekakAlaM kAraNena pazcAdvA kSetre'kSetre vA vasatau prAptayordvayorapi lAbhaH sAdhAraNaH / atra punaryadi vizeSavivakSA kriyate tadA yo ratnAdhikastasminnavagraho bhavati / For Private and Personal Use Only ////// gAthA |2191-2196 sUtroktavAgantika vyavahArAdiH 967 (A)
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir XX X. vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 967 (B) yadyapi nAma dvayorapi sAdhAraNo lAbhastathApi yathA saMghATakena bhikSAM hiNDamAnayo ratnAdhikasya lAbho gaNyate, evamihApi rtnaadhiksyaavgrhH| athaiko gItArthaH aparo'gItArthastatra yadi ratnAdhiko'gItArtho'vamaratnAdhiko giitaarthstto'vmrtnaadhiksyaavgrhH| atha dvAvapi samagItArthoM tata Aha- same gItArthe'parasmin samakaM ca prApte dvayorapi saadhaarnno'vgrhH| tadevaM dvisaMkhyAkagaNAvacchedakasUtramapi bhaavitm| evaM dvisaMkhyAkA''cAryopAdhyAyasUtramapi bhAvanIyam // 2195 // idAnIM bahutvasUtrANi piNDasUtraM cAtidezata Ahaemeva bahUNaM pI, piMDe navaroggahassa u vibhAgo / kiM kativiho kassa ve kammi va kevaiyaM vA bhave kaalN||2196|| dAragAhA evameva bahUnAmapi bhikSuprabhRtInAmapi sUtrANi bhAvanIyAni, 'dvikasUtrApekSayA bahutvasUtrANAmarthato nAnAtvAbhAvAt / piNDe piNDakasUtrasyApi sa evaarthH| navaramatrA'vagrahasya gAthA 2191-2196 sUtroktavAgantikavyavahArAdiH 967 (B) 1. va kahiM kevaiyaM- pu. pre. // 2. dvitvasUtrA mo. saM. // For Private and Personal Use Only
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 968 (A) d//////////////////////////////// vibhAgo vktvyH| tamevAha-kiM1 katividha:2 kasya vA 3 kasmin vA 4 kiyantaM vA kAlaM bhavatyavagrahaH? 5 // 2196 // tatra kimityAdyadvAravyAkhyAnArthamAhakiM uggaho ? tti bhaNieM, uggaho tiviho hoti scittaadii| dAraM 1 / ekkekko paMcaviho, deviMdAdI muNeyavvo // 2197 // dAraM 2 / kimavagrahaH? iti bhaNite pRSTe sUrirAha-trividho bhavatyavagrahaH sacittAdiH sacitto'citto mizrazca 1 / punarakaikaH katividhaH? iti praznamupajIvyAha- ekaikaH paJcavidhaH paJcaprakAro jJAtavyaH / ko'sau ? ityAha- devendrAdiH devendrAvagraho1 rAjAvagraho2 mANDalikAvagraha:3 zayyAtarAvagrahaH 4 sAdharmikAvagrahazca 5 // 2197 // gataM katividhadvAram, idAnIM kasya bhavatyavagrahaH? kasya na bhavati? iti pratipAdayati- gAthA 2197-2203 avagrahasvarUpam * 968 (A) | 1. e uggaho tiviho u hoti cittAdi- vA. pu. khaMbhA. vA. mA. jebhA. mu. // For Private and Personal Use Only
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 968 (B) kassa puNa uggaho ttI,parapAsaMDINa uggaho natthi / niNhosanne, saMjati, agIte, gIte ekke vA // 2198 // kasya punaravagraho bhavati? iti ziSyapraznamAzaya procyate- parapASaNDinAmavagraho nAsti / ye ca niNhavA ye cA'vasannAH, yAzca saMyatyo gItArthairaparigRhItAH, ye cAgItArthA gItArthanizrAmanupapannAH, yazca niSkAraNamekAkI giitaarthH| eteSAM sarveSAmapyavagraho nAsti // 2198 // etadeva suvyaktamAhaosaNNANa bahUNa vi, gItamagItANa uggaho natthi / sacchaMdiyagIyANa ya, asamatta aNIsa gIe vi // 2199 // avasannAnAM bahanAmapi gItArthAnAmagItArthAnAM cA'vagraho nAsti / sacchaMdiyagIyANa yatti, ye gItArthA api svacchandikAH, svacchandatayaiva ca ekAkino viharanti teSAmapi naastyvgrhH| tathA ye asamAptA asamAptakalpAH, yasya ca samudAyasya na vidyate gIto gItArtha IzasteSAmapi nAstyavagrahaH // 2199 / / gAthA 2197-2203 avagrahasvarUpam 968 (B) For Private and Personal Use Only
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ////////////// zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezaka: 969 (A) | www.kobatirth.org evaM tA sAvekkhe, niravekkhANaM pi uggaho natthi / mottUNa ahAlaMde, tattha vi je gacchapaDibaddhA // 2200 // evaM tAvatsApekSe jAtAvekavacanaM, sApekSANAmuktaM, sApekSA nAma- sthavirakalpikAH / nirapekSA- jinakalpikAdayasteSAmapyavagraho nAsti / kimavizeSeNa sarveSAM na ? ityAhamuktvA yathAlandAn / tatrApi gacchapratibaddhAn teSAmavagraho bhavati, gacchapratibaddhatvAt, anyeSAM tu sarveSAmapi nAsti // 2200 // AsannatarA je tattha, saMjayA so va jattha nittharai / tahiyaM deMtuvadesaM, AyaparaM te na icchaMti // 2201 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir teSAM gacchanirgatAnAM jinakalpikAdInAM yo vratagrahaNArthamupatiSThati taM te na pravrAjayanti, tathAkalpatvAt, kintu ye tatrAsannatarAH saMyatAH sthitAstatropadezaM dadati; yathA amuka samIpe gatvA pravrajeti / athavA jAnanti te zrutabalato ye dUre sthitAstatra sa eSa nistariSyati tadetat jJAtvA yatra sa nistarati tatropadezaM prayacchanti / paramArthataH punaste AtmaparamAtma For Private and Personal Use Only gAthA | 2197-2203 avagrahasvarUpam 969 (A)
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gacchaparagacchavibhAgaM necchaMti, sthvirklpaaduttiirnntvaat||2201|| zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 969 (B) aggIya samaNa saMjai, gIyatthapariggahANa khettaM tu / apariggahANa gurugA, na labhati sIsettha Ayario // 2202 // agItAnAmagItArthAnAM zramaNAnAM saMyatInAM ca gItArthaparigrahANAM gItArthaparigRhItAnAM kSetram avagraho bhavati, iyamatra bhAvanA-ye agItArthA api sAdhavo gItArthaparigRhItA viharanti, yA api saMyatyo gItArthaparigRhItA vartante teSAmavagraho bhavati / te ca yadi sAdhavo yadi . vA saMyatyo gItArthanizrAmanupapannA agItArthA viharanti tadA teSAmaparigrahANAM gItArthaparigraharahitAnAM viharatAM prAyazcittaM catvAro gurukA iti / eteSAM ca saMyatAnAM saMyatInAM ca gItArthA'parigRhItAnAM ya: parivrAjaka AcAryaH so'tra ziSyAn svadIkSitAn na labhate aparigRhItatayaiva teSAM dIkSaNAt // 2202 / / gIyatthA''gate gurugA, asatI egANie vi gIyatthe / samosaraNe natthi uggaho, vasahIe u maggaNA akkhette // 2203 // gAthA 2197-2203 avagrahasvarUpam 969 (B) For Private and Personal Use Only
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 970 (A) ye te svayamagItArthA gItArthaparigraharahitA vartante te yadyanyasmin gItArthe Agate tasyopasampadaM na pratipadyante, tadA teSAM prAyazcittaM catvAro gurukaaH| athA'nyo gItArtha upasampadanA) nAyAtaH kAraNavazatazca kathamapyekAkI jAtastasya gItArthasyAzaThasya parivArarahitatvenaikAkino'pi kssetrmaabhvti| gataM kasyeti dvaarm| idAnI kasminveti dvAramadhikRtyAha-yatra vA yAvanti dinAni saGghasya samavasaraNaM tatra tAvanti dinAnyavagraho na bhavati / evaM jinasnAnAdiSu militAnAM yAvanmahimA tAvadavagrahA'bhAvaH / etatsarvaM samavasaraNe nAstyavagraha ityanena sUcitam / evamakSetre'vagrahA'bhAvaH / akSetre'pi vasatau mArgaNA'vagrahasya bhvti| sA caivamakSetre vasatiSu samakaM sthitAnAM sAdhAraNaM kSetraM, pazcAdAgatAnAM tu na bhavati // 2203 // sesaM sakosajoyaNa, puvvuggahiyaM tu jeNa tasseva / samagoggaha sAhAraM, pacchA''gato hoi u akhettI // 2204 // zeSaM kSetramavagraho bhavati, tacca pramANataH sakrozaM yojanaM paJcagavyUtAnItyarthaH / tatrApi : yena pUrvamavagRhItaM tasyaiva tatkSetramAbhavati, na zeSasya / atha samakameva tasyAvagrahaH kRtastatra Aha- sAdhAraNaM tadA teSAM kssetrm| yastu pazcAdAgataH sa bhavatyakSetrI, na tasyA''bhavati gAthA 2204-2209 kSetrA'vagrahasvarUpam 970 (A) For Private and Personal Use Only
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 970 (B)| kSetramiti bhAvaH // 2204 // aNNAgate kahate, uvasaMpaNNA tahiM ca te savve / saMkaMto u kahate, sAhAraNe tassa jo bhAgo // 2205 // anyaH ko'pyAcAryaH kathayan bahu zrutaH pazcAdAgataH, te ca pUrvasthitAH sarve'pi tasminnAgate kathayatyupasampannAstadA tasmin kathayati so'vagrahaH saGkrAntaH, tasyA''bhAvyaM tat kSetraM jAtamiti bhAvaH / atha samakaprAptatayA sAdhAraNe kSetre sthitAnAM madhye ekaH kazcanApi taM pazcAdAgatamanyamAcAryaM bahuzrutamupasampannastadA yastasya bhAgaH sa tatra kathayati saGkrAntaH // 2205 // 2204-2209 nikkhittagaNANaM vA, tesiM ciya hoi taM tu khettaM tu / kSetrA'vagrahakhettabhayA vA koI, mAiTThANeNa suNaevaM // 2206 // svarUpam yadi kSetravatAM ziSya AgantukamAcAryamupasampannaH, yadivA''cAryAH gaNaM ziSye gItArthe || 970 (B) nikSipya tamupasampannAstadA teSAmeva nikSiptagaNAnAM, vAzabdAdupasampannatadekaziSyANAM tat gAthA For Private and Personal Use Only
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | kSetram bhvti| kimuktaM bhavati ? yattataH kSetrAtsacittAdikamutpadyate tatteSAmevA''bhavati na tu pravAcayannAgantuko labhate / ko'pi punaH 'mA mamAgantukasya pArzve zRNvataH kSetraM yAyAd' iti kSetrabhayAdevaM vakSyamANaprakAreNa mAtasthAnena zRNoti // 2206 / / vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 971 (A) tameva prakAramAhakuDDeNa cilimilIe va, aMtarito suNai koi mANeNa / ahavA caMkamaNIyaM, kareMto pucchAgamo tattha // 2207 // kuDyena yadi vA cilimilinyA javanikayAntaritaH san ko'pi mAnena mamedaM kSetramAbhavati tanmA hastAduttaratviti kSetragaNa zRNoti / athavA mAnenaiva yathoktarUpeNa cakramaNikAM kurvan ko'pi zRNoti, tatra yadyapi sa na zRNoti tathApi tatra pRcchAgamo bhavati pRcchA kartavyA bhvti| tataH pRcchAto'pi tasya tad Abhavati kSetram // 2207 // gAthA 42204-2209 kSetrA'vagrahasvarUpam 971 (A) atha katibhiH pRcchAbhiH kiyantaM kAlaM tasyA''bhavati kssetrm| ata Aha For Private and Personal Use Only
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezaka: 971 (B)IN pucchAhi tIhi divasaM, sattahi pucchAhi mAsiyaM harai / ahavA visesamanno, imo u tahiyaM ahijate // 2208 // tisRbhiH pRcchAbhirekaM divasaM yAvat tatkSetraM harati, pRcchAdivase yattasmin kSetre sacittAdikamutpadyate tat kathayan labhate netara iti bhAvaH / saptabhiH pRcchAbhiH punarmAsikaM, pRcchAdivasAdArabhya mAsaM yaavtscittaadikmphrti| tadevaM 'khettabhayA vA koI' [gA. 2206] ityAdigAthApazcArdhaM vyaakhyaatm| idAnIM 'nikkhittagaNANaM vA' ityAdi pUrvArdhaM vyaakhyaanyti| athavA'yaM vakSyamANo'nyo vizeSastasmintradhIyAne'dhyApayitari // 2208 // tamevAha gAthA jati nikkhiviUNa gaNaM, uvasaMpAe'havAvi sIsaM tu / 2204-2209 kSetrA'vagrahatA tesiM ciya khettaM, vAeMte lAbho khettabahiM // 2209 // svarUpam yadi gItArthe gaNaM nikSipya tamAgantukamupasampadyate, athavA ziSyaM preSayati tadA teSAmeva || 971 (B) pUrvasthitAnAM tatkSetramAbhavati, na tu vAcayataH / vAcayati lAbhastasmAtkSetrAd bahiH // 2209 // | For Private and Personal Use Only
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI . vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 972 (A)| aha betI vAeMto, lAbho Ne natthihaM ti vaccAmo / iyarehi ya so ruddho, mA vaccasu amha sAhAraM // 2210 // atha brUte vAcayan yathA naH asmAkamiha nAsti lAbha iti vrajAma evamukte itaraiH pUrvasthitaiH sa ruddho yathA mA vrajata yUyam, yuSmAkamasmAkaM ca sAdhAraNamidaM kSetramiti / / 2210 // atha sAdhAraNe'pi kSetre sthitA na saMstaranti tatra vidhimAha gAthA niggamaNe caubhaMgo, niTThiya suhadukkhayaM jati kareMti / 2210-2214 niTThiya pahAvito vA, ruddho pacchA ya vAghAto // 2211 // sAdharaNe kSetre atha sAdhAraNe kSetre sthitAste na saMstaranti tarhi nirgantavyam / tatra ca nirgamane caturbhaGgI || asaMstaraNe vaktavyA, gAthAyAM puMstvanirdeza: prAkRtatvAt / tathA yasya zrutaskandhasya nimittamupasampannAstat yatanA niSThitama tasmin niSThite samApte bhUyaH kSetraM sAdhAraNaM jAtam / tatra yadi bhUyaH sukhaduHkhatAM 972 (A) 1. yasya prakRtazruta khN.|| For Private and Personal Use Only
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 972 (B) kurvanti sukhaduHkhanimittamupasampadaM pratipadyante, tathA niSThite zrutaskandhe ya: pradhAvitaH punarapi pratIcchikaiH pazcAt ruddho vyAghAto vA'zivAdibhiH kAraNairupajAtastatra yad AbhAvyaM tadvaktavyamiti dvAragAthAsaMkSepArthaH // 2211 // sAmpratamenAmeva gAthAM vivarISuH prathamato nirgamanacaturbhaGgImAha vatthavva niMti na u je, u pAhuNA1 pAhuNA na iyare vAra / ubhayaM va 3 nobhayaM vA4, caubhayaNA hoti evaM tu // 2212 // yasya grAmapradhAnasya nagarapradhAnasya vA niyogena tiSThanti sAdhavaH sa caturdhA, tadyathAAgantukabhadrako nAmaiko na vAstavyabhadraka: 1 vAstavyabhadrako nAmaiko nAgantukabhadraka: 2 Agantukabhadrako vAstavyabhadrakazca 3 nAgantukabhadrako nApi vAstavyabhadraka: 4 etaccaturbhaGgIvazAdadhikRtApi caturbhaGgI jAtA / tadyathA-prathamabhaGgavazAt vAstavyA nirgacchanti na prAghUrNakA, niyokturaagntukbhdrktvaat| dvitIyabhaGgavazAt prAghUrNakA nirgacchanti na itare, dvitIyabhaGge niyokturvAstavyabhadrakatvAccaturthabhaGgavazAt ubhayaM prAghUrNakA vAstavyAzca nirgacchanti, gAthA 2210-2214 sAdharaNe kSetre asaMstaraNe yatanA 972 (B) For Private and Personal Use Only
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 973 (A) ubhayAnapi prati niyokturabhadrakatvAttRtIyabhaGgavazAnnobhayaM vAstavyA prAghUrNakAzca nirgcchnti| ubhayAnapi prati tasya bhdrktvaat| evamamunA prakAreNa caturbhajanA caturbhaGgI bhvti|| 2212 // tatra prathamabhaGgamadhikRtya vizeSamAhaAgaMtubhaddagammI, puvaTThiyA gaMtu jai puNo ejA / tammi apuNNe mAse, saMkamati puNo vi siM khettaM // 2213 // Agantukabhadrake niyoktari ye pUrvasthitAste vakSyamANacaturbhAgArdhabhAgagamanayatanayA gacchanti, tathApyasaMstaraNe sarvAtmanA gcchnti| te gatvA yadyapUrNe eva mAse tasmin kSetre punarAgaccheyustadA "siM" teSAM pratyAgatAnAM kSetraM saGkrAmati, teSAM tadAbhAvyaM bhavatIti bhAvaH; kAraNato gatvA punarapUrNe eva mAse prtyaagmnaat| atha sAdhAraNamubhayeSAM tatkSetramAsIt "mA vaccasu amha sAhAraM" iti vyavasthAkaraNAt, tadA teSAM punaH pratyAgatAnAM sAdhAraNyena kSetraM saMkrAmati // 2213 // dvitIyaM bhaGgamadhikRtyAha gAthA 2210-2214 sAdharaNe kSetre asaMstaraNe yatanA 973 (A) For Private and Personal Use Only
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 973 (B) vatthavvabhaddagammI, saMghADaga jayaNa taha vi u alaMbhe / / AgaMtU neti tao acchati u pavAyago navaraM // 2214 // vAstavyabhadrake niyoktari teSAmAgantukAnAmasaMstaratAmiyaM yatanA- vAstavyA AgantukaiH samamekaikena saGgATena bhikSAM hinnddnte| atha tathApyalAbhastarhi nirgcchnti| tatreyaM bhaGgacatuSTayena yatanA-AgantukAnAM caturbhAgo nirgacchati na vAstavyAnAM 1, vAstavyAnAM caturbhAgo, nirgacchati nAgantukAnAM 2, vAstavyAnAmapi caturbhAga AgantukAnAmapi ca caturbhAgaH 3, ubhayeSAmapi caturbhAgAgamane caturthaH 4, sa cAtra zUnyaH, gamanamantareNAsaMstaraNAt / evamapyasaMstaraNe'Arddhagamane citurbhaGgIyatanA krtvyaa| sApyevam-ardhamAgantukAnAM gacchati na vAstavyAnAM 1, vAstavyAnAma) gacchati nAgantukAnAM 2, vAstavyAnAmapyardhaM gacchati AgantukAnAmapi 3, ubhayeSAmapyardhArdhA-gamanataH caturthaH, sa cAtrApi pUrvaprakAreNa zUnyaH / iyaM caturbhaGgayA caturbhAgArdhabhAgagamanena / yatanA prathamabhaGge'pi drssttvyaa| athaivamapi na saMstarati tata AgantukAH sarve nirgacchanti, navarameka: pravAcakastiSThati yena vAstavyAn prvaacyti| gAthA 2210-2214 sAdharaNe kSetre asaMstaraNe yatanA 973 (B) 1. 11 cihnAntargata pATha: vA. pu. mu. nAsti // 2. pya ddhagamanata:- pu. pre.|| For Private and Personal Use Only
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram atha so'pyasaMstaraNe svaziSyaiH saha gataste ca vAstavyAstamupasampannA yadi "mA vaccasu amha sAhAra"miti vyavasthAkaraNata ubhayeSAM sAdhAraNaM tat kSetraM, tato yadi gatvA punarapi apUrNe eva mAse tatra kSetre pratyAgacchanti tadA tat kRtAyAmupasampadi teSAmeva pratyAgatAnAM kSetramAbhAvyatayA saMkrAmati, yadi vA sAdhAraNyena // 2214 // caturtha uddezakaH 974 (A) sAmpratamanayoreva bhaGgayorAbhavanavyahArazeSa ucyate / atra patitaM "niTThiya suhadukkhayaM jati kareMti" [gA. 2211] iti dvAram, asya vyAkhyAnArthamAha suhadukkhito samatte, vAeMto niggaesu sIsesu / vAijaMto vi tahA, niggayasIso samattammi // 2215 // idamuktam-AgantukAH sarve'pi nirgacchanti, kevalamekaH pravAcako'vatiSThate / tatra yadi nirgateSu ziSyeSu vAcayan pravAcakaH samApte zrute sukhaduHkhitaH sukhaduHkhanimittamupasampadaM grAhitastadA tasya vAcyamAnasyA''bhavati ttkssetrm| idaM dvitiiybhnggmdhikRtyoktm| prathamabhaGgamadhikRtyAha-tathA vAcyamAnopi nirgataziSyaH samApte zrute vaktavyaH / kimuktaM bhavati? yadi gAthA 2215-2220 Rtubaddhe kAle Abhavana vidhiH 974 (A) For Private and Personal Use Only
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 974 (B) vAcyamAno nirgateSu ziSyeSu vAcanAgrahaNAya pazcAt sthitH| samApte zrutaskandhe vAcayatA sukhadu:khanimittamAtmopasampadaM grAhitastadA vAcayati Abhavati kSetram // 2215 / / doNhavi viNiggaeK, vAeMto tattha khettito hoti / tammi sue asamatte, samatte tasseva saMkamati // 2216 // dvayorapi ziSyeSu vinirgateSu tAveva dvau kevalau tiSThataH, tatra yAvadadyApi tat zrutaM na | samApyate tAvattasmin zrute asamApte tatra tayordvayormadhye vAcayan kSetriko bhavati / samApte punaH zrute tasyaiva pUrvasthitasya tatkSetraM sngkraamti| atha dvAvapi parasparaM sukhaduHkhopasampadaM pratipannau tadA sAdhAraNaM kSetramiti yo yallabhate tasya tadAbhavatIti // 2216 // saMthare do vi na netI, tehi u uvavAiyA u jai sIsA / lAbho natthi mahaM ti ya, ahava samatte padhAvejA // 2217 // saMstare saMstaraNe dvaye'pi pUrvasthitA AgantukAzca na nirgcchnti| taizca pUrvasthitairyadi | bahavaH ziSyA upapAditA utpAditAstadA sa Agantuko nAsti mama lAbha iti vicintya gAthA 2215-2220 Rtubaddhe kAle Abhavana vidhiH | | 974 (B) For Private and Personal Use Only
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 975 (A) ////////////////////////////// pradhAvet gacchet / atha te nikSiptagaNAstasya samIpe vAcayanti teSAM ziSyo vA tata AhaathavA samApte zrute prdhaavet|| 2217 // ___ samprati "niTThiya pahAvito vA ruddho pacchA ya vAghAto" [gA.2211] ityetad | vyAkhyAnayati jai vAyago samatte, niMto u paDicchiehiM ruMbhejA / asivAdikAraNe vA, na nete lAbho imo hoi // 2218 // yadi samApte zrute tataH kSetrAt vAcako nirgacchan prAtIcchikairucyate, yathA- 'mA ||2215-2220 Rtubaddhe nirgacchata yUyaM, vayamadyApi vAcayiSyAma iti,' yadi vA nirgacchato bahirazivAdIni kAraNAnyupasthitAni, tato vyAghAta iti kRtvA na nirgacchati, tadA tasmin prAtIcchikairavarodhanAt, Abhavana vidhiH pazcAd vyAghAtAdvA anirgacchati tasya ayam AbhAvyo lAbho bhavati // 2218 // 975 (A) tamevAha , gAthA kAle For Private and Personal Use Only
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 975 (B) AyasamutthaM lAbhaM, sIsapaDicchehiM so lahai ruddho / evaM chiNNuvavAe, acchiNNe sIsA''gate doNhaM // 2219 // sa prAtIcchikairgacchannaparuddhaH san yatsvayaM labhate, yacca tasya ziSyA yacca tasya prAtIcchikA vA labhante tatsarvamAtmasamutthaM ziSyaprAtIcchakairvA samutpAditaM lbhte| evamAbhavanaM chinne samApte upapAte upapAtahetau zrutaskandhAdau zrute dRssttvym| acchinne asamApte zrutaskandhAdau yadi tasya paThata AcAryasya ziSyA grAmAntaragatAH pratyAgatAH, tasya ca ziSyo niyamAt gItArtho yasya gaNa AropitastadA dvayorapi lAbhaH sAdhAraNaH, gItArthe ziSye nikSiptagaNatayA paThato'pyAcAryasya, pAThayitA gacchan tena pratiruddha iti pAThayiturapyAbhavanAt // 2219 // evaM tA uubaddhe, vAsAsu imo vihI havati tattha / khettapaDilehagA u, payaTTiyA teNa annattha // 2220 // evaM tAvat Rtubaddhe kAle AbhavanavyavahAravidhiruktaH, varSAsu varSAkAle punarayaM | vakSyamANo vidhirbhavati, tamevAha- tatthetyAdi, dvayorAcAryayoH Rtubaddhe kAle sAdhAraNakSetrasthitayoreko'parasyaikasya pArzve upasampadaM gRhItavAn, varSA rAtrazca pratyAsannIbhUtaH, anyAni gAthA 2215-2220 Rtubaddhe kAle Abhavana vidhi: 975 (B) For Private and Personal Use Only
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 976 (A) ca kSetrANi varSAvAsayogyAni tAdRzAni pratyAsannAni na santi, tataH sa upasampanna AcAryastatreti tasminneva ASADhamAsike kSetre varSAvAsaM sthitaH, tena ca vAcanAcAryeNa anyatra varSAvAsayogyasya kSetrasya pratilekhakAH pratyupekSakAH pravartitAH // 2220 // tAMzca pravartayannidamavAdItjA tubbhe pehehA, tAvetesiM imaM tu sAremi / taM ca samatte tesiM, vAsaM ca pabaddhamAlaggaM // 2221 // yAvat yUyaM kSetraM pratyupekSya samAgacchatha tAvadeteSAmAcAryANAmidaM zrutaskandhAdikaM ||2218-2226 sArayAmi sUtrato'rthatazca gamayAmi, tacca zrutaskandhAdikaM teSAM tathA adhIyAnAnAM samAptam, varSAkAle Abhavanaetad vyvcchinnmityucyte| atrAntare ca varSa prabaddhaM prabandhena patitumAlagram, te'pi ca vidhiH kSetrapratyupekSakAstatraiva varSeNa niruddhAH // 2221 // 976 (A) niggaMtUNa na tIrai, caumAse tattha lAbhamAyagayaM / labhatI vocchiNNevaM, kuvvaMti gilANassa vi ya // 2222 // gAthA For Private and Personal Use Only
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 976 (B) yataH prabandhena varSaM patitumArabdhaM, na ca kSetrapratyupekSakA: samAgacchan, tataH samApte'pi zrute sa vAcanAcAryastataH kSetrAnnirgantuM na zaknoti, anirgatazca tasmin kSetre caturo varSArAtramAsAn yAvadAtmagataM AtmasamutthaM lAbhaM labhate, dvitIyo'pyAtmasamutthasya lAbhasya svaamii| evaM kurvate vyavacchinne samApte shrute| athavA gilANassa vi ya iti samApte zrute vAcanAcAryo glAno'bhavat, tato gantumazaktasyApi ca glAnasyaivamAbhavanavyavahAro dRSTavyaH, ubhayorapi caturo varSAmAsAnAtmasamuttho lAbha ityarthaH // 2222 // . aha puNa acchiNNa sue, te AyA beMtime ya tubbhaM tu / gAthA 2218-2226 amhe khettaM demo, sAhAraNaM tammi esiM tu // 2223 // varSAkAle atha tat zrutaskandhAdikamadyApi na samAptaM, te ca kSetrapratyupekSakA AyAtAstato || vidhi: vAcanAcAryA ApRcchanti vayaM nirgacchAmaH / tata ime pratIcchikA AcAryA bruvate, mA yUyaM 976 (B) nirgacchata, samApte'pi zrute yuSmAkaM vayaM kSetraM dAsyAmaH / evamukte tatkSetrameteSAM dvayAnAmapi sAdhAraNaM bhavati // 2223 // Abhavana | For Private and Personal Use Only
