Book Title: Vyakhyapragnaptisutram Part 02
Author(s): Divyakirtivijay
Publisher: Shripalnagar Jain Shwetambar Murtipujak Derasar Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600444/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / arham // zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1 // ||shriimdvijyraamcndrsuuriishvrsmRti-grnthmaalaa-aagmaangkH-5-grnthaangkH-5/2|| zrImatsudharmasvAmigaNabhRtprarUpitaM zrImadgautamagaNabhRdvAcanAnugataM zrImaccandrakulAlaGkAra-zrImadabhayadevasUrisUtritavivaraNayutaM zrIvyAkhyAprajJaptyaGgasUtram (zrImadbhagavatyaGgasUtram ) / dvitIyo vibhAgaH prakAzaka: zrI zrIpAlanagara jaina zvetAmbara mUrtipUjaka derAsara TrasTa 12, je. mehatA mArga, muMbaI-400006. // 1 // vIra saMvat 2538 prathama saMskaraNa vikrama saMvat 2068 i.sa. 2012 pratayaH 1000 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 2 // // shriimdvijyraamcndrsuuriishvrsmRti-grnthmaalaa-aagmaangkH-5-grnthaangkH-5/2|| // prathamatIrthapati-zrIAdinAthasvAmine namaH ||eN nmH| caramatIrthapati-zrImahAvIrasvAmine nmH|| ||pnycmgnndhr-shriimtsudhrmsvaamine nmH|| // tapAgacchIya pUjyAcAryadeva-zrImadvijayadAna-prema-rAmacandrasUrIzvarebhyo nmH|| zrImatsudharmasvAmigaNabhRtprarUpitaM zrImaccandrakulAlaGkAra-zrImadabhayadevasUrisUtritavivaraNayutaM zrIvyAkhyAprajJaptyaGgasUtram (zrImadbhagavatyaGgasUtram ) / dvitIyo vibhAgaH dharmaprabhAvakasAmrAjyam tapAgacchAdhirAja-jainazAsanaziromaNi-pUjyAcAryadeva-zrImadvijayarAmacandrasUrIzvarAH AjJA'zIrvAdadAtAraH jyotirmUrti-sUrirAmacandraparamakRpApAtra-suvizAlagacchAdhipatayaH pUjyAcAryadeva-zrImadvijayamahodayasUrIzvarAH prerakAH zAsanaprabhAvaka-pUjyAcAryadeva-zrImadvivijayamukticandrasUrIzvaravineyaratna-prajJAmUrti-pUjyAcAryadeva-zrImadvijayavicakSaNasUrIzvarAH mArgadarzakAH pU.A.bha.zrImadvijayarAmacandrasUri-paTTAlaGkAra-pU.A.bha.zrImadvijayajitamRgAGkasUrIzvaravineyaratna-suvizAlagacchAdhipatayaH pU.A.bha.zrImadvijayahemabhUSaNasUrIzvarAH sampAdakA: sUrizrIrAmacandragurukRpApAtra-pUjyamunivaryazrIdarzanabhUSaNavijayavineyaratna-pUjyamunipravarazrIdivyakIrtivijayagaNivaryAH 18888888888888888800000000000000000000088888888888000000000000 // 2 // Page #4 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzIrvAdaH zrIbhagavatyaGga zrIabhayaH vRttiyutam bhAga-2 // 3 // // gacchAdhipatInAM AzIrvAdaH / / anantajJAnavatAmanupamabodhavatAmaparimitaprabhAvazAlinAmarhatAmidaM zAsanaM zAstravacanAnubaddhatayaivAdya yAvajjIvitamastyapratihataprabhAvam / yatra zAstrAjJA pravartate tatra zAsanaM vilstytitmaam| bhagavatAM jinezvarANAM virahakAle teSAMvacAMsyupajIvyaivArAdhanA saadhyaa| yadyapi zAstrANi sarvopakArakAraNAni, atastadadhyayanaMsavaireva kartavyam, tathApi paramotkRSTapAvitryavatAMzAstrANAmadhyayanArthaM pAtratAnivAryA / dvividhA kila zAstrazreNiH / mUlAgamarUpA, taditararUpA ca / tatra mUlAgamazAstrANi tadvRttayazca kevalaM gurUdattAdhikArANAM yogakriyAvAhinAmeva zramaNAnAmadhyayanagocarI bhavanti / taditararUpANi zAstrANi mUlAgamAnusAraM viracitAnyapi yathAsvaM zramaNazramaNInAM zrAvakazrAvikANAMcAdhyayanabhAjanAni bhavanti / iha tu, AgamazAstraprastAva iti yathA'haM yogavAhinAMzramaNa-zramaNInAmeva pravRttirasmin / yadyapi nAgamazAstrANi mudraNAr2yANi, teSAmupalabdhisaukhyAdanadhikAriNAmapi tat paThanAdisaMbhavAd / tathApi bahusaMkhyaka-zramaNazramaNIgaNa-svAdhyAya-sahAyakatayA mudraNavyavasthA'dyatanakAlInagItArthaH svIkRtA, kevalaM nigUDharahasyAnAM chedasUtrANAM mudraNaM nAhatamityayaM vivekaH suspaSTaH / iha savRttikAnAmAgamazAstrANAM sampuTaH sampAditaH munivaraiH zrIdivyakIrtivijayagaNivaraiH, munivaraiH zrIpuNyakIrtivijayagaNivaraizca sAyujyena / itaH pUrvamanekavAramanekasthAnakaizcAgamazAstrANi sampAditAni / tat paramparAyAmidaMsampAdanaM svayaMsiddhAM viziSTiM dhArayatItyetat prtykssmsti| atra divyakRpAvataraNaMtapAgacchAdhirAjapUjyapAdAcAryavaryazrImadvijayarAmacandrasUrIzvarANAm, suvizAlagacchAdhipati pUjyapAdAcArya shriimdvijymhodysuuriishvraannaanyc| prerakatvayAtra paramagItArthapUjyapAdAcAryavaryazrImadvijayavicakSaNasUrIzvarANAm / zrIzrIpAlanagarajainazvetAmbaramUrtipUjakasaGghana granthaprakAzane'smin jJAnadravyavyaya Ahata ityetdnumodniiymsti| agre'pi saGgho // 3 // Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzIrvAdaH zrIbhagavatyaGgaM zrIabhayavRttiyutam bhAga-2 // 4 // 'yamevameva lAbhAnvito bhavatviti bhRshmaashaasyte| amISAmAgamagranthAnAmadhyayanaMprasaratu shrmnnsNdhe| zramaNaizcAgamAnAmamISAmupaniSadbhUta upadezaH prasaratu sakalazrIsaMghe- ityaashiirvaadH| tapAgacchAdhirAjapUjyapAdAcAryavaryazrImadvijayarAmacandrasUrIzvarANAM paTTAlaGkAkArANAM prazAntamUrtipUjyapAdAcAryavaryazrImadvijayajitamRgAGkasUrIzvarANAMcaraNakiGkaro vijyhembhuussnnsuuriH| kAndIvalI, muMbaI. vikrama saM0 2064 vIra saM0 2534 poSa suda 13 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // prakAzakIyam // prakAzakIyam ||shriipaalngrmnnddn zrIAdinAthasvAmine nmH||||shriipaalngrmnnddn zrImunisuvratasvAmine nmH|| ||nmaami nityaM gururaamcndrm|| prathamarAjA, prathamamuni, ane prathamatIrthAdhipati, jagaduddhAraka, jagadvatsala, zrIdelavADA (mevADa) tIrthathI prAptathayela vizAlakAya adbhUta zrIAdinAthabhagavAna ane zrI munisuvratabhagavAnanI amIdRSTithI temaja zrIsaMghasanmArgadarzaka puNyanAmadheya paramArAdhyapAda suvizAlagacchAdhipati pUjyapAda AcAryadeva zrImadvijayarAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnI kRpAdRSTithI amArA zrITrasTanI sthApanA vi.saM.. 2024 mAM thaI ane Aja sudhI uttarottara dharmanI Rddhi ane vRddhi thatI rahI che / zrIpAlanagara nAmane sArthaka karatuM amAuMTrasTa navA navA sImAMkanone aMkita krtuNrtuuNche| vi.saM. 2056 nI sAlamAMTrasTanA jJAnadravyanA sadvyaya mATe vinaMti karatAMsuvizuddhasaMyamI pUjyapAda AcAryadeva zrImadvijayavicakSaNasUrIzvarajI mahArAjAo AgamagraMthonA suMdararIte saMpAdana mATe upadeza karyo / jJAnakhAtAnA dravyano sadvyaya ane sAdhusAdhvIvargane saralatAthI adhyayana eamano hetu hto| ratalAma cAturmAsa birAjamAna suvizAla gacchAdhipati pUjyapAda AcAryadeva zrImadvijayamahodayasUrIzvarajImahArAjA pAse jaI AjJA meLavI, saMpAdanakArya mATe mukhyapaNe pUjya munirAja zrIdivyakIrtivijayajI tathA pUjya munirAja zrIpuNyakIrtivijayajI ma.sA., Arthika sahayoga mATe amArA TrasTamaNDaLe ane TrasTanI vinaMtithI mudraNa sudhInA Ayojana mATe zrIyuta ramaNalAla lAlacaMdajIojavAbadArI svIkArI jJAnabhaktino suMdaralAbha maLyAno AnaMda vyakta kryo| suMdara aneTakAu kAgaLa temaja suvAcya TAipa akSaro ane suzobhita chApakArya mATe pU. guruvaryornusatata mArgadarzana ane zrIyuta ramaNabhAInI jahamata atyaMta stutya ch| zrIpAlanagara upAzrayamAMja alaga rIte eka suMdara AgamakakSa nuM nirmANa saMpanna thayuM, kompyuTara-prITara-sophTavera, ityAdi sAmagrI vasAvI, AgamagraMtho upara AgamapraNetAnI dRSTi, siMcana thAya te mATe zrIgautamasvAmInI gurumUrti prasthApita krii| pavitratAnA hetuthI baheno Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIyam zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 6 // pAse A kAryano pratiSedha nirNIta karyo ane AgamakakSamAM paNa praveza niSedha karyo ane kampyuTaromAM kampojIMga-prUpharIDIMga kArya mAtra puruSavarganAM ApareTaro- eDITaro dvArA karAvavAno amala karyo / dararoja A kArya nA prAraMbhathI aMta sudhI dhUpa-dIpanA prajvalanapUrvaka apavitratAno nAza ane arcanIyatAnuMsthApana karavApUrvaka paramamaMgalakArI ane paramapavitra AgamagraMthonI garimA jALavavAno yathAzakya prayAsa kryo| jo ke AkArya to mAtra punaHsampAdana- ch| prAcInahastapratomAMthI saMzodhanakAryano athAga prayatna to AgamoddhAraka pUjya sAgarajI mahArAja (pUjya AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja) Adiko che jeno zreya to teonA phALeja jAya ch| anya saMzodhako ane saMpAdanono A saMpAdanamA upayoga karyo che teno ullekha te te sthaLojeko ch| gaNipiTaka oTale AcAryabhagavaMtonI atyaMta kiMmatI ane gupta saMpatti / teno durupayoganathAya mATe sAdhu-sAdhvIbhagavaMtone upayogamAM AvatAM jJAnabhaMDAro tathA pU. AcAryAdi gurubhagavaMto jemane jarUra haze temane vitaraNa karavAnunakkI kryuche| TrasTIgaNa zrI zrIpAlanagara jaina zve0 mUrtipUjaka derAsara TrasTa zrI zrIpAlanagara jaina zve0 mUrtipUjaka derAsara TrasTa zrIpAlanagara, 12 jamanAdAsa mehatA mArga, vAlakezvara, muMbaI - 400006. vikrama saM02063 vIra saM02533 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sampAdakIyam zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 7 // ||smpaadkiiym (prathamabhAgAtpunarvRtam ) // paramaparameSThinaM zrI vIrasvAminaM zrIvIrasvAminaHzAsanarakSaka, prabhAvakaM vyAkhyAnavAcaspatiM paramaguruvarya zrImadvijayarAmacandrasUrIzvaraM guruvaraJcasamatAnidhiM paramasamAdhisAdhakaM munipravarazrIdarzanabhUSaNavijayaM namaskRtyAsya granthasya sampAdakIyaM kthyaami| ___vyAkhyAprajJaptiritIdaMpaJcamAGapUjyatvena bhagavatI' iti vizeSeNa prclitmsti| asyazAstrasya manoraJjakatayA ghanodArazabdAdibhizca samunnatajayakuMjareNa tadaMgopAGgAlaGkArAdibhizca sahopamA kRtA / ripubaladalanAya hastirAjJo nAyakarUpazrImahAvIramahArAjAdezAdiva gurujanavacanAdvRttiH kRteti vRttikAreNa sAmyaM drshitm| tasya manoraJjakatayA skaMdakAdicaritaM zrutvA pratIyate / yathaikavAraMprabhuH kRtaGgalAnagaryAM samavasRtaH / samIpe zrAvastI nagaryabhavat / skandakatApasastatra parivasati / piGgalakazrAvakakRtena praznenotpannasaMzayaH prabhuMpraSTuMpradhAritavAn / prabhu zrIgautamasvAminaM kathitavAn yattvamadya pUrvaparicitaM drakSyasi / zrIgautamasvAmI pRcchati tadA prabhurantarApathivartamAnamAgacchantaM taM kathayati / prabhuMvaMditvA namasyitvA zrIgautamasvAmI pRcchati yat so'nagAratAM pratipatsyati? hanteti prabhuruttarayati / zrIgautamasvAmI AgacchantaM tamAdaraM karoti / sa prabhuM pRcchati, chinnasaMzayaH pravrajati, guNasaMvatsaraMtapaMtapasyitvA dhamanIsaMtato jAtaH / prabhuNA'bhyanujJAtaH pAdopagamanamanazanaM prAptaH kAlagataH / kutra gata iti pRSTaH prabhuracyutakalpe upapAtaH setsyatIti kathayati / ityAdivadanekavArtA AzcaryakArikA vartante / idaMsampAdanamAgamodayasamitidvArA pUrvaprakAzita pratyAnusAreNa kRtamasti |any pAThAntarA TippaNyastathA pratyekoddeze sUtreSu praznAGkA ityAdipaM0 becaradAsa sampAdita pustakAnusAreNa kRtA vartante / sUtreSu praznaGkAnusAreNa vRtau uttarAGkA api darzitA vrtnte| munidivykiirtivijyognniH| jayapremasosA0 jainoprAzrayaH jyeSTha suklA dvitIyA vikrama saM0 2064 vIra saM0 2534 tA. 05-06-2008 // 7 // Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1 // zrIbhagava sUtrasya viSayAnukramaH pRSThaH // zrIvyAkhyAprajJaptyaGgasUtrasya (zrImadbhagavatyaGgasUtrasya) vissyaanukrmH|| dvitIyavibhAgasya sUtrANi (309-538) = sUtrasaMkhyA 230 viSayaH sUtram pRSThaH kramaH viSayaH sUtram aSTamaM shtkm| 309-361 552-712 audaarikaadi-prbhedbhedaadiprshnaaH| 313 [8.1] 8 zatake uddezakaH 1 dravyadvayapariNAmaH / pryogprinntaadipudglprinnaamaadhikaarH| 309-315 552-571 bheda manaHprayogapariNatAdiprayogapariNatAdi prbhedaadiprshnaaH| 314 pdrlprinnaamprshnH| 309 prayogapariNatapudgalAdInAmalpabahutva ekendriyaprayogapariNatAdi praznaH / 315 nvdnnddkprshnaaH| 552 | [8.2] 8 zatake uddezaka: 2 paJcamizrapariNata ekendriya aashiivissaadhikaarH| 316-323 mizrapariNatapudgalAdi AzIviSabheda prshnH| jAtiA0 nvdnnddkprshnaaH| bheda tadviSaya praznaH / nairayikAdInAM paJcavisrasApariNata AzI0bheda vicaarprshnaaH| 316 vrnnaadiprinntpudglprshnaaH| 558 chadmasthasya dshvstujnyaanaajnyaanprshnH| 317 ekadravyapariNAma prshnH| pnycjnyaanbhedprbhedaadiprshnaaH| prayogapariNatAdibheda, manaH:prayoga nairayikAdInAM jnyaanaajnyaanprshnaaH| 318 pariNatAdiprabheda satyAdi gatyAdi viMzatidvAreSu jnyaanaajnyaanprshnaaH| 571-611 311 312 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSThaH zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 2 // zrIbhagavatyaGgasUtrasya | viSayAnukramaH 615-616 327 327 615 616-626 m kramaH viSayaH sUtram gatIndriyakAyasUkSmaparyAptabhavastha bhavasiddhikasaMjJI-8 dvaaraanni| 319 9 lbdhidvaarm| jnyaanaadidshlbdhibhedprbhedprshnaaH| jJAnAdilabdhimatsutadrarahiteSu ca jnyaanaajnyaanaadiprshnaaH| 320 10 upayoga 11 lezyA 13 kaSAya dvAreSu jnyaanaajnyaanprshnaaH| 321 15 jJAna 16 gocara dvaare| 322-323 [8.3] 8 zatake uddezakaH 3 vRkssaadhikaarH| 324-326 vRkSAnAM saGgyAtajIvAdibheda tAlAdi nimbAmrajambvAdi AluzRMgaberAdi prbhedprshnaaH|| chinnazarIrajIvapradezaspRSTatApIDApraznAH / pRthivIsaMkhyA, tsycrmtvaacrmtvaadiprshnaaH| 326 pRSThaH kramaH viSayaH sUtram [8.4] 8 zatake uddezakaH 4 kriyaa'dhikaarH| pnyckriyaabhedprbhedprshnaaH| [8.5] 8 zatake uddezaka: 5 aajiivikaadhikaarH| 328 584 sAmAyike zrAvakasya bhANDa abhANDa-strI-astrI 595 bhvtyaadiprshnaaH| 328 597-598 2 atiitaanaagtprtyaakhyaanprshnH| 329 shrmnnopaaskvrtbhnggprshnaaH| 611-615 dvAdazA''jIvakopAsakAnAM paJcaphalAdipratyAkhyAnam / 330 devalokabheda prshnH| 331 611 [8.6] 8 zatake uddezakaH 6 praasukdaanaadhikaarH| ___332-336 6121 saMyatAsaMyatayoH praasukaapraasukaadidaanphlprshnaaH| 332 613 2 piMDapAtrAdhaSTAnAmekAdidazaka 618 620 626-635 325 // 2 // 626 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayaH sUtram pRSThaH zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 3 // zrIbhagavatyAsUtrasya viSayAnukramaH 629 000 nimntrnnttpribhogaadiprshnaaH| 333 akRtyasevAyAM tatrAnyadAprAyazcite ArAdhakatvAdi ttkaarnnshvprshnaaH| 334 pradIptadIpagRhayordIpagRhajyotirAdi jvlnprshnaaH| 335 ekAdi jIvanArakAdInAmaudArikAdyAzrayeNa kriyaaprshnaaH| 336 8 zatake uddezakaH 7 adttaadaanaadhikaarH| 337-338 anytiirthiksthvirsNvaadprshnaaH| adattagrahaNadattagrahaNaikAntabAlapaNDitAdi prsprsNvaadprshnaaH| 337 gtiprpaatbhedprshnaaH| 338 8 zatake uddezakaH8 guruprtyniikaadydhikaarH| 339-344 gurugtismuhaanukNpaashrutbhaavaashrityprtyniikprshnaaH| aagmshrutaa''jnyaadhaarnnaajiiteti| kramaH viSayaH sUtram pnycvyvhaarsttphlprshnaaH| 340 3 airyApathikasAmparAyika dvividhabandha praznaH / nairayikAdInAM bandhaH / vedApekSa kAlApekSasAdisaparyavasitAdi 632 taddhaka prshnaaH| 341 nairayikAdisAmparAyikakarmabandhasvAmi tdbhnggprshnaaH|| krmprkRtiprisshbhedprshnaaH| 635-640 pariSahAnAM pratyekakarmaprakRtiSu samAvatAraH, ekavidhAdibandhakasya pariSahapraznAH / 343 sUryodramAstAdikAle dUrA''sannapratitI, ttkaarnnleshyaaprtighaataadiprshnaaH| gatiprakAzatApakSetra vistAra 640-660 tddevoppaataadiprshnaaH| 344 8.9] 8 zatake uddezakaH 9 pryogbndhaadydhikaarH| 345-353 |1 pryogvinsaabndhprshnH| 345 638 // Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramaH zrIbhagavatyaGga zrIabhaya pRSThaH pRSThaH zrIbhagavatyAhasUtrasya viSayAnukramaH vRttiyutam bhAga-2 // 4 // 699-712 699 viSayaH sUtram saadivinsaadibhedbhaajnprtyyaadiprbhedprshnaaH| 346 prayogabandhasya sAdhAdi, AlApanAdi, zleSaNAlInAdi bhedaprabhedapraznAH / dezasaMhananasarvasaMhanA''lInaprayogabandha praznAH / zarIrabandhasya pUrvaprayogapratyutpannaprayogapraznAH dRssttaantaashc| 347 zarIraprayogabandasyaudArikAdi ekendriyI0 Adibhedaprabheda tasyadezAdibandha kaalaantraadiprshnaaH| 348 nairayikAdInAM vaikriyazarIraprayogabandhasyakarma, dezabandhAdikAlAntarAdi alpabahutvAdipraznAH / taijasazarIraprayogabandhasyaikendriyAdibhedapraznAH / krmodydeshsrvbndhkaalaantraadiprshnaaH| kArmaNazarIraprayogabandha tadaSTabheda, aSTAnAM karmodaya dezasarvabandha krama: viSayaH sUtram kaalaantraalpbhutvaadiprshnaaH| 351 audIrikAdidezasarvabandha vaikriyAdidezasarvabandhayoH prsprsNbndhprshnaaH| 352 audiirikaadideshaadibndhkjiivaalpbhutvprshnaaH| 353 [8.10] 8 zatake uddezakaH 10 deshaa''rdhnaadhdhikaarH| 354-360 shiilshrutcturbhnggiiprshnaaH| 354 jJAnadarzanacAritrArAdhanA tatprakAra teSAmutkRSTAdInAM paraspara saMbandha teSAcArAdhakAnAM siddhigmnprshnaaH| 355 pudglsyvrnnaadibhedprbhedprshnaaH| 356 annvaaderdrvytvaadiprshnaaH| lokaikjiivprdeshsNkhyaaprshnaaH| 357-358 5 nai0aadiinaamssttkrmtdvibhaagpricched| ekaikjiivprdeshaavessttnaadiprshnaaH| 359 jJAnAvaraNIyAdipratyekAnAM pratyekaiH saha smbndhprshnaaH| 360 677 350 // 4 // Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga pRSThaH zrIabhaya vRttiyutam zrIbhagavatyaGgasUtrasya viSayAnukramaH bhAga-2 // 5 // kramaH viSayaH sUtram pRSThaH kramaH viSayaH sUtram nai0AdisiddhAntA jIvA kevlyaadipaarshve'shrutvaadhrmbodhbodhypudgliipudglprshnaaH| 361 nagAratva-brahmacarya-yatanA-saMvara-matyAdipaMcajJAnanavamaM shtkm| 361-393 713-823 laabhaalaabhttkaarnnaadiprshnaaH| 365 9.1] 9zatake uddezakaH 1 kevalyAdi vcnmshrutvaavibhNgjnyaansmyktvjmbuudviipaadhikaarH| 362 713-715 caaritraavdhijnyaanpraaptiprshnaaH| 366 jambUdvIpa-sthalA''kAra-khaMDa-yojana avadhijJAnIjIvasya lezyA-jJAna-yogovarSa-parvata-kUTa- tIrtha-vijaya payoga-saMghayaNa-saMsthAno-catvA-yuSdraha-salilAdi sNgrhnniiprshnaaH| 362 713 veda-kaSAyA-dhyavasAya-kevalajJAna[9.2] 9 zatake uddezakaH 2 drshnaadiprshnaaH| jyotisskaadhikaarH| 363 716-718 4 azrutvAkevalina dharmopadezajambUlavaNadhAtakIkAloda prvjyaa-siddhtvprshnaaH| 368 puSkareSu cndrsuuryprshnaaH| 363 azrutvAkevalina urdhvAdilokasthiti [9.3-30] 9 zatake uddezakA: 3-30 ekakAlesaMkhyA prshnaaH| 369 assttaaviNshtyntrdviipaadhikaarH| 364 __719-721 6 kevalyAdizrutvAdharmAdilAbhAlAbhaekorukAdhaSTAviMzatyantaradvIpasthAna praznAH / kevalyAdizrutvA'vadhijJAnina prmaannaadiprshnaaH| 364 719 lezyAyogAdisiddhigamanordhvalokAdi[9.31] 9 zatake uddezaka: 31 sthitiekkaalesNkhyaaprshnaaH| 370 ashrutvaadhrmlbhetaadydhikaarH| 365-370 22-735 [9.32] 9 zatake uddezakaH 32 7165 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 6 // pRSThaH 747 zrIbhagavatyaGgasUtrasya viSayAnukramaH 748 kramaH viSayaH sUtram gaanggeyaadhikaarH| 371-379 nai0Adi daNDakeSu saantrnirntrotpaadcyvnprshnaaH| 371-372 pravezanakaprakArapraznaH / nairayikapravezanake, eka datricaturnArakajIvapravezanake vividhabhaGga prshnaaH| 373(apUrNam) pazcanArakajIvapravezanakevyAdisaMyogI 4,6,4,1, ityaadivividhbhnggprshnaaH| 373(apUrNam) SaNNArakajIvapravezanake, ekadvayAdisaMyogI 7,5,10,10,5, 1 ityaadivividhbhnggprshnaaH| 373(apUrNam) saptanArakajIvapravezanake, ekaTyAdisaMyogI 7,6,15, 20,15, 6.1 ityaadivividhbhnggprshnaaH| 373(apUrNam) aSTanArakajIvapravezanake, ekadvayAdisaMyogI 7,7,21,35,35, 21, 1 ityAdi pRSThaH kramaH viSayaH sUtram 736-763 vividhbhnggprshnaaH| 373(apUrNam) navanArakajIvapravezanake, 7 36 | ekavvAdisaMyogI 7,8,28,56, 70,56,28, 1 ityAdi vividhbhnggprshnaaH| 373(apUrNam) 7378 dasanArakajIvapravezanake, ekavyAdisaMyogI 7,9,36, 84,126,126,84 ityaadivividhbhnggprshnaaH| ___373(apUrNam) saGkhyAtanArakajIvapravezanake, ekavdyAdisaMyogI 7,231,735, 1085,861, 357,61 ityaadivividhbhnggprshnaaH| 373(apUrNam) 10 asahayAtanArakajIvapravezanake, ekayogAdivikalpAH 7,252,805, 1190,945,392,97 ityAdi vividhbhnggprshnaaH| ___373(apUrNam) 11 utkRSTapadenArakajIvapravezanake, 749 746 752 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramaH viSayaH sUtram pRSThaH zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 7 // zrIbhagavatyaGgasUtrasya viSayAnukramaH 752 ekavvAdiyogA 7,6,15,20,15, 6 ityaadivividhbhnggprshnaaH| 373(apUrNam) nArakajIvapravezanakAlpabahutvapraznAH / 373 tiryagyonipravezanakaprakAra praznaH / ekAdiyAvadasaGkhyAta ti0 pra0 yogAdi, utkRSTa ti0 pra0, alpbhutvaadiprshnaaH| 374 mnussyprveshnkprkaarprshnH|| ekAdiyAvadasaGghayeya / manu0 pra0 yogAdi, utkRSTa manu0 pra0, tdlpbhutvaadiprshnaaH| devapravezanakaprakAra prshnaaH| ekAdiyAvadasaGkhyeya deva0 pra0 yogAdi, utkRSTa deva0 pra0, tdlpbhutvaadiprshnaaH| 376 srvprveshnkaalpbhutvprshnH| 377 nai0 AdInAMsAntaranirantarotpAdodvartanA pRSTha: / krama: viSayaH sUtram prshnaaH| nai0 AdInAMsadasadutpAdodvartanA753 taddhetu, bhagavataH svayaMjJAna, nai0AdInAM svymutpaadaadiprshnaaH| 378 755 18 gAGgeyasya diikssaanirvaannaadi| 379 [9.33] 9 zatake uddezakaH 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| 380-390 / prabhorAgamanamRSabhadattadevAnaMdAzuzrUSAromAJca-dUdhadhArA-prabhoH smaadhaandhrmkthn-prvrjyaa-mokssaadi| 380-382 brAhmakuMDagrAmapazcime kSatriyakuMDagrAme jmaalikumaarH| prabho grAme AgamanaM paryupAsanA dhrmopdeshprtibodhaadi| 383 jamAlermAtRpitRnivedanaM hiraNyAdiparibhogAgrahAzAzvatakathanAdiparaspara sNvaaddiikssaa'numtyaadi| 384 7584 jmaaliinisskrmnnmhotsvH|| 758 abhiSeka-rajoharaNA-''nayanA-grakeza dUrIkaraNa-snAna-vastra-zibikAdiRddhisahagamana 375 // 7 // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 8 // zrIbhagavatyaGgasUtrasya viSayAnukramaH kramaH viSayaH sUtram pRSThaH krama: viSayaH sUtram ziSyadAna-locadIkSAdi / 385 zvAsocchAsenagrahaNatyAgaH jamAlebahirvihartupunaH 2 pRcchA, tessaanyckriyaa''diprshnaaH|| bhagavatomaunam, vihAraH, vyAdhiH, vAyukAyikasya vRkSamUlAdikaMpane saMstArakasaMstaraNA''jJA, calamAnazcalita kriyaaprshnH| 393 ityaadyshrddhaanihnvtaadi| 386 810 [10] dazamaM shtkm| 394-408 jamAleH prabhusamIpamAgamanam, 10.1] 10 zatake uddezakaH 1 kavalyabhimAnam, gautamapraznaniruttaratA, digdhikaarH| ___ 394-395 mithyA'bhinivezApratikrAntaH, puurvaadidigruupprkaarnaamaadiprshnH| 394 lAntake kilbiSike utpaadaadi| 387 812 2 shriirsyaudaarikaadibhedprbhedprshnaaH| 395 zrI gautamasya jamAlIkuziSya [10.2] 10 zatake uddezaka: 2 smbndhiiprshnH| 388 817 sNvRttaangaaraadhikaarH| 396-400 kilbiSikadevasthitinivAsakarmAdAna vItimataH sNvRttaangaarsytdutpaadsiddhigmnaadiprshnaaH| 389-390 817-819 kriyaaprshnaaH| [9.34] 9 zatake uddezaka: 34 / / yonivednyoprkaarprshnaaH| 397-398 puruSaH purussghnntydhikaarH| 391-393819-823 3 / bhikSapratimA'kRtyasthAnapratipuruSAdivadhe kasya vadhaH kasyavaira sevinshvaa''raadhktvaadiprshnaaH| 399-400 sprshnaaaadiprshnaaH| ___391 820 [10.3] 10 zatake uddezakaH 3 pRthvIkAyikAdi apkAyAdIn aatmollNghnaadhikaarH| 401-403 829-834 1 834-838 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSThaH zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 9 // zrIbhagavatyaGgasUtrasya viSayAnukramaH 849 851-922 851-859 kramaH viSayaH sUtram pRSThaH | kramaH viSayaH sUtram AtmA''vAsollaMghanAlpAdideva / [10.7-3410 zatake uddezakaH 7-34 devyoH parasparamadhye gmnaadiprshnaaH| 401 uttraantiiNpaadhikaarH| azvasya khukhuzabdabhASAprakArAdi ekorukAdizuddhadaMtAntottarAntIpapraznAH / 402-403 praznAH / 408 .4] 10 zatake uddezakaH 4 [11] ekAdazaM shtkm| 409-436 shyaamhstiprshnaadhikaarH| 404 838-841 [11.1] 11 zatake uddezakaH 1 zyAmahaste: camaratrAyastriMzaka praznaH, utplaadhikaarH| 409 gautamasya zaMkA prabhoH samAdhAnaM utpalasyaikAnekajIvItva kutarAgamatva balIndrAdInAM traay0prshnaaH| 404 838 parimANotpAtAvagAhanA karmabandhavedodaya[10.5] 10 zatake uddezaka: 5 tvAdilezyopayogAdi kAyasthiti anycmraadhgrmhissydhikaarH| 405-406 841-847 gmnaasrvjiivotpaadaadiprshnaaH| 409 camarAdyagramahiSIsaMkhyA, jinAsthisaMnidhau / 11.2-811 zatake uddezakAH 2-8 bhogasAmarthyaH tadvatsomAdi balIndrAdi yAvacchakre shaaluukplaashaaghdhikaarH| 410-416 zAnAdisambandhI sthvirprshnaaH| 405-406 zAlUkapalAzakuMbhIkAnAmekaneka 10.6] 10 zatake uddezaka: 6 jIvatvAdi utplvtprshnaaH| 410-411 sudharmAsabhAdhikAraH / 847-849 kuMbhIkanAlikApadmakarNikAnalInAnAmekazakrasudharmAsabhA paJcAvatasaMkavimAna nekajIvatvAdi utplvtprshnaaH| 412-416 tsyrddhiprshnaaH| 407 847 [11.9] 11 zatake uddezakaH 9 859-860 859-860 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramaH pRSThaH zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 10 // zrIbhagavatyaGgasUtrasya viSayAnukramaH 890-918 viSayaH sUtram pRSThaH kramaH viSayaH sUtram shivraajrssirdhikaarH| 417-419 861-872 3 ekAkAzapradezAvagAhe jIvasambaddhatva hastinApuraH-zivarAjadikprokSaka prsprpiiddaa'bhaavaadiprshnaaH| 422 tApasapravrajyAsvIkAraH-yAvajjIva ekAkAzapradeze jiivprdeshaanaamlpsssstthtpaabhigrhaadi| 417 861 bhutvaadiprshnaaH| zivarAjarServibhaGgena saptadvIpasamudrajJAna nigodaSaTtriMzikA 423 prarUpaNA ca / zrIgautamasyapraznaH [11.11]11 zatake uddezakaH 11 prabhorasaMkhyAtadvIpakathanaM zrutvA kaalaadhikaarH| 424-432 jjnyaannaashdiikssaamokssaadi| 864 | 1 vANijyagrAmetipalAzakacaityaH / siddhasaMghayaNa, saMsthAnoccatvAyurpari prabhorAgamanam sudarzanazreSThIparyupAsanA vsnaadiprshnaaH| pramANAdicatuH kaalprkaarprshnaaH| 424 11.10]11 zatake uddezakaH 10 prmaannkaalbhedprshnH| lokaadhikaarH| 420-423872-890 1. jaghanyotkRSTapauruSIlokasyakSetrAdiadhokSetrAdibheda divasAditasyakAlAdi prshnaaH| 425 prabhedAdi teSAMsaMsthAnajIvarUpAdi, 2. yathA''yurnirvRtikAla: ekAkAzapradeze jIvAdi, 3. maraNakAlaH 4. addhAkAla: drvytolokaadiprshnaaH| 420 872 tasyasamayAvalikAdibhedaH tatprayojano lokaalokvistaarprshnaaH| nairayikAdInAM sthityaadiprshnaaH| 426-427 blipiNddprkssepaadissttaantaaH| 421 879 | 4 palyo sAga0 kSayApacayahetu kathane "yupI 419 // 10 // Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayaH sUtram pRSThaH zrIbhagavatyaGga sUtrasya zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 11 // viSayAnukramaH 430 tsypuurvbhvkthaa| balarAja-prabhAvatIsiMhasvapnadarzana: svapnapAThaka-garbharakSaNa putrjnmvrdhaapnaadi| 428 mhaablputr-jnmotsv-naamsthaapnpaalnaadhyyn-praasaadkrnnaadi| 429 mhaablpaannigrhnnvistRtpriitidaanaadi| zrIvimalajinapraziSya dharmaghoSAnagArasyAgamanaM mahAbalavaMdanaM pratibodhodIkSA brahmalokotpAta: cyutvaasudrshnH| 431 zrIsudarzanasyapUrvabhavakathanAttasyajAtismRti pravrajyA cturdshpuurvaadhyynmokssaadi| 432 [11.12]11 zatake uddezakaH 12 aalbhikaadhikaarH| 433-436 AlabhikAnagarI, Rssibhdraadi| zramaNopAsakAnAM vaartaalaapH| devAnAM j00sthiti| 433 prabhorupAsanA RSibhadrakathanasatyatA pRSThaH / kramaH viSayaH sUtram kssmaapnaadi| 434 RSibhadrasyAnagArasAmarthya gatisiddhi Adi shriigautmsypshnaaH| 435 pudgalaparivrAjakasya vibhaGgajJAnaH / 908 u0 dazasAga0 devsthitikthnaadiprshnaaH| saudharme vrnnshitdrvyaadiprshnH| 912 pudgalapari0 bodh:siddhipraaptyaadi| 436 [12] dvAdazaM shtkm| 437-469 [12.1] 12 zatake uddezakaH 1 shngkaadhikaarH| 437-440 zrAvastInagarI zaGkazramaNopAsaka utpalAstrI prabhorupAsanA prshnaadi| 437 zaGkapuSkalyAdi zramaNopAsakAnAmA918-922 hAreNasahapauSadha saMbaMdhI vArtAlApa: prabhupRcchA shngkkthnstytaadi| 438 jAgarikAyAH buddhAbuddhasudarzanabheda 918 tddhetuprshnaaH| 439 krodhamAnapIDitajIvaH kiM banAtIti // 11 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtram zrIbhagavatya zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 12 // zrIbhagavatyaGgasUtrasya viSayAnukramaH 929 3. kramaH viSayaH pRSThaH viSayaH sUtram zaGkapraznaH / zramaNopAsakAnAM shngkkssmaapnaa| skandhenabhedena ca skndhaadibhnggaaH| 445 shngkprvrjyaasaamrthyaadigautmprshnaaH|440 9282 paramANunAM saMyogabhedena pudgalaparAvataH [12.2] 12 zatake uddezaka: 2 ttprkaarshcaadiprshnaaH| nai0asu0 / jyntydhikaarH| 441-443 929-936 AdInAmekaikanai0 asu0 AdInAzca audA0 kauzAmbI udAyana prathamazayyAtarI vai0 Adi pu0parA0 Adi prshnaaH| 446 jyntyaadi| audA0 Adi pu0parA0 itinAmahetu tsyjyntiiprshnaaH| 442 niSpattikAlAlpabahutvAdi prshnaaH| 447 jIvagurubhavyatvabhavasiddhikasiddhatvasupta audA0Adi pu0parA0 jAgratasabaladurbaladakSAlasatva zrotrAdivazArtta nAmalpabahutvAdi prshnaaH| 448 bandhAdijayantIpraznAH dIkSA c| 443 930 / [12.5] 12 zatake uddezakaH 5 [[12.3] 12 zatake uddezaka: 3 praannaatipaataadhdhikaarH| 449-452 952pRthivydhikaarH| 936-937 1 praannaatipaataadikrodhmaanmaayaalobhpRthiviiprkaarprshnH| prathamapRthivInAma rAgAdInAM varNAdiyuktatA prshnaaH| 449 gotrAdiyAvadalpabahutvapraznA praannaatipaataadi-virmnn-mti-avgrhaadiythaajiivaabhi0| 444 utthAnAdi-saptamAvakAzAntara-tanuvAta- nai0Adi[12.4] 12 zatake uddezakaH 4 pRthivIkAyikAdInAM sarvadravyAnAJca pudglaadhikaarH| 445-448 937-951 vrnnnaadiprshnaaH| 450 ekadvitryAdidaza yAvatsalayeyAsaGkhayeyAnantANuekatayA- 3 garbhevyutkrAmajIvavarNAdi prshnaaH| 451 - 00 952 952 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 13 // zrIbhagavatyaGgasUtrasya viSayAnukramaH 963-971 kramaH viSayaH sUtram 4 jIvasyajagatazca karmeNa prinnaamH| 452 [12.6] 12 zatake uddezaka: 6 raadhikaarH| 453-455 rAhozcandragrasanaMtaddevanAmavimAnaprakAzA''varaNa ttprkaaraadiprshnaaH| rAhoH suurycndraavrnnkaalprshaaH| 453 candrasUryayoH sazrIAdityau anvrthnaamhetuprshnau| 454-455 cndrsuuryyorgrmhissiikaambhogprshnaaH| 12 zatake uddezaka: 7 lokaadhikaarH| 457-458 lokAkAzasya mahatvaM mahati loke jIvasya janmamaraNAbhyAMsparzanA tasya0 hetvaadiprshnaaH| narakapRthivIbhedapraznaH / sarvajIvAnAmekaikanarakAvAsapRthivIkAyikAvAseSuyAvadvana00anuttaravimAnAdiSu pRthivI viSayaH sUtram 958 kAyikatvenotpannapUrvatva parasparamAtRpitrAdi tvenotpnnpuurvtvaadiprshnaaH| 458 959-965 [12.8] 12 zatake uddezakaH 8 naagaadhikaarH| 459-460 maharddhikadevasya dvishriirnaag-mnnivRkssessuutpaadarcnvndnaadisiddhiraadiprshnaaH| 459 vAnarakurkuTamaNDukavRSabhAnAM siMhAdi kAkAdinAJca nrktvaadiprshnaaH| 460 964 | [12.9] 12 zatake uddezaka: 9 devbhedaadhikaarH| 458-466 965-969 | 1 devAnAM bhavyadravyadevAdipaJcabheda ttsvruupprshnaaH| bhvydrvydev-nrdev-dhrmdev-devaadhidevbhaavdevaanaamaagtiprshnaaH| 462 bhavyadravyadeva-naradevadharmadevadevAdhi0bhA0devAnAM sthitiH teSAM vikurvnnshktiraadiprshnaaH| 463-464 961-979 457 Mm // 13 // Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSThaH zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 14 // zrIbhagavatyAsUtrasya viSayAnukramaH 994 viSayaH sUtram devapaJcakAnAM gatisthiti parasparAMtara tessaamlpbhutvaadiprshnaaH| 465 bhaavdevaanaamlpbhutvprshnaaH| 466 [12.10]12 zatake uddezakaH 10 aatmbhedaadhikaarH|| 467-469 dravyakaSAyayogopayogajJAnadarzanacAritravIryASTAtmabhedAH teSAM prsprsmbndhaalpbhutvprshnaaH| 467 Atmana jJAnAdi svarUpaM nai0pR0 AdinAM jnyaanruuptvaadiprshnaaH| 468 ratnaprabhAdiyAvatsiddhazilAsadasadrUpa praznAH / paramANuvyaNukasadasadrUpatva taddhatvAdi prshnaaH| tricatuHpaJcapradezikA nAmAtmAdi vividhbhnggaaH| 469 [13] trayodazaM shtkm| 470-499 [13.1] 13 zatake uddezakaH1 nrkpRthivydhikaarH| 470-472 saptanarakapRthvISusaGkhyAtAsaGkhyAta pRSThaH kramaH viSayaH sUtram yojananarakAvAseSvekasamaye narakajIvotpAda 974 kApotalezyAkRSNapAkSikasaMjJayAdijIvo974 / tpaadodvrtnaasttaasngkhyaaprshnaaH| 470 saptanarakapRthvISusaDyAtAsaGgyAta980-993 yojananavAseSu samyagdRSTyAdInA mutpaadodvrtnaasttaaprshnaaH| 471 3 nArakeSu kRSNAdilezyAvAnbhUtvA kRSNAdi980 lezyAvatsu naarkessuutpaadprshnaaH| 472 [13.2] 13 zatake uddezaka: 2 981 devaadhikaarH| 473-473 caturnikAyadevabhedaprabheda pratyekAnAmAvAsaikasamaye utpAdodvartanA teSu samyagdRSTyAdInAmutpAdalezyAvAn987 bhuutvaadiprshnaaH| 473 994-1048 [13.3] 13 zatake uddezakaH 3 nArakAnantarAhArAdhikAraH / 474 994-1001 1 pricaarnnaadiprshnaaH| 474 [13.4] 13 zatake uddezakaH 4 1001-1006 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramaH pRSThaH zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 | / / 15 // zrIbhagavatyaGgasUtrasya viSayAnukramaH 3 viSayaH sUtram pRSThaH krama: viSayaH sUtram nrkpRthivydhikaarH| 475-487 1007-10276 jIvaikapradeza pudgalaikadvayAdisaGkhyAtAsaGkhyAtAsaptanarakapRthivIpraznaH / 1. nairayikadvAram / nantapradezAnAM dharmAdibhiH kAlaikasamayasya / teSunarakAvAsavistArAdisvarUpasaGkhyA dhrmaadibhishvshsprshnaaprshnaaH| 483(apUrNam) jiivaanaaNkmrddhidhutyaadiprshnaaH| 475 10077 9-10. avgaaddhjiivaavgaaddhdvaare| 2. sparza 3. praNidhi 4. niryaant| dharmAdharmA''kAzajIvAnAmekapradezAvagADhe 5. lokAlokatiryadhyalokAnAMmadhya dhrmaadiinaamvgaaddhprshnaaH| pudgalasyaikadvyAdi dvArANi / teSu sparzabAhalyakarmavedanAdi saM0asaM0 anantakasamayAvagADheca praznAH / 476-479 dh0a0prshnaa:| 483 6. dishaavidishaaprvhdvaarm|| pRthivyapkAyAdyavagADhe pRthivyabAdInAMaintryAdinAM kimAdipravahapradezapradezavRddhi prspraavgaaddhprshnaaH| 484 prdeshsngkhyaa''kaaraantaadisptprshraaH|480 11. astikAyaniSadanadvAram / dhrmaadiinaapnycaastikaaylokprshnH| mnyessunissdnaadisaamrthyprshnaaH| 485 7. astikAyapravartanadvAram / 10 12. bahusamadvAram / lokasyadharmAdharmA''kAzajIvapadlapacAstikAyaiH bhusmsNkssiptvkrbhaagprshnaaH| 486 pryojnaadiprshnaaH| 481 1013/11 13. sNsthaandvaarm| lokasyasupraSThika8. astikAyapradezasparzanA dvaarm| saMsthAnorvAdilokAnAmalpadharmAdharmA''kAzaikapradezasya dharmAdI bahutvapraznAH / 487 nAmekAdipradezaiH saha sparzanApraznAH / 482 1015 [13.5] 13 zatake uddezakaH 5 // 15 // Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaha zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 16 // zrIbhagavatyaGgasUtrasya viSayAnukramaH 1035 488 1037 1040 2 viSayaH sUtram naarkaahaaraadhikaarH| 488 nai0AdInAM sacittAdi aahaarprshnaaH| [13.6] 13 zatake uddezakaH 6 naarkaadyuppaataadhikaarH| 489 nai0AdInAM sAntaranirantarotpAdodvartanApraznAH / 489 camarendrasyacamaracaMcAyA:sthAnapramANAdi ttrtsynivaasaadiprshnaaH| 490 prabhuH caMpAna0 sindhusau0 vItIbhayaudAyanadharmajAgarikAputrAbhIcyapahAya bhagIneyakesirAjyAbhiSekaudAyanadIkSA mokssaadi| 491 abhIcyaprItikuNikAzrayavairAnubandhaanAlocitapApakarmA'surakumAre ityaadi| 492 [13.7] 13 zatake uddezakaH 7 bhaassaadhikaarH| 493-496 pRSThaH / krama: viSayaH sUtram 1027-1028 1 bhASAyA AtmarUpasacittajIvatvAdi jIvAnAMbhASAbhASAbhedAdipraznAH / 493 1027 2 mn:kaayyoraatmruuptvaadi| puurvtvaadittprkaaraadiprshnaaH| 494-495 1028-1034 3 AvIcikAvadhyAtyaMtikabAlapaMDita paJcamaraNabhedaprabhetapraznAH / pAdopagamanabhakta1028 pratyAkhyAna paMDitamaraNabheda prshnaaH| 496 [13.8] 13 zatake uddezakaH 8 krmprkRtydhikaarH| 497 karmabandhasya sthitiprakRtyAdi praznAH / 497 [13.9] 13 zatake uddezakaH 9 1030 angaarvai0lbdhydhikaarH| 498 bhAvitAtmA'nagArasya vaikriyarUpa sAmarthya ghaTIkAgRhItvAvalgalIjalaukA1034 vatpuSkariNyAdiAkArakRtvA''kAze gmnaadiprshnaaH| 1035-1042 [13.10]13 zatake uddezaka: 10 1028 1043-1044 1043-1044 1044-1047 498 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramaH viSayaH sUtram pRSThaH zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 17 // zrIbhagavatyAhasUtrasya viSayAnukramaH 1059 1059-1063 pRSThaH / krama: viSayaH sUtram 1047-1048 meghavRSTiM prakurvantyAdi prshnaaH| 504 10473 IzAnendrAsurarAyAda kenaprakAreNakenakAraNena1049-1096 pratyayaM tamaskAyaM prkurvntyaadiprshnaaH|505 14.3] 14 zatake uddezakaH 3 1049-1055 shriiraadhikaarH| 505-509 mahAkAyadevasya bhaavitaatmaa'ngaarsymdhyegtiprshnaaH| 506 1049 2 nArakadevapaJce0 tiryaJcAnAM satkArAdi1049 vinysddhaavprshnaaH| alpasamAnarddhidevasya mahAsamAnarddhideva madhyenagati prhaarsaamrthyprshnaaH| 508 1053 4 nArakANAmaniSTapudgala prinnaamaanubhvnaadiprshnaaH| 509 1049-1059 [14.4] 14 zatake uddezakaH 4 pudrlaadhikaarH| 510-514 atItAnAgatavartamAnakAlaparamANuskandhayoreka bhinnsmyyoshcaikaanekprinnaambhvnprshnaaH| 510 smuddhaataadhikaarH| 499 chaadmsthiksmuddhaatbhedprshnaaH| 499 caturdazaM shtkm| 500-538 [14.1] 14 zatake uddezakaH 1 crmshbdoplkssitaadhikaarH| 500-502 crmdevvaasvytikraantprmdevvaasaapraaptaadhyvsaaybhaavitaatmaa'ngaarsygtyutpaadprshnaaH| 500 narakazIghragati prshndRssttaantaadi| 501 naarkaanntrprmpraanntrprmprotpnnnirgmktvNtessaamaayurbndhaadiprshnaaH| evaM khedopapannakatvAdi / 502 [14.2] 14 zatake uddezaka: 2 unmaadaadhikaarH| 503-504 yakSAvezamohounmAdaprakArI, nai0asu0AdInAmunmAdaprakAraH tasyahetvAdi prshnaaH| 503 indrAsurAdayo jinajanmAdisu kenaprakAreNa ____507 1063-1067 1056 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 18 // zrIbhagavatyaGgasUtrasya viSayAnukramaH | kramaH viSayaH sUtram atItAnAgatavartamAnakAleSu jIvasya sukhItvadukhItvAdi prinnaamprshnaaH| 511 paramANupudgalasya shaashvtaashaashvtcrmaacrmtvprshnaaH| 512-513 jiivaajiivprinnaamprshnaaH| 514 | [14.5] 14 zatake uddezakaH 5 agnydhikaarH| 515-517 nArakAsuraikadvitricatu:ti0 pnycendriyaanaamgnimdhyegmnprshnaaH| 515 nArakAsuraikadvitricatu:ti0 pazcendriyAnAmaniSTa zabdarUpagandharasasparzagatisthitilAvaNyayaza:kItyutthAnAdi dshsthaanaanubhvprshnaaH| maharddhikAdi devasya bAhyapudgalagRhItvA 'gRhiitvollNghnaadisaamrthyprshnaaH| 517 [14.6] 14 zatake uddezakaH 6 kimaahaaraadhikaarH| 518-520 nArakAdinAmAhArapariNAma pRSThaH kramaH viSayaH sUtram yonisthityaadiprshnaaH| 518 1065 2 nArakAdinAM vIcyavIcidravyAhAra praznAH / 1066 | 3 bhogaM bhoktukAmAnAM zakrezAnAdInAM 1067 nemivikurvaNaM prAsAdazayyAsvarUpAdipraznAH / 520 1067-1072 | [14.7] 14 zatake uddezakaH 7 'saMzliSTazabdopalakSitAdhikAraH / 521-526 1068 1 khinnaM zrIgautamamAmaMtrya prabho: cirsmbndhkthnmaashvaasnnyc| 521 vIragautamayoH cirasambandhatulyatAdyartha manuttaraupapAtikadevajAnAti 1070 tddhetucetiprshnH| 522 dravyakSetrakAlabhavabhAvasaMsthAna1072 tulytaaprshnaaH| bhaktapratyAkhyAnAnagAsyamUrchitA1072-1076 muurchitaa''haarprshnaaH| lavasaptamAnuttaraupapAtikadevAnAM 3 // 18 // Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 19 // zrIbhagavatyaGgasUtrasya viSayAnukramaH K0 krama: viSayaH sUtram tadabhidhAnahetu SaSThabhaktakarmazeSapraznAH / 525-526 [14.8] 14 zatake uddezakaH 8 nrkpRthivyntraadhikaarH| 527-533 ratnaprabhAyAvatsaptamanarakAlokasya ratnaprabhAjotiSkayAvadanuttareSatprArabhArApRthivyalokasya ca prspraantrprshnaaH| 527 zAlavRkSayaSTizAkhombaravRkSa zAkhAdInAM mRtvAgatisiddhyAdipraznAH / 528 ambddprivraajksptshtshissydRddhprtijnyetyaadiprshnaaH| 529-530 avyaabaadhdevprshnH| indrsymstkchednprtisndhaansaamrthyprshnH| 532 muMbhakadevAbhidhAnahetutatprakAra nivaassthityaadiprshnaaH| [14.9] 14 zatake uddezakaH 9 pRSThaH / kramaH viSayaH / sUtram pRSThaH angaarshbdoplkssitaadhikaarH| 534-537 1091-1094 10831 svakarmalezyAjJAnasAmarthyarahitAnagArasya sshriirjiivjnyaanprshnH| karmalezyApudrala1085-1091 prkaashittvaadiprshnaaH| 534 nai0 asu0pRthvI0 AdInAmAttAnAtteSTAniSTa pudglprshnaaH| maharddhikadevasya sahasrarUpavikurvaNa1085 sahasra bhaassaabhaassnsaamrthyprshnaaH| 535 sUryaH tsyaarthchaayaadismbndhiiprshnaaH| 536 ekaTyAdimAsaparyAyanirgrantha zramaNAnAM 1086 lezyAsukhavizuddhapariNAmAdi prshnaaH| 537 [14.10]14 zatake uddezakaH 10 1087 kevliishbdoplkssitaadhikaarH| 538 / prkaarH| 538 1094-1096 1088 kevalinaH siddhasya ca chadmasthAvadhijJAnI ratnaprabhAdipRthivIparamANvAdInAMjJAna prshnaaH| 1088 tayorbhASAbhASaNonmeSAdi prshnaaH| 538 1089 ||||zrIvyAkhyAprajJaptyaGgasUtrasya (zrImadbhagavatyaGgasUtrasya) dvitIyavibhAgasya vissyaanukrmH|| 1095 2 // 19 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 551 // 8 zatake uddezaka:1 pudrlprinnaamaadhikaarH| snhgaathaa| ||| aham / / // shriimdvijyraamcndrsuuriishvrsmRti-grnthmaalaa-aagmaangkH-5-grnthaangkH-5/2|| ||prthmtiirthpti-shriiaadinaathsvaamine namaH // aiM namaH // caramatIrthapati-zrImahAvIrasvAmine nmH| ||pnycmgnndhr-shriimtsudhrmsvaamine nmH|| // tapAgacchIya pUjyAcAryadeva-zrImadvijayadAna-prema-rAmacandrasUrIzvarebhyo nmH|| zrImatsudharmasvAmigaNabhRtprarUpitaM zrImadgautamagaNabhUdvAcanAnugataM zrImaccandrakulAlaGkAra-zrImadabhayadevasUrisUtritavivaraNayutaM zrIvyAkhyAprajJaptyaGgasUtram (shriimdbhgvtynggsuutrm)| dvitIyo vibhAgaH ||ath, aSTamaM shtkm|| // aSTamazatake prthmoddeshkH|| pUrvapudgalAdayobhAvAH prarUpitA ihApita eva prakArAntareNa prarUpyanta ityevaMsaMbaddhamathASTamazataM viviyate, tasya coddezasaGgrahArthaM cha puggale tyAdigAthAmAha 1 poggala 1 AsIvisa 2 rukkha 3 kiriya 4 AjIva 5 phAsuga 6 madatte 7 / paDiNIya 8 baMdha 9 ArAhaNA ya 10 dasa // 551 // Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 552 // pudalapari atttthmN(si)mise||1|| 8 zatake 2 rAyagihe jAva evaM vayAsI-kaivihANaM bhaMte! poggalA pannattA?,goyamA tivihA poggalA pannattA, taMjahA-paogapariNayA uddezakaH1 pudalapariNAmIsasApariNayA vIsasApariNayA(ya) // sUtram 309 // maadhikaarH| 1 poggale tti pudgalapariNAmArthaH prathama uddezakaH pudgala evocyata evamanyatrApi 1, AsIvisa tti, AzIviSAdi viSayo sUtram 309 prayogadvitIyaH 2 rukkha tti saGgayAtajIvAdivRkSaviSayastRtIyaH 3 kiriya tti kAyikyAdikriyAbhidhAnArthazcaturthaH 4 AjIva tti, pariNatAdi AjIvikavaktavyatA'rthaH paJcamaH 5 phAsuga tti prAsukadAnAdiviSayaH SaSThaH 6 adatte tti, adattAdAnavicAraNA'rthaH saptamaH 78 nnaamprshnH| paDiNIya tti gurupratyanIkAdyarthaprarUpaNArtho'STamaH 8 baMdha tti prayogabandhAdyabhidhAnArtho navamaH 9 ArAhaNa tti dezArAdhanAdyarthoM sUtram 310 ekendriyadazamaH 10 // 1 // prayogapari2paogapariNaya tti jIvavyApAreNa zarIrAditayA pariNatAH, mIsasApariNaya tti mizrakapariNatAH prayogavinasAbhyAM pariNatAH NatAdi navadaNDaka prayogapariNAmamatyajanto visrasayA svabhAvAntaramApAditA muktakaDevarAdirUpAH, athavaudArikAdivargaNArUpA visrasayA niSpAditAH santo ye jIvaprayogeNaikendriyAdizarIraprabhRtipariNAmAntaramApAditAste mizrapariNatAH, nanuprayogapariNAmo'pyevaMvidha eva tataH ka eSAM vizeSaH?, satyam, kintu prayogapariNateSu vinasA satyapi na vivakSitA iti / vIsasApariNaya tti svbhaavprinntaaH|| 309 // atha paogapariNayA Na mityAdinA granthena navabhirdaNDakaiH prayogapariNatapudgalAnnirUpayati, tatra praznA : / 3 paogapariNayA NaM bhaMte! poggalA kaivihA pannattA?, goyamA! paMcavihA pa0, taMjahA- egidiyapao0 beiMdiyapao0 jAva Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 553 // 8zatake uddezakaH1 pudrlprinnaamaadhikaarH| sUtram 310 | ekendriyaprayogapariNatAdinavadaNDakapraznAH / pNciNdiypo0| 4 egidiyapao0 NaM bhaMte! poggalA kaivihA pa0?, goyamA! paMcavihA, taMjahA- puDhavikkAiyaegidiyapayo0 jAva vnnssikaaiyegiNdiypyo0|5 puDhavikkAiyaegidiyapao0 NaM bhaMte! poggalA kaivihA pa0?, goyamA! duvihA pa0, taMjahAsuhamapuDhavikkAiyaegiMdiyapao0 bAdarapuDhavikkAiyaegidiyapayo0, AukkAiyaegiMdiyapao0 evaM ceva, evaM dupayao (duyao) bhedo jAva vaNassaikAiyA ya (vaNassaikAiANa pucchA, goyamA! aNegavihA pnnttaa)| 6 beiMdiyapayo0 NaM pucchA, goyamA! aNegavihA pa0, taMjahA- evaM teiNdiycuriNdiypo0vi| 7 paMciMdiyapayogapariNayANaM pucchA, goyamA! cauvvihA pa0, taMjahAneraiyapaMciMdiyapayo0 tirikkha0, evaM maNussa0 devapaMciMdiya0, 8 neraiyapaMciMdiyapaoga0 pucchA, goyamA! sattavihA pa0, taMjahArayaNappabhApuDhavineraiyapayo vi jAva ahesattamapuDhavineraiyapaMciMdiyapayo vi, (tirikkhapaMciMdiyajoNiya) tirikkhajoNiyapaMciMdiyapao0 NaMpucchA, goyamA! tivihA pa0, taMjahA- jalacarapaMciMdiyatirikkhajoNiya0 9thalacaratirikkhajoNiyapaMciMdiya0 khahacaratirikkhapaMciMdiya0,10 jalayaratirikkhajoNiyapaogapucchA, goyamA! duvihA pa0, taMjahA-saMmucchimajalayara0 gambhavakvaMtiyajalayara0,11thalayaratirikkha0 pucchA, goyamA! duvihA pa0, taMjahA- cauppayathalayara0 parisappathalayara0,12 cauppayathalayara0 pucchA, goyamA! duvihA pa0, taMjahA-saMmucchimacauppayathalayara0 gabbhavakvaMtiyacauppayathalayara0, evaM eeNaM abhilAveNaM parisappA duvihA pa0, taMjahA- uraparisappA ya bhuyaparisappA ya, uraparisappA duvihA pa0, taMjahA-saMmucchA ya gambhavakvaMtiyA ya, evaM bhuyaparisappAvi, evaM khhyraavi|13mnnusspNciNdiypyogpucchaa, goyamA! duvihApa0, taMjahA-saMmucchimamaNussa0 gmbhvkkNtiymnnuss0| 14 devapaMciMdiyapayogapucchA, goyamA! cauvvihA pa0, taMjahA- bhavaNavAsidevapaMciMdiyapayoga evaM jAva vemaanniyaa| 15 bhavaNavAsidevapaMciMdiyapucchA, goyamA! dasavihA pa0, taMjahA- asurakumArA jAva thaNiyaku0, evaM eeNaM abhilAveNaM aTThavihA vANamaMtarA 8 // 553 // Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyana zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 554 // 8 zatake uddezakaH1 pudglprinnaamaadhikaarH| sUtram 310 ekendriyaprayogapariNatAdinavadaNDakapraznAH / pisAyA jAva gaMdhavvA, joisiyA paMcavihA pa0, taMjahA-caMdavimANajotisiya jAva tArAvimANajotisiyadeva0, vemANiyA duvihA pa0 taMjahA- kappovavanna0 kappAtItagavemANiya0, kappovagA duvAlasavihA pa0, taMjahA- sohammakappovaga0 jAva acuyakappovagave0 / kappAtIta0, go0! duvihA pa0 taMjahA- gevejakappAtItave0 aNuttarovavAiyakappAtItave0, gevejakappAtItagA navavihA pa0 taMjahA- heTThima 2 gevejagakappAtItaga0 jAva uvarima 2 gevijjagakappAtIya0 / 16 aNuttarovavAiyakappAtItagavemANiyadevapaMciMdiyapayoga0 NaM bhaMte! poggalA kaivihA pa0?, goyamA! paMcavihA pa0 taMjahA- vijayaaNuttarovavAiya0 jAva pariNa* jAva savvaTThasiddhaaNuttarovavAiyadevapaMciMdiya jAva pariNayA (dN0)?||17 suhumapuDhavikAiyaegidiyapayoga0 NaM bhaMte! poggalA kaivihA pa0? goyamA! duvihA pa0 (keI apajjattagaM paDhama bhaNaMti pacchA pajjattagaM,) pajjattaga(ttA)suhumapuDhavikAiya jAva pariNayA ya apajjatta(ttA)suhumapuDhavikAiya jAva pariNayA ya, bAdarapuDhavikAiyaegidiya0 jAva vaNassaikAiyA, ekvekkA duvihA po0- suhumA ya bAdarAya pajjattagA apa0 ya bhANiyavvA / 18 beMdiyapayogapariNayA NaMpucchA, goyamA! duvihA pa0 taMjahA- pajjattabeMdiyapayoga0 ya apajjattaga jAva pariNayA ya, evaM teiMdiyAvi evaM curiNdiyaavi|19rynnppbhaapuddhvineriy0 pucchA, goyamA! duvihA pa0 taMjahApajjattagarayaNappabhApuDhavi jAva pariNayA ya apajjattaga jAva pariNayA ya, evaM jAva ahesattamA / 20 saMmucchimajalayaratirikkhapucchA, goyamA! duvihA pa0 taMjahA- pajattaga0 apajattaga0, evaM gabbhavakvaMtiyAvi, saMmucchimacauppayathalayarA evaM ceva gabbhava0 ya, evaM jAva saMmucchimakhahayaraganbhava0 ya ekvekke pajjattagA ya apajja0 ya bhANiyavvA / 21 samucchimamaNussapaMciMdiyapucchA, goyamA! egavihA pa0 apajjattagA ceva / 22 gabbhavaktraMtiyamaNussapaMciMdiyapucchA, goyamA! duvihA pa0 taMjahA- pajjattagagabbhavakvaMtiyAvi apajjattagagabbhava0vi / 23 asurakumArabhavaNavAsidevANaM pucchA, goyamA! duvihA pa0 taMjahA- pajjattagaasuraku0 apajjattaga // 554 // Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 555 // 8 zatake uddezakaH1 pudglprinnaamaadhikaarH| sUtram 310 ekendriyaprayogapariNatAdinavadaNDakapraznAH / asuraku0, evaM jAva thaNiyaku. pajjattagA apajja0 ya, evaM eeNaM abhilAveNaM duyaeNaM bhedeNaM pisAyA ya jAva gaMdhavvA, caMdA jAva tArAvimANA0, sohammakappovagA jAva accuo, hiTThimahiTThimagevijakapyAtIya jAva uvarimauvarimagevija0, vijayaaNuttaro0 jAva aparAjiya0 24 savvaTThasiddhakappAtIyapucchA, goyamA! duvihA pa0, taMjahA- pajjattasavvaTThasiddhaaNuttaro0 apajjattagasavvaTTha jAva pariNayAvi (daM0), 2 dNddgaa||je apajjattA suhumapuDhavIkAiyaegidiyapayogapiraNayA te orAliya-teyA-kammagasarIrappayoga. je pajjattA suhama0 jAva pariNayA te orAliya-teyA-kammagasarIrappayoga evaMjAva cauridiyA pajjattA, navaraMje pajattabAdaravAukAiya egidiyapayogapariNayA te orAliya-veubviya-teyA-kammasarIra jAva pariNatA, sesaMtaMceva, je apajjattarayaNappabhApuDhavineraiyapaMciMdiyapayogAteveuvviya-teyA kamma-(tayA kamma) sarIrappayoga0, evaM paJjattayAvi, evaMjAva ahesttmaa|je apajjattagasaMmucchimajalayarajAvapariNayA te orAliya-teyA-kammAsarIra jAva pariNayA evaM pajjattagAvi, ganbhavavaMtiyA apajjattayA evaM ceva navaraM sarIragANi cattAri jahA bAdaravAukkAiyANaM pajjattagANaM, evaM jahA jalacaresu cattAri AlAvagA bhaNiyA evaM cauppaya-uraparisappabhuyaparisappa khahayaresuvi cattAri AlAvagA bhANiyavvA / je saMmucchimamaNussapaMciMdiyapayoga0 te orAliya-teyA-kammAsarIra jAva pariNayA, evaM gabbhavakvaMtiyAvi apajjattagAvi pajjattagAvi evaM ceva, navaraM sarIragANi paMca bhANiyavvANi, je apajjattA asurakumArabhavaNavAsi jahA neraiyA taheva evaM pajjattagAvi, evaM duyaeNaM bhedeNaMjAva thaNiyaku0 evaM pisAyAjAva gaMdhavvA caMdA jAva tArAvimANA, sohammo kapyojAva accuo heTThima 2 geveja jAva uvarima 2 geveja vijayaaNuttarovavAie jAva savvaTThasiddhaaNu0 ekkekeNaM duyao bhedo bhANiyavvo jAvaje pajjattasavvaTThasiddha aNuttarovavAiyA jAva pariNayA te veubviyateyAkammAsarIrapayoga0, daMDagA (daM0) 3||je apajattA suhumapuDhavikAiyaegidiyapayoga0 te phAsiMdiyapayogapariNayA je pajjattA suhumapuDhavi0 evaM ceva, je // 555 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 556 // 8 zatake uddezakaH1 pudglprinnaamaadhikaarH| | sUtram 310 ekendriypryogprinntaadinvdnnddkprshraa:| apajattA bAdarapuDhavi0 evaM ceva, evaM pajjattagAvi, evaM caukkaeNaM bhedeNaM jAva vaNassai0, je apajattA beiMdiyapayoga0 te jibhiMdiyaphAsiMdiyapayoga je pajjattA beiMdiyA evaM ceva, evaM jAva cauridiyA navaraM ekvekkaM iMdiyaM vaDDeyavvaM jAva apajjattA rayaNappabhApuDhavineraiyA paMciMdiyapayogapa0 te soiMdiyacakkhiMdiyaghANiMdiyajibhiMdiyaphAsiMdiyapayogapa0 evaM pajjattagAvi, evaM savve bhANiyavvA, tirikkhajoNiyamaNussadevA jAvaje pajjattA savvaTThasiddhaaNuttarovavAiya jAva pariNayA te soiMdiya cakviMdiya jAva prinnyaadN04||je apajattAsuhumapuDhavikAiyaegiMdiya orAliya-teya-kammAsarIrappayogapa0 te phAsiMdipayoga. je pajjattA suhuma evaM ceva bAdara0 apajjattA evaM ceva, evaM pajjattagAvi, evaM eeNaM abhilAveNaMjassa jaiMdiyANi sarIrANi yatANi bhANiyavvANi jAvaje ya pajjattA savvaTThasiddhaaNuttarovavAiya jAva devapaMciMdiyaveuvviyateyA kammAsarIrapayogapa0 te soiMdiya-cavikhaMdiya jAva phAsiMdiyapayogapariNayA dN05||je apajjattA suhuma puDhavikAiyaegiMdiyapayogapa0 te vannaokAlavanapariNayAvinIla0 lohiya0 hAlidda0 sukilla* gaMdhao subbhigaMdhapari vi dubbhigaMdhapa vi rasao tittarasapa0vi kaDuyarasapa0vi kasAyarasapa0 aMbilarasapa0 mahurarasapa0 phAsao kakkhaDaphAsapa0 jAva lukkhaphAsapa0 saMThANao parimaMDalasaMThANapa0vi vaTTa taMsa. cauraMsa. AyatasaMThANapa.vi, je pajjattA suhumapuDhavi0 evaM ceva evaM jahANupuvvIe neyavvaM jAva je pajjattA savvaTThasiddhaaNuttaro0 jAva pariNayAvi te vannaokAlavannapa0vi jAva aayysNtthaannp0vi06||je apajjattA suhamapuDhavi0 egidiyaorAliya-teyA-kammAsarIrappayogapa0 te vannao kAlavanapari0 jAva AyayasaMThANapari0 je pajjattA suhumapuDhavi0 evaM ceva, evaM jahANupuvvIe neyavvaM jassa jai sarIrANi jAva je pajjattA savvaTThasiddha aNu devapaMciMdiyaviuvviya teyA-kammAsarIrA jAva pariNayA te vannao kAlavannapari vi jAva AyatasaMThANapari0vi daM07 // je apajjattA suhumapuDhavikAiyaegidiyaphAsiMdiyapayogapa0 te vannao kAlavanapari0 jAva // 556 // Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 557 // 8 zatake uddezakaH1 pudrlprinnaamaadhikaarH| sUtram 310 ekendriyaprayogapariNatAdinavadaNDakapraznAH / aayysNtthaannp.vi|je pajjattA suhamapuDhavikAiya0 evaM ceva evaM jahANupuvvIe jassa jai iMdiyANi tassa tattiyANi bhANiyavvANi jAva je pajjattA savvaTThasiddhaaNuttarajAvadevapaMciMdiyasoiMdiya jAva phAsiMdiyapayogapariNayAvi te vannao kAlavannapariNayA jAva AyayasaMThANapa0vi dN08|| je apajjattA suhumapuDhavikAiya-egidiya-orAliya-teyA-kammAphAsiMdiyapayogapa0 te vannao kAlavannapa0vijAva AyatasaMThANapa0 je pajjattA suhumapuDhavi evaM ceva, evaM jahANupuvvIe jassa jai sarIrANi iMdiyANi ya tassa tai bhANiyavvA jAvaje pajjattA savvaTThasiddhaaNutta0 jAva devapaMciMdiya-veubviya-teyA-kammA soiMdiya jAva phAsiMdiyapayogapari0 te vannao kAlavanapari0 jAva AyayasaMThANapariNayAvi, evaM ee (te) nava daMDagA 9||suutrm 310 // __3 ekendriyAdisarvArthasiddhadevAntajIvabhedavizeSitaprayogapariNatAnAM pudgalAnAMprathamo daNDakaH, tatra ca, AkkAiyaegidiya evaM ceva tti pRthivIkAyikaikendriyaprayogapariNatA ivApkAyikaikendriyaprayogapariNatA vAcyA ityarthaH, 5 evaM duyao tti pRthivyapkAyaprayogapariNateSviva dviko dvipariNAmo dvipAdo vA bhedaH sUkSmabAdaravizeSaNaH kRtaste(stathA te)jaH kAyikaikendriyaprayogapariNatAdiSu vAcya ityarthaH, 6aNegaviha tti pulAkakRmikAdibhedatvAdvIndriyANAm, trIndriyaprayogapariNatA apyanekavidhAH kunthupipIlikAdibhedatvAtteSAm, caturindriyaprayogapariNatA apyanekavidhA eva makSikAmazakAdibhedatvAteSAm, etadeva sUcayannAha, evaM teiMdI tyaadi||17 suhumapuDhavikAie ityAdi sarvArthasiddhadevAntaH paryAptakAparyAptakavizeSaNo dvitIyo daNDakaH, tatraikke tyAdi, ekaikasmin kAye sUkSmabAdarabhedAddvividhAH pudgalA vAcyAH, teca pratyekaM paryAptakAparyAptakabhedAtpunardvividhA vAcyA ityrthH|| 24 je apajjattA suhumapuDhavI tyAdiraudArikAdizarIravizeSastRtIyo daNDakaH, tatra ca, orAliyateyAkammasarIrapaogapariNaya tti, audArikataijasakArmaNazarIrANAM yaH prayogastena pariNatA yete tathA, pRthivyAdInAM // 557 // Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 558 // hyetadeva zarIratrayaM bhavatItikRtvA tatprayogapariNatA eva te bhavanti, bAdaraparyAptakavAyUnAM tvAhArakavarjazarIracatuSTayaM bhavatItikRtvA''ha, navaraMje pajjatte tyaadi| evaM gabbhavakkaMtiyAvi apajjattaga tti vaikriyAhArakazarIrAbhAvAdgarbhavyutkrAntikA apyaparyAptakA manuSyastrizarIrA evetyrthH|| daM0 4 je apajjattA suhumapuDhavI tyAdirindriyavizeSaNazcaturtho daNDakaH 4 // daM05 je apajjattA suhumapuDhavI tyAdiraudArikAdizarIrasparzAdIndriyavizeSaNaH paJcamaH 5 // 606 je apajjattA suhumapuDhavI tyAdivarNagandharasasparzasaMsthAnavizeSaNaH SaSThaH 6 // 07 evamaudArikAdizarIravarNAdibhAvavizeSaNaH saptamaH 7 // 60 8 indriyavarNAdivizeSaNo'STamaH B8 // 09 zarIrendriyavarNAdivizeSaNo navama iti, ata evAha, ete nava daNDakAH // 310 // 25 mIsApariNayA NaM bhaMte! poggalA kativihA paNNattA?, goyamA! paMcavihA paNNattA, taMjahA- egidiyamIsApariNayA jAva paMciMdiyamIsApa0 26 egidiyamIsApa0 NaM bhaMte! poggalA kativihA pa0?, goyamA! evaM jahA paogapariNaehiM nava daMDagA bhaNiyA evaM mIsApariNaehivi navadaMDagA bhANiyavvA, taheva savvaM niravasesaM, navaraM abhilAvo mIsApariNayA bhANiyavvaM, sesaMtaMceva, jAva je pajattA savvaTThasiddhaaNuttara jAva aayysNtthaannprinnyaavi|suutrm 311 // 27 vIsasApariNayANaM bhaMte! poggalA kativihA pa0?, goyamA! paMcavihA pannattA, taMjahA- vannapariNayA gaMdhapa0 rasapa0 phAsapa0 saMThANapa0,je vanapariNayAte paMcavihA pa0, taMjahA-kAla(lA)vannapa0 jAva sukillavannapa0,je gaMdhapariNayA te duvihA pa0, taMjahAsubbhigaMdhapa0vi dubbhigaMdhapariNayAvi, evaM jahA pannavaNApade (prajJA0 pada0 1 pa0 10-1)taheva niravasesaM jAva je saMThANao AyatasaMThANapariNayA te vannao kAlavannapariNayAvijAva lukkhaphAsapariNayAvi ||suutrm 312 // 25-26 mizrapariNateSvapyeta eva nava daNDakA iti // 311 // 27 atha vizrasApariNatapudgalAMzcintayati / 8 zatake uddezakaH1 pudglprinnaamaadhikaarH| sUtram 311 paJcamizrapariNata ekendriyamizrapariNatapudgalAdinavadaNDakapraznAH / sUtram 312 paJcavisrasApariNata varNAdipariNatapudralapraznAH / 8 // 558 // Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 559 // vIsasApariNayA Na mityAdi, evaM jahA pannavaNApae tti tatraivamidaM sUtraM je rasapariNayA te paMcavihA pannattA, taMjahA- tittarasapariNayA evaM kaDuya. kasAya. aMbila* mahurarasapariNayA, je phAsapariNayA te aTThavihA pa0 taM0- kakkhaDaphAsapariNayA evaM mauya0 garuya. lahuya. sIya. usiNa. niddha0 lukkhaphAsapariNayA yetyaadi||312|| athaikaM pudgaladravyamAzritya pariNAmaM cintayannAha 28 egebhaMte! davve kiMpayogapariNae mIsApariNae vIsasApariNae?, goyamA! payogapa0 vA mIsApa0 vA vIsasApa vaa|29 jar3a (di) payogapa0 kiM maNappayogapa0 vaippayogapa0 kAyappayogapa0?, goyamA! maNappayogapa0 vA vaippayogapa0 vA kAyappaogapa0 vA, 30 jai maNappaogapariNae kiM saccamaNappaogapa0 mosamaNappayoga0 saccAmosamaNappayo0 asaccAmosamaNappayo0, goyamA! saccamaNappayogapariNae mosamaNappayoga0 saccAmosamaNappa0 asaccAmosamaNappa0! 31 jai saccamaNappaogapa0 kiM AraMbhasaccamaNappayo0 aNAraMbhasaccamaNappayogapari sAraMbhasaccamaNappayoga0 asAraMbhasaccamaNa samAraMbhasaccamaNappayogapari0 asamAraMbhasaccamaNappayogapariNae?, goyamA! AraMbhasaccamaNappaogapa0 vA jAva asamAraMbhasaccamaNappayogapa0 vA, 32 jar3a mosamaNappayogapa0 kiM AraMbhamosamaNappayogapa0 vA? evaM jahA sacceNaMtahA moseNavi, evaM saccAmosamaNappaogapa0vi, evaM asccaamosmnnppyogennvi| 33 jai vaippayogapariNae kiM saccavaippayogapa0 mosavayappayogapariNae ? evaM jahA maNappayogapa0 tahA vayappayogapa0vi jAva asamAraMbhavayappayogapa0 vaa|34 jai kAyappayogapa0 kiM orAliyasarIrakAyappayogapa0 orAliyamIsAsarIrakAyappayo0 veuvviyasarIrakAyappa0 veuvviyamIsAsarIrakAyappayogapa0 AhAragasarIrakAyappaogapa0 AhArakamIsAsarIrakAyappayogapa0 kammAsarIrakAyappaogapa0? goyamA! orAliyasarIrakAyappaogapa0 vAjAva kammAsarIrakAyappaogapa0 vA, 35 jai orAliyasarIrakAyappaogapa0 kiM egidiyaorAliyasarIrakAyappaogapa0 evaM jAvapaMciMdiyaorAliya jAva pari0?,goyamA! egidiyaorAliyasarIra 8zatake uddezakaH1 puglprinnaamaadhikaarH| sUtram 313 ekdrvyprinnaamprshnH| prayogapariNatAdibheda, manaHprayogapariNatAdiprabheda satyAdi audArikAdiprabhedabhedAdipraznAH / // 559 // Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 560 // 8 zatake uddezakaH1 puglprinnaamaadhikaarH| sUtram 313 ekdrvyprinnaamprshnH| prayogapariNatAdibheda, manaHprayoga pariNatAdi kAyappaogapa0 vA beMdiya jAva pariNae vA paMciMdiya jAva pari0 vA, 36 jai egiMdiya orAliya sarIrakAyappaogapa0 kiM puDhavikkAiyaegidiya jAva pari0 jAva vaNassaikAiyaegidiya orAliyasarIrakAyappaogapa0 vA?, goyamA! puDhavikkAiyaegidiyapayoga jAva pari0 vA jAva vaNassaikAiyaegiMdiya jAva pari0 vA, 37 jai puDhavikAiyaegidiyaorAliyasarIra jAva pari0 kiM suhumapuDhavikAiya jAva pari0 bAyarapuDhavikkAiyaegidiya jAva pari0?, goyamA! suhamapuDhavikkAiyaegidiya jAva pari0 bAyarapuDhavikkAiya jAva pari0, 38 jai suhumapuDhavikkAiya jAva pari0 kiM pajjattasuhuma puDhavi jAva pari0 apajjattasuhumapuDhavI jAva pari0?, goyamA! pajattasuhumapuDhavikAiya jAva pari0 vA apajjattasuhumapuDhavikAiya jAva pari0vA, evaM bAdarAvi, evaM jAva vaNassaikAiyANaM caukkao bhedo, beiMdiyateiMdiyacauridiyANaM duyao bhedo pajjattagAya apa0 / 39 jaipaMciMdiyaorAliyasarIrakAyappaogapa0 kiM tirikkhajoNiyapaMciMdiyaorAliyasarIrakAyappaogapa0 maNussapaMciMdiya jAva pari0?, goyamA! tirikkhajoNiya jAva pari0 vA maNussapaMciMdiya jAva pari0 vA, 40 jai tirikkhajoNiya jAva pari0 kiMjalacaratirikkhajoNiya jAva pari0 vA thalacarakhahacara0, evaM caukkao bhedo jAva khahacarANaM / 41 jai maNussapaMciMdiya jAva pari0 kiM samucchimamaNussapaMciMdiya jAva pari0 gabbhavakvaMtiyamaNussa jAva pari0?, goyamA! dosuvi, 42 jai gabbhavatiyamaNussa jAva pari0 kiM pajjattagabbhavakvaMtiya jAva pari0 apajattagabbhavakkaMtiyamaNussapaMciMdiyaorAliyasarIrakAyappayogapa0?, goyamA! pajjattagabbhavakvaMtiya jAva pari0 vA apajjattaganbhavakvaMtiya jAva pari0 (vA) 1 / 43 jai orAliyamIsAsarIrakAyappaogapa0 kiM egidiyaorAliyamIsAsarIrakAyappaogapa0 beiMdiyajAvapa0 jAva paMceMdiyaorAliya jAva pari0?,goyamA! egidiyaorAliya evaM jahA orAliyasarIrakAyappayogapariNaeNaM AlAvago bhaNiotahA orAliyamIsAsarIrakAyappaogapariNaevi AlAvagobhANiyavvo, navaraMbAyaravAukkAiya gabbhavavaMtiya prabheda satyAdi audArikAdiprabhedabhedAdipraznAH / // 560 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 561 // paMciMdiyatirikkhajoNiyagabbhavakvaMtiyamaNussANaM, eesiNaM pajjattApajattagANaM sesANaM apajjattagANaM 2 / 44 jai veuvviyasarIrakAyappayogapa0 kiM egidiyaveuvviyasarIra-kAyappaogapa0 jAva paMciMdiyaveuvviyasarIra jAva pari0?, goyamA! egidiya jAva pari0 vApaMciMdiya jAva pari0, 45 jai egidiya jAva pari0 kiMvAukkAiyaegiMdiya jAva pari0 avAukkAiyaegidiya jAva pari0?, goyamA! vAukkAiyaegidiyajAva pari0 no avAukkAiya jAva pari0, evaM eeNaM abhilAveNaM jahA ogAhaNasaMThANe veubviyasarIraM bhaNiyaM tahA ihavi bhANiyavviM jAva pajjattasavvaTThasiddhaaNuttarovavAtiya-kappAtIyavemANiya-devapaMciMdiya- veuvviyasarIra kAyappaogapa0 vA apajjattasavvaTThasiddhakAyappayogapa0 vA 3 / 46 jaiveubviyamIsAsarIrakAyappayogapa0 kiM egidiyamIsAsarIrakAyappaogapa0 vAjAva paMciMdiyamIsAsarIrakAyappayogapa0?, evaM jahA veuvviyaMtahA mIsagaMpi, navaraM devaneraiyANaM apajjattagANaM sesANaM pajjattagANaM taheva jAva no pajjattasavvaTThasiddhaaNuttaro jAva paoga0 apajjattasavvaTThasiddhaaNuttarovavAtiyadevapaMciMdiyaveuvviyamIsAsarIrakAyappaogapa0 4 / 47 jar3a AhAragasarIrakAyappaogapa0 kiM maNussAhAragasarIrakAyappaogapa0 amaNussAhAragajAva pa.?, evaM jahA ogAhaNasaMThANejAva ivipatta-pamattasaMjaya-sammaddiTThi-pajjattagasaMkhejjavAsAuya jAva pari0 no aNiDDipatta-pamattasaMjaya-sammaddiTThipajjatta-saMkhejjavAsAuya jAva pa0 5 / 48 jai AhAragamIsAsarIrakAyappayogapa0 kiM maNussAhAragamIsAsarIra0? evaM jahA AhAragaM taheva mIsagaMpi niravasesaM bhANiyavvaM 6 / 49 jai kammAsarIrarakAyappaogapa0 kiM egidiya-kammAsarIra-kAyappaogapa0 jAva paMciMdiyakammAsarIra jAva pa0?, goyamA! egiMdiya-kammAsarIra-kAyappao0 evaM jahA ogAhaNa saMThANe kammagassa bhedo taheva ihAvi jAva pajjattasavvaTThasiddha-aNuttarovavAiya jAva devapaMciMdiya-kammAsarIrakAyappayogapa0 apajjattasavvaTThasiddhaaNu0 jAva pari0 vA 7 // 50 jai mIsApa0 kiM maNamIsApa0 vayamIsApa0 kAyamIsApa0?, 8 zatake uddezakaH1 pudglprinnaamaadhikaarH| sUtram 313 ekdrvyprinnaamprshnH| prayoga pariNatAdibheda, 8 manaHprayoga pariNatAdiprabheda satyAdiaudArikAdiprabhedabhedAdipraznAH / 8 // 561 // Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 562 // goyamA! maNamIsApa0 vayamIsA0 kAyamIsApa0 vA, 51 jai maNamIsApa0 kiM saccamaNamIsApa0 vA mosamaNamIsApa0 vA jahA paogapa0 tahA mIsApa0vi bhANiyavvaM niravasesaM jAva pajjatta-savvaTThasiddha-aNuttarovavAiya jAva devapaMciMdiya-kammAsarIragamIsApa0 vA apajattasavvaTThasiddhaaNu0 jAva kammAsarIramIsApa0 vA / 52 jai vIsasApa0 kiM vannapa0 gaMdhapa0 rasapa0 phAsapa0 saMThANapa0?, goyamA! vannapa0 vA gaMdhapa0 vA rasapa0 vA phAsapa0 vA saMThANapa0 vA, 53 jai vannapa0 kiM kAlavannapa0 nIla jAva sukillavannapa0?, goyamA! kAlavannapa0 jAva sukillavannapa0, 54 jai gaMdhapa0 kiM sunbhigaMdhapa0 dunbhigaMdhapa0?, goyamA! subbhigaMdhapariNae dubbhigaMdhapariNae, 55 jai rasapa0 kiM tittarasapa0? 5, pucchA, goyamA! tittarasapa0 jAva mahurarasapa0, 56 jai phAsapa0 kiM kakkhaDaphAsapa0 jAva lukkhaphAsapa0?, goyamA! kakkhaDaphAsapa0 jAva lukkhaphAsapa0, 57 jai saMThANapa0 pucchA, goyamA! parimaMDalasaMThANapa0 vAjAva AyayasaMThANapa0 vaa||suutrm 313 // 28 ega yityAdi, 29 maNapaogapariNaetti manastayA pariNatamityarthaH, vaippayogapariNae tti bhASAdravyaM kAyayogena gRhItvA vAgyogena nisRjyamAnaM vAkprayogapariNatamityucyate kAyappaogapariNae tti, audArikAdikAyayogena gRhItamaudArikAdivargaNAdravyamaudArikAdikAyatayA pariNataM kAyaprayogapariNatamityucyate, 30 saccamaNe tyAdi sadbhatArthacintananibandhanasya manasaH prayogaH satyamanaH prayoga ucyate, evamanye'pi, navaraM mRSA'sadbhUto'rthaH, satyamRSA mizro yathA paJcasu dArakeSu jAteSu daza dArakA jAtA iti, asatyamRSA satyamRSAsvarUpamatikrAnto yathA dehItyAdi, 31 AraMbhasacce tyAdi, ArambhojIvopaghAtaastadviSayaM satyamArambhasatyaM tadviSayo yo manaH prayogastena pariNataM yattattathA, evamuttaratrApi navaramanArambhojIvAnupaghAtaH sAraMbha tti saMrambho vadhasaGkalpaH samArambhastu paritApa iti / 34 orAlie tyAdi, audArikazarIrameva pudgalaskandharUpatvenopacIya 8 zatake uddezakaH1 pudglprinnaamaadhikaarH| sUtram 313 ekdrvyprinnaamprshnH| prayogapariNatAdibheda, manaHprayogapariNatAdiprabheda satyAdiaudArikAdiprabhedabhedAdipraznAH / Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 zatake zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 563 // mAnatvAtkAya audArikazarIrakAyastasya yaH prayoga audArikazarIrasya vA yaH kAyaprayogaH sa tathA, ayaM ca paryAptakasyaiva veditavyastena yat pariNataM tattathA, orAliyamissAsarIrakAyappayogapariNaya tti, audArikamutpattikAle'sampUrNa sat, mizra kArmaNenetyaudArikamizraM tadevaudArikamizrakaM tallakSaNaM zarIramaudArikamizrakazarIraM tadeva kAyastasya yaH prayoga audArikamizrakazarIrasya vA ya: kAyaprayogaH sa audArikamizrakazarIrakAyaprayogastena pariNataM yattattathA, ayaM punaraudArikamizrakazarIrakAyaprayogo'paryAptakasyaiva veditavyaH, yata Aha joeNa kammaeNaM AhAreI aNaMtaraM jiivo| teNa paraM mIseNaM jAva sarIrassa nipphttii|| 1||(utpttynntrNjiiv: kArmaNena yogenAhArayati tato yAvaccharIrasya niSpattiH (zarIraparyAptiH)tAvadaudArikamizreNAhArayati // 1 // ) evaM tAvat kArmaNenaudArikazarIrasya mizratotpattimAzritya tasya pradhAnatvAt, yadA punaraudArikazarIrI vaikriyalabdhisaMpanno manuSyaH paJcendriyatiryagyonikaH paryAptabAdaravAyukAyiko vA vaikriyaM karoti tadaudArikakAyayoga eva vartamAnaH pradezAnvikSipya vaikriyazarIrayogyAn pudgalAnupAdAya yAvadvaikriyazarIraparyAptyA na paryAptiM gacchati tAvadvaikriyeNaudArikazarIrasya mizratA, prArambhakatvena tasya pradhAnatvAt, evamAhArakeNApyaudArikazarIrasya mizratA veditavyeti, veubviyasarIrakAyappaogapariNaetti, iha vaikriyazarIrakAyaprayogo vaikriyaparyAptakasyeti / veubviyamIsAsarIrakAyappaogapariNae tti, iha vaikriyamizrakazarIrakAyaprayogo devanArakeSUtpadyamAnasyAparyAptakasya, mizratA ceha vaikriyazarIrasya kArmaNenaiva, labdhivaikriyaparityAge tvaudArikapravezAddhAyAmaudArikopAdAnAya pravRtte vaikriyaprAdhAnyAdaudArikeNApi vaikriyasya mizrateti / AhAragasarIrakAyappayogapariNae tti, ihAhArakazarIrakAyaprayoga AhArakazarIranirvRttau satyAM tadAnIM tasyaiva pradhAnatvAt / AhAragasarIrakAyappayogapariNae tti, ihAhArakamizrazarIrakAyaprayoga AhArakasyaudArikeNa mizratAyAm, sa cAhArakatyAgenaudArikagrahaNAbhimukhasya, etaduktaM uddezakaH1 pudglprinnaamaadhikaarH| sUtram 313 ekdrvyprinnaamprshnH| prayogapariNatAdibheda, manaHprayogapariNatAdiprabheda satyAdiaudArikAdiprabhedabhedAdipraznAH / // 563 // Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 564 // bhavati, yadA''hArakazarIrI bhUtvA kRtakAryaH punarapyaudArikaM gRhNAti tadA''hArakasya pradhAnatvAdaudArikapravezaMprati vyApAra- 8 zatake bhAvAnna parityajati yAvatsarvathaivAhArakaM tAvadaudArikeNa saha mizrateti, nanu tattena sarvathA'muktaM pUrvanirvartitaM tiSThatyeva tatkathaM uddezakaH1 pudalapariNAgRhNAti?,satyam, tiSThati tattathA'pyaudArikazarIropAdAnArthaM pravRttamiti gRhNAtyevetyucyata iti / kammAsarIrakAyappaogapariNae maadhikaarH| tti, iha kArmaNazarIrakAyaprayogo vigrahe samuddhAtagatasya ca kevalinastRtIyacaturthapaJcamasamayeSu bhavati, uktaMca kArmaNazarIrayogI sUtram 313 ekadravyacaturthake paJcame tRtIye ceti, evaM prajJApanATIkAnusAreNaudArikazarIrakAyaprayogAdInAM vyAkhyA,zatakaTIkA'nusArataH punarmizra- prinnaamprshnH| kAyaprayogANAmevam, audArikamizraH, audArika evAparipUrNo mizra ucyate, yathA guDamizraMdadhi, na guDatayA nApi dadhitayA prayoga pariNatAdibheda, vyapadizyate tattAbhyAmaparipUrNatvAt, evamaudArikaM mizraMkArmaNenaiva naudArikatayA nApikArmaNatayA vyapadeSTuM zakyamaparipUrNa- manaHprayogatvAditi tasyaudArikamizravyapadezaH, evaM vaikriyAhArakamizrAvapIti, 43 navaraMbAyaravAukkAie ityAdi, yathaudArikazarIrakAya pariNatAdi prabheda satyAdiprayogapariNate sUkSmapRthivIkAyikAdi pratItyAlApako'dhItastathaudArikamizrazarIrakAyaprayogapariNate'pivAcyaH, navaramayaM audArikAdi prabhedabhedAdivizeSaH,tatra sarve'pisUkSmapRthivIkAyikAdayaH paryAptAparyAptavizeSaNA adhItA iha tu bAdaravAyukAyikA garbhajapacendriya & praznAH / tiryaGganuSyAzcaparyAptakAparyAptakavizeSaNA adhyetavyAH,zeSAstvaparyAptakavizeSaNA eva, yato bAdaravAyukAyikAdInAMparyAptakAvasthAyAmapi vaikriyArambhaNata audArikamizrazarIrakAya prayogolabhyate, zeSANAMpunaraparyAptakAvasthAyAmeveti / 45 jahA ogAhaNasaMThANe tti prajJApanAyAmekaviMzatitamapade, tatra caivamidaM sUtraM jai vAukkAiyaegidiyaveubviyasarIrakAyappayogapariNae kiM suhamavAukkAiyaegidiya jAva pariNae bAdaravAukkAiyaegiMdiya jAva pariNae?, goyamA! no suhama jAva pariNae bAyara jAva pariNae ityaadiiti| 47 evaM jahA ogAhaNasaMThANe tti tatra caivamidaMsUtraM goyamA! No amaNussAhAragasarIrakAyappaogapariNae maNussAhAragasarIra Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 565 // kAyappaogapariNae ityAdi (prajJA pada02110423) / evaM jahA ogAhaNAsaMThANe kammagassa bheo tti sa cAyaM bhedaH, beiMdiyakammAsarIrakAyappaogapariNae vA evaM teiMdiyacauriMdiye (prajJA0 pada02110427) tyAdiriti // 313 // atha dravyadvayaM cintayannAha 58 dobhaMte! davvA kiM payogapariNayA mIsApa0 vIsasApa ?,goyamA! paogapa0 vA 1 mIsApa0 vA 2 vIsasApa0 vA 3 ahavA ege paogapariNae ege mIsApariNae 4 ahavege paogapa0 ege vIsasApari0 5 ahavA ege mIsApa0 ege vIsasApa0 evaM 6 / 59 jai paogapariNayA kiMmaNappayogapa0 vaippayoga kAyappayogapa0?, goyamA! maNappayo0 vaippayogapa0 kAyappayogapa0 vA ahavege maNappayogapa0 ege vayappayogapa0, ahavege maNappayogapa0 kAyapa0, ahavegevayappayogapa0 ege kAyappaogapari0, 60 jai maNappayogapa0 kiM saccamaNappayogapa0 4?, goyamA! saccamaNappayogapariNayA vA jAva asaccAmosamaNappayogapa0 1 ahavA ege saccamaNappayogapariNae ege mosamaNappaogapa0 1 ahavA ege saccamaNappaogapa0 ege saccAmosamaNappaogapa0 2 ahavA ege saccamaNappayogapariNayA ege asaccAmosamaNappaogapa03 ahavA ege mosamaNappayogapa0 ege saccAmosamaNappayogapa0 4 ahavAege mosamaNappayogapa0 ege asaccAmosamaNappayogapa05 ahavA ege saccAmosamaNappaogapa0 ege asccaamosmnnppogp06|61 jaisaccamaNappaogapa0 kiM AraMbhasaccamaNappayogapariNae (yA?) jAva asamAraMbhasaccamaNappayogapa01, goyamA! AraMbhasaccamaNappayoga pariNayA vA jAva asamAraMbhasaccamaNappayogapariNayA, vA ahavA ege AraMbhasaccamaNappayogapa0 ege aNAraMbhasaccamaNappayogapa0 evaM eeNaM gamaeNaM duyasaMjoeNaM neyavvaM, savve saMyogA jattha jattiyA uTTeti te bhANiyavvA jAva savvaTThasiddhagatti / 62 jai mIsApa0 kiM maNamIsApari evaM mIsApari(NayA) vi|63ji vIsasApariNayA kiM vannapariNayA gaMdhapa0 evaM vIsasApariNayAvijAva ahavA ege cauraMsasaMThANapari0 ege AyayasaMThANapariNae vA / / 64 tinni bhaMte! davvA kiM payogapariNayA mIsApa0 vIsasApa0?, goyamA! zatake | uddezakaH1 pudrlprinnaamaadhikaarH| sUtram 314 drvydvyprinnaamH| prayogapariNatAdibheda manaHprayogapariNatAdiprabhedAdipraznAH / // 565 // Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam | bhAga-2 ||566 // payogapariNayA vAmIsApa0 vA vIsasApa0 vA 1ahavA ege payogapariNae do mIsApa01 ahavegepayogapa0 do vIsasApa02 ahavA dopayogapariNayA egemIsasApariNae 3 ahavA dopayogapa0 ege vIsasApa04 ahavAege mIsApariNae do vIsasApa05 ahavA do mIsasApa0 ege vIsasApa0 6 ahavA ege payogapa0 ege mIsApari0 ege viissaap07|65 jai payogapa0 kiM maNappayogapariNayA vaippayogapa0 kAyappayogapa0?, goyamA! maNappayogapariNayAvA evaM ekkagasaMyogo duyAsaMyogo tiyAsaMyogobhANiyavvo, 66 jar3a maNappayogapari0kiMsaccamaNappayogapariNae(yA?) 4?,goyamA! saccamaNappayogapariNayA vA jAva asaccAmosamaNappayogapariNae (yA?) vA 4, ahavAege saccamaNappayogapariNae do mosamaNappayogapariNayAvA, evaM duyAsaMyogo tiyAsaMyogo bhANiyavvo, etthavi taheva jAva ahavA ege taMsasaMThANapariNae vA ege cauraMsasaMThANapa0 vA ege AyayasaMThANapa0 vA / / 67 cattAri bhaMte! davvA kiM paogapariNayA 3?, goyamA! payogapa0 vA mIsApa0 vA vIsasApa0 vA, ahavA egepaogapariNae tinni mIsApariNayA 1 ahavA egepaogapariNae tinni vIsasApariNayA 2 ahavA do payogapariNayA do mIsApa03 ahavA do payogapa0 do vIsasApa0 4 ahavA tinni paogapa0 ege mIsasApariNayA(e?) 5 ahavA tinni paogapa0 ege vIsasApariNae 6 ahavA ege mIsasApa0 tinni vIsasApariNayA 7 ahavA do mIsApa0 do vIsasApa08 ahavA tinni mIsApa0 ege vIsasApariNae 9 ahavA ege paogapa0 do vIsasApariNayA (ege mIsApariNae) 1 ahavA ege payogapariNae do mIsApariNayA ege vIsasApariNae 2 ahavA dopayogapariNayA ege mIsApariNae ege viissaap03|68 jar3a payogapariNayA kiM maNappayogapa0 3? // evaM eeNaM kameNaM paMca cha satta jAva dasa saMkhejjA asaMkhejjA aNaMtA ya davvA bhANiyavvA (ekkagasaMjogeNa) duyAsaMjoeNaM tiyAsaMjoeNaM jAva dasasaMjoeNaM bArasasaMjoeNaM uvajuMjiUNaM jattha jattiyA saMjogA uTTeti te savve bhANiyavvA, ee puNa jahA navamasae pavesaNae bhaNihAmi(mo) tahA 8 zatake uddezakaH 1 pudglprinnaamaadhikaarH| sUtram 314 drvydvyprinnaamH| prayogapariNatAdibheda manaHprayogapariNatAdiprabhedAdipraznAH / // 566 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyarka zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 567 // 3-54-6 uvajuJji(juMji?)UNa bhANiyavvA jAva asaMkhejjA aNaMtA evaM ceva, navaraM ekaM padaM abbhahiyaM, jAva ahavA aNaMtA parimaMDalasaMThANapariNayA jAva aNaMtA aayysNtthaannprinnyaa| sUtram 314 // 58 do bhaMte! ityAdi, iha prayogapariNatAdipadatraya ekatve trayo vikalpAH , dvikayoge'pi 3-4 4-5 traya evetyevaM SaT,evaM manaHprayogAditraye'pi, satyamanaHprayogapariNatAdIni tu catvAri padAni 1-3 |1- 42-53-6 teSvekatve catvAri dvikayoge tu SaT, evaM sarve'pi dazaH, ArambhasatyamanaH prayogapariNatAdIni 1-5 ca SaT padAni, teSvekatveSaD dvikayoge tu paJcadaza sarve'pyekaviMzatiH 6, (ekatve 1-2-3-1-6 4-5-6 // dvitve 15 / 61 sUtre ca, ahavA ege AraMbhasaccamaNappaogapariNae ityAdineha dvikayoge prathama eva bhaGgako darzitaH, zeSAMstadanyapadasambhavAMzcAtidezena punadarzayatoktam, evaM eeNaMgameNamityAdi, evametena gamenArambhasatyamanaH prayogAdipadapradarzitena dvikasaMyogena netavyaM samastaM dravyadvayasUtram, dvikasaMyogasya caikatvavikalpAbhidhAnapUrvakatvAdekatvavikalpaizceti dRzyam, tatra ca yatrArambhasatyamanaH prayogAdipadasamUhe yAvanto dvikasaMyogA uttiSThante sarve te tatra bhaNitavyAH, tatra cArambhasatyamanaH prayogA (diSa?)darzitA eva, ArambhAdipadaSaTka vizeSiteSu punaritthameva triSu mRSAmanaH zarArAkA prayogAdiSu, catuSu ca satyavAkprayogAdiSu tu pratyekamekatve SaD vikalpAH , dvika- 1-3 | 2-4 | 3-54-65-7 | 2- 53-64-7 saMyogetu paJcadazetyevaM pratyekamevameva sarveSvapyekaviMzatiH, audArikazarIrakAyaprayo 3-7 gAdiSu tu saptasupadeSvekatvesapta dvikayoge tvekaviMzatirityevamaSTAviMzatiriti, ekatve 1-6 1-2-3-4-5-6-7 dvitve 21 / evamekendriyAdipRthivyAdipadaprabhRtibhiH pUrvokta 8 zatake uddezakaH1 pudglprinnaamaadhikaarH| sUtram 314 drvydvyprinnaamH| prayogapariNatAdibheda manaHprayogapariNatAdiprabhedAdipraznAH / // 567 // Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgakramaNA krameNaudArikAdikAyaprayogapariNatadravyadvayaM prapaJcanIyam, kiyadraM yAvat? ityAha jAva(jai?) savvaTThasiddhaga tti, etaccaivaM 8 zatake zrIabhaya jAva savvaTThasiddha-aNuttarovavAiya-kappAtItaga-vemANiyadevapaMceMdiya-kammAsarIra-kAyappaoga pariNayA kiM pajjattasavvaTThasiddhajAva uddezakaH1 vRttiyutam pudralapariNAbhAga-2 pariNayA apajjatta savvaTThasiddha jAva pariNayA vA?, goyamA! pajjatta savvaTThasiddha jAva pariNayA vA apajjatta savvaTThasiddha jAvapariNayA / maadhikaarH| // 568 // vA?, ahavA ege pajjatta savvaTThasiddha jAva pariNae ege apajjatta savvaTThasiddha jAva pariNae tti, 63 evaM vIsasApariNayAvitti, evamiti sUtram 314 dravyadvayaprayogapariNatadravyadvayavatpratyekavikalpairdvikasaMyogaizca vizrasApariNate api dravye varNagandharasasparzasaMsthAneSu paJcAdibhedeSu vAcye, prinnaamH| prayogakiyaharaM yAvat? ityAha jAva ahavega ityAdi, ayaM ca paJcabhedasaMsthAnasya dazAnAM dvikasaMyogAnAM dazama iti // 64 atha pariNatAdibheda dravyatrayaM cintayannAha tinnI tyAdi, iha prayogapariNatAdipadatraya ekatve trayo vikalpAH dvikasaMyoge tuSaT, katham?, Adyasyaikatve manaHprayoga pariNatAdizeSayoH krameNa dvitve dvau tathA''dyasya dvitve zeSayoH krameNaikatve'nyau dvau 4 tathA dvitIyasyaikatve tRtIyasya ca dvitve'nyaH 5 prabhedAditathA dvitIyasya dvitve tRtIyasya caikatve'nyaH 6 ityevaM SaT, trikayoge tveka evetyevaM sarvedaza, evaM manaHprayogAdipadatraye'pi, 65 ata evAha, evamekkagasaMjogavityAdi, satyamanaH prayogAdIni tu catvAri padAnItyata ekatve catvAro dvikasaMyoge tu dvAdaza, katham?, Adyasyaikatvena zeSANaM trayANAM krameNAnekatvena trayo labdhAH, punaranye traya AdyasyAnekatvena zeSANAM trayANAM krameNaikatvena 6, tathA dvitIyasyaikatvena zeSayoH krameNAnekatvena dvau, punardvitIyasyAnekatvena zeSayoH krameNaivaikatvena dvAveva tRtIyacaturthayorekatvAneketvAbhyAmekaH punarviparyayeNaika ityevaM dvAdaza trikayoge tu catvAra ityevaM sarve'pi viMzatiriti / sUtre // 568 // tu kAMzcidupadarya zeSAnatidezata Aha, evaM duyAsaMjogavityAdi, 66 etthavi taheva tti, atrApi dravyatrayAdhikAre tathaiva vAcyaM sUtraM yathA dravyadvayAdhikAre uktam, tatra ca manovAkkAyaprabhedato yaH prayogapariNAmo mizratApariNAmo varNAdibhedatazca vizrasA prazrAH / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 569 // pariNAma ukta sa ihApi vAcya iti bhAvaH, kimantaM tatsUtraM vAcyam? ityAha jAve tyAdi, iha ca parimaNDalAdIni paJca padAni teSu caikatve paJca vikalpAH, dvikasaMyogetu viMzatiH, katham?, Adyasyaikatve zeSANAM ca krameNAnekatve tathA''dyasyAnekatve uddezaka:1 pudalapariNAzeSANAM tu krameNaivaikatve (aSTau?) evaM dvitIyasyaikatve'nekatve ca zeSatrayasya cAnekatve ekatve ca SaT tathA tRtIyasyaikatve maadhikaarH| sUtram 314 (anekatve?) ca dvayozcAnekatva ekatve ca catvAraH tathA caturthasyaikatve'nekatve ca paJcamasya cAnekatve ekatve ca dvAvityevaM dravyadvayasarve'pi viMzatiH, trikayoge tu daza, atra ca, ahavA ege taMsasaMThANa ityAdinA trikayogAnAM dazamo darzita iti / 67 atha prinnaamH| prayogadravyacatuSkamAzrityAha cattAri bhaMte! ityAdi, iha prayogapariNatAditraya ekatve trayo dvikasaMyoge tu nava, katham?, Adyasyaikatve pariNatAdibheda dvayozca krameNa tritve dvau, tathA''dyasya dvitve dvayorapi krameNaiva dvitve'nyau dvau, tathA''dyasya tritve dvayozca krameNaivaikatve'nyau dvau, manaHprayoga pariNatAditathA dvitIyasyaikatve'nyasya tritve tathA dvayorapi dvitve tathA dvitIyasya tritve'nyasya caikatve trayo'nya ityevaM sarve'pi nava, prabhedAditrayayoge tu traya eva bhavantItyevaM sarve'pi paJcadaza iti / 68 jai paogapariNayA kiM maNappaoge tyAdinA coktazeSaM dravyacatuSka- |praznAH / prakaraNamupalakSitam, taccapUrvoktAnusAreNa saMsthAnasUtrAntamucitabhaGgakopetaMsamastamadhyeyamiti / atha pazcAdidravyaprakaraNAnya-8 tidezato darzayannAha, evaM eeNa mityAdi, evaM cAbhilApa: paMca bhaMte! davvA kiM paogapariNayA 3?, goyamA! paogapariNayA 3 ahavA ege paogapariNae cattAri mIsApariNaye tyAdi, iha ca dvikasaMyoge vikalpA dvAdaza, katham?, ekaM catvAri ca 1 dve trINi ca ra trINi dveca 3catvAryekaM ca 4 ityevaM catvAro vikalpA dravyapaJcakamAzrityaikatra dvikasaMyoge padatrayasya trayo dvikasaMyogAste ca caturbhirguNitA dvAdazeti, trikayoge tu SaT, katham?, trINyekamekaM ca 1 ekaMtrINyekaM ca 2 ekamekaM trINi ca 3 dvedve ekaM cala 4 dve ekaM dve ca 5 ekaM dve dve ca 6 ityevaM SaT, jAva dasasaMjoeNaM ti, iha yAvatkaraNAccatuSkAdisaMyogAH sUcitAH, tatra ca Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 570 // 8 zatake uddezakaH1 pudglprinnaamaadhikaarH| sUtram 314 dravyapaJcakApekSayA satyamanaH prayogAdiSu caturSu padeSu dvikatrikacatuSkasaMyogA bhavanti, tatra ca dvikasaMyogAzcaturviMzatiH 24, katham?, caturNA padAnAM SaT dvikasaMyogAH, tatra caikaikasmin pUrvoktakrameNa catvAro vikalpAH SaNNAM ca(?) caturbhirguNane (ca) caturviMzatiriti, trikasaMyogA apicaturviMzatiH, katham?, caturNAM padAnAM trikasaMyogAzcatvAraH, ekaikasmiMzcapUrvoktakrameNa SaD vikalpAH , caturNAM ca SaDbhirguNane caturviMzariti, catuSkasaMyoge tu catvAraH, katham?, Adau dve triSu caikaikaM 1 tathA dvitIyasthAne dve zeSeSu caikaikaM 2 tathA tRtIya sthAne dve zeSeSu caikaikaM 3 tathA caturthe dve zeSeSu caikaikami 4 tyevaM catvAra iti, ekendriyAdiSu tu paJcasu padeSu dvika(trika?)catuSkapaJcakasaMyogA bhavanti, tatra ca dvikasaMyogAzcatvAriMzat, katham?, paJcAnAM padAnAM daza dvikasaMyogAH, ekaikasmiMzca dvikasaMyoge pUrvoktakrameNa catvAro vikalpA dazAnAM ca caturbhirguNane catvAriMzaditi, trikasaMyoge tu SaSTiH, katham?, paJcAnAM padAnAM daza trikasaMyogA ekaikasmiMzca trikasaMyoge pUrvoktakrameNa SaD vikalpAH, dazAnAM ca SaDbhirguNane SaSTiriti, catuSkasaMyogAstu viMzatiH, katham?, paJcAnAM padAnAM tu catuSkasaMyoge paJca vikalpA ekaikasmiMzca pUrvoktakrameNa catvArobhaGgAH paJcAnAMcaturbhirguNane viMzatiriti, paJcakasaMyoge tveka eveti, evaM ssttkaadisNyogaa| apivAcyAH, navaraMSaTkasaMyoga ArambhasatyamanaH prayogAdipadAnyAzritya saptakasaMyogastvaudArikAdikAyaprayogamAzrityATakasaMyogastu vyantarabhedAn, navakasaMyogastu graiveyakabhedAn dazakasaMyogastu bhavanapatibhedAnAzritya vaikriyazarIrakAyaprayogApekSayA samavaseyaH, ekAdazasaMyogastu sUtre noktaH, pUrvoktapadeSu tasyAsambhavAt, dvAdazasaMyogastu kalpopapannadevabhedAnAzritya vaikriyazarIrakAyaprayogApekSayA veti| pavesaNa tti navamazatakasatkatRtIyoddezakegADyAbhidhAnAnagArakRtanarakAdigatapravezana(c) yadyapi navame zatake dvAtriMzattamoddezake vaktavyataiSA tathA'pyutpAtodvartanAkhyAdhikAradvayAnantaraM pravezanakasya tRtIyasya bhAvAdvAtriMzattamoddezakasya tRtIya uddeze drvydvyprinnaamH| prayogapariNatAdibheda manaHprayogapariNatAdiprabhedAdipraznAH / // 570 // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 571 // vicAre, kiyanti tadanusAreNa dravyANi vAcyAni? ityAha jAva asaMkhejje ti, asaGkhyAtAntanArakAdivaktavyatAzrayaM hi tatsUtram, iha tu yo vizeSastamAha, aNaMtetyAdi, etadevAbhilApato darzayannAha jAva aNaMta yityAdi ||314||athaitessaamevaalpbhutvN cintayannAha 69 eesiNaM bhaMte! poggalANaM payogapariNayANaM mIsApariNayANaM vIsasApariNayANa ya kayare 2 hiMto jAva visesAhiyA vA?, goyamA! savvatthovA poggalA payogapariNayA mIsApariNayA aNaMtaguNA vIsasApariNayA aNantaguNA / sevaM bhaMte! sevaM bhaMte! tti // sUtram 315 / / aTThamasayassa paDhamo uddeso smtto||8-1|| 69 eesi Na mityAdi, savvatthovA puggalA paogapariNaya tti kAyAdirUpatayA, jIvapudgalasambandhakAlasya stokatvAt, mIsApariNayA aNaMtaguNa tti kAyAdiprayogapariNatebhyaH sakAzAnmizrakapariNatA anantaguNAH, yataH prayogakRtamAkAramaparityajanto vizrasayA ye pariNAmAntaramupAgatA muktakaDevarAdyavayavarUpAste'nantAnantAH, vizrasApariNatAstu tebhyo'pyanantaguNAH, paramANvAdInAM jIvAgrahaNaprAyogyANAmapyanantatvAditi // 315 // aSTamazate prthmH||8-1|| 8 zatake uddezakaH1 pudrlprinnaamaadhikaarH| sUtram 315 prayogapariNatapugalAdInAmalpabahutvapraznaH / uddezaka:2 aashiivissaadhikaarH| sUtram 316 AzIviSabhedapraznaH / jAtiA0bheda tadviSaya prshnH| nairayikAdInAM AzI0bheda vicaarprshnaaH| // 571 // ||assttmshtke dvitiiyoddeshkH|| prathame pudgalapariNAma ukto dvitIye tu sa evAzIviSadvAreNocyata ityevaMsambandhasyAsyAdisUtram 1kativihANaMbhaMte! AsIvisA pannattA?,goyamA! duvihA AsIvisApa0, taMjahA- jAtiA0 ya kammaA0 ya, 2jAiAsIvisA 4- vibhAgAparanAmake, idaM jnyeym| Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 572 // bhaMte! kati0pa0?,goyamA! cauvvihA pa0, taMjahA- vicchyajAtiAsIvise maMDukkajAiA. uragajAtiA0 maNussajAtiA0, 3 vicchuyajAtiAsIvisassa NaM bhaMte! kevatie visae pa0?, goyamA! pabhUNaM vicchuyajAtiAsIvise addhabharahappamANamettaM boMdiM viseNaM visaparigayaM visaTTamANaM pakarettae, visae se visaTTayAe no ceva NaM saMpattIe kareMsu vA kareMti vA karissaMti vA 1, 4 maMDukkajAtiA pucchA, goyamA! pabhUNaM maMDukkajAtiAsIvise bharahappamANamettaM boMdi viseNaM visaparigayaM sesaMtaM ceva jAva karessaMti vAra, evaM uragajAtiAsIvisassavinavaraMjaMbuddIvappamANamettaMboMdi viseNaM visaparigayaMsesaMtaMceva jAva karessaMti vA 3, maNussajAti A0vi evaM ceva navaraM samayakhettappamANamettaM boMdi viseNa visaparigayaM sesaMtaMceva jAva karessaMti vA 4 / 5 jai kammaAsIvise kiM neraiyakammaA0 tirikkhajoNiyakammA0 maNussakammaA0 devakammA0?, goyamA! no neraiyakammA0 tirikkhajoNiyakammA vi maNussakammA devakammAsI0,6jai tirikkhajoNiyakammAsIvise kiM egidiyatirikkhajoNiyakammA0 jAva paMciMdiyatirikkhajo0 ?,goyamA! no egidiyatirikkhajo0 jAva nocauridiyatirikkhajo paMciMdiyatirikkhajo0,7 jaipaMciMdiyatirikkhajoNiyajAvakammAsIvise kiM samucchimapaMceMdiyatirikkhajoNiyajAva kammAsIvise gabbhavakkaMtiyapaMciMdiyatirikkhajoNiyakammAsIvise?, evaM jahA veubviyasarIrassa bhedojAva pajjattAsaMkhejjavAsAuya gabbhavakvaMtiyapaMciMdiyatirikkhajo0 no apajjattAsaMkhenjavAsAuyajAvakammAsIvise / 8 jai maNussakammAsIvise kiM saMmucchimamaNussakammA0 gabbhavakvaMtiyamaNussakammA0?, goyamA! No saMmucchimamaNussakammA gabbhavakvaMtiyamaNussakammA0 evaM jahA veubviyasarIraM (prajJA0 pada021) jAva pajjattAsaMkhejjavAsAuyakammabhUma(mA)gagabbhavakvaMtiyamaNUsa(NussA)kammAsIvise no apajjattA jAva kmmaa0|9 jai devakammA0 kiM bhavaNavAsIdevakammA0 jAva vemANiyadevakammA0?, goyamA! bhavaNavAsIdevakammA0 vANamaMtara0 jotisiya0 vemANiyadevakammA0, 10 jar3a 8 zatake uddezaka:2 aashiivissaadhikaarH| sUtram 316 aashiivissbhedprshnH| jAtiA0bheda tadviSaya prshnH| nairayikAdInAM AzI0bheda vicaarprshnaaH| // 572 // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 573 // bhavaNavAsidevakammAsIvise se kiM asurakumArabhavaNavAsidevakammA0 jAva thaNiyaku0 jAva kammAsIvise?, goyamA! asurakumArabhavaNavAsidevakammA0vi jAva thaNiyaku vi, 11 jai asurakumAra jAva kammAsIvise kiM pajjatta asurakumAra jAva kammA0 apajjattaasurakumArabhavaNavAsikammA0? goyamA! no pajjatta asurakumAra jAva kammA0 apajjattaasuraku0 evaM thaNiyakumArANaM, 12 jar3a vANamaMtaradevakammA0 kiM pisAyavANamaMtara0 evaM savvesipi apajjattagANaM, joisiyANaM savvesiM apanattagANaM, 13 jai vemANiyadevakammAsIvise kiM kappovagavemANiyadevakammA0 kappAtIyavemA0?, goyamA! kappovagavemA0 no kappAtIyavemANiyadeva (jAva) kammA0, 14 jai kappovagavemA0 kiM soha(dha)mmakappova0 jAva kammA0 accuyakappo vA jAva kammA0?, goyamA! sohammakappovagavemA vijAva sahassArakappovagavemA0, no ANayakappovaga jAva no accuyakappovagavemANiyadeva0,15 jai sohammakappovaga jAva kammA0 kiM pajjattasohammakappovagavemANiya0 apajjatta(ttA)gasohammaga0 ka.?, goyamA! no pajjatta sohammakappovagavemANiya0 apajjatta sohammakappovagavemANiyadevakammAsIvise, evaM jAva no pajjattAsahassArakappovagavemANiya jAva kammA0, apajjatta sahassArakappovaga jAva kammAsIvise // sUtram 316 // 1 kaivihe tyAdi, AsIvisa tti, AzIviSA daMSTrAviSAH, jAiAsIvisa tti jAtyA janmanA''zIviSA jAtyAzIviSAH kammaAsIvisa tti karmaNA kriyayA zApAdinopaghAtakaraNenAzIviSAH karmAzIviSAH, tatra paJcendriyatiryaco manuSyAzca karmAzIviSAH paryAptakA eva, ete hi tapazcaraNAnuSThAnato'nyato vA guNataH khalvAzIviSA bhavanti, zApapradAnenaiva vyApAdayantItyarthaH, ete cAzIviSalabdhisvabhAvAtsahasrArAntadeveSvevotpadyante, devAstveta eva ye devatvenotpannAste'paryAptakA 8 zatake uddezakaH2 aashiivissaadhikaarH| sUtram 316 aashiivissbhedprshnH| jAtiA0bheda tadviSaya prshnH| nairayikAdInAM AzI0bheda vicaarprshnaaH| // 573 // Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 574 // vasthAyAmanubhUtabhAvatayA kAzIviSA iti, uktaJcazabdArthabhedasambhavAdi(saMvAdi?) bhASyakAreNa AsI dADhA tagNayamahAvisA-2 8 zatake 'sIvisA duvihbheyaa| te kammajAibheeNa NegahA cuvihvigppaa|| 1 // 3 kevaie tti kiyAn visae tti gocaro viSayasyeti uddezakaH 2 AzIviSAgamyam, addhabharahappamANamettaM ti, arddhabharatasya yat pramANaMsAtirekatriSaSTyadhikayojanazatadvayalakSaNaM tadeva mAtrA pramANaM yasyAH dhikaarH| sA tathA tAm, boMdi ti tanum, viseNaM ti viSeNa svakIyAzIprabhaveNa karaNabhUtena visaparigayaM ti viSaM bhAvapradhAnatvAnnirdezasya sUtram 316 AzIviSaviSatAM parigatA prAptA viSaparigatA'tastAm, ata eva visaTTamANiM ti vikasantIM vidalantIM karettae tti kartuM visae se tti bhedprshnH| jAtiA0bheda gocaro'sau, athavA se tasya vRzcikasya visaThThayAe ti viSamevArtho viSArthastadbhAvastattA tasyA viSArthatAyA viSatvasya tasyAM tadviSaya prshnH| vA, no ceva naivetyarthaH, saMpattIetti saMpattyA, evaMvidhabondisaMprAptidvAreNa karisutti, akArSavRzcikA iti gamyate, iha caikavacana- nairayikAdInAM AzI0bheda prakrame'pi bahuvacananirdezo vRzcikAzIviSANAM bahutvajJApanArtham, evaM kurvanti kariSyantItyapi, trikAlanirdezazcAmISAM vicaarprshnaaH| traikAlikatvajJApanArthaH, 4 samayakkhetta tti samayakSetraM manuSyakSetram, evaM jahAveuvviyasarIrassa bheu tti yathA vaikriyaM bhaNatA (prajJA0 pada0 21) jIvabhedo bhaNitastathehApi vAcyo'sAvityarthaH, sacAyaM goyamA! no samucchimapaMciMdiyatirikkhajoNiyakammA-8 sIvise gabbhakkaMtiyapaMciMdiyatirikkhajoNi0, jai gabbhavakkaMtiyapaMciMdiyatirikkhajoNi0 kiM saMkhejjavAsAuyagabbhavakkatiyapaMciMdiyatirikkhajoNi. asaMkhejjavAsAuya jAva kammA0?, goyamA! saMkhejjavAsAuya jAva kammA0 no asaMkhejjavAsAuya jAva kammA0, jai saMkhejja jAva kammA0 kiM pajjattasaMkhejja jAva kammA0 apajjattasaMkheja jAva kammA0?, goyamA! zeSaM likhitamevAsti // 316 // etaccoktaM vastvajJAno na jAnAti, jJAnyapi kazciddaza vastUni kathaJcinna jAnAtIti darzayannAha(r)Azyo-daMSTrAstadgataviSA AzIviSAste karmajAtibhedena dvividhAH karmAzIviSA anekavidhA jaatyaashiivissaashcturvidhviklpaaH|| 1 // // 574 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 575 // 16 dasa ThANAI chaumatthe savvabhAveNaM na jANai na pAsai, taMjahA-dhammatthikAyaM 1 adhamma0 2 AgAsa0 3 jIvaM asarIra- 8 zatake paDibalu 4 paramANupoggalaM5 sadaM 6 gaMdhaM 7 vAtaM 8 ayaM jiNe bhavissai vANa vA bhavi09ayaM savvadukkhANaM aMtaM karessati vA navA uddezakaH 2 AzIviSAkare0 10 // eyANi ceva uppannanANadasaNadhare arahA jiNe kevalI savvabhA0 jA0 pA0, taMjahA-dhamma jAva karessaMti vA na vA dhikaarH| kare0 // sUtram 317 // sUtram 317 chadmasthasya 16 dase tyAdi, sthAnAni vastUni guNaparyAyAzritatvAt, chadmastha ihAvadhyAdyatizayavikalo gRhyate, anyathA'mUrttatvena dazavastudharmAstikAyAdInajAnannapi paramANvAdi jAnAtyevAsau, mUrttatvAttasya, samastamUrttaviSayatvAccAvadhivizeSasya / atha jJAnAjJAna praznaH / sarvabhAvenetyuktaM tatazca tat kathaJcijAnannapyanantaparyAyatayA na jAnAtIti, satyam, kevalamevaM dazeti saGkhyAniyamo vyarthaH / sUtram 318 pazcajJAnasyAddhaTAdInAM subahUnAmarthAnAmakevalinA sarvaparyAyatayA jJAtumazakyatvAt, sarvabhAvena ca sAkSAtkAreNa cakSuHpratyakSeNeti bhedaprabhedAdihRdayam, zrutajJAnAdinA tvasAkSAtkAreNa jAnAtyapi, jIvaM asarIrapaDibaddhaM ti dehavimuktaM siddhamityarthaH, paramANupuggalaM ti praznAH / nairayikAdInAM paramANuzcAsau pudgalazceti, upalakSaNametattena vyaNukAdikamapi kazcinna jAnAtIti, ayamiti pratyakSaHko'pi prANI jino jJAnAjJAnavItarAgo bhaviSyati na vA bhaviSyatIti navamam 9 aya mityAdi ca dazamam / / uktavyatirekamAha, eyANI tyAdi, savvabhAveNaM |praznAH / jANai tti sarvabhAvena sAkSAtkAreNa jAnAti kevalajJAneneti hRdayam // 317 // jAnAtItyuktamato jJAnasUtram 17 kativiheNaMbhaMte! nANe pannatte?, goyamA! paMcavihe nANepa0, taMjahA- AbhiNibohiyanANe suyanANe ohinANe maNapajjava0 kevala0, 18 se kiM taM AbhiNibohiyanANe?, 2 cauvvihe pa0, taMjahA- uggaho IhA avAo dhAraNA, evaM jahA rAyappaseNaie NANANaM bhedo taheva ihavi bhANiyavvo jAva se taM kevalanANe // 19 annANe NaM bhaMte! kati0pa0?, goyamA! tivihe pa0, taMjahA // 575 // Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 576 // 8 zatake uddezakaH 2 aashiivissaadhikaarH| sUtram 318 paJcajJAnabhedaprabhedAdipraznAH / nairayikAdInAM jJAnAjJAnaprazrAH / maiannANe suyavibhNgnnaanne|20 se kiM taM maiannANe?,2 cauvvihe pa0, taMjahA- uggaho jAva dhAraNA / 21 se kiM taM uggahe?, 2 duvihe pa0, taMjahA- atthoggahe ya vaMjaNoggahe ya, evaM jaheva AbhiNibohiyanANaM taheva, navaraM egaTThiyavajaM jAva noiMdiyadhAraNA, se taM dhAraNA, settaM miannaanne| 22 se kiM taM suyaa0?, 2 jaM imaM annANiehi micchaddiTThiehiM jahA naMdIe jAva cattAri vedA saMgovaMgA, settaM suyaa0 / 23 se kiM taM vibhaMganANe?,2 aNegavihe pa0, taMjahA- gAmasaMThie nagarasaMThie jAva saMnivesasaM0 dIvasaM0 samuddasaM0 vAsasaM0 vAsaharasaM0 pavvayasaM0 rukkhasaM0 thUbhasaM0 hayasaM0 gayasaM0 narasaM0 kiMnarasaM0 kiMpurisasaM0 mahoragagaMdhavvasaM0 usabhasaM0 psupsyvihgvaanrnnaannaasNtthaannsN0p0||24 jIvANaMbhaMte! kiM nANI annANI?,goyamA! jIvA nANIvi annANIvi,je nANI te atthegatiyA dunnANI atthegatiyA tinnANI atthe caunANI atthe0 eganANI je dunnANI te AbhiNibohiyanANI ya suya0 yaje tinnANI te AbhiNibohiya0 suya0 ohi ahavA AbhiNibohiya0 suya0 maNapajjava0 je caunANI te AbhiNibohiya0 suya0 ohi maNapajjava0 je eganANI te niyamA kevalanANI, je annANI te atthe duannANI atthe tiannANIje dua0 te maia0 ya suyaa0 ya,je tiyaannANI te maia0 suyaa0 vibhNgnaannii| 25 neraiyA NaMbhaMte! kiMnANI annANI?,goyamA! nANIvi annANIvi, je nANI te niyamA tinnANI, taMjahA- AbhiNibohi0 suyanA0 ohinA0, je annANI te atthe0 duannANI atthe tiannANI, evaM tinni annANANi bhynnaae| 26 asurakumArA NaM bhaMte! kiM nANI annANI?, jaheva neraiyA taheva tinni nANANi niyamA, tinni annANANi bhayaNAe, evaM jAva thaNiyaku0 / 27 puDhavikkAiyA NaM bhaMte! kiM nANI annANI?, goyamA! no nANI annANI, je annANI te niyamA duannANI-maia0 ya suyaa0, evaM jAva vnnssikaa0|28 beiMdiyANaM pucchA, goyamA! NANIvi annANIvi, je nANI te niyamA dunnANI, taMjahA-AbhiNibohiya0 ya suya0 ya, je annANI te niyamA duannANI AbhiNibohiyaa0 suyaa0, 8863804 // 576 // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 577 // evaM teiMdiyacauriMdiyAvi, 29 paMciMdiyatirikkhajo0 pucchA, goyamA! nANIvi annANIvi, je nANI te atthe dunnANI atthe0 8 zatake uddezaka:2 tinnA evaM tinni nANANi tinni annANANi ya bhynnaae| maNussA jahA jIvA taheva paMca nANANi tinni annANANi bhynnaae| AzIviSAvANamaMta jahA ne joisiyavemANiyANaM tinni nANA(Ni) tinni annANA(Ni) niymaa| 30 siddhANaM bhaMte! pucchA, goyamA!NANI dhikaarH| no annANI, niyamA eganANI kevlnaannii||suutrm 318 // sUtram 318 paJcajJAna1 tatra cAbhiNibohiyanANe tti, arthAbhimukho'viparyayarUpatvAnniyato'saMzayarUpatvAdbodhaH saMvedanamabhinibodhaH sa eva bhedaprabhedAdi praznAH / svArthikekapratyayopAdAnAdAbhinibodhikam, jJAtiAyate vA'neneti jJAnam, AbhinibodhikaMca tajjJAnaM cetyAbhinibodhika nairayikAdInAM jJAnamindriyAnindriyanimitto bodha iti / suyanANe tti zrUyate taditi zrutaM zabdaH, sa eva jJAnaM bhAvazrutakAraNatvAt kAraNe jJAnAjJAna praznAH / kAryopacArAcchutajJAnam, zrutAdvA zabdAjjJAnaM zrutajJAnam, indriyamanonimittaH zrutagranthAnusArI bodha iti / ohiNANe tti, avadhIyate'dho'dho vistRtaM vastu paricchidyate'nenetyavadhiH sa eva jJAnam, avadhinA vA maryAdayA mUrtadravyANyeva jAnAti netarANIti vyavasthayA jJAnamavadhijJAnam, maNapajjavaNANe tti manaso manyamAnamanodravyANAM paryavaH, paricchedaH, manaHparyayaH sa eva jJAnaM manaHparyavajJAnam, mana:paryAyANAMvA tadavasthAvizeSANAM jJAnaM manaHparyAyajJAnam / kevalaNANe tti kevalamekaMmatyAdijJAnanirapekSatvAcchuddhaM vA''varaNamalakalaGkarahitatvAt, sakalaMvA tatprathamatayaivAzeSatadAvaraNAbhAvataH sampUrNotpatterasAdhAraNaM vA'nanyasadRzatvAdanantaM vA jJeyAnantatvAdyathA'vasthitAzeSabhUtabhavadbhAvibhAvasvabhAvAvabhAsIti bhAvanA, tacca tajjJAnaM ceti / kevalajJAnam / 18 uggaho tti sAmAnyArthasyAzeSavizeSanirapekSasyAnirdezyasya rUpAdeH, ava iti-prathamato grahaNaM paricchedanamavagrahaH, Iha tti sadarthavizeSAlocanamIhA, avAo tti prakrAntArthavinizcayo'vAyaH, dhAraNe ti, avagatArthavizeSadharaNaM dhAraNA, // 577 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 578 // paJcajJAna praznAH / jJAnAjJAnapraznA : / evaM jahe tyAdi, evamuktakrameNa yathA rAjapraznakRte dvitIyopAGge (rAjapra0pa0130-1) jJAnAnAM bhedo bhaNitastathaivehApi bhaNitavyaH, 8 zatake sa caivaM se kiM taM uggahe?, uggahe duvihe pannatte, taMjahA- atthoggahe ya vaMjaNoggahe ye tyAdiriti, yacca vAcanAntare zrutajJAnAdhikAre | uddezaka:2 AzIviSAyathA nandyAmaGgaprarUpaNetyabhidhAya jAva bhaviyaabhaviyA tatto siddhA asiddhA ye tyuktaM tasyAyamarthaH, zrutajJAnasUtrAvasAne kila. dhikaarH| nandyAM zrutaviSayaM darzayatedamabhihitam, icceyaMmi duvAlasaMge gaNipiDae aNaMtA bhAvA aNaMtA abhAvA jAva aNaMtA bhavasiddhiyA sUtram 318 aNaMtA abhavasiddhiyA aNaMtA siddhA aNaMtA asiddhA pannatte ti, asya ca sUtrasya yA saGgrahagAthA bhAvamabhAvA heUmaheu kAraNamakAraNA bhedprbhedaadijiivaa| ajIva bhaviyA'bhaviyA tatto siddhA asiddhA y||1|| ityevaMrUpA tasyAH khaNDamidametadantaM shrutjnyaansuutrmihaadhyeymiti|| nairayikAdInAM 19 jJAnaviparyayastvajJAnamiti tatsUtram, tatra cA nANetti naJaH kutsArthatvAt kutsitaM jJAnamajJAnam, kutsitatvaM ca mithyAtvasaMvalitatvAt, uktaJca avisesiyA maicciya sammaddiTThissa sA mainnANaM / maiannANaM micchaddiTThissa suryapi emev||1|| vibhaMgaNANe tti viruddhA bhaGgA vastuvikalpA yasmiMstadvibhaGgaM tacca tajjJAnaM ca, athavA virUpo bhaGgo'vadhibhedo vibhaGgaH sa cAsau jJAnaM ceti vibhaGgajJAnam, iha ca kutsAvibhaGgazabdenaiva gamiteti na jJAnazabdo natrA vizeSitaH, 21 atthoggahe ya tti, arthyata: ityarthastasyAvagraho'rthAvagraho sakalavizeSanirapekSAnirdezyArthagrahaNamekasAmayikamiti bhAvArthaH, vaMjaNoggahe yatti vyajyate'nenArthaH pradIpeneva ghaTa iti vyaJjanaM taccopakaraNendriyaM zabdAdipariNatadravyasaGghAto vA, tatazca vyaJjanenopakaraNendriyeNa vyaJjanAnAMvA zabdAdipariNatadravyANAmavagraho vyaJjanAvagrahaH, atrArthAvagrahasya sulakSyatvAt sakalendriyArthavyApakatvAcca ObhAvA abhAvA hetavo'hetavaH kAraNAnyakAraNAni jIvA ajIvA bhavyA abhavyAstataH siddhA asiddhaaH|| (dvaadshaanggiiruupgnnipittke)| 0 avizeSito matireva sA samyagdRSTermatijJAnaM mithyAdRSTermatyajJAnaM shrutmpyevmev||1|| // 578 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 579 // pavajJAna praznAH / prathamamupanyAsaH, evaM jaheve tyAdi, yathaivAbhinibodhikajJAnamadhItaM tathaiva matyajJAnamapyadhyeyam, tacaivaM se kiM taM vaMjaNoggahe?, 2 8 zatake caubvihe pannatte, taMjahA- soiMdiyavaMjaNoggahe ghANidiyavaMjaNoggahe jibhiMdiyavaMjaNoggahe phAsiMdiyavaMjaNoggaha ityAdi, yazceha uddezaka:2 AzIviSAvizeSastamAha navaraM egaTThiyavajjaM ti, ihAbhinibodhikajJAne, uggiNhaNayA avadhAraNayA savaNayA avalaMbaNayA mehe tyAdIni (paJca) dhikaarH| paJca paJcaikArthikAnyavagrahAdInAmadhItAni, matyajJAne tu na tAnyadhyeyAnIti bhAvaH, jAva noiMdiyadhAraNa tti, idamantyapadaMDa sUtram 318 yAvadityarthaH, 22 jaMimaM annANiehiM ti yadidamajJAnikairniniH, tatrAlpajJAnabhAvAdadhanavadazIlavadvA samyagdRSTayo'pyajJAnikAH bhedaprabhedAdiprocyante'ta evAha- mithyAdRSTibhiH, jahA naMdIe tti, (naMdIsUtra 194-1) tatraivametatsUtraM sacchaMdabuddhimaivigappiyaM taMjahA- bhAraha nairayikAdInAM rAmAyaNa mityAdi, tatrAvagrahehe buddhiH, avAyadhAraNe ca matiH, svacchandena svAbhiprAyeNa tattvataH sarvajJapraNItArthAnusAramantareNa buddhimatibhyAM vikalpitaM svacchandabuddhimativikalpitam, svabuddhikalpanAzilpanirmitamityarthaH cattAri ya veya tti sAma-RkyajuH-atharvA ceti saMgovaMga tti, ihAGgAni zikSAdIniSaT, upAGgAni ca tadvyAkhyAnarUpANi 23 gAmasaMThie tti grAmAlambanatvAdvAmAkAram, evamanyAnyapi, navaraM vAsasaMThie tti bharatAdivarSAkAram, vAsaharasaMThie tti himavadAdivarSadharaparvatAkAram, hayasaMThie azvAkAram, pasaya tti pasayasaMThie, tatra pasaya ATavyo dvikhurazcatuSpadavizeSaH, evaM ca nAnAvidhasaMsthAnasaMsthitamiti // 24 anantaraM jJAnAnyajJAnAni coktAni, atha jJAnino'jJAninazca nirUpayannAha jIvANaM bhaMte! ityAdi, 25 iha ca nArakAdhikAre je nANI te niyamA tinnANI ti samyagdRSTinArakANAM bhavapratyayamavadhijJAnamastItikRtvA te niyamAttrijJAninaH, je annANI te , atthegatiyA duannANI atthegatiyA tiannANI ti, katham?, ucyate, asajJinaH santo ye nArakeSUtpadyante teSAmaparyAptakAvasthAyAM vibhaGgAbhAvAdAdyamevAjJAnadvayamiti te vyajJAninaH, ye tu mithyAdRSTisajJibhya utpadyante teSAM bhavapratyayo vibhaGgo bhavatIti | jJAnAjJAnapraznAH / 8888888888888 // 579 // RAT A BH Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 580 // te tryajJAninaH, etadeva nigamayannAha, evaM tinni annANANi bhynnaaetti| 28 beiMdiyANa mityAdi, dvIndriyAH kecijjJAnino'pi sAsvAdanasamyagdarzanabhAvenAparyAptakAvasthAyAM bhavantItyata ucyate nANIvi annANIvi tti // 318 // anantaraM jIvAdiSu SaDviMzatipadeSu jJAnyajJAninazcintitAH, atha tAnyeva gatIndriyakAyAdidvAreSu cintayannAha___31 nirayagai(ti)yANaM bhaMte! jIvA kiM nANI annANI?, goyamA! nANIvi annANIvi, tinni nANAI niyamA tinni annANAI bhynnaae| 32 tiriyagaiyA NaMbhaMte! jIvA kiM nANI a0?, goyamA! donANA do annANA niymaa| 33 maNussagaiyA NaM bhaMte! jIvA kiM nANI a0?, goyamA! tinni nANAI bhayaNAe do annA0 niyamA, devagatiyA jahA nirayagatiyA / 34 siddhagatiyA NaM bhaMte! jahA siddhaa||35 saiMdiyA NaM bhaMte! jIvA kiMnANI a0?, goyamA! cattArinANAI tinni annA0 bhynnaae| 36 egidiyA NaM bhaMte! jIvA kiMnANI.?,jahA puDhavikAiyA beiMdiyateiMdiyacauriMdiyANaMdo nANA do annANA niymaa|pNciNdiyaa jahA siNdiyaa| 37 apriMdiyA NaMbhaMte! jIvA kiMnANI.?,jahA siddhA // 38 sakAiyANaM bhaMte! jIvA kiM nANI a0?,goyamA! paMcanANANI(Ni) tinni annA0 bhynnaae| puDhavikAiyA jAva vaNassaikAiyA no nANI a0 niyamA dua0, taMjahA- matia0 ya suyaa0 ya, tasakAiyA jahA sakAiyA / 39 akAiyANaM bhaMte! jIvA kiM nANI0?, jahA siddhaa3|| 40 suhumA NaM bhaMte! jIvA kiM nANI0? jahA puDhavikA0 / 41 bAdarANaM bhaMte! jIvA kiM nANI0? jahA skaaiyaa| 42 nosuhumAnobAdarANaM bhaMte! jIvA0 jahA siddhA 4 // 43 pajjattANaM bhaMte! jIvA kiM nANI.?,jahA skaa0| 44 pajjattA NaM bhaMte ! neraiyA kiM nANI0?, tinni nANA tinni annANA niyamA jahA neraie evaM jAva thaNiyaku0 / puDhavikA0 jahA egidiyA, evaM jAva curiN0|45 pajjattA NaM bhaMte! paMciMdiyatirikkhajoNiyA kiM nANI a0?, tinni nANA tinni a0 bhynnaae| maNussA jahA skaa| vANamataMrA joisiyA vemA0 jahA ne0 / 46 apajjattA NaM bhaMte! jIvA kiM 8 zatake uddezaka:2 aashiivissaadhikaarH| sUtram 319 gatyAdi viMzatidvAreSu jJAnAjJAnaprazrAH / gatIndriyakAyasUkSmaparyAptabhavastha bhavasiddhikasaMjJI-8 dvaaraanni| // 50 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 581 // nANI0 2?, tinni nANA tinni a0 bhayaNAe, 47 apa0 NaM bhaMte! ne0 kiM nANI a0?, tinni nANA niyamA tinni a0 bhayaNAe, evaM 8 zatake jAva thaNiyaku / puDhavikkA jAva vaNassa0 jahA egidiyaa| 48 beMdiyANapucchA, donANA do a0 NiyamA, evaM jAva paMciMdiyati / uddezaka:2 AzIviSA49 apaja0 NaM bhaMte! maNussA kiM nANI a0?, tinni nANAIbhayaNAe do annA0 niyamA, vANamaMtarA jahA ne0, apajja0 joisiyave. dhikaarH| NaM tinni nANA tinni a0 niymaa| 50 no panja no apajja0 NaM bhaMte! jIvA kiM nANI0?, jahA siddhA 5 // 51 nirayabhavatthA NaM bhaMte! sUtram 319 gatyAdi jIvA kiM nANI a0?, jahA nirygtiyaa|52 tiriyabhavatthA NaM bhaMte! jIvA kiM nANI a?, tinni nANA tinni a0 bhynnaae|53 viMzatidvAreSu maNussabhavatthANaM. jahA skaa0|54 devabhavatthA NaM bhaMte! jahA nirayabhavatthA / abhavatthA jahA siddhaa6||55 bhavasiddhiyA NaMbhaMte! | jJAnAjJAna praznAH / jIvA kiM nANI.?, jahA sakA0,56 abhavasiddhiyANaM pucchA, goyamA! no nANI a0 tinni annANAI bhynnaae| 57 nobhava gatIndriya kAyasiddhiyAnoabhavasiddhiyANaM bhaMte! jIvA0 jahA siddhaa7|| 58 sannINaM pucchA jahA saiMdiyA (35), asannI jahA beiMdiyA (28), sUkSmaparyAptanosannInoasannI jahA siddhA (30) 8||suutrm 319 // bhavastha bhavasiddhi31 nirayagaiyA Na mityAdi, gatyAdidvArANi caitAni gaiiMdie ya kAe suhame pajjattae bhavatthe y| bhavasiddhie ya sannI laddhI kasaMjJI-8 uvaoga joge y||1|| lesA kasAya vee AhAre nANagoyare kaale| aMtara appAbahuyaM ca pajjavA ceha daaraaii||2|| tatra ca niraye dvaaraanni| gatirgamanaM yeSAM te nirayagatikAsteSAm, iha ca samyagdRSTayo mithyAdRSTayo vA jJAnino'jJAninovA ye paJcendriyatiryagmanuSyebhyo naraka utpattukAmA antaragatau vartante te nirayagatikA vivakSitAH, etatprayojanatvAdgatigrahaNasyeti, tinni nANAI niyama tti // 581 // (r)gataya ekendriyAdiH pRthvIkAyAdiH sUkSmaH paryAptaH bhavasthazca bhavasiddhikazca sajJI labdhirupayogo yogazca // 1 // lezyA kaSAyaH veda AhAro jJAnaviSayaH kAlo'ntara-3 malpabahutvaM ca paryAyAzceha dvArANi // 2 // Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga-2 kAya zrIbhagavatyaGga 8avaSama avadherbhavapratyayatvenAntaragatAvapi bhAvAttinni annANAI bhayaNAe tti, asajJinAM narake gacchatAM dve ajJAne aparyAptakatve 8 zatake zrIabhaya vibhaGgasyAbhAvAt sajinAMtu mithyAdRSTInAM trINyajJAnAni bhavapratyayavibhaGgasya sadbhAvAdatastrINyajJAnAni bhajanayetyucyata uddezakaH 2 vRttiyutam AzIviSAiti / 32 tiriyagaiyA NaM ti tiryakSu gatirgamanaM yeSAM te tiryaggatikAsteSAM tadapAntarAlavarttinAM do nANa tti samyagdRSTyo dhikaarH| // 582 // hyavadhijJAne prapatita eva tiryakSu gacchanti tena teSAM ve eva jJAne, do annANe tti mithyAdRSTyo'pi hi vibhaGgajJAne pratipatita eva sUtram 319 gatyAdi tiryakSu gacchanti tena teSAM dve ajJAne iti / 33 maNussagaiyA Na mityAdau, tinni nANAI bhayaNAe tti manuSyagatau hi gacchantaH viMzatidvAreSu kecijjJAnino'vadhinA sahaiva gacchanti tIrthaGkaravat kecicca tadvimucya teSAM trINi vA dvevA jJAne syAtAmiti, ye punarajJAnino jJAnAjJAna praznAH / manuSyagatAvutpattukAmAsteSAM pratipatita eva vibhaGgetatrotpattiH syAdityata uktaM do annANAI niyama tti / devagaiyA jahA nirayagaiya gatIndriyatti devagatau ye jJAnino yAtukAmAsteSAmavadhirbhavapratyayo devAyuH prathamasamaya evotpadyate'tasteSAM nArakANAmivocyate, tinni sUkSmaparyAptanANAI niyama tti, ye tvajJAninaste'sajJibhya utpadyamAnA vyajJAninaH, aparyAptakatve vibhaGgasyAbhAvAt sajJibhya utpadyamAnA bhavasiddhistva(stustrya?)jJAnino bhavapratyayavibhaGgasya sadbhAvAd, atasteSAM nArakANAmivocyata tinni annANAI bhayaNAe tti| 34 kasaMjJI-8 siddhigaiyA Na mityAdi, yathA siddhAH kevalajJAnina evaivaM siddhigatikA api vAcyA iti bhAvaH, yadyapi ca siddhAnAM dvaaraanni| siddhigatikAnAMcAntaragatyabhAvAna vizeSo'sti tathA'pIha gatidvArabalAyAtatvAtte darzitAH, evaM dvArAntareSvapi parasparAntarbhAve'pi tattadvizeSApekSayA'paunaruktyaM bhAvanIyamiti // 35 athendriyadvAre saiMdiye tyAdi, sendriyA indriyopayogavantaste ca / // 582 // jJAnino'jJAninazca, tatra jJAninAM catvAri jJAnAni bhajanayA syAu syAttrINi syAccatvAri, kevalajJAnaM tu nAsti teSAm, atIndriyajJAnatvAttasya, vyAdibhAvazca jJAnAnAM labdhyapekSayA, upayogApekSayA tu sarveSAmekadaikameva jJAnam, ajJAninAM tu bhavastha Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 583 // kAya trINyajJAnAni bhajanayaiva syAvasyAtrINIti, jahA puDhavikAiyatti, ekendriyA mithyAdRSTitvAdajJAninasteca vyajJAnA evetyrthH| 8 zatake beiMdiye tyAdi, eSAM dve jJAne, sAsAdanasteSUtpadyata itikRtvA, sAsAdanazcotkRSTataH SaDAvalikAmAno'to dve jJAne teSu labhyeta uddezakaH 2 aashiivissaaiti| 37 aNiMdiya tti kevlinH|| 38 kAyadvAre sakAiyA Na mityAdi, saha kAyenaudArikAdinA zarIreNa pRthivyAdi- |dhikaarH| SaTkAyAnyatareNa vA kAyena ye te sakAyAsta eva sakAyikAH, te ca kevalino'pi syuriti sakAyikAnAM samyagdRzAM pazcala | sUtram 319 gatyAdi jJAnAni mithyAdRzAM tu trINyajJAnAni bhajanayA syuriti / 39 akAiyA NaM ti nAsti kAya uktalakSaNo yeSAM te'kAyAsta viMzatidvAreSu evAkAyikAH siddhaaH||40 sUkSmadvAre jahA puDhavikAiya tti vyajJAninaH sUkSmA mithyAdRSTitvAdityarthaH, 41 jahA sakAiyatti jJAnAjJAna praznAH / bAdarA:kevalino'pi bhavantItikRtvA te sakAyikavadbhajanayA paJcajJAninasyajJAninazca vAcyA iti // 43 paryAptakadvAre jahA gatIndriyasakAiyatti paryAptakAH kevalino'pi syuriti te sakAyikavatpUrvoktaprakAreNa vaacyaaH| 44 paryAptakadvAra eva caturviMzatidaNDake sUkSmaparyAptaparyAptakanArakANAM tinni annANA niyama tti, aparyAptakAnAmevAsajJinArakANAM vibhaGgAbhAva iti paryAptakAvasthAyAM bhavasiddhiteSAmajJAnatrayameveti / evaM jAva cauridiya tti dvIndriyatrIndriyacaturindriyAH paryAptakA vyajJAnina evetyrthH| 45 pajjattA NaM bhaMte! kasaMjJI-8 paMciMdiyatirikkhe tyAdi, paryAptakapaJcendriyatirazcAmavadhirvibhaGgo vA keSAJcitsyAtkeSAJcitpunarneti trINi jJAnAnyajJAnAni dvaaraanni| vA, dve vA jJAne ajJAne vA teSAM syAtAmiti / 48 beiMdiyANaM do nANe tyAdi, aparyAptakadvIndriyAdInAM keSAJcitsAsAdanasamyagdarzanasya sadbhAvAve jJAne keSAJcitpunastasyAsadbhAvAve evaajnyaane| aparyAptakamanuSyANAM punaH samyagdRzAmavadhibhAve // 583 // trINi jJAnAni yathA tIrthakarANAm, tadabhAve tu dve jJAne, mithyAdRzAM tu dve evAjJAne, vibhaGgasyAparyAptakatve teSAmabhAvAt, ata evoktaM tinni nANAI bhayaNAe do annANAI niyama tti / 49 vANamaMtare tyAdi, vyantarA aparyAptakA nArakA iva trijJAnA bhavastha Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 584 // vyajJAnAstryajJAnA vA vAcyAH, teSvapyasajJibhya utpadyamAnAnAmaparyAptakAnAM vibhaGgAbhAvAccheSANAM cAvadhervibhaGgasya vA bhAvAt / joisie tyAdi, eteSu hi sajibhya evotpadyante, teSAM cAparyAptakatve'pi bhavapratyayasyAvadhervibhaGgasya cAvazyambhAvAtrINi jJAnAnyajJAnAni vA syuriti / 50 nopajjattaganoapajjattaga tti siddhaaH||51 bhavasthadvAre nirayabhavatthA Na mityAdi, nirayabhave tiSThantIti nirayabhavasthAH prAptotpattisthAnAH, te ca yathA nirayagatikAstrijJAnA vyajJAnAstryajJAnAzcoktAstathA vAcyA iti // 55 bhavasiddhikadvAre jahA sakAiyatti bhavasiddhikAH kevalino'pIti te sakAyikavadbhajanayA paJcajJAnAH tathA yAvatsamyaktvaMna pratipannAstAvadbhajanayaivatryajJAnAzca vAcyA iti / 56 abhavasiddhikAnAM tvajJAnatrayaM bhajanayA syAt sadA mithyAdRSTitvAtteSAmata uktaM no nANI annANI tyaadiiti|| 58 sajJidvAre jahA saiMdiya tti jJAnAni catvAri bhajanayA'jJAnAni ca trINi tthaivetyrthH| asannI jahA beiMdiya tti, aparyAptakAvasthAyAM jJAnadvayamapi sAsAdanatayA syAt, paryAptakAvasthAyAM tvajJAnadvayamevetyarthaH / / 319 / / labdhidvAre labdhibhedAn darzayannAha 59 kaivihANaMbhaMte! laddhI pa0?, goyamA! dasavihA laddhIpa0, taMjahA-nANaladdhI 1 daMsaNaladdhI 2 caritta03 carittAcaritta04 dANa05 lAbha06 bhoga07 uvabhoga08 viiriy09iNdiy010|60 NANa(Nu)laddhI NaM bhaMte ! kaivihA pa0?, goyamA! paMcavihA pa0, taMjahA- AbhiNibohiyaNANaladdhI jAva kevlnnaann0||61 annANaladdhI NaM bhaMte! kati0pa0?, goyamA ! tivihA pa0, taMjahA- maiannANaladdhI suyaannANa vibhNgnaann0|| 62 daMsaNaladdhI NaM bhaMte! kati0 pa0?, goyamA! tivihA pa0, taMjahAsammaiMsaNa0 micchAdasaNa0 sammAmicchAdasaNa0 // 63 carittaladdhI NaM bhaMte! kati pa0?, goyamA! paMcavihA pannattA,taMjahAsAmAiyacarittaladdhI chedovaTThAvaNiya0 parihAravisuddha(ddhi). suhumasaMparAga0 ahakkhAyacaritta0 // 64 carittAcarittaladdhI NaM bhaMte! 