Book Title: Hinduonu Samajrachna Shastra
Author(s): Liladhar Jivram Yadav
Publisher: Liladhar Jivram Yadav
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020377/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaracanAzAstra (The Structure of Hindoo Society) anuvAdaka : lIlAdhara jIvarAma yAdava punA For Private and Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (anuvAda saMbaMdhI sarva hakko prakAzakane svAdhIna) prathamavRttinI sahastra pramAMthI A pratane anukramAMka : prakAzaka : lIlAdhara jIvarAma yAdava, 345 budhavAra, punA muka : kezava ha. zeTha mudraNasthAna : khaDAyatA presa, khADIA : amadAvAda For Private and Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sanAtana hiMdusamAja para jyAre jyAre ApattionAM vAdaLa AvI caDatAM, tyAre tyAre je mahApurUSoe te samAjanI saMskRti ane paraparAnA rakSaNArtha atyaMta kA sahana karyAM ane keTalIka vakhata jIvananAM paNa alidAna ApI samAjane upakRta karyA, te sarva mahApurUSone caraNe A kRti sAdara samarpaNa, anu vA 6 ka For Private and Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mULa lebanI prastAvanA sane 1908nI sAlamAM zALAmAM abhyAsa karate hate tyAre De. keleMgane "Man the Masterpiece nAmane graMtha vAcavAmAM Avyo. e graMthanA vAMcana pachI bhaitikazAstronA vAMcanamAM atyaMta rasa paDavA lAgyA. dhIme dhIme pAzcAtya jJAnabhaMDAramAMthI padArtha vijJAnazAstra, rasAyanazAsa, prANIzAstra, AnuvaMza paddhati, mAnasazAstra, mane vizlezaNazAstra, arthazAsa-dravyanuM utpAdana, vaheMcaNa, rAjyazAstra, vagere zAstronA mUlatone abhyAsa ane manana karyA. pachI samAjazAstranA abhyAsanI zarUAta karI tyAre ema jaNAI AvyuM ke kaI paNa daSTithI vicAra karIe te paNa hiMduonI samAjaracanA ane AcArapaddhati mAnavane jeTalI nirdoSa karavI zakaya che teTalI te nirdoSa che. tenI sAthe hiMduonA tatvajJAna viSayaka ane AcArAtmaka graMthono gurUmukhe ane potAnI meLe ja abhyAsa karate hate tyAre ema jaNAI AvyuM ke hiMduonuM tatvajJAna bIjA kaI paNa lokenA tattvajJAna karatAM sarasa che. AvI rIte mArA vicAre eka dizAmAM ghaDAtA jatA hatA. paraMtu bahAra zarUAta karI te pANIthI bharI For Private and Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDe tyAre hiMdusamAjaviSe je zabda kAne paDatA te sAMbhaLI mananI sthiti jarA camatkArika thatI. bahAra joIe te hiMduonI jAtisaMsthA, vivAha saMsthA, prArthanApaddhati, rItarivAje vagere ekAeka bAbatenI dareka jaNa niMdA karatA jaNAye. AnuM kAraNa kaMI samajAyuM nahi. hiMduoe je je naitika mUlya zreSTha mAnyA che, te te dUSaNaya che ema je kaheze te netA, hiMdusamAjane hitaciMtaka, prAgatika vagere samIkaraNa thayeluM dekhAyuM. tethI zAstronI paddhatine abhyAsa karI hiMduonA rItarivAje ane samAjapaddhati kevAM dekhAya che e batAvavAne A graMthane mukhya uddeza che. - ame pAzcAtyenA AdhAre lIdhA che. te paNa pAzcAtya graMthakAra viSe amAre ze abhiprAya che ne amAre ane emane matabheda kayAM thAya che tenI carcA 455 pAnA para karI che. ge. ma. jozI For Private and Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir afemer z afer qui a aggfa: 1 mukhabAhUrupajjAnAM pRthakkarmANyakalpayat // manu * * * Our own imperialists had their illusions too, and we are not rid of them yet because we do not realise that the fate of the race is decided not in the council chamber or on the battle field, but by the same laws of nature which determine the distribution of various animals and plants of the world. * Dean Inge (Outspoken essays) * * * * No society can be rogarded as fully scientific, unless it has been created deliberately with a certain structure in order to fulfill certain purposes. Bertrand Russel (The Scientific outlook) For Private and Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ka tA nA a nuM vA da ka na prastuta graMtha zrI goviMda mahAdeva jozInA " iramAvanAzAstra e marAThI graMthane anuvAda che. e graMtha mahArASTramAM sane 1933 mAM prasiddha thayela hatuM. e vAMcyA pachI Avo graMtha gujarAta samakSa mUkAya te sAruM evo abhilASa manamAM utpanna thayo. te pramANe 1935 nI unALAnI rajAmAM anuvAdanuM kAma hAthamAM lIdhuM ane te ja rajAmAM anuvAda pUre karI gayo. enajInIyarIMga kolejamAM hevAthI abhyAsanA aMge phurasada bhAgye ja maLatI. tethI e anuvAda eka varasa emane ema paDI rahyo. bIjI rajAmAM mArA eka mitra taraphathI e tapAsAvI laI, "presa kepI" karI mudraNa mATe ApI dIdho. (juna 1936) mudraNanuM kAma lagabhaga daseka mAsa cAlyuM, ne have 1937 mAM e anuvAda prasiddha karI zakuM chuM. adhikAra karatAM utsAhamAM A badhuM kArya karyuM che. A anuvAda karavAne uddeza jUnA-navAne cAlate kalaha punaH sajIvana karavAnuM nathI. Adhunika yugamAM ucharatI navI saMskRti sAthe pratigAmI baLa utpanna karI jUnA vicAra ane tane samAjamAM prasAra karavA mArI IcchA nathI. mAre Azaya vadhAre sUkSma ane nirdoSa che. satyaniSTha abhyAsakane vastunI aneka bAjuo jevI paDe che. priya apriya evI ghaNue vicArasaraNIo samajavI paDe che. ane pachI ja temAMthI te sAra kADhI zake che. hAla sudhI mULa vaidika For Private and Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dharmanA bacAva karavAnA prayatna ghaNA lakAe karyA che. paraMtu AvA kaDaka puraskAra ane te paNa pAzcAyonI vaijJAnika paddhatithI bhAgye ja kAie karyo jANyA che. pustakamAM ghaNAja AgrahapUrvaka ane kaTAkSamaya bhASAthI jUnI samAjaracanAnI IMTeIMTa yogya sthaLe ane hetu puraHsara che evu pratipAdana karyu che. mane khAtrI che ke lekhakanA badhA vicArA nahi tA kaTalAka vicArA jarUra sau kAine vicAravA jevA ane sAcA lAgaro. ane anuvAda lakhavAnA paNa mAre Aja uddeza che. jagatamAM aneka prakAranI vicArapaddhatie utpanna thai che ane te jhaDapathI prasAra pAmI rahI che. temAM kharekhara kaMI yeAgya che te jANavuM Avazyaka che. kAi paNa praNAlI vijJAna ane tarkazAstranI cALaNImAMthI pasAra na thaI zake to te praNAlI 'vicAra'e saMjJAne pAtra nathI. hiMdusamAjazAstrIonuM A dRSTibiMdu kAi paNa abhyAsakane upayAgI thaze ane ane tenI nirNAyaka zakti ( Jadging power)ne vadhu tIvra ane samRddha banAvaze evI mArI zraddhA che. huM icchuM chuM ke A pustakanA sarvAM sthaLe udghApAddha thAya ane hiMdusamAjaracanAnAM mULa tattvA pharIpharIne carcAya. AvI carcA ApaNA nUtana Adarzo ane ghaDAtI saskRtine upakAraka thaze, evI mArI dRDha mAnyatA che. AthI mArA prayAsa gujarAta samakSa vaijJAnika ane zAstrIya paddhati mUkavAnA che. kAI TIkA kare tA AvI paddhatithI kare evI mArI namra vinaMti che. have mULa prastAvanA tarapha vadhu. ApaNA lAMkA viSe haMmeza ema kahevAya che ke e vyaktinI ke kAI vastunI kadI pArakha karI zakatA nathI. enA para jyAre pAzcAtya leAkAe karelI praza'sAnA sikko bese che tyAre ja emane e vastu viSe ke vyakti viSe bhAna thAya che. ApaNA hiMdudha, hiMdu tattvajJAna ane hiMdusaMskRti viSe paNu temaja banyuM che. pAzcAtyanAM adhikRta () sukhe emanI praza MsA sAMbhaLI kayAreka ApaNA leAkA paNa emanA For Private and Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSe sAruM bele che. paraMtu teo hiMdudharmanI viziSTatA, hiMdu tattvajJAnanI saMpUrNatA ane hiMdusaMskRtinI apUrvatA bhAgye ja samajatA heya che. Aje ApaNe hiMdusamAja aneka prakAranA sthityaMtaromAMthI pasAra thaI rahyo che. lokone jUnAne tiraskAra AvatA jAya che. jIvana tarapha jovAnuM temanuM dRSTibiMdu badalAtuM jAya che. temane mane hiMdudharma bIjA dharma jevo ja dharmagurUonA taraMge para racAele dharma che. hiMdu tattvajJAna paNa jaMgalamAM vasatA ane nAka dAbI besatA RSIonA kAmanuM che. visamI sadImAM audyogika krAntinA ane yAgnika yugamAM tenI jarUra nathI. hiMdusamAja te baLApa karavA jevo che. kAraNa mAnavanI saMkucita vRtti (narrow-mindedness)ne te dyotaka che. e cAra varSe svIkAre che, aneka jAtio paNa mAnya kare che. uMcanIcanA bheda rAkhI reTI beTI vyavahAranI divAle caNa de che. martipUjA ane raseDAmAM temane dharma samAele che. chu..karI badhAthI alaga rahevAnI ane kusaMpa karavAnI vRttionI te e khANuM che. e abhAgI samAjamAM bAlavivAhanI te chuTa che. vidhavAnAM azruonI te paravAha nathI. strI te parataMtra ane purUSanI tAbedAra che. aspRzya mATe nathI lAgaNI ke hRdaya. kharuM jotAM emAM eke vastu sArI nathI. rAmAyaNa ane mahAbhAratamAM te gappAM hAMkavAmAM AvyAM che. manusmRti adekhA ane strI jA manunuM kAvatru che. vede te prAcIna (Primitive) mAnavanI bAliza manodazA vyakta kare che. upaniSadamAM ke gItAmAM hu jJAna che. [ kAraNa ke pAzcAtya te kabula kare che.] paraMtu Adhunika vaijJAnika yugamAM te nirUpayogI che. vijJAnanA eka dhanI kiMmata AkhA hiMdu tatvajJAna karatAM vadhu che. cAle ApaNe navI saMskRti utpanna karIe, navI smRtio racIe. bhedone dezanikAla karI samAnatAne ApaNe maMtra (guiding star) banAvIe. mAnavanI sevA e ja sAcI sevA che. aNadIThA Izvarane pajavA karatAM mUrtimaMta ati adekhA ane ahi manodazA bhI kabula kare For Private and Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir che, AvI hada sudhI kapi che. AjathI pAra paDaze ane zIgha phalaprada vijJAnadevanI ja pUjA zA mATe na karavI ? sarva dharmane tyAga karI nAstitA vadhArIe ane sAcuM manuSyatva prApta karIe. uparanI vicArasaraNa thoDuMghaNuM aMgrejI zIkhela dareka vyaktinA eyarUpa banatI jAya che. pratyeka sudhArakane svataMtra vicAra karavAnI zakti hoya che, ema mAnavAmAM gaMbhIra bhUla thAya che. mAnasazAstramAM darzAvAyeluM Conceptual thinking jenuM vikAsa pAmyuM hatuM nathI, temanAmAM mUlyo vize ane aMtima prazno vize vicAra karavAnI lAyakAta bhAgyeja hoya che. jevuM gaNitanuM che tevuM ja vicAranuM che. vicAra eTale svecchAcArI kalpanA nahi. vicAre tarkazuddha havA joIe. gaNitanA praznone ukela gaNitazAstranA niyamathI baddha hoya che, tema koI paNa ciMtaka-vicArakanA vicAre tarkazuddha hovA joIe. ane ATalI hada sudhI pahoceluM Conceptual thinking ja vicAra karavAnI lAyakAta Ape che. AjanA sudhArakAnA dareka nigamano (Judgements) tarkazAstranI keseTImAthI pAra paDaze ke nahi e ghaNuMja zaMkAbhareluM che. teo kahe che ke "samAnatA sauthI uttama che. samAnatAmAM nyAya (Justice) che." zA mATe ? te kahe kAle mAkarsa kahe che tethI. paraMtu emane khabara nathI hotI ke bIjA aneka mAkarsathI caDhe tevA tatvane samAnatAne anyAya mAne che. tyAre khare kenuM? kharI hakIkata ema che ke mAtra vyaktinA adhikAra ApatA besIzuM te koI praznane bhAgyeja ukela thaze. kAraNuM dareka prazna para baMne prakAranA mata dharAvatI vyakti maLI ja AvavAnI. tethI koi paNa praznone ukela lAvavA mATe jema bane tema vyakti nirapekSa paddhatine Azraya le ghaTe. tethI AvA praznono ukela karatI vakhate vizvanI racanA zI che? te vizvane kyAM laI jAya che ? vizvamAM mAnavanuM sthAna zuM che ? tenuM jIvana dhyeya zuM hovuM joIe ? vagere aneka bAbatene vicAra 1 pheDarika nize vagere. For Private and Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karavAnI jarUra che. te mATe ApaNane sRSTinA niyamanuM sUkSma avalokana karavuM paDaze. mAtra mane lAge che ema kahevAthI koI praznane ukela karI zakAtuM nathI. ghaNuM lekone sRSTinA niyamanI kalpanA hetI nathI. ane cArvAkanI peThe teo pratyakSa pramANu ja mAnavAno DoLa kare che. paraMtu ekAeka vyavahAra numAnathI calAve che. A pustakanA lekhake pratyakSa pramANanI paMgutA spaSTa rIte batAvI che. (pA. 510) eTale amAre punarAvRtti karavAnI jarUra nathI. kahevAno sArAMza eTaleja ke mULa tatvajJAna ke jenA para samAjavyavasthAnuM ane nItinA vicAranuM caNatara thAya che te ja jo sadeSa hoya te te racanA kayAM sudhI TakI rahe? nAstikanI samAjaracanA eka prakAranI thaze. AstikAnI judA prakAranI thaze. AstikAmAM paNa adhikArabheda samajanArAo karatAM na samajanArAonI vyavasthA taddana judI ja haze. koI paNa vastune sAmAnya vicAra karatI vakhate antima tatvajJAnane khyAla rAkhavo paDe che, kAraNa AkhuM vizvaniyamabaddha ( Cosmos) badhI vastuo paraspara joDAelo ane vyavasthita che. eTalA mATe Adhunika tatvo satyanI vyAkhyAja "je pUrNa saMvAdI eja satya" evI rIte kare che. what is real is never self-contradictory, (Taylor). A pustakano anuvAda karavAno uddeza paNa A satya zodhavAnI paddhati gujarAtI samAja pAse mUkavAnuM che. Aje cotarapha sudhArAne pavana vAya che. paraMtu bhAgye ja e sudhArAne gaMbhIratA pUrvaka vicAra karavAmAM Ave che. samAja sukhI, vyavasthita rahe evuM te sau koI Icche che. paraMtu sukha zuM ? vyavasthA kone kahevAya ? ane te kema lAvI zakAya vagere praznonA ukela karI temane amalamAM lAvavAmAM ja kharI khubI samAelI che. ApaNuM gujarAtI sAhityamAM zAstrIya pustake nahi jevA pramANamAM ja che, ane temAM ya samAjazAstra para te pustake zodhavA For Private and Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDe tema che. gujarAtI sAhityane sarvamukha samRddha banAvavA A lekhakanA pustakane nAno phALo paNa thaze. bhale huM lekhakanA eke eka matathI maLatA na houM. paraMtu je bhAvathI ane hiMduonI samAjavyavasthAnA je uMDA abhyAsathI e pustaka lakhAyuM che, te parathI lekhakanI prazaMsA karyA vinA rahI zakAtuM nathI. hiMdu samAjazAstranAM mULa to emaNe tarkazuddha ane sugama paddhatithI mAMDI batAvyAM che, te joI kAI paNa vAMcakane AnaMda thayA vinA nahi rahe. jo ke sudhArakenA Adhunika mate-azAstrIya ane asiddha matA-puSkaLa prasAra pAmyA che, jyAre prAcIna AryonA mato haDadhuta thatA gayA che, ane emanuM dRSTibiMdu samajavAnI paNa audArya vRtti ApaNAmAM dekhAI nathI e satya che chatAM, eTaluM to cokkasa ke e ja audAryavRtti rAkhIne game te virodhI sAhityane abhyAsa te karavo joIe. lekhakanA mata sAthe vAcakavarga bhale samarasa na thAya paraMtu je zAstrIya paddhatithI e matanuM vivecana karavAmAM AvyuM che, te vicAravA jevAM te che ja, ane e matanuM khaMDana karavA mATe vistRta vAMcana ane manana karavAnI AvazyakatA, jaNAze. je koI teTaluM vAMcana karavAnA prayatno karaze te paNa huM mAre zrama saphaLa thaya samajIza. lekhaka pAse sthala maryAdA hevAthI, pustakamAM ghaNI vastuono mAtra nAmanirdeza karI choDI devAmAM AvI che. paraMtu temane saMpUrNa bacAva karavA mATe teo samartha che. jyAre jyAre emanI vicArasaraNI viSe prazno upasthita thaze, tyAre yathAmati tene tela kAhavAne prayatna karIza. vaLI pustaka janasamudAya mATe hovAthI agharAM gaNite upalabdha hovA chatAM levAmAM AvyAM nathI. jarUra paDaze te te gya sthaLe ane samaye vAMcakavarga samakSa mUkI zakAze. AkhA pustakanI pAzvabhUmikA vedAMta che te catura vAMcaka turata ja samajI jaze. jyAre lekhaka pragatinI kalpanA para prahAra kare che, sanAtana dharmanuM vivecana kare che ane acala ane aTala niyamamAM For Private and Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 13 ahA batAve che, tyAre vedAMtanu tatvajJAna yAda Ave che. lekhakanu' valaNa zakaranA mate tarapha jatuM dekhAya che. vivavAda pracAramAM lAvI pragativAda-pariNAmavAdane sakhata phaTakA lagADayA che. kAryakAraNanA niyamanI A navI bAju jagata samakSa mUkAtAM tAtvika praznonA ukela jA sahelA thayA. kAryaM kAraNanA jUnA niyamathI anavasthAnA prasa Mge ( Infinite regress ) ubhA thatA. ane vicAra tyAMja aTakI paDatA. kAryaM kAraNabhAva abhinna ane satata che e matane Adhunika tatvajJA ane tazAstrIo taraphathI puSTi maLatI jAya che. TukamAM hiMdu tatvajJAnamAM vedAnta svIkAryAM che ane e tatvajJAna para hiMdusamAjanI racanA thai che. " tyAre prazna e thaze ke pragati e zuM kharekhara bhrama che? tatvajJAnI e dhaDaka kaheze ke ' hA. ' jyAM AkhuM vizvaja mAyArUpa che ane mAtra brahmaja satya che, te tamArI pratinI zI vAta ? sarva pratinuM je mULa heAya tenI pragati zI rIte thAya ? ex nihilo nihil fit. Something cau not be created out of nothing. pragati kayAthI sabhave ? khIjamAM jhADa utpanna karavAnI zakitaja na heAya te| bIja pragati zI rIte karI zake ? AkhA vizvanI pragati thAya che, e spensaranI kalpanA ekAMgI che. siddhAntanI dRSTie vizvanI pragati taddana asiddha che ane siddha karavI zakaya nathI. have ApaNe praznane uDAvI na detAM zAntapaNe vicAra karIzuM te pragatinI kalpanAnu uddabhava kAraNa maLI jaze. pragatinuM svarUpa vyAvahArika che. vaLI natika naheAI, vyaktigata che. vyakti pragati kare che e ApaNe joie chIe. kAraNa ke pragatinI kalpanAnI zakayatA mATenI traNa Avazyaka bAbate temAM hAya che, e traNa bAbate te zarUAta ( nikaLyA kyAMthI ? ) dhyeya ( javuM che kayAM ? ) ane vyakti dhyeya tarapha jAya che ke nahi te jovAnuM sAdhana. huM mArA najIkanA ke dUranA dhyeya tarapha prayANa karatA hAu For Private and Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir te huM pragati karuM chuM. paraMtu AkhA vizvanI bAbatamAM te te zakya nathI. pragati zabda A pustakamAM puSkaLa jagAe Adhunika arthamAM vaparAyuM che. kAraNa ke vicAravAhaka tarIke tene upaga karyA sivAya bIjo upAya na hato. upalaka dRSTie jotAM AkhuM vizva vikArI anitya ane gatimAna bhAse che. AvAM vikArI, anitya ane gatimAna vizvane anubhava lenAra Entity avikArI, nitya, ane sthira hovuM joIe. kAraNa te tevuM na heya te evA anubhavanI zakyatA ja nathI. eka vastumAMthI bIjI vastu bane te te baMne sthitine joDAnAra avikArI mana hovuM ja joIe. (Kant) vizva AkhuM gatimAna bhAse che. sUrya, caMdra, tArA badhA goLa goLa pharyA kare che. nadIo vahIne samudramAM maLI jAya che. dareka nAnI moTI vastuo pRthvI para ja paDe che. A badhA pheraphAregati eka mahAna vizvavyApI gurUtvAkarSaNa (Gravitation) nA niyamane AbhArI che. e niyama sthira ane acala che. A vikArI, anityanI pAchaLa avikArI nitya evuM eka tatva che te saMpUrNa saMvAdI (Coherent) sarvanA kAraNa rUpa (Source) ane sarvavyApI (Allpervading) che. e mahAna tatvane Aryo "brahma" (Absolute) kahetA AvyA che. A kalpanAno upayoga hiMduonA samAjazAstramAM aneka rIte thaelo che. AthI dharma parivartanazIla nathI ema bhAra pUrvaka kahevAmAM Ave che. A cAre badale che tethI AcArano AdhArarUpa dharma thoDe ja badale che. paraMtu AjanA sudhArake badhuM ja badale che ema mAnI le che. dharma sanAtana che. je ke enA AviSkaraNanA prakAre judA hoI zake. tyAre pragati vyakitagata che ane tenA astitva mATe vyakitane kaMIka paNa dhyeya svIkAravuM Avazyaka che. have A dhyeya te karyuM? A dhyeya manuSyanuM utpanna kareluM nathI. e sthiti te mekSanI che, ane te prApta For Private and Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 15 karyo pahelAM manuSya rahasyanA athAga jaLamAM guMgaLAtA lAge che. tene kaMi cena paDatuM nathI. chevaTe te bahAra AvI te rahasyanI TAMce pahoMcI zAnti ane AnaMda AsvAde che. AthIhiMduonuM dhyeya sukha ke meja majA nathI. paraMtu A vizvanA rahasyanA ukela karI te khadhananI para evI mukata avasthA mANavAnA che. e avasthAthI AnaMda prApta thAya che, e judI vAta. mukitamAM AnaMda che. para'tu Ana'mAM kaSTa mukita nathI. A mukitanI avasthA A jagatamAM bahu ja gheADAne prApta thAya che. bAkInAone te bIje kyAMka prApta thavI joie. kAMtA bIjA avatAramAM athavA tA bIjA leAkamAM ( jo mAnIe te ). jagatanA niyamA akasmAta nathI, ke manuSyanI utpati sthiti ane layanA niyame na heAya, A layanA niyamanA AdhAre manuSyanuM jIvana laTakatuM ane A duniyAthI aMta AvatuM na heAvuM joIe kArla mAkarsanA tattvajJAnane izvara ke paralAkanI jarUra na heAya, tene samAja temanA vagara cAlatA hAya, tethI te bIjA kAne mAnya nathI ke tenI jarUrIAta nathI ema nathI. A palAka ane janmaparaMparAnI mAnyatA hiMduomAM bahu ja prAcIna che. eTale temanA samAjanuM' dhyeya mAtra sAMsArika rahI zakatuM nathI. alaukika dhyeya vize lekhake suMdara carcA karI che. (prakaraNa 5muM) te mAre pharIthI kahevAnI jarUra nathI. samAjanuM dhyeya alaukika che, e mAnava viracita naheAi e buddhinI para che. sAmAjika karAranI avaLI kalpanA ekavAra magajamAM jaDa dhAlI jAya ke samAjanuM naisargikapaNuM ane vizvakramamAM tenuM sthAna samajavAnI yeAgyatAja naSTa thAya che. manuSyeA kare che te svacchaMdapUrNa ane niyamahIna nathI. AtmA (Self) jevI eka sthira vastu che. ane tenA baMdhAraNa pramANe IcchAzakita kAryo karyA kare che. jene nItizAstrIe AtmaniyAmaka zakita (Self determination) kahe che. manuSyakRtine paNa vizvanuM niyaMtraNa ane vyavasthA tA che, For Private and Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir manuSya pUrNa svataMtra te brahmaprApti karyA pachI ja thaI zake (Taylor) tyAM sudhI sRSTinA niyamAnusAra vartavAnuM rahyuM. sAmAjika kAranI avAstavika kalpanAthI samAjanuM dhyeya alaukika ane naphA teTAnA meLamAM AvI gayuM. AnI kalpanA svIkAranArathI samAja paDI bhAMge temAM navAI paNa nathI. dareka samAjaracanAne kaMi paNa tAtvika ugama hoya che ane tene eya paNa hoya che. paraMtu A dhyeya ane samAjaracanAnI jAta ane prakAra samAjanI vyakitaonA adhikAra para AdhAra rAkhe che. je bhuMDene samAja racAya te temanA samAjamAM mAtra viSTA khAvAnI, meLavavAnI ane vihAra karavAnI eTale ke temanA adhikAranI bAbatane aMtarbhAva karavAmAM Ave che. sekreTIsa jevA phIlsane samAja thAya te jJAna saMpAdana karI buddhinuM samAdhAna karavAnI, sarva vyakitaomAM nIti phelAvavAnI ane AtmatRpti zaidhavAne madadarUpa thAya tevI vyavasthA karavAmAM Ave. kAraNa ke samAjamAM nAnA prakAranI vyaktio hoya che. tethI ja gItAmAM kahyuM che ke, sukhamAtyaMtikam yttbuddhigraahymtiindriym|| manuSyanI mULabhUta jarUrIA traNa prakAranI heya cheanna, strI ane spardhA. jyAM jyAM manuSya che tyAM tyAM uparanI traNa bAbatanuM astitva hovAnuM ja. temAMthI koIka mAtra arthane lakSamAM laI samAjaracane karaze, te te razIAnA samAja je samAja thaze, razIAnI samAjaracanA e eka prayoga che. tenAM pariNAma jovA mATe ekAda be peDhI bhI javAnI jarUra che. kAraNa AvI ekAMgI racanAo bhAgye ja be peDhIo karatAM sRSTimAM vadhu TakI zake che. mAtra kAmareja keMdrasthAne mukI samAjaracanA karavAmAM Ave te ardhA yurepa jevI ane ardhA AphrIkAnA jaMgalI ke jevI sthiti thAya. mAtra pAralaukika ke ati mAnuSya kalpanAo para samAjaracanA karavAmAM Ave te buddha bhagavAnanA vihAre jevI ke prAcIna khristI mATe For Private and Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (Monesitaries) jevI samAjaracanA thAya che. sRSTinA niyama vizenI ajJAnatAmAMthI ja AvI ekAMgI vyavasthAo utpanna thAya che. vaLI, dareka vyaktine koI paNa bAbatamAM sarakhe adhikAra nathI hoto. dharma, artha, kAma ane mokSa emAM paNa adharottara adhikAra che ke re ? ane je hoya te te zA AdhAre nakkI karavuM? kharuM jotAM uparanA cAre purUSArthI prApta karAvanAra samAjaracanA ja egya che ane evI racanA pRthvItalapara mAtra hiMdusthAnamAM varNAzramapaddhatinA rUpe astitvamAM che. dareka vyaktine cAre purUSArtha AvI samAja racanAmAM prApta thaI zake che, evI lekhakanI daDha mAnyatA che. cAturvarNa samAja e daivI samAja (Devine society ) che ema hiMdu leke atyAra sudhI mAnatA AvyA che. emAM adhikArabheda svIkAravAmAM Avyo che. pahelA AzramamAM dharma, bIjAmAM artha ane kAma, ane chellA be AzramamAM mokSa prApta kare evI zAstrIya vyavasthA karavAmAM AvI che. sAdhAraNa rIte pahelI pacIsImAM jIjJAsA hovAthI brahmacarya pALI jJAna saMpAdana karavuM. bIjI pacIsImAM gRhasthAzramI thaI saMsArazakaTa calAvavA mATe arthopArjana karavuM ane te karyA pachI vizvaniyAmaka zakitaone abhyAsa ane manana karI mokSanI taiyArI karavI. ane sAthe sAthe meLavelA jJAna ane anubhavane lAbha bIjAne Apavo. A baMne kAryo chellA be AzramamAM karavAnA hoya che keTalI mAnasazAstrIya, dUradachiyukta ane vicAra pura:sara vyavasthA karI che. ahIM vyaktinA eka jIvanamAM tene adhikAra badalAya che, te judI judI vyakitamAM adhikAra bhinnabhinna heya te temAM Azcarya pAmavA jevuM kazuM nathI. jAtie prANazAstranA niyamAnusAra utpanna thAya che ane tene sthira karavA mATe e sarvane judA judA niyamo ghaDI devAmAM Ave che. kudaratI rIte ja manuSyo bhinna che. ane tene judA judA adhikAra ane AcAre For Private and Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir da DAya che. kSAtravRtti dharAvatI jAtine ahiMsAnA Adha thavA muzkela che. eTale temanA adhikAra paratve judA judA AcAre| apAvA joie. have A rIte jAti saMkara thAya te dareka vyaktinuM dhyAtmika brAprAptinuM dhyeya jokhamAya che. kAraNake e rIte temanAthI na jai zakAya evA mArgo emane batAvavAmAM Ave che. ane emanA svabhAvamAM na heAya tevu karAvavAnA prayatna karavAmAM Ave che. vaLI ghaDIe ghaDIe karmAnusAra jAtio badalAtI haiAya te vyavasthAnuM. te| kayubara ja thAya eTale sAmAjika sthaya mATe paNa janmathI jAti thavAnI jarUra che. naisargika asamAnatA jAti utpattinuM mULa che ane temanA dhyeya prAptinA adhikAra patre judA mArgo hAi temanA sarakara karavA geravAjabI che. A samAnatA kAyama rAkhI UMcI prajAnI vRddhi karI halakI prajA ghaTADavA mATe judA judA dhaMdhA ane AcAra| yeAjI devAmAM AvyA che. sAmAjika svairya karatAM paNa jAti heAvAnuM vadhu prabaLa kAraNu AnuvaMza che. raktazuddhinI kalpanA yureApamAM meDe meDe pahoMcI. hAle yureApamAM kAi paNa vaza bhAgye ja paMdaramA saikAthI AgaLa jAya che. paraMtu ArTsamAM te te kalpanA sRjanAnI che. aneka varaze echAmAM ochA be hajAra varSothI cAlyA AvyA che. dareka jAtimAM kaMIkane kaMIka viSeza guNa hAya che ane te guNu vaMzAnuvaMza zuddha thatA jAya che. te jAtimAM te guNu vadhu pramANamAM mAlama paDI Ave che. keTalAka vA vedavidyA ane tatvajJAnamAM pAraMgata rahetA; kAraNake evu* Abstract thinking karavAnI mULazakti vaMzAnuvaMza zuddha thatI jatI. keTalAkamAM dhairya ane hiMmatanA guNA vadhu pramANamAM mAlama paDe che. temanI vaLI eka judI ja jAti banI. AvI rIte vazAtuvaMza guNo vizuddha thatA jaI te guNA jagatamAM te jAtione eka prakAranuM viziSTa sthAna apAvatA. ane jIvanakalahamAM vyakta thatI yeAgyatA paNa temaneja AbhArI hatI. have jo A nAnAvidha prakAranA guNAmAM zuddha thayela jAtio vacce sakara karavAmAM Ave For Private and Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir temanI vacce vaivAhika saMbaMdha zarU karavAmAM Ave te eka paNa jAtimAnAM viziSTa guNanI tIvratA kAyama rahI zakatI nathI. ane pariNAma tadana aNadhAryuM Ave che. vaLI saMkara jAtiothI kaI prakAranI saMskRti ciraMjIva banI zaktI nathI e juduM ja. Ama jAtisaMsthA samAjanuM eka Avazyaka aMga che. ema lekhaka aneka pramANe ApI siddha karI batAve che. AvI jAtisaMsthA TakAvavA nAnAvidha prakAranI yuktiprayukitao samAjazAstrIo [Social Jegislators ] ne ajamAvavI paDe che. kAraNa samAjanA lekane vyavasthAnI ke samAjahitanI darakAra hotI nathI. vaLI AnuvaMzanA niyame evA nathI ke samAjamAMnI dareka vyaktithI samajI zakAya. temanA jIvanamAM buddhi karatAM bhAvanA vadhu bhAga bhajave che. A badhuM dhyAnamAM laI samAjazAstrIoe Holy Lies nirmANa karyA, bAla [RtuprA] vivAha jevA atyaMta hitaprada rivAjo ane aspRzyatAnI prathA jevI aneka bIjI bAbate samAjamAM rUDha karI. samAjane AjJA pradhAna banAvyA. ane ghaNuM tatvanuM je ghaNAnuM ghaNuM sukha te siddha karI batAvyuM. cAturvarya samAja eka zAstrIya (Scientific) samAja che. enI utpatti ekAda viziSTa hetunI siddhi prItyartha thayela che. e samAja Aje lagabhaga ochAmAM ochA be hajAra varSothI astitvamAM che. eja enA hitakArakatva ane zAstrIyatvanuM ghotaka che. kAraNa pratijJApUrvaka ekAda samAjaghaTanA nirmANa karavI ane A kSaNabhaMgura sRSTimAM te hajAro varSo sudhI TakAvI rAkhavI e nAnIsunI bAbata nathI, e lekhakane daDha abhiprAya che. premalagnanI prathA jAtisaMsthAnI sthiratAne piSaka nathI. kAraNa kahevAya che ke prema AMdhaLo hoya che. ane rUpa guNa jAti vagere kaMI paNa javAnI jarUra na rahe. AvI premalagnanI prathA pADavAmAM Ave te AnuvaMzanuM astitva paNa maTI jAya. prema For Private and Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lagnanI prathA aivazIya ane ekamima dezamAM ochI kharAbI kare che. para`tu hiMdusthAna jevA bahuvaMzIya ane bahurmiya dezamAM e prathA vinAzanA kAraNarUpa khare che. hAle kulavAna patine paraNavAnI prathA bhuMsAi AkarSaka patine paraNavAnI vRtti samAjamAM dekhAvA lAgI che. guNIala strIne paraNavA karatAM premapAtrane paraNavAnI vRtti tarUNAmAM dekhAya che. mArA kahevAne matalaba evA nathI ke paraNanAra strIpuruSa vacce prema na hAya. prema e bhAvanA para AdhAra rAkhe che ane yeAgyAyeAgyatAne vicAra karI bhAvanAe jema keLavavI heAya tema keLavI zakAya che. paraMtu bhAvanAnI khAtara prANIzAstranA niyameAnuM ulaMdhana karavu e kAI paNu prakAre samAjane zreyaskara nathI. lagnane ukela hiMdusamAjazAstrI jeTalA kuzalatAthI ane zAstrIya paddhatie karyAM che teTale bhAgye ja bIjA kAe karyo che. mAnavI buddhi mATe zakaya teTaluM suMdara ane sAcuM tatvajJAna hiMdudharmanA pAyArUpa che. hiMdusamAjanI racanA prANIzAstra ane bhautika zAstronA niyamAnusAra karavAmAM AvI che ane saMskRtinuM caNatara mAnasazAstranA trikAlAbAdhita siddhAntA para thayela che. pRthvItalapara ATalu ugra ( Sound ) tatvajJAna bhAgye ja kAI dharmamAM maLI Ave che. ATalI prANIzAstrIya vyavasthA bhAgye ja kAi khInna samAjamAM che ane ATalI cirakAlIna ane zuddha saMskRti bhAgye ja bIje kyAMya maLI Ave tema che. huM A prazaMsA sAdhAra karUM chuM. A pustaka ja tenA purAvArUpa che. samAjanA koi paNa pAzcAtya zAstra sAthe tene visaMvAda nathI. ghaNAM Adhunika pustakA lakhAya che tema A pustaka sAhityanI dhUnamAM lakhAyuM nathI paraMtu enI pAchaLa aneka varSoMnI jJAnatapazcaryAM ane parizrama che. jeTaluM vizALa vAMcana thayuM che teTaluMja manana thayuM che. eja vadhu praza MsAne pAtra che. zrI. narasiMhabhAi paTela kRta ' izvaranA InkAra 'mAM varNavAyaluM For Private and Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DarwinismnuM kaTAI gayeluM ane siddha jJAna nathI. paratuM Adhunika zAstranI sarva zodhakhoLo lakSamAM levAmAM AvI che. zrI. narasiMhabhAI paTele je e pustaka juvAnInA utsAhamAM lakhyuM heta te navIna jJAnanI jarUra gaMdha AvatI paraMtu emaNe e vRddhapaNAnI baMdhiyAra vRttithI lakhyuM che ema mAre duHkha sAthe kahevuM paDe che. e pustakano virodha karavAnI paNa mUMjhavaNa che; kAraNa ke emAM pradarzita thatuM prANIzAstranuM jJAna DAvina ane pensarathI AgaLa gayuM nathI. DArvinanAM Origin of Species ne Aje 77 varSo thayAM che. te pachInI che, ane Anti-Darwinism, Weisman's Continuity of germ plasrm Mendelism, Emergent evolation, Creative evolution, 4912 Portal de 41417419 e pustaka lakhyuM hota te satya hakIkata (facts) te barAbara besata. emAM te tatvajJAnanI uNapa dekhAya che. Izvarane viSaya dharma ane tatvajJAnane che. e prANIzAstra (Biology ) ne nathI, chatAM dharmanuM ke tatvanuM sAduM nirUpaNa paNa emAM maLatuM nathI. evA pratibhA zALI lekhaka je Adhunika vijJAnanI avagaNanA kare te samAja para kevI burI asara thAya ! je ke emanA evA pustakathI Izvarane inkAra thaI zakatuM nathI. kAraNa ke jagatamAM Izvarane sAkSAtkAra karanArA mANase jIvI gayA che ane jIve che. paNa eka lekhaka bIjA kSetramAM bAhoza heI adhikArI kSetramAM mata ApI samAjamAM gerasamaja phelAve e emanI meTAIne robhatuM nathI. agAu kahI gayA pramANe manuSyanA guNe sthira che. mAnavI namuna ( Human type) zikSaNathI sudharatuM nathI mAnavanI zakitaomAM traNa hajAra varSo thayAM pheraphAra thayo nathI. nyuTana karatAM AInsTAInanuM bhejuM vadhAre gaNitagrAhya che ema nathI. mAtra Strogm of life-Julian Huxley. For Private and Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A zikSaNanI nirarthakatA vize pustakamAM puSkaLa vivecana karavAmAM Avyu' che. zikSaNathI AnuvaMzika guNAnA pheraphAra thAya che ane satatimAM meLavelA guNA saMkrAnta thAya che e bhrAmaka kalpanAne have tilAMjalI ApavI joie. A lAmA|yana matane nahi jevA ja AdhAra che. upArjita guNe! ( acquired characters ) sa'tAneAne vArasAmAM ApI zakAtA nathI. e guNA zikSaNathI ke paristhitithI badalAtA nathI tenA aneka prayAgA thayA che. namunA dAkhala ahI ekAda be ApIzaH 1. vAijhamAne AvIsa peDhI sudhI peDhI dara peDhI ceDA uMdarAnI puMchaDIe kApI, temane kApelI puMchaDI vALA uMdarAnI sAthe ja aMdaraaMdara prajA utpanna karavA dIdhI paraMtu chevaTe pariNAmamAM samajAyuM ke A meLavalAM cihno ke guNA ( acquired traits ) satAnamAM utaratA nathI. A anubhavajanya (a postiriori ) nigamanane tAtvika ( a priori ) AdhAra mATe te continuationof germ plusnr nAmanA siddhAnta zodhI kahADayA. 2. bIjuM udAharaNu laie Payne nAmanA prANIzAstrananA pratyeAga dhyAna kheMce tevA che. teNe eka jAtanI mAkhIne 69 peDhIe sudhI aMdhArAmAM rAkhI saMtati utpanna karavA ApI, chatAM ante jaNAyuM ke teonI AMkhanA kadamAM ke prakAza pratyenA valaNamAM jarA paNa pheraphAra thayA na hatA. TuMkamAM mAtra zikSaNathI kazuM vizeSa vaLavAnuM nathI, paraM'tu tenI sAthe vaMza ( Breed ) sudhAravAnI AvazyakatA che. te jAtisa`sthA sivAya zakya nathI. ane vivAhasaMsthA sthira karI sArA guNonI cuMTaNI karatA jyAthI ja sudhare che, mAtra bhaNAvavAthI nahi. zikSaNane upayAga vyakitagata che, paraMtu vAMzika nathI. vuDava nAmanA eka mAnasazAstrIe AnuvaMza ane zikSaNanA paraspara saMbaMdha sauMdara For Private and Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 rIte khatAnyA che. teNe AnuvaMzane eka reSA (Base line or abscissa) kalpI tevI rIte zikSaNane tenA para kATakhuNAkAre khIjI reSA (Ordinate ) kalpI. A aMte reSAothI banatA lakhacArasa ( Reotangle) nuM kSetraphaLa e vyakitanI lAyakAta darzAvatuM. A kSetraphaLanu kada ane reSAonI laMbAi para AdhAra rAkhe che. baMnemAMthI ekAda raiSAnI laMbAi ochI haze teA paNa kSetraphaLa dhaNuM ja ochuM thai jaze. vyaktinI lAyakAta vaMza ane zikSaNa ane upara AdhAra rAkhe che. temAMthI ekAda echuM hAya teA tenI vyakitanI lAyakAta upara ghaNIja asara thAya che. mAtra zikSaNa vyakitanI lAyakAtamAM bahuja ochA phALA Ape che. AnI AchI kalpanA DArvinane paNa hatI. ema enA hakasale paranA eka patra parathI jaNAya che. If as I must think, external conditions produce little effect, what the devil determines the each particular variation. ' ekavAra saMkara ( Hybridination ) thI gu| krAi jAtimAMthI nAza pAMmyA ke te pharIthI te jAtimAM bhAgyeja utpanna karI zakAya che. ane eTalA mATe ja saMkarathI DaravAnI jarUra che. suprajAjanana zAstra ane menDelanA AnuvaMza sabadhI niyamAnI rASa pachI prANIzAstrane vadhu zAstrIyal ( Exaotness and accuraoy ) prApta thayuM. guNA vyakata (dominant ) kayAre thAya che, ne tirAhita ( Recessive ) kyAre rahe che, enA gaNitAtmaka paddhati ( Statistical method )thI niyama ane pramANA kADhavAmAM khAvyA che. AvI natanA prANIzAstranA niyameAnI lagabhaga kalpanA manute hatI ema kahyA vinA chUTakA nathI. kAraNa Adhunika prANIzAstrIya nigamaneAmAM ane manunA nigamaneAmAM talamAtra paNa pheraphAra dekhAtA nathI, sara ( Hybriditation ) zrI devI prajA utpanna For Private and Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thAya che, varNa bAhya (Out breeding) ane sagAtra (Inbreeding) vivAhanI maryAdAo zI che, saMkarane pariNAme, temanAmAM dhaMdhAnI yogyatA, vagere aneka bAbatonuM UMDuM jJAna manu dharAvate lAge che. hAle paMDitanI saMkhyA ghaNI ja vadhI gaI che. AryomAM varNavyavasthA ke jAtisaMsthA e hatI evuM sAbIta karavAnA teo aneka prayAso kare che. mahAbhArata, rAmAyaNa, purANa vageremAMthI DAM AntarajAtIya ke vanara lagno batAvI kahevA lAge che ke juo junA vaidika kAlamAM paNa jAti ke varNa na hatAM. AvA paMDitane amAre eTaluM ja kahevAnuM ke samAjane ghaTanA kAla (Fromative period ) ane samAjanA susaMdhaTita kAla vacce pharaka hoya che. lekhaka kahe che ke "ekAda prakArane vivAha thaye ane tevA prakAranA vivAha thavAnI prathA hevI e bane sthiti sarakhI nathI. vastusthiti ( Feets ) ane Adarza (Ideal) vacceno bheda samajI na letAM hiMdusamAjane gALo devAmAM nathI nyAya ke nathI saujanya. koI purANamAMthI te kaI smRtimAMthI apavAde vaNI lAvI evA rivAjo siddha karavAnA vRthA prayatno kare che. sRSTinA niyamo samajI atima dhyeyane pahoMcavA mATe temane upayoga karI levo joIe. pramANenI samaja na hovAthI ghaNuM vakhata AvA tarkazAse [ Fallacies] utpanna thAya che. lekhake jAtisaMsthAnI tarapheNamAM ghaNuM lakhyuM che. ATaluM prastAvanA dAkhala basa thaze. A uparathI eTaluM to ekkasa jaNAze ke jAtisaMsthA ane varNavyavasthA uDAvI devA jevAM te nathI, paraMtu vicAraNIya che. ATaluM lekene samajAya to paNa sAhityamAM sarvasva jenArA A jamAnAmAM ghaNuM che. ahIM eka sUcanA ApavI asthAne nahi gaNAya. A pustakanA judA judA matothI bhaDakavAnI jarUra nathI ke emAM te atizaya sanAtanI For Private and Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sa valaNa akhatyAra karavAmA AvyuM che. ane paristhitine paNa khyAla karavAmAM nathI AvyeA. jAtisaMsthA, bAlavivAha, aspRzyatA vagere aneka mAtAnu' samarthana karavAmAM AvyuM DhAya tema jaNAya che. ahIM eTaluM kahevAnI jarUra che ke paristhitinA pravAhamAM dhasaDAI javuM e kAI paNu rIte ceAgya nathI. paristhiti game tevI hAya tA paNa eTaluM te cAkkasa ke sagavaDI dharmAMthI samAjanI unnati nathI thavAnI. mAnavasamAjanA Adarzo pazusRSTine zobhe tevA na hoya, lekAne vavuM hAya. tema varte; paraMtu Adarzone utArI pADavAnI halakI maneAdazA pasaMda karavA jevI nathI. mUlyA te uMcAmAM uMcAja hevA joie. na pahAMcI zakAya teA te ApaNI nabaLAi che. ane te tarapha kSamAnI dRSTie jovAnI hiMduenI audAvRtti jagaprasiddha che. hi teA lagnanA ATha nava prakArA (pA. 417) astitvamAM pazu na Avata. ane saMkara jAtionI tAkattala ja karavAmAM AvI hota. pAzcAtyAnI audArya vRtti, emanA siddI ane reDa inDIyana lekA sAthenA vana dvArA ane chellAM mahA yuddha dvArA jagaprasiddha thai che. hiMdu AdanA ekAda be dAkhalA ApIza. mAnasazAstrIya, sAmAjika ane vyakitagata bAbatAnA vicAra karI hiMdusamAjazAstrI pativRttA dharmAMne Adarza sthAne mUke che. te paLAya teTalI vizeSatA, evuM mUlya samAjamAM utpanna karyuM" ane na paLAya teA vidhavAvivAha che ja. paraMtu e nabaLAi che e bhUlavuM na joie. vidhavAvivAha eka patibhRta karatAM uttama che, evuM navuM mUlya utpanna karI vidhavAvivAha thAya temAMja patananI zarUAta thAya che. khAvivAhanA nAma para mantrAdi smRtikArAne bhAMDanArA lekA prAcInatatvanuM keTaluM ochuM jJAna dharAve che te jovAnuM che. ATha varase kanyA paraNatI tethI zuM te turata ja saMbhogitA banatI ? e AcAra kula dharyAM zIkhavA mATe upayAgI hatA enI pAchaLanA zAzvata dharma e hatA ke RtupAsi samaye tenI RtusAnti thAya te| jAtIya gADhALA aTakI paDe ane For Private and Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jAtisaMsthAnI vyavasthA sacavAya. junAne abhyAsa karI tenI pAchaLanA zAzvata dharmo jodhI kADhI navA sudhArA karavAmAMja DahApaNa che. junA ajJAnamAM navuM ajJAna umeravAthI sudhArA nathI thatA. AcAra e dharmanuM pratyakSa svarUpa che. e svarUpa game te prakAre vyakta thAya, badale paNa enI pAchaLane sAdhavata dharma kAyama rahe che. ATaluM sAduM jJAna ghaNu vakhata lAgaNIonA ghamadhamATa bhulI javAya che. ApaNA hiMdusamAjamAM A mUlyo ke je bahAprApti ane mekSanI nisaraNuM che, tene ja utArI pADavAmAM Ave che. Aje tamane saMtatiniyamana karavAnI jarUra paDe che. tamArAthI brahmacarya na paLAya te Contraoption nA sAdhana vApare, paraMtu te sArI nIti che ema kahevAnuM mAtra cheDI de eTale thayuM. ghaNI vakhata lekene phAve tema AcaraNa rAkhI te nItiyukta che ema batAvavA mAgatA hoya che. hAlanA samAja sudhArA eTale " buddhithI lAgaNI tarapha patana ane sagavaDa pramANe nItiniyamone amalamAM mukvAnI paravAnagI." ApaNuM naitika mUlya haMmezA uMcA hovA joIe. kAraNu jevA ApaNuM naitika mUlya, tevA ApaNe thaIzuM. Men will be the idols of their values. 241011 sAthe bIje eka prazna upasthita thAya che. te vyakita svAtaMtrya saune joIe che. paraMtu tenI sAthe AvanArI svayaM niyaMtraNanI javAbadArI temane nathI joitI. kAyadAnI bhASAmAM kahIe te pitAnA hakko (Rights) vize jeTalI jAgrati che teTalI pitAnI pharajo eya ualde tool ( Responsibilities and liabililteis ) vize nathI. AvuM vyakitasvAtaMtrya te pazu keTImAM saMbhave ane tyAM ja te zele, samAjanAM dharma, kAyade, nIti vagere na mAnavAmAM te arAjakatA che. khAM svAtaMtrya te nIti, dharma, For Private and Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavasthA vagerene svabhAva banAvI devAmAM che. pANImAM DubavAmAM svAtaMtrya te che. paraMtu kharuM svAtaMtraya to taravAne svabhAva ghaDavAmAM che. svataMtratA eTale pArakuM niyaMtraNa nahi paraMtu niyaMtraNa ja nahi ema nathI. ApaNe hiMdusamAja ghare ja duHkhI che ema ApaNe ghaNI vakhata sAMbhaLIe chIe. paraMtu samAjanuM sukhaduHkha eTale zuM? A praznonI carcA karI temano ukela kADhavAnI paddhati zuM hAvI joie? keAI samAja sukhI che ke duHkhI che te nizcita kema karavuM athavA sukhaduHkha jevI bhAvavAcaka vastuonuM mApana kema karavuM vagere prazno upasthita thAya che. taddana duHkharahita samAja azakaya ane akaya che. paraMtu pramANamAM ( Relatively) kayA samAja vadhu sukhI che eTaluM ja javAnuM che. prastuta graMthamAM kaye samAja sukhI kahevAya e zIrSaka heThaLa sukha duHkhanuM mApana karavAnAM cAra sAdhane ApyAM che. (1) AtmahatyAnuM pramANa (2) chuTAcheDAnuM pramANu (3) vaMzanAzaka rogonuM pramANa (4) mAnasika roganuM pramANu ( pA. 384) A pramANonI gAyogyatAne vicAra ahIM asthAne thaze. kAraNa tene vicAra pUrNapaNe uparanA prakaraNamAM thayela che. hAle jagatamAM jeTalA samAje astitvamAM che eTalA samAjone uparanA pramANe lagADI tulanA karI jemAM ka samAja vadhu sukhI che te nizcita karI zakAze. ane lekhakanA mate hiMdusamAja, A pramANe lagADI jotAM vadhu sukhI kare che. jo ke atyAre keTalAka AbhAsika dara utpanna karI te samAja che e prakAra ghaNuM ja jorathI cAlI rahyo che. naitika mUlya vize lekhaka mahAzaye ghaNuM lakhyuM che. A naitika mU mekSanA AdhArastaMbha para racAelA che. tene teozrI bAhya niSThA sthAna kahe chetevuM IzvararUpI sahIta kunya levuM Avazyaka che, For Private and Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mekSanI avasthA eTale Izvara prAptinI avasthA. AvA alaukika mulyathI jIvananI kiMmata vadhe che. jIvana bhAra rUpa maTI aMtima dhyeyanI prAptinA sAdhanarUpa bhAsavA lAge che. buddhithI para evI paraleka vagerenI kalpanA svIkArI manuSya aihika jIvanamAM kartavyaparAyaNa bane che. tene nirAzA sparza karatI nathI. te aihika ApattiothI kaMTALI jato nathI. haMmezA AzAvAdI rahI chanane jema bane tema vadhAre phAda le che ane pitAnuM kharuM kalyANa sAdhe che. Izvarane InkAra karanAra kevaLa lAcAra beyahIna ane aMdhArAmAM lAge che. Izvara kalpanA mAtra gRhIta kRtya nathI. e zabda pramANathI paNa siddha che. anubhavIonA anubhavanuM satya che. rAmakRSNa paramahaMsa jevA mUrtimaMta dAkhalAo pRthvItalapara thaI gayA che. samAjano vicAra karatI vakhate prakRti (Nature) ane saMskAra-zikSaNa (Nurture) ne vicAra karavAne heya che. te pramANe atyAra sudhI mAtra prakRtino vicAra thayo. kAraNa atyAranI paristhitimAM e tarapha bahuja durlakSya karavAmAM AvyuM che. zikSaNa ke saMskAranuM mahatva kAIne samajavAnI vizeSa jarUra nathI. saMskAra ane AcAro vize paNa ApaNA samAjamAM hAle ghaNIja gerasamaja phelAI che. tethI lekhake saMskAra vize paNa chellAM prakaraNamAM thoDI carcA karI che. prakRti vinA saMskAra nirarthaka che. tevI ja rIte saMskAra paNa prakRtine cirakAla TakAvI rAkhavA mATe teTalAja Avazyaka che. hiMdu samAjazAstra e samAjaracanAnA to kahI tene yogya evI saMskAra yukta AcAra praNAlI dareka vyaktinA jIvanamAM yAjI dIdhI che. mAtra bhASaNa ApI ke pustaka lakhI teo aTakI gayA nathI. e AcAra praNAlI (Behaviour) vyaktinI lAyakAta TakAvI rAkhavAmAM - 1 jo ke hAle paleka pazu pratyakSa thavA lAgyo che. jIjJAsu vAMco Spiritualism and spiritism 4711 * 1 o N . For Private and Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir keTalo bhAga bhajave che te Adhunika samAjazAstrIoe kADhelA siddhAnta parathI samajI zakAya tema che. vyaktine saMskAra yukta karavI enuM kArya dvividha prakAranuM hoya che. (1) vyaktimAM je saddaguNa che tenuM yogya piSaNa thaI tene vikAsa thAya che ane (2) vyakitamAM je asAmAjika guNa hoya che tenuM niyaMtraNa thAya che, hiMduonI zikSaNa paddhati A ja tatva para racAelI hatI. aMgrejI zIkhelA vidyAthIo ghaNI vakhata pUchatA hoya ke nitya saMdhyA karavAthI zo phAyade thAya? emAM mAtra samayane apavyaya che. paraMtu jyAre pAzcAtyAe kahyuM ke divasanA keI paNa nizcita kAlamAM niyamita 15-20 miniTa koI paNa kAvya ke gadyAtmaka lakhANane te pATha karavAthI vyaktimAM mana ekAgra karavAnI zakita vadhe che. tyAre emane saMdhyAnuM mahatva samajAyuM. AvA dAkhalAo aneka ApI zakAze. ApaNA jIvanakramamAM nitya naimittika AcAromAM paNa ghaNIja zithilatA AvI gaI che. tene dUra karavAne badale ApaNe phezana ane sAyansanA oThA heThaLa e nabaLAIne bacAva karI tene pikIe chIe e ghaNuM ja aniSTa che. hAlamAM kAleja ane zALAmAM apAtA zikSaNanI vidyArthIonA mAnasa para kevI asara thAya che e vizad karI kahevAnI jarUra nathI. abhyAsakrama puro thayA pachI jIvanamAM upayogI thAya tevI Tevo ane guNone vArase kaI zALAo ke koleje bhAgyeja ApI zake che, ulaTuM dareka vidyAthI vadhu kaSTa na karatAM jIvana sahelAIthI kema vitaze e ja vicAramAM hoya che ane kharI lAyakAta karatAM bahAranA dekhAva ke ADaMbara tarapha vadhu dhyAna Ape che. tethI tenI pAse jIvanarakSaka saguNonI puMjI joIe teTalA pramANamAM hatI nathI. AnuM svAbhAvika pariNAma zuM Ave che te ApaNe haMmeza jIvanamAM joIe chIe. For Private and Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prastuta graMthamAM aneka prakAranA viSayanI carcA karavAmAM AvI che te sarvane mAtra nAmaniSa karavA jatAM paNa ghaNuM laMbANa thaI jaze. mAtra mukhya mukhya bAbatenuM sucana karI tenI pAchaLa rahelI bhUmikA vadhu spaSTa karavA prayatya karyo che. jethI vAMcakane graMyakAranI vicArasaraNuM samajatAM sugama thAya ane lekhaka vize ke anuvAdaka vize gerasamaja thavAno saMbhava eAchA rahe. have A pustakamAM vizad karelA mukhya mukhya siddhAntanuM TAMcaNa karI A laMbAelI prastAvanA purI karIza. 1. saMgho pasaMghanI pravRtti AkhI jIvanasRSTimAM vyApI rahI che. 2. dhArmika samAja, aihika samAja karatAM vadhu kAla jIve che. 3. pragati AbhAsika che. 4. naitika aMtimo alaukika Transcental hovAM joIe. 5. pragati be tatve para AdhAra rAkhe che. a. vaMza ane. ba. saMskRti. tethI tenA cAra paryAye thAya che. 6. jAtisaMsthAo samAjene hitakAraka hoya che. 7. samAjamAM varNavyabhicAra, aAvedana, karmatyAga, upadaMza vagere varNanAzaka ane varNadUSaka dene phelAva thavA na devo joIe. 8. anna ane dhaMdhAnI vibhAgaNI yathApramANa karavI joIe 9. zreSTha prajAne AcAra vicAranA kaDaka niyamo pALavAnI pharaja pADavI joIe. 10. samAjazAstranA niyamo rItarivAjomAM rUDha karI rAkhavA joie. For Private and Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rA 11 vaMzanAzaka viSezanA prajAmAM phelAva thavA na devA joie, 12. vivAha saMbaMdha sthira ane zuddha rAkhavA. 13. zAMtatA pradhAna saMskRti zreSDa hAya che, 14. samAjamAM nIcenI bAbatA aniSTa che, a. AtmahatyAnA pramANanI vRddhi. a. gAMDapaNanA pramANanI vRddhi. 3. upada'za, paramA vagere rAgAnI vRddhi. De. chuTAcheDAnA pramANanI vRddhi. 15 zrIvivAha RtuprAk thavA joie. 16. vivAha AmaraNu hAvA joie. 17, pracalita paddhatinuM strI zikSaNa ahitakAraka che. 18. aspRzyatA, samAja vibhAgaNInuM ane samAvikAsanu naisargika pariNAma ( Corollary ) che. 19. varNAntara hAnIkAraka che 29. saMskArapAzrvana atyaMta Avazyaka che. * * * * aMgrejI prathAmAMthI je AdhAre| levAmAM AvyA hatA te mULa graMthamAM mAtra bhASAntara rUpeja ApelA che paraMtu e AdhAra mULa zabdAmAMja apAya te vadhu upayegI ane udhaka thai paDaze ema dhArI jyAM zakaya hatuM te sthaLe mULa graMtheAmAthIja avataraNe lIdhAM che. manusmRtinA zlaoNkAnuM bhASAntara pati nathurAma mahAzaMkara tathA zAstrI prANajIvana harihara pAyAnA gujarAtIbhASAntaramAMthI lIdhu che. emanA A bhASAntara mATe huM emane atyaMta AbhArI chuM. bhagavaddagItAnA zlokAnI nIce kavizrI nhAnAlAla 6. kavinuM ma For Private and Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ke bhASAntara ApavAnI IcchA thaI. vizrI pAse tema karavAnI icchA pradarzita karatAM emaNe atyaMta audArya pUrvaka rajA ApI te mATe huM emane atyaMta AbhArI chuM. anuvAdanI presa kApI" karatA pahelAM mArA bAlasnehI zrIyuta lAlajI mUlajI gohIla A anuvAda pahelethI chelle sudhI joI gayA e mATe temano AbhAra mAnIe teTalo gheDe che. emaNe bI. e. mAM aicchika viSaya tarIke tattvajJAna lIdheluM. emanI sAthe prasaMgopAt tAtvika ane sAmAjika viSaya para khUba carcA thatI. A prastAvanAnI tAttvika bhUmikA emane ja AbhArI che. ekaMdare A anuvAda pAchaLa emaNe kaSTa sahana karIne paNa aneka prakAre madada ane tevI ja rIte prephe tapAsavAnuM kAma paNa ghaNI ja bArIkAIthI karI ApyuM te mATe huM emane ghaNoja AbhArI ane RNI chuM. khaDAyatA presanA mAleka zrI. kezava ha. zeThane mudraNanuM kAma sepyuM hatuM. temaNe kALajIpUrvaka mudraNanuM kAma karI ApyuM tevI ja rIte zrI. lajajAzaMkara haribhAI jozI. zrI. narasiMha vAlajI vagere mitroe je madada karI che te mATe huM emano atyaMta abhArI chuM. astu. 345 budhavAro punA I lIlAdhara jI. yAdava For Private and Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1 sadhApasadha 2 naisargika ke manuSyakRta kutiyAnimAM samAjadarzana 4 sAmAjika karAra www.kobatirth.org vi Sa yA nu * ma Ni kA prakaraNa 1 lu samAjanI naigika utpatti 1 zAstro ane temanA adhikAra 2 dhArmika ane aihika samAja prakaraNa 2 nu samAjaracanAmAM zAstrAnu sthAna 1 2 nIti 3 mAnavIdhyeya 1 2 pragati OM pragati ane tattvanA pAzcAtya saMskRtinuM Agamana prakaraNa 3 jI pragatinI bhrAmaka kalpanA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir krAntienuM svarUpa + prakaraNa 4 tha sAmAjika nIrtinA pAyA prakaraNa 5 su dhyeyanu alAkika svarUpa 1 vicAratuM k jagata 2 dha ane zAstrao parasparanA pUraka . la alaukika che. For Private and Personal Use Only : 1. 2. 27 2 4 4 63 62 1 87 100 105 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 0 114 11 135 145 149 155 prakaraNa 6 huM naitika paddhatio ane nisaga 1 mAnavInI vividha pravRtti 2 nItinI be paddhatio a mAnavajIvana para nisarganA pariNAme prakaraNa 7 muM lekamata 1 lekamata prakaraNa 8 muM samAjaracanAnAM vividha tatve 1 samAjaracanAnAM to 2 naisargika cuMTaNI 3 mAnavI cuMTaNI prakaraNa 9 muM pragati: vAMzika ane sAMskArika 1 pragatinuM daividhya 2 pragatinA paryAya 3 Adhunika sudhAraNAnuM mULatattava 4 Arya saMskRti ane Itara saMskRtio prakaraNa 10 muM vAra 1 vantaranAM pariNAma 2 jAtisaMsthAja hitakAraka ke dharma aparivartanIya che prakaraNa 11 muM cAturvaNya: eka zAstrIya samAja 1 cAturvaryane pAye 2 strIonA bAhyo sAthe vivAha 175 180 184 21 204 215 217 226 228 For Private and Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 3. jAtisamUhAnI utpatti 4 AjanI racanApati 5 AnuvaMza nathIja zuM ? Na prakaraNlR 12 suM samAjaracanA 1 samAjaracanAmAMnA mukhya muddAo 2 sAmAjika vibhAgaNI 1 vivAhanI maryAdAo 2 leAnI grAhvAgrAhyatA kanyAnI grAhvAgrAcatA prakaraNa 13 muM vivAhavicAra 3 4 grAhyAmAthatAne niSka 5 samUhanI grAhyAmAhatA 6 ekIkaraNa mATe darzAvavAmAM AvelA hetue ane temanuM khaMDana prakaraNa 14 muM avicAra 1 sukhadu:khanuM mApana 1 annanI vaheMcaNI 2 brAhmaNeAnA dhaMdhAM anutpAdaka 3 AcArAnA kaDakapaNAnI jarUra 4 kSatriyeAnA AcAra 5 zAMtatApradhAna saMskRtinuM zreSTatva 6. dhaMdhAonI punarvibhAgaNI 7. carcAnA niSkarSa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa 15 muM kayA samAja sukhI kahevAya For Private and Personal Use Only 43 242 51 21:4 256 261 27 280 283 286 293 304 313 319 330 341 344 346 rUpara Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 401 413 435 45. 2 vivAha saMsthAparanA AkSepa 375 prakaraNa 16 muM hiMdudharmanuM vaiziSTaya 1 AcAra dharma 385 2 hiMdu upAsanA 391 prakaraNa 17 muM hiMdu lagna saMsthA 1 vivAhanA hetu 2 vivAhanA prakAra vivAhanA hetu (cAlu) 419 4 strIvivAhanuM vaya 5 AmaraNa vivAha 6 bAlavivAhanI virUddha apAtAM kAraNe ane temanuM khaMDana 454 7 vayanI vRddhinAM pariNAma 8 strIzikSaNa 470 prakaraNa 18 muM hiMdu jAti saMsthA 1 saMkara ane aspRzyatA 2 varNAntara agara varjhAnDara hAnikAraka 8 savarNa ane sajAti 518 4 jAtisaMsthA 5 dharma e pratyakSanI kasoTI papara prakaraNa 19 muM hiMdu saMskAra 1 saMskAra 553 saMdarbhabhUta graMthanI yAdI 562 viSayasUci 568 45 514 537 For Private and Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa 1luM samAjanI naisargika utpatti vApamagha che Aja je mAnavasaMghane hiMdunA nAmathI oLakhavAmAM Ave che, ane je lokone e saMdha paraMparAthI vArasadAra che, te lekenA ItihAsanA keIpaNa kAlapasaMgha khaMDa para draSTipAta karIzuM to ema jaNAI Avaze ke A lokonI samAjaracanAnuM AdAghaTaka " jAti" che. taddana prAcInakALathI Aja sudhInAM dharmazAstra parano koIpaNa graMtha uthalAvI joIzuM, to temAM AkhuM nItizAstra jAti, upajAtine anusarIne kaheluM jaNAI Avaze. vaLI hiMduonA dharmagraMthanuM ane saMghanuM sAhacarya abhinna hoya tema paNa dekhAze. sAthe sAthe ema paNa jaNAI Ave che ke A samUha pADanArI dividha to para racAelI be judI judI paddhatio hatIH eka paddhatithI 1 juo Rgreda-puruSasUkta, gautama dharmasUtra, bauddhayana dharmasUtra, Apasta ba dharmasUtra, vasiDa dharmasUtra, vagere sarva smRti ane sarva nibaMdhagraMtho. Cambridge history of India, Vol. I, Rapson. For Private and Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAsa, utpanna thaelA mAnavasamUhane "vaNuM" zabadathI saMbodhavAmAM Avyo ane bIjA prakAranI vibhAgaNIthI utpanna thaelA samUhane saMbodhavA jAti" zabda vaparAyo. pahele zabda saMskAradarzaka (Cultural) hatA, jyAre bIjo zabda AnuvaMzika guNe darzAvato. 'jAti" e zabda suprajA utpanna karavAnA AdyaghaTaka (primary breeding unit) evA arthamAM vaparAela jaNAya che. tethI hiMdusamAja zAstrakAre dharma pravacananI zarUAta A vibhAgonuM astitva gRhIta mAnIne ja kare che; avazvavinA athAkatupUrva: . antarSabhavANAM ca dharmAnno vacamarhasi // a 1 lo 2 "he bhagavana, sarva vana ane saMkIrNa jAtionA dharmo tuM amane kramathI kahe." A pravRtti AryonAM khamIramAM ja ghaNA prAcInakALathI hovI joIe ema jaNAya che. rA. vi. kA rAjavADe kahe che ke "varNabhinnatA ane yUthabhinnatAne lIdhe brahmamAM ane kSatramAM beTIvyavahAra atyaMta prAcInakAlamAM paNa thato nahi ane pAchaLathI je ke thoDA ghaNuM pramANamAM thavA lAgyo tathApi beTIvyavahAramAMthI alipta rahevAne brAhmaNone kaTAkSa te vakhate paNa hAla jeTale ja tIvra hatA." eTale varNa zuddha rAkhavAnI buddhi brAhmaNomAM ghaNuM prAcInakAlathI jANe sAhajika na hoya ema jaNAya che. AvI rIte jotAM spaSTa mAlama paDe che ke hiMdunI samAjaracanA saMghapasaMdha, jAti, upajAti agara varNa ane AMtarajAtiothI baMdhAelI che. Itara mAnavasaMgha tarapha draSTi nAkhatAM zuM najare paDe che? upara uparathI joizuM te paNa mukhyatve eka bAbata najaramAM 1 rAdhAmAdhavavilAsacaMpU, prastAvanA pAnu 140 For Private and Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjanI naisargika utpatti Avaze ke koI paNa mAnava vyakti saMdha bAhya sthitimAM ekalI ane chUTI javAmAM AvatI nathI, pachI bhale e vyakti koIpaNa kAlanI, sthalanI, ke game te saMskRtinI hoya. vyakti e kaIne kaI saMdhanI ghaTaka te heAya che ja. manuSya A raSTimAM avatIrNa thaze -jenA jJAta itihAsamAMne junAmAMjune kAla, (Paleolithic age)-te kAlathI karIne Aja sudhI pRthvI para koI paNa bhUmikhaMDa laIzuM te emAM ane nIDaraTAla mANasathI mAMDIne susaMskRta hoIe te ameja ane saMskRti hoya te amArI evA phAMkAthI sarva jagatane tuccha mAnanArA vetavaNI sudhInA koIpaNa mAnavasamUhane laIe to paNa game te kAlamAM ke saMskRtimAM manuSya saMgha bahAra rahyo hoya tevuM kayAreya dekhAtuM nathI. jyArathI ekamAMthI be thayA, "huM" ane "tuM" e-prathama ane dvitIya puruSane zabdaprayoga thavA lAgyo,-tyArathI e huM ane tuM nA paraspara thanArA vartana para nibaMdha ane vyavasthA lagADavA mATe karelI niyamAvali dekhAI Ave che. "huM" ane "tuM"nI gaNanA sAthe ja anibaMdha svAtaMtraya naSTa thayuM. e svAtaMtryanuM AvI rIte niyaMtraNa thavuM e ja sarva saMskRtiono mULa pAyo che. A prakAre ja saMdha ane vyakti sama vyApta thaelAM dekhAya che. catra catra manuSya: tatra tatra naM : e siddhAMta kadAca kaI mAMDe to te tadana bhUlabhare che ema paNa cheka kahI zakAya nahi. AgaLa jarA vadhAre dhyAnathI avalokana karIzuM te ema dekhAze ke uparauparathI jotAM je saMdha ApaNane ekarUpa dekhAya che, e kaMI sarvathA ekarUpa nathI hoto. e saMghamAM judA judA niyamethI ane niyaMtraNothI baMdhAelA jhINuM jhINuM samUha astitvamAM hoya che. tene mAnavazAstrajJa (Anthropologist) vaMza mAne che. te vaMzanA paTAmAM paNa judA judA kAraNothI puSkaLa bheda hoya che, ane tenA aneka samUho paDe che; eTaluM ja nahi paNa mULa eka ja vaMzamAMthI aMdaraaMdara aneka upavaMza paDavAnI prakriyA sRSTimAM cAlu heyI che. For Private and Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAyAsa Cl ges kahe che ke, jo eka ja mAnavavaMzamAMnI thADI vyaktie vibhinna karI temane aMdara aMdara ja vivAha karavA zuM te e ja mAnavavazamAMthI aneka vibhinna mAnavavazeA utpanna thAya che."1 uddA haraNA jene ApaNe zvetavAya ke yuropIananA nAmathI sa MkheAdhIe chIe te lekA paNa kaMI ekarUpa nathI. Adhunika zAstrajJAnA matAnusAra emanAmAM paNa nADika, meDiTareniyana, apAna, e nAmathI jANItA thaelA traNa mukhya va'zA che; uparAMta aneka upavaze agara upajAtie che, para'tu A prazna ahiM ja samApta thatA nathI. mULa eka ja vaMzanA hAi judAjudA sthaLe tenA te leAkeAne judAjudA nAmeAthI eLakhavAmAM AvyA che. e ja sthiti jagatanA dareka sadhanI che. TuMkamAM saMdha ane upasadha dareka ThekANe astittvamAM hAya che. have prazna e utpanna thAya che ke prathama meATA meATA sathe! atI pachI enA nAnA upasardhA banyA ( diffrentiation ) ke prathama nAnA nAnA vibhAgo paDI, pachI temanuM kAika tattvAnusAra ekIkaraNa ( Integration ) thayuM ! mAnavasamAjane vicAra karIzuM te ema jaNAI Avaze ke A banne kriyAo cAlu che. tethI tA A praznane sarvasAdhAraNa javAba ApavAmAM ' prathama khIja ke vRkSa + nA javAba jeTalI ja muzkelI che, chatAM javAba ApavA ja haze teA je sadha viSe ApaNe khAlIe chIe tenI ekaMdara paristhitinuM ane utkrAMtinuM sarva draSTie nirIkSaNa karavuM joize. samAjanI judI judI sthitimAM leAkeA pAtapeAtAnA hetu anurUpa judA judA javAkhe| Ape che. arthazAstranara pherika lisTa kaMIka arthazAstrajJa hetu manamAM rAkhI janI bahAra rahenArA lAkAte paNa jarmana mAne che, tyAre bIjI tarapha jarmanImAM keTalAka zarkA vasati karI rahelA nyu leAkeAne jarmIna | Heredity & Engiies by R. R. Gates, Page 223 2 Doctrines by Gide and Rist For Private and Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjanI naisirgaka utpatti * censelara hara eDelpha hiTalara jarmIna mAnate nathI. eTale ke A baMne purUSone mAnavaprANIenI bhaugolika paddhatithI karelI vibhAgaNI mAnya nathI. atyAra sudhI hiMdustAnamAM rahelI vanya jAtio, aspRzya leAkeA, pachAta paDellA varSoM vagerene hiMdue sarvasAdhAraNa dRSTie ' hiMdunA ' ja nAmathI samedhatA.1 tyAre hAle emAMnA eka varganA eTale aspRzya varganA netA bisTara bhImarAva AMbeDakara aspRsyAne hiMdu mAnavA taiyAra nathI. kalakattAmAM sAimana kamizananA peTA kamiTinA eka sabhAsada tarIke 23 mI ATAmbara 1928 te rAja bharAelI eja kamizananI saMyukta pariSada AgaLa ApelI sAkSImAM DaoN. AMbeDakare kahyuM che ke " aspRsthAne ane hiMduene khAsa kaI saMbaMdha nathI emane eka svataMtra ane judA ja alpa saMkhyAMka samAja che evuM samajIne emanI sAthe vana rAkhavAmAM AvavuM joie.2 1921nuM vasaMtapatraka banAvatI vakhate jene brAhmaN tarIke lekhatA na hatA emAMnA keTalAka vargane 1931 nA vasatipatrakamAM brAhmaNavarga mAM aMtarbhUta karelA dekhAya che. A pramANe vividha satheAnuM saMgaThana ane vibhajana judA judA samayamAM vividha prakArathI kareluM dekhAya che, para'tu A badhI bAbatAmAM sRSTinA acala niyameAnA vicAra na karavAthI nukazAna ApaNane ja che. manuSyaprANI bhalene pAtAne zreSTha ane utkrAMta thaelA samaje paNa tethI aDhala vizvaniyamA tenI paravAha karaze athavA temane kazuM khAvAnuM raheze ema mane te lAgatuM nathI. 66 A badhA goTALAnuM mukhya kAraNa e che ke mAnavaprANInAM vaiSamcA upara upara jovAthI samajAya tevAM nathI. sara Ara kIca kahe che ke, mAnavavaMzanI buddhimAM sAcA, badalAya nahi tevA ane 1 See Census report for 1961, 1911, 1921, 1931. 2 mAratIya aspRzyatevA prazna, vi. rA. ziMdeH pAnuM 148 3 Consus of India 1931 Vol. I Page 431 For Private and Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra jenuM mApa paNa kADhI zakAya tevA sUkSma pheraphArA haze--haze nahi, cheja; emAM zaMkA nathI. paNa te pheraphAra| . nAkase ane tara mAnavazAstrarAe ceAjelI kAmacalAu paddhatiethI nizcita thai zake tevA nathI * There may be, very probabely there are, real, permanent and measurable differences between the mental aptititude of human races. But they cannot be measured and registered by rough and ready methods employed by Dr. Knox and other anthropologists of the Victorian era." ( Man's mental aptitudes by Sir Arthur Kit. Ratio malist Annual 1929) (6 "" AvA na badalanArA pharakAne ja hiMduenA dhArmika vAGamayamAM jAti dharmAH kuladharbhAzca zAzvatAH jAti dharmo ne kuladharmAya zAzvata (bhagavadgItA ) kahyu che. zAzvata eTale na badalAya tevA. AvI rIte sarva samAjamAM-sarva saMskRtiomAM, sarva kAle, sarva sthaLe sadhApasadhAnuM astittva che, hatuM ane raheze, e vAtanI kAthI nA kahI zakAya tema nathI. e sadhApasaMdha kayAMthI pravRtta thayA tenA ceDA vicAra karIzuM te be bAjue ApaNI AMkha sAme tarI Ave che. eka te| A pravRtti sRSTine vyApI rahI tenA niyameAmAM vaNAelI haze athavA te te sRSTimAM na hoI mAnavaprANInA viziSTa hetunI siddhi arthe tenI buddhimAMthI janmelI navIna pravRtti haraze. A be paddhatimAMthI je pati pradhAna Tharaze te pati para mAnavanuM te pachInuM nItizAstra avalakhIne raheze. sadhapravRtti nisage athavA paryAyathI kheAlIe te paramezvare nirmANa karI che evuM nizcita thAya te| sRSTimAM pratIta thanArA paramezvaranA niyameA samajIne tenuM pAlana karavuM eja nItizAstranA niyama thaze, sRSTinA niyame abAdhita hAvAthI ane temanu ula Mdhana kAi paNa vyaktine hitAvahu na heAvAthI sadhamAM rahenArI vyaktie te niyamenuM pAlana karavuM joie evI AhAja karavI Daro. A paddhatimAM vyaktinA matane kAI paNa For Private and Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjanI naisargika upani prakAranuM mahatva nahi apAya. A patine ApaNe zAstrIya paddhati (Scientific method ) kahIzuM. paraMtu sadhapravRtti DAghA manuSyaprANIe potAnI buddhithI besADI mArI che evuM nizrita thaze tA badalAtI kalpanAo sAthe badalAtA niyame paNa astittvamAM Avaze. A paddhatithI jotAM kAI paN kRtine saMdhanI anuttA meLavavAne ja prazna bAkI rahe che. A paddhatine ApaNe mAnavapaddhati ( Human method ) kahIzuM. pahelo saMdha AjJApradhAna thaze tyAre bIjo saMgha anujJApradhAna thaze. pahelA sadhanI naisargika pravRtti rAjasattApradhAna samAjaracanA tarapha vaLaze, tyAre bIjA prakAranI pravRtti prajAsattAka samAjaracanA tarapha vaLaze. nIti (morals) ane paddhati (nmanners) mAMnA pharaka dhyAnamAM laIe teA pahelA sadha nIti pradhAna thaze, tyAre bIjo sadha paddhatiprAdhAnyamAM mAnatA tharo. sRSTimAMnu sArvatrika vaiSamya dhyAnamAM laie teA pahelI paddhatithI jonArane samAjaracanA saMgApasaMdhayukata hAvI joie ema lAgaze. pahelI paddhatithI sRSTinA niyameAne anusarI nItiniyame kahevAnA haiAvAthI nItiniyame trikAlAbAdhita (transcendental values) thaze. khIjI paddhatithI joizuM teA nIti niyame kalpanAonA uyAsta sAthe udayAsta pAmaze ( Relative values ). pahelI paddhatithI jotAM saMdha suSTipraNIta IzvarapraNIta hAi sadhanu rakSaNu e sAdhya Tharaze. manu kahe che ke, " e mahAtejasvI brahmadeve A sarva jIvajaMtuonuM rakSaNa karavAnA hetuthI brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zUdra vagerenAM karyAM pRthak kAM." khIjI draSTie jozuM teA sadha e kaMika viziSTa hetu anusAra utpanna karavAmAM AvyA hovAthI e hetu jo siddha na thatA hoya teA saMdhanuM rakSaNa karavAnuM kAraNa rahetuM nathI; ane ahIM saMdharakSaNa e mAtra sAdhana thaze. AvI rIte samAjane vicAra karavAnI e patie che. 1 manu adhyAya ! AAka 87 For Private and Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra upara je saMga pasaMghanI pravRtti kahI te manuSyaprANa samAna che ema mAnI dharmasthApana karanArA khrIstI ane mahaMmadI, kAmagAra varganA arthazAstranI paddhatithI samAjaracanA thAya to A jagata naMdanavana banI jAya ema mAnanArA "mAkarsa ', lenIna, elIna, ane temanA samAjarattAvAdI anuyAyIo, jokasabhAnI icchAnusAra rAjasattA cAlavI joIe ema mAnanArA aMgreja ane amerikana tattvajJo, vaLI amArA taraphane sudhAraka manAe varga, hamaNA hamaNA jarA AgaLa AvanArA vedAMtavAgIza, mahAmahopAdhyAya, tarkatIrtha vagere prAcIna saMskRtinA puraskartAo, suzikSita, ardhasuzikSita, manAelA zuzikSita vagere Adhunika saMskRtinA puraskartAo, A badhAmAMthI keIne paNa uparakta pravRtti amAnya nathI. saMdha na hovA joIe ema te kaI paNa kahetuM nathI, paraMtu darekanuM kahevuM ema che ke je prakArathI saMgha banelA dekhAya che te prakArathI banelA na hovA joIe. A pravRtti naisargika che ke mAnavakRta che e jotI vakhate paNa jenArAnuM dRSTibiMdu ADe Ave che. je prakAranI prakriyA mAnava kare che teja prakAranI naisargika ke manuSya prakriyA mAnavetara sRSTimAM paNa cAlu che ema batAvavAthI, javAba maLe che ke, manuSya je 1841 le 31419441 (intelligence) bala para kare che, teja kriyA Itara jIvajaMtuo prakRtijanya pravRttinA (instinct) pravAhamAM kare che. paraMtu buddhi ane pravRttinI vyAkhyAo paNa mAnavaja kare che ne ? emanI vyAkhyAo keTalI bhUlabharelI che e ame thoDA vakhatamAM ja batAvavAnA chIe. Arya vADamayamAM A prakArano bheda karele dekhAtuM nathI. bhagavAna zaMkarAcArya brahmasUtra paranAM bhASyamAM kahe che, "manuSya ane Itara jIvajaMtuone pramANu ane prameyane vyavahAra ekasarakheja hoya che. "ataH samAja: padmAvali 1 Now evolutiou by Clarke. chup. II & III For Private and Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjanI naisargika utpatti puruSANAM pramANaprameya vyavahAraH ' - brahmasUtra zAMkarabhASya. manuSyane buddhi che tethI manuSyeAmAM samAja dekhAya che ane khIjAM prANIomAM buddhi nathI tethI emanAmAM samAja dekhAtA nathI evuM buddhi ane samAjanuM abhinna sAhacarya athavA samavyAptavya ( Invariable comeonitant ) siddha karavAmAM ghaNIja aDacaNo ubhI thAya che. buddhi e kAraNa ane samAja e kArya mAnIe te jyAM jyAM samAjaracanA thaelI dekhAya che tyAM tyAM buddhinuM astittva kabula karavuM paDaze. prathamataH prazna evA utpanna thaze ke itara prANIomAM samAjaracanA nathI eja vAta zuM mULamAM sAcI che? "But not only do we find Societies and even Castes among animals, closo study of animal structure serves to show that even the individual is frequently an association of two independent organisms living to some kind of partnership." The animal world by Prof. F. W. Gamble. chap. VII Page I58 jIvasRSTine jeNe abhyAsa karyAM che evA zAstranA ema kahe che ke, " mAnavetara jIvasRSTimAM samAja ( Societies ) sahkArI saMdhA (associations), jAtie (castes), kuMTuMe (families) vagere mAnavaprANImAM jaNAI AvatA sarva prakAranA sadhA che." paraMtu sarva prakAranA sadhe! sarvatra maLI AvatA nathI, eTale ke ekaja jAtanA prANIsaMdhamAM sarva prakAranA sudhA maLI AvatA nathI. manuSyaprANImAM mukhyataH kuTuMba vagere nAnA meATA sahyA jaNAya che, have mAnavA sAthe thADI ghaNI khAte mAM atyaMta sadaza evA prakAranA sadhA jIvasRSTimAM jaNAya che ke kema te jovAnu' rahyuM. sadhAtpAdananI dRSTithI manuSyaprANIne vicAra karIzuM te pahelI vAta e dhyAnamAM Avaze ke mAnavI bALaka atyaMta du.la hAya che. For Private and Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra tyAM alakAne eka bAlikA samAja thI bane A nUtana janmelA bAlakathI karIne uMmare pahoMcanArI tarUNa vyakita paryata eka pachI eka ema vikAsa pAmanArI bAlakanI mAlikA 34471 {MUS 241421-( Serial family of helpless dependent youngs) A bAlaMkAne je manuSyanI ceyatAe pahoMcADavA hoya, to temanuM tyAM sudhInuM yathAyogya pAlana poSaNa thavuM joie. tethI baMne pitAe temanI saMbhALa levI joie. mAnavetara samAja jemanA bAlakAnI AvI durbala sthiti hoya te sRSTimAM tyAM zuM thAya che enI tulanA karI jevI joIe. paraMtu evI chavajAti sAthenI tulanA upayoga ? je vajAtimAM bALaka janme ke turta ja mAnI pAchaLa doDavA lAge che te chavajAtiomAM mAtApitAnI saMbhALanI jarUra ja rahetI nathI; ane eTale ja e ThekANe temane kazI paNa sthAyI vyavasthAnI AvazyakatA nathI. mAnavIbAlakanI AvI viparita sthiti hovAthI vaLI mAnavajAti ApaNI sAme hayAta hovAthI e durbalenuM piSaNa saMvardhana karanArI koI paNa vyavasthA mAnavasRSTinI zarUAtathI ja hovI joIe. bALakanA piSaNanI vyavasthA paramezvare strInA zarIramAM ja karI rAkhI che. tethI strI anaMtakAlathI sthAyikaja hevI joIe ane tene piSaNakartA paNa nizcita ho joIe. A uparathI evuM anumAna nIkaLI zake che ke kuTuMbasaMsthA mAnavaprANu jeTalI ja junI hevI joIe, je chavajAtiomAM AvA prakAranI durbala rithati che ane tyAM paNa mAnava pramANe samAja utpanna thaelo heya, te mAnavasamAja saMtatinA vardhana tiyaka yonImAM piSaNa mATe ja mukhyatve karIne utpanna thayo. samAjadarzana che ema kahevAmAM atizayokita nathI. A prakAranI bAlakanI sthiti pRSTavaMza yukta ? New evolution. by Clarke, Page 8 For Private and Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjanI naisargika utpatti (Vertebrates) prANIomAMthI kevaLa mAnavamAMja dekhAya che.? AvI sthiti kevaLa keTalAka kITakamAM (insects) keTalAMka pakSIomAM ane kIDIo (Rodents)mAM mAlama paDe che, tethI manuSyaprANI pramANe ja temanAmAM koI paNa prakAranI samAjaracanA thatI hoya to te samAjaracanA e nisargane krama hAI sRSTie ja utpanna karelI che, ema kahevuM paDaze have tyAM samAjaracanAnuM koI paNa svarUpa mAlama paDe che ke kema te joIe mAnavanI zreSTha buddhi viSe nIcenI bAbate ghaNI vakhata kahevAmAM Ave che - (1) manuSaprANI kRtrima uSNutA vApare che. (2) e hathiyAra vApare che. (3) e vastra paridhAna kare che. (4) manuSyasamAjamAM gulAma dekhAI Ave che. (5) manuSya Itara prANIo pALI temane upayoga dUdha dahIM meLavavAmAM kare che. je jIvajAtiomAM upara kahyA pramANe bALakenI sthiti che, te chavajAtiomAM upara kahelI yukitaone upayoga paNa thato dekhAze. (1) keTalAMka pakSIo, nakra vagere peTe cAlanArAM prANIo (Reptiles), kIDIo ane Itara jIvajaMtuo badhAM ja kehI janArI vanaspatino saMgraha kare che, teo vanaspatimAM utpanna thanArA jatuomAMthI thatI uSNatAne upayoga kare che. " Certain ants and other insects, some raptilos, as the crocodiles and alligators and some of the strange birds ... make use of artificial heat of bacterial origin derived from decaying vegetation consciously and knowingly gathered ? Now Evolution. by Clarke, Pugo 16 For Private and Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra - and assembled for tl at purpose. But ignition point is never reached." (2) eka prakAranI bhamarIo nAnA nAnA retInA kaNane temaja ghAsanI ke jhADanI saLIone hathiyAra tarIke upayoga kare che; temane vaDe pote mArI nAkhelA jIvajaMtu paranI dhULa teo kADhI nAkhe che. hathIAra vAparavAnAM AvAM bIjA aneka udAharaNa maLI Ave che, paraMtu te hathIAra kamioe banAvelAM hatAM nathI. " Certain bigger wasps use little pebblos or little hits of sticks held in the jaws to smooth down the earth over a buried victim .... There are various cases of the use of tools and implements by in :ects. But tho tools they have, are never made by them.". A kRmi zatrunI caDhAI sAme pitAnuM rakSaNa kema kare che te dekhAva atyaMta manoraMjaka che, paraMtu sthaLasaMkocanA kAraNe ahiM e badhuM vigatavAra ApI zakatA nathI. (3) keTalAka kIDAo vastrAvaraNane upaga kare che. teo aneka prakAranA padArtho le che ane temane hIranA taMtuvaDe guMthI taiyAra karelI baMDIo paridhAna kare che. eka kRmi (caterpillar) vaLI UnanAM kapaDAMmAMthI teDI lIdhelA vALAnuM paheraNa banAvI zarIranI AsapAsa viMTALe che. keTalAka tarUNa kIDAo pote ja khAdhelA kIDAonA zarIranA zeSa cAmaDAo pitAnA zarIrane viMTALI temAMthI prAvaNe taiyAra kare che. tenuM kAraNa zodhavA jaIzuM te evuM dekhAze ke taiyAra karelAM kapaDAM paheravAne mUkhya hetu zarIrane zobhA ApavAne che. " Very many insects in til:eir early stages cloth themselves. They encase their bodies in a little jacket malo Now Evolution. by Clarke Tages 7, 8, 9. For Private and Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjanI sargika ubhI ^ ^^ ^ ^ of various substances bound to gother with a web of silken throad, for instance the caterpillar of the common clothes. Moth makes a little tubular jacket for itself out of hairs cut from furs or wollen clothos ..... Many youthful insects cover then selves with empty skins of other inseots they havo eaten or with foreign substances which they impale upon or entangle among their spinos. This may be primarily for concealment or deception; but in many cases it simply seems for adornment." (4) kIDIonA samAjamAM-mANasa je pramANe gulAmene upaga karate hatA ane haju paNa keTaleka ThekANe tema karatA dekhAya che-te pramANe upaga thato jaNAI Ave che. " Soine social ants make use of slaves just as a man usoil to do and still does in some places." (5) je pramANe ApaNe pALelAM janAvarene upaga karIe chIe te pramANe aneka prakAranA kRmio, itara kRmio pALI temanI pAsethI maLanArA madha jevA mIThA ane rasavALA padArthone upayoga kare che e padArtho emane bahu ja game che, teo A janAvaronI bahu ja saMbhALa le che ane temane rahevA mATe khAsa sagavaDa paNa kare che. " Many make use of the other type of insects . much as we make use of cuttle. From those insect cattle, they obtain honoy-dew or other sweet liquids of which they are in ordinately fond. Ticy often treat these insect cattle with the vory greatest care, bailding shelter over them and looking after them in various other way and protecting them from their enemies." ? New Evolntion, by Clarke, Page 7, 8, 9. For Private and Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra ghaNA prakAranA kRmio jhADuvALAo paNa rAkhe che. " All insect Societies support Scavengers." ? paraMtu teo temane aspRzya mAne che ke nahi te saMbaMdhI zAstronI haju kaMI zodha thaI zakI nathI mAnavasamAjamAM je je prakriyAo dekhAya che, te te sarva prakriyAo kRmijAtiomAM dekhAya che. keTalIka kIDIoe te khetInI paNa sudhAraNA karI che... number of different kinds of ants have develnped elaborate forms of agriculture?... LH $1251 ekabIjAne ghaNuM khabare pahoMcADe che. paraMtu teo te kArya kevI rIte kare che, te kahevuM muzkela che......Some of the social insects seem to be able to exchauge a considerable range of information, though on principles which are quite different from articulate human speech......kIDIonA daramAM keTalAka nirbala ane nirUpayogI prANIonI saMbhALa levAya che. zuM A kalpanA samAjamAM anAthonI vyavasthA thAya che tene jevI nathI ? Many ant colonies contain queer, helpless insects which ants assiduously feed, though they get nothing in return .....mAnava je pramANe baLavAna copagAM prANIono vAhana tarIke upayoga kare che te pramANe keTalAka kRmio paNa vAhanane upayoga kare che...... Some insects make use of others which are much moro powerful than themselves in travolling from one place to another."....TuMkamAM mAnavasamAjanI dareka mahatvanI kalpanA tiryaku nIomAM maLI Ave che. sarva prakAranA saMghe ane vibhAgo tiryaku nI mAM paNa che. ? New Evolution. by Clarke, Page 7, 8, 9 2 New Evolution, by Clarke Page 7, 8, 9, For Private and Personal Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra samAjanI sesiMga kI utpatti www www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir NAAR 15 AAAA. naisargika thitimAM vibhAgeA krama paDe che tenu have eka pratyakSa udAharaNu laie. ame ahIM sudhI jenI carcA karI che e vargamAMnu A udAharaNa nahAvAthI te sa sAdhAraNa jIvatiene lAgu paDI zake tema che. tevAkAzI mAMnA haeNlI pheMsa zaheranI pUrva tarapha doDhase mAla dUra sevala nAmane vIsa mAila lAMme ane deDhasA mala paheALA eka TApu che. e TApu para porTugIjha leAkAe 1520nI sAlamAM keTalIka gAyA, keTalIka bheMsA, keTalAka gheADA ane keTalAka DurA ema ghaNA prakAranAM janAvaro tyAM laI jaI cheDI mUkyAM. temAMnI ghaNIkharI gAye! ane bhese 1686nI sAlamAM pAchI lAvavAmAM AvI, eTale sumAre 1738 mAM tyAM gAyA ane bese silaka rahI nahi. sana 1814 nA sumAre badhA hukkA paNa marAma gayA, paraMtu je gheADAe AkI rahyA temanA itihAsa atyaMta maneArjaka ane medhaprada che. sana 1753 mAM A prakAranA lagabhaga 25-30 dheDA silaka rahyA hatA. 1767 nI sAlamAM khesTana zaherane themasa hena kAka nAmanA eka vepArI ghoDA, gAyA, ane Dukkarane tyAM lai gayeA. amerikana krAMti sudhI gheADA sivAyanA Itara sarva prANIo naSTa thayAM hatAM ane 1864nI sAlamAM gipina nAmanA eka gRhastha te TApu upara gayA hatA, teNe upara varNavelA dhoDAonI sa Mtatinu varNana karyuM che. e kahe che ke, " tyAM ekaMdare cArasA TaTTue hatAM, e TaTTuemAM cha judA judA vibhAgeA paDayA hatA. e vibhAgAne caravA mATe judAM judAM jaMgalo paNa nizciMta thaI gayAM hatAM. jo kAika te gheADAone hAMkI eka sthaLe bheLavI nAkhe te paNa teo potapeAtAnA vibhAgeAmAM pAchA cAlyA jatA." A cha vibhAgeAmAMnA gheADAe sahubhejana ke sahavivAha karavA taiyAra na hatA ! have emanAmAM upannati thaI ke kema, ane e upAti sRSTimAM che ke luccA brAhmaNe e t Gatos-Heredity and Eugenies Page 36, 37, 38 For Private and Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra banAvI ? A sabaMdhI zeAdha karI ApaNI taraphanA nItizAstrapraveza paDitA jAhera karaze te jagatanuM the|pu ajJAna ekaThuM karyAMnuM zreya emane maLaze. A uparathI dekhAya che ke dADhasA varase jeTalA kALamAM manuSyajAtie cAra cAra hajAra varSoM sudhI pADelA sa`skAra A gheADAe parathI bhUMsAi gayA ane te ja dheDAe pAchA peAtAnA cAra hajAra varSo pUrvenA pUrvajonI asala sthitie paheAMcI gayA ! Aneja Atavism kahe che. cAra hajAra varSanA sa`skAra kahevAnuM kAraNu eTaluM ja ke uparokta dhADAonI je sati thai tevA prakAranA gheADA phakata nItevI ' zaheramAMnI zilpakalAmAM ane pAthe nAnamAMnA citrAmAM ja jaNAi Ave che. AvA prakAranA dheDA cInanA junA sikkA para dekhAya che; tevI ja rIte temanuM astitva TrAyanA dherAnA kALamAM hatuM ema lAge che. uparanI bAbata parathI e anumAneA kADhI zakAya. paheluM e ke jIvasRSTine aniyaMtrita ane svataMtra sthitimAM rahevA devAmAM Ave te cAra cAra hajAra varSanA sarakArA dADhasA varSomAM naSTa thAya che. e ja bAbata suprasiddha prANIzAstrajJa vAjhamAna (Veismann) nIcenA zabdomAM kahe che ke, " jIvasRSTi aniyaMtrita sthitimAM rahe te tenI pravRtti adhogAmI thavA lAge che.' ' " Life left to itself las got tendency to deteriorate.'' eja siddhAMta manue paNa A pramANe kahyo che, dhIme dhIme A kSatriya jAti sarakAra rahita thavAthI ane satkAra kahenArA bhrAhmaNe na maLavAthI zudratvane paheAMcI. khIjuM anumAna evuM nikaLe che ke amArI taraphanA sudhArakA jene roTI beTInA vADAo jevAM dUSaNAspada nAmAthI sodhe che.rate vADA jevIja prakriyA sRSTimAM cAlyA kare che. mAnavInI kaMi pragati thavAnI haze te te suSTinA niyamA samajI, tenA upayoga karIne ja carI, nihuM ke te niyamAnu 1 manu adhyAya 10 zrlAka 43, 44 2 . bha. chaeN. sAvarakara For Private and Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra samAjanI naisAga utpatti 1 www.kobatirth.org 2 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ullaMghana karIne ! ahiM sudhI samAjaracanA satheApasa dha vagere bAbatAmAM sRSTinI prakriyA krama che te kahyu. sRSTi aMtagaCta manuSyaprANImAM sadheApasa'dhanu' bIja astitvamAM che, te A sRSTi praNIta hetumAM hAvuM joie, paraMtu vRthAbhimAnI mAnava A bAbata kabula karavA taiyAra nathI. adbhukArane Azraya karI badhAne! kartA huMja chuM ema te kahevA lAge che; ane te emaja hAvuM joie e siddha karavA mATe aneka prakAranI yukti prayuktie kare che. AsurI saMpattinu Aja lakSaNa che. manuSyaprANIne thaelA akAranu varNana bhagavad gItAkAre sALamA adhyAyamAM atyaMta suMdara rIte karyu che. pravRtti ca nivRtti anA na vidurAsurAH / na zauvaM nApi cAcAro na satyaM teSu vidyate // 7 // pravRtti ke nivRttine na Ne AsurI jateH na ze!ce hAya tegmAmAM, na AcAre na satya vA. asatyamapratiSTaM te jagadAharanIzvaram | aparasparasaMbhUtaM kimanya kAmahetukam // 8 // kahe tee jagate juThThu, nirAdhAra anizvara; kAma bhAgathI janmeluM, na kaiA kAraNathI khIjA. etAM dRSTimavaSTabhya naSTAtmAno'lpabuddhayaH | pramatyugrakarmANaH kSayAya jagato'hitAH // 9 // AlakhI dRSTie, pArtha ! naSTAtmA alpabuddhinAM; nAzAthe ugna karyAM, te janme che. jagatrue. kAmamAzritya duSpUraM dambhamAnamadAnvitAH / mohAdgRhItvA'sadgrAhAn pravartante'zucivRtAH // 10 // For Private and Personal Use Only s Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Hja thanArA AzrayI kAma dupUra, daMbha mAna marda bharyA, pApa vRtti pravarte che dhArI mehe durAgrahe. cintAmaparimeyAM ca pralayAntAmupAzritAH kAmopabhogaparamA etAvaditi nizcitAH // 11 // agAdha, mRtyue khUTe evI ciMtA upAsatA, kAmanA bhAgamAM lIna, e ja sau ema nizcayI; AzApAzazatairbaddhAH kAmakrodha parAyaNAH / ihante kAmabhogArthamanyAye nArtha saMcayAn // 12 // se AzA pAzathI bAMdhyA, kAma kepe DUkhyAjane Icche che kAma bhogAthe, anyAye dravya saMcaya idamadya mayA labdhamimaM prApsye manoratham / idamastIdamapi me bhaviSyati punardhanam // 13 // Aja te meLavyuM meM A, A pAmIza manorathI; A che, ne Avaze mAre A dhane ye have vaLI; asau mayA hataH zatrurhaniSye cAparAnapi / izvaro'hamahaM bhogIsiddho'haM balavAn sukhI // 14 // haNyA A zatruone meM, ne haNIza bIjA ya te; huM ja Izvara, huM bhogI, siddha huM baLIyo sukhI. ADhayo'bhijanavAnasmi ko'nyo'sti sahazo mayA / yakSye dAsyAmi mAdiSya ityajJAnavimohitAH // 15 // huM dhanADhaya, kulIne huM, koNa che anya huM sama ? thajI ApI huM rAcIza, ajJAne ema mAhita; For Private and Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra samAjanI naisargika utpatti 1 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anekacittavibhrAMtA mohajAla samAvRtAH / prasaktAH kAmabhogeSu patanti narake'zucau // 16 // gherAyA mehajALe je, bhamatA cittathI bhamyA, nimagna kAma bhoge je, paDe te ghera namAM. ^^^^^^^^^^^^^^^ AtmasaMbhAvitA stabdhA dhana mAnamadAnvitAH / yajante nAmayazeste dambhenAvidhipUrvakam // 17 // akkaDa te gumAnI te dhanamAna madAMdha tA ya che nAmanA yajJe dabhathI vidhinA vinA, ahaMkAraM balaM darpaM kAmaM krodhaM ca saMzritAH / mAmAtmaparadeheSu pradviSanto'bhyasUyakAH // 18 // ala 6 ahaMkAra kAma ne krodha AzrayI 277 mane asUyALA svapara dehane viSe. tAnahaM dviSataH kurAnsaMsAreSu narAdhamAn / kSipAmyajastrama zubhAnAsuriSveva yoniSu // 19 // dveSIe te pApIne, te narAdhama durane saddA pheku chuM sa'sAre, AsurI yonImAM ja huM, k AsurI yonimApannA mUDhA janmani janmani / mAmaprApyaiva kaunteya tato yAntyadhamAM gatim // 20 // AsurI yAnipAmelA janmeAjanme ya te sUMDhA na pAmIja mane pArzva ! pachI pAme adheAti. For Private and Personal Use Only uparanuM varNana hAlanI pAzcAtya vikRtine akSarazaH lAgu paDe che. hAlanA suzikSite paNa e vAta kabula karaze, paraMtu teo ema kaheze ke, upara je vikRtinuM varNana karyuM che te payaMguviziSTa . Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduainuM samAjaracanAzAsa vikRti kaI kharAba nathI. e samAjanuM' pratyakSa sthitie ( Positive stage ) pahoMcyA pachInu svarUpa che. tamArA bhagavadgItAkAra je sama janu' varNana kare che te svarga narakanA sAjathI sajAele che ane te kharAbara AgasTa krAMtanI ( Anguste Conte) sUcavelI sAmAjIka pragatinI traNa zreNImAMnI khIjI zreNIne maLatA Ave che. eTale ke te adhyAtmika ( metaphysical ) zreNImAM che, haju te tene Adhibhautika sthitimAM AvavAnu bAkI che. A prakAre manuSya agara samAja ahaMkArathI raMgAI jAya che eTale pote paNu sRSTinA vyavahAranuM eka mahatvanuM aMga che e bhUlI jai mAnavasamAjanI ekAeka hIlacAla pete buddhipuraHsara kare che ema enI pUrNa khAtrI thAya che. Aja niyama pramANe e sadhApasa dhanI pravRtti paNa peAtAnA mananA katvanuM ja phaLa che ema mAnavA lAge che. eka hiMdusamAja cheDI daie to paNa khatara sarva jagyAe samAjaracanA Aja paddhatithI karelI dekhAze. emaneA kAyadA dhyeA, emanI nIti pahita jue, emanI rAjyapaddhati jue, emanI 5nA lo, enA mULamAM eka kalpanA spaSTa dekhAya che, te e ke samAja utpatti mATe mAnavIe sAmAjika karArane ( Social contruet ) Azraya lIdhA che. te kalpanA kayA ravarUpanI che, te ApaNe joie. 4 sAmAjika karAra A kalpanAnA nIce pramANe traNa TappA paDe che. pahele TappA e ke ghaNA ja prAcIna kALamAM manuSya prANI samAja virahita vyakti-pradhAna sthitimAM hatA. AvA prakAranuM vartana e Aja paNa rAkhe, ema kahenArA tattvavettA paNa che. vyaktimulaka ane vyakti--pradhAna samAja racanAne purarakAra karanArA 1 Rousseau-Social contract, IHobbes-Tavithan, IookeTwo tretises on government. sAmAnya vArA mATe Gettel, Sidgewick, Tasky, Wilson vagerenA rAjakAraNa zAstro paranA graMthA For Private and Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjanA naisargika utpatti 21 v 14 *./ arthazAstrI je eDama smitha, rika, mAlvasa, jena TuarTa mila bAsTIo vagerenA matonuM AtyaMtika svarUpa janatatvajJa mekasa sTarnaranA manamAM pradarzita thAya che te atyaMta AvezathI kahe che ke, huM ja astitvamAM chuM, bAhya jagata huM ja chuM ane mAruM dhyeya paNa huM ja chuM; (ego is m ego, I am myself, my object is myself aud my aim is myself. ) 311 4512411 ahaMbhAvanI kapanA hAle nItizAstramAM vyApI rahI che e vAta ApaNI taraphanA samAjasudhArake paNa kabula kare che. A thA samAjaracanAno pahele Tape. bIje pa e ke sarva mANasee eka divasa ekaThA maLI karAra karyo. teoe ema nakkI karyuM ke, ApaNane je kaMI naisargika hakko prApta thayA che te thoDA ochA karI, te badhA keIpaNa vyaktine agara vyakitaone rAdhIna karIe ane A hakadAnanA badalAmAM teo ApaNuM rakSaNa kare. paraMtu karAra karyo evI kalpanA mAnya karavAnI sAthe ja e prazna ubho thayo che ke te vakhate Adhidaivika ( Divine ) AdhyAmika (metaphysical ) ane adhibhautika ( physical ) ema eMgasTaka te je traNa TapAo nakkI karyA che, temAMnA kayA TapAmAM samAja hato ? A sAmAjika karAranI bAbata je atyaMta prAcIna kALamAM banI hoya to samAja rakSaNa thAya e hetuthI navA karAra karanAro mAnavI vyaktisukha mATe karelA karAranuM ullaMghana karanArA vIsamI sadInA mAnavI karatAM vadhAre sudharela hato ema mAnavuM paDaze! ThIka, ekaMdare AvA karArathI mAnava samAjabAhya, vyakita pradhAna jagalI sthitimAMthI samAjamAM AvIne beThe khare ! trIje che e ke vyaktie karAra pALA ja joIze e sthiti upajAvavA mATe koI paNa zAsanakartA joIe. tethI dareka vyaktie pitAnI sattA cheDI DI ochI karI, tene ekatra karI ane te sarva 1 Types of economic theory by Othmar Spuan. For Private and Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 22 hiMdaonuM samAjaracanAzAstra sattA eka agara aneka vyakitaone svAdhIna karI. rAjasattAnuM eja Adya svarUpa che, eTale ke rAjAnI sattA agara samAjamAM astitva dharAvanArI bIjI koI paNa sattA samAjanI ja che. pATIdArathI karI te TheTha samrATa sudhI ane sarvasAdhAraNa brAhmaNathI karI pipa ke zaMkarAcArya sudhI sarva vyaktio kevaLa e adhikAra para kAma karanArA kArya maMtrI che. eDamaMDa barka kahe che ke, " AvA prakAranA tattvajJAnanI dRSTimAM rAjA eTale eka purUSa! rANI eTale eka strI ! ane strI eTale eka pazu ane e paNa kaMI ucca prakAranuM pazu nahi ! ! " In this philosophy the King is but a man! The Queen is but a woman! A woman but an animal and that also not of the very high type !!" (Burke's reflections on tle French revolution. ) e kalpanA A prakAranI che. e kalpanA bhejAmAM ghusavAnI sAthe ja tene anumodana ApanArA tatvajJA jhapATAthI eka pachI eka ema utpanna thavA lAgyA. A tatva pRthvItalapara avatIrNa thayuM te pahelAM kAyade e sarvasvI IzvarI preraNunuM ja pariNAma che evI kalpanA pracalita hatI. hiMdu kalpanAmAM paNa sarvopari hakumata calAvanAre te Izvara ja. gururAtmayatAM zAstA rAjA zAstA durAtmanAm / iha pracchannapApAnAM zAstA vaivasvato yamaH // paraMtu pAchaLathI e kAyado buddhigamya ta para racAele che ane tethI e paramezvaranA kAyadA jevo ja che evI kalpanAno prasAra thavA lAgyo. remana lekonuM kAyadAzAstra joIzuM te temAM A kalpanA aMtarbhata thaelI dekhAze. pAchaLathI sudhAraNAnA yugamAM paramezvarI kAyade ane mAnavI kAyade evI pratyakSa vibhAganuM thaI ne samAja Elemente of Polities-- Gettoll For Private and Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjanI naisargika utpatti eTale mAnavI karAra evI kalpanAnA janma thayA. A kalpanA hibru lAkAmAM hatI.? ene ullekha pleTAe paNa karyA che. rAmana kAyadA paMDitAne e kalpanA mAnya hatI ane saradAra-pradhAna (Feudal ) rAjasattAnI tA e kalpanA pAyArUpa ja hatI. rAjasattA ane dharmosattA vacce jyAre virAdha utpanna thatA tyAre dharmAMsattAnA pakSapAtI, rAjasattA tAlukAnA karelA karArAnuM pariNAma che emaja kahetA. pachI A badhA leAkeAne A karAranI kalpanA hitakAraka lAgavA mAMDI. A kalpanAne bahu ja anumeAdana ApanArA mukhyataH traNa tattvajJA thaI gayA. hebsa, leph ane se|. pratyakSa pramANa cheADI jyAre kalpanAnA Azraya levAya tyAre AvA matabhede thavAnA ja; e na thAya te ja navAI ! hAnsane aniyaMtrita rAjyasattAnI bAjI levI hatI tethI enuM kahevu ema hatuM ke karArathI ekavAra je sattA rAjAne svAdhIna karI te dAna have pAdhuM kema levAya ? vaLI karAra leAkAe ApasaApasamAM ja karyA ane temAM jo rAjA bhAgIdAra ja na hatA tA pachI karAra pALavAnI javAbadArI rAjA para kAi paNu rIte paDatI nathI. lAkne niyaMtrita rAjasattAnA puraskAra karavA hatA tethI e kahetA ke mAnavAe e karAra karyA tyAre rAjA paNa e karAramAM sAmela hatA, tethI teNe paNa karAranuM mULa tattva pALavuM joie. rUsAne rAjasattA khIlakula joItI na hatI tethI e kahetA ke, sa sattA samAjanI ja che ane samAje ja potAnA mATe kArya kartAe nimavAnA rahyA." enA graMthanu paheluM vAyaH mANasa naisargika rIte svataMtra che paNa jagatamAM dareka ThekANe e zRMkhalAethI badhAelA dekhAya che." Man is born free, but everywhere he is in chains. 66. "" samAjotpattinuM suSTipraNIta ane karArapraNIta ema be prakArathI digdarzana karyuM. karArapaddhatinI vicArasaraNIne have TUMkamAM vicAra r Samuel V. 3 2 Pluto's Repulblic For Private and Personal Use Only 3 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra karIe. pahelA TappAmAM manuSya vyakitapradhAna sthitimAM hatuM emAM bIlakula tathya nathI. mAnavasaMtatino vicAra karI AgaLa e ame batAvI gayA chIe, ke vyakitapradhAna sthitimAM mAnavavaMza jIvato rahI zake e azakya che, paraMtu mAnava tevo hato ema gRhIta mAnIe te paNa evo manuSya kayAre ane kayAM hato ema e prazno upasthita thAya che. ame pAchaLa batAvI gayA chIe te pramANe sRSTimAM mAnavasadaza tiryonIsuddhAM samAja bAhya sthitimAM dekhAtI nathI. pro. kAra sinDarsa kahe che ke, " kuTuMba ane kuTuMbanA samUhe potapotAnA nakkI thaelA bhUmibhAgamAM haraNa, mAMsa ane bIjA aneka prakAranuM anna amayuganA (Paleolithic age ) AraMbhathI ekaThAM karatA dekhAI Ave che. pilIolithika kAlathI pUrvane itihAsa karAravALA tatvone maLyo hoya to teoe lakhI rAkhyo nathI, tethI temanA Adhunika celAo prasiddha kare evI amArI emanA pratye hAtha joDI vinaMti che. - bIjo vibhAga e ke pAchaLathI teoe karAra karyo. ame agAu kahI gayA pramANe evI rIte karAra utpanna karyo hoya te te vakhatano mAnavI e AjanA mAnavI karatAM ghaNuM ja sudharela hato. paraMtu ahIM aDacaNa e ubhI thAya che ke samAjanI satata pragati thatI jAya che evuM je amArI taraphanA vidvAnonuM mUla tatva, tene bAdha Ave che. ahIMnA lekhakene lekhomAMthI ane vyAkhyAtAonAM vyAkhyAnomAMthI eka bAbata spaSTa dekhAI Ave che, te eke, eka ja sarakhI prakriyA hiMdustAnamAM ane yuropamAM agara amerikAmAM cAlatI hoya to yuropa amerikAmAM e sudhAraNuM manAya ane hiMdustAnamAM emane ema bane to paNa hiMdustAnane pAzcAtyaleka pAsethI te zIkhavI ja joIe ! kAraNuM, pAzcAtyakA pitAne sudharelA mAne che ane teo ja ahIMnA paMDitonA AdAgurU che tethI ja cattAtrayIna talAma ! The population problem, by A. M. Carr Saunderb. For Private and Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjanI naisiMka utpatti 25 hu pAchaLathI camatkAra anyo ke yurepanA ja patine upara varNavelI karAranI kalpanA rUcI nahi ! ane eja arasAmAM DArvina, hukala vagerenI mAnavAtpatti sabaMdhInI kalpanAe bahAra AvI. temAMnA eka lekhaka spensare evI kalpanA pratipAdana karI ke, se Mdriya sacetanaprANInu eka avayavI sthitimAMthI bahu avayavIsthitimAM rUpAMtara thavuM enu nAma ja utkrAMti; ane jagatanI pratyeka vastu agara sthiti utkrAMta thai haze, evI 65nAnA pracAra thavA lAgyo. e ja vicArapravAhamAM rAjasattA paNa utkrAMta thAya che e mata AgaLa AvavA lAgyo. tevI ja rIte naitika kalpanAnI utkrAMti, paramezvara viSayaka kalpanAnI utkrAMti, mUDIvAdanI utkrAMti, vivAha viSayakakalpanAnI utkrAMti, vagere ekAeka vastuonI vALIjhADIne utkrAMti thavA lAgI. mahAna tatvajJa hu Ta spensaranA abhiprAyAnusAra samAjanA pravAha utkrAMtinA niyamA anusAra huMmezAM sArA tarapha hovAthI AjanI saMsthA phAlanI sarathA karatAM saheje sArI hAvI joie. AjanA rAjakIya lekhakeAnI kalpanA evI che ke rAjasattA e izvare ApelI bakSisa nathI, ane manuSyaprANIe peAtAnI buddhinA sAmarthyathI banAvelI ghaTanA paNa nathI, paNa e teA sRSTinA cakramAM dhaDAtI gaI che. A tattvajJAnAnusAra jozuM teA rAjasattA e anaMtakALa sudhI vadhatI jatI eka ghaTanA che. sTIphana lIkAka kahe che ke, rAjasattA e kAMI kAe karelI zodhakheALa nathI. paNa eka kramekrame vikAsa pAmatI utkrAMtinI prakriyA che, ane mAnavAnA itihAsanI zarUAtathI ja satta thatI Ave che. te prakriyAnI zarUAta 'kuTuMba e AdyaTaka che' tyAMthI mAMDI ' AjanI rAjasattA' sudhI te AvI pahoMcI che. vaLI AjanI je sattA che tene manuSyanA AdhyAtmika jIvana sAthe kaze paNa sAdha nathI. 2 AvI rIte adhyAtma sAthe sabaMdha na dharAvanArI saMsthA manuSyanuM naitika ' * Elements of Political science Leacock State-Wilson 2 The nature of State illougby For Private and Personal Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra bAbatomAM niyaMtraNa kevI rIte karI zakaze e kahevuM ghaNuM ja agharuM che. paraMtu AjanI nIti mULamAM ja AdhyAtma virahita hevAthI rAjasattA nItinuM niyaMtraNa kare che, ema mAnIeH paraMtu AdhyAtma virahita nIti eTale zuM eno vicAra nItiprakaraNamAM karIzuM. vArU, pAzcAtyakAnI sattAnI kalpanA AvA prakAranI che. e sattAnI kalpanAmAM vyaktitva paNa che ane tethI ja e vyakitane utkarSa paNa thato gayo. ahIM paNa ame AgaLa kahyA pramANe pAzcAtya ane pauvaMtya rAjyakartAonI samAja tarapha jovAnI bhinna paddhatine lIdhe baMnenI sattAviSayaka kalpanAomAM pharaka paDayo. hiMduone manuSyaprANaenA koIpaNa anubhava tarapha durlakSa karavuM hatuM ane sarva prakAranI mAnavIbhAvanAonuM samAdhAna karI zake evI rAjasattA utpanna karavI hatI. tethI temane rAjasattA e sarvataMtra svataMtra evuM eka yaMtra nirmANa karyuM nahi. mAnavonA sarva anubhamane zreSTha evo je AdhyAtmika anubhava, tenI ja je samAjaracanAmAM vyavasthA nathI te racanAne racanA paNa zI rIte kahI zakAya e samajAtuM nathI. Ajane yurepIanasamAja anaitika (non-moral) thayo che. AnuM mUkhya kAraNa samAjaparanI sattAnuM svarUpa kevaLa ehika ane anaitika che e to nahi heyanA ? hiMduonI rAjasattA viSayaka kalpanAo anya kalpanAo karatAM zreSTha zA mATe che enI carcA kSatriya prakaraNamAM karIzuM. 1 Heredity & Selectiou in Sociology-Chatterton Hill For Private and Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa 2 juM samAjaracanAmAM zAstronuM sthAna samAjaracanA ke te naisargika haze athavA te mAnavI saMketamAMthI nirmANa thaI haze. game te prakAre te utpanna thaI hoya te paNa mAnavaprANIne je kaMI zAstra ane temanA jJAna prApta thayuM hoya tene upagaDagale ne adhikAra pagale karavA joIe. je samAjaracanAne naisargika mAnIe te jyAM ApaNI racanA nisargavidhI athavA vinAzaka banatI jaNAya tyAM tyAM manuSyae pitAnA jJAnano upayoga karI e sthiti TALavI joIe. mAnavInA mananA saMketamAMthI samAjaracanAnI utpatti che e AbhAsamaya kalpanA sAcI che ema mAnIne te paNa e saMketa hitakAraka che ke nahi e jovuM joIe. tethI jJAnanI jarUra te AvI ja, koI paNa prakArane vicAra karIe te paNa bhagavaddagItAkAre kahelo niyama tasmAcchAtraM pramANaM te kAryAkAryavyavasthitau / zAtA zAstravidhAnoktaM karma kartumihArhasi // ra4 . a. 16 tethI karI kArya akArya nirmatAM, pramANavuM zAstra ja pArtha ! tAhare; je zAstra kerA vidhi viAka jANIne ghaTe ja karmo karavAM hane ahiM For Private and Personal Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 29 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduenuM samAjaracanAzAstra barAbara che, upara vaparAelA 'naisargika' zabda pAzcAtyeAnA adhyAtma virahita jaDanA arthamAM samajavAnA nathI paNa je kAI zakti A sRSTinA mULamAM che, ene paramezvara kahA ke anta kAi nAmathI samedhA, e zakitae nakkI karelI niyamAvali, evA arthe tene upayega karyAM che. hiMdunI samAjaracanA nisargImAM eTale ke jaDa nisargamAM ( non-regulating foxes ) pratIta thanArI sa zaktionA samuccayathI ane mekSarUpa AdhyAtmika dharma e "tenA sAhacarya thI anelI che; tethI nisarganA samAjaracanAmAM khelavAnA adhikAra keTalA ane me!kSarUpa dharmanA adhikAra keTale ene paNa vicAra thavA joie. mokSarUpa AdhyAtmika dharmo ane pratyakSa svarUpa AcAra dharma e arasaparasa peSaka banI ' yase'mburacA ni:zreyas siddhi: sa dharmaH' e dharmAMnI yukata vyAkhyA thaze. tethI nisargApradhAna zAsrA ane adhyAtmapradhAna zAstrone ( naturalistic and value sciences ) samAjaracanAmAM keTalA sabaMdha Ave che tene ve vicAra karIe. A dRSTithI ame zAstronI nIce pramANe vibhAgaNI karIe chIe: sarva sAdhAraNa zAstraoN:-(1) vyAkaraNa-mImAMsA (2) nyAyazAstra (6) gaNitarAAstra. jaDa sRSTi viSayaka zAsroH-(1) padArthavijJAnazAstra (physics) (ra) rasAyanazAstra ( chemistry ) jIva viSayaka zAstraH-(1) jIva rasAyanazAstra (bic-chemitry ) (2) iMdriya vijJAnazAstra ( physiology ) (3) mAnasazAstra ane manovizleSaNazAstra (psychonalysis) (4) mAnavazAstra (anth. For Private and Personal Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kSamAjaracanAmAM zAstranuM sthAna ropology) (5) ItihAsa (6) arthazAstra (7) samAjazAstra. A sarva zAstrane mULa pAyo prANIzA ja hovuM joIe. mokSadharma viSayaka zAstra --(1) nItizAstra (science of values) (2) dharmazAstra (3) taulanika dharmazAstra (comparative religions) upara je zAstranI vibhAgaNI karI te parathI eka vAta spaSTa dekhAya che ke zAstranA dareka samUhane viziSTa prakAranuM kAryakSetra hoya che; ane emanAM gRhIta kRtya (eategories or predisabilia) emanAM kAryakSetranI bahAra lAgu paDatAM nathI. dareka zAstra pitAnA adhikAranI aMdara bolavuM joIe, tenI bahAra kadI nahi. zAstronAM mAnavajIvana para be prakAranAM pariNAmo thAya che. paheluM e ke manuSyanI kalpanA, bhAvanA, vAsanA vagerenuM koI paNa rIte niyaMtraNa na karatAM, temAMthI utpanna thatA bhegonuM zamana karanArAM sAdhano manuSyane zAstro ApI zakaze. bIjuM pariNAma e ke bhogonA mULamAM je mana che te manamAM eka prakAranuM ka95nA svarUpa utpanna karI evA pheraphAra karo ke tene sukha mATe bAhya upabhoganI jarUra ja na rahe. A ja sukhaduHkhanI kapanA hiMdu samAjazAstrakAre mAne che. manu kahe che - sarva paravazaM duHkhaM sarva AtmavazaM sukhaM / etadvidyAtsamAgnena lakSaNaM nukhaduHkha yoH // a. 4 le. 160 parAdhIne teTaluM badhuM duHkhakAraka che ane svAdhIna eTaluM sukha kAraka cheAvI rIte TuMkamAM sukhaduHkhanuM lakSaNa che." have A be daSTithI uparanAM zAstro TuMkamAM vicAra karIe. TuMkamAM kahevAnuM kAraNa graMthavistAra bhaya e ja che. For Private and Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | hionuM samAjaracanAzA *,* * * * * * * * * * * * * * 1 1 v * * / / - + , 1' * * * * * * * * sarvasAdhAraNa zAstromAMnuM vyAkaraNazAstra padene vicAra kare che. mImAMsA vAkyonA arthane vicAra kare che. vyAkaraNamAM tulanAtmaka zAstrane aMtarbhAva thAya che. hAlamAM sarva ThekANe cAlatA vAdavivAdamAM kevaLa uparanA bhASApradhAna zAstrane upayoga karavAmAM Ave, te paNa ghaNAkharA vAdavivAdanA prasaMge TaLI jaze. tulanAtmaka bhASAzAstra tarapha vidvAnenuM lakSa jaze to ghaNue paMDitamanyo zabdasiddhi vicArapUrvaka karaze ane kevala bhASA upara vAdavivAda karavAno prasaMga nahi Ave. te pachI dareka siddhAMta ke prameyane-pautRtva ke pazcimAtya nyAyazAstranI kasoTIe caDhAvavAthI ghaNuM siddhAMta te ApoApa ja ogaLI jaze. AvI rIte belavAmAM samAjanA netAomAM satya zodhavAnI IcchA che evuM ame gRhIta laIe chIe; paraMtu kharuM jotAM Aja sudhIne amAro anubhava amArI uparanI mAnyatAthI taddana virUddha che. bAkI raheluM sarvasAmAnya zAstragaNitazAstra che. je bAbate A zAstranI AgaLa Ave che tenA pariNAma tarapha joI adharetara vyakti nizcita karavAnuM kArya gaNitazAstra kare che. A zAstra koIpaNa bAbata zreSTha che ke kaniSTha che, ucca che ke nIca che ema karAvI zakaze nahi ane tenI kaTI paNa kahI zakaze nahi paNa karI zodhI e zAstranI AgaLa mUkIzuM te te kaTInI dRSTie sAruM karyuM ane kharAba thayuM e atyaMta bArIkAIthI kahI zakaze, tethI koIpaNa sthitinuM samAja para thatuM pariNAma mApavA mATe gaNitAtmaka paddhati Statistical method jevuM bIjuM uttama sAdhana eka paNa nathI. ahIM mApavuM zuM ? kema mApavuM? enuM pariNAma (unit) kayuM levuM vagere prazno sahaja utpanna thAya che. A bAbatane nirNaya prathama thavo joIe. nahi te aneka svarUpI samAjamAM dareka banAva mATe aneka kAraNe hoya che paraMtu temAMthI gauNa kayAM ane pradhAna kyAM eno paNa nizcaya tha 1 mAratI pRravA prazna-vi. rA. ziMde For Private and Personal Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjaracanAmAM sArAnuM sthAna joie, nahi teA badhA ja eka ja mApathI mapAze te eka prakAranI anavasthA ubhI thaze. pradhAna kAraNeAne ochuM mahattva apAze ane gauNu kAraNA tarapha ja ApaNu vizeSa dhyAna kheMcAze, pariNAme duHkhatu hAya peTa ane davA Ape mAthAnI evI sthiti thaze. hAlamAM ahIM samAjasudhAraNAne phAla Avyo che. e sudhAraNAomAMthI sAmAM navANuMnI upara kahyA pramANe sthiti che eTaluM ja amAre batAvavuM che. sarvasAdhAraNa zAstronA ATalo vicAra karyAM pachI bAhyaupAdhionuM eTale mAtrApItaSNunu niyaMtraNa karanArAM zAstrAne vicAra karIe. A zAstronu adhikArakSetra mAnavI manamAM rahetI vAsanAnuM pUrNa samAdhAna karavuM eTaluM ja che. mAnavIvAsanAonuM pUrNa samAdhAna thai zake che, e ahIM gRhIta mAnI lIdhuM che, paNa vAsanAe ja azamya heAya te A vargonAM badhAM zAstronA prayA vaMdhyAputranI ke AkAzapuSpanI zodha karavA jeTalA hAsyAspada thaze. paraMtu hAla e zAstro evI zeAdhe karI sthAM che ane AkhA jagatanuM e tarapha dhyAna kheMcAyu che, tethI te zAstronA prastuta graMthamAM vicAra karavA e dhaNuM ja Avazyaka che. hAlamAM e zAsro ghaNAM ja AgaLa vadhyAM che. tethI manuSyanI khAdya sthitimAM paNa khuba pheraphAro thayA che. nyuTane kreTalAka prameye siddha karI batAvyA tethI jagatanuM kAkaDu have ukelAI gayuM che evI lekAnI kalpanA thai. jhuddhivALA mAsAne va sRSTimAMnI jaDaktiene ( nonregulating forces) upayAga peAtAnA upabhAganI vRddhi mATe kema thaI zake e ciMtA karavA lAgyA. tethI pravAsanAM sAdhanA ghaNIja jhaDapathI vadhavA lAgyAM. pariNAme sajIva janAvarAne badale jaDakitathI prerita evI meTarI ane vimAna sa DekANe pharatAM dekhAya che; ane pRthvI uparane pravAsa ghaNA ja TuMkA thai gayeA. judA judA sadhAtu saMghaTana paNa vadhAre thavA lAgyuM. AvI rIte manuSye cala kAla upara khuba vijaya meLavyA. A bhautika tattvamAMthI sAmAjika ArAgyanI ADANANAWY For Private and Personal Use Only g! Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 32 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra kalpanA utpanna thaI ane AnuM ja pariNAma eTale kAI mAkanA samAjasattAvAda ! chevaTe pariNAma e AvyuM ke gunhegArane divya ( prAcInakALamAM mAsa aparAdhI che ke nahIM te nakkI karavA pANI ke agni vaDe karavAmAM AvatI parIkSA )mAMthI pasAra thavuM e kalpanA naSTa pAmI ane tene badale gunhegArane peAtAnI nirdoSatA siddha karavAne ane peAtAnA pakSa raju karavAne adhikAra prApta thaye; hAle Apane prakAza ApanArA sUryathI meATA gALA che, temane prakAza ahIM adRzya kiraNe dvArA Ave che, te ahIM paNa tevA ja prakAza kema utpanna thai zake ene vicAra manuSya karavA lAgyA. rAtre aMdhArAne lIdhe manuSya kAryAM karI zakate nathI, tethI rAtrane ja naSTa karavA vidIpAnA upayega thavA lAgyA. manuSyanuM kA apratita cAlavAmAM sthalakAla divasa rAtra vagere taraphathI thatI aDacaNA A zAstronI madadathI lagabhaga dUra thaI gai, lagabhaga kahevAnuM kAraNa eTaluM ja ke sthalakAlanI maryAdAe ( limitations) taddana nAmuda karavI e zakaya nathI. paraMtu A gatizAstrane ( dynamics ) viSaya che, eTale ahIM vadhu vicAra thai na zake tevI ja rIte manuSyane dravyotpAdananA sAdhana utpanna karI tene kAma karavAnI mAthAkUTamAMthI mUkata thavAmAM paNa ghaNI ja saphaLatA maLI. A zAstronI madadathI mANasa vizeSa soMpatti prApta karI zakaye, vAyu vege pravAsa karavA lAgyA, ane ghaNA ja aheALA pramANamAM saghaTanA karI zakaye. manuSya bAhya sRSTine pahelAM gulAma hatA te have prabhu anI rahyo, emAM zaMkAne sthAna ja nathI. A badhu... phIka che ! AnAthI mAnavamAM rahelI vAsanAeAnu samAdhAna jarA vizeSa pramANamAM thavA lAgyuM ane pahelAM jevuM Astittva paNa nahotuM tevI anaMta vAsanAo utpanna thavA lAgI, paraMtu kaI vAsanA yukata ane kai ayuta, kAnuM samAdhAna ucita hAi vidhiyukata che ane kAnu samAdhAna anucita ane apAyakAraka hAI niSedha karavA yAgya che, eNne nirNaya A bhautika tattvo karI zakatAM nathI; ane jo vidhi For Private and Personal Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjaracanAmAM cAnuM sthAna niSedhane nirNaya na thaI zake te naitika mUlyo paNa krama nizcita karavAM ? nIti vinAnA samAjanuM astitva paNa kema kalpI zakAya ? tethI ja ame kahIe chIe ke samAjazAstramAM A zAsrote atyaMta nikRSTa prakAranA adhikAra prApta thaze. ahIM keTalAka leAkAne evI zaMkA thaze ke hAlanuM manuSyatva kai sastI A zAstrone AdhIna nathI, te emane eTaluM ja kahevAnuM ke ApaNe peAtAne bhale jaDavAdI na kahIe teA paNa samAjane buddhimAna varSAM caMdra, sUrya, gaMgAnadI, tArA, InphaluannA vagere jevI atyaMta vibhinna prakAranI prakriyAone jaDavAdanI bhASAmAM khele che, emAM jarA paNa zaMkA nathI. AvI rIte ApaNAM pahelAMnI peDhIe khelatI na hatI ane have pachInI peDhIo khelaze ke nahi te kahI zakAtuM nathI. hAlanAM zAstrAnI pravRtti joizuM teA jaDavAdanI bhASA nahi mele emaja lAge che. 53 mAnavane nAza karavAnuM uttama sAdhana yuddha che. rasAyanazAstramAM thaelI zeAdhakheALane lIdhe te yuddhazAstra khuba AgaLa vadhyuM che (?) navIna yuddha vaDe kAi paNa leAkasaMkhyA bahu ja gheADA vakhatamAM yamasadane paheAMcADI zakAya tema che. paraMtu teTalI ja leAkasaMkhyAnI khATa purI devAnuM sAmarthya mAtra A zAstromAM nathI. rAjanA vyavahAramAM A zAstroe kaI vizeSa krAMti karI nathI. rasAyanazAstranI dRSTie dhyAna ApavA jevA-STi-padArtho ghaNA prakAranA heAya che. udAharA dhAtu, kAca, lAkaDAM vagere. ene upayoga ghara bAMdhavAmAM, zreSTha prakAranA hathiyArA banAvavAmAM vagere thaLe thAya che. khIjA prakAranA padArthAta, manuSyaprANInA zarIranuM poSaNa karanArA ghaTaka tarIke upayoga thAya che. AvA prakAranA rAsAyanika padArthA eTale khAdya, peya, taMbAku, auSadhi vagere; paraMtu AmAMnA ghaNA padArthoM rAjanA vyavahAramAM upayogI thAya tevA nathI. rAjanA upayoganuM anna paNa hajI rAsAyanika prakriyAthI 3 For Private and Personal Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMducAnuM samAjaracanAzAstra unamannimmmmmmmmmmmm bahoLA pramANamAM utpanna thavA lAgyuM nathI. padArtha vijJAnazAstrane samAjanI prakriyAmAM je adhikAra che te ja A zAstrane che. ahIM eka vAtanI neMdha levAnI IcchA thAya che, te e ke Aja zAstrIya pragati je kaMI thaI che te ahIM sudhInA zAstramAM ja thaI che. A kSetramAM paNa pragati sRSTinA niyamo samajI laI tenuM pAlana karavAthI ja thaI che, ulaMghana karIne te nahi ja. have pachInAM zAstranA adhikAranI daSTie mAnavAnI je pragati thaze te paNa sRSTinA niyamo samajI laI te pALavAthI ja, nahi ke temanuM ullaMghana karavAthI. - ahIMthI sajIva prANIo saMbaMdhI (Self regulating forces) jJAnanI zarUAta thAya che. mAnavI samAjanA dareka aMgane prANIzAstra sAthe saMbaMdha che. mAnavInI koI paNa hIlacAla le, tenA mULamAM prANuzAstra ane tenA eka aMga rU5 mAnasazAstra e baMne rahyAM hoya che. zarUAtamAM ja asaMkhya prazno ubhA thAya che - 1. mAnavapragati paristhitine mRdu karavAthI thaze ke vyaktine vadhu kaThera banAvavAthI thaze ? 2. mAnavamAM sampravRtti ke kupravRtti hoya che te zuM anuvaMzathI piMDamAM utare che ke paristhiti bhinna hovAthI, pariNAme upanna thAya che ? 3. sRSTimAM pragatinuM zuM svarUpa che? 4. samAjaracanA vyaktiApradhAna hevI joIe ke samUhapradhAna hevI joIe? 5. samUho AnuvaMzika to para hovA joIe ke bIjA koI to para hovA joIe ? 6. mAnava e nisargataH samAna che ? jo na hoya to zikSaNathI samAna banaze kharA ? For Private and Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjaracanAmAM zAstranuM sthAna pa 7. strI-puruSanu` samAjamAMnuM kArya zuM ? ane te pramANe temanA adhikAra kavA DAvA joIe ? 8. leAkasakhyAnI vRddhinA ane nAzanA kaMi niyame che kharA ? 9. khAlamRtyunuM pramANa vadhu hAya e sudRDha samAjanuM lakSaNa che ke ochuM hoya te ? 10. rAga jaMtu e mAnavasamAjanA zatru che ke hitakAraka mitrA che ? 11. samAjamAM kayA prakAranA lakAnI sakhyA vadhavI joie ? ane kayA prakAranA leAkAnI saMkhyA ghaTavI joIe ? ityAdi asaMkhya prazno upasthita thAya che ane temanA zAstrIya uttarAnA pAyA para samAjanAM nItimUlyo akAze, ane tethI ja naitika mUlyone nirNaya dhaNA dhyAnapUrvaka ane bArIkAithI karavA joie. have A prazno jema jema utpanna thatA jaze tema tema temanuM zAstrIya vivecana karIzuM. dharmazAstra e sarvathI zreSTha mAnavInA naitika mUlyo nizcita karanArUM zAstra che. ame hiMduonuM dharmazAstra sauthI zreSTha mAnIe chIe ane tema zA mATe mAnIe chIe tenAM kAraNo ame TuMka samayamAM ja ApIzuM. ahIM eTaluM ja kahevAnuM ke dharmapaddhati game te prakAranI hAya tA te kevaLa aihika paddhati karatAM zreSTha che. te zreSTha che ema mAnavAnuM kAraNa A pramANe che: dhArmika paddhati para racAelA samAjanI jIvanazakti kevaLa ahika kalpanA para racAeNnnA samAjanI jIvanazakti karatAM vadhAre heAya che. tenAM be cAra udAharaNo ApaNe itihAsamAMthI laizuM, khristanA dharmasaMsthApanane kAla ane rAmana sAmrAjyanA udayakAla aMte lagabhaga samakAlIna che. eka bAju dhana, rAjasattA, senA eTaluM ja nahi paNa aihika jagatamAM je kaMi lAbhanIya vastuo hoya che te badhI; ane khIjI bAjue meseperemIAmAMthI potAnI kalpanAonuM poTaluM lai bahAra nIkaLelA eka kAraH e For Private and Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra baMnenI je praNAlI utpanna thaI temAMthI dharmasattAe vadhu jIvanazakti batAvI che, e te aitihAsika satya che. tyAre tenI virUddha krAMsanI krAMtie dharmane ThekANe buddhiprAmANya yuga utpanna karyo ane te giloTInanI sAthe ja naSTa thayA. Aja raziyAmAM paNa e ja prayoga cAle che ema kahevAya che. paraMtu tenuM pariNAma jevA haju be peDhIo thobhI javAnI jarUra che. ane AvI rIte jIvanazaktinI daSTie belIzuM te dhArmika ka95nA para racAele samAja kevala aihika kapanA para racAelA samAja karatAM vadhu kAla jIvI dhAki samAja zake che e satya trikAlAbAdhita che. tethI ulaTuM ema nahi batAvI zakAya ke kaI ehika samAja paNa dharmapaMtha sRSTimAMthI sarvathA nirmula thayo hoya, ane e kaI paNa aihika samAja nahi batAvI zakAya ke je sRSTinA cakramAM ghaNuMja lAMbA kALa sudhI TakI rahyo hoya. aihika sattAnI dyotaka rAjasattA che, te te nAza pAmavA sarajAelI che. kavi bihaNa kahe che.? " bhUpaH citto na mUvurthI nAmA nAnAri ra ra tevil" yurepanA nakazA tarapha daSTipAta karIzuM to zuM dekhAze? julIasa sIjhara, eMgasTasa sIjhara, zAlemana, 14 luI, gustAvasa eDophiksa emanI sattA zuM ochI hatI ? temanuM Aja nAmanizAna paNa nathI. tyAre Isukhristane dharma Aja 2000 varSo thayAM AkhA yuropamAM vyApI rahyo che. hiMdustAnamAM paNa eja anubhava maLe che. hiMdustAnamAM zuM sAmrAjya thayAM na hatAM ? jagatajetA elekajhAMDara, je 1 bilhaNa vinAmAM seva caritama-6 For Private and Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjaracanAmAM zAstranuM sthAna naMdinI tarapha vAMkI najarathI jovAnI hiMmata karI zake nahi te naMdenuM sAmrAjya, ane e ja vikhyAta elekajhAMDaranA vikhyAta senApati selyukasane sajajaDa rIte harAvI vaMkiyAmAMthI hAMkI kADhanAra caMdragupta maurya ane tenA azokanuM sAmrAjya, vaLI pravAsanA sAdhane bahu sudharelA na hovA chatAM e sthitimAM jeNe kAverI nadIthI ekasas nadI sudhI digvijaya karyo te mahArAjAdhirAja samudraguptanuM sAmrAjya, ThANezvarane harSa, akabara, auraMgajeba ane aMte nAnA phaDanavIsa ke mahAdajI zide-e badhAnAM sAmrAjya kyAM gayAM. paNa dharmasattA te haju ochAvattA pramANamAM astitvamAM rahelI dekhAya cheAvI rIte jyAM jyAM dharmasattA, tyAM tyAM samAjarakSaNa evo saMbaMdha dekhAya che. te saMrakSaka dharmasattA naSTa karavI e Ajane sAmAjika pravAha najare paDe che. paraMtu A praznano ahIM aMta Avato nathI. pRthvI para e niyama jaNAya che ke rAjA je dharmane hoya te ja dharma prajAe svIkAra joIe. mahAbhAratakAre paNa A siddhAMta AvI rIte zabdamAM mUkyo che - 'kAlo vA kAraNa rAjJaH rAjA vA kAlakAraNam / iti te saMzayo mA'bhUt rAjA kAlasya kAraNam // ' hiMdustAnamAM musalamAnonI saMkhyA ATalI badhI kema vadhI e prazna pUchanArAoe, je musalamAnI sattAthI madhya eziyA ane AphrikA se varSamAM musalamAna thayA te musalamAnanI 500 varSo sudhI hiMdustAnamAM sattA hatI, chatAM hiMdu samAja astitvamAM kema rahyo e praznano uttara prathama deve joIe. je khristI dharmanA jhaMjhAvAta sAme AkhA yuropane namavuM paDayu te khristI dharmane bANe hiMdustAna para ATalAM buDAM kema thayAM, tenuM kAraNa je koI kahe to ThIka thAya. je buddhadharme cIna ane japAnane pitAne aMkita karyA te buddha dharmane A junA hiMdu dharma nasADI mUkyo. A eka pachI eka bananArA camatkArone khulAso karatuM nathI ke rASTranA niyamanI dRSTie For Private and Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 68 +jaracanAzAstra joIe te je dharma rAjAno teja dharma prajAne thavo joIe. kensaTanaTAIna bAdazAhe puraskAra karyo tyArathI khristI dharmane prasAra khuba jhaDapathI thavA lAgyo. "mUra" ke e spena para adhirAjya karyuM te kAlamAM IslAma dharma prasAra pAmyo ane pharadinAnda ane IsAbelAe mUra lekane kADhI mUkyA pachI eja spena dezamAM pharIthI khristI dharmane udaya thayo. rAjAnA dharmathI virUddha prajAne jude ja dharma TakI rahyo che evuM eka paNa dezamAM banyuM nathI. evo camatkAra eka hiMdustAnamAM ja banyo che. rAjasattA khullI rIte viruddha havA chatAM Aja hajAro varSo sudhI te dharma pitAnuM vyaktittva jALavI rahyo che. A dharma para mahAvIra gautama Adi vidhumaonA mAtabara halAo thayA. azoka, auraMgajheba Adi samrAe A dharmanuM nimUrdhana karavAno prayatna karyo, paraMtu A dharme e badhAnI sAme thaI emanuM ja A bhUmimAMthI nirmUlana karyuM. je musalamAna lekAe so varSanA avakAzamAM pUrva yuropane vienA sudhIne bhAga ane AphrikAmAM pravezI spena sudhIne deza kabaje karyo, te musalamAnene hiMdustAnanI sarahada para traNaso varSa sudhI niSphaLa prayatna karavA paDyA. musalamAnI amalamAM pratyakSa hiMdudharma para hetupurasara julama vartAvavAmAM Avyo paraMtu hajAra varSothI je paMjAba musalamAnI hIlacAlanuM sthaLa che te paMjAbamAM paNa ghaNu prajA haju hiMdu ja che. hiMdudha je ATaluM badhuM kArya karyuM tene aMgrejImAM (Brahmanism) kahe che. jagatamAMnA sarva dharmomAM A dharma vayovRddha che e vAta te. enA zatruone paNa kabula karavI paDaze. atyAre paNa enI utaratI dazA che ke kema e kahevuM saheluM nathI. upara uparanA cheDA suzikSita vidvAna sivAyane Itara samAja pitApitAnI paraMparAgata praNAlikAonI bahAra vartana karato dekhAtuM nathI. - kAlidAse kareluM dilipa rAjAnuM varNana Aja paNa prajAne lAgu paDe che, For Private and Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjaracanAmAM zAnuM sthAna rekhAmAtramapi kSuNNadAmanArvatmanaH param / na vyatIyuH prajAstasya niyaMturnemi vRtyH|| raghuvaMza 1 vaLI A dharmamAM saMghayukta upAsanA nathI thatI. maMdiramAM javAnI paNa sakhtAI nathI ane koI paNa prakArane dhAmika julama nathI, paraMtu hiMdunA pratyeka AcAra saMskArathI bAMdhavAmAM AvyA che. hiMdune anna khAvA mATe paNa saMskAra che. pazu jyAM bhakSya dekhe che tyAM ja khAvA lAge che te pramANe hiMduthI khAI zakAze nahi. tenA para tene keTalAka saMskAra karavA paDe che. tenA piyaJNa mATe paNa saMskAra che, snAna karavAnA paNa saMskAra che. A saMskAroe hiMdutvanuM je mukhya lakSaNa jati saMsthA te suvyavasthita rAkhI che. aMgreja samrATanA ke dezI rAjAonA kAyadAono hiMdu samAjanA mana para jeTalA adhikAra che tenA karatAM sahastra gaNe adhika adhikAra dhArmika kalpanAone tenA para che. A leke upara pAMca dasa vakhata paracakra AvI gayAM. paraMtu tenA paranI sAcI sarakAra je avyakta dharma te kadI badalI nahi. tethI mahesula vasula karanAra game te hoya chatAM hiMdusamAja potAne avyakta rAjAnI ja prajA rahyo. For Private and Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Agamana Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa 3jI pragatinI bhrAmaka kalpanA ogaNIsamA saikAnI madhyamAM surApanI vikRtinA hiMdusamAja sAthe saMbaMdha Avyo, ane te samAjanA netAonAM mana jarA DagamagavA lAgyAM. 1 pAzcAtya saMskRtinuM kharekhara te hiMdu samAjamAM nathI, evA eka paNa rItarivAja jagatamAM maLaze nahIM, paraMtu hiMdu samAjamAM te te rItiravAjo adhikArabhedane lIdhe kAI eka vivakSita sthaLe dekhAya che; sArvatrika rIte nahIM. hiMdu samAja AvA prakArane hevAthI ane hiMduonA sarvAM sAdhAraNa niyame bhautika nahIM paNa AdhyAtmika hovAthI hiMdujAtienA para parAthI cAlyA AvelA AcAra judA judA che tethI badhA AcArA upara ekI sAthe AdhAta karI zakAyo nahi, paNa hiMdunA jeTalA zreSTha te abhijAta AcAre manAyA hatA, tenA para AdhAta thavA lAgyA. hiMdue petAnI samAjaracanA jAti ane samUhanA svarUpanI banAvI che. tevI racanA hiMdu sivAyanA bIjA kAI paNuM samAjamAM dekhAtI nathI, tethI jAtibheda vaDe hiMdusamAjane nAza thayo evI aphavA phelAvA lAgI. zreSTha AcAramAM vidhavAvivAhanA niSedha karelA joyA, tyAre vidhavA punarnavAnA phAyadA pAsa karAvI lIdhA, For Private and Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pragatinI bhrAmaka kalpanA 41 kaniSTa AcAramAM zuM vidhavA punarvivAha thatA na hatA? zArIrika, mAnasika ane sAmAjIka draSTie atyaMta hitakAraka (A siddhAMta ame bharapura purAvA ApI siddha karavAnA chIe) evuM je strI vivAhanuM vaya te sAhebalekenA samAjamAM dekhAyuM nahi, tethI A be bAbate paNa jaMgalI che ema nakkI thayuM. vivAhita strIe agara koI paNa zreSTha strIe jyAM ekAMtamAM ke lekamAM parapuruSa sAthe saMbaMdha Avato hoya tevA ThekANe koI paNa prakAranuM kAma karavA gharanI bahAra javuM nahIM e hiMduone kaDaka niyama hatA. tyAre strIonA AbhAsika hakkone Azraya laI te niyama para paNa AghAta karavAmAM AvyuM. AvI rIte brAhmaNonAM naitika mUlyo badhe tyAjya manAyAM ane zudronAM naitika mUlya pradhAna manAvA lAgyAM, ane tene dhImedhIme prasAra thavA lAgyo. hAle sparzAsparza, bhakSyAbhaDhya, pethApeya vagere ekAeka bAbatamAM dronA anibaMdha AcAra samAjamAM pradhAna manAvA lAgyA che, ane Ane ja samAjasudhAraNuM kahevI ema samAja sudhAraka nAmane prANIvarga Aja amane kahevA lAgyo che ! aDIala musalamAne mATe je azakaya banyuM te ja aMgrejoe mAyAne hAtha pheravI zakaya karavAnI zarUAta karI ! aMgrejo dhUrta che. jayAM sudhI samAja pitAnA nItizAstrane choDato nathI, tyAM sudhI te samAja abhedya che e bAbata aMgrejo sArI rIte jANatA hatA. tethI temanAM mUlya vizeja zaMkA utpanna kare, pachI ekavAra temanAM mAnasa saMzayagrasta thayAM ke eka paNa AcAra sthira rahI zakaze nahi ane samAjanuM vighaTana pitAnI meLe thaze. talavArathI zarIre jItI zakAya che paNa mane jItI zakAtAM nathI, tethI mane te A prakAre jItavA jaIe ! paraMtu aMgreja thaye tethI zuM thayuM ? enA dezamAM je nItinI kalpanAo pracalita heya te ja laI Ave ne ! te vakhate ? Subjugation of wornan-J. S. Mill For Private and Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 42. hiMduonuM samAjaracanAzAstra yurepanA tattvonA magajamAM pragatinI kalpanAono saMcAra thayo hato. te ja pragatinI kalpanA teo ahIM lAvyA ane ahIMnA svayaMmanya netAo-eTale sarvathI vadhu bUmarANa karanArAoe--te kalpanA mAnya karI ane haju paNa kare che ! pragati zabda badhAnI jIbha para nAcavA lAge ane haju paNa nAce che. paraMtu e pragati' zabdathI AgaLa keIe vizeSa vicAra karyo dekhAtuM nathI. gatimAna jagatamAM gati te hoya ja, paraMtu te pragati kevI rIte thavAnI che teno vicAra koIe nathI karyo. pragati thavAnI che te kenI ? ceya kayuM ? ke eka sarakhI pragati ja thatI javAnI ? Aje je pragatinI vAta thaI rahI che tene nathI dizA ke nathI eya! te pragatino mArga kayo ? te mArgathI ISTa siddhi thaze ja enuM paNa pramANu zuM ? yurepanA samAjenI sRSTi tarapha jovAnI dRSTi ane dhyeya bhinna hovAthI temanI nIti anItinI kalpanAo, temanA rItarivAje vagere darekedareka bAbatamAM atyaMta pheraphAra dekhAvA lAgyA. jeTaluM yurepanI samAjaracanAnI paddhatine maLatuM teTaluM hitakAraka, sudhareluM ane pragatikAraka evuM saMbhaLAvA lAgyuM; tethI pragatinI kalpanAno thaDe vicAra karIe te te asthAne nahi gaNAya. samAjanA pravAhamAM je taNAte jaze te ja pragatipriya ! evI AjanI paristhiti che ane te pravAhane je virodha kare te rUDhIcusta athavA arthasUcaka chatAM dUSaNarUpa manAelA zabdamAM kahIe to "sanAtanI" che. pragatinI A bhAMjagaDa jarA samajAya tevI nathI. sarva sAdhAraNa sRSTinI pragatino prazna mUkI mAnavavaMzanI pragatinA praznano vicAra karIe te paNa pragati vadhAre baMdha thAya tema nathI. manuSya sudharyo eTale zuM thayuM? zuM e zArIrika daSTie vadhu sudaDha ane suMdara bane ? zuM enA magajanI vRddhi thaI? zuM For Private and Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pragatinI bhrAmaka kalpanA 43 nananan ^^^^^^ enI nItikalpanAonI zakyatA vadhu che? vagere sarva dRSTithI mAnavanuM parIkSaNa thavuM joIe. tenI sAthe pragati kone kahe che, enI kalpanA zI hatI, ane zI che, te tattvaciMtake paNa jANe che kharA-e badhuM samajI levuM joIe. kharekhara to AjanA samAjamAM joIe te kaI paNa viSayanA be cAra jaMgI ane bhavyAbhAsi zabdo vAparavA sivAya vadhu vicAra keIe karyo jaNAto nathI. kevala zArIrika dRSTie paNa Ajano mAnavavaMza 20000 varSa pahelAM thaI gaelA mAnavavaMza karatAM vadhu sudaDha ane suMdara che ema kahI zakAze nahi. bhautika sudhAraNAthI alaMkRta thaelA mAnavInI paMcendrionI zakti AgaLanA mAnavavaMzanI zakti karatAM dekhItI rIte ochI che. bauddhika zakti viSe paNa tevuM ja che. bauddhika viSayonI ane saMgraha karelA jJAna (additive knowledge )nI vRddhi thaelI dekhAya che, paNa mUlabhUta zaktione vikAsa thaele lAgata nathI. grIsa dezamAM apakALamAM puSkaLa zreSTha buddhinA puruSo thaI gayA, tyAre vadhu nahi-te tenI tole Ave evA loko AjanA samAjamAM dekhAvA joIe. kAlidAsa agara zekasapIcara karatAM jarja barnADa zA ke hetrI Ibrena vagerenAM magaja vadhAre zakitamAna che ema kahI zakAze kharuM ? TolemI, AryabhaTTa ke varAhamihira karatAM sara jemsa jInsa, sara Arthara eDIMgaTana ke AlabarTa AInsTAIna vagerenA magajanI naisargika zakita kaMI vadhu nathI ! be hajAra varSo sudhI mANasanA mana para adhikAra calAvanArA ane manuSyasamAjamAM utpanna thanArA badhA naitika prasaMgane vicAra karanAra jJAnakoSa tUlya mahAbhArata jevA graMthanI tele utare ane samAjanA badhA tharane ( Strata) sparzI zake evuM samartha vADamaya kAM nirmANa nathI thatuM? ke tenI tele ApaNe- suzIlecA Izvara" ke "aTakepAra " mUkIzuM? Aja 1 marAThI sAhityamAM A be ucca keTImAMnI navalakathAo manAya che. For Private and Personal Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 44 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra yurApa amerikA pramANe hiMdustAnamAM paNa jJAnakASa thayA che paNa tene manuSyanA jIvanamAM keTalA upayAga thAya che ! ekadare joizuM te hajAra pAMcase varSo sudhI mAnavI samAjanI pravRtti sanmArge vALI de teve eka paNa graMtha nirmANa karavAnuM sAmarthya AjanA samAjamAM rahyuM nathI. pachI A yuga tarapha pakSapAta batAvanArA leke game te kahe. naitika draSTie jotAM paNa enI eja sthiti dekhAya che. manuSya nIti kalpanAothI bhale kSaNika suroAbhita dekhAya, paraMtu manuSyasvabhAvane vyApI rahelAM traNa pApA-anna ane dravya prApti mATe cerI, kAma zAMti mATe baLAtkAre saMbhoga ane peAtAnA pratispardhIone mArgamAMthI dUra karavAnuM AtyaMtika ( extreme ) svarUpa-khuna e zuM echAM thayAM che? anna prApti mATe cArI karavI paDe ja che nA ? kAie game te rIte dravyatpAdana karyu. heAya te samAjanuM che ema kahIe eTale basa. AgaLanA cArAne ghara phADavAnuM paNa chevaTe kArya karavuM paDatuM tyAre Aje teA kAma na karavuM eja samAjanA utpanna karelA dravyanuM apaharaNa karavAnuM pratiSThita kAraNu thai kheDu che. AgaLa je pravRttinA leAkA cerIe karatA hatA. te ja pravRttinA lekA Aja saTArIA banyA che. ekadare khIjAnA dravyanA apahAra karavAnI vRtti kai ochI thai nathI. strIla paDha lAMkA AgaLa je rIte va tarapha daSTi nAkhatA hatA, teja pravRttithI prerAi Aje tevAja leAkA strIsamAja peAtAnI najara nIce kema vizeSa rahe ene vicAra karI rahyA che. jaDabharata jevA samAjanI vahUdikarIone peAtAnI dekharekha nIce lAvavA mATe ka Mika rUpALA hetu batAvavAnI mAtra jarUra che, eTalA sudhArA cokkasa ! sArvajanika kSudra gappAonA mULamAM zA Criminal Sociology by Enrico Ferri; Criminal man by Lombroso; Mending of the mankind by George white head, For Private and Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 pragatinI bhrAmaka kalpanA hetuo hAya che, enA manovizleSaNa zAstranI dRSTie vicAra karavA joie. pachI A kSaNika sudhAraNA tarapha tiraskAra chUTayA vagara raheze nahIM. jagatanI zarUAtathI khUna e atyaMta bhayaMkara gune manAyo che ane tene mATe bhayakara zikSAe ApavAmAM AvI, paNa tethI zuM A gunAnuM pramANa ochuM thayuM che kharuM ? mAnavImananI gunAe karavAnI je mUkhya pravRttio che temAM jarA paNa pheraphAra thayo nathI. chatAM manuSyanI naitika sudhAraNA thai che ema kahevuM e kevaLa nilajajatA che. judAM judAM tattvajJAnAnAM nAmAbhidhAna heThaLa A gunAne gune ja kahevAnu` mAMDI vALIe te pachI saheje samAjamAMthI gunA nirmUla thai javAnA, ane pachI leAkAnI paNa zI vAta ke teo gunAe karI zake ? AvI rIte samAjamAM gunAe echA thAya che, e vAta ghaNI ja sahelAithI siddha karI zakAze. sAmAnya dRSTie jotAM manuSya yA aMtaHkaraNanA thatA jAya che ema kahevAya che. A bAbata RtihAsa parathI siddha thai zakatI nathI. sudhAraNA jo batAvavI heAya te samAna paristhitimAM mAnava kevI rIte varto enI tulanA karavI joie. gayA mahAyuddha sudhI badhAne ema lAgatuM hatuM ke sudharelA mANasa vadhu nyAyapriya, paraduHkhe duHkhIe thanArA, ane kamI pAzavI manevRttivALo che. hiMdu manuSya e naisargika rIte evA ja che paNa hAlanAM sudhAraNAnAM cekaDAmAM e khesatuM nathI ! have sudharelA manuSya Aja sudhI kema varyAM te joie. jyAre jana rASTrAe kara atyAcAra karyAM tyAre janI virUddha dveSa utpanna karavAnI buddhithI gheADI atizayokita thavI saMbhavita hatI, paraMtu lA` prAisanA adhyakSapaNA heThaLa tapAsa karavA mATe nImelA kamIrAne atyaMta vicArapUrvaka abhiprAya Apyo che ke jarmanIe phrAMsa ane eljIamamAM je prakAranA atyAcArA karyA che te prakAranA 1 Psychology & morals by Hadfield. For Private and Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaNyanAzAya atyAcArA yuropamAM chellAM traNaso varSamAM banyA nahIM hAya ! penInasyulara yuddhanI vakhate lADa veligTana jyAre baeNDaeNnDruja ane sIuDADa rADIgAmAM praveza karyAM tyAre aMgrejI sipAioe je luTaphATa ane baLAtkAra sabhAganA prakAra karyAM tenA viSe kAI paNa sahRdaya mANasanA manane tiraskAra chUTayA vinA raheze nahi. "Nevertheless there were orgies of rape and plunder, when Wellington's troops entered in Badajoj and Siudad Rodrigo.'' ( Christain othics by Dean Inge 1930 Page 316) gayA mahAyuddhamAM--jeNe kadI kIDI paNa mArI nahi haiAya evI kArakunanI taiAkarI karanArA tarUNa che!karAmeAte leAhInA caskA lAgavAthI keTalA jaladI teo uttama sipAi eTale pagArI mArA anyAe vAta jagatanI AMkha sAme tAja che. turkAe ameniyAmAM je katlA karI te katlA cagIjhakhAnanA kAla pachI bhAgye ja kAe karI haze. raziyana krAMtikArAe hAla ( tormenting ) karavAnA je judAjudA prakAra saMskRtimAM jhapATAthI phelAvyA hatA te prakAra hiMdustAnamAM te amAnuSa lAge che. sudharelA amerikAmAM gunehagAra nIce ne bALavAnA je prayogA cAlu che te sudharelA mAnavasamAjanA aMtaHkaraNunuM mAva teA ceAkkasa batAvatA nathI. ba~kasaranA baLavA pachI yuropIana leAkAe cInamAM je atyAcAra karyo te uparathI spaSTa niSkarSa nIkaLe che ke sudharelA manuSya tarapha paNa jo temanI sudhAraNA temanAthI bhinna haze tA yuropIana leAkA sabhya vana rAkhaze nahIM. A sarva bAbatanA vicAra karI tattvajJa phreDarika nitze kahe che ke, " sa hiMsaka pazuomAM sarvathI krUra hiMsaka pazu hoya te te yuropIana manuSya che."