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 977 (A) //////////////////////////////// www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eSa saMstaraNe vidhiH / asaMstaraNamadhikRtyAha-- asaMtharaNe niMta'niMte, caubhaMgo hoi tattha vi taheva / evaM tA khettesuM, iNamannA maggaNavihAdI || 2224 // asaMstaraNe sAdhuSu nirgacchadanirgacchatsu caturbhaGgI bhavati / sA caivam - vAstavyAnAM caturbhAgAdinA prakAreNa sAdhavo nirgacchanti na vAcanAcAryANAmiti prathamaH 1, vAcanAcAryANAM netareSAmiti dvitIyaH2, ubhayeSAmiti tRtIya: 3, nobhayeSAmiti caturthaH 4 / tatrApi caturbhaGgayAmapi tathaivA''bhavanavyavahAraH, dvayAnAmapyAtmasamuttho lAbha iti bhAvaH / tRtIyabhaGge yadyekatara ekatara pArzve sAdhvabhAvata upasampadyate tata upasampadyamAnalAbha itarasmin saGkrAmati / anupasampattau cadvayorapi sAdhAraNaM kSetram / evaM tAvat kSetre mArgaNA kRtA / ayamanyo mArgaNAvidhirAdizabdAt digdhAraNaparigrahaH, gAthAyAM ca strItvanirdezaH prAkRtatvAt // 2224 // tameva mArgaNAvidhyAdikamAha addhANAdisu naTThA, aNuvaTThaviyA tahA uvaTThaviyA / viTThA ya viTThA, nipphaNNA dhAraNadisAsu // 2225 // For Private and Personal Use Only *** gAthA | 2218-2226 varSAkAle Abhavanavidhi: 977 (A)
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 977 (B) adhvA-mArgaH, AdizabdAdazivA-'vamaudaryAdinimittanirgamanaparigrahaH, teSvadhvAdiSu naSTAH sAdhavaH, te ca dvidhA-upasthApitA anupsthaapitaashc| ekaike dvidhA-yasyAcAryasya, te tena gaveSitA agvessitaashc| atra ye niSpannA upasthApitAste niSpannA eva, na teSAM digdhAraNaM kartavyam, itareSAM yathA''bhavanaM dhAraNaM dikSu // 2225 // adhvAdiSu naSTA ityuktaM tatra yaiH kAraNaiste naSTAH sAdhavastAnyabhidhitsurAhasaMbhama mahaMtasatthe, bhikkhAyariyA gayA va te naTThA / sigghagatI pariraeNa va, Aura-teNAdiesuM ca // 2226 // saMbhramaH- vanadavAgnisaMbhramAdikaH tadvazAd gacchAt sphittitaaH| yadi vA mahati sArthe vrajatAM ke'pi kutrApIti gcchaadpgtaaH| yadi vA bhikSAcaryAnimittaM sArthAdapasRtya vajikApallyAdiSu gatAstato naSTAH / athavA sArthaH zIghragatiste ca mandagatayaH tataH sArthAd gacchAcca | paribhraSTAH / pariraeNa vatti, yadi vA nadyAdiSUttarItavyAsu sArtha RjumArgeNottIrNa itare sAdhavaH gAthA 2218-2226 varSAkAle AbhavanavidhiH 977 (B) // For Private and Personal Use Only
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 zrI vyavahAra . sUtram parirayeNa gatvA stokapAnIye samuttaranti, cintayanti ca- vayaM sArthe jhaTityeva miliSyAmaH, te ca tathA parirayeNa gacchantaH sArthAt sphittitaaH| athavA AturA: prathamadvitIyaparISahAbhyAM jitAH, te tathA AturAH santo'zaknuvantaH sArthAt paribhraSTAH / stenAH-caurAH, AdizabdAtparacakrAdiparigrahasteSu stenAdiSu samApatatsu bhayena palAyamAnA gacchAdavasphiTitAH / evamadhvAdiSu sAdhavo naSTA bhavanti // 2226 // . . caturtha uddezakaH 978 (A) atra mArgaNavidhiM digdhAraNavidhiM cAhagavesaU mA va kayavvayA je, sacceva tesiM tu disA purillA / gavesamANo labhate'NuvaDhe, aNADhiyA saMgahiyA u jeNaM // 2227 // ye kRtavratA upasthApitA ityarthaH, tAn pravrAjanAcAryo gaveSayatu vA mA vA, tathApi teSAM saiva dik purAtanI yA pravrAjanAcAryeNa kRtA, ye tvanupasthApitAstAn yadi pravrAjanAcAryo'zaThabhAvena gaveSayati na ca labhate tathApi tAnsucireNApi kAlena labdhAn sa eva pravrAjanAcAryo lbhte| aNADhiyA saMgahiyA u jeNaM iti ye punaranAdRtAH na AdarapareNa gAthA 2227-2232 adhvAdinaSTAnAM mArgaNadigdhAraNAdiH 978 (A) For Private and Personal Use Only
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 978 (B) gaveSitAste yena saMgRhItAstasyaiva te ziSyA iti sa teSAmAtmIyAM dizAM dhArayati // 2227 // ayameva vRttabaddho'rtho'nyenAcAryeNa zlokena ca baddhastameva zlokamAhagavesie puvvadisA, agaviTThae u pacchimA / aNuvaTThavie evaM, abhidhAreMte u iNamannA // 2228 // anupasthApite naSTe ziSye ziSyavarge vA pravrAjanAcAryeNa gaveSite pUrvadik pravrAjanAcAryadig |* bhvti| agaveSite pazcimA dik, yena saMgRhItAstasya dig bhavatItyarthaH / evamanupasthApite gAthA mArgaNA bhvti| yaH punaranyakSetragatAnAcAryAnabhidhArayan vrajati tatra iyamanyA mArgaNA // 2228 // 2227-2232 tAmevAha adhvAdinaSTAnAM mArgaNaabhidhAreMto vaccati, vatta avatto va vatta egAgI / digdhAraNAdiH jaM labhati khettavajaM, abhidhArejaMta taM savvaM // 2229 // 978 (B) anyakSetragatAnAcAryAn abhidhArayan vrajati vyakto'vyakto vA, gItArtho'gItArtho vA 1. laa.| abhidhAreMteNa taM-pu. pre.|| For Private and Personal Use Only
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 979 (A) www.kobatirth.org ityarthaH / tatra vyakta ekAkI vrajan yat labhate tatsarvaM kSetravarjaM kSetramekAkino na bhavatIti tatpratiSedhaH kRtaH, abhidhAryamANe yasya samIpe gantavyaM tasmin bhavati / tadabhidhAraNasthitena tena tasya lAbhAt // 2229 // avvatte sasahAye, parakhettavivajja lAbho donhaM pi / savvo so maggille, jAva na nikkhippara tattha / / 2230 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha avyaktaH sasahAyastamabhidhArayan vrajati tarhi tasmin avyakte sasahAye vrajati yaH parakSetravarjo yasmin kSetre te abhisandhAryamANA AcAryA vartante tat kSetravarja:, tat kila kSetraM teSAmabhidhAryamANAnAmAbhAvyamiti, tatpratiSedhaH / yo dvayorapi lAbho'vyaktasya sahAyAnAM cayo lAbha ityarthaH, sa sarvaH pUrvasyAcAryasyAbhavati, sa ca tAvad yAvattatra na nikSipyate // 2230 // nikkhittaniyattANaM, khettaMto lAbho hoti vAeMte / tassa viya jA na nItI, lAbho so U pavAeMte // 2231 // For Private and Personal Use Only gAthA |2227-2232 adhvAdinaSTAnAM mArgaNa | digdhAraNAdiH 979 (A)
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 979 (B) ***** www.kobatirth.org tamavyaktaM tatra nikSiptaM kRtvA ye nivRttAH sahAyAsteSAM kSetrasya paJcagavyUtapramANasyAntaHmadhye yo lAbho bhavati, sa vAcayatyAbhavati, tatkSetre tasya lAbhasya bhAvAt / tasyApi ca nikSiptasya yAvanna nirgacchati tAvadyaH kazcanApi lAbhaH so'pi pravAcayati bhavati / / 2239 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samprati yastatra kSetre sthitaH san gaNaM nikSipyopasampannastasya yaMtpUrvaM na bhaNitaM tadidAnIM siMhAvalokananyAyenAha ahavA Ayario vI, nikkhittagaNAgato u AutthaM / vAeMte dei lAbhaM, jaM khettIto na u na Iso // 2232 // gAthA | 2227-2232 adhvAdinaSTAnAM mArgaNa athaveti prakArAntare / tacca prakArAntaramidaM pUrvaM ziSyasya vyaktasyAvyaktasya coktm| idAnImAcAryasya tatkSetragatasyocyate- AcAryo'pi kvacit gItArthe ziSye nikSiptagaNo bhUtvA tatrAgatastatropasampannaH san yatsvayaM labhate tamAtmotthaM lAbhaM vAcayati dadAti / atha digdhAraNAdiH tena gaNaH svaziSye nikSiptastataH sa [tasya ] kSetrasyAprabhureveti kutastasyAtmasamuttho lAbhastata 979 (B) 1. yat sarvaM n vA. mo. pu. mu. // For Private and Personal Use Only
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 980 (A) Aha- yat yasmAt sa kSetrikaH kSetrasya prabhurAsIttasmAnna zakyate vaktuM tasmin kSetre Atmasamutthasya lAbhasya na IzaH prabhuriti // 2240 // tadevamukto vidhiH saMyatAnAm / adhunA saMyatInAM vidhimatidezata Aha Arabbha suttA saramANagAto, jA piMDasuttaM iNamaMtimaM tU / emeva vacco khalu saMjatINaM, vocchinna-misesu ayaM viseso // 2233 // saramANakAn "Ayariya uvajjhAe saramANe" [sU. 15] ityevaMrUpAtsUtrAdArabhya yAvadidaM | antimaM piNDasUtram [sU. 32] eteSu sUtreSu yathA saMyatAnAM vidhiruktaH evameva khalu saMyatInAmapi gItArthaparigRhItAnAM vAcyaH, kevalaM vyavacchinne mizre ca ayaM vakSyamANo vidhivizeSaH // 2233 // tamevAhavocchiNNe u uvarae, gurummi gIyANa uggaho tAsiM / doNha bahUNa va piMDae, kuliccamannaM jaya'bhidhAre // 2234 // gAthA 2233-2238 avagrahasvarUpam 980 (A) For Private and Personal Use Only
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 980 (B) vyavacchinno nAma tAsAM gururuparata: kAlagata ityarthastasmin gurAvuparate yadi kuliccamannaM ti kulasatkamanyamAcAryamabhidhArayanti tatastAsAM dvayorbahUnAM vA piNDake samudAyena sthitAnAM gItArthAnAM satInAM piNDakena vyavasthitAnAmapi nAvagrahaH, saMyatInAM svatantrANAmavagrahAbhAvAt // 2234 // mizre vizeSamAha mIso ubhayagaNAvaccheo, tattha samaNINa jo lAbho / so khalu gaNiNo niyamA, puvaTThiyA jAva tatthapaNe // 2235 // mizro nAma ubhayagaNAvacchedakastatra ubhayagaNAvacchedake sati yaH zramaNInAM saMyatInAM lAbhaH sa khalu niyamAt ye pUrvasthitAstatra gaNino yAvadanye nA''gacchanti tAvattasya gaNino veditvyH| so'nyeSvAcAryeSvAgateSu teSAmiti // 2235 // gAthA 42233-2238 avagrahasvarUpam 980 (B) tadevaM gataM kasyeti dvAram / samprati kiyantaM kAlamavagrahaH iti dvAravyAkhyAnArthamAha For Private and Personal Use Only
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI . vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 981 (A) kevatikAlaM uggaho? tiviho uubaddhe1 vAsara vuDDe3 ya / mAsacaumAsa vAse, gelaNNe solasukkosA // 2236 // kiyantaM kAlamavagraha ? iti ziSyeNa prazne kRte sUrirAha-trividho bhavati avagrahastadyathARtubaddhe1 varSe varSAkAle2 vRddhavAse3 ca / tatra Rtubaddhe kAle utsargata ekaM maasmvgrhH| | varSe varSAkAle caturo maasaan| glAnatvamadhikRtyotkarSataH SoDaza mAsAn / anye tu SoDaza varSANItyAhuH // 2236 // samprati vRddhavAsazabdasya vyutpattimAhavuDDassa u jo vAso, vuDhei va gato u kAraNeNaM tu / / eso u vuDDavAso, tassa u kAlo imo hoi // 2237 // vRddhasya jarasA pariNatasya parikSINajavAbalasya vA sato vAso vRddhavAsaH, athavA vRddhaH kAraNavazena rogeNa vRddhiM gato vAso vRddhavAsaH / eSa khalu vRddhavAsaH vRddhavAsazabdArthaH / tasya tu vRddhavAsasya kAlo'yaM vakSyamANo jaghanyAdibhedabhinno bhavati // 2237 // gAthA 2233-2238 avagrahasvarUpam 981 (A) For Private and Personal Use Only
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 981 (B) // tamevAhaaMtomuhuttakAlaM, jahannamukkosa puvvakoDIo / mottuM gihipariyAgaM, jaM jassa va AuyaM titthe // 2238 // vRddhavAso jaghanyenAntarmuhUrtaM kAlaM kathamiti ceducyate-vRddhavAsabuddhyA sthitasyAntarmuhUrtAnantaraM maraNabhAvAd / utkarSataH pUrvakoTI gRhaparyAyaM navavarSalakSaNaM muktvA , navavarSonA pUrvakoTI ityarthaH / kathametAvAn kAlo vRddhavAsasya labhyate? iti cet , ko'pi navavarSapramANa eva zramaNo jAtaH / sa ca zrAmaNyaparigrahAdanantarameva pratikUlakarmodayavazataH kSINajaGghAbalatayA rogeNa vA vihartumasamartho jAtastata ekatra vAso yathoktakAlamAno bhvti| idaM cotkarSato vRddhavAsakAlaparimANaM bhagavata RSabhasvAminastIrthe / zeSatIrthakaratIrthAnyadhikRtyAha-yasya vA tIrthakarasya tIrthe yat utkRSTamAyuH pramANaM varSanavakahInaM tasya tIrthe tAvAn utkRSTo vRddhavAsakAla: // 2238 // gAthA 2233-2238 avagrahasvarUpam 981 (B) tatra yo'sau jarApariNAmena vRddhavAsIbhUtaH sa etAdRza: For Private and Personal Use Only
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 982 (A kayA vijA cariyaM lAghaveNaM, tatto tavo desito siddhimaggo / / ahAvihiM saMjama pAlaittA, dIhAuNo vuDDavAsassa kAlo // 2239 // vidyA nAma sUtrArthatabhayagrahaNaM ttktN| tadyathA-dvAdazavarSANi sUtragrahaNaM kRtama, dvAdaza varSANyarthagrahaNam, tadanantaraM caritaM dezadarzanAya dvAdazavarSANi bhramaNaM kRtm| tathA sadaiva lAghavena upakaraNalAghavAdinA vrtitm| tathA taptaM caturthaSaSThAdirUpaM nAnAprakAraM tpH| tathA : anigRhitabalavIryeNa dezadarzanAnantaraM dvAdazAvarSANyavyavacchittiM kurvatA jJAnAdika: siddhimArgo deshitH| sadaiva ca yathAvidhi zrutopadezena saptadazavidha: saMyamaH paripAlitaH / taM sakalakAlaM saMyama yathAvidhi pAlayitvA dvAdazAvarSANyavyavacchittiM kurvatA yadi ziSyo niSpAditastatastaM gaNe sthApayitvA svayamabhyudyatavihAreNa vihartavyamiti bhagavatAmarhatAmupadezaH / atha na ko'pi ziSyo niSpannastarhi gaccha: parivarddhanIyaH, tathA yadyapi ca niSpannaH ko'pi ziSyastathApi kazcidasamartho bhavatyabhyudyatavihAreNa vihartuM so'pi nAbhyudyatavihAraM pratipadyate; tasya ziSyaniSpattyabhAvenAbhyudyatavihArapratipattyazaktyA vA gacchaM paripAlayato dIrghAyuSo vRddhavAsasya kAlaH // 2239 // gAthA 2339-2345 vRddhavAsasvarUpam 982 (A) 1.vajja kayA caariy-laa.|| For Private and Personal Use Only
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI / vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 982 (B) enAmeva gAthAM vyAkhyAnayatisuttAgamo bAra samA, cariyaM desANa darisaNaM tu kayaM / / uvakaraNa-deha-iMdiya, tivihaM puNa lAghavaM hoi // 2240 // vidyA nAma sUtrAgamaH / sa ca dvAdaza samA varSANi yAvat kRtaH, upalakSaNametad, arthAgamo'pi vidyA, so'pi dvAdazavarSANi kRtaH / tathA caritaM nAma dezAnAM darzanaM, tadapi dvAdaza varSANi yAvat kRtaM / lAghavaM punastrividhaM bhavati, tadyathA -upakaraNalAghavaM, dehalAghavaM, indriyalAghavaM ca / tatropakaraNalAghavaM nAma yadatiriktamupakaraNaM na gRhNAti, gRhItaM vA'raktadviSTaH san sUtroktavidhinA pribhungkte| zarIralAghavaM-yannAtikRzo nAtisthUlaH shriirenn| indriyalAghavaM yadindriyANi tasya vaze vartante // 2240 // cauttha-chaTThAdi tavo kato U, avvocchittIe hoi siddhipaho / suttavihIe saMjamo, vuDDo aha dIhamAuM ca // 2241 // 1. atra 2241 gAthAyAzcaturthacaraNe chandobhaGgaH iti lA. Tippana pR.215 tti.17|| gAthA 2339-2345 vRddhavAsasvarUpam 982 (B) For Private and Personal Use Only
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI -- vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 983 (A) tapazcaturtha-SaSThAdikaM kRtm| tathA avyavacchittau kriyamANAyAM siddhipatho mokSamArgo dezito bhvti| tathA sUtravidhinA saMyamaH paripAlitaH / sa ca jAto vRddhaH atha dIrghamAyuH // 2241 // abbhujayamacaeMto, agItasisso va gacchapaDibaddho / acchati juNNamahallo, kAraNato vA ajuNNo vI // 2242 // abhyudyatam abhyudyatavihAramazaknuvan, agItAH ziSyAH adyApi yasyAsau vA * gacchapratibaddho gacchaparipAlanapravRttaH san jIrNo mahAn vRddhavAse tisstthti| ajIrNo'pi vA taruNo'pi kAraNataH kSINajaGghAbalatayA rogAdinA vA vRddhavAsamupasevate // 2242 // tadeva kAraNajAtaM gAthAdvayenAha 42339-2345 jaMghAbale ca khINe1, gelanne'sahAyatA3 va dubbale4 / vRddhavAsaahavA vi uttamaDhe5, nipphattI ceva taruNANaM6 // 2243 // khettANaM ca alaMbhe kayasalehe va8 taruNapaDikamme / 983 (A) eehiM kAraNehiM, vuDDAvAsaM viyANAhi // 2244 // gAthA svarUpam For Private and Personal Use Only
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra www.kobatirth.org //////////// sUtram jaGghAbalaM vA kSINam 1 / glAnatvaM vA tasyAnyasya vA jAtam 2 / asahAyatA vA samutpannA3 / daurbalyaM vA zarIrasyopajAtam4 / athavA uttamArthapratipanna: 5 / athavA taruNAnAmAtmaparalakSaNAnAM niSpattiH sUtrato'rthatazca kartavyA 6 / kSetrANAM vA saMyamasphAtihetUcaturtha nAmalAbha:, kRtaH saMlekho vA pratipannasaMlekhanAko vartate 8 / yadi vA taruNasya rogavimuktasya sataH pratikarma balavivRddhikaraNaM samArabdham 9 / tato vRddhavAsaH / tathA cAha - etaiH kAraNaivRddhAvAsaM vijAnIhi // 2243-44 // uddezaka: 983 (B) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatra prathame dvAre 'jaGghAbalaM parikSINam' ityevaMrUpaM kiyat kSetraM kiyatA kAlena gantuM zaknuvan viharaNA'rho bhavati ? kiyadvA azaknuvan jaGghAbalaparikSINa ityetatpratipAdayati-- duNi vi dAUNa duve, suttaM dAUNa atthavajjaM ca / doNI divaDDamegaM, gAuyaM tIsu aNukaMpA // 2245 // dve pauruSyau sUtrapauruSImarthapauruSIM cetyarthaH dattvA yAvadbhikSAvelA bhavati tAvadyo dve gavyU vrajati eSa saparAkramo vihartum1 / suttaM dAUNa atthavajjaM ceti, sUtraM sUtrapauruSIM dattvA For Private and Personal Use Only ////// gAthA 2339-2345 vRddhavAsasvarUpam 983 (B)
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 984 (A)| arthavarjaM ca arthapauruSImadattvA yo bhikSAvelAta arvAg dve gavyUte vrajati so'pi saparAkramo vihartum / 'cazabdaH' anuktasamuccayArthaH, sa caitat samuccinoti- sUtrapauruSImadattvA vA bhikSAvelAt Arato yo dve gavyUte yAti eSo'pi saparAkramo vihartumiti3 / evamete trayaH prakArA gvyuutdvye'bhihitaaH| ete eva trayaH prakArA dvayarddha gavyUte, trayazca prakArA gavyUte draSTavyAH / eteSu ca triSvapi gavyUtadvika-dvayardhagavyUta-gavyUtarUpeSu tasyAnukampA vizrAmaNAdirUpA vakSyamANA kartavyA // 2245 // samprati cazabdasUcitaM tRtIyaM prakAramupadarzayatikhetteNa addhajoyaNa, kAleNaM jAva bhikkhavelA u / khetteNa ya kAleNa ya, jANasu saparakkama theraM // 2246 // sUtrapauruSImarthapauruSI vA'kRtvA kAlata: prAtarvelAta Arabhya yAvad bhikSAvelA bhavati tAvad yaH kSetrataH 'ardhayojanaM' gavyUtadvayapramANaM vrajati taM jAnIta kSetrataH kAlatazca saparAkrama sthvirm| tadevaM gavyUtadvayaviSaye cazabdasUcitastRtIyaH prakAra upadarzitaH / evaM dvayarddhagavyUte gavyUte'pi ca draSTavyastathA caitadarthakhyApanArthameva gavyUtaviSayaM tRtIyaM prakAramAha gAthA 2246-2252 sthavirasvarUpam anukampA ca 984 (A) For Private and Personal Use Only
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 984 (B) IN jo gAuyaM samattho, sUrAdArabbha bhikkhavelA / viharau eso saparakkamo u no vihare teNa paraM // 2247 // yaH sUrAtsUrodgamAdArabhya yAvadbhikSAvelA bhavati tAvat gavyUtaM gantuM samartha eSo'pi | saparAkrama iti viharatu / tataH paraM gavyUtamapi tAvatA kAlena gantumazaknuvan no vihret| idamuktaM [bhavati] triSvapi gavyUtadvayAdiSvanukampA kartavyeti // 2247 // tatra tAmevAnukampAmAhavIsAmaNa uvagaraNe, bhatte pANe'valaMbaNe ceva / gAu ya divaDDa dosuM, aNukaMpesA tisuM hoi // 2248 // antarAntarA yatra vizrAmaNArthaM tiSThati tatra vishraamyte| tathA upakaraNe upakaraNaviSaye'nukampA kartavyA, yattasyopakaraNaM tadanye vahanti, yaizca tasya zItaM na bhavati tAdRzAni vastrANi deyaani| tathA bhaktaM pAnaM ca yadi tatprAyogyaM zuddhaM na labhyate tadA paJcakaparihAnyA tdutpaadniiym| yatra ca viSamaM tatra bAhupradAnAdinA'valambanaM kartavyam / cazabdAtsa tena gAthA 2246-2252 sthavirasvarUpam anukampA ca | 984 (B) For Private and Personal Use Only
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 985 (A) //////// www.kobatirth.org kAlenoccAlanIyo yasminnuSNAdibhirna paritApyate / eSA'nukampA triSu gavyUta-dvayardhagavyUtadvigavyUteSu bhavati jJAtavyA // 2248 // athavA triSvanukampeti prakArAntareNa vyAkhyAnayati ahavA AhAruvahI, sejjA aNukaMpa esa tivihA u / paDhamAlidANa-vissAmaNAdi uvahI ya voDhavva // 2249 // sAmpratamaparAkramamAha athavA AhAre upadhau zayyAyAM ca yA anukampA eSA trividhA'nukampA bhavati / tatrAhAre prathamAlikAdAnaM 1, zayyAyAM gatasya vizrAmaNAdi2 mArge copadhirvoDhavyaH 3 // 2249 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir khetteNa addhagAu ya kAleNa ya jAva bhikkhavelA u / khetteNa ya kAleNa ya jANasu, aparakkamaM theraM // 2250 // yaH kAlataH sUrodgamAdArabhya yAvad bhikSAvelA tAvad ya: kSetrato'rdhagavyUtaM yAti taM kSetrataH kAlatazca jAnItAparAkramaM sthaviram // 2250 // For Private and Personal Use Only gAthA |2246-2252 sthavira svarUpam anukampA ca 985 (A)
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddeza: 985 (B) //////// www.kobatirth.org aNNo jassa na jAyai, doso dehassa jAva majjhaho / so viharai seso, puNa acchati mA doNha vi kileso // 2251 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prAtarArabhya yAvanmadhyAhnastAvad yasya gacchato dehasyAnyo doSo bhramyAdilakSaNo nopajAyate sa viharati / zeSaH punastiSThati kasmAd ? ityAha- mA dvayAnAmapi tasya sahAyAnAM ca klezo bhUyAditi hetoH // 2251 // anyo doSo na jAyate' ityuktaM / tatrAnyaM doSamAha - bho vA pittamucchA vA, uddhasAso va khubbhati / gativirae vi saMtammi, iccAdisu na rIyati // 2252 // yasmin gativirate'pi sati bhramaH AkasmikI bhramiH, pittanimittA mUrcchA pittamUrcchA, UrdhvazvAso vA kSubhyati calati / AdizabdAt zirovyathAdiparigrahaH, na rIyate na gacchati, na vihArakramaM karotIti bhAvaH // 2252 // 1. doSaH paJcamyAdi0 vA. pu. // For Private and Personal Use Only gAthA |2246-2252 sthavirasvarUpam anukampA ca 985 (B)
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra-1 sUtram 1 . caturtha uddezakaH 986 (A) tasya cAparAkramasya vRddhAvAsena tiSThataH sahAyA dAtavyAsteSAM parimANamAhacaubhAga-tibhAga'ddhe, savvesiM gacchato parImANaM / saMtA'saMtasatIe, vuDDAvAsaM viyANAhi // 2253 // gacchataH gacchamadhikRtya sAdhUnAM parimANaM jJAtvA sarveSAM caturbhAgastribhAgo'rdhaM vA sAhAyyAstasya vRddhAvAsapratipannasya dIyante / tatra tribhAgo'rddha vA dIyate, saMtA'saMtasatIe sadbhAvenAsadbhAvena cetyarthaH / tatra sadbhAvena santi sAdhavo bhUyAMsaH, kevalamagItArthAH, tataste snto'pysntH| asadbhAvo na santi bahavaH saadhvH| evaM vRddhAvAsaM sasahAyaM jAnIhi | / / 2253 // tatra 'gacchataH sAdhUnAM parimANaM jJAtvA sarveSAM caturbhAgasahAyA dAtavyA' ityuktam, tato gacchaparimANaM jaghanyAdibhedata Aha aTThAvIsa jahaNNeNa, ukkoseNa sayaggaso / sahAyA tassa jehiM tu, uvaTThANA na jAyati // 2254 // gAthA 2253-2257 sthavirasya zuzrUSA vidhiH | 986 (A) For Private and Personal Use Only
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 986 (B) ////////////////////////////////// www.kobatirth.org gacchasya parimANaM jaghanyato'STAviMzatiH, utkarSata zatAgrazaH zatAdArabhya yAvad dvAtriMzatsahasrANi / tatrASTAviMzatikasya gacchasya catubhArgaH sapta, etAvantaH sahAyAstasya dAtavyAH / yairupasthAnA upa sAmIpyena sarvadAvasthAnalakSaNena tiSThantyasyAmiti upasthAnA zayyA ajAdipAThAt pratyayaH nityavasatirna jAyate / 1. tiSThanti tasyA0 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iyamatra bhAvanA - pratimAsam anyAnyA vasatirna labhyate, sa cAlAbho dvidhA-sadalAbho'sadalAbhazca / tatra sadalAbho nAma- labhyante vasatayaH kintvakalpikAH / asadalAbho mUlata eva na labhyante vasatayaH / evaM sadalAbhenAsadalAbhena vA pratimAsamanyAnyavasatyalAbhe ekasyAmeva vasatau jaGghAbalaparikSINo vasati / tasya ca sahAyA aSTAviMzatikasya gacchasya caturbhAgamAtrAH sapta pradattAH, te Rtubaddhe kAle ekaM mAsaM sthitvA gacchaM vrajanti / anye sapta sahAyA sthavirasyAgacchanti, te'pi dvitIye mAse paripUrNe gatAH / tato'nye sapta samAgacchanti te'pi tRtIye mAse paripUrNe gatAH / tato'nye sapta sahAyA AyAnti te'pi caturthaM mAsaM sthitvA gacchaM vrajanti, ye prathame mAse saptA''gacchan te bhUyaH samAgacchanti / evaM trimAsAntaritaH sarveSAM punarvArako For Private and Personal Use Only **** gAthA 2253-2257 sthavirasya zuzrUSA vidhi: 986 (B)