8 zatake uddezaka:2 aashiivissaa|dhikaarH| sUtram 320 |9lbdhidvaarm| jJAnAdidaza|labdhibheda prbhedprshnaaH| | jJAnAdi labdhimatsutadrarahiteSu ca | jJAnAjJAnAdi|praznAH / // 584 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaha zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 585 // kati0pa0?, goyamA! egAgArA pa0, evaM jAva uvabhoga0 egAgArA pannattA / / 65 vIriyaladdhI NaMbhaMte! kati0pa0?, goyamA! tivihA pa0, taMjahA- bAlavIriya paMDiyavIriya0 bAlapaMDiyavIriya0 |66iNdiylddhii NaM bhaMte! kati0pa0?, goyamA! paMcavihA pa0, taMjahAsoiMdiyaladdhI jAva phAsiMdiya0 // 67 nANaladdhiyA NaM bhaMte! jIvA kiM nANI annANI?, goyamA! nANI no a0, atthegatiyA dunnANI, evaM paMca naannaaiibhynnaae| 68 tassa aladdhIyA NaM bhaMte! jIvA kiM nANI a0?, goyamA! no nANI a0, atthe0 duannANI tini annANANi bhynnaae| 69 AbhiNibohiyaNANaladdhiyA NaM bhaMte! jIvA kiM nANI a0?, goyamA! nANI no a0, atthe0 dunnANI cattAri nANAI bhynnaae| 70 tassa aladdhiyA NaM bhaMte! jIvA kiM nANI a0?, goyamA! nANIvi annANIvi, je nANI te niyamA eganANI kevalanANI, je annANI te atthe dua0 tinni annANAI bhynnaae| evaM suyanANaladdhIyAvi, tassa aladdhIyAvi jahA AbhiNibohiyanANassa (a)lddhiiyaa| 71 ohinANaladdhIyA NaM pucchA, goyamA! nANI no a0, atthe* tinnANI atthe0 caunANI, je tinnANI te AbhiNibohiyanANI suya0 ohi0,je caunANI te AbhiNibohiyaH suya0 ohi mnnpjvnaannii| 72 tassa aladdhIyANaM bhaMte! jIvA kiM nANI,goyamA! nANIvi annaanniivi| evaM ohinANavajAiMcattAri nANAItinni annANAI bhynnaae| 73 maNapajjavanANaladdhiyA NaM pucchA, goyamA! NANI No a0, atthe0 tinnANI atthe caunANI, je tinnANI te AbhiNibohiya suya0 maNapajjava0, je caunANI te AbhiNibohiya. suya0 ohi0 maNapajjava0,74 tassa aladdhIyA NaM pucchA, goyamA! NANIvi annANIvi, maNapajjavaNANavajjAiMcattAriNANAI, tinni annANAI bhynnaae|75 kevalanANaladdhiyANaM bhaMte ! jIvA kiM nANI a0?, goyamA! nANI no a0, niyamA egaNANI kevalanANI, 76 tassa aladdhiyANaM pucchA, goyamA! nANIvi annANivi, kevalanANavajAIcattAriNANAI tinni a0 bhynnaae||77 annANaladdhiyA NaM pucchA, goyamA! no nANI a0, tinni 8 zatake uddezaka:2 aashiivissaa|dhikaarH| sUtram 320 9lbdhidvaarm| jJAnAdidazalabdhibhedaprabheda prshnaaH| jJAnAdilabdhimatsutadrarahiteSu ca jJAnAjJAnAdi praznAH / // 585 // Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 586 // annANAI bhayaNAe, 78 tassa aladdhiyANaM pucchA, goyamA! nANI no a0, paMca nANAI bhayaNAe jahA annANassa laddhiyA alaya bhaNiyA evaM maiannANassa suyaannANassa yala0 a0 ya bhANiyavvA / vibhaMganANala. tinni annANAI niyamA, tassa ala. paMca nANAI bhayaNAe do annANAI niymaa||79 daMsaNalaNaM bhaMte! jIvA kiM nANI a.?, goyamA! nANIvi annANIvi, paMca nANAI tinni a0 bhayaNAe, 80 tassa alaNaM bhaMte! jIvA kiM nANI a0?, goyamA! tassa aladdhiyA natthi / sammaiMsaNaladdhiyANaM paMca nANAIbhayaNAe, tassa aladdhiyANaM tinni a0 bhayaNAe, 81 micchAdasaNaladdhiyA NaMbhaMte! pucchA, tinni annANAI bhayaNAe, tassa aladdhiyANaM paMca nANAI tinni ya a0 bhayaNAe, sammAmicchAdasaNaladdhiyA ya aladdhiyA jahA micchAdasaNaladdhI aladdhI taheva bhANiyavvaM / / 82 carittaladdhiyANaM bhaMte! jIvA kiM nANI a0?, goyamA! paMca nANAIbhayaNAe, tassa ala0 maNapajjavanANavajAI cattAri nANAI tinni ya annA0 bhayaNAe, 83sAmAiyacarittaladdhiyA NaM bhaMte! jIvA kiM nANI a0?, goyamA! nANI kevalavajjAI cattAri nA0 bhayaNAe, tassa ala. paMca nA0 tinni ya annA0 bhayaNAe, evaM jahA sAmAiyacarittaladdhiyA ala. ya bhaNiyA evaM jahA jAva ahakkhAyacarittaladdhiyA ala0 ya bhANiyavvA, navaraM ahakkhAyacarittaladdhiyA(NaM) paMca nANAiMbha0, 84 carittAcarittaladdhiyA NaMbhaMte! jIvA kiM nANI a0?, goyamA! nANI no a0, atthe0 duNNANI atthe tinnANI, je dunnANI te AbhiNibohiya0 ya suya0 ya, je tinnANI te Abhi0 suyanA0 ohinA0, tassa ala. paMca nANAI tinni annA0 bhayaNAe 4 // dANalaNaM paMca nANAI tinni annA0 bhayaNAe, 85 tassa a0 pucchA, goyamA! nANI no a0, niyamA eganANI kevalanANI / evaM jAva vIriyassaladdhI aladdhI ya bhANiyavvA / bAlavIriyala tinni nA tinni annA0 bhayaNAe, tassa aladdhiyANaM paMca nANAI bhynnaae| paMDiyavIriyala* paMca nANAIbhayaNAe, tassa alaNaM maNapajjavanANavajAiMNANAiM annANANi tinni ya bhynnaae| bAlapaMDiyavIriyala0 bhaMte! jIvA0 8 zatake uddezakaH 2 AzIviSA8 dhikaarH| sUtram 320 9lbdhidvaarm| jJAnAdidazalabdhibhedaprabheda prshnaaH| jJAnAdilabdhimatsutadrarahiteSu ca jJAnAjJAnAdi prazrAH / // 586 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 587 // 8zatake uddezaka: 2 | aashiivissaa|dhikaarH| sUtram 320 tinni nANAIbhayaNAe, tassa ala paMca nA0 tinni annA0 bhynnaae|| 86 iMdiyala0 bhaMte! jIvA kiM nANI a0?, goyamA! cattAri NANAiM tinni ya annA0 bhayaNAe, 87 tassa ala* pucchA, goyamA! nANI no a0 niyamA eganANI kevalanANI, soiMdiyaladdhiyANaM jahA iMdiyaladdhiyA, 88 tassa ala0 pucchA, goyamA! nANIvi annANIvi, je nANI te atthe0 dunnANI atthe0 eganANIje dunnANI te AbhiNibohiya0 suya0 je eganANI te kevala0,je a0 te niyamA duannANI, taMjahA- maia0 ya suyaa0 ya, cakkhidiyaghANiMdiyANaM la0 ala. ya jaheva soiMdiyassa, jinbhiMdiyala0 cattAri NANAI tinni ya annANANi bhayaNAe, 89 tassa ala* pucchA, goyamA! nANIvi annANIvije nANI te niyamA eganANI kevalanANI, je a0 te niyamA duannANI, taMjahA- maia ya suyaa0 ya, phAsiMdiyaladdhiyANaM aladdhiyANaMjahA iMdiyaladdhiyA (86) ya aladdhiyA (87) y||suutrm 320 // 59 kativihA Na mityAdi, tatra labdhirAtmano jJAnAdiguNAnAM tattatkarmakSayAdito lAbhaH, sA ca dazavidhA, tatra jJAnasyavizeSabodhasya paJcaprakArasya tathAvidhajJAnAvaraNakSayakSayopazamAbhyAMlabdhioNnalabdhiH, evamanyatrApi, navaraMca darzanaM rucirUpa AtmanaH pariNAmaH, cAritraM cAritramohanIyakSayakSayopazamopazamajo jIvapariNAmaH, tathA caritraM ca tadacaritraM ceti caritrAcaritraM saMyamAsaMyamaH, taccApratyAkhyAnakaSAyakSayopazamajojIvapariNAmaH, dAnAdilabdhayastu paJcaprakArAntarAyakSayakSayopazamasambhavAH, iha ca sakRddhojanamazanAdInAM bhogaH, paunaHpunyena copabhojanamupabhogaH, sa ca vastrabhavanAdeH, dAnAdIni tu prasiddhAnIti, tathendriyANAM sparzanAdInAMmatijJAnAvaraNakSayopazamasambhUtAnAmekendriyAdijAtinAmakarmodayaniyamitakramANAM paryAptakanAmakarmAdisAmarthyasiddhAnAM dravyabhAvarUpANAM labdhirAtmanItIndriyalabdhiH / / 61 atha jJAnalabdherviparyayabhUtAsjJAnalabdhirityajJAnalabdhinirUpaNAyAha annANaladdhI tyAdi // 62 sammaIsaNe tyAdi, iha samyagdarzanaM mithyAtvamohanIyakarmANu 9labdhi| dvaarm| | jJAnAdidaza|labdhibheda| prabheda praznAH / | jJAnAdi labdhi| matsutadrarahiteSu ca jJAnAjJAnAdi |praznAH / // 5 // Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgA zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 588 // 8 zatake uddezakaH2 aashiivissaadhikaarH| sUtram 320 9labdhidvAramA jnyaanaadidshlbdhibhedprbhedprshraaH| jJAnAdi vedanopazama 1kSaya 2kSayopazama 3 samuttha AtmapariNAmaH, mithyAdarzanamazuddhamithyAtvadalikodayasamuttho jIvapariNAmaH, samyagmithyAdarzanaM tvarddhavizuddhamithyAtvadalikodayasamuttha AtmapariNAma eva // 63 sAmAiyacarittaladdhitti sAmAyikaM sAvadyayogaviratirUpametadeva caritraM sAmAyikacaritraM tasya labdhiH sAmAyikacaritralabdhiH, sAmAyikacaritraM ca dvidhA, itvaraM yAvatkathikaM ca, tatrAlpakAlamitvaram, tacca bharatairAvateSu prathamapazcimatIrthakaratIrtheSvanAropitavratasya zikSakasya bhavati, yAvatkathikaM tu yAvajjIvikam, tacca madhyamavaidehikatIrthaGkaratIrthAntargatasAdhUnAmavaseyam, teSAmupasthApanAyA abhAvAt, nanvitarasyApi yAvajjIvitayA pratijJAnAttasyaiva copasthApanAyAM parityAgAt kathaM na pratijJAlopaH?, atrocyate, aticArAbhAvAt, tasyaiva sAmAnyataH sAvadyayoganivRttirUpeNAvasthitasya zuddhyantarApAdanena sjnyaamaatrvishessaaditi|cheovtthtthaavnniy-|| carittaladdhi tti chede prAktanasaMyamasya vyavacchede sati yadupasthApanIyaM sAdhAvAropaNIyaM tacchedopasthApanIyam, pUrvaparyAyacchedena / labdhimahAvratAnAmAropaNamityarthaH, tacca sAticAramanaticAraM ca, tatrAnaticAramitvarasAmAyikasya zikSakasyAropyate, tIrthAntara rahiteSu ca saGkrAntauvA, yathA pArzvanAthatIrthAdvarddhamAnasvAmitIrtha saGkAmataH paJcayAmadharmaprAptau, sAticAraMtu mUlaguNaghAtino yadvatAropaNam, | jJAnAjJAnAdi tacca taccaritraM ca chedopasthApanIyacaritraM tasya labdhizchedopasthApanIyacaritralabdhiH, parihAravisuddhiyacarittaladdhi tti parihAraH tapovizeSastena vizuddhiryasmiMstatparihAravizuddhikam, zeSaM tathaiva, etacca dvividham, nirvizamAnakaM nirviSTakAyikaM 1ca, tatra nirvizamAnakAstadAsevakAstadavyatirekAttadapi nirvizamAnakam, AsevitavivakSitacAritrakAyAstu nirviSTakAyAsta eva meen nirviSTakAyikAstadavyatirekAttadapi nirviSTakAyikamiti, iha ca navako gaNo bhavati, tatra catvAraH parihArikA bhavanti, apare tu tadvaiyAvRttyakarAzcatvAra evAnuparihArikAH, ekastukalpasthito vAcanAcAryo gurubhUta ityarthaH, eteSAMca nirvizamAna matsutadra praznAH Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 589 // kAnAmayaM parihAraH parihAriyANa u tavo jahanna majjho taheva ukkoso| sIuNhavAsakAle bhaNio dhIrehiM patteyaM // 1 // tattha jahanno 8 zatake gimhe cauttha chaTuM tu hoi mjjhimo| aTThamamiha ukkoso etto sisire pvkkhaami|| 2 // sisire u jahannAI chaTThAI dasamacarimagA uddezaka:2 aashiivissaahoti| vAsAsu aTThamAI bArasapajjantao nnei|| 3 // pAraNage AyAmaM paMcasu gaha dosa'bhiggaho bhikkhe| kappaTThiyA ya paidiNa kareMti dhikaarH| emeva aayaamN||4||ih saptasveSaNAsu madhya Adyayoragraha eva, paJcasupunargrahaH, tatrApyekatarayA bhaktamekatarayA capAnakamityevaM sUtram 320 9labdhidvayorabhigraho'vagantavya iti / evaM chammAsatavaM cariu parihArigA annucrNti| anucarage parihAriyapayaTThie jAva chammAsA // 5 // dvaarm| kappaTThiovi evaM chammAsatavaM karei sesA u| aNuparihAriMgabhAvaM vayaMti kappaTThiyattaM ca // 6 // eveso aTThArasamAsapamANo u vaNNiola jJAnAdidaza lbdhibhedkppo| saMkhevao viseso suttA eyassa NAkvo // 7 // kappasamattIi tayaM jiNakappaM vA uveMti gacchaM vaa| paDivajjamANagA puNa prabheda prshnaaH| jJAnAdijiNassagAse pvjNti||8|| titthayarasamIvAsevagassa pAse va no ya annss| eesiM jaM caraNaM parihAravisuddhiyaM taM tu||9|| anyaistu labdhivyAkhyAtam, parihArato mAsikaM caturlaghvAdi tapazcarati yastasya parihArikacaritralabdhirbhavatIti, idaM ca parihAratapo yathA / matsutadra rahiteSuca OparihArikANAM tapo jaghanyaM madhyamaM tthaivotkRssttN| zItoSNavarSAkAle dhIraiH pratyekaM bhaNitam // 1 // tatra jaghanyaM grISme caturthaH SaSThaM tu bhavati madhyamaM / ihASTama jJAnAjJAnAdi 8 utkRSTamitaH zizire pravakSyAmi // 2 // zizire tu jaghanyAdiSu SaSThAdyaM dazamacaramaM bhvti| varSAsvaSTamAdi / / dvAdazamaparyantaM nayati ttH|| 3 // pAraNaka AcAmla praznAH / paJcasvekasya grahaH dvayorabhigraho bhikssaayaam| kalpasthitAzca pratidinamAcAmAmlameva kurvanti // 4 // 0 evaM SaNmAsI tapazcaritvA parihArikA anucaranti / anucarakAH parihArikapadasthitA bhavanti yAvatSaNmAsAH // 5 // kalpasthito'pyevaM SaNmAsI tapaH karoti zeSAstvanuparihArikabhAvaM kalpasthitatvaM ca vrajanti // 6 // evameSo'STAdazamAsapramANastu kalpo varNitaH / sarlopato vizeSastvetasya sUtrAjjJAtavyaH / / 7 // kalpasamAptau taM jinakalpaM vA gacchaM vopayanti / pratipadyamAnakAH punarjinasakAze prapadyante // 8 // tIrthakarasamIpAsevakasya pArzve vA'nyasya pArzve na / eteSAM yaccaraNaM tattu prihaarvishuddhikm||9|| Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 590 // syAttathocyate-navamassa taiyavatthu jahanna ukkosa UNagA dasa u| suttatthabhiggahA puNa davvAi tavo rynnmaatii||1||aymrthH, yasya jaghanyato navamapUrva tRtIyaM vastu yAvadbhavatyutkarSatastu daza pUrvANi nyUnAni sUtrato'rthato bhavanti, dravyAdayazcAbhigrahA ratnAvalyAdinA ca tapastasya parihAratapo dIyate, taddAne ca nirupasargArthaM kAyotsargo vidhIyate, zubhe ca nakSatrAdau tatpratipattiH, tathA gurustaM brUte, yathA'haM tava vAcanAcAryo'yaM ca gItArthaH sAdhuH sahAyaste, zeSasAdhavo'pi vAcyAH, yathA, esa tavaM paDivajaha na kiMci Alavai mA ya aalvh| attaciMtagassa u vAghAo bhe na kaayvvo||1|| tathA kathamahamAlApAdirahitaH saMstapaH kariSyAmItyevaM bibhyatastasya bhayApahAraH kAryaH, kalpasthitazca tasyaitatkarotikiikammaM ca paDicchai parinna paDipucchayaMpi se dei| sovi ya gurumuvaciTThai udaMtamavi pucchio khi||1|| iha parijJA pratyAkhyAnaM pratipRcchA tvAlApakaH, tato'sau yadA glAnIbhUtaH sannutthAnAdi svayaM kartuM na zaknoti tadA bhaNati, utthAnAdi kartumicchAmi, tato'nuparihArakastUSNIka eva tadabhipretaM samastamapi karoti, Aha ca, uTeja nisIejjA bhikkhaM hiMDeja bhaMDagaM pehe| kuviyapiyabaMdhavassa va karei iyarovi tusiNIo 1 // tapazca tasya grISmaziziravarSAsu jaghanyAdibhedena caturthAdidvAdazAntaM pUrvoktameveti / suhumasaMparAyacarittaladdhi tti saMparaiti paryaTati saMsAramebhiriti samparAyAH kaSAyAH sUkSmA lobhAMzAvazeSarUpAH samparAyA yatra tatsUkSmasamparAyaM zeSaM tathaiva, etadapi dvidhA vizuddhyamAnakaMsaGklizyamAnakaMca, tatra vizuddhyamAnakaMkSapakopazamakazreNidvayamArohato bhavati 1saGklizyamAnakaM Onavamasya tRtIyavastu yAvajjaghanyata utkRSTata UnAni dsh| sUtrArthAbhyAM dravyAdayo'bhigrahAH punastapo rtnaavlyaadi||1|| eSa tapaH pratipadyate na kizcidAlapiSyati mA ca lIlapadhvaM / AtmArthacintakasya bhavadbhirvyAghAto na karttavyaH / / 1 // 0 kRtikarma pratIcchati pratyAkhyAnaM pratipRcchAmapi tasmai dadAti / so'pi ca gurumupatiSThata udantamapi pRSTaH kathayati // 1 // 0 uttiSThenniSIdedikSAM hiNDeta bhANDaM prekSeta / kupitapriyabAndhavasyeva karotItaro'pi tuussnniikH||1|| 8 zatake uddezaka:2 aashiivissaa|dhikaarH| sUtram 320 9lbdhidvaarm| | jJAnAdidaza|labdhibhedaprabheda praznAH / jJAnAdilabdhimatsutadrarahiteSu jJAnAjJAnAdi praznA : B // 59 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 591 // tUpazamazreNItaH prcyvmaansyeti|ahkkhaaycrittlddhii ti yathA yena prakAreNAkhyAtamabhihitamakaSAyatayetyarthaH tathaiva yattadyathAkhyAtam, tadapi dvividham, upazamakakSapakazreNibhedAt, zeSaM tathaiveti // 64 evaM carittAcaritte tyAdau, egAgAra tti mUlaguNottaraguNAdInAMtadbhedAnAmavivakSaNAdvitIyakaSAyakSayopazamalabhyapariNAmamAtrasyaivaca vivakSaNAccaritrAcaritralabdherekAkAratvamavaseyam / evaMdAnalabdhyAdInAmapyekAkAratvaM bhedAnAmavivakSaNAt // 65 bAlavIriyaladdhI tyAdi, bAlasyAsaMyatasya yadvIryamasaMyamayogeSu pravRttinibandhanabhUtaM tasya yA labdhizcAritramohodayAvIryAntarAyakSayopazamAcca sA tathA, evamitare api yathAyogaMvAcye, navaraM paNDitaH saMyato bAlapaNDitastu saMyatAsaMyata iti // 68 tassa aladdhiyA NaM ti tasya jJAnasyAlabdhikA alabdhimanta jJAnalabdhirahitA ityarthaH / 69 AbhiNibohiyanANe tyAdi, AbhinibodhikajJAnalabdhikAnAM catvAri jJAnAni bhajanayA, kevalino nAstyAbhinibodhikajJAnamiti, matijJAnasyAlabdhikAstu ye jJAninaste kevalinaste caikajJAnina eva, ye tvajJAninaste'jJAnadvayavanto'jJAnatrayavanto vA, evaM shrute'pi| 71 ohinANaladdhI tyAdi, avadhijJAnalabdhikAstrijJAnAH | kevalamanaHparyAyAsadbhAve caturjAnA vA kevalAbhAvAt, avadhijJAnasyAlabdhikAstu ye jJAninaste dvijJAnA matizrutabhAvAt, trijJAnA vA matizrutamanaHparyAyabhAvAt, ekajJAnA vA kevalabhAvAt, ye tvajJAninaste vyajJAnA matyajJAnazrutAjJAnabhAvAt, tryajJAnA vA'jJAnatrayasyApi bhAvAt, maNapajjave tyAdi, manaHparyavajJAnalabdhikAstrijJAnA avadhikevalAbhAvAccaturjAnA vA kevalasyaivAbhAvAt, manaH paryavajJAnasyAlabdhikAstu ye jJAninaste dvijJAnA AdyadvayabhAvAt, trijJAnA vA''dyatrayabhAvAt, ekajJAnA vA kevalasyaiva bhAvAt, ye tvajJAninaste vyajJAnA AdyAjJAnadvayabhAvAt, tryajJAnA vA'jJAnatrayasyApi bhAvAt, 75 kevalanANe tyAdi, kevalajJAnalabdhikA ekajJAninaste ca kevalajJAnina eva, kevalajJAnasyAlabdhikAstu ye jJAninasteSAmAdyaM 8 zatake uddezaka:2 aashiivissaadhikaarH| sUtram 320 9lbdhidvaarm| jJAnAdidazalabdhibhedaprabheda prshnaaH| jJAnAdilabdhimatsutadra| rahiteSu ca jJAnAjJAnAdi praznAH 59 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 592 // 8 zatake uddezaka:2 aashiivissaadhikaarH| sUtram 320 9labdhi dvaarm| jJAnadvayaM tattrayaM matizrutAvadhijJAnAni matizrutamanaHparyAyajJAnAni vA kevalajJAnavarjAni catvAri vA jJAnAni bhavanti, ye tvajJAninasteSAmAdyamajJAnadvayaM tattrayaM vA bhavatItyevaM bhajanA'vaseyeti // 77 annANaladdhiyANa mityAdi, ajJAnalabdhikA ajJAninasteSAMca trINyajJAnAni bhajanayA, dve ajJAne trINi vA'jJAnAnItyarthaH, ajJAnAlabdhikAstu jJAninasteSAMca paJcajJAnAni bhajanayA pUrvopadarzitayA vAcyAni, 78 jahA annANe tyAdi, ajJAnalabdhikAnAM trINyajJAnAni bhajanayoktAni matyajJAnazrutAjJAnalabdhikAnAmapi tAni tathaiva, tathA'jJAnAlabdhikAnAM paJca jJAnAni bhajanayoktAni, matyajJAnazrutAjJAnAlabdhikAnAmapi paJca jJAnAni bhajanayaiva vAcyAnIti / vibhaMge tyAdi, vibhaGgajJAnalabdhikAnAMtu trINyajJAnAni niyamAt, tadalabdhikAnAM tu jJAninAMpaJca jJAnAni bhajanayA, ajJAninAMca dve ajJAne niyamAditi // 79 daMsaNaladdhI tyAdi, darzanalabdhikAH zraddhAnamAtralabdhikA ityarthaH, te ca samyakzraddhAnavanto jJAninastaditare tvajJAninaH, tatra jJAninAM paJca jJAnAni bhajanayA, ajJAninAMtu trINyajJAnAni bhajanayaiveti / 80 tassa aladdhiyA natthi tti tasya darzanasya yeSAmalabdhiste na santyeva, sarvajIvAnAM rucimAtrasyAstitvAditi / sammaIsaNaladdhiyANaM ti samyagdRSTInAm, tassa aladdhiyANa mityAdi, tasyAlabdhikAnAM samyagdarzanasyAlabdhimatAM mithyAdRSTInAM mizradRSTInAMca trINyajJAnAni bhajanayA, yato mizradRSTInAmapyajJAnameva, taattviksdbodhhetutvaabhaavaanmishrsyeti| 81 micchAdasaNaladdhiyANaM ti mithyAdRSTInAm, tassa aladdhiyANa mityAdi, tasyAlabdhikAnAM mithyApradarzanasyAlabdhimatAM samyagdRSTInAM mizradRSTInAM ca krameNa paJca jJAnAni trINyajJAnAni ca bhajanayeti // 82 carittaladdhI tyAdi caritralabdhikA jJAnina eva, teSAM ca paJca jJAnAni bhajanayA, yataH kevalyapi caaritrii| cAritrAlabdhikAstu ye jJAninasteSAM manaH paryavavarjAni catvAri jJAnAni bhajanayA bhavanti, katham?, asaMyatatva AdyaM jJAnadvayaM tattrayaM vA, siddhatve ca kevalajJAnaM jJAnAdidazalabdhibhedaprabheda praznAH / jJAnAdilabdhimatsutadrarahiteSu ca jJAnAjJAnAdi praznAH / // 592 // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatya zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 593 // | sUtram 320 siddhAnAmapi caritralabdhizUnyatvAd, yataste nocAritriNo noacAritriNa iti, ye tvajJAninasteSAMtrINyajJAnAni bhjnyaa| 8 zatake 83 sAmAie tyAdi, sAmAyikacaritralabdhikA jJAnina eva, teSAM ca kevalajJAnavarjAnicatvAri jJAnAni bhajanayA, sAmAyika | uddezakaH2 AzIviSAcaritrAlabdhikAstu ye jJAninasteSAM paJca jJAnAni bhajanayA, chedopasthApanIyAdibhAvena siddhabhAvena vA, ye tvajJAninasteSAMka |dhikaarH| trINyajJAnAni bhjnyaa| evaM chedopasthApanIyAdiSvapi vAcyam, etadevAha, eva mityAdi, tatra chedopasthApanIyAdi 9labdhicaritratrayalabdhayo jJAnina eva, teSAMcAdyAni catvAri jJAnAni bhajanayA, tadalabdhayo yathAkhyAtacAritralabdhayazca ye jJAninasteSAMka dvaarm| paJca jJAnAni bhajanayA, ye tvajJAninasteSAmajJAnatrayaM bhajanayaiva, yathAkhyAtacAritralabdhikAnAM tu vizeSo'styatastadarzanAyAha jJAnAdidaza labdhibhedanavaraM ahakkhAye tyAdi, sAmAyikAdicAritracatuSTayalabdhimatAM chadmasthatvena catvAryeva jJAnAni bhajanayA, yathAkhyAtacAritra- prabheda prshnaaH| labdhimatAM chadmasthetarabhAvena paJcApi bhajanayA bhavantIti teSAM tathaiva taanyuktaaniiti|| 84 carittAcaritte tyAdau, tassa aladdhiya jJAnAdi labdhitti caritrAcaritrasyAlabdhikAH zrAvakAdanye, teca ye jJAninaste (SAM) paJca jJAnAni bhajanayA, ye tvajJAninasteSAMtrINyajJAnAni | matsutadra rahiteSu bhajanayaiva // dANaladdhI tyAdi, dAnAntarAyakSayakSayopazamAdAne dAtavye labdhiryeSAM te dAnalabdhayaH, te ca jJAnino'jJAninazca, jJAnAjJAnAdi tatra ye jJAninasteSAMpaJca jJAnAni bhajanayA, kevalajJAninAmapidAnalabdhiyuktatvAt, ye tvajJAninasteSAMtrINyajJAnAni bhajanayaiva, praznAH / dAnasyAlabdhikAstu siddhAsteca dAnAntarAyakSaye'pidAtavyAbhAvAt sampradAnAsattvAddAnaprayojanAbhAvAccadAnAlabdhaya uktAste ca niyamAtkevalajJAnina iti / / 85 lAbhabhogopabhogavIryalabdhIH setarA atidizannAha, eva mityAdi, iha cAlabdhayaH siddhAnAmevoktanyAyAdavaseyAH, nanu dAnAdyantarAyakSayAtkevalinAM dAnAdayaH sarvaprakAreNa kasmAnna bhavanti? iti, ucyate, prayojanAbhAvAt, kRtakRtyA hi te bhagavanta iti ||baalviiriylddhiyaann mityAdi, bAlavIryalabdhaya asaMyatAH teSAM ca jJAninAM Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRttiyutam bhAga-2 // 594 // |9labdhi zrIbhagavatyaGga trINi jJAnAnyajJAninAM ca trINyajJAnAni bhajanayA bhavanti, tadalabdhikAstu saMyatAH saMyatAsaMyatAzca te ca jJAnina eva, eteSAMka 8 zatake zrIabhaya ca paJca jJAnAni bhjnyaa| paMDiyavIriye tyAdau, tassa aladdhiyANaM ti, asaMyatAnAMsaMyatAsaMyatAnAM siddhAnAMcetyarthaH, tatrAsaMyatA uddezakaH2 AzIviSAnAmAdyaM jJAnatrayamajJAnatrayaMca bhajanayA, saMyatAsaMyatAnAMtu jJAnatrayaM bhajanayaiva bhavati, siddhAnAMtu kevalajJAnameva, manaHparyAyajJAnaM dhikaarH| tu paNDitavIryalabdhimatAmeva bhavati nAnyeSAmata uktaM maNapajjave tyAdi, siddhAnAM ca paNDitavIryAlabdhikatvaM paNDitavIryavAcye sUtram 320 pratyupekSaNAdyanuSThAne pravRttyabhAvAt, bAlapaMDie ityAdau, tassa aladdhiyANaM ti, ashraavkaannaamityrthH|| 86 iMdiyaladdhiyANa dvaarm| mityAdi, indriyalabdhikA ye jJAninasteSAM catvAri jJAnAni bhajanayA, kevalaMtu nAsti, teSAM kevalinAmindriyopayogAbhAvAt, | jJAnAdidaza | labdhibhedaye tvajJAninasteSAmajJAtrayaM bhajanayaiveti, indriyAlabdhikAH punaH kevalina evetyekameva teSAM jJAnamiti / 87 soiMdiyetyAdi, |prabheda prshnaaH| | jJAnAdizrotrendriyalabdhaya indriyalabdhikA iva vAcyAH, te ca ye jJAninaste'kevalitvAdAdyajJAnacatuSTayavanto bhajanayA bhavanti, |labdhiajJAninastu bhajanayAtryajJAnAH, zrotrendriyAlabdhikAstuye jJAninasta AdyadvijJAninaH, te'paryAptakAH sAsAdanasamyagdarzanino matsutadra rahiteSu ca vikalendriyAH, ekajJAnino vA kevalajJAninaH, te hi zrotrendriyAlabdhikA indriyopayogAbhAvAt, ye tvajJAninaste punarAdhA jJAnAjJAnAdi jJAnadvayavanta iti / 88 cakkhidie ityAdi, ayamarthaH, yathA zrotrendriyalabdhimatAM catvAri jJAnAni bhajanayAtrINi cAjJAnAni bhajanayaiva tadalabdhikAnAM ca dve jJAne dve cAjJAne ekaM ca jJAnamuktamevaM cakSurindriyalabdhikAnAM ghrANendriyalabdhikAnAM ca tadalabdhikAnAMcavAcyam, tatra cakSurindriyalabdhikA ghrANendriyalabdhikAzca ye paJcendriyAsteSAM kevalavarjAni catvArijJAnAni trINi cAjJAnAni bhajanayaiva, ye tu vikalendriyAzcakSurindriyaghrANendriyalabdhikAsteSAMsAsAdanasamyagdarzanabhAva AdyaM jJAnadvayaM tadabhAve tvAdyamevAjJAnadvayam, cakSurindriyaghrANendriyAlabdhikAstu yathAyogaM trivyekendriyAH kevalinazca, tatra dvIndriyAdInAM praznAH / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 595 // 8 zatake uddezakaH 2 aashiivissaadhikaarH| sUtram 321 10 upayoga 11 lezyA 13 kaSAya dvAreSu jJAnAjJAnapraznA : / sAsAdanabhAva AdyajJAnadvayasambhavaH, tadabhAve tvAdyAjJAnadvayasambhavaH, kevalinAM tvekaM kevalajJAnamiti / jibhidiyetyAdau, 89 tassa aladdhiyatti jihvAlabdhivarjitAH, teca kevalina ekendriyAzcetyata Aha nANIvItyAdi, ye jJAninaste niyamAtkevalajJAnino ye'jJAninaste niyamAdvyajJAnina ekendriyANAMsAsAdanabhAvato'pi samyagdarzanasyAbhAvAdvibhaGgAbhAvAcceti / phAsiMdiye tyAdi, sparzanendriyalabdhikAH kevalavarjajJAnacatuSkavantobhajanayA tathaivAjJAnatrayavantovA, sparzanendriyAlabdhikAstu kevalina eva, indriyalabdhyalabdhimanto'pyevaMvidhA evetyata uktaM jahA iMdie ityAdi // 320 // upayogadvAre 90 sAgArovauttANaMbhaMte! jIvA kiMnANI annANI?,paMca nANAI tinni annaannaaiibhynnaae||91 AbhiNibohiyanANasAkArovauttANaM bhaMte! cattAriNANAI bhynnaae| evaM suynaannsaagaarovuttaavi|ohinaannsaagaarovuttaa jahA ohinANaladdhiyA(71), maNapajjavanANasA0 jahA maNapajjavanANaladdhiyA(73), kevalanANasA0 jahA kevalanANala0(75), maiannANasAgArovauttANaM tinni annANAI bhayaNAe, evaM suyaannANasA0vi, vibhaMganANasA0 tinni annA0 niymaa||92 aNAgA0 NaM bhaMte! jIvA kiM nANI a0?, paMca nANAI tinni annA0 bhayaH / evaM cakkhudaMsaNaacakkhudaMsaNaaNAgA.vi, navaraM cattAri NA0 tinni annA0 bhaya0, 93 ohidasaNaaNAgA0 pucchA, goyamA! nANIvi annANIvi, je nANI te atthe tinnANI atthegatiyA caunANI, je tinnANI te AbhiNibohiya0 suyanANI ohi0,je cauNANI te AbhiNibohiya0 jAva maNapajjava0,je annANI te niyamA tia0, taMjahAmaia0 suyaa0 vibhaMga0, kevaladasaNaaNAgA. jahA kevlnaannl0|| 94 sajogI NaM bhaMte! jIvA kiM nANI jahA sakAiyA (38), evaM maNajogI vaijogI kAyajogIvi, ajogI jahA siddhA (30) // 95 salessA NaM bhaMte! jahA sakAiyA (38), 96 kaNhalessA NaM bhaMte! jahA saiMdiyA(35), evaM jAva pamhalesA, sukkalesA jahA salessA(95), alessA jahA siddhA(30) // 97 8 // 595 // Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 596 // 8 zatake uddezakaH2 aashiivissaadhikaarH| sUtram 321 10 upayoga 11 lezyA 13 kaSAya dvAreSu sakasAI NaM bhaMte! jahA saiMdiyA evaM jAva lohakasAI, 98 akasAI NaM bhaMte! paMca nANAI bhynnaae||99 savedagANaM bhaMte! jahA saiMdiyA, evaM itthivedagAvi, evaM purisave evaM napuMsakave0, ave. jahA aksaaii||100 AhAragANaM bhaMte! jIvA jahA sakasAI navaraM kevalanANaMpi, 101 aNAhAragANaM bhaMte! jIvA kiM nANI a0?, maNapajjavanANavajjAiMnA0 annANANi ya tinni bhynnaae| sUtram 321 // 90 sAgArovautte tyAdi, AkAro vizeSastena saha yo bodhaH sa sAkAraH, vizeSagrAhako bodha ityarthaH, tasminnupayuktAHtatsaMvedakA ye te sAkAropayuktAH, te ca jJAnino'jJAninazca, tatra jJAninAM paJca jJAnAni bhajanayA syAu syAttrINi syAccatvAri syAdekam, yacca syAdekaM yacca syAve ityAdhucyate tallabdhimAtramaGgIkRtya, upayogApekSayA tvekadaikameva jJAnamajJAnaM veti, ajJAninAM tu trINyajJAnAni bhajanayaiveti // 91 atha sAkAropayogabhedApekSamAha, AbhiNI tyAdi, ohinANasAgAre tyAdi, avadhijJAnasAkAropayuktA yathA'vadhijJAnalabdhikAH prAguktAH syAt trijJAnino matizrutAvadhiyogAt syAccaturjAnino matizrutAvadhimanaHparyavayogAttathA vaacyaaH|mnnpjjve tyAdi, manaH paryavajJAnasAkAropayuktA yathA manaH paryavajJAnalabdhikAH prAguktAH syAtrijJAninomatizrutamanaH paryavayogAtsyAccaturjAninaH kevalavarjajJAnayogAttathA vAcyA iti||92 aNAgArovauttA Na mityAdi, avidyamAna AkAro yatra tadanAkAraM darzanam, tatropayuktAH tatsaMvedanakA ye te tathA, te ca jJAnino'jJAninazca, tatra jJAninAMlabdhyapekSayA paJca jJAnAni bhajanayA, ajJAninAMtu trINyajJAnAni bhajanayaiva / eva mityAdi, yathA'nAkAropayuktA jJAnino'jJAninazcoktAH, evaM cakSudarzanAdhupayuktA api, navaraM ti vizeSaH punarayaM cakSurdarzanetaropayuktAH kevalino na bhavantIti jJAnAjJAnapraznAH / Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 597 // teSAM catvAri jJAnAni bhajanayeti // 94 yogadvAre sajogI Na mityAdi, jahA sakAiya tti prAgukte kAyadvAre yathA sakAyikA 8 zatake bhajanayA paJcajJAnAstryajJAnAzcoktAstathA sayogA api vAcyAH, evaM manoyogyAdayo'pi, kevalino'pi manoyogAdInAM bhAvAt, uddezaka:2 AzIviSAtathA mithyAdRzAM manoyogAdimatAmajJAnatrayabhAvAcca, ajogI jahA siddha tti, ayoginaH kevalalakSaNaikajJAnina ityrthH|| dhikaarH| 95 lezyAdvAre jahA sakAiya tti salezyAH sakAyikavadbhajanayA paJcajJAnAstryajJAnAzca vAcyAH, kevalino'pi zuklalezyA | sUtram 321 10 upayoga sambhavena salezyatvAt, 96 kaNhalese tyAdi, jahA saiMdiya tti kRSNalezyAzcaturjAninastryajJAninazca bhajanayetyarthaH, sukkalesA 11 lezyA jahA salesa tti paJcajJAnino bhajanayA vyajJAninazcetyarthaH / alessA jahA siddha tti, ekajJAnina ityarthaH // 97 kaSAyadvAre 13 kaSAya dvAreSu sakasAI jahA saiMdiya tti bhajanayA kevalavarjacaturjAninastryajJAninazcetyarthaH, 98 akasAINamityAdi, akaSAyiNAM paJca jJAnAni jJAnAjJAna praznAH / bhajanayA, katham?, ucyate, chadmastho vItarAgaH kevalI cAkaSAyaH, tatra ca chadmasthavItarAgasyAdyaM jJAnacatuSkaM bhajanayA 8 sUtram 322 bhavati, kevalinastu paJcamamiti // 99 vedadvAre jahA saiMdiya tti savedakAH sendriyavadbhajanayA kevalavarjacaturjAninastryajJAninazca 15 jJAna 16 gocara vAcyAH, avedagA jahA akasAi tti, avedakA akaSAyivadbhajanayA paJcajJAnA vAcyAH, yato'nivRttibAdarAdayo'vedakA dvaare| bhavanti, teSu ca chadmasthAnAM catvAri jJAnAni bhajanayA kevalinAM tu paJcamamiti // 100 AhArakadvAre AhArage tyAdi, sakaSAyA bhajanayA caturjJAnAstryajJAnAzcoktA AhArakA apyevameva, navaramAhArakANAM kevalamapyasti, kevalina AhArakatvAdapIti, 101 aNAhAragA Na mityAdi, manaH paryavajJAnamAhArakANAmeva, AdyaM punarjJAnatrayamajJAnatrayaM ca vigrahe bhavati, // 597 // kevalaMca kevalisamuddhAtazailezIsiddhAvasthAsvanAhArakANAmapisyAdata uktaM maNapajjave tyaadi||321||ath jJAnagocaradvAre 102 AbhiNibohiyanANassa NaMbhaMte! kevatie visae pannatte?, goyamA! se samAsaocauvvihe pa0, taMjahA- davvao khettao Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 598 // 8 zatake uddezaka:2 aashiivissaadhikaarH| sUtram 322-323 15jJAna 16 gocara kAlaobhAvao, davvaoNaM AbhiNibohiyanANI AeseNaMsavvadavvAIjANai pAsai,khettao AbhiNibo0 AeseNaM savvakhettaM jA0 pA0, evaM kAlaovi, evaM bhAvaovi / 103 suyanANassa NaM bhaMte! ke0 visae pa0?, goyamA! se samAsao cauvvihe paNNatte, taMjahA-davvao4, davvaoNaM suyanANI uvautte savvadavvAiMjA0pA0, evaM khe vikA0vi, bhA0 NaMsuya0 uvautte savvabhAve jA0 paa0|104 ohinANassaNaMbhaMte! ke0 visaepa0?,goyamA! sesamAsaocauvihe pa0, taMjahA-davvao4, davvaoNaM ohinANI rUvidavvAiMjA. pA. jahA naMdIe jAva bhaavo|105 maNapajjavanANassa NaM bhaMte! ke visaepa0?, goyamA! se samAsao cauvvihe pa0, taMjahA- davvao4, davvaoNaM ujjumatI aNaMte aNaMtapadesie jahA naMdIe jAva bhaavo| 106 kevalanANassa NaM bhaMte! ke0 visae pa0?, goyamA! se samAsao cauvvihe pa0, taMjahA- davvao khettao kAlao bhAvao, da0 NaM kevalanANI savvadavvAI jA0 pA0 evaM jAva bhaavo||107 maiannANassaNaM bhaMte! ke0 visae pa0?, goyamA! se samAsaocauvihe pa0, taMjahA-davvao khettao kAlao bhAvao, da0 NaM maiannANI maiannANaparigayAiM davvAiM jA0, evaM jAva bhA0 maia0 maiannANaparigae bhAve jaapaa0|108 suyaannANassaNaM bhaMte! ke0 visaepa0?, goyamA!se samAsao cauvvihe pa0, taMjahA-davvao4, daNaMsuyaa0 suyaannANaparigayAiMdavvAiM Aghaveti pannaveti parUvei, evaM khe0 kA0,bhA0 NaMsuyaa0 suyaannANaparigae bhAve AghavetitaMceva / 109 vibhaMgaNANassa NaM bhaMte! ke visae pa0?, goyamA! se samAsao cauvihe pa0, taMjahA- davvao 4, da0 NaM vibhaMganANI vibhaMganANaparigayAiMdavvAIjA0 pA0, evaM jAva bhA0 NaM vibhaMganANI vibhaMganANaparigae bhAve jA0 paa0||suutrm 322 // 110 NANI NaM bhaMte! NANIti kAlao kevaccira hoi?, goyamA! nANI duvihe pa0, taMjahA-sAie vA apajjavasie sAie vA sapajjavasie, tattha NaM je se sAie sapajjavasie se jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM chAvaTuiM sAgarovamAI saatiregaaii| 111 AbhiNi // 598 // Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 599 // 8 zatake uddezaka:2 aashiivissaadhikaarH| sUtram 322-323 15jJAna 16 gocara dvaare| bohiyaNANI NaM bhaMte! AbhiNibohiya evaM nANI AbhiNibohiyanANI jAva kevalanANI / annANI maia suyaavibhaMganANI, eesiM dasa(aTTha)Nhavi saMciTThaNA jahA kAyaThiIe ||aNtrN savvaM jahA jIvAbhigame ||appaabhugaanni tinni jahA bhuvttvvyaae|| 112 kevatiyA NaM bhaMte! AbhiNibohiyaNANapajjavA pa0?, goyamA! aNaMtA AbhiNANapa0 pa0 / 113 ke0 NaMbhaMte! suyanANapa0 pa.?, evaM ceva evaM jAva kevalanANassa / evaM maiannANassa suyaannA0, 114 ke0 NaM bhaMte! vibhaMganANapa0pa0?,goyamA! aNaMtA vibhaMganANapa0pa0,115 eesiNaMbhaMte! AbhiNibohiyanANapajjavANaMsuyanANa. ohinANa. maNapajjavanANa kevalanANapajjavANa ya kayare 2 jAva visesAhiyA vA?, goyamA! savvatthovA maNapajjavanANapajjavA ohinANapa0 aNaMtaguNA suyanANapa0 aNaMtaguNA AbhiNibohiyanANapa0 aNaMtaguNA kevalanANapa0 aNaMtaguNA // 116 eesi NaM bhaMte! maiannANapajjavANaM suyaannANa. vibhaMganANapajjavANayakayare 2 jAva visesAhiyA vA?, goyamA! savvatthovA vibhaMganANapa0 suyaannANapa0 aNaMtaguNA maiannANapa0 aNaMtaguNA // 117 eesiNaM bhaMte! AbhiNibohiyaNANapajjavANaMjAva kevalanANapa0 maiannANapa0 suyaannANapa0 vibhaMganANapa0 kayare 2 jAva visesAhiyA vA?, goyamA! savvatthovA maNapajjavanANapa0 vibhaMganANapa0 aNaMtaguNA ohiNANapa0 aNaMtaguNA suyaannANapa0 aNaMtaguNA suyanANapa0 visesAhiyA maiannANapa0 aNaMtaguNAAbhiNibohiyanANapa0 visesAhiyA kevalaNANapa0 aNaMtaguNA / sevaM bhaMte! zatti ||suutrm 323||atttthmss sayassa bitio uddeso||8-2|| 102 kevaie tti kiMparimANaH, visae tti gocaro grAhyo'rtha itiyAvat, taM ca bhedaparimANatastAvadAha se ityAdi, sa AbhinibodhikajJAnaviSayastadvA''bhinibodhikajJAnaM samAsataH sajhepeNa prabhedAnAM bhedeSvantarbhAvenetyarthaH caturvidhazcaturvidhaM vA, dravyato dravyANi dharmAstikAyAdInyAzritya kSetrato dravyAdhAramAkAzamAnaM vA kSetramAzritya kAlato'ddhAM dravyaparyAyAva // 599 // Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 600 // 8 zatake | uddezaka:2 aashiivissaadhikaarH| sUtram 322-323 15jJAna 16 gocara dvaare| sthitiM vA samAzritya bhAvata audayikAdibhAvAn dravyANAMvA paryAyAn samAzritya, davvaoNaM ti dravyamAzrityAbhinibodhikajJAnaviSayadravyaM vA''zritya yadAbhinibodhikajJAnam, tatrA''eseNaM ti, AdezaH prakAraH sAmAnyavizeSarUpastatra cAdezenoghato dravyamAtratayAna tutagatasarvavizeSApekSayeti bhAvaH, athavA''dezena zrutaparikarmitatayA sarvadravyANi dharmAstikAyAdIni jAnAtyavAyadhAraNApekSayA'vabudhyate, jJAnasyAvAyadhAraNArUpatvAt, pAsaitti pazyatyavagrahehApekSayA'vabudhyate, avagrahehayordarzanatvAt, Aha ca bhASyakAraH nANamavAyadhiIo daMsaNamiTuM jhogghehaao| taha tattaruI sammaM roijai jeNa taM nnaannN||11|| tathA jaM sAmannaggahaNaM dasaNameyaM visesiyaM nANaM (apAyadhAraNe jJAnamavagrahehe darzanaM yatheSTaM tathA tattvaruciH samyaktvaM yena rocyate tajjJAnam // 1 // yatsAmAnyagrahaNaM darzanametadvizeSitaM jnyaanm|) avagrahehe ca sAmAnyArthagrahaNarUpe avAyadhAraNe ca vizeSagrahaNasvabhAve iti, nanvaSTAviMzatibhedamAnamAbhinibodhikajJAnamucyate, yadAha AbhiNibohiyanANe aTThAvIsaMhavaMti payaDIo tti (AbhinibodhikajJAne prakRtayo'STAviMzatirbhavanti) iha ca vyAkhyAne zrotrAdibhedena SaDbhedatayA'vAyadhAraNayodazavidhaM matijJAnaM prAptam, tathA zrotrAdibhedenaiva SaDbhedatayA'rthAvagrahehayorvyaJjanAvagrahasya ca caturvidhatayA SoDazavidhaM cakSurAdidarzanamiti prAptamiti kathaM na virodhaH?, satyametat, kintvavivakSayitvA matijJAnacakSurAdidarzanayorbhedaM matijJAnamaSTAviMzatidhocyata iti pUjyA vyAcakSata iti, khettao tti kSetramAzrityAbhinibodhikajJAnaviSayakSetraM vA''zritya yadAbhinibodhikajJAnaM tatrA''deseNaM ti, oghataH zrutaparikarmitatayA vA savvaM khettaM ti lokAlokarUpam, evaM kAlato bhAvatazceti, Aha ca bhASyakAra Aesotti pagAro oghAdeseNa svvdvvaaii| dhammatthikAiyAiM jANai na u svvbhaavennN||1||khettN logAlogaM kAlaM savvaddhamahava tivihNpi|| paMcodaiyAIe bhAve janneyamevaiyaM // 2 // Aesotti va suttaM suovaladdhesu tassa mainANaM / pasarai tabbhAvaNayA viNAvi suttANusAreNaM // 3 // iti (Adeza // 600 // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 601 // sUtram iti prakAraH sAmAnyAdezena sarvadravyANi dharmAstikAyAdIni jAnAti na tu srvbhaavaiH||1|| lokAlokaM kSetraM srvaaddhaaN| 8 zatake kAlamathavA trividhamapi / bhAvAnaudayikAdIn paJca yadetAvajjJeyam // 2 // yadvA''deza iti zrutaM zrutopalabdheSu tasya matijJAnaM uddezakaH 2 AzIviSAprasarati tadbhAvanayA sUtrAnusAreNa vinA'pi // 3 // ) idaMca sUtraM nandyAmihaiva (ca) vAcanAntare (1) na pAsaitti pAThAntareNAdhItam, dhikaarH| evaM ca nandiTIkAkRtA vyAkhyAtam, AdezaH prakAraH, sa ca sAmAnyato vizeSatazca, tatra dravyajAtisAmAnyAdezena sarvadravyANi 322-323 dharmAstikAyAdIni jAnAti, vizeSato'pi yathA dharmAstikAyo dharmAstikAyasya deza ityAdi, na pazyati sarvAn dharmAstikAyAdIn, 15 jJAna 16 gocara zabdAdIMstu yogyadezAvasthitAn pazyatyapIti, 103 uvauttetti bhAvazrutopayukto nAnupayuktaH, sa hi nAbhidhAnAdabhidheyapratipatti dvaare| samartho bhavatIti vizeSaNamupAttam, sarvadravyANi dharmAstikAyAdIni jAnAti vizeSato'vagacchati, zrutajJAnasya tatsvarUpatvAt, pazyati ca zrutAnuvarttinA mAnasenAcakSurdarzanena, sarvadravyANi cAbhilApyAnyeva jAnAti, pazyati cAbhinnadazapUrvadharAdiH zrutakevalI, tadAratastu bhajanA, sA punarmativizeSato jJAtavyeti, vRddhaiH punaH pazyatItyatredamuktam, nanu pazyatIti kathaM?, kathaM cana, sakalagocaradarzanAyogAt?, atrocyate, prajJApanAyAM zrutajJAnapazyattAyAH pratipAditatvAdanuttaravimAnAdInAMcAlekhyakaraNAt sarvathA cAdRSTasyAlekhyakaraNAnupapatteH, evaM kSetrAdiSvapi bhAvanIyamiti, anye tu na pAsai tti paThantIti, nanu bhAvao NaM suyanANI uvautte savvabhAve jANaI ti yaduktamiha tat sue caritte na pajjavA savva itti (zrute cAritre na sarve paryAyAH (abhilaapyaapekssyaa))| anena ca saha kathaM na virudhyate?, ucyate, iha sUtre sarvagrahaNena paJcaudayikAdayo bhAvA gRhyante, tAMzca sarvAn, jAtitojAnAti, athavA yadyapyabhilApyAnAM bhAvAnAmanantabhAga eva zrutanibaddhastathApi prasaGgAnuprasaGgataH sarve'pyabhilApyAH zrutaviSayA ucyante'tastadapekSayA sarvabhAvAn, jAnAtItyuktam, anabhilApyabhAvApekSayA tu sue caritte na pajjavA // 601 // Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 602 // sUtram savva ityuktamiti na virodhaH / 104 davvao Na mityAdi, avadhijJAnI rUpidravyANi pudgaladravyANItyarthaH, tAni ca 8 zatake jaghanyenAnantAni taijasabhASAdravyaNAmapAntarAlavartIni, yata uktaM teyAbhAsAdavvANa aMtarA ettha labhati paTThavao tti, (atra uddezakaH2 | AzIviSAprasthApakastejobhASAvargaNayorantarAladravyANi jAnAti) utkRSTatastu sarvabAdarasUkSmabhedabhinnAni jAnAti vizeSAkAreNa, dhikaarH| jJAnatvAttasya, pazyati sAmAnyAkAraNAvadhijJAnino'vadhidarzanasyAvazyambhAvAt, nanvAdau darzanaM tato jJAnamiti kramasta 322-323 tkimarthamenaM parityajya prathamaMjAnAtItyuktam?, atrocyate, ihAvadhijJAnAdhikArAt prAdhAnyakhyApanArthamAdau jAnAtItyuktam, 15jJAna 16 gocara avadhidarzanasya tvavadhivibhaGgasAdhAraNatvenApradhAnatvAt pazcAtpazyatIti, athavA sarvA eva labdhayaH sAkAropayogopayuktasyo dvaare| tpadyante labdhizcAvadhijJAnamiti sAkAropayogopayuktasyAvadhijJAnalabdhirjAyata ityetasyArthasya jJApanArtha sAkAropayogAbhidhAyakaM jAnAtIti prathamamuktaM tataH krameNopayogapravRtteH pazyatIti, jahA naMdIe (naMdI pa0 97-1) tti, evaM ca tatredaM sUtraM khettao NaM ohiNANI jahanneNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM jANai pAsaI tyAdi, vyAkhyA punarevaM- kSetrato'vadhijJAnI jaghanyenAGgalasyAsaGkhayeyabhAgamutkRSTato'saGkhayeyAnyaloke zaktimapekSya lokapramANAni khaNDAni jAnAti pazyati, kAlato'vadhijJAnI jaghanyenAvalikAyA asaGkhayeyaM bhAgamutkRSTato'saGkhayeyA utsarpiNyavasarpiNIratItA anAgatAzca jAnAti pazyati, tadgatarUpidravyAvagamAt, atha kiyadraM yAvadiha nandIsUtraM vAcyam? ityAha jAva bhAvao tti bhAvAdhikAraM yAvadityarthaH, sa cha caivam, bhAvato'vadhijJAnI jaghanyenAnantAn bhAvAnAdhAradravyAnantatvAjjAnAti pazyati, na tu pratidravyamiti, utkRSTato'pya 8 // 602 // nantAn bhAvAn, jAnAti pazyati ca te'pi cotkRSTapadinaH sarvaparyAyANAmanantabhAga iti, 105 ujjumai tti mananaM matiH saMvedanamityarthaH, RjvI sAmAnyagrAhiNI mati RjumatiH, ghaTo'nena cintita ityadhyavasAyanibandhanA manodravyaparicchittiri Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 603 // 8 zatake | uddezaka:2 aashiivissaadhikaarH| sUtram 322-323 15jJAna 16 gocara dvaare| tyarthaH, athavA RjvI matiryasyAsAvRjumatistadvAneva gRhyate, aNaMte tti, anantAnaparimitAn, aNaMtapaesie tti, anantaparamANvAtmakAn, jahA naMdIe (naMdI pa0107-2) tti, tatra cedaM sUtramevaM khaMdhe jANai pAsai tti tatra skandhAn viziSTaikapariNAmapariNatAn sajibhiH paryAptakaiH prANibhirarddhatRtIyadvIpasamudrAntarvartibhirmanastvena pariNAmitAnityarthaH, jANai tti manaH paryAyajJAnAvaraNakSayopazamasya paTutvAtsAkSAtkAreNa vizeSabhUyiSThaparicchedAjjAnAtItyucyate, tadAlocitaM punararthaM ghaTAdilakSaNaM manaHparyAyajJAnaM svarUpAdhyakSato na jAnAti kintu tatpariNAmAnyathA'nupapattyA'taH pazyatItyucyate, uktaJca bhASyakAreNa jANai bajjhe'NumANAotti, (bAhyAnanumAnAjAnAti) itthaM caitadaGgIkarttavyam, yato mUrtadravyAlambanamevedam, mantArazcAmUrtamapi dharmAstikAyAdikaM manyeran, na ca tadanena sAkSAt kartuM zakyate, tathA caturvidhaM ca cakSurdarzanAdi darzanamuktamato bhinnAlambaname (cintita jJAnaM?)vedamavaseyam, tatra ca darzanasambhavAtpazyatItyapina duSTam, ekapramAtrapekSayA tadanantara(cintita jJAnAnantara?) bhAvitvAccopanyastamityalamativistareNa, te ceva u viulamaI abbhahiyatarAe vitimiratarAe visuddhatarAe jANai pAsai tAneva skandhAna vipulA vizeSagrAhiNI matirvipulamatiH, ghaTo'nena cintitaHsaca sauvarNa:pATaliputrako'dyatano mahAnityAdyadhyavasAyahetubhUtA manodravyavijJaptiH, athavA vipulA matiryasyAsau vipulamatistadvAneva, abhyadhikatarakAnRjumatidRSTaskandhApekSayA bahutarAn dravyArthatayA varNAdibhizca vitimiratarA iva, atizayena vigatAndhakArA iva yete vitimiratarAsta eva vitimiratarakA atastAn, ata eva vizuddhatarakAn vispaSTatarakAJjAnAti pazyati ca, tathA khettao NaM ujjumaI ahe jAva imIse rayaNappabhAe puDhavIe uvarimaheDille khuDDAgapayare uDDhe jAva joisassa uvarimatale tiriyaM jAva aMtomaNussakhette aDvAijesu dIvasamuddesu pannarasasu kammabhUmIsu (tIsAe akammabhUmIsu) chappannAe aMtaradIvagesu sannINaM paMciMdiyANaM pajjattagANaM maNogae bhAve jANai pAsai tatra kSetrata // 603 // Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 604 // 8 zatake - uddezaka:2 aashiivissaadhikaarH| sUtram 322-323 15 jJAna 16 gocara dvaare| Rjumatiradho'dhastAdyAvadamuSyA ratnaprabhAyAH pRthivyA uparimAdhastyAn kSullakapratarAntAvat, kiM? manogatAn bhAvAjAnAti pazyatIti yogaH, tatra rucakAbhidhAnAttiryaglokamadhyAdadho yAvannava yojanazatAni tAvadamuSyA ratnaprabhAyA uparimAH kSullakapratarAH, kSullakatvaM ca teSAmadholokapratarApekSayA, tebhyo'pi ye'dhastAdadholokagrAmAna yAvatte'dhastanAH kSullakapratarA Urddha yAvajyotiSazca jyotizcakrasyoparitalaM tiriyaM jAva aMtomaNussakhette tti tiryayAvadantarmanuSyakSetraM manuSyakSetrasyAntaM yAvadityarthaH, tadeva vibhAgata Aha, aDvAijesvityAdi, tathA taM ceva viulamaI aDDAijehiM aMgulehiM abbhahiyatarAgaM viulatarAgaM visuddhatarAgaM vitimiratarAgaM jANai pAsai tti tatra taM ceva tti, iha kSetrAdhikArasya prAdhAnyAttadeva manolabdhisamanvitajIvAdhAra kSetramabhigRhyate, tatrAbhyadhikatarakamAyAmaviSkambhAvAzritya vipulatarakaMbAhalyamAzritya vizuddhatarakaM nirmalatarakaM vitimiratarakaM tu timirakalpatadAvaraNasya viziSTatarakSayopazamasadbhAvAditi, tathA kAlao NaM ujjumaI jahanneNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaM / ukkoseNavi paliovamassa asaMkhejjaibhAgaM jANai pAsai aIyaM aNAgayaM ca, taM ceva vipulamaI visuddhatarAgaM vitimiratarAgaM jANai pAsai kiyannandIsUtramihAdhyeyam? ityAha jAva bhAvao tti bhAvasUtraM yAvadityarthaH, taccaivaM bhAvao NaM ujjumaI aNaMte bhAve jANai pAsai savvabhAvANaM aNaMtaM bhAgaM jANai pAsai, taM ceva vipulamaI visuddhatarAgaM vitimiratarAgaM jANai pAsai tti| 106 kevalaNANasse tyAdi, evaM jAva bhAvao tti, evamuktanyAyena yAvaddhAvata ityAdi tAvatkevalaviSayAbhidhAyi nandIsUtramihAdhyeyamityarthaH, taccaivaM khettaoNaM kevalanANI sabakhettaM jANai pAsai, iha ca dharmAstikAyAdisarvadravyagrahaNenAkAzadravyasya grahaNe'pi yatpunarupAdAnaM tattasya kSetratvena rUDhatvAditi, kAlaoNaM kevalaNANI savvaM kAlaM jANai pAsai, bhAvao NaM kevalI savabhAve jANai paasi||107 maiannANasse tyAdi, maiannANaparigayAI ti matyajJAnena mithyAdarzanasaMvalitenAvagrahAdinautpattikyAdinA ca parigatAni // 604 // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 zatake zrIbhagavatyaGgaM zrIabhayavRttiyutam bhAga-2 // 605 // uddezaka: 2 aashiivissaadhikaarH| 322-323 15 jJAna 16 gocara dvaare| viSayIkRtAni yAni tAni tathA, jAnAtyapAyAdinA pazyatyavagrahAdinA, yAvatkaraNAdidaM dRzyaM khettao NaM maiannANI maiannANaparigayaM khettaM jANai pAsai, kAlao NaM maiannANI maiannANaparigayaM kAlaM jANai pAsai tti| 108 suyaannANe tyAdi, suyaannANaparigayAiMti zrutAjJAnena mithyAdRSTiparigRhItena samyakzrutena laukikazrutena kuprAvacanikazrutena vA yAni parigatAni viSayIkRtAni tAni tathA''ghavei tti, AgrAhayatyarthApayati vA''khyApayati pratyAyayatItyarthaH, prajJApayati bhedataH kathayati prarUpayatyupapattitaH kathayatIti, vAcanAntare punaridamadhikamavalokyate daMseti nidaMseti uvadaMseti tti tatra ca darzayati, upamAmAtratastacca yathA gaustathA gavaya ityAdi, nidarzayati hetudRSTAntopanyAsenopadarzayatyupanayanigamanAbhyAM matAntaradarzanena veti / 109 davvao NaM vibhaMganANI tyAdau jANai tti vibhaGgajJAnena pAsai tti, avadhidarzaneneti // 322 // 110 atha kAladvAre sAie ityAdi, ihAdyaH kevalI dvitIyastu matyAdimAn, tatrAdyasya sAdyaparyyavasiteti zabdata eva kAlaH pratIyata iti / / dvitIyasyaiva taM jaghanyetaraM bhedamupadarzayitumidamAha tattha NaMje se sAie ityAdi, tatra ca jahanneNaM aMtomuhuttaM ti, AdyaM jJAnadvayamAzrityoktam, tasyaiva jaghanyato'ntarmuhUrttamAtratvAt, tathokkoseNaM chAvahi~ sAgarovamAI sAiregAI ti yaduktaM tadAdyaM jJAnatrayamAzritya, tasya hyutkarSeNaitAvatyeva sthitiH, sA caivaM bhavati do vAre vijayAisu gayassa tinnacue ahava taaii| airegaM narabhaviyaM NANAjIvANa savvaddhaM // 1 // (vijayAdiSu dviracyute trirgatasyAtha tAni narabhavikAtirekANi nAnAjIvAnAM srvaaddhaam||1||)111 AbhiNibohiye tyAdi sUcAmAtram, evaM caitadRSTavyam AbhiNibohiyaNANI NaM bhaMte! AbhiNibohiyanANitti kAlao kevaccira hoi? tti evaM nANI AbhiNibohiyanANI tyAdi, ayamarthaH, sa evamityanantaroktenA''bhiNibohie tyAdinA sUtrakrameNa jJAnyAbhinibodhikajJAnizrutajJAnyavadhijJAnimanaHparyavajJAnikevalajJAnyajJAnimatyajJAnizrutAjJAnivibhaGgajJAninAM Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 606 // 8 zatake uddezaka:2 aashiivissaadhikaarH| sUtram 322-323 15 jJAna 16 gocara dvaare| saMciTThaNe ti, avasthitikAlo yathA kAyasthitau prajJApanAyA aSTAdaze pade'(pa0 389)bhihitastathA vAcyaH, tatra jJAninAM sApaTa pUrvamukta evAvasthitikAlaH, yacca pUrvamuktasyApyatidezataH punarbhaNanaM tadekaprakaraNapatitatvAdityavaseyam, AbhinibodhikajJAnAdidvayasya tu jaghanyato'ntarmuhUrttamutkRSTatastu sAtirekANi SaTSaSTiH sAgaropamANi, avadhijJAninAmapyevam, navaraMjaghanyato vizeSaH, sa cAyam, ohinANI jahanneNaM ekkaM samayaM kathaM?, yadA vibhaGgajJAnI samyaktvaM pratipadyate tatprathamasamaya eva vibhaGgamavadhijJAnaM bhavati tadanantarameva ca tat pratipatati tadaikaM samayamavadhirbhavatItyucyate / maNapajjavanANI NaM bhaMte! pucchA, goyamA! jahanneNaM ekkaM samayaM ukkoseNaM desUNA puvvakoDI, kathaM?, saMyatasyApramattAddhAyAM vartamAnasya manaHparyavajJAnamutpannaM tata utpattisamayasamanantarameva vinaSTaM cetyevamekaM samayam, tathA caraNakAla utkRSTo dezonA pUrvakoTI, tatpratipattisamanantarameva ca yadA manaHparyavajJAnamutpannamAjanma cAnuvRttaM tadA bhavati manaHparyavasyotkarSato dezonA pUrvakoTIti / kevalanANI NaM pucchA, goyamA! sAie apajjavasie, annANI maiannANI suyaannANI NaM pucchA, goyamA! annANI maiannANI suyaannANI ya tivihe pannatte, taMjahA- aNAie vA apajjavasie abhavyAnAM 1 aNAie vA sapajjavasie bhavyAnAM 2 sAie vA sapajjavasie pratipatitasamyagdarzanAnAM 3, tattha NaM je se sAie sapajjavasie se jahanneNaM aMtomuhuttaM samyaktvapratipatitasyAntamuhUrtopari samyaktvapratipattau, ukkoseNaM aNaMta kAlaM aNaMtA ussappiNIosappiNIo kAlao khettao avaDa poggalapariyaTTa desUNaM samyaktvAddaSTasya vanaspatyAdiSvanantA utsarpiNyavasarpiNIrativAhya punaH prAptasamyagdarzanasyeti / vibhaMganANI NaM bhaMte! pucchA, goyamA! jahanneNaM ekkaM samayamutpattisamayAnantarameva pratipAte, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI desUNapuvvakoDiabbhahiyAI dezonAMpUrvakoTiM vibhaGgitayA manuSyeSu jIvitvA'pratiSThAnAdAvutpannasyeti // antaradvAre aMtaraM savvaM jahA jIvAbhigame tti paJcAnAM jJAnAnAM trayANAM cAjJAnAnAmantaraM sarvaM yathA Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 607 // 8 zatake uddezaka: 2 aashiivissaadhikaarH| sUtram 322-323 15jJAna 16 gocara dvaare| jIvAbhigame (pa0 459-1) tathA vAcyam, taccaivam, AbhiNibohiyaNANassa NaM bhaMte! aMtaraM kAlao kevacciraM hoi?, goyamA! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM aNaMtaM kAlaM jAva avarlDa poggalapariyaTTa desUNaM, suyanANiohinANImaNapajjavanANINaM evaM ceva, kevalanANissa pucchA, goyamA! natthi aMtaraM, maiannANissa suyaannANissa ya pucchA, goyamA! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM chAvaDhiM sAgarovamAI saairegaaii| vibhaMganANissa pucchA, goyamA! jahanneNaM aMtomuhattaM ukkoseNaM vaNassaikAlo tti|| alpabahutvadvAre'ppAbahugANi tinni jahA bahuvattavvayAe tti, alpabahutvAni trINi jJAninAM paraspareNAjJAninAM ca jJAnyajJAninAM ca yathA'lpabahutvavaktavyatAyAM prajJApanAsambandhinyAma(pada03, pa0126)bhihitAni tathA vAcyAnIti, tAni caivam, eesiNaM bhaMte! jIvANaM AbhiNibohiyanANINaM 5 kayare 2 hiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA?, goyamA! savvatthovA jIvA maNapajjavanANI ohinANI asaMkhejjaguNA AbhiNibohiyanANI suyaNANI dovi tullA visesAhiyA kevalanANI aNaMtaguNe tyekam 1 / eesi NaM bhaMte! jIvANaM maiannANINaM 3 kayare 2 hiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA? goyamA! savvatthovA jIvA vibhaMgaNANI maiannANI suyaannANI dovi tullA anaMtaguNe ti dvitIyam 2 / eesi NaM bhaMte! jIvANaM AbhiNibohiyanANINaM 5 maiannANINaM 3 kayare 2 hiMto jAva visesAhiyA vA?, goyamA! savvatthovA jIvA maNapajjavaNANI ohinANI asaMkhejjaguNA AbhiNibohiyanANI suyanANI ya dovi tullA visesAhiyA vibhaMganANI asaMkhejjaguNA kevalanANI aNaMtaguNA maiannANI suyaannANI dovi tullA aNaMtaguNa tti, tatra jJAnisUtre stokA manaHparyAyajJAnino, yasmAdRddhiprAptAdisaMyatasyaiva tadbhavati, avadhijJAninastu catasRSvapigatiSu santIti tebhyo'saGkhyeyaguNAH, AbhinibodhikajJAninaH zrutajJAninazcAnyo'nyaM tulyAH, avadhijJAnibhyastuvizeSAdhikAH, yataste'vadhijJAnino'pi manaH paryAyajJAnino'pyavadhimanaH paryAyajJAnino'pyavadhyAdirahitA api paJcendriyA bhavanti sAsvAdanasamyagdarzanasadbhAve viklendriyaa| Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 608 // 8 zatake uddezaka:2 aashiivissaadhikaarH| sUtram 322-323 15jJAna 16 gocara dvaare| api ca matizrutajJAnino labhyanta iti, kevalajJAninastvanantaguNAH, siddhAnAM sarvajJAnibhyo'nantaguNatvAt / ajJAnisUtre tu vibhaGgajJAninaH stokAH, yasmAt paJcendriyA eva te bhavanti, tebhyo'nantaguNA matyajJAninaH zrutAjJAninaH, yato matyajJAninaH zrutAjJAninazcaikendriyA apIti tena tebhyaste'nantaguNAH, parasparatazca tulyaaH| tathA mizrasUtre stokA manaH paryAyajJAninaH, avadhijJAninastu tebhyo'saGkhayeyaguNAH, AbhinibodhikajJAninaH zrutajJAninazcAnyo'nyaM tulyAHprAktanebhyazca vizeSAdhikAH, iha yuktiH pUrvoktaiva, AbhinibodhikajJAnizrutajJAnibhyo vibhaGgajJAnino'saGkhayeyaguNAH, katham?, ucyate, yataH samyagdRSTibhyaH suranArakebhyo mithyAdRSTayaste'saGkhayeyaguNA uktAstena vibhaGgajJAnina AbhinibodhikajJAnizrutajJAnibhyo'saGkhayeyaguNAH, kevalajJAninastu vibhaGgajJAnibhyo'nantaguNAH, siddhAnAmekendriyavarjasarvajIvebhyo'nantaguNatvAt, matyajJAninaH zrutAjJAninacAnyo'nyaM tulyAH, kevalajJAnibhyastvanantaguNAH, vanaspatiSvapi teSAM bhAvAt, teSAM ca siddhebhyo'pynntgunntvaaditi|| 112 atha paryAyadvAre kevaiye tyAdi, AbhinibodhikajJAnasya paryavA vizeSadhA AbhinibodhikajJAnaparyavAH, teca dvividhAH svaparaparyAyabhedAt, tatra ye'vagrahAdayo mativizeSAH kSayopazamavaicitryAtte svaparyAyAste cAnantaguNAH, katham?, ekasmAdavagrahAderanyo'vagrahAdiranantabhAgavRddhyA vizuddhaH 1 anyastvasaGkhayeyabhAgavRddhyA 2 aparaH saGkhayeyabhAgavRddhyA 3 anyataraH saGkhayeyaguNavRddhyA 4 tadanyo'saGkhayeyaguNavRddhyA 5aparastvanantaguNavRddhyA 6iti, evaM ca saGkhyAtasya saGkhyAtabhedatvAdasaMkhyAtasya cAsaGkhyAtabhedatvAdanantasya cAnantabhedatvAdanantA vizeSA bhavanti, athavA tajjJeyasyAnantatvAt pratijJeyaM ca tasya bhidyamAnatvAt, athavA matijJAnamavibhAgaparicchedairbuddhyA chidyamAnamanantakhaNDaM bhavatItyevamanantAstatparyavAH, tathA ye padArthAntaraparyAyAste tasya paraparyAyAste ca svaparyAyebhyo'nantaguNAH, pareSAmanantaguNatvAditi, nanu yadi te paraparyAyAstadA // 608 // Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 609 // tasyeti na vyapadeSTuM yuktaM parasambandhitvAt, atha tasya te tadA na paraparyAyAste vyapadeSTavyAH, svasambandhitvAditi, atrocyate, 8 zatake yasmAttatrAsambaddhAste tasmAtteSAM paraparyAyavyapadezaH, yasmAcca te parityajyamAnatvena tathA svaparyAyANAM svaparyAyA eta ityevaM uddezaka:2 AzIviSAvizeSaNahetutvena ca tasminannupayujyante tasmAttasya paryavA iti vyapadizyante, yathA'sambaddhamapi dhanaMsvadhanamupayujyamAnatvaditi, dhikaarH| Aha ca jai te parapajjAyA na tassa aha tassa na prpjjaayaa| (AcArya Aha)- jaM tami asaMbaddhA to prpjjaayvveso||1|| sUtram 322-323 cAyasapajjAyavisesaNAiNA tassa jamuvajujaMti / sadhaNamivAsaMbaddhaM havaMti to pajjavA tss||2||tti| (yadi te paraparyAyAstasya na, 15jJAna 16 gocara atha tasya na, prpryaayaaH| yattasminnasambaddhA tataH prpryaayvypdeshH||1|| tasya tyAgasvaparyAyavizeSaNatvAdinA yadupayujyante / dvaare| tataH svadhanamivAsambaddhamapi tasya paryAyA bhavanti // 2 // ) 113 kevaiyA NaM bhaMte! suyaNANe tyAdau, evaM ceva tti, anantAH zrutajJAnaparyAyAH prajJaptA ityarthaH, teca svaparyAyAH paraparyAyAzca, tatra svaparyAyA ye zrutajJAnasya svato'(svagatA?)kSarazrutAdayo bhedAste cAnantAH kSayopazamavaicitryaviSayAnantyAbhyAM zrutAnusAriNAM bodhAnAmanantatvAdavibhAgapalicchedAnantyAcca, paraparyAyAstvanantAH sarvabhAvAnAM pratItA eva, athavA zrutaM granthAnusAri jJAnaM zrutajJAnam, zrutagranthazcAkSarAtmakaH, akSarANi cAkArAdIni, teSAM caikaikamakSaraM yathAyogamudAttAnudAttasvaritabhedAt sAnunAsikaniranunAsikabhedAdalpaprayatnamahAprayatnabhedAdibhizca saMyuktasaMyogAsaMyuktasaMyogabhedAd vyAdisaMyogabhedAdabhidheyAnantyAcca bhidyamAnamanantabhedaM bhavati, te ca tasya svaparyAyAH, paraparyAyAzcAnye'nantA eva, evaM cAnantaparyAyaM tat, Aha ca, ekkekkamakkharaM puNa saparapajjAyabheyao bhinnaM / // 609 // savvadavvapajjAyarAsimANaM muNeyavvaM ||1||je labbhai kevalo se savannasahio ya pjjve'gaaro| te tassa sapajjAyA sesA parapajjavA tss| 2||tti (tadekaikamakSaraM svaparyAyabhedato bhinnaM tat punaH sarvadravyaparyAyarAzipramANaM jJAtavyam // 1 // yAn paryavAn labhate Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 610 // 8 zatake uddezaka:2 aashiivissaadhikaarH| sUtram 322-323 15jJAna 16 gocara kevalo'kAraH savarNasahitazcAtha te tasya svaparyAyAH zeSAstasya prpryaayaaH||2||) evaM cAkSarAtmakatvenAkSaraparyAyopetatvAdanantAH zrutajJAnasya paryAyA iti, evaM jAva tti karaNAdidaM dRzyaM kevaiyA NaM bhaMte! ohi nANapajjavA pannattA?, goyamA! aNaMtA ohinANapajjavA pannattA! kevaiyA NaM bhaMte! maNapajjavanANapajjavA pannattA?, goyamA! aNaMtA maNapajjavanANapajjavA pnnnnttaa| kevaiyA NaM bhaMte! kevalanANapajjavA pannattA?, goyamA! aNaMtA kevalanANapajjavA pannatte ti, tatrAvadhijJAnasya svaparyAyA ye'vadhijJAnabhedAH bhavapratyayakSAyopazamikabhedAnnArakatiryagmanuSyadevarUpatatsvAmibhedAdasaGkhyAtabhedatadviSayabhUtakSetrakAlabhedAd, anantabhedatadviSayadravyaparyAyabhedAdavibhAgapalicchedAcca te caivamanantA iti, manaH paryAyajJAnasya kevalajJAnasya ca svaparyAyA ye svAmyAdibhedena svagatA vizeSyAste cAnantA anantadravyaparyAyaparicchedApekSayA'vibhAgapalicchedApekSayA veti, 114 evaM matyajJAnAditraye'pyanantaparyAyatvamUhyamiti // (granthAgram 8000) // 115 atha paryavANAmevAlpabahutvanirUpaNAyAha, eesi Na mityAdi, iha casvaparyAyApekSayaivaiSAmalpabahutvamavaseyam, svaparaparyAyApekSayAtusarveSAMtulyaparyAyatvAditi, tatra sarvastokA manaH paryAyajJAnaparyAyAstasya manomAtraviSayatvAt, tebhyo'vadhijJAnaparyAyA anantaguNAH, manaHparyAyajJAnApekSayA'vadhijJAnasya dravyaparyAyato'nantaguNaviSayatvAt, tebhyaH zrutajJAnaparyAyA anantaguNAH tatastasya (avadheH zrutasya) rUpyarUpidravyaviSayatvenAnantaguNaviSayatvAt, tato'pyAbhinibodhikajJAnaparyAyA anantaguNAH, tatastasyAbhilApyAnabhilApyadravyAdiviSayatvenAnantaguNaviSayatvAt, tataH kevalajJAnaparyAyA anantaguNAH, sarvadravyaparyAyaviSayatvAttesyeti / 116 evamajJAnasUtre'pyalpabahutvakAraNaM sUtrAnusAreNohanIyam, 117 mizrasUtre tu stokA manaH paryAyajJAnaparyavAH, ihopapattiH prAgvat, tebhyo vibhaGgajJAnaparyavA anantaguNAH, manaH paryAyajJAnApekSayA vibhaGgasya bahutamaviSayatvAt, tathAhi, vibhaGgajJAnamUdhi uparimagraiveyakAdArabhya Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 611 // saptamapRthivyante kSetre tiryak cAsaGkhyAtadvIpasamudrarUpe kSetre yAni rUpidravyANi tAni kAnicijjAnAti kAMzcittatparyAyAzca, tAnica manaHparyAyajJAnaviSayApekSayA'nantaguNAnIti, tebhyo'vadhijJAnaparyavA anantaguNAH, avadheH sakalarUpidravyapratidravyAsaGkhyAtaparyAyaviSayatvena vibhaGgApekSayA'nantaguNaviSayatvAt, tebhyo'pi zrutAjJAnaparyavA anantaguNAH, zrutAjJAnasya zrutajJAnavadoghAdezena samastamUrtAmUrta(abhilApya?)dravyasarvaparyAyaviSayatvenAvadhijJAnApekSayA'nantaguNaviSayatvAt, tebhyaH zrutajJAnaparyavA vizeSAdhikAH, keSAJcicchutAjJAnAviSayIkRtaparyAyANAM viSayIkaraNAd, yato jJAnatvena spaSTAvabhAsaM tat, tebhyo'pi matyajJAnaparyavA anantaguNAH, yataH zrutajJAnamabhilApyavastuviSayameva, matyajJAnaM tu tadanantaguNAnabhilApyavastuviSayamapIti, tato'pi matijJAnaparyavA vizeSAdhikAH, keSAJcidapi matyajJAnAviSayIkRtabhAvAnAM viSayIkaraNAt, taddhi matyajJAnApekSayA sphuTataramiti, tato'pi kevalajJAnaparyavA anantaguNAH, sarvAddhAbhAvinAM samastadravyaparyAyANAmananyasAdhAraNAvabhAsanAditi // 323 // aSTamazate dvitiiyH||8-2|| 8 zatake uddezakaH3 vRkssaadhikaarH| sUtram 324 vRkSAnAM sahayAta|jIvAdibheda tAlAdi nimbAmrajambvAdiAluzRMgaberAdiprabhedapraznAH / ||assttmshtke tRtiiyoddeshkH|| anantaramAbhinibodhikAdikaM jJAnaM paryavataH prarUpitaM, tena ca vRkSAdayo'rthA jJAyante'tastRtIyoddezake vRkSavizeSAnAha 1kaivihANaM bhaMte! rukkhA pannattA?, goyamA! tivihArukkhA pa0, taMjahA-saMkhejajIviyA asaMkhenajI0 annNtjii0|2se kiM taMsaMkhejajIviyA?,saMkhe0 aNegavihA pa0, taMjahA-tAle tamAle takkali tetali jahA pannavaNAe jAva nAlierI, jeyAvanne tahappagArA, settaM saMkhejjajI0 / 3 se kiM taM asaMkhejajIviyA?, asaMkhejjajI* duvihA pa0, taMjahA- egaTThiyA ya bahubIyagA y| 4 se kiM taM Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 612 // egaTThiyA?, 2 aNegavihA pa0 taMjahA- nibaMbajaMbU0 evaM jahA pannavaNApae jAva phalA bahubIyagA, settaM bahubIyagA, settaM 8zatake asNkhejjiiviyaa|5se kiMtaM aNaMtajIviyA?, aNaMtajIviyA aNegavihA pa0, taMjahA- Alue mUlae siMgabere, evaM jahA sattamasae uddezaka:3 vRkssaadhikaarH| (u03) jAva sIuNhe siuMDhI musuMDhI, je yAvanne ta0, settaM aNaMtajIviyA ||suutrm 324 // sUtram 324 1 kaItyAdi, saMkhejjajIviya tti saGkhyAtA jIvA yeSu santi te saGkhyAtajIvikAH, evamanyadapi padadvayam, 2 jahA pnnvnnaae| vRkSAnAM saDyAtatti yathA prajJApanAyAM tathA'tredaM sUtramadhyeyam, tatra caivametat, tAle tamAle takkali tetali sAle ya saalkllaanne| sarale jAyai keyai jIvAdibheda kaMdali taha cammarukkhe y||1|| bhuyarukkhe hiMgurukkhe lavaMgarukkhe ya hoi boddhvve| pUyaphalI khajUrI boddhavvA nAlierI y||2||(prjnyaa tAlAdi pada01 pa033) je yAvanne tahappagAre ti ye cApyanye tathAprakArA vRkSavizeSAste saGkhyAtajIvikA iti prakramaH / 4 egaTThiyA ya nimbAmra jambvAditti, ekamasthikaM phalamadhye bIjaM yeSAM ta ekAsthikAH, bahubIyagA ya tti bahUni bIjAni phalamadhye yeSAM te bahubIjakA AluzRMgaanekAsthikAH, jahA pannavaNApae tti yathA prajJApanAkhye prajJApanAprathamapade (pa031-1), tathA'tredaMsUtramadhyeyaM taccaivaM nibaMbajaMbuko berAdiprabheda praznAH / sNbsaalaNkollpiiluslluuyaa| sallaimoyaimAluya baulapalAse karaMje y||1|| ityaadi| tathA se kiM taM bahubIyagA?, bahubIyagA sUtram 325 aNegavihA paNNattA, taMjahA- atthiyateMdukaviDhe aMbADagamAuluMgabille y| AmalagaphaNasadADima AsoDe uMbaravaDe y||1||ityaadi| chinnazarIra jIvapradeza5 antimaM punaridaM sUtramatra, eesiM mUlAvi asaMkhejajIviyA kaMdAvi khaMdhAvi tayAvi sAlAvi pavAlAvi, pattA patteyajIviyA pupphA spRSTatApIDAaNegajIviyA phalA bahubIyaga tti, etadantaM cedaM vAcyamiti darzayannAha jAve tyAdi // 324 // atha jIvAdhikArAdidamAha- praznAH / 6 ahaM bhaMte! kumme kummAvaliyA gohe gohAvaliyA goNe goNA0 maNusse maNussA0 mahise mahisAvaliyA eesiNaM duhA vA tihA // 612 // vA saMkhejahAvi chinnANaM je aMtarA teviNaM tehiM jIvapaesehiM phuDA?, haMtA phuddaa| 7 purise NaM bhaMte! (jaM aMtaraM) te aMtare hattheNa vA pAdeNa vA aMguliyAe vA salAgAe vA kaTeNa vA kaliMceNa vA AmusamANe vA saMmusa vA Aliha0 vA viliha0 vA annayareNa vA Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 613 // praznAH / tasyacaramatvA tikkheNaM satthajAeNaM AcchiMda0 vA vicchiMda0 vA agaNikAeNaM vA samoDaha0 tesiM jIvapaesANaM kiMci AbAhaM vA vibAhaM vA uppAyai chavicchedaM vA karei? No tiNaDhe samaDhe, nokhalu tattha satthaM saMkamai |suutrm 325 // uddezakaH3 vRkssaadhikaarH| 6ahe tyAdi, kumme tti kUrmaH kacchapaH, kummAvaliya tti kUrmAvalikA kacchapapaGktiH , gohe tti godhA sarIsRpavizeSaH, sUtram 325 4jaM aMtara nti yAnyantarAlAni, te aMtare tti tAnyantarANi, kaliMceNa vatti kSudrakASTharUpeNa, AmusamANe va tti, AmRzannISat chinnazarIra jIvapradezaspRzannityarthaH saMmusamANe yattisaMmRzansAmastyena spRzannityarthaH, AlihamANe vatti, AlikhannISat sakRdvA''karSan, vilihamANe spRSTatApIDAvatti vilikhan, nitarAmanekazo vA karSan, AcchiMdamANe va tti, ISat sakRdvA chindan, vicchiMdamANe va tti nitarAmasakRdvAla sUtram 326 chindan samoDahamANe tti samupadahan, AbAhaM vatti, ISadbAdhAMvAbAhaM vatti vyaabaadhaaNprkRssttpiiddaam||325|| kUrmAdijIvAdhi pRthivIsaMkhyA, kArAttadutpattikSetrasya ratnaprabhAdezvaramAcaramavibhAgadarzanAyAha caramatvAdi8 katiNaM bhaMte! puDhavIopaNNattAo?, goyamA! aTThapuDhavIopa0, taMjahA- rayaNappabhAjAva ahe sattamA puDhavi iisi(sii)pbbhaaraa| 9imANaM bhaMte! rayaNappabhApuDhavI kiM carimA acrimaa|?, carimapadaM niravasesaM bhANiyavvaM jAva vemANiyANaM bhaMte! phAsacarimeNaM | kiMcarimA acarimA?, goyamA! carimAvi acarimAvi / sevaM bhaMte! 2 bhaga0 go0||suutrm 326 // 8-3 // 8 kai Na mityAdi, 9 tatremA NaM bhaMte! rayaNappabhApuDhavI kiM carimA acarime? ti, atha keyaM caramAcaramaparibhASA? iti, atrocyate, caramaM nAma prAntaM paryantavarti, ApekSikaM ca caramatvam, yaduktam, anyadravyApekSayedaM caramaM dravyamiti, yathA / pUrvazarIrApekSayA caramaMzarIramiti, tathA'caramaMnAmAprAntaMmadhyavarti, ApekSikaMcAcaramatvam, yaduktam, anyadravyApekSayedamacarama / dravyaM yathA'ntyazarIrApekSayA madhyazarIramitIha sthAne prajJApanAdazamaM padaM (pa0 154-1) vAcyam, etadevAha carime tyAdi, tatra padadvayaM darzitameva, zeSaM tu darzyate carimAiM acarimAiM carimaMtapaesA acarimaMtapaesA?, goyamA! imA NaM rayaNappabhApuDhavI no carimA no praznA: Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 614 // 8 zatake uddezaka:3 vRkssaadhikaarH| sUtram 326 pRthivIsaMkhyA, tasyacaramatvAcaramatvAdipraznAH / acarimA no carimAI no acarimAiM no carimaMtapaesA no acarimaMtapaesA niyamA acarimaM caramANi ya carimaMtapaesA ya acarimaMtapaesA ye tyAdi, tatra kiM carimA'carimA? ityekavacanAntaH praznaH, carimAiM acarimAi miti bahuvacanAntaH praznaH, carimaMtapaesA acarimaMtapaesa tti carimANyevAntarvarttitvAdantAzcarimAntAsteSAMpradezA iti samAsaH, tathA'caramamevAnto vibhAgo'caramAntastasya pradezA acaramAntapradezAH, goyamA! no carimA no acarimA caramatvaM hyetadApekSikam, (samAnajAtIyApekSikacaramAcaramabhaMgavAcyA?) apekSaNIyasyAbhAvAcca kathaM carimA bhaviSyati?, acaramatvamapyapekSayaiva bhavati tataH kathamanyasyApekSaNIyasyAbhAve'caramatvaM bhavati?, yadi hi ratnaprabhAyA madhye'nyA pRthivI syAttadA tasyAzcaramatvaM yujyate, na cAsti sA, tasmAnna caramA'sau, tathA yadi tasyA bAhyato'nyA pRthivI syAttadA tasyA acaramatvaM yujyate na cAsti sA tasmAnAcaramA'sAviti, ayaM ca vAkyArtho'tra, kimiyaM ratnaprabhA pazcimota madhyamA? iti, tadetadvitayamapi yathA na saMbhavati tathoktam, atha no carimAI no acarimAI ti kathaM?, yadA tasyAzcaramavyapadezo'pi / nAsti tadA caramANIti kathaM bhaviSyati?, evamacaramANyapi, tathA no carimaMtapaesA no acarimaMtapaesa tti, atrApi caramatvasyAcaramatvasya cAbhAvAttatpradezakalpanAyA apyabhAva evetyata uktaM no carimAntapradezA noacarimAntapradezA ratnaprabheti, kiMtarhi niyamA niyamenAcaramaM cacaramANica, etaduktaM bhavati, avazyaMtayeyaM kevalabhaGgavAcyA na bhavati, avayavAvayavirUpatvAdasaGkhayeyapradezAvagADhatvAdyathoktanirvacanaviSayaiveti, tathAhi ratnaprabhA tAvadanena prakAreNa vyavasthiteti vineyajanAnugrahAya likhyate, sthApanA ceyam, Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 615 // 8 zatake uddezaka:4 kriyaa'dhikaarH| sUtram 327 paJcakriyAbhedaprabhedapraznAH / evamavasthitAyAM yAni prAnteSu vyavasthitAni tadadhyAsitakSetrakhaNDAni tAni tathAvidhaviziSTaikapariNAmayuktatvAccaramANi, yatpunarmadhye mahadratnaprabhAkrAntaM kSetrakhaNDaM tadapi tathAvidhapariNAmayuktatvAdacaramaM tadubhayasamudAyarUpA ceyamanyathA tadabhAvaprasaGgAt, pradezaparikalpanAyAM tu caramAntapradezAzcAcaramAntapradezAca, kathaM?, ye bAhyakhaNDapradezAste caramAntapradezAH ye c| madhyakhaNDapradezAste'caramAntapradezA iti, anena caikAntadurNayanirAsapradhAnena nirvacanasUtreNAvayavAvayavirUpaM vastvityAha, tayozca bhedAbheda iti / evaM zarkarAdiSvapi, atha kiyaDUraM tadvAcyam? ityAha jAve tyAdi, ye vaimAnikabhavasambhavaM sparza na lapsyante punastatrAnutpAdane muktigamanAtte vaimAnikAH sparzacarameNa caramAH, ye tu taM punarlapsyante te tvacaramA iti // 326 // aSTamazate tRtiiyH||8-3|| ||assttmshtke cturthoddeshkH|| anantaroddezake vaimAnikA uktAste ca kriyAvanta iti caturthoddezake tA ucyante, 1rAyagihe jAva evaM va0, kati NaM bhaMte! kiriyAo pannattAo? goyamA! paMca kiri0pa0, taMjahA-kAiyA ahigaraNiyA, evaM kiriyApadaM niravasesaM bhANiyavvaM jAva mAyAvattiyAo ki. visesAhiyAo, sevaM bhaMte! ratti bhagavaM goyme0||suutrm 327 // 8-4 1tatra carAyagihayityAdisUtram-evaM kiriyApayaM ti, evametena krameNa kriyApadaMprajJApanAyA dvAviMzatitamam, (pa0 435-2) // 615 // taccaivaM kAiyA ahigaraNiyA pAosiyA pAriyAvaNiyA pANAivAyakiriyetyAdi, antimaM punaridaMsUtramatra, eyAsiNaM bhaMte! AraMbhiyANaM pariggahiyANaM appaccakkhANiyANaM mAyAvattiyANaM micchAdasaNavattiyANa ya kayare 2 hiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 616 // zrAvakasya bhANDuabhANDa vA?, goyamA! savvatthovA micchAdasaNavattiyAo kiriyAo mithyAdRzAmeva tadbhAvAt, appaccakkhANakiriyAo visesAhiyAo 8 zatake uddezaka:5 mithyAdRzAmaviratasamyagdRzAM ca tAsAM bhAvAt, parigahiyAo visesAhiyAo pUrvoktAnAM dezaviratAnAM ca tAsAM bhAvAt, AjIvikAAraMbhiyAo kiriyAo visesAhiyAo pUrvoktAnAMpramattasaMyatAnAMca tAsAMbhAvAt, mAyAvattiyAo visesAhiyAo pUrvoktAnAma dhikaarH| pramattasaMyatAnAM ca tadbhAvAditi, etadantaM cedaM vAcyamiti darzayannAha jAve tyAdi, iha gAthe micchApaccakkhANe pariggahAraMbhamAya-3 sUtram 328 sAmAyike kiriyaao| kamaso micchA avirydespmttppmttaannN||1|| micchattavattiyAo micchaddiTThINa ceva to thovaa| sesANaM ekkekko vaDDai / rAsI tao ahiyaa||2|| iti (gatArthe puurvokten)||327 // aSTamazate cturthoddeshkH||8-4|| strI-astrI bhvtyaadi||assttmshtke pnycmoddeshkH|| kriyAdhikArAtpaJcamoddezake parigrahAdikriyAviSayaM vicAraM darzayannAha 1rAyagihe jAva evaM vayAsI-AjIviyANaM bhaMte! there bhagavaMte evaMva0-samaNovAsagassaNaM bhaMte? sAmAiyakaDassa samaNovassae acchamANassa kei bhaMDe avaharejjA seNaM bhaMte! taM bhaMDaM aNugavesamANe kiM sayaM bhaMDaM aNugavesai parAyagaMbhaMDaM aNuga0?, goyamA! sayaM bhaMDaM aNuga0 no parA0 bhaMDaM aNuga0,2 tassa NaM bhaMte! tehiM sIlavvayaguNaveramaNapaccakkhANaposahovavAsehiM se bhaMDe abhaMDe bhavati?, haMtA bh0||sekennNkhaainnN aTeNaM bhaMte! evaM vu0 sayaM bhaMDaM aNuga0 no parAyagaMbhaMDaM aNuga0? goyamA! tassa NaM evaM bha0 - No me hiranne no me suvanne no me kaMse no me dUse no me viuladhaNa kaNaga rayaNa maNi mottiya saMkha sila ppavAla rattarayaNamAdIe saMtasArasAvadejje, mamattabhAve puNa se apariNAe bha0, se teNaTeNaM goyamA! evaM vu0- sayaMbhaMDaM aNuga0 no parA0 bhaMDaM annug0||3smnnovaasgssnnN praznAH / I EDE Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 617 // bhANDu bhaMte! sAmAi0 samaNovassae acchamA0 keti jAyaM carejjA se NaM bhaMte! kiM jAyaM carai ajAyaM ca0?, goyamA! jAyaM ca no ajAyaM 8zatake ca0, 4 tassa NaM bhaMte! tehiM sIlavvayaguNaveramaNapaccakkhANaposahovavAsehiMsA jAyA ajAyA bha0?, haMtA bha0, se keNaM khAiNaM uddezaka:5 AjIvikAaTeNaM bhaMte! evaM vu0- jAyaMca0 no ajAyaMca.?, goyamA! tassa NaM evaM bha0- No me mAtA No me pitA No me bhAyA No me bhagiNI dhikaarH| No me bhajjA No me puttA No me dhUyA no me suNhA, pejabaMdhaNe puNa se avocchinne bha0, se teNaTeNaM goyamA! jAva no ajAyaM cri|| sUtram 328 sAmAyike sUtram 328 // zrAvakasya 1 rAyagiha ityAdi, gautamo bhagavantamevamavAdIt, AjIvikAH gozAlakaziSyA bhadanta! sthavirAnnirgranthAn bhagavataH, evaM abhANDavakSyamANaprakAramavAdiSuH, yaccate tAn pratyavAdiSustagautamaH svayameva pRcchannAha samaNovAsagassa Na mityAdi, sAmAiyakaDassa strI-astrI bhavatyAdittikRtasAmAyikasya pratipannAdyazikSAvratasya, zramaNopAzraye hi zrAvakaH sAmAyikaM prAyaH pratipadyate ityata uktaM zramaNopAzraya praznAH / AsInasyeti, kei tti kazcitpuruSaH, bhaMDaM ti vastrAdikaM vastu gRhavarti sAdhUpAzrayavarti vA'vahareja tti, apaharet se tti sa zramaNopAsakaH taM bhaMDaM ti tadapahRtaM bhANDamaNugavesamANe tti sAmAyikaparisamAptyantaraM gaveSayan sabhaMDaM ti svakIyaM bhANDaM parAyagaMti parakIyaMvA?, pRcchato'yamabhiprAyaH,svasambandhitvAttatsvakIyaMsAmAyikapratipattau ca parigrahasya pratyAkhyAtatvAda-2 svakIyamataH praznaH, atrottaraM sabhaMDaM ti svabhANDam, 2 tehiM ti tairvivakSitairyathAkSayopazamaM gRhItairityarthaH, sIle tyAdi, tatra zIlavratAnyaNuvratAni, guNA guNavratAni, viramaNAni rAgAdiviratayaH pratyAkhyAnaM namaskArasahitAdi, pauSadhopavAsaH parvadinopavasanaM tata eSAM dvandvo'tastaiH, iha cazIlavratAdInAMgrahaNe'pisAvadyayogaviratyA viramaNazabdopAttayA prayojanaM tasyA eva parigrahasyAparigrahatAnimittatvena bhANDasyAbhANDatAbhavanahetutvAditi se bhaMDe abhaMDe bhavai tti tadapahRtaMbhANDamabhANDaM bhavatyasaM // 617 // Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaI zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 618 // 8 zatake | uddezaka:5 aajiivikaadhikaarH| sUtram 329 atItA nAgata pratyAkhyAna vyavahAryatvAt ||se keNaM ti, atha kena khAiNaM ti puna ratuNaM ti, arthena hetunaivaM bhavai tti, evaMbhUto manaH pariNAmo bhavati no me hirane tyAdi, hiraNyAdiparigrahasya dvividhaM trividhena pratyAkhyAtatvAt, uktAnuktArthAnusaGgraheNAha no mayityAdidhanaMgaNimAdi gavAdi vA, kanakaM pratItam, ratnAni karketanAdIni, maNayazcandrakAntAdayaH, mauktikAni zaGkhAzca pratItAH, zilApravAlAni vidrumANi, athavA zilA muktAzilAdyAH, pravAlAni vidrumANi, raktaratnAni padmarAgAdIni tata eSAM dvandvastato vipulAni dhanAdInyAdiryasya sa tattathA, saMta tti vidyamAnaM sAra tti pradhAnaM sAvaejatti svApateyaM dravyam, etasya ca padatrayasya karmadhArayaH, atha yadi taddhANDamabhANDaM bhavati tadA kathaM svakIyaM tad gaveSayati? ityAzaGkayAha mamatte tyAdi, parigrahAdiviSaye manovAkkAyAnAMkaraNakAraNe tena pratyAkhyAte, mamatvabhAvaH punarhiraNyAdiviSaye mamatApariNAmaH, punaraparijJAto'pratyAkhyAto bhavati, anumaterapratyAkhyAtatvAt, mamatvabhAvasya cAnumatirUpatvAditi // 3 kei jAyaM careja tti kazcidupapatirityarthaH, jAyAM bhAryAM caret sevet, 4suNha tti snuSAputrabhAryA, pejjabaMdhaNe tti premaiva prItireva bandhanaM premabandhanaM tatpunaH se tasya zrAddhasyAvyavacchinnaM bhavati, anumaterapratyAkhyAtatvAt premAnubandhasya cAnumatirUpatvAditi // 328 // 5samaNovAsagassa NaM bhaMte! puvvAmeva thUlae pANAivAe apaccakkhAe bhavai se NaM bhaMte! pacchA paccAikkhamANe kiM karoti?, goyamA! tIyaM paDikkamai paDuppannaM saMvarei aNAgayaM paJcakkhAti ||6tiiyN paDikkamamANe kiM tivihaM tiviheNaM paDikkamati 1 tivihaM duviheNaM paDi0 2 tivihaM egaviheNaM paDi03 duvihaM tiviheNaM paDi0 4 duvihaM duviheNaM paDi05 duvihaM egaviheNaM paDi06 ekkavihaM tiviheNaM paDi07 ekkavihaM duviheNaM paDi0 8 ekkavihaM egaviheNaM paDi09, goyamA! ti tiviheNaM paDi tivihaMduviheNa vA paDi0 taMceva jAva ekkavihaM vA ekkaviheNaM paDi0, ti0 vA tiviheNaM paDikkamamANe na kareti na kAraveti kareMtaM NANujANai maNasA vayasA // 618 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 619 // 8 zatake uddezaka:5 aajiivikaadhikaarH| sUtram 329 atItAnAgatapratyAkhyAnapraznaH / kAyasA 1, tivihaMduviheNaM paDi0 na ka na kA kareMtaM nANujA. maNasAva02, ahavAna kareina kA kareMtaM nANujA0 maNasA kA0 3, aha na karei 3 vayasA kA04, ti0 egaviheNaM paDi0 na kareti 3maNasA 5, ahavA na karei 3 vayasA 6, ahavA na karei 3 kAyasA 7, duvihaM ti0 paDi0 na kareina kA0 maNasA va0 kA08, ahavA na karei kareMtaM nANujANai maNa0 vaya kAya09, ahavA na kAravei kareMtaM nANujA0 maNasA va0 kA0 10, du0 du0 paDikkamamANe0 na ka0 na kA0ma0 va011, ahavA na ka0 na kA0ma0 kAyasA 12, ahavAna ka0 na kA0 vayasA kA013, ahavAna karei kareMtaM nANujA0 maNasAva014, ahavAna kare0 kareMtaM nANujA0 maNasA kA0 15, ahavA na kareti kareMtaM nANujA0 vayasA kA0 16, ahavA na kAraveti kareMtaM nANujA0 maNasA va017, ahavA na kAravei kareMtaM nANujA. maNasA kA0 18, ahavA na kAraveti kareMtaM nANujA0 vayasA kA0 19, duvihaM ekkaviheNaM paDikkamamANe na kareti na kAraveti maNasA 20, ahavA na kareti na kAraveti vayasA 21, ahavA na kareti na kAraveti kAyasA 22, ahavA na kareti kareMtaM nANujA0 maNasA 23, ahavA na karei kareMtaM nANujA0 vayasA 24, ahavA na karei kareMtaM nANujA0 kAyasA 25, ahavA na kAravei kareMtaM nANujA0 maNasA 26, ahavAna kAravei kareMtaM nANujA0 vayasA 27, ahavAna kAravei kareMtaM nANujA0 kAyasA 28, egavihaM tiviheNaM paDi0 na kareti maNasA va0 kA0 29, ahavAna kAravei maNa0 vaya kAyasA 30, ahavA kareMtaM nANujA. maNasA 3/31, ekkavihaMduviheNaM paDikkamamANe na kareti maNasA va0 32, ahavAna kareti maNasA kA0 33, ahavA na karei vayasA kA0 34, ahavA nakAraveti maNasAva0 35, ahavA na kAraveti maNasA kA0 36, ahavA na kAravei vayasA kA0 37, ahavA kareMtaM nANujA0 maNasA va0 38, ahavA kareMtaM nANujA0 maNasA kA0 39, ahavA kareMtaM nANujA. vayasA kA0 40, ekkavihaM egaviheNaM paDikkamamANe na kareti maNasA 41, ahavA na kareti vayasA 42, ahavA na kareti kAyasA 43, ahavA na kAraveti maNasA 44, ahavA na kAraveti // 619 // Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 620 // vayasA 45, ahavA na kAravei kAyasA 46, ahavA kareMtaM nANujA0 maNasA 47, ahavA kareMtaM nANujA0 vayasA 48, ahavA kareMtaM nANujANai kAyasA 49 / 7 paDuppannaM saMvaremANe kiM ti0 tiviheNaM saMvarei?, evaM jahA paDikkamamANeNaM egUNapannaM bhaMgA bhaNiyA evaM saMvaramANeNavi egUNapannaM bhaMgA bhANiyavvA / 8 aNAgayaM paccakkhamANe kiM ti tiviheNaM paccakkhAi? evaM te ceva bhaMgA egUNapannA bhANiyavva jAva ahavA kareMtaM nANujA0 kaaysaa||9smnnovaasgss NaM bhaMte! puvvAmeva thUlamusAvAe apaccakkhAe bhavai se NaM bhaMte! pacchA paccAikkhamANe evaM jahA pANAivAyassasIyAlaM bhaMgasayaMbhaNiyaMtahA musAvAyassavibhANiyavvaM / evaM adinnAdANassavi, evaM thUlagassa mehuNassavi thUlagassa pariggahassavi jAva ahavA kareMtaM nANujA0 kaaysaa|| ee(vaM) khalu erisagA samaNovAsagA bhavaMti, no khalu erisagA AjIviyovAsagA bhavaMti // sUtram 329 // 10 AjIviyasamayassaNaM ayamaDhe paNNatte akkhINapaDi(ri)bhoiNo savve sattA se haMtA chettA bhettA luMpittA vilupittA uddavaittA AhAramAhAreMti, tattha khalu ime duvAlasa AjIviyovAsagA bhavaMti, taMjahA-tAle 1 tAlapalaMbe 2 uvvihe 3 saMvihe 4 avavihe 5 udae 6 nAmudae 7 Namu(nammu)dae 8 aNuvAlae 9 saMkhavAlae 10 ayaMbule 11 kAyarae 12, iccete duvAlasamAjIviyovAsagA arihaMtadevatAgA ammApiusussUsagA paMcaphalapaDikvaMtA, taMjahA- uMbareMhi vaDehiM borohiM satarehiM pilaMkhUhi, palaMDulhasaNakaMdamUlavivajjagA aNillaMchiehi aNakkabhinnehiMgoNehiM tasapANavivajiehiM cittehiM vittiM kappemANe viharaMti, eevi tAva evaM icchaMti, kimaMga puNa je ime samaNovAsagA bhavaMti jesiM no kappaMti imAiMpannarasa kammAdANAiMsayaM karettae vA kAravettae vA kareMtaM vA annaMna samaNujANettae, taMjahA- iMgAlakamme vaNakamme sADI0 bhADI0 phoDI0 daMtavANijje lakkhavA. kesavA0 rasavA0 visavA0 jaMtapIlaNakamme nilaMchaNa davaggidAvaNayA saradahatalAyaparisosaNayA asatIposaNayA, iccetesamaNovAsagAsukkA sukkAbhijAtIyA 8 zatake uddezaka:5 aajiivikaadhikaarH| sUtram 329 atiitaanaagtprtyaakhyaanprshnH| shrmnnopaaskvrtbhnggprshraaH| sUtram 330 dvAdazA''jIvakopAsakAnAM pnycphlaadiprtyaakhyaanm| 8 // 620 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 621 // bhaviyA bhavittA kAlamAse kAlaM kiccA annayaresu devaloesudevattAe uvavattAro bhavaMti ||suutrm 330 // 8 zatake kativihANaM bhaMte! (devA) devalogA pa0?, goyamA! cauvvihA devalogA pa0 taMjahA- bhavaNavAsivANamaMtarajoisavemANiyA, uddezaka: 5 sevaM bhaMte 2 // sUtram 331 ||atttthmsyss pNcmo||8-5|| AjIvikA dhikaarH| 5 samaNovAsayassa NaM ti tRtIyArthatvAt SaSThyAH zramaNopAsakenetyarthaH sambandhamAtravivakSayA vA SaSThIyam, puvvAmeva tti sUtram 330 prAkkAlameva samyaktvapratipattisamanantaramevetyarthaH, apaccakkhAe tti na pratyAkhyAto bhavati, tadA dezaviratipariNAmasyA- dvAdazA''jIva kopAsakAnAM jAtatvAt, tatazca se NaM ti zramaNopAsakaH pazcAt prANAtipAtaviratikAle paccAikkhamANe tti pratyAcakSANaH prANAtipAtamiti pazcaphalAdigamyate kiM karoti? iti praznaH, vAcanAntare tu, apaccakkhAe ityasya sthAne paccakkhAe tti dRzyate paccAikkhamANe, ityasya ca prtyaakhyaanm| sthAne paccakkhAvemANe tti dRzyate, tatra ca pratyAkhyAtA svayameva pratyAkhyApayaMzca guruNA hetukA prANAtipAtapratyAkhyAna sUtram 331 devalokabhedaguruNA''tmAnaM grAhayannityartha iti, 6 tIta mityAdi, tItamatItakAlakRtaM prANAtipAtaM pratikrAmati tato nindAdvAreNa nivartata ityarthaH, paDuppannaM ti pratyutpannaM vartamAnakAlInaM prANAtipAtaM saMvRNoti na karotItyarthaH, anAgataM bhaviSyatkAlaviSayaM pratyAkhyAti na kariSyAmItyAdi prtijaaniite|| tivihaM tiviheNa mityAdi, iha ca nava vikalpAstatra gAthA tinni tiyA tinni duyA tinni yA ekkA havaMti jogesu / tiduekkaM tiduekkaM tiduekkaM ceva krnnaaii||1|| (trayastrikAstrayo dvikAstrayazcaikakA bhavanti yogeSu / trayo dvAvekaM trayo dvAvekaM trayo dvAvekaM caiva krnnaani||1||) eteSu ca vikalpeSvekAdayo vikalpAlabhyante, Aha ca, ego tinni yaha tiyagA do navagA taha ya 333 222 yogA- tinni nava nava y| bhaMganavagassa evaM bhaMgA eguunnpnnaasN||1||(ekshc trayastrikA // 621 // dvaunavakautathAca trayo 321 321 321 kara0 nava nava ca / bhaGganavakasyaivaM bhaGgA ekonpnycaasht||1||) vrateSu 735 / - 133 399 sthApanA ceyama-tatra 133 399 la0 tivihaM tiviheNaM ti trividhaM triprakAraM karaNakAraNAnumatibhedAt prANAti praznaH / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 622 // uddezaka:5 AjIvikA pAtayogamiti gamyate, trividhena manovacana kAyalakSaNena karaNena pratikrAmati, tato nindanena viramati, tivihaM duviheNaM ti 8 zatake trividhaM vadhakaraNAdibhedAdvividhena karaNena manaH prabhRtInAmekataravarjitataDhuyena, tivihaM egaviheNaM ti trividhaM tathaivaikavidhena / manaH prabhRtinAmekatamena karaNeneti, duvihaM tiviheNaM dvividhaM kRtAdInAmanyatamadvayarUpaM yogaM trividhena manaH prabhRtikaraNena, dhikaarH| evamanye'pi, tivihaM tiviheNaM paDikkamamANa ityAdi, na karoti na svayaM vidadhAtyatItakAle prANAtipAtam, manasA, hA hato'haM sUtram 330 dvAdazAyena mayA tadA'sau na hata ityevamanudhyAnAt, tathA na naiva kArayati manasaiva yathA hA na yuktaM kRtaM yadasau pareNa na ghAtita iti ''jIvakocintanAt, tathA kurvantaM vidadhAnamupalakSaNatvAt kArayantaM vA samanujAnantaM vA paramAtmAnaM prANAtipAtaM nAnujAnAti pAsakAnAM paJcaphalAdinAnumodayati, manasaiva vadhAnusmaraNena tadanumodanAt, evaM na karoti na kArayati kuva'ntaM nAnujAnAti vacasA, tathAvidha- prtyaakhyaanm| sUtram 331 vacanapravarttanAt, evaM na karoti kArayati kurvantaM nAnujAnAti kAyena tathAvidhAGgavikArakaraNAditi, na ceha yathAsaGkhyanyAyo devalokabhedana karoti manasAna kArayati vacasA nAnujAnAti kAyenetyevaMlakSaNo'nusaraNIyo vaktRvivakSA'dhInatvAt sarvanyAyAnAM vakSyamANavikalpAyogAcceti, evaM trividhaM trividhenetyatra vikalpa eka eva vikalpaH tadanyeSu punardvitIyatRtIyacaturtheSu trayaH 2 paJcamaSaSThayornava nava saptame trayaH, aSTamanavamayornava naveti, evaM sarve'pyekona paJcAzat, evamiyamatItakAlamAzritya kRtA karaNakAraNAdiyojanA, athavaivameSA'tItakAle manaHprabhRtInAM kRtaM kAritamanujJAtaM vA vadhaM krameNa na karoti na kArayati na (r)cAnujAnAti tannindanena tadanumodananiSedhatastato nivartata ityarthaH, tannindanasyAbhAve hi tadanumodanAnivRtteH kRtAdirasau kriyamANAdiriva syAditi, 7 vartamAnakAlaM tvAzritya sugamaiva, 8 bhaviSyatkAlapekSayA tvevamasau, na karoti manasA taM haniSyAmItyasya cintanAt, na kArayati manasaiva tamahaM ghAtayiSyAmItyasya cintanAt, nAnujAnAti manasA bhAvinaM vadhamanuzrutya praznaH / Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 623 // harSakaraNAt, evaM vAcA kAyena ca tayostathAvidhayoH karaNAditi, athacaivameva bhaviSyatkAle manaH prabhRtinA kariSyamANaM 8 zatake kArayiSyamANamanumaMsyamAnaM vA vadhaM krameNa na karoti na kArayati na cAnujAnAti tato nivRttimabhyupagacchatItyarthaH, sarveSAM uddezakaH 5 AjIvikAcaiSAMmIlane saptacatvAriMzadadhikaM bhaGgakazataM bhavati, iha ca trividhaM trividheneti vikalpamAzrityAkSepaparihArau vRddhoktAvevam, dhikaarH| na kareiccAitiyaM gihiNo kaha hoi desviryss?| bhannai visayassa bahiM paDiseho annumiievi||1|| keI bhaNaMti gihiNo tiviha sUtram 330 dvAdazAtiviheNa natthi sNvrnnN| taM na jao niddir3ha iheva sutte viseseuN||2|| to kaha nijuttIe'Numainisehotti? so svisyNmi| sAmanne / ''jIvako pAsakAnAM vanattha utivihaM tiviheNa ko doso||3||(n karotItyAdi trikaM gRhiNo dezaviratasya kathaM bhvti?| bhaNyate viSayAbahiranumatyA paJcaphalAdiapi pratiSedhaH ||1||kecidbhnnnti gRhiNastrividhaM trividhena nAsti saMvaraNam / tanna yata ihaiva sUtre viziSya nirdiSTam // 2 // prtyaakhyaanm| sUtram 331 tadA kathaM niryuktAvanumatiniSedha? iti, sa svvissye| sAmAnye vA, tathA cAnyatra vizeSe vA trividhaM trividhena syAt ko devalokabhedadoSaH? // 3 // ) iha ca savisayaMmi tti svaviSaye yathA(trA)numatirasti sAmanne va tti sAmAnye vA'vizeSe pratyAkhyAne sati, aNNattha utti vizeSe svayaMbhUramaNajaladhimatsyAdau puttAisaMtainimittamettamegArasiM pavaNNassa / japaMti kei gihiNo dikkhAbhimuhassa tivihNpi||1|| (putrAdisantatinimittamAtramekAdazI pratimAM prapannasya gRhiNastrividhaM trividhena kecijalpanti dIkSAbhimukhasya // 1 // ) yathA ca trividhaM trividhenetyatrAkSepaparihArau kRtau tathA'nyatrApi kAryo yatrAnumateranupravezo'stIti / atha kathaM manasA karaNAdi?, ucyate, tathA vAkkAyayoriti, Aha ca Aha kahaM puNa maNasA karaNaM kArAvaNaM aNumaI ya? / jaha vaitaNujogehiM karaNAI taha bhave mnnsaa||1|| tayahINattA vaitaNukaraNAINaM ca ahava mnnkrnnN| sAvajjajogamaNaNaM pannattaM vIyarAgehiM // 2 // kArAvaNa puNa maNasA ciMtei kareu esa sAvajjaM / ciMteI ya kae uNa suTu kayaM aNumaI hoi||3|| iti (Aha kathaM punarmanasA karaNaM praznaH / // 62 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 624 // kArApaNamanumatizca / yathA vAktanuyogAbhyAM karaNAdi tathA manasA bhvet||1|| tadadhInatvAdvAktanukaraNAdInAmathavA manaH karaNaM sAvadhayogamananaM prajJaptaM vItarAgaiH // 2 // manasA punaH kArA(pa?)NameSa sAvadhaM karotviti cintayati kRte punaH suSTu kR tamityanumatirbhavati cintyti||3||)9 iha ca paJcasvaNuvrateSu pratyekaM saptacatvAriMzadadhikasya bhaGgazatasya bhAvAdbhaGgakAnAM sapta zatAni paJcatriMzadadhikAni bhavantIti ||yt sthavirA AjIvikaiH zramaNopAsakagataM vastu pRSTAH gautamena ca bhagavAMstattAvaduktam, athAnantaroktazIlAH zramaNopAsakA eva bhavanti na punarAjIvikopAsakA AjIvikAnAM guNitvenAbhimatA apIti darzayannAha ee khalvityAdi, ete khalveta eva paridRzyamAnA nirgranthasatkA ityarthaH erisaga tti, IdRzakAH prANAtipAtAdiSvatItapratikramaNAdimantaH, no khalu tti naivai risaga tti, uktarUpA uktArthAnAmaparijJAnAt, aajiiviovaasyttigoshaalkshissyshraavkaaH||10 arthatasyaivArthasya vizeSataH samarthanArthamAjIvikasamayArthasya tadupAsakavizeSasvarUpasya cAbhidhAnapUrvakamAjIvikopAsakApekSayA zramaNopAsakAnutkarSayitumAha, AjIvie tyAdi, AjIvikasamayogozAlakasiddhAntaH tasyA'yamaDhe tti, idamabhidheyam, akkhINaparibhoiNo savve satta tti, akSINamakSINAyuSkamaprAsukaMparibhuJjata ityevaMzIlA akSINaparibhoginaH, athavA, inpratyayasya svArthikatvAdakSINaparibhogA anapagatAhArabhogAsaktaya ityarthaH, sarve sattvA asaMyatAH sarve prANinaH, yadyevaM tataH kim? ityAha se haMte tyAdi, se tti tataH, haMta tti hatvAlaguDAdinA'bhyavahArya prANijAtam, chittvA'siputrikAdinA dvidhA kRtvA bhittvA zUlAdinA bhinnaM kRtvA, luptvA pakSAdilopanena, vilupya tvaco vilopanena, apadrAvyavinAzyAhAramAhArayanti, tattha tti tatraivaM sthite'saMyatasattvavarge hananAdidoSaparAyaNa ityarthaH, AjIvikasamaye vA'dhikaraNabhUte dvAdazeti vizeSAnuSThAnatvAt parigaNitA AnandAdizramaNopAsakavadanyathA bahavaste, tAle tti tAlAbhidhAna ekaH, evaMtAlapralambAdayo'pi, 8 zatake | uddezaka:5 aajiivikaadhikaarH| sUtram 330 dvAdazA''jIvakopAsakAnAM pnycphlaadiprtyaakhyaanm| sUtram 331 devlokbhedprshn:| Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 625 // uddezakaH 5 AjIvikA dvAdazA prtyaakhyaanm| arihaMtadevayAga tti gozAlakasya tatkalpanayA'rhattvAt, paMcaphalapaDikkaMta tti phalapaJcakAnnivRttAH, udumbarAdIni ca paJca padAni 8 zatake paJcamIbahuvacanAntAni pratikrAntazabdAnusmaraNAditi, anilaMchiehiM ti, avarddhitakaiH, anakkabhinnehiM ti, anastitaiH / etevi tAva evaM icchaMti, ete'pitAvadviziSTiyogyatAvikalA ityarthaH, evamicchanti, amunA prakAreNa vAJchanti dharmamiti gamyam, dhikaarH| kimaMga puNe tyAdi, kiM punarya ime zramaNopAsakA bhavanti te necchantIti gamyam?, icchantyeveti, viziSTataradevagurupravacanasamAzri sUtram 330 tatvAtteSAm, kammAdANAI ti karmANi jJAnAvaraNAdInyAdIyante yaistAni karmAdAnAni, athavA karmANi ca tAnyAdAnAni / ujIvakoca karmAdAnAni karmahetava iti vigrahaH, iMgAle tyAdi, aGgAraviSayaM karmAGgArakarma, aGgArANAM karaNavikrayasvarUpam, pAsakAnAM paJcaphalAdievamagnivyApArarUpaM yadanyadapISTakApAkAdikaM karma tadaGgArakarmocyate, aGgArazabdasya tadanyopalakSaNatvAt, vaNakamme tti vanaviSayaM karmavanakarmavanacchedanavikrayarUpam, evaM bIjapeSaNAdyapi, sADIkamme tti zakaTAnAMvAhanaghaTanavikrayAdi, bhADIkamme sUtram 331 devalokabhedatti bhATyA bhATakena karma, anyadIyadravyANAM zakaTAdibhirdezAntaranayanaM gogRhAdisamarpaNaM vA bhATIkarma phoDIkamme tti sphoTibhUmeH sphoTanaM halakuddAlAdibhiH, saiva karma sphoTIkarma, daMtavANijje tti dantAnAM hastiviSANAnAmupalakSaNatvAdeSAM carmacAmarapUtikezAdInAM vANijyaM krayavikrayo dantavANijyam, lakkhavANijjaM ti lAkSAyA Akare grahaNato vikrayaH, etacca sasaMsaktinimittasyAnyasyApi tilAdevyasya yadvANijyaM tasyopalakSaNam, kesavANijje tti kezavajIvAnAM gomahiSIstrIprabhRtikAnAM vikrayaH, rasavANijje tti madyAdirasavikrayaH, visavANijje tti viSasyopalakSaNatvAcchastravANijyasyApyanenAvarodhaH, jaMtapIlaNakamme tti yantreNa tilezvAdInAM yatpIDanaM tadeva karma yantrapIDanakarma, nillaMchaNakamme tti nirlAJchanamevavarddhitakakaraNameva karma nirlAJchanakarma, davaggidAvaNaya tti davAgneH, davasya dApanam, dAne prayojakatvamupalakSaNatvAddAnaM ca davAgnidApana |praznaH / Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 626 // tadeva prAkRtatvAddavaggidAvaNayA, saradahatalAyaparisosaNaya tti sarasaH svayaMsaMbhUtajalAzayavizeSasya, hRdasya nadyAdiSu nimnatara- 8 zatake pradezalakSaNasya, taDAgasya kRtrimajalAzayavizeSasya parizoSaNaM yattattathA, tadeva prAkRtatvAt svArthikatApratyaye saradahatalAya-8 uddezakaH6 prAsukadAnAparisosaNayA, asaIposaNaya tti dAsyAH poSaNaM tadbhATIgrahaNAya, anena ca kurkuTamArjArAdikSudrajIvapoSaNamapyAkSiptaM dRzyamiti, dhikaarH| iccete tti, ityevaMprakArAH, ete nirgranthasatkAH, sukka tti zuklA abhinnavRttA amatsariNaH kRtajJAH sadArambhiNo hitAnubandhAzca, sukkAbhijAi yatti zuklAbhijAtyAH shuklprdhaanaaH||330|| anantaraM devatayopapattAro bhavantItyuktamatha devAneva bhedata Aha- saMyatayoH prAsukAkativihA Na mityAdi / 331 // aSTamazate pnycmH||8-5|| prAsukAdi sUtram 332 sayatA dAnaphalaprazrA: ||assttmshtke sssstthoddeshkH|| paJcame zramaNopAsakAdhikAra uktaH, SaSThe'pyasAvevocyate, ityevaMsambandhasyAsyedaM sUtram 1samaNovAsagassa NaM bhaMte! tahArUvaM samaNaM vA mAhaNaM vA phAsuesaNijjeNaM asaNapANakhAimasAimeNaM paDilAbhemANassa kiM kajati?,goyamA! egaMtaso nijarA ka0 natthiya se pAve kamme k0|2smnnovaa0 NaMbhaMte! tahArUvaMsamaNaM vA mAhaNaM vA aphAsueNaM aNesaNijjeNaM asaNapANajAvapaDi0 kiM kaH?, goyamA! bahutariyA se nijarA ka0 appatarAe se pAve kamme k0|3smnnovaa0 NaM bhaMte! tahArUvaM assaMjaya avirayapaDihayapaccakkhAyapAvakammaM phAsueNa vA aphAsueNa vA esaNijjeNa vA aNesaNijjeNa vA asaNapANa jAva kiM ka.?, goyamA! egaMtaso se pAve kamme ka0 natthi se kAi(vi) nijarA kajjai |suutrm 332 // 1 samaNe tyAdi, kiM kajjai tti kiM phalaM bhavatItyarthaH, egaMtaso tti, ekAntena tasya zramaNopAsakasya, natthi ya se tti, nAsti / / 626 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 627 // 8 zatake uddezaka:6 praasukdaanaadhikaarH| sUtram 332 saMyatAsaMyatayoH prAsukAprAsukAdidAnaphalaprazrAH / caitadyatse tasya pApaM karma kriyate bhavatyaprAsukadAna iveti, 2 bahutariya tti pApakarmApekSayA,appatarAe tti, alpataraM nirjarApekSayA, ayamarthaH, guNavate pAtrAyAprAsukAdidravyadAne cAritrakAyopaSTambho jIvaghAto vyavahAratastaccAritrabAdhA ca bhavati, tatazca cAritrakAyopaSTambhAnnirjarA jIvaghAtAdezcapApaM karma, tatra casvahetusAmarthyAtpApApekSayA bahutarA nirjarA nirjarApekSayA cAlpataraM pApaM bhavati, iha ca vivecakA manyante, asaMstaraNAdikAraNata evAprAsukAdidAne bahutarA nirjarA bhavati nAkAraNe, yata uktam, saMtharaNami asuddhaM donnhvigennhNtdityaann'hiyN| AuradiTThateNaM taM caiva hiyaM asNthrnne||1||iti, (nirvAhe'zuddhaMgRhNaddadatoyorapyahitaM / AturaddaSTAntena tadevAsaMstaraNe hitN||1||) anye tvAhuH, akAraNe'pi guNavatpAtrAyAprAsukAdidAne pariNAmavazAlUhutarA nirjarA bhavatyalpataraM ca pApaM karmeti, nirvizeSaNatvAt sUtrasya pariNAmasya ca pramANatvAt, Aha ca paramarahassamisINaM samattagaNipiDagajhariyasArANaM / pariNAmiyaM pamANaM nicchymvlNbmaannaannN||1|| (samastagaNipiTakasmAritasArANAmRSINAM / / paramarahasyaM nizcayamavalambayatAM pAriNAmikaM pramANam (vivAdAspade daane)||1||) yaccocyate saMtharaNaMmi asuddha mityAdinA'zuddhaM dvayorapi dAtRgRhItrorahitAyeti tadvAhakasya vyavahArataH saMyamavirAdhanAdAyakasya ca lubdhakadRSTAntabhAvitatvenAvyutpannatvena vA dadataHzubhAlpAyuSkatAnimittatvAt, zubhamapicAyuralpamahitaM vivakSayA, zubhAlpAyuSkatAnimittatvaMcAprAsukAdidAnasyAlpAyuSkatAphalapratipAdakasUtre prAk carcitaM yatpunariha tattvaMtatkevaligamyamiti / 3 tRtIyasUtre assaMjayaaviraye tyAdinAguNavAn pAtravizeSa uktaH, phAsueNa vA aphAsueNa ve tyAdinA tu prAsukAprAsukAderdAnasya pApakarmaphalatA nirjarAyA abhAvazcoktaH, asaMyamopaSTambhasyobhayatrApi tulyatvAt, yazca prAsukAdau jIvaghAtAbhAvenAprAsukAdau ca jIvaghAtasadbhAvena vizeSaH so'tra na vivakSitaH, pApakarmaNo nirjarAyA abhAvasyaiva ca vivakSitatvAditi, sUtratrayeNApi cAnena mokSArthameva Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhayavRttiyutam bhAga-2 // 628 // yahAnaM taccintitaM yatpunaranukampAdAnamaucityadAnaM vA tanna cintitaM nirjarAyAstatrAnapekSaNIyatvAd, anukampaucityayoreva cApekSaNIyatvAditi, uktaJca mokkhatthaM jaM dANaM taM pai eso vihI smkkhaao| aNukaMpAdANaM puNa jiNehiM na kayAi paDisiddhaM // 1 // iti (mokSArthaM yaddAnaM tatprati vidhireSa bhnnitH| anukampAdAnaM punarna kadAcitpratiSiddham ||1||||332||daanaadhikaaraadevedmaah 4 niggaMthaM ca NaM gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNuppaviTTha keI dohiM piMDehiM uvanimaMtejA-eNaM Auso! appaNA bhuMjAhi egaM therANaMdalayAhi, se yataMpiNDaM paDiggahejA, therA ya se aNugavesiyavvA siyA jattheva aNugevasamANe there pAsijjA tatthevANuppadAyavve siyA no cevaNaM aNugavesamANe there pAsijjA taM no appaNA bhuMjejA no annesiM dAvae egate aNAvAe acitte bahuphAsue thaMDille paDilehettA pamajjittA pariTThAveyavve siyaa| 5 niggaMthaM ca NaM gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNuppaviTTha keti(i) tihiM piMDehiM uvanimaMtejA- egaM Auso! appaNA bhuMjAhi do therANaMdalayAhi, seya te paDiggahejA, therA ya se aNugaveseyavvA sesaMtaMceva jAva pariTThAveyavve siyA, evaM jAva dasahiM piMDehiM uvanimaMtejA navaraM egaM Auso! appaNA bhuMjAhi nava therANaMdalayAhi sesaMtaMceva jAva pariTThAveyavve siyaa| 6 niggaMthaM ca NaM gAhAvai jAva kei dohiM paDiggahehiM uvanimaMtejA egaM Auso! appaNA paDibhuMjAhi egaM therANaMdalayAhi, se ya taM paDiggahejA, taheva jAva taM no appaNA paDibhujejjA no annesiM dAvae sesaMtaM ceva jAva pariTTaveyavve siyA, evaM jAva dasahiM paDiggahehiM, evaM jahA paDiggahavattavvayA bhaNiyA evaM gocchaga(ya)-rayaharaNa-colapaTTaga-kaMbala-laTThIsaMthAragavattavvayA ya bhANiyavvA jAva dasahiM saMthAraehiM uvanimaMtejA jAva pariTThA(8)veyavve siyaa||suutrm 333 // 4 niggaMthaM ce tyAdi, iha cazabdaH punararthastasya caivaM ghaTanA nirgranthAya saMyatAdivizeSaNAya prAsukAdidAne gRhapaterekAntena 8 zatake uddezaka:6 praasukdaanaadhikaarH| sUtram 333 piMDapAtrAdyaSTAnAmekAdidazakanimantraNatatparibhogA| diprshnaaH| // 62/ Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 629 // nirjarA bhavati, nirgranthaH punargRhapatikulaM gRhigRham, piMDavAyapaDiyAe tti piNDasya pAto bhojanasya pAtre gRhasthAnipatanaM tatra pratijJA jJAnaM buddhiH piNDapAtapratijJA tayA, piNDasya pAto mama pAtre bhavatvitibuddhyetyarthaH, uvanimaMteja tti bhikSo! gRhANedaM piNDadvayamityabhidadhyAdityarthaH, tatra caiga mityAdi, se yattisa punarnirgranthaH, taM ti sthavirapiNDaM, therA ya se tti sthavirAH punaH tasya nirgranthasya, siya tti syurbhavantItyarthaH, dAvae tti dadyAddApayedvA'dattAdAnaprasaGgAt, gRhapatinA hi piNDo'sau vivakSitasthavirebhya eva datto nAnyasmAyiti, egate tti janAlokavarjite, aNAvAe tti janasaMpAtavarjite, acitte tti, acetane, nAcetanamAtreNaivetyata Aha bahuphAsue tti bahudhA prAsukaM bahuprAsukaM tatra, anena cAcirakAlakRte vikRte vistIrNe dUrAvagADhe trasaprANabIjarahite ceti saGgahItaM draSTavyamiti, 5 se ya tettisa ca nirgranthaH, tau sthavirapiNDau paDiggAhejatti pratigRhNIyAditi // 333 // nirgranthaprastAvAdidamAha 7 niggaMtheNa ya gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe pavituNaM annayare akiccaTThANe paDisevie, tassa NaM evaM bhavati- iheva tAva ahaM eyassa ThANassa Aloemi paDikkamAmi niMdAmi garihAmi viudyAmi visohemi akaraNayAe anbhuDhemi ahArihaM pAyacchittaM tavokamma paDivajAmi, taopacchA therANaM aMtiyaM AloessAmi jAva tavokammaM paDivajissAmi, seya saMpaTTio asaMpatte therA ya puvvAmeva amuhA siyA seNaM bhaMte! kiM ArAhae virAhae?, goyamA! A0 no vi01|8se ya saMpaTThie asaMpatte appaNA ya pulvAmeva amuhA(he) siyA se NaM bhaMte! kiM ArAhae virAhae?, goyamA! A0 no vi02, 9 se ya saMpaTThie asaMpatte appaNA ya puvvAmeva therA ya kAlaM karejA se NaM bhaMte! kiM A0 vi0?, goyamA! A0 no vi03,10 seya saMpaTThie asaMpatte appaNA ya puvvAmeva kAlaMkarejA seNaM bhaMte! kiM A0vi0?, goyamA! Aono vi04,11 se ya saMpaTThie saMpatte therAya amuhA siyA, seNaM bhaMte! kiM A0 vi0?, goyamA! A0 8 zatake uddezaka:6 | praasukdaanaadhikaarH| sUtram 334 akRtyasevAyAM tatrAnyadAprAyazcite ArAdhakatvAdi tatkAraNazcapraznA : / Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 630 // 8 zatake uddezakaH6 praasukdaanaadhikaarH| sUtram 334 novi0,seya saMpaTThie saMpatte appaNA ya, evaM saMpatteNa vi cattAri AlAvagA bhANiyavvA jaheva asaMpatteNaM / 12 niggaMtheNa ya bahiyA viyArabhUmiM vihArabhUmi vA nikkhaMteNaM annayare akiccaTThANe paDisevie tassaNaM evaM bhavati- iheva tAva ahaM evaM ethavi ete ceva aTTha AlAvagA bhANiyavvA jAva no viraahe| niggaMtheNa ya gAmANugAmaM dUijjamANeNaM annayare akicaTThANe paDisevie tassa NaM evaM bhavati iheva tAva ahaM etthaviteceva aTTha AlAvagAbhANiyavvA jAva no viraahe||13 niggaMthIe yagAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNupaviTThAe annayare akiJcaTThANe paDisevie tIseNaM evaM bhavai iheva tAva ahaMeyassa ThANassa AloemijAva tavokammaMpaDivajAmi tao pacchA pavattiNIe aMtiyaM AloessAmi jAva paDivajjissAmi,sA ya saMpaTThiyA asaMpattA pavattiNI ya amuhA siyA sANaM bhaMte! kiM ArAhiyA virAhiyA?, goyamA! A0 no vi0,sAyasaMpaTThiyA jahA niggaMthassa tinnigamA bhaNiyA evaM niggaMthIevi tinni AlAvagA bhANiyavvA jAva ArAhiyA no virAhiyA // 14 se keNaTeNaM bhaMte! evaM vu0- ArAhae no virAhae?, goyamA! se jahA nAmae- kei purise egaM mahaM unnAlomaM vA gayalomaM vA saNalomaM vA kappAsalomaM vA taNasUyaM vA duhA vA tihA vA saMkhenjahA vA chiMdittA agaNikAyaMsi pakkhivejjA se nUNaM goyamA! chijjamANe chinne pakkhippamANe pakkhitte dajjhamANe dahetti vattavvaM siyA?, haMtA bhagavaM! chijjamANe chinne jAva daddetti vattavvaM siyA, se jahA vA kei purise vatthaM ahataM vA dhotaM vA taMtuggayaM vA maMjiTThAdoNIe pakkhivejjA se nUNaM goyamA! ukkhippamANe ukkhitte pakkhippamANe pakkhitte rajjamANe rattetti vattavvaM siyA?, haMtA bhagavaM! ukkhippamANe ukkhitte jAva rattetti vattavvaM siyA, se teNaTeNaM goyamA! evaM vu0- ArAhae no viraahe| sUtram 334 // 7niggaMtheNa yetyAdi, iha cazabdaH punararthastasya ghaTanA caivaM nirgranthaM kazcit piNDapAtapratijJayA praviSTaMpiNDAdinopanimantrayattena ca nirgranthena punarakiccaTThANe tti kRtyasya karaNasya sthAnamAzrayaH kRtyasthAnaM tanniSedho'kRtyasthAnaM mUlaguNAdipratisevArUpo' akRtyasevAyAM tatrAnyadAprAyazcite ArAdhakatvAdi tatkAraNazca prazrAH / // 630 // Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 631 // 8 zatake uddezaka:6 praasukdaanaadhikaarH| sUtram 334 sevAyAM kAryavizeSaH, tassa NaM ti tasya nirgranthasya saJjAtAnutApasyaivaM bhavatyevaMprakAraM mano bhavati, eyassa ThANassa tti vibhaktipariNAmAdetatsthAnamanantarAsevitamAlocayAmisthApanAcAryanivedanena pratikramAmi mithyAduSkRtadAnena nindAmisvasamakSasvasyAkRtyasthAnasya vA kutsanena garhe gurusamakSaM kutsanena viuTThAmi tti vitroTayAmi tadanubandhaM chinadmi vizodhayAmi prAyazcittapaDU prAyazcittAbhyupagamenAkaraNatayA'karaNenAbhyuttiSThAmyabhyutthito bhavAmIti, ahArihaMti yathArha yathocitam, etaccagItArthatAyAmeva akRtyabhavati nAnyathA, aMtiyaM ti samIpaM gata iti zeSaH, therA ya amuhA siya tti sthavirAH punaramukhA nirvAcaH syurvAtAdidoSAt, tatrAnyadAtatazca tasyAlocanAdipariNAme satyapi nAlocanAdisaMpadyata ityataH praznayati se NamityAdi, ArAhae tti mokSamArgasyArAdhakaH prAyazcite zuddha ityarthaH, bhAvasya zuddhatvAt, saMbhavati cAlocanApariNatau satyAM kathazcittadaprAptAvapyArAdhakatvaM yata uktaM maraNamAzritya AloyaNApariNao sammaM saMpaTThio gurusgaase| jai marai aMtare cciya tahAvi suddhotti bhaavaao||1||iti / (AlocanApariNataH samyak saMprasthito gurusakAze / yadi mriyate'ntareva tathA'pi zuddha iti bhAvAt ||1||)8sthviraatmbheden ceha dve amukhasUtre, praznAH / 9-10 dve kAlagatasUtre, ityevaM catvAri asaMprAptasUtrANi 4, 11 saMprAptasUtrANyapyevaM catvAryeva 4, evametAnyaSTau piNDapAtA) 8 gRhapatikule praviSTasya, 12 evaM vicArabhUmyAdAvaSTa 8, evaM grAmagamane'STau, evametAni caturviMzatiH suutraanni| 13 evaM nirgranthikAyA api caturviMzatiH sUtrANIti // 14 athAnAlocita eva kathamArAdhakaH? ityAzaGkAmuttaraM cAha se keNaTeNa mityAdi, taNasUyaM vatti tRNAgraM vA chijjamANe chinne tti kriyAkAlaniSThAkAlayorabhedena pratikSaNaM kAryasya niSpatteH chidyamAnaM mAna // 631 // chinnamityucyate, evamasAvAlocanApariNatau satyAmArAdhanApravRtta ArAdhaka eveti / ahayaM vatti, ahataM navaM dhoyaMti prakSAlitaM taMtumgayaM ti tantrodgataM tUrivemAderuttIrNamAtraM maMjiTThAdoNIe tti maJjiSThArAgabhAjane // 334 // ArAdhakazca dIpavaddIpyata iti ArAdhakatvAdi tatkAraNazca Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 632 // dIpasvarUpaM nirUpayannAha 15paI(dI)vassaNaM bhaMte! jhiyAyamANassa kiM padIve jhiyAti laTThI jhiyAi vattI jhi0 telle jhi dIvacaMpae jhi joti(I) jhi0? goyamA! no padIve jhiyAi jAva no padIvacaMpae jhijoi jhiyaai||16 agArarassaNaM bhaMte! jhiyAyamANassa kiM AgAre jhi0 kuDDA jhikaDaNA jhi0 dhAraNA jhi0 balaharaNe jhi0 vaMsA0 mallA jhi0 vaggA jhiyAi chittarA jhi chANe jhiyAti joti jhi0?, goyamA! no agAre jhi0 no kuDDA jhijAva no chANe jhi joti jhiyAti ||suutrm 335 / / 17 jIveNaM bhaMte! orAliyasarIrAo kati kirie?, goyamA! siya tikirie siya cauki siya paMcaki siya aki0 // 18 neraieNaM bhaMte! orAliyasarIrAo katikiriyA(e)?, goyamA! siya tikirie siya cauki siya paMcaki0 / 19 asurakumAreNaM bhaMte! o0sarIrAo katiki0? evaM ceva, evaM jAva vemANie, navaraM maNusse jahA jIve / 20 jIve NaM bhaMte! orAliyasarIrehito katiki0?, goyamA! siya tiki0 jAva siya aki0 / 21 neraieNaM bhaMte! orAliyasarIrehito katiki0?, evaM eso jahA paDhamo daMDao tahA imovi apariseso bhANiyavvo jAva vemA0, navaraM maNusse jahA jIve / 22 jIvANaM bhaMte! o sarIrAo katiki0?, goyamA! siya tiki0 jAva siya aki0, 23 neraiyA NaM bhaMte! osarIrAo katiki0?, evaM esovi jahA paDhamo daMDao tahA bhANiyavvo, jAva ve0, navaraMmaNussA jahA jiivaa|24 jIvANaM bhaMte! o0sarIrehitokatiki0? goyamA! tikiriyAvicaukiriyAvi paMcakiriyAvi akiriyAvi, 25 neraiyA NaM bhaMte! osarIrehiMto kaiki.?, goyamA! tikiriyAvi caukiriyAvi paMcakiriyAvi evaM jAva ve0, navaraM maNussA jahA jIvA // 26 jIveNaM bhaMte! veubviyasarIrAokatiki.?, goyamA! siya tiki0 siya cauki. siya aki0, 27 neraieNaM bhaMte! veubviyasarIrAo katiki0?, goyamA! siya tiki siya cauki0 evaM jAva ve0, navaraM maNusse 8zatake uddezaka:6 praasukdaanaa|dhikaarH| sUtram 335 pradIptadIpagRhayordIpagRhajyotirAdi jvalanapraznAH / sUtram 336 ekAdi jIvanArakAdInAmaudArikAdyAzrayeNa kriyaaprshnaaH| Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 633 // 8zatake uddezaka:6 praasukdaanaadhikaarH| sUtram 335 pradIptadIpagRhayordIpa gRhajyoti jahA jIve, evaM jahA osarIrANaM cattAri daMDakA tahA ve sarIreNavi cattAri daMDagA bhANiyavvA, navaraM paMcamakiriyA na bhannai, sesaMtaM ceva, evaM jahA veuvviyaMtahA AhAragaMpi teyagaMpikammagaMpi bhANiyavvaM, ekkekke cattAri daMDagA bhANiyavvA jAva vemANiyANaM bhaMte! kammagasarIrehiMto kaiki.?, goyamA! tikiriyAvicaukiriyAvisevaM bhNte!2!||suutrm 336||atttthmsyss chaTTho uddesosmtto|| 8-6 // 15 padIvasse tyAdi, jhiyAyamANassa ttidhyAmatodhyAyamAnasya vA jvalata ityarthaH, padIve tti pradIpo dIpayaSTyAdisamudAyaH, jhiyAi tti dhyAyati dhmAyate vA jvalati laTThitti dIpayaSTiH, vatti tti dazA, dIvacaMpae tti dIpasthaganakam, joi tti, agniH|| 16 jvalanaprastAvAdidamAha, agArassa Na mityAdi, iha cAgAraM kuTIgraham, kuDDa tti bhittayaH kaDaNa tti traTTikAH, dhAraNa tti balaharaNAdhArabhUte sthUNe, balaharaNe tti dhAraNayoruparivarti tiryagAyatakASTham, mobha iti yatprasiddham, vaMsa tti vaMzAzchittvarAdhArabhUtAH, malla tti mallAH kuDyAvaSTambhanasthANavaH balaharaNA dhAraNAzritAni vA chittvarAdhArabhUtAnyUrbhIyatAni kASThAni, vAga tti valkA vaMzAdibandhanabhUtA vaTAditvacaH, chittara tti chitvarANi vaMzAdimayAni chAdanAdhArabhUtAni kiliJAni, chANe tti chAdanaM darbhAdimayaM paTalamiti // 335 // 17 itthaM ca tejasAM jvalanakriyA parazarIrAzrayeti parazarIramaudArikAdyAzritya jIvasya nArakAdezva kriyA abhidhAtumAha jIve Na mityAdi, orAliyasarIrAo tti, audArikazarIrAt parakIyamaudArikazarIramAzritya katikriyo jIvaH? iti praznaH, uttaraM tu siya tikirie tti yadaiko jIvo'nyapRthivyAdeH sambanthyaudArikazarIramAzritya kAyaM vyApArayati tadA trikriyaH, kAyikyadhikaraNikIprAdveSikInAM bhAvAt, etAsAMca paraspareNAvinAbhUtatvAt syAttrikriya ityuktaM na punaH syAdekakriyaH rAdijvalanapraznAH / sUtram 336 ekAdi jIvanArakAdInAmaudArikAdyAzrayeNa kriyaaprshnaaH| 1533 // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 634 // ekAdi syADhikriya iti, avinAbhAvazca tAsAmevam, adhikRtakriyA hyavItarAgasyaiva netarasya, tathAvidhakarmabandhahetutvAt, avItarAga-2 8 zatake kAyasya cAdhikaraNatvena pradveSAnvitatvena ca kAyakriyAsadbhAva itarayoravazyaMbhAvaH, itarabhAve ca kAyikIsadbhAvaH, uktaJca uddezakaH6 prAsukadAnAprajJApanAyAmihArthe jassa NaM jIvassa kAiyA kiriyA kajjai tassa ahigaraNiyA kiriyA niyamA kajjai, jassa ahigaraNiyA kiriyA dhikaarH| kajjai tassavi kAiyA kiriyA niyamA kajjaI tyAdi, tathA''dyakriyAtrayasadbhAva uttarakriyAdvayaM bhajanayA bhavati, yadAha jassa NaM sUtram 336 jIvassa kAiyA kiriyA kajjai tassa pAriyAvaNiyA siya kajjai siya no kajjaItyAdi, tatazca yadA kAyavyApAradvAreNAdyakriyAtraya jIvanArakA dInAmaudArieva varttate na tu paritApayati na cAtipAtayati tadA trikriya evetyato'pi syAttrikriya ityuktam, yadA tu paritApayati tadA kAdyAzrayeNa catuSkriyaH, AdyakriyAtrayasya tatrAvazyaMbhAvAt, yadA tvatipAtayati tadA paJcakriyaH, AdyakriyAcatuSkasya tatrAvazyaMbhAvAt, kriyaaprshnaaH| uktaJca jassa pAriyAvaNiyA kiriyA kajjai tassa kAiyA niyamA kajjaItyAdIti, ata evAha siya caukirie siya paMcakirie tti, tathA siya akiriyatti vItarAgAvasthAmAzritya, tasyA hi vItarAgatvAdeva na santyadhikRtakriyA iti // 18 neraie Na mityAdi, nArako yasmAdaudArikazarIravantaM pRthivyAdikaM spRzati paritApayati vinAzayati ca tasmAdaudArikAt syAttrikriya ityAdi, akrIyastvayaM na bhavati, avItarAgatvena kriyANAmavazyaMbhAvitvAditi, 19 evaM cevattisyAttrikriya ityAdi sarveSvasurAdipadeSu vAcyamityarthaH, maNusse jahA jIve tti jIvapada iva manuSyapade'kriyatvamapi vAcyamityarthaH, jIvapade manuSyasiddhApekSayaivAkriyatvasyAdhItatvAditi, 20-25 orAliyasarIrehitotti, audArikazarIrebhya ityevaM bahutvApekSo'yamaparo daNDakaH, evametau / jIvasyaikatvena dvau daNDako, evameva ca jIvasya bahutvenAparau dvau, evamaudArikazarIrApekSayA catvAro daNDakA iti // 26 jIve Na mityAdi, jIvaH parakIyaM vaikriyazarIramAzritya katikriyaH?, ucyate, syAttrikriya ityAdi, 27 paJcakriyazceha nocyate, // 634 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 635 // prANAtipAtasya vaikriyazarIriNaH kartumazakyatvAd, aviratimAtrasya cehAvivakSitatvAd, ata evoktaM paMcamakiriyA na bhannai 8 zatake tti, evaM jahA veubviyaM tahA AhArayapi teyagaMpi kammagaMpi bhANiyavvaM ti, anenAhArakAdizarIratrayamapyAzritya daNDakacatuSTayena uddezaka:7 adattAdAnAnairayikAdijIvAnAM trikriyatvaM catuSkriyatvaM coktam, paJcakriyatvaMtu nivAritam, mArayitumazakyatvAttasyeti, atha nArakasyA- dhikaarH| dholokavarttitvAdAhArakazarIrasya ca manuSyalokavartitvena tatkriyANAmaviSayatvAt kathamAhArakazarIramAzritya nArakaH sUtram 337 anyatIrthikasyAttrikriya: syAccatuSkriya iti?, atrocyate, yAvatpUrvazarIramavyutsRSTaM jIvanirvartitapariNAmaM na tyajati tAvatpUrva- sthavirasaMvAdabhAvaprajJApanAnayamatena nivarttakajIvasyaiveti vyapadizyate ghRtaghaTanyAyenetyato nArakapUrvabhavadeho nArakasyaiva taddezena ca manuSya-N praznAH / | adattagrahaNalokavartinA'sthyAdirUpeNa yadAhArakazarIraM spRzyate paritApyate vA tadAhArakadehAnnArakastrikriyazcatuSkriyo vA bhavati, dattagrahaNakAyikIbhAva itarayoravazyaMbhAvAt, pAritApanikIbhAve cAdyatrayasyAvazyaMbhAvAditi / evamihAnyadapi vi(tadvi)Saya (ma?) kAntabAla paNDitAdi mavagantavyam, yacca taijasakArmaNazarIrApekSayA jIvAnAM paritApakatvaM tadaudArikAdyAzritatvena tayoravaseyaM svarUpeNa tayoH parasparasaMvAdaparitApayitumazakyatvAditi // 336 / / aSTamazate sssstthoddeshH||8-6|| praznAH / ||assttmshtke sptmoddeshkH|| SaSThoddezake kriyAvyatikara ukta iti kriyAprastAvAt saptamoddezake pradveSakriyAnimittako'nyayUthikavivAdavyatikara ucyate, bhAkara8 ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtram 1 teNaM kAleNaM 2 rAyagihe nagare vannao, guNasilae ceie vannao, jAva puDhavisilAvaTTao, tassa NaM guNasilassa ceiyassa // 635 // Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhayavRttiyutam bhAga-2 8 zatake uddezaka: adttaadaanaadhikaarH| sUtram 337 anyatIrthikasthavirasaMvAdapraznAH / adattagrahaNa // 636 // dattagrahaNai adUrasAmaMte bahave annautthiyA parivasaMti, teNaM kAleNaM 2 sa0 bha0 mahAvIre Adigare jAva samosaDhe jAva parisA paDigayA, teNaM kAleNaM 2 samaNassa bha0 mahA0 bahaveM aMtevAsI therA bhagavaMto jAtisaMpannA kulasaMpannA jahA bitiyasae (za0 2 u0 5) jAva jIviyAsAmaraNabhayavippamukkA samaNassa bha0ma0 adUrasAmaMte uDejANUahosirA jhANakoTThovagayA saMjameNaMtavasA appANaMbhAvemANA jAva viharaMti, 2taeNaM te annautthiyA jeNeva therAbhagavaMtoteNeva uvAgacchaMti rattA te there bhagavaMte evaM vayAsI tubbheNaM ajo! tivihaM tiviheNaM assaMjayaavirayaappaDihaya jahA sattamasae bitie uddesae (7-2 sU01) jAva egaMtabAle yAvibhavaha, 3 tae NaM te therA bhagavaMto te anna evaM va0-keNa kAraNeNaM ajjo! amhe tivihaM tiviheNaM assaMjayaaviraya jAva egaMtabAlA yAvi bhavAmo?, 4 tae NaM te anna0 te there bhaga0 evaM va0- tumbhe (mhe-jjhe) NaM ajjo! adinnaM geNhaha adinnaM bhuMjaha adinnaM sAtijaha, taeNaM te tubbhe adinnaM geNhamANA a0 bhuMjamANA a0 sAtijamANA ti tiviheNaM assaMjayaaviraya jAva egaMtabAlA yAvi bhavaha, 5 tae NaM te therA bhagavaMto te anna evaM vayAsI-keNa kAraNeNaM ajjo! amhe adinnaM geNhAmo a0 bhuMjAmo a0 sAtijAmo?, ja(ta)eNaM amhe adinnaM geNhamANA jAva adinnaM sAtijamANA ti tiviheNaM assaMjaya jAva eyaMtabAlA yAvi bhavAmo?,6taeNaM te anna0 te there bhagavaMte evaM va0- tumhA NaM ajjo! dijjamANe adinne paDiggahejamANe apaDiggahie nissarijamANe aNisaTTe, tubbhe NaM ajjo! dijjamANaM paDiggahagaM asaMpattaM ettha NaM aMtarA kei avaharijA, gAhAvaissa NaM taMbhaMte! nokhalu taM tubbhaM, taeNaM tujhe adinnaM geNhaha jAva a. sAtijaha, taeNaM tujhe a0 geNhamANA jAva egaMtabAlA yAvibhavaha, 7 taeNaM te therA bhagavaMto te anna evaM va0-nokhalu ajjo! amhe a0 giNhAmo a0 bhuMjAmo a0 sAtijAmo amhe NaM ajo! dinnaM geNhAmo dinnaM bhuMjAmo dinnaMsAtijAmo, taeNaM amhe dinnaMgeNhamANA dinnaM bhuMjamANA dinaM sAtijamANA titiviheNaM saMjayavirayapaDihaya jahAsattamasae (u02 sU01) jAva egaMtapaMDiyA kAntabAlapaNDitAdi | parasparasaMvAda|praznAH / // 636 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 637 // yAvi bhavAmo, 8 taeNaM te anna te there bhagavaMte evaM va0- keNa kAraNeNaM ajjo! tumhe dinnaM geNhaha jAva dinnaM sAtijaha, jaeNaM tujhe dinnaM geNhamANA jAva egaMtapaMDiyA yAvi bhavaha?, 9 tae NaM te therA bhagavaMto te anna0 evaM va0- amhe NaM ajo! dijamANe dinne paDiggahejamANe paDiggahie nisirijamANe nisaTTe jeNaM amhe NaM ajo! dijjamANaM paDiggahagaM asaMpattaM ettha NaM aMtarA kei avaharejA amhANaM taMNokhalu taM gAhAvaissa, ja(ta)eNaM amhe dinnaM geNhAmo dinnaM bhuMjAmo dinnaM sAtijAmo taeNaM amhe dinnaM geNhamANA jAva dinnaMsAtijamANA ti.tiviheNaM saMjaya jAva egaMtapaMDiyA yAvibhavAmo, tujjhe(nbhe) NaM ajo! appaNAceva titiviheNaM assaMjaya jAva egaMtabAlA yAvi bhavaha, 10 tae NaM te annautthiyA te there bhaga0 evaM va0- keNa kAraNeNaM ajo! amhe ti. jAva egaMtabAlA yAvi bhavAmo? 