? AvA prakAranA mata hai. DIna InTe mAnya karyAM che.ra eka graMthakAra kahe che On the nations and peoples. Outspoken essays by Dean Inge. For Private and Personal Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pragatinI bhrAmaka kalpamAM ke, " jo ti"pha cAnImAM dharacanA karI zakAya tema hAya te temane IzvaranI kalpanA AvI zakaze ke nahIM e kahevuM muzkela che paraMtu temane setAnanA svarUpanI kalpanA karavAnu kahIzuM teA teo meTA zvetavarNIya manuSyanuM rUpa batAvaze." AvI rIte jotAM manuSyanI zArIrika, mAnasika, AdhyAtmika, bauddhika vagere kAi paNa dRSTithI vikAsa thayAne purAyeA aitihAsika kAlamAM eTale chellAM trIsa hajAra varSAmAM maLI AvatA nathI. sudhAraNA thai che evAM je nagArAM vAgI rahyAM che, tenA a eTalA ja ke manuSyanI aMtargata vAsanApUrtinAM pahelAnAM sAdhanA para ghaNuM ja prabhuttva maLyuM che, para'tu tethI mAnavane namunA ( Human type ) badalAyeA che ema kahevuM e mIjAne temaja pe'tAne ThagavA jevuM che. mAnavInamuneA badalI zakAya ke kema enI carcA sa'skRtinA uyAstanA kAraNeAnu. vivecana karavAnA chIe tyAM karIzuM. ahIM eTaluM ja kahevAnuM ke jyAM jyAM sudhAraNA zabda vaparAyA che. tyAM tyAM ane te dezAmAM mAnavavazanI atyaMta adhAti dekhAya che. prazna have evA ubhA thAya che ke A sudhAraNA e che zuM? vakhate vakhate jyAre leke A zabda ThAvakuM mhAM rAkhIne khele che tyAre zuM e zabdathI pratIta thanArI vastusthiti ke enI maryAdAe jANe che ? yureApanA tattvajJAnathI mANasanuM mana guMcavAI jAya che. cAvI dIdheluM ghaDIALa je pramANe saMgraha karelI zakitane vyaya kare che, tevI rIte A jagata eka sarakhA ziktanA vyaya kare che. ema zAstra kahe che. paraMtu A sarva zakita mULamAM ja kayAMthI AvI ema jo kAI prazna pUche te prazna pUchanArAne ja ajJAnatAne Are pa vaheAravA paDe che. vizvanI mULa racanA kevI che e gRhIta levA para nItizAstrane ghaNA ja AdhAra che. tethI mUlabhUta gRhIta mRtyu samajI levAM e ghaNuM ja hitAvaha che; chatAM e prazna bahu dUranA hAi cheADI dRe chIe, paraMtu sarvasAdhAraNa rIte mAnavavaMzanI sudhAraNA kevI For Private and Personal Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ~~~ ~ hiMduonuM samAjaracanAzAstra hevI joIe enI rUparekhA ja mULa samajAtI nathI tenuM zuM? je pragatinA nAmathI ATalA goTALA utpanna thAya che te pragati saMbaMdhI spaSTa kalpanA yurepanA tattvone paNa AvI lAgatI nathI! ahIMnA suzikSita varganI evI sthiti thaI che ke ekAda deSa sanAtanI ane pAzcAtya tattvajJAnamAM samAna haze, te paNa sanAtanIone deva turata ja dekhAze, paNa pAzcAtyane deSa lavaleza paNa dekhAze nahi. udAharaNArtha jagatanI utkrAMti vize bolatAM dareka tattvane kayAMkathI te zarUAta karavI paDe che ja. pote amuka ThekANethI zarUAta karI che ema kahI tethI pahelAMnuM huM jANato nathI ema te e kaheto ja hoya che, paraMtu tethI pahelAM zuM hatuM e prazna te pUchavAno rahe ja. ApaNane je kaI pUche te prazna pUchanArane mUrNapaNanuM prazastipatra ApI pena pUjU' e nyAyane avalaMba karavAne. paramezvara A jagatane kartA che ema je kaI dhArmika manuSya kahe te ApaNe enI mazkarI karavI, paraMtu pite gRhIta lIdhelI prakRti (matter) vagere kyAMthI AvyAM e praznone javAba na Apavo e to eka ajaba ja nyAya che ! ThIka, ahIMnA vidvAnanA gurUgrahe A pragatinI kalpanA keTalI spaSTa hatI ane che teno vicAra karIe. harbarTa spensara kahe che ke, utkrAMtine juvALa evo che ke je vastuone ApaNe mAnavI samAjamAM kaniSTa gaNIe chIe te dhIme dhIme naSTa thatI jaI mAnavaprANInI pUrNAvasthA nakkI AvavAnI che." bhale Ave bicArI ! paraMtu hajAra varSo pachI je pUrNAvasthA nakkI AvavAnI che te mATe apUrNAvasthAmAM hovA chatAM AcAra ane vidhiniSedhanA niyamanuM pAlana karavuM nahi ema teNe kayAMya lakhyuM hoya to te amArA vAMcavAmAM AvyuM nathI prAcInanI kalpanA tarapha jaIzuM te manuSyanuM pUrNatva darzAvanAre kRtayuga AgaLa thaI gayo che ema teo mAnatA. hiMduonA mahAbhAratAdi graMthamAMthI A kapanAne AdhAra maLe che. For Private and Personal Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pragatinI bhrAmaka panA teja pramANe yahudI grIka vagere jInA rASTanAM sAhityamAMthI paNa maLe che. kRtayuga have pachI Avaze evI AjanI kalpanA che, ane te manuSyanI buddhinA jora varDa prApta thavAnA che. kRtayuga have pachI AvavA che, eTale pachaLathI AvanArA kAla thai gaelA kAla karatAM vadhu sArA hoya che, e prakAranI kalpanA prAcIneAmAM paNa koi kAI sthaLe maLI Ave che. mRtayuga pUrve paNa na hateA ane pAchaLa paNa thaze nahi evI kalpanA paNa kASTha sthaLe dekhAya che. te yuga aneka vakhata Ave che. e ja kalpanA mATe ApaNI tarapha yuga, manvantara vagere zabdonA upayega karI tene spaSTa karI che. pleTa, traNa lAkha sArka hAra vaSaeNnA eka yuga mAnatA ane A graMthakArA 43 lAkha vIsa hajAra varSanA yuga mAnatA. hAlanA tattvajJAmAM gaTa (Goethe) ane nitze e banne yugakalpanAne anumeAdana Ape che. mAnava e devAne bhraSTa thaelA vaMza ja che ema pUrva manAtuM. hAle mAnava vAMdarAne ucca pade pahoMcelA vaMzaja che ema mAnavA tarapha pravRtti che, paraMtu manuSye kAI paNa prakAranA prayatna na karavA chatAM kaivala sRSTinA ja pravAhamAM tenI satat prati thayA ja kare che ema hAMkaye rAkhavuM e vIsamIsadInA khAsa hakka che. A uparAta kalpanAne khIjA kSetromAM sAcI mAnIe tA kAI vicitra ja kAyaDAe utpanna thAya che. A prakAranI vicArasaraNI anusAra rAmana lekAnA anekaizvarI dharma karatAM khristI leza ekrezvarI dharma zreSTha gaNAze. khristI dharmamAM paNa kaeNtheAlika paMca karatAM preTesTanTa patha e vadhu sArA ! vaidika dharma karatAM yuddha dharma sArA ane A A dharma karatAM hAle utpanna thayelA A samAja, devasamAja, brAhmosamAja vagere navIna patheA sazreSTha ! maha'madanA islAma karatAM akabarane dIte IzAhI ' zreSTha ! A badhI bhAte siddha " , 4 For Private and Personal Use Only na Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir himAnuM samAjayanArAya karavI e Adhunika pragativAdIone paNa jarA muzkela paDaze, nahiM te dharmanA sArA narasAno kaMI mApa batAvI upara kahelI bAbata kaI siddha kare evI ame snehapUrvaka vinaMti karIe chIe. saMskRtino vicAra karIe te A pragatine niyama siddha thaI zake tema nathI. parAbhUta saMskRti vijetA saMskRti karatAM zuM haMmezAM halakI ja hoya che? Do. kAra senDarsa kahe che ke, " jyAre ApaNe keTalAka samUhene vidhvaMza karIe chIe tyAre tene pUrNanAza thayo ja haze ema nathI. temAMnA keTalAka samUhe sArI rIte dabAI gayA haze, te vargamAMnI strIo paNa pachAta rahI haze, ane tethI vijyI saMskRtie keTalAka jJAtirivAjenuM anukaraNa karyuM haze te paNa e rIta rivAje temanA hatA e oLakhavuM ghaNuM muzkela thaze. vijaya e vaMzanI zreSThatAne purA thaI zakatuM nathI jenI pAse saMhAraka hathiyAro zreSTha prakAranAM haze, tene ja vijayazrI vairaze, paraMtu zreSTha prakAranAM hathiyAre hAvAM e kaMI vaMzanI zreSThatAnuM lakSaNa nathI ! zreSTha hathiyAre meLavavAmAM buddhi jeTalo ja bhAgya paNa bhAga bhajave che. " It is probable that in many cases what is taken for elimination was in fact smothering, that is to say, many of tho defeated groups especially women, snrvived though outwardly, owing to the adaption of the conquering group, traces of the defeated were lost. Victory is no proof of biologi. cal superiority Victory tends to favour those bost equipped with weapong. Superior equipment is no proof of bivlogical superiority. The possession of superior weapons is at least as ofton to due superior luck as to superior intelligence." ( War & biology-paper by Carr Saunders.) A bhAgya nAmanA amAnuSa tattvane DAhyo manuSya eALakhe che, paraMtu navamatavAdI oLakhatuM nathI. bhagavaddagItA kahe che. For Private and Personal Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pragatinI bhrAmaka kalpanA paMcatAni mahAbAhuH kAraNAni nibodha meM / sAMkhye kRtAnte proktAni siddhaye sarva karmaNAma // mArAthI, he mahAbAhu! zIkha A pAMca kAraNe je kAM sAMkhya siddhAMta sAdhavA kAja karma sau. adhiSThAna tathA kartA karaNaM ca pRthagvidham / vividhAzca pRthakyeSTA daivaM caivAtra paJcamam // adhiSThAna, tathA kartA karaNa e judAM judAM, ceSTA nAnA vidhinI, ne temAM devaja pAMcamuM. a. 18 zleka 13, 14 ahIM daiva eTale manuSyanI buddhithI para (Supra-Tational) evuM eka tattva mAnya karyuM che. pragatine niyama saMskRtinA udayAstane vicAra karavAthI siddha thaI zakaze ema amane lAgatuM nathI. pRthvI parathI eTalI badhI saMskRtio naSTa thaI gaI che ke have AvanArI saMskRti e agAu thaI gaelI saMskRtio karatAM zreSTha che ema nakkI karavuM bahuja muzkela thaze. araba, hiMdu ane uttara taraphanA yurepIana lekee saMskRtio sarajAvI, te megAsIana vaMzae dareka ThekANe temane nAza karavAno prayatna karyo. AvI sthiti thaI tethI zreSTha kaniSTa bhAva yA to upara nakkI kare ? ghoDA para besI bhaTakanArA lokonI TeLIo jyAM jyAM gaI tyAM tyAM teoe samAjane nAza ja karyo. pAMcamAM saikAmAM madhya eziyAnI huNa nAmathI prasiddha thaelI jaMgalI TeLIo eziyA ane yurepa baMne khaMDamAM rogacALAnI peThe phelAI gIbana rAmanA InihAsamAM kahe che ke, "akilA nAmanA huNa saradAra yujhInathI eTrIATika sudhI pAMcaso mAIlanI sarva sImAo potAnA lAkha anuyAyIo sAthe halle karyo ane e mejane kAMsa sudhI For Private and Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org sara Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjacanAzAsa paheoMcADayuM. caeNlensanA yuddhamAM te vakhatanI sarva pAzcAtya saMskRti ja lagabhaga naSTa thavAnI aNI para hatI. khIjA huNa-jene itihAsana zvetahu kahe che e lekAe jyAre mahArAjAdhirAja samudraguptane pautra skaMdagupta uttaramAM rAjya karatA hatA, tyAre hiMdustAnapara svArI karavAnI zarUAta karI. skaMdazuMte e svArIone pratikAra karyAM, paraMtu tenA mRtyu pachI te leAkAe gupta sAmrAjyane nAza karyAM."1 samudraguptanI saskRti ane huNa leAkeAnI saMskRti e temAM kai zreSTha hatI. e eka zALAnA nAnA vidyArthI paNa kahI zakaze. pAchaLathI kApharanI laDAImAM parAjIta thavAthI huNa leAkAne kAzmIramAM javuM paDyuM. A yuddhanuM kAraNa e banyuM ke huNa prajAe je katala karI te katalathI AryAMva khaLabhaLI UDayo. bAlAditye ane yazodharmoe huNa lokAne bhUmimAMthI hAMkI kADhayAA. pRthvIpara phelAelA ja galI lekAnI caDhAinuM A paheluM meA thayuM. araba lekAe araNyamAMnu peAtAnu' vasatisthAna cheADI seA varSoMnI aMdara pUrva taraphanA rAmana sAmrAjyane nAza karyAM, AphrikAmAMnA nADika vaMza, vaDAla vagerene pazu vIkherI nAkhyA, spena para adhirAjya karyuM', phrAnsa para svArIe karI ane paDatInA vakhatamAM paNa yuropanA sa` rAjAone bhagADI mUkayA, eziyAmAM IrAnI sAmrAjyeAne nAza karyAM, aphagAnIstAna, balucistAnane pAdAkrAnta karI te DeDa siMdhaprAMtanI sarahada sudhI AvI paheAMcyA. A thayuM khIjuM merjI ! tArtAra lakAe hiMdustAnamAM ane cIna dezamAM peAtAnA rAjyeA sthApana karyo. raziyAmAM paNa rAjya karyu ane 17mA saikA sudhImAM te vIenA sudhIne pradeza pAdAkrAnta karyAM. A thayuM trIjuM meAAM. prastuta prakRtinA viSayAnusAra pAchaLathI AvelI hu saMskRti pahelAM thaI gaelI gupta ane rAmana saskRti karatAM zreSTha hovI joie. 1 Early History of India-Vincent Smith; Aryan rule in India by Havel. For Private and Personal Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pragatinI bhrAmaka kalpanA 53 paraMtu itihAsa to tema kahetA nathI. pragati e zI bhAMjagaDa che ane te kema bane che e vAta AjanA pragativAdIo amArA jevA prAkRta mANasane spaSTa karI nahi kahe ke ? paraMtu eka vakhata pragatinI kalpanA magajamAM jaDa ghAlI beThI eTale pachI thayuM. je AjanA pravAha sAthe taNuM jAya te prAgatika ! ane AjanA pravAha sAthe taNavA je taiyAra nathI e parAgatika ! evuM samIkaraNa (Equation) thaI beThuM che. A samIkaraNanI draSTie ItihAsano artha samajIzuM te ghaNI ramUjabharI bAbate pratIta thAya che. mogala sAmrAjyane cAre tarapha amala phelAvA lAgyA pachI ane sarva rajaputa rAjAoe e bhayaMkara mejA sAme mAthuM namAvyA pachI e bhayaMkara vaMToLIA sAme chAtIne ja gaDhanI divAla banAvI sAme thanAra eka ja vIra sisodIA kulanA mahArANA pratApasiMha e parAgatika ! tyAre akabara pAdazAhane madada karanAre pele dezadrohI ane dharmadrohI aMbarane mAnasiMha e prAgatika ! hiMduonI zikhA mATe laDhanArA bApA rAvaLanA vaMzajo ! tame amerikA jaI udAra mato kema zikhyA nahi ? proTesTanTa dharma mAtabara thayA pachI tenI sAme thanAra kethalika agara kethelika dharma ucca hovA chatAM tene virodha karanArA proTesTanTa e parAgatika ! ApaNuM smaraNakAlamAM ja janmathI mRtyu sudhInA sarva naitika mUlya yupIana paddhati para laI javAM joIe, evA prakAranA matane pracAra karanArA mahAtmA e prAgatika ane jatiyukta hiMdusamAjanI ghaTanA sAthe meLa nahi le evA rItarivAjenuM anukaraNa ame nahi karIe ema kahenArA, junI paddhati pramANe cAlanArA leke parAgatika agara pelI pracalita thaelI gALa vAparIe to temane sanAtanI kahevA! gautama buddha, azoka, maurya vagere leka prAgatika! ane temanI sAme thanArA kumArika bhadra, zaMkarAcArya vagere badhA parAgatika! tenI sAthe haravilAsa sAraDAnA vivAha viSayaka bilane virodha karanArA sanAtanI ane musalamAna e parAgatika! kevI suMdara joDI ! ! prArthanA For Private and Personal Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 54. hiMdaonuM samAjaracanAzA samAja, brAhmosamAja vagere badhA prAgatika ane smRti para nibaMdha graMtho lakhanArA TIkAkAre parAgatika ! sAcuM kahIe to prAgatika ane parAgatika e banne zabdo artha zunya che ! sanakA kahe che ke, "jene ApaNe pragati kahIe chIe te parAgati paNa hoI zake." mAnavanA ItihAsamAM pragati jevI bhrAmaka kalpanA ATalI prabala kema thAya che e koyaDo mAnasazAstroe ukelavA jevo che vastusthiti ema che ke sRSTinA niyama pragati paNa kahetA nathI ane parAgatine paNa anumodana ApatA nathI. mAnavI pragati zuM che e sRSTine samajAtuM ja nathI. sRSTinA niyame A bAju nathI ane pelI bAju paNa nathI. kharI vAta ema che ke keI paNa jAtinI naisargika sthiti tenI gati che, pragati nahi. AjubAjunI paristhitimAM TakI rahevAnI lAyakAta Ave tyAM sudhI te jAtimAM thoDA ghaNuM jhINa pheraphAra thatA dekhAze, paraMtu jAtinuM ravarUpa rithara thayA pachI te jAtimAM sthAyI bhAva ja utpanna thavo joIe. mAnavajAtinuM A svarUpa che. te svarUpamAM utkrAMtijanya pharaka thayAnuM mArA vAMcavAmAM nathI AvyuM. are ! cAra lAkha varSa jeTalA kAlamAM kIDIonA AkAramAM suddhAM koI paNa prakArane pharaka paDe nathI. je lekaphyUmanI chApa sarva mAnavavaMza para besADavI hoya te teNe koIkane koIka tattvajJAnane Azraya le joIe. A pragatirUpI daMtakathAe tyAre pragati ane tava yuropanA keTalAka tava para pitAnI chApa besADI hatI, e tattvo hegela, kauta ane spensara hatA. tevI ja rIte DArvInanA bhejAmAM paNa A kalpanAnuM bhUta bharAyuM hatuM. AzcaryanI vAta to e che ke A tattvonA lemAMthI pragatinuM tattva jarA paNa siddha thatuM nathI. For Private and Personal Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pragatinI bhrAmaka kalpanA je utkrAMti tava e ja jAgatika jIvananuM pradhAna tatva mAnIne colIe te jagatamAM naitika mUlya sArUM narasu, sat asata, sujana durjana vagere dvomAM pratIta thanArI kalpanAone kaMI paNa artha raheze nahi. je kaMI bane che te utkrAMtinA pravAhamAM bane che. mAnavathI te te pravAha bhAvI zakAtuM nathI. pachI, sukhaduHkhaM bhavo'bhAvo bhayaM cAbhayameva ca // ahiMsA samatA tuSTistapo dAnaM yazo yazaH / bhavanti bhAvA bhUtAnAM matta eva pRthagvidhAH // bhagavad gItA, a. 10 le. 4, 5. janma, mRtyu, sukha duHkho saMtoSane bhayAbhaya, ahiMsA, samatA, dAna, tapa, kIrti, akIrti e mArA thakI ja bhUtonA thAya bhAvo judA judA. evI sthiti thaze, ane chatAM potAnA karmo mATe javAbadAra raheze nahi. pachI jagatanI pragati ke parAgatinI bhASA eTale eka artha zunya bakavAda thaze. pachI manuSyanuM khAsa mahatva ke vyaktitva rahetuM nathI, tenI sthiti bhUtakAlamAM thaI gaelI ane bhaviSyakAlamAM thanArI mAnava hAramAlAnI joDanArI bejavAbadAra kaDI (link) jevI thAya che. pachI sarvasAdhAraNa rIte pragati zabda arthazUnya bane che. lAyaka teTalA jIvaze (survival of the fittest) A zabdo samuccayane e paNa artha laI zakAze nahi ke sarvamAM saddaguNa agara sauthI suMdara agara sauthI upayukta vaMza (vyakita ke vastu game te). saMkSiptamAM kahIe to sAdhutva (Goodness), saundarya (Beauty) ane satya (Truth) e kalpanAone Adi (source) ? F. H. Bradley quoted by Doan Inge in his Qutspoken Oscaya. For Private and Personal Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1jayanArA *** e Akho nItizAstrano pAyo ja ukhaDI jAya che ! pachI bAkI je rahyuM te samAjazAstra ! ! vaLI ekaMdare badhAnI pragati thAya che ema kahevAno kaMI ja artha nathI. "koI paNa racanA agara seMdriya prANI taddana sAdI racanAmAMthI ghaNI ja guMcavALA bharelI (Complex) racanAvALAM thavAM e sarva ThekANe pragatine niyama dekhAya che." ema harbarTa spensara kahe che. A harbarTa pensaranuM pragati viSayaka vedavAkya thayuM. game tyAM juo ! prathama ekAvayavI piMDa (unic llular) agara racanA utpanna thaze, pAchaLathI eja piMDa anekAvavI ( multicellular) thaI pragati karaze. sRSTinA ItihAsamAM game teTaluM bArIkAIthI joIzuM te paNa A niyama sAce che ema dekhAtuM nathI. keTalAka prANIvarga jIvana TakAvavA mATe ane kAvayavI banyA, tema chatAM sarva prakAranA roga jaMtuo ekAvayavInI sthitimAM ja jIvana dhArI zakyA che. vadhu bArIka nirIkSaNa karIzuM te roga jaMtuo ja sRSTimAM sarvathA vijayI thAya che, ema paNa dekhAze. jene pragatipriya prANI kahevAmAM Ave che tenI kiMcit kAla pragati thai, teo sRSTimAMthI samULagA nAza pAme che. A siddhAMtane bhUstara vidyAmAMthI joIe teTalA purAvA maLI zake che. sauriana kAlamAM je meTAM moTAM pracaMDa prANuo thaI gayAM tenA hADakAMo ja mAtra Aje paNa bhUpRSThanA tharamAMthI maLI Ave che, paraMtu te prANuo te kayAreya jagatanA paTa parathI naSTa thaI gayAM che. je roga jaMtuoe bhagavAna zrIkRSNane prANa lIdhe haze, te riga regajaMtuonI jAtio haju paNa astitva dharAvI rahI che. manuSyajAti nisargamAMnI badhI jAtio karatAM vadhu dubaLI che. tethI temAM jaNAtI naisargika luccAi paNa khuba pramANamAM vadhI che ! sRSTimAM jIvana TakAvI rAkhavAnA traNa mArgo che; 1. kAMDAnA bala para pratispadhIono nAza karI vana TakAvI rAkhavuM, For Private and Personal Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pragatinI bhrAmaka kalpanA 2. prajotpatti eTalI jhaDapathI karavI ke pratispadhIone kevala leka saMkhyAnA baLa para ja dabAvI devA, agara 3. pratispadhIone aneka prakAranI luccAI bharelI yuktio karI phasAvavA ane moTA meLavavI. temAMthI pahele mArga dekhAvamAM rUpALo che, chatAM te mArgano avalaMba karanAra prANIvargano haMmezAM nAza thAya che. sRSTimAM joIe te vyAdhra siMhAdi jAtione ane manuSyamAMnA laDAyaka vargane nAza thaele dekhAI Avaze. bIja mArgathI janArI jAtio A sRSTimAM cIraMjIva thaelI dekhAze, ane trIjA mArgathI janArA mAnavavarge pitAnI buddhinA sAmarthya para pitAnA karatAM balavAna prANIvarga upara sRSTimAM kaMI nahi te Aja te vijaya meLavyo che, evuM te ceksa dekhAya che. mecanikApha jevA iMdriya vijJAnavettA batAvI Ape che ke mAnane je kAma karavuM che te daSTie temanuM zarIra ghaNuM ja agavaDatA bhareluM che. ItihAsa tarapha joIzuM to spensaranA siddhAMtane jarA paNa anamedana maLatuM nathI. itihAsamAM jyAM jyAM kAlpanika pragati, tyAM tyAM nAza e trikAlAbAdhita siddhAMta dekhAya che. pragati karI ke nAza thayoja samajo, pachI nAza paNa pragatimAMnI eka sthiti che ema kahevuM hoya te bhale ! hiMduoe ane cInI lekine kiMcita kAla sudhI pragati karI ane tyAMja aTakyA, teja samAje Aje pRthvItalapara astitva dharAve che. grIka ane remana leke satata pragati karatA ja gayA ane vinAza pAmyA ! kAraNa, ame pAchaLa kahyuM che te pramANe pragati e sRSTine niyama nathI, e eka harbarTa spensarane mAtra mata ja che. paraMtu harbarTa spensara ane sRSTi e kaMI samAnArtha zabda nathI. ulaTuM Aja joIzuM te ekaja samAjanA je kaMI tharo dekhAya che, temAMthI paNa ApaNI dRSTie je zreSTha manAya che te te thare dhIme dhIme ochI thatA jAya che, tenuM kAraNa e lekenI piMDAtmaka adhogati haze evuM mejara DArvIna pitAne suprajAjananA For Private and Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 58 wuuuuuuuuuuuuw hiMdaonuM samAjaracanAzAstra zAstraparanA graMthamAM kahe che. potAnI AMglabhUminA samAja vize DaoN. phizara kahe che ke, "greTabrITananI leka saMkhyAnI 1911 thI 1921 sudhInA kAlamAM kayAreka paNa piMDAtmaka adhogati zarU thaI che. chatAM 1921nA vasatipatrakamAM leka saMkhyAmAM vadhAre ja thato dekhAya che ane 1931nA vasatipatrakamAM prajotpAdanane ayogya evI vyaktionuM pramANa ekaMdara saMkhyA sAthe sarakhAvatAM vadhyuM hovAthI thoDI AbhAsika vRddhi thaelI dekhAze." " The population of Great Britain, for example, must have commenced to decrease biologically at somo date obscured by the war between 1911 and 1921; but the census of 1921 showed it nominal increase of some millions and that of 1931 will, doubtless in less degree, certainly indicate a further spurious period of increase due to the accumulation of persons at age at which the reproductive value is negligible." . (Genetical theory of selection hy R. A. Fisher Page 80. 1981) . kajhinsakI kahe che ke, "uttara ane pazcima yurepanI lekasaMkhyA naSTa thaze e Apatti TALI zakAya tevI nathI. Aja mata pri. esa. je. hense kabula karyo che. AjanA rASTra haju DI. jIvanazakti batAve che, kAraNa ke temane pragatinAM roganI pIDA uparaupara thaI che, te haju nasenasamAM utarI nathI, nahi te sRSTinA pariNAme kaMi keIthI TALI zakAya evAM nathI. pragativAdI tattvajJa hegelanI pragatinI kalpanA sRSTi agara itihAsanI bAbatamAM nirapekSa che. pragati eTale AdhyAtmika svataMtratA Balance of births and deaths-Kuzeinski 8. Journal of Heredity, For Private and Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pragatinI bhrAmaka kalpanA ema e kahe che. Adhibhautika jagatamAM sRSTinAM anaMta pariNAme sRSTi para ane mana para thAya che. te pachI AdhyAtmika svataMtratA e zI bAbata che ane kayA hetuthI utpanna thai che. e samajavuM muzkela teA che ja. sarva jagatanI zaktionuM pariNAma je Atmatattvapara thavAnuM te Atmatattva ja svataMtra mAnyA pachI A tattvajJAna ane hiMdu tattvajJAnamAM pharaka te ze| rahyo ? DuMgela sAhebanuM AdhyAtmika svAtaMtrya eTale prati evuM jo mAnya karIe teA paNa aitihAsika dRSTie e pragati kema siddha karavI e prazna teA ubhA ja che. haMgelanI vAdI-prativAdI paddhati (thesis-antithesisor dilectic method ) jagatanA itihAsamAM pratIta thatI dekhAI Avaze ema mane lAgatuM nathI, paNa dhArA ke pUrva kayAMka pragati thaI haze paraMtu 19 mI sadImAM praziyAmAM je rAjasattAnI pati hatI eja sauthI zreSTha che ane temAM sudhAraNA zakaya nathI evA paNu DhaMgela sAhebanA mata hatA. pragati jevI azunya kalpanAnI pAchaLa lAgI samAja asthira karavA e mAnava hitanI draSTie sArUM te nathI ja, pachI tA navamatavAdI game te DIMgA lagAve, AvI rIte jotAM haMgelanI paddhati itihAsa nirapekSa hAvAthI Adhunika pragatinA je artha thAya che te arthamAM tene mAnya nahiM hAya ema lAge che. 59 hajI eka pragativAdI phIlasupha hAya tA te Adhibhautika tattvanuM nirUpaNu karanAra Agasta krAMta che. tenA matanI paNu eja sthiti che. teNe pragatinA je traNa TappAe kayyA che te TappAomAM ekathI bIjo sudharelA che ema siddha karI zakAze kharUM? pragatinA TappA siddha karatI vakhate khristAnA ekezvaravAda junA rAmana lekAnA anekazvaravAda karatAM zreSTha che evuM gRhIta levuM paDayuM che. khI te samAja Adhidaivika sthitimAM ja che. evuM kahenAra kAMta pote ja evI Adhidaivika sthitimAM che; kAMtane pazu dharma' zabdathI je For Private and Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra rItanI sattAne khyAla Ave che, tevI ja rasattA jotI hatI; kevala tenI pAchaLa pratyakSa e zabda lagAvavo hato. ItihAsanA ane rAjasattAnA kSetramAM paNa A pragatie asaMkhya goTALAo utpanna karyA che. koI paNa rASTra agara saMskRti naSTa thayAM hoya to tema thavA mATe kevAM yogya hatAM eTaluM ja itihAsakAre batAvatA dekhAya che. rASTra vijayI thayuM ke te zreSTha guNavALuM hovuM ja joIe. A hisAbe remana sAmrAjya tene nAza karanArA jaMgalI jarmane karatAM halakuM hovuM joIe! je koIka rASTra, kAIka dharma, koIka kalA, keAIka kalpanA, keIka tattvajJAna athavA kaIka paddhati sRSTimAMthI nAza thayAM hoya te te potAnuM astitva TakAvavA kema nAlAyaka hatAM e batAvI ApavAnuM eTaluM ja kArya pitAnuM che ema ItihAsakAra samaje che, tethI pahelI sadI ane vIsamI sadI vacce thaele itihAsa mAnavasamAjanuM tAtparya kADhavAnI draSTie taddana nirupayogI che. meTe svAbhimAnI itihAsakAra paNa taddana pilI evI pragatitattvanI jALamAM sapaDAyo ke e paNa bhUlabharelAM vidhAne karavA lAge che. suprasiddha itihAsa saMzodhaka rAjavADe kahe che ke, " TuMkamAM oNgasta kAMtanA zabdomAM kahIe te mahArASTra te qva Metaphysical state-24974141 gal z4a Positive avasthAmAM AvavA mATe tene haju 500 varSonI vAra hatI, eTale zake 2000 nA sumAramAM mahArASTra Positive stage mAM AvavAne hate." A vAkayane pradhAna laI keTalAka pAnA karelI carcA mAnava saMskRtine kAyaDe samajavAnI draSTi e nirUpayogI che, eTaluM ja nahi paNa nukazAnakAraka che. mULamAM gasta kete kapelI avasthAo ja asamarthanIya che. vaLI AdhyAtmika avarathAmAMthI Adhibhautika avasthAmAM javA mATe 500 varSo lAge che evuM gaNita rAjazrI 1 tArAbApAva diNi vastrastAvanA 107, 108 For Private and Personal Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nananananananana pragatinI grAma kA . noverrannominantn a rAjavADe zAnA AdhAre kare che ? ThIka, rAjavADe jevo svAbhimAnI itihAsakAra, laDAyaka hathiyAra banAvatAM AvaDatAM na hatAM eTale mahArASTra pAchaLa rahyo evuM vidhAna kare che, tyAre ame AgaLa batAvyA pramANe che. kAra sanDarsa zreSTha Ayu hovAM e vaMzanI zreiSThatAnuM lakSaNa nathI, e spaSTa mata Ape che. AnuM kAraNa eTaluM ja ke rAjavADe AbhAsika pragati tattvanAM nIce kacaDAI gayA hatA, tyAre kAra senDarsa e zAstrIya mApo lagADI pachI ja pitAnA siddhAMto race che. A leke samAjasattAnI paNa evI traNa avasthAe kape che. paraMtu eka rAjasattA karatAM prajAsattAka paddhati zreSTha zA mATe ? tenuM zreSThakaniSTatva kyA parimANathI mApavAnuM ? e saMbaMdhI kalpanA baMne zAbdika yuktio sivAya kaze paNa vadhu khulAso maLaze nahi eka M. A. Ph. D. eka prasaMge belatA saMbhaLAyA ke, "kAsanI rAjakrAMtie manuSya prANImAM svatvanuM abhimAna utpanna karI dIdhuM." A vidvAna gRhasthane eTalI sAdI vAtanI paNa khabara nathI ke svatvanuM abhimAna dareka vyaktimAM joIe tenA karatAM vadhAre pramANamAM hoya che te kaI paNa yuktithI ochuM karavuM joIe, evuM gunAzAstra ( Criminology) para eka zreSTha graMthakAra Do. sIjhara le so pitAnA "Criminal man" nAmanA graMthamAM kahe che. "svatvanuM abhimAna sAcI lAyakAtanA vyasta pramANamAM hoya che.' ceTaraTana hilla kahe che ke, "svatvanuM abhimAna (individualism) e amArI saMskRtine meTAmAM moTo zatru che." " This individualism is the last term in the process of evolution, the tendency of which throughout the history of society has been persistent destruction of the successive 1 Vanity varies inversely as the real worth. For Private and Personal Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdaonuM samApana thAya principles which have ensured the integration of the various social types by the adaptation of the individual to the social surroundings. (Heredity and selection in sociology.) paraMtu svAvanuM abhimAna e zabda samuccayane uccAra karavA sivAya te gRhasthane kaMI vadhu samajAyuM hoya ema mAnavAne khAsa kaMI kAraNa nathI. For Private and Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa 4 thuM sAmAjika nItina pAyo A pramANe sarva aMgo ane upAMgothI pragati nAmanA loka bhramane agara daMtasthAne vicAra karatAM jaNAze ke satata thanArI pragati nAmanAM tattvane mAnavI daya suSTinA niyama parathI siddha karavA mATe koI paNa sthaLe purAvo maLatuM nathI. sRSTinA niyamo pragati ane parAgati e baMne bAbato viSe kaMI paNa belatA nathI, kAraNa ke, pragati ane parAgati e zabdone upaga mUlya utpanna thayA pachI ja thaI zake. ekaMdare sArvatrika pragati thatI na heya te paNa ekAda kSetra cuMTI kADhI teTalA kSetramAM mAnavasamAjane keIka vivakSita sthitimAM jarUra rAkhI zakAya ane tene mATe ApaNe sRSTinA niyamo samajI levA joIe. paraMtu A sarva bAbate mATe ApaNuM hetuo sthira thavA joIe. pagale pagale ApaNane navI kalpanAo maLe che, ane tethI ApaNe caMcala banIe chIe, paraMtu aMte yaza viSe te nirAzA ja maLe che. junA nAma punari maurNa e manunA jIvanane lAgu paDanAre niyama saMsthAone paNa teTale ja lAgu paDe che, ema jyAre ApaNe kahIe chIe tyAre ApaNAM sAro asthira che e ApaNe saheje kabula karIe chIe ApaNuM dhyeya nizcita hovuM joIe eTale ApaNe zuM karavA icchIe For Private and Personal Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 64 hiMdaonuM samAjaracanA thAya chIe, ApaNane kayAM javuM che vagere bAbate nizcita thavI joIe. e haMmeza sApekSa hoya che e kaMi A praznone javAba nathI. sRSTinA niyamonA pAyA para sthita thaelAM e sApekSa nathI letAM. AdhyAtmika pragati paNa satya sRSTine anusarIne ja thavAnI hoya che. ApaNAM , ApaNI sAme vadhu ne vadhu spaSTa thavAM joIe. cce spaSTa hoya tyAra pachI ja mArgane prazna AvI zake che. ahIM dhyeyanA ane mArganA bhedAnarUpa cAra paryAye utpanna thAya cheH 1. eya spaSTa paNa mArga che. 2. dhyeyanuM nAmanizAna paNa nahi, paNa mArga paraMparAthI barAbara cAlyo Avata. 3. dhyeya barAbara ane mArga paNa barAbara. pachI vicAravAnuM e ke eya spaSTa heya te te zuddha hovuM joIe ane mArga doSarahita hoya te te nItiyukta hovo joIe. A prakAre eyanI zuddhAzuddhatA ane mArganI nIti anItine anusarI vaLI pAchA bIjA paryAya utpanna thaze. AzcaryanI vAta te e che ke pRthvI para A badhA paryAyone keIkane kaIka sthaLe mAnave avalaMba kare ja che! jevI rIte vyakti astitvamAM che. tevI rIte jagata paNa astitvamAM che. keIka pahelAne (vyaktine ) Azraya laI svAtmavAdI ( egoist) bane che tyAre koI bIjAne ( jagatane ) Azraya karI parAtmavAdI (Altruist) bane che. baMnenA gRhIta kRtyo (categories) sAcAM mAnIe to te baMne khATAM che evuM kadI siddha thaI zakaze nahi tyAre zuM atyaMta paraspara virodhI baMne evo suSTinA niyamothI sAdhya thaI zakaze ema kahI devuM? sRSTimAM paraspara vinimaya cAle che e vAta sahelAIthI siddha thaI zake tevI che ane tethI parAtmavAdItva ( Altruism) e beya na rahI zake, ema kahevuM vyAjabI nathI. AvAM dRSTibiMduthI sRSTi tarapha javAnuM pariNAma eTale For Private and Personal Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Mananananaannnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn wannnnn kAmAjika nItine paNa "ete satpuruSAH parAryaghaTakAH svArthAt parityajyate" se prakAranuM tattvajJAna. bIjI bAju suSTimAM jIvanArtha kalaha cAlu che ema paNa sRSTimAMthI ja siddha thaI zakaze. pachI jeTaluM che teTaluM badhuM ja sAcuM che e hegelane siddhAMta ane jIvanArtha kalaha cAlu che e DAvanane siddhAMta-e baMnemAMthI trIjo siddhAMta saMkalana karI tAravIe te tAmApu kahevu nAmanusmA zu che tethI mAruM nitya smaraNa rAkhI laDAI kara e Ayudhone TaMkArane siddhAMta utpanna thAya che. nijo, bane hADa, drIska vageree kADhelA siddhAMti sAcA mAnIe te aphATa sainya ane zreSTha prakAranAM hathIAra ekaThAM karI haMmezA laDAI karavA sajaja rahevuM e ja dhyeya rASTra sAme haI zake. AvA tattvajJAnanuM pariNAma e ja 1914nI sAlamAM thaele mahAvigraha ! temAM thaele dravyanAza ane manuSyasaMhAra, pariNAme AkhA jagatamAM vadhAreluM Arthika saMkaTa-A sarva bAbatane vicAra karIzuM te AvA prakAranuM tatvajJAna jagatane hitakAraka thaze ema lAgatuM nathI. AvI rIte sarvathA svArthI tattvajJAna ane paramArthI tattvajJAna baMne ekAMgI che ! te ja pramANe trIjo eka varga uThIne kahevA lAge che, "sajIva sendriya prANIonI pravRtti sukha tarapha hoya che. duHgdilane sarva sumati agara gar: mUtAnA matA : prakRti athavA manuSya e sukha duHkhanAM kaMdane AdhIna vyakti che, tethI sukhavRddhi e samAjanuM dhyeya hovuM joIe. A tattvajJAnanuM pariNAma eTale "ghaNAnuM ghaNuM sukha" ( greatest happiness of the 1 mahAbhArata 2 Joreny Benthaim For Private and Personal Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAya greatest number ) AI vADamayamAM paNa AvI kalpanA maLI Ave che, paNa tyAM ghaNAnuM ghaNuM sukha nahi paNa ghaNAnuM dhaNuM hita" che. 'sarveSAM yAsuhRnnityaM sarveSAM ca hiterataH / karmaNA manasA vAcA sa dharma veda jAjale // 2 athavA adbhUta hitamacaM tattamiti dhaUTI AvI rIte AtyaMtika hita e dhyeya kahyuM che, paraMtu benthamamIla-ne te ghaNAnuM ghaNuM sukha joIe chIe. atyAre te A tattvajJAnanA pariNAma rUpe ghaNAnuM ghaNuM sukha eTale ghaNAnuM ghaNuM ALasa e artha pratIta thAya che. dareka ThekANe kAmanA kalAke ochA kare ane manaraMjananAM sAdhane vadhAre evI mAMgaNI karavAmAM Ave che. A uparathI sudharelo yuropamAM sukha" e zabda ALasa zabdane paryAya che, emaja amane lAge che. koI paNa rASTranI agara vyaktinI pragati kaSTanA mArgethI thaI zake che. mAtrA sparza, zItaSNa mATenI sahanazakti eja utkrAMtinuM kAraNa che. tethI e ja samAjanuM dhyeya hevuM joIe ema pheDarika nize jevA tattvajJAnIo kahe che, sRSTimAM pratIta thanArAM aneka halakAM dhyeyomAMnuM ekAda eya pasaMda karI tenI AjubAju bahAranA raMgarogAnathI suMdara dekhAtAM tattvajJAnanI paddhati ubhI karI zakAya che. paraMtu te paddhati samAjane mArgadarzaka nahi banI zake. nize kahe ke, vedazAstrasaMpanna mAthala eTale kaMI sRSTi nahi te sAcuM ja che. eka ja vastunAM aneka kAraNo hoya che, ane nyAyazAstramAM aneka kAraNarUpI hetvAbhAsa ( Fallacy of Plurality of causes) kahe che, paraMtu zAstrIya draSTie e badhAM pradhAna i Utilitarianism by J. S. Mill 2 mahAbhArata For Private and Personal Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAmAjika nItinI pAya kAraNA hAI zake nahi. zrIkRSNa jevA gurU maLyA tA paNu arjunane ceAgya mA samajAvAne badale tenA manamAM aneka goTALAo utpanna thayA. jyAyasI cetkarmaNaste matA buddhirjanArdana / afe karmaNi gheore mAM niyojayasi kezava // sArI o karyAMthI Ape mAnI buddhi, janArdana ! tA mane kamAM dhAra yAjo che! kema ? kezava ! evA agara vyAmizreNeva vAkyena buddhi mohayasIva me / tadekaM vada nizcitya yena zreyo'hamApnuyAm // mizrazAM vAkayathI jANe mehA che. muddhi mArIH kahA karI nakkI te eka, je vaDe zreya pAmu huM bha. gI. a. 3 kSeA. 1, 2 yacchreyaH syAnizvitaM brahi tanme, ziSyaste'haM zAdhi mAM tvAM prapannam. nakkI haiye bhadra bhAkhA mane te, zikSA Ape| ziSya chuM Apa zaNuM. bha. gI. a. 2, zlAka 7 evA uddagAra kADhavA paDayA. bhagavadgItAkArane paNa javAba detAM aDacaNa jaNAi ane temane paNa kahevuM paDayuM ke, kiM karma kimakarteti kavayo'pyatra mohitAH / krama zuM? te akame zuM ? sujJeye tyAM mUMjhAya che. bha. gI. a. 4, zlAka 16 A badhAM dhyeye| athavA yuropIya nItizAstranAM nAma heThaLa je bAbatAnI carcA thAya che te, pratyakSa AcAra karavAnI dRSTie asama For Private and Personal Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org pa hiMduonuM samAjaracanAma che. nItinA niyame kAi paNa jAtanA tattvajJAnanA Azraya vinA lulA paDe che. mANaseAe nItithI vavuM joie e kahevuM jeTaluM saheluM che teTaluM ja nItiyukta zA mATe rahevuM e kahevuM adhUrUM che. Aje ApaNI tarapha dharma ane nItinA chUTAcheDA karavAnI pravRtti vadhatI jAya che. paraMtu A baMne tattvAnAM kAryo paraspara pUraka ( Compli. mentary ) che. dharmAMnuM kAryAM naitika mUlye! utpanna karavAnuM hAya che, tyAre nItinuM kAryAM. temane pratyakSa amalamAM lAvavAnu heAya che. hetu sivAya jema kAryanuM mahattva nathI tema pratyakSa AcAra vagara hetunI paNa vizeSa kiMmata nathI. AcAramAMthI indrione nItiyukta banAvavAnuM khaLa utpanna thAya che, tevuM baLa kevaLa hetu parathI utpanna thatuM nathI, tethI samAjamAM te! je AcAra pratyakSa dekhAtA haiAya te ja pradhAna mAnavA joie. te AcArAnI niyamAvali khatAvavAnu kArya nItizAstranA koi paNa graMthamAM kareluM hoya tema jaNAtuM nathI. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nIti zabdane kharekhara artha zuM thAya che. e joizuM te nIti zAstranA nAma heThaLa Aja yureApamAM je pija karavAmAM AvyuM che te keTalu' asthAne ane muddAnI vAta cheADIne che te turata ja dhyAnamAM Avaze. '1 t nIti "C amArA mata pramANe ' nIti ' zabdane aM A pramANe che, vyaktie peAtAthI bahAra judI evI kAi paNa zaktine aMti rahevuM joie." vyaktie pAtAnI vAsanA, kalpanA ke bhAvanA e saune, pAtAthI bahAra evI khIjI kAeka zakti karatAM gauNa mAnavA joie, paraMtu hAle je buddhiprAmANya AkhA yurapamAM phelAyuM che tene anulakSIne melIzuM teA vyaktinI bahAranI zakti anusAra See Mackenzie, Sidgwick, green, Rashdall, Moore, and others. For Private and Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ~ ~ ~~~~~ ~ sAmAjika nItino pAyo ~~ pitAnA para niyaMtraNe zA mATe mUkavAM enAM kAraNo kahevAM sahelAM nathI, ane kAraNo kahetAM na AvaDe te vyakitanI naitika pravRttine ja tilAMjali ApavI paDazekoI paNa vyaktimAM jarA paNa naitika pravRttinI vRddhi thaI haze, te tenI pAse nItinAM prazasti kAvya (Rulogies) gAvAnI jarUra paDatI nathI. e pravRtti je vikAsa nahi pAmI hoya to vyakita taraphathI naitika kalpanAonI mazkarI ane temane tiraskAra ja thaze. AvA lekIne emanI bhUla batAvavI e lagabhaga azakya che. nIti pravartaka mAnavI pravRttiono Azraya laI pitAnI bAju raju karaze te nItividhvaMsaka paNa tenI virUddha te ja pravRttione Azraya laI pitAnI bAju raju karaze. pachI rAgadveSa, kSamA, vera, svArtha, audArya vagere paraspara virodhI bhAvanAo ekaja vyakitamAM sthAnabheda pramANe pratIta thAya che. (zatrune joI tiraskAra utpanna thAya mitrane ke snehIne joI rAga utpanna thAya.) temAMthI amuka bhAvanAone ja Azraya kare ane tadvirUddha bhAvanAone Azraya zA mATe na kare? kAraNa sarva mAnavapravRttio ja che ne ? samAjanA itihAsa tarapha joIzuM to mAtra satyavRttioe ja samAja para upakAra karyA che ema nathI. . zyAmIkRtyAnanendunariyuvatidizAM saMtataiH zokadhumaiH / kAmaM maMtridrumebhyo nayapavanahataM mohabhasma prakIrya / dagdhA saMbhrAnta pauradvijagaNasahitAn naMdavaMzaparohAn / vAhyAbhAvAnasvedAjjvalana iva vane zAmyati krodhavanhi // jevI rIte dizAo dhumrathI malIna thAya che tevI rIte zatrunI strIonA mukhacaMdrane zekathI plAna karIne, zatrunA pradhAnarUpI vRkSo para rAjanIti rUpI mehabhasma chAMTIne, ane kumaLI saMtati sahita AkhAya naMdavaMzane ane sarva paurajanene samULo nAza karIne, dAvAnaLa jema kazuM bALavAnuM na rahetAM ApoApa zAMta thaI jAya che tema mAre krodhAmi zAMta thaI gayA che." athavA For Private and Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra 'te pazyantu tathaiva saMprati janA naMdaM mayA sAnvayaM / . siMheneva gajendramadrizikharAtU siMhAsanAtpAtitaM / ' jema koIka siMha ekAda mahAna hAthIne parvatanI karADa parathI kheMcI pADe tema pATalIputranA leke mane paNa, sagAsaMbaMdhIo sahita naMdone siMhAsana parathI kheMcI pADate jue. AvA tIvra dveSanA pariNAme ulaTo jagatane arthazAstra para eka advitIya graMtha prApta thayo. kaikeyInA sapatnIbhAvane lIdhe ja jagatane rAmarAvaNa yuddha ane tene lIdhe rAmAyaNa kAvya prApta thayuM. IMglAMDane rAjA AThamo herI ane jarmana pAdarI mATana lyuthara, e baMnene strIo para premabhAva thavAthI ja yuropane proTesTanTa dharma prApta thayo. AvA te asaMkhya dAkhalAo batAvI zakAze. nItizAstramAM jene nizcita rIte kharAba pravRtti kahI zakAze tevI pravRttio ja jagatane atyaMta upakAraka nivaDI che, tyAre pravRttione aniSTa zA mATe kahevI che jene pravRttio kahevAmAM Ave che, evI pravRttioe vyaktinuM ke samAjanuM hita karyuM che ane temanAthI thatuM ja raheze ema ItihAsa para draSTipAta karI nizcita rIte kahI zakAze kharuM? rAjaputa rAjAonuM musalamAna sAthenuM vartana ane tadvirUddha musalamAnee temanI sAthe karelA jhagaDAo e baMnemAMthI naitika dRSTie kenuM vartana zreSTha te eka nAnuM bALaka paNa kahI zakaze. AvI rIte jotAM jene sampravRtti kahevAmAM Ave che tenuM vyakitagata ke sAmAjika phala maLaze ja evuM nathI; ane jene kupravRtti kahevAmAM Ave che tenuM vyaktigata agara sAmAjika phala kharAba ja Avaze ema paNa nathI. tethI sat asata, gAAM agrAhya, iSTa aniSTa-e DhaMDhomAM 1 mudrAkSasa-vizAkhadatta 2 -kumAradAsa 3 Anuels and antiquities of Rajasthan-Col. Janes Todd, For Private and Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAmAjika nItine pAye pratIta thanArI kadanAe tenA phala parathI nakkI karI heya. ema lAgatuM nathI. tethI ame kahIe chIe ke AdhAtmika tattvanA pagathAra 5 thI nIce utaryA ke nItine svarga agara pRthvI koInuM paNa adhiSThAna rahetuM nathI. vaLI koI paNa naitika paddhatithI karelI AjJAo je te paddhatinA anuyAyIo na mAne te te anAdhyAtmika, anIzvara naitika paddhati te vyakitaonuM niyaMtraNa kyA mArge karaze ? adhyAtmika paddhatimAM vyaktinA pitAnA hitAhitane vicAra karyo che, tethI lebI ke ahaMkArI manuSya para tenI chApa jaladI bese che. AdhyAtma virahita nItizAstra eTale mAnavIguNonAM suSTi para thanArAM pariNAme ane te pariNAme naitika manAelA vartanathI amuka eka rItanAM thaze e kahevuM te azakaya che ! AvA prakAranuM nItizAstra mAnavI nIti anIti nakkI karavAno amAre ja adhikAra che ema kaheze paNa temane te adhikAra koI paNa mAnya nahi kare; tethI mAnave pitAthI bahAra evI koI paNa zakita AgaLa mAthuM namAvavuM joIe. evAM nItizAstranAM AdyatatvanuM ja paripAlana thaI zakaze nahi. eDamaMDa barka kahe che ke, "samAjane pahelo niyama e che ke manuSyanA vartananuM hitAhitattva teNe pite nakkI karavuM na joIe." "pAlana karavAnA naitika niyama" e zabdo uccAra karavAnI sAthe ja te uccAra karanArI vyakita pitAnI tAtkAlika vAsanA, bhAvanA, kalpanA vagere sau karatAM zreSTha evI kAIka bAhya zakita che e bAbatane svIkAra karI le che. mAtra dareka vyakitane, " ame mAnIe te ja zakti" sarvathI zreSTha mAne e Agraha hoya che. nahi te tAtkAlika bhAvanAone zA mATe saMyama kare tenuM buddhigamya kAraNa kahevuM azakaya che. kaI paNa naitika paddhati le, te paddhatinA mULamAM ja A astitva dekhAze, pachI koI vyakti dharmanA nAmathI AjJA karaze, kaI rAjakAraNanA nAmathI karaze, keI nItinA nAmathI karaze, te For Private and Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kare hiMduonuM samAjaracanAzA koI samAjahitanA nAmathI karaze, paNa dareka ThekANe vyakita gauNaja manAze. bAhya zakitane mulAje rAkhavA mATe vyakitae pitAnI bhAvanA, kalpanA, vAsanA eTaluM ja nahi paNa pitAnuM vyakitatva ke jIvanane suddhAM yajJa karavo paDe. "rASTra mATe prANAhuti ApavA taiyAra thAo" e prakAranI saMbhaLAtI hAkale ane "nA, mAja mAja mAda catra vitaryA : ' dharma mATe prANa Ape evI AgaLa saMbhaLAtI hAle e baMnenI pAchaLa rahelA naitika tattvamAM zo pharaka che? deza mATe prANa Apa ema kahenArA ane dharma mATe prANa Apa ema kahenArA baMnee ekaja naitika tattava mAnya kareluM hovAthI te baMnemAMthI zreSTha kANu te temanA dhyeyanA svarUpa parathI nizcita thaI zakaze. pachI rASTranuM dhyeya dharmane dayeya karatAM zreSTha che evuM nizcita keda karaze paNa zAstrIya paddhatithI vicAra karanArAne te siddha karavuM azakaya che, eTaluM ja bhArapUrvaka kahI rAkhIe chIe. mAnavI pravRttionuM niyamana karanArI A je bAhya zakti kahI te buddhigamya hovI joIe ke mImAMsakee kahyuM che te pramANe atimAnuSa ( Supra rational) alaukika hevI joIe e prazna utpanna thAya che. manuSyoe potAnI buddhinI ja AjJAnuM pAlana karavuM evo niyama nizcita thayA pachI teNe pitAnI vAsanAo asaMtuSTa zA mATe rAkhavI e praznone javAba buddhi ApI zakatI nathI. vaLI buddhimAM paNa bheda hevAthI ekanI buddhine je gamya te bIjAnI buddhine agamya evI sthiti paNa utpanna thaze. naisargika rIte jIva supravRta che tethI buddhimAnanuM vartana haMmeza hitakAraka ja thaze e vAta jIvazAstranI ane itihAsanI dRSTithI haju siddha thayuM nathI. jenI naisargika pravRti samAja vagere tarapha durlakSa karI potAnI vAsanApUrti karavI eTalI ja che, ane tenuM bahArathI niyaMtraNa na thAya te e vadhatI ja jaze, For Private and Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra sAmAjika nItine pAyA www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'na jAtu kAmaH kAmAnAmupabhogena zAmyati / haviSA kRSNavameva bhUya evAbhi vardhate // da * viSayeAnA upabhoga karavAthI kAma kadApi zAMta paDatA nathI. paNa jema agnimAM ghI heAmavAthI agni vadhatA jAya che tema viSayAne sevavAthI kAma vadhAre ja vadhatA jAya che' e mAnasazAstrIya satya che ane tenI carcA Adhunika mAnasazAstranI dRSTie AgaLa upara karIzuM. hAle cAre tarapha zAstraonI zeAdhakhALa, prati vagere zabdo badhAnA mhAMe saMbhaLAya che. te zAstronI zAkheALamAM ane pragatimAM mAnavI vAsanAnuM niyaMtraNa karavAnuM sAmarthya nathI, evA amAre| nizcita mata che. amane te badhA prakAranI vAsanAnI satra vRddhi thaelI dekhAya che, ane e ja sudhArA ema ajJAnenAvRtaM jJAnaM tena muhyanti jantavaH / ' DhaMkAyuM jJAna ajJAne, mAhe che tethI jIva sau.' bha gI. a. 5, bleka 15 e sthitimAM sapaDAelA mAnava kazASa karIne kahe che ane A ja sthitine bhagavadgItAkAre tAmasI kahI che. adharma dharmamiti yA manyate tamasAvRtA / sarvArthAn viparitAMzca buddhiH sA pArtha tAmasI // mAne adharmane dharma adhAre dherI muddhi je sau arthA avaLA pekhe, buddhi te pA tAmasI. bha. gI. a. 18, blAka 32 keTalAka leAkA ema kahe che ke samAjarakSaNa e naitika tattvane pAce banI zake. sArA, samaju ane vidvAna leAkeA AvA prazno pUche * viSNupALa ane manusmRti a, 2, leka 94 For Private and Personal Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ha4 hiMduonuM samAjaracanAzAstra e joI amane Azcarya thAya che. samAja kSaNa paNa mANasanI abhirUcino ja prazna thaze tenI abhirUcinA niyaMtraNano prazna nahi thAya. A jagatamAM kIrtinA hetuthI prerita thaI jIvanane phanA karanArI vyaktio joIe teTalI maLI Ave che ! milTana kahe che, "zuddha aMta:karaNane mohita karanArI eka ja eka vastu je kIrti e udAtA puruSone sukhano tyAga karAvI duHkhamaya jIvanane Azraya karAve che" bakara kahe che, "kIrti evI che ke tenA mATe manuSya potAnuM paNa balidAna ApavA taiyAra thAya che." rAmadAsa kahe che ke "jave tire ve" "marI javuM paNa kIrti rUpe amara rahevuM paNa kyAM rahevuM ? zA mATe rahevuM ? manuSya je nazvara che te zuM mAnavakIrti zAzvata che? vedAMtIono ApaNe game teTale upahAsa karIe to paNa kAlanI karAla dADhe vacce sapaDAeluM svarUpa keTaluM asthira che e teo samajAve e ja sAruM che. kiMcit kAla paNa kAlanA anaMta pravAhamAM jIvavuM e samaSTi mATe zakya che, paraMtu vyakita mATe nahi ja. A upara je kIrti tatva batAvyuM te badhAne mATe sulabha nathI. jene AyuSyamAM vadhAre sukha agara saMpatti prApta thaI nathI, evuM kaSTamaya jIvana vyatita karanArI vyakitane bhAvi peDhIo mATe, samAjanA hita mATe, tuM tArA AjanA sukha tarapha na jotAM kaSTa ja karato rahe e pIDha upadeza je kAI pIDha mahAtmA karaze te, e ja sIdhe javAba maLaze ke, " tamArI bhAvi peDhIo ane bhAvi samAjahita vagere bAbate kaMI mane samajAtI nathI ane te mATe huM mAruM AjanuM sukha cheDI devA taiyAra nathI." "bhaviSyanA hitane mATe tAtkAlika sukhane tyAga kare" evuM vyakitane kahI tenA 1 Lycidas-Mlton 2 Reflections on the French revolution-Burke. nA roja For Private and Personal Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAmAjika nItine pAyA hepa taraphathI tevuM AcaraNa karAvI lelu hoya te, tene evuM ka tattva kahevu joie ke je vAvivAdanA kSetramAM na AvI zakatu. hAya. kAi paNa sAmAnya vyakitane te tattva buddhigamya thAya ke naitika mUlyAne asthiratA prApta thai ja samajavI. A naitika mUlyonI asthiratAnu pariNAma Arthika draSTie yurApamAM paNa jaNAvA lAgyuM che, evuM kAI kAi jagAe saMbhaLAvA lAgyuM che. naitika tattva jo vAdavivAdanA kSetranI bahAra hAya ane vyakitanu tAtkAlika sukha ane samAjanuM hita e vacce jhagaDA utpanna thAya tyAre sAmAnyapaNe vyakita potAnA sukha tarapha ja lakSa deze. samAjanA hita tarapha nahi ja ke, A khAtrIthI mAnavuM. tenI khAtrI karAvavA mATe tene atimAnuSa, alaukika, acala ane mananuM samAdhAna kare evuM ja la devuM jAie. te phUla satya che ke asatya te prazna ahIM utpanna thatA nathI, te tenA mananuM samAdhAna karI hitakAraka kA karavA prere che e ja mahattvanI bAbata che. hAle satya zabda bahu ja sabhaLAya che. tene uccAra karanArAe tenuM sAcuM svarUpa bahAra batAvavA taiyAra che ke nahi e viSe amane dhaNA saMzaya che. uparanI kalpanA zrama vibhAganI dRSTie joIzuM teA jarA vadhu spaSTa thaze. samAjanuM taMtra cAlAvavA mATe temAM aneka khAtAM nirmANa karavAM paDe che. A dareka khAtAMne bhautika sRSTi sAthe saMbadha echAvattA pramANamAM hoya ja che. AjanI sa sudhAraNAnA mukhya hetu jozuM teA te bane teTalA bhautika zaktio sAthenA pratyakSa saMbaMdha eche! karavA ema jaNAze. pahelAM je khAkhatA manuSya hAtha paga vaDe karatA te have yaMtranI sahAyathI kare che. AneA artha eTale ke tenA hAtha paganA saMbaMdha pratyakSa sRSTinA padArthI sAthe na AvatA, te sabaMdha yaMtrA sAthe Ave che. para Mtu yaMtra paNa bhautika che e bAbatanuM vismaraNu karIne cAle tema nathI. AmAM gRhIta lIdhelI vastu e ke ' pratyakSa sRSTi sAthe iMdriyAnA sabaMdha Aje Ave tema For Private and Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 76 hiMduonuM samAjaracanAzAstra sAruM" e mAnavavaMzane nakkI hitakAraka che ema kahI zakAze nahi. sRSTi sAthe saMbaMdha che Ave tema sAruM e kalpanAthI manuSya khAvA pIvAnI bAbatamAM paNa nisarga choDI kRtrimatA tarapha pravRtta thatuM jAya che; paraMtu tethI mAnavavaMzanI unnati thaze ema kahI zakAze nahi ! DaoN. je. bI. hekrephaTa kahe che ke, " sarva prakAranA rUkSa paraMtu manuSyane hitakAraka evAM naisargika khAgho ane zItaSNane mAnavIpiMDa sAthe pratyakSa saMnikarSa mAnavI piDene sudaDha kare che." AjanI pravRtti te A hitakAraka paristhitimAMthI mANasane vimukha karI tene sarvathA yaMtra para AdhAra rAkhanAruM prANuM banAvavA tarapha dekhAya che. tethI pratyakSa zrama jarUra ocho paDaze, paraMtu samAjamAM zrama vibhAganuM tattva kaMI naSTa pAmaze nahi. moTara gADI haze te moTaragADI hAMkanAro ane moTaragADImAM besanAre e be vargo utpanna thavAnA ja. eTale ekazramanI kharIdI karanAra ane bIjo zrama veMcanAra; e be sthitio samAjamAM rahevAnI ja. have ghaNI vakhate samAjamAM evuM paNa bane che ke vyaktione zrama ochA vetane athavA nirvatane, udyogamAM kharca karavA paDe che. koI buddhimAna kArya karanArane zAstrazuddha, (Pure) agara upayukata ( applied) kAvya, tatvajJAna, vADamaya, kalAkauzalya vagerenI vRddhi-pragati karavI haze to tene upajIvikA mATenAM sAdhana jarUra joIe teTalAM ja vadhAre zrama na karatAM maLavAM joIe. mAnavI jIvana te evuM che ke, hiMsAzUnyamayatnalabhyamazanaM dhAtrA marutkalpitaM / ghyAlAnAM pazavastRNAMkurabhujaH sRSTAH sthalIzAyinaH // saMsArArNavalaMghanakSamadhiyAM vRttiH kRtA sA nRNAM / yAmanveSayatAM prayAnti satataM sarve samApti guNAH // saMsArasAgaramAMthI tarI javA mATe buddhi che evA mAnavanI jIvana 1 bhI harI For Private and Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sabhAvika bhItinA pAyA yAtrAja evI karelI che ke te zodhavAmAM ja mAnavanA sarvAMgu khalAsa thai jAya che' pachI mahApaMDitane upavikAnAM sAdhanA na maLe te te AvI bAbatA tarapha kema dhyAna ApI zake ? A tattvajJane agara samAjazAstrajJane agara kavine upavikAnAM sAdhanA purAM pADavA mATe khIjI vyakitaee tenA mATe kAma karavuM joie. samAjamAM AvA eka niyata karelA vanuM astitva samAjane hitadvAraka che e dekhAze.1 AvA vargane nisamAM sthAna che chatAM mAnave jema bIjI bAbateAmAM karyuM tema ahIM paN sRSTi-nisargathI phAragatI karI kevala kalpanAnA sAmarthya para samAjaracanA karavA mAge che. kharI rIte AvA prakAranA kAmagAra vahAvA e samAjanA utkarSanuM lakSaNa che, nahi ke apakarSanuM, e vAtanu taddana vismaraNa thatuM jAya che. hAle AvA prakAranA vargIkaraNane nAza karI je dravyeAtpAdananI ane artha vibhAgaNInI navI paddhatinu ra have pachI samAjamAM avalaMbana karavuM ema kahevAmAM AvyuM che, te paddhatimAM adhyAtmika, bauddhika, tAttvika ane naitika zodhakheALAne peASaka evI paristhiti prApta thAya che ema amane lAgatuM nathI. A badhA sudhArAonA hetu e che ke manuSyanAM dhyAna, vakhata ane zakitanA sa Mcaya karI tenA upayega, vicAra ane mUlya nakkI karavA tarapha eTale ke AtmAnAtmanA vicArI tarapha karavAmAM Ave. pratyakSa jagatanuM mAnavAne ghaNuMja jJAna thayuM che paraMtu naitika jagatanI ( world of values ) bAbatamAM e pUrNa ajJAnI che ane kAika naitika prakriyAnI mAMDaNI bhautika kriyAmAM kare tyAre ApaNane tene kheAdha thAya che! paraMtu vastugat sthitimAMthI manuSyanu mana e cI lai nItigat sthiti tarapha pravRtta karavu eja sudhAraNAnA mukhya hetu hovA joie. e | New Evolution by Clarke. Types of economic theory by Othmar Spann. 3 Meaning of life by C. E, M, Joad. For Private and Personal Use Only d Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAzva nathI hota eja mULa vadhe che, kAraNa ke mAnavI, buddhinA aneka gugonI bAbatamAM haju paNa apUrNa che ane te te ja apUrNa raheze, te mAnava te naitika tanI oLakhANa bhautika prakriyA dvArA karAvI devAnuM kArya tavA agara zAstrajJa agara mahAkavie karavAnuM che. emane lAyaka evI paristhiti pracalita artha vibhAganI paddhatimAM maLI zakatI nathI ema amAruM kahevuM che. AjanA jevI Arthika vibhAganuM je kAlamAM na hatI, eTale sarvaguNayukata paramezvarane badale sarva durguNothI ubharAto samAja mAnanuM aMtima dhyeya na hatuM, e vakhate utpanna thaelA bhagavAna zrIkRSNa AjanA tattva karatAM kaMI paNa rIte kama hatA ema amane lAgatuM nathI. "bhautika padArthadhamanI zRMkhalA toDI tAvikenA vicAro vadhAravA eTale ja sudhAraNuM " e vyAkhyA sAcI hoya to AjanA samAjamAM uttara mimAMsAkAra bAdarAyaNa ane zArIrika bhASyakAra zaMkara; emanI AgaLa kAM koIthI satyazodhananI bAbatamAM javAtuM nathI ? AInsTAInanuM sApekSatAnuM (Relativity) tava paNa naitika bAbatomAM kaeNnTanA naitika dhyeyavAdanuM agara zaMkarane mAyAvAdanuM ja anusaraNa kare che ne ! vyAkaraNanI bAbatamAM kaTAelA pANinInI tele utare te vaiyAkaraNI Aja sudhI nathI thayo ema pAzcAtya paMDitoe paNa kabula karyuM che ! sAMkhya tattvajJAna ane Adhunika utkrAMtivAda, e baMnenI tulanA karI bAbu ramezacaMdra datta kahe che ke, "A baMne tattvajJAnanI tulanA karatAM ghaNuM ja khedapUrvaka ema kahevuM paDe che ke A be hajAra varSamAM mAnavI mane ekAda DagaluM pAchaLa bharyuM che."1 yuropanI paNa evI ja sthiti che. ethensamAM paNa kaMI AjanA jevI arthavibhAgaNInI paddhati na hatI paraMtu e ja ThekANe mahAna tattvajJaerisToTale pitAnuM tattvajJAna nirmANa karyuM che. sudhAraNAne hetu eTale je hetu 1 Civilisation in Ancient India by R. C. Dutt. For Private and Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAmAjika bhItine pApa *, * ^^^^^^ ^ ^^^^^^^ nnnnnnnnnn tatvajJAnanA manamAM che te siddha kare ane mAnavI manane bhautika sthitimAMthI parAvRtta karI ati bhrautika adhyAtmika mUlya tarapha laI javuM e che; bAkI sarvasAdhAraNa manuSyanA matAnusAra te sarvanA anna ane kapaDAM lattAnI vyavasthA thAya evI rIte arthanI vibhAgaNI karavI joie. yurepanA dripAda pazune temAM mukhyatve karIne raziyAne A peTane khADe bharavA sivAya mANasa kaMI vadhAre hoya che enI kalpanA paNa nathI ! ! A sarvanuM kAraNa amArA mata pramANe te e che ke samAjamAMnA eka varge bIjA vargane muMge meM e piSo joIe. jeDa sAhebe upara kaheluM dhyeya jene mAnya haze, ane je hiMdustAnanI Arya saMskRtinuM dhyeya che, te samajAyuM haze teone, je upara zreSTha lokeno varga kahyo, tenuM piSaNa samAje kaMI paNa takarAra vagara karavuM joIe e mAnya thaze. e ja prAcInono mata hato. arvAcIneno mata AthI ulaTe che. arvAcInonA matAnusAra je leke sva prayatnathI pitAnuM piSaNa karavA nAlAyaka haze, teo koI paNa prakAranuM kArya kare ke na kare, teomAM keI paNa bhautika athavA naitika kArya karavAnI yogyatA hoya ke na hoya, paraMtu mAtra teo samAjanA taddana nIcenI tharanA che eTalA ja mATe samAje evA kripAda prANInuM piSaNa karavuM joIe, Avo mata je lekIne che te leke mahAtmA paNa kahevAze, kAraNa ke samAjamAM A lekenI saMkhyA vadhu hoya che, paraMtu AvA tatvajJAnanI samAja para ane mAnava para zI asara thAya che e dararoja maLanArA Izvara pAsethI samajI levAne mahAtmAo zA mATe prayatna karatA nahi hoya ? lAyaka prajAe utpanna kareluM dravya ane sAmagrI mahesulanA svarUpamAM ke vArasA paranA kara vaDe ke bIjA koI paNa svarUpamAM kADhI laI mAnavIaikya (Solidarity of human race) jevA arthazUnya zabdonA sAmarthya para nAlAyaka prajAmAM vaheMcI devAmAM Ave te tenI samAja para ghaNI ja vidhAtaka asara thAya che. nAlAyaka For Private and Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMonuM samAja dhanAzAma prajAnI zI sthiti thAya che, tenuM varNana IgleMDane dAkhalo laI hAITa heDa nAmanA gRhastha karyuM che te jIjJAsu vAcake jarUra vAMcI jue. te prajA te bagaDe ja che paraMtu samAjanA eka ghaTaka (unit) tarIke jotAM paNa enuM pariNAma sAruM AvatuM nathI. lAyaka prajA pAsethI dravya kADhI levuM eTale jIvanArtha kalahamAM temanI jIvavAnI zakita ochI karavA samAna che, ane te ja pese nAlAyaka prajAnA hAthamAM ApI, temane potAnI prajA vadhAravAmAM madada kare che. Adhunika kALamAM jene sudhAraNuM kahe che tevI sudhAraNuM te belAzaka thAya ja che. AvI rIte je rASTramAM nAlAyaka prajAnI satata vRddhi thatI jaze ane lAyaka prajA ghaTatI jaze, te rASTramAM mahAtmAo nirmANa thaze te paNa te rASTra kAlanI karALa dADhamAM adazya thaI jaze ane tene patto paNa nahi lAge. nAlAyaka prajAmAMthI lAyaka prajA utpanna thaze e kalpanA baLelAM lAkaDAMne aMkura phuTavA jeTalI ja zakya che. paraMtu e carcA AgaLa karIzuM. kahevAno artha eTalo ja ke samAjamAM pratyekane kAma mATe bharapura vetana maLavuM ja joIe, temaja kaI paNa kArya katpAdananI draSTie vyartha javuM na joIe e Agraha rAkhe barAbara nathI. vaLI dareka kAryane jude jude adharottara krama lagADe ane kaI paNa kAryanI sAmAjika jIvanamAM kiMmata TharAvavI e keTaluM muzkela che e bAbata arthazAstrane kahevAne kAraNa nathI. AvI sthiti hovAthI samAjamAM eka varga zrama vibhAgaNInI draSTie bIjA vargane potAnI pharaja samajI annavastro purAM pADavAM ja joIe.3 pachI jenAM bAlIza to kei paNa zAstrIya ke azAstrIya 1 Mending of the mankinil-George Whitehead. 2 Soe Marshall Seliginan, Spann or any text book on economics. 3 Types of economic theory by Othmar. Spann. For Private and Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAmAjika nItina pAyo pAyA para paNa racAelAM nathI evA kArla mAkarsa ke enA anuyAcIo game te kahe. tethI ame pharIthI kahIe chIe ke samAjanA dareka kArya mATe zrama vibhAgaNInA tattvapara racAelo ekAda niyata varga hovA joIe. e samAjanI utkrAMtinuM lakSaNa che, adhogatinuM nahi? vaLI svArtha tyAga karanArAoe kyAM to para svArthatyAga karavo e kahevAnuM te bAkI rahe ja che. A bAbata samAje hAthamAM laI thoDI ghaNI vyaktio para julama karyA vagara zakya nathI. AvI rIte samAjanA ja hita mATe tenI aMdaranI keTalIka vyaktione yajJa karavAnI jarUra che, nahi te samAja vIMkhI nAkhavA joIe ! je yajJa kare ja hoya to te zreSTha karavA karatAM kaniSTane karavo e zuM samAjahita mATe sAruM nathI ? A badhuM ThIka che, paraMtu jeNe samAja viSayaka bAbatene uMDe abhyAsa karyo che teo ja A samajI zakaze. duHkhathI kaSTamaya jIvana vyatita karI jIvanayAtrA purI karanArA kAmagAra vargane A tatvajJAnane kaMI upayoga che ema ame mAnatA nathI zramavibhAganAM tattva vaDe jenA nazIbe halakuM ke nirvetana kArya karavAnuM Avaze te manuSya agara varga ema ja kaheze ke "mane tamArA samAja ke enuM rakSaNa baMne sAthe kaMI kartavya nathI, kAraNa ke temAM mane kAlpanika sthAna paNa tame ApI zakatA nathI. samAjanAM ucca dhyeyo je tame kahe che e huM samajI zakato nathI ane te samajI levAnI mArI IcchA paNuM nathI, tethI samAjakSaNa e nItizAstrano pAye banI zake nahi. jagatamAM rAjakIya, sAmAjika ke dhArmika kaI paNa kAMtione ItihAsa joIzuM to ema jaNAze ke e badhI krAMtionA mULamAM matsara hatuM. samAja krAMtinuM svarUpa kayAre paNa krAMti karate nathI theDI ghaNI matsara yukta vyakitaonA hAthe ja kAMti thAya 6 Principles of economics by Seligman. For Private and Personal Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 hiMduonuM samAjazyanArAya che, A dRSTithI prathAne bALI na nAkhatAM kArAne ja divAsaLI devI joe evA abhiprAya eka suprasiddha phrenca lekhake ApyA che. samAjamAM thAnabhraSTa thavAthI matsarathI prerita thaelI keTalIka vyakitae peAtAne temAM rathAna maLe evA naitika mUlyA banAvavAnI khaTapaTa kare che, tethI ja e khaTapaTAmAM pote kaMika paNa samAjanuM hita kare che ema dekhADavA khAtara tevA leAkAne kAMika ne kaSTaka tattva AgaLa karavuM paDe che; ane mukhyatve karIne je leAkeAnA hAtha khAlIkhama che ane khAvA jevuM pAse hAtuM nathI, ulaTu kaika ne kaMika meLavavAnu hAya che tene ja A tattva sapATAbaMdha gaLe utarI jAya che, ane Ave va bahusaMkhyAMka hAvAthI asaMtuSTa vyakita temaneA netA sahelAithI banI zake che. yurApamAM mukhyataH bheda sattA ne adhikAranI khAkhatAmAM hAvAthI yurApamAM sattAnA matsarathI prerita thai sattAvAnane jamInadosta karavAnA prayatna thayA. AvA prayatnAthI aihika agara pAralaukika phAyadA haiAya ke na heAya paraMtu ghaNI vakhata AvA prayatnA kevaLa bhAMgaphADa karavAnI mAnavI IcchAthI ja prerita thai karavAmAM AvelA hAya che, temAMya pAralaukika phAyadA to pratyakSa mRtyu pachI ja siddha thAya che, eTale te kASTane paNa zakya na heAvAthI samAjanA nAza karavAnI IcchA karanArI vyakitae haMmezA dharmasudhAraNA karavAnI prathama dheASaNA kare che; ane tethI ja dharmAMsudhAraka jeTalA samAjanA bhaya kara zatru khIjo kAI nathI. prAcIna kALanA pegana leAkeAnA dharmane anusaranArA leke narakamAM jAya che ane pachI AvelA IsunA anuyAyIe vargomAM jAya che ema thADuM ja che, paraMtu zreSThAnuM aizvarya naSTa karI temane hataprAya karavAnA prayatne isu khrista karyA. tenI sAthe izvara vAtA karatA eTaluM ja nahi paNa te te devane putra hatA ema kahetA. A devaputra Isu sanuM tAraNa karavA mATe ja pRthvItalapara avatIrNa thayA hatA, Ninety three by Victor Hugo. For Private and Personal Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAmAjika nItine pAchA * * * * * * * , te pachI samAjanA koI eka varga mATe ATalA SathI zA mATe bele che ? e kahe che ke, "mArA para vizvAsa rAkhanAra lInAne (Little ones) je keI aparAdha karaze te tenA gaLAmAM ghaMTInuM paDa bAMdhI tene samudramAM pheMkI de e ja sAruM ! " "And whosoever shall offend one of these little ones, a mill-stone were hanged about his neck & he were oast into the sea " New Testament. Mark 9. 42. keTaluM suMdara ! AnA karatAM vadhu matsara prerita thayAnA dAkhalAo bahu ja thoDA haze. prAcInakALamAM je isue karyuM, te ja mArTIna yuthare ane AThamAM henarIe karyuM. junA dharmamAM rahI baMnene strIo joItI hatI. eka pite dharmagurU hovAthI paraNI zakato na hato, tyAre bIjo junA dharmamAM rahI chUTAcheDA karI zakatA na hatA. baMnee tAbaDatoba Izvara pAse jaI, 1000-1500 varSathI je kethalika dharme yupIana samAjanuM rakSaNa karyuM, je haju paNa prabaLa che, ane jenI kAryazakita mATe sarva dharmanA pAkA duzmana egasta ke te paNa sAro abhiprAya Apyo che, e dharma kheTe che ema ekadama TharAvI nAkhyuM ane AvI rIte dharmamAM aMtaHkalahanuM bIjArepaNu thayuM. paraMtu romana kethalika dharmanA anuyAyIo karatAM preTesTanTa dharmanA anuyAyIo vadhAre pramANamAM svargamAM jAya che e bAbata re. Dina ija vagere dharmAdhikArIo siddha karI zakaze kharA ? kharI hakIkata ema che ke svarganI lAlaca ane narakanI bIka batAvavAthI samAja pitAnA tarapha AkarSI zakAya che e bAbata dhUne nizcita rIte khabara hoya che pRthvI tala para kaI paNa dharma joIzuM to enI zarUAta AvI rIte ja thaelI dekhAya che. zAkya gautame pitAnA dharmanI sthApanA brAhmaNa jAtinA varcasvanA matsarathI prerAI karI che ema niSpakSapAtI ItihAsakAre paNa kabula kare che ! jyAM jyAM | Aryan Rulo in India-E. Havell. nuM bI dhamAsaNamAM pANI ema che For Private and Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4. hiMduonuM samAjaracanAzAstra krAMti, tyAM tyAM A ja tattva mULamAM che, ema jaNAze. prAcIna sthitinA puraskartA jema te sthitine poSaka evuM tattvajJAna kahe che, tema navA tattvajJA paNa navI sthitine poSaka evuM tattvajJAna kahe che. paraMtu A tulanA mATe lIdhelI e tiomAMthI amuka eka zreSTha zA mATe ema te te patthAnuM viziSTa tattvajJAna gRhIta lIdhA sivAya kahI zakAya tema nathI. ThIka, dhArmika kSetrAmAM game teTaluM lakhI zakAya tema che paraMtu hiMdustAna jevA dezamAM tema lakhavuM vadhAre hitakAraka thaze nahi. ww rAjakIya kSetramAM joIzuM te iMgleMDa dezanA itihAsa ja matsaranA mUrtimaMta dAkhalA che. prathama te TApumAM ekacakra sattA hatI. paraMtu tenAthI nIcenA saradAravanA (Bazons) manamAM rAjAnI sattA viSe matsara utpanna thayA ane sainyanA aLavaDe peAtAnI sattA AchI karI temane ApavA rAjAne pharaja pADI. A saradArAnA manamAM rAjasattA viSe matsara ane samAjarakSaNa mATe dhagaza emAMthI ka bhAvanA atyaMta prabala hatI e nizcita karavA mATe kAi paNa tattvajJAnane Azraya levAnI jarUra nathI. AvI rIte dhIme dhIme adhAti thatI gaI ane aMte rAjasattAnuM gurUtya madhyabiMdu sAmAnya ane halakA leAkeAnA vacce AvI paDayuM. temAMthI pratyeka sthitinuM samarthana karanArA azAstrajJa, kAyadA paDatA tattvajJA vagere thai gayA che. pratyekanA kahevAmAM cezA ghaNA satyAMza maLI Ave ja. ekacakra sattAnuM samana karanArA tattvajJa thaI gayA tevI rIte prajAsattAka rAjya paddhati samAjasattAvAda vagere gAMDapaNanuM samana karanArA azAstrane ane tattvanA hAle paNa che. paraM'tu A judI judI sthitienI adharAttara vyakti kaMI pratyakSa purAvA ApI nizcita karI zakAya tema nathI. phrAnsamAM thaela krAMti akhila mAnavantatanuM kalyANa karavA mATe ane pratyeka vyaktine hakko meLavI devA mATe thai gai che, ema For Private and Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAmAjika nItina pAyo 85 kahevAya che. tevI ja rIte Aja raziyAmAM banatA sarva prakAro mAnavaprANInA hita mATe che evo paNa bhAsa karAvavAmAM Ave che, paraMtu e badhAnA mULamAM keTalo jabaradarata matsara che e bAbata koInA paNa khyAlamAM AvatI nathI. dravya eja Izvara, arthaprApti eja nIti. dravyamAM jagatanI sarva vastuono aMtarbhAva thAya che, evI nIti jyAre samAjamAM phelAya che, tyAre tene virodha samAjanA mAtra beja vargo kare che. temAno eka varga paralekane mahattva ApI IhalokanI Arthika spardhAthI thatAM kharAba pariNAme ochAM karanAro dharmAdhikArIone varga che; temane naitika mUlyamAM dravyasAdhanane ghaNuMja nIcuM sthAna ApyuM hoya che. kAraNa, ke temane abhiprAya e che ke dravyopArjananI pravRtti mAnavamAM naisargika che ane eja ceya sarvamAM rAkhavAmAM Ave te mAnavI mananI je adhogati thAya temAMthI tenuM rakSaNa karavA mATe AvAM tattvonI jarUra hoya che. bIje varga kIrtipriya kSatriya che; e paNa dhanane zreSTha nathI mAnato. AvI rIte dravyane naitika mUlyamAM uMcuM sthAna ApavA mATe virodha karanArA je be vargo temane ja kAnsanI rAjyakrAMtie naSTa karI nAkhyA ane jagatamAM prathama ja dravyane atyaMta mahatvanuM sthAna maLyuM ! pachI A matsarayukta pravRttimAMthI ane dravyanI amaryAdita lAlasAmAMthI rAjasattAnA aneka namunAo yuropamAM utpanna thavA lAgyA. A badhA halakA lekee zreSThone matsara karyAnAM udAharaNa che! hiMdustAnamAM paNa Aje zuM cAlI rahyuM che? kaeNnsesa sthApana thavA pahelAM zuM samAjanuM rakSaNa thatuM na hatuM ? samAja rakSaNa eja dhyeya je mAnavanuM niyaMtraNa karavA puratuM heta to hiMdustAnamAM koMgresanI beThaka thavAnuM kAraNa ja na hatuM ! paraMtu nokarazAhInI sattA ochI karavAnA hetuthI koMgresa utpanna thaI ane teNe dezabhakti e tatvano Azraya karyo. paraMtu te saMsthA kADhanArA lokonA dhyAnamAM AvyuM nahi ke, "vacati eka saraverAnA" e For Private and Personal Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAsa nyAya pramANe je vastu ApaNe Aja karIe chIe te ja vastu ApaNAthI nIcenA vargo tarataja karavA lAgaze. Aja hiMdusamAjamAM dRSTipAta karIzuM te dareka ThekANe potAnA matAbhimAna pUrvaka samAjarakSaNa karavAnI bhASA saMbhaLAya che, te zA mATe ? samAjarakSaNa eTale zuM? te kayA mArgothI thAya che? ane te mArganuM avalaMbana kema karavuM vagere praznone ullekha ke spaSTIkaraNa kAI jagAe karavAmAM AvatAM nathI. kahevAne bhAvArtha eTalA ke samAjarakSaNa e dhyeya manuSyane nItiyukta banAvavAmAM AdhArabhUta thai zakatuM nathI. keTalAkanuM kahevuM ema che ke mAnavIsamAjanuM, mAnavIvitanuM ane mAnavIsaMskRtinuM saMrakSaNa karavA mATe manuSyanI naitika, bauddhika adhyAtmika AkAMkSAonu` niyaMtraNa karI tene zreSTha pIe paheAMcADavAnuM sAmarthya Aja apara'pAra vRddhiMgata thaelAM pratyakSa zAstrAmAM che. A lAkama-A daMtakathAnA eTalA phelAva thayA che ke te kalpanAne vicAra karI temAM rahelA hetvAbhAsa (fallacy) batAvavA sivAya kAi paNa samAja A bhayaMkara kalpanAnA sapATAmAMthI mUkta thaI zakaze nahi. A siddhAMtamAM aneka bAbatA gRhIta mAnI lIdhelI che. kAraNa ke, tenA sAMgApAMga vicAra karavA ahIM zakaya nathI, te mATe te tattvajJAna para eka judA graMtha ja lakhavA paDe. tApi tenAM gRhIta kRtyA TuMkamAM A pramANe che : 1. Aja zAstra nAmathI prasiddhi pAmelAM jJAna samuccayane sRSTinuM jJAna thayuM che. 2. temaNe sRSTinudAreluM citra yathAtathya che. tethI temane A sRSTimAMnI dareka sthitine hitakara mA batAvavAnA adhikAra che. have te adhikAra che ke nahi e jovA mATe prathama jJAnane viSaya ja karyAM svarUpanA che e TukamAM joie. For Private and Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa 5 muM dhyeyanuM alaukika svarUpa ApaNe jyAre jANavuM e zabda uccArIe chIe tyAre jANanArI zakita ane jANavAnI vastu e ekabIjAthI bhinna che ema ja mAnIe chIe. jyAM vicAra-kaka jagata sudhI ApaNe ikiyethI jJAna meLavIe chIe tyAM sudhI A bAbata ghaNuM - sahelAIthI dhyAnamAM AvI zake tema che. jenArI AMkha ane tenI sAmenI vastu e baMne bhinna che. sAMbhaLanArA kAna ane saMbhaLAeluM jJAna e baMne bhinna che. A badhuM sahelAIthI samajI zakAya tevuM che. paraMtu jyAre vicAra karavAnI kriyA (thought process)ne vicAra karavA lAgIe chIe, tyAre e bAbata joIe teTalI spaSTa thatI nathI. dhAro ke sarva idriya viSayothI mana parAvRtta karI AMkho mIMcIne vicAra karavA beThA. vaLI dhAro ke ApaNe zivAjI mahArAjane ke gautama buddhane vicAra karIe chIe. ahIM ApaNe zAno vicAra karIe chIe ? e baMne ahIM pratyakSa vastuo te nathI ! kAraNake baMnene bhautika deha kayAreya naSTa thaI gayo che. jo ke je paramANuMnA te piMDa banelA hatA, te paramANuM sRSTinAM bIjAM keI svarUpamAM haze, paraMtu ApaNe e paramANu viSe kaMI vicAra karatA nathI. zivAjIne ke gautama buddhane vicAra e kazAno vicAra te hovo ja joIe. kAraNa ke je kaMI ja nathI tene vicAra paNa kema thaI zake? vaLI lIe chIeviSayathI mana paNa zivAjI nI vicAra For Private and Personal Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra zivAjI mahArAjano vicAra e auraMgajhebanA vicAra karatAM bhinna hovo joIe. A uparathI ema siddha thAya che ke A vyaktiono vicAra karatI vakhate e vyaktionuM vyaktitva te rahevuM ja joIe. koI kaheze ke A vyakti satya nathI, mananI utpanna karelI eka kalpanA che. haze, paraMtu te kalpanA kaI paNa vyaktinA manamAM hevI joIe ane te vyakti potAnA manamAM pahelAMthI ja rahelI bAbatano vicAra kare che, evuM vicitra puravAra thaze te pachI e vyaktinA manamAM raheluM etihAsika vibhUtio viSenuM jJAna bIjAnA manane kema thaze? aitihAsika puNya e vyaktinA mananI kalpanA mAtra che evuM TheravA lAge te A badhA mane naSTa thayA pachI te vyakitao bhUtakALamAM thaelI ja na hatI ema kahevuM paDaze, kahevAno sArAMza eTale ja ke pratyakSa suSTi ane vicAranI sRSTi-e baMnenAM kSetro bhinna che. A vicAra-sRSTimAM ja, sAdhutva, saundarya ane satya vagere nItizAstranI AdhArabhUta kalpanAono udaya thAya che. A sAdhuva, saundarya ane satya e kalpanAnuM jJAna ApaNane pUrNa rIte thatuM nathI, kAraNa ke te mUlyo ApaNane pratyakSa (Sense data ) rIte bhautika sRSTinA AdhAre ja gocara thavAnAM hoya che. bhautika zAstro manuSyanA sarva jIvananI vyavasthA karI zakaze ema kahevuM eTale sarva vicArasRSTi naSTa karI nAkhavA barAbara che, paraMtu Aja pratyakSapramANu viziSTa bhautikazAstrathI leke eTalA badhA levAI gayA che ke te zaktine upayoga karavAthI mAnavasamAjane nAza thato hoya te paNa te nAza sahana karavA Adhunika lekagaNa taiyAra che. baTrenDa rasela kahe che ke "tethI ja ame kahIe chIe ke bhautikazAstranI vRddhi e mAnavI saMskRtinI ghora khodaze, evI amane sAdhAra bIka lAge che." . " That is why Science threatens to cause the destru. ction of our Civilisation.' ( Scie.ico and future by Bertrand Russel, Page 63) For Private and Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cinuM alaukika svarUpa A 140 A uparathI zAstrono samAja rakSaNanI bAbatamAM belavAno keTalo adhikAra che teno vicAra karIe. bhautikazAstronI madada to jarUra levI joIe, paNa te jyAM emanAM siddhAMta adhyAtmazAstro sAthe agara dharmazAstro sAthe virUddha na hoya te, nahi te nahi. zAstroe dhArmika tattvajJAnanI kasoTI karavAnI nathI, paNa dhArmika tattvajJAna ja zAstrIya siddhAMtanI kasoTIrUpa thavuM joIe. tenAM kAraNo ame AgaLa ApavAnA chIe. tAtvika dRSTie bhautikazAstrono vicAra karIzuM te te sthalakAlanI maryAdA sivAya saMbhavI zaktAM nathI. bhautikazAstramAM te sthala (Space ) ne kAla (Time) ane vajanane (mass) vizvanA Adya mApana mAnelAM hoya che. A vicArapraNAli barkalenA tatvajJAnane anusaranArI che. nyuTananA gurUtvAkarSaNAdi tattvajJAnathI A praNAline ghaNuM ja piSaNa maLyuM che. paraMtu ame upara batAvyA pramANe manuSyanI vicArasRSTimAMnuM jagata A traNe mApananAM kSetramAM AvI zakatuM nathI, e bAbata AInsTAIna jevA tatvoe paNa mAnya karI che. zAstroe-eTale bhautikazAstrAe mAnavapara je upakAra karyA che, tenI carcA ame AgaLa karI che. ane te upakAra amane sarvathA mAnya che. paraMtu potAnuM vastuvicAranuM kSetra ( facts) choDI vicArasRSTinA kSetramAM (values) zA mATe mAthuM mAravuM eja amane samajAtuM nathI. nIti vastuvicAranA kSetramAM AvatI nathI paNa vicArapraNIta jagatamAM tenuM sthAna che. tethI bhautikazAstro jyAre naitika bAbate viSe bolavAno adhikAra batAve che tyAre temanA adhikAra viSe jarA uMDe vicAra karavAnI AvazyaktA jaNAya che. vaLI bIjI bAbata e ke zAstrone koI paNa vastunuM kAraNa samajAtuM nathI. A zAstro te zodhavAnI bhAMjagaDamAM paNa paDatAM nathI. zAstronuM mukhya mUlatattva e ke anubhavanuM trikAlAbAdhita sahaastitva (Co-existence) siddha karavuM eTaluM ja che. amuka eka vastu najare AvatAM te sthitinuM For Private and Personal Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 90 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra amuka pariNAma thaze eTaluMja zodhIne batAvavAnuM tenuM kAryAM. jo ke pariNAma eja rIte zA mATe thayuM e kahevAne nathI ane temanuM te kAma paNa nathI. zAstro sama para'tu zAstranA paNa atizaya dhRta haiAya che, peAtAne samAtI na heAya evI bAbatanuM jagatamAM astitva che ema kabula karatAM temane mAnahAnI thayA jevuM lAge che. tathApi pAte te mAtra satyanA premathI prerita thayA che, ema vAraMvAra kahyA kare che. peAtAnuM ajJAna te judI judI zaktione judAM judAM nAmeA ApI DhAMkavAne prayatna kare che. khasa, nAma ApyAthI ekAda zakitanuM vAstavika svarUpa samajAyuM che, evI peAtAnI khAliza samajutI karI le che. dAkhalA tarIke sarva vastue pRthvI tarapha khecAtI jaNAya che, tenuM kAraNa pUchavAnI sAthe ja, zALA ke kAlejanA peAtAne sajJa mAnanArA peTabharU zikSakathI karI sara Alivara laeNAja AinsTAina sudhInA sa lekA javAba Apaze ke " gurUtvAkarSaNanA niyama eja kAraNuM ! keTalA samAdhAnakAraka uttara ! ! paNa bhAI, gurUtvAkarSaNanA niyama eTale zuM ? tame kahyuM te tA zitanuM kAryaM thayuM, zakitanuM e svarUpa na heAya. ene kAryakAraNu saMbadha paNa na kahevAya. kAraNathI jo kA thavAnu` hAya tA temAM nizcita pharaka thavA bhee je astitvamAM hatuM tene ja jarA spaSTa karIne kahevuM, ethI kAryakAraNubhAva batAvyA kahevAya nahi. jyAM sUSTimAM kAryakAraNubhAva che ke nahi tenI ja zaMkA utpanna thai che te vastuomAM e bhAva kayAMthI maLI zake ? A pramANe zAstro dikkAlathI badhAelAM haiAvAthI ane sRSTinI vyavasthA bhartRharie kahyA pramANe vidhAhAdhanavRdghima heAvAthI, che te ja sthitine jarA spaSTa karIne kahevAnuM kAryAM. mAtra zAstro karI zake che, tethI AgaLa jai kAraNa svarUpa kahevAnu` zAstro mATe paNu 1 Mysterious universe by Sir James Jeans. For Private and Personal Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cinuM alaukika svarUpa zakya nathI. A vAta zAstronuM abhimAna lenArAoe bhUlavI joIe nahi. je leke mAtra vicArakRta jagatanA niyamo para samAjanI racanA karaze athavA te mAtra bhautikazAstrothI jJAta thaelAM jagata para samAjanI racanA karaze, e baMne racanAo vinAza ja pAmavAnI ! kharuM jotAM, zAstrIya jagata ane adhyAtmika jagata e baMnenA yogya pramANathI ja samAjaracanA utpanna thavI joIe. amane paNa zAstranuM abhimAna che, paraMtu zAstro jyAre pitAnA adhikAranuM atikramaNa karatA hoya che tyAre temane mulAjo rAkhavAnI jarUra nathI. zAstro cAlatAM te potAnA adhikAranuM atikramaNa karatAM nathI, paraMtu zAstro mAtra temanA AdhAra para game tevAM asiddha anumAno ( Unwarranted inferences) kADhe che! ( zAstro kahe che ke manuSyanI naitika, bauddhika, adhyAtmika vagere sarva prakAranI hIlacAlanuM niyaMtraNa karavAno ane temanuM samAdhAna karavAno adhikAra amAre che, temAMthI vAsanAnuM samAdhAna karavAnI zAstronI keTalI magadUra che e ame batAvyuM ja che. ahIM jarA vistArathI batAvIzuM. amArA kahevAno artha e che ke samAja para niyaMtraNa ke adhikAra calAvanArI zakitane samAjamAM bahu saMkhyAMka varga para kAbu hovo joIe; ane ema haze te ja tyAM saMghazakti utpanna thaze, mAtra vyavahArika nahi paNa bauddhika ane te dvArA mAnasika ane adhyAtmika kSetromAM paNa mAnavI mananuM samAdhAna karavAnuM kArya amuka maryAdA sudhI zAstronuM che emAM zaMkA nathI. manuSyanA aMtaHkaraNamAM bhAvAveze utpanna thAya che, manuSya manuSyamAM ekamata thavAne badale matabhinnatA ubhI thAya che. jyAre eka ja vastu vize be mate upasthita thavA lAge tyAre manuSya kAryakAraNanI paraMparA zodhavAnI pAchaLa lAge che. je bAbato prathama gUDha ane rahasyamaya hatI te have dhIme dhIme spaSTa thatI jAya che. A zodhanA pariNAmarUpe sRSTinA navAM navAM rahasya ukelAtAM jAya che. AvI rIte For Private and Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 91 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAya mAnavIbuddhine kArya pravRtta rAkhI mAnavImananuM samAdhAna karavAnuM sAmarthya zAstromAM che ema lAge che, paraMtu jema jema rasyA ukelAtAM jAya che tema tema sRSTinAM rahasyA ukelavAM eja emanu dhyeya thaI bese che! pachI keTalAka leA sRSTinuM kAkaDuM ukelAvAnA mA para che evuM kahevA lAge che teA krAi te amane ukelAI gayuM che, evuM paNa kahevAnI zarUAta kare che. (1) jema jema zAstrajJa sRSTinAM rahasya ukelavAmAM vadhAre pragati kare che tema tema tenA potAnA aMtaHkaraNamAMnI bauddhika pUrva paraparA naSTa thavA lAge che, pachI aMtaHkaraNamAM ane sRSTimAM kAryakAraNubhAva ( Law of causation ) che evI je gaikAlanI bhAvanA hatI te Aje naSTa thAya che ! paraMtu kAryakAraNabhAva bAhya jagatamAM che ke nahi te siddha ke asiddha karavAnuM sAdhana ja ApaNI pAse nathI. (2) eka ja manuSyanA aMtaHkaraNamAM jo AvuM daiviya utpanna thAya tA te aMtaHkaraNanI zI sthiti thaze? dharma, bhASA, zAstrajJAna vagerenI pragatinI bAbatamAM te! zraddhA sivAya eka pagalu paNa AgaLa mUkAya tema nathI; zAonI vAtAmAM zraddhAnI zI jarUra che ema keTalAka leAkA amane pUche che, amArAthI temanA uttara ApI zakAya tema nathI. paraMtu paTTA vijJAnazAstrane eka meATA adhikArI mANasa maeNksa plaeNnka zraddA joie ' Ye must have faith ema kahe che, eTaluM ja kahIzuM. jJAnane ane zraddhAnA saMbadha prAcIna tatvajJAne paNa lakSamAM hatA. bhagavadgItA kahe che, adAvAne namate jJAnama zraddhAvAna manuSya vicAra karavA lAge teA bauddhika pragati ane tenI sAthe lAvanAnI ane vAsanAnI paNa pragati thaze ! tethI zAstro 6 ' Riddle of the universe by Ernest Haeckel. Where is Science going? by Max Planck. For Private and Personal Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyeyanuM alaukika pa Rddhi ane bhAvanAnI vRddhi karI zake che e khAkhata sahelAIthI siddha thai zake tevI che, paraMtu tethI mAnavI bhAvanAnuM ane vAsanAnuM niyayaMtraNa karavAne! bhautikazAstronA hakka jarApaNa siddha thatA nathI ! wwwww '1 Anu pahelu kAraNa e ke mAnavIvAsanAne, atRpta rahevuM eja mukhya sudharma che. A bAbata prAcIneAne ane arvAcInAne mAnya che viSNupurANamAM cayAtirAjA kahe che te pramANe mAnavInI pradhAna vAsanAonu svarUpa atRpta rahevAnu che, e vastu kA paNa zAstranA aAdhAre siddha thai zake tevI che. putraiSaNA dArUSaNA, vittaSaNA e renA sapATAmAMthI chUTI gaelA bahu vIralA che; ane Adhunika yurApIana saMskRtimAM teA nathI ja nathI. kAmavAsanA dupUra che ema e. e. rAkheka kakhulyuM che. ane A matane jAtIyazAsranA (Sexology ) pracaMDa abhyAsI sigamaDa phAiDane TakA che. eLu " However Strange it may sound I think the possibility must be considered that sometleng in the nature of the sexual instinct itself is unfavourable to the achievement of the absolute gratification. (A. A. Roback) ( Sox in Civilisation, Page 237) mAnavIvAsanAnI tRpti zAo amuka eka maryAdA sudhI karI zakaze paraMtu eka vAsanAnA upabeganI pUrtti e khIjI vAsanAnA pAyArUpa thAya che, ane A pravRtti anaMtatA tarapha jAya che (Tends to infinity ). Anu dravyeSaNAnI khabatamAM eka subhASitakAre bahuja suMdara varNana karyuM che. ' niHsvo vaSTi zataM zatI dazazataM lakSaM sahasrAdhipaH / lakSezaH kSitipAlatAM kSitipatiH cakrezatAM vAMchati / 1 jue pAnu 67 For Private and Personal Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ha hinuM samAjaracanAzAka ^ ^ ^ / cakrezaH punariMdratAM surapati jhiM padaM vAMchati / ghaar pheva za vuiM ba dhuM ja jataH ' "jenI pAse kaMI ja dhana nathI te se nANAMnI IcchA kare che, jenI pAse so nANuM che te sahastranI IcchA kare che, ane sahastrapati lAkhonI IcchA kare che. lakSAdhipati rAjA thavA mAge che ane rAjA cakravartI thavAnA manoratha race che. cakravartI Idripadane jhaMkhe che, jyAre indra brahmAnA padanI IcchA rAkhe che. brahmA zaMkara thavA prerAya che ane zaMkara vizupadanI icchA kare che. AzAthI kaI paNa mUkata nathI." zAstrovaDe vAsanApUrtinAM sAdhano je pramANamAM vadhatAM jAya che, te karatAM ghaNI ja jhaDapathI vAsanAnI vRddhi thatI jAya che. (janarathanAmAni vidyatte) sarva vAsanAne upabhoga lIdhA chatAM paNa aMtaHkaraNa atRpta raheze ane jagata duHkhamaya che ema mAnavA tarapha pravRtti thaze. (Pessimistic conclusions). AvI rIta asaMtoSa utpanna thayo ke pachI nItizAstranI dRSTie hatA tyAMnA tyAM ja ema lAgyA vinA raheze nahi. pachI A sarva jIvitane ane A badhA prapaMcane hetu zuM che e samajavuM paNa bahu ja muzkela thaze. AvA prakAranA prazno vicArazIla manuSyane sujhayA vinA raheze nahi. zelee kahyuM che te pramANe What are we ? and whence are wo? of what scenes, the actors or spectators ? eja prazna zrI zaMkarAcArye evA ja zabdamAM pUche che : kA tava kAntA kaste putraH saMsAro'yamatIva vicitraH / kasya tvaM vA kuta AyAtastatva ciMtaya tadidaM bhrAtaH // 2 ? Adonis by Shelley. 2 mohamudra. For Private and Personal Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dayanuM alaukika svarUpa * * * * * */ / / / \ * naketana bhagavadagItAkAra paNa avyaktAdIni bhUtAni vyaktamadhyAni bhArata / avyaktanidhanAnyeva tatra kA pridevnaa|| avyakata AdI bhUtane vyakata madhya ja bhArata ! avyakta ja vaLI aMta te te mAMhIM vilApa zA ? a. 2, zloka 28 ema kahI prazna eTale ja mUkI de che. sara livara leMja kahe che ke, "AjIvana sRSTinI samazyAnuM rahasya jANavAnuM zAstrone AjanI sthitimAM zakya nathI." ane zAstrIe paNa A praznane kayAMya javAba Apyo hoya evuM jaNAtuM nathI, kadAca zAstranI pUrva paraMparAthI cAlI AvelI paddhatine anusarI teo uddhatAIthI javAba Apaze ke vyakitane je zaMkA thAya che te zaMkA ja nathI! kAraNa ke je vastu zAstramAM nathI te vastuonuM astitva hoIja kema zake ? vyakitane jIvanane hetu zodhavAnI jarUra ja nathI. A uttara "ze pena DUta" evA svarUpano che ema amAruM kahevuM che. AvA uttarathI pRchA karanAra vyakti bahu te cUpa thaze paraMtu enA mananuM samAdhAna te nahi ja thAya. paramezvare sRSTi utpanna karI ema pahelAM leke kahetA, tene badale have zAstra utkrAMtivAda kahevA lAgyA che, paraMtu utkrAMti kahevAthI mAnavajIvananA guMcavADA bharelA praznone zuM ukela thAya che ? sarva jagatane niyaMtA paramezvara ema kahenArane paramezvaranI ArAdhanA e beya banI zake paraMtu utkrAMti mAnanArane pitA sivAya kaMI paNa dhyeya rahI zakatuM nathI ! mAnavajIvanane aMtima hetu zuM che ? vyakitae sukhaduHkho zA mATe sahana karavAM ? teNe kAryAkAryane vicAra zA mATe karavo ? badhI ja je utkrAMti hoya te puNya ane pApa vagere zabdone artha zuM ? ahIM puNya kRtyane zubha phaLa nathI ane pApakRtyane azubha phalanathI, tethI brahmamithyA jagamithyA For Private and Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hAbAnuM samAjApanAzAsa mmmmmaanmaninamaan evo nirAzAmaya siddhAMta pratIta thAya to emAM kaMI navAI jevuM nathI lAgatuM. A sthiti amArI kalpanAmAMthI janma pAmI che ema paNa nathI. TI. eca. hakasalee ane tenA mato mAnya karanArA Adhunika lekhaka beDa rasele AvAja vicAro mAnya karyA che, pitAnuM dhyeya na oLakhanArI jAgatika zaktione manuSya paripAka (Product) che. tenuM jIvana, tenI AzA, nirAzA, tene prema ane tenI zraddhA ItyAdi sarva paramANunA saMdhaTana, vighaTanane lIdhe utpanna thanArA pariNAma che. teja, zaurya, bhAvanA ane vicAra vagerenuM zreSThatva paNa manuSyane mRtyu pachI jIvADI zakatA nathI. sUryamAlAne nAza thavAne hovAthI, manuSyaprANIne aneka saikAo sudhI karele zrama, tenuM dhyeyavAdItva, tenI buddhimAM kiMcitkAla bhAyamAna thanArI tejasvitA-sarvano nAza thavAno ja che. manuSyanuM kartatva mATI sAthe maLI javAnuM che. A bAbate bhale nirvivAda na heya chatAM eTaluM to satya che ke koIpaNa tatvajJAna tenA abhAve pitAnuM sthAna sthira karI zakaze nahi. AvI rIte pUrNa nirAzAmaya tatvajJAna para have pachInA manuSyanA sarva vyavahAra avalaMbIne raheze." "That man is the product of causes which had no prevision of the end they are achieving; that his origin, his growth, his lopes and fears, his loves and beliefs aro bat the outcome of accidental collocations of atoms; that no fire, no heroism, no intensity of thought and feeling can preserve an individual beyond the grayn; that all the labours of tle ages, all the devotion, all the inspiration, all the noon-day brightness of the human genius are destined to extinction in the past death of the solar system and that the whole temple of the man's achievements must inevitably be buried beneath debris-a universo in ruins. All these things, if not quite beyond dispute are yet so For Private and Personal Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cinuM alaukika svarUpa marrow nearly that no philosophy which rejects them can hope to stand. Only within the scaffolding of these truths, only on the firm foundation of unyielding despair can the soul's habitation lienceforth be safely built. ? (A Free Man's Worship by Bertrand Russel) A badhAne artha e ke manuSyanI AjubAjunI sRSTi anaitika (non-moral) che. manuSya e eka ja nItiyukta prANI che. tyAre tene kevI rIte vartavuM joIe ? paramezvara che te paNa anItimaya che. manuSya je paramezvaranI ArAdhanA kare che te paramezvaranuM astitva tenA aMtaHkaraNanI bahAra nathI. pratyeka manuSya pitAnA aMta:karaNathI TharAvelA paramezvaranI pUjA karaze ane tenuM tene phaLa maLaze. AvI rIte jaganmithyAtvane Azraya karavA karatAM mAnavI jJAna, mAnavazAstro, vizvanAM rahasyane ukela karavAnI bAbatamAM apaMga che e kabula karavuM sArU che, ema amane lAge che. harbarTa spensara jevA tatvo paNa jagatanuM kokaDuM aya che (agnosticism ) ema kahyuM che. paraMtu atteya e zabda vAparavAthI mananuM samAdhAna kema thAya ? mAnavI jJAnane maryAdA che te kharI; ane tenA pachI zraddhAnuM kSetra zarU thAya che, e vAta svIkAravI amane vadhAre yogya lAge che. "riyAda nu mAvA ra tAra taor viSenna ' evo prAcInone mata che. paraMtu prAcIna lekeno mata arvAcIna lekene kema pasaMda paDe ? tethI padArthavijJAnazAstranA be agragaNya zAstronA mato ApuM chuM. pratyakSa zAstronAM mUla to evAM che ke bAhya jagatanuM jJAna thavA mATe paMcediothI thanArI ? Quotod by Doan Inge in his Outspokon Essays. P. 168 Series II For Private and Personal Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vinanaannnnn ~~~~~ ~ hiMnuM samAjaracanAsAsa ~ ~~ ~~~~~ ~~~~~ saMvedanA sivAya bIjo mArga nathI; A matamAMthI be siddhAMta utpanna thAya che. 1. ApaNe jANIe ke na jANIe-ApaNuM jJAnanI nirapekSa evuM bAhya jagata satya che. "There is a real outer world which exists independently of our act of knowing.1 ane (2) bAhyajagata mUla svarUpamAM (Noumenon) ya nathI. "The Outer world is not directly knowable, 7 241 eta fisial 2131 2131 virodhI che, tethI itara mAnavIzAstro pramANe bhautikazAstrone paNa AdhyAtmika zAstronI gaMdha Ave che. sRSTimAMnI vastunuM pUrNajJAna kaI paNa zAstranI madadathI thavuM zakya nathI. Ano artha e ke je sRSTinAM rahasyone ukela karavo e zAstronuM kartavya che, te rahasyo bhautikazAstro kyAre paNa ukelI zakaze nahi. Adhunika bhautikazAstronI pragati tarapha jaIzuM to eka rahasyane ukela e bIjAM rahasyanI zarUAta banI bese che. eka TekarI caDhavAnI sAthe ja bIjI TekarInuM zIkhara dekhAvA lAge che. "We see in all modern Scientific advances that the solution of one problem unveils the mystery of another. Each hilltop we reach disclosos another hilltop beyond.'s paMcendriya dvArA thanArA jJAnanuM varNana karavuM e ja bhautikazAstranuM beya che ema kahI A muddo uDADI zakAze nahi. zAstronuM dhyeya t Whero is Science going-Max Plancks. Page 82 2 Ibid. 3 Ibid. eDiMgaTana paNa kahe che: An addition to knowledge is won at the expense of an addition to ignorance. It is hard to empty the well of the Truth with a leaky bucket. (The nature of tl:e Physical world. P. 229 ) For Private and Personal Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra dhyeyanuM alaukika svarUpa www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir t yung i AnA karatAM ghaNuM je utsuka che. te dhyeyanA svIkAra karI zAztrotenI pAchaLa doDayA kare che, paraMtu dhyeya siddha thAya tema te nathI lAgatuM, tethI e dhyeya kaMika AdhyAtmika che. (Something essentially metaphysical ) dhyeya zAsrotI madadathI prApta thavuM zakya nathI. A mata, jagatamAM je e cAra mahAna padArthavijJAnazAstrIe che temAMnA ekanuM che. have DArvInanA kAla pachI thaI gaelA eka mahAna prANIzAstrajJa Agasta vAIjhamAnane mata joie. e kahe che ke " jo ApaNe satyanI nirbhayapaNe zodha karavA nIkaLIzuM teA mAnavIsuddhinA dubaLApaNAne lIdhe Aja kaheA ke theADA kAla pachI kaheA, mAnavIjJAna amaryAda nathI e ja siddhAMta para AvavuM paDaze." mAnavIjJAnanI A maryAdA sudhI pahe McyA ke te pachInuM kSetra zrAnuM che. e zraddhA je svarUpanI haze tevA samAja thaze. A saMbadhI geTee phAsTamAM sRSTinA mukhamAM nIcenA zabdo mUkayA che, tuM je prakAranI kalpanA karIza tevI ja huM tane dekhAiza." manuSye te A vAkayatA japa karatA besavuM joie, chatAM kAI paNa dharma, kAika paNa naitika paddhatinI AvazyaktA te samAjane rahevAnI ja. e sa bhagavadgItAkAre 'zraddhAmonuM punaH cothaH sasaH eka ja vAkayamAM kahyuM che, te ja graMthakAra AgaLa kahe che ke, nItinA niyame badalavA hoya teA jAgatika niyameAnA kArya kAraNanuM ApaNane kharekharUM jJAna che, ema siddha karavuM joie." A zabdo e agragaNya zAstrajJAnA che e ApaNuA jahAla ( extronists ) sudhArakAe dhyAnamAM rAkhavA jevuM che. rasAyana ke padArthavijJAna jevAM ochAM mahattvavALAM zAstronuM adhyayana karI bAlakAnAM kumaLAM manepara jevA tevA saMskAro pALanArA preAfesarA, zikSakA, vartamAnapatrakAra vagere samAjanA zatru che evA amArA spaSTa mata che. << '' eTalAja vAte ame kahIe chIe ke mAnava nirapekSa anAdhyAtmika zAone nIti niyameAnI bAbatamAM khelavAne bilakula For Private and Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Aranannnnnnnnnnnn *** hiMonuM samAjaracanAzA adhikAra nathI ane temaNe emAM mAthuM paNa mAravuM nahi. varatumaya bAhya jagata (thing) ane vicAraprata AMtajagata ( thought) e baMnene samAjanI nIti karAvatI vakhate vicAra the joIe. vatumaya jagatanuM pariNAma manuSyanI bAhya prakriyAmAM eTale AcAramAM dekhAI Avaze ane bAhya jagatanuM mApana thaI zake tema hovAthI e pariNAme paNa mApa thaI zakaze. tethI manuSyanA bAhya AcArenuM niyaMtraNa A zAstro anusAra thavuM joIe paraMtu temaNe itara kSetromAM mAthuM mAravAnI jarUra nathI. dharma e kaMI zAstrone zatru nathI. zAstroe utpanna karelI nAnAvidha bhAvanAonI jaMjALanI pUrti thavAnuM sthAna dharma che, e daSTie dharma zAstrono pUrakaja dharma ane zA che. dharma e zAstronAM kSetranI bahAranI parasparanAM pUraka bAbateno vicAra kare che tethI zAstroe dharmanA siddhAMtamAM madada karavI joIe ane dharmo paNa pratyakSapramANamAM zAstronuM sAhacarya rAkhavuM joIe. AvA prakAranuM sAhacarya phakta hiMdu dharmamAM ja rakhAyuM che ema kahyA vinA cAle tema nathI. manuSyane bhAsamAna thanArI pragatine yuddha, duHkha vagerenI zI jarUra che e je zAstrone samajAtuM na hoya te te bAbatamAM manuSyanA mananuM samAdhAna karavAnuM kArya dharmane soMpI devuM joIe. koI kaheze ke zAstroe bhale A koyaDAne haju sudhI ukela karyo nahi hoya, paraMtu zAstro A rahasyane ukela kayAre ne kayAre te karavAnAM ja, nahi kare ema kahevAne kaMIpaNa AdhAra nathI. ame upara be pAzcAtya paMDitonA mate ApyA ja che, paraMtu cAlo ema dhArIe ke A rahasyane kayAreka zAstro vaDe ukela karI zakAze, teno javAba eTalo ja ke jyAre A rahasyane zAstro ukela karaze tyAre i Prolegomena to Ethics by T. H. Greon, For Private and Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . * * dayanuM alokika svarUpa dharmazAstronI jarUra nahi rahe, paraMtu e kAla haju Avyo nathI ane Avaze tyAre joyuM jaze. uparanI carcA parathI eTaluM te joI zakAze ke "bhautikazAstronI pragatie athavA nirIzvaravAdanI pravRttie manuSyanA manamAM anaMtavAsanAo utpanna karI, tenI pUrti karI nathI; zraddhAthI utpanna thanAruM samAdhAna naSTa karI tene badale bIjuM koIpaNa prakAranuM samAdhAna utpanna karyuM nathI; ane evI rIte jagata e nirAzAya che evA maMtranI manuSyanA mana para chApa besADI che, e ja pariNAma AvyuM dekhAya che. TuMkAmAM AzAnA amIpUrNa guNathI navANuM TakA manuSyo kAla vyatIta kare che ane je AzAne eka dharma paramezvarI saddaguNa mAne che teno ja nAza thAya che AzA vagarano mAnavI to AjanA divasane ja AyuSyanuM dhyeya samajavAno. upara batAvelAM pariName je banatAM haze te zAstra e mAnavIne zatruo samAM che, e siddhAMta kabula karo paDaze, ane tyAre te jJAnavRkSanuM phaLa khAdhuM ane tethI mAnavaprANIne svarga-IDana jevA upavanane choDavuM paDayuM e khristI bAIbalamAMnI daMtakathA paNa sAcI mAnavI paDaze. ame te khoTI mAnIe chIe ema teno artha nathI; paraMtu jJAnanI dareka pragatie dareka vakhate manuSyanuM kene keAI svarga naSTa karyuM che emAM jarApaNa zaMkA nathI, ane pachI ApaNI sAme jJAnadAtA setAna ane ajJAnamAM rAkhanArA paramezvara e bemAMthI kAnI upAsanA karavI e prazna thaze. tethI ja dharma ane nIti saMbaMdhI belatI vakhate zAstromAM pratIta thanArA siddhAMtanA AdhyAtmika siddhAMtanI puSTi ApavI joIe. A uparathI zAstrone samAjakSaNanuM sarvAdhikAritva mAgavAne adhikAra jarA paNa siddha thato nathI. trIjuM ema paNa kahevAya che ke zAstramAM pratIta thanAruM jJAna sarvane prApta thavAthI dareka jaNanI kriyA nItikAraka thaI samAjane 1 khristI dharmanA traNa saddagaNe Hope, Faith Charity. For Private and Personal Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 102 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra hitakAraka thaze. A zAstroe mAnavA mATe zuM karyuM tenuM saravaiyuM kaI vadhu AzAjanaka nathI. amane ema lAge che ke bhautikazAstronI pragati mAnavaprANIne hitakAraka thaze ke tene nAza kararI ene niya Aje tA thaI zake tema nathI. hAle teA vilAsanA sAdhanenI vRddhi, lAkasaMkhyAnI vRddhi ( have e paNa ghaTavA lAgI che. enA ullekha karyAM che) ane bAkI rahelA vakhatamAM AMtararASTrIya vigrahe mATe jabaradasta taiyArI karavI eja bhautikazAstronAM pariNAme dekhAya che. jenA hAthamAM zAstro haze tene tenu dhyeya niMdya hAvuM joie ke sArUM hAvuM joie, kayuM dhyeya niMdya ane kayuM dhyeya sArUM ene nirNaya karavAmAM bhautikazAstro lulAM paDe che. jJAna e kaMI sadguNunu' sthAna thaI zakaze nahi. ucca jIvana mATe hRdaya ane buddhinA samanvaya thavAnI jarUra che. " Science is no substitute for viztue, the leart is as necezsary for a good life as the lead. ( Tle future of Science by B. Russel page 58 ) " jJAna thayuM tethI iMglaeNnDa dezanA lerDa karjhananA bhAibaMdhA hiMdu leAkeAnI nyAya mAgaNIo gheADIja purI pADavAnA che! ane dakSiNa AphrikAnA janarala smaTsanA bhAIbaMdha tyAMnA dezI lokA sAthe sArUM vana rAkhaze ema thApu Mja che ! amerikana sarakAra elIsa TApuomAM kedIe par theADIja rahema najara rAkhavAnA che ! yuropIana rASTrA, tara saMskRtie peAtAnI samAna-are ratibhAra paNu zreSTha che ema ceDuMja kabula karavAnA hatA ! ane hiMdustAnanA samAja-sudhArakA sudhAraNA ane zAstronA uddAta nAma heThaLa zarU karelA gAMDapaNathI bharelA cALA paNa thADA baMdha karavAnA che ! AvI rIte jJAna e naisargika sadguNunI upa kayAre paNa purI pADI zakaze nahi. zAstrajJAnathI manuSyasamAjanI tAmasI vRtti echI thaze nahi agara sAttvika vRtti vadhaze nahi. zAstromAM jJAna maLaze paNa vAsanA ane bhAvanAnu` kayAre paNa niya MtraNa carI nahi ane AvI rIte nItizAstranA pAyA,je ' mAnavA para For Private and Personal Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * * * * * * * * *^^^^^^^ dhayanuM alaukika svarUpa bAhyazaktinuM niyaMtraNa" teja bhautikazAstrAdhAre racAelA samAjamAM ane saMskRtimAM siddha thaI zakato nathI, tethI bhautikazAstra nIti niyamonA pAyArUpa kayAre paNa banI zake nahi. ahIM sudhI dharmazAstra virodhI Adhunika leka taraphathI samAjane AdhArabhUta evAM be to samAja rakSaNa ane bhautikazAstro AgaLa karavAmAM AvyAM che tenI carcA karI; te samAjaracanA mATe ane samAjadhA NA mATe keTalAM adhurAM paDe che, enuM digadarzana karyuM. have ahIM prazna utpanna thAya che ke mAnavIbhAvanAo para adhikAra calAvanArI zakti-bAhyazakti e buddhigamya hevI joIe ke mAnavI buddhithI para ( Suprarational) hevI joIe ? prAcInonA mate nItizA ane pAye alaukika ta para adhiSThita thavo joIe pachI te zabda hoya, AjJA hoya ke bIjA keI paNa tattvanA rUpamAM hoya, te tattva amImAMsya che tyAM hetuzAstrane (Logic) upayoga karavAne nathI. jeminI kahe che ke, "vedanA zabdathI sUcita thanAruM iSTa dhyeya athavA pariNAma e dharma che." conA kSo dharma kathA dharma cAhathasthAnaH zuti kamAladhAra prAcIna nA game teTalA mato bheLA karIzuM te kaI sthaLe dharmanirNaya mATe kevala buddhiprAmANyane upaga karyo nathI ema ja jaNaze. . paraMtu ApaNuM sudhAraka ane suzikSita te prAcIna mate kema pasaMda kare ? te eka te prAcIna ane vaLI saMskRtamAM lakhAelA !! tethI Adhunika ane aMgrejImAM lakhelA keTalAka to vicAra karIe. mansTarabarga kahe che ke, " alaukika naitika mUlyo vizenA (transcendental values) saMzayane naSTa thatAM vakhata lAgato nathI. saMzaya daSTie to tene pitAnuM astitva ja hetuM nathI. vicAra draSTie te te paraspara virodhI nivaDe che ane zraddhAnI daSTie te 1 pUrvamAMnA-jaimini 2 ju maru on Manu 2, For Private and Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 104 hiMduonuM samAjaracanAzAstra e nirAzAvAda ja che. koI paNa vicArane sApekSa kahe eno artha e ke te vicAra ja nathI ema kabula karI levuM. " As Miinsterburg says: Every doubt of absoluto values destroys itself, as thonght it contradicts itself; as doubt it denies itself and as belief it despairs itself. To deny every thouglit which is more than relative is to deprive every thought, even sceptical tlouglit itself, of its own presuppositions."? - re. DIna Ija kahe che ke, "eTale ApaNane emaja mAnavAnI pharaja paDe che ke alaukika mUlyoe pradazine kareluM jagata e ja naitika bAbatamAM satya che ane zAstromAM varNaveluM jagata temAMno eka upADI lIdhe prAMta che. tenuM astitva paNa satata nathI, mAtra kArya puratuM ja che. "viiiAna " zAstronI pragati para ke parAgati para AdhAra na rAkhanAruM ane te sarvathI para evuM "naitika mUlyonuM jagata'che, ema mAnavA tarapha samakAlIna tatvanI pravRtti thatI jAya che. * Tle thinkers of our day are more & more ready to recognise the existence of a kingdom of values exalted above space aud time, and indepondent of the problematic adyances which may or may not be in store for liuman race. ( Christain Ethics and modern world problems p. 195) paraMtu Aje sAmAnya mAnavanI sthiti bahu ja vicitra thatI jAya che. bhUtakAla sAthe saMbaMdha cheDI devA mATe teNe kamara kasI che, tene junA DahApaNanI jarUra nathI, paraMtu tene badale tene navI mUI sahelAIthI pasaMda paDe che, hAlamAM zAstronA nAma para koI paNa ? Quoted by Dean Inge in liis ' Christain Etlies' & Modern world problems, page 197, 198, For Private and Personal Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vecanuM alaukika svarUpa 105 mUrkhAI bharelA siddhAMte AgaLa kare ane te navo hoya to tene game te sthaLe anuyAyIo ane celAo maLI rahe che ja. "And at the same time any none.sensical theory that may be put forward in the name of Science would be almost sure to find believers and disciples somewhere or other. (Where is Science Going-Max Planck P. 65 ) A Adhunika mana:pravRttie prathama dharmapatha para caDhAI karI pachI teNe kalA ane sAhityanA kSetromAM svArI karI ane e ja pravRtti have A zAstrIya kSetromAM praveze che, e bAbata zAstronA itihAsanuM sUkSma avalokana karIzuM to spaSTa rIte jaNAI Avaze. AvI manuSyaprANInI pravRtti seLasoLa AnA samAjane vighAtaka che e prastuta lekhakane mata che. 1. AvI rIte vicAra karatAM jaNAze ke naitika mUlyo sthira ane gRhIta lIdhelAM (a priori ) hoya che, dAkhalAo laI ( a posteriori) TharAvelAM hatAM phala alaukika che. nathI. ahIM ja ghaNuM leke guMcavAI jAya che. kAraNa ke teone zAstroe utpanna karelAM bAhya jagatanAM ane vicAree utpanna karelAM AMtara jagatanAM kSetro ane maryAdAo barAbara dhyAnamAM AvatAM nathI. manube kalAka sudhI zvAsa rokI rAkhe e ucca agara nIca koI paNa prakAranI nIti batAvatuM nathI, kAraNa ke AmAM mana para AdhAra rAkhe ane vicAro para avalaMbI rahe evuM kazuM ya nathI. paraMtu chokarAoe pacIsa varSa sudhI brahmacarya pALavuM te ucca nIti thaI zake. kAraNa ke e 'Education; A Panacea' in ' Progress of Education' by G. M. Joshi For Private and Personal Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzA bAbata aMzataH mana para AdhAra rAkhe che, ane tene je bAhya naitika mUlyanuM anumodana maLaze to te karmapravRtti sahajamAM daDha thaze. tethI pratyakSa sthitine avadhI eTale ke aMzataH mana para AdhAra rAkhanAra naitika mUlya samAjamAM nizcita rIte phelAya che. A satya koI paNa samAjanI nItine itihAsa jovAthI dhyAnamAM Avaze. A saMbaMdhI sarvasAdhAraNa siddhAMta nIce pramANe kahI zakAya je je sthiti thoDI ghaNI agara pUrNa rIte manuSyanA mana para AdhAra rAkhe che ane jenA para samAje abhijAtatvanI chApa mArI haze te te sthiti samAjamAM sarvatra phelAvAnI pravRtti thAya che. (e) vidhavA vivAha e tevI sthiti che. (e) . vidhavA vivAhae samAjamAM sarvatra phelAvAnI pravRtti thaze.(e) " All states which depend wholly or partly on mind and on wlich social premium is put are states which tend to become common. Widow-remarriage is such a state ... Widow-remarriage will tend to become common A uparathI dhyAnamAM Avaze ke vicArapraNIta jagatanI mAMDaNuM, te te vicArenI dizA ja nizcita karI, ApaNe dhArIe tema karI zakIe chIe. pAchaLa ApeluM zivAjInuM udAharaNa laIe. pUrva itihAsamAM eTale ke bhautika sRSTimAM thaelI eka ja vyaktine deva ane setAna e baMne svarUpe jenArUM jagata vicAronuM sUjeluM hoI zake. samAjane nItita kahIzuM te samAja te jIravI zakaze nahIM ema kahevuM ghaNe bhAge ajJAnamUlaka heva che. naitika mUlyo TharAvatI vakhate ane te para samAjane sikko mAratI vakhate ja samAje pUrNa vicAra karavo joIe. jenAthI manuSyanI upaga sulabha pravRtti aniyaMtrita rIte vadhe e upadeza na kare e ja sAruM, For Private and Personal Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ccanuM alaukika svarUpa vAsanAnuM duSkRrattva dhyAnamAM lai je vaDe vAsanAnuM gheADuM ghaNuM niyaMtraNa thAya evAM ja naitika mUlyo TharAvavAM joie. prathama ja jevAM tevAM naitika mUlyo TharAvI tenA phelAvA thavA dai pAchaLathI duHkha karavAmAM kaMi paNa svArasya nathI, tethI ja jana tattvavetA phreDarika nitze kahe che ke, jevAM naitika mUlyA haze tevA ja samAja utpanna thaze.'' 64 107 * Men will become images of their values ''? 65 A naitika mUlyA nizciMta karatI vakhate aneka paddhationA vicAra karavA joie. manuSya e sendriya jIvasRSTimAM atabhUta thaelA hAvAthI tenAmAM je pAzavI pravRtti che e dRSTie tene vicAra thavA joie. phrenca zAstrajJa ane tattvajJa blesa pAsakala kahetA ke, ardhAM tattvajJA manuSyanA daivI azatru vismaraNa kare che tyAre bAkInA ardhAM tenI pavRtti dhyAnamAM letAja nathI." A sivAyanA vicArapraNIta jagatamAM utpanna thanArA naitika, bhautika ane AdhyAtmika agAne vicAra thavA joie. mAnava game teTalA sudhare, te paNa tene mAtrAsparzI zatASNunA niyamAneA apavAda thavAneA nathI ! te pramANe ja tenuM vicArapraNIta jagata juduM. hAvAthI viSaye oi dareka mAnavane sarakhA pramANamAM hIlacAla karAvI zakaze nahi. ahIM eka sUcana ApavAnI ke have pachInI badhI carcA gaNatAtmaka paddhati (Stutistical method )thI thavI joie. sarvasAdhAraNa manuSyane abhyAsa karavA e dareka vyaktinA abhyAsa karavA karatAM sahelA che, ane hitakAraka paNa che. Aja tattva para arthazAstrAdi zAstrAnI racanA karavAmAM AvI che. kAi paNa zAstrAmAM pratyeka judI judI vyaktienA vicAra karIe tA paNa aMte sarvasAdhAraNa niyama kADhavA mATe ra An introduction to the philosophy of Nietzsche by Anthony Ludovice a Theory of Legistation dy Jeremy Bentham For Private and Personal Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 108 hiMduonuM samAjaracanAzA 1/ /18 * ** e vicAra karavo paDe che e bAbatanuM vismaraNa na thavuM joIe. jevI rIte tene zItoSNanA niyama lAgu paDe che. tevI ja rIte saMskRtinA udayAstanA niyamo paNa tene lAgu paDe che. pahelAMnI jAti, upajAti, agara saMskRti je kAraNothI pRthvI parathI naSTa thaI, te kAraNe pharI kaI jAti, upajAti agara saMskRtimAM utpanna thaze te te paNa naSTa thaze. bhautika daSTie vicAra karIzuM te dareka prANI jIvana mATe anna, vaMzarakSaNa mATe strI, ane pitAnA samakAlInomAM vijayI thavA mATe spardhA A traNa guNothI kAryapravRtta thAya che. vicArapraNIta jagatamAM A traNa prakriyAo naitika kAraNe mATe sAtvika rAjas tAmasa manAya che. bhagavaddagItAkAra AdhyAtmika dRSTie paNa AvIja trividha vibhAgaNI kare che. 'na tadasti pRthivyAM vA divi deveSu vA punaH / satyaM prakRtijairmuktaM yadebhiH syAttibhirguNaiH // ' nathI te pRthvImAM kAMI, svargamAM devamAMya vA, traNe prakRti jamyA A guNothI mukta hoya che. bha. gI. a. 18, leka 40 anna badhA prANuo khAya che, paraMtu zarIrarakSaNa mATe anna khAnAre ane khAvA maLe che tethI rUcine gulAma banI anna khAnAre, baMne anna khAya che, eTalA samAna dharmathI samAna thatA nathI. manuSya sarva sRSTimAM-sarva chavajAtiomAM-samAna guNone ke vivakSita rIte upayoga kare che, emAMja kharuM kauzalya che. Aje sudhAraNAnA jAhera patrake laI cAre khaMDamAM veMcanAre pAzcAtya kaMI tAmasika pazu sthitimAMthI vadhAre upara Avyo nathI. tenI dareka ciMtA mAnavanuM halakAmAM halakuM, pazu sRSTi samAna eya je ana meLavavuM tenA vizeja hoya che, ane A sarva zodhakhoLanI pravRtti paNa teja dizAmAM che. enI dareka ciMtA pitAne kAjo mAla For Private and Personal Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kathAnuM alaukika svarUpa kayAM maLaze, tenA mATe keTalI laDAio karavI paDaze ane pachI jagatano keTalA bhAga pitAnA hAthamAM Avaze e viSeja hoya che. paraMtu haMmezAM anna pANInA prazna upara mananuM ekIkaraNa karavuM e kaMI mAnavane vyaktigata rIte ke sAmAjika rIte hitakAraka nathI. 'yo me garbhagatasyApi vRtti kalpitavAn prabhuH / zeSavRttividhAnAya sa vai supto'thavA mRtaH // ' eTalI zraddhA paramezvara para na rAkhIe te paNa jIvananI sarva bhASA rUpIA AnA pAImAM bolavI e zraddhAnI sthiti karatAM vadhAre tiraskArane pAtra che. For Private and Personal Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa 6 ThuM naitika paddhatio ane nisarga upara jaNAvelI traNa pravRttinAM niyaMtraNa mATe traNa zAstra nirmANa thayAM, ane hiMdusamAjamAM te ja traNa puruSArtho manAya che. hiMdu dharmamAM dharma, artha ane mAnavInI trividha kAma e traNa hajAra kAma e traNa hika puruSArtha manAya che. pravRtti dharmathI spardhAnuM niyaMtraNa karavAnuM, kAmathI strI viSayaka bAbatanuM niyaMtraNa karavAnuM ane arthathI zuddhAviSayaka hilacAlanuM niyaMtraNa karavAnuM ane A sarvane vyApI rahelo ane sarvathI para e cothe puruSArtha mokSa che. A mekSa hiMdu samAjanuM alaukika naitika mUlya (transcendental value) che. hiMdunI dareka kriyA A draSTithI thAya che. sudhAmAMthI dareka vyApAra viSayaka, khetI viSayaka, audyogika pragati viSayaka, ghaDabhAMga utpanna thAya che. keTalAMka rASTro mAtra audyogika pragati tarapha lakSa Ape che eno artha eTalo ja ke temanA mananI pradhAnakriyA sudhA jevA tadana sAmAnya vikArane bahu vaTAvI gaI nathI. anna, kaho ke artha, Avazyaka che paraMtu te mAnavajIvitanuM pradhAna aMga banI zake nahi, tethI mAtra dravya para lakSa ApanArA samAjane kaI vizeSa sAre kaheze nahi. bIjI bAbatamAM eTale vaMzasaMrakSaNa karavA mATe strI kevI rIte maLe enI carcA karavAnI hoya che, tethI kAmazAstrAdinI samAjamAM pravRtti thaI ane vivAhAdi saMskArone praveza For Private and Personal Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir malika patio ane nisarga novenian nananana thayo paraMtu have te vivAha saMskArane badale aniyaMtrita prema (Free love) zarU karavo vagere siddhAMta phelAvA lAgyA che ! temanA hitAhitanI carcA yathAvakAza thaze ja, siddhAMta je hitakAraka Thare to khuzIthI evA AcAsa zarU karavA paraMtu artha zAstra zuM, ane kAmazAstra zuM e bane dharmazAstranI draSTie te gauNa ja che. kAraNa ke dharmazAstramAM je mUlya che te alaukika che, tevA arthazAstra ane kAmazAstramAM na hovAthI A zAstrone gauNa mAnavA paDe che. buddhiprAmANyavAdI amastI ja pitAnI gerasamajutI karI le che; pachI pote muMjhavaNamAM paDe che ane bIjAne paNa muMjhavaNamAM pADe che. kauTilya arthazAstramAM kahe che ke, "cAyatta dharma " dharma ane kAmanI prApti agara pUrti arthazAstrathI athavA rAjakAraNazAstrathI thAya che paraMtu samAjanI vizeSa mAhitI dharAvatA dharmazAe kahyuM che ke rAjakAraNa karatAM dharma, zAstra vadhAre baLavAna che. 'smRtyorvirodhe nyAyastu balavAn vyavahArataH / arthazAstrAtu balavaddharmazAstramiti sthitiH // ' yAjJavalkya manuSyane samAjAMtargata mAnIe te manuSya eTale koNa ? samAja eTale zuM ? te baMnene paraspara saMbaMdha ke he joIe ? vagere prazno upasthita thAya che. samAjAMtaragata manuSya pUrNa svataMtra che ke pUrNa parataMtra ? ke thoDI ghaNI bAbatamAM svataMtra ane bAkInI bAbatamAM parataMtra che ? tema hoya te kaI bAbatamAM parataMtra che ane kaI bAbatamAM svataMtra che? vyaktihita ane samAjahita-baMnemAMthI kAne pradhAna ane kene gauNa mAnavuM? ItyAdi pranone samAjaracanA sAthe bahu nikaTano saMbaMdha che. je A praznano javAba tevI samAjaracanA thaze vyaktine pradhAnya denArA samAjamAM, racanA vyaktipradhAna thaze, nahitara te samUhapradhAna agara jAtipradhAna thaze. For Private and Personal Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 hiMduonuM samAjaracanAzAya vw\***** prathama samAjaracanAnuM hitADitatva nizcita thayA sivAya rAjasattA, nIti, hakko vagere saMbaMdhI nirNadevAnuM amane te zakya lAgatuM nathI. jAtihIna samAja hA joIe, ema kahenArA lekhako ghaNe bhAge pratyakSazAstrothI ke ItihAsathI paricita hotA nathI. temanA graMtha vAMcavAthI evo ja anubhava thaze. hiMdustAnamAM hAla samAjazAstra para ke dharmazAstrapara je graMtho prasiddha thAya che temAM jAgatika pragatimAM mAnavanuM sthAna, mAnavI hIlacAlemAM dharma ane saMskRtine udaya, dharma ane saMskRtine parasparane saMbaMdha keTale nikaTane che tene nirNaya, dharmavirahita saMskRtine svarUpa, saMskRti virahita dharmanuM svarUpa, e baMnenI paraspara apekSAo AmAMthI eka paNa praznano koI jagAe vicAra karelo hoya tema jaNAtuM nathI. mULa svarUpane ja nirNaya karela na hovAthI, game te eka prAMta upADI la, gauNa karyuM ane pradhAna karyuM tene vicAra karyA vagara, kAryakAraNa bhAvanI sAMkaLa samajyA ke nizcita karyA vagara, amuka tamuka hilacAla karavI ane tene sudhAraNA kahevI. jo paraMparAthI cAlyo Avato samAja e sudhAro mAnya na kare te tene gALo ApavAnI ! ! basa ! A AjanA sudhArakanI manedazA, samAja mATe haMmezAM dUSNapada zabda vAparavA e kaMI samAjasudhAraNAnuM lakSaNa nathI. kharuM jotAM koIpaNa samAjamAM sudhAraNA karAvI levI hoya che, te samAjamAM kayAMka paNa abhimAnanuM sthAna utpanna karavuM joIe. chellAM so varSomAM mAnavI buddhi bhUlabharelA mArge AkramaNa karI rahI che; samAjanI kharAba bAbate tarapha ja haMmezAM 1 7 purAdharma-phaDake; dharmani -tarkatIrtha kokaje, mahAdeva zAstrI divekara, AgarakAMda samAja sudhArakanA lekhe vagere Education: A Panacea in Progress of Education by G. M. Joshi. For Private and Personal Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir naitika paddhati ane nisa dhyAna ApavuM, e sAmAnya manuSyanI draSTie sAruM nathI. jyAre je paddhatimAM sudhArA karavA hAya tyAre te paddhati para satat AdhAtA karyA karavA e eka ja mArga grahaNa karavAmAM Ave che; eTale vyaktinA mana para eka prakAranI aniSTa asara thAya che, tenI jIvanazakti ochI thAya che; ane vyaktinA dhairyAdi guNeAnI jyAM samAjane AvazyaktA hoya tyAM ja te guNA upayAgamAM AvatA nathI ! ekaMdara samAjanI manetti parAvalaMbI, asahiSNu, kajIAkhAra ane nirAzAmaya thaI jAya che. nirAzAmaya vAtAvaraNanA phelAvA karanAruM, pagale pagale samAjane de|Sita TharAvanArU' je pracaMDa sAhitya Aja prasiddha thaI rahyuM che, te tarapha joizuM te samAjanu svAbhimAna naSTa karavAnuM jANe netAoe ane vidvAnAe eka kAvatruM ja na karyu. hAya, evI zaMkA utpanna thAya che. mAnavI svabhAva bahu dIna che evuM AvezapUrvaka kahenArA keTalAka dharmapathA eka vakhata hatA; hAla te AkhI samAjapati ja anItimAna che ema kahevAnA je prayatne cAlI rahyA che, tenI paNa teTalI ja kharAba asara thAya che.1 amArA kahevAnA matalaba e che ke sudhAraNA karavAnI jarUra hAya te, khacIta te karavI joie, paraMtu samAjanI amuka sthaLe bhUla thAya che ema je Apa kahyA che. tenuM kAraNa zuM ane te kevI rIte ? Apa kaheA che. te paddhati zA uparathI vadhu sArI che eTalu' amane amArA samAjasudhAraka madhukahe evI namra vina'ti che. 8 ame pahelAthI ja kahyuM che ke samAjaracanA e tattva para thai zake che, kAM te te vyaktipradhAna tattva para athavA 1 Dr. . P. Jacks in Hibbert journal for 1924, 1925 113 ^^^^ For Private and Personal Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ne hiMduonuM samAjaththanAzA tA jAtipradhAna tattva para. A baMnenI tulanA karI tenA hitAhitattvanI carcA AgaLa karIzuM ahIM eTaluM ja jovAnu` ke samAjaracanAnI jema e paddhatie hAya che, tema nItizAstranI paNa be paddhatio. pracalita che. tethI eka paddhatinA AdhAre khIjI naitika pati anItimAna lAgaze. nItiviSayaka paddhationI haMmezA sAkalyathI tulanA karavI jee, temAMneA eka eka bhAga laine nahi. Ama sAkalyathI vicAra karyA pachI jenuM sArApaNuM sRSTi upADI leze tenA ja a'gIkAra ApaNane karavA paDaze. da nItinI e paddhatio www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jyAM vyakitapradhAna samAja haze, jyAM vyakitane ja samAjamAM AdyadhaTaka mAnavAmAM AvI haze, tyAM ApaNe je sthitine sadguNI kahIe chIe te sthitie vyakitane pahoMcavA mATe nItiniyame karavA paDaze. A paddhatimAM 'mAtRvevo sava ', ' pitRphevo mava ', ' satyAnmA pramaditavyaM ' prANAghAtAnnivRttiH paradhanaharaNe saMyamaH satyavAkyaM kAle zaktayA pradAnaM yuvatajanakathAmUkabhAvaH devAma '. AnA jevA sarvasAdhAraNa niyame vyaktine kahIzuM te khasa thaze. ahIM manuSya e sAmAnyataH mAnavasamAjanA ghaTaka manAye haiAya che, tethI kuTu'ba, jAti athavA varga, rASTra, dharma, patha vagere saniSThAsthAna gauNu mAnavAM paDaze; ane pachI tevAM tattvAmAMthI sAbaramatI Azrama jevA Azrame utpanna thavA lAge che. te nItizAstranA anuyAyIo temanAM tattvanuM pUrNa rIte pAlana kare che ema nahi kahI zakAya. A satya najara sAme hAvAthI ' kharA khrista ekaja thaI gayA ane tene krusa para nAza thayA,' ema nitze kahe che. " "There never was more than one Christain and he died on the cross. Tle Gospel died on the eross !' 1 Anti-christ by Fredrich Nietzsche. For Private and Personal Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir naitika paddhati ane nisaga 5 " dhArA ke AmAMnA pahelA prALayAtAnivRtti: jevA niyamanA IMgleMDa jevA deze a'gIkAra karyo che, pachI janI iMgleMDa para caDhAI kare tA, IMgleMDe hatyA TALavA mATe janIne caDhANa karavA devI ? khAIalamAM paNa kahyuM che ke namra haze temane jagatanuM rAjya maLaze, rAjAnA bhAga rAjAne soMpI de| '1 e upadeza satya che ema itihAsa tarapha jotAM te nathI lAgatuM ! bhaviSyamAM prALayAtAnnivRtti: e niyamanuM pUrNa rIte pAlana karanArA samAja zreSTha padavIe. paheAMcaze ema kahevAmAM Ave che. ghaNuM sArUM...! jyAre bhaviSyamAM tema banaze tyAre itihAsa te bAbatanI nAMdha leze. cArI na karavI e niyama traNa zabdomAM kahyo teA kharA paNa tene bahu amala thayeA hAya ema lAgatuM nathI. elijhAbetha rANInA samayamAM sara krAMsisa DeMka, haeNAkinsa, phrAbrIsara vagere iMgleMDa dezanA suprasiddha nAkhudA samudra para spenanA mAlanI lUMTa karatA hatA, te cerI thai kema e zI rIte nakkI karavuM? khristI dharmamAM je daza AjJAe che temAM 'tuM cerI karate nahi '2 evI paNa eka AjJA che. sara phrAnsisa Dreke rAja khAmala vAMcI sabhaLAvavA mATe eka bhikSuka ( clergyman ) paNa sAthe lIdhA hatA. paraMtu sara krAMnsisa Drekane ke iMgleMDanA rASTrane kAine paNa samudra para cAlatA prakArA cerI che ema lAgyuM nahi.3 zuM kALAntare ane sthaLAntare cArInI vyAkhyA badalAya che ema mAnavuM ? vArana haeNsTIMgjha4 vagere hiMdustAnamAMthI apara pAra sa'patti lai gayA tene zuM kahevuM ? ' cerI na karavI 'e niyamanuM ekaniSThAthI pAlana karavuM e zreSTha ke rASTra-niSTrA zreSTha ? ' Ethics and Modern world problems by Mc Dougall. 2 De Harba's Catechism, 3 My Neighbour: The Universe by Dr. L. P. Jacks. Social statics by Herbert spencer; Trial of Warren Hastings by E. Barke. For Private and Personal Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org le Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzA satya khelavuM e ThIka che paraMtu asatyathI kuTuMbanuM rakSaNa thatuM hAya tA vyaktie satyaniSThAne vaLagI kuTuMbanA nAza karavA e hitakAraka caze nahi evA amArA vyakitagata mata che. je mahAbhAratamAM hajAra azvamedha yajJa karatAM paNa satyane zreSTha kahyuM che, te ja mahAbhAdatamAM droNAcAryanA pratApa AgaLa pAMDavasenAne pAchIpAnI karavI paDI tyAre nItizAstrajJAnA agraNI yeAgezvara kRSNe dharmarAjA jevA satyaniSThAne paNa asatya khelavAne upadeza karyo ema kahyuM che. mahAbhAratanA A ekaja dAkhale eTaleA mahAna che ke tenA AdhAre kAI paNa vyakita game tyAre asatya kheAlavAnuM samarthana karI zake tema che. A uparathI eTaluM te spaSTa thaze ke satya khelavuM e krAikanuM sAdhana (kAnuM te AgaLa joizuM) che. satya khelavuM e sAdhya nathI. tethI ja A tattvajJAnIoe satyakathanane nIcenA apavAdo kahyA che. 'na narmayuktaM vacanaM hinasti na strISu rAjan na vivAhakAle / prANAtyaye sarvadhanApahAre paMcAnutAnyAhurapAtakAni // ' AvAM nItizAstranuM pariNAma eTale zreSThenA vinAza. kAraNake AvuM nItizAstra zreSTha ja pALavAnA. A tarapha khIjAe kadI dhyAna devAnA nathI. bhAratIya vIra karNa e dAnavIra hatA, tethI ja kavaca kuMDalA ApI naSTa pAmyA ! AvI bAbatamAM hiMdustAnanA nItibhIrU leAkAne keTaluM sahana karavuM paDayuM che tenI sAkSI tihAsa purI rahyo che.? AnuM mukhya kAraNa e ke A tattvajJAnamAM gRhIta lIdhelI saMtranirapekSa vyakita kyAMya pRthvItalapara astitvamAM nathI. vaLI vyakita, kuTuMba, jAti agara samUha, prAMta, rASTra, mAnavasamAja AgaLa mAnavya vagere 5nAe mUkavAthI te kA pravaNa thaze ema amane lAgatuM nathI. | Annal and Antiquities of Rajasthan by Col. J. Todd; Rise of the Christain Power, the story of Satara and other work's. by D. D. Basu, For Private and Personal Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir naitika paddhatio nea nisarga 17 prAcIna kALamAM AvA prakAranI nItiracanA mukhyatve karIne gautama buddha, Isukhrista vagere dharmasaMsthApake e manuSyane aMte hitakAraka kahI che. Adhunika kALamAM AvA prakAranI naitika paddhati there, TAlaya, gAMdhIjI vagere mahApurUSo kahe che. AvA prakAranI nItiracanAnA niSThAsthAne bhAvavAcaka ke guNavAcaka (Abstract) hovAthI, e racanAmAM pratyakSa ke vastuvAcaka (concrete) niSThA sthAne utpanna thaI zakatAM nathI. guNo avyakta hovAthI temanA para nichA hoya ke na hoya te kaMI pitAne sthAna parathI bhraSTa thatAM nathI ane tethI ja A niSThAvAna vyaktinI kRtinuM pariNAma pratyakSa bhautika jagatamAM jovAthI ja sAcI kasoTI thAya che, paNa aphasosa ! A nItizAstranA tattvo anusAra bhautika jagata tuccha che ane pachI AvI vyakti pitAnA kahevAnI puSTi athe atibhautika zaktione Azraya karavA lAge che. isue prAcIna kAlamAM emaja karyuM ane arvAcIna kALamAM mahAtmA gAMdhI paNa eja pramANe karI rahyA che. samAja nikAhIna banyo ke mAnavI svabhAvanI dhIme dhIme adhogati thavA lAge che. tattvajJa pheDarika nize kahe che ke, "khristI dharma cAMDALane dharma che." Christainity is the religion of Chandals. ' 34140 prakArano dharma kahenAranI pitAnI zI rithati thaI? sekreTIsa samAjane lAgele eka rega che ema mAnanArA samAje tene dehAMtanuM prAyazcita ApyuM. isune tenA rASTranA lekee krusa para khIlAthI ThekIne mArI nAkhyo, ane lI TolsaTeya sAheba pitAne samAjamAM lagabhaga bahiSkata ja hatA. bIjI bAjue samAjaracanAmAM jAti ke samUhane samAjaracanAne pAyo mAnavAmAM Ave che tyAM nItizAstra paNa samUhapaddhatine Anti-christ. For Private and Personal Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Jing 4 hiMduonuM samAjaracanAzAstra anusarIne utpanna thavuM joIe. Ane ApaNe jAti ke rASTrIya paddhati kahIzuM. ahIM vyaktine svataMtra astitva che ja nahi, samAja ane vyaktinA saMbaMdha gaNitanI bhASAmAM vyakta karIe te| Man is tho function of Society che, tyAre pahelI paddhatimAM Society is the function of man che vyakti je sadhamAM janme che te saMdhanA naisargika hakko tene sahaja prApta thAya che. paraMtu te zaktine peAtAnI sa bhAvanAone, vAsanAone, kalpanAone vagerene te vargonA hakko, te varganAM sukhadu:khA, te va mATe nizcita karelI maryAdAo vagerethI niyatrita karavI joie. AvA prakAranuM nItizAstra khristI dharmanA pahelAnA rAmana rASTranA dha'mAM, junA yahudI dharmAMnA ane hiMdu dharmAMmAM pratIta thAya che. AmAM pratyeka samUhane potapotAnA devadevatA che, potapeAtAnA svataMtra naitika mUlyA che ane temanAM peAtAnAM khIje na maLI Ave tevAM niAsthAne che. niSThAsthAne pratyakSa heAvAthI, acala ane nizcita hAvAthI, te naitika mUlyeAnA vyakitapara pUrNa kAbu che. AvA samAje pUrNa saMdhaTita sthitimAM hoya che. grIka ane rAmana leAkeAmAM pahelAM AvA ja prakAranI nItipaddhati hatI. grIsamAM tyAMnA tattvajJAe peAtAnAM tattvAne naitika praznomAM sAta grIsaneA nAza karyAM ! rAmana lekAnI bAbatamAM te ema banyuM ke khristI dharma jAtIya nItine ThekANe vyakitapradhAna nIti utpanna karI teNe rezamana sAmrAjyamAM jaI tanA nAza karyAM. tevI ja rIte sAhasika musalamAneAnI saMskRtinI paNu eja sthiti thai. e vyakitapradhAna hAvAthI tenI jhapATathI vRddhi caI ane teTalI ja jhaDapathI upasaMhAra paNa thayo. AvI rIte be prakAranI nIti paddhati che ane te ane judI judI samAjaracanAnI paddhatine anusarIne che. eka khAkhata dhyAnamAM rAkhavI joie ke samAjaracanA je mULa tattvAne AdhAre thaelI hAya te ja tavA upara te samAjanA naitika For Private and Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir naitika paddhatio ane nisarga 119 mUlyonuM caNatara thavuM joIe. hiMdu samAja jAtIya paddhati para racAele hovAthI ahIM vyakitapradhAna naitika mUlyone jarA paNa sthAna nathI ane Aja eka bAbata haju paNa ApaNA jahAla (extremit) sudhArakane samajI levAnI bAkI che te bAbata samAjane vahelI ja vinAzanA mArge lAgyA pahelAM eTale ke sudharyA pahelAM na samajAya evI amArI Izvara pratye prArthanA che. ApaNuM mahAtmA isunA avatAra che ema manAya che, tethI Isue je pramANe vyakti pradhAna naitika mUlyano prasAra karI remana sAmrAjyane nAza karyo tevI ja rIte eozrI, junAmAM junA bAkI rahelA hiMdusamAjamAM paNa A rega phelAvaze evI bIka lAge che. zAMti sArI kharI, ene paNa kaMI maryAdA to che ja. nIti paddhati samAjaracanAnA mULa tonI vidhI na hovI joIe. samAjaracanA jAti pradhAna ane nIti vyaktipradhAna e kalpanA ja hAsyAspada che. paraMtu hiMdusamAja tene ja jahAla sudhAraNuM kahe che. vaLI manuSyane kharekhara pitAnA saguNane vikAsa karI le hoya te tene pitAnuM svataMtra niSThAsthAna hovuM joIe. satya, davA vagere asthira, avyakta ane arthazunya niSThAsthAne pratyakSa niSThA sthAnanI uNapa kadI bharI kADhaze nahi. kadAca koI evo prazna ubho karaze ke A baMne prakAranI nIti pati vacce kaMI samanvaya karavAnI jarUra nathI? ApaNe saMkucita jAtIya niSThA sthAna naSTa karI Akho hiMdusamAja eka che evI mana:pravRtti karIe te vadhAre sAruM ema keTalAkane abhiprAya che, tene have vicAra karIe. jAtine badale samAja e niSThA sthAna utpanna thAya te jAtIya abhimAna naSTa thavAnuM ja, paraMtu abhimAna hamezAM kharAba pariNAma lAve che e zedha samAjasudhArake kyAre karI e samajAtuM nathI. jAtIya abhimAna naSTa thavAthI jAtI vaDe samAjamAM potAnI je kaMI viziSTa prakAranI saMskRti apAtI tene paNa tenI sAthe nAza thaze. hiMdustAnanA itihAsamAM dareka jAtie kaMika viziSTa prakAranuM kArya For Private and Personal Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 120 hiMduonuM samAjaracanAzAstra karyuM che, evuM spaSTa batAvI zakAze. jAtIya abhimAna, sarva prakAranuM abhimAna-mAtra pile garva nahi-e te mahA upayogI guNa che. samAjaracanA be paddhatithI thaI zake. eka paddhatimAM dareka ghaTakane judo gaNI, samAjAntargata pratyeka vyaktimAM, "potAnI kahI zakAya tevI pravRtti karavAnI zakti piMDamAM ja hoya che, ema dhArIne vyaktine sarva prakAranuM zikSaNa ApI, sarva prakAranA dhaMdhA karavAnI chUTa rAkhI, samAjano vikAsa sAdhI levo, e tattva svIkAravAmAM Ave che, ahIM naisargika cuMTaNIthI agara naisargika cuMTaNIne niyama pramANapUrvaka lAgu karI, amuka eka prakAranI lakasaMkhyAmAM amuka vivakSita prakAranA mANaso utpanna karavAM-vagere jAtanA prayatna karavAmAM AvatA nathI. A paddhatimAM janmathI keIne paNa halakuM-uccanIca mAnavAmAM AvatuM nathI, paraMtu pachIthI tenA guNAnurUpa zreSTha agara kaniSTha karaze ane tevA samAjamAM te raheze. ahIM zreSTha guNa game tyAM samAjanA kaI paNa tharamAM sarakhA pramANamAM utpanna thAya che, e gRhIta mAnI lIdhuM che, te prANIzAstranA siddhAMtothI virUddha che ane tevI paddhatinuM hitakArakatva haju siddha thavAnuM che. sAmAnya mANase karatAM jemanAmAM thoDA ghaNuM paNa hitakAraka guNe vadhAre haze temanI saMkhyA vadhAratA javuM, ane sAmAnya vyakti karatAM jenA guNa halakA paDe temanI saMkhyA ochI karatAM javuM, e jAtanI sudhAraNa A paddhatimAM thavI joIe, ema yuropanA samAja sudhArake paNa have kahevA lAgyA che. badhA samAna che ane temanA guNAnurUpa temane sthAna ApavuM joie ema kahenArAoe kharekhara samAjanI janana saMkhyA para asamAna maryAdAo mUkavI joIe nahi. jenI lAyakAta haze teTalA ja jIvaze, phakta temane saMdhI ApavI eTale basa, paraMtu A lekhakane samAja kara Eugenic Ruform by Leonard Darwin Page 162 For Private and Personal Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ~ ~~ ~~ ~ ~ ~ ~~~ ~~~ naitika paddhatio ane nisarga 12 ~ ~ zAstrano bAdha nathI chatAM anuvaMzazAstra jANatA hovAthI temane paNa vadhu hitakAraka ane ochA hitakAraka evA samAjanA varga karavA paDayA. bIjI paddhatimAM keTalAka kuTuMbanA samUhane eTale ke jAtine AghaghaTaka mAnI, te samUhae pitAnA guNo siddha karavA evuM mAnI levAmAM AvyuM che. ahIM unnati thavAnI te paNa samUhanI ane avanati thavAnI te paNa samUhanI. pAzcAtya saMskRtimAM pahelA prakAranI paddhatine avalaMba karavAmAM Avyo che ane hiMdu saMskRtimAM bIjA prakAranI paddhati pAyArUpa mAnavAmAM AvI che. A baMne paddhatio vaccene zreSTha kaniSTa bhAva koIka nizcita dhyeyAnusAra TharAvI pachI nItizAstrane nirNaya kare joIe, te pahelAM amuka eka rItarivAjane kalaMkarUpa kahe ane bIjAne hitakAraka kahe e bAbate kaMI TharAvI zakAya tevI nathI, paraMtu tevI azakya bAbate ja hAla hiMdustAnamAM banI rahI che !! mAnavano svabhAva e banAvI devo ke tene hAthe thatI pratyeka kriyA nisargataH ja nIti virodhI na heva e ja saMskRtine mULa hetu che. mAnavI jIvana para dhyeya nizcita karavAnI bAbatamAM mahAtmA nisanAM pariNAmo gAMdhIne mata barAbara che paraMtu tenuM sAdhana mAtra teozrI mAne che tema vyakitasvAtaMtrya nathI. sarva divAnI ane pharajadArI kAyadAne pradhAna pAyo je vyakitanuM svataMtra katva che ane tethI koI paNa kRtya viSe vyaktinI javAbadArI che e mAnavazAstronI daSTie siddha thatuM nathI, paraMtu samAja ane saMskRtinuM rakSaNa AnuvaMzanI madadathI jati niyukata banAvI karavAnuM hoya che, arthazUnya bAhya kAyadAo dvArA nahi! tethI ja manuSyanA vartanane niyamabaddha karavAnI mahatvAkAMkSA dharAvanArAoe pratyeka bAbatano uMDe vicAra karavo joIe. mAnavI kriyA, aMtaHkaraNanI For Private and Personal Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 122 hiMduonuM samAjaracanAzAstra pravRtti, sAmAjika naitika mUlyo, bhautika paristhiti, havAmAna, hanumAna ityAdi jagatamAM pratIta thanArA tothI niyaMtrita thaelI hoya che. temanI kriyA temanI AsapAsa utpanna thanArI vanaspati, tyAM maLanArAM dhAnyo, ane pAsenAM Dhora ke janAvaro vagere para paNa avalaMbI rahe che. vaLI A bAbate manuSya bAhya hovAthI ane tenA para pUrNa rIte kAbu meLavavA manuSya mATe sarvathA azakya hevAthI, temanA viSayaka niyame samajI laI te pramANe AcAra bheda karavA joIe. ahIM kadAca Adhunika svAtaMtryavAdI pUchaze ke kAryane havAmAna sAthe te zo saMbaMdha? temane pUchavAnuM hoya te eTaluM ja ke unALAmAM sarakAra paMkhA zA mATe vApare che ? amuka eka maryAdA sudhI uSNatAmAna thaI gayA pachI manuSyanA hAthathI kArya eTalI sArI rIte thaI zakatuM nathI, e bAbata ahIM mAnI levAmAM AvI che, ane te barAbara che. uSNa kaTibaMdhamAM AvelA hiMdustAna jevA dezamAM koI paNa prakAranuM kArya madhyAhna pahelAM karavAthI jeTaluM sAruM bane che teTaluM te madhyAhna pachI karavAthI sAruM banatuM nathI. AvI rIte je kArya karavAnI paddhati svIkAravAmAM Ave te kArya vadhAre sAruM banI sArvajanika paisAne vyaya thato paNa bacI jaze, paraMtu ahIM te sarva kAmakAja bapore karavAnI paddhati paDI gaI che, ane te ja ApaNane naisargika lAge che. iMgleMDamAM naisargika uSNatAmAna vizeSa na hovAthI bapore kAmakAja karavAnI paddhati vizeSa hAnikAraka nahi thAya. hiMdu zAstrAe A bAbate viSe ghaDelA niyamo atyaMta hitakAraka che, paraMtu sAhebanuM rAjya ja kaMI ora prakAranuM che. kAzmIrathI kanyAkumArI sudhImAM sarva prakAranA kaTibaMdhamAM kAmakAja karavAno eka ja vakhata rAkho enuM nAma sudhAraNuM ! ! ? Criminal Sociology, by Ferri; Modern theories, by Bernardo Dequiro; Criminal man, by Lombroso, For Private and Personal Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taitika paddhatio ane nisarga 123 mananamnammmmmm www. je pramANe divasanA judAjudA bhAgomAM mAnavaprANI upara eTale ke tenA hAthathI thanArI judI judI kriyAo upara thatAM pariNAmo pratyakSa jaNAI Ave che, tevI ja rIte varSanI judIjudI RtuonAM pariNAma paNa mAnavasamAja para thaelAM dekhAI Ave che, tethI mAnava AcAranuM niyaMtraNa karavA IcchanArAoe A badhI bAbatane vicAra kare joIe ane te vicAra dIrdhadaSTivALA hiMdusamAja zAstrIe karyo paNa che. yuropamAM meLavelA AMkaDAo (statistics) parathI ema jaNAI AvyuM che ke AtmahatyA, gAMDapaNa, dArUnA vyasananuM gAMDapaNamAM pariNamavuM, sAmAnya lakavA (ardhagavAyu)nuM pramANu vagerenuM pramANa jAnyuArI mahinAthI juna mahinA sudhI vadhatuM jAya che ane junathI jAnyuArI sudhI ghaTatuM jAya che. Ane artha e ke jAnyuArIthI juna mahinA sudhInA kALamAM sRSTimAM e kaMIka pharaka thatuM hoya che ke mAnavajIvanane hitakAraka na hovo joIe. ema zA mATe bane che tenAM kAraNo bhale kahI zakAya nahi, te paNa A hakIkatanI satyatA viSe jarA paNa zaMkA levA jevuM nathI. vaLI vadhu vigatavAra mAhitI jevA prayatna karIzuM te ema jaNAze ke kaI paNa bAbatamAM thanArA caDautara (Symmetry of carve)nA sarakhApaNAne lIdhe mAnavI jIvana para jAnyuArI ane DIseMbara, phebruArI ane navembara, mArca ane okaTobara, e jeDIone adhikAra sarakhe che ema jaNAI Avaze. sauthI kharAba pariNAma me, juna, julAI ane ogasTa mahinAomAM thAya che ema jaNAI Avaze. A paddhatithI vicAra karI, varSanI vibhAgaNI karI ane te vibhAgaNI sAthe meLa letAM vyaktioe pALavAnA niyame sudharelA yuropa amerikAnI samAja paddhatimAM amArA vAMcavAmAM nathI AvyA. phakta hiMdusamAja zAstroe mAnavI jIvanaparanAM pariNAmo dhyAnamAM laI ? Heredity and Selection in Sociology by George Chatter ton Hill. For Private and Personal Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 124 hiMdaonuM samAjaracanAzAstra te pariNAme ochAM tIvra karavAnI daSTie judAjudA kALamAM judAjudA AcAre kahyA che. prathama hiMduoe varSanA be vibhAgo pADayA, uttarAyana ane dakSiNAyana. A bhAge pariNAmanI daSTie paDatA bhAgo sAthe pUrNa saMvAdI che. vaLI RtucaryAmAM hiMdusamAja zAstroe je adhikAre sUcavI dIdhA che, te paNa pariNAmanI dRSTie barAbara meLa khAya che. temaNe kApabhoganI dRSTie kyA mahinAo hitakAraka ane kyA mahinAo ahitakAraka e kahetI vakhate barAbara teja niyamAnusAra kahyuM che. A rIte jAgatika sthitine paNa paddhatisara vicAra karanArA lekhakene game te Aya. ema. esa.mAMnA adhikArIo vaDe ane te mUrkhAonA besuramAM ApaNI taraphanA mUrkhAoe sUra milAva e kAlano mahimA che. vaidaka graMthe 1 varSanI Rtuone nIce pramANe adhikAra Ape che - " seveta kAmataH kAmaM tRpto vAjIkRto hime / yahAdvasaMtazaradoH pakSAdvarSA nidAghayoH // " ahIM varSa ane nidAgha, vasaMta ane zarada, hemaMta ane zizira e joDIone sarakhA adhikAra ApyA che. hima zabdathI hemaMta ane zizira e artha levAnuM che, kAraNake vaidika graMthamAM paNa varSanI tevIja vibhAgaNI karelI dekhAya che. dAdA mArA saMtavaH remaMta jiriyo ramAnA have A ApelI RtuonI jeDIo ane pAchaLa ApelA mahinAonuM sarakhApaNuM tAbaDatoba dhyAnamAM Avaze ane prAcIna AryAnuM jJAna jeI Azcaryamugdha thayA sivAya rahevAze nahi! zInameSata:" e Arya niyama pramANe navembara, DIsembara, 1 aSTAMga hRdaya-sUtrasthAna 2aitareya brAhmaNa For Private and Personal Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vika paddhati ane nisamAM jAnyuArI, phebruArI e cAra mahinAmAM hemaMta ane zizira Rtuo Ave che tyAre ene bhegA kahyA che, eTale te kAlamAM varSanI sthiti chene ghaNI ochI apAyakAraka hoya che. jevI rIte RtumAnanI samAja para asara thAya che, tevI rIte vAyu, vanaspati, prAzana kareluM anna vagerenI paNa asara thAya che ane tene paNa hiMdusamAjazAstrakAroe vicAra kareluM jaNAya che. vAyu ke varasAdane saMbaMdha uparaupara jenArAne dekhAtuM nathI, tethI te bAbate viSe sAzaMka rahevuM eja DahApaNabhareluM che, paraMtu te viSe kaMI paNa samajI na letAM potAno abhiprAya batAve e eka prakAranuM sAhasa ja che. udAharaNartha amerikAmAM paMpA nAmanA je ghAsanAM jaMgale che tenA para vahenAro vAyu je je gAmaDAo ke zahere parathI vahe che te te gAmaDAnI ke zaheranI vastImAM kajIA karavAnI pravRtti, khuna karavAnI pravRtti vagere vidhAtaka pravRttionI vRddhi thaelI jaNAI Ave che. ahIM bhautika svAtaMtryanI dRSTie eTalo prazna pUchavAne rahe che ke Izvarane inkAra karanArA mAnavaprANInuM naitika svAtaMtraya vAyunI sAmAnya laharIo sAthe kema naSTa thAya che? kharI hakIkata ema che ke vyakitagata nIti ke anIti ane AkhA saMdhamAM ja anaitika vAtAvaraNa utpanna thavuM e baMne sthitimAne pharaka ApaNI taraphanA samAja sudhArakane samajAya ja nathI. kharuM jotAM te naitika mUlya e zo padArtha che, ene ja bodha haju temane thayuM nathI. AvA prakAranA vAyunAM pariNAmane ullekha ApaNuM AryagraMthomAM maLI Ave che, paraMtu te sarakhAvI javAne badale tenI mazkarI thaelI jaNAI Ave che. padArthavijJAnazAstranI zodha karavA mATe ane tenuM jJAna meLavavA mATe atyaMta bArIkAIthI ane nAjuktAthI prayogo karavA joIe, bAkI mAnava viSayaka bAbate mATe kaI prakArane sUkSma abhyAsa karavAnI jarUra nathI, e emane ? Criminal sociology by Enrico Ferri. For Private and Personal Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir wwwwwwwwwwwnnnnnnnnnnnnnnominamuwwww evAM api karIe te ja abhyAsa mArA hiMduonuM samAjaracanAzA vicitra abhiprAya he joIe phalAyakaranuM zeDa re ( Flikers Cathode Rays) re enTajananuM ekasa re ( Rontgen's X-Rays ), Alaball salr_7 44 ( Planck's Quantum theory) AInsTAinanI rIleTIviTine siddhAMta ( Theory of Relativity) vagereno abhyAsa nAjukamAM nAjuka prayogo vaDe the joIe, paraMtu mAnavane abhyAsa mAtra "mane lAge che" e vAkyathI pUrNa karIe te cAle. vAyunuM pariNAma kaMI thatuM nathI evAM avicArI vidhAne karavAmAM harakata na hoya te tamArA ekasa rejha vagere juThANuM che ema kahevAmAM jarA paNa harakata nathI. bhautika hIlacAlanuM paNa barAbara mApana karyA sivAya samajI zakAya nahi, te mAnavI hIlacAle tevA prayogo karyA sivAya kema samajI zakAya te te amArA sudhArakabaMdhuo ja jANe! ApaNuM saMskRta vADamayane jene paricaya che temane khabara haze ke malaya parvata parathI vahetA vAyuthI kAmavikAranI vRddhi thAya che evI lekhakanI kalpanA hatI, paraMtu tenI zodha koIe AMkaDA paddhatithI karI joI hoya ema amane lAgatuM nathI. bAhya paristhitithI amuka guNonI tIvratA vadhatI hoya te paNa pratyakSa gune te mAnavanI aMtargata pravRtti para ja AdhAra rAkhe che, paraMtu ekaMdare samAjamAM vikAronI vRddhi thaze eTaluM cokkasa che. AvAM pariNAmonI tIvratA ochI karavA mATe kaMI yukitao javI joie ke nahi e atyaMta vicAra karavA jevA prazno che. hAlanI samAjamAM pracalita paddhati ja bahu vicitra che. prathama gunAo, mArAmArIo, pachI tenAM kAraNe zodhI kADhavA mATe tapAsasamitionI nimaNuMke ane aMte tapAsasamitionA ahevAlo ane vaLI pAchuM vyakti svAtaMtrya ! gunAzA (Criminology)nA graMtho parathI AvA dAkhalAo aneka ApI zakAze. uparanA be tAno vicAra thayo tevI ja rIte dezaviSayaka guNene paNa vicAra ke joIe. dezanA guNo evA hoya che ke For Private and Personal Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mw a nnenannnnnnnnnnnnnnAAAAAAAAAAAAAnnan vika paddhatio ane nisa 127 je vaMza dezanA je bhUmikhaMDamAM prathama utpanna thayo haze te ja vibhAgamAM teo jIvI zake che. A viSaya saMbaMdhI vadhAre abhyAsa thaele nathI paNa je thayuM che te parathI AvuM nizcita anumAna nIkaLI zake che. A hAlanA zAstromAM rUDha thate mata dharma zAstrakAra manune nizcita mAhita hate dharmazAstrone eTale ke mAnavasamAjane vicAra karatI vakhate mULabhUta bAbate gRhIta levI paDe che tene manue pUrNa vicAra karyo che. dhana jAti kulla zAzvatAnuM ! pASaMDagaNadharmAzca zAstre'sminuktavAn manuH // ' sanAtana evA dezanA dharmo, jAtinA dharmo, kulanA dharmo, pAkhaMDIonA dharmo tathA vyApArImaMDaLanA dharmo paNa A dharmazAstramAM manue kahyA che" A lekamAM zAzvata e padane zo artha thAya che? zAzvata eTale na badalAya tevA dezadharma, jAtidharma ane kuladharma kyA? dharma zabda vaDe AcAra e artha je pradarzita thato hoya te, ItihAsamAM AcAra badalAtA gayA che, ema je kAI batAve te emAMthI kaMI paNa arthaniSpatti thatI nathI. AcAre badalAtA gayA haze te te badalanArAne deSa dharmazAstrane lAgu thatuM nathI vaLI dharma" zabdane artha AcAra karIe to pratijJA karanArA graMthakArane AvA prakAranA judA judA dezanA judI judI jAtionA ane judA judA kulenA AcAre potAnA graMthamAM kayAMya paNa ApavA joitA. hatA, paraMtu tevuM te kayAMya dekhAtuM nathI, tethI ahIM dharma zabdano naisargika guNa" evo artha levo joIe. vaLI nisarga paNa samAjazAstra mATe ja javAnA hevAthI kaI kaI jAtionA jIvanane te yogya . Passing of A Great Race by Madison Grant; Racial Realities in Europe-Lothorp Stoddard. 