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 987 (A) bhavati, evaM vAreNa vAreNA''gamane tairnityavasatidoSaH parihRto bhavati / atha sadabhAvena asadabhAvena vASTAviMzaterUno gaccho vartate yAvadekaviMzatikaH, tasya tribhAge sapta, teSAM dvimAsAntarito vArako bhavati, tathaiva sadabhAvena asadabhAvena vA yadi caturdazako gaccho bhavati tadA teSAmarddhana sapta, teSAmekamAsAntaritaH punarvArakaH / evaM pratimAsamanyAnyavasatyabhAve vRddhasyaivaikasya vRddhavAso bhavati, na tu shaayaanaam| atha sadabhAvenAsadabhAvena vA caturdaza gacche na santi tadA te eva saptajanAH cirakAlamapi tiSThanto yatanayA taM vRddhaM paripAlayanti // 2254 // amumevArthamabhidhitsurAhacattAri sattagA tiNNi doNNi ekko va hoja asatIe / saMtAsatI agIyA, UNA u asaMtao asatI // 2255 // catvAraH saptakA vAreNa vAreNa vRddhaparipAlanAya pressnniiyaaH| asatI[e sadabhAvenA] sadabhAvena cASTAviMzaterabhAve trayaH saptakA vArakeNa preSyAH / tAvatAmapyabhAve dvau saptakau vArakeNa pressyau| tayorapyabhAve ekaH saptakaH sadAvasthAyI tatparipAlako bhvet| sadabhAvenAsadabhAvena vA asatItyuktaM tatra sadabhAvaM[asadabhAvaM] ca vyAkhyAnayati-saMtAsatI ityAdi, santAsatI gAthA 2253-2257 sthavirasya zuzrUSA vidhiH | | 987 (A) For Private and Personal Use Only
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 987 (B) sadabhAvo nAma ye agItArthAH te hi santi bhUyAMsaH paraM te santo'pyasantaH, vRddhasya shaaykaaryessvsmrthtvaat| asaMtao asatI asadabhAvaH svbhaavto'pyuunaaH|| 2255 // atha kasmAt saptasahAyAH kriyante? na nyUnA:? ityAhado saMghADA bhikkhaM, ekko bahi do ya gehae theraM / AlittAdisu jayaNA, iharA paritAva-dAhAdI // 2256 // dvau saGghATau bhikSAM hiNDate, eko bahirvasatestiSThati rakSakaH, dvau ca sthaviraM gRhnniitH| evaM saptasu satsu AdIptAdiSu pradIpanAdiSu yatanA bhavati, itarathA paritApadAhAdikaM vRddhaaderupjaayte| atha sadabhAvenAsadabhAvena vA saptako gaccho na vidyate, kintu SaSThAdikastadApi sarve'pi vRddhAvAsikA bhavanti, yatanayA ca taM paripAlayanti // 2256 // tAmeva yatanAmAhaAhAre jayaNA vuttA, tassa jogge ya pANae / nivAya maue ceva, chavittANesaNAdisu // 2257 // gAthA 2253-2257 sthavirasya zuzrUSA vidhiH 987 (B) For Private and Personal Use Only
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezaka: 988 (A/ tasya vRddhasya yogye AhAre pAnake upAzraye nivAte chavistrANaM vastraM tasminmRduke ca eSaNIyAni tadalAbhe paJcakaparihANyApyutpAdanIyAni // 2257 // tadevamuktA caturvidhA ytnaa| samprati prakArAntareNa caturvidhAmeva yatanAmAhavuDDAvAse jayaNA, khette1 kAle ya2 vasahi3 saMthAre4 / khettammi navagamAdI, parihANI ekkahiM vasai // 2258 // vRddhAvAse yatanA cturvidhaa| tadyathA-kSetre1 kAle2 vasatau3 saMstAre ca 4 / tatra kSetre navakAdi vibhAga navakamAdiM kRtvA ekai kavibhAge parihANyA tAvadvastavyaM yAvadekasminnapi bhAge cirakAlaM vsti| iyamatra bhAvanA-kSetraM nava bhAgAnkaroti, tatraikasmin bhAge vasatiM gRhItvA tasminneva bhAge saMstArakabhikSAdIni nirdishti| zeSAnaSTau bhaagaanprihrti| tAMzca tAvatpariharati yAvatparipUrNo maargshiirssH| tato dvitIye poSamAse dvitIye bhAge vasatyAdi gRhNAti, zeSAnaSTau bhAgAnpariharati, evaM tRtIyAdiSu vibhAgeSu mAghAdaya ASADhAntA mAsA netvyaaH| varSAkAle caturo mAsAn navame bhAge vasatyAdi gRhNAti, zeSAnaSTau bhAgAnpariharati / tathAvidhabhikSAdyalAbhe navavasatayo'STau bhikSAdiyogyA bhAgAH parikalpanIyAH 1, vasatyalAbhe aSTau bhAgA vasatiyogyAH, nava bhAgA bhikSAdiyogyAH 2, vasatyalAbhe bhikSAdya gAthA 2258-2263 kAlayatanA vRddhavAse 988 (A) For Private and Personal Use Only
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir //////// zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 988 (B) lAbhe cASTau vasatibhAgAH, aSTau bhikSAdibhAgAH 3 / evaM tribhiH prakArairekaikabhAga-parihANyA tAvat jJeyaM yAvadekaikasmin bhAge vasatiM bhikSAdIni ca gRhNAti // 2258 // etadeva pratipipAdayiSurAhabhAge bhAge mAsaM, kAle vI jAva ekkahiM savvaM / purisesu vi sattaNhaM, asatIe jAva ekko u // 2259 // Rtubaddhe kAle bhAge bhAge mAsaM kuryAt / alAbhe ca sati bhikSAdInAM ca pUrvaprakAreNaikaikaparihANyA tAvadyateta yAvatkAle'pi RtubaddhakAle'pi sarvaM vasatyAdikamekasmin bhAge gRhNIyAt puruSeSvapi sahAyabhUteSu cintAyAM saptAnAmabhAve ekaikaparihANyA tAvadyatanA vidheyA yAvadeko'pi sahAyo bhavatviti // 2259 // puvvabhaNiyA ya jayaNA, vasahI bhikkhe viyAramAdI ya / sacceva ca hoi ihaM, vuDDAvAse vasaMtANaM // 2260 // gAthA 2258-2263 kAlayatanA vRddhavAse 988 (B) 1. sehA u puvvbhnniy| tu jayaNA vasahI- P lA. pAThAntaram // For Private and Personal Use Only
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 989 (A) pUrvamoghaniryuktau kalpAdhyayane vA yA vasatau bhikSAyAM vicArAdau ca yatanA bhaNitA mahatA prabandhena, saiva ceha vRddhavAse vasatAM bhavati jnyaatvyaa|| 2260 // uktA kSetrayatanA // kAlayatanAmAhadhIrA kAlaccheyaM, kareMti aparakkamA tahiM therA / kAlaM vA'vivarIyaM, kareMti tivihA tahiM jayaNA // 2261 // dhIrA buddhimantaH saMyamakaraNodyatA apramAdino'parAkramA javAbalaparihINAH sthavirAstatra vRddhavAse kAlacchedaM kurvanti Rtubaddhe kAle aSTasu mAseSu pratimAsamanyAnyavasatibhikSAdigrahaNataH, varSAsu caturo mAsAn ekavasatyekabhAgabhikSAdigrahaNataH, tadabhAve pUrvoktayatanayA kAlatruTiM kurvnti| tathA kAlamaviparItaM ca kurvanti, Rtubaddhe kAle varSAkAlakalpaM varSAsu RtubaddhakAlakalpaM na kurvantIti bhAvaH / tathA trividhA yatanA tatra Rtabaddhe kAle kartavyA // 2261 // sAmpratamaviparItameva kAlaM vyAkhyAnayati gAthA 2258-2263 kAlayatanA vRddhavAse 989 (A) For Private and Personal Use Only
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 989 (B) ////// www.kobatirth.org avvivarIto nAmaM, kAle uvaTThANadosa pariharati / asatI vasahIe puNa, avvivarIo uvaTTe vi // 2262 // aviparIto nAma kAlaH kriyamANa eSa yat kAle Rtubaddhe pratimAsamanyAnyavasatibhikSAdigrahaNata upasthAnadoSAn nityavAsadoSAn pariharati / asatyabhAve vasateH, upalakSaNametat, bhikSAdyabhAve ca upasthite'pi ekasyAM vasatau satatamavasthite'pi yatanA kartavyA // 2262 // tivihA jayaNA''hAre1 uvahIra sejjAsura hoi kAyavvA / ugamasuddhA tiNivi asatIe paNagaparihANI || 2263 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AhAre upadhau zayyAsu ca vasatiSu [ yatanA kartavyA bhavati] kA yatanetyata AhatrINyapi prathamata udgamAdizuddhAni udgamotpAdanaiSaNAzuddhAni grahItavyAni teSAmasatyabhAve paJcakaparihANyApi samutpAdanIyAni // 2563 // gatA kAlayatanA / samprati vasatiyatanAmAha For Private and Personal Use Only gAthA | 2258-2263 * kAlayatanA * vRddhavAse 989 (B)
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir .y zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 990 (A) seliyakANeghare, pakke Ame ya piMDa-dArughare / kar3ite kaDaga-taNaghare, voccatthe hoti caugurugA // 2264 // zailikaM nAma pASANeSTikAbhiH kRtm| kANeTTatti lohamayya iSTakAstAbhiH kRtaM gRhaM kaannessttkaagRhm| "pakke" iti pakveSTikAgRham Ame yatti, AmAH apakvAH, tAbhiriSTakAbhiH kRtaM gRhm| piMDa-dArugharetti gRhazabdaH pratyekamabhisambadhyate, piNDagRhaM cikkhallapiNDainiSpAditaM, dArugRhaM karapatrasphATitadAruphalakamayaM gRham / kaDitatti kaNTibhiH kRtaM gRhaM kaNTita [gRham] / kaDagatti vaMzadalanirmApitakaTAtmakaM gRhaM kaTakagRhaM, tRNagRhaM drbhaaditRnnmym| eteSAM sati lAbhe prathamaM gRhItavyam, tadabhAve dvitIyam, evaM zeSANyapi bhaavniiyaani| yadi punaH sati viparyastaM kuryAt tadA viparyaste viparyAse prAyazcittaM bhavati catvAro gurukAH // 2264 // tatrAdyeSu caturpu gRheSu yo guNo bhavati tamabhidhitsurAha gAthA 2264-2269 sthiravAse vasatiyatanA saMstArakayatanA 990 (A) 1. piNDakaini vA. pu. // 2. kaNTakairAcchAditaM sambhAvyate // For Private and Personal Use Only
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 990 (B) koTTimaghare vasaMto, Alittammi vi na DajjhatI teNa / selAdINaM gahaNaM, rakkhati ya nivAya vasahI u // 2265 // koTTimam uparibaddhabhUmikaM gRhaM, tacca zailAdimayaM tasmin vasan AdIpte'pi pradIpanake'pi na dahyate, tatrAgneH prveshaasNbhvaat| tena kAraNena zailAdInAM grhnnm| tathA rakSati nivAtA vasatiH zItAdikamiti vA zailAdikagrahaNamakAri // 2265 // uktA vstiytnaa| samprati saMstArakayatanAmAhathiramauyassa asatI, appaDihArissa ceva vaccaMti / battIsajoyaNANi vi, AreNa alabbhamANammi // 2266 // yo vasatau yathAsaMstRtazcampakapaTTo'nyo vA sthiramRdukasaMstAraka: apratihArya: sa gRhItavyaH / tasyAbhAve vasatereva sambandhi yannivezanaM gRhaM tasmAdAnetavyaH / tasyApyalAbhe vaattkaadaaneyH| tatrApyalAbhe vATakAdbahiSTho'pyAnetavyaH / tatrApyasati svagrAme dUrato'pi, tatrApyalAbhe paragrAmAdapi ardhkroshaat| tathApyalAbhe kroshaadpi| evamardhakozavRddhyA tAvad gantavyaM yAvadutkarSato dvAtriMzato yojnebhyo'pi| tathA cAha- sthiramRdukasyApratihAryasya saMstArakasya vasatyAdau alAbhe gAthA 2264-2269 sthiravAse vasatiyatanA saMstArakayatanA | 990 (B) For Private and Personal Use Only
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 991 (A) apratihAryasyaiva saMstArakasyAnayanAya paragrAme vrjnti| tatra ca Arato'labhyamAne dvAtriMzati yojanAnyapi yAvat vrajanti // 2266 // etadeva suvyaktamAhavasahi nivesaNa sAhI, dUrANayaNammi jo u pAuggo / asatIe pADihAriya, maMgalakaraNammi nINaMti // 2267 // vasatau yathAsaMstRtaH sthiramRdukaH saMstArako mRgaNIyastadabhAve nivezane apratihAryo gaveSaNIyastatrApyalAbhe sAhItti vaattke| tatrApyalAbhe yaH prAyogyo'pratihAryaH saMstAraka: tasya dUrAdapi dvAtriMzadyojanapramANAdAnayanaM krtvym| evamapi tathArUpasyAprAtihAryasya saMstArakasya asati alAbhe prAtihAryaM maGgalakaraNe maMgalakaraNanimittaM dhriyamANaM nINaMti Anayanti // 2267 // etadeva spaSTataramAha ogAlIphalagaM puNa, maMgalabuddhIe sAravijaMtaM / paNaravi maMgaladivase, acciyamahiyaM paveseMti // 2268 // gAthA 2264-2269 sthiravAse vasatiyatanA saMstArakayatanA 991 (A) For Private and Personal Use Only
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram caturtha uddeza : 991 (B) //////////////////////////////// www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ogAlaphalakaM nAma Aryaka - prAryakaprabhRtInAmAvalyA samAgataM campakapaTTAdiphalakaM maGgalabuddhyA sAravijjaMtaM dhriyamANam / tathAhi te maGgalabuddhyA taM phalakaM dharanti / utsavAdiSu ca taM phalakaM zrIkhaNDAdinA arcayanti / puSpAdibhirmahayanti, na ca ko'pi taM phalakaM paribhuGkte, evaM maGgalabuddhyA sArApyamAnaM sAdhavo yAcante, yathA'smAkamAcAryAH sthavirA: teSAmidaM phalakaM prAtihAryaM samarpayata, asmAkaM viratAnAM pUjyAste devAnAmapi pUjyAH, kiM punaryuSmAkaM ? te evamuktAH santo bruvate - satyaM dadmaH kevalamutsavadivase Anetavyo yena vayaM pUjayAmaH, tataH punarapi dAsyAmaH / evamukte taM nItvA utsavadivase tasyAM pUjAvelAyAM preSayanti, yenAvaSvaSkaNotSvaSkaNadoSA na bhavanti / tataH punarapi tasmin maGgaladivase arcita-mahitaM taM campakAdipaTTaM kRtaM vasatau pravezayanti // 2268 // puNNammi appiNaMtI, aNNassa va vuDDavAsiNo deMti / muttUNa vuDDavAsiM, Avajjai caulahuM sese // 2269 // dAraM 1 / pUrNe vRddhavAse kAlagatatvAdinA yasya satkazcampakAdipaTTastasya taM samarpayanti, anyasya For Private and Personal Use Only gAthA | 2264-2269 sthiravAse vasatiyatanA saMstArakayatanA 991 (B)
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH | vA vRddhavAsino dadati, vRddhavAsinaM muktvA yadyanyasya zeSasya samarpayanti tataH zeSe zeSasya samarpaNe teSAM prAyazcittamApadyate cturlghu| idRzasya phalakasyAlAbhe yadanyad aparizATiphalakaM tadapratihAryaM mRgayante / tadalAbhe prAtihAryamapi / evaM kSetra-kAla-vasatisaMstArakayatanA kartavyA, ekatarayatanAvibhAgAsambhave trivibhAgA yatanA kartavyA, tasyA apyasambhave dvivibhAgA, tasyA apyasambhave ekavibhAgApIti // 2269 // 992 (A) gataM janAbalaM parikSINamiti dvaarm| idAnIM glAnadvAramAha paDiyarati gilANaM vA, sayaM gilANo va tattha vi taheva // dAraM 2 / bhAviyakulesu acchati, asahAe rIyato dosA // 2270 // dAraM 3 / praticarati glAnaM, yadi vA svayaM glAno jAtastatastasya vRddhavAso bhavati, tatrApi tathaiva kSetra-kAla-vasati-saMstArakayatanA draSTavyA / gataM glaandvaarm| asahAyatAdvAramAhabhAvitakuleSu saMvignabhAviteSu kuleSvasahAyaH sahAyahInastiSThati, yatastasya rIyamANasya viharato bahavo doSAH stryAdibhyaH // 2270 // gAthA 2270-2275 glAnAdidvArANi 992 (A) For Private and Personal Use Only
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gtmshaaytaadvaarm| samprati daurbalyadvAramAha zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 992 (B) omAdI tavasA vA, acaeMto dubbalo vi emeva / saMtA'saMtasatIe balakaradavve ya jayaNA u // 2271 // dAraM 4 / / avamaM durbhikSam, AdizabdAt ngrrodhaadiprigrhH| tatrAvamaudaryeNa durbalIbhUto na zaknoti vihartum, tapasA vA kSAmIbhUtaH / kathamityAha saMtAsaMtasatIe sadabhAvenAsadabhAvena vA / tatra sadabhAvo labhyate, yathAtRpti bhakSyaM kevalamantaM prAntaM, tena kSAmIbhUtaH / asadabhAvo yathAtRpti bhkssysyaivaabhaavH| sa tathAkSAmImUto vihartumazaknuvan, evameva kSINajaGghAbalagatena prakAreNa tiSThati, kevalaM tena balakaradravye yatanA kartavyA / prathamata udgamAdizuddhaM tadutpAdanIyaM, tadabhAve pnyckprihaannyaapi| tato balikIbhUto viharati // 2271 / / gataM daurblydvaarm| sAmpratamuttamArthadvAramAhapaDivaNNauttamaDhe, paDiyaragA vA vasaMti tannissA / Aya-pare nipphattI, kuNamANo vA vi acchejjA // 2272 // gAthA 2270-2275 glAnAdidvArANi 992 (B) For Private and Personal Use Only
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 993 (A) pratipanna uttamArtho'nazanaM yena sa pratipannottamArthaH / sa vA tasya vA praticArakAstannizrA uttamArthapratipannanizrA mAsAtItaM varSAkAlAtItaM vA tisstthnti| gatamuttamArthadvAram // adhunA taruNaniSpattidvAramAha-AtmanaH parasya ca sUtrArthatadubhayena niSpattiM kurvanvA vRddhavAsena tiSThet // 2272 // kiyantaM kAlam? ata AhasaMvaccharaM ca jharae, bArasa vAsA ya kaaliysuymmi| solasa ya diTThivAe, eso ukkosato kAlo // 2273 // saMvatsaraM yAvat kAlikazrutaM jharati praavrtyti| grahaNe punaH kAlikazrute kAlikazrutasya laganti dvaadshvrssaanni| dRSTivAde grahaNamadhikRtya SoDaza varSANi lgnti| cazabdAd jharaNamadhikRtya dvAdaza vrssaanni| eSa etAvAn AtmaparaniSpattimadhikRtyaikatrAvasthAnasya utkRSTaH kAlaH // 2273 // gAthA 2270-2275 glAnAdidvArANi 993 (A) etadeva suvyaktamAha For Private and Personal Use Only
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 993 (B) bArasavAse gahie, u kAliyaM jharati vAsamegaM tu / solasa u diTThivAe, gahaNaM jharaNaM dasa duve ya // 2274 // dvAdaza varSANi yAvat yatparipUrNaM gRhItaM kAlikazrutaM tat varSamekaM jharati ekena | varSeNa praavrtyte| grahaNamadhikRtya dRSTivAde SoDaza varSANi laganti, jharaNamadhikRtya punaH daza dve ca dvAdaza vrssaanniityrthH| tato grahaNaM jharaNaM cAdhikRtya tAvantaM kAlamekatrAvatiSThate // 2274 // atra para Aha gAthA jharae ya kAliyasue, puvvagae ya jai ettio kAlo / 2270-2275 glAnAdiAyArapakappanAme, kAlacchedo u kayaresiM? // 2275 // dvArANi kAlikazrute ca pUrvagate ca zrute jharake cazabdAt grAhake ca yadi etAvAnkAlo || 993 (B) lagati tarhi AcAraprakalpanAmni nizIthe'dhyayane yo'sau kAlacchedaH kRtaH, yathA Rtubaddha kAle mAsamAsitavyaM, varSAsu caturo mAsAniti, sa katareSAM draSTavyaH ? // 2275 // For Private and Personal Use Only
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 994 (A) sUrirAhasuttatthatadubhaehiM, je u samattA mahiDDiyA therA / eesiM tu pakappe, bhaNito kAlo nitiyasutte // 2276 // sUtrArthatadubhayairya samAptA mahardhikAH sthavirA eteSAmAcAraprakalpe naityikasUtre | bhaNitaH kAlo drssttvyH| na tu sUtrArthagrAhakAn prati // 2276 // sUtrArthagrAhakANAmapi grahaNe jharaNe ca tAvAnutkRSTaH kAlo yethA bhavan sambhavati tathopadarzayati there nissANeNaM, kAraNajAteNa ettio kAlo / __ ajANaM paNagaM puNa, navagaggahaNaM tu sesANaM // 2277 // sthavire jaGghAbalaparikSINe nizrANena nizrayA kAraNajAtena AtmaparaniSpattilakSaNena || didvArANi jAtena kAraNena etAvAn pUrvoktapramANa ekatrAvasthAne utkRSTakAlo bhvti| AryANAm 994 (A) 1. yathA lagan sa. vA. mo. pu. mu. sN.||2. ekatrasthAne- vA. mo. pu.|| gAthA 2276-2281 sthiravAse kRtasaMlekhA For Private and Personal Use Only
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram | caturtha uddezakaH 994 (B) AryikANAM punarvaddhavAsamAvasantInAM paJcakaM kSetrapaJcakaM bhvti| tadyathA- sabAhye kSetre dvau bhAgau bahiH, dvau bhAgAvantaH, ekaikasmiMzca kSetravibhAge dvau dvau mAsAvavasthAnaM, paJcamo varSArAtrayogyaH kssetrvibhaagH| zeSANAM sAdhUnAM punaH kAraNavazata ekatra sthitAnAM navakagrahaNaM navabhirbhAgaiH kSetrakaraNam // 2277 // iha ye janAbalaparikSINA: sthavirAsteSAM samIpe AtmaparaniSpattimicchatAM yAdRzAH sahAyA dAtavyAH tAdRzAnabhidhitsurAha je geNhiuM dhArayiuM ca joggA, therANa te deMti sahAyae u / geNhaMti te ThANaTThiyA suheNaM, kiccaM ca therANa kareMti savvaM // 2278 // sUtramarthaM ca ye gRhItuM dhArayituM ca yogyAstAnsahAyakAn sthavirANAM dadati / tataste sthAnasthitAH kAlikazrutaM dRSTivAdaM vA sukhena gRhNanti, kRtyaM ca sarvaM sthavirANAM kurvnti| evaM teSAM grahaNe jharaNe ca pUrvokta utkRSTaH kAla ekatrAvasthAne bhavati // 2278 // gataM trunnnisspttidvaarm| adhunA kSetralAbhadvAramAha gAthA 2276-2281 sthiravAse kRtasaMlekhAdidvArANi 994 (B) For Private and Personal Use Only
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram caturtha uddezakaH 995 (A) Asajja khetta-kAle, bahupAuggA na saMti khettA vA / niccaM ca vibhattANaM, sacchaMdAdI bahU dosA / / 2279 // dAraM 7 / AsAdya pratItya kssetrkaalau| tadyathA-anyeSu kSetreSvazivAdIni kAraNAni, yadi vA nAsti sAmpratamanyeSu kSetreSu tAdRzaH kAlo yena saMstaranti, athavA bahuprAyogyAni mahAgaNaprAyogyAni na santi kSetrANi, yadi punarmahato gaNasya vibhAgaH kriyte| tato vibhaktAnAmadyApyapariniSpannatvenAgItArthAnAM nityamavazyaM svacchandAdayo doSA bhavanti / etaiH kAraNai RtubaddhAtItaM varSAtItaM ca kAlamekakSetre yatanayA tiSThanti // 2279 // adhunA kRtasaMlekhadvAraM taruNapratikarmadvAraM cAhajaha ceva uttamaDhe, kayasaMlehammi ThaMti taha ceva / dAraM 8 / taruNapaDikammaM puNa, rogavimukke balavivaDDI // 2280 // dAraM 9 / yathA caiva uttamArthe pratipanne tiSThanti tathA caiva kRtasaMlekhe'pi tisstthnti| iyamatra bhAvanA-yathA pratipannottamArthastatpraticArakA vA tannizrA ekatra sthAne vsnti| evaM gAthA 2276-2281 sthiravAse kRtasaMlekhAdidvArANi 995 (A) For Private and Personal Use Only
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 995 (B) pratipannasaMlekhanAkastatpraticArakAzca tannizrA ekatrasthAne vsnti| taruNapratikarma nAma rogavimuktasya satastaruNasya balavivRddhikaraNaM, tannimittaM mAsAtItaM varSAtItaM ca kAlaM tiSThanti // 2280 // vuDDAvAsAtIte, kAlAtIte na uggaho tiviho / AlaMbaNe visuddhe, uggaho takkajavoccheo // 2281 // vRddhavAsAtIte maraNena pratibhagnatayA vA arogIbhavanena vA, sUtrArthagrahaNena vA jharaNena vA vRddhavAsAtIte kAle'tIte Rtubaddhe kAle . mAsAdhike kAle varSAsu caturmAsAdhike avagrahastrividho'pi na bhavati, sacittasyAcittasya mizrasya ca grahaNaM tatra na kalpate iti bhAvaH / kuta? ityAha-Alambane vRddhavAsalakSaNe vizuddhe parisamApte yastatkAryabhUto'vagrahastasyApi vyavacchedo bhavati, kAraNAbhAve kAryasyAbhAvAt // 2281 // gAthA 2276-2281 sthiravAse kRtasaMlekhAdidvArANi yastu manyate kAlAtIte'pi nAvagrahasya vyavacchedastaM prati dRSTAntamAha 995 (B) For Private and Personal Use Only
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram caturtha uddezakaH 996 (A) AgAsakucchipUro, uggaha paDisehiyammi jo kAlo / na hu hoti uggaho so, kAladurga vA aNuNNAto // 2282 // yathA ko'pi puruSo bubhukSayA pIDitaH san cintayati- pUrayAmyudaramAkAzena yena me | bubhukSA'pagacchati, sa yathA AkAze kukSipUraH prApto na bhavati, arUpitvAd aakaashsy| evamavagrahe pratiSedhite yaH kAlo vartate tasminnutpAditaH saH avagraho'vagraho na bhavati pratiSiddhakAlAcIrNatvAt / athavA prakArAntareNa kAladvike'nujJAto'vagrahaH // 2282 // katham? iti ced, ata AhagimhANa carima mAso, jahiM kato tattha jati puNo vAsaM / ThAyaMti annakhettAsatIe dosuMpi to lAbho // 2283 // yatra grISmANAM uSNakAlasya caramaH ASADhanAmA mAsaH kRtastatra yadi punaH anyakSetrAsati tathAvidhAnyakSetrAbhAvato varSa varSAkAle tiSThanti / tataH dvayorapi kAlayoH grISmacaramamAse varSAkAle cetyarthaH lAbho bhavati, evaM kAraNavazato dvayorapi kAlayoH sacittAdilAbho'nujJAta ityarthaH // 2283 // gAthA 2282-2284 sthiravAse kRtasaMlekhAdidvArANi 996 (A) For Private and Personal Use Only
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra X sUtram caturtha uddezakaH 996 (B) emeva ya samatIte, vAse tiNNi dasagA u ukkoso / vAsanimittaThiyANaM, uggaho chamAso ukkosA // 2284 // evameva anenaiva prakAreNa varSe varSAkAle samatIte yadi megho varSati tato'nyaddivasadazakaM |* sthIyate, tasminnapi samAptimupagate yadi punaH varSati tato dvitIyaM divasadazakaM sthAtavyam, tasminnapyatIte punarvRSTau tRtIyamapi divasadazakaM tisstthti| evaM utkarSatastrINi divasadazakAni varSAnimitta sthitAnAmutkRSTo'vagrahaH SaNmAsaH SaNmAsapramANo bhavati / tadyathA- eko grISmacara mamAsaH, catvAro varSAkAlamAsAH, SaSTho mArgazIrSo divasadazakatrayalakSaNa iti // 2284 // N // iti zrImalayagiriviracitAyAM vyavahAraTIkAyAM caturtha uddezakaH smaaptH|| // caturthoddezake graMthAgraM // 4040 // gAthA 2282-2284 sthiravAse kRtasaMlekhAdidvArANi 996 (B) 4444 For Private and Personal Use Only
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 997 (A) // OM namo jinAya // OM namo vItarAgAya // // arha namaH // zrImanmalayagiriviracitavivaraNayutaniyukti-bhASyasametam zrIvyavahArasUtram // paMcama uddezakaH // sUtra 1-14 gAthA 42285-2286 nirgranthyAH sAmAcArI 997 (A) For Private and Personal Use Only