11 taeNaM te therA bhagavaMto te anna evaM va0- tujheNaM ajo! adinnaM geNhaha 3, taeNaM tu(?) aJjo tubbhe adinnaM ge0 jAva egaMta0 bhavaha, 12 tae NaM te anna te there bhagavaMte evaM va0-keNa kAraNeNaM ajo! amhe a0 geNhAmo jAva egaMtabA.bha.?, 13 tae NaM te there(rA) bhagavaMte(to) te anna evaM va0- tujhe NaM ajo! dijjamANe adine taM ceva jAva gAhAvaissa NaM(taM,) No khalutaM tujhe, taeNaM tujhe a0 geNhaha, taMceva jAva egaMtabAlA yAvi bhavaha, 14 taeNaM te annau0 te there bha0 evaM va0- tujheNaM ajo! ti0 tiviheNaM assaMjaya jAva egaMtabA0 bhavaha, 15 tae NaM te therA bha0 te anna evaM va0- keNa kAraNeNaM amhe ti tiviheNaM jAva eyaMtabAlA yAvi bhavAmo?, 16 tae NaM te anna0 te there bhaga0 evaM va0- tujheNaM ajo! rIyaM rIyamANA puDhaviM pecceha abhihaNaha vatteha leseha saMghAeha saMghaTTeha paritAveha kilAmeha uddaveha taeNaM tujhe puDhaviM peJcemANA jAva uvaddavemANA ti tiviheNaM asaMjayaaviraya jAva egaMtabAlA yAvi bhavaha, 17 tae NaM te therA bhagavaMto te anna evaM va0- no khalu ajjo! amhe rIyaM rIyamANA puDhaviM peJcemo abhihaNAmojAva uvaddavemo amhe NaM ajo! rIyaM rIyamANA kAyaMvA joyaM vA riyaM vA paDucca desaMdeseNaM vayAmo paesaMpaeseNaM vayAmo 8zatake uddezakaH7 adttaadaanaadhikaarH| sUtram 337 anyatIrthikasthavirasaMvAdapraznAH / adattagrahaNadattagrahaNakAntabAlapaNDitAdi parasparasaMvAdapraznA: 63 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 638 // teNaM amhe desaM deseNaM vayamANA paesaMpaeseNaM vayamANA no puDhaviM peJcemo, abhihaNAmo jAva uvaddavemo, tae NaM amhe puDhaviM ape0 aNabhiha jAva aNuvaddavemANA titiviheNaM saMjaya jAva egaMtapaMDiyA yAvi bhavAmo, tujheNaM ajo! appaNAceva titiviheNaM assaMjaya jAva bAlA yAvi bhavaha, 18 tae NaM te anna0 there bhagavaMte evaM va0- keNa kAraNeNaM ajjo! amhe ti tiviheNaM jAva egaMtabAlA yAvi bhavAmo? 19 taeNaM te therA bhagavaMtote anna evaMva0- tujhe NaM ajo! rIyaMrIyamANA puDhaviMpe jAva u(va)ddaveha, taeNaM tujhe puDhaviM peJcemANA jAva uvaddavemANA ti tiviheNaMjAva egaMtabAlA yAvi bhavaha, 20 taeNaM te anna0 te there bhaga0 evaM va0- tujheNaM ajjo! gamamANe agate vItikkamijamANe avItikaMte rAyagihaM nagaraM saMpAviukAme asaMpatte, 21 taeNaM te therA bhagavaMto te anna evaM va0-nokhalu ajo! amhaMgamamANe agae vIikkamijamANe avItikaMte rAyagihaM nagaraMjAva asaMpatte amhANaM ajjo! gamamANe gae vItikkamijamANe vItikvaMte rAyagihanagaraM saMpAviukAme saMpatte tujheNaM appaNAceva gamamANe agae vItikkamijjamANe avItivaMte rAyagihaM nagaraMjAva asaMpatte, taeNaM te therA bhaga0 anna evaM paDihaNenti paDihaNittA gaippavAyaM nAma ajjhayaNaM pannavaMisu ||suutrm 337 // 22 kaiviheNaM bhaMte! gaippavAepaNNatte?, goyamA! paMcavihe gaippa0pa0, taMjahA-payogagatI tatagatI baMdhaNacheyaNagatI uvavAyagatI vihAyagatI, etto Arabbhapayoga(..payogapayaM..)yaM niravasesaM bhANiyavvaM, jAva settaM vihaaygii| sevaM bhaMte! ratti // sUtram 338 // aTThamasayassa sttmo||8-7|| 1 teNa mityAdi, 2 tatrAjjo tti he AUH! tivihaM tiviheNaM ti trividhaM karaNAdikaM yogamAzritya trividhena manaH prabhRtikaraNenAdinnaM sAijaha tti, adattaM svadadhve'numanyadhva ityarthaH, 6 dijjamANe adine ityAdi, dIyamAnamadattaM, dIyamAnasya 8 zatake uddezaka:7 adttaadaanaadhikaarH| sUtram 337 anyatIrthikasthavirasaMvAdapraznAH / adattagrahaNadattagrahaNaikAntabAlapaNDitAdi parasparasaMvAdapraznAH / sUtram 338 gatiprapAtabhedapraznAH / // 638 // Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 639 // vartamAnakAlatvAddattasya cAtItakAlavarttitvAdvarttamAnAtItayozcAtyantabhinnatvAddIyamAnaM dattaM na bhavati dattameva dattamiti vyapadizyate, evaM pratigRhyamANAdAvapi, tatra dIyamAnaM dAyakApekSayA pratigRhyamANaM grAhakApekSayA nisRjyamAnaM kSipyamANaM pAtrApekSayeti, aMtare tti, avasare, ayamabhiprAyaH, yadi dIyamAnaM pAtre'patitaM saddataM bhavati tadA tasya dattasya sataH pAtrapatanalakSaNaM grahaNaM kRtaM bhavati, yadA tu taddIyamAnamadattaM tadA pAtrapatanalakSaNaM grahaNamadattasyeti prAptamiti, 7 nirgranthottaravAkye tu, amhe NaM ajo! dijjamANe dinna ityAdi yaduktaM tatra kriyAkAlaniSThAkAlayorabhedAddIyamAnatvAderdattatvAdi samavaseyamiti / 9 atha dIyamAnamadattamityAderbhavanmatatvAdhUyamevAsaMyatatvAdiguNA ityAvedanAyAnyayUthikAn prati sthavirAH prAhuH tujhe NaM ajo! appaNA ceve tyAdi, 16 rIyaM rIyamANa tti rItaM gamanam, rIyamANA gacchanto gamanaM kurvANA ityarthaH, puDhaviM pecceha pRthivImAkrAmathetyarthaH, abhihaNaha tti pAdAbhyAmAbhimukhyena hatha, vatteha tti pAdAbhighAtenaiva vartayatha zlakSNatAM nayatha leseha tti zleSayatha bhUmyAMzliSTAM kurutha saMghAeha tti saGghAtayathasaMhatAM kurutha, saMghaTTeha ttisaGghaTTayathaspRzatha, paritAveha tti paritApayatha samantAjjAtasantApAMkurutha, kilAmeha ttiklamayatha mAraNAntikasamuddhAtaM gamayathetyarthaH, uvaddaveha tti, upadravayatha mArayathetyarthaH 17 kAyaM va tti kAyaM zarIraM pratItyoccArAdikAyakAryamityarthaH, joga va tti yogaM glAnavaiyAvRttyAdivyApAraM pratItya riyaM vA paDucca tti, RtaM satyaM pratItya, apkAyAdijIvasaMrakSaNaM saMyamamAzrityetyarthaH, desaM deseNaM vayAmo tti prabhUtAyAH pRthivyA ye vivakSitA dezAstaivrajAmo nAvizeSeNa, IryAsamitiparAyaNatvena sacetanadezaparihArato'cetanadezaiva'jAma ityarthaH, evaM paesa paeseNaM vayAmavityapi, navaraM dezobhUmermahatkhaNDaM pradezastu laghutaramiti ||athoktgunnyogen nAsmAkamivaiSAMgamanamastItyabhiprAyataH sthavirA yUyameva pRthivyAkramaNAdito'saMyatatvAdiguNA iti pratipAdanAyAnyayUthikAn pratyAhuH, tujheNaM ajjavityAdi 8 zatake uddezaka: 7 adttaadaanaadhikaarH| sUtram 337 anyatIrthikasthavirasaMvAdapraznAH / adattagrahaNadattagrahaNaikAntabAlapaNDitAdi parasparasaMvAdapraznAH / sUtram 338 gatiprapAtabhedapraznAH / Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 640 // 21 gaippavAyaM ti gatiH prodyate prarUpyate yatra tadgatipravAdaM gatervA pravRtteH kriyAyAH prapAtaH prapatanasambhavaH prayogAdiSvartheSu varttanaM gatiprapAtastatpratipAdakamadhyayanaM gatiprapAtaM tat prajJApitavanto gativicAraprastAvAditi // 337 // 22 atha gatiprapAtameva bhedato'bhidhAtumAha kaivihe Na mityAdi, paogagati tti, iha gatiprapAtabhedaprakrame yadgatibheda bhaNanaM tadgatidharmatvAt prapAtasya gatibhedabhaNane gatiprapAtabhedA eva bhaNitA bhavantIti nyAyAdavaseyam, tatra prayogasya satyamanaHprabhRtikasya paJcadazavidhasya gatiH pravRttiH prayogagatiH, tatagaitti tatasya grAmanagarAdikaM gantuMpravRttatvena taccAprAptatvena tadantarAlapathe vartamAnatayA prasAritakramatayA ca vistAraM gatasya gatistatagatiH, tato vA'vadhibhUtagrAmAdernagarAdau gatiH prAkRtatvena tatagaI, asmiMzcasthAna itaH sUtrAdArabhya prajJApanAyAM SoDazaM (prajJA0pada-1650325-2)prayogapadaM settaM vihAyagaI, etatsUtraM yAvadvAcyametadevAha, ettavityAdi, taccaivaM baMdhaNacheyaNagaI uvavAyagaI vihAyagaI tyAdi, tatra bandhanacchedanagatiH, bandhanasya karmaNaH sambandhasya vA chedane'bhAve gatirjIvasya zarIrAccharIrasya vA jIvAindhanacchedanagatiH, upapAtagatistu trividhA kSetrabhavanobhavabhedAt, tatra nArakatiryagnaradevasiddhAnAMyat kSetra upapAtAya, utpAdAya gamanaM sA kSetropapAtagatiH, yAca nArakAdInAmeva svabhava upapAtarUpA gatiHsAbhavopapAtagatiH, yacca siddhapudgalayorgamanamAnaMsAnobhavopapAtagatiH, vihaayogtistuspRshdgtyaadikaa'nekvidheti|| 338||assttme zate sptmH||8-7|| ||assttmshtke'ssttmoddeshkH|| anantaroddezake sthavirAnpratyanyayUthikAH pratyanIkA uktA aSTame tu gurvAdipratyanIkA ucyante, ityevaMsambandhasyAsyedaM 8 zatake uddezaka:7 adttaadaanaadhikaarH| sUtram 337 anyatIrthikasthavirasaMvAdapraznAH / adattagrahaNadattagrahaNaikAntabAlapaNDitAdi parasparasaMvAdapraznAH / sUtram 338 gatiprapAtabhedapraznAH / uddezakaH8 // 640 // sUtram, Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 zatake zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 641 // uddezakaH8 guruprtyniikaadhdhikaarH| sUtram 339 gurugati samUhAnukaMpAzrutabhAvAzrityapratyanIkapraznAH / 1rAyagihe nayare jAva evaM vayAsI- gurU NaM bhaMte! paDucca kati paDiNIyA paNNattA?, goyamA! tao paDiNIyA pa0, taMjahA AyariyapaDiNIe uvajjhAyapaDi therapaDi0 // 2 gaI(ti) NaM bhaMte! paDucca kati paDiNIyA pa0?, goyamA! tao paDi0 pa0, taMjahAihalogapaDi0 paralogapaDi0 duhaologapaDi0 // 3 samUhaNNaM bhaMte! pa0 kati paDiNIyA pa0?, goyamA! tao paDi0 pa0, taMjahAkulapaDi. gaNapaDi. saMghapaDi0 // 4 aNukaMpaM paDucca pucchA, goyamA! tao paDiNIyA pa0, taMjahA- tavassipaDi. gilANapaDi0 sehpddi0||5suynnnnN bhaMte! pa0 pucchA, goyamA! taopaDiNIyA pa0, taMjahA-suttapaDi0 atthapaDi0 tadubhayapaDi0 / 6bhAvaMNaM bhaMte! pa0 pucchA, goyamA! tao paDiNIyA pa0, taMjahA- nANapaDi0 daMsaNapaDi0 carittapaDi0 // sUtram 339 // 1 rAyagiha ityAdi, tatra gurUNaM ti gurUn tattvopadezakAn pratItyAzritya pratyanIkamiva pratisainyamiva pratikUlatayA ye te pratyanIkAH, tatrAcAryo'rthavyAkhyAtA, upAdhyAyaH sUtradAtA,sthavirastujAtizrutaparyAyaiH, tatrajAtyA SaSTivarSajAtaH, zrutasthaviraH samavAyadharaH paryAyasthaviro viMzativarSaparyAyaH, etatpratyanIkatA caivaM jaccAIhiM avannaM bhAsai vaTTai na yAvi uvvaae| ahio chiddappehI pagAsavAI annnnulomo||1||ahvaavi vae evaM uvaesa parassa deMti evaM tu / dasavihaveyAvacce kAyavva sayaM na kuvvNti||2|| (jAtyAdibhiravaNa bhASate na caapyuppaatevrttte| ahitazchidraprekSI prakAzavAdI annulomH||1||athvaapivdedevmupdeshmevN parasya dadati dazavidhavaiyAvRtyaM yatkarttavyaM svayaM tu na kurvanti // 2 // ) 2 gaI Na mityAdi, gatiM mAnuSyatvAdikAM pratItya tatrehalokasya pratyakSasya mAnuSatvalakSaNaparyAyasya pratyanIka indriyArthapratikUlakAritvAtpazcAgnitapasvivadihalokapratyanIkaH, paraloko janmAntaraM tatpratyanIka indriyArthatatparaH, dvidhAlokapratyanIkazca cauryaadibhirindriyaarthsaadhnprH||3 samUhaNNaM bhaMte! ityAdi, samUhaM sAdhusamudAyaM pratItya tatra kulaM cAndrAdikam, tatsamUho gaNa:- koTikAdiH, tatsamUhaH saGghaH, pratyanIkatA // 641 // Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 642 // caiteSAmavarNavAdAdibhiriti, kulAdilakSaNaMcedam, ettha kulaM vinneyaM egAyariyassa saMtaI jaau| tiNha kulANa miho puNa sAvekkhANaM 8 zatake gaNo hoi||1|| savvovi nANadasaNacaraNaguNavihUsiyANa samaNANaM / samudAo puNa saMgho gnnsmudaaottikaauunnN||2|| (atra kulaM uddezakaH8 gurupratyanIkAvijJeyamekAcAryasya yA snttiH| trayANAM kulAnAmiha sApekSANAM punargaNo bhvti||1|| sarvo'pi jJAnadarzanacaraNaguNa ghdhikaarH| vibhUSitAnAM zramaNAnAM samudayaH punaH saGko guNasamudAya itikRtvaa||2||)4 aNukaMpa mityAdi, anukampA bhaktapAnAdibhi- sUtram.33 gurugatirupaSTambhastAM pratItya, tatra tapasvI kSapakaH, glAno rogAdibhirasamarthaH, zaikSo'bhinavapravrajitaH, ete hyanukampanIyA bhavanti / kaMpAzrutatadakaraNAkAraNAbhyAMca prayatnIkateti ||5suynnnn mityAdi, zrutaMsUtrAdi, tatra sUtraM vyAkhyeyam, arthaH tadvyAkhyAnaM niryuktyAdi, bhAvAzrityatadubhayam, etadvitayam, tatpratyanIkatA ca kAyA vayA ya te cciya te ceva pamAya appamAyA y| mokkhAhigAriyANaM joisajoNIhiM kiM pratyanIka praznAH / kjN?||1||(kaayaa vratAni ca tAnyeva ta eva pramAdA aprmaadaashc| mokSAdhikAriNAM (yoniprAbhRtAdi) jyotiryonibhiH kiM sUtram 340 kaarym?||1||) ityAdi duussnnodbhaavnm|6bhaav mityAdi, bhAvaH paryAyaH, saca jIvAjIvagataH, tatra jIvasya prazasto'praza- AgamazrutAstazca, tatra prazastaH kSAyikAdiraprazasto vivakSayaudayikaH, kSAyikAdiH punarjJAnAdirUpo'to bhAvAn jJAnAdIn prati pratyanIkaH jIteti pazcateSAM vitathaprarUpaNato dUSaNato vA, yathA pAyayasuttanibaddhaM ko vA jANai paNIya kenneyN| kiMvA caraNeNaM tu dANeNa viNA u hvitti|| 1 // (prAkRtanibaddhaM sUtraM ko vA jAnAti kenedaM praNItaM?, kiMvA dAnena vinA caraNenaiva bhavati? iti // 1 // ) // 339 // ete ca pratyanIkA apunaHkaraNenAbhyutthitAH zuddhimarhanti zuddhizca vyavahArAditi vyavahAraprarUpaNAyAha 7 kaiviheNaM bhaMte! vavahAre pannatte?, goyamA! paMcavihe vavahAre pa0, taMjahA-Agame suttaM ANA dhAraNA jIe, jahA setattha Agame siyA AgameNaM vavahAraM paTTavejA, No ya se tattha Agame siyA jahA se tattha sutte siyA sueNaM vava. paTTha0,NovA se tattha sue siyA ''jJAdhAraNA vyavahArastatphalapraznAH / // 642 // Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaI zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 643 // jahA se tattha ANA siyA ANAe vava0 paTTha0,No ya se tattha ANA siyA jahA se tattha dhAraNA siyA dhAraNAeNaM vava0 paTTha0, No ya se tattha dhA0 siyA jahA se tattha jIe siyA jIeNaM vava0 paTTha0, icceehiM paMcahiM vava0 paTTha0, taMjahA- AgameNaM sueNaM ANAe dhAraNAe jIeNaM, jahA 2 se Agame sue ANA dhAraNA jIetahA 2 vava0 ptttth0||8se kimAhubhaMte!, AgamabaliyA samaNA niggaMthA iccetaM paMcavihaM vava0 jayA 2 jahiM 2 tahA 2 tahiM 2 aNissiovasitaM sammaM vavaharamANe samaNe niggaMthe ANAe ArAhae bhvi|| sUtram 340 // 9kaivihe NaM bhaMte! baMdhe paNNatte?, goyamA! duvihe baMdhe pa0, taMjahA-IriyAvahiyAbaMdhe ya saMparAiyabaMdhe ya / 10 IriyAvahiyaNNaM bhaMte! kammaM kiM neraio baMdhai tirikkhajoNio baM0 tirikkhajoNiNI baM0 maNussobaM0 maNussI baM0 devobaM0 devI baM0?, goyamA! no neraio baM0 no tirikkhajoNIo baM0 no tirikkhajoNiNI baM0 no devo baM0 no devI baM0 puvvapaDivannae paDucca maNussA ya maNussIo ya baM0 paDivajjamANae paDucca maNusso vA baM01 maNussI vA baM0 2 maNussA vA baMdhati 3 maNussIo vA baM0 4 ahavA maNusso ya maNussI ya baM05 ahavA maNusso ya maNussIo ya baMdhanti 6 ahavA maNussA ya maNussI ya baM07 ahavA maNussA ya maNussIo ya bN0|| 11 taM bhaMte! kiM itthI baMdhai puriso baM0 napuMsago baM0 itthIo baMdhanti purisA baM0 napuMsagA baMdhanti noitthInopurisononapuMsaobaMdhai?, goyamA! no itthI baM0 nopurisobaM0 jAva no napuMsagA baMdhantipuvvapaDivannae paDucca avagayavedA baM0, paDivajamANae yapa0 avagayavedovA baM0 avagayavedA vA baMdhaMti / 12 jai bhaMte! avagayavedo vAbaM0 avagayavedAvAbaM0 te bhaMte! kiM itthIpacchAkaDo baM0 purisapacchAkaDo baM0 2 napuMsakapacchAkaDo baM03 itthIpacchAkaDA baMdhaMti 4 purisapacchAkaDAvi baM05 napuMsagapacchAkaDAvi baM06 udAhu itthipacchAkaDo ya purisapa0 ya baM0 4 udAhu itthIpa0 ya NapuMsagapa0 ya baM0 4 udAhu purisapa0 ya 8zatake uddezakaH 8 guruprtyniikaaghdhikaarH| sUtram 340 AgamazrutAssjJAdhAraNAjIteti pnycvyvhaarsttphlprshnaaH| sUtram 341 aiyopathikasAmparAyika dvividhabandhapraznaH / nairayikAdInAM bandhaH / vedApekSakAlApekSasAdisaparyavasitAdi tdbhnggkprshnaaH| // 643 // Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 644 // 8zatake uddezakaH8 guruprtyniikaaghdhikaarH| sUtram 340 AgamazrutAssjJAdhAraNAjIteti pcvyvhaarsttphlprshraaH| sUtram 341 NapuMsagapa0 yabaM04 udAhu itthipa0 ya purisapa0 yaNapuMsagapa0 ya bhANiyavvaM 8, evaM ete chavvIsaM bhaMgA 26 jAva udAhu itthIpacchAkaDA ya purisapa0 napuMsakapa0 baMdhati?, goyamA! itthipacchAkaDovibaM01purisapa0vi02 napuMsagapa0vi baM03 itthIpacchAkaDAvi baM0 4 purisapacchAkaDAvi baM05 napuMsakapacchAkaDAvi baM06 ahavA itthIpacchAkaDA purisapacchAkaDo ya baM07 evaM ee ceva chavvIsaM bhaMgA bhANiyavvA, jAva ahavA itthipacchAkaDAyapurisapa0 ya napuMsagapa0 ya bNdhNti||13tNbhNte! kiMbaMdhI baMdhaibaMdhissai 1 baMdhI baMdhaina baMdhissai 2baMdhInabaMdhar3a baMdhissai 3 baMdhIna baMdhaina baMdhissai4nabaMdhI baMdhai baMdhissai5nabaMdhI baMdhaina baMdhissainabaMdhI nabaMdhar3a baMdhissainabaMdhIna baMdhaina baMdhissai 8?, goyamA! bhavAgarisaMpa0 atthegatie baMdhI baMdhai baMdhissai atthe0 baMdhI baMdhaina baMdhissai, evaMtaMceva savvaMjAva atthe0 nabaMdhIna baMdhaina baMdhissai, gahaNAgarisaMpa0 atthe0 baMdhI baMdhar3a baMdhissaievaMjAva atthe0 nabaMdhI baMdhai baMdhissai,NocevaNaMnabaMdhI baMdhaina baMdhissai, atthe0 nabaMdhInabaMdhai baMdhissai atthe0 nabaMdhIna baMdhaina bNdhissi|| 14 taMbhaMte! kiMsAiyaMsapajjavasiyaMbaM0, sAiyaM apajjavasiyaMbaM0, aNAiyaM sapa0 baM0, aNA0 apA0 baM?, goyamA! sAiyaM sapa0 baM0, no sAiyaM apa0 baM0, no aNA0 sapa0 baM0, no aNA0 apa0 ba0 // 15 taM bhaMte kiM deseNaM desaMbaM0 deseNaM savvaM baM0 savveNaM desaM baM savveNaMsavvaM baM0?, goyamA! no deseNaM desaMbaM0No deseNaM savvaM baM0 nosavveNaM desaMbaM0 savveNaMsavvaM bN0||suutrm 341 // 7 kaivihe Na mityAdi, vyavaharaNaM vyavahAro mumukSupravRttinivRttirUpaH, iha tu tannibandhanatvAjjJAnavizeSo'pi vyavahAraH, tatrAgamyante paricchidyante'rthA anenetyAgamaH kevalamanaHparyAyAvadhipUrvacaturdazakadazakanavakarUpaH, tathA zrutaM zeSamAcAraprakalpAdi, navAdipUrvANAMca zrutatve'pyatIndriyArtheSu viziSTajJAnahetutvena sAtizayatvAdAgamavyapadezaH kevalavaditi, tathA''jJA yadagItArthasya purato gUDhArthapadairdezAntarasthagItArthanivedanAyAtIcArAlocanamitarasyApi tathaiva zuddhidAnam, tathA dhAraNA aiApathikasAmparAyika dvividhabandhapraznaH / nairayikAdInAM bndhH| vedApekSakAlApekSasAdisaparyavasitAdi tdbhnggkprshnaaH| // 644 // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhayavRttiyutam bhAga-2 // 645 // gItArthasaMvignena dravyAdyapekSayA yatrAparAdhe yathA yA vizuddhiH kRtA tAmavadhArya yada(yadanyastatraiva?)guptamevAlocanadAnatastatraiva tathaiva tAmeva prayukta iti vaiyAvRttyakarAdervA gacchopagrahakAriNo'zeSAnucitasya prAyazcittapadAnAM pradarzitAnAM dharaNamiti, tathA jItaM dravyakSetrakAlabhAvapuruSapratisevAnuvRttyA saMhananadhRtyAdiparihANimavekSya yat prAyazcittadAnaM yo vA yatra gacche sUtrAtiriktaH kAraNataH prAyazcittavyavahAraH pravartito bahubhiranyaizcAnuvartita iti / AgamAdInAM vyApAraNa utsargApavAdAvAha jahe tyAdi, yatheti yathAprakAraH kevalAdInAmanyatamaH, setasya vyavahartuH sacoktalakSaNo vyavahAraH, tatra teSu paJcasu vyavahAreSu madhye tasmin vA prAyazcittadAnAdivyavahArakAle vyavaharttavye vA vastuni viSaye, AgamaH kevalAdiH syAdbhavettAdRzeneti zeSaH, Agamena vyavahAraM prAyazcittadAnAdikaM prasthApayet pravarttayenna zeSaiH, Agame'pi SaDvidhe kevalenAvandhyabodhatvAttasya, tadabhAve manaHparyAyeNa, evaM pradhAnatarAbhAva itareNeti / atha no naiva cazabdo yadizabdArthaH, se tasya sa vA tatra vyavaharttavyAdAvAgamaH syAt, yathA yatprakAra se tasya tatra vyavaharttavyAdau zrutaM syAttAdRzena zrutena vyavahAraM prasthApayediti, icceehi mityAdi nigamana sAmAnyena, jahA jahA sa ityAdi tu vizeSanigamanamiti // 8 etairvyavahartuH phalaM praznadvAreNAha se ki mityAdi, atha kiM he bhadanta! bhaTTAraka, AhuH pratipAdayanti? ye(ke?) AgamabalikA uktajJAnavizeSabalavantaH zramaNA nirgranthAH kevaliprabhRtayaH, icceyaMti, ityetadvakSyamANam, athavetyevamiti, evaM pratyakSaM paJcavidhaM vyavahAraM prAyazcittadAnAdirUpaM sammaM vavaharamANe tti saMbadhyate, vyavaharan pravartayannityarthaH, kathaM? sammaMtti samyak, tadeva katham? ityAha yadA 2 yasmin 2 avasare yatra 2 prayojanevA kSetre vA yo ya ucitastaM tamiti zeSaH tadA 2 kAle tasmin 2 prayojanAdau, kathambhUtam? ityAha, anizritaiH sarvAzaMsArahitaiH, upAzrito'GgIkRtaH, anizritopAzritastam, athavA nizritazca ziSyatvAdi pratipanna upAzritazca sa eva vaiyAvRttyakaratvAdinA 8zatake uddezaka:8 guruprtyniikaaghdhikaarH| sUtram 340 AgamazrutA''jJAdhAraNAjIteti pnycvyvhaarsttphlprshnaaH| sUtram 341 aipithikasAmparAyika dvividhabandhapraznaH / nairayikAdInAM bandhaH / vedApekSakAlApekSasAdisaparyavasitAdi tdbhnggkprshnaaH| // 645 // Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhayavRttiyutam bhAga-2 // 646 // pratyAsannatarastau, athavA nizritaMrAgaH, upAzritaMca dveSaste, athavA nizritaMcAhArAdilipsA, upAzritaMca ziSyapratIcchakakulAdyapekSA te na sto yatra tattatheti kriyAvizeSaNam, sarvathA pakSapAtarahitatvena yathAvadityarthaH, iha pUjyavyAkhyA rAgo hoi nissA uvassio dossNjutto|| ahavaNa AhArAI dAhI majjhaM tu esa nissA u| sIso paDicchao vA hoi uvassA kulaadiiyaa|| |1 // iti AjJAyA jinopadezasyArAdhako bhavatIti, hanta! Ahureveti guruvacanaM gamyamiti, anye tu se kimAhu bhaMte! ityAdyevaM vyAkhyAnti, atha kimAhurbhadanta! AgamabalikAH zramaNA nirgranthAH! paJcavidhavyavahArasya phalamiti zeSaH, atrottaramAha, icceya mityaadi| 340 // 9 AjJArAdhakazca karma kSapayati zubhaM vA tadbadhnAtIti bandhaM nirUpayannanAha kaI tyAdi, baMdhe tti dravyato nigaDAdibandho bhAvataH karmabandhaH, iha ca prakramAt karmabandho'dhikRtaH, IriyAvahiyAbaMdhe yatti, IryA gamanaM tatpradhAnaH panthA mArga IryApathastatra bhavamairyApathikaM kevalayogapratyayaM karma tasya yo bandhaH sa tathA, sa caikasya vedanIyasya, saMparAiyabaMdhe ya tti saMparaiti saMsAra paryaTatyebhiriti samparAyAH kaSAyAsteSu bhavaM sAmparAyikaM karma tasya yo bandhaH sa sAmparAyikabandhaH kaSAyapratyaya ityarthaH, sa cAvItarAgaguNasthAnakeSu sarveSviti / 10 no neraio, ityAdi, manuSyasyaiva tadvandho yasmAdupazAntamohakSINamohasayogakevalinAmeva tadvandhanamiti, puvvapaDivannae, ityAdi, pUrvaM prAkkAle pratipannamairyApathikabandhakatvaM yaiste pUrvapratipannakAstAn, tadvandhakatvadvitIyAdisamayavarttina ityarthaH, teca sadaiva bahavaH puruSAH striyazca santi, ubhayeSAM kevalinAMsadaiva bhAvAdata uktaM maNussA ya maNussIo ya baMdhaMti tti, paDivajjamANae tti pratipadyamAnakAnairyApathikakarmabandhanaprathamasamayavartina ityarthaH, eSAM 0 rAgazca bhavati nizrA, upAzrito bhavati doSa sNyuktH|| athavA''hArAdi mahyaM dAsyatyeveti tu nishraa| ziSyaH pratIcchako vA bhavatyupazrA kulAdikA // 1 // 8 zatake uddezaka:8 guruprtyniikaaghdhikaarH| sUtram 340 AgamazrutA'5jJAdhAraNAjIteti pnycvyvhaarsttphlprshnaaH| | sUtram 341 | aipithikasAmparAyika | dvividhabandhapraznaH / nairayikAdInAM bandhaH / vedApekSakAlApekSasAdisaparyavasitAdi tdbhnggkprshnaaH| // 646 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 647 // bandhaH / cavirahasambhavAdekadA manuSyasya striyAzcaikaikayoga ekatvabahutvAbhyAM catvAro vikalpAH,dvikasaMyogetathaiva catvAraH, evamete 8 zatake sarve'pyaSTau, sthApanA ceyameSAm-pu1strI puM3 strI 3 // ii etadevAha maNusse vetyAdi, eSAMca puMstvAdi tattalliGgA uddezaka:8 gurupratyanIkApekSayA na tu vedApekSayA, kSINopazAntavedatvAt / 11 atha 1 1 vedApekSaM strItvAdyadhikRtyAha taM bhaMte! ki mityAdi, noDa dydhikaarH| itthI tyAdica padatrayaniSedhenAvedakaH pranitaH, uttare tuSaNNAM / padAnAM niSedhaH saptamapadoktastu vyapagatavedaH, tatra cala sUtram 341 airyApathikapUrvapratipannAH pratipadyamAnakAzca bhavanti,tatra pUrvapratipannakAnAM 3 3 vigatavedAnAMsadA bahutvabhAvAdAha puvvapaDivanne tyAdi, sAmparAyika dvividhabandhapratipadyamAnakAnAM tu sAmayikatvAdvirahabhAvenaikAdisambhavAdvikalpadvayamata evAha paDivajjamANe tyaadi|| 12 apagata praznaH / vedamairyApathikabandhamAzritya strItvAdi bhUtabhAvApekSayA vikalpayannAha jaI tyAdi, taM bhaMte! tadA bhadanta! tadvA karmA, nairayikAdInAM itthIpacchAkaDe tti bhAvapradhAnatvAnnirdezasya strItvaM pazcAtkRtaM bhUtatAM nItaM yenAvedakenAsaustrIpazcAtkRtaH, vedApekSaevamanyAnyapi, ihaikakayoga ekatvabahutvAbhyAM SaD vikalpAH dvikayoge tu tathaiva dvAdaza trikayoge / / prastAra kAlApekSa| sthApanA / / sAdisaparyapanustathaivASTau, ete ca sarve SaDviMzatiH, iyaM caiSAM sthApanA- strI 1 pu01na01 strI 3 pu03 n03| sUtreca vasitAdi | 555 caturbhaGgayaSTabhaGgInAMprathamavikalpAdarzitAH,sarvAntimazceti, 13 athairyApathikakarmabandhanameva kAlatrayeNa |133 / 1317 / vikalpayannAha taM bhaMte! ityAdi, tadairyApathikaM karma baMdhI ti baddhavAn badhnAti bhantsyati strI puM strI na puna 233 / / cetyeko vikalpaH, evamanye'pi sapta, eSAM ca sthApanA / uttaraM tu bhave tyAdi, . bhave'nekatropazamAdizreNiprAptyA, AkarSa airyApathikakarmANugrahaNaM bhavAkarSastaM pratItya, 3 astyaikaH, bhavatyekaH kazcijjIvaH prathamavaikalpikaH, tathAhi, pUrvabhava upazAntamohatve 3 3 3 3 strI puna tadbhaka praznAH / // 647 // Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 648 // satyairyApathikaM karma baddhavAn vartamAnabhave copazAntamohatve badhnAtyanAgate copazAntamohAvasthAyAM bhantsyatIti 1, dvitIyastu 8 zatake yaH pUrvasmin bhava upazAntamohatvaMlabdhavAn vartamAne ca kSINamohatvaM prAptaH sa pUrvabaddhavAn vartamAne ca badhnAti zailezyavasthAyAM uddezaka:8 | gurupratyanIkApunarna bhansyatIti 2, tRtIyaH pUrvajanmanyupazAntamohatve baddhavAn tatpratipatitonabadhnAti anAgate copazAntamohatvaM pratipatsyate ghdhikaarH| tadA bhansyatIti 3, caturthastuzailezIpUrvakAle baddhavAn zailezyAMca na badhnAti na ca punarbhantsyatIti 4, paJcamastu pUrvajanmani sUtram 341 aipithikanopazAntamohatvaM labdhavAniti na baddhavAnadhunA labdhamiti badhnAti punarapyeSyatkAla upazAntamohAdyavasthAyAM bhantsyatIti sAmparAyika dvividhabandhapaJcamaH 5, SaSThaH punaH kSINamohatvAdinalabdhavAniti na pUrvaMbaddhavAnadhunA tu kSINamohatvaMlabdhamiti badhnAti zailezyavasthAyAM punarna bhansyatIti SaSThaH 6, saptamaH punarbhavyasya, sAnAdau kAlena baddhavAnadhunA'pikazcinna badhnAti kAlAntare tubhantsyatIti nairayikAdInAM 7, aSTamastvabhavyasya 8, sa ca pratIta eva / gahaNAgarisa mityAdi, ekasminneva bhava airyApathikakarmapudgalAnAM grahaNarUpo yA AkarSo'sau grahaNAkarSastaM pratItyAstyekaH kazcijjIvaH prathamavaikalpikaH, tathAhi, upazAntamohAdiryadairyApathikaM karma baddhA sAdisaparyabadhnAti tadA'tItasamayApekSayA baddhavAn vartamAnasamayApekSayA ca badhnAtyanAgatasamayApekSayA tu bhantsyatIti 1, dvitIyastu / vasitAdi kevalI, sahyatItakAle baddhavAn vartamAne ca badhnAti zailezyavasthAyAM punarna bhansyatIti 2, tRtIyastUpazAntamohatve baddhavAn praznAH / tatpratipatitastu na badhnAti punastatraiva bhave upazamazreNI pratipanno bhantsyatIti, ekabhave copazamazreNI dviraM prApyata eveti 3, caturthaH punaHsayogitve baddhavAn zailezyavasthAyAM na badhnAti na ca bhantsyatIti 4, paJcamaH punarAyuSaH pUrvabhAgaen upazAntamohatvAdinalabdhamiti na baddhavAnadhunA tulabdhamiti badhnAti tadaddhAyA eva caiSyatsamayeSu punarbhantsyatIti 5, SaSThastu nAstyeva, tatra (na?) baddhavAn banAtItyanayorupapadyamAnatve'pina bhantsyatIti, ityasyAnupapadyamAnatvAt, tathAhi, AyuSaH |bandhaH / | vedApekSakAlApekSa tadbhaGgaka Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 649 // pUrvabhAga upazAntamohatvAdi na labdhamiti na baddhavAn tallAbhasamaye ca badhnAti tato'nantarasamayeSu ca bhansyatyeva na tu na 8 zatake uddezaka:8 bhansyati, samayamAtrasya bandhasyehAbhAvAt, yastu mohopazamanirgranthasya samayAnantaramaraNenaipathikakarmabandhaH samayamAtro gurupratyanIkAbhavati nAsau SaSThavikalpahetuH, tadanantarairyApathikakarmabandhAbhAvasya bhavAntaravarttitvAdhaNAkarSasya ceha prakrAntatvAt, yadi ghdhikaarH| sUtram 341 punaH sayogicaramasamaye badhnAti tato'nantaraM na bhantsyatIti vivakSyeta tadA yatsayogicaramasamaye badhnAtIti tadvandhapUrvakameva aipithika sAmparAyika syAnnAbandhapUrvakam, tatpUrvasamaye tasya bandhakatvAt, evaM ca dvitIya eva bhaGgaH syAnna punaH SaSTha iti 6, saptamaH punarbhavyavizeSasya dvividhabandha7, aSTamastvabhavyasyeti 8, iha ca bhavAkarSApekSeSvaSTasu bhaGgakeSu baMdhI baMdhai baMdhissaI tyatra prathame bhaGga upazAntamohaH, baMdhI na praznaH / nairayikAdInAM baMdhai na baMdhissaI tyatra dvitIya kSINamohaH, baMdhI na baMdhai baMdhissaI tyatra tRtIya upazAntamohaH, baMdhI na baMdhai na baMdhissaI tyatraM bandhaH / caturthe zailezIgataH, na baMdhI baMdhai baMdhissaI tyatra paJcama upazAntamohaH, na baMdhI baMdhai na baMdhissaI tyatra SaSTe kSINamohaH, na baMdhI na vedApekSa kAlApekSabaMdhai baMdhissaI tyatra saptame bhavyaH, na baMdhI na baMdhaina baMdhissaI tyatrASTame'bhavyaH, grahaNAkarSApekSeSu punareteSveva prathama upazAntamohaH sAdisaparya vasitAdi kSINamoho vA, dvitIye tu kevalI, tRtIye tUpazAntamohaH, caturthe zailezIgataH paJcama upazAntamohaH kSINamoho vA, SaSThaH / zUnyaH, saptame bhavyo bhAvimohopazamo bhAvimohakSayo vA, aSTame tvabhavya iti // 14 athairyApathikabandhameva nirUpayannAha ta mityAdi, tadai ryApathikaM karma sAiyaM sapajjavasiya mityAdi caturbhaGgI, tatra cairyApathikakarmaNaH prathama eva bhaGge bandho'nyeSu tadasambhavAditi ta mityAdi, tadairyApathikaM karma deseNaM desaM ti dezena jIvadezena dezaM karmadezaM badhnAtItyAdi caturbhaGgI, tatra ca dezena karmaNo dezaH sarva vA karma sarvAtmanA vA karmaNo dezo na badhyate, kiM tarhi?, sarvAtmanA sarvameva badhyate, tathAsvabhAvatvAjjIvasyeti // 341 // atha sAmparAyikabandhanirUpaNAyAha praznAH Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 650 // 8 zatake uddezaka:8 guruprtyniikaaghdhikaarH| sUtram 342 nairayikAdisAmparAyikakarmabandhasvAmi tddhnggprshnaaH| 16 saMparAiyaNNaM yaM NaM bhaMte! kammaM kiM neraiyo baMdhai tirikkhajoNIo baMdhai jAva devI baM0?, goyamA! neraiovi baM0 tirikkhajoNIovi baM0 tirikkhajoNiNIvibaM0 maNussovi baM0 maNussIvi baM0 devovi baM0 deviivibN0||17tNbhNte! kiM itthI baM0 puriso baM0 taheva jAva noitthInopurisononapuMsao baM?, goyamA! itthIvi baM0 purisovi baM0 jAva napuMsagovi baM0 ahavee ya avagayavedo ya baM0 ahavee ya avagayaveyA ya baMdhaMti / 18 jai bhaMte! avagayavedo ya baM0 avagayavedA ya baMdhanti taM bhaMte! kiM itthIpacchAkaDo baM0 purisapacchAkaDo baM? evaM jaheva IriyAvahiyAbaMdhagassa (sU012) taheva niravasesaM jAva ahavA itthIpa0 ya purisapa0 ya (baMdhai) napuMsagapa0 ya baMdhaMti ||19tNbhNte! kiMbaMdhI baM0 baMdhissai1baMdhI baMna baMdhissai 2 baMdhInabaM0 baMdhissai 3baMdhI na baM0 na baMdhissai 4 ?, goyamA! atthegatie baMdhI baM0 baMdhissai 1 atthe0 baMdhI baMna baMdhissai 2 atthe0 baMdhI na baM0 baMdhissai 3 atthe0 baMdhI na baM0 na baMdhissai // 20 taMbhaMte! kiMsAiyaMsapajjavasiyaMbaM? pucchA taheva, goyamA! sAiyaM vA sapana0 baM0 aNAiyaMvA sapana0 ba0 aNA0 vA apana0 ba0 NocevaNaM sAiyaM apaja bN0|21tNbhNte! kiM deseNaM desaMbaM0 evaM jaheva IriyAvahiyAbaMdhagassa jAva savveNaM savvaM bNdhi|suutrm 342 // 16 saMparAiyaM NamityAdi, kiM neraio, ityAdayaH sapta praznAH, uttarANi ca saptava, eteSu ca manuSyamanuSIvarjAH paJca sAmparAyikabandhakA eva sakaSAyatvAt, manuSyamanuSyautu sakaSAyitve sati sAmparAyikaM badhnItona punrnydeti||17saampraayikbndhmev stryAdyapekSayA nirUpayannAha taM bhaMte! kiM itthI tyAdi, iha stryAdayo vivakSitaikatvabahutvAH SaT sarvadA sAmparAyikaM badhnanti, 18 apagatavedazca kadAcideva tasya kAdAcitkatvAt, tatazcastryAdayaH kevalA badhnantyapagatavedasahitAzca, tatazca yadA'pagatavedasahitAstadocyate, athavaite stryAdayo badhnantyapagatavedazca, tasyaikasyApi sambhavAt, athavaite stryAdayo badhnantyapagatavedAzca, Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhayavRttiyutam bhAga-2 // 651 // 8 zatake uddezaka:8 guruprtyniikaaghdhikaarH| sUtram 342 nairayikAdisAmparAyikakarmabandhasvAmi tdbhnggprshnaaH| teSAMbahUnAmapi sambhavAt, apagatavedazcasAmparAyikabandhako vedatraya upazAnte kSINevA yAvadyathAkhyAtaM na prApnoti tAvallabhyata iti, iha ca pUrvapratipannapratipadyamAnakavivakSA na kRtA, dvayorapyekatvabahutvayorbhAvena nirvizeSatvAt, tathAhi, apagatavedatve sAmparAyikabandho'lpakAlIna eva, tatra ca yo'pagatavedatvaM pratipannapUrvaH sAmparAyikaM badhnAtyasAveko'neko vA syAt, evaM pratipadyamAnako'pIti // 19 atha sAmparAyikakarmabandhameva kAlatrayeNa vikalpayannAha taM bhaMte! ki mityAdi, iha ca pUrvokteSvaSTAsu vikalpeSvAdyAzcatvAra eva saMbhavanti netare, jIvAnAM sAmparAyikakarmabandhasyAnAditvena na baMdhI tyasyAnupapadyamAnatvAt, tatra prathamaH sarva eva saMsArI yathAkhyAtAsaMprAptopazamakakSapakAvasAnaH, sa hi pUrvaM baddhavAn vartamAnakAle tu badhnAtyanAgatakAlApekSayA tu bhantsyati 1, dvitIyastu mohakSayAtpUrvamatItakAlApekSayA baddhavAn vartamAnakAle tu badhnAti bhAvimohakSayApekSayA tu na bhantsyati 2, tRtIyaH punarupazAntamohatvAt pUrvaM baddhavAnupazAntamohatve na badhnAti tasmAccyutaH punarbhantsyatIti 3, caturthastu mohakSayAtpUrvaM sAmparAyikaM karma baddhavAn mohakSaye na badhnAti na ca bhantsyatIti / 20 sAmparAyikakarmabandhamevAzrityAha ta mityAdi, sAiyaM vA sapajjavasiyaM baMdhai tti, upazAntamohatAyAzcyutaH punarupazAntamohatAM kSINamohatAM vA pratipatsyamAnaH, aNAiyaM vA sapajjavasiyaM baMdhai tti, AditaH kSapakApekSamidam, aNAiyaM vA apajjavasiyaM baMdhai tti, etaccAbhavyApekSam, no cevaNaM sAiyaM apajjavasiyaM baMdhai tti, sAdisAmparAyikabandho hi mohopazamAccyutasyaiva bhavati, tasya cAvazyaM mokSayAyitvAtsAmparAyikabandhasya vyavacchedasambhavaH, tatazcana sAdiraparyavasAnaH saampraayikbndho'stiiti|| 342 // anantaraM karmavaktavyatoktA, atha karmasveva yathAyogaM parISahAvatAraM nirUpayitumicchuH karmaprakRtIH parISahAMzca tAvadAha // 651 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 652 // 22 kai NaM bhaMte! kammapayaDIo pannattAo?, goyamA! aTTa kammapayaDIo pa0, taMjahA- NANAvaraNijjaM jAva aMtarAiyaM / / 23 kaiNaM bhaMte! parIsahA pa0?, goyamA! bAvIsaM parIsahA pa0, taMjahA-digiMchAparIsahe pivAsAparIsahejAva dNsnnpriishe| 24 eeNaM bhaMte! bAvIsaM parIsahA katisukammapagaDIsusamoyaraMti?,goyamA! causu kammapayaDIsusamoyaraMti, taMjahA-nANAvaraNijje veyaNijje mohaNijje aNtraaie| 25 nANAvaraNijjeNaM bhaMte ! kamme kati parIsahA samo0?, goyamA! do parIsahA samo0, taMjahA- pannAparIsahe nANaparIsahe ya, 26 veyaNijje NaM bhaMte! kamme kati parIsahA samo0?, goyamA! ekkArasa parIsahA samo0, taMjahA- paMceva ANupuvvI cariyA sejjA vahe ya roge y| taNaphAsa jallameva ya ekkArasa vednnijNmi||1|| 27 daMsaNamohaNijje NaM bhaMte! kamme kati parIsahA samo0?, goyamA! ege daMsaNaparIsahe samo0, 28 carittamohaNijje NaM bhaMte! kamme kati parIsahA samo0?, goyamA! satta parIsahA samoyaraMti, taMjahA- aratI acela itthI nisIhiyA jAyaNA ya akkose| sakkArapurakAre carittamohaMmi sattete // 1 // 29 aMtarAieNaM bhaMte! kamme kati parIsahA samo0?, goyamA! ege alAbhaparIsahe samo0 // 30 sattavihabaMdhagassaNaM bhaMte! kati parIsahA pa0?, goyamA! bAvIsaM parIsahA pa0, vIsaMpuNa vedei, jaMsamayaM sIyaparIsahaM vedeti NotaM samayaM usiNaparisahaM vedei jasamayaM u0pa0 ve0 NotaMsamayaM sIyaparI0 ve0, jaM samayaM cariyAparIsahaM ve0 NotaM samayaM nisIhiyAparIsahaM ve jaM samayaM ni0pa0 ve NotaM samayaM ca0pa0 ve0 / 31 aTThavihabaMdhagassaNaMbhaMte! kati parIsahA pa0?, goyamA! bAvIsaM parIsahA pa0, taMjahA- chuhAparIsahe pivAsAparIsahe sIyapa0 daMsapa0 masagapa0 jAva alAbhapa0, evaM aTThavihabaMdhagassavi sttvihbNdhgssvi| 32 chavvihabaMdhagassa NaM bhaMte! sarAgachaumatthassa kati parI0pa0?, goyamA! coddasa parI0pa0 bArasa puNave0, jasamayaM sIyaparIsahaM vedei NotaM samayaM usiNaparIsahaM vedei jaMsamayaM u0pa0 ve0 notaM samayaM sIyapa0 ve0, jasamayaM cariyAparIsahaM ve0 NotaM samayaM senAparI0 ve jaM samayaM senAparI veNotaM samayaM cariyApa0 8 zatake uddezakaH8 guruprtyniikaaghdhikaarH| sUtram 343 karmaprakRtipariSahabheda praznAH / pariSahAnAM pratyekakarmaprakRtiSu samAvatAraH, ekavidhAdi bandhakasya pariSaha praznAH / // 652 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 653 // ve0 / 33 ekkavihabaMdhagassa NaM bhaMte! vIyarAgachaumatthassa kati parIsahA pa0?, goyamA! evaM ceva jaheva chavvihabaMdhagassa NaM / 34 8 zatake egavihabaMdhagassaNaMbhaMte! sajogibhavatthakevalissa kati parI0pa0?, goyamA! ekkArasa parI0pa0, navapuNa ve0, sesaMjahA chavviha uddezaka:8 gurupratyanIkAbaMdhagassa / 35 abaMdhagassaNaM bhaMte! ajogibhavatthakevalissa kati parI0pa0?, goyamA! ekkArasa parI0pa0, nava puNa ve0,jaM samayaM ghdhikaarH| sIyaparI ve0 no taM samayaM usiNapa0 ve jaM samayaM usiNapa0 ve0 no taM samayaM sIyapa ve0, jaM samayaM cariyApa0 ve0 no taM samayaM sUtram 343 karmaprakRtisejjAparI0ve jaMsamayaM sejAparI0 ve0 notaMsamayaM cariyAparI vedei // sUtram 343 // pariSahabheda praznAH / 22 kati Na mityAdi, 23 parIsaha tti parIti samantAt svahetubhirudIritA mArgAcyavananirjarArthaM sAdhvAdibhiH sahyanta iti pariSahAnAM parISahAsteca dvAviMzatiriti, digichatti bubhukSAsaiva parISahaH tapo'rthamaneSaNIyabhaktaparihArArtha vA mumukSuNA pariSAmANatvA- pratyekakarmaddigiMchAparIsahetti, evaM pipAsAparIsaho'pi, yAvacchabdalabdhaMsavyAkhyAnamevaM dRzyaM sIyaparIsahe usiNaparIsahe zItoSNe parISahA prakRtiSu samAvatAraH, vAtApanArthaM zItoSNabAdhAyAmapyagnisevAsnAnAdyakRtyaparivarjanArthaM vA mumukSuNA tayoH pariSAmANatvAt, evamuttaratrApi, ekavidhAdisamasagaparIsahe daMzA mazakAzca caturindriyavizeSAH, upalakSaNatvAccaiSAM yUkAmatkuNamakSikAdiparigrahaH, parISahatA caiteSAMka dehavyathAmutpAdayatsvapi teSvanivAraNabhayadveSAbhAvataH, acelaparIsahe celAnAM vAsasAmabhAvo'celaM tacca priissho'celtaayaaN| jIrNApUrNamalinAdicelatve ca lajjAdainyAkAGkSAdyakaraNena pariSahyamANatvAditi, araiparIsahe, aratirmohanIyajomanovikAraH, sAca parISahastanniSedhanena sahanAditi, itthiyAparIsahe striyAH parISahaH 2 tat parISahaNaM ca tannirapekSatvaM brahmacaryamityarthaH, cariyAparIsahe caryA grAmanagarAdiSu saMcaraNaMtatpariSahaNaMcApratibaddhatayA tatkaraNam, nisIhiyAparIsahe naiSedhikI svaadhyaaybhuumiH| zUnyAgArAdirUpA tatpariSahaNaM ca tatropasargeSvatrAsaH, sejjAparIsahe zayyA vasatistatpariSahaNaM ca tajjanyaduHkhAderupekSA, bandhakasya pariSaha praznA : / Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 654 // akkosaparIsahe, Akrozo durvacanam, vahaparIsahe vyadho vadho vA yaSTyAdi(nA)tADanaM tatparISahaNaM ca kSAntyavalambanam, 8 zatake jAyaNAparIsahe yAcA bhikSaNaM tatpariSahaNaMca tatra mAnavarjanam, alAbhaparIsahe'lAbhaH pratItastatpariSahaNaMca tatra dainyAbhAvaH, uddezaka:8 | gurupratyanIkArogaparIsahe rogoruk tatpariSahaNaMca tatpIDAsahanaM cikitsAvarjanaM ca, taNaphAsaparIsahe tRNasparzaH kuzAdisparzastatpariSahaNaMca ghdhikaarH| kAdAcitkatRNagrahaNe tatsaMsparzajanyaduHkhAdhisahanam, jallaparIsahejallo malastatpariSahaNaMca dezataH sarvato vAsnAnodvarttanAdi sUtram 343 karmaprakRtivarjanam,sakkArapurakkAraparIsahe satkArovastrAdipUjA puraskArorAjAdikRtAbhyutthAnAdistatpariSahaNaMca tatsadbhAva AtmotkarSa- pariSahabheda varjanaM tadabhAve dainyavarjanaM tadanAkAGkSA ceti, paNNAparIsahe prajJA matijJAnavizeSastatpariSahaNaM ca prajJAyA abhAva udvegAkaraNaM |praznAH / pariSahAnAM tadbhAve ca madAkaraNam, nANaparIsahe jJAnaMmatyAdi tatpariSahaNaMca tasya viziSTasya sadbhAve madavarjanamabhAve ca dainyaparivarjanam, pratyekakarma prakRtiSu granthAntare tvajJAnaparISaha iti paThyate, daMsaNaparIsahe darzanaM tattvazraddhAnaM tatpariSahaNaM ca jinAnAM jinoktasUkSmabhAvAnAM samAvatAra:, cAzraddhAnavarjanamiti / 24 kaisu kammapayaDIsu samoyaraMti tti katiSu karmaprakRtiSu viSaye parISahAH samavatAraM vrajantItyarthaH, ekavidhAdi bandhakasya 25 paNNAparIsaha ityAdi, prajJAparISaho jJAnAvaraNe matijJAnAvaraNarUpe samavatarati, prajJAyA abhAvamAzritya, tadabhAvasya jJAnAvaraNodayasambhavatvAt, yattu tadabhAve dainyaparivarjanaM tatsadbhAve ca mAnavarjanaM taccAritramohanIyakSayopazamAderiti, evaM jJAnaparISaho'pi navaraM matyAdijJAnAvaraNe'vatarati, 26 paMce tyAdigAthA, paMceva ANupulvI ti kSutpipAsAzItoSNadaMzamazakaparISahA ityarthaH, eteSu ca pIDaiva vedanIyotthA tadadhisahanaMtu cAritramohanIyakSayopazamAdisambhavam, adhisahanasya cAritrarUpatvAditi // 27 ege daMsaNaparIsahe samoyarati tti yato darzanaM tattvazraddhAnarUpaM darzanamohanIyasya kSayopazamAdau bhavatyudaye tu na / bhavatItyatastatra darzanaparISahaH samavataratIti, 28 araI tyAdi gAthA, tatra cAratiparISaho'ratimohanIye tajjanyatvAt, acela pariSaha praznAH / // 654 // Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 | // 655 // parISaho jugupsAmohanIye lajjApekSayA, strIparISahaH puruSavedamohe stryapekSayA tu puruSaparISahaH strIvedamohe, tattvataH stryAdhabhilASarUpatvAttasya, naiSedhikIparISaho bhayamoha upasargabhayApekSayA, yAcAparISaho mAnamohe tadduSkaratvApekSayA, AkrozaparISahaH krodhamohe krodhotpattyapekSayA, satkArapuraskAraparISaho mAnamohe madotpattyapekSayA samavatarati, sAmAnyatastu sarve'pyete cAritramohanIye samavatarantIti // 29 ege alAbhaparIsahe samoyarati tti, alAbhaparISaha evAntarAye samavatarati, antarAyaM ceha lAbhAntarAyam, tadudaya eva lAbhAbhAvAt, tadadhisahanaM ca cAritramohanIyakSayopazama iti // 30 atha bandhasthAnAnyAzritya parISahAn vicArayannAha sattavihe tyAdi, saptavidhabandhaka AyurvarjazeSakarmabandhakaH jaM samayaM sIyaparIsaha mityAdi,yatra samaye zItaparISahaM vedayate na tatroSNaparIsahaM zItoSNayoH parasparamatyantavirodhenaikadaikatrAsambhavAt, atha yadyapi zItoSNayorekadaikatrAsambhavastathA'pyAtyantike zIte tathAvidhAgnisannidhau yugapadevaikasya puMsa ekasyAM dizi zItamanyasyAM coSNamityevaM dvayorapizItoSNaparISahayorasti sambhavaH, naitadevam, kAlakRtazItoSNAzrayatvAdadhikRtasUtrasyaivaMvidhavyatikarasya vA prAyeNa tapasvinAmabhAvAditi / tathA jaMsamayaM cariyAparIsaha mityAdi tatra caryA grAmAdiSu saMcaraNaM naiSedhikIca grAmAdiSu pratipannamAsakalpAdeH svAdhyAyAdinimittaMzayyAto viviktataropAzraye gatvA niSadanam, evaM cAnayorvihArAvasthAnarUpatvena parasparavirodhAnakadAsambhavaH, atha naiSedhikIvacchayyA'picaryayAsaha viruddhetina tayorekadAsambhavastataizcakonaviMzatereva parISahANAmutkarSe*kadA vedanaM prAptamiti, naivam, yatogrAmAdigamanapravRttau yadA kazcidautsukyAdanivRttatpariNAma eva vizrAmabhojanAdyarthamitvarazayyAyAM varttate tadobhayamapyaviruddhameva, tattvatazcaryAyA asamAptatvAdAzrayasya cAzrayaNAditi, yadyevaMtarhi kathaM SaDidhabandhakamAzritya vakSyati samayaM cariyAparIsahaM veeti no taM samayaM sejjAparIsahaM veeItyAditi?, atrocyate, SaDridhabandhako mohanIyasyA 8 zatake uddezaka:8 guruprtyniikaaghdhikaarH| sUtram 343 karmaprakRtipariSahabheda praznAH / pariSahAnAM pratyekakarmaprakRtiSu samAvatAraH, ekavidhAdibandhakasya pariSaha praznA : / // 655 // Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 656 // vidyamAnakalpatvAt sarvatrautsukyAbhAvena zayyAkAle zayyAyAmeva vartate na tu bAdararAgavadautsukyena vihArapariNAmAvicchedA- 8 zatake caryAyAmapi, atastadapekSayA tayoH parasparavirodhAdhugapadasambhavaH, tatazca sAdhveva jaM samayaM carie tyAdIti / 32 chavvihabaMdhe | uddezakaH8 gurupratyanIkAtyAdi, SaDDidhabandhakasyA''yurmohavarjAnAMbandhakasya sUkSmasamparAyasyetyarthaH, etadevAha sarAgachaumatthassetyAdi, sUkSmalobhANUnAM ghdhikaarH| vedanAtsarAgo'nutpannakevalatvAcchadmasthastataH karmadhArayo'tastasya, coddasa parIsaha tti, aSTAnAMmohanIyasambhavAnAM tasya mohA- | sUtram 343 karmaprakRtibhAvenAbhAvAvAviMzateH zeSAzcaturdazaparISahA iti, nanu sUkSmasamparAyasya caturdazAnAmevAbhidhAnAnmohanIya sambhavAnAmaSTAnAma | pariSahabheda sambhava ityuktam, tatazca sAmarthyAdanivRttibAdarasaMparAyasya mohanIyasambhavAnAmaSTAnAmapi sambhavaH prAptaH, kathaM caitadhujyate?, |praznAH / pariSahAnAM yato darzanasaptakopazame bAdarakaSAyasya darzanamohanIyodayAbhAvena darzanaparISahAbhAvAtsaptAnAmeva sambhavo nASTAnAm, atha pratyekakarmadarzanamohanIyasattApekSayA'sAvapISyata ityaSTAveva taryupazamakatve sUkSmasamparAyasyApi mohanIyasattAsadbhAvAtkathaM tadutthAH prakRtiSu sarve'pi parISahAna bhavanti? iti, nyAyasya samAnatvAditi, atrocyate, yasmAddarzanasaptakopazamasyoparyeva napuMsakavedAdhupazama samAvatAraH, ekavidhAdikAle'nivRttibAdarasamparAyo bhavati, sa cAvazyakAdivyatiriktagranthAntaramatena darzanatrayasya bRhati bhAga upazAnte zeSe bandhakasya cAnupazAnta eva syAt, napuMsakavedaMcAsautena sahopazamayitumupakramate, tatazcanapuMsakavedopazamAvasare'nivRttibAdarasamparAyasya pariSaha praznAH / sato darzanamohasya pradezata udayo'sti na tu sattva, tatastatpratyayo darzanaparISahastasyAstIti, tatazcASTAvapi bhavantIti, sUkSmasamparAyasya tu mohasattAyAmapi na parISahahetubhUtaH sUkSmo'pi mohanIyodayo'stIti na mohajanyaparISahasambhavaH, Aha cala // 656 // (r) ata eva RjusUtrAdInAM saMyatAdInAmeva pariSahA iti kathane aviratadezaviratAnAM pariSahA iti pakSarUpAbhyAM naigamavyavahArAbhyAM viziSTatA, krameNopayoge sahajasamAdhAnamidam, tathApi viMzatipariSahayogapadyapratipAdakasUtravirodhAt na tatkalpanA, bhavatu vA'nyeSAM parasparAviruddhAnAM samudita upayogo nAnayordvayoH parasparaM 8 viruddhayoH, vedanAdvayasya yogapadyAbhAvAt / Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 657 // mohanimittA aTThavi bAyararAge parIsahA kiha nnu?| kiha vA suhumasarAge na hoMti uvasAmae savve? // 1 // AcArya Aha- sattagaparao cciya jeNa bAyaro jaM ca saavsesNmi| maggillaMmi purille laggai to dNsnnssaavi||2|| labbhai paesakammaM paDucca suhumodao tao atttth| tassa bhaNiyA nasuhame na tassa suhmodo'vijo||3||(baadrsmpraaye mohanimittA aSTau parISahAH kathaM? kathaMvA sUkSmasamparAya aupazamikeca sarvena bhvnti?||1||drshnsptkprt eva bAdaroyena yasmAccasAvazeSe pAzcAtye'grelagati tato drshnsyaapi|| 2 // labhyate pradezakarma pratItya sUkSmodayastato'STau tasya bhaNitAH, na sUkSme, na tasya sUkSmodayo'pi ytH||3||) yacca sUkSmasamparAyasya sUkSmalobhakiTTikAnAmudayo nAsau parISahahetuH, lobhahetukasya parISahasyAnabhidhAnAt, yadi ca ko'pi kathaJcidasau syAttadA tasyehAtyantAlpatvenAvivakSeti / 33 egavihaMbaMdhagassa tti vedanIyabandhakasyetyarthaH, kasya tasya? ityata Aha vIyarAgachaumatthassa tti, upazAntamohasya kSINamohasya cetyarthaH, evaM ceve tyAdi caturdaza prajJaptA dvAdaza punarvedayatItyarthaH, zItoSNayozcaryAzayyayozca paryAyeNa vedanAditi // 343 // anantaraM parISahA uktAsteSu coSNaparISahastaddhatavazca sUryA ityataH sUryavaktavyatAyAM nirUpayannAha 36 jaMbuddIveNaM bhaMte! dIve sUriyA uggamaNamuhuttaMsi dUre ya mUle yadIsaMti majjhaMtiyamuhattaMsi mUle ya dUre yadIsaMti atthamaNamuhuttaMsi dUre ya mUle ya dIsaMti?, haMtA goyamA! jaMbuddIveNaM dIve sUriyA uggamaNamuhattaMsi dUre ya taM ceva jAva atthamaNamuhattaMsi dUre ya mUle ya diisNti| 37 jaMbUddIveNaMbhaMte! dIve sUriyA uggamaNamuhuttaMsi mamaMsi yamuhuttaMsi ya atthamaNamuhuttaMsi yasavvattha samA uccatteNaM?, haMtA goyamA! jaMbuddIve NaM dIve sUriyA uggamaNa jAva uccateNaM / 38 jai NaM bhaMte! jaMbuddIve 2 sUriyA uggamaNamuhattaMsi ya majhaMtiya0 atthamaNamuhuttaMsi mUle jAva uccatteNaM se keNaMkhAi aTeNaM bhaMte! evaM vu. jaMbuddIveNaM dIve sUriyA uggamaNamuhuttaMsi dUre ya mUle yadIsaMti jAva asthamaNamuhattaMsi dUre ya mUle yadIsaMti?, goyamA! (granthAgraM 5000) lesApaDighAeNaM uggamaNamuhuttaMsi dUre ya mUle ya dIsaMti 8 zatake uddezakaH8 guruprtyniikaaghdhikaarH| sUtram 344 sUryodmAstAdikAle dUrA''sannapratitI, tatkAraNalezyApratighAtAdipraznAH / | gatiprakAzatApakSetra vistAra tddevoppaataadiprshnaaH| // 657 // Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 658 // lesAbhitAveNaM majhaMtiyamuhattaMsi mUle ya dUre yadIsaMti lessApaDighAeNaM atthamaNamuhattaMsi dUreya mUle yadIsaMti, se teNaTeNaM goyamA! evaM vu0- jaMbuddIveNaM dIve sUriyA uggamaNamuhuttaMsi dUre ya mUle yadIsanti jAva atthamaNa jAva diisNti| 39 jaMbuddIveNaM bhaMte! dIve sUriyA kiMtIyaM khettaM gacchaMti paDuppannaM khettaMga0 aNAgayaM khettaM ga0?, goyamA! No tIyaM khettaM ga0 paDu0 khettaM ga0 No aNAgayaM khettaM ga0, 40 jaMbuddIveNaM dIve sUriyA kiM tIyaM khettaM obhAsaMti paDu khettaM o0 aNA0 khettaM o0?, goyamA! no tIyaM khettaM o0 paDu0 khettaM o0 no aNA khettaM o0, 41 taM bhaMte! kiM puDhe o0 apuDhe o0?, goyamA! puDhe obhAsaMti no apuDhe o0 jAva niyamA chddisiN| 42 jaMbUddIveNaMbhaMte! dIve sUriyA kiMtIyaM khettaM ujjoveMti evaM ceva jAva niyamA chaddisiM, evaM taveMti evaM bhAsaMti jAva niyamA chaddisiM // 43 jaMbuddIveNaM bhaMte! dIve sUriyANaM kiM tIe khette kiriyA kajjai paDuppanne khette kiriyA kajjai aNAgae khette kiriyA kajai?, goyamA! no tIe khette ki0 ka0 paDu0 khette ki0 ka0 No aNA0 khette ki0 ka0, 44 sA bhaMte! kiM puTThA ka0 apuTThA ka0?, goyamA! puTThAka0 no apuTThAka0 jAva niyamA chaddisiM / 45 jaMbuddIveNaM bhaMte! dIve sUriyA kevatiyaM khettaM uddhaM tavaMti ke0 khettaM aheta. ke0 khettaM tiriyaM ta ?, goyamA! egaMjoyaNasayaM uDuMtavaMti aTThArasa joyaNasayAI ahe ta0 sIyAlIsaMjoyaNasahassAiMdonni tevaDhe joyaNasae ekavIsaMcasaTThiyAe joyaNassa tiriyaM tavaMti // 46 aMtoNaM bhaMte! mANusuttarassa pavvayassajecaMdimasUriyagahagaNaNakkhattatArArUvA te NaM bhaMte! devA kiM udyovavannagA jahA jIvAbhigame taheva niravasesaM jAva ukloseNaM chammAsA / 47 ba(bA)hiyA NaM bhaMte! mANusuttarassa jahA jIvAbhigame jAva iMdaTThANe NaM bhaMte! ke0 kAlaM uvavAeNaM virahie pa0?, goyamA! jaha0 evaM samayaM ukko0 chammAsA / sevaM bhaMte! 2 / / sUtram 344 ||atttthmse aTThamo uddeso smtto||8-8|| 36 jaMbuddIva yityAdi, dUre ya mUle ya dIsaMti tti dUre ca draSTrasthAnApekSayA vyavahite deze mUle cA''sanne draSTupratItyapekSayA sUryo 8 zatake uddezaka:8 guruprtyniikaaghdhikaarH| sUtram 344 sUryodmAstA| dikAle dUrA''sannapratitI, tatkAraNalezyAprati|ghAtAdipraznAH / gatiprakAzatApakSetra vistAra tddevoppaataadiprshnaaH| // 658 // Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 659 // sUtram 344 dRzyate, draSTA hi svarUpato bahubhiryojanasahasrarvyavahitamudgamAstamayayoH sUryaM pazyati, AsannaM punarmanyate, sadbhUtaM tu viprakarSa 8 zatake uddezaka:8 santamapi na pratipadyata iti / majhaMtiyamuhuttaMsi mUle ya dUre ya dIsaMti tti madhyo madhyamo'ntovibhAgo gaganasya divasasya vA gurupratyanIkAmadhyAntaH sa yasya muhUrttasyAsti sa madhyAntikaH cAsau muhUrttazceti madhyAntikamuhUrtastatra mUle cA''sanne deze draSTrasthAnapekSayA ghdhikaarH| dUrecavyavahite deze draSTrapratItyapekSayA sUryodRzyete, draSTA hi madhyAhna udayAstamanadarzanApekSayA''sannaraviM pazyati yojanazatASTake sUryAdramAstAnaiva tadA tasyavyavahitattvAt, manyate punarudayAstamayapratItyapekSayA vyavahitamiti / 37 savvattha samA uccatteNaM ti samabhUtalApekSayA dikAle dUrA''sannasarvatroccatvamaSTau yojanazatAnItikRtvA, 38 lesApaDighAeNaM tejasaH pratighAtena dUrataratvAttaddezasya tadaprasaraNenetyarthaH, pratitI, lezyApratighAte hi sukhadRzyatvena dUrastho'pi svarUpeNa sUrya AsannapratItiM janayati, lesAbhitAveNaM ti tejaso'bhitApena, tatkAraNa lezyApratimadhyAhne hyAsannataratvAtsUryastejasA pratapati, tejaHpratApeca duIzyatvena pratyAsanno'pyasau dUrapratItiM janayatIti / 39 no tIta ghAtAdi praznAH / khettaM gacchaMti tti, atItakSetrasyAtikrAntatvAt, paDuppannaM ti vartamAnaM gamyamAnamityarthaH, no aNAgayaM ti gamiSyamANamityarthaH, gatiprakAzaiha ca yadAkAzakhaNDamAdityaH svatejasA vyApnoti tat kSetramucyate, 40 obhAsaMti tti, avabhAsayata ISaduddyotayataH 41 puDhe tApakSetra vistAra ti tejasA spRSTam, jAva niyamA chaddisiM ti, iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM taM bhaMte! kiM ogADhaM obhAsai aNogADhaM obhAsai?, taddevopapAtAgoyamA! ogADhaM obhAsai no aNogADha mityAdi taM bhaMte! katidisiM obhAsei?, goyamA! ityetdntmiti| 42 ujjoveMti tti, diprshnaaH| udyotayato'tyarthaM dyotayataH, tavaMti tti tApayata uSNarazmitvAttayoH, bhAsaMti tti bhAsayataH zobhayata ityrthH|| 43 uktamevArtha / // 659 // ziSyahitAya prakArAntareNAha jaMbvi tyAdi, kiriyA kajjai tti, avabhAsanAdikA kriyA bhavatItyarthaH 44 puTTha tti tejasA spRSTAt sparzanAdyA sA spRSTA, 45 egaM joyaNasayaM uDDa tavaMti tti svasvavimAnasyopari yojanazatapramANasyaiva tApakSetrasya Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 660 // durA''sanna bhAvAt, aTThArasa joyaNasayAI ahe tavaMti tti, kathaM?, sUryAdaSTAsu yojanazateSu bhUtalaM bhUtalAca yojanasahasre'dholokagrAmA 8 zatake uddezaka:8 bhavanti tAMzca yAvaduddyotanAditi, sIyAlIsa mityAdi, etacca sarvotkRSTadivase cakSuHsparzApekSayA'vaseyamiti // 46 anantaraM gurupratyanIkAsUryavaktavyatoktA, atha sAmAnyena jyotiSkavaktavyatAmAha, aMtoNaM bhaMte! ityAdi, jahA jIvAbhigame taheva niravasesaM ti tatra cedN| ghdhikaarH| sUtram 344 sUtramevaM kappovavannagA vimANovavannagA cArovavannagA cAraviiyA gairaiyA gaisamAvannagA?, goyamA! te NaM devA no uDDovavannagA no sUryodmAstAkappovavannagA vimANovavannagA cArovavannagA jyotizcakracaraNopalakSitakSetropapannA ityarthaH, no cAraTThiiyA, iha cArojyotiSAma- dikAle vasthAnakSetram, no naiva cAre sthitiryeSAM te tathA, ata eva gairaiyA, ata eva gaisamAvannage tyAdi, kiyahUramidaM vAcyam? ityAha pratitI, jAva ukkoseNaM chammAsa tti, idaM caivaM draSTavyam, iMdaTThANe NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM virahie uvavAeNaM?, goyamA! jahanneNaM evaM samaya tatkAraNa lezyApratiukkoseNaM chammAsa tti, jahA jIvAbhigame tti (pa0 345-1-2, prati-3, sU0 179), idamapyevaMtatrajecaMdimasUriyagahagaNanakkhattatArArUvAla ghAtAdi praznAH / teNaM bhaMte! devA kiM uDDhovavannagA? ityAdi praznasUtram, uttaraMtu goyamA! te NaM devA no uDDovavannagA no kappovavannagA vimANovavannagA no gatiprakAzacArovavannagA cAraTThiiyA no gairaiyA no gaisamAvannage tyAdIti // 344 // assttmshte'ssttmH||8-8|| tApakSetra vistAra tddevoppaataa||assttmshtke nvmoddeshkH|| diprshnaaH| uddezakaH9 aSTamoddezake jyotiSAM vaktavyatoktA, sA ca vaizrasikIti vaizrasikaM prAyogikaM ca bandhaM pratipipAdayiSurnavamoddezakamAha, // 660 // tasya cedamAdisUtram Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 661 // 1kaivihe NaM bhaMte! baMdhe paNNatte?, goyamA! duvihe baMdhe pa0, taMjahA-payogabaMdhe ya vIsasAbaMdhe y||suutrm 345 // 2 vIsasAbaMdheNaMbhaMte! kativihe paNNatte?, goyamA! duvihe pa0, taMjahA-sAiyavIsasAbaMdhe aNAiyavI0 y|3 aNAiyavIsasAbaMdhe NaM bhaMte! kati pa0?, goyamA! tivihe pa0, taMjahA- dhammatthikAyaannamannaaNAdIyavIsasAbaMdhe adhammatthikAyaannamannaaNA0 aagaastthikaayannmnnannaa0| 4 dhammatthikAyaannamannaaNA0 NaM bhaMte! kiM desabaMdhe savvabaMdhe?, goyamA! desabaMdhe no savvabaMdhe, evaM ceva adhammatthikAyaannamannaaNA0vi, evmaagaastthikaayannmnnannaa0|5dhmmtthikaayannmnnannaaiyviissaabNdhe NaM bhaMte! kAlao kevaccira hoi?, goyamA! savvaddhaM, evaM adhammatthikAe, evaM aagaas0|6saadiiyviissaabNdhe NaM bhaMte! kativihe pa0?, goyamA! tivihe pa0, taMjahA- baMdhaNapaccaie bhAyaNapa0 prinnaamp0| 7 se kiM taM baMdhaNapaccaie?, 2 janaM paramANupuggalA dupaesiyA tipaesiyA jAva dasapae0 saMkhejjapae0 asaMkhejapae0, aNaMtapaesiyANaM bhaMte! khaMdhANaM vemAyaniddhayAe vemAlukkhayAe vemAyaniddhalu0 baMdhaNapaccaeNaM baMdhe samuppajjai jaha0 evaM samayaM ukko0 asaMkhenaM kAlaM, settaM bNdhnnpnycie|8 se kiM taM bhAyaNapa0?, bhA02 jannaM junnasurAjunnagulajunnataMdulANaMbhAyaNapaccaieNaM baMdhe samuppajjai jaha0 aMtomuhattaM ukko0 saMkhenaM kAlaM, settaM bhAyaNapa0 / 9 se kiM taM pariNAmapa0?, pariNAmapa0 jannaM abbhANaM abbharukkhANaM jahA tatiyasae (za03 u07 sU03)jAva amohANaM pariNAmapaccaieNaM baMdhe samuppajjai jaha0 evaM samayaM ukko chammAsA, settaM pariNAmapa0, settaM sAdIyavIsasAbaMdhe, settaM viissaabNdhe|| sUtram 346 // 1 kaivihe Na mityAdi 'baMdhe'tti bandhaH pudgalAdiviSayaH sambandhaH paogabaMdhe ya tti jIvaprayogakRtaH, vIsasAbaMdhe ya tti svabhAvasaMpannaH // 345 // 8 zatake uddezakaH 9 pryogbnyaaghdhikaarH| sUtram 345 pryogvissaabndhprshnH| sUtram 346 sAdivinasAdibhedabhAjanapratyayAdiprabhedapraznAH / // 661 // Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 662 // 2yathAsattinyAyamAzrityAha vIsase tyAdi, 3dhammatthikAyaannamannaaNAIyavIsasAbaMdhe yatti dharmAstikAyasyAnyo'nyaM pradezAnAM 8 zatake paraspareNa yo'nAdiko vizrasAbandhaH sa tathA, evmuttrtraapi| 4 desabaMdhetti dezatodezApekSayA bandho dezabandho yathA saGkalikA | uddezaka:9 prayogabandhAkaTikAnAm, savvabaMdhe tti sarvataH sarvAtmanA bandhaH sarvabandho yathA kSIranIrayoH, desabandhe no savvabaMdhe tti dharmAstikAyasya ghdhikaarH|| pradezAnAM parasparasaMsparzena vyavasthitatvAddezabandha eva na punaH sarvabandhaH, tatra okasya pradezasya pradezAntaraiH sarvathA bandhe'nyo | sUtram 345 prayogavinanyAntarbhAvenaikapradezatvameva syAnAsaGkhayeyapradezatvamiti // 5 savvaddhaM ti sarvAddhAM sarvakAlam, 6 sAiyavIsasAbaMdhe yatti | saabndhprshnH| sAdiko yo vizrasAbandhaH sa tathA, baMdhaNapaccaie tti badhyate'neneti bandhanaM vivakSitasnigdhatAdiko guNaH sa eva pratyayo | sUtram 346 sAdivisrasAheturyatra sa tathA, evaM bhAjanapratyayaH pariNAmapratyayazca, navaraM bhAjanamAdhAraH pariNAmo rUpAntaragamanam, 7 jannaM paramANupuggale | dibhedabhAjana | pratyayAdityAdau paramANupudgalaH paramANureva vemAyaniddhayAetti viSamA mAtrA yasyAMsA vimAtrAsAcAsau snigdhatA ceti vimAtrasnigdhatA prbhedprshnaaH| tayA, evamanyadapi padadvayam, idamuktaM bhavati samaniddhayAe bandho na hoi samalukkhayAevi na hoi| vemAyaniddhalukkhattaNeNa baMdho u khNdhaannN||1|| ayamarthaH, samaguNasnigdhasya samaguNasnigdhena paramANuvyaNukAdinA bandho na bhavati, samaguNarUkSasyApi samaguNarUkSeNa, yadA punarviSamA mAtrA tadA bhavati bandhaH, viSamamAtrAnirUpaNArthaM cocyate niddhasya niddheNa duyAhieNaM, lukkhassa lukkheNa duyAhieNaM / niddhassa lukkheNa uvei baMdho, jahannavajjo visamo samo vaa||1|| iti (snigdhasya snigdhena dvikAdhikena rUkSasya rUkSeNa dvikAdhikena / snigdhasya rUkSeNopaiti bandho jaghanyava| viSamaH samo vA // 1 // ) baMdhaNapaccaieNaM ti bandhanasya // 2 // bandhasya pratyayo heturuktarUpavimAtrasnigdhatAdilakSaNo bandhanameva vA vivakSitasnehAdi pratyayo bandhanapratyayastena, iha ca bandhanapratyayeneti sAmAnyaM vimAtrasnigdhatayetyAdayastu tadbhedA iti| asaMkhenaM kAlaM ti, asaGnyeyotsarpiNyavasarpiNIrUpam, Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 663 // 8 zatake uddezaka:9 pryogbndhaadhdhikaarH| sUtram 347 prayogabandhasya sAdhAdi, AlApanAdi, zleSaNAlInAdi bhedprbhedprshnaaH| 8 junnasure tyAditatra jIrNasurAyA:styAnIbhavanalakSaNo bandhaH, jIrNaguDasya jIrNatandulAnAMca pinnddiibhvnlkssnnH||346|| 10 se kiM taM payogabaMdhe?, payogabaMdhe tivihe pa0, taMjahA- aNAie vA apajjavasie, sAie vA apajjavasie, sAie vA sapajjavasie, tattha NaMje se aNAie apajja0 seNaM aTThaNhaM jIvamajjhapaesANaM // tatthaviNaM tiNhaM 2 aNAie apajjavasiesesANaM sAie, tattha NaMje se sAdIe apajja0 se NaM siddhANaM tattha NaM je se sAie sapaja se NaM cauvvihe pa0, taMjahA- AlAvaNabaMdhe alliyAvaNabaMdhesarIrabaMdhesarIrappayogabaMdhe ||11se kiMtaM AlAvaNabaMdhe?, 2jaNNaM taNabhArANa vA kaTThabhArANavA patta0 vA palAla. vA vella0 vA vettalayA-vAga-varatta-rajju-valli-kusa-dabbha-mAdiehiM AlAvaNabaMdhe samuppajjai jaha0 aMtomuhuttaM ukko0 saMkhenaM kAlaM, settaM aalaa0|12 se kiMtaM alliyAvaNabaMdhe?,2 cauvihe pa0, taMjahA-lesaNAbaMdhe uccaya samuccaya0 sAhaNaNA0,13se kiM taMlesaNAbaMdhe?,2 jannaM kuTTANaM koTTimANaMkhaMbhANaM pAsAyANaM kaTThANaMcammANaM ghaDANaMpaDANaM kaDANaM chuhA (rA)-cikkhilla-silesalakkha-mahusitthamAiehilesaNaehiM baMdhe samuppajjai jaha0 aMtomuhuttaM ukko0 saMkhenaM kAlaM, settaM lesaNAbaMdhe, 14se kiMtaM uccayabaMdhe?, 2jannaM taNarAsINa vA kaTTha0 vA patta0 vA tusa0 vA bhusa vA gomaya0 vA avagara vA uccateNaM baMdhe samuppajai jaha* aMtomuhuttaM ukko0 saMkhenaM kAlaM, settaM uccayabaMdhe, 15 se kiMtaMsamuccayabaMdhe?,2 jannaM agaDa-taDAga-nadI-daha-vAvI-pukkhariNI-dIhiyANaM guMjAliyANaM sarANaM sarapaMtiANaM sarasarapaMtiyANaM bilapaMtiyANaM devakula sabhA(bha)-pavva-thUbha-khAiyANaM pharihANaM pAgAra-TTAlaga-cariyadAra-gopura toraNANaMpAsAya-ghara-saraNa-leNaAvaNANaM siMghADaga-tiya-caukta-caccara-caummuha-mahApahamAdINaM chuhA-cikkhillasilesa-samuccaeNaM baMdhesamuccaeNaM baMdhesamuppajjaijaha aMtomuhuttaM ukko0 saMkhenaM kAlaM, settaMsamuccayabaMdhe, 16se kiMtaMsAhaNaNAbaMdhe?, 2duvihe pa0, taMjahA- desasAhaNaNAbaMdhe ya savvasAhaNaNA0 ya, 17 se kiM taM desasA(ha)NaNAbaMdhe?, 2 jannaM sagaDa-raha-jANa-jugga Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 zatake zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 / / 664 // uddezakaH9 pryogbndhaaghdhikaarH| sUtram 347 dezasaMhananasarvasahanA''lInaprayoga zarIrabandhasya gilli-thilli-sIya-saMdamANiyA-lohI-lohakaDAha-kaDucchu-AsaNa-sayaNa-khaMbha-bhaMDamattovagaraNamAINaM desasAhaNaNA0 samuppajjaijaha0 aMtomuhattaM ukko saMkhecaM kAlaM, settaM desasAhaNaNAbaMdhe, 18 se kiMtaMsavvasAhaNaNAbaMdhe?,2se NaMkhIrodagamAINaM, settaM savvasAhaNaNA0, settaM sAhaNaNA0, settaM alliyaavnn0||19se kiMtaM sarIrabaMdhe?,2duvihe pa0, taMjahA-puvvappaogapaccaieya paDuppannapaogapa0 ya, 20 se kiM taM puvvappayogapa0?, 2 jannaM neraiyANaM saMsAravatthA(ratthA)NaM savvajIvANaM tattha 2 tesu 2 kAraNesu samohaNamANANaMjIvappadesANaM baMdhe samuppajjaisettaM puvvappayogapaccaie, 21 se kiMtaM paDuppannappayogapaccaie?,2 jannaM kevalanANassa aNagArassa kevalisamugghAeNaM samohayassa tAo samugghAyAo paDiniyattemANassa aMtarA maMthe vaTTamANassa teyAkammANaM baMdhe samuppajjai, kiM kAraNaM?, tAhe se paesA egattIgayA ya bhavaMtitti, settaM paDuppannappayogapa0, settaM sarIrabaMdhe // 22 se kiM taM sarIrappayogabaMdhe?,2paMcavihe pannatte,taMjahA-orAliyasarIrappaoga0 veuvviyasarIrappaoga0 AhAragasarIrappaoga0 teyAsarIrappayoga0 kammAsarIrappayoga0 / 23 orAliyasarIrappayoga0 NaM bhaMte! kati0pa0?, goyamA! paMcavihe pa0, taMjahA- egiMdiyaorAliyasa0 beMdiyao0 jAva paMciMdiyaorAliyasa0 / 24 egidiyaorAliya sa0 NaM bhaMte! kativihe pa0?, goyamA! paMcavihe pa0, taMjahApuDhavikkAiya-egidiya0 evaM eeNaM abhilAveNaM bhedo jahA ogAhaNasaMThANe (prajJA0 pada-21 pa0408) orAliyasarIrassa tahA bhANiyavvojAvapajjattagabbhavakkaMtiyamaNussapaMciMdiyaorAliyasarIrappayogabaMdheya apajattagabbhavakkaMtiyamaNUsa. jAva baMdhe y||25 orAliyasarIrappayogabaMdheNaM bhaMte! kassa kammassa udaeNaM?, goyamA! vIriyasajogasaddavvayAe pamAdapaccayA kammaMcajogaMca bhavaMca AuyaM ca paDucca orAliyasarIrappayoganAmakammassa udaeNaM orAliyasarI0 // 26 egidiyaorAliyasarIrappayogabaMdheNaM bhaMte! kassa kammassa udaeNaM?, evaM ceva, puDhavikkAiyaegidiyaorAliyasa evaM ceva, evaM jAva vaNassaikAiyA, evaM beiMdiyA evaM teiMdiyA evaM pratyatpatra prayogapa dRSTAntAvA II EEX Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 665 // cauridiyatirikkhajoNiya0 (evaM curiNdiyaa|27 tirikkhajoNiya), 27 paMciMdiyao0baMdheNaM bhaMte! kassa kammassa udaeNaM?, evaM ceva, 28 maNussapaMciMdiyao0baMdheNaM bhaMte! kassa kammassa udaeNaM?, goyamA! vIriyasajogasaddavvayAe pamAdapaccayA jAva AuyaMca paDucca maNussapaMciMdiyaorAliyasarIrappayoganAmAe(nAma) kammassa udaeNaM 29 o0baMdheNaM bhaMte! kiM desabaMdhe savvabaMdhe?, goyamA! desabaMdhevi savvabaMdhevi, 30 egidiyao0baMdhe NaM bhaMte! kiM desabaMdhe savvabaMdhe?, evaM ceva, evaM puDhavikAiyA, evaM jAva maNussapaMciMdiyao0baMdheNaM bhaMte! kiM desabaMdhe savvabaMdhe?, goyamA! desabaMdhevi svvbNdhevi|suutrm 347 // ___31 orAliyasarIrappayogabaMdhe NaM bhaMte! kAlao kevacciraM hoi?, goyamA! savvabaMdhe ekkaM samayaM, desabaMdhe jaha0 evaM samayaM ukko0 tinni paliovamAIsamayaU(yU)NAI, 32 egidiyao0baMdheNaM bhaMte! kAlao ke hoi?, goyamA! savvabaMdhe ekkaM samayaM desabaMdhe jaha0 evaM samayaM ukko0 bAvIsaM vAsasahassAiMsamaUNAI, 33 puDhavikAiyaegidiyapucchA, goyamA! savvabaMdhe evaM samayaM desabaMdhe jaha khuDDAgabhavaggahaNaM tisamayaUNaM, ukko0 bAvIsaM vAsasahassAiMsamaUNAI, evaM savvesiM savvabaMdho evaM samayaM desabaMdho jesiM natthi veuvviyasarIraMtesiMjaha khuDDAgaM bhavaggahaNaM tisamayaUNaM ukko jA jassa (ukkosiyA) ThitI sA samaU(yU)NA kAyavvA,0 jesiMpuNa atthi veubviyasarIraMtesiM desabaMdhojaha0 evaM samayaM ukko0 jA jassa ThitI sA samaUNA kAyavvA jAva maNussANaMdesabaMdhe jaha evaM samayaM ukko tinni paliovamAiM smyuunnaaii||34 orAliyasarIrabaMdhaMtare(raM) NaM bhaMte! kAlao ke0 hoi?, goyamA! savvabaMdhaMtaraMjaha khuDDAgaMbhavaggahaNaM tisamayaUNaM(ti ukko0) ukko0 tettIsaM sAgarovamAiMpuvvakoDisamayAhiyAI, desabaMdhataraM jaha evaM samayaM ukko0 tettIsaM sAgarovamAiM tisamayAhiyAI, 35 egidiyaorAliyapucchA, goyamA! savvabaM0 jaha0 khuDDAgaM bhavaggahaNaM tisamayaUNaM ukko0 bAvIsaMvAsasahassAiMsamayAhiyAI, desabaM0 jaha0 evaM samayaM ukko0 aMtomuttaM, 36 puDhavikkAiya 8 zatake uddezaka:9 pryogbndhaaghdhikaarH| sUtram 347-348 zarIraprayogabandasyaudA| rikAdi ekendriyo0 Adibhedaprabheda tasyadezAdibandha kaalaantraadiprshnaaH| // 665 // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 666 // 8 zatake uddezaka:9 pryogbndhaaghdhikaarH| sUtram egidiyapucchA go0! savvabaM0 jaheva egiMdiyassa taheva bhANiyavvaM, desabaM0 jaha0 ekkaM samayaM ukko tinnisamayA jahA puDhavikkAiyANaM, evaM jAvacauriMdiyANaM vAukkAiyavajANaM, navaraMsavvabaM0 ukko. jAjassa ThitIsA samayAhiyA kAyavvA, vAukkAiyANaMsavvabaMdhataraM jaha khuDDAgabhavaggahaNaM tisamayaUNaM ukko tinni vAsasahassAI samayAhiyAI, desabaM0 jaha0 evaM samayaM ukko0 aMtomuhattaM, 37 paMciMdiyatirikkhajoNiyaorAliyapucchA, savvabaM0 jaha khuDDAgabhavaggahaNaM tisamayaUNaM uklo puvvakoDI samayAhiyA, desabaM0 jahA egidiyANaM tahA paMciMdiyatirikkhajo0, evaM maNussANavi niravasesaM bhANiyavvaM jAva uklo0 aMtomuhattaM // 38 jIvassa NaM bhaMte! egidiyatte NoegiMdiyatte puNaravi egidiyatte egidiyaorAliyasarIrappaogabaMdhaMtaraM kAlao ke hoi?, goyamA! savvabaM0 jaha dokhuDDAgabhavaggahaNAI tisamayaUNAI ukko dosAgarovamasahassAiMsaMkhejavAsamanbhahiyAI, desabaM0 jaha0 khuDDAgaM bhavaggahaNaM samayAhiyaM ukko dosAgarovamasahassAiM saMkhenjavAsamanbhahiyAI,39 jIvassaNaM bhaMte! puDhavikAiyatte nopuDhavikAiyatte puNaravi puDhavikAiyatte puDhavikAiyaegidiyao0baMdhataraM kAlao kevaccira hoi?, goyamA! savvabaMdhaMtaraM jaha0 do khuDDAiM(ga) bhavaggahaNAI tisamayaUNAI ukko0 aNaMtaM kAlaM aNaMtA ussappiNIosappiNIo kAlao, khettao aNaMtA logA 0 asaMkhejjA poggalapariyaTTA teNaM poggalapariyaTTA AvaliyAe asaMkhejar3abhAgo, desabaM0 jaha khuDDAgabhavaggahaNaM samayAhiyaM ukko0 aNaMtaM kAlaM jAva AvaliyAe asaMkhejaibhAgo, jahA puDhavikkAiyANaM evaM vaNassaikAiyavajANaM jAva maNussANaM, vaNassaikAiyANaM donni khuDDAI, evaM ceva ukko0 asaMkhijjaM kAlaM asaMkhijjAo ussappiNiosappiNIo kAlao, khe0 asaMkhejjA logA, (r) evaM desabaMdhaMtaraMpi ukko puddhviikaalo||40 eesiNaM bhaMte! jIvANaM orAliyasarIrassa desabaMdhagANaM savvaMbaM0 abaMdha0 ya kayare 2 jAva visesAhiyA vA?, goyamA! savvatthovA jIvA orAliyasarIrassa savvabaM0 abaM0 visesAhiyA desabaMdhagA asNkhejgunnaa||suutrm 348 // 347-348 zarIraprayogabandasyaudArikAdi ekendriyau0 Adibhedaprabheda tasyadezAdibandha kAlAntarA8 diprshnaaH| R // 666 // Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 667 // 10 paogabaMdhe tti jIvavyApArabandhaH sa ca jIvapradezAnAmaudArikAdipudgalAnAM vA'NAie ve tyAdayo dvitIya varjAstrayo 8 zatake bhaGgAH, tatra prathamabhaGgodAharaNAyAha tattha NaMjesa ityAdi, asya kila jIvasyAsanayeyapradezikasyASTau ye madhyapradezAsteSA-8 uddezaka:9 prayogabandhAmanAdiraparyavasito bandhaH, yadA'pi lokaM vyApya tiSThati jIvastadA'pyasautathaiveti, anyeSAMpunarjIvapradezAnAM viparivarttamAna- dhdhikaarH| tvAnnAstyanAdiraparyavasito bandhaH, tatsthApanA-olol eteSAmuparyante catvAraH, evmete'ssttau|| evaM tAvatsamudAyato'STAnAM sUtram 347 prayogabandha uktaH, atha teSvekaikenAtmapradezena sahayAvatAM olo paraspareNa sambandho bhavati tadarzanAyAha tatthaviNa mityAdi, tatrApi bandhasya teSvaSTAsujIvapradezeSu madhye trayANAM trayANAmekaikena sahAnAdiraparyavasito bandhaH, tathAhi, pUrvokta prakAreNAvasthitAnAmaSTAnA sAdhAdi, AlApanAdi, muparitanapratarasya yaH kazcidvivakSitastasya dvau pArzvavartinAvekazcAdhovartItyete trayaHsaMbadhyante zeSastveka uparitanastrayazcAdhastanA zleSaNAlI nAdi bhedana saMbadhyante vyavahitatvAt, evamadhastanapratarApekSayA'pIti cUrNikAravyAkhyA, TIkAkAravyAkhyA tu duravagamatvAtparihRteti, prabhedapraznAH / sesANaM sAie tti zeSANAM madhyamASTAbhyo'nyeSAM sAdirviparivarttamAnatvAt, etena prathamabhaGga udAhRtaH, anAdisaparyavasita ityayaM tu dvitIyobhaGga iha na saMbhavati, anAdisaMbaddhAnAmaSTAnAMjIvapradezAnAmaparivarttamAnatvena bandhasyasaparyavasitatvAnupapatteriti / atha tRtIyo bhaGga udAhriyate tattha NaMje se sAie ityAdi, siddhAnAMsAdiraparyavasito jIvapradezabandhaH,zailezyavasthAyAM saMsthApitapradezAnAM siddhatve'pi calanAbhAvAditi / atha caturthabhaGgaM bhedata Aha tattha NaM je se sAie ityAdi, AlAvaNabaMdhe tti, AlApyata AlInaM kriyata ebhirityAlApanAni rajvAdIni tairbandhastRNAdInAmAlApanabandhaH, alliyAvaNabaMdhe tti alliyA // 667 // vaNaM dravyasya dravyAntareNa zleSAdinA''lInasya yatkaraNaM tadrUpo yo bandhaH sa tathA, sarIrabaMdhe tti samuddhAte sati yo vistAritasaGkocitajIvapradezasambandhavizeSavazAttaijasAdizarIrapradezAnAM sambandhavizeSaH sa zarIrabandhaH, zarIribandha ityanye, tatra Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 668 // AlApanAdi, zreSaNAlI zarIriNaH samuddhAte vikSiptajIvapradezAnAM saGkocane yo bandhaH sa zarIribandha iti, sarIrappaogabaMdhe tti zarIrasyaudArikAderyaH 8 zatake prayogeNa vIryAntarAyakSayopazamAdijanitavyApAreNa bandhaH tatpudgalopAdAnaM zarIrarUpasya vA prayogasya yo bandhaH sazarIraprayoga uddezaka:9 pryogbndhaabndhH||11 taNabhArANa va tti tRNabhArAstRNabhArakAsteSAM vette tyAdivetralatA jalavaMzakambA, vAga tti valkaH, varatrA carmamayI, dhdhikaarH| sUtram 347 rajjuH sanAdimayI, vallI trapuSyAdikA, kuzA nirmUladarbhAH darbhAstu samUlAH, AdizabdAccIvarAdigrahaH, 12 lesaNAbaMdhe tti prayogazleSaNA zvathadravyeNa dravyayoH saMbandhanaM tadrUpo yo bandhaH sa tathA, uccayabaMdhe tti, uccaya Urddha cayanaM rAzIkaraNaM tadrUpo bandha bandhasya sAdhAdi, uccayabandhaH, samuccayabaMdhe tti saGgata uccayApekSayA viziSTatara uccayaH samuccayaH sa eva bandhaH samuccayabandhaH, sAhaNaNAbaMdhe tti saMhananamavayavAnAM saGgAtanaM tadrUpo yo bandhaH sa saMhananabandhaH, dIrghatvAdi ceha prAkRtazailIprabhavamiti, 13 kuTTimANaM tila nAdi bhedamaNibhUmikAnAm, chuhAcikkhille tyAdau silesa tti zleSovajralepaH, lakkha tti jatu, mahusittha tti madanam, AdizabdAguggularAlA prabhedapraznAH / khalyAdigraha, 14 avagararAsINa va tti kacavararAzInAmuccaeNaM ti, Urddha cayanena, 15 agaDatalAganaI tyAdi prAyaH prAg vyAkhyAtameva, 16 desasAhaNaNAbaMdhe yatti dezena dezasya saMhananalakSaNo bandhaH sambandhaH zakaTAGgAdInAmiveti dezasaMhananabandhaH, savvasAhaNaNAbaMdhe ya tti sarveNa sarvasya saMhananalakSaNo bandhaH sambandhaH kSIranIrAdInAmiveti sarvasaMhananabandhaH 17 jannaM sagaDarahe tyAdi, zakaTAdIni ca padAni prAg vyAkhyAtAnyapi ziSyahitAya punarvyAkhyAyante tatra ca sagaDa tti gantrI, raha tti syandanaH, jANa tti yAnaM laghugantrI, jugga tti yugyaM gollaviSayaprasiddhaM dvihastapramANaM vedikopazobhitaM jampAnam, gilli tti hastina upari kollaraM yanmAnuSaM gilatIva, thilli tti, aDDapallANam, sIya tti zibikA kUTAkAraNAcchAdito jampAnavizeSaH, saMdamANiya tti puruSapramANo jampAnavizeSaH, lohi tti maNDakAdipacanabhAjanam, lohakaDAhe ti bhAjanavizeSa eva, kaDucchuya tti // 668 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8zatake zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 669 // pariveSaNabhAjanam, AsanazayanastambhAH pratItAH, bhaMDa tti mRnmayabhAjanam, matta tti, amatraM bhAjanavizeSaH, uvagaraNa tti| nAnAprakAraM tadanyopakaraNamiti // 19 puvvappaogapaccaie yatti pUrvaH prAkkAlAsevitaH prayogo jIvavyApAro vedanAkaSAyAdi prayogabandhAsamuddhAtarUpaH pratyayaH kAraNaM yatra zarIrabandhesa tathA sa eva pUrvaprayogapratyayikaH, paccuppannapaogapaccaie yatti pratyutpanno'prAptapUrvo ghdhikaarH| vartamAna ityarthaH prayogaH kevalisamuddhAtalakSaNavyApAraH pratyayo yatra sa tathA sa eva pratyutpannaprayogapratyayikaH / 20 neraiyAINa sUtram 347 | dezasaMhananamityAdi, tattha tattha tti, anena samuddhAtakaraNakSetrANAM bAhulyamAha, tesu tesu tti, anena samuddhAtakAraNAnAM vedanAdInAM sarvasaMhanAbAhulyamuktam, samohaNamANANaM ti samuddhanyamAnAnAM samuddhAtaM zarIrAbahirjIvapradezaprakSepalakSaNaM gacchatAm, jIvapaesANaMti, ihala lInaprayoga bandha praznAH / jIvapradezAnAmityuktAvapizarIrabandhAdhikArAttAtsthyAttavyapadeza iti nyAyena jIvapradezAzritataijasakArmaNazarIrapradezAnA- zarIrabandhasya pUrvaprayogamiti draSTavyam, zarIribandha ityatra tupakSesamuddhAtena vikSipya saGkocitAnAmupasarjanIkRtataijasAdizarIrapradezAnAMjIvapradezAnAmeveti baMdhe tti racanAdivizeSaH, 21 jannaM kevale tyAdi, kevalisamuddhAtena daNDa 1 kapATa 2 mathikaraNA 3ntarapUraNa 4 lakSaNena samupahatasya vistAritajIvapradezasya, tataH samuddhAtAt pratinivartamAnasya pradezAn saMharataH, samuddhAtapratinivartamAnatvaM ca paJcamAdiSvanekeSu samayeSu syAdityato vizeSamAha, aMtarAmathe vaTTamANassa tti nivartanakriyAyA antaremadhye'vasthitasya paJcamasamava ityarthaH, yadyapi ca SaSThAdisamayeSu taijasAdizarIrasAtaH samutpadyate tathA'pyabhUtapUrvatayA paJcamasamaya evAsau bhavati zeSeSutu bhUtapUrvayaivetikRtvA'tarAmathe vaTTamANasse tyuktamiti, teyAkammANaM baMdhe samuppajjai tti taijasakArmaNayoH zarIrayorbandhaH saGghAtaH, samutpadyate, kiM kAraNaM kuto hetoH?, ucyate tAhe tti tadA samuddhAtanivRttikAle se tti tasya kevalinaH pradezA jIva pradezAH, egattIgaya tti, ekatvaM gatAH saMghAtamApannA bhavanti, tadanuvRttyA ca taijasAdizarIrapradezAnAM bandhaH samutpadyata iti prakRtam, pratyatpannaprayogapraznA: sAdhA II EE Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 670 // zarIribandha ityatra tu pakSe teyAkammANaM baMdhe samuppajjai tti taijasakArmaNAzrayabhUtatvAttaijasakArmaNAH zarIripradezAsteSAM bandhaH 8 zatake uddezaka:9 samutpadyata iti vyAkhyeyam, 25 vIriyasajogasaddavvayAe tti vIrya vIryAntarAyakSayAdikRtA zaktiH, yogA manaHprabhRtayaH, saha prayogabandhAyogairvartata iti sayogaH, santi vidyamAnAni dravyANi tathAvidhapudgalA yasya jIvasyAsau sadvyaH, vIryapradhAnaH sayogo adhikaarH| sUtram 347 vIryasayogaHsacAsausadravyazceti vigrahastadbhAvastattA tayA vIryasayogasavyatayA, savIryatayA sayogatayA sadravyatayA jIvasya, dezasaMhananatathA pamAyapaccaya tti pramAdapratyayAt pramAdalakSaNakAraNAt, tathA kammaM ca tti karma caikendriyajAtyAdikamudayavarti, jogaM ca sarvasaMhanA'' lInaprayogatti yogaca, kAyayogAdikam, bhavaMcatti bhavaca, tiryagbhavAdikamanubhUyamAnam, AuyaMcatti, AyuSkaMca tiryagAyuSkAdyudayavarti bandha prshnaaH| paDucca tti pratItyAzritya, orAlie tyAdi, audArikazarIraprayogasampAdakaM yannAma tadaudArikazarIraprayoganAma tasya karmaNa zarIrabandhasya | pUrvaprayogaudayenaudArikazarIraprayogabandho bhavatIti zeSaH, etAnica vIryasayogasahavyatAdIni padAnyaudArikazarIraprayoganAmakarmodayasya pratyutpannavizeSaNatayA vyAkhyeyAni, vIryasayogasahavyatayA hetubhUtayA yo vivakSitakarmodayastenetyAdinA prakAreNa, svatantrANi prayogapraznAH vaitAnyaudArikazarIraprayogabandhasya kAraNAni, tatra ca pakSe yadaudArikazarIraprayogabandhaH kasya karmaNa udayena? iti pRSTeja yadanyAnyapikAraNAnyabhidhIyantetadvivakSitakarmodayo'bhihitAnyeva sahakArikAraNAnyapekSyeha kAraNatayA'vaseya ityasyArthasya jJApanArthamiti // 26 egidie ityAdau, evaM ceva tti, anenAdhikRtasUtrasya pUrvasUtrasamatAbhidhAne'pi orAliyasarIrappaoganAmAe ityatra pada 29-30 egidiyaorAliyasarIrappaoganAmAe ityayaM vizeSodRzyaH, ekendriyaudaarikshriirpryogbndhsyehaadhikRttvaat..||670|| evamuttaratrApi vAcyamiti / / desabaMdhe'vi savvabaMdhe'vi tti tatra yathA'pUpaH snehabhRtataptatApikAyAM prakSiptaH prathamasamaye ghRtAdi gRhNAtyeva zeSeSu tu samayeSu gRhNAti visRjati ca, evamayaM jIvo yadA prAktanaM zarIrakaM vihAyAnyadgRhNAti tadA prathamasamaya dRssttaantaakss| Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 671 // utpattisthAnagatAn zarIraprAyogyapudgalAn gRhNAtyevetyayaM sarvabandhaH, tato dvitIyAdiSu samayeSu tAn gRhNAti visRjati cetyevaM 8 zatake dezabandhaH, tatazcaivamaudArikasya dezabandho'pyastIti sarvabandho'pyastIti // 347 // uddezakaH9 prayogabandhA- 31 savvabaMdha ekkaM samayaM ti, apUpadRSTAntenaiva tatsarvabandhakasyaikasamayatvAditi, desabaMdha ityAdi, tatra yadA vaayurmnussyaadi| ghdhikaarH| vaikriyaM kRtvA vihAya ca punaraudArikasya samayamekaM sarvabandhaM kRtvA punastasya dezabandhaM kurvannekasamayAnantaraM mriyate tadA sUtram 348 zarIprayogajaghanyata ekaM samayaM dezabandho'sya bhavatIti, ukkoseNaM tinni paliovamAiM samayaUNAI ti, kathaM, yasmAdaudArikazarIriNAM bandasyaudAtrINi palyopamAnyutkarSataH sthitiH, teSu ca prathamasamaye sarvabandhaka iti samayanyUnAni trINi palyopamAnyutkarSata audArika rikAdi ekendriyau0 zarIriNAM dezabandhakAlo bhavati / 32 egidiyaorAlie ityAdi, desabaMdhe jahanneNaM evaM samayaM ti, katham?, vAyuraudArikazarIrI AdibhedavaikriyaM gataH punaraudArikapratipattau sarvabandhako bhUtvA dezabandhakazcaikaM samayaM bhUtvA mRtaH ityevamiti, ukkoseNaM bAvIsa mityAdi, prabheda tasya dezAdibandha ekendriyANAmutkarSato dvAviMzativarSasahasrANi sthitistatrAsau prathamasamaye sarvabandhakaH zeSakAlaM dezabandha ityevaM samayonAni kAlAntarA diprshnaaH| dvAviMzativarSasahasrANyekendriyANAmutkarSato dezabandhakAla iti // 33 puDhavikkAie ityAdi, desabaMdhe jahanneNaM khuDDAgaM bhavaggahaNaM ti samayaUNaM ti, katham?, audArikazarIriNAM kSullakabhavagrahaNaM jaghanyato jIvitam, tacca gAthAbhirnirUpyate donni sayAI niyamA chappannAI pamANao hoNti| AvaliyapamANeNaM khuddddaagbhvgnnhnnmeyN||1|| paNasaTTi sahassAiM paMceva sayAI taha ca chttiisaa| khuDDAgabhavaggahaNA havaMti aNtomuhuttennN||2|| sattarasa bhavamgahaNA khuDDAgA huti aannupaannmi| terasa ceva sayAiM paMcANauyAiM aNsaannN|| 3 // (yadAvalikApramANena SaTpaJcAzadadhike dvezate niyamAdbhavataHpramANataH kSullakabhavagrahaNametat ||1||pnycssssttiH sahasrANi SaTtriMzadadhikAni paJcaiva zatAni tathA ca kSullakabhavagrahaNAni bhavantyantarmuhUrtena ||2||aanpraanne saptadaza kSullakabhavagrahaNAni // 671 // Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 zatake zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 672 // bhavanti paJcanavatyadhikAni trayodaza zatAnyaMzAnAM (muhUrtAcchAsAnAm // 3 // ) ihoktalakSaNasya 65536 muhUrtagatakSullakabhavagrahaNarAzeH sahasratrayazatasaptakatrisaptatilakSaNena 3773 muhUrtagatocchAsarAzinA bhAge hRte yallabhyate tadekatrocchrAse uddezaka:9 prayogabandhAkSullakabhavagrahaNaparimANaM bhavati tacca saptadaza, avaziSTastUktalakSaNo'zarAzirbhavatIti, ayamabhiprAyaH, yeSAmaMzAnAM tribhiH ghdhikaarH| sahasraiH saptabhizca trisaptatyadhikazataiH kSullakabhavagrahaNaM bhavati teSAmaMzAnAM paJcanavatyadhikAni trayodaza zatAnyaSTAdazasyApita sUtram 348 zarIraprayogakSullakabhavagrahaNasya tatra bhavantIti, tatra yaH pRthivIkAyikastrisamayena vigraheNAgataH sa tRtIyasamaye sarvabandhakaH zeSeSu bandasyaudA | rikAdi dezabandhako bhUtvA''kSullakabhavagrahaNaM mRtaH, mRtazca sannavigraheNAgato yadA tadA sarvabandhaka eva bhavatIti, evaM ca yete vigraha ekendriyau0 samayAstrayastairUnaM kSullakamityucyate, ukkoseNaM bAvIsa mityAdi bhAvitameveti, desabaMdho jesiM natthI tyAdi, ayamarthaH, Adibheda prabheda tasyaaptejovanaspatidvitricaturindriyANAM kSullakabhavagrahaNaM trisamayonaMjaghanyato dezabandho yatasteSAM vaikriyazarIraM nAsti, vaikriyazarIre dezAdibandha hi satyekasamayo jaghanyata audArikadezabandhaH pUrvoktayuktyA syAditi, ukkoseNaM jA jasse tyAdi tatrApAM varSasahasrANi saptotkarSataH sthitiH, tejasAmahorAtrANi trINi, vanaspatInAM varSasahasrANi daza, dvIndriyANAM dvAdaza varSANi trIndriyANAmekonapaJcAzadahorAtrANi caturindriyANAM SaNmAsAH, tata eSAMsarvabandhasamayonA utkRSTato dezabandhasthitirbhavatIti, jesiM puNe tyAdi, te ca vAyavaH paJcendriyatiryaJco manuSyAzca, eSAM jaghanyena dezabandha ekaM samayam, bhAvanA ca prAgiva, ukkoseNa mityAdi tatra vAyUnAM trINi varSasahasrANyutkarSataH sthitiH, paJcendriyatirazcAM manuSyANAM ca palyopamatrayam, iyaM ca sthitiH sarvabandhasamayonA utkRSTato dezabandhasthitireSAM bhavatItyatidezato manuSyANAM dezabandhasthitau labdhAyAmapyantimasUtratvena sAkSAdeva teSAM tAmAha jAva maNussANa mityaadi|| 34 ukta audArikazarIraprayogabandhasya kAlo'tha tasyaivAntaraM nirUpayannAha, kaalaantraadiprshnaaH| // 672 // Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 673 // orAlie ityAdi, sarvabandhAntaraMjaghanyataH kSullakabhavagrahaNaM trisamayonam, kathaM?, trisamayavigraheNaudArikazarIriSvAgatastatra 8 zatake dvau samayAvanAhArakastRtIyasamaye sarvabandhakaH kSullakabhavaM ca sthitvA mRta odArikazarIriSvevotpannastatra ca prathamasamaye uddezaka:9 prayogabandhAsarvabandhakaH, evaM ca sarvabandhasya sarvabandhasya cAntaraM kSullakabhavo vigrahagatasamayatrayonaH, 7 ukkoseNa mityAdi, utkRSTa- ghdhikaarH| tastrayastriMzatsAgaropamANi pUrvakoTeH (TIca) samayAbhyadhikAni(kA)sarvabandhAntaraM bhavatIti, kathaM?, manuSyAdiSvavigraheNA-2 sUtram 348 zarIraprayogagatastatra ca prathamasamaya eva sarvabandhako bhUtvA pUrvakoTiM ca sthitvA trayastriMzatsAgaropamasthiti rakaH sarvArthasiddhako vA | bandasyaudAbhUtvA trisamayena vigraheNaudArikazarIrI saMpannastatra ca vigrahasya dvau samayAvanAhArakastRtIye ca samaye sarvabandhakaH, rikAdi ekendriyau0 audArikazarIrasyaiva ca yau tau dvAvanAhArasamayau tayorekaH pUrvakoTIsarvabandhasamayasthAne kSiptastatazca pUrNA pUrvakoTI jAtA, AdibhedaekaJcasamayo'tiriktaH,evaMcasarvabandhasya sarvabandhasya cotkRSTamantaraM yathoktamAnaM bhvtiiti| desabaMdhaMtara mityAdi, dezabandhAntaraM prabheda tasyajaghanyenaikaM samayam, kathaM?, dezabandhako mRtaHsannavigraheNaivotpannastatraca prathama eva samaye sarvabandhako dvitIyAdiSu ca samayeSu / kAlAntarA di prshnaaH| dezabandhakaH saMpannaH, tadevaM dezabandhasya dezabandhasya cAntaraM jaghanyata ekaH samayaH srvbndhsmbndhiiti| ukkoseNa mityAdi, utkRSTatastrayastriMzatsAgaropamANi trisamayAdhikAni dezabandhasya dezabandhasyAntaraM bhavatIti, kathaM?, dezabandhako mRta utpannazca trayastriMzatsAgaropamAyuH sarvArthasiddhAdau, tatazca cyutvA trisamayena vigraheNaudArikazarIrI saMpannastatra ca vigrahasya samayadvaye'nAhArakastRtIye ca samaye sarvabandhakastato dezabandhako'jani, evaM cotkRSTamantarAlaM dezabandhasya dezabandhasya ca yathoktaM bhavatIti // 35 audArikabandhasyasAmAnyato'ntaramuktamatha vizeSatastasya tadAha, egidie ityAdi, ekendriyasyaudArikasarvabandhAntaraM jaghanyataH kSullakabhavagrahaNaM trisamayonam, kathaM?, trisamayena vigraheNa pRthivyAdiSvAgatastatra ca vigrahasya dezAdibandha // 673 // Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 674 // samayadvayamanAhArakastRtIyeca samaye sarvandhakastataH kSullakaMbhavagrahaNaM trisamayonaM sthitvAmRto'vigraheNa ca yadotpadya sarvabandhaka eva bhavati tadA sarvabandhayoryathoktamantaraM bhavatIti / ukkoseNa mityAdi, utkRSTataH sarvabandhAntaraM dvAviMzatirvarSasahasrANi samayAdhikAni bhavanti, katham?, avigraheNa pRthivIkAyikeSvAgataH prathama eva ca samaye sarvabandhakastato dvAviMzatirvarSasahasrANi sthitvA samayonAni vigrahagatyA trisamayayA'nyeSu pRthivyAdiSUtpannastatra ca samayadvayamanAhArako bhUtvA tRtIyasamaye sarvabandhakaH saMpannaH, anAhArakasamayayozcaiko dvAviMzativarSasahasreSu samayoneSu kSiptastatpUraNArtham, tatazcadvAviMzativarSasahasrANi samayazcaikendriyANAMsarvabandhayorutkRSTamantaraM bhavatIti / desabaMdhaMtara mityAdi tatraikendriyaudArikadezabandhAntaraMjaghanyenaikaMsamayam, kathaM?, dezabandhako mRtaH sannavigraheNa sarvabandhako bhUtvaikasmin samaye punardezabandhaka eva jAtaH, evaM ca dezabandhayorjaghanyata ekaH samayo'ntaraM bhavatIti, ukkoseNaM aMtomuhuttaM ti, kathaM?, vAyuraudArikazarIrasya dezabandhakaH san vaikriyaM gatastatra cAntarmuhUrta sthitvA punaraudArikazarIrasya sarvabandhako bhUtvA dezabandhaka eva jAtaH, evaM ca deshbndhyorutkrssto'ntrmuhuurtmntrmiti|| 36 puDhavikAie ityAdi, desabaMdhaMtaraM jahanneNaM ekkaM samayaM ukkoseNaM tinni samaya tti, kathaM?, pRthivIkAyiko dezabandhako mRtaH sannavigrahagatyA pRthivIkAyikeSvevotpanna ekaM samayaM ca sarvabandhako bhUtvA punardezabandhakojAta evamekasamayo dezabandhayojaghanyenAntaram, tathA pRthivIkAyiko dezabandhako mRtaH san trisamayavigraheNa teSvevotpannastatra ca samayadvayamanAhArakaH tRtIyasamaye ca sarvabandhako bhUtvA punardezabandhako jAtaH, evaM ca trayaH samayA utkarSato dezabandhayorantaramiti / athApkAyikAdInAM bandhAntaramatidezata Aha jahA puDhavikAiyANa mityAdi, atraiva ca sarvathA samatAparihArArthamAha navara mityAdi, evaM cAtidezato yallabdhaM taddaya'te, apkAyikAnAM jaghanyaM sarvabandhAntaraM kSullakabhavagrahaNaM trisamayonamutkRSTaM tu sapta varSasahasrANi 8 zatake | uddezaka:9 pryogbndhaa|ghdhikaarH| |sUtram 348 zarIraprayoga| bandasyaudA| rikAdi ekendriyau0 Adibhedaprabheda tasyadezAdibandha kAlAntarAdipraznAH / // 674 // Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatya zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 675 // samayAdhikAni, dezabandhAntaraM jaghanyamekaH samaya utkRSTaM tu trayaH samayAH, evaM vAyuvarjAnAM tejaH prabhRtInAmapi, navaramutkRSTaM sarvabandhAntaraM svakIyA sthitiH samayAdhikA vaacyaa||athaatideshe vAyukAyikavarjAnAmityanenAtidiSTabandhAntarebhyo vAyubandhAntarasya vilakSaNatA sUciteti vAyubandhAntaraM bhedenAha vAukkAiyANa mityAdi, tatra ca vAyukAyikAnAmutkarSaNa dezabandhAntaramantarmuhUrttam, kathaM?, vAyuraudArikazarIrasya dezabandhakaH san vaikriyabandhamantarmuhUrta kRtvA punaraudArikasarvabandhasamayAnantaramaudArikadezabandhaM yadA karoti tadA yathoktamantaraM bhavatIti // 37 paMciMdiye tyAdi, tatra sarvabandhAntaraM jaghanyaM bhAvitamevotkRSTaM tu bhAvyate, paJcendriyatiryaG avigraheNotpannaH prathama eva ca samaye sarvabandhakastataH samayonAM pUrvakoTiM jIvitvA vigrahagatyA trisamayayA teSvevotpannastatra ca dvAvanAhArakasamayau tRtIye ca samaye sarvabandhakaH saMpannaH, anAhArakasamayayozcaikaH samayonAyAM pUrvakoTyAM kSiptastatpUraNArthamekastvadhika ityevaM yathoktamantaraM bhavatIti, dezabandhAntaraM tu yathaikendriyANAm, taccaivam, jaghanyamekaH samayaH, kathaM?, dezabandhako mRtaH sarvabandhasamayAnantaraM dezabandhako jAta ityevam, utkarSeNa tvantarmuharttam?, kathaM?, audArikazarIrI dezabandhakaH san vaikriyaM pratipannastatrAntarmuhUrta sthitvA punaraudArikazarIrI jAtastatra ca prathamasamaye sarvabandhako dvitIyAdiSu tu dezabandhaka ityevaM dezabandhayorantarmuhUrtamantaramiti, evaM manuSyANAmapIti, etadevAha jahA paMciMdie ityaadi||38 audArikabandhAntaraM prakArAntareNAha jIvetyAdi, ekendriyatve noegidiyattetti dvIndriyatvAdau punarekendriyatvesati yatsarvabandhAntaraMtajjaghanyena dvekSullakabhavagrahaNe trisamayone, katham? ekendriyastrisamayayA vigrahagatyotpannastatra casamayadvayamanAhArako bhUtvA tRtIyasamaye sarvabandhaM kRtvA tadUnaM kSullakabhavagrahaNe jIvitvA mRto'nekendriyeSu kSullakabhavagrahaNameva jIvitvA mRtaH sannavigraheNa punarekendriyeSvevotpadya sarvabandhako jAtaH, evaM ca sarvabandhayoruktamantaraM jAtamiti, 8 zatake uddezaka: 9 pryogbndhaaghdhikaarH| sUtram 348 zarIraprayogabandasyaudArikAdi ekendriyau0 Adibhedaprabheda tasya| dezAdibandha kaalaantraadiprshnaaH| // 675 // Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 676 // ukkoseNaM do sAgarovamasahassAIsaMkhejjavAsamabbhahiyAiMti, katham?, avigraheNaikendriyaH samutpannastatraca prathamasamaye sarvabandhako 8 zatake bhUtvA dvAviMzati varSasahasrANi jIvitvA mRtastrasakAyikeSu cotpannaH, tatra saGkatyAtavarSAbhyadhikasAgaropamasahasradvayarUpA-8 uddezaka:9 prayogabandhAmutkRSTatrasakAyikakAyasthitimativAhya, ekendriyeSvevotpadya sarvabandhako jAta ityevaM sarvabandhayoryathoktamantaraM bhavati, adhikaarH| sUtram 348 sarvabandhasamayahInaekendriyotkRSTabhavasthitestrasakAyasthitau prakSepaNe'pi saGgyAtasthAnAnAM saGkhyAtabhedatvena saGgyAta zarIraprayogavarSAbhyadhikatvasyAvyAhatatvAditi / desabaMdhataraM jahanneNaM khuDDAgaM bhavagahaNaM samayAhiyaM ti, katham? ekendriyo dezabandhakaH san bandasyaudA rikAdi mRtvA dvIndriyAdiSu kSullakabhavagrahaNamanubhUyAvigraheNa cAgatya prathamasamaye sarvabandhako bhUtvA dvitIye dezabandhako bhavati, evaM ekendriyau0 ca dezabandhAntaraM kSullakabhavaH sarvabandhasamayAtiriktaH, ukkoseNa mityAdi sarvabandhAntarabhAvanoktaprakAreNa bhaavniiymiti|| | Adibheda prabheda tasya39 atha pRthivIkAyikabandhAntaraM cintayannAha jIvasse tyAdi, evaM ceva tti karaNAt, tisamayaUNAI ti dRzyam, ukkoseNaM dezAdibandha aNaMtaM kAlaM ti, iha kAlAnantatvaM vanaspatikAyasthitikAlApekSayA'nantakAlamityuktaM tadvibhajanArthamAha,aNaMtAoityAdi, di praznAH / ayamabhiprAyaH, tasyAnantasyakAlasyasamayeSvavasarpiNyutsarpiNIsamayairapahiyamANeSvanantA avasarpiNyutsarpiNyobhavantIti, kAlaotti, idaM kAlApekSayA mAnam, khettaotti kSetrApekSayA punaridam, aNaMtA loga tti,ayamarthaH, tasyAnantakAlasya samayeSu / lokAkAzapradezairapahiyamANeSvanantA lokA bhavanti, atha tatra kiyantaH pudgalaparAvartA bhavanti? ityata Aha, "asaMkhenje tyAdi, pudgalaparAvarttalakSaNaM sAmAnyena punaridam, dazabhiH koTIkoTIbhiraddhApalyopamAnAmekaM sAgaropamam, dazabhiH sAgaropamakoTIkoTIbhiravasarpiNI, utsarpiNyapyevameva, tA avasarpiNyutsarpiNyo'nantAH pudgalaparAvartaH, etadvizeSalakSaNaM tvihaiva vakSyatIti, pudgalaparAvartAnAmevAsaGkhyAtatvaniyamanAyAha, Avalie ityAdi, asaGkhyAtasamayasamudAyazcAvaliketi / kAlAntarA // 676 // Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 677 // desabaMdhaMtaraMjahanneNa mityAdi, bhAvanA tvevam, pRthivIkAyiko dezabandhakaHsanmRtaH pRthivIkAyikeSu kSullakabhavagrahaNaMjIvitvA mRtaH san punaravigraheNa pRthivIkAyikeSvevotpannaH, tatra ca sarvabandhasamayAnantaraM dezabandhako jAta evaM ca sarvabandhasamayenAdhikamekaM kSullakabhavagrahaNaM deshbndhyorntrmiti| vaNassaikAiyANaM donni khuDDAIti vanaspatikAyikAnAMjaghanyataH sarvabandhAntaraM dve kSullake bhavagrahaNe, evaM ceva ttikaraNAtrisamayone iti dRzyam, etadbhAvanA ca vanaspatikAyikastrisamayena vigraheNotpannaH tatraca vigrahasyasamayadvayamanAhArakastRtIyesamayeca sarvabandhako bhUtvA kSullakabhavaMcajIvitvA punaH pRthivyAdiSu kSullakabhavameva sthitvA punaravigraheNa vanaspatikAyikeSvevotpannaH prathamasamaye ca sarvabandhako'sAviti sarvabandhayostrisamayone dve kSullakabhavagrahaNe antaraM bhavata iti / ukkoseNa mityAdi, ayaM ca pRthivyAdiSu kAyasthitikAlaH, evaM desabaMdhataraMpi tti yathA pRthivyAdInAM dezabandhAntaraMjaghanyamevaM vanaspaterapi, tacca kSullakabhavagrahaNaM samayAdhikam, bhAvanAcAsya pUrvavat, ukkoseNaM puDhavikAlotti, utkarSeNa vanaspaterdezabandhAntaraM pRthivIkAlaH pRthivIkAyasthitikAlo'saGkhyAtAvasarpiNyutsarpiNyAdirUpa iti||40 athaudArikadezabandhakAdInAmalpatvAdinirUpaNAyAha, eesItyAdi, tatra sarvastokAHsarvabandhakAsteSAmutpattisamaya eva bhAvAt, abandhakA vizeSAdhikAH, yato vigrahagatau siddhatvAdau ca te bhavanti, te ca sarvabandhakApekSayA vizeSAdhikAH, dezabandhakA asaGkhyAtaguNAH, dezabandhakAlasyAsanayAtaguNatvAt, etasya ca sUtrasya bhAvanAM vizeSato'gre vakSyAma iti|| 348 // atha vaikriyazarIraprayogabandhanirUpaNAyAha 41 veubviyasarIrappayogabaMdhe NaM bhaMte! kativihe pa0?, goyamA! duvihe pannatte, taMjahA- egidiyaveuvviyasarIrappayogabaMdhe ya paMciMdiyaveubviyasarIrappayogabaMdhe y| 42 jai egidiyaveu0 kiM vAukkAiyaegidiya0sarIra0 ya avAukkAiyaegidiya0 evaM eeNaM abhilAveNaMjahA ogAhaNasaMThANe (prajJA0pada 21 pa0 414-2)veubviyasarIrabhedo tahA bhANiyavvojAva pajjattasavvaTThasiddhaaNuttaro 8zatake uddezakaH9 pryogbndhaaghdhikaarH| sUtram 349 nairayikAdInAM vaikriyazarIraprayogabandhasyakarma, dezabandhAdikAlAntarAdi alpbhutvaadiprshnaaH| 8 // 677 // Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 678 // 808080808080888888888888888888 vavAiyakappAtIyavemANiyadevapaMciMdiyaveuvviyasarIrappayogabaMdhe ya apajjattasavvaTThasiddhaaNuttarovavAiya jAva payogabaMdhe ya / 43 veuvviyasarIrappayogabaMdhe NaM bhaMte! kassa kammassa udaeNaM?, goyamA! vIriyasajogasaddavvayAe jAva AuyaM vA laddhiM vA paDucca veubviyasarIrappayoganAmae kammassa udaeNaM veubviysriir0|44 vAukkAiyaegidiyava(ve)uvviyasarIrappayoga. pucchA, goyamA! vIriya-sajoga-saddavvayAe (eva taM) ceva jAva laddhiM ca paDucca vAukkAiyaegidiyaveubviya jAva bNdhaa|45 rayaNappabhA(bha)puDhavineraiyapaMciMdiyaveuvviyasarIrappayogabaMdheNaMbhaMte! kassa kammassa udaeNaM?,goyamA! vIriyasayogasaddavvayAejAva AuyaMvA paDuccarayaNappabhA(bha)puDhavi0 jAva baMdhe, evaMjAva ahesttmaae|46 tirikkhajoNiyapaMciMdiyaveubviyasarIrapucchA, goyamA! vIriya0 jahA vAukkAiyANaM, maNussapaMciMdiyaveuvviya evaM ceva, asurakumArabhavaNavAsidevapaMciMdiyaveuvviya0 jahA(neraiyA evaM) rayaNappabhApuDhavineraiyA evaM jAva thaNiyakumArA, evaM vANamaMtarA evaM joisiyA evaM sohammakappovagayA vemANiyA evaM jAva acuyagevejakappAtIyA vemANiyA(NeyavvA), evaM ceva aNuttarovavAiyaka ve0 evaM ceva / 47 veuvviyasarIrappayogabaMdheNaM bhaMte! kiM desabaMdhe savvabaMdhe?, goyamA! desabaMdhevi savvabaMdhevi, vAukkAiyaegiMdiya evaM ceva rayaNappabhApuDhavine evaM ceva, evaM jAva annuttrovvaaiyaa|| 48 veuvviyasarIrappayogabaMdhe NaM bhaMte! kAlao kevaccira hoi?, goyamA! savva0 jaha0 evaM samayaM uklo0 do samayA, desa. jaha0 ekkaM samayaM ukko tettiisNsaagrovmaaiismyuunnaaii||49 vAukkAiegidiyaveuvviyapucchA, goyamA! savva evaM samayaM desa0 jaha0 evaM samayaM ukko0 aMtomuhattaM // 50 rayaNappabhApuDhavineraiya pucchA, goyamA! savva evaM samayaM desa0 jaha0 dasavAsasahassAiMtisamayaUNAI ukko. sAgarovamaMsamaUNaM, evaMjAva ahesattamA(e), navaraM desa jassa jAjahanniyA ThitIsA(ti) samaUNA kAyavvA jassa jAva (jassa jA ukko) ukkosA sA smyuunnaa|| OpaMciMdiyatirikkhajoNiyANa maNussANa ya jahA 8 zatake uddezakaH pryogbndhaaghdhikaarH| sUtram 349 nairayikAdInAM vaikriyazarIraprayogabandhasyakarma, dezabandhAdikAlAntarAdi alpbhutvaadiprshnaaH| 88080808888888888 // 678 // Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatya zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 679 // vAukAiyANaM / asurakumAranAgakumAra0 jAva aNuttarovavAiyANaMjahA neraiyANaMnavaraMjassajA ThiIsAbhANiyavvAjAva aNuttaro0 savva0 evaM samayaM desa. jaha* ekkatIsaM sAgarovamAI tisamaUNAI ukko tettIsaM sAgarovamAI smuunnaaii|| 51 veuvviyasarIrappayogabaMdhaMtare (1) NaM bhaMte! kAlao ke hoi?, goyamA! savvabaMdhataraM jaha0 ekkaM samayaM ukko0 aNaMtaM kAlaM aNaMtAo jAva AvaliyAe asaMkhecai bhAgo, evaM desbNdhNtrNpi||52 vAukAiyaveubviyasarIrapucchA, goyamA! savvabaM0 jaha0 aMtomuhattaM ukko. paliovamassa asaMkhejaibhAgaM, evaM desbN0pi||53 tirikkhajoNiyapaMciMdiyaveuvviyasarIrappayogabaMdhataraMpucchA, goyamA! savvabaM0 jaha aMtomuhattaM ukko puvvakoDIpuhuttaM, evaM desabaMdhataraMpi, mnnuusss(nnussaann)vi|| 54 jIvassa NaM bhaMte! vAukAiyatte novAukAiyatte puNaravivAukAiyatte vAukAiyaegiMdiya0 veuvviyapucchA, goyamA! savvabaM0 jaha* aMtomuhuttaM ukko0 aNaMtaM kAlaM vaNassaikAlo, evaM desbNpi||55 jIvassaNaMbhaMte! rayaNappabhApuDhavineraiyatte NorayaNappabhApuDhavi0 pucchA, goyamA! savvabaMdhaMtaraM jaha dasa vAsasahassAiM aMtomuttamamahiyAI ukko0 vaNassaikAlo, desabaM0 jaha* aMtomuhattaM 0 ukko0 aNaMtaM kAlaM vaNassaikAlo,0evaMjAva ahesattamAe, navaraMjA jassa ThitIjahanniyA sAsavvabaM0(2)jaha* aMtomuttamabbhahiyA kAyavvA, sesaM taMceva, paMciMdiyatirikkhajoNiyamaNussANa ya jahA vaaukkaaiyaannN| asurakumAranAgakumAra jAvasahassAradevANaM eesiMjahA rayaNa(ppabhagANaM)ppabhApuDhavineraiyANaM navaraMsavvabaMdhaMtarejassajA ThitI jahanniyA sA aMtomuttamanmahiyA kAyavvA, sesNtNcev|| 56 jIvassa NaMbhaMte! ANayadevatte noANayapucchA, goyamA! savvabaM0 jahanneNaM aTThArasa sAgarovamAIvAsapuhuttamabbhahiyAI ukko. aNaMtaM kAlaM vaNassaikAlo, desabaM0 jaha0 vAsapuhuttaM ukko0 aNaMtaM kAlaM vaNassaikAlo, evaM jAva acue (yA) navaraM jassa jA ThitI sA savvabaM0 jaha0 vAsapuhuttamanbhahiyA kAyavvA sesaM taM ceva / 57 gevejakappAtIyapucchA, goyamA! savvabaM0 jaha0 bAvIsaM 8 zatake uddezaka:9 pryogbndhaaghdhikaarH| sUtram 349 nairayikAdInAM vaikriyazarIraprayogabandhasyakarma, dezabandhAdikAlAntarAdi alpbhutvaadiprshnaaH| // 679 // Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 680 // sAgarovamAI vAsapuhuttamambhahiyAI ukko0 aNaMtaM kAlaM vaNassaikAlo, desabaM0 jaha0 vAsapuhuttaM ukko0 vnnssikaalo|| 58 jIvassa NaM bhaMte! aNuttarovavAtiyapucchA, goyamA! savvabaM0 jaha0 ekatIsaM sAgarovamAI vAsapuhuttamabbhahiyAI ukko saMkhejAI sAgarovamAI, desabaM0 jaha0 vAsapuhuttaM ukko0 sNkhejaaiNsaagrovmaaiN||59 eesiNaM bhaMte! jIvANaM veubviyasarIrassa desabaMdhagANaM savvabaMdhagANaM abaMdhagANa yakayare 2 hitojAva visesAhiyAvA?,goyamA! savvatthovAjIvAveubviyasarIrassasavvabaMdhagA desabaMdhagA asaMkhenaguNA abaMdhagA aNaMtaguNA // 60 AhAragasarIrappayogabaMdheNaM bhaMte! kativihe pa0?, goyamA! egAgAre p0|61 jai egAgAre pa0 kiM maNussAhAragasarIrappayogabaMdhe kiM amaNussAhAragasa0?, goyamA! maNussAhAragasa0 no amaNussAhAragasa0, evaM eeNaM abhilAveNaM jahA ogAhaNasaMThANe(prajJA0 pada 29 pa0 423-1) jAva iDvipattapamattasaMjayasammaddiTThipajjattasaMkhejjavAsAuyakammabhUmigaga(maganbhamiganbha)bbhavakvaMtiyamaNussAhAragasa0 No aNiTipattapamatta jAva AhAragarasarIrappayogabaMdhe / 62 AhAragasarIrappayogabaMdheNaMbhaMte! kassa kammassa udaeNaM?, goyamA! vIriyasayogasaddavvayAe jAva laddhiM (ca-vA) pa0 AhAragasarIrappayogaNAmAe kammassa udaeNaM aahaargsriirppyogbNdhe|63 AhAragasaNaMbhaMte! kiM desabaMdhesavvabaMdhe?, goyamA! desbNdhevisvvbNdhevi| 64 AhAragasa0 NaM bhaMte! kAlao ke hoi?, goyamA! savva0 ekkaM samayaM desa0 jaha* aMtomuhuttaM ukkoseNavi aNtomu0|| 65 AhAragasarIrappayogabaMdhaMtare NaM bhaMte! kAlao ke0 hoi?, goyamA! savvabaM0 jaha0 aMtomu0 ukko aNaMtaM kAlaM aNaMtAo osappiNiussappiNIo kAlao, khettao aNaMtA loyA avaThThapoggalapariyaTTa desUNaM, evaM desbNdhNtrNpi||66 eesiNaM bhaMte! jIvANaM AhAragasarIrassa desabaMdhagANaM savvabaMdhagANa (NaM) abaMdhagANa ya kayare 2 jAva visesAhiyA vA?, goyamA! savvatthovA jIvA AhAragasarIrassa savvabaMdhagA desabaM0 saMkhejaguNA aba aNaMtaguNA 3||suutrm 349 // 8 zatake uddezaka:9 pryogbndhaaghdhikaarH| sUtram 349 nairayikAdInAM vaikriyazarIraprayogabandhasyakarma, dezabandhAdikAlAntarAdi alpbhutvaadiprshnaaH| // 680 // Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 681 // 41 tatraigiMdiyaveuvvie ityAdi vAyukAyikApekSamuktaM paMciMdie tyAdi tu pnycendriytiryngmnussydevnaarkaapekssmiti| 43 vIriye tyAdau yAvatkaraNAt pamAyapaccayA kammaM ca jogaM ca bhavaM ce ti draSTavyaM laddhiM va tti vaikriyakaraNalabdhiM vA pratItya, etacca vAyupaJcendriyatiryananuSyAnapekSyoktaM tena vAyukAyAdisUtreSu labdhiM vaikriyazarIrabandhasya pratyayatayA vakSyati, nArakadevasUtreSu punastAM vihAya vIryasayogasahavyatAdIn pratyayatayA vakSyatIti // 48 savvabaMdhe jahanneNaM ekkaM samayaM ti, kathaM?, vaikriyazarIriSUtpadyamAno labdhito vA tat kurvan samayamekaM sarvabandhako bhavatItyevamekaM samayaM sarvabandha iti, ukkoseNaM do samaya tti, kathaM?, audArikazarIrI vaikriyatAMpratipadyamAnaH sarvabandhako bhUtvA mRtaH punarnArakatvaM devatvaMvA yadA prApnoti tadA prathamasamaye vaikriyasya sarvabandhaka evetikRtvA vaikriyazarIrasya sarvabandhaka utkRSTataH samayadvayamiti, desabaMdhe jahanneNaM ekkaM samayaM ti, kathaM? audArikazarIrI vaikriyatAMpratipadyamAnaH prathamasamaye sarvabandhako bhavati dvitIyasamaye dezabandhako bhUtvA mRta ityevaM dezabandho jaghanyata ekaM samayamiti, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI samayaUNAI ti, kathaM?, deveSu nArakeSu cotkRSTasthitiSUtpadyamAnaH prathama samaye sarvabandhako vaikriyazarIrasya tataH paraM dezabandhakastena sarvabandhakasamayenonAni trayastriMzatsAgaropamANyutkarSato dezabandha iti // 49 vAukkAie ityAdi, desabaMdhe jahanneNaM eka samayaM ti, kathaM?, vAyuraudArikazarIrI san vaikriyaM gatastataH prathamasamaye sarvabandhako dvitIyasamaye dezabandhako bhUtvA mRta ityevaM jaghanyenaiko dezabandhasamayaH, ukkoseNaM aMtomuhattaM ti vaikriyazarIreNa sa eva yadA'ntarmuhUrttamAtramAste tadotkarSato dezabandho'ntarmuhUrttam, labdhivaikriyazarIriNo jIvato'ntarmuhUrtAtparatona vaikriyazarIrAvasthAnamasti, punaraudArikazarIrasyAvazyaM pratipatteriti // 50 rayaNappabhe tyAdi, desabaMdhe jahanneNaM dasa vAsasahassAI tisamayaUNAI ti, kathaM?, trisamayavigraheNa ratnaprabhAyAM jaghanyasthiti rakaH samutpannaH tatra ca samayadvayamanAhArakastRtIyeca 8zatake uddezakaH1 pryogbndhaaghdhikaarH| sUtram 349 nairayikAdInAM vaikriyazarIraprayogabandhasyakarma, dezabandhAdikAlAntarAdi alpabahutvAdipraznAH / // 681 // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 682 // samaye sarvabandhakastato dezabandhako vaikriyasya tadevamAdyasamayatrayanyUnaM varSasahasradazakaMjaghanyato dezabandhaH, ukkoseNaM sAgarovama samayaUNaM ti, kathaM?, avigraheNa ratnaprabhAyAmutkRSTasthiti rakaH samutpannaH, tatra ca prathamasamaye sarvabandhako vaikriyazarIrasya tataH paraM dezabandhakastena sarvabandhasamayenonaM sAgaropamamutkarSato dezabandha iti, evaM sarvatra sarvabandhaH samayam, dezabandhazca jaghanyo vigrahasamayanayanyUno nijanijajaghanyasthitipramANo vAcyaH, sarvabandhasamayanyUnotkRSTasthitipramANazcotkRSTadezabandha iti, etadevAha, evaM jAvetyAdi, paJcendriyatiryamanuSyANAM vaikriyasarvabandha ekaM samayaM dezabandhastu jaghanyata ekaMsamayamutkarSaNa tvantarmuhUrttam ||0etdevaatideshenaah paMciMdiye tyAdi, yacca aMtamuhuttaM niraesu hoi cattAri tiriymnnuesu| devesu addhamAso ukkosviuvvnnaakaalo||1||(nrkessvntrmuhuutN bhavati tiryamanuSyeSu catvAri deveSvarddhamAsa utkRSTo vikurvnnaakaalH||1||) iti vacanasAmarthyAdantarmuhUrtacatuSTayaM teSAM dezabandha ityucyate tnmtaantrmityvseymiti||ukto vaikriyazarIraprayogabandhasya kAlaH,51 atha tasyaivAntaraM nirUpayannAha veuvviye tyAdi, savvabaMdhaMtaraM jahanneNaM evaM samayaM ti, kathaM?, audArikazarIrI vaikriyaM gataH prathamasamaye sarvabandhako dvitIye dezabandhako bhUtvA mRto deveSu nArakeSu vA vaikriyazarIriSvavigraheNotpadyamAnaH prathamasamaye sarvabandhaka ityevamekaH samayaH sarvabandhAntaramiti, ukkoseNaM aNaMtaM kAlaM ti, kathaM?, audArikazarIrI vaikriyaM gato vaikriyazarIriSu vA devAdiSu samutpannaH sa ca prathamasamaye sarvabandhako bhUtvA dezabandhaM ca kRtvA mRtaH tataH paramanantaM kAlamaudArikazarIriSu vanaspatyAdiSu sthitvA vaikriyazarIravatsUtpannaH, tatraca prathamasamaye sarvabandhako jAtaH, evaM ca sarvabandhayoryathoktamantaraM bhavatIti, 01 (granthAgram 9000) evaM desabaMdhaMtaraMpitti, jaghanyenaikaM samayamutkRSTato'nantaM kAlamityarthaH, bhAvanA cAsya puurvoktaanusaarenneti|| 52 vAukkAie tyAdi savvabaMdhataraM jahanneNaM aMtomuhuttaM ti, kathaM?, vAyuraudArikazarIrI vaikriyamApannaH, tatra ca prathamasamaye 8zatake uddezaka: pryogbnyaaghdhikaarH| sUtram 349 nairayikAdInAM vaikriyazarIraprayogabandhasyakarma, dezabandhAdikAlAntarAdi alpbhutvaadiprshnaaH| 682 // Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 683 // prayogabandhA sUtram 349 sarvabandhako bhUtvA mRtaH punarvAyureva jAtaH, tasya cAparyAptakasya vaikriyazakti virbhavatItyantarmuhUrttamAtreNAsau paryAptako bhUtvA 8 zatake vaikriyazarIramArabhate, tatra cAsau prathamasamaye sarvabandhako jAta ityevaM sarvabandhAntaramantarmuhUrttamiti, ukkoseNaM paliovamassa uddezaka:9 asaMkhejjaibhAgaM ti, kathaM?, vAyuraudArikazarIrI vaikriyaM gataH, tatprathamasamaye ca sarvabandhakastato dezabandhako bhUtvA mRtastataH ghdhikaarH| paramaudArikazarIriSu vAyuSu palyopamAsaGkhayeyabhAgamativAhyAvazyaM vaikriyaM karoti, tatra ca prathamasamaye sarvabandhakaH, evaM ca nairayikAdInAM sarvabandhayoryathoktamantaraM bhavatIti, evaM desabaMdhataraMpi tti, asya bhAvanA prAgiveti / 53 tirikkhe tyAdi, savvabaMdhataraM jahanneNaM prayogabandhaaMtomuhattaM ti, kathaM?, paJcendriyatiryagyoniko vaikriyaM gataH tatra ca prathamasamaye sarvabandhakastataH paraM dezabandhako'ntarmuhUrttamAtraM syakarma, tata audArikasya sarvabandhako bhUtvA samayaM dezabandhako jAtaH punarapi zraddheyamutpannA vaikriyaM karomIti punarvaikriyaM kurvataH dezabandhAdi kAlAntarAdi prathamasamaye sarvabandhaH, evaM ca sarvabandhayoryathoktamantaraM bhavatIti, ukkoseNaM puvakoDipuhattaM ti, kathaM?, pUrvakoTyAyuH paJcendriya-2 tiryagyoniko vaikriyaM gataH, tatraca prathamasamaye sarvabandhakastato dezabandhako bhUtvA kAlAntare mRtastatra pUrvakoTyAyuH paJcendriya- dipraznAH / tiryakSvevotpannaH pUrvajanmanA saha saptASTau vA vArAn, tataH saptame'STame vA bhave vaikriyaM gataH, tatra ca prathamasamaye sarvabandhaM kRtvA / dezabandhaM karotIti, evaM ca sarvabandhayorutkRSTaM yathoktamantaraM bhavatIti, evaM desabaMdhaMtaraMpitti, bhAvanA cAsya sarvabandhAntaroktabhAvanAnusAreNa karttavyeti // 54 vaikriyazarIrabandhAntarameva prakArAntareNa cintayannAha jIvasse tyAdi, savvabaMdhaMtaraM jahanneNaM / aMtomuhuttaM ti, kathaM?, vAyurvaikriyazarIraM pratipannaH, tatra ca prathamasamaye sarvabandhako bhUtvA mRtastataH pRthiviikaayikessuutpnnH| tatrApi kSullakabhavagrahaNamAtraM sthitvA punarvAyurjAtaH, tatrApi katipayAn kSullakabhavAn sthitvA vaikriyaM gataH, tatraca prathamasamaye sarvabandhako jAtastatazca vaikriyasya sarvabandhayorantaraM bahavaH kSullakabhavAste ca bahavo'pyantarmuhUrttam, antarmuharte bahUnAM kSullakabhavAnAM alpabahatyA // 683 // Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 684 // pratipAditatvAt, tatazcasarvabandhAntaraM yathoktaM bhavatIti, ukkoseNaM aNaMtaM kAlaM vaNassaikAlo tti, kathaM?, vAyurvaikriyazarIrIbhavan / 8 zatake mRto vanaspatyAdiSvanantaM kAlaM sthitvA vaikriyazarIraM punaryadA lapsyate tadA yathoktamantaraM bhaviSyatIti, evaM desabaMdhaMtaraMpi tti, uddezakaH 9 prayogabandhAbhAvanA cAsya prAguktAnusAreNeti // 55 ratnaprabhAsUtre