2 manusmRti a. 1, zloka 118 For Private and Personal Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMAonuM samAjaracanAzAha che tene vicAra kare e ja dezadharma ema te padane artha le joIe. amArA kahevAne pratyakSa purA manusmRtimAM ja dezanI vibhAgaNI karatI vakhate manu kahe che. himavadvindhyayormadhyaM yatprAgvinazanAdapi / pratyageva prayAgAcca madhyadezaH prakortitaH // AsamudrAttu vai pUrvAdAsamudrAtu pazcimAt / tayorevAntaraM giryorAryAvarta vidurbudhAH // kRSNasArastu carati mRgo yatra svabhAvataH / sa jJeyo yaziyo dezo mlecchadezastvataH paraH // etAnchijAtayo dezAnsaMzrayeranprayalataH / zUdrastu yasminkasminvA nivaseddhRtikarSitaH // "himAcaLa ane vidyAcaLanI vacce, jyAM sarasvatI nadI lupta thaI gaI che tenA pUrva bhAgamAM tathA prayAgathI pazcima bhAgamAM Avela pradeza madhyadeza kahevAya che." "pUrva samudrathI AraMbhIne pazcima samudranI vaccenA ane himAcaLathI AraMbhIne vidyAcaLa sudhInI vaccenA pradezane vidvAna AryAvarta kahe che." "je dezamAM kRSNavarNana mRga svAbhAvika rIte pharyA kare che te dezane yajJa karavA yogya deza jANa; te sivAyanA bIjA dezane sveccha deza jANavo." "dvija vaNe upara kahelA dezomAM prayatna pUrvaka nivAsa kare ane zake to upara kahelA dezomAM potAnI AjIvikA na cAle te harakoI dezamAM nivAsa kare" 1 majuti a. 2, zloka 21 thI 24 For Private and Personal Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir naitika pAti ane nisaga ahIM manu dvijAtione vRttikarSita thAya te pazu deza cheDI javA nahi evA upadeza kare che. audyogika pragatinuM tattva kadAca tene samajAyuM nahi hAya. audyogika krAMtithI zA zA camatkArI ane che ane dezAnI pragati kevI thAya che te bAbata teNe jo hAlatI vizvavidyAlayanI padavInI parIkSAe besavA jeTaluM a zAstra vAMcyu heta tA paNa samajI zakAya tema hatI. paraMtu aMteA junA kaTAi gaelA lekhaka ! tene ATalI badhI bhAMjagaDA kayAMthI samajAya ? tene jAtienA peTanA mukhya vicAra karavAnA na hatA, paraMtu te peTa je jAtionuM hatuM e jAtie ja kayAM ane kevI rIte jIvI zakaze e ja mUkhya prazna hateA. udaranirvAhanA praznathI nahi paNa dhRtara kAraNeAthI vaza naSTa thAya che evA tenA abhiprAya hatA. khatara kAraNeAmAMthI vasatisthAna ( Habitat ) e eka prabala kAraNa che tene teNe prathama ja ullekha karyAM che ane Aja kAraNathI teNe dvijAti saMbadhI niyameA ApyA che. dezAMtara karavuM nahi, samudrapa Tana karI bIjA dezomAM javuM nahi vagere je zAstrazuddha niyameA prAcIna graMthakArAe kahyA che te upara hAlanA paDitAe karelAM bhAgye| ajJAna mUlaka ane bAliza che ! banArasa hiMdu vizvavidyAlayanA AnaMdazaMkara ApubhAi dhruve aspRzyatAnivAraNu sabaMdhI lakhelAM saMskRta ceAthAMmAM 9 'siMdhusauvIra saurASTrAn tathA pratyaMtavAsinaH / aMgavaMgakaliMgAMzca gatvA saMskAramarhati // ' ' siMdhu, sauvIra, saurASTra, kAMkaNu, aMga, aMga, kaliMga A dezAmAM jaI AvyA pachI brAhmaNeAne saMskAra karavA.' Industrial revolution by Toynbee. For Private and Personal Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 130 www Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjathyanAzona " A zloka para bhASya karatAM teezrI lakhe che, * te vakhate te dezAmAM mleccha rAjyo mAtabara thayAM hatAM tethI A zlAka Avye haze ! nahi te bhagavAna zrIkRSNane saurASTra jai hastInApura AvyA pachI pharIthI upanayana sa'skAra karavA paDayo haiAta.' evI khAliza ramuja karavAnA prayatna paNa karyAM che. temanA A khulAsAthI paNa graMcanA a vyavasthita besatA nathI e temanA dhyAnamAM Avyu lAgatuM nathI. mAtabara rAjyo mleccha karavA lAgyA, tethI bahAranA hiMduoe tyAM javuM nahi e ThIka che paraMtu tyAM je hiMdue hatA temaNe hiMdusamAjazAstrAe mleccha rAjyAne svAdhIna karyAM hatAM ke zuM ? yavanAkrAMta siMdhu dezamAM devala smruti lakhAi che ema kahevAya che. te devala tA tyAM hiMdu hatA ne ? Aje paNa A sarva dezAmAMthI hiMdu vasatI maLI Ave che, te uparathI hiMdusamAjaracanAkAra sa tarapha dhyAna detA hatA ema lAge che. AvI rIte yavaneAnA Agamanane lIdhelA AdhAra Itara ullekheA mATe upayegI thatA nathI. manunA kALamAM AvA prakAranAM keTalAka yavana rAjyo prayAganI pUrva dizAe hAvAnuM itihAsa kahetA nathI. paraMtu manu tedezA saMbaMdhI dvitione rahevAnI dRSTie nApasaMdagI batAve che, tenuM kAraNa pre. dhruve kahevuM joie. paraMtu teozrI A khAbata upara dhyAna ApavA taiyAra nathI ! evI sthiti nAgapuranA piMData zrI. ke. la. dasarInI che, ema jaNAi Avaze. zrI. darI kahe che te parathI vaga dezamAM rahevuM nahi, ke javu' nahi, ke samudraullu'dhana karI paradeza javuM nahi, eve artha ja nathI nikaLatA. dhaNA AryAM mleccha dezamAM ekadama jaine rahyA ane temaNe dharakSaNanI khabatAmAM parasparane madada karI, temAM paNa gautama smRtine khAdha AvatA nathI ane tahAsa paNa emaja kahe che ke kRSNAdi yAdavAe dvArakA vasAvI ane agastie peAtAnA 1 dharmasya 2/1 6sarI, pA. 46 For Private and Personal Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ^^^^ ^ ^^^ ^^^^^^: ^^^^^^^^^ Atika paddhatio ane niza ziSyosahita dakSiNa deza vasAvyo. datarInA A vAkayane artha eTale ja ke emane daMtakathA ( Mythology) ane ItihAsa vacce zuM taphAvata che e paNa khabara nathI ! ! agasta RSie dakSiNa deza vasAvyo ema je itihAsamAM kahyuM che teja ItihAsamAM agatie AkhA samudranuM pAna karyuM ema paNa lakhyuM che. samudra pI ja e lAkSaNika arthathI ja zakya che eTale lAkSaNika arthathIja samudra pI je ane dakSiNa deza vasAvavo e baMneno artha je rIte baMdhabesato thaI zake te rIte A daMtakathAno artha lagADavo joIe. sAthe sAthe agasti e kuMbha saMbhava che e paNa bhUlavuM na joIe.' tevI ja rIte agasti AkAzamAM rahe che. daMtakathA parathI itihAsa lagADavAnI paddhati paNa temane khabara nathI. vI kSiAmAzAtri namati ti: | varuNasthAtmajo yogI vidhyavAtApimardanaH // A sarva kalpanAne artha agatye dakSiNa deza vasAvya ema na thatAM, agatya tArAnA udayane saMbaMdha naisargika dRSTie samudranA 'zAMta thavA sAthe che. ane e artha vadhAre ucita che. paM. dasarI jyotiSazAstra jANe che, tethI agatyodaya thayA pachI samudranA pracaMDa mejAe zAMta thAya che, ane samudravahANa haMkArI zakAya te thAya che, evo artha amAre temane kahevAnI jarUra nathI. A artha paraMparAthI ghaNuM Aryo jANatA hatA. kAlidAsa kahe che ke "prasArarA: kuM cheka hamaNAM sudhI e artha jANato hevo joIe ema dekhAya che. eka marAThI kavi kahe che ke, 1 akSA 2 mannanAtha and Mc Donnel 3 raghuvaMza 4 4 yadA varSartuce divasa sakhayA jAti nidhunI agasticA tArA camakata punhAM nIla gaganI' For Private and Personal Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMonuM samApanAzAya mannanninaandamarakannanahnamaanan jaze varSA kerA divasa priya che ! asta thaIne, agastine tAre, pharI camakaze nIla gagane. vArU! mukhyatve karIne rA. dastarI kahe che te dezaviSayaka artha kevI rIte kyAM bese che eTaluM ja javAnuM che. teozrI mAne che ke ekAda Akho vaMzane vaMza je eka vasatisthAnamAMthI nIkaLI bIjA vasatIsthAnamAM jAya to zI harakta che ? ahIM prazna e ubho thAya che ke eka vasatirathAnamAMthI atyaMta vibhinna evA vasatisthAnamAM janAro vaMza taddezIya saMkara karyA sivAya zuddha sthitimAM rahI zake ke kema ? A praznano javAba nakAramAM Ave te te vaMza sAme be mArgo khullA hoya che, eka te teNe vaMza zuddha rAkhavA mATe marI javuM. athavA te taddeza sAthe saMkara karI bhaLI javuM eTale ahIM saMkaraprajAno navo prazna ubho thAya che. vaLI saMkaraprajA kayAM sudhI sthira saMskRti utpanna karI zake e paNa vicAravAnuM che, A prana agatyane che. tene vicAra AgaLa karIzuM. ahIM to zuddhavaMzanI sthiti kevI thaze tene ja vicAra karIzuM. A rIte eka ja vaMza laIne tene vicAra karavAmAM Avyo hoya evo bAlTika samudranI AsapAsa utpanna thaele noDika vaMza ja che. A vaMzanA itihAsanuM TuMkamAM paryAlacana karIe. A vaMza prathama bATika samudranI AsapAsa utpanna thayo ema dekhAya che. tyAMthI dakSiNa tarapha AkhA yuropamAM aneka svArIo karI te vaMzanA leke AkhA yuropamAM phelAtA gayA. e vaMza uttama laDAyaka hovAthI jagatamAM aneka deze chatI te dezamAM ucca varga thaIne rahyo. sAmAnya rIte A vaMzano bAMdhe uMce hoya 1 Passing of a great race-Madison Grant; Racial realities in Europe-Stoddard; Rising Tide of colours-Stoddard Heredity and Eugenieos by Gates For Private and Personal Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir naitika paddhatio ane nisarga 13, che; vALa bhurA ane AMkha nIlI hoya che. A naisargika rIte ja asthira pravRtino ane rakhaDu varga che. A vaMzanuM varNana ghaNA graMthakAroe karyuM che. A vaMzane vaMzAbhimAnathI uttara amerikAmAM nAza thato jAya che iMgleMDamAM jeke teo sArI sthitimAM dekhAya che te paNa ekaMdare bIjA badhA sthaLe udyogadhaMdhAmAMthI temane pANIcuM maLatuM jAya che. tevI ja rIte pUrva ItihAsa joIe te paNa tevuM ja pariNAma thaeluM dekhAya che. eNcinsa nAmaka noDika vaMzanI zAkhAne grIsamAM nAza thaye. leMmbaIzAkhAne uttara ITalImAM nAza thayo, spenamAM ane AphrikAmAM vaheMDola nAmanI zAkhA nAmazeSa thaI. hiMdusthAna, brahmadeza, amerikAnA uSNa kaTibaMdhanA bhAge ane AphrikA ItyAdi ThekANe A lekenI vasAhata thaI zakatI nathI. hiMdusthAnamAM deDhaso varSo rahevA chatAM zuddha aMgrejI khamIranI trIjI peDhI suddhAM jovA maLatI nathI. mArTinika ane guDAlepamAM zuddha vaMzIya phrenca lekanI susthiti thatI nathI, ane te ja sthiti Daca (valaMdA) lekanI jAvA beTamAM thaI. uSNa kaTibaMdhamAM A noDika vaMza TakI zakatA nathI. philIpAIna TApumAM ema jaNAI AvyuM che ke amerikAnA je sainikone tyAM laI javAmAM AvyA hatA, temAMthI bhurAvALavALA loke tyAMnA rogonA jaladIthI bhegA thaI paDatA. kavInsalenDamAM aMgrejo karatAM ITAlI ane vadhAre TakI zake che. nAtAla, TrAnsavAla ane ceDA pramANamAM amerikA-e traNe dezomAM aMgrejavaMza para evuM ja pariNAma thaeluM dekhAI Ave che. lakSAdhIza ke bhikhArI game te heya, aMgreja vaMzane thayo eTale amerikAmAM te te nAzane mArge ja AkramaNa karI rahyo che. bIjI bAjue AphrikAmAMthI je asaMkhya sIdIone yuropamAM laI javAmAM AvyA hatA, temanA vaMzajo Aje sama khAvA paNa 2 Introduction to the Study of Heredity-McBrides The Influene of race on history-Mr. and Mrs. Wetham, For Private and Personal Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 34 hiMdaonuM samAjaracanAzAstra tyAM maLatA nathI ! ! AvA aneka purAvA sRSTimAM maLI Ave che, chatAM eka ThekANAnA vaMzoe bIje ThekANe jaI vasatI karavI ema kahenArA mutsaddIo, tattvavettAo ane netAo samAjanA hitakartA che, ema zI rIte mAnavuM kAraNa ke bhAvanAthI ane upalaka tapAsathI TharAvelA javAbo zAstrapaddhatithI TharAvelA javAba sAthe meLa letA nathI. pitAnuM vasatisthAna cheDI bIje ThekANe vasAhata karatA nahi ema kahenArA "3 drikazya naucAlu zodhatA raMga: I dharmazAstrakAre bhUlyA che ema kahevAnuM sAhasa amArAthI thaI zakatuM nathI, e suzikSita bhale kare. kaI paNa paradezI vaMza bIjA vasatirathAnamAM tyAMnI prajA sAthe raktasaMkara ke jAtisaMkara kare te jIvI zake che, paraMtu saMkara prajA utpanna thAya che tenuM aMtIma pariNAma zuM Ave? bhUtakALamAM saMkara prajAe je samAjamAM utpanna thaI te te samAjanuM pAchaLathI zuM thayuM ? Aje paNa saMkara prajA kyAM kyAM thAya che ane tenuM zuM pariNAma dekhAya che? saMkara prajAmAM utpanna thatI saMskRti keTalI ucca ane TakI zakanArI hoya che? A sarva muddAone vicAra jAti prakaraNamAM karIzuM. ahIM eTaluM ja kahevAnuM che ke dharmagraMthomAM jyAM dharma zabda Ave che ene artha AcAra thatuM nathI. ekaMdare graMthaparanI TIkAno upayoga na karatAM graMtha parathI ja graMthane artha karavAnI ghelachA sarva ThekANe mAlama paDe che, te niyamathI te dharma zabdane "AcAra" evo artha thaI zake ja nahi. have vidvAna pAse eTalI ja vinati che ke samAjanA jIvana saMbaMdhI je AvA prazno hoya tene nirNaya pakSAbhiniveza cheDI nagna satya zodhI jevAne, banI zake tyAM sudhI zuddha zAstrIya paddhatithI prayatna thavo joIe. For Private and Personal Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org prakaraNa 7mu leAkamata ! Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lokamata nAmanuM eka aANu bALaka che, te bALakanA kAlA mato > lokamata DAhyA purUSa! paNa svIkArI le che, e joi samayanI alihArI kahI svastha esI rahevA sivAya anya mArga ja rahetA nathI, A lokamata rUpI bALake Aja sudhI bauddhika jJAnanA viSayamAM zA zA camatkArA karyA che enA jANakAra leAkAe teA chevaTe ' leAkamata amArI bAjunA che ' ema kahetA besavuM ye|gya nathI. ApaNA hiMdusamAjanI khabatamAM paNa vicAra karanAra mATe gayA 60-70 varSanA leAkamatane itihAsa bahu ja vicAra karavA jevA che. te vicArI jotAM ApaNane ema thayA vagara rahetuM nathI ke ApaNA sudhAraka e jene peAtAnI caLavaLanA zAstrIya AdhAra mAne che te leAkamata Aja ke je leAkamata 60 varSe pUrva RtuprApti pachI vivAha karavAne adha mAnatA hatA te ja leAkamata Aje RtuprApti pahelAMnA vivAhane yAjya mAnavA lAgyA che. vaLI je leAkamatane sparzAsparzonI AvazyaktA jaNAtI hatI temane have sparzI pachI snAna vagerenI AvazyaktA jaNAtI nathI, te ja lokamata aspRzyatAne have hiMdu dharmAMnuM kalaMka kahevA lAgyA che ! je leAkamatathI 60 varSo pUrve mIzanarInA gharamAM cahA pIvA badala rA. kha. mahAdeva gAviMda rAnaDe agara leAkamAnya For Private and Personal Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanArA Tilaka jevI vyaktio para paNa bahiSkAra paDatA hatA, teja lekamatane have sahapAna, sahabhojana vagere bAbate sudhAraNAne aMge jevI lAgavA mAMDI che. je lekamatane ucca varganI abhijAta strIo purUSapradhAna dhaMdhAmAM jAya te asahya lAgatuM hatuM te ja lekamatane have e bAbata khaTakatI nathI. je lokamatane lIdhe 30 varSo pUrve brAhmaNomAM zikhA rahIta ane lAMbA vALavALI vyakti bhAgye ja maLI AvatI te e ja lekamatane lIdhe zikhA rAkhanArI vyakti suzikSitAmAM kavacita ja maLI Ave che ! " zA tapazcara jAvanAra manoSior ' "kare ya, tape dhane DAhyAoneya pAvana' e niyamAnurUpa je lokamata pramANe brAhmaNadivarga paMcamahAyajJa, devapUjA, trisuparNa bAlavuM vagere kriyAo karato hato, te ja lokamata pitAnI kriyAo na kare ema kahe che ! je lekamatanA prabhAvathI brAhmaNadivarga zarIrazuddhi mATe nAna, manazuddhi mATe saMdhyA, Asana, prANAyama aghamarpaNadividhi, zarIrazakti mATe sUryane namaskAra "kArityajI namaskAraM ye kurvati dinedine| janmAMtarasahasra'pi dArincha pagAre ' ityAdi AcAre pALate te ja lokamate Aje hitakAraka bAbatene ja bahiSkRta karI che. buddhiprAmANyanA artha zunya gappA mAranAra varga ane yuropa-amerikAmAM zarIrazakti saMpAdana karavAnA thatA prayatnanAM stutistotra gAnAra varga uparanA traNa AcAro samAjamAMthI koNe naSTa karyA e niSpakSapAtapaNe kahevA taiyAra che ? saMbhava che ke sUryane namaskAra karavAthI zarIrazakti maLe che, ane Adhunika vyAyAmathI paNa zarIrazakti maLe che chatAM Adhunika vyAyAmathI meLavelI zakti kadAca buddhipramANanI dRSTie zreSTha TharatI haze ! buddhiprAmANyavAdane ane navamatavAdane ze ? navo bodha thaze e kaI kahI zakaze nahi. saMdhyAvaMdananA niyamo 1 mAratA-18/5 For Private and Personal Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lAkamata ! tad pALavAthI manane kAjImAM rAkhI zakAya che, emAM te zaMkA nathI. AvI jAtanA niyame buddhiprAmANyavAdI pAzcAtyo paNa svIkAravA lAgyA che. zIteSNu sahI zake tevA piMDA banAvavAnI dRSTie Aja pulavara, sveTara, maphalara ityAdi vastuonuM Agamana thayuM che, purUSo A badhI zreSTha vastue vApare che, eTale dekhAdekhIthI strIe ke jenA aMgamAM purUSa karatAM carabInuM pramANa vadhu heAI vadhu zItasahana karI zake che te paNa te vastuone upayAga kare che. A badhuM lekamatAnusAra ja cAle che. dhArmika AcArAne lIdhe je bAbateA sahaja banI jatI ane paLAtI, te bAbatAmAM vikalpa utpanna thavAthI have e sahaja banI jatI nathI. zAstrIya dRSTie je vyAyAma ane mananuM ekIkaraNa vinA mUlye vAravAra dharAdhara ApameLe ja banI jatAM, tene mATe have kriDAma'DaLA sthApana thai tenA para vinA kAraNu kharca vadhI rahyuM che, paraMtu leAkamata have ene ja madada karavA lAgyA che. vaLI A prakAre bALaka bAlikAnI gharamAM zAMtapaNe kAma karavAnI, ane zIteSNu sahana karavAnI zakti naSTa thayA pachI temanA hAthathI dezakA karAvI levuM che! amerikAmAM dhArmika bhAvanA vadhAravA mATe carcInI paDeAzamAM vyAyAmagRhe ane snAnagRhai| bAMdhavAmAM AvyAM che ema kahevAya che. jyAre hiMdustAnamAM dareka akhADA pAse hanumAnanuM madira ane ma Mdira pAse pANI maLavAnuM sAdhana heAya che, temanu sAhacaryuM naSTa karavAnA prayatna cAlI rahyA che ! mahArASTramAM taravAnA vyAyAmane ati uttama mAnavAmAM Ave che, paraMtu te taravAnuM paNa AreAgyazAstranA nAma heThaLa khaMdha thavA lAgyuM che. A badhI sudhAraNA cAlI rahI che ! taddana nAnAsunA AcArAthI karI te TheTha vivAha jevA sa` AcArAnI Meditation and Art of living by Arthur Havell 2 DA. kharenA 'sALa ' dainika patranAM lekha parathI * > For Private and Personal Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 139 hiMduonuM samAjacaMnAthA AtamAM e ja geTALAe cAMlI rahyA che. zItasnAnathI zarIranA ApiMDAnI zakti vadhe che, evu amerikAnA leAkA kahe che; eja zItasnAna ApaNA rItarivAjomAMthI cAlyuM jAya che. AkhA varSamAM thoDA divasa taravu' e kai niyamita zItasnAna kahevAya nahi. puSkaLa bAbate Aje leAkamatane arUcikara thai paDI che. khAvidhavAonA azrue aMtaHkaraNane dayA karI nAMkhe che, strIo para thatA julama rAmAMca khaDA kare che. aspRzyeAnI dInahIna sthiti anukaMpA utpanna kare che, titimAM ghara karI rahelI uccanIcapaNAnI kalpanA ekadama satApa lAve che. mecI, luvAra, kheDUta vagere vargomAMthI khatara dezAmAM museAlInI, lenIna, sTelIna, mArkasa vagere utpanna thAya che, tA hiMdusamAjamAM paNa evA leAkeA zA mATe utpanna na thAya ? mahAna thavAnA ijArA kaMi viziSTa jAtione ja nathI apAyo. janmathI ucca nIca bhAva ane janma jAta. aspRzyatA ahIMja zA mATe hAvAM joie ? aspRzyatAnA ane janmanA pratibaMdho ahIM ja zA mATe hAvA joie ? 2 upara pramANe leAkamata zuM zuM joie che ene kAThe eka zAstrIjIe kAvyamaya bhASAmAM banAvyo che, A uparAMta paNa leAkamatane zuM zuM joie che enI vizeSa yAdI ApI zakAya tema che. strIone samAna hakka hAvA joie, strIzikSaNa vadhavuM joie,, sArvatrika zikSaNane phelAva thavA joie, vidhavAne punarvavAne hakka hAvA joie, sadhavAone chuTAcheDAnA hakka hAvA joie, kumArIone taddana na paraNavAnI paNa chUTa hAvI joie, tarUNa che.karAonI dRSTie vivAhanA badhanane badale sahavAseAttara vivAha thavA joie, arthazAstranI dRSTie saMtatiniyamana karavuM ja joIe ane a Mte A badhuM svarAjya meLavavA mATe ja che ema samajavAnuM. AthI hiMdustAna svataMtra thaze, 1 Arogya viSayaka 'savA ' (marAThI) patranA lekhA 2 dharmazAstramaMthana-zrI, mahAdeva zAstrI divekara For Private and Personal Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lAkamata ! 39 dezanI pragati thaze, ApaNane svarajya maLaze, dezamAM riddhisiddhi maLaze, vadhAre zuM kahevuM hAya, mAne ne ke prAcIna hastinApurao nagarInI peThe hiMdustAna deza IndranI amarAvatIne paNa lAvaze. saMkuLavibhuSita je leAkamata tene kAI paNa samajI mAsa kayAreya zAstrIya viSayamAM khelavA deze nahi, te leAkamatanuM samarthyana ane samArAdhana karavA mATe hAla smRti, zruti, purANA sarvanI uthalapAthala cAlI rahI che. A uthalapAthalanA hetu sarvAM muddAnuM satyAsatya ke hitAhita jovu e nathI, paNa temanuM sarvAM dRSTie samarthana thaI zake ke nahi e ja jovAnu che ! pachI jo A graMthA anadhikArI lekhakAnA sapATAmAM AvI gayA teA pachI zA zA camatkArI banaze e kahevuM muzkela che. eka dAkhalA ApIe chIe. jema vAtsyAyane svabhAryA sAthe kema vartavuM e kahyuM che tema parastrI sAthe sabaMdha krama karavA e paNa 'vACAmi' nAmanA prakaraNamAM kahyuM che. ' chaDeceAka vyabhicArane madada karanArUM A prakaraNa vAtsyAyane kema lakhyuM haze ? AvA adha upAya zAstrAmAM dAkhala karanAre zAstrakAra samAjadhAtaka nahi te| zuM ?' r uparane utArA vAMcyA pachI hasavuM ke raDavu e ja amane samajAyuM niha. lekhaka te saMskRtana dekhAya che ane leANAvALAnA kaivalyadhAmamAM darzanAdhyApaka che. pachI A utArA lakhavAmAM lekhakane zA hetu haze ? e paNu kaMi samajAtuM nathI, kAraNa ke e ja ' vAttvAmi ' prakaraNanA aMtamAM nIcenA zlokA maLI Ave che. saMdRzya zAstrato yogAnpAradArikalakSitAn / na yAticchalanAM kazcit svadArAn prati zAstravit // 1 hasitasurapurazrIrasti sA hastinAravyA / ripujana durabApA rAjadhAnI kuruNAm // caMpubhArata. 2 dharmavAnirNaya-tatI kAko, For Private and Personal Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAsa pAkSikatvAtprayogANAM apAyAnAM ca darzanAt / dharmArthayozca vailomyAnAcaretpAradArikam / / tadetadArarakSArthamArabdhaM zreyase nRNAm / prajAnAM dRSaNAyaiva na vijJeyo'sya saMvidhiH // A uparanI TIkAmAM yazodhara kahe che ke, "ta vikaI tafkrnnmucyte iticedAhatadetaditi / na hi tadathaM mukhyaM vidhaanmityrthH| iti dArarAkSitakamekonapaMcAzattamaM prakaraNam / '1 ahIM vAsyAyane pote ane TIkAkAra yazodhare zAstra parathI samajI laIne samAjakaMTakAthI strIonuM rakSaNa karI zreyas prApta karI levA mATe A pAradArikama prakaraNa lakhyuM che ema spaSTa kahyuM che, chatAM tarkatIrthe uparanAM be praznArtha vAkayo pUkyAM che, e eka mahadAzcarya che. ahIM be pakSe saMbhavI zake che; eka te A lekhake vAsyAyanane graMtha vAMcele ja na ho joIe ane thoDI ghaNI sAMbhaLelI mAhitI parathI AvuM vidhAna ThekI dIdhuM hovuM joyae. tema je hoya te A gRhasthe koIpaNuM svarUpanA nirNayanI mAthAkuTamAM paDavuM joItuM na hatuM. bIjo pakSa e ke lekhake graMtha vAMco hoI ame ApelA konI khabara hatI; ema hoya ane chatAM temaNe vidhAno karyA hoya te A lekhakanA prAmANikapaNuM vize zaMkA rahe che, tethI e Apta ke yathArtha vakatA nathI. ThIka; AvI te aneka khubIo sudhAraNa karavA IcchanArA paMDitanA graMthamAM batAvI zakAya tema che, paNa sthaLasaMkocane lIdhe e ApI zakatA nathI. A paMDitAe samarthana karavAnI ja dRSTie vicAra karyo hovAthI, pramANa prameyavAdanI vizeSa carcA karI ja nathI, ane je kaMI karI che, tenuM parIkSaNa yathAvakAza karIzuM.' 2 kAmasUtra -rAjasthAna pAnAM 304, 305 For Private and Personal Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ramata ! anor www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir wwwwwwww.datadrian_da_^^^^ ahIM sudhI dezadha'nI carcA thaI, khIjo zabda manue 'jAtidharma' e mUkayA che. ahIM dhama zabdanA artha zA karavA ane jAti zabdanA arthAMzA karavA ? manunA mate A sarva zAzvata dharma che. dharmAM zabdanA artha AcAra karavAthI e zAzvata kema thaze ? zrI. mahAdevazAstrI dIvekara, 1 tatI, kAje, mahAmaheApAdhyAya gurUvarya zrIdharazAstrI pADa--e sau ApaNane dararAja kahe che ke AcAra parivartanIya che, ane manu kahe che ke jAtidharma zAzvata che. AmAMthI amArA jevA ajJajatAe kaceA nirNaya grahaNa karavA? amane lAge che ke dha' eTale te te jAtimAM pratIta thanArA naisargika guNadharmAM ane jAti eTale janmathI manuSyane prApta thAya te, aMgrejImAM ene Species kahe che. manu varNInA AcAra kahe che paNa jAtinA AcAra kahetA nathI, e vAta sAcI che. keTaleka ThekANe jAtinA dhaMdhA kathA che, paraMtu dhaMdhA eTale kaMI AcAra nahi. amuka aMze badhA paraMtu mukhyatve karIne jAtinA piMDAtmakaguNuM! kahevAnA heya che. jyAM manu dhaMdhA viSe kahe che te jAtinI lAyakAtane vicAra karIne kahe che, pratyakSa purAvA mATe ApaNe thoDAka klekA laI temane jAtizAstra dRSTie ze! artha thAya che te joie. 'kSatriyAcchUdrakanyAyAM kurAcAravihAravAn / kSatrazUdravapurjanturupro nAma prajAyate // 14 it ' kSatriyathI zudra kanyAmAM utpanna thayelA krUra AcAravicAravALA putra ugra jAtine kahevAya che, kAraNake tenuM zarIra kSatriya purUSathI ane zudrajAtinI kanyAthI baMdhAya che.' A tattva viSe ApaNane jAgatika itihAsamAM ii mAhitI 1 dharmamaMthana. 2 dharmasvarupa nirNaya. 3 uparanA graMthAnI prastAvanA ane bIjA lekheA. 4 manusmRti 9, 399 For Private and Personal Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Br hiMduonuM samAjathatAcA maLe che tenA vicAra karIe. DArvIna kahe che ke pratyeka pravAsInA khyAlamAM eka bAbata AvI cukI che ke saMrajAti atyaMta krUra hAya che. te lIviMgasTano mata ApI ema kahe che ke jhAMkhejhI nadInA AsapAsanA pradeoAmAM pATugIjha ane ta zI leAkeAnA mizraNathI eka prajA utpanna thaI, te muLa jAti karatAM vadhu krUra zA mATe thaI, enuM kAraNa bhale kAi kahI zake nahiM paNa e bAbatanI satyatA viSe kAIne zaMkA levAnuM kAraNa nathI. tyAMnA eka rahevAsIe livingasTanane nIce pramANenuM kAraNa kahyu, " zvetavarNIya leAkAne paramezvare utpanna karyA che tevI ja rIte kRSNavarNa lekAne paNa izvare ja utpanna karyo che, paraMtu A sakaraprajA setAne ja utpanna karI hevI joie." teja pramANe reInDIana ane nIgnAnA sa'karathI utpanna thatI jAti atyaMta krUra hAya che evA mata haMmmelTe ApyA che, ema DArvIna kahe che. manunA zleAka sAthe A mAhitI sarakhAvI jotAM samajAze ke manu kaMi game te lakhanArA graMthakAra nathI. have tene ( saMkaraprajAne ) ugra nAma apAyuM tenuM kAraNa e ja ke kauryAdirguNe ugna nAmanI AtinA lekamAM samAna rIte dekhAyA. Aje paNa ugra ane phiniyazana (paLo) leAkanA sakathI je loko utpanna thayA te Aja pRthvIpara jIvI rahyA che ane teo keTalA krUra che enI sAkSI itihAsa ApI rahyo che. ane ThekANAMnI paristhiti judI che paNa pariNAma mAtra sarakhuM AvyuM che ene zAstrajJAe vicAra karavA joie ema amane lAge che. khIjo eka zloka vicAra karavA mATe laie. emAM vaLI dhaMdhA viSe kaheluM che. 'sUtAnAM avasArathyaM asvaSTAnAM cikitsanam / vaidehakAnAM svIkArya mAgadhAnAM vaNikpathaH // 3 3 Variation of plants and animals under domestication by Darwin. 2 Lost Dominion-A. L. Cartill rU manusmRti-10, 47 For Private and Personal Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "sUtrajAtinA purUSoe gheDAone keLavavA, teone gADImAM joDavA tathA sArathIpaNuM vagere kAryo karavAM. ambaSTa jAtinA purUe kAya tathA zalya cikitsA karavI, vaidahika jAtinA purUSoe aMtaHpuramAM rahIne svIkAryo karavA ane mAgadha jAtinA lokoe vyApAra rojagAra karo." A cAre saMkarajAtio che, tenA mAtApitAne ullekha manue karyo che ane ahIM temane dhaMdhAo paNa nizcita karI ApyA che. sUtoe azvasAdhya karavuM, tevI ja rIte sUtajAti vaktA ane kavi paNa che, eTale ja temaNe mahAbhArata lakhyuM che. aMbai nAmanI saMkara jAtie vedano dhaMdho kare, vadehika nAmanI jAtie kalAkauzalyamAM praviNya meLavavuM, mAgadhee vyApAra kara, yuropIaonI jAti vibhAgaNI atyaMta sakhta rIte thaI nathI, to paNa temane saMkara zabdano artha barAbara samajAya che ane temaNe A saMkara jAtimAM naisargika rIte kayA guNo nirmANa thAya che enI paNa noMdha karI rAkhI che, tenI manunA vAka sAthe tulanA karIe. yuropIana zAstrI jIjJAsu hevAthI temanI yAdI karI rAkhI che. A eka guNa paNa hiMdustAnanA samAjasudhArakeTamAM avatarNa thAya, te paNa ghaNo ja phAyado thaze kahevAmAM kaMI ja harakata nathI. vaidehakoe strI kAryo karavAM ema manu kahe che. pra. bugalI kahe che ke, "brAjhIla dezanA sarva citrakAra ane vAdana karanArA badhA saMkara prajA che." aMbaSTha nAmaka saMkara jAtie vaidu karavuM. e ja graMthakAra kahe che ke, "te dezanA vado lagAga saMkara prajA ja che." sUta e rathakAra, kavi temaja vakatA hatA, te ja graMthakAra kahe che ke, "venejhuelA dezamAM muleTa eTale nI mAtA ane kaveta varNaya pitAthI utpanna thaelI prA kavi ane vakatA tarIke prasiddhi pAmI che. brAjhIla ane venejhuelA dezamAM te manu sarakhA pakSAMdha duSTa lekhaka te nathI ne ? ane jAtisaMsthA sarakhI vinAzaka saMsthA to ?De Democratic denaut La Science by E. Bougle. 2 mAratIya mayte vA prazna-zi. For Private and Personal Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ! www.kobatirth.org hiMdue samAjaNyanAthAya nathI ne? pachI tyAM nisarge saMkara jAtione te te dhaMdhAmAM vadhu kauzalya zA mATe ApyuM ? enAM kAraNo ApaNA hAlanA pakSAtIta sudhArA athavA temanA anuyAyIe amane samajAve evI atyaMta vinayabhAve prAnA che. sudharelA pAzcAtya dezanA lekhakAe lakhI rAkhelA sa'karannationA dhaMdhA sAthe manue ApelA sakarajAtinA dhaMdhAonI tulanA karavAmAM Ave te manue lavaleza paNa bhUla karI nathI ema jaNAi Avaze. yuropanA pitAne pacAseka varSo thayAM AnuvaMza ane sakara vagere prazno samajavA lAgyA che. te jemajema vadhu abhyAsa karatA jaze tema tema temane ' jAtibheda naisargika hAi rakSaNIya che ' e tattva samajAtuM thaze." ahIM jAtidha e zabdanA ajAtyAcAra evelaI zakaze nahi, eTalu' ja spaSTa thAya teA khasa. www Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir trIjuM pada kuladharma che. e kula dharma paNa zAzvata che, ahIM kuladharma e padaneA artha kula cAra karI zakAze nahIM tene kharA artha kulAmAM pratIta thanArA naisargika guNadharmo evA vicAra karavA joie. manue kulAcAranA kAipaNa sthaLe ullekha karyo nathI, paNa kuladharmanA vivAha prakaraNamAM ullekha karyA che. zrI. mahAdevazAstrI divekara kahe che ke, " meTA thavAnA IjArA kai ekAda jAtine apAyA nathI." paraMtu ame tene eTalu' te nizcita kahI rAkhIe chIe ke meTA thavAne ijAre kulone ja che.OM A vidhAnanI carcA ' vivAha vicAra ' nAmanA prakaraNamAM karIzuM. paraMtu kuladharma eTale kulamAM dekhAi AvanAra guNudha eja ardhuM prasthApita thaze, ema mane lAge che. 1 Ancient law by H. S. Maine. 2 Antichrist Nietzsche. 3 Eugenics by Dean Inge; Hereditary genius by Galton, Future of life by Hurst, National life by Karl Pearson. For Private and Personal Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa 8 mu samAjaracanAnAM vividha tattvA ' samAjaracanAnAM tattvA samAjaracanA karavAmAM ane naitika mUlya TharAvavAmAM keTalIkeTalI mamatAnA vicAra karavA paDe che, tenu digdarzana karyu che. have samAjaracanAnAM tattvA tarapha vaLIe. manuSya peAtAne jIvasRSTimAM zreSTha mAne che, paraMtu te potAne sRSTithI bahAranA lekhateA nathI, tethI manuSyanI hIlacAla ane utkrAMtinA prazna mukhyatve karIne sAmAnya utkrAMtinI kalpanAnuM eka aMga thaze. sAmAnya utkrAMtimAM jIvajAtinI utkrAMtine eka aMga lekhIe ane te aMganu' mAnavIutkrAMti e eka upAMga che ema laie, teA sAmAnya UtkrAMtinA niyamA jIvajAtione paNa lAgu paDe che, ane jIvAtinI utkrAMti apakrAMtinA badhA niyame mAnavasamAjanI utkrAMtine paNa lAgu paDe che. A tenA peAtAnA viziSTa prakAranA utkrAMtinA niyame heAi zake, paraMtu temanI utkrAMti sarvasAdhAraNa niyamenu ulaMdhana karI zakaze nahi. kAi samAjazAstro pahelAM peAtAnA matAnusAra sRSTinI utkrAMtinA niyameAne 10 For Private and Personal Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hi,enuM samAjaracanAzAma \\ mahadhinnamon ullekha karI pachI ja samAjazAstrane vicAra karavo joIe. manue barAbara evI ja rIte karyuM che. teNe sRSTiutpatti viSe karelI kapanAnuM zAstrIyatve TharAvavAnuM A sthAna nathI, paraMtu teNe zarUAta barAbara karI che, eTaluM ja dhyAnamAM Ave te basa che sRSTinI prakriyA jaIzuM te dekhAze ke sRSTimAM ekaeka ema chuTaka vyaktio utpanna thAya che, ane pachI sRSTi tene samUha taiyAra kare che. have A sRSTinA samUhe taiyAra karavAnI paddhati A ApaNuM jAti zabda vaDe nizita thatI kalpanA sAthe kyAM lagI meLa khAya che te jovAnuM rahyuM. AvI vyaktiomAMthI keTalIka samAveza ApaNe tarata ja koI paNa samUhamAM karI zakIzuM, paraMtu badhAnuM ApaNe tema karI zakIzuM nahi, tethI zuddha jAti ane saMkara jAti saMbaMdhIne prazna rasAyanazAstranA zuddha dhAtu ane khanIja dhAtunA prazna je muMjhavanAre che. e praznano ukela karela hoya te rasAyanazAstranA prayogo pramANe ja tene prayogazALAmAM ukela thavA joIe. aneka vyaktio maLI samUho thAya che, ane temAMthI jAti taiyAra thAya che. te samUhAtaMbUta kuTuMba nAmane eka nAne samUha hoya che, temAMthI kuTuMbasamUha kene kahe e pUrNa nirvivAda nahi heya te paNa lagabhaga nirvivAda ja che. paraMtu " jAti" samUhanI kalpanA kaMI teTalI nirvivAda nathI. AthI "jAti" zabdanI vyAkhyA karavA mATe judA judA leke taraphathI vividha prayatna karavAmAM Ave che. keI bAhya zArIrika AkAranuM (somatic traits) mApa nizcita karI te uparathI samUhanI vyApti (accompaniment) nizcita kare che. bIjA bhASAzAstra (Philology)ne abhyAsa karI tenA AdhAre samUhonA samAnadharmo kahe che. trIjI vaLI samUhonA keTalAka rItarivAjone pradhAna mAnI temanI tulanAthI samUha nizcita 1 manusmRti 1-1-pas For Private and Personal Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjazyanAnAM vividha taravA karavAnA prayatna kare che, paraMtu A sarva bAhA cihnonI adalAbAla thai zake ema hovAthI temAMthI prANuzAstrIya jAti (Breeding unit) nizcita thaI zake tema nathI. ame prANI zAstrIya jAti zA mATe kahIe chIe tenI sAMgopAMga carcA jAtisaMsthA nAmanA zIrSaka nIce karIzuM. ahIM eTaluM ja batAvavuM che ke jAti nizcita karavI e ApaNuM sudhArAne lAge che teTaluM saheluM nathI. pahelAM varSo hatA, ane pachI temAMthI jAti utpanna thaI ema kahenArA lekene A prazna samajAya ja nathI ema kahevuM paDe che ! yuropamAMnA pahelA abhyAsake ? je pramANe me varga ( genus) laI tene ekarUpa nAne varga (species) mAnatA, te pramANe ja ApaNI tarapha hiMdustAnamAM rithati thaI. prathama moTe vagagRhIta le ane temAM vAMzika dRSTie samUha paDavA lAge to te dhyAnamAM ja letA nahi, ama kei paNa yuropane zAstrajJoe kahyuM hoya evuM mArA khyAlamAM nathI. jAtinI zAbdika vyAkhyA karavI keTalI muzkela che e pAzcAtya zAstrajJa hevAthI, vaLI temane zAbdika keTIo (wits) karavAnI tema ja zabdonA artha para kasarata karavAnI IcchA hevAthI, temane pUrNa mAhitI che. DAni kahe che ke, " jAti zabdanI je anaMta vyAkhyAo ApavAmAM AvI che, tenI paNa huM ahIM carcA karate nathI, koIpaNa eka vyAkhyA zAstrane mAnya thaI nathI, paraMtu dareka prANIzAstrane sAmAnya rIte jAti kone kahevI enI AchI kalpanA hoya che" yuropanA gaNitAtmakazAstranuM mahAmya gAnArAoe DAvinanA uparanA zabdo jarUra yAda rAkhavA. hiMdu samAjanI pratyeka ? Evolution by means of Hybridization by J. P. Lotsy. 2 Origin of Species by Darwin. For Private and Personal Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 143 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAsa vyaktine paNa jAti eTale zuM enI sAmAnya kalpanA heAya che; te jAti nathI ema kahenArA navIneAe jAtinuM zuddha lakSaNa kahI, tenA AdhAre hiMdustAnanI sa jAti prANIzAstrIya jAtie nathI ema batAvI ApavuM joie, evuM kAi batAvaze teA vAdivavAdanI mAthApheADa echI thaze. AvA ja jAtinI vyAkhyA karavAnI muzkelI viSenA mata anesTa hele potAnI mAoNlAjImAM ApyA che. sRSTimAM jIvajAtinI utkrAMti tathA apakrAMtinA zA zA niyamA che ane te manuSyane keTalA lAgu paDe che, tene have vicAra karIe. jIvasRSTimAM paNa keTalIka jIvatie hajI jIve che ane keTalIka naSTa thaI che. pratyakSa A sthiti joIzuM teA sRSTimAM utkrAMti ane apakrAMti baMnenI prakriyA cAlu che, e sheje dhyAnamAM Avaze. A baMne prakriyAonA niyameA ApaNe samajI levA joie, ane te ja ApaNe sRSTimAM jIvI zakIzuM. sRSTane kAine paNa mulAje nathI hotA, enuM vismaraNa karavuM ye|gya nathI. mAnavasamAja tarapha uparauparathI jonArane paNa temAM cAlu pharaka paDatA jAya che ema lAge che, ane tethI ja te te sRSTinI pAchaLa pragatinI kalpanAnuM AreApaNa kare che; paNa nisargImAM patA, nadIe vagere sthAvara vastue tarapha joizuM, te sRSTi kaMIpaNa hIlacAla karatI nathI evA bhAsa thAya che. zivAjI ke evA keAI bhUtakAlIna purUSo jo pharIthI eja nAmarUpamAM avatIrNa thAya te temane sudharelA netAonA rItarivAjonI eLakhANa paDaze ke nahi e kahevuM muzkela che, paraMtu pa`tA, nadIo vagere sthAvarene tarataja te eLakhI kADhaze; tyAre have sRSTi sthira che ke tenI pragati thAya che ? jIvasRSTimAM hIlacAlA cAlu ja che, paraMtu temAMnI utkrAMtinI kai hIlacAlA ane apakrAMtinI kai hIlacAle enA ja vicAra ApaNe karavAnA che, For Private and Personal Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 49 samAjaracanAnAM vividha to jIvasRSTimAM eka prakAranI nizcita praNAlI dekhAI Ave che. tene zAstrIyabhASAmAM naisargika cuMTaNI (Natural 2 selection) kahe che. jAtione, saMkhyA naisargika cuMTaNa ane guNanI daSTie kAryakSama karavA mATe ja e niyama hoya ema jaNAya che. A naisargika cuMTaNInuM tattva upayogamAM lAvavA mATe nIcenI cAra bAbatone aMtarbhAva thAya che. (1) prajAnuM ghaNuM ja moTA pramANamAM utpAdana (Excessive Fecundity ), (2) 241972 (Heredity ), (3) anaMta guNanuM ekaja ThekANe astitva ane temanI judA judA prakAre AvirbhAva thavAnI prakriyA (Variation) ane (4) suSTie karelI cuMTaNuM, e cAre tonI samAjanI susthiti mATe AvazyaktA che, temAMthI ekAda tattvanuM pAlana nahi thAya te samAjanI pravRtti nAza tarapha jaze. have pratyeka bAbatono vicAra karIe. pahelo prazna e ke aparaMpAra prajAvRddhinI zI jarUra che ? Aje to dareka jagAe jagatamAM prajA ochI thavI joIe evo mata pracalita thayuM che, tenI javALA hiMdusthAnamAM paNa lAgavA lAgI che, evA prakAranA mate sarakArI adhikArIoe 1931 nI sAlane vasatipatrakanA ahevAlamAM ApyA che, Aja "maputrA mAthAta mA" e junA AzIrvAdane ThekANe "ghapurA mAtA to mava" evA paryAya AvavA lAgyA che. A suzikSitonI pravRtti vaMzadaSTie yogya che ke nahi ene paNa vicAra karI zakAze. saMtatiniyamanane pUrNa paNe vicAra AgaLa karIzuM. sRSTine eka prakArano avyakta devatA (Diety) mAnIe to ene hetu e dekhAya che ke anaMtajIva nirmANa karI temAMthI cAlu paristhitimAM TakI rahevA lAyaka na hoya temane nAza karI nAMkho ane je pitAnA baLa para jIvata rahyA teo naSTa thaelA chavapi karatAM kaIpaNa guNamAM zreSTha haze, e For Private and Personal Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 150 hiMduonuM samAjaracanAzA prakriyAomAM be bAbate gRhIta manAI che; pahelI bAbata e ke jeTalA nuM piSaNa thaI zake ane annavastro maLI zake tenA karatAM vadhAre jIvo utpanna thavA joIe; pachI temanAmAM jIvanArtha kalaha thaI, temAMthI sabala durbalanI cuMTaNI thavI joIe, eTale sabaLa teTalA ja silaka raheze. hAlamAM samAja uttama rAkhavAnI A naisargika paddhati thoDI ghaNuM aNamAnItI thatI jAya che. AdhunikanuM kahevuM ema che ke jeTalA jIvonuM pAlanapoSaNa karavuM zakya che, teTalI ja prajA utapanna karavAmAM Ave, to tenI saMbhALa laI zakAya ane pariNAme sRSTinI paddhatimAM je aparaMpAra chavAzaktio veDaphAya che te nahi veDaphAya ane manuSyanuM dhaNuMkharuM dukha ochuM thaI jaze. ahIM sRSTAskRSNane prazna nathI, paraMtu manuSyanuM kaSTa dUra karavAno prayatna che. A baMne paddhatinI tulanA karyA pahelAM, temanAM mULasvarUpano vicAra karIe, eTale tulanA karavI ThIka paDaze. - sRSTinI paddhatinuM mULa tattva evuM che ke jeTalA piMDonuM poSaNa karI zakAya, tenA karatAM vadhu piDe nirmANa karavA ane lAyaka piDe silaka rahevAnA. badhA ja piMDe je eka prakAranA hoya, Adhunika sudharelI bhASAmAM kahIe to badhA ja je samAna hoya te cuMTaNI kema thaI zake ? "cuMTaNa" zabda zreSTha kaniSTa bhAva haze te ja utpanna thaze. Aje te zAstro naisargika cuMTaNInuM tattva kahevA mATe kaMThazaSa karI rahyA che, ane mutsAhI, samAjanA netAo vagere leke mAnavIsamatAnI ghoSaNA kare che ! zAstranI ghoSaNuM sAcI hoya te Adhunika samAjanetAo samAjane jANeajANe nAzanA mArge laI jAya che, ema kahevuM paDaze. zAstronI praNAlIne anusarIne vicAra karIzuM te nirmANa thaelA piDemAM pharaka hovo ja joIe ema jaNAze A pharaka kyAMthI Ave che ? eka ja mAbApanI judI judI saMtati hoya che temanAmAM zuM evA pharake hoya che? tema na heya te badhI saMtati sarakhI rIte jIvavI joIe, paNa Ama te For Private and Personal Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjaracanAnAM vividha to 15 thatuM ja nathI eTale temAM pharaka te raheto ja hovo joIe A pharaka kevA prakAra che te jovuM Avazyaka che, kAraNa ke A pharakanuM yathArtha jJAna na hovAthI keTalAka paMDito jAtyantara, varNAntara, vagere siddhAMtane anumodana ApI rahyA che. pharaka paDe enA paNa aneka artho che. temAMthI kayo artha A paMDitane mAnya che te teoe spaSTa karI kahevuM joIe. (1) bAhya guNomAM dekhAnArA thaDA cheDA pharaka ekatra thatA jAya che. (Acquired characters) ane aneka peDhIo pachI tenuM pariNAma dekhAvA lAge che, jema jIrAphanI Doka upayogane lIdhe lAMbI thatI gaI (te have pachI keNa jANe zA mATe vadhatI nathI?) (2) ekadama guNamAM pharaka-akAraNa pharaka paDI, te AnuvaMzika thato jAya che, ene zAstrIya bhASAmAM ( Mutation) kahe che. emAMthI pahelAne vadhAre vicAra karavAnI jarUra nathI. kAraNa ke emAM tattvajJAnanI ane pratyakSa prayogonI baMne daSTie ghaNuM ja de che. A tattvanA aneka artho kahI zakAze. javajAtamAM je mana che tenAmAM aneka prakAranA pharake pADavAnuM sAmarthya haze. AmAM bIjAM be to gRhIta levAM paDaze. eka, piDAmAM evI vyavasthA (Mechanism) che, ke jethI thanArA pharake prathamathI ja nizcita thaI te pratyakSa sRSTimAM avatIrNa thAya che. bIjuM e ke pratyeka prANInI vAsanA evI hoya che ke jethI temanA sarva zarIramAM ane zarIranI pratyeka diyamAM hitakAraka pharaka paDavA joIe. upayoga agara anupayogathI iMdrio sabala ke durbala thatI jAya che. e baMne tarothI sendriya prANamAM prAgatika pharaka, sendriya prANInuM sRSTimAM sthAna ane pratyeka indriyane piMDane upayoga A sarva bAbatene khulAso thAya che ema tenA pravartaka kahe che. Genetical theory of natural selection by R. A. Fishor, For Private and Personal Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 152 hiMduonuM samAjaracanAzAstra trIjuM ema paNa kahI zakAze ke paristhitinA pravAhamAM A pharaka paDatA jAya che. cothuM e ke pharakanI A pravRtti piMDanI aMtarghaTanAmAM paNa hoI zake. A cAre bAbatamAM sarva lokoe eka bAbata gRhIta mAnI che, te e ke je dizA tarapha pharaka paDatA jAya che, te ja dizA tarapha utkrAMtino pravAha cAlyo jAya che. A gRhIta kRtya prathama game teTaluM rUpALuM lekhAtuM hatuM paNa Aje te pramANarUpa mAnI zakAya tema nathI. A carcAne eka graMthakAra evo niSkarSa kADhe che ke, "IndriyamAM thoDA thoDA paDatA pharake utkrAMtine madada kare che ema kahenArAM badhAM ta kheTa jANI eka bAju mUkI devA joIe." bIjA tamAM zI bhAMjagaDa ubhI thAya che enI mAhitI ghaNuM lekhakene hotI nathI. ekadama akAraNa pharaka paDe eTale je guNo piDAmAM mULamAM ja na hatA te ekadama pratIta thavA athavA hiMduonI prakriyAmAM belIe to avastumAMthI vastusiddhi thavI, e kalpanA prathama hyuge DI DrAIse (Hugo De Vries) AgaLa mAMDI. zAstrIyabhASAmAM e ja bAbata nIce pramANe vyakta karI zakAze. eka prakAranI prakRtinA prANIvargamAM taditara prakRtinA keI paNa prANu sAthe saMkara na thavA detAM prathama prakRti karatAM viparita guNadharmo utpanna thavA eTale ja pharaka. AvA prakAranA (Variations) pharake prANIvargamAM thAya che, ema siddha thaze, tyAre pharaka paDe che e bAbata mAnI zakAze. gaNitAtmaka paddhatithI A muddAnI vistRta carcA karI te prakAra kahe che ke, "ApaNe kahevAnI pharaja paDaze ke AnuvaMzika thanArA pharake e vAta haju sudhI keIe paNa siddha karI nathI, ane DAvine AvA pharake gRhIta mAnyA che tethI tenA vicAromAM A vastu viSe goTALA utpanna thaelA hovA joIe. 1 Genetical theory of natural selection by R. A. Fisher. Evolution by means of Hybridization by J. P. Lotsy, For Private and Personal Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjaracanAnAM vividha tattvA 1 te pachI A pharake te zuM che? temane artha A pramANe kahevAmAM Ave che: mAtApitAnA piMDAmAM je gu! pahelAM astitvamAM hAya tene dhAraNa karanArA jIvanageAlakA ( Genes )nI judA judA prakAranI geADavaNa thavI. eTale ahIM eka bAbata dhyAnamAM rAkhavI joie ke astitvamAM na hoya evA guNu kAipaNa navA utpanna thatA nathI, paraMtu astitvamAM heAya che evA ja cuNA judA judA prakAranI geAThavaNa thavAthI vyaktivyaktimAM pharaka utpanna thAya che, ane tethI ja eka ja mAtApitAnA bALakA sAmAnya dRSTie samAna hAya ! paNa tee svarUpamAM eka nathI hetAM, Ane ame pharaka kahIe chIe, ane AmAM ja naisargika cu'TaNI thavI joie, tethI jeTalI judA judA prakAranI gAThavaNeA nirsIMga sAme Avaze teTalA temAM vadhu sudRDha piMDA maLI AvavAne saMbhava hAya che. A dRSTie vadhu satati thavI hitakAraka che, ahitakAraka nathI. je piMDa A jAgatika kalahamAM bhAga letA nathI, tene kalahanA pravAhamAM je sthiti prApta thaI haze te sthitithI vyuta thavA lAge che. Aje piMDAnI sarvAM vyavasthA karI A kalahu ja naSTa karavA tarapha sAmAjika pravRtti thatI jAya che ane tema jo e zruta thavA lAge te| ene nAza thavAne ja. sauriyana kALamAM je pracaMDa jIvAtie hatI te naSTa thai che ane narI AMkhe joI paNa na zakAya evA jIvajaMtu peAtAnu jIvita TakAvI rahyA che. alabatta, mAtra zArIrika zaktisarAsarI uMcAinI ane vajananI dRSTie taddana yukta sthitimAM hAya teA paNu--STimAM TakI zakAtuM nathI ema ja batAve che. A je vyaktinI sthiti kahI te ja eka jAtimAMnI upajAtione lAgu paDe che, eTale ke eka ja jAtimAM aneka upajAtio utpanna * : Prof. J. Arthur Thomson in Outlines of science.' a Heredity and Eugenies by Gates. 153 For Private and Personal Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 154 hiMduonuM samAjaracanAzA karavAnuM sAmarthya temAM hoya che ane tevI rIte upajAtio paNa utpanna thAya che. kuvo-e jati laIe te buddhinA guNanI bAbatamAM judI judI 2 hAuMDa ane hAuMDa e jatio utpanna thaI. A baMne jAtio karatAM "kelI " buddhi guNanI bAbatamAM judI ja che, ane e traNe karatAM bulaDega vaLI judo ja. AvI rIte kutarAonI paNa aneka upajAtio kahI zakAze. paraMtu A sarva jAtionuM saMgaThana ene ekIkaraNa karavAnI caLavaLa e jAtione paMDitoe ke sudhArakee zarU karI che ke nahi e kaMI samajAtuM nathI. kharI rIte jatAM kutare e ati sudharelI jAti che ane amArA sudhAraka baMdhuo te pachAta-emanAthI ghaNA ja pachAta che ! kutarAonI jAtimAM strIone samAna hakka che. nAradasmRtimAM kahyA pramANe strIne punarvivAhane hakka che. De. harisiMga gaura kAyadAmaMDaLamAM bila lAvyA te pahelAM ja te jAtinI strIone chuTAcheDAno hakka maLyo che. A jAtimAMthI ja sudharelA amerikAe anibaMdha saMganuM ( Free union) tattva grahaNa karyuM che, ema te jAtinA keTalAka kutarAonuM kahevuM che. A samAjamAM muDIvALo varga nathI. kArla mArkasa pitAnuM arthazAstra devazunI saramAnA chokarA pAse zIkhyo hato evI lokavAyakA che. sarva dRSTie ATalI sudharelI jAti hovA chatAM A jAtimAM saMtatirakSaNane bhAra strI jAti para ja paDe che tethI teonI mahilA pariSadamAM saMtatiniyamane TharAva taratamAM ja pasAra tha che evuM saMbhaLAya che. A jAtimAM priyArAdhana (Lovemarriage)ne rivAja hovAthI prItivivAhe sarvatra pracalita che. ekaMdare jaIzuM te kutarAnI jAti atyaMta sudharelI che, ema kahevAmAM jarApaNa harakta nathI. ThIka, kutarAmAM bIjA aneka samasa ? New Evolution by Clarke. History of Dharmashastra by P. V. Kane. For Private and Personal Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjaracanAnAM vividha to 655 ane sudharelA rivAja che, paraMtu sthalAbhAvane lIdhe vadhu carcA na karavI ja sArI. eka ja jAtimAM aneka upajAtio utpanna thAya che, ane temAMthI ghaNI ja thoDI silaka rahe che, evI sRSTinI prakriyA che. je jAtio TakI zake che, temanAmAM koIka ne koIka prakAranuM zreSThatva hoya che ane tethI ja teo silaka rahe che. A zreSThatva paNa naisargika kalahanA pravAhamAM ja utpanna thaeluM hoya che. je pharaka jIvanArtha kalahamAM upayukta thaze te jAtimAM silaka raheze. A sAmAnya rIte naisargika cuMTaNInI tAttvika carcA thaI. temAM naisargika cuMTaNanI prakriyAne ApaNe thoDe ghaNe bodha karI lIdhuM. have ApaNe samAja (hiMdusamAja) AjanI sthitimAM che te zAstrIya daSTie yogya che ke agya che tene vicAra karavAno che. amArA mate te hiMdunI samAjaracanA (pAzcAtya paddhatimAM ucharelA suzikSitoe karelA keTalAka goTALAo bAda karatAM) atyaMta mAmika, duradarzI ane suMdara to para thaI che ane te matane prasthApita karavA mATe ja A graMthanI pravRtti che. jayAre ApaNe mAnavasamAja viSe bolavA lAgIe chIe, tyAre A prazna atyaMta guMcavADA bharele thaI bese che. Itara chavajAtionA prazna karatAM A mAnavI cuMTaNI prazna thoDA bhinna svarUpano che. chavajAtiomAM | mukhyatve karIne te jAtinI piMDAtmaka ( Eugenic or biological ) 3afcall or (42113 329121814 che. mAnavajAtimAM piMDa pragatine vicAra karavAne te hoya che ja; paraMtu vadhArAmAM sAmAjika eTale sAMskArika (Psycho--social or traditional) pragatine paNa vicAra karavo joIe. tirya Social decay and rogeneration by R. Austin Free. man; Heredity and selection in sociology-Chatterton Hill. For Private and Personal Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 156 hiMduonuM samAjaracanAzAstra *, , , , nImAM sAMskArika pragati hotI nathI, e mata amane mAnya nathI, paraMtu te muddAnI sAMgopAMga carcA karavAnuM A sthAna nathI. ahIM eTaluM ja batAvavAnuM che ke manuSya prANI buddhi (Intelligence) ane naisargika pravRtti (Instinct) vagere guNonI vyAkhyA ene ThIka lAge tevI ja rIte karI le che. vaLI sAmAjika pragatinI paNa Aja joIe tevI ja vyAkhyA karavAmAM Ave che. mAtra bauddhika lAyakAta e kaMi sAmAjika pravRttinuM lakSaNa nathI. ahIM AdhyAtmika sAmAjika, naitika vagere ekAeka bAbatone vicAra karavAno hoya che. samAjonA utkarSa apakarSanA niyamono vicAra karI te nizcita karavAnA hoya che. jagatanA ItihAsamAM kaI paNa eka guNane mAna apAyuM hoya ema dekhAtuM nathI. amerikAnA reDa InDiana leke tenA pratispardhI yurepanA vetavarNaya leke karatAM zarIrabaLamAM ochA utare tevA na hatA, balake vadhAre sudraDha hatA. paraMtu pitAnA sAmAjika guNone lIdhe yurepIanoe temane pAdAkrAMta karyA, eTaluM ja nahi paNa naSTa karI vijayI thaI zakyA. vetavarNaya yurepI ane jyAM jyAM gayA tyAM tyAM dezIya jAtione nAza karyo naSTa thaelI jAtionI yAdI DAvine ane raMTa jhele ApelI che. AvA prakAranA nAzamAMthI hiMdusamAja bacI gaye tenuM kAraNa teo ahIM mAyALupaNe vatya ema nathI, paNa ApaNI samAjaracanA AgaLa ane saMskRti AgaLa temanuM kaMI cAlI zakayuM nahi. mAnavasamAjano vicAra karatI vakhate piMDa pragati ane sAMskArika pragati, baMnene vicAra karavo joIe ane mukhyatve karIne kSI pragati hitakAraka che, e paNa sAthe sAthe jovuM joIe, kAraNa ke mAnavI pAse tattvajJAna che, itihAsa che, dharma che, kalA che, saMtati ? Social Statistics by Herbert Spencer, Rise of the Christain power in Indiu-B. D. Banu. For Private and Personal Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjaracanAnA vividha to 157 nanna niyamana che, tene belivIjhama paNa che, anaMta bAbatothI te viMTaLAe che. ame upara kahyuM ja che ke, sarvasAdhAraNa chavautkrAMtinA niyamo manuSyasamAjane paNa lAgu hoya che, tethI bAhya jagata (world of things ) and 24tqovuld ( world of thought ) vacce eka prakArane samanvaya rahevo joIe. manuSyatara jIvasRSTi tarapha najara nAkhIzuM te nikRSTa piMDano nAza ane jIvanane lAyaka teTalA ja piMDonI cuMTaNI e praNAlI AvyAhata cAlu che. tyAM koI piMDa nAlAyaka thAya te tene anaisargika rIte jIvADavAmAM AvatA nathI athavA lAyaka piMDane anaisargika rIte pachAta paNa rAkhavAmAM AvatuM nathI. manuSyamAM paNa jemane ApaNe ochA utkrAMtivaMza kahIe chIe temanAmAM paNa A prathAnuM prAbalya dekhAI C3.0 Ave che. sudharelA samAje paNa naisargika bAbatanI cuMTaNI viSe nirapekSa nathI. sudharelA samAjamAM paNa nisarganA eTale janmamRtyunA 11 1 2 niyamo paNa prabhAvazALI hoya che. Aje AphrikAmAM je jAtio jaMgalI gaNAya che, (ahIM eTaluM ja sUcavI rAkhIe chIe ke jAtinI kharekharI mAnavI namunAmAM pragati thAya che, e bAbata amane mAnya nathI ahIM ame jaMgalI, prAgatika vagere zabdo carcAnI sagavaDa mATe vAparyA che) tenA aMdaraaMdaranA jIvanArtha kalaha tarapha daSTipAta karIzuM te mAnava keTalAM saMkaTamAMthI ane bAhya paristhiti vikaTa chatAM sudhAraNAnA mArga tarapha vaLyA che enI AchI kapanAra Avaze. pragatine mArga temanI AMkha sAme AvavA mATe keTalIe peDhIo sudhI thobhI javuM paDayuM ane te pragatinA mArga avalaMbatAM keTalIe bhUlo karI haze. eka eka bhUla sudhAratAM keTalIe peDhIo nIkaLI Seo Karl Pearson's pamplilct in answer to Lord Salisbury. 8 Martyrdom of man-Winwood Roade. For Private and Personal Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracamAMzAstra para gai haze e sarva muddAonI gheADI kalpanA Ave te manuSyanI sudhAraNA karavAnA prayatna karanAranA hRdayane phALa paDayA vagara raheze nahi. A sthitimAM naisargika cuMTaNInA amala pUrNa rIte thaye| hAya che ane kA paNa dRSTie hIna thaelA piMDAnuM rakSaNa kRtrima rIte rakSaNa karavAnI sagavaDa karelI hAtI nathI. AvI paddhatinuM pariNAma e Ave che ke AvA samAjanAM strIpurUSa kha'tIlAM, alavAna, zUra udyogI, sAhasapriya evAM ja nirmANa thayAM che, kAraNake AmAM kANu guNAnI jo ekAda jAtimAM gheADIghaNI grupa utpanna thAya teA te jAti naisargika cuOTaNInA cakramAM kayAre pa naSTa thaI jaze, enu' eka pratyakSa udAharaNa laie, amerikAmAM reDa inDiyana nAmanI jAti rahetI hatI. te jAti dezAMtaranA ke rathalAMtaranA pravAse nIkaLelI tyAre jo te jAtimAMnI ekAda strIne prasavakAla prApta thAya, teA te jarA nAnA jhADa pAchaLa jatI ane prasuta thai thoDA vakhatamAM te peAtAnuM bALaka khabhA para lai pharIthI peAtAnI jAti sAthe cAlavA lAgatI. AvI paristhitimAM ghaNIe strIe mRtyu te pAmI haze ja, paraMtu je kaMI silaka rahI haze temanI zArIrika zakti ane temanI sAta kayA rUpanI haze ene vicAra vAcaka peAte ja karI le, nisargamAM javajAtie nIcenA traNa prakArethI potAnI jAtane TakAvI rAkhe che. (1) potAnI jAtinA piMDA eTalA badhA nirmANa karavA ke nisa ke naisargika zatru game teTale! nAza kare te paNa pAtAnI sakhyA silaka rahe ja. AvA prakAranA varga dukhaLA hAya tA paNa vijayI thAya che. vinayazIlAne jagatanuM rAjya prApta thaze.? A prakArane prANIvarga eTale gheTAM, gAya vagere kAinI paNa hatyA karatAM nathI. 1 Holy Bible. Darwinism and Race Progress by J. B. Haycraft. For Private and Personal Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vennannnnnnn samAjaracanAnA vividha to Itara vargo ja hatyA kare che, chatAM teo potAnA prajotpAdananA sAmarthya upara jagatamAM pitAnuM sthAna kAyama rAkhe che. A ja niyama thoDA ghaNA pramANamAM samAjanA nIcalA vargone lAgu paDe che. (2) bIjo mArga e ke pitAnI jAtinuM vartana evuM rAkhavuM ke jAtinA zatrune A amuka jAtinA jIva che, ene bodha ja thAya nahi. A luccAI (Dissimulation) bharelI jAtirakSaNanI paddhati; A paddhatithI jAti ghaNe vakhata TakI rahe che. manuSyasamAjamAM paNa eka varga A prakAra che, jene ThagavAna hoya temane e varga e bhAsa karAve che ke jANe sarva bAbate te lekAnA kalyANa arthe ja kare che. A varganuM udAharaNa hiMdusthAnamAMthI devAnuM prayojana nathI. (3) trIjo varga mAtra potAnA bAhubalapara ke buddhibalapara AdhAra rAkhI jagatamAM vijayI thavAno prayatna karanAre varga che. vyAgha, siMha Adi vanarAjone A vargamAM samAveza thAya che paraMtu sRSTine A varga sAthe barAbara meLa lAgatuM nathI, kAraNa ke A varga sarva ThekANe ocho thato jAya che. samAjamAM A varga vidyApriya brAhmaNane ane sAhasapriya kSatriyono gaNAya. samAjamAM A lokonI saMkhyA paNa bahu ja ochI hoya che. A traNa paddhatimAMnI kaI paddhatine jyAre aMgIkAra karavo e dareka samAje pitAnI vivakSita kAlanI rithati joI harAvavuM joIe. naisargika cuMTaNInuM tattva ja mAnavasamAjanA zreSThatva kanijatva agara nAzanuM kAraNabhUta che, ema ame agAu kahI gayA chIe. cuMTaNI thavA mATe jeTalAnuM poSaNa thaI zake tenA karatAM vadhAre che utpanna thavA joIe, pachI te jemAM spardhA thaI zreSTonuM zreSThatva prasthApita thavuM joIe. e maLanAruM anna utpanna thaelA che mATe puratuM haze te jIvanArtha kalaha nahi rahe ane zreSTha kaniSTa For Private and Personal Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir re. hiMduonuM samAjaracanAcA bhAveAnI cuTaNI paNa nahi thAya. pachI je prakAranA jIvA utpanna caze, te badhA sArA, sRSTimAM utpanna thanArI badhI vastuo sArI, e te dhaNuM ja sArUM, paraMtu tevI sthiti nisargImAM nathI e spaSTa ja che. AvI sthitimAM anna vastro ghaNAM maLavAthI eka prakAranA khAdya ane uparauparathI rUpALA dekhAtA saMskAre te samAjamAM utpanna thaze, paraMtu A sudhAraNA TakAvI rAkhavI hAya teA vyaktie potAnI hayAtImAM prApta karI lIdhelA guNA te vyakitanI sa MtatimAM saMkrAMta thavA joie ane tene mATe kAI paNa vyavasthA suSTinI prakriyAmAM hAvI joe. A pramANe thavA mATe jAtinI AnuvaMza pati lAmA (1marck ) ke tenA Adhunika celAe kahe che te pramANe hAvI joie, paNa A prazna ja vivAdya che. Aja sudhInI sa mAhitI ane sa purAvA jozuM te te A paddhatinI virUddha che, chatAM paNa ApaNA samAjanI keTalIka vyakitae taraphathI te patinA varSAMtara athavA jAnyatara karavA mATe AdhAra levAmAM Ave che. tethI lAmAnI paddhati kharekhara mAnya karIe te samAjaracanA kayA svarUpanI thaze tene vicAra karIe. lAmAnI AnuvaMzika paddhatinuM tattva evuM che ke je je iMdrione, je je guNAnA, je je zaktionA piMDe taraphathI upayoga thaze, te te indrio. guNA ane zakitao vagerenI jIvigaDAmAM vRddhi thatI jaze. A prakAre vyakitae potAnI hayAtImAM je guNAnI vRddhi karI lIdhI haze, te vRddhi vyakitanI saMtatimAM paNa sakrAMta thaze. vaLI te saMtati paNa e ja prakriyA cAlu rAkhe te! e kuTuMbamAM te guNAnI satat vRddhi thatI jaze. dhArA ke eka kAmagAra e maNa vajana 1 J. A. Thomson- Outlines of modern Science; Mendel's principles of heredity; Genetical theory of natural seleetion by R. A. Fisher. For Private and Personal Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjaracanAmAM vividha tattvA !! upADI zake che, e vajana upADavAnA sarakhA mahAvarA rAkhe teA kAlAMtare cAra macchu vajana paNa upADI zake, tene chokarA jo tenA jevA ja haze teA e paNu e ja dhaMdhA karavA lAgaze ane tenA karatAM vadhAre vajana sahelAithI upADI zakaze. Ama vaMzapara paNa vajana upADavAnuM kauzalya vRddhiMgata thaze ane dareka jaNa potAnI meLavelI lAyakAta peAtAnA cheAkarAmAM utpanna karaze, e ja prakriyA bauddhika pragatine akSare akSara lAgu paDe che. A sarva tattvajJAnane samAjadRSTie ze! a thAya che te joie, amArI taraphanA samAjasudhArakA paNa jAtibheda na hAvA joie e siddhAMta prasthApita karavA mATe A ja tattvanA upayAga kare che. A bAbatanA pramANu tarIke mahAbhAratanA nIcenA zleAkA kahevAmAM Ave cheH--ra 'na vizeSo'sti varNAnAM sarva brAhmamidaM jagat / brahmaNA pUrvaM hi karmabhirvarNata 13 | 20 || kAmabhogapriyAstIkSNoH krodhanAH priyasAhasAH / tyaktasvadharmA raktAMgAH te dvijAH kSatratAM gatAH // 11 // gobhyo vRtiM samAsthAya pItAH kRpyupajIvinAH / svadharmAnanutiSThanti te dvijA vaizyatAM gatAH // 12 // hiMsAkRtapriyA lugdhAH sarvakamepijIvitaH / kRSNaH zaucaparibhraSTAH te dvijAH zUdratAM gatAH // 13 // ityetaiH karmabhirvyastA dvijA varNAMtaraM gatAH / dharmo yajJakriyA teSAM nityaM na pratiSidhyate // 14 // L'Anthropology et la Science sociale-Paul Topinard. 2 mAmA ta-zAMtiparva-mokSadharmaparva. a. 208 11 For Private and Personal Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hitAonuM samAjaracanAzA ityete caturovarNA yeSAM bAhI sarasvatI / vihitA brahmaNA pUrva lobhAttvazAvatAM gatAH // 15 // "varSomAM ekabIjAthI judApaNuM batAvanArA kaMI guNa nathI. brahmadeve pahelAM sarva jagat brAhmaNamaya utpanna karyuM, te brAhmaNa pitapotAnAM vyAvahArika karmo anusAra judA judA vargomAM vibhakta thayA. lAla raMgavALA aihika bhogonI IcchA karanArA, tIvra vRttinA, kriodhI svabhAvanA, sAhasI vRttinA brAhmaNoe potAno dharma choDayo te kSatriyatvane pAmyA. pILA raMganA, gauzALA ane khetI upara AjIvikA karanArA brAhmaNe vaizya thayA. hiMsA karavI, beTuM belavuM vagere jene priya che, je lebhI che, je kaMipaNa karma karI pitAnI AjIvikA kare che te kALA raMganA brAhmaNoe AcAranI zuddhatAne tyAga karyo ane zuddhatvane pAmyA. A lekane carcAnI zAstrIya paddhati lagADI zakAya tema che ja nahi. prathama A ke mokSadharma parvamAMnA che ane mokSadharmamAM kharI rIte varNone vizeSa (differentia) na paNa hoya, paraMtu e bAbatene vyavahAradharmo sAthe saMbaMdha kema thAya che, e samajavuM amArI buddhinI bahAranuM che. vaLI te blekamAM keTalI visaMgati che? pahelA zlokamAM kahe che ke vaNane vizeSa nathI. aMgrejI tarkazAstranI bhASAmAM varNana Differentia kahI zakAze nahi, tyAre pachInA zlokamAM ApeluM raktatva, patitva, kRSNatva e vizeSa nahi to zuM? ThIka, e game te hoya, judAM judAM kAma karavAthI A varSanA vibhAga thayA eTale dhaMdhA parathI varNavyavasthA thai evo mata AmAM che. A sarva tattvajJAnanAM mULamAM lAbhArkanI kalpanA pracchanna che, e spaSTapaNe joI zakAya che. amArA samAjasudhArakAmAMthI ghaNuM, je lokoe A vize dhoLA para kALuM karyuM che, ane A sarvenI kalpanAmAM vyakitae potAnI For Private and Personal Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjacanAnAM vividha staro hayAtImAM prApta karI lIdhelA guNe te vyaktinI saMtatimAM sakrAMta thAya che e mAnI levAmAM AvyuM che. taddavirUddha anuvaMzanI dRSTie jAti zuddha rAkhavAnI atyaMta zuddha paddhati, je manusmRtinA TIkAkAe barAbara ApI che tene paMDitoe anaitihAsika TharAvI che. jAtinA utkarSa-apakarSa saMbaMdhI TIkAkAree Apele bIje artha kevI rIte avyAvahArika ane anaitihAsika che e paNa jevuM joIe. amArA mitra che. zA. saM. mahAdeva zAstrI divekare pitAnA graMthamAM pAnA pa0 thI 56 sudhI je zAkhA grAhI pAMDitya karyuM che, tenuM khaMDana jAtivyavasthA" zIrSaka nIce karIzuM ahIM eTaluM ja kahevAnuM che ke AcArathI jAtiutkarSa thAya che, e zAstrIjIne paNa mata che, te ja mata nAgapuranA paMDita kezave lakSmaNa darIne paNa che. paMDita darIe pitAnA graMthamAM " jAtyutkarSo yugejJeyaH paMcame saptame'pivA / / vyatyaye karmaNAM sAmyaM pUrvavaccAdharottaraM // " rAvatA . A leka ApI tene nIce pramANe artha Apela che. "vaNane utkarSa (vivAhathI) pAMcamI ke sAtamI peDhIe thAya che. karmo (vRtti) badalavAthI je karmone svIkAra karyo hoya te je varNanuM karma che, tene sAmya thAya che, te sAmya pahelAMnI peThe ja eTale vivAha pramANe ja pAMcamI ke sAtamI peDhIe nIcalA ke upalA varNa sAthe thAya che." A karelA arthane artha samajavA mATe eka svataMtra TIppaNa noMdhavuM joIe. varNane utkarSa vivAhathI pAMcamI ke sAtamI peDhIe thAya che che 1 dharmazAstramaMthana-mahAdevazAstrI divekara; mAnIya tevA prazna-vi. rA. zi. 2 dha -kezava lakSmaNa dasarI. For Private and Personal Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiona samAjaracanAzAsa winnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn A vAkyane barAbara artha zo ? A pAMca ke sAta peDhI cAlu rahenArA vivAhamAM varavadhUnAM varNa agara jAti kayA svarUpanAM hovAM joIe? te paddhati kevI rIte satata cAlu rAkhavI vagere bAbatene paMDitajIe vadhAre khulAse karavAnI jarUra hatI. vaLI vRtti badalavAthI varNatara thAya che, enI prakriyA paNa temaNe kahevI joItI hatI, temaNe te kahI nathI, chatAM pracchanna svarUpe e lAbhArkanI ja paddhati che. ame kahyuM ke lAmAnI paddhati barAbara nathI, tyAre bIjA eka samAjasudhAraka zAstrI tarkatIrtha lakSmaNazAstrI jezIe eka vijayI vIranA AvezathI te paddhati asiddha nathI, ema prANIzAstrathI ajJAta jevA sAmAnya samAjane samajAvavA prayatna karyo. e te rahyA Adhunika suzikSita ! cAle, amAruM kahevuM bhUlabhareluM che ane karmathI guNa siddha thAya che e azAstrIya paddhati barAbara che ema ghaDIbhara gRhIta mAnIe. have te paddhatithI paNa varNAntara thaI zake ke kema tene vicAra karIe. dhAre ke dara peDhIe vRtti svIkAravAthI te vRttine lAyaka mULa guNa amuka aMze vadhatuM jAya che. dara peDhIe soe eka e pramANamAM je te guNa vadhatuM jAya, te jemanI se peDhIo eka ja varNamAM gaI hoya ane jemanI pAMca agara sAta peDhIo te varNamAM gaI hoya, temanuM sAmya zI rIte thaI zake? saMskAranuM pariNAma varNa badalavA jeTaluM jabaradasta che te pAMca sAta peDhIo pachI te zA mATe aTakI javuM joIe? pAMca sAta peDhIo pachI te pariNAme thatAM aTake che ema je mAnIe, to pahelI ja pAMca sAta peDhIomAM ja thAya che e paNa kema kahI zakAya ? pariNAma thatAM aTakatAM nathI ema mAnIe te AgaLa kahyA pramANe temAM eka e rIte guNa vadhato jAya to sAta peDhIomAM ekane badale (101) thaze ane se peDhIomAM (101)200 jeTalo thaze. pahelAM je 107ra eTalA pramANamAM vRddhi thaze te bIjAmAM 2592 jeTalA pramANamAM vRddhi thaze, eTale pahelAM karatAM aDhI gaNu vRddhi thAya che. kadAca keI AkSepa leze ke guNa para saMkhyA For Private and Personal Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjaracanAnA vividha tata parimANa lagADI zakAya nahi e ame jANIe chIe. guNane bhale saMkhyA parimANa lagADI zakAya nahi paNa tenI tIvratA (Intensity)ne to lagADI zakAya che ane tevI rIte buddhi vagere guNenAM mApa levAnuM kArya cAlu che, eTaluM ja ahIM sUcavuM chuM. buddhi havAne guNa sarva prANIomAM ocho vattA pramANamAM maLI Ave che tethI buddhi buddhimAM pharaka nathI ema kahevuM geravAjabI che. upara ApelA dAkhalAmAM eka guNanI vRddhi thaI eTale te vadhu tIvra thayo ema kahevuM joIe; eTale ke eka jAtimAM te guNa je pramANamAM haze tenA karatAM aDhIgaNa vadhu pramANamAM bIjI jAtimAM haze. evI sthiti hovAthI cale gArma pALyo kema thAya ? sAcuM kahIe te A mahAna vyaktione keAI paNa taravane bAdha nathI, koI paNa tatvajJAna para zraddhA nathI. emane phakata sudhAraNA karavI che, samAjasudhAraNa thaI eTale basa, eTale ja emane hetu che. lAbhArkanA tattvajJAnano agara ramRti purANAdi graMthomAM ullekhelAM A prakAranAM tattvajJAnane Azraya karavAthI samAjaracanA kevA prakAranI thaze ene vicAra karIe. je lAmA kahe che te pramANe agara ApaNAM jAtyutkarSa paMDite kahe che te pramANe guNAnA, itionA agara zaktinA upayogathI te te guNo, Idrio ke zaktionI te te vaMzamAM pragati thAya che. kharekhara ema hoya to koI paNa manuSyane dhaMdhe tenI abhirUci para avalaMbI rakhAya nahi. brAhmaNoe se baso peDhIo lagI buddhipradhAna kAme karyA hovAthI temanAmAM te gune anurUpa zarIra ane mAnasaracanA ( Mechanism ) taiyAra thaelAM hovAM joIe, ane uparanA tatva pramANe te te racanA ulaTI tIvratara banI haze. vaidakIya dhaMdho karanArI vyaktinA magajamAM vaidakIya jJAnane anurUpa ja pharaka paDatA hovA joIe. e pharaka lAbhArkanI 1 A bAbatamAM Simon, Terman, Spearman, Goddard, Ballard, Burt, vagere paMhitAe puSaLa kArya karyuM che, For Private and Personal Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra paddhati pramANe tenA saMtAnanA magajamAM sakrAMta thaze eTale ke chokarAnuM magaja bIjA koI paNa jJAna karatAM vaidakIya jJAna jaladI grahaNa karI zakaze. e chokare bApe vaidAne dhaMdho zarU karyo te pahelAM ja heta te zuM pariNAma AvyuM hatuM te kahI zakAya tema nathI. AthI kAyadA paMDitanA chekarAe kAyadA paMDita ja thavuM, kheDutanA chokarAe kheDuta ja thavuM yogya che. samAjane navIna dhaMdhAnI jarUra hoya te te koNe karavA e saMbaMdhI A tatvajJAnamAM kaMI paNa khulAso karyo nathI, paNa have kAI karavA lAgaze ja. pachI lAbhArkanA niyamathI jema jema dhaMdhA vadhatA jaze tema tema jAtinI saMkhyA paNa vadhatI jaze. A sarva paMDitenI kalpanA sAcI mAnIe to prathama dhaMdhAne lIdhe eka vivakSita prakAranAM zarIrapiMDa ane mAnasapiMDa taiyAra thaze, ane te piMDamAM utpanna thaelA guNa saMtatimAM vadhatA jaze, ane hiMdustAnanI jAtio pramANe pacAsa peDhIo te guNa cAle che te jAtimAM vyakitane dhaMdhA badalavAnuM kahevuM e atyaMta ghera mune thaze ema kahevA sivAya rahevAtuM nathI. e kahevA badala sajajanI mAphI mAguM chuM. eka taraphathI saMskAranuM pariNAma thAya che, te saMtati mAM sakrAMta thAya che ane tene prabhAva eTale jabaradasta che ke pAMca sAta peDhImAM to varNa paNe badalAvI zakAya che ema kahIne tarata ja eka ja vAkyamAM bIjI taraphathI se se peDhIo aneka prakAranA saMskAramAM ucharelI hiMdustAnanI jAtiomAM uThu catu karavuM ane jAtionuM ekIkaraNa karavA kahevuM e pite ja kahelAM tatvanI mazakarI kya jevuM che. paraMtu A tatvajJAnane zuM artha thAya che? A niyamathI joIzuM te jAtio riTI beTI vyavahArathI baddha thavI joIe, A sivAya bIjo koI upAya ja nathI. A paddhatithI brAhmaNano chokaro janmathI ja brAhmaNa ane caMDALane chokare caMDALa gaNAze. ghaNI peDhIo sudhI khetI karanAra vaMzanA chokarAne bIje baMdha karavA de e bhUla ja che, For Private and Personal Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjaracanAnAM vividha to 17 pachI amArA Adhunika zAstrapaMDita, AMgla bhASA vibhUSita mAtra kahevAtA suzikSita, zAstrIya jJAnathI ajJAna evA sAhityasAmrATe, ane pitAnI vicArasaraNIne brahmavAkaya samajanArA sAmAnya saddagRhastha, phAve te kahe ane lakhyA kare. kharI vAta to e che ke Aja je samAjasudhAraNuM thaI rahI che te kaI paNa zAstrIya tara para racAelI nathI. te Aja suzikSita tarIke AgaLa thanArA vargane-samAjanA bahusaMkhyAMkavargane nahi-"danAkhyanujJAta che, ane tethI ja te dharma haze. "danAjJAta" ane AtmatuSTikAraka ekAda kriyA hoya te te paNa dharma ja che e bhagavAna zrIkRSNane mata che. ema eka Adhunika paMDite kahyuM ja che. teNe AtmatRSTi" e pada para aneka gRhIta kRtyo-asiddha gRhIta kRtyo laIne ghaNuMe bhASya karyuM che, paraMtu tene sarvane vicAra ahIM thaI zakaze nahi; tethI karmathI varNa badale che vagere bejavAbadAra vidhAno karanArane ame hAtha joDIne vinati karIe chIe ke bhAI ! sarvanA pAde mArA daMDavat " paraMtu tame je DALa upara bese che tene ja kApanArA AvA siddhAMtone phelAvo karatAM pahelAM jarA svastha besI vicAra kare, temAM tamAruM kaMI nukazAna thavAnuM nathI. lAmAnI asiddhara paddhati choDI daI naisargika cuMTaNInI paddhatine Azraya kare joIe. anekavidha piMDa nirmANa karI, temAMthI prabaLa eTalA ja silaka rAkhavA evI sRSTinI prakriyA dekhAya che. ahIM prabaLa zabdano artha jIvanakSama (Fit to survive) eTale ja chepachI te kaI paNa kAraNathI jIve che. dAkhalA tarIke himAcchAdita dezamAM kALA sasalA karatAM dhoLuM sasaluM vadhAre 1 dharmanira-tarkatIrtha kekaje. 2 Genetical theory of natural selection-Fisher; Evolation by Lotsy. For Private and Personal Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14 hiMduonuM samAjaracanAsAya jIvI zake che; kAraNa ke tene dhoLA raMga zikAra karanArane dekhAtA nathI. je pramANe eka ja jAtimAM aneka vyakti utpanna thai, temAMthI majabhuta haze teTalAnI ja cuMTaNI thavAnI, tevI ja rIte aneka jAtimAM aneka upajAtio utpanna thaI, temAMnI majabuta jAtione aizvarya ane adhikAra prApta thavAnA. amaratI ja kAi paNa nirguNa jAti uDI kAi paNa ajJAta kAraNAne lIdhe khIjI jAti para adhikAra calAve che evA prakAranAM vidhAnA karavAM e sarva zAstronuM khUna karavA jevuM che. viSama vastune eka ja vakhate samAna karavAnA prayatnanI hAsyAspadatA jaladI pratIta thaze. eTale vyaktigata lAyakAta sthira thavA mATe je pramANe vyakti vyaktimAM spardhA thavI joIe te pramANe AtIya lAyakAta sthira thavA mATe samUha samUhamAM paNu caDasAcaDasI thavI joie. samAjaracanA evA kauzalyathI thavI joie ke temAM A baMne tattvAne AMtarbhAva thai jAya. vyakti vyakti vacce kalaha, jAtinnati vacce kalaha, samUha samUha vacce kalaha, rASTra rASTra vacce kalaha ane te kalahane lIdhe sarvAMnI sudRDha sthiti evI ja jo sRSTinI racanA heAya ane kalahadvArAja jo manuSyane pAtAnuM hita sAdhya karI levAnuM hAya, evuM ja jo mAnavI pragatinuM mUlabhUta zAstra hAya te| dayA, prema, sahAnubhuti vagere jemane mAnavI ucca guNA tarIke lekhe che te sa` nirarthIka che ema kahevuM paDaraze. A sarvAM guNNA jo jIvanA kalahamAM nirUpayogI hAya tA mAnavIsamAjamAMthI temane banI zake teTaluM jaladIthI pANIcuM maLavuM joie. ' je vinAzI che, jene bhAMgI, tADI, zekI, agnivaDe zuddha karI pachI AkAra ApavAnA che evA kSudra jaMtue tarapha tame dayAbhAva batAvA che e bAbata zuM tamarA dhyAnamAM nathI AvatI ? tame batAvelI dayAnAM samAjamAM je vidhAtaka pariNAma 1 Darwinism and Race progress-J, B, Hayeratt, For Private and Personal Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjaracanAnA vividha tattara thAya che te dayA karavAnA gunAmAMthI-kahe ke daurbalyamAMthI ame pitAnuM rakSaNa karavA mAgIe chIe. amane dayAvaMtenI dayA Ave che." AvA prakAranuM tatvajJAna ekAMgI che, e amAre mata che. ame pAchaLa vyakti pradhAna temaja jAtipradhAna baMne nItitanI paddhati kahI che, A paddhationI bheLaseLa karavAthI AvA tarehanA prazno upasthita thAya che. rAga dveSa, lobha audArya, hiMsA ahiMsA vagere ekAeka guNanuM A jhaghaDAmAM kArya che. mAtra rAga jema samAjane saMghaTita karI zakate nathI te pramANe eka Sa paNa lule che. AmAMthI koI paNa eka guNanA atirekanuM pariNAma sRSTimAM aneka vakhata dekhAI AvyuM che ane tenA para vidvAna kalAvaMtae graMtho paNa lakhyA che. sarva guNonuM kArya che kharuM, paraMtu guNa pitAne kayo ane pArakAne kayo e joine kArya thavAnuM che. manuSya ekAda koI saMdhane ekaniSTa rahevuM joIe, te ja avayava ane avyavI bhAva siddha thaze, e najara sAme AvavAnI jarUra che. pachI vizAkhadattara kahyA pramANe dU: tAtulya dvitathamamithune janatA | phalaM kopaprItyodvipradi pravibhaktaM suhRdica // ' atyaMta niSpakSapAtI nathI kepanuM phala zatrune ApyuM ane snehanuM phala mitrane ApyuM. rASTranidAnA rUpALA nAma heThaLa Itara sarva nikAo jANe ajANe nibhUla thatI jAya che, e barAbara nathI. ApaNe rASTranA prANa chIe e vAta sAcI, tevI rIte ApaNe sarva jagatanA rANI chIe, te paNa ApaNe kartavya karma karIne, jagatanuM jIvana vizeSa hitakAraka karIne ApI vAM joIe, AmAM koine paNa matabheda nathI. paraMtu kArya { Fredric Nietzsche 2 pariSa-vizAkhadatta For Private and Personal Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 17 hiMduonuM samAjaracanAzAstra kayAMthI karavuM ? jagata nAmanA cheDAthI zarU karavuM ke kuTuMbarUpa najIkanA cheDAthI zarU karavuM ? e praznano koI ukela karaze te rojanA vyavahAranI daSTie amArA jevI prAkRta vyaktinA manamAM utpanna thanArI guMcavaNa ochI thaze. hAla ApaNI tarapha banatA camatkAra joI jarA Azcarya thaze. pote patIta ane dIna thaelA brAhmaNe aspRzyatAne uddhAra karavA nIkaLe che. je koI brAhmaNa enI pAse madada mAgavA jAya, te tarata ja tattvajJAnano ane pIDhapaNane bhAva lAvI, 'uddharedAtmanAtmAnaM nAtmAnamavasAdayet / Atmaiva hyAtmano bandhurAtmaiva ripurAtmanaH // ' tAro Atma AtmAthI, AtmAne na DubADa; AtmA ja AtmAne baMdhu AtmA ja zatru Atmane." bha. gI. a. 6, leka 5 e upadeza karavA lAge che. kema bhAI ! bhagavaddagItAne upadeza aspRzyane lAgu nathI ke zuM? ahIM eka bAbatano ullekha karavAnI IcchA thAya che te e ke jIvanArtha kalahanuM tattva mAnya karanArAomAM paNa A tatva mukhyatve karIne vyakti vyaktinA kalahane lAgu paDe che evA prakAranI gerasamaja phelAelI dekhAya che. jIvanArtha kalahanI kalpanA eTale vyaktigata jIvanArtha kalahanI kalpanA samAjazAstramAM prAdhAnya bhegavatI nathI. samAjazAstramAM je ke A kalpanAne sthAna che, paraMtu te kalpanA ghaNAja saMkucita svarUpanI hoya che. samAjazAstramAM jIvanArtha kalaha mukhyatve karIne samUhasamUha vacce hoya che. jANe ajANe eka chavajAtine bIjI chavajAti sAthe athavA bhautika paristhiti sAthe jhaghaDe cAluM hoya che. saMghapradhAna vAnI surakSitatAne AdhAra For Private and Personal Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjaracanAnA vividha to tyAre pAraNArtha ka ravAnuM samAdhAgA ane tenA batamAM jIvana saMgha sAthenA tAdAmyamAM che. saMgha sAthe vyakitanuM tAdAtma jema vadhAre, tema temAM aMtabhata thaelA che vadhAre surakSita samajavAnA. je pramANamAM vyaktione jAti taphane AtmIyabhAva vadhaze te ja pramANamAM temanI jIvana yegyatA vadhaze. je samUhamAM vyaktine pitAnA samUhanI durbalatA karatAM bIjA samUhanI sabalatA durbalatA pratye vadhu pitApaNuM lAge tyAre samajavuM ke jAti naSTa thavAnI. udAharaNArtha kaurava ane pAMDavanA yuddha mATe sanmukha ubhelA be samUha viSe vicAra karIe. kauravonuM saMkhyAbaLa pAMDavenA saMkhyAbaLa karatAM zreSTha hatuM. kauravo taraphanA vyaktigata ddhAo ane senApatio pAMDava taraphanA ddhAo ke senApatio karatAM koI paNa bAbatamAM ochA utare tevA na hatA. ekaMdare sainyaracanA paNa teo atyaMta cAturyathI karI zakatA hatA. evAM sarva sAdhano pAse hovA chatAM ane adharmathI yuddha kayAreya karyuM na hatuM, chatAM kauravone nAza thaela. dekhAya che. enuM kAraNa e che ke kauravasamUhanA keTalAka zreSTha purUSone vyaktigata nItizAstra jAtIya nItizAstra karatAM zreSTha lAgatuM hatuM. te purUSo potAnA samUha sAthe pUrNa ekarUpa pAmyA na hatA. bhISmane kAronA rakSaNa karatAM pitAnA zabdonI kIMmata vadhAre lAgI. droNane bhAratIya yuddha karatAM pitAnA chokarAnAM jIvanamaraNa vizeSa vahAlAM lAgyAM. karNa dAtRtvanA nAma nIce kavacakuMDaLa gumAvI beThe. bIjI bAju saMdhanA rakSaNa mATe bhagavAna zrIkRSNa pitAnI zastrasaMnyAsanI pratijJAne bhaMga karyo. dharmarAja paNa hA-nA karatAM asatya bolyA. ajune niHzastra pratispardhI para bANu nAkhyAM ane bhIme gadAyuddhanA niyamonuM ulaMghana karyuM. kahevAno artha eTale ja ke kaI paNa saMdhamAM te saMdha sAthe ekarUpa na thaelA leke jeTalA vadhAre, teTalA jaladI te saMghano nAza thaze. jagatanA itihAsamAM dareka ThekANe eja bAbata banI Ave che, paraMtu tenI pUrNAze carcA For Private and Personal Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 192 thaI zake tema nathI. te zuM zIkhave che? www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanArAo jagatanA itihAsamAM je mahAna krAMtie thai phrAnsanI krAMtinuM svarUpa zuM hatuM ene kAie vicAra karyo che ? rAjakAraNAmAM upayegI paDanArI je traNa saMsthA-rAjA, saradAra ane dharmAMsattA ( Chuzeh ) jene khIjA leAkeA game teTalI vakhADe, te paNa iMglaeNnDamAM kAine kAIka svarUpamAM haju paNa hayAta che. emaNe saMsthAmAM peAtAnA samUha sAthe ekarUpa na thaelA evA erlInsa, mIrAjI, Akhe sAyas vagere puruSa| nirmANa thayA. temaNe A traNe saMsthAnA nAza karI muDIvAdI banIyA vargane akhaMDa prabhutva prApta karI dIdhuM. paisAne vitanuM sarvIsva mAnavA sAme brAhmaNAdi vidvAna, dhArmikavaga ane kSatriyAdi ra va ja vireAdhI hatA. temanI samAjamAMthI padharAmaNI thayAthI, peTanI ja kALajI karanArA leAkA samAjamAM adhikArArUDha thayA ane peTa bharavuM e sarvazreSTha dhyeya * ane AMdyogika prati e tenu sAdhana banI beThI. jagata para. Aje saOsAdhAraNa halakA varganA saMkhyAbaLathI prApta karI lIdhelA tAeA che. Aje saMniSThAnA tyAga karavAnI pravRtti cAlI rahI che, tenuM kaMi paNa esaDa hAya, ema amArA vAMcanamAM AvyuM nathI. hiMduoe jAtisaMsthArUpI esaDa ApI Aja traNa cAra hajAra varSAM pata tene prabhAva batAnyeA che. AgaLa upara zuM thaze e kahevuM bahu muzkela che. kharuM jotAM samUhamAM ekajIvatva prApta thavuM atyaMta jarUranuM che. eka jAtinA AcAravicAra, AhAravihAra, kapaDAMlattAM vagere khAkhatAmAM bahu pharaka dekhAi AvavA sArA nahi. e mATe hiMdusamAjazAstrajJAe vahunA AcAravicAranI keTalI saMbhALa lIdhI che e kAi paNa smRtimaMca upara uparathI jotAM jaNAI Avaze. AvI rIte jAtiomAM sarva prakAranI ekarUpatA (Standardization 1 Future of life by Dr. C. C, Hurst For Private and Personal Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAcanAnAM vividha tattvA T of Castes ) utpanna thavI joie. uparyukta bAbatAmAM eka ja jAtimAM aneka pharaka dekhAvA lAge, te jAtIyatva jai vyakti vyakitamAM kalaha dekhAvA mAMDe che, pachI nAnI sarakhI jAti AjubAju prasarelA mAnavasamudramAM vilIna thai jAya che. jAti naSTa thai, teA paNu samUha| banavAnI pravRtti manuSyasvabhAvamAM hAvAthI pharI samUhanI ghaTanA thavA lAge che. jyAre jAtinA hita ane vyaktinA sukha vacce jhagaDA utpanna thAya che, ane jyAre vyakti peAtAnu sukha pradhAna mAne che, tyAre te jAti, game teA iMdranI amarAvatImAM rahetI haiAya ke sAbaramatInA AzramamAM rahetI heAya; paNa vinAza pAmaze ja evu' bhaviSya kahevAmAM kai harakata nathI. prathama jAtijAtinA jhagaDAmAM ati ekajIva thaelI jAti jIvI, te ja niyama pramANe A eka rUpattvanI kalpanA kuTuMba, jAti, varNa, rASTra, mAnavya ityAdi eka pachI eka kramazaH vadhu vistRta samUIne lAgu thavA lAgI, e te jANe DIka, para Mtu jAtiniSTha manuSye kuTuMbanika hAvuM na joie ane varNa niSTha, manuSya jAtiniSTha hAvuM na joie vagere niyameA krama siddha thaI zake e samajavuM muzkela che. eka ekathI kramavAra caDatA samUheA sAme vyakitaniSnA virala ja raheze. tIvra,naSThAthI mAnavAdi samUhAmAM vanArA puruSA paNa vIralA ja hAya che.peAtAnA sahya sAthe ekaniSTha thavAnI pravRtti te ja ame nIti kahIe chIe. je vanathI peAtAnA sagha naisargika cuMTaNImAM TakI rahe te nItiyukata ane itara savana anItiyukata, ema amAro mata che. parApakAra karavAnI icchA thAya to paNa te praznala saMdha ja karI zakaze, dula saMdha nahi; pachI A tattva siddha karavA mATe game te tattvajJAnane Azraya levA, paramezvaranA AdhAra devA, graMthAnAM avataraNA ApavAM ane potAthI je je thai zake te te karavAnuM. pratyeka dharma pravata ke 1 Improvers of mankind, Twilight of idols-N1otzsche. For Private and Personal Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAja rathanAzAkhA A ja tattva pitAnI AMkha sAme rAkhyuM che. tethI ja musalamAna netA "ekAda cIMtharehAla musalamAna paNa amane gAMdhIjI karatAM zreSTha lAge che' ema kahe che, ekAda mANasa mane mArA saMdhanuM ke jAtinuM abhimAna nathI ema kahe te enI avazya kaMIka bhUla thAya che ema samajavuM. je tenuM te kahevuM aMtakaraNapUrvaka satya haze te eTalI ja cetavaNuM ApavAnI ke je saMdhamAM AvI vyakitao vadhAre pramANamAM haze te saMdha naisargika kalahamAM hAra khAI jaladI naSTa thaze hAlanA zikSitane lAge che, te pramANe potAnA saMgha agara pitAnI jAti viSe abhimAna rAkhavuM bIlakula lajAspada nathI. kAha saMgha saMgha vacce hoya che ane tethI ja mAnavavaMza susthitimAM rahe che, e vAta atyAra sudhI karelI carcA parathI dhyAnamAM AvI zake tema che, paraMtu mAnavasaMghe vacce kalaha ghaNaja guMcavADA bharelo hoya che. ApaNe ghaNI vakhata pragati zabdane upayoga thato joIe chIe, paraMtu e upayoga karanArA ghaNe bhAge thoDI ghaNI kalpanAone prAgatika mAnI le che ane jyAM e kalpanA pratIta thAya che tyAM te tevA samAjane sudharelo mAne che. A kalpanAo karatAM te kalapanAo zreSTha zA mATe te batAvavAno kadI paNa prayatna karelA hote nathI. yuropa ane amerikA AgaLa vadhelA che ema belatAM jayAre lokone sAMbhaLIe chIe tyAre pragati e zI kalpanA che tene bodha belanAra ke sAMbhaLanAra baMnemAMthI kene ya hoya ema amane lAgatuM nathI. Reflections on the revolation in France by Burke. For Private and Personal Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa 9 muM pragati : vAMzika ane sAMskArika gAu kahyA pramANe nisargamAM pragati be prakAranI hoya che. eka pragati te mAnavapiMDanI ja karavAnI hoya che. eTale ke mAnavajAti zreSTha guNapragatinuM vaividhya yukta (Type) banAvavAnI tene piMDa pragati ( Eugenic or biological ) kahIzuM. bIjI pragatimAM manuSya bhale vaMza daSTie game te heya paraMtu tenI AsapAsanI paristhiti evI banAvavI, ke tenI sava kriyA guNayukta, nItiSika ane samAjahita vardhaka ApoApa thatI jAya. vaLI manuSyanA AcAra, manuSyane dharma, manuSyane kAyado, manuSyanuM rAjyazAstra, manuSyanI samAjaracanA, manuSyanuM sAhitya vagere mAnavInI ekAeka hIlacAlane temAM samAveza thAya che. Ane ApaNe sAMskArika (Traditional or Psychosocial) pragati kahIe piMDa pragati eTale manuSyajAtinA guNa dharmamAM ja pharaka paDatA jaI guNa zreSTha thatA javA te. AvA prakAranA pharaka naitika, bauddhika, AdhyAtmika agara sAmAjika guNa dharmomAM paDayA heva e purA gayA 30,000 varSomAM to nathI maLyo, e zAstrono mata che. AvA prakAranI pragati je thatI hoya to Stream of life-Huxley; Out Spoken essays-Inge; Social decay and regeneration-R, Austen Freeman; Racial Realities in Europe-Stoddard. For Private and Personal Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ree hiMduonuM samAjaracanAzAmAM te atyaMta madra gatithI ane nahi jevI (stending to zero) thatI haze. A prati bahu ja dhIme dhIme thatI hAvAthI adhIrA mANasathI kai eTalA vakhata the|bhI zakAtu nathI paraMtu khIjA prakAranI pragati mAtra game teTalI jhaDapathI thaI zake che. japAne eka e peDhIemAM ja yuropanI sa'skRtinu anukaraNa karI batAvyuM. hiMdustAnamAM sudharelA varga paNa yuropIana saMskRtinA rAgaraga eLakhyA, paraMtu sarvAM pRthvIparanA rASTramAMthI ekalA hiMdustAne, e eka ja parataMtra rASTra pAzcAtya saMskRtinA hitakArakatva viSe sazaya pradarzita karyo che. ane tevA prakAranI zakA utpanna karavA mATe tenI pAse jabaradasta kAraNo paNa che. pahelA prakAranI pragati zukra biMdunA guNadharmamAM dhIme dhIme cuMTaNI thavAthI thAya che. bIjA prakAranI pragatinuM kAraNu manuSyanI bAhya samAjaracanA che. pahelA prakAranI pragatine hetu manuSyaprANInI katRtvazakita vadhAravAnA che tyAre bIjA prakAranI pragatinA hetu manuSyaprANInA sAmAjika rItiravAjomAM theADA ghaNA sudhArA karavAne che. saMskRtine jo eka bhavya makAna mAnIe te pahelA prakAranI paddhati uttama mAlamasAle (Building material) bhegA karavA icchaze. jyAre khIjA prakAranI paddhati te makAnane uparathI ra'ga kevA prakAranA lagADavA. citro kevAM hADavAM vagere bAhya vastue vicAra karaze. bAhya dekhAva na heAya teA paNa makAna majabuta banI zake ane mAla sArA na heAya teA puN makAna mehuka banI zake. paraMtu muzkelImAM sapaDAelA pravAsI makAnanu mekatva jotA besaze nahi. kAi vicArI purUSa caMcala mehakapaNA karatAM cai taraphaja vadhu lakSa Apaze. kAi paNa manuSya unALAmAM cetarapha uDanArI 1 mAkhI jevI peAtAnI saskRti caMcala hAvI joie ema kadIe kaheze nahi. t Reflections on the Revolution in Franco-Burko. For Private and Personal Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pragati : vAriza ane sAkAra paraMtu Aja sarva jagatamAM je sAmAjika ane rAjakIya caLavaLa, sudhAraNanA nAma heThaLa cAlI rahI che te joIzuM te pratyeka sudhAraNamAM phakta AjanI peDhIonuM kalyANa ke akalyANa jevA tarapha ja daSTi che ema jaNAze. bhaviSyanI peDhI viSe te zI madhura bhASA saMbhaLAya che! e bhaviSyanI prajA ja utpanna na thAya to ? ane bhegajege thaI jAya te te ochI utpanna thavI joIe, evA prakAranI saMbhaLAya che. paristhiti mRdu karavA karatAM piMDa ja vadhu kAryakSama karavA joIe ema kahenAra koI paNa saMbhaLAtu nathI, ane tema kahevAnI je kaI hiMmata kare, te tenI gaNatrI gAMDAmAM ja karavAmAM Ave che. suprajAjananazAstranA niyamathI prajA sudaDha karo ema kahevAne badale zikSaNathI AkarSaka banAve evI AkhA jagatamAM ghoSaNA cAlI rahI che. sArvatrika zikSaNa hitakAraka che ema cAre tarapha kahevAmAM Ave che, ane kartutvavAna kara ApanArI re tane paise pANImUle veDaphAI jAya che. paraMtu jene zikSaNa ApavAnuM che te ziSya, zikSaNa levAne lAyaka che ke nahi e jovAnI koI vadhu ciMtA karatuM hoya ema jaNAtuM nathI. naisargika rIte katvazaktimAM pharaka che evI be vyaktione sarakhuM zikSaNa ApIe te temanA vaccenuM aMtara vadhaze ke ghaTaze e nakkI karavAnI paNa phurasada nathI. A ja lene je azvazALAmAM ke gauzALAmAM adhikArI nimavAmAM Ave to temanuM vartana cokkasa judI rItanuM thaze. ekAda bharavADa ke ghoDAvALAne gheDAnuM ke gAyanuM paNa soMpavAmAM Ave to te kaMI ekadama sudhAraNA karavA lAgaze nahi. tene mAnavanA pramANe sarva pazu samAna che e tatva jarA paNa pasaMda paDaze nahi. te prathama to temAMthI kene keAnAmAM sArA guNa che ane kANu kANu nirguNa che eno vicAra karaze ane sArAM pazuo cuMTI 19 For Private and Personal Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hitAnuM samAjaracanAzAyI vastu temane te temanI sabhAmAM ja vadhu saMbhALa kADhI temAMthI jeTalAM uttama haze temanI ja vadhu saMbhALa levAne e prayatna karaze. kAraNa ke temanI saMbhALa rAkhavI e aMte phaLadAyaka che e vastu temane nizcita rIte khabara hoya che. mAtra manuSyanI bAbatamAM evA prakArane zrama levAnI jarUra temane jaNAtI nathI. ulaTuM sAhityamAM nAmAMkti thayelA lekhaka taraphathI AvA praznonI mazkarI mAtra karavAmAM Ave che. bALakane nisage ApelI bauddhika zakti kyA prakAranI che, A jANavAnI paddhati bineTa, sAyamana, Tarmana, gaDArDa, kuhelamana, belArTa, barTa vagere zAstranA zramathI maLI AvI che. te paddhati vaDe zikSaNa levAnI lAyakAta agara nAlAyakAta karAvI, lAyakAta pramANe zikSaNa ApavAthI zuM vadhu phAyade nahi thAya ? pachI teo e samatA, vyakitasvAtaMtrya, sAmAjika ekaya vagere kalpanAonuM zuM karavuM e prazna ubho thaze. kahevAno muddo eTale ja ke samAjasudhAraNAnAM keTalAMe gappAM sAMbhaLIe chIe te paNa vadhu mahatvanuM kayuM ane gauNa karyuM e nakkI karavAnI lAyakAta ja A lekamAM nathI. temAM temane doSa nathI. e sarva lekenA parAtpara gurU sAhebane paNa AvI bAbatene vizeSa baMdha thayo nahoto, te pachI te bAbate ApaNuM sudhArakene zI rIte samajAya ? ApaNuM sudhArake haju spensara ke millanA yugamAM vase che. yuropIana samAjaracanA para atyAre DArvinanA tanI thoDI ghaNI chApa paDavA lAgI che. vejhamAna ane meDelanAM ta samAjamAM rUDha thaI te pramANe rAjakIya paddhati, samAjaracanA, tattvajJAna vagerenA kSetramAM pharaka paDavA lAge e mATe te yuropamAM eka sadI vItavI joIe. meDela ane jhamAnanA mukhya niyama prajotpAdana ane anuvaMza saMbaMdhI che. tethI yurepIana samAjaracanA Aja anuvaMzanA ne sageka niyama cheDIne ja cAle che. gaI 1 Eugenics and othor evils-G. K. Chesterton 2 Science and Future-J. B. Haldane. For Private and Personal Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pragati : vAMzika ane sAMskArika * * * * * * * * * * * * sadImAM ja suprajAjananazAstra tarapha yurepanuM lakSa deravA mATe suprajAzAstranuM gAlTane ane tatvajJa nioe ghaNuM prayatna karyA paraMtu haju yurepa khaMDa e paddhatinuM anukaraNa karaze ema lAgatuM nathI. gurUne ja jene bodha thato nathI, te samajavA jeTalI svataMtra buddhi ApaNuM sudhAramAM na hoya te kaMI Azcarya pAmavA jevuM nathI. khuda mahAtmA mehanadAsa karamacaMda gAMdhInI AvI ja sthiti che, te bIjA mATe zuM raDavuM hoya? AjanI sthiti joIzuM te yuropamAM saMskRti e zabdanI vyAkhyA te pramANe ja karavAmAM Ave che. "manuSyane zArIrika anuvaMza paNa hoya che; mAnasika anuvaMza eTale pUrvajoe meLavI rAkheluM jJAna ane nakkI karelA rItarivAje. nizcita karelA nItiniyamo ane AcAra dharma e kaMI sarvathA piMDa para AdhAra rAkhatA nathI. manuSyane zravaNaparaMparAthI ane lekhanaparaMparAthI je jJAna maLe che te tevI vyavasthA na hota te naSTa thayuM hatuM ane dareka peDhIe pharIthI jodhI kADhavuM paDayuM hatuM. A sAmAjika agara mAnasika anuvaMza manuSyane ati hitakAraka che. tethI ja piMDa gati nirapekSa sudhAraNuM karI levAnI yuktiono samuccaya eTale sudhAraNA, evI vyAkhyA meM pahelAM sUcavI ja che. ema pro. rIcI kahe che. keTalI suMdara vyAkhyA ! A vyAkhyAnAM mULa to para jene ApaNe pAzcAtya sudhAraNA kahIe chIe te sudhAraNanuM caNatara thayuM che. e bAbata have aneka pAzcAtya zAstrone paNa kabula thatI jAya che. 1 Antichrist--Nietzsche, Hereditary genius, inquiries into Human understanding and Natural inheritance Francis Galton. 2 Darwinism & Politics-Prof. Ritchie For Private and Personal Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hinuM samAjarathanAzAma maan piMDa pragati ane sAmAjika pragati A baMne pragatinuM kArya, kAraNa hetu, gati vagere sarva viSayomAM AtyaMtika pharaka che, tethI kaI paNa samAjamAM sAMskArika pragatinA paryAye pragati keTalI thavA devI e viSe ghaNo badhe zrama na levAya te TuMka samayamAM ja A baMne pragatimAM eka prakAranI asaMbaddhatA utpanna thavA lAge che. pachI piMDApiMDatva, saMskArA saMskAratva vagere bhedane lIdhe saMskRtinA cAra paryAya thAya che. (1) piMDa pragati kaniSTa ane sAMskArika pragati kaniSTa, pariNAma nAza. (2) piMDa pragati kaniSTa ane sAMskArika pragati che, pariNAma thoDA kAla sudhI cAre dizAe badhI bAju kIrti, jagatanuM vijetApaNuM, adhika sukha, saMpattine upabhoga, pratyakSa paramezvara sAthe spardhA. paraMtu aMte vinAza! "muhUrta kavattitaM zreya na tu dhUmAyinuM ciram / ' 'abhimAnadhanasya gatvahairasubhiH sthAsnu yaza pitA ' teja nahi tavAra nahi jyAM, janapada ene kaNa kahe? duSTajananI lalanA kerI, AMkha bhInI nA vera vaDe , pAsa na hoye DhAla khaDjha bhAlA dhik e leka pare, praNAma mArAM svataMtra rAjyAlaMkRta rASTra tane ! vagere dhyeyo A ja saMskRtinAM hoya che. tattvajJAnanI bhASAmAM A saMskRtinuM varNana nIcenA lekathI thaI zakaze. viSayendriyasaMyogAdyattagre' mRtopam / pariNAme viSamiva tatsukhaM rAjasaM smRtam // 1 1 bhagavaddagItA For Private and Personal Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org pragati : yAMzika ane sAMskArika indriyAnA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMcAge AdimAM je amI samuM, jenuM pariNAme kahyuM te sukha rAjasa. jhera e pragati zarUAtamAM amRta paNa zaMkA nathI. kAraNa ndriyArtha hAya che. jevI madhura hoya che, emAM jarA saMniSThavuM e ja prathama dhyeya 181 (3) piMDapragati zreSTa ane sAMskArika pragati kaniSTa-pariNAmabhautikazakitanA sAmarthya para utkRSTa saMskRtine nAza karI anta pote paNa sRSTimAMthI vilIna pAmavuM, A saMskRtinuM kAryaM jagannAza ! tattvajJAnanI bhASAmAM A saMskRtinuM varNana bhagavadgItAmAM uttama rIte karyuM. che. asatyamapratiSTaM te jagadAhuranIzvaram / aparaspara saMbhUtaM kimanyatkAmahaitukam // etAM dRSTimavaSTabhya naSTAtmAno'lpabuddhayaH | prabhavantyugrakarmANaH kSayAya jagato'hitAH // kahe tee jagate juThThu; nirAdhAra anIzvara, kAmabhAgathI janmeluM, na / kAraNathI sA. AlakhI daSTie pArtha ! naSTAtmA alpabuddhinA nAsAthe ugra kIti te janme che jagatrue. (4) piMDapragati ane sAMskArika pragati samakhala, pariNAmasanAtana jIvana. A saMskRtinI pratijJA cAvallR sUmaranuM se sazailaM vanakAnanaM tAvattiSThati medinyAM saMtatiH putrapautrikI / vaMzapara MparAgata satatine pRthvI nAza agara rAkhavAnA prayatna. A sthitinuM varNana pramANe karyuM che.-- 1 bhagavadgItA adhyAya 16 DhA 1, 2, 3, 5 pralayakALa sudhI TakAvI bhagavadgItAkAre nIce For Private and Personal Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1-2 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra abhayaM satva saMzuddhirjJAnayoga vyavasthitiH / dAnaM damazca yazaHzca svAdhyAyastapa Arjavama || ahiMsA satyamakrodhastyAgaH zAntirapaizunam / dayA bhUtebhvalolupatvaM mArdavaM hIracApalam || tejaH kSamA ghRtiH zaucamadroho nAtimAnitA / bhavati saMpadaM devImabhijAsya bhArata // devI saMpadvimokSAya nibaMdhAyAsurI matA / mA zucaH saMpadaM devImabhijAtA'si pAMDava // abhaya satvanI zuddhi, susthiti jJAna yAgamA, dAna, ne dama, te tama svAdhyAya Ava; yajJa aAdha aniMdA sAga zAMti te nirdhAbha bhUtanI dA. droha zauca teja kSamAti pA ! nmayA daivI saMpade ahiMsA satya mRdutA daDhatA lanuM nA atimAna ke e hene hAya je meAkSadA daivI sapatti, zoca mAM, saMpade daivI janmele| chuM tuM 6 AvA prakAranA upadeza tattvajJa phreDarika nitze paNa kare che, te eka vakhata sadgune ane tadanuSaMgika du:khaneA svIkAra karyAM che nA? te pachI have asaddaguNI lekane maLanArA adghika phAyadA tarapha abhilASa buddhithI zA mATe jIgme che ? je divase te' saddaguNanI cu'TaNI karI te ja divase te indriyaviSayAnA sukhanA tyAga karyAM che ' khaMdhinI mAnI AsurI; pAMDava ! - - what ? ye chose virtue and the heaving breast; and at the same times ye squint coveteously at the advantanges of the unscrupulous. But with virtue ye renounced all advantages Twilight of Idols-Nietzscl:9 For Private and Personal Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pragati : vAzaka ane sAMskArika 183 A cAre paryAnuM ailika kAryonuM paryAlacana karI ApaNe temAMthI kayo paryAya svIkAravAno ane te siddha thavA mATe kayA mArgone avalaMba kare paDaze tene have vicAra karIe. - prAcInakALamAM araba ane hAla yupIana kena praveza thayA pahelAM AphrikA jevA tameya khaMDamAM je mAnavavaMza rahetuM hatuM ane jene vaMzaje Aje paNa hayAta che te lekAmAM saMskRtine pahele paryAya mAlama paDI Ave che. eka meTA khaMDa paramezvare kahe ke nisarga kahe hajAro varSo sudhI A lekanA tAbAmAM Age hate. A khaMDamAM jAtIya zreSThatva mATe samUhasamuha vacce jhagaDAo cAlu hatA ane haju paNa cAlu che. paraMtu temanI A ekaMdara dhakkAmukkImAMthI AryasaMskRtinI tele utare tevI saMskRti zA mATe utpanna thaI zakI nahi tenA kAraNe tyAM rahI AvelA ane hiMdustAnamAMthI tatsama jAtinI aspRzyatA nivAraNa thaze to sudhAraNuM thaI zakaze ema kahenArA mahAtmA gAMdhI agara temanA anuyAyIo kaheze te samAjazAstramAM eka mahatvanI zodha thaze. mahAtmA gAMdhI agara AcArya kAkA kAlelakara je A bAbatanI carcA karI khulAso karaze te samAjazAstranA abhyAsake para temanA mahAna upakAra thaze. vastusthiti ema che ke uttama saMskRti utpanna karI, tene dIrdha kAla TakAvavAnI lAyakAta ja A vaMzamAM nathI. keIpaNa kartutvavAna vaMzane game teTalI samartha sarakAra paNa vadhu kAla dabAvI zakaze nahi. tenuM pratyakSa pramANa hiMdustAnanI AjanI caLavaLa che. te hitakAraka dizAe thaI rahI che ke nahi e prazna jude che, paraMtu sarvasamartha sarakAra sAme paNa laDI lenArI caLavaLa zarU thaI. AphrikAnA vaMzomAM tevo kaMI prakAra thayo nathI. tenuM kAraNa jAtIya nAlAyakI ? Aje tema kahI zakAya tema nathI. tema je kahIzuM to so, mAkarsa, lenIna, elIna vagere lekee pratipAdana karelI samatAnuM zuM thaze ? amArI tarapha raziyana arthazAstrane prasAra karavA icchanArA For Private and Personal Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAma paMDitane amArI eTalI vinati che ke A mahAmUrkha hiMdusamAjane chaMda cheDI raziyana sarvAdhikArIone patra lakhI Aja AphrikAmAM je judA judA vaMzo che, temane samAjasattAvAdanA niyama anusAra pitAnA rASTranA ghaTaka karI levAnI salAha ApavI eTale mAnavanI daSTie ghaNe ja phAyado thaze. akhila mAnavajAtinA uddhAra mATe ja raziyAnuM arthazAstra avataryuM che e bAbata paNa siddha thaze. ThIka, vaMza, bhASA ane saMkhyA ItyAdi sarva daSTie te leke ceDA nathI ! mAnavavaMzazAstra, bhUracanA vagere daSTie temanA cha vibhAga paDe che. erenabarbara athavA semiTo-hemAITa, ithepiyana, kulAjhAMDe, pignijha. sudAnIjha, ginI nigro, baMdu athavA haioTeToTa buzarmena. ATalI moTI saMkhyA hovA chatAM araba agara yuropIana leke sAthe saMbaMdhamAM AvyA pahelAM athavA AvyA pachI haju paNa tyAM saMskRti kema utpanna nathI thatI? A praznanI sAMgopAMga carcA samatAvAdIoe karavI joIe. carcA karaze e divasa kharekhara bhAgyane kahevAze. tyAM sudhI samatA, baMdhutva, svAtaMtrya, samAjasattAvAda, muDIvAda, duSTa jAtibheda, hiMdudharma paranuM kalaMka vagere calaNI nANuM bajAramAM cAlu raheze e viSe zaMkA nathI. ThIka, AvA prakAranA vaMze jagatamAM che. temane vyavahAra dharmapravaNa sazIla, paramezvaranI bIka rAkhanArA, sArA vaMze sAthe thavAthI te vaMza sRSTimAM TakI rahe che, ane temane nAza thato nathI. paraMtu temane saMbaMdha je yuropIana jevA sudharelA prAgatika vaMze sAthe Ave te jagatamAM samULo nAza thayo samajI le. ApaNe taraphanA brAhmaNAdi sudharelA (yurepIana daSTie ardha sudharelA) vargane amArI e ja vinati che ke rAjakIya kSetramAM tame mArAmArI karo nahi, eTaluM ja nahi paNa tame nyu lekenI peThe rAjakIya haka nirapekSa potAnA vaMzanuM rakSaNa karavAnI Is India Civilized-Sir John woodroffe 241 914Hi william Aroller ne "hiMdustAna sudharela nathI" e matane uttara che, For Private and Personal Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pragati : vArika ane sarakAra 185 -*^^^ ^^^ ^v y vv vyavasthA kare, eTale ApaNI taraphanI halakI jAtione briTiza sAthe pratyakSa saMbaMdha AvI temane keTalA hakko maLe che e temane paNa samajAI jaze. tema hako maLatA nathI ema ghaNuone to samajAI gayuM che. lazkarI khAtAmAM te jAtibheda ane aspRzyatA evo kaMI bheda ja nathI, te khAtuM sarvathA mAbApa sarakAranA tAbAmAM che. tyAM te duSTa brAhmaNoe ane temaNe utpanna karelI aspRzyatAne kaMI saMbaMdha nathI. paraMtu tyAM paNa ara pRzyonI pragati karI nathI. aMgreja lekene rAjya calAvavuM che. dInadubaLAo mATe ke nItipracAra Azrama bolavAnA nathI. jema jema aMgreje ahIM sthira thatA gayA tema tema lazkaramAM dezI lekonI bharatI karavAnuM bAdazAhI dhoraNa badalAtuM gayuM, ane tema tema lazkaramAMthI aspRzyone mATe bemAluma dhIme dhIme baMdhI thavA lAgI. pachI aMgrejone ahIMnI jAtiomAM lazkarI daSTie asala ane ochA asala e bhedabhAva sUjhavA lAgyo, pachI hiMdI lazkaranuM asalIkaraNa zarU thaI jAtivaMta, AbarUdAra ane vatanadAra jAtiomAMthI A bharatI thavAne zirasto paDavA lAgyo. aspRzyone maMdiramAM ghusADavA mATe hiMduo sAthe mArAmArI karavA karatAM temane lazkaramAM ghusADI nokarI apAvavA mATe briTiza loke sAthe vAdavivAda kare evI mahAtmA gAMdhIne amArI hAtha joDI vinati che. DaeN. AMbeDakara ane sarva aspRzya temanA RNa thaze. A pAzcAtya saMskRti evI che ke te jyAM jyAM gaI tyAM tyAM teNe durbala mAnavavaMzane pAmeva duHkhamAMthI mUkata karyA ane saune yamadevanI sAthe bhagavAnane ghera mokalI dIdhA (thy kingdom come) tAruM adhirAjya thAo. have temanA sukhane parisImAM zI hAya ! bhautika ane zArIrika dRSTie jIvanArtha kalaha e jIvasRSTine niyama ja che ane AvA prakAranA vaMzomAM te cAlu ja hoya 1 mAtA jaya kanaiziMde. For Private and Personal Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 186 hiMduonuM samAjaracanAzAstra che. ahIM nigI prakRtinA prabaLa leke durbala pAsethI annavastro jhuMTavI letA hoya che. paraMtu sAmAjika pragatimAM keTalIka anizcita zaktione vikAsa thato hoya che. te anizcita zakti buddhino vikAsa ane tenA vikAsa sAthe utpanna thanA guNade. sAmAjika ane baudhika daSTie vikAsa na pAmelA vargo eTale mAtra mAnava pazu tarIke pharanArA varge jyAre bauddhika ane sAmAjika dRSTie vikAsa pAmelA vagenI paDozamAM Ave che tyAre te vage mRtyupaMthe paDe che, evo itihAsa suSTimAM jaNAI Ave che. paraMtu A pariNAma hajAra varSa hiMdustAnamAM rahetA brAhmaNanI paDozamAM mAtra jaNAI AvyuM nathI. tenI samAjaracanAmAM atyaMta nIcamAM nIca evI jAti paNa surakSita rIte ane sukhethI kAlakramaNa karatI dekhAya che. paraMtu Isu khristanA pitA jevI ja mAyALu pAzcimAtya saMskRtie jyAM jyAM praveza karyo tyAM tyAM halakA vaMzone nAzaja karyo che, ema jaNAI Avaze. AvI rIte osTrelIyAnA dezIya vaMzo nAmazeSa karyA. nyujhIleMDamAM merIsa (Maoris) lekIne nAza karyo. TAsmAnIyana lokone paNa denA darabAramAM melI dIdhA. reDa InDIyana paNu nyAyane chellA divasanI rAha jotA beThA che. senDavIca TApumAMnA tadezIya lekenI vasati cAlIsa varSamAM 68 TakA ghaTI gaI, ema DArvina kahe che. jarmana bhUgoLazAstrajJa ane mAnavavaMzazAstranuM jhela kahe che : sane 1815 nI sAlamAM TAsmAnIyana lekenI saMkhyA pAMca hajAranI hatI temAMthI sane 1860mAM seLa jIva bAkI rahyA ane sane 1876 mAM ekapaNa TAsmAnIyana sama khAvA paNa bAkI rahyo nahi. nyujhIleMDamAM 1858 sAle pa3700 me.orIsa leke hatA, te 1872 sAle ghaTIne 36357 eTalAja bAkI rahyA. Aja The Descent of Man-Derwin For Private and Personal Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pragati : vAMzika ane sAMskArika sthiti hArTa'TATa ane reDa inDIyana leAkeAnI thai. A sarva pariNAmeAnI kAraNamImAMsA DArvina nIce pramANe kahe che: mAraka havApANIthI acavA taddezIyavAne madada karavAmAM na AvyAthI sudharelA ane jaMgalI vAnA kalahane jaladI niveDA thai sudharelA vaMza vijayI cAya che. te vijayanAM keTalAMka kAraNo spaSTa che, paraMtu keTalAMka samajI zakAtAM nathI. pahelAM teA pachAta rahelA vaMze peAtAnA rItiravAjo badalavA taiyAra hotA nathI. sudharelA lAkA puSkaLaveLA tyAM navA regA ane navA durguNo lai jAya che. ane teja dezI lekeAnA nAzanuM mukhya kAraNa bane che. navA rAgathI prajAne nAza ghaNI jhaDapathI thAya che. mAdaka dArUnu paNa eja pariNAma Ave che. kAraNa ke game tevA be judA judA vaMzo eka ThekANe rahe te temanI vacce navIna rAgeAne prAdurbhAva thAya che, e vAta nizcita che." garIba biyAre| DArvina ! samAjanAzanAM kAraNe tene samAmAM ja nahi ema ApaNI taraphanA sudhArakavarga khAsa kaheze. te samAjamAM vivAhanA vayanI vRddhi, sArvatrika zikSaNa, anAvidyArthIgRhA vagere jo vadhAryA. hAta tA samAjanI unnati jaladI thai hAta ! atyAra sudhI pragatinA pahelA paryAyane vicAra thaye|. have khInna paryAya tarapha vaLIe. 197 khIjo paryAya eTale piDanirapekSa saMskAranA jora para mAnavanI pragati karavI e che. te vargamAM bhUtakALamAM jagatamAM thaI gayelI sa saMskRti ane Aja jagata para prasarelI yurApIyana ane tatsama vikRtionA samAveza thAya che. A prakAranI sudhAraNAne vikRti zabda amArI pahelAM bIjAoe vAparyo che. AvA prakAranI ? The Decent of man-Darwin. 2 Civilization, a disease is causes anl cures--E. Carpenter; Dilemma of civilization-Dean Inge; Decline of the west-Oswald Spergler, For Private and Personal Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 189 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAsa saMskRtinI yAdI karavA besIe te manuSyanuM aMtaHkaraNa khedathI bharAi gayA vagara rahetuM nathI. 'mALa prakRti: zarIrinAma / ' e niyama pramANe 'mALa prakRtiH sudhArAnAma / ' AvA sRSTinA niyama hAya tA su-duSTa e aMte paNa sRSTinI karAla dADhAmAM naSTa thaze. 'kAlo'smi lokakSayakRtpravRddho lokAnsamAhartumiha pravRtaH / Rte'pi tvAM na bhaviSyanti sarve ye'vasthitAH pratyanIkeSu yoddhA // tasmAtvamuttiSTa yazo labhasva jItvA zatrUn bhuva rAjaM samRddham / mayaivaite nihatAH pUrvameva nimittamAtraM bhava savyasAcin // droNaM ca bhISmaM ca jayadrathaM ca karNa tathA'nyAnapi yodhavihAn / mayA hatAstvaM jahi mA vyatiSThAH yuddhayasya jetAsiraNe sapatnAn // huM kAla leAkakSaya kara vizAla, saMhAravA leAka ahIM pravRtta; dghArA vinA e nahi jIvatA rahe, A sau ubhA e sainyamAM jeha yAhvA. tA uDa tuM, meLava kIrti, pA ! chatI ripu bheAgava rAjyariddhi; hAyA che tuMthI pUrve ja sau te, nimitta thA mAtra tuM, savyasAcI ! A bhISme te droNu, jayadrathe A, A karyuM, te anya mahAvIrA ce, mhArA haNyA tuM haNu, zAyatA mA : ke yuddha, yuddha tuM jItIza zatru. A nyAyAnusAra manuSyanA uddaya asta jo kAla bhagavAnanA ja hAthamAM hAya eTale mAnavIprayatnathI bahAranA hAya tA saMskRti ke vikRti sAthe manuSyane jarAya saMbadha pahoMcatA nathI. A vicAra kArya paNa vicArI manuSyanA hRdayane AdhAta lagADayA sivAya raheze nahi. AvA prakAranI prAcInakALamAM naSTa thayelI sumeriyana saMskRti, IrAnI saMskRti, asura sarakRti, misarI saMskRti, kAthe ja, ethensa, maeNsIDAnIA vagere sthaLAnI saMskRti, rAmana saMskRti-vagere 1 bhagavad gItA adhyAya 11 meka kara thI 24, For Private and Personal Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pragati : vAMzika ane sAMskAri re saMskRtionI yAdI paNa kayAM sudhI ApyA karavI ! sumeriyana sa`skRti itihAsa paNa maLatA nathI. te saMskRtinI bhASA paNa vAMcI zakAya tema nathI. te saMskRti te vakhate zuM vijayI na hatI ? te| pachI te saMskRti Aja mATInA DhagalAmAMthI kheAdI kADhavI paDe che tenAM kAraNA zuM haze tenI zodha karavI joie. uddhataH saca rAjaputranivahaste vadinaH tAH kathAH / sarve yasya vazAdagAtsmRtipathaM kAlAyatasmainamaH // jenA prabhAvathI badhuM smRtitulya banyuM che. AvA ugAre rAjA bhartRhari pramANe darekane kADhavA paDaze ema lAge che. ethense tA jagatane vArasArUpe peAtAnuM tattvajJAna ane kalA ApyAM che. tattvajJa ane itihAsakAra, mutsaddI ane senApati, zilpI ane nATakakAra evA uttama purUSA grIka saMskRtimAM nirmANa thayA. keTalAMka kSetromAM teA hajusudhI temanI buddhinA pratispardhI maLyA nahi. sekreTIsa, pleTA, erisTATala, DemeTrIyasa, thiephesTas, DimeAsthinis, sekreTarsa, eNrisTAIDasa, themisTAkalIsa, perakalIza-vagere mahAna purUSAnAM nAme paNa keTalAM ApavAM ? paraMtu je saMskRtimAM A lekA nirmANa thayA te sa MskRti cira MjIvI banI zakI nahi. jANe ke anaMta adekhI sRSTithI A sAnta saMskRitinuM aizvaryAM joi zakAyuM nahi. tethI udAtta grIka saskRti naSTa thai. rAmana sAmrAjye peAtAne kAyadA ane rAjataMtra pAchaLa rAkhyAM che Aja visamIsadImAM paNa kAyadAnA abhyAsa karanArA vidyArthIne sTiniyananA kAyadA jovA paDe che. paraMtu rAmana samrATAnI bheAja rAjAe kahyA pramANe ' ne nApi samatA vasumatti ' evI ja sthiti thai. amane lAge che ke sRSTine niyama che ke mAnavanI, duHkhazokamAM zuddhAvarathA rahevI joie te tarataja manuSyanI AMkha sAmethI dUra khasI javA lAge che tyAre dhIme dhIme tenI adhogita thAya che. jagatamAM kayAMya paNu joIzuM te sRSTimAM For Private and Personal Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra sava www.kobatirth.org hiMduonuM samAjasthyanArAo sarvAMtra Ave ja anubhava AvelA jaNAya che. hiMdustAnamAM paNa eja anubhava Ave che. jeNe kAverI nadIthI te hiMdustAnanI vAyavya sarahada sudhI divijaya karyAM, jene anulayana kavizreSTa kAlidAse www Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir fernt vAstasya siMdhutIra vizveSTanaiH / dudhuvurvAjinaH skaMdhAna lagnakuMkuma kesarAn // ' AvA prakAranI mRtAne paNa tejasvI banAvI de evI pa'ktiomAM gAyuM che, te samudraguptanI sAmrAjyasattAnA aMta evI ja rIte thaye!. ethensanI saskRtine nAza kai TALI zakAyo nahi. rAmanI saMskRti peAtAnI paDatInA vakhatamAM paNa gAtha, hu lenDala vagere leAkAnI saMskRti karatAM zreSTha hatI e ja jaMgalI lekAe te ja rAmana sAmrAjyanA nAza karyAM. samAje paNa vyakti pramANe ja paristhiAtanA pravAhamAM banatA jAya che. sa` ThekANe sattA calAvyA pachI dhIme dhIme ardhAMga rAga, eTale sattAhInatA utpanna thai dhIme dhIme nAza pAmavuM evA prakAranI praNAlI A jAtanI sarva saMskRtiomAM rUDha thayelI dekhAya che. i. sa. 476 mAM pazcima sAmrAjyane! nAza thavA pahelAM yureApane lagabhaga bhAga navIna jomavALA lekAe AkrAnta karyo hAya tema jaNAya che. i. sa. 776mAM visigAtha lekAe rezamana sAmrAjya upara caDAi karI ane tyArathI sAta saikA sudhI satata yuraiApa para hallAe para hallA thatA gayA; aMte llAone juvALa esarI gayA tyAre yuropamAM manuSya sthira thayA. ekaMdare carcA parathI eka bAbata nizcita cAya che ke sAMskArika prati sAthe ja mAnavI namunA ( type )nI pragati na thAya te te pragati sRSTimAM TakI zakatI nathI. te ja pramANe mAtra piMDagata pragati thai sAMskArika pragati na thAya tA paNa te 1 raghuvaMza For Private and Personal Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa prati vAMzika ane sarakArika 1A saMskRti sRSTimAMthI vinAza pAmaze ane tenuM nAmanizAna paNa raheze nahi trIje paryAya eTale piMDa sudaDha paNa saMskRtine abhAva. AvA prakAranA samAje bhautika zaktinuM mukhya kArya je vinAza te karI jagatamAMthI aMtadhyAna thAya che ane nAmanizAna paNa rahetuM nathI. huNa DAla vagere lekenA samAja AvI ja jAtanA hatA. gAthA lekae vakhatovakhata halA karI romana sAmrAjyanI kevI pAyamAlI karI ane te sAmrAjya keTaluM jarjarita karI nAkhyuM e vAta itihAsane vidita ja che. kAleakAle zauryanAM stuti stotro gAnArA ApaNuM lekhAe, netAoe, ane bIjAoe jarUra vAMcI javAM. eTilA nAmanA huNa saradAre yuropamAM keTakeTalI mahAna laDAIomAM vijaya meLavyo hato tenAM varNane gIbananA itihAsamAM maLI Ave che. te saradAre yuropamAM 500 mAIlanI sarahadapara pitAnI agaNita senA sAthe ekadama hallo karyo ane tevI ja rIte odhane TheTha phrAnsa sudhI pahoMcADyo. raNakSetramAM ATalAM meTAM parAkrame kahI batAvyA chatAM paNa A laDavaiyAothI pitAne samAja TakAvI zakAze nahi ane temanI saMskRtine avazeSa paNa Aje zillaka rahyo nathI. A uparathI samAjanA rakSaNamAM yuddhanuM kArya keTaluM ochuM hoya che. ane yuddhamAM kAleakAle sunistetro gAtAM besavuM e ThIka nathI. vArU, uparanI carcA parathI nIcenAM anumAne kADhI zakAze. (1) piMDa daSTie sudaDha paraMtu sAMskRtika dRSTie pachAta evA lekanI spardhA piMDa daSTie hIna paraMtu sAMskRtika dRSTie sudharelA evA ke sAthe thAya te pahelA prakAranA loke aMtima jhagaDAmAM vijayI thAya che. udAharaNArthe-gotha, huNa vela, vagere lekee skaMdaguptanA mRtyu pachI gupta sAmrAjyane chinnabhinna karI nAkhyuM ane mugala lekee cIna ane hiMdustAnanAM rAjyo kabaje karyA. For Private and Personal Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 143 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjazyana) (2) uparauparathI zreSTha dekhAtA je samAjamAM AvA prakAranI vAMzika hInatA dekhAI Ave che te evuM darzAve che ke te samAja agAu kayAreka paNa zreSThattvane paheAMcI sAmAjika daSAne lIdhe punaH adhArita pAmela hAvA joie. kAraNa ke pahelAM kayAreka paNa vAMzika zreSDatva prApta thayA sivAya, sAmAjika saMskRti utpanna thavI zakaya ja nathI. (3) je samAje piMDa dRSTie zreSTha paraMtu sAMskRtika dRSTie hIna evA samAjonI spardhA piMDa dRSTie paNa zreSTha evA samAjo sAthe thAya che teA pahelA prakAranA samAja phAvI zakatA nathI. eTale ke piMDapragati ane sAMskRtika pragati samAntara haiyAmAM cAlavI joie, temanI vacce viSamatA utpanna thavA devI cegya nathI. jo eka vakhata samAjamAM viSamatA utpanna thaI te te samAjaneA nAza nakkI thavAnAja. (4) piMDAtmaka zreSTatvamAM nIcenI bAbatane antarbhAva thAya che, (a) prajotpAdana zakti uttama sthitimAM hAvI joie. temAM kAipaNa naisagika ke anaisargika upAyAthI vyatyaya thaze. te samAjane nizcita nAza thavAnA, A muddAnI vizeSa carcA saMtatiniyamananI carcA karatI vakhate karIzuM. ( A ) rAjakIya, sAmAjika Arthika vagere kAipaNa prakAranI Apatti AvI paDe te paNa game te paristhi tamAM potAnA kuTuMbanuM rakSaNa karavAnI hiMmata ane lAyakAta hAvI joie. tevI lAyakAta na hAvAthI saMtati niyamananI AvazyaktA che ema kahenArA samAjamAM jIvanA kalaha mATenI zakti esaravA lAgI che ema dhArI levuM. ( 4 ) parakIya saMskRti sAthe AvelA regA, dArU vagere mAdaka dravyA ane upazAdi vaMzanAzaka rAgethI samAjane alipta rAkhI tenuM rakSaNuM karavAnI lAyakAta te te samUheAmeAmAM utpanna thayela heAvI joie. 1 Types of Economical theory-0thmar Spann. For Private and Personal Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pati : vAMzika ane sAMskAlika w " (I) parakIyAe ANelA daNa, duSyavRtti vagere samAjanI ghaNI ja jhaDapathI hAnI karI zake che e dhyAnamAM rAkhI parakIya rItarivAjonuM zakya teTalI sAvacetIthI anukaraNa karavuM. AjanA sarva samAjanuM nirIkSaNa karavAthI jaNAI Avaze ke je varga sudharelAne nAmAbhidhAnathI oLakhAya che, te varganI sthiti upara kahelI bAbatomAM taddana ulaTA prakAranI che. upara kahyuM che ke prajotpAdananI zakti haMmezA sudaDha sthitimAM rahevI joIe. sudharela varga te yuktiprayuktithI ochI karavAno prayatna kare che. mejara lIonArDa DArvina kahe che ke, "je zreSTha varga samAjamAMthI sarvatra naSTa thatA hoya te te vargo piMDa dRSTie nAlAyaka ja thatA jAya che ema kahevuM paDaze." sudhAraNanuM ane nAzanuM jANe sAhacarya ja na hoya evo bhAsa thAya che. ema kAM thatuM haze ? keIpaNa saMskRti ciraMjIvI thayelI dekhAtI nathI. hAla jene pAzcAtya saMskRti kahevAmAM Ave che ane je Aje jagatanA khuNe khuNe prasarI rahI che, jene Aja te koIpaNa pratispardhI nathI evo bhAsa thAya che, ane je paramezvara sAthe paNa spardhAra karavAmAM pAchuM vALI jeze nahi. te ame batAvelA cAra paryAmAMthI bIjA naMbaranA paryAyamAM aMtabhUta thaze. kAraNa ke pAzcAtya paMDitae saMskRtinI vyAkhyA ja evI karI che. tethI ja ame kahIe chIe ke te saMskRti atyAre game teTalI AkarSaka dekhAya te paNa te vinAzI ja che. ApaNuM dareka samAjasudhArakee A bAbata jarUra dhyAnamAM rAkhavI joIe. Aja zAstrIya pragatinA nAme je nagArAM vAgI rahyAM che te pragatine artha eTale ja ke jaDa sRSTinI zodha karI tene samAjakAryamAM upayoga karavo. | Need for eugenic Reformi-Leonard Darwin. Reflections on the revolutions in France-Burke. 18 For Private and Personal Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hilAnuM samApanAzAma ~~ ~~~~~~~~~~~ ~~~ ~ ~~~ ~ paraMtu A pragatithI mAnavI bhAvanAomAM koIpaNa prakAranI sudhAraNuM thaI nathI. tethI A pragati mAnavI saMskRtinI ghera bedaze evI bIka rasela, je. bI esa. hArDena vagere ghaNAya vicAravaMta lekane lAge che. AvA prakAranI saMskRti hiMdustAnamAM pracalita karavI ema AjanA samAja dhuraMdharane mata thayela dekhAya che, tethI A saMskRtinA mULatane vicAra jarA vadhu dhyAnapUrvaka karI pachI cethA paryAyane vicAra karIzuM. Aje ApaNe jene "sudharelA' samAje kahIe chIe te sarva samAjanI racanAmAM eka ja mULatatvane Azraya levAmAM Avyo che. e mULatatva Adhunika sudhAraNAnuM eTale udAramatavAdi- Liberalism mULatatva athavA yuropanA lADakA zabdomAM kahIe -samatA, baMdhutA ane svAtaMtrya. A tattvajJAna pracalita thayA pachI tene anumodana ApanArA aneka tattvo, arthazAstro kAyadApaMDita, rAjazAstrajJo, mutsaddIo vagere thaI gayA. A badhAe udAramatavAditane anumati ApI tethI kaMI te tattvajJAna ane tenA para racAeluM samAjazAstra nirdoSa che ema kahI zakAze nahi. tethI ApaNe A tatvonuM pRthakkaraNa karavAnI jarUra che. ApaNe ahIM be praznonI nikhAlasa aMtaHkaraNathI carcA karavAnI jarUra che. te be prazno A rahyA ? (1) udAramatavAdi tattvajJAnanAM mULatatta uparauparathI jaNAya che teTalAM nirapavAda che kharAM? tatvo, arthazAstro vagere lekee A udAramatavAditvanuM je phaLa prApta thavAnI ghoSaNuM karI che, te phaLa Aja sudhI samAjane prApta thayuM che kharuM ? For Private and Personal Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pragati ! zika ane siM rev "C vyakti e samAjanuM sAdhya che, sAdhana nahi; e kalpanA udAramatavAdI tattvajJAnanA mULamAM che, ane Aja kalpanAnA pAyA upara udAramatavAdanA AkhAM tattvajJAnanuM caNatara thayuM che. rakSaNa te vyaktinu, pASaNa paNa vyaktinuM, katva paNa vyakitanuM ane utkrAnti paNa vyaktinI. ahIM vyakti e samAjaneA Adya ghaTaka che. imenyuala kAnTa kahe che Treat every man as an end in himself and not as a means to an end ' pratyeka vyakitane sAdhyarUpa gaNA, sAdhanarUpa nahi. ame pAchaLa kahI gayA chIe ke junA samAjazAstro e upajAtione ja jAti mAnI lIdhI tevA ja prakAranI kaMika kaiMka gerasamajutI ahI paNa thayelI dekhAya che. vyakita e avayava ane samUha e avayavI. A tattvajJAnamAM avayava e avayavI karatAM vadhu zreSTha gaNAya che. krisTanA mata pazu AveA ja che. " Timit thy liberty by the concept of the liberty of all those persons with whom thou comest into contact.' je je vyaktie sAthe tArA sabadha Ave te te vyaktinA svAta MtryanI kalpanA najara sAme rAkhI tuM tArA svAtaMtryanu niya MtraNa kara ! ' A baMnenA matAnusAra vyakti e pradhAna ghaTaka che ane samAja te ghaTakanA rakSaNa mATe utpanna thayelI saMsthA che. AjanI sthiti jozuM te jaNAro ke rAjasattAnI kAIpaNa vyAkhyAmAM vyaktinuM rakSaNa te pradhAna hetu gaNavAmAM AvyA che. gaNitanI bhASAmAM kahIe teA Society is the function of man. vaLI A tattvajJAnI vyakti eTale basa vyakti ja ! temAM kaMi adharAttara vyakita ke tarattama bhAva nathI, echAvattApaNuM paNa nathI. vyakita eTale vyakti ane rakSaNa eTale rakSaNa ! A tattva anusAra puMjo jhADuvALA ane meAhanadAsa karamacaMda gAMdhI e baMne sarakhA ja ! AmAMthI khIjo artha evA nikaLe che ke je dulAne peAtAnI hiMmata para samAjamAM TakI rahevuM zakaya nathI temanuM paddhatisara rakSaNu karavA mATe nirmANa karelI racanA eTale A samAja, agara tene atha evA k For Private and Personal Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir E hiMduonuM samAjaracanAzA paNa thaze ke je kAine nisage zreSThatvanA guNA ApyA che, temane vadhu ucca na thavA devAnA paddhatisara prayatna eTale A samAjaracanA. upara batAvelA khIjo artha tAkhatAba dhyAnamAM AvI zake teTalA spaSTa nathI, te nIcenI carcA parathI spaSTa thaze. TuMkamAM kahIe te sAmAnya rIte samAjanI sarvAM vyakitanI uMcAi sarakhI karavAnA prayatna eTale A samAjaracanA. ahIM samAjAtata vyakitanA kaMika hakko hAya che, te hakko sRSTimAM maLI Ave che ke samAje bahAla karyA che, ke A tattvajJAnamAM gRhIta levAmAM AvyA che tenA A tattvajJA kAi paNa jagAe ullekha karatA nathI. ApaNe eka eka hukma lai tenuM pRthakkaraNa karIe. pahelA hakka svAtaMtrya, paraMtu svAtaMtrya eTale zuM ? game tene game tema karavAne hai ! AvI svataMtratA eTale adhanAtIta sthiti ema sAhityapati kaheze. tattvajJA AvuM kayAre paNa nahi kahe e viSe amArI khAtrI che. A tattvajJAnI svAtaMtryanI kalpanA evI che ke vyakitae je kAyadAnI anujJA ApelI haze teTalA ja kAyadAnuM pAlana karavAnI javAbadArI vyakita upara che, bIjo niyama samatA ! samatA eTale sarvAnumate thayelA kAyadAo amalamAM lAvavA mATe je vyakita nimAi haze phakata temanA ja AdezonuM vyakita pAlana karaze. mAbApa e AvI rIte nimAelA na heAvAthI, svAbhAvika rIte temanI AjJAnuM pAlana karavAnI jarUra nathI. trIjo hakka kAma karI peTa bharavAnuM svAta'trya. ekAda vyakita kAma karavA taiyAra hAya tA te vyakitane kAma ApI tene annavastro purAM pADavAnI javAbadArI samAja para che. ThIka ! A traNe tattvA samAjamAM siddha karavA mATe kayA mA leveza ? tA kahe aninya spardhA. aDema smitha, rikArDo, khAstIA, jena sTuarTo milla vagere junI patinA sarva arthazAstranuM| A tattvanI mukata kaMThe stuti karatA jaNAya che. hAla azAstranI racanAmAM phaka paDatA jAya che. paraMtu te pharaka eTale ja ke sa`thA vyakitagata spardhA For Private and Personal Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pragati : vAMzika ane sAMskArika naSTa karavAnA prayatna cAlI rahyA che. e sarvathA vyakitagata spardhAnuM sAmrAjya ke sarvathA vyaktigata aspardhAnuM sAmrAjya e baMne amane AtyaMtika cheDAe lAge che. jInA tattvAnA matAnusAra vyakti tarIke vyakitane kaMIka hakko hAya che, paraMtu te vyakti tenA yeAgya rIte upayAga kare te samAjnA utkarSa cAkkasa thaze. navA tattva jJAnAnusAra vyakitane hakko che, paraMtu te hakko vyakitae samAjanA madhyasthapaNA dvArA upayogamAM lAvavAnA che. eka ThekANe pUrNa svAtaMtrya teA khIje ThekANe pUrNa asvAtaMtrya evA prakAra hAle satra cAlI rahyo che. paraMtu udAramatavAditvanuM mULatattva nidha spardhA e che. A tattvajJAnanA kAkaDAnA ukela karavA ghaNA ja adharI che ! spardhA anirbandha che. eka vyakitane potAnI unnati karI levAnA adhikAra che te ja pramANe khIjI vyakitane paNa che. A te vyakitanI unnati vacce jo kalaha utpanna thAya teA kevI rIte vartavuM e prazna guMcavADA bharelA che. pachI eka vyakitae bIjI vyakitanA svAtaMtryanA vicAra karI peAtAnA svAtaMtryane maryAdita karavuM joie. A svAtatryanI pahelI maryAdA thai. amArI dRSTie vyaktisvAtaMtryane maryAdA jarUra joie. maryAdA heAvA chatAM svAtaMtrya kAyama rahe che e Azca kAraka tA che. jona sTuarTo millara kahe che ke, " svAtaMtryanA krAi paNa prakAre sakAya thavA devA e hitakAraka nathI." e arthazAstrananA mata evA hatA ke vyakitanu hita ane samAjanuM hita ekarUpa che, jemAM vyaktinu hita che, temAM samAjanu hita che. prANIzAstranI jete thADI dhaNI paNa gaMdha che evA ( Manchester School of LiberalismnA ) tattvavettA hu spensarane vyakitanA ane tr Types of economic theory-Othmar Spann. 