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 997 (B) uktazcaturtha uddeshkH| adhunA paJcamo vaktavyaH / tatredamAdisUtrakadambakam no kappai pavattiNIe appabiiyAe hemaMtagimhAsu cArae 1 / kappai pavattiNIe appataiyAe hemaMtagimhAsu cArae 2 / no kappai gaNAvaccheiNIe appataiyAe hemaMtagimhAsu cArae 3 / kappai gaNAvaccheiNIe appacautthAe hemaMtagimhAsu cArae 4 / no kappai pavattiNIe appataiyAe vAsAvAsaM vatthae 5 / kappai pavattiNIe appacautthAe vAsAvAsaM vatthae 6 / no kappai gaNAvaccheiNIe appacautthAe vAsAvAsaM vatthae 7 / kappai gaNAvaccheDaNIe appapaMcamAe vAsAvAsaM vatthae 8se gAmaMsi vA jAva saMnivesaMsi vA sUtra 1-14 bahUNaM pavattiNINaM appataiyANaM, bahUNaM gaNAvaccheiNINaM appacautthANaM kappar3a gAthA 42285-2286 hemaMtagimhAsu cArae annamannaM nIsAe 9 / se gAmaMsi vA jAva saMnivesaMsi vA bahUNaM nirgranthyAH * pavattiNINaM appacautthANaM bahUNaM gaNAvaccheiNINaM appapaMcamANaM kappai vAsAvAsaM vatthae / sAmAcArI annamannaM nIsAe 10 / 997 (B) 1. caturthodde pu. pre. // For Private and Personal Use Only
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra paMcama gAmANugAmaM dUijamANI niggaMthI yajaM purao kAuM viharai sA ya Ahacca vIsuMbhejjA. zrI atthi yA ittha kAi annA uvasaMpajjaNArihA, sA uvasaMpajiyavvA, natthi yA ittha kAi sUtram annA uvasaMpajjaNArihA, tIse ya appaNo kappAe asamatte eyaM se kappai egarAiyAe paDimAe jaNNaM jaNaM disaM annAo sAhammiNIo viharaMti taNNaM taNNaM disaM uvalittae uddezakaH Mno kappai tattha vihAravattiyaM vatthae / kappai se tattha kAraNavattiyaM vatthae / taMsi ca / 998 (A) NaM kAraNaMsi niTThiyaMsi paro vaejjA- 'vasAhi ajje ! egarAyaM vA durAyaM vA', evaM se kappai egarAyaM vA durAyaM vA vatthae / no se kappai paraM egarAyAo vA durAyAo : sUtra 1-14 vA vatthae / jA tattha egarAyAo vA durAyAo vA paraM vasai sA saMtarA chee vA parihAre vaa|| 11 // 2285-2286 nirgranthyAH vAsAvAsaM pajjosaviyA NiggaMthI ya jaM purao kAuM viharai, sA ya Ahacca vIsuMbhejA, 2 sAmAcArI asthi yA ittha kAi aNNA uvasaMpajjaNArihA sA uvasaMpajjiyavvA / 998 (A) 1. atthi yAI tha- zyubrIMga evmgre'pi||2. natthi yAI tha- shyubiiNg| gAthA //////////// For Private and Personal Use Only
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 998 (B) //////////// 15 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir fe yA ittha kAi aNNA uvasaMpajjaNArihA tIse ya appaNo kappar3a asamatte, evaM se kappai egarAiyAe paDimAe jaNNaM-jANaM disaM aNNAo sAhammiNIo viharaMti aNaM taNaM disaM uvalittae / no se kappai tattha vihAravattiyaM vatthae / kappar3a se tattha kAraNavattiyaM vatthae / taMsi ca NaM kAraNaMsi niTThiyaMsi paro vaejjA-' vasAhi ajje ! egarAyaM vA durAyaM vA', evaM se kappai egarAyaM vA durAyaM vA vatthae / no se kappai paraM gayAo durAyAo vA vatthae / jA tattha egarAyAo vA durAyAo vA paraM vasai sA saMtarA chee vA parihAre vA // 12 // 20 pavattiNIya gilAyamANI annayaraM vaejjA- "mae NaM ajje ! kAlagayAe samANIe * iyaM smukksiyvvaa|" sA ya samukkasiNArihA samukkasiyavvA, sA ya no samukkasiNArihA 2 no samukkayivvA / atthi ya ittha aNNA kAi samukkasiNArihA sA samukkasiyavvA / natha ya ittha aNNA kAi samukkasiNArihA sA ceva samukkasiyavvA / tAe ca NaM samukkiTThAe For Private and Personal Use Only sUtra 1-14 gAthA | 2285-2286 nirgrandhyAH sAmAcArI 998 (B)
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 999 (A) parA vaejjA- "dussamukkiTTha te aje! nikkhivAhi" tAe NaM nikkhivamANAe natthi kei chae vA parihAre vaa| ___ jAo sAhammipIo ahAkappaM no uTThAe viharaMti savvAsiM tAsiM tappattiyaM chee vA parihAre vaa|| 13 // __pavattiNI ya ohAyamANI annayaraM vaejA- "mae NaM aje! ohAviyAe samANIe iyaM smukksiyvvaa|" sA ya samukkasiNArihAsamukkasiyavvA, sA ya no samukkasiNArihA | no smukksiyvvaa| atthi ya ittha aNNA kAi samukkasiNArihA sA smukksiyvvaa|* sUtra 1-14 natthi ya ittha aNNA kAi samukkasiNArihA sA ceva smukksiyvvaa| tAe ca NaM | samukkiTThAe parA vaejjA- "dussamukkiLaM te aje! nikkhivaahi||" tAe NaM ||2285-2286 nirgranthyAH 10 nikkhivamANAe nasthi kei chae vA parihAre vA // 14 // sAmAcArI "no kappati pavattiNIe" ityAdi tAvat, yAvad avadhAvanasUtram / 999 (A) atha sambandhapratipAdanArthamAha gAthA For Private and Personal Use Only
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 . zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 999 (B) uddesammi cautthe, jA merA vaNNiyA u sAhUNaM / sA ceva paMcame saMjatINa gaNaNAe NANattaM // 2285 // caturthe uddezake yA maryAdA varNitA sAdhUnAM saiva paJcame uddeze saMyatInAM varNyate, kevalaM. gaNanAyAM nAnAtvam, tadapi ca sUtre sAkSAduktamiti prtiitm| ataH prathamata eva saMyatIsUtrakadambakopanipAtaH // 2285 // prakArAntareNa sambandhamAhavuttamahavA bahuttaM, piMDagasutte cauttha caramammi / abahutte paDisehaM, kAumaNuNNA bahUNaM tu // 2286 // athavA caturthasya uddezakasya carame piNDakasUtre bahutvamuktam, tato bahutvaprastAvAt | paJcame uddezake saMyatInAm abahutve pratiSedhaM kRtvA bahUnAmanujJA kRtaa| nanu bahUnAmapi triprabhRtInAM vihAro na kalpate, asmaaptklptvaat| tathAhi-jaghanyato'pi Rtubaddhe kAle . sUtra 1-14 gAthA 2285-2286 nirgranthyAH sAmAcArI 999 (B) For Private and Personal Use Only
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1000 (A) saMyatInAM saptakaH samAptakalpaH, varSAkAle navakaH / tataH kathaM nAdhikRtasUtrakadambakavirodhaH? ucyate- naiSa doSaH, kAraNavazataH sUtrakadambakasya pravRtteH // 2286 / / tAnyeva kAraNAnyupadarzayatisaMghayaNe1 vAulaNAra, chaTe aMgammi3, gamaNamasivAdI4 / sAgara5 jAte jayaNA, uubaddholoyaNA bhaNiyA // 2287 // pravartinyA gaNAvacchedinyA vA uttamena saMhananena, upalakSaNametat, uttamayA ca dhRtyA sUtramarthazca bhUyAn gRhItaH 1 / gacche ca vyAghAtaH, sa ca vyAkulanAvazAt, tata uktaM dvitIyaM | kAraNaM vyAkulanA; sA ca 'dhammakahi mahiDDie' [gA.1719] ityAdinA prakAreNa yathA prAk tRtIyoddezake'bhihitA tathaivAtrApi bhAvanIyA, punaruktadoSabhayAttu nAbhidhIyate, tataH sUtrArthasmaraNanimittamAtmatRtIyAyAH pravartinyA AtmacaturthAyAzca gaNAvacchedinyA gamanam 2 / tathA SaSThe'ne jJAtAdharmakathAkhye bahavaH sadRzA gamAH, tathA ca tatrAnekAH kathAnakakoTayaH sadRzapAThAH, visadRzapAThAstvarddhacaturthAH kathAnakakoTayaH, tadabhinavagRhItaM vartate, punaH punarasmRtaM gAthA 2287-2290 sUtrakadambaprayojanAdiH 1000 (A) 1. sarveSu bhASyAdarzeSu, lADarnusaMskaraNe, sarvAsu ca TIkApratiSu, 'uubaddhAloyaNA' ityeva pATho vrtte|| For Private and Personal Use Only
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram paMcama uddezakaH 1000 (B) I * ca vismRtimupayAti, tatastatsmaraNArthamuktaparivArAyA api gamanam 3 / tathA azivAdibhiH | azivA'vamaudaryAdibhiH uktasaMkhyAkaparivArAyA gamanam 4 / tathA SaSThaprabhRtInyaGgAni saMyatInAM | sAgaratti, svayambhUramaNasAgaratulyAni, tAni abhinavagRhItAni parAvartanIyAni snti| aparAvartitAni nazyanti, tatasteSAM parAvartanAya yathoktasaMGkhyAkaparivArAyA api gamanam | 5 / tadevamadhikRtasUtrakadambakapravRttau kAraNAnyabhihitAni / adhunA zeSavaktavyatAmAha-jAtetti jAtAdirUpaH kalpo vaktavyaH, sa ca Rtubaddhe saptakaH samAptakalpaH, tadUno'samAptakalpaH, varSAkAle navakaH samAptakalpaH, tduuno'smaaptklpshc| ekaiko'pi dvidhA-jAto'jAtazca, giitaartho'giitaarthshceti| atra ca bhaGgacatuSTaye prathamavarjeSu zeSeSu triSu bhaGgeSu prAgvat yatanA kartavyA / tathA Rtubaddhe kAle nirantaraM sAdhvIpreSaNato'valokanA kartavyA bhaNitA // 2287 // ___ tadevamabhihitAni kAraNAni, etaiH kAraNairAyAtasyAsya sUtrakadambakasya vyAkhyAsA ca tthaiv| tathA cAha jaha bhaNiya cautthe, paMcamammi taha cevimaM tu nANattaM / gamaNitthi mIsa saMbaMdhi vajjie pUjite liMge // 2288 // gAthA 2287-2290 sUtrakadambaprayojanAdiH 1000 (B) For Private and Personal Use Only
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1001 (A) yathA caturthe uddezake nirgranthasUtrANAM vyAkhyAnaM bhaNitam, tathA paJcame'pi uddezake nirgranthIsUtrANAmapi vaktavyam, navaraM idaM naanaatvm| tadevAha- gamaNitthi ityAdi, viSvagbhUtAyAM pravartinyAM gamanaM sarvAbhirAryikAbhirAcAryasamIpe krtvym| tacca strIbhiH saha, tadabhAve mitraiH strI-puruSaiH, teSAmapyabhAve sambandhipuruSaiH, eteSAmapyabhAve sambandhavarjitairavikAribhiH purussaiH| atha sapratyapAyAH panthAnaH, tarhi yad tatra pUjitaM liGgaM tasmin line / gRhIte gamanam // 2288 // etadeva suvyaktamAhavIsubhiyAe savvAsiM, gamaNaM addhaddha jAva doNhekkA / gAthA saMbaMdhi itthisatthe, bhAvitamavikAritehiM vA // 2289 // 4/2287-2290 viSvagbhUtAyAM zarIrAtpRthagbhUtAyAM, mRtAyAmityarthaH, pravartinyAmAcAryasamIpe || sUtrakadamba prayojanAdiH srvaabhirgntvym| tatra ca gatAnAmAcAryeNa pravartinI sthaapyitvyaa| yadi sarvAsAM taruNInAM | pathi pratyavAyastarhi ardhAH yAH pariNatavayasastA(stAH) vrjnti| atha sarvAstaruNaprAyAH katipayAH sthavirAstato yA mandarUpAstaruNyo yAzca sthavirAstAsAM samudAyasya caturbhAgamAtrA / b/ 41001 (A) For Private and Personal Use Only
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1001 (B) +H vrajanti, evaM tAvadvAcyaM yAvat dve jane gacchataH, dvayorapyasambhave ekA vrajati / tAH punaH kena | * sArthena saha vrajanti? tata Aha- 'saMbaMdhI'tyAdi, sambandhinA strIsArthena [tasyA'pyalAbhe" mitraiH strI-puruSaH] saha gantavyam, tadalAbhe'sambandhinApi strIsArthena, tasyApyalAbhe puruSA ye bhAvitAH sambandhinastaiH samaM vrajeyuH, teSAmapyalAbhe'sambandhino'pi ye'vikAriNa: puruSAstaiH smm| atha sapratyavAyAH panthAnaH, tarhi yad yatra deze pUjitaM liGgaM tena gRhItena vrajanti / etacca sugamatvAnna vyaakhyaatm|| 2089 // atra ziSyaH prAha- yadyAcAryeNa pravartinI sthApayitavyA tarhi ye ete dve sUtre "pavattiNI gilAyamANI vaejjA, mae NaM ajje ! kAla gayAe iyaM samukkasiyavvA" 13 ityAdi, tathA "pavattiNI ohAyamANI vaejjA, mae NaM ohAviyAe iyaM samukkasiyavvA" 14 ityAdi te kathaM nIyete ? tata Aha asivAdiesu phiDiyA, kAlagae vAvi tammi Ayarie / tigatherANa ya asatI, gilANa ohANa suttA u // 2290 // azivAdibhiH kAraNaiH, gAthAyAM saptamI tRtIyArthe prAkRtatvAt, yasyA''cAryasya samIpe | 18 gAthA 2287-2290 sUtrakadambaprayojanAdiH 1001 (B) For Private and Personal Use Only
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1002 (A) AsIran tasmAt sphittitaaH| tataH sA glAnIbhUtA avadhAvanaprekSikA vA yatsUtre'bhihitaM tad vdti| anyasyA''cAryasya parijJAnakaraNArthaM yathA eSA arhA iti tAM pravartinI sa eva anya AcAryaH sthApayati, yadi vA yasyAcAryasya samIpe tA atiSThan sa kAlagataH tatastasminnAcArye kAlagate sA glAnIbhUtA avadhAvanaprekSikA vA anyasyAcAryasya parijJAnakaraNArthaM sUtrAbhihitaM vadati, tigatherANa ya asatI iti trikaM kula-gaNa-saGghastasya sthavirAH trikasthavirAsteSAmasati, kimuktaM bhavati? kulasthavirANAM gaNasthavirANAM saGghasthavirANAM vA pratyAsannAnAmabhAve 'eSA arhA' iti zeSasthaviraparijJAnakaraNAya yatsUtre'bhihitaM tad vadati, tato glAnA'vadhAvanasUtre upapanne // 2290 // sAhiNammi vi there, pavattiNI ceva taM parikahei / */ esA pavattiNI bhe!, joggA gacche bahumatA ya // 2291 // athavA svAdhIne'pi sthavire AcArye sA pravartinI glAyantI avadhAvanaprekSikA vA tAM prikthyti| yathA bhe! bhagavan ! eSA pravartinI yogyA pravartinItvasyAr2yA, sUtrA'rthatadubhayaniSNAtatvAt, gacche bahumatA [ca] / tata evamapi te sUtre upapanne // 2291 // sUtra 15-16 gAthA 2291-2292 nirgranthanirgranthyoH sUtravismaraNAdiH 1002 (A) 1. kAraNe yat- saM. // For Private and Personal Use Only
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1002 (B) abbhujayaM vihAraM, parivajiukAme dussamukkaTuM / jaha hotI samaNANaM, bhattapariNNA tahA tAsiM // 2292 // yathA prAk zramaNAnAmabhyudyatavihAraM pratipattukAme duHsamutkRSTaM bhavati duHsamutkRSTaM pratipAditam, tathA tAsAM zramaNInAM bhaktaparijJA pratipattukAmAyAM duHsamutkRSTaM bhAvanIyam // 2292 // __sUtram- niggaMthIe navaDaharataruNiyAe AyArapakappe nAmaM ajjhayaNe paribbhaTe || 15-16 siyA, sA ya pucchiyavvA 'keNa' bhe kAraNeNaM aje ! AyArapakappe nAmaM ajjhayaNe gAthA paribbhaTe, kiM AbAheNaM udAhu pamAeNaM' ? sA ya vaejjA 'no AbAheNaM, pamAeNaM', 2291-2292 nirgranthajAvajjIvAe tIse tappattiyaM no kappar3a pavattiNittaM vA gaNAvaccheiNittaM vA uddisittae nirgranthyoH vA dhArettae vaa| sA ya vaejjA 'AbAheNa, no pamAeNaM', sA ya 'saMThavessAmIti' || sUtravismasaMThavejjA, evaM se kappai pavattiNittaM vA gaNAvaccheiNittaM vA uddisittae vA dhArettae | raNAdiH vA, sA ya saMThavessAmIti' no saMThavejjA, evaM se no kappai pavittiNittaM vA 1002 (B) gaNAvaccheiNittaM vA uddisittae vA dhArettae vA // 15 // For Private and Personal Use Only
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1003 (A) 'niggaMthIe nava-Dahara-taruNAe' ityAdi strdvikm| asya vyAkhyA- nirgranthyAH navaDahara-taruNyA vakSyamANasvarUpAyAH AcAraprakalpo nAmAdhyayanaM paribhraSTaM syAt, sA ca praSTavyA-kena kAraNena AcAraprakalpo nAmAdhyayanaM paribhraSTamabhavata, kimAbAdhena pramAdena vA? evaM pRSTA satI sA, yadIti gamyate, vadeta, nAbAdhena kintu pramAdena, tarhi yAvajjIvaM tasyAstatpratyayaM pramAdato'dhyayananAzanapratyayaM no kalpate pravartinItvaM vA gaNAvacchedikAtvaM | vA uddeSTuM, nApi tasyAH svayaM dhaaryitum| atha sA vadet AbAdhena naSTaM, na tu pramAdena, sA ca naSTamadhyayana saMsthApayAmItyuktvA saMsthApayet, evaM 'se' tasyAH kalpate pravartinItvaM vA gaNAvacchedikAtvaM vA uddeSTum anujJAtuM svayaM dhArayitum / atha naSTamadhyayanaM saMsthApayiSyAmi ityuktvA na saMsthApayet evaM tarhi se tasyA na kalpate pravartinItvaM vA gaNAvacchedikAtvaM uddeSTuM vA [anujJAtuM]vA svayaM dhaaryitumiti| evaM nirgranthasUtramapi bhAvanIyam / | sUtra 15-16 gAthA 2291-2292 nirgranthanirgranthyoH sUtravismaraNAdiH 1003 (A) 1. uddeSTaM vA svayaM - saM khaM. vA. pu.|| 2. idaM tu dhyeyaM zyubIMga saMskaraNe Agama prakAzane ca 15 tamaM nirgranthaviSayaM sUtram, tataH pazcAt 16 tamaM nirgranthIviSayaM sUtram, pratilipimadhye tu // For Private and Personal Use Only
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram paMcama uddezakaH 1003 (B) sUtram-niggaMthassa navaDaharataruNagassa AyArapakappe nAmaM ajjhayaNe paribbhaTe siyA, se ya pucchiyavve 'keNa te ajjo! kAraNeNaM, AyArapakappe nAmaM ajjhayaNe paribbhaTe ? kiM AbAheNaM udAhu pamAeNaM'? se ya vaejA'no AbAheNaM, pamAeNaM,' jAvajjIvAe tassa tappattiyaM no kappai AyariyattaM vA jAva gaNAvaccheiyattaM vA uddisittae vA dhArettae vaa| se ya vaejjA 'AbAheNaM, no pamAeNaM.' se ya 'saMThavessAmIti' saMThavejjA, evaM se kappar3a AyariyattaM vA jAva gaNAvaccheiyattaM vA uddisittae vA dhArettae vaa| se ya saMThavessAmIti no saMThavejjA, evaM se no kappar3a AyariyattaM vA jAva gaNAvaccheiyattaM vA uddisittae dhArettae sUtra 15-16 vA // 16 // ___ gAthA navaDaharatarUNavyAkhyAnaM ca prAguktamavaseyam / 2291-2292 'tivariso hoi navo vrataparyAyeNeti vAkyazeSaH AsolasagaM tu, janmaparyAyeNeti gamyate, nirgranthaDaharagaM beMti / nirgranthyoH taruNo cattA sattaruNa majjhimo therao seso' // 1 // [gA.1559] sUtravisma raNAdiH AcAryatvaM vA yAvatkaraNAdupAdhyAyatvaM vA pravartitvaM vA sthaviratvaM veti parigrahaH, zeSaM tathaiva // atrA''ha ziSyaH- 'puruSottamo dharmaH' iti pUrvaM nirgranthasUtraM vaktavyaM, pazcAd | 41003 (B) 1. pUrvaM nirgranthIviSayaM tadanandaraM nirgranthaviSayam / For Private and Personal Use Only
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1004 (A) nirgranthIsUtram, pUrvatra cAdhyayanadvaye pUrvaM nirgranthasUtrANyuktAni pazcAnnirgranthIsUtrANi / atra tu kena kAraNena sUtraviparyayaH kRtaH ? / sUrirAha jai vi ya purisAdeso, puvvaM taha vi ya vivajao jutto / jeNa samaNI u pagayA, pamAyabahulA ya athirA ya // 2293 // yadyapi ca puruSottamo dharmaH pUrvatra cAdhyayanadvaye pUrvaM puruSAdezaH sUtrAdezastathApyatra viparyayo yuktH| kena kAraNena? ityAha-yena kAraNena zramaNyaH prakRtAH, tathA prAyaH zramaNyaH pramAdabahulA asthirAzca, na tu zramaNAH, adhyayanasya ca nAzaH prAyaH pramAdataH, tataH zramaNyadhikArAdadhikRtasUtrArthasthAnatvAt pUrvaM nirgranthIsUtramuktam, pazcAt nirgranthasUtram // 2293 // gAthA 2293-2299 nirgranthyA AcArAGgasUtra vismaraNam nava-Dahara-taruNInAM vyAkhyAnamAha 1004 (A) 1. natraye - khaM. saM. mu||2. puruSAdezestathA'pyevaM vipa vA. pu.|| For Private and Personal Use Only
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1004 (B) tevarisA hoi navA, aTThArasiyA u DahariyA hoi / / taruNI khalu jA juvaI, cauro dasagA va puvvuttA // 2294 // vrataparyAyeNa yAvat trivarSA tAvadbhavati nvaa| janmaparyAyeNa yAvad aSTAdazikA aSTAdazavarSapramANA tAvad bhavati ddhrikaa| taruNI khalu tAvad draSTavyA yAvad yuvatiH / athavA pUrvoktA: tRtIyoddezake nava-Dahara-taruNasUtre ye'bhihitAstaruNasya catvAro dazakAH catvAriMzadvarSANItyarthaH, te atrApi taruNyA draSTavyAH // 2294 // sA eyaguNoveyA, sutta'tthehiM pakappamajjhayaNaM / samahijiyA ito yAvi AgayA navasuyA aNNA // 2295 / / gAthA 2293-2299 sA nava-Dahara-taruNI etadguNopetA sUtrArthAbhyAM prakalpanAmakamadhyayanamadhItA | nirgranthyA adhItavatI, tataH sA pravartinItvasya yogyA sUribhiH smbhaavitaa| atha ca tasyAH sUtrato'tha | AcArAGgasUtra 'tazcA''cAraprakalpaH paribhraSTaH sa kathaM jJAtaH? ityAha- itazcApi AgatA anyagacchAdanyA vismaraNam sAdhvI, upasampannA ca sA vijJapayati // 2295 // 41004 (B) 1. sN.mu.| adhItInI, pu.pre. // 2. saMsAdhitA - sN.|| For Private and Personal Use Only
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1005 (A) //////// **** www.kobatirth.org katham ? ityAha attheNa me pakappo, samANito na ya jito mahaM bhaMte / amugA me saMghADaM, dadaMtu vuttA usA gaNiNA // 2296 // he bhadanta ! bhagavan ! arthena arthato mama AcAraprakalpaH samAnItaH samAptiM nItaH, paraM na ca naiva mama sa jitaH paricito'bhUt, tato'mukA yA pravartinItvena sambhAvitA, tAM saGghaTaM pUjyA dadatu; evaM tayA vijJaptena gaNinA AcAryeNa sA uktA 'Arye! dehi etasyAH saGghAm // 2296 // sA dAu ADhattA, navari ya NaTTaM na kiMci Agacche / emeva muNamutI, ciTThati muNiyA ya sA tIe // 2297 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sA saGghaTaM dAtuM pravRttA, parAvartayituM vyAkhyAtuM ca pravRttA ityarthaH / navari naSTaM tadadhyayanam na kimapyAgacchati, kevalamevameva muNamuNaMtI avyaktAkSaraM kimapi bruvantI tiSThati, tataH sA tayA jJAtA yathA na kimapyetasyA Agacchati // 2297 // 1. guraNA-khaM. vA. mo. pu. mu. // 2. tayA muNitA - vA. mo. pu. mu. // For Private and Personal Use Only gAthA |2293-2299 nirgranthyA AcArAGgasUtra vismaraNam (1005 (A)
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezaka : 1005 (B) www.kobatirth.org puNaravi sAhati gaNiNo, sA naTThasuyA dalAha meM annaM / abbhakkhANaM pi siyA, vAhittuM hoimA pucchA // 2298 // tataH sA punarapi gaNinaH AcAryasya kathayati yathA- sA naSTazrutA, tasmAd mamAnyAM sahAyAM dadatu, evamukte AcAryeNa vicArayitavyaM satyaM ? kiM paribhraSTaM tasyA adhyayanaM kiM vA na ko jAnAti ? abhyAkhyAnamapi kAcit kenApi kAraNena pradviSTA satI dadyAt / tatastAM vyAhRtya tasyA iyaM vakSyamANA pRcchA kartavyA // 2298 // tAmevAha daMDakagaha- nikkheve, AvasiyAe nisIhiyA karaNe / gurUNaM ca appaNAme, ya bhaNasu ArovaNA kA u ? // 2299 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daNDakasya pratyupekSApramArjanAvyatirekeNa grahaNe nikSepaNe ca, tathA AvazyakyA naiSidhikyAzcA'karaNe, bahi: pradezAdAgacchatA vasateH praveze 'namaH kSamAzramaNebhyaH' ityevaM gurUNAmapraNAme ca praNAmAkaraNe ca kA AropaNA prAyazcittaM bhavati ? // 2299 // For Private and Personal Use Only gAthA |2293-2299 nirgranthyA AcArAGgasUtra vismaraNam (1005 (B)
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1006 (A) puTThA anivvahaMtI, kiha naTuM 'bAhato? pamAeNaM? / sAhei pamAeNaM, so ya pamAdo imo hoi // 2300 // sA evaM pRSTA satI yadi na nirvahati, na yathAvasthitamuttaraM dadAti tadA sA anirvahantI bhUyaH praSTavyA kathaM / kAraNena te naSTamAcAraprakalpanAmakamadhyayanaM?, kimAbAdhAta: uta pramAdena?, tatra yadi sA kathayati-pramAdena, sa ca pramAdo'yaM vakSyamANo bhavati // 2300 // tamevAhadhammakaha-nimittAdI, u pamAto tattha hoti nAyavvo / malayavai magahaseNA, taraMgavaiyAi dhammakahA // 2301 // tatra tasyAM saMyatyAM dharmakathA-nimittAdikaH, AdizabdAt grahacaritAdiparigrahaH, pramAdo bhavati jnyaatvyH| tatra dharmakathA malayavatI magadhasenA taraGgavatI, AdizabdAt vasudevahiNDyAdiparigrahaH etAH kathA adhIyAnAyA vismRtiM gataM prakalpanAmakamadhyayanam // 2301 // gAthA 2300-2305 pramAdena AcArAGgavismaraNamakSamyam 1006 (A) 1. naTThA''bAdhato? khaMbhA. vAbhA. jebhA. // 2. kena prakAreNa-khaM. mo. mu.|| For Private and Personal Use Only
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1006 (B) gahacariya-vijja-maMtA-cuNNa-nimittAdiNA pamAeNaM / naTummi saMdhayaMtI, asaMdhayaMtI va sA na labhe // 2302 // grahacaritaM jyotiSkaM, sasAdhanA vidyA, sAdhanArahito mantraH, cUrNo yogacUrNaH, nimittam atItAdibhAvakathanam, AdizabdAt kuhu kshaastraadiprigrhH| ityAdinA pramAdena ityAdyadhyayanalakSaNena pramAdena naSTe prakalpanAmni adhyayane, yadi bhUyaH sA tatsandadhAti, yadi vA na sandadhAti, tathApi sA sandadhatI asandadhatI vA yAvajjIvaM gaNaM na labhate // 2302 // jAvajIvaM tu gaNaM, imehi nAehiM logasiddhehiM / atipAla-veja-johe, dhaNugAI bhaggaphalagANa // 2303 // yAvajjIvaM gaNaM na labhate, ebhiH ajaapaalk-vaidy-yodhairloksiddhaitiH| tatra yodhe pramAdAcaritaM samyagaviditadhanurAdibhirdhanurbhagnavibhagnaM dRSTaM, jIvA chinnavicchinnA, kANDAni asajjitAni; na kevalametaiti:, kintu bhagnaphalakena zaTita-patita-malacayanajJAtena // 2303 // gAthA 2300-2305 pramAdena AcArAGgavismaraNamakSamyam 1006 (B) For Private and Personal Use Only
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1007 (A) tatra prathamamajApAlakadRSTAntamAhakhelaMteNa u aiyA, paNAsiyA jeNa so puNo na labhe / sUlAdiruyA naTThA, vi lahati emeva uttarie // 2304 // koi ayavAlo veyaNaeNa ayAto rkkhei| teNa tato vaTTagAdikhellaNAdIhiM pamAehi | naasiyaa| to so aNNAto davAvito bhaNai- puNo rakkhAmi, na erisaM kaahaami| so evaM bhaNaMto vi jAvajjIvaM annattha vi na lhti| aha sUlaM se uTTiyaM, jaro vA atiAuro Agato, tato tAto naTThAto tAhe so puNo vi labhate rakkhiuM // akSaragamanikA-yena khelatA vRttAdinA krIDatA ajikAH praNAzitAH, sa punarna labhate, yAvajIvamanyatrApyajA rakSitum / atha zUlAdirujA, atrAdizabdAdatyAturajvarAdiparigrahaH, tA ajA naSTAstataH punarapi labhate rkssitum| evam uttarake'pi lokottare'pi upanayaH kartavyaHpramAdena naSTe adhyayane yAvajjIvaM na labhate gaNam AbAdhena tu naSTe labhate // 2304 // gAthA 2300-2305 pramAdena AcArAGgavismaraNamakSamyam 1007 (A) adhunA vaidyajJAtaM bhAvayati For Private and Personal Use Only