savvabaMdhaMtaraM mityAdi, etadbhAvyate, ratnaprabhAnArako dazavarSasahasrasthitika ghdhikaarH| utpattau sarvabandhakaH tata uddhRtastu garbhajapaJcendriyeSvantarmuhUrta sthitvA ratnaprabhAyAM punarapyutpannaH tatra ca prathamasamaye sarvabandhaka sUtram 349 nairayikAdInAM ityevaM sUtroktaM jaghanyamantaraM sarvabandhayoriti, ayaMca yadA'pi prathamotpattau trisamayavigraheNotpadyate tadApi na daza varSasahasrANi vaikriyazarIra prayogabandhatrisamayanyUnAni bhavanti, antarmuhUrtasya madhyAtsamayatrayasya tatra prakSepAt, na ca tatprakSepe'pyantarmuhUrtasyAntarmuhUrtatvavyAghAta |syakarma, stasyAnekabhedatvAditi, ukkoseNaM vaNassaikAlo tti, kathaM?, ratnaprabhAnAraka utpattau sarvabandhakaH tata uddhRtazcAnantaM kAlaM | dezabandhAdi kAlAntarAdi vanaspatyAdiSu sthitvA punastatraivotpadyamAnaH sarvabandhaka ityevamutkRSTamantaramiti, desabaMdhaMtaraM jahanneNaM aMtomuhuttaM ti, kathaM?, alpabahutvAratnaprabhAnArako dezabandhakaH san mRto'ntarmuhUrtAyuH paJcendriyatiryaktayotpadya mRtvA ratnaprabhAnArakatayotpannaH, tatra ca dvitIyasamaye diprshnaaH| dezabandhakaH ityevaM jaghanyaM dezabandhAntaramiti, O ukkoseNa mityAdi, bhAvanA prAguktAnusAreNeti / zarkarAprabhAdinArakANAM vaikriyazarIrabandhAntaramatidezataH saGkepArthamAha, evaM jAve tyAdi, dvitIyAdipRthivISu ca jaghanyA sthitiH krameNaikaM trINi sapta daza saptadaza dvAviMzatizca saagropmaanniiti| paMciMdie ityAdau jahA vAukAiyANaM tijaghanyenAntarmuhUrtamutkRSTataHpunaranantaM kAlamityarthaH / asurakumAradayastu sahasrArAntA devA utpattisamaye sarvabandhaM kRtvA svakIyAM ca jaghanyasthitimanupAlya paJcendriyatiryakSu jaghanyenAntarmuhUrtAyuSkatvena samutpadya mRtvA ca teSveva sarvabandhakA jAtAH, evaM ca teSAM vaikriyasya jaghanyaM sarvabandhAntaraMjaghanyA tatsthitirantarmuhUrttAdhikA vaktavyA, utkRSTaM tvanantaM kAlaM yathA ratnaprabhAnArakANAmiti, etadarzanAyAha, // 684 // Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 685 // asurakumAre tyAdi, tatra jaghanyA sthitirasurakumArAdInAM vyantarANAM ca daza varSasahasrANi jyotiSkANAM palyopamASTabhAgaH 8 zatake saudharmAdiSu tu paliyamahiyaM do sAra sAhiyA sattadasa ya coddasa ya satarasa ye tyaadi||56 AnatasUtre savvabaMdhaMtara mityAdi, etasya uddezakaH9 prayogabandhAbhAvanA, AnatakalpIyo deva utpattau sarvabandhakaH, sa cASTAdazasAgaropamANi tatra sthitvA tatazcyuto varSapRthaktvaM manuSyeSu dydhikaarH| sthitvA punastatraivotpannaH prathamasamaye cAsausarvabandhaka ityevaM sarvabandhAntaraMjaghanyamaSTAdaza sAgaropamANivarSapRthaktvAdhikA sUtram 349 nairayikAdInAM nIti, utkRSTaM tvanantaM kAlam, kathaM?, sa eva tasmAccyuto'nantaM kAlaM vanaspatyAdiSu sthitvA punastatraivotpannaH prathamasamaye vaikriyazarIracAsausarvabandhaka ityevamiti, desabaMdhaMtaraM jahanneNaM vAsapuhuttaM ti, kathaM?, sa eva dezabandhakaH saMzcyutovarSapRthaktvaM manuSyatvamanubhUya prayogabandha syakarma, punastatraiva gatastasya ca sarvabandhAnantaraM dezabandha ityevaM sUtroktamantaraM bhavati, iha ca yadyapi sarvabandhasamayAdhikaM varSapRthaktvaM dezabandhAdi kAlAntarAdi bhavati tathA'pi tasya varSapRthaktvAdanAntaratvavivakSayA na bhedena gaNanamiti / evaM prANatAraNAcyuta 57 graiveyakasUtrANyapi alpbhtvaajnyeyaani| atha sanatkumArAdisahasrArAntA devA jaghanyato navadinAyuSkebhya AnatAdyacyutAntAstu navamAsAyuSkebhyaH samutpadyanta / diprshnaaH| iti jIvasamAse'bhidhIyate, tatazca jaghanyaM tatsarvabandhAntaraM tattadadhikatajjaghanyasthitirUpaM prApnotIti, satyametat, kevalaM matAntaramevedamiti // 58 anuttaravimAnasUtre tu, ukkoseNa mityAdi, utkRSTaM sarvabandhAntaraM dezabandhAntaraM ca saGkhyAtAni sAgaropamANi, yato nAnantakAlamanuttaravimAnacyutaH saMsarati, tAnica jIvasamAsamatena dvisaGkhyAnIti // 59 atha vaikriyazarIradezabandhakAdInAmalpatvAdinirUpaNAyAha, eesI tyAdi, tatra sarvastokA vaikriyasarvabandhakAstatkAlasyAlpatvAt, dezabandhakA asaGkhayAtaguNAstatkAlasya tadapekSayA'saGkhayeyaguNatvAt, abandhakAstvanantaguNAH siddhAnAM vanaspatyAdInAM ca tadapekSayA'nantaguNatvAditi / / 60 athAhArakazarIraprayogabandhamadhikRtyAha, AhAre tyAdi, egAgAre tti, ekaH prakAro // 685 // Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga 8 zatake zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 686 // naudArikAdibandhavadekendriyAdyenakaprakAra ityarthaH, 64 savvabaMdhe ekkaM samayaM ti, Adyasamaya eva sarvabandhabhAvAt, desabaMdhe jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNavi aMtomuhuttaM ti, kathaM?, jaghanyata utkarSatazcAntarmuhUrttamAtramevAhArakazarIrI bhavati, parata audArikazarIrasyAvazyaM grahaNAt, tatra cAntarmuhUrte Adyasamaye sarvabandha uttarakAlaM ca dezabandha iti // 65 athAhArakazarIraprayogabandhasyaivAntaranirUpaNAyAha, AhAre tyAdi, savvabaMdhaMtaraM jahanneNaM aMtomuhuttaM ti, kathaM?, manuSya AhArakazarIraM pratipannastatprathamasamaye ca sarvabandhakastato'ntarmuhUrttamAtraM sthitvaudArikazarIraMgatastatrApyantarmuhUrta sthitaH, punarapica tasya saMzayAdi AhArakazarIrakaraNakAraNamutpannaMtataH punarapyAhArakazarIraMgRhNAti, tatra ca prathamasamaye sarvabandhaka eveti, evaM ca sarvabandhAntaramantarmuhartam, dvayorapyantarmuhUrttayorekatvavivakSaNAditi, ukkoseNaM aNaMtaM kAlaM ti, kathaM?, yato'nantakAlAdAhArakazarIraM punarlabhata iti, kAlAnantyameva vizeSeNAha, aNaMtAo ussappiNIo ossappiNIo kAlao, khettao aNaMtA loga tti, etavyAkhyAnaM ca prAgvat / atha tatra pudgalaparAvarttaparimANaM kiM bhavati? ityAha, avarlDa poggalapariyaTTa desUNaM ti, apArdhamapagatArddhamarddhamAtramityarthaH, pudgalaparAvarta prAguktasvarUpam, apArddhamapyarddhataH pUrNa syAdata Aha, dezonamiti / evaM desabaMdhaMtaraMpi tti jaghanyenAntarmuhUrttamutkarSataH punarapArddha pudgalaparAvarta dezonam, bhAvanA tupuurvoktaanusaarenneti||66 athAhArakazarIradezabandhakAdInAmalpatvAdinirUpaNAyAha, eesi Na mityAdi, tatra sarvastokA AhArakasya sarvabandhakAstatsarvabandhakAlasyAlpatvAt, dezabandhakAH saGkhyAtaguNAstaddezabandhakAlasya bahutvAt, asaGkhyAtaguNAstu te na bhavanti, yato manuSyA api saGkhyAtAH kiM punarAhArakazarIradezabandhakAH?, abandhakAstvanantaguNAH, AhArakazarIraM hi manuSyANAM tatrApi saMyatAnAM teSAmapi keSAJcideva kadAcideva ca bhavatIti,zeSakAle te zeSasattvAzcAbandhakAH, tatazca siddhavanaspatyAdInAmanantaguNatvAdanantaguNAsta uddezaka:9 prayogabandhA| ghdhikaarH| sUtram 349 | nairayikAdInAM vaikriyazarIraprayogabandhasyakarma, | dezabandhAdikAlAntarAdi alpabahutvAdipraznAH // 686 // Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 687 // iti // 349 // atha taijasazarIraprayogabandhamadhikRtyAha 67 teyAsarIrappayogabaMdhe NaM bhaMte! kativihe paNNatte?, goyamA paMcavihe pa0, taMjahA- egiMdiyateyAsarIrappayogabaMdhe beiMdiya0 teiMdiya0 jAva pNciNdiyteyaasriirppyogbNdhe| 68 egidiyateyAsa0 NaM bhaMte! kaivihe pa0?, evaM eeNaM abhilAveNaM bhedo jahA ogAhaNasaMThANe (prajJA0pada 2150 426-1) jAva pajjattasavvaTThasiddha-aNuttarovavAiya-kappAtIya-vemANiya-devapaMciMdiyateyAsarIrappayogabaMdheya apajjattasavvaTThasiddhaaNuttarovavAiyajAva0 bNdhey|69 teyAsarIrappayogabaMdheNaMbhaMte! kassa kammassa udaeNaM?, goyamA! vIriyasajogasaddavvayAe jAva AuyaMca paDucca teyAsarIrappayoganAmAe kammassa udaeNaM teyaasriirppyogbNdhe|70 teyAsarIrappayogabaMdhe NaM bhaMte! kiM desabaMdhe savvabaMdhe?, goyamA! desabaM0 no svvbN0||71 teyAsarIra0 NaM bhaMte! kAlao kevaci(cci)raM hoi?, goyamA! duvihe pa0, taMjahA- aNAie vA apajjavasie aNAie vA spjjvsie| 72 teyAsarIrappayogabaMdhaMtare NaM bhaMte! kA0ke0 hoi?, goyamA! aNAiyassa apajjavasiyassa natthi aMtaraM, aNAiyassasapajjavasiyassa natthi ataMraM / / 73eesiNaMbhaMte! jIvANaM teyAsarIrassa desabaMdhagANaM abaMdhagANa ya kayare 2 jAva visesAhiyA vA?,goyamA! savvatthovA jIvA teyAsarIrassa abaMdhagA desabaMdhagA aNaMtaguNA 4||suutrm 350 // 67 teye tyAdi, 70 no savvabaMdhe tti taijasazarIrasyAnAditvAnna sarvabandho'sti, tasya prathamataH pudglopaadaanruuptvaaditi| aNAie vA apajjavasie ityAdi, tatrAyaM taijasazarIrabandho'nAdiraparyavasito'bhavyAnAmanAdiH saparyavasitastubhavyAnAmiti 71 atha taijasazarIraprayogabandhasyaivAntaranirUpaNAyAha teye tyAdi, 72 aNAiyasse tyAdi, yasmAtsaMsArastho jIvastaijasazarIrabandhena dvayarUpeNApi sadA'vinirmukta eva bhavati tasmAdyarUpasyApyasya nAstyantaramiti // 73 atha taijasazarIradezabandhakAbandha 8 zatake uddezaka:9 pryogbndhaaghdhikaarH| sUtram 350 taijsshriirpryogbndh|syaikendriyaadibhedprshnaaH| krmodydeshsrvbndhkaalaantraadiprshnaaH| // 687 // Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 688 // kAnAmalpatvAdinirUpaNAyAha eesI tyAdi, tatra sarvastokAstaijasazarIrasyAbandhakAH siddhAnAmeva tadabandhakatvAt, dezabandhakAstvanantaguNAstaddezabandhakAnAM sakalasaMsAriNAM siddhebhyo'nantaguNatvAditi // 350 // atha kArmaNazarIraprayogabandhamadhikRtyAha 74 kammAsarIrappayogabaMdheNaM bhaMte! kativihe paNNatte?, goyamA! aTThavihe pa0, taMjahA-nANAvaraNijjakammAsa jAva aNtraaiykmmaas0| 75 NANAvaraNijjakammAsa0 NaM bhaMte! kassa kammassa udaeNaM?, goyamA! nANapaDiNIyayAe NANaNiNhavaNayAe NANaMtarAeNaM NANappadoseNaM NANaccasAdaNAe NANavisaMvAdaNAjogeNaM NANAvaraNijjakammAsarIrappayoganAmAe kammassa udaeNaM nnaannaavrnnijjkmmaas0|76 darisaNAvaraNijjakammAsa0 NaM bhaMte! kassa kammassa udaeNaM?, goyamA! daMsaNapaDiNIyayAe evaM jahA NANAvaraNijz2anavaraM daMsaNanAma (ma) ghettavvaMjAvadaMsaNavisaMvAdaNAjogeNaMdarisaNAvaraNijakammAsarIrappayoganAmAe kammassa udaeNaM jaavppogbNdhe| 77 sAyAveyaNijjakammAsarIrappayogabandhe NaM bhaMte! kassa kammassa udaeNaM?, goyamA! pANANukaMpayAe bhUyANukaMpayAe evaMjahAsattamasae dasamo(dussamAu)ddesae (za07306)jAva apariyAvaNayAe sAyAveyaNijjakammAsarIrappayoganAmAe kammassa udaeNaMsAyAveyaNijjakammA jAva bNdhe| 78 assAyAveyaNijapucchA, goyamA! paradukkhaNayAe parasoyaNayAe jahA sattamasae dasamo(dussamAu)ddesae (za07306 sU016)jAva pariyAvaNayAe assAyAveyaNijjakammA jAva payogabaMdhe / 79 mohaNijjakammAsarIrappayoga pucchA, goyamA! tivvakohayAe tivvamANayAe tivvamAyAe tivvalobhAe tivvadaMsaNamohaNijjayAe tivvacarittamohaNijjayAe mohnnijjkmmaasriirjaavpyogbNdhe| 80 neraiyAuyakammAsarIra(ppayogabaMdheNaM bhaMte!) pucchA, goyamA! mahAraMbhayAe mahApariggahayAe kuNimAhAreNaM paMciMdiyavaheNaM neraiyAuyakammAsarIrappayoganAmAe kammassa udaeNaM neraiyAuyakammAsarIrajAva 8 zatake | uddezaka:9 pryogbndhaaghdhikaarH| sUtram 351 kArmaNazarIraprayogabandha tadaSTabheda, aSTAnAM karmodaya dezasarvabandhakAlAntarAlpabahutvAdipraznAH / 8 // 688 // Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 689 // 8 zatake uddezaka: 9 pryogbndhaaghdhikaarH| sUtram 351 pyogbNdhe| 81tirikkhajoNiyAuyakammAsarIrappaogapucchA, goyamA! mAilliyAe niyaDillayAe aliyavayaNeNaM kUDatulakUDamANeNaM tirikkhjonniykmmaasriirjaavpyogbNdhe| 82 maNussaAuyakammAsarIrapucchA, goyamA! pagaibhaddayAe pagaiviNIyayAe sANukkosayAe amacchariyAe maNussAuyakammA jaavpyogbNdhe| 83 devAuyakammAsarIrapucchA goyamA! sarAgasaMjameNaM saMjamAsaMjameNaM bAlatavokammeNaM akAmanijjarAe devAuyakammAsarIra jAvapayogabaMdhe // 84 subhanAmakammAsarIra pucchA goyamA! kAyaujjuyayAe bhAvujuyayAe bhAsujuyayAe avisaMvAdaNajogeNaMsubhanAmakammAsarIra jaavppyogbNdhe||85 asubhanAmakammAsarIrapucchA, goyamA! kAyaaNujuyayAe bhAvaaNu0 bhAsaaNu visaMvAyaNAjogeNaM asubhanAmakammAjAva pyogbNdhe| 86 uccAgoyakammAsarIrapucchA, goyamA! jAtiamadeNaM kulaamadeNaM balaamadeNaM rUvaamadeNaM tavaamadeNaM suyaamadeNaM lAbhaamadeNaM issariyaamadeNaM uccAgoyakammAsarIrajAvapayogabaMdhe, 87 nIyAgoyakammAsarIrapucchA, goyamA! jAtimadeNaMkulamadeNaM balamadeNaM jAva issriymdennNnniiyaagoykmmaasriirjaavpyogbNdhe| 88 aMtarAiyakammAsarIrapucchA, goyamA! dANaMtarAeNaM lAbhaMtarAeNaM bhogaMtarAeNaM uvabhogaMtarAeNaM vIriyaMtarAeNaM aMtarAiyakammAsarIrappayoganAmAe kammassa udaeNaM aNtraaiykmmaasriirppyogbNdhe|| 89NANAvaraNijjakammAsa0 NaM bhaMte! kiM desabaMdhe savvabaMdhe?, goyamA! desa0 No savva0, evaM jAva aMtarAiyakammA0 / 90 NANAvaraNijnakammAsaNaM bhaMte! kAlao kevacciraM hoi?, goyamA! NANA duvihe pa0, taMjahA- aNAi(dI)e (sapajjavasie aNAie apajjavasie vA) evaM jahA teyagassasaMciTThaNA taheva evaMjAva aMtarAiyakammassa / 91NANAvaraNijjakammAsarIrappayogabaMdhaMtareNaM bhaMte! kA0ke0 hoi?, goyamA! aNAiyassa evaM jahA teyagasarIrassa (72) aMtaraM taheva evaM jAva aMtarAiyassa / 92 eesiNaM bhaMte! jIvANaM nANAvaraNijjassa kammassa desabaMdhagANaM abaMdhagANa ya kayare 2 jAva appabahugaMjahA teyagassa(73), evaM AuyavajjaMjAva aNtraaiyss| 93 Auyassa (Auya) kArmaNazarIraprayogabandha tadaSTabheda, aSTAnAM karmodaya dezasarvabandhakAlAntarAlpabahutvAdi prazrA: // 689 // Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 690 // 8 zatake uddezakaH 9 pryogbndhaadydhikaarH| sUtram 351 kArmaNazarIraprayogabandha tadaSTabheda, aSTAnAM pucchA, goyamA! savvatthovA jIvA Auyassa kammassa desabaMdhagA abaMdhagA saMkhenaguNA 5 // sUtram 351 // 74 kammAsarIre tyAdi, 75 NANapaDiNIyayAe tti jJAnasya zrutAdestadabhedAjjJAnavatAMvA yA pratyanIkatA sAmAnyena pratikUlatA sAtathA tayA,NANaniNhavaNayAetti jJAnasya zrutasya zrutagurUNAMvA yA nihnavatA'palapanaM sA tathA tayA, nANaMtarAeNaM ti jJAnasya zrutasyAntarAyaH tadhaNAdau vighno yaH sa tathA tena, nANapaoseNaM ti jJAne zrutAdau jJAnavatsu vA yaH pradveSo'prItiH sa tathA tena, nANa'ccAsAyaNAe tti jJAnasya jJAninAMvA yA'tyAzAtanA hIlanA sA tathA tayA, nANavisaMvAyaNAjogeNaM ti jJAnasya jJAninAMvA visaMvAdanayogo vyabhicAradarzanAya vyApAro yaH sa tathA tena, etAni ca bAhyAni kAraNAni jJAnAvaraNIyakArmaNazarIrabandhe, athA''ntaraM kAraNamAha nANAvaraNijja mityAdi, jJAnAvaraNIyahetutvena jJAnAvaraNIyalakSaNaM yatkArmaNazarIraprayoga nAma tattathA tasya karmaNa udayeneti, 76 daMsaNapaDiNIyayAe tti, iha darzanaMcakSurdarzanAdi, 79 tivvadaMsaNamohaNijjayAe tti tIvramithyAtvatayetyarthaH tivvacarittamohaNijjayAe ti kaSAyavyatiriktaM nokaSAyalakSaNamiha cAritramohanIyaM grAhyam, tIvrakrodhatayetyAdinA kaSAyacAritramohanIyasya prAguktatvAditi, mahAraMbhayAe tti, aparimitakRSyAdyArambhatayetyarthaH, 80 mahAraMbhapariggahayAe tti, aparimANaparigrahatayA kuNimAhAreNaM ti mAMsabhojaneneti, 81 mAillayAe tti paravaJcanabuddhiva(ma)ttayA niyaDillayAe nikRtirvaJcanArthaM ceSTA mAyApracchAdanArthamAyAntaramityeke, atyAdarakaraNena paravaJcanamityanye tadvattayA, 82 pagaibhaddayAe tti svabhAvataH parAnanutApitayA, sANukkosayAe tti sAnukampatayA, amacchariyAe tti matsarikaH paraguNAnAmasoDhA tadbhAvaniSedho'matsarikatA tyaa|| 84 subhanAmakamme tyAdi, iha zubhanAma devagatyAdikam, kAyaujjuyayAe tti kAyarjukatayA parAvazcanaparakAyaceSTayA, bhAvujuyayAe tti bhAvarjukatayA parAvazcanaparamanaH pravRttyetyarthaH, bhAsujuyayAe tti bhASarjukatayA bhASA''rjavenetyarthaH, avisaMvAyaNAjogeNaM ti karmodaya dezasarvabandhakAlAntarAlpabahutvAdipraznA : // 690 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 691 // 8zatake uddezaka:9 pryogbndhaaghdhikaarH| viMsavAdanamanyathApratipannasyAnyathAkaraNaM tadrUpo yogo vyApArastena vA yogaH sambandho visaMvAdanayogastanniSedhAdavisaMvAdanayogastena, iha ca kAyarjukatAditrayaM vartamAnakAlAzrayam, avisaMvAdanayogastvatItavarttamAnalakSaNakAladvayAzraya iti // 85 asubhanAmakammetyAdi, iha cAzubhanAma nrkgtyaadikm||kmmaasriirppogbNdhenn mityAdi, kArmaNazarIraprayogabandhaprakaraNaM taijasazarIraprayogabandhaprakaraNavanneyam, 93 yastu vizeSo'sAvucyate savvatthovA Auyasya kammassa desabaMdhagatti, sarvastokatvame audArikASAmAyurbandhAddhAyAH stokatvAdabandhAddhAyAstu bahuguNatvAt, tadabandhakAH saGkhyAtaguNAH, nanvasaGkhyAtaguNAstadabandhakAH didezasarva bandha kasmAnoktAH? tadabandhAddhAyA asaGkhyAtajIvitAnAzrityAsaGkhyAtaguNatvAt, ucyate, idamanantakAyikAnAzritya sUtraM tatra vaikriyAdicAnantakAyikAH saGgayAtajIvitA eva, te cAyuSkasyAbandhakAstaddezabandhakebhyaH saGkhayAtaguNA eva bhavanti, yadyabandhakAH | dezasarva bandhayoH siddhAdayastanmadhye kSipyante tathA'pi tebhyaH saGkhyAtaguNA eva te, siddhAdyabandhakAnAmanantAnAmapyanantakAyikAyurbandhakApekSayA'nantabhAgatvAditi / nanu yadAyuSo'bandhakAH santo bandhakA bhavanti tadA kathaM na sarvabandhasambhavasteSAm?, ucyte,n| saMbandhahyAyuHprakRtirasatI sarvA tairnibadhyata audArikAzarIravaditi na sarvabandhasambhava iti // 351 // prakArAntareNaudArikAdi cintayannAha 94 jassaNaMbhaMte! orAliyasarIrassa savvabaMdhe seNaM bhaMte! veuvviyasarIrassa kiM baMdhae abaMdhae?, goyamA! no baMdhae abaMdhae, 95 AhAragasarIrassa kiM baM0 aba?, goyamA! no baM0 aba0, 96 teyAsarIrassa kiM baM0 aba0?, goyamA! baM0 no aba0, 97 jaibaM0 kiM desabaMdhae savvabaMdhae?, goyamA! desabaM0 no savvabaM0, 98 kammAsarIrassa kiMbaM0 abaM?,jaheva teyagassa jAva desabaM0 nosvvbN0|| 99 jassaNaMbhaMte! orAliyasarIrassa desa seNaMbhaMte! veuvviyasarIrassa kiMbaM0 aba?, goyamA! no baM0 aba0, evaM jaheva savvabaMdheNaM paraspara praznAH / // 691 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 692 // bhaNiyaMtaheva desabaMdheNavibhANiyavvaMjAva kmmgssnnN|100 jassa NaMbhaMte! veubviyasarIrassa savvabaM0 seNaMbhaMte! orAliyasarIrassa 8zatake kiM baM0 abaM?, goyamA! no baM0 aba0, AhAragasarIrassa evaM ceva, teyagassa kammagassa ya jaheva orAlieNaM samaM bhaNiyaM taheva uddezaka:9 prayogabandhAbhANiyavvaMjAva desa0 no svv0|101 jassaNaM bhaMte! veubviyasarIrassa desa0 seNaMbhaMte! orAliyasarIrassa kiMbaM0aba?,goyamA! ghdhikaarH| no baM0 aba0, evaM jahA savvabaMdheNaM bhaNiyaM taheva desabaMdheNavi bhANiyavvaM jAva kmmgss| 102 jassaNaM bhaMte! AhAragasarIrassa sUtram 352 audArikAsavva0 seNaM bhaMte! orAliyasarIrassa kiMbaM0 aba0?, goyamA! no baM0 aba0, evaM veubviyassavi, teyAkammANaM jaheva orAlieNaM didezasarva bandha samaM bhaNiyaM taheva bhANiyavvaM / 103 jassa NaMbhaMte! AhAragasarIrassa desa se NaM bhaMte! orAliyasarIra evaM jahA AhAragasarIrassa vaikriyAdisavvabaMdheNa bhaNiyaMtahA desabaMdheNavibhANiyavvaMjAva kmmgss| 104 jassaNaMbhaMte! teyAsarIrassa desa0 seNaM bhaMte! orAliyasarIrassa | dezasarva bandhayoH kiMbaM0 abaM0?, goyamA! baM0 vA aba0 vA, 105 jaibaM0 kiM desa. savva0?, goyamA! desa0 vA savva0 vA, 106 veuvviyasarIrassa parasparakiM baM0 aba0? evaM ceva, evaM AhAragasarIrassavi, 107 kammagasarIrassa kiM baM0 abaM0?, goyamA! baM0 no aba0, 108 jai baM0 kiM saMbandha praznAH / desa0 savva0?, goyamA! desabaMdhae no savva0 / 109jassaNaM bhaMte! kammaga(mmA)sarIrassa desabaMdhe se NaMbhaMte! orAliyasarIrassa jahA teyagassa vattavvayA bhaNiyA tahA kammagassavibhANiyavvA jAva teyAsarIrassa jAva desabaMdhae no svvbNdhe|suutrm 352 // 94 jasse tyAdi, no baMdhae tti, na okasamaya audArikavaikriyayorbandho vidyata itikRtvA no bandhaka iti / 95 evmaahaarksyaapi|96-97 taijasasya punaH sadaivAvirahitatvAindhako dezabandhakena, sarvabandhastu nAstyeva tasyeti / 98 evN| // 692 // kArmaNazarIrasyApi vAcyamiti / 99 evamaudArikasarvabandhamAzritya zeSANAMbandhacintArtho'nantaraM daNDaka ukto'thaudArikasyaiva dezabandhakamAzrityAnyamAha jassa Na mityAdi, 100 atha vaikriyasya sarvabandhamAzritya zeSANAM bandhacintArtho'nyo daNDakaH, Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 693 // bandhaka bahutvapraznAH / tatraca teyagassa kammagassa jaheve tyAdi, yathaudArikazarIrasarvabandhakasya taijasakArmaNayordezabandhakatvamuktamevaM vaikriyazarIra-8 8 zatake sarvabandhakasyApi tayordezabandhakatvaM vAcyamiti bhaavH| 101-102 vaikriyadezabandhadaNDaka AhArakasya sarvabandhadaNDako uddezakaH 9 prayogabandhAdezabandhadaNDakazca sugama eva / 104 taijasadezabandhakadaNDake tu baMdhae vA abaMdhae va tti taijasadezabandhaka audArikazarIrasya ghdhikaarH| bandhako vAsyAdabandhakovA, tatra vigrahe vartamAno'bandhako'vigrahasthaH punarbandhakaH sa evotpattikSetraprAptiprathamasamayesarvabandhaka sUtram 353 audArikAdvitIyAdautu dezabandhaka iti, 107-108 evaM kArmaNazarIradezabandhakadaNDake'pivAcyamiti // 352 ||athaudaarikaadishriir didezAdidezabandhakAdInAmalpatvAdinirUpaNAyAha jIvAlpa110 eesiNaM bhaMte! savvajIvANaM orAliya-veubviya-AhAraga-teyA-kammAsarIragANaM desabaMdhagANaMsavvabaMdhagANaM abaMdhagANa ya kayare 2 jAva visesAhiyA vA?, goyamA! savvatthovA jIvA AhAragasarIrassa savvabaMdhagA 1 tassa ceva desabaM0 saMkhejjaguNA 2 veuvviyasarIrassa savva0 asaMkhejjaguNA 3 tassa ceva desabaM0 asaMkhejjaguNA 4 teyAkammagANaM duNhavi tullA abaM0 aNaMtaguNA 5 orAliyasarIrassa savvabaM0 aNaMtaguNA 6 tassa ceva abaM0 visesAhiyA 7 tassa ceva desa0 asaMkhenaguNA 8 teyAkammagANaM desa0 visesAhiyA 9veubviyasarIrassa abaM0 visesAhiyA 10 AhAragasarIrassa aba visesAhiyA 11 / sevaM bhaMte! 2 // sUtram 353 // aTThamasayassa navamo uddesosmtto||8-9|| 110 eesI tyAdi, tatra sarvastokA AhArakazarIrasya sarvabandhakAH, yasmAtte caturdazapUrvadharAstathAvidhaprayojanavanta eva bhavanti, sarvabandhakAlazca samayameveti, tasyaiva ca dezabandhakAH saGkhayeyaguNAH, dezabandhakAlasya bahutvAt, vaikriyazarIrasya sarvabandhakA asaGkhayeyaguNAH, teSAM tebhyo'saGkhyAtaguNatvAt, tasyaiva ca dezabandhakA asaGkhayeyaguNAH, sarvabandhAddhApekSayA dezabandhAddhAyA asaGkhyAtaguNatvAt, athavA sarvabandhakAH pratipadyamAnakAH dezabandhakAstu pUrvapratipannAH, pratipadyamAnakebhyazca Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 694 // pUrvapratipannAnAM bahutvAt, vaikriyasarvabandhakebhyo dezabandhakA asaGkhayeyaguNAH, taijasakArmaNayorabandhakA anantaguNAH, yasmAtte siddhAste ca vaikriyadezabandhakebhyo'nantaguNA eva, vanaspativarjasarvajIvebhyaH siddhAnAmanantaguNatvAditi, audArikazarIrasya sarvabandhakA anantaguNAste ca vanaspatiprabhRtIn pratItya pratyetavyAH, tasyaiva cAbandhakA vizeSAdhikAH, ete hi vigrahagatikAH siddhAdayazca bhavanti, tatra ca siddhAdInAmatyantAlpatvenehAvivakSA, vigrahagatikAzca vakSyamANanyAyena sarvabandhakebhyo bahutarA iti tebhyastadabandhakA vizeSAdhikA iti, tasyaiva caudArikasya dezabandhakA asaGkhyAtaguNAH, vigrahAddhApekSayA dezabandhAddhAyA asaGkhyAtaguNatvAt, tejasakArmaNayordezabandhakA vizeSAdhikAH, yasmAtsarve'pi saMsAriNastaijasakArmaNayordezabandhakA bhavanti, tatra ca ye vigrahagatikA audArikasarvabandhakA vaikriyAdibandhakAzcata audArikadezabandhakebhyo'tiricyanta iti te vizeSAdhikA iti, vaikriyazarIrasyAbandhakA vizeSAdhikAH, yasmAdvaikriyasya bandhakAH prAyo devanArakA eva zeSAstu tadabandhakAH siddhAzca, tatra ca siddhAstaijasAdidezabandhakebhyo'tiricyanta iti te vizeSAdhikA uktAH, AhArakazarIrasyAbandhakA vizeSAdhikA yasmAnmanuSyANAmevAhArakazarIraM vaikriyaM tu tadanyeSAmapi, tato vaikriyabandhakebhya AhArakabandhakAnAM stokatvena vaikriyAbandhakebhya AhArakAbandhakA vizeSAdhikA iti / iha ceyaM sthApanA ||oraal01|| ||veubviy02|| ||aahaarg03|| - ||taijs04|| ||kaarmnn05|| savvabaMdhA aNaMtA 6 savvabaMdha0 asaM0 3 savvabaMdha0 thovA 1 desabaMdha0 visesAhiyA 9 desabaMdhA visesAhiyA 9 desabaMdhA asaMkheja08 desabaMdha0 asaMkhe04 desabaMdha0 saMkhyAtaguNA 2 abaMdhA aNaMtA 5 abaMdhA aNaMtA 5 (vigrahagati) abaMdhA | abaMdhA visesAhiyA 10 abaMdhA visesAhiyA 11 visesAhiyA 7 8 zatake uddezakaH 9 pryogbndhaaghdhikaarH| sUtram 353 audArikAdidezAdibandhakajIvAlpabahutvapraznAH / // 694 // Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 zatake zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 695 // dydhikaarH| bandhaka bahutvapraznAH / ihAlpabahutvAdhikAre vRddhA gAthA evaM prapazcitavantaHorAlasavvabaMdhA thovA abbaMdhayA visesaahiyaa| tatto ya desabaMdhA asaMkhaguNiyA kaha neyaa?||1|| paDhamami savvabaMdho samae sesesu uddezakaH 9 prayogabandhAdesabaMdho u| siddhAINa abaMdho vigNahagaiyANa ya jiyaannN||2|| ihaudArikasarvabandhAdInAmalpatvAdibhAvanArthaM sarvabandhAdisvarUpaM tAvaducyate- iharjugatyA vigrahagatyA cotpadyamAnAnAM jIvAnAmutpattikSetraprAptiprathamasamaye sarvabandho bhavati, dvitIyAdiSu tu sUtram 353 audArikAdezabandhaH, siddhAdInAmityatrAdizabdAdvaikriyAdibandhakAnAMcajIvAnAmaudArikasyAbandha iti, iha ca siddhAdInAmabandhakatve- didezAdi'pyatyantAlpatvenAvivakSaNAdvaigrahikAneva pratItya sarvabandhakebhyo'bandhakA vizeSAdhikA uktA iti||1-2||ih puNa viggahie jIvAlpacciya paDucca bhaNiyA abaMdhagA ahiyaa| siddhA aNaMtabhAgaMmi savvabandhANavi bhavanti ||3||etdevaah-saadhaarnnessvpi sarvabandhabhAvAtsarvabandhakAH siddhebhyo'nantaguNAH, yata evaM tataH siddhAsteSAmanantabhAge vartante, yadi siddhA api teSAmanantabhAge vartante / tadA sutarAM vaikriyabandhakAdaya iti pratIyanta eva, tatazca tAn vihAyaiva siddhapadamevA(vehA?)dhItamiti // 3 // ujuyAya egavaMkA duhaovaMkA gaI bhave tivihA / paDhamAi savvabaMdhA savve bIyAi addhaM tu||4|| taiyAi taiyabhaMgo labbhai jIvANa savvabaMdhANaM / iti tinni savvabaMdhA rAsI tinneva ya abNdhaa||5||raasippmaanno te tullA'baMdhA ya savvabaMdhA y| saMkhApamANao puNa abaMdhagA puNa jhbbhhiyaa||6|| atha sarvabandhakAnAmabandhakAnAM ca samatAbhidhAnapUrvakamabandhakAnAM vizeSAdhikatvamupadarzayitumAhaRjvAyatAyAM gatau sarvabandhakA evAdyasamaye bhavantyevamekasteSAMrAziH, ekavakrayA ya utpadyante teSAM ye prathame samaye te'bandhakA dvitIye tu sarvabandhakA ityevaM teSAM dvitIyo rAziH, sa caikavakrAbhidhAnadvitIyagatyotpadyamAnAnAmarddhabhUto bhavatIti, dvivakrayA gatyA ye punarutpadyante ta Adye samayadvaye'bandhakAstRtIye tu sarvabandhakAH, ayaM ca sarvabaMdhakAnAM tRtIyo rAziH, sa ca Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga-2 // 696 // bandhaka bahutva|praznAH / zrIbhagavatyaGga dvivakrAbhidhAnatRtIyagatyotpadyamAnAnAM tribhAgabhUto bhavati, tRtIyasamayabhAvitvAttasya, evaM ca trayaH sarvabandhakAnAM rAzayaH 8 zatake zrIabhaya traya eva cAbandhakAnAM samayabhedena rAzibhedAditi, evaM ca te rAzipramANatastulyA yadyapi bhavanti tathA'pi saGkhyApramANato uddezakaH9 vRttiyutam prayogabandhAdhikA abandhakA bhavanti // 4-5-6 // je egasamaiyA te eganigodaMmi chaddisiM eNti| dusamaiyA tipayariyA tisamaIyA seslogaao|| dhdhikaarH| sUtram 353 7||te caivam- ya ekasamayikA RjugatyotpadyAmanakA ityarthaH ta ekasminnigode sAdhAraNazarIre lokamadhyasthite SaDbhyola audArikAdigbhyo'nuzreNyA''gacchanti, ye punisimayikA ekavakragatyotpadyamAnA ityarthaH te tripratarikAH prataratrayAdAgacchanti, vidizo didezAdivakreNA''gamanAt, pratarazca vakSyamANasvarUpaH, ye punastrisamayikAH-samayatrayeNa vakradvayena cotpadyamAnakAste zeSalokAta |jIvAlpaprataratrayAtiriktalokAdAgacchantIti ||7||tiriyaayyN cauddisi payaramasaMkhappaesabAhallaM / uDDaM puvvAvaradAhiNuttarAyayA ya do pyraa|| 8||prtrprruupnnaayaah-lokmdhygtaiknigodmdhikRty tiryagAyatazcatasRSu dikSu prataraH kalpyate, asaGkhayeyapradezabAhalyo vivakSitanigodotpAdakAlocitAvagAhanAbAhalya ityarthaH tanmAtrabAhalyAveva, uDDe ti, UdhiolokAntagatau pUrvAparAyato dakSiNottarAyatazceti dvau pratarAviti // 8 // je tipayariyA te chaddisiehito bhvNt'sNkhgunnaa| sesAvi asaMkhaguNA khettaasNkhejgunniyttaa|| 9 // athAdhikRtamalpabahutvamucyate- ye jIvAstripratarikA ekavakrayA gatyotpattimantaste SaDdigbhyaH, RjugatyA SaDbhyo digbhyaH sakAzAdbhavantyasaJjayaguNAH, zeSA api ye trisamayikAH zeSalokAdAgatAste'pyasaGkhayeyaguNA bhavanti, kutaH?, kSetrAsaGkAyaguNitatvAd, yataH SaDdikkSetrAtriprataramasaGkhayeyaguNam, tato'pizeSaloka iti // 9 // evaM visesaahiyA abaMdhayA 2 svvbNdhehito| tisamaiyaviggahaM puNa paDucca suttaM imaM hoi||10||ttH kim?, ityAha- vakradvayamAzrityedaM suutrmityrthH||10|| causamayavigNahaM puNa saMkhejjaguNA abaMdhagA hoMti / eesiM nidarisaNaM ThavaNArAsIhiM vocchAmi // 11 // paDhamo hoi sahassaMdusamaiyA dovi // 696 // Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 697 // 8 zatake uddezakaH 9 pryogbndhaadhdhikaarH| sUtram 353 audArikAdidezAdibandhakajIvAlpabahutvaprazrAH / lakkhamekkekkaM / tisamaiyA puNa tinnivi rAsI koDI bhavekkekkA // 12 // prathama RjugatyutpannasarvabandhakarAziH sahasraM parikalpitaM, kSetrasyAlpatvAt, dvisamayotpannAnAM dvau rAzI, eko'bandhakAnAmanyaH sarvabandhakAnAM tau ca pratyekaM lakSamAnau, tatkSetrasya bahutaratvAt, ye punastribhiH samayairutpadyante teSAM trayo rAzayaH, tatra cAdyayoH samayayorabandhako dvau rAzI tRtIyastu sarvabandhako rAziH, te ca trayo'pi pratyeka koTImAnAstatkSetrasya bahutamatvAditi, tadevaM rAzitraye'pi sarvabandhakAH sahasaM lakSaM koTI cetyevaM sarvastokAH, abandhakAstu lakSaMkoTIdvayaM cetyevaM vizeSAdhikAsta iti // 11-12 // eesiM jahasaMbhavamatthovaNayaM kareja rAsINaM / etto asaMkhaguNiyA vocchaM jaha desabaMdhA se||13|| ego asaMkhabhAgo vaTTai uvvttttnnovvaaymmi| eganigoe nicaM evaM sesesuvi sa eva ||14||anen ca gAthAdvayenodvarttanAbhaNanAdvigrahasamayasambhavaH, antarmuhUrttAnte parivartanAbhaNAnAJca nigodasthitisamayamAnamuktam, tatazca aymrth:-||13-14||aNtomuttmettaa ThiI nigoyANa jaM vinnidditttthaa| pallaTuMti nigoyA tamhA aMtomuhatteNaM // 15 // tesiM ThitisamayANaM viggahasamayA havaMti jibhaage| evatibhAge savve viggahiyA sesajIvANaM // 16 // savvevi ya viggahiyA sesANaM jaM asaMkhabhAgaMmi / teNAsaMkhaguNA desbNdhyaa'bNdhehito||17|| veubviyaAhAragateyAkammAiM pddhiysiddhaaiN| tahavi viseso jo jattha taM taM bhaNIhAmi // 18 // veubviyasavvabaMdhA thovA je pddhmsmydevaaii| tasseva desabaMdhA asaMkhaguNiyA kaha ke vaa?||19|| (ucyate-) tesiM ciya je sesA te savve savvabaMdhae mottuM / hoMti abaMdhANaMtA tavvajjA sesajIvA je // 20 // AhArasavvabaMdhA thovA do tinni paMca vA dasa vaa| saMkhejjaguNA dese te u puhuttaM sahassANaM // 21 // teSAmeva vaikriyabandhakAnAM sarvabandhakAn muktvA ye zeSAste sarve vaikriyasya dezabandhakA bhavanti, tatra casarvabandhakAn muktvetyanena kathamityasya nirvacanamuktaM ye zeSA ityanena tu ke vetyasyeti, abandhakAstu tasyAnantA bhavanti, te ca ke?, ye tarjA- vaikriyasarvadezabandhakavarjAH zeSa jIvAste caudArikAdibandhakAH // 697 // Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 698 // devAdayazca vaigrahikA iti // 21 // tavvajjA savvajiyA abaMdhayA te havaMta'NaMtaguNA / thovA abandhayA teyagassa saMsAramukkA je||22|| 8 zatake sesA ya desabaMdhA tavvajjA te havaMta'NaMtaguNA / / evaM kammagabheyAvi nvrinnaannttmaaummi||23|| (taccAyurnAnAtvamevam-) thovA AuyabaMdhA uddezakaH 9 prayogabandhAsaMkhejjaguNA abaMdhayA hoNti| teyAkammANaM savvabaMdhagA nattha 'NAittA // 24 // tadvarjA AhArakabandhavarjAH sarvajIvA abandhakA ghdhikaarH| ityAhArakAbandhasvarUpamuktam, te ca pUrvebhyo'ntaguNA bhavanti // 22-24||assNkhejjgunnaa Augassa kimabaMdhagA na bhannati? sUtram 353 audArikAjamhA asaMkhabhAgo uvvaTTai egasamaeNaM // 25 // saGkhyAtaguNA AyuSkAbandhakA iti yaduktaM tatra praznayannAha- eko'saGkhyabhAgo didezAdi bandhakanigodajIvAnAM sarvadodvarttate, sa ca baddhAyuSAmeva, tadanyeSAmudvartanA'bhAvAt, tebhyazca ye zeSAste'baddhAyuSaH, te ca tadapekSayA' jIvAlpasaGkhyAtaguNA evetyevamasaGkhyaguNA AyuSkAbandhakAH syuriti, // 25 // bhannai egasamaiokAlo uvvaTTaNAi jiivaannN| baMdhaNakAlo bahutva praznAH / puNa Augassa aMtomuhatto u|| 26 // jIvANa ThiIkAle AuyabaMdhaddhabhAie laddhaM / evaibhAge Aussa baMdhayA sesjiivaannN||27|| atrocyate, nigodajIvabhavakAlApekSayA teSAmAyurbandhakAlaH saGkhyAtabhAgavRttirityabandhakAH saGkhyAtaguNA eva // etadeva bhAvyate-nigodajIvAnAM sthitikAlo'ntarmuhUrtamAnaH, saca kalpanayA samayalakSam, tatrA''yurbandhAddhayA''yurbandhakAlenAnta-1 muhUrttamAnenaiva kalpanayA samayasahasralakSaNena bhAjite sati yallabdhaM kalpanayA zatarUpam, etAvati bhAge varttanta AyurbandhakAH sesajIvANaM ti zeSajIvAnAM tadabandhakAnAmityarthaH, tatra kila lakSApekSayA zataM saGkhayeyatamo bhAgo'to bandhakebhyo'bandhakAH saGkhayeyaguNA bhavantIti // 26-27 // jaM saMkhejjatibhAgo ThiikAlassAubaMdhakAlo u| tamhA'saMkhaguNA se abaMdhayA bNdhehito|| 28 // etadeva bhaavyte-|| 28||('se'tti AyuSaH) saMjogappAbahuyaM AhAragasavvabaMdhagA thovaa| tasseva desabaMdhA saMkhaguNA te yA puvuttA // 29 // tatto veubviyasavvabaMdhagA darisiyA asNkhgunnaa| jamasaMkhA devAI uvavajjaMtegasamaeNaM // 30 // tasseva desabaMdhA Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 699 // asaMkhaguNiyA havaMti puvvuttaa| teyagakammAbaMdhA aNaMtaguNiyA ya te siddhaa|| 31 // tatto u aNaMtaguNA orAliyasavvabaMdhagA hoti| tasseva tato'baMdhA ya desabaMdhA ya puvvuttaa||32|| tatto teyagakammANaM desabaMdhA bhave visesahiyA / te cevorAliyadesabaMdhagA hoMtime va'nne // 33 // je tassa savvabaMdhA abaMdhagA je ya neraiyadevA // eehiM sAhiyA te puNAi ke savvasaMsArI // 34 // veubviyassa tatto abaMdhagA sAhiyA viseseNaM / te ceva ya neraiyAivirahiyA siddhsNjuttaa||35|| AhAragassa tatto abaMdhagA sAhiyA viseseNaM / te puNa ke savvajIvA AhAragaladdhie mottuM // 36 // samApto'yaM bandhaH // 353 // aSTamazate navamaH // 8-9 // 8 zatake | uddezaka:10 deshaa''raadhnaadhdhikaarH| | sUtram 354 | zIlazrutacaturbhaGgIpraznAH / ||assttmshtke dshmoddeshkH|| anantaroddezake bandhAdayo'rthA uktAH, tAMzca zrutazIlasaMpannAH puruSA vicArayantIti zrutAdisaMpannapuruSaprabhRtipadArthavicAraNArtho dazama uddezakaH, tasya cedamAdisUtram 1rAyagihe nagare jAva evaM vayAsI- annautthiyA NaM bhaMte! evamAikkhaMti jAva evaM parUveMti- evaM khalu sIla seyaM 1 suyaM seyaM 2 suyaM seyaM 3 sIlaMseyaM 4, se kahameyaM bhaMte! evaM?, goyamA! jannaM te annautthiyA evamAikkhaMti jAvaje te evamAhaMsumicchA te evamAhaMsu, ahaM puNa goyamA! evamAikkhAmi jAva parUvemi, evaM khalu mae cattAri purisajAyA pa0, taMjahA sIlasaMpanne NAma egeNo suyasaMpanne 1 suyasaMpanne nAma ege no sIlasaMpanne 2 ege sIlasaMpannevi suyasaMpannevi 3 ege No sIlasaMpanne no suyasaMpanne 4 tattha NaM je se paDhame purisajAe se NaM purise sIlavaM asuyavaM, uvarae avinAyadhamme, esa NaM goyamA! mae purise desArAhae pa0, tattha NaM je se docce purisajAe se NaM purise asIlavaMsuyavaM, aNuvarae vinnAyadhamme, esa NaM goyamA! mae purise desavirAhae pa0, tattha NaM se tacce purisajAe // 699 / / Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatya zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 700 // 8 zatake uddezaka: 10 deshaa''raadhnaadhdhikaarH| sUtram 354 zIlazrutacaturbhaGgIpraznAH / seNaM purisesIlavaMsuyavaM, uvarae vinAyadhamme, esa NaM goyamA! mae purise savvArAhae pa0, tattha NaMje se cautthe purisajAe seNaM purise asIlavaM asutavaM, aNuvarae aviNNAyadhamme, esa NaMgoyamA? mae purise savvavirAhae pnntte||suutrm 354 // * 1rAyagiha ityAdi, tatra caivaM khalu sIla seyaM 1 suyaM seyaM 2 suyaM seyaM 3 sIla seyaM 4 ityetasya cUrNyanusAreNavyAkhyA, evaM lokasiddhanyAyena khalu nizcayena, ihAnyayUthikAH kecit kriyAmAtrAdevAbhISTArthasiddhimicchanti na ca kiJcidapi jJAnena prayojanaM nizceSTatvAt, ghaTAdikaraNapravRttAvAkAzAdipadArthavat, paThyate ca kriyaiva phaladA puMsAM, na jJAnaM phaladaM matam / yataH strIbhakSyabhogajJo, na jJAnAtsukhito bhvet||1||tthaa jahA kharo caMdaNabhAravAhI, bhArassa bhAgI na hu cNdnnss| evaM khu nANI caraNeNa hINo, nANassa bhAgI nahu sogiie||1|| (yathA candanabhAravAhI kharo bhArabhAga na caiva cndnsy| evaM caraNahIno jJAnI jJAnabhAga na tu sugteH||1||) ataste prarUpayanti- zIlaM zreyaHprANAtipAtAdiviramaNadhyAnAdhyayanAdirUpA kriyaiva zreyaH, atizayena prazasyaM zlAghyaM puruSArthasAdhakatvAt, zreyaM vA samAzrayaNIyaM puruSArthavizeSArthinA, anye tu jJAnAdeveSTArthasiddhimicchanti, na kriyAtaH, jJAnavikalasya kriyAvato'pi phalasiddhyadarzanAt, adhIyate ca vijJaptiH phaladA puMsAM, na kriyA phaladA mtaa| mithyAjJAnAtpravRttasya, phalAsaMvAdadarzanAt ||1||tthaa paDhamaM nANaM tao dayA, evaM ciTThai svvsNje| annANI kiM kAhI kiMvA nAhI cheyapAvayaM // 1 // (prathamaM jJAnaM tato dayaivaM sarvasaMyateSu tiSThati, ajJAnI kiM kariSyati kiM vA jJAsyati chekaM pApakaM vaa|| 1 // ) ataste prarUpayanti, zrutaM zreyaH, zrutaM zrutajJAnaMtadeva zreyaH, atiprazasyamAzrayaNIyaMvA puruSArthasiddhihetutvAnna tuzIlamiti, anye tu jJAnakriyAbhyAmanyo'nyanirapekSAbhyAM phalamicchanti, jJAnaM kriyAvikalamevopasarjanIbhUtakriyaM vA phaladaM kriyA'pi jJAnavikalopasarjanIbhUtajJAnA vA phaladeti bhAvaH, bhaNanti ca kiJcidvedamayaM pAtraM, kiJcitpAtraM tapomayam / AgamiSyati tatpAtraM, // 700 // Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 701 // 8 zatake uddezaka: 10 deshaa''raadhnaaadhikaarH| sUtram 354 zIlazrutacaturbhaGgIpraznAH / yatpAtraM taaryissyti||1||atste prarUpayanti zrutaM zreyaH tathA zIlaM zreyaH 3, dvayorapi pratyekaM puruSasya pavitratAnibandhanatvAditi, anye tu vyAcakSate zIlaM zreyastAvanmukhyavRttyA tathA zrutaM zreyaH zrutamapi zreyo gauNavRttyA tadupakAritvAdityartha ityekIyaM matam, anyadIyamataM tu zrutaM zreyastAvattathA zIlamapi zreyo gauNavRttyA tadupakAritvAdityarthaH, ayaMcArtha iha sUtre kAkupAThAllabhyate, etasya ca prathamavyAkhyAne'nyayUthikamatasya mithyAtvam, pUrvoktapakSatrayasyApi phalasiddhAvanaGgatvAt samudAyapakSasyaiva ca phalasiddhikaraNatvAt, Aha ca NANaM payAsayaM sohao tavo saMjamo ya guttikro| tiNhapi samAoge mokkho jiNasAsaNe bhnnio||1|| (jJAnaM prakAzakaM tapaH zodhakaM saMyamazca guptikaraH / trayANAmapi samAyoge jinazAsane mokSo bhnnitH||1|| tapaHsaMyamau ca zIlameva, tathA saMjogasiddhIi phalaM vayaMti, na hu egacakkeNa raho pyaai| aMdho ya paMgU ya vaNe samiccA, te saMpauttA nagaraM pvitttthaa||1||iti, (phalaM saMyogasiddhyA vadanti, ekacakreNa na rathaH prayAti / vane'ndhaH paGgazca sametya tau saMprayuktau nagaraM prvissttau||1||) dvitIya vyAkhyAnapakSe'pi mithyAtvam, saMyogataH phalasiddhedRSTatvAd, ekaikasya pradhAnetaravivakSayA'saGgatatvAditi, ahaM punargautama! evamAkhyAmi yAvatprarUpayAmItyatra zrutayuktaM zIlaM zreya ityetAvAn vAkyazeSo dRzyaH, atha kasmAdevam?, atrocyate, eva mityAdi, evaM vakSyamANanyAyena purisajAyatti puruSaprakArAH, sIlavaM asuyavaMti ko'rthaH?, uvarae avinAyadhamme tti, uparato nivRttaH svabuddhyA pApAt, avijJAtadharmAbhAvato'nadhigatazrutajJAnobAlatapasvItyarthaH, gItArthAnizritatapazcaraNanirato'gItArtha ityanye, desArAhae tti dezaM stokamaMzaM mokSamArgasyArAdhayatItyarthaH samyagbodharahitatvAt kriyAparatvAcceti, asIlavaM suyavaMti, ko'rthaH?-aNuvarae vinnAyadhamme tti pApAdanivRtto vijJAtadharmA cAviratisamyagdRSTiritibhAvaH, desavirAhae tti dezaM stokamaMzaM jJAnAditrayarUpasya mokSamArgasya tRtIyabhAgarUpaM caritraM virAdhayatItyarthaH, prAptasya tasyApAlanAdaprAptervA, // 701 // Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 702 // savvArAhae tti sarvaM triprakAramapi mokSamArgamArAdhayatItyarthaH, zrutazabdena jJAnadarzanayoH saGgahItatvAt, na hi mithyAdRSTirvijJAtadharmA tattvato bhavatIti, etena samuditayoHzIlazrutayoH zreyastvamuktamiti savvArAhae ityuktam // 354||athaaraadhnaamev bhedata Aha 2 kativihANaM bhaMte! ArAhaNA paNNattA?, goyamA! tivihA ArAhaNApa0, taMjahA- nANArAhaNA daMsaNArAhaNA crittaaraahnnaa| 3NANArAhaNANaM bhaMte! kativihA pa0?, goyamA! tivihA pa0, taMjahA- ukkosiyA majjhimA jahannA / 4 daMsaNArAhaNANaM bhaMte!, evaM ceva tivihAvi / evaM crittaaraahnnaavi||5jssnnN bhaMte! ukkosiyA NANArAhaNA tassa ukko0 daMsaNA0 jassa ukko0 daMsaNArAhaNA tassa ukko0 NANA0?,goyamA! jassa ukko0 NANA0 tassadasaNArAhaNA ukko0 vA ajahannaukko0 vA, jassa puNa ukko0 saNArAhaNA tassa nANA0 ukkosA vA jahannA vA ajahannamaNukkosA vaa| 6 jassa NaM bhaMte! ukko0 NANArAhaNA tassa ukto0 carittArAhaNA jassukko0 carittA tassukto0 NANArAhaNA?, jahA ukko0 NANA0 ya daMsaNA0 ya bhaNiyA tahA ukko0 nANArAhaNA ya carittA ya bhANiyavvA / 7 jassa NaM bhaMte! ukko daMsaNArAhaNA tassukko0 carittA0 jassukko0 carittA0 tassukko0 daMsaNA0?, goyamA! jassa ukko daMsaNArAhaNA tassa carittA0 ukkosA vA jahannA vA ajahannamaNukosA vA jassa puNa ukko0 carittArAhaNA tassa daMsaNA0 niyamA ukkosA // 8 ukkosiyaMNaM bhaMte! NANArAhaNaM ArAhettA katihiM bhavaggahaNehiM sijhaMti jAva aMtaM kareMti?, goyamA! atthegaie teNeva bhavaggahaNeNaM sijhaMti jAva aMtaM kareMti atthegatie docceNaM bhavaggahaNeNaM sijhaMti jAva aMtaM kareMti, atthe kappovaesuvA kappAtIesu vA uvavajaMti, 9 ukkosiyaMNaM bhaMte! daMsaNArAhaNaM ArAhettA katihiM bhavaggahaNehiM, evaM ceva, 10 ukkosiyaNNaM bhaMte! carittArAhaNaM ArAhettA, evaM ceva, navaraM atthe kappAtIyaesu uvavajjaMti / 11 majjhimiyaM NaM bhaMte! NANArAhaNaM ArAhettA katihiM 8 zatake uddezakaH 10 deshaa''raadhnaadydhikaarH| sUtram 355 jJAnadarzanacAritrArAdhanA tatprakAra teSAmutkRSTAdInAM paraspara saMbandha teSAcArAdhakAnAM siddhigamanapraznAH / // 702 // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 zatake zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 703 // bhavaggahaNehiM sijhaMti jAva aMtaM kareMti?, goyamA! atthe. docceNaM bhavaggahaNeNaM sijjhai jAva aMtaM kareMti taccaM puNa bhavaggahaNaM nAikkamai, 12 majjhimiyaMNaMbhaMte! daMsaNArAhaNaM ArAhettA evaM ceva, evaM majjhimiyaM crittaaraahnnNpi|13 jahanniyannaM bhaMte! nANArAhaNaM ArAhettA katihiM bhavaggahaNehiM sijhaMti jAva aMtaM kareMti?, goyamA! atthe0 tacceNaM bhavaggahaNeNaM sijjhai jAva aMtaM karei sattaTThabhavaggahaNAI puNa nAikkamai, evaM daMsaNArAhaNaMpi, evaM crittaaraahnnNpi||suutrm 355 // 2 kativihA Na mityAdi, ArAhaNa tti, ArAdhanA niraticAratayA'nupAlanA, tatra jJAnaM paJcaprakAraM zrutaM vA tasyArAdhanAkAlAdhupacArakaraNaM darzanaM samyaktvaM tasyArAdhanA nizzaGkitatvAditadAcArAnupAlanam, cAritraM sAmAyikAdi tadArAdhanAniraticAratA, 3 ukkosiya tti, utkarSA jJAnArAdhanA jJAnakRtyAnuSThAneSu prakRSTaprayatnatA majjhima tti teSveva madhyamaprayatnatA jahanna tti tessvevaalptmprytntaa| 4 evaM darzanArAdhanA cAritrArAdhanAceti // 5 athoktA''rAdhanAbhedAnAmeva parasparopanibandhamabhidhAtumAha jassa Na mityAdi, ajahannukkosA vatti jaghanyA cAsAvutkarSAca, utkRSTA jaghanyotkarSAtanniSedhAdajaghanyotkarSA madhyametyarthaH, utkRSTajJAnArAdhanAvato hyAdye dve darzanArAdhane bhavatona punastRtIyA, tathAsvabhAvatvAttasyeti / jassa puNe tyAdi, utkRSTadarzanArAdhanAvato hi jJAnaM prati triprakArasyApi prayatnasya sambhavo'stIti triprakArA'pi tadArAdhanA bhajanayA bhvtiiti| utkRSTajJAnacAritrArAdhanAsaMyogasUtre tUttaram, yasyotkRSTA jJAnArAdhanA tasya cAritrArAdhanotkRSTA madhyamAvAsyAt, utkRSTajJAnArAdhanAvato hi cAritraM prati nAlpatamaprayatnatA syAttatsvabhAvAttasyeti, utkRSTacAritrArAdhanAvatastu jJAnaM prati prayatnatrayamapi bhajanayA syAt, etadevAtidezata Aha jahA ukkosiye tyAdi, 7 utkRSTadarzanacAritrArAdhanA saMyogasUtre tUttaram, jassa ukkosiyA daMsaNArAhaNe tyAdi, yasyotkRSTA darzanArAdhanA tasya cAritrArAdhanA trividhA'pi bhajanayA syAt, utkRSTadarzanArAdhanA uddezaka: 10 deshaa''raadhnaaghdhikaarH| sUtram 355 jJAnadarzanacAritrArAdhanA tatprakAra | teSAmutkRSTA dInAM paraspara | saMbandha teSAcArAdhakAnAM siddhigamanapraznAH / Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 704 // vato hi cAritraM prati prayatnasya trividhasyApyaviruddhatvAditi / utkRSTAyAM tu cAritrArAdhanAyAmutkRSTaiva darzanArAdhanA, prakRSTacAritrasya prakRSTadarzanAnugatatvAditi // 8 athArAdhanAbhedAnAM phalapradarzanAyAha, ukkosiyaMNa mityAdi, teNeva bhavaggahaNeNaM sijjhai tti, utkRSTAM jJAnArAdhanAmArAdhya tenaiva bhavagrahaNena siddhyati, utkRSTacAritrArAdhanAyAH sadbhAve, kappovaesu va tti kalpopageSu saudharmAdidevalokopageSu deveSu madhya upapadyate, madhyamacAritrArAdhanAsadbhAve, kappAtIesuvatti graiveyakAdideveSUtpadyate, madhyamotkRSTacAritrArAdhanAsadbhAve iti, 9 tathokkosiyaM NaM bhaMte! daMsaNArAhaNa mityAdi, evaM ceva tti karaNAt, teNeva bhavaggahaNeNaM sijjhaI tyAdidRzyam, tadbhavasiddhyAdi ca tasyAM syAt, cAritrArAdhanAyAstatrotkRSTAyA madhyamAyAzcoktatvAditi, 10 tatho kosiyaNNaM bhaMte! cArittArAhaNa mityAdau, evaM ceva tti karaNAt, teNeva bhavaggahaNeNa mityAdi dRzyam, kevalaM tatra, atthegaie kappovagesuvetyabhihitamiha tu tanna vAcyam, utkRSTacAritrArAdhanAvataH saudharmAdikalpeSvagamanAd, vAcyaM punaratthegaie kappAtIesu uvavajjai tti siddhigamanAbhAve tasyAnuttarasureSugamanAt, etadeva darzayatoktaM navara mityaadi|11mdhymjnyaanaaraadhnaasuutre madhyamatvaM jJAnArAdhanAyA adhikRtabhava eva nirvANAbhAvAt, bhAve punarutkRSTatvamavazyambhAvItyavaseyam, nirvANAnyathA'nupapatteriti, docceNaM tti, adhikRtamanuSyabhavApekSayA dvitIyena manuSyabhavena taccaM puNa bhavaggahaNaM ti, adhikRtamanuSyabhavagrahaNApekSayA tRtIyaM manuSyabhavagrahaNam, etAzca cAritrArAdhanAsaMvalitA jJAnAdhArAdhanA iha vivakSitAH, kathamanyathA jaghanyajJAnArAdhanAmAzritya vakSyati sattaTThabhavaggahaNAI puNa NAikkamai tti, yatazcAritrArAdhanAyA evedaM phalamuktam, yadAha, aTThabhavA u caritte tti (aSTau bhavAstucAritre), zrutasamyaktvadezaviratibhavAstvasaGkhayeyA uktAH, tatazcaraNArAdhanArahitA jJAnadarzanArAdhanA asaGkhayeyabhavikA api bhavanti natvaSTabhavikA eveti // 355 // anantaraM jIvapariNAma ukto'tha pudgalapariNAmAbhidhAnAyAha 8 zatake uddezaka: 10 deshaa''raadhnaadydhikaarH| sUtram 355 | jJAnadarzanacAritrArAdhanA tatprakAra | teSAmutkRSTA dInAM paraspara | saMbandha | teSAcArAdha kAnAM siddhigamanapraznAH / Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 705 // 14 kativihe NaM bhaMte! poggalapariNAme paNNatte?, goyamA! paMcavihe poggalapariNAme pa0, taMjahA- vanapariNAme 1 gaMdhapa02 rasapa0 3 phAsapa0 4 saMThANapa0 5 / 15 vanapariNAme NaM ka0 pa0?, goyamA! paMcavihe pa0, taMjahA- kAlavanapariNAme jAva sukillavannapariNAme, eeNaM abhilAveNaM gaMdhapariNAme duvihe rasapa(ri)NAme paMcavihe phAsapariNAme aTThavihe, 16 saMThANapa0 bhaMte! ka0pa0?, goyamA! paMcavihe pa0, taMjahA- parimaMDalasaMThANapa0 jAva aayysNtthaannp0|| sUtram 356 // 14-15 kaiviheNa mityAdi, vanapariNAme tti yatpudgalo varNAntaratyAgAdvarNAntaraM yAtyasauvarNapariNAma iti, evamanyatrApi, 16 parimaMDalasaMThANapariNAme tti, iha parimaNDalasaMsthAnaM valayAkAram, yAvatkaraNAcca vaTTasaMThANapariNAme taMsasaMThANapariNAma cauraMsasaMThANapariNAme tti dRzyam // 356 // pudgalAdhikArAdidamAha 17 ege bhaMte! poggalatthikAyapaese kiM davvaM 1 davvadese 2 davvAiM 3 davvadesA 4 udAhu davvaM ca davvadese ya 5 udAhudavvaM ca davvadesA ya 6 udAhu davvAiMca davvadese ya 7 udAhu davvAiMca davvadesA ya 8?, goyamA! siya davvaM siya davvadese no davvAiMno davvadesA no davvaM ca davvadese ya jAva no davvAiMca davvadesA y||18 do bhaMte ! poggalatthikAyapaesA kiM davvaM davvadese pucchA (taheva),goyamA! siya davvaM1siya davvadese 2 siya davvAiM3siya davvadesA 4siya davvaM ca davvadese ya5nodavvaM ca davvadesAya6 sesA paDiseheyavvA ||19tinnibhNte! poggalatthi0 kiM davvaMdavvadese0? pucchA, goyamA! siya davvaM1siya davvadese 2 evaM sattabhaMgA bhANiyavvA, jAva siya davvAiM ca davvadese ya nodavvadesA ya / 20 cattAri bhaMte! poggalatthi0 kiM davvaM? pucchA, goyamA! siya davvaM 1siya davvadese 2 aTThavi bhaMgA bhANiyavvA jAva siya davvAiMca davvadesA ya 8 / jahA cattAri bhaNiyA evaM paMca cha satta jAva asNkhejaa| 21 aNaMtA bhaMte! poggalatthi0 kiM davvaM0?, evaM ceva jAva siya davvAiMca davvadesA ya // sUtram 357 // 8 zatake uddezakaH 10 | dezA''rAdhanA ghdhikaarH| | sUtram 356 | pudgalasyavarNAdi| bhedaprabheda|praznAH / | sUtram 357 aNvAde| dravyatvAdi |praznAH / lokaikajIvapradeza | sNkhyaaprshnaaH| // 705 // Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 706 // 8 zatake uddezaka: 10 deshaa''raadhnaadhdhikaarH| sUtram 357-358 22 kevatiyA NaM bhaMte! loyAgAsapaesA pannattA?, goyamA! asaMkhejjA loyAgAsapaesA pa0 // 23 egamegassaNaM bhaMte! jIvassa kevaiyA jIvapaesA pa0?, goyamA! jAvatiyA logAgAsapaesA egamegassaNaMjIvassa e(tA)vatiyA jIvapaesA p0||suutrm 358 // 17 ege bhaMte! poggalatthikAya yityAdi,pudgalAstikAyasya, ekANukAdipudgalarAzeH pradezo niraMzo'zaH pudgalAstikAyapradezaH paramANuH, dravyaM guNaparyAyayogi dravyadezo dravyAvayavaH, evamekatvabahutvAbhyAM pratyekavikalpAzcatvAraH, dvikasaMyogA api catvAra eveti praznaH, uttaraM tu syAhavyaM dravyAntarAsambandhe sati, syAmuvyadezo dravyAntarasambandhe sati, zeSavikalpAnAM tu pratiSedhaH, paramANorekatvena bahutvasya dvikasaMyogasya cAbhAvAditi / 18 do bhaMte! ityAdi, ihASTAsu bhaGgakeSu madhya AdyAH paJca bhavanti, na zeSAH, tatra dvau pradezau syAdravyam, kathaM?, yadA tau dvipradezikaskandhatayA pariNatau tadA dravyaM 1, yadA tu vyaNukaskandhabhAvagatAveva tau dravyAntarasambandhamupagatau tadA dravyadezaH 2, yadA tu tau dvAvapi bhedena vyavasthitau tadA dravye 3, yadA tu tAveva vyaNukaskandhatAmanApadya dravyAntareNa sambandhamupagatau tadA dravyadezAH 4, yadA punastayorekaH kevalatayA sthito dvitIyazca dravyAntareNa sambandhastadA dravyaM ca dravyadezazceti paJcamaH, zeSavikalpAnAMtu pratiSedho'sambhavAditi // 19 tinni bhaMte! ityAdi, triSu pradezeSvaSTamavikalpavarjAH sapta vikalpAH saMbhavanti, tathAhi, yadA trayo'pi tripradezikaskandhatayA pariNatAstadA dravyaM 1, yadA tu tripradezikaskandhatApariNatA eva dravyAntarasambandhamupagatAstadA dravyadezaH 2, yadA punaste trayo'pi bhedena vyavasthitA dvau vA vyaNukIbhUtAvekastu kevala eva sthitastadA davvAI ti 3, yadA tu te trayo'pi skandhatAmanAgatA eva dvau vA vyaNukIbhUtAvekastu kevala evetyevaM dravyAntareNa saMbaddhAstadA davvadesA iti 4, yadA tu teSAM dvau vyaNukatayA pariNatAvekazca dravyAntareNa saMbaddhaH, athavaikaH kevala eva sthito dvau tu vyaNukatayA pariNamya dravyAntareNa saMbaddhau tadA davvaM ca davvadese yatti vyatvAdi praznAH / lokaikajIvapradezA sNkhyaaprshnaaH| // 706 // Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 707 // M5, yadA tu teSAmekaH kevala eva sthito dvauca bhedena dravyAntareNa saMbaddhau tadA davvaM ca davvadesA yatti 6, yadA punasteSAM dvau bhedena 8zatake sthitAvekazca dravyAntareNa saMbaddhastadA davvAI ca davvadese ya tti 7, aSTamavikalpastu na saMbhavati, ubhayatra triSu pradezeSu / uddezaka: 10 dezA''rAdhanAbahuvacanAbhAvAt, 20-21 pradezacatuSTayAdau tvaSTamo'pi saMbhavati, ubhayatrApi bahuvacanasadbhAvAditi // 357 // dydhikaarH| / 22 anantaraM paramANvAdivaktavyatoktA, paramANvAdayazca lokAkAzapradezAvagAhino bhavantIti tadvaktavyatAmAha kevaiyA Na sUtram 359 nai0AdInAmityAdi, asaMkhejjatti yasmAdasaGkhayeyapradeziko lokastasmAttasya pradezA asaGkhayeyA iti // 23 pradezAdhikArAdevedamAha, maSTakarmatada vibhAgaegamegasse tyAdi, ekaikasya jIvasya tAvantaH pradezA yAvanto lokakAzasya, kathaM?, yasmAjIvaH kevalisamuddhAtakAle sarva pariccheda lokAkAzaM vyApyAvatiSThati tasmAllokAkAzapradezapramANAsta iti // 358 // jIvapradezAzca prAyaH karmaprakRtibhiranugatA ekaikajIva pradezAveSTaiti tadvaktavyatAmabhidhAtumAha naadiprshnaaH| 24 kati (kaivihA) NaM bhaMte! kammapagaDIo paNNattAo?, goyamA! aTTha kammapagaDIo pa0, taMjahA- nANAvaraNijnaM jAva aMtarAiyaM, 25 neraiyANaM bhaMte! kai kammapa0 pa0?, goyamA! aTTha, evaM savvajIvANaM aTTha kammapa0 ThAveyavvAo jAva vemANiyANaM / 26 nANAvaraNijjassa NaM bhaMte! kammassa kevatiyA avibhAgapalicchedA pa0?, goyamA! aNaMtA avibhAgapali0pa0, 27 nera0 bhaMte! NANAvaraNijjassa kammassa ke0 avibhAgapali0pa0?, goyamA! aNaMtA avibhAgapali0pa0, evaM savvajIvANaMjAva vemA0 pucchA, goyamA! aNaMtA avibhAgapali0pa0, evaM jahA NANAvaraNijassa avibhAgapali. bhaNiyA tahA aTThaNhavi kammapagaDINaM bhA0 jAva vemaa0| aMtarAiyassa / 28 egamegassa NaM bhaMte! jIvassa egamege jIvapaese NANAvaraNijjassa kammassa kevaiehiM avibhAgapalicchedehiM AveDhie pariveDhie siyA?, goyamA! siya AveDhiyapariveDhie siya no AveDhi0, jai AveDhiyapariveDhie // 707 // Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 708 // niyamA aNaMtehiM, 29 egamegassaNaMbhaMte! neraiyassa egamegejIvapaese NANAvaraNijjassa kammassa kevaiehiM avibhAgapali AveDhie 8 zatake pariveDhite?, goyamA! niyamA aNaMtehiM, jahA neraiyassa evaM jAva vemANiyassa, navaraMmaNUsassa jahA jiivss| 30 egamegassaNaM bhaMte! uddezaka: 10 dezA''rAdhanAjIvassa egamege jIvapaese darisaNAvaraNijjassa kammassa kevatiehiM evaM jaheva nANAvaraNijjassa taheva daMDago bhANiyavvo jAva ghdhikaarH| sUtram 359 vemANiyassa, evaM jAva aMtarAiyassa bhANiyavvaM, navaraM veyaNijjassa Auyassa NAmassa goyassa eesiMcauNhavikammANaMmaNUsassa nai0AdInAjahA neraiyassa tahA bhANiyavvaM sesNtNcev||suutrm 359 // maSTakarmatada vibhAga24 kai Na mityAdi, 26 avibhAgapaliccheda tti paricchidyanta iti paricchedA aMzAste ca savibhAgA api bhavantyato pariccheda vizeSyante avibhAgAzca te paricchedAzcetyavibhAgaparicchedAH, niraMzA aMzA ityarthaH, te ca jJAnAvaraNIyasya karmaNo'nantAH, ekaikajIvakathaM?, jJAnAvaraNIyaM yAvatojJAnasyAvibhAgAn bhedAnAvRNoti tAvanta evaM tasyAvibhAgaparicchedAH, dalikApekSayA vA'nanta pradezAveSTa naadiprshnaaH| tatparamANurUpAH, 28 avibhAgapalicchedehiM ti tatparamANubhiH, AveDhie pariveDhie tti, AveSTitapariveSTito'tyantaM pariveSTita | sUtram 360 jJAnAvaraNIyAityarthaH, AveSTya pariveSTita iti vA siya no AveDhiyapariveDhie tti kevalinaM pratItya tasya kSINajJAnAvaraNatvena tatpradezasya dipratyekAnAM jnyaanaavrnniiyaavibhaagplicchedairaavessttnprivessttnaabhaavaaditi|29 maNUsassa jahA jIvassa tti siya AveDhiye tyAdivAcyamityarthaH, pratyekaiH saha sambandhamanuSyApekSayA''veSTitapariveSTitatvasya taditarasya casambhavAt / 30 evaM darzanAvaraNIyamohanIyAntarAyeSvapi vAcyam, vedanIyA |prazrAH / yuSkanAmagotreSu punarjIvapada eva bhajanAvAcyA siddhApekSayA, manuSyapade tu nAsau, tatra vedanIyAdInAM bhAvAdityetadevAha, navaraM. // 708 // veyaNijjasse tyaadi|| 359 // atha jJAnAvaraNaM zeSaiH saha cintyate 31 jassa NaM bhaMte! nANAvaraNijjaM tassa darisaNAvaraNijjaM jassa daMsaNAva0 tassa nANAva.?, goyamA! jassa NaM nANAva. tassa Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 709 // dasaNAva niyamA asthi jassaNaM darisaNAva0 tassavi nANAva niyamA atthi| 32 jassaNaM bhaMte! NANAva0 tassaveyaNijjaMjassa veya. tassa NANAvaraNijjaM?, goyamA! jassa nANAva0 tassa veyaNijjaM niyamA asthi jassa puNa veya. tassa NANAva siya asthi siya ntthi| 33 jassaNaMbhaMte! nANAva0 tassa mohaNijjaMjassa mohaNijjaM tassa nANAva0?, goyamA! jassa nANAva0 tassa mohaNijnaM siya asthi siya natthi, jassa puNa mohaNijjaM tassa nANAva. niyamA atthi| 34 jassa NaM bhaMte! NANAva0 tassa AuyaM evaM jahA veyaNijjeNasamaMbhaNiyaMtahA AuyaeNavisamaMbhANiyavvaM, evaM nAmeNavi evaM goeNavisamaM, ataMrAieNa samaMjahA darisaNAvaraNijjeNa samaMtaheva niyamA paropparaM bhANiyavvANi 1 / 35 jassaNaM bhaMte! darisaNAvaraNijjaM tassa veyaNijjaM jassa veya. tassa darisaNAva. jahA nANAva. uvarimehiM sattahiM kammehiM samaM bhaNiyaMtahA darisaNAvaraNijjaMpi uvarimehiM chahiM kammehiM samaM bhANiyavvaM jAva aMtarAieNaM 2 // 36 jassaNaM bhaMte! veyaNijjaM tassa mohaNijjaM jassa moha0 tassa veya.?, goyamA! jassa veya. tassa moha0 siya asthi siya natthi, jassa puNa moha0 tassa veya. niyamA(ma) atthi| 37 jassa NaM bhaMte! veyaNijjaM tassa AuyaM?, evaM eyANi paropparaM niyamA, jahA AueNa samaM evaM nAmeNavi goeNavi samaMbhANiyavvaM / 38 jassa NaM bhaMte! veyaNijjaM tassa aMtarAiyaM?, pucchA, goyamA! jassa veya0 tassa aMta0 siya asthi siya natthi, jassa puNa aMta0 tassa veya0 niyamA(ma) asthi 3 / 39 jassa NaM bhaMte! mohaNijjaM tassa AuyaM jassa A0 tassa moha0?, goyamA! jassa moha tassa AuyaM niyamA asthi jassa puNa A0 tassa puNa moha siya asthi siya natthi, evaM nAmaMgoyaM aMtarAiyaMca bhANiyavvaM 4 / 40 jassaNaMbhaMte! AuyaM tassa nAma0? pucchA goyamA! dovi paropparaM niyama, evaM gotteNavi samaM bhANiyavvaM, 41 jassa NaM bhaMte! AuyaM tassa aMtarAiyaM0?, pucchA, goyamA! jassa A0 tassa aMta0 siya atthi siya natthi, jassa puNa aMta0 tassa AuyaM niymaa5|42 jassaNaM bhaMte! nAmaM tassa goyaM, jassaNaM goyaM tassaNaM nAmaM? pucchA, goyamA! jassaNaM 8 zatake uddezaka:10 deshaa''raadhnaaghdhikaarH| sUtram 360 jJAnAvaraNIyAdipratyekAnAM pratyekaiH saha sambandha|praznAH / sUtram 361 nai0AdisiddhAntA jIvA pudgalIpudgalapraznAH / // 709 // Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 710 // NAmaM tassa NaM niyamA goyaM jassa NaM goyaM tassa niyamA nAma, goyamA! dovi ee paropparaM niyamA, 43 jassa NaM bhaMte! NAmaM tassa aMtarAiyaM? pucchA, goyamA! jassa nAmaM tassa aMta siya asthi siya natthi, jassa puNa aMta0 tassa nAma niyamA asthi 6 / 44 jassaNaM bhaMte! goyaM tassa aMtarAiyaM0? pucchA, goyamA! jassaNaM goyaM tassa aMtarAiyaM siya asthi siya natthi, jassa puNa aMtarAiyaM tassa goyaM niyamA atthi 7 // sUtram 360 // 45 jIve NaM bhaMte! kiM poggalI poggale?, goyamA! jIve poggalIvi poggalevi, se keNaTeNaM bhaMte! evaM vu. jIve po0 vi poggalevi?, goyamA! se jahAnAmae chatteNaM chattI, daMDeNaM daMDI, ghaDeNaM ghaDI, peDaNaM paDI, kareNaM karI evAmeva goyamA! jIvevi soiMdiyacakkhidiyaghANiMdiyajibhiMdiyaphAsiMdiyAIpa0 poggalI, jIvaM pa0 pogagle, seteNaTeNaM goyamA! evaM vu0 jIve poggalIvi pogglevi| 46 neraieNaM bhaMte! kiMpoggalI?, evaM ceva, evaM jAva vemANie navaraMjassajai iMdiyAI tassa tivibhaanniyvvaaii| 47 siddhe NaM bhaMte! kiM poggalI poggale?, goyamA! no poggalI poggale, sekeNatuNaM bhaMte! evaM vu0 jAva poggale?, goyamA! jIvaM pa0, se teNaTeNaM goyamA! evaM vu0 siddhenopoggalI poggle| sevaM bhaMte! ratti ||suutrm 361 // aTThamasae dazamo uddezo smtto||8-10|| samattaM aTThamaM sayaM // 8 // ___31 jassa Na mityAdi, 32 jassa puNa veyaNijja tassa nANAvaraNijjaM siya atthi siya natthi tti, akevalinaM kevalinaM ca pratItya, akevalino hi vedanIyaM jJAnAvaraNIyaM cAsti, kevalinastu vedanIyamasti na tu jnyaanaavrnniiymiti| 33 jassa NANAvaraNijjaM tassa mohaNijjaM siya atthi siya natthi tti, akSapakaM kSapakaM ca pratItya, akSakapasya hi jJAnavaraNIyaM mohanIya cAsti, kSapakasya tu mohakSaye yAvat kevalajJAnaM notpadyate tAvajjJAnAvaraNIyamasti na tu mohanIyamiti / evaM ca yathA 8 zatake uddezakaH 10 deshaa''raadhnaaghdhikaarH| | sUtram 360 jJAnAvaraNIyAdipratyekAnAM pratyekaiH saha sambandha|praznAH / | sUtram 361 | nai0AdisiddhAntA jIvA pudliipudrlprshnaaH| Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 711 // sambandha jJAnAvaraNIyaM vedanIyena samamadhItaM tathA''yuSA nAmnA gotreNa ca sahAdhyeyam, uktaprakAreNa bhajanAyAH sarveSu teSu bhAvAt, 34 8 zatake aMtarAeNaM ca samaM jJAnAvaraNIyaM tathA vAcyaM yathA darzanAvaraNam, nirbhajanamityarthaH, etadevAha, evaM jahA veyaNijjeNa sama mityAdi, | uddezakaH 10 dezA''rAdhanAniyamA paropparaM bhANiyavvANi tti ko'rthaH? jassa nANAvaraNijjaM tassa niyamA aMtarAiyaM jassa aMtarAiyaM tassa niyamA nANAvaraNijja | ghdhikaarH| mityevamanayoH parasparaM niyamovAcya ityrthH|| 35 atha darzanAvaraNaM zeSaiH SaDbhiHsaha cintayannAha jasse tyAdi, ayaMca gamo sUtram 360 | jJAnAvaraNIyAjJAnAvaraNIyagamasama eveti / 36 jassa NaM bhaMte! veyaNijja mityAdinA tu vedanIyaM zeSaiH paJcabhiH saha cintyate, tatra ca jassa dipratyekAnAM veyaNijjaM tassa mohaNijjaM siya atthi siya natthi tti, akSINamohaM kSINamohaM ca pratItya, akSINamohasya hi vedanIyaM mohanIya cha pratyekaiH saha cAsti, kSINamohasya tu vedanIyamasti natu mohanIyamiti / 37 evaM eyANi paropparaM niyama tti ko'rthaH? yasya vedanIyaM tasya |praznAH / niyamAdAyuryasyAyustasya niyamAdvedanIyamityevamete vAcye ityarthaH, evaM nAmagotrAbhyAmapi vAcyam, etadevAha jahA AueNe sUtram 361 |nai0 AdityAdi, antarAyeNa tu bhajanayA yato vedanIyamantarAyaM cAkevalinAmasti kevalinAM tu vedanIyamasti na tvantarAyam, 38. siddhAntA jIvA pudgalIetadeva darzayatoktaM jassa veyaNijjaM tassa aMtarAiyaM siya atthi siya natthi tti / 39 atha mohanIyamanyaizcaturbhiH saha cintyate, tatra pudglprshnaaH| yasya mohanIyaM tasyAyurniyamAdakevalina iva, yasya punarAyustasya mohanIyaM bhajanayA, yato'kSINamohasyAyurmohanIyaM cAsti kSINamohasya tvAyureveti, evaM nAma goyaM aMtarAiyaM ca bhANiyavvaM ti, ayamarthaH, yasya mohanIyaM tasya nAma gotramantarAyaM c| niyamAdasti, yasya punarnAmAditrayaM tasya mohanIyaM syAdastyakSINamohasyeva, syAnAsti kSINamohasyeveti // 40 athAyuranyaistribhiH saha cintyate jassa NaM bhaMte! Auya mityAdi, dovi paropparaM niyama tti ko'rtha? jassa AuyaM tassa niyamA nAma jassa nAma tassa niyamA Auya mityarthaH, evaM gotreNApi, 41 jassa AuyaM tassa aMtarAiyaM siyaM atthi siya natthi tti yasyAyustasyAntarAyaM // 711 // Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 | // 712 // syAdastyakevalivat syAnnAsti kevalivaditi / 42 jassa NaM bhaMte! NAma mityAdinA nAmAnyena dvayena saha cintyate, tatra yasya nAma tasya niyamAdrotraM yasya gotraM tasya niyamAnnAma, 43 tathA yasya nAma tasyAntarAyaM syAdastyakevalivat syAnnAsti kevalivaditi, 44 evaM gotrAntarAyayorapi bhajanA bhAvanIyeti // 360 // # 45 anantaraM karmoktaM tacca pudgalAtmakamatastadadhikArAdidamAha jIve Na mityAdi, poggalIvi tti pudgalAH zrotrAdirUpA vidyante yasyAsau pudgalI, puggalevitti pudgala iti sajJA jIvasya tatastadyogAt pudgala iti / etadeva darzayannAha se keNaTeNa mityaadi|| 361 // aSTamazate dshmH||8-10|| samAptaM cASTamazatam // 8 // sadbhaktyAhutinA vivRddhamahasA pArzvaprasAdAgninA, tannAmAkSaramantrajaptividhinA vighnendhanaploSitaH / sampanne'naghazAntikarmakaraNe kSemAdahaM nItavAn, siddhiM zilpivadetadaSTamazatavyAkhyAnasanmandiram // 1 // (granthAgram 9438) 8 zatake uddezaka: 10 deshaa''raadhnaadydhikaarH| | sUtram 360 jJAnAvaraNIyA| dipratyekAnAM pratyekaiH saha sambandhapraznAH / sUtram 361 nai0AdisiddhAntA jIvA pudgalIpudgalapraznAH / // iti zrImacandrakulanabhonabhomaNizrImadabhayadevAcAryavaryavihitavivaraNayutaM zrImadbhagavatIvRttI aSTamaM zatakaM samAptam // // 712 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 713 // ||ath navamaM zatakam // 9zatake ||nvmshtke prthmoddeshkH|| uddezakaH1 jambUdvIpAvyAkhyAtamaSTamazatamatha navamamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH- aSTamazate vividhAH padArthA uktAH, navame'pi ta eva |dhikaarH| bhagAyantareNocyante, ityevaMsambandhasyoddezakArthasaMsUcikeyaM gAthA sUtram 362 jambUdvIpa1jaMbuddIve1joisa 2 aMtaradIvA 30 asocca 31 gaMgeya 32 / kuMDaggAme 33 purise 34 navamaMmisae (sataMmi) cu(co)ttiisaa||1|| sthalA''kAra 1jaMbuddIva yityAdi, tatra jaMbuddIve tti tatra jambUdvIpavaktavyatAviSayaH prathamoddezakaH1, joisa tti jyotiSkaviSayo dvitIyaH khaMDa-yojana varSa-parvata2, aMtaradIva tti, antaradvIpaviSayA aSTAviMzatiruddezakAH 30, asocca tti, azrutvA dharmaM labhetetyAdyarthapratipAdanArtha eka kUTa-tIrtha |vijaya-drahatriMzattamaH 31, gaMgeyatti gAGgeyAbhidhAnagAravaktavyatArtho dvAtriMzattamaH 32, kuMDaggAme tti brAhmaNakuNDagrAmaviSayastrayastriMzattamaH salilAdi 33, purise tti puruSaH puruSaMghnannityAdivaktavyatArthazcatustriMzattama 34 iti|| saMgrahaNI praznAH / 2 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM mihilAnAmaM naga(Naya)rI hotthA vannao, mANa(Ni)bhadde ceie vannao, sAmI samosaDhe parisA niggayA jAva bhagavaM goyame paJjuvAsamANe evaM va0- kahiNaM bhaMte! jaMbuddIve 2? kiMsaMThie NaM bhaMte! jaMbuddIve 2? evaM jaMbuddIvapannattI bhANiyavvA jAva evAmeva sapuvvAvareNaM jaMbuddIve 2 coddasa salilA sayasahassA chappannaM ca sahassA bhvNtiitimkkhaayaa| sevaM bhaMte! ratti // sUtram 362 // navamassa pddhmo||9-1|| 2 kahi NaM bhaMta yityAdi, kasmin deza ityarthaH, evaM jaMbuddIvapannattI bhANiyavva (pa015-1-308) tti, sA ceyam, kemhaale| NaM bhaMte! jaMbuddIve dIve kimAgArabhAvapaDoyAre NaM bhaMte! jaMbuddIve dIve pannatte? kasminnAkArabhAve pratyavatAro yasya sa tathA goyamA! 8 // 713 // Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 714 // ayannaM jaMbuddIve dIve savvadIvasamuddANaM savvabbhaMtarae savvakhuDDAe vaTTe tillapUyasaMThANasaMThie vaTTe rahacakkavAlasaMThANasaMThie vaTTe 9zatake pukkharakanniyAsaMThANasaMThie vaTTe paDipunnacaMdasaMThANasaMThie pannatte egaMjoyaNasayasahassaM AyAmavikkhaMbheNa mityAdi, kimanteyaM vyAkhyA? uddezakaH1 jambUdvIpAityAha jAve tyAdi, evAmeva tti, uktenaiva nyAnena pUrvAparasamudragamanAdinA sapuvvAvareNaM ti saha pUrveNa nadIvRndenAparaM sapUrvAparaM dhikaarH| tena coddasa salilA sayasahassA chappannaM ca sahassA bhavaMtIti makkhAya tti, iha salilAzatasahasrANi nadIlakSANi, etatsaGkhyA sUtram 362 jambUdvIpacaivam, bharatairAvatayorgaGgAsindhuraktAraktavatyaH pratyekaM caturdazabhirnadInAMsahasrairyuktAH, tathA haimavatairaNyavatayoH rohidrohitAMzA sthalA''kAra khaMDa-yojanasuvarNakUlA rUpyakUlAH pratyekamaSTAviMzatyA sahasrairyuktAH, tathA harivarSaramyakavarSayorhariharikAntAnarakAntAnArIkAntAH pratyeka varSa-parvataSaTpaJcAzatA sahasrairyuktAH samudramupayAnti, tathA mahAvidehe zItAzItode pratyekaM paJcabhirlakSaibhatriMzatA ca sahasrairyukte samudramupayAte kUTa-tIrtha vijaya-drahaiti, sarvAsAM ca mIlane sUtroktaM pramANaM bhavati, vAcanAntare punaridaM dRzyate! jahA jaMbUddIvapannattIe tahA NeyavvaM joisavihUrNa / jAvakhaMDA joyaNa vAsA pavvaya kUDA ya tittha seddhiio| vijayaddahasalilAu ya piMDae hoti sNghnnii||1||ti, tatra joisavihaNaM ti saMgrahaNI praznAH / jaMbUdvIpaprajJaptyAMjyotiSkavaktavyatA'sti tadvihInaM samastaMjambUdvIpaprajJaptisUtramasyoddezakasya sUtrajJeyam, kiMparyavasAnaM punastad? ityAha-jAva khaMDe tyAdi, tatra khaMDe tti jambUdvIpo bharatakSetrapramANAni khaNDAni kiyanti syAt?, ucyate, navatyadhikaM / khaNDazatam, joyaNa tti jambUdvIpaH kiyanti yojanapramANAni khaNDAni syAt?, ucyate, satteva ya koDisayA NauyA chppnnsyshssaaii| cauNauI ca sahassA sayaM divaDhaM ca saahiiyN|| 1 // gAuyamegaM pannarasa dhaNussayA taha dhaNUNi pannarasa / saddhiM ca aMgulAI O saptaiva koTIzatAni navatiH koTyaH SaTpaJcAzallakSAzcaturnavatiH sahasrANi sAdhikaM sArdhaM zataM c|| 1 // gavyUtamekaM paJcadazAdhikAni paJcadaza zatAni dhanUMSi SaSTizvAGgalAnAM . // 714 R Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 715 // jaMbuddIvassa gaNiyapayaM // 2 // iti, gaNitapadamityevaMprakArasya gaNitasya sajJA vAsa tti jambUdvIpe bharatahemavatAdIni sapta 9 zatake varSANi kSetrANItyarthaH, pavvaya tti jambUdvIpe kiyantaH parvatAH?, ucyante, SaDvarSadharaparvatA himavadAdaya eko mandara ekazcitrakUTa uddezakaH1 jambUdvIpAeka eva vicitrakUTaH, etau ca devakuruSu, dvau yamakaparvato, etau cottarakuruSu, dvezate kAJcanakAnAm, ete ca zItAzItodayoH dhikaarH| pArzvato, viMzatiH vakSaskArAH, catustriMzaddIrghavijayArddhaparvatAzcatvArovartulavijayArdhAH, evaM dvezate ekonasaptatyadhike parvatAnAM sUtram 362 jambUdvIpabhavataH, kUDa tti kiyanti parvatakUTAni?, ucyate, SaTpaJcAzadvarSadharakUTAni SaNNavatirvakSaskArakUTAni trINi SaDuttarANi sthalA''kAra vijayArddhakUTAnAM zatAni nava ca mandarakUTAni, evaM catvAri saptaSaSTyadhikAni kUTazatAni bhavanti, tittha tti jambUdvIpe khaMDa-yojana varSa-parvatakiyanti tIrthAni?, ucyate, bharatAdiSu catustriMzati khaNDeSu mAgadhavaradAmaprabhAsAkhyAni trINi trINi tIrthAni bhavanti, kUTa-tIrthaevaM caikaM vyuttaraM tIrthazataM bhavatIti, seDhIo tti vidyAdharazreNaya AbhiyogikazreNayazca kiyantyaH?, ucyate, aSTaSaSTiH pratyeka vijaya-draha salilAdi mAsAM bhavanti, vijayA parvateSu pratyekaM dvayordvayorbhAvAt, evaM ca SaTtriMzadadhikaM zreNizataM bhavatIti, vijaya tti kiyanti saMgrahaNIcakravartivijetavyAni bhUkhaNDAni?, ucyate, catustriMzat, etAvanta eva rAjadhAnyAdayo'rthA iti, daha tti kiyanto mahAhradA?, praznAH / ucyate, padmAdayaH SaDdaza ca nIlavadAdaya uttarakurudevakurumadhyavarttina ityevaM SoDaza, salila tti nadyastatpramANaMca darzitameva, piMDae hoti saMgahaNi tti, uddezakArthAnAM piNDake mIlake viSayabhUta iyaM saGgrahaNIgAthA bhavatIti ||362||nvmshte prthmH|| 9-1 // 8 // 715 // jambUdvIpasyaitad gnnitpdm|| 2 // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 716 // 9zatake uddezakaH 2 jyotisskaadhikaarH| sUtram 363 jambUlavaNadhAtakIkAloda puSkareSu ||nvmshtke dvitiiyoddeshkH|| anantaroddezake jambUdvIpavaktavyatoktA dvitIye tu jambUdvIpAdiSu jyotiSkavaktavyatA'bhidhIyate, tasya cedamAdisUtram 1rAyagihe jAva evaM vayAsI(dAsi)- jambUddIveNaMbhaMte! dIve kevaiyA caMdA pabhAsisuvA pabhAseMti vA pabhAsissaMti vA?, evaM jahA jIvAbhigame jAva-'egaMca sayasahassaMtettIsaMkhalu bhave shssaaii| nava ya sayA pannAsA taaraagnnkoddikoddiinnN||1||' sobhaM sobhiMsusobhiMti sobhissaMti // sUtram 363 // 2lavaNe NaM bhaMte! samudde kevatiyA caMdA pabhAsiMsu vA pabhAsiMti vA pabhAsissaMti vA 3 evaM jahA jIvAbhigame jAva taaraao|| dhAyaisaMDe kAlode pukkharavare anbhiMtarapukkharaddhe maNussakhette, eesu savvesu jahA jIvAbhigame jAva-'egasasIparivAro taaraagnnkoddaakoddiinnN|' 3 pukkhara (rode) NaM bhaMte! samudde kevaiyA caMdA pabhAsiMsuvA?, evaM savvesu dIvasamuddesu jotisiyANaM bhANiyavvaM jAva sayaMbhUramaNe jAva sobhaM sobhiMsu vA sobhaMti vA sobhissaMti vA / sevaM bhaMte! ratti // sUtram 363 // navamasae bIo uddesosmtto||9-2|| 1 rAyagiha yityAdi, evaM jahA jIvAbhigame (u02 pa0300-1) tti tatra caitatsUtramevam, kevatiyA caMdA pabhAsiMsu vA 3? na kevatiyA sUriyA taviMsuvA 3? kevaiyA nakkhattA joyaMjoiMsuvA 3? kevaiyA mahagahA cAraM cariMsuvA 3? kevaiyAo tAragaNakoDAkoDIo sohiM sohiMsu vA 3? zobhAM kRtavatya ityarthaH, gotamA! jaMbUddIve dIve do caMdA pabhAsiMsu vA 3 do sUriyA taviMsu vA 3 chappannaM nakkhattA jogaM joiMsu vA 3 chAvattaraM gahasayaM cAraM cariMsu vA 3 bahuvacanamiha chAndasatvAdi ti, egaM ca sayasahassaM tettIsaM khalu bhave sahassAI zeSaM tu sUtrapustake likhitmevaaste||2 lavaNe NaM bhaMte! ityAdau, evaM jahA jIvAbhigame (u02 pa0303-1, 352-2)tti tatra cedaM candrasUryapraznAH / // 716 // Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhayavRttiyutam bhAga-2 // 717 // 9zatake uddezakaH 2 jyotisskaadhikaarH| sUtram 363 jambUlavaNadhAtakIkAloda| puSkareSu candrasUryapraznAH / sUtramevaM kevaiyA caMdA pabhAsiMsu vA 3 kevatiyA sUriyA taviMsu vA 3 ityAdi praznasUtraM pUrvavat, uttaraM tu goyamA! lavaNe NaM samudde cattAri caMdA pabhAsiMsu vA 3 cattAri sUriyA taviMsu vA 3 bArasottaraM nakkhattasayaM jogaM joiMsu vA 3 tinni bAvannA mahaggahasayA cAraM cariMsu vA 3 donni sayasahassA sattaddhiM ca sahassA navasayA tArANakoDikoDINaM sohaM sohiMsu vA 3 sUtraparyantamAha jAva tArAo tti tArakAsUtraM yAvattacca darzitameveti / dhAyaisaMDa yityAdau yaduktaM jahA jIvAbhigame tadevaM bhAvanIyaM dhAyaisaMDe NaM bhaMte! dIve kevatiyA caMdA pabhAsiMsu vA 3 kevatiyA sUriyA taviMsu vA 3? ityAdipraznAH pUrvavat, uttaraM tu goyamA! bArasa caMdA pabhAsiMsu vA 3 bArasa sUriyA taviMsu vA 3, evaM cauvIsaM sasiraviNo nakkhattasayA ya tinni chttiisaa| egaM ca gahasahassaM chappanaM dhaayiisNdde||1|| advaiva sayasahassA tinni sahassAI satta ya sayAI / dhAyaisaMDe dIve tArAgaNakoDikoDINaM // 2 // sohaM sohiMsu vA 3 / kAloe NaM bhaMte! samudde kevatiyA caMde tyAdi praznaH, uttaraMtu goyamA! bAyAlIsaM caMdA bAyAlIsaMca diNayarA dittA / kAlodahimi ee caraMti sNbddhlesaagaa||1|| nakkhattasahassa ega egaM chAvattaraM ca sayamannaM / chacca sayA channauyA mahAgahA tinni ya sahassA // 2 // aTThAvIsaM kAlodahimi bArasa ya taha shssaaii| Nava ya sayA pannAsA tArAgaNakoDikoDINaM // 3 // sohaM sohiMsu vA 3 / tathA pukkharavaradIve NaM bhaMte! dIve kevaiyA caMde tyAdi praznaH, uttaraM tvetagAthA'nusAreNAvaseyam, coyAlaM caMdasayaM coyAlaM ceva sUriyANa sayaM / pukkharavaraMmi dIve bhamaMti ee pbhaasiNtaa||1|| iha ca yaddhamaNamuktaM na tatsarvAMzcandrAdityAnapekSya, kiM tarhi?, puSkaradvIpAbhyantarArddhavartinI dvisaptatimeveti, cattAri sahassAI battIsaM ceva hoMti nkkhttaa| chacca sayA bAvattari mahAgahA baarsshssaa||1|| channaui sayasahassA coyAlIsaM bhave shssaaii| cattAri sayA pukkhari tArAgaNakoDikoDINaM // 1 // sohaM sohiMsu vA / tathA, abhiMtarapukkharaddhe NaM bhaMte! kevatiyA caMdA? ityAdi praznaH, uttaraM tu bAvattariM ca caMdA bAvattarimeva diNayarA dittaa| pukkharavaradIvaDDhe caraMti ee pbhaasiNtaa||1|| tinni sayA chattIsA chacca sahassA mahagahANaM // 717 // Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgA zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 718 // tu| nakkhattANaM tu bhave solAI duve shssaaii||2|| aDayAla sayasahassA bAvIsaM khalu bhave shssaaii| do ya saya pukkharaddhe tArAgaNa- 9 zatake | koDikoDINaM // 3 // sobhaM sobhiMsu vA 3 / tathA maNussakhete NaM bhaMte! kevaiyA caMdA? ityAdi praznaH, uttaraM tu battIsaM caMdasayaM battIsaM uddezakaH2 jyotiSkAceva sUriyANa syN| sayalaM maNussaloyaM caraMti ee pyaasiNtaa||1|| ekkArasa ya sahassA chappiya solA mahAgahANaM tu| chacca sayA | dhikaarH| chaNNauyA NakkhattA tinni ya shssaa|| 2 // aDasIi sayasahassA cAlIsa sahassa mnnuylogNmi| satta ya sayA aNUNA tArAgaNa sUtram 363 jambUlavaNakoDikoDINaM // 3 // ityAdi, kimantamidaM vAcyam? ityAha jAve tyAdi, asya ca sUtrAMzasyAyaM pUrvo'zaH, aTThAsIiMca gahA dhAtakIaTThAvIsaM ca hoi nkkhttaa| egasasIparivAro etto tArANa vocchAmi / / 1 // chAvaTThi sahassAI nava ceva sayAI paMca sayarAI ti| 3 kAlodapukkharode NaM bhaMte! samudde kevaiyA caMde tyAdau prazna idamuttaraM dRzyaM saMkhejjA caMdA pabhAsiMsu vA 3 ityAdi, evaM (u02 pa0348-1,1- candrasUrya |praznAH / 367)savvesu dIvasamuddesu tti pUrvoktena praznena yathAsambhavaM saGkhyAtA asaGkhyAtAzca candrAdaya ityAdinA cottareNetyarthaH, dvIpa | uddezakaH samudranAmAni caivaM-puSkarodasamudrAdanantaro varuNavaro dvIpastato varuNodaH samudraH, evaM kSIravarakSIrodau ghRtavaraghRtodau kSodavara aSTAviMzakSododau nandIzvaravaranandIzvarodau, aruNAruNodau, aruNavarAruNavarodau, aruNavarAvabhAsAruNavarAvabhAsodau kuNDalakuNDalodI kuNDalavarakuNDalavarodau kuNDalavarAvabhAsakuNDalavarAvabhAsodau rucakarucakodau rucakavararucakavarodau rucakavarAva dhikaarH| bhAsarucakavarAvabhAsodAvityAdInyasaGkhyAtAni, yato'saGkhyAtA dvIpasamudrA iti // 363 // navamazate dvitiiyH||9-2|| |3-30 tyantaradvIpA // 718 // ||nvmshtke tRtIyAdArabhyatriMzattamAntA uddeshkaaH|| dvitIyaddezake dvIpavaravaktavyatoktA, tRtIye'pi prakArAntareNa saivocyate, ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtram Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 719 // 9 zatake uddezakaH 3-30 assttaaviNshtyntrdviipaadhikaarH| sUtram 364 ekorukAdyaSTAviMzatyantaradvIpa sthAna rAyagihe jAva evaM vayAsI- kahiNaM bhaMte! dAhiNillANaM ego(gU)ruyamaNussANaM ego(gu)ruyadIve NAmaM dIve pannatte?, goyamA! jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM cullahimavaMtassa vAsaharapavvayassa puracchi(tthi)millAo carimaMtAo lavaNasamudaM uttarapuracchimeNaM tinni joyaNasayAI ogAhittA etthaNaMdAhiNillANaM egoruyamaNussANaM egoruyadIve nAmaMdIvepaNNatte, taMgoyamA! tinnijoyaNasayAI AyAmavikkhaMbheNaMNavaekko(gU)Navanne joyaNasae kiMcivisesUNe parikkheveNaMpannatte, seNaMegAe paumavaraveiyAe egeNa ya vaNasaMDeNaM savvao samaMtA saMparikkhitte doNhavipamANaM vannao ya, evaM eeNaM kameNaM jahA jIvAbhigame jAva suddhadaMtadIve jAva devalogapariggahiyA(ggahA) NaM te maNuyA paNNattA smnnaauso!| evaM aTThAvIsaM (pi) aMtaradIvA saeNaM 2 AyAmavikkhaMbheNaM bhANiyavvA, navaraM dIve 2 uddesao, evaM savvevi aTThAvIsaM uddesagA bhANiyavvA / sevaM bhaMte! sevaM bhaMte! tti ||suutrm 364||nvmss taIyAiA tIsaMtA uddesA smttaa||9-(3-30)|| rAyagiha yityAdi, dAhiNillANaM tti, uttarAntaradvIpavyavacchedArtham, evaM jahA jIvAbhigame tti, tatra cedamevaM sUtraM cullahimavaMtassa vAsaharapavvayassa uttarapuracchimillAo carimaMtAo lavaNasamudaM tinni joyaNasayAI ogAhittA ettha NaM dAhiNillANaM egoruyamaNussANaM egoruyanAmaM dIve pannatte, tinni joyaNasayAI AyAmavikkhaMbheNaM navaegUNapanne joyaNasae kiMcivisesUNe parikkheveNaM, se NaM egAe paumavaraveiyAe egeNa ya vaNasaMDeNaM savvao samaMtA saMparikkhitta yityAdi, iha cavedikAvanakhaNDakalpavRkSamanuSyIvarNako'bhidhIyate, Oato'gre nirdekSyamANAt jahA jIvAbhigame uttarakuruvaktavvayAe ityatidezAccAnumIyata etadyaduta keSucittadAnIMtaneSu jIvAbhigamAdarzeSvabhUta, ekorukavaktavyatAsUtre kalpavRkSAdivarNanaM keSuciccottarakuruvaktavyatAyAm, tathA ca jIvAbhigamasUtra ekorukavaktavyatAyAM kalpavRkSAdivarNane'pivRttau pratIkadhRtipUrvamuttarakuruvaktavyatAyAM vyAkhyAnaM kalpavRkSAdestAdRzAdarzadarzanamUlameva / // 719 // Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 720 // tathA tanmanuSyANAM caturthabhaktAdAhArArtha utpadyate,teca pRthivIrasapuSpaphalAhArAH, tatpRthivI ca rasataH khaNDAditulyA, teca manuSyA vRkSagehAH, tatra ca gehAdyabhAvaH, tanmanuSyANAM ca sthiti: palyopamAsaGkhayeyabhAgapramANA, SaNmAsAvazeSAyuSazca te mithunakAni prasuvate, ekAzItiM ca dinAni te'patyamithunakAni pAlayanti, ucchrasitAdinA ca te mRtvA deveSU(tpa?)dyante, ityAdayazcArthA abhidhIyanta iti, vAcanAntare tvidaMdRzyate, evaM jahA jIvAbhigame uttarakuruvattavvayAe Neyavvo, nANattaM aThThadhaNusayA usseho causaTThI piTThakaraMDayA aNusajjaNA natthi tti, tatrAyamarthaH, uttarakuruSu manuSyANAM trINi gavyUtAnyutsedha ukta iha tvaSTau dhanuHzatAni, tathA teSu manuSyANAM dve zate SaTpaJcAzadadhike pRSThakaraNDakAnAmukte iha ta catuHSaSTiriti, tathottarakurAe NaM bhaMte! kurAe kaivihA maNussA aNusajaMti?, goyamA! chavvihA maNussA aNusajjaMti, taMjahA- pamhagaMdhA miyagaMdhA amamA teyalI sahA saNicArI ityevaM manuSyANAmanuSajanA tatrokteha tusAnAsti, tathAvidhamanuSyANAMtatrAbhAvAt, evaM ceha trINi nAnAtvasthAnAnyutAni, santi punaranyAnyapi sthityAdIni, kintu tAnyabhiyuktena bhAvanIyAnIti, ayaM cehaikorukdviipoddeshkstRtiiyH| atha prakRtavAcanAmanusRtyocyate, kimantamidaMjIvAbhigamasUtramiha vAcyam? ityAha jAve (prati0 3 u01) tyAdi yAvacchuddhadantadvIpaH zuddhadantAbhidhAnASTAviMzatitamAntaradvIpavaktavyatAMyAvat, sA'pi kiyadraM yAvadvAcyA? ityAha devalokapariggahe tyAdi, devalokaH parigraho yeSAM te devalokaparigrahAH devagatigAmina ityarthaH, iha caikaikasminnantaradvIpa ekaika uddezakaH, tatra caikorukadvIpoddezakAnantaramAbhAsikadvIpoddezakaH, tatra caivaM sUtraM kahi NaM bhaMte! dAhiNillANaM AbhAsiyamaNUsANaM AbhAsie nAma dIve pa.? goyamA! jaMbuddIve dIve cullahimavaMtassa vAsaharapavvayassa dAhiNapuracchimillAo carimaMtAo lavaNasamudaM tinni joyaNasayAI ogAhittA ettha NaM dAhiNillANaM AbhAsiyanAmaMdIve pa0 zeSamekorukadvIpavaditi caturthaH / evaM vaiSANikadvIpoddezako'pi navaraMdakSiNAparAccaramAntA 9zatake uddezakaH 3-30 assttaaviNshtyntrdviipaadhikaarH| sUtram 364 ekorukAdyaSTAviMzatyantaradvIpasthAnapramANAdi praznAH / // 720 // Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 721 // diti pnycmH5| evaMlAGgalikadvIpoddezako'pi, navaramuttarAparAcaramAntAditi sssstthH6| evaM hayakarNadvIpoddezako navaramekorukasyottarapaurastyAccaramAntAllavaNasamudraMcatvAriyojanazatAnyavagAhya caturyojanazatAyAmaviSkambhohayakarNadvIpo bhavatIti saptamaH evaM gajakarNadvIpoddezako'pi, navaraMgajakarNadvIpa AbhAsikadvIpasya dakSiNapaurastyAccaramAntAllavaNasamudramavagAhya catvAri yojanazatAni hayakarNadvIpasamobhavatItyaSTamaH8 / evaM gokarNadvIpoddezako'pi, navaramasau vaiSANikadvIpasya dakSiNAparAccamAntAditi navamaH 9 / evaMzaSkulakarNadvIpoddezako'pi, navaramasaulAGgalikadvIpasyottarAparAccaramAntAditi dshmH10| evamAdarza-8 mukhadvIpa-meNdramukhadvIpA-yomukhadvIpa-gomukhadvIpA hayakarNAdInAM caturNA krameNa pUrvottarapUrvadakSiNadakSiNAparAparottarebhyacaramAntebhyaH paJca yojanazatAni lavaNodadhimavagAhya paJcayojanazatAyAmaviSkambhA bhavanti, tatpratipAdakAzcAnye catvAra uddezakA bhavantIti 14 / eteSAmevAdarzamukhAdInAMpUrvottarAdibhyazcaramAntebhyaH SaDyojanazatAni lavaNasamudramavagAhya SaDyojanazatAyAmaviSkambhAH krameNAzvamukhadvIpa-hastimukhadvIpa-siMhamukhadvIpa-vyAghramukhadvIpA bhavanti, tatpratipAdakAzcAnye catvAra uddezakA bhavantIti 18 / eteSAmevAzvamukhAdInAM tathaiva sapta yojanazatAni lavaNasamudramavagAhya saptayojanazatAyAmaviSkambhA azvakarNadvIpa-hastikarNadvIpa-karNaprAvaraNadvIpAH prAvaraNadvIpA bhavanti, tatpratipAdakAzcApare catvAra evoddezakA iti 22 // eteSAmevAzvakarNAdInAM tathaivASTayojanazatAnilavaNasamudramavagAhyASTayojanazatAyAmaviSkambhA ulkAmukhadvIpa- meghamukhadvIpavidyunmukhadvIpa-vidyuddantadvIpA bhavanti, tatpratipAdakAzcAnye catvAra evoddezakA iti 26 / eteSA mevolkAmukhadvIpAdInAM tathaiva nava yojanazatAni lavaNasamudramavagAhya navayojanazatAyAmaviSkambhAH ghanadantadvIpa-laSTadantadvIpa-gUDhadantadvIpa-zuddhadantadvIpA bhavanti, tatpratipAdakAzcAnye catvAra evoddezakA iti, evamAdito'tra triMzattamaH zuddhadantoddezakaH 30 iti // 364 // 9zatake uddezaka: 3-30 assttaaviNshtyntrdviipaadhikaarH| sUtram 364 ekorukAdyaSTAviMzatyantaradvIpasthAnapramANa praznAH // 721 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaka zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 722 // 9 zatake uddezaka: 31 ashrutvaadhrmlbhetaaghdhikaarH| sUtram 365 kevalyAdipArzva'zrutvAdharmabodhabodhyanagAratva ||nvmshtk ektriNshmoddeshkH|| uktarUpAzcArthAH kevalidharmAjjJAyante taM cAzrutvA'pi ko'pi labhata ityAdyarthapratipAdanaparamekatriMzattamamuddezakamapyAha, tasya cedamAdisUtram 1rAyagihe jAva evaM vayAsI-asoccANaMbhaMte! kevalissavA kevalisAvagassa vA kevalisAviyAe vA kevaliuvAsagassavA kevaliuvAsiyAe vA tappakkhiyassa vA tappakkhiyasAvagassa vA tappakkhiyasAviyAe vA tappakkhiyauvAsagassa vA tappakkhiyauvAsiyAevA kevalipannattaM dhammalabhejA savaNayAe?,goyamA! asocANaM kevalissavAjAva tappakkhiyauvAsiyAe vA atthegatie kevalipannattaM dhammalabhejAsavaNayAe atthe kevalipannattaM dhammanolabhejA sv0||sekennttennN bhaMte! evaM vu0- asoccANaMjAva no labhejA sava0?, goyamA! jassa NaM nANAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame kaDe bhavai se NaM asoccAkevalissa vA jAva tappakkhiyauvAsiyAe vA kevalipa0 dhammalabheja sava0, jassaNaM nANAvara kammANaM khaovasame no kaDe bhavaise NaM asoccANaM kevalissa vA jAva tappakkhiyauvAsiyAe kevalipa0 dhammaM nolabheja sava0,se teNaTeNaM goyamA! evaM vu0-taMceva jAva nolabheja sv0||2 asoccANaM bhaMte! keva0 vA jAva tappakkhiyauvAsiyAe vA kevalaM bohiM bujjhejA?, goyamA! asoccANaM kevalissavA jAva atthe0 kevalaM bohiM bujjhejA atthe0 kevalaM bohiM No bu0|| se keNaTeNaM bhaMte! jAva no bula?, goyamA! jassa NaM darisaNAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame kaDe bha0 se NaM asoccAkevalissa vA jAva kevalaM bohiM bu0, jassa NaM darisaNAvara0 kammANaM khaovasame No kaDe bha0 seNaM asoccAkeva0 vA jAva kevalaM bohiMNo bu0, se teNaTeNaMjAvaNo bu0|| 3 asoccANaM bhaMte! kevalissa vA jAva tappakkhiyauvAsiyAe vA kevalaM muMDe bhavittA AgArAo aNagAriyaM pavvaejjA?, goyamA! asoccANaM keva0 brahmacarya yatanA-saMvara matyAdi|paMcajJAna| lAbhAlAbhatatkAraNAdiprazrAH / // 722 // Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 723 // vA jAva uvAsiyAe vA atthe kevalaM muMDe bhavittA a(A)gArAo aNa. pavva0 atthe kevalaM muMDe bhavittA agA0 aNa. no pavvaejA,sekeNa jAva no pavva0?,goyamA! jassaNaM dhammaMtarAiyANaM kammANaMkhaovasame kaDe bha0 seNaM asoccA keva0 vAjAva kevalaM muMDe bhavittA agA0 aNa. pavva0, jassa NaM dhammaMtarAiyANaM kammANaM khaovasame no kaDe bha0 se NaM asoccAkeva0 vA jAva muMDe bhavittA jAva No pavva0 se teNa* goyamA! jAva no pvv0| 4 asoccA NaM bhaMte! kevalissa vA jAva uvAsiyAe vA kevalaM baMbhaceravAsaM AvasejjA?, goyamA! asoccANaM keva0 vA jAva uvAsiyAe vA atthe kevalaM baMbhaceravAsaM AvasejjA atthe kevalaM baMbhaceravAsaMno Ava0,sekeNaTeNaM bhaMte! evaM vu0 jAvano Ava0?,goyamA! jassaNaMcarittAvaraNijjANaM kammANaMkhaovasame kaDe bha0 se NaM asoccAkeva0 vA jAva kevalaM baMbhace0 Ava0, jassa NaM carittAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame no kaDe bha0 se NaM asoccAkeva0 vAjAvano Ava0, se teNaTeNaMjAvano aav0|5asoccaannN bhaMte! kevalissavAjAva kevaleNaMsaMjameNaM saMjamenA?, goyamA! asoccA NaM keva0 jAva uvAsiyAe vA jAva atthe0 kevaleNaM saMjameNaM saMja0 atthe0 kevaleNaM saMja0 no saMjamejA, se keNaTeNaMjAva no saMja0?, goyamA! jassaNaMjayaNAvaraNijjANaM kammANaMkhaovasame kaDe bha0 se NaM asoccANaM kevalissavAjAva kevaleNaM saMja0 saMjamejA jassaNaMjayaNAvaraNijjANaM kammANaMkhaovasame nokaDe bha0 seNaM asoccAkeva0 vAjAva no saMja0, se teNa0 goyamA!jAva atthe0 no sNj0|6 asoccANaM bhaMte! kevalissavAjAva uvAsiyAevA kevaleNaM saMvareNaM saMvarejjA?,goyamA! asoccANaM keva0 jAva atthe kevaleNaM saMva0saMvarejjA atthe kevaleNaMjAva nosaMva0,sekeNa jAva nosaMva.?,goyamA! jassaNaM ajjhavasANAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame kaDe bha0 se NaM asoccAkeva0 vA jAva kevaleNaM saMva0 saMvarejjA, jassa NaM ajjhavasANAva0 kammANaMkhaovasameNokaDe bha0 seNaM asoccA kevalissa vA jAva nosaMva0, se teNa0 jaavnosNv0|7 asoccA 9zatake uddezaka: 31 ashrutvaadhrmlbhetaadydhikaarH| sUtram 365 kevalyAdipArzve'zrutvAdharmabodhabodhya| nagAratva brahmacarya| yatanA-saMvara matyAdipaMcajJAnalAbhAlAbhatatkAraNAdipraznAH / // 723 // Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 724 // NaM bhaMte! keva0 jAva kevalaM AbhiNibohiyanANaM uppADejjA?, goyamA! asoccANaM keva0 vA jAva uvAsiyAe vA atthe kevalaM AbhiNi0 uppADejA atthe kevalaM AbhiNi0 no uppA0, se keNa jAva no uppA0?, goyamA! jassa NaM AbhiNi kammANaM khaovasame kaDe bha0 seNaM asoccAkevalissa vA jAva kevalaM AbhiNi uppA0, jassaNaM AbhiNi kammANaM khaovasame nokaDe bha0 seNaM asoccAkeva0 vA jAva kevalaM AbhiNi no uppA0 se teNa0 jAva no uppA0, 8 asoccA NaM bhaMte! kevali. jAva kevalaM suyanANaM uppADejA evaM jahA AbhiNibohiyanANassa vattavvayA bhaNiyA tahA suyanANassavibhANiyavvA, navaraMsuyanANAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame bhANiyavve / evaM ceva kevalaM ohinANaM bhANiyavvaM, navaraM ohiNANAvaraNijjANaM kammANaM khaovasame bhANiyavve, evaM kevalaM maNapajjavanANaM uppA0, navaraM maNapajjavaNANAvara kammANaM khaovasame bhANiyavve, 9 asoccA NaM bhaMte! keva0 vAjAva tappakkhiyauvAsiyAe vA kevalanANaM uppA0, evaM ceva navaraM kevalanANAvaraNijjANaM kammANaMkhae bhANiyavve, sesaM taM ceva, se teNa0 goyamA! evaM vu0 jAva kevalanANaM uppaaddejaa| 10 asoccA NaM bhaMte! keva0 vA jAva tappakkhiyauvAsiyAe vA kevalipannattaM dhammaM labhejAsavaNayAe kevalaMbohiM bujjhejjA kevalaM muMDe bhavittA AgArAo aNagAriyaMpavvaejjA kevalaMbaMbhaceravAsaM AvasejjA kevaleNaMsaMjameNaMsaMjamejA kevaleNaM saMvareNaM saMvarejjA kevalaM AbhiNibohiyanANaM uppADejA jAva kevalaM maNapajavanANaM uppA0 kevalanANaM uppA0?, goyamA! asoccANaM kevalissa vA jAva uvAsiyAe vA atthe0 kevalipannattaM dhammaM labhejA sava0 atthe kevalipa0 dhammaM no labhejA sava0 atthe kevalaM bohiM bu0 atthe* kevalaM bohiMNo bu0 atthe kevalaM muMDe bhavittA AgA0 aNa0 pavva0 atthe0 jAva no pavva0 atthe kevalaM baMbha0 Ava0 atthe* kevalaM baMbha0 no Ava0 atthe kevaleNaM saMja0 saMjamejjA atthe kevaleNaM sajameNaM no saMja0 evaM saMvareNavi, atthe kevalaM AbhiNibohiyanANaM uppA0 atthe0 jAva no uppA0, evaM jAva |9 zatake uddezakaH 31 azrutvAdharmalabhetA| ghdhikaarH| sUtram 365 | kevalyAdipArzve'zrutvAdharmabodhabodhyanagAratvabrahmacaryayatanA-saMvara mtyaadipNcjnyaanlaabhaalaabhttkaarnnaadiprshnaa:| // 724 // Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatya zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 725 // maNapajjavanANaM, atthe kevalanANaM uppA0 atthe kevalanANaM no uppA0 / se keNa0 bhaMte! evaM vu0 asoccANaM taM ceva jAva atthe0 9zatake kevalanANaM no uppA.?, goyamA! jassaNaM nANAva0 kammANaMkhaovasame nokaDe bha0 1 jassaNaM darisaNAva0 kammANaM khaovasame uddezakaH 31 azrutvAnokaDe bha0 2 jassaNaM dhammaMtarA kammANaMkhaovasame nokaDe bha0 3 evaM carittAva0 4 jayaNAva05 ajjhavasANAva06 AbhiNibo0 dharmalabhetA7 jAva maNapajjavanANAva0 kammANaM khaovasame no kaDe bha0 10 jassa NaM kevalanANAva0 jAva khae no kaDe bha0 11 se NaM dhdhikaarH| sUtram 365 asoccAkeva0 vA jAva kevalipannattaM dhammanolabhejA savaNayAe kevalaMbohiM nobu0 jAva kevalanANaM no uppA0, jassaNaM nANAva0 kevalyAdikammANaM khaovasame bha0 jassa NaM darisaNAva kammANaM khaovasame kaDe bha0 jassa NaM dhammaMtarAiyANaM evaM jAva jassa NaM | pArthe'zrutvA | dharmabodhakevalanANAva0 kammANaM khae kaDe bha0 se NaM asoccAkevalissa vA jAva kevalipannattaM dhammaM labhejA savaNayAe kevalaM bohiM bodhyabujhejA jAva kevalaNANaM uppADejA // sUtram 365 // nagAratva brahmacarya1 rAyagiha yityAdi, tatra ca, asocca tti, azrutvA dharmaphalAdipratipAdakavacanamanAkarNya prAkRtadharmAnurAgAdevetyarthaH, yatanA-saMvara kevalissa vatti kevalino jinasya, kevalisAvagassa tti kevalI yena svayameva pRSTaH zrutaMvAyena tadvacanamasau kevalizrAvakastasya matyAdi paMcajJAnakevaliuvAsagassa vatti kevalina upAsanAM vidadhAnena kevalinaivAnyasya kathyamAnaM zrutaM yenAsau kevalyupAsakaH, tappakkhiyassa lAbhAlAbhatti kevalinaH pAkSikasya svayaMbuddhasya, dhammaM ti zrutacAritrarUpaM labheja tti prApnuyAt, savaNayAe tti zravaNatayA zravaNarUpatayA / ttkaarnnaadishrotumityrthH||naannaavrnnijjaannN ti bahuvacanaMjJAnAvaraNIyasya matijJAnAvaraNAdibhedenAvagrahamatyAvaraNAdibhedena ca bahutvAt, iha ca kSayopazamagrahaNAnmatyAvaraNAdyeva tad grAhyaM na tu kevalAvaraNaM tatra kSayasyaiva bhAvAt, jJAnAvaraNIyasya kSayopazamazca girisaridupalagholanAnyAyenApikasyacitsyAt , tatsadbhAve cAzrutvA'pi dharmaM labhate zrotum, kSayopazamasyaiva tallAbhe'ntaraGga praznAH / // 725 // Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 726 // 9zatake uddezaka: 31 ashrutvaadhrmlbhetaadhdhikaarH| sUtram 366 kAraNatvAditi // 2 kevalaMbohiM ti zuddhaM samyagdarzanam, bujjhejatti buddhyetAnubhavedityarthaH yathA pratyekabuddhAdiH, evamuttaratrApyudAharttavyam, darisaNAvaraNijjANaM ti, iha darzanAvaraNIyaM darzamohanIyamabhigRhyate, bodheH samyagdarzanaparyAyatvAttallAbhasya ca tatkSayopazamajanyatvAditi // 3 kevalaM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM ti kevalAMzuddhAM sampUrNAM vA'nagAritAmiti yogaH, dhammaMtarAiyANaM ti, antarAyo vighnaH so'sti yeSu tAnyantarAyikANi dharmasya cAritrapratipattilakSaNasyAntarAyikANi dharmAntarAyikANi teSAm, vIryAntarAyacAritramohanIyabhedAnAmityarthaH, 4 cArittAvaraNijjANaM ti, iha vedalakSaNAni cAritrAvaraNIyAni vizeSato grAhyANi, maithunaviratilakSaNasya brahmacaryavAsasya vizeSatasteSAmevA''vArakatvAt, 5 kevaleNaM saMjameNaM saMjameja tti, iha saMyamaH pratipannacaritrasya tadaticAraparihArAya yatanAvizeSaH, jayaNAvaraNijjANaM ti, iha tu yatanAvaraNIyAni cAritrazeSaviSayavIryAntarAyalakSaNAni mantavyAni, 6 ajjhavasANAvaraNijjANaM ti saMvarazabdena zubhAdhyavasAyavRttervivakSitatvAttasyAzca bhAvacAritrarUpatvena tadAvaraNakSayopazamalabhyatvAdadhyavasAnAvaraNIyazabdeneha bhAvacAritrAvaraNIyAnyuktAnIti / 10 pUrvoktAnevArthAn punaH samudAyenAha, asoccANaM bhaMte! ityaadi||365||athaashrutvaiv kevalyAdivacanaM yathA kazcit kevalajJAnamutpAdayettathA darzayitumAha 11 tassaNaM bhaMte! chaTuMchaTeNaM anikkhitteNaMtavokammeNaM uTuMbAhAo pagijjhi(te)ya ra sUrAbhimuhassa AyAvaNabhUmIe AyAvemANassa pagati(tI)bhaddayAe pagai(I)uvasaMtayAe pagatipayaNukohamANamAyAlobhayAe miumaddavasaMpannayAe allIvaNa(llINa)yAe bhadda0 viNIya0 annayA kayAi subheNaM ajjhavasANeNaM subheNaM pariNAmeNaM lessAhiM visujjhamANIhiM 2 tayAvaraNijjANaM kammANaM khaovasameNaM IhApohamaggaNagavesaNaM karemANassa vibbhaMge nAmaM annANe samuppajjai, se NaM teNaM vinbhaMganANeNaM samuppanneNaM jaha0 kevalyAdi vacanamazrutvAvibhaMgajJAnasamyaktvacAritrAvadhijJAnaprAptipraznAH / 8 // 726 // Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 727 // vacanamazrutvA aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM ukko0 asaMkhejjAiM joyaNasahassAIjANai pA0, se NaM teNaM vinbhaMganANeNaM samuppanneNaM jIvevi jA 9 zatake ajIvevi jA0 pAsaMDatthe sAraMbhe sapariggahe saMkilissamANevi jA. visujjhamANevi jA0 se NaM puvvAmeva sammattaM paDivAisaM0 uddezakaH 31 azrutvApaDittAsamaNadhammaroeti samaNadhammaM roetA carittaM paDi0 carittaM paDittA liMgaMpaDi0, tassa NaM tehiM micchattapajjavehiM parihAyamANehiM dharmalabhetA2sammaiMsaNapajjavehiM parivahamANehiM 2 se vinbhaMge annANe sammattapariggahie khippAmeva ohI parAvattai // sUtram 366 // ghdhikaarH| sUtram 366 11 tasse tyAdi tassa tti yo'zrutvaiva kevalajJAnamutpAdayettasya kasyApi, chaTuMchaTeNa mityAdica yaduktaM tatprAyaH SaSThatapazcaraNa kevalyAdi vato bAlatapasvino vibhaGgaH, jJAnavizeSa utpadyata iti jJApanArthamiti, pagijjhiya tti pragRhya dhRtvetyarthaH, pagatibhaddayAe, ityAdIni vibhaMgajJAnatuprAgvat, tayAvaraNijjANaM ti vibhaGgajJAnAvaraNIyAnAmIhApohamaggaNagavesaNaM karemANassatti, ihehA sadarthAbhimukhA jJAnaceSTA'pohastu samyaktva cAritrAvadhivipakSanirAsaH, mArgaNaM cAnvayadharmAlocanaM gaveSaNaM tu vyatirekadharmAlocanamiti, se NaM ti, asau bAlatapasvI, jIvevi jJAnaprAptijANai tti kathaJcideva na tu sAkSAnmUrtagocaratvAttasya pAsaMDatthe tti vratasthAn sAraMbhe sapariggahe tti sArambhAn saparigrahAn sataH, kiMvidhAJjAnAti? ityAha saMkilissamANevi jANai timahatyA saGklizyamAnatayA saGklizyamAnAnapijAnAti visujjhamANevi jANai tti, alpIyasyA'pi vizuddhyamAnatayA vizuddhyamAnAnapi jAnAti, ArambhAdimatAmevaMsvarUpatvAt, seNaM ti, asau vibhaGgajJAnI jIvAjIvasvarUpapASaNDasthasaGklizyamAnatAdijJAyakaH san puvvAmeva tti cAritrapratipatteH pUrvameva, sammattaM / ti samyagbhAvam, samaNadhammaM ti sAdhudharmam, roei tti zraddhatte cikIrSati vA, ohI parAvattaitti, avadhirbhavatItyarthaH, iha ca yadyapi cAritrapratipattimAdAvabhidhAya samyaktvaparigRhItaM vibhaGgajJAnamavadhirbhavatIti pazcAduktaM tathA'pi cAritrapratipatteH pUrva samyaktvapratipattikAla eva vibhaGgajJAnasyAvadhibhAvo draSTavyaH,samyaktvacAritrabhAve vibhaGgajJAnasyAbhAvAditi // 366 // praznAH / // 727 // Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 728 // athainameva lezyAdibhirnirUpayannAha 12se NaM bhaMte! katilessA(sA)suhojA?, goyamA! tisu visuddhalessAsu hojA, taMjahA- teulessAe pamhale0 sukkle0|13se NaMbhaMte! katisuNANesu hojA?,goyamA! tisu AbhiNibohiyanANasuyanANaohinANesu hojaa|14 seNaMbhaMte! kiMsajogI hojjA ajogIhojA?, goyamA! sajogI hojjAno ajogI hojA, 15 jaisajogI hojjA kiMmaNajogI hojAvaijogI hojAkAyajogI (jogIvA) hojA?, goyamA! maNajogI vA hojAvaijogIvA hojjA kAyajogI vA hojjA |16sennNbhNte! kiMsAgArovautte hojjA aNAgArovautte hojA?, goyamA! sAgA0 vA hojjA aNA vA hojA / 17 seNaMbhaMte! kayaraMmi saMghayaNe hojA?, goyamA! vairosabhanArAyasaM hojjaa| 18 se NaM bhaMte! kayaraMmi saMThANe hojjA?, goyamA! chaNhaM saMThANANaM annayare saM0 hojjA / 19 se NaM bhaMte! kayAmi uccatte hojA?, goyamA! jahanneNaM satta rayaNI ukkoseNaM paMcadhaNusatie hojA / 20 seNaM bhaMte ! kayaraMmi Aue hojA?, goyamA! jaha0 sAtiregaTThavAsAue ukko0 puvvakoDiAue hojjA / 21 se NaM bhaMte! kiM savedae hojjA avedae hojjA?, goyamA! save. hojjA no ave. hojjA, 22 jai save. hojjA kiM itthIveyae hojA purisa0 hojA napuMsaga0 hojA purisanapuMsaga0 hojA?, goyamA! no itthi0 hojA purisa0 vA hojAno napuMsaga hojjApurisanapuMsaga0 vA hojaa| 23 se NaM bhaMte! kiMsakasAI hojjA akasAI hojA?,goyamA! saka hojjAno aka hojjA, 24 jaisaka hojjAseNaM bhaMte! katisukasAesuhojA?, goyamA! caususaMjalaNakohamANamAyAlobhesu hojaa| 25 tassa NaM bhaMte! kevatiyA ajjhavasANA pa0?, goyamA! asaMkhejjA ajjhavasANA pannattA, 26 te NaM bhaMte! pasatthA appasatthA?, goyamA! pasatthA no appa0, 27 seNaMbhaMte! tehiM pasatthehiM ajjhavasANehiM vaTTa(ha)mANehiM aNaMtehiM neraiyabhavaggahaNehito appANaM visaMjoei aNaMtehiM tirikkhajoNiyajAva visaMjoei aNaM maNussabhavaggahaNehito appANaM visaM0 aNaM0 9zatake uddezakaH 31 ashrutvaadhrmlbhetaaghdhikaarH| sUtram 367 avadhijJAnIjIvasya lezyA-jJAnayogo-payogasaMghayaNasaMsthAno-catvA-yuS-vedakaSAyAdhyavasAyakevala-jJAnadarzanAdipraznAH // 728 // Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 729 // devabhavagahaNehito appANaM visaM0, jAovi ya se imAo neraiyatirikkhajoNiyamaNussadevagatinAmAo cattAri uttarapayaDIo tAsiM ca NaM uvaggahie aNaMtANubaMdhI kohamANamAyAlobhe khavei aNaM0 2ttA apaJcakkhANakasAe kohamANamAyAlobhe khavei appa0 2 ttA paccakkhANAvaraNa(Ne)kohamANamAyAlobhe khavei pacca0 rattA saMjalaNa(Ne)kohamANamAyAlobhe khavei saMja0 2 ttA paMcavihaMnANAva0 navavihaMdarisaNAva0 paMcavihamaMtarAiyaM tAlamatthakaDaMcaNaM mohaNijz2a kaTTakammarayavika(ki)raNakaraM apuvvakaraNaM aNupaviTThassa aNaMte aNuttare nivvAghAe nirAvaraNe kasiNe paDipunne kevalavaranANadasaNe smuppnne| sUtram 367 // 28 seNaMbhaMte! kevalipannataM dhammaM Aghaveja vA pannaveja vAparUveja vA?, no tiNaTesamaTe, NaNNattha egaNNAeNa vA egavAgaraNeNa vA, 29 seNaMbhaMte! pavvAveja vA muMDAvejavA?,No ti0sa0, uvadesaM puNa karejA, 30 seNaMbhaMte! sijjhatijAva aMtaM kareti?, haMtA sijjhati jAva aMtaM kareti // sUtram 368 // 31 se NaM bhaMte! kiM uTThe hojjA aho hojA tiriyaM hojA?, goyamA! uDhevA hojjA ahe vA hojjA tiriyaM vA hojA, uDDe hojjamANe saddAvai viyaDAvai gaMdhAvai mAlavaMtapariyAesu vaTTaveyaddapavvaesu hojjA, sAharaNaM paDucca somaNasavaNe vA paMDagavaNe vA hojA, ahe hojjamANe gaDDAe vA darIe vA hojjA, sAharaNaM pa0 pAyAle vA bhavaNe vA hojA, tiriyaM hojamANe pannarasasu kammabhUmIsu hojjA, sAharaNaM pa0 aDDAijje dIvasamudde tadekadesabhAe hojA, 32 te NaM bhaMte! egasamaeNaM kevatiyA hojA?,goyamA! jaha* ekko vA do vA tinnivA ukko dasa, se teNa goyamA! evaM vu0 asoccANaM kevalissa vA jAva atthe kevalipannattaM dhammaM labhejA savaNayAe atthe0 asoccANaM kevali jAva nolabhejA sava0 jAva atthe kevalanANaM uppADejA atthe kevalanANaM no uppaa0||suutrm 369 // 12 se NaM bhaMte! ityAdi, tatra se NaM ti sa yo vibhaGgajJAnI bhUtvA'vadhijJAnaM cAritraM ca pratipannaH tisu visuddhalessAsu hojjatti |9 zatake | uddezaka:31 ashrutvaadhrmlbhetaadhdhikaarH| | sUtram 368 azrutvA| kevalina dharmopadezapravajyA| siddhatva| praznAH / sUtram 369 azrutvA| kevalina UvAdilokasthiti ekkaalesNkhyaaprshnaaH| // 729 // Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga-2 // 730 // zrIbhagavatyaGgayato bhAvalezyAsu prazastAsveva samyaktvAdi pratipadyate nAvisuddhAsviti / 13 tisu Abhinibohie ityAdi, samyaktvamatizrIabhaya zrutAvadhijJAninAM vibhaGgavinivartanakAle tasya yugapaddhAvAdAdye jJAnatraya evAsau tadA varttata iti / 14 No ajogI hoja tti, vRttiyutam avadhijJAnakAle'yogitvasyAbhAvAt, 15 maNajogI tyAdi caikatarayogaprAdhAnyApekSayA'vagantavyam / 16 sAgArovautte ve tyAdi, tasya hi vibhaGgajJAnAnnivartamAnasyopayogadvaye'pivartamAnasya samyaktvAvadhijJAnapratipattirastIti, nanusavvAoladdhIo sAgArovaogovauttassa bhavaMtI tyAgamAdanAkAropayoge samyaktvAva(dhi)labdhivirodhaH?, naivam, pravarddhamAnapariNAmajIvaviSayatvAttasyAgamasya, avasthitapariNAmApekSayA cAnAkAropayoge'pilabdhilAbhasya sambhavAditi / 17 vairosabhanArAyasaMghayaNe hoja tti prAptavyakevalajJAnatvAttasya, kevalajJAnaprAptizca prathamasaMhanana eva bhavatIti, 18-20 evamuttaratrApIti // 21 saveyae hojjatti vibhaGgasyAvadhibhAvakAlena vedakSayo'stItyasau saveda eva, 22 no itthi veyae hojjatti striyA evaMvidhasya vyatikarasya svabhAvata evAbhAvAt purisanapuMsagaveyae tti varddhitakatvAditve napuMsakaH puruSanapuMsakaH 23 sakasAI hojjatti vibhaGgAvadhikAle kaSAyakSayasyAbhAvAt, 24 causu saMjalaNakohamANamAyAlobhesu hojja tti sa hyavadhijJAnatApariNatavibhaGgajJAnazcaraNaM pratipanna uktaH, tasya ca tatkAle caraNayuktatvAtsajvalanA eva krodhAdayo bhavantIti / 26 pasattha tti vibhaGgasyAvadhibhAvo hi nAprazastAdhyavasAnasya bhavatItyata uktaM prshstaanydhyvsaaysthaanaaniiti|27 aNaMtehiM ti, anantaiH anantAnAgatakAlabhAvibhiH, visaMjoei tti visaMyojayati, tatprAptiyogyatAyA apanodAditi / jAo'viya tti yApi ca neraiyatirikkhajoNiyamaNussadevagatinAmAo tti, etadabhidhAnAH, uttarapayaDIo tti nAmakarmAbhidhAnAyA mUlaprakRteruttarabhedabhUtAH tAsiM ca NaM ti tAsAM ca nairayikagatyAdhuttaraprakRtInAMcazabdAdanyAsAMca, uvaggahie tti, aupagrahikAnupaSTambhaprayojanAnanantAnubandhinaH krodhamAnamAyA 9zatake uddezakaH 31 ashrutvaadhrmlbhetaaghdhikaarH| sUtram 367 avadhijJAnIjIvasya lezyA-jJAnayogo-payogasaMghayaNasaMsthAno-batvAyuS-vedakaSAyAdhyavasAyakevala-jJAna| darzanAdi|praznAH / // 730 // Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 731 // lobhAn kSapayati, tathA'pratyAkhyAnAdIMzca tathAvidhAneva kSapayatIti, paMcavihaM nANAvaraNijjaM ti matijJAnAvaraNAdibhedAt, 9zatake navavihaM daMsaNAvaraNijjaM ti cakSurdarzanAdyAvaraNacatuSkasya nidrApaJcakasya ca mIlanAnnavavidhatvamasya paMcavihaM aMtarAiyaM ti uddezaka: 31 azrutvAdAnalAbhabhogopabhogavIryavizeSitatvAditi paJcavidhatvamantarAyasya, tatra kSapayatIti sambandhaH, kiM kRtvA? ityata Aha dharmalabhetAtAlamatthakaDaM ca NaM mohaNijjaM kuTTa tti mastakaM mastakazUcI, kRttaM chinnaM yasyAsau mastakakRttaH, tAlazcAsau mastakakRttazca tAla ghdhikaarH| sUtram 367 mastakakRttaH, chAndasatvAccaivaM nirdezaH, tAlamastakakRtta iva yattattAlamastakakRttam, ayamarthaH, chinnamastakatAlakalpaM ca avadhijJAnImohanIyaM kRtvA, yathA hi chinnamastakastAlaH kSINo bhavatyevaM mohanIyaM yaca kSINaM kRtveti bhAvaH, idaMcoktamohanIyabhedazeSA jIvasya lezyA-jJAnapekSayA draSTavyamiti, athavA'tha kasmAdanantAnubandhyAdisvabhAve tatra kSapite sati jJAnAvaraNIyAdi kSapayatyeva? iti, ata yogo-payoga saMghayaNaAha, tAlamatthe tyAdi, tAlamastakasyeva kRttvaM kriyA yasya tattAlamastakakRttvaM tadevaMvidhaM ca mohanIyaM kuTTa tti, itizabdasyaha saMsthAno-cagamyamAnatvAditikRtvetihetostatra kSapite jJAnAvaraNIyAdikSapayatyeveti, tAlamastakamohanIyayozca kriyAsAdharmyameva, yathA tvAyuS-veda kaSAyAhi tAlamastakavinAzakriyA'vazyambhAvitAlavinAzA, evaM mohanIyakarmavinAzakriyA'pyavazyambhAvizeSakarmavinAzeti, dhyavasAyaAha ca nastakasUcivinAze tAlasya yathA dhruvo bhavati nAzaH / tadvatkarmavinAzo'pi mohanIyakSaye nitym||1|| tatazca karmarajo- kevala-jJAna darzanAdivikaraNakaraM tadvikSepakamapUrvakaraNam, asadRzAdhyavasAyavizeSamanupraviSTasya, anantaM viSayAnantyAd, anuttaraM sarvottamatvAd, praznAH / nirvyAghAtaM kaTakuTyAdibhirapratihananAd, nirAvaraNaM sarvathA svAvaraNakSayAt kRtsnaM sakalArthagrAhakatvAt, pratipUrNa cha sakalasvAMzayuktatayotpannatvAt kevalavarajJAnadarzanam, kevalamabhidhAnato varaM jJAnAntarApekSayA jJAnaM ca darzanaM ca jJAnadarzanaM samAhAradvandvastataH kevalAdInAM karmadhArayaH, iha ca kSapaNAkramaH, aNamicchamIsasamma aTTha napuMsitthiveyachakkaM c| pumaveyaM ca // 731 // Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga-2 / / 732 // zrIbhagavatyaGgakhaveI kohAIe ya saMjalaNe // 1 // (anantAnubandhino mizraM samyaktvamaSTakaM napuMsakaM strIvedaM SaTkaM ca / puMvedaM ca kSapayati zrIabhaya krodhAdikAMzca sNjvlnaan||1||) ityAdi granthAntaraprasiddho na cAyamihAzrito yathA kathaJcitkSapaNAmAtrasyaiva vivakSitavRttiyutam tvAditi // 367 // | 28 Aghaveja tti, AgrAhayecchiSyAnardhApayetA pratipAdanataH pUjAM prApayet, pannaveja tti prajJApayedbhedabhaNanato bodhayedvA, parUvejjatti, upapattikathanataH, nannattha eganAeNa va tti na iti yo'yaM niSedhaH so'nyatraikajJAtAd, ekamudAharaNaM varjayitvetyarthaH, tathAvidhakalpatvAdasyeti, egavAgaraNeNa va tti, ekavyAkaraNAdekottarAdityarthaH 29 pavvAveja vatti pravrAjayedrajoharaNAdidravyaliGgadAnataH muMDAvejja va tti muNDayecchiroluJcanataH, uvaesaM puNa karejja tti, amuSya pArzve pravrajetyAdikamupadezaM kuryAt // |368 // 31 saddAvaI tyAdi,zabdApAtiprabhRtayo yathAkramaMjambUdvIpaprajJaptyabhiprAyeNa haimavataharivarSaramyakairaNyavateSu kSetrasamAsAbhiprAyeNa tu haimavatairaNyavataharivarSaramyakeSu bhavanti, teSu ca tasya bhAva AkAzagamanalabdhisampannasya tatra gatasya kevalajJAnotpAdasadbhAve sati, sAharaNaM paDucca tti devena nayanaM pratItya somaNasavaNe tti saumanasavanaM merau tRtIyam, paMDagavaNe tti merau caturtham, gaDDAe va tti garne nimne bhUbhAge'dholokagrAmAdau, darie va tti tatraiva nimnatarapradeze pAyAle va tti mahApAtAlakalaze valayAmukhAdau bhavaNe va tti bhavanavAsidevanivAse pannarasasu kammabhUmIsutti paJca bharatAni paJcairavatAni paJcamahAvidehA ityevaMlakSaNAsukarmANi kRSivANijyAdIni tatpradhAnA bhUmayaH karmabhUmayastAsu, aDDAijje tyAdi, arddha tRtIyaM yeSAM te'rddhatRtIyAste ca te dvIpAzceti samAsaH, arddhatRtIyadvIpAzcasamudrau ca tatparimitAvarddhatRtIyadvIpasamudrAsteSAMsacAsau vivakSito dezarUpobhAgo'zo'rddhatRtIya 9zatake uddezakaH 31 ashrutvaadhrmlbhetaaghdhikaarH| sUtram 368 azrutvAkevalina dharmopadezapravajyAsiddhRtvapraznAH / sUtram 369 azrutvAkevalina UrdhvAdi lokasthiti ekkaalesNkhyaaprshnaaH| / / 732 // Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 733 // dvIpasamudratadekadezabhAgastatra // 369 // anantaraM kevalyAdivacanAzravaNe yatsyAttaduktamatha tacchravaNe yatsyAttadAha 33 soccANaM bhaMte ! kevalissa vA jAva tappakkhiyauvAsiyAe vA kevalipannattaM dhammaM labhejjA savaNayAe?, goyamA! soccANaM kevalissa vA jAva atthegatie kevalipannattaM dhammaM evaMjAceva (jacceva) asoccAe vattavvayA sAceva (sacceva) soccAe vibhANiyavvA, navaraM abhilAvo socceti, sesaMtaM ceva niravasesaMjAva jassaNaMmaNapajjavanANAvaraNijjANaM kammANaMkhaovasame kaDe bhavai jassaNaM kevalanANAvara kammANaMkhae kaDe bha0 seNaM soccAkevalissa vA jAva uvAsiyAe vA kevalipannattaM dhammaMlabbhaisavaNayAe kevalaM bohiM bujjhejA jAva kevalanANaM uppADejA, 34 tassaNaM aTThamaMaTThameNaM anikkhitteNaM tavokammeNaM appANaM bhAvamANassa pagaibhaddayAe taheva jAva gavesaNaM karemANassa ohiNANe samuppajjai, seNaM teNaM ohinANeNaM samuppanneNaM jaha0 aMgulassa asaMkhejaibhAgaM ukko. asaMkhenAiM aloe loyappamANamettAI khaNDAiM jANai paasi|| 35 se NaM bhaMte! katisulessAsu hojA?, goyamA! chasulessAsu hojA, taMjahA-kaNhalesAe jAva sukklesaae| 36 seNaM bhaMte! katisuNANesu?, goyamA! tisuvA causu vA hojA, tisu hojamANe tisu AbhiNibohiyanANasuyanANaohinANesuhonA, causu hojA(ja) mANe Abhi. suya0 ohi maNapa0 hojjA / 37 seNaM bhaMte! kiMsayogI hojjA ayogI hojA?, evaM jogo(u)vaogo saMghayaNaM saMThANaM uccattaM AuyaMca, eyANi savvANi jahA asoccAe taheva bhANiyavvANi / 38 se NaM bhaMte! kiM savedae0? pucchA, goyamA! savedae vA hojjA avedae vA, 39 jai ave. hojA kiM uvasaMtave0 hojjA khINave. hojA?, goyamA! no uvasaMtave hojjA khINave. hojjA, 40 jai save. hojA kiM itthI0 hojA purisa hojjA napuMsaga0 vA hojjA purisanapuMsaga hojA?, pucchA, goyamA! itthIvedae vA hojjA purisa0 vA hojjA purisanapuMsaga hojjA / 41 se NaM bhaMte! kiM sakasAI hojjA akasAI vA hojjA?, goyamA! saka0 vA hojjA aka0 vA hojA, 42 jai aka hojjA kiM uvasaMtaka0 9 zatake uddezaka: 31 |ashrutvaadhrmlbhetaaghdhikaarH| sUtram 370 kevalyAdizrutvAdharmAdilAbhAlAbhapraznAH / kevalyAdizrutvA'vadhijJAnina lezyAyogAdisiddhigamanoz2alokAdisthitiekakAlesaMkhyApraznAH / // 733 // Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 734 // hojjAkhINaka hojjA?,goyamAno uvasaMtaka hojjAkhINaka hojjA, 43 jaisaka0 hojjA seNaM bhaMte! katisukasAesu hojA?, 9 zatake goyamA! causuvA dosuvA ekkramivA hojjA, causu honja(bho)mANe caususaMjalaNakohamANamAyAlobhesu hojA, tisuhonja(ho)mANe uddezaka:31 azrutvAtisusaMjalaNamANamAyAlobhesu hojA, dosu hojjamANe dosusaMjalaNamAyAlobhesu hojjA, egaMmi hojjamANe egaMmi saMjalaNe lobhe dharmalabhetA ghdhikaarH| hojjA / 44 tassa NaM bhaMte! kevatiyA ajjhavasANA pa0?, goyamA! asaMkhejjA, evaM jahA asoccAe taheva jAva kevalavaranANadaMsaNe sUtram 370 samuppajjai, 45 seNaM bhaMte ! kevalipannatte dhammaM Aghaveja vA pannaveja vA parUveja vA?, haMtA Agha0 vA panna0 vAparU0 vaa| 46 seNaM kevalyAdi zrutvAdharmAdibhaMte! pavvAveja vA muMDAveja vA?, haMtA goyamA! pavvA0 vA muMDA0 vA, 47 tassa NaM bhaMte! sissAvi pavvA0 vA muMDA0 vA?, hatA lAbhAlAbhapavvA0 vA muNDA0 vA, 48 tassaNaM bhaMte! pasissAvi pavvA0 vA muMDA0 vA?, haMtA pavvA0 vA muMDA vA / 49 se NaM bhaMte! sijjhati praznAH / kevalyAdibujjhati jAva aMtaM karei?, haMtA si0 vA jAva aMtaM karei 50 tassaNaM bhaMte! sissAvi si.jAva aMtaM karenti?, haMtA si0 jAva aMtaM zrutvA'vadhikarenti, 51 tassaNaMbhaMte! pasissAvi si.jAva aMtaM karenti, evaM ceva jAva aMtaM karenti / 52 seNaMbhaMte! kiMudahojjAjaheva asoccAe jJAnina lezyAyogAdijAvatadekadesabhAe hojjA / 53 teNaMbhaMte! egasamaeNaM kevatiyA hojA?,goyamA! jaha* ekkovA dovA tinni vA ukko0 aTThasayaM 108, siddhigamano lokAdise teNaTeNaM goyamA! evaM vuccai-soccANaM kevalissa vA jAva kevaliuvAsiyAe vA jAva atthegatie kevalanANaM uppADejA atthe no 8 sthitiekakevalanANaM uppaaddejaa| sevaM bhaMte! ratti ||suutrm 370||nvmsyss igatIsaimo uddeso||9-31|| kAlesaMkhyA praznAH / ___33 soccANa mityAdi, 34 atha yathaiva kevalyAdivacanAzravaNAvAptabodhyAdeH kevalajJAnamutpadyate na tathaiva tacchravaNAvApta // 734 // bodhyAdeH kintu prakArAntareNeti