2 Principles of political economy-J. S. Mill, a Man versus state-Herbert Spencer. 197 For Private and Personal Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org te Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAcA samAjanA hitanI ekarUpatA mAnya nathI. svAtaMtrya ane baMdhane samAjamAM eka ja kALe hAvAM joie. vAta tryamAM vijayanI icchA naisargika hAya che. pratyeka vyaktine sAmarthya saMpAdana karavAnI ane vijaya meLavavAnI bhUkha naisargika rIte ja hAya che ema nitze kahe che. adhanAmAM vijayanI IcchAnI pAyamAlI thAya che. vyakti vijaya meLavavA mATe samatha ane udyuta hAvAM chatAM te vyaktie vijaya tA meLavavA ja nahi. kAraNa ekanA vijaya khantanA hakkonI pAyamAlI karyA sivAya kema maLe ? AnA artha evA ke parAbhUtAne hakka nathI, ane naisargika cuMTaNImAM je zreSTha nivaDaze te TakI raheze, ane je kaniSTa haze tene nAza thaze. hu spensara kahe che ke, ' dAridra, du:kha, vagere khAkhatA asamartha, adUradarzI, vyasanI vagere leAkeAnA nazIbamAM Avaze.' amArA mate A badhuM barAbara che. paraMtu A tattvajJAnane mAtra AvI rIte khelavAne adhikAra nathI. kharekhara tA pratyeka samAjamAM paropajIvI varga (Parasites ) hamezA hoya che. te varSAMte sukhApajIvananI icchA heAya che, ane tethI AvA prakAranA vanI prakriyA ( Reaction ) saheje judA judA prakAranI hAya che. AmAMthI dareka vargane luTaphATa karI dravya jhuMTavI levAnI IcchA nathI hAtI. evA varga anAvidyArkIMgRhA, sArvajanikakDa vagere bhikSApradhAna sasthA nirmANa kare che. bIjA prakAranA varga mAnavAnA sukhApabhAge chAnA upayeAga karI vezyAvRttinI sasthAprasthApita kare che. trIjA prakAranA varSAMte sukhApabhAga mATe vadhAre zrama karavAnI icchA nathI hAtI. evA varga cAra, saTArIyA vagere lekA samAjane purA pADe che. A sa vanI samAjamAM vRddhi thatI javI e samAja adhogati tarapha AkramaNa kare che enu spaSTa lakSaNa che. AvA prakAranA vargA ApaNA samAjamAM vadhe che ke nahi tene dareke potAnA t Ibid. For Private and Personal Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pragati : vAMzika ane sAMskArika manamAM vicAra karI levo. A uparathI eka tarapha anibaMdha spardhA ane bIjI tarapha pratyeka vyaktine dhyeyarU5 mAnavI e paraspara virodhI che, eTaluM dhyAnamAM Ave te basa che. pratyeka vyakita je bIjAnA hakko mATe potAnI unnati karavAnI IcchA maryAdita karavA lAge te spardhAne aMta thayuM che ema khuzIthI samajavuM, ane pachI katRtvavAna ane lAyaka vyaktine lAyaka thavAne mArga ja kayAM rahyo ? kiMsTa, kAnTa, eDemasmitha rIkADe mAlvasa, jona TuarTa mila, bAstIA, vagerenA tatvajJAna anusAra vartavAne nizcaya je samAjanI pratyeka vyakti kare, ane jyAM zreSTha purUSone kaniSTa sAthe saMbaMdha Ave tyAM sAdhAraNata: nIce pramANe vicArasaraNa zreSTha purUSoe anusaravI joIe. "huM zreSTha chuM ane je ApaNuM vacce jIvanArtha kalaha thAya te huM tAre nizcita nAza karIza agara tane mAre aMkita banAvIza. paraMtu mAruM svAtaMtrya tArA svAtaMtryathI maryAdita che tethI tAro nAza karavo ke tene aMkti banAva e sAmAjika tattvajJAna sAthe asaMbaddha che. ane bIjAnuM svAtaMtrya jhuMTavI levAno adhikAra nathI. huM balasaMpanna chuM. chatAM paNa nItibaddha hovAthI tAre nAza karavAne mane adhikAra nathIhakka nathI. huM tArA pramANe eka vyakita ja chuM. huM tAre upayoga mane zreSTha agara zrImaMta banAvavAnA sAdhana tarIke karI zakIza nahi. tuM tAruM pitAnuM naitika sAdhya che eja dRSTie mAre javuM paDaze. tethI mane tArA hakkonI pAyamAlI karavI zobhaze nahi." A samaMjasapaNuM vyakitane phAve tevuM nathI eTale te vyakita para lAdavA mATe nirmANa thayeluM tatvajJAna tenuM ja nAma "samAjasattAvAda'. eka samAja para e AkSepa levAyo che ke te samAjamAM jorajulamathI vyaktivyaktimAM viSamatA rAkhavAmAM Ave che. tyAre A samAja upara ame AkSepa laI zakIe ke A samAjamAM samatA zera julamathI lAdavAmAM Ave che. For Private and Personal Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 200 hiMonuM samAjaracanAzAstra to kaMi e jaNAya che. AvAmAM udAramatavAdI tattvajJAna e eka evA prakAranuM kokaDuM che ke temAM eka bAjue naisargika hakko che jyAre bIjI bAjue jIvanArtha anibaMdhu kalaha agara samatA che, eka bAjue janmasiddha hakko che, tyAre bIjI bAjue anibaMdha spardhA agara hakkonI pAyamAlI paNa che. sivAya te ja tattvajJAna ema kahe che ke, anibandha kalahamAM nAlAyaka ane durbala te naSTa thavAnA ja ! eka bAjue mAnavI hakkonI ghoSaNA che, to bIjI bAjue baLIAnA be bhAga e nyAya paNa mAnya karavAmAM Avyo che. A kalpanA raziyAnA samAja sattAvAdamAM nathI ema kahevuM bhUlabhareluM che. pahelA alpa saMkhyAvALA leke bahu saMkhyAvALA leke para julama karatA te have bahu saMkhyAvALA leke alpa saMkhyAvALA para julama kare che eTale ja mAtra pharaka! lenIne jhAra nikAlasa karatAM kaMI ochI sulatAnazAhI karI che ? samAjasattAvAdamAM phakta arthazAstrane ja mukhyatve vicAra karela jaNAya che. ane te paNa kaMI meTA zAstrIya stara para racAelo che ema nathI. ekaMdare udAramatavAdI tattvajJAnamAM vyaktine svAtaMtrya che ane te svAtaMtryane maryAdAo paNa che. ThIka, tatvataH (a priori) ane aitihAsika dRSTie ema batAvI zakAze ke udAramatavAdI tattvajJAna ane te para racAelI samAjaracanA e mULamAM ja bhUlabharelAM che. A pAye bhUlabhareluM che chatAM A samAjaracanA mAnavImatsara ane mAnavIviSaNA e baMne tara para racAelI hovAthI e kiMcikAla vijayI thAya che ane thaze paNa! paMcavArSika yojanAo pAra paDaze paraMtu aMtIma jhagaDAmAM AvI samAjaracanA TakI zakaze nahi, kAraNake temAM sRSTinA eka ja aMgane vicAra thayelo hoya che. Principles of Economics-Seligman; Types of economic theory-Othmar Spann. 2 Outspoken essays-Dean Inge. * Heredity and selection in Sociology-George obatterton Hill For Private and Personal Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 4 A saMskRti ane itara saMskRtio Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pragati : vAMzika ane sAMskArika 201 atyAra sudhI ApaNe saMskRtinA traNa paryAyonI carcA karI. tenAM mULa tattve ja evAM che ke te sRSTimAM cira'jIvI thaI zake nahi. A bAbata itihAsathI paNa siddha thai zake tema che. have sauMskRtinA cothA paryAyane ApaNe vicAra karIe. A racanAmAM piMDa ( Biological ) pragati ane sAMskArika ( Psychosocial) pragati e baMne vacce samAnatA rAkhavAnI hAya che. paraM'tu e vastu atyaMta muzkela che. piMDa pragati-zAstrajJAnA matA sAcA mAnIe tA cAlIsa hajAra varSamAM paNa ghaNI ja gheADI thAya che. sAmAjika pragati te eka e peDhIomAM paNa ghaNI ja jhaDapathI thai zake che. A baMne saMskRtinI sarakhI sAMbhALa levAmAM na Ave te temAM visaMgati thatI jAya e svabhAvika che. AvA prakAranAM visaMgati agara vaiSamya utpanna thAya te samAjaneA nAza nizcita thavAnA ja ! A niyama gurUtvAkarSaNanA niyama jeTalA ja trikAlAbAdhita che. AvuM vaiSamya utpanna thavA na devAnuM tatva kema siddha karavuM eja samAjazAstrane sAme kharekhara vicAra karavA jeva prazna che. mAnavanI vyaktigata mahattvAkAMkSA te bahu ja meTI heAya che. pAtAnA dharma eTale dhame lagADI dIdhelA AcArA cheADI mAnelA ( Supposed ) uparanA vargonA AcAreA upADI levAnI pratyeka vyakitanI nisasiddha pravRtti hAya che. itihAsa purANAmAMthI anAcAranAM ke AcArabhraSTatAnAM udAharaNA kADhI batAvavAthI upara khatAvelI mAnavasamAjanI pravRtti siddha thaze. paraM'tu te udAharaNAthI AvI pravRttinuM hitakArakatva siddha thaze nahi. A satya dhaNA leAkA visarI jAya che. vyaktie anatAM sudhI peAtAnA varga cheADI uparanA varkIMmAM praveza karavA nahi ema lAgatuM hoya teA tema thavA mATe kaMipaNa yukti karavI joie. paraMtu ahIM keTalAka leAkA pUjye For Private and Personal Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 22 hiMduonuM samAjaracanAzA ke "ekanI eka vyakti nIcenA vargamAMthI uparanA vargamAM jAya to zI harakta che? yuropa amerikAmAM te AvI bAbate haMmeza bane che. ane Itara halakA dhaMdhAmAMthI zreSTha dhaMdhAmAM praveza karI zake che te hiMdu samAjamAM tema thavuM kharekhara zakya che ane tema bane paNa che. berIsTara AMbeDakara DheDa jAtinA heI moTA paMDita thayA nathI zuM? A jAtibhedanA dhatiMgathI te AkhA hiMdusamAjane nAza thayo ! yurepa amerikAnI saMskRti keTalI ucca ane keTalI udAramatavAdI ! tyAM jaIne kAyamanI vasAhata karIe ema lAge che !' jene Ama lAgatuM hoya tene mATe rasto khullo che. bIjAone mATe ame nIcenI carcA karIe chIe. A upara kahelAM ane AvA ja prakAranAM eka eka udAharaNe laI utpanna thanArI bhASA samAjazAstranI vadhu mAhitI nathI hotI evI vyakitao taraphathI ja Ave che. temAM samAjaracanAne vadhu vicAra thaelo hoto nathI. yurepa he agara amerikA ho ke pachI brahmaleka huM paNa "jAtIya saMkarathI samAjane nAza" e sRSTine niyama kaMI prabhAvI thayA vinA thaDa ja rahevAno che? pachI pariNAma thavA mATe jeTalI peDhIo lAge teTalI lAge. tethI have yurepanA varNAntaranA pariNAmone vicAra karIe. ahIM eka bAbata kahevAnI ke jyAM varSAntara thatAM haze tyAre ja abhyAsa thaI zake ane tyAnAM ja udAharaNa ApI zakAya. jyAM je bAbata banatI nathI, te tyAM jyAre banavA lAge tyAre te bAbatanAM thatAM pariNAma tarapha aMgulinirdeza karavA amArI pharaja che. A pariNAme anya sthaLe banelAM ja hoya che, kAraNa ke mAnavI anuvaMzane sarvavyApIH niyama 1 ekRSNa prazna mATe Ancient Law-H. S. Maine; Castes and Races in India-Ghurye and all rabid writers on Indian Sociology. 3 In-breeding aud out-breeding East and Jones. For Private and Personal Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pragati : yAMzika ane sAMskAi 203 ( Law of Heredity ) kAine cheDatA nathI e bAbata dhyAnamAM rAkhI saveLA bhayanI sUcanA ApavI e amArUM vyu samajIe chIe. tethI ame amArAM udAharaNA yurApamAMthI laie chIe evI hAsyAspada TIkA amArA mitrAe karavI nahi e amArI temane vinati che. yureApamAM jAtibheda nathI. paraMtu tyAM paNa vyakti nIcenA caramAMthI uparanA caramAM jAya te! zuM pariNAma Ave che te batAvIe. sAmAjika samUhanuM suprajAzAstrIya pariNAma mukhyatve karIne samUhe| samUhAnI aMdara bananArA vivAhanI sakhyA para AdhAra rAkhe che. jo eka samUhanAM strIpurUSa khIjA samUhanAM aupurUSA sAthe saMgata thatAM hoya te ja prANIzAstrIya prazna ubhA thAya che-- je ThekANe mULamAM ja vazabheda heAya ane e bhedavALA vazeAmAM aMdara aMdara sakaratA thavI ke mizraNa thavuM hAnIkAraka che ema lAgatuM hAya teA tevA vivAha kAyadAthI baMdha thaI jAtisa sthA utpanna cAya che. paraMtu jyAM jAtisaMsthA utpanna karavAmAM nahi AvI haiAya tyAM paNa AvA prakAranA vivAha dhaNuA moTA pramANamAM thatA haze, evI kalpanA hAla tarUNemAM phelAvavAmAM AvI che, te sAcI nathI. tatkAlIna leAkamata, paraspara hita saMbaMdha, samAjamAM haLavAmaLavAnA prasagA ityAdi khAkhatAne lIdhe ahIM paNa AvA prakAranA sabaMdha aninya nathI hAtA. A ThekANe paNa vadhuvara bahudhA samAna vamAMthI ja cuMTavAmAM Ave che. samAnava eTale kaMi mAtra Arthika utpatramAM samAna eTaluM ja nahi, taduparAMta dhaMdhAnA darajjo, vyaktigata pruddhi, vaMzanI lAja AbarU A bAbatane paNa temAM aMtarbhAva cAya che. eTale ke sAmAjika zabdanI vyApti A pramANe thaze ke je vanI vyaktine vivAha karavAmAM kAipaNa sAmAjika aDacaNa AvI zake nahi te ja * sAmAjika samAnava' ahI mAtra jAtibhedamAMnA anuvazanuM tattva khAda karI bAkI sarva zaratA pALavAmAM Ave che, < O For Private and Personal Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa 10 muM vargottara jayAM A uparanA niyama pALavA chatAM AnuvAMzika tattva paLAtuM nathI, tenuM pariNAma zuM Ave che te joIe, prathama sAdhAraNa suzikSita vargamAMthI pitAnI varSAntaranAM pariNAma lAyakAta, karvatvazaktinA baLe, saradAra vaMzamAMnI strIo sAthe lagna karI je je poe saradAra vaMza sthApana karyo che, te te vezonI AgaLa upara zI sthiti thaI tene vicAra karIe. ahIM ame sarva vicAra yupIana samAja saMbaMdhI karavAnA chIe, kAraNa ke te samAja jAtihIna che, ane te paddhati anusAra amArA samAja banAva joIe evA prakAranI sudhAraka, durdhAraka, uddhAraka, saMcAlaka, upavAsaka (upavAsa karanArA) vagere vagere sarva samAjahitaciMtakanI (nATakamaMDaLInI nahi?) mAgaNuM che. tethI A sarva leke kahe che te prakAranI samAjaracanA mumaLuM hoI tyAjya che, eTaluM ja batAvavAnuM amAruM kArya che. sarvasAdhAraNa suzikSita leke varNatarathI saradAravargamAM praviSTa thatAM tenAM zA pariNAma Ave che te batAvIe. iMglenDamAM nyAyAdhizanuM kAma uttama karavAthI rAjAe te puruSone saradArI ApI, temanA ekatrIsa navA saradAra vaMza nirmANa karyA. temAMthI bAra gATananA ja kALamAM For Private and Personal Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vagInA 205 naja thayA hatA. mA kALa 1870-80 sudhIne mAnIe; kAraNake gATane pitAne graMtha te ja arasAmAM lakhyo. temAMnA ghaNuM saradAre e ane temanA saradAra putroe pitAnAM lagno saradAravaMzamAM ja karyA. tenAM pariNAmano ItihAsa sara phAnsisa gATana nIce pramANe Ape che. "gaNinAtmaka paddhatithI abhyAsa karatAM ema dekhAI AvyuM ke AvA prakAranA vivAhanuM pariNAma mukhyatve karIne vaMzanI utpAdana zaktinA nAza-(vaMdhyatva)-vAmAM Ave che have evuM paNa kahI zakAze ke mAbApanI ekanI eka chokarI ghaNAM bhAIbahenevALI chokarI karatAM saheje anutpAdaka (Barren) nivaDaze. itara zArIrika guNa dharma pramANe ochAvattA pramANamAM vaMdhyatva paNa anuvAMzika hovAne saMbhava che. pachI eka vaMzane aneka peDhIo sudhIno ItihAsa ApIne nIcenAM anumAne kADhe che. (1) ekatrIsa vaMzamAMnA sattara vaMza evA hatA ke jemAM niputrika lakSAdhizanI chekarI karavAthI pahelI agara bIjI peDhImAM temane nirvaza thaze. AvA prakAranA vivAha 16 kuTuMbanI bAbatamAM nizcita prabhAvI dekhAya che. tethI ja manue vivAhayoga kuTuMbane vicAra karatI vakhate niputrika mAbApanI chokarI karavI nahi e je niyama karyo che, te ThIka ja che. (manu vacananI vistRta carcA "vivAhavicAra" nAmanA prakaraNamAM karIzuM. ) (2) lakSyAdhizanI ekanI eka ja kanyA sAthe vivAha karavAthI AThavaMzo nirvaza thayA. A ATha vaMzanI paNa nAmasahita yAdI sara phrAnsIsa gAlTane ApI che. itara chano saMtati daSTie vicAra karatAM ema jaNAze ke teo ghaNuM ja kaSTathI bacI zakyA. tene eka ja evA vaMzanI mAhitI hatI ke jemAM dravyanuM pariNAma nirvaza thavAmAM dekhAyuM nahi. 1 Hereditary Genius-Sir Francis Galton. For Private and Personal Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAja (3) bAra vaMze nirvaza thayA ema kahyuM, temAMthI ATha vaMzanI bAbatamAM upara kahelA arthamAM ja asavarNa vivAha kAraNarUpa thayo ema te kahe che. bAkInA cAramAMthI lADa samarsa ane leMDa thale e baMnee vivAha ja karyo nahi. ThIka, krAnsisa gATana kahe che ke, "A prakAranA asavarNa vivAha ja nirvazana eTale ke nAzane kAraNabhUta thAya che." eja graMthakAra AgaLa kahe che ke, "vaMzane meTAI AvavA lAge tyAre dhIme dhIme lakSyAdhizonI, (amArI prakriyAmAM bolIe te vaizyonI) kanyAo sAthe vivAha karavAnI pravRtti vadhavA lAge che, tethI Dayuka (Duke) vaMzamAM ala (Earl) nAmanA vaMza karatAM vadhu pramANamAM kanyAo AvelI hovI joIe." tarkazAstranI dRSTie vicAra karIe te avaMzano jeTale nAza thaye te karatAM vadhu pramANamAM Dayuka vaMzane nAza the joIe. sara barnArDa barka kahe che ke, "bIjA cArlasa rAjAnA amalamAM sarva yukavaMza naSTa thayA hatA, paraMtu taddana normana kALathI cAlatA AvelA agiyAra vaMzo lekhakanA kALa sudhI hayAta hatA." nyAyAdhizano layAdhiza sAtheno saMbaMdhaApaNuM bhASAmAM belIe te brAhmaNano kSatriya ane vaizya sAthe saMbaMdha agara kSatriyanA vaizya sAtheno saMbaMdha-e te te vaMzanA nAzane kAraNabhUta thayo. A badhA vaMza samAjamAM rahe evA nAmAMkita hatA. kharekhara sthiti AvI hovA chatAM ghaTapaTAdi khaTapaTa karI varNanarane AdhAra kADhI denArA nAgapuranA bhaTajI, vAIna bhaTajI lenAvaLAnA tatIrtha, karmavIre, vagere sarva leke hiMdu samAjanA hita rtA che ema amane lAgatuM nathI. paraMtu marAThImAM kahevata che ke "bIkaNa bakarI lAge varUnI pAchaLa " e tAla che. hiMdusthAnamAM paNa jyAM jayAM va tara prayoga thayo tyAM tyAM evuM ja pariNAma AvyuM. jAtyAntara na thatAM mAtra eka tharamAMthI ekAda vaMzane bIjA tharamAM praveza thatAM tene nAza thAya che. te vaMzamAMnI je zAkhAoe vargantara For Private and Personal Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paNa anivAra khA ja na vagara ^^^^^^^^^^^^^^^^^ ^^ ^^ ^ na karyuM te mAtra phalIphalelI dekhAya che. ApaNe thoDA udAharaNa laIe. prathama gabrAhmaNa pratipAlaka zaka kartA, hiMdusthAnamAM hiMduonI zikhA jenA atula parAkrama vaDe astitvamAM rahI zakI ema kahevAya che, te mahArASTrapada pAdazAhInA Adya saMsthApaka zrI zivAjI mahArAja, temane vaMzadaSTie vicAra karatAM zI sthiti thaI jaNAya che ? zivAjI-saMbhAjI-zAhu ane pachI nirvaza ! paraMtu rAjapadavIne na pahecelA ghaNA vaMze haju paNa astitvamAM che. phakta rAjya padArUDha thayelI zAkhA ja naSTa thai ! pachI atyaMta mahAna "atItaH pAnaM tava za maNimA vAmanarA agara "kathA zivAre davA | zivAjA badalAvA pratA " te zivAjInA vaMzanI sRSTine javADI rAkhavA jeTalI paNa darakAra kAM na rahI ? Ano vicAra the joIe. A sarva bAbateno vicAra karI savAre nA ro' e siddhAMta AryasamAjazAstroe kADhayo che. paNa Aja devIdAsa gAMdhI, bAbAsAheba AMbeDakara, vagere mahApuruSe suzikSiNanA baLe eka peDhImAM varNana karavA Icche che, ane samAjamAMnA keTalAka leke te ISTa che ema mAne che! A kaliyugane mahimA che ! ame jaMgalI chIe tethI kadAca ame kaliyuga para vizvAsa rAkhatA hoIzuM. varNanarathI eka be nahi paNa vaMzo ne vaMzo naSTa thayAnAM udAharaNe itihAsamAMthI maLI zake tema che. mahArASTramAMthI bIjuM eka prasiddha udAharaNa laIe; te udAharaNa eTale ke kaNamAMthI dezAvara Avele bhaTavaMza te vaMzanI itara zAkhA haju paNa kekaNamAM ane bIje ThekANe kAlakramaNa kare che, paraMtu jeTalI zAkhAo rAjyArUDha thaI teTalI ja zAkhAe sRSTimAMthI nAza pAmI ! amane mahArASTramAMnA keTalAka netAoe kahyuM che, te pramANe "nAza thAya te harakta nahi paNa varNantara te thavuM ja joIe,' evuM jeone lAgatuM hoya 1 dharmazAstramaMthana-divekara For Private and Personal Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 28 hionuM samAjaracanAzAsa ananen temane siddhAnta ke tattva, kazAnI paNa kiMmata nathI. paraMtu ApaNe sarvasAmAnya vicAra kare che. bhaTavaMzamAM bALA-bAjIrAva,raghunAtharAva -bIje bAjIrAva A cAra peDhIomAM ja khela khalAsa. A baMne vaMzo viSe ema kahI zakAze nahi ke AmAMnA purUSa alpAyuSI thayA tethI A vaMzo nAza pAmyA, kAraNa A baMne vaMzanA chellA be puruSone paramezvaranI kRpAthI lAMbuM AyuSya prApta thayuM hatuM paraMtu sRSTinA niyamo teDavAthI tenuM phaLa te maLe ja. sRSTi pitAnA niyama kaMI berIsTara AMbeDakara agara rA. viThThala rAmajI zidene pUchI temanI AjJAnusAra badalaze ema amane lAgatuM nathI. purANamAM gAjI rahelA eka junA vaMzano vicAra karIe. te vaMza eTale vasiSThane vaMza. vasiSThano janma dhRtAcI asarA ne mitra ane varUNa baMnenA vyabhicArathI thayo. A sarva lekAnA dezonI yAdI karanAra kavie vethAputra vasi' ema kSepaka vasiSTanA nAmathI banAvI rAkhela che. AvA A vasiSTa varNantara karI (temane AgaLane varNa karyo varUNane ke mitro? ke vRtAcI asarAno? eTale dvipitRsAvarya ke eka mAtRsAvarya thayuM tene khulAso ve. zA. saM. mahAdeva zAstrI divekara maMthanAdhIze jarUra kare, evI amArI temane vinati che.) brAhmaNavarNamAM praviSTa thayo te vaMzanI vaMzAvali nIce pramANe che. vasiSTha zakita, parAzara vyAsa ane zuka pachI nirvaza! A vaMza te kALamAM prasiddha hovAthI temane keAIe brAhmaNakanyA ApI hoya tevuM dekhAtuM nathI. temanI bIjI vaMzAvali ApaNane kayAMya paNa maLI AvatI nathI. tethI ame kahIe chIe ke "tra kartavA rasika" ane A yAdImAMnA visiSTha e baMne eka nathI. vyAsanuM gotra je vasiSTha-kAraNa ke te vyAsano thAya prapautra-to temanuM nAma ane bIjA eka gotranuM nAma sarakhAM zA mATe ? te vakhate vyakti nAmo ane gotranAme eka ja hatAM evI zodha amArA Adhunika paMDite karaze emAM jarA paNa zaMkA nathI. abhidhAnaciMtAmaNImAM For Private and Personal Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir varSAntara "pApA tAtyavatta mAre lavAyA" AvAM vyAsanA nAme ApelAM che. A mAhara keNu? prasiddha je mAThara gAtra tene pravartaka A vyAsa ja ke zuM? pachI eka ja vaMzamAMthI te vaMza naSTa thaye hatA te paNa be netro pravRtta thayAM ema kahevuM paDaze. tethI vyaktinA nAmene ane gotranA nAme goTALo karI vaDanI chAla piMpaLAne caTADI game tevAM anumAne kADhavAM nahi, eTalI ja A vijajanone hAtha joDI vinaMti che. atyAra sudhI je carcA thaI te upara e AkSepa laI zakAze ke upara uparanA vargamAM evAM pariNAma AvatAM haze. tethI te jAtimAM varNAntaranI baMdI rAkhavI hitakAraka Tharaze, paraMtu te sAmAnya samAja jAtyantarane agara ActIya vivAhane aDacaNa utpanna karavI ema mAnavAne kAraNa nathI. eka samUhe ekaja dhaMdho kare ane temane vivAha paNa aMdara aMdara ja kare e niyama karavAne kaMI khAsa kAraNa dekhAtuM nathI. kadAca samUhana niyata dhadho te samUhamAM janmelI ekAda vyaktine bhAre paDe athavA phAve nahi te te vyaktie pitAno dhaMdho badalI udaranirvAha zAne na karavo ? A bAbatamAM hiMdusamAjane je mata che, te keTale hitakAraka che vagerenI sAMgopAMga carcA "annavicAra' nAmanA prakaraNamAM karIzuM. ahIM varNAntarathI jAtihIna samAjapara zI asara thAya che teTalI ja carcA karIe. yuropa amerikAnI ekaMdara saMkhyAnI zI caDautara thAya che tene vicAra karIe. kaI paNa ghara tarapha joIzuM te te gharanI vizeSa kartutvavAna vyaktiomAM pitAne vaMzaparaMparAthI cAlyo Avele dhaMdhe cheDI ne ja dha svIkAravAnI pravRtti dekhAya che. kavavAna vyaktinI naisargika pravRtti mAnelA halakA dhaMdhAmAMthI 14 For Private and Personal Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra parAvRtta thaI mAnelA ucca dhaMdhAmAM praviSTa thavA tarapha ja hoya che. eTale pitAnA mata pramANe te te varNatara karI nIcenA varNamAMthI ucca varNamAM praveza kare che ane emAM pitAnI unnati thaI samaje che. jeoe judA judA tharonI janana saMkhyA ane mRtyusaMkhyAne kharekhara abhyAsa karyo che, teo jANatA haze ke uparanA vargamAM javAnI taiyArI vakhate athavA te vargamAM praveza karavAnI sAthe ja te varganI janana saMkhyA ochI thavA lAge che. A pariNAma sarva sthaLe sarvakALe banatuM dekhAI Ave che. tyAM dhIme dhIme te zukrabiMduno nAza thAya che. eTale pariNAma zuM AvyuM te juo. je gharamAM pahelAM te raheto hato te gharamAM ja rahI te kAryakartA thaI zakyo hota, tyAMthI paNa te naSTa thA. pitAne thara choDI bIjA tharamAM praviSTa thayo ane tyAM paNa te keTalAMka varSo pachI naSTa thayo. Ane artha eTale ja ke je samAjamAM e prakriyAo cAlu hoya che te samAjane nAzakAla bahuja najIka Avyo che ema samajI levuM. te rASTra Aje game teTaluM moTuM dekhAya chatAM AvA prakAranI samAjaracanAmAM nAza nakkI ja hoya che. AvA prakAranI aMgrejI samAjanI sthiti thaI ema ghaNA zAstrono mata che. amerikAmAM paNa eMglAsaikasana vaMza dhIme dhIme ghaTatA jaI temanI jagA itaravaMze laI levA lAgyA che. A navA leke pahelAnA lekAnI sAmAjika ghaTanA eka be peDhIomAM hastagata karI leze. paraMtu eTalI vAta nizcita che ke temanAthI kadI paNa pitAnA zarIramAM na hoya evI zakita utpanna karI zakAze nahi ane pahelAnI zakitao ochI paNa karI zakAze nahi. AgaLa kahyA pramANe suprabhAzAstranI madada sivAya, mAnavavaMzanI sudhAraNA karavAnA prayatno koI paNa prakAranI saphaLatA meLavI zakaze nahi. nAM AvA ja samajI le che te samAjane 1 National welfare and national decay-Mo Dougal; National life from the stand-point of Sceience-Pearson; Balance of births over deaths-Kuzinski. For Private and Personal Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir varmAntara 211 samAjanA judA judA tharAmAM je kaMI kartutvavAna vyakitao haze, temanI saMtati dara peDhIe vadhatI jAya ane kaniSTha prajAnI saMtati darapeDhIe ochI thatI jAya evI kaMi paNa vyavasthA samAjaracanAnAM mULatAmAM guMthI rAkhavI joIe. eka vakhata manuSya samAna che, e azAstrIya ane variSTone matsara karatAM zikhavanAre mata pracalita karyA pachI samAjazAstranA niyamo lAgu karavAnA prayatna karavA e mUrkhAInI hada ja che. paraMtu yuropanI samAjaracanAmAM kaI paNa prakAranI zAstrIya vyavasthA karelI dekhAtI nathI. hiMduonI samAjaracanAmAM AvA prakAranAM tene pUrNapaNe vicAra karavAmAM Avyo che. A sarvAga zAstrIya racanA cheDI tenI jagAe judAja ane bhUlabharelAM tonA pAyA para racAelI samAjaracanA zA mATe pravRtta karavI e kAyaDo amArAthI ukelAtuM nathI. jarA AgaLa jaIe te ema dekhAze ke AjanI kAyadA praNAlI paNa evI che ke temAM kaniSTonI lekasaMkhyA jhaDapathI vRddhigata thatI jAya che. ane variSTonI saMtati paNa teTalI ja jhaDapathI ghaTatI jAya che Aja te samAjanI racanA evI ja thaI che ke koIne paNa sAmAjika pragati karI levI hoya to ulaTI saMtatinI saMkhyAne kamI rAkhavI e ja pragatinuM eka moTuM sAdhana thaI bese che. atyaMta zrImaMtavargamAM jeTalI saMtati ochI, teTalo ja vArasadArano hisso vadhAre. madhyama varga tarapha joIzuM te temAM paNa sarvasAdhAraNa zikSaNa ke dhaMdhAne upayukta zikSaNa vagerenuM kharca aparaMpAra vadhI javAthI ane pratyeka dhaMdhAmAM muDI paNa atyaMta jarUrI hovAthI ahIM paNa thoDI saMtati ochI hoya te sArI evI sahaja pravRtti thavA lAge che AthI halakA vargamAM sarva muDIne rojanA nirvAhanAM sAdhane pAchaLa ja upayoga karavAmAM Ave che. A jAtanA arthapradhAna samAjanI jaladI dhuLadhANI thayA vagara rahetI nathI. I Adopted from Gates Heredity and Eugenics. For Private and Personal Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra sAra www.kobatirth.org hiMduonuM samAjaracanAcAya ; A jAtyatara, vargAntara agara varNAntaranI bAbatamAM hajI raNa gheADA ghaNA zAstrajJAnA matA laie. haeNvalAka elIsa kahe che, vaMzanuM sudRDhatva ane temanA peAtAnA niyata karmo karavAnI lAyakAta (function of its own sphere ) te vaMza peAtAnA tharathI uparanA vargonAM keTalAMka kAma karI zake ke nahi e uparathI TharAvavAnI nathI sarvIsAdhAraNa STie neIzuM teA sudRDha vazanA leAkeA aneka peDhIo sudhI peAtAnA vanuM niyata karyuM uttama prakAre karatA rahe che. judI judI dhAtune jema juduM juduM viziSTa gurUtva hAya che, tema pratyeka vargane pazu eka prakAranuM viziSTa gurUttva heAya. pratyeka va peAtAnA viziSTa gurUtvane peASaka evI sthitimAM jIvI zake che. keTalIka vakhata ema banI Ave che ke ekAda kArIgara ( Master Craftsman ) vazanA mahatvAkAMkSI purUSa peAtAnA kavanA jorapara ucca vargomAM praviSTa thAya che. te ja vargamAM te peAtAnA vivAha kare che ane tyAMja te peAtAnuM kuTuMba sthApana kare che. AvI rIte utpanna thayelA vaMza sAdhAraNa rIte traNa peDhIe sudhI vaibhavazALI dekhAya che pachI te vaMze niputrika thai nirdeza thAya che. kanyA saMtane mAtra jarA paNa dhakko lAgyA hoya ema dekhAtuM nathI." barAbara A ja mata manu Adi AzAtranAe Apele che. bhagavadgItAmAM karma karatA rahevAnAM je aneka kAraNeA bhagavAne kahyAM che temAMthI saMkara cavAthI uttama prajAne! nAza thAya che, te TALaveA e eka kAraNu kahyu che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir utsIdeyurime lokAnakuryA karma cedaham / saMkarasyaca kartA syAmupahanyAmimAH prajAH // 2 bhagavadgItA A laoNkA nAza sau pAme jo karUM karyAM na huM te, thAsakarane! kartA te hantA prAtaNeA. For Private and Personal Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir varSAntara 23 AvA ja prakAranA vicAra bhagavaddagItAmAM sarva ThekANe maLI Ave che. 'sve sve karmaNyabhirataH saMsiddhi labhate naraH / ' 'svakarmaNA tamabhyarcya siddhi vidati mAnavaH / ' 'zreyAnsvadharmo viguNaH prdhrmaatsvnusstthitaat| ItyAdi vacano sarvazAstrIya satya batAve che, e vAta uparanI carcA parathI kAInA paNa dhyAnamAM AvI zakaze. have A kartA purUSa je ekamAMthI bIjA tharamAM praveza pAme tenuM, tenA mata pramANe mahatvAkAMkSAnI pUrti thaI samAdhAna thayuM haze paraMtu teNe samAjanuM kayuM hita sAdhyuM te samajavuM ghaNuM ja kaThina che. je samAjamAM te mULa kartA tarIke Ubho rahyo hato, te samAja tenA ka tvathI vaMcita thayA ane je samAjamAM te praviSTa thaye tyAMthI sRSTinA niyamAnusAra tene pANIcuM maLyuM. ekAda katvavAna piMDa ane tene vaMza ApaNAmAMthI naSTa thAya eja sudhAraNAnI vyAkhyA heya te kone khabara ? tethI ja ame pitAnuM niyata karma ( Function in it own sphere) pheMkI daI eTale svadharmane tyAga karI jagatamAM je leke jhaLakayA, tenuM AgaLa zuM thayuM eja prazna ame haMmeza puchatA AvyA chIe; te praznano utara devAnuM amArA sudhAraka baMdhuo zA mATe jatuM kare che eja samajAtuM nathI. Aja cAre tarapha evI sthiti thaI che ke je mANasa utama kArakuna thavAne lAyaka haze te halakA prakAranA zikSaka thayo dekhAya che. ane jenAmAM bIbAM goThavavAnI uttama lAyakAta haze te ekAda halako vartamAnapatrane saMpAdaka thaelo dekhAya che. AvA ja prakAranI paristhiti sarva vargamAM ane sarva dhaMdhAmAM thayelI dekhAya che. A paristhitinA ekaMdara samuccayathI samAjane zo phAyado thAya che, agara thaze e 1 National Life from the stand point of Sojence-Pearson. For Private and Personal Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 214. hiMdaonuM samAjaracanArA amArAthI samajI zakAya ema nathI. ekaMdare A lekhakanA mate varNAntaranI pravRtti nAzakAraka dekhAya che. have chelluM samAjazAstranuM ceTaraTanara hIlanuM kahevuM ApanI pAse raju karuM chuM. te graMthakAra kahe che ke, "je samAjamAM jAdA judA tharonI utkrAntine vicAra karI dareka vyaktie pitAnI mahatvAkAMkSA kaI maryAdA sudhI laI javI ane tethI AgaLa laI javI nahi? AvA prakAranuM niyaMtraNa mana upara pratibiMbita karavAnI hiMmata nahi hoya te samAja sRSTipaTa parathI naSTa thavAnA mArge jhaDapathI prayANa karI rahyo che ema samajI levuM." amArA samAjamAM AvuM niyaMtraNa pratyeka vyaktinA mana para pratibiMbita thayuM che te have kADhI nAkhavuM evA prakAranI sudhAraNA thavA lAgI che, e Azcarya nahi te zuM? A rIte samAja chinnabhinna karavAthI te kaMI samartha thavAne che ? AvA prakAranI je samAjanI sthiti thAya che te sthiti sudhAravAnA upAyo kheLatAM te graMthakArane be upAye sujhe che. pahele upAya e ke dharmasattA Aje cAre tarapha zithila thatI jAya che. te pharIthI pahelA pramANe ja daDha karavAnA prayatna karavA. te pharIthI tevI karI zakAze ke nahi e praznano uttara deve kaThina te che, paraMtu dharma saMsthA je pharIthI prasthApita thAya te A lekhakane atyaMta hitakAraka lAge che. ApaNA samAjamAM keTalAka netA vargane ane dharmasattAne jANe bArame caMdra hoya e bhAsa thAya che. bIjo upAya e ke muDIone udaya thavA pahelAM dhaMdhAonA samUha hovAnI paddhati para je samAjaracanA racAelI hatI-hiMdusamAjazAstranI | National welfare and National decay-Mc Dougal; Genetical theory of natural Selection-Fisher; Hereditory genius-Galton. Heredity and selection in Sociology-chatterton Hill. For Private and Personal Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir varSAntara bhASAmAM elIe te je jAtisaMsthA pracalita hatI te ja agara tenA jevI ja kAi saMsthA pharIthI utpanna karavI. tevI jAtisa ghaTanA pharIthI utpanna karavAmAM ja sAcu kalyANa che. tenA kahevAnA matalaba e che ke te sa'sthAone paddhatisara abhyAsa karI, AgaLanI jAtisaMsthA jevI kaMi paNa ghaTanA nirmANu cAya teA samAja sati thaze. jAtisa'sthA ja hitakAraka tr re, DIna inje kahe che ke, " sRSTimAM je jIvanA kalaha dekhAya che, ( jIvanA` saMhati e prinsa krepakinanu tattva kAM lAgyuM enI gheADI ghaNI carcA ame karI gayA chIe ane have pachI paNa yathAvakAza karIzuM. paNa ahIM eka ja bAbatanA khulAsA karavAnI jarUra jaNAya che te e ke e tattva kalaha-tattva jeTaluM sArvakAlIna nathI ) te kalahamAM TakI rahevAnI je vAte Teva haze te vaMzonA ja sRSTimAM atima vijaya caraze. echAvattA pramANamAM sakhata rIte paLAtI jAtisa'sthA (Modified caste system ) je prakAranI jAtisaMsthA atyAra sudhI yuropamAM pracalita hatI ane je hiMduonI jAtisaMsthA jeTalI kaDaka nahi hAya--ciraMjIvitva devAnI bAbatamAM prajAsattAka samAjaracanA agara samAja sattAvAda e baMne karatAM paNa te zreSTa nivaDaze." 15 uparanI carcA parathI ema jaNAI Avaze ke jAtisa'sthA hAvI samAjane hitakAraka che. tevI ja rIte varNAntaranI pravRtti ahitakAraka che. zAstrIya dRSTie samAjaneA abhyAsa karanArA kAi paNa lekhakane laizuM teA te nIcenI vicArapraNAlI kahetA jaNuAi Avaze te kaheze ke samAja varSoMnA tattvA para racAelA hAvA joie; ane sa 2 Out spoken essays Dean Inge; Scientific Outlook Russel; Antichrist-Nietzsche. For Private and Personal Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir E hiMduonuM samAjaracanAzAsa sAdhAraNa vargonI laukika vRddhi thayA sivAya ekAda vyakti kadAca ucca vamAM praveza karavA lAge tA, tenI e pravRtti samAja mATe vinAzaka hAya che. tethI samAjamAM e rIte pAtAneA vADI javAnI chuTa hAvI iSTa nathI. paraMtu samAjaracanAnI bAbatamAM kAi paNa zAstrane sabaMdha lAgatA nathI ema mAnanArA Adhunika sudhArakAne evA zAstrIya satyanI zI kiMmata ? zAo pratye AvuM bhejavAbadAra vana rAkhI temanI pAyamAlI karavI e ka buddhiprAmANyanuM lakSaNa che ? cAra prakAranA saMskRti-paryAyonA vicAra karIzuM te eve niSka che ke je saMskRtimAM pipramati ( biological ) ane sAMskArika ( Psychclogical or Traditional) e bannemAM vaiSamya utpanna thatuM na heAya e prakAranI saMskRti hiMsApriya sRSTimAM cira'jIva thaI zake che; eTale te saMskRtine sanAtana sa MskRti kahevAmAM Ave che, te te je dharma upara adhiSThita thayelI haze te dha sanAtana dharmI kahevAya che. saMskRtinA itara traNa paryAyo vinAzI hAya che tethI tAtkAlika unnatinA pralAbhana vAste paNa te saMskRtinA svIkAra karavA nahi, kAraNa ke ' samUhaM ca vinati ' e manupraNIta siddhAnta temane akSarazaH lAgu paDe che. gata saMskRtinA abhyAsa karI sara philasa peTrIe paNa AvA keTalAka siddhAntA kADhayA che. "" AvA prakAranI sarvAM saMskRtie peAtAnA udayakAlathI bahu tA vadhAremAM vadhAre eka hajAra varSAM TakI zakI.'" ApaNane A upara kahelA cAra paryAyomAMthI kayo saMskRtiparyAya svIkAravAnA che e eka vakhata nizcita karAvavuM paDaze. eka paryAyane svIkAra karyA pachI te saskRtimAM khIja paddhatinuM nItizAstra brusADI devAne prayatna hAsyAspada che. paraMtu evA ja prayatnane hAla udAramatavAditva zabdane rUDA upayoga karavAmAM Avyo che. itara saskRti game teTalI meATI aAya teA paNu tenA nAza parathI anumAna kADhavAnuM hAvAthI te suSTinA kAI paNa niyama sAthe visa'gata hAvI joie ema kahevA sivAya cAle tema nathI. For Private and Personal Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vargAntara www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 27 ekadara carcAtA sAra nIcenA siddhAntAmAM kADhI zakAya. sanAtana saskRti vargamUlaka ke jAtimUlaka heAthI joie. A saMskRtinA athazAstra ( hunger ) ane kAmazAstrA (Family ) e tenI dRSTie vicAra karI te suvyavasthita che ke nahi e jovu joie. ( tenI carcA AgaLa upara kayAreka karIzuM ) paraMtu mAnavanI naisargika pravRtti sa` prakAranI saghaTanA teDI pADavA tarapha dekhAya che. tethI saMsthAe vargIkaraNanA tatva upara racAela hevI joie, eTalAmAM ja A prazna aTakatA nathI. have A vargIsa MsthA tuTI javAnAM zAM zAM kAraNo heAya che ? temanuM niya MtraNa kayA mAthI karavuM zakaya che? tene dhama jevI Adhibhautika (suprarational) sattA upayegI thaI paDaze ke nahi ke mAtra buddhiprAmANya (rational) para racAelI sattA upayAgI nIvaDaze ? ItyAdi ananta praznone samAjazAstrajJAe vicAra karavA joie. A sarvanA vicAra thayA pachI varga tADavAnAM mULabhUta kAraNeA peAtAnA samAjamAM cerI chupIthI agara spaSTa rIte praveza kare nahi evI jAtanI vyavasthA karavI joie. pachI A racanAmAM-samAjamAM AvI ja vibhAgaNI zA mATe karI, evA prakAranA prazno puchavAnA hakka kAine paNa devAmAM Avaze niha. AvA prakAranA aneka niyamA karavA pAze ane te niyame vyaktio pAse cokkasAithI paLAvI levA paDaze. 3 AvA prakAranA niyamA karavAnA hAya aa kayA tattvonA aMgikAra karavA joie tene have vicAra karIe. samAjamAM mAnavaprANInI vyavasthA karatI dharma parivatanIya che. vakhate prathama e bAbateA AMkha sAme tarI Ave che. pahelI e ke je prajAnirmANu thAya che, te prajAnI sAmAjika samUheAmAM vyavasthA karavI t Scientifie Outlok-Bssel Page 254 For Private and Personal Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 19 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra rr joie; tethI prajotpattinA niyamA--amuka suprajA thaze ? kuprajA caro tenA niyama-sRSTimAMthI samajI lai potAnA dhyeyane anulakSIne pALavAnA heAya che. kAi paNa prakAranAM da MpatInI saMtati yA svarUpanI thaze te nizcita kahI zakAya evA ( gaNitAtmaka) niyamAnI amane mAhitI che. '' ema !. ha` kahe che. te niyamA sRSTinA hAvAthI ahIM mAnavI kalpanAne ke tarkazAstrane kaMi paNa upayAga nathI thavAne. temane pratyakSa paddhatithI ja abhyAsa thavA joie. tenA abhyAsanI aneka patie che. paraMtu sarva paddhationA javAba ekaja svarUpanA Ave che. A paddhatienI, prAcIna eTale A viSayanA niyame karI denArA manu jevAM leAkAne mAhitI hAvI joie evuM anumAna temaNe karelA niyameA parathI kADhavAmAM kai haraMta nathI. yureApamAM te niyamene abhyAsa cAra paddhatithI karavAmAM Ave che. ( 1 ) menDelanI paddhati--ahIM Anuva'za guNa vibhAgaNIthI che. ( Particulate or factorial analysis ) A paddhati hAle pradhAna manAya che. ( 2 ) gaNitAtmaka4 paddhati (Statistical Method ) A padghativaDe anuvaMzanI gaNitAtmaka paddhatithI mAMDaNI karI zakAya che. anuvaMzanA niyameAnI bAbatamAM A paddhatinA javAkhe| pahelI pati jevA ja Ave che. | The Future of Like C C. Hurst. 2 Modification of germinal Constitution-W. L. Tower. 3 Mendels Principles of heredity-Bateson; inbreeding & out breeding-East & Jones. Treasury of human inheritance-edited by Pearson. For Private and Personal Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir varSAntara : 219 (3) piMDa (sells)ne abhyAsa karavAnI paddhati (cytological Method ) (4) garbha vijJAna paddhati (embryotogical Method) A cAre paddhatithI prajAnAM guNotpatti, guNotkarSa, ane guNapakarSa vagere muddAo viSe je kaMI niyame kahyA haze te niyamone vicAra karavo joIe. tenI sAthe keTalAka loko bhUlabharelI mizra anuvaMza paddhati ( blending inheritance method) mAne che te khoTI che e vAta te mAnanArA lokonA dhyAnamAM lAvavI joIe. bIjI bAbata e ke samAjamAM prajA utpanna thayA pachI te prajAnI samAjamAM vyavasthA karavI joIe, ahIMja saMskAra kevA hovA joIe, rahevAnA AcAra, vyavahAranA nIti niyamo kevA hovA joIe vagerene vicAra ApoApa najara sAme tarI Avaze. A niyama dekhItA ja pahelA niyamothI avirUddha hovA joIe. ahIM AcAra, pahelA niyamonI siddhiarthe ja TharAvavAnA hevAthI te niyamonuM pAlana thavA mATe je je saMketa karavA paDaze te te saMketa karavA joIe. A ja niyamo tarapha aMgulinirdeza karI dharma parivartanazIla che ema Adhunikane eka varga kahI cukayA che. prajotpAdananA niyamo, sAthe tulanA karatAM A niyamo gauNa che e saheje samajI zakAya tevuM che. paraMtu mAnavasvabhAvane vicAra karatAM samajAya tevuM che ke samAja zuddha rAkhavAmAM A niyamanuM ane saMketonuM paNa kaDaka pAlana Avazyaka che. pratyakSa udAharaNa laIe te eka ja dAmpatyanI saMskAra thatAM pahelAM thayelI saMtati ane vivAhasaMrakAra thayo pachI thayela saMtati ema baMne prakAranI saMtatimAM jAtIya daSTie kaMI paNa bheda hovo zakya nathI. paraMtu AvI sthitimAM phakata pahelAja tattvane vicAra thaze; tethI AvI sthiti anaisargika na hoya te paNa 1 Cytology--L. Doncastes, For Private and Personal Use Only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 220 hiMduonuM samAjaracanAzAsa payws samAja virodhI cokkasa thaze. Ane ja hAle anibaMdha samAgama ( Free-love) evuM madhura nAma ApavAmAM AvyuM che. bIjI bAjue koI paNa baMne vyaktio lai sarva saMketanuM pAlana karI vivAha karavAmAM Ave to bIjAM tattvanuM pAlana thaze. paraMtu mukhyatve prajotpAdananA niyamonuM ulaMghana thaze. AvI sthiti samAjavirodhI na hoya te paNa prANIzAstrane virodhI che. eka ThekANe suprajAzAstra (Eugenics) ne mahatva apAyuM che tyAre bIje ThekANe suvyavasthAzAstra (Buthenics)ne vadhAre mahatva apAyuM che ! samAjaracanA e baMne zAstranI madada sivAya utpanna thaI zake ja nahi. A baMnene samAjaracanAnA aMge tarIke svIkAra karavo paDe che! tethI sAMskArika bAbatamAM paNa kaTheritAne Azraya levo paDe che ! keI vyaktinA manamAM haMmezAM traNa hetuo hoya che. pahelo, darapUraNArtha dravyorjana, temAMthI sarva samAjaracanA arthamUlaka hevI joIe ema kahenArA tattvone eka varga che. temanA mate artha e sarva samAjaracanAne pAyo levo joIe. mAnavanAM sarva duHkha tenuM aMtaHkaraNa utpanna karI zakatuM nathI paraMtu arthotpAdana ane arthanI vibhAgaNImAM viSamatA thavAthI utpanna thAya che e temano mata che. temanA mate arthanI vibhAgaNI yathAyogya thAya te A pRthvInuM naMdanavana banI jaze; dravyane abhAva eTale duHkha ane dravyanI vipulatA eTale sukha evAM samIkaraNa (equations ) banI gaelAM che. A tatvajJAnAnusAra mAnavInAM sukhaduHkha mAnavabAhya paristhitinAM pariName che. A tattvajJAnanA AtyaMtika prakarSanuM svarUpa samAja sattAvAda che jene Aje raziyAmAM tyAMnI samAjaracanAmAM prayoga cAlI rahyo che. paraMtu jagatamAM game te samAja laIe te paNa temAMnA dhanavAna Marriage and Morals-Russel; Eugenics-Carr Saunders; Darwinism & Race-Progress Hay-Craft. Heri. dity and Selection in Sociology-0. Hill. . For Private and Personal Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vagIta 221 thono nAza ane dravyahIna tharonI vRddhi zA mATe thAya che ene koIe khulAso karyo hoya ema lAgatuM nathI, jevI sthiti eka ja samAjanA aMtargata ane avayavabhUta therenI, tevI ja sthiti judAM judAM rASTra laI temanI tulanA karIe te temanI che ema jaNAI Avaze. rASTra jema jema dhanavAna, tema tema temanI pravRtti nAza tarapha. uttara ane pazcima yuropanA dezo pUrva yuropanA dezo karatAM vadhu zrImaMta che. paraMtu tyAMnI lesiMkhyA viSe kujhIski kahe che ke, "I.sa. 1923nI sAlamAM uttara ane pazcima yuropanI janana saMkhyA ane mRtyusaMkhyAne vicAra karatAM ema jaNAI AvyuM ke te dezamAMnI saMkhyA naSTa thavAne mAge che, aMte naSTa thaze e bAbata nizcita che"ekaja samAjamAM rahenArA tharanuM pratyakSa udAharaNa laIe. eka sadI pahelA morIzamAM eka tRtIyAMza lokasaMkhyA yurepIana vasAhatavALAnI hatI. eTale mukhyatve karIne pheMca lokonI hatI. Aja lagabhaga te deza hiMdusthAnane kakaDe hai joIe. evI saMkhyAnI dRSTie rithati thaI che. ahIM te yurepIana pheMca dhanavAna ane sattAvAna ane hiMdI kAmagAra nirdhana ane durbala paraMtu e varSomAM pheMgenI pravRtti nAza tarapha jaNAI Ave che. yuropamAM juo, amerikAmAM juo, hiMdusthAnamAM juo, dravya ane vaMzanAza eno eka prakArane samanvaya che ema jaNAI Avaze. je dhanamAM samAjanuM rakSaNa karavAnuM sAmartha hoya te samAjanI racanA dhanapradhAna tava para karavI iSTa thaze. paraMtu dravya ane samAjakSaNa e baMnenuM sAhacarya itihAsamAM te kayAMya dekhAtuM nathI dhanavAna samAja jIvatA nathI ane daridro samAja maratA nathI. Ama vicArIe te dhanane samAjaracanAnuM eka aMga mAnIe te paNa pradhAna aMga che ema mAnI zakAya nahi. Aja cAre tarapha samAja sAme i Balance of Births our deaths--R. R. Kuzeyniski. 7 Outspoken essays--Dean Inge. For Private and Personal Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 223 wwwnnunnnnnnnnnnnnnnnnnn mAjayanArA dhana eja pradhAna hatuM ane audyogika pragati e ja tenuM sAdhana, evAM samIkaraNo maMDAvA lAgyAM che ane te tattvajJAnanI jhALa zAstrI lekene paNa lAgatI jAya che. vyaktine bIje hetu pitAnI saMtatidvArA pitAnA vaMzanuM rakSaNa karavuM e hoya che. e hetu eTale kAmazAstra. A ja manuSyonI hilacAlanuM mahAna kAraNa che. ema kahenArA krAIDa, eDalara, kepha, stroDara vagere tattva che. emanA mane A kAmarUpa zaktinuM niyaMtraNa karavuM e tattvapara, kahe ke kauTuMbika paddhati para samAjaracanA thavI joIe. A kAmarUpI mahAnazaktine koI paNa inkAra karatuM nathI. AryasamAjaracanAno upara uparathI abhyAsa karIe te paNa temAM A kAmazakitanuM niyaMtraNa karavAno prayatna mukhyatve karIne karela dekhAya che. bhartuhari kharuM kahe che ke, "te rAmena nitya niyata nItA DitA:' AvI kAmanI mahAna zakita che. | amArA pitAnA mata pramANe kAmavikAranI barAbara vyavasthA nahi thAya te suprajA tatva sAdhI zakAze nahi ane artha vibhAganuM yathAyogya nahi thAya te saMskAratatva sAdhI zakAze nahi. A baMnene yathApramANasamanvaya karyA sivAya susthita samAja utpanna thaze nahi. A prakAre bane tattvane vicAra karI samAjaracanA karavAmAM Ave to e samAja kalatrayamAM paNa naSTa thaze nahi. pachI bhUtakAlIna saMskRtinuM parIkSaNa karI tenA vinAzanAM kAraNe zodhI kADhI te kAraNe pitAnA naitika mUlyamAM gupta rIte ke pratyakSa rIte praveza karaze nahi evI sAvacetI rAkhavI joIe. vyaktine kartutvavAna banAvavAnI suMdara yukita nisage che che. te yukita jIvanakalahadvArA AvirbhAva pAme che. samAjaracanAmAM A jIvanakalahanI vyavasthA paNa hovI joIe, tenI sAthe vaLI 1 gharmazAstramaMthana-ve. zA. saM. mahAdevazAstrI divekara. For Private and Personal Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir comsa 13 samAja sthitimAM kalahane upazama thavAnI paNa vyavasthA hAthI joie, saskRtimAM, lAyakAtanA bhinnabhinna svarUpane lIdhe vyakitaonA aneka tharA paDe che. te tharAmAM leAkasaMkhyAnuM pramANa bagaDaze nahi evI vyavasthA karavI joie. zreSTha vargo ane zreSThavaro eka jema jema zreSThatvanu' pramANa vizeSa, tema tema vadhyatva paNa vizeSa e niyamathI badhAyalA heAya che. A sArvatrika siddhAMta che. ema chatAM judA judA vargonI saMkhyA samapramANamAM hevI joIe. ahIMja samAjaracanAnA kauzalyanI parAkASTA thaze. mahAna sazAstra yuddho thavAnAM aneka kAraNeAmAMnu leAkasa khyAnI aparaMpAra vRddhi eka kAraNa che. te vRddhi sRSTinA kAryamAM khalela na karatAM niya'traNamAM rAkhavI emAM paNa kauzalya batAvavuM paDaze. A sa vyavasthA vAyunI laharI pramANe badalanArA lAkamatapara avalakhIne rAkhI zakAze nahi. Aje vyavasthA karIzuM te mULanI piMDaprati visaMgata thavI na joie. AvA prakAranI samAjaracanA kayAM ane kyA prakAranA samAjamAM siddha thai zake tene have vicAra karavAnA rahyo.. ame pAchaLa kahyuM che ke ekaMdara jIvajAtine sudRDha sthitimAM rAkhavAnA sine ekaja mArga che, ane te mA eTale vyakitavyakitamAM, upajAtiupajAtimAM, jAtijAtimAM, rASTrArASTramAM thatA jIvanA kalaha. paraMtu pachI tA jIvanA kalahanuM tattva dRSTimAMthI cAlyuM jAya che ane sAmarthya saMpAdana mATe kalahu e tattva AgaLa AvavA lAge che. jIvana e tattva pAchaLa paDI, sArU jIvana e dhyeya anavA lAge che. paraMtu sArApaNuM e kalpanA sAMketika hAvAthI anaMta matA ane naitika paddhatio utpanna thavA lAge che. A badhI bhAMjagaDamAM sRSTine hetu pAra pADavA mATe madada karavI e je sakatAnA mULa hetu teja naSTa thaI sakatA para DhaTA thavA lAge che. mAnavane je kaI saketa karavAnA haiAya che, te te bhale kare. paraMtu naisargika kalahanA upazama karavAnI gaDabaDamAM teNe naisargika cuTaNInA For Private and Personal Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 224 hiMduonuM samAjaracanAmAma 1 tattvane bAdha AvavA devA na joie, ekajAti ( One type)nu' samajyuM kaiM vagara samaye itara jAti sAthe ane AjubAjunI paristhiti sAthe eka prakAranu tripuTI yuddha cAle che. tethI te jAtiemAMthI jeTalI vadhu vyaktie te jAti sAthe ekarUpa thaI haze athavA ekaja dhyeyathI prerita thayelI haze ane itara dhyeyathI meAhita na thanArI haze teTalI te jAti jIvanA kalahamAM TakI rahevA samartha caze. A ekarUpatA AvavA mATe te jAtinA vAMzika guNa anI zake teTalA samabala heAvA joie. eka ja jAtinA aMtargata rItarivAjomAM dravya, zikSaNa vagerethI thanArA pharA vadhAre diSTageAcara thAya nahi evI vyavasthA hAvI joie. pratyeka jAtie upayogamAM lAvavAnA annapANI, kapaDAM lattAM, khAdya raheNIkaraNI, e vyakitao maLe tyAre parasparane abhivAdana karavAnI paddhati, A sarva bAbate ekAtimAM ekarUpa hevI joie. A bAbatamAM AryasamAjazAstrane e keTalI suMdara vyavasthA karI hatI e lakSapUrvaka jovA jevI che. jIjJAsue ' pratyamivAttecUke ' A pANinIya sUtra para rA. vizvanA pata rAjavADera e karelI carcA jarUra vAMcI jovI. AvI rIte AcAremAM nizcitapaNuM? (Standardization of caste ) AnI mAnusazAstrIya carcA ( Formation of complexes ) AgaLa karIzuM. pratyeka vyakitanA para vyaktinA sukhakaratA jAtinA sukhanI chApa jeTalI vadhAre beso jeTalA ja vyaktisamUha ekadIlathI kAryAM karI zakaze ApaNe peAtAnA kuTuMba, peAtAnI jAti, potAnA dharma, peAtAnA deza ane tethI AgaLa jaIne kahIe teA cInI leAka, nIceA kAkIra pachI National life from the stand point of Science-Pearson; Christain Ethics & Modern problems~lnge. 2 rAdhAmAdhavalAlacaMpU-vi kA. rAjavADe, 3 Mankind at cross roads--Prok. E, M. East Reflec tions on revolution in Franco-Barke. For Private and Personal Use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir varSAntara pazu pakSI vagere tiryAMka jAtie mATe keTalA pramANamAM svArtha sAga karavA joie enu kaMika paNa krASTakapatra pratyeka vyaktinA manaHcakSu samakSa nizcita hovuM joIe. ' 6 te satapura: pArthaghaTA: svArthAnvacitya che|' AvA lekA satpuruSo hAvAthI samAjanI kakSAmAM paDatA nathI. tee AtyaMtika dhyeyanA eka pratIkarUpe hAya che. peAtAnI samaSTi sAthe ekarUpa thayA vagara manuSyane vicAra karanArA manuSya sRSTinI ghaTanA viSe jarApaNa jANatA nathI evuM ja anumAna karavuM paDe che. hiMduee paisA kharca karI musalamAnane masIda khAMdhI devAthI vamAnapatramAM meTA akSare nAma Avaze, e satya che paraMtu samAjazAstranI dRSTie A pravRtti atyaMta niMdya che. 15 www keTaleka ThekANe evA AkSepa levAmAM Ave che ke hiMduomAM jAtiabhimAna joie tenA karatAM vadhAre che. paraMtu amArA mata te evA che ke jAtiabhimAna bahu ja ceDA pramANamAM eTale nahi jevA (Tending to zero ) svarUpanuM che. A sthiti zAstrIya daSTie sArI nathI, ema spaSTapaNe tarUNane cetavaNI ApavAne vakhata AvelA che. For Private and Personal Use Only pa Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa 11 muM cAturvarNa : eka zAstrIya samAja sApasa ghanI pravRtti sRSTimAM sarvatra astitvamAM che, ane sRSTi mAMthI ja te mAnavasamAjamAM prasAra pAmI che, ema ame AgaLa batAvyuM che. samAjacAturvaNyane pAye vyavasthA karatI vakhate phakta te pravRttiono yathAyogya upayoga ja karI levAnuM hoya che. sRSTinI saMdha tarapha pravRtti ane mAnavanI vyakitasvAtaMtrya tarapha pravRtti, A banne pravRttione samAjazAstrajJane meLa besADavAne heya che. AryasamAjazAstromAM A saMgha kema utpanna thayA tenI kAlpanika upapatti zodhavA na besatAM, te che temaja laI, te upara samAjaracanA karavAnI pravRtti dekhAya che. manu kahe che: manumekAgramAsInamabhigamya maharSayaH / pratipUjya yathAnyAyamidaM vacanamabruvan // ekAgra cittathI parabrahmanuM ciMtana karatA AnaMdamAM beThelA manu bhagavAnanI pAse jaIne, meTA RSie pitAnuM pUjana karanArA manu mahArAjanuM sAmuM pUjana karIne, ghaTatI rIte A prazna puchavA lAgyA. bhaNavansarvavarNAnAM ythaavdnupuurvshH| antara prabhavANAM ca dharmAnno vaktumarhasi // 1 1 manusmRti a. 1 ka. 1, 2. For Private and Personal Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAtu : eka zAstrIya samAja he bhagavAna, brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zUdra varNanA, tathA anulAma jAtinA ane pratilema jAtinA dharmo, jevA heAya tevA amane kramavAra kaheA. dd ha . ahIM varNa ane antaraprabhava ( Hybrid )nu... astitva gRhIta laIne dha zAstranI carcA zarU karelI rRkhAya che. mULa jAti krama utpanna thai, jAti kAne kahevI vagere, DArvina, Dekela, vAIjhamAna vagerene paNa kaThIna jaNAtA viSayAmAM zAbdika cuMthaNu karavAnI khaTapaTa karI nathI. junA paurvAtya ane pAzcimAtya graMthAmAM A khaTapaTa karelI dekhAya che. tyAM te nirapavAda nathI. kulluka bhaTTa kahe che ke, " antaraprabhavANAM ca saMkIrNajAtInAmapi anulomapratilomajAtAnAm antara prabhava eTale sakara jAti. AMgla samAjazAstramAM tene Hybrid athavA Cross kahe che. cAturvANDanI maryAdA A pramANe che: cAturyaM prativazAta saMskAravazAkhya' cAturthI, prakRti vizeSa eTale piMDanA naisargika guNadharma (Pagenies) ane sa'skAra eTale sAmAjIka sakatAmAM utpanna thanArA saskAra! (Psycho-social ) A bannenA samanvayamAM siddha thatuM hAya che. A bannenI bharapura carcA ame AgaLa karI che. A baMne tattvAne ja laDananA prophesara julIyana hasale? svabhAva (Nature) ane sAmAjika sauMskAra ( Narture ) kahe che ane tene paNa samanvayanI jarUra jaNAya che. AjanA suprAzAstrano mAnavI pragatinA AvA ja dvividha hetu kahe che. A banne tattvA mATe samAjazAstrana eMTaraTana hIlla anuvaza (Heredity) ane cu'TaNI (Selection) e zabdone thoDA ghaNA pheraphAra sAthe upayega kare che. TuMkamAM ekarUpa samAja banAvavAmAM je tattvAnu pAlana karavuM paDe che, tenA cAturthI nI vyAkhyAmAM sUtra rUpe vicAra karelA jaNAya che, ane e ja niyama e Stream of Life-Julian Huxley. For Private and Personal Use Only MA Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 228 himAnuM samAjaracanAzAha www sopasaMdhane lAgu kare cheSTa che. AnuvaMzika guNa ane sAmAjika saMskAra e baMnene vicAra karyA pachI jAtIya svarUpa karAvavAnuM hoya che. saMdha AvI rIte utpanna thatA hovAthI, temAMnI eka vyaktine bIjo ekAda samUha pitAnI sAthe meLavI levA taiyAra haze te te vyakti saMdha choDI jaI zakaze; paraMtu bIjA samUhamAMnI eka ja vyakti te saMdhamAM praveza karI zakaze nahi. A ja paddhatine "samUhAnta (Ciystal within Crystal ). 24H1972211 paddhati' kahe che AMbA para Avelo cheDoghaNo mahera kharI paDe tethI te AMbe mahAta thayo che ema koI kahetuM nathI, tevI ja rIte eka samUhanI DIghaNI vyaktio te samRddha cheDI jAya te te samUha mumU chuM thayuM che ema kahevAne kaMipaNa kAraNa nathI. vyaktine samUhathI bhinnabhAva AvavA mATe samUha bahAra vivAha ane samUha bahAranA saMskAra e be kAraNe hoI zake. paraMtu keTalIka vyaktie je vivAharUpa yUthabhinnatva svIkAre te sAmAjika saMskAra cAre bAju phelAI saMskRtine prasAra thAya che. mATe hiMduoe bahAranA sAthe vivAha karavA, evA prakArano eka mata AgaLa AvavA lAge che, tene yathAzakti vicAra karIe. AtatAya vivAha e eka sudhAraNAnuM lakSaNa che, ema mAnanArA paMDita taraphathI, prANIzAstramAM zuddhAzuddha jAti kene kahe che enI mAhItI na hovAthI strIonA bAhyo sAthe agara mAhItI hovA chatAM kaMIka aMtima vivAha beyathI prerita thavAthI AntajAtIya vivAha e etihAsika satya che, e eka muddo AgaLa karavAmAM Ave che. A to vicAra jAtiprakaraNamAM karIzuM. atyaMta udAra matavALA ane vizALa buddhivALA leke taraphathI hiMdustrIonA bAhya jAtio sAthe vivAha thAya e hiMdutvane For Private and Personal Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAturya : eka rASTrIya samAja poSaka che, tethI evA vivAhA iSTa che; evA eka mata AgaLa AvavA lAgyA che. A vidhAnanuM barAbara pRthakkaraNa na thAya te A mahAnazAstrajJa AjanA surakSita samAjanA nAzane kAraNabhUta thayA vinA raheze nahi. A samAjasAstra'Ae batAvelAM kAraNA keTalAM sAcAM che, ane samAjazAstranI kaseATImAMthI te pAra utare che ke nahi tene vicAra karIe. AvA lekAe traNa udAharaNo AgaLa karyA che, ane haju paNa batAvI zakaze, kAraNa ame AgaLa batAvavAnA chIe ke, AvA lekhakeAnI samAjazAstranA abhyAsa karavAnI paddhati atyaMta sUkSma, ( eTale artha zunya ) samAjanA bhALA leAkAte! jANIjoine buddhibheda karanArI hoya che. 229 A lekhakanA mata pramANe Aja pArasI yahudI ane habasI lekAmAM keTalAka hiMdu rItarivAjo prasarelA dekhAya che. habasIsamAjanI tA hiMdusamAjamAM gaNanA paNa thAya che. ( AkhA samUhanAsamUha AtmasAta karI levAnI tA hiMduenI temanA samAjanA prasAranI paddhati che ane te bAbatanI A leAkeAne mAhItI che) vaLI A lekhakanA matAnusAra A sarva khAkhatAnA mULamAM ema hAvuM joie ke A parakIya leAkA jyAre hiMdusthAnamAM AvyA tyAre temanI pAse joie teTalI strIonI saMkhyA nahi heAya. A gRhIta kRtya kAlpanika che. paraMtu dalIlanI khAtara te sAcu' mAnIzuM. ( temanA bahuteka gRhIta kRtyA AvAM ja kAlpanika heAya che. ) jagatamAM janma svabhAvane kaMipaNa upAya nathI ! ThIka, dhArA ke temane hiMdusthAnamAMthI ja strI maLI ! rAjasattAdi guNavihIna A lokAne strIo maLI haze tA kyA prakAranI maLI haze e bAbatane hiMdu strIee bAhyo sAthe vivAha karavA joie. evA siddhAnta kADhanArA lekhakAne vicAra 1 Z1. zrIdhara vya MkaTeza ketakara emanA ' sAvaja ' dainika patramAMnA lekhA 2 sa'krI' lekhAvaDA, ketakara. Asiatic Studies-Sir Alfred Lyall For Private and Personal Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 30 hiMduonuM samAjaracanAzAsa karavAnI jarUra na jaNAya e svAbhAvika che. temAMnI ahuteka strIo vidhavA hAvI joie, ane temanA mAtA hiMdutvane A lokamAM praveza thayela hAvA joie. hiMdutva eTale zuM ema emane puche te teozrI kahero ke vivAha prasaMge vadhuvare seApArI ( athavA miMDhaLa ) cheADavAnI, vivAha prasaMge vadhu nirIkSaNa pahelAM aMtarpeTa pakaDavAnI ane sutakamAM STi devInI pUjA karavAnI vidhi vagere je je sAdA rItarivAjo che, te A traNe samAjemAM jaNAI Ave che. A prakAranuM mahAna hiMdutva hiMdu strIoe bAgho sAthe vivAha karavAthI ja anyatra phelAyuM. ahIM badhA sakatAne ja vicAra thayA hAi anuvaMza paddhatine jarApaNa vicAra karyAM jAtA nathI, tethI ahIM hiMdusamUhatva siddha thai zakaze nahi. e vicAra paNa ghaDIbhara dUra rAkhI emanA khIjA vidhAnA vicAra karIe. ahIM eka neAMdha levAnI che ke Aje mahAna hiMdutva khAdyomAM prasAra pAme che te khAdyomAMthI hiMdusthAnamAM bahu meTI evI alpesakhyAMka musalamAna jAtine bAda karavAmAM AvI che. te jAtimAM paNa hiMdusrIo mAta hiMdutva prasAra pAme che, ema jo A lekhake batAvyuM hota te rAjakIya dRSTie ghaNA ja phAyadaeNA thAta. jo kaiM thADu hiMdutva prasAra pAmyuM hAya. te| hajIpaNa thoDA zatakA hiMdu karIe musalamAna chekarA sAthe vivAha karavAthI hiMdu ane musalamAna ekarUpa banI jaze. AvA prakAranA mata uparAta lekhake ApyA che paraMtu te saMskRti kayA svarUpanI thaze te mata kahevAnI hiMmata lekhake batAvI nathI. samAjanA buddhibheda karavAnA hetuthI AgaLa dharavAmAM AvelI A sarva mAyAjALanA vicAra karIe. nyAyazAstramAM evA niyama che ke e patiemAM agara be sthitimAM sarakhApaNuM batAvavuM haiya teA temanA pradhAna aMgeAnI tulanA karavI joie; tema jo na thAya, 1 jJAnakoza khaMDa 1 DaoN. ketakara For Private and Personal Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 231 cAturtha eka zAstrIya samAja, ane gANa bAbatano sAmane AdhAra levAmAM Ave te ghaNA ja vicitra siddhAnto pratIta thavA mAMDaze. dAta. strIo hArmoniyama vagADe che. Do. zrIdhara vyaMkaTeza ketakara paNa hArmonIyama vagADe che. DA, zrIdhara vyaMkaTeza ketakara e strIo samAna che. koI paNa be sthitinuM sAmAnya vaiSamya siddha karavAnuM hoya te temanA pradhAna aMga, lakSaNa agara vizeSa ( differentia) vacce tulanA karavI joIe. vizeSa kahe eTale nyAyazuddha paddhatithI te padArthonI vyAkhyA karavI joIe. ApaNane siddhAnta kADhavAnA hoya che. pradhAna aMgane badale je gauNa aMganI tulanA karavAnuM Tharaze, te lekhaka kahe che te pramANe traNa ja zuM paNa pRthvI paranA keI paNa mAnavavaMzanA rItarivAjamAM kaMIka ne kaMI sAdhammI sahaja batAvI zakAze, ane pRthvI paranA ekeeka mAnavavaMzomAM strIo mAta hiMdutvane praveza thayo che, evuM anumAna sahaja siddha karI zakAze. vaLI apradhAna rItarivAje prasaravAmAM vivAha ja kAraNa rUpa have joIe ane anukaraNa (Imitation) e kAraNa rUpa banI zakatuM nathI, ema mAnavAnAM kayAM sabaLa kAraNe che te A lekhake AgaLa mAMDavAM joIe. temaNe ApeluM udAharaNa laIe te Aje samAjamAM prADha vivAha pracalita thavAthI ane sudhAraNA vikasita thaelI hovAthI. suzikSitAmAM vara vadhUe sopArI choDavI, SaSTidevInI pUjA karavI vagere rItarivAjo baMdha paDatA cAlyA che, tethI suzikSitAe bAhya strIo sAthe vivAha karelA hovA joIe. IglIzalekene amala zarU thayA te kALe ane hAla paNa ghaNuM brAhmaNa kuTuMbamAM sAhebanA rItarivAjonuM anukaraNa karavAmAM AvyuM che, te eTale sudhI ke upanayana je Golden Bough-J. G. Fraser For Private and Personal Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ra3ra hiMonuM samAjaracanAzAya dvijatvadarzaka saMskAra paNa keTalAke e potAnI saMtatinI bAbatamAM karyo nathI ! tethI A sarva lekenA yuropIana strIo sAthe vivAha thayelA hovA joIe. paramezvaranI upAsanAne prazna laIe. hiMdusamAjamAM upAsanA vyaktigata che, sAMdhika nathI; tevA prakAranI upAsanA Aryotara (Semetic) dharmamAM che. paraMtu DaoN. bhAMDArakara, jasTIsa rAnaDe vageree saMpAsanApradhAna prArthanAsamAja sthApana karyo. ane te haju paNa hayAta che, tethI prArthanAsamAjanA saMsthApakene agara anuyAyIone khristI agara musalamAnI strIo sAthe vivAha thayo haze evuM anumAna te kaI bhejAMgebaja kADhI zake. kharI hakIkata ema che ke je kaMI sAmAjika kAraNone lIdhe ekAda samUhanA AcAro zreSTha mAnavAmAM Ave to itara samUhAnI te samAjanA AcArenuM anukaraNa karavAnI naisargika pravRtti dekhAI Ave che. Ane samAjazAstramAM anukaraNa paddhati (Theory of imitation) kahevAmAM Ave che. gebrIala tAI kahe che ke "samAjanA kSetramAM eka vakhata pagaluM bharyuM eTale saheje jaNAI Avaze ke ApaNe je kaMi kriyAo karIe chIe ke vicArIe chIe te sarvamAM ApaNe niHsaMdeha bIjAnuM anukaraNa karIe chIe; pharaka te kavacita ja karavAmAM Ave che. vaLI jyAM pharaka dekhAya che tyAM paNa te pharaka AgAu thaI gayelI betraNa kalpanAnA mizraNathI thayo hoya che agara aneka kalpanAonA saMmizraNathI utpanna thayelI navI kalpanAnA svarUpamAM dekhA de che. AvA prakAranI kalpanAnuM samAjamAM anukaraNa na thAya te. te kalpanA sAmAjika jIvanamAM aMtarbhata thaI zakatI nathI. tame dharmane evo koIpaNa saMskAra karI zaktA nathI ke je AgaLa thaI gayelA koIpaNa saMskAranA anukaraNa rUpe heta nathI." je kALa viSe A paMDita bole che te kALe hiMdu lekAnAM rAjya hatAM tethI temanA kaMIka sAdA rItarivAje A samAjamAM praveza pAmyA hoya te hiMdu ? Les lois soojales by G. Tarde For Private and Personal Use Only Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAturvarya: eka zAstrIya samAja 23, * 1/1, r strIo sAthe thayelA vivAhadvArA praveza thayo haze e anumAna aciMtya che. vaLI A leka pAse strIo jotI ja; temane badhI ja hiMdu strIo maLI ema A lekhakanuM paNa kahevuM nathI. tethI nyAyanI rIte joIe te A lekAmAM rItarivAjonI be paraMparA dekhAI AvavI joIe. TuMkAmAM A bAliza anumAno keIe paNa sAcAM mAnavAM nahi. ThIka, hiMdutva utpanna thayuM ema kahevA jeTaluM paNa hiMdutvanuM kaMI pradhAnaaMga te emanA rItarivAjomAM praveza thavuM joIenA ? sAmAjika daSTie hiMdutvanI carcA karatI vakhate jJAnakozakAre brAhmaNe viSe Adara che ane hiMduonI saMghaTana paddhatinA eka pradhAna aMga tarIke gayuM che. tyAre brAhmaNo tarapha uparokta lokomAM Adara utpanna thayo che ? pachI upara ApeluM lakSaNa samAjane na lagADatAM ke virUddha anumAne kADhanAre lekhaka samAjane kyAM laI jaze e bAbata tarapha samAjanuM lakSa hovuM joIe. A viSayanI carcA joIe teTalI karI zakAya, paraMtu have vadhAre na lakhatAM hiMdusamAja pratye atyaMta lAgaNI prerita thayelA A lekhakane eTalI ja vinaMti che ke AvA prakAranA bhramotpAdaka anumAne kADhI samAjamAM goTALA utpanna kare nahi. bIjA prakAranA lekenuM kahevuM evuM che ke AgaLanA vakhatamAM AMtawtIya vivAha thatA hatA. eTaluM ja nahi paNa asavarNa vivAhe paNa thatA hatA. jAtIya samUhanI majhAnI vAta thaI. ekAda prakArane vivAha utpatti tho ane tevA prakAranA vivAha thavAnI rIta ja hevI e baMne sthitio sarakhI nathI. AvA prakAranA AMtarajAtIya vivAha ane asavarNa vivAha kyAreka koI thatA hoya, te paNa hiMdu itihAsamAM bI paNa kALamAM tevI paddhati pracalita hatI ema kahevuM e naryuM For Private and Personal Use Only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 34 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAthAya juThANuM che. chatAM tevA vivAhA thatA hatA ema kiMcita kALa mAnIe tA paNa e muddAmAM dhaNA ja hetvAbhAsa karavAmAM AvyA che. ahIM samAjanI dhaTanA kAla (Formative period)nI sthiti agara vyavasthA sAthe susaTitapA ( Working period )nI sthitinI agara vyavasthAnI tulanA karI che. svAbhAvika rIte ja samAja ghaDAtA hoya tyAre ISTa aniSTa bAbA banatI haiAya che. paNa samAjamAM sthe AvyA pachI aniSTa che|DI devAnuM hAya che ane mAtra ja svIkAravAnuM heAya che. samAjanA dhaTanA kAlanI vyavasthA samAja susa`ghaTita thayA pachI paNa evI ja rAkhavI e grAhya agara iSTa thaze ema kAika amerikana Ph. D. bharaDI mAre te paNa te zAstrIyadRSTie agrAhya che. porTugIjhanA sAMsargane lAdhe geAvana nAmanA eka varganI ghaTanA ( formation ) A traNaseA cArasA varSamAM thai AvI che. te leAkAmAM porTugIjha leAkAnA khristI dharma, juna merI vagere . devadevIonI pUjA, porTugIjha nAme, porTugIjha rItarivAjo vagere bAbate ghaNIja pracalita che. tenI sAthe hiMduonI jAtienuM paNa vismaraNa thayuM nathI. have saMghaTita thayA pachI, hiMduonI jAtionuM smaraNa che tethI hiMdu sAthe ane khristI dharma ane nAmeA paNa bahu ja pracalita che, tethI porTugIjha sAthe teoe ekaja samaye samarasa thaI javuM ke zuM ? zI harakata che ? ekatA thaI jaze ! vaLI sadhaTanA kAlanI samAja sthiti ane saMtitapaNAnA kAlanI samAjasthiti vacce kaMi nahi tA cAsaseA peDhIe vItI haze, tethI naisargika cu TaNInA tatvAnusAra kaMi pharaka paDayeA haze ke nahiM ene vicAra ja na karavA e hAlanA samayamAM vidvatAnuM lakSaNa manAya che. tethI ame kahIe chIe ke prANIzAstramAM upannati ke 1 rAdhAmAdhava vilAla caMpU-vi. ke. rAjavADe Cambridge History of India Vol. I . G, Rapson, For Private and Personal Use Only Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 235 cAturvaNya eka zAstrIya samAja saMgha kema utpanna thayo tene vicAra tha joIe. te kahe che ke, "saMkara lekAthI utpanna thayelI vividha prakAranI vyaktione saMdha-eTale be judA judA vaMza eka ThekANe AvI moTA pramANamAM saMgata thAya te te vibhinna jAtiothI utpanna thanArI saMtati-te pachI je pitAnA samUhanI bahAra saMkara prajA utpanna na kare te ame upara gaNita karyA pramANe (A gaNita agharuM che. jIjJAsue muLa graMthamAM joI levuM ) keTalIka peDhIo pachI eka jAtIya prajA utpanna thAya che ane te jAtimAM saMkara prajA bAkI rahetI nathI." saMkarakAraka vivAhathI hiMdusamAjamAM utkarSa thaze ema kahenArA amArA sanmAnya mitrone puchIe ke, "jAti utpanna thavI ( Formation) ane temanAmAM sthAyI bhAva utpanna thavo e baMne prakriyAo vacce jeTalI peDhIo vItI javAnI jarUra hoya che, teTalI peDhIo hiMdu jAtinI bAbatamAM vItI gaI nathI ema ApanuM kahevuM che? A muddAne sAgapAMga vicAra vivAha saMsthAno vicAra karatI vakhate karIzuM. paraMtu traNa hajAra varSo pahelAM AntarajAtIya vicAra thatA hatA ke nahi enA dAkhalA ApavA e samAjanI dRSTie asthAne che. have jAtIya samUhe kema bane che tenuM jarA dhyAnapUrvaka pRthakkaraNa karIe. hiMdunA jAtIya samUhamAM "anuvaMza' atyaMta pradhAna che ane saMkara tyAjya manAya che. saMskAra e eka bIjuM kAraNa che. AvI rIte be paryAye mAnIe te e paddhatinA nIce pramANe cAra prakAra thaze vaMza saMskAra prajA 1 uttama uttama uttama 2 uttama hIna uttama prajA thavAnI zakayatA Evolution by Habridization-J. P. Lotsy; Inbreeding and out breeding-East and Jones, For Private and Personal Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 276 hIna 4 hIna 2 www.kobatirth.org uttama hIna Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra pragna bahArathI zreSTa hIna A varNAne sara phrAnsIsa gAlTananA matAnusAra a, ba, ka, Da nAme sakheAdhIe. uparanA kAThA parathI jotAM vazamukhya ane zikSaNAdi saMskAra gauNu evI vyavasthA karelI dekhAi Avaze. Aje saMskAra pradhAna ane vaMza gauNa evI kalpanAnA prasAra thayA che, eja azAstrIya che. tethI AkhI saMskRtinI racanA ja khATA pAyA para thaI che ema amAre batAvavuM che. kevaLa mAnavI buddhine vicAra karIe teA paNa judA judA vargo paDI zake che. hiMdusthAnamAM muddhi mApavAnA prayAge! vadhu thayA nathI, tethI hiMdusthAnanuM vargIkaraNa ApI zakAya tema nathI. paraMtu hiMdusamAjane sAmAnya anuva zazAstranA niyame lAgu paDatA nathI ema ame mAnatA nathI. eTale ame yurepIana samAjanA buddhitatvane anusarI karelI vibhAgaNI ApIe chIe. sara phrAnsIsa gAlTananA vakhatathI A bAbatamAM Aja sudhI ghaNuM ja kArya thayuM che, la'DananA mAnasazAstrana sIrIla khaTe che|karAonu ( amArA samAjasudhArakAnA AdyagurU je sAheba temanA gharanA chekarAonuM ) vargIkaraNa nIce pramANe karyu che. ( 1 ) zALAmAM ke yunIvarsITImAM ziSyavRtti meLavI zake evA chekarA eka hajAramAM eka TuMkAmAM kahIe teA sekarDa zikSaNa levAne lAyaka hoya che. ( 2 ) mAdhyamika zikSaNumAM ziSyavRttio athavA pAritASi kA meLavI zake evA vidyArthIo sekaDe eka agara vadhumAMvadhu e ( 3 ) sAdhAraNa rIte mAdhyamika zikSaNa levAne lAyaka eTale jene zikSaNa ApavAthI kapaNu upayAga thaze evA vadhAremAM vadhAre sekarDa dasa. dasabAra ja chekarAe mAdhyamika A prakAranA mate itara zAstranoe For Private and Personal Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAtura : eka zAstrIya samAja 30 cr paNa ApyA che. ekaMdare badhAM manuSyaprANInI ghaTanA sarakhI nathI hAtI. A asamAnatA kayAMthI AvI ! koIpaNa vyaktipara e judI zaktienAM pariNAma thAya che; eka te te vyaktinA bIjamAMthI je kaI guNA utarI AvyA heAya temanAM pariNAma ane khIjA bAju sthitine lIdhe thatAM pariNAma. te bannemAMthI pradhAna kayAM ane gauNa kayAM enA nirNayapara samAjanI racanAnAM ghaNAkharA sUtrone AdhAra che. anuvaMza prabaLa che ema mAnanArA lekA kaheze ke, lAyaka hAya eTalA tarapha ja dhyAna Ape|" anuva zane mAnanArA varga kaMi nAnAsuneA nathI. lagabhaga ekaeka prANIzAstrone A vargImAM samAveza thAya che. A prakAranI vicArapaddhati anusAra mAnava viSama che, ane sauthI zreSTha mAnava tarapha vadhAre dhyAna Apaze. A pahita anusAra eka ja vaMzanA judA judA thare!mAM viSamatA che, tevI ja rIte judA judA vaMzeAmAM paNa viSamatA che. tethI samAjanA judA judA vazAnA ane samUheAnA naisargika vaiSamyAne lIdhe temane samAna hakka nathI. A patimAM zreSTa varganA rakSaNa ane peSaNa mATe vyavasthA karI che ema jaNAze. ahIM dareka mAnavaprANInA vicAra karavAnuM kAraNa raheze nahi. je zreSTa varga tenuM ja saMrakSaNa, tenuM ja sukha, tenuM ja zikSaNa ! A bAbate dRSTi sAme rAkhIne sarva sAmAjikanIti niyamA karavAmAM Avaze. ane te bAbatamAM mAthu mAravAnA adhikAra kAine raheze nahi. A prakAranI zAstrIya paddhatithI abhyAsa karatAM pratIta thanArI samAjaracanAnuM ghaNAoe sUcana karyu che. DA. vAkara kahe che ke, " Aje nAlAyakeAne zikSaNa ApI lAyaka banAvavAmAM je sarakArI paisA veDarI nAkhavAmAM Ave che, te paisAneA nAnA sarakhA bhAga paNa jo lAyaka janatA pAchaLa kharcavAmAM Ave te samAjanuM hita uttama prakAre saghAya." .. " It is possible that if some of to philanthropic endavour now directed towards the elavating the condition For Private and Personal Use Only Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tAnuM samAjAnAzAha annannammmmmmmmmmm of the unfit should be directed to enlarging the opportunities of the fit, greater good would result in the end. In breeding animals and plants the most notable advancos have been made by isolating and developing the best rather than by attempting to raise the standard of mediocrity through the elimination of the worst." Au Introduction to the study of Heredity-H. E. Walker. eja graMthakAra zikSaNa ane sudhAraNAne bAdarAyaNa saMbaMdha jeDanArA lekane pratyuttararUpe kahe che ke, "Do. IsTara buke jyusa vaMzano lAMbA vakhata sudhI abhyAsa karyo che, te parathI eka anumAna thaI zake ke, halakA piDemAM sArA guNe utpanna thaI zakatA nathI, pachI bhale temane sArI paristhitimAM rAkhavAmAM AvyA hoya ke temanI vyavasthitapaNe saMbhALa lIdhI hoya. A baMne mArgovaDe piMDa para dhArI asara thatI nathI. AvI rIte eka ja vaMzane lAMbo vakhata abhyAsa karavAthI samAjaracanAmAM anuvaMza keTaluM pradhAna maLavuM joIe eja bAbata pharIthI zAstronA dhyAnamAM AvI. sRSTimAM pazunI ane vanaspatinI jAti sudhAravAmAM je mArga upayogI thatuM hoya teja mArgane mAnavaprANInI bAbatamAM upayoga kare joIe. te mArga eTale ke zreSTha guNayukta prANIonI cuMTaNI karI, temane bIjAothI vibhakata rAkhI temanI ja mAtra saMbhALa levAnI. sAmAnya samAja laI temAMthI kaniSTono nAza karavAnI paddhati vadhAre hitakara thaI zakatI nathI." " Dr. Easter Brooke's proloncel study for years of Jukes is that not merely institutional care nor botter envi. ronment will cause gooi social reactions in persons who are feebleminded and feebly inherited; although on the other hand better stimuli secure better reactions from poor For Private and Personal Use Only Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhAtuvaNya : eka zAstrIya samAja stock than will poor stimuli. The chief value of a detailed study of this sort lies in this that it demonstrates again the importance of the factor of heredity. ( Quoted by C. B. Devonport) amArA mata pramANe zrejonI cuTaNI karI, temane vibhakata karI temanI sakhyA dara peDhIe vadhatI jAya ane kaniSTAnI saMkhyA dara peDhIe ghaTatI jAya evI dviguNita prakriyA satata cAlu rahevI joie . e prakriyAe ekI sAthe anatI rahe te dhIme dhIme samAja naisargika rIte zuddha, sadguNI, ane khaMtIlA banatA jaze. tema thavA mATe game teTalA kaDaka, eTaluM ja nahi paNa game teTalA nirdaya niyame karavA paDe ane te paLAvavAnI jarUra jaNAya te te Ape|Apa paLAtA jAya evI vyavasthA samAjaya tramAM hevI joie. jIva pachI game tevA hAya enI saMbhALa rAkhavI ja joie, e bAbata zAstrajJezane te rahevA de para Mtu sAdhusa MtAne ane tattvajJAne paNa mAnya nathI. " yA nAma sate|nuM pAlana ane nirmUlana durja tenu." te ja pramANe bhagavAna zrIkRSNa kahe che: paritrANAya sAdhUnAM vinAzAya ca duSkRtAm / dharmasaMsthApanArthAya saMbhavAmi yuge yuge // rakSaNa kAja sAdhunI, pApInA nAza kAraNe, dharma susthApavA mATe, jammu chuM huM yuge yuge. www samAjaracanAnI Aja pati paryAyeAvaDe ( with diffrent modes ) sarva hiMdusamAja zAstrajJAe kahI che, tethI te paddhatipara TIkA karanArAe peAte je patine Azraya laI TIkA kare che, te paddhatinI nirdoSatA ane tenuM a Mtima hitakArikatva prathama siddha Segregation of the fit-Austin Freeman. For Private and Personal Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 24 hilAonuM samAjaracanAzAma - 1 karavuM joIe. samAjaracanA saMpUrNa nirdoSa che, e na jotAM samAjaracanAnI kaI paddhati echA daSavALI che eTaluM ja jevuM joie. kAraNasabhA dipe pUrvanAvikRtA' mAnavakRtya haMmeza dejavALAM ja raheze. bhagavAna zaMkarAcAryA paNa eja paddhati kahI che. bhagavaddagItAparanI bhASya bhUmikAmAM zaMkarAcaryo kahe che "grAhAlya rAjena tiH vize dha tarIjavAzrama mevAnAbrAhmaNatvanA guNapara varNAzramanA bhede AdhAra rAkhe che, tethI brAhmaNatvanuM rakSaNa karavAthI vaidika dharmanuM rakSaNa thaze. hAle A "brAhmaNa" zabda gALarUpa manAte jAya che, chatAM zaMkarAcArye eja zabdane upayoga karyo. temaNe kahelI samAjaracanAnI paddhati atyaMta zAstrIya che e bAbata tarapha AMkha ADA kAna karI cAle tema nathI eja siddhAnta hiMdusamAja zAstroe bIjA zabdomAM kahyo che. manu kahe che - vaizeSyAtprakRti zreSTayAt niyamasya ca dhAraNAt / saMskArasya vizeSAcca varNAnAM brAhmaNaH prabhuH // a. 10 zleka "uttama jAti hovAne lIdhe, paramAtmAnA mukhamAMthI utpanna thayela hovAne lIdhe, zAstrokata niyamone dhAraNa karavAne lIdhe, tathA bIjA varSe karatAM vizeSa saMskArayukta hovAne lIdhe, brAhmaNa, vaNemAM zreSTha gaNAya che. sarva varNono brAhmaNa gurU che, prabhu che, netA che." ahIM naisargika guNa ane saMskAra e baMnenI zreSThatA batAvI che. AvA ja prakAranI samAjaracanA yuropamAM pratha ja suprajAjanana zAstranI paddhati kahenAra jarmana tatva pheDarika nijoe paNa kahI che. nIze kahe che ke "manunA dharmagraMtha je graMtha kahe eTale bhaviSyamAM manuSyane netAo purA pADavA, tene pUrNatvane mArga Anti-christ-Fred rick Nietzoche. For Private and Personal Use Only Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAturvaryuM. eka zAstrIya samAja 24 *** ^^^^^^^^ ^^^^^^--............ batAvo, agara tene jIvananA zreSThatvanI kalA zIkhavavI enA barAbara che. A hetu siddha karavA mATe e to pratyeka vyaktinI nasenasamAM utarI javAM joIe. nisargayukta samAjaracanA phakata jAtisaMsthAmAM ja siddha thAya che. Aja jagatano sauthI zreSTha ane sauthI uttama kAya che. sauthI zreSTha jAtine sarva hakko hovA joIe, ene sarva sagavaDatA maLavI joIe, kAraNa tevI buddhipradhAna jAtine sarva sukho para ane sauMdarya para adhikAra che." To draw up a Law book like Manu's is tantamount to granting a people mastership for the future, perfection for the future, right to aspire to the highest Art of Life. To that end it must be made unconscious; this is the object of overy holy-lie. The order of castes, the highest dominating Law, is the only sanotion of a nat:ural order, of a natural legislatioa of the first rank over which no arbitrary innovation, no modern idea has any power. The superior caste I call them fewest-has, as the perfect casto, the privileges of the fowest. It dovolves upon them to represent happiness, beauty and goodness, on earth. Only the most intellectual men have right to beauty, to the beautiful. Only in them is goodness, not weakness. Beauty is within reach only of the fow. Goodness is their privilege. Anti-christ-Nietzsche Page 217 AvI ejisvI vANIthI samAjaracanA kahI ane kahe che ke, "zreSThone matsara kare e cAMDAleno janmasiddha hakka ja che." samAjaracanA jAtipradhAna hovI joIe eTale ke AhAravihAra, saMskAra, ane janma anusAra vibhakta karavAmAM AvelI vyakitaonA 16 For Private and Personal Use Only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tionuM samAjaracanAzAya, - - - - - - ka samUhanA svarUpanI hovI joIe ane te ja samAjaracanA vadhu * hitakAraka che. A siddhAntanI vadhu carcA AgaLa karIzuM. bIjI bAjue manuSyaprANInI taisargika zaktio samAna hatI athavA che, ane manuSya manuSyomAM je kaMI pharaka dekhAya che te pharaka bAhya paristhiti AjanI racanA- bhinna hovAthI utpanna thayo che. sarvanI paddhati paristhiti sarva sthaLe samAna karavAmAM Ave te manuSya manuSyanA bheda jaladI naSTa thaze, ema keTalAka lokonuM kahevuM che. keI e bhedanuM kAraNa Arthika paristhiti che e kaheze te bIjA keI kAmanI judI judI rItathI utpanna thanArI mAnasa graMthIo (Complexes) kaheze, te kaI vaLI navuM ja kaheze, paraMtu mULa piMDamAM ja pharaka hoI zake e vAta kaI kabula karaze nahi-meTA manuSyanA moTApaNAnI carcA karatAM, tene maTApaNuM paristhiti bhedane lIdhe ja prApta thayuM che ema siddha karavA mATe zAstra taraphathI je kheMcatANa karavAmAM Ave che, te jotAM mAnavI buddhinA vikRtatva viSe eka prakAranI navAI lAge che. DAvina me zA mATe thayo che te kahe tenI mAne nisarganI zodha karavI bahu ja gamatI ane e Teva bALapaNamAM ja pitAnA chokarAnA mana para ThasAvI; paraMtu tenI mAne paNa nisarganI zodha zA mATe gamatI ene javAba ApavAno prayatna karavAnuM keIne paNa kAraNa jaNAtuM nathI. anuvaMzanA guNa kabula karavAnuM TALavA mATe vidvAne taraphathI kevI kevI bhAMjagaDe utpanna karavAmAM Ave che, e jevuM hoya te kepha ( kemph)ne mane vikAra zAstra parano graMtha chajJAsu vAcake jarUra vAMcI che. A paddhati mAnanAra varga ja hAla samAjamAM Psycho-Pathology-Kemph. For Private and Personal Use Only Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAturvaharSa eka zaratIya samAja 246 * bahu ja vadhyo che. hAla samAjamAM je kaMI phAyadA kAnUna, ane je kaMI naitika mUlyo dekhAya che te sarvane pAye A ja kalpanAmAM che, ema dekhAze. sarva saMskAra paristhiti para kare, sarva saMketa badale, eTale samAja sudharaze, e ja ghoSaNA cAre taraphathI saMbhaLAya che. regathI manuSya kSaya thAya che nA? ThIka, te pachI rAga kema thAya che? vAtAvaraNamAM je re gajaMtuo phelAyelA hoya che te je zarIrapara halle kare te roga utpanna thAya che, tyAre badhA rega jaMtuone nAza karIzuM te pitAnI meLe ja mAnavI jIvanI hAnI thatI aTakaze, paraMtu eka ja paristhitimAM rahenArI be vyakti para A upara kahyA regajaMtuonuM sarakhuM pariNAma kayAM thatuM nathI ? regavaMtu enA e ane paristhiti paNa enI e, te pachI pariNAma eka ja kAM nathI AvatuM ? eka ja oraDImAM eka ja bIchAnAmAM zayana karanAra patipatnImAMthI eka ja vyaktine kSaya jevo roga lAgu thAya che, ane bIjIne nathI thate e bAbata te ApaNe pratyakSa joIe chIe. te ja pramANe eka ja paristhitimAM rahenArA amerikana sainikemAMthI nigresainikane kSaya ane nyumonIA, vetavarNa saiinike karatAM vadhAre pramANamAM kema lAgu thAya che ? ane bIjI bAjue vetavaNaone nIce karatAM tvacAnA roge, zItaLA, InphalueMjhA vagere rege vadhAre pramANamAM kema thAya che ene paNa khulAse thavo joIe. AvI jAtanA aneka pharake vyakti vyaktiomAM hoya che ema abhyAsakoe batAvyuM che. paraMtu A badhA pharake paristhiti bhedane lIdhe thAya che ema keTalAka kahe che. bAhya paristhitine lIdhe regonI vRddhi thAya che ema pratipAdana karanArAoe nIcenI bAbatene khulAse karavo joIe pahelAM aMdhatvane deSa gaMdI raheNIthI utpanna thAya che ema kahevAmAM AvatuM, paNa have anubhava ? Census Report for India 1931 For Private and Personal Use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ~~~~~ 244 hiMduonuM samAjaracanAzAstra ~ ~~ ~ ~~~ jude ja thavA lAge che. je prAntamAM zikSaNa ane svacchatA vadhAre che e ja prAMtamAM vikAra jhaDapathI vadhe che. vArU, A viSaya bahu ja maTe che. regInI antargata zaktine vicAra na karatAM mAtra roga para ja dhyAna ApavAmAM Ave che evuM ArogyazAstra mAnavavaMzanI ghaNI ja jhaDapathI adhogati kare che. ahIM eTaluM ja batAvIzuM te basa thaze ke paririthati para saMskAra karanAruM koIpaNa samAjazAstra mAnavavaMzanI sudhAraNA karavA sarvathA asamartha che. prathamataH regajaMtuono nAza karavA mATe zarU thayelI caLavaLa azAstrIya ane bAliza kapanApara racAelI che, kAraNe temanA nAza mATe ApaNe je paristhiti utpanna karIzuM te badhA jaMtuono nAza karaze; paraMtu badhA jaMtuo kaMi hAnIkAraka nathI hotA. jaMtuonA traNa prakAra che. keTalAka prANaghAtaka hoya che, keTalAkanuM kaMIpaNa pariNAma nathI thatuM ane keTalAka manuSya prANIne pratyakSa upakAraka hoya che. upakAraka jaMtuo manuSya khAdhelAM apacanIya annane paripAka thavA mATe madada kare che. " Bacterias are of many kinds: Sone deadly, some innocent, some actually helpful. The helpful kinds are chiefly those which have a digestive action upon tough substances taken into their body." Animal World-F. W. Gamble page 159 have prazna e ubho thAya che ke hAlanuM ArogyazAstra je jaMtunAzaka paristhiti utpanna kare che, temAM hitakAraka jaMtuono nAza thato ? Darvinism, Medical progress and Eugenics-Pearson; Tuberculosis, Heredity and Environment-Pearson; Darvinism and Race progress-Haycraft; Mending of MankindWhitehead; Heredity and selection in sociology-Chatterton Hill. For Private and Personal Use Only Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAturvarya : eka zAstrIya samAja 245 hovo joIe. kharekhara jatAM hAnIkAraka jaMtuono nAza ane hitakAraka jaMtuonI vRddhi e bane kriyAo zAstrAnusAra ekI vakhate thavI joIe. vaLI rogajaMtuo naisargika cuMTaNInA tatvane piSaka nathI ema paNa siddha thavuM joIe. hekeTa kahe che ke, "kSayaroganA jaMtuo sudaDha strI purUSo para kaMIpaNa asara karI zakatA nathI paraMtu durbalene ja nAza kare che, e bAbata dhyAnamAM rAkhIe to te jaMtuo mAnavavaMzane hitakAraka che e kaThora satyane ullekha karavo paDaze" aneka bIjA regene vicAra karI e ja graMthakAra kahe che ke, "A naisargika cuMTaNIne madada karanArI zaktione ApaNe ochI karatA jaIe chIe, paraMtu e ja zaktioe vaMzamAM sudaDhatA rAkhI hatI. sudharelI Arogyapaddhatino upayoga karI rogagrasta leke ja mAtra pitAnI prajAnI vRddhi karI zake che, ane tethI AkhA vaMzanAvaMza adhogatie cAlyA jAya che. AvA ja arthanA mata lagabhaga badhA zAstroe ApyA che. Ama hovA chatAM paristhiti para saMskAra karavAnA prayoge meTA pramANamAM cAlI rahyA che. bIjAo uThIne ema kahe che ke sArvatrika zikSaNa e ja rASTrane upakAraka thaze. sArvatrika zikSaNa vinAmulya apAya te paNa badhA vidyArthIo vizvavidyAlayanI sauthI zreSTha parIkSAmAM pahelA vargamAM sarakhA guNa (mAsa) meLavI uttIrNa thaze, athavA eka ja dhaMdhAmAM kAma karanArA sarvane sarakho ja phAyado ja karI letAM AvaDaze, ema teo paNa nahi kahetA heya. kadAca ema kahetA hoya te te naryuM juThANuM che, kAraNa ahIM paNa teo paristhitinuM TaTTa AgaLa dhakelaze ja. paristhiti sarvathA ekarUpa thavI e A jagatamAM azakya che. tethI A siddhAntanA satyAsatyane nirNaya kyAre ya thaI zakaze . ? Rufor authorities on the last page. For Private and Personal Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir s hiMduonuM samAjaracanAzAsa nahi. paristhitinI ke saskAranI dalIla AvA prakAranA khAliza gRhIta kRtyApara racAelI che. vaLI keTalAka dhAra nidrAmAMthI jAgatA haiAya tema kahe che ke, zALAmAM janArA pratyeka vidyArthIne kaI nahi teA adheA zera dUdha maLavuM joie. te ja AgaLanI peDhI sudharaze. dUdha e pASaka anna che, paraMtu jo mULa piMDamAM ja jIvanazakti agara sAdI zaktinuM astitva nahi haiAya teA te kema utpanna thai zakaze ? peSaka annathI piMDamAM pheraphAra thai zake che ema mAnanArAone e bAbata siddha karavAnuM amArUM jAhera AhvAna che. khAdya paristhiti para saMskAra karyAMthI je guNAnuM astitva che tenI saMbhALa levAro ane vRddhi paNa thaze. para`tu je guNA mULamAM ja nathI te kema utpanna thaze ? paraMtu mULamAM ja emanA siddhAnta evA che ke sarva guNo sarva sthaLe hAya che ane bhinnatA e bhinna paristhitinuM pariNAma che, e siddha karavA mATe aneka hetvAbhAsAne Azraya karavAmAM Ave che. e hetvAbhAsA joI hasavuM AvyA vagara rahetuM nathI. naisargika cuMTaNInA tattvAnusAra je guNA aritatvamAM che, temanI cuMTaNI thai, nirUpayogI guNA kema naSTa thAya che te kahI zakAya che. paraMtu je guNA astitvamAM nathI te guNo mULa utpanna ja kema thAya che e kahevAnuM kArya A tattvanuM nathI. e guNA mULamAM krama utpanna thAya che e kahevuM, eTale rasAyanazAstramAMnA mUladravyo kema utpanna thAya che e kahevA jevuM che! paraMtu naisargika cuMTaNInuM tattva e zI cIja che, te khavAya ke nahi tenI paNa lekhakane bhAgye ja kalpanA hAya che. dhArA ke kAi paNa zreSTa varga laie. emAM'satyaM cA vRtti: zocamotte nAtimAnitA vagere zreSTha guNonuM astitva nasargika rIte ja maLI AvyuM, paraMtu te vanI AsapAsa evI paristhiti utpanna karIe ke temAM jIvanA lahUnuM " For Private and Personal Use Only Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAturvarya eka zAstrIya samAja 24 gaNitanI bhAjapa taraphathI anya Ta AvatAM dhAraNa dhIme dhIme asatya tarapha pravRtti karanArI vyaktio vizeSa pramANamAM bAkI rahe ane jIve e prakAranuM thayuM, ane pariNAma e Avaze ke te varga asatyapradhAna vyakitaothI bharAI jaze; athavA naisargika asatyavAdI vyaktione, satya vacanone poSaka evI paristhitimAM rAkhavAmAM Ave to dhIme dhIme samAjamAMthI asatyane pANIcuM maLaze, paraMtu A banne ThekANe paristhiti asatyavAdI vyaktine satyavAdI agara satyavAdI vyakitane asatyavAdI banAvI ema nathI ahIM te te vyaktine nAza ja karavAmAM Avyo. AvI rIte bAhya paristhitithI samAna dhama banAvele samAja samAna vyaktiyukta na kahI zakAya. gaNitanI bhASAmAM kahIe te RNa taraphathI zunya tarapha janArI saMkhyA ane ghana taraphathI zunya tarapha janArI saMkhyA e baMne saMkhyAo sarakhI nathI. prANupara saMkaTa AvatAM mAtra asatya bolanArI vyakti ane uThatA besatAM gappAM mAranArI vyakti kyAre paNa samAna nathI. satya e svataH siddha beya ne hAI bIjA keI paNa dhyeyanuM sAdhana che. tethI samAjanI ekAeka vyakita kayAreka ne kayAreka (keTalIka haMmezA ane keTalIka ekAda vakhata khoTa bele che ema siddha thayA pachI badhI vyaktio sarakhI ja che, evuM evuM anumAna kADhavuM bhUlabhareluM che. AvI rIte anuvaMza e zo padArtha che; tenA guNadharmo zA che, tenI paddhati zI che, e javA lAyaka che ke nahi vagere bAbate nizcita karyA sivAya, bheDA ghaNA kAlpanika guNadoSanuM ochA vattA pramANamAM samAnadharmatA (sAdharma) batAvI, manuSyaprANInI samAnatA siddha karavAnA prayatno hAsyAspada che ema amane te lAge che. tevA prayatna jemanA taraphathI karavAmAM Ave che, te kavi, nATakakAra, navalakthAkAra, itihAsalekhaka, nItizAstra pravartaka vagere sarva leke ghaNuM ja jhaDapathI lekamAnya thAya che e vAta tadana sAcI ane svAbhAvika che; paraMtu AvI sAhityAdi gauNa vastuone prAdhAnya apAya tyAre mUlataH naisargika kayA kayA For Private and Personal Use Only Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 248 hiMduonuM samAjaracanAzAsa guNAnI saMbhALa levI joIe vagere bAbatAnA meSa thatA nathI, ane pariNAme naisargika cuTaNInA ja tattva para e guNAnI adhAti thavA lAge che. tevI ja rIte dhArA ke eka muddhivAna varga che ane te vargInI jIvana vyavasthA kAIka bauddhika guNa para AdhAra rAkhe che, tA te vargImAnA phakata buddhimAna ja laoNkA naisargika cuMTaNInA cakramAM khAkI raheze, paraMtu te kAmanI lAyaka muddhi je te varkIMmAM jarA paNa nahi hAya tA te va sRSTimAMthI samULA nAza pAmaze. AvI rIte vicAra karIzuM teA jaNAze ke je pramANe vyakita vyakitamAM katRtvanI khAbatamAM pharaka hAya che, te pramANe jAtijAtie ane sadhAsa'dhomAM paNa katvanI bAbatamAM pharaka heAya che. tethI badhAnI jIvanapraNAlI eka ja rAkhavI athavA badhAne badhA dhaMdhA karavAnI chuTa hAvI e iSTa nathI ane kAI paNa samAjamAM sarva vyakitaone sarva prakAranA dhaMdhA karavAnI chuTa hAtI nathI; tethI jAtinI agara saMdhanI yeAgyatA nakkI karI temanA dhaMdhAo nizcita karavA joie. tema jo na thAya tA paNa zreSThene kazuMya nukasAna sahana karavAnuM hetu nathI. nukasAna jo thavAnuM heAya te te echI ceAgyatAvALA vargone ja nukasAna thaze. AvAM kAraNAne aMge kAi paNa samAjamAM raziyAnA AjanA samAja sahita-eka upara eka ema tharA paDavA lAge che, ane pratyeka tharanI yeAgyatA, te tharamAM vyakitaonA ghaNA bhAga je guNAthI yukata haze, te guNonI bAbatamAM ja nizcita Thare che. jAtimAM je guNa pradhAna haze tene anurUpa dhaMdhA te jAtie karavA e naisargika che. nItze kahe che, " manue nahi paNa sRSTie ja jAtibheda utpanna karyA che." "It is Nature, not Manu that separates from the rest those individuals preponderating in intellectual power, those excelling in muscular strength and temperament, and the third which is distinguished neither one way nor tho other, the mediocre, the latter as the greatest number, the fo rmer as the elite ... '' Anti-shrist--Niesche, For Private and Personal Use Only Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAturvaNa : eka zAstrIya samAja 249 1111 eka athavA ekathI vadhu vyakitao nIcenA tharamAMthI uparanA tharamAM jAya, te tenuM ekaMdara samAjapara-Ajano lADako zabda. vAparIe te AkhA rASTrapara zuM pariNAma thaze enuM digdarzana ame AgaLa kahyuM ja che. rasAyanazAstramAM jema judI judI dhAtuonA judA judA viziSTa gurUtva hoya che, te pramANe samAjamAM paNa vyakitaonuM paNa judA judA thare pramANe viziSTa-gurUtva hoya che; ane potAnA viziSTa gurUtvane piSaka evI ja sAmAjika sthitimAM te te vyakitao AvI zake che. Every healthy society falls iuto three distinct types, which reciprocally condition one another and which gravi. tate differently in plysiological sense and each of these las its own hygiene, its own sphere of works, its special feeling of perfection and its own mastership." Task of Social Hygiene--Havelock Ellis. keIpaNa rIte vicAra karI jatAM bAhya paristhiti para saMskAra karI agara te paristhitine ochI kaThera karI, mULa astitvamAM che e guNo naSTa agara niyamita karI zakAze, paraMtu je guNonuM astitva ja nathI te kyAre ya utpanna karI zakAze nahi. A kAraNathI je leke pitAnI saMskRtimAM sthiratA lAvavA Icche che temaNe te mAtra bAhya paristhitimAM pharaka karavAthI sthira saMskRti utpanna thaze, evI kalpanA paNa karavI na joIe. AjakAla cAlI rahelA sudhArA agara kudhArA joizuM te paristhitimAM sudhAro karyAthI vaMzamAM sudhAro thaze e gRhIta na laI zakAya evI bAbata ja gRhIta mAnI levAmAM AvI che ! paraMtu e bAbata haju siddha karavAnI che. sRSTi tarapha joIzuM te kharI sthiti evI dekhAya che ke paristhiti sudhAravI e kArya che, kAraNa nathI. vaMza sudhAravAmAM Ave te paristhiti sudhare che. parahita nirata (samAja saMbaMdhI kalpanAo jarA paNa na For Private and Personal Use Only Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanANA samajI lenArA) ane paristhiti sudharatAM vaMza sudharaze evI kalpanA karanArA bhAvanApradhAna samAjasudhArake, je je kalpanAo, je je mate AgaLa dhare che, temanAthI sarva sAdhAraNa manuSyanA aMtaHkaraNanI bhAvanA uzkerAya che, emAM jarApaNa zaMkA nathI. paraMtu temane mULamAM gRhIta mAnele siddhAnta ja haju siddha thavAne che. amAre pitAne mata evo che ke kArelAMnA velAnI AsapAsa sAkarane kyAre karIzuM, te paNa kArelAne mIThAza Avaze nahi. nirviSa ane viSArI evA baMne prakAranA sarpone janmathI dUdha upara rAkhIzuM, to paNa niviSa sarpanA zarIramAM viSa utpanna thaze nahi. ane viSArI sarpamAM viSa jarApaNuM ochuM thaze nahi. A prayAga amArA samAjasudhArakee karI jovA jevo che. eo karI jue evI amArI namra vinaMti che A ja sarpanI nirviSa jAtio AgaLanI nAgAdi jAtio karatAM kema zreSTha hatI e bAbata teone karmavIra viThThala rAmajI zide bizapa kAlDavelane drAvIDI bhASAnA vyAkaraNanI madadathI siddha karI Apaze. zArIrika ane mAnasika agati kene kahevI, te sthitinuM mApana kema karavuM. tevI sthiti zA kAraNethI utpanna thAya che, ane zuM karyAthI naSTa thaze, A sarva bAbatano vicAra karyA vagara zArIrika ane mAnasika adhogatinA praznane nirNaya kAyadAnA nirbala TekAvaDe karI zakAze nahi; kAlDavelanuM vyAkaraNa A bAbatamAM nirUpAgI che. zArIrika ane mAnasika draSTie (Aja AvI kAle janArI kSaNika rAjakIya dRSTie nahi.) samAjane utkRSTa sthitimAM rAkhavAne eka ja mArga che, ane te e ke samAjanA zreSTa ghaTakanI saMtati pratyeka peDhIe vRddhigata thatI jAya ane halakA ghaTakanI saMtati ochI thatI jAya, evA prakAranI sAmAjika vyavasthA rAkhavI. AnA sivAya bIjo eka paNa mArga hA suSTimAM maLyuM nathI halakA samAjamAMthI zreSTha purUSa nirmANa thAya che e jAtane bhrama ke AvA prakAranI hAle phelAvavAmAM AvelI For Private and Personal Use Only Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAturvarcaH eka zAstrIya samAja 25 daMtakathAo AMkaDAmAM mAMDatA veMta ja lupta thAya che. "sAmAnya dAmpatyanA peTe jeTalA moTA purUSe utpanna thaI zake che, tenA karatAM dasa paMdaragaNuM vadhAre zreSTha purUSo zreSTha dAmpatyo nirmANa kare che. paraMtu AvA dApatyo ekaMdara samAjamAM ardhA TakA jeTalAM hovAthI, sarva sAdhAraNa mAbApane peTe utpanna thayelA meTA purUSo, zreSTha mAbApane peTe utpanna thayelA moTA purUSo karatAM sattaragaNuM vadhAre hovA joIe. Ano artha emake eka kartutvavAna dAmpatyane eka putra zreSTa prakArane thAya te bAkInA ekaso navANuM kuTuMbamAM tevA prakAranA satara putra thavAno saMbhava che. AvI sthiti jyAM dhaMdhA ane jAtine samanvaya nathI eve sthaLe dekhAya che. pachI jyAM e prakArane samanvaya che tyAM zuM sthiti haze eno vicAra vAMcaka ja karI jue. eka kuTuMbanI saMbhALa levI e saheluM ke ke ekaso navANuM kuTuMbanI vyavasthA karavI e saheluM e dareka jaNa pote ja vicArI le. yuropamAM suddhAM vaMza ane katRtva e baMne vacce samanvaya ema ame batAvavAnA chIe. A upara keTalAka leke evI zaMkA batAve che ke ApaNe je Anu vaMzika guNo kahIe chIe te astitvamAM ja nathI. anuvaMzamAM nahi mAnanArA leke A nu va za samakSa nIcenI kalpanA vicAra mATe mukIe nathI ja zuM? chIe. dhAro ke eka, gAya ane baLadanA dhaNamAM pratyeka dasamAMthI sarerAza be bADA, traNa rAtA, cAra kALA ane eka dhaLuM ema janAvaro che. je 1 mawwvA tra-zrI. ma. mATe; dharmazAstramaMthA-mahAdevazAstrI divekara. Phil-Traus. Voi CXCV page 47 1900; Hereditary genius-Galton, Eugenios --Doap Inge, For Private and Personal Use Only Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir para hiMdaonuM samAjaracanAzAstra AnuvaMzika prakriyA jevuM kaMI paNa nahi hoya to bIjI peDhIe utpanna thanArAM janAvaramAM kaI paNa raMganAM mAbApanI saMtati hoya te paNa raMgadaSTie te upara batAveluM pramANu ja paDavuM joIe. eTale ke temanuM raMgadaSTie sarakhApaNuM kaI paNa vivakSita mAbApa sAthe na hatAM sarva sAdhAraNa samUha sAthe levuM joIe, paraMtu pratyakSa prayoga karI javAthI tenuM pramANa paDayAnuM maLI AvatuM nathI. bAMDA baLadathI koI paNa prakAranI raMgIta gAyane saMtati thAya te saMtatimAM bAMDI saMtatinuM ja pramANa vadhAre raheze. manuSyaprANIomAM uMcAInA guNane abhyAsa karatAM e ja pramANa paDe che. eTaluM ja nahi paNa mAbApanI uMcAI khabara hoya te chokarAchokarIonI uMcAI sAmAnyataH keTalI haze eka darzAvanAro eka kAThe paNa De. pIarasane Apyo che. AvI rIte mAtapitAonI cuMTaNI karI ane tenI cuMTaNI ghaNuM peDhIo sudhI karavAmAM Ave te te saMtatimAM cuMTAyele ja guNa sthira thai jaze. te sarva prajA mukhyatve karIne te guNanI bAbatamAM camakI zake che. eTale ke te saMtati te guNanI bAbatamAM zuddha thAya che. anya guNonI bAbatamAM te saMtati asthira (Heterozygous) hoI zakaze. A uparathI kaI paNa eka guNamAM zuddha thatI gayelI saMtatimAM Itara keTalAka bIjI prajAomAM daSTigocara thatA guNe ochA vattA pramANamAM maLI Ave che, ema batAvI te baMne prajAne samAna mAnavI e eka meTI bhUla che. A daSTie kaI paNa ekAda bAbata viSe vaMzanuM abhimAna hovuM atyaMta iSTa che. AvAja prakAre judA judA guNanI cuMTaNI karatA javuM hitakAraka che. e ja niyame mAnasika guNonI bAbatamAM paNa teTalA ja sAcA paDe che. "jeo A viSe zaMkAzIla che temanuM AnuvAMzika Recent work on Heredity-Pearson For Private and Personal Use Only Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAturthI : eka zAstrIya samAja 250 zAstro viSenuM ATaluM ajJAna joI anuka'pA upaje che. temanI AvI sthiti kharekhara dayAjanaka che. "Faiture to recognise the fact of mental inheritance comes largely now from certain Psychologists and educationists whose biological ignorance & lack of understanding are a matter of commiseration.' hastAkSara ja Heredity and agenies-Gates. ekAda haiAMziyAra vidyArthI laie ane tenA najIkanA sagAM agara bhAibhAMDue viSe tapAsa karIzuM te ema jaNAze ke tenA sagA saMbaMdhIe ane bhAibhAMDuone sAdhAraNa rIte e ja haeNoMziyAra vargomAM samAveza karI zakAze. e ja niyame, utsAha, prabhutva, mananI vicArapradhAna pravRtti, leAkamAnyatA, saujanyatva, muddhi, vagere mAnasika guNAnI bAbatamAM paNa sAcA paDe che, eTale ja AnuvaMzanuM svarUpa ane tenI prakriyA game te prakAranA heAya, teA paNu kevaLa gaNitAtmaka paddhatithI ekAda dAmpatyanI saMtati kevA svarUpanI thaze te kahI zakAya tema che. jenA lokasamUha sAthe sabaMdha Ave che, jeo zAstrIya paddhatine samAjamAM samAnya karAvI zake tema che, jemanAM bhASaNane leAkA Apta vAkaya mAnavA taiyAra che evA samAjasudhAraka, rAjakAraNI mutsadI vagere purUSane mULa A vastu ja nathI samajAtI. tethI ame punaH punaH kahI rAkhIe chIe ke AnuvaMzane vicAra mAM vagaranI je samAjaracanA thAya che te vaDe ane kAyadAnI TakasALamAMthI je kAyadAe visAdivasa aDDAra paDe che te kAyadAe vadhu sAmAjika pragati karavI kAI paNa kALe zakaya jaNAtI nathI ! AvI sthiti hAvAthI samAjaracanA karatI vakhate kayA kayA muddAo vicAra karavA ISTa che te joie. 1 The future of Life~C. C, Hurst. For Private and Personal Use Only Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa 12 muM samAjaracanA samAjaracanA karatI vakhate ApaNane nIcenA muddAone vicAra kare joIe. (1) samAjAntargata vyaktinI lAyakAta, samAjaracanAmAMnA sAdhamya, vaMdharma, vagere tatvane anusarI mukhya muddAo vibhAgaNI karavI joIe, athavA tevA prakAranI vibhAgaNI, pahelAM thayelI hoya te tenuM rakSaNa karavuM joIe thayelI vibhAganuM, AvI ja zA mATe karI ema prazna puchavAne adhikAra sarva sAdhAraNa vyakitane na hevo joIe. 1 (2) samUha nirmANa thayA pachI te samUhamAM varNanAzaka ane vaMzadeSaka, evA varNavyabhicAra, aAvedana, karmatyAga, upadaMza vagere deSono phelAvo thAya nahi evI vyavasthA karavI joIe. hiMdusamAjanA rItarivAjo para hAla je AghAta thai rahyA che, te rItarivAjanuM paddhatisara pRthakkaraNa karavAmAM Ave to temanuM bIja A vyavasthAmAM jaNAi Avaze. i Genetics-Babcock and Clausen; Scientific ouilookBertrand Russel. For Private and Personal Use Only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjazcanA 255 (3) prANIzAstranI daSTie upara pramANe vyavasthA kya pachI, arthazAstranI dRSTie annanI ane dhaMdhAnI vibhAgaNI thavI joIe, te evI rIte ke te vyavasthAmAM zreSTha prajAnI utpAdana zakita vizeSa thatI rahe ane kaniSTa prajAnI uptAdana zakita ochI thatI rahe. ahIM dAna paddhati paNa zreSTha vargane dAna devAnA dhoraNupara hevI joIe. ApA dAna tyAjya samajAvuM joIe. kevI hInatA dAnane mATe pAtratA manAze nahi. (4) zreSTha prajA mATe AcAravicAranA atyaMta kaDaka niyame ane saMskAre nizcita karI te niyamonuM te prajA taraphathI kaDaka rIte pAlana karAvI levuM joIe. (5) anuvaMzanA ane samAjazAstranA niyamo pratyeka vyaktithI sahasA samajI zakAya tevA na hovAthI te niyama rItarivAjomAM ja rUDha karI rAkhavA joie. (6) vaMzanAzaka viSo ( Racial poisons)ne phelAva zreSTha prajAmAM thavA devo na joIe. (7) vivAha saMbaMdha sthira ane zuddha rAkhavA. ahIM prANIzAstra, arthazAstra, kAmazAstra -TukamAM lagabhaga badhAM zAstrone vicAra karI te niyame nakkI karavA joIze. te niyamo eka vAra nakkI thayA pachI koI paNa vyakitagata hetu mATe temanuM ullaMghana karI zakAze nahi. vivAha saMbaMdha sthira thaze eTale potAnI meLe zuddha thatA jaze. ( 8 ) vivAha dvArA ja vaMzanuM zreSThatva utpanna thavuM ISTa hevAthI vaMzane itihAsa ane guNadoSonI yAdI rAkhavI. vaMzano. itihAsa ane vaMzAvali rAvara lekonA copaDAmAMthI ghaNI sahelAIthI joI zakAya tema che, paNa e paddhati sudharelA leke taraphathI tyAya manAya che. tema je na thAya te jAtiono ItihAsa barAbara maLaze For Private and Personal Use Only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 256 hiMduonuM samAjaracanAzAha - - - 5, * * * * * * * * * * * ane pachI game tevAM gappAM mArI zakAze nahi. amArA ItihAsasaMzodhakemAMthI koIne paNa A vaMzAvalio jovAnI jarUra jaNAtI nathI! (9) samAjavyavasthAne hAnikAraka ane vyavasthAmAM aMtarAya utpanna karanArAM kAraNenuM atyaMta kaDaka rIte niyaMtraNa thavuM joIe. e kAma kAI paNa kAraNane lIdhe rAjavyavasthAthI na thAya to jAti paMcAyata, grAmapaMcAyata agara koI paNa saMsthA dvArA karAvI levuM joIe. prathama sAmAjika vibhAgaNIno prazna utpanna thAya che. ahIM e vAta dhyAnamAM rAkhavI joIe ke pRthvI paranA ekAeka samAjamAM kaIkane kaIka sAmAjika tatva para sAmAjika vibhAgaNI thaelI ja vibhAgaNI haze. samAjamAM ekathI eka caDhIAtA thara thatA jAya, e naisargika niyama che. A tharomAM vivAhe paNa kaI ta para niyaMtrita thayelA hoya che, paraMtu je zAstrIya tattvo para vibhAgaNI karI haze te aneka bAbatene vicAra kare paDaze. pahelI bAbata e ke ekAda vidyamAna samAja mUlataH evaMzIya nahi heya. dA. ta. Ajane amerikana samAja nI, nADika, meDITarenIyana, apAIna, vagere aneka vaMzanA ekIkaraNathI utpanna thayela hoya che. tevI ja rIte Ajano hiMdusthAnane samAja (dharmanI daSTie carcA AgaLa karavAnA chIe) aneka vaMzanA ekIkaraNathI taiyAra thaele dekhAya che. eka prakAre karelI vibhAgaNI mAnya karIe to hiMdusthAnanA samAjamAM dravIDa, Arya, tuIrANa, siMthio draviDa, hiMdusthAnI, gela ane gela dravIDa ema puSkaLa vibhAgo paDe che, paraMtu e vibhAgaNI vizeSa zAstrIya na hovAthI amane mAnya nathI. AnAthI vadhAre sArI ane zAstrIya vibhAgaNI 1931 nA vasatipatrakamAM ApelI che. kahevAne bhAvArtha For Private and Personal Use Only Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAjapanA eTale ja ke eka ja samAjamAM je aneka vaze samuzcita thayA. hoya che tevI vibhAganuM prathama karavI joIe. pachI eka vaMzanI aMtargata aneka upavaMza, upajAti vagerene pUrNa paNe samajI levA joIe, tyAra pachI vyaktinI, kuTuMbanI, jAtinI yegyatA anusAra ekarUpa, samAnarUpa ane viSama evA judA judA samUhe thaze. eka ja samAjamAM paNa sarva vyakitao ane sarva kuTuMba kaMI samAna gyatAvALA hatAM nathI. ame samAja vibhAgaNInI carcA karatI vakhate suprajAjananazAstra paranA adhikArI lekhaka sara kAnsIsa gATana, Do. harTa, De. vaDa, pra. lAphalina, re. DIna inja; mAnasazAstra paranA adhikArI lekhaka che. makaDugala, siriyala barTa, che. tharnaDAIka, dharmazAstranA lekhaka manu, yAjJavalkaya vagere vidvAnonAM lakhANane ame AdhAra levAnA chIe. A uparyukta lekhake sarva sAdhAraNa (general) mAnava vizenA siddhAnta kahetA hovAthI, temanA siddhAnta keIpaNa samAjane lAgu paDe che. samAja, ekavaMzIya hoya ke bahuvidha vaMzane baneluM hoya temAM sarva sAdhAraNa samAjanA sAmAnya rIte traNa vibhAga paDelA dekhAze ane nAnA nAnA varga karIzuM te dasa jeTalA bhAgo pADI zakAya tema che. A traNa vibhAga eTale seMkaDe dasa lAyaka ane kartutvavAna strI purUSe, seMkaDe eMsI sarva sAdhAraNa prajA ane seMkaDe dasa samAjamAM koIpaNa kAma karavA mATe nAlAyaka evA dubaLA, gAMDA vagere. kAma karavAne nA lAyaka agara nAkhuza evA varganA paNa vaLI traNa vibhAga paDe che. kAma karavAne nAkhuza nIcenA vargamAM AvI zakaze te varga eTale bhikhArI, vezyA, ane cora. pahele varga atithi nimitte rahe che, bIje sevA karIne rahe che ane trIje damadATIvaDe athavA daMDavaDe pitAnA peTanI vyavasthA karavA Icche che. ThIka, AvI rIte judA judA to para vibhAgaNI karI samAjane hAnIkAraka leke samAjamAM keTalA che te batAvI zakAze. 11 For Private and Personal Use Only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 258 hionuM samAjarAnAzAza pa mukhyataH yogyatAnI dRSTie jotAM samAjamAM dasa TakA zreSTa, eMsI TakA madhyama ane dasa TakA nAlAyaka agara nAkhuza ema vibhAganuM thAya che. je vaMzamAM AvI katRtvavAna prajAnuM pramANa sAmAnya prajAmAM paDatAM kartutvavAna prajAmAMnA pramANa karatAM vadhAre hoya che, te vaMza kartutvavAna thAya che; ane adhikAra calAvavA lAyaka hoya che. sarva sAdhAraNa prajAmAM je kartutvavAna prajAnuM pramANa paDe che teTaluM ja je vaMzamAM paDe te vaMzane samAveza madhyama vargamAM thaI zakaze, ane AvA eka varNaya samAjamAM paNa thare te paDatA javAnA. zarUAtamAM AvI be prakAranI vibhAgaNI thaI; ane pAchaLathI vazAntargata kuTuMbanI lAyakAta pramANe paDatA janArA samUhe agara thanA svarUpe thaI. have A badhA tharanI badhI ja vyakitaomAM uparauparathI dekhAtA sAdhamyane AbhAsa utpanna karanArA ghaNuM guNe batAvI zakAze paraMtu ethI kaMI badhI vyakitao samAna thaI jatI nathI. mULamAM vaMzavaMzomAM keTalAka zAzvata pharake hoya che. paraMtu te pharake kaMI nAmadhArI zAstro kahe che te pramANe uparaupara joI na zakAya tevA nathI. A vaMza vibhakta ja rahevA joIe evuM che jene prANIzAstranuM nAmanuM ja jJAna che te paNa kahI zakaze. tyArapachI eka jAtIya samAjamAM je vibhAga paDe che temanI vyavasthA karatI vakhate nIcenuM tattva dhyAnamAM rAkhavuM joze. zAstronA matAnusAra samAjamAM sAmAnyanA nAmathI je eMsI TakA prajA oLakhAya te prajAnA zukrabiMdumAM prANIzAstranI dRSTie "bIga ena " (N) nAmane eka AghajIvana gelaka (gene ) hoya che. te jIvana golakane guNadharma e che ke je je vyaktiomAM te vAsa karatA hoya che te te vyaktinA anya koIpaNa vaMzamAM vivAha thAya-zreSTha vaMzamAM thAya to paNa te saMbaMdhathI zreSTha agara lAyaka prajA ? Man's Mental aptitudes-Sir Arthur Keith. Rationalist annual journal 1929. For Private and Personal Use Only Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjawthanA 25e utpanna na thatAM sarva sAdhAraNa prajA ja utpanna thaze. tethI ulaTuM 218 2121 ( High grade ruling Castes ) 2404174 gadi ema jaNAyuM che ke e vaMzamAM "ena ena " ( N N) AdyajIvana gelaka hoya che. A "ena ena " gelaka jemanI prakRttimAM heya che te vaMzane vivAha saMbaMdha aMdara aMdara thAya te te vargamAM dareka peDhIe kartutvavAna vyaktio vadhAre pramANamAM utpanna thatI jAya che. A ja kAraNane lIdhe rAjavaMza naisargika rIte adhikAra calAvavA mATe lAyaka hoya che. rAjavaMzamAM sarva sAdhAraNa lAyakAtavALA purUSe pacAsa TakA, zreSTa prakAranA batrIsa TakA ane bAkInA halakAonuM pramANa paDayAnuM zAstrane jaNAI AvyuM che. kSatriyadharmane nAza e sahaja pariNAma hevAthI ane kAnane madhura lAganArI (vAhavA) samatA Aja samAjamAM prasaravA lAgI hovAthI AvA vaMzane pUrva nAza thAya ane haju paNa thAya che. ekAda katRtvavAna vaMza pRthvItalaparathI naSTa thAya che tenI kheTa bhAgye ja purI pADI zakAya che !" "Once a particular stock. Having exceptional qualities is lost, it is questionable if it can be ever replaced." Heredity and Eugenics-Gates page 245 e vAta samAjanuM hita chanArI vyakitaoe dhyAnamAM rAkhavI jAie. AvA vaMzanA leke anya vaNya sAthene eTale "ena " (N)vALA vaMzo sAthenA vivAhanA prasaMge TALavA joIe, eTale A vaMzane itara sarva sAdhAraNa vaMzathI dUra rAkhavA joIe. prathamataH be rIte vibhAgaNI thaI. ekavaMza vibhAgaNI (Inter racial) ane bIjI vaMzAntargata (Intra racial) vaMzAntargata je seMkaDe dasa leke hoya che temane dekhItI rIte seMkaDe eMsIthI alaga karavA joIe. jene anuvaMzano vaMzadaSTie abhyAsa karyo che, temane For Private and Personal Use Only Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . hiMduonuM samAdhanAzAma, ema dekhAyuM che ke prajAne zreSTha kaniSTha bhAva vaMzapara AdhAra rAkhe che, eTale keTalAka vaMzAmAM zreSTha prajAnuM pramANa vadhAre hoya che tyAre keTalAka vaMzamAM halakI prajAnuM pramANa vadhAre hoya che. ahIMnA paMDite dharmanuM rahasya athavA maMthana mAtra zAbdika pramANe para kare che tenA karatAM teo AvI rIte vaMzane abhyAsa karaze te temane paNa e bAbata samajAze. ame AvI rIte keTalAka vizenI dasa dasa peDhIo sudhI abhyAsa karyo che. AvI jAtanA vaMze cuMTI kADhI pachI te vaMzamAMnuM sAdhamya, vaividhya joI temanA samUha banAvavA joIe ane eja vaMzonI saMbhALa levAnI jarUra hovAthI sAMketika kaDaka saMskAre temanAmAM rUDha thavA joIe. tyAre e prajA piMDa dRSTie vaMzaparaMparA sudaDha raheze. uttama samAjazAstrajJa A ja varganI kharI vyavasthA karaze judA judA vaMza ane te vaMzAntargata eka upara eka thare, ema vyavasthA thaI. vazAntargata koI paNa samUhamAM, mULa vaMzamAM ja je guNa nathI te kadI paNa utpanna thaze nahi, e bAbata tarapha durlakSa karavuM cAlI zake tema nathI. e ja niyama sarva avayava ane avayavIne paNa yathApramANa lAgu paDe che. pachI vaMzAntargata je thare paDe che, te sarva sAdhAraNa rIte eka ja prakArathI paDe che. jema buddhijIvI samUha, AyudhajIvI samUha, dravyoptAdaka samUha ane zramajIvI samUha ene ja ApaNe sAmAnya rIte brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudra e nAmo ApIzuM nI vaMza ane kekezIyana vaMza e banemAM brAhmaNe heI zake, paNa e baMne prakAranA brAhmaNe samAna nathI. i Eugenics --Dean Inge; Hereditary genius-Galton; The right of the unborn child Karl Pearson; erat' patramAMnA iti bhedaparanA lekho, 2 See quotation on page 248 Anti-christ-Nietzsche - nI For Private and Personal Use Only Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa 13 muM vivAhavicAra zAntargata samUha banelA hoya temAM ane na banyA hoya te te banAvIne temAM, arasaparasa keTalA pramANa sudhI vivAha thAya te harakata nathI vivAhanI maryAdAo e bAbata nizcita thavI joIe. hiMdu samAjamAM utpanna thayelI jAti saMsthAe Ane pUrNa vicAra karyo hoya ema dekhAya che. samAjazAstrajJanA ane prANIzAstrajJanA matAnusAra jaIzuM te atyaMta najIkanA rakta saMbaMdhIomAM vivAha thavo na joIe. (Consanguinity ) ane raktabhedavALI bahu dUranI vyaktio paNa vivAhane lAyaka nathI. manu vyabhicAreNa varNAnAmavedyAvedanena ca / svakarmaNazca tyAgena jAyante vrnnsNkraaH|| a. 10, bleka 24 "brAhmaNAdi vaNe ekabIjA varNa sAthe vyabhicAra karavAthI, samAna gotranI kanyA sAthe vivAha karavAthI ane pitAnI jAtinA karmone tyAga karavAthI varNasaMkara prajA utpanna thAya che." uparanA leka parathI spaSTa thaze ke manune mata Adhunika prANIzAstranA mata sAthe barAbara susaMgata che. e baMne niyama barAbara pALavA heAya te ekabAju e sagotra vivAha tyAjya ane For Private and Personal Use Only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanArA bIjI bAjue potAnA samUhanI bahAra jaI koI vyakti vivAha karI zakaze e niyamanuM hiMduoe potAnA samAjazAstramAM pAlana karyuM che. seMkaDe dasa TakA jeTalA zreSTha vargamAM paNa vaLI saMgho pasaMdha ( Crystal within crystal) Gelur [1421 3492112 or utpanna thaze. A lekene hiMduonA samAjazAstramAM "naivaNika evuM nAmAbhidhAna prApta thayuM ane temanA mATe ja AcAranA kaDaka niyamo lAgu karyA che. bAkI seMkaDe eMsI TakAvALo je varga rahyo temane AcArasulabha jIvananI vyavasthA ane mAnasika samAdhAna mATe kaI paNa ekAda dharmanuM svarUpa evI vyavasthA karI ApI A badhA. saMskAra eTale mukhyatve karIne upanayana saMskAra na karavAne lIdhe eka jAtieTale upanayana saMskAra na thayelI rahI. ahIM eka jAtine artha eka rUpa jAti e nathI. temAM paNa vaLI samUha paDatA jaze ane te samUha paNa samAna raheze nahi. manuM sAcuM ja kahe che, ghaNA: kSatrio paitra va: dvitiya ! caturtho ekajAtistu zUdronAsti tu paMcamaH // "brAhmaNa, kSatriya tathA vaizya A traNa varNo dijAti kahevAya che ane cothA varNa zaka ekajAti kahevAya che. pAMcamo varNa nathI. AvI rIte vaMzanI samUhAdi sapasaMghamAM vyavasthA thayA pachI prakReonI cuMTaNI kema karatAM javI ane nikRSTonI ghaTa kema thaze e vicAra samAjazAstra agara samAjanetAe karavo joIe. je vazene zreSTha tarIke cuMTavAmAM Ave che, temanAmAM naisargika niyamAnusAra kartavavAnI prajAnuM pramANa vadhu ja haze, paraMtu te pramANa dareka peDhIe kAyama rAkhavuM hoya agara vadhAravAno prayatna kare che te ucca kavavAna vize paNa kaMIka vaMza saMcArI (Herediatry) dezomAM sapaDAyA che ke kema tene vicAra che joIe. vaMzasaMcArI raNe paNa heya che, ane de paNa heya che, tethI guNa praDha For Private and Personal Use Only Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivAhavicAra thatA jaze, naSTa to nahi ja thAya, evA prakAranI kaMika paNa vyavasthA vivAha paddhatimAM karavI joie. AvI rIte vicAra ane AcArAnuM pAlana karavAne badale ApaNe samAjazAstronA paramezvara taraphathI ja preraNA meLavatA preSita vagere ardhadagdha lekenAM vyAkhyAne sAMbhaLatA besIe chIe. e niMgha nahi te zuM? Aje azAstrIya pravRtti ApaNA samAjamAM rUDha thaelI che te ja ApaNe nAza karaze. parakIya rAjasattA nahi ! parakIya rAjasattA bhAtika vijaya meLave che, paraMtu AvI pravRttiothI aMtaHkaraNe ja duSita thAya che. je pramANe kAnsanI rAjakrAntinA kALamAM amane rasAyanazAstronI kaMI jarUra nathI ema kahI tyAMnI sudharavA lAgelI prajAe suprasiddha rasAyanazAstrajJa hai vahAyasiyaranuM khUna karyuM, te pramANe ja Aje lekamata buddhiprAdhAnyanA nAma heThaLa buddhiprAmANyanuM ja khUna kare che ! jyAM joIe tyAM buddhiprAmANyanI ghASaNa saMbhaLAya che ane buddhinAM stutistotro gavAya che. paraMtu e ja buddhine vizeSa upaga kayAMya karyo dekhAto nathI. buddhivAnA lakonI buddhine upayoga karI levAne badale tene upahAsa karavo e lekamata jaMgalI banatuM jAya che enI nizAnI che ! amane te A lekamatanA khIcaDane artha ja samajAtA nathI. eka tarapha buddhine prAmANya tarIke svIkAravAmAM Ave che, tyAre bIjI tarapha tethI ulaTuM koI paNa viSayane ke praznane paddhatisara abhyAsa na karatAM sIdhA abhiprAya bAMdhavAmAM Ave che. A te kevo buddhivAda! suzikSita lekene ane pitAne netA kahevaDAvI lenArA lekene aMtararti eTale buddhiprAmANya nahi e ja haju samajAyuM nathI. e ApaNA samAjanuM durdeva che. keI paNa tarUNa agara tarUNIne pitAnA jIvana bhAgIdAranA kulanA AnuvaMzika guNo jovAnI jarUra jaNAtI nathI e abhyAsa karyAnuM cihna te avazya nathI. temane mana te zikSaNadi bAhya guNa samAna thAya te basa, pachI AnuvaMzAdi raNa jevAnI zI jarUra che? For Private and Personal Use Only Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 14 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM sama racanAzA tyAre vaLI bhAgIdAra zeAdhavAnI bAbatamAM paNu nIcenA paryAye utpanna caze. vaMzamAM uttama guNa che, vyakti paNa vyavahAracAturyathI paripUrNa che, paraMtu hAle samAjamAM jene zikSaNa kahe che te prakAranu zikSaNa vyakitanuM thayuM nathI. AvI rIte kulaguNA, saMsArayAtrA calAvavA mATe jarUra paDatA vyAvahArika guNo ane zikSaNarUpI epa e traNa tattvAnI dRSTie vicAra karIzuM te dhaNA ja paryAye thaze. paraMtu vistAra thaze e khIke ahIM ApatA nathI. satra zikSaNanA bhapakAdAra khAdya ragarAgAnane ja mahatva ApavAmAM Ave che. khIjA be guNAneA kayAMya vicAra paNa karavAmAM AvatA heAya ema dekhAtuM nathI. saMsArayAtrA calAvavAmAM joitA sarva guNA zikSaNavarDa utpanna cAya che, evA AdhunikAne ajJAna mata che. suzikSita eTale vizeSataH sAhityanA abhyAsakaranArA leAkeA vyavahArabuddhimAM kuzala hAya che e vAta haju siddha thavAnI che. trIjuM tattva je AnuvAMzika guNu te para zikSaNanI zI asara thAya che tene vicAra karIe. A zikSaNuthI evuM te zuM ane che ke tene anuvaMza karatAM paNa vadhAre mAnavuM ? A bAbatanA ukela amArAthI thai zakatA nathI. DaoN. ha kahe che ke, ' sArvatrika zikSaNane ja Adhunika prajAsattAka rAjapaddhatinA pAye| mAnavAmAM Ave che. paratu zAstroe prakAzamAM ANelA siddhAntA mAnya karIe te ( ane te mAnya karavA ja paDaze ) ema kahyA vinA chuTakA nathI ke ApaNe rASTranA hajArA rUpIAnu nukasAna karIe chIe; kAraNa ke ' ena ' ( N ) e AdyajIvana geAlakathI yukta, ( game teA zrImaMta heAya ke garIba hAya ) kAi paNa cheAkarAne ApeluM kevaLa akSarajJAna (Barest elementary education)thI vadhu zikSaNu nirUpayeAgI nIvaDe che. A ja joie te je cheAkarAe potAnI yeAgyatA pramANe peAtAne ane mAvitrAne upayegI thaI paDe evuM dhanArjana karavAmAM rAkAyalA heAvA joie, tene badale te chekarAone * The future of Life, C, Hurat. For Private and Personal Use Only Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivAhavicAra lAMbA kALa sudhI amaratA zALA kaeNAlejamAM khAsI rAkhavAmAM Ave che. ApaNA vizvavidyAlayamAM puSkaLa jagAe zrImaMta paNa nAlAyaka evA sarva sAdhAraNu vage` rAkI mukI che; zAstrana STie DaeNA. hanA matAnusAra AvI sthiti che. tyAre Aje amArA suzikSita manAelA samAjamAM e ja zikSaNa vivAha karavAne puratuM manAya che. vaMzonA guNa ane zikSaNathI utpanna thanArA guNa e baMnemAM vikalpa Ave te zikSaNAdi guNA karatAM vaMzonA guNAne vadhAre mahatva apAvuM bee. A bAbatamAM lagabhaga badhA zAstrajJAne ekamata che, judAM judAM kAraNA kahevAmAM Ave che paNa siddhAntanI khAkhatamAM matabheda nathI dekhAtA. 265 DaoN. sTa,1 DaoN. kArla pIyarasana, sara phrAnsisa gAlTana, vagere adhikArI lekAnA matAnusAra vyakitanI pravRtti badalavAnI bAbatamAM zikSaNanA viSaeNSa upacega thatA nathI. tyAre menDelanA anuyAyIonA mata pramANe teA vaMza sudhAraNAnI dRSTie zikSaNanA khIlakule upayega thatA nathI. DaoN. DaeNAna kaeNTara kahe che ke, " tethI ja evA siddhAnta prasthApita thAya che ke zArIrika kri paNa mAnasika guNa dharma paNa Anuva'zika hAya che.' A siddhAnta vyAvahArika dRSTie bahu ja mahatvanA che. buddhinI agara mananI vRddhi paristhiti sArI hAya te thai che ema kahevA mATe bahu thaiDe avakAza che. bAhya paristhitithI, vyakitae udaranirvAhA kayA dhadhA karavA joize, e bahu teA nakkI thai zakaze. paraMtu buddhinI agara mananI jAti ( Kind ) badalavI zakaya nathI; kAraNa ke te janmakALe ja nizcita thaI gayelI hAya che. | Future of Like~C. C. Hurst; Relative Strength of Nature and Nurture-Pearson and Elderion; Hereditary genius-Sir Francis Galton. a Heredity in the light of recent research-Doncaster For Private and Personal Use Only Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 266 hiMduonuM samAMjaracanAyAsa vyakitae je guNu ahIM saMpAdana karyA haze te guNonI saMtatimAM sakrAnta thavAnI AzA te| tethIe anekAMze kamI che. zikSaNathI vaza sudharaze e te Adhunika suzikSitAne bhrama mAtra che! pitA, potAne zikSaNa maLyuM hatuM tethI joie te bhale putrane zikSaNa Ape, paratu chekarAne zikSaNa maLe ke na maLe te paNa tenI khAddhika ane mAsika zita jemanI temaja raheze. puSkaLa leAkAnI evI kalpanA hAya che ke kharAba paristhitimAM aneka peDhIo rahevAthI vyAdhio uddabhave che. paraMtu amuka pirithitamAM aneka peDhIe sudhI rahevAthI tenuM pariNAma satatimAM saMkrAnta thAya che e ja khAkhata mULa vivAdAspada che. A viSe puliana harlenA mata jANavA jevA che. te kahe che, " It is probably true, however, that not only the average physique of slum-dwellers is somewhat low, but also their average inherited potentialities; This is almost certainly not due to the effet of living generations after generations in slums, but due to the fact that a consider able proportion of types, that have inherited poor qualities have gradually drifted into slum conditions of living" Stream of Life-Julian Huxley page 41 A khAtAmAM vAMzika guNeAnI tulanA karI jozuM te paristhitinuM pariNAma ghaNuM ja kSudra svarUpanu che. ema dekhAze. mAnava pragati thADA pramANamAM paNa jo paristhitinA sArA narasA paNApara AdhAra rAkhatI haze teA paristhiti sudharavAthI vaMza sudharaze. paraMtu anuva'zanA abhyAsa parathI dekhAya che te pramANe jo mAnavanuM jIvana mukhyatve karIne vAMzika guNApara AdhAra rAkhatuM heAya te paristhitinI sudhAraNAthI ulaTI halakA vazanI vRddhi jhaDapathI thaI ekadare bheMzanI adheAgati ja thaze. bALaka janme che te pitAnA For Private and Personal Use Only Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivAhavicAra jevuM ja hoya che. e sAmyatAnuM kAraNa kaMI te pitAthI jamyo che e na hoI, teo baMne eka ja zukrabiMdumAMthI janmyA e che, eTale bAlaka jANe pitAnuM oramAna bhAIbhAMDu ja na hoya ! eTaluM ja nahi paNa pitA pote ja "bAmA hai putra nAmANiA' cAdara mAse di stra: nUrva bhUte tathA vadhanA" "mAlApdmraagaannaaN janma kAcamaNeH kutH|' 'yasminkule tvamutpannaH pAralA " tethI ja ame vAraMvAra kahIe chIe ke vivAhanI bAbatamAM mukhyatve karIne je zreSTha vaMzanI saMbhALa rAkhavI hoya temAM kulagetra vadhu mahatvanuM che. uttama paristhiti agara zikSaNa nahi ! zreSTha prajAne mArgadarzaka thAya evI sAmAnya vivAhanI bAbatamAM kayAM kule grAhya ane kayAM kule tyAjya vagerenI sAmAnya rUparekhA keIke paNa kalenI mAhyagrAhAta AMkI devI joIe. A jAtanI rUparekhA hiMdu samAjazAstra sivAya agara Adhunika suprajAjananazAstra paranA lekhake sivAya bIje kayAMya paNa vizeSa maLI AvatI nathI. hiMdu zAstronI dRSTie tyAjya kulenI vyavasthA nIce pramANe karI che. e vyavasthAmAM zAstrIya niyamenuM uttama rIte pAlana karavAmAM AvyuM che ke nahi tene vicAra vAMcaka pote ja kare. pahelAM te pitAnuM gotra tyAjya, bIje mAtAnA piyarano vaMza tyAjya. manuM kahe che, asapiMDA ca yA mAtuH asagotrA ca yA pituH| sA prazastA dvijAtInAM dArakarmaNi maithune // a. 3, loka 5 asapiMDA eTale sapiMDa nahi te. A padane artha mAtAnuM piyaranuM netra e levo joIe kullaka bhaTTa kahe che, " zakA For Private and Personal Use Only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 268 mAjaracanArAja nmAtRsagotrApi mAtRvaMzaparaMparA janmanAmnoH pratyabhijJAne sati na bivAhyA, taditarAtu mAtRsagotrA vivAhyA iti saMhItA' (mAtAnA getramAMnI-paNa mAtAnA avaTaMka ke nukhavALI strI vivAhane egya nathI; paraMtu te ja gotranI hoya ane bIjA avaTaMkanI hoya to te strI vivAha karavA yogya che-harakata nathI.) AthI vadhAre sAre niyama suprajAjanazAstranI daSTie kema kahI zakAya e ja amane samajAtuM nathI. keTalAka graMthakAra mAtagotranI game te kanyA niSiddha mAne che. juoH satrA mATe necchantyudvAhakarmaNi / janmanAmnoravijJAne uvahevizaMkitaH / pariNIya sagotrAM tu samAna pravarAM tthaa| tasyAM kRtvA samutsarga dijazcAMdrAyaNaM caret / mAtulasya sutAM caiva mAtRgotrAM vannA' tevI ja rIte "arajotrA jae padanA sagotra ane sapiMDa evA baMne artho levAnA che. TUMkamAM kanyA mAtapitAnI sagotra ane sapiMDa na hovI joIe. vaLI sapiMDa zabdano artha karatI vakhate aDacaNa ubhI thaze, tethI te viSe paNa vicAra tha joIe. didharmazAstrakAre sapiDAne artha be paddhatithI kare che. eka jImUtavAhananI paddhati ane bIjI vijJAnezvaranI paddhati. sAta peDhIo pachI sapiDatA naSTa thAya che ema je paddhati kahe che te prANIzAstrane vadhu najIka che. prANIzAstranI dRSTie vicAra karIzuM te je be vyaktionI sapiDatAno nirNaya karavuM hoya te vyakitaonA amuka peDhIo pahelAM jeTalAM pUrvajonuM astitva hevuM zakya che te karatAM eka paNa pUrvaja ochA hoya to samajavuM ke kayAMka paNa cheDA ghaNA sagapaNamAM vivAha thatA hovA joIe. dhAro ke Aja je vyakitao hayAta che te vyakitaonA dasamA saikAmAM keTalA pUrvajo haze tenuM ? hu bhaTTa on manu 2 Modes of research in genetics-R. Pearl For Private and Personal Use Only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivAha ivacAra gaNita karI joe. trIsa varSe eka peDhI evA hisAba karIe te sane 943 thI 1973 sudhI 990 varSI eTale 33 peDhIe thAya che. tethI AjanI vyakitanAM sane 943 mAM (2) 32 eTale 85, 98, 09, 4pa2 pUrvajo hAvA joie. AnA karatAM eka paNa eche hAya to jarUra kAI jagAe sapiMDAne vivAdva thayelA havA joie. ahIM sapiMDAne vivAha karavA ke nahi e prazna nathI. paNa kayA vazamAM karavA ane tenI maryAdA krama nakkI karavI e che. te praznonA vicAra na karatAM dharmImAM atyaMta rUDha karavAmAM AvelA niyame teDavA tarapha taNAnI je pravRtta vadhatI jAya che te pariNAme hitakAraka thaze nahi. sapiMDI e prakAranA heAya che. eka gotra ja sarpiDa ane khIje bhinna gotra ja sapiMDa. gotra ja sapiMDa eTale vaMzapara parAthI cAlI AvelI purUSa sa Mtati ( Agnates ) ane bhanna gotra ja eTale vazapara parAthI cAlI AvelI strI sati (Gogates). huve amArA samAjazAstrajJAnA matAnusAra A lekete * paMcamAlatamApUrNa mAtRta: vistRta: tathA ' ema mAnyA che. eTale ke mAtAnI bAjue pAMca peDhIe pachI ane pitAnI bAjue sAta peDhIe pachI sApiMDaya deSa naSTa mAnavA. sageAtra eTale ekaja gotramAM janmeluM gotra e zabdanA game tevA a karavAmAM Ave tA paNa pravarAdhyAya prasiddha gotro lagabhaga traNa cAra hajAra varSo thayAM AjanA ja svarUpamAM pitA taraphathI putrane (In the male line ) e paddhatie cAlyAM AvelAM che, e vAta nirvivAda che. gotra zabdanA vyutpatti pradhAna je arthA karavAmAM Ave che, arthA karavA sArA nathI, eTaluM ja nahi paNa te hAsyAspada che. traNa hajAra varSa eTale lagabhaga so peDhI jAtinAguviziSTIkaraNa mATe puratI nathI ? tevA thaI, e zuM pachI mAnavI guNu 1 Hindoo aw-D. F. Mulla. For Private and Personal Use Only Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ^ ^^ ^^^ ^w w dharma anuvAMzika guNa dharma-kyAre paNa nAza pAmatA nathI e bAbata prasiddha che chatAM gATananI gaNitAtmaka paddhatine na samajAelA niyameno AdhAra laI Aja hiMdu samAja eTale uccavarNaya hiMdu samAjane sagotra vivAha karavAnI ziphArasa karavI vighAtaka thaze ema ame mAnIe chIe, evA upadezo muMbaI vizvavidyAlayanA khAsa kRpAchatra nIce karavAmAM Ave che. sagotra vivAhane vicAra karavA lAgIe te ema dekhAze ke tadana najIkanA sagotra eTale pitAputrIne athavA bhAI bahenane. AvA vivAhonA sApiMDayAno ane sagotratvanuM mApana kema karavuM e saMbaMdhI ghaNAya gaNitAtmaka niyama remaMDa parla, kAle pIyarasana vagere lekhakee ApyA che. jyAre ekAda guNa amuka vaMzamAM sthira karavAno hoya tyAre AvA prakAranA vivAhane upayoga eTale upara uparathI vaMzane samajAtIya vyaktinA vivAha karI guNonI cuMTaNI karavI vadhAre muzkela paDatuM nathI. paraMtu A prakAranA vivAha nakkI phAyadAkAraka ja thAya che ema nathI, e kevI rIte te joIe. pratyeka vyakti amuka gunI bAbatamAM zuddha (Homozygous) ane keTalAka guNenI bAbatamAM saMkIrNa (Heterozy gous) hoya che. je guNa vyaktinI saMtatimAM je ne te saMkrAnta thAya che te zuddha guNa, paraMtu saMkIrNa guNonI mAMDaNI te ja vyaktinI saMtatimAM judAM judAM svarUpe thavA saMbhava che, tethI koI paNa vaMzamAM ke jAtimAM amuka eka agara aneka guNo zuddha thayA hoya te te zuddha rAkhavA e paheluM kArya che. vaLI e guNo paNa pratyakSa ( dominant) ane tirahita (Recessive) ema be prakAranA hoya che. amuka Heredity and Eugenics-Gates. 