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezaH 1007 (B) //////////// www.kobatirth.org jati se satthaM naTTaM, pecchaha se satthakosagaM gaMtu / hIrati kalaMkie, bhogo jUyAdidappeNaM // 2305 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAthA koi vejjo raNNA kayavittIto, teNa jUyapamAdeNa visayapamAdeNa vA vejjasatthaM nAsiyaM, satthakosagANi ya pacchaNagAdINi kaTTakalaMkiyANi, na nisIyai, aNNayA raNNo kajjaM jAyaM, saddAvito vejjo, so kiriyovadesaM na kiMci sakkei vottuM / tato raNNA bhaNiyaM kimeyaM ? tato so bhaNai-me potthagA corehiM hiyA, pADipucchagaMpi natthi, to mama naTuM vejjasatthaM, natthi puNa mama aNNo mAo jeNa vejjasatthaM nAsiyaM / tAhe raNNA purisA pesiyA / yadi se tasya zAstraM naSTaM tarhi 'se' tasya, yUyaM gatvA zAstrakozakaM prekSadhvam tatastaistad hriyate rAjJa: samarpyate / dRSTAni rAjJA samastAni pratakSaNakaprabhRtIni zAstrANi kaTTakalaGkitAni / tatasteSu kalaGkiSu dRSTeSu jJAtaM yathA- dyUtAdidarpeNa dyUtAdinA pramAdena vinAzitaM vaidyazAstram, tato bhogaH chinnaH, vismaraNapazcAdanyatra gatvA vaidyazAstraM punarapyujvAlya samAgato bhUyo'pi rAjJaH samIpe bhogAn yAcate, sa ca yAcamAno'pi na labhate / evaM lokottare'pyupanayabhAvanA prAgvat kartavyA // 2305 // | 2300-2305 pramAdena AcArAGga makSamyam 1. zastra- pu. pre. evamagre 'pi // For Private and Personal Use Only 1007 (B)
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1008 (A) yodhadRSTAntabhAvanArthamAhacukko jaisaravehI, tahA vi puloeha se sare gaMtuM / akalaMka kalaMkaM vA, bhaggamabhaggANi ya dhaNUNi? // 2306 // koi joho dhaNuvveyaM ahijjato gurUvaeseNaM abbhAseNa ya so apAsaMto vi saddeNaM viNdhti| rannA kayapabhUyavittito kto| annayA teNa visayapamAeNa taM dhaNuvveyasatthaM taM ca abbhAsakaraNaM nAsiyaM / annayA juddhakajje samAvaDie na kiMci vi sakkei vidhiuM parAjiNiuM vaa| raNNA pucchito- kimeyaM? ti| so bhaNai-natthi me pmaado| tAhe raNNA bhaNiyaM- yadi nAma pramAdAkaraNata eSa svaravedhI cukko bhullastathApi 'se' tasya zarAn gatvA pralokayata, kiM tat zarajAlamakalaGkaM sakalaGkaM vA? dhanUMSyapi bhagnAnyabhagnAni vA? dRSTaM zarajAlaM kalaGkitaM, dhanUMSi ca bhagnAni / tato jJAtaM pramAdataH sarvaM nssttm| kRto vRttivyvcchedH| so'nyatra gatvA dhanurvedazAstramujjvAlya kRtAbhyAsa: punarAgato vRttiM yAcamAno'pi yAvajjIvaM na lbhte| evaM lokottare'pyupanayaH prAgvat kartavyaH // 2306 // phalakajJAtamAha gAthA 42306-2310 pramoda dRSTAntAH .1008 (A) For Private and Personal Use Only
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1008 (B) www.kobatirth.org phAlahiyassa vi evaM, jai phalato bhaggaluggo to bhogo / harati savvesi piya, na bhogahAro bhaveM kajje // 2307 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kotI aNegavanapphatti-patta - sAgAdi - kalie phalahe keNAvi niutto / so visayapamAeNaM juyapamAeNa vA na rakkhai na ya pANieNaM pAleti / so ya phalaho logeNa gorUvehi ya ullUDito sukko ya, na kiMpi tato vaNaphalAdi Agacchai / phalahasAmiNA bhaNiyaM - kimeyaM ? so bhai - kiM karomi? rakkhemi tAva ahaM, natthi me pamAdo / tato phalahasAmiNA phalaho gavesAvito / tathA cAha- phAlakikasya phalakasvAmina evaM pUrvadRSTAnteSu rAjJa iva phalakagaveSaNe cintA jAtA yadi phalako bhaggaluggo bhaviSyati, tato'sya bhogo hariSyate gAthAyAM "vartamAnasAmIpye vartamAnavad vA " [ malaya kR. 4-88] iti vacanato bhaviSyati vartamAnA / kasmAt hariSyate ? ityAha- kArye prayojane sumApatite sarveSAmapi kuTumbajanAnAM bhogahAro na syAditi hetoH| tatra gaveSaNe kRte phalako bhagnarugNo dRSTaH / bhagno gorUpAdibhirvidhvaMsanAt rugNo jalasecanAkaraNata: / tatastasya vRttizchinnA / tato nAhaM bhUya evaM kariSyAmIti yAcamAno'pi yAvajjIvaM na labhate vRttim / evaM lokottare'pyupanayaH kartavyaH // 2307 // 1. bhAgo - pu. pre. // / 2. bhagabhagno- saM. // For Private and Personal Use Only ////////////// gAthA | 2306-2310 pramoda dRSTAntA: 1008 (B)
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezaka: 1009 (A) //////////// www.kobatirth.org tamevAha evaM dappapaNAsite Na vi diMti gaNaM pakappamajjhayaNe / AbAheNaM nAsie, gelaNNAdINa dalayaMti // 2308 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evaM pUrvoktadRSTAntaprakAreNa dato dharmakathAdhyayanato vyAkaraNAdhyayanato nimittazAstrAdyadhyayanato vA ityarthaH / praNAzite prakalpanAmyadhyayane yAvajjIvamAcAryAstasyA gaNaM na dadati / AbAdhena glAnatvAdinA punarnAzite bhUyo'pyujjvAlite dalayanti prayacchanti // 2308 // etadeva saprapaJcaM bhAvayati gelaNe asive vA, omoyariyAe rAyaduTThe vA / ehiM nAsiyammI, saMdhemANIe deMti gaNaM // 2309 // glAnatve vA jAte, glAnapratijAgaraNe vA kRte, azive vA samupasthite, avamaudarye vA durbhikSe jAte bhikSAparibhramaNataH, rAjadviSTe vA palAyanato, yadi naSTaM prakalpanAmakamadhyayanaM, tata etaiH kAraNaiH nAzite'pi punaH sandadhatyA gaNaM dadati prayacchanti // 2309 // For Private and Personal Use Only ** gAthA | 2306-2310 pramoda dRSTAntA: 1009 (A)
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1009 (BI tadevaM nirgranthIsUtraM bhaavitm| adhunA nirgranthasUtraM vibhAvayiSurAhaemeva ya sAhUNaM, vAgaraNa-nimitta-cchaMda-kahamAdI / biiyaM gilANatome, addhANe ceva thUbhe ya // 2310 // evameva anenaiva prakAreNa, sAdhUnAmapi sUtraM bhAvanIyam, navaraM tatra pramAdo vyAkaraNanimitta-chandaH-kathAdyadhIyAnasya prtipttvyH| dvitIyamAbAdhAlakSaNaM kaarnnm| svato glAne glAnapratijAgaraNe vA, avamaudarye, azivAdikAraNato'dhvani vA gamane, stUpe vA drssttvym| iyamatra bhAvanA- yadi vyAkaraNAdhyayanato nimittazAstrAdhyayanatazchandaHzAstrAdhyayanato dharmakathAdhyayanataH, AdizabdAd vidyA-mantrAdivyAkSepato yadi prakalpAdhyayanaM nAzitaM tadA pazcAdajvAlite'pi yAvajjIvaM tasmai gaNaM sUrayo na prycchnti| atha glAnatvAdyAbAdhAto nAzitaM tadA tasmin punarujjvAlite prayacchanti, pramAdadoSAbhAvAt / tatra glAnatvAdiviSaya AbAdhaH pratItaH // 2310 // samprati stUpaviSayamAha gAthA 42306-2310 ////////////////// pramoda dRSTAntAH 1009 (B) For Private and Personal Use Only
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI / vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1010 (A) mahurA khamagA''yAvaNa devaya AuTTa ANavejjatti / kiM mama asaMjatIe?, appattiya hohitI kajaM // 2311 // thUbha viuvvaNa bhicchU, vivAya chammAsa saMgho ko satto / khamagussaggA''kaMpaNa khisaNa sukkA kaya paDAgA // 2312 // mathurAyAM nagaryAM ko'pi kSapaka aataapyti| tasyA''tApanAM dRSTvA devatA AvRttA |* tamAgatya vanditvA brUte- yanmayA kartavyaM tanmAmAjJApayedbhavAniti / evamukte sA kSapakeNa sUtra 17 bhaNyate-kiM mama kAryamasaMyatyA bhaviSyati? tatastasyA devatAyA apriitikmbhuut| aprItivatyA gAthA ca tayoktam- avazyaM tava mayA kAryaM bhaviSyati // 2311 // tato devatayA sarvaratnamayaH stUpo 2311-2316 nirmitH| tatra bhikSavo raktapaTA upasthitAH- ayamasmadIyaH stUpaH / taiH samaM saGghasya SaNmAsAn AcAryAdInAM vismaraNe'pi vivAdo jaatH| tataH saGgo brUte- ko nAmAtrArthe zaktaH? kenApi kathitaM, yathA-amukaH gaNadhAraNam kSapakaH, tataH saGkena sa bhaNyate kSapaka ! kAyotsargeNa devtaamaakmpy| tataH kSapakasya 41010 (A) kAyotsargakaraNaM, devatAyA Akampanam, sA AgatA brUte- 'sandizata, kiM karomi?' kSapakeNa bhaNitA- 'tathA kuruta yathA saGgasya jayo bhavati,' tato devatayA kSapakasya khiMsanA kRtA, For Private and Personal Use Only
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram paMcama | uddezakaH 1010 (B) yathA- 'etanmayA asaMyatyA api kAryaM jAtam,' evaM khisitvA sA brUte- 'yUyaM rAjJaH samIpaM gatvA brUta, yadi raktapaTAnAM stUpastataH kalye raktA patAkA dRzyatAm, athA'smAkaM tarhi zuklA ptaakaa'| rAjJA pratipannam 'evaM bhavatu,' tato rAjJA pratyayikapuruSaiH stUpo rkssaapitH| rAtrau devatayA zuklA patAkA kRtaa| prabhAte dRSTA stUpe zuklA patAkA, jitaM saGghana // 2312 / / sUtram- therANaM therabhUmipattANaM AyArapakappe nAma ajjhayaNe paribbhaDhe siyA; kappai tesiM saMThavettANa vA, asaMThavettANa vA AyariyattaM vA jAva gaNAvaccheiyattaM vA uddisittae vA dhArettae vA // 17 // 'therANa'mityAdi, asya sambandhamAhaevaM tAva paNadve, bhikkhussa gaNo na dijae sutte / naTThasue mA hu gaNaM, hareja there ato suttaM // 2313 // evaM uktena prakAreNa tAvatpraNaSTe sUtre prakalpanAmnyadhyayane bhikSorgaNo na diiyte| evaM sthavire AcArye naSTazrute mA huH nizcitaM gaNaM haredataH sUtramAha // 2313 // sUtra 17. gAthA 2311-2316 AcAryAdInAM vismaraNe'pi gaNadhAraNam 41010 (B) For Private and Personal Use Only
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram paMcama 444 uddezakaH 1011 (A) __ anena sambandhenA''yAtasyAsya vyAkhyA-sthavirANAM sthavirabhUmiM prAptAnAmAcAryapadaprAptAnAmAcAraprakalpo nAmAdhyayanaM paribhraSTaM syAt, kalpate teSAM sUtraM saMsthApayatAmasaMsthApayatAM vA AcAryatvaM vA yAvatkaraNAdupAdhyAyatvaM vA sthaviratvaM vA iti parigrahaH, gaNAvacchedakatvamuddeSTum anujJAtuM, jIrNa-mahattvakAraNata: suutrdhrnnaashknaat| eSa sUtrasaMkSepArthaH / / sAmprataM bhASyavistaraH sutte aNite lahugA, atthe aNite dhareMti caugurugA / sutteNa vAyaNA atthe, sohI to doha'NuNNAyA // 2314 // ___ idaM suutrmaapvaadikm| utsargataH punaH sUtre anAgacchati yadi gaNaM dhArayati tadA tasya / prAyazcittaM catvAro lghukaaH| arthe anAgacchati yadi gaNaM dhArayati tadA catvAro gurukAH, AjJAdayazca dossaaH| tasmAdubhayadhareNa gaNo dhArayitavyaH / kiM kAraNam? ata Aha-sa AgacchatA vAcanAM ddaati| arthena AgacchatA prAyazcittasthAnamApannAnAM zodhiM karoti / tasmAda dvAbhyAmapi sampanno gaNadhAraNe'nujJAtaH // 2314 // sUtra 17 gAthA 2311-2316 AcAryAdInAM vismaraNe'pi gaNadhAraNam 1011 (A) 1. samprati - vA. mo. pu. saM. // For Private and Personal Use Only
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra //////////// zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezaka: 1011 (B) | //// www.kobatirth.org avi ya viNA sutteNaM, vavahAre U apaccato hoi / teNa ubhayadharo U, gaNadhArI so aNuNNAto // 2315 // api ca vinA sUtreNa vyavahAre kriyamANe apratyayo bhavati / tasmAd vyavahAre arthanirdezaM kurvatA sUtramavazyamuccAraNIyam / yathA - idaM sUtram, tasmAdayamevAtra vyavahAraH, tato bhavati pratyayaH / tena sa gaNadhArI ubhayadharo'nujJAtaH // 2315 // asatI kaDajogI puNa, atthe etammi kappati dhareuM / mahallo suttaM na tarati paccujjuyAreuM // 2316 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtra 17 gAthA ubhayadharasya asati abhAve yaH kRtayogI nAma yaH pUrvamubhayadhara AsIt nedAnIM so'rthe samAgacchati gaNaM dhArayituM kalpate / atha kena kAraNena tasya sUtramanezat ? / ata Aha | 2311-2316 AcAryAdInAM gaNadhAraNam mahallo ityAdi / jIrNo nAmaiko no mahAn, yastaruNaka eva san jarasA pariNato vismaraNe'pi jAta: 1, no jIrNo mahAniti dvitIyaH, yo vRddho'pi san dRDhazarIraH 2, jIrNo'pi ca mahAnapi ca tRtIyaH 3, no jIrNo no mahAniti caturthaH eSa zUnyaH 4 / zeSANAM tu trayANAM ekataro na zaknoti pratyujvAlayitum, ataH sUtraM tasya nazyati // 2316 // For Private and Personal Use Only ** 1011 (B)
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1012 (A) ubhayadharammi u sIse, vijaMte dhAraNA u icchAe / mA paribhava nayaNaM vA, gacche va aNicchamANammi // 2317 // ubhayadhare sUtrArthadhare ziSye vidyamAne svayaM gaNasya dhAraNA icchayA, svayaM vA gaNaM dhArayati tasya vA ziSyasyobhayadharasya ddaati| sa hi gaNasya ziSyasya vA bhAvaM jAnAti / yadi ziSyasya gaNaM dAsyAmi tata ete mama paribhavaM kariSyanti, athavA mAM tyaktvA gacchamAdAya gamiSyanti / yadi vA tamubhayadharaM gaNadhare sthApyamAnaM gaNo necchati tato mA paribhavaM ete kAryuH nayanaM vA mAM tyaktvA'nyatra gacchasya kAryuriti hetoH, anicchati vA gaNe tasya gaNaM na dadAti, kintu svayaM dhArayati / tatra suutrm| tenobhayadhareNa ziSyeNa vAcayatyarthamAtmanA ddaati| prAguktadoSAbhAve tasyaM gaNaM samarpayati // 2317 // sUtram- therANaM therabhUmipattANaM AyArapakappe nAmaM ajjhayaNe paribbhaTe siyA; kappai tesiM sannisaNNANa vA, saMtuyaTTANa vA, uttANayANa vA, pAsillayANa vA, AyArapakappaM nAmaM ajjhayaNaM doccaMpi taccapi paDipucchittae vA paDisArettae vA // 18 // 'therANaM therabhUmipattANaM' ityaadi| sthavirANAM sthavirabhUmiM prAptAnAmAcAraprakalpa gAthA 2317-2323 adhyayane vinayakaraNam 1012 (A) For Private and Personal Use Only
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1012 (B) www.kobatirth.org nAmAdhyayanaM paribhraSTaM syAt, kalpate teSAM sanniSaNNAnAM vA niSadyAgatAnAM, saMtuTTA vA iti samyag tvagvartanena sthitAnAm, uttAnAnAM vA, pAsillayANa vatti pArzvataH saMtiSThatAM vA, AcAraprakalpanAmakamadhyayanaM dvitIyamapi tRtIyamapi, apizabdAccaturthamapi vAraM pratyeSTuM vA pratisArayituM vA avamaratnAdhikaH pratisArayati / sthavirA: pratIcchanti / eSa sUtrasaMkSepArthaH // adhunA bhASyavistaraH emeva biiyattaM, kAraNiyaM saMti bale na hAveti / jaM jattha u kitikammaM, nihANasama omarAiNie // 2318 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yathA prAktanaM sUtraM kAraNikam evamevedamapi sUtraM kAraNikam / sa ca pratyujjvAlayan sati bale vinayaM na hApayati / atha ko'sau vinayo yastena sUtraM pratyujjvAlayatA sati bale na hApayitavyaH ? ityata Aha- jaM jattha u ityAdi, yat kRtikarma vandanakaM yatra sUtre'rthe vAdhikRtaM tatrAvamaratnAdhike nidhAnasame sUtramarthaM ca pratyujvAlayatA tad na hApayitavyam / nidhAnasame iti vadatA nidhAnadRSTAntaH sUcitaH / sa caivaM yathA mahati kSullake For Private and Personal Use Only *** gAthA 2317-2323 adhyayane vinayakaraNam 1012 (B)
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1013 (A) //////////// www.kobatirth.org nidhAne utkhanitavye tasya tadanurUpamupacAramutkhAnako yadi karoti tatastamutkhanituM zaknoti / atha na karoti tadanurUpamupacAraM tarhi vRzcikAdyupadravato na zaknoti / evaM yadi samaratnAdhikesamaratnAdhike vA sUtramarthaM vA pratyujvAlayan apUrvaM vA paThan tadanurUpaM vinayaM na karoti tadA nirjarAlAbhastasya nopajAyate, na ca zAstraM sthiraparicitaM bhavati, vibhaGgaM vA tasya jJAnaM vinayabhraMzitayA prAntadevatA kuryAtkalahaM vA // 2318 // etadevAbhidhitsuH prathamataH prAyazcittamAha suttammi ya caulahugA, atthammi ya cauguruM ca gavveNa / kitikammamakuvvaMto, pAvati thero sati balammi // 2399 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sthaviraH pratyujjvalayannapUrvaM paThan vA sati bale yadi garveNa kRtikarma na karoti, tarhi tad akurvan sUtre sUtraviSaye caturo laghukAn prApnoti, arthe caturgurukam // 2319 // uvayArahINamaphalaM, hoi nihANaM karei vA'NatthaM / iya nijjarAe lAbho, na hoi vibbhaMga kalaho vA // 2320 // For Private and Personal Use Only //// gAthA | 2317-2323 adhyayane vinayakaraNam | 1013 (A)
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1 1013 (B)| yathA upacArahInaM nidhAnam aphalaM bhavati, notkhanituM zakyate iti bhAvaH, anarthaM vA karoti, vRshcikaadyupdrvkrnnaat| iti-evamanenaiva dRSTAntaprakAreNa kRtikarmA'karaNe nirjarAyA lAbho na bhavati, prAntadevatAkopavazAd vibhaGgo vA tasyopajAyeta kalaho vA // 2320 // dUrattho vA pucchai, ahava nisijjAe sannisanno u / accAsanna nividruTThie, ya caubhaMgo boddhavvo // 2321 // aMjalipaNAmaakaraNaM, vipekkhaMte disA'ho-uDDamuhe / bhAsaMtaaNuvautte, va hasaMte pucchamANe u // 2322 // eesu u savvesu vi, sutte lahuto u atthe gurumAso / nAbhItovari lahugA, gurugamaho kAyakaMDuyaNe // 2323 // dUrasthito vA pRcchati athavA niSadyAyAM sanniSaNNaH pRcchati, zRNotIti bhAvArthaH / | yadi vA atyAsannaH UruNA UraM saghRSya zRNoti / niviSTotthite caturbhaGgI boddhavyA, sA | 1. nAbhIo guru lahugA- pu. pre.|| gAthA 2317-2323 adhyayane vinayakaraNam |1013 (B) For Private and Personal Use Only
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1014 (A) caivaM- niviSTo niviSTaM pRcchati1' niviSTa utthitaM pRcchati 2, utthito niviSTaM pRcchati 3, utthita utthitaM pRcchati 4 // 2321 // tathA aJjalerakaraNam, arthaparisamAptau praNAmasyAkaraNam, tathA dizo viprekSamANaH pRcchati, yadi vA'dhomukha Urdhvamukho vA zRNoti, na gurvabhimukhaH, athavA yena tena vA saha bhASamANaH zRNoti, anupayukto vA zRNoti, hasan vA pRcchati // 2322 // eteSu sarveSvapi sthAneSu sUtre zrUyamANe prAyazcittaM laghuko mAsaH, arthe gurumAsaH, tathA nAbhIta upari sUtraM zRNvataH kAyakaNDUyane catvAro laghukAH, arthaM zRNvatazcatvAro gurukaaH| nAbhIto'dhastAd sUtrazravaNe kAyakaNDUyane catvAro gurukAH, arthazravaNe'pi catvAro gurukA: navaraM tapaHkAlayoranyatareNa gurukAH // 2323 / / tamhA vajaMteNaM, ThANANeyANi paMjalukkaDiNA / soyavva payatteNaM, kitikammaM vAvi kAyavvaM // 2324 // yasmAdevamavinayakaraNe prAyazcittavidhiH, tasmAdetAni prAganantaramupadarzitAni sthAnAni varjayitvA prAJjalinA prakRtA'JjalinA utkuDakena prayatnena AdaraparatayA shrotvym| xxx sUtra 19 gAthA 2324-2329 AlocanA| grahaNa vidhi: 1014 (A) For Private and Personal Use Only
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezaka: 1014 (B) kRtikarma cApi vandanakamapi kartavyam / yadyapi ca vandanake upasthitaM vAcanAcAryo '[nA]nujAnAti tathApi kSamAzramaNaM dattvA kRtaprAJjalinA zrotavyam // 2324 // teNa vi dhArayevvaM, pacchAvi ya uTThieNa maMDalIto / veDhuddhanisaNNassa va, sAreyavvaM havati bhUyo // 2325 // tenApi zrotrA yad vyAkhyAnamaNDalyAM sUtramaNDalyAM vA zrutaM tad maNDalIta utthitena pazcAdapi dhaaryitvym| tasya ca dhArayata upaviSTasya Urdhvasthitasya niSannasya vA kvacita skhalane tenApi vAcanAcAryeNa bhUyo bhavati sArayitavyaM gamayitavyam // 2325 // aha se rogo na hoja, tAhe bhAsaMta egapAsammi / sannisaNNo tuyaTTo vA, acchae'Nuggaha pavatto // 2326 // atha se tasya sthavirasya rogo na bhavet tarhi vyAkhyAnamaNDalyA utthito bhASamANasya anubhASamANasya cintApayata ityarthaH, ekapArzve tatsevAbuddhyA sanniSaNNaH samyag niSadyAgatastvagvartito vA bhASamANasyAnugrahapravRttastiSThati // 2326 // para Aha sUtra 19 gAthA 2324-2329 AlocanAgrahaNa vidhi: 1014 (B) 1. vandanakenopasthitaM vAcanAcAryonujAnAti-pu. pre.|| For Private and Personal Use Only
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1015 (A) therassa tassa kiM nU, eddeheNa kilesakaraNeNa? / bhaNNai egattuvayoga saddhajaNaNaM ca taruNANaM // 2327 // atha tasya sthavirasya jIrNa-mahataH kimetAvanmAtreNa klezakaraNena ? sUrirAhabhaNyate atrottaraM dIyate- evamAcaratastasya sUtrA'rthAbhyAM saha ekatvopayogo bhvti| tathA ekatvopayogopayuktasya tu sUtrArthAH samyag lgnti| tathA taruNAnAM ca zraddhAjananaM kRtaM bhvti| tathA hi-vyAkhyAnamaNDalyA utthitamapi nijamAcArya jIrNamahAntamevaM vinayaM kurvantaM dRSTvA cintayanti- yadyasmAkamAcAryo jIrNamahAnapyevaM zrutasya vinayaM karoti tato'smAbhistaruNaiH sutarAM krtvyH| Aha ziSyo- yathA jIrNamahata AcAryasyAnugrahaH kriyate, yathAnubhASamANasya ekapArzve sanniSaNNastvagvartito vA tiSThata. evamanyasyApi kriyate ? kriyate iti brUmaH // 2327 // tathA cAhaso u gaNI agaNI vA, aNubhAsaMtassa suNati pAsammi / na caei juNNadeho, hou baddhAsaNo suciraM // 2328 // sUtra 19 gAthA 2324-2329 AlocanAgrahaNa vidhi: 1015 (A) For Private and Personal Use Only
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1015 (B) //////////// www.kobatirth.org sa jIrNo mahAn gaNI AcArya upAdhyAyo gaNAvacchedako vA agaNI vA anyo yaH sthAnAniyuktaH saH anubhASamANasya cintApayata ekasmin pArzve sanniSaNNastvagvartito vA zRNoti, yato na zaknoti jIrNadeho baddhAsano bhavituM suciraM kAlam / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtram - je niggaMthA niggaMthIo ya saMbhoiyA siyA, no NhaM kappai annamannassa aMtie Aloettae / atthi ye ittha kei AloyaNArihe; kappar3a se tesiM aMti Alottae; na ya ittha kei AloyaNArihe, evaM NhaM kappai annamannassa aMtie Alot // 19 // "je niggaMthA ya niggaMthIto ya saMbhotiyA siyA" ityAdi, asya sUtrasya sambandhapratipAdanArthamAha thero ariho AloyaNAe, AyArakampito joggo / sAya na hoi vivakkhe, neva sapakkhe agIesu // 2329 // 1. sthAnani0 pu. pre. // 2. 3. yA ithaM pratilipi / yAiM zyubrIMga / yA ittha- zyubrIMga H pAThabhedaH // For Private and Personal Use Only //////// sUtra 19 gAthA 2324-2329 AlocanA grahaNa vidhi: 1015 (B)
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sthaviraH pUrvasUtre'bhihitaH, sa ca AlocanAyA arhaH, so'pi ca yogya AlocanAyA bhavati AcArakalpika aacaarprklpaabhidhaanaadhyyndhaarii| tata evaM sati sA AlocanA na vipakSe nApi sapakSe agIteSu agItArtheSu bhavati, tatra saMyatAH saMyatInAM vipakSaH, saMyatyaH saMyatAnAm, sapakSaH saMyatA: saMyatAnAM, saMyatyaH saMyatInAm / tatra vipakSe sapakSe cA'gItArtheSvAlocanApratiSedhArthamadhikRtaM sUtram // 2329 // sUtram paMcama uddezakaH 1016 (A) anena sambandhenAyAtasyAsya vyAkhyA //////////////////////////////// ye nirgranthA nirgranthyo vA sAMbhogikAH syusteSAM, no NhaM iti vAkyAlaGkAre, kalpate'nyonyasya parasparasyA'ntike aalocyitumgiitaarthtvaat| asti cedatra kazcidAlocanAhastarhi kalpate tasyAntike aalocyitum| nAsti cedAlocanAha evaM sati kalpate anyonyasyAntike Alocayitam / eSa sUtrasaMkSepArthaH // adhunA bhASyavistara: saMbhoiyatti bhaNite, saMbhogo chavviho u AdIe / bhedappabhedato vi ya, Negaviho hoti nAyavvo // 2330 // //////////////////// sUtra 19 gAthA 2324-2329 AlocanAgrahaNa vidhi: 1016 (A) For Private and Personal Use Only