darzayitumAha tassa Na mityAdi, tassa tti yaH zrutvA kevalajJAnamutpAdayettasya kasyApyarthAt pratipannasamyagdarzanacAritraliGgasya, aTThamaMaTThameNa mityAdi ca yaduktaM tatprAyo vikRSTatapazcaraNavataH sAdhoravadhijJAnamutpadyata Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 735 // praznAH / iti jJApanArthamiti, loyappamANamettAI ti lokasya yatpramANaM tadeva mAtrA parimANaM yeSAM tAni tathA // 35 athainameva 9zatake lezyAdibhirnirUpayannAha se NaM bhaMte! ityAdi, tatra se NaM ti so'nantaroktavizeSaNo'(va)dhijJAnI chasu lesAsu hoja ti yadyapi uddezaka:31 azrutvAbhAvalezyAsu prazastAsveva tisRSvapi jJAnaM labhate tathA'pi dravyalezyAH pratItya SaTsvapilezyAsulabhate samyaktvazrutavat, dharmalabhetAyadAha sammattasuyaM savvAsulabbhaitti tallAbhe cAsau SaTsvapi bhavatItyucyata iti, 36 tisuvatti avadhijJAnasyAdyajJAnadvayAvinA ghdhikaarH| sUtram 370 bhUtatvAdadhikRtAvadhijJAnI triSu jJAneSu bhavediti, causu vA hojjatti matizrutamanaH paryAyajJAnino'vadhijJAnotpattau jJAnacatuSTaya- kevalyAdibhAvAccatuSu jJAneSvadhikRtAvadhijJAnI bhavediti / 38 saveyae ve tyAdi, akSINavedasyAvadhijJAnotpattau savedakaH sannavadhijJAnI zrutvAdharmAdi lAbhAlAbhabhavet, kSINavedasya cAvadhijJAnotpattAvavedakaH sannayaM syAt, 39 no uvasaMtaveyae hojja tti, upazAntavedo'yamavadhijJAnI na kevalyAdibhavati, prAptavyakevalajJAnasyAsya vivakSitatvAditi / 41 sakasAI ve tyAdi, yaH kaSAyAkSaye satyavadhiM labhate sa sakaSAyI zrutvA'vadhisannavadhijJAnI bhavet, yastu kssaaykssye'saavkssaayiiti| 43 causuvetyAdi, yadyakSINakaSAyaHsannavadhiM labhate tadA'yaMcAritra- jJAnina lezyAyogAdiyuktatvAccaturyusajvalanakaSAyeSu bhavati, yadA tu kSapakazreNivartitvena sajvalanakrodhe kSINe'vadhiM labhate tadA triSusajvalana- | siddhigamanomAnAdiSu, yadA tu tathaiva saJjavalanakrodhamAnayoH kSINayostadA dvayoH, evamekatreti // 370||nvmsht ekatriMzattama uddezakaH | @lokAdi sthitiekasamAptaH // 9-31 // kAlesaMkhyA praznAH / yadyapyatra zrutvAkevalyAdhikArAt manuSyeNaivAdhikAraH, tasya ca dravyalezyAbhAvalezyApArthakyaM dravyalezyAyA avasthitizca ciraM yAvanna, tathApi bhavannityasya : jAyamAna ityarthakatvAbhAve vidyamAna ityarthakasya ca grahaNe na kApyanupapattiH, prApte'vadhijJAne lezyAparAvRttiH pramAdAt, atra dravyalezyoktistu tallezyakadravyANAM tathA 8 // 735 // tathA pariNatimapekSya, na caitadanyalezyAdravyANAmanyalezyAtayA pariNamanasaMbhavi, nRtiraMzcAM dravyalezyAdravyapariNAmAntarasvIkArat, evaM syAttadApi naasNgtiH| 0 pUrva yadyupazAntaH syAttadApi pAtastasya bhUtapUrva eva, adhunopazame tu dvirupazame zreNyAroheNa kevalasyotpAda eva na syAttata yuktamuktam / / Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 736 // ||nvmshtke dvaatriNshttmoddeshkH|| anantaroddezake kevalyAdivacanaM zrutvA kevalajJAnamutpAdayedityuktam, iha tu yena kevalivacanaM zrutvA tadutpAditaM sa darzyate, ityevaMsaMbaddhasya dvAtriMzattamoddezakasyedamAdisUtram 1teNaM kAleNaM teNaMsamaeNaM vANiyagA(ggA)me naga(ya)re hotthA vannao, dUtipalAse(sae) ceie, sAmI samosaDhe, parisA niggayA, dhammo kahio, parisA paDigayA, teNaM kAleNaM 2 pAsAvaccije gaMgee nAmaM aNagAre jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai te0 uvAgacchai(cchi)ttA samaNassa bhagavao mahA0 adUrasAmaMte ThiccA samaNaM bha0 ma0 evaM vayAsI-2 saMtaraM bhaMte! neraiyA uvavajaMti niraMtaraM neraiyA uvavajaMti?, gaMgeyA! saMtaraMpi ne0 uva0 niraMtaraMpine uva0, 3saMtaraM bhaMte! asurakumArA uva niraMtaraM asura0 uva0?, gaMgeyA! saMtaraMpi asura0 uva0 niraMtaraMpi asura0 uva0 evaM jAva thaNiyakumArA, 4saMtaraM bhaMte! puDhavikAiyA uva0 niraMtaraM puDhavikAiyA uva0?, gaMgeyA! no saM(sAM)taraM puDhavikAiyA uva0 niraMtaraM puDhavi0 uva0, evaM jAva vaNassaikAiyA, beiMdiyA jAva vemANiyA ete jahA nneriyaa|| sUtram 371 // 5 saMtaraM bhaMte! neraiyA uvavaTuMti niraMtara neraiyA uvavadvRti?, gaMgeyA! saMtaraMpi ne0 uvava0 niraMtaraMpi ne0 uvava0, evaM jAva thaNiyakumArA, 6saMtaraM bhaMte! puDhavikkAiyA uvavadvRti? pucchA, gaMgeyA! No saMtaraM puDhavi0 uva niraMtaraM puDha0 uvvadRti, evaM jAva vaNassai0 no saMtaraM niraMtaraM uvvaTuMti, 7 saMtaraM bhaMte! beiMdiyA uvvaTuMti niraMtaraM beMdiyA uvvaTuMti?, gaMgeyA! saMtaraMpibe0 uvvaTuMti niraMtaraMpi be0 uvvadRti, evaM jAva vANamaMtarA, 8 saMtaraM bhaMte! joisiyA cayaMti? pucchA, gaMgeyA! saMtaraMpi jo cayaMti niraMtaraMpi jo0 ca0, evaM jAva vemaanniyaavi|| sUtram 372 // 9 zatake uddezakaH 32 gaanggeyaadhikaarH| sUtram 371-372 nai0 Adi daNDakeSu sAntaranirantarotpAdacyavanapraznAH / // 73 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 737 // 1 te Na mityAdi, 2 saMtaraM ti samayAdikAlApekSayA savicchedam, tatra caikendriyANAmanusamayamutpAdAnnirantaratvamanyeSAM tUtpAde virahasyApi bhAvAt sAntaratvaM nirantaratvaM ca vAcyamiti // 371 / / 5 utpannAnAMca satAmudvarttanA bhavatItyatastAM nirUpayannAha saMtaraM bhaMte! neraiyA uvaTuMtI tyAdi // 372 // udvRttAnAMca keSAJcidgatyantare pravezanaM bhavatItyatastannirUpaNAyAha 9kaiviheNaM bhaMte! pavesaNae pannatte?, gaMgeyA! cauvihe pavesaNae pa0 taMjahA-neraiyapavesaNae tiriya(kkha)joNiyapa0 maNussapa0 dev0| 10 neraiyapavesaNae NaM bhaMte! kaivihe pa0?, gaMgeyA! sattavihe pa0, taMjahA- rayaNappabhApuDhavineraiyapavesaNae jAva ahesttmaapuddhvineriyp0||11egennN bhaMte! neraie neraiyapavesaNaeNaM pavisaNamANe kiM rayaNappabhAe hojA sakkarappabhAe hojjAjAva ahesattamAe hojA?, gaMgeyA! rayaNappabhAe vA hojjAjAva ahesatta0 vA hojjA / 12 do bhaMte! ne0 neraiyapavesaNaeNaM pavisamANA kiM rayaNa hojA jAva ahesatta hojA?, gaMgeyA! rayaNa vA hojA jAva ahesatta0 vA hojjA, ahavA ege rayaNa ege sakkarappabhAe hojjA a0 ege rayaNa ege vAluyappabhAe hojjA jAva ege rayaNa ege ahesatta hojA, a0 ege sakkara0 egevAluya hojA jAva ahavAege sakkara0 ege ahesatta hojA, a0 ege vAluya ege paMka0 hojA evaM jAva a0 ege vAluya0 ege ahesatta0 hojjA, evaM ekvekkA puDhavI chaDDeyavvA jAva ahavA ege tamAe ege ahesatta0 hojjA // 13 tinni bhaMte! neraiyA neraiyapavesaNaeNaM pavisa0 kiM rayaNappabhAe hojA jAva ahesatta0 hojA?, gaMgeyA! rayaNa vA hojjA jAva ahesatta0 vA hojA, a0 ege rayaNa do sakkara hojjA jAva a0 ege rayaNa. do ahesatta0 hojjA 6 a0 do rayaNa0 ege sakkara hojA jAva a0 do rayaNa ege ahesatta0 hojjA 12 a0 ege sakkara do vAluya0 hojA jAva ahavA ege sakkara. ahesatta hojjA 17 a0 dosakara ege vAluya0 hojA jAva a0 do sakkara ege ahesatta hojjA 22 9zatake uddezakaH 32 gaanggeyaadhikaarH| sUtram 373 (apUrNam) prveshnkprkaarprshnH| nairayikapravezanake, ekadvitricaturnArakajIvapravezanake vividhabhaGgapraznAH / // 737 // Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 738 // evaM jahA sakkara0 vattavvayA bhaNiyA tahA savvapuDhavINaM bhANiyavvA jAva ahavA do tamAe ege ahesatta0 hojA, 4-4-3-3-2-21-1 (42) ahavA ege rayaNa ege sakkara0 ege vAluya hojjA 1 a0 ege rayaNa0 ege sakkara ege paMka0 hojjA 2 jAva ahavA ege rayaNa ege sakkara ege ahesatta0 hojjA 5 a0 ege rayaNa0 ege vAluya0 ege paMka0 hojjA 6 a0 ege rayaNappabhAe ege vAluya (yae) ege dhUma hojjA 7 evaM jAva a0 egerayaNa egevAlupa0 ege ahesatta0 hojjA 9, a0 ege rayaNa ege paMka0 ege dhUma hojjA 10 jAva a0 ege rayaNa ege paMkappabhAe ege ahesatta0 hojjA 12 a0 ege rayaNa0 ege dhUmappabhAe ege tamAe hojA 13 a0 ege rayaNa ege dhUma0 ege ahesatta hojjA 14 a0 ege rayaNa0 ege tamAe ege ahesatta hojjA 15 a0 ege sakkara0 ege vAluya0 ege paMka0 hojjA 16 a0 ege sakkara ege vAluya0 ege dhUma hojjA 17 jAva a0 ege sakkara0 ege vAluya0 ege ahesatta0 hojjA 19 a0 ege sakkara0 ege paMka ege dhUmappabhAe hojjA 20 jAva a0 ege sakkara ege paMka0 ege ahesatta hojjA 22 a0 ege sakkara0 ege dhUma0 ege tamAe hojjA 23 a0 ege sakkara ege dhUmappa0 ege ahesatta0 hojjA 24 a0 ege sakkara0 ege tamAe ege ahesatta0 hojjA 25 a0 egevAluya0 ege paMka0 ege dhUma hojA 26 a0 ege vAluyappabhAe ege paMka0 ege tamAe hojjA 27 a0 ege vAluya0 ege paMkappabhAe ege ahesatta0 hojjA 28 a0 ege vAluya0 ege dhUma0 ege tamAe hojjA 29 a0 ege vAluya0 ege dhUma0 ege ahesatta0 hojjA 30 a0 ege vAluyappabhA(yAe)eege tamAe ege ahesatta hojjA 31 a0 ege paMkappabhA(paMkAe)eege dhUmappabhA(dhUmAe)eege tamAe hojjA 32 a0 ege paMka0 ege dhUma0 ege ahesatta0 hojjA 33 a0 ege paMka0 ege tamAe ege ahesatta0 hojjA 34 a0 ege dhUma0 ege tamAe ege ahesatta0 hojjA 35 // 14 cattAri bhaMte! ne0 neraiyapavesaNaeNaM pavisa0 kiM rayaNappabhAe hojA? pucchA, gaMgeyA! rayaNa vA hojjA jAva ahesattamAe vA hojjA 7, a0 ege rayaNa tinni sakkara hojjA a0 ege rayaNa tinni vAluyappabhAe hojjA evaM jAva a0 ege 9zatake uddezakaH 32 gaaddyaadhikaarH| sUtram 373 (apUrNam) prveshnkprkaarprshnH| nairayikapravezanake, ekadvitricaturnArakajIvapravezanake vividhabhaGgapraznAH / // 738 // Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 739 // rayaNa tinni ahesatta hojjA 6 a0 do rayaNa do sakkara hojA evaM jAva a0 do rayaNa do ahesatta hojjA 12, a0 tinnirayaNa. ege sakkara hojA, evaM jAva a0 tinni rayaNa ege ahesatta0 hojA 18, a0 ege sakkara tinni vAluya0 hojA, evaM jaheva rayaNa. uvarimAhiM samaMcAriyaMtahA sakkarappabhAevi uvarimArhisamaMcAreyavvaM 5, evaM ekvekkAe samacAriyavvaMjAva ahavA tinni tamAe ege ahesatta hojjA 12-6-3-(63) ahavA ege rayaNa0 ege sakkara0 do vAluya0 hojA, a0 ege rayaNa0 ege sakkara do paMka. hojA, evaM jAva (ahavA) egerayaNa* ege sakkara do ahesatta hojjA 5 ahavA ege rayaNa do sakkara0 egevAluya0 hojjA evaM jAva a0 ege rayaNa do sakkara ege ahesatta hojjA 10 a0 dorayaNa ege sakkara0 ege vAluya0 hojjA, evaM jAva a0 do rayaNa0 ege sakkara0 ege ahesatta hojjA 15 ahavA ege rayaNa0 ege vAluya0 do paMka0 hojjA (evaM) jAva a0 ege rayaNa ege vAluya0 do ahesatta0 hojjA 4 evaM eeNaM gamaeNaM jahA tiNhaM tiya(yA) jogo tahA bhANiyavvo jAva a0 do dhUma0 ege tamAe ege ahesatta hojjA 105 a0 ege rayaNa ege sakkara0 ege vAluya0 ege paMka0 hojjA 1 a0 ege rayaNa ege sakkara0 ege vAluya0 ege dhUma hojjA 2 ahavA ege rayaNa. ege sakkara0 ege vAluya0 ege tamAe hojjA 3 ahavAege rayaNa0 ege sakkara. egevAluya ege ahesattamAe hojjA 4 a. ege rayaNa ege sakkara0 ege paMka0 ege dhUmappabhAe 5 ahavA ege rayaNa ege sakkara0 ege paMkappabhA0 ege tamAe hojjA 6 a0 ege rayaNa ege sakkara0 ege paMka0 ege ahesatta hojjA 7 a0 ege rayaNappabhAe ege sakkara ege dhUma0 ege tamAe hojjA 8 ahavA ege rayaNa0 ege sakkara ege dhUma0 ege ahesattamAe hojjA 9 ahavA ege rayaNa ege sakkara0 ege tamAe ege ahesatta hojjA 10 a0 ege rayaNa ege vAluya0 ege paMka0 ege dhUma hojjA 11 a0 ege rayaNa ege vAluya0 ege paMka ege tamAe hojjA 12 a0 ege rayaNa ege vAluya0 ege paMka0 ege ahesatta0 hojjA 13 a0 ege rayaNa ege vAluya0 ege dhUma0 ege tamAe hojjA 14 a0 ege rayaNa ege vAluya0 ege dhUma0 ege 9zatake uddezakaH 32 gaanggeyaadhikaarH| sUtram 373 (apUrNam) prveshnkprkaarprshnH| nairayikapravezanake, ekadvitricaturnArakajIvapravezanake vividhabhaGgapraznAH / 8 // 739 // Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 740 // ahesatta hojjA 15 a0 ege rayaNa0 ege vAluya0 ege tamAe ege ahesatta honjA 16 a0 ege rayaNa0 ege paMka0 ege dhUma0 ege tamAe hojjA 17 a0 ege rayaNa ege paMka ege dhUma0 ege ahesatta hojjA 18 a0 ege rayaNa0 ege paMka0 ege tamAe ege ahesatta hojjA 19 a0 ege rayaNa0 ege dhUma0 ege tamAe ege ahesatta0 hojjA 20 ahavA ege sakkara0 egevAluya0 ege paMka0 ege dhUma hojjA 21 evaM jahA rayaNa uvarimAopuDhavIo (saMcAriyA) cAriyAotahAsakarappabhAevi uvarimAocAri(uccAre)yavvAojAva ahavA ege sakkara0 ege dhUma0 ege tamAe ege ahesatta0 hojjA 30 a0 ege vAluya0 ege paMka0 ege dhUma0 ege tamAe hojjA 31 ahavA ege vAluya0 ege paMka0 ege dhUma0 ege ahesatta hojjA 32 ahavA ege vAluya0 ege paMka0 ege tamAe ege ahesatta hojjA 33 ahavA ege vAluya0 ege dhUma0 ege tamAe ege ahesatta0 hojjA 34 ahavA ege paMka0 ege dhUma0 ege tamAe ege ahesattamAe hojjA 35 // sUtram 373 (apuurnnm)|| 9 kaivihe Na mityAdi, 10 pavesaNae tti gatyantarAdudvRttasya vijAtIyagatau jIvasya pravezanamutpAda ityarthaH, 11 ege bhaMte! neraie ityAdau sapta vikalpAH / 12 do bhaMte! neraie ityAdAvaSTAviMzatirvikalpAstatra ratnaprabhAdyAH saptApi pRthivIkrameNa paTTAdau vyavasthApyAkSasaJcAraNayA pRthivInAmekatvadvikasaMyogAbhyAM te'vaseyAH, tatraikaikapRthivyAM nArakadvayotpattilakSaNaikatve sapta vikalpAH, pRthivIdvaye nArakadvayotpattilakSaNadvikayoge tvekaviMzatirityevamaSTAviMzatiH, evaM ekkekkA puDhavI chaDDeyavve ti akSasaJcAraNApekSayedamuktamiti // 13 tinni bhaMte! neraie tyAdau caturazItirvikalpAH, tathAhi, pRthivInAmekatve sapta vikalpAH, dvikasaMyoge tu tAsAmeko dvAvityanena nArakotpAdavikalpena ratnaprabhayA saha zeSAbhiH krameNa cAritAbhirlabdhAH SaD, dvAveka ityanenApi nArakotpAdavikalpena SaDeva, tadete dvAdaza 12, evaM zarkarAprabhayA paJca paJceti daza, evaM vAlukAprabhayA'STau paGkaprabhayA 9zatake uddezakaH 32 gaaneyaadhikaarH| sUtram 373 (apUrNam) prveshnkprkaarprshnH| nairayikapravezanake, ekadvitricaturnArakajIvapravezanake vividhabhaGgapraznAH / // 740 // Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 741 // 9zatake uddezakaH 32 gaaddyaadhikaarH| sUtram 373 (apUrNam) paJcanArakajIvapravezanakevyAdisaMyogI SaT dhUmaprabhayA catvAraH tamaHprabhayA dvAviti, dvikayoge dvicatvAriMzat, trikayogetu tAsAMpaJcatriMzadvikalpAste cAkSasaJcAraNayA gamyAstadevamete sarve'pi caturazItiriti / 7 / 42 // 35 // 84 // 14 cattAri bhaMte! neraiye tyAdau dazottare dve zate vikalpAnAm, tathAhi-pRthivInAmekatvesapta vikalpAH, dvikasaMyoge tu tAsAmekastraya ityanena nArakotpAdavikalpena ratnaprabhayAsaha zeSAbhiH / krameNa cAritAbhirlabdhAH SaT, dvau dvAvityanenApi SaT, traya eka ityanenApi SaDeva, tadevamete'STAdaza, zarkarAprabhayA tu tathaiva triSu pUrvoktanArakotpAdavikalpeSu paJca paJceti paJcadaza, evaM vAlukAprabhayA catvArazcatvAra iti dvAdaza, paGkaprabhayA trayastraya iti nava, dhUmaprabhayA dvau dvAviti SaT, tamaHprabhayaikaika iti trayaH, tadevamete dvikasaMyoge triSaSTiH 63, tathA pRthivInAM trikayoga eka eko dvau cetyevaM nArakotpAdavikalpe ratnaprabhAzarkarAprabhAbhyAM sahAnyAbhiH krameNa cAritAbhirlabdhAH paJca, eko dvAvekazvetyevaM nArakotpAdavikalpAntare'pi paJca, dvAveka ekazcetyevamapi nArakotpAdavikalpAntare pazcaiveti paJcadaza 15, evaM ratnaprabhAvAlukAprabhAbhyAM sahottarAbhiH krameNa cAritAbhirlabdhA dvAdaza 12, evaM ratnaprabhApaGkaprabhAbhyAM nava, ratnaprabhAdhUmaprabhAbhyAM SaT, ratnaprabhAtamaHprabhAbhyAM trayaH,zarkarAprabhAvAlukAprabhAbhyAM dvAdaza 12, zarkarAprabhA- trikayoge paGkaprabhAbhyAM nava,zarkarAprabhAdhUmaprabhAbhyAM SaT, zarkarAprabhAtamaHprabhAbhyAM trayaH, vAlukAprabhApaGkaprabhAbhyAM nava, 45 ratna | 30 zarkarA, vAlukAprabhAdhUmaprabhAbhyAM SaT, vAlukAprabhAtamaH prabhAbhyAM trayaH, paGkaprabhAdhUmaprabhAbhyAM SaT, paGkaprabhAtamaHprabhAbhyAM trayaH, dhUmaprabhAdibhistu traya iti, tadevaM trikayoge paJcottaraM zataM catuSkasaMyoge tu paJcatriMzaditi, evaM 9paMkaprabhA 3 dhUmaprabhA saptAnAM triSaSTeH padyottarazatasya paJcatriMzatazca mIlane dve zate dazottare bhavata iti // 373 (apUrNam // 15 paMca bhaMte! neraiyA neraiyappavesaNaeNaM pavisamANA kiM rayaNappabhAe hojA? pucchA, gaMgeyA! rayaNappabhAe vA hojjA jAva ityAdi vividhabhA prshraa:| Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 742 // ahesattamAe vA hojjA ahavA ege rayaNa cattAri sakkarappabhAe hojA jAva ahavA ege rayaNa cattAri ahesattamAe hojaa| a0 do rayaNa tinni sakkara hojA evaM jAva a0 do rayaNa tinni ahesatta hojjA a0 tinni rayaNa donni sakkara hojA, evaM jAva ahesatta0 hojA, ahavA cattAri rayaNa0 ege sakkara0 hojA evaM jAva a0 cattAri rayaNa ege ahesatta0 hojA, a0 ege sakkara0 cattArivAluya0 hojA evaM jahArayaNa samaM uvarimapuDhavio (saM)cAriyAotahArakara vi samaMcAre(uccAri)yavvAojahArayaNa. samaM uvarimapuDhavIocAriyAotahA sakkarappabhAevisamaMcAreyavvAo jAva a0 cattAri sakkara ege ahesatta hojA evaM ekvekkAe samaM cAreyavvAo jAva a0 cattAri tamAe ege ahesatta hojjA a0 ege rayaNa ege sakkara tinni vAluya0 hojA evaM jAva a. ege rayaNa0 ege sakkara tinni ahesatta hojA a0 ege rayaNa do sakkara0 do vAluya0 hojjA evaM jAva a. ege rayaNa do sakkara do ahesatta0 hojjA a0 do rayaNa ege sakkara0 do vAluya0 hojA evaM jAva a0 do rayaNa ege sakkara0 do ahesatta hojA a0 ege rayaNa tinni sakkara0 ege vAluya0 hojA evaM jAva a0 ege rayaNa tinni sakkara0 ege ahesatta0 hojA a0 do evaM paMcajIvAnAM rayaNa do sakkara ege vAluya0 hojA evaM jAva ahesattamAe ahavA tinnirayaNa ege sakkara ege vAluyappabhAe dvikasaMyoge bhAgAH 84 hojjA evaM jAva a0 tinnirayaNa ege sakkara0 ege ahesatta hojjA a0 ege rayaNa egevAluya0 tinni paMkappabhAe | 24 ratnaprabhA hojjA, evaM eeNaM kameNaM jahA cauNhaM tiyAsaMjogo bhaNito tahApaMcaNhavi tiyAsaMjogo bhANiyavvo navaraM ra sa 20 zarkarAprabhA tattha ego saMcArijai iha donni sesaMtaMceva jAva a0 tinni dhUmappabhAe ege tamAe ege ahesattamAe hojjA 1 4 16 vAlukAprabhA 23 12 paMkaprabhA ahavA ege rayaNa ege sakkara0 ege vAluya0 do paMka0 hojjA evaM jAva ahavA ege rayaNa0 ege sakkara ege 32 // 8dhamaprabhA vAluya do ahesatta hojjA 4 a0 egerayaNa egesakara dovAluya egepaMka hojjA evaM jAva ahesattamAe 4 1 4 tamaH prabhA 9zatake uddezakaH 32 gaaneyaadhikaarH| sUtram 373 (apUrNam) pazcanArakajIvapravezanake yAdisaMyogI 4,6,4,1, ityAdivividhabhaGgapraznAH / Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 743 // 9zatake uddezakaH 32 gaanggeyaadhikaarH| sUtram 373 (apUrNam) pazyanArakajIvapravezanakevyAdisaMyogI trikasaMyoge 8, a0 ege rayaNa ege sakkara0 ege vAluya0 ege paMkappabhAe hojA evaM jAva a0 ege rayaNa do sakkara0 ege 90 ratna vAluya0 ege ahesatta0 hojjA 12 a0 do rayaNa ege sakkara0 egevAluya0 ege paMka0 hojjA evaM jAva a0 do rayaNa. 60 zarkarA ege sakkara ege vAluya0 ege ahesattamAe hojjA 16 a0 ege rayaNa ege sakkara ege paMka0 do dhUma hojA evaM jahA |36 vAlukaprabhA cauNhaM caukkasaMjogo bhaNio tahA paMcaNhavi caukkasaMjogo bhANiyavvo, navaraM abbhahiyaM ego saMcAreyavvo, evaM | jAva a0 do paMka0 ege dhUma0 ege tamAe ege ahesatta hojjA ahavA ege rayaNa ege sakkara0 ege vAluya0 ege paMka0 evaM 210 ____ ege dhUmappabhAe hojjA 1 a0 ege rayaNa0 ege sakkara0 ege vAluya0 ege paMka0 ege tamAe hojjA 2 ahavA ege rayaNa jAva ege paMka0 ege ahesattamAe hojjA 3 ahavA ege rayaNa ege sakkara0 ege vAluyappabhAe ege dhUma0 ege tamAe hojjA 4 a0 ege rayaNa. ege sakkara0 ege vAluya0 ege dhUmAe ege ahesattamAe hojA 5 ahavA ege rayaNa ege sakkara ege vAluya0 ege tamAe ege ahesatta0 hojjA 6 a0 ege rayaNa0 ege sakkara0 ege paMka0 ege dhUma0 ege tamAe hojjA 7 a0 ege rayaNa ege sakkara0 ege paMka0 ege dhUma0 ege ahesattamAe hojA 8 a0 ege rayaNa egesakara0 ege paMka0 ege tama0 ege ahesatta hojjA 9 ahavA egerayaNa ege sakkara. ege dhUma0 ege tama0 ege ahesatta0 hojjA 10 ahavA ege rayaNa ege vAluya0 ege paMka0 ege dhUma0 ege tamAe hojjA 11 ahavA ege rayaNa0 ege vAluya0 ege paMka0 ege dhUma0 ege ahesattamAe hojjA 12 ahavA ege rayaNa ege vAluya0 ege paMka0 ege dhUma0 ege ahesatta0 hojjA 13 a0 ege rayaNa ege vAluya0 ege dhUma0 ege tama0 ege ahesatta hojjA 14 a0 ege rayaNa0 ege paMka0 jAva ege ahesattamAe hojjA 15 a0 ege sakkara0 ege vAluya0 jAva ege tamAe hojjA 16 a0 ege sakkara0 jAva ege paMka0 ege dhUma0 ege ahesatta hojjA 17 a0 ege sakkara0 jAva ege paMka0 ege tamAe ege ahesatta hojA 18 a0 ege sakkara0 ege vAluya ege dhUma0 ege ityAdivividhabhaGga pratrA: // 743 // Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 744 // tamAe ege ahesatta0 hojjA 19 a0 ege sakkara0 ege paMka0 jAva ege ahesatta honjA 20 a0 ege vAluya0 jAva ege ahe satta hojA 21 // sUtram 373 (apUrNam // 15 paMca bhaMte! neraiye tyAdi, pUrvoktakrameNa bhAvanIyam, navaraM saGkepeNa vikalpasaGkhyA darzyate, ekatve sapta vikalpAH , dvikasaMyoge tu caturazItiH, kathaM? dvikasaMyoge saptAnAM padAnAmekaviMzatirbhaGgAH, paJcAnAM ca nArakANAM dvidhAkaraNe'kSasaJcAraNAvagamyAzcatvAro vikalpA bhavanti, tadyathA, ekazcatvArazca, dvau trayazca, trayo dvauca, catvAra ekazceti, tadevamekaviMzaticaturbhirguNitA caturazItirbhavatIti, trikayoge tu saptAnAM padAnAM paJcatriMzadvikalpAH, paJcAnAM ca tritvena sthApane SaD vikalpAstadyathA, eka ekastrayazca, eko dvau dvau ca, dvAveko dvau ca, ekastraya ekazca, dvau dvAvekazca, traya eka ekazceti, tadevaM paJcatriMzataH SabhirguNane dazottaraM bhaGgakazatadvayaM bhavati, catuSkasaMyoge tu saptAnAM paJcaviMzadvikalpAH, paJcAnAM catUrAzitayA sthApane catvAro vikalpAstadyathA- 1112 / 1121 / 1211 / 2111 / tadevaM paJcatriMzatazcaturbhirguNane catvAriMzadadhikaM zataM bhavatIti, paJcakayoge tvekaviMzatiriti, sarvamIlane ca catvAri zatAni dviSaSTyadhikAni bhavantIti // 373 (apuurnnm|| 16 chanbhaMte! neraiyA neraiyappavesaNaeNaM pavisamANA kiM rayaNappabhAe hojA? pucchA, gaMgeyA! raya(ta)NappabhAe vA hojA jAva ahesattamAe vA hojjA 7 ahavA ege rayaNa paMca sakkarappabhAe (vA) hojjA ahavA ege rayaNa. paMca vAluyappabhAe vA hojA jAva ahavA ege rayaNa paMca ahesattamAe hojjA a0 do rayaNa cattAri sakkarappabhAe hojA jAva a0 do rayaNa cattAri ahesatta hojjA a0 tinnirayaNa tinnisakkara evaM eeNaM kameNaMjahA paMcaNhaM duyAsaMjogo tahA chaNhavibhANiyavvonavaraM ekko anbhahiosaMcAreyavvo jAva a. paMca tamAe ege ahesatta hojA, a0 ege rayaNa ege sakkara0 cattAri vAluya hojjA a0 ege rayaNa ege sakkara0 cattAri |9 zatake uddezaka: 32 gaaddneyaadhikaarH| sUtram 373 (apUrNam) | SaNNArakajIvapravezanake, ekadvyAdisaMyogI 7,5,10, 10,5,1 ityAdivividhabhaGgapraznAH / // 744 // Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatya zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 745 // paMka0 hojjA evaM jAva a0 ege rayaNa ege sakkara0 cattAri ahesatta hojjA a0 ege rayaNa do sakkara tinni vAluya0 hojA, evaM eeNaM kameNaM jahA paMcaNhaM tiyAsaMjogo bhaNio tahA chaNhavi bhANiyavvo navaraM ekko ahio uccAreyavvo, sesaM taM ceva 34, caukkasaMjogovi taheva, paMcagasaMjogovi taheva, navaraM ekko anbhahio saMcArayevvojAva pacchimobhaMgo a ra do vAluya ege paMka0 ege dhUma0 ege tama0 ege ahesatta0 hojjA a0 ege rayaNa ege sakkara0 jAva ege tamAe hojjA 1 ahavA ege rayaNa jAva ege dhUma0 ege ahesatta hojjA 2 a0 ege rayaNa jAva ege paMka0 ege tamAe dvikasaMyogAH 105 trikasaMyogAH 350 ege ahesatta hojjA 3 a0 ege rayaNa jAva ege vAluya0 ege dhUma jAva ege ahesatta0 hojjA 4 a0 ege | catuSkasaMyogAH 350 rayaNa ege sakkara0 ege paMka0 jAva ege ahesatta0 hojjA 5 a0 ege rayaNa0 ege vAluya0 jAva ege ahesatta0 paMcakasaMyogAH 105 SaTkasaMyogAH 7 hojjA 6 ahavA ege sakkara0 ege vAluya0 jAva ege ahesattamAe hojjA 7||suutrm 373 (apUrNam // 16 chanbhaMte neraiye tyaadi| ihaikatve sapta, dvikayoge tu SaNNAM dvitve pazca viklpaastdythaa-15|24|33| 42 / 51 taizca saptapadadvikasaMyogaekaviMzaterguNanAt pazcottaraM bhaGgakazataM bhavati, trikayoge tuSaNNAM tritve daza viklpaastdythaa|114 / 123 / 213 / 132 // 222 / 312 / 141 / 231 / 321 / 411 / etaizca paJcatriMzataH saptapadatrikasaMyogAnAM guNanAt trINi zatAni paJcAzadadhikAni bhavanti, catuSkasaMyoge tuSaNNAMcatUrAzitayA sthApane daza viklpaastdythaach| 1113 / 1122 / 1212 / 2112 / 1131 / 1221 / 2121 / 1311 / 2211 / 3111 / paJcatriMzatazca saptapadacatuSkasaMyogAnAM dazabhirguNanAniNi zatAni paJcAzadadhikAni bhavanti, paJcakasaMyoge tu SaNNAM paJcadhAkaraNe paJca vikalpAstadyathA-11112 / 11121 / 11211 / 12111 / 21111 / saptAnAM ca padAnAM paJcakasaMyoga 9zatake uddezakaH 32 gaanggeyaadhikaarH| sUtram 373 (apUrNam) SaNNArakajIvapravezanake, ekadvyAdisaMyogI 7,5,10, 10,5,1 ityAdivividhabhaGgapraznAH / 25 mm Nw // 745 // 105 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 746 // saptanAraka ekaviMzatirvikalpAH , teSAM ca paJcabhirguNane paJcottaraM zatamiti, SaTkasaMyoge tu saptaiva, te ca sarvamIlane nava zatAni 9zatake caturviMzatyuttarANi bhavantIti // 373 (apUrNam // uddezakaH 32 saptapraveze saMyogAH gAneyA17 sattabhaMte! neraiyA neraiyapavesaNaeNaM pavisamANApucchA, gaMgeyA! rayaNappabhAe vA hojA jAva ahesattamAe 1716 mA dhikaarH| sUtram 373 vA hojjA 7, ahavA ege rayaNapyabhAe cha sakkarappabhAe hojA evaM eeNaM kameNaM jahA chaNhaM duyAsaMjogo tahA eka0. (apUrNam) sattaNhavi bhANiyavvaM navaraM ego abbhahio saMcArijai, sesaMtaMceva, tiyAsaMjogo caukkasaMjogo paMcasaMjogo vikara aura dvikasaMyogAH 126 trikasaMyogAH 525 jIvachakkasaMjogoya chaNhaM jahA tahA sattaNhavibhANiyavvaM, navaraM ekkeko abbhahio saMcAreyavvo jAva chakkagasaMjogo catuSkasaMyogAH 700 pravezanake, paMcakasaMyogAH 315 ahavA do sakkara0 ege vAluya0 jAva ege ahesatta0 hojjA a0 ege rayaNa0 ege sakkara0 jAva ege ahesattamAe ekadvyAdiSaTkasaMyogAH saMyogI holA // sUtram 373 (apuurnnm)|| saptakasaMyogAH 1 17 satta bhaMte! ityAdi, ihaikatve sapta, dvikayoge tu saptAnAM dvitve SaD vikalpAstadyathA- 16 / 25 / 34 / 43 / 52 / 61 / 20,15,6,1 SaDbhizca saptapadadvikasaMyogaekaviMzaterguNanAt SaDviMzatyuttaraM bhaGgakazataM bhavati, trikayoge tu saptAnAM tritve paJcadaza vividhbhnggviklpaastdythaa-115|124 / 214 / 133 / 223 / 313 / 142 // 332 / 322 / 412 / 151 / 241 / 331 / 4211511 etaizca paJcatriMzataH saptapadatrikasaMyogAnAM guNanAt paJca zatAni paJcaviMzatyadhikAni bhavantIti, catuSkayoge tu saptAnAM catUrAzitayA sthApane eka eka ekazcatvArazcetyAdayo viMzatirvikalpAH te ca vakSyamANAzca puurvoktbhnggkaanusaarennaakss-8||746|| saJcAraNAkuzalena svayamevAvagantavyAH, viMzatyA ca paJcatriMzataH saptapadacatuSkasaMyogAnAM guNanAt sapta zatAni vikalpAnAM bhavanti, paJcakasaMyoge tu saptAnAM paJcatayA sthApana eka eka eka ekastrayazcetyAdayaH paJcadaza vikalpAH, etaizca ityAdi praznAH / Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 747 // saptapadapaJcakasaMyogaekaviMzaterguNanAttrINi zatAni paJcadazottarANi bhavanti, SaTkasaMyoge tu saptAnAM SoDhAkaraNe paJcaikakA dvau cetyAdayaH 111112 SaD vikalpAH, saptAnAMca padAnAMSaTkasaMyogesapta vikalpAH, teSAMcaSaDbhirguNane dvicatvAriMzadvikalpA bhavanti, saptakasaMyoge tveka eveti, sarvamIlane ca saptadaza zatAni SoDazottarANi bhavanti // 373 (apUrNam // 18 aTThabhaMte! neratiyA neraiyapavesaNaeNaM pavisamANA pucchA, gaMgeyA! rayaNappabhAe vA hojjAjAva ahesattamAe vA hojjA ahavA ege rayaNa satta sakkarappabhAe hojA evaM duyAsaMjogo jAva chakkasaMjogo ya jahA sattaNhaM bhaNio' bhaGgAH 3003 tahA aTThaNhavi bhANiyavvo navaraM ekeko abbhahiosaMcAreyavvo sesaMtaMceva jAva chakkasaMjogassa a0 tinnisakra0 ekayoga ege vAluya0 jAva ege ahesattamAe hojA ahavA ege rayaNa jAva ege tamAe do ahesattamAe hojjA ahavA ege dvika0 147 trika0 735 rayaNa jAvadotamAe ege ahesattamAe hojA evaM saMcAreyavvaMjAva ahavA dorayaNa egesakara0 jAva ege ahesattamAe | catu. 1225 hojaa|suutrm 373 (apuurnnm)|| paMca0 735 18 aTTha bhaMte! ityAdi, ihaikatve sapta vikalpAH, dvikasaMyoge tvaSTAnAM dvitva ekaH saptetyAdayaH sapta SaT0 vikalpAH pratItA eva, taizca saptapadadvikasaMyogekaviMzaterguNanAcchataM saptacatvAriMzadadhikAnAM bhavatIti, trikasaMyoge tvaSTAnAM tritva eka ekaH SaD ityAdaya ekaviMzatirvikalpAH, taizca saptapadatrikasaMyoge paJcatriMzato guNane sapta zatAni paJcatriMzadadhikAni bhavanti, catuSkasaMyoge tvaSTAnAM caturddhAtva eka eka ekaH paJcetyAdayaH paJcatriMzadvikalpAH, taizca saptapadacatuSka saMyogAnAM paJcatriMzato guNane dvAdaza zatAni paJcaviMzatyuttarANi bhaGgakAnAM bhavantIti, paJcakasaMyoge tvaSTAnAM paJcatva eka eka eka ekazcatvArazcetyAdayaH paJcatriMzadvikalpAH, taizca saptapadapaJcakasaMyogaikaviMzaterguNane sapta zatAni 9zatake uddezakaH 32 gaaneyaadhikaarH| sUtram 373 (apUrNam) aSTanArakajIvapravezanake, ekaTyAdisaMyogI 7,7,21, 35,35,21,1 ityAdivividhabhaGgaprazrAH / // 747 // Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 748 // paJcatriMzadadhikAni bhavantIti, SaTkasaMyoge tvaSTAnAM SoDhAtve paJcaikakAstrayazcetyAdayaH 111113 ekaviMzatirvikalpAH, taizca 9 zatake saptapadaSaTkasaMyogAnAM saptakasya guNane saptacatvAriMzadadhikaM bhaGgakazataM bhavatIti, saptasaMyoge punaraSTAnAM saptadhAtve sapta uddezakaH 32 | gAGgeyAvikalpAH pratItA eva, taizcaikaikasya saptakasaMyogasya guNane saptaiva vikalpAH, eSAM ca mIlane trINi sahasrANi tryuttarANi | dhikaarH| bhavantIti // 373 (apuurnnm|| sUtram 373 (apUrNam) 19nava bhaMte! neratiyA neratiyapavesaNaeNaM pavisamANA kiMpucchA, gaMgeyA! rayaNappabhAe vA hojA jAva ahesattamAe asaMyogAH navanAraka jIvavA hojjA ahavA ege rayaNa aTTha sakkarappabhAe hojA evaM duyAsaMjogo jAva sattagasaMjogo ya jahA aTThaNhaM bhaNiyaM dvikasaM0 168 trikasaM0 980 pravezanake, tahA navaNhaMpi bhANiyavvaM navaraM ekkeko abbhahio saMcAreyavvo, sesaM taM ceva pacchimo AlAvago ahavA tinni catuSkasaM0 1960 ekadvyAdi saMyogI rayaNa ege sakkara0 ege vAluya0 jAva ege ahesattamAe vA hojjA // sUtram 373 (apUrNam) / SaTkasa0 392 7,8,28, * 19 nava bhaMte! ityAdi, ihApyekatve saptaiva, dvikasaMyoge tu navAnAM dvitve'STau vikalpAH pratItA eva, saptasaM0 28 56,70,56, 28,1ityAditaizcaikaviMzateH saptapadavikasaMyogAnAM guNane'STaSaSTyadhikaM bhaGgakazataM bhavatIti, trikasaMyoge tu navAnAM 5005 dvAvekako tRtIyazca saptakaH 117 ityevamAdayo'STAviMzatirvikalpAH, taizca saptapadatrikasaMyogapaJcatriMzato guNane nava zatAnyazItyuttarANi bhaGgakAnAM bhavantIti, catuSkayoge tu navAnAM caturddhAtve traya ekakAH SaTcetyAdayaH 1116SaTpaJcAzadvikalpAH, taizca saptapadacatuSkasaMyogapaJcatriMzato guNane sahasraM nava zatAni SaSTizca bhaGgakAnAM bhavantIti, paJcakasaMyoge tu navAnAM paJcadhAtve // 7 // catvAra ekakAH paJcakazcetyAdayaH 11115 saptatirvikalpAH , taizca saptapadapaJcakasaMyogaekaviMzaterguNane sahasraM catvAri zatAni saptatizca bhaGgakAnAM bhavantIti, SaTkasaMyoge tu navAnAM SoDhAtve paJcaikakAzcatuSkakazcetyAdayaH 111114 SaTpaJcAzadvikalpA paJcakasa0 1470 vividhabhaGgapraznA : / Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 749 // jIva bhavanti, taizca saptapadaSaTkasaMyogasaptakasya guNane zatatrayaM dvinavatyadhikaM bhaGgakAnAM bhavantIti, saptapadasaMyoge punarnavAnAMsaptatva 9 zatake ekakAH SaT trikazcetyAdayo 1111113 'STAviMzatirvikalpA bhavantIti, taizcaikasya saptakasaMyogasya guNane'STAviMzatireva | uddezakaH 32 gAGgeyAbhaGgakAH, eSAM ca sarveSAM mIlane paJca sahasrANi pazcottarANi vikalpAnAM bhavantIti // 373 (apUrNam // dhikaarH| 20 dasa bhaMte! neraiyA neraiyapavesaNaeNaM pavisamANA pucchA, gaMgeyA! rayaNappabhAe hojA jAva ahesattamAe vA ra sUtram 373 (apUrNam) honA 7 ahavA ege rayaNappabhAe nava sakkarappabhAe hojjA evaM duyAsaMjogo jAva sattasaMjogo ya jahA navaNhaM navaraM dvikasaM0 189 dasanArakaekkeko abbhahio saMcAreyavvo sesaM taM ceva apacchimaAlAvago ahavA cattAri rayaNa ege sakkarappabhAe jAva | trikasaM0 1260 | catuSkasaM0 2940 pravezanake, ege ahesattamAe hojjA // sUtram 373 (apuurnnm)|| | paJcakasaM0 2646 ekaTyAdi20 dasa bhaMte! ityAdi, ihApyekatve saptaiva, dvikasaMyoge tu dazAnAM dvidhAtva eko nava cetyevamAdayo nava SaTkasaM0 882 saptasaM0 vikalpAH, taizcaikaviMzateH saptapadadvikasaMyogAnAM guNana ekonanavatyadhikaM bhaGgakazataM bhavatIti, trikayoge / 84,126, sarva 8008 126,84 tu dazAnAM tridhAtva eka eko'STau cetyevamAdayaH SaTtriMzadvikalpAH, taizca saptapadatrikasaMyogapaJcatriMzato guNane dvAdaza zatAni SaSTyadhikAni bhaGgakAnAM bhavantIti, catuSkasaMyoge tu dazAnAM caturdhAtva ekakatrayaM saptakazcetyevamAdaya vividhabhaGgacaturazItirvikalpAH, taizca saptapadacatuSkasaMyogapaJcatriMzato guNana ekonatriMzacchatAni catvAriMzadadhikAni bhaGgakAnAM bhavantIti, paJcakasaMyoge tu dazAnAM paJcadhAtve catvAra ekakAH SaTkazcetyAdayaH SaDviMzatyuttarazatasaGkhyA vikalpA bhavanti taizca / / // 749 // saptapadapaJcakasaMyogaikaviMzaterguNane SaDviMzatiH zatAni SaTcatvAriMzadadhikAni bhaGgakAnAM bhavantIti, SaTkasaMyoge tu dazAnAM SoDhAtve paJcaikakAH paJcakazcetyAdayaH SaDviMzatyuttarazatasaGkhyA vikalpA bhavanti, taizca saptapadaSaTkasaMyogasaptakasya guNane'STau saMyogI ityAdi praznAH / Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga-2 // 750 // saGkhyAtAH zrIbhagavatyaGga zatAni vyazItyadhikAni bhaGgakAnAM bhavantIti, saptakasaMyoge tu dazAnAM saptadhAtve SaDekakAzcatuSkazcetyevamAdayazrIabhaya. caturazItirvikalpAH, taizcaikasya saptakasaMyogasya guNane caturazItireva bhaGgakAnAM bhavanti, sarveSAM caiSAM mIlane'STa sahasrANi vRttiyutam aSTottarANi vikalpAnAM bhavantIti // 373 (apUrNam // 21saMkhejjA bhaMte! neraiyA neraiyappavesaNaeNaM pavisamANA pucchA, gaMgeyA! rayaNappabhAe vA hojjA jAva ahesattamAe 1 sayAtAH vA hojA 7 ahavA ege rayaNa saMkhejA sakkarappabhAe hojA evaM jAva ahavA ege rayaNa saMkhejA ahesattamAe hojjA 2 saccAtAH ahavA do rayaNa saMkhejA sakkara0 vA hojA evaM jAva a0 do rayaNa saMkhejjA ahesatta0 hojjA a0 tinni rayaNa04 saMkhejA sakkara hojjA evaM eeNaM kameNaM ekkeko saMcAreyavvo jAva a0 dasa rayaNa saMkhejA sakkara hojA evaM jAva 5 saGkhyAtAH a0 dasa rayaNa saMkhejA ahesatta hojjA a0 saMkhejjA rayaNa saMkhejA sakkara hojA jAva a0 saMkhejjA rayaNa0 saM0 ahesatta hojA a0 egesakra0 saM0 vAluya0 hojjA evaM jahA rayaNa. uvarimapuDhavIehiMsamaMcAriyA evaM sakkarappabhAevi 8 saGkhyAtAH 9 saddhyAtAH uvarima puDhavIehiM samaM cAreyavvA, evaM ekvekkA puDhavI uvarima puDhavIehiM samaM cAreyavvA jAva a0 saMkhejjA tamAe saM0 / ahesatta hojjA a0 ege rayaNa0 ege sakkara0 saMkhejjA vAluya hojjA a0 ege rayaNa ege sakkara0 saM0 paMka hojA jAva 11 saGkhyAtAH a0 ege rayaNa0 ege sakkara0 saMkhejjA ahesatta0 hojjA a0 ege rayaNa do sakkara0 saM0 vAluya0 hojA a0 ege rayaNa evaM 11 bhAgAH dosakra0 saM0 ahesatta hojjA a0 ege rayaNa tinnisakra0 saMkhejjA vAluya hojjA evaM eeNaM kameNaM ekeko saMcAreyavvo a0 ege rayaNa0 saM0 sakkara0 saM0 vAluya hojjA jAva a0 ege rayaNa saMkhejjA vAluya0 saM0 ahesatta hojjA a0 do rayaNa saMkhejA sakkara0 saM vAluya hojA jAva a0 do rayaNa saMkhejA sakkara0 saM0 ahesatta hojjA a0 tinni rayaNa saMkhejA sakkara0 saMkhejA vAluya0 9 zatake uddezaka: 32 gaanggeyaadhikaarH| sUtram 373 (apUrNam) sAyAtanArakajIvapravezanake, ekadvayAdisaMyogI 7,231,735, 1085,861, 357,61 ityAdivividhabhaGgapraznAH / sahayAtAH 8 // 750 // Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 751 // hojjA, evaM eeNaM kameNaM ekkeko rayaNa saMcAreyavvo jAva ahavA saMkhejjA rayaNa saM0 sakkara0 saM0 vAluyappabhAe hojjA jAva a0 9zatake saMkhejjA rayaNa0 saM0 sakkara0 saM0 ahesattamAe hojjA a0 ege rayaNa0 ege vAluya0 (sakkarapabhAe) saMkhejjA paMkappabhAe hojA jAva a0 uddezaka: 32 gAneyAege rayaNa ege vAluya0 saM0 ahesattamAe hojjA a0 ege rayaNa do vAluya0 saM0 paMkappabhAe hojA, evaM eeNaM kameNaM tiyAsaMjogo dhikaarH| caukka(kkA)saMjogo jAva sattagasaMjogo ya jahA dasaNhaM taheva bhANiyavvo pacchimo AlAvago satta(ttA)saMjogassa ahavA saMkhejA sUtram 373 (apUrNam) rayaNa0 saM0 sakkara0 jAva saM0 ahesattamAe hojjA // sUtram 373 (apuurnnm)|| sahayAta21 saMkhejjA bhaMte! ityAdi, tatra saGkhyAtA ekAdazAdayaH zIrSaprahelikAntAH, ihApyekatve saptaiva dvikasaMyoge tu saGgyAnAM nArakajIva pravezanake, dvidhAtva eka saGgayAtAzcetyAdayo daza saGkhyAtAH saGkhyAtAzcetyetadantA ekAdaza vikalpAH, ete coparitanapRthivyAmekAdI- ekadvyAdi saMyogI nAmekAdazAnAMpadAnAmuccAraNe'dhastanapRthivyAMtusaGkhyAtapadasyaivoccAraNe satyavaseyAH, ye tvanya uparitanapRthivyAM saGkhyAtapadasyAdhastanapRthivyAM tvekAdInAmekAdazAnAM padAnAmuccAraNe labhyante ta iha na vivakSitAH, pUrvasUtrakramAzrayaNAt, pUrvasUtreSu / 1085,861, hi dazAdirAzInAM dvaividhyakalpanAyAmuparyekAdayo laghavaH saGkhyAbhedAH pUrva nyastA adhastunavAdayo mahAnta evamihApyekAdaya upari saGkhyAtarAzizcAdhaH, tatra ca saGgayAtarAzeradhastanasyaikAdhAkarSaNe'pi saGkhyAtatvamavasthitameva pracuratvAt, na punaH pUrva vividhabhaGgasUtreSu navAdInAmivaikAditayA tasyAvasthAnamityayo nehAdha ekAdibhAvaH,apitu sazayAtasambhava eveti nAdhikavikalpavivakSeti, tatra ratnaprabhaikAdibhiH saGkhyAtAntairekAdazabhiH padaiH krameNa vizeSitA saGkhyApadavizeSitAbhiH zeSAbhiH saha krameNa cAritA SaTSaSTirbhaGgakAllabhata evameva zarkarAprabhA paJcapaJcAzataM vAlukAprabhA catuzcatvAriMzataM paGkaprabhA trayastriMzataM dhUmaprabhA dvAviMzatiM tamaHprabhA tvekAdazeti, evaM ca dvikasaMyogavikalpAnAM zatadvayamekatriMzadadhikaM bhavati, trikayoge tu 7,231,735, 357,61 ityAdi praznAH / // 751 // Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 752 // vikalpaparimANamAtrameva darzAte, ratnaprabhA zarkarAprabhA vAlukAprabhA ceti prathamastrikayogaH, tatra caika ekaH saGkhyAtAzceti 9zatake prathamavikalpastataH prathamAyAmekasminneva tRtIyAyAMsaGkhyAtapada eva sthite dvitIyAyAM krameNAkSavinyAse ca dvyAdyakSabhAvena uddezakaH 32 gAGgeyAdazamacAre saGkhyAtapadaM bhavati, evamete pUrveNa sahakAdazaH, tato dvitIyAyAM tRtIyAyAM saGkhyAtapada evaM sthite prathamAyAM tadaiva dhikaarH| vyAdyakSabhAvena dazamacAre saGkhyAtapadaM bhavati, evaM caite daza, samApyate ceto'kSavinyAso'ntyapadasya prAptatvAt, evaM caite sUtram 373 (apUrNam) sarve'pyekatra trikasaMyoga ekaviMzatiH, anayA ca paJcatriMzataH saptapadatrikasaMyogAnAM guNane sapta zatAni paJcatriMzadadhikAni asaGkhyAta nArakajIvabhavanti, catuSkasaMyogeSu punarAdyAbhizcatasRbhiH prathamazcatuSkasaMyogaH, tatra cAdyAsu tisRSvekaikacaturthyAM tu saGkhyAtA ityeko pravezanake, vikalpastataH pUrvoktakrameNa tRtIyAyAM dazamacAre saGkhyAtapadam, evaM dvitIyAyAMprathamAyAMca, tata ete sarve'pyekatra catuSkayoga ekayogAdi vikalpAH ekatriMzat, anayA ca saptapadacatuSkasaMyogAnAM paJcatriMzato guNane sahasraM paJcAzItyadhikaM bhavati, paJcakasaMyogeSu tvAdyAbhiH 7,252,805, paJcabhiH prathamaH paJcakayogaH tatra cAdyAsu catasRSvekaikaH paJcamyAM tu saGkhyAtA ityeko vikalpaH tataH pUrvoktakrameNa caturthyAM | |1190,945, 392,97 dazamacAre saGkhyAtapadam, evaM zeSAsvapi, tata ete sarve'pyekatra paJcakayoga ekacatvAriMzat, asyAzca pratyekaM saptapadapaJcaka- ityAdisaMyogAnAmekaviMzaterlAbhAdaSTa zatAnyekaSaSTyadhikAni bhavanti, SaTkasaMyogeSu tu pUrvoktakrameNaikatra SaTkasaMyoga | vividhabhaGga prshnaa:| ekapaJcAzadvikalpA bhavanti, asyAzca pratyekaM saptapadaSaTkayoge saptakalAbhAtrINi zatAni saptapaJcAzadadhikAni bhavanti, saptakasaMyoge tu pUrvoktabhAvanayaikaSaSTirvikalpA bhavanti, sarveSAM caiSAMmIlane trayastriMzacchatAni saptatriMzadadhikAni bhvnti|| 373 (apUrNam // 22 asaMkhejjA bhaMte! neraiyA neraiyapavesaNaeNaM pucchA, gaMgeyA! rayaNappabhAe vA hojA jAva ahesattamAe hojjA, ahavA ege rayaNa Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyahI zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 753 // 9zatake uddezakaH 32 gaanggeyaadhikaarH| sUtram 373 (apUrNam) utkRSTapadenArakajIvapravezanake, ekadvyAdiyogA asaMkhejA sakkarappabhAe hojA, evaM duyAsaMjogojAva satta(ttA)gasaMjogoya jahA saMkhijANaMbhaNiotahA asaMkhejANavibhANiyavvo, navaraM asaMkhejAo abbhahiobhANiyavvo, sesaMtaMceva jAvasattagasaMjogassa pacchimo AlAvago ahavA asaMkhejjA rayaNa0 asaMkhenA sakkara0 jAva asaMkhejjA ahesattamAe hojjA // sUtram 373 (apuurnnm)|| 22 asaMkhejjA bhaMte! ityAdi, saGkhyAtapravezanakavadevaitadasaGkhyAtapravezanakaM vAcyam, navaramihAsaGkhyAtapadaMdvAdazamadhIyate, tatra caikatve saptaiva, dvikasaMyogAdau tu vikalpapramANavRddhirbhavati, sA caivam, dvikasaMyoge dve zate dvipaJcAzadadhike 252, trikasaMyoge'STau zatAni pazcottarANi 805, catuSkasaMyoge tvekAdaza zatAni navatyadhikAni 1190, paJcakasaMyoge punarnava zatAni paJcacatvAriMzadadhikAni 945, SaTkasaMyoge tu trINi zatAni vinavatyadhikAni 392, saptakasaMyoge punaH saptaSaSTiH, eteSAM ca sarveSAM mIlane SaTtriMzacchatAnyaSTapaJcAzadadhikAni bhavantIti // atha prakArAntareNa nArakapravezanakamevAha 23 ukkoseNaMbhaMte! neraiyA neratiyapavesaeNaM pucchA, gaMgeyA! savvevi tAva rayaNappabhAe hojjA ahavArayaNappabhAe yasakkarappabhAe ya hojjA ahavArayaNappabhAe ya vAluyappabhAe ya hojA jAva ahavArayaNa0 ya ahesattamAe hojjA a0 rayaNa0 ya sakkara0 ya vAluya0 ya hojA evaM jAva a0 rayaNa. sakkara0 ya ahesatta0 ya hojA 5 a0 rayaNa vAluya0 paMka0 ya hojA jAva a0 rayaNa vAluya0 ahesatta hojjA 4 ahavA rayaNa paMka0 dhUmAe hojjA evaM rayaNappabhaM amuyaMtesu jahA tiNhaM tiyAsaMjogo bhaNio tahA bhANiyavvaM jAva a0 rayaNa tamAe ya ahesattamAe ya hojA 15 a0 rayaNa sakkara. vAluya. paMka0 ya hojA a0 rayaNa. sakkara. vAluya0 dhUma0 ya hojA jAva a0 rayaNa. sakkara vAluya0 ahesatta0 ya hojjA 4 a0 rayaNa. sakkara0 paMka0 dhUmappabhAe ya hojA evaM rayaNappabhaM amuyaMtesujahA cauNhaM cau(tu)kkasaMjogotahA bhANiyavvaM jAva a0 rayaNa0 dhUma0 tamAe ahesatta honA a0 rayaNa sakkara0 vAluya0 20,15,6 ityAdivividhabhaGga praznAH / 8 // 753 // Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 754 // paMka0 dhUmappabhAe ya hojjA 1 ahavA rayaNappabhAe jAva paMka0 tamAe ya hojjA 2 ahavA rayaNa jAva paMka0 ahesattamAe ya hojjA 3 ahavArayaNa sakkara. vAluya0 dhUma tamAe ya hojjA 4 evaM rayaNappabhaM amuyaMtesu jahA paMcaNhaM pa(paM?)Jca(ka)saMjogotahA bhANiyavvaM jAva a0 rayaNa paMkappabhA0 jAva ahesattamAe hojjA a0 rayaNa sakkara jAva dhUmappabhAe tamAe ya hojjA 1 a0 rayaNa jAvadhUma0 ahesattamAe ya hojjA 2 a0 rayaNa sakkara0 jAva paMka0 tamAe ya ahesattamAe ya hojjA 3 a0 rayaNa sakkara. vAluya0 dhUma0 tamAe ahesattamAe hojjA 4 a0 rayaNa sakkara0 paMka0 jAva ahesattamAe ya hojjA 5 a0 rayaNa vAluya0 jAva ahesattamAe hojjA 6 a0 rayaNa ya sakkara0 jAva ahesattamAe ya hojjA 7||suutrm 373 (apuurnnm)|| 9zatake uddezakaH 32 gaaddneyaadhikaarH| sUtram 373 (apUrNam) utkRSTapadenArakajIva pravezanake, 17 trikayoge paJcadazabhaGgAH 123 124 137 157 catuSkasaMyoge viMzatirbhaGgAH 12 3 4 12 36 12 37 kh j kh w w dww kh d mr mr d mw mw mw w w w khy kh 1567 evaM 20 ekaTyAdiyogA 7,6,15, 20,15,6 ityAdivividhabhaGgapraznAH / rrrrrrrmmmmmm raranarroranarararar | dvikayogeSaDDaGgAH | paJcakasaMyoge paJcadaza bhaGgAH khy d 12345 12346 12347 12356 12457 12467 13 4 57 34 evaM 15 SaDyoge bhaGgakAH 123456 123457 123467 123567 124567 134567 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9zatake uddezaka: zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 755 // dhikaarH| sUtram 373 nArakajIvapravezanakAlpabahutva praznAH / sUtram 374 24 eyassaNaMbhaMte ! rayaNappabhApuDhavineraiyapavesaNagassa sakkarappabhApuDhavi0 jAva ahesattamApuDhavineraiyapavesaNagassaya kayare 2 jAva visesAhiyA vA?, gaMgeyA! savvatthove ahesattamA(ma)puDhavineraiyapavesaNae tamApuDhavineraiyapavesaNae asaMkhejjaguNe evaM paDilomagaMjAva rayaNappabhApuDhavineraiyapavesaNae asNkhejjgunne||suutrm 373 // 23 ukkoseNa mityAdi, utkarSA utkRSTapadino yenotkarSata utpadyante te savvevi tti ya utkRSTapadinaste sarve'pi ratnaprabhAyAM bhaveyuH tadgAminAM tatsthAnAM ca bahutvAt, iha prakrame dvikayoge SaD bhaGgakAstrikayoge paJcadaza catuSkasaMyoge viMzatiH paJcakasaMyoge paJcadaza SaDyoge SaT saptakayoge tveka iti|| 24 atharatnaprabhAdiSveva nArakapravezanakasyAlpatvAdinirUpaNAyAha eyassaNa mityAdi, tatra sarvastokaM saptamapRthivInArakapravezanakam, tadgAminAM zeSApekSayA stokatvAt, tataH SaSThyAmasaGkhyAtaguNam, tadgAminAmasaGkhyAtaguNatvAt, evmuttrtraapi|| 373 / / atha tiryagyonikapravezanakaprarUpaNAyAha 25tirikkhajoNiyapavesaNaeNaM bhaMte! kativihe pannatte?, gaMgeyA! paMcavihe pannatte, taMjahA- egidiyatirikkha- dvayostiroki joNiyapavesaNae jAva pNceNdiytirikkhjonniypvesnne| 26 ege bhaMte! tirikkhajoNie tirikkhajoNiya yoge 10 bhaGgAH pavesaNaeNaM pavisamANe kiM egidiesu hojA jAva paMciMdiesu hojA?, gaMgeyA! egi0 vA hojA jAva paMciM0 vA 12 24 15 |13 25 evaM hojaa| 27 dobhaMte! tirikkhajoNiyA pucchA, gaMgeyA! egi0 vA hojjAjAva paMciM0 vA hojA, ahavA ege egidiesu hojA ege beiM(beM)diesu hojjA evaM jahA neraiyapavesaNae tahA tirikkhajoNiyapavesaNaevi bhANiyavve jAva 15 35 asNkhejaa| 28 ukkosA bhaMte! tirikkhajoNiyA pucchA, gaMgeyA! savvevi tAva egidiesu hojjA ahavA egidiesu tirygyoniprveshnkprkaarprshnH| ekAdiyAvadasaGkhyAta ti0 pra0 yogAdi utkRSTa ti0 pra0,alpabahutvAdipraznAH / // 755 23 45 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatya zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 756 // vA beiM(beM)diesuvA hojjA, evaM jahA neratiyA cAriyA tahA tirikkha vicAreyavvA, egiMdiyA amuJcaMtesuduyAsaMjogo tiyAsaMjogo 9zatake caukka(kkA)saMjogo paMca(cA)saMjogo uvaujjiUNa bhANiyavvojAva a0 egi0 vA beiMdiya jAva paMciMdiesuvA hojA // 29 eyassa uddezaka: 32 gAneyANaMbhaMte! egiMdiyatirikkhajojAva paMciMdiyatirikkhajoNiyapavesaNayassa kayare 2 jAva visesAhiyA vA?, gaMgeyA! savvatthovA |dhikaarH| paMciMdiyatirikkhajoNiyapavesaNae cauriMdiyatirikkhajoNiya. visesAhie teiMdiya visesAhiyA beiMdiya visesAhie sUtram 374 tiryagyoniegidiyatirikkha0 visesaahie||suutrm 374 // pravezanaka25 tirikkhe tyAdi, 26 ihaikastiryagyonika ekendriyeSu bhavedityuktaM tatra ca yadyapyekendriyeSvekaH kadAcidapyutpadyamAno na prkaarprshnH| ekAdiyAlabhyate'nantAnAmeva tatra pratisamayamutpattestathA'pi devAdibhya uddhRtya yastatrotpadyate tadapekSayaiko'pi labhyate, etadeva ca praveza- vadasaGkhyAta ti0 pra0 nakamucyate yadvijAtIyebhya Agatya vijAtIyeSu pravizati sajAtIyastu sajAtIyeSu praviSTa eveti kiM tatra pravezanakamiti, tatra yogAdi, caikasya krameNaikendriyAdiSu paJcasu padeSUtpAde paJca vikalpAH , 27 dvayorapyekaikasminnutpAde paJcaiva, dvikayoge tu daza, etadeva utkRSTa ti0 pra0, alpasUcayatA'havA ege egidiesvi tyAdyuktam / atha saGkepArthaM tryAdInAmasaGkhyAtaparyantAnAM tiryagyonikAnAM pravezanakamatidezena bahutvAdidarzayannAha, evaM jahe tyAdi, nArakapravezanakasamAnamidaM sarvam, paraMtatra saptasu pRthivISvekAdayo nArakA utpAditAH tiryaJcastu prshnaaH| tathaivapaJcasusthAneSUtpAdanIyAH, tato vikalpanAnAtvaM bhavati, taccAbhiyuktena pUrvoktanyAyena svayamavagantavyamiti, ihacAnantAnAmekendriyANAmutpAde'pyanantapadaM nAsti pravezanakasyoktalakSaNasyAsaGkhyAtAnAmeva lAbhAditi, 28 savvevi tAva egidie hojja tti, ekendriyANAmatibahUnAmanusamayamutpAdAt, duyAsaMjoga vityAdi, iha prakrame dvikasaMyogazcaturddhA trikasaMyogaH SoDhA catuSkasaMyogazcaturddhA paJcakasaMyogastveka eveti // 29 savvathovA paMciMdiyatirikkhajoNiyapavesaNae tti paJcendriyajIvAnAM 32 // 756 // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 757 // stokatvAditi, tatazcaturindriyAdipravezanakAni paraspareNa vizeSAdhikAnIti // 374 // 30 maNussapavesaNaeNaM bhaMte! kativihe pa0?, gaMgeyA! duvihe pannatte, taMjahA-samucchimamaNussapavesaNae gabbhavakkaMtiyamaNussapa0 y|31 ege bhaMte! maNusse maNussa pavesaNaeNaM pavisamANe kiM saMmucchimamaNussesu hojA gabbhavavaMtiyamaNussesu hojA?, gaMgeyA! saMmucchimama0 vA hojjA gabbhavakvaMtiyama0 vA hojjaa| 32 do bhaMte! maNussA0 pucchA, gaMgeyA! saMmucchimamaNassesu vA hojjA gabbhavakkaMtiyama0 vA hojjA ahavAege saMmucchimama0 vA hojAege gabbhavakvaMtiyama0 vA hojjA, evaM eeNaM kameNaM jahA neraiyapavesaNae tahA maNussapavesaNaevi bhANiyavve jAva dasa // 33 saMkhejjA bhaMte! maNussA pucchA, gaMgeyA! saMmucchimamaNussesu vA hojjA gabbhavakvaMtiyama vA hojjA a0 ege samucchimama0 hojjA saMkhejA gabbhavakvaMtiyama0 vA hojjA a0 do samucchimama hojjA saMkhejjA gabbhavakvaMtiyama hojA evaM ekvekkaM ussA(osA)ritesu (UsArie) jAva a0 saMkhejjA saMmucchimamaNussesu hojjA saMkhejjA gabbhavakvaMtiyama hojjA // 34 asaMkhejA (NaM) bhaMte! maNussA pucchA, gaMgeyA! savvevi tAva saMmucchimama hojA a0 asaMkhejjA saMmucchimama0 ege gabbhavakvaMtiyama hojjA ahavA asaMkhejA saMmucchimama0 do ganbhavakkaMtiyamaNussesu hojjA evaM jAva asaMkhejjA saMmucchimamaNussesu hojjA saMkhejA gabbhavakvaMtiyamaNussesu hojjA // 35 ukkosA bhaMte! maNussA pucchA, gaMgeyA! savvevi tAva saMmucchimamaNussesu hojjA a0 saMmucchimama0 ya ganbhavakvaMtiyama vA hojjA / 36 eyassa NaM bhaMte! saMmucchimamaNussapavesaNagassa gabbhavakvaMtiyamaNussapavesaNagassaya kayare 2 jAva visesAhiyA?, gaMgeyA! savvatthovA gabbhavakvaMtiyamaNu0 saMmucchimamaNussapavesaNae asNkhejgunne||suutrm 375 // 37 devapavesaNaeNaM bhaMte! kativihe pannatte?, gaMgeyA! caubvihe pannatte, taMjahA- bhavaNavAsidevapavesaNae jAva vemANiyadevapa0 / 9 zatake uddezaka: 32 gaanggeyaadhikaarH| sUtram 375 mnussyprveshnkprkaarprshnH| ekaadiyaavdsngkhyey| manu0pra0 yogAdi, utkRSTa manu0 pra0, tadalpabahutvAdi praznAH / sUtram 376 // 757 // Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 758 // 9zatake uddezakaH 32 gaannyaadhikaarH| sUtram 376 devprveshnkprkaarprshnaaH| ekAdiyAvadasaGkhyeya deva0pra0 yogAdi, 38 ege bhaMte! devapavesaNaeNaM pavisamANe kiM bhavaNavAsIsu hojA vANamaMtarajoisiyavemANiesu hojA?, gaMgeyA! bhavaNavAsIsuvA hojAvANamaMtarajoisiyavemANiesuvA hojjA / 39dobhaMte! devA devapavesaNae pucchA, gaMgeyA! bhavaNavAsIsuvA hojjAvANamaMtarajor3asiyave0 vA hojjA ahavA ege bhavaNavA ege vANamaM0 hojA evaM jahA tirikkhajoNiyapavesaNae tahA devapavesaNaevi bhANiyavve jAva asaMkhejatti / 40 ukkosA bhaMte! pucchA, gaMgeyA! savvevitAva joisiesuhojA a0 joisiyabhavaNa0 ya hojA a0 joisiyavANa. ya hojjA a0 joisiyavemANiesuya hojjA a0 joisiesuya bhavaNa0 ya vANamaMtaresuya hojjA a0 joisiesuya bhavaNa ya vemA0 ya hojA a0 joisiesuvANa0 vemA0 ya hojjA a0 joisiesuyabhavaNa yavANa. yavemA0 ya hojaa| 41 eyassaNaM bhaMte! bhavaNavAsidevapavesaNagassa vANamaMtaradevapa0 joisiyadevapa0 vemANiyadevapa0 ya kayare 2 jAva visesAhiyAvA?, gaMgeyA! savvatthovevemANiyadevapavesaNae bhavaNavAsidevapa0 asaMkhejaguNe vANamaMtaradevapa0 asaMkhejaguNe joisiyadevapa0 sNkhejgunne|| sUtram 376 // 42 eyassaNaMbhaMte! neraiyapavesaNagassa tirikkha0 maNussa0 devapavesaNagassa kayare kayarejAva visesAhie vA?, gaMgeyA! savvatthove maNussapavesaNae neraiyapa0 asaMkhejaguNe devapa0 asaMkhejaguNe tirikkhajoNiyapa0 asNkhejjgunne||suutrm 377 // 30-32 manuSyapravezanakaM devapravezanakaMca sugamam, tathA'pikiJcillikhyate, manuSyANAM sthAnakadvaye saMmUrchimagarbhajalakSaNe pravizatIti dvayamAzrityaikAdisaGkhyAtAnteSu pUrvavadvikalpAH kAryAH, 33 tatra cAtidezAnAmantimaM sanayAtapadamiti tadvikalpAn sAkSAddarzayannAha, saMkhejjetyAdi, iha dvikayoge pUrvavadekAdaza vikalpAH, 34 asaGkhyAtapade tu pUrva dvAdaza vikalpA uktA iha punarekAdazaiva, yato yadi saMmUrchimeSu garbhajeSu cAsaGkhyAtatvaM syAttadA dvAdazo'pi vikalpo bhavet, na caivam, iha garbhajamanuSyANAMsvarUpato'pyasaGkhyAtAnAmabhAvena tatpravezanake'saGkhyAtAsambhavAd, ato'saGkhyAtapade'pi vikalpaikAdaza | utkRSTa deva0 |pra0, tadalpa bahutvAdi praznAH / sUtram 377 sarvapravezanakAlpabahutva prshnH| // 758 // Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIabhaya vRttiyutam gADyA bhAga-2 // 759 // kadarzanAyAha, asaMkhenje tyaadi||35 ukkosA bhaMta ityAdi, savvevi tAva saMmucchimamaNussesu hoja tti saMmUrchimAnAmasaGkhyAtAnAM 9zatake bhAvena pravizatAmapyasaGkhyAtAnAMsambhavastatazca manuSyapravezanakaM pratyutkRSTapadinasteSu sarve'pi bhavantIti, ata eva saMmUrchima-8 uddezaka: 32 manuSyapravezanakamitarApekSayA'saGkhyAtaguNamavagantavyamiti // 375 // dhikaarH| 36 devapravezanake savvevi tAva joisiesu hojja ttijyotiSkagAmino bahava iti teSUtkRSTapadino devapravezanakavantaH sarve'pi sUtram 378 nai0 AdInAMbhavantIti 41 savvatthove vemANiyadevappavesaNae tti tadgAminAM tatsthAnAnAMcAlpatvAditi // 376 // sAntara42 atha nArakAdipravezanakasyaivAlpatvAdi nirUpayannAha, eyassaNa mityAdi, tatra sarvastokaM manuSyapravezanakam, manuSyakSetra nirantaro tpAdodvartanAeva tasya bhAvAt, tasya ca stokatvAt, nairayikapravezanakaMtvasaGkhyAtaguNam, tadgAminAmasaGkhyAtaguNatvAt, evmuttrtraapiiti|| praznAH / 377||anntrN pravezanakamuktaM tatpunarutpAdodvarttanArUpamiti nArakAdInAmutpAdamudvartanAMca sAntaranirantaratayA nirUpayannAha nai0 AdInAM sadasadutpAdo43 saM(sAM)taraM bhaMte! neraiyA uvavakhaMti niraMtaraM neraiyA uvavajaMti, saMtaraM asurakumArA uvavajaMti niraMtaraM asurakumArA uva0 jAva dvartanAtaddhetu, bhagavataH saMtaraM vemANiyA uva0 niraMtaraM ve0 uva0 saMtaraM neraiyA uvavaTuMti niraMtaraM ne uvavatRRti jAva saMtaraM vANamaMtarA uvavaDheMti niraMtaraM vANa. svayaMjJAna, uvavadvRti saMtaraM joisiyA cayaMti niraMtaraM jo0 cayaMti saMtaraM vemANiyA cayaMti niraMtaraM ve cayaMti?, gaMgeyA! saMtaraMpi ne uvavajaMti nai0AdInAM svayamutpAdAdiniraMtaraM(pi) ne uvavakhaMti jAvasaMtaraMpithaNiyakumArA uvavajaMti niraMtaraMthaNiyaku0 uvavakhaMti no saMtaraMpipuDhavikkAiyA uvavajaMti praznAH / niraMtaraM puDhavi0 uvavakhaMti evaM jAva vaNassai0 sesA jahA neraiyA jAva saMtaraMpive. uvavakhaMti niraMtaraMpive. uvavajaMti, saMtaraMpine. uvavaEti niraMtaraMpine0 uvavaTuMti evaM jAva thaNiyaku0 nosaMtaraM puDhavi0 uvavaTuMti niraMtaraM puDhavi0 uvavadvRti evaM jAva vaNassaikAiyA * 'uvavaTuMti, uvvaTaMti' ityubhayathA pATha uplbhyte| // 759 // Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 760 // sesA jahA neraiyA, navaraMjoisiyavemANiyA cayaMti abhilAvo, jAva saMtaraMpi vemANiyA cayaMti niraMtaraM ve0 cayaMti // 44 saM(sa)to bhaMte! neratiyA uvavajaMti asaMto bhaMte! ne0 uvavajaMti?, gaMgeyA! saMto ne uvavakhaMti no asaMto ne uvavajaMti, evaM jAva ve0, 45 saMto(sa) bhaMte! neratiyA uvavaTThati asaMto ne uvavadvRti?, gaMgeyA! saMto ne0 uvavaTuMti no asaMto ne0 uvavaDheMti, evaM jAva ve0, navaraM joisiyavemANiesucayaMti bhANiyavvaM / 46 sao bhaMte! ne0 uvavaeti asaMto bhaMte! ne0 uvavaTuMti saMto asurakumArA uvavaTuMti jAva sato ve uvavajaMti asato vemANiyA uvavajaMti sato neratiyA uvavati asato ne0 uvavaDheMti saMto asuraku0 uvavaTuMti jAva saMtove0 cayaMti asato ve cayaMti?, gaMgeyA! sato ne uvavajaMti no asao ne uvavarlDa(jaM)ti, sao asuraku. uvavajaMti no asato asuraku0 uvavakhaMti jAvasao vemANiyA uvavajaMti no asato ve uvavakhaMti, sato neratiyA uvavaTuMti no asato ne0 uvavanaMti jAva sato ve0 cayaMti no asato ve0, se keNaTeNaM bhaMte! evaM vu. sato neraiyA uvavajaMti no asato ne uvavajaMti jAva sao ve0 cayaMti no asaove0 cayaMti?, se nUNaM bhaMte! gaMgeyA! pAseNaM arahayA purisAdANIeNaM sAsae loe buie aNAdIe aNavayagge jahA paMcamasae (bha-za05 u09) jAvaje lokkaise loe, se teNaTeNaM gaMgeyA! evaM vu0 jAva sato vemANiyA cayaMtino asato ve0 cayaMti / / 47 sayaM bhaMte! evaM jANaha udAhu asayaM asoccA ete evaM jANaha udAhu soccA sato ne uvavakhaMti no asato ne uvavajaMti jAvasao ve. cayaMti no asaove. cayaMti?, gaMgeyA! sayaM ete evaM jANAmi no asayaM, asoccA ete evaM jANAmi no soccA sato ne uvavakhaMti no asao ne uvavakhaMti jAva sato ve cayaMti, no asato ve cayaMti, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vu0 taM ceva jAva no asato vemANiyA caMyati?, gaMgeyA! kevalI NaM puracchi(tthi)meNaM miyaMpi jANai amiyaMpi jANai dAhiNeNaM evaM jahA sagaDu(saDhu)ddesae (bha0za06 u04) jAva nivvuDe nANe kevalissa, se teNaTeNaM gaMgeyA! evaM vu0 taM ceva jAva no asato ve0 cyNti||48 sayaM bhaMte ! ne0 neraiesu 9zatake uddezakaH 32 gaanggeyaadhikaarH| | sUtram 378 nai0 AdInAMsAntaranirantarotpAdodvartanApraznAH / nai0 AdInAMsadasadutpAdodvartanAtaddhetu, bhagavataH svayaMjJAna, nai0AdInAM svayamutpAdAdipraznAH / // 760 // Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 761 // uvavajaMti asayaM ne neraiesu uvavajaMti?, gaMgeyA! sayaM ne neraiesu uvavajaMti no asayaM ne0 neraiesu uvavajjaMti?,sekeNaTeNaM bhaMte! evaM vu0 jAva uvavajaMti?, gaMgeyA! kammodaeNaM kammaguruyattAe kammabhAriyattAe kammagurusaMbhAriyattAe asubhANaM kammANaM udaeNaM asubhANaM ka. vivAgaNaM asubhANaM ka0 phalavivAgeNaM sayaM ne neraiesu uvavakhaMti no asayaM ne neraiesu uvavajaMti, se teNaTeNaM gaMgeyA! jAva uvavajaMti // 49 sayaM bhaMte! asuraku0 pucchA, gaMgeyA! sayaM asuraku0 jAva uvavanaMti no asayaM asuraku0 jAva uvajaMti, sekeNaTeNaMtaMceva jAva uvavajaMti?, gaMgeyA! kammodaeNaM kammovasameNaM kammavigatIe kammavisohIe kammavisuddhIe subhANaM kammANaM udaeNaM subhANaM ka. vivAgeNaM subhANaM ka0 phalavivAgaNaM sayaM asuraku0 asurakumArattAe jAva uvavakhaMti no asayaM asuraku0 asurakumArattAe uvavanaMti se teNaTeNaM jAva uvavajaMti evaM jAva thnniyku0||50 sayaM bhaMte! puDhavikkAiyA0 pucchA, gaMgeyA! sayaM puDhayikAiyA jAva uvavanaMti no asayaM pucchA jAva uvavajaMti , se keNaTeNaM bhaMte! evaM vu0 jAva uvavakhaMti?, gaMgeyA! kammodaeNaM kammaguruyattAe kammabhAriyattAe kammagurusaMbhAriyattAe subhAsubhANaM kammANaM udaeNaM subhAsubhANaM ka vivAgeNaMsubhAsubhANaM ka0 phalavivAgeNaM sayaM puDhavikAiyA jAva uvavakhaMti no asayaM puDhavikAiyA jAva uvavanaMti, se teNaTeNaM jAva uvavakhaMti, evaM jAva maNussA, vANamaMtarajoisiyA vemANiyA jahA asurakumArA, se teNaTeNaM gaMgeyA! evaM vuccai sayaM ve jAva uvavajaMti no asayaMjAva uvvjNti||suutrm 378 // 51 tappabhiiMca NaM se gaMgeye aNagAre samaNaM bha0 ma0 paJcabhijANai savvannu savvadarisI, taeNaM se gaMgeye aNagAre sa0 bha0 ma0 tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei karettA vaM0 nama0 vaMdittA namaMsittA evaM va0- icchAmi NaM bhaMte! tujjhaM aMtiyaM cAujAmAo dhammAo paMcamahavvaiyaM evaM jahA kAlAsavesiyaputto taheva bhANiyavvaMjAva svvdukkhpphiinne||sevN bhaMte! 2||suutrm 379 // 9zatake uddezakaH 32 gaaddyaadhikaarH| sUtram 378 nai AdInAMsAntaranirantarotpAdodvartanApraznAH / nai0 AdInAMsadasadutpAdodvartanAta tu, bhagavataH svayajJAna,. nai0AdInAM svymutpaadaadiprshnaaH| sUtram 379 gADyasya dakSiA nirvaannaadi| // 76 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 762 // gaMgeyo smtto||9-32|| 9zatake uddezaka:32 43 saMtaraM bhaMta! ityAdi, atha nArakAdInAmutpAdAdeH sAntarAditvaM pravezanakAtpUrvaM nirUpitameveti kiM punastannirUpyate? gAGgeyAiti, atrocyate, pUrvaM nArakAdInAM pratyekamutpAdasya sAntaratvAdi nirUpitam, tatazca tathaivodvartanAyAH, iha tu punarnArakAdi- |dhikaarH| sarvajIvabhedAnAMsamudAyataH samuditayoreva cotpAdodvarttanayostannirUpyata iti // 44 atha nArakAdInAmeva prakArAntareNotpAdo sUtram 378 | nai0 AdInAMdvarttane nirUpayannAha sao bhaMte! ityAdi, tatra ca sao neraiyA uvavajjaMti tti santaH vidyamAnA dravyArthatayA, nahi sarvathaivAsat sAntara | nirantarokiJcidutpadyate, asattvAdeva kharaviSANavat, sattvaM ca teSAM jIvadravyApekSayA nArakaparyAyApekSayA vA, tathAhi-bhAvinAraka tpAdodvartanAparyAyApekSayA dravyatonArakAH santo nArakA utpadyante, nArakAyuSkodayAdvA bhAvanArakA evaM nArakatvenotpadyanta iti / athavA | praznAH / nai0 AdInAMsao tti vibhaktipariNAmAt satsu prAgutpanneSvanye samutpadyante nAsatsu, lokasya zAzvatatvena nArakAdInAM sarvadaiva sdbhaavaaditi| sadasadutpAdo46 se NUNaM bhaMte! gaMgeye tyAdi, anena ca tatsiddhAntenaiva svamataM poSitam, yataH pArcenArhatA zAzvato loka ukto'to lokasya bhagavataH zAzvatatvAtsanta evaM satsveva vA nArakAdaya utpadyante cyavante ceti sAdhvevocyata iti // 47 atha gAGgeyo bhagavato'tizAyinI svayajJAna, jJAnasampadaM sambhAvayan vikalpayannAha sayaM bhaMte! ityAdi, svayamAtmanA liGgAnapekSamityarthaH, evaM ti vakSyamANaprakAraM vastu, nai0AdInAM svayamutpAasayaM ti, asvayaM parato liGgata ityarthaH, tathA 'soca tti, azrutvA''gamAnapekSam, etevaM ti, etadevamityarthaH socca tti daadiprshnaaH| puruSAntaravacanaM zrutvA''gamata ityarthaH, sayaM etevaM jANAmi tti svayametadevaM jAnAmi, pAramArthika pratyakSasAkSAtkRtasamastavastustomasvabhAvatvAnmama sayaM neraiyA neraiesu uvavajaMti tti svayameva nArakA utpadyante nAsvayaM nezvarapAratantryAdeH, yathA kaizciducyata, ajJo jnturniisho'ymaatmnHsukhduHkhyoH| Izvaraprerito gacchetsvargaMvA zvabhrameva vaa||1||iti, Izvarasya hi kAlAdi-8 dvartanAddhetu, Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyA zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 763 // gaayaadhikaarH| sUtram 378 nai0 AdInAMsAntara praznAH / kAraNakalApavyatiriktasya yuktibhirvicAryamANasyAghaTanAditi, 48 kammodaeNaM ti karmaNAmuditatvena, naca karmodayamAtreNa 9zatake nArakeSUtpadyante, kevalinAmapi tasya bhAvAd, ata Aha kammaguruyattAe tti karmaNAMgurukatA karmagurukatA tayA kamma bhaariyttaae| uddezaka: 32 tti bhAro'sti yeSAM tAni bhArikANi tadbhAvo bhArikatA karmaNAM bhArikatA karmabhArikatA tayA cetyarthaH, tathA mahadapi kiJcidalpabhAraM dRSTaM tathAvidhabhAramapi ca kiJcidamahadityata Aha kammagurusaMbhAriyattAe tti guroH sambhArikasya ca bhAvo gurusambhArikatA, gurutA sambhArikatA cetyarthaH, karmaNAM gurusambhArikatA karmagurusambhArikatA tayA, atiprakarSAvasthaye nirantaro tpAdodvartanAtyarthaH, etacca trayaM zubhakarmApekSayA'pi syAdata Aha asubhANa mityAdi, udayaH pradezo'pi syAdata Aha vivAgeNaM ti vipAko nai0 AdInAMyathAbaddharasAnubhUtiH, saca mando'pisyAdata Aha phalavivAgeNaM ti phalasyevAlAbukAdervipAko vipacyamAnatArasaprakarSAvasthA sadasadutpAdophalavipAkastena // 49 asurakumArasUtre kammodaeNaMti, asurakumArocitakarmaNAmudayena, vAcanAntareSu kammovasameNaM ti dRzyate, dvartanAta tu, tatra cAzubhakarmaNAmupazamena sAmAnyataH, kammavigaIe tti karmaNAmazubhAnAM vigatyA vigamena sthitimAzritya, kammavisohIe svayaMjJAna, nai0AdInAM tti rasamAzritya kammavisuddhIe tti pradezApekSayA, ekArthA vaite zabdA iti| 50 pRthvIkAyikasUtre subhAsubhANaM ti zubhAnAM svayamutpA daadiprshnaaH| zubhavarNagandhAdInAmazubhAnAM teSAmekendriyajAtyAdInAM ca // 378 // sUtram 379 51 tappabhiI ca tti yasmin samaye'nantaroktaM vastu bhagavatA pratipAditaM jJAnasya tattathA, cazabdaH punararthe samuccaye vA se tti, dIkSA nirvaannaadi| asau paccabhijANai tti pratyabhijAnAti sma, kiM kRtvA?, ityAha, sarvajJaM sarvadarzinam, jAtapratyayatvAditi // 379 // navamazate dvaatriNshttmoddeshkH||9-32|| (granthAgram 10000) bhagavataH gAGgayasya // 763 // Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vattiyutam bhAga-2 / / 764 // ||nvmshtketrystriNshttmoddeshkH|| gAGgeyo bhagavadupAsanAtaH siddho'nyastu karmavazAdviparyayamapyavApnoti yathA jamAlirityetaddarzanAya trayastriMzattamoddezakaH, tasya cedaM prastAvanAsUtram 1 teNaM kAleNaM 2 mAhaNakuMDaggAme(NAma) nayare hotthA vannao, bahusAlae cetie vannao, tatthaNaMmAhaNakuMDaggAme nayare usabhadatte nAmaM mAhaNe parivasati aDDe ditte vitte jAva aparibhUe riuvedajajuvedasAmavedaathavvaNaveda jahA khaMdao (bha0za02 u01) jAva annesu ya bahusu baMbhannaesu naesu supariniTThie samaNovAsae abhi(hi)gayajIvAjIve uvaladdhapuNNapAve jAva appANaM bhAvemANe viharati, tassa NaM usabhadattamAhaNassa devANaMdA nAmaM mAhaNI hotthA, sukumAlapANipAyA jAva piyadasaNA suruvA samaNovAsiyA abhigayajIvAjIvA uvaladdhapunnapAvA jAva viharai / teNaM kAleNaM 2sAmI samosaDhe, parisA jAva paJjuvAsati, tae(te) NaM se usabhadatte mAhaNe imIse kahAe laddhaDhe samANe haTTa jAva hiya(da)ejeNeva devANaMdA mAhaNI teNeva uvAgacchati rattA devANaMdaM mAhaNiM evaM va0evaM khalu devANuppie! samaNe bhagavaM mahAvIre Adigare jAvasavvannU savvadarisI AgAsagaeNaM cakkeNaM jAva suhaMsuheNaM viharamANe bahusAlae ceie ahApaDirUpaM jAvaviharati, taM mahApha(hapkolaM khalu devANuppie! jAva tahArUvANaM ari(ra)haMtANaM bhagavaMtANaM nAmagoyassavisavaNayAe kimaMga puNa abhigamaNavaMdaNanamaMsaNapaDipucchaNapajuvAsaNayAe?, egassavi Ayariyassa dhammiyassa suvayaNassasavaNayAe kimaMgapuNa viulassa aTThassa gahaNayAe?,taMgacchAmoNaM devANuppie! samaNaM bhagavaM mahAvIraMvaMdAmo namasAmo jAva pajuvAsAmo, eyaNNaM(Ne-No) ihabhave ya parabhave ya hiyAe suhAe khamAe nissesAe ANugAmiyattAe bhavissai / tae(te)NaM sA devANaMdA mAhaNI usabhadatteNaM mAhaNeNaM evaM vuttA samANI haTTa jAva hiya(da)yA karayalajAvakaha usabhadattassa mAhaNassa eyamaTuM 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 380-382 prbhaaraagmnmRssbhdttdevaanNdaashushruussaaraamaadhdhdhaaraaprbho:smaadhaandhrmkthnprvrjyaamokssaadi| // 764 // Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyA zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 765 // viNaeNaM paDisuNei, 2 tae NaM se usabhadatte mAhaNe koDuMbiyapurise saddAvei ko0 pu. saddAve(viya)ttA evaM va0- khippAmeva bho devANu0! lahukaraNajutta-joiya-samakhura-vAlihANa-samalihiyasiMgehiM jaMbUNayAmayakalAvajutta (ssa) pari(ti)visiTehiM rayayAmayaghaMTA-suttarajjuya-pavara-kaMcaNanatthapaggahoggahiyaehiM nIluppalakayAmelaehiM pavaragoNajuvANaehiM nANAmaNirayaNaghaMTiyAjAlaparigayaM sujAyayuga-jottarajjuyajuga-pasatthasuviracitanimmiyaMpavaralakkhaNovaveyaM (granthAgram 6000) dhammiyaM jANappavaraM juttAmeva uvaTThaveha rattA mama eyamANattiyaM paJcappiNaha, tae NaM te koDuMbiyapurisA usabhadatteNaM mAhaNeNaM evaM vuttA samANA haTTa jAva hiyayA karayala0 (jAva) evaM sAmI! tahatti A(ttANA)NAe viNaeNaM vayaNaM jAva paDisuNettA khippAmeva lahukaraNajuttajAva dhammiyaM jANappavaraM juttAmeva uvaTThavettA jAva tamANattiyaM paJcappiNaMti, 3 tae NaM se usa0 mA0 NhAe jAva appamahagghabharaNAlaMkiyasarIre sA(sayA)o gihAo paDinikkhamati sAo gihAo paDinikkhami(mai)ttA je0 bAhiriyA uvaTThANasAlA je0 dhammie jANappavare te. uvAga0 te. uvAgattA dhammiyaM jANappavaraM duruuddhe| tae NaM sA devANaMdA mAhaNI aMto aMteuraMsi NhAyA kayabalikammA kayakouyamaMgala-pAyacchittA kiMca(kiMte-kiMti) varapAdapattaneura-maNimehalA-hAraviraiya-(racita)uciyakaDaga-khuDDAya (khaDua-khaDDaga-khuDAga) ekAvalI-kaMThasutta-uratthagevenja-soNisuttaga-nANAmaNi-rayaNabhUsaNavirAiyaMgI cINaMsuyavatthapavaraparihiyA duggullasukumAlauttarijA savvouyasurabhikusumavariyasirayA varacaMdaNavaMdiyA varAbharaNabhUsiyaMgI kAlAgu(ga)rudhUvadhUviyA sirisamANavesA jAva appamahagdhAbharaNAlaMkiyasarIrA bahUhiM khujAhiM cilAiyAhiM vAmaNiyAhiM vaDahiyAhiM babbariyAhiM IsigaNiyAhiM joNhiyAhiM cArugaNiyAhiM pallaviyAhiM lhAsiyAhiM lausiyAhiM ArabIhiM damilIhiM siMghalIhiM puliMdIhiM pukkhalIhiM muruMDIhiMsabarIhiM pArasIhi nANAdesIhiM(desa)videsaparipaMDiyAhiM iMgitaciMtitapatthiyaviyANiyAhiMsadesanevatthagahiya 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 380-382 prbhoraagmnRssbhdttdevaanNdaashushruussaaromaanycduudhdhaaraaprbho:smaadhaandhrmkthnprvrjyaamokssaadi| // 765 // Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 766 // 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram vesAhiM kusalAhiM viNIyAhi (hiMce) ya ceDiyAcakkavAla-varisadharathera-kaMcuijja-mahattaragavaMdapakkhittA aMteurAo nigga0 aMte. nittAje0 bAhiriyA uvaTThANa0 je0 dhammie jANappavare te. uvAga0 te0 uvA0ttA jAvadhammiyaM jANappavaraM durUDhA ||tennN se usa0 mAhaNe devA mAhaNIe saddhiM dhammiyaM jANappavaraM durUDhe samANe NiyagapariyAlasaMparivuDe mAhaNakuMDaggAmaM nagaraM majhamajheNaM nigga0 nittA je. bahusAlae ceie te0 uvA0 te. uvA0ttA chattAdI(tI)e titthakarAtIsae pAsai cha0 pA0 rattA dhammiyaM jANappavaraM Thavei rattA dhammiyAojANappavarAopaccoruha(bha)i dha0pa02ttAsamaNaMbha0ma0paMcaviheNaM abhigameNaM abhigacchati, taMjahA-sacittANaM davvANaM viusaraNayAe evaM jahA bitiyasae (bha. za02 u05) jAva tivihAe pajuvAsaNayAe paJjuvAsati, taeNaMsA devANaMdA mA0 dhammi0 jANa. paccorubhati dha0 jANa pattA bahUhiM khujAhiM jAva mahattaragavaMdaparikkhittA samaNaM bha0 ma0 paMcaviheNaM abhigameNaM abhigacchai, taMjahA-sacittANaM davvANaM visaraNayAe acittANaMdavvANaM avimoyaNayAe viNayoNayAe gAyalaTThIe cakkhuphAse aMjalipaggaheNaM maNassa egattIbhAvakaraNeNaM je0 samaNe bha0 ma0 te uvA0 te0 u0ttA samaNaM bha0 ma0 tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei rattA vaM0 namaM0 vaMdittA namaMsittA usabhadattaM mA0 purao kuTTa ThiyA ceva saparivArA sussUsamANI NamaMsamANI abhimuhA(hI) viNaeNaM paMjaliuDA jAva pjuvaasi||suutrm 380 // 4taeNaMsA devANaMdA mA0 AgayapaNhAyA papphuyaloyaNA saMvariyavalayabAhA kaMcuyaparikkhittiyA dhArAhayakalaMba(puSpha)gaMpiva samUsaviyaromakUvA samaNaM bhagavaM mahAvIraM aNimisAe diTThIe dehamANI ciTThati ||5bhNte tti bhagavaM goyame samaNaMbha0 ma0va0 nama0 vaMdittA namaMsittA evaM va0- kiNNaM bhaMte! esA devANaMdA mA0 AgayapaNhavA taM ceva jAva romakUvA devANuppie(yaM) aNimisAe diTThIe dehamANI ciTThai?, goyamAdi samaNe bha0 ma0 bhagavaM goyama evaM va0- evaM khalu goyamA! devANaMdA mA0 mama ammagA, ahannaM 380-382 prbhoraagmnRssbhdttdevaanNdaashushruussaaromaanycduudhdhaaraaprbho:smaadhaandhrmkthnprvrjyaamokssaadi| 8 // 766 // Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 767 // devANaMdAe mAhaNIe attae, tae NaM sA devANaMdA mAhaNI teNaM puvvaputtasiNehApurAeNaM AgayapaNhAyA jAva samUsaviyaromakUvA mama aNimisAe diTThIe dehamANI 2 ciTThai // sUtram 381 // ___ taeNaM samaNe bha0 ma0 usabhadattassa mA0 devANaMdAe mA0 tIse ya mahatimahAliyAe isiparisAe jAva parisA pddigyaa|6tennN se usabhadatte mA0 samaNassa bha0 ma0 aMtiyaM dhamma soccA nisamma haTThatuDhe uTThAe uDhei uTThAe utRRttA samaNaM bha0 ma0 tikkhutto jAva namaMsittA evaM va0- evameyaM bhaMte! tahameyaM bhaMte! jahAkhaMdao (bha-za02 u01) jAva seyaM tujhe vadahatti kaTTha uttarapuracchimaM disIbhAgaM avakkamai uttarapu0 rattA sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuyai sayame0.2ttA sayameva paMcamuTThiyaM loyaM kareti sayame0 rattAje0 samaNe bha0 ma0 te. uvAga02 samaNaM bha0 ma0 tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM jAva namaMsittA evaM va0- Alitte NaM bhaMte! loe palitte NaM bhaMte! loe Alittapalitte NaM bhaMte! loe jarAe maraNeNa ya, evaM eeNaM kameNaM (imaM) jahA khaMdao (bha.za02 u01)taheva pavvaio jAva sAmAiyamAiyAI ekkArasa aMgAI ahijai jAva bahUhiM cautthachaTThaTThamadasamajAva vicittehiM tavokammehiM appANaM bhAvemANe bahUI vAsAI sAmannapariyAgaM pAuNai rattA mAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUseti mAsa. 2ttA saDhi bhattAI aNasaNAe chedeti sarvhi (bha0a0che0)2ttA jassaTThAe kIrati naggabhAvojAva tamaTuMArAhai jAva tamaTuMArAhettA (taeNaM so(se)) jAva svvdukkhpphiinne| 7 taeNaMsA devANaMdA mA0 samaNassa bha0 ma0 aMtiyaM dhamma soccA nisamma haTTha(TThA)tuTThA samaNaMbha0ma0 tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM jAva namaMsittA evaM va0- evameyaM bhaMte! tehameyaM bhaMte! evaM jahA usabhadatto taheva jAva dhammAikkhiyaM / tae NaM samaNe bha0 ma0 devANaMda mAhaNiM sayameva pavvAveti saya rattA sayameva ajjacaMdaNAe ajjAe sIsiNittAe dalayai ||tennNsaa anjacaMdaNA ajjA devANaMda(dA) mA0 sayameva pavvAveti sayameva muMDAveti sayameva sehAveti evaM jaheva usabhadatto taheva ajjacaMdaNAe ajjAe imaM eyArUvaM dhammiyaM 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 380-382 prbhoraagmnRssbhdttdevaanNdaashushruussaaromaadhduudhdhaaraaprbho:smaadhaandhrmkthnprvrjyaamokssaadi| // 767 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 768 // graamaadhikaarH| 380-382 prabhArAgamanaRSabhadatta uvadesaM sammaM saMpaDivajjar3a tamANAe taha(hA) gacchai jAva saMjameNaM saMjamati, tae NaMsA devANaMdA ajjA ajjacaMdaNAe ajAe aMtiyaM 9zatake uddezaka: 33 sAmAiyamAiyAI ekkArasa aMgAI ahijjai sesaMtaMceva jAva svvdukkhpphiinnaa| sUtram 382 // brAhmaNakuNDa2 teNaM kAleNa mityAdi, aDDe tti samRddhaH, ditte tti dIptaH tejasvI dRpto vA darpavAn vitte tti prasiddhaH, yAvatkaraNA sUtram dvicchinnaviulabhavaNasayaNAsaNajANavAhaNAinna ityAdidRzyam, hiyAe tti hitAya pathyAnnavat, suhAe tti sukhAya zarmaNe, khamAe tti kSamatvAya saGgatatvAyetyarthaH, ANugAmiyattAe tti, anugAmikatvAya zubhAnubandhAyetyarthaH, haTTa, iha yAvatkaraNAdevaM dRzya haTTatuTThacittamANaMdiyA hRSTatuSTamatyarthaM tuSTaM hRSTaM vA vismitaMtuSTaMtoSavaccittaM yatra tattathA, tadyathA bhavatyevamAnaMditA, ISanmukhasaumyatA devAnaMdA zuzrUSAdibhAvaiH samRddhimupagatA, tatazca nanditA smRddhitaratAmupagatA, pIimaNA prItiH prINanam, ApyAyanaMmanasi yasyAHsA prItimanAH, paramasomaNassiyA paramasaumanasyaM suSTha sumanaskatA saJjAtaM yasyAH sA paramasaumanasthitA harisavasavisappamANahiyayA harSavazena ? visarpadvistArayAyi hRdayaM yasyAH sA tathA, 2 lahukaraNajuttajoie ityAdi, laghukaraNaMzIghrakriyAdakSatvaM tena yuktau yaugikau ca / prazastayogavantau prazastasadRzarUpatvAdyau tau tathA, samAH khurAzca pratItAH, vAlihANa tti vAladhAne pucchau yayostau tathA, mokssaadi| samAni likhitAnyullikhitAni zRGgANi yayostau tathA, tataH karmadhArayo'tastAbhyAM laghukaraNayuktayaugikasamakhuravAlidhAnasamalikhitazRGgAkAbhyAm, goyuvabhyAMyuktameva yAnapravaramupasthApayateti sambandhaH, punaH kiMbhUtAbhyAm? ityAha, jAmbUnadamayau suvarNanirvRttau yau kalApau kaNThAbharaNavizeSau tAbhyAM yuktau prativiziSTakau ca pradhAnau javAdibhiyauM tau tathA tAbhyAM jAmbUnadamayakalApayuktaprativiziSTakAbhyAm, rajatamayyau rUpyavikArau ghaNTe yayostau tathA, sUtrarajuke kAryAsikasUtradavarakamayyau varakAJcane pravarasuvarNamaNDitatvena pradhAnasuvarNe ye naste nAsikArajjUtayoH pragraheNa razminA'vagRhItakau baddhau yau tau tathA tataH rAmAcadUdhadhArAprabho:samAdhAna dhamakathana pravrajyA // 76 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 769 // karmadhArayo'tastAbhyAM rajatamayaghaNTasUtrarajjukavarakAJcananastApragrahAvagRhItakAbhyAm, nIlotpalairjalajavizeSaiH kRto vihitaH, Amela tti, ApIDaHzekharoyayostau tathA tAbhyAM nIlotpalakRtApIDakAbhyAM pavaragoNajuvANaehiM ti pravaragoyuvAbhyAM nAnAmaNiratnAnAM satkaM yadghaNTikApradhAnaM jAlaM jAlakaM tena parigataM parikSiptaM yattattathA, sujAtaM sujAtadArumayaM yadhugaM yUpastat sujAtayugaM tacca yautkrarajjukAyugaM ca, yotkrAbhidhAnarajjukAyugmaM sujAtayugayotkrarajjukAyuge te prazaste'tizubhe suviracite sughaTite nirmite nivezite yatra yat sujAtayugayotkrarajjukAyugaprazastasuviracitanirmitam / eva mityAdi, evaM svAmin! tathetyAjJayetyevaM bruvANA ityarthaH, vinayenAJjalikaraNAdinA // 3 tae NaM sA devANaMdA mAhaNI tyAdi, iha ca sthAne vAcanAntare devAnandAvarNaka evaM dRzyate, aMto aMteuraMsi vhAyA, anta madhye'ntaHpurasya snAtA, anena ca kulInAH striyaH pracchannAH snAntIti darzitam, kayabalikammA gRhadevatAH pratItya, kayakouyamaMgalapAyacchittA kRtAni kautukamaGgalAnyeva prAyazcittAnyavazyaMkAryatvAdyayAsA tathA, tatra kautukAni maSItilakAdIni maGgalAni siddhArthakadUrvAdIni kiJca tti kiJcAnyad, varapAdapattaneura-maNimehalAhAraviraiya-uciyakaDaga-khuDDaya-egAvalI-kaMThasutta-uratthae-gevejja-soNisuttaga-NANAmaNi-rayaNa-bhUsaNavirAiyaMgI varAbhyAM pAdaprAptanUpurAbhyAM maNimekhalayA hAreNa viracitai ratidairvA, ucitairyuktaiH kaTakaizca khuDDAga tti, aGgalIyakaizcaikAvalyA cala vicitramaNikamayyA kaNThasUtreNa coraHsthena ca rUDhigamyena graiveyakeNa ca pratItena, uraHsthagraiveyakeNa vA zroNisUtrakeNa ca kaTIsUtreNa nAnAmaNiratnAnAM bhUSaNaizca virAjitamaGgazarIraM yasyAH sA tathA, cINaMsuyavatthapavaraparihiyA cInAMzukaM nAma yadvastrANAM madhye pravaraMtatparihitaM nivasanIkRtaM yayA sA tathA, dugullasukumAlauttarijjA dukUlovRkSavizeSastadvalkAjAtaMdukUlaM vastravizeSastat sukumAramuttarIyamuparikAyAcchAdanaM yasyAH sA tathA, savvouyasurabhikusumavariyasirayA sarvva kasurabhikusumairvRtA veSTitAH zirojA 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 380-382 prabhorAgamanaRSabhadatta devAnaMdA| shushruussaaromaanycduudhdhaaraaprbho:smaadhaandhrmkthnprvrjyaamokssaadi| // 769 // Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 770 // 9zatake uddezakaH 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 380-382 prabhorAgamanaRSabhadattadevAnaMdAzuzrUSA yasyAH sA tathA, varacaMdaNavaMdiyA varacandanaM vanditaM lalATe nivezitaMyayA sAtathA, varAbharaNabhUsiyaMgI ti vyaktam, kAlAgurudhUvadhUviye tyapi vyaktam, sirIsamANavesA zrIrdevatA tayA samAnanepathyA, itaH prakRtavAcanA'nuzriyate, khujjAhiM ti kubjikAbhirvakrajaGghAbhirityarthaH, cilAiyAhiM ti cilAtadezotpannAbhiH, yAvatkaraNAdidaM dRzyam, vAmaNiyAhiM, hrasvazarIrAbhiH, vaDahiyAhiM maDahakoSThAbhiH, babbariyAhiM paosiyAhiM IsigaNiyAhiM vAsagaNiyAhiM joNhiyAhiM palhaviyAhiM lhAsiyAhiM lausiyAhiM ArabIhiM damilAhiM siMhalIhiM puliMdIhiM pakkaNIhiM bahalIhiM muruMDIhiM sabarIhiM pArasIhiM nANAdesavidesaparipiDiyAhiM (mUlasUtre kramavyatyayaH kvacitpustake pAThabhedazca dRzyate) nAnAdezebhyo bahuvidhajanapadebhyo videzetaddezApekSayA dezAntare paripiNDitA yAstAstathA, sadesanevatthagahiyavesAhiM svadezanepathyamiva gRhIto veSo yakAbhistAstathA tAbhiH, iMgiyaciMtiyapatthiyaviyANiyAhiM, iGgitena / | romAJcanayanAdiceSTayA cintitaM ca pareNa prArthitaM cAbhilaSitaM vijAnanti yAstAstathA tAbhiH, kusalAhiM viNIyAhiM yuktA iti | dUdhadhArAgamyate, ceDiyAcakkavAla-varisadhara-therakaMcuijja-mahattaraya(ga) vaMdaparikkhittAceTIcakravAlenArthAtsvadezasambhavena varSadharANAMvardhitakakaraNena napuMsakIkRtAnAmantaH puramahallakAnAm, therakaMcuijjatti sthavirakaJcukinAmantaHpuraprayojananivedakAnAM pratIhArANAM mokssaadi| vA mahattarakANAM cAntaHpurakAryacintakAnAM vRndena parikSiptA yA sA tathA, idaM ca sarva vAcanAntare saakssaadevaasti| saccittANaM davvANaM viusaraNayAe tti puSpatAmbUlAdidravyANAM vyutsarjanayA tyAgenetyarthaH, acittANaM davvANaM avimoyaNayAe tti vastrAdInAmatyAgenetyarthaH, maNassa egattIbhAvakaraNeNaM, anekasya sata ekatAlakSaNabhAvakaraNena, ThiyA ceva tti, uurddhsthaansthitaivaanupvissttetyrthH||380|| 4 AgayapaNhayatti, AyAtaprazravA putrasnehAdAgatastanamukhastanyetyarthaH, papphuyaloyaNA praplutalocanA putradarzanAt pravarttitA prabhA:samAdhAnadharmakathanapravrajyA // 770 // Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 771 // nandajalena, saMvariyavalayabAhA saMvRttau harSAtirekAdatisthUrIbhavantau niSiddhau valayaiH kaTakaiH, bAhU bhujau yasyAH sA tathA, kaMcuyaparikhittiyA kaJcako vArabANaH, parikSiptovistArito harSAtirekasthUrIbhUtazarIratayA yayA sA tathA, dhArAhayakayaMbagaMpiva samUsaviyaromakUvA meghadhArA'bhyAhatakadambapuSpamiva samucchrasitAni romANi kUpeSu romarandhreSu yasyAH sA tathA, dehamANI ti prekSamANA, AbhIkSNye cAtra dviruktiH|| 5 bhaMte tti bhadanta! ityevamAmantraNavacasA''mantryetyarthaH, goyamAi tti gautama iti evamAmantryetyartho'thavA gautama iti nAmoccAraNam, ahe ti, AmantraNArtho nipAtaH he bho, ityAdivat, attae tti, AtmajaH putraH, puvvaputtasiNehANurAeNaM ti pUrvaH prathamagarbhAdhAnakAlasambhavo yaH putrasnehalakSaNo'nurAgaH sa pUrvaputrasnehAnurAgastena // 381 // mahatimahAliyAe tti mahatI cAsAvatimahatI ceti mahAtimahatI tasyai, Alapratyayazceha prAkRtaprabhavaH, isiparisAe tti pazyantIti RSayaH, jJAninastadrUpAparSat parivAra RSiparSattasyai, yAvatkaraNAdidaM dRzyaM muNiparisAe jaiparisAe aNegasayAe aNegasayaviMdaparivArAe ityAdi, tatra munayo vAcaMyamA yatayaHstu dharmakriyAsu prayatamAnAH, anekAni zatAni yasyAH sA tathA tasyai, anekazatapramANAni vRndAni parivAro yasyAH sA tathA tsyai||7 tae NaM sA ajjacaMdaNA ajje tyAdi, iha ca devAnandAyA bhagavatA pravrAjanakaraNe'pi yadAryacandanayA punastatkaraNaM tattatraivAnavagatAvagamakaraNAdinA vishessaadhaanmityvgntvymiti| tamANAe tti tadAjJayAAryacandanA''jJayA / 382 / / 8 tassa NaM mAhaNakuMDaggAmassa nagarassa paccatthi(cchi)meNaM ettha NaM khattiyakuMDaggAme nAmaM nagare hotthA vannao, tattha NaM khattiyakuMDaggAme nayare jamAlInAma khattiyakumAre parivasati aTTe ditte jAva aparibhUe uppiM pAsAyavaragae phuTTamANehiM muiMgamastha ehiM battIsatibaddhehiM nAiehiM NANAvihavarataruNIsapauttehiM uvanaccijamANe 2 uvagijjamANe 2 uvalAlijjamANe uva02 pAusa 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 383 brAhmaNakuNDagrAmapazcime kSatriyakuMDayAme | jamAli| kumaarH| prabhoogrAma | AgamanaM paryupAsanA dhrmopdeshprtibodhaadi| // 771 // Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 772 // vAsAratta-sarada-hemaMta-vasaMta-gimhapajaMte chappi uUjahA vibhaveNaMmANamANe 2 kAlaMgAlemANe iDhe saddapharisarasarUvagaMdhe paMcavihe mANussae kAmabhoge paccaNubbhavamANe vihri| taeNaMkhattiyakuMDaggAme nagare siMghADagatiyacaukkacaccarajAva bahujaNasaddei vA jahA uvavAie jAva evaM pannavei evaM parUvei- evaM khalu devANuppiyA! samaNe bhagavaM mahAvIre Aigare jAva savvannU savvadarisI mAhaNakuMDaggAmassa nagarassa bahiyA bahusAlae ceie ahApaDirUvaM jAva viharai, taM mahapphalaM khalu devANu0! tahArUvANaM arahatANaM bhagavaMtANaM jahA uvavAie jAva egAbhimuhe khattiyakuMDaggAmaM nagaraMmajjhamajheNaM niggacchaMti nittA jeNeva mAhaNakuMDaggAme nagare je0 bahusAlae ceie evaM jahA uvavAie jAva tivihAe pajjuvAsaNAe pjjuvaasNti| taeNaM tassa jamAlissa khattiyaku0 taM mahayA jaNasaI vAjAva jaNasannivAryavAsuNamANassa vA pAsamANassa vA ayameyArUve ajjhathiejAva samuppajitthA-kinnaM anja khattiyakuMDaggAme nagare iMdamahei vA khaMdamahei vA muguMdamahei vA NAgamahei vA jakkhamahei vA bhUyamahei vA kUvamahei vA taDAgamahei vA naImahei vA dahamahei vA pavvayamahei vA rukkhamahei vA ceiyamahei vA thUbhamahei vA jaNNaM ee bahave uggA bhogA rAinnA ikkhAgANAyA koravvA khattiyAkhattiyaputtA bhaDA bhaDaputtA jahA uvavAie jAva satthavAhappabhiieNhAyA kayabalikammA jahA uvavAie jAva niggacchaMti?, evaM saMpehei evaM saMpehittA kaMcuijjapurisaMsaddAveti kaMcu0 2 evaM vayAsI-kiNhaM devANuppiyA! ajakhattiyakuMDaggAme nagare iMdamahei vA jAva niggacchaMti?, taeNaM se kaMcuijjapurise jamAliNAkhattiyakumAreNaM evaM vutte samANe haTTatuTTe samaNassa bha0 ma0 AgamaNagahiyaviNicchae karayala jamAliM khattiyaku0 jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei vaddhAvettA evaM va0- No khalu devANu0! ajja khattiyakuMDaggAme nayare iMdamahei vA jAva niggacchai, evaM khalu devANu0! ajja samaNe bha0 ma0 jAva savvannU savvadarisI mAhaNakuMDagAmassa na0 bahiyA bahusAlae ceie ahApaDirUvaM uggahaM jAva viharati, taeNaM ee bahave uggA bhogA jAva appegaiyA vaMdaNavattiyaM jAva niggacchaMti / 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 383 brAhmaNakuNDagrAmapazcime kSatriyakuMDyAme jmaalikumaarH| prabhoLagrAme Agamana paryupAsanA dhrmopdeshprtibodhaadi| // 772 // Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 773 // taeNaM se jamAliyakhattiyakumAre kaMcuijjapurisassa aMtie eyamaDhesoccA nisamma haTTatuTTha0 koDuMbiyapurise saddAvei ko purise saddAvaittA evaM va0-khippAmeva bho devANu0! cAugghaMTaM AsarahaMjuttAmeva uvaTThaveha uvaTThavettA mama eyamANattiyaM paJcappiNaha, taeNaM te ko purisA jamAliNAkhattiyakumAreNaM evaM vuttA samANA jAva paJcappiNaMti, 9taeNaM se jamAliyakhattiyakumAre je0 majaNaghare te0 uvAga0 te0 uvA ttA hAe kayabalikamme jahA uvavAie parisAvannao tahA bhANiyavvaM jAva caMdaNAkinnagAvvayasarIre savvAlaMkAravibhUsie majjaNagharAo paDinikkhamai majjaNa paDittA je0 bAhiriyA uvaTThANasAlA je. cAugghaMTe Asarahe teNeva uvA0 te. uvA-ttA cAugghaMTaM AsarahaM durUhei cAu0 rattA sakoraMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijamANeNaM mahayA bhaDacaDakarapahakaravaMdaparikkhitte khattiyakuMDaggAmaM nagaraM majhama0ni0ni0 tAje0 mAhaNakuMDaggAme na0 je0 bahusAlae caie teNeva uvA0 te. uvA0ttA turae nigiNhei turae rattA rahaM Thavei rahaM ThavettA rahAo paccoruhati rahA0 rattA pupphataMbolA''uhamAdIyaM vAhaNAo ya visajei rattA egasADiyaM uttarAsaMgaM karei uttarAsaMgaM karettA AyaMte cokkhe paramasuinbhUe aMjalimauliyahatthe je0 samaNe bha0 ma0 te. uvA0 te. uvA0ttA samaNaM bha0 ma0 tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei 2 tikkhutto rattA jAva tivihAe pajuvAsaNAe pajuvAsai / tae NaM samaNe bha0 ma0 jamAlissa khattiyakumArassa, tIse yamahatimahAliyAe isijAvadhammakahA jAva parisA paDigayA, 10 taeNaM te jamAlIkhattiyaku. samaNassa bha0ma0 aMtie dhamma soccA nisamma haTTha jAva uThAe uTTei uThAe uThUttA samaNaM bha0 ma0 tikkhutto jAva namaMsittA evaM va0- saddahAmiNaM bhaMte! niggaMthaM pAvayaNaM pattayAmi NaM bhaMte! ni0 pA0roemiNaM bhaMte! ni0 pA0 abbhuDhemi NaM bhaMte! ni0 pA0 evameyaM bhaMte! tahameyaM bhaMte! avihatameyaM bhaMte! asaMdiddhameyaM bhaMte! jAva se jaheyaM tujjhe vadaha, jaM navaraM devANuppiyA! ammApiyaro aapucchaami| tae NaM ahaM devANuppiyANaM aMtiyaM muMDe bhavittA a(A)gArAo aNagAriyaM pavvayA(jA)mi, ahAsuhaM devANuppiyA! mA paDibaMdhaM // sUtram 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 383 brAhmaNakuNDagrAmapazcime kSatriyakuMDyAme jmaalikumaarH| prabhoLagrAme AgamanaM paryupAsanA dhrmopdeshprtibodhaadi| // 773 // Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 774 // 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 383 brAhmaNakuNDagrAmapazcime kSatriya 383 // 8 phuTTamANehiM ti, atirabhasA''sphAlanAtsphuTadbhiriva vidaladbhirivetyarthaH, muiMgamatthaehiM ti mRdaGgAnAMmardalAnAM mastakAnIva mastakAnyuparibhAgAH puTAnItyarthaH, mRdaGgamastakAni, battIsatibaddhehiM ti dvAtriMzatA'bhinetavyaprakAraiH pAtrarityeke baddhAnika dvAtriMzadvaddhAni taiH, uvacanaccijamANe tti, upanRtyamAnaH tamupazritya narttanAt, uvagijjamANe tti tadguNagAnAt, uvalAlijjamANe tti, upalAlyamAna IpsitArthasampAdanAt, pAuse tyAdi, tatra prAvRT zrAvaNAdiH, varSA rAtro'zvayujAdi, zaranmArgazIrSAdiH, hemanto mAghAdiH,vasantaH caitrAdiH, grISmo jyeSThAdiH, tatazca prAvRTca varSArAtrazca zaracca hemantazca vasantazceti prAvRDvarSArAtrazaraddhemanta- kuMDagrAme jamAlivasantAsteca te grISmaparyantAzceti karmadhArayo'tastAn SaDapi, RtUna kAlavizeSAn, mANamANe tti mAnayan tadanubhAvamanubhavan kumaarH| gAlemANe ti gAlayannativAhayan // 0 sighADagatigacaukkacaccara, iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM caummuhamahApahapahesu tti, bahujaNasaddei prabhoogrAme AgamanaM va tti yatra zRGgATakAdau bahUnAM janAnAM zabdastatra bahujano'nyasyaivamAkhyAtIti vAkyArthaH, tatra ca bahujanazabdaH parasparA- paryupAsanA dharmopadezalApAdirUpaH, itizabdo vAkyAlaGkAre vAzabdo vikalpe, jahA uvavAie (pa057-1),tti tatra cedaM sUtramevaM lezataH, jaNavUhei prtibodhaadi| vA jaNabolei vA jaNakalakaleti vA jaNummIi vA jaNukkaliyAi vA jaNasannivAei vA bahujaNo annamannassa evamAikkhai evaM bhAsa tti, asyAmarthaH,janavyUho janasamudAyaH, bolaH, avyaktavarNo dhvaniH, kalakalaH sa evopalabhyamAnavacanavibhAgaH, UrmiH sambAdhaH, utkalikA laghuttaraH samudAyaH, saMnipAto'parAparasthAnebhyo janAnAmekatra mIlanam, AkhyAti sAmAnyataH, bhASate vyaktaparyAyavacanataH, etadevArthadvayaM paryAyataH krameNAha, evaM prajJApayatyevaM prarUpayatIti, ahApaDirUva miha yAvatkaraNAdidaM dRzyam, uggahaM ogiNhati rattA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe tti, jahA uvavAie (pa0 57-1) tti, tadeva lezato darzyate, // 774 // Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatya 9zatake zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 775 // uddezaka: 33 | brAhmaNakuNDa| graamaadhikaarH| sUtram 383 brAhmaNakuNDagrAmapazcime kSatriya kuDagrAme jamAli nAmagoyassavisavaNayAe kimaMga puNa abhigamaNavaMdaNaNamaMsaNapaDipucchaNa paJjuvAsaNayAe egassavi Ayariyassa suvayaNassa savaNayAe? kimaMga puNa viulassa aTThassa gahaNayAe?, taM gacchAmo NaM devANuppiyA! samaNaM 3 vaMdAmo 4 eyaM Ne pecca bhave hiyAe 5 bhavissaittikuTu bahave uggA uggaputtA evaM bhogA rAinnA khattiyA bhaDA appegaiyA vaMdaNavattiyaM evaM pUyaNavattiyaM sakkAravattiya (sammANavattiyaM) kouhalavattiya appegatiyA jIyameyaMtikaTTha NhAyA kayabalikamme tyAdi, evaM jahA uvavAie(pa0 57-2) tatra caitadavaM sUtraM teNAmeva uvAgacchaMti te uttA chattAie titthayarAtisae pAsaMti jANavAhaNAI ThAitI tyaadi| ayameyArUve tti, ayametadrUpo vakSyamANasvarUpo'jjhathie tti, AdhyAtmika AtmAzritaH, yAvatkaraNAdidaM dRzyaM ciMtie tti smaraNarUpaH, patthie tti prArthitaH, labdhuM prArthitaH, maNogae tti, abahiH prakAzitaH, saMkappe tti vikalpaH, iMdamahei vatti, indramaha indrotsavaH khaMdamahei va tti skandamahaH kArtikeyotsavaH muguMdamahei va tti, iha mukundo vAsudevo baladevo vA, jahA uvavAie(pa0 59-2) tti tatra cedamevaM sUtraM mAhaNA bhaDA johA mallaI / lecchaI anne ya bahave rAIsaratalavaramADaMbiyakoDuMbiyaibbhaseTThiseNAvai tti tatra bhaTAH zUrAH, yodhAH sahasrayodhAdayaH, mallaI lecchaI rAjavizeSAH, rAjAnaHsAmantAH,IzvarA yuvarAjAdayaH,talavarA rAjavallabhAH,mADambikAH saMnivezavizeSanAyakAH, koDumbikAH katipayakuTumbanAyakAH, ibhyA mahAdhanA:, jahAuvavAie(pa058-1) tti, anena cedaM sUcitaM kayakouyamaMgalapAyacchittA sirasAkaMThemAlAkaDe tyAdi, zirasA kaMThe ca mAlA kRtA dhRtA yaiste tathA, prAkRtatvAJcaivaM nirdezaH, AgamaNagahiyaviNicchae tti, Agamane gRhItaH kRto vinizcayo nirNayo yena sa tathA, jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei tti jaya tvaM vijayasva tvamityevamAzIrvacanena bhagavataH samAgamanasUcanena tamAnandena varddhayatIti bhaavH|appegtiyaa vaMdaNavattiyaM jAva niggacchaMti, iha yAvatkaraNAdidaMdRzyam, appegaiyA pUyaNavattiyaM evaM sakkAravattiyaM sammANavattiyaM kouhallavattiyaM asuyAI suNissAmo suyAI nissaMkiyAI karissAmo muMDe kumaarH| prabhoLagrAme AgamanaM paryupAsanA dhrmopdeshprtibodhaadi| pacapacApapAsAca // 775 // Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 776 // braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| brAhmaNakuNDagrAmapazcime kSatriyakaMDagrAma bhavittA AgArAo aNagAriyaM pavaissAmo appegaiyA hayagayA evaM gayarahasibiyAsaMdamANiyAgayA appegaiyA pAyavihAracAriNo / 9zatake purisavaggurAparikkhittA mahatA ukkaTThisIhaNAyabolakalakalaraveNaM samuddaravabhUyaMpi va karemANA khattiyakuMDaggAmassa nagarassa majjhamajheNaM | uddezaka: 33 tti|| cAugghaMTe ti caturghaNTopetam, AsarahaM ti, azvavAhyarathaM juttAmeva tti yuktameva, 9 jahA uvavAie(pa0 64-2) parisAvannao sUtram 383 tti yathA kauNikasyaupapAtike parivAravarNaka uktaH sa tathA'syApItyarthaH, sa cAyam, aNegagaNanAyaga-daMDanAyaga-rAIsaratalavara-mADaMbiya-koDubiya-maMtimahAmaMtigaNaga-dovAriya-amacca-ceDa-pIDhamadda-nagara-nigama-seTThi- satthavAha-dUdhasaMdhivAlasaddhiM saMparivuDe tti, tatrAneke ye gaNanAyakAH prakRtimahattarAH, daNDanAyakAH tantrapAlakAH,rAjAnomANDalikAH, IzvarA yuvarAjAnaH, jamAlitalavarAH parituSTanarapatipradattapaTTabandhavibhUSitA rAjasthAnIyAH, mADambikAH chinnamaDambAdhipAH, koDumbikAH katipaya kumaarH| kuTumbaprabhavaH, avalagakAH sevakAH, mantriNaH pratItAH, mahAmantriNo mantrimaNDalapradhAnAH hastisAdhanoparikA iti ca prabhoLagrAme Agamana vRddhAH, gaNakAH gaNitajJAH, bhANDAgArikA iti ca vRddhAH, dauvArikAH pratIhArAH, amAtyA rAjyAdhiSThAyakAH, ceTAH paryupAsanA dharmopadezapAdamUlikAH, pIThamI AsthAne AsanAsInasevakA vayasyA ityarthaH, nagaraM nagaravAsiprakRtayaH, nigamAH kAraNikAH, prtibodhaadi| zreSThinaH zrIdevatA'dhyAsitA sauvarNapaTTavibhUSitottamAGgAH, senApatayaH sainyanAyakAH, dUtA anyeSAM rAjAdezanivedakAH, sandhipAlA rAjyasandhirakSakAH, eSAM dvandvastatastaiH, iha tRtIyAbahuvacanalopo draSTavyaH sArddha saha, na kevalaM sahitatvamevApitu taiH samiti samantAt parivRtaH parikarita iti, caMdaNukkhittagAyasarIre tti candanopaliptAGgadehA ityarthaH, mahayAbhaDacaDagarapahakaravaMdaparikkhitte tti mahaya tti mahatA bRhatA prakAreNeti gamyate, bhaTAnAM prAkRtatvAnmahAbhaTAnaM vA, caDagara tti caTakaravanto vistaravantaH, pahakara tti samUhAsteSAM yadvandaM tena parikSipto yaH sa tathA, pupphataMbolAuhamAiyaM ti, ihAdizabdAcchekharacchatracAmarAdiparigrahaH, // 776 // Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 777 // AyaMte tti zaucArthaM kRtajalasparzaH, cokkhe tti, AcamanAdapanItAzucidravyaH paramasuibbhUe tti, ata evAtyarthaM zucIbhUtaH, aMjalimauliyahatthe tti, aJjalinA mukulamiva kRtau hastau yena sa tathA 10 saddahAmi tti zraddadhe sAmAnyataH, pattiyAmi tti, upapattibhiH pratyemi prItiviSayaM vA karomi, roemi tti cikIrSAmi, abbhuTTemi tti, abhyuttiSThAmi, evameyaM ti, upalabhyamAnaprakAravat, tahameyaM ti, AptavacanAvagatapUrvAbhimataprakAravat, avitahameyaM ti pUrvamabhimataprakArayuktamapisadanyadA vigatAbhimataprakAramapi kiJcitsyAdata ucyate, avitathameta nna kAlAntare'pi vigatAbhimataprakAramiti // 383 // 11 taeNaM se jamAlI khattiyakumAre samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM evaM vutte samANe haTTatuTTe samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto jAva namaMsittA tameva cAugghaMTe AsarahaMdurUhei durUhittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyAo bahusAlAoceiyAopaDinikkhamai rattA sakoraMTajAva dharijamANeNaM mahayA bhaDacaDagarajAvaparikkhitte jeNeva khattiyakuMDaggAme nayare te0 uvAga0 te0 uvA0ttA khattiyakuMDaggAmaM nagaraM majhama0 je0 bAhiriyA uvaTThANasAlA te0 uvA0 te0 u0ttA turae nigiNhai turae nittA rahaM Thavei rahaM ThavettA rahAo paccoruhai ra0 pattA je0 abhitariyA uvaTThANasAlA je0 ammApiyaro te. uvA0 te0 u0ttA ammApiyaro jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei vaddhAvettA evaM va0- evaM khalu ammatAo! mae samaNassa bha0 ma0 aMtiyaM dhamme nisaMte, sevi ya me dhamme icchie paDicchie abhiruie, taeNaM taMjamAliMkhattiyakumAraM ammApiyaro evaM va0- dhannesiNaM tumaMjAyA! kayatthesiNaM tumaMjAyA! kayapunnesiNaM tuma jAyA! kayalakkhaNesiNaM tumaMjAyA! jannaM tume samaNassa bha0 ma0 aMtiyaM dhamme nisaMte sevi ya dhamme icchie paDi0 abhiruie, 12 tae NaM se jamAlI khatti0 ammApiyaro doccaMpi evaM va0- evaM khalu mae ammatAo samaNassa bha0 ma0 aMtie(yaM) dhamme nisaMte jAva abhiruie (tite), tae NaM ahaM ammatAo! saMsArabha(ya)uvvigge bhIe jamma(jarA)maraNeNaM taM icchAmiNaM amma! tAo! tujjhehiM 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 384 jamAlermAtRpitRnivedana hiraNyAdiparibhogAgrahAzAzvatakathanAdiparasparasaMvAda dIkSA'nu mtyaadi| 8888888009 // 777 // Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 778 // abbhaNunnAe samANe samaNassa bha0 ma0 aMtiyaM muMDe bhavittA A(a)gArAo aNagAriyaM pvvitte| 13 tae NaM sA jamAlissa khatti0 mAtA taM aNiTuM akaMtaM appiyaM amaNunnaM amaNAmaM asuyapuvvaM giraM soccA nisamma seyAgaya-romakUva-pagalaMta-vilINagattA sogabharapaveviyaMgamaMgI nitteyA dINavimaNavayaNA karayalamaliyavva kamalamAlA takkhaNaolugga-dubbala-sarIra-lAyanna-sunnanicchAyA gayasirIyA pasiDhila-bhUsaNa-par3atakhuNNi-yasaMcunniya-dhavalavalaya-panbhaTThauttarijA mucchAvasa-NaTTha-ceta-gu(ga)ruIsukumAla-vikinna-kesahatthA parasuNiya(ka)tta vva caMpagalayA nivvattamahe vva iMdalaTThI vimukkasaMdhibaMdhaNA koTTimatalaMsi dhasatti savvaMgehiM saMnivaDiyA, taezaMsA jamAlissa khatti0 mAyA sasaMbhamoya(va) ttiyAe turiyaM kaMcaNabhiMgAra-muha-viNiggaya-sIyalavimalajala-dhArA-parisiMca(sicca)mANanivva(vvA)viya gAyalaTThI ukkhevaya-tAliyaMTa-vIyaNaga-jaNiya-vAeNaM saphusieNaM aMteuraparijaNeNaM AsAsiyA samANI royamANI kaMdamANI soyamANI vilavamANI jamAliM khatti evaMva. tumaMsiNaMjAyA! amhaM ege putte iTTe kaMte pie maNunne maNAme thenje vesAsie saMmae bahumae aNumae bhaMDakaraMDagasamANe rayaNe rayaNabbhUe jIviUsa(yaussa)viye hiyayA(ya)naMdijaNaNe uMbarapuSphami(puSpaM pi)va dullabhesavaNayAe kimaMga puNa pAsaNayAe?,taM nokhalu jAyA! amhe icchAmo tujhaM khaNamavi vippaogaM, taM acchAhi tAva jAyA! jAva tAva amhe jIvAmo, tao pacchA amhehiM kAlagaehiM samANehiM pariNayavaye(o) vaDDiyakulavaMsa-taMtukaz2ami niravayakkhe samaNassa bha0 ma0 aMtiyaM muMDe bhavittA AgArAo aNagAriyaM pavvaihisi / 14 tae NaM se jamAlI khatti0 ammApiyaro evaM va0-tahAviNaM taM amma! tAo! jaNNaM tujjhemama evaM vadaha tumaMsiNaMjAyA! amhaM(mhe) ege putte iDe kaMte taM ceva jAva pavvaihisi, evaM khalu amma! tAo! mANussae bhave aNega-jAi-jarAmaraNa-roga-sArIramANussae(mANasa pa) kAma-dukkha-veyaNa-vasaNa-satovaddavA-bhibhUe adhue aNitie asAsae saMjjhanbharAgasarise jalabubbudasamANe kusaggajalabiMdu 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 384 jamAlermAtRpitRnivedana hiraNyAdiparibhogAgrahAzAzvatakathanAdiparasparasaMvAdadIkSA'nu mtyaadi| // 778 // Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 779 // sannibhe suviNagadasaNovame vijulayAcaMcale aNiccesaDaNapaDaNaviddhasaNadhamme puTviMvA pacchAvA avassavippajahiyavve bhavissai, se kesa NaM jANai amma! tAo! ke pubbiM gamaNayAe ke pacchA gama0?, taM icchAmi NaM ammatAo! tujhehiM abbhaNannAe samANe samaNassa bha0 ma0 jAva pvvitte| 15 taeNaM taMjamAliM khatti0 ammApiyaro evaM va imaMca te jAyA! sarIragaMpa(ti)visiTTha-rUvalakkhaNa-vaMjaNa-guNovaveyaM uttamabalavIriyasattajuttaM viNNANaviyakkhaNaMsasoha(bha)ggaguNa(samu)ssi(mUsi)yaM abhijAya-mahakkhamaM-viviha-vAhi-roga-rahiyaM niruvahaya-udatta-lapaMciMdiya-paDupaDhamajAvvaNatthaM aNegauttamaguNehiM saMjuttaM taM aNuhohi tAva jAva jAyA! niyagasarIrarUvasohaggajobaNaguNe, taopacchA aNubhUyaniyagasarIrarUvasohaggajovvaNaguNe amhehiM kAlagaehiMsamANehiM pariNayavaye vaTTiyakulavaMsataMtukajaMmi niravayakkhe samaNassa bha0 ma0 aMtiyaM muMDe bhavittA AgA0 aNa. pavvaihisi, 16 tae NaM se jamAlI khatti0 ammApiyaro evaM va. tahAviNaM taM amma tA(yA)o! jannaM tujhe mamaM evaM vadaha- imaM ca NaM te jAyA! sarIragaM taM ceva jAva pavvaihisi, evaM khalu ammatA(yA)o! mANussagaMsarIraMdukkhAyayaNaM viviha-vAhi-sayaM-saniketaM-aTThiya-kaTuTThiyaM-chirANhAru-jAla-oNaddha-saMpiNaddhaM maTTiyabhaMDaM va dubbalaM asui-saMkiliTuMaNiTThaviya-savva kAla-saMThappiyaMjarA-kuNima-jajjaragharaM va saDaNapaDaNaviddhaMsaNadhammaM puvviM vA pacchA vA avassavippajahiyavva bhavissai, se kesa NaM jANati? ammatAo! ke puvviMtaM cevajAva pvvitte| 17 taeNataMjamAliMkhatti0 ammApiyaro evaMva0- imAoya tejAyA! vipulakulabAliyAo (sarisiyAo) sarittayAo sarivvayAo sarisalAvanna-rUva-jovvaNaguNovaveyAosarisaehito akulehito ANielliyAo kalAkusalasavvakAlalAliya-suhociyAo maddavaguNajutta-niuNa-viNaovayAra-paMDiya-viyakkhaNAo maMjula-miya-mahurabhaNiyavihasiya-vippekkhiyagati-visAla-ciTThiyavisAradAo avikalakula-sIlasAliNIo visuddhakula-vaMsasaMtANataMtu 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 384 jamAlermAtRpitRnivedana | hirnnyaadipribhogaagrhaashaashvtkthnaadiprsprsNvaaddiikssaa'numtyaadi| 2 // 779 // Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 780 // vaddhaNappaga(bbhu)bbha-vappabhAviNIo maNANukUla-hiyaicchiyAo aTTha tujjha guNavallahAo uttamAo niccaM bhAvANuttarasavvaMgasuMdarIobhAriyAo, taMbhuMjAhi tAva jAyA! etAhiM saddhiM viule mANussae kAmabhoge, taopacchA bhuttabhogI visayavigayavocchinnakouhalle amhehiM kAlagaehiMjAva pavvaihisi / 18 taeNaM se jamAlI khattiyakumAre ammApiyaro evaM vayAsI- tahAviNaM taM amma! tA(yA)o! jannaM tujhe mama evaM vayaha imAo te jAyA vipulakulajAvapavvaihisi, evaM khalu amma! tAo! mANussaya(ssagA)kAmabhogA asuI asAsayA vaMtAsavA pittAsavA khelAsavA sukkAsavA soNiyAsavA uccAra pAsavaNa-khelasiMghANaga-vaMta-pittapUya-sukka-soNiyasamubbhavA amaNunnadurUva-mutta-pUiyapurIsapunnA mayagaMdhussAsaasubhanissAsA uvveyaNagA bIbhatthA appakAliyA lahUsagA kalamalAhiyA sadukkhabahujaNasAhAraNA parikilesa-kiccha-dukkhasajjhA abuhajaNaNiseviyA sadA sAhugarahaNijjA aNaMtasaMsAravaddhaNA kaDugaphalavivAgA cuDalivva amuccamANadukkhANubaMdhiNo siddhigamaNavigghA, se ke sa NaM jANati amma tA(yA)o! ke puvviMgamaNayAe ke pacchA gamaNayAe?, taM icchAmi NaM amma tA(yA)o! jAva pvvitte| 19 tae NaM taM jamAliM khatti0 ammApiyaro evaM va0- ime yate jAyA! ajjaya-pajjaya-piupajjayAgae bahu hiranne ya, suvanne ya, kaMse ya, dUse ya, viuladhaNakaNaga-jAva saMtasArasAvaeje a(A)lAhi jAva AsattamAo kulavaMsAo pakAmaM dAuM, pakAmaM bhottuM, pakAmaM paribhAera, taM aNuhohi tAva jAyA! viule mANussae iDisakkArasamudae, tao pacchA (aNu) hUyakallANe vaDiyakulataMtu(kulavaMza) jAva pavvaihisi / 20 taeNaM se jamAlI khattiyakumAre ammApiyaro evaM va0-tahAviNaM taM ammatAo! jannaM tujhe mamaM evaM vadaha- imaMca tejAyA! ajaga-pajjagajAva pavvaihisi, evaM khalu ammatAo! hiranne yasuvanne yajAva sAvaeje aggisAhie corasAhie rAyasAhie macusAhie dAiyasAhie aggisAmanne jAva dAiyasAmanne adhuve aNitie asAsae puvviM vA pacchA vA avassavippajahiyavve 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 384 jamAlermAtRpitRnivedana hirnnyaadipribhogaagrhaashaashvtkthnaadiprsprsNvaaddiikssaa'numtyaadi| // 780 // Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 781 // bhavissai, se kesa NaM jANai taM ceva jAva pvvitte| 21 tae NaM taM jamAliM khatti0 ammatA(yA)o jAhe no saMcAenti (eMti) visayANulomAhiM bahUhiM AghavaNAhi ya pannavaNAhi ya sannavaNAhi ya vinnavaNAhi ya Aghavettae vA pannavettae vA sannavettae vA vinavettae vA tAhe visayapaDikUlAhiM saMjamabhayuvveyaNakarAhiM pannavaNAhiM pannavemANA evaM va0- evaM khalu jAyA! niggaMthe pAvayaNe sacce aNuttare kevale jahA Avassae jAva savvadukkhaNAmaMtaM kareMti ahIva egaMtadiTThIe khuro iva egaMtadhArAe lohamayA javA cAveyavvA vAluyAkavale iva nissAe gaMgA vA mahAnadI paDisogamaNayAe mahAsamuddo(dei) vA(vvA) bhuyAhiM duttaro tikkhaM kamiyavvaM garuyaM laMbeyavvaM asidhAragaMvataM cariyavvaM, nokhalu kappai jAyA! samaNANaM niggaMthANaM ahAkammietti vA uddesaei vA missa(ssA)jAe i vA a(u)jjhoyarae ivA pUieivA kIe ivA pAmiccei vA acchenjei vA aNisaTTei vA abhihaDei vA kaMtArabhattei vAdunbhikkhabhattei vA gilANabhattei vA vaddaliyAbhattei vA pAhuNagabhattei vAsejjAyarapiMDei vA rAyapiMDei vA mUlabhoyaNei vA kaMdabhoyaNei vA phalabhoyaNei vA bIyabhoyaNei vA hariyabhoyaNei vA bhuttae vA pAyae vA, tumaM (si)caNaM jAyA! suhasamucie No cevaNaM duhasamucite nAlaM sIyaM nAlaM uNhaM nAlaM khuhA nAlaM pipAsA nAlaM corA nAlaM 0 vAlA nAlaMdaMsA nAlaM masayA nAlaM vAiya-pittiya-seMbhiya-sannivAie vivihe rogAyaMke parIsahovasagge udinne ahiyAsettae, taM nokhalu jAyA! amhe icchAmo tujhaMkhaNamavi vippaogaMtaM acchAhitAva jAyA! jAva tAva amhe jIvAmo, tao pacchA amhehiM jAva pavvaihisi / 22 taeNaM se jamAlIkhattiyakumAre ammApiyaro evaM va0tahAviNaM taM amma! tAo! jannaM tujhe mamaM evaM vayaha-evaM khalu jAyA! niggaMthe pAvayaNe sacce aNuttare kevale taMceva jAva pavvaihisi, evaM khalu ammatAo! niggaMthe pAvayaNe kIvANaM kAyarANaM kApurisANaM ihalogapaDibaddhANaM paralogaparaMmuhANaM visayatisiyANaM 0 iNameva NigaMthaM pAvayaNaM saccaM aNuttaraM kevaliyaM paDipunnaM ........savvadukkhANamaMtaM karaMti (Ava prati sU0-30-33) / 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 384 jamAlermAtRpitRnivedana hiraNyAdiparibhogAgrahAzAzvatakathanAdiparasparasaMvAdadIkSA'nu matyA // 781 // Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 782 // duraNucare pAgayajaNassa, dhIrassa nicchiyassa vavasiyassa no khalu etthaM kiMcivi dukkaraM karaNayAe, taM icchAmi NaM amma! tAo! tujhehiM abbhaNunAe samANe samaNassa bha0ma0 jAva pvvitte|tennN jamAliM khatti ammApiyaro jAhe no saMcAeMti visayANulomAhi ya visayapaDikUlAhi ya bahUhi ya(bahuhiM) AghavaNAhiya pannavaNAhiya 4 Aghavettae vA jAva vinavettae vA tAhe akAmae (mAI) ceva jamAlissa khattiyakumArassa nikkhamaNaM annumnnitthaa|| sUtram 384 // 11 amma! tAo tti he amba! he mAtarityarthaH, he tAta! he pitarityarthaH, nisaMte tti nizamitaH zruta ityarthaH, icchie tti, iSTaH, paDicchie tti punaH punariSTo bhAvato vA pratipannaH, abhiruie tti svAdubhAvamivopagataH, dhanne'si tti dhanaM labdhA'si bhavasi jAya tti he putra! kayatthe'si tti kRtArthaH kRtasvaprayojano'si, kayalakkhaNe tti kRtAni sArthakAni lakSaNAni dehacihnAni yena sa kRtalakSaNaH // 13 aniDhaM ti, avAJchitAm, akaMtaM ti, akamanIyAm, appiyaM ti, aprItikarIm, aNumannaM ti na manasA jJAyate sundaratayetyamanojJA tAm, amaNAmaM ti na manasA'myate gamyate punaH punaH saMsmaraNenetyamanojJA tAm, seyAgaya-romakUvapagalaMta-vilINagattA svedenAgatena romakUpebhyaH pragalanti kSaranti vilInAni ca klinnAni gAtrANi yasyAH sA tathA, sogabharapaveviyaM-gamaMgI zokabhareNa pravepitaM prakampitamaGgamaGgaM yasyAH sA tathA, nitteyA nirvIryA, dINavimaNavayaNA dInasyeva vimanasa iva (ca) vadanaM yasyAH sA tathA, takkhaNa-olugga-dubbalasarIra-lAvanna-sunna-nicchAya tti tatkSaNameva pravrajAmItivacanazravaNakSaNa eva, avarugNaM mlAnaM durbalaM ca zarIraM yasyAH sA tathA, lAvaNyena zUnyA lAvaNyazUnyA, nizchAyA niSprabhA, tataH padatrayasya karmadhArayaH, gayasirIya tti niHzobhA, pasiDhila-bhUsaNapaData-khunniya-saMcunniya-dhavalavalaya-pabbhaTThauttarijA prazithilAni bhUSaNAni durbalatvAdyasyAH sA tathA patanti kRzIbhUtabAhutvAdvigalanti, khunniya tti bhUmipatanAt pradezAntareSu namitAni saMcUrNitAni ca 9 zatake | uddezaka: 33 | brAhmaNakuNDa| graamaadhikaarH| | sUtram 384 jamAlermAtR| pitRnivedana | hirnnyaadipribhogaagrhaashaashvtkthnaadiprsprsNvaaddiikssaa'numtyaadi| // 782 // Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 783 // sUtram 384 jamAlermAtR naviya-gAyalahitti sasambhramaM vyAyattiyAe turiyaM kaMcaNabhiMgAra-maha bhagnAni kAniciddhavalavalayAni tathAvidhakaTakAni yasyAH sA tathA, prabhRSTaM vyAkulatvAduttarIyaM vasanavizeSo yasyAH sA 9zatake tathA, tataH padatrayasya karmadhArayaH, mucchAvasa-NaTTha-ceya-garui tti mUrchAvazAnnaSTe cetasi gurvI, alaghuzarIrA yA sA tathA, uddezaka: 33 brAhmaNakuNDasukumAla-vikinna-kesahattha tti sukumAraH svarUpeNa vikIrNo vyAkulacittatayA kezahasto dhammillo yasyAH sA tathA sukumAlA graamaadhikaarH| vA vikIrNAH kezA hastau ca yasyAH sA tathA, parasuniyattavva caMpagalaya tti parazucchinneva campakalatA nivvattamahe vva iMdalaTThi tti nivRttotsavevendrayaSTiH, vimukkasaMdhibaMdhaNa tti zlathIkRtasandhibandhanA, sasaMbhamoyattiyAe turiyaM kaMcaNabhiMgAra-muha-viNiggaya pitRnivedana | hiraNyAdisIyalajala-vimaladhAra-parisiMcamANa-nivvaviya-gAyalaTThitti sasambhramaM vyAkulacittatayA'pavarttayati kSipati yA sA tathA tayA paribhogA grahAzAzvatasasambhramApavarttikayA ceTyeti gamyate tvaritaM zIghraM kAJcanabhRGgAramukhavinirgatA yAzItalajalavimaladhArA tayA pariSicyamAnA nirvApitA svasthIkRtA gAtrayaSTiryasyAH sA tathA, athavA sasambhramApavarttitayA sasambhramakSiptayA kAJcanabhRGgAramukhavinirgatazItalajalavimaladhArayetyevaM vyAkhyeyam, luptatRtIyaikavacanadarzanAt, ukkhevaga-tAliyaMTa-vIyaNaga-jaNiya-vAeNaM ti, utkSepako vaMzadalAdimayo muSTigrAhyadaNDamadhyabhAgaH tAlavRntaM tAlAbhidhAnavRkSapatravRntaM tatpatracchoTa ityarthaH tadAkAraM vA carmamayam, vIjanakaMtu vaMzAdimayamevAntargrAhyadaNDam, etairjanitoyovAtaHsatathA tena, saphusieNaMsodakabindunA, royamANya zruvimocanAt, kaMdamANI mahAdhvanikaraNAt, soyamANI manasA zocanAt, vilavamANyA tvcnkrnnaat|| iTTha ityAdi pUrvavat, thegje tti sthairyaguNayogAtsthairyaH, vesAsie tti vizvAsasthAnam, saMmae tti saMmatastatkRtakAryANAMsaMmatatvAt, bahumae tti bahumato bahuSvapi kAryeSu bahu vA'nalpatayA'stokatayA mato bahumataH, aNumae tti kAryavyAghAtasya pazcAdapi mato'numataH, bhaMDakaraNDagasamANe bhANDamAbharaNam, karaNDakaH taddhAjanaM tatsamAnastasyAdeyatvAt, rayaNe tti ratnaM manuSyajAtAvutkRSTatvAdrajano vA raJjaka ityarthaH, sasambhramApavartikayA ceTyeti kathanAdiparaspara|saMvAdadIkSA'nu| mtyaadi| Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 784 // rayaNabhUe tti cintAratnAdivikalpaH, jIviUsavie tti jIvitamutsUte prasUta iti jIvitotsavaH sa eva jIvitotsavikaH, jIvitaviSaye votsavo mahaH sa iva yaH sa jIvitotsaviko jIvitocchrAsika iti pAThAntaram, hiyayANaMdijaNaNe manaH samRddhikArakaH, uMbare tyAdi, udumbarapuSpaM hyalabhyaM bhavatyatastenopamAnam, savaNayAe tti zravaNatAyai zrotumityarthaH, kimaMga puNa tti kiM punaH, aMgetyAmantraNe, acchAhi tAva jAyA! jAva tAva amhe jIvAmo tti, ityatrA''sva tAvad hetA! yAvadvayaM jIvAma ityaitAvataiva vivakSitasiddhau yatpunastAvacchabdasyoccAraNaMtadbhASAmAtrameveti, vaDDiya-kulavaMsa-taMtu-kajammi-nirayavakkhetti vaDDiya tti saptamyekavacanalopadarzanAdvarddhite putrapautrAdibhirvRddhimupanIte kularUpo vaMzo na veNurUpaH kulavaMzaH santAnaH sa eva tanturdIrghatvasAdharmyAt kulavaMzatantuH sa eva kAryaM kRtyaM kulavaMzatantukAryaM tatra, athavA varddhitazabdaH karmadhArayeNa sambandhanIyastatra sati, niravakAGko nirapekSaH san sakalaprayojanAnAm // 14 tahAvi NaM taM ti tathaiva nAnyathetyarthaH, yadukta mamhehiM kAlagaehiM pavaihisi tadAzrityAsAvAha, evaM khalvi tyAdi, evaM vakSyamANena nyAyena, aNega-jAi-jarA-maraNa-rogasArIramANasae-kAma-dukkha-veyaNa-vasaNasa-ovaddavAbhibhUetti,anekAni yAni jAtijarAmaraNarogarUpANizArIrANi mAnasikAni ca prakAmamatyarthaM duHkhAni tAni tathA teSAM yadvedanam, vyasanAnAMca cauryadhUtAdInAM yAni zatAnyupadravAzca rAjacauryAdikRtAstairabhibhUto yaH sa tathA, ata eva, adhuvetti na dhruvaH sUryodayavanna pratiniyatakAle'vazyambhAvI, aNitie tti, itizabdo niyatarUpopadarzanaparaH tatazca na vidyata iti yatrAsAvanitiko'vidyamAnaniyatasvarUpa ityarthaH, IzvarAderapi dAridryAdibhAvAt, asAsae tti kSaNanazvaratvAt, azAzvatatvamevopamAnairdarzayannAha saMjhe tyAdi, kimuktaM bhavati? ityAha, aNicce tti, athavA prAg jIvitApekSayA'nityatvamuktamatha zarIrasvarUpApekSayA tadAha, aNicce saDaNa-paDaNa-viddhaMsaNadhamme tti zaTanaM kuSThAdinA 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 384 