2 Hindoo Exogamy-Karandikar, 3 Modes of Research in genetics-R. Pearl. For Private and Personal Use Only Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivAhatiyA eka vaMzanA guNa doSa sapiMDa vivAhathI zuddha thatA jaze paraMtu vaMzamAM guNa hoya che tema paNa hoya che. e de thoDAghaNA vaMzamAM paNa hitakAraka thaze nahi. vyakitamAM lulAM pAMgaLAM karanArA, kurUpatA lAvanArA, mRtyu utpanna karanArA, gAMDapaNa lAvanArA, evA paNu jIvana golaka (genes) hoI zakevaLI A guNe sRSTimAM tirahita hoya che, e paNa satra vivAhathI vRddhi pAmavA lAgaze. A pramANe sagotra vivAhathI ISTa ane aniSTa baMne prakAranA guNemAM vyakti zuddha eTale upara kahyA pramANe e ja guNa saMtatimAM jevAne tevA saMkrAnta karanArI-thatI jaze; tethI prANIzAstranI dRSTie sagotra ane sapiMDa vivAha agrAhya che. vivAha e rIte thavA joIe ke pratyakSa sArA guNo emane ema rahI, tirahita duguNe ochI thAya. e baMne bAbate sAthe sAthe sAdhavAnI hoya che. ahIM samAna jIvana golakAnI cuMTaNI thatI hovAthI, bahArathI ekarUpa dekhAtI paraMtu anuvaMzathI kharekhara bhinna vyakitao TALavAmAM Avaze te paNa upara kaheluM dividha kArya siddha thaze ke nahi e kahevuM durghaTa che, tethI sagotra sapiMDa vivAha kevaLa te sagotra sapiMDa che eTale ja tyAjya na hoya te paNa je vaza mULathI doSa rahIta hoya evA vaMze je pRthvItala para kayAMya maLI Ave to te vaMzamAM evA vivAha bhale thAya. paraMtu AvA vivAhanI hAle eTalI badhI jarUra kema jaNAI che, e samajAtuM nathI. vyAvahArika aDacaNe mATe sRSTinA niyamonuM ulaMdhana karavuM na joIe, evI amArI alpa samajaNa che. vaLI sagotra, sapiMDa eTale ke lehIthI najIkanI vyakitao vacce vivAha thAya te te samAjamAM bIjA paNa aneka doSa utpanna thAya che. A jAtanA vivAha peDhI dara peDhI satata thatA jAya te paNa guNa hAnI thayelI dekhAtI nathI. paraMtu ekAda peDhImAM je bahArane bhAgIdAra kare paDe, te mAtra te vaMzanA sarva saddaguNono nAza ? Basi, of Bruding-L. F Witmey For Private and Personal Use Only Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 201 hiMdunuM samAjaracanAzAsa cAya che. vaLI pratyakSa guNanA sAnidhyane lIdhe tiAhita guNA (pratyakSa prabhAvI ja thanArA) pratyakSa thAya evA saMbhava che tethI sageAtra sapiMDa vivAha TALavA joie upara batAvyA pramANe taddana nirdoSa vazAmAM evA vivAha thAya te kaMi harakata nathI. paraMtu AvA prakAranA prayAgo karavAnI bhAMjagaDamAM sAdhAraNa samAje na paDavuM joie. sagotra, sarpiDa vyakitae vivAha mATe agrAhya che ema nakkI thayA pachI e prazna eTalethI ja aTakatA nathI. eka gotranA na heAvA chatAM vaMza zuddhinI ane suprAzAstranI dRSTie ghaNA prakAranA vaze sAthenA vivAha sabaMdhanA tyAga karavo joie ane tenI carcA hiMdu smRtikArAe bahu ja suMdara rIte karI che. manu kahe che ke, "" mahAntyapi samRddhAni gojAvidhanadhAnyataH | strIsaMbaMdhe dazaitAni kulAni parivarjayet // hInakriyaM vipuruvaM nizkaMdo romazArzasam | kSayyAmayIvyapasmArI vitrikuSTI kulAni ca // a. 3, zlAka 6, 7 nIcenA dasa kuLA, gAma, bakarAM, dhanadhAnya vaDe meTAM samRddhi vALAM hAya tA paNa emanI sAthe vivAna sabadha karavA nahi. jemAM jAtakarmAdi saskAre karavAmAM AvatA na heAya, jemAM purUSaprajA thatI na hAya, jemAM kAI vedAdhyayana karatA na hAya, jemAM strI tathA purUSanA zarIrapara lAMbA vALa heAya tathA jemAM kuLanA strIpurUSane harasane, kSayane, maMdAgninA, phephasAMne, sapheda kADhatA ke khIjA kAI paNa prakAranA rAga hoya teA tevA kuLanI kanyA paraNI nahi" strInI cuMTaNI karatI vakhate meTAM samRddhivALAM hAya chatAM dasa kuLAnA tyAga karavA. A lekhake jarUra bhAMga pIdhI hovI joie. Effects of Consanguinous marriage-Pearson For Private and Personal Use Only Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivAhavicAra A / 1, 1 / 1 ghaNAkharA gAra karegI. A kahe che ke zrImaMta vaMzanI kanyA varSe karavI, tethI ja Adhunika suzikSite kahe che ke brAhmaNone paristhiti samajAtI nathI, paraMtu e kulene brAhmaNa sAthe kaMI aNabanAva na hato. have A lekamAM kaMI zAstrIya bIja che ke nahi e tapAsIzuM te pratyeka pada manue suprajAzAstranI dRSTie vAparyuM che ema dekhAyA vinA raheze nahi. e tyAjya kula A pramANe che. jAtakarmAdi saMskAra na pAmyA hoya evAM, je kulemAM phakta strIsaMtati utpanna thatI hoya tevAM, je kulemAM vedavidyAnuM adhyayana na thatuM hoya tevAM, atizaya kezayukta, arza vyAdhiyukta, kSayI, jaTharAgni maMda hoya evAM, apasmAranI vyAdhivALAM ane zarIra para keDhi phuTa hoya evAM-kuSTarogI. A vizenI yAdI tarapha joIzuM te temAM ghaNAkharA rogone vicAra karela dekhAI Avaze. tethI regana ane vaMzone zo saMbaMdha che te have jovuM joize. AyurvedanI dRSTie bahutika roga anuvAMzika ja hoya che. amane keTalAka lake puche che ke ekAda jakhama thavI e paNa anuviAMzika che zuM? nA, ame tema kahetA paNa nathI, paraMtu jakhama thayA pachI rUdhirapravAha tarata ja baMdha tha na thavo agara jakhamanuM tarata ja rUjhAvuM na rUjhAvuM e jarUra anuvAMzika che. keTalAka lokone jakhama thayA pachI temane rUdhirapravAha jaladI aTakato nathI. ane tethI keTalIka vakhata temAM temanuM mRtyu paNa thAya che. A roga anuvAMzika che. te viSe have samAjazAstra (jeo pitAnA nirvAhane AdhAra lekene anArogya para rAkhe che, tevA DokaTara ane vaidyo nahi) sAzaMka nathI. keTalAka leke baherAM ane mUgAM thI rAgone ? Heredity and Eugenics by Gates. See also Pearson and other writers. 18 For Private and Personal Use Only Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hanuM samAjavAya janme che e deza paNa anuvAMzika che. apasmAra (Epilepsy) e rega paNa anuvAMzika che ane je vaMzamAM e rAga hoya che te vaMzamAM itara zArIrika ane mAnasika doSa paNa hoya che. amuka TharAvika snAyuonuM AkuMcana pasAra thavuM ( Treneur) e roga paNa anuvAMzika che. A sarva rogo ane bIjA paNa keTalAka vega anuvAMzika che e have pAzcAtyone mAnya thavA lAgyuM che. tethI suprajAne vicAra karanArA manue regonI yAdI ApavAmAM bhula karI che e Adhunika suzikSita bhale bicArA kahe, ema kahevAnI amArAthI te hiMmata thaI zakatI nathI. AryazAstrAnusAra "COjuo: pArtha nitta' evo niyama che. "sarve tAmiLo : vayitvA kavAciTdhaH vArikha:' pAzcAtya vaidakazAstranI pragati mukhyatve karIne anuvaMzanA niyamo zodhAyA pahelAM thayela hovAthI, hAle anuvaMzanA niyamo zodhAyA pachI te vaidakazAstranA niyamo nirUpayogI thayA che vaidakazAstrAnusAra pariNAmanI carcA ame pAchaLa karI ja che. hiMdustAnanA netAo taraphathI AvA zAstrone puraskAra karavAmAM Ave che e dezanuM durdeva nahi te zuM? have uparanI yAdImAnAM pratyeka padane vicAra karIe. jAta karmAdi saMskAra na pAmelAM-A padamAM saMskArane vicAra kare che. "vAtuvarNa irivivAraMvAdazA' ame AgaLa kahyuM ja che ke zreSTha prajA nirmANa thavA mATe uttama AnuvaMza ane uttama saMskAra e baMnene meLApa tha joIe. bIjAM aneka sAmAjika kAraNone vicAra spaSTa mAlama paDaze ke vivAhagya vyaktio samAna saMskRtinI hovI joIe. A mudo amArA samAja sudhArakane paNa mAnya hovAthI, enI vadhu carcA ahIM na karIe to paNa cAlaze. ? Tuberculosis, Heredity and Environment and other pamphlets-K. Pearson. For Private and Personal Use Only Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSA vidhAra w www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nipurUSaeTale je vazamAM saMtati strIpradhAna heAya evA vaMza A eka ja padma hiMdueAnA samAjazAstrane zA hetu che te batAvavA sama che. tenI sAthe te pada temanA samAjazAstra viSayaka jJAnanuM paNa digdarzana karAve che. Aja gheraghera phelAyalA samAjazAstrajJAnu jJAna manusmRtinA abhyAsa karyAM sivAya apUrNa ja raheze. have A padane vicAra karIe. je vaMzamAM purUSasaMtita na hAya, eTale ke je vaMzamAM strI vArasadAra thavAneA saMbhava hAya, te vaMza sAthe jo sabaMdha thAya teA zI zI Apatti AvI paDe che tenI suMdara carcosara phrAnsisa gAlTane karelI che. te kahe che ku, " me" gaNitAtmaka paddhatinA abhyAsa karyAM, te uparathI ema dekhAyuM ke strI vArasa sAthe thaelA bahuteka vivAha| vadhyatvamAM ja pariNamyA. tethI saradAravaza agara buddhivAnavaMza game te evI strIo sAthe vivAha kare teA te vaMza niza thAya che.' manu paNa ema ja kahe che ke, " samRddha hoya te paNa niSkurUSavaza va mAnaveA. paraMtu A muddo aDIM ja khalAsa thatA nathI. mukhyatve karIne je vaMza strapradhAna agara strIpraja heAya che, te vaMzamAM jagata para trikhaMDa kIrti prasarAve evA purUSa sahasA utpanna thatA nathI. hevalAka elIsa kahe che ke, " kAi paNa prakAranI yukti prayukitathI agara vAkcAturyathI jene khATA puravAra karavA azakaya che. evA eka muddo utpanna thAya che. te muddo e ke je vozamAM phakata cheAkarAe ja janmyA te vaMzAne judA pADI temane abhyAsa karavAmAM ALye, ane je vaMzamAM che|karA ane chekarIe ane sa Mtati janmI evA ekase esI vaMzaneA paNu abhyAsa karavAmAM AvyA, tyAre cakSu' dekhAi AvyuM ke mahAna purUSA purUSapradhAna saMtatimAM ja utpanna thAya che." purUSaprajA zA mATe vadhAre joie tenAM kAraNo tr Horeditary Genius-Sir Franois Galton. 2 A Study of British genius-Havelock Ellis For Private and Personal Use Only Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nn^^^^^^^^^^^^^^^^^^~ zi7 hiMtAonuM samAjaracanAzAha * jo ke manue kahyAM nathI, paNa tethI tene niSkarSa bhUlabhareluM che ema kevI rIte kahI zakAya ? hiMduomAM chokarAonuM mahatva zA mATe? "putrA mAthA ma" evo AzIrvAda zA mATe ApavAno ? purUSasaMtati mATe ja zA mATe jhaMkhanA karyA karavI ? vagere muddAone khulAse uparanI carcA parathI thaze ema lAge che. purUSa pradhAna saMtati zA mATe thavI joIe enAM aneka kAraNo ApI zakAze. paraMtu kAraNone saMbaMdha jokasaMkhyA viSayaka prazno sAthe hovAthI tene vicAra anyatra karIzuM. manune niyama keTale barAbara che e kAInA paNa dhyAnamAM saheje AvI zake tema che. paraMtu AjanA suzikSita aMdhakAramAM tenI kharI kiMmata samajI zakAya tema nathI. AvA prakAranA sarva mAnavajAtine lAgu paDanArA niyamo zodhI denAra manune eka mahAmUrkha graMthakAre pakSapAtI kahe, bIjAe teno graMtha saLagAvI de, A badhAM DahApaNanAM lakSaNo te avazya nathI. nida- je je vaMzamAM je je zikSaNa yogya ane anurUpa heya te te zikSaNane abhAva hoya tevA vaMza. ahIM pharI saMskArano ja prazna Avyo. vaMzanI zikSaNa paddhati lAyakAta anurUpa judI judI hevI joIe. badhAne eka ja prakAranuM zikSaNa ApavAnI paddhati hindu samAje kadI paNa mAnya karI nathI. Adhunika zikSaNa paddhati atyaMta azAstrIya svarUpanI ane samAja nAzaka che, eTaluM ja kahevuM ahIM basa thaze. A prakAranI zikSaNapaddhatine samAjamAM pasAra karavA IcchanArA leke te samAjanA zatru che ema kahevAmAM jarA paNa harakta nathI. ramazaeTale bahu kazALa. vALa vadhu hevAne vivAha yogyatva sAthe zuM saMbaMdha che e prazna upalaga dRSTie jenArane 2 mAtara athavA jhA-vi. rA. zide 3 Scientific outlook-B. Russel. For Private and Personal Use Only Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivAhavicAra 27 sajA thaze. paNa manuM pramANe ja sIjhara laoN broso nAmaka graMthakArane paNa temAM hetu dekhAya che. te kahe che ke, "bahu vALa hovA e vyaktimAM gune karavAnI pravRttinuM astitva vyakta kare che." e vastu barAbara che ke kema e ame kahI zakatA nathI. paraMtu bhinna sthaLe, bhinna kALe ane be bhinna saMskRtinA lekhakee eka ja prakAranuM vidhAna karyuM che e sarvathA bhUlabhareluM haze ema ame kahI zakatA nathI. TAyara kahe che ke, "dhAre ke tArtAranA musalamAna ane DAhomInA Adhunika aMgrejo ke phIjI TApunA veslepathI khristI ane teja TApumAMnA jesyuITa pAkI e baMne ekAda sthitinuM varNana sarakhA zabdomAM kare to te varNana kevaLa yadagyA sAdhamya ke graMthakAranI luccAI haze ema kahevuM azakaya che. ahIM te baMne zAstra ekaja anumAna kADhe che tethI A praznano paddhatisara abhyAsa thavuM joIe ema amane lAge che. A sama-arza rega (harasa) heya evA. ame pAchaLa kahyuM ja che ke, pAzcAtya vaidakazAstrane A rogane ane anuvaMzane saMbaMdha samajAya nathI. te vaidakazAstrI mukhyatve karIne paristhitine vicAra kare che. jaMgalI pAzcAtya jema jema sudharatuM jaze tema tema emane paNa A sthitinuM jJAna thaze. paraMtu je samAjamAM A jJAna prAcIna kALathI ja che te samAje pAzcAtyo tarapha zA mATe najara karavI e suzikSita ane sudhArake ja jANe. amArA Arya vaidakamAMnA graMthamAM AvA prakAranA regenI yAdI ja ApI che. Arzasa e padathI AvA sarva rogavALA vaMza, e upalakSaNAtmaka artha levAne che. vAgabhaTa kahe che. ? Criminal man-Lombrosoo. 2 azaMga hRdaya For Private and Personal Use Only Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org * Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaAnAyo 'vAtavyAdhyazmarikuSTamehodarabhagaMdarAH / azAMsi grahaNotyaSTau mahArogAH prakIrtitAH // ' AmAMnA pratyeka pada para bhASya karIe te AkhA eka bIjo graMtha ja thaze. vAraMvAra amArA hAthe adhikAranuM atikramaNa thavA saMbhava che; tethI ahIM eTaluM ja kahevAnuM ke upara je A vaidakanA graMthamAM yAdI ApI che, temAMnA ahuteka rAgonA anuvAMzikatva viSe pAzcAtyonI khAtrI thatI jAya che. ekaja dAkhalA laie. madhuprameha ( Diabetes ) viSe DA. geTas kahe che ke, " madhuprameha rAga tenAM pratyakSa lakSaNA parathI anuvAMzika che ke te vyakitae sapAdana karyAM che e bAbata nizcita thaze. paraMtu ghaNe bhAge A rAga anuvAMzika ja hAya che.' A rAgeAnA saMcAra menDelanI pratyakSa guNa sakramaN paddhatithI ( Dominant ) thayelA dekhAI Ave che. je. pI. ravA e nAmanA gRhasthanA vaMzane abhyAsa karatAM jaNAI AvyuM ke A rAga deASita vaMzamAM sAr3a TakAthI vadhAre sa Mtatine thayo hatA. kSacI--eTale rAjyamAAdi kSayathI grasta thayelA vaza, kSayarAgane gaNitAtmaka paddhatithI abhyAsa karanArA lekhaka DaeNrDA. pIyarasana ane DA. gArIMga e tene jaNAI AvyuM che ke A vikAra paNu mukhyatve anuvAMzika che. pIyarasane Arthika dRSTie sukhI evA vazanA abhyAsa karyAM, jyAre gArIMge samAjanA nIcalA tharAne ane gunegArAnA abhyAsa karyAM. paraMtu baMnenA siddhAnta ekaja thayo ke A rAga vizeSataH anuvAMzika ja che. pIyarasana kahe che ke, sparzIjanyatva (cepa) e ja jo A rAganu' mukhya kAraNa hoya te pati-patnI vacce dekhAtuM kSaya rAganu pramANa pitAputra vacce dekhAnArA pramANa karatAM vadhu hevuM joie, paraMtu atyaMta khArIkAithI abhyAsa * tr 1 Tubereulosis, heredity and Environment-Pearson, 2 British Couviot-Charles Gorlag, For Private and Personal Use Only Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivAhavicAra 27 karatAM jaNAI AvyuM ke mAbApanuM saMtAna paranuM pariNAma pati patnIne arasaparasanA pariNAma karatAM bamaNuM hoya che. hiMdustAnanA agara yurepanA peTabharUDakaTare zuM kahe che ane kharekhara vastusthiti zI che ane AjanI paddhati vaDe samAjanI adhogati kema thaI rahI che vagere jevuM hoya te e viSaya para mULa graMtha ja vAMco joIe. caeNTaraTana hila kahe che ke, " A rega pratyakSa saMkrAnta thata hoya ke na hoya. paNa roganA prasAra mATe hitakAraka evI zarIraghaTanA ( Constitution) te saMkrAnta thAya che e cokkasa pratyakSa raga saMkrAnta thAya che ema kahe agara tene piSaka zarIraghaTanA saMkrAnta thAya che ema kahe paraMtu A rogathI duSita thayelA vaMza vivAha mATe tyAjya che ema kahenAre manu bhula kema kare che e amArAthI samajAtuM nathI! A roganuM pramANa zuddha vaMzIya karatAM saMkara prajAmAM vadhAre hoya che, e bAbata samAjasudhArakee khAsa dhyAnamAM rAkhavI joIe. AvA prakAranA roge vadhe te harata nathI paNa ame te jAtibheda naSTa karIzuM ja e nizcaya je mahAtmAono thayo haze temanA mATe A carcA nathI, e kahevAnI jarUra nathI. maMdAgninA regavALA vaMza-pAcanazakti sArI na hevI e sarva roganuM ugamasthAna che, e hakIkta koIne paNa spaSTa karIne kahevAnI jarUra nathI. apamAdi (Epilepsy) regavALA vaMzane tyAga karavo joIe. AnuM vadhAre vivecana karavAnI jarUra nathI. AvI rIte manue AgaLa vadhelA ane zrImAna vaMze paNa tyAjya mAnyA che, ane evA vaMza viSe manue je lakhyuM che, Heredity & Selection in Sociology-Chattertou Hill. For Private and Personal Use Only Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 20. hiMduonuM samAyathanArA tenA dareka zabda zAstrIya che e vAta have spaSTa thai haze. vivAha karI potAnA gharamAM je kanyA lAvavI ane jenA sAhaca vaDe ApaNane bhautika amaratva prApta thAya cheH 'prajJAmiDanRtatvama Ama !" te kanyAnA kula gAtranI mAhitI meLavavI joie. jene peAtAnA vaza zreSTha rAkhavAnI icchA hoya te purUSane A vastuone vicAra na karavA joie ema kANu kaheze ? paraMtu dharma parivartana pAme che, AcAra badalAya che, evAM sarvasAdhAraNa vidhAnane pracAra thaI rahyo che. ame upara karelI carcA parathI dharma parivartana thAya che ke kema, AcArA badalAya che evuM haju paNu lAge che ke kema ene khulAsA e lAkA jAheramAM maherabAnI karIne kare evI temanA pAse hAtha joDI vinaMti che. prema agara zikSaNa e baMne prakriyAthI upara khatAvela anuvAMzika bAbateAmAM keDI jeTalA paNa pharaka paDI zakaze nahi e vAta ame vivAhecchu tarUNane bhArapUrvaka kahI rAkhIe chIe. zAstrIya rIte jemane samAjanI racanA karavI che temanA mATe samAja premapradhAna vivAha yukta thavA zakaya nathI. ThIka, AvI rIte jAtinA ane vaMzanA guNaSTie vicAra karI grAhya vaza kayA ane agrAhya vaMza kayA 3 vagere sabaMdhI jeTalI uttama vigata kanyAnI grAhyagrAhyatA A samAjazAstromAM ApI che teTalI khIje kayAMya paNa jaNAtI nathI. tenI sAthe teoe kanyAnA guNAtA vicAra karyAM che. ahIM nirAgItva ane zikSaNa e khatenI sAthe bIjI ghaNI khAkhatAne vicAra karyAM che. A zikSaNa zabda Adhunika daSTie samajAya che te arthe ame vAparyAM nathI. kAraNa ke Adhunika zikSaNathI strInuM vivAhayeAgya vaya Heredity in light of recent Researches-Doncaster Mendelism-Panet. For Private and Personal Use Only Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivAhavicAra rA thaI gayA pachI keTalAka varSoM viAha na thaI zakavAthI tenA zArIrika ane mAnasika piMDAmAM judA judA prakAranI vikRti thayelI hAya che ane tevA zArIrika agara mAnasika piMDeAne pUrNa sukhanI prApti cavI zakaya che e mAnavuM AkANakusumavat che-mRgajaLathI tRSA tRpta cavA jevuM che. hAlanI paddhatimAM te te sukha aniyaMtrita strIpurUSa sabhAgamAM prApta thavAnuM che. amArI sukhanI kalpanA ATalI kSudra nathI. phrIka chaeN. prayatna stutya che. saMtati niyamananA nAma heThaLa karI jovA jevA che. ame zikSaNu zabdane artha ' jIvanA kakSamAM patine anusarI potAnA sukhamAM hoya ke duHkhamAM hoya tene TakAvI rAkhavAnI ceAgyatA ' evA lIdhelA che. tara kayA kayA guNAnA vyaktie tyAga karavA e paNa manue ApyuM che. te yAdImAM keTalAka pradhAna ane keTalAka apradhAna guNo ApyA che. keTalAkanA zAstrIya atha barAbara samajAya che ane keTalAkane te samajAtA nathI. jene artha samajAte nathI te nirarthaka che ema kahevA jeTalA ame suzikSita nathI. e ame prAmANikapaNe kabula karIe chIe, manu kahe che ke, 66 airavai kanyAM nAdhikAMgIM na rogiNIm / nAlomikAM nAtilomAM na vAcAdAM na piMgalAM // 1 // narkSavRkSanadInAnIM nAntyaparvatanAmikAM / na pakSyahi preSyanAmnIM na ca bhISaNanAmikAM // 2 // abhyaMgAMgIM saumyanAmnIM haMsavAraNagAminIm / tanulomakezadazanAM mRddhaM gImudvahetustriyam // 3 // a. 3, zlAka 8, 9, 10 Gowan. | Hymen: Dr. Norman Haire. Physical Disabilities in wives-Hamilton and Mac For Private and Personal Use Only Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 282 www.kobatirth.org hiMduonuM samAyaMnAzAya kapilavA~ ( jenA mAthA para rAtA vALa hoya tevI ), adhika avayavavALI ( cha AMgaLAMvALA vagere ) rAgI, keza vinAnI athavA tA vadhAre kezavALI, vAcALa athavA pILI AMkhavALI kanyAne paravI nahi. ** Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jenuM nakSatra, vRkSa, parvata, pakSI, sarpa ke dAsane nAme nAma hAya evI agara jenuM bhayaMkara nAma heAya evI kanyAne paraNvI nahi. paraMtu je kanyA kheADakhAMpaNa vinAnA aMgavALI hAya, jenu nAma suMdara hAya jenI cAla haMsa tathA hAthInA jevI heAya, jenA vALa, rUvADAM tathA dAMta sukSma heAya ane jenuM aMga kAmaLa hAya evI kanyAne paraNavI.' A traNa zlAmAMthI khIjA kSeAkamAM je nAma sabaMdhI carcA karI che, tenA viSe amane vadhu kheAdha thatA nathI. teNe kahyA che e prakAranAM nAmeA lai gaNitAtmaka paddhatithI abhyAsa karIe te temAMthI kaiMka anumAne! nIkaLavAnA saMbhava che, paraMtu khIjA badhA pado mAtra apUrNa che, pachI te hAlanA premazAstrane game ke na game. kapilA eTale kilaoNkezA, rAtA vALavALI evA a kulluka bhaTTe karyA che ane te kharAkhara che. vALane raMga vaMzadaka che. manu mukhyataH bhurAvALavALA A mATe niyama kahetA hAvAthI, te kALA vALa mATe vAMdhA le che, paraMtu ene atha evA nathI ke kALA-vALavALA leAkAe paNa kALA vALavALI kanyA sAthe paravuM nahi. adhikAMgI strI karavI nahi. adhikAMgI eTale ke zarIranA amuka bhAga vadhAre hAya evI agara upalakSaNuthI amuka bhAga echA hAya evI. dA. ta. hAthane agara pagane cha AMgaLAM hAvAM agara hAthanAM TeravAM ja AchAM hAvAM. A sarva sthitione aMgrejImAM " brachydactyly lobster claw, polydactyly " vagere sattA che, A badhA viparita guNo anuvAMzika che ema ekeeka For Private and Personal Use Only Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ~ ~~~~~~~ ~ ~~~ ~~~~~~~~~~~~ ~ vivAhavicAra --~~ ~~~~~~ prANIzAstrajJane mata che? vaMzamAM saMcArI deSa eke nathI ema kadAcita thAya to paNa pratyakSa je vyakita sAthe vivAha karavAne che te vyakti paNa saMcArI vyAdhithI pIDAelI na hovI joIe, tethI manue rAgINI e padane upayoga karyo haze. manunI daSTie ghaNuM vALavALI ane ghaNA thaDA vALavALI e baMne kanyAo tyAjya che. A padanA artha mATe ame Do. sIjhara lo brosa vagere gunAgarI zAstro paranA lekhakenuM lakhANa vAMcavAnI ziphArasa karIe chIe e viSaya para karelI carcA jIjJAsue jarUra vAMcI jevI. zAstrIya dRSTie jonAro AvI kanyA amAhya ja mAnaze. ghaNuM bolavuM e magajanI asthira sthitinuM lakSaNa che, ema zAstra samaje che. abhaMgAMgI eTale sarva avayaM pramANabaddha che evI. pAtaLA vALa, jhINa dAMta, ane mRdu zarIra evI strI hevI joIe. chellA padano artha samajavA kAmazAstramAM ghaNuM ja uMDu javuM paDaze. ema na karatAM eTaluM ja kahIzuM te basa thaze ke te lakSaNavALI strI kAmasukhanI bAbatamAM ghaNI ja sArI hoya che. hamezAM vivAhanI bAbatamAM vaMza agara jAti, kula ane vyakti, e traNene vicAra karavAnI jarUra hoya che. tethI vivAhanA viSayamAM zreSThatva kaniSThatvanI grAhyagrAhyatAno dRSTie aneka prakAre thAya che. kulaguNa niSkarSa ane vyakitaguNa e baMne vacce vikalpa Ave te kulaguNa pradhAna ane vyakitaguNa gauNa mAnavA. vyakitamAM guNa na hoya chatAM kulamAM guNa heya te te vyakita vivAha mATe grAhya samajavI. kAraNake vyaktinA zarIramAM kulanA zreSTha guNo tirohita svarUpamAM heya che. ane te vyakitanI ? Heredity and Eugenics-Gates. Criminal man-Lambrosso; Criminal Sociology-Torri. For Private and Personal Use Only Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 284. hiMduonuM samAjaracanAzAstra saMtatimAM saMkrAnta thavAno vadhAre saMbhava rahe che. vyakitamAM guNa hoya agara durgA na hoya, paraMtu kulamAM zreSTha guNo na hoya te te vyakita vivAha mATe agrAhya samajavI, kAraNake vyaktinA piMDamAM te vaMzanA durguNa tirahita svarUpamAM hoya che. ane te durguNa vyakitanI saMtatimAM saMkrAnta thavAnA e nizcita samajavuM A ja paddhatithI jAti ane vaMzane vicAra samajI levuM. halakA vaMzamAM ekAda uparauparathI sovela janma ane kadAca te vyakitanuM lagna zreSTha kuLamAM thAya to te vyakita zreSTha kuLane adhogatie laI jaze, ane teja pramANe halakA vaMzamAM je ekAda kuTuMba uparauparathI zreSTha dekhAya, ane tethI te vaMzone ucca vaMzomAM samAveza karI levAmAM Ave te te kuTuMba paNa teTalA ja pramANamAM te vaMzanI ardhagati karaze. je samAja pitAnI racanA zAstrIya paddhati para karavA irache che, te samAjamAM, suzikSitapaNAnA oThA heThaLa vivAhane AdhArabhuta manAtI hAlanI kAmukapremanI paddhatine lavaleza paNa sthAna maLaze nahiM. bar3haDa rasela kahe che ke, "zAstrIya paddhatithI je samAja utpanna thaze, emAM kAvya e yAMtrika jJAna karatAM zreSTha che ane prema e pratyakSa jJAna karatA hitakAraka che vagere kalpanAone utpanna thavA devAmAM Avaze nahi. jo koI sAhasika vyakti tema karaze to te tarapha durlakSaja karavAmAM Avaze." " They will not be allowed to coquette with the idea that perhaps poetry is as valuable as machinary or love is as valuable as scentific research. If such ideas do occur to any venturesome, they will be received in a pained silence and there will be pretence that they have not been heard." Scientific outlook-B. Russel page 254 3. Devana pArTa kahe che ke, "chuTAcheDAnI arajIone vicAra karanArAM nyAyagrahe, navalakathA, nATake ityAdi sAhityamAM pradhAna For Private and Personal Use Only Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vivAhagiyAra www. www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 201 manAelAM mAtapitAnAM sukhaduHkhatA suprajAjanana sAthe kAi paNa prakAranA sabaMdha nathI. ' prema 'e vivAhanA pAyA thavA joie evI jAtanI vicArahIna kalpanAe vikRta magajanI keTalIka vyaktioe phelAvI che. te mATe suprajAzAane tiraskAra chuTe che. navalakathAmAM vivAhane kAmayAcanAnI pUrti tarIke mAnavAmAM Ave che, kAyadAmAM vivAhanA vArasAhakkanI dRSTie vicAra karavamAM Ave che, ane samAjamAM vivAha parathI vazanI uccanIya sthiti TharAvAya che. paraMtu suprajAjananazAstranI dRSTie vivAhna eTale AvatI peDhI kayA svarUpanI thaze e darzAvanArA pratyakSa prayAga ja thaze-che." '' Happiness or unhappiness of the parents, the principal thernes of many novels and the proceedings of the divorce courts, has little ougenic influence. It certainly has only disgust for the free love propaganda that some unbalanced persons have thought to attach the name. In novels as the climax of human courtship, in law as union of two lives of property descent, in society as fixing of certain status, but in ougonics, which considers it sbiological aspect, marriage is an experiment in breeding." Heredity in relation to Eugenies-. B. Davenport, page 7. vyaktimAM guNa haiAya ane kulamAM te na heAya, te te vyakita spaSTIkaraNa eka pra"kSa << agrAhya zA mATe mAnavI enuM haju vadhAre udAharaNa lai karIe. pIyarasana kahe che ke, kharAma vaMzamAM sana 1680 nA sumAre eka sArI vyakti nirmANa thai tenA pratihAsa huM jANuM chuM. te vyakitanI saMtatine ghaNA sArA vazamAM vivAha thayA. je dhArmika sadhamAM e vyaktionA samAveza thayeA hatA te sadhanA daphataramAM lagabha : doDhasA varSo sudhIne e varAne itihAsa neAMdhI 1 National life from Stand-point of Science-Pearson, For Private and Personal Use Only Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hinuM samAjathanAzAha rAkhela maLI Ave che, tyAM dareka ThekANe ekaja prakAranuM pariNAma dekhAI Ave che. te pariNAma e ke dara peDhIe dArUnI vyasanI, gAMDapaNa AvatuM hoya tevI, zArIrika durbalatAvALI ane mitrone ke sagAone bhArarUpa thAya evI saMtati dareka ThekANe sarakhA pramANamAM utpanna thaI." halakAM kulamAM ekAda vakhata tirahita durgaNavALI paraMtu upara uparathI zreSTha dekhAnArI vyakti janmaze. agara ghaNI vakhata atyaMta kALajIpUrvaka zikSaNa ApavAmAM Ave te vyaktinA samAjavirodhI guNa lupta thaze, paraMtu te vyaktinI saMtatimAM junA de pharI pharIthI tadana AgaLanA ja pramANamAM ubhUta thayelA dekhAze. anuvaMzano niyama chatara zAstranA niyame eTale ja acala che, e satya ekavAra dhyAnamAM Ave te pachI adhegAmi prajA na thAya eTalA mATe samAjanetAo pite ja samAjanA niyamo ghaDI Apaze ane te niyame vyakitane pALavA joIze. A bAbatamAM svAtaMtrya ApI AvatI peDhIo mATe game tevI prajA utpanna karavAne hakka vyakitane maLI zakaze nahi. ahIM sudhI vivAha yogya vaMzane ane te vaMzamanI vyaktine vicAra thayo; paraMtu te vaMzo paNa kevA hovA joIe vagereno vicAra karIe. samUhanI grAhyagrAhyatA game te kaI be zreSTha guNayukta vize laIne temanI vacce vivAha karavAthI zreSTha guNayukta prajA utpanna thaze ja evuM kaMI nizcita kahI zakAya nahi; paraMtu kaniSTa guNayukata thaze e te jarUra nakkI kahI zakAya. dhAro ke hiMdustAnane eka zreSTha vaMza lIdhe ane yuropane paNa eka zreSTha vaMza lIdho. temanI vacce vivAha prasaMga lAvIe te sArI prajA utpanna thaze kharI ? e saMbaMdhI zAstrone ze mata che? kuTuMba samuccaya je jAti te kaya kuTuMba samuccaya le. piraMtu kaniSTa zreSTha vaMza lIdhe lAvIe For Private and Personal Use Only Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ^^^^^^^^^^^^ ^^ ^^ vivAhavicAra 7 ^^^^^^^^^^^^^^^ ^ joIe? ke jethI e hitakAraka thAya. bIjuM eka udAharaNa laIe. madhyaprAMtanA neharU vagere brAhmaNa vaMza mahArASTranA citpAvana vagere brAhmaNe sAthe vivAha kare te te hitakAraka thaze ke kema? bhAgolika, sAmAjika, Arthika vagere bAbatenA be vivAherachu vyaktionA mArgamAM ADe AvatA vaiSamya saMbaMdhI zAe zI vyavasthA karI che? A prazna dekhAya che teTaluM saheluM nathI. AvA ja samUhe zA mATe paDyA ke zA mATe pADavAmAM Avyo e jAtanA prazno pUchavAne adhikAra koI paNa vyakitane nathI ahIM mukhya prazna e che ke hAle je samUhe je nAmathI ekarUpa manAya che te samUhanI vivAha vaDe eTale anuvaMza vaDe seLabheLa karI nAkhavI ke kema ? A praznane nirNaya pratyakSa prayoga vaDe pariNAma joI karavA jaIzuM te paNa e paddhati atyaMta vighAtaka che, kAraNa ke prayoganuM phaLa hitakAraka ja thaze ema pAchaLathI nizcita kahI zakAze nahi. sarvasAdhAraNa anuvAMzika guNa saMkramaNanA niyamo joIzuM to te niyamo AvI seLabheLane pika nathI. eka ThekANe abhyAsa karI vidvAnoe kADhelAM anumAna ane niyamo bIje ThekANe lAgu paDaze ke nahi e paNa zaMkAspada che. chatAM A viSayanuM agharApaNuM dRSTimAM lAvavA mATe temAMnA keTalAka abhyAsa parathI nIkaLatAM anumAno nIce ApuM chuM. hevaloka elIse. Ayariza, skeca, iMglIza ane vesa e upara uparathI sarakhA dekhAtA ane dezabhinnatvane lIdhe judAM judAM sAMketika nAmo dhAraNa karanArA cAra samUhonI saMkara prajAno abhyAsa karyo che. A cAra samUhamAMthI skeca, Ayariza ane velsa samUho karatAM IglIza vadhu najIka che. hAlanI suzikSita paddhatithI jotAM skeca ane iMglIza samUha vacce vivAha thAya che tethI utpanna thanArI prajA vadhu phtatvavAna thavI joIe. paraMtu abhyAsa parathI Scientific outlook-B. Russel. . For Private and Personal Use Only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiM enuM samAja5nAzAha ema jaNAyuM ke e be samUha vacce saMkhyAmAM vadhAre mizra vivAha thatA hoya te paNa temanI saMtati kartatvamAM atyaMta halakA prakAranI nivaDe che, kevaLa kheMca vaMzamAM je prakAranA zreSTha guNe dekhAya che tevA samAja piSaka guNe A saMkaraprajAmAM dekhAtA nathI. ulaTI IglIza ane Ayariza vaccenI saMkaraprajA uparanA pramANamAM thavI joIe teTalI kharAba nivaDatI nathI. have prazna utpanna ema thAya che ke zuddha ca vaMza ka tvavAna ane zuddha aMgrejI vaMza paNa teTale ja ka vAna, vaLI baMne hithI paNa judA nahi. A badhu samAdhAnakAraka hovA chatAM ane peTAjAtionuM agara upavaMzonuM ekIkaraNa karI AkhuM greTabriTana ekavaMzIya karI, temanI ghaTanA karavAnI sahelI yukti hovA chatAM saMkaraprajA akatRtvavAna thAya che evuM anumAna hevaloka elIse zA mATe kADhayuM ? ThIka, A prajA akartavavAna thAya che e vAta sAcI. tevI ja rIte IlIza ane yuropamAMnA bIjA samUhe vacce thayelI saMkaraprajAne vicAra karatAM e ja zAstrajJane dekhAI AvyuM ke iMglIza ane pheMca e be samUha vacce thayelI prajA vadhu phaladAyaka 1 thaI che. IgleMDanA judAM judAM paragaNune paNa teNe abhyAsa karyo che. amArA samAjamAM je koI vaivAhika bAbatomAM sudhAraNA karavA Icche che, temane abhyAsa karavAnI IcachA hoya te abhyAsa karavAnI paddhatinI daSTie te carcA ghaNI ja bodhaprada thaze, paraMtu evI koIne jarApaNa icchA nathI. badhAne mAtra samAjasudhAraNA karavI che. bhaugolika aDacaNo viSe paNa evuM ja che. eka akSAMsamAM rahenArI vyaktinAM zukrabiMdunA jIvanagolike ( genes)nI je pramANe cuMTaNI thaze, te prakAre bIjA akSAMsamAM rahenArI vyakitanI jIvanalakanI cuMTaNI thaze evuM kaMI nathI. dhAro ke ApaNe evI ? A study of British Genius-Havelock Ellis. For Private and Personal Use Only Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivAhavicAra eka jAti laie ke tenI be zAkhAe pRthvIparanA taddana paraspara virUddha sthaLe vasati karI rahI che, ane te ThekANe jIvanA kalahu ane tethI thatI prajAnI cu'TaNI paraspara virUddha sthitimAM cAle che, A pramANe keTalAka jIvanagAlA jeo paraspara asahakArI ( alternative ) sthitimAM hatA temAMthI ekanI cuTaNI eka kSetramAM thaze ane khIjAnI cuTaNI khIjA kSetramAM thaze, paraMtu je guNa eka sthaLe vadhatA jaze, te guNa khIje sthaLe A thatA jaze, ane eka sthaLe je AchA thatA jaze te khIje sthaLe vadhatA jaze. A AvI rIte atyaMta judI judI rIte jemAM cuMTaNI thayelI che. te baMne jAtimAM vAMzika sAmya hAI zakaze ke ? tirthaMka ceAnimAMthI eka atyaMta sahelA dAkhalA laie. sasalAMnI eka ja jAta uSNa ane zIta kaTibaMdhamAM rahe che. zIta kaTibaMdhamAM badhA pradeza arphAcchAdita hAvAthI tyAM sapheda, svaccha rIMganA sasalAeAnI cuMTaNI thai, khIjA koi paNa sasalAe mAryAM jaze. eTale ahIM dheALA raMganA jIvanageAlakAnI cuMTaNI thatI jaze, ane te sasalAnI prajA dheALA raMganI AbatamAM dhIme dhIme zuddha thatI jaze. A prajAne bIjI prajA sAthe seLabheLa karavAmAM Ave te pharI sapheda raMga temaja khaMtara raMge azuddha thatA jaze. A niyama mAnavItrane paNa lAgu thAya che, e vazo dIkAla AvI sthitimAM rahe te baMnemAM jIvana gelakAnI dRSTie vadhu vadharmAM vadhatAM jaze, ane aMte anuvaMzanI dRSTie vibhakta thaze eTale ja ame kahIe chIe ke vivAhanA vicAra karatA pahelAM bhaugolika pharA dhyAnamAM rAkhavA joie. pachI te amArA sudhAraka ene game ke na game. AAAAAAAA sAmAjika aDacaNo ubhI thAya che ema jee kahe che emanA kahevAnA mudde ja amArA dhyAnamAM AvatA nathI. kAipaNa samUhamAMthI 19 For Private and Personal Use Only Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hanuM samAjaracanAzAja kuTI janArA loke be prakAranA hoya che. eka te uparanA vargamAM javA IcchatA zreSTha purUSone ane bIje nIcenA vargamAM javA IcchatA halakA lokono. A baMne prakAranA leke samAjamAM bahu gheDa heya che. A sthiti jAtiyukta agara jAtihIna baMne prakAranA samAjamAM hoya che. thoDA lake nIcethI upara jAya ke uparathI nIce Ave temAM sAmAnya samAjane tAdaza kazo ja phAyado nathI. samAjanA nIcalA varganA purUSa upalA vargamAM praviSTa thAya che teo nirvaza thAya che e ame batAvI gayA chIe. A sthitinuM varNana hiMduonI paribhASAmAM karavuM hoya te ema karI zakAya ke pratiloma saMkara samAja zAstra daSTie tyAjya che. uccavarNaya lekee hInavaNaya strIo sAthe karelA vivAhane pratyakSa paddhatithI karelA abhyAsa keI sthaLe upalabdha hoya ema lAgatuM nathI, paraMtu te upalabdha thAya tyAM sudhI te bAbata viSe kaMIpaNa nirNaya kare ISTa nathI. AryasamAjazAstranI daSTie vicAra karIzuM te anulema saMkarathI kyAreka kyAreka zreSTha prajA utpanna thaze, e mAnyatA tarapha prAcInanI pravRtti dekhAya che. manu kahe che ke, "anAryAyAM samutpanno brAhmaNAttu yadRcchayA / brAhmaNyAmapyanAryAttu zreyastvaM keti cedbhavet // jAto nAryAmanAryAyAmAryAdAryo bhavedguNaiH / vAtocanAvAyAmanA ti nizcayaH " - a. 10 le. 66, 67 "brAhmaNathI zuddha jAtinI strImAM devecchAthI eka putra utpanna thAya ane zudrathI brAhmaNa jAtinI strImAM daivecchAthI eka putra utpanna thAya, e baMnemAM zreSTha kone jANavo? 1 Task of social hygiene by Havelock Ellis. For Private and Personal Use Only Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivAhavicAra wwww brAhmaNathI zuddha jAtinI strImAM utpanna thayelA putra pATha yajJAdika karatA hAya / te Aya kahevAya che; ane zUdrathI brAhmaNa strImAM utpanna thayelA putra anArya gaNAya che." te 1 zreSTha purUSonA kaniSTha strI sAthe sabaMdha thAya teA keTalIka vakhata saMtati sArI thai zake, paraMtu kaniSTha purUSa zreSTha strI sAthe saMbadha kare teA te saMtati nizrita kharAba ja thaze ema mAnavuM evA manunA mata che. AvI rItanA vicAra| DaoN. sI. khI. DevanapA paNa prasiddha karyAM che. paraMtu tene abhyAsa karyAM sivAya te viSe potAnA mata devA ceAgya nathI. hiMdusamAjanI sAmAjika aDacaNAnA vicAra karIe te aneka bhAMjagaDA utpanna thAya che. hiMdusamAjamAM phakta uparanA vargo ane nIcenA varga eTalA ja prazna nathI. te varSAM vaLI AnuvAMzika jAtimAM vibhajita thayelA che. A vibhAgaNImAM dharmazAstranA koi paNa hetu' hAya ane te paddhatithI te hetu siddha thatA hAya tA te samAja pUrNa zAstrIya che, ema kahevu paDaze. rasela kahe che ke, " ekAda viziSTa prakAranA hetu manamAM rAkhI te hetunI siddhi arthe je samAjamAM buddhipura:sara vivakSita ghaTanA (Structure ) ceAjavAmAM AvI hoya te samAjane zAstroya samAja kahI zakAro." 46 No society can be regarded as fully scientific unless it has been created deliberately with a certain structure in order to fulfil certain purposes." ScientiEie outlook-B. Russel page 209 A patine ja amArA samAjanI ciMtA karanArA rASTravIrA * ' pAthAMnnata ' samAja kahe che. huve A samAjamAM uthalAyAthala t Heredity in Relation to Eugenics-C. B. Davenport. For Private and Personal Use Only Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir wja hilAonuM samAjaracanAzAsa karavAnuM sucavavuM hoya te, hiMdu samAjanI ghaTanAne kaMi sthiya nathI agara te dhyeya pracalita racanA dvArA siddha thaI zakatuM nathI e be vikalpomAMthI ekAda vikalpa to jarUra siddha kara joIe. prathama samAjanA cAra thI paDe ema svIkArIe te DaoN. harTanA matAnusAra madhyama ane halakA varganA nevuM TakA lokone ApaNe " zaka' e samuccayAtmaka nAmathI saMbodhIe; paraMtu A varga kayAM eka rUpa che ? te vargamAM paNa adhottara vyakitao che ja. bAkI rahelA je dasa TakA ke te buddhi vaiziSTayana pramANunusAra traNa vargamAM vaheMcAI jaze. te vargamAM paNa vaLI ghaNae Antara jAtione samAveza thaze. A cAra tharane jAtihIna samAjamAM zArIrika zaktithI kAma karanAre varga (Manual labourer) kalAkauzalyanuM kAma karanAra varga (Skilled craftsman) muDIvALA varga ( Capitalist) ane buddhijIvI varga ( Professional Cass) evAM nAma ApavAmAM AvyAM che. te ja tharane tharone thoDA ghaNuM pharaka sAthe hiMdusamAjanI racanAmAM brAhmaNa, kSatriya, vaizya, zuddha ane atizudra evAM nAma ApavAmAM AvyAM che, vaLI dareka tharamAM peTA tio rUpe nAnA nAnA saMghe paNa thayelA dekhAya che. A saMgha eTale jAtibheda saMbaMdhI prANIzAstra ane AnuvaMzazAstranA jJAnanA abhAve aneka pAzcAtya ane pauvaMtya lekhakoe ghaNuM ya dhaLAM para kALuM karyuM che; chatAM e goTALAmAMthI kaMI niSpanna thaze ema amane lAgatuM nathI. jIvazAstranI daSTie sajAtIya agara vijAtIya samUha kema taiyAra thAya che tenI paddhati ame AgaLa ApI che Aja sudhI jAti saMbaMdhI kevI kevI kalpanAone prasAra karavAmAM Avyo che, tenuM vistRta parIkSaNa bIje sthaLe karIzuM. ahIM eka varNaya paraMtu bhinna jAtIya samUha vacace mizra vivAha karavAthI kaI kaI bAbate vicAra karavo paDe che te joIe. i Evolution-J. P. Lotsy. For Private and Personal Use Only Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivAhavicAra A peTA jAtionuM ekIkaraNa karavA pahelAM nIcenA praznone vicAra kare paDaze-(1) hAle je jAtio 6 ekavaNuM manAya che, te bhinna jAtio ekIkaraNa mATe bhutakALamAM kayAreka eka vaMzamAMthI ja banelI darzAvavAmAM AvelA hatI ke kema? (2) te bhinna jAtio hetuo ane temanuM eka vaMzamAMthI banelI hoya to temanuM khaMDana vibhaktIkaraNa kayA tatvonusAra thayuM ? kayAre thayuM ? ane te pachI keTalI peDhIo vItI ? ane eTale peDhIo vItyA pachI te jAtio samAnavaMzIya rahe che ke tene lIdhe eka ja vaMzano upavaMza bane che ? temanA jIvanagalakAnI cuMTaNI kaI paddhati anusAra thatI gaI ? vagere aneka praznone vicAra kare paDaze. (3) te jAtio mULamAM ja je ekavaMzIya na hoya to e bhinna vaMzIya prajA kayA kAraNothI eka samUhamAM aMtarbhata thaI ? te kAraNe temane ekavaMzIya banAvavA mATe samartha che ke kema? te jAtio saMskRtithI samAna thaI hatI ke eka ja svarUpanA dhaMdhA karavAthI samAna thaI hatI ? samAjasudhAraka nAmane je prANI varga hiMdustAnamAM utpanna thayA che te evA matalabanuM kahe che ke, "A samUha pahelAM ekarUpa hatA ane judAM judAM kAraNothI te vibhinna thayA che. eka zAstrIjI kahe che ke, "AcAra, vyavasAya, AhAra, upAsya, krAnti, uNAta evAM aneka kAraNothI jAtio bane che. eka jAtimAM aneka peTA jAtio paNa hoya che." dhAre ke zAstrIjIe kahI che te kAraNa paraMparA pramANe mukhya jAtio banI che ema mAnI laIe te pachI peTA jAtio zAM kAraNothI utpanna thaI ene khulAso zAstrIjIe bIjuM ekAda maMthana prasiddha karI kare. ThIka, A sarva For Private and Personal Use Only Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir r hiMduonuM samAjaracanAthAya lokAnA mukhya muddo ema che ke jo pahelAM eka ja hatAM te! pharIthI eka ja thavAmAM zI harakata che? mAnavetara jAtimAM je sthiti dekhAya che te parathI jotAM temanA ekIkaraNane sRSTinA virAdha che, eTaluM teA cAsa; kutarA varUonA vaMzanA che ema prANIzAstro kahe che, paraMtu pahelAM kutarA ane varU ekavaMzIya hatA tethI temanuM ekIkaraNa karavAne prayatna sRSTimAM thayelA dekhAtA nathI. mahArASTramAM joie te temAM Aje brAhmaNa nAmathI oLakhAtI dezastha, kAkaNastha, kArDa, devarUkhe, sArasvata-ane sArasvatAnA vividha bheda e pramukha jAtio mULamAM eka vazIya hatI evI zAdha AjanA sudhArakAe karI hAya tA amane te khabara nathI. paraMtu ema batAvavuM azakya che ema amArA spaSTa mata che. 'tutuIrzana:' e nyAyAnusAra A jAti eka vazIya che ema mAnIe te paNa temanAmAM jIvanageAlakAnI cuMTaNI kayA prakAre thai e jovuM joie. cittAvana ane krANustha jAtinA vicAra karIzuM te ema ja jaNAze ke matsya purANunA kAlamAM eTale lagabhaga 1500 varSo pahelAM e jAtine judA ullekha maLI Ave che. eTale te jAtinI Aje lagabhaga pacAsa peDhIe thayAM eka ja paddhatithI cuMTaNI thatI Ave che. hAle eva muddhinA guNamAM zuddha thatA jAya che. saM sAdhAraNa vidvatA ( Soholarship ) agara muddhinI tivratA e guNu Anuva zika AvA vazone abhyAsa thavA joie, AnA artha e ke sasAdhAraNa samAjamAM buddhimAna leAkeAnu je pramANa paDaze te karatAM A jAtimAM vadhAre pramANa paDavuM joie. Aja sudhI jagatamAM zreSTha purUSo sauthI vadhAre pramANumAM rAjavaMzamAM utpanna thatA ema DaoN. ha, DaoN. vuDa vagerenA mata che. DA. ha`nA matAnusAra rAjavazamAM khatrIsa TakA sAdhAraNu samAja karatAM zreSTha evA purUSA nirmANa thayA 1 Eugenics-Dean Inge; Hereditary Genius-Galton, 2 Heredity in Royalty-Harst, For Private and Personal Use Only Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivAhavicAra 25 che. kANustha jAtine abhyAsa karavAmAM Ave te buddhimAna lekAnu pramANu e ja paDaze ema amane lAge che. A bAbata sAcI nathI ema emanA zatrue paNa kaheze nahi. khIjo tatsamAna manAelA varga eTale aneka zAkhAnuyAyI dezaratha va che. te varganI cuMTaNI mukhyatve karIne ' khAnadAnI ' zabdathI je guNu pratIta thAya che te che guNu mATe thayelI dekhAya che. AvI rIte A vargo judA thayA temanu ekIkaraNa karavAthI hiMdusamAja saMghaTita thaze ema keTalAka kahe che. A jAtionuM ekIkaraNa karavA mATe nIcenA be praznonA vicAra karavA joize. (1) A jAtio have upavaza thai che ke kema ? ane (2) ekIkaraNathI Aja che te karatAM samAjanI sthiti sArI thaze ke kema ? hAle tA game te prakArane! pharaka samAjamAM thAya to tevI sthitine sArI kahevA tarapha pravRtti thatI jAya che te ghaNI ja nukasAnakAraka che. sajAti ane vijAti kevI rIte banatI jAya chaeN, tenA niyamA ame AgaLa kahI gayA chIe. te parathI amArA peAtAne mata A sarva jAtione upavaza mAnavA tarapha che. upava'zanI saMkhyA keTalI DhAvI joie te sabaMdhI kazI paNa maryAdA sRSTimAM hrAya e amArI jANumAM nathI. AMtarajAtIya vivAha iSTa che ema kahenArA vargI taraphathI temanA matAnusAra ISTa phaLa kAne kahevuM ane te AMtarajAtIya vivAhathI krama phalita thaze ene! kai khulAsA thatA nathI. ahIM prazna e che ke samAjamAM judA judA vargo hAvA joie ke nahi ? ame kahI gayA chIe te pramANe samAjanI pahelI jarUrIAta vyavasthAnI ane vargIkaraNanI ja che. kAine kAI tattva para vargIkaraNa hAvuM ja joie ema pAzcAtya lekhakeAnA paNa mata thatA jAya che. itara prANI Need for Eugenic Reform-Leonard Darwin, Scientific outlook-B. Russel, An introduction to the study of heredity -Walker, Serragation of the kit~R. A. Freeman. For Private and Personal Use Only Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 296 hiMdaonuM samAjaracanAzAya N :* ~ ~ ~ ~~~~~ vargamAM je pramANe abhyAsI vidvAna taraphathI vibhAgaNI karavAmAM Ave che, te ja pramANe ahIM paNa vibhAgaNI sAMketika tattva para thaze ane e ja vibhAgaNI keTalIka peDhIo pachI sthira thaze. kaMIka nizcita saMketa (Arbitrary) anusAra ja vibhAgaNI karavI joIe e mata bebakokane ane kalesenano che. e graMthakAre kahe che ke, "zarUAtamAM ja kahI rAkhavuM joIe ke saMkaramAMthI utpanna thanAruM vaMdhyatva pUrNa vaMdhyatvathI mAMDI kramazaH TheTha pUrNa prajotpAdana kSamatA sudhInA svarUpanuM hoya che." tethI vaMdhyatva utpanna thavuM ke na thavuM e tattvane jAtio mATe vibhAgaNanA sAdhana tarIke upayoga thaI zake nahi. tethI keI anyathA sAMketika vibhAgaNInuM tattva utpanna karavuM paDe che. ( But an arbitany one must be erected ) e daSTie jotAM jAti utpanna karavI sAmAjika daSTie hitakAraka dekhAze, e tattva jANatA hovA chatAM te leke jAti saMghaTita samAjana-amArA ahIMnA sudhArAnI peThe jakeTalAka bAliza to para virodha kare che, e joI mAnavInA durAgrahI svabhAva viSe eka prakAranuM Azcarya lAgyA sivAya rahetuM nathI. je amuka cUMTelI vyaktionA saMdhane sAmAnya lakasaMkhyAthI vibhakta karIe ane temanI viziSTa vivAha paddhatithI baddha evI suprayukta jAti banAvIe te aneka peDhIo sudhI te jAtimAM, itara sAmAnya samAja sAthe sarakhAvatAM, zreSThatva rAkhI zakAze. A jAtimAM utpanna thanArI prajA kharekhara buddhivALI ane kartavavAna thaze eTale ke temanuM seMkaDe pramANa vadhAre ja raheze, ane tethI samAjanI naiitika ane bauddhika pragati bahu ja jhaDapathI thaze. A rIte vadhu 1 Genetics-Babcock & Clausen. Need for Eugenic Reform-Leonard Darwin. 8 Aid, For Private and Personal Use Only Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivAhavicAra 297 lAyaka prajA eka bAjue cuMTI kADhavAthI svAbhAvika rIte ochI lAyaka prajA pitAnI meLeja judI thaI jaze. je vibhAgaNInA mUla tatva para suprabhAyukta jAti utpanna karavI phAyadAkAraka hoya to te ja tattva para, prANIzAstra, kAmazAstra, arthazAstra, suprajAzAstra vagere zAstronI maryAdA pALIne hiMduonA jeja jAtiyukta samAja zA mATe na kare, e ja amane samajAtuM nathI. evA samAja utpanna thayA pachI prakRSTa samUhane evA dhaMdhA niyata karI devA ke dara peDhIe temanI saMkhyA vadhatI jAya ane nikRSTa samUhane paNa evA dhaMdhA niyata karavA ke dara peDhIe emanI saMkhyA ochI thatI jAya. A rIte samAjanA baMne cheDAthI suprajAjananazAstrano upayoga karIzuM te dhIme dhIme sudharI jaze, paraMtu A vastu sahaja thanArI nathI. hiMdustAnanA samAjasudhArake tarathI ane khristI paraMparAmAM ucharelA lekhaka varga taraphathI jAtibheda virUddha je keTalAka AkSepa karavAmAM Ave che tenuM kramavAra parIkSaNa karIe. (1) je suprajAjananazAstranA tatva upara jAti nirmANa karavAnI thAya te ucca jAtinA tarUNa strI purUSo ne bIjI jAtionA tarUNa strI purUSone vibhakta rAkhavA joIe; tyAre ja temanI aMdaraaMdara thanArA vivAha prasaMge baMdha thaze, ane bIjA samUhanI vyakitaothI te samUhamAM praveza karI zakAze nahi; nahi te amArA samAjamAMnA vaNutaravAdI paMDitenA kahevA pramANe bIjA samUhanI keTalIka cUMTelI vyaktione temAM praveza karavA devuM paDaze, paraMtu ahIM prema ane pakSapAta e be vRttione lIdhe goTALA utpanna thavA saMbhava che. ghaNI vakhata premane lIdhe te jatimAM rahevAne ne lAyaka chatAM te vyaktine temAMthI kADhI mUkAze nahi ane pakSapAtane lIdhe anya lAyaka vyaktione te jAtimAM dAkhala karavAmAM Avaze nahi. eka jAtinI vyaktioe vivAhanI bAbatamAM bIjI jAtimAM praveza For Private and Personal Use Only Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 298 hiMduonuM samAjaracanAzA zA mATe na kare enuM TukAmAM digdarzana ame AgaLa karyuM ja che je vastu tadana banavI ja na joIe, e nizcita thayA pachI te viSe prema ke ane pakSapAta ko? jAnyatarane prazna nIcenA tharanI vyakti jyAre pitAnA kartutvavaDe uparanA tharamAM javA icche che, agara uparanA tharanI vyakita akartAvavAna thavAthI anya saMskRtine svIkAra karavA Icche che, tyAre ja jAtyaMtarano prazna naisargika rIte utpanna thAya che. eka ja gharamAM be jAtionI vyakitaone pitAnI jAti cheDI tenA jevI ja bIjI jAtimAM javAthI kazo phAyade thatA nathI. tethI tema karavAnI vyaktine sahasA jarUra gaNAtI nathI. je ke premazAstro ahIM paNa AvavAnuM ja. paraMtu prema nAmanI kiciMta kAla mAnavamagajamAM utpanna thanArI ghelachA khAtara samAjaracanA badalavAnuM kaMI paNa kAraNa nathI. A vize rasela zuM kahe che te ApaNe joI gayA chIe. te kahe che, "zAstrIya paddhati para racAyelA samAjamAM kAvyane yaMtrazakti jeTaluM mahatva ApavAnI ane premane zAstrIya zodhakhoLa jeTaluM mahatva ApavAnI kalpanAne bIlakula sthAna maLaze nahi. koI ekAda hiMmatavAna vyakti AvI kalpanAo kahevA lAgaze te enI baDabaDa tarapha durlakSa karavAmAM Avaze. bIje mudo, tarUNatarUNIone parasparathI dUra rAkhavAM joIe, e che. te saMbaMdhI eTaluM ja kahevAnuM ke A bAbata pAzcAtya lekhakone lAge che teTalI agharI nathI. e saMsakAre hiMdustAnamAM jAtibheda dvArA pratyeka hiMdu vyaktinA aMtaHkaraNamAM sArI rIte ThasI gayA che ane te vyakti para bIjA keI paNa baMdhana sivAya AcaraNamAM utArI zakAyA che. AnA mATe ochAvattA pramANamAM nitya ane naimittika aspRzyatA paNa rUDha thaelI che. aneka AvAM kAraNemAMthI bAlavivAhanuM astitva e paNa eka kAraNa che. Scientific outlook-B. Russel. For Private and Personal Use Only Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivAhavicAra ammino (2) je A jAtinuM prajotpAdana bIjI jAtio karatAM vadhu jhaDapathI thaze te te hitakAraka nivaDaze paraMtu te kema banI zake ? zreSTha prajAnI saMkhyA ochI thatI javAnA kAraNe Aja sudharelAM rASTra adhogati pAmatAM jAya che. zreSTha prajAne sAmAnya prajAthI vibhakta rAkhIe te temanI saMkhyA ochI thaze ke vadhu e paNa jovuM joIe, je A jAti mATe ekAda dhaMdho niyata karI daIe ane te baMdha karavAno adhikAra koIne paNa na ApIe te te jAtinI prajA ghaNI ja jhaDapathI vadhaze. dhAro ke ApaNe aneka yukitaprayuktiothI temanuM prajotpAdana vadhArI zakyA, te paNa tenI sAthe halakI prajAonuM utpAdana ochuM thavuM joIe, tyAre ja rASTranI kharekharI pragati thaze. upara kahyA muddAomAMnA keTalAka ajJAnathI ane keTalAka gerasamajutIne lIdhe AgaLa mAMDavAmAM AvyA che. A pAzcAtya lekhaka eka suprajAyukta jAti ane bIjA jAtihIna samAja e jAtanI vibhAganuM kare che. eka ja samAjamAM jAtiyukta ane jAtihIna evI vibhAgaNI karyAthI aneka goTALA utpanna thavAne saMbhava hoya che; paraMtu Akho samAja ja je jAtiyukta banAvIe te pachI pratyeka jAti para pitAnI prajA utpanna karavAnI javAbadArI paDaze, ane samAja ekasarakho suvyavasthita raheze. mejara DArvine sucavelA dareka muddAne hiMdusamAjazAstra e vicAra karyo che. temaNe jAtIya vibhAgaNI karI che; prajAnuM aMdara aMdaranuM pramANu badale nahi evI ja vyavasthA karI che, ane jAtione dhaMdhA niyata karI ApavAmAM AvyA che. ahIM ame amArA pautRtya ane pAzcAtya baMdhuone eTalI ja vinaMti karIe chIe ke, samAjazAstra eTale zuM e samajI levAnI IcchA hoya te manusmRti jarUra vAMcI jovI. manusmRti viSe jarmana tatvajJa phreDarika nize kahe che ke, "A rIte sarva samAjanI kalpanA je manuSya karI che te keTalA mRdula aMtaHkaraNane Need for Eugenic Reform-Leonard Darwin. For Private and Personal Use Only Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 300 hiMduonuM samAjaracanArAna haze ane khIjAo karatAM sahastragI muddhivAna haze e turata ja dhyAnamAM Ave che. navA karAra ( Bible: New testament )nA graMthane manusmRtinI bAjumAM rAkhIe te e keTalA kSudra dekhAya che ? ane temAMthI keTalI durgaMdha Ave che ? '' "To have concieved even the plan of such a breeding scheme, presupposes the existence of man who is hundred times mild and resonable than the mere lion-tamer. One breathes more freely after stepping out of the christian atmosphere of hospitals and prisons, in to this mere salubrious loftier and more spacious world. What a wretched thing the New Testament is beside Manu,' what an evil odour hang's around it! 6 . The Twilight of Idols-E. Nietzsche. ( 3 ) A prakAranI jAti utpanna thaze te jAtihIna samAjamAM e jAti viSe matsara pedA thaze. A Ata kAvya, tattvajJAna, kalA, zAstra, sAhitya vagere khAkhatA tarapha dhyAna Apaze, eTale saheje e jAtinI samAja para chApa (Prestige) paDaze, paraMtu te jAtithI cAlu rAjakAraNa, samAjakAraNa vagere caLavaLeAmAM bhAga laI zakAze nahi. A jAtinI saMkhyA nAnI hAvI jovI joie. A prakAranA jAtIya tattvajJAnane taka dRSTie vicAra karIzuM te| eka ja ti utpanna karavAmAM badhuM kArya khalAsa thatuM nathI. sIDInI peThe eka upara eka ema jAtinI zakavAkAra racanA karavI paDaze. tema karavI paDe te bhale karavI paDe, paraM'tu zAoe eka vakhata siddhAMtA nizcita karyAM pachI tene cheDI devA iSTa nathI evA amAre spaSTa mata che. A muddAnA dareka AkSepa vicitra svarUpanA che. eka ja jAti judI karIe tA matsara vadhaze, paraMtu AkhA samAja ja je jAtiyukata banAvIe tA matsara utpanna thavAnuM kAraNa zuM ? ucca jAti pratye khIjAeAmAM matsara utpanna thaze ema kahevuM jarA vicitra teA che, :vaLI masara For Private and Personal Use Only Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivAhavicAra te eka mAnavI guNu che, ane jyAM jyAM ucca nIca bhAva haze tyAM te utpanna thavAne ja. zuM AjanA tihIna samAjamAM paNa masar naSTa thayeA che ? itara rASTrAmAM zrImateAe meLavelI saMpatti peAtAnA khIsAmAM krama jaze enI ciMtA nIcene va karI rahyo che. temAM aMza mAtra paNa matsara nathI ema amane lAgatuM nathI. aMdara aMdara jhagaDA karavAnI bIka batAvI rASTra pAsethI marajI paDe teTalI khANI udharAvavAnA majura saMdha taraphathI je prayatna karavAmAM Ave che, te zA mATe ? matsara naSTa karavA hAya te ekAeka manuSyane eka ja pagathAra para lAvI mukavA oie. e jo zakaya hoya te matsara bhAva naSTa karavAnI vANI vI, nahi te nirarthaka bAliza muddAe AgaLa karavA nahi. supraznayukata jAtie zAM zAM kAryo karavAM, te TapIvALA sAIbanI bhASAmAM kahI gayA chIe, ane tethI ja ame kahIe chIe ke brAhmaN jAtie peAtAnI saMskRtinuM rakSaNa karavAnuM kArya cheDI rAjakAraNa, samAjasudhAraNA vagerenI mAthAkuTamAM paDavuM nahi. tarkazAstranI dRSTie je jAti praNAlI hitakAraka nivaDaze ema pAzcAtyeA mAne che te ja jAti paddhati hiMdu samAje utpanna karI Aja sudhI TakAvI batAvI che. mULa (4) pAzcAtyAe bIjA AkSepe lIdhA che te joie teA kSaNabhara ema thAya ke A te badhu zAstrane ja lakhe che ke zuM ' (a) ' samAjamAM sarva vyaktine samAna saMdhi maLavI joie ' eve mata pracalita thavA lAgyA che. keTaleA suMdara mata ! samAjamAM vakhatAvakhata pracalita thanArA mate samAjane hitakAraka hAya che, evA oita muddo AmAM samAelA che. enuM kharU svarUpa jovuM hAya te samAjanI krAntimAne tihAsa tapAsI jove. je. samAjonA pRthvItala parathI nAza thayeA che, temanI vyavasthA leAkamatAnusAra ja cAlatI hatI. lAkamata haMmezAM hitakAraka paddhati ja darzAve che, e ogaNIsamA ane visamA saikAne muddo haju siddha thayeA nathI. For Private and Personal Use Only Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hila samAjavacanArAja (A) halakA lokone A prakAranI suprabhAyukta jAti zA mATe e paNa samajAze nahi" ghaNuM ja sarasa muddo ! temane te nizALo zA mATe calAvavI, svacchatA zA mATe rAkhavI, pragazALAono upayoga ze, vagere sAdI bAbate paNa samajAtI nathI. halakA kone samajAya nahi tevI bAbate samAjamAM lAvavI na joIe ema ja mAnIe to keTalI anavasthA utpana thaze, e vAMke pote ja vicArI jue. (I) "halakA lake baLavo karaze '. jaMgalI pAzcAtyanA deDhaDahApaNanuM ahIM Agamana thayA pahelAM halakA lokee baMDa karyuM hoya e itihAsamAM kayAMya paNa ullekha nathI. gautama, mahAvIra jevA leke halakI jAtinA na hatA paNa vAtya kSatriya hatA. halakA leke jagatamAM kaI sthaLe baLavo karatA nathI temane baLavo karavA, pradIpta karanArA leke ja kharekhara matsarathI prerAI vera levAnI bhAvanAthI kAma karatA hoya che. "lenIne vivAthI dazAmAM je pitAnA bhAIne vadha thayele je na heta ane teNe IslAma ane khristI dharmane abhyAsa karyo hata, te tene aMtaHkaraNamAM je TheSAgni bhabhukyo te na bhabhukyo hata; ane pote kare che te barAbara che ke nahi te viSe kicita paNa saMdeha utpanna thayo hota." "Lanin, instead of having hatred inplanted in him by the excocation of his brother during his student days, might have made himself acquainted with the rise of Islam and development of Puritanism, from piety to plutocracy." Scientific out look-B. Russel page 276 pRthvItala paranI ekAeka krAntione ane baLavAna ItihAsa e ja che. ? Heredity and selection in sociology-Chatterton Hill. For Private and Personal Use Only Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivAhavicAra (I) "vyakitagata svAtaMtrya naSTa thaze." A eka vAkayamAM eTalA badhA hetvAbhAso karavAmAM AvelA che ke temanuM khaMDana karavA eka svataMtra pustaka ja lakhavuM paDe. atyAre eTaluM ja kahevuM basa thaze ke kaI paNa maryAdAono ullekha karyA sivAya "vyakitasvAtaMtrya" e zabdano upayoga kare e pagamAthA vinAnA gappAM mAravAnI sudharelI paddhati che eTaluM ja ! hiMdustAnamAM jAti saMsthA lagabhaga traNa hajAra varSo thayAM sthira banelI che, paraMtu upara batAvelAM pariNAmothI eke ahIM banyuM nathI; ane pAchaLathI paNa amArAmAMnA svayaMbhU netAone samAjazAstranI bALAkSarI paNa AvaDatI hoya te teoe sthitisthApaka hiMdusamAjamAM, rAjakAraNa guMcavAI jaI, je goTALA utpanna karyA che te na karyA hota paNa ema kema bane ! ApaNe te samAjasudhAraNuM karavI che. ThIka, jAtiyukata samAja para je AkSepa levAmAM Ave che te bhAvanAmaya azAstrIya ane bAliza svarUpanA haiya che, ema atyAra sudhI batAvyuM che. jyAM AkSepakee kahelAM AvAM pariNAma dekhAtAM nathI, tyAM jAtimaya saMsthA virUddha sabaLa kAraNe batAvavAM zakya nathI. ApaNo pahelo muddo samAjanI vibhAga che. te para karelI carcA dhyAnamAM letAM evuM anumAna nIkaLe che ke samAjanI vibhAgaNI samUhanI ke jAtIya svarUpanI hovI joIe, kAraNake te paddhatine phAyade zAstrIya daSTie nizcita che ane te kevaLa sAmAjika bhAvanAno ja (athavA bhAvanAtmaka) rahe che. te bhAvanAo paNa naitika mUlyo badalavAthI badalI zakAya tevI hoya che. A saMbaMdhI mAnavasamAjane lAgu paDe te sarvakAlIna niyama ame AgaLa kahyo ja che; pachI te jAtione sthira rAkhavA mATe tarUNa tarUNIone vibhakata rAkhavAM joIe e muddAne ahIM ullekha mAtra karIe chIe. For Private and Personal Use Only Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 1 annanI vahecaNI prakaraNa 14 muka anna vicAra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAjavyavasthAne ApaNe bIjo muddo evA hatA ke dareka jAtimAM vaNuM vyabhicAra, avedyAvedana, karmAMtyAga vagere vaMzanAzaka durguNAne phelAva thavA deve nahi. A traNa duguNomAMthI prathama ka tyAgane vicAra karIe. ' katyAga 'mAM jAtiya AcAra ane jAtiya dhaMdhA onA samAveza thAya che. uttamajAti zuddha rAkhavAnI hAya te te jAtinI jIvanavRtti ananya sAmAnya hovI joie, ema mejara lImenA DArvIna kahe che paraMtu khadhI jAtie zuddha rAkhavAnA hetuthI hiMdusamAjazAstrakArAe e ja niyama badhI jAtiene lAgu karyAM; ane lAgu paNa zA mATe na karavA hiMdudharma zAstrakArAe jIvanavRttinI bAbatamAM paNa keTalAka ApahurmAM kathA che. A jAtanI annanI vibhAgaNIthI zo phAteATA thAya che te paNa joie. kadAca ekAda vyakita peAtAnA jIvananI azAstrIya paddhati cheDaze, paNa AcAra cheDaze nahi. ema thaze te samAjanI azAstrIya ghaTanAmAM geTALeA thaze paNa saMskRti naSTa thaze nahi; eTale eka peDhInI aDacaNA dUra karavAthI te vaMza pUrva sthitie AvavAneA sabhava hoya che. vaLI ekAda vyakti peAtAnA The need for Eugenic Reform- Major Leonard Darwin. For Private and Personal Use Only Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir enA vicAra w AcAra choDaze ane jIvanavRtidAyaka dhaMdho choDaze nahi te artha zAstrIya vyavasthAmAM goTALe bhale thAya nahi, paraMtu saMskRti raheze nahi. bAkI rahyA che paryAya. AcAre rAkha ane dhaMdhe paNa rAkhavo ane chelle AcAra choDa ane dhaMdhe paNa cheDo guNadRSTie emane anukrama nIce pramANe lakhI zakAze - (1) dhaMdhe ane AcAra baMne rAkhavA. (2) dho choDI de ane ekale AcAra ja rAkho. (3) dhaMdhe ja eklo rAkhavo ane AcAra choDI devo. (4) dhaMdhe ane AcAra baMne cheDavA. A anukrama dhyAnamAM na letAM ekAda game te deSa kADhI dharmatyAga karavAnuM kahevAnI je paddhati utpanna thaI che te bahuja AzcaryakAraka che keI brAhmaNa je kulAcAra pALato hoya, ane jIvanArtha ekAda dhaMdho kare che temAM saMskRtinI hAnI thatI nathI. upara ApelA cAra paryAyomAMthI cothA paryAyamAM keTalA hiMduo gayA che, e joizuM te muThIbhara suzikSita leke gayA dekhAze. hiMdusamAjazAstrae annanI vaheMcaNI karI che te paNa badhA zAne vicAra karIne ja karI lAge che. ahIM avayavabhUta jAtienI vRddhi pramANamAM avayavI samAjanI vRddhi sAthe viSama na thAya evI vyavasthA karI rAkhI che. kaI paNa prANuMvarganI jokasaMkhyAnI vRddhi te te vargane maLanArI annasAmagrI para AdhAra rAkhe che. asAmagrI vadhaze te prajA vadhaze ane annasAmagrI ghaTaze to prajA paNa ochI thaze. hiMdusamAjazAstrAe nakkI karelo baMdha dareka jAti karatI rahe che te jAtinI saMkhyAnI vRddhi, 1 Mankind at cross-roads--Prof East. For Private and Personal Use Only Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMonuM samAjaracanAzA -~~-~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ -~~~~~~~~~ ~~~~ ekaMdara lokasaMkhyAnI vRddhi sAthe samapramANamAM raheze. AvI rIte samUhanI vyaktio haMmezA katvavAnA raheze. e samAjane vRttio thaze nahi kAraNa ke te samAjanI vRttimAM bIjo koI paNa samUha hAtha ghAlI zakatuM nathI. halakA hAthe hajAmata karanAro hajAma, agara uttama jeDA zIvanAre mocI, e baMne karatAM praveza parIkSA pAsa thanAre ardha bebo suzikSita sAmAjika daSTie kema vadhu upayogI che te haju samajAtuM nathI. vRtti keda nathI eTale baLavA tarapha pravRtti paNa nathI. amArI samAjaracanApaddhatimAM kArla mArkasanA varga yuddho (class war ) nathI. dravyanuM kedrIkaraNa (concentration of capital) paNa nathI. ane nathI vakhatovakhata thanArA utpAta crisis. jene pitAnI vRti nathI hotI e varga ja A paddhatimAM nathI hota. jAtiyukta samAjanAmAM aihika ane vastujanya sukha mATe jhagaDA ja nathI karavA paDatA. samAjano nAza karavAnI IcchA karavAvALA samAjakaMTaka ja utpanna thatA nathI. samAjanI svasthatA arithara banatAM ja sAtvikatAthI tene sthira karanArA aneka mahAna purUSa thaI gayA, paraMtu samAjano samuLago nAza karavAnuM kArya te vIsamI sadI mATe ja bAkI rahyuM hatuM ! reDIna ija kahe che ke, " jAtIya samAjamAM samAjane nAza karanArA samAjaghAtaka kaMTake utpanna thatA nathI e nizcita che." " The casto system as in India does not seem to breed the Europoan of enrage'... The onemy of society as such." ( Out spoken essays.) prajAnI vRddhi A pramANe je annasAmagrI purI pADavA para avalaMbI rahe te prajAnI atizaya vRddhi thatI aTake ane mahA yuddha jevA saMkaTanuM saheje nivAraNa 1 History of Economic Doctrine-Gide & Rist. For Private and Personal Use Only Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ane vicAra ummamanannnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn thAya. hiMdustAnathI bahAra vasAhata karavA hiMdulakane javuM paDatuM nahi tenuM A paNa eka kAraNa che. hiMdudharmane prasAra thAya agara hiMduone vepAra vadhe teTalA mATe hiMdu prajAe khAsa paradezamAM jaI vasavuM ja joIe evuM kaMI nathI, mATe pUrve hiMduono vepAra keTale vadhyo hato ane hiMdudharma kaye kaye sthaLe phelAyo hato. e mAhitI amane kahevAnI kRpA karI keIe tastI levI nahi. upara jaNAvela mudo eka dAkhale laI vadhAre spaSTa karIzuM te asthAne nahi gaNAya. dhAre ke amuka kALe, amuka jagAe samAja pAse se sutArane ApI zakAya teTaluM kAma che. te tyAM sa kAryakartAo karI zake tevaDI sutAronI saMkhyA raheze. kAma vadhavAthI lekasaMkhyA vadhaze ane ochuM thavAthI te ochI thaze. AvI rIte samAjaracanAmAM samUhanI aMdara jIvanakAha cAlu raheze. paraMtu samUha samUha vaccene kalaha zamI jaze. eTale ahIM sRSTinuM jIvanArtha kalahanuM tatva ane samAjanuM kalaha upazamanuM tatva e baMnenuM pAlana thaze. saMskRtinA abhyAsIone samAjanA judA judA vargonI saMkhyAvRddhinuM juduM juduM pramANa jaNAvA lAgyuM che ane tethI je saMskRtinAzanI bhIti upanna thAya che tene paNaAmAM sthAna raheze nahi. kAraNake AvI samAjaracanAmAM saMkhyAnI vRddhinuM pramANu kadI ja viSama banatuM nathI. tethI virUddha yurepIana saMskRtine nAza thaze ke zuM evI bhIti ceTaraTana hila, DIna inja, pro. hADena, rasela, DaoN. kujhiski, pR. mekaDugala, che phizara ane jeoe A viSayane zAstrIya abhyAsa karyo che tevA dareka lekhakane utpanna thaI che, paraMtu e bhIti janma ane dhaMdhA (prati vize Heredity & selection in sociology-1. Hill; Otitspoken esgays-Dean Inge; Scientific outlook-Russel; Balance of births over deaths-Kuzynski. Na'ional Welfare an l National docay-Mc Dougal; Genetical theory of natural selection-R, A. Fisher. For Private and Personal Use Only Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra w www.kobatirth.org 2 hiMdukhanuM samAjazyanArANa saMjAvAra!) para racAelI jAtisa sthAmAM Ape Apa nAza pAme che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir keTalAka dhaMdhA prajAvRddhine peASaka heAya che ane keTalAka dhaMdhA prajAvRddhine hAnIkAraka hAya che e sau krAi jAge che; tethI jemanI prajAvRddhi iSTa hAya te jAtione prajApeSaka dhadhA apAvA joie ane jemanI prajAnI vRddhi STa na heAya emane prajAniyatrita karanArA dhaMdhA ApavA joie. A ja mAnavIsamatA che. paraMtu tene hAlanA bAyabalamaya banelA mahAtmAe viSamatA, anyAya vagere zabdothI sakhAdhe che. AvI vyavasthA phakata hiMduonI samAjaracanAmAM karelI dekhAya che. aspRzyeAhAraka ke aspRzya netA paNa Aje jevI aspRzya prajA dekhAya che tevI prazna vRddhiMgata thavI joie ema jarUra kaheze nahi. paristhiti sudharavAthI agara zikSaNa maLavAthI prajAnA guNadharmoMmAM agara lAyakAtamAM vadhu pheraphAra catA nathI, e khakhata ame anekaveLA spaSTarIte kahI che. have pachI paNa jayAM jarUra paDaze tyAM spaSTa karIzuM. tyAre e prazna pratyeka peDhIe echI kema karavI, temane kayA kayA dhaMdhA ApavA vagere praznonA ukela samAjazAstrajJAe karavA ke vyaktinI abhirUca para avala'khIne dhaMdhAmAM prajAnI vRddhi jhaDapathI thatI hAya ane te dhaMdhA karavAnI lAyakAta ekAdI jAtimAM tA te dhaMdhA te jAtine ApI zakAze nahiM. ahIM prazna ja ubhA thatA nathI. e vyakitaone sarakhu vetana maLe, te paNa te vyakitae temanA sarakhA ja viniyeAga karaze ema kema kahI zakAya ? Arthika utpanna kvacita ja vyakitanI saMskRti niyatrita karI zake che. manue anya varSAMte je dhaMdhA kahyA che tenu' sUkSma nirIkSaNa karIzuM te temAM manue e zaratanuM pAlana karyu. dekhAze. - 'The future of like~C. . Harst, For Private and Personal Use Only rAkhavA ? je tenI sAthe ja kadAca na heAya Arthika vetanane Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anna vicAra 3 9 pahelI e ke te dhaMdhA sahelA che; ane bIjI e ke temAM prajAnI vRddhi niyaMtrita thAya che. temAM temano nAza thato nathI ane Itara samAjamAM saMkara thatA nathI. aspRzya manAelA vargo saMbaMdhI manusmRtimAM nIcenA leke maLI Ave che. cAMDAlazvapacAnAM tu vahi mAtpratizrayaH / apapAtrAzca kartavyA dhanameSAM zvagadarbham // vAsAMsi mRtacelAni bhinnabhAMDeSu bhojanam / kArNAyasamalaMkAraH parivrajyA ca nityazaH // (a. 10, bleka 51 thI 56) caMDALAe ane poe gAmanI bahAra nivAsa karo. teonAM bhajana karelAM vAsaNane tapAvyA pachI paNa cAra varNanI prajAe upagamAM levAM nahi, teoe kutarA, gadheDAM vagere dhana tarIke rAkhavAM, marelA manuSyanAM lugaDAM paheravAM, phUTI gayelA vAsaNamAM bhojana karavuM, loDhAnAM ghareNuM paheravAM tathA nitya gAmegAma bhaTakyA karavuM." na taiH samayamanvicchetpuruSo dharmamAcarat / vyavahAro mithasteSAM vivAhaH sadRzaiH saha // dharmAcaraNa karanArA purUSe dharmAcaraNa karatI vakhate caMDALanA darzana suddhAM karavA nahi. caMDALa pitAne havahAra tathA vivAha samAnajAtinA leke sAthe kare." rAtrau na vicareyuste grAmeSunagareSu ca // divA careyuH kAryArtha cinhitA rAjazAsanaiH / bhayAMdharAvaM caiva nihayuriti sthitiH // For Private and Personal Use Only Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir phAi hiMduonuM samAjaracanAzAstra vadhyAMzca hanyuH satataM yathAzAstraM nRpAjJayA / vadhyavAsAMsi gRhiyuH zayyAcAbharaNAni ca // teonuM bhojana parAdhIna rAkhavuM, teone pote anna ApavuM nahi paraMtu cAkaro mArapha anna ApavuM ane te paNa kuTI gayelA vAsaNamAM ApavuM, teoe gAmamAM ke nagaramAM haravuM pharavuM nahi, paraMtu pharavuM hoya to rAjA taraphanA AjJApaTTo zarIra para dhAraNa karIne kArya karavA mATe divase pharavuM tathA jeno kaI vArasa na hoya tevA anAtha zabane upADIne ThekANe pAvuM; tathA jeone devAna daMDanI zikSA thaI hoya, te purUSone rAjAnI AjJAthI zAstrokta vidhi pramANe sadAya haNavA ane teone haNyA pachI teone vastro, zayA tathA AbhuSaNe laI levAM.' uparanA zlokamAM aspRzyane dhaMdhA niyata karI dIdhA che tevI ja rIte temanuM nivAsasthAna paNa nakkI karyuM che. e nivAsasthAnamAM teoe vasati karIne rahevuM A je julama heya te brAhmAdi manAelI zreSTha jAtio para paNa karelA che; tethI julama vagere zabdonuM uccAraNa karatA pahelAM te ekAda jAti para che ke ekaMdara samAjaracanAnuM aMga che, e jevuM joIe. badhAone je sarakhA niyamo lAgu hoya te eka para jAlama thaze kema kahevAya ke brAhmaNane paNa game tyAM rahevAne adhikAra na hatA. "gRhasthonAM ghare je ke vyaktigata mAlikInAM hatAM, te paNa ekaMdara samAjanI saMmati sivAya teo enI kharIdI vikkI karI zakatA nahi. sArvajanika snAnagRha, pavitra udAne ke sArvajanika bAge, e sarva te vastunA mAlikanI sAmAjika sthiti anurUpa amuka cokkasa ThekANe ja bAMdhavAM paDatAM ? * The History of Aryau rulo iu India-Havel. poge 24 For Private and Personal Use Only Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anne vicAra "The houses of the villagers which were the family property of the freeman, but could not be alienated without the consent of the community, the public bathing places, parks or secrod and public orchards, wore grouped round these fixed points in various ways according to the nature of the site and social rank of the owners." e ja graMthakAra AgaLa kahe che ke, " hiMdu zilpazAstramAM judA judA prakAranI grAmaracanA kahI che. keTalAMka grAmA kevaLa brAhmaNu vasatinAM te keTalA pAMce varNae vasAvelAM hatAM.''T t Ibid page 26. 2 sanAtanadharmapradIpa. " 'Tlhe S'ilpa-sastra's give many types of village plans such as a village adopted for a community which was exclusively Brahman, one which contained all fine classes and other based upon swastika and other symbolic figures.' hiMduonI nagararacanAzAstra saMbaMdhI kazyapasahitAmAM nIce pramANe mAhitI maLI Ave che. zastaM sarvatra vApyAdidyuttare puSpavATikA | dakSiNe gaNikAvA paritaH zUdrajanmanAm || vaizyAnAM vaNijAM prAcyAM madhye rAjApaNobhavet / prAgudIcyAM kulAlAnAM vApakAnAM ca vAyave || jAlikAnAM ca vAyavye sUtAnAM pazcime tathA // aspRzyone bahAra hAMkI kADhayA ane bAkInI sarva jAtione svacchaMdu dhara bAMdhavAnI rajA ApI evuM nathI. vyavasthA ja na joie ema kahenArane amArUM ke AOsamAjazAstranAnuM keInuM paNa kahevuM rUcaze nahi; paraMtu jo vyavasthA ja karavI hAya tA te pa For Private and Personal Use Only Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 hiMduonuM samAjaracanAzAstra hiMduoe uttama karI hatI ema kahyA vagara cAle tema nathI. tevA ja mate bhRgu ane mayAsuranA dekhAya che. bhRgu kahe che. ___ 'anuktAnAM tathA'nyeSAM yuktyAvAsaM prakalpayet / ' tethI samAjaracanAnA niyamo je badhAne lAgu paDatA hoya te te niyamone julama kahI zakAya nahi. pachI tapasvIo ane karmavIre. game te kahe. aspRzya mATe koI paNa dhadha ja rAkhyuM na hota to temanA para julama thayo heta. paraMtu manusmRtinA upara ApelA brekeTamAM tevuM kaMI jaNAtuM nathI temane vAhananuM sAdhana gadheDuM ane zikAranuM sAdhana kutare Apyo jaNAya che. hAle paNa gadheDAnA sAdhana para peTa bharanAro pratiSThita varga che. divasanA teoe pitAnA dhaMdhA arthe gAmaDAmAM ke zaheramAM baMne ThekANe praveza kare. sivAya teone bIjA dhaMdhA paNa ApelA che ane temanI vyavasthA karelI che. hAlanA aspRzya manAelA vargo je viSe mAnasazAstrajJa De, harTa ane DaoN. barTanA matAnusAra je vibhAgaNI karI ApI che te vibhAgaNInI daSTie, kayA vargamAM paDaze, e bAbata prathama mahAtmA gAMdhI, Do. AMbeDakara, rAjagopAlAcArya, karmavIra ziMde vagere moTA mANasee spaSTa karI batAvavI joIe. zAstronI gaMdha paNa na hoya tevA moTA leke game tema bolaze e niHsaMzaya che, paraMtu emanuM game tema belivuM paNa samAja sAme AvavuM joIe jethI te khoTuM che e sapramANu batAvI zakAya. je A lokonI saMkhyA ekaMdara samAjanI tulanA karatAM vadhAre vadhavI joIe, e kharuM lAgatuM hoya te temane prajAnuM niyamana thAya evA ja dhaMdhA ropavA joIe ema amane lAge che ane manue paNa evo ja prayatna karyo che. Aja kayA vargo vadhI rahyA che emanI tulanA karI jeIzuM te uparanA niyamo koI pALe che ema lAgatuM nathI. 1931 sAlanA vasati For Private and Personal Use Only Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ane vicAra 33 patrakano ahevAla vAMcI jenAM ucca varNaonI ghaTa ane hIna vaNaonI vRddhi thaelI jaNAI Avaze. e sthiti rASTrIya dRSTie hitakAraka che ema bhAgye ja koI kaheze. temanA anna vastronI hiMduoe pitAnA samAjamAM vyavasthA karI che, temanI niyata vRtti che, temanuM niyata kArya paNa che. yuropIana vaMzanI paDeAsamAM AvA samAjonI zI sthiti thAya che e dhyAnamAM laIzuM te, hiMdusamAje aspRzyo sAthe kareluM vartana anyAyI che ema amArAthI kahI zakAtuM nathI. AvI AkhA samAjamAM karelI annanI vaheMcaNI ( distribution of wealth ) tapAsI jatAM sahaja samajAI jaze ke Arya zAstrone samAjaracanA viSe keTaluM uMDu jJAna hatuM. dhaMdhAne ane gya prajAnI vRddhine eka prakArane samavaya che eTaluM manane siddha thatAMvAra ja hiMduonuM dhaMdhA vibhAganuM kauzalaya thoDuM thoDuM dhyAnamAM AvavA lAge che. game teTalo virodha karavAmAM Ave te paNa brAhmaNa varNa itara varNa karatAM vadhAre TakA lAyaka prajA utpanna kare che emAM jarApaNuM zaMkA nathI. yajanabrAhmaNanA dhaMdhA yAjana, dAnapratigraha, adhyayana ane adhyApana anusAdaka e cha mukhya AcAra ane dhaMdhA brAhmaNa mATe kahelA che. eTale ke brAhmaNa mukhyatve karIne purahita ane zikSaka che. remana thelika dharmamAM ane sAdhAraNa rIte khristI dharmamAM A be dhaMdhAone samanvaya kareluM dekhAya che. pirAhitya (gorapadu) ane zikSaNa khAtuM e baMne e ja vyaktinA hAthamAM ApelAM dekhAya che A ekIkaraNanuM pariNAma zuM thAya che 1 Origin of the species-Darwin. For Private and Personal Use Only Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14 hiMduonuM samAjaracanAzAsa te joIe. yuraiApamAM duSTa jAtibhenuM astitva na hAvAthI tyAM je pariNAma dekhAya che, te AdhAra ghaNebhAge vaMzapara na hatAM dhaMdhA para hoya che. revaDIna ja kahe che ke, " bhikSuka ( Clergy ) sarva sAdhAraNa prajA puratA vadhAre divasa jIve che eTaluM ja niha paNa tee bhaviSyanI peDhInA janakanI dRSTie zreSTha heAya che e vAta rajIsTrAra janarale ApelA AMkaDA parathI sahelAithI siddha thAya che. pre|. vhAIMgane ane hevaleAka elIsane paNa A vAta mAnya che * bhikSukAnI sa MtatimAM mahAna ane kartutvAna saMtati sAmAnya samAjanI mahAna saMtati karatAM vadhAre pramANamAM hAya che. sara phrAnsisa gAlTane kahyuM che ke bhikSukA uttama janaka hAya che, paraMtu tenAM kAraNo huM kahI zakatA nathI A pariNAma sahaja siddha thAya tevuM che." " 'It is gratifying to a clergyman to find that not only do the clergy live longer than any other profession [This is conelusively proved by tle [Registrar-General's Statistics] but they are considered the most desirable parents. Vaurting and Havelock Ellis agree that the list of distinguished clergyman's sons is long and illustrious; and Sir Francis Galton told me in conversation that he considered clergy the very best series from the eugenic point of view. I will not speculate on the causes of this. The facts ascertained by impartial investigator are certainly strong arguments against the clerical celebacy." Out spoken essays II sories page 264 pahelAM teA uttama vazeAnI cuMTaNI karI lIdhI ane pachI te vaze bhinna karI lIdhA. supratazAstranI dRSTie uttama, paraM'tu arthazAstranI dRSTie hIna evA dhaMdhA temaNe niyata karI dIdhA, jemane drazya ane sattA jemAM sarva nAzanA AvakArAnI javALAo te For Private and Personal Use Only Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anna vicAra sparzI paNa thavA na dIdhA tethI ja e vaza lagabhaga cAra hunnara varSa sudhI sRSTinA pheraphArA vacce TakI zakayA. ni ta kayAranAe naSTa thai gayA hAta. vA jIvA Mte paNa zuM karavuM che evA prazna paNa keTalAka netAe pUche che. taone geTas nIce pramANe uttara1 Ape che, " zreSTha guNuyukta vaMza eka vakhata sRSTimAMthI naSTa thAya pachI tenA jevA bIjo vaza utpanna thAya ke na thAya, te kANuM kahI zake ? rAma, grIsa ane itara nAza pAmelA rASTrAne itihAsa ema ja batAve che ke game te kAraNothI ekavAra kAika vaza naSTa thAya tA e pharIthI kadI utpanna thai zakatA nathI. tethI zreSTha vaMzanA leAkeAe peAtAnuM satisAtatya rAkhavuM joie. e temanuM eka pradhAna kartavya gaNavAnuM che." brAhmaNeAne je dharma kahyo che temanu Arthika ane sAmAjika dRSTie parIkSaNa karIe. dhaMdhA ane AcAranI dvividha vibhAgaNIne lIdhe cAra pAMcA utpanna thAya che e ame ApI gayA chIe. emane AMkha sAme rAkhI vAMcakAe khare| a tapAsI jovA. AcAra, saskRti rakSaNa kare che. dhaMdhA, arthazAstrIya vyavasthA sUcave che. dhaMdhA sabaMdhI ane dhaMdhAnA tyAga sa MbadhI hAle amArA samAjamAM ghaNI ja gerasamajuti phelAya che tenuM paNa ahIM nirAkaraNa thaI jaze. pa upara brAhmaNAne kartavya tarIke AcArA kahyA che. temAMthI traNa ja drabyAsAdaka che. khAkInA traNa kharacavALAM che. A yAjana, adhyApana ane pratigraha e traNa dravyosAdaka khAtAM che. A traNa vRttithI kAi vargane jotuM dhana maLaze ema amane lAgatuM nathI. AjanA satta samAjazAstrajJAnA (hiMdusamAjamAMnA ) matA sAMbhaLIe teA teo kahe che ke brAhmaNava bahu ja luccA hatA e saune veda | Heredity and Engenies-Gates; Genetical tlheory of atural selectiou-R, A Fisher. For Private and Personal Use Only Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 16 hiMduonuM samAjaracanAzAstra vidyA zikhavatA nahi. vAr ! hAle mekasamularanA vedanI prata ane te uparanuM sAyanabhASya keTalA paDitAe vAMcyuM che, tenI AMkaDA sahIta gaNutrI kAI Apaze te amArA para ghaNo ja upakAra thaze. vaLI saute veda vidyA zikhavavAthI teA ulaTa temanA jIvana vRttinA sAdhane vadhyAM hAta, tene ja svahaste pheMkI dIdhAM e luccAi ke mUrkhatA ? kharI hakIkata ema che ke jJAna eka ja prakAranuM heAtuM nathI? ane zAstrIya paddhatithI vicAra karIzuM te sarvone sarva prakAranu jJAna ApavAnu paNa ceAgya hAtuM nathI. zAstrIya samAjamAM jJAna kevA prakAranuM hAya, zikSaNa kai paddhatithI apAya vagerenI carcA karatA rasela kahe che ke " mane lAge che ke zAstrIya paddhatithI racelA samAjamAM zikSaNa jesuTa leAkAnI zikSaNu paddhati jevuM thaze. vyAvahArika lAkAnu zikSaNa juduM ane seAsAyaTI Apha jIsasamAM javA IcchanArI vyaktienu zikSaNa juduM. tevI ja rIte zAstrIya samAjanA netAe sAmAnya strIpurUSone eka prakAranu zikSaNa Apaze ane zreSTa varganA strI purUSAne judA ja prakAranuM zikSaNa Apaze. '' * Education in a scientific society may, I think, be conceived after the analogy of the education provided by tle jesuits. They provided one sort of education for the boys who were to become ordinary man of the world, and another for those who were to become members of the Society of Jesus. In like manners the scientific rulers will provide one kind of education for ordinary men and women and another for those who are to become the holders of scientific power. Ordinary men and women will be expected to be docile, industrious, punctual, thoughtless and ontented.' Scientific outlook Russel page 251 1 anu; Scientific Outlook-Russel. For Private and Personal Use Only Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ana vicAra pAzcAtya lekene adhyAtma jevuM kazuM na hovAthI teoe zAstrIya samAjamAM zikSaNanI vibhAgaNI be prakAre karI che paraMtu hiMdu samAjazAstrae e ja vaheMcaNI trividha svarUpa vALI karI che. hiMdunA matAnusAra zikSaNa traNa prakAranuM hoya che laukika, vaidika, ane AdhyAtmika temAMthI laukikajJAna samAjane maLatuM nahi athavA maLavuM na joIe e Adeza kaI smRtizAstromAM karyo hoya te te vAMcavAmAM Avyo nathI. AdhyAtmika jJAna saMbaMdhI bolavAnI jarUra ja nathI. te kaI mAgatuM nathI ne kaI ApatuM paNa nathI; paraMtu brAhmaNetara lekane AdhyAtmika jJAna nahotuM e vAta taddana beTI che. have rahI veda vivA e vidAne ja hiMdu samAjazAstrajJa pitAnI zAstravidyA mAne che. zAstrIya samAjamAM zAstravidyAnuM gopana kema thaze e viSe eja pustakamAM rasela kahe che ke, "ghaNuMkharuM zAstrIyajJAna ati gheDA leke bAda karatAM bIjAothI gupta rAkhavAmAM Avaze." A rahyA raselanA ja zabda - "A great deal of scion'ific knowlelge will be conce ilud from all but a few. Thers will be an arona reserved for a priestly class of researchers, who will carefully be selected for their combination of brains with loyalty.' Scientific outlook. AvuM vAkya raselanA graMthamAM maLI Ave che te zAstrIya ane evuM ja vAkya manusmRtimAM maLI Ave (rUAtha maMrti tathA) te te duSTatA batAvanAruM kahevAya. A sthiti mAnasika gulAmInuM spaSTa ci nahi te zuM ? ThIka, pitAnI ja jIvanavRtti para kevala duSTa banI, koI paNa sabaLa kAraNa vinA pitAnA pagamAM ja kuhADa mAravA jeTalA mUrkha brAhmaNe te kALe paNa hoya ema lAgatuM nathI. koe zruti 1 mag. For Private and Personal Use Only Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 8. hiMduonuM samAjaracanAzAha vAkaya sAMbhaLavuM nahi. e niyama kaMi masaranI bhAvanAthI tha nathI; paraMtu zAstrIya paddhatithI vicAra karatAM te nivAma Avazyaka lAgavAthI karavAmAM AvyA che. jUnI paddhati para TIkA karavA pahelAM Adhunika paMDitAe emane A niSkarSa kevI rIte bhulabhareluM che e batAvavuM joIe. je adhyApananI sthiti, teja sthiti yAjanane tarotA lAgu paDe che. jeTalA ya vadhAre, teTalI pauhitya karanArA brAhmaNane yAdakSiNe paNa vadhAre, tethI yajJAdhikArI lokasaMkhyA jeTalI vadhAre teTale temane vadhAre phAyade. paraMtu pratyakSa joIe te babUcaka brAhmarA amuka leke sivAya bIjaonuM paurAhitya karavA taiyAra nathI. svAbhAvika rIte ya ochA thaze ane temanI upajIvikAnAM sAdhane paNa kamI thaze. evI ja sthiti pratigrahanI thaze. abhijAta brAhmaNa game te prakAre dAna lene nathI. paraMtu dAna bAdaNane ja ApavuM e nizcita thayA pachI te dAna lenAra koI paNa halake brAhmaNa ja hovo joIe. ekAda samAjamAM tadana zUnya pravRtta (Tending to ru) pramANamAM dukRtyo karanArI vyakita utpanna thAya to samAja deSita thato nathI. artha. zAstrane nIcene sAmAnya niyama dhyAnamAM rAkhIzuM te hAle dhaMdhA viSayaka je kaMI AkSepa manAtA paMDita le che, tene kaMI ja artha raheze nahi. nyAyazAstranI paddhatie e siddhAnta nIce pramANe mAMDI zakAze. jIvananA kavyomAdaka je je sAdhano hoya tenA para prajA AdhAra rAkhe che (A) pratigraha e jIvananuM sAdhana che. (A) pratigraha para prajAne amuka bhAga AdhAra rAkhaze. (1) anAtha vidyArthIgRhanuM astitva na hatuM tyAre lokonI je saMkhyA jematema divasa gujAratI hatI te saMkhyA have ATalI badhI kama vadhatI jAya che te uparanA niyama parathI samajI zakAya tema che For Private and Personal Use Only Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ajA viyAra te tethI brAhmaNomAM duSTa pratigraha lenAro varga haze ema lAge che. paraMtu duSTa pratigraha lenArI vyakti samAjamAM hIna manAtI ane haju e prathA cAlu che. zayyAdAna jevAM dAne haju paNa saskIla brAhmaNa letAM nathI, paraMtu ekAda kaI duSTa dAna le te e prazna kevaLa saMskAra mUlaka che. tethI sAmAjika jIvanamAM temanA tarapha vadhu kaTheratA. batAvavAmAM AvatI nahi. ( kaThoratA batAvavI paNa joIe e amAro mata che ) manu kahe che, jAyAvadyAnAkA kliAjhA pratikAttA doSo bhavati viprANAM jvalanAMbusamAhite // a. 10 , 103 ApattinA samayamAM niMdita purUSone veda bhaNAvavAthI, yajJa karavAthI tathA tenI pAsethI pratigraha karavAthI brAhmaNane doSa lAgato nathI. kAraNa brAhmaNo agni jevA pavitra che." jIvananA je traNa mukhya sAdhano kahyA che, temane paNa brAhmaNe e ghaNo ja saMkoca karelo dekhAya che. tethI temanA upara paNa jIvanArtha kalahane agara mAtra abhirUcino, kayAreka Apaddharma tarIke agara bIjA koI paNa mArgathI jIvanavRtti karavAno prasaMga Ava hevo joIe. A bAbatamAM paNa brAhmaNanI niMdA thAya che, temaNe paNa brAhmaNane game te karavAnI chUTa ApI nathI. brAhmaNa thayo tethI te game te dhaMdho kare e niyama te graMthomAM dekhAI Avato nathI. A viSayamAM hiMdu samAjazAstrakAra bahu ja vicArI dekhAya che. nIcenA tharane purUSa pitAnI katvazakitanA baLe uparanA tharomAM praveza kare to tenuM zuM pariNAma Ave e bAbatanI carcA ame banI zake teTalI karI AcAranA kaDaka che ane tevI paristhiti ubhI ja thavA na paNAnI jarUra devI joIe ema paNa kahyuM che. hiMdusamAja zAstrakAronA matAnusAra je gharamAM je vyakti For Private and Personal Use Only Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Ke hiMdunuM samAjacanAzAsa hAya te gharanA badhA khIta tharanA dhaMdhA karatAM game teTalA adha hAya te paNa te vyakita mATe peAtAne dhaMdho ja zreSTha ane ciMtakAraka che. manu kahe che, // " varaM svadharmo viguNaH na pArakyaH svanuSThitaH / paradharmeNa jIvanhi sadya patati jAtitaH // " " peAtAnA dharma guhIna lAge te paN te zreSTha che bIjAnA dhaMdhA upara udara nirvAha karanAra patana pAme che" A ane AvAja bIjA patana saMbadhI aneka zlAkaeN manu rasmRtimAM ApyA che, tenAM viSe ghaNI ja gerasamajutI jANI joine phelAvavAmAM AvI che, ema amArUM mAnavuM che. samUtyuta samAjamAM phakata ' amuka jagAethI paDe che' ema kahevAnI sAthe, te kaye ThekANe paDe che e kahevu vizeSa ucita ane upayegI thaze. patana pAmelA leAMkA kAi paNa jAtimAM antabhUta thatA jaze ane ethI samAja te vyavasthita rahyA karaze, e mAnyatA bhUlabharelI che. A lokone thAya te eka tuTe phaeNTA atihIna ane judA ja samAja thaze. svadharma ane paradha viSe paNa ghaNI ja gerasamajutI phelAi che. rasele peAtAnA zAstrIya samAjamAM dhaMdhAnA AdhAra vyakitanI abhirUci para rAkhyA nathI. ** They will not be allowed to question the value of science or the division of population into manual workers and experts.'' Scientific outlook-Bertrand Russel te dhaMdhAnI STie dhaMdhAne anurUpa mAnasa nirmANa karavA mATe nAnI sukumAra umaramAM ja zikSaNa apAvuM joie; kAraNake e ja kALamAM mAnasagraMthi (Complexes) baMdhAya che ane zikSaNanI dhArelI asara thai zake che. hiMduomAM e ja kumaLA kALane yajJApavitane kAla kahyo che. have varNAntara karavAnuM hAya tA te pahelAM ja For Private and Personal Use Only Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anna vicAra 35 ' khAlakane varNa nakkI thavA joie; A uparathI spaSTa thAya che ke te kALe paNa janmathI ja jAti nizrita thatI hatI, guNakathI nahi. paraMtu ahIM kadAca prazna thaze ke jAtimakriSkAranA kaDaka niyamAnu pratyeAjana zuM ? ene paNa theADe! khulAsA thavA joie. ekadare sRSTinA svabhAva ja evA che ke aniya Mtrita sthitimAM ghaNA ja goTALA utpanna thAya che. A niyama jaDa vastuone paNa lAgu paDe che, te pachI ahaMkArapradhAna mAnavane keTalA badhA vadhu pramANamAM lAgu paDave joie ? tharmoDAyanemikasane khIjo niyama jee jANe che, temanA dhyAnamAM A vAta turata ja Avaze. sahelI bhASAmAM e niyama ema mUkI zakAze ke jagatanI pravRtti vadhu ne vadhu avyavasthA tarapha che. preA. sara Ara eDIMgaTaOM e ja vAta gaMjIphAnA pAnAnI upamA ApI siddha kare che. te kahe che ke bajAramAMthI gajarA lAvIe chIe tyAre temAMnA badhA pAnA eka viziSTa prakAranI racanAmAM gADavAelAM hAya che, temane eka vakhata pIsIzuM (shuffling ) te pahelAnI racanA cAlI jaze. pahelAnI racanA lAvavA mATe ApaNe game teTalu pIsIzuM te paNa lAvI zakAze nahi. e badhA pAnAomAM eka prakAranI avyavasthA ( random element) utpanna thaze ane dareka vakhate te vadhatI ja jaze. dareka pAnAnA e kakaDA karI pachI pIsIzuM te tethI paNa vadhu avyavasthA utpana karI zakAze. A kriyAvibhajananI maryAdA na Ave tyAM sudhI karI zakIe AvI rIte pAnA pIsavAthI temAM vyavasthA ke pahelAnI racanA utpanna nahi karI zakAya. tema karavA mATe kAi paNa sAMketika (abitary) patine Avyaya karI te pramANe pAnAM geDavavAM paDaze. te ApaNe temAM vyavasthA ke pahelAnI racanA utpanna karI zakIzuM. AvI rIte 1 The Nature of Physical world-Sir Arther Eddington p. 78 21 For Private and Personal Use Only Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 22 hovAnuM samAja5nArAya * * * * * * * * - - - nisarganI je avyavasthA tarapha pravRtti hoya che te dUra karavI hoya te te niyamene kaDaka amala karavAthI ja banI zakaze. jAtibahiSkArane kaDaka niyama hoya te ja pitAnA pitA ke pitAmahane dhadho choDI javAnI cAlatA sudhI IcchA thaze nahi. pitAnA bApadAdAthI cAlyA AvelA dhaMdhAvaDe paNa je nirvAha na cAlI zake te, vyaktie potAnA gharathI nIcalA tharanA dhaMdhA karavA, uparanA tharanA dhaMdhA na karavA, e manune Azaya dekhAya che. ame A viSe je carcA karI che tenuM manunA vAkayo sAthe saMvAdIpaNuM che ke nahi te jevAthI manunuM samAjaviSayaka bAbatonuM jJAna keTaluM uMDu hatuM tenI khAtrI thayA vinA nahi rahe vyakti nIcenA tharano dhaMdho karavA lAge te vRtti saMkara thaze. paraMtu varNasaMkara thaze nahi, kAraNake pitAnI strI potAnA gharathI uparanA tharanI hovI joIe evI mAnyatA tarapha mAnavonI naisargika pravRtti hoya che. e pravRtti sudharelA ke pachAta badhA dezamAM jaNAI Ave che, tethI vyakti nIcenA tharamAM baMdha karavA lAge te vivAha paNa tyAM ja karaze ema lAgatuM nathI. hiMdudharmazAstramAM brAhmaNone je dhaMdhAnI paraMparA kahI che, teja upalakSaNathI sarva jAtione lAgu paDe che. manunA matAnusAra brAhmaNene hitakAraka evA dhaMdhA kahyA che. te dhaMdhA karI upajIvikA thatI na hoya to trevaNakAmAMthI ja paraMtu prathama tenI ja najIkanA kSatriya varNane baMdha karavAnI chUTa ApI che. kSatriyanuM karma rakSaNa eTale rAjasattA. e ja rAjasattAmAM brAhmaNoe sthAna meLavI levuM joIe, paraMtu rAjasattA ane dravyano saMbaMdha vaMzanAza sAthe che tene vicAra karatAM brAhmaNae e dhaMdho na ja kare e uttama. rAjasattAmAM sthAna maLavAthI upajIvikA uttama cAlaze paraMtu te sarvathA zuddha haze ja ema nahi kahI zakAya. tethI banatA sudhI brAhmaNoe te varNanAM kAryo karavAM nahi. AvA prakAranAM kAryo karanArA prasiddha brAhmaNa ItihAsamAM thaI gayA che. paraMtu For Private and Personal Use Only Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mana vibhAga temane keIe bahiSkRta karyAnuM agara temanuM varNanara thayAnuM jaNAyuM nathI. mahAbhAratanA pAtro koNa, kRpa ane azvatthAmA e sau brAhmaNa hAo hatA paNa AkhA mahAbhAratamAM emane keIe kSatriya kallAne purAvo maLI AvatuM nathI, temane brAhmaNe ja kahyA che. tenAthI ulaTuM jAtithI hIna paraMtu sadAcArasaMpanna evA vidurane brAhmaNa agara kSatriya paNa kahela hoya tema maLI AvatuM nathI. eja niyama jAmadagya parazurAmane paNa lAgu paDe che. jAti te janmathI ja nakkI thavAnI. lokasaMkhyAnI ka tvazakti viSe AMkaDAo AgaLa ApyA che te jotAM ema jaNAze ke brAhmaNavargamAM paNa atizaya hIna prakAranI keTalIka vyakitao hoya che, jemanAthI kSatriyavarNanI vRtti paNa na thaI zake te teo kaIka koIka bAbatamAM vaizyAvRtti svIkAre te vAMdhA jevuM nathI. manu kahe che. ubhAbhyAmapyajIvaMstu kathaM syAditi cedbhavet / kRSigorakSamAsthAya jIvezisya jovikAm // thavRtyAja vastu brAhmar: kSatriya vAta hiMsAprAyAM parAdhInAM kRSi yatnena bajayet // idaM tu vRtti vaikalyAtyajato dharmanaipuNam / viTpaNyamubhavRtoddhAraM vikreyaM vittavardhanam / / a. 10 le. 82, 87, 85. brAhANa pitAnI jAtinA ane kSatriya jAtine ema baMne varNanAM karmo karavAthI paNa je pitAnI AjIvikA calAvI zake nahi te pachI brAhmaNe kevI rIte AjIvikA karavI ? (teno uttara eTale ja ke), teNe khetIvADI tathA gaurakSaNa karIne vezyanI AjIvikAthI jIvavuM." "brAhmaNa athavA te kSatriya, vaizyanI vRttithI AjIvikA karatA hoya te paNa teNe jemAM ghaNe bhAge hiMsA samAelI che tathA parAdhIna evI khetIvADIne dhadha prayatna pUrvaka tajI devo." For Private and Personal Use Only Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hibAnuM samAjanA minimumimmmmmmmmmmmmmm 'brAhmaNanI tathA kSatriyanI pitAnA karmathI AjIvikA na cAle te ane teo potAnI zAstrokata AjIvikAne tyAga kare che te baMnee dravya vadhAravA mATe ( zAmAM) niSedha karelA padArthone choDI daIne vaizyano dhaMdho kara.' A upara batAvelI paddhati parathI joI zakAze ke kaI paNa varganI vRtti saMkucita karI nathI. dareka vargane kaMIka ne kaMIka niyame, sarata vagere pALavAnAM hoya che ja. mukhya praNAlI ema dekhAya che ke zreSTha varga Apaddharma tarIke kaniSTono dhaMdho karaze te paNa cAlaze, chatAM brAhmaNane vezyAnI upajIvikAnA badhA sAdhanane avalaMba karavAnI chuTa nathI, nahi to vonI vRttimAM paNa ghaNAja geTALA, avyavasthA utpanna thavA saMbhava che. kyA kayA sAdhanane avalaMba kare te manusmRtinA dasamA adhyAyanA 85 pachInA lekamAM varNavyuM che. manuSyaprANInI naisargika pravRtti ochuM kaSTa karI vadhu vetana meLavavAnI che, tethI aghare dhaMdho cheDI tatkAla phaladAyaka thAya tevA dhaMdhAne avalaMba karavAnI mANasane IcchA thAya che bArabAra varSo sudhI vedAdhyayana karI ane be cAra AnA meLavavA karatAM ekAda varSa mAM sutArakAma zikhI teTaluM ja agara tenA karatAM vadhu dhana maLatuM heya te vedAdhyayana mATe koNa pravRtta thaze? hAle saMskRta pAThazALAo ane vedAdhyayananI zALAo kema ujaDa banatI jAya che? vizvavidyAlayamAM meTAM moTAM pAritoSika meLavanArA saMskRta paMDita cAra RcAo paNa svara sahita belI zakaze ke nahi e zaMkAspada che. ekaMdare dhaMdhAne AdhAra vyakitanI abhirUci para rAkhI zakAya nahi. kAraNa ke sahelo dhaMdho karI vadhAre paisA meLavavAnI vyaktinI pravRtti banatI jAya che. pariNAme supabheganI lAlasA paNa vadhe che ane vyakitanuM temaja samAjanuM jIvanArtha kalaha mATe joItuM paNa ochuM thatuM jAya che. paraMtu teo ja kaSTadAyaka vRttithI rahe to pratipakSIone saheje jItI zake. pauvaMya rASTra viSe eka amerikana For Private and Personal Use Only Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anna vicAra 325 lekhaka kaarensa pa kahe che ke, "dAridramAM ane kaSTamAM jIvana vyatita karavAthI mAnavamAM eka prakAranI sahanazakti vadhe che. evI sahanazakita je rASTramAM vadhI rahI che, te rASTramAM hAle jAgratI thavA lAgI che; tethI ApaNane thanAro temane virodha paNa dhIme dhIme vadhatA jaze, te rASTra paNa have zAstrIya pragatino abhyAsa karavA lAgyA che ane suratamAM ja vaMza (Races) vaMza vacce kalaha zarU thayA vinA raheze nahi." We must face in increasing degree the rivalry of awakening peoples who are strong with strength which comes from powerty and hardship and who have set themselves to master and apply all our secrets in the coming world struggle for industrial supremacy and racial readjustment. [quoted by Dean Inge in his Outspoken essays series II pages 220-221) sarva prakAranAM daridra ane kaccha kaMI hAnIkAraka nathI hotAM paraMtu ekaMdare samAjanA bahu saMkhyAMka vargamAM sukhanI lAlasA vadhatI jAya e bilakule jIvanazaktinuM ghAtaka nathI. evI lAlasA vRddhi pAme eTale vyakita potAnA sukhanI javAbadArI pitAparathI dUra karI bIjA para nAkhe che. pariNAme "je je sukha samAjamAM prApta thAya che te te pitAnA kartavanu ja phala che ane je je duHkha prApta thAya che te te samAjaracanAnA deSane lIdhe prApta thAya che. je kayAMya khAmI ke vaiguNya hoya te te samAjaracanAmAM ja, vyakitao te haMmezA nirdoSa ja hoya che !" AvA prakAranI kalpanAo, phelAya che ane phelAvavAmAM Ave che. vyaktinuM duHkha e sAmAjika ghaTanAnuM pariNAma che evI mAnyatA lekanA magajamAM ghara karI besavAthI dareka vyakti potAnA dukhanA osaDa mATe sudhAraNuM sUcavavA lAge che. paraMtu vyakitanAM sukhaduHkhe paraspara vireAdhI levAnuM paNa For Private and Personal Use Only Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 726 hiMduonuM samAjaracanAzAstra zakya che. tethI paraspara virodhI vyavasthAo samAjasudhAraNAnA nAma heThaLa ekaThI thavA lAge che. udAharaNartha, maMdiranA utpanna nakkI karI ApyAM che, temanA viniyoga viSayaka hakone ja prazna ! hiMduonAM maMdiramAM nakkI karelAM unno viniyoga barAbara thato nathI, tethI temAM kaMI paNa sarakAranA hAthathI vyavasthA thavI joIe, evA kAyadAo kAyadAmaMDaLamAM pasAra thavA mATe Ave che. tyAre bIjI tarapha sArvajanika paisAnA viniyoganI bAbatamAM pracalita kAyade amArA dharmagurUone lAgu na thAya ema eka vivakSita varganuM kahevuM che. eka paMDite kanyAone vivAha cauda varSanI aMdara tho na joie e atyaMta mUrkhAI bharele kAyado kAyadAmaMDaLamAM lAvI pasAra karAvI lIdhuM. tyAre bIjI tarapha e ja kAyade amane lAgu na thavuM joIe ema sanAtanI hiMdu ane musalamAna samAja kahevA lAgyA che ! hiMduonA maMdiramAM dareka maMdiramAM aspRzyone praveza karavA harakta na hovI joIe. e eka kAyade eka netA kAyadAmaMDaLamAM lAve che, tyAre hiMduonA badhA zaMkarAcAryo, sarva prAcIna matavALAo ane TUMkamAM kahIe te nevuM TakA hiMdusamAja e kAyadAno virodha kare che. game tyAM AbhAsika duHkha utpanna karI tene nAbuda karavA prayatna kare, e samAja sudhAraNA nathI. jagatanAM sarva duHkhe, sarva pApe, sarva kaSTa nAbuda karavAne prayatna kare e naryo chokaravAda ja che. vyaktinuM sukha kayAMya paNuM vyakitabAhya che ane vyakitanI bAhya sthiti sudhare eTale te vyakti sukhI thaze, evA prakAranI bejavAbadAra kalpanAo je kAyade kahevA lAge to samajavuM ke samAjanA hitakAraka ke ahitakAraka evA eke niyamanuM astitva raheze nahi; A uparathI joI zakAya che ke judI judI vyakitaonI naitika bAbatamAM abhirUci zuM che e joi nItinA 1 haravilAsa sAraDAne kAyade- zAradAbIlaReportage of consent Committee, For Private and Personal Use Only Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ane vicAra AdhaNI vakhata lAka samAne ja pramANe niyame nakkI karavAnI pAzcAtya paddhati bhUlabharelI che. nItinuM kArya be prakAranuM che, eka hitakAraka abhirUcinI vRddhi karavI ane bIjuM ahitakAraka abhirUcinI vRddhinuM niyaMtraNa karavuM-A baMne kAryo karavA mATe ja nItinI utpatti thaI che. hitakArakatva ke ahitakArakatva nakkI karavAnuM kAma abhirUcinuM nathI. abhirUci te "sukha" ane "asukha' eTaluM ja mAtra samajI zake che. vyaktine ane ghaNI vakhata AkhA samAjane abhirUcinuM hitakArakatva samajAtuM nathI tethI ja keTalAka samAje sRSTimAMthI nAza pAmyA che. je samAjone nAza thayo teo pitAnI abhirUci pramANe vartatA hatA. eTalA mATe ja prathamathI ja hita zAmAM che e samajI samAjaracanA karavI joIe, ke jethI hita ane sukha paraspara pUraka banI rahe. dharma ke hita ane sukha e baMne vacce bheda utpanna thAya ane abhirUcinI pravRtti sukha tarapha thAya te abhirUcimAM pheraphAra karavAno paNa dharmamAM nahi. bhagavAna zaMkarAcArya kahe che ke, " hi yaM pratividhIyate sa tasya dharmaH na yaH yena svanuSThAtuM zakyate vaktA Atmabuddhine mukhya pramANamAMnuM eka pramANa mAnanArA Adhunikee ame upara kahelI bAbatone cheDe vicAra karavo joIe evuM ame IcchIe chIe. AtmatRSTi pramANu kahyA pachI temAM utpanna thatI aDacaNomAMthI mukta thavA mATe sukhonA prakAra kahI tenuM varNana karavA karatAM te prAmANyanI yogyatAne jarA dIrdhadaSTithI vicAra karavo e ja vadhu phAyadAkAraka nivaDaze. vyakitanuM duHkha e ja samAjaracanAnuM pariNAma che, evA matane samAjamAM eka vakhata prasAra thaze, eTale samAjanA niyAmaka badhA vidhiniSedhe naSTa thAya che ane samAja vyakitapradhAna sthiti jevI vinAzaka sthiti tarapha dhIme dhIme ghasaDAvA lAge che. kaI paNa 1 parivAra niyatatIrtha kAje, For Private and Personal Use Only Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 328 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra samAjamAM evo kayA niyama che ke je niyama kAika ne koika vyakitane aDacaNa rUpa nathI thatA ? niyameAnuM sarjana vyakitanuM niya MtraNa karavA mATe ja thayelu hAya che, tethI te niyame svAbhAvika rIte vyakitane rUcaze nahi ! vyakita e ja samAjazAstranuM dhyeya nizcita thayA pachI vyakitane samAja viSe kASTa prakAranu abhimAna nahi rahe. vyakitane sukha (ti nahi. hitAhita samajavA jeTalI lAyakAta bahu ja thoDA lAkAmAM hAya che.) jaNAze te ja te samAjamAM raheze, nahi tA samAjanA niyamenuM vinA saM kAce ulaMdhana karaze. te ja vyakti samAjazAstranI sAcI agara kAlpanika bhUlAnI aprastuta yAdI prasiddha karI temanuM svAbhimAna naSTa kare che. khubI e che ke vaLI uparathI hiMdusamAjamAM svAbhimAna utpanna thai zakatuM nathI evI phariyAda paNa tee ja kare che; e kaI samajAtuM nathI. tame je yAdI prasiddha karI che. te ema ja khatAve che ke A samAjavyavasthAmAM kAi paNa vyaktine sukha prApta thaI zakaze nahi; te pachI hiMdusamAja jenu' abhimAna lai zake evA ekapaNa nirdoSa AcAra zodhIne tenI sAme mUkayeA che kharA ke je hiMduone abhimAnaspada thAya ? dharmaviSayaka je caLavaLA thai ane Aja sudhI je vAGamaya prasiddha thayuM che, temAM te amane AvA prakArane ullekha kayAMya paNa maLI AvatA nathI. kharU ane trikAlAbAdhita satya e che ke sAmAjika dhruSA haMmezAM AMkha sAme rahuM e sarvasAdhAraNa vyaktinI dRSTie yAgya nathI, amuka paddhatimAM sudhAraNA karavI heAya tyAre te paddhati para sarakhA AdhAtA karyo karavA e eka ja samAjasudhAraNAne mArga thai bese che ane samAjanI vyaktionuM mAnasa paNa AvuM ja bane che. pariNAme aDaga nizcaya batAvavAnA prasa`ga Ave che te prasage ja barAbara vyakti tene aDaga nizcaya khatAvI zakatI nathI. pachI sarvasAdhAraNuM sudhAraNAnuM Adya We are governed by high graded morons.' Dean . Inge. ' ApaNA upara zreSTha prakAranA gAMDAnu rAjya che.' For Private and Personal Use Only Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anna vicAra phera kAraNa je samAjanI utsAhavRtti te paNa naSTa thai jAya che, ane tene ThekANe nirUtsAha, kajIyA karavAnI vRtti vagere durguNuM astitvamAM Ave che. Aje hiMdusamAjamAM eka brAhmaNujAti bAda karatAM bIjA badhAee peAtapAtAnA judA judA saMghe sthApana karyAM che ke nahi tene vicAra vAMcaka pAte ja karI le. muMbai ilAkAmAM marAThAvane kAyadAma`DaLamAM peAtAne judA pratinadhi meAkalavAnI AvazyakatA jaNAI; tyAre zuM e va AkhA hiMdusamAjanuM hita karavA pravRtta thayA che ema samajavuM ! paraMtu AvuM pariNAma na Ave teA ja Azcarya kahevAya ! krAi paNa dRSTithI jozo tA paNa hiMdusamAjanA manAtA DhASA ( te sAcA dekhe| nathI e batAvavA te A graMthane uddeza che ) AgaLa karI tenA prasAra karavAnA prayatna eTale hiMdusamAjanu svAbhimAna naSTa karavAnuM jANe kAvatru ja racAyuM na hoya evA bhAsa thAya che. khristI dharmanA upadezakA Ave ane e ja yAdIne pATha kare, musalamAna maulavI Ave ane e bAbatAnuM punarUccAraNa kare, baherAmajI malabArI jevA pArasI gRhasthA paNa emAM ja mAthuM mAre, yure|pIyana rAjakartAe paNa eja doSa batAvI amArA 'jaM'galI' pApara dayA dAkhave, ane uMDA duHkhapUrNa nizvAsA nAkhe. jenI sAthe sutaka pALavA jeTalA paNa saMbaMdha ke sagapaNu nathI evI mIsa meyeA jevI ucchaMkhala ane bejavAbadAra lekhikAe paNa e ja yAdI tarapha aMgulInirdeza karI haiyAphATa AkraMda karyuM che, ane ante amArAmAMnA ja keTalAka cakSunimittAva: vighale lohetAH / evI vRttinA DALa karI A bAbatanA utsAhabhera svIkAra kare che. hiMduonA ekAeka nivedyAvi smazAnAnta AcAra bhula | Mother India-Miss Katharine Mayo. 2 cAlu tAkAlidAsa. 3 mattu. For Private and Personal Use Only Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 330 www.kobatirth.org hiMduonuM samAjaracanAzAsa bharelA che e prakAranA eka ja dhvani-( rAsnAna vastu: pRthad pRthak ) A badhA sajjatAnA mukhAraviMdamAMthI nikaLyA pachI gacALAmAM pUrvALAma1 e nyAye hiMduo peAtAnA dhama choDI detA emAM Azcarya pAmavA jevuM kaMI nathI. have teA uparanA za'khanimAM tatI, vedAnta vAgIza, mahAmahApAdhyAya vagere ratnA paNa peAtAnA svarA suMdara rIte purAvA lAgI gayA che. so hiMdu mahAsabhAene ane khasA dADhIvALA netAone A kAryoMmAM jarApaNa yaza nahi Ave. paNa A uparanA leAkeAne lIdhe hiMduo peAtAne dharmAM cheADaze e vAta nakkI che. kAraNa Aja dharma vidhvaMsaka netAoe Aja sudhI jAtIya-- eTale saDhita AcArAne upahAsa ja karyAM che ane haju paNa kare che. e viSuvRkSa-azraddhArUpI viSuvRkSa ApaNe ja pAmyuM che. tA have hAthapaga ghasIne zuM vaLe tema che ? rAMDayA pachInuM DahApaNa nirarthIka che ! Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jIvanavRtta ane AcAra vacce pharaka batAvI te emAMthI utpanna thanArA cAra paryAyeA ame AgaLa kahI gayA chIe. te pramANe AcArA kAyama rAkhI dhaMdhAnI dRSTie vicAra karatAM mAtra Apa ma tarIke ( sukhApabhAga mATe ke thADA vadhAre phAyado thAya te mATe nahi) uparanA caranI vyaktie nIcenA tharanA dhadhAe kare te! temAM kai harakata nathI evA prAcInA mata dekhAya che ane e samAjazAstra dRSTie paNa yogya ja che. AvI rIte jo ke brAhmaNa kSatriyone vaizyonA dhaMdhA ( AcAra nahi ) karavAnI chuTa ApI che, chatAM temane badhA vyavasAyomAM hAtha nAkhavAnI rajA nathI ApI. * kSatriyAnA AcAra brAhmaNavarga pachI kSatriyavarganA vicAra karavA prApta thAya che. kSatriyonA dhArmika AcAra joie teA yajana, adhyayana ane dAna manAyAM che. A traNe kharcALa khAkhatA che. paraMtu khaM Avaka vinA thaI zake nahi; tyAre smRtinA atha karanArA For Private and Personal Use Only Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ana vicAra 321 Adhunika sabhya gRhasthone pUchavAnI icchA thAya che ke, "dhArmika ke sAmAjika AcAra ane jIvanavRtti mATe dhaMdhe e baMne vacce tamane kaMI bheda lAge che ke nahi ?" upara kahyA traNa AcAranuM paripAlana karavA dravyanI jarUra kharI ke? kSatriyone paNa jIvanayAtrA mATe dhananI AvazyakatA hoya che, teo mAtra vAyu bhakSaNa karI rahI zakatA nathI. ahIM kSatriyo kone kone kahetA, ane kSatriya e keIka jAti hatI ke zuM, ane hAla che ke zuM ene vicAra kara joIe. ItihAsa saMzodhaka rAjavADenA matAnusAra cAturvaryAnI aMdara kSatriya e eka samUha hatA. teo pAchaLathI kahe che ke, " A brAhmaNa nAmanA Arya lekane pAmIranA ucca pradezamAM (Plateau) rakatavaNuM bIjA eka prakAranA leke maLyA. rakatavaNuM leke zauryamAM siMha jevA, kauryamAM varU jevA, kajIyAkhara vRttimA kukaDA jevA ane sahanazaktimAM kutarA jevA hAI buddhimAM jarA maMda hatA" aitareyAraNyakAroe te kSatriyone vyAdhranI upamA ApI che. "kSatra vA pata mAthAnAM jUnAM thar:' A maMda buddhinA raktavarNa lake para tIvra buddhinA, zukalavarNanA lekenI uMDI chApa beThI, ane veda sAhityamAM brahmakSatra nAmaka jagaprasiddha dUdha utpanna thayuM. cAturvaryanA bahAra paNa AyudhajIvI saMdhe hatA ja cAturvarya brahmakSatriya (AyudhajIvI saMdha) pazuM, asura ityAdi nAmathI prasiddha hatA. A badhA AyudhajIvI saMghane pAchaLathI kSatriya ( Feudal barons) e zabdathI saMbodhavA lAgyA hevA joIe ema lAge che, tethI "kSatriya kSAra e niyama kahyo che. kSatriyoe rAjya meLavI prajAnuM rakSaNa karavuM, prajAnuM ane dharmanuM rakSaNa e kSatriyone dharma. A paddhatimAM rAjasattA ekamukhI hatI. sarvataMtra svataMtra prastAvanA-vi. kA. rAjavADe. 1 rASAmAdhavavilAsa 2 ma. For Private and Personal Use Only Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 332 hiMduonuM samAjaracanAzAya 1 1 * **** * * *** na hatI. hAlanI kalpanA joIe te rASTra e sauthI moTuM eya ane rAjasattA e adhikAranuM sarva zreSTha sthAna gaNAya che. prAcIna hiMdanI rAjasattA sarvataMtra svataMtra na hatI te rAjasattAnuM zAsana karanArI avyakata evI eka "dharma" nAmanI saMsthA hatI, dharma avyakta hevAthI rAjA ke raMka sarvanA mana para ghaNI jhaDapathI ane uMDI chApa paDe che. rAjasattA dharmamAM kSatriyanI upajIvikA hoya che. pachI je rAjasattA meLave te rAjA; Itara rAjAo karatAM teo vAMzika daSTie bhinna hoya te paNa vivAha saMbadha karatA. A saMkara ane yuddhanuM naisargika pariNAma ! A ja kAraNethI kSatriya varNa agara jAti nirmANa thaI ja nathI. kSatriya varNanI je jAtione ullekha karavAmAM Ave che te badhI yuddhanAM ghara pariNAmanI bhoga banI. manu kahe che, zanakaistu kriyAlopAdimAH kSatriyajAtayaH / vRSalatvaM gatA loke brAhmaNAdarzane ca // pauNDrakAzcaudraviDAH kAmbojA yavanAH shkaaH| pAradAH pahavAH cInAHkirAtA daradA khshaaH|| a. 10 lo. 43, 44 paMDa, u, draviDa, kaMbeja, yavana, zaka, pArada paDDava, cIna, kirAta, darada ane khaza dezanA kSatriyo dhIre dhIre dharmanI kriyAo tajI devAthI tathA zAstrone upadeza karanArA brAhmaNane samAgama nahi thavAthI vRSalapaNane pAmyA hatA." - AmAMthI badhAno itihAsa kahI zakAya teTale avakAza nathI. zaka eTale sIziyana vaMza Aje astitvamAM hoya ema jaNAtuM nathI. sara harbarTa rIlee zakAnI vAMzika chApa keTalAka hiMdulekAmAM dekhAya che ema batAvavAno prayatna karyo che, te siddha thaI zake tema nathI. pahelI vAta e ke rAjasattA agara rAjatulya sattA amalamAM lAvanArA leke eka vaMzanA hetA nathI paraMtu adhikAra sAme For Private and Personal Use Only Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ana DiyA prApta thavAthI teo aMdara aMdara vivAdAdi saMbaMdha kare che. AvI rIte thatA saMkara upAdaka vivAhanuM phaLa temane prApta thAya ja che. sivAya kSatriya lekane yuddha priya hoya che, tethI paNa temano nAza thAya che. aMgrejonuM rAja hiMdustAnamAM thayA pahelAM e deza AMtaravigrahathI trAsI gayo hato. A prakAranuM eka vidhAna ghaNe ThekANe saMbhaLAya che. ahIM eka vastu lakSamAM rAkhavA jevI che ke je prakAranAM yuddho hiMdustAnamAM thatAM hatAM te prakAranA yuddhamAM AkhIne AkhI lokasaMkhyA bhAga letI nahi. samAjamAM zreSTha manAelA rAjAo, saradAra ane temanI senAe, A badhAnI aMdara ja je kaMIgoTALA thatA haze eTalA ja. bAkI sarva sAdhAraNa samAja potAnI naisargika raheNIthI kayAre paNa vicalita thatuM nahi. bIjI bAbata e ke je prakAranI laDAio hiMdustAnamAM thatI te prakAranI laDAIo karanArA vargane naisargika cuMTaNInI daSTie thoDI hitakAraka thaI zakatI hatI. kAraNake te laDAIomAM zaurya, vaiyadi guNo zarIrazakti paMcedinI sahana karavAnI zakti vagere guNonI kasoTI thatI, paraMtu ekaMdare laDAyakavarganA bhAgyamAM aMtima nAza ja che enI kalpanA AvI zake, te mATe yuddhanA pariNAmone vicAra karIe prAcIna kALamAM jyAre mAnavane eka saMgha bIja saMdha para halle karate tyAre je saMdhanI vyaktiomAM, hai, uttama daSTi, tejasvitA, dhUrtatA, zArIrika zakti ane cIvaTa vagere guga vadhAre pramANamAM hoya te saMdha vijayI banata. A paddhatimAM naisargika cuMTaNInA tane thoDo upayoga thate. samAjanI amuka eka sthiti sudhI AvuM yuddha hitakAraka hoya che, ane AvA yuddhothI samAjamAM kaMika vivakSita guNonI vRddhi thAya che. veMTara bejahATa kahe che ke "yuddhathI zI, satyavAdi, AjJApAlana, kaDakasIsta vagere guNo amuka eka vivakSita pramANamAM utpanna thAya che, ane e guNo samAjajIvanano poSaka ja hoya che." paraMtu yuddhazAstramAM jema jema pragati thatI jAya che, tema tema yuddha For Private and Personal Use Only Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir By hiMduonuM samAjaracanAzA * e naisagika cu'TaNInu' sAdhana banatuM maDI, hAle zreSTha lokAnA rItasara nAza karavAnuM e eka ceAkkasa sAdhana mAtra banI rahyuM che. jo samAjamAM ke rASTramAM, uMmaramAM AvelI dareka purUSa vyaktie lazkarI zikSaNa levuM ja joie evA niyama hAya agara karavAmAM Ave te te samAjamAM paNa lazkarI dhaMdhA mATe je purUSA cuMTavAnA heAya che, temanI vaidyakIya tapAsaNI karI je zarIre sa iMdriya sudRDha haze temanI ja cuMTaNI karavAmAM Avaze, jemanI dRSTi nabaLI haze, jemanAM zarIra rAgI agara dula haze agara kAi paNa zArIrika ke mAnasika deASAthI mukta haze teo bAda thaI jaze. jeo khaDatala ane zarIre sudRDha haze te ja yuddha mATe lAyaka gaNAi cuMTAi jaze. A bAbate!nu ekadare samAja para zuM pariNAma thAya che, te joie. AvA TALelA purUSA e traNa varSa sudhI kAi paNa dhaMdhAmAM dhyAna ApI zakaze nahi ane kAI paNa sarakArane ATaluM meluM pagAradAra khaDuM sainya rAkhavuM arthazAstranI dRSTie zakaya nathI, tethI A badhAonu lazkarI zikSaNa purUM thayA pachI temane jIvanAtha kAI paNa dhaMdhA svIkAravA paDe che. paraMtu samAja nItipradhAna sthitimAMthI a pradhAna sthiti tarapha jatA heAvAthI ekAeka arthAtpAdaka dhadhAomAM khe'cAkhe'ca thatI jaNAze. A lazkarI zikSaNa mATe gayelA puruSoe je traNa varSA gumAvyAM, te daramiyAna bIjI kAi zarIrazaktithI dubaLI vyaktio khIjA dhaMdhA paNa rAkI le che. eTale A purUSAne dhaMdhAmAM praveza karI pagabhera thavAmAM ghaNA ja vakhata lAge che. jee e dhaMdhAmAM pahelAM pagabhera thai gayA che, teo Arthika dRSTie jotAM jaladI vivAha karI zakaze. AvA lazkarI zikSaNa mATe nAlAyaka gaNAyalA leAkAnI saMtati darapeDhIe vadhunevadhu silaka rahetI jaze. sArvatrika lazkaranuM zikSaNa denArAM rASTrA tAtkAlika yuddhamAM baLavAna dekhAya che. paNa eka be peDhIomAM temanI zI sthiti thAya che te eka nAnuM bALaka paNa kahI zakaze ane e ja khAbata mutsaddIone For Private and Personal Use Only Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ane vicAra samajAtI nathI. kharI hakIkata ema che ke eka ja prakAranI saMskRtinuM zikSaNa ApavAnuM kai paNa sthitimAM hitakara nathI A lazkarI zikSaNunI bhAMjagaDamAM uttama zarIra ane tenI sAthe zreSTha buddhinA laoNkA paDavA lAge eTale te sthitimAM hajI keTalI hAnI thaze enI kalpanA vAcaka pote ja karI le. vivAhatu vaya vaheluM heAya te purUSane strI paNa nAnI vayanI ja maLe che. vivAha khAlavayamAM thavA e strInAM kSadAyikatvane ( Feen dity) poSaka hAya che. traNa varSa sudhI bIjA leAkA dhaMdhAmAM sArI rIte jAmavAthI te jaladI vivAha karI zake che. pachI Ama pachAta rahelA ane dhaMdhAmAM sthira thayelA varganI satttatanI saMkhyAmAM taddana thADA thoDA pharaka paDatA jAya ane AvI sthiti gheADI peTTIe rahe te zreSTha prajAne tarata ja niHpAta thAya che. A vakhate mutsaddIonA karelA kAyadAone, nItizAstrajJAnA vyAkhyAnane, artha zAstrajJAnAM azUnya gappAene kAineAya rASTrane nAzamAMthI bacAvI levA mATe talabhAra upayAga thatA nathI. dhArA ke samAjamAM jyAM zreSTha prajAnAM tetrIsa bhaLakA jIve che ane temAM ja kaniSTAnA cAtrIsa khaLakA jIvavA lAge che ane A ja vastusthiti aneka peDhIe cAlu rahe teA lagabhaga tetrIsa peDhIeAmAM kaniSTha prananI sakhyA zreSTha prajAnI saMkhyA karatAM bamaNI thaze. paristhiti viSe gappAM hAMkanArA paDitAe yuropIana samAjamAM ane temanI saMskRti aMzataH grahaNa karanArA lokAe amArA samAjamAM Aja zuM cAlI rahyuM che enI jarA tapAsa karavI joie. pratyakSa paristhiti ane temAMthI nIkaLanArAM tAtvika anumAnA zAM che te amane maherabAnI karI kahe. phIka, ekadare sArvatrika lazkarI zikSaNathI samAjanI lAyakAta echI thaze, vadhaze nahi. mATe jemane AkhA samAjayuddhapriya banAva! hAya teethI rASTra ciraMjIvI banAvI zakAro nahi. A apratyakSa eTale kAlAntare dekhAnArUM pariAma thayuM. tAtkAlika For Private and Personal Use Only NAV B Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 376 hiMduonuM samAjaracanAzAya pariNAma paNa teTaluM ja bhayaMkara che. ame upara kahyuM ja che ke yuddha mATe cuMTaNI mamruta prakRtinA lekAnI ja karavAmAM Ave che ane yuddhamAM mAryo janArA paNa te ja vIra purUSA haiAya che, yuddhanu varNana karatAM bhaTTa nArAyaNa kahe che, 1 ' " iyaM parisamApyate raNakathAsya doHzAlinaH / vyapaitu nRpakAnanAtigururadya bhAro bhuvaH // matalaba ke TaTAkhAra leAkeArUpI jaMgala je pRthvIne bhAra rUpa hatuM te jarA sApha thaI jaze.' hiMdustAnamAM te yuddha pariNAmanA AMkaDA gaNatrIvaDe dAkhalAethI ApI zakAya tema nathI, paraMtu yuraiApIyana rASTromAM AvA prakAranA AMkaDAe ApavAnI vyavasthA thaI gayela che. hiMdustAnamAM atyAra sudhI paNa yuddha kaMi zreSThonA sahAranuM yaMtra anyuM na hatuM, jyAre yurepamAM prathamathI ja zreSThonA saMhAranuM yaMtra banyuM che ane hajI paNa temaja bane che. e ja yuddha pati ApaNI tarapha paNa prasaratI ja. A yudhdha paddhatimAM bhayaMkara mAraka kita che ane te zakita hastagata karyA sivAya A yugamAM koi paNa svataMtra rASTrane nibhAva thAya tema nathI tethI yurepanI sthiti joi theADA dhaNA niyame karI zakAro. yuropanA upalabdha AMkaDA parathI dekhAya che ke i. sa. 1789 thI eTale phrAnsanI rAjyakrAntinA ArabhakAlathI karI DeDa isa. 1913 sudhI je yudhdha! thayAM te sarva yuddhomAM ekaMdare Azare be karoDa dasa lAkha sipAIe mAryA gayA A sa leke jo piMDa dRSTie durbala heta te pragatinI dRSTie sArUM ja thayuM ema bedhaDaka kaheta. paraMtu ApaNAthI tema kahI zakAze nahi. A sivAya yudhdha vaDe rASTranI je kaphoDI sthiti thAya che te sAmAnya samAjamAM paNa mRtyu saMkhyAnuM pramANa vadhe che. AvI rIte yuddhathI sArvatrika saMhAra ja thAya che. have pachI je yuddho thaze te saMbadhI tA 1 veNIsaMhAra. For Private and Personal Use Only Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anya vicAra pachI khelavAnuM ja zuM? temAM rAsAyanika dravyAnA upayeAga khubakhuba vadhatA jaze. have rASTramAMnI kASTa paNu vyakti laDAinA kSetrathI bahAra rahI zakaze nahi. 22 ^^^^^ "There are those who say that in the next great war no body will be allowed to be neutral." 8.30 yureApanI bahAra yuddhapriya leAkAe keTalA kALA kera vartAvye che, te sabadhI gheADIghaNI mAhitI upalabdha che. te mAhitInA AdhAre gheADu' digdarzIna karIe. hiMdu ane isrAyala dharmAMnA anuyAyIe khAda karatAM khIjA badhA leAkAnI yuddhapaddhati jaMgalI che. hiMdunI paddhatimAM rAjAe zaraNAgatanuM rakSaNlR karavuM, niHzastra para, nAzI janArA para ane pratyakSa yuddhamAM bhAga na lenArA para prahAra karavA nahi, temaja laDAimAM hathiyAra paDI gayelA para ane dhAyala thayelA para, zastra prahAra karavA nahi, evA niyama che. A niyame keTalI cIvaTathI paLAtA hatA enI sAkSI mahAbhAratanuM' dharmayuddha, rajaputa leAkeAnA itihAsa, ane nepAlanA yuddhanA itihAsa pure che. AvAM sthaLakALadaSTie atyaMta vibhinna paristhitimAM thayelAM yuddhA, aitihAsika varNanA vAMcIe te! paNa yuddhadharmanuM pAlana saheje dhyAnamAM Avaze. paraMtu khIjA samAjomAM A niyame hovA chatAM temanuM kaDaka pAlana thayuM amane jaNAyuM nathI. kurAna kahe che ke " dha`para zraddhA na rAkhanArA leAkA sAthe satata laDatA raheA. temanI sAthe kaThera hRdayathI vartI, kAraNa temanA nazIbamAM naraka che. ane te pravAsa duHkhamaya tr 1 Scientific Outlook-Russel; The next warBralt quoted by Russel. 2 Annals and antiquities of Rajasthana~James Todd. 3 The rise of Christian Power in India-B. D. Basu. For Private and Personal Use Only r-Major Axal Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Q. hiMdunuM samAjaracanAzAsa thavA joie. paramezvara ane tenA peSita virUddha je hAtha ugAme tene vadha karavA agara temane krusa para caDAvavA e ja bakSisa temane maLavI joie. kaMI nahi tA eka bAjunA hAtha ane khIjI bAjune paga te jarUra teADI nAkhavA joie.' Mohammed in koran enjoins no mercy to unbelievers; "Fight streneously against unbelievers and heretics and be stern to them; for their fate is hel and an evil journey shall it be. The reward of those who fight against God and his prophet is to be setaughtered and evecified or to have their hands and feet cut off on alternate sides." The christian Ethics and Modern Problems-Dean Inge Page 315 A upadeza kurAnamAM che ke nahiM, tenA upayAga musalamAnAe karyAM che ke nahi ane jI paNa sAmAnya musalamAnanI kalpanA AvI ja heAya che ke nahi, tenuM jarA jAheramAM spaSTIkaraNa karI batAve evI amArI musalamAna ane vinaMti che. ( zrI. kanaiyAlAla gAbAnA jovAmAM Ave te kRpA karI e mAhitI amane ApavI ) AvA prakAranA lakAne premathI ane niHzastra pratikArathI peAtAnI tarapha vALI levAne eka prayAga ahIM eka mahApurUSe karyAM hatA, te prayAganuM pariNAma zuM AvyuM te haju prasiddha karyu nathI. ThIka, enTIlAnA huNNAe, ca'gIjhakhAnanA meAMgolAe ane taimuralaMganA tArIoe judA judA lAko para je julameA karyAM che te rAmAMca khaDAM kare tevA che. ekalA taimuralaMge lagabhaga pacAsa lAkha lokAnI katala karI hatI ema gIbana kahe che. AvA prakAranA yuddhonI mAhitI ApyA karIe te ekAda graMtha ja thaze. nuM muLaziSTa je yuddha tene anumedana ApanArI kAMi ekAda be vyaktio thai gai nathI. yurApamAM joizuM te vAlTembara, phrAnsanA ensAyakalApIDIAnA lekhaka For Private and Personal Use Only Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Der au rUse, kAMTa, bencama vagere tatvavettAo yuddhanA virodhI che. jyAre hegala, rasakIna ane nione yuddha priya che. bekananA yuddha viSenA ugAre TIzu ane baMne hADanA uddagAnI telanA ja che. ekaMdare laDAInI bAju pakaDI rAkhanArA mahAna purUSonI saMkhyA kaMi nAnIsunI na hatI. pratyakSa jotAM dekhAya che ke 1914nI sAlanA sudharelA mahAyuddhamAM sarva rASTranA maLI ekaMdara 43 lAkha jeTalA sipAIo mAryA gayA. e sivAyanA lagabhaga teTalA ja khevAyA ane regathI marI gayA. te judA ja. tethI ame kahIe chIe ke suratamAM ja pharI eka mahAyuddha thAya te sAruM; eTale pRthvI parathI kalahapriyalokene bhAra ocho thaze. pahelAM kalahapriya leke bahu saMdhaTanAthI laDatA nahatA. paraMtu hAlanA kajIAkhare dhUta hovAthI, AkhAM rASTronAM rASTra laDAImAM ghasaDe che. amerikana paMDita DevIDa sTAra jorDana yuddhanAM pariNAmanuM varNana karatAM kahe che ke, "yuddhanuM pariNAma eTale vaMza bagADI nAkhavo. kAraNake ahIM naisargika cuMTaNI DArvinanA anuyAyIone joIe che tethI virUddha dizAmAM thAya che. rASTranI hatyA thaMbhAvI temane jIvavA dIdhAM hatA te teo che te karatAM ghaNuM ja sudaDha rahyAM heta." jaIne kaheluM vAkya " To Spoil the breed" ane bhagavaddagItAe kaheluM vAkya, " te varSa :" e baMne zuM samAnArthI nathI ? uparanI carcAne sArAMza e ke kaI paNa saMghaTanA game tevI heya te paNa te yuddhanAM bhayaMkara pariNAmomAMthI ane temAMthI utpanna thatAM naitika pariNAmonA sapATAmAMthI kSatriyavaMzane bacAvI zakatI nathI. kSatriya ja naSTa thAya te samAjarakSaNanuM kAma kone karavuM, e prazna ja artha vagarane che. manuSyamAM yuddhapriyatA (Pugnacity) e sAmAnya 1 Quoted by Dean Inge in his Christian Ethics and modern problems. For Private and Personal Use Only Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir himAnuM samAjaracanAzAha guNa che. e banI zake teTalo kamI karavAno hoya che. e te dareka vyaktimAM vasI rahele ja che. Aje kSatriya hayAta che ke nahi vagere prazno laI nakAmI mAthAkuTa karavI asthAne thaze. Aje kSatriyA che paNa ane nathI paNa. bhagavAna rAmacaMdrane vaMza, yayAtine vaMza, niSadhAdhipati naLane vaMza. e vaMza je kSatriya hoya che te kSatriya hAle nathI. ulaTa bApA rAvaLanA sisodiyA paramAra, yAdava, vagere vaMza kSatriya hoya to te Aje hayAta che. kSatriyadharma ja e che ke junA kSatriyavaMzo nAza pAmI navA kSatriyavaMzo utpanna thAya. parazurAme ekavisa vakhata pRthvI ni kSatriya karI e daMtakyA paNa eja batAve che. pharIthI zatriyavaMza utpanna thAya che tenuM kAraNa yuddhamAM koI paNa sAdhAraNa buddhine mANasa yaza meLavI zake che. tevuM brAhmaNanI vidyAnuM nathI. AkhuM jIvana vidyAbhyAsa karanAra manuSya uttama senApati thaI zake che. paraMtu jIvanabhara laDAImAM kAla vyatita karanAre manuSya uttama mutsaddI thaI zakato nathI. uttama mutsadI mATe zista (Discipline) vagere sarva yudhdhapayegI guNa uparAMta aneka guNonI jarUra hoya che. jyulIyasa sIjhara 50 varSa sudhIne kALa vidyAvyAsaMgamAM vyatita karyA pachI paNa te vikhyAta ane jaganmAnya senApati thaye, paraMtu dainibAla, bArka, luI buna pinsa DI. kAMDa, mAuMbare, yuka oNpha veliMgTana vagere jagamAnya senApatio uttama mutsaddIo banI zakyA nahi. hainibAla viSe te kenI yudhdha pachI eka sAmAnya saradAre evA uddagAra kADhyA hatA ke "A mahApurUSane yudhdhamAM vijaya meLavatAM AvaDe che paraMtu tene upayoga karI letAM AvaDatuM nathI." prathama senApati heI pAchaLathI mutsadI banyAne eka ja jaganmAnya dAkhala mArzala hiDanabargane che. paraMtu sarva sAdhAraNa rIte uparane sidhAnta trikAlAbAdhita che. AvI rIte saMskRti mukhyataH yudhdhapriya banAvavI eTale te saMskRtinAzanuM svahaste ja bIjAropaNa karavA samAna che. For Private and Personal Use Only Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anna vicAra 341 zAtipriya saMskRti ciraMjIvI thAya che, e nizcita purA itihAsamAMthI maLI Ave che. Aje yuddhapraya rASTra ke saMghe jagatamAMthI naSTa thayelAM zAntatA pradhAna dekhAya che. pazusRSTimAM joIzuM te vyAgha saMskRtinuM zreSThatva siMhAdi #ra pazuo paNa dhIme dhIme nAza pAmatAM dekhAya che. tyAre nirupadravI meMDhA, bakarA, jevAM pazuo ATale saMhAra satata cAlu che chatAM bAkI rahyA che. zAnatA pradhAna saMskRti viSe Do. kuka kahe che ke, "jApAna ke itara koI paNa rASTra ApaNA para hale karI nAza karaze evI bIka rAkhavAnuM kAraNa nathI. paraMtu zAMtatAthI eka prakAranI niSpatikAra paddhati vaDe paurvAtya saMskRti vRddhi pAmatI jAya che, te vRddhi aTakAvavAne ApaNI pAse kaI paNa mArga nathI. temaNe jIvanapraNAlI ja evA prakAranI utpanna karI che ke je vaDe kAI paNa navIna saMskRtine saMsarga thatAM tene kAM te AtmasAta karI le che ane kAM te zAntithI ketarI karIne tene nAza kare che." "The real danger is not that of immediate nilitary agression, from japan or other oriental countries, but the gradual, peacable passive extention of the oriental races, who have developed and adapted themselves to a kind of existence that enables them to undermine and destroy other forms of civilization and destroy or absorb other races." Buddhists deny heredity-Dr. Couk; journal of Heredity. cInI leke viSe harna kahe che ke, "hajAro varSa atyaMta dAridramAM AyuSya vitAvavAthI keI paNa prakAranI bhayaMkara sthitimAM jIvana TakAvI rAkhavuM e cInI leke mATe jeTaluM zakya che teTaluM bIjA koI paNa mAnavavaMza mATe zakya nathI. pitAnA rASTramAM cInI mANasa pitAnuM AyuSya ApI bhukhamarAnI sthitimAM vitAvata For Private and Personal Use Only Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 34ra hiMduonuM samAjaracanAzAsa hovAthI, kAi paNuM rASTramAM tene sArI sthitimAM laI javAmAM Ave tA tyAMnA leAkAne te bhAre paDe che.'' 66 Peoples of hundreds of millions desciplined for thousands of years to most untiring industry and the most self-denying thrift under conditions which would mean worse than death for our working masses-a people in short, quite content to strive to the utter most in exchange for the simple privilege of life '' Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Lafcadio Hearn; Quoted by Dean Inge in his Out spoken essays page 220. naisargika cuTaNInA niyama samajAtA haze te AvI rIte ja kaheze. AvI paristhatimAM paNa pAtAnA vaMza TakAvI rAkhavAnI amArAmAM je vizeSatA che, te kema naSTa thai zakaze ? enI ja ciMtAmAM te amArA jIvanakrama ( Standard of living) sudhAravAnA prayatno cAlI rahyA che. ane ApaNA suzikSita vage te mArge javAnI zarUAta paNa karI che. suzikSita varga vadhAre susa MskRta hAya che, e kevaLa AbhAsa ja che. yuropIyana ane eziyATikanI tulanA karI sTeADA kahe che ke, jyAre zukaletara lAMkA zubhravarSIyAnA rASTrAmAM praveza kare che, tyAre te leAkA zubhravIyAne hAMkI kADhe che. prathama teo zramajIvI lAkAne bhAre paDe che, pachI vepArI lokAne nAza kare che, anta zvetavarNIyAnA ucca vaMzane uthalAvI pADe che. A bhUmipaTa para tA zvetavarNIya kAmagAro va yukta kAmagAro sAthe kadIe spardhA karI zakatA nathI. '' 66 6. When enormous out-ward thrust of coloured population pressure bursts in to a while land, it can not let live but automatically crushes the white man out first the white labourer, then the white merchant lastly the white aristocrat, For Private and Personal Use Only Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anna vicAra 24 until the overy vestigo of white has gone from that land for ever .No where, absolutely no where can white labourer compete on equal terms with coloured immigrant labour. Rising Tide of colours-Stodard. AphrikAmAM hiMdI lekane je prazna che te Arthika ja, te uparanI carcA parathI saheje dhyAnamAM Avaze. ThIka, AvI rIte brAhmaNa ane kSatriyonI tulanA karI joIzuM te ema dekhAze ke brAhmaNonA zAMtatA pradhAna dhaMdhA vaMzarakSaNane jeTalA piSaka che teTalA kSatriyonA nathI, tethI ekAda saMskRtinuM paraMparAthI akhaMDa rakSaNa karavAnuM hoya to te kAma jeTaluM brAhmaNa vaMzathI sAruM thaI zakaze teTaluM kSatriyonA hAthe nahi thaI zake. upamA ApIne kahIe te bAhya paristhitinuM vadhAre pariNAma na thavA daI vaMzanA guNa akhaMDita rAkhavAnuM je kAya prANIzAstramAM zukrabiMdu kare che te ja kArya samAjazAstramAM brAhmaNe e karavAnuM che. tethI brAhmaNoe pitAnI saMskRti ane AcAra paristhiti nirapekSa sthitimAM rAkhavA joIe ane samAje temane tema karavAmAM madada karavI joIe. ahIM eka vAta dhyAnamAM rAkhavI joIe ke brAhmaNa kSatriyonA dhaMdhAmAM dhanane ghaNuM ja gauNa sthAna ApyuM che. dhaMdhAnI vaheMcaNImAM suprajA utpattine mukhya prazna AMkha sAme rAkhIne hiMdusamAjazAstranI racanA karI che. keI kaheze ke hAle dhaMdhA ghaNA ja vadhI gayA che. te temAMthI eTaluM nakkI thaze ke dhaMdhAonI vaheMcaNI pharIthI karI prakRSNane prajA poSaka ane niSkane prajAnAzaka-niyaMtraka dhaMdhe vaLagADI do. temAM baMnene. vRtti na thavo joIe. A ja sRSTinI samatA che. nijo kahe che, Germplasm-Wiesmann. For Private and Personal Use Only Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 44 hiMduonuM samAjaracanAzAstra viSamatAmAM anyAya nathI paraMtu samatAnA hakka mAgavAmAM ja anyAya che. ' tr www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir The wrong never lies in unequal rights; it lies in the claim to equal rights. Anti-christ-Nietzsche. 