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArasUtram paMcama uddezakaH 1016 (B) sAmbhogika iti bhaNite sambhogo vicaaryte| tatrA''dau sambhogaH SaDvidho bhavati / / bhedaprabhedato'pi ca ekaikasya bhedasya prabhedataH punaranekavidho bhavati // 2330 // tatra prathamataH SaDvidhamAha oha1 abhiggahara dANaggahaNe3 aNupAlaNAe4 uvavAe5 / saMvAsammi ya chaTTho6, saMbhogavihI muNeyavvo // 2331 // oghe upadhyAdaura, abhigrahera dAnagrahaNe3 anupAlanAyAm 4 upapAte 5 / evamete paJca sambhogA bhavanti, SaSThaH sambhogavidhiH saMvAse jJAtavyaH 6 // 2331 // tatra 'yathoddezaM nirdezaH' iti nyAyAt prathamata oghasambhogavidhimabhidhitsurAhauvahi suyara bhatta-pANe3, aMjalipaggahe 4iya / dAvaNAya5 nikAe ya6 abbhuTTANetti Avare 7 // 2332 // gAthA 2324-2329 AlocanAgrahaNa vidhiH 1016 (B) 1. mu. madhye atra 'ogho puNa vArasahA' gAthA'sti / For Private and Personal Use Only
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1017 (A) kIkammassa ya karaNe8, veyAvaccakaraNe iya9 / samosaraNa10 sannisejjA11, kahAe ya pabaMdhaNe12 // 2333 // oghasambhogo dvAdazaprakAraH tadyathA-upadhiviSayaH 1, zrutaviSayaH 2, bhaktapAnaviSayaH3, aJjalIpragrahaviSayaH 4, dAvaNAe tti dApanA zayyA''hAropadhisvAdhyAyaziSyagaNAnAM pradApanaM tadviSayaH 5, nikAya tti nikAco nikAcanaM chandanaM nimaMtraNamityekArthAH, tadviSayaH 6, abbhuTThANetti Avare apare'bhyutthAnaviSayaH 7, kIkammassa ya ityAdi, kRtikarma vandanakaM tatkaraNaviSaya: 8, vaiyAvRttyakaraNaviSayaH 9, samavasaraNaviSayaH 10, sanniSadyAviSayaH11, kathAprabandhanaviSayazca 12 // 2333 // tatropadhisambhogaH SaTprakArastathA cAhauvahissa ya chabbheyA, uggama 1 uppAyaNezsaNAsuddho 3 / parikammaNa4 pariharaNA 5, saMjogo6 chaTThao hoi // 2334 // upadheH upadhisambhogasya SaD bhedA bhavanti, tadyathA-udgamazuddhaH 1, utpAdanAzuddhaH 2, sUtra 19 gAthA 2324-2329 AlocanAgrahaNa vidhi: 1017 (A) For Private and Personal Use Only
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1017 (B) eSaNAzuddhazca 3, parikarmaNAsambhogaH 4, pariharaNAsambhogaH 5, saMyogaviSayaH SaSThasambhogaH 6, tatra yatsAmbhogikassAmbhogikena samamAdhAkarmAdibhiH SoDazabhirudgamadoSaiH zuddhamupadhimutpAdayati eSa udgamazuddha updhisNbhog:1| athAzuddhamutpAdayati tarhi yena doSeNA'zuddhamutpAdayati tanniSpatraM prAyazcittamApadyate, tatrApIyaM vyavasthA-azuddhagrAhI sAmbhogika: 'zikSyamANaH 'satI me praticodane 'ti manyamAno mithyAduSkRtapurassaraM 'na punarevaM kariSyAmI 'ti bruvANaH pratyAvartate tadA yatprAyazcittamApannaM tad dattvA sambhogyate / evaM dvitIyavAraM tRtIyavAramapi, caturthavelAyAM tvAvRttasyApi na sambhogaH / atha niSkAraNe anyasAmbhogikena samaM zuddhamazuddhaM vopadhimutpAdayati tarhi so'pi yadi zikSyamANa: vyAvarttate tataH sambhogaviSayIkriyate, anyathA prathamavelAyamapi tasya visambhogaH, evaM dvitIya-tRtIyavAramapi, caturthavAramAvRttasyApi niyamato vismbhogH| vAratraye'pi tasya prAyazcittaM maaslghu| kAraNe tvanyAsAmbhogikenApi samamupadhimutpAdayan shuddhH| evaM pArzvasthAdibhirgRhibhiryathAcchandaizca saha veditvym| prAyazcittavidhirapi tthaiv| navaraM yathAcchande mAsaguru, cturgurukmitypre| yo'pi pArzvasthAdeH saGghATakaM prayacchati, tasyApi maaslghu| tathA saMyatIbhiH saMvinAbhirasaMvignAbhirvA sAmbhogikIbhirasAmbhogikIbhirvA samamadagamena sUtra 19 gAthA 2324-2329 AlocanAgrahaNa vidhi: 1017 (B) For Private and Personal Use Only
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1018 (A) zuddhamazuddhaM vopdhimutpaadytshcturgurukm| etat tAvat puruSavarge'bhihitaM saMyatIvarge'pi draSTavyam (1) evaM SoDazabhirutpAdanAdoSairdazabhireSaNAdoSaiH [zuddhaM] sAMbhogikena samamupadhimutpAdayan zuddhaH, viparyAse prAyazcittavidhiH pUrvavat (2-3) / parikammaNatti parikarmaNA nAma yadupadhimucitapramANakaraNata: saMyataprAyogyaM kroti| atra bhnggaashctvaarH| tadyathA-parikarmaNA kAraNe vidhinA 1, kAraNe'vidhinA 2, niSkAraNe vidhinA 3, niSkAraNe'vidhinA 4 / atra prathamabhaGgaH zuddha:1, dvitIye mAsalaghu tapoguru2, tRtIye mAsalaghu kAlagurukaM3, caturthe mAsalaghu dvAbhyAM gurukam 4 / saMvijJairanyasAmbhogikaiH samaM caturvapi bhaGgeSu mAsalaghu, atrApi dvitIyAdiSu bhaGgeSu pUrvavat tpH-kaalvishisstttaa| gRhasthaiH pArzvasthAdibhiH samaM pratyekaM caturlaghukam, yathAcchandaiH samaM caturgurukam, atrApi dvitIyAdiSu bhaGgeSu prAgvat tapaHkAlaviziSTatA / tathA sAmbhogikInAM saMyatInAmupadhiM vidhinA saMyatIprAyogyaM gaNadhara: parikarmayan dadAnazca prishuddhH| avidhinA parikarmayatazcaturguru, pArzvasthAdisaMyatInAM gRhasthAnAM ca kAraNe vidhinetyAdibhaGgacatuSTaye pratyeka caturguru, dvitIyAdiSu bhaGgeSu tapaH-kAlaviziSTatA prAgvat (4) / tathA pariharaNA nAma paribhogastatrApi bhaGgacatuSTayamkAraNe vidhinA 1, kAraNe'vidhinA 2, niSkAraNe vidhinA 3, niSkAraNe'vidhinA 4 / tatra prathamabhaGge sAmbhogikaiH samamupakaraNaM paribhuJjAnaH zuddhaH, zeSeSu gAthA 42335-2337 visambhoga dRSTAntAH .. 1018 (A) For Private and Personal Use Only
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra-1 sUtram paMcama uddezakaH 1018 (B)| dvitIyAdiSu bhaGgeSu mAsalaghu tapa:kAlaviziSTam, asAmbhogikaiH samamupakaraNaM paribhuJjAnasya caturdhvapi bhaGgeSu mAsalaghu, dvitIyAdiSu tu tapaHkAlaviziSTatA, pArzvasthAdibhirgRhasthAdibhizca samamupabhuJjAnasya bhaGgacatuSTaye'pi pratyekaM caturlaghukaM, yathAcchandaiH sNytiibhirgRhsthaadibhishc[c]turguru| ubhayatrApi dvitIyAdiSu bhaGgeSu tapa:kAlaviziSTatA (5) saMyogo dvyAdipadAnAM mIlanaM, tatra bhaGgAH ssddviNshtiH| tadyathA-daza dvikasaMyogAH, daza trikasaMyogAH, paJca catuSkasaMyogAH ekaH pnycsNyogH| tatra daza dvikasaMyogA ime- sAmbhogika: sAmbhogikena samamudgamenotpAdanayA ca zuddhamupadhimutpAdayatIti prathamaH, udgamenaiSaNayA ca dvitIyaH, udgamena zuddhamutpAdayati parikarmayati ceti tRtIyaH, udgamena zuddhamutpAdayati pariharati ceti caturthaH, ete catvAro'pi bhaGgA udgamapadamamuJcatA labdhAH, evamutpAdanApadAmocanena labhyante trayaH, eSaNApadAmocanena dvau, prikrmnnaaprihrnnaapdyorekH| daza trikasaMyogA ime- sAmbhogika: sAmbhogikena samamudgamenotpAdanayA eSaNayA ca zuddhamutpAdayatIti prathamaH, udgamenotpAdanayA ca zuddhamutpAdayati parikarmayati ceti dvitIyaH, udgamenotpAdanayA ca zuddhamutpAdayati pariharati ceti tRtIya ityAdhupayujya vaktavyam / evaM paJca catuSkasaMyogAH, ekaH paJcakasaMyogazca vktvyH| eteSu ca SaDviMzatibhaGgeSu sambhogikena samaM zuddhaH, asAmbhogikAdibhiH samamasAMbhogikAdi gAthA 2335-2337 visambhoga dRSTAntAH 41018 (B) For Private and Personal Use Only
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1019 (A) W viSayaM vyAdisaMyoganiSpannaM praayshcittm| tadyathA- udgmnisspnnmutpaadnaanisspnnmityaadi| 2334 // ukta upadhisambhogaH, samprati zrutasaMbhogAdInatidezata AhaevaM jahA nisIhe, paMcamauddesae samakkhAo / saMbhogavihI savvo, taheva ihayaM pi vattavvo // 2335 // evam uktena prakAreNa yathA nizIthe nizIthAdhyayane paJcama uddezake sarvaH zrutAdiviSayaH sambhogavidhiH samAkhyAtastathaivehApi vaktavyaH / sa ca granthagauravabhayAnna zakyate likhitumiti tata evAvadhAraNIyaH / eSa ca sambhogavidhiH pUrvamasmin ardhabharate sarvasaMvignAnAmekarUpa aasiit| pazcAt kAladoSata ime sAmbhogikA ime tvasAmbhogikA iti pravRttam // 2335 // kiM kAraNam ? iti cet ? ata AhaagaDe1 bhAuyatila3taMdule4 ya5 sarakkhe ya goNi asive ya6 / aviNaDhe saMbhoge, savve saMbhoiyA AsI // 2336 // . gAthA 2335-2337 visambhoga dRSTAntAH 1019 (A) For Private and Personal Use Only
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1019 (B) pUrvamavinaSTe sambhoge sarve saMvignAH sAmbhogikA ekasambhogA AsIran, pazcAttu kAlavaiguNyataH sAmbhogikA'sAmbhogikavibhAgaH / tatra dRSTAnto'vaTA:1 gAthAyAM jaataavekvcnm,evmuttrtraapi| tathA dvau bhrAtarau 2 tilAH 3 tandulA: 4 sarajaskA: 5 govargazcAzivaviSayaH 6 // 2336 // tatrAvaTadRSTAntabhAvanArthamAhaAgaMtu taduttheNa va, doseNa viNaDhe kUve to pucchA / kao ANIya udayaM?, aviNaDhe nA''si sA pucchA // 2337 // egassa nagarassa ekkIe disAe bahave mahurodagA kUvA / tattha kei kUvA AgaMtukeNa tayA -visAiNA doseNa, keI taduttheNa khAra-loNa-visapANiyasirAsaMbhavarUpeNa vinntttthaa| tattha kesu vi kUvesu pANiyaM pijjamANaM kuTThAiNA sarIrasaMdUsaNakaraM havai, kei jIvaMtakarA havaMti keI bahANA''yamaNAisu aviruddhA, keI hANAisu vi viruddhA, tatra bahujaNo eyaddosaduDhe te nAuM ANie pANie pucchai- kao aanniyN?| tattha jai niddosaM to paribhuMjaMti, aha X.. gAthA 42335-2337 visambhoga dRSTAntAH 41019 (B) For Private and Personal Use Only
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1020 (A) sadosaM to vjeti| tattha vi jai jANaMteNa sadosamANiyaM, tAhe so tao vAvArAo pheDijai tajijjai ya / aha ayANaMteNamANiyaM to vArijjai 'mA pUNo aannijjaasi|' ____akSaragamanikA tvevam-Agantukena tadutthena vA doSeNa kUpe kUpasaGghAte vinaSTe sati |* tatastadanantaraM yatastato vA samAnIte udake lokasya pRcchA prAvartata- 'kuta AnItamidamudakam ? iti / avinaSTe kUpasaGghAte nAsIt sA pRcchA / ___ eSa dRSTAnto'yamarthopanaya:-avinaSTe sambhoge na sAmbhogikA-'sAmbhogikaparIkSA AsIt; adhunA du:SamAnubhAvataH kecit cAritrazarIrottaraguNadUSakA abhavan, kecit cAritrajIvitavyaparopakAH, kecit saMsparzaparibhoginaH, kecit saMsparzato'pi vivarjitAH, tataH parIkSA(1) gAthA // 2337 // 2338-2341 visambhoge adhunA bhrAtRdRSTAntamAha dRSTAntAH bhoikulasevi bhAuya, dussIlege tu jAto pucchA / 1020 (A) emeva sesaesu vi, hoi vibhAsA tilAIsu // 2338 // For Private and Personal Use Only
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram paMcama uddezakaH 1020 (B)| dvau bhrAtarau bhojikalasevakau rAjakale'bhyarhitasevakau sarvatrA'vAritaprasarau, tayoH kaniSTho'ntaHpure kRtAnAcAro jAtaH / tato rAjJA pravezo nivAritaH / jyeSTho'pi ca rAjJo'kathite pravezaM na lbhte| pratihAreNa tu kathite rAjJA pRcchayate, ka Agato jyeSThaH kaniSTho vA? tatra jyeSTha iti kathite sa prveshyte| iyaM tu pRcchA pUrvaM nA''sIt / kAlakrameNa tvekasmin kaniSThe duHzIle jAte prAvartata / upanayabhAvanA prAgvat (2) // _ tilAdidRSTAntAnAha-emevetyAdi, evameva anenaiva prakAreNa zeSeSvapi tilAdiSu dRSTAnteSu bhavati vibhASA vyAkhyAnaM kartavyam / taccedam- pUrvaM sarveSvapi ApaNeSu apUtikAstilA aduSTajanmAnastandulA vikrayAya prasAryante sma / tataH kAladoSata ekena vaNijA nikRtibahulena pUtikAstilAH prsaaritaaH| apareNa tu dussttjnmaanstndulaaH| tato lokasya pRcchA prAvartata- kIdRzAstavApaNe tandulA: ? kIdRzA vA tilAH? iti parvaM nA''sIta / ||2338-2301 visambhoge upanayaH prAgvat (3-4) // dRSTAntAH tathA ekasminnagare ekasyAM dizi bahUni devakulAni teSu sarveSu sarajaskA vasanti | 1020 (B) suzIlAH, tAn sarvAnapi bhUyAn jano nirvizeSaM pUjayati, pazcAtkeSucidevakuleSu duHzIlA gAthA For Private and Personal Use Only
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI | vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1021 (A) jAtAstato nimantraNavelAyAM pRcchA pravRttA- katamAnnimantrayAmi? pUrvaM tvevaMrUpA pRcchA naa''siit| upanayaH prAgvat (5) // tathA ekasmin grAme mahAn govargaH / sa kadAcidazivena gRhiitH| tatastasmAt grAmAdAnItAsu goSu lokasya pRcchA abhavat kuto grAmAdAnItA? kasya vA govargasyeyam? iti, pUrvaM tu nA''sIt (6) // evamatrApi vinaSTe sambhoge sAmbhogikaH parIkSya smbhojyte| tathA cAha___sAhammaya vaidhammaya, nigharisabhANe taheva kUve ya / gAvI pukkhariNI yA, nIyallaga sevaAgamaNe // 2339 // sadharmatA samAnadharmazIlatA, tAM samyak parIkSayA jJAtvA sambhuJjate, vidharmatA vigata- 13 dharmazIlatA tAM jJAtvA parivarjayanti / yathA suvarNaM nigharSe nikaSopale parIkSya yadi yuktaM jJAyate tataH pratigRhyate, anyathA tu parityajyate / evamajJAtazIlo'pi bhAjanena priikssnniiyH| yadi bhAjanasya talamaghRSTam upakaraNaM vA vidhinA sIvitaM tata 'AlaeNa vihAreNaM' [ ] ityAdivacanataH sAdharmiko jJeyaH, zeSastu vaidharmikaH / yathA vA kUpe yadi vA goSu yathA gAthA 5 cuktA visambhoge dRSTAntAH 41021 (A) For Private and Personal Use Only
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1021 (B) vA puSkariNI yathA yo nijakasya bhrAtuH sevakasyA''gamane parIkSA tathAtrApi ca parIkSaya sambhoga-visambhogau // 2339 // uktaH saprapaJcaH sambhogaH / samprati yenAdhikArastamabhidhitsuridamAhaeesiM kayareNaM, saMbhogeNaM tu hoMti saMbhogI / samaNANaM samaNIto? bhaNNai aNupAlaNAe u // 2340 // eteSAm anantaroditAnAM sambhogAnAM madhye katareNa sambhogena sambhoginyaH zramaNAnAM zramaNyo bhavanti?, sUrirAha-bhaNyate, anupAlanayA anupAlanArUpeNa sambhogena // 2340 // | tadevamuktaH sambhogaH, sAmpratamAlocanAvidhimAhaAloyaNA sapakkhe, parapakkhe cauguruM ca ANAdI / bhinnakahAdi virAhaNa, daddUNa va bhAvasaMbaMdho // 2341 // AlocanA sapakSe daatvyaa| tadyathA- nirgrantho nirgranthasya purata Alocayati, nirgranthI nirgranthyAH purataH, yadi punarvipakSe Alocayati, yathA nirgrantho nirgranthyAH purataH, nirgranthI gAthA 2338-2341 visambhoge dRSTAntAH 1021 (B) For Private and Personal Use Only
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1022 (A) vA nirgranthasya, tadA prAyazcittaM caturgurukam / na kevalaM prAyazcittaM caturgurukaM, kintvAjJAdayazca doSAH / cazabdo bhinnkrmH| sa ca tathaiva yojitaH / kasmAdevam ? ata Aha-'bhinnakahAdi' ityAdi / caturthavratAticAramAlocayantyAH saMyatyA bhinnakathAdoSo bhavati / caturthavratAticArakathanatastasyAH kadAcidAlocanAdhArasya vA bhAvabhedo bhavatItyarthaH / AdizavdAt dhRSTIbhUtA sA yAcyAmapi kuryAditi parigrahaH / evaM sati zIlavirAdhanA / 'daThThaNa va bhAvasaMbaMdho' dRSTivikAreNa mukhavikAreNa vA sa vA sA vA bhAvaM dRSTvA 'mAmicchati' iti abhiprAyaM jJAtvA sambandho ghaTanA syAt // 2341 // etadeva vyAkhyAnayati gAthA 2342-2347 mUlaguNesu cautthe, vigaDijaMte virAhaNA hujjA / AryarakSita paryanta Agamanitthakka diTThimuharAgato ya bhAvaM viyANaMti // 2342 // mUlaguNeSu madhye caturthe mUlaguNAticAre vikaTyamAne AlocyamAne virAdhanA zIlasya | 41022 (A) bhinnakathAdinA prAguktasvarUpeNa bhavati / tathA nitthakkA dhRSTA satI yAcyAM kuryaat| tathA yavahAraH For Private and Personal Use Only
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dRSTirAgato mukharAgato vA parasparasya bhAvaM vijAnItaH, yathA- mAmeSa eSA vA icchatIti |* tato ghaTanA syaat| na kevalamete vipakSe AlocanAyAM doSAH kintvime'pi // 2342 // vyavahAra tAnevAha sUtram paMcama uddezakaH 1022 (B)| appaccaya nibbhayayA, pellaNayA jaipagAsaNe dosA / vayaNI vi hoi gammA, niyae dose pagAsaMti // 2343 // vaMdata vAuDe vA, gavvo taha lahusagattaNeNa gaNe / vigaDita paMjaliuDe daTTaNuDDAha kuviyannU // 2344 // gAthA 2342-2347 yateH saMyatyAH purataH prakAzane AlocanAyAmime doSAH / tadyathA-apratyayaH 'kimeSA || ArtharakSita varAkI jAnAti' ityavajJAto yatkimapi sA prAyazcittaM dadAti tatra vizvAsAbhAvaH / tathA paryanta AgamabhUyo'parAdhakaraNe 'gurugarIyAMsaM daNDaM dAsyati' iti mahatyAzaGkA, saMyatInAM tu puruSasya na vyavahAraH 1. vA uDhe-lA. / vA . uTTho- lA. pAThAntaram // 2. gaccho tadha lahusattaga ANayaNe-lA. // 3. vigaDeMta 1022 (B) lA. // 4. kuviyaM tU- lA // For Private and Personal Use Only
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1023 (A) bhayamiti nirbhayatA, tadbhAvAcca bhUyo bhUyo'parAdhakaraNapravRttiH / tathA pellaNayeti yadi mahat prAyazcittaM dadAti tataH saMyato brUte-na bhavatyetatprAyazcittam, kintvidamidamiti / evaM prAyazcittasya prernnaa| tathA vatinyapi yadi saMyatasya purata Alocayati tataH sA nijakAn doSAn prakAzayantI gamyA bhavati yathA ekavAraM tAvadidamAcaritaM, bhUyo'pi samprati mayA saha samAcaryatAM pazcAtprAyazcittaM dAsyate iti // 2343 // dvitIyagAthA sampradAyAt vyaakhyeyaa|| 2344 // yadyevaM tarhi kathaM pUrvamAryikAH chedazrutamadhIyeran ? kathaM cA''locanAM dadhuH ? ata Ahato jAva ajarakkhiya, AgamavavahAriNo viyANittA / na bhavissati dosotti, to vAyaMtI u chedasayaM // 2345 // gAthA 2342-2347 AryarakSitaparyanta AgamavyavahAraH yaavdaaryrkssitaastaavdaagmvyvhaarinno'bhuuvn| te cA''gamavyavahArabalena vijJAya, yathA etasyAzchedazrutavAcanAyAM doSo na bhaviSyatIti, saMyatImapi chedazrutaM vAcayanti sma // 2345 // AreNA''gamarAhiyA, mA viddAhiMti to na vAeMti / teNa kahaM kuvvaMtU, sohiM tu ayANamANIto? // 2346 // 1023 (A) For Private and Personal Use Only
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI AryarakSitAdArata aagmrhitaaH| tataste mA chedazrutAdhyayanataH saMyatyo vidrAsyanti vinakSyantIti hetozchedazrutAni saMyatInaM vaacynti| atrA''ha-tena chedazrutAdhyayanAbhAvena kathaM tAH saMyatyo'jAnAnAH zodhiM kurvantu ? // 2346 // vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1023 (B) gAthA atrAcArya Ahato jAva ajarakkhiya, saTThANe pagAsaiMsu vaiNIto / asatIe vivakkhammi, vi emeva ya hoMti samaNA vi // 2347 // yataH pUrvamAgamavyavahAriNaH syuH, chedazrutaM ca saMyatyo'dhIyeran tato yAvadAryarakSitAstAvad / 2342-2347 vratinyaH svasthAne svapakSe saMyatInAM pArzve prAkAzayan prakAzanAmakArSuH / svapakSAbhAve || AryarakSitavipakSe'pyAlocitavatyaH zramaNyaH / evameva zramaNA api bhavanti jnyaatvyaaH| kimuktaM | paryanta Agamabhavati? zramaNA api sapakSe AlocitavantaH / tadalAbhe vipakSe'pi zramaNInAM pArzve ityarthaH, vyavahAraH dossaabhaavaat| Agama-vyavahAravyavahAribhirhi doSAbhAvamavabudhya chedazrutavAcanA saMyatInAM dattA 1023 (B) 1. mu.| sapakSe-pu. pre // 2. mu. / zramaNyaH pu. pre. nAsti // 3. mu. / AgamavyavahAribhirhi- pu. pre.|| For Private and Personal Use Only
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram paMcama uddezakaH 1024 (A) nAnyatheti, AryarakSitAdArataH punaH zramaNAH zramaNAnAmeva samIpe Alocayanti zramaNyo'pi zramaNAnAm [samIpe], aagmvyvhaarvyvcchedaat|| 2347 // atraiva paramatamAzaGkya dUSayatimehuNavajaM AreNa, kei samaNesu tA pagAsaMti / taM tu na jujjai jamhA, lahusagadosA sapakkhe vi // 2348 // ArakSitAdArataH zramaNeSu zramaNAnAM pArzve tAH zramaNyaH prakAzayanti Alocayanti 1, maithunaM punaH zramaNyaH zramaNInAmeva sakAze Alocayanti iti kecida vyAkhyAnti, tattu na yujyte| yasmAllaghusvakadoSAH spksse'pi| kimuktaM bhavati ? zramaNyo'pi svakalaghudoSatastucchatvarUpasvakadoSataH parizrAvitvaM kuryuH / paribhavaM vA samutpAdayeyuH / tasmAnmaithunamapi zramaNAnAmevAntike vikaTanIyam // 2348 // asatI kaDajogI puNa, mottUNaM saMkiyAI ThANAI / AiNNe dhuvakammiya, taruNI therassa diTThipahe // 2349 // 1. vyAcakSate - tat - vA. mo. pu. mu.|| gAthA 42348-2354 AlocanA grahaNavidhiH 1024 (A) For Private and Personal Use Only
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezaka: 1024 (B) //////////// www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AryarakSitakAle'pi yadi saMyatyA mUlaguNAparAdha Alocayitavyastarhi saMyatyAH sakAze Alocyate / tasyAH asati abhAve yaH kRtayogI sUtrato'rthatazca chedagranthadharaH sthavirastasya samIpe Alocayati / navaraM zaGkitAni sthAnAni vakSyamANAni zUnyagRhAdIni muktvA / kiJca AcIrNe ucite pradeze Alocayitavyam / yatra dhruvakarmiko dRSTipathe vartate, dRSTyA pazyati, na zRNoti tatra javanikAntaritA Alocayati / taruNI therassa ityeSa tRtIyabhaGga upAttaH / sa ca zeSabhaGgAnAM trayANAmapyupalakSaNaM, te ceme-sthavirA sthavirasyAlocayati 1 / sthavirA taruNasyAlocayati 2 / taruNI sthavirasyAlocayati 3 / taruNI taruNasya Alocayati 4 / / 2349 // yaduktaM muktvA zaGkitAni sthAnAni, samprati tAnyevopadarzayati-- suNNaghara- deulujjANa-raNNa- pacchaNNuvassayassaMto / eyavivajje ThAyaMti, tiNiNa cauro'havA paMca // 2350 // zUnyagRhaM devakulam udyAnam araNyaM pracchannaM ca sthAnaM tathA upAzrayasyAntarmadhye etadvivarje etadvirahite pradeze AlocanAnimittaM tiSThanti / te ca jaghanyatastrayo yadi vA catvAro'thavA paJca / te ca triprabhRtayo vakSyamANabhaGgakAnusAreNa pratipattavyAH // 2350 // For Private and Personal Use Only ////// gAthA | 2348- 2354 AlocanA grahaNavidhiH (1024 (B)
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtram paMcama uddezaka: TEUR 1025 (A) ////////// www.kobatirth.org bhaGgakAnevAha thera-taruNesu bhaMgA, cauro savvattha parihare diTThi / dohaM puNa taruNANaM, there therI ya paccurasaM // 2351 // sthavira - taruNeSu bhaGgAzcatvAraH, te ca prAgevopadarzitAH sthavirA sthavirasyAlocayatItyAdi / tatra yadi javanikAyA avakAzo nAsti tataH sarvatra caturSvapi bhaGgeSu dRSTiM pariharet / bhUmigatadRSTikA satI Alocayet, yathA AlocanArhaH zRNoti / tatra caturthabhaGge dvayostaruNayoH sthavira: sthavirA ca pratyurasamiti pratyAsannau sahAyau dIyete, yena parasparaM tau dRSTiM na badhnItaH, nApi mukhavikAraM kuruta: / evamasmin caturthe bhaGge catvAro bhavanti // 2351 // thero puNa asahAo, niggaMthI theriyA vi sasahAyA / sarisavayaM ca vivajje, asatIe paMcamaM kujjA // 2352 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tRtIyabhaGge punaH sthaviro'sahAyo'pi bhavatu, taruNyAH punaH sthavirA sahAyA dIyate / dvitIyabhaGge nirgranthI sthavirApi sasahAyA kartavyA / taruNasyAlocanArhasya sahAyo'stu vA na vA, na kazciddoSaH / evaM ca tRtIye dvitIye ca bhaGge trayo janA bhavanti / tathA sadRzavayo For Private and Personal Use Only gAthA | 2348 - 2354 AlocanA grahaNavidhiH 1025 (A)
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddeza: 1025 (B) www.kobatirth.org niyamataH sahAyAnAM vivarjayet, tadasambhave sadRzavayA api bhavet / tatra prathamabhaGge caturthabhaGge vA sadRzavayaHsahAyasambhave paJcamaM kSullakaM kSullikAM vA paTukAM kuryAt // 2352 // IsiM aNNoattA, ThiyA u Aloyae vivakkhami / saripakkhe ukkuDDuo, 'paMjalibaddho va'NuNNAto // 2353 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vipakSe zramaNasya samIpe zramaNI Alocayati, ISadavanatA UrdhvasthitA / sadRzapakSe punaH zramaNaH zramaNasya pArzve punarutkuTukaH kRtaprAJjalirAlocayati / atha so'rzovyAdhipIDitaH tato'nujJApanAM kRtvA anujJAtaH san niSadyAyAmupaviSTa Alocayati // 2353 // diTThIe hoMti gurugA, savikArA osarati sA bhaNiyA / tassa vivaDDhite rAge, tigiccha jayaNAe kAyavvA // 2354 // dRSTyA dRSTaM nAti, tasya dRSTau savikArAyAM bhavanti prAyazcittaM tayA (dA) catvAro gurukAH / tatra yete dvitIyakA dattAste yadi ekataraM savikAraM pazyanti, tata AlocanAto'pasArayanti, 1. paMjaliviTTho- mu. lA. For Private and Personal Use Only gAthA 2348 - 2354 AlocanA grahaNavidhiH 1025 (B)