jamAlemAtRpitRnivedana hirnnyaadipribhogaagrhaashaashvtkthnaadiprsprsNvaaddiikssaa'numtyaadi| Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 785 // GgalyAdeH, patanaMbAhvAdeH khaDgacchedAdinA, vidhvaMsanaM kSayaH, eta evaM dharmA yasya sa tathA pubviM vitti vivakSita-kAlAtpUrva 9zatake vA, pacchA vitti vivakSitakAlAtpazcAdvA, avassavippajahiyavve tti, avazyaM viprajahAtavyaH tyAjyaH, se kesa NaM jANaitti, uddezaka: 33 brAhmaNakuNDaatha ko'sau jAnAtyasmAkam, na ko'pItyarthaH, ke pubviM gamaNayAe tti kaH pUrvaM pitroH putrasya vA'nyatogamanAya paraloka graamaadhikaarH| sUtram 384 utsahate kaH pazcAdmanAya tatraivotsahate, kaH pUrvaM ko vA pazcAmriyata ityrthH|| 15 pavisiTTharUvaM ti praviziSTarUpam, jamAlermAtRlakkhaNavaMjaNaguNovaveyaM lakSaNam, asthiSvarthaH sukhaM mAMse, tvaci bhogAH striyo'kSiSu / gatau yAnaM svare cAjJA, sarvaM sattve pratiSThitam // pitRnivedana hirnnyaadi1||ityaadi, vyaJjanaM maSatilakAdikaM tayoryo guNaH prazastatvaM tenopapetaM saGgataM yattattathA, uttamabalavIriyasattajuttaM, uttamairbala- paribhogA | grahAzAzvatavIryasattvairyuktaM yattattathA, tatra balaMzArIraH prANovIrya mAnaso'vaSTambhaH sattvaM cittavizeSa eva, yadAha sattvamavaiklavyakaramadhyavasAnakara kathanAdica, athavottamayorbalavIryayoryatsattvaM sattA tena yuktaM yattattathA sasohaggaguNasamUsiyaMti sasaubhAgyaM guNasamucchritaM cetyarthaH, abhijAya parasparamaha-kkhamaMti, abhijAtaM kulInaM mahatI kSamA yatra tattathA, tataH karmadhArayaH, athavA'bhijAtAnAMmadhye mahat pUjyaM kSamaMsamartha dIkSA'nuca yattattathA, niruvahaya-udatta-laTTha-paMciMdiya-paDaM ti nirupahatAnyavidyamAnavAtAdhupaghAtAni, udAttAnyuttamavarNAdiguNAni, ata eva laSTAni manoharANi pazcApIndriyANi paTUni ca svaviSayagrahaNadakSANi yatra tattathA, 16 viviha-vAhi-saya-saMnikeyaM ti, iha saMniketaM sthAnam, aTThiya-kaTThaTThiyaM ti, asthikAnyeva kASThAni kAThinyasAdhAttebhyo yadutthitaM tattathA chirANhArujAlaoNaddhasaMpiNaddhaM ti zirAnADyaH, hAruttisnAyavastAsAMyajAlaMsamUhastenopanaddhaMsaMpinaddhamatyarthaM veSTitaMyattattathA, asuisaMkiliTTha ti, azucinA'medhyena saGkliSTaM duSTaM yattattathA, aNiTThaviya-savva-kAlasaMThappayaM ti, aniSThApitA'samApitA, sarvakAlaMsadA saMsthApyatA tatkRtyakaraNaM yasya sa tathA, jarA-kuNima-jajjaragharaM va jarAkuNapazca jIrNatApradhAnazabo jarjaragRhaM ca jiirnngehN| saMvAda mtyaadi| ppaasaamgtth||5|| Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 786 // 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 384 jamAleta samAhAradvandvAjjarAkuNapajarjaragRham, tadevaM kim? ityAha saDaNe tyAdi // 17 vipuletyAdi, vipulakulAzca tA bAlikAzceti vigrahaH, kalAkuzalAzca tAH sarvakAlalAlitAzceti kalA kuzalasarvakAlalAlitAH tAzca tAH sukhocitAzceti vigrahaH, mArdavaguNayukto nipuNo yo vinayopacArastatra paNDitavicakSaNA atyantavizAradA yAstAstathA tataH karmadhArayaH, maMjulamiya-mahurabhaNiya-vihasiya-vippekkhiyagai-vilAsa-viTThiyavisArayAomaJjulaM komalaM zabdataH, mitaM parimitam, madhuramakaThoramarthato yadbhaNitaM tattathA tacca vihasitaM ca viprekSitaM ca gatizca vilAsazca netravikAro gativilAso vA, vilasantI gatiH, visthitaM ca viziSTA sthitiriti dvandvaH, eteSu vizAradA yAstAstathA, avikalakula-sIlasAliNIo, avikalakulA RddhiparipUrNakulAH, zIlazAlinyazca zIlazobhinya iti vigrahaH, visuddha-kula-vaMsa-saMtANa-taMtuvaddhaNa-pagabbhavayabhAviNIo vizuddhakulavaMza eva santAnatanturvistAritantustadvarddhanena putrotpAdanadvAreNa tadvRddhau pragalbhaM samarthaM yadvayo yauvanaM tasya bhAvaH sattA vidyate yAsAMtAstathA, visuddhakulavaMsasaMtANataMtuvaddhaNapabbhubbhavapabhAviNIotti pAThAntaraMtatraca vizuddhakulavaMzasantAnatantuvarddhanA ye pragalbhAH prakRSTagarbhAsteSAMya udbhavaH sambhUtistatra yaH prabhAvaHsAmarthyam, sayAsAmasti tAstathA, maNANukUla-hiyaicchiyAo mano'nukUlAzca tA hRdayenepsitAzceti karmadhArayaH, aTTha tujjha guNavallabhAo tti guNairvallabhA yAstAstathA, visaya-vigayavocchinna-kouhalle tti viSayeSu zabdAdiSu vigatavyavacchinnamatyantakSINaM kautUhalaM yasya sa tthaa||18 mANussagA kAmabhoga tti, iha kAmabhogagrahaNena tadAdhArabhUtAni strIpuruSazarIrANyabhipretAni, uccAre tyAdi, uccArAdibhyaH samudbhavo yeSAM te tathA, amaNunnadurUva-mutta-pUya-purIsapunnA 'manojJAzca te durUpamUtreNa pUtikapurISeNa ca pUrNAzceti vigrahaH, iha ca dUrUpaM virUpam, pUtikaM ca kuthitam, mayagaMdhu-ssAsa-asubhanissAsa-uvveyaNagAmRtasyeva gandho yasya sa mRtagandhiHsacAsAvucchrAsazcamRtagandhyucchAsastenA pitRnivedana hiraNyAdiparibhogAgrahAzAzvatakathanAdiparasparasavAda dIkSA // 786 // Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 787 // zubhani:zvAsena codvegajanakA udvegakAriNo janasya yete tathA, ucchrAsazca mukhAdinA vAyugrahaNaM ni:zvAsastu tannirgamaH, bIbhaccha tti jugupsotpAdakAH, lahussaga tti laghusvakAH laghusvabhAvAH, kalamalAhivAsa dukkha bahujaNasAhAraNA kalamalasya zarIrasatkAzubhadravyavizeSasyAdhivAsenAvasthAnena duHkhA duHkharUpA ye te tathA tathA bahujanAnAM sAdhAraNA bhogyatvena ye te tathA, tataH karmadhArayaH, parikilesa kiccha dukkhasajjhA pariklezena mahAmAnasAyAsena kRcchraduHkhena ca gADhazarIrAyAsena ye sAdhyante vazIkriyante yete tathA, kaDugaphalavivAgA vipAkaH pAko'pi syAdato vizeSyate, phalarUpo vipAkaH phalavipAkaH, kaTukaH phalavipAko yeSAM te tathA, cuDalivva tti pradIptatRNapUlikeva, amuccamANe tti, iha prathamAbahuvacanalopo dRshyH||19 ime ya te jAyA! ajaya paJjaya piupajjayAgae, idaM ca tava putra! AryaH pitAmahaH, prAryakaH pituH pitAmahaH, pitRprAryakaH pituH prapitAmahastebhyaH sakAzAdagataM yattattathA, athavA''ryakaprAryakapitRRNAM yaH paryayaH paryAyaH paripATirityarthaH tenAgataM yattattathA vipuladhaNakaNaga, iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM rayaNa-maNi-mottiya-saMkha-silappavAla-rattarayaNamAie tti tatra vipuladhaNe ti pracuraM gavAdi, kaNaga tti dhAnyam, rayaNa tti karketanAdIni, maNi tti candrakAntAdyAH, mauktikAni zaGkhAzca pratItAH, silappavAla tti vidrumANi rattarayaNa tti padmarAgAstAnyAdiryasya tattathA, saMtasArasAvaejje tti saMta tti vidyamAnaM svAyattamityarthaH, sAra tti pradhAnaM sAvaeja tti svApateyaM dravyam, tataH karmadhArayaH, kimbhUtaM tat?, ityAha, alAhi tti, alaM paryAptaM bhavati yAva tti yatparimANam, AsattamAo kulavaMsAo tti, AsaptamAt kulavaMzyAt kulalakSaNavaMze bhavaH kulavaMzyastasmAt, saptamaM puruSa yAvadityarthaH, pakAmaM dAu nti, atyarthaM dInAdibhyo dAtum, evaM bhoktuM svayaM bhogena paribhAeuMti paribhAjayituMdAyAdAdInAm, prakAmadAnAdiSuyAvat svApateyamalaM tAvadastIti hRdayam, 20 aggisAhie, ityAdi, agnyAdeH sAdhAraNamityarthaH, dAiyasAhie 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 384 jamAlermAtRpitRnivedana hirnnyaadipribhogaagrhaashaashvtkthnaadiprsprsNvaaddiikssaa'numtyaadi| lavaMsAo tti, AsaptamAt kulasva yaM bhogena paribhAeu ti pAra , daaiysaahie| Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 788 // 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 384 jamAlermAtR tti dAyAdAH putrAdayaH, etadeva dravyasyAtipAravazyapratipAdanArthaM paryAyAntareNAha, aggisAmanna ityAdi, 21 visayANulomAhiM ti viSayANAMzabdAdInAmanulomAH teSu pravRttijanakatvenAnukUlA viSayAnulomAstAbhiH, AghavaNAhi yatti, AkhyApanAbhiH sAmAnyato bhaNanaiH, pannavaNAhi yatti prajJApanAbhizca vizeSakathanaiH, sannavaNAhi yatti sajJApanAbhizca sambodhanAbhiH, vinavaNAhi yatti vijJApanAbhizca vijJaptikAbhiH sapraNayaprArthanaiH, cakArAH samuccayArthAH, Aghavittae va tti, AkhyAtum, evamanyAnyapi pUrvapadeSu krameNottarANi yojanIyAni, visayapaDikUlAhiM ti viSayANAM pratikUlAH tatparibhoganiSedhakatvena pratilomA / pitRnivedana hiraNyAdiyAstAstathA tAbhiH, saMjamabhauvveyaNakarIhiM ti saMyamAdbhayaM bhItimudvejanaM ca calanaM kurvantItyevaMzIlA yAstAstathA taabhiH| paribhogAsaccetti saGgyo hitatvAt, aNuttare tti, avidyamAnapradhAnataram, anyadapi tathAvidhaM bhaviSyatItyAha kevala tti kevalamadvitIyam, jahAvassae tti, evaM cedaM tatra sUtraM paDipunne 'pavargaprApakaguNairbhUtam, neyAue nAyakaM mokSagamakamityartho naiyAyikaM vA nyAyAnapetatvAt, saMsuddhe sAmastyena zuddham, sallagattaNe mAyAdizalyakarttanam, siddhimagge hitArthaprAptyupAyaH, muttimagge dIkSA'nu hitavicyuterupAyaH, nijANamagge siddhikSetragamanopAyaH, nivvANamagge sakalakarmavirahajasukhopAyaH, avitahe kAlAntare'pyanapagatatathAvidhAbhimataprakAram, avisaMdhi pravAhaNAvyavacchinnaM savvadukkhappahINamagge sakalAzarmakSayopAyaH, etthaM ThiyA jIvA OM sijhaMti bujhaMti muccaMti parinivvAyaMti tti, ahIvegaMtadiTThIe aherivaiko'nto nizcayo yasyAH sI (ekAntAsA) dRSTirbuddhiryasminirgranthapravacane cAritrapAlanaM prati tadekAntadRSTikam, ahipakSe AmiSagrahaNaikatAnatAlakSaNA, ekAntA, ekanizcayA dRSTirTag yasya sa ekAntadRSTikaH, khuro iva egaMtadhArAe tti, ekAntA, utsargalakSaNaikavibhAgAzrayA dhAreva dhArA kriyA yatra tattathA, lohamaye tyAdi lohamayA yavA iva carvayitavyAH, nairgranthaM pravacanaM duSkaramiti hRdayam, vAluye tyAdi, vAlukAkavala iva grahAzAzvatakathanAdiparaspara saMvAda matyATi // 788 // Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 789 // sUtram 384 nirAsvAdaM vaiSayikasukhAsvAdanApekSayA, pravacanamiti, gaMge tyAdi, gaGgA vA gaGgeva mahAnadI pratizrotasA gamanaM pratizrotogamanaM 9zatake taddhAvastattA tayA, pratizrotogamanena gaGgeva dustaraM pravacanamiti bhAvaH, evaM samudropamaM pravacanamapi, tikkhaM kamiyavvaM ti yadetat / / uddezaka: 33 brAhmaNakuNDapravacanaM tattIkSNaM khaDgAdi kramitavyam, yathA hi khaDgAdi kramitumazakyamevamazakyaM pravacanamanupAlayitumitibhAvaH, garuyaM graamaadhikaarH| laMbeyavvaM ti, garukaM mahAzilAdikaM lambayitavyamavalambanIyaM rajjvAdinibaddhaM hastAdinA dharaNIyaM pravacanam, gurukalambanamiva jamAlermAtRduSkaraMtaditi bhAvaH, asI tyAdi, aserdhArA yasmin vrate AkramaNIyatayA tadasidhArAkaM vrataM niyamaH caritavyamAsevitavyam, yadetat pravacanAnupAlanaM tadbahuduSkaramityarthaH / atha kasmAdetasya duSkaratvam?, atrocyate no, ityAdi, AdhAkarmikamiti, paribhogA grhaashaashvt| etadvA'jjhoyaraei vA'dhyavapUraka iti vA, tallakSaNaM cedaM svArthaM mUlAdrahaNe kRte sAdhvAdyarthamadhikatarakaNakSepaNamiti, katArabhattei / kathanAdivatti kAntAramAraNyaM tatra yadbhikSukArthaM saMskriyate tatkAntArabhaktam, evamanyAnyapi, bhottae va tti bhoktuM pAyae va tti pAtuMvA nAlaM na samarthaH zItAdyadhisodumiti yogaH, iha ca kvacitprAkRtatvena dvitIyArthe prathamA dRzyA, 7 vAla tti vyAlAn zvApadabhujagalakSaNAn, rogAyaMke tti, iha rogAH kuSThAdayaH, AtaGkA AzughAtinaH zUlAdayaH, 22 kIvANaM ti mandasaMhanAnAM kAyarANaM ti cittAvaSTambhavarjitAnAm, ata eva kApurisANaM ti, pUrvoktamevArthamanvayavyatirekAbhyAM punarAha duraNvi tyAdi, duranucaraMduHkhAsevyaM pravacanamiti prakRtam, dhIrassa tti sAhasikasya tasyApi nizcitasya karttavyamevedamitikRtanizcayasya, tasyApi vyavasitasyo pAyapravRttasya, etthaM ti pravacane loke vA, duSkaratvaM ca jJAnopadezApekSayA'pi syAdata Aha karaNatayA karaNena // 789 // saMyamasyAnuSThAnenetyarthaH // 384 // 23 tae NaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa piyA koDuMbiyapurise saddAvei rattA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! parasparasaMvAda dIkSA'nu mtyaadi| Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 790 // 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 385 RRC - R100000000lla khattiyakuMDaggAmaM nagaraM sabbhiMtarabAhiriyaM Asiya-saMmaji-ovalittaMjahA uvavAie jAvapaJcappiNaMti, taeNaM se jamAlissa khatti0 piyA doccaMpikoDuMbiyapurise saddAvei saddAvaittA evaM va0-khippAmeva bho devANuppiyA! jamAlissa khattiyakumArassa mahatthaM mahagdhaM maharihaM vipulaM nikkhamaNAbhiseyaM uvaTThaveha, taeNaMte koDuMbiyapurisA tahevajAva paJcappiNaMti, taeNaMtaMjamAliMkhatti0 ammApiyaro sIhAsaNavaraMsi puratthAbhimuhaM nisIyAveti nisIyAvettA aTThasaeNaM sovanniyANaMkalasANaM evaM jahA rAyappaseNaijejAva aTThasae(yA)NaM bhomejANaM kalasANaM savviDDIe jAva raveNaM mahayA mahayA nikkhamaNAbhisegeNaM abhisiMcai 24 nikkha0NaM attA karayala jAva jaeNaM vijaeNaM vaddhAventi,ja0 vi0va0ttA evaMva0-bhaNa jAyA! kiM demo! kiMpayacchAmo? kiNA vA te aTTho?, taeNaM se jamAlI khatti0 ammApiyaro evaM va0- icchAmiNaM amma! tAo! kuttiyAvaNAo rayaharaNaMca (vA) paDiggahaM ca (vA) ANiuM kAsavagaMca saddAvilaM, taeNaM se jamAlissa khatti piyA koDaM saddAvei rattA evaMva0-khippAmeva bho devANuppie(yA-ye)! sirigharAo tinni sayasahassAiMgahAya dohi sayasahassehiM kuttiyAvaNAo rayaharaNaMca (vA) paDiggahaMca (vA) ANeha sayasahasseNaM kAsavagaMcasahAveha, tae NaM te ko purisA jamAlissa khatti piuNA evaM vuttA(te) samANA(Ne) haTThatuTThA(8) karayala jAva paDisuNettA khippAmeva sirigharAo tinnisayasahassAI taheva jAva kaasvgNsddaaveNti| taeNaM se kAsavae jamAlissa khatti piuNA ko purisehiM saddAvie samANe haTe(TTha) tuDhe NhAe kayabalikamme jAva sarIre jeNeva jamAlissa khattiyakumArassa piyA te uvAga0 te. uttA karayala. jamAlissa khatti piyaraMjaeNaM vijaeNaM vaddhAvei ja. vi. vattA evaM va0- saMdisaMtuNaM devANuppiyA! jaMmae karaNijaM, taeNaM se jamAlissa khatti piyA taM kAsavarga evaM va. tumaM devANula! jamAlissa khattiH pareNaM jatteNaM cauraMgulavaje nikkhamaNapayo(opAo)ge aggakese (paDi)kappehi, tae NaM se kAsave jamAlissa khatti piuNA evaM vutte samANe haTThatuDhe karayala jAva evaM sAmI! jmaaliinisskrmnnmhotsvH| abhiSekarajoharaNAunayanAnakezadUrIkaraNasnAnavastrazibikAdiRddhisahagamanaM shissydaanlocdiikssaadi| ka 8 // 790 // Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 791 // tahattANA(e) viNaeNaM vayaNaM paDisuNei rattA surabhiNA gaMdhodaeNaM hatthapAde pakkhAlei surabhiNA 2 suddhAe aTThapaDalAe pottIe muhaM baMdhai muhaM baMdhittA jamAlissa khattiyakumArassa pareNaMjatteNaMcauraMgulavajje nikkhamaNapayoge(pAogge) aggakese kappai / taezaMsA jamAla(li)ssa khatti mAyA haMsalakkhaNeNaM paDa(Di)sADaeNaM aggakese paDicchai a0pa0ttA surabhiNA gaMdhodaeNaM pakkhAlei su0 gaM0pa0ttA aggehiM va(cama)rehiM gaMdhehiM mallehiM aJceti rattA suddhavattheNaM baMdhei suddhavattheNaM baMdhittA rayaNakaraMDagaMsi pakkhivati rattA hAra-vAridhArA-siMduvAra-chinnamuttAvalippagAsAiMsuyaviyogadUsahAI aMsUI viNimmuyamANI 2 evaM va0- esaNaM amhaM jamAlissa khatti bahUsu tihIsuyapavvaNIsuya ussavesuyajannesuya chaNesuya apacchime darisaNe bhavissatItikaTTha o(U)sIsagamUle Thaveti, 25 tae NaM tassa jamAlissa khatti0 ammApiyaro doccaM(pi) uttarAvakkamaNaM sIhAsaNaM rayAti rattA docaMpi jamAlissa khatti0 sIyApIyaehiM kalasehiM nANheM(NhAveM)ti sIyA(seyA) pIyaehiM kalasehiM nANhettA(NhAvittA) pamhasukumAlAe surabhie gaMdhakAsAie gAyAiMlUheMti su0 gaMdha0 gA0 lUhettA saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM gAyAiM aNuliMpanti gA0 a0ttA nAsAnissAsavAyavomaMcakkhuharaM vannapharisajuttaM hayalAlApelavAtiregaMdhavalaM kaNagakhaciyaMtakammamaharihaM haMsalakkhaNapaDasADagaMparihiMti rattA hAraM piNakheM (NiheM)ti rattA addhahAraM piNakheMti rattA evaM jahA sUriyAbhassa alaMkAro taheva jAva cittaM rayaNasaMkaDukkaDaM mauDaM piNaddhati, kiM bahuNA?, gaMthimaveDhimapUrima-saMghAtimeNaM cauvviheNaM malleNaM kapparukkhagaM piva alaMkiyavibhUsiyaM kareMti / tae NaM se jamAlissa khatti0 piyA ko purise saddAvei rattA evaM va0- khippAmeva bho devANuppiyA! aNegakhaMbhasayasanniviTTha lIlaTThiyasAlabhaMjiyAgaM jahA rAyappaseNaijje vimANavannaojAva maNirayaNaghaMTiyAjAlaparikkhittaM purisasahassavAhaNIyaM sIyaM uvaTThaveha rattA mama eyamANattiyaM paJcappiNaha, taeNaM te ko purisA jAva paJcappiNaMti / tae NaM se jamAlIkhattiyakumAre 6 kesAlaMkAreNaM vatthAlaMkAreNaM mallAlaMkAreNaM 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 385 jmaaliinisskrmnnmhotsvH| abhiSekarajoharaNA''nayanAnakezadUrIkaraNasnAnavastrazibikAdiRddhisahagamanaM shissydaanlocdiikssaadi| // 791 // Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 792 // AbharaNAlaMkAreNaM caubviheNaM alaMkAreNaM alaMkArie samANe paDipunnAlaMkAre sIhAsaNAo abbhuDhei sIhAsaNAo abbhuDhettA sIyaM aNuppadAhiNIkaremANe sIyaM durUhai rattA sIhAsaNavaraMsi puratthAbhimuhe sannisaNNe / tae NaM tassa jamAlissa khatti0 mAyA NhAyA kaya(balikammA) jAva sarIrA haMsalakkhaNaM paDasADagaMgahAya sIyaM aNuppadAhiNIkaremANI sIyaM durUhaisI0ttA jamAlissa kha0 dAhiNe pAse bhaddAsaNavaraMsi saMnisannA, tae NaM tassa jamAlissa khatti0 ammadhAI NhAyA jAva sarIrA rayaharaNaM ca paDiggahaM ca gahAya sIyaM aNuppadAhiNI karemANI sIyaM durUhai sI0ttA jamAlissa khatti0 vAme pAse bhaddAsaNavaraMsi saMnisannA / taeNaM tassa jamAlissa khatti piTThao egA varataruNI 0 siMgArAgAracAruvesA saMgayagaya jAva rUvajovvaNavilAsakaliyA suMdarathaNa. himarayayakumudakuMdeMduppagAsaMsakoreMTamalladAmaM dhavalaM AyavattaMgahAya salIlaM uvari dhAre(uvadhare)mANI(o) 2 ciTThati, taeNaM tassa jamAlissa ubhaopAsiMduve varataruNIo siMgArAgAracArujAvakaliyAonANAmaNi-kaNaga-rayaNa-vimala-mahariha-tavaNijujala-vicittacittadaMDAo cilliyAo saMkhaka-kuMdeM-dudagaraya-amaya-mahiya-pheNapunnapuMja-saMnikAsAo dhavalAo cAmarAo gahAya salIla vIya(e)mANIo 2 caTuMti taeNaM tassa jamAlissakhatti uttarapuracchimeNaM egA varataruNI siMgArAgArajAva kaliyA seta(taM)-ra yayAma(ya)-vimalasalilapuNNaM-mattagaya-mahAmuhA-kiti samANaM bhiMgAraM gahAya ciTThai / tae NaM tassa jamAlissa khattiyakumArassa dAhiNapuracchimeNaM egA varataruNI siMgArAgArajAva kaliyA cittakaNagadaMDaM tAlaveMTaMgahAya ciTThati, tae NaM tassa jamAlissa khatti. piyA ko purise saddAvei ko0 2ttA evaM va0-khippAmeva bho devANu0! sarisayaM sarittayaM sarivvayaM sarisalAvannarUvajovvaNaguNovaveyaM egAbharaNaM-vasaNa-gahiya-nijoyaM koDuMbiya varataruNasahassaM saddAveha, tae NaM te ko purisA jAva paDisuNettA khippAmeva sarisayaMsarittayaM jAvasaddAveMti, taeNaM te ko purisA jamAlissakhatti piuNA ko purisehiM saddAviyA 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 385 jmaaliinisskrmnnmhotsvH| abhiSekarajoharaNA''nayanAnakezadUrIkaraNasnAnavastrazibikAdiRddhisahagamanaM shissydaanlocdiikssaadi| // 792 // Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 793 // samANA haTTatuTTha0 NhAyA kayabalikammA kayakouyamaMgalapAyacchittA egAbharaNa-vasaNa-gahiya-nijoyA jeNeva jamAlissa khatti0 piyA teNeva uvAgacchai te0 rattA karayalajAva vaddhAvettA evaMva0- saMdisaMtuNaM devANu0! jaM amhehiM karaNijjaM, taeNaM se jamAlissa khattiH piyA taMko varataruNasahassaMpievaM vadA(yA)sI-tujjhe(bbhe) NaM devANu0! NhAyA kayabali* jAva gahiyanijogAjamAlissa khatti0 sIyaM parivahaha / tae NaM te ko purisA jamAlissa khatti0 jAva paDisuNettA bahAyA jAva gahiyanijogA jamAlissa khatti. sIyaM parivahati / taeNaM tassa jamAlissa khatti purisasahassavAhiNIM sIyaM durUDhassasamANassa tappaDhamayAe ime aTThaTThamaMgalagA purao ahANupuvvIe saMpaTThiyA, taM0- sotthiya sirivacchajAva dappaNA, tadANaMtaraM ca NaM punnakalasabhiMgAraM jahA uvavAie jAva gagaNatalamaNulihaMtI purao ahANupuvvIe saMpaTThiyA, evaM jahA uvavAie taheva bhANiyavvaM jAva AloyaMvA karemANA jaya 2 saiMca pauMjamANA purao ahANupuvvIe sNptttthiyaa| 7 tadANaMtaraM ca NaM bahave uggA bhogA jahA uvavAie jAva mahApurisa-vagura(rA)parikkhittA jamAlissakhattiyassa purao yamaggaoyapAsa(sA)oya ahANupuvvIe sNptttthiyaa| 26 taeNaM se jamAlissa khatti0 piyA NhAyA kaya(balikammA)jAva vibhUsie hatthikhaMdhavaragae sakoreMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijamANeNaM seyavaracAmarAhiM uddhavvamANe 2 hayagayarahapavarajohakaliyAe cAuraMgiNIe seNAe saddhiM saMparivuDe mahayAbhaDacaDagara jAva parikkhittejamAlissakhattiyakumArassa piTThao 2 aNugacchai / tae NaM tassa jamAlissa khatti purao 0 mahaM AsA AsavarA ubhao pAsiMNAgA NAgavarA piTThao rahA rahasaMgellI / tae NaM se jamAlI khattiyakumA(re)rassa abbhuggaya(ta)bhiMgAre pariggahiya tAliyaMTe Usaviyasetachatte pavIiya-setacAmaravAla-vIyaNI(NA)e savviDDIe jAva NAditaraveNaM / tayA(ya)NaMtaraM ca NaM bahave laTThiggA(gga)hA kuMtaggA(gga)hA jAva putthayagA(gga)hA jAva vINagAhA, tayANaMtaraM ca NaM aTThasayaM gayANaM aTThasayaM turayANaM aTThasayaM rahANaM tayANaMtaraM ca NaM |9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 385 jmaaliinisskrmnnmhotsvH| abhiSekarajoharaNA''nayanAgrakezadUrIkaraNasnAnavastra| zibikAdiRddhisahagamanaM ziSyadAna| locdiikssaadi| // 793 // Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 794 // lauDaasikotahatthANaM bahUNaM pAyattANINaM purao saMpaTThiyaM(yA), tayANaMtaraMcaNaM bahaverAIsara-talavara-jAva satthavAhappabhiio purao saMpaTThiyA (jAva NAditaraveNaM) khattiyakuMDaggAmaM nagaraM majhamajheNaM jeNeva mAhaNakuMDaggAme nayare je0 bahusAlae ceie je0 samaNe bhagavaM mahAvIre te0 pahArettha gmnnaae|27 taeNaM tassa jamAlissa khatti khattiyakuMDaggAmaM nagaraMmajjhaMma0 niggacchamANassa siMghADaga-tiya-caukka-jAva pahesu bahave atthatthiyA jahA uvavAie jAva abhinaMdaMtA ya abhitthuNaMtA ya evaM va0-jaya jaya NaMdA dhammeNaM jaya jayaNaMdA taveNaMjaya jayaNaMdA! bhadaMte abhagge(bhiggahehiM)hiNANadaMsaNacarittamuttamehiM ajiyAiMjiNAhi(yAI) iMdiyAiM jiyaM ca pAlehi samaNadhammaM jiyavigyo'viya 6vasAhitaM deva! siddhimajhe NihaNAhi(Nihaya) ya rAgadosamalle taveNa dhitidhaNiyabaddhakacche(cchA) maddAhi aTThakammasattU jhANeNaM uttameNaM sukkeNaM appamatto harAhi yArAhaNapaDAgaMca dhIra! telokaraMgamajjhe pAvaya vitimiramaNuttaraM kevalaM ca NANaM gacchaya mokkhaM paraM padaM jiNavarovadiuNaM siddhimaggeNaM akuDileNaM 0 haMtA parIsahacamUM abhibhaviya gAmakaMTakovasaggANaM dhamme te avigdhamatthuttikaTu abhinaMdaMti ya abhithuNaMti ya / taeNaM se jamAlI khattiyakumAre 7 nayaNamAlAsahassehiM picchijamANe 2 evaM jahA uvavAie kUNiojAvaNiggacchati nittAje0 mAhaNakuMDaggAme nayare je. bahusAlae ceie te. uvA0 te0 u0ttA chattAdIe titthagarAtisae pAsaittA purisasahassavAhiNIM sIyaM Thavei rattA purisasahassavAhiNIo sIyAo paccoruhai, tae NaM taM jamAliM khatti0 ammApiyaro purao kAuMje0 samaNe bha0 ma0 te. uvA0 te. uttA samaNaM bha0 ma0 tikkhutto jAva namaMsittA evaM va0- evaM khalu bhaMte! jamAlI khattiyakumAre amhaM ege putte iTTe kaMte jAva kimaMga puNa pAsaNayAe? se jahAnAmae- uppalei vA lapaumei vA jAva paumasahassapattei vApaMke jAe jale saMvuDheNovalippati paMkaraeNaMNovalippai jalaraeNaM evAmeva jamAlIvi khattiyakumAre kAmehiM jAe bhogehiM saMvuDhe Nova0 kAmaraeNaM Nova0 bhogaraeNaM Nova0 mittaNAiniyagasayaNa 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 385 jmaaliinisskrmnnmhotsvH| abhiSekarajoharaNA''nayanAnakezadUrIkaraNasnAnazibikAdiRddhisahagamanaM shissydaanlocdiikssaadi| vastra // 794 // Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyA zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 795 // saMbaMdhiparijaNeNaM, esa NaM devANu0! saMsArabhauvviggebhIe jammaNamaraNeNaM devANuppiyANaM aMtie muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavva(teti-ittae)ei, taM eyannaM devANuppiyANaM amhe bhikkhaM dalayAmo, paDicchaMtu NaM devANu0 sIsabhikkhaM, 28 taeNaM sama03taM jamAliM khatti evaM va0- ahAsuhaM devANu! mA paDibaMdhaM / tae NaM se jamAlI khatti samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM evaM vutte samANe haTTatuTTe samaNaMbha0 ma0 tikkhuttojAva namaMsittA uttarapuracchimaM disIbhAgaM avakkamai rattA sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuyai, tate NaMsejamAlissa khatti mAyA haMsalakkhaNeNaM paDasADaeNaM AbharaNamallAlaMkAraMpaDicchati rattA hAravArijAva viNimmuyamANA vi02jamAliM khatti evaMva0-ghaDiyavvaMjAyA! (c)jaiyavvaM jAyA! parikkamiyavvaM jAyA! assiMcaNaM aTeNopamAyetavvaM(vva)ti kaTTajamAlissakhatti0 ammApiyarosamaNaMbha0 ma0 vaMdai(ti) NamaMsai(saMti) vaMdittANamaMsittA jAmeva disaM(siM) pAunbhUyA tAmeva disiM(saM) pddigyaa| 29 tae NaM se jamAlI khattie(yakumAre) sayameya(va) paMcamuTThiyaM loyaM kareti rattA je0 samaNe bha0 ma0 te. uvAga0 te0 u0ttA evaM jahAusabhadatto taheva pavvaio navaraM paMcahiM purisasaehiM saddhiM taheva jAva savvaM sAmAiyamAiyAIekkArasa aMgAI ahijjai sAmAiyamA0 ahijettA bahUhiM cautthachaTThaTThamajAvamAsaddhamAsakhamaNehiM vicittehiM tavokammehi appANaM bhAvemANe vihri||suutrm 385 // 23 sabbhiMtarabAhiriyaM ti sahAbhyantareNa bAhirikayAca bahirbhAgena yattattathA, Asiya-sammajji-ovalitaMti, Asiktamudakena saMmArjitaM pramArjanikAdinopaliptaM ca gomayAdinA yattattathA jahA uvavAie (aupa0pa0 61-2) tti, evaM caitattatra siMghADagatiya-caukka-caccara-caummuha-mahApaha-pahesu Asitta-sitta-suiya-saMmaTTha-ratyaMtarA-vaNavIhiyaM, AsiktAnISatsitAni siktAnica, tadanyAnyata evaM zucikAni pavitrANi, saMmRSTAni kacavarApanayanena, rathyAntarANi rathyAmadhyAni, ApaNavIthayazca haTThamArgA yatra tattathA, maMcAimaMcakaliyaM NANAviharAga-bhUsiya-jhaya-paDAgAipaDAga-maMDiyaM nAnAvidharAgairucchritairdhvajaiH cakrasiMhAdi 9 zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 385 jmaaliinisskrmnnmhotsvH| abhiSekarajoharaNA''nayanAgrakezadUrIkaraNasnAnavastrazibikAdiRddhisahagamanaM shissydaanlocdiikssaadi| // 795 // Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhayavRttiyutam bhAga-2 // 796 // lAJchanopetaiH patAkAbhizca taditarAbhiratipatAkAbhizca patAkoparivartinIbhirmaNDitaM yattattathetyAdi, mahatthaM ti mahAprayojana mahagghaM ti mahAmUlyam, maharihaM ti mahArha mahApUjyaM mahatAM vA yogyam, nikkhamaNAbhiseyaM ti niSkramaNAbhiSekasAmagrIm, evaM jahA rAyappaseNaijje (rAjapra0pa0 100-1) tti, evaM caitattatra aTThasaeNaM suvannamayANaM kalasANaM aTTha0 rUppamayANaM kalasANaM aTTha0 maNimayANaM kalasANaM aTTha* suvannarUppamayANaM kalasANaM aTTha. suvannamaNimayANaM kalasANaM aTTha0 ruppamaNimayANaM kalasANaM aTTha suvannaruppamaNimayANaM kalasANaM aTTha. bhomejANaM ti mRnmayAnAM savviDDIe tti sarvvaryA samastachatrAdirAjacihnarUpayA, yAvatkaraNAdidaMdRzyaM savvajuIe sarvadyutyA''bharaNAdisambandhinyA sarvayuktyA vociteSTavastughaTanAlakSaNayA,savvabaleNaM sarvasainyena,savvasamudaeNaM paurAdimIlanena, savvAyareNaM sarvocitakRtyakaraNarUpeNa, savvavibhUIe sarvasampadA, savvavibhUsAe samastazobhayA, savvasaMbhameNaM pramodakRtautsukyena, savvapupphagaMdhamallAlaMkAreNaM savvatuDiyasaddasaMninAeNa sarbatUryazabdAnAM mIlane yaH saGgato ninAdo mahAghoSaH / sa tathA tena, alpeSvapi, RddhyAdiSu sarvazabdapravRttidRSTetyata Aha mahayA iDDIe, mahayA juIe, mahayA baleNaM, mahayA samudaeNaM, * mahayA vara-tuDiya-jamaga-samaga-ppavAieNaM yamakasamakaM yugapadityarthaH, saMkha-paNava-paDaha-bherijhallari-kharamuhi-huDDakka-muraya-muiMga- RddhisahaduMduhi-nigghosanAiya tti paNavo bhANDapaTahaH, bherImahatI DhakkA mahAkAhalAvA, jhallarI-alpocchrayA mahAmukhA cavinaddhA, gamanaM ziSyadAnakharamukhI kAhalA, murajo mahAmaIlaH, mRdaGgo maIlaH, dundubhI DhakkAvizeSa eva tataH zaGkhAdInAM nirghoSo mahAprayatnotpAditaH locdiikssaadi| zabdaH, nAditaM tu dhvanimAtrametadyalakSaNo yo ravaH sa tathA tena // 24 kiM demo tti kiM dadmo bhavadabhimatebhyaH kiM payacchAmo tti bhavate eva, athavA dadmaH sAmAnyataH prayacchAmaH prakarSeNeti vizeSaH, kiNA va tti kena vA kuttiyAvaNAo tti kutrikaM svargamartyapAtAlalakSaNaM bhUtrayaM tatsambhavi vastvapi kutrikaM tatsampAdakoya ApaNo haTTho devAdhiSThitatvenAsau kutrikApaNastasmAt, 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 385 jmaaliinisskrmnnmhotsvH| abhiSekarajoharaNA''nayanAnakezadUrIkaraNasnAnavastrazibikAdi // 796 // Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatya zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 797 // kAsavagaM ti nApitam, sirigharAo tti bhANDAgArAt, aggakese tti, agrabhUtAH kezA agrakezAstAn, haMsalakkhaNeNaM zuklena 9zatake haMsacihnana vA paDasADaeNaM ti paTarUpaH zATakaH paTazATakaH,zATako hi zaTanakArako'pyucyata iti tadvadyavacchedArthaM paTagrahaNam, uddezaka: 33 brAhmaNakuNDaathavA zATako vastramAnaM sa ca pRthula: paTo'bhidhIyata iti paTazATakaH, aggehiM tti, agyaiH pradhAnaiH, etadeva vyAcaSTe varehi graamaadhikaarH| sUtram 385 ti, hAra-vAridhAra-siMduvAra-cchinnamuttAvalippagAsAIti, iha siMduvAra tti vRkSavizeSo nirguNDIti kecittatkusumAni sinduvArANi jamAlItAnica zuklAnIti, esaNaM ti etat, agrakezavastu, athavaitaddarzanamiti yogoNamityalaGkAre, tihIsu yattimadanatrayodazyAdi niSkramaNa mhotsvH| tithiSu, pavvaNIsu yatti parvaNISu ca kArttikyAdiSu, ussavesu ya tti priyasaGgamAdimaheSu, jannesu yatti nAgAdipUjAsu, chaNesu / abhiSeka rajoharaNAyatti, indrotsavAdilakSaNeSu, apacchime tti, akArasyAmaGgalaparihArArthatvAt pazcimaMdarzanaM bhaviSyatyetat kezadarzanamapanIta ''nayanAgrakezAvasthasya jamAlikumArasya yadarzanaM sarvadarzanapAzcAtyaM tadbhaviSyatIti bhAvaH, athavAna pazcimaM paunaH punyena jamAlikumArasya kezadUrI karaNasnAnadarzanametaddarzane bhaviSyatItyarthaH, 25 doccaMpitti dvitIyaM vAram, uttarAvakkamaNaM ti, uttarasyAM dizyapakramaNamavataraNaM yasmAttaduttarApa-8 vastra | zibikAdikramaNamuttarAbhimukhaM pUrvaM tu pUrvAbhimukhamAsIditi, sIyApIyaehiM tirUpyamayaiH suvarNamayaizcetyarthaH pamhalasukumAlAe ti pakSmavatyA RddhisahasukumAlayAcetyarthaH, gaMdhakAsAie ttigandhapradhAnayA kaSAyaraktayA zATikayetyarthaH, nAsAnIsAse tyAdinAsAniHzvAsavAtavAhya gamana ziSyadAnamatilaghutvAccakSuhara locanAnandadAyakatvAt, cakSUrodhakaMvA ghanatvAt, vannapharisajuttaM ti pradhAnavarNasparzamityarthaH, hayalAlAyAH locdiikssaadi| sakAzAt, pelavaM mRdu, atirekeNAtizayena yattattathA kanakena khacitaM maNDitamantayoraJcalayoH karma vAnalakSaNaM yattattathA, hAraM ti, aSTAdazasarikaM piNaddhaMti pinahyataH pitarAviti zeSaH, addhahAraM ti navasarikam, evaM jahA sUriyAbhassa (rAjapra0pa0 1021) alaMkAro taheva tti, sa caivam, egAvaliM piNaddhaMti evaM muttAvaliM kaNagAvaliM rayaNAvaliM aMgayAiM keUrAI kaDAgAI tuDiyAI // 797 // Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2080808080 zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 798 // kaDisuttayaM dasamuddayArNatayaM vacchasuttaM muraviM kaMThamuraviM pAlaMbaM kuMDalAiM cUDAmaNi ti tatraikAvalI vicitramaNikamayI, muktAvalI kevalamuktAphalamayI, kanakAvalI sauvarNamaNikamayI, ratnAvalI ratnamayI, aGgadaM keyUraM ca bAhyAbharaNavizeSaH, etayozca yadyapi nAmakoza ekArthatoktA tathA'pIhA''kAravizeSAdbhedo'vagantavyaH, kaTakaM kalAcikAbharaNavizeSaH, truTikaM bAhurakSikA, dazamudrikAnantakaM hastAGgulImudrikAdazakam, vakSaHsUtraM hRdayAbharaNabhUtasuvarNasaGkalakam, vecchAsuttaM ti pAThAntaraM tatra vaikAkSikAsUtramottarAsaGgaparidhAnIyaM saGgalakam, muravI murajAkAramAbharaNam, kaNThamuravI tadeva kaNThAsannatarAvasthAnam, prAlambaM jhumbanakam, vAcanAntare tvayamalaGkAravarNakaH sAkSAllikhita eva dRzyata iti, rayaNasaMkaDukkaDaM ti ratnasaGkaTaM ca tadutkaTaM cotkRSTaM ratnasaGkaTotkaTam, gaMthimaveDhimapUrimasaMghAimeNaM ti, iha granthimaM granthananirvRttaM sUtragrathitamAlAdi, veSTimaM veSTitaniSpannaM puSpalambUsakAdi, pUrimaM yena vaMzazalAkAmayapaJjarakAdi kUrcAdi vA pUryate, saGghAtimaM tu yatparasparato nAlasaGghAtanena saGghAtyate, alaMkiyavibhUsiyaMti, alaGkRtazcAsau kRtAlaGkAro'ta eva vibhUSitazca saJjAtavibhUSazcetyalaGkRtavibhUSitastam, vAcanAntare punaridamadhikaM daddara-malaya-sugaMdhi-gaMdhiehiM gAyAI bhukuMDeMti tti dRzyate, tatra ca daIramalayAbhidhAnaparvatayoH sambandhinastadudbhutacandanAdidravyajatvena ye sugandhayogandhikA gandhAvAsAste tathA, anye tvAhuH, daIraH cIvarAvanaddhaM kuNDikAdi bhAjanamukhaM tena gAlitAstatra pakvA vA ye, malayatti malayodbhavatvena malayajasya zrIkhaNDasya sambandhinaH sugandhayo gandhikA gandhAste tathA tairgAtrANi bhukuMDeMti tti, uddhRlayanti // aNegakhaMbhasayasanniviTTha ti, anekeSu stambhazateSu sanniviSTA yA sA tathA, anekAni vA stambhazatAni saMniviSTAni yasyAM sA tathA tAm, lIlaTThiya-sAlibhaMjiyAgaM ti lIlAsthitAH zAlibhaJjikAH putrikAvizeSA yatra sA tathA tAm, vAcanAntare punaridamevaM dRzyate, abbhuggaya-sukaya-vaira-veiya-toraNavara-raiya 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 385 jmaaliinisskrmnnmhotsvH| abhiSekarajoharaNA''nayanAnakezadUrIkaraNasnAnavastrazibikAdiRddhisahagamanaM | shissydaanlocdiikssaadi| // 798 // Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrIbhagavatya zrIabhayaH vRttiyutam bhAga-2 | // 799 / / 9zatake uddezakaH33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 385 jamAlIniSkramaNa mhotsvH| lIlaTThiya-sAlibhaMjiyAgaM ti tatra cAbhyudgata ucchrite sukRtavajravedikAyAH sambandhini toraNavare racitA lIlAsthitA zAlabhaJjikA yasyAM sA tathA tAM jahA rAyappaseNaijje (rAjapra0pra026-2)vimANavannao tti, evamasyA api vAcya ityarthaH, sa cAyam, IhAmiya-usabha-turaga-nara-magara-vihaga-vAlaga-kinnara-ruru-sarabha-camara-kuMjara-vaNalayapaumalayabhatticittaM, IhAmRgAdibhibhaktibhirvicchittibhizcitrA citravatI yA sA tathA tAm, tatrehAmRgA vRkAH, RSabhA vRSabhAH, vyAlakAH zvApadA bhujaGgA vA, kinnarA devavizeSAH, ruravo mRgavizeSAH, sarabhAH parAsarAH, vanalatA campakalatAdikAH, padmalatA mRNAlikAH, zeSapadAni pratItAnyeva khaMbhuggaya-vara-veiyA-parigayA-bhirAmaM stambheSUdratA niviSTA yA vajravedikA tayA parigatA parikaritA ata evAbhirAmA ca ramyA yA sA tathA tAm, vijjAhara-jamala-juyala-jaMta-juttaMpiva vidyAdharayoryadyamalaM samazreNIkaM yugalaM dvayaM teneva yantreNa saJcariSNupuruSapratimAdvayarUpeNa yuktA yAsA tathA tAm, ArSatvAccaivaMvidhaH samAsaH,accIsahassamAliNIyaM, arciH sahasramAlAH, dIptisahasrANAmAvalyaH santi yasyAMsA tathA, svArthikapratyaye cArciHsahasramAlinIkA tAm, rUvagasahassakaliyaM bhisamANaM dIpyamAnAm, bhibbhisamANA matyarthaM dIpyamAnAm, cakkhuloyaNalesaM cakSuH kartR lokane'valokane sati lizatIva darzanIyatvAtizayAcchilaSyatIva yasyAMsA tathA tAm, suhaphAsaM sassirIyarUvaM sazobharUpakAm, ghaMTAvali-caliya-mahura-maNaharasaraM ghaNTAvalyAzcalite calane madhuro manoharazca svaro yasyAM sA tathA tAm, suhaM kaMtaM darisaNijjaM niuNo-viya-misimisaMta-maNirayaNa-ghaMTiyA-jAla-parikkhittaM nipuNena zilpinA, opitaM parikarmitaM misimisaMtaM cikacikAyamAnaM maNiratnAnAM sambandhi yaddhaNTikAjAlaM kiGkiNIvandaM tena parikSiptA parikaritA yA sA tathA tAm, vAcanAntare punarayaM varNakaH sAkSAdRzyata eveti // 0 kesAlaMkAreNaM ti kezA evAlaGkAraH kezAlaGkArastena, yadyapi tasya tadAnIM kezAH kalpitA iti kezAlaGkAro na samyak abhiSekarajoharaNA''nayanAgrakezadUrIkaraNasnAnavastrazibikAdiRddhisahagamanaM shissydaanlocdiikssaadi| // 799 // Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 800 // ''nayanAgra zrIbhagavatyaGga tathA'pi kiyatAmapi sadbhAvAttadbhAva iti, athavA kezAnAmalaGkAraH puSpAdikezAlaGkArastena, vatthAlaMkAreNaM ti vastralakSaNA- 9zatake zrIabhaya. laGkAreNa O siMgArA-gAra-cAruvesa tti zRGgArasya rasavizeSasyAgAramiva yazcAruzca veSo nepathyaM yasyAH sA tathA, athavA uddezaka: 33 vRttiyutam brAhmaNakuNDabhAga-2 zRGgArapradhAna AkArazcAruzca veSo yasyAH sA tathA, saMgate tyAdau yAvatkaraNAdevaM dRzyaM saMgaya-gaya-hasiya-bhaNiya-ciTThiya- graamaadhikaarH| sUtram 385 vilAsa-saMlAvu-llAva-niuNa-juttovayArakusala tti tatra ca saGgateSu gatAdiSu nipuNA yukteSUpacAreSu kuzalA ca yA sA tathA, iha / jamAlIca vilAso netravikAro, yadAha hAvo mukhavikAraH syaadbhaavshcittsmudbhvH| vilAso netrajo jJeyo, vibhramo bhruusmudbhvH||1|| iti, niSkramaNa mhotsvH| tathA saMlApo mithobhASA, ullApastukAkuvarNanam, yadAha, anulApo muhurbhASA, pralApo'narthakaM vcH| kAkvA varNanamullApaH, saMlApo abhiSeka rajoharaNAbhASaNaM mithH||1||iti, rUvajovvaNavilAsakaliyatti, iha vilAsazabdena sthAnAsanagamanAdInAMsuzliSTo yo vizeSo'sAvucyate, yadAha sthAnAsanagamanAnAM hastabhrUnetrakarmaNAM caiv| utpadyate vizeSo yaH zliSTo'sau vilAsaH syAt // 1 // sundarathaNa ityanena suMdara kezadUrI karaNasnAnathaNa-jahaNa-vayaNa-kara-caraNa-NayaNa-lAvaNNa-rUva-jovvaNa-guNovaveya tti sUcitam, tatra ca sundarA ye stanAdayo'rthAstairupaitA vastra zibikAdiyA sA tathA, lAvaNyaM ceha spRhaNIyatA rUpamAkRtiH, yauvanaM tAruNyam, guNA mRdusvaratvAdayaH, hima-rayaya-kumuya-kuMdeMduppagAsa Rddhisahati himaMcarajataMca kumudaMca kundazcenduzceti dvandvasteSAmiva prakAzo yasya tattathA sakoreMTamalladAmaM ti sakoreNTakAni koraNTapuSpa gamanaM ziSyadAnagucchayuktAni mAlyadAmAni puSpamAlA yatra tattathA, nANAmaNi-kaNaga-rayaNa-vimala-mahariha-tavaNijja-ujjala-vicittadaMDAo locdiikssaadi| ti nAnAmaNikanakaratnAnAM vimalasya mahArhasya vA tapanIyasya ca satkAvujjvalau vicitrau daNDako yayoste tathA, athAtra kanakatapanIyayoH ko vizeSaH?, ucyate, kanakaM pItaM tapanIyaM raktamiti, cilliyAo tti dIpyamAne lIne ityeke, saMkhaMkakuMda- dagaraya-amaya-mahiya-pheNapuMja-saMnigAsAo tti zaGkhAGkakundadakarajasAmRtasya mathitasya sato yaH phenapuJjastasya ca // 800 // Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 801 // | rajoharaNA''nayanAgra saMnikAze sadRze ye te tathA, iha cAGko ratnavizeSa iti, cAmarAo tti yadyapi cAmarazabdo napuMsakaliGgo rUDhastathA'pIha 9zatake strIliGgantayA nirdiSTastathaiva kvacidrUDhatvAditi // mattagaya-mahAmuhA-kii-samANaM ti mattagajasya yanmahAmukhaM tasya yA''kRtirA uddezaka: 33 brAhmaNakuNDakArastayA samAnaM yattattathA, egA-bharaNavasaNa-gahiya-Nijjoya tti, eka ekAdRza AbharaNavasanalakSaNo gRhIto niryogaH parikaroDa graamaadhikaarH| sUtram 385 yaiste tthaa|| tappaDhamayAe tti teSAM vivakSitAnAM madhye prathamatA tatprathamatA tayA, aTThamaMgalaga tti, aSTAvaSTAviti vIpsAyAM jamAlI niSkramaNadvirvacanaM maGgalakAni mAGgalyavastUni, anye tvAhuH, aSTasaGkhyAnyaSTamaGgalakasajJAni vastUni jAva dappaNaM ti, iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM naMdiyAvatta vaddhamANaga bhaddAsaNa kalasa maccha tti tatra varddhamAnakaM zarAvaM (vasaMpuTaM) puruSArUDhapuruSa ityanye abhiSekasvastikapaJcakamityanye prAsAdavizeSamityanye, jahA uvavAie (pa069-1)tti, anena ca yadupAttaM tadvAcanAntare sAkSAdevAsti, taccedaM divvA ya chattapaDAgA divyeva divyA pradhAnA chatrasahitA patAkA chatrapatAkA tathA, sacAmarA-darasa-raiya-Aloya-darisaNijjA kezadUrIvAuchya-vijayavejayaMtI ya Usiya tti saha cAmarAbhyAM yA sA sacAmarA, Adarzo racito yasyAM sA''darzaracitA AlokaM, zibikAdidRSTigocaraM yAvadRzyate'tyuccatvena yAsA''lokadarzanIyA, tataH karmadhArayaH, sacAmarA daMsaNaraiyaAlodarisaNijjatti pAThAntare Rddhisahatu sacAmareti bhinnapadam, tathA darzane jamAledRSTipathe racitA vihitA darzanaracitA darzane vA sati ratidA sukhapradA darzanaratidA ziSyadAnasAcAsAvAlokadarzanIyA ceti karmadhArayaH, kA'sau? ityAha-vAtodbhUtA vijayasUcikA vaijayantI pArzvato laghupatAkikA- locdiikssaadi| dvayayuktA patAkAvizeSA vAtodbhUtavijayavaijayantI, ucchritA, uccA, kathamiva? gagaNatalamaNulihaMtI ti gaganatalamAkAzatalamanu // 801 // likhantIvAnulikhantI, atyuccatayeti jahA uvavAie (pa069-1)tti, anena yatsUcitaM tadidaM tayANaMtaraM caNaM veruliyabhisaMtavimaladaMDaM bhisaMta tti dIpyamAnam, palaMba-koraMTa- malladAmo-vasohiyaM caMdamaMDalanibhaM samUsiyaM vimalamAyavattaM pavaraM sIhAsaNaM ca maNirayaNapAyapIDhaM karaNasnAnavastra gamana Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatya zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 802 // sapAuyAjugasamAuttaM svakIyapAdukAyugasamAyuktam, bahukiMkara-kammagara-purisa-pAyattaparikkhittaM bahavo ye kiGkarAH pratikarma prabhoH pRcchAkAriNaH karmakarAzca tadanyathAvidhAste ca te puruSAzceti samAsaH, pAdAtaM ca pattisamUhaH bahukiGkarAdibhiH parikSiptaM yattattathA, purao ahANupuvvIe saMpaTThiyaM, tayANaMtaraM ca NaM bahave laTThiggAhA kuMtaggAhA cAmaraggAhA pAsaggAhA cAvaggAhA potthayaggAhA phalagaggAhA pIDhayaggAhA vINaggAhA kUvayaggAhA kutapaH tailAdibhAjanavizeSaH, haDappaggAhA haDappo drammAdibhAjana tAmbUlArtha pUgaphalAdibhAjanaM vA purao ahANupuvvIe saMpaTThiyA, tayANaMtaraM ca NaM bahave daMDiNo muMDiNo sihaMDiNo zikhAdhAriNaH, jaTiNo jaTAdharAH, picchiNo mayUrAdipicchavAhinaH, hAsakarA ye hasanti, DamarakarA viDvarakAriNaH, davakarAH parihAsakAriNaH, cATukarAH priyavAdinaH, kaMdappiyA kAmapradhAnakelikAriNaH, kukuiyA bhANDAH bhANDaprAyA vA, vAyaMtA gAyaMtA ya nacaMtA ya hAsaMtA ya bhAsaMtA ya sAsiMtA ya zikSayantaH, sAvitA yedaM cedaM bhaviSyatItyevaM bhUtavacAMsi zrAvayantaH, rakkhatA ya, anyAyaM rakSantaH, AlokaM ca karemANe tyAdi tu likhitamevAstIti, etacca vAcanAntare prAyaH sAkSAdRzyata eva, tathedamaparaM tatraivAdhikaM tayANaMtaraM ca NaM jaccANaM varamallihANANaM caMcucciya-laliya-pulaya-vikkama-vilAsiyagaINaM harimelA-maula- malliyacchANaM thAsagaamilANa-camara-gaMDa-parimaMDiya-kaDINaM aTThasayaM varaturagANaM purao ahANupuvvIe saMpaTThiyaM, tayANaMtaraM ca NaM IsiM daMtANaM IsiM mattANaM IsiM-unnaya-visAla-dhavala-daMtANaM-kaMcaNa-kosIpaviThTha-daMtovasohiyANaM aTThasayaM gayakalahANaM purao ahANupuvvIe saMpaTThiyaM, tayANaMtaraM ca NaM sacchattANaM sajjhayANaM saghaMTANaM sapaDAgANaM satoraNavarANaM sakhikhiNI-hemajAla-peraMta-parikkhittANaM sanandighosANaM hemavaya-vittatiNisa-kaNaga-nijutadArugANaMsusaMviddhacakkamaMDaladhurANaM kAlAyasa-sukaya-nemi-jaMtakammANaM Ainna-varaturaga- susaMpauttANaM kusalanara-ccheya-sArahi-susaMpaggahiyANaM sarasaya-battIsa-toNaparimaMDiyANaM sakaMkaDa-vaDeMsagANaM sacAvasarapaharaNA- varaNa-bhariya 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 385 jmaaliinisskrmnnmhotsvH| abhiSekarajoharaNA nayanAgrakezadUrIkaraNasnAnavastrazibikAdiRddhisahagamanaM shissydaanlocdiikssaadi| // 802 // Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM | zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 803 // juddhasajjANaM aTThasayaM rahANaM purao ahANupuvvIe saMpaTThiyaM, tayANaMtaraM caNaM asi-satti-koMtatomara sUla-lauDa-bhiMDimAla- dhaNubANasajja 9zatake pAyattANIyaM purao ahANupulvIe saMpaTThiyaM, tayANaMtaraMcaNaM bahave rAIsara-talavara-koDuMbiya-mADaMbiya-ibbha-seTThi-seNAvai-satthavAha uddezakaH 33 brAhmaNakuNDapabhiio appegaiyA hayagayA appegaiyA gayagayA appegaiyA rahagayA purao ahANupuvvIe saMpaTThiya tti tatra ca varamallihANANaM ti varaM graamaadhikaarH| sUtram 385 mAlyAdhAnaM puSpabandhanasthAnaM ziraHkezakalApoyeSAM te varamAlyAdhAnAsteSAm, ikAraH prAkRtaprabhavovAlihANa mityAdAviveti, jamAlI niSkramaNaathavA varamallikAvacchuklatvena pravaravicakilakusumavad ghrANaM nAsikA yeSAM te tathA teSAm, kvacitta ramallihAyaNANaM ti mhotsvH| dRzyate tatra ca taro vego balam, tathA mala malla dhAraNe tatazca taromallI tarodhArako vegAdidhArako hAyanaH saMvatsaro varttate yeSAM te abhiSeka rajoharaNAtaromallihAyanA yauvanavanta ityarthaH, atasteSAM varaturagANAmitiyogaH, varamallibhAsaNANaM ti kvaciddazyate, tatra tu pradhAna ''nayanAgramAlyavatAmata eva dIptimatAM cetyarthaH, caMcucciya-laliya-puliya-vikkama-vilAsiya gaINaM ti caMcucciyaM ti prAkRtatvena cakSuritaM kezadUrI karaNasnAnakuTilagamanam, athavA cakSuH zukacucustadvadvakratayoccitamuccatAkaraNaM padasyotpATanaM vA (zuka) pAdasyeveti caJcuccitam, tacca vastra zibikAdilalitam, krIDitaM pulitaMca gativizeSaH prasiddha eva, vikramazca viziSTaMkramaNaM kSetralaGghanamitidvaMdvastadetatpradhAnA vilAsitA RddhisahavizeSeNollAsitA gatiryaste tathA teSAm, kvacididaM vizeSaNamevaM dRzyate caMcucciya-laliya-puliya-cala-cavala-caMcalagaINaM ti gamanaM ziSyadAnatatra ca caJcaritalalitapulitarUpA calAnAmasthirANAM satAMcaJcalebhyaH sakAzAccaJcalA'tIvacaTulA gatiryeSAM te tathA teSAm, locdiikssaadi| harimela-maula-malliyacchANaM ti harimelako vanaspativizeSastasya mukulaM kuDAlaM mallikA ca vicakilastadvadakSiNI yeSAm, zuklAkSANAmityarthaH,thAsagaamilANa-cAmara-gaMDa-parimaMDiya-karINaM tisthAsakA darpaNAkArA azvAlaGkAravizeSAstairamlAna-8 cAmarairgaNDaizcAmalinacAmaradaNDaiHparimaNDitA kaTiryeSAMte tathA teSAm, kvacitpunarevamidaM vizeSaNamevaM dRzyate muhabhaMDaga-ocUlaga // 803 // Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 804 // 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 385 jmaaliinisskrmnnmhotsvH| abhiSekarajoharaNA''nayanAgra thAsaga-milANa-cAmara-gaNDaparimaMDiya-kaDINaM ti tatra mukhabhANDakaM mukhAbharaNam, avacUlAzca pralambamAnapucchAH, sthAsakAH pratItAH, milANa tti paryANAni ca yeSAM santi te tathA matvarthIyalopadarzanAt, camarI (cAmara) gaNDaparimaNDitakaTaya iti pUrvavat, tatazca karmadhArayo'tasteSAm, kvacitpunarevamidaM dRzyate thAsagaahilANacAmaragaMDaparimaMDiya-kaDINaM ti tatra tvahilANaM mukhasaMyamanaM tatazca thAsagaahilANa, ityatra matvarthIyalopenottarapadena saha karmadhArayaH kAryaH, tathe siM daMtANaM ti, ISaddAntAnAM manAggrAhitazikSANAMgajakalabhAnAmiti yogaH, IsiM-ucchaMga-unnaya-visAla-dhavala-daMtANaM ti, utsaGgaH pRSThadezaH, ISadutsaGga unnatA vizAlAzca ye yauvanArambhavartitvAtte tathA te ca te dhavaladantAzceti samAso'tasteSAm, kaMcaNakosI paviTTha daMtovasohiyANaM ti, iha kAJcanakozI suvarNamayI kholA, rathavarNake tu sajjhayANaM sapaDAgANa mityatra garuDAdirUpayukto dhvajaH taditarA tu patAkA, sakhikhiNI-hemajAla-peraMta-parikkhittANaM ti sakiGkiNIkaM kSudraghaNTikopetaM yaddhemajAlaMsuvarNamayastadAbharaNavizeSastena / kezadUrIparyanteSu parikSiptA ye te tathA teSAm, sanaMdighosANaM ti, iha nandI dvAdazatUryasamudAyaH, tAni cemAni bhaMbhA 1 mauMda 2 maddala 3 zibikAdikaDaMba 4 jhallari 5 huDukka 6 kaMsAlA 7 / kAhala 8 talimA 9 vaMso 10 saMkho 11 paNavo 12 ya baarsmo||1|| iti hemavaya-citta-8 tiNisa-kaNaga-nijutta-dArugANaM ti haimavatAni himavagirisambhavAni citrANi vividhAni tainizAni tinizAbhidhAnatarusambandhIni kanakayuktAni suvarNakhacitAni dArukANi kASThAni yeSu te tathA teSAm, susaMviddha-cakka-maMDala-dhArANaM ti suSTha locdiikssaadi| saMviddhAni cakrANi maNDalAzca vRttA dhArA yeSAM te tathA teSAm, susiliTTha-citta-maMDala-dhurANaM ti kvacidRzyate tatra suSThusaMzliSTAH citravatkurvatyo maNDalAzca vRttA dhuro yeSAM te tathA teSAm, kAlAyasa-sukaya-nemi-jaMtakammANaM ti kAlAyasena lohavizeSaNa suSTu kRtaM nemeH cakramaNDanadhArAyA yantrakarmabandhanakriyA yeSAMte tathA teSAm, Ainna-vasturaga-susaMpauttANaM ti, AkIrNairjAtyairvara karaNasnAnavastra Rddhisahagamana ziSyadAna // 804 // Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 805 // turagaiH suSTha saMprayuktA ye te tathA teSAm, kusalanara-ccheyasArahi-susaMpaggahiyANaM ti kuzalanaraiH vijJapuruSaizchekasArathibhizca 9zatake dakSaprAjitRbhiH suSTha saMpragRhItA yete tathA teSAm, sarasaya-battIsa-toNa-parimaMDiyANaMti zarazatapradhAnAyedvAtriMzattoNAbhastrakAstaiH uddezaka:33 brAhmaNakuNDaparimaNDitA yete tathA teSAm, sakaMkaDa-vaDeMsagANaM ti saha kaGkaTaiH kavacairavataMsakaizca zekharakaiH zirastrANairvA yete tathA teSAm, | graamaadhikaarH| sUtram 385 sacAva-sara-paharaNA-varaNabhariyajuddhasajjANaM ti saha cApaiH zaraizca yAni praharaNAni kuntAdInyAvaraNAni ca sphurakAdIni teSAM jamAlIbharitA yuddhAsajjAzca yuddhapraguNA yete tathA teSAm, zeSaM tu pratItArthameveti / athAdhikRtavAcanA'nuzriyate tayANaMtaraM ca NaM bahave niSkramaNa mhotsvH| ugge tyAdi, tatro grA AdidevenArakSakatve niyuktAstadvaMzyAzca, bhogAstenaiva gurutvena vyavahRtAstadvaMzyAzca jahA uvavAie tti abhiSeka rajoharaNAkaraNAdidaM dRzyaM rAinnA khattiyA ikkhAgA nAyA koravve tyAdi, tatra rAjanyA Adidevenaiva vayasyatayA vyavahRtAstadvaMzyAzca ''nayanAgrakSatriyAzca pratItAH, ikSvAkavonAbheyavaMzajAH, jJAtA ikSvAkuvaMzavizeSabhUtAH koravva tti kuravaH kuruvaMzajAH, atha kiyadantamidaM kezadUrI karaNasnAnasUtramihAdhyeyam? ityAha jAva mahApurisa-vaggurA-parikkhittetti vAgurA mRgabandhanam, vAgureva vAgurA sarvataH parivAraNasAdharmyAt vastra | zibikAdipuruSAzca te vAgurA ca puruSavAgurA mahatI cAsau puruSavAgurA ca mahApuruSavAgurA tayA parikSiptA ye te tathA 267 mahaMAsa tti RddhisahamahAzvAH, kimbhUtAH? ityAha, AsavarA 'zvAnAM madhye varAH, AsavAra tti pAThAntaraM tatrAzvavArA azvArUDhapuruSAH, ubhao gamanaM | ziSyadAnapAsiM ti, ubhayoH pArzvayoH, nAga tti nAgA hastinaH, nAgavarA hastinAM pradhAnAH, rahasaMgelli tti rathasamudAyaH, abbhugNayabhiMgAre va | locdiikssaadi| tti, abhyudgato'bhimukhamutpATito bhRGgAro yasya sa tathA paggahiyatAliyaMTe pragRhItaM tAlavRntaM yaMprati sa tathA, Usaviyaseyacchatte, // 805 // ucchritazvetacchatraH, pavIiya-seya-cAmaravAla-vIyaNIe pravIjitA zvetacAmaravAlAnAM satkA vyajanikAyam, athavA pravIjite zvetacAmare vAlavyajanike ca yaM sa tathA, 27 jahA uvavAie (pa073-1) tti karaNAdidaM dRzyaM kAmatthiyA bhogatthiyA kAmI Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 806 // zubhazabdarUpe, bhogAH zubhagandhAdayaH, lAbhatthiyA dhanAdilAbhArthinaH, iDvisiya tti rUDhigamyAH, kiTTisiya tti kilbiSikA 9zatake bhANDAdaya ityarthaH, kvacit kiTTisikasthAne kigvisiya tti paThyate, kAroDiyA kApAlikAH, kAravAhiyA kAraM rAjadeyaM dravyaM uddezaka: 33 brAhmaNakuNDavahantItyevaMzIlAH kAravAhinasta eva kAravAhikAH karabAdhitA vA, saMkhiyA candanagarbhazaGkhahastA mAGgalyakAriNaH graamaadhikaarH| sUtram 385 zaGkavAdakA vA, cakkiyA cAkrikAH cakrapraharaNAH kumbhakArAdayo vA, naMgaliyA galAvalambitasuvarNAdimayalAGgalapratikRti- jamAlI niSkramaNadhAriNo bhaTTavizeSAH karSakA vA, muhamaMgaliyA mukhe maGgalaM yeSAmasti te mukhamaGgalikAH cATukAriNaH, vaddhamANA mhotsvH| skandhAropitapuruSAH, pUsamANavA mAgadhAH, ijjisiyA piMDisiyA ghaMTiya tti kvacidRzyate, tatra cejyAM pUjAmicchantyeSayanti vA abhiSeka rajoharaNAyeta ijyaiSAsta eva svArthikekapratyayavidhAnAdijyairSikAH, evaM piNDaiSikA api, navaraM piNDo bhojanam, ghANTikAstu ye ''nayanAgraghaNTayA caranti tAMvAvAdayantIti, tAhiM ti tAbhirvivakSitAbhirityarthaH, vivakSitatvamevAha, iTThAhi miSyante smetISTAstAbhiH, kezadUrI karaNasnAnaprayojanavazAdiSTamapi kiJcitsvarUpataH kAntaM syAdakAntaM cetyata Aha kaMtAhiM kamanIyazabdAbhirityarthaH, piyAhiM priyArthAbhiH, vastra | zibikAdimaNunAhiM manasA jJAyante sundaratayA yAstA manojJA bhAvataH sundarA ityarthaH tAbhiH, maNAmAhiM manasA'bhyante gamyante punaH Rddhisaha gamana punaryAH sundaratvAtizayAttA mano'mAstAbhiH, orAlAhi mudArAbhiH zabdato'rthatazca, kallANAhiM kalyANaprAptisUcikAbhiH ziSyadAnasivAhi mupadravarahitAbhiHzabdArthadUSaNarahitAbhirityarthaH, dhannAhiMdhanalambhikAbhiH, maMgallAhiMmaGgale'narthapratighAte sAdhvIbhiH, locdiikssaadi| sassirIyAhiM zobhAyuktAbhiH, hiyaya-gamaNijjAhiM gambhIrArthataH subodhAbhirityarthaH, hiyaya-palhAyaNijjAhiM hRdayagatakopazokAdi // 806 // granthivilayanakarIbhirityarthaH, miya-mahura-gaMbhIra-gAhiyAhiM mitAH parimitAkSarAH, madhurAH komalazabdAH, gambhIrA mahAdhvanayo / duravadhAryamapyarthaM zrotRRn grAhayanti yAstA grAhikAstata: padacatuSTayasya karmadhArayo'tastAbhiH, miya-mahura-gaMbhIra-sassirIyAhiM Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 807 // abhiSeka ''nayanAna zrIbhagavatyajati kvacid dRzyate, tatra ca mitA akSarato madhurAH zabdato gambhIrA arthato dhvanitazca svazrI:, AtmasampadyAsAM tAstathA 9zatake zrIabhaya tAbhiH, aTThasaiyAhi marthazatAni yAsu santi tA arthazatikAstAbhiH, athavA sai bahuphalatvamarthataH, saiyAo aTThasaiyAo uddezaka: 33 vRttiyutam brAhmaNakuNDabhAga-2 tAhiM apuNaruttAhiM vaggUhiM vAgbhirgIbhirekArthikAni vA prAya iSTAdIni vAgvizeSaNAnIti, aNavarayaM santatam, abhinaMdatA yeta graamaadhikaarH| sUtram 385 tyAditu likhitamevAste, tatra cAbhinandayantojaya jIvetyAdibhaNanto'bhivRddhimAcakSANAH, jaya jayetyAzIrvacanaM bhaktisambhrame jamAlIcadvivacanam, naMdA dhammeNaM ti nandavarddhasvadharmeNaivaMtapasA'pi, athavAjaya jaya vipakSam, kena? dharmeNa he nanda! ityevamakSaraghaTaneti niSkramaNa mhotsvH| jayara naMdA! bhadaM te jaya tvaM he jagannandikara! bhadraM te bhavatAditi gamyam, jiyaviggho'viya tti jitavighnazca (r) vasAhi taM deva! rajoharaNAsiddhimajjhe tti vasa tvaM he deva! siddhimadhye devasiddhimadhye vA, nihaNAhi ye tyAdi nirghAtaya ca rAgadveSamallau tapasA, kathambhUtaH san? ityAha, dhRtireva dhanikamatyartha baddhA kakSA(kacchoTA)yena sa tathA, mallo hi mallAntarajayasamartho bhavati gADhabaddhakakSaH kezadUrIsannitikRtvoktaM dhiidhaNiye tyAdi, tathA 'ppamatto ityAdi, harAhi tti gRhANa''rAdhanA jJAnAdisamyakpAlanA saiva patAkA zibikAdijayaprAptanaTagrAhyA''rAdhanApatAkA tAM trailokyameva raGgamadhyaM mallayuddhadraSTumahAjanamadhyaM tatra, 0 haMtA parIsahacamU ti hatvA Rddhisaha gamanaM parISahasainyam, athavA hantA ghAtakaH parISahacamveti vibhaktipariNAmAcchIlArthakatRnnantatvAdvA hantA parISahacamUmiti, abhibhaviya ziSyadAnatti, abhibhUya jitvA gAmakaMTakovasaggANaM ti, indriyagrAmapratikUlopasargAnityarthaH, NaM vAkyAlaGkAre'thavA 'bhibhavitA jetA locdiikssaadi| grAmakaNTakopasargANAmiti, kiM bahunA? dhamme ta ityaadi||7 nayaNamAlAsahassehiM ti nayanamAlAH zreNIbhUtajananetrapaGkayaH, evaM jahA uvavAie(pa075-1) tti, anena yatsUcitaM tadidaM- vayaNamAlAsahassehiMabhithuvvamANe 2 hiyayamAlAsahassehi abhinaMdijjamANe 2 janamanaH samUhai: samRddhimupanIyamAno jaya jIva nandetyAdiparyAlocanAditi bhAvaH, maNorahamAlAsahassehiM karaNasnAnavastra // 807 // Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 808 // vicchippamANe 2 etasya pAdamUle vatsyAma ityAdibhirjanavikalpairvizeSeNa spRzyamAna ityarthaH, kaMtirUvasohaggajovvaNaguNehi 9zatake uddezaka: 33 patthijjamANe 2 kAntyAdibhirguNairhetubhUtaiH prArthyamAno bhartRtayA svAmitayA vA janairiti, aMgulimAlAsahassehiM dAijjamANe 2 brAhmaNakuNDadAhiNahattheNaM bahUNaM naranArisahassANaM aMjalimAlAsahassAIpaDicchemANe 2 bhavaNabhittI(pantI) sahassAIsamaicchimANe 2 samatikrAma- graamaadhikaarH| sUtram 385 nityarthaH, taMtI-tala-tAla-gIya-vAiyaraveNaM tantrI vINA, talAH hastAH, tAlAH kAMsikAH, talatAlA vA hastatAlAH, jamAlI niSkramaNagItavAdite pratIte eSAM yo ravaH sa tathA tena mahureNaM maNahareNaM jaya 2 sajhugghosamIsaeNaM jayetizabdasya yaduddhoSaNaM tena mizro yaH saha mhotsvH| tathA tena tathA, maMjumaMjuNA ghoseNa matikomalena dhvaninAstAvakalokasambandhinAnUpurAdibhUSaNasambandhinAvA, appaDibujjhamANe abhiSeka rajoharaNAtti, apratibuddhyamAnaH zabdAntarANyanavadhArayannapratyuhyamAno vA'napahriyamANamAnaso vairAgyagatamAnasatvAditi kaMdara-giri- ''nayanAna kezadUrIvivarakuhara-girivara-pAsAdu-ddhaghaNa-bhavaNa-devakula-siMghADaga-tiga-caukka-caccara-ArAmu-jANa-kANaNa-sabha-ppava-ppadesadesabhAge tti karaNasnAnakandarANi bhUmivivarANi, girINAM vivarakuharANi guhAH parvatAntarANi vA, girivarAH pradhAnaparvatAH, prasAdAH saptabhUmikA zibikAdidayaH, UrddhaghanabhavanAnyuccAviralagehAni, devakulAni pratItAni, zRGgATakatrikacatuSkacatvarANi prAgvat, ArAmAH puSpajAti- Rddhisaha gamanaM pradhAnA vanakhaNDAH, udyAnAni puSpAdimadrukSayuktAni kAnanAni nagarAddUravartIni,sabhA''sthAyikAH,prapA jaladAnasthAnAni, ziSyadAnaeteSAM ye pradezadezarUpA bhAgAste tathA tAn, tatra pradezA laghutarA bhAgAH, dezAstu mahattarAH, ayaM punardaNDakaH kvacidanyathA / locdiikssaadi| dRzyate kaMdara-dari-kuharavivara-giripAyAra-TTAla-cariya-dAra-goura-pAsAya-duvAra-bhavaNa-devakula-ArAmu-jANa-kANaNa-sabhapaesatti // 808 // pratItArthazcAyam, paDisuyA-sayasahassa-saMkule-karemANe tti pratizrucchatasahasrasaGkalAn pratizabdalakSasaGkalAnityarthaH kurvan 2 nirgacchatIti sambandhaH, hayahesiya-hatthigulugulAiya-rahaghaNaghaNAiya-saddamIsaeNaM mahayA kalakalaraveNa ya jaNassa sumahureNaM puureNto'br|| vastra Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9zatake zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutama bhAga-2 // 809 // mhotsvH| rajoharaNA''nayanAna samaMtA suyaMdhavara-kusumacunna-uvviddha-vAsa-reNu-mailaMNabhaM kareMte sugandhInAM varakusumAnAM cUrNAnAM coviddhaH, Urddhagato yo vAsareNurvAsakaMrajastena malinaM yattattathA, kAlAguru-pavara-kuMdurukka-turukka-dhUvanivaheNa jIvalogamiva vAsayaMte kAlAgururgandhadravya | uddezaka: 33 brAhmaNakuNDavizeSaH, pravarakundurukkaM varacIDA, turukkaM silhakam, dhUpaH tadanyaH, etallakSaNo vaiSAmetasya vA yo nivahaH sa tathA tena jIvalokaM graamaadhikaarH| sUtram 385 vAsayanniveti, samaMtaokhubhiya-cakkavAlaM kSubhitAni cakravAlAni janamaNDalAni yatra gamane tattathA tadyathA bhavatyevaM nirgacchatIti jamAlI niSkramaNasambandhaH, paurajaNa-bAla-vuDDa-pamuiya-turiya-pahAviya-viulA-ula-bolabahulaM nabhaM kareMte paurajanAzcAthavA pracurajanAzca bAlA vRddhAzca ye pramuditAH tvaritapradhAvitAzca zIghraM gacchantasteSAM vyAkulAkulAnAmativyAkulAnAM yo bolaH sa bahulo yatra tattathA abhiSekatadevambhUtaM nabhaH kurvanniti, khattiyakuMDaggAmassa nagarassa majjhamajheNaM ti, zeSaM tu likhitamevAsta iti // 7paumei va tti, iha kezadUrIyAvatkaraNAdidaM dRzyaM kumudei vA naliNei vA subhagei vA sogaMdhiei ve tyAdi, eSAM ca bhedo rUDhigamyaH, kAmehiM jAe tti kAmeSu zabdAdirUpeSu jAtaH, bhogehiM saMvuDDetti bhogA gandharasasparzAsteSu madhye saMvRddho vRddhimupagataH, novalippai kAmaraeNa tti kAmalakSaNaM zibikAdirajaH kAmarajastena kAmarajasA kAmaratena vA kAmAnurAgeNa, mittanAI ityAdi, mitrANi pratItAni, jJAtayaH svajAtIyAH, Rddhisaha gamana nijakA mAtulAdayaH, svajanAH pitRpitRvyAdayaH, sambandhinaH zvazurAdayaH, parijano dAsAdiH, iha samAhAradvandvastatastane cha ziSyadAnanopalipyate snehataH sambaddho na bhavatItyarthaH,280 hAravAri, iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM dhArAsiMduvAra-cchinna-muttAvali-payAsAI locdiikssaadi| aMsUNi tti // 0 jaiyavvaM ti prApteSu saMyamayogeSu prayatnaH kAryaH, jAyA! he putra! ghaDiyavvaM ti, aprAptAnAM saMyamayogAnAM prAptaye / // 809 // ghaTanA kAryA, parikkamiyavvaM ti parAkramaH kAryaH puruSatvAbhimAnaH siddhaphalaH karttavya iti bhAvaH, kimuktaM bhavati? assiMce tyAdi, asmiMzcArthe pravrajyAnupAlanalakSaNe na pramAdayitavyamiti, 29 evaM jahA (r) usabhadatto (bha0 za09 u033) ityanena karaNasnAnavastra Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 810 // 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 386 jamAlebahi| vihA~puna:2 pRcchA , bhagavato maunam, vihAraH, yatsUcitaM tadidaM teNAmeva uvAgacchai rattA samaNaM bha0 ma0 tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM pakarei 2 vaM nama vaMdittA namaMsittA evaM va0 Alitte NaM bhaMte! loe ityAdi, vyAkhyAtaM cedaM prAgiti // 385 // 30 tae NaM se jamAlI aNagAre annayA kayAI(i) jeNeva samaNe bha0 ma0 te. uvA0 te0 u0ttA samaNaM bha0 ma0va0 nama0 vaMdittA rattA evaM va0- icchAmiNaM bhaMte! tujhehiM abbhaNunAe samANe paMcahiM aNagArasaehiM saddhiM bahiyA jaNavayavihAraM viharittae, taeNaM se samaNe bha0 ma0 jamAlissa aNa0 eyamaTuMNo ADhAiNo parijANAitusiNIe saMciTThai / taeNaM se jamAlI aNa0 samaNaMbha0 ma0 doccaMpi taccaMpi evaM va0- icchAmi NaM bhaMte! tu0 abbha0 sa0 paMcahiM aNagArasaehiMsa. jAva viha0, taeNaM samaNe bha0 ma0 jamAlissa aNa. do0 ta0 eyamaTuMNo A0 jAva tusi0 saMci0 / taeNaM se jamAlI aNa0 samaNaM bha0 ma0 0 NamaM0 vaMdittA NamaM0 samaNassa bha0 ma0 aMtiyAo bahusAlAo ceiyAo paDinikkhamai rattA paMcahiM aNagArasaehiM saddhiM bahiyA jaNavayavihAraM viharai, 31 teNaM kAleNaM 2 sAvatthInAmaM NayarI hotthA vannao(aupa0pa01-1), koTThae ceie vannao(aupa0pa04-2), jAva vaNasaMDassa, teNaM kAleNaM 2 caMpA nAma nayarI hotthA vannao punnabhadde ceie vannao, jAva puddhvisilaavtttto| tae NaM se jamAlI aNagAre annayA kayAipaMcahiM aNagArasaehiM saddhiM saMparivuDe puvvANupuTviMcaramANe gAmANugAmaMdUijamANe je0 sAvatthI nayarI je0 koTThae ceiete. uvA0 te0 u0ttA ahApaDirUvaM uggahaM uggiNhati ahA0 u0 u0ttA saMjameNaM ta0 a0 bhAvemANe vihri| tae NaM samaNe bha0 ma0 annayA kayAvi puvvANupuvviMcaramANe jAva suhaM suheNaM viharamANe je. caMpAnagarI je. punnabhadde ceie te. uvA0 te0 u0ttA ahApaDirUvaM uggahaM uggiNhati ahA0 2ttA saMjameNaM ta0 a0 bhAvemANe viharai // 32 taeNaM tassa jamAlissa aNa0 tehiM arasehi ya virasehi ya aMtehi ya paMtehi ya lUhehi ya tucchehi ya kAlAikkatehi ya pamANAikkatehi yasItaehi ya pANabhoyaNehiM annayA kayAvi(iM) sarIragaMsi vyAdhiH, saMstArakasaMstaraNAujjJA , calamAnazvalita ityaadyshrddhaanihvtaadi| 8 // 810 // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 811 // 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 386 jamAlebahivihatupunaH2 pRcchA , bhagavato maunam, vihAraH, vi(ti?)ule rogAtaMke pAubbhUe ujjale viule pagADhe kakkase kaDue caMDe dukkhe dugge tivve durahiyAse pittajjaraparigatasarIre dAhavakkaMtie yAvi viharai / taeNaM se jamAlI aNa0 veyaNAe abhibhUe samANe samaNe NiggaMthe saddAvei rattA evaM va0- tujhe (bhe) NaM devANu0! mama sejjAsaMthAragaM saMthareha, taeNaM te samaNA Ni jamAlissa aNa0 eya(ta-aya)maTuM viNaeNaM paDisuNeti rattA jamAlissa aNa. sejjAsaMthAragaM saMthareMti, taeNaM se jamAlI aNa* baliyataraM vedaNAe abhibhUe samANe doccaMpi samaNe ni0 saddAvei 2 tA docaMpi evaM va0- mamannaM devANu0! sejjAsaMthArae kiM kaDe kajjai?, evaM vutte samANe samaNA ni0 biMti-bhosAmI! kIrai, tae(te) NaM te samaNA ni0 jamAliM aNa evaM va0- No khalu devANuppiyA (se)NaM sejjAsaMthArae kaDe kajjati(i), tae NaM tassa jamAlissa aNa. ayameyArUve ajjhathie jAva samuppajjitthAjannaM samaNe bha0 ma0 evaM Aikkhar3a jAva evaM parUvei- evaM khalu calamANe calie udIrijamANe udIrie jAva nilarijamANe Nijinne taM NaM micchA imaM ca NaM paccakkhameva dIsar3a sejjAsaMthArae kajamANe akaDe saMtharijamANe asaMtharie jamhA NaM sejjAsaMthArae kajjamANe akaDe saMtharijamANe asaMtharie tamhA calamANevi acalie jAva nijarijamANevi aNijinne, evaM saMpehei evaM saMpehettAsamaNe niggaMthe saddAveisa0ni0 sa0ttA evaM va0- jannaM devANu! samaNe bha0 ma0 evaM Aikkhai jAva parUvei- evaM khalu calamANe calie taM ceva savvaM jAva NijarijamANe aNijinne / tae NaM jamAlissa aNa. evaM AikkhamANassa jAva parUvemANassa atthegaiyA samaNA ni0 eyamaTuMsadahati pattiyaMti royaMti 0 atthe0 sa0ni0 eyamaTuMNo saddahati 3, tattha NaM je te sa0ni0 jamAlissa aNa eyamaTuMsaddahati 3 te NaM jamAliM ceva aNa. uvasaMpajjittANaM viharaMti, tattha NaM je te samaNA Ni jamAlissa aNa) eyamaTuMNo saddahati No pattiyaMti No royaMti te NaM jamAlissa aNa. aMtiyAo koTThayAo ceiyAo paDinikkhamaMti rattA puvvANupubviM caramANe gAmANugAmaM dUi0 je0 caMpAnayarI je. punnabhadde ceie je0 samaNaM bha0ma0 te. vyAdhiH, saMstArakasaMstaraNA'jjA , calamAnavalita ityaadhshrddhaanilvtaadi| // 811 // Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 812 // uvA0 2ttA samaNaM bha0 ma0 tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM kareMti rattA vaMdaiNamaMsai rattA samaNaM bha0 ma0 uvasaMpajjittANaM viharaMti // sUtram 386 // 33 taeNaMsejamAlI aNagAre annayA kayAvi(iM-tI) tAo rogAyaMkAo vippamukke haTe (tuDhe) jAe aroe baliyasarIre sAvatthIo nayarIo koTThayAo ceiyAo paDinikkhamai rattA puvvANupuvviM caramANe gAmANugAmaM dUijjamANe je0 caMpA na0 je0 punnabhadde ceie je0 samaNe bha0 ma0 te. uvA0 rattA samaNassa bha0 ma0 adUrasAmaMte ThiccA samaNaM bha0 ma0 evaM va0- jahA NaM devANuppiyANaM bahave aMtevAsI samaNA niggaMthA chaumatthA bhavettA chaumatthAvakkamaNeNaM avakvaMtA No khalu ahaM tahA(ceva)chaumatthe bhavittA chaumatthAvakkamaNeNaM avakkamie, ahannaM uppannaNANadasaNadhare arahA jiNe kevalI bhavittA kevaliavakkamaNeNaM avakkamie(kvaMte), 34 taeNaM bhagavaMgoyame jamAliM aNa evaMva0-Nokhalu jamAlI! kevalissaNANe vA daMsaNevAselaMsi vA thaMbhaMsi vA thUbhaMsivA Avarijai vA NivArijjaivA, jaiNaM tumaMjamAlI! uppannaNANadaMsaNadhare arahA jiNe kevalI bhavittA kevaliavakaNameNaM avakvaMte to(tA)NaM imAiMdo vAgaraNAI vAgarehi-sAsae loe jamAlI! asAsae loe jamAlI?, sAsae jIve jamAlI! asAsae jIve jamAlI?, tae NaM se ja0 aNa. bhagavayA goyameNaM evaM vutte samANe saMkie kaMkhie jAva klusasamAvanne jAe yAvi hotthA, No saMcAeti bhagavao goyamassa kiMcivi pamokkhamAikkhittae tusiNIe saMciTThai, 35 jamAlIti samaNe bhagavaM mahAvIre jamAliM aNa evaM va0- atthi NaM jamAlI mamaM bahave aMtevAsI samaNA ni0 chaumatthA jeNaM evaM vAgaraNaM vAgari(re)ttae jahANaM ahaM no ceva NaM eyappagAraM bhAsaM bhAsittae jahANaM tuma,sAsae loe jamAlI! janna(naM-jaMNaM) kayA(dA)vi(i) NAsiNa kayAviNa bhavati Na kadAvi Na bhavissai bhuviM ca bhavai ya bhavissai ya dhuve Nitie sAsae akkhae avvae avaTThie Nicce, asAsae loe jamAlI! 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 387 jamAle: prabhusamIpamAgamanam, kavalyabhimAnam, gautamapraznaniruttaratA mithyA'bhinivezApratikrAntaH lAntake kilbiSike utpaadaadi| // 812 // Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 813 // gamanam, mAnam, jao(ja) osappiNI bhavittA ussappiNI bhavai ussappiNI bhavittA osappiNI bha0, sAsae jIve jamAlI! jaMna kayAi NAsi 9zatake uddezakaH 33 jAva Nicce asAsae jIve jamAlI jannaM neraie bhavittA tirikkhajoNie bha0 tirikkhajoNie bhavittA maNusse bha0 maNusse bhavittA brAhmaNakuNDadeve bha0 / 36 taeNaM se jamAlI aNa samaNassa bha0ma0 evamAikkhamaNassa jAva evaM parUvemANassa eyamaTuMNo saddahaiNopattiei graamaadhikaarH| sUtram 387 No roei eyamaTuM asaddahamANe apattiyamANe aroemANe doccaMpi samaNassa bha0 ma0 aMtiyAo AyAe avakkamai doccaMpi A0 jamAle:prabhu samIpamAattA bahUhiM asambhAvubbhAvaNAhiM micchattAbhiNivesehi ya appANaMca paraM ca tadubhayaM ca vuggAhemANe vuppAemANe bahUyAiM vAsAiM sAmannapariyAgaM pAuNai(Niti) 2ttA addhamAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUsei a0 2ttA tIsaM bhattAI aNasaNAe chedeti rattA tassa kavalyabhiThANassa aNAloiya(a)paDikvaMte kAlamAse kAlaM kiccA laMtae kappe terasasAgarovamaThitiesu devakivvisiesu devesu gautamaprazna niruttaratA devakivvisiyattAe uvvnne||suutrm 387 // mithyA'bhi30 no ADhAi tti nAdriyate tatrArthe nAdaravAn bhavati, no parijANai tti na parijAnAtItyarthaH, bhAvidoSatvenopekSaNIya nivezApratitvAttasyeti // 32 arasehi yatti himavAdibhirasaMskRtatvAdavidyamAnarasaiH, virasehi yatti purANatvAdvigatarasaiH, aMtehi yatti, kilbiSike arasatayA sarvadhAnyAntavartibhirvallacaNakAdibhiH, paMtehi yatti taireva bhuktAvazeSatvena paryuSitatvena vA prakarSaNAntavarttitvAtprAntaH, utpaadaadi| lUhehi yatti rUkSaiH tucchehi yatti, alpaiH, kAlAikvaMtehi yatti tRSNAbubhukSAkAlAprAptaiH, pamANAiktehi yatti bubhukSApipAsAmAtrAnucitaiH, rogAyaMke tti rogo vyAdhiH sa cAsAvAtaGkazca kRcchrajIvitakArIti rogAtaGkaH, ujjale tti, ujjvalo vipkss-||13|| lezenApyakalaGkitatvAt, tiule tti trInapi manaHprabhRtikAnarthAn tulayati jayatIti tritulaH, kvacidvipula ityucyate, tatra vipulaH sakalakAyavyApakatvAt, pagADhe tti prakarSavRttiH, kakkase tti kaLazadravyamiva kaLazo'niSTa ityarthaH, kaDue tti kaTukaM lAntake Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgA zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 814 // | graamaadhikaarH| bhagavato maunam, vihAraH, nAgarAdi tadiva yaH sa kaTuko'niSTa eveti caMDe tti raudraH, dukkhe tti duHkhahetuH, dugge tti kaSTasAdhya ityarthaH, tivve tti tIvra 9zatake uddezaka: 33 tiktaM nimbAdidravyaM tadiva tIvraH, kimuktaM bhavati? durahiyAse tti duradhisahyaH, dAhavakkaMtie tti dAho vyutkrAnta utpanno yasyAsaula brAhmaNakuNDadAhavyutkrAntaH sa eva dAhavyutkrAntikaH, sejjAsaMthAragaM ti zayyAyai zayanAya saMstArakaH shyyaasNstaarkH|| baliyataraM ti sUtram 386 gADhataram, kiM kaDe kajjai tti kiM niSpanna uta niSpAdyate?, anenAtItakAlanirdezena vartamAnakAlanirdezena ca kRtakriya- jamAlebahimANayorbheda uktaH, uttare'pyevameva,tadevaM saMstArakakartRsAdhubhirapi kriyamANasyAkRtatoktA, tatazcAsau svakIyavacanasaMstAraka vihartupunaH2 pRcchA , kartRsAdhuvacanayorvimarzAt prarUpitavAn-kriyamANaM kRtaM yadabhyupagamyate tanna saGgacchate, yato yena kriyamANaM kRtamityabhyupagataM tena vidyamAnasya karaNakriyA pratipannA, tathA ca bahavo doSAH, tathAhi, yatkRtaM tatkriyamANaM na bhavati, vidyamAnatvAccirantana vyAdhiH, ghaTavat, atha kRtamapi kriyate tataH kriyatAM nityaM kRtatvAt prathamasamaya iveti, na ca kriyAsamAptirbhavati sarvadA kriyamANa saMstArakatvAdAdisamayavaditi, tathA yadi kriyamANaM kRtaM syAttadA kriyAvaiphalyaM syAd, akRtaviSaya eva tasyAH saphalatvAt, tathA saMstaraNA jJA, pUrvamasadeva bhavadRzyate, ityadhyakSavirodhazca, tathA ghaTAdikAryaniSpattau dIrghaH kriyAkAlo dRzyate, yato nArambhakAla eva ghaTAdikAryaM dRzyate nApi sthAsakAdikAle, kiM tarhi, tatkriyA'vasAne, yatazcaivaM tato na kriyAkAleSu yuktaM kArya kintu / zvalita ityAdhazraddhAkriyA'vasAna eveti, Aha ca bhASyakAraH, jasseha kajjamANaM kayaMti teNeha vijjamANassa / karaNakiriyA pavanA tahA ya nihnvtaadi| bhudospddivttii||1|| kayamiha na kajjamANaM tabbhAvAo ciraMtaNaghaDo vva / ahavA kayaMpi kIrai kIrau niccaM na ya samattI // 2 // yasyeha kriyamANaM kRtamiti mataM teneha vidyamAnasya karaNakriyA'jIkRtA tathA ca bhudossaapttiH||1|| iha kRtaM na kriyamANaM tadbhAvAcirantanaghaTa iv| athavA kRtamapi cetkriyate karotu nityaM na ca samAptiH / / 2 / / 2 calamAna // 814 // Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 386 jamAlebahivihatupunaH2 pRcchA , bhagavato maunam, vihAraH, | zrIbhagavatyaGga kiriyAvephallaMpi ya puvvamabhUyaM ca dIsae hutaM / dIsai dIho ya jao kiriyAkAlo ghaDAINaM // 3 // nAraMbhe cciya dIsai na sivAdaddhAi dIsaha zrIabhaya tdNte| to nahi kiriyAkAle juttaM kajjaM tadaMtami // 4 // iti / atthegaiyA samaNA NigaMthA eyama8 No saddahati tti ye ca na zraddadhati vRttiyutam bhAga-2 teSAM matamidam, nAkRtamabhUtamavidyamAnamityarthaH kriyate'bhAvAt khapuSpavat, yadi punarakRtamapyasadapItyarthaH kriyate tadA // 815 // kharaviSANamapi kriyatAmasattvAvizeSAt, api ca ye kRtakaraNapakSe nityakriyAdayo doSA bhaNitAste cAsatkaraNapakSe'pi tulyA vartante, tathAhi-nAtyantamasat kriyate'sadbhAvAt kharaviSANamiva, athAtyantAsadapi kriyate tadA nityaM tatkaraNaprasaGgaH, na cAtyantAsataH karaNe kriyAsamAptirbhavati, tathA'tyantAsataH karaNe kriyAvaiphalyaM ca syAdasattvAdeva kharaviSANavat, atha cAvidyamAnasya karaNAbhyupagame nityakriyAdayo doSAH kaSTatarakA bhavanti, atyantAbhAvarUpatvAt kharaviSANa iveti, vidyamAnapakSe tu paryAyavizaSeNAparyayaNAt syAdapi kriyAvyapadezo yathA''kAzaM kuru, tathA ca nityakriyAdayo doSA na bhavanti, na punarayaM nyAyo'tyantAsati kharaviSANAdAvastIti, yaccoktaM pUrvamasadevotpadyamAnaM dRzyata iti pratyakSavirodhaH, tatrocyate, yadi pUrvamabhUtaM sadbhavadRzyate tadA pUrvamabhUtaM sadbhavat kasmAttvayA kharaviSANamapi na dRzyate, yaccoktaM dIrghaH kriyAkAlo dRzyate, tatrocyate, pratisamayamutpannAnAM paraspareNeSadvilakSaNAnAM subahvInAM sthAsakosAdInAmArambhasamayeSveva niSThAnuyAyinInAM kAryakoTInAM dIrghaH kriyAkAlo yadi dRzyate tadA kimatra ghaTasyAyAtam? yenocyate- dRzyate dIrghazca kriyAkAlo ghaTAdInAmiti, yaccoktaM nArambha eva dRzyata ityAdi, tatrocyate, kAryAntarArambhe kAryAntaraM kathaM dRzyatAM paTArambhe ghaTavat?, se kriyAvaiphalyamapi ca pUrvamabhUtaM ca bhavaddazyate (dRSTApalApaH) yato ghaTAdInAM kriyAkAlazca dIrgho dRzyate // 3 // na cArambhe dRzyate (ghaTAdi) na sthAsakAdyaddhAyAM kintu tadante tataH kriyAkAle kArya na yuktaM yuktaM tadanta eva / / 4 // vyAdhiH, saMstArakasaMstaraNA ''jJA, calamAnazalita ityaadhshrddhaanihvtaadi| // 815 // Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 816 // zivakasthAsakAdayazcakArya vizeSAghaTasvarUpAna bhavanti, tataH zivakAdikAle kathaM ghaTo dRzyatAmiti?, kiMca, antyasamaya 9zatake brAhmaNakuNDaeva ghaTaH samArabdhaH?, tatraiva ca yadyasau dRzyate tadA ko doSaH?, evaM ca kriyamANa eva kRto bhavati, kriyamANasamayasya / brAhmaNakuMDaniraMzatvAt, yadi ca saMpratisamaye kriyAkAle'pyakRtaM vastu tadA'tikrAnte kathaM kriyatAM kathaM vaiSyati?, kriyAyA ubhayorapi graamaadhikaarH| sUtram 387 vinaSTatvAnutpannatvenAsattvAdasambadhyamAnatvAt, tasmAt kriyAkAla eva kriyAmANaM kRtamiti,Ahaca therANa mayaM nAkayamabhAvao jamAle:prabhu samIpamAkIrae khpupphNv| ahava akayaMpi kIrai kirau to khrvisaannNpi||1|| niccakiriyAi dosA naNu tullA asai kaTThatarayA vA / puvvamabhUyaM ca gamanam, na te dIsaha kiM kharavisANaMpi? // 2 // paisamauppannANaM paropparavilakkhaNANa subahUNaM / dIho kiriyAkAlo jai dIsai kiM ca kuMbhassa // 3 // kavalyabhi mAnam, annAraMbhe annaM kiha dIsau? jaha ghaDo pddaarNbhe| sivagAdao na kuMbho kiha dIsau so tadaddhAe? // 4 // aMte cciya Araddho jai dIsai taMmi gautamaprazna niruttaratA ceva ko doso?| akayaM ca saMpai gae kiha kIrau kiha va esNmi?||5|| ityAdi bahu vaktavyaM tacca vizeSAvazyakAdava mithyA'bhigantavyamiti // 386 // nivezAprati krAntaH __330chaumatthAvakkamaNeNaM ti chadmasthAnAMsatAmapakramaNaMgurukulAnnirgamanaM chadmasthApakramaNaM tena, 34 Avarijjaitti, ISadriyate, kilbiSike nivArijjai tti nitarAM vAryate pratihanyata ityarthaH, 35 na kayAi nAsI tyAdi tatra na kadAcinnAsIdanAditvAt, na kadAcinna utpaadaadi| khapuSpamivAkRtaM na kriyate'bhAvAditi sthaviramatam / atha cAkRtamapi kriyate tadA kharaviSANamapi kriyatAm // 1 // nityakriyAdayo doSA nanu tulyA'sati kaSTatarakA vaa| kharaviSANamapi pUrvamabhUtaM tvayA kiM na dRzyate? // 2 // pratisamayotpannAnAM subahUnAM parasparavilakSaNAnAM kriyANAM kAlo dI? yadi dRzyate kumbhasya kim? // 3 // anyArambhe'nyat kathaM dRzyatAm? yathA paTArambhe ghaTaH / zivakAdayo na kumbho dRzyatAM kathaM sa tatkAle? // 4 // anta evaM yadyArabdho'nta eva yadi dRzyate ko dossH| vartamAna'kRtaM ca cetkathamatIte kriyatAm ? kathaM caiSyati kAle? bhaviSyati // 5 // lAntake // 816 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 817 // bhavati sadaiva bhAvAt, na kadAcinna bhaviSyatyaparyavasitatvAt, kiMtarhi?, bhuviMce tyAdi tatazcAyaM trikAlabhAvitvenAcalatvAd dhruvo mervAdivat dhruvatvAdeva niyataH, niyatAkAro niyatatvAdeva zAzvataH pratikSaNamapyasattvasyAbhAvAt zAzvatatvAdeva, akSayo nirvinAzaH, akSayatvAdevAvyayaH pradezApekSayA, avasthito dravyApekSayA, nityastadubhayApekSayA, ekArthA vaite shbdaaH||36 AyAe tti, AtmanA, asabbhAvubbhAvaNAhiM ti, asadbhAvAnAM vitathArthAnAmudbhAvanA, utprekSaNAnyasadbhAvanAstAbhiH, micchattAbhinivesehi yatti mithyAtvAnmithyAdarzanodayAdye'bhinivezA AgrahAste tathAtaiH, vuggAhemANe tti vyudgAhaya viruddhagrahavantaM kurvannityarthaH, vuppAemANe tti vyutpAdayan durvidagdhIkurvannityarthaH // 387 // 37 taeNaM se bhagavaM goyame jamAliM aNa. kAlagayaM jANittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai te. rattA samaNaMbha. ma. vaM0 namaM0 2ttA evaM va0- evaM khalu devANuppiyANaM aMtevAsI kusisse jamAliNAmaM aNagAre se NaM bhaMte! mamAlI aNagAre kAlamAse kAlaM kiccA kahiM gae kahiM uvavanne?, goyamAdi samaNe bha0 ma0 bhagavaM go evaM va0- evaM khalu goyamA! mamaM aMtevAsI kusisse jamAlI nAma se NaM tadA mama evaM AikkhamANassa 4 eyamaTuMNo saddahai 3 eyamaDhe asaddahamANe 3 doccaMpi mamaM aMtiyAo AyAe avakkamai rattA bahUhi asanbhAvubbhAvaNAhiM taM ceva jAva devakivvisiyattAe uvvnne|suutrm 388 // 38 kativihA NaM bhaMte! devakivvisiyA pannattA?, goyamA! tivihA devaki pa0, taMjahA- tipaliovamaTThii(tI)yA tisAgarovamaTTii(tI)yA terasasAgarovamaTThiiyA, 39 kahiNaM bhaMte! tipalio. devaki0 parivasaMti?,goyamA! uppiMjoisiyANaM hirvhisohammIsANesu kappesu ettha NaM tipalio devakivvisiyA parivasaMti / 40 kahiNaM bhaMte! tisAgarovama devaki0 pari0?, goyamA! uppiM sohammIsANANaM kappANaM hiTiM saNaMkumAramAhidesukappesu ettha NaM tisAgarovama0 devaki0 pari0, 41 kahiNaM bhate! 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 388 zrIgautamasya jamAlIkuziSyasambandhI praznaH / sUtram 389 kilbiSikadevasthitinivAsakarmAdAnatadutpAdasiddhigamanAdina praznA Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 818 // 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| sUtram 389 kilbiSikadevasthitinivAsakarmAdAnatadutpAdasiddhigamanAdipraznAH / terasasAgarovama0 devaki0 devA pari0?, goyamA! uppiM baMbhalogassa kappassa hiDiM laMtae kappe ettha NaM terasasAgarovamaTThiiyA devakivvisiyA devA pri0|42 devaki0 NaM bhaMte! kesukammAdANesudevakigvisiyattAe uvavattAro bhavaMti?, goyamA! je ime jIvA AyariyapaDiNIyA uvajjhAyapaDiNIyA kulapaDiNIyA gaNapaDiNIyA saMghapaDiNIyA AyariyauvajjhAyANaM ayasakarA avannakarA akittikarA bahUhiM asambhAvubbhAvaNAhiM micchattAbhinivesehiya appANaMca 3vuggAhemANAvuppAemANA bahUIvAsAiMsAmannapariyAgaM pAuNaMti pA02 tassa ThANassa aNAloiyapaDikvaMte kAlamAse kAlaM kiccA annayaresudevakivvisiesudevakivvisiyattAe uvavattAro bhavaMti, taMjahA-tipaliovamaTThitIesu vA tisAgArovamaTTitIesu vA terasasAgarovama0 vaa| 43 devakibvisiyANaM bhaMte! tAo devalogAo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNaM aNaMtaraMcayaMcaittA kahiM gacchaMti kahiM uvavajaMti?, goyamA! jAva cattAripaMca neraiyatirikkhajoNiyamaNussadevabhavaggahaNAiMsaMsAraM aNupariyaTTittA taopacchA sijhaMti bujhaMti jAva aMtaM kareMti, atthegaiyA aNAdIyaM aNAdayaM aNavadaggaM dIhamaddhaM cAuraMtasaMsArakaMtAraM aNupariyaTuMti // 44 jamAlI NaM bhaMte! aNa0 arasAhAre virasAhAre aMtA0 lUhA. tucchA0 arasajIvI virasajIvI jAva tuccha0 uvasaMta. pasaMta vivitta0?, haMtA goyamA! jamAlI NaM aNa0 arasAhAre virasA. jAva vivittajIvI 45 jati NaM bhaMte! jamAlI aNagAre arasAhAre virasAhAre jAva vivittajIvI kamhANaM bhaMte! jamAlI aNa kAlamAse kAlaM kiccA laMtae kappe terasasAgarovamaTThitiesudevaki0 devesudevakivvisiyattAe (devattAe) uvavanne?, goyamA! jamAlI NaM aNa. AyariyapaDiNIe uvajjhAyapaDiNIe AyariyauvajjhAyANaM ayasakArae jAva vuppAemANe jAva bahUiM vAsAiM sAmannapariyAgaMpAuNittA addhamAsiyAesaMlehaNAe tIsaM bhattAI aNasaNAe chedeti tIsaM0 2ttA tassa ThANassa aNAloiyapaDikvaMte kAlamAse kAlaM kiccA laMtae kappe jAva uvvnne| sUtram 389 // // Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 819 // 9zatake uddezaka: 33 braahmnnkunnddgraamaadhikaarH| devasthiti 46 jamAlINaM bhaMte! deve tA(vattA)o devaloyAo AukkhaeNaMjAva kahiM uvavajjai?, goyamA!cattAripaMca tirikkhajoNiyamaNussadevabhavaggahaNAI saMsAraM aNupariyaTTittA tao pacchA sijjhihiti jAva aMtaM kAhe(hi)ti / sevaM bhaMte rtti||suutrm 390 // jamAlI smtto||9-33|| 42 kesu kammAdANesu tti keSu karmahetuSu satsvityarthaH, ajasakArage tyAdau sarvadiggAminI prasiddhiryazastatpratiSedhAdayazaH, avarNastvaprasiddhimAtram, akIrttiH punarekadiggAminyaprasiddhiriti, 44 arasAhAre tyAdi, iha cA rasAhAra ityAdyapekSayA 'rasajIvI tyAdi na punaruktaM zIlAdipratyayArthena bhinnArthatvAditi, uvasaMtajIvi tti, upazAnto'ntarvRttyA jIvatItyevaMzIla upazAntajIvI, evaM prazAntajIvI navaraM prazAnto bahirvRttyA, vivittajIvi tti, iha viviktaH stryAdisaMsaktAsanAdivarjanata iti // 389 // 9 atha bhagavatA zrImanmahAvIreNa sarvajJatvAdamuMtavyatikaraMjAnatA'pi kimiti pravrAjito'sau? iti, ucyate, avazyambhAvi bhAvAnAM mahAnubhAvairapiprAyolayitumazakyatvAditthameva vA guNavizeSadarzanAd, amUDhalakSA hi bhagavanto'rhantona niSprayojana kriyAsu pravarttanta iti // 390 // navamazate trayastriMzattama uddezakaH smaaptH||9-33|| kilbissiknivaaskrmaadaantdutpaadsiddhigmnaadiprshnaaH| uddezakaH 34 puruSaH purussjntydhikaarH| // / ||nvmshtke ctustriNshttmoddeshkH|| anantaroddezake gurupratyanIkatayA svaguNavyAghAta uktazcatustriMzattame tu puruSavyAghAtena tadanyajIvavyAghAta ucyata ityevaMsaMbaddhasyAsyedamAdisUtram Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 820 // 9zatake uddezakaH 34 puruSaH purussghnntydhikaarH| sUtram 391 puruSAdivadhe kasya vadhaH kasyavairasparzanAAdipraznAH / 1teNaM kAleNaM 2 rAyagihe jAva evaM vayAsI-puriseNaM bhaMte! purisaMhaNamANe kiM purisaM haNai nopurisaMhaNai?, goyamA! purisaMpi haNai nopurise vihaNati, sekeNaTTeNaM bhaMte! evaM vu purisaMpiha0 (jAva) nopuriseviha0?, goyamA! tassaNaM evaM bhavai evaM khalu ahaM egaMpurisaMhaNAmi se NaM egaM purisaMhaNamANe aNegajIvA haNai, se teNaTeNaM goyamA! evaM vu purisaM piha0 nopurisevih0|2 puriseNaM bhaMte AsaMhaNamANe kiM AsaMha nAAseviha0 goyamA! AsaMpiha0 noAseviha0, sekeNaTeNaM aTTho taheva, evaM hatthiM sIhaM vagdhaM jAva cilla(tta)lagaM (ee savve ikkgmaa)| 3 purise NaM bhaMte! annayaraM tasa(saM-ru)pANaM haNamANe kiM annayaraM tasapANaM ha0 noannayare tasapANe ha0?, goyamA! annayaraMpi tasapANaM ha0 noannayarevi tase pANe ha0, sekeNatuNaM bhaMte! evaM vu0 annayaraMpi tasaM pANaM noannayarevi tase pANe ha.?, goyamA! tassa NaM evaM bha0 evaM khalu ahaM egaM annayaraM tasaM pANaMha se NaM egaM anna. tasaM pANaM haNamANe aNege jIve ha0, se teNaTeNaM goyamA! taM ceva ee savvevi ekkgmaa| 4 purise NaM bhaMte! isiMhaNamANe kiM isiMhaNai noisiMha0?, goyamA! isipi haNai noisiMpiha0, sekeNaTeNaM bhaMte! evaM vu0 jAva noisiMpiha0?, goyamA! tassa NaM evaM bhavai evaM khalu ahaM egaisiMhaNAmi, se NaM egaMisiM haNamANe aNaMte (tA) jIve(vA) haNai se teNaTTeNaM nikkhevo|5 purise NaM bhaMte! purisaM haNamANe kiM purisavereNaM puDhe nopurisavereNaM puDhe?, goyamA! niyamA(maM) tAva purisavereNaM puDhe ahavA purisavereNa ya NopurisavereNa ya puDhe ahavA purisavereNa ya nopurisaverehi ya puDhe, evaM AsaM evaM jAva cilla(tta)lagaMjAva ahavA cillalagavereNa yaNo cillalagaverehi ya puDhe, 6 purise NaM bhaMte! isiMhaNamANe kiM isivereNaM puDhe noisivereNaM?, goyamA! niyamA isivereNa ya noisiverehi ya puDhe |suutrm 391 // 1 teNa mityAdi, nopurisaMhaNai tti puruSavyatiriktaM jIvAntaraM hanti, 3 aNege jIve haNai tti, anekAJjIvAn yUkAzatapadikAkRmigaNDolakAdIn tadAzritAn taccharIrAvaSTabdhAMstadrudhiraplAvitAdIMzca hanti, athavA svakAyasyAkuJcanaprasaraNAdineti, // 820 // Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 821 // Adi chaNaitti kvacitpAThastatrApisa evArthaH, kSaNadhAtohi~sArthatvAt, bAhulyAzrayaM cedaM sUtraM tena puruSaM ghnan tathAvidhasAmagrIvazAt / 9zatake kazcittameva hanti kazcidekamapi jIvAntaraM hantItyapi draSTavyam, vakSyamANabhaGgakatrayAnyathA'nupapatteriti, ete savve ekkagamA, uddezaka: 34 puruSaH puruSaete hastyAdayaH, ekagamAH sadRzAbhilApAH 4 isiM ti, RSim, aNaMte jIve haNai tti, RSi ghnannanantAn jIvAn hanti, ghnntydhikaarH| sUtram 391 yatastaddhAte'nantAnAMghAto bhavati, mRtasya tasya viraterabhAvenAnantajIvaghAtakatvabhAvAt, athavA, RSirjIvana bahUn prANinaH puruSAdivadhe pratibodhayati, teca pratibuddhAH krameNa mokSamAsAdayanti, muktAzcAnantAnAmapi saMsAriNAmaghAtakA bhavanti, tadvadhe caitatsarvaM na kasyavadhaH kasyavairabhavatyatastadvadhe'nantajIvavadho bhavatIti, nikkhevao tti nigmnm| 5 niyamA purisavereNe tyAdi, puruSasya hatatvAnniyamAtpuruSa- sparzanAvadhapApena spRSTa ityeko bhaGgaH, tatra ca yadi prANyantaramapi hataM tadA puruSavaireNa nopuruSavareNa ceti dvitIyaH, yadi tu bahavaH praznAH / prANino hatAstatra tadA puruSavaireNa nopuruSavairaizceti tRtIyaH, evaM sarvatra trayam, 6 RSipakSe tu RSivaireNa no RSivairaizcetyevameka sUtram 392 pRthvIeva, nanuyo mRto mokSaMyAsyatyavirato na bhaviSyati tasyarvadhe RSivairameva bhavatyataHprathamavikalpasambhavaH, atha caramazarIrasya kAyikAdi apkAyAdIn nirupakramAyuSkatvAnna hananasambhavastato'caramazarIrApekSayA yathoktabhaGgakasambhavaH, naivam, yato yadyapi caramazarIro zvAsonirupakramAyuSkastathA'pi tadvadhAya pravRttasya yamunarAjasyeva vairamastyeveti prathamabhaGgakasambhava iti, satyaM, kintu yasya RSeH cchrAsena grahaNatyAgaH sopakramAyuSkatvAt puruSakRto vadho bhavati tamAzrityedaM sUtraM pravRttam, tasyaiva hananasya mukhyavRttyA puruSakRtatvAditi // 391 // teSAdyakriyAprAg hananamuktam, hananaM cocchrAsAdiviyogo'ta ucchrAsAdivaktavyatAmAha // 822 // 7 puDhavikAiyA(e) NaM bhaMte! puDhavikA(kA)yaM ceva ANamaMti(mai) vA pANamaMti(mai) vA UsasaMti(sai) vA nIsasaMti(sai) vA?, haMtA goyamA! puDhavikkAie puDhavikkAiyaM ceva ANa0 vA jAva nIsa0 vA / 8 puDhavIkkAieNaM bhaMte! AukkAiyaM ANamaMti vA diprshnaaH| Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 822 // jAvanIsasaMti?, haMtA goyamA! puDhavi0 AukkAiyaM ANa0 vAjAvanIsa0 vA, evaM teukkAiyaM vAukkAiyaM evaM vaNassaiyaM / 9Au0 NaM bhaMte! puDhavIkkAiyaM ANamaMti vA pANamaMti vA?, evaM ceva, 10 Au0 NaM bhaMte! AukkAiyaM ceva ANamaMti vA?, evaM ceva, evaM teuvaauuvnnssikaaiyN| 11 teUkkAieNaMbhaMte! puDhavikkAiyaM ANamaMtivA?,evaM jAva vaNaNaMbhaMte! vaNassaikAiyaMceva ANa. vA taheva / 12 puDhaviNaM bhaMte! puDhavikAiyaM ceva ANamamANe vA pANamamANe vA UsasamANe vA nIsasamANe vA kaikirie?, goyamA! siya tikirie siya cauki0 siya paMcaki0, 13 puDhavi0 NaM bhaMte! AukkAiyaM ANamamANe vA0? evaM ceva eva jAva vaNassaikAiyaM, evaM AukAieNavi savvevi bhANiyavvA, evaM teukkAieNavi, evaM vAukkAieNavi, jAva vaNassa0 NaM bhaMte! vaNassaikAiyaM ceva ANamamANe vA? pucchA, goyamA! siya tikirie siya cauki0 siya paMcaki0 / / sUtram 392 // 14 vAukkAieNaM bhaMte!rukkhassa mUlaM pacAlemANe vA pavADemANe vA katikirie?, goyamA! siya tiki0 siya cauki0 siya paMcaki0 / evaM kaMdaM evaM jAva mUlaMbIyaM pacAlemANe vA pucchA, goyamA! siya tiki0 siya cauki siya paMcaki0 / sevaM bhaMte! ratti ||suutrm 393 // navamaMsayaM samattaM // 9-34 // 7 puDhavikkAie NaM bhaMta ityAdi, iha pUjyavyAkhyA yathA vanaspatiranyasyoparyanyaH sthitastattejograhaNaM karotyevaM pRthivIkAyikAdayo'pyanyo'nyasaMbaddhatvAttattadrUpaMprANApAnAdi kurvantIti, tatraikaH pRthivIkAyiko'nyaM svasaMbaddhaM pRthivIkAyikamaniti tadrUpamucchrAsaMkaroti, yathodarasthitakarpUraH puruSaH karpUrasvabhAvamucchrAsaM karoti, 8 evamapkAyAdikAniti, evaM pRthivIkAyikasUtrANi paJca, 9-11 evamevApkAyAdayaH pratyekaM paJca sUtrANi labhanta ita paJcaviMzatiH sUtrANyetAnIti / 12 kriyAsUtrANyapi paJcaviMzatistatra siya tikirie tti yadApRthivIkAyikAdiH pRthivIkAyikAdirUpamucchrAsaM kurvannapi na 9zatake uddezakaH 34 puruSaH purussNghnntydhikaarH| sUtram 392 pRthvIkAyikAdi apkAyAdIn zvAsocchAsenagrahaNatyAga: teSAJcakriyA| diprshnaaH| sUtram 393 vAyukAyikasya vRkSamUlAdikaMpane kriyApraznAH / Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga tasya pIDAmutpAdayati svabhAvavizeSAttadA 'sau kAyikyAditrikriyaH syAt, yadA tu tasya pIDAmutpAdayati tadA pAritApazrIabhaya nikIkriyAbhAvAccatuSkriyaH, prANAtipAtasadbhAve tu paJcakriya iti // 392 // vRttiyutam bhAga-2 P14 kriyAdhikArAdevedamAha vAukkAie Na mityAdi, iha ca vAyunA vRkSamUlasya pracalanaM prapAtanaM vA tadA saMbhavati yathA / / 823 // nadIbhittyAdiSu pRthivyA anAvRttaM tatsyAditi / atha kathaM prapAtena trikriyatvaM paritApAdeH sambhavAt?, ucyate, acetanamUlApekSayeti // 393 // navamazate catustriMzattamaH // 9-34 // asmanmanovyomatalapracAriNA, zrIpArzvasUryasya visarpitejasA / dudhRSyasaMmohatamo'pasAraNAd, vibhaktamevaM navamaMzataM mayA 1 // 9 zatake uddezakaH 34 puruSaH purussNghnntydhikaarH| sUtram 392 pRthvIkAyikAdi apkAyAdIn zvAsocchrAsenagrahaNatyAgaH teSAJcakriyA''di praznAH / sUtram 393 vAyukAyikasya vRkSamUlAdikaMpane kriyApraznAH / // iti zrImaccandrakulanabhonabhomaNizrImadabhayadevAcAryavaryavihitavivaraNayutaM zrImadbhagavatIvRttI navamaMzatakaM smaaptm|| Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 824 // ||ath dazamaM shtkm|| ||dshmshtke prthmoddeshkH|| vyAkhyAtaM navamaM zatam, atha dazamaM vyAkhyAyate, asya cAyamabhisambandhaH, anantarazate jIvAdayo'rthAH pratipAditAH ihApita eva prakArAntareNa pratipAdyante, ityevaMsambandhasyAsyoddezakArthasaGgrahagAtheyam 1disi(sa) 1saMvuDaaNagAre 2 AyaDI 3sAmahatthi 4 devi 5 sabhA 6 / uttara aMtaradIvA 28 dasamaMmisayaMmi co(u)ttIsA // 34 10 zatake uddezakaH 1 digdhikaarH| snggrhgaathaa| sUtram 394 pUrvAdidigrUpaprakAranAmAdipraznAH / 1 dise tyAdi, disa tti dizamAzritya prathama uddezakaH 1 saMvuDaaNagAre tti saMvRtAnagAraviSayo dvitIyaH 2 AiDDi tti, AtmA devo devI vA vAsAntarANi vyatikrAmedityAdyarthAbhidhAyakastRtIyaH3sAmahatthi tti zyAmahastyabhidhAnazrImanmahAvIraziSyapraznapratibaddhazcaturthaH 4 devi tti camarAdyagramahiSIprarUpaNArthaH paJcamaH 5 sabha tti sudharmasabhApratipAdanArthaH SaSThaH 6 uttaraaMtaradIvitti, uttarasyAM diziye'ntaradvIpAstatpratipAdanArthA aSTAviMzatiruddezakAH, evaM cAdito dazamezate catustriMzadudezakA bhvntiiti|| 2 rAyagihe jAva evaM vayAsI-kimiyaM bhaMte! pAINatti(NAti) pavuccaI?, goyamA! jIvA ceva ajIvA ceva, 3 kimiyaM bhaMte! paDINAti(tta) pavuccaI?, goyamA! evaM ceva evaM dAhiNA evaM udINA evaM uDDA evaM ahovi| 4 kati NaM bhaMte! disAo paNNattAo?, goyamA! dasa disAopaNNattAo, taMjahA-puracchimA 1 puracchimadAhiNA 2 dAhiNA 3dAhiNapaJcatthimA 4 paJcatthimA 5 paJcatthimuttarA 6 uttarA 7 uttarapuracchimA 8 uDDA 9 aho 10 / 5 eyAsI NaM bhaMte! dasaNhaM(naM) disANaM kati NAmadhejA paNNattA, goyamA! dasa // 824 // Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatya zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 825 // 10 zatake uddezakaH1 digdhikaarH| snggrhgaathaa| sUtram 394 pUrvAdidigrUpaprakAranAmAdipraznAH / nAmadhejA pa0, taMjahA- iMdA 1 aggeyI 2 jamA ya 3 neratI 4 vAruNI 5 vAyavvA 6 somA 7 IsANI ya 8 vimalA ya9tamA ya 10 boddhvaa| 6 iMdA NaM bhaMte! disA kiM jIvA jIvadesA jIvapaesA ajIvA ajIvadesA ajIvapaesA?, goyamA! jIvAvi 3 taM ceva jAva ajIvapaesAvi, je jIvA te niyamA egidiyA beI. jAva paMciM0 aNiM0, je jIvadesA te niyamA egiMdiyadesA jAva aNiMdiyadesA, je jIvapaesA te egiMdiyapaesA be0paesA jAva aNiMdiyapaesA, je ajIvA te duvihA pa0, taMjahA-rUvI ajIvA ya arUvI ajIvA ya, je rUvI a0 te cauvvihA pa0, taMjahA-khaMdhA1khaMdhadesArakhaMdhapaesA 3 paramANupoggalA 4, je arUvI a0 te sattavihA pa0, taMjahA- nodhammatthikAe dhammatthikAyassa dese dhammatthikAyassa paesA noadhammatthikAe adhammatthikAyassa dese adhammatthikAyassapaesA noAgAsatthikAe AgAsatthikAyassa dese AgAsatthikAyassa paesA addhaasme|7 aggeI(yI) NaMbhaMte! disA kiMjIvAjIvadesAjIvapaesA? pucchA, goyamA! NojIvA jIvadesAvi1jIvapaesAvi 2 ajIvAvi 1 ajIvadesAvi 2 ajIvapaesAvi 3, je jIvadesA te niyamA egidiyadesA ahavA e0desA ya beiMdiyassa dese 1 ahavA e desA ya bessa desA 2 ahavAe desAya beiMdiyANa ya desA 3 ahavA egidiya(ssa)desA teiMdiyassa dese evaM ceva tiyabhaMgo bhANiyavvo evaM jAva aNiMdiyANaM tiyabhaMgo, je jIvapaesA te niyamA e paesA ahavA e.paesA ya bessa paesA ahavA epadesA ya beiMdiyANa ya paesA evaM Aillavirahio jAva aNiMdiyANaM, je ajIvA te duvihA pa0, taMjahA- rUviajIvA ya arUvI a ya je rUvI a0 te cauvvihA pa0, taMjahA-khaMdhA jAva paramANupoggalA 4, je arUvI a0 te sattavihA pa0, taMjahA- no dhammatthikAe dhammatthikAyassa dese dhammatthikAyassa paesA evaM adhammatthikAyassavijAva AgAsatthikAyassa paesA addhaasme| vidisAsu natthi jIvA dese bhaMgo ya hoi svvtth| 8 jamA NaM bhaMte! disA kiM jIvA jahA iMdA taheva niravasesA neraI ya jahA aggeyI vAruNI jahA iMdA vAyavvA jahA // 825 // Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 826 // 10 zatake uddezakaH1 digdhikaarH| snggrhgaathaa| sUtram 394 pUrvAdidigarUpaprakAranAmAdipraznA : / aggeyI somA jahA iMdA IsANI jahA aggeyI, vimalAe jIvA jahA aggeyI, ajIvA jahA iMdA, evaM tamAevi, navaraM arUvI chavvihA addhAsamayo na bhannati ||suutrm 394 // 2 kimiyaM bhaMte! pAINatti pavuccai tti kimetadvastu yat prAgeva prAcInaM digvivakSAyAM prAcI vA prAcI pUrveti procyate, uttaraMtu jIvAzcaivAjIvAzcaiva,jIvA, jIvarUpAprAcI, tatra jIvA ekendriyAdaya ajIvAstu dharmAstikAyAdidezAdayaH, idamuktaM bhavati, prAcyAM dizi jIvA ajIvAzca sntiiti| 5 iMde tyAdi, indro devatA yasyAH saindrI, agnirdevatA yasyAH sA''gneyI, evaM yamo devatA yAmyA, nirRtirdevatA nairRtI, varuNo devatA vAruNI, vAyurdevatA vAyavvA, somadevatA saumyA, IzAnadevatA aizAnI, vimalatayA vimalA, tamArAtristadAkAratvAttamA'ndhakAretyarthaH, atraindrI pUrvAzeSAH krameNa, vimalA tUrddhAtamA punaradhodigiti, iha ca dizaH zakaToddhisaMsthitA vidizastu muktAvalyAkArAH, Udhiodizau ca rucakAkAre, Aha ca sagaDuddhisaMThiyAo mahAdisAo havaMti cttaari| muttAvalIva cauro do ceva ya hoMti ruygnibhe||1||iti / 6 jIvAvI tyAdi, aindrI dig jIvA tasyAM jIvAnAmastitvAt, evaM jIvadezA jIvapradezAzceti, tathA'jIvAnAM pudgalAdInAmastitvAdajIvAH, dharmAstikAyAdidezAnAM punarastitvAdajIvadezAH, evamajIvapradezA apIti, tatra ye jIvAsta ekendriyAdayo'nindriyAzca kevalinaH, ye tu jIvadezAsta ekendriyAdInAm 6,evaM jIvapradezA api, je arUvI ajIvA te sattaviha tti, kathaM?,nodhammatthikAe, ayamarthaH, dharmAstikAyaH samasta evocyate,saca prAcIdigna bhavati, tadekadezabhUtatvAttasyAH, kintu dharmAstikAyasya dezaH, sAtadekadezabhAgarUpeti 1, tathA tasyaiva pradezAH sA bhavati,asaGkhayeyapradezAtmakatvAttasyAH 2, evamadharmAstikAyasya dezaH pradezAzca 3-4, OzakaToddhisaMsthitAzcatasro mahAdizo bhavanti catasro muktAvalIva dve ca rucakanibhe bhvtH||1|| (UrdhvAdhodizau) // 826 // B Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 827 // 10 zatake uddezakaH1 digdhikaarH| snggrhgaathaa| sUtram 394 pUrvAdidigrUpaprakAranAmAdipraznAH / evamAkAzAstikAyasyApi dezaH pradezAca5-6, addhAsamayazceti 7, tadevaM saptaprakArArUpyajIvarUpaindrI digiti // 7 aggeyI NamityAdipraznaH, uttare tu jIvA niSedhanIyAH, vidizAmekapradezikatvAdekapradeze ca jIvAnAmavagAhAbhAvAt, asaGkhyAtapradezAvagAhitvAtteSAm, tatra je jIvadesA te niyamA egidiyadesa tti, ekendriyANAM sakalalokavyApakatvAdAgneyyAM niyamAdekendriyadezAH santIti, ahave tyAdi, ekendriyANAM sakalalokavyApakatvAdeva dvIndriyANAM cAlpatvena kvacidekasyApi tasya sambhavAducyate, ekendriyANAM dezAzcadvIndriyasya dezazceti dvikayoge prathamaH, athavaikendriyapadaMtathaiva dvIndriyapade tvekavacanaM dezapade punarbahuvacanamiti dvitIyaH, ayaM ca yadA dvIndriyo vyAdibhirdezaistAM spRzati tadA syAditi, athavaikendriyapadaM tathaiva dvIndriyapadaM dezapadaM ca bahuvacanAntamiti tRtIyaH, sthApanA, egiM0 desA 3 beiM 1 dese egiM0 desA 3 beiM 1 desA 3 egi0 desA 3 beiM0 3 desA 3 / evaM trIndriyacaturindriyapaJcendriyAnindriyaiH saha pratyekaM bhaGkakatrayaM dRzyam, evaM pradezapakSo'pi vAcyaH, navaramiha dvIndriyAdiSu pradezapadaM bahuvacanAntameva, yato lokavyApakAvasthAnindriyavarjajIvAnAM yatraikaH pradezastatrAsaGkhyAtAste bhavanti lokavyApakAvasthAnindriyasya punaryadyapyekatra kSetrapradeza eka eva pradezastathA'pi tatpradezapade bahuvacana-8 mevAgneyyAMtatpradezAnAmasaGkhyAtAnAmavagADhatvAd, ataH sarveSu dvikayogeSvAdyavirahitaMbhakadvayameva bhavatItyetadevAha, Aillavirahio tti dvikabhaGga iti zeSaH / 8 vimalAe jIvA jahA aggeIe tti vimalAyAmapi jIvAnAmanavagAhAt, ajIvA jahA iMdAe tti samAnavaktavyatvAt, evaM tamAvitti vimalAvattamA'pivAcyetyarthaH, atha vimalAyAmanindriyasambhavAttaddezAdayo yuktAstamAyAM tu tasyAsambhavAtkathaM te? iti, ucyate, daNDAdyavasthaM tamAzritya dezo dezAH pradezAzca vivakSAyAM tatrApi yuktA eveti / atha tamAyAM vizeSamAha navara mityAdi, addhAsamayo na bhannai tti samayavyavahAro hi saJcariSNusUryAdiprakAzakRtaH, saca tamAyAM // 27 // Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 828 // 10 zatake uddezakaH1 digdhikaarH| sUtram 395 zarIrasyaudArikAdibhedaprabhedaprazrAH / nAstIti tatrAddhAsamayo na bhaNyata ityrthH| atha vimalAyAmapi nAstyasAviti kathaM tatra samayavyavahAraH? iti, ucyate, mandarAvayavabhUtasphaTikakANDe sUryAdiprabhAsaGkAntidvAreNa tatra saJcariSNusUryAdiprakAzabhAvAditi // 394 ||anntrNjiivaadiruupaa dizaH prarUpitAH, jIvAzca zarIriNo'pi bhavantIti zarIraprarUpaNAyAha 9katiNaMbhaMte! sarIrA pannattA?,goyamA! paMca sarIrApa0, taMjahA-orAlie jAva kmme|10 orAliyasarIreNaMbhaMte! kativihe pa0?, evaM ogAhaNasaMThANaM(saMThANapade) niravasesaMbhANiyavvaMjAva appAbahugaMti / sevaM bhaMte! ratti ||suutrm 395 ||dsme sae paDhamo uddesosmtto||10-1|| 9 kaiNaM bhaMte! ityAdi, 10 ogAhaNasaMThANaM ti prajJApanAyAmekaviMzatitamaM padam (pada021 pa0 407), taccaivaM paMcavihe pannatte, taMjahA- egidiyaorAliyasarIre jAvapaMciMdiyaorA ityAdi, pustakAntare tvasya saGgrahagAthopalabhyate, sAceyam, kaisaMThANapamANaM poggalaciNaNA sriirsNjogo| davvapaesappabahuM sarIraogAhaNAe yaa||1|| tatra ca katIti kati zarIrANIti vAcyaM tAni punaraudArikAdIni paJca, tathA saMThANaM ti, audArikAdInAM saMsthAnaM vAcyam, yathA nAnAsaMsthAnamaudArikaM tathA pamANaM ti eSAmeva pramANaM vAcyam, yathA, audArikaMjaghanyato'GgalAsaGkhayeyabhAgamAtramutkRSTatastu sAtirekayojanasahasramAnam, tathaiSAmeva pudgalacayo vAcyo, yathaudArikasya nirvyAghAtena SaTsu dikSu vyAghAtaM pratItya syAtridizItyAdi, tathaiSAmeva saMyogo vAcyo yathA yasyaudArikazarIraMtasya vaikriyaM syAdastItyAdi, tathaiSAmeva dravyArthapradezArthatayA'lpabahutvaM vAcyaM yathA savvatthovA AhAragasarIrA davvaTThayAe ityAdi, tathaiSAmevAvagAhanAyA alpabahutvaM vAcyaM yathA savvatthovA orAliyasarIrassa jahanniyA ogAhaNe tyaadi| 395 // dazamazate prathamoddezakaH // 10-1 // Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 829 // 10 zatake uddezakaH2 sNvRttaangaaraadhikaarH| sUtram 396 vIcimataH sNvRttaangaarsykriyaaprshnaaH| ||dshmshtke dvitiiyoddeshkH|| anantaroddezakAnte zarIrANyuktAni zarIrI ca kriyAkArI bhavatIti kriyAprarUpaNAya dvitIya uddezakaH, tasya cedamAdisUtram 1 rAyagihe jAva evaM va0- saMvuDassa NaM bhaMte! aNagArassa vIyIpaMthe ThiccA purao rUvAI nijjhAyamANassa maggao rUvAI avayakkhamANassa pAsaorU0 avaloemANassa uDerU0 oloemANassa aherU. AloemANassa tassaNaMbhaMte! kiM IriyAvahiyA kiriyA kajjaisaMparAiyA kiriyA kajjai?, goyamA! saMvuDassaNaM aNagArassa vIyIpaMthe ThiccA jAva tassaNaMNo IriyA0 ki0 ka. saMpa0 ki0 ka0, sekeNatuNaM bhaMte! evaM vu0 saMva(vu?)Da0 jAva saMparAiyA kiriyA kajjai?, goyamA! jassaNaM kohamANamAyAlobhA evaM jahA sattamasae paDhamoddesae jAva se NaM ussuttameva rIyati, se teNaTeNaM jAva saMpa0 ki0 k0|2 saMvuDassa NaM bhaMte! aNagArassa avIyIpaMthe ThiccA purao rU0 nijjhAyamANassa jAva tassaNaM bhaMte! kiM IriyA0 ki0 ka.?, pucchA, goyamA! saMvuDa0 jAva tassa NaM IriyAvahiyA ki0 ka0 nosaMparAiyA kiriyA kajjai, sekeNatuNaM bhaMte! evaM vu0 jahA sattame sae paDhamoddesae jAva seNaM ahAsuttameva rIyati se teNatuNaM jAva no saMpa0 ki0 k0|| sUtram 396 // 1rAyagiha ityAdi, tatra saMvuDassa tti saMvRtasya sAmAnyena prANAtipAtAdyAzravadvArasaMvaropetasya, vIIpaMthe Thicce ti vIcizabdaH samprayoge, sa ca samprayogoI(dva)yorbhavati, tatazceha kaSAyANA jIvasya ca sambandho vIcizabdavAcyaH tatazca vIcimataH kaSAyavato matuSpratyayasya SaSThyAzca lopadarzanAt, athavA vicir pRthagbhAva iti vacanAdvivicya pRthagbhUya yathA''khyAtasaMyamAt kaSAyodayamanapavAryetyarthaH, athavA vicintya rAgAdivikalpAdityarthaH, athavA virUpAkRtiH kriyAsarAgatvAdyasminnavasthAne tadvikRti yathA bhavatItyevaM sthitvA paMthe tti mArge'vayakkhamANassatti, avakAsato'pekSamANasya vA, pathigrahaNasya copalakSaNa // Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatya zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 830 // prkaarprshnaaH| tvAdanyatrApyAdhAre sthitveti draSTavyam, no IriyAvahiyA kiriyA kajjai tti na kevalayogapratyayA karmabandhakriyA bhavati 10 zatake skssaaytvaattsyeti| jassa NaM kohamANamAyAlobhA, ihai vaM jahe (bha0 za07 u0 1) tyAdyatidezAdidaM dRzyaM vocchinnA bhavaMti tassa uddezakaH 2 saMvRttAnagANaM IriyAvahiyA kiriyA kajjai, jassa NaM kohamANamAyAlobhA avocchinnA bhavaMti tassa NaM saMparAiyA kiriyA kajjai, ahAsuttaM rIyaM raadhikaarH| rIyamANassa IriyAvahiyA kiriyA kajjai, ussuttaM rIyaM rIyamANassa saMparAiyA kiriyA kajjaitti vyAkhyA cAsya praagvditi| seNaM sUtram 397-398 ussuttamevattisa punarutsUtramevA''gamAtikramaNata eva rIyaitti gacchati / 2 saMvuDasse tyAdhuktaviparyayasUtram, tatra ca, avIi ti, yonivedanayoH avIcimita akaSAyasambandhavataH, avivicyavA'pRthagbhUya yathA''khyAtasaMyamAt, avicintya vArAgavikalpAbhAvenetyarthovikRti vA yathA bhavatIti // 396 // anantaraM kriyoktA, kriyAvatAMca prAyo yoniprAptirbhavatIti yoniprarUpaNAyAha 3 kaivihA NaM bhaMte! joNI pa0?, goyamA! tivihA joNI pa0, taMjahA- sIyA usiNA sItosiNA, evaM joNIpayaM niravasesaM bhANiyavvaM ||suutrm 397 // 4kativihANaMbhaMte! veyaNA pannattA?, goyamA! tivihA veyaNA pa0, taMjahA-sIyA usiNA sIosiNA, evaM veyaNApayaM niravasesaM bhANiyavvaM jAva neraiyANaM bhaMte! kiM dukkhaM vedaNaM vedeti suhaM veyaNaM veyaMti adukkhamasuhaM veyaNaM ve?, goyamA! dukkhaMpive veyaMti suhaMpi veyaNaM ve0 adukkhamasuhaMpi veyaNaM veyaMti ||suutrm 398 / / 3 kativihA Na mityAdi, tatra ca joNi tti yu mizraNa itivacanAdhuvanti taijasakArmaNazarIravanta audArikAdizarIrayogya // 830 // skandhasamudAyena mizrIbhavanti jIvA yasyAM sA yoniH, sA ca trividhA zItAdibhedAt, tatra sIya tti zItasparzA, usiNa tti, uSNasparzA sIosiNatti dvisvabhAvA, evaM joNIpayaM niravasesaMbhANiyavvaM ti yonipadaMca prajJApanAyAM navamaM padaM (pa0224) taccedaM / Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 831 // 10 zatake uddezaka:2 sNvRttaangaaraadhikaarH| sUtram 397-398 yonivedanayoH prkaarprshnaaH| neraiyANaM bhaMte! kiM sIyA joNI usiNA joNI sIosiNA jINI?, goyamA! sIyAvi joNI usiNAvi joNI no sIosiNA joNI tyAdi, ayamarthaH, sIyAvi joNi tti, AdyAsu tisRSu narakapRthivISu caturthyAM ca keSucinnarakAvAseSu nArakANAM yadupapAtakSetra tacchItasparzapariNatamiti teSAM zItA'pi yoniH, usiNAvi joNi tti zeSAsu pRthivISu caturthapRthivInarakAvAseSu ca keSucinnArakANAM yadupapAtakSetraM taduSNasparzapariNatamiti teSAmuSNA'pi yoniH, no sIosiNA joNi tti na madhyamasvabhAvA yonistathAsvabhAvatvAt, zItAdiyoniprakaraNArthasaGghahastu prAyeNaivaM sIosiNajoNIyA savve devA ya gbbhvkkNtii| usiNA ya teukAe duha nirae tiviha sesesu||1||gbbhvkkNti tti gotpttikaaH| tathA kativihANaM bhaMte! joNI pannattA?, goyamA! tivihA joNI pannattA, taMjahA- saccittA acittA mIsiye tyAdi, saccittAdiyoniprakaraNArthasaGgrahastu prAyeNaivam, accittA khalu joNI neraiyANaM taheva devaannN| mIsA ya gabbhavAse tivihA puNa hoi sesesu // 2 // satyapyekendrisUkSmajIvanikAyasambhave nArakadevAnAM yadupapAtakSetraM tanna kenacijIvena parigRhItamityacittA teSAM yoniH, garbhavAsayonistu mizrAzukrazoNitapudgalAnAmacittAnAMgarbhAzayasya sacetanasya bhAvAditi, zeSANAM pRthivyAdInAM saMmUrcchanajAnAM ca manuSyAdInAmupapAtakSetre jIvena parigRhIte'parigRhIta ubhyruupe| cotpattiriti trividhA'pi yoniriti| tathA kativihANaM bhaMte! joNI pannattA?, goyamA! tivihA joNI pannattA, taMjahA- saMvuDAjoNI viyaDAjoNI saMvuDaviyaDAjoNI tyAdi, saMvRttAdiyoniprakaraNArthasaGgrahastu prAya evam, egiMdiyaneraiyA saMvuDajoNI taheva devA y| vigaliMdiesu viyaDA saMvuDaviyaDA ya ganbhaMmi // 1 // ekendriyANAM saMvRtA yonistathAsvabhAvatvAt, nArakANAmapi saMvRtaiva, yato 0 zItoSNayonikAH sarve devAzca garbhavyutpattikA uSNA ca tejaHkAye dvidhA narake trividhA zeSeSu // 1 // 0 acittA khalu yoni rakANAM tathaiva devAnAM / mizrA ca garbhavAse trividhA punarbhavati zeSeSu / / 1 // 0 ekendriyA nairayikAH saMvRtayonayastathaiva devAzca / vikalendriyANAM vivRttA saMvRtavivRtA ca garbhe // 1 // // 831 // Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zatake uddezakaH2 sNvRttaangaaraadhikaarH| sUtram 397-398 yonivedanayoH prkaarprshnaaH| // 832 // zrIbhagavatyaGga narakaniSkuTAH saMvRtagavAkSakalpAsteSu ca jAtAste varddhamAnamUrtayastebhyaH patanti zItebhyo niSkuTebhya uSNeSu narakeSu, uSNebhyastu zrIabhaya zIteSviti, devAnAmapi saMvRtaiva yato devazayanIye dUSyAntarito'GgalAsaGkhyAtabhAgamAtrAvagAhano deva utpadyata iti / tathA vRttiyutam bhAga-2 kativihA NaM bhaMte! joNI pannattA?, goyamA! tivihA joNI pannattA, taMjahA- kummunnayA saMkhAvattA vaMsIpatte tyAdi, etadvaktavyatAsaGgrahazcaivam, saMkhAvattA joNI itthIrayaNassa hoti vinneyaa| tIe puNa uppanno niyamA u viNassaI gbbho||1|| kummunnayajoNIe / titthayarA cakkivAsudevA y| rAmAvi ya jAyate sesAe sesagajaNo u||2|||| 397 // 4 anantaraM yoniruktA, yonimatAM ca vedanA bhavantIti tatprarUpaNAyAha kaivihA Na mityAdi, evaM veyaNApayaM bhANiyavvaM ti 8vedanApadaM ca prajJApanAyAM paJcatriMzattamam(pa0533), tacca lezato darzAte neraiyANaM bhaMte! kiM siyaM veyaNaM veyaMti 3?, goyamA! sIyaMpi veyaNaM veyaMti evaM usiNaMpi No sIosiNa mevamasurAdayo vaimAnikAntAH, evaM cauvvihA veyaNA veyaNA davvao khettao kAlao bhAvaotatra pudgaladravyasambandhAvyavedanA nArakAdikSetrasambandhAtkSetravedanA nArakAdikAlasambandhAtkAlavedanAzokakrodhAdibhAvasambandhAdbhAvavedanA, sarve saMsAriNazcaturvidhAmapi, tathA tivihA veyaNA, sarIrA mANasA sArIramANasA samanaskAstrividhAmapyasajJinastu zArIrImeva, tathA tivihA veyaNA sAyA asAyA sAyAsAyA sarve saMsAriNastrividhAmapi, tathA tivihA veyaNA, dukkhA suhA adukkhamasuhAsarve trividhAmapi,sAtAsAtasukhaduHkhayozcAyaM vizeSaH,sAtAsAte anukrameNodayaprAptAnAMvedanIyakarmapudgalAnAmanubhavarUpe, sukhaduHkhe tu parodIryamANevedanIyAnubhavarUpe, tathA duvihA veyaNA, abbhuvagamiyA uvakkamiyA, AbhyupagamikI strIratnasya zaGkAvartA yonirbhavati vijJeyA tasyAmutpanno garbhaH punarniyamAttu vinshyti||1|| kUrmonnatAyAM yonau tIrthaGkaracakrivAsudevA rAmAzca jAyante zeSAyAM tu shesskjnH|| 2 // Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 833 // 10 zatake | uddezakaH2 sNvRttaangaaraadhikaarH| sUtram 399-400 bhikSupratimA'kRtyasthAnapratisevinazcA''rAdhakatvAdipraznAH / yA svayamabhyupagamya vedyate yathA sAdhavaH kezollaJcanAtApanAdibhirvedayanti, aupakramikI tu svayamudIrNasyodIraNAkaraNena codayamupanItasya vedyasyAnubhavAt, dvividhAmapi paJcendriyatiryaJco manuSyAzca zeSAstvaupakramikImeveti, tathA duvihA veyaNA, nidA ya anidA ya nidA cittavatI viparItA tvanideti , sajJino dvividhAmasajJinastvanidAmeveti / iha ca prajJApanAyAM dvAragAthA'sti, sA ceyaM sIyA ya davva sArIra sAya taha veyaNA havai dukkhaa| abbhuvagamavakkamiyA nidA ya anidA ya nAyavvA // 1 // asyAzca pUrvArdhoktAnyeva dvArANyadhikRtavAcanAyAMsUcitAniyatastatrApyuktaM nidA ya anidAya vajaM ti||398 ||vednaaprstaavaadvednaahetubhuutaaN pratimAM nirUpayannAha 5mAsiyaNNaM bhaMte! bhikkhupaDimaM paDivanassa aNagArassa niccaMvosaDhe kAye ciyatte dehe, evaM mAsiyA bhikkhupaDimA niravasesA bhANiyavvA (jAva jahA dasAhi)jAva ArAhiyA bhavai |suutrm 399 // 6bhikkhUya annayaraM akiccaTThANaM paDisevittA seNaM tassa ThANassa aNAloiyapaDikvaMte kAlaM karei natthi tassa ArAhaNA, seNaM tassa ThANassa AloiyapaDikvaMte kAlaM ka0 atthi tassa ArAhaNA, bhikkhU ya annayaraM akiccaTThANaM paDi0 tassa NaM evaM bhavai pacchAviNaM ahaMcara(ri)mAkAlasamayaMsi eyassa ThANassa AloessAmijAvapaDivaji(kami)ssAmi, seNaM tassa ThA0 aNAloiyapaDikvaMte jAva natthi tassa ArAhaNA, seNaM tassa ThANassa A0paDikvaMte kAlaM ka0 atthi tassa a(A)rAhaNA, bhikkhUya annayaraM akiccaTThANaM paDi0 tassa NaM evaM bha0 - jai tAva samaNovAsagAvi kAlamAse kAlaM kiccA annayaresu devaloesu devattAe uvavattAro bhavaMti kimaMga puNa ahaM a(Na)nnapanniyadevattaNaMpi no labhissAmittikaTTa se NaM tassa ThA0 aNA paDikvaMte kAlaM ka. natthi tassa ArAhaNA, seNaM tassa ThANassa A0paDikvaMte kAlaM ka. atthi tassa ArAhaNA sevaM bhaMte! ratti ||suutrm 400 // 10-2 // // 833 // Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 834 // . 