1 je. bI. hekeTa kahe che ke, " mUlataH viSama haiAya tene samAna mAnavAnA hAsyAspada prayatna turata ja dhyAnamAM Avaze." dhaMdhAonI pharIthI vaheMcaNI karavAnI ( Redistribution ) jarUra haiAya te| bhale karA. paraMtu svayaM zudhdha dhaMdhAnI punavibhAgaNI ( Flushing) thanArA saDAsA taiyAra thAya tyAM sudhI meAsa`khIneA rasa pIne rahIe tA paNa manuSyane zarIradharma kai cheDe tema nathI, e vAta dhyAnamAM rAkhI, ane kAI paNa leAkasa'khyAmAM bhaMgI, mahetara vagere zabdothI oLakhAtA bahu ja ceDA haze teA paNa kAma cAle che e vAta dhyAnamAM rAkhI, brAhmaNAdi zreSTha vargoe A dhadhAmAM paDavuM joie ema kahenArA leAkeA udAra matavALA mahAtmAe bhale kahevAya para'tu te sAmAjika khAtAmAM kAI paNa nizcita mata karI zakatA nathI, ema kahevuM paDe che. hiMdustAnamAM nevuM TakA jeTalI leAkasaMkhyA gAmaDAmAM rahe che. tyAM bhaMgI nAmanA vargane lavaleza paNu sabaMdha AvatA nathI. gAmaDAnA kheDutalakA bhaMgIti nirapekSa hAvAthI zaheranA praznone vicAra karavAnuM rahe che. hiMdustAnanA aspRzyAmAMthI A lekA e TakA jeTalA paNa nathI AvI vastusthitimAM paNa Adhunika mahAtmAone emanA mATe pAneA zA mATe caDe che. e praznane vicAra mAnasa Darwinism and Race Progress-J. B. Haycraft. For Private and Personal Use Only Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anna vicAra 345 zAstraneAe samajavA jevA che. tukArAme paramezvaranAM lakSA nIce pramANe kahyAM che.: nahi je sAtha vAlI kAi, dharA tene ure, sAdhu tene pramANavA, deva karIne jANavA. putra sarIkhA premabhAva dAsa dAsI pare, tukA kahe bhagavaMtanI mUrti sameA jagamAM kAka. A lakSaNA bhale sAcAM hrAya ane bhale mahAtmAe temane hRdaye dhAraNa karI rAkhe. paraMtu jemane zrI bhagavAnanI mUrti thavAnu nathI temanI pAchaLa A poMcAta zA mATe ? kharuM jotAM lagI nAmanA vane gAmaDAM sAthe kAMi saMbaMdha nathI ane itara je va gAmaDAemAM rahe che, temane samAjamAM mAna sanmAnanAM sthAnA AgaLa ja maLI gayAM che. AjanI vAta rahevA de paraMtu je pezvAonA brAhmaNI rAjamAM jAtIya pakSapAtanI aneka vAtA sa MbhaLAya che te rAjamAM paNa temane mAna sanmAnanI jagA maLI hatI e vAta nIcenA utArA parathI dhyAnamAM Avaze. DA, meM kahe che, " dakSiNu hiMdustAnamAM kAryo karanArI grAmya saMsthAomAM mAnasanmAnanI kalpanAe A judI judI jAtioe zAnta rIte mAnya karI hatI. tethI jAti vacce suleha rahI saMdhdhati rIte kArya karavAmAM kAI paNa prakAranI aDacaNu ubhI thatI nahi. e brAhmaNabhAie vacce vaMzapara'parAthI cAlyA AvelA garAsa viSe kaMika bhAMjagaDa upasthita thavAthI te vAta grAmya paMcAyata pAse rajI karavAnuM nakkI thayuM. te paMcAyatamAM niveDa| denArA paMce hatA. te paMceAmAM marAThA, dhanagara, gurava, sutAra, luhAra, kuMbhAra, mAchI, hAma ane meAcI, medhavALa ane DheDa, e jAtinA leAkeAne samAveza thayA hatA." "Ideas of status were quietly accepted and did not prevent wealthy co-operation and neighbourly feelings among For Private and Personal Use Only Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 346 hiMduonuM samAjaracanAzA - ~~~ various casto groups represented in the vigourous village communities of southern India. A quarrel between brali min cousins in respect of some' l'ereditary rights was referred for settlements to the whole village. The assembly that was to give the decision included, Marathas, Dhangars, Gurav, Sutar, Loohar, Kumbhar, Koli, Barber, Chambar, Mahar and Mang. Castes and Races in India--G. S. Gburye page 251 mahAtmA gAMdhI ane temanA anuyAyIoe mAnelA vRttirahita, apamAnita, dalita, (Depressed, suppressed, oppressed) e aspRzya ahIM dekhAya che khare! ahIM te e aspRzya brAhmaNe vaccenA kajIyAne cukAdo ApanAra nyAyAdhiza tarIke najare caDe che. evuM lAgI jAya che ke ApaNAmAM netA tarIke pharatA lekee hiMdusamAjanA dareka samUhamAM ane samUhamAMnI pratyeka vyaktimAM svAbhimAnane jANe lavaleza paNa aMza rahevA na devAnuM kAvatru racyuM na hoya ? aspRzyone dalita je be zabda lagADI tenuM svAbhimAna naSTa karavuM ane zreSTha vargamAM te nahi te tArA bApe pApa karyA che tenA pariNAma bhogava ema kahI tenuM svAbhimAna naSTa karavuM? AvI svAbhimAnanya madadathI A netAo svarAjyaprApti karI devAnA ! vicAro ane prayatna stutya che ane kadAca AvA prayatnothI svarAja maLI paNa jAya ! uparanI carcA parathI dekhAyuM haze ke vaMzonI kalpanA (heredity) arthanI vibhAgaNI, mAna sanmAnanI kalpanAo, ahaMkAra vRttinuM samAdhAna, carcAne niSkarSa vyaktinuM svAbhimAna, adhikArAnurUpa dhArmika vyavasthA, ityAdi sarva bAbatane vicAra karI hiMdusamAjaracanA atyaMta kuzaLatApUrvaka karavAmAM AvI For Private and Personal Use Only Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anna vicAra 347 che, temAM AkhA samAjane sahana karavuM paDe tevI agara samAjano nAza karanArI vyakita utpanna thAya evI paristhiti ja kadI utpanna thatI nathI mAnavane samAjamAM gaurava rAkhavA jevuM sthAna, udaranirvAha mATe pUratuM anna ane manaH zAnti thaI zake e dharma eTalI bAbate prApta thAya te te saMtuSTa rahe che ane ghaNA tatvanA matAnusAra samAja ke nItinuM dhyeya ghaNAnuM ghaNuM sukha che te paNa AvI vyavasthAthI ApoApa siddha thAya che. A sarva bAbatanI sarva lekane jarUra hoya che evuM nathI. paraMtu jene je levAnI IcchA thAya te maLavAnI vyavasthA karI che. AvI vyavasthA kaI paNa samAjamAM karI che ema amane jaNAyuM nathI. yuropIyana samAjamAM kAmagAra vargane temanAM pitAnAM hathiyAra para paNa adhikAra rahyo nahi eTale te kArla mArkasanA arthazAstra jevI arthazAstrIya paddhatine paNa anuyAyIo maLI zakyA. hiMduonI zAstrIya padhdhatimAM brAhmaNa mocIne dhadha karatA nathI ane mocI janoI paNa mAgato nathI. AvI rItanI vyavasthAne kAraNe vividha jAtionuM rakSaNa (Survival of the unlikes) thAya che. ahIM ghaNI vakhata ema prazna pUchAya che ke, "A badhuM ThIka che ! paraMtu AjanI paristhiti zI che e tamane kyAM samajAya che ?" vArU ! cAle ame samajatA nathI sarvasvI kabula karavA chatAM amArI zaMkAnuM samAdhAna thatuM nathI. haju paNa mukhyatve karI anyavaNIya jAtio potapotAnA dhaMdhAo saMbhALI rahI che. mecI haju jeDAne ja dhaMdho kare che. te jAtinA carmakAretara ghaNuM pratispardhI thayA che paraMtu haju camAranI saMkhyA ghaTI che ene purAvo vasatipatraka parathI maLI AvatA nathI. paristhiti bhayaMkara thaI gaI che vagere je bhASA saMbhaLAya che te svadharma tyAgI-jeNe svadharma tape che evI jAtio viSe ja mAtra sAcI hoya ema dekhAya che. bIjAonI paNa anna viSe evI ja Mill Bentham and others. For Private and Personal Use Only Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 048 hiMduonuM samAjaracanAzAsa sthiti thAya tyAre ja kharI sudhAraNa thaI kahevAya ! grAma vyavasthAmAM temane varSAsane nakkI karI dIdhAM eTale te emane satyAnAza vaLyo che ema kahenArA lekhake paNa maLI Ave che. samAja targata vyaktine sukhanI IcachA hoya che tethI sukha e dharmanuM dhyeya hovuM joIe e ja kahenAro eka pakSa uddabhava pAmavA lAgyo che. vyaktine je je bAbatenI IcchA hoya te te bAbatane dharmanA dhyeya tarIke svIkArIe te te bhArI paMcAta ubhI thAya! ghaNA lokone puSkaLa strIo prApta thAya evI IcchA hoya che tethI te kRtyane paNa dharmanuM eya mAnavuM paDaze ! mAnavane asaMkhya IcchAo hoya che, paNa tene tyAga kare che te samAjaracanAnuM Adyatattva che. rA. ke. la. dasarI kahe che ke, dharmanuM sAdhya sukha che, kAraNa sarva manuSya sukhanI ja IcchA kare che! A siddhAnta ghaNe ja camatkArika che. AmAM kaheluM kAraNa sAcuM mAnIe te pAzcAtya nyAyazAstranI padhdhati anusAra e ja sidhdhAnta nIce pramANe mAMDI zakAze. jenI jenI mANase icchA kare che te te dharmanuM eya he joIe. sarva manuSyo sukhanI icchA kare che. sukha eja dharmanuM dhyeya hovuM joIe. Ane ja eka tarkatAthe "AtmatRSTika nAma ApyuM che. ane 1 mAratIya rASTravA prazna-vi. rA. ziMde, 2 vAca-ke. la. dasarI, dharmanira-tatIrthaka varAhmamaMthana-divekara. 3 pAritatIrtha kokaje, For Private and Personal Use Only Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir w anaman Anna Annnnnnnn paurvAtya tatvajJAnanI mAhitI hovAthI, te bhASya ghaNA aMze pezya paNa che. paraMtu tethI dharmanuM dhyeya AtmatuSTi kema thaI zakaze e samajAtuM nathI. ekaMdara temane Azaya evo che ke viSayane upabhoga levAthI manuSyanI vAsanAo tRpta thatI nathI, paNa vadhu tIvra bane che. tethI "saMtoSA nuttama guNatA ' ame paNa A viSe AgaLa thoDuM lakhyuM che. tyAre have ahIM eTaluM ja kahIzuM ke manuSyane sukha agara AtmatRSTinI IcchA to hoya che, paraMtu tenI pAchaLa anuttama zabda lagADavAthI te saMpAdhika eTale duSTa hetu thAya che eTaluM ja sopAdhika heI uttama anuttamanA bheda karavA joIe. sarva IcchA tRpta karavI ene dharma kahevA lAgIe to nItinuM devALuM ja nikaLe. viSaya mAnasazAstrane hevAthI ahIM AtmatRSTine dharmanuM eka pramANa svIkAravA ame taiyAra chIe. paraMtu AtmatuSTi ke aMtaHkaraNanuM samAdhAna e baMne bAbate vyakitagata hovAne lIdhe e tatva samAjane lAgu kema karavuM e kahevuM joIe. tene khuNe khAMce paNa ullekha karyo nathI. sukha e zabdo uccAra upanirdiSTa mahaMtane game te lAge-upAdhiyukta sukha e lAge-te sAmAjika vyaktinI sAme sukha zabdano ekaja artha ubho thAya che ane te e ke eNuM kAma, vadhu vetana ane vadhu kharcALa raheNI. have temanuM anuttama sukha sarva samAjane samajAya tyAM sudhI badhA AcAra thobhAvI rAkhavA ke zuM? bhAvI rAkhavAnuM ThIka lAgatuM hoya te teoe tevo prayatna bhale karI che. "sAmAjika sukha" zabdathI amane zAne baMdha thAya che te kahyuM. amArA mata pramANe upara je sukhanI kalpanA kahI te kalpanAne artha "ghaNAnuM ghaNuM sukha" na thatAM "ghaNAnuM ghaNuM ALasupaNuMevo artha thAya che. tethI samAjaracanA karatI vakhate sukha duHkhanI vyakitagata ka9panA nAkhI daI sukhaduHkhanuM pratyakSa mApana kema karavuM te kahevuM joIe. nItizAstra e pratyakSa samAja mATe levAthI AtmatuSTi (Subje ne enA upane kAtinI sAme For Private and Personal Use Only Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 25e hiMdaonuM samAjaracanAzA ctive happiness) ne kriyAnA hitAhitatvanuM pramANa banAvavuM na joIe ema amane lAge che ? pachI e ja mApa sarva samAjene lAgu karI ke samAja sukhI ane ko samAja duHkhI e nakkI karI zakAze paraMtu ema kahIzuM to koNa jANe ze nirNaya thaze e bhItithI teo e na kahetA hoya. sarva manuSya sukhanI icchA kare che, e sAMbhaLI ame kahIe chIe ke, "sarva manuSya sukha karatAM paNa jIvavAnI vadhAre icchA kare che tethI temane jIvADavA e ja dharmanuM dhayeya hevuM joIe." ema kahevAnI IcchA rAkI zakAtI nathI. sukhanI IcchA karatAM paNa jIvananI IcchA zuM manuSyaprANI sAthe vadhAre saMlagna thayelI nathI ? samAja sukhI che? samAja saMghaTita che ? A baMne praznone mApa karI zakAya evuM samAjanuM kaMIka paNa lakSaNa kahI tene zreSTha kaniSTha bhAva nakkI karIe te uttara Apo ghaNe sahele thaI paDaze. koI paNa eka kALanA be samAjanI tulanA karavAmAM Ave, tyAre ema kahI zakAvuM joIe ke, akhila mAnavane lAgu hoya evA kaMIka paNa samAnadharma che ane te mApI zakAya tevA che. te ja te ApaNane eka mApathI mApatAM AvaDaze. tevA koI dharmo ja na hoya te game teNe game tevuM kahevuM, badhAnuM sAcuM ane badhAnuM khoTuM! AthI samAjaracanAne pAyo naSTa thayA vagara raheze nahi. paraMtu akhila mAnavane lAgu paDe evA traNa guNe che. ane temane anuyegI traNa gunAo paNa che. e traNa guNa eTale jIvanAtha sudhA, vaMzaraNArtha strI, ahaMkAranuM pradarzana ? Ethics-Moore, Mackenzie, Green and others. *8:24 e ja mAnavane ane samAjane piAvaka che' Neitzsche. 2 Any work on biology. For Private and Personal Use Only Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anna vicAra supara karavA mATe spardhA temanA anuyAgI gunAe eTale dravya mATe cArI, A saga mATe balAtkAre samAga ane pratipakSIta mA mAMthI dUra karavA mATe khuna che. zuM A mAnavI icchAo ane temanA anuyAgI gunAA parathI samAjanI sadRDhata nuM mAnI zakAya tevuM lakSaNa nizcita nahi karI zakAya ? je samAjamAM balAtkAra vadhu thaze te samAja skrIsukhanI dRSTie saMghaTita nathI ema zuM nahi kahI zakAya ? 1 Criminal Sociology--Enrics Ferri. For Private and Personal Use Only Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa 15 muM ke samAja sukhI kahevAya? vyakti koI paNa samAjanA ghaTaka tarIke rahe agara "ame svataMtra chIe, amane tamArA samAjanI jarUra nathI." ema kahI ekAda ziledAranI peThe rahe, te sukhadu:khanuM mApana paNa jIvavuM-banatA sudhI jIvavuM evI vyakitanI IcchA hoya che ane hevI joIe, tethI sAmAjika jIvana e vyaktine kharekhara mUlyavAna lAgavuM joIe. AvuM thavA mATe eTale ke jIvananuM mUlya vadhAravA mATe, pratyeka dharma kaMIkane kaMi vicAra kartaka jagata nirmANa kare che. koI paNa samAjane sRSTicakramAM kartutvavAna ane balAtya rAkhavAnI IcchA hoya te, vyakti vyaktinI samUhAntargata spardhA ane samUha-samUhane jIvanArtha kalaha baMne cAlu rahevA joIe. paraMtu e spardhA ane jIvanArtha kalahane dhamathI maryAdita karavAmAM na Ave te temanI tIvratAne lIdhe vyakti zuM ke jAti zuM, baMnenA aMtaHkaraNamAM nirAzA utpanna thAya che ane jIvavuM e bahu mahatvanI vastu lAgatI nathI. A sthiti bilakula hitAvaha nathI. sAmAjika sattA manuSya vyaktinI sattA karatAM vadhu vistRta hovAthI manuSyane-manuSyane ja zA mATe, sarva sajIva, sendriya prANIne-jIvana e Adya hetu sAmAjika paristhitine lIdhe vikRta thavo na joIe. je samAjamAM vyaktionI jIvavAnI icchA naSTa thaI tene For Private and Personal Use Only Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thA samAja sukhI kahevAya ? wwwwwwwwwaaannnnnnnnnnnnnnnn ThekANe maravAnI icchA balavattara banavA lAge, te samAja uparathI game teTale saMghaTina, sukhI ane suMdara dekhAya, te paNa manuSyanA aMta:karaNanI atyaMta prAthamika vAsanAnI pUrti karavA mATe paNa te apAtra ane asamartha nIvaDe samaja. TuMkAmAM je samAjamAM saMkhyAnI vRddhi sAthe tulanA karatAM AtmahatyAnI vRddhinuM pramANa jyAre vadhAre jaNAya tyAre ja e samAja adhagatinA mArge jaI rahyo che e khAtrIthI samajavuM. upara kahyuM e pramANe mAnavanI mULa AzA badalAyAnuM ja lakSaNa thayuM. sRSTinI mukhya zakti ja jANe virUddha dizAmAM badalI rahI hoya evuM thaze. ahIM prazna e utpanna thaze ke AtmahatyAnI vRddhinuM pramANa e kaMI samAjanI sArI agara kharAba sthiti mApavAnuM mApa (Unit) banI zake nahi, kAraNake AtmahatyA e vyaktinA gAMDapaNanuM pariNAma che. ahIM be bAbate siddha thavI joIe. (1) AtmahatyA karanArA leke gAMDA che tethI AtmahatyA kare che, ane (2) samAjanA je viziSTa khaMDa viSe ApaNe bolatA heie, te khaMDamAM AtmahatyA ane gAMDapaNanI vRddhi samAntara reSAmAM thAya che. pahelI bAbatamAM kArya kAraNu bhAva batAvavo joize, ane bIjI bAbatamAM "jyAM gAMDapaNanuM pramANa vadhAre tyAM AtmahatyAnuM pramANa vadhAre" ane "jayAM gAMDapaNanuM pramANa ochuM tyAM AtmahatyAnuM pramANa ochuM" ( Method of agreement) e samanvaya batAvavo joIe. je ema batAvI zakAya ke jyAM gAMDapaNanuM pramANa eAchuM tyAM AtmahatyAnuM pramANa vadhAre ane jyAM gAMDapaNanuM pramANa vadhAre tyAM AtmahatyAnuM pramANa ochuM, te cekakhuM kahI zakAze ke 28 For Private and Personal Use Only Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 54. hiMduonuM samAjarathanAthArA jyAM gAMDapaNanuM ane AtmahatyAnuM sahAvasthAna (Co-existence) suddhAM siddha thaI zakatuM nathI tyAM kAryakAraNa bhAva (oausation)nI vAta ja kayAM rahI ? A viSayanA abhyAsIone jaNAI AvyuM che ke je rASTramAM gAMDapaNanuM pramANa vadhAre te rASTramAM AtmahatyAnuM pramANa ochuM che. je rASTro gAMDapaNanI bAbatamAM AgaLa vadhelAM che, te AtmahatyAnI bAbatamAM pachAta che. e rIte eka ja samAjanA strI purUSone vicAra karIe to mukhyatve karIne gAMDapaNanuM pramANa strIomAM vadhAre te AtmahatyAnuM pramANu purUSomAM vadhAre, ema vibhAgaNI thAya che. pharI pAchuM jyAM AtmahatyA vadhu tyAM gAMDapaNa echuM, e ja niyamane anumodana maLe che, tethI A baMnemAM kAryakAraNa bhAva, joDI zakAze nahi ane AtmahatyA e gAMDapaNanuM kAraNa kahI zakAze nahi. - je leke sAmAjika praznono abhyAsa karavAnI padhdhatithI bilakula ajJAna che, athavA te jemane te pramANe abhyAsa karavAnI Teva nathI te leke tarata ja kaheze ke AtmahatyA karavI na karavI e vyaktigata prazna che. samAjasthitino ahIM jarApaNa saMbaMdha Avato nathI, eTaluM ja nahi paNa AtmahatyA karavAno A jagata kayAre choDI javuM e nakkI karavAne pratyeka vyakitane janmasiddha hakka che. AtmahatyA karI gayelAne samAja zuM karavAno hato ? vArU! A be praznone ApaNe vicAra karIe. pahelA prazna saMbaMdhI ema kahI zakAze ke vyakita je kAraNo mATe AtmahatyA kare che, te kAraNo vyaktinA niyaMtraNathI bahAranI koI sAmAjika paristhitimAM utpanna thAya che. vivakSita kALa agara sthaLanI paristhiti kAMI vyakita 1 Heredity and selection in Sociology-Chatterton Hill. 2 Criminal Sociology-Ferri; Modern theories of crimi nality-Do Quiros. For Private and Personal Use Only Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kapa samAja sukhI kahevAya? papa sarajAvatI nathI. AtmahatyAne piSaka evI paristhiti samAja nirmANa kare che, ane vyakita tene bhoga thaI paDe che. samAjamAM thatA sarva gunA samAjanA naitika mUlyone yogya evA hoya che. naitika mUlya nakkI karatI vakhate ja A saMbhALa rAkhavI joIe, ane e nasenasamAM utarI javAM joIe. A siddhAntanuM mukhya lakSaNa e che ke samAjanI janana mRtyunI sthiti gaNitanI daSTie jeTalI niyamita haze tenA karatAM paNa AtmahatyAnA pramANanI saMkhyA vadhAre niyamita hoya che. A sthaLe gaNitAtmaka paddhatinA pilAdI niyamo (Iron-laws) akSareakSara lAgu paDe che, tethI ame kahIe chIe ke AtmahatyA e sAmAjika ( Maas statistics) prazna che, vyaktigata nathI. samAja je jIvitanuM rakSaNa karavA mATe che, te temAM pitAno nAza karI levAnI pravRtti zA mATe utpanna thavI joIe ? e eka samasyA nahi te zuM ? sarva kRtine hetu eka ane tenuM pariNAma taddana juduM! bIjo prazna e ke vyaktine AtmahatyA karavAne hakka che ema keTalAka pati kahe che. A paMDitane A viSaya samaya nathI ema spaSTa kahevA sivAya bIjo mArga nathI, paraMtu ahIM hakka havA na havAne prazna ja nathI. paNa AtmahatyA karavA jevI paristhiti zA kAraNathI utpanna thAya che e che. tyAre tevI paristhiti thatI aTakAvavA mATe zI vyavasthA thavI joIe eno samAjazAstroe vicAra karavAne che, hakko jevA ke nahi e bAbatane vicAra karavAno nathI. A rIte vicAra karIe te garbhapAta (abortion) bAlahatyA, puruSahatyA, vagere karavAno hakka pratyeka vyakitane hevo joIe. huM gharamAM besI mArA chokarAnI hatyA kare che temAM samAjane zuM ? leke bAlahatyA agara AtmahatyA karatA nathI, enuM kAraNa temane tevA hakko nathI 1 Hymen or the future of Marriage-Dr.Norman Haire. For Private and Personal Use Only Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upara RonuM samAdhApAnAzAha ema mAnavuM e mukhapaNAnuM dyotaka che, hakka hoya ke na hoya, AtmahatyA karanArI vyakita te hakanI rAha jotI nathI. Aja sudhI samAjazAstronuM dhyAna A bAbata tarapha na kheMcAyuM tenuM kAraNa samAja eTale vyaktine samudAya hatA, ane tethI samAjanI utkrAMtino niyama ane vyakitaonI utkrAntino niyama eka ja ema teo mAnatA. ekamAMthI aneka vyakitao thatAM temanA saMghano eka navo ja mata thAya che ene emane khyAla ja nahete. paraMtu mAnasazAstranI daSTie ekalI eka vyakti ane saMdhamAM aMtabhUta thayelI vyakita e baMne eka ja nathI; vyakti ane samAjAntargata vyakita e bheda oLakhavo joIe. jagatamAM koI paNa vyakti ekalI hoya tyAre je gune karaze te ja gune te saMdhamAM haze tyAre nahi kare ane ekalI haze tyAre je nahi kare te gune saMdhamAM aMtata thayA pachI karaze. eka ja mANasa Aga lagADavAnuM kAma jaladI na kare, chatAM jana samudAya (mob) ekatra maLe, tyAre sapATAbaMdha Aga lAgelI ApaNe sAMbhaLIe chIe. devayAtrA, vivAha, yajJa, utsava vagere janasamUha ekatra thavAnA prasaMge je chuTa vyaktine ApavAmAM, Ave teja, vyakti bIje ThekANe mAgavA lAgaze te ApI zakAze nahi. vyakitanI utkrAMtinA niyama samAjane lAgu paDe che ema kahenArAone bhAvArtha evo dekhAya che ke, samAja keTalIka mahAna vyaktionA anukaraNathI utpanna thAya che, eTale sAmAjika sthiti e amuka mahAna vyaktienA anukaraNanI sthiti; ane tethI sAmAjika utkrAMtinA niyamo Le Suicide-Emile Durkheim quoted by Chatterton Hill. 2 devayAtrA vivAheSu yajJaprakaraNeSu ca / utsaveSu ca sarveSu spRSTAspRSTine vidyate. 3 yadyadAcarati zreSThastattadevetarojanaH / For Private and Personal Use Only Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yA samAja sukhI kahevAya ? vyaktinI utkrAMtinA niyame| manAtA. AvA prakArane lekhakavarga ahIM eka bAbata bhUlI jAya che ke ' kAi paNa samAjanI kAi paNa sthaLakALanI sthiti eka ja vyakti utpanna karI zakatI nathI.' nepoliyana kheAnApA, mahAtmA gAMdhI, lenina athavA khIjA anya mahApuruSA laIe tA paNa temanA ekalAthI samAjanI sAtrika paristhiti utpanna thai zakaze nahi. samAja eTale vyakitaonA sa MdhAna vidhaTanathI ane temanA niyameAthI utpanna thanArI mAtra sthiti nathI. samAjanI utkrAMtinA niyamA kaiMka judA ja che. e satyanuM durlakSa karavuM posAya tema nathI. samAjanI eka gati hAya che ane te gati sAme manuSyanI icchA zakitanA thAka lAgatA nathI. samAja saTita ane sukhI haze te saMghaTitapaNAnI javAbadArIthI ane sukhanI apekSAthI eka ja vyakita jIvita tyAga mATe pravRtta thaze nahi; tethI AtmahatyAnI vRddhinuM pramANu, e sadhatitapaNuAnuM ane sukhadu:khanuM nizcita mApa atI zake. 357 prAcIna graMthAmAM varNavelA mRtayuganA agara rAmarAjyanA samAjo pramANe AjanA samAjo niduHkha karavA vyavahArika dRSTie tA azakaya lAge che. AtmahatyAnuM astitva sarvAMcA nAqhuda karavuM zakaya nathI. jeTalA pramANamAM AtmahatyA echI teTalA pramANumAM samAja vadhu saMtita ane sukhI hoya che. vaLI jIvanAza haMmezAM sukhaduHkhanI cheka AtyaMtika sthiti batAvatA hoya che ane te sthiti taddana prApta na thai hAya te paNa mRtyutulya sthiti prApta thayelA jIva samAjamAM hAvAthI, AtmanAzanuM pramANu e eka Mdara samAjanI rAgI sthitinu nika mAnavuM joIe. ' audyogika krAnti ' nAmanuM je eka meAAM yurApa parathI pasAra thai gayuM ane jenA pAyA hajI paNa tyAM pratIta thAya che, te kALa pachInA eTale sane 1850 pachInA kAI paNa sudharelA samAjanuM AMkaDAzAstra upalaka dRSTie jotAM paNa . For Private and Personal Use Only Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 58 hiMduonuM samAjaracanAzAstra spaSTa dekhAI Avaze ke AtmahatyAnI vRddhinuM pramANa sIdhI lITImAM vadhI rahyuM che.? pUrvetihAsamAM paNa thoDAghaNuM pramANamAM A prazna upasthita thata, kAraNake ame AgaLa kahyuM che te pramANe mAnavAnuM duHkha sarvathA naSTa karavuM e kaMI samAjasattA ke rAjasattAnI zaktinI bahAranuM che. e kALe paNa dhArmika ane vyavahArika ema lekhakanA be vibhAge paDI gayA hatA ane matabhedo paNa unna thatA. dharmanI daSTie vicAra karIzuM te, dharma AtmahatyAne virUddha jaNAze. keTalAka dharmomAM AtmahatyAne dhArmika vidhi mAnyo che. tene prastuta viSaya sAthe kaze saMbaMdha nathI; kAraNake te dhArmika AjJA che ane AjJA game tevI heAya e kaMI samAjasthitinuM pariNAma nathI, tethI AvAM pariNAmane vicAra samAjazAstramAM thaI zake nahi. nahi te rAjajJAthI thatAM yuddhomAM anekanAM mRtyu thAya che te saune paNa khUna tarIke lekhavAM paDe. yahudI dharma koI paNa paristhitimAM yogya mAnate. nathI, ane musalamAnI dharma AtmahatyA eTale atyaMta niMdakhUna samaje che. grIkanItizAstrajJa pathegorasa, erIsToTala, pleTa vagere AtmahatyAne niSedhaja kare che. romana lekenI tAtvika ane naitika bAbatenA gurU nAstika, sukhavAdI cArvAka vagere sarva jAtanA hevAthI temanAmAM A bAbata viSe baMne prakAranA mate pracalita hovAnuM jaNAya che. khristI dharme AtmahatyAne niSedha ja karyo che. thrAmasa ekavInAsa kahe che ke, "AtmahatyA sauthI buruM pApa che, kAraNake temAM pazcAtApane jarApaNa saMbhava raheto nathI." hiMduonI samAjaracanAmAM A prazna utpanna ja thato nahi ane tethI hiMduonA dharma ? Heredity and selection in Sociology Chatterton Hill. 2 hiMduonA satI thavuM, pApazana vagara rivAje. * Origin and development of moral ideas-Westermarck, For Private and Personal Use Only Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kayA samAja sukhI kahevAya ? 359 graMthAmAM A viSayane kAi paNa sthaLe vicAra karelA jaNAtA nathI. Aja paNa hiMdusamAjamAM A prazna nathI. Adhunika sudhAraNAne janmasiddha hakka che. AtmahatyAnI vRddhi e 1 AjanA sudharelA samAjamAM A rAga dhaNI ja jhaDapathI vadhI rahyo che. AtmahatyA karavA mATe vadhAre mahatvanAM kAraNeAnI jarUra hAya che ema paNa nathI. kAi paNa vizvavidyAlayanI parIkSAmAM nApAsa thayA, kAinI prayinIe khIjA gRhastha sAthe vivAha karyAM athavA kASTakanu chAyAyaMtra (Camera) kuTuMbanA vaDIla mANusegme saMtADI rAkhyuM, vageremAM AtmahatyA mATe puratuM kAraNa maLI jAya che. A rAganu sukha sAthe ke saMtitapaNu sAthe sAhacaryAM hoya che ke kema te have joie. e rAga samAnavayanI vyaktieAmAM AMkaDAgaNatrI anusAra vivAhitA karatAM avivAhitAmAM vadhu dekhAya che. vivAhitAmAM paNa saMtatiyukta ane sAMtarahita ema be vibhAga kalpIe tA saMtatirahitalAkAmAM A rAga saMtatiyukata lAMkA karatAM vadhu pramANamAM phelAyAnuM jaNAi Ave che. vaLI vayanI dRSTie vibhAgaNI karIe te AdheDavayavALA lAMkA karatAM vRddhomAM A rAga AchA jaNAya che. ane sa sAmAnya rIte jotAM purUSA karatAM strIomAM A rAga echA pramANamAM jaNAya che. AzrayanI vAta e ke rASTra para jyAre ekAda mahAna saMkaTa AvI paDe che tyAre A rAganuM pramANu rASTranI susthitinA pramANu karatAM ochuM hoya che. A badhI vastusthitinA krama meLa besADavA te have joie. * manuSye peAtAnI bahAranI kAi paNa zakti pAse mAthuM namAvavuM joie.' e nItinuM Adyatatva che ema pahelAM paNa ame kahI gayA chIe. piraNAme vyaktinI kriyA bAghaniSTa hovI joie. vyaktinA aMtaHkaraNamAM je zraddhA heAya te zraddhA saMdhanA avayava p 1 have pachInAM sU udAharaNe judAM judAM vamAnapatremAthI lIdhAM che. For Private and Personal Use Only Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMonuM samAjaracanAzaka, sarva vyaktiomAM hovI joie. corI karavI e anIti che evI zraddhA samAjanI pratyeka vyakitamAM hoya te te samAjamAM artha saMrakSaNanI jarUra paDaze nahi. paraMtu thoDI vyakitaonI tevI zraddhA nahi heya te samAja agati pAmaze, kAraNa tAtkAlika phAyade dekhatAM vAra ja vaiyakitaka zraddhA uDI jaze. Aja vAta ame AgaLa AtmahatyAnI vibhAgaNI karI che, te parathI pratyakSa dekhAze. vivAhitemAM, samAnavAyanA avivAhita karatAM AtmahatyAnuM pramANa ochuM kema paDe che? vyatireka paddhati (Method of Difference) lagADatAM spaSTa dekhAya che ke vivAhitapaNuM e ja phakta ahIM vadhu guNa che, ane AtmahatyAnuM pramANa ochuM paDayuM che. vivAhamAM eka navuM bAhmaniSThA sthAna utpanna thayuM ane tethI vivAha e jIvita rakSaNanuM parama sAdhana banI zake che. hiMdusamAjamAM vivAha saMskAra atyaMta mahatvane manAle che. tenuM mukhya kAraNa eja che. tyAre vivAha je jIvita rakSaNanuM sAdhana hoya te vivAha nAzathI eTale chuTAcheDAthI jIvitanAza tarapha pravRtti vadhavI joie; ane tema thatuM hoya te chUTAcheDAnI paravAnagI samAjAntargata vyaktine ApavI ISTa thaze nahi. jyAM chuTAcheDAnI chuTa che tevA samAjamAM AtmahatyAnuM pramANa sAmAnya prajAnA karatAM bamaNuM paDe che tethI amArI taraphanA jahAla sudhArakene amArI vinaMti che ke, "phAve tevA avicArI kAyadAo karI samAjamAM-ane te paNa zreSTha samAjamAM AvuM bhayaMkara viSa phelAve nahi, kAraNa ke kaniSTa vargamAM te A badhA rivAje pracalita ja che ! jIvita rakSaNanuM vivAha e eka prabala sAdhana che e amArA Adhunika tarUNa vidyArthIoe ane aneka vakhate brahmacaryanAM ratistotro gAnArA mahAtmAoe haju samajavAnI jarUra che. e dizAmAM AgaLa vicAra karIzuM te samajAze ke jema jema niSThA sthAne vadhAre tema tema jIvanAza tarapha pravRtti ochI thatI jAya che. saMtati yukata prajamAM ane saMtati rahita prajAmAM banemAM For Private and Personal Use Only Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kayA samAja sukhI kahevAya ? strI e samAna niSThA sthAna che tethI AtmahatyAnuM pramANa ghaTayuM. paraMtu saMtatinuM navuM nikAsthAna utpanna thatAM jIvanAza taraphanI pravRttimAM vizeSa ghaTADo thayo tyAre nigamana e ke avivAhita sthiti karatAM vivAhita sthiti zreSTha ane vivAhita sthitimAM paNa saMtatiyukata sthiti che. A uparathI dekhAze ke jema jema bAhyaniSThAsthAno vadhAratA jaIe tema tema jIvanuM vadhAre pramANamAM rakSaNa thatuM jAya che. vyakita jeTalI vadhAre AtmaniSTa (Egocentric) teTalI jIvanAza tarapha vadhAre pravRtti samajavI. tethI jIvanuM rakSaNa karavuM hoya te samAja netAoe vyaktinI AsapAsa bAlyaniSThA sthAnanI eka jALa ja utpanna karavI joIe. temAM vividha manuSyaprANIone vividha prakAre kayAMkane kyAMka paNa niSThA bese, eTalA viSaya hovo joIe. te je pramANamAM ochuMvatuM haze, te pramANamAM jIvarakSaNanuM kArya thaze. samAjanI susthitinuM eka lakSaNa paNa "AtmahatyAnuM pramANa mAnI zakAze, kAraNa ke AtmahatyA, vyakitane jIvitanA mUlyanI kazI paNa paravAha nathI tenuM nidarzaka che. samAjane susthitimAM rAkhavo hoya te jIvanArtha kalahane jeTalo tIvra karI zakAya teTaluM karo joIe, paraMtu sAthe sAthe jIvana e mahAmUlyavAna vastu che ema dareka vyakitane lAgavuM joIe. je samAjamAM vyakitane potAnA jIvita eTalo kaMTALo Avele heya che ke ( AdhyAtmika draSTie vyaktine jIvitane kharekhara kaMTALe ane tiraskAra AvavAM joIe. AvuM amArA samAjamAM ThIka ThIka saMbhaLAvA lAgyuM che. paraMtu tethI AtmahatyAnuM pramANa vadhyuM hoya tema jaNAtuM nathI !) pitAnA jIvane ekAda kIDI maMkeDInI piThe kacaDI nAkhavA pravRtta thAya che, te samAja saMghaTita ane samartha che, ema kahevA ve. zA. saM. mahAdeva zAstrI divekara taiyAra thaze ke je samAja nitya asthira sthiti (dynamic state) mAM che, temAM eTale ke je samAjanI satata pragati thatI jAya che, kIDI ane ema kahevA ke sthiti (agnani For Private and Personal Use Only Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 662 hiMduonuM samAjaracanAzo v1/v. ^w / vv * * * temAM-athavA te je samAja hiMdu samAja kaTara sanAtanI jevo nathI te samAjamAM harahaMmeza AvI sthiti pravartatI hoya che. paramezvara che ke nahi e uMDA vAdavivAdamAM na paDatAM paramezvara jevuM eka nizcala bAhya niSThA sthAna che ke nahi eTalo ja prazna pUchIzuM. tevuM ja hoya te nAstikavAdane samAjamAM prasAra kare e eka bhUla che, e amAro spaSTa mata che. ghaNA AzcaryanI vAta che ke samAjanI pratyakSa sthitine abhyAsa kema kare e paNa jene samajAtuM nathI evA tarUNone izvaranA astitva jevA gahana viSayamAM mAthuM mAravAnI zI jarUra che? jenA aMtaHkaraNa para dhArmika kalpanAne dera che, je svarganarakAdi kapanAo mAnavA taiyAra che, jenuM mana buddhigamya Ihileka sAtheja purUSabuddhithI para evA paralekanI kalpanA mAne che, te aihika ApattithI gabharAI jaze nahi, ane AtmahatyA paNa karaze nahi. tenI pAse AzA" jevo mahAna guNa akSamya rahe che. dezabhakatane deza nirAzA utpanna karaze, rAjaniSThA rAjavaMza naSTa thaI amAtya rAkSasa pramANe saive mama vivazvanA mini vinA vartate aa kahevA prasaMga Avaze. vinAzI aihika jagatamAM pratyeka AzAsthAna sadeSa thaze, paraMtu buddhithI para evuM AzAsthAna kadI paNa naSTa thaze nahi. tethI svarganarakAdi kalpanAo ( amane sAcI lAge che, paraMtu vAdanI khAtara te kevaLa kalpanAo che ema mAnavA ame taiyAra chIe) samAjamAM rahe e ja ISTa che. jene svarganarakAdi kalpanA che, jene mekSanI paNa kalpanA che, jene AzA che, tene atibhautika sukhanI eTale ke mekSanI kiMmata aihika sukha karatAM adhikAdhika lAge che. te jANatA hoya che ke Atmahana leko tamathI bharelAM lekamAM jAya che. te aihika jagatane AtmAnA hitanI daSTie gauNa mAne che. tene mAtrA sparza sukha duHkha bAdha karI zakatAM nathI. AvA prakAranA naitika 1 jApAra-vizAkhadatta, For Private and Personal Use Only Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kayA samAja sukhI kahevAya? 363 mUlya AMkha sAme hovAthI pAMDavonI mAtA kuMtI va stu naH zaSyatra te zuTi: I AvA prakAranuM varadAna mAge che. ahIM ja mImAMsakonuM alaukika pratIta thavA lAge che. A vAta lenAvalAvAsI tarkatAthe dhyAnamAM rAkhavI joIe. alaukika mUlyo ( Transcendental values) mAnavA tarapha pAzcAtya vicAravAna purUSonI pravRtti thatI jAya che e ame AgaLa kahI gayA chIe, e ja rIte jyAM sudhI samAja, sAmAjika, Arthika, rAjakIya, dhArmika, vagere vyakti bAhya dhyeyathI prerita thayela haze tyAM sudhI te samAjanI vadhu surakSita raheze, paraMtu pahelI traNa niSThAe satata rahenArI ane akSaya na hevAthI, dharmaniSThA ja kharuM rakSaNa karI zakaze. upara samAjanuM saMdhaTitapaNuM mApavAnuM eka pratyakSa sAdhana kahyuM. have bIjuM evuM ekAda sAdhana maLe che ke kema te joIe. manuSyanA mananI vividha zaktiomAM sthAyIbhAva (Equilibrium) rahI, tenI hiMmata ane zakti pramANe manuSyanA hAthathI kaMIka kArya thatuM rahevuM joIe e sau koI kabula karaze. paraMtu dhAre ke samAjamAM evI sthiti utpanna thaI ke paristhitimAM vyaktinA mananI samatelanA naSTa pAmI, tene gAMDapaNa (Insanity) AvavA lAgyuM; A gAMDapaNanuM pramANu je lokasaMkhyAnI vRddhinA pramANe karatAM vadhu hoya te te samAjanA mUlatamAM ke ghaTanAmAM kayAMka paNa bhUla thAya che, ema mAnavAmAM harakta nathI. mane daurbalya ( Eeeble-mindedness) ane gAMDapaNa (Insanity) e je gAMDA thavAnA be prakAre che. te baMne AnuvAMzika hovAthI gAMDapaNanI vRddhine saMbaMdha AkhI samAjadhaTanA sAthe AvI zakaze nahi, evI zaMkA koIka pUchaze. A deze AnuvAMzika che ema kahevAthI zuM vaLavAnuM che? gAMDAnuM pramANu sAmAnya lokasaMkhyAnA pramANu karatA vadhu thavuM eno artha 1 Heredity and Eugenios-Gates, For Private and Personal Use Only Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 314 hiMduonuM samAjaracanAzAstra eja ke lekasaMkhyAmAM prakRSTanI cuMTaNI ane nikRSTane nAzagya rIte thatAM nathI. A samAjamAM je leke vadhu pramANamAM jIvavA jAIe te jIvatA nathI ane je maravA joIe te maratA nathI, tethI A doSa samAjaracanAne che ema kahI zakAya. ekAda samAjamAM gAMDAonuM ane gAMDapaNa jevA bIjA mAnasika rogonuM pramANa vadhatuM javuM e samAjanI rogI sthitinuM lakSaNa che. manadaurbalya ane gAMDapaNuM e Adhi bhautika zakitaonuM pariNAma che ema mAnI evA loke sAthe samAjapUrve krUratAthI vartate, tethI temanI vRddhi jhaDapathI thatI nahi paraMtu have te gharamAM mUtta thavAthI te vyakitaonI jIvanayAtrA theDIghaNI sukhakara thaI che. pariNAme temanAmAM prajotpAdana ghaNI ja jhaDapathI thAya che. suvyavasthita prajA karatAM AvI prajAnI utpAdana zakita ghaNuM ja vadhAre hoya che. e bAbata aneka graMthakAroe siddha karI batAvI che. A vRddhinuM niyaMtraNa kema karavuM tene paNa samAje vicAra karavAne che. sendriya prANInI hIlacAla eTale temanI zakitane kSaya. te piDa jeTalI zakitane kSaya kare teTalI ja zakti te pharIthI meLave te te suvyavasthita raheze. tethI pratyeka sajIva sendriya prANIomAM vyaya ane "Aya" e baMne samapramANamAM hovA joIe. e ja niyama samAjane paNa lAgu paDe che. samAjamAM Aya (Avaka) ane vyaya sarakhAM hovAM joIe. samAjanI hilacAla, junI vyaktione nAza ane navI vyakitaonuM Agamana, A baMne prakriyA para avalaMbIne che. A niyama sanAtana hovAthI jIvanAza thayA sivAya samAjanI gati ja cAlu raheze nahi paraMtu te jIvanAza naisargika niyama vaDe thavo joIe, anaisargika paddhatithI nahi. eka anaisargika paddhati te AtmanAza che e AgaLa kahyuM ja che. ahIMthI cAlI janArI vyakita 1 Eugenjos-Denn Inge. For Private and Personal Use Only Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kacI samAja sukhI kahevAya ? 315 pAchaLathI samAjane teA bhArabhUta nathI thatI, paraMtu khIjI paddhati sAmAjika kAryamAM vyakita nirUpayegI thavAnI ane te vaDe samAjanI vikRti batAvanArI eTale ke vyaktinA gAMDapaNanuM pramANa vadhatuM darzAvanArI paddhati, pahelI paddhati karatAM vadhu vidhAtaka che. ahIM vyakita sAmAjika kArya te nathI ja karatI paraMtu potAnA pASane bhAra paNa samAja para lAde che. AvI rIte gAMDapaNa e bauddhika vikAsa aTakI javeA, mane daulya AvavuM (Feeble-midedness) ane pratyakSa gAMDA thavuM emAMthI kAI paNa prakAranuM hAi zake. A sanuM pramANa vadhatuM e samAjanI saMcayakita, kSayakitanA pramANamAM bahu ja ochI che e ja darzAve che. kadAca kAI kaheze ke amuka kALe agara sthaLe, samAjamAM kAya mATe azakata ane nirUpayegI, chatAM peSaNa mAgavA taiyAra thAya, evA thoDA piMDe samAjamAM hoya che; tethI tee kaI samAjanI saMcayazakita ane kSaya keta viSama che e khatAvavAnuM sAdhana thai zakaze nahi. kAraNa ke samAja purUSa teA hIlacAla karatA hoya che ja. javAbamAM eTaluM ja kahevAnuM ke zarIramAM rAganu astitva hAvA chatAM amuka kAla sudhI piMDA hIlacAla karatA dekhAya che. tethI te piMDA nirALI che ema kai!i kahI zakaze nahi. samAjanI ekAda vikSita kAlanI hIlacAla e samAjanu uttama ArAgya darzAvatI nathI. sendriya piMDeAmAM hIlacAlane lIdhe je sArA thAya che tenI bharapAi karavA piMDa annane| saMcaya karI tenuM pAcana kare che. samAja zarIramAM je vyakitae hAya che te jIvana chatAM nAlAyaka hoya te samAjanI jIvana kriyA nirdoSa che ema kema kahI zakAya? jo puratA AhAra maLe nahi te te piMDanI zakita echI thavAnI ja, tevI ja rIte pAcanazakata karatAM vadhu AhAra maLe te paNa piMDanI zakita ochI thavAnI. nisarga sacetana sendriya prANIone amuka eka nizcita pramANamAM ja zakita ApI che. For Private and Personal Use Only Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hinAonuM samAjaracanAmA " kaMI paNa piMDamAM jarUra karatAM vadhAre kSaya thAya che te eka sarakhA ghasAtA jAya che. piMDanI naisargika kArya karavAnI zakitamAM ane cAlu gatimAM viSamatA utpanna thAya che, e piMDamAM vikRti utpanna thavA lAge che. koI paNa samAjamAM agara saMghamAM mRtyu e kicita maryAdA sudhI hitakAraka hoya che. kAraNa ke te naisargika cuMTaNIne madada kare che. paraMtu te amuka eka maryAdA oLaMgI jAya che, te saMdhane hAnIkAraka thavA lAge che. saMghe saMghe vaccenA jIvanArtha kalahamAM ane vyakti vyakti vaccenA jIvanArtha kalahamAM nikRSTa teTalAne nAza thaI sarva praSTinI vRddhi thavI joIe. A niyamanuM je barAbara pAlana karavAmAM Ave te samAjamAM satata sudhAraNA thatI jaze. paraMtu AjanA sudharelA samAjamAM joIzuM to barAbara ulaTI ja sthiti dekhAya che. kAraNa ke temAM upara kahyA tevA nAlAyaka lokenI ane sarva prakAranA gAMDAonI saMkhyA vadhatI jAya che. eTalA mATe ja ame kahIe chIe ke mAnasika vikAnI vRddhi ane te vRddhinI AtyaMtika sthitinuM lakSaNa je gAMDapaNa e baMnene samAjanI sudaDha sthiti mApavAnAM sAdhane gaNavAM joIe. je pramANe jIvavuM eTale ke zArIrika ane mAnasika svAstha sahita jIvavuM--e manuSyanuM AdA dhyeya che, te ja pramANe pitAnA vaMzanuM sAtatya jALavavuM eTale ke prajAtaMtu pAchaLa cAlu rAkhavo (AtA mayvyavartI : I) e paNa tenA samAna ja dhyeya che. tethI kAmavikAranI vyavasthAmAM paNa kaMI vikRti utpanna thavA na devI joIe. kAmavikAra e prajA rakSaNanuM AdikAraNa che. tene paNa cheDe vicAra Avazyaka che paraMtu ekAda samAje kAmavikAranuM niyamana karyuM che ke nahi tene pratyakSamAM ja mApa zo? amArA matAnusAra te mApanAM nIce pramANe upalakSaNe kahI zakAya (1) je samAjamAM vaMzanAzaka, upadaMza, parame, vagere rogo For Private and Personal Use Only Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kayo samAja sukhI kahevAya? nnnnnnnnnnn lokasaMkhyAnI vRddhinA pramANa karatA vadhAre pramANamAM vadhatA haze te te samAja deSayukta che. - (2) je samAjamAM chuTAcheDAnuM pramANa lokasaMkhyAnA pramANa karatAM vadhAre haze, te samAja deyukata che. ame ApelA A upalakSamAMthI pahelA viSe koIne matabheda thaze ema lAgatuM nathI. paraMtu bIjA viSe ghaNA vidvAne matabheda batAvaze. ame AgaLa kahI gayA chIe ke chuTAcheDA thatA hoya e prajAmAM AtmahatyAnuM pramANa sarva sAdhAraNa prajAnA AtmahatyAnA pramANa karatAM bamaNuM hoya che. kAraNo zodhavA javAM paDe tema nathI. chuTAcheDA agara vyabhicAra e sukha duHkha mATe agara bhAvanA mATe thatA nathI, paNa tenA mULamAM vera vasula karavAnI buddhi hoya che. pahelA lakSaNa viSe ema kahI zakAze ke uparyukata rogonI vRddhi thavI eTale samAjAntargata vyaktionI kAmapUrti vAmamArge- ADe mAge thAya che ema batAve che. je samAjamAM ke samUhamAM vivAhanuM ya vadhu te samAjamAM A rogano prAdurbhAva ochA hoya che. je samAjamAM bAlavivAhanI eTale ke mAnavajIvananI sauthI prabala ane durdhara zakinanuM saMtarpaNa cogya samaye thavAnI vyavasthA karI haze te samAjamAM A rogane prAdurbhAva ocho hoya che. koI paNa samAjanA AMkaDA tapAsI jotAM A baMne vAto dhyAnamAM AvI zake tema che. A kArya kAraNabhAva najara sAme hovA chatAM, kAraNa dUra karavAnA prayatnone badale tene dUra karavAnI je khaTapaTa cAlI rahI che te joI navAI pAmyA sivAya rahevAtuM nathI. mAtra kAmapUrti ADe mArge thatI hoya to te sAmAnya naitika tatvo In the name of Science we revolutionize industry, undermine family morals, enslave coloured races, and skillfully exterminate each other with poison gases ..' Scientific outlook --Bertrand Russel. For Private and Personal Use Only Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir e hiMdunuM sAkSanAza pramANe tyAjya Tharaze paraMtu adhurAmAM purUM vazAne uccheda karanArA rAgAnA paNa vikAsa thAya che, te vadhu bhaya'kara nathI ema krANu kaheze ? upadeza e rAga sparzIjanya AnuvAMzika hAvAthI te vartImAna peDhI ane bhaviSyanI peDhI bannenI dRSTie vidyAtaka che. vaLI upadezanA zaMgA je samAjamAM hoya che te samAjamAM majjAta tunA gAnA phelAva thAya che. A rAga vyaktine paNa atyaMta hAnIkAraka hAya che. A rAgA saMbaMdhI ceADIghaNI paNa mAhitI dharAvatA lAMkA kaheze ke A upada za jevA rAganA mAcihno bhale sArAM thai gayAM hAya tevA lAge paNa temAMthI aneka regAnA phaNagA phUTe che. sAmAnya ardhAMgavAyu ane tatsama AMgA, majjAtaMtunI prakriyAmAM bagADa thavA, magajanA rAgeA vagere sarva rAgeA upadazanA sagAsabaMdhIe che. tethI ja A rAga vyaktinA vidhAtaka che. A rAgomAMthI keTalA rAgo utpanna thAya che ane rAgothI mAnavI zarIra kevI rIte cusAtuM jAya che tenI jajJAsu vAMcakAne mAhitI jotI haiAya teA prA. phArniyara, TArnArakI vagerenA A viSaya para lakhelA graMthA vAMcI jovA. amArA taraphanA eka paDite amane kahyuM che ke 'pAzcAtyAmAM parame, garamI vagere rAga vadhe te ApaNe tyAM meleriyA vadhe che ! mAthAmeLa sarakhA ja, aMte samAjo bagaDatA ja Aya che. ' A zabdo je vyaktie uccAryAM che te vyakitane potAnA samAja viSe jarA paNa Adara ke AtmabhAva heAya tevuM lAgatuM nathI. A rAgAnA vyakitagata ane sAmA jika pariNAme| bhayaMkara heAya che tenI sAthe te samAjamAM kAmavikAranuM niyaMtraNa kevA svarUpanuM thAya che, te paNa A uparathI samajI zakAze. kAmavAsanAne vicAra Aja sudhI eTale jagatanI zarUAtathI atyAra sudhI ghaNAya mahAtmAoe karyAM che. paraMtu mAnasazAstranA uMDA siddhAMtAne vicAra karI te vikAranu paddhatisara niyaMtraNa kareluM hiMduonI jAti saMsthAmAM ja mAlama paDe che. A viSaya para Aje RRNuMya sAhitya upalabdha che, temAMthI dhaNuM kharUM mAtra vastusthiti For Private and Personal Use Only Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kayA samAja sukhI kahevAtha? kevI che teja darzAve che, kevI hovI joIe te te kaI ja kahetuM nathI. vaLI A sAhityamAM eka sAmAnya bhUla jaNAya che. jagatanA eka bhAgamAM amuka eka vastu banatI dekhAya te te jagatamAM sarvatra bane ema mAnavA tarapha lekhaka varganI pravRtti thayelI jaNAya che. amerIkAnA DencaramAM ekAda banAva bane ke hiMdustAnanA ekAda tAlukAmAM te ja banAva banatA haze ema kahevA tarapha pravRtti jaNAya che. mULa vikAra sarva strI purUSomAM eka ja prakAra hoya che te paNa tenI prakharatA-tIvratA badhI vyaktiomAM sarakhI nathI hetI. jevI rIte pAcanazakita, tejasvI daSTi, zArIrika zakti vagere pratyeka vyakita vyakitamAM bhinna hoya che, tevI rIte kAmazakitanI tIvratA paNa dareka vyakitamAM bhinna hoya che. uparanI bAbato jema AnuvAMzika hoya che, tema kAmazakti paNa AnuvAMzika ja hoya che, ane tevI ja rIte judA judA samUhanI dRSTie joIzuM te, je naitika mUlyo te samUhamAM utpanna thayAM haze, temanI dRSTie pratyekanA manamAM paNa judI judI niyaMtraka (inhibition) zakti utpanna thayelI jovAmAM Avaze. te pramANe samUhonA AhArane paNa vicAra karavAmAM Ave te samUha samUhamAMnA kAmavikAramAM paNa keTale keTale pharaka paDato haze te vidvAna lekhake sivAya keinA paNa dhyAnamAM AvI zake tema che. vesyA ane pativratA baMnene kAma e samAna bhUmikA hoya te paNa bannene ekaja kATale taLavA pAzcAtya lekhake paNa taiyAra nathI. tethI eka ThekANe banatI kAmuka kriyA bIje ThekANe banatI ja haze ema kahevuM geravyAjabI che. A vAta hiMdustAnanA tarUNa mitroe khAsa dhyAna rAkhavI joIe. Revolt of Modern youth; Companionate marriageBen Lindsay. 24. For Private and Personal Use Only Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Ed Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdunuM samAja5nAzAma pativratAthI, te uMDa game te purUSa sAthe skvera sabhAga karanArI strI sudhInI sarva prakAranI prakriyAe samAjamAM heAvI zakya che. para`tu te sarvAM ISTa ane naitika nathI. samAjarakSaNa ane tadanta ta vyavasthAnA vadhu vicAra karatAM chevaTe kabulavuM paDaze ke manuSyane jagatamAM vijayI banI naisargika cuTaNImAM phaLIbhUta thavA mATe indriyadamananI atyaMta jarUra che. tethI vAsanAnI utpatti sAthe ja tenuM saMtarpaNa thavuM e sAmAjika sthitimAM zakaya nathI. tethI keTalIka vyaktie taraphathI anibaMdha strIpurUSa-samAgama ( Free love )nI je vAtA thatI sAMbhaLavAmAM Ave che, tene paNa vicAra karIe. pAzcAtya paddhatinA samAjamAM strIenI kAmapUrti thaI zakatI nathI, tenAM aneka kAraNo che. tene pUrNAMze vicAra ApaNe AgaLa upara karIzuM. paraMtu te pUrti thatI nathI e AjanuM pAzcAtya sAhitya vAMcI saheje dhyAnamAM AvI zake tema che. te viSe kaMika mArgI sUcana karavuM e samAjazAstrajJAnu paheluM kAryAM che. temanI yuktio vAMcatA ha|Ie tyAre ApaNe gAMDAonI spitAlamAM teA nathI gayAne, evA kiMcita bhAsa thavA lAge che, kAraNake temAM uddeza ane te prApta karavAnI paddhati vacce kai kAryaM kAraNabhAvanA saMbadha hAya tema jAtuM nathI. mAnavI manane ane naitika mUlyAne eka prakAranA je saMbaMdha che te ghaNAne samajAyA che, paraMtu niyaMtraNa karavA mATe naitika mUlyA utpanna karavA teo taiyAra nathI. baoNMDa rasela kabula karaze ke, mAnavI mana vAyu jevuM caMcala che'' jema jema tenA paranuM dabANa ochuM thatuM jAya tema tema te vadhu avakAza zake che. paraMtu e ja raselane, mana thADA avakAza ke tevAM theDAM naitika mUlyo utpanna karavA kahIzuM te tema karavA kabula thaze nahi. kAma 66 t Back to Methnsale; Nietzsole; Millownsky and others, 2 Marriage and Morals-Russel. For Private and Personal Use Only Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ka samAja sukhI kahevAya? vikAranuM samAdhAna badhAne joIe che. paraMtu darekanA mArge bhinna che. A kAmavikAranuM niyanna karavA IcchanArAonA be vibhAga paDe che, eka dhArmika vicAra karanArA lokone ane bIje dharmabhraSTa lokene. dhArmika samUha aMtaHkaraNa para alaukika (Suprerational) vicArenI chApa pADI indriyanuM niyaMtraNa karavA Icche che. vyAvahArika vicAronA leke vAsanA niyaMtraNanI vAta ja na kADhatAM upabhegathI indriyonuM saMtarpaNa karavA icche che; tethI pahelA prakAranA lokonI pravRtti vivAha saMsthA thira karavA tarapha hoya che tyAre bIjA prakAranA lakAnI pravRtti IchA saMjoga ( Free love) tarapha hoya che. bIjA prakAranA leka pahelI paddhatine kArAgRha-kedakhAnuM mAne che, tyAre pahelA prakAranA loke bIjI paddhatine chinALapaNuM mAne che. A rIte baMne pakSe eka bIjA para kAdava uDADyA kare che. ame vivAhanA guNado pUrNa rIte jANIe chIe chatAM ame mukhyatve karIne teja paddhatinA pakSapAtI chIe, kAraNa ke samAjazAstramAM haMmeza pUrNa rIte sArUM ane pUrNa rIte kharAba eTale ja vika9pa nathI hoto paraMtu ghaNI vakhata echuM kharAba ane kharAba evA vikalpo paNa utpanna thAya che. vivAha saMsthA saMpUrNa hitakAraka bhale na hoya, paraMtu vizeSa hitakAraka che e satya jANatA hovAthI vivAha saMsthAnA puraskartAo suddhAM apavAda rAkhavA ke vivAha saMsthA paranA utpanna karavA taiyAra thaze ane heya che. bApa te pramANe ja sarvatra kAmavikAra sarakho ja prabaLa hoya che, evI khoTI gerasamaja karI mAtra aMhika vastune vicAra karanArA loko paNa maLI AvatA Irrational Knot-B. Shaw. * 2 Reflections on the revolution in Franco-Burke. For Private and Personal Use Only Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir GK hiMduonuM samAjaUnAsA nathI. tethI khAkI rahelA kAmapUrti mATe icchAsabhAganuM tattva AgaLa karanArA leAkeAnA matAne vicAra karave Avazyaka che. ahIM uddeza che pUrNAze. kAmapUrti ane tene mArga icchAsabhAga, ahIM nIcenA muddA utpanna thAya che. ( 1 ) pUrNAMza samAdhAna thavA jevuM kAmavAsanAnuM svarUpa che kharuM ? ( 2 ) vayanirapekSa IcchA utpanna thAya che ke nahi ? eTale ke vRddha purUSane tarUNa strInI ane vRddhA strIne tarUNuM purUSanI ? ( 3 ) icchAsabhAga mATe sthaLa kALanI maryAdA che. kharI ke ? ( 4 ) chA kAnI, strInI ke purUSanI ? ekAda vakhate ajANa strIpurUSanI paratve icchA thAya che te IcchA ane aneka varSonA paricayane a Mte thayelI icchA, e baMnene eka ja kATale teALavI ke kema ? pahelA muddo e ke pUrNAMze samAdhAna thavA jevuM mAnavI vAsanAnuM svarUpa che ke kema ? jo vAsanAnuM sAcuM svarUpa tevuM na heAya, ane vAsanAsatASa vastutaH azakaya hAya, teA pachI te azakayane zakaya karI ApavAnuM bIDuM jhaDapanArA vyAvahArika vAta karatA nathI paNa hathelImAM cAMda mAgI rahyA che. je vastu zakaya heAya enuM ja pratipAdana karavuM joie, ema ame mAnIe chIe. prAcInakALathI mAnavI vAsanAnuM ghaNuM ja adhyayana thayuM che ane prAcIna leAkAe kADhelA siddhAntA ja arvAcIna leAkA siddha kare che. manu kahe che, indriyANAM prasaMgeNa doSamRcchatyasaMzayam / saMniyamya tu tAnyeva tataH siddhiM niyacchati // na jAtu kAmaH kAmAnAmupabhogena zAmyati / haviSA kRSNavartmeva bhUya evAbhivartate // a. 2. zlA. 93, 94 For Private and Personal Use Only Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ki samAja sukhI kahevAya che kaDaka vvvvvv ^ ^ IndriyonA viSayonI sAthe saMga karavAthI jIva avazya doSane pAme che. paraMtu teone vaza karI rAkhavAthI te mekSane pAme che." " viSayone upabhega karavAthI kAma kadApi zAnta thatuM nathI, paNa jema agnimAM ghI homavAthI agni vadhatuM jAya che, tema viSayone sevavAthI kAma vadhAre ja vadhatuM jAya che." . "upabhegathI zame nahi te ja vAsanA ' eTale bhegathI zamana na thavuM ene ja ahIM vAsanAne naisargika guNa kahyo che. A siddhAnta mAnavI vAsanAnuM pUrNa prathakkaraNa karIne kahyo che. paraMtu te prAcInene che eTale ja ene doSa ! prAcInanA siddhAntane AjanA uddhata yugamAM uDAvI devAnI pravRti che. paraMtu A viSayane jemaNe Adhunika paddhatithI abhyAsa karyo che te paMDita zuM kahe che te joIe. De. sigamaMDa phrAIDa kahe che ke, "sarva mAnavI vikAromAM "pUrNa rIte samAdhAna na thavuM" e ja guNa dekhAI Ave che." "It is the fundamental nature of craving', not to be fully satisfied." Sex in Civilization quoted by A. A. Roback. page 164 A mAnavI vAsanA viSayaka siddhAnta prAcIna temaja arvAcIna baMne prakAranA paMDitane mAnya che. A siddhAnta para indriyavijJAna ke mAnasazAstra jevA Adhunika zAstranA AdhAre AkSepa laI zakAze nahi. Indriya vijJAnazAstra ema kahe che ke eka vakhata karelI prAkrayA te te Indriya bIjI vakhata vadhu saphAIthI ane sahelAIthI karI zake che. eno artha e ja. uparanA paMDitonuM kahevuM je sAcuM hoya te. vivAhanI niyaMtrita sthitimAM kAma pUrti thatI nathI ema batAvavAthI zuM phAyado ? anibaMdha kAma pUrti thavAnI vyavasthA karavAmAM Ave te paNa je bAbata zAstranAmate azakya ja che, evI pUrNa tRpti Scientific Outlook-Bertrand Russel, For Private and Personal Use Only Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir B74. hiMduonuM samAjaracanAzAstra kayo samAja siddha karI batAvaze ? A viSayanI carcA karIe teTalI theDI ja che. tathApi DaoN. simaMDa phrAIDe ApelI kabulAta mAtra atyaMta mahatvanI che. "atyaMta hArdika ane premapUrNa cuMbane ane AliganathI, kharekhara samAdhAna na thatuM hoya te pachI game tevI sthiti-niyaMtrita he ke aniyaMtrita ho baMnemAM ane nirAzA ja rahelI che." e je kharuM hoya te pUrNa samAdhAna karavAnA hetuthI eka pachI eka ema aneka puruSo agara strIo sAthe saMbaMdha karavAthI zuM vaLavAnuM hatuM ? paraMtu hAle te sarvatra eja cheSaNa cAlI rahI che, vyaktinI pUrNAze kAmapUrti thavI joIe. samAjazAstranI kakSAthI bahAra gayA pachI, hitakAraka teTalI ja kAmaprati vyaktine karavA devI e ja prazna bAkI rahe che. hitakAraka zabdo uccAra karavAnI sAthe ja te hita vyakita ane rAmAja baMnenuM samapramANa thavuM joIe tethI ja hiMdusamAjazAstrajJane, dharmAvaha bhUteSu zAmajas mahattama 2 dharmathI yogya teTaluM ja kAmasaMtarpaNa vyaktine levA devuM eTaluM ja vicAravAnuM rahe che. ahIM yamaniyamAdi AcaraNo yathAsthita kahenArA hiMdusamAjazAstro kayAM bhUle che te bArIkAIthI jotAM paNa samajAtuM nathI. AvA niyamo ja daivI che. bIjA sarva niyame AsurI che. hiMduonA dharmazAstro ema kahe che eTaluM ja nahi paNa hiMduonA kAmazAstra paNa emaja kahe che. "ramavAre pUrva pUrve nAcana'I dharma, artha ane kAma emane samavAya utpanna thAya tenuM kAma karatAM artha zreSTha ane artha karatAM dharma zreSTha ema jANavuM. A sUtrane TIkAkAra yazodhara kahe che, "samavAre nir I tapura zanidhaanaat / pUrvaH pUrva iti kAmAdoM garIyAn / kAmasyArthasAdhyatvAt / tato'pi dharmaH / amutrArthasya dharma sAdhyatvAt / ' ? Sex in Civilization. page 164 2 bhagavaddagItA For Private and Personal Use Only Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kayA samAja sukhI kahevAya ? AvI hiMduethI praNAlikA che, ane te pUrNa zAstrIya che. jemI sAmAjika niyamonI ke niyaMtraNAnI jarUra lAgatI nathI, evA leAkA kAmapUrtinuM nakkI sthAna kayuM te jo kaheze, teA amArA jevA purANu matavAdIe paNa te mukAma sudhI pravAsa karavA taiyAra thaze. para Mtu vAsanAnA javAlAmukhIne aniyaMtrita bhaDakavA devA ema kahenArA leAkA evuM kASTa nizcita sthAna batAvavA taiyAra haiAya ema lAgatuM nathI. jyAM joie tyAM gAlDasmItha kavie kahyA pramANe, mate atyaMta sukhakAraka sthaLa batAveA, paraM'tu pratyeka jaNuM te jANavAnA DhoMga kare che, tyAM mane kharA mArgadarzIka kANuM maLaze." A sanapaNAnA DhAMga Aja jagatana ane saMskRtinA nAza karI rahyo che. 66 1 Traveller-Goldsmith. 2 akALa 15-vAgbhaTTa, R icchAsa bhAgane sthaLakAlanI maryAdA che ke nahi e khIjAte vicAra karIe. AvelA Avega rokAvAthI zarIraprakRti para kharAba asara thAya che e Adhunika zodha kaI navI nathI. hiMdu vaidika graMthA kahe che ke, 'na cenU dhAtyekrImad jJAtAnuM sUtrapurIyo: / paraMtu e ja graMthakAra pAchaLathI kahe che ke, 'manovegAn tu dhAra cet / ' tethI ja ame pUchIe chIe ke icchAsa bhAganA puraskAra karanArAonA matAnusAra JAsabhAgane sthaLa kALanI maryAdA che ke nahi ? tevI maryAdA heya ane tevI maryAdA rAkhavI athavA pALavI joie ema jo nizcita thAya te ananta prazno ubhA thaze, ane maryAdAo paNa Ape|Apa utpanna thatI jaze. arebIyana nAiTanI AzcaryakAraka vAteAmAMnA nAyaka allAuddInanuM mana rAjakanyA tarapha AkarSAya teA teNe icchAsa bhAga kevI rIte karavA ? rastAmAM ekAda tarUNa strI jatI hAya ane aneka puruSAnA aMtaHkaraNamAM tenI IcchA utpanna thAya, te te badhAne te tarUNa strIe zarIradAna kapa For Private and Personal Use Only Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir E hiMduonuM samAjaththanAzAya karavuM kharUM ? eTale kai ghaNAenuM dhaNuM sukha siddha thaze ? amArA sudhArakA kaheze ke icchA baMnenI hAvI joie. vArU ! ekamAM vAsanA utpanna thavAnI sAthe khIjAmAM tevI vAsanA na heAya te te jAgrata karavI ane pachI baMnenI IcchA hatI ema kahevuM, A prakAra baMnenI icchA hatI ema kahevAnI kakSAmAM AvI zakaze kharA ? tarUNa strI AdheDara vayanA purUSa karatAM prauDha puruSa para prema kare che / pachI AvA vivAhane hAlanA suzikSita tarUNA zA mATe virodha kare che ? evA ghaNAe prazno upasthita thaze, paraMtu tenI carcA ahIM karI vadhAre jagA rAkavI iSTa nathI. TukamAM gAMDA, tatvajJa, ane vezyA A traNa sivAya samAjamAMnA sa leAkeAne maryAdA khAMdhavI chaMda che, ane samAjahitaciMtakA potapeAtAnI zakita ane hiMmata anusAra maryAdAe| bAMdhatA hAya che ja; javAbadArI tA sa maryAdAe| kADhI nAkhA, ema kahenArA para ja paDe che, maryAdAo svIkAranArA para nahi. paraMtu kAipaNa viSayanuM jJAna na heAvA chatAM te che ema kahevAnI pravRtti mAtra A eka ja kSetramAM nathI. te sa MskRtinA ekAeka kSetrAne vyApIne dazAMzula khAkI rahI che. samAjanu` kAI paNa aMga yA, tyAM ajJAna ane DhAMga khatenA prasAra thaelA jaNAro. manuSya paramezvara para vizvAsa che evA DhAMga karaze, ghaTaDI vagADaro, sabyA karaze, carcAmAM jaze, masIdeAmAM jaro, sarvAMka' karaze ane sa AyuSya sArA narasA mAge. arthAna karavAmAM kharca karaze. tatvajJA game te kahe, manuSya tatvajJAne ja mUrkhA gaNavA lAgaze. AvI pravRttine hiMdu lekA AsurI pravRtti kahe che. bhagavadgItAkAra kahe che, kAmamAzritya duSpUraM daMbhamAnamadAnvitAH / mohAdgRhItvA sadgrAhAn pravartate'zucivratAH // Studies in Psychology of Sex Vol VII Havelook Ellis. Studies in Psychology of sex Vol VI Havelock Ellis. For Private and Personal Use Only Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ke samAja sukhI kahevAya ? ciMtAmaparimeyAM ca pralayAntAmupAzritA / kaamopbhogprm| etAvaditi nizcitAH // AzApAzazatairbaddhAH kAmakrodhaparAyaNAH / Ihante kAmabhogArthamanyAyenArthasaMcayAn // svAtaMtrya tatva para pitAne prema che ema mAnava chuTathI kahevA lAgaze paraMtu je koI mahApurUSo rASTranA svAtaMtrya mATe prayatna karatA haze temanAM romAMca khaDAM kare tevA hAla karaze. svAtaMtrya sAruM kharuM, paNa te mArA mATe, tArA mATe nahi. yuropIana mAnava isumAM zreSThatva hovAnuM kabulI bIjI tarapha musolinI hiTalara vagerenI AjJAonuM paNa pAlana karaze arthAta te dareka vakhate kaIka paNa tatvano Azraya le che, evuM bhoLA ane alekene batAve che. saguNa para prema che ema te batAvaze ane vezyAvRtti, upadeza. para, vagere rogane phelAva te ja karaze. strIone nasADI javAnuM te tene mATe eka mahatvanuM udaranirvAhanuM sAdhana thaI paDaze. AjanI baMgAla prAntanI sthiti prasiddha ja che. vivAha saMsthA sarva saMskRtione pAyo che ema te moDhathI bela jaze ane sAthe hastasparza, cuMbana, kumArikA para retasiMcana, vyabhicAra vagere sarva bAbate paNa samAjane na samajAya tevI rIte karate jaze, vaLI teja samAjamAM UMce mAthe pharate jaNAze ! A sivAya haju zI zI vikRta kriyAo mAnavaprANI kare che tenI mAhitI krAIDa, yaMga, sTekela, eDalara, jahensa, mIDara, elIsa, vagerenA graMtha parathI 1 jue pAnuM 10-18 2 The house of dead-Dostoiewsky; Prisoner of Chillon Byron. mArA anubhava-sAvarakara. 3 Mrs. Warren's profession-Bernard Shaw; Lena or London girl; Wby girls go wrong and other works. For Private and Personal Use Only Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 378 hiMduonuM samAjaracanAzA jIjJAsue vAMcI jevI. satyanAM stutistotro gavAya che paraMtu samAjanAkAnuM sukAna te laphaMgA lekAnA hAthamAM ja rahevA devAmAM Ave che. potAnA dhaMdhA sArI rIte na karI zakavAthI sArvajanika kAryo mAthe laI, mutsaddIlake, vartamAnapatrakartAo vagere leke keTaluM beTuM bele che, tenA AMkaDAo amerIkana lekhaka phaTasabarIe meLavIne batAvyuM che. umadA vartana sArU, ema pratyeka vyakita bIjI vyaktine kaheze paraMtu pite te dizAe javAne kaI jAtane prayatna karaze nahi. AkhI dharaNuM mAnavabaMdhutvanA dhvanithI gAjI rahI che, paraMtu kAmagAralekeno pakSa lenArI raziyana sarakAra AphrikAnA ni, baMjhulu, dUra zA mATe IgleMDane ja saradAra vargane baMdhutvanA hakko devA taiyAra thaze ke nahi e zaMkAspada che. baMdhutvanA gappA mAranArA sAcA hoya te dezabhakti, rASTrIyatva, yuddha vagere bhapakAdAra nAme heThaLa je ghera atyAcAro cAlI rahyA che ane temAM sahabhAgI na thayelAne trAsa ApavAmAM Ave che, e ApaNe sarvatra joIe chIe. tenuM kAraNa zuM hoI zake ? evI te hAlanI saMskRti che. AvI rIte je mAnavIo be pravartAve che, temanA pitAne te dhyeya para vizvAsa hetuM nathI. amuka dhyeya uttama che ane te pramANe bIjAoe joIe te AcaraNa karavuM. e viSe sarva ThekANe basa ekamata thayele dekhAya che. atyAre je mAnavAnI pravRtti-vikRta mana:pravRtti utpanna thayelI dekhAya che, te pravRtti para hiMdudharmanI AcAra paddhati sivAya bIjuM eke esaDa amane dekhAtuM nathI. jAgatika samAjanI AvI kharAba sthiti thayelI che. kayAMka zraddhA nathI, koI paNa tava nathI, nikaLyA kayAMthI, jaIzuM kayAM ene patto nathI. AvI paristhitimAM paNa je samAja sanAtanI nAmathI saMdhAya che. te samAjane pitAnI jAtIya saMskRti, pitAnA gharamAM For Private and Personal Use Only Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ye! samAja sukhI kahevAya ? cAlatA AvelA kulAcArA, viMDalAe yeAjelA AcArA ityAdi khAtA para zraddhA che. sanAtanI samAjane emaja lAge che ke aspRzya manAelI jAtione spRzya manAelI jAtienA maMdirAmAM praveza ve! na joie. temane temanA devA para zraddhA che. dharma para zraddhA che. vaDalA viSe Adara che. sudhAraka kahevaDAvanArA va pAse junAM rItarivAjone gALe ApavA sivAya hiMdusamAjane kahevA jevAM kaI sAmAjika tattvA nathI. jAti sati samAjanA sAcA khATA doSo batAvanArAoe jAtihIna samAja nirdoSa che, evA gurudeASAnuM mApana karI siddha karavuM karyuM. che kharUM? kAi paNa zAstranA vicAra na karatAM khAvivAhanI niMdA karanArAoe prauDhavivAhanA zA phAyadA atAvyA che ke temanuM sAMbhaLavuM ? kharI hakIkata ema che ke samAjasudhAraka nAmanA samAjamAM je eka cIja pedA thAya che, tenI pAse samAjane keLavavA jevA kAi paNa jAtanA kAryakrama nathI hatA. zikSaNa jevI upara uparathI epa caDhAvanArI bAbatathI samAjanI gati badalAya che, e kalpanA ja mUrkhAi bharelI che. Aja phrAnsamAM dareka okarA pAchaLa jeTalA paisA kharcAya che tethI pAMcagaNA paisA iMgleMDanA eka chekarAnA zikSaNa pAchaLa kharcAya che. chatAM aMgreja vidyArthI phreMca vidyArthI karatAM zreSTha kema nathI hatA ? agara vadhAre paisA kharca karIne paNa aMgreja zikSaka vadhu sArU pariNAma batAvI zakatA nathI mATe iMgleMDanuM sthAna zikSaNa kauzalyanI bAbatamAM halaku che ema samajavuM ke kema ? ema jo hAya tA IMglaMDamAM zikSaNazAstra zIkhI AvelAne je mAna maLe che tene arthaze!? prAcIna grIsa ane cIna dezomAM zikSapaddhati samAna hatI chatAM grIsa dezamAM zAstronI pragati kema thai? ane cInamAM dharma ane sthAyI samAjanI utpatti kema thai e eka krAyaDA ja che. tevI ja rIte grIka saMskRtine 1 On EducationBertrand Russel. For Private and Personal Use Only 39 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 380 hiMduonuM samAjaracanArAe nAza zA mATe thayA ane cInanI sa MskRti haju paNa kema astitvamAM che, e paNa spaSTa kahevuM joie. paraMtu A khAkhatAne vicAra na karatAM mAtra zikSaNunA nAmathI kazeSa cAlI rahyo che, tenA a kAi paNa vicArI manuSyathI samajI zakAya tema nathI.' ThIka, AvI AjanI saMskRti-eTale pAzcAtya saMskRti che. amArI saMskRtine te paddhati para lai javA IcchanArAonA sAmAjika kAryakrama Ave che. have prastuta viSaya tarapha vaLIe. kAmeApabhAganI pUrNAMze tRpti thavI jo zakya ja na heAya tA, tuM tArI paristhitimAM samAjayaMtramAM bhAMgaEADa na karatAM tane jeTaluM sukha meLavavuM zakaya che teTalAnA upabhAga le. evA ja prakAranI mananI taiyArI karI rAkha, evA upadeza samAjasudhAraNAnI icchA karanAre karavA joie. bIju kaMi paNa kahevuM zakaya che ema amane lAgatuM nathI. naitika mUlyA evA khanAvavA joie ke, tethI upara kahelI pravRttinI chApa te te samUhanI vyakitanA aMtaHkaraNa upara paDe, je vAta bhagavAna zaMkarAcArye arthApAnanI bAbatamAMhI che te ja kAmeApabhAgane paNa lAgu paDe che. 'mUDhajahIhi dhanAmAgamatRSNA kuru tanabuddhe manasi vitRSNAm / labhase nijakarmopAttaM vittaM tena vinodaya cittam // arthamanarthe bhAvaya nityaM nAsti tataH sukhalezaH satyama | tema na thAya, ane atRpti ke asamAdhAna e ja kAmanA naisargika guNu che, ema jANavA chatAM paNu, jo kAmapUrti aniya'trita rIte vyakita para cheADI devAmAM Ave teA samAja vinAzane mArge ja jai rahyo che ema mAnavuM paDe. samAjane ane amane kaMi levA devA nathI ema kahenArA paNa keTalAka hiranA lAla maLI Ave che. temane eTaluM ja kahevuM khasa caraze 1 mosu For Private and Personal Use Only Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kayA samAja sukhI kahevAya ? ke tame je vyakita sAthe ratikrIDA karI che te vyakita samAjamAMnI che, tethI Apane paNa samAjanI jarUra che. vyaktinA hakkonI pADI vagADanArAone zuM kahevuM e ja samajAtuM nathI. vyaktine hukko che ema kahenArAe, samAjane hukko nathI ema mAnatA lAge che. vyakti e avayava che ane tethIya zreSTha samAja, e avayavane dhAraNa karanAra avayavI che. te temAMthI vyakitane hakko hoya ane samAjane hakko na hoya e AzcaryakAraka che. vyakitasvAtaMtrya kAi paNa sthaLe agara kALe saTita samAja utpanna karI zakatuM nathI. vyakitane svAtaMtrya joie che e zabdo amArI samaja bahAranA che. samAja vyatirikta vyaktinA hakko te kayA? vyakitane game tyAM peAtAnuM ghara bAMdhavAne adhikAra hoi zake ke kema ? vyaktine rastAmAM paNa game tyAM cAlavAne hakka samAjamAM utpanna thai zake ke kema ? A bAbata raziyAne paNa lAgu che e amArA ja hAla samAjasattAvAdIe e visaravuM na joie A bAbateAmAM emane gametema vavAne hakka che, ema kAI kaheze nahi. amane Aje hiMdusamAjamAM eTale sudhAraka vargomAM hakko saMbaMdhI je gappAM saMbhaLAya che, te mAtra strI sabadha ane keTalAka dhArmika rItarivAjo sabaMdhI che. gheTI pAtivratyane eka guNa tarIke dhaNuM ja uMcu' sthAna ApavuM joie. kadAca dhArA ke tenI eka mAtra guNa tarIke vadhu kIMmata na hoya te paNa mAnavI aMtaHkaraNamAM leAla bharelI ekAeka vAsanAneante asatuSTa rahenArI vAsanAnA lle pALe vALavAnu eka amulya sAdhana che, tethI ja AgraMthAmAM-pachI te kAvya hAyaku nATaka hoya ke dharmAMtraMtha hoya temAM-pAtitratyanuM mahAtmya varNaveluM jaNAI Ave che. mAtra mahAtmya ja nahiM paNa pati sivAya khIjA kAi paNa purUSane vicAra suddhAM na karanArI strIe hiMdusamAjamAM utpanna For Private and Personal Use Only Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ' sura hiMduonuM samAjaracanAzAsa 6 3 thayelI dekhAya che. 'Rtuvatu dharma manAtha dinArya:|", ' pramadAH pativatsaMgA iti pratipatraM hi vicetanairapi / ', strINAM bhartA dharmadArAzva pusAmityanyonyaM vatsayorzAta mastu / ', bhartuviprakRtA'pi roSaNatayA mAsma pratIpaM gama: 4 / ' AvA prakAranAM vAkayeA joie teTalAM maLI Ave tema che. dharmazAstra viSe te pUchavAnI ja jarUra nathI. strI e pAchale kAne atyaMta lAbhanIya vastu che. e teo naNutA haiAvAthI dharmazAstra temanu' rakSaNa karavA kahe che.pa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir imaM hi sarva varNAnAM pazyanto dharmamuttamam | yatante rakSantu bhAryA bhartAro durbalA api // " strIonuM rakSaNa karavuM e sa varNa mATe uttama dhama che, Ama jANanArA dula bhartArA paNa potAnI strIonuM rakSaNa karavA mATe prayatna kare che." kAmazAstra tethI AgaLa jaI strIne sukhI kema karavI ane pAjI lAkA strIne bagADavA mATe kevI yukitao yeAje che, temanAthI strIonuM rakSaNa krama karavuM ene paNa upadeza kare che. vAtsyAyana kahe che, saMdRzya zAstrato yogAnpAradArikalakSitAn / na yAti cchalanAM kazcitsvadArAnprati zAstravit // pAkSikatvAtprayogANAmapAyAnAM ca darzanAt / dharmArthayozca vai lokSmyAcAcaretpAradArikam // 1 pratimA-bhAsa. 2 kAliMdAsa. 3 mAlatImAga-bhavabhUti. 4 kAlidAsa. 5 manusmRti a. 9 zve. 6 For Private and Personal Use Only Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org (6 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kathA samAja sukhI kahevAya ? tadetaddArarakSArthamArabdhaM zreyase nRNAm / prajAnAM duSNAyaiva na vijJeyo'sya saMvidhiH || 1 pAtivratya samAjavita mATe ane samAjarakSaNa mATe keTaluM hitakAraka che. strInA potAnA sukha duHkhanI dRSTie keTaluM Avazyaka che enI carcA prAcIna ke arvAcIna zAstranI dRSTie anekagaNI karI zakAya tema che, mAnasazAstra, indriyavijJAnazAstra, dharmazAstra, azAstra, kAmazAstra vageremAMthI kAi paNa zAstra pradhAna mAnI carcA karavAmAM Ave te paNa pAtivratya atyaMta mUlyavAna guNa che emaja sAbIta thaze. tethI sa` tarUNa strIgmAne amArI hAtha joDI vinaMti che ke, huMne, A prAcIna dharmanuM jatana kare, temAM ja samAjanu svAsthya che.'" tethI ja mahAbhAratakAra kahe che ke, hemata cakAsA gopAyanti kulastriyaH / ' . $23 www mAnavI jIvananA sukha du:khanI carcA karI tenuM mApa ame sUcavyuM che. tene niSkarSa TuMkamAM nIce pramANe kADhI zakAze, For Private and Personal Use Only ( 1 ) samAjamAM AtmahatyAnI pravRtti vadhatI jAya e samAjanA rAgIpaNAnuM lakSaNa che. e samAja evI paristhiti utpanna kare che ke vyakitane potAnA jIvitanuM mUlya bIlakula lAgatuM nathI. utkrAntinA niyama pramANe jIvanA kalaha atyaMta tIvra thavA joie ane vyakitanI jIvavAnI vAsanA, IcchA, ( will to live ) paNa vadhatI ja javI joie, te ja samAja zreSTha thiti prApta karI zakaze; paraMtu A samAjamAM sAtha sapAdananI icchA ( will to power ) jIvananI IcchA ( will to live ) e sarvAM jatAM rahe che ane tene badale jIvanane pravAsa karI thAkI gayelA vRddhonI peThe mRtyunI icchA ( will to die) vadhatI jAya che. 1 yAmasUtrAtsyAyana. Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org PSv Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hinduonuM samAjaracanAyAsa ( 2 ) mAnavI mananI akartRtvanI parAkASTA eTale gAMDA thavuM, tenA jevI ja paraMtu spaSTa dekhAi na AvanArI sthiti te mane dauzalya ( Feeblemindedness), A ane bIjA majjAta'tunA rAgAnI vRddhi thavI e samAja dula thatA jAya che ema darzAvanArU phaeNTa lakSaNa che. ( 3 ) strI purUSanA saMbaMdhanI bAbatamAM vAmatA ane sAmAjika hAnI darzAvanArA laiMgika rAgegA, upadeza, paramA, hastadoSa vagerenuM pramANa vadhatuM jAya e paNu samAjanI sadeASatA batAve che. (4) jemAM chuTAcheDA thatA hoya te samAjamAM AtmahatyAnu pramANa vadhatuM jAya che, enA vicAra karatAM chuTAcheDAnI vRddhi e paNa samAjanI rAgI sthiti batAve che. For Private and Personal Use Only Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa 16 muM hiMdudharmanuM viziSTaya A sarva lakSaNe kahI, amArA jAti saMghaTita samAjanA hRdayasparzI varNane karanArI gaTara mukAdama misa meyo jevI pAzcAtya lekhikA, sI. AcAra dharma epha. aiyujha jevA pikaLa mizanarI, hiMdusamAja, viSe beTI kalpanAo prasarAvanArA pAzcAtya rAjayakartAra amArA duHkhothI jemanuM hRdaya dhrujI uThe che evuM batAvanArA svayaMmanya netAe, samAjasudhArake, karmavIre, saMcAlake vagere sarvane ame pUchIe chIe ke hiMdusamAjamAM duHkhanuM pramANa vadhatuM jAya che evuM zAstrIya paddhati (Scientific Method )thI batAvavA tame taiyAra che? artha zunya bhAvanApradhAna baDabaDa nathI joItI, pratyakSa mejamApa batAvo. upara batAvelA traNa ke cAra lakSaNo hiMdu, buddha ane remana kethalika e traNa ja dharmamAM ochA pramANamAM pratIta thAya che. tethI e traNe dharma mAnavanuM pUrNAze 1 Mother India-Miss Catherine Mayo. 2 Report on Material and Moral Progress for any year. ka dharmazAstramaMthana-ve zA saM. mahAdevazAstrI divekara. For Private and Personal Use Only Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ve hiMduonuM samAjaracanAzA 6 samAdhAna karavA dhAre pAtra che, khIjAe nathI. A vidhAna ame koi paNa dharmanA tAttvika matA viSe karatA nathI, mAtra te dharmAMnA samAjapara thatAM pariNAmanI dRSTie karIe chIe. paramezvara ke paralAka viSayaka krAnI kalpanAA kevI che, e viSe amAre kaMi kahevuM nathI. paraMtu jJAnumeyA: prAmA sArA: prArunA va|' A niyama pramANe meAjamApa karavAnu pariNAma ApIne pachI ja ame uparanuM vidhAna karIe chIe. hAla vaDanI chAla pipaLAne lagADI duHkha saMbaMdhI ane tenA kAryakAraNu bhAvasaMbadhI game tevAM vidhAna karavAnI pravRtti eTalI badhI phelANI che ke te phelAvanAra vyaktinu abhinaMdana ja karavuM joie. udAharaNA khALamaraNu vadhavAnAM kharAM kAraNA garIbI ane pASaNanA abhAva hAya chatAM te kAraNe| bALalagna ke prasUti vyavasthA che evuM ThokI besADI navAM navAM gappAe DhAMkavAmAM Ave che. jANe ke khALalagna ane prasUtinI paddhati yurApIyane AvyA pachI ja kADhavAmAM AvI hAya! kusa`pa ke kajIyA kaMkAsanAM kAraNe| Arthika taMgI ke achata hoya teA paNa te kAraNu jAtisaMsthA che ema juThA pracAra karavAmAM Ave che. kANu jANe kema paNa bhUtakALamAM kayAreya nahiM ane vIsamIsadImAM jAtisaMsthA kusaMpanuM kAraNa thaI paDI che. hiMdustAnamAM dharatIka MpanA dhakkA lAgyA che tenu kAraNa zuM ? tA kahe hiMdusamAjamAM aspRsyatAnuM pAtaka dhaNuM thayuM che tethI ! sAmuM ema paNa kahI zakAya ke Aja sudhI aspRzyatA hatI, chatAM kaMi thayuM nahi. paN aspRzyatAnivAraNa karavAnI zarUAta thai ke dharatIka`panA dhakkA lAgavA mAMDayA, tethI aspRzyatA nivAraNanA pAnuM ja dharatIkaMpa pariNAma che evuM anvaya ( Method of agreement) ane vyatireka (Method of difference) aMte paddhatithI siddha thai zakaze. AvI maneAdazAnuM mane vizleSaNa wwwman www.kobatirth.org 1 mahAtmA gAMdhI. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMyama vezapatha mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm zAstranI dRSTie pRthakkaraNa thAya te ApaNuM mAnava svabhAva saMbaMdhI jJAnamAM ghaNo ja vadhAre thAya ! sukha duHkha aMtaHkaraNa sAthe ghaNoja nikaTane saMbaMdha dharAve che. ekanA aMta:karaNane je sukha lAge che te ja bIjAnA aMtaHkaraNane duHkharUpa lAge che. eka jaNa hiMsA thatAM kakaDI uThe che, jyAre bIjAne te gamatarUpa thAya che. aMtaHkaraNa to sUkSmadarzaka yaMtra (Microscope)thI joI zakAya tema nathI. bAhya paristhitimAM ane AMtara paristhitimAM vaizamya hoya che. vaLI vyaktinA aMtaHkaraNa samUhanA naitika mUlya pramANe taiyAra thAya che. ityAdi sarva bAbatane vicAra karavAmAM Ave te sukhanI utpattine ane duHkhanI anupattine dhyeya mAnI samAjaracanA ke dharmaracanA karavI joIe evuM koI paNa samaju mANasa kaheze nahi paraMtu te ja sukhadu:khanA tatvo para AdhAra rAkhI, hiMduonA rItarivAjomAM pharaka karanArA kAyadAo karavAmAM Ave che. abhijAta samAjamAM vidhavAoe punarlagna karavAM joIe. paNa zA mATe? to kahe tene Akho janmAro duHkhamAM kADhavo paDe che aspRzyatA nivAraNa karo. kema ? te kahe aspRzyatAnuM jIvana duHkhamaya che. hiMdudharmane mImAMsakee ApelA pramANe ochAM paDe che. kema ? to kahe e pramANamAM AtmatuSTi e pramANane ghaNuM ja halakuM sthAna che. A rIte samAjasudhArake sukhaduHkhane samAjazAstrane pAyo karavA Icche che. sukhaduHkha samAjazAstranuM pariNAma thaI zake paNa pAye nahi ? sukhaduHkhanI mImAMsA karI je je niyama sutpAdaka haze ane je je nibaMdho duHkhanivAraka haze te te niyama ane nibaMdhe samAjazAstrane jarUra AdhArabhUta ? Panait Ishwarchandra Vidyasagar. 2 pRArA prazna-mATe. 3 hanirNaya-tarkatIrtha kAje. For Private and Personal Use Only Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Ta himAnuM kabAjapathanAthANa thai zakaze. AvA prakAranI sarva bAbatane vicAra hiMduenI jAtimaya racanAmAM karyo che, e amane sapramANa batAvavuM che. TuMkamAM kahIe te saMskRtinuM ciraMjIvitva, suprajAnuM utpAdana, lokasaMkhyAnI aparaMpAra vRddhinuM niyamana, annanI yathAdhikAra vaheMcaNI, samAja para kAmavikAranA mAThAM pariNAma thatAM aTakAvavAnI zakayatA, strI purUSanA sukhaduHkho vyaktinuM upadaMza vagere vikArothI saMrakSaNa ityAdi pratyakSa kalA ane svarga mokSAdi alaukika phaLa (keIne mAnya hoya te) e sarva daSTie hiMduonI jAti pradhAna racanA zreSTha che. A samAjaracanA para bahAranA lekee Aja sudhI aneka AghAta ryA, to paNa tenA jaDamULane koI paNa uccheda karI zakatuM nathI. A samAjanI saMskRti keI paNa eka varga para AdhArabhUta nathI, tethI koI paNa ekAda varga naSTa thAya te paNa tethI saMskRtine nAza thato nathI. ahIM pratyeka vargane pitAnI saMskRti che, naitika mUlyo che, deva devatA che. vepAra dhaMdhA che, TuMkamAM manuSya prANanI sarva vAsanA tRpta karavAnAM sAdhano che. pratyeka varganuM dhyeya bhinna hovAthI pratyeka varganAM naitika mUlya paNa tevAM ja che. 'asaMtuSTA dvijA nayA saMtuSTAzca narAdhipAH / / salajA gaNikA naSTA nirlajA ca kulaaNgnaa||' brAhmaNoe asaMtuSTa na hovuM joIe. rAjAe saMtuSTa na hovuM joIe, gaNikAe lajajAzIla na rahevuM, ane kulIna strIe nirlajja na thavuM. jenuM jevuM dayeya tenAM tevAM naitika mUlyo, ahIM jene jevo adhikAra tene tevo upadeza ane tevuM ja tene zikSaNa. 1 subhASita. For Private and Personal Use Only Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu dharmanuM vaiziSTaya 389 hiMduonI samAjasthiti saMskRtipradhAna ( Cultural) karavAnI hovAthI ahIM jJAna kriyA vaDe che, zabda vaDe nathI. ahIM svacchatAne upadeza nathI, svacchatAnA AcAra che. ahIM khare hiMdu snAna sivAya rahI zakatuM nathI. ahIM paropakAra para vyAkhyAne apAtAM nathI paNa pratyakSa atithidharmane AcAra pALavAmAM Ave che. AvA prakAranA pratyakSa cAra siddha thavA mATe bAlavathathI ja pratyakSa saMskAra hoya che. junA prakAranA brAhmaNano chokaro bIjAnuM ajIThuM khAto nathI agara pItA nathI ! navI peDhIne kolejamAM zIkhanAre chokare ema khAvA pIvAmAM kaMI deSa mAnatA nathI. A pratyakSa AcAra ane tenA para vyAkhyAnanA pariNAmano pharaka che. junI paddhatine saMdhyAzIla chokaro sUryodaya pUrve prAtaHkarma patAvI pitAne kAme lAgI jAya che. Adhunika vidyArthI kevo che te kahevAnI jarUra nathI. AcArathI atuTa udyogapriyatA ane niyamitatA utpanna thAya che, te naSTa karI have niyamitatA upara vyAkhyAne devAya che. - Itara dharmamAM adhikAra paratve AcAra, vicAra, prArthanA vagere bAbatono vicAra thayele jaNa nathI. ekAda gurUne upadeza mAnya heya te te vyakti te saMghano ghaTaka thaI zake. AvI dharmasaMsthAone gurUpradhAna athavA vyakti pradhAna (credal) dharmasaMsthA kahI zakAze. manuSyanA guNa paratve be bhAga pADIe te te eka bhautika ane bIje ati-bhautika kahI zakAya. have A bhautika guNanuM rakSaNa ane saMgopAna karavA mATe hiMdusamAjamAM pratyakSa AcAro yojI devAmAM AvyA che. ane atibhautika guNo jevI amApa ane mAtra anumAnya mananI prakriyAmAM vyaktine pUrNa svAtaMtrya ApavAmAM AvyuM che. hiMdu samAje AcAre lagADI dIdhA che te AcAro para Aje Adhunika paMDite AkSepa le che. te paMDito keIpaNa bAbatamAM keTalo 1 241 6140Hi og Lectures on Conditioned reflexes-Pavlov, For Private and Personal Use Only Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 390 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra vicAra kare che te eka sAduM udAharaNa laI khatAvIzuM.1 " prAtaHkAle malADsa karyA pachI judA judA avayavAne mATI lagADI dhAvAM ema smRtikArAe kahyuM che. ane te avayavAne keTalI mATI lagADavI e paNa keTalAka smRtikArAe kahyu` che." Ama upanyAsa karI eka zAstrI prAcIneAnA bhAre upahAsa kare che. teozrI ane temanA eka samAnazIla zAstrI kahe che ke, gaMdakI jai svacchatA Ave eTaluM ja kahA eTale basa ! ATalI ja vakhata mATI lagADA, vattI AchI vakhata lagADaro nahi, ityAdi pAMDitya karavAnI zI jarUra che ? ndhahevAra zau t / ' (yAda.) e utArA paNa temaNe TAMkayeA che. paraMtu AmAM paNa mAnavI svabhAva ane mAnavI indriyAnA kAMi sabaMdha nathI, evI te paDitAnI kalpanA lAge che, paNa e kalpanA kharI nathI. e ane zAstrIonI ane amArI svacchatAnI kalpanA eka nathI. amane uddhRta kaheze chatAM ame kahIe chIe ke e tenAM kaDAMne ame svaccha mAnavA taiyAra nathI. tethI eka nizcita mApa TharAvavAmAM Ave te temAM khATu zuM ? vaLI dareka prakAranI svacchatA vyakita para sAMpavAmAM Ave e vAta kakyula karIe teA dareka peAtAnI kalpanA pramANe svaccha rahe che. pachI A DheDhavALA sApha karavAnA abhimAnapUrNAMka prayatna thaI rahyA che te zA mATe ? hiMdu AcArAmAM mAnavanA aMte agAnA vicAra karyAM che. khIjA prakAranI dharma saMsthAomAM mananu baMdhAraNa pratyakSa gurUnA upadezathI thayeluM heAya che, ane pratyakSa AcArAnI bAbatamAM vadhAre sakhata badhA nathI hAtAM. hiMdu jo jAtIya AcArA ane naitika mUlyA kharAkhara pALe teA pachI bhale te zaMkara, rAmAnuja, maghna, vallabha, sukhrista, mahamada, zuddha, mahAvIra, mazkarI, geAzAla, agara jharathuSTre 1 mesanirNayakaeNAkaje; dharmamaMthana-divekara For Private and Personal Use Only Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdudharmAMnuM vaiziSTaya emAMthI kAine paNa anuyAyI rahe chatAM hiMdu ja che, te vedAnuM tattvajJAna mAnaze, eNrisToTalanA graMthAnuM parizIlana karaze, sAMkhyAnA anuyAyI thaze agara DArvina para vizvAsa rAkhaze, tene vaizeSika tattvajJAna gamatuM haze. te tattvajJAnamAM ple, theAmasa ekavInAsa, agara Adhunika kALanA vilhelma vuTa, breDale, phulI, guyA, nitze, rUDA- Ayena agara viliyama jemsa emAMthI kAine paNa ziSya pAtAne mAnI leze, paraMtu AcArAnI bAbatamAM jo hiMdu samAjanA niyama pALaze tA ja te hiMdu raheze. AvA prakAranuM AdhyAtmika svAtaMtrya khIjA kAi paNa dharma'mAM nathI. khristIoneA Ayabala para ane musalamAnane kurAna para vizvAsa heAvA ja joie. OM hiMdu upAsanA hiMdudharma saMskRtipradhAna hAvAthI pratyeka vyakitane potAnI zakti pramANe je kaMi paramezvara viSayaka kalpanAe haze te pramANe paramezvaranI upAsanA karavAnI chuTa hAya che. te paramezvarane saguNu mAne agara nirguNu mAne ! amuka eka ja svarUpamAM mAnavAnA Agraha dekhAtA nathI. tattvajJAna paranA graMthamAM ane pakSane puraskAra karelA dekhAya che. paraMtu pratyeka ThekANe adhikAranA mAtra vicAra thayelA jaNAya che. eka ThekANe tattvajJa kaheze ke, ' avyakksa himApanna manyate mAmavuH / ' ane tAbaDatAba adhikArabhedathI ' jezona takhteSAmanyAla khetalAma !' ate upasaMhAra karatI vakhate AzvAsana ApatAM kaheze ke, yo yo yAM yAM tanuM bhaktaH zraddhayAcitumicchati / tasya tasyAcalAM zraddhAM tAmeva vidadhAmyaham // | Modern philosophers Hofding. 391 For Private and Personal Use Only Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 792 hiMduonuM samAjaracanAzAsa je je bhakata rUpa je je Icche zraddhAthI carcavA, tyenI henI ja te rUpe karUM zraddhA huM nizcala. bha. gI. a. 7 . 21 vyakti triguNAtmaka hovAthI pitAnA guNAnurUpa devakalpanAnI upAsanA karaze, tethI sarva prakAranI upAsanA yogya hoya che. yajante sAtvikA devAn yakSa rakSAMsi rAjasaH / pretAn bhUtagaNAMzcAnye yajante tAmasAjanAH // yaje che sAtvika deva, rAjaso yakSa rAkSasa; bhUta preta gaNe yoje che tAmasa jane. jyu lokone temanI virUddhanA lekene zikSA karanAra Izvara joItuM hatuM. tethI jyu lekane Izvara ghaNo ja asahiSNu che. mULa khristI dharma halakA lokone hovAthI khristI dharmane Izvara premamaya che. paraMtu e sarva kalpanAo IzvaranA guNomAM aMtabhUta na thAya te te jagatkartAnuM ane jaganniyaMtAnuM svarUpa ekAMgI thaze; tethI Izvara e guNone nidhi hovo joIe, nahi to bIjAnAM karelAM pApa mATe potAnA chokarAno yajJa karavAnI anyAya bharelI kalpanA dharmamAM aMtarbhata karavI paDaze. hiMduone Izvara sarvaguNasaMpanna hovAthI vyakti je dRSTithI te tarapha joze te guNavyaktine dekhAvA lAgaze. . jevI rIte IzvarabhAva ( Idea of God) sarvaguNayukta che tevI rIte upAsanA paNa adhikAra paratve javAmAM AvI che. ahIM sarva vyakti mATe saguNanI upAsanA nathI. ahIM vyakitanuM vaidhamya dhyAnamAM laI sAMdhika upAsanA paNa nathI. jagatanuM AdikAraNa brahma te nirAkAra nirguNa che, chatAM vyakitabhedone lIdhe upAsya svarUpamAM saguNa che ane nirguNa paNa che. Itara dharmomAM paramezvara guNayukata Anti-obrist-Nietzsche. For Private and Personal Use Only Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kaha3 hiMdudharmanuM viziSTa hovA chatAM ane guNadravyAzraya (dependent on substance and qualities) hovA chatAM tenuM svarUpa pratyakSa nathI. ahIM hiMdu dharmamAM sarva sAdhAraNa mAnavI mananI pratyakSa taraphanI pravRttine ane tatvajJAnI avyakta taraphanI pravRttino vicAra karyo hoya ema jaNAya che. avyakta upara mananI ekAgratA karavI durghaTa che, e bAbatanuM jJAna hovAthI bhagavaddagItAkAra kahe che, klezo'dhikatarasteSAmavyaktAsaktacetasAm / avyaktA hi gatirduHkhaM dehavadbhiravApyate // jenuM avyaktamAM citta, vadhAre kaleza tehane avyakata gati te duHkhe pamAye dehadhArIthI. a. 12, leka 5 240454 24312 247.52 3&4 (Abstract ideas de Akalana mAnava prANIne ghaNAja zramathI thaI zake che, e sanAtana siddhAMta Adhunika mAnasazAstrone paNa mAnya che. chatAM itara dharmanA leke pratIkarUpa mUrtipUjAnI mazkarI kare, revaDI uDADe, amArA adhakacarA suzikSita temAM sAda purAve e AzcaryakAraka che. Itara dharmamAM paNa, jene mAnasazAstranI thoDI ghaNI gaMdha che te leke mUrtipUjAnI mazkarI karatA nathI. "mUrtipUjA virUddhane azAstrIya lekabhrama emane ema kAyama rahyo; kAraNa mUrtipUjA eTale pattharAnI pUjA (Fetish worship) evI jyu lekAe pitAnI gerasamaja karI lIdhI hatI." khristI ane mahaMmadIo paNa jyu lekanI paraMparAnA hevAthI temanAmAM paNa te gerasamaja emane ema rahI gaI. hiMdusamAjazAstramAM deva game e heya, tenuM svarUpa paNa game 1 tai6-annabhaTTa 3 Christian Ethios and Modern problems-Dean Inge, For Private and Personal Use Only Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 394 hiMduonuM samAjaracanAzA tevuM hAya, te eka ja hAya ke ananta svarUpe hAya, upAsakanI AdhyAtmika kalpanA game tevI hAya upAsake potAnI zakitanusAra karelI upAsanA ante eka ja izvarane pahoMce che, evA ullekhA ThekaThekANe maLI Ave che ! paramezvaranA svarUpa saMbaMdhI Agraha rAkhI esavAnI pravRtti hiMdusamAjamAM nathI. hiMdune sarva ThekANe paramezvaranI mUrti ane paramezvaranu rUpa dekhAya che. yadyadvibhUtimatsattvaM zrImadUrjimeva vA / tattadevAvagaccha tvaM mama tejo'zasaMbhavam // je je vibhUtivantu hA, zrIvantu, vA parAkramI; tene sau jANaje mhArA thayeluM te ja aMzathI bha. gI. a. 10, zlAka 41 tethI game te game tevI upAsanA kareH - 'AkAzAtpatitaM toyaM yathA gacchati sAgaram | sarvadevanamaskAraH kezavaM prati gacchati // agara trayI sAMkhyaM yogaH pazupatimataM vaiSNavamataM / prabhinne prasthAne punaridamidaH pathyamiti ca / rucInAM vaicitryAdRjukuTilanAnApathajuSAM / nRNAmeko gamyaH tvamiva payasAmarNava iva // AvA prakAranA spaSTa ullekhA maLI Ave che ane pratyeka gharane adhikArabhedathI paramezvaranAM judAM judAM rUpe! upAsya che e vAta teTalI ja satya haiAvA chatAM ' aspRsyA spRsyAnA madiramAM praveza karo tA ja hiMdudharmo sudharaze. nahi te kalaMkita raheze. AvA prakAranI 1 sandhyApAsanAne vakhate kheAlavAne zloka. 2 mannistotra-A steAtra gAMdhIjIe vAMcyuM che evu' sa`bhaLAya che. tethI Apela che. For Private and Personal Use Only Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdudharmanuM vaiziSTaya 395 kalpanAo prasarAvanArAone hiMdudharmanuM svarUpa ja samajAyuM nathI ema kahevuM paDe che. aspRzyoe karelI marIAI (aspRzyonI eka upAsya devI)nI upAsanA, brAhmaNoe karelI rAmakRSNanI upAsanA, zivoe karelI zIvanI upAsanA, yegIoe karelI AbhopAsanA, (AtmA vA are maMtavyo draSTavyo jJAtavyo nididhyAsitavyaH) vagere sarva upAsanA eka ja paramezvarane pahoMcavAnI hoya to tethI rAmAja vyavasthA mATe, aihika temaja nazvara bAbatomAM thayelA bheda AdhyAtmika bAbatomAM naSTa karI sarvane je samAna adhikAra joie chIe te zuM AthI prApta nathI thatA ? kaI game teTaluM kahe te paNa eka bAbata siddha ja che ke samAjamAM badhAne samAna adhikAra prApta thavA A mRtyulokamAM te zakya nathI. adhikAra ke hakka zabdano artha e ke ekAda bAbata karavAnI ekAda vyakitane chuTa hoya ane bIjAne na heya. samAna hakka e zabdasamuccayane kazo ja artha thatuM nathI. hakko viSama rahevAnA hakkomAM viSamatA hevI e te mULahakkonA astitvanuM lakSaNa che. barka kahe che ke, "sarvane samAna hakko haze tethI kaMI sarvane sarva vastu maLaze nahi. "ll men may have equal rights but not equal things.' lot fulgi 24101 or 2827 ane tethI AdhyAtmika dRSTie pitapotAnI zakti anusAra karelI upAsanA, ane eka ja paramezvarane prApta thAya che evo niyama karI levAmAM AvyuM che. - hiMduonI devatA viSayaka ane upAsanA viSayaka kalpanAo paNa "eka ja Izvara che, "tene keIe kayAre paNa na jeeluM evuM ekaja svarUpa che." evA prakAranI jaMgalI svarUpanI nathI. dareke pitAnI kalpanA pramANe Izvaratva utpanna karI tenI upAsanA karavI evI che; mAtra e upAsanA bhakitathI karelI hovI joIe, eTale te sarvazaktimAna paramezvarane prApta thAya che, For Private and Personal Use Only Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 396 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMnduonuM samAjaracanAzAstra patraM puSpaM phalaM toyaM yo me bhaktyA prayacchati / tadahaM bhaktyupahRtamaznAmi prayatAtmanaH // patra, puSpa, phlA, pANI, ape je tithI mane; peluM bhakitathI te huM, svIkArUM AtmajItanuMi hiMdu dharmanI AvI vyavasthA hAvAthI amuka vyakitae maMdiramAM praveza karavA ja joie, evI kalpanAenuM jarA paNa samaOna thaI zakatuM nathI. ma Mdira praveza mATe khaTapaTa karanArA ane zrama karanArA AgevAna leAkeAnA prayatne tAtvika dRSTie keTalA lulA che te uparanI carcA parathI joi zakAze. ahIM eka prazna utpanna thAya che ane te mAnasazAstradRSTie ghaNA ja vicAra karavA jevA che. te prazna e ke kAi eka vyakita ekAda tatva mATe AtmayajJa karavA lAge teA te tatva sAcuM mAnavuM ke nahiM ? ahIM ekAda vyakita AtmayajJa karavA taiyAra thAya ane satyAsatyanA niya e tenA * ante ze| saMbadha che. eja ka samajAtuM nathI. AvA prakArane saMbaMdha kAi joDe tyAre AmAM kaMi paNa rahasya haze evI jabarajasta za kA AvavA lAge che. jyAre AvA AtmayajJa karanArI vyakita peAtAnuM nhAnakaDu' satyanuM poTaluM jagatanA mhoM para pheke che, tyAre tene satya zabdanA sAde artha ja samajAyeA che ke nahi evI paNa zakA utpanna thAya che. satya e evI vastu nathI ke te eka pAse hAi bIjAne maLI zakatI nathI. jenI truddhi vadhu pragalbha thai che te kAi paNa viSayamAM maryAdAnI bahAra khAlaze nahi. be cAra bAbateA jANI bIjI bAbate na jANavI, tenA tarapha dukSya karavuM ene ka satya kahevAya nahi. A satyatA dhvaja laI pharanAra maMDaLanuM satya jozuM te, aNu 1 bhagavadagItA a. huM kaiA. 26, For Private and Personal Use Only Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdudhana ziva ^ ^^^ ^^ ^^^^^^ ^ ^ ^^^ ^/ jeTaluM paNa satya samajavAmAM mananI je taiyArI joIe teTalI paNa taiyArI A vyaktionI thai nathI ema jaNAI Avaze. satya je Ama sahaja maLavA lAge to satyane karavo paDato abhyAsa paNa potAnI meLe baMdha thAya ! mahAtmA gAMdhIjIe potAnA satyanuM pioTaluM jagatanA sAme dharyuM na hota to kavivarSa ravInAtha TAgorane pazcAtApa karavAne prasaMga Avye naheta. AtmayajJane ane satyane kaMI paNa saMbaMdha haze te ghaNuM ja muzkelI bharelI sthiti utpanna thaze, kAraNa ke parasapara atyaMta virodhI ta mATe Atmayo karavAmAM AvyA hoya evA dAkhalAo itihAsamAMthI maLI Ave che. paraMtu baMne satya che ema kahyuM kaheze? vyakita jyAre AtmayajJa karavA taiyAra thAya tyAre tene artha eTale ja ke te gRhasthane te prakArane taraMga ja che. te taraMgane satya nirNaya karavA sAthe jarA paNa saMbaMdha nathI. AvI rIte hiMdu samAje aihika ane AdhyAtmika bAbatamAM vyavasthA karI che. aihika bAbate pratyakSa pariNAma vALI hevAthI temanuM sarva bAjuthI pUrNa niyaMtraNa karavAmAM AvyuM che. AvA prakAranuM niyaMtraNa cha denArA niyamo paNa karI ApyA che. te niyamo zA mATe karyA che tenAM kAraNe amArA sudhAraka baMdhuone joIe che. paraMtu kaI paNa kAyadAnA pustakamAM te niyame zA mATe karavAmAM AvyA che prayojana hetuM nathI. InaDIyana pInala keDamAM corInA gunA mATe zikSA karmAvI che. paraMtu te zikSA zA mATe karavI tenI carcA koIe karI nathI. temanA niyamAnusAra cArIne gune te haMmezA zikSApAtra che, paraMtu e paNa kharuM nathI niyaMtraNa jI denArA graMthane hetu, Aja sudhI manuSya prANune je anubhavo Les Miserables-Victor Hugo. For Private and Personal Use Only Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiM samAjaghanANAma AvyA te parathI kaI bAbatamAM jALavavuM joIe e vize je kaMI nirNaya thayo hoya tene phAyado levAne. ene aMte manuSyane hitakAraka evuM jIvana kema vyatita karavuM enA mArga batalAvavAno che. paraMtu AdhyAtmika jIvanamAM mAtra pUrNa svAtaMtrya che. e uparAMta je manuSyamAM AhAra bhaya nidrA maithunAdi pazusamAna dharmo che tevI ja rIte tene ahaMkAra buddhi paNa che. tenuM paNa samAdhAna thavuM joIe; enI vyavasthA paNa hiMduonI samAjaracanAmAM che. A samAjaracanAmAM jAtione pitAnA evA ananya sAmAnya ho hoya che. zuM e hako ahaMkAra buddhinuM samAdhAna karavAnuM meTuM sAdhana nathI? saMskRtipradhAna hiMdudharmazAstra mAnavajIvananI sarva daSTie vyavasthA kare che. tethI hiMdusaMskRti pRthvItalaparathI naSTa thatI nathI. te saMskRti prayAganA akSaya vaTavRkSa jevI che. mahAsAgaranAM tophAnI majA sAme vinamrabhAvathI mAthuM namAvI te pharIthI pitAnI akSaya zobhAthI ubhuM rahe che. A dharma AyurmaryAdAmAM Itara sarva dharmo karatAM prAcIna che. e te tenA pratispadhIone paNa kabula karavuM paDe che. mAtra jIvavAmAM zuM artha che ema paNa keTalAka prazno kare che, te temane eTaluM ja kahevAnuM rahe che ke mAtra jIvavAmAM keTalI zakita joIe chIe tene te vicAra kare ! AvI rIte atyaMta vicArapUrvaka banelI samAjaracanA badalAvavI joIe e prazna zA mATe ubhe tene have vicAra karIe. amane te tenuM kAraNa hetvAbhAsa mAtra hovuM joIe ema lAge che. je je rAjaktao hoya che tenI samAjaracanA zreSTha hoya che. hiMduonI samAjaracanA e rAjaktaonI samAjaracanA nathI. Arctic Home in Vedas-B. G. Tilak; Rigvedic India by Avinashchandra Das; Indian home and Arctic coloniesN. B. Pavgi. For Private and Personal Use Only Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdudharmanuM vaizitha : hiMdu samAjazreSTha nathI. ' A siddhAntamAM keTalA hetvAbhAse che. te AgaLa batAvyu` che. A sivAya bIju kAraNa e che ke hiMdusamAja atyAre rAjakIya pAratatryamAM che eneA artha evA niha ke pahelAM rAjakIya pArataMtryamAM na hatA. e pArataMtryanuM ja duHkha Aje hiMdusamAja bhegavI rahyo che. kavie rAjakAraNI netAo, vakatAe sau maLI ( marAThImAM eka kavie kahyuM che te pramANe ) bahuta barI vilayagati paravazatA zatazuLe karI nAca ' ema mAthu' kuTI kuTIne rokakaLa karI rahyA che. tethI ApaNe du:khathI ghelA banI gayA chIe. roAka mehuthI aMta:karaNa vyApta thai jAya eTale peAtAnA dhama cheDI khIjAnA dhama svIkArI levAnI mAnavI mananI pravRtti hAya che. bhagavAna zaMkarAcArya kahe che ke, ' sarvakALInAM zozamohaadi doSAviSTacetasAM svabhAvataH eva svadharmaparityAgaH pratividdhattevA ca yAt / ' (tiAmaLye ) * zeka mehuthI ataH karaNa vyApta thAya eTale potAnA dharma cheADI khIjAne dharma anusaravA e mAnavI svabhAva ja che.' zeka mehuthI aMtaHkaraNa vyApta thAya te paNu athavA du:kha asahya thAya teA paNa AtatAyI mAne svIkAra na karavA e ja ucita che. du:khI jIvAneA nAza karI nAkhavA e paNa duHkha naSTa karavAnA eka mArgo che. zAka mehathI aMta karaNa vyApta thAya tA paNa nityAnityanA vivekane tyAga karI vana karavuM hitakAraka nathI. nityAnityatvanA vivekane eka vakhata tyAga thaye| ke ApaNI samAja naukA vAyunI dareka laharI sAthe DAlAM khAvA lAgaze. paraMtu Adhunika arthAMmAM te kadAca pragati gaNAya ! pachI jema daivavAdI je thAya che teja zIla pramANe thAya che ema kahe che, tevI rIte je kaSTa ane che te sa pragati che, sudhAraNA che, evA siddhAnta 6 1 Child Harold-Lord Byron. For Private and Personal Use Only kA Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * huM khAnuM samAjaracanAzAsa prasthApita thaze ! ! AvA siddhAntanuM sarvasAdhAraNa pariNAma eTale peAtAne prApta thanArA sarvAM sukha duHkhanI javAbadArI pAtA sivAya khIjA leAkeApara nAMkhavAnI pravRtti vadhatI jAya che ane chevaTe kAi paNa vastune kArya kAraNabhAva paNa heAvAnI jarUra du:khatuM hAya mAthuM ane davA Ape peTanI ! eTaluM ja nahi paNa mAtA jevA rAgeA vaDe te samAjasattAvAdane lIdhe ja thAya che ema sAmAnya vyakita kahevA lAgaze.ra raheze nahi. pachI evI sthiti thaze. je duHkha thAya che, 2 Future of Science J. B. Haldane. For Private and Personal Use Only Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa 17 mukhya hiMdu lagna sa'sthA s OprajAnuM utpAdana, saMskRtinuM ciraMjIvitva, mAnavanuM aihika hita vivAhanA hetu ( sukha nahi, ame sukha ane hitamAM pharaka mAnIe chIe) mAnavanuM AdhyAtmika samAdhAna; TuMkamAM darekane peAtAne eve asAdhAraNa hakka meLavI devAnI zakayatA, e sarva dRSTie vicAra karatAM samAjaracanA vyakitapradhAna na heAtAM samUhapradhAna athavA jAtipradhAna hAvI joie evA ja niSka nikaLe che. samAjaghaTanA jAtimaya hoya teA tene TakAvI rAkhavI joie ane na heAya teA tevI sujJeAe banAvavI joie. AvA prakAranI samAjaracanA thayA pachI te te jJAtione varSAMsa karathI alipta rAkhanArA naitika mUlyo utpanna karI, te pratye vyakitanI nasenasamAM utarI javAM joie. zAstrIya dRSTie sakara e traNa prakAre thAya che. temAMthI strIpurUSanA saMbaMdhathI utpanna thanArA saMkara vadhu hAnIkAraka che.ra strIpurUSane saMbaMdha vivAhita ane vivAhu bAhya banne sthitimAM 1 Anth-christ-Nietzsole; Outspoken Essays-Dean Inge. 2 Future of life-Dr. G. C. Hurs; Heredity and Ergenics Gates; Segregation of the fit-Austen Freeman. 26 For Private and Personal Use Only Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 402 hionuM samAjaracanANAyA thaI zake che. tethI A baMne sthitine vicAra karavo joIe. temAMthI prathama vivAhanI maryAdAno vicAra karIe vivAhamAM vadhU ane vara e banne ghaTake ( units)ne vicAra kare joIe. eTale te temAM aneka guMcavADA bharelA prazno utpanna thaze. ahIM vivAhane hetu zo? e pahele prazna upasthita thaze. bIjo prazna vivAhane prakAra karyo hovo joIe, e thaze. hetu vibhinna hotAM tenA prakAro paNa vibhinna thaze. ekaja samAjanA judA judA tharamAM bhinna hetu ane bhinna prakAra thavA zakya che. A sarva hetu ane prakAranuM pRthakkaraNa karI samAjanA dhyeyane piSaka evo hetu ane prakAra cuMTI te prakAra mukhya TharAvI bAkInA gauNa prakArone paNa anumati devI joIe. koI paNa samAja ekaja sapATImAM hota nathI. tethI vivAhano dheyAtmaka abhijAta prakAra ekaja mAnIe te paNa bIjA prakAranA vyavahAra cAluja rahe che. paraMtu itara utaratA prakAre tarapha AMgaLI cIMdhI zreyAtmaka prakAra para chAMTA uDADavA e zAstrIya te nathI ja paraMtu ulaTuM bAlizatAnuM lakSaNa che. je naitika mUlyo samAjamAM nizcita thayAM haze tene cuMTI rahevAno zakya teTalo prayatna kare e manuSyano svabhAva che ema ame pAchaLa kahI gayA chIe. vivAhanA dhyeyane aneka dRSTie vicAra karavAmAM Ave che. te eTale sudhI ke te viSaya para ekAda graMtha lakhI zakAya. AvA prakAranA graMtho upalabdha che. paraMtu te graMthono mukhya viSaya vastudarzana che, mUlyadarzana nathI. eTale ke lagno kema thAya che tenA para bhAra mUkavAmAM Ave che. paraMtu lagno kevAM thavAM joIe te para mauna sevavAmAM Ave che, zuM hovuM joIe eno vicAra karavA mATe be prazno AMkha sAme tarI Ave che. (1) samAjanuM kalyANa ane (2) vyaktinuM hita For Private and Personal Use Only Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMda lagna saMsthA ame vyaktinuM sukha e bhASAno upayoga karatA nathI. kAraNa vyaktinuM sukha ane samAjanuM hita e baMnene samanvaya sRSTimAM maLI Avato nathI. pIyarasana kahe che ke, "rASTra vyakti pramANe ja duHkha ane kaSTa e baMne mArgathI pragati karI zake che. sAmAjika pragatinA paryAnI pUrNa carcA ame karelI ja che. te vakhate mAnavI namune sudharate jAya, ene ja ame sudhAraNa ane pragati kahI che. keTalAka avyavasthita magajanA leke lakhe che ke "sRSTine A mAnavI namune pasaMda nahi paDe che te namunAno nAza karI bIje ekAda namuno utpanna karaze" sRSTi kare tyAre bhale kare. hAla je namunAo che tenuM uttama rakSaNa karavuM e ja samAjahitaciMtakanuM kArya che. pachI vAsanAdhIna utkrAMti (Creative evolution) jevI kalpanAne prasAra karanArA leke game te kahe. tethI je namunAo che temAMthI zreSane vadhu zreSTha karavA ane hInane naSTa karavA e daSTie ja samAjanI racanA thavI joIe. vivAha e mukhyatve karIne bhAvI peDhIne namune utpanna karavA mATe hoya che. e thaI sAmAjika daSTi ! vyakitanI daSTi vyaktinA dhyeyane anusarIne trividha raheze. ame kahI gayA chIe te pramANe samAntargata vyakitane jIvavA mATe anna (artha), pitAne vaMza kAyama rAkhavA mATe strI (kAma), pratispadhI upara vijaya meLavavA mATe spardhA (dharma) evA traNa hetuo hoya che. keTalIka vyakitaone makSa rUpa hetu hoI zake, paraMtu samAjaracanAmAM tene vicAra thaI zake 4 Book of Marriage-Keyserling; History of human marriage-Westermarck; Evolution of Modern MarriageMuller Lyre. 2 National lifo from the stand-point of Science-Karl Pearson 3 Back to Methuselah-Bernard Shaw. For Private and Personal Use Only Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir xx hiMduonuM samAjaththanAma nahi. meAkSa rUpe dhama sarvane samAna che. temAM bhedAbheda hAvA zakaya zivanA aikayanI Ape ja zA mATe? nathI. kAraNa ke bheda karanArA karaze paNa jIva ane bhASA khelavA lAge te ApaNA bhedAbheda tarapha dhyAna nistraiguNye pathi vicaratAM ko vidhi ko niSedhaH / bAkInA traNa hetue sarvAM vyakitamAM sarakhA ja tIvratAnA hAtA nathI. ApaNA vazA zreSTha che, tenA prajAtaMtu pAchaLa rAkhavA e ApaNuM vya che ema mAnanArI vyakitaone STikANu ane jagatanI utkrAMtinI sAMkaLamAM ApaNe eka bejavAbadAra kaDI (link) chIe. mRtyu sudhI ApaNe indriyajanya sarva vAsanAonu sataNu karavuM eTaluM ja ApaNuM kAryAM che. mRtyu pachI samAja sAthe ApaNe levA ke devA ? jaDa denA mRtyu sAthe ja manuSya mRta thAya che, vagere mAnanArI vyakitaonA daSTikANa kayAre paNa eka thaze nahi. jenA aMtaHkaraNamAM mRtyu pachI paNa suprA pAchaLa rAkhI pitRRNathI mukta thavAnI kalpanA haze, mRtyu e kaMi aMta nathI, paleAka che ane te hu leAkanA karmonu phUla che evI kalpanA jenA manamAM jAgrata che tenA manamAM hetu dharma rahI, artha ane kAma e gauNa hetu raheze. Arthika sukha dravyanI vipulatA para avalakhI na rahetI vyakitanI manaHsthiti upara avalaMbI rahe che, e bAbata te dhyAnamAM rAkhaze. tevuM ja rati sukhanuM paNa che, enuM paNa te vismaraNa thavA deze nahi, tenI mana:pravRtti vivAhanI bAbatamAM 'kAmeApabhAga' tarapha na dADatAM suprajAdi dhArmika kalpanAe tarapha vaLaze-evA leAkeAnu varNana kavikulagurU kAlidAsa nIcenA zabdomAM kare che. tyAgAya saMbhRtArthAnAM prajAyai gRhamedhinAm / (raghuvaMza) bIjI bAjue jagatamAM chIe tyAM sudhI upabhAga laie evI tuccha kalpanAthI jenuM aMtaHkaraNa bharAi gayuM che, evI vyakita | Heredity and Eugenics-Gates. For Private and Personal Use Only Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu lagna saMsthA 405 ~~ ~ ~ vivAhamAM paNa kaMIka atharjana thAya che ke nahi ene vicAra karaze. evI vyaktinI bAbatamAM vivAha saMsthA paNa arthapradhAna banI jaze ane tyAM dharma ane kAma e baMnene gauNatva Avaze. te gRhastha strInAM saundarya (saundarya nAmanI je kAI mAnavI mananI nirapekSa vastu hoya te), tenAM kuTuMbane, anuvaMzano, agara tenI jAtine vadhu vicAra karaze nahi. AvA prakAranI vyaktio je samAjamAM vadhatI jaze te samAjamAM arthapradhAna vivAha saMsthA zarU thaze. A be paddhatiomAMthI pahelI paddhatine mukhya kaTAkSa samAjanuM hita ane tadAnuSagika vyakitanuM sukha e baMne tarapha hoya che. eTale AjanI peDhI ane bhaviSyanI peDhI baMnene tyAM vicAra karela jaNAya che. bIjI paddhatimAM AjanI peDhI aizvaryamAM rahe e ja vicAra karelo dekhAya che, pachInI peDhInuM game te thAya ! AmAMthI koI paNa eka paddhatine pramANu mAnI samAjaracanA karavI joIe ema kahenArA tatva Aja sudhI ghaNuM thaI gayA che, ane bhaviSyamAM thaze. jagatane Aja sudhI sarva ItihAsa ane temanI sarva uthalapAthala kevaLa artha upara avalaMbIne che ema kahenAre varga kAle mArkasane ane tene raziyana anuyAyIone che. temanA mate kAma e guNa sRSTinI utkrAMtimAM vadhAre prabhAvI na hovAthI tenI vyavasthA karanAra kuTuMba vyavasthAnI tene jarUra jaNAtI nathI. temanA mate saMtatinuM saMvardhana karavA mATe sarakAra vyakitagata mAbApa karatAM vadhu lAyaka che. AvA prakAranI kalpanAo amArI saMskRtimAM AvI gaI che paraMtu te Arthika dRSTie nahi. 'prajAnAM vinayAdhAnAdrakSaNAdbharaNAdapi / sa pitA pitarastAsAM kevalaM jnmhetvH||1 The men of genius-- Lombroso, For Private and Personal Use Only Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAjaracanArA kAma ane anuvaMzanuM mAnavI utkrAMtimAM kaMI ja kArya nathI. e siddhAnta sRSTimAM satya Thare to temanI samAjaracanA ciraMjIvI ane zreSTha thaze. paraMtu kAmano eTale kuTuMbano vicAra karavo joIe e bAbata sRSTi parathI dekhAtI hovAthI AvA ekAMgI tatvajJAna ane temanA tatvajJAnano mata ame grAhya mAnatA nathI. ethI ulaTuM pratyeka mAnavI kriyAnA hetune saMbaMdha pratyakSa agara parokSa rIte kAmavikAra sAthe atyaMta nikaTa saMbaMdha dharAve che, ema kahenArA ghaNuM vajanadAra tatva che. AvA tatvo eTale simaMDa phrAIDa, eNphreDa eNDalara, jaMga ane temanA anuyAyIo che. jagatanA ItihAsanI dizA pheravI nAkhanArI je kaMI samartha vyaktio thaI che temanAmAM A vikAra prabaLa hatuM e vAta ItihAsa sArI rIte jANe che. tenI sAthe e paNa jANavA jevuM che ke koI kAI vyaktimAM e vikAra bilakula hotuM nathI. AnAM pratyakSa udAharaNa itihAsamAM joIe teTalAM maLI Ave che. ekaMdare A vikArane pradhAna mAnI samAja kuTuMba pradhAna kare joIe evo mata saheje prasthApita karI zakAze. A baMne paddhationI yathAyogya vyavasthA je samAjaracanAmAM thaI haze te samAjaracanA yukta che e amAro mata che. eTale ke samAjane pAyA kevaLa dravyapradhAna ke kevaLa kAmapradhAna na hovA joIe. Adhunika kALamAM amuka eka varga taraphathI premalagnanI prathA pADavAnI je zikhAmaNa ApavAmAM Ave che tene have vicAra karIe. Ane ja premavivAha ( Marriage by inclination) kahevAmAM Ave che. A premavivAhavAdIone mULa hetu dareka vyakitanA aMtaHkaraNamAM hoya che ja. teo kahe che ke upara kahyA pramANe sarva prakAre bhale yogya vivAha thaye, paraMtu te gharamAM sukha ja na rahetuM hoya te samAje tevI be vyakitaone janmabhara ekabIjA sAthe rahevAnI pharaja zA For Private and Personal Use Only Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu lagna saMsthA mATe pADavI joie ? teonA mata pramANe prema hAya tA ja vivAha karavA ane prema naSTa thAya eTale vivAha paNa teADI nAkhavA-ane svAbhAvika rIte ja chuTAcheDA karavAno hakka hAvA joie. snehasabhAga, premAttara vivAha,maiM kAla nizrita karI TharAveleA vivAha, prAyogika vivAha, (Trial marriage ) e badhA A patinA paryAya che. A sarva prakAramAM vyakitanAM sukha duHkheA pradhAna manAyAM che, ane sukha duHkha paNa vyakita kahe te ja, ema paNa gRhIta mAnI levAmAM AvyuM che. AmAM samAjanI Arthika dhaTanA, suprAtmaka ghaTanA vagerene vivAha sasthA sAthe saMbaMdha Ave cheH e bAbata A vivAhanA puraskartAone mAnya nathI. 400 AmAMnA eka pachI eka muddAnA vicAra karIe. pahelA muddo eTale vivAha premamUlaka hAvA joie ke nahi ? amArA mata pramANe A pUrNa siddhAnta nathI, paNa tenu' eka aMga che. vivAhu e prema mATe ja hAvA joie ema kahevAnI sAthe ja tenA pUraka bhAga evA niSpanna thAya che ke tyAre prema vivAhu mahArana hAvA joie. A khIjo bhAga mAnya karavA mATe A prItizAstranA puraskartAe karyAM sudhI taiyAra che, tenA khulAsA thavA joie. prema mATe vivAha ane vivAhamAM ja prema e khate niyaMtraNA vALI samAjaracanA thAya te, pAchaLathI thanArI prajA suprajA thaze ke kuprajA thaze e bAbata nizcita karavI bhale kaDavI hAya, te paNa AvA samAjamAM upadazAdi vikArA, vezyAvRtti vagere duSyavRttionA nAza thaze, emAM kaMI zaMkA nathI. paraMtu jyAM premeAttara vivAha pracalita che, te ThekANe tenA khIjA bhAganuM pAlana thatuM heAya ema jaNAI AvatuM nathI. AvA samAjamAM vyakitae jyAre chuTAcheDAnI yAcanA kare che, tyAre te vyakitao ekabIjAthI kaMTALelI hAya che agara 1 Companionate marriage-B. Lindsay. For Private and Personal Use Only Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra ekabIjAthI jeTaluM sukha maLavuM zakya che teTaluM maLatuM nathI, ema na hatAM pitAnA bhAgIdArathI je sukha prApta thAya che tenA karatAM bIjI ekAda vyakti pAsethI vadhu sukha prApta thaze e tarka hoya che, ane vyabhicAra karavAmAM na Avyo hoya to vadhu sukhI thaze ke nahi e AgaLa karavAnuM hoya che; tethI vyabhicAra karyo hoya te vyabhicArajanya sukha ane vivAhajanya sukha e baMne sukha mAnasika ghaTanAmAM judAMjudAM mUlyo dhAraNa karatAM hovAthI, je jAra hato te ja je pati thAya che te ja sukha maLaze ke nahi e anizcita ja hoya che. A anumAna mATe vyakita ekabIjAthI vibhakata thavA Icche che, ane anumAna khoTuM paDe te pharIthI chuTAcheDA che ja. bIjI vivAhamAM prema hovo joIe e bAbata ApaNe kiMcita kAla mAnya karIe to bIjo prazna evo utpanna thAya che ke vivAhasaMskAra thavA pahelAM upanna thayelI bhAvanAne prema kahe ane pachI utpanna thayelI bhAvanAne prema kahe nahi e kaMi premazAstramAM niyama che ke zuM tene khulAse thavuM joie. vivAhathI baMdhAI gayA pachI ane chuTAcheDAnI sagavaDa na hoya ane kadAca prema utpanna thAya nahi te zuM karavuM? jevI rIte A prazna utpanna thaI zake che, tevI ja rIte premottara vivAha karI te prema naSTa thAya te zuM karavuM e paNa prazna pUchI zakAya tema che. baMne sthitimAM naitika mUlyo sthira na hoya te ghaNI ja Apattio Ave che e bhUlavuM na joIe, AvI rIte vivAha premamUlaka thAya che ane chuTAcheDAnI vyavasthA rAkhavAmAM Ave te, vivAhane eka ghaTaka je strI tenI -Tolstoy, 1 kAvyaprakAza-mammaTa; My Husband and Vendatta Maria correli. 2 Science of living-Alfred Adler, For Private and Personal Use Only Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu lagna saMsthA Arthika sthiti pUrNa badalAI javI joie. jyAM sudhI Arthika dRSTie strI purUSa para AdhAra rAkhe che, tyAM sudhI strIsvAta MtryanAM game teTalAM gappAM mAravAmAM Ave te paNu Arthika pAratatryane lIdhe kAI paNa purUSane Azraya karavA paDaze. tethI te! manu jevA zAstrA strIne Arthika svAtaMtrya ApavA taiyAra nathI heAtA. paraMtu A navIna prakAranI vivAha sasthA utpanna karavI heAya te strIone sarva dhaMdhA karavAnI chuTa ( differentiation of women ) heAvI joieH vaLI temanA te dhaMdhA karavAnI lAyakAta paNa hAvI joie. Aje strI kAi paNa dhaMdhAmAM purUSa jeTaluM kAma karI zake che vagere je gapagALA saMbhaLAya che te azAstrIya, asiddha ane bAliza svarUpanA che. pratyakSa purAveA mAgavAmAM Ave te strIonA pakSapAtI leAkA ( Feminists) kaI kaI yukitae laDAve che, te amArA pU paricayamAM che. jo upara kahyo tevo premamUlaka, chuTAcheDAthI yuktavivAha samAjamAM rUDha karavo hAya tA strIonI Arthika dRSTie nIcenI vyavasthA karavI joie. (1) strIone kAi paNa arthAtpAdaka dhadhAmAM praveza maLavo joie ane tenI sAthe gRhakAryAM, suvAvaDa vagere je vyavasAya strI karatI AvI che temAMthI temanI muktatA thavI joie. 409 (2) gRhakArya mAMthI mukta thavA mATe bhojanAdi sa`vyavahAra sAmudAyika tatva ( Co-operative House-Keeping ) para calAvavA joie. khIjA dhaMdhAmAMthI muktatA thavA mATe tA garbhanuM strInA zarIra bahAra pASaNa karavAnI zAstrIya vyavasthA thavI joie. 1 Unfair Sex George White-head. 2 Refer to the idea of Octogenosis in the Future of Boience' by J, B. Haldane For Private and Personal Use Only 6 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 42e Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAsa (3) sarva vyaktione AvA prakAranI raheNIkaraNI game evuM zikSaNu samAja e eka meDhuM sainya banAvavAnuM sthaLa banavuM joie. jevI rIte sainyamAM sainikAnI abhirUcine prazna utpanna thatA nathI te pramANe ahIM vyaktigata abhirUcine vadhAre sthAna raheze nahi. (4) mAtAnA vImA (Mothers Insurance) utarAvavAnI pahita zarU thavI joie. AvI rItanI Arthika ane vaivAhika ghaTanA karavAmAM Ave tA sAmAnya samAjamAM zAM pariNAmA thAya che tene vicAra AgaLa karIzu. tulanAtmaka rIte jotAM AvA prakAranI samAjadhaTanA amArI jUnI samAjaracanA karatAM dhaNA ja hIna prakAranI che e khAkhata kAne siddha karavAnI jarUra nathI. ahIM phakata AvI paddhatimAM zuM hAvuM joie eTaluM ja kahyuM. vivAhamAM vyakitanuM sukha ane samAjanuM hita e baMnene yathA pramANu vicAra thavA joie. prema rnA hAya tA sAdAM ratisukhane pazu pUchyuMze lAbha nahi thAya, tethI vivAhane premanI jarUra che evuM keTalAka leAkeA pratipAdana kare che, tene have vicAra karIe. kAI paNu sukhanA pUrNAMze lAbha thatA nathI, e mAnasazAstranuM phrAiDanI kabulAta ame AgaLa ApI ja che. paraMtu AvI azakaya bAbata banI Ave evuM gRhIta mAnIe te paNa ratisukhane prema sAthe saMbadha joDI zakAze ke nahiM, e ja sazayAspada che. jyAM jyAM prema tyAM tyAM ratisukha athavA jyAM jyAM ratisukha tyAM tyAM prema emAMthI kAI paNa siddhAnta nizcita rIte sAceA che ema kahI zakAze kharUM? banne bAztAnuM kayAreka kayAreka sAhacarya maLI Ave te temAM kAryakAraNabhAva siddha thAya che evuM nathI. A hAya tA te hAya che, paraMtu te che mATe A hevu joie. ( If A is B, then C is D; bnt C is D, A is B ) evo siddhAnta nyAyazAstra For Private and Personal Use Only Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu lagna saMsthA zikhanAra sAmAnya vidyArthI paNa mAnya karaze nahi. ahIM avicchinna sAhacarya (Invariable concomitant) paNa siddha thatuM nathI. te pachI kAryakAraNabhAva kema siddha thAya ? A saMbaMdhI te zAstranA pravINa leke kahe che ke, "prema nathI tethI ratisukha nathI ke ratisukha. nathI tethI prema nathI-ene kAryakAraNu bhAva kahevAmAM ghaNuM ja sAhasa che." e saMbaMdhI vadhu carcA nahi karIe. paraMtu AvA kAryakAraNabhAva zUnya hetune vivAhanA pAyA tarIke sUcavo nahi eTalI ja amArA sudhAraka baMdhune amArI vinaMti che. vivAhitamAM aprema utpanna thAya eTale vyabhicAra phelAya che, evuM batAvI nItinA nAma para keTalAka leke premanuM samarthana karavA Icche che. phreDa elara kahe che ke, "vyabhicAra haMmezA vera levAnI buddhinA svarUpano hoya che. vyabhicAra karanArI vyakti prema, bhAvanA vagere kAraNo karI pitAnI anItinuM samarthana karavA Icche che. paraMtu bhAvanAne keTaluM mahatva ApavuM e ApaNe jANIe chIe. bhAvanA haMmezA pitA tarapha zreSThatva ( Superiority complex) lenArI vyakitaomAM vadhu prabala hoya che, tethI bhAvanA e koI paNa bAbatanuM samarthana karavA pUratuM kAraNa na thaI zake." "Infidelity is always a revenge. True, persons who are unfaithful always justify themselves by speaking of love and sentiments, but we know the value of sentiments & feelings. Feelings always agree with the goal of superiority and should not be regarded as arguments." Science of living by Alfred Adier page 238 atyAra sudhI vivAhanA pradhAna hetunI carcA karI, have te pradhAna hetu anusAra vivAhanA keTalA prakAra thaI zake che, ane tenuM itihAsamAM Sex in civilization. For Private and Personal Use Only Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 15 hiMduonuM samAjaracanAzA zuM pariNAma AvyuM te joIe. te pahelAM vivAhanA be ghaTaka-strI ane purUSa-enI saMkhyA keTalI hovI joIe teno vicAra karIe, ahIM cAra paryAya thaI zake che. (1) eka strIe agara purUSe eka ja jIvanamAM eka ja puruSa sAthe agara strI sAthe laiMgika saMbaMdha rAkhavo. tene ja gauNa paryAya eTale strIne uparane niyama lAgu karI puruSane temAMthI mukta rAkha. (2) eka ja strIe eka ja samaye aneka pati karavA. (3) eka ja puruSe eka ja samaye aneka strIo karavI. (4) eka ja vyaktie eka pachI eka aneka bhAgIdAra cuTavAM. (chuTAcheDA, punarvivAha vagere rIta rivAjo.) jagatano Aja sudhIno ItihAsa jotAM jaNAze ke upara batAvelAM lagnanA sarva prakAre kaIka kaIka sthaLe agara kALe astitvamAM hatA ja eTale jagatamAM dazyamAna thanArI paristhiti parathI vivAhapaddhati TharAvavAne Adhunika prayatna taddana bAliza che. jagatamAM pratyeka sthiti maLI Ave che ane tethI pratyeka vyakita pitatAnI vRtti anusAra te te sthitine naisargika ane hitakAraka mAnavA lAge che. AnuM eka ja udAharaNa laIe. mAnava svabhAva naisargika eka patnIka che ke bahu patnIka che e ja muddo laIe. bahu patnIka che ema mAnanArAomAM nIcenAM nAmo maLI Ave che. bephena, mena, mekalena, labAka, liparTa, virakana,kezvara, pisTa, banahephaTa, helavAlDa, spensara, reTaela, elisa, leprekaTa vagere. manuSya nisargataH eka patnIka che ema mAnanArAomAM nIcenA nAmo maLI Ave che. sTArka, vesTaramArka, aisa, kaeNle, eMDraya leMga, eTakinsana, nairtha keTa, masa, vuMTa, pherala, kahena beka vagere. AmAMthI kharI vAta ema che ke strI-purUSane phakta kAmavikAra nisarge AvyuM che. pachInI vyavasthA mAnoe naitika kaka5nA utpanna karIne karavAnI che. je prakAranA For Private and Personal Use Only Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu lagna saMsthA 453 wannnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnANAN naitika mUla haze tevA prakArano samAja thaze. A naitika mUlya naisargika paristhitira uparathI nathI maLatAM. "I mean by wisdom a right conception of the ends of life. This is some thing which soience does not provide." nisargane AdhAra lai samAjanuM valaNa sArUM karavA mATe naitika mUlya ApaNe TharAvavAnAM hoya che. temaja vivAha saMsthA nAmanI eka saMsthA utpanna thAya che. je je prakAranA vivAha Aja sudhI samAjamAM pracalita hatA tenuM vargIkaraNa nIce pramANe karI zakAya tema che. te vagakaraNa ame kahI gayelA vividha vivAhanA prakAra hetune Azraya karI karyuM che. prathamataH pAzcA tae karelI vibhAgaNInuM pRthakkaraNa karI te paddhatinA samAjazAstrano ApaNe zA mATe svIkAra nahi karI zakIe tene vicAra karIe. pachI ApaNI paddhatine vicAra karIzuM. 1. arthapradhAna vivAha paddhati (a) kanyAne baMdIvAna karI tene upADI laI javIH A jAtane vivAha dharma, artha, kAma, emAMnA keI paNa zIrSaka nIce AvI zakaze nahi. pazuvRttimAM ene gaNI zakAze. A prakAra samAjanI atyaMta nikRSTa avasthAmAM banate hevo joIe. (A) eka strInI bIjI strI sAthe adalAbadalI karavI. udAharaNartha vare pitAnI keI paNa saMbaMdhI strI vadhUnA keI paNa 1 Anti-christ-Nietzsche. a Scientific Outlook-Russel, Introduction 3 History of human Marriage Westermarck; Evolutior of Modern marriago-Muller Lyor. For Private and Personal Use Only Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hAonuM samAjazathAnAzA saMbaMdhI purUSane ApavI. A paddhati vinimayanA svarUpanI che. AmAM baMne purUSone strI maLI be kuTuMbe utpanna thAya che. (I) vare vadhUnA pitAne dAyajo ApI kanyA meLavavIH A khullI rIte ja Arthika vyavahAra che. (I) vadhUnA pitA pAse nokarI karI vadhU meLavavI. A prakAra paNa Arthika svarUpano hoI haju keTaleka ThekANe maLI Ave che. () vadhUnA pitAe varane ghaNuM dhana ApavuM. (mahArASTramAM ene "huM" levAnI paddhati kahe che. ) 2. sAmAjika AjJApradhAna vivAha paddhati (a) bALake taddana nAnAM hoya tyAre temanuM vAdAna karI rAkhavuM. (A) amuka eka puruSe amuka eka strI sAthe vivAha karavo evI dhArmika AjJA hevI. 3. kAmamUlaka vivAha paddhati A ja vivAhapaddhati abhijAta samAjamAM cAlu vivAhanI paddhati tarIke rUDha thAya ema keTalIka vyaktio Icche che. A sarva vivAha paddhati tarapha joIzuM te ema jaNAI Avaze ke bahu patika (poliandry) ane arthamUlaka vivAha paddhatimAM ekaMdare strInI sthiti samAdhAnakAraka hoya che. jaMgalI gaNAelA toDa' jevA samAjomAM bahu patIkatvano rivAja pracalita che. temAM aMga mahenatanAM sarva kAmo puruSo para paDe che. strIo eka pyAluM pANI paNa lAvI ApatI nathI. strIne bahu patnIkatva ahitakAraka che. 1 parAtrimaMthana-dikara; Adhunika sarva sudhArake. For Private and Personal Use Only Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu lagna saMsthA pa ulaTu' eka patnIkatva hitakAraka che. patine lahera lAge tyAre strIne hAMkI zake nahi, e dRSTie AjanA vivAha hitakAraka che, paraMtu ekAda strIne mAthA pharela pati sAthe kAlakramaNa karavuM paDe, te dRSTie ahitakAraka che, chatAM chuTAcheDAnI vyavasthA karavI e kaMi Ane sAceA upAya nathI. naitika mUlyeA ucca rAkhI, zikSaNapaddhati vadhu mAthA pharelapaNAne ThekANe lAvavAne prayatna karavA e che. sATAM pati ane kanyAvikraya e baMne sthitimAM patinA kuTubanA saMbadha AvatA hAvAthI strIne e kiMcita ahitakAraka che kharI, paNa ekadare phAyadAkAraka ja che, kAraNa ke strIne dharamAM lAvavA mATe je paisA kharaca thayA, teTaluM nukasAna sahana karavA manuSya taiyAra nathI heAtA, tethI A vivAhapahita garIba lekAmAM atizaya uttama ane che. AjanA samAjanI Arthika ghaTanAnA vicAra karIe te prItivivAha strIne atizaya hAnikAraka nivaDe che, ane tethI ja te samAjamAM pracalita thavA iSTa nathI. vivA thayA pachI dasa varSe prema adRzya thai zake, paraMtu kauTubika vyavahAranI dRSTie arthArjananI lAyakAta vadhaze nahi. tethI ame bhaviSya bhAkhIe chIe ke vizvavidyAlayanA zikSaNathI bhejuM casakI gayelA keTalAka ullue A vidhAtaka paddhatinA puraskAra kare tA paNa vivAhanA A prakAra sAmAnya samAjamAM kayAre paNa rUDha thaze niha. te jeTalA samAjomAM rUDha thaze, teTalA samAjoneA nAza thaze. ThIka, khIjuM A sarva vivAhaprakAramAM peAtAnI bahAranI zakita pAse mAthuM namAvavuM joie e je nItinA pAye ame kahyo, tenA eka e apavAda cheDI daie tA jarA paNa vicAra karavAmAM AvyA nathI. A kAraNane lIdhe AvA prakAranA vivAhe sthira svarUpanA thavA dhaNA ja muzkela che. ahIM pAzcAtya samAjazAstrajJAne vivAhasaMsthAnA kayAM sudhI khAdha thayA che te vicAra karyo. temanA mate A prakAranA 1 Evolution of Modern marriage-Muller Iyer; History of human marriage-Westermarck. For Private and Personal Use Only Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMtAnuM samAjanA vivAha kAladaSTie eka pachI eka uddabhUta thatA hoya che, paraMtu A kevaLa mUrkhAI che. vyaktinI vividhatAne lIdhe sarva prakAranA vivAha sarva sthaLe maLI Ave che ane temAMthI keTalAkane sAmAjika dayeyane anusarIne abhijAta mAnavAmAM AvelA hoya che. hiMdu samAjazAstra utkrAMti vagere tatvothI pitAne bAMdhI letA nathI. upara kahelA sarva prakAre je ke vicAra kare che paNa teo kAladaSTie eka pachI eka paryAya utpanna thAya che ema kadI mAnatA nathI. mAnA hetuo ane samAjanA dhyeye baMnene samanvayathI ekaja sthaLe ane kALe samAjamAM judA judA tharamAM judA judA prakAre upayukata che ema mAne che. manuM kahe che caturNAmapi varNAnAM pretya ceha hitAhitAn / aSThAvimAnsamAsena strIvivAhAn nibodhata // 1 manusmRti a. 3 . 20 "cAre vargonuM A lekamAM ane paralekamAM hita tathA ahita karanArA ATha jAtanA strInA vivAha huM tamane kahuM chuM, te tame sAMbhaLo !" ahIM vivAha ihalomAM ane paralokamAM kema hitakAraka thAya che e upanyAsa karyo che. paraMtu hAla paralokanuM astitva ja naSTa thavAthI hitakAraka ke ahitakAraka e phakata hika dRSTie jovAnuM che. AgaLa manu vivAhanA prakAre ApI kayA kayA samUhane kayA prakAra hitakAraka thaze e kahe che. 1. brAhama vidvAnane bolAvI, pitA jemAM kanyAnuM dAna kare che, tene brAhma vivAha kahe che. For Private and Personal Use Only Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vvvvvv ~~ ~ ~~~~~ 2. daiva - mAM je Rtvija dharmakArya karatA hoya tene alaMkRta karelI kanyA ApavI e deva vivAha che. 3. A dhArmika paraMparAne anusarIne vara pAsethI gAya laI kanyAdAna karavuM e ArSa vivAha che. 4. prAjApatya--mAtra AzIrvAda laI kanyAdAna karavuM e prAjApatya vidhi che. pa. Asura-Asura vidhimAM arthapradhAna che ja. 6. gAMdharva vidhi -varakanyAnI IcchAthI agara premathI saMbaMdha che ene gAMdharva vivAha kahe che. 7. rAkSasa vidhi-mAraphADa karI rotI kanyAnuM jorajulamathI haraNa karavuM e rAkSasa vidhi che. 8. pazAca vidhiH-uMghI gayelI agara matta banelI strI sAthe ekAntamAM saMbhoga kare e pApiSTa prakArane paizAca vidhi AvI rIte vivAhanA ATha prakAra kahyA che. paraMtu A badhA prakAra kaMI samAjane lAgu paDatA nathI. samAjanI agara samUhanI sAMskRtika unnatino vicAra karI, te samUhonI lAyakAta ane zakyatAne anusarI vivAha prakAra kahevAnuM che. amuka ja prakAra sAre ane te sarva samAjamAM rUDha thavo joIe, e pAzcAtyenI ghelI daSTi che. hiMdu samAjamAM tene sthAna nathI. manue Apela prakAmAM pAzcAtyAe ApelA badhA prakArano samAveza thAya che. pharaka eTale ja ke pAzcAtya paMDita kAla dRSTie e prakAre eka pachI eka thayA ema mAne che, ane manu te badhA prakAro samakAlIna hoI zake ema kahe che. pAzcAtya paddhatimAM kAla bheda che, pauvatya paddhati adhikAra 91 For Private and Personal Use Only Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tionuM samApanAzAha N bheda che. zama pradhAna brAhmaNa ane yuddhapriya kSatriya e baMnene eka vivAha prakAra kema kahI zakAze ? tethI brAhmaNane pahelA cAra prakAra kahyA che. temAM vare vadhU meLavavA mATe kaMI paNa prayatna karavAne nathI. kSatriya e aneka dezomAM caDhAI karate pharate hovAthI tene rAkSasa vivAha kahyo che. te vidhimAM kareluM kanyAnuM haraNa kSatrine ISTa che, brAhmaNone nahi. tenI sAthe Asura ane paizAca vidhi koIe karavA nahi e niyama ja karyo che. pAzcAtya lekhakee ekAda prakAra bane che. tethI te che ema jANI tene anumati ApI hata paraMtu pauvaMtya lekhaka hamezAM kema che tenI sAthe kevuM hovuM joIe ene paNa vicAra kare che. vaizya ke zuddho artha pradhAna Asura vivAha kare temAM kaMI harakata nathI evI ziphArasa paNa karI che. temAM saMskAra pradhAna samUha ane artha pradhAna samUha evI spaSTa vibhAgaNI karI dekhAya che. A badhuM kya uparAMta vivAha saMsthAne dhArmiktAnuM svarUpa ApI eka prakAranuM alokika mUlya nirmANa karavAmAM AvyuM. laiMgika viSaya tarapha jovAnI A dRSTi keTalI yegya ane barAbara che e heveleka elIsanA nIcenA zabdo sAthe tulanA karatAM saheje dhyAnamAM Avaze. elIsa kahe che ke, "kAmavikAra e kyAre paNa naSTa na thanArI vAlA che. te javAlA, herela parvata para mese je vAlA joI te svarUpanI che. paraMtu te jyAre te vAlA pAse javA lAgyo, tyAre tyAM tene evA zabdo saMbhaLAyA che ke sthaLa pavitra che. ahIM jeDA kADhayA vinA 2, te nahi." "Sex is an everlasting fire that nothing will exting, uish. It is like that flame which Moses saw on the Mount Horeb, burning the bush which yet was not consumed, we may remember that when ho approached it he heard a voice that said; 'Pat off thy shoes from thy feet, for the place where thou standest is holy ground. Introduction Sex in civilization-Havelock Ellis, For Private and Personal Use Only Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jAha a kAmavikAranI bAbatamAM jeDA kADhI pavitrya utpanna karyA sivAya tenuM rahasya ApaNane samajAze nahi tethI vivAha paddhati vize bolatI vakhate dhArmika bhAvanAnuM pavitrya lAvavuM joIe e pautya mata barAbara nathI ema keNu kaheze? mukhyatve karIne vivAhanuM svarUpa nizcita karavA mATe te vivAhanuM dhyeya nizcita thavuM joIe. ame pAchaLa kahI gayA chIe ke AjanI peDhI, AvatI vivAhanA hetu kAlanI peDhI ane vyaktine kAmavikAra e (cAlu) traNene yathApramANu vicAra je paddhatimAM thaye haze te ja paddhati zreSTha che. bAkInI paddhatio game teTalI rUpALI dekhAya te paNa te tyAjya che. temane chelle ghaTaka je vyaktine kAmavikAra te naitika mUlya vaDe ( Subjective Habits or conditoved reflexes )? niyaMtrita kare zakya che. paraMtu pahelA be ghaTakanuM tema nathI. prajA utpanna thavI joIe kaMI sAmAjika yuktiothI thaI zakaze nahi. prajA utpanna thatI haze tyAM te saMtatiniyamanAdi yuktiothI aTakAvavI zakya che, paraMtu jyAM te thatI na hoya tyAM te utpanna karavA saMbaMdhI niyamo kyAMya kahyA hoya ema amArA vAMcavAmAM nathI. bIje ghaTaka je suprajA thavI joIe, e te pahelAM karatAM paNa vadhu vikaTa che. tethI ahIM banatAM sudhI sRSTanA niyamonuM jJAna karI laI pagaluM bharavuM joIe. suprajA thayA pachI te prajA samAjakAryamAM bhAga levA mATe lAyaka thAya tyAM sudhI temanuM saMgApana thavuM joIe. tema thavA mATe vivAha saMsthA kaMI nahi te vIsa varSo sudhI to sthira rahevI joIe, eTale vivAha e kAlAvalaMbI kArya 1 Lecturos on conditioned reflexes-Pavlov. For Private and Personal Use Only Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (function of time) che. vivAha saMbaMdhI lAyakAta vivAhakeTale kALa TakI rahyo e uparathI TharAvavAnI che. AvI zarata na paLAtI hoya tyAM bALakanA piSaNa saMvardhananI vyavasthA samAje pitAnA hAthamAM levI joIe, tethI ja ame pAchaLa kahyA pramANe vivAha saMbaMdha sthira ane zuddha hovA joIe. paraMtu bhAvI peDhInI saMbhALa e zabda uccAravAnI sAthe ja anaMta prazno utpanna thAya che. phakata eka ja peDhIne AgalI peDhI sAthe saMkhyAnI dRSTie saMbaMdha jaIzuM te paNa jaNAI Avaze ke eka peDhIne the ja bhAga AgalI peDhInI jokasaMkhyA bharI kADhavAnuM kArya karatA hoya che. Do. pIyarasananuM gaNita laIe to jaNAze ke AjanI peDhInA pacIsa dAmpatye AgalI peDhIne sATha TakA karatAM vadhu lokasaMkhyAnI bharapAI kare che. A pacIsa dAmpatya kevAM hovAM joIe? prathama temanI prajotpAdaka zakti uttama prakAranI hevI joIe ane guNa dRSTie A kuTuMbe paNa uttama cuMTAvA joIe. teja kuTuMbanI utpAdaka zakita kamI thAya to saMkhyAnI dRSTie samAjanI hAnI thaze. koI paNa bAhya kAraNa na jaNAtAM chatAM je samAje naSTa thayA temanA nAzanuM bIja Aja muddAmAM maLI Ave tema che. keTalAya rUpALA dekhAnArA samAje sRSTimAMthI vilupta thayA ane haju paNa thaze. lekasaMkhyA suvyavasthita rAkhavI hoya te samAjanI prajotpAdaka (Reproductive value). utama svarUpamAM hovI joIe. guNa hInA prajotpAdana para pratyakSa niyantraNa vaDe evA rIta rivAje utpanna thavA joIe. A baMne bAbatanuM je samAjamAM pAlana thaze te samAja para game teTalI Apattio Avaze te paNa teno nAza thaze nahi. keI paNa prajAnI utpAdana zakita gaNitAtmaka paddhatithI mApI zakAya tema cheA phakata saMkhyAno ja prazna thayo. Aja lADakI yuropIyana saMskRtimAM saMkhyAnI sthiti zI thaI che tene vicAra jijJAsu vAcakoe avazya karI jevo. thayA tenA koI paNa jAtanI thAya te hama surAvAnI je For Private and Personal Use Only Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu lagna saMsthA A pachI suprajAno prazna ubho thAya che. eTale ke sArI ahIM sArI e zabda hAlanA pracalita arthamAM vAparyo nathI. paNa sRSTinA sapATAmAM TakI rahenArI e arthamAM vAparyo che.) prajAnI vRddhi ane halakI prajAnI ghaTa thatI javI joIe. sRSTinI bhASAmAM bolIe te "karakasaravALI, buddhimAna ane nirogI strI cuMTI tenI sAthe vivAha karanAre bharavADa sAre, ane game te strI laI tenI sAthe vivAha karanAre samrATa paNa kharAba. snAyu ane magaja e jIvita ja 1 9 * che, paisA ane sAmAjika zreSThatva e tenA karatA halakAM che. vivAha karatI vakhate te vivAhano hetu dhyAnamAM rAkhavo jAIe pratyeka peDhI para AgalI peDhI lAyaka utpanna karavAnI javAbadArI che " prasUtinA prasaMgamAM mAtAnI prakRti para zuM pariNAma thAya che ene paNa vicAra thavo joIe. niraMgI prakRtinI strI para prasUtinA prasaMgenuM ahitakAraka pariNAma thAya che e vAta ja taddana khoTI che. paraMtu hAla A bAbata khUba vadhArIne kahevAmAM Ave che. kuTuMbamAM thoDAM chokarAM hoya to temanI manovRtti kevI bane che ane ghaNAM hoya te kevI bane che ene paNa vicAra karavo joIe. saMtatimAMthI pahelAM be traNa chokarAomAM gAMDapaNa (insanity) manovaikalpa (feeble mindedness) vadhAre pramANamAM hoya che. e daSTie nAnA kuTuMbane ane meTA kuTuMbane vicAra thavo joIe. deSanuM pramANe prathama saMtAnamAM vadhu hoya che, e AMkaDA (Statistics) parathI siddha thaI zake tema che. pratyeka mANasa dITha sAdhAraNa saMpatti keTalI hovI joIe ? prathama saMpatti paNa kene kahevI ? Aja cAre tarapha jIvananI eAchA mahatvanI bAbato para pANInI peThe paisA Darwinisim and Race Progress-J. B. Haycraft. Scopo and Importance to the state of the science of National Eugenios-Karl Pearson. 