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI yathA apasaratA'pasarata yUyaM, na kimapyAlocanayA pryojnmiti| atha sA nirgranthI svabhAvata evorAlazarIrA savikArA dRSTvA apasareti bhaNitA satI apasRtA tathApi tasyA''locanAcAryasya yadi tasyA upari vivaddhito rAgastarhi tasmin sati yatanayA cikitsA kartavyA // 2354 // vyavahArasUtram paMcama uddezakaH 1026 (A) tAmeva yatanAmAhaaNNehiM pagArehi, jAhe niyatteu so na tIrati u / ghettUNA''bharaNAI, tigiccha jayaNAe kAyavvA // 2355 // yadA anyaiH prakAraistaM bhAvaM nivartayituM na zaknoti tadA tasyAH saMyatyA AbharaNAni vastrANi gRhItvA yatanayA cikitsA kartavyA // 2355 // enAmevAhajArisasicaehi ThiyA tArisaehiM tamassatI variyA / saMbhali viNokakeyaNa, velayaNaM cihuragaMDehiM // 2356 // sUtra 20 gAthA 42355-2360 vaiyAvRttya|karaNa vidhiH 1026 (A) | 1. "NA''varaNAI- mo. // 2. AvaraNAni- mo // 3. viNoyake sN.|| For Private and Personal Use Only
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram paMcama uddezakaH 1026 (B) yAdRzaiH sicayaiH vastraiH prAvRtaiH sA saMyatI upaviSTA dRSTA tAdRzairvastraiH tamaH andhakAramasyA astIti tamasvinI rAtristasyAM taruNasAdhurvaritaH prAvRtaH kriyate / tataH saMbhalitti dUtI pressyte| tato vinRko naravihIno ya oko nivAsaH, gRhamityarthaH, tatra ketanaM saGketo dIyate, dattvA ca sa tatra sthitastAvattiSThati, yAvat sa taruNasAdhuH saMyatInepathyopeta aagcchti| tasmizcAgate cikureSu kezeSu gaNDayozca velapanaM krIDanaM karoti, tatra yadyetAvatA zukranipAtatastiSThati tataH sndrm| atha na tiSThati tarhi sa saMyatInepathyo'pasAryate / prakArAntaramArabhyate // 2356 // tadeva prakArAntaramAha sUtra 20 ahavA vi siddhaputtiM, puvvi gameUNa tIya sicaehiM / Avariya kAliyAe, suNNAgArAdi sammelo // 2357 // 2355-2360 vaiyAvRttyaathaveti prkaaraantrdyotne| pUrva siddhaputrI gamayitvA tasyAH saMyatyAH sicayairAvRtya | karaNa vidhi: kAlikAyAM kRSNAyAM rAtrau zUnyagRhAdiSu tayA saha tasya sammelaH saGgamaH kartavyaH / / 2357 // 1. tato vinA vinRko-pu. pre.|| gAthA 41026 (B) For Private and Personal Use Only
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1027 (A) //////////// www.kobatirth.org samprati yAdRzA utsargata AlocanArhAstAdRzAnabhidhitsurAha gIyatthA kayakaraNA, poDhA pariNAmiyA ya gaMbhIrA / ciradikkhiyA ya vuDDA, jaINa AloyaNAjoggA // 2358 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gItArthAH sUtrA - 'rtha - tadubhayaniSNAtatvAt, kRtakaraNA anekavAramAlocanAyAM sahAyIbhavanAt, prauDhAH samarthAH sUtrato'rthatazca prAyazcittadAne pazcAtkartumazakyatvAt pAriNAmikA nApAriNAmikA atipAriNAmikA vA, gambhIrA mahatyapyAlocakasya doSe zrute aparizrAviNaH, ciradIkSitAH prabhUtakAlapravrajitAH, vRddhAH zrutena paryAyeNa vayasA ca mahAntaH, evambhUtA yatInAM sAdhUnAm, upalakSaNametat saMyatInAM ca, AlocanAyogyAH // 2358 // sUtram - je nigganthA ya niggandhIo ya saMbhoiyA siyA, no pahaM kappar3a aNNamaNNeNaM veyAvaccaM kAravettae / atthi ya ittha NhaM kei veyAvaccakare, kappai NaM teNaM veyAvaccaM kAravettae; natthi ya ittha NaM kei veyAvaccakare, eva NaM kappai aNNamaNNeNaM veyAvaccaM kAravettae // 20 // " je niggaMthA ya niggaMthIto y"| ye nirgranthA nirgranthyazca sAMbhogikAsteSAM no, hamiti For Private and Personal Use Only sUtra 20 gAthA | 2355-2360 * vaiyAvRttya * karaNa vidhiH 1027 (A)
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram | //////////////// paMcama uddezakaH 1027 (B) vAkyAlaGkAre, kalpate anyonyasya vaiyAvRttyaM kArayituM, asti cet kazcit vaiyAvRttyakarastataH kalpate taM vaiyAvRttyaM kaaryitum| nAsti cet kvacit vaiyAvRttyakaraH evaM sati kalpate anyonyasya vaiyAvRttyaM kArayitumiti sUtrasakSepArthaH // adhunA bhASyavistara: AloyaNAe dosA, veyAvacce vi hu~ti te cev| navaraM puNa NANattaM, bitiyapade hoi kAyavvaM // 2359 // ye eva vipakSe AlocayatAM doSA uktAH, parasparaM vaiyAvRttye'pi vaiyAvRttyakaraNe'pi ta eva, doSA bhvnti| ye cAbhyadhikAste'nantaragAthAyAM vkssynte| navaraM punarnAnAtvaM dvitIyapade apavAdapade bhavati kartavyam // 2359 // tatrAbhyadhikAn doSAn abhidhitsurAhauubhayamANasuhehiM, dehasahAvANulomabhujehiM / kaDhiNahiyayANa vi maNaM, vaMkaMta'cireNa kaiyaviyA // 2360 // sUtra 20 gAthA 2355-2360 vaiyAvRttyakaraNa vidhiH 1027 (B) For Private and Personal Use Only
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI H / vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1028 (A) Rtau Rtau yairbhajyamAnaiH sevyamAnaiH bhaja sevAyAmiti vacanAt, sukhaM janyate tAni RtubhajyamAnasukhAni, taistathA dehaH zarIraM tasya svo bhAvaH svarUpaM dehasvabhAvaH, tasyAnulomAni anukUlAni yAni bhojyAni tairvaiyAvRttyaM kurvatyaH saMyatyo ye saMyatIbhirAnItaM bhuJjate teSAM kaThinahRdayAnAmapi dhRtibaliSThAnAmapi saMyamAd mano'cireNa kAlena vakrayanti cyAvayantItyarthaH / kathambhUtAH? ityAha-kaitavikya: kaitavena kapaTena anyanmanasi anyadvAci ityAdilakSaNena nirvRttA: kaitavikyaH // 2360 // samprati dvitIyapade vipakSe'pi vaiyAvRttyakaraNe yuktimupanyasyatijaha ceva ya bitiyapade, dalaMti AloyaNaM tu jayaNAe / emeva ya biiyapade, veyAvaccaM tu aNNoNNaM // 2361 // yathA caiva dvitIyapade apavAdapade vipakSepi yatanayA saMyatyaH zramaNAnAM pArzve AlocanAM / ddti| evameva dvitIyapade anyonyasmin parasparasya vaiyAvRtyamapi kurvanti // 2361 // tadeva dvitIyapadamAha gAthA 2361-2367 apavAde vipakSe vaiyAvRttyam 41028 (A) For Private and Personal Use Only
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ////////// zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1028 (B) www.kobatirth.org bhikkhU visamayaNa chevaga, eehiM gaNo u hojja AvaNo / vAyaparAiuvAse, saMkhaDikaraNaM ca vitthiNNaM // 2362 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhikSUpAsakaH ko'pi viSamizraM bhojanaM dadyAt, madanaM madanakodravakUraM vA pratilAbhayet / chevagatti mArirvA sakalasyApi sAdhugaNasyopasthitA / etaiH kAraNairgaNa Apanno vipanno bhavati / tatra prathamato bhikSUpAsakasya pratiniviSTasya viSamizrabhojanadAnaM bhAvayatikospyupAsako bhikSUpAsako bahujanamadhye vAde parAjitaH tataH sa pratiniviSTa jAtaH / sa ca kaitavenA''cAryANAM samIpe samyagupasthitaH - 'kathaya me bhagavan! ArhataM dharmam' / AcAryeNa kathitaH / tataH sa kaitavena brUte- 'adyaprabhRti mamA''rhato dharmo mayA yuSmatsamIpe gRhItaH ' evamuktvA AcAryAn vijJapayati, yathA- mayA bhikSUNAmarthAya vistIrNaM saGghaDikaraNaM kRtaM, prabhUtaM paramAnnamupaskRtaM, kAritamityarthaH / tanmA asaMyatAste bhuJjIranniti sAdhUnAM prayacchAmi, anugRhNIta mAM yUyamiti / evamukte sAdhavazcintayanti - satyametat yadeSa brUte tato gRhNIma iti / tatasteSu gateSu tasmin paramAnne viSaM kSiptam, sAdhUnAM paryAptaM dattam / tacca sAdhubhirAhAritaM, tena sarve patitAH // 2362 // For Private and Personal Use Only gAthA | 2361-2367 apavAde vipakSe vaiyAvRttyam //////// 1028 (B)
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1029 (A) www.kobatirth.org yadi vA tatpradattaM madanakodravakUraM bhuktvA patitAH / etadevAha katiyavadhammakahAe, AuTTo beti bhikkhugANaTThA paramannamuvakkhaDiyaM, mI jAu asaMjayamuhAI // 2363 // taM kuNaha'NuggahaM me sAhU joggeNa esaNijjeNaM / paDilAbhaNA viseNaM, paDiyA paDitI ya savvesiM // 2364 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kaitavena dharmakathAyAM kathitAyAmAvRtto brUte mayA bhikSukANAmarthAya paramAnnamupaskRtaM kAritaM tanmA asaMyatamukhAni yAtu // 2363 // tasmAt kuruta meM sAdhuyogyenaiSaNIyenAnugraham / evamukte gateSu sAdhuSu tena pApIyasA viSeNa viSamizreNa paramAnnena pratilAbhanA kRtA, yadi vA madanakodravakUreNa / sA vasatyAgatAnAM sAdhUnAM mukheSu patitA / tataH sarveSAM sAdhUnAM patitirmaraNamabhUt // 2364 // 1. mu. lA / maM jAu pu. pre. / lA. pAThantaram // For Private and Personal Use Only gAthA | 2361-2367 apavAde vipakSe vaiyAvRttyam 1029 (A)
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram paMcama uddezakaH 1029 (B) AyaMbila-khamagA'sai,laddhANa caraMtaeNa u viseNa / biiyapade jayaNAe, kuNamANi imA u niddosA // 2365 // na ca tatra ko'pi kSapaka AcAmlo vA AsIt yo viSAduddharati, tataH kSapakAnAmAcAmAmlAnAM ca asati abhAve teSAM ca sAdhUnAM caratA saMcariSNunA viSeNa labdhAnAM mRtaanaamityrthH| mAryA vA samupasthitayA mRtAnAM dvitIyapade iyaM saMyatI yatanayA vaiyAvRttyaM kurvANA nirdoSA // 2365 // kIdRzI punarvaiyAvRttyakaraNe yogyA? ityata AhasaMbaMdhiNI gIyatthA, vavasAyi thirattaNA ya kykrnnaa| cirapavvaiyA ya bahussuyA ya pariNAmiyA jA ya // 2366 // gaMbhIrA maddaviyA, miyavAdI appakouhallA ya / sAhuM gilANagaM khalu, paDijaggati erisI ajjA // 2367 // yA AryA glAnasya pratijAgaryamANasya bhaginyAdinAtrakeNa smbndhinii| tathA gItArthA gAthA 2361-2367 apavAde vipakSe vaiyAvRttyam 1029 (B) For Private and Personal Use Only
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1030 (A) eSaNIyA'neSaNIyavidhau samyak kushlaa| tathA vyvsaayinii| yA ca sthiratve vartate, sthirA ityrthH| tathA kRtakaraNA, cirapravajitA, bhushrutaa| tathA yA paarinnaamikii|| 2365 // gambhIrA, mArdavitA saMjAtamArdavA mitavAdinI, alpkutuuhlaa| IdRzI AryA gaNAbhAve glAnaM [sAdhuM] khalu pratijAgarti // 2367 // samprati vyavasAyinyAdipadAnAM vyAkhyAnArthamAhavavasAyI kAyavve, thirA u jA saMjamammi hoi daDhA / kayakaraNa jIe bahuso, veyAvaccA kayA kusalA // 2368 // yA kartavye vyavasAye'dhikAriNI nA''lasyenopahatA tiSThati sA vyasAyinI, saMyame bhavati dRDhA sA sthirA, yayA bahuzo vaiyAvRttyAni kRtAni sA kRtakaraNA, kuzalA | ityarthaH // 2368 // cirapavvaiya samANaM, tiNhuvari bahussuyA pakappadharI / __ pariNAmiya pariNAma, jA jANai poggalANaM tu // 2369 // 1. sAyakAriNI- khaM. saM. mu. mo. // 2. lasyopa0 mo.|| gAthA 2368-2374 vaiyAvRttya vidhiH 1030 (A) For Private and Personal Use Only
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezaka: 1030 (B) www.kobatirth.org cirapravrajitA nAma yA tisRNAM samAnAM varSANAmupari yA prakalpadharI sA bahuzrutA, yA punaH pudgalAnAM karmmAdipudgalAnAM vicitraM pariNAmaM jAnAti sA pAriNAmikI ||2369 // kAuM na uttuNeI, gaMbhIrA maddavI avimhaiyA / kajne parimiyabhAsI, miyavAdI hoi ajjA u // 2370 // yA vaiyAvRttyaM kRtvA na uttuNei garvabuddhyA na prakAzayati sA gambhIrA, mArdavinI avismayitA, tathA kArye parimitabhASiNI mitavAdinI // 2370 // kakkhaMtara gujjhAdI, na nirakkhe appakouhallA ya / erisaguNasaMpannA, sAhUkaraNe bhave joggA // 2371 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yA kakSAntaraguhyAdIni na nirIkSate sA bhavatyalpakutUhalA, IdRzaguNasampannA sAdhukaraNe sAdhuvaiyAvRttyakaraNe bhavatyAryA yogyA / / 2371 // samprati vaiyAvRttyarkaraNavidhAnamAha 1. karaNe vidhimAha- mo. // For Private and Personal Use Only //////// gAthA | 2368-2374 vaiyAvRttya vidhiH 1030 (B)
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH www.kobatirth.org ////////// paDipucchiUNa vejje, dullabhadavvammi hoi jayaNA u / visaghAI khalu kaNagaM, nihi joNIpAhuDe saDDhe // 2372 // pratipRcchya vaidyAn yadi durlabhadravyeNa prayojanaM jAtaM tatastasmin utpAdye bhavati vakSyamANA yatanA / tAmevAha - visaghAI ityAdi, viSaghAti khalu kanakaM, viSeNa copahatAH sAdhavastiSThanti, tataH suvarNena prayojanaM jAtam / tatra yadi jJAnena nidhirnikhAto jJAyate tarhi 1031 (A) * tamutkhanya yAvatA prayojanaM tAvad gRhNAti, zeSaM tathaiva sthApayati / atha nidhiparijJAnaM nAsti tarhi yoniprAbhRtoktena prakAreNotpAdayati / atha yoniprAbhRtamapi nAsti tarhi zrAddhAn zrAvakAn yAceta // 2372 // asatIe aNNaliMgaM, taM pi jayaNAe hoi kAyavvaM / gahaNe paNNavaNe vA, AgADhe haMsamAdI vi // 2373 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha zrAddhA api tAdRzA na santi ye suvarNaM yAcitaM dadati, tatasteSAM zrAddhAnAmasati abhAve AtmanA grahaNAya prajJApanAya vA yat tatrAnyadarcitaM liGgaM tadapi yatanayA kartavyam / 1. jJAnamayenanidhi vA. mo. pu. mu. // 2. dayet - saM. mu. // For Private and Personal Use Only gAthA | 2368- 2374 vaiyAvRttya vidhi: 1031 (A)
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra- * sUtram paMcama uddezaka: 1031 (B) www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sA ceyam- puurvmgaarstriilinggenotpaadyet| tathApyanutpattAvarcitaliGgena, tenApyutpAdanAzaktau haMsAdi vA yantramayaM kRtvA tenotpAdayet / yathA kokkAso yantramayAn kapotAn kRtvA zAlimutpAditavAn / evaM tAvannirgranthI nirgranthasya vaiyAvRttyaM karoti / evaM saMyato'pi saMyatyA glAnAyA vaiyAvRttyaM karoti // 2373 // sUtram -- niggaMthaM ca NaM rAo vA viyAle vA diMhapaTTo lUsejjA; itthI vA purisassa omAvejA, puriso vA itthIe omAvejA / evaM se kappai, evaM se ciTThai, parihAraM ca se na pAuNai esa kappe therakappiyANaM / evaM se no kappar3a, evaM se no ciTThai, parihAraM ca no pAuNai esa kappe jiNakappiyAti bemi // vavahArassa paJcamo uddesao samatto // 21 // "niggaMthaM ca NaM rAto vA viyAle vA" ityAdi / asya sUtrasya sambandhapratipAdanArthamAhapaDisiddhamaNuNAyaM, veyAvaccaM imaM khalu dupakkhe / sacceva ya samaNuNNA, ihaMpi kappesu NANattaM // 2374 // 1. dihapuTTho - AgamaprakAzane, zyubrIMga pAThA0 // 2. ca se pAdeg A. pra. / ca NaM pAdeg pratilipi // For Private and Personal Use Only gAthA 2368- 2374 vaiyAvRttya vidhiH | 1031 (B)
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1032 (A) ////// ****** www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anantarasUtre vipakSe vaiyAvRttyakaraNaM pratiSiddham / taccedam - vaiyAvRttyaM khalu punardvipakSe svapakSe parapakSe cetyarthaH, sUtreNaivA'nujJAtam / " aMtthi yA ittha NhaM keI veyAvaccakare kappati NhaM veyAvaccaM karAvettae" iti vacanAt / sA ca samanujJA vaiyAvRttyasamanujJA ihApi asminnapi suutre'bhidhiiyte| kevalaM kalpayornAnAtvam adhikamiti / eSa sUtrasambandhaH // 2374 // punaH prakArAntareNa sambandhamAha attheNa va AgADhaM, bhaNiyaM ihamavi ya hoi AgADhaM / ahavA atippasattaM, teNa nivArei jiNakappe // 2375 // vAzabdaH pkssaantrdyotne| pUrvasUtre'rthenA''gADhaM bhaNitaM sUcitaM, tathA ca AgADhe prayojane samutpanne saMyatI saMyatasya vaiyAvRttyaM kurvatI samanujJAtA, nAnyathA / ihApi ca bhavatyAgADhaM prayojanamadhikRtya vaiyAvRttyakaraNamiti sambandhaH / athavA'tiprasaktaM khalu vaiyAvRttyakaraNaM, tena jinakalpe nivArayati // 2375 // 1. asthi yA ihi keI - pu. pre. // For Private and Personal Use Only gAthA | 2375-2381 vipakSe vaiyAvRttye niSedha: jayaNA ca 1032 (A)
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1032 (B) ////// //////// www.kobatirth.org summi kaDDimmI, voccattha kareMte caugurU hoMti / ANAdiNo ya dosA, virAhaNA jA bhaNiya puvviM // 2376 // sarvatrApi sUtre karSite uccArite sati sambandhaH pradarzanIyaH / tathA zramaNaiH zramaNasya vaiyAvRttyaM kartavyaM, zramaNIbhiH zramaNyAH, yadi punarviparyAsaM karoti, tarhi viparyAsaM kurvati prAyazcittaM catvAro gurukAH, na kevalaM prAyazcittam, AjJAdayazca AjJA - 'navasthA-mithyAtvavirAdhanArUpAzca doSAH / tathA yA pUrvaM vaiyAvRttyasUtre bhaNitA virAdhanA zIlavirAdhanA sA atrApi draSTavyA // 2376 // " suttammi kaDDhiyammI" ityetadeva prapaJcayati- saMbaMdho darisijjai, ussutto khalu na vijjate attho / uccaritachiNNapade, viggahie ceva attho u // 2377 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtre uccArite sati sambandho'nantarasUtrAdibhiH saha darzyate, yataH sambandho'rthato bhavati / varNAnAM svataH sambandhAbhAvAt / sa cArthaH khalu utsUtraH sUtrarahito na vidyate, sambandhe For Private and Personal Use Only gAthA 2375-2381 vipakSe vaiyAvRttye niSedha: jayaNA ca 1032 (B)
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1033 (A) copadarzite uccAritasUtrasya chinnAni padAni kartavyAni, padacchedo vidhAtavya ityarthaH / tato yAni padAni vigrahabhAJji teSu vigraha updrshniiyH| vigrahIte ca sUtre'rtho vyAkhyeyaH // 2377 // akkhevo puNa kIrai, katthai viNA vi tassiddhI / jattha avAyanidarisaNaM, eseva u hoi akkhevo // 2378 // AkSepaH punaH kvacit kriyte| yathA kiM kAraNaM parapakSe vaiyAvRttyaM na kriyate ? kutracitpuna-vinApyAkSepaM tatsiddhiH aakssepsiddhiH| katham? ityAha-yatrA'pAyanidarzanam apAyaprakaTanameSa eva bhavatyAkSepaH, aakssephetuktvaat| na khalvAkSepasUcAmantareNApAyapradarzanaM vipakSe bhavatIti paribhAvanIyametat // 2378 // gAthA 2375-2381 vipakSe vaiyAvRttye niSedhaH jayaNA ca sampratyAkSepaprasiddhI eva vaiviktyenAha kiM kAraNaM na kappai?, akkhevo dosadarisaNaM siddhI / __loe vede samae, viruddhasevAdayo nAyA // 2379 // 1033 (A) For Private and Personal Use Only
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1033 (B) ////////// www.kobatirth.org kiM kAraNaM vipakSe vaiyAvRttyaM na kalpate ? ityAkSepaH / vipakSe doSadarzanaM siddhiH prasiddhiH / atrArthe loke vede samaye ca viruddhasevAdayo jJAtAni / kimuktaM bhavati ? yathA loke vede samaye ca viruddhasevAyAmakalpikasevAyAM ca doSopadarzanam tadakaraNe prasiddhiH / evamihApi vipakSe vaiyAvRttyakaraNe'pAyadarzanameva tadakaraNe prasiddhiH // 2379 // tamhA sapakkhakaraNe, parihariyA puvvavaNNiyA dosA / kappe chaTTuddese, taha ceva ihaMpi daTThavvA // 2380 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yasmAdevaM vipakSe vaiyAvRttyakaraNe prAyazcittAdayo doSAstasmAtsapakSe vaiyAvRttyaM kartavyam / sapakSe vaiyAvRttyakaraNe ca ye pUrvavarNitA doSAste yathA kalpAdhyayane SaSThoddeze parihRtAstathA caiva ihApi draSTavyAH // 2380 // atra parapraznamAha coetI parakaraNaM, necchAmo dosapariharaNaheuM / kiM puNa sajjagaNo, ghetavvo gilANarakkhaTTA // 2381 // For Private and Personal Use Only gAthA | 2375-2381 vipakSe vaiyAvRttye niSedhaH jayaNA ca 1033 (B)
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1034 (A) codayati praznayati ziSyo yathA- parakaraNe parapakSe vaiyAvRttyakaraNaM doSapariharaNahetoH doSapariharaNanimittaM necchAmaH / kiM punaH kevalaM bhaiSajyagaNaH auSadhasamUho glAnarakSArthaM gRhItavyaH // 2381 // atraiva vipakSe doSamAha-- puvvaM tu agahiehiM, dUrA jA osahAI ANaMti / tA catto u gilANo, diTuMto daMDiyAIhiM // 2382 // parvamagahIteSa glAnaprAyogyeSu bhaiSajeSu, gAthAyAM tRtIyA saptamyarthe prAkRtatvAt / yAvadAryA | dUrAdauSadhAnyAnayanti, tAvad glAnasya AgADhAdi paritApanA bhvti| tadbhAve ca sa paramArthatastyakto bhvti| atrArthe ca dRSTAnto daNDikAdibhiH // 2382 // tameva vibhAvayiSuridamAhauvaTThiyammi saMgAme, raNNo balasamAgame / ego vejje'ttha vArei, na tubbhe juddhakoviyA // 2383 // gAthA 2382-2388 auSadhasaGgrahakAraNe ziSyasya tarkaH 1034 (A) For Private and Personal Use Only
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram paMcama uddezakaH 1034 (B)IX gheppaMtu osahAI, vaNapaTTA-makkhaNANi vivihANi / so beya'maMgalAI, mA kuNaha aNAgayaM ceva // 2384 // dvayordaNDikayorupasthite saGgrAme milite ca dvayorapi bale, dvayorapi rAjJorcAdyA upsthitaaH| tatra eko daNDiko vaidyAnatra saGgrAmaprastAve upasthitAn vaaryti| na yUyaM yuddhkovidaaH| tataH kiM yuSmAbhiH saGgrAme kartavyam ? evamukte te vaidyAH prAhuH- yadyapi na vayaM yuddhakovidAstathApi prahAravraNiteSvasmAkaM vaidyakriyopayoginI tasmAdvayamAgacchAmaH, gRhyantAM cauSadhAni vraNapaTTA vividhAni cAnekaprakArANi ca mrkssnnaani| evamukte sa daNDiko bravIti-mA kurutAnAgatamevAmaGgalAni tasmAnnivartadhvaM yUyamiti // 2383-84 // kiM ghettavvaM raNe joggaM? pucchiyA itareNa te / bhaNaMti vaNatellAiM, ghayadavvosahANi ya // 2385 // ___ itareNa dvitIyena daNDikena te AtmIyA vaidyAH pRSTAH, kiM raNe saMgrAme yogyaM gRhItavyam ? | evamuktAste bhaNanti-vraNarohakANi tailAni vraNatailAni, tathA'tijIrNaM ghRtaM, dravyauSadhAni ////////////// gAthA 2382-2388 auSadhasagrahakAraNe ziSyasya tarkaH .1034 (B) For Private and Personal Use Only
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1035 (A) www.kobatirth.org ca yairauSadhaiH saMyojitaistailaM ghRtaM vA niSpadyate, vraNasaMrohakacUrNo vA vraNasaMrohaNAya bhavati, tAni drvyaussdhaani| tato rAjJA puruSAH sandiSTAH / yadvaidyairupadiSTaM tatsarvaM gRhItam // 2385 // bhagga - sivviya-saMsittA, vaNA vejjehi jassa u / so pArago u saMgAme, paDivakkho vivajjae // 2386 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tataH saGgrAme varttamAne yasya rAjJo ye puruSA mudgarAdiprahArahatAsteSAM prahArA vaidyairauSadhairbhagnAH, ye ca vraNitAsteSAM vraNA: sIvitAH tata auSadhaiH saMsiktAH, evaM vraNitAH prahAritA dvitIyadivase yuddhasamarthA jAtAH / evaM dvitIyadivase tRtIyadivase'pi kRtam / evaM sa rAjA vaidyopadezenauSadhasaGgrahataH saGgrAme pArago abhUt, pratipakSo viparyaye jita ityarthaH // 2386 // eSa dRSTAnto'yamarthopanayaH evamevA'sapejjAi, khajja - lejjhANi josi u / sajjAI sahINAI, pAragA te samAhie // 2387 // 1. vA'tipacyate- mo. / vA vipacyate saM. // For Private and Personal Use Only **** gAthA | 2382-2388 auSadhasa grahakAraNe ziSyasya tarkaH | 1035 (A)
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtram X paMcama uddezakaH 1035 (B) + evameva daNDikadRSTAntagatena prakAreNa yeSAmAcAryANAM bhaiSajAni asatti azanarUpANi, peyAni pAnakarUpANi, khAdyAni khAdimarUpANi, lehyAni ca svAdimAni svAdhInAni te Atmano gacchasya ca samAdheH pAragA bhavanti / ye punarauSadhAnAM na saGgrahItAraste samAdherapAragAH / / 2387 // prakArAntareNa daNDikadRSTAntamAhaahavA rAyA duviho, Ayabhisitto parAbhisitto ya / Ayabhisitto bharaho, tassa u putto pareNaM tu // 2388 // athaveti prakArAntaradyotane, rAjA dvividho bhavati, tadyathA-AtmAbhiSiktaH praabhissiktshc| Atmanaiva nijabalena rAjye'bhiSiktaH AtmAbhiSiktaH, pareNAbhiSikta: parAbhiSiktaH / tatrA''tmAbhiSikto bharatazcakravartI, tasya putra AdityayazAH parAbhiSiktaH // 2388 // balavAhaNakosA ya, buddhI uppattiyAdiyA / sAhago ubhayoveto, sesA tiNNi asAhagA // 2389 // gAthA 2382-2388 auSadhasagrahakAraNe ziSyasya tarkaH 1035 (B) For Private and Personal Use Only
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram paMcama uddezakaH 1036 (A) balaM hastyAdi, vAhanAni yAnAni, kozo bhANDAgAraH, tathA buddhirautpttikyaadikaa| atra bhaGgAzcatvAraH-eko balavAhanAdisamagro no buddhisamagraH 1 eko no balavAhanAdisamagraH kintu buddhisametaH 2, eko balavAhanAdisameto'pi buddhisameto'pi 3, eko no balavAhanAdisameto nApi buddhibalopetaH 4 / eSu caturSa bhaGgeSu madhye ya ubhayopeto balabAhanAdisameto buddhisametazcetyarthaH sa rAjyasya sAdhakaH zeSAsrayo'sAdhakAH // 2389 // eSa dRSTAnto'yamarthopanayaHbalavAhaNa-'tthahINo, buddhihINo na rakkhae rajaM / iya sutta-'tthavihINo, osahahINo ya gacchaM tu // 2390 // yathA balena vAhanairarthena ca hIno buddhihInazca rAjA rAjyaM na rakSati, evamAcAryo'pi sUtrArthavihIna auSadhavihInazca gacchaM na rakSati // 2390 // Aya-parAbhisitteNa, tamhA AyarieNa u / __ osahamAdINicayo, kAyavvo coyatI sIso // 2391 // gAthA 2390-2397 auSadhasaGgrahe doSAH 1036 (A) For Private and Personal Use Only
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tasmAdAcAryeNa AtmAbhiSiktena zrutake valinA itareNa ca parAbhiSiktena auSadhAdinicayaH kartavyaH, iti ziSyazcodayati brUte // 2391 // zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1036 (B)| sa sIseNAbhihite evaM, beI Ayario tato / vadato gurugA tujhaM, ANAdIyA virAhaNA // 2392 // evaM ziSyeNAbhihite tata AcAryo brUte-evaM vadatastava prAyazcittaM catvAro gurukAH, AjJAdayazca doSAH, virAdhanA sUtrasya // 2392 // etadeva bhAvayatidiTuMtasarisa kAuM, appANaparaM ca kei nAsaMti / osahamAdInicao, kAyavvo jaheva rAINaM // 2393 // kecit tava sadRzA dRSTAntasadRzaM daNDikasadRzamAtmAnaM paraM ca kRtvA naashynti| yathA- auSadhAdinicayaH kartavyo yathA rAjJAmiti // 2393 / / gAthA 2390-2397 auSadhasaGgrahe doSAH 2036 (B) For Private and Personal Use Only
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram etadevAtiprasaGgApAdanena dUSayati-- kosa-koTThAra-dArANi, padAtImAdIyaM balaM / evaM maNuyapAlANaM, kiMNu tujhaMpi royai? // 2394 // paMcama koza-koSThAgAra-dArA: padAtyAdikaM balametanmanuSyapAlAnAM bhavati, tadetat kiMnu . uddezakaH tavApi rocate ? etadapi dRSTAntabalena gRhyatAmiti bhAvaH // 2394 / / 1037 (A) jo vi osahamAdINaM, nicayo sovi akkhamo / na saMcae suhaM atthi, iha loe parattha ya // 2395 // gAthA yo'pyauSadhAnAM nicayaH so'pi sukhotpAdanAyA'kSamaH / yato na saJcaye sukhamasti | 2390-2397 ihaloke tadutpAdana-tadrakSaNa-tannAze duHkhasambhavAt / paratra ca paraloke ca sukhaM nAsti, auSadha|| parigrahadharaNataH kugatiprapAtAt // 2395 // saGgrahe doSAH Adisutassa virodho1, samaNA cattAragihINa aNukaMpA3 / puvvAyAriya annANI4, aNavatthA5 vaMta6 micchattaM7 // 2396 // 1037 (A) 1. suttassa-mu. saM. // XXX . . H . For Private and Personal Use Only
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH AdisUtrasya dazavaikAlikasya virodhaH, tathA evaM bruvANo bhavAn parigrahe sAdhUnniyuGkte / * tanniyogAcca te tyaktAH / tathA gRhiNAmanukampA anugrahastyaktaH, sAdhUnAM svata eva bhaiSajAdeH sambhavAt / tathA ye pUrvAcAryAH sannidhiM pratiSiddhavantaste ajJAnIkRtAH, sannidherbhavatA guNopadarzanAt / anavasthA caivaM prasajyate / sannidheriva bhavatA'nyenAnyasyApi grahaNaprasakte: tathA vAntapratisevanaM bhavataH samApatitaM, pratiSiddhasyApi saJcayasya punargrahaNAt / tathA mithyAtvaM 1037 (B) mithyAvAditvamanuSajyate / yathAvAdamakaraNAt, 'niSparigrahA vaya' mityabhidhAya parigrahadhAraNAt * // 2396 // enAmeva gAthAM vyAcikhyAsuH prathamataH sUtrasya virodhamupadarzayati jaM vuttamasaNapANaM, khAimaM sAimaM tahA / saMcayaM tu na kuvvejjA, eyaM dAI virohiyaM // 2397 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yad dazavaikAlike uktam- azanaM pAnaM khAdimaM tathA svAdimaM saMcayaM na kuryAt / tathA ca tadgranthaH 1. makaraNataH mo. // For Private and Personal Use Only *** gAthA 2390-2397 auSadha saGgrahe doSAH 1037 (B)
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1038 (A) "asaNaM pANagaM ceva khAimaM sAimaM tahA / je bhikkhU sannihiM kujjA, gihI pavvaie na se"||[ ] iti| tadidAnIM virodhitaM virodhamApAditaM, sannidheridAnIM tvayA'bhyupagatatvAt 1 // 2397 // pariggahe nijujaMtA, paricattA u saMjayA / bhArAdimAiyA dosA, pehA'pehAiyA iy||2398 // saMyatA: parigrahe niyujyamAnAH parityaktAH, saMsAre paatnaat| kiJcAnyat ihaloke bhArAdayo bhAravahanAdayo doSAH, AdizabdAt kAyakleza-sUtrArthahAnyAdidoSaparigrahaH / tathA prekssaa'prekssaadikaashc| tathAhi-yadi sarvaM pratyupekSate tataH sUtrA'rthaparimanthaH, atha na pratyupekSate tarhi saMsaktibhAvaH, AdizabdAttatparitApanAdidoSaparigrahaH / / 2398 // gAthA X 42398-2404 auSadha|saJcaye doSAH 1038 (A) . 1. dazavaikAlika [6 / 19] itthaM pAThaH dRzyate-"lohassesa aNuNphAse, manne annayarAmavi / je siyA sannihiM kAme, gihi pavvaie na se // " For Private and Personal Use Only
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1038 (B)| ahavA tappaDibaMdhA ya, acchaMte niyayAdayo / dAraM 2 / aNuggaho gihatthANaM, sayA ditANa hoi so // 2399 // dAraM 3 / / athavA tatpratibandhAd auSadhanicayapratibandhAttiSThanti sadAvasthAyitayA na tu vihArakrama kurvanti; tathA ca sati naityikAdayaH, naityiko nityavAsI, AdizabdAt pArzvasthAdiparigrahaH, tadAdayo doSAH prsjnti| gataM 'samaNA cattA' itidvAram 2 / adhunA 'gihINa aNukaMpA' iti vyAkhyAnayati- gRhasthAnAM sadA sAdhUnAM bheSajAdi prayacchatAmanugraho bhavati sa idAnIM prityktH| sAdhUnAM svata eva tannicayabhAvAt3 // 2399 // samprati "puvvAyariya annANI'' ityetadvyAkhyAnayati gAthA paDIsiddhA sannihI, jehiM puvvAyariehiM te vi u / 2398-2404 annANI u kayA evaM dA. 4, aNavatthApasaMgato // 2400 // dA. 5 / || auSadha saJcaye doSAH yaiH pUrvAcAryaiH pratiSiddhaH sannidhiste'pi tvayaivaM bruvatA ajnyaaniikRtaaH4| 1038 (B) anavasthAdvAramAha-anavasthAprasaGgato yathA tvayauSadhasaJcayaH kRtastathAnye'nyasyApi kariSyantIti prasaGgataH sarvasyApyanavasthA // 2400 // For Private and Personal Use Only
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtram paMcama uddezakaH 1039 (A) vAntadvAraM mithyAtvadvAraM cAhavaMtaM niseviyaM hoi, giNhaMtA saMcayaM puNo / dAraM 6 / micchattaM na jahAvAdI, na tahAkArI bhavaMti u // 2401 // dAraM 7 / / saJcayaM tyaktvA punaH saGgRhNato vAntaM niSevitaM bhavati 6 / tathA mithyAtvaM yato na / yathAvAdinaH utsUtraprarUpaNAt, nApi tathAkAriNaH saJcayakaraNAt 7 // 2401 // ee anne ya jamhA u, dosA hoti savittharA / tamhA tosahamAdINaM, saMcayaM tu na kuvvae // 2402 // yasmAdete anantaroditA anye ca doSAH savistarA bhavanti tasmAdauSadhAdInAM saJcayaM gAthA na kuryaat||2402|| 72398-2404 parasyAvakAzamAha auSadhajai dosA bhavaMtete, kiM khu ghettavvayaM tato / saJcaye doSAH samAhisaMdhAvaNaTThAe ?, bhaNNatI suNa to ito // 2403 // 1039 (A) 1. kiM nu ghe0 khaM. vA. bhaa.|| For Private and Personal Use Only
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 zrI vyavahArasUtram paMcama uddezakaH 1039 (B)| yadyete anantaroditA doSA bhavanti tataH kiM khu samAdhisthApanAya grahItavyam ? AcArya Aha-bhaNyate atrottaraM dIyate, tadeva tAvadito'nantaramucyamAnaM zRNu // 2403 // tadevAhaniyamA vijjagahaNaM, kAyavvaM hoi duvihadavvaM ca / saMjogadiTThapADhI, asatI gihi aNNatitthIhiM // 2404 // yayA vidyayA'pamArjanaM kriyate tasyA anyAsAM vA vidyAnAmAcAryeNa niyamAd grahaNaM krtvym| tathA yadi kAraNatazchinnamaDambe sthAtavyaM bhavati, tato dIrghapRSThaviSavighAtAya dvividhaM dravyaM grahItavyaM, taccAgre vkssyte| tasmAdAcAryaH saMyogadRSTapAThI bhavet / anekAn saMyogAn vyApAryamANAn yo dRSTavAn, yazca tatpAThaM paThitavAn sa saMyogadRSTapAThI / atha svayaM saMyogadRSTapAThI na bhavati tarhi tasyA'sati gahibhiH kAryate cikitsaa| teSAmapyasatya nyatIrthibhiH // 2404 // gAthA 2398-2404 auSadha| saJcaye doSAH 1039 (B) For Private and Personal Use Only
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI X vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1040 (A) yaduktaM dravyaM grahItavyaM, tadabhidhitsurAhacittamacittaparittamaNaMtasaMjoimaM va itaraM vA / thAvarajaMgamajalajaM, thalajaM cemAdi duvihaM tu // 2405 // dvividhaM dravyaM-sacittamacittaM vaa| yadi vA parIttam anntkaayikm| athavA sAMyogikam anekasaMyoganiSpannam, itarad asAMyogikam / athavA sthAvaraM jaGgamaM pratyutpanne kArye yadi sthAvaradravyaprayogataH kathamapi guNo na bhavati, tadA ananyagatyA jaGgamAGgaM dravyaM pryujyte| athavAnyathA dvividhaM dravyaM jalajaM thalajaM c| evamAdi dvividhaM dravyaM grahItavyam // 2405 // . iyaM cikitsA diirghpRsstthvissvighaataayaabhihitaa| sampratyatidezenAnyarogeSvapi tAmAha | cikItsArtha jaha ceva dIhapaTe, vijA maMtA ya duvihadavvA ya / *vidyA-dravyaNi emeva sesaesu vi, vijjA davvA ya rogesu // 2406 // | upayogIni yathA caiva dIrghapRSThadaMze vidyA mantrA dvividhAni ca dravyANi grhiitvyaani| evameva 1040 (A) zeSeSvapi rogeSu vidyAdravyANi ca grAhyANi // 2406 // gAthA 2405-2412 For Private and Personal Use Only
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra saMjogadiTThapADhI, na dharetammi caugurU hoti / zrI ANAdiNo ya dosA, virAhaNA imehiM ThANehiM // 2407 // sUtram AcAryeNa svayaM saMyogadRSTapAThinA bhvitvym| yadi punaH sati zaktisambhave paMcama uddezakaH saMyogadRSTipAThaM na dharati, tarhi tasminnadharati prAyazcittaM catvAro gurukaaH| na kevalaM prAyazcittaM, 1040 (B) II kintu AjJAdayazca doSAH, tathA virAdhanA ebhirvakSyamANaiH sthAnaiH // 2407 // tAnyevAha uppaNNe gelaNNe, jo gaNadhArI na jANai tigicchaM / dIsaMtato viNAso, suha-dukkhI teNa U cattA // 2408 // utpanne glAnatve yo gaNadhArI cikitsAM na jAnAti, tasya pazyataH sato glAnasya vinAza iti, tena sukhaduHkhinaH sukhaduHkhopasampannakAH svaziSyAH prAtIcchakAzca prityktaaH|| 2408 // gAthA 2405-2412 cikItsArthaM |vidyA-dravyaNi upayogIni 1040 (B) For Private and Personal Use Only
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddeza : 1041 (A) ////// www.kobatirth.org kathaM pazyataH sato glAnasya zeSakANAM ca vinAza: ? ityata AhaAuratteNa kAyANaM, visakuMbhAdighAyae / DAhe chejje ya je aNNe, bhavaMti samuvaddavA // 2409 // ete pAvai dosA, aNAgayaM agahiyAe vijjAe / asamAhIe suyalaMbhaM, kevalalaMbhaM ca cukkejjA // 2410 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kasyApi sAdhorviSakumbho lUtA, AdizabdAd dAhAdiparigrahaH, tasminnutthite Aturatvena Akulatvena viSakumbhAdighAtAya kAyAnAm udakAdInAmupadravaM kuryAt / tathA hi viSakumbhe dAhe vA samupasthite vyAkulIbhUtaH san taM zItalenodakena siJcet, sacittena vA kardamena limpet| tathA dAghe chede ca ye'nye bhavanti samupadravAH, etAn doSAnanAgatamagRhItAyAM vidyAyAM prApnoti / tathA tIvrAyAM vedanAyAmanupazAntAyAm asamAdhinA asamAdhimaraNena mriyeta, vidyA dravyi tathA ca sati dIrghaM saMsAramanuparAvarteta, ciraM ca yadi jIvati tarhi bhUyAMsaM zrutalAbhaM prApnuyAt, kevalajJAnaM cotpAdayet // 2409 - 2410 // tathA upayogIni 1. kiM khu sa0 khaM. // For Private and Personal Use Only ////// gAthA | 2405-2412 cikItsArtha 1049 (A)
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1041 (B) ihaloiyANa paraloiyANa laddhINa pheDito hoi / ihalogA''mosAdI, paraloge aNuttarAdIyA // 2411 // asamAdhimaraNena maraNa sa aihalaukikInAM pAralaukikInAM ca labdhInAM sa spheTitastyAjito bhvti| tatra ihaloke aihalaukikyo labdhayaH AmarSAdayaH AmA~SadhyAdayaH, paraloke pAralaukikyaH anuttarAdayA: anuttarAH lavasattamA devAH, AdizabdAt sukulapratyAyAtizrutalAbhAdiparigrahaH // 2411 // gAthA asamAhImaraNeNaM, evaM savvAsi pheDito hoi / 2405-2412 jaha AugaparihINA, devA lavasattamA jAyA // 2412 // cikItsArthaM vidyA-dravyaNi evam amunA prakAreNa sarvAsAm aihikInAM pAratrikInAM ca labdhInAmasamAdhimaraNena |*/ upayogIni spheTito bhvti| yathA AyuSkaparihINA devA lavasaptamA jAtA: AyuSkaparihANyA 1041 (B) siddhilAbhato bhraSTA yathA devA lavasaptamA jAtA ityarthaH // 2412 / / //////////////// For Private and Personal Use Only
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1042 (A) samprati lavasaptamadevasvarUpamAhasattalavA jai AuM, pahuppamANaM tato u sijhaMto / tattiyamettaM na hu, taM to te lavasattamA jAyA // 2413 // yadi saptalavA: kAlavizeSA AyaH prabhavat syAta, saptalavapramANaM yadyAyaH prApyatetyarthaH, tataH sidhyeyuH, paraM tad AyustAvanmAnaM na ha naivA'bhavat tataste lavasaptamA devA jAtA:, lave saptame siddhirabhaviSyad yadi tAvadAyurbhaved yeSAM te lavasaptamAH 'nAma nAmnaikArthe samAso bahulam' [ malaya0 nA. 8-1] iti samAsaH // 2413 // ke te lavasaptamAH? ityAhasavvaTThasiddhinAme, ukkosaThiIya vijayamAdIsu / egAvasesagabbhA, bhavaMti lavasattamA devA // 2414 // ye devAH sarvArthasiddhinAmake mahAvimAne ye ca vijayAdiSUtkRSTasthitaya eko'vazeSo garbho yeSAM te ekAvazeSagarbhAste bhavanti lavasaptamAH // 2414 // gAthA 2413-2418 41042 (A) For Private and Personal Use Only
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1042 (B) upasaMhAramAhatamhA u sapakkheNaM, kAyavva gilANagassa tegicchaM / vivakkheNa na kArajjA, evaM uditammi codeti // 2415 // yasmAd vipakSe doSAstasmAtsapakSeNa glAnasya cikitsAkarma kartavyam, vipakSaNa punarna kaaryet| tadevaM sambandhaH, tataH sUtrasya vyAkhyAlakSaNaM, tadanu AkSepa-parihArau, tatprasaktyA'nyadapi cAbhihitam / samprati sUtravyAkhyA kriyate__nirgranthaM cazabdAnnirgranthIM ca rAtrau vA vikAle vA dIrghapRSThaH sarpo lUSayet dazet tatra strI vA puruSasya hastena taM viSamapamArjayet, puruSo vA striyA hastena, evaM se tasya sthavirakalpikasya klpte| sthvirklpsyaa'pvaadbhultvaat| evaM ca amunA prakAreNApavAdamAsevamAnasya se tasya tiSThati paryAyaH, na punaH sthavirakalpAtparibhrazyati, tena chedAdayaH | prAyazcittavizeSAstasya na santi, parihAraM ca tapo na prApnoti / kAraNena yatanayA pravRtteH / eSa gAthA |2413-2418 2042 (B) 1. AkulI' saM. vA. mo. pu. mu. // For Private and Personal Use Only
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH www.kobatirth.org ////////// Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalpaH sthavirakalpikAnAm / evamamunA prakAreNa sapakSeNa vipakSeNa vA vaiyAvRttyakArApaNaM se tasya jinakalpikasya na kalpate, kevalotsargapravRttattvAttasyeti bhAvaH / evamapavAdasevanena se tasya janakalpaparyAyo na tiSThati, jinakalpAt patatItyarthaH / parihAraM ca tapovizeSaM na paripAlayati, eSa kalpo jinakalpikAnAm / evaM sUtre vyavasthite yadAcAryeNa prAguditaM sapakSeNa vaiyAvRttyaM kArayitavyam na parapakSeNeti, 1043 (A) * tatra codayati brUte paraH // 2415 // yaducyate tadAha suttammi aNuNNAyaM, iha iM puNa atthato niseheha / kAyavva sapakkheNaM, coyaga ! suttaM tu kAraNiyaM // 2416 // sUtre vipakSeNApi vaiyAvRttyakArApaNamanujJAtam iha idAnIM iM pAdapUraNe, punararthato yUyaM parapakSeNa vaiyAvRttyakArApaNaM niSedhayata kartavyam sapakSeNeti vacanAt, tataH sUtra - bhavadvyAkhyAnayorvirodhaH / atrAcArya Aha-na virodhaH, yato he codaka! sUtramidaM kAraNikaM kAraNApekSam // 2416 // For Private and Personal Use Only gAthA | 2413-2418 | 1043 (A)
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1043 (B) www.kobatirth.org tadeva kAraNamAha vejja sapakkhANa satI, gihi paratitthIo tiviha saMbaMdhI / emeva asaMbaMdhI asoyavAdetarA savve // 2417 // sapakSANAM vaidyAnAmasati abhAve gRhI pitA bhrAtA svajano vA sthavirAdibhedatastrividho yaH sambandhI savaiyAvRttyaM kAraNIyaH / tadabhAve asambandhI sthavira - madhyama - taruNabhedatastribhedaH pUrvApUrvAlA uttarottara: kAraNIyaH / tasyA'bhAve paratIrthikaH pitRbhrAtrAdisambandhena sambandhI sthavirAdibhedatastribhedaH pUrvapUrvA'lAbhe uttarottara: kAraNIyaH / tasyApyalAbhe asambandhyapi sthavirAdibhedatastrividha uktakrameNa kArayitavyaH / ete sarve'pi dvidhA - azaucavAdA itare ca / tatra prathamataH sarvatrApyazaucavAdaH kArayitavyaH, tadasambhave itaro'pi // 2417 // eesiM asatIe, gihigiNi paratitthigI tivihabheyA / eesiM asatIe, samaNI tivihA karei jayaNAe // 2418 // 1. "kalpika syA' khaM. // 2. t prabhazya mo. // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only ****** gAthA | 2413-2418 1043 (B)
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1044 (A) XX. eteSAM prAggAthAnirdiSTAnAM sarveSAmasati abhAve gRhasthA mAtA bhginii| tadabhAve svajanAH sthavira-madhyama-taruNabhedatastrividhAH pUrvapUrvAlAbhe uttarottarA kArayitavyA / tadabhAve asambandhinI sthavirAdibhedatastrividhA prAkkrameNa kaaryitvyaa| tasyA alAbhe paratIrthikI sthavirAdibhedatastriprakArA pUrvapUrvAlAbhe uttarottarA kaaryitvyaa| eteSAM ca bhedAnAM sarveSAmapi asati alAbhe zramaNI trividhA sthavirAdibhedatastriprakArA pUrvapUrvAlAbhe uttarottarA yatanayA karoti // 2418 // tAmeva yatanAmAhadUtI adAe yA, vatthe aMteure ya dabbhe yA / gAthA viyaNe ya tAlaveMTe, caveDa omajjaNAjayaNA // 2419 // 2419-2424 kAcit dUtavidyA bhvti| tayA ca dUtavidyayA yo dUta Agacchati, tasya | vaiyAvRttye yatanA daMzasthAnamapamAya'te, tenetarasya dNshsthaanmupshaamyti| adAetti aparA AdarzavidyA, tayA Atura Adarza pratibimbito'pamAya'te AturaH praguNo jAyate / anyA vidyA vastre vastraviSayA 1044 (A) bhavati, tayA parijapitena vastreNa prAvriyamANo vastreNa vA'pamujyamAna AtUra: pragaNo bhvti| vipakSe For Private and Personal Use Only
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1044 (B) www.kobatirth.org aparA vidyA antaHpure AntaHpurikIvidyA bhavati, yayA Aturasya nAma gRhItvA Atmano aGgamapamArjayati Aturazca praguNo jAyate sA AntaH purikI / anyA darbhe darbhaviSayA bhavati vidyA, yayA darbhairapamRjyamAna AturaH praguNo bhavati / viyaNe yatti vyajanaviSayA vidyA yayA vyajanamabhimantrya tenAturo'pamRjyamAnaH svastho bhavati sA vyajanavidyA / evaM tAlavRntavidyA'pi bhaavniiyaa| capeTA cApeTIvidyA, yayA anyasya capeTAyAM dIyamAnAyAmAturaH svastha bhavati sA cApeTI / tatra pUrvaM dUtyA vidyayA'pamArjanaM kartavyam / tadabhAve AdarzikyA / evaM tAvadyAvadante cApeTyA / eSA apamArjanAyatanA // 2419 // etadeva spaSTataramAha dUyassomAijjai, asatI addAgaparijavittANaM / parijaviyaM vatthaM vA, pAujjai teNa vomAe // 2420 // evaM dabbhAdIsuM, vi omAe asaMphusaMto hattheNa / cAveDIvijjAe omAe caveDayaM deMto // 2421 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only gAthA 2419-2424 vipakSe vaiyAvRttye yatanA 1044 (B)
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1045 (A) dUtyA vidyayA dUtasyAgatasyAGgamapamAya'te, tasyA vidyAyA asati Adarza saGkrAntamAturapratibimbaM parijapyA(apamAA )turaH praguNIkartavyaH / tadabhAve vastravidyayA parijapitaM vastraM prAvAryate, tena vA parijapitena vastreNA''turo'pamArcyate // 2420 // evaM darbhAdibhirapi | darbhavidyAdibhiH hastenAsaMspRzannapamArjayet / cApeTyA vA vidyayA anyasya capeTAM dddnyo'pmaarjyet| vidyAH prAyaH puruSeSu bhavanti / eSa yatanAgamo nirgranthAnAM veditavyaH / / 2421 // eSa eva yatanAgamo nirgranthInAmapi bhavati / tathA cAha gAthA eseva gamo niyamA, niggaMthINaMpi hoi nAyavvo / 2419-2424 vijjAdI mottUNaM, akusalakusale ya karaNaM ca // 2422 // vipakSe vaiyAvRttye eSa eva anantarodito yatanAgamo niyamAd nirgranthInAmapi jJAtavyaH / tathA nirgranthInAM | yatanA vidyAdi na daatvym| muktvA pUrvagRhItamasAdhanaM mantraM, sa hi kadAciddIyeta na kshciddossH| 41045 (4) 1. dvividhAH -mo. // For Private and Personal Use Only
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1045 (B) tathA yadi nirgrantho'kuza lo bhavati nirgranthI ca kuzalA tatra karaNaM nirgranthyAH, nirgranthI kArayedityarthaH // 2422 // "vijjAdI muttUNaM'' ityetadeva vyAkhyAnayatimaMto havija koI vijjA u sasAhaNA na dAyavvA / tucchA gAravakaraNaM, puvvAhIyA u karejA // 2423 // mantro yadi kazcid pUrvagRhIto'sti sa tu nirgranthyA daatvyH| yA tu sasAdhanA vidyA sA na daatvyaa| kutaH ityAha- sA prakRtyA tucchA, tato vidyAlAbhe gauravakaraNaM tasyAH syAd gauravamAtmano'tizayena kuryAt yA tu pUrvAdhItA pUrvagRhItA vidyA sA prAguktayatanAkrameNa kuryAt // 2423 // ajANaM gelane, saMtharamANe sayaM tu kAyavvaM / voccatthe mAsa cauro, lahu gurugA therae taruNe // 2424 // AryikA yadi glAnaprayojane svayaM samarthAstataH svayameva tAH kurvanti / evaM nirgranthA | api bhAvanIyAH / yadi punarviparyAsaH kriyate, yathA nirgranthAnAM glAnatve saMstarati nirgranthyo gAthA 2419-2424 vipakSe vaiyAvRttye yatanA 1045 (B) For Private and Personal Use Only
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezakaH 1046 (A) yadi kurvanti, nirgranthInAM vA nirgranthA iti tadA tasmin viparyAse sthavire kArake prAyazcittaM catvAro laghukAH, taruNe catvAro gurukAH // 2424 // samprati kalpe nAnAtvaM bhAvayatijiNakappie na kappai, dappeNaM ajayaNAe therANa / kappai ya kAraNammI, jayaNAe gacche sAvikkho // 2425 // jinakalpike svapakSeNa parapakSeNa vA vaiyAvRttyakArApaNaM na kalpate, tathAkalpatvAt / sthavirANAM sthavirakalpikAnAM punardarpaNa niSkAraNamayatanayA ca na klpte| kAraNe yatanayA punaH kalpate, yato gacche sa sApekSa iti // 2425 // ciTThai pariyAto se, teNa cchedAiyA na pAveMti / parihAraM ca na pAvei, parihAra tavotti egaTuM // 2426 // gAthA 2425 1046 (A) 1. gacche sAve pu. pre. / gacchasAve mo. // 2. gacchasApe mo. // For Private and Personal Use Only
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ***** zrI vyavahAra sUtram paMcama uddezaka: 1046 (B) ////////// ** www.kobatirth.org yataH se tasya paryAyastiSThati tena kAraNena chedAdikAstasya na prApnuvanti, na bhvntiityrthH| parihAramapi ca na prApnoti, kAraNe yatanayA kArApaNAt / parihAraH tapa ityekArtham // 2426 // // iti zrImalayagiriviracitAyAM vyavahAMraTIkAyAM paJcamoddezakaH samAptaH // granthAgraM 905 // 1. hArasya TIkAyAM paJca saMvA. pu. // 2. samAptaH -mo. nAsti // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only gAthA 2425 1046 (B)
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir noMdha For Private and Personal Use Only
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir noMdha For Private and Personal Use Only
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir noMdha For Private and Personal Use Only
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir KIRIT GRAPHICS 09898490091 For Private and Personal Use Only