3 Whither Mankind - Beard, For Private and Personal Use Only Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 422 hiMduonuM samAjaracanAzAsa kharcAya che, te yogya che ke zuM? jIvanayAtrA (Standard of living) eTale zuM ? je gRhastha nATaka, sInemA TokIjha vagere jetA nathI te gRhasthanuM manaraMjana thatuM nathI ema kahevAne amane zo adhikAra che? jIvanayAtrA sarva dezamAM ane sarva vargomAM sarakhA svarUpanI hevI joIe ema amane lAgatuM nathI. tevI ja rIte arthazAstranI jarA paNa gaMdha che tevI kaI paNa vyaktine ema lAgaze nahi. vivakSita kALamAM, sthaLamAM ane vargamAM jIvanayAtrA judI judI ja thaze. mArkeTamAM majurI karI rUpIo meLavanArA hamAlane be traNa AnAmAM sInemAM batAvavo eTale kalAnI vRddhi thatI nathI paNa pAjI5NunI parAkASTA che. amerikA ke yuropamAM je bane che te vagara vicAre jemane tema hiMdusthAnamAM banAvavuM e kaMI samAja sudhAraNa nathI. havene muddo ghaNo ja mahatvanuM che. hAla bAlamRtyunA pramANu parathI ane sarva sAdhAraNa AyumaryAdA parathI samAjanI jIvanazakti mApavAnI sAdhAraNa paddhati rUDha thaI che paraMtu te paddhati nirdoSa che ke kema tene vicAra Avazyaka che. eTale ke samAjanI vRddhinI daSTie bAlamRtyunuM pramANa vadhu hevuM joIe ke ochuM hovuM joIe ene paddhatisara vicAra thavo joIe. tenI sAthe pacAsa varSanI umara pachInI keTalIka jokasaMkhyA silaka rahevI joIe ene paNa vicAra thavo joIe. ekAda samAjamAM pacAsa uparanA lekenuM vadhu pramANu hoya te samAja sudaDha che evAM keTalAMka vidhAne karavAmAM Ave che, te atyaMta bAliza che. suMDalabarganA niyamAnurUpa joie te koI paNa lekasaMkhyAmAM pacAsa TakA vyaktio paMdarathI pacAsa varSanI vayanI hovI joIe ane bAkI rahelAmAMthI bAlakenuM vRddho sAthe je pramANu paDaze te para samAja prAgatika che ke parAgatika che ene AdhAra raheze. je lekasaMkhyA mare nahi ema lAgatuM hoya te Census Report for India-1931 Vol I For Private and Personal Use Only Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu lagna saMsthA bAlakonI saMkhyA vRddhonI saMkhyA karatAM ochAmAM ochI bamaNI hevI joIe. te karatAM ochuM pramANa hoya te samAja ghaTate jaze. je tenI saMbhALa levAmAM nahi Ave to te samAja pRthvItalaparathI naSTa thaze. ekAda samAjamAM je pacAsa varSa uparanA mANase vadhAre rahevA lAge to tenAthI bamaNI bAlakanI saMkhyA utpanna thavI joIe. have ApaNe judA judA dezamAM pacAsa uparanA lake keTalA silaka che tenA AMkaDA laI lekasaMkhyA kAyama rAkhavI zakya che ke nahi ene vicAra karIe. eka lAkha purUSo jamyA temAMthI pacAsanA upara keTalA leke rahe che te nIce pramANe che - (1) AsTreliyA 68221 (5) japAna para629 (2) iMglaDa pa9903 (6) yunAITeDa sTeTasa 58963 (3) kAnsa pa3818 (7) hiMdustAna 18658 (4) jarmanI 55340 have A samAja sudaDha rahevA mATe paMdarathI pacAsa sudhInA puruSane A saMkhyAnI bamaNI saMtati thavI joIe. eTale ke osTreliyAmAM 17480 purUSone paMdara varSanI aMdara 1,36442 chokarAM thavAM joIe. sarva sAdhAraNa pratyekane ATha chokarA hovA joIe paraMtu vIsa varSanA puruSane ATha chokarAM thavAM zakya nathI. Aje gaNita itara dezane lagADI jevuM eTale hiMdusamAjane pitAnI lokasaMkhyA kAyama rAkhavI keTalI sahela che e dhyAnamAM Avaze. bAla mRtyunA pramANane prazna AvA ja prakArano che. bAla mRtyunuM pramANa e Apatti rUpa kevI rIte che te ja samajAtuM nathI. tethI te nAlAyaka piMDe samAjanI vadhu hAnI na karatAM A lekamAMthI prayANa karI jAya che. Da. snee batAvyuM che ke, "bAlamRtyunuM pramANa Darwinisin, modical Progress and Eugenios-Karl Pearson, For Private and Personal Use Only Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 424 hAonuM samAjaracanAzA jeTaluM vadhAre teTaluM uparanA vayanI mRtyu saMkhyAnuM pramANa ochuM paDe che. eTale ahIM paNa naisargika cuMTaNunuM tatva lAgu thAya che. tenI sAthe te samAjanA judA judA thare potapotAnA pramANamAM saMtati utpanna kare che ke nahi tene paNa vicAra ke jee. A badhuM thayA pachI paralokane paNa vicAra thavo joIe. Aja bhautikazAstranA vikAsa ane sAnidhyane lIdhe paraloka ghaNAne aNamAnIte thayo che. teo kahe che ke paralokanuM astitva A loka parathI siddha karI Apo. zaMkA ghaNI ja uttama che. ame temane sAmuM pUchIe chIe ke vagara tAre saMdeza vAhana thaI zake che te tenA upakaraNe lIdhA sivAya siddha karI batAve. paraloka che ke nahi te bhautikazAstrothI kema nakkI thaI zake ? Aja te sara olivarale ja kahe che tevI sthiti thaI che, "Adhunika manuSyane tenA pApo mATe tenuM mana jarA paNa DaMkhatuM nathI." Aje je prakriyAone pahelAM pApa kahetAM, te prakriyA mATe zAstrone AdhAra Apo eTale patyuM. vyabhicAra pApa chenA? paraMtu e mAnavInI abhirUcine piSaka che. bhRNa hatyAne pApa mAne che ne? paraMtu AgalI peDhInuM saMgepana sAruM karavA mATe te saMtati ochI joIene ! kumArIgamana e pApa che kharuM ! ThIka, temane saMtatiniyamana zikhavIzuM. tame je je prakriyAne pApa kahe che te te prakriyAnuM samarthana karavA mATe amArI pAse zAstra che vyAkhyA karavAne haka maLyA pachI ke pAtaka silaka rahevAnI dhAstI ja nathI. che. sara viliyama jemsa paNa sara elivaraeAja je ja mata Apyo che. ame ahIM eTaluM ja kahIe chIe ke Adhunika bhautikazAstronI pUrNa mAhitI hovA chatAM ame paraloka mAnanArA chIe. Heredity and selection in Sociology-Chatterton Hill; Eugenios-Carr Saunders; The need of Eugenio ReformMajor Leo Darwiu. Scientific Outlook-Russel. mArIgamanAgamana sApha kanyAne pApa mA For Private and Personal Use Only Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMda lagna saMsthA 425 jevA te riyAi sarvasa 'gururAtmavatAM zAstA rAjA zAstA durAtmanAm / iha pracchannapApAnAM zAstA vaivasvato ymH||' e bAbata amane satya lAge che. ame pahelekanuM astitva siddha karI zakIe chIe. paraMtu te Avazyaka upakaraNo dvArA prayoga karI jovA keTalA loke taiyAra che? ApaNane ekAda sthitinuM jJAna nathI thatuM, eTale te sthiti astitvamAM ja nathI ema kahevuM e narI uddhatAI che. evA je kaI sarvajJa che, temanA mATe A graMthanI pravRtti ja nathI. 'ye nAma kecidiha naH prathayantyavazAM / jAnanti te kimapi tAnprati naiSa yatnaH / utpatsyate'sti mama ko'pi samAnadharmA / nivavadhuNAva juthvI che " che A yatna nahi kadI mama nindakAthe, teo badhA kaMI kaMI manamAMhi jANe, che ke samAna mama ke pachI koI thAze, pRthvI vizALa vaLI kALa ananta bhAse." paraMtu pAralaukika kalpanAnuM aihika pariNAma je sAruM AvatuM hoya te te kalpanA mAnavI ISTa che. dhAre ke ekAda samAjamAM kalpanA rUDha thaI ke "ApaNane pitAe janma Apyo tethI te pitAnA RNamAMthI mukta thavA mATe pote paNa putra pAchaLa rAkhI jevo joIe, nahi te pote ane pitare narakamAM jaze, to te samAjamAM prajAnAzaka durNa praveza karaze nahi. paraleka satya heAya ke na hoya ( A vAkaya ame sarvajJa evA Adhunika suzikSitonI sAthe dalIlanI khAtara, 1 mAratImAdhava-bhavaMti. 2 zrI trivedI maNIlAla nabhubhAinA mAlatI mAdhavanA anuvAmAMthI, For Private and Personal Use Only Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 426 hiMduonuM samAjaracanAzA lakhIe chIe, paraMtu temAMthI utpanna thanArA naitika mUlyo mA abhedya ane akhaMDa rahI zake che. A sarva praznonI vyavasthA karavA mATe vyaktinI prajotpAdananI lAyakAta (Reproductive value) kyA vayamAM zreSTha hoya che tene paNa vicAra kare jaie. vaLI saMtati strIne thavAnI hovAthI strInA vayane A dRSTithI vicAra the ISTa che. bhAvI peDhI bharI kADhavAnI lAyakAta jemanI ochI haze evI vyaktinI samAjamAM vRddhi thAya to kicitkAla loka saMkhyA kulAyA jevI dekhAya che. paraMtu te lesaMkhyA dhIme dhIme adhogatinA mArge jaze. vAsanAnusAra utkrAMti ( Creative Evolution)nAM gappAM mAravAmAM Ave to paNa pacAsa varasa pachI game teTalI vAsanA hovA chatAM strIne garbhavatI thayAnuM sAMbhaLyuM nathI. vaLI saMtati kyA vayamAM thAya te zreSTha thavAno saMbhava che, ene paNa vicAra che joIe. ekaMdara AyurmAnanI dRSTie kayI vayamAM saMtati thAya te pitA tenA umedanA kALamAM tenuM zikSaNa karI zakaze? vivAha, kAmasaMtarpaNa ane prajotpAdana A bane hetuthI thato hovAthI, kAmapUrtinI asthira sthiti batAvanArA upadaMzAdi vikAra kayI vayamAM sarvasAdhAraNa purUSane thayelA dekhAya che, tenI paNa tapAsa karavI joIe. A sarve karAvyA pachI kayI vayamAM strI-puruSa prajotpAdana mATe samartha hoya che e bAbata idriyavijJAnazAstranI mArkata nizcita karI levI joIe. strInuM vivAhanuM vaya A daSTie nizcita thayA pachI te strIne keTalI vayanA puruSa sAthe vivAha tha joIe ene paNa vicAra tha ghaTe che. hiMdustAna jevA uSNa kaTibaMdhanA dezamAM strInuM Balance of Births and deaths-Kuzynski. R Soxual Ethics -Robert Michael; Sexual Question Forel, For Private and Personal Use Only Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu lagna saMsthA 429 RtuprAptinuM vaya sAdhAraNa tera jeTaluM che, ane pIstAlIzanA sumAre te piMDanuM utpAdana kAryaM khalAsa thAya che. A piMDanuM utpAdana kArya sAdhAraNu rIte batrIsa varSo cAle che, tyAre purUSamAM utpAdana zakita Asare pacAsa varSa cAle che. A rIte aMte piMDanI vRddhinI gati judI hAvAthI samAna vayanA strI-purUSa sahavI eTale sarakhI ja vikAsa gatinA hAtA nathI. amuka vayanA puruSa te ja vayanI strI karatAM jarA apakava hoya che, kumaLA puruSa prauDha strI sAthe lagna kare tA kiMcit kAla tene prauDha sukhaneA AsvAda maLaze emAM zaMkA nahi, paraMtu tenA ja uttarAyuSane vicAra kare te AvI bhUla te sahasA karaze nahi. vaLI strI-purUSa samAna vayanA hAya, agara purUSa strI karatAM kumaLA hAya tA AgaLa thanArI prajAmAM srIprajA vadhu hoya che. tenA paNa bhAvI leAkasa'khyAnI dRSTie vicAra thavA joie. amArA AjanAM tarUNa-tarUNIone A praznanuM kaMi ja mahatva lAgatuM nathI. samAjanA sarvAM thareAmAM vivAhanuM vaya ekaja hovuM e ISTa che ke kema enA paNa paddhatisara abhyAsa thavA joie. manuSyaprANI satra sarakhuM ja che. mAnava mAtra samAna che. evA prakAranA vidhAna karanArAone amArA kahevAtA a` nahi samajAya. paraMtu manuSya prANInA judA judA carAmAM prajotpAdananI lAyakAta keTalI judI judI DAya che, enI jemate mAhitI che teone A muddo atyaMta mahatvane lAgyA sivAya raheze nahi. paraMtu manuSya sa ThekANe sarakhA ja che ema mAnyA pachI tenI utpAdana zakti paNa sarakhI mAnavI rahI. pachI sarakArI ahevAlamAM judAM judAM janana pramANa | Hopaeeker and Sadlers Law. 2 mahAtmA gAMdhInA lekhA. * Cons Report for India-1931 For Private and Personal Use Only Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 428 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanArA ApyAM che te paNa sarakArI adhikArIonI bhUla ja. paraMtu have lagabhaga sa samAjazAsrote eka vastu kabula thatI jAya che ke jema jema keAi paNa soMghanI sAmAjika lAyakAta AchI tema tema te saghana prAtpAdana zakti zreSTha hAya che. jema jema prajotpAdananI zakti zreSTha tema tema mAlamRtyunuM pramANa vadhAre. paraMtu janana saMkhyA ane mRtyu sakhyA, e annanA vicAra karavAmAM Ave te jenI utpAdaka zakti ( fertility ) viroSa te prajAnI saMkhyA dara peDhIe vadhatI jaze.ra tenI sAthe kamI prajotpAdaka zaktivALA vargomAM dUradarzIpa, abhimAna vagere vaMzavRddhine hAnIkAraka sadguNAe praveza karyAM hoya che. sudharelA samAjamAM koi paNa vyakitane thanArI sa Mtati te vyakitanI prajotpAdaka zakita uparAMta bIjI aneka mAkhatA para AdhAra rAkhe che. asaMskRta samAjamAM A bAhyakAraNeAnI prajotpAdaka zakti para vadhAre asara thatI nathI. paraMtu sudharelA samAjamAM temanI asara ghaNIja vadhAre thAya che. manuSyamAM naitika guNNA heAvAthI brahmacarya keTaluM pALavuM, vivAha kyAre karavA vagere bAbate tenA mananI ghaTanA para AdhAra rAkhe che. manuSya Ama mananI ghaTanA ane naitika mUlyA e baMnenA sa'mizra pariNAmanu phaLa hAya che. mananI ghaTanAmAM kAmavikAra hAya che ane naitika mUlyeAthI tenu' ceAgya rIte niya'traNa thAya che. AmAM DA. phrAIDanI ane De. vaeNATasananI mAnasazAstrIya paddhatienA vicAra thavA joie. je samAjamAM khAlavivAha pracalita che, tevA samAjamAM ucharelI vyaktione bAlapaNamAM ja kAmavikAra hAya 1 Eugenies-Carr Saunders; Heredity & selection in Sociology~C. Hill. Heredity and selection in Sociology-C. Hill. For Private and Personal Use Only Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir che, ane tadinara samAjanI vyaktiomAM heta nathI evuM zaiDuM ja che ? paraMtu jyAM te abhijAta manAtuM nathI, tyAM vyakti vivAha, karavA taiyAra thatI nathI. A ja kalpanAmAMthI saMtatiniyamana karavuM ke nahi evo prazna utpanna thAya che. saMtatiniyamana ane tenI paddhatioe te yuropa ane amerikAmAM atyaMta mahatvanA prazno utpanna karyA che. paraMtu te zA mATe utpanna thAya che, tenAM kAraNo zodhI kADhavAnA koIe prayatno karelA dekhAtA nathI. strIone sAdhAraNa rIte keTalI saMtati thaze enI sarva sAdhAraNa kapanA temanI mAtAne keTalI saMtati thaI e uparathI karI zakAze. kAraNa ke prajotpAdaka zaktimAM paNa anuvaMza guNane mahatva te che. gaNita ja karI jotAM jaNAze ke prajotpAdaka zakita ochI hevI enAM ananta kAraNe hoI zake, paraMtu mukhyatve karIne te kAraNomAMthI pacAsa TakA jeTalAM kAraNe anuvaMza sAthe saMbaMdha dharAve che. AnuM kAraNa mukhyatve karIne anuvaMzathI AvanAza mAnasika guNemAM maLI Ave che. jema jema mAnasika unnati vadhAre, tema tema mahatvAkAMkSA vadhAre jema mahatvAkAMkSA vadhAre tema vivAhanuM ya gheDuM ane vivAhanuM vaya DuM tema saMtati ochI; vaLI saMtatinuM saMge pana karavAnI vicitra ka9panA manamAM praveza karyo ke pachI Ave saMtati nimana-evI A sAmAnya paraMparA dekhAya che. Ama hovAthI samAjamAM judA judA samUhamAM vivAhanuM vaya te te samUhanI vyakitaonA mata para saMpI zakAze nahi. tema thaze te judA judA samUhanI saMkhyAddhinuM pramANa ApaNe niyaMtrita karI zakIzuM nahi. kAraNa ke utaratA darajajAnI mAnavaprajAne zreSTha prajAne mAtra saMkhyAnA bala para dAbI detAM vakhata lAgaze i Genetical theory of Natural Selection--R. A. Fishur. Marriage and Morals-Rugsel. For Private and Personal Use Only Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ta Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hinduonuM samAjaracanAzAsa nahi. uttama samAja nirmANa karavA hoya te zreSTha prajA vadhu utpanna thatI javI joie. paraMtu Aja kAI paNa dezanA vasatipatrakanA ahevAla jotAM vastusthiti A tatvathI taddana ulaTI dIzAe cAlI rahI che ema saheje dhyAnamAM AvI zakaze. paraMtu tene ja jo kAI sudhAraNA kahe te tenA mhA ADe kANu hAtha de ? uparanA vivecana para evI zaMkA Avaze ke e azru' sAcu' hAya tA paNa A badhI bhAMjagaDanA vivAhanA vaya sAthe sabaMdha ? temanA vacce amane kaI kAryakAraNe bhAva dekhAtA nathI. te kArya kAraNa bhAva zodhavA mATe eka saheluM... udAharaNa laie. dhAro ke eka samAja hAlanI paddhatithI suzikSita ane sudharelo nathI. te samAjamAM strIvivAha ' prAnuM pradyuto ' e dharmAMzAstranA niyamane anusarIne yukata kALe thAya che. temAM sAdhAraNa rIte padara varSe strIne sa Mtati thai zake che; ane paMdarame vase peDhI aMdalAi navIna bharatI thavA lAge che. bIjo samAja sudharelo che. temAMnI kanyA kAlejamAM jai vizvavidyAlayanI padavI meLave che, ane pachI pati maLe te vivAha kare che. 'pati maLe te' ema kahevAnu kAraNa eTaluM ja ke yuropa amerikAmAM paNa suzikSita strIomAM vivAhanuM pramANI ghaNu ja ochuM paDe che, e prasiddha che. eTale A strIene vivAha visame varase thAya che. tethI tene prathamApatya thavAne sabhava trevisame varase che. eTale A samUhamAM grevisame varase peDhI badalaze. eja rItiravAjo ane e ja naitika mUlyo A samUDA becAra peDhIe cAlu rAkhe teA zI sthiti ane che. tenuM sAdu" gaNita karIe. bIjI paddhatimAM cAra peDhIe thavA bANuM varase lAgaze, paraMtu teTalA ja phALamAM pahelA samAjamAM t Education of women-Goodsell; Outspoken essaysDean Inge; The Trend of Raees-Holnes; Mankind at cross roads-Edward East. For Private and Personal Use Only Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org hiMdu lagna saMsthA 7 peDhIo thai jaze. te peDhIenI leAkasa MkhyAnuM kASTaka nIce pramANe mAMDI zakAze. 9 varSAnA kAla pahelA prakAranA vaMza khIjA prakAranA vaza 15 23 30 45 60 5 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ? }& 92 leAkasaMkhyA 16 32 4 128 For Private and Personal Use Only janma eTale jo Aja A vazenI saMkhyA sarakhI vaheMcAi gayelI haze te se| varasamAM te pramANa 32:128 evuM paDaze. eTale AjanI dRSTie ApaNe jene pachAta samAja kahIe chIe te seAmAM esI ane sudharelA samAja semAM vIsa ja raheze. vaLI ahIM eka bAbata gRhIta levAmAM AvI che ke A ane samAjamAM strIenI utpAdaka zakti sarakhI che. paraMtu te kharUM nathI. vayanI vRddhi sAthe strIenI prajotpAdaka zakita paNa echI thatI jAya che. paMdarathI vIsa varsa sudhInA kAla strInI bAbatamAM vadhu phulaprazna heAya che. eTale mUlataH meDaeNA vivAha karanArI strIomAM vadhu utpAdaka zakita hatI nathI. jaMgalI yure|pIyana samAjamAM ghaNAMya strI purUSo avivAhita rahe che. je lagno kare che. te ghaNA ja meDAM kare che. paraMtu A vadhatA vayanI strIpiMDa para ghaNI ja kharAba asara thAya che. dhArA ke ekAda strIe trIsame varase vivAha karyAM, teA gaNitAtmaka paddhatithI 1 Foundity, fertility an:l storility-Matl!ew Dnmean. 2 Genetie theory of Evolution-R. A. Fisher. Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rr hiMduonuM samAjaUnAzAsa gaNI jotAM jaNAI Avaze ke jo te strIe vIsame varasa vivAha karyAM heAta te tene je sati thaI hAta tenA mAtra ADatrIsa TakA jeTalI saMtita have tene thai zakaze. teja vivAhu jo te strIe pAMtrIsame varase karyAM hAta tA phakta egaNIsa TakAja sati thAta; purUSanI prajotpAdaka zakti ghaNA kALa sudhI rahe che. paraMtu purUSanA vivAha kAlanu paNa leAkasakhyA para pariNAma thayA vagara rahetuM nathI. kAraN purUSanA vivAhanuM vaya vadhatuM jAya te strInA vivAhanuM vaya paNu vadhatuM jaze. sAdhAraNa 34 thI 44 vayanI umaramAM purUSa prathama vara heAya te pAtAthI sa varsa echI evI strI sAthe vivAha karaze, ane tevI strIonuM vaya lai gaNita karIe tA AvA purUSane je saMtati thaze te trevIsamA varase lagna karanArA purUSanI saMtatinA r jeTalI sati thaze. A vicAra saMkhyAnI dRSTie thayA. have guNanI dRSTie vicAra karIe. uparanI carcAnA evA niSkarSa nikaLe che ke sakhyAnuM pramANa bagADavuM na heAya te judA judA samUhanI utpAdaka zakita, strIonI vayAnurUpa utpAdaka zakita vagere bAbatane vicAra karavA jarUratA che, ane tevA vicAra karatAM jaNAya che ke, jema jema vanI lAyakAta vadhAre tema tema strI vivAhanuM vaya e chu' vu' joie. sa vargomAM jo echuM vaya rAkhavAmAM Ave to nIcenA varganI saMkhyA pramANa bahAra vadhavA na devA mATe bIjI keTalIka bAhya sAmAjika yukitae ceAjavI paDaze, nahi teA samAjamAM hIna ane uttama evA aMte samUheAnI saMkhyAnA pramANamAM vaizamya utpanna thayA vinA raheze nahi. ' yA dharamakA mUla hai ' vagere bAbA satya haze paraMtu samAjazAstramAM temanuM zuM kArya che e ame AgaLa batAvyuM che. hiMdusamAjazAstrakAre e-smRtikArAe A badhI bhAMjagaDAne vicAra karyo che. tethI A ja kadAca sudhAraNA karavI hoya te smRti graMthAnI hALI karIne nahi paNa temAMnA tatvAnu` samAjamAM punarUjIvana karIne thai zakaze. ' > For Private and Personal Use Only Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu dharma sasthA naivarNikamAM upanayanakala ane vivAha kAla e banemAM eka prakArano samanvaya karI Apyo che. upanayanakAlathI ochAmAM ochA bAra varase vivAha kAla Ave che ! mane kahe che ke, vedamadhItya vedau vA vedAn vA'pi yathAkramam / aviluptabrahmacaryo gRhasthAzramamAcaret // brahmacArIe pitAnA brahmacaryavratane akhaMDa rIte pALIne anukrame traNa vedonuM, be vedanuM athavA te eka vedanuM adhyayana karyA pachI gRhasthAzramamAM praveza karavo.' upanayanakAlanI dharmazAstrakAra nIce pramANe vyavasthA kare che. garbhASTame'bde kurvIta brAhmaNasyopanAyanam / garbhAdekAdaze rAzo garbhAttu dvAdaze vizaH // brahmavarcasakAmasya kArya viprasya paMcame / rAjJo balArthinaH SaSThe vaizasyehArthino'STame // kArazadrohAir4 sAvitrI nAtivartita ! AdvAviMzAtkSatrabaMdhorAcaturvizateviMzaH // ata urca trayo'pyete yathA kAlamasaMskRtAH / sAvitrI patitA vrAtyA bhvntyaaryvigrhitaaH||2 brAhmaNa jAtinA baTukane garbhamAM avatare tyArathI athavA janme tyArathI AThame varSe, kSatriya jAtinA baTukane garbhamAM avatare tyArathI agyArame varSe, ane vaizya jAtinA baTukane tevI ja rIte bArame varSe upanayana saMskAra kare." 1 manusmRti-a. 2 le. 2 2 manu ti-a. 2 le. 36 thI 39 28 For Private and Personal Use Only Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir himAnuM samAjarAnAzAsa mammomnoman brAhmaNe pitAnA putrane vedAdika zAstro bhaNuvIne brahmateja prApta karAvavAnI IcchA hoya to pAMcame varSe, kSatriye pitAnA putrane baLa prApta karAvavAnI icchA hoya te chaTTa viSe, ane vece pitAnA putrane dhanavAna karavAnI icchA hoya to AThame varSe upanayana saMskAra karo ." soLa varasa pachI brAhmaNane, bAvIsa varSa pachI kSatriyane ane covIsa varSa pachI vaizyane upanayana saMskArano samaya vItI jAya che" "upanayana saMskArano samaya vItI gayA pachI, samaya pramANe jeone saMskAra karavAmAM Avyo na hoya evA brAhmaNa, kSatriya ane vaizya varNanA purUSe sAvitrIthI bhraSTa thaIne vAtya nAmanA thAya che ane Arya lekamAM niMdAne pAtra thAya che." A lekamAM grathita karelA to para mAnasazAstra, zikSaNa zAstra, samAjazAstra vagere daSTie bhASya karIzuM te ghaNeja graMtha vistAra thaze paraMtu tene saMkSiptamAM ja vicAra karIzuM. upanayana kAlathI brAhmaNanA chokarA para bharyAbharyA, sparzAsparza vagere bAbate vize niyaMtraNa besavA lAge che. brAhmaNanA chokarAne upanayana saMskAra AThamA varSe kare ane tene brAhmaNemAM zreSTha banAvavo hoya te te saMskAra pAcamA varSe kare. sarva sAdhAraNa kSatriyano upanayana saMskAra agiyAramA varSe karavo. paraMtu temAM tejasvI thavAnI icchA karanArA kSatriyano saMskAra cha varSe kare. A vacano sAthe barDa raselanA zAstrIya paddhatinA samAjamAM zikSaNa mATe vidyArthIonI cuMTaNuM kema karavI ISTa che te paddhati sAthe tulanA karI jevI. rasela kahe che ke, "sattAdhiza vargamAM je vidyArthIone aMtarbhAva thaze, te vidyArthIone atizaya judA prakAranuM zikSaNa ApavAmAM Avaze. temAMthI keTalAkanI cuMTaNI janma pahelAM, keTalAkanI janma pachI pahelAM | Scientific Outlook---Bertrand Russel. For Private and Personal Use Only Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu sama sapA traNa varasamAM ane thADAonA traNathI cha varSa sudhImAM ema traNa prakAre karavAmAM Avaze. temanA AhAra mAta pitAnI abhirUci para avalakhIne raheze nahi ' raselanu' matathya ane smRtinA rIta rivAjo ATalA badhA kema maLatA Ave che ? kAraNa te khane zAstrIya dRSTie vicAra karI pachI kheAle che. vaLI sarva samAjanuM zikSaNa eka rUpa hAvuM joie e smRtikArAne mAnya nathI. teja pramANe zAsra buddhi raselane paNa mAnya nathI. smRtikArAe lAkika (Secular ) vaidika (Scientifi ) ane AdhyAtmika ema zikSaNanA traNa vibhAga karyAM che. temAMthI laukika zikSaNa sarvAMne, vaidika zikSaNa gheADAone ane AdhyAtmika zikSaNa lai zake tene ja ApavuM evI hiMdu samAjanI paraMparA che. rasela kahe chera ke. zAstrIya samAjamAM bahuteka sa zAstrIyajJAna ahu jana samAjathI gupta rAkhavAmAM Avaze. zeAdhaka eve je bhikSuka varga ( priestly class ) tenA mATe ja e jJAna rAkhI devAmAM Avaze. A vargomAM addhi ane sadhaniSTA e ane guNAne meTu mAna maLaze. ' kAi paNa zAstrIya tattvo para racAelA samAjamAM jJAnanI vyavasthA AvIja pharavAnI hAya che ane tevI rIte manue karI che tethI manu zAstrajJa kare che ke pakSapAtI, te jovA mATe khAsa patinI jarUra nathI. . ThIka, samAjazAstranI dRSTie zikSaNanuM ATaluM uttama vaya ane ATalI uttama pati Aja kAla prasiddha thatA asaMkhya zAstrIya grathAmAM kAi sthaLe sUcavelA jovAmAM AvatAM nathI. ApaNA mukhya muddo e che ke upanayana saMskAranuM srovivAhunu vaya 1 manusmRti. 2 Scientific Outlook Bertrand Russel. P. 225 Yay For Private and Personal Use Only Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ve hiMduonuM samAjaracanAzAya ya vivAhanA vaya sAthe nikaTanA sabadha dharAve che. adhyayana kAla echAmAM oche khAra varSanA gaNIe te brAhmaNa chekarAnA vivAha visame varSe, kSatriya chokarAne trevIsame ane vaizya cheAkarAnA cAvisame varSe thaze. AvI rIte purUSAnA vivAhane kAla niyaMtrita karyAM pachI kanyAtamAM kayA vivAhakAla vadhu zreyaskara che, e vicAra tarapha smRtidvArA vaLyA. purUSonA vivAhanA kAla Asare kahyo. vadhumAM vadhu maryAdA kahI nathI. paraMtu strInI bAbatamAM Asare kAla na kahetAM vadhumAM vadhu maryAdA kahI che, ane piMDene paddhatisara vicAra karIne TharAvelI A paddhati paNa keTalAka AdhunikAne pakSapAtI lAge che e smRtikArAnuM va nahi te zuM? vivAhanA prazna smRtikArAe nisargane seAMpI dIdhA che. AdzAstrakAroe A bAbatamAM peAtAnA viSaya para keTaluM prabhutva batAvyuM che te nIcenI carcA parathI dhyAnamAM Avaze. temanA mukhya daMDaka ' prAnaM prApato: / ' che. eTale ke zrI Rtuti thAya te pahelAM kayAreka paNa tenA vivAha thavA joie. sa 'mativaya ( Age of consent ) kamITIe peAtAnA ahevAlamAM RtuprApti zAnI nirdeztaka che te saMbaMdhI je azAstrIya, bhrAmaka ane uddhatAi bharelAM vidhAnA karyAM che te sanA vicAra karavA ahIM zakaya nathI. ahIM eTaluM ja kahevAnuM ke RtuprApti e zrInA utpAdaka piMDa ( glands ) kAryakSama thayeA che e darzAvanArU spaSTa cihna nisarga Apyu che. tene suzikSita artha game te thAya, paNu indriya vijJAnazAstrIya a ame kaho eja che. e bAbatamAM vAdavivAda karI niSkAraNu meTAM meTAM nAme ane zabdo vAparavAnI jarUra nathI. bleyara khela? ke lecara phela game te kahe, sRSTi kai ema kahetI nathI. sRSTinA niyame samAjane maLatA karI levA joie Report of the age of Consent Committee. For Private and Personal Use Only Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hi, lagna saMsthA e niyama jAtA hovAthI smRtikAe keTaleka ThekANe apavAda paNa kahyA che. ame agAu kahI gayA chIe te pramANe purUSa piMDanI utpAdaka zakti strI piMDanI utpAdaka zakti karatAM vadhAre kALa rahe che, tethI purUSone haMmezA brahmacaryane upadeza karavAne, strIone nahi. e mATe bIjAM paNa ghaNuM kAraNa che tenuM vivecana yathAprakAza carcAmAM Avaze. strIne RtuprApti thayA pachI banI zake teTalI jaladI tenI RtuzAnti thAya nahi te tene zarIramAM ane mAnasapiMDamAM na sudhArI zakAya evI vikRtio thAya che. ema DaoN. narmana heara kahe che. hiMdustAna jevaDA vizALa dezamAM strIpiMDanu RtuprAptinuM nizcita vaya kahevuM zakya nathI ane RtuprApti sAthe RtuzAnti te thavI joIe. eTale vivAhanuM vaya te kAla pahelAM kyAreka paNa rAkhavuM joIe. paraMtu te pahelAM kyAreka vadhu varane sahavAsa (Aja sahavAsettara vivAhamAM sahavAsa zabda vaparAya che te arthe nahi.) thavo joIe; temaNe yAnusAra aSTavardhA bhavetkanyA navavarSAtu rohiNI / dazavarSA bhavedgaurI ata urva rajasvalA // evI vyavasthA karI che. A niyamAnusAra vyavasthA thAya te alaukika zubha phaLa, ane na thAya te alaukika azubha phaLa kahyuM che. A uparathI dekhAI Avaze ke Arya paddhatimAM upaga pUrve sahavAsa che. ApaNe suzikSita thavAthI hiMdunI mULa paddhati cheDI dIdhI ane ghusADelI paddhati e ja mULa paddhati che ema kahI tenAM bhAvanApradhAna varNane zarU thayAM A je TIkAo thavA lAgI, temAM kAIDa praNIta mAnasazAstrIya paddhatine agara pAvalAva ke Do. vaiTasana praNIta mAnasazAstrIya paddhatinI kayAMya paNa gaMdha hatI. prAcIna RSionA niyamo joIe te te potAnuM vartana AcAra pradhAna (Behaviourist) paddhatithI niyaMtrita karatA ane jemanA Future of Marriage-Norman Haire. For Private and Personal Use Only Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra para pariNAma karavAnuM hAya che temane manaHpRthakkaraNa zAstrathI abhyAsa karatA. temaNe ApeluM vivAhanuM vaya sarvAM dRSTie kevI rIte barAbara che te have batAvavAnuM che. hiMdu paddhati anusAra uttama kALe vivAha karavAmAM Ave te temAM upabhoga pUrve echAmAM ochAM pAMca varSa sudhI sahavAsa thAya che ane paddhatimAM jo sahavAsa che te| pachI zreSTha paddhati kayI ? Aje sudhArakA kahe che tevI RtuprApti pachInA sahavAsanI ke RtuprApti pUrvenA sahavAsanI ? suzikSita leAkA kahe che ke AThathI bAranI vayamAM kanyAne vivAha--kalpanAnuM jJAna te zuM hAya ? rA. Agarakare? utkaTa premathI ekabIjA tarapha dADI janArA vadhu-vAmAM ane bAlyakALamAM vivAhita thaelAM nAnAM nAnAM hiMdu chekarAomAM e anenI bhAvanAomAM eka prakAranA virodha batAvyA che. evA virAdha batAveA sAhityamAM ThIka zAlaze, paraMtu vivAha jevA sarva jIvajAtione vyApI rahelA viSayamAM te mAtra bAlizatA batAve che, e te mahAna paMDitanA dhyAnamAM kayAre paNa AvyuM nahi, AvA prakAranAM varNanA karI ajJAnayukta sthiti karatAM jJAnayukta sthiti sArI ema temane batAvavuM hatuM. have A siddhAntamAM mULa je gRhIta kRtyA levAmAM AvyAM che tenA vicAra karIe, * manuSyane je je prakriyAe samAjamAM karavAnI che te sa prakriyAonuM jJAna te vyaktine hAvuM joie.' A gRhIta lIdhele siddhAnta AyuSyanA Itara agAne lagADavA e ja paDita taiyAra thaze ema amane lAgatuM nathI. paraMtu A sarva sAdhAraNa muddA mATe ame prastuta graMtha jarA bAjue mUkI AThathI bAra vaSa~ sudhInA sahavAsanA vicAra karIe. mAnasazAstranu AlaphreDa eDalara kahe che ke, ' sAmAnya zikSaNu sAthe tadana AlapaNathI ja ( early childhood ) kAmavikAranI khAbatamAM dhyeyAtmaka zikSaNa apAvuM joie, te zikSaNu ke mahArASTranA eka prasiddha samAjasudhAraka, For Private and Personal Use Only Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu lagna saMsthA tukALa parvata maLavuM joIe, te zikSaNanuM peya vivAha karI kuTuMba sthApana karavuM. e ja zuddha kAmapUrti (Normal satisfaction)nuM lakSaNa hovuM joIe. vaivAhika jIvanamAM sukha meLavavAnI lAyakAta agara nAlAyakAta agara pravRtti AyuSyanAM A prAthamika kALamAM pitAnA joDIdAra viSenI je prakAranI kalpanA karI haze te kalpanA para avalaMbIne rahe che." " Along with the general preparation should be put a certain training of the instinct of the sex from early childhood to adult maturity, a training that lias in view the normal satisfaction of the instinct in marriage and a family. All the abilitios, disabilities, inclinations for love and marriage can be found in the prototypo formed in first years of life. By observing ilio traits in the prototype we are able to put our finger on the difficulties that appear in later life." Science of living-Alfred Adler page 231 A joDIdAra viSenI kalapanA utpanna thavAnA kALamAM ja pratyakSa joDIdAra ja ApavAmAM Ave che te joDIdAra 52 mananuM ekIkaraNa thaze. pariNAme mananI kalpanAomAM ane pratyakSa sthitimAM ANuM vaizaya thavAne saMbhava che. zreya nizcita thayA pachI tadAkAra vyakti maLavI e teTaluM saheluM nathI. bahAra jANe Avyo, nija hadaya ke nivAsI, kahI, naLane jotAM damayaMtI harSa pAmI. AvI vyavasthA je kaI paNa samAjazAstrathI utpanna karI zakAya to te samAja zuM adhika sukhI nahi thAya ? Aje je yuropIyana saMskRtinAM ATalAM stuti stotro gavAya che te saMskRtinI sthiti A | Lectures on conditioned reflexes -Pavlov. For Private and Personal Use Only Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 44. hiMduonuM samAjaracanAzAsa ~~~ ~ ~~~~~ viSayamAM vadhAre sArI nathI. bahuseka sarva lokenI kAmapUrti asamAdhAnakAraka che. e ja bhUla bharelI samAjaracanA ApaNu tarapha utpanna karavAmAM Avaze ema kahevA mATe khAsa jyotISazAstranA abhyAsanI jarUra nathI. A uparathI vivAha saMskAra e strIne upanayana saMskAra che eTale vidyA grahaNa karavAno kAla che e amAro mata che, ane te smRti zAstrAnusAra ja che. vaivAhiko vidhiH strINAMmaupanAyanikaH smRtaH / patisevA gurau vAso gRhAryo'gni parikriyA // 2 strIne vivAhavidhi e ja upanayana vidhine ThekANe jANa eTale upanayana pachI puruSe je je AcAra karavAnA tadRza AcAra strIe karavA joIe. kAraNa ke "ti nAnA chokaro gurUnI suzruSA karaze te patnI patinI zuzruSA karaze. chokaro vedAdhyayana karaze te chokarI gRhakRtyamAM dakSa raheze. chokare yajJa prakriyA zikhaze to chokarI gRhakRtye zikhatI raheze. A sthitimAM vivAha saMsthA sthira thaze. ahIM vadhUvara baMnemAM-khAsa karI strInI bAbatamAM-mananuM ekIkaraNa pUrNapaNe thaze. strInuM badhuM dhyAna pati thanAra purUSa tarapha dorAyuM rahevAthI ane tenA aMtaHkaraNamAM eja purUSa dhyeyarUpa manAvAthI ane mAtra dharma zubhra rahamA pArAdhInaH tathA svargaH pitRRNAmAtmanazca ha / prajA utpanna karavI, agnihotrAdi karavAM, atithinI sevA karavI uttama jAtanuM kAmasukha tathA pitAne ane pitRone svarga ? On Education-Bertrand Russel. 2 hari -a. 2 le, 67 For Private and Personal Use Only Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu lagna saMsthA lekane lAbha karI Apo A sarva kAryo strIne adhIna che. evI sthiti hovAthI bAlavivAha ja sarva sukhasamAdhAnanuM ekaja sAdhana che, ema jaNAI Avaze. manu vAkayane vicAra karIzuM te bhAvi peDhInI suprajA, pAralaukika dharmakArya, vyAvahArika kAryathI thAkelAnA mananuM vinodana, uttama ratisukha ane pitRono svargavAsa A badhuM patnIne AdhIna hoya che. mAnasazAsa daSTie vicAra karatAM ane zarIra piMDano vicAra karatAM sAdhAraNa AThathI bAra varSonA vayamAM strIvivAha karavAmAM Ave te A save sthiti sarajAvI zakAya evo amAro sapaSTa mata che. have A bAbata prasiddha che ke jagatanA AraMbhathI e koI paNa kAla batAvI zakAze nahi ke jemAM saMskRtine ane kAmavikArane jarA paNa saMbaMdha hati. saMskRtinA mULamAM kAmaviSayaka sukha duHkha ja heya che. sAmAjika manuSyanAM sarva kRtya kAmavikAra sAthe nikaTa saMbaMdha dharAve che, ema kahenArA lekhake kempa ane DaranA mato AtyaMtika che tethI cheDI daIe te paNa kAmavikAranuM pratyakSIkaraNa manuSyanI pratyeka kRtimAM thAya che emAM zaMkA nathI. tyAre te kAmavikAranuM ja samAjamAM niyaMtraNa thAya ane vAstavika rIte tenI suvyavasthA karavAmAM Ave che te samAjanI badhI vyaktio adhika sukhI thaze. kalAne ane sAhityane vikAsa thavo e eka saMskRtinA zreSThatvanuM lakSaNa che ema hAle ghaNu paMDita taraphathI kahevAmAM Ave che. AvAM vidhAne sAMbhaLIe eTale sarva samAjanI manovRttinI tapAsa (Psychoanalysis) karavI joIe ke zuM evI zaMkA utpanna thavA lAge che. kalAkauzalya ane sAhityane kAmavikAra sAthe saMbaMdha dhyAnamAM letAM kalAkAzalyanI vRddhi thavI eTale te samAjamAM kAmavikAranI aihika pUrti ja thavAnuM lakSaNa che. bleka kahe che ke, 1 Sexual Life of our time-Bluch." For Private and Personal Use Only Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 442 hiMduonuM samAjaracanAzAstra manuSyanA naisargika kAmavikAranI pUrtine khalela pahoMce che te pUtine ThekANe kaMIka paNa paryAya-badale utpanna kare eja manuSyanA utpanna karelA kalpanAmaya jagata ( Phantasy Life of mankind)nuM kArya che. ahIM sudhI strI purUSanA vyaktigata sukhane vicAra thayo. have rastrI purUSanI sAmAjika nItinI daSTie eTale vyabhicAra phelAvAnI dRSTie vayanI kalpanAne vicAra karIe. cAle ApaNe evuM gRhIta laIe ke haravilAsa sAraDAno bAlavivAha pratibaMdhaka kAyado pALavA ApaNe sau taiyAra chIe. eTale hiMdustAnamAM te vivAha te RtuprApti pachI ja thavAnA. paraMtu vivAhanuM vaya keTalA vayathI AgaLa na levuM joIe evo nirbandha na hovAthI RtuprAptithI karI te rajasvalAtva jAya tyAM sudhInA koI paNa kALamAM vivAha thaze. have A vivAhanA kAlane ratisukha para, ane tethI thatA bhaviSyamAM vyabhicAra para zuM pariNAma thAya che te joIe. hiMdustAnanA AMkaDA upalabdha na hovAthI amerikAnA AMkaDAne vicAra karI temane A viSayamAM zo mata che te joIe. ame Ane eka muddA tarIke lakhatA nathI paNa abhyAsanI eka paddhati tarIke tene ullekha karIe chIe, ema vAcako mAnI le te kaMI harakata nathI. lekhakee strInA prathama saMganI daSTie vayanuM vargIkaraNa karyuM ane somAM ratisukhanI prApti (timA ) keTalI strIone thaI che e batAvyuM che. je strIone soLathI vIsa varasamAM prathama puruSa saMbaMdha thayo temAMthI tresaTha TakA jeTalI strIone AtyaMtika AnaMdanI prApti (climax) thaI hatI. jene prathama saMbaMdha ekavIsathI pacIsa daramyAna thayo hato temAMthI soe bAvana TakA jeTalI strIone te AnaMda prApta thayo hato. jene prathama saMbaMdha chavIsathI trIsa e vayamAM thayo temAMthI soe chapana jeTalI strIone e sukha prApta thayuM ane jemane trIsathI upara prathama saMbaMdha thayo, temAM temAMthI mAtra tetAlIsanA ja nazIbamAM te sukha lakhAyuM hatuM. For Private and Personal Use Only Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu lagna saMsthA V RtuprApti thavAnI sAthe eTale hiMdu dharmazAstra pramANe e aThavADIAmAM ja jene saMbadha o temanAmAM A sukha prAptinuM zuM pramANa paDayuM haze e kahevAnu sAdhana amerikAmAM upalabdha nathI. kAraNa ke amerikA sudharelA deza che. A uparathI eka bAbata niSpanna thAya che ke strInA piMDa jema jema pAkatA jAya che tema tema te piMDanI kAmavikAranI pUrtinI lAyakAta ja echI thatI jAya che. A asamAdhAna vRttimAM, raktanI asaMtuSTa caLavaLamAM ane mananA khaLabhaLATamAM samAjamAM asthira vRttinA udbhaya thAya che. e sthitine paNa sukhanI vRddhi kahenAra nikaLe teA navAI nathI. paraMtu ame ApelAM sukha vRddhinAM lakSaNA lagADI tene te siddha karI devuM joie. prajotpAdanane lAyaka thayelI strI ane pUrNa vikAsa pAmelA purUSa e bannenA vicAra karatAM ema jaNAi Avaze ke zrI piMDa para bAhya sthitinuM pariNAma vadhu pramANamAM thAya che. janAvara kaI suzikSita nathI hetAM ane kAmavikAranI pUrti mAnavasamAjanI AMkha sAme na karavI joie evI diSTa paNa temane prApta thai hotI nathI. tethI temanuM kArya kAI paNa sthaLe cAlu rahe che te dRzyonu' mAnavI mane para dhaNuM ja pariNAma thAya che.' te rahasya evuM che ke te dRzyanA teenA aMtaHkaraNamAM gUDha ane gaMbhIra paDadhA paDavA lAge che. atyaMta ajJAna ane parakSa manmathI khAlakAmAM paNa aphruTa kAmavAsanA utpanna thAya che. A pariNAma chekarAo karatAM chekarIomAM vadhAre jaNAI Ave che. Avu' dRzya jovAmAM Ave te pUrNa vikAsa pAmelI sIemAM paNa tevu' pariNAma thAya che.' ekaMdare sukhaduHkhadAyaka r Studies in Psyohology of sex-Vol. V-Havelook Ellis. a Short stories Guy De Manppassant, For Private and Personal Use Only Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hinduonuM samAjaracanAzA wwwwwwwwwww v sparzI (Stimulus)nI strI piMDa para vadhAre asara thAya che. e ja bAbata manue nIcenA lekamAM kahI che. pauMzcalyAJcalacittAJca naisnehyAca svabhAvataH / rakSitA yatnato'pIha bhartRSvetA vikurvate // evaM svabhAvaM jJAtvA''sAM prajApati nisargajam / paramaM yatnamAtiSThetpuruSo rakSaNa prati // para purUSane joIne tenI sAthe saMbaMdha rAkhavA Icche evA svabhAvavALI havAthI, cittano caMcaLapaNathI tathA svAbhAvika rIte sneharahita hovAthI, prayatna vaDe saMbhALa rAkhyAM chatAM paNa strIo pati pratye bevaphA thAya che." "brahmAe strIne AvA svabhAvanI nirmANa karI che. Ama jANune purUSe strInuM rakSaNa karavA mATe parama prayatna karo." strIonA zarIra ane manane e ja guNa haze te temanA pitAnA sukha mATe zakya teTalI vikRta bAhya paristhitimAMthI saMskArAdivaDe alipta rAkhavI eja ISTa che. AmAM temane asvataMtratA nathI paNa naisargika svabhAvane yogya dizAsUcana karavAno prayatna che. tethI ja manu kahe che, puruSasya striyAzcaiva dharye vartmani tiSThatoH / saMyoge viprayojeca dharmAnvakSyAmi zAzvatAn // asyataMtrAH striyaH kAryAH puruSaiH svairdivAnizam / viSayeSu ca sajjantyaH saMsthApyA Atmano vaze // pitA rakSati kaumAre bhartA rakSati yauvane / rakSanti sthavire putrA na strI svAtaMtryamarhati // 1 nAta-a. 9 le. 15, 16 A - - - - - - - For Private and Personal Use Only Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5. kAle'dAtA pitA vAcyo vAcyazcAnupayanpatiH / mRte bhartari puSastu vAcyo mAturarakSitA // 1 "dharmanA mArgamAM vartanArA purUSanA tathA strInA sahavAsanA ane viyega samayanA sanAtana dharmo kahuM chuM" pratyeka purUe pitAnI strIone haMmezA svataMtra vyavahAra karavA de nahi tathA viSayomAM Asakta thanArI strIone pitAne vaza rAkhavI." bAlyAvasthAmAM kanyAnuM pitAe rakSaNa karavuM, yuvAvasthAmAM strInuM patie rakSaNa karavuM tathA vRddhAvasthAmAM patinA abhAve putroe mAtAnuM rakSaNa karavuM. strI svataMtrapaNAne gya nathI.' "kanyAdAnane samaye pitA kanyAdAna na kare to te nidAne pAtra thAya che. RtukALamAM pati strI pAse jAya nahi te te niMdAne pAtra thAya che ane pitA marI gayA pachI putra mAtAnuM rakSaNa kare nahi. te te niMdAne pAtra thAya che." uparanI carcA parathI jaNAze ke manue strIrakSaNanI vyavasthA atyaMta zAstrIya paddhatithI karelI che. Aja te jyAM joIe tyAM ulaTuM ja cAlI rahyuM che. bhalene piMDanI lAyakAtamAM pharaka hoya, mAnasika ghaTanA judA judA prakAranI hoya, kAmavikAranA pratyakSIkaraNamAM bheda hoya, sAmAjika kAryamAM pharaka hoya, game te hoya, paNa AjakAla sarvatra strI purUSanA samAna hakkanI ane samAna kAryakSetranI gheASaNa saMbhaLAya che. samAna hakka eTale zuM? enuM varNana e samAjazAstrano abhyAsaka nIce pramANe kare che. 1 ma ti a. 9 - 1 thI 4. - For Private and Personal Use Only Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaznAzA patnInA hakkoH-- 1. patie patnInu' bharaNuM pASaNa karavu' joie. 2. patinA mate game tevA hAya te paNa teNe patnIne dharatI bahAra kArya karavAnI chuTa ApavI joie. 3. pAtAnuM nivAsasthAna kayAM haeNvuM joie te TharAvavAne hakka. melAvI patinA kharce 4. potAnA mitrA, snehI seAkhatI vagerene temane Adara satkAra karavAnA hakka. 5. prajA utpanna karavI ke na karavI te harAvavAne hakka. 6. dharakAma karavA mATe patinA kharce nAkara rAkhavAnA hakka, 7. peAtA puratI peAtAnI mAlikI eTale ghaNe bhAge kAmapUrti e vivAhanuM aMga nathI ema mAnavAnA . ane 8. sarvasAdhAraNa dRSTie ekAeka bAbatamAM pUrNa svAtaMtrya. patine hakka eka paNa nahi. A viSe ame kaMi paNa bhASya karatA nathI. Ane samAnahukko kahevA heAya te samAna zabdane a ja badalAvave joie. nyAyAdhiza sara eDava` perI kahe che ke, 6 strIone kAyadAmAM samAnatako maLyA che. te pachI temaNe mAtra strIe samajI AgaLa ApavAmAM AvelA hakko jemanA tema kAyama rAkhavA e temanA meAbhAne lAMchanAspada che.' www C Now that woman is legally on her own it is both degrading to her status as well as unjust that she should maintain the legal priviledges which were necessary to her in her Chattel days. Christian Ethics-Dean Inge page 315 t Woman and Society-Meyrick Booth. 2 Unfair Sox--George whitehead. For Private and Personal Use Only .... Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ^ ^^^ ^ ^ ^ ^^^^ ^^^^ ^^ ^ hiMdu lagna saMsthA ame A sthitinuM varNana nIcenA samIkaraNathI karIe chIe. samAna hakko + strIdAkSiyathI apAelA hakko strIonA hakko, uparanI carcA parathI, strIone hiMdu samAjamAM maLanArA hakko, pAzcAtya strIo mAge che te karatAM vadhu hitakAraka che, ema dekhAI Avaze. have lokasaMkhyAnI daSTie ane bhAvI peDhInI daSTie vicAra karIe. je lekasaMkhyA che teTalI ja rAkhavAnI hoya te AjanA vivAhita dAmpatyae pitAnI pAchaLa ochAmAM ochA be kAryakartAo mukI javA joIe, mAtra be saMtAna nahi paNa pUrNa vRddhi pAmelAM be bALakane bhaviSyanI peDhI mATe rAkhavA joIe. eTale ke A dAmpatyonA baMne bALake ochAmAM ochAM vIsa varSo sudhI agara AjanA suzikSitanuM pramANa mAnIe te trIsa varSathI vadhAre jIvavA joIe; mAtra be saMtAno jIve eTaluM ja basa thaze nahi. baMne chokarAo ja rahe che te AgalI peDhImAM mAtA raheze nahi ane mAtA sivAya prajA utpanna karavAnI yukti haju maLelI nathI. (A bAbatamAM zAstranI zI zI khaTapaTo cAlI rahI che. octogenesis" eTale vagere bAbate viSe jIjJAsue mAhitI meLavI levI) A peDhImAM eka mAtAnI jagA bharI kADhavA ochAmAM ochI eka mAtA zikSaka rahevI joIe. te navI mAtAnI prajotpAdana kSamatA tenI mAtA jeTalI ja hovI joIe, te ja lokasaMkhyA che teTalI sthira raheze. mAtA agara tenI prajotpAdaka zakti e bemAMthI eka paNa ochuM thAya to lokasaMkhyA ghaTavA lAgaze, vadhu thAya to vadhavA lAgaze. vaLI judA judA samUhonI judI judI zakti vicAramAM levAnI hovAthI ekaMdare samAjano samUhAtmaka vicAra karI zakAze nahi. 1 The Scionce and fature-J. B. S. Haldane. For Private and Personal Use Only Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir YYC hisAba samAganArANa prathama sAmAnya rIte manuSyaprANImAM saMtatinI saMkhyA keTalI heya che tene vicAra karIe. AvA prakArane abhyAsa karatAM ema jaNAI AvyuM ke, "beMtAlIsa varSo sudhI jIvelI ane lekasaMkhyAnI kheMcAkheMca na hoya evA dezamAM rahenArI 10276 strIone vicAra karavAmAM AvatAM temanAmAM vaMdhyatvathI mAMDI trIsa saMtati thavA sudhI sarva prakAra jaNAI AvyA. hindustAna jevA prathamathI ja kheMcAkheMca che evA rASTramAM janana saMkhyA pitAnI marajI anurUpa vadhArI zakAtI nathI. upara kahelI strIomAMthI dasa TakA jeTalI pUrNa vaMdhyA nivaDI. hindustAnamAM cha TakA vaMdhyA nivaDe che. ekaMdare jotAM keI paNa strIne cauda upara saMtati thayelI na hatI. ekane ekavIsa, ekane bAvIsa, ekane covIsa, ane ekane trIsa ema saMtati thaI A cAra strIonI prakRti bagaDI hatI ke kema tenI mAhitI saMtatiniyamanavALAoe meLavI jarUra jAheramAM mUkavI. sauthI vadhAre saMkhyA sAta agara ATha chokarAM thanArI strIonI hatI. eTale sarva sAdhAraNa gaNitAtmaka paddhatinI mAhitI che e manuSya sahaja kahI zakaze ke sarAsarI saMkhyA sAta ke AThanI AjubAjue haze, ane barAbara sarAsarI saMkhyA 919 hatI. AmAMthI paNa jeone cha, sAta, ATha, nava chokarAM thayAM hatAM te 30 TakA hatI. chatAM temaNe pacAsa TakA upara saMtati pedA karI. A thayuM vivAhitanuM pramANu! ghaNIe vivAha yogya saMkhyA avivAhita rahe te temanI jagA paNa vivAhiteo ja bharI kADhavI joIe. tethI keTalI lekasaMkhyA avivAhita rahe che, tenuM pramANa kADhavuM joie. yurepanA sudharelA dezamAM jIvanazakti joie te sAmAnya rIte vIsa i Genetical theory of Natural selection-R. A. Fisher. 2 Population Problems-Carr saunders. 3 Census Report for India 1931. For Private and Personal Use Only Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu lagna saMsthA varSo sudhI peNe bhAga sakhyA silaka rahe che. vizvAhita purUSa sa sAmAnya rIte 48 TakA heAya che. A sa pramANA lae to ATalI satati upara lekasA TakI rahevI zakaya che ke kema tene vicAra samAjasudhArakee karavA tee. kacI kanyA supraja ane kayI apraja enI sAdhAraNa kalpanA DrAya te paNa nakkI prajotpAdana zakita kAinI ja kahI zakAya tema nathI. tethI sudhAraNAnI bhAMjagaDamAM je ardhI prajA bharI kADhanArI strIe ja sAMpaDe te lokasaMkhyA kAyama raheze kharI? lokasakhyAnI dRSTie vicAra karIe te paNa pratyeka vivAhuyentha sanA vivAha thave ja breie ane ame upara ApelAM kAraNe ne lIdhe te ceye ja AvA joie. 29 uttama prajotpAdana zakti kayA kALamAM heAya che eneA gaNitAtmaka paddhatithI vicAra karavA gharAja agharA che. ame ApelA siddhAMtAnI puSTiarthe karavI paDatI gaNitAtmaka paddhati ame gurU 2. pu. parAMjapene agara mArA mAnanIya mitra gaNapatarAva mahAjanIne ApavA taiyAra chIe ane teeAzrI gaNita karIne je uttara kADhaze te ame mAnya karIzuM. 'tAtmaka paddhatithI jezuM te je samAjamAM RtuprApti sAthe agara te pachI gheADA kALamAM ja vivAha thAya che te samAjamAM utkRSTa prajotpAdananI lAyakAtanuM vaya (Reproductive Value ) bAra pachI paDe teA mane Azcarya lAgyA vagara raheze nahi. ve .. If this is the case among a people by no means precious in reproduction, it would be surprosing if, in a state of society entailing marriage at or soon after puberty, the age of maximum reproductive value should fall at any lator age than twelve,' Genetical theory of Nahural selection-R. . F'isier. page 29 For Private and Personal Use Only Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org pa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaUnAzAstra * vaLI Ara e vayane! itara khAkhatA sAthe pazu sabaMdha che. " mAra thanI vayanA sumAre sIenA mAnasapiMDamAM ekadama krAnti thayelI ?khAya che. te chekarAonI bAbatamAM haju eka e varSA thatI nathI.' A RtuprAk Rtumatitva kahe che. ' ataH rajo bhavati teSAM panasoduMbarAdivat / ' ' dazavarSA bhvedgauzrI ataryuM navalA / ' vagere vAkayeA parathI paNa eja vastu pratIta thAya che. zArIrazAstra ane mAnasazAsra dRSTie samAjavyavasthA zuddha rAkhavI hoya teA kanyAnA vivAha RtuprAk kALe ja thavA joie. hAle je vivAha viSayaka kalpanA pracalita thaI che temAM pratyeka vyakita, pratyeka kuTuMba, pratyeka jAti bhejavAbadArapaNA tarapha adhikAdhika pravrutta thatI jAya che. "la thAya teA sudhAravI nahi ke ? evA prazna keTalAka lAkA puche che. bhUla thAya te jarUra sudhAravI joie emAM zakA nathI. paraMtu vadhAre bhale! zA mATe thAya che tenuM kAraNa jANavuM joie. amArA mate buddhi karatAM bhAvanAne vadhu prAdhAnya apAya che eja kAraNa che. mAnavI bhAvanAne pariyASa thavA joie e vAta jeTalI jarUrI ane sAcI che teTalI ja sAcI vAta ananta mAtA vicAramAM lai tenA nizcaya karanAra buddhinA paNa paripASa thavA joie e paNa che. jagatanA itihAsa e bAbatamAM spaSTa kahe che. bhAvanAe ApelA niNaeNya ane buddhie ApelA nirNaya e baMnemAMthI kayA niyAe sa`sAdhAraNa samAjanuM kalyANuM karyuM" che te sahaja samajI zakAya tema che. rAjakAraNa jevA viSayamAM ke jyAM peAtAnI AtyaMtika bhAvanAnI chApa besADavAnuM kaMi paNa kAraNa nathI, temAM paNa sAmAnya How people mentally differ-Laird, scientific American April 1929. For Private and Personal Use Only Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ila saramAM manuSyo keTalI bhUla kare che. tyAre je viSayamAM manuSyanI sarva bhAvanAo AMdhaLI deDadeDa karI mUke tevo saMbhava che, tevA vivAhanA viSayamAM keTalI bhUle thaze e dareka jaNa pote ja vicAra karI le. AvA gaMbhIra praznomAM kaMI paNa mArgadarzaka nizcita divAdAMDI vagara mAtra vyakitanA mata para ja A prazno soMpavAmAM bhayaMkara bhUla thAya che ema amane lAge che. prema-tenAM game teTalAM guNagAna gavAya te 5Nu-mAnavI mananuM eka prakAranuM gAMDapaNu ja che tethI prema upara vivAhano AdhAra rAkhI zakAya nahi. vivAha pachI prema upanna paNa thAya che ane te sthira svarUpane rahe che. pherela kahe che ke " kAmavikArano pahele jhapATe osarI gayA pachI kho dhyeyarUpa prema pratIta thAya che. paraMtu kAmasaMtarpaNanI IcchA, strI purUSa viSayaka pitApaNAnI bhAvanA, manuSyanI adhikAra mATenI apekSA (pachI bhale te nAnIsunI hAya ! koI paNa bAbatamAM adhikAra calAvavAnI IcchA kudaratI rIte ja hoya che.) kuTuMbo je saMtati rUpe ja A jagata para raheze te sthApana karavAnI vAsanA, te mATe potAnA vArasadAra hovAnI utkaTa IcchA, te kuTuMba dravyorjana ane AvI rIte zatakanA zatake sudhI jAti kAyama rAkhavAne Agraha e sarvaguNo vivAhanuM adhiSThAna thaI zakaze. vivAha e caMcaLa sRSTimAM samAjane sthira karavAnuM prabaLa sAdhana che. e ja mukhya hetu naSTa thAya te vivAha karavAnuM kAraNa ja rahetuM nathI. tethI pUrvakAlIna vivAhamAM jIvanArtha kalahanI, dhakkA dhakkInI sarva javAbadArI purUSavargane soMpavAmAM AvI hatI ane A rIte strIpurUSamAM samAnatA utpanna karavAmAM AvI hatI, kAraNa strI kadAca purUSanuM arthojenanuM kAma karI zakaze, purUSa kaMI strInuM prajetpAdananuM kAma thoDuM ja karI zakavAno che. je strIne purUSanI Arthika 1 The Sexual Question-Forel. For Private and Personal Use Only Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir para hiMduonuM samAjaracanAmAmAM gulAma mAnIe te, purUSa strIne kauTubika gulAma che. strI je purUSapara anna mATe avalakhI rahe che te purUSa zuM strIpara prajA mATe avalaMbI rahetA nathI ? strIpurUSa Amaja ekabIjAne pUraka raheze. * Each fulfils Defeet in each 'strIpurUSanI samAnatA strI purUSanAM dhaMdhAmAM paDaze eTale utpanna thaze nahi, kAraNa ke strIne purUSanA saM kAmeA uparAMta eka vizeSa kAma haMmezAM raheze. tethI tA strIone purUSa pramANe niSkala ( Barren ) banAvavAnA prayatna cAlI rahyA che. vivAhanuM kharUM sAphalya tA AmaraNa vivAhu vivAha AmaraNa rahe temAM ja che. kAraNa ke evA AmaraNa vivAhathI eka vastu siddha thAya che ane te e ke daMpatImAM peAtAnI bhAvanA, maneAvikArA, tAtkAlika taraMgA vagere sarvAM aDacaNAmAMthI hAthamAM lIdheluM kAryAM pUrUM karavAnI lAyakAta che. game teTalAM duHkhA vacce paNa baMne vyakita peAtAnA dhyeyane vaLagI rahe che enI khAtrI tevAM lagnomAM rahelI che. A kAraNane lIdhe sthira samAjamAM vivAha lAyaka vyaktie cuMTI temane bALapaNathI paddhatisara zikSaNa ApavuM e kuTuMbanuM kArya che. vyakti sAthe ene saMbaMdha nathI. Aje vivAhakAlane AgaLa dhakelavA IcchatA phAMkaDe yuvAna Arthika praznane sAme dharatA heAya che. tene kharAba paristhiti sAme laDavAnI hiMmata ane dhairya hAtAM nathI. jhaMpalAvavA karatAM kheMcI javAnI nIti te akhatyAra karatA lAge che. kadAca A enuM dUradarzIpaNuM haze. paraMtu tArUNya jevA jIvananA ati mahatvanA bhAgamAM Avazyaka evA jIvanakalahanAM kaSTo sahana karI temAMthI mArgo kADhavA e asamartha che evI spaSTa kabulAta temAM samAelI che. zikSaNakALamAM vivAha karI denArAM mAbApA, sagAsaMbadhIo ke iSTamitrA kAMi te samaye A tarUNa pAsethI For Private and Personal Use Only Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu lagna saMsthA strInI khAdhAkhArAkI mAgatAM nathI. paraMtu AgaLa paNa kaSTa karavAnI A suzikSitAnI keTalI taiyArI heAya che! amArA mata pramANe tA vivAhanuM vaya vadhatuM javu' e jIvanAdha kalahamAM samAjanI lAyakAta ochI thatI jAnu spaSTa cihna che. vivAha na karanArA karatAM paNa vivAha karI chuTAcheDA mAganArA purUSa agara strI baMne vadhu tiraskArane pAtra che. kAraNa vivAha na karanArA peAtAne nAlAyakAta samajI svastha khese che. paraMtu vivAha karanArA peAtAne prathama lAyaka samajI pachI nAlAyaka Thare che. pachI potAnI nAlAyakI DhAMkavA mATe abhirUci, prema, svabhAvanuM maLatApaNu na heAvuM vagere aneka kalpanAe AgaLa mUke che. A ja tenuM Adhunika vyaktisvAta Mtrya ! kahevAne muddo eTale ja ke sa` ThekANe jozuM te kAi paNa dhyeyane paheAMcavAnI hiMmata samAjamAMthI naSTa thatI jAya che, e ja Ane artha che! jyAM javAbadArI lAyakAta dekhAI Ave evA dhyeyo jo naSTa karavAmAM Ave te pachI rahyAMsahyAM pelAM ane kRtrima dhyeyone upayoga zuM ? atyAre evA azunya puSkaLa dhyeyo utpanna karavAmAM AvyAM che, jemAM javAkhadArI ane lAyakAtanI bhAgye ja seTI thaI zake. A sarva dhyeyonA vyaktinI jIvanazaktinA niyamAM bilakula upayoga thatA nathI. kAraNa ke te sa dhyeyomAM manuSyanA sarva hatuM ne vyApI rahelI mULa kAmazaktinu" niya MtraNa karI tene yeAgya dizAe vALavAnuM jarA paNu kAraNa rahetuM nathI. vivAhanI pravRtti sRSTie TharAvelA yeAgya samaye thavI e samAjanuM zreSThatva khatAve chaeN, kaniSThatva nahi. tara dhyeyomAM kAmavikAranA niyaMtraNanI jarUra nathI. vidhavA agara kumArikAone bhraSTa karavAnI hAya tA saMtatiniyamana, vivAhita strIe joie tA saMtita thAya teA paNu harakata nahi. ghaNI strIo sAthe rata thanArA purUSone A sa sabadhAnI jarUra hAya che tethI nahi, paNa pAte ghaNI strIe vaza karI zake che, ane tethI ja pote dhRtara purUSA karatAM gheADA traNA paNa For Private and Personal Use Only 453 Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 54 hinduonuM samAjaracanAzAsa zreSTha che evI baDAi mAravI e ja temanA mananI--samAjanA puSkaLa leAkAnA mananI pravRtti hoya che. tene ja teo anusaratA hAya che. ahIM vyaktine zreSThatvanI bAdhAvaiM (Superiority complex ) thaelI haiAya che e mAnasazAstrIya siddhAMta satati niyamanavALAoe bhUlavA nahiM. samAjazAsranI dRSTie sa'tati niyamananA prazna vicAra karavAnI lAyakAtanA paNa nathI.ra AvivAhanI virUddha apAtAM kAraNA ane temanuM khaMDana khIlavayamAM ja vivAha karavA STa che. ' prAnaM prApato ' e niyama hitakAraka che e bAbata sUryaprakAza jeTalI ja spaSTa che. tyAre Aje prauDha vivAha tarapha pravRtti zA mATe thai che evA prazna udbhave che. tenA pAkaLa dhyeyAthI utpanna thaelAM aneka kAraNA kahevAmAM Ave che te kAraNeAnA vicAra karIe. 1. strIo para akAle mAtRpada lAdavAmAM (?) Ave che. 2. kumaLI strInA pUrNa vikAsa na thaelA heAvAthI prasUtinA trAsa thAya che. 3. kumaLA mAtAenAM karAMomAM jAtamatAnI ja saMkhyA vadhAre hAya che, khAlamRtyunuM pramANa vadhAre heAya che. 4. kumaLI strIone kAmavikAranI beie teTalI kalpanA haiAtI nathI. 5. strIonuM zikSaNa pUrNa thatuM nathI. hAle zikSaNu zabdanA artha jIvanA kalahamAM upayogI thanArA khata, cIvaTAI, vagere guNA thatA nathI. nahi tA vAMcakanI meDI 1 manovizleSaNuzAstrajJA AvA purUSone hInavanI bAdhA ( Inferi. ority_Complex) thaelI heAya che, ema kahe che. 2 Types of Bonomis theory Othmar Spann, For Private and Personal Use Only Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu lagna saMsthA 455 gerasamaja thaze. zikSaNa eTale mApadane Avazyaka evA guNo sarjavA evo paNa artha thato nathI. zikSaNa eTale zikSaNa athavA bahu te vADamaya-sAhityakAlapanika killAo racavA mATe nirmita thaeluM lalita vADamaya ! A sudhAranA muddAone pUrNa vicAra karavA pahelAM pAzcAtya paMDita viSe kaMIka sUcanA ApavI Avazyaka che. pAzcAtya paMDitAe ekatra karelI mAhitI jarUra levI. paraMtu temaNe kADhelAM anumAna levAM nahi, kAraNa ke pote ja ekatrita karelI mAhitI uparathI je kaMI samAja viSayaka siddhAnta pratIta thAya che, te chaDeeka mAMDavAnI hiMmata temanAmAM ghaNI vakhata nathI hatI. ame pAchaLa lIonArDa DAvine jAti viSayaka siddhAntAmAM kevI bAMdhachoDa karI che te kahyuM ja che. haju eka be udAharaNe laI ame amAruM kahevuM spaSTa karIzuM. prathama cAre khaMDamAM kIrti pAmelA lekhaka hevaloka elIsanuM ja udAharaNa laIe. bALapaNamAM mAtRpada prApta thAya te te mAtA, bALaka ane samAja-ema traNe aMgenI daSTie te keTaluM hitakAraka che ene paddhatisara vicAra karyA pachI te kahe che ke, "A prakAranI prajotpAdananI vyavasthA apavAdAtmaka thaze. kAraNa ke ghaNI strIone te sagavaDa bharelI thaze nahi." "Such an arrangement of procreative life would obviously be a variation, and would probably be unsuited for the majority. Every case must be judged on its own merits." Studies in the Psychology of Sex-No. VI page 637 -Havelock Ellis. A eka be vAkyathI ja A gRhasthanA mananuM baMdhAraNa kevuM che te pratIta thAya che. ame pAchaLa kahyuM che ke samAja tarapha jovAnI For Private and Personal Use Only Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 45 hiMduonuM samAjaracanAzAsa zAstrIya paddhati ( Scientifie Method) ane mAnavIpati ( Human Method ) ema be paddhatio che. A gRhastha zAstrIya paddhatithI mAhitI ekatrita kare che ane te uparathI anumAna mAnavIpatidhI kADhe che. tenA matAnusAra sagavaDa agavaDa zAapara avala ane nathI. samAjanAM vaDa ke vaDa mATe teNe pate karelA niyamosiddhAnta te pate ja khAvA taiyAra che. tema karavAmAM te sukana mAnatA nathI. aA mata pramANe sanuSyane je kaI thoDuM ghaNuM zAstrIya jJAna thAya che, tenAthI virodhI vana karavAnA jarA paNa aMdhakAra kAi paNa strIpurUSane nathI. para Mtu ahIM tA sagavaDa ke agavaDa e mahatvanA muddo thavA mAge che. zAstra kahenArAe khya hetu oie ke zAstra A pramANe che. ane sRSTi enA niyamA tamArI sagavaDa mATe badalaze nahi. vaLI eja lekhaka kahe che ke, ' pratyeka udAharanA te udAharaNa puratA ja vicAra karavA joie. ' keTaluM vidvatApUrNa vAkaya ! pratyeka udAharaNa sarvasAdhAraNa niyamathI keTaluM dUra agara keTaluM najIka che ane tenuM eka Mdara naitika mUlyA para kevuM pariNAma thAya che tene vicAra zuM na karavA joie ? nItizAstra vyakitapradhAna thAya teA samAjanuM astitva ja rahetuM nathI. ceTaraTana hillara kahe che ke, ' pAzcAtya sa'skRtinA mULamAM je vyakitapradhAna naitika mUlyeA che te AjanA rAmAjanI anaitika sthitinu mULa ane pradhAna kAraNu che. samAjanA tihAsa jezuM te A vyatiprAdhAnya ja samAjanA nArAnI pUrva taiyArI karatuM hAya che.' je je saMghaTanAtmaka varga nirmANa karavAmAM Ave che tenA nAza karavA eja vyakti prAdhAnyanu kArya che. kuTuMbasaMsthA nirmANa karavAmAM Ave ke kita tene! nAza karavA taiyAra ! ti nirmANa karI ke te a Ethics and Modern Problems-Me Dougal. Heredity and selection in sociology-Chatterton Hill. For Private and Personal Use Only Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu lagna saMsthA 47 jAtinuM nikaMdana kADhavA taiyAra ! saghaTanAne evA kAi paNa prakAra atAvI zakAze nahi du vyakitae jene nAza karavAne prayatna karyA nathI. vyaktinA adhikAra keTalA ane tenA para samAjanuM niyaMtraNa kyAM sudhI e te samAjazAstranA mukhya prazna che. pAzcAtyazAstrajJa, mutsadI, sasAdhAraNa netA, kAMi pazu mAnatA hAya chatAM A prazna utpanna thAya che tyAre te potAne nirNaya vyakitaprAdhAnyanI bAjue ja kare che. pachI muddo game te hAya ! vaLI te zAstrAnA niSka rUpe kahe che, te niSkarSanA teo upayAga karaze ema paNa nathI. AnuM kAraNa eja ke tee khristI naitika mUlyAnA vAtAvaraNamAM ucharelA hoya che. baoNDa rasela kahe che ke, junI ane Aja eziyA kha`DamAM astitvamAM che evI saMskRtie pramANe kAi prakAranA khristI samAja jIvazAstranA pAyApara racI zakAvA zaya nathI.' ( No christian community ean be so frankly biological as the civilizations of antiquity and of the far East.' Marriage aud Morals--Bertrand Russel, page 30 taTastha zAstromAM game tevuM pratipAdana thatuM hoya te paNa temanI ataTastha janma jAta khristI samajutI temanA zAstrIya nirNayomAM pesavA sivAya rahevAnI nathI. AvA prakAranAM teo je anumAne kADhaze ane te anumAne temanA ja ApelA zAstrIya niyameAnA AdhAre siddha thatAM hAya ke nahi chatAM te loko potAnA graMthaiAmAM te anumAne lakhavAnA ja ane te ame AMkhA mIMcI vAMcavAnA ja. amArA kahevAnA Azaya eTaleA ja cheke te sAdhana sAmagrI ( Collection of fuets and duta ) atizaya khArIkAIthI ekatrita kare che. tethI te sadA grAhya che. paraMtu anumAne! kADhatI vakhate nyAyzAstranA kaDaka niyame lagADI pachI ja niyamanAM kADhavAM. For Private and Personal Use Only Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 458 hiMduonuM samAjaracanAmAM * * * * * - ekaMdare pAzcAtya graMtha kevI rIte vAMcavA te saMbaMdhI eka svataMtra graMtha ja lakhAvo joIe. hajI eka udAharaNa laIe. "TriliMgI prajAmAM rahele kAmavikAra e prajotpAdana mATe ja che ema nathI. jIvazAstrano kakko zikhelI koI paNa vyakti jANe che ke kAmavikAra sivAya ekaliMgI prajAnuM lAkho varSothI utpAdana thatuM AvyuM che. Sex is not primarily essential to reproduction. This should be heartily urged upon those enthusiasts who call it the life force. A little elementary biology shows us life going on swimmingly for countless ages without any sex at all, and not only living, but reproducing with unparallelled fecundity.' Sex and Race progress-an essay by Charlotte P. Gilman in "Sex in civilization." page 109. ATalA nAnA utArAmAM ekAeka sarvazAstronuM khUna thaeluM hoya te A sivAya bIjo utAre amArA vAMcavAmAM nathI Avyo. A sarva mAthAkuTano hetu zo? te kahe kAmapUrti ane prajotpAdana e bane kriyAonuM vibhakitakaraNa karI batAvavAne! nyAyazAstranI bhASAmAM uparanuM kahevuM nIce pramANe mAMDI zakAze. keTaleka ThekANe prajotpAdana e kAmavikArane hetuM nathI. - sarva ThekANe prajotpAdana e kAmavikArane hetu na hovo joIe. keTaleka ThekANe kAmavikAra sivAya utkrAMti cAlu che. - dareka ThekANe kAmavikAra sivAya utkrAti cAlu hovI joIe. tenI sAthe te ja bhUmikA para besADele ame eka siddhAnta kahIe chIe. sRSTimAM ekaliMgI prajA (Parthenogentic)mAM kAmavikAra nathI. - kiliMgI prajAmAM paNa kAmavikAra na hai joIe, For Private and Personal Use Only Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu lagna saMsthA 4pa9 . kAmavikAranI pUrtinI kayAMya jarUra na hovI joIe. che. AdhunikanuM laiMgika jJAna saMbaMdhI sarva lakhANa eka moTuM juThANuM che. ekAda mahAmUrkhanA hAthamAM zAstro AvI paDe eTale AvuM ja pariNAma Ave che. A lekhikAne kArya kAraNa bhAva samajAtuM nathI. kiliMgI prajAne kAmavikAra e kAraNa ane utkrAti e tenuM kArya che. "kAraNa" zabdanI saMskRta nyAyazAstramAM asAdhAna karavA evI vyAkhyA karI che. pAzcAtya nyAyazAstramAM "jagatanA vyApAramAM amuka vastusthiti utpanna thatAM amuka pariNAma thAya ane te vastusthitinA abhAve tevuM pariNAma na thAya te te vastusthiti te pariNAmanuM kAraNa che ema samajavuM" AvI vyAkhyA kare che. tyAre je kiliMgI prajAmAM kAmavikAra sivAya ane ratikriyA sivAya prajotpAdana thaI zake ema e bAI batAvI Ape te ratikriyA ane prajotpAdanane kArya kAraNuM saMbaMdha chuTI jaze, paraMtu te na batAve tyAM sudhI nahi, tethI ja ame kahIe chIe ke prajotpAdana e ja ratikriDAne hetu che, ane ratikriDA sAthe saMlagna evuM je sukha e procaka hevAthI gauNa hetu thaI zake. ahIM upara batAvyA pramANe ekaliMgI prajAnAM udAharaNa detA besavuM e asthAne che. ratikrIDA sivAya prajA utpanna karavAnI kaLA (oetogenesis) jaladI hastagata karI levI evI pAzcAtyane amArI sUcanA che. paraMtu pauvaMtyoe te bhAMjagaDamAM paDavuM nahi. - - - Evolution-J. P. Lotsy. 2 tarasaMba-jamaTTa, 3 A text book of Logic-8. H. Mellone. The Science of future-J, B. $. Haldane. For Private and Personal Use Only Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org huM0 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra have pAzcAtyAnA nAde lAgI hAlanA suzikSitae khAvivAhanA virUddha je muddAo ubhA karyA che. tenu kramavAra parIkSaNa karIe, A muddAe prathama age of Gonsent Fommittee e ubhA karyAM ane teja 1931 nA vasatigaNatrImAM emane ema levAmAM AvyA. temanu ame vyAkhyAne dvArA anekavAra khaMDana karyuM che. paraMtu azAstrIya ane asiddha muddAo vAraMvAra anujane sAme mAMDavAmAM ja AjanI vidvatA samAi jatI heAvAthI, temanu vAraMvAra khaMDana karavuM Avazyaka lAge che. ahIM spaSTa kahevAnI jarUra che ke lekhaka ekAda phAMkaDA samAjasudhAraka hAya ke hajArA rUpIA khAnArA sarakArI adhikArI auAya--kAine paNa kArya kAraNu bhAva eTale zuM enuM talabhAra paNa jJAna nathI. nyAyazAstramAM siddhAntane anvaya ane vyatireka paddhatithI siddha karavAno hAya che, baMne sthitinuM mAtra sAhacarya batAvIne nahi. (1) srIomAM paMdarathI trIsa varSa sudhInA mRtyu saMkhyAnuM pramANa vadhAre jaNAi Ave che. A pramANa purUSonA mRtyusakhyA karatAM vadhAre che. mATe A pariNAma mAlavivAhanuM hAvuM joie. trAvaNuMkAra sasthAnanA vasatipatrakanA adhikArI kahe che ke, " paMdara varSanI umara pachI strIonI mRtyusaMkhyAnuM pramANa purUSAnI mRtyusaMkhyAnA pramANu karatA hajAre sATha jeTaluM vadhAre paDe che. A pariNAma bAlavivAhane lIdhe ane akAle mAtRpada lAdavAne lIdhe AvatuM hAvuM joie e vAta nirvivAda che.' * mukhyatve karIne vAsathI trIsa varasa sudhInI umaramAM strIonI mRtyusaMkhyAnI khUba vRddhi thaelI che. te vRddhi khAlavaye mAtRpada prApta thavAthI thatA zArIrika kSayanuM pariNAma hAvuM joie. AvA | Census ok India for 1931 Vol I 3 bid. For Private and Personal Use Only Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir L hiMdu lagna saMsthA prakAranA pAMDityapracura vidhAnothI te A graMtha ja bharAi gayA che. have A pAMDityano zAstrIya paddhatie vicAra karIe. kAraNanI vyAkhyAno vicAra karIe te jyAM khAlavavA nathI tyAM mRtyusaMkhyA paNa nathI ( Coneomitantvariation ) ema jaNAi AvavuM joie. yurezapa amerikAmAM khAvivAhu nathI ene akAle mAtRpada paNa nathI. tethI amArA vasatipatrakanA lekhakanA abhiprAya pramANe zArIrika kSaya paNa thatA nathI. paraMtu ' RtuprAptinA kAlathI zarU thatA pahelA AyuSyakhaMDa je paMdarathI vIsa varSanA che, temAM strIonI mRtyusaMkhyA ghaNIja vadhAre hoya che. A sthiti te pachInA vayamAM paNa rahe che. trIsa varSanI uMmara pachI sroenI mRtyusaMkhyA echI thavA lAge che.' pachI mAlavivAha hAya ke na hoya. je vastu sarvAM mAnavasRSTimAM banatI hoya te sthitine bAlavivAha sAthe kAkArabhAva joDI devA e nirvivAda krama hAi zake ? paraMtu amArA vasatipatrakanA adhikArIe AMkhA mIMcI DaMkI de che ke evA kAryakAraNabhAva nirvivAda che. sarakArI pagAra khAi khATA siddhAntA prasiddha karavA hiMdustAna sarakAra temane nimatI haze ema lAgatuM nathI ? (2) * vivAhathIra suvAvaDanA vArA hu jaladIthI Ave che. khAvivAhanAM duSpariNAma vAMcIe tyAre magaja ghaNA ja kaSTathI zAnta rAkhavuM paDe che.' have e ja vasatipatrakanA vArAnuM gaNita laie eTale te lekhakanuM pALapaNa tAbaDatAba dhyAnamAM Avaze. have 1931 nA vasatipatrakanA ahevAla-Census Report-nA t Man and woman-Havelock Ellis, Old age-Sir G. Hamphrey; studies in statistics-Long staf; Aspects of Age, discase and death-Hamphrey Rolleston. 2 Census of India Vol 1, 1931. For Private and Personal Use Only Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir wanawannomawiam jeTalI sthitimAM hita enuM samAja nArAja 208mA pAnA para 87mA peregrAphamAM nIcenA AMkaDA maLI Ave che. "dasathI ogaNIsa varSa sudhI je kuTuMba vivAhita sthitimAM hatAM temane je chokarAo thayAM temanuM pramANa sarAsarI cAra jeTaluM paDayuM. eTale nIcenI maryAdA laIe te dareka vAra vaccenuM aMtara (Spacing) aDhI varSa jeTaluM paDe che, ane uparanI maryAdA laIe te dareka vAra vaccenuM aMtara paNuM pAMca varSa jeTaluM eTale ke sAmAnya rIte sarAsarI traNa varSa dasa mahinA jeTaluM paDe che. piNA cAra varSe suvAvaDane eka vakhata vAre Avo eTale jaladI vArA Ave che e zodha kayAM thaI te samajavuM muzkela che. AgaLa e ja graMthakAra ema kahe che ke tetrIsa varasa je kuTuMbe vivAhita sthitimAM rahyAM temanAmAM chekarAonI sarAsarI 58 jeTalI paDe che. eTale eka ja strIne vAre cha varSe Ave che. cha varSe eka vAra eTale jhapajhapa vArA, kevI alaukika zodha ! tyAre pitAnA ja AMkaDA parathI asiddha karanArAM vidhAna graMthakAra zA mATe karatA haze? hindustAnane AjanA AgevAna varga bahu buddhimAna hovAthI game te calAvI zake che, eTale haze kadAca. A bAbatamAM 209 pAnA para ApeluM kASTaka ghaNuM ja bodhaprada che. saMkhyAne abhyAsa kema kare ene ne patto nathI evA leke vasatipatraka ahevAlamAM game te lakhe ane amArA buddhimAna netAo ane pramANa tarIke kahetA phare evo kALa AvyuM che khare! kadAca A saddagRhastha sarva jAtinI jIvanazakti ( Survival rate ) judI judI ApI hota te A prakaraNa para jarA vadhAre prakAza pADI zakAta. ApaNe ekaMdara vivAhanI teNe ApelI vadhAremAM vadhAre 33 varSonI maryAdA laIe. eTale eka kuTuMbamAM 58 chekarA thaze ema gRhIta laIe. pachI pAnuM 173-174 upara je mRtyusaMkhyA ApelI che tene vicAra karatAM ema jaNAI Avaze ke thaelAM sarve karAMmAMthI vIsame varSe seka. 51 jeTalAM chokarAM ja silaka raheze. vaLI samAjamAM avivAhitanI A ja apa vArA, vAva Ave For Private and Personal Use Only Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kuTuMbAe bharI kADhavAnI hoya che ane vaLI pratyeka vivAha 33 varSo sudhI TakI zakatA nathI. A sarva bAbateno vicAra karatAM ema jaNAze ke A lekasaMkhyAnI vRddhinI gati bahu vadhAre raheze nahi. ApaNe prajotpAdaka zakti vadhArI zakIzuM nahi paraMtu je che te paNa ochI karavI ane te mATe saMtatiniyamananAM sAdhane vAparavAM e te aniSTa che. keI paNa samAjamAM saMtati e dAridmanuM kAraNa nathI. paraMtu ochI saMtati thAya te zrImaMtI Ave che eTaluM ja, paraMtu zrImaMtane varga haMmezA naSTa thAya che e vAta dhyAnamAM rAkhI saMtatiniyamana karavAnA prayatno karavA nahi, ApaNAthI je thaI zake te eTaluM ja ke mRtyusaMkhyA bahu te ochI karI zakAze. paraMtu naisargika cuMTaNIne vicAra karatAM bAlamRtyunI saMkhyA ochI thAya te samAja sudhare ke bagaDe te bAbata vivAdya che. bAlavivAhathI strIonI mRtyusaMkhyA vadhe che, temane prasUtinA vArA jhapAjhapa Ave che, saMkhyA bahuja jhapATAthI vadhe che, vagere sarva AkSepo taddana khoTA che. e bAbata uparanI carcA parathI koInA paNa dhyAnamAM AvI zake tema che. (3) zArIrazAstrIya AkSepaH (a) strIo para akAle mApada kema lAdI zakAya e samajavuM bahu ja muzkela che. hiMdusthAnamAM paNa RtuprApti thayA sivAya mAtRpada prApta thatuM haze ema lAgatuM nathI. tema je thatuM hoya to tene jarUra vicAra thavo joIe. (A) bAlapaNamAM mAtRpada AvavAthI prakRti bagaDe che. ( 4 ) kumaLI vayamAM suvAvaDane trAsa thaze. (I) bAlavI mAtAonI saMtati sudaDha hoI zake nahi. vagere vagere. ? Article on family in Times of India-F'indlay Sbirass. For Private and Personal Use Only Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAsa A bAbatamAM ame yurepIana graMthakAree karelI zodha ApIe chIe. ahIM yuropanA bAlaya zabdano artha ane hiMdusthAnanA bAlavaya zabdane artha judo kare joIe, ema keTalAka paMDita AkSepa lAvaze te emane eTaluM ja kahevAnuM ke heleka elIsa bAlavI mAtAne artha soLa varSanI aMdaranI mAtA e kare che. yuropanAM seLa eTale hiMdustAnanAM paMdara. kAraNa ke e be khaMDanA RtuprAptinA vayamAM eka varSanuM aMtara che. paMdara varSe je mAtRpada prApta thAya che te strIne vivAha kAle bAramuM ke teramuM varSa hovAnuM ja. tenI aMdara vivAha thaela hoya evI strIo hiMdustAnamAM sAta TakA jeTalI ja che. yuropanA anubhave nIce pramANe che: "e vAta to spaSTa che ke bAlavI mAtAo mAtRpada ghaNu sahelAIthI laI zake che ane temane kharekhara ghaNIja uttama saMtati thAya che." ekavIsa varSanI aMdara jemane mAtRpada thayuM che evI strIonI saMtati te vaya karatAM meDuM mAtRpada prApta karanAra strIonI saMtati karatAM sAmAnya rIte vartanamAM ane buddhimAM vadhu zreSTha hoya che." 'bAlavI mAtAonAM zarIra mRdula hovAthI temane suvAvaDanAM kaSTa paDatAM nathI ane suvAvaDamAM trAsa paNa thatuM nathI ane ekAda strIne trAsa thAya te tenAthI vadhu vayanI strIne jeTaluM kaSTa paDaze teTaluM tene paDatuM nathI. bAlavI mAtAnI prakRti garbhavatI avasthAmAM uttama rahe che ane prasUti pachI paNa tenI prakRti ghaNI ja jhaDapathI mULa sthiti para Ave che." eja graMthakAra AgaLa kahe che ke, "bAlavayamAM thanArI prasUti janmanArA bALakane ane janma denArI mAtAne baMnene hitakAraka hoya che." "A prasUti zAstrajJoe zodhI kADhelA ? Census of India 1931. 2 Studies in Psychology Ellis pages 633 to 637 of Sex Vol VI-Havelock For Private and Personal Use Only Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hilagna saMthA muddAo tarapha samAjanuM joIe teTaluM dhyAna kheMcAyuM nathI. paMdarathI visa varSonI mAtAomAM garbhapAta ane vikRta prasUtinuM pramANu bIjI kaI paNa vayanI mAtAo karatAM ochuM hoya che e bAbata prasiddha che. vayanI sAthe ratrIonI prajotpAdaka zakti ghaTatI jAya che, e De. methya kane pahelAM ja siddha karyuM che. vaLI phIzara kahe che te pramANe bAlavathI strI prajotpAdanane vadhu lAyaka che. bAlavI mAtAnI saMtatimAM strIpurUSa saMtatinuM pramANa sama rahe che. (ane vicitra naitika prazno upanna thatA nathI) te pramANa vayanI vRddhi sAthe bagaDatuM jAya che. je pramANe bAlavayamAM sulabha prasUti hoya che te pramANe bAlavayamAM saMbhoga paNa sulabha hoya che. tera cauda varSanI chokarIone prathama saMjoga itara vayanI strIo karatAM vadhu sulabha hoya che. e bAbata dhyAnamAM levI joIe. Aja joie to bAlavayamAM mAtRpada prApta thavuM kharAba che e kheTe ja lekabhrama phelAele dekhAya che. saMtAnane ane mAtAne ghaNuM zArIrika phAyadA thAya che eTaluM ja nahi paNa bAlavathI mAtA thavuM e bAlakanI dRSTie ghaNuM ja hitakAraka che. kAraNa ke mAtAnuM dhyAna Itara aneka bAbatomAM kheMcAI gayeluM na hevAthI te pitAnA bALaka tarapha sahAnubhUtipUrvaka lakSa ApI zake che. nahi te sarva vartana nizcita thaI gayA pachI madhyama vayanI mAtAo pitAnA bALake tarapha keTaluM durlakSya kare che tenA karaNAspada dekhAva ApaNI AMkha sAme Ave che. vaLI je strIne samAjamAM kaMI paNa kArya karavAnuM hoya teNe paNa pacIsa varSo sudhI prajotpAdanamAM pitAnuM AyuSya vyatita karavuM joIe ane pachI IchA hoya te kArya karavuM. 1 Tecundity, fertility and sterility-Mathew Duncan; Genetical theory of Natural selection-R. A. Fisher. 2 Studies in Psychology of Sex Vol VI-Havelock Ellis. 30 For Private and Personal Use Only Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAnuM amAjaracanAzALA kaI paNa manuSyanI je kaMI saMtati silaka rahe che, temAMthI pahelAM thaelA bALakanI jIvanazakita pAchaLathI thaelAM bALakonI jIvanazakita karatAM vadhu hoya che. ema paNa jaNAI AvyuM che ke prathama thaelI saMtatinI saMtati pAchaLa thayelI saMtatinI saMtati karatAM vadhu sudaDha hoya che. ahIM sudhI bAlavivAhathI thanArA phAyadAonuM digdarzana karyuM. have vayanI vRddhithI thanArA geralAbhanI carcA karIe. upadaMza, prameha vagere rogo samAjane vayanI vRddhinAM vighAtaka che e ame pAchaLa batAvyuM che. pariNAma te rogo vivAhanuM vaya vadhavAthI ochA thAya che ke vadhAre thAya che te have jovAnuM che. te rogane aTakAvavA mATe vaidakIya yuktio vAparavI ema keTalAka leke sUcave che; paraMtu te yuktio vinA mUlya vAparI zakAze ema lAgatuM nathI. sarva sAdhAraNa daSTie jotAM A roga purUSane vIsanI AjubAjumAM kyAMka lAgu thAya che. samAja nItipradhAna hoya te e vaya jarA vadhAre thaze eTaluM ja. je samAjamAM A vayanA avivAhita tarUNonI saMkhyA vadhAre teTaluM te samAjamAM vezyAnuM pramANa vadhAre; eTale ke saMtatiniyamanavALAnA anuyAyIo samAjamAM vadhAre nahi thAya te vezyAvRtti vadhaze ane temanA anuyAyIo vadhaze te kulIna ane sabhya strIomAM vyabhicAra phelAze. paramezvaranI kRpAthI hindustAnamAM jyArathI brITIzarAjya AvyuM che tyArathI hindustAnane bIjA keTalA phAyadA thayA haze e kahevuM kaThaNa che, paraMtu temanA AgamanathI hindustAnamAM na hatI evI vezyAvRtti mAtra phelAI e phAyado nizcita thayo che! "hindustAnamAM prathama vezyAvRtti aMgrejo lAvyA. mIzanarI lekee teno phelAva karyo. eka brAhmaNe julsa ? Contraception, its theory, history and Practico-Maria stopes. For Private and Personal Use Only Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMda lagna saMsthA ~ ~ ~~~~ ~~~~~ ~~~~~ ~~ ~~ ~ boIsane kahyuM ke, A deSa kaMI aMgrejono nathI paNa emanI saMskRtine che. vezyA zabdane artha hAle je koI paNa jatA AvatA manuSyanI pAzavI vAsanAo pUrNa karavA mATe thaele "gulAma" e thAya che, tevA arthamAM vezyAvRtti hindustAnamAM kayAre paNa astitvamAM na hatI. ApaNI tarapha upabhogya strIonI jAti ja hatI, ane haju paNa keTalIka jAtio che. te jAtinI strIo je purUSa prema kare tenI sAthe rahetI paNa kharI. teo zrImatinI rakhAta ane sarva kalAkauzalyanuM nidhAna paNa hatI. "The English brought prostitution to India. That was not specially the fault of the English,' said a Brahmin to Jules Bois, it is the crime of your civilization. We had never prostitutes. I mean by that horrible;.word the brutalized servants of the grous desire of the passer by we had, and we have, castes of singers and dancers who are marriel to trees--yos to trees-by touching ceremonies which date from Vedic times; our priests blogs them and reciere much money from them. They do not refuse them. selves to those wno lovo them and please thiom. Kings have made them rich. They represent all arts; they are the visible beauty of universe." Jules Bois, visions de L'Inde, p. ss. A ja jAtinI strIo raMgabhUmi para kAma paNa karatI; paraMtu sabhya strIoe paNa tevAM kAmo karavAM e zodha vIsamI sadImAM thaI che; tethI sAhebI bhASA samajanArA amArA suzikSita mATe bolIe to ema kahI zakAze, ke pUrve hiMdustAnamAM rakhAta (concubines) hatI, paNa vezyAo (prostitutes) hatI. Studies in Psychology of sex, Vol VI Havelock Ellis. For Private and Personal Use Only Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiAnuM samAjapathanArAja A junI upagya strIomAMthI have devadAsI, muraLI vagere strIo silaka rahI che, ane te rivAjo baMdha karavA evAM bila kAyadA kAunsilamAM AvavA lAgyAM che. "jejurI vagere hiMdusthAnamAM keTaleka ThekANe pahelI chokarInuM deve sAthe lagna karavAnI prathA pracalita che. tevI chokarIone "muraLI" kahevAmAM Ave che. teo devaLamAM jhADavAnuM, lIpavAnuM ane bIjA aneka kAmo sevA bhAve kare che;tyAMnA pUjAnA upakaraNo mAMje che; nAce che; gAya che; ane vezyAvRti kare che. temanA vivAha thatA nathI paNa teo pitAnA mAtapitAne ghera ja rahe che. te paramezvaranI sevA kare che ane tethI temane vezyAvRttinuM pApa lAgatuM nathI evI temanI kalpanA che. paraMtu hAle 'sudhAraNuM ane zAstra"nA nAmathI hindI samAja sudhArake "tame pApano kuvAmAM saDe che" evI temanA mana upara chApa pADavAnA prayatno kare che. thaDA samayamAM ja A samAja sudhArake temane temanAM maMdira ane mAtapitAonA AzrayamAMthI kheMcI kADhI temanuM svAbhimAna naSTa karaze ane TuMka samayamAM ja sudhAraNuM ane zAstranAM rUpALAM nAma nIce temane upara kahelA arthamAM ja hInavezyA banAvaze." A rahyA hevaloka elIsanA ja zabda - "This tendency in an advanced civilization towards the humanization of prostitution is the reverse process, we may note, to that which takes place at an earlier stage of civilization when the ancient conception of the religious dignity of prostitution begins to fall into disrepute. When men cease to reverence women who are prostitutes in the service of a goddess, they set up in their place prostitutes who are abject slaves, flattering themselves that they are thoroby working in the cause of progress' and morality.' On the shores of the Mediterranean this process took place more than two thousands years ago, and is associated For Private and Personal Use Only Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu lagna saMsthA 469 with the name of Solon To day we may see the same process going on in India. In some part of India (as at Jijuri near Poona) first-born girls are dedicated to Khandoba or other gods; they are married to the god and termed muralis. They serve in the temple, sweep it, and wash the holy vessels, also they dance, sing and prostitute themselves. They are forbidden to marry, and they live in the homes of their parents, brothers, or sisters; being consecrated to religious service, they are untouched by degradation. Now-a-days, however, Indian 'reformers', in the name of * civilization ' and ' science ', seek to persuade the muralis that they are plunged in a career of degradation.' No doubt in time the would-be moralists will drive the muralis out of their temples and their homes, deprive them of all self respect, and convert them into wretched outcasts, all in cause of * science ' and * civilization." [ s7, 7. g. an article by Mrs. Kashibai Deodhar, The New Reformer, Act, 1907] : Studies in Psychology of sex, Vol VI-Havlook Ellis. A sudhAraNAne vijaya ! ! ThIka, vayanI vRddhi sAthe samAjamAM dhArmika ane naitika kAyadAo na hoya, teA vezyAvRtti ane vyabhicAra vagerenI nizcita vRddhi thaze. have vyabhicAra vadhavA ene ja sudhArakAra samAja sudhAraNA kahevA lAgaze e ame jANIe chIe. vyabhicAra zA mATe vadhavA na joIe enAM naitika ane sAmAjika kArA ame pAchaLa ApyAM ja che, vezyAvRttinI vRddhi sAthe upada'zAdi vikAra vadhe che. upa'zArdi / samAja svAsthya mAsika radhunAtha dheDA che, For Private and Personal Use Only Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir We hiMduonuM samAjaracanAyAsa vikAra purUSone sAdhAraNa rIte vIsanI AjubAjumAM thAya che. A khakhatAnu kuTuba upara zuM pariNAma thAya che te joie. (1) upade zathI pIDAtA purUSa peAtAnI svabhAvamugdha vivAhita strImAM te vikAra saMkrAnta kare che. (2) banne vikRta thayAM eTale AkhuM kuTuba ja vikRta thAya che. (3) A vikAra ThIka thayA jevA lAge che chatAM tajanya tara vikAro ghaNAya utpanna thAya che ane tethI kuTubanuM poSaNa karanArA puruSanI kuMTuba peASaNa karavAnI zakti akAle ja naSTa thAya che, pariNAme kuTuMbanI Arthika sthiti dhaNI ja kapheADI thAya che. kuTuMbane Arthika AdhAra naSTa thavAthI udbhanirvAha mATe strIone kAmakAja agara ardhI vezyAvRttine Azraya levA paDe che. khALakAne zikSaNa vagere zabdo suddhAM sAMbhaLavA maLatA nathI. tethI ja ame pharIthI kahIe chIe ke vivAhanA vayanI vRddhi karavI e ja laiMgika vikAranA phelAvAnu mukhya kAraNa che ane te samAjane atyata vidhAtaka che. atyAra sudhI khAvivAhanI pati para karAtA lagabhaga AkSepanA vicAra karyAM; have bAkI rahelA sAmAjika AkSeponA vicAra karIe. eka AkSepa e che ke strIonuM zikSaNa pUruM thatuM nathI. strI zikSaNanu strIo para zuM pariNAma thAya che e ghaNA jANatA heAya che, paraMtu tenu' samAja par ane vaMza para zuM pariNAma thAya che enI dhaNuAone khabara hAtI nathI. tethI je dezAne ane samAjone dhaNA varSathI strIzikSaNanA rAganI vyathA cAMTelI che te samAja para ane te deza para A rAganuM zuM pariNAma thayuM tenI mAhitI ApIe.r ' misa marphIe e batAvyuM che ke 184 thI zrIzikSaNa Heredity and selection in Sociology by Chatterton Hill. a Mankind at cross-roads by Edwad_East. For Private and Personal Use Only Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu lagna saMsthA jA 1900 sudhI vaMriMgaTana, velasle, brAyana mAvara, smitha vagere vizvavidyAlayamAMthI je strIoe padavI lIdhI temAMthI lagabhaga trIoe vivAha ane prajotpAdana mATe nAkhuzI ja batAvI. "sAmAnya rIte jotAM padavIdhara puruSamAM padavIdhara strIo karatAM vivAhanuM pramANa vadhAre paDe che; paraMtu ahIM paNa dekhAI Ave che ke A kuTuMbamAM vivAhanI saMkhyA, vivAhanuM vaya, janana saMkhyA, vagere bAbatonuM je pramANa hoya che te uparathI vicAra karIe te khAtrI thaze ke A vargane nakkI vinAza ja thavAno che." taddana nizcita AMkaDA ApIne belavAnuM thAya te ema kahI zakAze ke, "padavIdhara strIomAMthI 40 TakA jeTalI strIonA vivAha thayA ane temane sarva sAdhAraNa rIte ka jeTalAM chokarAM thayAM.' che. hensa kahe che ke, "kolejamAM zikSaNa letI strIomAMthI pacAsa TakA jeTalI strIo avivAhita rahe che. samAjane abhyAsa karatAM ema jaNAI Ave che ke avivAdita rahevAne prasaMga ghaNe bhAge vadhu buddhimAna ane kartutvavAna strIo para ja Ave che. Aja sAmAjika kArya karavAnA hetuthI je strIo vivAha karatI nathI, teja strIonI saMtati kharekhara samAjamAM vadhu rahevI joIe. strIsvAtaMtryanA tattvathI je kaMI phAyadA thatA haze te te kone khabara; paraMtu vAMzika dRSTie te atyaMta nukazAna thAya che ema amAro mata che. Aja sudhI sAmAjika pragatinA nAma heThaLa vaMzonI je adhogati cAlI rahI che, te ardhagatinuM aMtima pariNAma vAMzika nAza ja thavAnuM." 1 A study of birth rate of Harward and yale graduates by Phillips. 2 Education of women by Goodsell; Article by Paul Popenoe-Journal of heredity 1917;-Co-education and Eugenics by Bankor Journal of besodity. For Private and Personal Use Only Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 72 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaUnArAya If may be said that about 50% of the college women remain unmarried. It is apparently true that women of superior intelligence and force of character are those, who, whether college women or not, are apt to be selected for spinsterhood. Many of the women who are prone to sacri fice motherhood to career are just the ones upon whom the obligation of motherhood should rest greatest weight It may seriously be doubted if the growing independence of women, despite its many advantages, has proven unmixed blessing. Thus far it has worked to deteriorate the race in the interest of social advancement, a process which is bound to be disastrous in long run. The Trend of Race by S. J. Holmes. pp. 282. A viSayane je je vidvAnAe abhyAsa karyAM che. temaNe AvA ja matA ApelA che. ApaNI taraphanA samAja sudhArakAe paNa A viSayanA jarUra abhyAsa karavA joie, ema ame mAnIe chIe. atyAra sudhI sAmAnya rIte vivAhanA vayanI vRddhinuM ane strI zikSaNanuM jagatanA kAI paNa samAjamAM zuM pariNAma thAya che tene vicAra ceA. have mAnava-samAjonA eka dhaTaka tarIke hiMdusamAjane vicAra karIe, prathama ApaNe e dhyAnamAM rAkhavuM joie ke hiMdusamAjaracanA jAti nibaddha che, ane temAM anuva'zanA sarvAM niyamAnA vicAra thaelA che. ame pAchaLa batAvyuM ja che ke jagatanI dhakkAmukkImAM samAjane TakAvI rAkhavA heAya te samAjanI racanA jAtibaddha hAvI joie. sarva jagatamAM samUha paDavAnI pravRtti dekhAi Ave Outspokon Essays by Dean Inge; segragation of the kit by B. Austin Freeman. For Private and Personal Use Only Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu lagna saMsthA - ^ ^^ ^^ ^^^^ ^^^^^^^ ^ ^^^^^^ ^ ^^ ^ ^ ^^^ ^ che; paraMtu pAzcAtya dezomAM je thare paDe che temane pAye Ayika tattava agara dhaMdhA upara racAele heAya che. hiMdustAnanI bahAra je koI vyakti dhaMdhAmAM eTale dravyorjanamAM kauzalya batAve te te vyakti vivAdAdi sarva daSTie uparanA tharamAM praviSTa thAya che. paraMtu hiMdustAnamAM vibhAgaNInuM mULa tattva arthArjana na hovAthI manuSya zrImaMta thaI zake che, chatAM tenAthI vivAhadi bAbatamAM pitAne samUha choDI zakAtuM nathI, ane zAstrIya daSTie e ja yogya che. A paddhatithI jAtIya saMkara ( Cross) thaI zakato nathI. atyAra sudhI hindusamAjamAM dhaMdhAnI bAbatamAM koI paNa jAtie vadhu pharaka karyo hate. hAle kaI paNa dhadho naisargika dRSTie halake nathI. (mRSTie te ISTa dhaMdhA, aniSTa dhaMdhA, piSaka dhaMdhA, mAraka dhaMdhA e pharaka karela che ane koI paNa saMskRtinI IcchA karanArA manuya dhaMdhAomAM te pheraphAra karaze ja) evA alaukika mane pracAra thavA lAge, tyArathI mAtra dhaMdhAnI bAbatamAM suzikSita lokomAM DI ghaNI ulaTapAlaTa thaelI jaNAya che. manuno kAla game tema mAnIe to paNa manunA kAlamAM je dhaMdhAo brAhmaNAdi vargo mukhyatve karIne karatA hatA eja dhaMdhAo teja vargo hAle paNa kare che, ema jaNAI Avaze. te dhaMdhAe karavAthI dharma hAni thatI nathI ema ame pAchaLa batAvyuM che. dhaMdhAmAM je ulaTapAlaTa thaelI dekhAya che te phakta sudharelA ane suzikSita lekamAM ja thaelI che, bAkI badhuM ThIka che. haju paNa hindu samAjane A upara upara thatI sudhAraNuthI karavAnuM kaMI paNa kAraNa nathI. AvI rIte janma ane dha-e be tothI jAti baMdhAI gaelI hevAthI ane mukhya bhAra anuvaMza para hovAthI, strIo potAnA jAti bahAranA purUSathI prajotpatti karI levI nahi evI samAjazAstranI IcchA hoya e svAbhAvika che. A jAtio sthira For Private and Personal Use Only Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ka74 hiMduonuM samAjaracanAzAma rAkhavAmAM bAlavivAha ane aspRzyatA (nitya agara naimittika) e bane tane ghaNo ja upayoga che. strInuM mana bahAra AkarSavA lAge te pahelAM ja je AlapheDa eDalaranA kahevA pramANe eno sahacara cuMTI ApIe te jati saMkara tarapha ochI pravRtti thaze ema hinduzAstrono mata che. suprajAzAstrano mukhya hetu bhAvi sahacaranI saMkhyA maryAdita karavAno che. e hetu AMkha sAme rAkhIe, te pUrNa vikAsa pAmelI strI samAjamAM haravApharavA lAge ane tene pUrNa svAtaMtraya hoya, te te pitAnI jAtimAM ja vivAha karaze enI khAtrI kezu ApI zakaze? suprajAzAstra e kaMI pratyeka vikAsa pAmelI strIne samajavA jeTaluM saheluM nathI. prauDha vivAha, strIzikSaNa, aspRzyatAnivAraNa vagere upara upara rUpALA dekhAnArA paraMtu anta nAzaka evAM to kahevAM, eTale hinduoe je samAjaracanA karI che te tanI haDatAla pADyA jevuM che. AvA prakAranAM mULa racanA sAthe visaMgata thaelAM naitika mUlyono prasAra kare e samAja sudhAraNuM nathI ane teno prasAra karanArA samAja sudhArake paNa nathI. ? Scionce of living by Alfred Adlor. 2 Studies in Psychology of sex Vol. VI by Havelock Ellis. 3 Essay by Rabindranath Tagore in Book of Marriuge by Koyserling For Private and Personal Use Only Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa 18 muM hiMdu jAti saMsthA aspRzyatA ( nitya ane naimittika prAsaMgika) e samAjane zuddha sthitimAM rAkhavAnuM eka sAdhana che. amArA A vidhAna para evo AkSepa saMkara ane levAmAM Avyo che ke aspRzyatAnivAraNa aspRzyatA thatAM veMta ja sarva jAtionA strI purUSo aMdara aMdara vyabhicAra karavA lAgaze ema amArA kahevAno matalaba che. paraMtu Aja je jAtio spRzya manAI che temanAmAM aMdara aMdara e vyabhicAra thaele mAlama paDatuM nathI, tethI amAruM kahevuM bhUlabhareluM che e muddAne paNa ahIM vicAra karavo joIe. hajAro varSo sudhI samAja nItiniyama vaDe baMdhAelo rahevA pachI, te samAjamAM zuM hatuM agara zuM thaze e ahIM jovAnuM nathI, paNa jemaNe samAjanA nItiniyamo ghaDayA te lokoe te vakhate kathA to aMgIkAra karyo hato e jovAnuM che. Aje ekAda tattva naSTa thAya, te tenuM zuM pariNAma thaze e turata samajAtuM nathI. AthI je samAjamAM e tava pracalita na hoya tyAM zuM bane che e jovuM joIe. paraMtu te pahelAM nIcenA muddAne vicAra kare joIe, For Private and Personal Use Only Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 476 hionuM samAjaracanAzAja (1) aspRzyatAe (Segregation) pachI e nitya hoya ke naimittika haya, vyaktinI hoya ke samUhanI heya, samAjanI unnatimAM tevI ja rIte jIvanI utkrAMtimAM kaMI paNa kArya karyuM che ke nahi ? (2) samAjanI vibhAgaNI mULa kyAM to para thaelI che? tame je naitika mUlyo pracalita karavAnA che tene mULa to sAthe virodha che ke? (3) hindusamAjanI vibhAgaNI je tavA para karavAmAM AvI che te taravAnuM banI zake teTaluM pAlana karavA mATe hindusamAjazAstroe zI zI yuktio karI ? te yuktiomAMnI A paNa eka yukti che ke nahi ? have A traNe praznone anukrame vicAra karIe aspRzyatA eTale vibhakitakaraNa (Isolation or Segregation) hindusamAjanI paddhati anusAra pazupakSIothI manuSya sudhI sAmAjika utkrAMtimAM jene jene saMbaMdha Ave che te sarvane anukrama lagADI temanA adhikAra lagADI dIdhA che; paraMtu A vibhakitakaraNanI AvazyakatA zI che e prazna pUchAya che. tethI vibhakitakaraNanuM samAjanA jIvanamAMnuM kArya karyuM ene vicAra karIe. Adhunika zAe guNadaSTie karelI mAnavajAtanI vibhAgano ullekha ame pAchaLa karyo ja che. temAM sarvazreSTha daza TakA ane bAkInA madhyama 80 TakA ema vibhAganuM thAya che. (ema ApaNe joyuM) temAMthI sauthI uparanA zreSTha je daza TakA temane itara samAjathI vibhakta karavA hitakAraka thaze evo mata lagabhaga badhA prANuzAstranuM ane samAjazAstrajJa devA lAgyA che. jema uparanA varganuM vibhaktikaraNa karavuM ? Segregation of the Fit by R. F. Freoman; National Deony by Mc Dougal; Need of Eugenio by L. Darwin. For Private and Personal Use Only Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiM jati saMsthA joIe, evo mata have pracalita thavA mAMDyo che. ucca prajAnI vRddhi thavA mATe ane kaniSTha prajAne nAza thavA mATe bane ThekANe aspRzyatA utpanna karavI joIe. ucca varNonI aspRzyatA pavitratA manAI ane kaniSTa varganI aspRzyatAnuM eja aspRzyatA nAma rahyuM. bannenA mULamAM ekaja tattva che. ekaMdare mahAtmA gAMdhIjI ane temanuM maMDaLa kahe che te pramANe aspRzyatA e dharma para kalaMka na hoI suprajAnI vRddhi karavAnuM ane kuprajA ochI karavAnuM eka sAdhana che. sarva ThekANe sarva prakAranuM vibhakitakaraNa tyAjya nathI, eTaluM uparanI carcA parathI siddha thAya che. have A sarva ThekANe grAhya che ke nahi tene vicAra karIe. samAjanI vibhAgaNI mULa kayAM to para thaI che? hindusamAjazAstrane A praznone uttara ApatAM zI zI aDacaNe upasthita thAya che ene barAbara khyAla ha. samAjamAM je je samUhe paDelA dekhAtA hatA te ja samUha laI temanI suprajA zAstranI daSTie vyavasthA karI. paraMtu teo jAti upajAtionI vyAkhyA karavAnI bhAMjagaDamAM paDayA nahi, tethI ja vAta majA evo ullekha maLI Ave che. upajAtionI vyAkhyA karavI ane temanI vyApti nizcita karavI e Adhunika paMDitene lAge che eTaluM saheluM nathI. DAni kahe che ke, " jAti e zabdanI je judI judI vyAkhyAo apAI che tenI carcA huM ahIM karato nathI; kAraNa ke koI paNa eka vyAkhyAthI sarva prANIzAstranuM samAdhAna thaze nahi, ane chatAM paNa pratyeka prANIzAstrajJa jAti (species) kene kahevI e barAbara jANe che." evA ja prakArane mata bIjA eka prANIzAstrajJa hekele Ape che. ame kahIe chIe ke A samUha samAjamAM juduM juduM astitva 1 Origin of Species by Charles Darwin. 2 Morphology by Haeckel. For Private and Personal Use Only Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra E www.kobatirth.org hiMduonuM samArampanAsAgra dharAve che, te uparathI teo upajAtie ja (Subspecies) che, ane te upajAtie nathI ema kahenArAoe upannatikSeAnu lakSaNa ane pramANa kahI ( lakSaLapramALA vastunidhi) te kevI rIte nathI e batAvavuM joie. samUhe paDelA che ane te badhA vivAhanA ane annanA niyamethI siddha thayA che. TuMkamAM kahIe te hindusamAjazAstrajJeAe mukhyatve karIne janmanA tattva para vibhAgaNI karI che, dhaMdhA ke zikSaNa ityAdi bAhya tattvo para karI nathI. niyameA paLAvavAnA uddezathI jyAM jyAM dhaMdhA viSayaka pAtitya kahyuM che tene spRzAspRzatru sAthe kaMi paNa saMbaMdha nathI. janma e ja khaza mULa pAye! hAvAthI ene lagatAM badhAM naitika mUlyo paNa janmatattva para racAelAM hAvAM joie, e kaMi svacchatAnA agara sAbu lagADavAnA tattva parathI nathI. nn Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samUhanI vibhAgaNI janmanA tattva para karI, tenuM rakSaNa karavA mATe je aneka yukitae karavAmAM AvI che, temAMnI aspRzyatA paNa eka yukita che. e yukita nAbuda thai aspRzyatAnivAraNa thavuM joie evA mata AjakAla pracalita thaI rahyo che. aspRzyatA ( Segregation ) nAM tattvanAM mULIAM samAjamAM keTalAM laiMDA pesI gayAM che e vAta bhAgye ja kAinA dhyAnamAM AvI che. samAjaracanA jo vargIkaraSNunA (classifieation) tattva para heAya te te tattva sarvatra pasaravAnuM ja. vibhaktikaraNa karatAM pahelAM ja meATI vibhAgaNI strI ane puruSanI thai. hiMdusamAjane abhinnata puruSa kevaLa peAtAnI jAtinI ja nahi, para Mtu vaMzamAMnI strIne paNa sparza karavA nAkhuza hoya che, paNa e aspRzya te mane!maya che, ane rItarivAjothI ekadama rUDha banI gai che. ( It has becone a taboo) enuM kAraNa: 1 bhAratIya aspRzyatecA prazna, vi. rA. zide; aspRSTAMcA prazna-zrI. ma. mATe, For Private and Personal Use Only Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir N svastrA mAtrA duhitrA vA na viviktAsano bhavet / balavAnidriyagrAmo vidvAMsamapi karSati // ema manu kahe che. e ja mata tukArAme bIjA zabdomAM kahyo che. yekAMtI lokAMtI striyAMzI sAcAra / prANa gelyA jANa bolUM naye // tukArAmanuM ane manunuM kahevuM sAcuM che ke nahi e vAcaka pitAnA manathI vicAra karI jue. ahIM vibhakitakaraNane hetu che. che? e hetu eTalo ja ke banatAM sudhI yonI saMkara thAya nahi. manu kahe che ke, "varNasaMkara uttama kuLamAM utpanna thayA chatAM paNa pitAne utpanna karanArAnA thaDA athavA vizeSa svabhAvane anusare ja che. je dezamAM varNane dUSaNa ApanArI varNasaMkara prajA utpanna thAya che te dezane te dezanA lokonI sAthe turata ja vinAza thAya che. kule mukhye'pi jAtasya yasya syAdyonisaMkaraH / saMzrayatyeva tacchIlaM naro'lpamapi vA bahu // yatra tvete paridhaMsAjjAyante varNadUSakAH / rASTrakaiH saha tadrASTra kSiprameva vinazyati // manunA A mata sAthe nIcene mata sarakhAvI juo. "A nIsaMkara romana sAmrAjyanA nAzanA aneka kAraNomAMnuM eka bahuja mahatvanuM kAraNa hatuM." DokaTara harTe paNa evo ja nizcita mata Ape che. AvI rIte vibhaktikaraNanuM tatva sarve ThekANe jeluM mAlama paDe che. pazupakSIomAM paNa ochAvattA pramANamAM keTalAka spRzya ane keTalAka aspRcce evI vyavasthA karavAmAM AvI che. tenuM bIja zAmAM che enI carcA ame ahIM karatA nathI. Herodity and Dagenics by Gates. 2 Future of Life by Dr Harst. .! For Private and Personal Use Only Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir himAnuM samAjaracanAzAha wn w AvI rIte samAjamAM judA judA samUhe thayA pachI temanI vyavasthA kema karavI e prazna samAjazAstrajJa sAme ubhe rahyo. A badhA vargo mULamAM bahu ja judA che. emanI vyavasthA kema karavI? prathama ahIM je samAjamAM AvA prakAranA niyamo nathI te samAjamAM zuM pariNAma AvyuM e joI niyamo TharAvavAnA hoya che. 1931 nA vastIpatrakamAM enla inDIana nAmanA varganI je gaNatrI karavAmAM AvI che te varga yuropIanamAM aspRzyatAnI kalpanA daDhamULa thaelI na heta, te utpanna thAta nahi. e varga je bApadAdAonAM nAma kahe che teoe grAmabahiSkAra nahi paNa khaMDabahiSkAra karyo hato. AvA be judA judA varga ekaja ThekANe rahevA lAge te zuM pariNAma Ave? "je AvA be vargo eka ThekANe rahevA lAge te zreSTha prajA utpanna thavA mATe Avazyaka jIvanArtha kalaha kiMcit kAla baMdha thAya che. zreSTha ane kaniSTha varga eka ThekANe rahevA lAge te baMnenI adhegati thAya che, temanI vacce thoDA vakhatamAM ja sevyasevaka bhAva utpanna thAya che ane e saMbaMdha upara upara na dekhAya te paNa gulAma ane gulAmanA mAlIka je thavA lAge che. vakhatovakhata teomAM saMkara thavA mAMDe che. yurezIana lokeAmAM ke keTalIka mAnasika daSTie sudaDha vyakitao maLI Ave che, te paNa mane emaja lAgyA kare che ke teo je zuddha aiziyATika ke zuddha yuropIana hota te sAruM thayuM hota. (Aja upara kahelA e IDIena) AvI rIte bane jAtiomAMne jIvanArtha kalaha ocho thAya eTale sAmAjika praznono nirNaya thavAne aTakI paDe che, te praznone nirNaya sRSTinA niyamo vaDe thavAne badale temAMthI bhaviSyakALa mATe moTA moTA utpAtanI pUrva taiyArI thAya che. baMne jAti ? National life from the standpoint of science by Karl pearson For Private and Personal Use Only Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 485 mumann eka ja ThekANe rahevA lAge, te te kaMI saMkara thavA mATe rahetI nathI. hiMduo sAme te aneka jAtionA saMkarathI pitAne bacAva karI levAne prazna hatuM, te mATe teoe prathama ja nagararacanAzAstra tarapha dhyAna ApyuM. nagararacanAnA junA zAstramAM judI judI jAtiene judA judA mahelAo ApavAmAM AvyA che. AvI rIte mukhya jAtione ane temAMnI upajAtione judA judA bhAgo zaheramAM vaheMcI ApyA pachI, temanI vacce je kaMI saMbadha Ave te gharanI bahAranA vyavahAranA ja hoya che. pratyekanuM udaranirvAhanuM sAdhana judu hovAthI ane anna bhaMDaLa karatAM lekasaMkhyA vadhAravI eTale sudhAraNA e Adhunika zodha na thaelI hevAthI, strIpuruSane sahavAsa ja che Avate. gAmanA judA judA mahelAmAM judI judI jAtionI vasatI hatI. ane te te jAtionA judAM maMdira paNa hatAM, pachI eka vasatImAM rahetI vyakti uThIne bIjI vasatInAM maMdiramAM zA mATe jAya ? ane javAthI phAyado paNa zo? Aja paNa mahArASTranAM gAmaDAMnI vyavasthA joizuM te judI judI jAtionAM phaLIAM vibhakta ja che ema jaNAze (ApaNuM gujarAtanAM gAmaDAMnI vyavasthA paNa AvI ja che.) vaLI maMdire vize ema dekhAya che ke ziva, hanumAna, rAma, kRSNa vagerenAM maMdira bahudhA badhAM gAmaDAMomAM maLI Ave che. AvI rIte vyavahAra ocho eTale nI saMkara thavAno saMbhava paNa che, chatAM cheDe ghaNo vyavahAra te ekatra thAya ja; te mATe kamI adhika pramANamAM nitya agara naimitika aspRzyatA (Segregation) utpanna karavI paDI. eka jAtinA agara ekaja vaMzamAM janma thayo hoya ane ekaja gharamAM rahetA hoya to paNa vyakita vyatiomAM naimittika aspRzyatA ? Aryan Rule in India by E. B. Hevel. jaLa e paNa mahArAjanA mATe jAya ane te For Private and Personal Use Only Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 421 hiMduonuM samAna nArAya hAya che. uccavaNI emAM devapUjA ane meAjana e anne nimittathI akhoTInA rUpamAM aspRzyatA paLAya che. devapUjAnu nimitta jana hAya tA te ThekANe pahoMcavAnI jarUrIAta paNa naSTa thAya. devapUjA na karavAnAM kAraNA nIce pramANe hAi zakeH (1) izvaranA ja inkAra karavA:-~astyN apratiSThaM te jagadAhuranIzvaram / aparasparasaMbhUtaM kimanyatkAmahaitukam // 1 (2) izvara hAyA paNa te mUrtimAM nathI ema mAnavuM ( 3 ) izvara hAya ane te mUrtimAM haeNAya te paNu amAre enI sAthe kaMi paNa saMbaMdha nathI ema mAnavuM. - ( 4 ) ame mAnasika pUjA karIe chIe evI DIMga mAravI. ( 5 ) agara Adhunika paddhatithI prArthanA karavI. yajante nAmayajJaiste daMbhenAvidhipUrvakam | pUjA karavAmAM vaLI abheTIyAMnI zI jarUra che evA prazna paristhitijanya mAnasazAstranI thaDI ghaNI pazu mAhitIvALA manuSya pUchaze ema amane lAgatuM nathI. devapUjA karavA jevA pavitra samaye ameTIyAMnI kalpanA paLAya te emAMthI zuM nukazAna thAya che, e to eka izvara ke suzikSitAne mAnya eveA paramANuja jANe. A AbatamAM yamaniyama paLAvA joie, evA amArA spaSTa mata che. te pramANe je bhAjana vakhate aspRzyatA paLAya che temAM zI bhUla thAya che e amArA / bhejAne samajAtuM nathI. annane 1 mAvadUtA. 2. bhagavadgItA. 3 Conditioned reflexes by Pavlov. For Private and Personal Use Only Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aai jati saMsthA 5 . tAbaDatoba ratamAM praveza thAya che, tenI jamatI vakhate banI zake teTalI saMbhALa rAkhavI jarUranI che ema amAruM mAnavuM che. AvI bAbatamAM uparathI rUDArUpALA dekhAnAra ane sabhya jaNanArA leke keTalA prakAranA saMcArI rege phelAva kare che e vAta pAzcAtya agara paurvAtya vaidakazAstra parane graMtha uthalAvI joIzuM te samaja paDaze. prasaMgopAta avayavonA sparzathI, zvAsocchavAsathI, sahabhajanathI sAthe uThavA besavAthI, zarIre gaMdhAnulepana karavAthI eka vyakitamAMthI bIjI vyakti tarapha rAgane phelAva thAya che. pra dvAra saMsparzAta niHzvAsAtsahabhojanAta sahazayyAzcApi gNdhmaalyaanupApAca saMmati nArAja ! A viSayanI pUrNa carcA karavA mATe te eka Akho jude ja graMtha lakhavo paDe. ahIM eTaluM ja kahevuM basa thaze ke bhajana saMbaMdhI spazAspRzyatAnA niyamo AjanA suzikSitemAMthI cAlyA jAya che e kaMI samAjane hitakAraka nathI. keTalAka kahe che ke koI paNa tatvane atireka kare nahi. paraMtu AmAM jeTaluM satya che teTaluM ja satya eka vakhata apavAda karavAnI zarUAta thaI eTale AcAra dharma choDavA icchanArI keipaNa vyakita kaMi ne kaMi bahAnuM kAThI pitAne apavAdamAM gaNAvI zake che, e vAtamAM samAeluM che. A sivAyanI kuTuMbamAM paLAtI aspRzyatA eTale mRtA zauca, sutaka ane rajasvalA vageremAMthI utpanna thatI aspRzyatA che. A bAbatamAM eka Adhunika sudhAraka paMDita kahe che ke, "sutaka, rajedarzana, sAMsargika rega ItyAdi vyakitagata, kauTuMbika ane prAsaM. gika bAbata saMbaMdhI abhyatA hAle hindustAnamAM tevI ja rIte bahAranA rASTramAM paNa paLAelI ghaNe ThekANe dekhAya che, pharaka eTa 1 mAdhavanidAna. For Private and Personal Use Only Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 484 hAonuM samAjaracanArA leja ke pahelI be bAbate jaMgalI lekamAM ane trIjI sudharelA dezamAMnA davAkhAnAomAM mAlama paDe che.' A paMDitanA matAnusAra radarzananI aspRzyatA pALanArA leke jaMgalI che. rajasvalA sthitimAM strInI mAnasika ane zArIrika sthiti zI heya che ene abhyAsa karI (mAtra vicAra karI nahi) eka pAzcAtya paMDita nIce pramANe pitAno mata kahe che. "mAtra kavetavaNIonI strIomAM jAtiya vikAranuM (Sexual Invalidism) pramANa vadhAre dekhAya che. A leke dhArmika kalpanA cheDI, tenI sAthe radarzana kAlanI aspRzyatAnI hitakAraka kalpanA cheDI dIdhI, eTale ema karatAM temaNe pulInI sAthe nAka paNa pheMkI dIdhuM." eka paMDita radarzanasamayanI aspRzyatA (Seclusion) no tyAga kare e hitakAraka kahe che, tyAre bIjo paMDita te rItarivAja pALanArA lekene jaMgalI kahe che. A uparathI amArI sudhAraNA karanArA lakAnI lAyakAta kevA svarUpanI che tene vicAra dareka vAMcake pote ja karI le. AvakALamAM strIonI mAnasika ane zArIrika sthiti zI hoya che ene abhyAsa hevaloka elIse karyo che te mAnanIya nathI ema keNuM kaheze ? te abhyAsano sArAMza ApIzuM te paNa graMtha vistAra ghaNe thaze; tethI jIjJAsu vAcakee ene mULa graMtha ja Man and Woman vAMcI je ISTa che. AvI paddhatisara abhyAsa karavAthI hindusamAjamAM je aspRzyatA naimittika svarUpanI che te sarva ThekANe maLI Ave che ema abhyAsakane jaNAyA vinA raheze nahi, paraMtu A sahetuka naimittika aspRzyatA 1 mAratIya achUtevA prazna-vi. rA. zi. 2 Man and Woman by Havelock Ellis. 3 Studies in Psychology by Havelock Ellis. Vol. VI. For Private and Personal Use Only Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hita jAti saMsthA ka 1 ' paNa hindudharme kahelI mukhya aspRzyatA nathI. A ane bIjA aneka zaucAcAra che. e AcAre mAtra eka jAtimAM ja nahi, eka kuTuMbamAM paNa vyakitaone ekabIjA sAthe vartana rAkhatI vakhate pALavAnA niyame che. dareka ThekANe kaMI paNa nizcita AcAra para parA hevI joIe, e vAta sau kaI kabula karaze, tethI uparanA hitakAraka niyama pALavA nahi ema eka vicArI puruSa kaheze nahi. AvI rIte khAvApIvA saMbaMdhI paNa aneka zaucAcAra kahyA che ane te paNasarve hitakAraka che. anta A aspRzyatAthI bIjAnuM mana dubhAze tethI hAruM zarIra apavitra che ane tene AbhaDacheTa lAgaze evI paNa atyaMta udAra kalpanA, eja zaucAcAramAM utpanna thaI, aucAyayjurata jilaM A aspRzyatA virUddha keTalAka suzikSita leke belI rahyA che, chatAM paNa Aja mukhyatve karIne aspRzyatA virUddha je caLavaLa cAlu che te A nathI. have janmathI utpanna thanArI aspRzyatA. eTale ke amuka manuSya amuka viziSTa jAtimAM utpanna thayo che tethI aspRzya che tema mAnavuM ane evA prakAranI aspRzyatA pALavI e hindu dharma para kalaMka che, evA prakAranI je samaja phelAelI che, tene vicAra karIe. ahIM hindu samAjanI racanA kyA svarUpanI che ene vicAra karele jaNa nathI. AjanA (raziyana samAja sahita) kaI paNa samAja jo te, te samAjanI keIkane koI prakAranI racanA heya che. sarva samAjanI racanA eka ja prakAranI na hoI temAM pharaka heya e svAbhAvika che, tethI eka racanAnuM tatva bIjI racanAmAM maLatuM nathI ema kahI pahelI racanAne deSayukta karAvavI e atyaMta chIcharApaNAnuM lakSaNa che. hiMduonI samAjaracanAne Adya ghaTaka jAti che. e jAtinI 1 pAtaMjala yogasUtra For Private and Personal Use Only Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hinaonuM samAjaracanAzA eka upara eka evI paraMparA che. A paddhatimAM hakko jAtionA che, vyaktionA nahi. je jAtimAM janme te jAtinA sarva hakko te vyaktine hoya che ane tenI sAthe taditara jAtionI vyaktine nathI hatA. DheDa jAtine je kaMi hakko che te para bIjI koI paNa jAti hakka dharAvI na zake. dasagraMthI brAhmaNa, meTe paMDita, zura kSatriya, dhanADhaya vezya, sakIla zaka emAMthI koIne paNa varSAsana levAne hakka kayAre paNa maLI zakaze nahi. emAMthI zudronI mAlakInI jagA kaI paNa laI zakaze paraMtu temanAM varSAsana ane khaLAMnA hakko kaI paNa jhuMTavI zake tema nathI. A badhI bAbatone zo artha he joIe? hindusamAjazAstrajJa sAme A atyaMta vikaTa prazna hatA, jyAM samAnavaMzIya (Homogeneous) agara bahu dUranA vaMzanA nahi evA lekene vicAra karavAnuM hoya che, tyAM e bAbata vadhu agharI lAgatI nathI, paraMtu jyAM vividha vaMza, upavaMze, ane saMskRtinA vividha thare, A badhAne vicAra karI samAja vyavasthA karavAnI hoya che tyAM e prazna sahele che. nathI hota evA praznone ukela kolejamAM zikhelA tattvajJAnathI thatuM nathI. prathamataH samAjanI vibhAgaNI karavI paDe che, ane pachI te vibhAge ame pAchaLa kahelAM kAraNa anusAra vibhakta ja rAkhavA paDe che. hindusamAjamAM cAra agara pAMca thara pADI sAmAnya rIte prathama vibhAgaNI karI temane varNa nAmathI saMbodhavAmAM AvyA. e vibhAga mukhyatve karIne saMskAranA nidarzaka ( Cultural) che, paraMtu A AdhyAtmika paraMparA sAthe Au intelligent man's guide through the world chaos by Cole. 2 The need for Eugenics Reform by L. Darwin. Reflections on the Revolution in France by Burke, For Private and Personal Use Only Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu jAti saMsthA bIjI jAtIya eTale AnuvaMzika para parA paNu che. nyAyazAstranI bhASAmAM kahIe teA varNa e pradhAna vibhAga (genus) ane ti e taddantaragat samUha ( species) che. vaLI lAyaka prajA, nAlAyaka prajA, ane sa sAdhAraNa leAkasaMkhyA evA paNa vibhAga paDe che. ahIM eka vaMzamAM jema traNa vibhAga paDe che tevI rIte vaze vAmAM paNa jaividhya pratIta thAya che,? tethI prathama vazApavaMzanI saMskAradarzaka vazAnI aMdara vyavasthA thavI joie. lAyaka vaza vibhakata karIra temane jaivaNika nAma ApyuM ane emanA ja para samAja zakaTa calAvavAnI javAbadArI nAkhI. khIjA sarva sAdhAraNa je vaMzA rahyA temanA para samAja viSayaka kAi paNa mahattvanI javAbadArI nAkhI hAya ema jaNAtuM nathI. ' brAhmaNeAnu' meTApaNuM' jJAnathI gaNAya che, kSatriyAnu meTApaNuM parAkramathI gaNAya che, vaizyAnuM meATApaNuM dhAnya tathA dhanathI gaNAya che ane zudronu meTApaNuM janmane laine ja gaNAya che. arthAt je zUdra umaramAM moTA hoya te zreSTha gaNAya che.' viprANAM jJAnato jyaiSThayaM kSatriyANAM tu vIryataH / vaizyAnAM dhAnyadhanataH zUdrANAmeva gammataH // 3 A cAre varSoM para adhikArane lIdhe vividha sa MskAra karavAnA hAya che. samAjamAM badhI vyakitao para sarakhA ja saMskAro pADI eka ja paddhatinI saMskRti nirmANa karavAnA prayatna aniSTa che, ema AjanA prANIzAstrA, samAjazAstrajJA ane ethIe vizeSa' zikSaNuzAstranA paNa kahevA lAgyA che. ahIM eka ati purAhita thavAnI; khIjI laDavaiyA thavAnI, trIjI jAti vepArI thavAnI ane ceAthI jAti 1 Sir Arthur Keith quoted before. 2 Segregation of the Fit by B. Austin Freeman. 3 manusmRti-a. 2, zlAka 155 * Scientific Outlook by Bortrand Russel. red For Private and Personal Use Only Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMonuM samAjaracanAzAstra sarva sAdhAraNa kAryo karavA mATe. A badhA mATe eka zALA khelI eka ja prakAranuM zikSaNa ApavuM joIe ema zI rIte kahI zakAya ? paraMtu Aja sudharelA kALamAM sarva zALAomAM sarva viSayo kayAM zikhavavAmAM Ave che ? iMglaMDamAM senDavarTa, bulavIca, cethema, vagere ThekANe lazkarI zALAo che, tyAM paramezvaranuM svarUpa AtmAnAtmAnA vicAra, alaMkArazAstra vagere zikhavavAmAM AvatAM nathI, ane okasapharDa kembrIjamAM lazkarI hIlacAla paNa zikhavavAmAM AvatI nathI. punA zahera zALAothI bharapura hovA chatAM zivAjI mahArAjanA nAmathI zarU karelI lazkarI zALAnI zI jarUra hatI ? ahIM cAra agara pAMca vargo para saMskAra karavAnA hoya che ane saMskRti TakI rahe, te mATe samAjamAM sauthI moTA 80 TakA jeTalA sarvasAdhAraNa lekene aMkita hevAthI koI paNa zAstrIya paddhatinI sudhAraNa karavI azakaya che, evA duHkhoddagAra kADhavAno prasaMga AvyA vagara raheze nahi. ahIM sarvasAmAnya jAtine halakA vaganI sAthe besADavAnI nathI; ane A moTo aprabuddha varga samAjaracanAne nAza karavA ukta na thAya evo vatanama nizcita karI devAne che. ahIM eka vastu spaSTa thAya che ke hAle je sArvatrika zikSaNa vaDe samAja unnata karavAnI azAstrIya ane asiddha kapanA prasAra pAmI rahI che te paddhatinI ahIM gaMdha paNa nathI. AvA cAra jAtanA varganI suprajAzAstranI dRSTie vyavasthA karanArA laMkAnI buddhi keTalI vizALa haze e vicAra karavA jevo che. ahIM suprajA eTale brAhmaNa, Scientific outlock by Russch; Mending of Mankind by Whitehead. 2 The Future of Life by C. C. Hurst. * Nature and Nurture by Pearson; The Futnre of Life by Hurst and a bost of writers, For Private and Personal Use Only Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu jAti saMsthA ee kSatriya, vaizya, ane sAdhAraNa prajA eTale tara bahusaMkhya prajA. e samAM sthitisthApakatA rAkhavAnI jarUra che. ahIM kAI paNa samAjarakSake zuM karavuM ? A pRthvItala para mahu sakhyAMka sAmAnyajana sAme aparAkhyAMka zreSTha lokeAnA sa` DhAmAM nAza thai rahyo che, tyAre zu AvA prakAranI vyavasthAnA svIkAra karavo ke zuM? * samAjamAM bahujana samAja lagabhaga apramuddha heAya che. eTale temane kAi paNa eka nizcita AyuSyakrama batAvI devA joie tethI ahIM dharmanI vyAkhyA bAvApramavo dharmaH / ' evI ja karavI paDe ... teja AcArAmAM te vazenuM AtyaMtika hita heAya che. " zrutimAM kahetAM vedamAM tathA smRtimAM kahetAM dharmazAstramAM kahelA AcAra eja parama dharma che. trIjA varNane brAhmaNa, kSatriya, vaizyane jo peAtAnA AtmAnuM hita karavAnI IcchA hAya teA teNe sadA AcAra pALavA mATe tatpara rahevuM. AcArathI bhraSTa thaelA hiMja vedokata karmInA phaLane pAmatA nathI, paraMtu AcAra pALanArA dvija vedokata dharmAMnA saMpUrNa phaLane bhogave che. upara kahyA pramANe AcAra pALavAthI dharmanI prApti thAya che, ema joine munIee sarva tapanuM mULa para AcAra Ama svIkAyu che. AcAraH paramodharmaH smRtyuktaH smArta evaca / tasmAdasminsadA yukto nityaM syAdAtmavAn dvijaH // AcArAdvicyuto vipraH na vedaphalamazrute / AcAreNa tu saMyuktaH saMpUrNaphalabhAgbhavet // Marriage and Morals by Bertrand Russel, Need for Eugenic Reform by L. Darwin, Heredity and selection in Sociology by chatterton Hill; Eugenics by Carr Saunders, For Private and Personal Use Only Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAsa evamAcarato dRSTvA dharmasya munayo gatim / sarvasya tapaso mUlaM AcAraM jagRhuH param // A saMskAra mAnavasvabhAvanI jhINI jhINI rUparekhAone abhyAsa karI nizcita karyo eTale basa, pachI temAM pharaka karavAnI jarUra paDatI nathI, kAraNa ke manuSyane mULa svabhAva lAMbA varSo sudhI ene evo ja rahe che. have A sarva vargone vibhakta rAkhavAnA. paraMtu emane saMbaMdha te vyavahAramAM AvavAno. strI purUSe ekAMtamAM ke janasamUhamAM maLavAnAM ja gharabahAra kAma karanArI strIone te A dararAjano prasaMga thaye. kAmavikAra te prabaLa che. (hAlanA sAhityAtmaka zikSaNathI e eka prabaLa thavAne che evuM saMbhaLAya che.) saMkaranI bIka paNa maTI ja, tyAre te vargomAM ekabIjAne sparza kare e paNa pAtaka che e prakAranI prakhara kalpanA (Holy-lie)ne prasAra karavAmAM Ave, teja ATalA meTA jabaradasta vikAranuM niyaMtraNa karavuM zakaya thAya, tethI jAti jatiomAM adhikArabhedathI pRsyAspRzyatAnA aneka prakAre mAlama paDe che. Aje paNa brAhmaNa ane marAThA (ame A vidhAna mahArASTra puratuM ja karIe chIe) vaccenA vyavahAramAM brAhmaNa purUSa marAThA purUSane aDake che. paraMtu brAhmaNa strI marAThA purUSane aDakatI nathI. A varga bhUlatA judA judA che. samAjane apAya na thavA detAM eka ThekANe sulehazAMtithI kema rahI zakaze ene vicAra karavAne hatA, ane tema thavA mATe teone adhikAra bhedAnurUpa aspRzyatA (Isolation ) eja niyama dekhAya ane te temaNe kahyo. 1 mAryAri-a.1 leka 108-110. * Indian philosophy Vol I, by Railha Krishna. 3 aggvA prazna-zrI. ma. mATe bhAratIya rASTrapataiiyA ja-vi. rA. zi. For Private and Personal Use Only Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu jAti saMsthA ahIM keTalAka lekA taraphathI prazna karavAmAM Ave che ke mULa vaidika dharmamAM aspRzyatA hatI ane te pAchaLathI ghusADavAmAM AvI che. Ano ja paryAya mahAtmA gAMdhIe "Aja je prakAranI aspRzyatA pALIe chIe." evI zabdaracanA karI svIkAryo che. bIje muddo e ke jemane junA graMthamAM aspRzya kahI saMbodhavAmAM AvyA che te ja leke AjanA aspRzya che evuM nizcita vidhAna karI zakAya tevuM nathI. trIjo muddo e ke Itara dharmIone jeTalA spRzya mAnavAmAM Ave che teTale sudhI te svadharmIone spRzya na mAnavA joIe tema je nahi karIe te teo dharmAntara karaze vagere muddAone vicAra karIe. mULa vaidika dharmamAM aspRzyatA nahetI e vidhAna karavAnI ja sAthe nIcenA prazno upasthita thAya che. dharmanA mULa AcAra [1] kyA sthaLanA? [2] kyA kALanA ? [3] kayA lekanA ? ane [4] te ja AcAro vaidika che e darzAvanArAM kyAM pramANe mAnavAM ? e cAre praznone barAbara nirNaya thayA sivAya mULa AcAre viSe paNa nizcaya zI rIte thaI zake? mULa vaidika AcAra eTale jyAM paMcanA dezamAM saMhitAnuM ekIkaraNa thayuM manAya che, e paMjAbanA te kAlanA AcAra e artha mAne ke zuM? te artha thato heta, te manusmRti vaidika dharmanA graMthamAMthI bAtala thaze. kAraNa ke manu jene sadAcAra kahe che, te te sthaLanA nathI. manu kahe che ke, sarasvatI haSadvatyAdevanadyoryadantaram / taM devanimitaM devaM brahmAvarte pracakSate / / tasmindeze ya AcAra: paarNprykrmaagtH| varNAnAM sAMtarAlAntaM sa sadAcAra ucyate // 2 1 amArA para Avele mahAtmA gAMdhIjIne patra ane reDAmAMthI prasiddha karela emanuM patraka. 2 rAzi-e, 2, 3 17, 18, For Private and Personal Use Only Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jadara hiMduonuM samAjaracanAzA "sarasvatI ane daSaddha tI nAmanI devatAonI be nadIonI vacce pavitra deza, devatAoe nirmANa karelA dezane brahmAvata deza kahe che." te dezamAM vasatA brAhmaNa, kSatriya, vaizya tathA zone ane varNasaMkara prajAne paraMparAthI kramavAra je AcAra cAlyo Ave che, sadAcAra kahevAya" che. tethI prAcIna kALane vaidika dharma kayo, tenuM sthaLa kayAM, tene kALa ko vagere bAbate nizcita rIte kahevI joIe. samakAlIna saMskRti viSe vidhAna karatI vakhate sthaLanirdeza kare joIe; ane prAcIna saMskRti viSe vidhAna karatI vakhate sthaLa ane kALa vagerene nirdeza karavo joIe. prAcIna kALamAM amuka hatuM ane amuka na hatuM evA prakAranAM vidhAna arthazUnya che. prAcIna saMskRtinA sthaLakALano nirdeza na karI zakAya te pitAne kayA graMtho pramANa che ane te prathAne artha kaI paddhatithI lagADa, teno nirNaya tha. joIe. tema na thAya te, graMthe enA e ja hoya che chatAM tenA artho ane taddabhUta AcAraparaMparA vibhinna thavA lAgaze. sAthe sAthe vAditivAdi pakSanuM dhyeya paNa eka hevuM joIe, nahi te ekanuM eya saMskRtinuM anaMtakAla sudhI rakSaNa karavAnuM hoya, ane te mATe anaMta kaSTo sahana karavAnI taiyArI hAya; jyAre bIjAnuM dhyeya tAtkAlika prApti ane te mATe koI paNa iSTa agara aniSTa AcArene tyAga karavAnI utsukatA heya, evAM bhinna dhyeyavALA bane samAja ekarUpa che ema kema mAnI zakAya ? temanI vacce ekarUpatA utpanna thavAnI bhUmikA paNa kyI ane te mATe vAdavivAdanI paNa jarUra zI? paraMtu banne pakSe ekaja dharmanuM nAma laIne bele che. dharma jevA viSayamAM svarAjya ane saMskRti bannene saMbaMdha hoya che ane bannene pitapotAnA prameyane AdhAra maLavAne ja For Private and Personal Use Only Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hi. jati saMsthA graMtha prAmANya mAnatI vakhate te sarva graMtho kaI paddhatithI nizcaya kare che e prathama nakkI karavuM joIe. koI paNa prakArane nizcaya karavAnI be paddhatio che. eka nirNAyaka (Deductive) ane bIjI anunAyaka (Inductive). pahelI paddhatimAM sarva sAdhAraNa siddhAnta laI te uparathI bIjA siddhAnta kADhavAnA heya che, tyAre bIjI paddhatimAM puSkaLa udAharaNo bheLAM karI te parathI siddhAMta kADhavAmAM Ave che. ApaNe je graMthonA artha lagADatA hoIe te graMthe A banne paddhatimAMthI kaI paddhatine anusare che ene paNa nizcaya thavo joIe. graMtha prAmANya mAnatI vakhate junA dharmazAstranI daSTie aneka pramANe manAya che. ame manusmRtine dharma pramANamAM eka graMtha che, ema mAnatA hovAthI A bAbata viSe tene mata kahIe chIe. zrutistu beho vizeyo dharmazAstraM tu bai smRtiH / te sabArtheSvamImAMsye tAbhyAM dharmo hi nirvabhau // joDAmajora re mUche hetuNAtrA fkAH | sa sAdhubhibahiSkAryo nAstiko vedanindakaH // vedaH smRtiH sadAcAraH svasya ca priyamAtmanaH / etaccaturvidhaM prAhuH sAkSAddharmasya lakSaNam // ' zrutidvaidhaM tu yatra syAtatra dharbhAvubhau smRtau / ubhAvapi hi tau dharmI samyamuktI manISIbhiH // .. zruti eTale veda ane smRti eTale dharmazAstra. te bane upara miyA tarko karIne temAM kahelA vicAro para azraddhA karavI nahi. kAraNa ke te bannemAMthI dharma utpanna thayo che." 1 manusmRti-A. 2 je. bleka 10, 11, 12, 14. For Private and Personal Use Only Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org YEY hiMdunuM samApanAthAya " je dvija ( bhrAhmaNa, kSatriya, vaizya ) jAtinA puruSa nAstika lAkAe racelA tarkazAstranA AdhAre dharmanA mULa tarIke gaNAtI zrutinu' tathA smRtinu` apamAna kare te satpuruSoe vedanI nidA karanArA te puruSane nAstika jANavA ane tene potAnA ma'DaLamAMthI bahAra kADhavA.. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " veda, smRti, satpurUSonA AcAra tathA je AcaraNa kara vAthI peAtAnu` mana prasanna thAya te, Ama cAra prakAranuM dhatu sAkSAta lakSaNa ( pramANa ) kahelu che." << jyAM e zrutie paraspara virUddha viSayane kahetI haiAya, tyAM te banne yaviSyane dharma samajavA, kAraNa ke RSiee te banneyane satya dharma kahelA che.' ' ' para'parAgata khIjI daSTie zrutismRtipurANa ' nA graMthA pramANa manAya che. pramANabhUta graMtha viSe eka mata thayA eTale te graMthAnA artha kaSTa paddhatithI besADavA e prazna utpanna thAya che. a samajatI veLA mULa lekhakanA hetune paNa ApaNuM vipasa karatA nathI ne ? eTalI jhINavaTathI sabhALa levI joie, nahi teA game te vAkayanA game e a yAjavA zakaya che. sadAcAranuM pramANa svAbhAvika teTalu prabaLa thai rAkaze nahi, kAraNa ke ahIM artha samajavAnI nirNAyaka paddhati cheDI anunAyika paddhatinA vicAra karIe chIe ema thaze. nyAyazAstranI bhASAmAM kahIe te pratijJA gauNa banI udAharaNane prAdhAnya maLaze. A graMthane artha besADatI vakhate keTalI kALajI levI joie e sa'badhI manusmRtine TikAkAra kulluka bhaTTa kahe che ke, virodhibauddhAdirna htavyAni / mimAMsAditarka pravartanIyaH eva / bauddhonu' dhyeya ane hinduenu dhyeya e ekarUpa na hAvAthI auddhonA hetu lagADavA joie nahi. mImAMsAdikomAM kahelA hiMduonA hetuo kahevA joie. manu kahe che ke, For Private and Personal Use Only Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu ati sthA ArSa dharmopadezaM ca vedazAlA'virodhinA / pastaNAnusaMdhate sa dharma veda netaraH // je purUSa vedane tathA manu Adi dharmazAstrane vedazAstrane anukUla evA mImAMsAmAM kahelA nyAyathI vicAra kare che te dharmane jANe che; paraMtu veda tathA dharmazAstrathI virUddha tarka karanAre dharmanA svarUpane jANI zakato nathI. mImAMsApaddhatithI ja artha zA mATe kare? bIjI koI paddhatine upayoga zA mATe na kare ? surendranAthadAsa gupta kahe che ke, "zabdane ane vAkane yathAyogya artha karavA mATe mImAMrAkee je to ane gRhIta ko pravartita karyA che, tene Aja sudhI paNa kAyadAne artha karavAnI daSTie bahu ja kismata che." A mImAMsA paddhati tyAjya che ema karAvavA prayatna cAlu che. te matanuM khaMDana ame svataMtra graMtha lakhI karavAnA chIe. dhArmika graMthano artha karatI vakhate mImAMsA paddhatine anuzya upa ga kare joIe. dhAro ke samAjanA anuyAyIo pramANe koIkane evo mata thAya ke saMhitA eja dharmazAstranA pramANa graMtho che, bIjA keI nahi. pachI zrutimAM hoya teTalo ja dharma temanuM gRhIta kRtya ema che ke hindudharmanI sarva AtAo ane vidhiniSedha zruti graMthAnusAra paraMtu ekaja graMthamAM sarva AjJAone samAveza thavA mATe te graMtha AcAra vyavahAra karavAnI dRSTie lakhAele hovo joIe. kaI eka graMthamAM sarva AcAranuM bIja che ema kahevuM ane sarva vidhiniSedha ullekha che kahevuM, emAM ghaNo ja pharaka che. tethIja ahiM prazna upasthita thAya che te "vedamAM aspRzyatA che ke nahi" ema hAI "vedamAM mAnavasamAjanA vibhakitakaraNanuM tattva 1 jAti -a. 12 zleka 106. 2 A History of Indian Philosophy by Dasgapta, For Private and Personal Use Only Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ITTI fiLAnuM samAnAthanAsA kahyuM che ke nahi e che. e vibhakitakaraNanuM bIja jo vedamAM kahyuM hoya te vedamAM amuka che ane amuka nathI ema kahevAthI zo phAya? kaI paNa graMthamAM amuka eka vyAvahArika bAbatane ullekha na hoya to te bAbata banatI ja na hatI ema anumAna kADhavuM taddana azAstrIya che, udAharaNArtha vaidika graMthomAM mIThAno ullekha kyAMya paNa maLI Avato nathI, tethI vedakAlIna leke mIThuM khAtA ja hetA ema kADhIzuM to te tarka zuddha kahevAze nahi. bahutika hindudharmazAstrane e mata che ke, "vede e dharmanAM bIjabhUta graMtho che, temAM hinduonI badhI ja dhArmika AjJAe kahevAI nathI." jeminI kahe che ke, " vighArja varita jasumattanA" eTale jyAM vedo ane smRti viruddha hoya tyAM smRtinI apekSA nathI eTale smRti apramANe mAnavI. vireAdha na hoya te smRti parathI vedavacane anupalabdha hoya te paNa anumAna karavuM, eTale ke smRti pramANa mAnavI. jeminInA kahevAne zuM e artha nathI thato ke hindudharmanI puSkaLa AjJAe vedavacane parathI anupalabdha che? ema hovAthI prAcIna hindu graMthomAM aspRzyatA viSayaka vacane maLatAM nathI ema kahevAthI zuM phAyado ? pratyakSa aspRzyatA dekhAya che ane te pramANe samAjane vyavahAra cAle che, tema aspRzya manAelA samAjonI gaNatrI 1931 ne vasatIpatrakanA ahevAlamAM ApelI che, chatAM aspRzyatA na hatI ema kahevuM e sudhArakIya satya che, kharuM satya nathI. je aspRzyatA pahelAM hatI te aspRzyatA kayAM kALamAM ane kayAM kAraNothI utpanna thaI ane te kAraNe Aje naSTa thayAM che ke zuM ? Ano uttara aspRzyatA nivAraNArtha jemaNe Aje kamara kasI che te lokoe Apavo joIe. paraMtu tema karavAne badale teo brIsti dharmanI paddhati tarapha hiMduonA naitika mUlyo For Private and Personal Use Only Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu jAti saMsthA ^^ ^ ^ ^^ ^^ ^ ^^^^^^^^, "^^^^ ^ ghasaDI javAnA prayatna karI rahyA che, ane te prIstidharmane te itihAsa ane pratyakSa sRSTi sAthe bArame caMdra che, pachI e Adhunika leke paNa aitihAsika khulAse kema ApI zake? paraMtu A Adhunika lekene paramezvara anujJA ane preraNA karI rahyo che. pachI itihAsanI zI jarUra che? paraMtu ItihAsa kahe heya te dharmazAstranI pUrNa mAhitI joIe, ane tene te khAsa ahIM abhAva che. Adhunika pakSanA eka zAstrIjIe te brAhmaNa vaizya vivAhanuM samarthana karatI vakhate paikInIyAjJavalkaya-ApastaMba, evI paraMparA ApI hatI. A graMthakAre kramAnusAra eka pachI eka pharaka karatA gayA evuM vidhAna kare che; paraMtu dharmazAstrano ItihAsa jotAM e paraMparA teo kahe che tethI barAbara ulaTI ja che. paheluM ApastaMba, pachI yAjJavalkaya, pachI paiDInasI evI kAladaSTie paraMparA che. tyAre baso-cArase varSa pahelAM thaI gaele graMthakAra pAchaLathI sudhAraNuM kema karI zake e keyaDe koI deva ja ukelI zake; heTAonA gharanI vAta ja kaMI anokhI hoya che. bIjA eka zAstrIjI lakhe che ke, "A bAbata vinmAnya che ke zatapatha brAhmaNa ane yAjJavakya smRti banenA praNetA yAjJavalakya maharSi ja che," AvA tarehanA itihAsa saMzadhAyA pachI bolavuM zuM? A badhI carcAne niSkarSa eTalo ke prAcIna kALamAM, pahelAM hAle vagere artha-zUnya zabdo A praznono nirNaya karavAmAM TakI zakatA nathI, tethI eno upayoga itihAsanI pUrNa mAhitI vagara na kare eja sArUM. bIjo muddo : je lokone smRti graMthamAM aspRzyatA mAnya che, te leke A nathI, e kahevAno Azaya jaNAya che. A muddAne aMgIkAra karavAthI kaI kaI Apattio Ave che ene Antichrist by Nietzsche. 2 ma. ma. pAThakanI dharmaprAma-prastAvanA. 38 For Private and Personal Use Only Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaththanAsAgra purA vicAra karelA jaNAtA nathI. hAle je aspRsyA che te smRtimAMnA nathI tA e gayA kayAM ? ane Aja manAya che te aspRsyA AvyA kayAMthI ? ene khulAsA zAstrIya paddhatithI thavA joie. leAkasakhyAnA eka AkhA bhAga adRzya thai tene ThekANe evAM ja nAmanA khIje vibhAga utpanna thAya ane temanA vacce khAsa kaMi paNa sabaMdha nathI ema kahevuM jarA vicitra lAge che. temane kahevAne matalaba mukhyatve karIne e che ke pahelAM cAMDAla jAtinI je utpatti kahevAmAM AvI che te prakAranI prajA hAle kayAM utpanna thAya che? tyAre aspRzyatAnuM tattva AjanA leAkeAne zA mATe lAgu karavuM ? smRtimAM cAMDAla ane pacAne aspRzya kahyA che, ane temanI utpatti nIce pramANe karavAmAM AvI che. zUdrAdAyogavaH kSattA caNDAlazcAdhamo nRNAm / vaizyarAjanyaviprAsu jAyante varNasaMkarAH // kSaturjAtaH tathogrAyAM zvapAka iti kIrtyate / vaidehakena tvambaSThayAmutpanno veNa ucyate // ' zarUthI vANIaNumAM, kSatriyANImAM tathA brAhmaNImAM anukrame AyeAgya, kSattA ane cAMDALa jAtinA putro utpanna thAya che ane teo manuSyamAM adhama ane va sakara kahevAya che. > sattAthI ugnAtinI kanyAmAM utpanna thaelo putra pukhrasa tine kahevAya che ane zUdrathI niSAdanI kanyAmAM utpanna thaelA putra kukuTaka jAtinA kahevAya che. ' tevI ja rIte : kArAvArA niSAdAntu carmakAraH prasUyate / vaidehikAdandhramedau bahigramapratizrayau | 1 manusmRti-a. 10, zloka 10 ane 19. 2 manusmRti-a. 10, zloka 36. For Private and Personal Use Only Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiM nati saMsthA * niSAdathI vaidehI jAtinI kanyAmAM kAravAra jAtine putra utpanna thAya che teNe mocInuM kAma karavuM. vahIthI vaidehImAM aMdha tathA meda jAtinA be putro utpanna thAya che, teoe gAma bahAra rahevuM." A badhAne gAma bahiSata karyA hatA. e bAbatamAM pRthyAspRzyanA prazno kayAreka ja utpanna thatA e sAdI vAta kahevAnI jarUra nathI. je grAmabahiSkata na hatA temanA paNa kAma dhaMdhAne lIdhe vaNike sAthe vyavahAra thavAnA ane taSiyaka amRtivacano paNa maLI AvavAnAM, e paNa sIdhuM ane saraLa che. pahelI vAta phakta cAMDAla ja aspRzya hatA ane itara jAtio adhikArabhedathI ochA vadhu pramANamAM aspRzya na hatI evuM smRtigraMthanI racanA parathI dekhAtuM nathI. jAtIya vibhAgaNInI paddhati anusAra prajA paraMparA vaDe teja adhikRtasthAne AjanA aspRsyo rahyA, ane tethI te lekasaMkhyA paNa aspRzyaja manAI. keTalAka taddana grAmabahiSkRta hatA, te paNa Itara varNa smRtikAe hIna mAnyA hatA ema tuM manu pratikUlaM vartamAnA bAhyAbAhyatarAnpunaH / hInA hInAnyasUyante varNAlpaJcadazaiva tu // "vaLI A bAhya va pharIthI saMkara-pravRtti karavA lAge te tethI paNa bAhya ane hIna evA paMdara varSe utpanna kare che." have A badhA vargo te ja nAmarUpathI astitvamAM che ke nahi? e prazna pUchavAnI sAthe ja bIjo prazna e ubho thAya che ke je jatione smRtiroe pRzya mAnI che te vanatio Aje e nAmathI astitvamAM che ke kema ? udAharaNArtha: aMbaSTa, niSAda, ugra, sUta, mAgadha, vaideva, A-gava, kSattA, vagere jAtinA nAme paNa 1 manusmRti-A. 10, leka 31. For Private and Personal Use Only Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hionuM samAjaracanAzAya, vasatIpatrakamAM maLI AvatAM nathI. pachI smRtigraMthamAM varNavAelI jAtio te ja nAmarUpathI Aja maLI na Ave to badhA smRtigraMtho AjanA hindu samAjane geralAgu che e niSkarSa nIkaLaze. je jAti vaMzaparaMparAthI cAlatI AvelI che tevI ja A jAtio che, e pakSaja ahiM bAkI rahe che. ahIM aitihAsika anizcitatAne pakSa Azraya karavA yogya nathI. niraja niH vittajIvaH ! e nyAyAnusAra che teTaluM laIne temAMthI raste kADhavAne che e vAta atisudhArake smaraNamAM rAkhavI joIe. smRtigraMtha pramANa mAnavA eTale te graMthanAM nAme paNa pramANa mAnavAM evo artha thatuM nathI. eka vakhata je smRtiomAM vibhakitakaraNanuM tatva mAnya thaeluM che, te pachI temAM sarva jAtionI yAdI ApI hoya ke na ApI hoya, e vastu gauNa sthAne che. yAdI ApI nathI mATe smRtimAM aspRzyatA na hatI ema kahevuM bhUla bhareluM che. smRtigraMtha eTale kaMI harbarTa, rIle, sara eDavarDa geiTasa ke rasela jevA graMthakAree lIdhelo vastIgaNatrIne ahevAla nathI. A carcA uparathI ema dekhAI Avaze ke A muddo paNa vadhAre vicAra pUrvaka mUkavAmAM Avyo nathI. trIjo muddo e che ke ApaNe Itara dhamIone jeTalA spRzya mAnIe ane jeTalA adhikAra ApIe teTalA ja svadharmIone, spRzya mAnavA joIe ane adhikAra ApavA joIe; nahi te dharmAntara karaze ane pachI temanI aspRzyatA naSTa thaze. te prathamathI ja naSTa karIe te zI harakata che ? dharmAntara karavAthI aspRzyanI aspRzyatA naSTa thAya che e muddo joIe teTalo barAbara nathI. rA. ziMde kahe che ke, " jAtIya aspRzyatA, sArvatrika bahiSkAra ane kAyadAthI sarva kAlamAM nirAzcitapaNuM, bhAratIya aspRzyatAnAM A traNa lakSaNe 1 mAratIya karAya -vi. rA. zi. For Private and Personal Use Only Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra hiMdu ati saMsthA www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pA Aja sudhI kAyama che. musalamAnenI kArakirdImAM e aspRzyatA dharmAntarathI naSTa thatI. kAraNa ke musalamAnI kAyA hindu rUDhIne jarApaNuM mahatva detA. nhAtA. paNa hindanI zrITiza sarakAra vadhu mutsadI ane bIkaNa che; prIsti dharmAM paNa islAma dhamA~ karatAM vadhu sthitisthApaka che. prIsti thaelAenI aspRzyatA naSTa thatI nathI paNa guma thai jAya che. eTale tene nizrita patto na lAgavAthI ahiSkAra rUpI kuhADA emanA para ugAmI zakAtA nathI, paNa jo kai patto lAge teA e kuhADAnI virUddha Azraya devAnuM sAmarthya brITiza kAyadAmAM nathI, prosti dharmAMmAM nathI ja nathI, e spaSTa che. punAnI najIka ahamadanagara jIllAmAM-ahamadanagarazaheranI joDejoDa pazu-prIsti thaelAnAM nivAsasthAna prIsti na thaelAnAja pramANe bahiSkRta sthitimAMja che. jemane A vidhAnA viSe kaMipaNa zaMkA hAya temaNe madrAsa ilAkAnA pachAta prosti samAjanI ane muMbai ilAkAnA amadAvAda, gujarAta, kAThiyAvADa vagerenA prIti aspRsyAnI sthiti keTalI grAmabAhya ane dayAjanaka che e pratyakSa jaIne jovI.'1 A lAMbA utArA parathI aneka anumAneA kADhI zakAya. (1) Ama dharmAntarathI aspRzyatA naSTa thatI nathI. (2) musalamAnI amalamAM dharmAntarathI aspRzyatA naSTa thatI, (3) teA paNa mAtra aspRzyatA naSTa karavA mATe paMjAba, khagALa vagere prAntAnA sarva aspRsyA musalamAna thayA nahi. (4) tethI Aja aspRzyatAnivAraNa nahi thAya teA aspRzyo dharmAntara karaze ema kahevuM e eka junA samAjane khIvaDAvavAnI yukti che. (5) musalamAnI kAyadeA hiMdu rUTIne jarA paNa mAna detA nahi. 1 mAratIya atenA mA-vi. rA. ziMde. For Private and Personal Use Only Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 502 hiMdaonuM samAjaracanAzAya (6) tevI ja rIte AjanI sarakAre mutsaddIpaNuM ane bIkaNapaNuM choDavA mAMDayuM che. ThIka, dharmAtarathI aspRzyatA naSTa thatI nathI ema graMthakAra kahe che, ane e "stha te aspRzyatAne hindudharmanuM kalaMka mAnanArAmAMnA eka che. e graMthakAra AgaLa kahe che ke, pUrva tarapha cInamAM ane japAnamAM acchatA haju paNa jaDa ghAlI beThI che. brahmadezamAM to meM pite zodhIne spaSTa joI che. pazcima tarapha sAmAnya rIte bhUmadhya samudranA pUrva taraphanA rASTromAM vizeSa istrAvala (Israel) lokamAM A saMsthA hatI. jyAM jayAM devapUjAnI ane purAhatanI eka judI mta ane vRtti sthApita thaI, ane e prakAre jayAM jayAM rAjyakartAonA ane temanA prabhAva nIcenA uccavarNa vaMzajomAM khamIranuM pavitrya utpanna thayuM, tyAM tyAM A saMsthA navA ane june jagatanA itihAsamAM udaya pAmI. tethI e saMsthA AryonuM ja agara koI eka mAnavavaMzanuM viziSTa kRtya che, ema mAnavAne bIlakula kAraNa nathI.' A utArAne saMdarbha (context) dhyAnamAM letAM saMthakAranA matAnusAra Arya e eka vaMza che, e artha vani thavA sarakhe lAge che; ane e ja aMdhakAra e ja graMthamAM Arya e eka mAnavavaMza nahoto e mata Ape che, ane e ja mata barAbara che. bIjI vAta e ke aspRzyatAnI saMsthA varNane zuddha rAkhavA mATe ja eTale ke saMkara TALavA mATe ja upana karavAmAM AvI che e amAro mata A graMthakArane mAnya hoya ema lAge che. A mata Itara prayakAroe paNa mAnya karyo che. maMthakAra ' khamIrane jayAM jayAM pAvitrya AvyuM " e zabda je AvezathI lakhe che, te uparathI e zabdone keTalA premathI eozrI uccAra karatA haze e saheje dhyAnamAM Ave tevuM che. rAne ? Origiu of the Aryans by Taylor. A badhA lekhakAna ane ullekha AgaLa thaI gayA che. For Private and Personal Use Only Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu jAti saMsthA pA pavitra karavuM temAM bhUla te zI thai ? rakta pavitra rAkhavuM ke nahi ? jAtisa karathI dUra rahevuM ke nahi e praznanA uttara para ja e saMsthA rahevI joie ke naSTa thavI joie e praznanA javAba avalakhI rahe che. para`tu A praznane javAba keNe ApavA ? A praznonA javAba jemanuM jJAna sAhityasImA eLagI AgaLa gayuM nathI, evA svayaMbhU samAjasudhArakAe ApavAnA nathI paNa jemaNe saMkarazAstranA abhyAsa karyAM che evA saraphrensisa gaeNTana, DaeNA. hasta, DaoN. geTas, al. DennunapA, DaoN. jeninja, me. isTa, pre. jonsa, DaeNA. bheTasana, DaeNA. leTasI, manu, yAjJavalkaya vageree ApavAnA che. e lekhakAe pAtAnA matA bahu ja ni:sa Mdigdha bhASAmAM ApyA che. kAi paNa prakAranA pratyakSa prayogA karIne agara peAtAnI meLe nisargImAM thatA prayAgAne abhyAsa karIne matA banAvavA joie, kevaLa zabdasiddhi parathI nahiM. matA A pramANe banAvavA ISTa che e amArI taraphanA netAone kadAca mAnya nahi heAya, teA pachI uparayukta lekhakeAnA matA paNa temane kayAMthI pasaMda paDaze ? ApaNI taraphanA keTalAka netAo! keTalAka mahAna puruSA che ane keTalAka karmavIrA che, chatAM paNu sa` sAmAnya vAcakrA mATe e matA ahIM ApuM chuM. 66 aneka peDhIe sudhI naisargika cuMTaNI cAlu rahelI heAvAthI, tene lIdhe je eka prakAranAM zArIrika ane mAnasika guNeAnuM yacA pramANu mizraNa thayuM haze, tene nAza karyA sivAya vizeSa phAyade sakaratAthI thaze nahi, mATe tevAM ekIkaraNa sAme amArA sakhata virAdha che.' << amArI pAse je niyameA che te uparathI kAi paNa prakAranA 'patInI saMtati kayA svarUpanI thaze, e ame nizcita rIte kahI zakIzuM. uccava[emAMja vivAha karAvIne uccavarNIya prajAnu utpAdana 1 Inbreeding and out breeding by East and Jones. For Private and Personal Use Only Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paY. hionuM samAjaracanAzAha TALI zakAze; paraMtu Aje jagata anyavaNaone AdhIna hovAthI, haju keTalAka saikA sudhI leke vivAhanI bAbatamAM zAsana saMsthAne mAthuM mAravA deze nahi ema lAge che. tyAre A prazno ukela kyAreka thaze ke phakta zAstronI noMdhapothImAM ja raheze ? je nibaMdhamAMthI uparane utArI lIdho che te nibaMdha jijJAsue jarUra vAMcI je. e ja lekhaka AgaLa kahe che ke, "mArA mate sarakAre zreSTha kuTuMbone bakSI (grants) ApavAnI zarUAta karavI ane zreSTha strIpuruSomAM vivAha thAya evI khaTapaTa zAsana saMsthAe karavI joIe; ane te kuTuMbamAM janma pAmatAM pratyeka bALaka pAchaLa kAI paNa Arthika madada rAjasattA taraphathI te kuTuMbane maLavI joIe. evA chokarAone vizvavidyAlayamAM mekalI bharapura dravya ApI temanuM zikSaNa puruM karavAnI javAbadArI rASTra para raheze. evA prakAranI navI varNavyavasthA (aristocracy) utpanna thaze." zAstronA zreSTha prajA vadhAravAnA prayatno ane hindustAnanA brAhmaNone dAbI daI aspRzyoddhAra karavAnA prayatna joIe chIe tyAre jarA Azcarya lAgyA vinA rahetuM nathI. e joI manuSya vicAramugdha thaI gayA zivAya raheto nathI. DaoN. harTa pavitra raktane hato. Aja amerikAmAM je sudhAraNuM thaI rahI che ane ahiM emanAM guNagAna gavAI rahyAM che, e amerikAmAM sarva vasatI vetavaNuMonI che paNa vivAhanI dRSTie te ekavaNuMya nathI. temanAmAM paNa rakata pavitra rAkhavAnuM jarUrI che, tyAre ApaNAmAM te prathamathI ja vidhavidha vaMzo ane vidhavidha upajAtio che, to pachI zuM ApaNe raktapAvitrya lAvavuM na joIe ? vetavaNI vivAhanI bAbatamAM eka jAtiya che ke nahi e viSe . beTasana kahe che ke + The future of life by C. C. Hurst, The Times of India. 24th July 1988. For Private and Personal Use Only Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiM jati saMsthA 505 je saMkara laDe mu vagere jAtio utpanna thAya che, te nI vividha jAya che, eTaluM ja nahi paNa tenI sAthe saMbaMdha rAkhatA vetavaNuo paNa vividha jAtIya che. e muddo bhUlI javo na joIe." "A point not to be forgotten is the divorsity not ouly of the Negro-races, but also of the white population from wich mulattoos arise. In the crosses between white races and inhabitants of India there are signs of segregation more complete than exists among mulattoos." eTale nIromAM paNa vivAhanI daSTie aneka jAtio che ane vetavaNIomAM paNa aneka jAtio che. A badhe ze goTALA che? paraMtu tema che e vAta sAcI che. hindustAnamAM e ja sthiti che; ane tethI rakata pavitra rAkhavAnI jarUra che. e mATe ja che aspRzyatAnA tattvane janma thayo hoya, te e tatvanI samAjane jarUra che. rakta zuddha na rAkhavAthI ekaMdara samAja para zuM pariNAma thAya che te viSe haju eka mata ApuM chuM. "saMkarathI bahutake ekaja vyaktinA piMDamAM zArIrika, mAnasika, ane bhAvanAtmaka bAbatamAM eka prakAranI asthiratA utpanna thAya che. tethI saMkara prajA AjubAjunI paristhiti sAthe samarasa thaI zakatI nathI, tenuM pariNAma duHkhanI vRddhimAM ja haMmezAM Ave che. saMkarathI thatI prajAmAM asthiratA ane asatiSa vagere guNa naisargika heAya che. AvI rIte mAnasika zaktionI ane bhAvanAonI susthitinA abhAve gunehagArI ane gAMDapaNu jevAM tattvonI utpatti thAya che. AvA prakAranA saMkarathI kaMI sAmAjika phAyado thaI zake ema kahenArAone eTale ja javAba che ke saMkarathI thanArAM kharAba pariNAma, temAMthI thanArA phAyadA karatAM 1 Mendel's principles of Herediiy. For Private and Personal Use Only Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa06 hiMduonuM samAjaracanAzAstra segaNuM vadhAre che. raktazuddha na rAkhatAM utpanna thatI prajAmAM zreSTha guNayukta prajA thaze ema mAnavuM eTale mUrkhAInI parAkASTA che." "He conclu ies that misougonation commonly results in disharmony of physical, mental, and tumporamental qualities often loailing to disliarmony with environment and consequent unbappiness. 4 hybridised people will tend to be restless, dissatisfied and ineffectivo and much of the crime and insanity is due to the inheritance of badly adjustud mental and temperamental diffuronoes. It is probable that in ench a very lieterogeneous mixture the disadvantages and disharmony more than any advantages that may acorue from crossing. To look for higlior racial type from the indiscriminate blending of such elements appears to be the highest of folly. ? A gRhastha ATale cIDAIne zA mATe lakhe che ? teNe anuvaMza zAstrane pUrNa abhyAsa karIne mata Apyo che. tenA abhiprAya pramANe rakta zuddha rAkhavuM e ja ISTa che. karmavIra aNuM sAheba zine rakta za rAkhavA mATe ATalI badhI cIDa zA mATe Ave che e samajAtuM nathI. "jAti saMkarathI zarIra temaja mAnasa piDanI adhogati thAya che. ekaMdare jagatamAM suprajA saMbaMdhI belIe te bahu dUranAM rakta hoya tyAM vyakitaoe eka bIjAnI AbhaDacheTa mAnavI joIe. ema kahevAya che ke najIkanA rakatamAM vivAha karavAmAM Ave te ekAda peDhI sArI nirmANa thaze, paraMtu judA judA prakArathI vRddhi pAmatA gaelA vaMzamAM moTA pramANamAM saMkara karavAmAM Ave (jAti naSTa karavAmAM Ave) te bIna jarUrI ane nirarthaka prazno utpanna thaze. AvA prakArane saMkara sarvathA tyAjya che. zreSTha vaMza kaniSTha bhAva tarapha Dr. C. B. Davenport. 'New york' p. 237 For Private and Personal Use Only Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu jAti saMsthA 507 prayANa kare che, ane anyavayanA halakA, mAnasika ane bhAvanAtmaka guche chupI rIte pe Ta gugonI paDozamAM sthAna meLave che. AvI rIte saMkara baMdha karavAmAM nahi Ave te TuMka samayamAM halakA guNe AkhA samAjamAM phelAI jAya che. AvI rIte joIe teTalA zAstrIya mata ApI zakAze. anuvaMzanA abhyAsI paMDitamAMthI kaI paNa saMkarane anumodana ApatA nathI. AnuvaMzika kalpanA para rakata zuddha rAkhavAnuM kahenArA A graMthakAra ahiMnA duSTa brAhmaNa marIne tyAM te nahi jamyA hoya ne A aspRzyatA nivAraka lekhakonA lekhanamAMthI ane vyAkhyAnemAMthI bIjI eka kapanA haMmezAM pratIta thatI dekhAya che, te sAmAjika nyAya ane anyAyanI. hinduoe aspRo upara ghora anyAya karyo che ema paNa keTalIka jagyAe vidhAna thatAM maLI Ave che. 3. beTasana kahe che ke, "anuvaMzanA tothI ApaNI nyAya ane anyAya saMbaMdhInI kalpanAomAM ghaNo ja pheraphAra karavo joIe." kayo nyAya ane kayo anyAya e koInA magajanAM vicAra cakrAvAo parathI nizcita thatuM nathI eTaluM ja kahevuM basa che. " jAtinuM (types) vibhakitakaraNae zreSTha saMskRtinuM lakSaNa che. koI paNa zreSTha saMskRti AvA prakAranI jAtivyavasthA utpanna karyA sivAya TakI zakatI nathI. junI saMskRtimAM dekhAI AvanArA sAmAjika thare, e nisargamAM ja utpana thaelA jaNAya che. A naisargika nItione manuSya jAtivyavasthA vaDe pAchaLathI sthira karI." " The stratification of society in older civilization has oftun buon aquiesed in, rather thin promoted by human Herelity aud Eugenios by Gates. 2 bakSyagvA prazna-zrI. ma. bhATe. a Mendole's Principles of Heredity. For Private and Personal Use Only Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 508 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduAnuM samAjaracanAzAsa arrangements though ultimately petrified and perpetuated by some form of easte'1 vaMzanI khAkhatamAM zuddha kAne kahe che ane azuddha kAne kahe che e viSe hindusamAjamAM ghaNI ja gerasamaja phelAelI che. jyAM dharmAntarathI aspRzyatA naSTa thAya che e muddo ja vivAdAspada che, tyAM mAtra dharmAntara karyAnI sAthe temane spRzyonA hakko prApta thAya che e jo vAta sAcI nathI tyAM bIjA dharmIone je hukka ApavAmAM Ave che te hukko aspRsyAne maLavA joie e vidvAnane atha zA karavA joie ? aspRsyA dharmAntarathI spRzya thatA nathI. je kAika musalamAne kayAMka spRzya thaelA dekhAya che. temane kaI dharma zAstraoe pRzya mAnyA nathI. te kAika prakAranA vyavahArika kAraNeAthI spRzya thayA haze, dhArmika AcArA cheADavAnI mAnavI mananI pravRttija hAya che. vyakitanI kRtine dharmazAstra anujJA ApatuM nathI. vyakitae eka adharmI karyAM eTale tenI sAthe bIjo paNa karavA e anumAna kevI rIte nIkaLe che e ja samajAtuM nathI. paraMtu AvA prakAranI kalpanA samAjanA sUtradhArA ja samAja sAme mAMDI rahyA che, te zuM AzcaryakAraka nathI ? vaLI dharmAntarathI aspRzyatA naSTa thatI hAya ! te paNu barAbara che. aspRzyatA e hindusamAja racanAmAMnI paddhati che, khristI agara musalamAnanI nathI. je pramANe musalamAna agara khristIdharmamAM rUDha thaelA AcAra| musalamAna agara khristIone lAgu pADI zakAtA nathI. Aja hindusamAje paristhiti anurUpa AcArAmAM parivartana karavuM joie ema kahenArA samAjanetAe ema kAM na kahe ke musalamAna agara khrIstIone paNa aspRsya mAnavA t Heredity and hugenics by Gates, p. 221. For Private and Personal Use Only Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra hiMdu jAti saMsthA joie. evA joie te navA niyama zAne na kare ? paraMtu Ajane kAyado ane AcAra bannene vicAra karatAM ema jaNAya che ke dharmAntara karelAene hinduenA rUDha AcArA lAgu pADavA zakaya nathI. 66 66 www.kobatirth.org amuka AcAra hovA joie ane amuka AcAra na hovA joie e nakkI karatI vakhate pramANa ane prameya anne nizrita thavAM oie; kAraNa ke dharma e vyakitaone paddhatisara AcArayukata karavAne eka mA che. aMtara dhyeyavAdI zAstro pramANe dharmane dhyeya ane mArga ( Ends and Means ) banne bAbatAne vicAra karavAnA hAya che; nahitara judA judA dhyeyo ane judI judI. pramANa paddhati svIkAravAmAM Ave te! tethI tattvajJAnanI judI judI paddhatie utpanna thAya che. te ja pramANe AcAra paddhati paNa judI judI utpanna thavA lAgaze. << 66 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 55 pratyakSamekaM iti cAravAkAH / 33 pratyakSAnumAne he pramANe iti kANAdaH | 'pratyakSAnumAnazabdAH trayaH pramANAni iti saaNkhykaapilaaH|' pratyakSAnumAnopamAnazabdAH catvAri pramANAni iti nAvijhA: / " 66 pratyakSAnumAnopamAnazabdArthApatyanupalabdhayaH SaT pramANAni iti mImAMsakAH / " re Ah cArvAka eka pratyakSa pramANa mAne che. kaNAdanA anuyAyIo pratyakSa ane anumAna ema e pramANa mAne che. sAMkhya ane kapilanA anuyAyaM e pratyakSa, anumAna, ane zabda ema traNa pramANa mAte che. naiyyAyikA pratyakSa, anumAna, zabda, ane upamAna ama cAra For Private and Personal Use Only Six systems by Max Muller, A history of Indian philosophy by Das gupta. Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pA www.kobatirth.org hiMduonuM samAjaracanAyAsa pramANa mAne che. tyAre bhImAMsakrA pratyakSa, anumAna, zabda, upamAna, arthopatti, anupaladha ema cha pramANA mAne che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AvI rIte judI judI pramANunI saMkhyA mAnanArA lekA jagatanuM citra paNa vividha prakAre doraze, te pachI emanI AcArapraNAlI paNa eka ja prakAranI kema utpanna thai zake ? yo vedasya kartAraH dhUrtabhAMDanizAcarAH / ema kahevAnArA cAravAku ane dharme jijJAsamAnAnAM pramANaM paramaM zrutiH / 2 ema kahenAra hindusamAja vacce AcArAnuM sAmya kema thaI zake ? jagatanA adhyakSa izvara che ema mAnanArA vacce ane izvaranuM astitva na mAnanAra vacce jagata tarapha jovAnA dRSTikrANumAM, jagatanA AcAra nakkI karavAnI bAbatemAM pharaka paDaze ja. jagata ane mAnava e antanA svabhAvamAM ane parasparanA sAmAM e vyakitamAM je mabhinnatA hoya te temanA naitika mUlyeAmAM ane taduddabhUta AcArapraNAlimAM pharaka paDavAno ja. A bannemAM adharAttara vyakita kema TharAvavAnI ? kAraNa ke pratyakSa pramANavAdI jagata-svarUpa ane dhyeya svarUpa mAnaze tene ja anusarI te peAtAnA AcAreya DarAvaze, 1 sarvadarzanasaMgraha. 2 manusmRti. AjanA samAjamAM jozuM teA pratyakSa pramANa para bhAra ApavAnI pravRtti thaelI jaNAya che; tethI zuddha pratyakSa pramANa eTale zuM? mAtra pratyakSa pramANa svIkAravAmAM zI zI aDacaNa upasthita thAya che ? A badhI bAbatAne pratyakSa pramANuvAdIe vicAra kare che ke krama e viSe theADA vicAra karIe. pratyakSa (driyanuMniyaM jJAnam ) pramANa zabdanA zAsrIya artha ema thaze ke bAhya jagatanuM For Private and Personal Use Only Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu jAti saMsthA ~ ~~~~~ ~~~ paMca Idriya para thaeluM pariNAma eTale pratyakSa. A pariNAmanI sAthe ja A pariNAme mApavA mATe je niyamo TharAvyA haze, tene paNa vicAra karavo paDaze. eTaluM ja karI je mAnava vyakti svastha besaze to te pratyakSa pramANuvAdI che ema kahI zakAze. A pratyakSa pramANavAdIonuM kArya eTaluM ja ke temaNe jagatanA sarva anubhavenI yAdI karI rAkhavI, eTaluM ja karIne A pratyakSa pramANavAdI bese te tene kaI paNa praznone ukela karavAno nathI. tene mATe jagata eka koyaDe paNa nathI. kAraNa ke jene jene paMcendrione bhAsa thAya che te te anubhavajanya che. paraMtu A anubhava zabdomAM AvavAnI sAthe ja gerasamajutI utpanna thavA lAge che. ApaNe jyAre bAhya jagatanI khurazI e zabda uccArIe chIe tyAre ApaNe bAhya jagatanI khurazI viSe bolatA nathI paNa ApaNI indrioe grahaNa karelI saMvedanA viSe bolIe chIe. te saMvedanAo kADhI nAkhIe te khurazI saMbaMdhI zuM bAkI rahe chee ja vAta pratyakSa pramANu parathI utpanna thanArI ekkeeka kalpanAone lAgu paDe che. pratyakSa pramANa mAnanArAne A jagata eTale temanI paMcendriyane maLe eTalo ja anubhava, tethI AgaLa jaI satya jagatane zuM e kahevAnuM kArya nathI ane temane adhikAra paNa nathI. jagatane kaIpaNa ekAda anubhava A paMcendrionI saMvedanAmAM na AvI zake che te pratyakSa pramANuvAdIothI grahIta laI zakAya nahi. tethI te paddhatimAM keIpaNa tattvajJAnane sthAna nathI. ApaNuM junA jyotiSI kahe che te pramANe pRthvIne jagatanuM madhyabiMdu mAnIe agara navA jyotiSI kahe che e pramANe pRthvIne asthira mAnIe to paNa bane siddhAnta pratyakSa pramANanI bahAra jAya che. A banne bAbatamAM ApaNe pratyakSa anubhavelI sthiti parathI i Wlioro is scienco guing by Max Planck; The Nature of the Physical world by A. Eddington. For Private and Personal Use Only Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir himAnuM samAjamanAzAya * - , , , *, * * * * * ^ ^^ kaMI anumAna kADhIe chIe, paNa anumAna eTale pratyakSa pramANa nahi. kaMpanikase? koIpaNa prakAranI zodha karI nathI, paNa pitAne AvelA anubhavane eka vivikSita paddhatithI artha lagADI batAvyo che. paraMtu evo artha kare eTale sAdhutva ane saundarya e bane navI kalpanAone pramANamAM rAmAveza karavA jevuM che. amAsa jevAone A kalpanAo mAnya che ja, paraMtu pratyakSa pramANanI DIMge denArAo tene bIlakula Azraya karI zakaze nahi. paMcenidrAthI pratIta thanAruM jJAna te pratyakSa evI vyAkhyA karavAnI sAthe IndriyadvArA thanAruM jJAna barAbara che agara bhUlabhareluM che e prazna ja utpanna nathI thatuM, kAraNa ke Indriyagacara jJAna bhulabhareluM che ema kahevAnI sAthe ja bIjI koI jagyAe A jJAna sarakhAvI joIe evuM anya satya jJAna che evo siddhAnta grahIta levo paDe che. paraMtu e jJAna kyAMthI AvyuM che te jJAna vyaktinI paMcendrione thatuM na hovAthI eTale temane te gocara na hovAthI te vyaktine te pratyakSa nathI tethI paMcendrione je saMvedanA thAya che te uparathI ApaNe je anumAna kADhIe chIe te anadhita hoya che. tadvadati tatprakArako'nubhayo yathArthAnubhavaH / sA eva prameti ucyate / paraMtu ahiM taddhatva pahelAM nizcaya karI pachI tenI sAthe anubhavonI tulanA karI che. paraMtu A tatva kema nizcita karyuM? jJAnanI AvI sthiti hovA chatAM keTalIka vyakitaonA paMcendrioe grahaNa karelI saMvedanAo jagatamAM pramANu zA mATe manAya che ene vicAra karatAM ema jaNAI Ave che ke te vyaktio Apta manAlI 1 Where is science going by M:1x Planck 2 taia-annabhaTTa. For Private and Personal Use Only Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org hiMdu jAti sasthA hAya che. te vyaktione samAjane hagavAthI kai paNa phAyado nathI ane je kaMi thADo dhaNA phAyadA thate! hAya che teTalA phAyadA mATe samAjane e Dagaze nahi evI khAtrI heAya che. uparanI carcA parathI ema jaNAi Ave che ke pramANa-vAdI paNa anumAna ane Apta vAkayA pramANeA mAnateA hAya chaeN. pratipakSa mATe mAtra tevI chUTa ApavA te taiyAra nathI heAte eTaluM ja. '' 33 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Aptastu yathArthavaktA / "" pAka zabdapramANa mAnavAnuM hoya teA kAnA zabdo pramANa ? ha spensara ke anesTa hekelanA zabdone zabda tarIke kimmata heya te! anu ane za'karanA zabdone kaMi nahi te emanA jeTaluM prAmANya zA mATe na hAya ? ahiM e aDacaNa upasthita thAya cheH (1) mULa vakatA dvArA ApaNane thaeluM jJAna zabdamAM kharekhara vyakata thayuM che ema grahIta mAnavuM paDeM che; ane (2) e zabda ane te zabdAdhiSThita kalpanA agara prakriyA ApaNe reAbara samajyA chIe e paNa grahIta levuM paDe che. paraMtu hAle joizu tA ane viSayamAM ApaNAthI kaMi paNa nizcaya thai zakayA nathI, tethI prAmANya viSe aneka camatkArA pratIta thavA lAge che. eka ja graMthamAM eka smRti apramANu te e ja graMthamAM gheADAM pAnAM pachI e ja smRti pramANu manAya che. A ja pratyakSa samAjamAM rUDha thaelI aspRzyatA zabdapramANathI naSTa karavAne prayatna karavAmAM Ave che, eTale pratyakSa pramANa karatAM zabda pramANa vadhAre ahIM mahatvanuM phare che. A rIte eka vAra carcA rArU karI ke jagatane eka paNa siddhAMta sthira rahI zakaze nahi, eTalI amArI pU khAtrI che tyAM joie tyAM AvA ja prakAranA adhikRta pramANe AgaLa 1 dharma ca-ke. ela. darI. For Private and Personal Use Only mArA Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hinduzmAnuM samAcanasAma karI buddhibheda karavAmAM Ave che, tenu kAraNa zuM che te tA paramezvara ja jANe. 1 thAntara agara thontar hAnIkAraka Aje keTalAka lekA taraphathI varSAntaranuM samarthana karavAmAM Ave che, tene pratyakSa zAstranA AdhAra che ema batAvavA mATe ke bhAsa karAvavA mATe jananazAstra (Genetics)nA keTalAka trATaka zabdo pa vAparavAmAM Ave che. je jananazAstrIya siddhAntane anusAra Adhunika lekhaka varSoMtaranuM samarthana kare che te nIce pramANe che. (1) strIpurUSamAM vyaktAvyakata cA haiAya che. pachI satatimAM keTalAka avyakata guNA vyakta thAya che ane keTalAka vyakata guNA avyakata bane che. keTaleka sthaLe vyakatAvyakata guNAnuM mizraNu (Blending) thaI mizrita guNA utpanna thAya che. (2) sa timAM keTalAka nAnA pharA peAtAnI meLe thAya che. (3) eka ja paristhitimAM ekAda jAtine rAkhIe teA te jAti te paristhitimAM jIvavAne lAyaka bane che. eve! ja niyama karavAmAM Ave ke eka jAtie buddhinAM kAryAM karIne ja jIvananirvAha calAvave, ane kAi vyakti tenuM ulaMdhana karI khIjI rIte nirvAha calAvaze te jAtibahiSkRta karavAmAM Avaze. ema karavAthI te jAti zruddhivIna ze teA paNa kAlAntare bauddhika kAryo karI tevAM kAryo mATe vadhu lAyaka banaze. ' have A traNe siddhAMtAnuM prANIzAstrIya dRSTie parIkSaNa karIe. prathama temanu kahevuM ema che ke, ' keTalAka avyakata guNA vyakata thAya che.' e zabda zAstrIya a mAM vAparyAM che ema mAnIe te te vAkayanuM aMgrejImAM (Recessive becomes dominant) For Private and Personal Use Only Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ^ ^' New hiM jati saMsthA pA5 ema bhASAntara thaI zakaze. adhyaktane vyakata ane vyaktine avyakta guNa ekaja peDhImAM kema thaI zake e bAbata samajavI muzkela che. e guNanI ulaTapAlaTa kaI paddhatithI thAya che ane tenI zAstrIya prakriyA je A lekhako kaheze te prANazAstra temanuM sadaiva RNI raheze. "avyakata guNa (Recessive ) vyakta guNamAMthI utpanna thAya che, ema mAnavuM bhUlabhareluM che. avyakta guNe vyakata guNamAMthI kadI utpanna thatA nathI. te saMkara prajAmAM tirohita svarUpamAM hevAthI oLakhAtA nathI eTaluM ja.1 te paNa amArI taraphanA paMDite kaheze ja ke eka peDhImAM vyakta guNa avyakta bane che ane avyakata vyakti bane che. have mizraNayukta anuvaMza ane pharakano vicAra karIe ahIM pharaka e zabdane Adhunika samAjasudhAraka zo. artha kare che e samajavuM joIe. pharaka zabdanA (1) AgaLa je guNanuM astitva na hatuM te guNonuM koI paNa prakAre saMkara thatAM utpanna thavuM agara (2) mAbApanA piMDamAM je guNo hoya te ja guNanI saMtatimAM ochI vadhu bhedathI judI judI rIte mAMDaNa thavI evA be artha thAya che. pahele artha laIe to piDemAM AgaLa je guNonuM astitva nathI te guNa thoDA pramANamAM utpanna thavAnI prakriyA sRSTimAM thAya che ane A pharakenI gatinuM utkrAMti para pariNAma thAya che, e baMne bAbato haju sidhdha thaI nathI. pahelA mudA sabaMdhe Do leTasI kahe che ke, " DAvinanA matamAM A bAbate viSe geTALo thaelo dekhAya che kAraNa ke mArA mate anuvaMzathI saMkrAMta thanArA pharakenuM astitva nathI." A gRhastha hyugo DI brAIsanA prayogone paNa pUrNa rIte tapAsI AvA pharakenuM 2 Evolutiou by means of hybridization-J. P. Lotsy. 2 Rate of variations affects the line of evolution, 3 Evolation by means of Hybridization-J. P. Lotsy. For Private and Personal Use Only Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - kAna hiMduonuM samAjaracanAzAstra astitva ja nathI. e niSkarSa kADhe che. AvI rIte asidhdha evA sidhdhAMtanA jora para vAra sarakhA sarva samAjamAM bhayaMkara khaLabhaLATa macAvanArA sidhdhAMta mAMDavAnA hoya te pachI samAjazAstra e zAstra na rahetAM abhirUci para AdhAra rAkhanAre eka prazna ja banI jaze. teoe mAMDelo bIjo siddhAnta mizraNAtmaka anuvaMza--enI paNa e ja sthiti che. e bAbatamAM Adhunika zAstrano ze niSkarSa che te ame ApIe chIeH asiddha evI mizraNanI kalpanA gRhIta mAnavAne lIdhe be peDhIo sudhI upara upara je pharake bhAsamAna thAya che te viSayamAM DAvine ghaNIe kalpanAo AgaLa mAMDI che. te pharakene utkrAtinA kAraNe tarIke batAvavAmAM AvyA che. mukhyatve karIne A mizraNapaddhatie 'pharakAnI gati eTale ja ulkAntinuM sAdhana e matane ghaNuM ja anumodana ApyuM che. paraMtu have anuvaMza kaI prakriyAthI pratIta thAya che. te prakriyA maLI che ane tene lIdhe ukrAntimAM A pharakonuM kArya kaMI paNa rahyuM nathI. zuddha vaMzo para je prayoga karI joyo te uparathI mizraNAtmaka anuvaMzane utkrAtimAM gauNa sthAna paNa ApI zakaze nahi. je pharaka mAnavAmAM Ave che. te utkrAtine madada karatA nathI ane te je gatithI sRSTimAM utpanna thAya che, te gatithI temanI utkAntinI reSA para kaMI paNa pariNAma thatuM nathI. paraMtu mizraNAtmaka anuvaMza e ulkAntinuM sAdhana mAnI zakAya tema nathI. kAraNa ke e astitvamAM ja nathI. A saikAnI zarUAtamAM evI ghaNI bAbato maLI AvI hatI ke te vakhate mizraNAmaka anuvaMzane mAnavAnI pharaja paDI hatI. paraMtu vadhu zodhakhoLa thavAthI ema dekhAI AvyuM ke te sarva pariNAmo menDelanI AnuvaMza paddhatine ja udAharaNa che. vetavaNI ane nIgronI prajamAM bhAsamAna thanAruM varNanuM mizraNa meDelanA niyamone choDIne nathI. muleTAnA chokarAMmAM je pharaka dekhAya che, teno artha menDelanI paddhatithI ja karI zakAya che. AvA prakAre anuvaMzanI For Private and Personal Use Only Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu jAti sa MsthA 57 pati tyAjya kare che ane naisargika cuMTaNInI paddhati phakata satya tarIke bAkI rahe che.? AvI rIte menDelanI nukazanI ane naisargika cuMTaNInI paddhati ja sRSTimAM astitvamAM che evA mate aneka abhyAsakAe ApelA dekhAya che, te paNa mizraNAtmaka anuvaMzanI paddhatithI vaNaeNnsara thAya che ema keTalAka leAkAne gaNugATa cAlu ja che. varSAntaravAdIonetrIne siddhAnta e che ke ekAda ti ne ekasarakhI buddhipradhAna guNAnI bAbatamAM cuMTaNI karatI natha te te jAti kAlAntare atyaMta buddhimAna thaze. naisargika cuTaNInA tatvA para A siddhAnta atyaMta kharAbara che. paraMtu mULamAM ja na ya evI naitimAM cuTaNI karavAnuM nakkI karIe te! te jAtimAM te guNa utpanna thavAne badale te jAtuija naSTa thavAnA vadhAre bhava che. DaoN. harTanA mate je eMsI TakA sarvasAdhAraNa leAkeA che, temAMthI zreSTha prajA utpanna thavI azakaya che. te prajAmAM cuMTaNI karatA jaIe te paNa zreSTha prajA utpanna thaze e kahevuM sAhasa bhayu ja thaze. cuTaNIthI je guNa na hoya te guNa utpanna thate nathI paNa je guNAnuM astitva hAya che te ja guNe! zuddha thatA jAya che. AvI rIte Adhunika samAja sudhArAvAdIee AnuvaMza sabaMdhI gRhIta mAtelA sarva siddhAntA bhUlabharelA che. ane A banAvaTI siddhAM teAnA AdhAra para hiMduenI jAti racanA badalAvavI che. A bhUlabharelA gRhIta kRtyA para racAelA siddhAnta barAbara kema Avaze eja vAta amArA jevA prAkRta jatene samajAtI nathI " paraMtu saMtatimAM je kaMi thADA pheraphAro thAya che, te pramANe kavaMcata prasa Mge janmathI tk Genetical tlheory of Natural selection-R. A. Fisher chapter I 2 dharmaghusya-rA, 3. la . darI For Private and Personal Use Only Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 66 www.kobatirth.org 518 hiMduonuM samAjaracanAzAsa >> asavarNa paNa guNathI sarva evA strIpurUSanA vivAhu aniSTa nathI. '2 AvAM vidvatApracura vAkayAne aMze karavA ? paraMtu satimAM theADA thoDA pharaka paDatA jAya che e siddhAnta jo mULamAM sAceA nathI, te te siddhAnta gRhIta mAnIne kADhelAM anumAne paNa agrAhya ja che ane e paddhatithI karelI samAjaracanA paNa lekhakane kAlpanika taraga che. AgaLa te ja lekhaka kahe che ke, " tethI te vivAhane asavarNa vivAhane jarA halakA darajjAne mAnavAnI jarUra che. " paraMtu ema zA mATe? jo e vivAhane halakA prakAranA mAnave che teA AvA halakA vivAhane anumati zA mATe ApavI ? paraMtu manuSya eka vakhata luccAi karavA lAge che, pachI te kayAM kayAM anumAne! kADhaze te kahI zakAtuM nathI. vaLI e ja graMthakAra jarA AgaLa kahe che ke, AvA prakArane vivAha asavarNa vivAha nathI kAraNa ke vadhrUvara guNo vaDe ekaja vanA hAya che" paraMtu sauthI vizeSa camatkAra temaNe pAchaLathI karyAM che. * parasparAbhilASa e paNa sadazatvanA purAve che, kAraNa ke ' samAna zoDhe vyasanevu sayama !' e niyama prasidhdha che. mAtra abhilASa zudhdha hAvA joie, eTale devaLa dravyathI ke sauMdaryathI utpanna thayelA abhilASa na heAvA joie, paraMtu cAritrya te abhilASa samajavA mATe varavadhUnu vaya meTTu hevuM joie.' A utArA athathI iti sudhI mUrkhAithI bharelA che. A upara eTalI ja TIkA khasa thaze. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 savarNa ane sarjAtA hindudharma zAstrakArAe, sAMskRtika varNavasthA ane AnuvaMzika jAtiya vyavasthA baMnene samanvaya karI samAjanA utpanna karavAmAM kaI kaI bAbatAne vicAra karyAM ane te bAbate Adhunika zAstronA cAkaThAmAM keTalI esI zake che tenA have vicAra karIe. hiMdusamAja A banne paddhatinI For Private and Personal Use Only Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu jAti saMsthA vyavasthA eTale mAnava prANInI vibhAgaNInuM tatva gRhIta laine ja pitAnA kArya mATe pravRtta thayo che. badhA manuSyo samAna nathI ane A jAtanI vibhAgaNI thaI zake che e Adhunika zAstrone mAnya che e ame AgaLa batAvyuM che. AvI rIte ekavaMzIya lekemAM paNa adharottara vyaktio hoya che ane hiMdustAnamAM te vividha vaMzIya leke astitvamAM hatA ane che, tene lIdhe hiMdusamAjazAstrAnI sAme atyaMta vikaTa prazna hato. Aja kAraNane aMge hiMduone dvividha vibhAgaNI karavI paDI. saMskArathI vaNavyavasthA karavI paDI ane vaMzathI jAti vyavasthA karavI paDI. A rIte judA judA vaMzamAM jAtivyavasthA ane varNavyavasthA phelAI. varNa saMskAra parathI nizcita thayA tyAre jAti janmaparathI nizcita thaI. udAharaNartha baMgALI brAhmaNa ane dakSiNI brAhmaNae varNathI eka che paraMtu jAtithI sarakhA nathI. koI paNa bhUmikhaMDamAM saMskArayukta brAhmaNanuM astitva heya ja, paraMtu temanI jAtIya vibhinnatA oLakhavI joIe ane tevI rIte te oLakhavAmAM paNa AvI. A jAtanI vyavasthA thayA pachI te racanAno suprajA daSTie vicAra kare . suprajAne vicAra eTale prANuzAstranI draSTie vivAhita agara avivAhita strI purUSonI saMtatine vicAra. ame kahI gayA chIe ke kuTuMbavyavasthA manuSya sAthe kAladaSTie samavyApta che. paraMtu sAhitya ane sAmAjika rIta rivAjone abhyAsa karanArA paMDita ema kahe che ke eka kALa e hato ke jyAre mAnavAmAM vivAhasaMsthA astitvamAM ja na hatI. AryagraMthe parathI jotAM ema dekhAya che ke te baMdhana vetaketu nAmanA koI eka saddagRhastha utpanna karyuM ane mUkha samAje e chokarAnuM kahyuM mAnyuM. paraMtu sarvasAdhAraNa manuSyasamAja evI sthitimAM kayAre paNa naheAta ema ame vAraMvAra kaheluM che, ahIM For Private and Personal Use Only Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 520 jayanArAja ** ** * * vivAha zabdanA arthamAM goTALo thAya che. vivAha saMsthA nahatI ene artha "kaI paNa umaramAM AvelI strI koI paNa prauDha puruSa sAthe aniyaMtrita rIte saMbaMdha rAkhatI haze' evo karAya che. je tevo artha karanArAono mukhya muddo evo che ke mANasa mukhyatve karIne samAjapriya prANI che, te te na hota te saMskRti ane pragati baMne sthitio utpanna thavI azakya hatI, kAraNa ke A baMne sthitimAM aneka lokonA bhejAmAMthI utpanna thatI kalpanAonuM ekIkaraNa thayA sivAya pratIta thaI zakatI nathI, e badhI bAbate gRhIta mAnIe te strI purUSa saMbaMdha viSayaka bAbatamAM niyaMtraNa mUkavAthI saMskRti agara pragatine virodha thavAnuM koI paNa kAraNa nathI. etihAsika kAlamAM te kuTuMba nizcita hatAM ane Aje paNa che. tethI saMskRtinI gatine virodha thayo hoya ema jaNAyuM nathI. kharI hakIkata e che ke lAkho varSone manuSyajAtane ItihAsa haju ajJAta che. te kAla saMbaMdhI amuka kalpanAo gRhita mAnI ApaNe anumAne kADhIe chIe. paraMtu te kalpanAo mULamAM sAcI na hoya te ApaNuM anumAna paNa asiddhaja karaze. ahIM gRhIta kRtya ema che ke samAja avivAhanI sthitimAMthI vivAhanI sthitie jAya che. paraMtu AjanA yuropa tarapha jasA bArIkAIthI joIzuM te te samAja-sahIsalAmata rIte bahAra paDe to-vaivAhika nibaMdhanI sthiti mAMthI avivAhanI sthitimAM gayo ema zA mATe na kahI zakAya ? mukhya muddo, samAja kaI sthitimAM ho e nathI paNa rASTranA agara samAjanA rakSaNa mATe te kaI sthitimAM have joIe e che. ? Bachofen and Morgan quoted by Muller Hyer in lis Evolution of marriage Now Evolution-Clarke, For Private and Personal Use Only Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu jAti saMsthA pa21 karoDa rajaju yukta (ver tebrates ) prANIomAM manuSyaprANInI gaNanA thAya che. te vargamAM manuSya ekalo ja e che ke jenI saMtati janmathI thoDAM varSo sudhI durbala sthitimAM hoya che. A durbala ane parAvalaMbI saMtatine sabala ane savAlaMbI karavA mATe amuka kAla sudhI te saMtatinI saMbhALa levAmAM mAtAnuM pUrNa dhyAna hovuM joIe. e dhyAna ApI zake te mATe anna utpAdananI kaMI paNa niyamita vyavasthA hovI joIe, tethI temane udaranirvAha karanAro ekAda niyamita purUSa nimAI gaele have joIe. samAjamAM janmanArA sava bAlanuM saMzodhana karavAnI javAbadArI madhyavati zAsana saMsthA para rahevI joIe e dha vIsamI sadInI che. te paddhatinA samAja para thanArAM pariNAma haju dekhAvAnAM che. A badhAnuM rahANa ane saMvardhana thavA mATe tenI kaMI paNa sthAyI vyavasthA hovI joIe. A sarvanA rakSaNa piSaNano bhAra vahana karanArI strI banI zake teTalI ekaja sthAne jakaDAelI hoI kabArjananA kaSTamAMthI mUkata hovI joIe. evI sthiti utpanna thavA mATe strI purUne saMbaMdhonuM kaMIka paNa niyaMtraNa thavuM joIe. kuTuMbayukata samAja na hato e sthiti mAnavajAtimAM to azakya che. - vivAha ApaNe samajIe chIe te arthathI na hoya te paNa strI purUSanA saMbaMdhanA niyamanuM astitva sarva kALe, sarva sthaLe che ema dekhAI Ave che. koIka samAjamAM ekAda strI bhAIo sAthe lagna kare che, te bIja samAjamAM eka purUSa badhI bahena sAthe lagna kare che. A sarva sthiti kaMIka paNa niyamAnusAraja che. ahIM strI purUSa saMbaMdha anibaMdha ke aniyaMtrita nathI. strI purUSa saMbaMdha mATe ekA samUhane thaDA ghaNA niyama che tevA eTale ja For Private and Personal Use Only Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 522 hiMduonuM samAjaracanAzA vivAha saMsthA utpanna karavI. Aryoe e paddhati mAnavInI durbala ane parAvalaMbI saMtatine vicAra karI, atyaMta hitakAraka che ema gRhIta mAnI samAjaracanAnI zarUAta karI ane vivAhanA niyamo ane maryAdAo bAMdhyAM. prathama savarNa ane sajAtinA vicAra AMkha sAme AvavA lAgyA. ahIM savarNa ane sajAti e zabda samavyApta nathI. varNa zabdane artha genus jevo che ane jAtino artha Species je che. sajAti eTale janmanA tatva para banAvelA saMghenA ghaTaka; jyAM jyAM savarNa mAtapitAthI thaelI saMtati ema kaheluM che, tyAM tyAM te ja vasatisthAnane savarNa e artha levAnuM che. savarNa mAtapitAthI thayelI saMtatine teja jatinI che tema mAnavuM. mAtapitA samAna varNanA hoya te saMtati te ja jAtinI samajavI. ekAda purUSa asavarNa strI sAthe -pitAnA nIcenA varNanI strI sAthe vivAha kare te te daMpatInI saMtatine pitAnA sadaza mAnavI, sajAti nahi. AthI ahIM keTalAka sadaza brAhmaNa, sadaza kSatriya vagere utpana thaze. ane teja nAmathI teo samAjamAM oLakhAze, paraMtu AnuvaMzanI dRSTie pitA sAthe sajAti nathI. ekAda puruSa je be varNanA aMtathI 1 sarva varNeSu tulyAsu patISvakSatayoniSu / Anulomyena saMbhUtA kSAtyA jJeyAsta eva te|| anuraa. 11, leka 5 lavaNebhyaH savarNAsu jAyante hi sajAtayaH / anidyeSu vidhAheSu putrAH saMtAnavardhanAH // 2 strISvanantarajAtAsu dvijairuptAditAnsutAn / sahazAneva tAnAhurmAtRdoSavigarhitAn / manuria, 10 ka . For Private and Personal Use Only Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu jAti saMsthA paraka vivAha kare te te dAMpatyanI saMtati sAti paNa nathI ane sadaza paNa nathI, te sa kara mAnavI. ane temane jIdU ja nAma ApavuM sArUM. hiMdu samAjazAstrajJAne eka vastu karavAnI hatI; jema bane tema samAjanA meATA vathI-ke je prANIzAstra daSTie hIna heAya che ane jemanAmAMthI DA. ha kahe che tema zreSTha prajA thavI asabhavita che ane jene ApaNe zUdranI saMtu! ApIe chIe te leAkeAthI zreSTha prajA dUra rAkhavI hatI. temanuM rakta zuddha rAkhavA mATe e zAstrajJAe ayAga parizrama veThayA che. ane teTalAja mATe temaNe vivAha niSiddha mAnyA.1 bAhmaNa kSatriyAe zuddha strIdrArA sa Mtati utpanna karavI nahi, evu' kahyuM che. te niyamAne sakhtAi ApavA mATe bAhmaNa adhogatie 1 na brAhmaNa kSatriya yohApadyapi hi tiSThatoH / kasmiMzcidapi vRttAnte zUdrA bhAyepadizyate // hIna jAti striyaM mohAbudvahanto dvijAtayaH / kulAnyeva nayantyAzu sasaMtAnAni zuddhatAm // zUdrAvedI patatyatrerutathyatanayasya ca / zaunakasya sutotayA tadapatya tayA bhRgoH // zUdrAM zayanamAropya brAhmaNo yAtyadhogatim / janayitvA sutaM tasyAM brAhmaNyAdeva hIyate // devapitryAtitheyAni tatpradhAnAni yasya tu / nAnanti pitRdevAstanna ca svarga sa gacchati // vRpalI phenapItasya niHzvAsohapatasya ca / tasyAM caiva prasUtasya niSkRtirna vidhIyate // manusmRti 24 3 3 14 thI 17 yaducyate dvijAtInAM zUdrAddAropasaMgraho naitanmama matam / yAjJavalkya. For Private and Personal Use Only Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa24 hiMduonuM samAjaracanAzAstra jaze, e brAhmaNathI patita thaze, te svargamAM nahi jAya vagere sapta zikSAo kahI che, be varNanA aMtarathI vivAha karavAmAM Ave to kSatriyathI nIcenI sarva ra jevI thaze. tethI mukhyatve karIne brAhmaNa kSatriyone zUdra strI sAthenA vivAhanI ApatimAMthI judA rAkhavA joIe. je ekAda TaivaNikane 1 ka. vivAhanI chuTa rAkhavAmAM Ave to paNa zudra jevA guNe zreSTha prALamAM bhaLavA lAgaze; tethI raivaNikoe zuka strI sAthe vivAha na ja karavo e hitakAraka che. ane tethI ja samAjazAsone te niyama karavo paDe. A sarve anulama vivAhapaddhati thaI eTale uparano purUSa nIcenA tharanI strI sAthe vivAha kare te harakta nahi e che. manu kahe che ke, savarNAgre chijAtinAM prazastA dArakarmaNi / vikatatu pravRttAnAmikA : sar: II zUdrava bhAryA zUdasya sA ca svAva vizaH smRte / te ca svAvaidha rAjAzca sAla svA cAmajanmanaH // ' "brAhmaNa, kSatriya ane te agnihotrAdika dharma karmo karavA mATe pitAnI jAtinI strI utama gaNAya che. paraMtu jeo kAmanAne lIdhe vivAha karavA mATe pravRta thAya che teone mATe kramavAra bIjI jAtinI strIo sAthe karele vivAha hI gaNAya che. zuddha jAtine purUSa zaka jatinI strI sAthe vivAha karI zake che. vaizya jAtine purUSa vaizya jAtinI strI sAthe tathA zUka jAtinI strI sAthe vivAha karI zake che, kSatriya jatine purUSa kSatriya jAtinI kanyA uparAMta vaizya ane zaka jAtinI kanyA sAthe vivAha karI zake che ane brAhmaNa jAtane purUSa brAhmaNa kanyA uparAMta kSatriya, vaizaya ane zaka kanyAne paraNI zake che." 1 manuri -a. 3 kaleka 12, 13. For Private and Personal Use Only Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu jAti sA tre saMtatinI vyavasthA kema thatI jaze tenA vicAra karIe. smRtikAe je vicAra karyo che. te ziAtretra vidhiH smRta: eTale vivAhita strI purUSAnI satita sabadhI karyAM che. avivAhitAthI utpanna thanArI saMtita samAjamAM keTalA TakA che. e viSe mAhitI maLatI nathI. tene vicAra karI zakAya tema nathI. vivAhitAmAM bhicAra thaI meDhA pramANamAM A saTa thatAM haze e kalpanA paNa barAbara nathI. kAraNa khAvivAhA je samAjamAM rDha hatA, dharma'nI je samAja para sattA hatI; ane samAjanA kAmazAstraparanA 525 ***** * lekhake paNa mA~ samaye pUrva taiyAmU | ' kAmathI e pUrve ardha ane athI dharmane caDhIte gaNyA che, te samAjamAM mAnavInA naitika mUlye ne vicAra karatAM e kalpanA TakI zakatI nathI. sa satine vicAra karavAnA eNTale vivAhitAnI ja satatinA vicAra karavAno che. cAlo ApaNe ema dhArIe ka eka vakhate seA khabaro evA hatA ke temaNe cAre varNanI strIe karI eTale ahIM eka prANa varSathI kSatriya strIone thanArA se| kuTu Mbe utpanna thayAM; ane te jAtithI kANa hatAM e rAtapitAne mANama che ja. pAchaLathI temanuM vAMzika sAsthya dhyAnamAM laI vivAhAphri saMskAra temanAmAM ja niyamita karavAthI pahelI peDhIne e saMkara keTalIka peTIemamAM prANIzAstranA niyamethI eka jIde ja rASTra banI tivA banyA. A samR saheje juko oLakhAI Avaze. rA. viThThala rAmajI ziMde kahe che te pramANe Aja je samUhe astitvamAM che te badhA ja kaMi sakara tie nathI. paraMtu ame uparakathA pramANe be samAjavyavasthA karavAmAM For Private and Personal Use Only 1 yoga-vAtsyAyana 2 Evolutiou by means of Hybridization J. P. Lotsy. 3 mAratIya khruzyatevA prazna-vi. rA. ziMde. Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir para hiMduonuM samAjaracanAma Ave te jAtinI agara samUOAnI sakhyA keTalI vadhe che te gaNita karI jovAthI nizcita thai zake. te gaNIta ame TuMka samayamAM ja ApavAnA chIe. AvI rIte pahelI peDhIe ekadare Ara jAti utpanna thai zake. eTale cha anuleAma sauMkara ane cha pratilema saMkara paraMtu AmAMnA cha anulAma saMkara ja hiMdu leAkA saMskArane lAyaka samajatA. pratileAma saMkara sakRta ja eTale zudra ja rahetA. paraMtu te mULanA zuddha zuddha samUhamAM ata`ta karavA zakya nathI. manu kahe che ke, sajAtijAnantarajAH pada sutA dvija dharmiNaH / zUdrANAM tu sadharmANaH sarve'padhvaMsajAH smRtAH // * peAtAnI jAtinI kanyAmAM tathA pachInI jAtinI kanyAmAM dvije utpanna karelA cha putrA upanayana rAskArane cegya gaNAya che ane pratileAma rUpe utpanna thayelA sarvAM putro zudranA samAna gaNAya che.' pratilema sakara sAmAjika dRSTie agrAhya zA mATe mAnavA enAM kAraNeA ame AgaLa ApyAM che. pratiaAma saMkara hiMduzAsrakAra halakA mAnatA enuM kAraNa teo satati purUSapradhAna mAnatA e hevu joie. anAryAyAM samutpanno brAhmaNAntu brAhmaNyAmapyanAryAttu zreyatvaM keti yadRcchayA / cedbhavet // jAto nAryAmanAryAyAmAryAdArye bhavedraNaiH / jAto'nyanAryAdAryAyAmanArya iti nizcayaH // 2 temanI A mAnyatAne sRSTimAM purAvo taddana nathI maLatA evuM nathI. A bAbata vize nIcenA pratyeAga karI joi zakAze. menDelanI 1 manusmRti-a. 10, zloka 41 1 manusmRti a. 10 leAka 66, 6, A ja graMthamAM jue pAnu For Private and Personal Use Only Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hika bari kahyA 57. mwanamamanannnnaaawwwwwwwwwwww paddhatithI saMkrAnta thanAro guNa cuMTI te guNavALe nara ane te guNanA abhAvavALI mAdAnI saMtatine e guNavALI mAdA ane te guNanA abhAva vALA naranI saMtati sAthe tulanA karI guNa saMkrAnti purUSa pradhAna che ke strI pradhAna che te nizcita karavuM joIe. AvA prakArane eka prayoga nIce ApyA pramANe maLI Ave che. eka vagara kAnanA gheTAne kAnavALI gheTIthI thayelI saMtatimAM pAMca gheTAM TuMkA kAnavALAM thayAM, tyAre vagara kAnanI gheTIne karNayukta gheTAthI phakta ekaja gheTuM TuMkA kAnanuM thayuM. AvI rIte navI bAra ane junI cAra ema ekaMdare soLa jAtio banI. temAMthI jAtio zarUAtathI ja saMskArahIna karI A nationI lokasaMkhyA AvA prakAranA vivAha thaze tenA pramANa para AdhAra rAkhaze. A pramANe vaidika seLa jAtio ane Itara avaidika samUhe hiMdustAnamAM pratIta thavA lAgyA. A vicAra janmane anusarIne thayo. sAthe sAthe saMskAra dRSTie paNa vicAra thavo joIe. ekaja vaMzanA be purUSonI prajotpAdaka ghaTaka tarIkenI lAyakAta sarakhI hoya che. paraMtu samAjamAM susaMskRta ane asaMskRta baMnene samAna sthAna prApta thavuM zakya nathI. vizvavidyAlayanI padavI e je saMskAranuM kAmacalAu svarUpa mAnIe to paNa padavIvALA ane padavI vagaranA sagA bhAIone paNa samAjamAM samAna sthAna keI paNa nahi Ape. saMskArothI ane AcArothI vyaktinuM cAritraya banAvavAnA prayatno thayA kare che. je e badhuM pALe che ane je pALatA nathI e baMnene zAstrakAroe sarakhA lekhyA nathI te e kaMi emanI bhUla nathI. je bhUlathI ke aDacaNane lIdhe asaMskRta rahyA temane saMskArayukata .? Prepotency of the male in Genetics-Babeock & clausen. 2 Breeding earless sheep-Journal of Heredity 1921. For Private and Personal Use Only Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parada hiMdubAnuM samAjaracanAthAya karI pharI samAjamAM levAnI vyavasthA hatI. paraMtu je saskArI thavA mATe jANI joine taiyAra na hatA temane vibhakata karavA eja dhRSTa hatuM. A lekAnI saMtitane paNa judAM nAmeA ApI temanI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. cAra hAra vaSa~nA sa'skArA keTalA jaladIthI naSTa thAya che ene eka dAkhale sRSTimAMthI ame ApyA ja che. dvijAtayaH savarNAsu janayantya vratAMstu yAn / tAmsAbitrIparibhraSTAntrAtyAniti vinirdizet // mAyAntu jAyate viprAtpApAtmA AntyavATadhAnau ca durAdhaH zaikhaH C bhUrjakaSTakaH / eva ca // 1 - ji varSanA purUSAe peAtapeAtAnI tinI strImAM utpanna karelA putra jo vaidika saMskAra kare nahi te tene gAyatrInA upadezathI bhraSTa hAvAne lIdhe trAtya kahevA ' trAsa tinA brAhmaNathI bhAtya naitinI prAhmaNa kanyAmAM je putra utpanna thAya che, te pApAtmA putra mukaTaka jAtine kahevAya che. teneja ( deza bhedathI ) Ava, vAdhAna, puSpadhdha ane zaikha kahe che.' AvI rIte paNa judA judA samRdde thayA. A vyavasthA te keTalIka peDhIe TakI rahe te e samUhe peAtakhetAnI protpAdana zaktinA pramANamAM echavanAM thatAM jaze. have e vyavasthA kAlAntare tarkavI, mahAtmA, karmavIra vagere samAjasudhAraka nAmanA prANI vargane nApasaMda thaI ane tethI temaNe AMtarajJatIya vivAha zarU karyo. paraMtu sRSTinA niyame ne amala thayA vinA raheteA nathI. A paMdara timAMthI taddana sAdI vyavasthAnurUpa 15 P 2 eTale 15 x 14=210 naitimA thaze. A sanI 1 manusmRti For Private and Personal Use Only Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hijati saMsthA gaNatrI karavI e smRnikAre mATe zakaya na hatuM. tethI A jAtine pitAne vivAha saMbaMdha "cAne nivAM jiara : ravI evo rAkhaze to ame pAchaLa AkhyA pramANe je. pI. loTasInA prANIzAstranusAra, temanAmAM roTI beTI vyavahAra na thAya evI jAtio unna thaze. ane temAM suprabhAzAstranI daSTie agya evuM kaMI nathI. temanuM rakSaNa karavuM eja kArya thAya che, jAti dharmo taiyAra thayA pachI temanuM mizraNa karavuM ene ja varNasaMkara kahe che. manuM kahe che ke vyabhicAreNa varNAnAM avedyAvedanena ca / svakarmaNazca tyAgena jAyante varNasaMkarAH // 2 eTale pahele varNa vyabhicAra (cross) athavA (Hybridization), bIje aAvedana ( Consanguinity ) ane trIjo karma tyAga ema traNa prakAranA saMkara kayA che. svakarma tyAga rUpa vRtasaMkaranuM pariNAma zuM Ave che, e ame batAvI gayA chIe. tevI ja rIte Itara saMkara paNa tyAjya che ema ame batAvyuM che. paraMtu ahIM hiMdu samAja zAstranI daSTie bIjo eka atyaMta mahatvane prazna ubhe thAya che, te e ke varNasaMkara kalapanA che ke vyakita che ? upara ApelA manunA lekamAM te varNasaMkara e vyakita che eTale pratyakSa prajA che. paraMtu ra junArAM vAnAjai | vAghaje gati dharmA zAzvanA 1 manusmRti 2 manusmRti. 3 bhagavad gItA a. 1 kaloka 43 8. For Private and Personal Use Only Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org va Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjamanArAya vaNuMsa karakArI A dASathI kuladhAtInA, hue che jAtidharmAM, ne kuladharmIya zAzvata. ahIM tAva saMkara e kalpanA jaNAya che, eTale strIpurUSanA saMbadha thavAnI sAthe satati thAya ke na thAya te strInA raktamAM pharaka thayA ja; eTale purUSa piMDanuM strI piMDapara atyaMta jabaradasta pariNAma thAya che, ema mAnavuM joIe. hiMduzAstrakArAe evuMja mAneluM che ema jaNAya che. yAdagguNena bhartrA strI saMyujyeta yathAvidhi tAhagguNA sA bhavati samudreNaiva nimnagA / A saMbaMdhI nIcenI carcA ghaNIja udhaka che, " manuSyanu vIya A piMDamAM praveza kare che ane te piMDamAM pharaka pADe che, e Abata kaMi khATI nathI. strI purUSAnA vIryamAMthI hArmona kaheA ke kaMika jIvanaprada uttejaka dravya kahe! e le che, ane temAMthI temanA piMDAne peASaka dravye maLe che. ' 'It is extremely likely that stimulating secretions of man's seminal fluid can and does penetrato and affect the woman's whole organism, Woman absorbs from the seminal fluid of man, some substance, say Jarmone, vitamin or stimulant which affect their internal economy in such a way as to benifit and nourish their whole system.' ahIM jAti ane saMkaranI carcA ghaNIja thAya che. paraMtu temAM saphara zabdane nakkI artha te ze! mAne che ene spaSTa khulAsA thatA nathI. gAMdhIjIe 'sI patranA saMpAdaka vargamAMnA eka gRhasthane ApelI mulAkAtamAM saMkara zabdanI vyAkhyA karI che. te " 1 manusmRti. For Private and Personal Use Only Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu ati zA vyAkhyA krAi paNa jJAtazAstrane mAnya nathI. Anuva'zane abhyAsa karavA mATe hAle cAra paddhatie pracalita che. ( je ame pAchaLa ApI che) temAMthI kai paddhatine anusarIe vyAkhyA karavAmAM AvI che, e viSe ame patradvArA gAMdhIjIne puchAvyuM. emanu' aMtaHkaraNa bAyabalamaya hAvAthI emaNe kaMi paNa uttara ApyA nahi. ane te barAbara che, kAraNa ke je mukta jIvAtmA paramezvara sAthe pratyakSa saMbaMdha rAkhI zake temane AvA prAkRta zAstronI zI jarUra che? niguNye pathi vicaratAM ko vidhiH ko niSedhaH agara bhidyate hRdayagraMthiH chidyate sarvasaMzayaH / L For Private and Personal Use Only ^^^^^rs AvI rIte vividha kArAthI jAti samUha paDatA gayA ane AjanA ntatiyukata samAja utpanna thayA. hAle samUheAnAM nAme judAM judAM kAraNA parathI apAmelAM dekhAya che. keTalAMka dhaMdha parathI paDelAM jaNAya che. jevI rIte camAra, rIMgArA, sutAra, vagere. paraMtu ahIM e samUhe prathama astitvamAM hatA ane pAchaLathI dhadhAvaDe emanu nAma paDayuM. keTalAMka nAmeA bhaugelika paristhiti parathI paDelAM jaNAya che, jevI rIte ( mahArASTramAM ) kAstha, dezastha vagere. paraMtu A nAme pazu a karavAmAM ghaNI saMbhALa levAnI jarUra che; nahi te kAkastha eTale jo kANumAM rahenArA tA kAyastha zabdanA artha zA karavA ? keTalAMka nAmeA vaMzapara parAthI cAlyAM AvelAM dekhAya che. udAharaNA, sUryAvali agara brAhmaNa jAtIya e jAtine hAle khAnadezamAM brAhmaNa jAti e prAkRta nAmathI eLakhe che. brAhmaNu ane zUdranA saMbaMdhathI thayelI pArazava tine khAnadezamAM pArasai e prAkRta nAmathI eLakhAvAmAM Ave che. khAgbhaTTe peAtAnA caritramAM peAtAnA pArazava bhAine karelA ullekha suprasiddha ja che. dakSiNanI draviDa tiemAM keTalAMka nAme 1 1 rAdhAmAzraya vilAla caMpU-zrI. vi. kA rAjavADe Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ma hiMduonuM pramAccenogrA te te jAtinA dhruve parathI paDayAM che. AvI rIte dhaNI jAtie hiMdusamAjamAM dekhAya che. temanuM ekIkaraNa thaze te hiMdusamAja sama thaze ema keTalAkanuM kahevuM che tenA have vicAra karIe. hiMduoe je samAjaracanA karI tenuM dhyeya hiMsApriya sRSTimAM AjubAju phelAelA samAjo ane saMskRti TakI zake tenA karatAM vadhAre kAla teja nAma rUpathI zilaka rahevuM e hatuM ane che. keTalAka leAkA vAravAra kahe che ke AvI rIte jIvavuM e maravA samAna che. paraMtu emane ahIM eTaleAja javAba ApIzuM ke ApanI kalpanAo kai sRSTinA niyame nathI. sRSTimAM banI zake tyAM sudhI jIvavAnA prayatna karavA eja dhyeya pratita thayuM che. pachI AvI rIte jIvavuM ane tevI rIte jIvavuM e prazno vyakitanI abhirUcinA che ane vyakitanI abhirUcine anusarI vyakitagata dhyeyA pharAvavA badhabhestA thaze nahi. kAcabA karatAM sasaluM thavAnu dhyeya zreSTha haze paraMtu mRta sasalA karatAM jIvanta kAcae thavuM vadhu zreSTha che. manu kahe che ke, sarvasyAsya tu sargasya guptyartha sa mahAdyutiH / mukha vAhUrupajjAnAM pRthakkarmANyakalpayat // Ca * te mahA tejasvI paramAtmAe A sRSTinI rakSA mATe, mukha, bAhu, sAthaLa tathA caraNu e cAra avayave!mAMthI utpanna thayelA brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zuddha mATe judAM judAM karyAM nirmANa karyo che." A pramANe vyavasthA cAlatI hatI. samUdranA taLIomAM hAi ane badhI bAjuethI meAAne mAra sahana karavA paDatA heAvA chatAM potAnA svadharmo na cheDanArA mainAka parvata pramANe hiMdusamAja dvArA varSo acala ubhA hatA. e samAja asaTita che, dula 1 manusmRti a. 1 zloka 87 For Private and Personal Use Only Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir para hiMdu jAti saMsthA che, evI zaMkAe kAine paNa thatI na hatI. paraMtu te zaMkAe have thavA lAgI che. hiMdusamAja asa MghaTita che! zAthI? teA kahe musalamAna samAja tenA para Akrama kare che. AkramaNa kare che eTale zuM kare che? te! kahe, ma Mdire tADe che ane strIone nasADI jAya che. paraMtu navasA varSo thayAM musalamAne AvAja sadudyogA karatA AvyA che, chatAM kayAre paNa hiMdusamAje te samAjane namatuM ApyuM nahi ! e te aitihAsika satya che. ATaluM civaTapaNuM lAvanAra kayuM tatva hiMduenI samAjaracanAmAM che, te zodhI kADhavuM joIe. teo kahe che ke hiMdusamAja dula che! zAthI, tA kahe, hiMduonuM Arthika dArighra teA jue ! bAlamRtyunuM pramANa ane bhAlavayamAM ja mAtA banelI bAlikAo zuM batAve che? vagere. AvI azUnya TIkA saMbhaLAya che. para Mtu A badhI bAbatane ane samAjanI dulatAne zA sabaMdha che eja samajAtuM nathI. sarva sthitienI vyAkhyA karI te anvaya ( Method of agreement) ane vyatireka ( Method of difference ) paddhatithI siddha karI batAvavuM joie, jethI temane kaMi paNa vicAra karI zakAya. Aje sudhAraNAnA nAmanA jee japayajJa AdarI rahyA che, temanI pAse nathI kAI tatva ke nathI kAi zAstra ! mAtra eka ' svarAjya ' zabda che, kArya paNa gaNIya bAbata ekAda vyakti pAsethI karAvI levI hAya tA te zabdanA uccAra karyA ke kAma patI gayuM samajavuM. samAjarakSaNa mATe Avazyaka evAM khIjAM sAdhatA na hAya tA rAjakIya svAtaMtrya keTaluM hitAvaha thaze ene pUrNa vicAra karavA joie. rAjakIya svAtaMtrya e ja dhyeya hovuM joie ema dezabhakata kahevAtA leAMkA paNa i kahe. rAjakIya svAtaMtrya khIjI krAi paNa ekAda vastunuM dhyeya raheze ja. pArata MtryamAM paNa te dhyeya siddha thatuM hAya tA ! paraMtu te dhyeya karyu? pragati? A zabdamAMthI ze| artha nikaLe che tenI saMpUrNa carcA ame karI gayA chIe. vadhu pRthakkaraNa For Private and Personal Use Only Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa4 hiMduonuM samAjaracanAzA karatAM vicAra karIzuM te ema jaNAze ke hiMsApriya sRSTimAM saMskRtinuM eTale dharmanuM rakSaNa e ja phakata eya bAkI rahe che. ema hoya te je vakhate samAja samartha banAvavA aneka yuktionuM sUcana karavAmAM AvatuM ane jyAre jyAre te yukitaono samAjamAM avalaMba thatuM tyAre tyAre samAja samartha thayo hate ema siddha thavuM joIe. nahi te kAlanI sthiti karatAM AjanI sthiti sArI che ene mAtra kapanA sivAya bIjo koI paNa purA maLaze nahi. zAstrIya paddhatithI belanArane to kayAMthI nikaLyA, kayAM javuM che ane te be daSTibiMdu vaccenI gati mApavAne mAnadaMDa karyo vagere bAbatene prathama nizcaya thavo joIe ane pachI ja sudhAraNAnI bhASA vAparavI joie. amAruM kahevuM eka atyaMta saheluM udAharaNa laI spaSTa karIzuM. dhAro ke evI sthiti daSTigocara thaI ke mIlamAM kAma karanArI strIonA bALakemAM bAlamRtyunI saMkhyA vadhu pramANamAM hoya che. te amArI taraphanA sudhArAnA mata pramANe vivAhita strIone kAma karavAnI nA kahevI paDaze. paraMtu bAlamRtyunuM pramANa ane kAma karavuM e baMnenuM sAhacarya kaMI temanI vacceno kAryakAraNa bhAva darzAvatuM haze ja ema nahi kahI zakAya. je kAryakAraNe bhAva ja na hoya te e sthitimAM sudhAraNuM karavAthI pariNAmamAM zuM pharaka paDaze? hAle AvI sthitine gaNitAtmaka paddhatithI abhyAsa karavAnI rIta zodhAI che. A pahatithI abhyAsa karavAnuM hoya te ekAda sthiti bIjI kaI sthiti para pUrNa ze avalaMbIne hoya to te sthitine se mArkasa devAnA. tene aMgrejImAM Coefficient of relation kahe che. AvA judA judA Coefficients kADhI te uparathI kAraNonI guNanukrame mImAMsA karavI joIe. A badhA Cofficient kADhI tene Pamphlete -Karl Pearson. For Private and Personal Use Only Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMda jati saMsthA 535. mAtra saravALo karavAthI te saravALe so nathI thate; kAraNa ke te sAdA AMkaDAo nathI. tenI sAthe koI ekAda viziSTa dizAne paNa aMtarbhAva thaele hoya che. AvA AMkaDAone aMgrejImAM Vector quantities kahe che. AvI rIte abhyAsa karatAM ema jaNAI AvyuM ke mAtAonA mIlamAM kAma karavA sAthe bAlamRtyune saMbaMdha mAtra dasa TakA jeTalo ja che. vaLI bAlamRtyune saMbaMdha mAtAnI vaya sAthe mAtra paMdara TakA che. pachI strIone kayI vayamAM saMtatI thavI joIe ? tenAthI pahelAM ke pachI thAya nahi e nibaMdha mUkI te kAyadAnA baLe amalamAM lAvavo e samAjasudhArake ISTa mAne che? vaLI ema paNa jaNAI AvyuM ke bApano dhaMdho game te hoya tenuM bAlamRtyu sAthe pramANu vIsa TakA jeTaluM hoya che. tethI kAyadAthI dhaMdhA niyata karI devA joIe. paraMtu e ja hitakAraka bAbata jAtibheda ane lokamata vaDe banatI hoya to te ja jAtibheda virUddha pukAra karavA amArA samAja sudhArake taiyAra ja hoya che, vaLI vadhu vicAra karatAM jaNAze ke mAtAe bahAra jaI dhaMdho karavo ke nahi e bAbata ghaNe bhAge pitAnA dhaMdhA para AdhAra rAkhe che. mAnA khorAkane mRtyunA pramANu sAthe vIsa TakA jeTale saMbaMdha hoya che tenI sAthe mAtAnAM dArUnA vyasane vagere bAbatone paNa bAlamRtyunA pramANa sAthe saMbaMdha heya che. mAtAnA kherAka karatAM bALakane barAka vadhu mahatvane che, mAnA kAma karatAM gharanI svacchatA vadhu mahatvanI che. bALaka dhAve che ke bahAranuM dUdha pIe che, ene paNa vicAra tho joIe. sivAya bIjI ghaNI bAbata che ke je bAlamRtyunAM kAraNe tarIke ApI zakAya. paraMtu A sarva kAraNe pradhAne kAraNe che ema kema kahI zakAya? mIsa elDaraTana nAmanI bAIe A viSayano abhyAsa karyo che. te uparathI ema jaNAyuM ke bAlamRtyunA aneka kAraNomAMthI mukhya kAraNa vaMza che. pitAmAM puratuM drazya meLavavAnI lAyakAta hoya For Private and Personal Use Only Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 536 hiMduonuM samAjaracanAzA te mAtAne gharanI bahAra kAma karI madada karavAnI jarUra jaNAze nahi. AvA praznono ukela vyaktinA ApelA mate sarakArI ahevAlamAM bhegA karI, temanA AdhAre kAyadA karIne kaMI thaI zakaze nahi. upara kahelA prazna jeTale uparauparathI sahele lAgato prazna bIje bhAgye ja koI batAvI zakAze. pachI te praznone ukela matenI yAdI karavAthI zI rIte thaI zakaze ? kharI hakIkata ema che ke AvA prakAranA sAmAjika praznono nirNaya vAdavivAdanI paddhatithI karavAno nathI hoto. baMne sthitinuM sAhacarya kaMI temAMne kAryakAraNabhAva batAvatuM nathI ane kAramAtrAma: pratibhAzA amAre muddo e che ke kAryakAraNubhAva zodhI kADhayA sivAya karelI kAI paNa sudhAraNA vadhAre vakhata TakI zakatI nathI. kAraNa zedhyA pachI ja ApaNe ApaNuM utsAha, buddhi, zakti, dravya vagereno upayoga te bAbatane mUrta svarUpa ApavAmAM kara joIe, te ja samAjanuM kalyANa thaze. judI judI jAtionuM ekIkaraNa karavAne prazna ghaNI vakhata pUchAya che tene have vicAra karIe. jAtionuM ekIkaraNa karavAnI pahelI paddhati eTale je jAtinA samUha paDyA che, te sarvanI eka samUhamAM gaNatrI karI ekaMdare samAjamAM jAtibheda ocho che ema batAvavuM. A paddhatinuM avalaMbane samAja netAoe ane AjanA vasatipatrakanA ahevAla lakhanArAoe karyuM che. tene samAjamAM saMdhanI saMkhyA ochI dekhAze, emAM kaMI zaMkA nathI. paraMtu pachI je upasaMghe che eTalA ja rahe to ekaMdare samAjazAstranI dRSTie ze pharaka paDyo ? dhAro ke AvatI kAle hiMdunAmanI dareka vyaktine thazepavita ApI bAhmaNa saMjJA ApIe eTale hiMdusamAja eka nAmadhArI thaze ane dhAre ke badhAnI gaNatrI brAhmaNa nAma heThaLa 1 zrI bhAsakara viThobA jAdhave variSa kAyadAmaMDaLamAM ANele kAya, For Private and Personal Use Only Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu jAti saMsthA 537 thaI te paNa amArA samAja sudhArakonI sAme je prazna che teno ukela jarUra tha nathI. mAtra nAmAbhidhAna badalavAthI samAjamAM lekhasaMkhyAnI lAyakAta agara nAlAyakAta bannemAM jarA paNa pharaka paDaze nahi. ane Aja che tevAja vargo bhaviSyamAM paNa raheze. brAhmaNanuM ekaja nAma dhAraNa karanArI keTalI badhI jAtie Aja keTalAMka saikA thavA hiMdusthAnamAM che paraMtu temanAmAM guNadharmanI daSTie jarAya samAnatA utpanna thaI nathI, thaze nahi, ane thavI paNa na joIe bIjI paddhati eTale jananathI ke saMskArathI ekarUpa banAvavI te. A paddhatimAM keTalI aDacaNo paDe che enuM digdarzana ame karyuM che. prajA suprajA karavI jAtisaMsthA hoya to dezadharma, jAtidharma, kuladharma, saMskAra paraMparA, sarva sAdhAraNa Adhunika dharma vagere aneka bAbatono vicAra karavo paDaze. dezadharmono vicAra karIe te baMgAlI brAhmaNa, kAzmIrI brAhmaNa, saMyukta prAntano brAhmaNa, dakSiNa brAhmaNa vagerenuM ekIkaraNa thaze nahi ane ISTa paNa nathI. A muddAonI carcAo ame agAu karI gayA chIe. A sarva zabdArthathI savarNa hoya to paNa jAtyarthathI savarNa nathI. ane temanA saMkarathI iSTa hetu siddha thaze ema paNa lAgatuM nathI. supra tpAdana te dUraja rahyuM. paNa je mATe ATale badhe kaMThazeSa cAlI rahyo che te svarAjya paNa A saMkarathI maLaze kharuM? tethI prathama saMkhyAnI daSTie vibhAga karavA joIe. te mukhya vibhAga laI te pachI temAnI jAti ane upajAtine vicAra karavo joIe. jAtino vicAra karatAM ema jaNAI Ave che ke judA tharAmAM rahenArI ekavaMzIya prajAthI agara ekaja tharamAM rahenArI bhinna vaMzIya saMkara prajA utpanna karavI e samAjanAM AtyaMtika hitanI daSTie amArA lAge che. amArA abhiprAya mujaba antara zreNI vivAha For Private and Personal Use Only Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir papheTe hiMduonuM samAjaracanAsAe jUnA zAstrI leke mAnatA te niSiddha mAnavA joIe. upajAtionA ekIkaraNathI samAjanuM hita thaze ema mAnavA mATe eka zAstrIya ane vajudavALuM kAraNa nathI. pachI prazna e utpanna thAya che ke dhaMdhAthI bAMdhI mUkelI A jAti-saMsthAmAM anyavaNuMoe kartutvavAna hovA chatAMya zuM uccavarNamAM kadI paNa praveza na kare ? tamArA dharmagraMthomAM te saMkara ane varNAntara baMnenA puSkaLa dAkhalAo maLI Ave che. tyAre tamArAja dharmagraMtho tamane mAnya nathI, emaja Thare che. pratima vivAha agrAhya zA mATe enI carcA ame AgaLa karI che. asavarNa vivAha prAcIna kALamAM thatA hatA ema kahenArAone paNa pratima vivAhanA dAkhalAo ATalA badhA graMthamAMthI paNa daI zakyA nathI. ahIM varNajAti vicAro saMbaMdhI nizcita mata uccAratAM pahelAM bIjAoe jAtisaMsthAne che ane kevo vicAra karyo che e jarA joIe. hiMdustAnamAM jati nAmanA samUho paDavA mATe prakRti ane saMskAra e baMnene ekasAthe vicAra karavo joIe eTale ke prajA prANIzAstranA niyamAnusAra utpanna thavI joIe ane te prajAnA guNone utkarSa kare joIe te utkarSane lAyaka paristhiti sthira karavI joIe. Ama thavA mATe samUhanA rItarivAjo ane saMskAranI sthiratA jaLavAvI joIe. mAnavanA AyuSyanI ekAeka hIlacAlanuM sthitikaraNa karavA mATe temanA AcAra dharmabaddha thavA joIe. keI paNa prakAranI prajAnA zreSTha guNe pratIta karavAnI icchA hoya te A ja paddhati svIkAravI paDaze. che. IsTane paNa A ja mata che. - Social progress requires better breeding in the first instance, in order to raise the racial potentiality for Accomplishment, it requires volunterily standardized For Private and Personal Use Only Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu jAti saMsthA 539 population in the second instance, in order to retain an environment in which these potentialities can be realised.' Mankind at cross Roads-E. M. East. nnatinA dvividhi hetuonuM varNana AnA karatAM vadhu sArUM kAI custa sanAtanI paNa karI zakaze ema amane lAgatuM nathI. paraMtu nnatinuM' pAzcAtya vidvAnee ane temanA anuyAyI pauryAtya vidvAnAe kareluM varjuna joie te temAM AnuvaMzanA niyameA sAthe A samUhe kaI saMbaMdha haze evI jhAMkhI kalpanA paNa hAya ema dekhAtuM nathI. pAzcAtyAnI saMskRti paurvAtya saMskRti pramANe prANIzApara racAelI nathI, tethI e paddhatimAM prANIzAstranA paNa kai niyama haze e kalpanA ja temanA benamAM jaladI praveza karatI nathI. pachI anna pANI viSe A lekAmAM je saMskAranA niyame che te kayAMthI AvyA ? evA prazna utpanna thavAnI sAthe temanuM bheju' eTalI uThe che ke e jaMgalI leAkAnI jAdunI kalpanAmAMthI AvelA heAvA joie. AvA prakAranI badhI ja kalpanAone potAnA nakkI karelA bibAmAM besADavAnAM pramANe bAliza ane hAsyAspada che. eja sthiti jAtisa MsthAnI aneka upapattie lagADavAmAM thayelI dekhAya che. keTalAMka kuTuMbe cuMTI temanA bIjA sAthe saMbaMdha tADI nAkhI temanAmAM ja eka prakAre cuTaNI karatA ja e te temanI eka jAti ( Breeding anit) bane che. A kalpanA te gRhasthAnI daSTi sAme AvI zakatI nathI. jAtinI upapatti sa'badhI nIcenI keTalI kalpanAe samAja pAse mUkAi paNa che. AmAMnI zreNI kharI kalpanAomAM jAtivyavasthAnA vicAra AnuvaMzanA AdhAra sivAya karelA dekhAya che. A sarje vivecaka leAkeA samAjazAstrajJa che ema paNa kahevAya che. paraMtu A sa i Marriage and Morals Bertrand Russel. For Private and Personal Use Only Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 540 jacanArA kalpanAo vaDe paNa AjanA jAtibhedanI upapatti lAgatI nathI e juduM ja. teomAM pAzcAtya paddhatithI zikhele lekhaka hiMdu hoya te tenA graMthamAM mAtra jAtibhedanA mULamAM vAMzika guNano kaMIka paNa saMbaMdha hovo joIe evo ullekha jarUra maLI Ave che. paraMtu bIjAo pratyakSa karatAM kalpanAomAM ja vadhAre guMcavAyelA jaNAya che. nesaphIlDa, DAIlamAna vagere leke kahe che ke jAti dhaMdhA parathI paDelI hovI joIe. paraMtu je samAjamAM vyakitanA agara kuTuMbanA samUho jAtisvarUpa banI te samUhane judo dhaMdhe apAya che te samAjamAM jAti ane dhaMdho e samavyApta ja rahevAnA ! pachI kArya karyuM ane kAraNa karyuM te saMbaMdhI goTALo thavAne ja. Ama baMne rIte artha karavAnI zakyatA che te ThekANe pUrvaparaMparAthI cAlatA Avelo artha lagADavo eja ISTa che-vadhu ISTa che! paraMparAthI cAlatI AvelI sarva bAbate aniSTa che ema kAI kaheze e saMbhavita nathI. eka jatinuM nAma sutAra paDayuM te kaMI e sutArane dhaMdho karatI hatI eTalA parathI nahi, paNa prathama eka vyakita saMgha taiyAra thaze ane te saMghane arthazAstrIya vibhAgaNImAM sutArane dhaMdho jI A eja e prakriyAne sAce artha che. sRSTimAM jAti utpanna thAya che ane tenI vyavasthA samAjamAM saMskArathI utpanna thavI joIe. temAMja arthazAstrIya vibhAgaNIne samAveza che. paraMtu pAzcAtya paMDitene AnuvaMzanA niyamo ane tethI sRSTimAM thanArA ekajAtIya vyaktinA samUhA, guNenuM zuddhAzuddhatva vagere bAbate viSe menDelanA udaya pahelAM, bahu te gATananA udaya pahelAM kapanA ja na hatI. eTale te kalpanAo saheje judI judI mAMDaze. temaNe eka kapanA ema mAMDI che ke dhAtumaya upakaraNe na vAparanArI jAti sauthI halakI ane te upara tevAM upakaraNo vAparanArI jAtinA 1 Indian philosophy-Radhakrishna. For Private and Personal Use Only Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tA jAti saptA pa thaze ane sauthI zreSTha bauddhika kAma karanArI jAtiparaMtu e paddhati kaMI hiMdusamAjanI jAtionI utpatti kahI zakatI nathI. bIjo eka gRhastha IleTasana kahe che ke TeLa (Tribes), dhaMdhA, ane dhArmika kalpanA A traNenA samuccaya parathI jAtibhedanI utpatti darzAvavI ke zodhI kADhavI zakAya che eTale ke jema jema hiMduo potAnI aMdara jagalI ToLIo bheLavatA gayA tema tema te TeLIo jAtio banatI gaI. dharmaprasAranI A paddhatine hiMduoe belAzaka upayoga karyo hato paraMtu Ano artha ema nathI thato ke AvA prakAranA dharma prasAra pahelAM jAtio siddha thayelI hatI ? Aja aMgreja paNa hiMdustAnamAM jAti tarIke rahetA dekhAya che, e vAta teo bhUlI jAya che. hiMdustAnanA jAtibhedano upahAsa karanArA aMgrejI paNa eka judI ja jati tarIke hiMdustAnamAM rahyA che. je navA samUho AvyA, temane hiMdusamAje praveza Aja che paraMtu teone samUhonI jUnI vyavasthAmAM hAtha nAkhavA dIdho nathI. tethI ghaNIe rASTrajAtio hiMdujAtio banI haze A kalpanAone samuccaya samUhanI saMkhyA vadhArI zakaze. paraMtu tethI vivAha baddha ane annathI baddha thaelI jAti saMsthAnI upapatti bhAgatI nathI. keTalAka loko eka dezamAM utpanna thaelI saMkhyAne jAti kahe che ane e kalpanAne prasAra thavA lAge che. paraMtu eka jAtimAM aneka gotrI hoya che e dhyAnamAM letAM e kalpanA paNa vadhAre TakI zakatI nathI. koIe varNa ane jAti jevI vibhinna kalpanAone goTALo karI jAtisaMsthAnI upapatti besADavAno prayatna karyo che. te prayatnamAM cAra varNa judA judA kalpI tenI AsapAsa jAtionuM jALuM guMthI devAno prayatna karavAmAM Avyo. varNa e vaMzano pharaka batAvatA haze. paraMtu raMgadAyaka jIvana golaka ( genes) je mAnava piMDamAM dekhAya che, te uparathI cAmaDIne raMga jAtidarzaka haze ema nakkI karI zakAze nahi. vaLI bhinna vaMzIya lake eka ja vasatisthAnamAM For Private and Personal Use Only Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir K hiMdunuM samAnArA rahevA lAge teA temanA sa'karanI zAstrIya dRSTie mAhitI na heAvAthI jAtisaMsthA jevI saMsthA utpanna thavI zakaya nathI. Aja amerikAmAM aneka prakAranA saMkara thAya che. paraMtu zAstrIya patie te samUhe nI vyavasthA karAtI jaNAI nathI. AvA prakAranA samUheA taiyAra karavA mATe AnuvaMza paddhatinI uttama mAhitI haivI joie, jethI AnuvaMza ane saMskAra e bane paddhatithI judA judA mAnavasadheA kema utpanna thAya che, e vAta dhyAnamAM Avaze. keTalAka kahe che ke jAti ane vaMza e zabda samavyApta nathI. paraMtu te samavyApta che evuM vidhAna jAtibhedanA puraskartAoe kadI paNa karyuM... nathI. A vaMza zabda saMbaMdhI ghaNI ja gerasamajutI phelAelI che, ema mAnavasamAjanA abhyAsa sabaMdhI mate vAMcatAM amane lAge che. tulanAtmaka bhASAzAstra, mastiSkamApanazAstra vagere zAstronA AdhArAthI kalpelA vaMzathI banelI ane AnuvaMzanI paddhatithI taiyAra canArI jAtie samavyApta nathI. mAnavazAstroe pelA mULa vazA te judA ja che paraMtu jIvazAstranI dRSTie pratyeka 'ekAMti' (Breeding unit) che ke nahi e kahevuM saheluM nathI. prANIzAstra daSTie ekajAtIya ane vijAtIya kAne kahevuM? AnuCzamAM jAti guNa zAne kahevAya ? vaLI te ati guNAnI adalAbadalI thai zake ke nahi ? vagere praznonA niNaeNya na thAya teA eka jAtIyatva siddha thaze nahi. ApaNe eka pratyakSa dAkhalA laie. eka dudhALa gAya bhese|| vaMza ane khIne mAMJatpAdaka gAya bhe'sAnA vaMza. gAyo dudhALa haiAya ke mAMsApAdaka hAya, chatAM gAyane vaMza te sAmAnya ja che. paraMtu Anuva'zazAstranA matAnusAra A eka vaMza nathI; ane tene sakara thAya tA temAMthI eka agara ane guNe! naSTa thavAne sAMbhava che. Meat production and milk production aro to some extent alternatives and can only be combined by compromising one quality or both. For Private and Personal Use Only Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hA ati saMdhyA ~ ~~~~~ ~~ ~~ gAya bheMsonI vRddhi karavAnI icchA karanArI vyakitamAMthI kaI temane saMkara thAya ema kaheze nahi. DaoN. beTasana kahe che ke, ' ApaNane vanaspativarga agara prANIvarganI je mAhitI che te uparathI samajAya che ke AnuvaMzamAM evA kaMIka guNo che ke eka ja vakhate eka ja vyakitamAM temanuM astitva azakaya che. udAharaNartha mAMsotpAdaka janAvaramAM dudhALapaNuM hetuM nathI. dudhALapaNuM ane mAMsotpAdaktA e virodhI guNe che, ane te guNonuM ekIkaraNa karavAnuM pramANa phaladAyaka nathI. tema karavAthI temAMnA eka agara baMne guNo naSTa thavAne pUro saMbhava rahe che. vaLI ema paNa jaNAya che ke A vibhAgaNI naisargika ghaTanAnA pAyA para avalaMbIne rahI che. A rIte kayA guNo eka ThekANe rahI zake ane kayA guNo eka ThekANe rahI zakatA nathI vagere maryAdAo cokkasa rIte samajAya te ja prANIzAstrIya jAtionA mULane bodha thaI zake. ATalAM uMDANamAM na jatAM cAra agara pAMca vaMza mAnanArA zAstro paNa temanA vaMza dharmo zAzvata ane avikArI che ema mAne che. AnuvaMzanA niyamothI jAti taiyAra thaI ane sAmAjika niyamothI tene sthira karavAmAM AvI. A jAtisaMsthAnI gaNanA eka suprajAzAstrIya prayoganA Adarza tarIke thavI joIe. manuM prANIzAstranA niyame keTalA barAbara kahe che e joIzuM te suprabhAzAstra para bolavAne ene keTalo moTo adhikAra che e vAMcakanA dhyAnamAM Avaze. manuM kahe che. zUdrAyAM brAhmaNAjAtaH zreyasA cetprajAyate / azreyAn zreyasI jAti gacchatyAsaptamAyugAt // zUdo brAhmaNatAmeti brAhmaNazcaitizUdratAM / kSatriyAJjAtamevaM tu vidyAdvezyAttathaivaca // 1 mAratIya achUtevA prazna-vi. rA. ziMde For Private and Personal Use Only Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * * **** araNya ane bhaya ra arthamAM dhAe ba hinAnuM samAja thanArA bhASyakAra A kalekeno artha AvI rItane kahe che. zika kanyAne brAhmathI kanyA thAya tene vaLI brAhmaNathI kanyA thAya, ema je sAta peDhIo sudhI cAlyA kare, te sAtamI peDhInI kanyA brAhmaNa thAya che. A pramANe brAhmaNane zuddha ane zukrane brAhmaNa thAya che. tevI ja rIte kSatriya ane vaizyanuM samajavuM" A upara Adhunika paMDitae karelAM bhASyo vAMcI mAnavabudhdhi Azcaryamugdha banI jAya che. e artha zUnya bakavAdamAMthI keTalAMka cuMTelAM vAka ApIe chIeH "A uparathI te vakhatanI varNavyavasthAnI kalpanAo keTalI anaitihAsika, asvabhAvika, pakSapAtI ane agavaDa bharelI hatI e spaSTa thaze. AvI rIte sarva bAjue vargane saMkara banI varNabAhya aspRzya jAti sivAya zudhdha jAti kyAMya paNa silaka rahI nathI. evo A kano bhayaMkara artha che e rasRtikAranA dhyAnamAM AvyuM nathI." RtikArene dhyAnamAM ghaNI bAbate AvI na hatI. paraMtu A lekhakanA dhyAnamAM kaI kaI bAbato AvI che e samajavuM ghaNuM ja muzkela che. prANIzAstramAM zuddha. jAti kene kahevI; enuM gADha ajJAna A vAkomAM dekhAI Ave che. manue atyaMta zAstrIya paddhati ApelI che. dhAro ke be paraspara vibhinna guNo dhAraNa karanArI be vibhinna prajAe che. temAMno eka guNa rAkhI bIjo guNa naSTa karavAnuM che, te ahIM kaI paddhatine avalaMba karavo? eka buddhiyukata vaMza che ane bIje nirbaddha vaMza che. te samAjamAM buddhihInAnuM pramANa ochuM karavAnuM che. agara buddhivanuM pramANa ochuM karavuM che. AmAMne eka prazna samAjazAstro AgaLa che. menDelanI AnuvaMzanI paddhatithI joIzuM to saMtatimAM pitaranA guNonI judI judI mAMDaNI thaze, paraMtu navIna guNa utpanna thaze nahi. ahIM niyama ko kahe ? eka niyama ame 1 motI aspRzavA prazna-vi. rA. ziMde, For Private and Personal Use Only Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hA ati sthA 545 pAchaLa kahyA pramANe dhaMdhAnI vibhAgaNI karI je prajAnI jarUra nathI te prajAne dhIme dhIme nAza karavAnA, athavA suprajAzAstranA niyamene upayAga karavA. pAzcAtya prANIzAstranA niyamAnusAra keTalAka guze pratyakSa prabhAvavALA ane keTalAka guNA tiAhita hoya che. A ane guNene dhAraNa karanArI vyaktienA sabaMdha thAya te paDelA guNu satimAM vadhu pramANamAM utare che. AvI rIte bIjo guNa praznamAMthI taddana naSTa karavAnA hAya tA aneka peDhIo sudhI saMtitane pahelAnA guNA sAthe saMbadha lAvavuM joie ane Amaja karatA jaIe te AmI peDhIe ApaNA uSTi hetu siddha thAya che. ' je mengalIyana lekasakhyAmAM dareka peDhIe sakhyA bamaNI thAya che ane jemAM pratyakSa guNu ApaNI sAthe samAna evA tir|hita guNA karatAM khamaNI jhaDapathI vadhatA jAya che, te leAkasa`khyAmAM pratyakSa guNa AThamI peDhIe naSTa thAya che ane tirAhita guNa naSTa thavA mATe agiyAra peDhIe lAge che.'1 pachI satata sAta peDhI sudhI eka jAtinA puruSa sAthe A prakAre utpanna thaelI strIne saMbaMdha thatA naya teA strIguNu naSTa thaze ema kahenArA manue asvAbhAvika te zuM kahyu? paraMtu Adhunika paDitAnA ' svamAva ' zabdanA karelA ardhAM eTale sRSTimAM pratIta thanArA niyamA na heAi temanA be mAMthI nikaLelAM taraMgA che. ATalI cIvaTAIthI te guNu kAi utpanna karaze ke nahi e prazna vyavahArika che. paraMtu aitihAsika kALamAM manue ATalA spaSTa niyame ApyA chatAM ' te prayAga nirdiSTa nathI ja evuM vidhAna te| je itihAsajJa sarvajJa hoya te ja karI zake. A samAjapatimAM ekAda vakhata keTalAka guNI utpanna karavAnI jarUra jaNAya " | Heredity aud Eugenies-Gates; Trend of Race-S. J. Holmes. 35 For Private and Personal Use Only Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMAonuM samAja5nAzAstra te temAM ekAMgI ane agavaDabhareluM zuM che? chatAM AvA vidhAne maLI Ave che eTaluM kharuM. e ja graMthakAra pAchaLathI khulAse kare che ke, "puruSa eTale bIja ane strI eTale kSetra. bIjane ati mahattva ane kSetrane kaMI ja nahi evI ekAMgI upapatti che." puruSa pradhAna saMtati mAnavA tarapha RtikAranuM valaNa zA mATe thayuM che enuM kAraNa ame saprayoga pAchaLa ApyuM che. paraMtu smRtikAra kSetrane kaMI ja mahatva ApatA nathI ema mAnavuM e Adhunika paMDitonuM satya che, smRti praNIta nathI. vIjameke pazaMsanti kSetramanye manISiNaH / bIjakSetre ladhaivAnye tatraiSA tu vyavasthiti // 3 thI jAmajora vinati anIjakamaSi kSetra kevalaM sthaNDilaM bhavet // 1 keTalAMka vidvAna bIjanAM vakhANa kare che ane keTalAka kSetranAM vakhANa kare che. tyAre keTalAka bIja ane kSetra baMnenAM vakha Na kare che. temAM A pramANe vyavasthA che.' "ukhara bhUmimAM bIjane vAvyuM hoya te te phaLa ApyA vagara varamAM ja vinAza pAme che. tema bIja vagaranuM kSetra paNa kevaLa IMDila (paDatara) thaI paDe che." A ke parathI manu kSetrane kaMI mahatva ApatuM nathI e zI rIte siddha thaI zake? manune subIja ane sukSetra baMnenI AvazyaktA jaNAya che. pachI Aghunika paMDitane lakhavuM hoya te lakhe! supI kSetra tujhene jAtaM saMpadyate yathA / tADAmAM paNa jJAti che 1 janarati a. 10 leka 70, 7. 2 anukRti a. 10 zloka 69. For Private and Personal Use Only Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Raa ati saMsthA nummannananaanAMA - "bIja uttama jAtinuM hoya ane tene uttama kSetramAM vAveluM heya te jema samRddhivALuM thAya che, tema AryajAtinA puSathI AryajAtinI strImAM utpanna thayele puruSa paNa sarva saMskArane yogya gaNAya che." paraMtu samagra graMtha vAMcyA vagara ja tenA para TIkA karavAnI pracalita paddhati Adhunika choDe paNa zA mATe ? jAtisaMsthA sRSTinA niyamo pramANe che tethI te ja samAjaracanA sarvazreSTha che ema thoDuM ja karI zakAya ? evuM keTalAka AvuM nika paMDitenuM kahevuM che. teo kahe che ke sRSTiniyamamAM dekhAI na AvanArI ghaNI bAbatene ApaNe dharma, artha, kAma ane mekSa nAmaka cAra purUSArtho kalpI tenA AdhAre ApaNI samAjavyavasthAmAM samAveza karI lIdhuM che. te bAbatemAM je manuSya potAnuM kauzalya vAparI samAjaracanA karI che te prajotpAdananI ane jAtibhedanI bAbatamAM paNa manuSyane kauzalya pUrvaka niyama karavAnI paravAnagI hovI joIe. hiMduonA AcAramAM je kaMI upavAso ane tahevAra manAya che, te kaMI sRSTinA niyamomAM dekhAtA nathI. upavAsa eTale jarApaNa na khAvuM ane tahevAra eTale jarUra karatAM vadhAre khAvuM e bane sthitionuM samarthana sRSTinA niyamenA AdhAre karI zakAze nahi. AvI rIte aneka viSa dharmamAM rUDha thayelA dekhAya che. temane sRSTiniyame sAthe kayo saMbaMdha banAvI zakAze ? hiMdudharmamAM mokSa nAmanI je kalpanA che, te sRSTinA kaI paNa niyamenA AdhAre siddha karI zakAya tema nathI. vyakita mRtyuvaza thayA pachI te punarjanma laI pharI avatIrNa thAya che e bakavAdane vidvAnonAM lakhelAM pustaka ane temanI paraMparAthI cAlI AvelI baDabaDa sivAya bIjo aMza mAtra paNa AdhAra nathI. saguNanuM phala sat ane durguNanuM phala asat e daMtakathA che. kAraNa ke sRSTimAM tema banatuM nathI. je 1 cArvAka na-sarvanaraMga. For Private and Personal Use Only Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paTa, hAbAnuM samAjAnAzAla ~ ~~ ~~~ ~~~ sRSTimAM jAtisaMsthA che ema ApaNe kahIe chIe te suSTimAM naitika hakko koIne paNa nathI. naisargika hakko eTale pazunA hakko! sRSTimAM te mAre tenI tavAra athavA baLIyAnA be bhAga che. jene nItikalpanA kahevAmAM Ave che, te mAtra mAnavInI kalpanA che. pratyakSa sRSTimAM temanuM bilakula astitva nathI. tethI tamArAM je naitika mUlyo sRSTi virUddha che temane sRSTiniyavirUddha vijaya thavo zakya nathI. tethI naitika mUlyo viSayaka tamAro bakavAda have baMdha kare to sArUM! A bAbate viSe pAzcAtya paMDitenA AtyaMtika mate ame pAchaLa ApI gayA chIe. A jAtanA AkSepe AvavAnA nizcita hovAthI ame zAstronI vibhAgaNI, temanA adhikAra, ane prAmANyavAda viSe thoDI ghaNI carcA pAchaLa karI gayA chIe. paMDita jene pratyakSa zAstranA nAmathI ullekha kare che. te kharI rIte pratyakSa hetuM nathI paraMtu keTalAka anubhava parathI kADhelAM anumAno hoya che. je bAbate teone pramANathI paNa pratyakSa siddha karavI azakya lAge che te bAbatane gRhItakRtya tarIke teo ThekI besADe che. manuSya prANI je zaktionA pariNAma rUpa che, saMtAnarUpa che, te ja zaktione manuSya kayAM jAya che enI jANa nathI e zodha kyAMnI ? ane zA uparathI ? manuSyanI vAta javA de paNa Phyla nAmanI atyaMta Agha chavajAti kaI zakitanuM pariNAma che e mi. baDa rasela ke Adhunika paMDita kahI zakaze kharA ? paraMtu AvA mukhya muddAo cheDI daI ADA avaLAM je te mAhitIvALAM vyAkhyAna ApavAM e ja te AjanA buddhiprAmANavAdanuM AvA lakSaNa che. ame kahIe chIe ke chavajAti utthAna vagere kaMI thatI nathI. tene paramezvare utpanna karI che ane A Freeman's worship-B. Russel; Romanes Lectures T. H. Huxley; mULa avataraNa mATe prastuta graMthamAM juo pAnu 96-97 For Private and Personal Use Only Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdu jAti saMsthA - 549 paramezvarane pitAnA dhyeyanI nizcita rIte jANe che. A baMne vastuo mAtra pratyakSa pramANathI asiddha ane sat pratipakSa che ane tethI ja te uparathI nirNAyaka nIti niyamonI pratIti thavI azakya che. mAnavanA sarva kartutvanuM AdIkAraNa paramANuonuM saMdhaTana ane vighaTana che ema kahevAvA lAgyuM che te sAcuM zA uparathI ? paramANunA mAtra saMghaTana ane vighaTanathI kazuMya utpanna thatuM nathI eTalIja sUcanA basa che. sUryamAlAne aMta thaze e vAta sAcI zA uparathI ? tyAre sUryamAlAno jIvanadAtA je sUrya te kAlAnta zIta banI (mRtacaMDa-mArtae) sarva jIvajAtio naSTa thaze e paNa sAcuM kema mAnI zakAya ? sUrya kAyama uSNatA bahAra pheMke che e tharmo DAyanemikasa kahe che. vArU! vaLI tharmo DAyanemikasa kahe che ke AkhA vizvamAM uSNatAne satata vyaya thaI rahayo che paNa uSNatA mULamAMja kyAMthI AvI ene keI zAstra khulAso karaze ke ? je rIte prathama uSNatA utapanna thaI tevI rIte pharIthI paNa thaze. Azcarya to e che ka jagatanI uptatinuM prathamanuM adhuM jJAna na hovA chatA sRSTimAM bAkInA ardhA jJAna para leke kudAkuda karavA lAge che. mULa khulAso te thatuM nathI. uttine niyama khabara nathI. mAtra vyavane niyamane pakaDI besI pitAne sarva jJAna thaI gayuM che, evAM gappAM hAMkavAmAM Ave che. pratyakSa pramANuvAdIonA ekkeeka to AvAM ogaLI janArAM che. ame agAu kahyA pramANe pratyakSa pramANuvAdI leke anumAna ApavAkyAdi pramANono upayoga chuTathI karatA hoya che, mAtra pratipakSIone tema karavAnI chuTa teo ApatA nathI. ahIM ame hiMduonA paDadarzananI mImAMsA karI AcAra dharmanI ane samAjazAstranI bAbatomAM mImAMsakone ja zA mATe zreSThamAnavA enI carcA karI hatI, paraMtu graMthavistAra bahu thaze. kharI hakIkta ema che ke pratyakSa (trikathAnika na) zAstro anubhava lenArI vyakti vize kaMI paNa kahI zakatAM For Private and Personal Use Only Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjaracanAzAstra nathI. AkAza tarapha dUradarzaka yaMtra lagADI jovAthI AkAzamAMnA tArAonuM jJAna thaze paraMtu dUradarzakanA bIje cheDe jaI rahelI netrazakita kayAMthI AvI enuM jJAna thaze nahi. eTale ke anubhava lenArI vyaktine pitA vize kaMIpaNuM jJAna thatuM nathI. zAstroe zedhelAM kArya kAraNa saMbaMdhane paNa naitika mUlya AMkavAmAM bilakula upayoga thatuM nathI. tarkazAstranI daSTie kAryuM kAraNa bhAva sAro hoya, te. jyArathI jagatanI utpatti thaI tyArathI zarU thaelI kArya paraMparA cAlu che ane temAM khaMDa paDe zakya nathI. paraMtu manuSyano rAjane jIvanakrama calAvavA mATe thoDA ghaNuM niyamanI jarUra hoya che. ane te dRSTie nadi zani sApha gvAmi vighA je kharuM hoya te paNa jJAnanI sudhA gauNa che. ekAda vyaktine ekAda sAdI kriyAnI kiMmata jagatanA sarvajJAna karatAM zreSTha hoI zake. kevaLa bauddhika niyamo karatAM, haju thoDA ghaNuM AcAranA niyamo manuSya sAme hovA joIe. Ane nItizAstramAM naitika mUlyo (Table of values) kahe che. kArya kAraNa bhAva e zAstrone niyama haze, te nizcita kartavya e AcArane niyama hovo joIe. ahIM buddhi karatAM zIla-cAritrya pradhAna ane zAstrIya jJAna karatAM zraddhA zreSTha thaze. ema jyAre dhArmika zraddhA e zabda vAparIe chIe, te vakhate dhArmika zraddhA eja levAne heya che. tyAre dharma ane pratyakSa zAstrono saMbaMdha che? enI carcA karavI ahIM zakya nathI. Ikiyara bAhya jagatamAM mAnelI kArya kAraNa bhAvanI avicchinna 1 ni da lA caM vAcA zu : bhagavaddagItA a. 3 2 Where is Science going?- Max Planek. zraddhAvAn labhate jJAna taptaraH saMyantendriyaH / zAnaM labdhvA parAM zAnti na cireNAdhigacchati // bhagavaddagItA e ja le che For Private and Personal Use Only Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiM jati saMsthA papa1 paraMparA jevI e ja zAstrIya jJAnanuM mULa tatva che. jyAM sudhI tene virodha dhame karyo nathI tyAM sudhI Atara jagatanI anubhUti saMbaMdhI belavAnI zAstrane agara zAstrane kazI jarUra nathI. adhyAtmamAMthI dharmanuM je svarUpa pratIta thAya che e vize bolavAno pratyakSa zAstrone adhikAraja nathI. e temanI kakSAthI bahAra viSaya che. pratyakSa zAstro maryAdita che. emane potAnA kSetramAM dharma upayoga karatAja hoya che. ahIM e paNa kahevuM joIe nirAzAvAda, ayavAda, ke bIjA koI paNa vAdo, je jIvonI jIva tarIkenI kiMmata ochI karatA hoya teo dharmatatvathI visaMgata che. mAnavI vicAranI kiMmata utArI pADavAthI bhayaMkara pariNAma Ave che. e ja mAnavI vicAra sarvajJAna, sarva kalA, ane sarva dharmanA pAyArUpa hovAthI A bAbatamAM jJAnanuM adhiSTAna naSTa thAya che. eTalAja mATe sarva zAstrAe dharmanI bAbatamAM prasAra pAmatA nAstikavAda sAme khuba jorathI virodha karavA joIe, kAraNa ke evA nAstikavAdamAM jJAnanI uNapa che ane pitAne zAstrane hitanI khAtara paNa temanA sAme jhajhumavuM joIe. ame agAu ogasTa vAIjha mAna mekasa laiMka vagere mahAdhikArI zAstranI bhASAmAM kahyuM che ke dharma ane pratyakSa zAstro kharekhara virodhI nathI, paraMtu ekabIjAnA pUraka che. uDe vicAra karatAM darekanA dhyAnamAM Avaze ke ApaNAmAM zraddhA nAmanuM je dhArmika tatva che teno vikAsa karavo joIe; te ja manuSyanI sarva zakitao visaMvAdI na thatAM temano upayoga karI zakAze. bArIkAIthI jaI zuM te dekhAze ke jagatanA ghaNA kharA mahAna ane kAryavAna purUSanAM aMtaHkaraNe zraddhAyukta hatAM. AvI rIte buddhi ane zraddhA baMne vaDe manuSyane nItizAstrarUpI phaLa prApta thayeluM che. zAstra satya prIti vadhAre che ane AvI rIte jagatanA naitika mUlyo laI temane epa caDAve che zA bhautika ane mAnasika jagatanI For Private and Personal Use Only Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir para hiMduonuM samAjaracanAcA vyavasthA karavAnA prayatna kare che. mAnavanI satya prIti vadhe che paraMtu jJAnanuM pratyeka pagathIyuM caDhatAM mAnavIjIvananuM rahasya e rahasyaja rahe che ema batAve che. tethI manuSye zraddhAmaya thayA vagara chuTakA nathI. bhagavadgItAkAra kahayuM che ke zraddhAmayo'yaM puruSo yo jenI te jevI te haeNvAH yacchraddhaH sa eva saH / A zraddhAmaya mAnavI. DIka, pratyakSa zAovarDa jeTalA jagatanA medha thAya che ane uparathI jeTalA niyamA nikaLI zake che te sanA zakaya teTale upayeAga samAjaracanA karanAre dhama e pratyakSanI karI levA joIe. mAtra jovAnuM eTaluMja kasoTI ke te niyamA dhArmika zraddhAthI virUddha na hAvA joie. paraMtu A uparathI ema siddha nathI thatu ke samAjaracanAnI pratyeka bAbatamAM khelavAne pratyakSa zAstrone adhikAra che. jevI rIte zraddhAmaya dhame peAtAnA prAnta cheDI pratyakSa sRSTimAM mAMthu mAravuM niha, tevI ja rIte kArya kAraNu. bhAvanI para parAthI jakaDAelAM pratyakSa zAstroe paNa zraddhApradhAna dharmAMnI khAkhAmAM mAthuM mAravuM nahi. A uparathI ema dekhAze ke mAnavanI vibhAgaNI, tenuM vivAhanuM vaya, tenI khAnapAnanI pahita vagere vyavahArika bAbatAne vicAra karatI vakhate pratyakSa zAonA vicAra karavA joie. paraMtu naitika dhyeye TharAvatI vakhate zraddhAmaya dharma zAsraja zreSTha che. dharma zAstramAM paNa hiMdudharma zAstra zreSTha che, kAraNa ke pratyakSa jagata ane vicAraka jagata tenA samajapUrvaka vicAra kare che. 1 bhagavadgItA a. 17 klAka 3 2 ArSe zAstropadezaM ca dharmazAstrAvirodhinA / yastarkeNAnusaMghate sa dharma veda netaraH // mada For Private and Personal Use Only Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakaraNa 13 muM hiMdusaMskAra saskRtine udayAsta mukhyatve karIne vaMzanI lAyakAta para AdhAra rAkhe che eTale atyAra sudhI samAja racanAno vicAra prANIzAstra daSTie karyo saMskAra temAM ApaNe evo niSkarSa kADhayo ke samAja haMmezAM jati saMghaTita hovo joIe. ane janana kArya mATenAM ghaTaka strI ane puruSa baMne eka ja samUhanA hovAM joIe. ahIM sudhI mukhyatve karIne prakRtino vicAra thayo. have TuMkamAM saMskArane eTale AcAra vicAra karIe. keTalAka saMskAro vyakita para thavAnA hoya che. te saMskAranuM kAraNa nUtana janmelI vyakitasaMdhamAM sAmela (Social sanction) karI lIdhI ema darzAvavAnuM che. paraMtu hiMdudharmamAM pratyeka saMskAra sAthe vivakSita AcAra pALavAnA hoya che, tethI AcAronI bAbatamAM vivAhya avivAgha, pRsyAspRzya, bhajyAbhaDhya, piyAreya, vagere anaMta bAbatene vicAra karavAno hoya che. hindusamAjazAstranI draSTie AvA prakAranA seLa saMskAre che te badhI vyakitaone ane badhI jAtione sarakhA ja nathI. te jAti bhinnatvane lIdhe bhInna che. mukhyatve karIne te vadhu sakhatAithI pALavAnI javAbadArI trevaNike para che. zone paNa saMskAra che. e saMskAra ane taddaudabhUta AcAra javAnI mane bhUmikA taiyAra karavAne For Private and Personal Use Only Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 514 hinduonuM samAjaracanAzAsa prayatna che. ahIM mAnasazAstranI dRSTie banne paddhatine upayoga karyo haiAya tema jaNAya che. vyakitanA agara jAtinA guNu manaHpRtharaNa ( I'sychc-analysis ) zAstranA AdhAre samajI lai indriyAne Teva pADavAnA zikSaNa ( behaviourism )nA zAstradhAre ceAjyuM dekhAya che. AmAM svayaMsUcanAnA sabaMdha (autosuggestion ) haze ema lAge che. paraMtu A muddo ame AgaLa mAMDatA nathI. saMskAromAM keTalAka pradhAna ane keTalAka gaupyu che. paraMtu pradhAna saMskAra tA pratyeka hindu vyakitanA thavA ja joie. zudrone bilakula satkAra kahyA nathI ja evI kalpanAe Aje cAre dizAmAM phelAvAmAM AvI che, temane banI zake teTalA niSedha thavA joie. zUdrone yeAjI dIdhelA dhama ke AcArA te pALatA nathI. tethI temane AcAreAja nathI ema zI rIte kahI zakAya ? eka Mdare sALa saMskArAmAMthI garbhAdhAna, pu'savata, anavaleAcana, sImaMtAnnayana, jAtaka, nAmakarma, niSkramaNuM, annaprAzana, ane vivA vagere daza saMskAre zUdroe karavA, evAM vacane dhagra MthamAM maLI Ave che.1 zuddha, atizudranI bAju lai hindudharmanuM kalaMka dUra karanArA netAone ATalA saMskArA zUdranA che e bhAgyeja khabara haze, ane khabara haro tA paNa e saMskAranuM punaHvana karavA tetheDAja taiyAra che ! je pramANe temane saMskAra che te pramANe temane AcAra dharma paNa che. ahasAsatyAsteyazaucendriyanigraha dAnazamadamakSamAdayaH zUdrAdisarvasAdhAraNadharmAH parapadaprApakAH / hiMsA na karavI, sAcuM khelavuM, cArI na karavI, zuddhatA rAkhavI, Indriyanigraha karavA, dAna karavuM, bIjAnA aparAdheA bhulI javA vagere zastronA ane itara leAMkAnA sarvasAdhAraNu dhAM heAi te paramezvaranI 1 dharmasindhu For Private and Personal Use Only Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdusa'skAra 555 prApti karI denArA che. AmAMthI pratyeka dharma pALavAnA zudro nizcaya kare, tA temanA kANu virodha kare tema che? paraMtu potAthI AcAra paLAya nahi ane dharmazAstrone gALe ApyA karavI evAja prakAra cAlI rahyo che, hindustAnanI leAkasaMkhyAmAM Ayaeriyana meDiTareniyana vaMzanA lokA che. ema 1931nA vasatIpatrakamAM kahyu che.? e vaMzanA leAkA yuropamAM paNa che. tyAM temanI sthiti nIce pramANe che. ' A vaMza ApaNAmAM atyaMta halakA dharAmAM dekhAya che. temanAmAM utsAha, khata, vagere kahtva mATenA Avazyaka guNA jarApaNa jAtA nathI. mukhyatve karIne galIca vasatI tarapha (Slums ) taNAtA jAya che. samAjanA nIcalA thara tarIke tee peAtAnu jIvana gujArI rahyA che temanA para bAhya niyaMtraNa na hAya tA teo satkArika AcAro pALI zake che. paraMtu dabANu naSTa thatAM vAraja teeA hatA tevA ne tevA banI jAya che. zikSaNathI temanA doSA nAkhuda thavA azakya che. ApaNAmAM te AvA svabhAvanA lAkA hoya teA temanAthI zaucAcAra krama pALI zakAze ? upara ApelI yAdImA pratyeka guNadharmo evA che ke tenA viSe teja kahI zakAze. vaMzanA guNu naSTa karavA zakayaja na heAvAthI temane upayAga karI levAnA heAya che, ane hindusamAjazAstrakArae paNa emaja karyu che. ekAda varSAM hiMsApraya hAya te tene ahiMsA zikhavavA karatAM yuddhamAM tene kSatriya tarIke upayAga karI levA vadhAre ucita che. zUdronA daza saMskArAmAM chatara cha saMskArA umerIe tA dvijAtinA sa MskAra thAya che. temAM upanayana-tratagrahaNukAla ane vrata samAptikAla e che ati mahatvanA che. sanA mukhya sa'skAra pachI te samatra kahA ke amatra kahA vivAhaja che. tenI ADa paddhatio che; ane te jAtionA svabhAva dharmane anusarIne kahevAmAM AvI che. 1 Cusus of India, Vol-1931 For Private and Personal Use Only Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMduonuM samAjacanAzAha * ** *** brAhmaNanA vidyAvyAsaMgI svabhAvane strI meLavavA mATe khaTapaTa karavAnI nathI; tyAre kSatriyane gAMdharva ane rAkSasa vivAha kahyA che, te kSatriya svabhAvane anusarIne ja che, e vAta saheje dhyAnamAM AvI zake tema che. smRtikAe mAnavI svabhAvanuM pUrNa jJAna dareka ThekANe batAmyuM che. suprajAno vicAra karyA pachI je eka vAta lakSamAM rAkhavA jevI che te e ke vyakitane udaya ane tenI unnati mATe je pari. sthiti sthira hovI joIe, pachI te piMDone amuka eka vivakSita paraMparAmAM upayoga thAya evI vyavasthA karavI joIe. AvI vyavasthA zikSaNathI thaze ema Adhunika patito mAne che. prAcIno paNa emaja mAnatA. paraMtu prAcIna ane AdhunikAmAM zikSaNa zabdano artha eka nathI. AjanA zikSaNanuM mukhya dhyeya mAnavanA guNane saMdhI Ape ema che. prAcinonA mate kupravRttionuM niyaMtraNa ane supravRttinI saMbhALa ema zikSaNanuM dvividha kArya che. AdhunikanA mate thoDuM pustakIuM jJAna ane thoDuM ghaNuM paMcendriyanuM zikSaNa basa; ethI mAnava lAyaka banaze. prAcInanA mate je je sthitinuM vyaktinA zarIra para ane mana para pariNAma thAya che te sarva sthitio tarapha dhyAna ApI vyakitamAM lAyakAta utpanna karavAnI che. arvAcInanA mate vAsanA pUrNa karavAnuM sAdhana, je bAhya paristhiti che te para kAbu meLavavAne che. prAcInanA matAnusAra sarva sukha duHkhanuM mULa je vAsanAo che te para vijaya meLavI duHkhanuM svarUpa ja ochuM karavAnuM che. arvAcInanA matanA pariNAme je thavAnA hoya te ja thAya che. tyAre prAcInAM matanA pariNAmo zA thAya che te Aje kahI zakAze nahi. prAcInanA mate vyakita sudaDha banAvavAnI che, tyAre arvAcInanAM mate paristhiti baLahIna karavAnI che. prAcInAM mate paristhiti kaThera karIne, temAM jIvI zake evA paMtha nirmANa karavAnA che. AdhunikanA mate paristhiti baLahIna For Private and Personal Use Only Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiMdusAra karI jIvanA layanuM tattva ja uDAvI devAnu che. AdhunikAnA zikSaNanuM pariNAma samAjamAM gunAonI vRddhi bahu jhaDapathI thAya che. zikSaNanA rAjanA vyavahArika pariNAma paNa bahu ja suMdara thAya che. 557 Ah kharI hakIkata ema che ke Aja dareka cheAkarAne peAtAnI para parAgata sthiti viSe asamAdhAna utpanna thayu che, tene yeAgya teTaluM ja kAma na karatAM jAM kAma karavAnI pravRtti vadhatI cAlI che. darekane vRdhdhimAna dhaMdhAmAM sthAna maLavu zakaya nathI, ane dareka bA cA pA zikhelAne mahenata majurI karavAnI ( manual labour) zarama lAgavA mAMDI che. kAine paNa zArIrika mahenata ApavAnI jarUra na rahe eTale yAtrika pragati thAya te paNa samAja darekane kAma kayAMthI ApI zake ? suzikSita leAkeAnI zikSaNa kalpanA eTale kalAkeAnA kalAkA citrakalA, vAdana vageremAM vyatita karavA, zALA kAlejomAM nATaka karavAM, ahu thAya te nana paNa karavuM paraMtu strIpuruSa saMbaMdha saMbadhI satya jJAna, uttama ArAgya jALavI zake evI TevA, (jJAna nahi paNa TevA) annapANImA vicAra, karakasarathI kuTubazakaTa calAvavAnI mAhitI, zIzusa Mge pana vagere aneka kuTuMba saMrakSaka jJAna ane tevI TevAnAM nAme meTu mIDu hAya che. A prakAranA zikSaNathI vyakitane upara upara epa caDayA jevuM lAge che. paraMtu vyavahArika AyuSyamAM tene madada thavAne badale aDacaNaja thAya che. peAtAnA mamApanI sAmAjika sthiti viSe zarama lAgavI e je zikSaNanuM pariNAma che te zikSaNaja nathI. A zikSaja kSullaka ane azUnya caLavaLe!nu AdikaraNa che. paraMtu Adhunika lekAnuM valaNa AvA zikSaNa tarapha che e tA For Private and Personal Use Only Education-a panacea in Progress of Education by G. M. Joshi, Education, erims and Social progress by Prof. Bagaley. a Mending of Mankind by Whitehead. Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 558 hiMduonuM samAjathyanAthAya kharUM che ane tenAM pariNAme thavAnAM che te thAya che ane thaze paNa kharAM ! prAcIneAnI zikSaNa viSayaka ane saskAra viSayaka kalpanAe AvI na hatI. temane mAtra naitika mUlye. kahevAnA na hatAM; temane tA te mUlyeA pratyakSa AcArathI nasenasamAM utArI batAvavAnAM hatAM ? naitika AcArAnI bAbatamAM manuSya svataMtra karyAM che e vastu temane mAnya na hatI. atha kena prayukto'yaM pApaM carati puruSaH / anicchan api vArSNeya balAdiva niyojita: 2 A praznanA uttara: te pachI koi prerAi kare pApa manuSya A ? na chatAMya, vAStraya ! bale ce!jAyelA same ? kAma eva krodha evaM rajoguNasamudbhavaH / mahAzano mahAdAcyA viddhavenamiha vairiNamaH // 3 kAma e, krodha e, pAtha ! rajoguNathI janmateA, mahAhArI, mahApApIH A leke kANu zatru te. eTale kAmakrodhAdi guNAnuM niyaMtraNa zikSaNamAM AvavuM e e.ja jAnAmi dharma na ca se pravRttiH jAtAsya na ca me nivRttiH / kenApi desthitena yathA niyuko'smi tathA karomi // ahiM jJAna ane pravRtti bannemAM vireAdha batAvI jJAnane pravRtti 1 Conditioned Reflexes nA sukhadhamAM OMt. pAvalAvanA niyama nue. 2 maya zatA a. 3 klAka 36. 3 savarUpatA eka bleka 37. Seeing ourselves by Bernard Hollander. For Private and Personal Use Only Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 559 * *- - -- pAse hArI javuM paDe che. e nirNaya Ape che. e ja nirNaya nIcenA mAM Avyo che. sada da va AjJinavAnA prakRti yAnti bhUtAni nigRhaH kiM kariSyati // 2 je prakRti potAnI, varte jJAnIya hevuMja prANI prakRtinA dAsa, nigraha karaze zuM hatuM? piMDAtmaka guNane anurUpa kriyA mAnathI TALI zakAtI nathI. e mata paNa maLI Ave che: yadahaMkAramAzritya na yotle iti manyase / mithyaipa vyavasAyaste prakRtistvAM niyokSyati // sthamA joi nija je kALA ! kartuM necchasi yanmohAtkariSyasyavazo'pitat // ne ahaMkAra sevIne mAne che je " nahi huDuM, miyA nizcaya te tyAre; prakRti preraze hane. svabhAve janmatAM, pArtha! bandhA che svakarmathI: na I karavA mehe, avaze e karIza te. kartA naitika AcaraNa mATe svataMtra nathI e mata Adhunika zAstro paNa mAnatA thayA che. mAnavAnA hetu zodhavAnI bhAMjagaDamAM paDavuM na joIe. kAraNa ke te vizeSa samAja poSaka hotA nathI. AcArathI temanI kriyA samAjapaSakapa batA ------------------- 1 mahAbhArata 2 aAvelA a. 3 zloka 33 3 mavinA a. 18 ka59 60 X Seeing through ourselves Dr. Bernard Hollander. 4 Psychology and morals by Macfield. For Private and Personal Use Only Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 50 hiMduonuM samAja anAthAya thathI eTalu ja kArya samAjanetAonu che. sAdhupachIe paheAMcelA tukArAme AcArAnI bAbatamAM " paDale vaLaNa indriya sakaLA / bhAva to nirALA aMtarIcA / evoja mata ApyA che. A viSaya upara hAlanA vidvAnA evA AkSepa le che ke kAmAdi vikArAnuM bahu niya MtraNa (repression) karavAmAM Ave te mAnavI manamAM visaMgati utpanna thAya che, ane mananuM samatalapaNuM rahI zakatu nathI. ahiM A leAkA mAnavI mana janmathI samateAla che. ema grahIta le che. teja mULa siddha thayuM nathI. emanA AdyagurU kAIDa, jaMga, eDalara, vageree evu siddha karyu" hAya, ema mArA vAMcavAmAM AvyuM nathI. "The beginning of culture implies the supression of instincts. 1 AvI rIte vividha vaMza, vividha saMskRti, vividha dhyeyA, vagere samAjanI temane vyavasthA karavI hatI. temaNe vividhavazanI sthiti karatAM Anuvazodbhava jAtiya vibhAgaNI karI, temane saMskAra yukata karavA ane rAjanA vyavatAra mATe upayukata, evI laukika ( secular ) vaidika (scientific) 247 24841243 piritual jJAnanI atyaMta zAstrIya vibhAgaNI karI. te jJAnane atyaMta zAstrIya padhdhatithI ane adhikAra bhedathI prasAra karyAM, supra mATe AnuvaMzanA niyameA pALyA. uttara nirvAha mATe jAtie dhadhA niyamita karI jIvanA kalane upazama karyA. tenI sAtheja samUha sudRDha karavA mATe tene samUheAmAM jIvanA kalahu rahevA dIdhA. Sex ond Repression in Savage society by Malinowstry. 2 Indian Philosophy by Radhakrishna 3 Scientific Outlook by Russel. For Private and Personal Use Only Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir naitika mUlya nasenasamAM utarI jAya tevI AcAra ane saMskAra niyata karI dIdhA. A samagra graMthanuM TuMkamAM nirUpaNa nIce pramANe thaI zakaze. (1) vicArakartaka adhyAtmika jagata ane vastugata bAhya jagata e bannenAM kSetro bhinna che. (2) vicArakartaka vibhAgaNI eTale saMskAradarzaka varNa ane prAtyakSika vibhAgaNuM eTale AnuvaMzika jAti. (3) varNa e mere samUha. (genus) tadantaragata jAtine nAne samUha. (speceig). . (4) vicAraka jagatamAM naitika mUlya utpanna thAya che ane te theya anusAra bAhya jagatamAM AcAra utpanna thAya che. (5) pragati vagere bAbate sarva AbhAsa yukta che. vaMzaparaMparAgata saMskRti saMrakSavI eja saMskRtinuM Adya dhyeya che. (6) A samAja pratyakSa pramANothI jotAM vadhu sukhI kare che. AvI rItano A samAja che ane temAM khaLabhaLATa zarU thayo che. tenA rakSaNArtha paramezvara ApaNane madada karaze; paraMtu ApaNe hIlacAla karavI joIe. vidhi samayaniyAgAddIptisaMhArajihmam / zithilamasumagAdhe manamApatpayodhau // riputimiramudasyodIyamAnaM dinAdau / dinakRtamiva lakSmIstvAM samabhthetu bhUyaH // ' A vacananI satyatA ApaNe paNa anubhavI zakIzuM. 1 kirAtArjunIyam-bhAravI For Private and Personal Use Only Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saM da bha bhUta graMtho nI yAdI prastuta graMthanA 28 mA pAnA para zAnI je vibhAgaNI karI che tene anusarI mukhya mukhya graMthanI A yAdI karI che. Grammar myreart tot. A comparative grammar of 30lgct Gulug' cul$291-34745 Dravidian languages-Caldwell pUrva mImAMkhA-jaiminI History of Indian Philosophy zAbara bhASya. -Das gupta Logic tarkasaMgraha-annaMbhaTTa Atomism -A. B. Keith Statistics Various census Report for Studies in Statistics-LongIndia-1901, 1911, 1921, 1931 staff Balance of births and deaths Statistical Methods-Kuczynski Devonport Physics Where is science going Nature of the physical world Max Planck -Sir Arthur Eddington Mysterious universe-Sir J. Phantom Walls-Sir Oliver Jeans Lodge History Decline and fall of Roman Apnals and antiquities of empire-Gibbon Rajasthal-Todd. For Private and Personal Use Only Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 488 Reflections on the Revolution Oxford history of India. in France-Burke V. A. Smith Rise of the christian power Early history of India -V. in India--Basu A. Smith History of Sanskrit Litera. Aryan rnte in India-E. B. ture-MacDonnel Havell A Cambridge history of rAdhAmAdhavavilAsacaMpUIndia-Rapson rAjavADe Economics Types of economic theory- Population problem-Carr Othmar spann saunders A History of economic Capital -- Karl Marx doctrine-Gide & Rjet Principles of economics Seligman Politics arthazAstra-kauTilya Elements of political science Elements of politics-Gettell Leacock Grammar of .politics-Lasky The Nature of state Willoughby Anthropology Racial realities in Europe Mental aptitades of Man --Stoddaril (Rationalist annual 1921) Passing of a great race Sir A. Keith - Madison Grant Castes and races in India Ghurye Biology Now evolution--Clarke nature-Jennings Biological basis of human Decent of man-Darwin For Private and Personal Use Only Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Variations of animals and Inbreeding, Out breedingplants under domestication - East and Jones Darwin Origin of species-Darwin Genetics-Babcock and Genetical theory of natural Clausen selection-R. A. Fisher Introduction to the study Mendel's principles of hereof heredity-Mac Bride dity-Bateson Germplasm-Weismann Evolution by means of Modes of research in genetics hybridization-Lotsy -R. Pearl Mendolisi --Pannett War and biology (paper) - Herodity in light of recent Carr-eaunders research-Doncaster The Animal World-Gamble Biology and Eugenics Eugenics-Carr-saunders Eugenios-Dean Inge Buddhist deny heredity (paper Hereditary genius-Galton --Cooke laquiries in to human faculNatural inheritance-Galton ties-Galtou Heredity and Eugenios.- Need for Eugednic reform Gates -Leonard Darwin National life from standpoint Mental and Scholastic tests of Science-Pearson -Burt Segregation of the fit (paper) Applied Eugenios-Popende A. Freeman and Johnson Mending of the mankind- Eugenicai sterilization in Whitehead U. S. A.-Laughlin Psychology The Science of living-Adler Psychology and crimePsychology and morals- Munsterberg Hadfield Paycho-pathology-Komp. For Private and Personal Use Only Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org How people mentally differ (a paper)-Laird 4$$ Sex in civilization (essays) --Calverton & Schmalhausen Man and woman-Havelock Ellis Psychology and industrial aly, Sigmund Frend, Karl Jung, Adler, Jones, Ferenzi, Meader, Stekel vagere mAnasazAstrIonA graMthe vAcI jevA. Sexology Sexual life of our own times -Block Sex in dynamic sociologyRoback Hymen, the future of marriage-N. Haire. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir efficiency-Munsterberg New pschology and its relation to life-Tansley Christian Ethics and modern world problems-Dean Inge Mankind at cross roads-East Task of social hygiene-Ellis ApastaMba dharmasUtra manusmRtIvarIla hokA-kullUka Out spoken essays-Dean Inge A study of British genius -Ellis Great illusion-Angell Studies in psychology of sex H. Ellis Sexual life of a womanKisch A book of marriage--Essays -Keyserling kAmasUtra - vAtsyAyana A history of human marriage -Westermarok Sexual question by Forel Sociological and General Rgveda raghuvaMza - kAlidAsa The holy Bible History of DharmshastraKane Traveller-Goldsmith cArvAka darzana Essays Published in Hibbert Journal)-L. P. Jacks L' Anthropologie et la science sociale-Topinard For Private and Personal Use Only Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org dharmarahasya ke. ela. daptarI A History of Indian philosophy-Dasgupta Anti-christ-Nietzsche Genealogy of morals Nietzsche Criminal sociology-Ferri Education, crime and social progress-Bagley La Democratic devant la Fertility, Fecundity and sterility-Duncan Civilization of Ancient India -R. C. Datt dharmazAstra maMthana - divekara aspRzyatAnivAraNa (saMskRta) - dhruva Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Twilight of idols--Nietzsche mahimna stotra - puSpadaMta Social decay and regeneration--Freeman vikramAMkadevacarita - bilhaNa Women and society--Booth baudhAyana dharmasUtra mAlatImAdhava-bhavabhUti RNa zatako bhartRhari bhArata caMpU Ethics and modern world problems-MacDougal manusmRti edited by maMDalika science-Bongle Physics and politics- Bagehot mAdhavanidAna ( vaidyaka ) bhagavaGgItA Education of womanGoodsell zArIrasthAna - (suzruta ) aSTAMgahRdaya-vAgbhaTa On Education-Bertrand gautama dharmasUtra My neighbour the universe -L. P. Jacks Meaning of life-C. E. M. Joad AARU Russell Future of science-B. Russell rAdhAmAdhavavilAsacaMpU rAjavADe The revolt of modern youth -Lindsay A history of European morals Lecky Sumeriau seals deciphered.. Waddell Evolution of moral ideas.. Westermark zArIraka bhASya - zrImacchaMkarAcArya gItAmASya - zrImacchaMkarAcArya For Private and Personal Use Only Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 431 kirAtArjunIyama-bhAravi Dilemma of civilization.. National welfare and natio Deau Inge nal decay-MacDougal Oriontal labour in South Repressiou in savag) sciely Africa --Neame --Malinowsky The men of genius-Lombroso Ancient law-- Maine Breeding of earless sheep Scientific outlook--B. Russell (paper)-Wreidt Indian philosophy--Radha. Survival of unfittest--Armkrishna strony Aspoots of age, disease & The rising lide of colours.. death--Rolleston Stoddard Companionate marriage Decline of the west--Spengler Who will be the master of The heredity aud selection the world--Ludovici in sociology.-Chatterton Hill Sumerians.-Wooley Physical disabilities in wives Heredity in royalty--Wood -- Hamilton and MacDowan Influence of race on history Le suicide--Durkheim --Mr. & Mrs. Wheatham TCITU Tatang ATCHTO CTETIS The trend of race-Holmes Report-Age of consent Race problems of Roman Committee. empire-Nilsson Revolt against civilization Sexual psychopathy-Kraft Stoddard Elling Boience and future--J. B. Heredity in relation to Euge. Haldane nios-C. B. Davenport For Private and Personal Use Only Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vi ja ya sUci akabara 37, 49, 53 akIlA 51 anunAyaka 493 anupaladdhi 510 anumAna pa09 anekezvarI dharma 49 -vAda 59 annanI vahecaNI 304, 313 apasmAra 27, ra79 araba leke 51, 5ra arthApati 509 armeniyA 46 aza rAga 277 alaukika phala 105 apAina 256 azoka 27, 38, 53 amayuga 24. azvatthAmA 723 aspRzyatA 386, 474, 475 480, 481, 501 darzananI 483, 484 A AInsTAIna 43, 78, 89, 90, 126 Agarakara 438 AThamo herI 70, 83 AtmatuSTi 327, 348, 349 AtmaniSTa vyakti 360 AtmahatyA 353, 363, 38, -vyakitagata prazna 354 Adhidaivika 59 Adhibhautika 59 Adhunika sudhAraNanuM mULatattva 194 AdhyAtmika 71 AmaraNa vivAha para AMbeDakara ba. 5, 202, 208, 312 AryabhaTa 43 AryasamAja 49 IcchAsaMga 370, 371, 372, 375 For Private and Personal Use Only Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir itihAsa 29, 35, 53, 57, 72, 112, 115, 131, 142, 497 IndriyavijJAnazAstra 28 IsrAyala 502 IslAma dharma 38, 49, 302, 377, 501 aimilisa 412 eTakinsana 412 aiTriATika 51 eDavarDa parI 446 eDIMgaTana sara Arthara 43, 321 eNDema smitha 21, 196 eyujha 385 erIsToTala 78, 358, 390 elijhAbetha 105 elisa TApu 102 elekajhAMDara 36 elDaraTana misa 535 Ibrena herIka 43 IzvarabhAva 393 isAbelA 38 Isukhrista 36. 82, 83, 114 117, 390 IsTa, pro. 305, 503, 538 IsTa enDa jensa 202 IsTara buka 238 ekasasa nadI 37 oNgasTasa sIjhara 36 othamAra na 77, 192, 197 lIvara beMja 90, 95, 424 pheDa eDalara 222, 406,411 438, 434 sTIna phImena 239 ulkAtivAda 78, 95 udAramatavAditya 194, 197, 216 upajIvikAnAM sAdhane 76, 77 upayanakAla 433 upamAna 59 auraMgajheba 37, 38, 88 hatuprAkRvivAha 450 kAra sAmAjika 20 karoDarajajuyukta prANI para karjhana leMDa 12 kanvaye 294 ekavInA masa 358, 391 For Private and Personal Use Only Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pikA kazyapasaMhitA 310 kANoda 500 kAnTa 78, 1895, 339 kApila 509 kArasenDarsa 24, 50, 61,448 kArIgaravaMza 212 kAlidAsa 38, 43, 131, 190 329, 382, 404 kAlelakara, kAkA 183 kAryakAraNabhAva 90, 92 kAle pIyarasana 213, 252, 265, 270, 278, 285 403, 420, 421, 480 kAverI nadI 37 kItha sara Arthara 5 kuka 341 kujhInsaki 58, 307, 426 kumArila bhaTTa 53 kurAna 391 kulehanaleka 412 muluka bhaTa 227, 267 kahelamana 178 kRtayuga 48, 49 kapa 323 ketakara 203, 231 ketherAina me 29, 385 Blika paMtha 49, 53, 83 kepha 222, 242, 441 keka je zAstrI 138, 141, 167 - 390 keka gustha 284, 531 kokesIyana 260 konta ogasTasa 20, 54, 5, 60 konsTaTAIna 38 kapanikasa 512 kohara 412 kauTilya arthazAstra 511 koMgresa 85 kAti, phrAnsanI 36, 61, 84 85, 326 -enuM svarUpa 81 kepakIna 215 kele 412 kalArka 11-14, 77 kalerensa pi 325 kSatriyanA AcAra 370 kSaya 278 khristI dharma 37, 38, 117, 302, 313, 329, 32, 497, 501, 108 -le ke 49 ga gaTe (Goethe) 29, 99 For Private and Personal Use Only Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAra gevana leke 234 gozAla 390 gautamabuddha 53, 83, 87, 117, 390 gaubA, kanaiyAlAla 338 ghaNAnuM ghaNuM sukha 65 ghuryo . 345 gaNitazAstra 20, 30 gatizAstra 32 garbhavijJAnapaddhati 219 graMthaprAmANya 493 grIka 49, 57, 118 -mahApuruSo 189 gresa 42 gATana 179, 205, 236, 265 275, 314, 503, 540 gAMdhIjI 117, 121, 183, 312, 346 -mahAtmA 386, 297, 477, 481, 530 gIbana 51, 338 gIlmana cAleMTI 458 guNonuM mizraNa 514 -avyakta ane vyakata 515 guyA 391 gustAvasa eDephasa 36 geTasa 15, 25, 259, 278 315, 500, 504 gebriyala tA 272 gebala epha. Dabalyu. 9, 244 geDArDa 178, 179 gAtha 191 gorIMga 278 golDarimatha 375 caMgIjhakhAna 46 caMdragupta 37 cAturvaryane pAye 226 cArvAka 509, 510 citakAvana 294 ceTaraTana hIla 61, 214, 227 2 79, 307, 456 celensanuM yuddha para chuTAcheDA 367, 408 jAtisaMsthA 537 -hitakAraka 215 jIvana gelaka 153, 258, 270 288, 289, 541 jInsa sara jemsa 43 jIvazAstra 7, 10ra jenIsa 53 For Private and Personal Use Only Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir je suITa leke 310 jeminI 100, 496 jensa 377, 50. jorDana DevIDa ka79 jozI lakSmaNa zAstrI 164 jyulIyasa sIjhara 36, 40 kyulasa bAIsa 467 Da sI. ema. 77 kavine lInA 57, 18, 299, 204, 455 DAlTane 257 DIna ja 4, 83, 104, 214, 257, 306, 307, 3 14, 325 342, 446 vina paTe 209, 284, 291, 503 DonTesTara 265 jharathuSTra 790 jhAra nikelasa 200 jhuluM 378 tAtara leka para, 338 tirahita guNo 270 tukArAma 345, 479 TapA samAja racanAnA traNa 21 Tarmana 178 TAgora ravIndranAtha 39 che. Tilaka lokamAnya 16, 398 TaeNlasToya 117 TelemI 43 TriIska 65, 339 turko IrANI 256 tulanAtmaka bhASAzAstra 30, 146 taimuralaMga 348 teDa samAja 44 naivaNika 262, 322, 433, 487, 490 DaMkana meyu 431, 45 DAilamana 541 DArvina 25, 54, 65, 142, 147, 156, 186, 187, 227, 242, 313, 391, - 55, 516 tharmo DAyanemisa 321 there 117. DAIka 257 dakharI ke. ela. 100, 132, 163, 348 For Private and Personal Use Only Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dAje 417 dikara mahAdevazAstrI 141, 163 208, 361, 385, 390. dine ilAhI 49 devadAsI ka68 devarUkhe 294 dezastha 294, 571 devalamRti 130 devasamAja 49 draviDa 256 droNAcArya 117, 323 kaMTha 55, 70 kriliMgI prajA 458, 450 172, 179, 182, 240, 241, 248, 249, 379, 344, 391 nirNAyaka paddhati 493 nirIzvaravAdanI pravRtti 101 niSThA sthAna 114, 117, 360 niSphala [Barren] 45ra na 257, 260, 378,516 nItinI be paddhatio 114 nItizAstra 29, 41, 5, 68 -nI AdhArabhUta kalpanAo 88 nipurUSa 274 niccheda 276 nepALanuM yuddha 337 naphIlDa 540 naitika jagata 77 -prakriyA 77 naitika mUlyo 35, 36, 41, 68, 75, 82, 85, 111, dharma ane zAstra 100 ---aparivartanIya 2 17 beyanuM alaukika svarUpa 87 dhruva AnaMdazaMkara bApubhAI 129 130 255 navamatavAdI pa0, 59 naMde 37 nAnA phaDanavIsa 37 nADika vaMza para, 12, 133, 256 nijo phreDarika 46, 49, 65, 66, 147, 117, 169, atimAnuSa 72, 75, brAhmaNonA 419, 430 vyakita ane jAtipradhAna 119 naiyyAyika 509 naiisargika cuMTaNI 119, 149, 249 nokarazAhI 85 For Private and Personal Use Only Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra nAya kATa 412 nAmana hera 537 nyAyazAstra 28, 6, 410 nyuTana 71, 9 nyu TesTAmenTa 453 5 padArtha vijJAnazAstra 28 patnInA hakko 446 paramAra 340 parazurAma 323, 340 parAgatika 53, 422 parAtmAvAditva 64 parAbhUta saMskRti 50 parAMjape 2. yu. 449 parimANa 30 paristhitijanya mAnasazAstra 555 125 pANinI 78 pAjala yogasUtra 485 pArazava 531 pArasI leAkA 229 pAvalAva prA. 419, 439 pAskala 17 piMpragati 216 pInalakADa 393 purANa 337 www.kobatirth.org 3:2 VOY Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir puruSapradhAna saMtati pra pegana lekA 82 pecegAsa 758 paiphInasI 497 pethAjAta samAja 291 pesTa 412 pragatinA pAMcA 180 pragatinu' daividhya 175 prajotpAdananI lAyakAta 420, 426, 429 pratApasiMha 57 pratyakSa pramANa 509-21 pratyakSa zAstra 86, 112 pramANapaddhatio pa9 prAgatika 422 prArthanAsamAja 54 prAyogika vivAha 47 prinsa dhI kAnDa 340 prItizAstra 407 premavivAha 46 premAttara vivAha 407 proTesTaMTa paMtha 49, 13, 72, 83 prauDhavivAha 379, 454, 474, pleTa 323, 358, 391 kurdinAnda 38 For Private and Personal Use Only Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir phizara Ara. e. 58, 307, 429, 448, 449, 465, 518 phUlI 391 pharela 412, 426, 451 phAIDa 93, 222, 373, 374, 377, 406, 420, 428, 437] kAnsIsa breka 115 bahu ra78 barka eDamaMDa 22, 71, 94, 174, 193, 371 bakale 89 barka sIrIla 178, 236, 257 312 barna hASi 65, 339 barna haiphaTa 412 barnArDa zA 43, 371 baherAmajI malabArI 329 bAdarAyaNa 78 bApA rAvaLa 53, 3 0 bAyabala 10, 115, 391 bAyarana 399 bAkI 340 bAlamRtyunuM pramANa 422, 423 454 bAlavivAha 367, 379, 428 454, 460, 470, 474, 525. bAtiyA 21, 196 bAhyazakita ura -zatru 71 bineTa 178 bihaNa 36 bugala 143 buddhadharma 37, 49 buddhithI paratatva pa1 buddhiprAmANya 30, 216, 263 -vAda 106 bekana 319 bephena 412 beTasana 503, 505, 507, 547 benthama 66, 39 baMba koka enDa kalasena ra96 belATa 178 bha : bhagavaddagItA 6, 1, 27, 51, 55, 5, 67, 73, 92, 95, 99, 108, 136, 170, 180, 181, 188, 212, 213, 230, 274, 376, 377, 391, 32, -94, 396, 483, 529 For Private and Personal Use Only Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir # nArAyaNa 336 -veza 208 bhafhari 76, 90, 222 bhavabhUti 38ra, 425 - bhAsa 382 bhAMDArakara 232 bhUstaravidyA 56 bhautika prakriyA 78 ma majAtaMtunA roge 368, 384 madhya 390 manu 143, 146, 218, 248, 257, 276, 308, 312, 322, 329, 331, 441, 473, pa04, 513, 544 manusmRti 2, 7, 16, 19, 73, 147, 128, 14, 142, 226, 240, 261, 262, 26, 27, 281, 290, 299, 309, 317, 319, 323, 323, 332, 372, 382, 433, 440, 444, 445, 479, 490, 481, 493, 468, 499, para2, para3, pa04, para, 528 mane vizleSaNazAstra 28, 45 manasTara baga 17 maka, misa 470 mazkarI 290 mahaMmada 49, 790 mahAjanI gaNapatarAva 449 mahAdajI zire 37 mahAbhArata 37, 43, 48, 65, 115, 161, 323, 384 -nuM dharmayuddha 330 mahAvIra 38, 390 mahimnastotra 394 maMdAgni 279 mAtAnA vimA 40 mAdhavanidAna 483 mAnavapravRtti 69, 72 -~-vaMza 43 mAnavavaMzanI unnati 76, mAnava (vaMza) zAstra 28, 73, 284 mAnavI aikaya 79 -cuMTaNI 155 -jIvana ane nisarga 121 -nI vividha pravRttio 610 -beya 63 -namune 47 --pragati 34 mAnasazAstra 28 For Private and Personal Use Only Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pas/ mAnasiha 53 mAnasika roga 4 mArsa kArla 8, 30, 81, 108 nI paddhati 218, 25, 516, 517, 518 mesepeTemIA 75 megala sAmrAjya pa maeNrgana 412 mAgela 256, 338 gelI 51 maurya 53 mArTina lyuthara 70, 83 mArlaMbara 340 mAlathasa 21, 66 milTana 74 mizraNAtmaka AnuvaMza514, 18 mIDara 377 mImAMsaka 7, 863, 387_ 49, 510 mImAMsA paddhati 495 mIla jahona TuarTa ra1, 66, 178, 196, 197 mudrArAkSasa 70, 169, 1 2 mulara lAyara 414 maTA 504, 505 5 6 mulInI ?' mRra 38 mUrtipUjA 303 me gugala 257 60 mekalena 41ra.. mekasamulara che: maeNca kapha pa7 meDiTerenIana 256 meMDela 178 yayAti rAjA 83 yazodhara 140, 304 madharmA para yahudI 49 -dharma 118 . --le 29 301 yaMga 77 vAjJavalkaya 111, 163, 257 390, 497 503, parara, pa23 yAdava yujhIna 51 yugaka5nA 9 yuddhazAstra 33 yuropiyana nItizAstra rajapUta rAjAo pa3, 70 ramezacaMdra datta 58 For Private and Personal Use Only Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rasAyanazAstra 24, 33, 146 246, 249 lAka sAra rasela 88, 96, 12, 217, lAphalIna rapa7 .-28, 291, 298, 302, lAbhArka 160, 16 5, 167 307, 327, 20, 337, livIMgasTana 142 370, 413, 49, 434, lIvarTa 412 457, 500 lIsTa pheka 4 rAjavADe vi. sa. 2, 60 61, luI 14 mo 36 234, 331 luI burbona 40 rAnaDe me. ge. 135, 23ra lenIna 8, 143, 200, 312 rAmadAsa 74 lema prekaTa 412 rAmAyaNa 70 lezIyara 263 rikA 21, 19 leMga 412 ricI pro. 179 lekamata 135 rile harbarTa 332, 500 leTasI 23pa pa3, 515 rUDApha Ayarkena 391 lebresa 161, ra77, 283, rU ra, 183, 2 29, reTala 156, 186, 412 reDa InDiyana 156, 158 varAhamihIra 43 repasana 1 vargotaranAM pariNAma 204 manDa parla 267, 270 vAra pa14 enTajana 26 vallabha 390 rogajaMtuo 56, 243 vastumaya bAhya jagata 100 rebeka e. e. 93, 303 vastu vicAranuM kSetra 89 remana leke 49, 57. vaMzanAzaka viSe 25 - sAmrAjya 35. para. 119 vAIjhamAna 16, 99, 178, rAmaza 26 ' . 27, 243 404 For Private and Personal Use Only Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAdAna 413 vAlma 277, ThA5 vAdI prativAdI paddhati 59 vAsanAdhIna utkrAMti 403, 4ra6 vAsanApUrti kara vAtsAyana 128, 149, 383, 524 vicAra kartaka jagata 87 vicArapraNIta (AMtara) jagata 100, 106, 107 vicArasRSTinuM kSetra 89 vijetA saMskRti 50 vidura 25 vidhavAvivAha 40 vilIama jemsa 391, 424 vikana 412 vihema vuMTa 391, 42 vivAha paddhatio 414 vivAhanA prakAra 416-17 --hetu 401 vivAhanuM vargIkaraNa 413 vivAha saMsthA para, parara viSNupurANa 73 visIgoMtha 190 vuDa 257, 284 vRti sakara para, vedAntIo cha4 velIMgaTana oNrDa 46, 340 vezyAvRtti 466 vesTara mAI 412, 415 veDA vaMza para, 133, 181 vaidika graMtha 124, 496 dharma 49 41 vaizeSika tattvajJAna 391 vaikara 238 veMTasana 428, 47 vailiTara bejaheTa 333 vaikaTriIA 37 vyatireka paddhati 36, 386 vyAkaraNa mImAMsA 28, 30 vyAsa 209 hAITa heDa 80 hAITIMga Da14 kaTara hyuge 82, 397 helTaara 338 zaMkarAcArya 8, , 94, 240 326, 327, 380, 380 399, 513 zabdapramANa , 513 zArIrika bhAkhyakAra 78 sAlemana Ta6 zAstrIya pragati 34 zAstro ane temanA adhikAra che For Private and Personal Use Only Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -nA gRhata kRtyo reka jaDa suSTi viSayaka 28 iva viSayaka 28 mokSadharma 29 zikSaNanA vibhAge 435 zivAjI 88. 106, 27, 488 ziMde 250, 20, 312, 500, 501, 506, para5 zekasapIara 43 zela 94 zeTasabarI 378 ziva 395 zramavibhAganuM tattva samAjamAM 76 zrIdharazAstrI 141 zreDara 222, 421 kveta ketu 519 zvetavarSiya 47, 14,48 484, pa04, pa06, 56 samAjaracanAnAM to 145 samAjasattAvAda -32, 184, 199, 400 -vAdI 381 samudragupta 37, 5ra saradAra pradhAna rAjasattA 23 saradAra varga 84 savarNa ane sajAti pa18 saMghapasaMdha 1 saMdhazakita 80 saMtati niyamana 419, 429, 454, 456, 465, 466 saMskRti Arya 78, 201, -nA udayAsta 47, 108 sAmAjika nItine pAyo 63 sAyanabhASya 31 6 sAyamana 178 sArasvata 294 sAvarakara berIsTara 16 sAMkhya 39 -taravajJAna 08 sithIo draviDa 256 sIkA 54 muMDabarga 422 sudhAraNA 45, 7, 112, 114 -ne mukhya hetu 77 surendranAtha dAsaNa 95 sanAtanI 42, 48, 54, 326 samAja tiryonImAM 10 dhArmika ane aihika 6 naisargika ke anaisargika 8 vyatipradhAna 20, 21, 111 samUha pradhAna 34, 111 samAja rakSaNa-nItizAstrano pAve cha3, 81 For Private and Personal Use Only Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 582 sekyulasa ka7 sarasa 17 sauriyana kAla 56 skaMda gupta pada sTara maeNkasa 21 sTArka jarUra sTIphana lIkAka 25 sTela 378 lIna 8, 183 DArDa 342 strIonI Arthika sthiti 40% -nuM zikSaNa 454, 471, 474 strI pakSapAtI 409 --vivAhanuM vaya 435 sna DekaTara 423 maTara janarala 182 svArjha ra78 198, 412, 53 harSa 37 harsTa 172, 218, 253, 257 26, 265, 294, 312, 479, 504, 517, 523 hAlDana 307, 400, 47 hAvela 310 hiTalara eDa96 5, 7 hindu upAsanA 391 -dharma 38, 118 hibru loko 23 dUNa pa1, 19, 338 hekela arnesTa 25, 92, 27, 477 513 hekreTa 76, 118, 245, 344 42 hegala pa4, 58-59, 65, 339 hetvAbhAsa 66, 86, 246, 303, 398 henIbAla 340 helavAi 412 hevaaAka elIsa 22, 249, - 275, 29 314 377, 418, 455, 464, 468 hesTIMgsa vI -pa : hensa 23 hemsa 58, 47 iMge [DI vAIsa para, 515. ho AbhAsika 41 hakasale julIana, 96, 27, habasI leke ra29. haTa 142 _ harabilAsa sAraDA 53, 442 sTarna 341 harbarTa pesara 25, 48, para, 56, 50, 67, 178, 197 For Private and Personal Use Only Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir arring Jinshasanta (5543 gyantaardirakosa nr.org For Private and Personal Use Only