5 mAsiyaNNa mityAdi, mAsaH parimANaM yasyAH sA mAsikI tAM bhikSupratimAM sAdhupratijJAvizeSam, vosaTTe kAe tti vyutsRSTe 10 zatake snAnAdiparikarmavarjanAt, ciyatte dehe tti tyakte vadhabandhAdyavAraNAt, athavA ciyatte saMmate prItiviSaye dharma sAdhaneSu uddezakaH2 saMvRttAnagApradhAnatvAddehasyeti, evaM mAsiyA bhikkhupaDime tyAdi, anena ca yadatidiSTaM tadidaMje kei parIsahovasaggA uppajaMti, taMjahA- divvA raadhikaarH| sUtram vA mANussA vA tirikkhajoNiyA vA te uppanne samma sahai khamai titikkhai ahiyAseI tyAdi tatra sahate sthAnAvicalanataH kSamate 399-400 bhikSupratimAkrodhAbhAvAt, titikSate dainyAbhAvAt krameNa vA manaHprabhRtibhiH, kimuktaM bhavati? adhisahata iti // 399 // kRtyasthAna6 ArAhiyA bhavatI tyuktamathArAdhanA yathA na syAdyathA ca syAttadarzayannAha bhikkhU ya annayaraM akiJcaTThANa mityAdi, iha pratisevinazcA ''rAdhakatvAdicazabdazcedityetasyArthe varttate, sa ca bhikSorakRtyasthAnAsevanasya prAyeNAsambhavapradarzanaparaH, paDisevitta tti, akRtyasthAna praznAH / uddezakaH3 pratiSevitA bhavatIti gamyam, vAcanAntare tvasya sthAne paDisevija tti dRzyate, seNaM ti sa bhikSuH, tasya ThANassa tti tatsthAnam, AtmollaMaNapanniyadevattaNaMpi no labhissAmi tti, aNapannikA vyantaranikAyavizeSAstatsambandhidevatvamaNapannikadevatvaMtadapi nopalapsya ghnaadhikaarH| sUtram 401 iti // 400 // dazamazatasya dvitiiyoddeshkH||10-2|| AtmA''vAsollaMghanA lpaadidev||dshmshtke tRtiiyoddeshkH|| devyo: paraspara madhye gamanAdidvitIyoddezakAnte devatvamuktam, atha tRtIye devasvarUpamabhidhIyate, ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtram 1rAyagihe jAva evaM vayAsI-AiDIeNaM bhaMte! deve jAva cattAripaMca devAvAsaMtarAiMvItikaMte teNa paraMpariDDIe?, haMtA goyamA! // 834 // AiTIeNaM taM ceva, evaM asurakumArevi, navaraM asurakumArAvAsaMtarAiMsesaMtaMceva, evaM eeNaM kameNaMjAva thaNiyakumAre, evaM vANamaMtare praznAH / Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 835 // joisa (sie) vemANiya(e) jAva (teNa) prNpriddiie|2 appaDDieNaMbhaMte! devesema(hi)haDDiyasya devassa majjhaMmajjheNaMvIivaijA?, No tinnttesmtte|3s(mi)mittttiiennN bhaMte! deve samaDDiyassa devassa majjhamajheNaM vIivaejA?,No ti0 sa0, pamattaM puNa vIiva0,4 se NaM bhaMte! kiM vimohittA pabhU avimohittA pabhU?, goyamA! vimohettA pabhU no avimohettA pabhU / 5 se bhaMte! kiM pubviM vimo0 pacchA vIivaejA puvviM vIivaettA pacchA vimohejA?, goyamA! puvviM vi0 pacchA vIi0 No puvviM vIivaittA pacchA vimohejaa|6 mahiDDIe NaM bhaMte! deve appaDDiyassa devassa majjhaMma0 vIi0?, haMtA vIi0, 7 se NaM bhaMte! kiM vimohittA pabhU avimohettA pabhU?, goyamA! vimohettAvi pabhU avimohettAvi pabhU, 8 se bhaMte! kiM puvviM vittA pacchA vIi0 puvviM vI0ttA pacchA vimo0 / goyamA! puvviMvA vimohettA pacchA vIi0 puvviM vA vIivaettA pacchA vimo0|9 appi(ppa)DDieNaM bhaMte! asurakumAre mahaDDIyassa asuraku0 majhaMma0 vIi0? No iNaDhe samaDhe, evaM asurakumArevi tinni AlAvagA bhANiyavvA jahA ohieNaM deveNaM bhaNiyA, evaM jAva thaNiyakumArANaM (raNaM), vANamaMtarajoisiyavemANieNaM evaM cev|10 appaDDieNaMbhaMte! deve mahiDDiyAe devIe(Naya) majjhaMma0 vIi0?, Noi0sa0,11samaDDieNaMbhaMte! deve samaDDiyAe devIe majjhama0, evaM taheva deveNa ya devINa yadaMDao bhANiyavvojAva vemaanniyaae| 12 appaTTiyANaMbhaMte! devI mahaDDIyassa devassa majjhaMma0 evaM esovitaiodaMDaobhANiyavvojAva mahaDDiyA vemANiNI appaDDiyassa vemANiyassa majjhama0 vIi0?, haMtA viii0|13 appaDDiyA NaM bhaMte! devI mahiDDiyAe devIe majjhaMma0 vIi.?, No i0 sa0, evaM samaDiyA devI samaDDiyAe devIe, taheva, mahaDDiyAvi devI appaTTiyAe devIe taheva, evaM ekkakke tinni 2 AlA. bhA0 jAva mahaDDiyA NaM bhaMte! vemANiNI appaDDiyAe vemANiNIe majjhama0 vIi0?, haMtA vIi0, sA bhaMte! kiM vimohittA pabhU taheva jAva puTviM vA vIivaittA pacchA vimohejA eecattAri dNddgaa||suutrm 401 // 10 zatake | uddezaka:3 | aatmyollNghnaadhikaarH| sUtram 401 AtmA''vAsollaMghanAlpAdidevadevyoH paraspara-madhye gamanAdiprazrAH / // 835 // Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 836 // 10 zatake uddezakaH3 aatmddhyryollNghnaadhikaarH| sUtram 402-403 azvasyakhukhuzabdabhASAprakArAdipraznAH / 1 rAyagiha ityAdi, AivIe NaM ti, AtmA svakIyazaktyA, athavA''tmana evaRddhiryasyAsAvAtmaRddhikaH, deve tti sAmAnyaH, devAvAsaMtarAI ti devAvAsavizeSAn, vIikkate tti vyatikrAnto lakSitavAn, kvacid vyativrajatIti pAThaH, teNa paraM ti tataH paraM pariDDIe tti paraRddhyA paraRddhiko vA, vimohittA pabhutti vimohya mahikAvandhakArakaraNena mohamutpAdyApazyantameva taMvyatikrAmediti bhAvaH / 9 evaM asurakumAreNavi tinni AlAvaga tti, alparddhikamaharddhikayorekaH samarddhikayoranyaH maharddhikAlpar3ikayorapara ityevaM trayaH,10 ohieNaM deveNaM ti sAmAnyena devena 1,11evamAlApakatrayopeto devadevIdaNDako vaimAnikAnto'nyaH 2,12 evameva ca devIdevadaNDako vaimAnikAnta evAparaH3, 13 evameva ca devyordaNDako'nyaH 4 ityevaM catvAra ete dnnddkaaH|| 401 // anantaraM devakriyoktA, sA cAtivismayakAriNIti vismayakaraM vastvantaraM praznayannAha 14 Asassa NaM bhaMte! dhAvamANassa kiMkhukhutti kareti?, goyamA! AsassaNaM dhAvamANassa hidayassaya jagayassaya aMtarA ettha NaM kabba(ka)Dae nAmaM vAe saMmucchai jeNaM Asassa dhAvamANassa khukhutti karei |suutrm 402 // 15aha bhaMte! AsaissAmosaissAmo ciTThissAmo nisi(sa)issAmotuyaTThi(TTi)ssAmoAmaMtaNi ANavaNIjAyaNi taha pucchaNI ypnnnnvnnii| paccakkhANI bhAsA bhAsA icchANulomA y||1||annbhigghiyaa bhAsA bhAsAya abhiggahami boddhavvA / saMsayakaraNI bhAsA voyaDamavvoyaDA cev||2||pnnvnnii NaM esA na esA bhAsA mosA?, haMtA goyamA! AsaissAmotaMceva jAva na esA bhAsA mosaa| sevaM bhaMte! sevaM bhaMtetti ||suutrm 403 ||dsme saetaIo uddeso||10-3|| 14 Asasse tyAdi, hiyayassa ya jagayassa yatti hRdayasya yakRtazca dkssinnkukssigtodraavyvvishesssyaantraa'ntraale|| 402 // // 836 // Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatya zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 837 // zabdabhASA 15 anantaraM khukhu tti prarUpitaM tacca zabdaH, sa ca bhASArUpo'pi syAditi bhASAvizeSAn bhASaNIyatvena pradarzayitumAha, 10 zatake aha bhaMte! ityAdi, atheti paripraznArthaH bhaMte! ti bhadanta! ityevaM bhagavantaM mahAvIramAmantrya gautamaH pRcchati, AsaissAmo tti, uddezakaH3 AtmollaMAzrayiSyAmo vayamAzrayaNIyaM vastu, saissAmo tti zayiSyAmaH, ciTThissAmo tti, UrddhasthAnena sthAsyAmaH, nisiissAmo tti ghnaadhikaarH| niSetsyAma upavekSyAma ityarthaH, tuyaTTissAmo tti saMstArake bhaviSyAma ityAdikA bhASA kiM prajJApanI? iti yogH| anena sUtram 402-403 copalakSaNaparavacanena bhASAvizeSANAmevaMjAtIyAnAM prajJApanIyatvaM pRSTamatha bhASAjAtInAMtatpRcchati, AmaMtaNi gAhA, tatrA- azvasyakhukhumantraNI 'he devadatte!' tyAdikA, eSA ca kila vastuno'vidhAyakatvAdaniSedhakatvAcca satyAdibhASAtrayalakSaNaviyogatazcA prakArAdisatyAmRSeti prajJApanAdAvuktA, evamAjJApanyAdi, kAmapi, ANavaNi tti, AjJApanI kArye parasya pravarttanI yathA ghaTaM kuru / praznAH / jAyaNi tti yAcanI vastuvizeSasya dehItyevaMmArgaNarUpA tatheti samuccaye, pucchaNI yatti pracchanyavijJAtasya saMdigdhasya vA'rthasya jJAnArthaM tadabhiyuktapreraNarUpA, paNNavaNi tti prajJApanI vineyasyopadezadAnarUpA yathA pANavahAo niyattA bhavaMti dIhAuyA arogaay| emAI pannavaNI pannattA viiyraagehiN||11|| (prANavadhAnnivRttA dIrghAyuSo'rogAzca bhavantItyAdiH prajJApanI bhASA vItarAgaiH prjnyptaa|| 1 // ) paccakkhANIbhAsa tti pratyAkhyAnI yAcamAnasyAditsA me'to mAM mA yAcasvetyAdi pratyAkhyAnarUpA bhASA, icchANuloma tti pratipAdayituryecchA tadanulomA tadanukUlecchAnulomA, yathA kArye preritasyaivamastumamApyabhipretametaditi vacaH / aNabhigahiyA bhAsA gAhA, anabhigRhItA'rthAnabhigraheNa yocyate DitthAdivat, bhAsA ya abhiggahami boddhavvA bhASA cAbhigrahe boddhavyA, arthamabhigRhya yocyate ghaTAdivat, saMsaya karaNI bhAsattiyA'nekArthapratipattikarIsA saMzayakaraNI yathA saindhavazabdaH puruSalavaNavAjiSu vartamAna iti, voyaDa tti vyAkRtA lokapratItazabdArthA, avvoyaDa tti, avyAkRtA gambhIrazabdArthA manmanAkSaraprayuktA Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 838 // vA'nAvirbhAvitArthA, pannavaNI NaM ti prajJApyate'rtho'nayeti prajJApanyarthakathanI vaktavyetyarthaH,na esA mosa tti naiSA mRSA nArthAnabhidhAyinI nAvaktavyetyarthaH, pRcchato'yamabhiprAyaH, AzrayiSyAma ityAdikA bhASA bhaviSyatkAlaviSayAsA cAntarAyasambhavena vyabhicAriNyapi syAttathaikArthaviSayA'pi bahuvacanAntatayoktetyevamayathArthA tathA''mantraNIprabhRtikA vidhipratiSedhAbhyAM na satyabhASAvadvastuni niyatetyataH kimiyaMvaktavyAsyAt? iti, uttaraMtuhaMte tyAdi, idamatra hRdayam, AzrayiSyAma ityAdikAnavadhAraNatvAdvarttamAnayogenetyetadvikalpagatvAdAtmani gurau caikArthatve'pi bahuvacanasyAnumatatvAtprajJApanyeva, tathA''mantraNyAdikA'pivastuno vidhipratiSedhAvidhAyakatve'pi yA niravadyapuruSArthasAdhanIsA prajJApanyeveti // 403 // dazamazate tRtIyoddezakaH // 10-3 // ||dshmshtke cturthoddeshkH|| tRtIyoddezake devavaktavyatoktA, caturthe'pyasAvevocyate ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtram 1 teNaM kAleNaM 2 vANiyagAme nAma nayare hotthA vannao, dUtipalAsae ceie, sAmI samosaDhe, jAva parisA pddigyaa| teNaM kAleNaM 2 samaNassa bha0 ma0 jeTTe aMtevAsI iMdabhUI nAmaM aNagAre jAva uDDejANU jAva viharai / teNaM kAleNaM 2 samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI sAmahatthI nAmaM aNagAre payaibhaddae jahA rohe (bhaza01 u06)jAva uDejANUjAva viharai, taeNaM te sAmahatthI aNa. jAyasaDDhe jAva uTThAe utRRttAjeNeva bhagavaMgoyame te0 uvAgacchai te0 u0ttA bhagavaMgo tikkhutto jAva pajjuvAsamANe evaMva02 atthiNaM bhaMte! camarassa asuriMdassa asurakumArassa(raNNo) tAyattIsagA devA ?, haMtA atthi, se keNaTeNaM bhaMte! evaM vu* camarassa 3 tAyattIsagA devA tA0 2?, evaM khalu sAmahatthI! teNaM kAleNaM. iheva jaMbuddIve 2 bhArahe vAse kAyaMdI nAmaM nayarI hotthA vannao, 10 zatake uddezaka:4 zyAmahasti| prshnaadhikaarH| sUtram 404 zyAmahasteH camaratrAyastriMzaka praznaH , gautamasya zaMkA prabhoH samAdhAna balIndrAdInAM traay0prshnaaH| // 838 // Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 839 // tattha NaM kAyaMdIe nayarIe tAya(va)ttIsaMsa(sA)hAyA gAhAvaI samaNovAsagA parivasai aDDA jAva aparibhUyA abhigayajIvAjIvA uvaladdhapuNNapAvA viharati jAva taeNaM te tAyattIsaMsahAyA gAhAvaI samaNovAsayA puvviM uggA uggavihArI saMviggA saMviggavihArI bhavittA tao pacchA pAsatthA pAsatthavihArI osannA osannavihArI kusIlA ku vihArI ahAchaMdA avihArI bahUI vAsAI samaNovAsagapariyAgaM pAuNaMti rattA addhamAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUseMti a0 jhUsettA tIsaM bhattAI aNasaNAe chedeti rattA tassa ThANassa aNAloiyapaDikvaMtA kAlamAse kAlaM kiccA camarassa asuriMdassa asurakumAraranno tAyattIsagadevattAe uvavannA, 3 jappabhiiMcaNaM bhaMte! kAyaMdagA tAyattIsaMsahAyA gAhAvaI samaNovAsagA camarassa 3 tAyattIsadevattAe uvavannA tappabhiiMca NaMbhaMte! evaM vu0 camarassa 3 tAyattIsagA devA?, taeNaM bhagavaMgoyame sAmahatthiNA aNagAreNaM evaM vutte samANe saMkie kaMkhie vitigicchie uTThAe uTTei uTThAe uThUttA sAmahatthiNA aNagAreNaMsaddhiM jeNeva samaNe bha0 ma0 te uvA0 te0 u0ttA samaNaM bha0 ma0 vaM0 namaM0 2ttA evaM va0-4 atthiNaM bhaMte! camarassa asuriMdassa asuraraNNotAyattIsagA devA tA02?, haMtA asthi, sekeNaTeNaM bhaMte! evaM vu.?, evaM taM ceva savvaM bhANiyavvaM jAva tappabhiiM ca NaM evaM vu. camarassa 3 tAyattIsagA devA 2?, No iNaDhe samaDhe, goyamA! camarassa NaM 3 tAyattIsagANaM devANaM sAsae nAmadhene pa0, jaMna kayAi nAsIna kadAvi na bhavati Na kayAINa bhavissaI jAva nicce avvocchittinayaTThayAe anne cayaMti anne uvavajaMti / 5 asthiNaMbhaMte! balissa vairoyarNidassa vairoyaNaranno tAya0 devA? tA0 2?, haMtA atthi, sekeNaTeNaM bhaMte! evaM vu0 balissa 3 jAva tAya0 devA tA0 2?, evaM khalu goyamA! teNaM kAleNaM. iheva jaMbuddIve 2 bhArahe vAse bibhele NAmaM saMnivese hotthA vannao, tattha NaM bibhele saMnivese jahA camarassa jAva uvavannA, jappabhiiMca NaM bhaMte! te bibhelagA tAyattIsaM sahAyA gAhAvaisamaNovAsagA balissa vai0 sesaMtaM ceva jAva nicce avvocchittiNayaTThayAe anne cayaMti anne uvavakhaMti |atthinnN 10 zatake uddezaka:4 shyaamhsti|prshnaadhikaarH| sUtram404 zyAmahasteH camaratrAyastriMzaka prazna:, gotamasya zaMkA prabhoH samAdhAna balIndrAdInAM traay0prshnaaH| // 839 // Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 840 // 10 zatake uddezaka:4 shyaamhstiprshnaadhikaarH| sUtram 404 zyAmahaste: camaratrAyastriMzaka praznaH , gautamasya bhaMte! dharaNassa NAgakumAriMdassa nAgakumAraranno tAyattIsagA devA tA0 2?, haMtA atthi, se keNaTeNaM jAva tAya. devA 2?, goyamA! dharaNassa0 tAyattIsagANaM devANaM sAsae nAmadheje pa0 jaM na kayAi nAsI jAva anne ca0 anne uva0, evaM bhUyANaMdassavi evaM jAva mhaaghosss| 7 atthiNaM bhaMte! sakkassa deviMdassa devaranno pucchA, haMtA asthi, sekeNaTeNaM jAva tAya devA 2?, evaM khalu gAoyamA! teNaM kAleNaM. iheva jaMbUddIve 2 bhArahe vAse pAlAsae nAmaM saMnivese hotthA vannao, tattha NaM pAlAsae sannivese tAyattIsaM sahAyA gAhAvaI samaNovAsayA jahA camarassa jAva viharaMti, taeNaM tAyattIsaM sahAyA gAhAvaI samaNovAsagA pugviMpi pacchAvi uggA uggavihArI saMviggA saMviggavihArI bahUI vAsAiMsamaNovAsagapariyAgaM pAuNittA mAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUser3a rattA saDiM bhattAI aNasaNAe chedeti rattA AloiyapaDikkatA samAhipattA kAlamAsekAlaM kiccA jAva uvavannA, jappabhiiMcaNaMbhaMte! pAlAsigA tAyattIsasahAyA gAhAvaI samaNovAsagAsesaMjahA camarassa jAva (anne) uv0| 8 asthi NaM bhaMte! IsANassa evaM jahA sakkassa navaraM caMpAe nayarIe jAva uvavannA, jappabhiiMca NaM bhaMte! caMpijjA tAyattIsaMsahAyA, sesaMtaM ceva jAva anne uvavajaMti / 9 atthiNaM bhaMte! saNaMkumArassa deviMdassa devaranno pucchA, haMtA atthi, se keNaTeNaM jahA dharaNassa taheva evaM jAva pANayassa evaM accuyassa jAva anne uvavakhaMti / sevaM bhaMte ! 2||suutrm 404||dsmss cuttho||10-4|| 1 teNa mityAdi, 2 tAyattIsaga tti trAyastriMzA mantrivikalpAH, tAyattIsaM sahAyA gAhAvai tti trayastriMzatparimANAH sahAyAH paraspareNa sAhAyakakAriNaH, gRhapatayaH kuTumbanAyakAH, ugga tti, ugrA udAttA bhAvataH, uggavihAri tti, udAttAcArAH sadanuSThAnatvAt, saMvigga tti saMvinAH mokSaMprati pracalitAH saMsArabhIravovA, saMviggavihArittisaMvignavihAraH saMvignAnuSThAnamasti yeSAM te tathA, pAsatthi tti jJAnAdibahirvartinaH, pAsatthavihArI tti, AkAlaM pArzvasthasamAcArAH, osaNNi tti, avasannA iva zaMkA prabhoH samAdhAna balIndrAdInAM traay0prshnaaH| "/xo Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 841 // zrAntA ivAvasannA AlasyAdanuSThAnAsamyakkaraNAt, osannavihAra tti, Ajanma zithilAcArA ityarthaH, kusIla ttijJAnAdyAcAravirAdhanAt, kusIlavihAri tti, AjanmApi jJAnAdyAcAravirAdhanAt, ahAchaMda tti yathAkathaJcinnA''gamaparatantratayA chandobhiprAyo bodhaH pravacanArtheSu yeSAM te yathAcchandAH, te caikadApi bhavantItyata Aha, ahAcchaMdavihAri tti, AjanmApi yathAcchandA eveti| 3 tappabhiI ca NaM ti yatprabhRti trayastriMzatsaGghayopetAste zrAvakAstatrotpannAstatprabhRti na pUrvamiti // 404 // dazamazate caturthoddezakaH samAptaH // 10-4 // ||dshmshtke pnycmoddeshkH|| caturthoddezake devavaktavyatoktA, paJcame tu devIvaktavyatocyata ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtram 1 teNaM kAleNaM 2 rAyagihe nAmaM nagare guNasilae ceie jAva parisA paDigayA, teNaM kAleNaM 2 samaNassa bha0 ma0 bahave aMtevAsI therA bhagavaMtojAisaMpannA jahA aTThamesae sattamuddesae jAva viharaMti / taeNaM te therA bhagavaMto jAyasaDDA jAva saMsayA jahAgoyamasAmI jAva pajjuvAsamANA evaM va0-2 camarassaNaMbhaMte! asuriMdassa 2 kati aggamahisIopannattAo?, ajo! paMca aggamahisIopa0, taMjahA-kAlI rAyI rayaNI vijumehA, tattha NaM egamegAe devIe aTThaTTha devIsahassA parivAro pannatto, 3pabhUNaM bhaMte! tAo egamegA devI annAI aTThadevIsahassAI parivAraM viuvittae?, evAmeva sapuvvAvareNaM cattAlIsaM devIsahassA, setaM tuDie, 4 pabhUNaM bhaMte! camare asuriMde asurakumArarAyA camaracaMcAe rAyahANIe sabhAe camaraMsi sIhAsaNaMsi tuDieNaM saddhiM divvAiM bhogabhogAiM bhuMjamANe viharittae?, No ti0 sa0, se keNa0 bhaMte! evaM vu0 no pabhU camare a0 camaracaMcAe rAyahANIe jAva viharittae?, ajo camarassa NaM 10 zatake uddezakaH 5 cmraadygrmhissydhikaarH| sUtram 405-406 camarAdhagramahiSIsaMkhyA, jinAsthisaMnidhau bhogasAmarthya: tadvatsomAdi balIndrAdi yAvacchakrezAnAdisambandhI sthvirprshraa:| // 841 // Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 842 // 10 zatake uddezaka:5 cmraadygrmhissydhikaarH| sUtram 405-406 camarAdhagramahiSI|saMkhyA, jinAsthi asuriMdassa 2 camaracaMcAe rAyahANIe sabhAe suhammAe mANavae ceiyakhaMbhe vairAmaesu golavaTTasamuggaesu bahUo jisakahAo saMnikkhittAo ciTuMti, jAoNaMcamarassa 3 annesiMca bahUNaM asurakumArANaM devANa ya devINa ya accaNijjAovaMda nama0 pUya. sakkAra0 sammANa kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM paJjuvAsa. bhavaMti tesiM paNihAe no pabhU, se teNa0 ajjo! evaM vu0- no pabhU camare asuriMde jAva rAyA camaracaMcAe jAva vihritte|pbhuunnN ajo! camare 3 camaracaMcAerAyahANIe sabhAsuhammAe camaraMsisIhAsaNaMsi causaTThIe sAmANiyasAhassIhitAyattIsAe jAva annehiM ca bahUhiM asurakumArehiM devehi ya devIhi yasaddhiM saMparivuDe mahayAhaya jAva bhuMjamANe viharittae0 kevalaM pariyAriDIe nocevaNaM mehuNavattiyaM |suutrm 405 // 5camarassaNaMbhaMte! asuriMdassa asurakumArarannosomassa mahAranno kati aggamahisIopannattAo?, ajo! cattAri aggamahisIo pa0, taMjahA- kaNagA kaNagalayA cittaguttA vasuMdharA, tattha NaM egamegAe devIe egamegaMsi devisahassaM parivAro pa0, pabhUNaM tAo egamegAe devIe annaM egamegaM devIsahassaMpariyAraM viuvvittae, evAmeva sapuvvAvareNaM cattAri devisahassA, settaM tuDie, 6 pabhUNaM bhaMte! camarassa 3 some mahArAyA somAe rAyahANIe sabhAe suhammAe somaMsisIhAsaNaMsi tuDieNaM avasesaMjahA camarassa, navaraMpariyAro jahA sUriyAbhassa(rAjapra0pa014-1), sesaMtaMceva, jAvaNo cevaNaM mehuNavattiyaM / 7 camarassaNaM bhaMte! jAva rannojamassa mahArano kati aggamahisIo?, evaM ceva navaraM jamAe rAyahANIe sesaM jahA somassa evaM varuNassavi, navaraM varuNAe rAyahANIe, evaM vesamaNassavi navaraM vesamaNAerAyahANIe sesaMtaMceva jAva mehuNavattiyaM / 8 balissaNaM bhaMte! vairoyaNiMdassa pucchA, ajjo! paMca 2 aggamahisIopa0, taMjahA-subhA nisuMbhAraMbhA niraMbhA madaNA, tattha NaM egamegAe devIe aTThaTTha sesaMjahA camarassa, navaraM balicaMcAe rAyahANIe pariyAro jahA mouddesae, sesaM taM ceva, jAva mehuNavattiyaM / 9 balissa NaM bhaMte! vairoyaNiMdassa vairoyaNaranno somassa | saMnidhau bhogasAmarthyaH tadvatsomAdi balIndrAdi yAvacchavezAnAdisambandhI sthvirprshraa:| // 842 // Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 843 // 10 zatake uddezaka:5 cmraadhgrmhissydhikaarH| sUtram 405-406 camarAdya gramahiSI mahAranno kati aggamahisIopa0?, ajo! cattAri aggamahisIopa0, taMjahA- mINagA subhaddA vijayA asaNI, tattha NaM egamegAe devIe sesaMjahA camarasomassa, evaM jAva vesamaNassa / / 10 dharaNassaNaM bhaMte! nAgakumAriMdassa 2 kati aggamahisIopa0?, ajjo cha aggamahisIopa0, taMjahA- ilA sukkA sadArA sodAmaNI iMdA ghaNavijuyA, tattha NaM egamegAe devIe cha cha devisahassA parivAro pa0, 11 pabhU NaM bhaMte! tAo egamegA(e) devIe annAI cha cha devisahassAI pariyAraM viuvittae evAmeva sapuvvAvareNaM chattIsaM devisahassAI, settaM tuddie| pabhUNaM bhaMte! dharaNe sesaMtaMceva, navaraM dharaNAerAyahANIe dharaNaMsi sIhAsaNaMsisao pariyAosaMse(sesa) taM ceva / 12 dharaNassa NaM bhaMte! nAgakumAriMdassa kAlavAlassa logapAlassa mahAranno kati aggamahisIo pa.?, ajjo! cattAri aggamahisIo pa0, taMjahA- asogA vimalA suppabhA sudaMsaNA, tattha NaM egamegAe avasesaM jahA camarassa logapAlANaM, evaM sesANaM tinnhvi| 13 bhUyANaM(NiM)dassaNaM bhaMte! pucchA, ajjo! cha aggamahissIopa0, taMjahA- rUyA rUyaMsA surUyA ruyagAvatI ruyakatA ruyappabhA, tattha NaM egamegAe devIe avasesaM jahA dharaNassa, 14 bhUyANaMdassa NaM bhaMte! nAgavittassa pucchA ajo! cattAri aggamahisIopa0, taMjahA-suNaMdA subhaddA sujAyA sumaNA, tattha NaM egamegAe devIe avasesaM jahA camaralogapAlANaM evaM sesANaM tiNhavi logapAlANaM, je dAhiNillANiMdA tesiM jahA dharaNiMdassa, logapAlANaMpi tesiM jahA dharaNassa logapAlANaM, uttarillANaM iMdANaM jahA bhUyANaMdassa, logapAlANavi tesiM jahA bhUyANaMdassa logapAlANaM, navaraM iMdANaMsavvesiM rAyahANIosIhAsaNANi ya sarisaNAmagANi pariyAro jahA taiyasae paDhame uddesae, logapAlANaMsavvesiMrAyahANIosIhAsaNANi yasarisanAmagANi pariyAro jahA camarassa logapAlANaM kaalss| 15 kAlassaNaM bhaMte! pisAyiMdassa pisAyaranno kati aggamahisIo pa0?, ajjo! cattAri aggamahisIo pa0, taMjahA- kamalA kamalappabhA uppalA sudaMsaNA, tattha NaM egamegAe devIe egamegaM devisahassaM sesaM jahA saMkhyA, | jinAsthisaMnidhau bhogasAmarthyaH tadvatsomAdi balIndrAdi yAvacchakrezAnAdisambandhI sthavirapraznAH // 843 // Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3880808098809000 zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 844 // camaralogapAlANaM, pariyAro taheva, navaraMkAlAe rAyahANIe kAlaMsisIhAsaNaMsi, sesaMtaMceva, evaM mhaakaalssvi|16 surUvassa NaMbhaMte! bhUiMdassa ranno pucchA, ajo! cattAri aggamahisIopa0, taMjahA-rUvavatI bahurUvA surUvA subhagA, tattha NaM egamegAe sesaM jahA kAlassa, evaM paDirUvassavi / 17 punnabhaddassa NaM bhaMte! jakkhiMdassa pucchA ajjo! cattAri aggamahisIopa0, taMjahA-punnA bahuputtiyA uttamA tArayA, tattha NaM egamegAe sesaM jahA kAlassa, evaM mANibhaddassavi / 18 bhImassa NaM bhaMte! rakkhasiMdassa pucchA, ajjo! cattAri aggamahisIopa0, taMjahA- paumA paumAvatI(vasumatI) kaNagA rayaNappabhA, tatthaNaM egamegA sesaM jahA kaalss| evaM mhaabhiimssvi| 19 kinnarassa NaM bhaMte! pucchA ajo! cattAri aggamahisIopa0, taMjahA- vaDeMsA ketumatI ratiseNA raippiyA, tattha NaM sesaMtaM ceva, evaM kiNpurisssvi| 20 sappurisassa NaM pucchA ajo! cattAri aggamahisIopa0, taMjahA-rohiNI navamiyA hirI puSphavatI, tattha NaM egamegA0, sesaMtaMceva, evaM mahApurisassavi / 21 atikAyassaNaM pucchA, ajjo! cattAri aggamahisI pa0, taMjahA- bhuyaMgA(subhagA) bhuyaMgavatI(bhuyaMgA) mahAkacchAphuDA, tattha NaM0, sesaMtaMceva, evaM mhaakaayssvi| 22 gIyaraissaNaM bhaMte! pucchA, ajjo! cattAri aggamahisI pa0, taMjahA- sughosA vimalA sussarA sarassaI, tattha NaM0, sesaMtaM ceva, evaM gIya jasassavi, savvesiM eesiM jahA kAlassa, navaraM sarisanAmiyAorAyahANIosIhAsaNANi ya, sesaMtaMceva / 23caMdassaNaM bhaMte! joisiMdassa joisaranno pucchA, ajjo cattAri aggamahisI pa0, taMjahA- caMdappabhA dosiNAbhA accimAlI pabhaMkarA, evaM jahA jIvAbhigame joisiyauddesae taheva, sUrassavi sUrappabhA AyavAbhA accimAlI pabhaMkarA, sesaMtaM ceva, jahA (jAva) nocevaNaM mehuNavattiyaM / 24 iMgAlassa NaM bhaMte! mahaggahassa kati agga* pucchA, ajo! cattAri aggamahisI pa0, taMjahA- vijayA vejayaMtI jayaMtI aparAjiyA, tattha NaM egamegAe devIe sesaM taM ceva jahA caMdassa, navaraM iMgAlavaDeMsae vimANe iMgAlagaMsi sIhAsaNaMsi sesaM taM ceva, evaM jAva 10 zatake uddezaka:5 cmraadhgrmhissydhikaarH| sUtram 405-406 camarAdyagramahiSIsaMkhyA, jinAsthisaMnidhau bhogasAmarthya: tadvatsomAdi balIndrAdi yAvacchakrezAnAdisambandhI sthavira Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 845 // 10 zatake uddezaka: 5 cmraadygrmhissydhikaarH| sUtram 405-406 camarAdyagramahiSI viyAlagassavi, evaM aTThAsItIevi mahAgahANaMbhANiyavvaMjAva bhAvakeussa, navaraM vaDeMsagAsIhAsaNANiyasarisanAmagANi, sesaM taM ceva / 25 sakkassa NaM bhaMte! deviMdassa devaranno pucchA, ajo! aTTa aggamahisI pa0, taMjahA- paumA sivA seyA aMjU amalA accharA navamiyA rohiNI, tattha NaM egamegAe devIe solasa solasa devisahassA parivAro pa0, pabhUNaM tAo egamegA devI annAI solasa devisahassapariyAraM viuvvittae, evAmeva sapuvvAvareNaM aTThAvIsuttaraM devisayasahassaM pariyAraM viuvittae, settaM tuDie / 26 pabhUNaM bhaMte! sakke deviMde devarAyA sohamme kappe sohammavaDeMsae vimANe sabhAe suhammAe sakvaMsi sIhAsaNaMsi tuDieNaM saddhiM sesaMjahA camarassa, navaraMpariyArojahA mouddesae (bha.za.3 u01)|27 sakkassaNaM deviMdassa devarannosomassa mahAranno kati aggamahisIo?, pucchA, ajo! cattAri aggamahisI pa0, taMjahA-rohiNI madaNA cittA somA, tattha NaM egamegA0 sesaM jahA camaralogapAlANaM, navaraM sayaMpabhe vimANe sabhAe suhammAe somaMsi sIhAsaNaMsi, sesaMtaMceva, evaM jAva vesamaNassa, navaraM vimANAIjahA taiyasae (bha0 za03 u01)| 28 IsANassa NaM bhaMte! pucchA, ajo! aTTha aggamahisI pa0, taMjahA- kaNhA kaNharAI rAma rAmarakkhiyA vasU vasuguttA vasumittA vasuMdharA, tattha NaMegamegAe0, sesaMjahA skkss|29 IsANassaNaMbhaMte! deviMdassasomassa mahAraNNo kati aggamahisIo?, pucchA, ajo! cattAri aggamahisI pa0, taMjahA- puDhavI rAyI rayaNI vijU, tattha NaM, sesaM jahA sakkassa logapAlANaM, evaM jAva varuNassa, navaraM vimANA jahA cautthasae (u01), sesaMtaMceva, jAva nocevaNaMmehuNavattiyaM / sevaM bhaMte ! rattijAva viharai ||suutrm 406 // 10-5 // 1 teNa mityAdi, 3 se taM tuDie tti tuDikaM nAma vargaH, 4 vairAmaesu tti vajramayeSu, golavaTTasamuggaesu tti golakAkArA vRttasamudkAgola vRttasamudrakAsteSu, jiNasakahAotti jinasakthIni jinAsthIni, accaNijjAotticandanAdinA, vaMdaNijjAo jinAsthisaMnidhau bhogasAmarthya: tadvatsomAdi balIndrAdi yAvacchakrezAnAdisambandhI sthvirprshraaH| // 845 // Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 846 // 10 zatake uddezakaH 5 cmraadhgrmhissydhikaarH| sUtram 405-406 camarAdyagramahiSI saMkhyA, tti stutibhiH, namaMsaNijjAo praNAmataH, pUyaNijjAo puSpaiH, sakkAraNijjAo vastrAdibhiH, sammANaNijjAo pratipattivizeSaiH, kalyANamityAdibuddhyA pajjuvAsaNijjAo tti, mahayAhaya, iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM naTTa-gIya-vAiya-taMtI-tala-tAla-tuDiyaghaNa-muiMga-paDuppavAiyaraveNaM divvAI bhogabhogAI ti tatra ca mahatA bRhatA, ahatAnyacchinnAnyAkhyAnaka pratibaddhAni vA yAni nATyagItavAditAni teSAM tantritalatAlAnAMca tuDiya tti zeSatUryANAMca ghanamRdaGgasya meghasamAna dhvanimaIlasya paTunA puruSeNa pravAditasya yo ravaH sa tathA tena prabhu gAn bhuJjAno vihartumityuktaM tatraiva vizeSamAha kevalaM pariyAriDDIe tti kevalaM navaraM parivAraH paricAraNAsa ceha strIzabdazravaNarUpasaMdarzanAdirUpaH, sa eva, RddhiHsampat parivAraRddhistayA parivAraRddhyA vA kalatrAdiparijana paricAraNAmAtreNetyarthaH, no ceva NaM mehuNavattiyaM ti naiva ca maithunapratyayaM yathA bhavatyevaM bhogabhogAn bhuJjAno vihartuM prabhuriti prakRtamiti // 405 // 8 pariyArojahA mouddesae tti tRtIyazatasya prathamoddezaka ityarthaH, 11 sao parivAro tti dharaNasya svakaH parivArovAcyaH,sa caivaM chahiMsAmANiyasAhassIhiM tAyattIsAe tAyattIsaehiM cauhi logapAlehiM chahiM aggamahisIhiM sattahiM aNiehiM sattahiM aNiyAhivaIhiM cauvIsAe AyarakkhadevasAhassIhiM annehiM ya bahUhiM nAgakumArehiM devehi ya devIhi ya saddhiM saMpurivuDe tti, 23 evaM jahA jIvAbhigama (pra.3302) ityAdi, anena ca yatsUcitaM tadidaM tattha NaM egamegAe devIe cattAri 2 devisAhassIo parivAro pannatto, pahU NaM tAo egamegA devI annAiM cattAri 2 devIsahassAiM parivAraM viuvittae, evAmeva sapuvvAvareNaM solasa devisAhassIo pannattAo iti 25 settaM tuDiya mityAdIti, 24 evaM aTThAsItievi mahAgahANaM bhANiyavvaM ti, tatra dvayorvaktavyatoktaivazeSANAMtulohitAkSazanaizcarAghuNikaprAghuNikakaNakakaNakaNAdInAM sA vAcyeti / 27 vimANAI jahA taiyasae tti tatra somasyoktameva yamavaruNavaizramaNAnAM tu | jinAsthisaMnidhau bhogasAmarthyaH tadvatsomAdi | balIndrAdi zAnAdi| sambandhI | sthavirapraznAH / // 846 // yAvacchake Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 847 // padyAvata krameNa varasiDhe sayaMjale vagutti vimANA 29 jahA cautthasae tti krameNa ca tAnIzAnalokapAlAnAmimAni, sumaNe savvaobhadde / / 10 zatake vagU suvaggU tti // 406 // dazamazate pnycmoddeshkH||10-5|| uddezakaH6 sudharmAsabhA dhikaarH| ||dshmshtke sssstthoddeshkH|| sUtram 407 paJcamoddezake devavaktavyatoktA, SaSThe tu devAzrayavizeSa pratipAdayannAha zakrasudharmA sabhA 1 kahi NaM bhaMte! sakkassa deviMdassa devaranno sabhA suhammA pannattA?, goyamA! jaMbuddIve 2 maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM imIse rayaNappabhAe evaM jahA rAyappaseNaijje (rAjapra0pa059)jAvapaMca vaDeMsagA pannattA, taMjahA- asogavaDeMsae jAva majhe sohammavaDeMsae, saMkavimAna tasyarddhiseNaMsohammavaDeMsae mahAvimANe addhaterasa ya joyaNasayasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM, evaM jaha sUriyAbhetahevamANaM taheva uvvaao| praznAH / sakkassa ya abhiseo taheva jaha sUriyAbhassa (raajpr0p097,112)||1|| alaMkAraaJcaNiyA taheva jAva Ayarakkhatti, do sAgarovamAI tthitii|skkennN bhaMte! deviMde devarAyA ke mahiDDIe jAva ke mahasokkhe?, goyamA! mahiDDIe jAva mahasokkhe, seNaM tattha battIsAe vimANAvAsasayasahassANaM jAva viharati evaMmahaDDIe jAva mahAsokkhe sakke deviMde devraayaa| sevaM bhaMte! ratti // sUtram 407 // 10-6 // 1 kahi Na mityAdi, evaM jahA rAyappaseNaijja(pa0 59) ityAdikaraNAdevaM dRzyaM puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo uDDe caMdamasUriyagahagaNakkhattatArArUvANaM bahUI joyaNAI bahUI joyaNasayAI evaM sahassAI evaM sayasahassAI bahUo joyaNakoDIo bahUo joyaNakoDAkoDIo uddhaM dUraM vIivaittA ettha NaM sohamme nAmaM kappe pannatta ityAdi, asogavaDeMsae iha yAvatkaNAdidaM dRzyaM Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 848 // 10 zatake uddezaka:6 sudhrmaasbhaadhikaarH| sUtram 407 zakrasudharmAsabhA pazcAvatasaMkavimAna tasyarddhipraznAH / sattavanavaDeMsae caMpagavaDeMsae cUyavaDeMsae tti, vivakSitAbhidheyasUcikA ceyamatidezagAthA, evaM jaha sUriyAbhe taheva mANaM taheva / uvvaao| sakkassa ya abhiseo taheva jaha suuriyaabhss||1|| iti, evamanena krameNa yathA sUrikAbhe vimAne rAjapraznakRtAkhyagranthokte pramANamuktaM tathaivAsmin vAcyam, tathA yathA sUrikAbhAbhidhAnadevasya devatvena tatropapAta uktastathaivopapAtaH zakrasyeha vAcyo'bhiSekazceti, tatra pramANamAyAmaviSkambhasambandhi darzitaM zeSaM punaridam, UyAlIsaM ca sayasahassAI bAvannaM sahassAI aTTha ya aDayAle joyaNasae parikkheveNaM ti / upapAtazcaivaM teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sakke deviMde devarAyA ahuNovavannamette ceva samANe paMcavihAe pajjattIe pajjattibhAvaM gacchai, taMjahA- AhArapajjattIe 5 ityaadi| abhiSekaH punarevaM tae NaM sakke deviMde devarAyA jeNeva abhiseyasabhA teNeva uvAgacchai teNeva uvAgacchittA abhiseyasabhaM aNuppayAhiNIkaremANe 2 puracchimilleNaM dAreNaM aNupavisai jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchai teNeva uvAgacchittA sIhAsaNavaragate puracchAbhimuhe nisanne, tae NaM tassa sakkassa 3 sAmANiyaparisovavannagA devA Abhiogie deve saddAveMti saddAvettA evaM vayAsI- khippAmeva bho devANuppiyA! sakkassa 3 mahatthaM maharihaM viulaM iMdAbhiseyaM uvaTThavehe tyAdi, alaMkAra accaNiyA ya taheva tti yathA sUrikAbhasya tathaivAlaGkAro'rcanikA cendrasya vAcyA, tatrAlaGkAraH tae NaM se sakke deve tappaDhamayAe pamhalasUmAlAe surabhIe gaMdhakAsAIyAe gAyAI lUhei 2 saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM gAyAI aNuliMpai 2 nAsAnIsAsavAyavojjhaM cakkhuharaM vannapharisajuttaM hayalAlApelavAtiregaM dhavalakaNagakhaciyaMtakammaM AgAsaphAliyasamappabhaM divvaM devadUsajuyalaM niyaMseti 2 hAraM piNaddhetI tyAdIti, arcanikAlezastvevaMtaeNaM se sakke 3 siddhAyayaNaM puracchimilleNaM dAreNaM aNuppavisai 2 jeNeva devacchaMdae jeNeva jiNapaDimA teNeva uvAgacchai teNeva uvAgacchittA jiNapaDimANaM Aloe paNAmaM karei 2 lomahatthagaM geNhai 2 jiNapaDimAo lomahatthaeNaM pamajjai 2 jiNapaDimAo surabhiNA gaMdhodaeNaM NhANei tti, jAva Ayarakkha tti, arcanikAyAH paro // 848 // Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 849 // granthastAvadvAcyo yAvadAtmarakSAH, sa caivaM lezataH tae NaM se sakke 3 sabhaM suhammaM aNuppavisai 2 sIhAsaNe puracchAbhimuhe nisIyai, tae NaM tassa sakkassa 3 avaruttareNaM uttarapuracchimeNaM caurAsII sAmANiyasAhassIo nisIyaMti puracchimeNaM aTTha aggamahisIo dAhiNapuracchimeNaM abhiMtariyA parisA bArasa devasAhassIo nisIyaMti dAhiNeNaM majjhimiyAe parisAe coddasa devasAhassIo dAhiNapaJcatthimeNaM bAhiriyAe parisAe solasa devasAhassIo paJcatthimeNaM satta aNiyAhivaINo, tae NaM tassa sakkassa 3 caudisiM cattAri AyarakkhadevacaurAsIsAhassIo nisIyaMtI tyAdIti, kemahaDDIe iha yAvatkaraNAdidaMdRzyaM kemahajuie kemahANubhAge kemahAyase kemahAbale? tti, battIsAe vimANAvAsasayasahassANaM iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM caurAsIe sAmANiyasAhassINaM tAyattIsAe tAyattIsagANaM (granthAgram 11000) aTThaNhaM aggamahisINaM jAva annesiM ca bahUNaM jAva devANaM devINa ya AhevaccaM jAva kAremANe pAlemANe tti // dazamazate sssstthoddeshkH||10-6|| 10 zatake uddezaka: 7-34 uttraantiipaadhikaarH| sUtram 408 ekorukAdi zuddhadaMtAntottarAntIpapraznAH / ||dshmshtke saptamAdArabhyacatustriMzamAntA uddeshkaaH|| SaSThoddezake sudharmasabhoktA, sA cAzraya ityAzrayAdhikArAdAzrayavizeSAnantaradvIpAbhidhAnAn meroruttaradigvartizikhariparvatadaMSTrAgatAn lvnnsmudraantrvrtino'ssttaaviNshtimbhidhitsurssttaaviNshtimuddeshkaanaah| kahinnaM bhaMte! uttarillANaM egoruyamaNussANaM egoruyadIve nAmaM dIve pannatte?, evaM jahA jIvAbhigame taheva niravasesaM jAva suddhadaMtadIvotti, ee aTThAvIsaM uddesagA bhANiyavvA / sevaM bhaMte! sevaM bhaMtetti jAva viharati / / sUtram 408 // 10-34 / / dasamaM sayaM samattaM // 10 // // 849 // Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatya zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 850 // kahi NaM bhaMte! uttarillANa mityaadi| jahA jIvAbhigama (prati03301pa0144-156)ityayamatidezaH puurvoktdaakssinnaatyaantrdviipvktvytaa'nusaarennaavgntvyH||408|| dazamazate catustriMzattama uddezakaH smaaptH||10-34|| samAptaM dazamaM zatam // 10 // iti gurujnshikssaapaarshvnaathprsaadprsRttrpttrdvndvsaamrthymaapy|| dazamazatavicArakSmAdharAggre'dhirUDhaH, zakunizizurivAhaM tucchbodhaanggko'pi||1|| 10 zatake uddezakaH 7-34 uttraantiipaadhikaarH| sUtram 408 ekorukAdizuddhadaMtAntottarAntIpapraznAH / // iti zrImaccandrakulanabhonabhomaNizrImadabhayadevAcAryavaryavihitavivaraNayutaM zrImadbhagavatIvRttau | dazamaM zatakaM samAptam // // 850 // Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3888888 zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 851 // // atha, ekAdazaMzatakam // ||ekaadshshtke prthmoddeshkH|| vyAkhyAtaM dazamaM zatam, athaikAdazaM vyAkhyAyate, asya cAyamabhisambandhaH, anantarazatasyAnte'ntaradvIpA uktAste ca vanaspatibahulA iti vanaspativizeSaprabhRtipadArthasvarUpapratipAdanAyaikAdazaMzataM bhavatItyevaMsambaddhasyAsyoddezakArthasaGgahagAthA 1 uppala 1sAlu 2 palAse 3 kuMbhI 4 nAlI ya5 pauma 6 kannI 7 yanaliNa 8 siva 9loga 10 kAlA 11 laM(la)bhiya 12 dasa do ya ekkaare||1|| __uvavAo 1 parimANaM 2 avahAru 3Jcatta 4 baMdha 5 vede 6 ya / udae 7 udIraNAe 8 lesA 9 TThiI 10 ya nANe 11 ya ||1||jogu 12 vaoge 13 vanna 14 rasamAI 15 UsAsage 16 ya AhAre 17 / viraI 18 kiriyA 19 baMdhe 20 sanna 20 kasAyi 22 tthi 23 baMdhe 24 ya / / 2||snniN 25 diya 26 aNubaMdhe 27 saMvehA 28 hAra 29 Thii 30 samugghAe 31 / cayaNaM 32 mUlAdIsuya uvavAo 33 svvjiivaannN|| 11 zatake uddezakaH 1 utpalAdhikAraH / saGgrahagAthA sUtram 409 utpalasyaikAnekajIvItva kutarAgamatva parimANotpAtAvagAhanA karmabandha| vedodayatvAdi| lezyopayogAdikAyasthiti anyagamanasarva| jIvotpAdAdipraznAH / 2 teNaM kAleNaM 2 rAyagihe jAva paJjuvAsamANe evaM va0, uppaleNaM bhaMte! egapattae kiM egajIve aNegajIve?, goyamA! egajIve no aNegajIve, teNa paraMje anne jIvA uvavajaMti te NaM No egajIvA(ve) aNagejIvA(ve) / 3 teNaM bhaMte! jIvA kaohiMto uvavakhaMti? kiM neraiehito uvavakhaMti tiri0 maNu0 devehiMto uva0?, goyamA! no neratiehito uva0 tirikkhajoNiehitovi uva0, maNussehito0 devehitovi uva0 evaM uvavAo bhANiyavvo, jahA vaktraMtIe vaNassaikAiyANaM jAva IsANeti 1 / 4 te NaM bhaMte! jIvA egasamaeNaM // 851 // Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |11 zatake uddezaka: zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 852 // utpalA kevaiyA uvavajaMti?, goyamA! jahanneNaM ekko vA do vA tinni vA ukkoseNaM saMkhenA vA asaMkhejjA vA uva0 2 / 5 te NaM bhaMte! jIvA samae 2 avahIramANA 2 kevatikAleNaM avahIraMti?, goyamA! te NaM asaMkhejA samae 2 avahIramANA 2 asaMkhejjAhiM ussappiNiosappiNIhiM avahIraMti no ceva NaM avahiyA siyA 3 / 6 tesi NaM bhaMte! jIvANaM kemahAliyA sarIrogAhaNA pa0?, goyamA! ja0 aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM u0 sAtiregaMjoyaNasahassaM 4 / 7 te NaM bhaMte! jIvA NANAvaraNijjassa kammassa kiM baMdhagA abaMdhagA?, goyamA! no abaMdhagA baMdhae vA baMdhagA vA evaM jAva aMtarAiyassa, 8 navaraM Auyassa pucchA, goyamA! baMdhae vA abaMdhae vA baMdhagA vA abaMdhagA vA ahavA baMdhae ya abaMdhae ya ahavAbaMdhaeya abaMdhagAya ahavA baMdhagAya abaMdhae ya ahavA baMdhagA ya abaMdhagA ya 8 ete atttthbhNgaa| 9 teNaMbhaMte! jIvANANAvaraNijassa kammassa kiM vedagA avedagA?, goyamA! no avedagAvedae vA vedagAvA evaMjAva | aMtarAiyassa, 10 te NaM bhaMte! jIvA kiM sAyAveyagA asAyAveyagA?, goyamA! sAyAvedae vA asAyAveyae vA aTTha bhaMgA 6 / 11 te NaM bhaMte! kR. nI. kA. 32 80 catuSu sthAneSvete'STau saMyojyAH tathA ca 32 bhaGgAH ekayoge ekatvabahutvAmyAmaSTau 8 caturviMzatiH 24 trikasaMyoge dvakayoge SoDaza bhavanti 16 catuSkarsayoge dvAtriMzat evaM sarva. dhikAraH | sAhagAthA sUtram 409 | utpalasyaikAnekajIvItva kutarAgamatva parimANotpAtAvagAhanA karmabandhavedodayatvAdilezyopayogAdikAyasthiti anyagamanasarvajIvotpAdAdi| praznAH / hai | 24 yoge |13 13 6 nI. 14 u.nI. 13 23 13 eva24 nInocatuSkasayoga 16 bhAgA evaMTasarve 3333 | 26bhaGgAH evaM 16 bhaGgA jJAtavyA 8 // 852 // 33 u.no. 33 39 33 eva12 trikayoge 8 bhaGgAH Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 853 // jIvA NANAvaraNijjassa kammassa kiM udaI aNudaI?, goyamA! no aNudaI udaI vA udaiNo vA, evaM jAva aNtraaiyss7||12 te NaM bhaMte! jIvANANAvaraNijjassa kammassa kiM udIragA0?, goyamA! no aNudIragA udIrae vA udIragA vA, evaM jAva aMtarAiyassa, navaraM veyaNijjAuesu aTThabhaMgA 8 / 13 teNaM bhaMte! jIvA kiMkaNhalesA nIlalesA kAulesA teulesA?,goyamA! kaNhalesevA jAva teulese vA kaNhalessA vA nIlalessA vA kAulessA vA teulesA vA ahavA kaNhalese ya nIlalesse ya evaM ee duyAsaMjogatiyAsaMjogacaukkasaMjogeNaM asItI bhaMgA bhavaMti 9 // 14 te NaM bhaMte! jIvA kiM sammadiTThI micchAdiTThI sammAmicchAdiTThI?,goyamA! no sammadiTThI no sammAmicchAdiTThI micchAdiTThI vA micchAdiTThiNo vA 10 / 15 te NaM bhaMte! jIvA kiM nANI annANI?, goyamA! no nANI aNNANI vA annANiNo vA 11 / 16 te NaM bhaMte! jIvA kiM maNajogI vayajogI kAyajogI?, goyamA! no maNajogINo vayajogI kAyajogI vA kAyajogiNo vA 12 / 17 te NaM bhaMte! jIvA kiM sAgArovauttA aNAgArovauttA?, goyamA! sAgArovautte vA aNAgArovautte vA aTThabhaMgA 13 / 18 tesiNaM bhaMte! jIvANaM sarIragA kativannA katigaMdhA katirasA katiphAsA pa0?, goyamA! paMcavannA paMcarasA dugaMdhA aTThaphAsA pannattA, te puNa appaNA avannA agaMdhA arasA aphAsA p014-15||19 te NaM bhaMte! jIvA kiM ussAsA nissAsA no ussAsanisAsA?, goyamA! ussAsae vA 1 nissAsae vA 2 no ussAsanissAsae vA 3 ussAsagA vA 4 nissAsagA vA 5 no ussAsanIsAsagAvA 6, ahavA ussAsae ya nissAsae ya 4 ahavA ussAsae yano ussAsanissAsae ya ahavA nissAsae ya no ussAsanIsAsae ya 4, ahavA UsAsae ya nIsAsae ya no ussAsanissAsae ya aTThabhaMgA ee chavvIsaMbhaMgA bhavaMti 11 zatake uddezakaH 1 utpalAdhikAraH / saGgahagAthA sUtram 409 utpalasyaikAnekajIvItva kutarAgamatva parimANotpAtAvagAhanA karmabandhavedodayatvAdilezyopayogAdikAyasthiti anyagamanasarvajIvotpAdAdipraznAH / // 853 // 26 // 20 te NaM bhaMte! jIvA kiM AhAragA aNAhAragA?, goyamA! no aNAhAragA AhArae vA aNAhArae vA evaM aTTha bhNgaa17|21 te Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anArA gayA viza vikAgajamA vidhi samAdhAna hai| mAI, tamAsA jIzA mArA gayA vijJAna yA viza mevA samAja vAlI mA ma viniyo mI. godAmAtI lAvatAna jAnimitapInA, miDiyA govA mI vIja lokagIta / yama kA aDavAra / zubhI mAtI vAhana kI taraha kA kiyA gayA kiyA jA ko mA ati vA nA ko namunA vikAsa, vikAsamA harikarI pani yo kA Avi vajA vibhI lAvAvi prIti bhAgAta yA nijAmati praNava sIkarI kAnagirI kAla rakhA gayA vAremA ja vo bhAica jAnA jA , manAsA ko lokalAja katAkatavaDAkA mejA kosiAjida majIrAva vidhAdimI hai [Yun Ceng Yi Ting Bao Nue Zhen Zhen Zhen Zhen Yan Zhen Zhen Zhen Zhen Zhen ] San Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatya zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 855 // kevaiyaMkAlaM sevejA ke kAlaM gatirAgatiM kajai?, goyamA! bhavAdeseNaMja0 do bhavaggahaNAI u0 saMkhejAiMbhavaggahaNAI, kAlAdeseNaM ja0 do aMtomuhuttA u0 saMkhenaM kAlaM e. kAla sevejjA evatiyaM kAlaM gatirAgatiM kajjai, evaM teiMdiyajIve, evaM cariMdiyajIvevi, 35 se NaM bhaMte! uppalajIve paMceMdiyatirikkhajoNiyajIve puNaravi uppalajIvetti pucchA, goyamA! bhavAdeseNaMja do bhavaggahaNAI u0 aTThabhavaggahaNAiMkAlAdeseNaMja do aMtomuhuttAiMu0 puvvakoDipuhuttAie0 kAlaM se0 e0 kAlaMgatirAgatika0, evaM maNusseNavi samaMjAva e0 kAlaM gatirAgatiM k028|36 te NaM bhaMte! jIvA kimAhAramAhAreMti?, goyamA! devvao aNaMtapaesiyAiMdavvAI evaM jahA AhAruddesae vaNassaikAiyANaM AhAro taheva jAva savvapaNayAe AhAramAhAreMti navaraM niyamA chaddisiM sesaMtaM ceva 29 / 37 tesi NaM bhaMte! jIvANaM ke0 kAlaM ThiI pa.?, goyamA! ja0 aMtomuhattaM u0 dasa vAsasahassAI 30 / 38 tesiNaM bhaMte! jIvANaM kati samugghAyA pa0?, goyamA! tao samugghAyA pa0, taMjahA- vedaNAsamugghAe kasAyasa0 mAraNaMtiyasa0 31 / 39 te NaM bhaMte! jIvA mAraNaMtiyasamugghAeNaM kiM samohayA maraMti asamohayA maraMti?,goyamA! samohayAvi maraMti asamohayAvi maraMti 32 // 40 te NaM bhaMte! jIvA aNaMtaraM uvvaTTittA kahiMgacchaMti kahiM uvavajaMti kiM neraiesu uvavajaMti tirikkhajoNiesu uvava0 evaM jahA vakvaMtIe uvaTTaNAe vaNassaikAiyANaM tahAbhANiyavvaM / 41 aha bhaMte! savvapANA savvabhUyA savvajIvA savvasattA uppalamUlattAe u0kaMdattAe unnAlattAe u0pattattAe u0kesarattAe u0kanniyattAe u0thibhugattAe uvavannapuvvA?, haMtA goyamA! asaMti aduvA annNtkkhutto| sevaM bhaMte! ratti 33 // sUtram 409 / / upplhese||11-1|| 1 uppale tyAdi, utpalArthaH prathamoddezakaH 1, sAlu tti zAlUkamutpalakandastadartho dvitIyaH 2, palAse tti palAzaH kiMzukastadarthastRtIyaH 3, kuMbhI ti vanaspativizeSastadarthazcaturthaH 4, nADIvadyasya phalAni sa nADIko vanaspativizeSa eva 11 zatake uddezakaH 1 utplaadhikaarH| saGgrahagAthA sUtram 409 utpalasyaikAnekajIvItva kutarAgamatva parimANotpAtAvagAhanA karmabandhavedodayatvAdilezyopayogAdikAyasthiti anygmnsrvjiivotpaadaadiprshraaH| // 855 // Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 856 // 11 zatake uddezakaH 1 utpalAdhikAraH / saGgrahagAthA sUtram 409 utpalasyaikAnekajIvItva kutarAgamatva tadarthaH paJcamaH 5, pauma tti padmArthaH SaSThaH 6, kannIya tti karNikArthaH saptamaH 7, naliNa tti nalinArthoSTamaH 8, yadyapi cotpalapadmanalinAnAM nAmakoza ekArthatocyate tathA'pIha rUDhervizeSo'vaseyaH, siva tti zivarAjarSivaktavyatArtho navamaH 9, loga tti lokArtho dazamaH 10, kAlalabhie tti kAlArtha ekAdazaH 11, AlabhikAyAM nagaryAM yatprarUpitaM tatpratipAdaka uddezako'pyAlabhika ityucyate tato'sau dvAdaza 12, dasa do ya ekkAri tti dvAdazoddezakA ekAdazezate bhavantIti ||1||ttr prathamoddezakadvArasaGghahagAthA vAcanAntare dRSTAstAzcemAH, uvavAo ityAdi, etAsAM cArtha uddezakArthAdhigamagamya iti // 2 uppale NaM bhaMte! egapattae ityAdi, utpalaM nIlotpalAdyekaM patraM yatra tadekapatrakamathavaikaMca tatpatraM caikapatraMtadevaikapatrakam, tatra sati, ekapatraka ceha kizalayAvasthAyA upari draSTavyam, egajIve tti yadA hyekapatrAvasthaM tadaikajIvaMtat, yadA tu dvitIyAdipatraM tena samArabdhaM bhavati tadA naikapatrAvasthA tasyeti bahavo jIvAstatrotpadyanta iti, etadevAha teNa para mityAdi, teNa paraM ti tataH prathamapatrAt parataH, je anne jIvA uvavajaMti tti ye'nye prathamapatravyatiriktA jIvA jIvAzrayatvAtpatrAdayo'vayavA utpadyante te naikajIvA naikajIvAzrayAH kintvanekajIvAzrayA iti, athavA teNe tyAdi, tata ekapatrAtparataH zeSapatrAdiSvityarthaH, ye'nye jIvA utpadyante te naikekajIvAH, naikakAH kintvanekajIvA aneke ityrthH|| 3 te NaM bhaMte! jIva tti ya utpale prathamapatrAdyavasthAyAmutpadyante,jahA vakkaMtIe tti prajJApanAyAH SaSThapade(pa0204), sa caivamupapAtaH, jai tirikkhajoNiehiMto uvavajaMti kiM egidiyatirikkhajo0 uva. jAva paMciMdiyatirikkhajo0 uva.?, goyamA! egidiyatirikkhajo vi uva0 ityAdi, evaM manuSyabhedA vAcyAH, jai devehiMto uvavajaMti kiM bhavaNavAsI tyAdi prazno nirvacanaM cezAnAntadevebhya utpadyanta ityupayujya vAcyamiti, tadetenopapAta uktH|| 4 jahanneNa ekko ve tyAdinA tu parimANam 215 te NaM asaMkhejjA samae ityAdinA tvapahAra uktaH, evaM dvArayojanA kAryA parimANotpAtAvagAhanA karmabandhavedodayatvAdilezyopayogAdikAyasthiti anyagamanasarvajIvotpAdAdipraznAH / 1 // 856 // Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 857 // 3 / 6 uccatvadvAre sAiregaMjoyaNasahassaM ti tathAvidhasamudragotIrthakAdAvidamuccatvamutpalasyAvaseyam 4 / 7 bandhadvAre baMdhae baMdhayA va tti, ekapatrAvasthAyAM bandhaka ekatvAdvyAdipatrAvasthAyAM ca bandhakA bahutvAditi, evaM sarvakarmasu, 8 AyuSke tu tadabandhAvasthA'pisyAttadapekSayA cAbandhako'pi, abandhakA apica bhavantIti, etadevAha navara mityAdi, iha bandhakAbandhakapadayorekatvayoga ekavacanena dvau vikalpo bahuvacanena ca dvau dvikayoge tu yathAyogamekatvabahutvAbhyAM catvAra ityevamaSTau vikalpAH , sthApanA-baM1, a1, baM3, a3, baM 1, a1, baM1, a3, baM3, a1, baM3 abaM 3 / 5 / 9 vedanadvAre te bhadanta! jIvA jJAnAvaraNIyasya karmaNaH kiM vedakA avedakAH?, atrApyekapatratAyAmekavacanAntatA anyatra tu bahuvacanAntatA evaM yAvadantarAyasya, 10 vedanIye sAtAsAtAbhyAM pUrvavadaSTau bhaGgAH, iha ca sarvatra prathamapatrApekSayaikavacanAntatA, tataH paraMtu bahuvacanAntatA, vedanam, anukramoditasyodIraNodIritasya vA karmaNo'nubhavaH, udayazcAnukramoditasyaiveti vedakatvaprarUpaNe'pi bhedenodayitvaprarUpaNa 7 miti // 11 udIraNAdvAre no aNudIraga tti tasyAmavasthAyAM teSAmanudIrakatvasyAsambhavAt / 12 veyaNijjAuesu aTThabhaMga tti vedanIye sAtAsAtApekSayA''yuSi punarudIrakatvAnudIrakatvApekSayA'STau bhaGgAH, anudIrakatvaMcAyuSa udIraNAyAH kAdAcitkatvAditi // 13 lezyAdvAre'zItirbhaGgAH, katham?, ekakayoge ekavacanena catvAro bahuvacanenApi catvAra eva, dvikayoge tu yathAyogamekavacanabahuvacanAbhyAM caturbhaGgI, caturNAM ca padAnAM SaD dvikayogAste ca caturguNAcaturviMzatiH, trikayoge tu trayANAM padAnAmaSTau bhaGgAH, caturNAM ca padAnAM catvArastrikasaMyogAste cASTAbhirguNitA dvAtriMzat, catuSkasaMyoge tu SoDaza bhaGgAH, sarvamIlane cAzItiriti, ata evoktaM goyamA! kaNhalese ve tyaadi||18 varNAdidvAre te puNa appaNA avanna tti zarIrANyeva teSAM paJcavarNAdIni te punarutpalajIvAH, appaNa tti svarUpeNa, avarNA varNAdivarjitA |11 zatake uddezakaH 1 utplaa|dhikaarH| saGgrahagAthA sUtram 409 utpalasyaikAnekajIvItva kutarAgamatva parimANotpAtAvagAhanA karmabandhavedodayatvAdilezyopayogAdikAyasthiti anyagamanasarvajIvotpAdAdipraznAH / // 857 // Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRttiyutam utpalA bhAga-2 // 858 // zrIbhagavatyaGgaM amUrtatvAtteSAmiti // 19 ucchrAsakadvAre no ussAsanissAsae tti, aparyAptAvasthAyAm, iha ca SaDdizatirbhaGgAH, katham?, 11 zatake zrIabhaya ekakayoga ekavacanAntAstrayaH bahuvacanAntA api trayaH, dvikayoge tu yathAyogamekatvabahutvAbhyAM timrazcaturbhaGgikA iti| uddezakaH 1 dvAdaza, trikayoge tvaSTAviti, ata evAha, ee chavvIsaM bhaMgA bhavaMti tti // 20 AhArakadvAre, AhArae vA aNAhArae va tti dhikaarH| vigrahagatAvanAhArako'nyadA tvAhArakastatra cASTau bhaGgAH pUrvavat / 24 sajJAdvAre kaSAyadvAre cAzItirbhaGgAH lezyAdvAra saGgrahagAthA sUtram 409 vvyaakhyeyaaH| 30 se NaM bhaMte! uppalajIve tti, ityaadinotpltvsthitirnubndhpryaaytyoktaa| 31 se NaM bhaMte! uppalajIve utpalasyaikApuDhavijIve tti, ityAdinA tu saMvedhasthitiruktA, tatra ca bhavAdeseNaM ti bhavaprakAreNa bhavamAzrityetyarthaH, jahanneNaM do bhavaggahaNAI nekajIvItva kutarAgamatva ti, ekaM pRthivIkAyikatve tato dvitIyamutpalatve tataH paraM manuSyAdigatiM gacchediti / kAlAdeseNaM jahanneNaM do aMtomuhutta tti parimANopRthivItvenAntarmuhUrtaM punarutpalatvenAntarmuhUrttamityevaM kAlAdezena jaghanyato dve antarmuhUrte iti, 32-34 evaMdvIndriyAdiSu neyam, tpAtAvagAhanA karmabandha35 ukkoseNaM aTTha bhavaggahaNAI ti catvAri paJcendriyatirazcazcatvAri cotpalasyetyevamaSTau bhavagrahaNAnyutkarSata iti, ukkoseNaM / vedodayatvAdipuvvakoDIpuhuttaM ticaturyu paJcendriyatiryagbhavagrahaNeSu catasraH pUrvakoTya utkRSTakAlasya vivakSitatvenotpalakAyodttajIvayogyo lezyopayogA dikAyasthiti utkRSTapaJcendriyatiryavisthatergrahaNAt, utpalajIvitaM tvetAsvadhikamityevamutkRSTataH pUrvakoTIpRthaktvaM bhavatIti / 36 evaM jahA anyagamanasarva jIvotpAdAdiAhAruddesae (prajJA pada0 20 pa0498-505) vaNassaikAiyANa mityAdi, anena ca yadatidiSTaM tadidaM khettao asaMkhejjapaesogADhAI kAlao annayarakAlaTThiiyAI bhAvao vanamaMtAi mityAdi, savvappaNayAe tti sarvAtmanA, navaraM niyamA chaddisiM ti pRthivIkAyikAdayaH sUkSmatayA niSkuTagatatvena syAditi syAttisRSu dikSusyAcatasRSu dizvityAdinApi prakAreNAhAramAhArayanti, utpalajIvAstu bAdaratvena tathAvidhaniSkuTeSvabhAvAnniyamAtSaTsu dikssvaahaaryntiiti| 40 vakkaMtIe tti prajJApanAyAH SaSThapade,(pa0 204)uvaTTaNAe praznAH / // 858 // Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 tti, udvarttanAdhikAre, tatra cedamevaM sUtraM maNuesu uvavajaMti devesu uva0?, goyamA! no neraiesu uva0 tiriesu uva0 maNuesu uva0 no devesu uva0 uppalakesarattAe tti, iha kesarANikarNikAyAH parito'vayavAH, 41 uppalakanniyattAe tti, iha tukarNikA bIjakozaH, uppalathibhugattAe tti thibhugA ca yataH patrANi prabhavanti // 409 // ekAdazazate prathamoddezakaH // 11-1 // // 859 // ||ekaadshshtke dvitIyatRtIyacaturthapaJcamaSaSThasaptamASTamA uddeshkaaH|| 1sAlueNaM bhaMte! egapattae kiM egajIve aNegajIve?, goyamA! egajIve evaM uppaluddesagavattavvayA aparisesA bhANiyavvA jAva aNaMtakhutto, navaraM sarIrogAhaNA ja* aMgulassa asaMkhejaibhAgaM u0 dhaNupuhattaM, sesaM taM ceva / sevaM bhaMte! 2tti / / sUtram 410 // 112 // __ palAse NaM bhaMte! egapattae kiM egajIve aNegajIve?, evaM uppaluddesagavattavvayA aparisesA bhANiyavvA, navaraM sarIrogAhaNAja. aMgulassa asaMkhejaibhAgaM u0 gAuyapuhuttA, devA eesu ceva na uvavakhaMti / 2 lesAsu te NaM bhaMte! jIvA kiM kaNhalese nIlalese kAulese0?, goyamA! kaNhalesse vA nIla0 vA kAu0 vA chavvIsaMbhaMgA, sesaMtaM ceva / sevaM bhaMte! ratti / / sUtram 411 // 11-3 // __kuMbhie NaM bhaMte jIve egapattae kiM egajIve aNegajIve?, evaM jahA palAsuddesae tahA bhANiyavve, navaraM ThitI ja0 aMtomuhattaM u0 vAsapuhattaM, sesaMtaM ceva / sevaM bhaMte! ratti // sUtram 412 // 11-4 // nAlieNaM bhaMte! egapa0 kiM egajIve aNega0?, evaM kuMbhiudde0 niravasesaM bhA0 / sevaM bhaMte! ratti / / sUtram 413 // 11-5 // paumeNaM bhaMte! egapa0 kiM egajIve aNega.?, evaM uppaludde niravasesA bhaa0| sevaM bhaMte! ratti // sUtram 414 // 11-6 // 11 zatake uddezakA :2-8 shaaluukplaashaadhdhikaarH| sUtram |410-411 shaaluukplaashkuNbhiikaanaameknekjiivtvaadiutplvtprshnaaH| sUtram 412-416 kuNbhiiknaalikaapdykrnnikaanliinaanaameknekjiivtvaadiutplvtprnaa:| // 859 // Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 860 // kannieNaM bhaMte! egapattae kiM egajIve.?, evaM ceva niravasesaM bhANiyavvaM / sevaM bhaMte! rtti||suutrm 415 // 11-7 // naliNe NaM bhaMte! egapa0 kiM egajIve aNega0?, evaM ceva nira0 jAva annNtkkhutto||sevN bhaMte! ratti // sUtram 416 // 11-8 // zAlUkoddezakAdayaH saptoddezakAH prAya utpaloddezakasamAnagamAH, vizeSaH punaryo yatra sa tatra sUtrasiddha eva, navaraM palAzo dezake yaduktaM devesu na uvavajaMti tti tasyAyamarthaH, utpaloddezake hi devebhya udvRttA utpala utpadyanta ityuktamiha tu palAze notpadyanta iti vAcyam, aprazastatvAttasya, yataste prazasteSvevotpalAdivanaspatiSUtpadyanta iti / tathA lesAsu tti lezyAdvAra idamadhyeyamiti vAkyazeSaH,tadeva darzyate te Na mityAdi, iyamatra bhAvanA, yadA kila tejolezyAyuto devo devabhavAdudvRttya vanaspatiSUtpadyate tadA teSu tejolezyA labhyate, na ca palAze devatvodvRtta utpadyate pUrvoktayukteH, evaM ceha tejolezyA na saMbhavati, tadabhAvAdAdyA eva timro lezyA iha bhavanti, etAsu ca SaDviMzatirbhaGgakAH, trayANAM padAnAmetAvatAmeva bhAvAditi // 411 // eteSu coddezakeSu nAnAtvasaGgahArthAstimro gAthAH, sAlaMmi dhaNupuhattaM hoi palAse ya gAuyapuhattaM / joyaNasahassamahiyaM avasesANaM tu chnnhpi||1|| kuMbhIe nAliyAe vAsapuhattaM ThiI u boddhavvA / dasa vAsasahassAI avasesANaM tu chaNhapi // 2 // kuMbhIe nAliyAe hoMti palAse ya tinni lesaao| cattAri u lesAo avasesANaM tu paMcaNhaM // 3 // 412-416 // ekAdazazate dvitiiyaadyo'ssttmaantaaH|| 11-(2-8) 11 zatake - uddezakAH2-8] shaaluukplaashaaghdhikaarH| sUtram 410-411 shaaluukplaashkuNbhiikaanaameknekjiivtvaadiutplvtprshnaaH| sUtram 412-416 kuNbhiiknaalikaapdykrnnikaanliinaanaameknekjiivtvaadiutplvtprshnaaH| // 860 // 0 zAle dhanuHpRthaktvaM bhavati palAze ca gavyUtapRthaktvam / yojanasahasramadhikamavazeSANAM tu SaNNAmapi // 1 // kuMbhyAM nAlikAyAM varSapRthaktvaM tu sthitirboddhvyaa| daza varSasahasrANi, avazeSANAM tu SaNNAmapi // 2 // kuMbhyAM nAlikAyAM bhavanti palAze ca timro leshyaaH| catasro lezyAstu, avazeSANAM paJcAnAM tu // 3 // Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 861 // ||ekaadshshtke navama uddeshkH|| anantaramutpalAdayo'rthA nirUpitAH, evaMbhUtAMzcArthAn sarvajJa eva yathAvajjJAtuMsamarthona punaranyo dvIpasamudrAniva zivarAjarSiH, iti sambandhena zivarAjarSisaMvidhAnikaM navamoddezakaM prAha, tasya cedamAdisUtram 1 teNaM kAleNaM 2 hatthiNApure nAmanagare hotthA vannao, tassa NaM hatthiNAgapurassa nagarassa bahiyA uttarapuracchime disIbhAge ettha NaMsahasaMbavaNe NAmaM ujjANe hotthA savvouyapuSphaphalasamiddhe ramme NaMdaNavaNasaMnippagAse suhasIyalacchAe maNorame sAduphale akaMTae pAsAdIe jAva paDirUve, tattha NaM hatthiNApure nagare sive nAmaMrAyA hotthA mahayAhimavaMta0 vannao, tassa NaM sivassa ranno dhAriNI nAmaM devI hotthA sukumAla pANipAyA vannao, tassaNaM sivassa ranno putte dhAraNIe attae sivabhaddae nAmaM kumAre hotthA sukumAla. jahA sUriyakaMte jAva pacuvekkhamANe 2 viharai, 2 tae NaM tassa sivassa ranno annayA kayAvi puvvarattAvarattakAlasamayaMsi rajadhuraM ciMtemANassa ayameyArUve abbhatthie jAva samuppajjitthA- atthitA me purA porANANaM jahA tAmalissa (bha. za03 u01) jAva puttehiM vaDDAmi pasUhi vahAmi rajjeNaM vaDDAmi evaM raTeNaM baleNaM vAhaNeNaM koseNaM koTThAgAreNaM pureNaM aMteureNaM vaDDAmi vipuladhaNakaNagarayaNajAvasaMtasArasAvaejeNaM atIva 2 abhivahAmi taM kinnaM ahaM purA porANANaM jAva egaMtasokkhayaM uvvehamANe viharAmi?, taMjAva tAva ahaM hiraneNaM vaDDAmitaMceva jAva abhivaDDAmi jAva me sAmaMtarAyANovi vase vaTuMti tAvatA me seyaM kallaM pAuppabhayAe jAva jalaMtesubahulohIlohakaDAhakaDucchuyaMtaMbiyaMtAvasabhaMDagaMghaDAvettA sivabhaIkumArajeThAvettAtaMsubahuMlohIlohakaDAhakaDucchuyaM taMbiyaM tAvasabhaMDagaM gahAya je ime gaMgAkUle vANapatthA tAvasA bhavaMti, taM0- hottiyA pottiyA kottiyA jannaI saDaI thAlaI jaMca uTThadaMtukkhaliyA ummajayA saMmajjagA nimajjagA saMpakhAlA uddhakaMDUyagA ahokaMDUyagA dAhiNakUlagA uttarakUlagA saMkhadhamayA 11 zatake uddezakaH 9 shivraajrssirdhikaarH| sUtram 417 hastinApuraH |zivarAjadikprokSakatApasapravrajyAsvIkAraH yaavjjiivsssstthtpaabhigrhaadi| // 861 // Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 862 // kUladhamagA mitaluddhA hatthitAvasA jalAbhiseyakiDhiNagAyA aMbuvAsiNo vAuvAsiNo jalavAsiNo celavAsiNo aMbubhakkhiNo vAyabhakkhiNo sevAlabhakkhiNo mUlAhArA kaMdAhArA pattAhArA pupphAhArA phalAhArA bIyAhArA parisaDiyakaMdamUlapaMDupattapupphaphalAhArA udaMDA rukkhamUliyA vAlavAsiNo vakkapAsiNo disApokkhiyA AyAvaNAhiM paMcaggitAvehiM iMgAlasolliyaMpiva kaMDusolliyaMpiva kaTThasolliyaMpiva appANaMjAva karemANA viharaMti jahA uvavAie (aupa0pa090-1) jAva kaTThasolliyaMpiva appANaM karemANA viharaMti // tattha NaMje te disApokkhiyatAvasA tesiM aMtiyaM muMDe bhavittA disApokkhiyatAvasattAe pavvaittae, pavvaievi yaNaMsamANe ayameyArUvaM abhiggahaM abhigihissAmi-kappaimejAvajjIvAe chaTuMchaTTeNaM anikkhitteNaM disAcakkavAleNaMtavokammeNaM uDe bAhAo pagijjhiya 2 jAva viharittaettikaTTa, evaM saMpeheti 3 saMpehettA kalaM jAva jalaMte subahu lohIloha jAva ghaDAvettA koDuMbiyapurise saddAvei rattA evaM va0-khippAmeva bho devANuppiyA! hatthiNAgapuraM nagaraM sabbhiMtarabAhiriyaM Asiya jAva tamANattiyaM paJcappiNaMti, taeNaM se sive rAyA doccaMpikoDuMbiyapurise saddAveMti rattA evaM va0- khippAmeva bho devANu ! sivabhahassa kumArassa mahatthaM 3 viulaMrAyAbhiseyaM uvaTThaveha, taeNaM te ko purisA tehava uvaTThaveMti, taeNaM se sive rAyA aNegagaNa-nAyagadaMDanAyaga jAva saMdhipAla saddhiM saMparivuDe sivabhaI kumAraM sIhAsaNavaraMsi puratthAbhimuhaM nisIyAventi rattA aTThasaeNaM sovaniyANaM kalasANaMjAva aTThasaeNaM bhomejANaM kalasANaMsavviDDIe jAvaraveNaM mahayA 2rAyAbhiseeNaM abhisiMcai rattA pamhalasukumAlAe surabhie gaMdhakAsaIe gAyAI lUhei pamha0 2ttA saraseNaM gosIseNaM evaM jaheva jamAlissa (bha0 za09 u033)alaMkAro taheva jAva kapparukkhagaMpiva alaMkiyavibhUsiyaM kareMti rattA karayala jAva kaTTa sivabhaI kumAraMja0 vi0 vaddhAveMti jaeNaM vijaeNaM vaddhAvettA latAhiM iTThAhiM kaMtAhiM piyAhiM jahA uvavAie koNiyassa jAva paramAuM pAlayAhi iTThajaNasaMpiravuDe hathiNapurassa nagarassa annesiM ca bahUNaM 11 zatake uddezakaH 9 shivraajrssirdhikaarH| sUtram 417 hastinApuraH zivarAjadikprokSakatApasapravrajyAsvIkAraH yaavjjiivsssstthtpaabhigrhaadi| Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 863 // gAmAgaranagara jAva viharahittikaTu jayajayasa pauMjaMti, tae NaM se sivabhadde kumAre rAyA jAe mahayA himavaMta. vannao jAva viharai, 4taeNaM se siverAyA annayA kayAiM sobhaNaMsi tihikaraNadivasamuhuttanakkhattaMsi vipulaM asaNapANakhAimasAimaM uvakkhaDAveMti rattA mittaNAiniyagajAvaparijaNaM rAyANo ya khattiyA AmaMteti rattA tao pacchA NhAe jAva sarIre bhoyaNavelAe bhoyaNamaMDavaMsi suhAsaNavaragae teNaM mittaNAtiniyagasayaNa jAva parijaNeNaM rAehi ya khattiehi yasaddhiM vipulaM asaNapANakhAimasAimaM evaM jahA tAmalI(bha0 za03 u01)jAva sakkAreti saMmANeti rattAtaM mittaNAti jAva parijaNaMrAyANo yakhattie ya sivabhaiMca rAyANaM Apucchar3a 2ttA subahuM lohIlohakaDAhakaDucchaM jAva bhaMgaMgahAya je ime gaMgAkUlagA vANapatthA tAvasA (aupa0 pa090-1) bhavaMtitaM ceva jAva tesiM aMtiyaM muMDe bhavittA disApokkhiyatAvasattAe pavvaie, pavvaie'viya NaM samANe ayameyArUvaM abhiggahaM abhigiNhai- kappar3a me jAvajIvAe chaTuMtaM ceva jAva abhiggahaM abhigiNhai rattA paDhamaM chaTThakkhamaNaM uvasaMpajjittANaM viharai / 5 tae NaM se siverAyarisI paDhamachaTThakkhamaNapAraNagaMsi AyAvaNabhUmIe paccoruhai rattA vAgalavatthaniyatthe jeNeva sae uDae teNeva uvAgacchai te0 uvA0ttA kiDhiNasaMkAiyagaM giNhai rattA puracchimaM disaM pokkhei puracchimAe disAe some mahArAyA patthANe patthiyaM abhirakkhau sive rAyarisI abhi02, jANi ya tattha kaMdANi ya mUlANi ya tayANi ya pattANiya puSpANi yaphalANi ya bIyANi ya hariyANi ya tANi aNujANautti kaTu puracchimaM disaM pasarati pura0 2 jANi ya tattha kaMdANi ya jAva hariyANi ya tAiM geNhai 2 kiDhiNasaMkAiyaM bharei kaDhi02ttAdabbhe ya kuse ya samihAo ya pattAmoDaM ca geNhei 2 jeNeva sae uDae te0 uvA0 rattA kiDhiNasaMkAiyagaM Thavei kiDhi0 2ttA vedi vaDDei rattA uvalevaNasaMmajaNaM karei u0 2ttA dabbhasagabbhakalasAhatthagae jeNeva gaMgA mahAnadI te. uvA0 gaMgAmahAnadI ogAheti rattA jalamajaNaM karei rattA jalakIDaMkarei 2 jalAbhiseyaM kareti rattA AyaMte cokkhe paramasuibhUe devayapitikayakajje |11 zatake uddezaka: 9 zivarAjarSiradhikAraH / sUtram 417 hastinApuraH zivarAjadikprokSakatApasapravrajyAsvIkAraH yaavjiivsssstthtpaabhigrhaadi| / / 86 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 864 // dabbhasagabbhakalasAhatthagae gaMgAo mahAnaIo paccuttarai rattA jeNeva sae uDae te0 uvA0 te. uvA0ttA danbhehi ya kusehi ya vAluyAehi yavetiMraeti rattA saraeNaM araNiM maheti sara0 rattA aggiMpADeti rattA aggiM saMdhukkei rattA samihAkaTThAIpakkhivai sa0pa0ttA aggiM ujjAlei a0 u0ttA- aggissa dAhiNe pAse, sattaMgAI samAdahe / taMjahA-sakahaM vakkalaM ThANaM, sijA bhaMDaM kmNddluN||1||dNdddaaruN tahA('ppA)pANaM ahe tAiM smaadhe|| mahuNA ya ghaeNa ya taMdulehi ya aggiM huNai, aggiM huNittA caruM sAhei, caruM sAhettA baliM vaissadevaM karei baliM vaittA atihipUyaM karei ati ttA tao pacchA appaNA AhAramAhAreti, 6 tae NaM se sive rAyarisI doccaM chaTThakkhamaNaM uvasaMpajjittANaM viharai, taeNaM se siverAyarisI docce chaTThakkhamaNapAraNagaMsi AyAvaNabhUmIo paccoruhai AyAvaNa rattA evaM jahA paDhamapAraNagaM navaraM dAhiNagaM disaM pokkheti rattA dAhiNAe disAe jame mahArAyA patthANe patthiyaM sesaM taM ceva AhAramAhArei, taeNaMse sivarAyarisI taccaMchaTTha kkhamaNaM uvasaMpajittANaM viharati, taeNaM se siverAyarisI sesaMtaMceva navaraMpaccacchimAe disAe varuNe mahArAyA patthANe patthiyaMsesaMtaMceva jAva AhAramAhArei, taeNaMse siverAyarisI cautthaM chaTThakkhamaNaM uvasaMpajjittANaM viharai, tae NaM se siverAyarisI cautthaM chaTThakkhamaNaM evaM taM ceva navaraM uttaradisaM pokkhei uttarAe disAe vesamaNe mahArAyA patthANe patthiyaM abhirakkhau sivaM, sesaMtaMceva jAva tao pacchA appaNA aahaarmaahaarei||suutrm 417 // 7 taeNaMtassa sivassa rAyarisissa chaTuMchaTTeNaM anikkhitteNaM disAcakkavAleNaMjAva AyAvemANassa pagaibhaddayAe jAva viNIyayAe annayA kayAvi tayAvaraNijjANaM kammANaM khaovasameNaM IhApohamaggaNagavesaNaM karemANassa vibbhaMge nAmaM annANe samuppanne, seNaM teNaM vibbhaMganANeNaM samuppanneNaM pAsai assiM loe satta dIve satta samudde teNa paraM na jANati na pAsati, 8 tae NaM tassa sivassa rAyarisissa ayameyArUve abbhatthie jAva samuppajjitthA- atthiNaM mamaM aisese nANadaMsaNe samuppanne evaM khalu assiM loe satta 11 zatake uddezakaH 9 zivarAjarSiradhikAraH / sUtram 417 hastinApuraH zivarAjadikprokSakatApasapravajyAsvIkAra: yaavjiivsssstthtpaabhigrhaadi| sUtram 418 zivarAjarSevibhaDrena saptadvIpasamudrajJAnaprarUpaNA ca |shriigautmsyprshH prbhriskhyaatdviipkthnshrutvaa'jaannaashdiikssaamokssaadi| // 864 // Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 865 // 11 zatake uddezaka: shivraajrssirdhikaarH| sUtram 418 | zivarAjarSevibhaGgena saptadvIpasamudrajJAnaprarUpaNA c| zrIgotamasya dIvA satta samuddA teNa paraMvocchinnA dIvAya samudAya, evaM saMpehei evaM0 2ttA AyAvaNabhUmIo paccoruhai AttA Agalavatthaniyatthe jeNeva sae uDae te. uvA0 2ttA subahuM lohIlohakaDAhakaDucchuyaM jAva bhaMDagaM kiDhiNasaMkAiyaM ca geNhai rattA jeNeva hatthiNApure nagare je0 tAvasAvasahe te0 uvAgacchai uvA0 rattA bhaMDanikkhevaM karei rattA hatthiNApure nagare siMghADagatigajAvapahesu bahujaNassa evamA0 jAva evaM pa0- atthiNaM devANu0! mamaM atisese nANadaMsaNe samuppanne, evaM khalu assiMloe jAva dIvA ya samuddA ya, taeNaM tassa sivassa rAyarisissa aMtiyaM eyamaEURsoccA nisamma hatthiNApure nagare siMghADagatigajAva pahesubahujaNo annamannassa evamAikkhai jAva parUvei- evaM khalu devANuppiyA! siverAyarisI evaM Ai0 jAva pa0- atthiNaM devANu0! mamaM atisese nANadaMsaNe jAva teNa paraMvocchinnA dIvA ya samuddA ya, 7se kahameyaM manne evN?|9 teNaM kAleNaM 2 sAmI samosaDhe parisA jAva pddigyaa| teNaM kAleNaM 2 samaNassa bhagavao mahAvIrassa jeTe aMtevAsI jahA bitiyasae niyaMThuddesae (u05) jAva aDamANe bahujaNasaI nisAmei bahujaNo annamannassa evaM Ai0 evaM jAva pa0- evaM khalu devANu0! sive rAyarisI evaM Ai0 jAva pa0 atthi NaM devANu0! taM ceva jAva vocchinnA dIvA samuddA ya, se kahameyaM manne evaM?, 10 teeNaM bhagavaM goyame bahujaNassa aMtiyaM eyamaDhe soccA nisamma jAva saDDhe jahA niyaMThuddesae jAva teNa paraM vocchinnA dIvA ya samuddA ya, se kahameyaM bhaMte! evaM? goyamAdi samaNe bha0 ma0 bhagavaM go0 evaM va0- jannaM goyamA! se bahujaNe annamannassa evamAtikkhaitaMceva savvaM bhANiyavvaM jAva bhaMDanikkhevaM kareti hatthiNApure nagare siMghADaga0 taMceva jAva vocchinnA dIvA yasamuddA ya, taeNaM tassa sivassa rAyarisissa aMtie eyamaDhesoccA nisammataM ceva savvaM bhANiyavvaM jAvateNaM paraM vocchinnA dIvA ya samuddA ya taNNaM micchA, ahaM puNa goyamA! evamAikkhAmi jAva parUvemi- evaM khalu jaMbuddIvAdIyA dIvA lavaNAdIyA samuddA saMThANao egavihivihANA vitthArao aNegavihivihANA evaM jahA jIvAbhigame (jIvAbhi0 prati03 u01 | prbhaarskhyaatdviipkthnshrutvaa'jnyaannaashdiikssaamokssaadi| // 865 // Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 866 // 28888888888888888888888880000888888888888888888888888888880 pa0176-1) jAva sayaMbhUramaNapajjavasANA assiM tiriyaloe asaMkhene dIvasamudde pa0 smnnaauso!||11 atthiNaM bhaMte! jaMbuddIve 2 davvAiMsavannAipi avannAipi sagaMdhA0 agaMdhA0 sarasA0 arasA0 saphAsA0 aphAsA0 annamannabaddhAiM annamannapuTThAIjAva ghaDatAe ciTuMti?, haMtA asthi / 12 asthiNaM bhaMte! lavaNasamuddedavvAiMsavannAiMpi avannA sagaMdhAiM agaMdhAiMpi sarasAiMpi arasA saphAsA0 aphAsA0 annamannabaddhAiM annamanapuTThAIjAva ghaDatAe ciTuMtti?, haMtA atthi|13 atthiNaM bhaMte! dhAyaisaMDe dIvedavvAiMsavannAiMpi0 evaMceva evaM jAvasayaMbhUramaNasamudde? jAva haMtA atthi|14 taeNaMsA mahatimahAliyA mahaccaparisAsamaNassa bha0 ma0 aMtiyaM eyamaTuM soccA nisamma haTThatuTThA samaNaM bha0 ma0vaM namaM0va0 namaMttA jAmeva disaMpAunbhUyA tAmeva disaMpaDigayA, 15 tae NaM hatthiNApure nagare siMghADagajAvapahesu bahujaNo annamannassa evamA0 jAva pa0- jannaM devANu0! sive rAyarisI evamAi0 jAva pa0- atthi NaM devANu0! mamaM atisese nANe jAva samuddA ya taM no iNaDhe samaDhe, samaNe bha0 ma0 evamAi* jAva pa0- evaM khalu eyassa sivassa rAyarisissa chaTuMchaTeNaM taM ceva jAva bhaMDanikkhevaM karei bhattA hatthiNApure nagare siMghADaga jAva samuddA ya, tae NaM tassa sivassa rAyarisissa aMtiyaM eyamaDhe soccA nisamma jAva samuddA ya taNNaM micchA, samaNe bha0 ma0 evamAi0- evaM khalu jaMbuddIvAdIyA dIvA lavaNAdIyA samuddA taM ceva jAva asaMkhejjA dIvasamuddA pannattA smnnaauso!|16 taeNaM se sive rAyarisI bahujaNassa aMtiyaM eyamaTuM soccA nisamma saMkie kaMkhie vitigicchie bhedasamAvanne kalusasamAvanne jAe yAvi hotthA, tae NaM tassa sivassa rAyarisissa saMkhiyassa kaM. jAva kalusasamA0 se vibhaMge annANe khippAmeva parivaDie, 17 tae NaM tassa sivassa rAyarisissa ayameyArUve abbhatthie jAva samuppaJjitthA- evaM khalu samaNe bha0 ma0 Adigare titthagare jAva savvannU savvadarisI AgAsagaeNaM cakkeNaM jAva sahasaMbavaNe ujjANe ahApaDirUvaM jAva viharai, taM mahAphalaM khalu tahArUvANaM arahaMtANaM bhagavaMtANaM nAmagoyassa jahA uvavAie 11 zatake uddezakaH 9 shivraajrssirdhikaarH| sUtram 418 zivarAjarSevibhaGgena saptadvIpasamudrajJAnaprarUpaNA c| zrIgautamasyapraznaH prbhorsNkhyaatdviipkthnshrutvaa'jnyaannaashdiikssaamokssaadi| // 866 // Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 867 // (aupa0 pa057-2) jAva gahaNayAe, taM gacchAmi NaM samaNaM bha0 ma0 vaMdAmi jAva paJjuvAsAmi, eyaM Ne ihabhave ya parabhave ya jAva bhavissaittikaTTha evaM saMpeheti 18 evaM rattA jeNeva tAvasAvasahe te0 uvA0 te0 u0ttA tAvasAvasahaM aNuppavisati rattA subahuM lohIlohakaDAha jAva kiDhiNasaMkAtigaMca geNhaigeNhittA tAvasAvasahAopaDinikkhamati tAva-2 parivaDiyavinbhaMge hathiNAgapuraM nagaraM majjhaMmajjheNaM niggacchai rattA je0 sahasaMbavaNe ujjANe je0 samaNe bha0 ma0 te. uvA0 te0 u0ttA samaNaM bha0 ma0 tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei vaM nama0 vaMdittA nama0 naccAsanne nAidUre (granthAgram 7000)jAva paMjaliuDe paJjuvAsai, taeNaMsamaNe bha0 ma. sivassa rAyarisissa tIse ya mahatimahAliyAe jAva ANAe ArAhae bhavai, 19 tae NaM se sive rAyarisI samaNassa bha0 ma0 aMtiyaM dhamma soccA nisamma jahA khaMdao (bha0 za02 u01)jAva uttarapuracchima disIbhAgaM avakkamai rattA subahuM lohIlohakaDAha jAva kiDhiNasaMkAtigaMegaMte eDei e0 2ttA sayameva paMcamuTThiyaM loyaM kareti sayame0 rattA samaNaM bhagavaM mahAvIraM evaM jaheva usabhadatte (bha. za09 u033)taheva pavvaio taheva ikkArasa aMgAI ahijati taheva savvaM jAva svvdukkhpphiinne||suutrm 418 // 1 teNaM kAleNa mityAdi, mahayA himavaMta vannao tti, anena mahayA-himavaMta-mahaMta-malaya-maMdara-mahiMdasAra ityAdi rAjavarNako vAcya iti sUcitam, tatra mahAhimavAniva mahAn zeSarAjApekSayA tathA malayaH parvatavizeSo, mandaro meruH, mahendraH zakrAdidevarAjastadvatsAraH pradhAno yaH sa tathA, sukumAla0 vannao tti, anena ca sukumAlapANipAye tyAdI rAjJIvarNako vAcya iti sUcitam, sukumAlajahA sUriyakaMte(rAjapra0pa0115) jAva paccuvekkhamANe 2 viharai tti, asyAyamarthaH, sukumAlapANipAe lakkhaNavaMjaNaguNovavee ityAdinA yathA rAjapraznakRtAbhidhAne granthe sUryakAnto rAjakumAraH, paccuvekkhamANe 2 viharaI tyetadantena varNakena varNitastathA'yaM varNayitavyaH, paccuvekkhamANe 2 viharaI tyetaccaivamiha sambandhanIyaM se NaM sivabhadde kumAre juvarAyA yAvi hotthA sivassa ranno rajjaMca rahra |11 zatake uddezakaH 9 shivraajrssirdhikaarH| sUtram 418 zivarAjarSevibhaDnena saptadvIpasamudrajJAnaprarUpaNA c| zrIgautamasya|praznaH prbhorsNkhyaatdviipkthnshrutvaa'jnyaannaashdiikssaamokssaadi| // 867 // Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 868 // tApasa ca balaM ca vAhaNaM ca kosaM ca koTThAgAraM ca puraM ca aMteuraM ca jaNavayaM ca sayameva paccuvekkhamANe viharai tti / 2 vANapattha tti vane bhvaa| |11 zatake vAnI, prasthAnaM prasthA'vasthitiH, vAnI prasthA yeSAM te vAnaprasthAH, athavA brahmacArI gRhasthazca, vAnaprastho yatistatheti catvAro uddezakaH 9 zivarAjarSilokapratItA AzramAH, eteSAM ca tRtIyAzramavarttino vAnaprasthAH, hottiya tti, agnihotrikAH, pottiya tti vastradhAriNaH, rdhikaarH| sottiya tti kvacitpAThastatrApyayamevArthaH, jahA uvavAie (pa090-1) ityetasmAdatidezAdidaM dRzyaM kottiyA jannaI saDDhaI thAlaI sUtram 417 hastinApuraH huMvauTThA daMtukkhaliyA ummajjagA sammajjagA nimajjagA saMpakkhalA dakkhiNakUlagA uttarakUlagA saMkhadhamagA kUladhamagA migaluddhayA hatthitAvasA zivarAja dikprokSakaudaMDagA disApokkhiNo vaktavAsiNo celavAsiNo jalavAsiNo rukkhamUliyA aMbubhakkhiNo vAubhakkhiNo sevAlabhakkhiNo mUlAhArA kaMdAhArA tayAhArA pattAhArA pupphAhArA phalAhArA bIyAhArA parisaDiyakaMdamUlatayapattapupphaphalAhArA jalAbhiseyakaDhiNagAyA AyAvaNAhiM | pravrajyA svIkAraH paMcagittAvehiM iMgAlasolliyaM ti tatra kottiya tti bhUmizAyinaH, jannai tti yajJayAjinaH, saDDhai tti zrAddhAH, thAlai tti gRhItabhANDAH, yAvajIvahuMvautti kuNDikAzramaNAH, daMtukkhaliyatti phalabhojinaH, ummajjaga tti, unmajjanamAtreNa yesnAnti, saMmajjaga tti, unmajjanasyai bhigrhaadi| vAsakRtkaraNena ye snAnti, nimajjaga tti sthAnArthaM nimagnA eva ye kSaNaM tiSThanti, saMpakkhAla tti mRttikAdigharSaNapUrvakaM ye'GgaM kSAlayanti dakkhiNakUlaga tti yairgaGgAyA dakSiNakUla eva vAstavyam, uttarakUlaga tti, uktaviparItAH, saMkhadhamaga tti zaGkha dhmAtvA ye jemanti yadyanyaH ko'pi nAgacchatIti, kUladhamaga tti ye kUle sthitvA zabdaM kRtvA bhuJjate, miyaluddhaya tti pratItA eva, hatthitAvasa tti ye hastinaM mArayitvA tenaiva bahukAlaM bhojanato yApayanti, udaMDaga tti, UrddhakRtadaNDA ye saMcaranti // 868 disApokkhiNo tti, udakena dizaH prokSya ye phalapuSpAdi samucinvanti, vakkalavAsiNo tti valkalavAsasaH, celavAsiNo tti vyaktaM pAThAntare velavAsiNo tti samudravelAsaMnidhivAsinaH, jalavAsiNo tti ye jalanimagnA evAsate, zeSAH pratItAH, navaraM SaSThatapA Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 869 / zrIbhagavatyaGga jalAbhiseyakiDhiNagAya tti ye'snAtvA na bhuMjate snAnAdvA pANDurIbhUtagAtrA iti vRddhAH, kvacijalAbhiseyakaDhiNagAyabhUya tti 11 zatake zrIabhaya. uddezakaH 9 dRzyate tatra jalAbhiSekakaThinaMgAtraM bhUtAH prAptA yete tathA, iMgAlasolliyaMti, aGgArairiva pakvam, kaMdusolliyaM ti kandupakvamiveti / vRttiyutam zivarAjarSibhAga-2 disAcakkavAlaeNaM tavokammeNaM ti, ekatra pAraNake pUrvasyAM dizi yAni phalAdIni tAnyAhRtya bhuGkte dvitIye tu dakSiNasyA- rdhikaarH| sUtram 417 mityevaM dikcakravAlena yatra tapaH karmaNi pAraNakakaraNaM tattapaHkarma dikcakravAlamucyate tena tapaHkarmaNeti 3 0 tAhiM hastinApuraH iTThAhiM kaMtAhiM piyAhi mityatra, evaM jahA uvavAie (pa073-1) ityetatkaraNAdidaMdRzyaM maNunnAhiM maNAmAhiM jAva vaggUhi aNavarayaM | zivarAja dikprokSakaabhinaMdatA ya abhithuNaMtA ya evaM vayAsI- jaya 2 naMdA jaya jaya bhaddA! jaya 2 naMdA! bhadaM te ajiyaM jiNAhi jiyaM pAliyAhi jiyamajjhe tApasavasAhi ajiyaM ca jiNAhi sattupakkhaM jiyaM ca pAlehi mittapakkhaM jiyavigyo'viya vasAhi taM deva! sayaNamajjhe iMdo iva devANaM caMdo iva pravrajyA svIkAraH tArANaM dharaNo iva nAgANaM bharaho iva maNuyANaM bahUI vAsAI bahUI vAsasayAI bahUI vAsasahassAI aNahasamagge ya haTTatuTTho tti, etacca yAvajIvavyaktamevetti // 5 vAgala-vattha-niyatthe tti valkalaM valkastasyedaM vAlkalaM tadvastraM nivasitaM yena sa vAlkalavastranivasitaH, SaSThatapA bhigrhaadi| uDaetti, uTajaH tApasagRham, kiDhiNasaMkAiyagaMti kiDhiNatti vaMzamayastApasabhAjanavizeSastatazca tayoH sAGgAyikaMbhArodvahanayantraM kiDhiNasAGkAyikam, mahArAya tti lokapAlaH, patthANe patthiyaM ti prasthAne paralokasAdhanamArge prasthitaM pravRttaM phalAdyAharaNArthaM / gamane vA pravRttaM zivarAjarSim, 0 dabbhe ya tti samUlAn kuse yatti darbhAneva nirmUlAn, samihAo yatti samidhaH kASThikAH, pattAmoDaM ca taruzAkhAmoTitapatrANi, vedivaDDei tti vedikAM devArcanasthAnam, varddhanI bahukarikA, tAM prayukta iti varddhayati pramArjayatItyarthaH, uvalevaNasamajaNaM kareitti, ihopalepanaMgomayAdinA saMmarjanaM tujalena saMmArjanaM vA zodhanam, dabbhakalasAhatthagae tti darbhAzca kalazazca haste gatA yasya sa tathA dabbhasagabbhakalasagahatthagae tti kvacittatra darbheNa sagarbho yaH kalazakaH sa haste Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyA zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 870 // c| gato yasya sa tathA, jalamajjaNaM ti jalena dehazuddhimAtram, jalakIDaM ti dehazuddhAvapijalenAbhiratam, jalAbhiseyaM ti jalakSaraNam, 11 zatake AyaMte tti jalasparzAt, cokkhe tti, azucidravyApagamAt, kimuktaM bhavati? paramasuibhUe tti, devayapiikayakaje tti devatAnAM uddezakaH 9 zivarAjarSipitRRNAM ca kRtaM kAryaMjalAJjalidAnAdikaM yena sa tathA, saraeNaM araNiM mahei tti zarakena nirmanthanakASThenA raNiM nirmanthanIyakASThaM / rdhikaarH| manAti gharSayati, aggissa dAhiNa ityAdi sArddhaH zlokastadyathAzabdavarjaH, tatra casattaMgAiMsaptAGgAni, samAdadhAti saMnidhApayati, sUtram 418 zivarAjarSesakathAM 1 valkalaM 2 sthAnaM 3 zayyAbhANDaM 4 kamaNDaluM 5 daMDadAru 6 tathA''tmAna 7 miti, tatra sakathA tatsamayaprasiddha vibhaGgena upakaraNavizeSaH, sthAnaM jyotiHsthAnaM pAtrasthAnaM vA, zayyAbhANDaMzayyopakaraNam, daNDadAru daNDakaH, AtmA pratIta iti, saptadvIpasamudra jJAnaprarUpaNA caruMsAheti tti caru janavizeSastatra pacyamAnadravyamapi carureva taM caruM balimityarthaH, sAdhayati randhayati, balivaissadevaM karei zrIgautamasyatti balinA vaizvAnaraM pUjayatItyarthaH, atihipUyaM karei tti, atitherAgantukasya pUjAM karotIti // 417 // 70se kahameyaM manne evaM ti, atra manyezabdo vitarkArthaH, 9 bitiyasae niyaMThuddesae tti dvitIyazate paJcamoddezaka ityarthaH,10 prabhorasaMkhyAta dvIpakathanaBOegavihivihANa tti, ekena vidhinA prakAreNa, vidhAnaM vyavasthAnaM yeSAM te tathA, sarveSAM vRttatvAt, vitthAraoaNegavihivihANa zrutvA''jJAnatti dviguNa 2 vistAratvAtteSAmiti, evaM jahAjIvAbhigame (prati u01pa0176-1) ityanena yadiha sUcitaM tadidaM duguNAduguNaM nAzadIkSA | mokssaadi| paDuppAemANA pavittharamANA obhAsamANavIiyA'vabhAsamAnavIcayaH zobhamAnataraGgAH, samudrApekSamidaM vizeSaNam, bahuppalakumuda-naliNa-subhaga-sogaMdhiya-puMDarIya-mahApuMDarIya-sayapatta-sahassapatta-sayasahassapatta-paphulla-kesarovaveyA bahUnAmutpalAdInAM // 870 // praphullAnAM vikasitAnAM yAni kezarANi tairupacitAHsaMyuktA yete tathA, tatrotpalAni nIlotpalAdIni, kumudAni candrabodhyAni, puNDarIkANi sitAni zeSapadAni tu rUDhigamyAni, patteyaM-paumavaraveiyAparikkhittA patteyaM 2 vaNasaMDaparikkhitta tti ||11svnnaaiNpi Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 871 // 11 zatake uddezakaH 9 shivraajrssirdhikaarH| sUtram 419 siddhasaMghayaNa, saMsthAnocatvAyurparivasanAdipraznAH / tti pudgaladravyANi, avannAiMpitti dharmAstikAyAdIni, annamanabaddhAiM tti paraspareNa gADhAzleSANi, annamannapuTThAI ti paraspareNa gADhAzleSANi, iha yAvatkaraNAdidamevaM dRzyam, annamanabaddhapuTThAI annamannaghaDattAe ciTThati tatra cAnyo'nyabaddhaspRSTAnyanantaroktaguNadvayayogAt, kimuktaM bhavati?, anyo'nyaghaTatayA parasparasambaddhatayA tiSThanti, 18 tAvasAvasahetti tApasAvasatha: tApasamaTha iti // 418 // anantaraM zivarAjarSeH siddhiruktA, tAM ca saMhananAdibhirnirUpayannidamAha 20 bhaMtetti bhagavaM goyame samaNaM bha0 ma0 vaMdai namaM0 2ttA evaM va0- jIvA NaM bhaMte! sijjhamANA kayaraMmi saMghayaNe sijhaMti?, goyamA! vayarosabhaNArAyasaM0 si evaM jaheva uvavAie taheva saMghayaNaM saMThANaM uccattaM AuyaM ca parivasaNA, evaM siddhigaMDiyA niravasesA bhANiyavvA jAva avvAbAhaM sokkhaM aNuhavaM (huMtI) ti sAsayA siddhaa| sevaM bhaMte! ratti ||suutrm 419 // sivosmtto||11-9|| 20 bhaMte ttI tyAdi, atha lAghavArthamatidezamAha, evaM jahevetyAdi, evamanantaradarzitenAbhilApena yathaupapAtike (pa01121) siddhAnadhikRtya saMhananAdyuktaM tathaivehApi vAcyam, tatra ca saMhananAdidvArANaM saGgrahAya gAthApUrvArddha saMghayaNaM saMThANaM uccattaM AuyaM ca parivasaNa tti tatra saMhananamuktameva, saMsthAnAdi tvevam, tatra saMsthAne SaNNAM saMsthAnAnAmanyatarasmin siddhyanti, uccatve tu jaghanyataH saptaratnipramANe, utkRSTatastu paJcadhanuHzatake, AyuSi punarjaghanyataH sAtirekASTavarSapramANe, utkRSTatastu pUrvakoTImAne, parivasanA punarevam, ratnaprabhAdipRthivInAM saudharmAdInAMceSatprAgbhArAntAnAM kSetravizeSANAmadho na parivasanti siddhAH kintu sarvArthasiddhamahAvimAnasyoparitanAtstUpikAgrAdUrddha dvAdaza yojanAni vyatikramyeSatprAgbhArA nAma pRthivI paJcacatvAriMzadyojanalakSapramANA''yAmaviSkambhAbhyAM varNataH zvetA'tyantaramyA'sti tasyAzcopari yojane lokAnto bhavati, tasya ca yojanasyoparitanagavyUtoparitanaSaDbhAge siddhAH parivasantIti, evaM siddhigaMDiyA niravasesA bhANiyavva tti, // 871 // Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 872 // WevamitipUrvoktasaMhananAdidvAranirUpaNakrameNa siddhigaNDikA siddhisvarUpapratipAdanaparA vAkyapaddhatiropapAtikaprasiddhA'dhyeyA, iyaMca parivasanadvAraM yAvadarthalezato darzitA, tatparatastvevaM kahiM paDihayA siddhA kahiM siddhA paiTThiyA? ityAdikA (dvAviMzatigAthA prkrnnm|) atha kimanteyam? ityAha jAve tyaadi| avvAbAhaM sokkha mityAdiceha gAthottarArddhamadhItam, samagragAthA punariyaM nicchinnasavvadukkhA jaaijraamrnnbNdhnnvimukkaa| avvAbAhaM sokkhaM aNuhaMtI sAsayaM siddhA // 1 // iti // 419 // ekAdazazate nvmoddeshkH||11-9|| ||ekaadshshtke dazama uddeshkH|| navamoddezakasyAnte lokAnte siddhaparivasanoktetyato lokasvarUpameva dazame prAha, tasya cedamAdisUtram 1 rAyagihe jAva evaM vayAsI- kativihe NaM bhaMte! loe pannatte?, goyamA! cauvvihe loe pa0, taMjahA- davvaloe khettaloe kAlaloe bhaavloe| 2khettaloeNaM bhaMte! ka0 pa0?, goyamA! tivihe pa0, taMjahA- aholoyakhettaloe 1 tiriyaloyakhettaloe 2 uddaloyakhettaloe 3 / 3 aholoyakhe0 NaMbhaMte! ka. pa0?, goyamA! sattavihe pa0, taMjahA- rayaNappabhApuDhaviaheloyakhettaloe jAva ahesttmaapuddhviaholoykhe0| 4 tiriyaloyakhettaloe NaM bhaMte! ka. pa.?, goyamA! asaMkhejavihe pannatte, taMjahA- jaMbuddIve tiriyakhettaloe jAva sayaMbhUramaNasamudde tiriyloykhe0|5 uDalogakhettaloeNaM bhaMte! ka0pa0?, goyamA! pannarasavihe pannatte, taMjahAsohammakappauDDalogakhe0 jAva acuyauDaloe gevejavimANauDDaloe aNuttaravimANa iisiNpnbhaarpuddhviungklogkhe0|6 ahologakhe0 NaM bhaMte! kiMsaMThie pa0?, goyamA! tppaagaarsN0p0| 7 tiriyaloyakhe0 NaM bhaMte! kiMsaMThie pa0?, goyamA! jhallarisaM0 pa0! 8 uDaloyakhettaloyapucchA uddmuiNgaakaarsN0p0|9 loe NaM bhaMte! kiMsaMThie pa0?, goyamA! supaiTThagasaM0 loe pa0, taMjahA- heTThA 11 zatake uddezaka: 10 lokaadhikaarH| sUtram 420 lokasyakSetrAdiadhokSetrAdibhedaprabhedAdi teSAMsaMsthAnajIvarUpAdi, ekAkAza pradeze jIvAdi, dravyatolokAdipraznAH / // 872 // Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 873 // vicchinne majjhe saMkhitte jahA sattamasae paDhamuddesae jAva aMtaM kareMti / 10 aloe NaM bhaMte! kiMsaM0pa0?, goyamA! jhusiragolasaM0 p0||11 ahelogakhe0 NaM bhaMte! kiMjIvAjIvadesAjIvapaesA? evaM jahA iMdA disA taheva niravasesaM bhANiyavvaM jAva addhaasme| 12 tiriyaloyakhe0 NaM bhaMte! kiMjIvA0?, evaM ceva, evaM uDDaloyakhettaloevi, navaraM arUvI chavvihA addhAsamao ntthi||13 loe NaMbhaMte! kiMjIvA jahA bitiyasae atthiuddesae loyAgAse, navaraM arUvI sattavijAva ahammatthikAyassapaesAno AgAsatthikAye AgAsatthikAyassa dese AgAsatthikAyapaesA addhAsamae sesaM taM ceva // 14 aloe NaM bhaMte! kiM jIvA0?, evaM jahA atthikAyauddesae aloyAgAse taheva niravasesaMjAva aNaMtabhAgUNe // 15 ahelogakhettalogassaNaM bhaMte! egaMmi AgAsapaese kiM jIvA jIvadesA jIvappaesA ajIvA ajIvadesA ajIvapaesA?, goyamA! no jIvA jIvadesAvi jIvapaesAvi ajIvAvi ajIvadesAvi ajIvapaesAvi, je jIvadesA te niyamA egidiyadesA 1 ahavA e0desA ya beiMdiyassa dese 2 ahavA e0desA ya beiMdiyANa ya desA 3 evaM majjhillavirahiojAva aNidiesujAva ahavAe0desA ya aNiMdiyadesA ya, je jIvapaesA te niyamA e0paesA 1 ahavA e0paesA ya beMdiyassa paesA 2 ahavA e0paesA ya beiMdiyANa ya paesA 30 evaM Aillavirahio jAva paMciMdiesu aNidiesutiyabhaMgo, je ajIvA te duvihA pannattA, taMjahA- rUvI jIvA ya arUvI ajIvA ya, rUvI taheva, je arUvI ajIvA te paMcavihA pa0, taMjahA-no dhammatthikAe dhammatthikAyassa dese 1dhammatthikAyassa paese 2 evaM ahammatthikAyassavi 4 addhaasme5|16 tiriyalogakhettalogassaNaM bhaMte ! egaMmi AgAsapaese kiMjIvA0?, evaM jahA ahologakhettalogassa taheva, evaM uDalogakhettalogassavi, navaraM addhAsamao natthi, arUvI cauvvihA / logassa jahA ahelogakhettalogassa egaMmi aagaaspese|| 17 alogassaNaM bhaMte! egaMmi AgAsapaese pucchA, goyamA! nojIvA no jIvadesAtaMceva jAva aNaMtehiM aguruyalahuyaguNehiM saMjutte 11 zatake uddezaka: 10 lokaadhikaarH| sUtram 420 lokasyakSetrAdiadhokSetrAdibhedaprabhedAdi teSAMsaMsthAnajIvarUpAdi, ekAkAzapradeze jIvAdi, dravyatolokAdipraznAH / // 873 // Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 874 // teSAM savvAgAsassa aNaMtabhAgUNe // 18 davvaoNaM ahelogakhettaloe aNaMtAI jIvada0 aNaM0 ajIvada0 aNaMtA jIvAjIvadavvA evaM 11 zatake tiriyaloyakhettaloevi, evaM UDalo vi, davvaoNaM aloe Nevatthi jIvadavvA nevatthi ajIvadavvA nevatthi jIvAjIvadavvA ege uddezaka: 10 lokAajIvadavvadese jAva savvAgAsaaNaMtabhAgUNe / kAlao NaM aheloyakhettaloe na kayAi nAsi jAva nicce evaM jAva ahologe| dhikaarH| bhAvao NaM ahelogakhettaloe aNaMtA vannapajjavA jahA khaMdae (za02 u01) jAva aNaMtA aguruyalahuyapajavA evaM jAva loe, sUtram 420 lokasyabhAvaoNaM 0 aloe nevatthi vannapajjavA jAva nevatthi aguruyalahuyapajjavA ege ajIvadavvadese jAva aNaMtabhAgUNe ||suutrm 420 // kSetrAdiadho kSetrAdibheda1rAyagiha ityAdi,davvaloe tti dravyaloke, Agamato noAgamatazca, tatrAgamato dravyaloke lokshbdaarthjnysttraanupyukto| prabhedAdi | 'nupayogo dravya miti vacanAt, Aha camaGgalaM pratItya dravyalakSaNam, Agamao'Nuvautto maMgalasaddANuvAsio vattA / tannANaladdhijutto cha saMsthAnaunovauttoti davvaM ||1||ti(aagmtomngglshbdaanuvaasito'nupyukto vaktA tajjJAnalabdhiyukto'pyanupayukta iti drvymiti|| jIvarUpAdi, 1 // ) noAgamatastu jJazarIrabhavyazarIratadvyatiriktabhedAtrividhaH, tatra lokazabdArthajJasya zarIraM mRtAvasthaM jJAnApekSayA bhUtalokaparyAyatayA ghRtakumbhavallokaH sa ca jJazarIrarUpo dravyabhUto loko jJazarIradravyalokaH, nozabdazceha sarvaniSedhe, tathA | jIvAdi, lokazabdArthaM jJAsyati yastasya zarIraM sacetanaM bhAvilokabhAvatvena madhughaTavadbhavyazarIradravyalokaH, nozabda ihApi sarvaniSedha dravyato lokAdieva, jJazarIrabhavyazarIravyatiriktazca dravyaloko dravyANyeva dharmAstikAyAdIni, Aha ca jIvamajIve rUvimarUvi sapaesa appaese cha y| jANAhi dabaloyaM niccamaNiccaM ca jaM davvaM // 1 // (jIvA ajIvA rUpiNo'rUpiNaH sapradezA apradezAzca jAnIhi dravyalokaM // 874 // nityamanityaM ca yadravyam // 1 // ) ihApi nozabdaH sarvaniSedhe, AgamazabdavAcyasya jJAnasya sarvathA niSedhAt, khettaloe tti kSetrarUpo lokaH sa kSetralokaH, Aha ca, AgAsassa paesA uDDaM ca ahe ya tiriyaloe ya / jANAhi khettaloyaM aNaMtajiNadesiyaM ekAkAza pradeze | praznAH / Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 875 // sammaM ||1||(aakaashsy pradezA UrddhaM cAdhazca tiryagloke ca / jAnIhi kSetralokamanantajinadezitam smyk||1||) kAlaloe tti kAlaH samayAdiH tadrUpo lokaH kAlalokaH, Aha ca samayAvalI muhattA divasaahorattapakkhamAsA y| saMvaccharajugapaliyA saagrussppipriyttttaa||1|| (samaya AvalikA muhUrto divaso'horAtraM pakSo mAsazca saMvatsaro yugaM palyaH sAgara utsarpiNI praavrttH||1||) bhAvaloe tti bhAvaloko dvedhA''gamato noAgamatazca, tatrAgamato lokazabdArthajJastatra copayuktaH bhAvarUpo loko bhAvaloka iti no Agamatastu bhAvA audayikAdayastadrUpo loko bhAvalokaH, Aha ca odaie uvasamie khaie yA tahA khaovasamie y| pariNAmasannivAe ya chavviho bhAvalogo u||1||(audaayik aupazamikaH kSAyikazca tathA kssaayopshmikshc| pAriNAmikazca sannipAtazca SaDvidho bhaavlokstu||1||) iti, iha nozabdaH sarvaniSedhe mizravacano vA, Agamasya jJAnatvAt kSAyikakSAyopazamikajJAnasvarUpabhAvavizeSeNa ca mishrtvaadaudyikaadibhaavloksyeti|2aheloykhettloe tti, adholokarUpaH kSetraloko'dholokakSetralokaH, iha kilASTapradezorucakastasya cAdhastanapratarasyAdho nava yojanazatAni yAvattiryaglokastataH pareNAdhaHsthitatvAdadholokaH sAdhikasaptarajjupramANaH, tiriyaloyakhettaloe tti rucakApekSayA'dha uparica nava 2 yojanazatamAnastiryagrUpatvAttiryaglokastadrUpaH kSetralokastiryaglokakSetralokaH, uDDaloyakhettaloe tti tiryaglokasyopari dezonasaptarajjupramANa UrddhabhAgavarttittvAdUrddhalokastadrUpaH kSetraloka UrddhalokakSetralokaH, athavA'dhaH-azubhaH pariNAmo bAhulyena kSetrAnubhAvAdyatra loke dravyANAmasAvadholokaH, tathA tiryaG madhyamAnubhAvaM kSetraM nAtizubhaM nApyatyazubhaM tadrUpo lokastiryaglokaH, tathorddha zubhaH pariNAmo bAhulyena dravyANAM yatrAsAvUrddhalokaH, Aha ca, ahava ahopariNAmo khettaNubhAveNa jeNa osannaM / asuho ahotti bhaNio kvANaM tenn'hologo||1|| ityAdi, 6 tappAgArasaMThie tti tapra uDupakaH, adholokakSetra |11 zatake | uddezaka: 10 lokaadhikaarH| sUtram 420 lokasyakSetrAdiadhokSetrAdibhedaprabhedAdi | teSAMsaMsthAnajIvarUpAdi, ekAkAzapradeze jIvAdi, dravyatolokAdi|praznAH / 8 // 875 // Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | uddezaka: 10 zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 876 // lokasya loko'dhomukhazarAvAkArasaMsthAna ityarthaH sthApanA ceyam, 7 jhallarisaMThie tti, alpocchrAyatvAnmahAvistAratvAcca 11 zatake tiryaglokakSetraloko jhallarIsaMsthitaH, sthApanA cAtra- 1 8 uDDamuiMgAgArasaMThie tti, UrddhaUrddhamukho yo mRdaGga 8 lokAstadAkAreNa saMsthito yaH sa tathA zarAvasaMpuTAkAra ityarthaH, sthApanA ceyam- A,9 supaiThThagasaMThie tti |dhikaarH| sUtram 420 supratiSThakaM sthApanakaM taccehAropitavArakAdigRhyate, tathAvidhenaiva lokasAdRzyopapatteriti, sattamasae (u0 1) ityAdau yAvatkaraNAdidaM dRzyam, uppiM visAle ahe paliyaMkasaMThANasaMThie kSetrAdiadho kSetrAdibhedamajjhe varavairaviggahie uppiM uddhamuiMgAgArasaMThie tesiM ca NaM sAsayaMsi logaMsi heTThA vicchinnaMsi jAva uppiM prabhedAdi uDDamuiMgAgArasaMThiyaMsi uppannanANadasaNadhare arahA jiNe kevalI jIvevi jANai ajIvevi jANai tao pacchA | teSAM saMsthAnasijjhai bujjhaI tyAdIti, 10 jhusiragolasaMThie tti, antaHzuSiragolakAkAro yato'lokasya lokaH jIvarUpAdi, zuSiramivAbhAti, sthApanA ceym-0||11 aheloyakhettaloe NaM bhaMte! ityAdi, evaM jahA iMdA disA ekAkAza pradeze taheva niravasesaM bhANiyavvaM ti dazamazate prathamoddezake yathaindrI diguktA tathaiva niravazeSamadholokasvarUpaM jIvAdi, bhaNitavyam, taccaivam, aholoyakhettaloe NaM bhaMte! kiM jIvA jIvadesA jIvapaesA ajIvA ajIvadesA dravyato lokAdiajIvapaesA?, goyamA! jIvAvi jIvadesAvi jIvapaesAvi ajIvAvi ajIvadesAvi ajIvapaesAvI tyAdi, praznAH / 12 navaramityAdi, adholoka tiryaglokayorarUpiNaH saptavidhAH prAguktAH dharmAdharmAkAzAstikAyAnAM dezAH 3 pradezAH 3 kAlazcetyevam, Urddhaloke tu raviprakAzAbhivyaGgayaH kAlo nAsti, tiryagadholokayoreva raviprakAzasya bhAvAd, ataH SaDeva ta iti // 13 loe Na mityAdi, jahA bIyasae // 876 // Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 877 // atthiuddesae tti yathA dvitIyazate dazamoddezaka (sU066) ityarthaH, loyAgAse tti lokAkAze viSayabhUte jIvAdaya uktA 11 zatake evamihApItyarthaH, navara miti kevalamayaM vizeSaH, tatrArUpiNaH paJcavidhA uktA iha tu saptavidhA vAcyAH, tatra hi uddezaka: 10 lokAlokAkAzamAdhAratayA vivakSitamata AkAzabhedAstatra nocyante, iha tuloko'stikAyasamudAyarUpa AdhAratayA vivakSito'ta dhikaarH| AkAzabhedA apyAdheyA bhavantIti sapta, te caivaM-dharmAstikAyaH, loke paripUrNasya tasya vidyamAnatvAddharmAstikAyadezastu sUtram 420 lokasyana bhavati, dharmAstikAyasyaiva tatra bhAvAddharmAstikAyapradezAzvasanti, tadrUpatvAddharmAstikAyasyeti dvayam, evamadharmAstikAye'pi kSetrAdiadho kSetrAdibhedadvayam 4, tathA noAkAzAstikAyaH, lokasya tasyaitaddezatvAt, AkAzadezastu bhavati, tadaMzatvAllokasya, tatpradezAca prabhedAdi santi 6, kAlace 7 ti sapta // 14 aloe NaM bhaMte! ityAdi, idaM caivaM jahe (za02 u010 sU067) tyAdyatidezAdevaM dRzyam, | teSAM | saMsthAnaaloe NaM bhaMte! kiM jIvA jIvadesA jIvapaesA ajIvA ajIvadesA ajIvapaesA?, goyamA! no jIvadesA no jIvapaesA no ajIvadesA jIvarUpAdi, no ajIvapaesA ege ajIvadavvadese aNaMtehiM agurulahuyaguNehiM saMjutte savvAgAse aNaMtabhAgUNe tti tatra sarvAkAzamananta- ekAkAza pradeze bhAgonamityasyAyamarthaH, lokalakSaNena samastAkAzasyAnantabhAgena nyUnaM sarvAkAzamaloka iti // 15 ahologakhettalogassala jIvAdi, bhaMte! egami AgAsapaesa ityAdi, nojIvA ekapradeze teSAmanavagAhanAt, bahUnAMpunarjIvAnAM dezasya pradezasya cAvagAhanAducyate dravyato lokAdijIvadesAvi jIvapaesAvi tti, yadyapi dharmAstikAyAdyajIvadravyaM naikatrAkAzapradeze'vagAhate tathA'pi paramANukAdidravyANAM kAladravyasya cAvagAhanAducyate'jIvAvitti, vyaNukAdiskandhadezAnAMtvavagAhanAduktamajIvadesAvitti, dharmAdharmAstikAyapradezayoH pudgaladravyapradezAnAM cAvagAhanAducyate'jIvapaesAvi tti, O evaM majjhillavirahio tti dazamazata (u01) pradarzitatrikabhaGge, ahavA egiMdiyadesA ya beiMdiyadesAye tyevaMrUpo yo madhyamabhaGgastadvirahito'sau trikabhaGgaH, eva miti praznAH / // 877 // Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 878 // sUtrapradarzitabhaGgadyarUpo'dhyetavyomadhyamabhaGgasyehAsambhavAt, tathAhi, dvIndriyasyaikasyaikatrAkAzapredeze bahavo dezAnasanti, 11 zatake dezasyaiva bhAvAt, evaM Aillavirahio tti, ahavA egiMdiyassa paesA ya beMdiyassa paesA ye tyevaMrUpAdyabhaGgakavirahitastribhaGgaH, uddezaka: 10 lokAeva miti sUtrapradarzitabhaGgadvayarUpo'dhyetavyaH, AdyabhaGgakasyehAsambhavAt, tathAhi, nAstyevaikatrAkAzapradeze kevalisamuddhAta dhikaarH| vinaikasya jIvasyaikapradezasambhavo'saGkhyAtAnAmeva bhAvAditi, aNidiesu tiyabhaMgo tti, anindriyeSUktabhaGgakatrayamapi sUtram 420 lokasyasambhavatItikRtvA teSu tadvAcyamiti |ruuvii taheva tti skandhA dezAH pradezA aNavazcetyarthaH, no dhammatthikAye tti no dharmAstikAya / kSetrAdiadho kSetrAdibhedaekatrAkAzapradeze saMbhavatyasaGkhyAta pradezAvagAhitvAttasyeti, dhammatthikAyassa dese tti yadyapi dharmAstikAyasyaikatrAkAzapradeze prabhedAdi pradeza evAsti tathA'pi dezo'vayava ityanarthAntaratvenAvayavamAtrasyaiva vivakSitatvAnniraMzatAyAzca tatra satyA apyavivakSita- teSAM saMsthAnatvAddharmAstikAyasya deza ityuktam, pradezastu nirupacarita evAstItyata ucyate dhammatthikAyassa paese tti, evamahammatthikAyassavi jIvarUpAdi, tti, no adhammatthikAe ahammatthikAyassa dese ahammatthikAyassa paesa ityevamadharmAstikAyasUtraMvAcyamityarthaH, 16 addhAsamao ekAkAzanatthi, arUvI caunviha tti, Urddhaloke'ddhAsamayo nAstItyarUpiNazcaturvidhA dharmAstikAyadezAdaya Urddhaloka ekatrAkAzapradeze jIvAdi, smbhvntiiti|logss jahA ahologakhettalogassa egaMmi AgAsapaese tti, adholokakSetralokasyaikatrAkAzapradeze yadvaktavyamuktaM dravyato lokaadi| tallokasyApyekatrAkAzapradeze vAcyamityarthaH, taccedam, logassa NaM bhaMte! egaMmi AgAsapaese kiM jIvA0? pucchA goyamA! no jIve ityAdi prAgvat / 18 aheloyakhettaloe aNaMtA vannapajjava tti, adholokakSetraloke'nantA varNaparyavA ekaguNakAlakAdInAmanantaguNakAlAdyavasAnAnAM pudgalAnAMtatra bhAvAt ||aloksuutre nevatthi agurulahuyapajjava tti, agurulaghuparyavopetadravyANAMpudgalAdInAM tatrAbhAvAt // 420 // pradeze praznAH / // 878 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhayavRttiyutam bhAga-2 // 879 // 11 zatake uddezaka: 10 lokaadhikaarH| sUtram 421 lokAlokavistArapraznAH / balipiMDaprakSepAdidRSTAntAH / 19loeNaMbhaMte! kemahAlae pannatte?, goyamA! ayannaM jaMbuddIve 2 savvadIvA0 jAva parikkheveNaM, teNaM kAleNaM 2 cha devA mahiDDIyA jAva mahesakkhA jaMbuddIve 2 maMdare pavvae maMdaracUliyaM savvao samaMtA saMparikkhittANaM ciTThajjA, ahe NaM cattAri disAkumArIo mahattariyAo cattAri balipiMDe gahAya jaMbuddIvassa 2 causuvi disAsu bahiyAbhimuhIo ThiccA te cattAri balipiMDe jamagasamagaM bahigAbhimuhe pakkhivejjA, pabhUNaMgoyamA! tAo egamege deve te cattAri balipiMDe dharaNitalamasaMpatte khippAmeva paDisAharittae, te NaM goyamA! devA (r)tAe ukkiTThAe jAva devagaie ege deve puracchAbhimuhe payAte evaM dAhiNA0 evaM paJcatthA0 evaM uttarA evaM uhAbhi0 ege deve ahobhimuhe payAe, teNaM kAleNaM 2 vAsasahassAuedArae payAe, taeNaM tassa dAragassa ammApiyaropahINA bhavaMtiNo ceva NaM te devA logaMtaM saMpAuNaMti, tae NaM tassa dAragassa Aue pahINe bhavati, No ceva NaM jAva saMpAuNaMti, tae NaM tassa dAragassa aTThimiMjA pahINA bhavaMtiNo cevaNaM te devA lo0 saM0, taeNaM tassa dAragassa Asattamevi kulavaMse pahINe bhavatiNo cevaNaM te devA lo0 saM0, tae NaM tassa dAragassa nAmagoevi pahINe bhavati No cevaNaM te devA lo0 saM0, tesi NaM bhaMte! devANaM kiM gae bahue agae bahue?, goyamA! gae bahue noagae bahue, gayAuse agae asaMkhejaibhAge agayAuse gae asaMkhejaguNe, loeNaMgoyamA! emahAlae pannatte / 20 aloeNaM bhaMte! ke0 pa0?, goyamA! ayannaM samayakhette paNayAlIsaMjoyaNasayasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM jahAkhaMdae (za02 u01)jAva parikkheveNaM, teNaMkAleNaM radasa devA mahiDDiyA taheva jAva saMparikkhittANaM saMciTTekhA, aheNaM aTThadisAkumArIo mahattariyAo aTTha balipiMDe gahAya mANusuttarassa pavvayassa causuvi disAsuca0 vi0 bahiyAbhimuhIo ThiccA aTTha bali0 gahAya mANusuttarassa pavvayassa jamagasamagaMbahiyAbhimuhIo pakkhivejA, pabhUNaMgoyamA! taoegamege deve te aTTha bali0 dharaNitalamasaMpatte khippAmeva paDisAharittae, teNaMgoyamA! devA tAe ukviTThAe jAva devagaIe logaMsi ThiccA (r)asabbhAvapaTThavaNAe ege deve puracchAbhimuhe // 879 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 zatake uddezakaH 10 lokA zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 880 // payAe ege deve dAhiNapuracchA0 payAe evaM jAva uttarapuracchA0 ege deve uDDAbhimuhe ege deve aho0 payAe, teNaM kAleNaM 2 vAsasayasahassAue dArae payAe, taeNaM tassa dAragassa ammApiyaropahINA bhavaMti nocevaNaM te devAaloyaMta saMpA0, taMceva0, tesi NaM devANaM kiM gae bahue agae bahue?, goyamA! no gae bahue agae bahue gayAu se agae aNaMtaguNe agayAu se gae aNaMtabhAge, aloeNaM goyamA! emahAlae pnntte||suutrm 421 // 21 logassaNaMbhaMte! egaMmi AgAsapaese je egidiyapaesA jAva paMciMdiyapaesA aNiMdiyapadesA annamannabaddhA annamannapuTThAjAva annamannasamabharaghaDatAe ciTuMti,asthiNaMbhaMte! annamannassa kiMci AbAhaM vA vAbAhaM vA uppAyaMti chavicchedaM vA kareMti?,No tiNaDhe samaDhe, se keNaTeNaM bhaMte! evaM00 logassa NaM egaMmi AgAsapaese je e0paesA jAva ciTThati Natthi NaM bhaMte! annama0 kiMci AvAhaM vA jAva kareMti?, goyamA! se jahAnAmae naTTiyA siyA siMgArAgAracAruvesA jAva kaliyA raMgaTThANaMsi jaNasayAulaMsi jaNasayasahassA. battIsaivihassanaTTassa annayaraMnaTTavihiuvadaMsejA, senUNaMgoyamA! tepecchagAtaMnaTTiyaM aNimisAe diTThIe savvaosamaMtAsamabhiloeMti?, haMtAsamabhiloeMti, tAoNaMgoyamA! diTThIotaMsi naTTiyaMsi savvaosamaMtAsaMnipaDiyAo?, haMtA sannipa0, atthiNaMgoyamA! tAo diTThIo tIse naTTiyAe kiMcivi AbAhaM vA vAbAhaM vA uppAeMti chavicchedaMvA kareMti?,No ti0 sa0, ahavAsA naTTiyA tAsiM diTThINaM kiMci A0 vA vA0 vA uppAeMti chavi0 vA karei?, No ti0 sa0, tAo vA diTThIo annamannAe diTThIe kiMci A0 vA vA0 vA uppAeMti chavi0 vA kareMti?, Noti0 sa0, se teNaTeNaM goyamA! evaM vu0 taM ceva jAva chavicchedaMvA kareMti // sUtram 422 // 22 logassaNaM bhaMte! egaMmi AgAsapae jahannapae jIvapaesANaM ukkosapae jIvapaesANaMsavvajIvANa ya kayare 2 jAva visesAhiyA vA?, goyamA! savvatthovA logassa egaMmi AgAsapaese jahannapae jIvapaesA, savvajIvA asaMkhejaguNA, ukkosapae jIvapaesA dhikaarH| sUtram 421 lkiaaliikvistaarprshraa:| balipiDaprakSepAdidRSTAntAH / sUtram 422 ekAkAzapradezAvagAhe jIvasambaddhatva prsprpiiddaa'bhaavaadiprshnaa:| sUtram 423 ekAkAzapradeze jiivprdeshaanaamlpbhvaadiprshnaaH| nigodsstttriNshikaa| // 880 // Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 881 // uddezaka: 10 lokaadhikaarH| ekAkAzapradezAvagAha jIvasambaddhatva visesaahiyaa| sevaM bhaMte! sevaM bhaMtetti ||suutrm 423||ekkaarssyss dsmoisosmtto||11-10|| 11 zatake 19 savvadIvatti, iha yAvatkaraNAdidaMdRzyaM samuddANaM abbhaMtarae savvakhuDDAe vaTTe tellApUpasaMThANasaMThie vaTTe rahacakkavAlasaMThANasaMThie vaTTe pukkharakanniyAsaMThANasaMThie vaTTe paDipunnacaMdasaMThANasaMThie ekkaM joyaNasayasahassaM AyAmavikkhaMbheNaM tinni joyaNasayasahassAI solasa sUtram 421 lokAlokaya sahassAI donni ya sattAvIse joyaNasae tinni ya kose aTThAvIsaM ca dhaNusayaM terasa aMgulAI addhaMgulaM ca kiMci visesAhiyaM ti, ON vistaarprshnaaH| balipiMDatAe ukkiTThAe tti, iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM turiyAe cavalAe caMDAe sihAe uddhRyAe jayaNAe cheyAe divvAe tti tatra tvaritayA prakSepAdi''kulayA, capalayA kAyacApalyena, caNDayA raudrayA gatyutkarSayogAt, siMhayA dALasthiratayA, uddhatayA dAtizayena, dRSTAntAH / sUtram 422 jayinyA vipakSajetRtvena, chekayA nipuNayA, divyayA divi bhavayeti, puracchAbhimuhe tti mervapekSayA, Asattame kulavaMse pahINe tti kularUpo vaMzaH prahINo bhavati, AsaptamAdapi vaMzyAt, saptamamapi vaMzyaM yAvadityarthaH, gayAu se agae asaMkhejjaibhAge agayAu parasparapIDAse gae asaMkhejjaguNe tti, nanu pUrvAdiSu pratyekamarddharajupramANatvAllokasyoddhAdhazca kiJcinnyUnAdhikasaptarajjupramANatvAttulyayA sUtram 423 gatyA gacchattAM devAnAM kathaM SaTsvapi dikSugatAdagataM kSetramasaGkhyAtabhAgamAtramagatAcca gatamasaGkhyAtaguNamiti?, kSetravaiSamyA pradeze jIvaditi bhAvaH, atrocyate, ghanacaturasrIkRtasya lokasyaiva kalpitatvAnna doSaH, nanu yadyuktasvarUpayA'pi gatyA gacchanto devA / bsvaadiprshnaaH| lokAntaMbahunApikAlena na labhante tadA kathamacyutAjinajanmAdiSudrAgavataranti? bahutvAtkSetrasyAlpatvAdavataraNakAlasyeti, satyam, kintu mandeyaM gatiH jinajanmAdyavataraNagatistu zIghratameti / 200asabbhAvapaTThavaNAe tti, asdbhuutaarthklpnyetyrthH|| // 881 // 421 // 21 pUrvaM lokAlokavaktavyatoktA, atha lokaikapradezagataM vaktavyavizeSaM darzayannAha logassa Na mityAdi, atthi NaM bhaMte bhaavaadiprshnaaH| ekAkAza pradezAnAmalpa sstriNshikaa| Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 882 // tti, astyayaM bhadanta! pakSaH, iha ca ta iti zeSo dRzyaH, jAva kaliya tti, iha yAvatkaraNAdevaM dRzyaM saMgaya-gaya-hasiya-bhaNiya- 11 zatake ciTThiya-vilAsa-salaliya-saMlAva-niuNa-juttovayAra-kaliya tti, battIsaivihassa naTTassa tti dvAtriMzadvidhA bhedA yasya tattathA uddezaka: 10 lokAtasya nATyasya, tatrehAmRgaRSabhaturaganaramakaravihagavyAlakakinnarAdibhakticitro nAmaiko nATyavidhiH, etaccaritAbhinayanamiti |dhikaarH| sUtram 422 saMbhAvyate, evamanye'pyekatriMzadvidhayo rAjapraznakRtAnusArato vAcyAH // 422 // ekAkAza22 lokaikapradezAdhikArAdevedamAha logassa Na mityAdi, asya vyAkhyA, yathA kilaiteSu trayodazasu pradezeSu trayodaza- | pradezAvagAhe jIvasambaddhatva pradezakAni digdazakasparzAni trayodaza dravyANi sthitAni teSAM ca pratyAkAzapradezaM trayodaza trayodaza pradezA bhavanti, evaM parasparapIDA'lokAkAzapradeze'nantajIvAvagAhenaikaikasminnAkAzapradeze'nantA jIvapradezA bhavanti, loke ca sUkSmA anantajIvAtmakA bhAvAdi praznAH / nigodAH pRthivyAdisarvajIvAsaGkhayeyakatulyAH santi, teSAM caikaikasminnAkAzapradeze jIvapradezA anantA bhavanti, teSAM cala sUtram 423 jaghanyapada ekatrAkAzapradeze sarvastokA jIvapradezAH, tebhyazcasarvajIvA asaGkhayeyaguNAH, utkRSTapade punastebhyo vizeSAdhikA | pradeze jIvajIvapradezA iti| ayaM ca sUtrArtho'mUbhivRddhoktagAthAbhi vanIyaH, logassegapaese jahannayapayaMmi jiyapaesANaM / ukkosapae ya pradezAnAma lpabahutvAdi tahA savvajiyANaM ca ke bahuyA? ||1||iti praznaH, uttaraM punaratra, thovA jahaNNayapae jiyappaesA jiyA asaMkhaguNA / ukkosapayapaesA tao visesAhiyA bhnniyaa||2||ath jaghanyapadamutkRSTapadaMcocyate, tattha puNa jahannapayaM logaMto jattha phAsaNA tidisiM / chaddisimukko nigoda | sstttriNshikaa| sapayaM samattagolaMmiNaNNattha ||3||ttr tayorjaghanyetarapadayorjaghanyapadaMlokAnte bhavati jattha tti yatra golake sparzanA nigodadezai spshnaanigaaddsh-8||882|| stisRSveva dikSu bhavati, zeSadizAmalokenAvRtatvAt, sA ca khaNDagola eva bhavatIti bhAvaH, chaddisiM ti yatra punargolake SaTsvapi dikSu nigodadezaiH sparzanA bhavati tatrotkRSTapadaM bhavati, tacca samastagaulaiH parapUrNagolake bhavati, nAnyatra, khaNDagolake ekAkAza |prshraa:| Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 883 // lokA praznAH / na bhavatItyarthaH, sampUrNagolakazca lokamadhya eva syAditi ||ath parivacanamAzaGkamAna Aha, ukkosamasaMkhaguNaM jahannayAo payaM 11 zatake havai kiM tu? / naNu tidisiMphusaNAo chaddisiphusaNA bhave duguNA / / 4 / utkarSamutkRSTapadamasaGkhyAtaguNaM jIvapradezApekSayA uddezaka: 10 jaghanyakAtpadAditi gamyam, bhavati kintukathaM tu, na bhavatItyarthaH, kasmAdevam? ityAha nanu nizcitam, akSamAyAM vA nanuzabdaH, dhikaarH| tridiksparzanAyAH sakAzAt SaDdiksparzanA bhavedviguNeti, iha ca kAkupAThAddhetutvaM pratIyata iti, ato dviguNamevotkRSTaM / sUtram 423 ekAkAzapadaM syAdasaGkhyAtaguNaMca tadiSyate, jaghanyapadAzritajIvapradezApekSayA'saGkhacAtaguNasarvajIvebhyovizeSAdhikajIvapradezo- pradeze jIvapetatvAttasyeti / ihottaram, thovA jahannayapae nigoymittaavgaahnnaaphusnnaa| phusaNAsaMkhaguNattA ukkosapae asaMkhaguNA // 5 // stokA pradezAnAma lpabahutvAdijIvapradezA jaghanyapade, kasmAt? ityAha, nigodamAtre kSetre'vagAhanA yeSAMte tathaikAvagAhanA ityarthaH, taireva yatsparzanamavagAhanaM nigodajaghanyapadasya tannigodamAtrAvagAhanasparzanaM tasmAt, khaNDagolakaniSpAdakanigodaistasyAsaMsparzanAdityarthaH, bhUmyAsannApavaraka triNshikaa| koNAntimapradezasadRzo hi jaghanyapadAkhyaHpradezaH, taM cAlokasambandhAdekAvagAhanA eva nigodAH spRzanti, na tu khaNDagolaniSpAdakAH, tatra kila jaghanyapadaMkalpanayA jIvazataM spRzati, tasya ca pratyekaM kalpanayaiva pradezalakSaM tatrAvagADhamityevaM jaghanyapade koTI jIvapradezAnAmavagADhetyevaM stokAstatra jIvapradezA iti / athotkRSTapadajIvapradezaparimANamucyate phusaNAsaMkhaguNatta tti sparzanAyA utkRSTapadasya pUrNagolakaniSpAdakanigodaiH saMsparzanAyA yadasaGkacAtaguNatvaM jaghanyapadApekSayA tattathA tasmAddhetorutkRSTapade'saGgayAtaguNA jIvapradezA jaghanyapadApekSayA bhavanti, utkRSTapadaM hi sampUrNagolakaniSpAdakanigodairekAvagAhanairasaGkayeyaiH tathotkRSTapadAvimocanenaikaika pradezaparihAnibhiH pratyekamasaGkhayeyaireva spRSTam, tacca kila kalpanayA koTIsahasreNa jIvAnAM spRzyate, tatra ca pratyekaM jIvapradezalakSasyAvagAhanAjIvapradezAnAM dazakoTIkoTyo'va // Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgA zrIabhayavRttiyutam bhAga-2 // 884 // lokA ekAkAza gADhAH syurityevamutkRSTapade te'saGkhayeyaguNA bhAvanIyA iti / atha golakaprarUpaNAyAha, ukkosapayamamottuM nigoyaogAhaNAe~ 11 zatake savvatto / nipphAijjai golo pesprivuddddihaanniihiN||6|| utkRSTapadaM vivakSitapradezamamuzcadbhirnigodAvagAhanAyA ekasyAH sarvataH uddezaka: 10 sarvAsu dikSu nigodAntarANisthApayadbhirniSpAdyate golaH, kathaM?, pradezaparivRddhihAnibhyAM kAMzcit pradezAn vivkssitaavgaahnaayaa| dhikaarH| AkrAmadbhiH kAMzcidvimuJcadbhirityarthaH, evamekagolakaniSpattiH, sthApanA ceym-0| golakAntarakalpanAyAha, tattocciya sUtram 423 golAo ukkosapayaM muittu jo anno| hoi nigoo taMmivi anno nipphajjatI golo||7|| tamevoktalakSaNaM golakamAzrityAnyo pradeze jIvagolako niSpadyate, katham?, utkRSTapadaMprAktanagolakasambandhi vimucya yo'nyo bhavati nigodstsminnutkRssttpdklpneneti|| pradezAnAma lpabahutvAditathA ca yatsyAttadAha, evaM nigoyamette khette golassa hoi nissphttii| evaM nippajaMte loge golA asaMkhijjA // 8 // evamuktakrameNa praznAH / nigodamAtre kSetre golakasya bhavati niSpattiH, vivakSitanigodAvagAhAtiriktanigodadezAnAM golakAntarAnupravezAt, evaM ca nigoda sstriNshikaa| niSpadyante loke golakA asaGkhayeyAH, asaJjayetvAnnigodAvagAhanAnAm, pratinigodAvagAhanaM ca golakaniSpatteriti / atha kimidameva pratigolakaM yaduktamutkRSTapadaM tadeveha grAhyamutAnyat? ityasyAmAzaGkAyAmAha, vavahAranaeNa imaM ukkosapayAvi ettiyA ceva / jaMpuNa ukkosapayaM necchaiyaM hoi taMvocchaM // 9 // vyavahAranayena sAmAnyenedamanantaroktamutkRSTapadamuktaM kAkvA cedamadhyeyaM tena nehedaM grAhyamityarthaH syAt, atha kasmAdevam? ityAha, ukkosapayAvi ettiyA ceva tti na kevalaM golakA asngkhyeyaa| utkarSapadAnyapi paripUrNagolakaprarUpitAnyetAvantyevAsaGkhyeyAnyeva bhavanti yasmAttatona niyatamutkRSTapadaM kiJcana syAditi bhAvaH, yatpunarutkRSTapadaM naizcayikaM bhavati sarvotkarSayogAdyadiha grAhyamityarthaH tadvakSye / tadevAha, bAyaranigoyaviggahagaiyAI jattha / samahiyA anne| golA hunja subahulA necchaiyapayaM tadukkosaM ||10||baadrnigodaanaaNkndaadiinaaN vigrahagatikAdayo bAdaranigodavigraha 8 // 884 // Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 | 11885 // gatikAdayaH, AdizabdazcehAvigrahagatikAvarodhArthaH, yatrotkRSTapade samadhikA anye sUkSmanigodagolakebhyo'pare golakA 11 zatake bhaveyuH subahavo naizcayikapadaM tadutkarSam, bAdaranigodA hipRthivyAdiSu pRthvyAdayazcasvasthAneSusvarUpato bhavanti nasUkSmanigoda uddezaka: 10 lokAvatsarvatretyato yatra kvacitte bhavanti tadutkRSTapadaM tAttvikamiti bhAvaH / etadeva darzayannAha, iharA paDucca suhumA bahutullA pAyaso dhikaarH| sagalagolA / to bAyarAigahaNaM kIrai ukkosayapayaMmi // 11 // ihara tti bAdaranigodAzrayaNaM vinA sUkSmanigodAn pratItya bahutulyA sUtram 423 ekAkAzanigodasaGkhyayA samAnAH prAyazaH, prAyograhaNamekAdinA nyUnAdhikatve vyabhicAraparihArArtham, ka ete? ityAha, sakalagolAH, pradeze jIva pradezAnAmana tu khaNDagolAH, ato na niyataM kiJcidutkRSTapadaM labhyate, yata evaM tato bAdaranigodAdigrahaNaM kriyata utkRssttpde|| atha lpabahutvAdigolakAdInAM pramANamAha, golA ya asaMkhejjA hoMti nioyA asaMkhayA gole| ekkeko u nigoo aNaMtajIvo munneyvvo||12|| praznAH / nigodaatha jIvapradezaparimANaprarUpaNApUrvakaM nigodAdInAmavagAhanAmAnamabhidhitsurAha, logassa ya jIvassa ya honti paesA asaMkhayA , triNshikaa| tullaa| aMgulaasaMkhabhAgo nigoyjiygolgogaaho|| 13 // lokajIvayoH pratyekamasavayeyAH pradezA bhavanti te ca paraspareNa tulyA eva, eSAM ca saGkocavizeSAdaGgalAsaGkhayeyabhAgo nigodasya tajjIvasya golakasya cAvagAha iti nigodAdisamAvagAhanA / tAmeva samarthayannAha, jaMmi jio tameva u nigoato tammi ceva golovi| nipphajjai jaM khette to te tullaavgaahnnyaa||14|| yasmin kSetre jIvo'vagAhate tasminneva nigodaH, nigodavyAptyA jIvasyAvasthAnAt, to tti tataH tadanantaraM tasminneva golo'pi niSpadyate, vivakSitanigodAvagAhanAtiriktAyAH zeSanigodAvagAhanAyA golakAntara pravezena nigodamAtratvAd golakAvagAhanAyA iti, yadyasmAtkSetra AkAze tataste jIvanigodagolA: tulyAvagAhanAkA:samAnAvagAhanAkA iti / atha jIvAdyavagAhanAsamatAsAmarthyena yadekatra pradeze jIvapradezamAnaM bhavati tadvibhaNiSustatprastAvanArthaM praznaM kArayannAha, ukkosapayapaese // 885 // Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 886 // kimegjiivppesraasiss| hojjeganigoyassa va golassa va kiM samogADhaM? / / 15 / / tatra jIvamAzrityottaram, jIvassa logamettassa |11 zatake suhumaogAhaNAvagADhassa / ekkekkami paese hoMti paesA asaMkhejjA ||16||tec kila kalpanayA koTIzatasaGgyasya jIvapradezarAzeH | uddezaka: 10 |lokApradezadazasahasrIsvarUpajIvAvagAhanayA bhAge hRte lakSamAnA bhavantIti // atha nigodamAzrityAha, logassa hie bhAge nigoya dhikaarH| ogAhaNAe jaM laddhaM / ukkosapae'tigayaM ettiymekkekkjiivaao|| 17 // lokasya kalpanayA pradezakoTIzatamAnasya hRte bhAge sUtram 423 | ekAkAzanigodAvagAhanayA kalpanAtaH pradezadazasahasrImAnayA yallabdhaM tacca kila lakSaparimANamutkRSTapade'tigatamavagADhametAvade- pradeze jIva pradezAnAmakaikajIvAt, anantajIvAtmakanigodasambandhina ekaikajIvasatkamityarthaH / anena nigodasatkamutkRSTapade yadavagADhaM taddarzitamatha lpabahutvAdigolakasatkaM yattatrAvagADhaM taddarzayati, evaM davvaTThAo savvesi ekkagolajIvANaM / ukkosapayamaigayA hoMti paesA asaMkhaguNA // 18 praznAH / nigodayathA nigodajIvebhyo'saGkhayeyaguNAstatpradezA utkRSTapade'tigatA evaM dravyArthAdravyArthatayA na tu pradezArthatayA savvesiM ti sstttriNshikaa| sarvebhya ekagolagatajIvadravyebhyaH sakAzAdutkRSTapadamatigatA bhavanti pradezA asngkhyaatgunnaaH| iha kilAnantajIvo'pi nigodaH kalpanayA lakSajIvaH, golakazcAsaGkhyAtanigodo'pi kalpanayA lakSanigodaH, tatazca lakSasya lakSaguNane koTIsahasrasaGkhyAH kalpanayA golake jIvA bhavanti, tatpradezAnAM ca lakSaM lakSamutkRSTapade'tigatam, atazcaikagolakajIvasaGkhyayA lakSaguNane koTIkoTIdazakasaGkhyA ekatra pradeze kalpanayA jIvapradezA bhavantIti / golakajIvebhya sakAzAdekatra pradeze'saGkhayeyaguNA jIvapradezA bhavantItyuktamatha tatra guNakArarAzeH parimANanirNayArthamucyate, taM puNa kevaieNaM guNiyamasaMkhejjayaM bhvejjaahi| bhannai / davaTThAi jAvaiyA savvagolatti // 19 // tatpunaranantaroktamutkRSTapadAtigatajIvapradezarAzisambandhi kiyatA kiMparimANenAsaGkhyeyarAzinA guNitaM sadasaMkhejjayaM ti, asaGkhayeyakamasaGkhyAtaguNanAdvArAyAtaM bhavet syAditi?, bhaNyate anottaram, dravyArthatayA na // 886 // Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 887 // tu pradezArthatayA yAvantaH sarvagolakAH sakalagolakAstAvanta iti gamyam, sa cotkRSTapadagataikajIvapradezarAzimantavyaH, sakalagolakAnAM tattulyatvAditi // kiM kAraNamogAhaNatullattA jiyanigoyagolANaM / golA ukkosapaekkajiyapaesehiM to tullA // 20 // kiM kAraNaM ti kasmAtkAraNAdyAvantaH sarvagolAstAvanta evotkRSTapadagataikajIvapradezAH? iti praznaH, atrottaram, avagAhanAtulyatvAt, keSAmiyamityAha, jIvanigodagolAnAm, avagAhanAtulyatvaM caiSAmaGgalAsaGkhayeyabhAgamAtrAvagAhitvAditi praznaH, yasmAdevaMtotti tasmAdolAH sakalalokasambandhina utkRSTapadeya ekasya jIvasya pradezAste tathA tairutkRSTapadaikajIvapradezaistulyA bhavanti / etasyaiva bhAvanArthamucyate, golehi hie loge Agacchai jaM tamegajIvassa / ukkosapaya-gaya-paesa-rAsitullaM havai jmhaa|| 21 // 'golaiH' golAvagAhanApradezaiH, kalpanayA dazasahasrasaGkhyaiH, hRte vibhakte hRtabhAga ityarthaH, loke lokapradezarAzI kalpanayaikakoTIzatapramANe, Agacchati labhyate, yat sarvagolasaGkhyAsthAnam, kalpanayA lakSamityarthaH, tadekajIvasya sambandhinA pUrvoktaprakArataH kalpanayA lakSapramANenaivotkRSTapadagatapradezarAzinA tulyaM bhavati yasmAttasmAdgolA utkRSTapadaikajIvapradezaistulyA bhavantIti prakRtameveti / evaM golakAnAmutkRSTapadagataikajIvapradezAnAM ca tulyatvaM samarthitam, punastadeva prakArAntareNa samarthayati, ahavA logapaese ekkakke Thaviya golamekkakkaM / evaM ukkosapaekkajiyapaesesu mAyati // 22 // athavA lokasyaiva pradeza ekaikasmin sthApaya nidhehi vivakSitasamatvabubhutso! golakamekaikam, tatazcaivamuktakramasthApane utkRSTapadeya ekajIvapradezAste tathA teSu tatparimANeSvAkAzapradezeSvityarthaH,mAnti golA iti gamyam, yAvanta utkRSTapade ekajIvapradezAstAvanto golakA api bhavantItyarthaH, teca kalpanayA kila lakSapramANA ubhye'piiti| atha sarvajIvebhya utkRSTapadajIvapradezA vizeSAdhikA iti bibhaNiSusteSAM sarvajIvAnAM ca tAvatsamatAmAha, golo jIvo ya samA paesao jaM ca savvajIvAvi / hoti 11 zatake uddezaka: 10 lokaadhikaarH| sUtram 423 ekAkAzapradeze jIvapradezAnAmalpabahutvAdipraznAH nigodsstriNshikaa| Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 888 // samogAhaNayA majjhimaogAhaNaM pappa // 23 // golako jIvazca samau pradezato'vagAhanApradezAnAzritya, kalpanayA dvayorapi pradezadazasahasyAmavagADhatvAt, jaM ca tti yasmAcca sarvajIvA api sUkSmA bhavanti samAvagAhanakA madhyamAvagAhanAmAzritya, kalpanayA hi jaghanyAvagAhanA paJcapradezasahasrANyutkRSTA tu paJcadazeti dvayozca mIlanenArDIkaraNena ca dazasahasrANi madhyamA bhavatIti // teNa phuDaM ciya siddhaM egapaesaMmi je jiyapaesA / te savvajItullA suNasu puNo jaha visesahiyA / / 24 // iha kilAsadbhAvasthApanayA koTIzatasaGkhyapradezasya jIvasyAkAzapradezadazasahastrAmavagADhasya jIvasya pratipradezaM pradezalakSaM bhavati, tacca pUrvoktaprakArato nigodavarttinA jIvalakSaNa guNitaM koTIsahasraM bhavati, punarapi ca tadekagolavartinA nigodalakSeNa guNitaM koTIkoTIdazakapramANaM bhavati, jIvapramANamapyetadeva, tathAhi, koTIzatasaMkhyapradeze loke dazasahasrAvagAhinAM golAnAM lakSaM bhavati, pratigolakaM ca nigodalakSakalpanAnnigodAnAM koTIsahastraM pratinigodaM ca jIvalakSakalpanAt sarvajIvAnAM koTIkoTIdazakaM bhavatIti // atha sarvajIvebhya utkRSTapadagatajIvapradezA vizeSAdhikA iti darzyate, jaM saMti kei khaMDA golA logaMtavattiNo anne| bAyaraviggahiehi ya ukkosapayaM jamabbhahiyaM // 25 // yasmAdvidyante kecitkhaNDA golA lokAntavartinaH, annetti pUrNagolakebhyo'pare'to jIvarAziH kalpanayA koTIkoTIdazakarUpaUno bhavati pUrNagolakatAyAmeva tasya yathoktasya bhAvAt, tatazca yena jIvarAzinA khaNDagolakA pUrNIbhUtAH sa sarvajIvarAzerapanIyate'sadbhUtatvAttasya, sa ca kila kalpanayA koTImAnaH, tatra cApanIte sarvajIvarAziH stokataro bhavati, utkRSTapadaM tu yathoktapramANameveti tattvato vizeSAdhikaM bhavati, samatA punaH khaNDagolAnAM pUrNatAvivakSaNAdukteti, tathA bAdaravigrahikaizca-bAdaranigodAdijIvapradezaizcotkRSTapadaM yad, yasmAtsarvajIvarAzerabhyadhikaM tataH sarvajIvebhya utkRSTapade jIvapradezA vizeSAdhikA bhavantIti, iyamatra bhAvanA 11 zatake uddezaka: 10 lokaadhikaarH| sUtram 423 ekAkAzapradeze jIvapradezAnAmalpabahutvAdipraznAH / nigodsstttriNshikaa| // 888 // Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 889 // bAdaravigrahagatikAdInAmanantAnAMjIvAnAM sUkSmajIvAsaGkhyeyabhAgavartinAMkalpanayA koTIprAyasaGkhyAnAMpUrvoktajIvarAzi |11 zatake pramANe prakSepaNena samatAprAptAvapi tasya bAdarAdijIvarAzeH koTIprAyasaGghayasya madhyAdutkarSato'saGkhayeyabhAgasya kalpanayA uddezaka: 10 |lokAzatasaGkhyasya vivakSitasUkSmagolakAvagAhanAyAmavagAhanAdekaikasmiMzca pradeze pratyekaM jIvapradezalakSasyAvagADhatvAllakSasya ca |dhikaarH| zataguNatvena koTIpramANatvAttasyAzcotkRSTapade prakSepAtpUrvoktamutkRSTapadajIvapradezamAnaM koTyA'dhikaM bhavatIti / yasmAdevam, sUtram 423 ekAkAzatamhA savvehiMto jIvehiMto phuDaM gaheyavvaM / ukkosapayapaesA hoMti visesAhiyA niymaa||26|| idameva prakArAntareNa bhAvyate, ahavA pradezajIva pradezAnAmajeNa bahusamA suhamA loe'vagAhaNAe y| teNekokkaM jIvaM buddhIeN virallae loe / / 27 // yato bahusamAH prAyeNa samAnA jIvasaGkhyayA lpabahutvAdikalpanayaikaikAvagAhanAyAM jIvakoTIsahasrasyAvasthAnAt, khaNDagolakairvyabhicAraparihArArthaM ceha bahugrahaNam, sUkSmAH praznAH / nigodasUkSmanigodagolakAH kalpanayA lakSakalpA loke caturdazarajjvAtmake, tathA'vagAhanayA ca samAH, kalpanayA dazasu dazasu sstttriNshikaa| pradezasahasreSvavagADhatvAt, tasmAdekapradezAvagADhajIvapradezAnAM sarvajIvAnAM ca samatAparijJAnArthamekaikaM jIvaMbuddhyA virallae tti kevalisamuddhAtagatyA vistArayelloke, ayamatra bhAvArthaH, yAvanto golakasyaikatra pradeze jIvapradezA bhavanti kalpanayA - koTI 2 dazakapramANAstAvanta eva vistAriteSu jIveSu lokasyaikatra pradeze te bhavanti, sarvajIvA apyetatsamAnA eveti, ata evAha, evaMpi samA jIvA egapaesagayajiyapaesehiM / bAyarabAhullA puNa hoMti paesA viseshiyaa|| 28 // evamapi na kevalaM golo jIvo ya same tyAdinA pUrvoktanyAyena samA jIvA ekapradezagatairjIvapradezairiti, uttarArddhasya tu bhAvanA prAgvadavaseyeti / athaka pUrvoktarAzInAM nidarzanAnyabhidhitsuH prastAvayannAha, tesiM puNa rAsINaM nidarisaNamiNaM bhaNAmi paccakkhaM / suhagahaNagAhaNatthaM ThavaNArAsippamANehiM / / 29 // golANa lakkhamekkaM gole 2 nigoyalakkhaM tu / ekkakke ya nigoe jIvANaM lakkhamekkekkaM / / 30 // koDisayamega 18 Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatya zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 890 // jIvappaesamANaM tameva logss| golanigoyajiyANaM dasa u sahassA smogaaho|| 31 // jIvassekkekkassa ya dasasAhassAvagAhiNo loge| ekkekaMmi paese paesalakkhaM samogADhaM // 32 // jIvasayassa jahanne payaMmi koDI jiyappaesANaM / ogADhA ukkose payaMmi vocchaM paesaggaM / / 33 / / koDisahassajiyANaM koDAkoDIdasappaesANaM / ukkose ogADhA savvajiyA'vettiyA ceva // 34 ||koddii ukkosapayaMmi bAyarajiyappaesapakkhevo / sohaNayamettiyaM ciya kAyavvaM khaMDagolANaM // 35 // utkRSTapade sUkSmajIvapradezarAzerupari koTIpramANo bAdarajIvapradezAnAM prakSepaH kAryaH, zatakalpatvAdvivakSitasUkSmagolakAvagADhabAdarajIvAnAm, teSAM ca pratyeka pradezalakSasyotkRSTapade'vasthitatvAt, tanmIlane ca koTIsadbhAvAditi, tathA sarvajIvarAzermadhyAcchodhanakamapanayaname ttiyaM ciya tti, etAvatAmevakoTIsaGkhayAnAmeva karttavyam, khaNDagolAnAM khaNDagolakapUrNatAkaraNe niyuktajIvAnAM teSAmasadbhAvikatvAditi / eesi jahAsaMbhavamatthovaNayaM karejja rAsINaM / sabbhAvao ya jANijja te aNaMtA asaMkhA vA // 36 // ihArthopanayo yathAsthAnaM prAyaHprAgdarzita eva, aNaMta tti nigode jIvA yadyapilakSamAnA uktAstathA'pyanantAH, evaM sarvajIvA api, tathA nigodAdayo ye lakSamAnA uktAste'pyasaGkhyeyA avaseyA iti // 423 / / ekAdazazate dazamoddezakaH samAptaH // 11-10 // 11 zatake | uddezaka: 10 lokaadhikaarH| | sUtram 423 nigodsstriNshikaa| | uddezakaH 11 kaalaadhikaarH| sUtram 424 vANijyagrAmedUtipalAzakacaityaH, prabhArAgamanam, sudarzanazreSThIparyupAsanA pramANAdicatuHkAlaprakArapraznAH / ||ekaadshshtk ekaadshoddeshkH|| anantaroddezakelokavaktavyatoktA, iha tu lokavarttikAladravyavaktavyatocyate, ityevaMsambaddhasyAsyaikAdazoddezakasyedamAdisUtram 1 teNaM kAleNaM 2 vANiyagAme nAmaM nagare hotthA vannao, dUtipalAse ceie vannaojAva puDhavisilApaTTao, tattha NaM vANiyagAme // 890 // Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 zatake zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 891 // caityaH , nagare sudaMsaNe nAmaM seTThI parivasai addejAva aparibhUe samaNovAsae abhigayajIvAjIve jAva viharai, sAmI samosaDhe jAva parisA uddezaka: 11 pajjuvAsai, tae NaM se sudaMsaNe seTThI imIse kahAe laddhaDhe samANe haTTatuTTe NhAe kaya jAva pAyacchitte savvAlaMkAravibhUsie sAo kAlAgihAopaDinikkhamaisAo gi0 paDittA sakoreMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijamANeNaM pAyavihAracAreNaM mahayA purisavaggurAparikkhitte dhikaarH| sUtram 424 vANiyagAmaM nagaraM majhamajjheNaM niggacchai rattA jeNeva dUtipalAse ceie je0 samaNe bha0 ma0 te. uvA0 te0 u0ttA samaNaM bha0 ma0 vANijyapaMcaviheNaM abhigameNaM abhigacchati, taM0-saccittANaMdavvANaM jahA usabhadatto(za09 u033) jAva tivihAe pajuvAsaNAe pajju / grAmedUti palAzakatae NaM samaNe bha0 ma0 sudaMsaNassa se tIse ya mahatimahAlayAe jAva ArAhae bhavai / tae NaM se sudaMsaNe seTThI samaNassa bha0 ma0 aMtiyaM dhamma soccA nisamma haTThatuTTha0 uThAe uDhei rattA samaNaM bha0 ma0 tikkhutto jAva namaMsittA evaM va0-2 kaivihe NaM bhaMte! kAle prabhorA gamanam, pannatte?, sudaMsaNA! cauvvihe kAle pa0, taMjahA- pamANakAle 1 ahAunivvattikAle 2 maraNakAle 3 addhAkAle 4, 3 se kiM taM sudarzana zreSThIpamANakAle?, 2 duvihe pa0, taMjahA- divasappamANakAle 1 rAippamA0 ya 2, cauporisie divase cauporisiyA rAI bhavai |suutrm paryupAsanA, prmaannaadi424|| catuHkAlateNa mityAdi, pamANakAle tti pramIyate paricchidyate yena varSazatAdi tat pramANaM sa cAsau kAlazceti pramANakAlaH pramANaM prakAra prshnaaH| vA paricchedanaM varSAdestatpradhAnastadartho vA kAlaH pramANakAlo'ddhAkAlasya vizeSo divasAdilakSaNaH, Aha ca duviho / pamANakAlo divasapamANaM ca hoi rAI y| cauporisio divaso rAI cauporisI cev||1|| (dvividhaH pramANakAlo divasapramANazca bhavati raatrishc| catuSpauruSIko divasorAtrizcatuSyauruSIkA caiv||1||) ahAunivvattikAle tti yathA yena prakAreNAyuSo nirvRttibandhanam, tathA yaH kAlo'vasthitiH, asau yathAyurnirvRttikAlonArakAdyAyuSkalakSaNaH, ayaMcAddhAkAla evAyuHkarmAnubhava / Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyA zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 892 // kAlA viziSTaH sarveSAmeva saMsArijIvAnAM syAt, Aha ca neraiyatiriyamaNuyA devANa ahAuyaM tu jaM jennN| kivattiyamanabhave pAleMti 11 zatake ahAukAlo so||1||(nairyiktirygmnujaanaaN devAnAmathAyuryonAnyasmin bhave nirvarttitaM tathA pAlayanti sa ythaa''yusskaalH|| uddezakaH 11 2) maraNakAle tti maraNena viaddhA ziSTaH kAlo maraNakAlo'ddhAkAla eva, maraNameva vA kAlo maraNasya kAlaparyAyatvA-2 |dhikaarH| nmaraNakAlaH, addhAkAle tti samayAdayo vizeSAstadrUpaH kAlo'ddhAkAlaH, candrasUryAdikriyAviziSTo'rddhatRtIyadvIpasamudrAntarvartI / sUtram 425 pramANakAlasamayAdiH, Aha ca samayAvaliyamuhuttA divasaahorattapakkhamAsA y| saMvaccharajugapaliyA sAgaraossappipariyaTTA // 1 // (samaya bhedprshnH| jaghanyotkRSTaAvalikA muhUrto divaso'horAtraM pakSo mAsazca / saMvatsaro yugaM palyaH sAgara utsarpiNI praavrttH||1||) iti // 424 // pauruSIanantaraM catuSpauruSIko divasazcatuSpauruSIkA ca rAtrirbhavatItyuktamatha pauruSImeva prarUpayannAha | divasAdi | tasyakAlA3(apUrNam) ukkosiyA addhapaMcamamuhuttA divasassa vA rAIe vA porisI bhavai jahanniyA timuhuttA divasassa vA rAIe vA porisI | diprshnaaH| bhavai, 4 jadANaMbhaMte! ukko0 addhapaMca(ma)muhattA divasassa vArAIe vA porisI bhavati tadANaM katibhAgamuhuttabhAgeNaM parihAyamANI 2 jaha0 timuhuttA divasassa vA rAIe vA porisI bhavati?, jadANaMja0 timuhuttA divasassa vA rAIe vA porisI bhavai?, sudaMsaNA! jadANaMu0 addhapaMcamamuhuttA divasassa vA rAIevAporisIbhavati tadANaM katibhAgamuhattabhAgeNaM parivaDDamANI 2 u0 addhapaMcamamuhattA divasassa vA rAIevA porisI bhavai tadANaMbAvIsasayabhAgamuhattabhAgeNaM parihAyamANI 2jahanniyA timuhattA divasassa vA rAIe vA porisI bhavai, jadANaMja0 timuhattA divasassa vA rAIevA porisI bhavai tayANaM bAvIsasayabhAgamuhuttabhAgeNaM parivaDDamANI 2 u0 addhapaMcamamuhattA divasassa vArAIevA porisI bhavati / 5kadANaMbhaMte! u0 addhapaMcamamuhattA divasassa rAIevA porisI bha0? kadA vA ja0 timuhuttA divasassa vA rAIe vA porisI bha0?, sudaMsaNA! jadANaM u0 aTThArasamuhutte divase bha0 ja0 duvAlasamuhuttA rAI bha0 . . Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 893 // tadANaM u0 addhapaMcamamuhuttA divasassa porisI bha0 ja0 timuhuttA rAIe porisI bha0, jayA NaM u0 aTThArasamuhuttiArAI bha0 jahannie duvAlasamuhatte divase bhavai tadANaM u0 addhapaMcamamuhuttA rAIe porisI bha0 ja0 timuhattA divasassa porisiibh0|6 kadANaMbhaMte! u0 aTThArasamuhutte divase bha0 ja0 duvAlasamuhuttA rAI bha0? kadA vA u0 aTThArasamuhuttA rAI bha0 jahannae duvAlasamuhutte divase bha0?, sudaMsaNA! AsADhapunnimAe u0 aTThArasamuhutte divase bha0 ja0 duvAlasamuhuttA rAI bha0, posassa punnimAe NaM u0 aTThArasamuhuttA rAI bhavai jahannae duvAlasamuhutte divase bha0 / / 7 atthiNaMbhaMte ! divasAya rAIoyasamA ceva bhavanti?, hatA! atthi, 8 kadANaM bhaMte! divasAya rAIoyasamA ceva bhavanti?, sudaMsaNA! cittAsoyapunnimAsuNaM, etthaNaM divasAya rAIoyasamA ceva bhavanti, pannarasamuhutte divase pannarasamuhuttA rAI bha0 caubhAgamuhuttabhAgUNA caumuhuttA divasassa vA rAIe vA porisI bha0, settaM pamANakAle ||suutrm 425 11 zatake uddezaka: 11 kaalaadhikaarH| sUtram 425 prmaannkaalbhedprshnH| jaghanyotkRSTapauruSIdivasAditasyakAlA dipraznA: ___3 (apUrNam) ukkosiye tyAdi, addhapaMcamuhutta tti, aSTAdazamuhUrtasya divasasya rAtrervA caturtho bhAgo yasmAdarddhapaJcamamuhUrtA navaghaTikA ityarthaH tato'rddhapaJcamA muhUrtA yasyAM sA tathA, timuhutta tti dvAdazamuhUrtasya divasAdezcaturtho bhAgastrimuhUrto / bhavatyatastrayo muhUrtAH SaT ghaTikA yasyAMsA tathA, 4 kaibhAgamuhuttabhAgeNaM ti katibhAgaH katithabhAgastadrUpo muhUrtabhAgaHkatibhAgamuhUrtabhAgastena, katithena muhUrtAzenetyarthaH, bAvIsasayabhAgamuhattabhAgeNaM ti, ihArddhapaJcamAnAM trayANAM ca muhUrtAnAM vizeSaH sAjhe muhUrtaH, saca tryazItyadhikena divasazatena varddhate hIyateca, sacasAGke muhUrtastryazItyadhikazatabhAgatayA vyavasthApyate, tatra ca muhUrte dvAviMzatyadhikaM bhAgazataM bhavatyato'bhidhIyate bAvIse tyAdi, dvAviMzatyadhikazatatamabhAgarUpeNa muhuurtbhaagenetyrthH| 6AsADhapunnimAe ityAdi, ihA''SADhapaurNamAsyAmiti yaduktaM tat paJcasaMvatsarikayugasyAntimavarSApekSayA'vaseyam, yatastatraivA Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 894 // 3.maraNakAla: SADhapaurNamAsyAmaSTAdazamuhUrto divasobhavati, arddhapaJcamamuhUrtAca tattatpauruSI bhavati, varSAntare tu yatra divase kaLasaGkrAnti 11 zatake rjAyate tatraivAsau bhavatIti samavaseyamiti, evaM pauSapaurNamAsyAmapyaucityena vAcyamiti // 7 anantaraM rAtridivasayorvaiSamya- uddezaka: 11 kAlAmabhihitam, atha tayoreva samatAM darzayannAha, atthiNa mityAdi, iha ca cettAsoyapunnimAesuNa mityAdi yaducyate tadvyavahAranayApekSa dhikaarH| nizcayatastu kaLamakarasaGkAntidinAdArabhya yavinavatitamamahorAtraM tasyArddha samA divarAtripramANateti, tatra ca paJcadazamuhUrte / sUtram 426-427 dine rAtrau vA pauruSIpramANaM trayo muhUrtAstrayazca muhUrttacaturbhAgA bhavanti, dinacaturbhAgarUpatvAttasyAH, etadevAha caubhAge tyAdi, 2.yathA''yu nirvRtikAla: caturbhAgarUpo yo muhUrttabhAgastenonA caturbhAgamuhUrtabhAgonA catvAro muhUrtA yasyAM pauruSyAM sA tatheti / / 425 // 9se kiM taM ahAunivvattikAle?, ahA02 jannaM jeNaM neraieNa vA tirikkhajoNieNa vA maNusseNa vA deveNa vA ahAuyaM 4.addhAkAla: tasya samayAnivvattiyaM settaM pAlemANe ahAuni0 / 10 se kiMtaM maraNakAle?, 2jIvovA sarIrAo, sarIraM vA jIvAo, settaM maraNakAle // 11 valikAdise kiMtaM addhAkAle?, 2 aNegavihe pa0, seNaM samayaTThayAe Avaliya0 jAva ussappiNI / esaNaM sudaMsaNA! addhA dohAracchedeNaM bhedaH tatprayojano chinjamANIjAhe vibhAgaMno havvamAgacchai settaMsamae, samayaTThayAe asaMkhejANaMsamayANaMsamudayasamiisamAgameNaMsA egA Avaliyatti nairayikAdInAM pavucar3a, saMkhejAo Ava0 jahA sAliuddesae jAvasAgarovamassa uegassa bhave parimANaM / 12 eehiNaMbhaMte! paliovamasAgarovamehiM sthityAdikiM payoyaNaM?, sudaMsaNA! eehiM paliovamasAga0 neraiyatirikkhajoNiyamaNussadevANaM AuyAI mavijaMti / / sUtram 426 // 13neraiyANaMbhaMte! ke0 kAlaM ThiI pa0?, evaM ThiipadaM niravasesaMbhA0 jAva aja0maNukko0 tettIsaM sAgarovamAiM ThitI p0||suutrm // 894 // 427 // 9 se kiM taM ahAunivvattiyakAla ityAdi, iha ca jeNaM ti sAmAnyanirdeze tatazca yena kenacinnArakAdyanyatamena, ahAuyaM praznAH / Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 kAlA // 895 // palyo sAga0 kSayApacaya balarAja nivvattiyaM ti yatprakAramAyuSkaM jIvitamantarmuhUrtAdi yathA''yuSkaM nirvartitaM nibaddham / 10 jIvo vA sarIre tyAdi, jIvo vA 11 zatake zarIrAt, zarIraM vA jIvAdviyujyata iti zeSaH, vAzabdau zarIrajIvayoravadhibhAvasyecchAnusAritApratipAdanArthAviti // 11 se uddezakaH 11 kiM taM addhAkAla ityAdi, addhAkAlo'nekavidhaH prajJaptastadyathA samayaTThayAe tti samayarUpo'rthaH samayArthastadbhAvastattA tayA , dhikaarH| samayabhAvenetyarthaH, evamanyatrApi, yAvatkaraNAnmuhuttaTThayAe ityAdidRzyamiti / athAnantaroktasya samayAdikAlasya svarUpa sUtram 428 mabhidhAtumAha, esa Na mityAdi, eSA'nantaroktotsarpiNyAdikA, addhA dohAraccheyaNeNaM ti dvau hArau bhAgau yatra chedane dvidhA vA kAraH karaNaM yatra taddvihAraM dvidhAkAraM vA tena, jAhe tti yadA tadA samaya iti zeSaH setta mityAdi nigamanam / asaMkhejANa hetukathane tasyapUrvamityAdi, asaGkhacAtAnAM samayAnAM sambandhino ye samudayA vRndAni teSAM yAH samitayo mIlanAni tAsAM yaH samAgamaH bhvkthaa| saMyogaH sa samudayasamitisamAgamastena yatkAlamAnaM bhavatIti gamyate, saikAvaliketi procyate, sAliuddesae tti SaSThazatasya / prbhaavtiisptmoddeshke||426||plyopmsaagropmaabhyaaN nairayikAdInAmAyuSkANi mIyanta ityuktamatha tadAyuSkamAnameva prajJApayannAha siMhasvapnaneraiyANa mityAdi, ThitipayaM ti prajJApanAyAM caturthaM (pa0168-178) padam // 427 // 14 atthiNaM bhaMte! eesiMpaliovamasAgarovamANaMkhaeti vA avacayeti vA?, haMtA atthi, 15 sekeNatuNaM bhaMte! evaM vu0 asthi NaM eesi NaM paliovamasA0 jAva avacayeti vA? / evaM khalu sudaMsaNA! teNaM kAleNaM 2 hatthiNAgapure nAmaM nagare hotthA vannao, vrdhaapnaadi| sahasaMbavaNe ujANe vannao, tatthaNaMhatthiNAgapure nagare bale nAmaMrAyA hotthA vannao, tassaNaMbalassaranno pabhAvaInAma devI hotthA sukumAla0 vannao jAva vihri| tae NaM sA pabhAvaI devI annayA kayAI taMsi tArisagaMsi vAsagharaMsi anbhiMtarao sacittakamme bAhirao dUmiyaghaTThamaDhe vicittaullogacilligatale maNirayaNapaNAsiyaMdhayAre bahusamasuvibhattadesabhAepaMcavanna-sarasa-surabhi-mukka darzana:svapnapAThakagarbharakSaNa putrajanma // 895 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 896 // puppha-puMjovayAra kalie kAlAguru-pavara-kuMdurukka-turukka-dhUva-maghamaghaMta-gaMdhuddhayAbhirAme sugaMdhivaragaMdhie gaMdhavaTTibhUe taMsi tArisagaMsisayaNijaMsi sAliMgaNavaTTie ubhao vibboyaNe duhao unnae majheNayagaMbhIre gaMgA-puliNa-vAluya-uddAla-sAlisae uvaciya-khomiya-dugulla-paTTa-paDicchanne suviraiya-rayattANe rattaMsuya-saMvue suramme AiNa-garUya-bUra-NavaNIya-tUlaphAse sugaMdhavara-kusuma-cunna-sayaNovayAra kalie addharattakAlasamayaMsi suttajAgarA ohIramANI 2 ayameyArUvaM orAlaM kallANaM sivaM dhannaM maMgalaM sassirIyaM mahAsuviNaM pAsittANaM paDibuddhA 16 hAra-rayaya-khIrasAgara-sasaMka-kiraNa-dagaraya-rayaya-mahAsela-paMDurataroruramaNijapecchaNijjaM thira-laTTha-pauTTha-vaTTa-pIvara-susiliTTha-visiTTha-tikkha-dADhA-viDaMbiya-muhaM parikammiya jaccakamalakomala-mAiya-sobhaMta-laTTha-uTuMrattuppala-patta-mauya-sukumAla-tAlujIhaM mUsAgaya-pavara-kaNaga tAviyaAvattAyaMta-vaTTa-taDivimala-sarisa-nayaNaM visAla-pIvaroruM paDipunna-vimalakhaMdhaM miu-visaya- suhuma-lakkhaNa-pasattha-vicchinna-kesarasaDovasobhiyaM Usiya-sunimmiya-sujAya-apphoDiyalaMgUlaM somaM somAkAraM lIlAyaMtaM jaMbhAyaMtaM nahayalAoovayamANaM niyayavayaNa-mativayaMta sIhaM suviNe pAsittANaM paDibuddhA / 17 taezaMsA pabhAvatI devI ayameyArUvaM orAlaM jAvasassirIyaM mahAsuviNaM pAsittANaM paDibuddhA samANI haTThatuTTha jAva hiyayA dhArAhaya-kalaMba-pupphagaM piva samUsasiyaromakUvA taM suviNaM ogiNhati rattA sayaNijAo abbhuDhei sa0a0ttA aturiyama-cavala-masaMbhatAe avilaMbiyAe rAyahaMsa-sarisIe gaIejeNeva balassa ranno sayaNijje te. uvA0 te uttA balaM rAyaM tAhiM iTThAhiM kaMtAhiM piyAhiM maNunnAhiM maNAmAhiM orAlAhiM kallANAhiM sivAhiM dhannAhiM maMgallAhiM sassirIyAhiM miyamahuramaMjulAhiM girAhiM saMlavamANI 2 paDiboheti rattA baleNaM rannA abbhaNunnAyA samANI nANAmaNirayaNabhatticittaMsi bhaddAsaNaMsi NisIyati rattA AsatthA vIsatthA suhAsaNavaragayA balaM rAyaM tAhiM iTThAhiM kaMtAhiM jAva saMlavamANI 2 evaM va0 11 zatake uddezakaH 11 kaalaadhikaarH| sUtram 428 palyo sAga0 kSayApacayahetu kathane tsypuurvbhvkthaa| balarAjaprabhAvatIsiMhasvapnadarzana: svapnapAThakagarbharakSaNa putrjnmvrdhaapnaadi| // 896 // Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 897 // evaM khalu ahaM devANuppiyA! ajja taMsi tArisagaMsi sayaNijjaMsi sAliMgaNa taM ceva jAva niyaga-vayaNa-maivayaMtaM sIhaM suviNe pAsittANaM paDibuddhA, taNNaM devANu0! eyassa orAlassa jAva mahAsuviNassa ke manne kallANe phalavittivisese bhavissai?, taeNaM se bale rAyA pabhAvaIe devIe aMtiyaM eyamaDhe soccA nisamma haTTatuTTha jAva hayahiyaye dhArAhaya-nIva-surabhi-kusuma-caMcumAlaiyataNuya-Usaviya-romakUve taMsuviNaM ogiNhai rattAIhaM pavissaiIhaM pattA appaNosAbhAvieNaM maipuvvaeNaM buddhivinnANeNaM tassa suviNassa atthoggahaNaM karei tassa su0a02ttA pabhAvaiM deviMtAhiM iTThAhiM kaMtAhiM jAva maMgallAhiM miyamahurasassi0 saMlavamANe 2 evaM va0-19 orAle NaM tume devI! suviNe diDhe kallANe NaM tume jAva sassirIe NaM tume devI! su0 diDhe ArogatuTThidIhAukallANamaMgallakAraeNaM tume devI! su0 diDhe atthalAbho devANuppie! bhogalAbho devANu0! puttalAbho devANu0! rajalAbho devANu0! evaM khalu tumaM devANu0! NavaNhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM addhaTThamANa rAiMdiyANaM viikvaMtANaM amhaM kulakeuM kuladIvaM kulapavvayaM kulavaDeMsayaM kulatilagaM kulakittikaraM kulanaMdikaraM kulajasakaraM kulAdhAraM kulapAyavaM kulavivaddhaNakaraM sukumAlapANipAyaM ahINa (paDi)punnaM paMciMdiyasarIraMjAva sasisomAkAraM kaMtaM piyadasaNaMsurUvaM devkumaarsmppbhNdaargNpyaahisi|20 se'viyaNaM dArae ummukkabAlabhAve vinAyapariNayamitte jovvaNagamaNuppatte sUre vIre vikvaMte vitthinnaviulabalabAhaNe rajjavaI rAyA bhavissai, taM urAle NaM tume jAva sumiNe diDhe AroggatuTThi jAva maMgallakArae NaM tume devI! su0 diutti kaTTha pabhAvatiM deviM tAhiM iTThAhiM jAva vaggUhiM doccaMpi taccaMpi aNuvUhati / taeNaM sA pabhAvatI devI balassa ranno aMtiyaM eyamaDhe soccA nisamma haTTatuTTha0 karayala jAva evaM va0- evameyaM devANu0! tahameyaM devANu0! avitahameyaM devANu0! asaMdiddhameyaM de icchiyameyaM devANu0! paDicchiyameyaM devANu0! i0paDi0 devANula! se jaheyaM tujhe vadaha ttikaTTha taM suviNaM samma paDicchai rattA baleNaM rannA abbhaNunnAyA samANI NANAmaNirayaNabhatticittAo bhaddAsaNAo 11 zatake | uddezaka: 11 kaalaadhikaarH| sUtram 428 palyo0sAga0 kSayApacayahetu kathane tsypuurvbhvkthaa| balarAjaprabhAvatIsiMhasvapnadarzana:svapnapAThakagarbharakSaNa putrjnmvrdhaapnaadi| // 897 // Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 898 // abbhuDhei rattA aturiyamacavala jAva gatIejeNeva sae sayaNijje te. uvA0 te0 u0ttA sayaNijjaMsi nisIyati rattA evaM va0- mA me se uttame pahANe maMgalle suviNe annehiM pAvasumiNehiM paDihammissai ttikaTTha devagurujaNasaMbaddhAhiM pasatthAhiM maMgallAhiM dhammiyAhiM kahAhiM suviNajAgariyaMpaDijAgaramANI 2 viharati / 21 taeNaM se bale rAyA koDuMbiyapurise saddAvei rattA evaMva0-khippAmeva bho devANu0! anja savisesaM bAhiriyaM uvaTThANasAlaM gaMdhodayasittasuiyasaMmaji-ovalittaM sugaMdhavarapaMcavannapupphovayArakaliyaMkAlAgurupavarakuMdurukkajAva gaMdhavaTTibhUyaM kareha ya karAveha ya rattAsIhAsaNaMraeha rattA mametaMjAva paJcappiNaha, taeNaM te koDuMbiya jAva paDisuNettA khippAmeva savisesaMbAhiriyaM uvaTThANasAlaM jAva paJcappiNaMti, 22 taeNaM se bale rAyA pacUsakAlasamayaMsisayaNijAo abbhuDhei sa0 attApAyapIDhAopaccoruhai pA0pa0ttA je0 aTTaNasAlA te. uvA0 aTTaNasAlaM aNupavisai jahA uvavAie taheva aTTaNasAlA ta0 majaNaghare jAva sasivva piyadasaNe naravaI majaNagharAopaDinikkhamai rattAje0 bAhiriyA uvaTThANasAlA te0 uvA0 te. uttA sIhAsaNavaraMsi puracchAbhimuhe nisIyai rattA appaNo uttarapuracchime disIbhAe aTThabhaddAsaNAIseyavatthapacutthuyAiM siddhatthagakayamaMgalovayArAI rayAvei rattA appaNo adUrasAmaMte NANAmaNirayaNamaMDiyaM ahiyapecchaNijjaM mahagyavarapaTTaNuggayaM sahapaTTabahubhattisayacittatANaM IhA-miya-usabha-jAvabhatticittaM abhiMtariyaM javaNiyaM aMchAvei rattA nANAmaNirayaNabhatticittaM accharayamauyamasUragocchagaM seyavatthapaJcutthuyaM aMgasuhaphAsuyaM sumauyaM pabhAvatIe devIe bhaddAsaNaM rayAvei rattA ko purise saddAvei rattA evaM va0- 23 khippAmeva bho devANu0! aTuMgamahAnimittasuttatthadhArae vivihasatthakusale suviNalakkhaNapADhae saddAveha, tae NaM te ko purisA jAva paDisuNettA balassa ranno aMtiyAopaDinikkhamai rattA sigdhaM turiyaMcavalaM caMDaM veiyaM hathiNapuraM nagaraM majjhamajheNaM je. tesiM suviNalakkhaNapADhagANaM gihAI te0 uvA0 te0 u0ttA te suviNalakkhaNapADhae saddAveti / taeNaM te suviNala0 balassa ranno 11 zatake uddezaka: 11 kaalaadhikaarH| sUtram 428 palyo0sAga0 kSayApacayahetu kathane tsypuurvbhvkthaa| balarAjaprabhAvatIsiMhasvapnadarzana:svapnapAThakagarbharakSaNa putrjnmvrdhaapnaadi| // 898 // Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 899 // ko purisehiM saddAviyA samANA haTThatuTTha0 NhAyA kayajAva sarIrA-siddhattha-gahariyAliyA-kayamaMgalamuddhANA saehiM 2 gihehito niggacchaMti sa0 2ttA hatthiNApura nagaraMmajjhamajjheNaMje0 balassaranobhavaNavaravaDeMsaete. uvA0 te0 u0ttA bhavaNavaraDeMsagapaDiduvAraMsi egao milaMti rattA je. bA. uvaTThANasAlA te. uvA0 te0 u0ttA karayala0 balarAyaM jaeNaM vijaeNaM vaddhAveMti / tae NaM suviNalakkhaNapADhagA baleNaMrannA vaMdiyapUiyasakkAriyasammANiyA samANA patteyaM 2 puvvannatthesubhaddAsaNesu nisIyaMti, taeNaM se bale rAyA pabhAvatiM deviMjavaNiyaMtariyaM ThAvei rattA pupphaphalapaDipunnahatthepareNaM viNaeNaM te suviNalakkhaNapADhae evaMva0- evaM khalu devANu0! pabhAvatI devI aja taMsi tArisagaMsi vAsagharaMsi jAva sIhaM su0 pAsittANaM paDibuddhA taNNaM devANu0! eyassa orAlassa jAva ke manne kallANe phalavittivisese bhavissai?, tae NaM suviNala0 balassa ranno aMtiyaM eyamadraM soccA nisamma haTTatuTTha0 taM suviNaM ogiNhai rattAIhaM aNuppavisai rattA tassa suviNassa atthoggahaNaM karei tassa. su0a02ttA annamanneNaMsaddhiM saMcAleMti rattA tassa suviNassa laddhaTThA gahiyaTThA pucchiyaTThA viNicchiyaTThA abhigayaTThA balassa ranno purao suviNasattAI uccAremANA u02 evaM va0- evaM khalu devANula! amhaM suviNasatthaMsi bAyAlIsaM su0 tIsaM mahAsu0 bAvattari savvasuviNA diTThA, tattha NaM devANu0! titthagaramAyaro vA cakkavaTTimAyarovA titthagaraMsivAcakavaTTisivAganbhaMvaktramANaMsi eesiMtIsAe mahAsuviNANaM ime coddassa mahAsuviNe pAsittANaM paDibu0, taMjahA-gaya-vasaha-sIha-abhiseya-dAma-sasi-diNaya jhayaM kuNbhN| paumasara-sAgara-vimANa-bhavaNa-rayaNuccaya sihiM ca 14 // 1 // vAsudevamAyaro vA vAsudevaMsi ganbhaM vakkamamANaMsi eesiMcohasaNhaM mahAsu0 annayare satta mahAsu0 pAsittANaM paDi0, baladevamA0 vA baladevaMsi ganbhaM vakka0 eesiM coisaNhaM mahAsu0 a0 cattAri mahAsuviNe pAsittA NaM paDi0, maMDaliyamA0 vA maMDaliyaMsi ganbhaM vakka0 etesiNaMcaudasaNhaM mahAsu0 a0 egaMmahAsuviNaM pAsittANaM paDi0, ime yaNaM devANu0! pabhAvatIe de0 ege |11 zatake | uddezakaH 11 kaalaa|dhikaarH| | sUtram 428 | palyo0sAga0 | kSayApacayahetu kathane tsypuurvbhvkthaa| | balarAja| prabhAvatIsiMhasvapnadarzanaHsvapna| pAThaka| garbharakSaNa putrjnmvrdhaapnaadi| // 899 // Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 900 // mahAsu0 diDhe, taM orAle NaM devANu0! pabhAvatIe de0 su0 diTTe jAva AroggatuTTha jAva maMgallakArae NaM devANu! pabhAvatIe de0 su0 diDhe , atthalAbho devANu0! bhoga0 putta0 rajjalAbho devANu0!, evaM khalu devANu0! pabhAvatI devI navaNhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM jAva vItikaMtANaM tumhaM kulakeuM jAva payAhiti, se'viya NaM dArae ummukkabAlabhAve jAva rajjavaI rAyA bhavissai aNagAre vA bhAviyappA, taM orAle NaM devANu0! pabhAvatIe de. su0 diDhe jAva Arogga-tuTTha(TThi)dIhAuya-kallANajAva diDhe / 24 taeNaM se bale rAyA suviNalakkhaNapADhagANaM aMtie eyamaDhe soccA nisamma haTThatuTTha karayala jAva kahate suviNala evaMva0- evameyaM devANu!jAva se jaheyaM tubbhe vadahattikaTutaM suviNaMsamma paDicchai taM0 su0sattA suviNalakkhaNapADhae viuleNaM asaNapANakhAimasAimapupphavatthagaMdhamallAlaMkAreNaM sakkAreti saMmANeti rattA viulaM jIviyArihaM pIidANaM dalayati rattA vipulaM 2 paDiva(vi)sajeti rattA sIhAsaNAo abbhuDhei sI0 rattAje0 pabhAvatI devI te0 uvA0 te. u0ttA pabhAvatI devIM tAhiM iTThAhiM kaMtAhiM jAva saMlavamANe 2 evaM va0- evaM khalu devANu0! suviNasatthaM si bAyAlIsaM suviNA tIsaM mahAsu. bAvattari savvasu0 diTThA, tattha NaM devANu ! titthagaramAyaro vA cakkavaTTimAyaro vA taMceva jAva annayaraMegaMmahAsuviNaM pAsittA NaM paDi0, ime yaNaM tume devANu0! ege mahAsu0 diDhe taM orAle tume devI! su0 diDhe jAva rajjavaI rAyA bhavi0 aNa0 vAbhAviyappA, taM orAleNaM tume devI! su0 diDhe jAva diDhe ttikaTTha pabhAvatiM deviMtAhiM iTThAhiM kaMtAhiM jAvadoccaMpi tacaMpi aNubUhai, 25 taeNaMsA pabhAvatI devI balassaranno aMtiyaM eyamaTuMsoccA nisamma haTTatuTThakarayalajAva evaM va0- eyameyaM devANu0! jAvataMsu0 samma paDicchati taMsu0sa0pa0ttA baleNaM rannA abbhaNunnAyA samANI nANAmaNirayaNabhatticitta jAva abbhuDheti aturiyamacalajAvagatIeje0 sae bhavaNe te uvA0 te0 u0ttA sayaM bhavaNamaNupaviTThA / 26 taezaMsA pabhAvatI devI NhAyA kayabalikammA jAva savvAlaMkAravibhUsiyA taMgabhaMNAisIehiM nAiuNhehiMnAitittehiM nAikaDuehiMnAikasAehiMnAiaMbilehiM 11 zatake uddezaka: 11 kaalaadhikaarH| sUtram 428 palyo0sAga0 kSayApacayahetukathane tsypuurvbhvkthaa| balarAjaprabhAvatIsiMhasvapnadarzana:svapnapAThakagarbharakSaNa putrjnmvrdhaapnaadi| // 900 // Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 901 // nAimahurehiM uubhayamANasuhehiM bhoyaNacchAyaNagaMdhamallehiM jaM tassa gabbhassa hiyaM mitaM patthaM gabbhaposaNaM taM dese ya kAle ya AhAramAhAremANI vivittamauehiM sayaNAsaNehiM pairikkasuhAe maNANukUlAe vihArabhUmIe pasatthadohalA saMpunna0 sammANiya0 avamANiya0 vocchinna0 vavaNIya dohalA vavagayarogamohabhayaparittAsA taM ganbhaM suhaMsuheNaM parivahati / tae NaM sA pabhAvatI devI navaNhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM addhaTThamANa rAiMdiyANaM vItikvaMtANaM sukumAlapANipAyaM ahINapaDipunnapaMciMdiyasarIraM lakkhaNavaMjaNaguNovaveyaM jAva sasisomAkAraM kaMtaM piyadaMsaNaM surUvaMdArayaM pyaayaa|27 tae NaM tIse pabhAvatIe devIe aMgapaDiyA-riyAo pabhAvatiM deviM pasUrya jANettA jeNeva bale rAyA te0 uvA0 te0 u0ttA karayala jAva balaM rAyaMjaeNaM vijaeNaM vaddhAveMti ja0 vi0 vattA evaM va0- evaM khalu devANu0! pabhAvatI piyaTThayAe piyaM nivedemo piyaM bhe bhvu| taeNaM se bale rAyA aMgapaDiyAriyANaM aMtiyaM eyamaTuM soccA nisamma haTThatuTTha jAva dhArAhayaNIva jAvaromakUve tAsiM aMgapaDiyAriyANaM mauDavajaM jahAmAliyaM omoyaMdalayati rattAsetaM rayayAmayaM vimalasalilapunnaM bhiMgAraM ca giNhai rattA matthae dhovai ma0 dhovittA viulaM jIviyArihaM pIidANaM dalayati pI0 dattA sakkAreti sammANeti // sUtram 428 // 14 atha palyopamasAgaropamayoratipracurakAlatvena kSayamasambhAvayan praznayannAha, atthi Na mityAdi, khaye tti sarvavinAzaH, avacae tti dezato'pagama iti ||15ath palyopamAdikSayaM tasyaiva sudarzanasya caritena darzayannidamAha, evaM khalu sudaMsaNe tyAdi, taMsi tArisagaMsi tti tasmiMstAdRzake vaktumazakyasvarUpe puNyavatAM yogya ityarthaH, dUmiyaghaTTamaTTha tti dUmitaM dhavalitaM ghRSTaM komalapASANAdinA'ta eva mRSTaM masRNaM yattattathA tasmin, vicittaulloyacilliyatale tti vicitro vividhacitrayukta ulloka uparibhAgo yatra cilliyaM ti dIpyamAnaMtalaM cAdhobhAgo yatra tattathA tatra, paMcavanna-sarasa-surabhi-mukka-puppha-puMjovayAra-kalie tti 11 zatake uddezakaH 11 kaalaadhikaarH| sUtram 428 palyo sAga0 kSayApacayahetu kathane tsypuurvbhvkthaa| balarAjaprabhAvatIsiMhasvapnadarzana:svapnapAThakagarbharakSaNa putrjnmvrdhaapnaadi| // 901 // Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 902 // paJcavarNena sarasena surabhiNA ca muktena kSiptena, puSpapuJjalakSaNenopacAreNa pUjayA kalitaM yattattathA tatra kAlAguru-pavara-kuMdurukka- 11 zatake turukka-dhUva-maghamaghaMta-gaMdhuddhayA-bhirAme tti kAlAguruprabhRtInAM dhUpAnAM yo maghamaghAyamAno gandha udbhUta uddhRtastenAbhirAmaM ramyaM uddezakaH 11 kAlAyattattathA tatra, kundurukkA cIDA, turukkaM silhakam, sugaMdhivaragaMdhietti sugandhayaH sadgandhAH,varagandhA varavAsAH santi yatra tattathA / dhikaarH| tatra, gaMdhavaTTibhUe tti saurabhyAtizayAdgandhadravyaguTikAkalpe sAliMgaNavaTTie tti sahAliGganavA zarIrapramANopadhAnena yattattathA sUtram 428 palyo0sAga0 tatra, ubhao vibboyaNa ubhayataH ziro'ntapAdAntAvAzritya vibboyaNa upadhAnake yatra tattathA tatra, duhao unnae ubhayata unnate kSayApacayamajjhe-Naya-gaMbhIre madhye nataM ca nimnaM gambhIraM ca mahattvAdyattattathA tatra, athavA madhyena ca, madhyabhAgena ca gambhIre yattattathA, hetu kathane tasyapUrva(paNNatta) gaMDavibboyaNe tti kvacidRzyate tatra ca suparikarmitagaNDopadhAna ityarthaH, gaMgA-puliNa-vAlu-uddAla-sAlisaegaGgA- bhvkthaa| pulinavAlukAyA yo'vadAlo'vadalana pAdAdinyAse'dhogamanamityarthaH, tena sadRzakamatimRdutvAdyattattathA tatra, dRzyate ca balarAja prabhAvatIhaMsatUlyAdInAmayaM nyAya iti, uvaciya-khomiyadugulla-paTTa-paDicchAyaNe, uvaciya tti parikarmitaM yat kSaumikaM dukUlaM kArpAsika- siMhasvapnamatasImayaM vA vastraM yugalApekSayA yaH paTTaH zATaka : sa, praticchAdanamAcchAdanaM yasya tattathA tatra, suviraiya-rayattANe suSTha darzana:svapna pAThakaviracitaM racitaM rajastrANamAcchAdanavizeSo'paribhogAvasthAyAM yasmiMstattathA tatra, rattaMsuya saMvue raktAMzukasaMvRte mazakagRhA garbharakSaNa bhidhAnavastravizeSAvRte, AiNa-garUya-bUra-navaNIya-tUlaphAse, AjinakaMcarmamayo vastravizeSaH, saca svabhAvAdatikomalo putrajanma vrdhaapnaadi| bhavati, rUtaM ca karpAsapakSma, bUraM ca vanaspativizeSaH, navanItaM camrakSaNam, tUlazcArkatUla iti dvandvastata eSAmiva sparzo ysy| tattathA tatra, sugaMdha-vara-kusuma-cunna-sayaNovayAra-kalie tti sugandhIni yAni varakusumAni cUrNA etavyatiriktatathAvidhazayanopacArAzca taiH kalitaM yattattathA tatra, addharatta-kAla-samayaMsi tti samayaH samAcAro'pi bhavatIti kAlena vizeSitaH, // 902 // Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 | // 903 // kAlarUpaHsamaya: kAlasamayaH, sacAnarddharAtrirUpo'pi bhavatItyato'rddharAtrizabdena vizeSitastatazcArddharAtrarUpa: kAlasamayo'- 11 zatake rddharAtrakAlasamayastatra, suttajAgara ti nAtisuptA nAtijAgareti bhAvaH kimuktaM bhavati?ohIramANI tti pracalAyamAnA, uddezakaH 11 kAlAorAlAdivizeSaNAni pUrvavat, suviNe ttisvapnakriyAyAma, 16 hAra-rayaya-khIrasAgara-sasaMka-kiraNa-dagaraya-rayaya-mahAselapaMDurataro- dhikaarH| ru-ramaNijja-pecchaNijjaM hArAdaya iva pANDurataro'tizuklaH, ururvistINaH, ramaNIyo ramyo'ta eva prekSaNIyazca darzanIyo yaH sa sUtram 428 | palyo0sAga0 tathA tam, iha ca rajatamahAzailo vaitADhya iti, thira-laTTha-pauTTha-vaTTa-pIvara-susiliTTha-visiTTha-tikkhadADhA-viDaMbiyamuMha | kSayApacaya hetu kathane sthirAvaprakampo, laSTau manojJau, prakoSThau karpUrAgretanabhAgau yasya sa tathA tam, vRttA vartulAH, pIvarAH sthUlAH, suzliSTAna tasyapUrvaavizarvarAH, viziSTA varAH, tIkSNA bhedikA yA daMSTrAstAbhiH kRtvA viDambitaM mukhaM yasya sa tathA tataH karmadhArayo'tastam, |bhvkthaa| parikammiya-jaccakamala-komalamAiya-sohaMta-laTThauTuMparikarmitaM kRtaparikarma yajjAtyakamalaM tadvatkomalau, mAtriko pramANopapannau, | balarAja |prabhAvatIzobhamAnAnAM madhye laSTau manojJI, oSThau dazanacchadau yasya sa tathA tam, rattuppala-patta-mauya-sukumAla-tAlajIhaM raktotpala- | siMhasvapna darzanaHsvapna(r) patravanmRdUnAM madhye sukumAle tAlujihve yasya sa tathA tam, vAcanAntare tu rattuppala-pattamauya sukumAlatAlu nillAliya-ggajIha mahuguliyA-bhisaMta-piMgalacchaMti tatra caraktotpalapatravat sukumAlaM tAlu nirlAlitAgrA ca jihvA yasya sa tathA taM madhuguTikAdi | garbharakSaNa | putrajanmavat, bhisaMta tti dIpyamAne piGgale akSiNI yasya sa tathA tam, mUsA-gaya-pavarakaNaga-tAviya-AvattAyaMta-vaTTa-taDi-vimala- vrdhaapnaadi| sarisanayaNaM mUSA svarNAditApanabhAjanam, tadgataM yatpravarakanakam, tApitaM kRtAgnitApam, AvatattAyaMta tti, Avarta kurvANaM. tadvadye varNato vRtte ca taDidiva vimale ca sadRze ca paraspareNa nayane locane yasya sa tathA tam, visAla-pIvaro-ru-paDipunna-vipulakhadhaM vizAle vistIrNe, pIvare upacite,UrUMjane yasya paripUrNo vipulazca skandho yasya sa tathA tam, miuvisayasuhamalakkhaNa pAThaka // 903 // Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatya zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 904 // sUtram 428 palyo0sAga0 kSayApacaya bhvkthaa| | balarAja pasatthavicchinnakesarasaDovasohiyaM mRdavaH, visada tti spaSTAH sUkSmAH, lakkhaNapasattha tti prazastalakSaNAH, vistIrNAH pAThAntareNa 11 zatake vikIrNA yAH kezarasaTAH skandhakezacchaTAstAbhirupazobhito yaH sa tathA tam, Usiya-sunimmiya-sujAya-apphoDiya-laMgUlaM, uddezaka: 11 kAlAucchritamUrdhIkRtam, sunirmitaM suSThavadhomukhIkRtam, sujAtaM zobhanatayA jAtamAsphoTitaM ca bhUmAvAsphAlitaM lAgalaM yena sa. dhikaarH| tathA tam // 17 aturiyamacavalaM ti dehamanazcApalyarahitaM yathA bhavatyevam, asaMbhaMtAe tti, anutsukayA, rAyahaMsasarisIe tti rAjahaMsagatisadRzyetyarthaH, Asattha tti, AzvastA gatijanitazramAbhAvAt, vIsattha tti vizvastA saGkobhAbhAvAdanutsukA vA, suhAsaNavaragaya tti sukhena sukhaM vA zubhaM vA''sanavaraM gatA yA sA tathA, dhArAhaya-nIva-surahi-kusuma-caMcumAlaiya-taNu tti hetukathane tasyapUrvadhArAhatanIpasurabhikusumamiva, caMcumAlaiya tti pulakitA tanuH zarIraM yasya sa tathA, kimuktaM bhavati? Usaviya-romakUve tti, ucchritAni romANi kUpeSu tadrandhreSu yasya sa tathA, maipuvveNaM tti, Abhinibodhikaprabhavena buddhivinnANeNaM timativizeSabhUtotpatti prabhAvatIkyAdibuddhirUpaparicchedena, atthoggahaNaM ti phalanizcayam, 19 Arogga-tuTThi-dIhAu-kallANa-maMgallakArae NaM ti, iha siMhasvapna darzana:svapnakalyANAnyarthaprAptayaH, maGgalAnyanarthapratighAtAH, atthalAbho devANuppie! bhaviSyatIti zeSaH, kulakeuM ti ketuzcihna dhvaja ityanarthAntaraM keturiva keturadbhutatvAt kulasya ketuH kulaketustam, evamanyatrApi, kuladIvaM ti dIpa iva dIpaH prakAzakatvAt, garbharakSaNa kulapavvayaM ti parvato'nabhibhavanIyasthirAzrayatAsAdharmyAt, kulavaDeMsayaM ti kulAvataMsakaM kulasyAvataMsakaH zekhara uttamatvAt, kulatilayaM ti tilako vizeSako bhUSakatvAt, kulakittikaraM ti, iha kIrttirekadiggAminI prasiddhiH, kulanaMdikaraM ti // 904 // tatsamRddhihetutvAt, kulajasakara ti, iha yazaH sarvadiggAmI prasiddhivizeSaH, kulapAyavaM ti pAdapazcAzrayaNIyacchAyatvAt, kulavivaDDaNakaraM ti vividhaiH prakArairvarddhanaM vivardhanaM tatkaraNazIlam, ahINa-putra-paMciMdiya-sarIraM ti, ahInAnisvarUpataH pUrNAni pAThaka putrjnmvrdhaapnaadi| Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 905 // kAlA bhvkthaa| balarAja saGkhyayA, puNyAni vA pUtAni paJcendriyANi yatra tattathA tadevaMvidhaM zarIraM yasya sa tathA tam, yAvatkaraNAllakkhaNa-vaMjaNa- 11 zatake guNovaveya mityAdidRzyam, tatra lakSaNAni svastikAdIni, vyaJjanAni maSatilakAdIni teSAM yo guNaH prazastatA tenopapeto uddezaka: 11 yukto yaH sa tathA tam, sasi-somAkAraM kaMtaM piyadasaNaM surUvaM zazivat saumyAkAram, kAntaM ca kamanIyamataeva priyaM draSTraNAM dhikaarH| darzanaM rUpaM yasya sa tathA tam, 20 vinAya-pariNayamitte tti vijJa eva vijJakaH sa cAsau pariNatamAtrazca kalAdiSviti gamyate / sUtram 428 palyo sAga0 vijJakapariNatamAtraH, sUre tti dAnato'bhyupetanirvAhaNato vA, vIre tti saGgrAmataH, vikkate tti vikrAntaH parakIyabhUmaNDalA- kSayApacayakramaNataH, vicchinna-vipula-balavAhaNe tti vistIrNavipule ativistIrNe, balavAhane sainyagajAdike yasya sa tathA, rajjavai tti hetu kathane | tasyapUrvasvatantra ityarthaH, mA me se tti mA mamAsau svapna ityarthaH, uttame tti svarUpataH, pahANe tti, arthaprAptirUpapradhAnaphalataH, maMgalle tti, anarthapratighAtarUpaphalApekSayeti, sumiNajAgariyaM ti svapnasaMrakSaNAya jAgarikAnidrAniSedhaH svapnajAgarikA tAm, prabhAvatIpaDijAgaramANI 2 ti pratijAgratI kurvantI, AbhIkSNye ca dvivcnm| 21 gaMdhodayasittasuiyasammajjiovalitaM tti gandhodakena siMhasvapna darzana:svapnasiktA zucikA pavitrA saMmArjitA kacavarApanayanena, upaliptA chagaNAdinA yA sA tathA tAm, idaM ca vizeSaNaM gandhodaka pAThakasiktasaMmArjitopaliptazucikAmityevaM dRzyam, siktAdyanantarabhAvitvAcchucikatvasyeti, 22 aTTaNasAla tti vyAyAmazAlA garbharakSaNa jahA uvavAie (pa064-2) taheva aTTaNasAlA taheva majjaNaghare tti yathautipapAtike'TTaNazAlAvyatikaromajanagRhavyatikarazvAdhIta- vrdhaapnaadi| stathehApyadhyetavya ityarthaH, sa cAyam, aNega-vAyAma-jogga-vaggaNa-vAmaddaNa-malla-yuddha-karaNehiM saMta ityAdi, tatra cAnekAni vyAyAmArthaM yAni yogyAdIni tAni tathA taiH, tatra yogyA guNanikA, valUganamullalanam, vyAmaInaM paraspareNAGgamoTanamiti, majjanagRhavyatikarastu jeNeva majjaNaghare teNeva uvA0 te0 u0ttA ma0 aNupavi0 samaMtajAlAbhirAme samantato jAlakAbhiramaNIye putrajanma // 905 // Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatya zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 906 // kSayApacaya balarAja vicittamaNirayaNakuTTimatale ramaNijje NhANamaMDavaMsi NANAmaNi-rayaNa-bhatticittaMsi NhANapIDhaMsi suhanisaNNa ityAdiriti / mahagyavara- 11 zatake paTTaNuggayaM ti mahArghA ca sA varapattanodgatA ca varavastrotpattisthAnasambhaveti samAso'tastAm, varapaTTanAdvA pradhAna veSTanakAd, uddezaka: 11 kAlAudgatA nirgatA yA sA tathA tAm, saNhapaTTabhattisayacittatANaM ti saNhapaTTa tti sUkSmapaTTaH sUtramayo bhaktizatacitrastAna: tAnako |dhikaarH| yasyAM sA tathA tAm, IhAmie tyAdi yAvatkaraNAdevaM dRzyam, IhAmiya-usabha-Nara-turaga-kara-vihaga-vAlaga-kinnara-ruru-sarabha | sUtram 428 | palyA0sAga0 camara-kuMjaravaNa-laya-paumalaya-bhatticittaM ti tatrehAmRgA vRkAH, RSabhA vRSabhAH, naraturagamakaravihagAH pratItAH, vyAlAH svApadabhujagAH, kinnarA vyantaravizeSAH, ruravo mRgavizeSAH, zarabhA ATavyA mahAkAyAH pazavaH parAsareti paryAyAH, camarA hetu kathane tasyapUrvaATavyA gAvaH, kuJjarA gajAH, vanalatA azokAdilatAH, padmalatAH padminyaH, etAsAM yakA bhaktayo vicchittaya- bhvkthaa| stAbhizcitrA yA sA tathA tAm, abhiMtariyaM ti, abhyantarAMjavaNiyaM ti yavanikAm, aMchAvei tti, AkarSayati, attharaya-mauya-1 prabhAvatImasUra-gotthayaM ti AstarakeNa pratItena mRdumasUrakeNa vA'thavA'starajasA nirmalena mRdumasUrakeNAvastRtamAcchAditaM yattattathA, siMhasvapna darzana:svapnaaMgasuhaphAsayaMaGgasukho dehasya zarmahetuH sparzo yasya tdnggsukhsprshkm||23 aTuMgamahAnimittasuttatthadhArae tti, aSTAGgamaSTAvayavaM yanmahAnimittaM parokSArthapratipattikAraNavyutpAdakaM mahAzAstraM tasya yau sUtrArthau tau dhArayanti ye te tathA tAn, nimittAGgAni garbharakSaNa cASTAvimAni, aTTha nimittaMgAI kvui 1 ppAtaM 2 tarikkha 3 bhomaM ca 4/ aMgaM 5 sara 6 lakkhaNa 7 vaMjaNaM ca 8 tivihaM puNekkekkaM // 1 // vrdhaapnaadi| siggha mityAdInyekArthAni padAnyautsukyotkarSapratipAdanaparANi / siddhatthaga-hariyAliyA-kaya-maMgala-muddhANa tti siddhArthakAH // 906 // sarSapAH, haritAlikA dUrvA tallakSaNAni kRtAni maGgalAni mUrdhni yaiste tathA, saMcAlaMti tti saJcArayanti, laTTha tti svataH, 0 aSTa nimittAGgAni divyamutpAtamantarikSaM bhaumaM cAGgaM svaraM lakSaNaM vyaJjanaM ca punarekaikaM trividham // 1 // pAThaka putrajanma Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 907 // kAlA kSayApacaya balarAja gahiyaTTha tti parasmAt, pucchiyaTTha tti saMzaye sati parasparataH, viNicchiyaTTha tti praznAnantaramata evAbhigatArthA iti // suviNa tti 11 zatake sAmAnyaphalatvAt, mahAsuviNa tti mahAphalatvAt, bAvattari ti triMzato dvicatvAriMzatazca mIlanAditi, gabbhaM vakkamamANaMsi tti uddezaka: 11 garbha vyutkrAmati pravizati satItyarthaH, gayavasahe tyAdi, iha cA bhiseya tti lakSmyA abhiSekaH, dAma tti puSpamAlA, vimANabhavaNa dhikaarH| tti, ekameva, tatra vimAnAkAraM bhavanaM vimAnabhavanam, athavA devalokAdyo'vatarati tanmAtA vimAnaM pazyati va(ya)stu sUtram 428 palyo sAga0 narakAttanmAtA bhavanamiti, iha ca gAthAyAM keSucitpadeSvanusvArasyAzravaNaM gAthA'nulomyAd dRzyamiti // 24 jIviyArihaM ti: jIvikocitam / 26 uubhu(bha?)yamANasuhehiM ti, Rtau 2 bhajyamAnAni yAni sukhAni sukhahetavaH zubhAni vA tAni tathA taiH, hetu kathane tasyapUrvahiyaM ti tameva garbhamapekSya, miyaM ti parimitaM nAdhikamUnaM vA, patthaM ti sAmAnyena pathyam, kimuktaM bhavati? gabbhaposaNaM ti bhvkthaa| garbhapoSakamiti, dese ya tti, ucitabhUpradeze, kAle ya tti tathAvidhAvasare, vivittamauehiM ti viviktAni doSaviyuktAni prabhAvatIlokAntarAsaGkIrNAni vA, mRdukAni ca komalAni yAni tAni tathA taiH, pairikkasuhAe tti pratiriktatvena tathAvidhajanApekSayA , siMhasvapna darzana: svapnavijanatvena sukhAzubhA vA yAsA tathA tayA pasatthadohala tti, anindyamanorathA, saMpunnadohalA'bhilaSitArthapUraNAt, saMmANiyadohalA prAptasyAbhilaSitArthasya bhogAt, avimANiyadohala tti kSaNamapi lezenApi ca nApUrNamanorathetyarthaH, ata eva vocchinnadohala garbharakSaNa tti truTitavAJchetyarthaH, dohadavyavacchedasyaiva prakarSAbhidhAnAyAha, viNIyadohala tti, vavagae ityAdi, iha ca moho mUDhatA bhayaM vrdhaapnaadi| bhItimAtram, paritrAso'kasmAdbhayam, iha sthAne vAcanAntare suhaMsuheNaM Asayai suyai ciTThai nisIyai tuyaTTai tti dRzyate tatra ca suhaMsuheNa ti garbhAnAbAdhayA, Asayai tti, AzrayatyAzrayaNIyaM vastu, suyai tti zete, ciTThai tti, UrddhasthAnena tiSThati nisIya tti, upavizati tuyaTTai tti zayyAyAM vartata iti // 27 piyaTThayAe tti priyArthatAyai prItyarthamityarthaH, piyaM niveemo tti priyamiSTa pAThaka putrajanma // 907 // Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 908 // 11 zatake uddezaka: 11 kaalaadhikaarH| sUtram 429 mhaablputrjnmotsvnaamsthaapnpaalnaadhyynpraasaadkrnnaadi| vastu putrajanmalakSaNaM nivedayAmaH piyaM bhe bhavau tti, etacca priyanivedanaM priyaM bhavatAM bhavatu tadanyadvA priyaM bhavatviti / mauDavajja ti mukuTasya rAjacihnatvAt strINAM cAnucitatvAttasyeti tadvarjanam, jahAmAliyaM ti yathAmAlitaM yathA dhAritaM yathA parihitamityarthaH, omoyaM ti, avamucyate paridhIyate yaH so'vamoka AbharaNaM tam, matthae dhovai tti, aGgapraticArikANAM mastakAni kSAlayati dAsatvApanayanAtha, svAminA dhautamastakasya hidAsatvamapagacchatIti lokvyvhaarH||428|| 28 taeNaM se bale rAyA koDuMbiyapurise saddAvei 2ttA evaM va0-khippAmeva bho devANuppiyA! hatthiNApure nayare cAragasohaNaM kareha cAraga0 rattA mANummANavaDaNaM kareha mA0 2ttA hatthiNApura nagaraMsabhiMtarabAhiriyaM AsiyasaMmajiovalitaMjAva ka0 kA ka0 ya kAravettA yajUyasahassaMvA cakkasahassaMvA pUyAmahAmahimasakkAraM vA ussaveha rattA mametamANattiyaM paJcappiNaha, taeNaM te ko purisA baleNaMracanA evaM vuttA0 jAva paccappiNaMti / taeNaM se bale rAyA jeNeva aTTaNasAlA te. uvAgacchati te0 u0ttAtaMceva jAva majjaNagharAo paDinikkhamai rattA ussukkaM ukkaraM ukkiTTha adillaM amijaM abhaDappavesaM adaMDakoDaMDimaM adharimaM gaNiyAvara-nADaijjaka-liyaM aNegatAlAcarA-NucariyaM aNuddhayamuiMgaM amilAya-malladAmaM pamuiya-pakkIliyaMsapurajaNa-jANavayaM dasadivase ThiivaDiyaM kreti| tae NaM se bale rAyA dasAhiyAe ThiivaDivAe vaTTamANIe saie ya sAhassie ya sayasAhassie ya jAe ya dAe ya bhAe ya dalamANe ya davAvemANe yasae yasAhassie yasayasAhassie yalaMbhe paDicchemANe paDicchAvemANe evaM viharai / taeNaM tassa dAragassa ammApiyaro paDhame divase ThiivaDiyaM karei taie divase caMdasUradaMsaNiyaM karei chaTTe divase jAgariyaM karei ekkArasame divase vItikte nivvatte asuijAyakammakaraNe saMpatte bArasAhadivase viulaM a0 pANaM khA0 sA0 uvakkhaDAviMti u0 rattA jahA sivo (bha0za011 u09) jAva khattie ya AmaMteti A0 rattA tao pacchA NhAyA kaya taM ceva jAva sakkAreMti sammANeti rattA tasseva mittaNAtijAva rAINaya // 908 // Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 909 // 11 zatake uddezaka: 11 kaalaadhikaarH| sUtram 429 mhaablputrjnmotsvnaamsthaapnpaalnaadhyynpraasaadkrnnaadi| khattiyANa ya purao ajaya-pajjaya-piu-pajjayAgayaM bahupurisa-paraMparapparUDhaM kulANurUvaM kulasarisaM kulasaMtANa-taMtu-vaddhaNakaraM ayameyArUvaM gonnaM guNanipphannaM nAmadhenaM kareMti- jamhANaM amhaM ime dArae balassa ranno puttaM pabhAvatIe devIe attae taM houNaM amhaM eyassa dAragassa nAmadhenaM mahabbale, tae NaM tassa dA0 ammApiyaro nAmadhenaM kareMti mahabbaletti / 29 tae NaM se mahabbale dArae paMcadhAIpariggahie, taMjahA-khIradhAIe evaM jahA daDhapainne jAva nivAya-nivvAghAyaMsisuhaMsuheNaM parivahati / taeNaM tassa mahabbalassa dAragassa ammApiyaro aNupuvveNaM ThitivaDiyaM vA caMdasUradaMsAvaNiyaM vA jAgariyaM vA nAmakaraNaM vA paraMgAmaNaM vA payacaMkamaNaM vA jemAmaNaM vA piMDavaddhaNaM vA pajapAvaNaM vA kaNNavehaNaM vA saMvaccharapaDilehaNaM vA coloyaNagaMca uvaNayaNaMca annANi ya bahUNi gabbhAdhANajammaNamAdiyAiM kouyAI kareMti / 30 tae NaM taM mahabbalaM kumAraM ammApiyaro sAtiregaTThavAsagaM jANittA sobhaNaMsi tihikaraNamuhuttaMsi evaM jahA daDhappainnojAva alaM bhogasamatthe jAe yAvi hotthA / taeNaM taM mahabbalaM kumAraM ummukkabAlabhAvaMjAva alaMbhogasamatthaM vijANittA ammApiyaro aTTha pAsAyavaDeMsae kareMti rattA anbhuggayamUsiyapahasieiva vannaojahA rAyappaseNaijje jAva paDirUve tesi NaM pAsAyavaDeMsagANaM bahumajjhadesabhAge ettha NaM mahegaM bhavaNaM kareMti aNegakhaMbhasayasaMniviTuM vannao jahA rAyappaseNaijje pecchAgharamaMDavaMsi jAva paDirUve ||suutrm 429 // 28 cAragasohaNaM ti bandivimocanamityarthaH, mANummANavaDvaNaM kareha tti, iha mAnaM rasadhAnyaviSayam, unmAnaM tulArUpam, ussukkaM ti, ucchulkAmuktazulkAM sthitipatitAM kArayatIti sambandhaH, zulkakaMtu vikreyabhANDaM prati rAjadeyaM dravyam, ukkaraMti, unmuktakarAm, karastu gavAdIn prati prativarSa rAjadeyaM dravyam, ukkiTTha ti, utkRSTAM pradhAnAM karSaNaniSedhAdvA, adijjaM ti vikrayaniSedhenAvidyamAnadAtavyAm, amijjaM ti vikrayapratiSedhAdevAvidyamAnamAtavyAmavidyamAnamAyAM vA, abhaDappavesaM ti, Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 910 // 11 zatake uddezaka: 11 kaalaadhikaarH| sUtram 429 mhaablputrjnmotsvnaamsthaapnpaalnaadhyynpraasaadkrnnaadi| avidyamAno bhaTAnAM rAjAjJAdAyinAM puruSANAM pravezaH kuTumbigeheSu yasyAM sA tathA tAm, adaMDakodaMDimaM ti daNDalabhyaM dravyaM daNDa evaM kudaNDena nirvRttaM dravyaM kudaNDimaM tannAsti yasyAMsA'daNDakudaNDimA tAm, tatra daNDo'parAdhAnusAreNa rAjagrAhyaM dravyaM kudaNDastu kAraNikAnAM prajJAparAdhAnmahatyapyaparAdhino'parAdhe'lpaM rAjagrAhyaM dravyamiti, adharimaM ti, avidyamAnadhAraNIyadravyAm, RNamutkalanAt, gaNiyAvara-nADaijja-kaliyaM gaNikAvarairvezyApradhAnairnATakIyai nATakasambandhibhiH pAtraiH kalitA yAsA tathA tAm,aNega-tAlAcarA-NucariyaM nAnAvidhaprekSAcArisevitAmityarthaH,aNuddhaiya-muiMgatti,anuddhatA vAdanArthavAdakairavimuktA mRdaGgA yasyAMsA tathA tAm, amilAya-malladAma mamlAnapuSpamAlAm, pamuiya-pakkIliyaM ti pramuditajanayogAtpramuditA prakrIDitajanayogAtprakrIDitA tataH karmadhArayo'tastAm, sapura-jaNa-jANavayaM saha purajanena jAnapadena ca janapadasambandhijanena yA varttate sA tathA tAm, vAcanAntare vijaya-vejaiyaM ti dRzyate tatra cAtizayena vijayo vijayavijayaH sa prayojanaM yasyAH sA vijayavaijayikI tAm, ThiivaDiyaM ti sthitau kulasya lokasya vA maryAdAyAM patitA gatA yA putrajanmamahaprakriyA sA sthitipatitA'tastAm, dasAhiyAe tti dazAhikAyAM dazadivasapramANAyAm, jAe yatti yAgAn pUjAvizeSAn, dAe yatti dAyAMzca dAnAni, bhAe ya tti bhAgAMzca vivakSitadravyAMzAn, caMda-sUra-daMsaNiyaM ti candrasUryadarzanAbhidhAnamutsavam, jAgariyaM ti rAtrijAgaraNarUpamutsavavizeSam, nivvatte asuijAyakammakaraNe tti nivRtte'tikrAnte'zucInAMjAtakarmaNA karaNamazucijAtakarmakaraNaM tatra, saMpatte bArasAhadivase tti saMprApte dvAdazAkhyadivase, athavA dvAdazAnAmahnAM samAhAro dvAdazAhaM tasya divaso dvAdazAhadivaso yena sa pUryate tatra, kulANurUvaM ti kulocitam, kasmAdevam? ityAha kulasarisaM ti kulasadRzam, tatkulasya balavatpuruSakulatvAnmahAbala iti nAmnazca balavadarthAbhidhAyakatvAttatkulasya mahAbala iti nAmnazca sAdRzyamiti, kulasaMtANa 10 // Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 911 // mahAbalapatra janmotsava nAmasthApana nAdhyayanaprAsAda krnnaadi| taMtu vaddhaNakaraM ti kularUpo yaH santAnaH sa eva tanturdIrghatvAttavarddhanakaraMmAGgalyatvAdyatra tattathA, ayameyArUvaM ti, idametadrUpam, 11 zatake goNaM ti gauNaM taccAmukhyamapyucyata ityata Aha guNanipphannaM ti, jamhANaM amha mityAdi, asmAkamayaMdArakaH prabhAvatIdevyAtmajo uddezaka: 11 kAlAyasmAdbalasya rAjJaH putrastasmAtpitu mAnusArinAmAsya dArakasyAstu mahAbala iti / jahA daDhapainne tti yathaupapAtike dRDha- dhikaarH| pratijJo'dhItastathA'yaM vaktavyaH, taccaivaM majjaNadhAIe maMDaNadhAIe kIlAvaNadhAIe aMkadhAIe tyAdi, nivAya-nivvAghAyaMsI, ityAdi sUtram 429 ca vAkyamihaivaM sambandhanIyam, girikaMdaramallINevva caMpagapAyave nivAyanivvAghAyaMsi suhaMsuheNaM parivaDDai tti| paraMgAmaNaMti bhUmauta sarpaNaM payacaMkAmaNaM ti pAdAbhyAM saJcAraNam, jemAmaNaM ti bhojanakAraNam, piMDavaddhaNaM ti kavalavRddhikAraNam, pajjapAvaNaM ti prajalpanakAraNam, kaNNavehaNaM ti pratItam, saMvaccharapaDilehaNaM ti varSagranthikaraNam, coloyaNaM cUDAdharaNam, uvaNayaNaM ti kalAgrAhaNam, gabbhAhANa-jammaNa-mAiyAI kouyAI kareMti tti garbhAdhAnAdiSu yAni kautukAni rakSAvidhAnAdIni tAni garbhAdhAnAdInyevocyanta iti garbhAdhAnajanmAdikAni kautukAnItyevaM samAnAdhikaraNatayA nirdezaH kRtaH, 30 evaM jahA daDhapainno, (rAjapra0147-12)ityanena yatsUcitaM tadevaM dRzyaM sohaNaMsi tihi-karaNa-nakkhatta-muhattaMsi hAyaMkayabalikammaM kaya-kouya-maMgalapAyacchittaM savvAlaMkAra-vibhUsiyaM mahayA iDDisakkAra-samudaeNaM kalAyariyassa uvaNayaMtI tyaadiiti| abbhuggayamUsiyapahasite iva, abhyudgatocchritAnnatyuccAn, iha caivaM vyAkhyAnaM dvitIyAbahuvacanalopadarzanAt, pahasite iva tti prahasitAniva zvetaprabhApaTalaprabalatayA hasata ivetyarthaH, vannao jahA rAyappaseNaijja (pa085-2) ityanena yatsUcitaM tadidam, maNi-kaNaga-rayaNa-bhatticittavAuddhyavijaya-vejayaMtI-paDAgA-chattAi-cchattakalie tuMge gagaNatalamabhilaMghamANasiharaityAdi,etacca pratItArthameva,navaraM maNikanaka (r) paJcadhAtrInAmaivam- 1. kSIradhAtrI 2. majjanadhAtrI 3. maMDanadhAtrI 4. krIDAdhAtrI 5. aNkdhaatrii| // 911 // Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 912 // 11 zatake uddezaka: 11 kaalaadhikaarH| sUtram 430 mhaablpaannigrhnnvistRtpriitidaanaadi| ratnAnAM bhaktibhirvicchittibhizcitrA ye te yathA, vAtoddhRtA yA vijayasUcikA vaijayantyabhidhAnAH patAkAchatrAticchatrANi ca taiH kalitA yete tathA tataH karmadhArayastatastAn, aNegakhaMbhasayasaMniviTTha ti, anekeSu stambhazateSu saMniviSTaM yadanekAni vA stambhazatAni saMniviSTAni yatra tattathA, vannao jahA rAyappaseNaijje pecchAgharamaMDavaMsitti yathA rAjapraznakRte (pa035-1) prekSAgRhamaNDapaviSayo varNaka uktastathA'sya vAcya ityarthaH, sa ca lIlaTThiyasAlibhaMjiyAga mityAdiriti // 429 // ___ 31 tae NaM taM mahabbalaM kumAraM ammApiyaro annayA kayAvi sobhaNaMsi tihikaraNadivasanakkhattamuhattaMsi NhAyaM kayabalikamma kayakouyamaMgalapAya0 savvAlaMkAravibhUsiyaM pamakkhaNaga-hANa-gIya-vAiya-pasAhaNa-TuMga-tilaga-kaMkaNa-avihavavahuuvaNIyaM maMgala-sujaMpiehi yavarakouya-maMgalovayAra-kaya-saMtikammaMsarisayANaMsarittayANaMsarivvayANaMsarisa-lAvanna-rUvajovvaNa-guNovaveyANaM viNIyANaM kayakouyamaMgalapAyacchittANaM sarisaehiM rAyakulehito ANilliyANaM aTThaNhaM rAyavarakannANaM egadivaseNaM pANiM gihAviMsu / 32 tae NaM tassa mahAbalassa kumArassa ammApiyaro ayameyArUvaM pIidANaM dalayaMti taM0 - aTTha hiranakoDIo aTTha suvanna-koDIo aTTha mauDe mauDappavare aTTha kuMDalajue kuMDalajuyappavare aTTa hArehArappavare aTTha addhahAre addhahArappavare aTTha egAvalIo egAvalippavarAo evaM muttAvalIo evaM kaNagAvalIo evaM rayaNAvalIo aTTha kaDagajoe kaDagajoyappavare evaM tuDiyajoe aTThakhomajuyalAiMkhomajuyalappavarAI evaM vaDagajuyalAI evaM paTTajuyalAI evaM dugullajuyalAI aTTha sirIo aTTha hirIo evaM dhiIo kittIo buddhIo lacchIo aTTha naMdAiM aTTha bhaddAiM aTTha tale talappavare savvarayaNAmae NiyagavarabhavaNakeU aTTha jhae jhayappavare aTTha vaye vayappavare dasagosAhassieNaM vaeNaM aTTha nADagAiM nADagappavarAI battIsabaddheNaM nADaeNaM aTTha Ase Asappavare savvarayaNAmae sirigharapaDirUvae aTThahatthI hatthippavare savvarayaNAmae sirigharapaDirUvae aTThajANAI // 912 // Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 913 // |11 zatake uddezakaH 11 kaalaadhikaarH| sUtram 430 mhaablpaannigrhnnvistRtpriitidaanaadi| jANappavarAiM aTTha jugAiM jugappavarAI evaM sibiyAo evaM saMdamANIo evaM gillIo thillIo aTTha viyaDajANAiM viyaDajANappavarAI aTTharahe pArijANie aTTha rahe saMgAmie aTTha Ase Asappavare aThTha hatthI hatthippavare aTTha gAme gAmappavare, dasakulasAhassieNaM gAmeNaM, aTTha dAse dAsappavare evaM ceva dAsIo evaM kiMkare evaM kaMcuijje evaM varisadhare evaM mahattarae aTTha sovannie olaMbaNadIve aTTha ruppAmae olaMbaNadIve aTThasuvannaruppAmae olaMbaNadIve aTThasovannie ukkaMcaNadIve (aTThapaMjaradIve) evaM ceva tinnivi aTThasovannie thAle aTTa ruppamae thAle aTTa suvannaruppamae thAle aTTha sovanniyAo pattIo 3 aTTa sovanniyAiM thAsayAI 3 aTTa sovanniyAI maMgallAI 3 aTTa sovanniyAo taliyAo aTTha sovanniyAo kAvaiAo aTTa sovannie avaeDae aTTa sovaniyAo avayakkAo aTThasovaNNie pAyapIDhae 3 aTThasovanniyAo bhisiyAo aTThasovanniyAokaroDiyAo aTThasovannie pallaMke aTTha sovanniyAo paDisejAo aTThahaMsAsaNAI aTTha koMcAsaNAI evaM garulAsaNAI unnAyAsaNAIpaNayAsaNAIdIhAsaNAIbhaddAsaNAI pakkhAsaNAI magarAsaNAI aTTha paumAsaNAiM aTThadisAsovatthiyAsaNAiM aTTatellasamugge jahA rAyappaseNaijjejAva aTThasarisavasamugge aTThakhujAo jahA uvavAie jAva aTTha pArisIo aTTha chatte aTTha chattadA(dhA)rio ceDIo aTTha cAmarAo aTTha cAmaradhArIo ceDIo aTTha tAliyaMTe aTTha tAliyaMTadhArIo ceDIo aTTha karoDiyAdhArIoceDIo aTThakhIradhAtIojAva aTTha aMkadhAtIo aTTa aMgamaddiyAo aTTha ummaddiyAo aTTha NhAviyAo aTTa pasAhiyAo aTTha vannagapesIo aTTa cunnagapesIo aTTha koTThAgArIo aTTha davakArIo aTTha uvatthANiyAo aTTha nADaijjAo aTTha koDuMbiNIo aTTha mahANasiNIo aTTha bhaMDAgAriNIo aTTha ajjhAdhAriNIo aTTha pupphadharaNIo aTTa pANigharaNIo aTTa balikArIo aTTha sejjAkArIo aTTha anbhiMtariyAo paDihArIo aTTha bAhiriyAo paDihArIo aTTha mAlAkArIo aTTha pesaNakArIo annaM vA subahu hirannaM vA suvannaM vA kaMsaM vA dUsaMvA viuladhaNakaNagajAva // 913 // Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 914 // 11 zatake uddezakaH 11 kaalaadhikaarH| sUtram 430 mhaablpaannigrhnnvistRtpriitidaanaadi| saMtasArasAvaejaM alAhi jAva AsattamAo kulavaMsAo pakAmaM dAuM pa0 bhottuM pa0 paribhAeuM / tae NaM se mahabbale kumAre egamegAe bhajjAe egamegaM hirannakoDiM dalayati egamegaM suvannakoDiM dalayati egamegaM mauDaM mauDappavaraM dalayati evaM taM ceva savvaM jAva egamegaM pesaNakAriMdalayati annaM vA subahuM hirannaM vA jAva paribhAeuM, tae NaM se mahabbale kumAre uppiMpAsAyavaragae jahA jamAlI (bha.za09 u033) jAva viharati // sUtram 430 // 31 pamakkhaNaga-hANa-gIya-vAiya-pasAhaNa-TuMgatilaga-kaMkaNa-avihavavahuuvaNIyaM ti pramrakSaNakamabhyaJjanam, snAnagItavAditAni pratItAni, prasAdhanaM maNDanamaSTasvaGgeSu, tilakAH puNDrANyaSTAGgatilakAH, kaGkaNaM ca raktadavarakarUpam, etAnyavidhavavadhUbhirjIvatpatikanArIbhirupanItAni yasya sa tathA tam, maMgala-sujaMpiehi yatti maGgalAni dadhyakSatAdIni gItagAnavizeSA vA tAsu jalpitAni cAzIrvacanAnIti dvandvastaiH karaNabhUtaiH, pANiM giNhAviMsu tti sambandhaH, kiM bhUtaM tam? ityAha varakouya maGgalo vayAra kaya saMtikammaM varANi yAni kautukAni bhUtirakSAdIni maGgalAni ca siddhArthakAdIni tadrupo ya upacAraH pUjA tena kRtaM zAntikarma duritopazamakriyA yasya sa tathA tam, sarisiyANaM ti sadRzInAM parasparato mahAbalApekSayA vA, sarittayANaM ti sadRktvacAM sadRzacchavInAm, sarivvayANaM ti sadRgvayasAm, sarisalAvanne tyAdi, iha ca lAvaNyaM manojJatA, rUpamAkRtiH,yauvanaM yuvatA, guNAH priyabhASitvAdayaH, 32 kuNDalajoe tti kuNDalayugAni, kaDagajoe tti kalAcikAbharaNayugAni, tuDiya tti bAhvAbharaNam, khome tti kArpAsikamatasImayaM vA vastram, vaDaga tti trasarImayam, paTTa tti paTTasUtramayam, dugulla tti dukUlAbhidhAnavRkSatvaniSpannaM zrIprabhRtayaH SaDdevatApratimAH nandAdIni maGgalavastUni, anye tvAhuH, nandaM vRttaM lohAsanam, bhadraM zarAsanaM mUDhaka iti yatprasiddham, tale tti tAlavRkSAn, vaya tti vrajAn gokulAni, sirigharapaDirUvae tti bhANDAgAratulyAn ratnamayatvAt, jANAIti zakaTAdIni, juggAI ti gollaviSayaprasiddhAni jampAnAni, sibiyAo tti zibikAH // 914 // Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 915 // kAlA kUTAkArAcchAditajampAnarUpAH, saMdamANiyAo tti syandamAnikAH puruSapramANAjampAnavizeSAneva, gillIo tti hastina 11 zatake upari kollarAkArAH, thillIo tti lATAnAM yAnyaDDapalyAnAni tAnyanyaviSayeSu thillIo abhidhIyante'tastAH, viyaDajANAI uddezaka 11 ti vivRtayAnAni tallaTakavarjitazakaTAni, pArijANietti pariyAnaprayojanAH pAriyAnikAstAn, saMgAmie ttisaGgAmaprayojanAH dhikaarH| sAGgAmikAstAn, teSAM ca kaTIpramANA phalakavedikA bhavati, kiMkare tti pratikarma pRcchAkAriNaH, kaMcuijje tti pratIhArAn, sUtram 431 zrIvimalavarasadhare tti varSadharAn varddhitakamahallakAn, mahattarAnnantaHpurakAryacintakAn, olaMbaNadIve tti zRGkhalAbaddhadIpAn, ukcaNadIve jinapraziSya tti, utkaJcanadIpAnnUrddhadaNDavataH, evaM ceva tinnivitti rUpyasuvarNarUpyabhedAt, paMjaradIvetti, abhrapaTalAdipaJjarayuktAn, thAsagAI dharmaghoSAti, AdarzakAkArAn, taliyAotti pAtrIvizeSAn kaviciyAo tti kalAcikAH, avaeDaetti tApikAhastakAn, avayakkAo nagArasyAgamanaM mahAbalavaMdanaM tti, avapAkyAstApikA iti saMbhAvyate, bhisiyAo tti, AsanavizeSAn, paDisejjAo tti, uttarazayyAH haMsAsanAdIni haMsAdyAkAropalakSitAnyunnatAdyAkAropalakSitAni ca zabdato'vagantavyAni, jahA rAyappaseNaijje (pa068-1) ityanena yatsUcitaM dIkSA tadidam, aTTha kuTThasamugge evaM patta-coya-tagara-ela-hariyAla-hiMgulaya-maNosila aMjaNasamugge tti, jahA uvavAie (pa076-2) tpAta: cyutvAityanena yatsUcitaM tadihaiva devAnandAvyatikare'stIti tata eva dRzyam, karoDiyAdhArIottisthagikAdhAriNIH, aTTha aMgamaddiyAo sudrshnH| aTThaomaddiyAotti, ihAGgamardikAnAmunmardikAnAMcAlpabahumardanakRto vizeSaH, pasAhiyAotti maNDanakAriNIH, vanagapesIo tti candanapeSaNakArikA haritAlAdipeSikA vA, cunnagapesIo tti, iha cUrNaH tAmbUlacUrNo gandhadravyacUrNo vA, davakArIotti parihAsakAriNIH, uvatthANiyAo tti yA''sthAnagatAnAM samIpe vartante, nADaijjAo tti nATakasambandhinIH, kuDuMbiNIo tti padAtirUpAH, mahANasiNIo tti rasavatIkArikAH zeSapadAni rUDhigamyAni // 430 // 33 teNaM kAleNaM 2 vimalassa arahao paoppae dhammaghose nAma aNagAre jAisaMpanne vannao jahA kesisAmissa jAva paMcahiM brahmaloko // 915 // Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 916 // aNagArasaehiM saddhiM saMparivuDe puvvANupuvviM caramANe gAmANugAmaMdUtijamANe jeNeva hatthiNAgapure nagare jeNeva sahasaMbavaNe ujANe teNeva uvAgacchai rattA ahApaDirUvaM uggahaM ogiNhati rattA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharati / taeNaM hatthiNApure nagare siMghADagatiya jAva parisA pnyjuvaasi| 34 taeNaM tassa mahabbalassa kumArassataM mahayA jaNasaI vA jaNavUhaM vA evaM jahA jamAlI (bhaza09 u033) taheva ciMtA taheva kaMcuijjapurisaM saddAveti, kaMcuijjapurisovi taheva akkhAti, navaraM dhammaghosassa aNa. AgamaNagahiyaviNicchae karayalajAva niggacchai, evaM khalu devANuppiyA! vimalassa arahao pauppae dhammaghose nAmaM aNa. sesaM taMceva jAva sovi taheva rahavareNaM niggacchati, dhammakahA jahA kesisAmissa (rAjapra0pa0120-1), sovi taheva ammApiyaro Apucchai, navaraM dhammaghosassa aNagArassa aMtiyaM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavvaittae taheva vuttapaDivuttayA (za09 u033) navaraM imAo yate jAyA viularAyakulabAliyAo kalA0 sesaMtaMceva jAva tAhe akAmAiMceva mahabbalakumAraM evaM va0-taMicchAmo te jAyA! egadivasamavirajasiriM pAsittae, taeNaM se mahabbale ku0 ammApiyarANa vayaNamaNuttamANe tusiNIe saMciTThati / taeNaM se bale rAyA koDubiyapurise saddAvei evaM jahA sivabhahassa taheva rAyAbhiseobhANiyavvojAva abhisiMcati karayalapariggahiyaM mahabbalaMku0 jaeNaM vijaeNaM vaddhAveMti ja0 vi0 vaddhAvittA jAva evaM va0- bhaNajAyA! kiM demo kiM payacchAmo sesaM jahA jamAlissa (za09 u033) taheva jAva taeNaM se mahabbale aNa0 dhammaghosassa aNa* aMtiyaM sAmAiyamAiyAI coddasa puvvAI ahijjati a02ttA bahUhiM cautthajAva vicittehiM tavokammehiM a0bhA0 bahupaDipunnAiMduvAlasa vAsAI sAmannapariyAgaMpAuNati bahUttA mAsiyAe saMlehaNAe sarddhibhattAI aNasaNAe0 AloiyapaDikvaMte samAhipatte kAlamAse kAlaM kiccA uI caMdamasUriya jahA ammaDo jAva baMbhaloe kappe devattAe uvavanne, tattha NaM atthegatiyANaM devANaM dasa sAgarovamAI ThitI pa0, tattha NaM mahabbalassavi dasa sAgarovamAI ThitI 11 zatake uddezaka 11 kaalaadhikaarH| sUtram 431 zrIvimalajinapraziSya dharmaghoSAnagArasyAgamanaM mahAbalavaMdanaM pratibodhodIkSA brhmlokotpaat:cyutvaasudrshnH| // 91 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 917 // pannattA, se NaM tumaM sudaMsaNA! baMbhaloge kappe dasa sAgarovamAiM divvAiM bhogabhogAI bhuMjamANe viharittA tAo ceva devalogAo AukkhaeNaM 3 aNaMtaraMcayaM caittA iheva vANiyagAme nagare seTThikulaMsi puttattAe pccaayaae||suutrm 431 // ___ 35 taeNaM tume sudaMsaNA! ummukkabAlabhAveNaM vinnAyapariNayametteNaM jovvaNagamaNuppatteNaM tahArUvANaM therANaM aMtiyaM kevilapannatte dhamme nisaMte, se'viya dhamme icchie paDicchie abhiruie taM suTuNaM tumaMsudaMsaNA! idANiM pkresi| se teNaTeNaM sudaMsaNA! evaM vu0atthi NaM etesiM paliovamasAgarovamANaM khayeti vA avacayeti vA, tae NaM tassa sudaMsaNassa seTThissa samaNassa bha0 ma0 aMtiyaM eyamaDhe soccA nisamma subheNaM ajjhavasANeNaM subheNaM pariNAmeNaM lesAhiM visujjhamANIhiM tayAvaraNijjANaM kammANaM khaovasameNaM IhApohamaggaNagavesaNaM karemANassa sannIpuvve jAtIsaraNe samuppanne eyamaTuMsammaM abhisameti, taeNaM se sudaMsaNe seTThIsamaNeNaM bha0 ma. saMbhAriyapuvvabhave duguNANIyasahasaMvege ANaMdasupunnanayaNe samaNaM bha0 ma0 tikkhutto A02vaM namaM0 2ttA evaM va0- evameyaM bhaMte! jAva se jaheyaM tujhe vadaha ttika? uttarapuracchimaM disIbhAgaM avakkamai sesaMjahA (r) usabhadattassa jAva savvadukkhappahINe, navaraM coddasa puvvAiM ahijai, bahupaDipunnAiMduvAlasavAsAiMsAmannapariyAgaMpAuNai, sesaMtaMceva / sevaM bhaMte!2! // sUtram 432 // mahabbalo samatto // 11-11 // 33 vimalassa tti, asyAmavasarpiNyAMtrayodazajinendrasya, pauppae tti prapautrakaH praziSyaH, athavA prapautrike ziSyasantAne, jahA kesisAmissa tti yathA kezinAmna AcAryasya rAjapraznakRtAdhItasya varNaka (pa0118-1) uktastathA'sya vAcyaH, sa ca kulasaMpanne balasaMpanne rUvasaMpanne viNayasaMpanna ityAdiriti, vuttapaDivuttaya tti, uktapratyuktikA bhaNitAni mAtuH pratibhaNitAni ca mahAbalasyetyarthaH, 34 0 navaramityAdi, jamAlicarite hi vipulakulabAlikA ityadhItamiha tu vipularAjakulabAlikA 11 zatake uddezaka: 11 kaalaadhikaarH| sUtram 432 palyo0sAga0 kSayApacayahetu kathane zrIsudarzanasyapUrvabhavakathanAtasyajAtismRti pravrajyA cturdshpuurvaadhyynmokssaadi| // 917 // Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 918 // ityetadadhyetavyaM, kalA ityanena cedaMsUcitam, kalA-kusala-savvakAlalAliya-suhoiyAotti, sivabhaddassa tti, ekAdazazatanavamoddezakAbhihitasya zivarAjarSiputrasya, jahA ammaDo tti yathaupapAtike (pa097-2)'mmaDo'dhItastathA'yamiha vAcyaH, tatra ca yAvatkaraNAdetatsUtramevaM dRzyaM gahagaNa-nakkhatta-tArArUvANaM bahUI joyaNAI bahUI joyaNasayAI bahUI joyaNasahassAI bahUI joyaNasayasahassAI bahUI joyaNakoDAkoDIo uDDha dUraM uppaittA sohammI-sANa-saNaMkumAra-mAhiMde kappe vIIvaitta tti, iha ca kila caturdazapUrvadharasya jaghanyato'pi lAntake upapAta iSyate, jAvaMti laMtagAo caudasapuvvI jahannauvavAo tti vacanAdetasya caturdazapUrvadharasyApi yad brahmaloka upapAta uktastat kenApi manAga vismaraNAdinA prakAreNa caturdazapUrvANAmaparipUrNatvAditi saMbhAvayantIti // 431 // ___35 0 sannI puvvajAIsaraNe tti sajJirUpA yA pUrvA jAtistasyAH smaraNaM yattattathA, ahisamei tti, adhigacchatItyarthaH, duguNANIyasaGghasaMvege tti pUrvakAlApekSayA dviguNAvAnItau zraddhAsaMvegau yasya sa tathA, tatra zraddhA tattvazraddhAnaM sadanuSThAnacikIrSA vA, saMvego bhavabhayaMmokSAbhilASo veti, usabhadattassatti navamazate trystriNshttmoddeshke'bhihitsyeti||432||ekaadsh-8 shtsyaikaadshH||11-11|| ||ekaadshshtkedvaadshoddeshkH|| ekAdazoddezake kAla ukto dvAdaze'pi sa eva bhaGgayantareNocyata ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtram 1 teNaM kAleNaM 2 AlabhiyA nAma nagarI hotthA vannao, saMkhavaNe ceie vannao, tattha NaM AlabhiyAe nagarIe bahave isibhaddaputtapAmokkhA samaNovAsayA parivasaMti aDDA jAva aparibhUyA abhigayajIvAjIvA jAva viharati / taeNaM tesiM samaNovAsayANaM annayA 11 zatake uddazaka: 11 kaalaadhikaar:| sUtram 432 palyA0sAga0 kSayApacayahetu kathane zrIsudarzanasyapUrvabhavakathanAttasyajAtismRti pravrajyA cturdshpuurvaadhyynmokssaadi| uddezakaH 12 aalbhikaathikaarH| sUtram 433 AlabhikAnagarI, RSibhadrAdizrama-NopAsakAnA vaartaalaapH| devAnAM ja030 sthitiH| // 918 // Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 919 // kayAvi egayao sahiyANaM samuvAgayANaM saMniviTThANaM sannisannANaM ayameyArUve miho kahAsamullAve samuppajjitthAdevalogesuNaM ajjo! devANaM kevatiyaM kAlaM ThitI paNNattA?, taeNaM se isibhaddaputte samaNovAsae devadvitIgahiyaDhe te samaNovAsae evaM vayAsIdevaloesuNaM ajo! devANaM jahaNNeNaM dasavAsasahassAI ThitI paNNattA, teNa paraM samayAhiyA dusamayAhiyA jAva dasasamayAhiyA saMkhejjasamayAhiyA asaMkhenjasamayAhiyA ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiMThitI pannattA, teNa paraMvocchinnA devA ya devalogA y| taeNaM te samaNovAsayA isibhaddaputtassa samaNovAsagassa evamAikkhamANassa jAva evaM parUvemANassa eyamaTuMno saddahati no pattiyaMti no royaMti eyamaDheM asaddahamANA apattiyamANA aroemANA jAmeva disaMpAunbhUyA tAmeva disNpddigyaa| sUtram 433 // 2 teNaM kAleNaM 2 samaNe bhagavaM mahAvIre jAva samosaDDhe jAva parisA paJjuvAsai / tae NaM te samaNovAsayA imIse kahAe laTThA samANA haTThatuTThA evaM jahA tuMgiuddesae jAva pajuvAsaMti / taeNaM samaNe bha0 ma0 tesiM samaNovAsagANaM tIse ya mahati0 dhammakahA jAva ANAe ArAhae bhvi| 3 taeNaM te samaNovAsayA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM dhamma soccA nisamma haTTatuTThA uTThAe uTTei u0 2ttA samaNaM bha0ma0 vanamaM0 2ttA evaMva0- evaM khalu bhaMte! isibhaddaputte samaNo0 amhaM evaM AikkhaijAva parUvei-devaloesu NaM ajo! devANaMja0 dasa vAsasahassAI ThiI pa0 teNa paraMsamayAhiyA jAva teNa paraM vo0 devA ya devalogA ya, se kahameyaM bhaMte! evaM?, ajjotti samaNe bha0 ma0 te samaNovAsae evaM va0- jannaM ano! isibhahaputte samaNovAsae tujhaM evaM Ai0 jAva parU0- devalogesu NaM ajjo! devANaM ja0 dasa vAsasahassAI ThiI pa0 teNa paraM samayAhiyA jAva teNa paraM vo devA ya devalogA ya, sacceNaM esamaDhe, devANaM ja0 dasa vAsasa taM ceva jAva teNa para vo devA ya devalogA ya, sacceNaM esamaDhe / taeNaM te samaNovAsagA samaNassa bha0 ma0 aMtiyaM eyamaDhe soccA nisamma samaNaM bha0ma0 vanamaM0 2ttA jeNeva isibhaddaputte samaNovAsae te. uvA0 2ttA isibhaddaputtaM samaNovAsagaMvaM. 11 zatake uddezaka: 12 aalbhikaadhikaarH| sUtram 433 AlabhikAnagarI, RSibhadrAdi zramaNopAsakAnAM vaartaalaapH| devAnAMja00 sthitiH| sUtram 434 prabhorupAsanA Rssibhdrkthnstytaakssmaapnaadi| // 919 // Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaha zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 920 // namaM0 2ttA eyama8 saMmaM viNaeNaM bhujo rakhAmeMti / tae NaM samaNovAsayA pasiNAI pucchaMti pu0 rattA aTThAiM pariyAdeyaMti a0 rattA samaNaM bha0 ma0 vaM nama0 vaM0 2ttA jAmeva disaMpAunbhUyA tAmeva disNpddigyaa|suutrm 434 // 4 bhaMtetti bhagavaM goyame samaNaM bha0 ma0 vaM0 NamaM0 vaM0 rattA evaM va0- pabhU NaM bhaMte! isibhaddaputte samANovAsae devANuppiyANaM aMtiyaM muMDebhavittA AgArAo aNagAriyaM pavvaittae?, goyamA! No tiNaDhe samaDhe, goyamA! isibhaddaputte samaNo0 bahUhiM sIlavvayaguNavayaveramaNapaccakkhANaposahovavAsehiM ahApariggahiehiM tavokammehiM appANaMbhAvemANe bahUiMbAsAiMsamaNovAsagapariyAgaMpAuhitiba0 2ttA mAsiyAesaMlehaNAe attANaMjhUsehitimA0 rattA saTTi bhattAI aNasaNAiMchedehiti rattA AloiyapaDikkate samAhipatte kAlamAse kAlaM kiccA sohamme kappe aruNAbhe vimANe devattAe uvavajihiti, tattha NaM atthegatiyANaM devANaM cattAri paliovamAI ThitI paNNattA, tattha NaM isibhaddaputtassavi devassa cattAri paliovamAiMThitI bhavissati / 5 seNaM bhaMte! isibhaddaputte deve tAto devalogAo AukkhaeNaM bhava0 ThiikkhaeNaMjAva kahiM uvavajihiti?,goyamA! mahAvidehe vAse sijjhihiti jAva aMtaM kAheti / sevaM bhaMte! ratti bhagavaM goyame jAva appANaM bhAvemANe vihri||suutrm 435 / / 6 tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre annayA kayAvi AlabhiyAo nagarIo saMkhavaNAo ceiyAo paDinikkhamai rattA bahiyA jaNavayavihAraM viharai / teNaM kAleNaM 2 AlabhiyA nAma nagarI hotthA vannao, tattha NaM saMkhavaNe NAmaMceie hotthA vannao, tassaNaM saMkhavaNassa adUrasAmaMte poggale nAma parivvAyae parivasati riuvvedajajuravedajAvanaesu supariniTThie chaTuMchaTTeNaM aNikkhitteNaM tavokammeNaM uDDa bAhAo jAva AyAvemANe viharati / taeNaM tassa poggalassa chaTuMchaTTeNaMjAva AyAvemANassa pagatibhaddayAe jahA sivassa (bha0za011 u09) jAva vinbhaMge nAmaM annANe samuppanne, seNaM teNaM vibbhaMgeNaM nANeNaM samuppanneNaM baMbhaloe kappe devANaM ThitiM 11 zatake uddezaka: 12 aalbhikaa|dhikaarH| sUtram 435 RSibhadrasyAnagArasAmarthya gatisiddhi Adi shriigautmsypnaa:| sUtram 436 pudalaparivrAjakasya vibhaGgajJAna: 30 dazasAga0devasthi| tikathanAdi praznAH / saudharme vrnnshitdrvyaadiprshnH| pudalapari0 bodh:siddhipraaptyaadi| // 920 // Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 921 // jANati pAsati / tae NaM tassa po0 parivvA0 ayameyArUve anbhatthie jAva samuppajjitthA- atthi NaM mamaM aisese nANadaMsaNe samuppanne, devaloesuNaM devANaMja0 dasavAsasahassAiMThitI pa0 teNa paraM samayAhiyA dusamayAhiyA jAva u0 asaMkhejasamayAhiyA u0 dasasAgarovamAI ThitI pa0 teNa paraM vocchinnA devA ya devalogA ya, evaM saMpeheti evaM rattA AyAvaNabhUmIo paccoruhai A0 2ttA tidaMkuMDiyA jAva dhAurattAo yageNhai ge02 je0 AlaMNagarIje0 parivvAyagAvasahe te. uvA0 rattA bhaMDanikkhevaM kareti bhaM0 2ttA AlaMbhiyAe na0 siMghADaga jAva pahesu annamannassa evamAikkhai jAva parUvei- atthiNaM devANuppiyA! mamaM atisese nANadaMsaNe samuppanne, devaloesuNaM devANaM ja0 dasavAsasahassAiMtaheva jAva vo0 devA ya devalogA ya taeNaM AlaMbhiyAe na0 eeNaM abhilAveNaM jahA sivassa taM ceva jAva se kahameyaM manne evaM?,sAmI samosaDhe jAva parisA paDigayA, bhagavaM goyame taheva bhikkhAyariyAe taheva bahujaNasaI nisAmei taheva bahu0 2ttA taheva savvaM bhANiyavvaM jAva ahaM puNa goyamA! evaM AikkhAmi evaM bhAsAmi jAva parUvemidevaloesuNaM devANaMja dasa vAsasahassAI ThitI pa0 teNa paraM samayAhiyA jAva u0 tettIsaMsAgarovamAiMThitI pa0, teNa paraM vocchinnA devA ya devalogA ya / 7 atthi NaM bhaMte! sohamme kappe davvAiMsavannAiMpi avannAiMpi taheva jAva haMtA atthi, evaM IsANevi, evaM jAva accue, evaM gevejavimANesu aNuttaravimANesuvi, IsipabbhArAevijAva haMtA atthi, taeNaM sAmahatimahAliyA jAva paDigayA,8 tae NaM AlaMbhiyAe nagarIe siMghADagatiya0 avasesaM jahA sivassa (bha0za011 u09) jAva savvadukkhappahINe navaraM tidaMDakuMDiyaM jAva dhAurattavatthaparihie parivaDiyavibbhaMge AlaMbhiyaM nagaraM majjhaM niggacchati jAva uttarapuracchimaM disIbhAgaM avakkamati a02 tidaMDakuMDiyaM ca jahA khaMdao jAva pavvaio sesaMjahA sivassa jAva avvAbAhaMsokkhaM aNubhavaMti sAsayaM siddhA / sevaM bhaMte! ratti / / sUtram 436 // 11-12 // ekkArasamaMsayaM samattaM // 11 // 11 zatake uddezaka: 12 aalbhikaadhikaarH| sUtram 436 pudalaparivAjakasya vibhaGgajJAna: u0 dazasAga0 devasthitikathanAdi praznAH / saudharma varNasahitadravyAdi prshnH| pudgalapari0 bodh:siddhipraaptyaadi| // 921 // Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 922 // 1 teNa mityAdi, egaotti, ekatra samuvAgayANaM ti samAyAtAnAm, sahiyANaM ti militAnAm, samuviThThANaM ti, AsanagrahaNena sannisannANaM ti saMnihitatayA niSaNNAnAm, miho tti parasparaM devaTThitigahiyaDhe tti devasthitiviSaye gRhItArtho gRhItaparamArtho yaH sa tathA // 433 // tuMgiuddesae tti dvitIyazatasya paJcame // 434-35-36 // ekAdazazate dvaadshH||11-12 // ekAdazaM zataM samAptam // 11 // ekAdazazatamevaM vyAkhyAtamabuddhinA'pi ynmykaa| hetustatrAgrahitA zrIvAgdevIprasAdovA // 1 // 11 zatake uddezaka: 12 aalbhikaadhikaarH| sUtram 436 pudralaparivAjakasya vibhaGgajJAna: u0 dazasAga0 devasthitikathanAdi praznAH / saudharme varNasahitadravyAdi praznaH / // iti zrImaccandrakulanabhonabhomaNizrImadabhayadevAcAryavaryavihitavivaraNayutaM zrImadbhagavatIvRttau ekAdazazatakaM smaaptm|| pudalapari0 bodh:siddhipraaptyaadi| // 922 // Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zatake zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 923 // ||ath dvaadshNshtkm|| ||dvaadshshtke prathama uddeshkH|| vyAkhyAtaM vividhArthamekAdazaM zatam, atha tathAvidhameva dvAdazamArabhyate, tasya coddezakArthAbhidhAnArthA gAtheyam saMkhe 1 jayaMti 2 puDhavi 3 poggala 4 aivAya 5 rAhu 5loge ya 7 / nAge ya 8 deva 9 AyA 10 bArasamasae dasuddesA // 1 // 1 teNaM kAleNaM 2 sAvatthInAmaM nagarI hotthA vannao, koTThae ceie vannao, tattha NaM sAvatthIe nagarIe bahave saMkhappAmokkhA samaNovAsagA parivasaMti aDDA jAva aparibhUyA abhigayajIvAjIvA jAva viharaMti, tassaNaM saMkhassa samaNovAsagassa uppalA nAmaM bhAriyA hotthA sukumAla jAva surUvA samaNovAsiyA abhigayajIvA 2 jAva viharai, tattha NaM sAvatthIe nagarIe pokkhalInAmaM samaNovAsae parivasai aDDe abhigayajAva viharai, teNaM kAleNaM 2 sAmI samosaDhe parisA niggayA jAva pabruvA0, tae NaM te samaNovAsagA imIse jahA AlabhiyAe (za011 u012) jAva pajuvAsai, taeNaMsamaNe bhagavaM mahAvIre tesiM samaNovAsagANaM tIse yamahati0dhammakahA jAva parisA paDigayA, taeNaM te samaNovAsagAsamaNassa bha0 ma0 aMtiyaM dhamma soccA nisamma haTTatuTTha0 samaNaM bha0 ma. vaM0 na0 va nattA pasiNAIpucchaMti pattA aTThAI pariyAdiyaMti a0 2ttA uTThAe uTTeti u0 rattA samaNassa bha0 mahA0 aMtiyAo koTThayAo ceiyAo paDini0pa0 2ttA jeNeva sAvatthI nagarI teNeva pahArettha gmnnaae|suutrm 437 // 2 tae NaM se saMkhe samaNovAsae te samaNovAsae evaM vayAsI- tujhe NaM devANuppiyA! viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAima uvakkhaDAveha, taeNaM amhe taM vipulaM asaNaM pANaMkhAimaM sAimaM AsAemANA visAemANA paribhujemANA paribhAemANA pakkhiyaM posahaM paDijAgaramANA viharissAmo, taeNaM te samaNovAsagA saMkhassa samaNovA eyamaTuMviNaeNaM paDisuNaMti, taeNaM tassa saMkhassa uddezakaH1 shngkaadhikaarH| sddhgaathaa| sUtram 437 zrIvastInagarI za-zramaNopAsaka utpalAstrI prabhorupAsanA prshnaadi| sUtram 438 zaGkapuSkalyAdi zramaNopAsakAnAmAhAreNasaha pauSadha saMbaMdhI vArtAlApa: prabhupRcchA shngkkthnstytaadi| // 923 // Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 924 // samaNovA0 ayameyArUve abbhatthie jAva samuppajjitthA-nokhalu me seyaM taM viulaM asaNaM jAva sAimaM assA(AsA)emANassa 4 pakkhiyaM posahaM paDijAgaramANassa viharittae, seyaM khalu me posahasAlAe posahiyassa baMbhacArissa ummukkamaNisuvannassa vavagayamAlAvannagavilevaNassa nikkhittasatthamusalassa egassa abiiyassa dabbhasaMthArovagayassa pakkhiyaM posahaM paDijAga0 viharittaettika? evaM saMpeheti 2ttA jeNeva sAvatthInagarI je0 sae gihe je0 uppalA samaNovAsiyA te. uvA0 2ttA uppalaM samaNovAsiyaM Apucchar3a rattA je0 posahasAlA teNeva uvAgacchai rattA posahasAlaM aNupavisai rattA posa0 pamajjai po0 2ttA uccArapAsavaNabhUmI paDilehei u0 rattA dabbhasaMthAragaM saMtharati da0 saM0rattA dabbhasaMthAragaM durUhai du0 rattA posahasAlAe posahie baMbhayArI jAva pakkhiyaM posahaM paDijAgaramANe viharati, 3 tae NaM te samaNovAsagA je0 sAvatthI nagarI je. sAiM gihAiM teNeva uvAga0 rattA vipulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM uvakkhaDAveMti u0 2ttA annamannesaddAveMti a0 rattA evaMva0- evaM khalu devANu0! amhehiM se viule asaNapANakhAimasAime uvakkhaDAvie, saMkhe yaNaM samaNovAsae no havvamAgacchai, taMseyaM khalu devANu0! amhaM sNkhNsmnnovaasgNsddaavette|4 tae NaMse pokkhalI samaNovAsaetesamaNovAsae evaM va0- acchahaNaM tujhe devANu0! sunivvuyA vIsatthA ahannaM saMkhaM samaNo0 saddAvemi ttikaTTha tesiM samaNovAsagANaM aMtiyAo paDinikkhamati pa0 rattA sAvatthIe na0 majjhamajheNaM je0 saMkhassa samaNovA gihe te. uvAga0 2ttA saMkhassa samaNovA0 gihaM annupvitu|5 taeNaM sA uppalA samaNovAsiyA pokkhaliM samaNovAsayaM ejamANaM pAsai pA0 2ttA haTThatuTTha* AsaNAo abbhuTei a02ttA sattaTTha payAI aNugacchai rattA pokkhaliM samaNovAsagaM vaMdati namaMsati vaM0 na0ttA AsaNeNaM uvanimaMtei A0 2ttA evaM va0- saMdisaMtuNaM devANu0! kimAgamaNappayoyaNaM?, taeNaM se pokkhalI samaNovAsae uppalaM samaNovAsiyaM evaM va0- kahinnaM devANuppie! saMkhesamaNovAsae?, taeNaM sA uppalA samaNovAsiyA pokkhalaM samaNovAsayaM evaM 12 zatake uddezakaH1 shngkaadhikaarH| sUtram 438 zaGkapuSkalyAdi zramaNopAsakAnAmAhAreNasaha pauSadha saMbaMdhI vArtAlApa: prabhupRcchA shddkthnstytaadi| // 924 // Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 925 // va0- evaMkhalu devANu0! saMkhesamaNovAsae posahasAlAe posahie baMbhayArI jAva vihri| 6 taeNaM se po0 samaNo0 je0 posahasAlA je0 saMkhe samaNo0 te0 uvA0 2ttA gamaNAgamaNAe paDikkamai ga0 rattA saMkhaM samaNovAsagaM vaM nama0va0 na0ttA evaM va0- evaM khalu devANu0! amhehiM se viule asaNajAva sAime uvakkhaDAvie taM gacchAmo NaM devANu0! taM viulaM asaNaM jAva sAimaM AsAemANA jAva paDijAgaramANA viharAmo, 7 tae NaM se saMkhe samaNovAsae pokkhaliM samaNovAsagaM evaM va0- No khalu kappai devANu! taM viulaM asaNaM pANaMkhAimaM sAimaM AsAemANassa jAva paDijAgaramANassa viharittae, kappai me posahasAlAe posahiyassa jAva viharittae, taM chaMdeNaM devANu0! tunbhe taM viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM AsAemANA jAva viharai, 8 tae NaM se pokkhalI samaNovAsage saMkhassa samaNovA0 aMtiyAo posahasAlAopaDinikkhamai rattA sAvatthiM na majjhaMma0 je0 te samaNovAsagAte. uvA0 2ttA te samaNovAsae evaMva0- evaM khalu devANu0! saMkhe samaNovAsae posahasAlAe posahiejAva viharai, taM chaMdeNaM devANu0! tujhe viulaM asaNapANakhAimasAime jAva viharaha, saMkheNaM samaNovAsae no havvamAgacchai / tae NaM te samaNovAsagA taM viulaM asaNapANakhAimasAime AsAemANA jAva viharati / 9 taeNaM tassa saMkhassa samaNovA. puvvarattAvarattakAlasamayaMsi dhammajAgariyaM jAgaramANassa ayameyArUve jAvasamuppajjitthA-seyaM khalu me kallaM jAvajalaMte samaNaMbha0ma0 vaMdittA namaMsittA jAva paJjuvAsittA tao paDiniyattassa pakkhiyaM posahaM pArittae ttikaTu evaM saMpeheti evaM rattA kalaM jAva jalate posahasAlAo paDinikkhamati pa0 rattA suddhappAvesAI maMgallAiMvatthAI pavara parihie sayAo gihAopaDinikkhamati sa0 gi0 paDittA pAdavihAracAreNaM sAvatthiM na0 majhama0 jAva pabruvAsati, abhigamo (bha0za02 u05) ntthi| 10 tae NaM te samaNovAsagA kallaM pAdu0 jAva jalate NhAyA kayabalikammA jAva sarIrA saehiM 2 gehehito paDi0 saehiM 2 egayao milAyaMti e0 2ttA sesaMjahA paDhamaM jAva pjuvaasNti| taeNaM 12 zatake uddezakaH1 shngkaadhikaarH| sUtram 438 zaGkhapuSkalyAdi zramaNopAsakAnAmAhAreNasaha pauSadha saMbaMdhI vArtAlApa: prabhupRcchA shbskthnstytaadi| // 925 // Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 926 // samaNe bha0 ma0 tesiM samaNovAsagANaM tIse ya dhammakahA jAva ANAe ArAhae bhavati / tae NaM te samaNovAsagA samaNassa bha0 ma0 aMtiyaM dhamma soccA nisamma haTThatuTThA uTThAe uTTeti u0 rattA samaNaM bha0 ma0 vaM0 nama0 vaMdittA nattA je0 saMkhe samaNovAsae te. uvA0 2ttA saMkhaM samaNovAsayaM evaM va0- tumaM devANu ! hijjA(jo) amhehiM appaNA ceva evaM va0- tumhe NaM devANu0! viulaM asaNaM jAva viharissAmo, taeNaM tumaM posahasAlAe jAva viharietaM suTThaNaM tuma devANu0! amhaM hIlasi, ajotti samaNe bha0 ma0 te samaNovAsae evaM va0- mA NaM ajjo! tujhe saMkhaM samaNovAsagaM hIlaha niMdaha khiMsaha garahaha avamannaha, saMkhe NaM samaNovAsae piyadhamme ceva daDhadhamme ceva sudakkhujAgariyaM jaagrie|suutrm 438 // 11 bhaMtetti bhagavaMgoyame samaNaMbha mahA0va0 na0 2ttA evaM va0- kaivihANaM bhaMte! jAgariyA pa0?, goyamA! tivihA jAgariyA pa0, taMjahA- buddhajAgariyA abuddhajA sudakkhujA0, sekeNa evaM vutivihA jA0pa0 taMjahA-buddhajA01 abuddhajA02sudakkhu0 3?, goyamA! je ime arihaMtA bha0 uppannanANadaMsaNadharA jahA khaMdae (za02 u01) jAva sava(vva)nU savvadarisI ee NaM buddhA buddhajA(za011 u012) jAgaraMti, je ime aNagArA bhagavaMto IriyAsamiyA bhAsA(za011 u012) jAva guttabaMbhacArI eeNaM abuddhA abuddhajA0 jA0, je ime samaNovAsagA abhigayajIvAjIvA jAva viharanti ete NaMsudakkhujA. jAgariMti, se teNaTeNaM goyamA! evaM vu.tijA. jAva sudkkhujaa0||suutrm 439 // saMkhe tyAdi / zaGkAzramaNopAsakaviSayaH prathama uddeshkH1| jayaMti tti jayantyabhidhAnazrAvikAviSayo dvitiiyH2| puDhavi tti rtnprbhaapRthiviivissystRtiiyH3| puggala tti pudgalaviSayazcaturthaH 4 / aivAe tti prANAtipAtAdiviSayaH paJcamaH 5 / rAhu tti rAhuvaktavyatArthaH SaSThaH 6|loge yatti lokaviSayaH saptamaH 7 / nAge yatti sarpavaktavyatArtho'STamaH 8 / deva tti devabhedaviSayo |12 zatake uddezakaH1 shngkaadhikaarH| | sUtram 438 zaGkhapuSka| lyAdi zramaNopAsakAnAmAhAreNa| saha pauSadha | saMbaMdhI vArtA lApaH prabhu| pRcchA shngkhkthnstytaadi| sUtram 439 jAgarikAyAH buddhAbuddhasudarzanabheda taddhetu prshnaaH| // 926 // Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 927 // 12 zatake uddezakaH1 shngkaadhikaarH| saahgaathaa| sUtram 437. zrAvastInagarI zakazramaNoMpAsaka utpalAstrI prabhorupAsanA praznAdi sUtram 438 navamaH 9 / Aya tti, AtmabhedanirUpaNArtho dazama 10 iti // 1 // 2 tatra prathamoddezake kiJcillikhyate, AsAemANa tti, ISatsvAdayanto bahu ca tyajanta ikSukhaNDAderiva, vissAemANa tti vizeSeNa svAdayanto'lpameva tyajantaH khajUrAderiva, paribhAemANa tti dadataH, paribhuMjemANa tti sarvamupabhuJjAnA'lpamapyaparityajantaH, eteSAMca padAnAM vArttamAnikapratyayAntatve'pyatItapratyayAntatA draSTavyA, tatazca tadvipulamazanAdyAsvAditavantaH santaH, pakkhiyaM posahaM paDijAgaramANA viharissAmo tti pakSe'rddhamAsi bhavaM pAkSikaM pauSadhamavyApArapauSadhaM pratijAgrato'nupAlayantaH, vihariSyAmaH sthAsyAmaH, yaccehAtIta kAlInapratyayAntatve'pivArtamAnikapratyayopAdAnaMtadbhojanAnantaramevAkSepeNa pauSadhAbhyupagamapradarzanArtham, evamuttaratrApi gamanikA kAryetyeke, anye tu vyAcakSate, iha kila pauSadhaM parvadinAnuSThAnaM tacca dvedhA, iSTajanabhojanadAnAdirUpamAhArAdipauSadharUpaMca, tatra zaGkhaiSTajanabhojanadAnarUpaMpauSadhaM kartukAmaHsan yaduktavAMstaddarzayatedamuktaM tae NaM amhe taM viulaM asaNapANakhAimasAimaM assAemANe tyAdi, punazca zaGka eva saMvegavizeSavazAdAdyapauSadhavinivRttamanAH dvitIyapauSadhaM cikIrSuryaccintitavAMstadarzayatedamuktam, nokhalu me seyaMta mityAdi, egassa abiiyassa tti, ekasya bAhyasahAyApekSayA kevalasyA dvitIyasya tathAvidhakrodhAdisahAyApekSayA kevalasyaiva, na caikasyeti bhaNanAdekAkina eva pauSadhazAlAyAM pauSadhaM kattuM kalpata ityavadhAraNIyam, etasya caritAnuvAdarUpatvAttathA granthAntare bahUnAM zrAvakANAM pauSadhazAlAyAM milanazravaNAddoSAbhAvAtparaspareNa smAraNAdiviziSTaguNasambhavAcceti |6gmnnaagmnnaae paDikkamaitti, IryApathikI pratikrAma-8 tItyarthaH, 7 chaMdeNaM ti svAbhiprAyeNa na tu madIyAjJayeti / 9 puvvarattAvarattakAlasamayaMsi tti pUrvarAtrazca rAtreH pUrvo bhAgaH, apagatA rAtrirapararAtraH sa ca pUrvarAtrApararAtrastallakSaNaH kAlasamayo yaH sa tathA tatra dhammajAgariyaM ti dharmAya dharmacintayA vA jAgarikA zakapuSkalyAdi zramaNA pAsakAnAmAhAreNasaha pauSadha saMbaMdhI vAtolApa: prabhupRcchA shngkkthnstytaadi| // 927 // Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 928 // pacaprakAraHpanetumevaM samprezana ma (za02 u jAgaraNaM dharmajAgarikA tAm, pArittaettikaTTu evaM saMpehei tti pArayituM pAraM netumevaM samprekSata ityAlocayati, kimityAha, itikartumetasyaivArthasya karaNAyeti / abhigamoNatthi tti paJcaprakAraH pUrvokto'bhigamo nAstyasya, sacittAdidravyANAM vimocniiyaanaambhaavaaditi| 10 jahA paDhama (za02 u05) ti yathA teSAmeva prathamanirgamastathA dvitIyanirgamo'pi vAcya ityarthaH, hijo tti hyo hyastanadine, sudu(da?)kkhujAgariyaM jAgarie tti suTTha darisaNaM jassa sosudakkhU tassa jAgariyApramAdanidrAvyapohena jAgaraNaM sudakkhujAgariyA tAM jAgaritaH kRtvaanityrthH|| 437-38 // 11 buddhA buddhajAgariyaM jAgaraMti tti buddhAH kevalAvabodhena, teca buddhAnAM vyapoDhAjJAnanidrANAM jAgarikA prabodho buddhajAgarikA tAM kurvanti, abuddhA abuddhajAgariyaM jAgaraMti tti, abuddhAH kevalajJAnAbhAvena yathAsambhavaM zeSajJAnasadbhAvAcca buddhasadRzAste cAbuddhAnAM chadmasthajJAnavatAM yA jAgarikA sA tathA tAM jAgrati // 439 // atha bhagavantaM zaGkhasteSAM manAkparikupitazramaNopAsakAnAM kopopazamanAya krodhAdivipAkaM pRcchannAha 12 taeNaM se saMkhe samaNovAsae samaNaM bha0 ma0 vaMdainamaM0 rattA evaM vayAsI-kohavasaTTeNaMbhaMte! jIve kiM baMdhae kiMpakareti kiM ciNAti kiM uvaciNAti?, saMkhA! kohavasaTTeNaMjIve AuyavajAosatta kammapagaDIo siDhilabaMdhaNabaddhAo evaM jahA paDhamasae (za01 u01) asaMvuDassa aNagArassa jAva annupriytttti|13maannvsttttennN bhaMte! jIve evaM ceva / evaM mAyA0vi evaM lobha0vijAva annup0|14 taeNaM te samaNovAsagAsamaNassa bha0 ma0 aMtiyaM eyamaDhe soccA nisamma bhIyA tatthA tasiyA saMsArabhauvviggA samaNaM bha0ma0 vanamaM0 rattAje0 saMkhe samaNo0 te. uvA0 rattA saMkhaM samaNo0 na0 2ttA eyamaDheM saMmaM viNaeNaM bhujo 2khAmeti / taeNaM tesamaNovAsagAsesaM jahA AlaMbhiyAe (za011 2012)jAva paDigayA, 15 bhaMtetti bhagavaM goyame samaNaM bha0 ma0va0 nama0 rattA evaM 12 zatake uddezaka:1 shngkhaadhikaarH| sUtram 440 krodhamAnapIDitajIvaH kiM banAtIti shngkprshnH| zramaNopAsakAnAM shngkhkssmaapnaa| shngkhprvrjyaasaamrthyaadigautmprshnaaH| // 928 // Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 929 // va0-pabhUNaM bhaMte ! saMkhesamaNo devANuppiyANaM aMtiyaM sesaM jahA isibhaddaputtassa jAva aMtaM kAheti / sevaM bhaMte! 2 tti jAva vi0|| sUtram 440 // 12-1 // 12 kohavasaTTe Na mityAdi, 15 isibhaddaputtassa tti, anantarazatoktasyeti // 440 // dvAdazazate prthmH||12-1|| ||dvaadshshtke dvitIya uddeshkH|| anantaroddezake zramaNopAsakavizeSapranitArthanirNayo mahAvIrakRto darzitaH, iha tu zramaNopAsikAvizeSapraznitArthanirNayastatkRta eva darzAte, ityevaMsaMbaddhasyAsyedamAdisUtram 1teNaM kAleNaM 2 kosaMbI nAmanagarI hotthA vannao, caMdo(ttarAyaNe)vataraNe ceie vannao, tattha NaM kosaMbIena0 sahassANIyassa ranno potte sayANIyassa ranno putte ceDagassa ranno nattue migAvatIe devIe attae jayaMtIe samaNovA0 bhattijjae udAyaNe nAmaM rAyA hotthA vannao, tattha NaM kosaMbIena0 sahassANIyassarannosuNhA sayANIyassaranno bhajjA ceDagassa ranno dhUyA udAyaNassa ranno mAyA jayaMtIe samaNovA0 bhAujjA migAvatI nAmaM devI hotthA vannao (taMjahA) sukumAla jAvasurUvA samaNovA0 jAva viharai, tattha NaM kosaMbIe na0 sahassANIyassa ranno dhUyA sayANIyassa ranno bhagiNI udAyaNassa ranno piucchA migAvatIe devIe naNaMdA vesAlIsAvayANaM arahaMtANaM puvvasijjAyarI jayaMtI nAmaMsamaNovA hotthA suku0 jAva surUvA abhigaya jAva vi0 // sUtram 441 // 2 teNaMkAleNaM 2sAmI samosaDDejAva parisA pajuvAsai / taeNaM se udAyaNe rAyA imIse kahAe laddhaDhe samANe haTTatuTTe koDuMbiyapurise saddAvei ko pu02ttA evaM va0-khippAmeva bho devANuppiyA!kosaMbiM nagarimanbhiMtarabAhiriyaM evaM jahA kUNio(uvavA0pa063-2) 12 zatake uddezakaH1 shaadhikaarH| | sUtram 440 | krodhamAnapIDitajIva: kiM badhnAtIti shngkprshnH| zramaNApAsakAnAM shlkssmaapnaa| shhprvrjyaasaamaadigautmprshnaa:| uddezaka:2 jyntydhikaarH| sUtram 441 kauzAmbI udAyana prathamazayyAtarI jyntyaadi| sUtram 442 jyntiiprshraaH| // 929 // Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 930 // taheva savvaM jAva pjuvaase| tae NaM sA jayaMtI samaNovAsiyA imIse kahAe laddhaTThA samANI haTThatuTThA jeNeva miyAvatI devI te. uvA0 2ttA miyAvatIM devIM evaM va0- evaM jahA navamasae usabhadatto (u033) jAva bhavissai / tae NaM sA miyAvatI devI jayaMtIe samaNovA. jahA devANaMdA (u033) jAva paDisuNeti / tae NaM sA miyAvatI devI koDuMbiyapurise saddAvei ko0pu02ttA evaM va0khippAmeva bho devANuppiyA! lahukaraNajuttajoiyajAva dhammiyaM jANappavaraM juttAmeva uvaTThaveha jAva uvaTThaveMti jAva paJcappiNaMti / tae NaMsA miyAvatI devI jayaMtIe samaNovA saddhiMNhAyA kayabalikammA jAva sarIrA bahUhiM khujAhiM jAva aMteurAo niggacchati aM0 rattAje0 bAhiriyA uvaTThANasAlA je0 dhammie jANappavare te0 u0 rattA z2Ava rUDhA / taezaMsA miyAvatI devI jayaMtIe samaNovAsiyAe saddhiM dhammiyaM jANappavaraM durUDhA samANI niyagapariyAlagA jahA usabhadatto (u033) jAva dhammiyAo jANappavarAo pccoruhi| tae NaM sA miyAvatI devI jayaMtIe samaNovA0 saddhiM bahUhiM khujAhiM jahA devANaMdA (za09 u033) jAva vaM0 nama0 udAyaNaM rAyaM purao kaTu ThitiyA ceva jAva pajju / taeNaM samaNe bha0 ma0 udAyaNassa ranno miyAvaIe de. jayaMtIe samaNovA0 tIse ya mahatimahA0 jAva dhamma parisA paDigayA udAyaNe pa0 miyAvatI devIvi p0||suutrm 442 // 3taeNaMsA jayaMtI samaNovAsiyA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM dhamma soccA nisamma haTThatuTThA samaNaM bhaM0ma0 vana0 rattA evaM va0- kahinnaM bhaMte! jIvA garuyattaM havvamAgacchanti?, jayaMtI! pANAivAeNaM jAva micchAdasaNasalleNaM, evaM khalu jIvA garuyattaM havvaM evaM jahA paDhamasae (u09) jAva vIyIvayaMti / 4 bhavasiddhiyattaNaM bhaMte! jIvANaM kiM sabhAvao pariNAmao?, jayaMtI! sabhAvao no prinnaamo|5svvevinnN bhaMte! bhavasiddhiyA jIvA sijjhissaMti?,haMtA! jayaMtI! savveviNaM bhavasi0 jIvA sijjhi0| 6 jai (NaM) bhaMte! savve bhavasi jIvA sijjhi0 tamhA NaM bhavasiddhiyavirahie loe bhavissai?, No tiNaDhe 12 zatake uddezaka:2 jyntydhikaarH| sUtram 442 jyntiiprshnaaH| sUtram 443 jIvagurubhavyatvabhavasiddhikasiddhatvasuptajAgratasabaladurbaladakSAlasatva zrotrAdivazArtabandhAdijayantIpraznAH dIkSA c| // 930 // Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 931 // samaDhe, sekeNaMkhAieNaM aTeNaM bhaMte! evaM vu. savveviNaM bhavasi jIvA sijjhino cevaNaM bhavasiddhiyavi0 loe bha0?, jayaMtI! se jahAnAmae savvAgAsaseDhI siyA aNAdiyA aNavadaggA parittA parivuDA sANaM paramANupoggalamattehiM khaMDehi samaye 2 avahIramANI 2 aNaMtAhiM osappiNIavasappiNIhiM avahIraMti no cevaNaM avahiyA siyA, se teNaTeNaM jayaMtI! evaM vuccai savveviNaM bhavasiddhiyA jIvA sijjhissaMti no cevaNaM bhavasiddhiavirahie loe bhvi0||7 suttattaM bhaMte! sAhU jAgariyattaM sAhU?, jayaMtI! atthegaiyANaM jIvANaM su0 sAhU atthe0 jIvANaM jAga0 sAhU, se keNa* bhaMte! evaM vu0 atthe0 jAva sAhU? jayaMtI! je ime jIvA ahammiyA ahammANuyA ahammiTThA ahammakkhAI ahammapaloI ahammapalajjamANA ahammasamudAyArA ahammeNaM ceva vittiM kappemANA viharaMti eesi NaM jIvANaM suttattaM sAhU, ee NaM jIvA suttA samANA no bahUNaM pANabhUyajIvasattANaM dukkhaNayAe soya. jAva pariyA0 vaTuMti, ee NaM jIvA suttA samANA appANaM vA paraM vA tadubhayaM vA no bahUhiM ahammiyAhiM saMjoyaNAhiM saMjoettAro bhavaMti, eesiM jIvANaM su0 sAhU, jayaMtI! je ime jIvA dhammiyA dhammANuyA jAva dhammeNaM ceva vittiM kappemANA viharaMti eesi NaM jIvANaM jAgariyattaM sAhU, ee NaM jIvA jAgarA samANA bahUNaM pANANaM jAva sattANaM adukkhaNayAe jAva apariyAvaNiyAe vaTuMti, te NaM jIvA jAgaramANA appANaM vA paraM vA tadubhayaM vA bahUhiM dhammiyAhiM saMjoyaNAhiM saMjoettAro bhavaMti, eeNaM jIvA jAgara0 dhammajAgariyAe appANaM jAgaraittAro bhavaMti, eesiNaM jIvANaM jAga0 sAhU , se teNa jayaMtI! evaM vu0 atthe0 jIvANaM suttattaM sAhU atthe0 jIvANaM jAga0 sAhU // 8 baliyattaM bhaMte! sAhU dubbaliyattaM sAhU?, jayaMtI! atthe0 jIvANaM bali. sAhU atthe* jIvANaM dubba0 sAhU, se keNa0 bhaMte! evaM vu0 jAva sAhU?, jayaMtI! je ime jIvA ahammiyA jAva viharaMti eesiNaM jIvANaM dubba0 sAhU, eeNaM jIvA evaM jahA suttassa tahA dubbaliyassa vattavvayA bhANiyavvA, baliyassa jahA 12 zatake uddezaka:2 jyntydhikaarH| sUtram 443 jIvagurubhavyatvabhavasiddhikasiddhatvasuptajAgratasabaladurbaladakSAlasatva zrotrAdivazArtabandhAdijayantIpraznAH diikssaac| 8 // 931 // Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhayavRttiyutam bhAga-2 // 932 // jAgarassa tahA bhANiyavvaM jAva saMjoettAro bhavaMti, eesiNaM jIvANaM bali sAhU, se teNa jayaMtI! evaM vu0 taM ceva jAva sAhU // 9 dakkhattaM bhaMte! sAhU AlasiyattaM sAhU?, jayaMtI! atthe* jIvANaM da.sAhU atthe* jIvANaM Ala sAhU, se keNa* bhaMte! evaM vu taM ceva jAva sAhU?, jayaMtI! je ime jIvA ahammiyA jAva viharaMti eesi NaM jIvANaM AlasiyattaM sAhU, ee NaM jIvA AlasA samANA no bahUNaM jahA suttA AlasA bhANiyavvA, jahA jAgarA tahA dakkhA bhANiyavvA jAva saMjoettAro bhavaMti, ee NaM jIvA dakkhA samANA bahUhiM AyariyaveyAvaccehiM jAva uvajjhAya0 thera tavassi0 gilANaveyA0 sehave. kulaveyA gaNaveyA0 saMghaveyAva0 sAhammiyaveyAvaccehiM attANaM saMjoettAro bhavati, eesi NaM jIvANaM da0 sAhU, se teNa taM ceva jAva sAhU // 10 soiMdiyavasaTTe NaM bhaMte! jIve kiM baMdhai?, evaM jahA kohavasaTTe taheva jAva annupriytttti| evaM cakviMdiyavasaTTevi, evaM jAva phAsiMdiyavasaTTe jAva aNupa0 / 11 taezaMsA jayaMtI samaNo0 samaNassa bha0ma0 aMtiyaM eyamaDhe soccA nisamma haTThatuTThA sesaM jahA devANaMdAe(za09 u033) taheva pavvaiyA jAva savvadukkhappahINA / sevaM bhaMte! ratti // sUtram 443 // 12-2 // 1 teNaM kAleNa mityAdi, potte tti pautraH putrasyApatyam, ceDagassa tti vaizAlIrAjasya, nattue tti naptA dauhitraH, bhAujja tti bhrAtRjAyA vesAlIsAvagANaM arahaMtANaM puvvasejjAyarI tti vaizAliko bhagavAnmahAvIrastasya vacanaM zRNvanti zrAvayanti vA tadrasikatvAditi vaizAlikazrAvakAsteSAmAhatAnAmarhaddevatAnAm, sAdhUnAmiti gamyam, pUrvazayyAtarA prathamasthAnadAtrI, sAdhavo hyapUrve samAyAtAstadgRha eva prathamaM vasatiM yAcante tasyAH sthAnadAtrItvena prasiddhatvAditi sA pUrvazayyAtarA // 441-42 // 4 sabhAvaotti, svabhAvataH pudgalAnAM mUrttattvavat, pariNAmaotti pariNAmenAbhUtasya bhavanena puruSasya tAruNyavat |5svvevi NaM bhaMte! bhavasiddhiyA jIvA sijjhissaMti tti bhavA bhAvinI siddhiryeSAM te bhava siddhikAste sarve'pi bhadanta! jIvAH setsyanti? 12 zatake uddezaka:2 jyntydhikaarH| sUtram 441 kAzAmbI udAyana prathamazayyAtarI jyntyaadi| sUtram 442 jayantI prshnaaH| sUtram 443 jIvagurubhavyatvabhavasiddhikasiddhatvasuptajAgratasabaladurbaladakSAlasatva zrotrAdivazArtabandhAdijayantIpraznA: dIkSA c| // 932 // Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 933 // 12 zatake uddezaka: 2 jyntydhikaarH| sUtram 443 jIvagurubhavyatva iti praznaH, haMte tyAdi tUttaram, ayaM cAsyArthaH, samastA api bhavasiddhikA jIvAH setsyantyanyathA bhavasiddhikatvameva na syAditi / atha sarvabhavasiddhikAnAMsetsyamAnatA'bhyupagame bhavasiddhikazUnyatAlokasya syAt, naivam, samayajJAtAt, tathAhisarva evAnAgatakAlasamayA vartamAnatAM lapsyante bhavati sa nAmAtItaH prApto yo nAma vartamAnatvam / eSyaMzca nAma sa bhavati yaH prApsyati vrtmaantvm||1||itybhyupgmaat, na cAnAgatakAlasamayavirahito loko bhaviSyatIti / 6arthatAmevAzaGkAMjayantI / praznadvAreNAsmaduktasamayajJAtApekSayA jJAtAntareNa parihartumAha jai Na mityAdItyeke vyAkhyAnti, anye tu vyAcakSate-sarve'pi bhavasiddhibhadanta! bhavasiddhikA jIvAH setsyanti-ye kecana setsyanti te sarve'pi bhavasiddhikA eva nAbhavasiddhika eko'pi, anyathA bhavasiddhikatvameva nasyAdityabhiprAyaH, haMtetyAdhuttaram / atha yadi ye kecana setsyanti sarve'pi bhavasiddhikA eva nAbhavasiddhika suptajAgrata sabaladurbalaeko'pItyabhyupagamyate tadA kAlena sarvabhavasiddhikAnAM siddhigamanAdbhavyazUnyatA jagataH syAditi jayantyAzaGkAM tatparihAra dakSAlasatva ca darzayitumAha jaiNamityAdi, savvAgAsaseDhitti sarvAkAzasya buddhayA caturasrapratarIkRtasya zreNiH pradezapaGktiH sarvAkAza zrotrAdiva zArtabandhAdizreNiH paritta tti, ekapradezikatvena viSkambhAbhAvena parimitA parivuDa tti zreNyantaraiH parikaritA, svarUpametattasyAH, atrArthe / jayantIpraznAH diikssaac| vRddhoktA bhAvanAgAthA bhavanti to bhannai kiM na sijjhati ahava kimjhvsaavsesttaa| nillevaNaM na jujjai tesiM to kAraNaM annaM // 1 // ayamarthaH, yadibhavasiddhikAH setsyantItyabhyupagamyatetatobhaNati ziSyaH, kasmAnna tesarve'pi siddhyanti?, anyathA bhavasiddhikatvasyaivAbhAvAt, athavA'paraM dUSaNam, kasmAdabhavyasAvazeSatvAdabhavyAvazeSatvenAbhavyAn vimucyetyarthaH, teSAM bhavyAnAM // 933 // nirlepanaMna yujyate?, yujyata eveti bhAvaH, yasmAdevaMtataH kAraNaM siddherheturanyadbhavyatvAtiriktaM vAcyaM tatra sati sarvabhavyanirlepana-1 0 tadA bhaNati kiM na sidhyanti athavA'bhavyAvaziSTatvaM (bhavati) nirlepanaM na yujyate teSAM tadbhavyatvAdanyatkAraNaM vAcyaM siddheH // 1 // Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatya zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 934 // prasaGgAditi // bhannai tesimabhavvevi pai anillevaNaM na u viroho| na u svabhavasiddhI siddhA siddhNtsiddhiio||2|| ayamarthaH, 12 zatake bhaNyate'trottaraM bhavyatvameva siddhigamanakAraNaM na tvanyatkiJcit, tatra na satyapi bhavyatve siddhigamanakAraNe teSAM bhavyAnAmabhavyA uddezaka:2 jayantya napi prati, abhavyAnapyAzrityAnirlepanamavyavacchedaH, abhavyAnavaziSya yadbhavyAnAM nirlepanamuktaM tadapi netyarthaH na tu-na dhikaarH| punarihArthe virodho bAdhA'sti siddhAntasiddhatvAt, etadevAha, natvityAdi, na hi sarvabhavyasiddhiH siddhA siddhAntasiddheriti // sUtram 443 jIvaguru| kiha puNa jhavabahuttA svaagaasppesditttthtaa| navi sijjhihiMti to bhaNai kiM nu bhavvattaNaM tesiM? // 3 // jai hoU NaM bhavvAvi kei bhavyatva bhavasiddhisiddhiM na caiva gcchti| evaM tevi abhavvA ko va viseso bhave tesiN?||4|| bhannai bhavvo jogo dAruya daliyaMti vAvi pjjaayaa| jogovila kasiddhatvapuNa na sijjhai koI rukkhaaiditttthtaa||5||pddimaaiinnN jogA bahavo gosiiscNdnndumaaii| saMti ajogAvi ihaM anne erNddbheNddaaii||6||n suptajAgrata sabaladurbalaya puNa paDimuppAyaNasaMpattI hoi svvjogaannN| jesipi asaMpattI na ya tesi ajoggayA hoi|| 7 // kiM puNa jA saMpattI sA niyamA hoi dakSAlasatva joggrukkhaannN| na ya hoi ajoggANaM emeva ya bhvvsijjhnnyaa||8|| sijjhissaMti ya bhavvA savvevitti bhaNiyaM ca jaM phunnaa| taMpi ya zrotrAdivazArtabandhAdi jayantIpraznAH (r)bhaNyate bhavyAnAmabhavyAnapi prati teSAmanirlepo na tu virodho yataH siddhAntasiddherna tu sarvabhavyasiddhiH siddhA // 2 // 0 kathaM punarbhavyabahutvAtsarvAkAzapradezadRSTAntAnnaiva 8 diikssaac| setsyanti tadA bhaNyate teSAM kiM bhavyatvaM punarbhavati // 3 // kecidbhavyA bhUtvA'pi yadi siddhiM naiva gaccheyurevaM te'pyabhavyAH ko vA vishessstyorbhvyaabhvyyorbhvet||4|| bhaNyate bhavyo yogyo dAru ca dalikamiti cApi pryaayaaH| yogyo'pi punaH kazcinna siddhyati vRkSAdidRSTAntAt // 5 // bahavo gozIrSacandanAdyAH pratimAnAM yogyA drumAH santi anye eraNDabhiNDAdyA ayogyA api santi // 6 // naiva ca sarveSAM yogyAnAM prtimotpaadnsmpttirbhvti| yeSAmapyasamprAptirna ca teSAmayogyatA bhvti||7|| kiM. // 934 // punaryA samprAptiH sA niyamAd yogyavRkSANAM bhavati naivAyogyAnAM evameva ca sarvabhavyasiddhirapi // 8 // sarve'pi bhavyAH setsyantIti prabhuNA yadbhaNitaM . (r) Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayantya bhavyatva zrIbhagavatyaGga eyAecciya diTThIe~ jyNtipucchaae|| 9 // bhavyAnAmeva siddhirityetayA dRSTyA mateneti // ahavA paDucca kAlaM na savvabhavvANa hoi 12 zatake zrIabhaya uddezaka: 2 | vocchittii| jaM tItaNAgayAo addhAo dovi tullaao|| 10 // tatthAtItaddhAe siddho ekko aNaMtabhAgo siN| kAmaM tAvaio ciya vRttiyutam bhAga-2 sijjhihii annaagyddhaae||11|| te do aNaMtabhAgA houM sociya aNaMtabhAgo siN| evaMpi savvabhavvANa siddhigamaNaM anniddiddh|| 12 // dhikaarH| sUtram 443 // 935 // tau dvAvapyanantabhAgau mIlitau sarvajIvAnAmananta eva bhAga iti, yatpunaridamucyate, atItAddhAto'nAgatAddhA'nantaguNeti jIvagurutanmatAntaram, tasya cedaM bIjam, yadi dve api te samAne syAtAM tadA muhUrtAdAvatikrAnte'tItAddhA samadhikA anAgatAddhA ca bhavasiddhihIneti hataM samatvam, evaMca muhUrtAdibhiH pratikSaNaM kSIyamANA'pyanAgatAddhA yato na kSIyate tato'vasitaM tataH sA'nantaguNeti, kasiddhatvayaccobhayoH samatvaMtadevam, yathA'nAgatAddhAyA anto nAstyevamatItAddhAyA Adiriti samateti ||7jiivaashcn suptAH siddhyanti suptajAgrata sabaladurbalakiM tarhi jAgarA eveti suptajAgarasUtram, tatra ca suttattaM ti nidrAvazatvam, jAgariyattaM ti jAgaraNaM jAgaraH so'syAstIti dakSAlasatva jAgarikastadbhAvo jAgarikatvam, ahammiya tti dharmeNa zrutacAritrarUpeNa carantIti dhArmikAstanniSedhAdadhArmikAH, kuta zrotrAdiva zArtabandhAdietadevamityata Aha, ahammANuyA dharmaM zrutarUpamanugacchantIti dharmAnugAstaniSedhAdadharmAnugAH, kuta etadevamityata Aha, ahammiTThA jayantIpraznAH dIkSA c| dharmaH zrutarUpa eveSTovallabhaH pUjitovA yeSAM te dharmeSTA dharmiNAM veSTA dharmISTAH, atizayena vA dharmiNodharmiSThAstanniSedhAdadharmeSTA adharmISTA adharmiSThAvA, ata evAhammakkhAI na dharmamAkhyAntItyevaMzIlA adharmAkhyAyinaH, athavA na dharmAt khyAtiryeSAMka - tadapyanayaiva dRSTayA jayantIpRcchAyAm // 9 // 7 athavA kAlaM pratItya sarvabhavyAnAM vyucchittirna bhavati yato'tItAnAgatAddhe dve api tulye staH ||10||ttraatiitaaddhaayaaN // 935 // bhavyajIvAnAmanantabhAga ekaH siddhastAvAneva cAnAgatAddhAyAM setsyati prakAmam // 11 // tau dvAvapi anantabhAgau saMmIlyaiSAmanantabhAgaH sa evaiva, evamapi sarvabhavyAnAM siddhigamanaM na nirdiSTam / / 12 / / Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 12 zatake uddezakaH3 pRthivydhikaarH| te'dharmakhyAtayaH, ahammapaloi tti na dharmamupAdeyatayA pralokayanti ye te'dharmapralokinaH, ahammapalajjaNa tti na dharma prarajyanta Asajanti yete'dharmapraraJjanAH, evaM cAhammasamudAcAra tti na dharmarUpaH cAritrAtmakaH, samudAcAraH samAcAraH sapramodovA''cAro yeSAM te tathA, ata evAhammameNa ceve tyAdi, adharmeNa cAritrazrutaviruddharUpeNa vRttiM jIvikAM kalpayantaH kurvANA iti // 8 anantaraM suptajAgratAM sAdhutvaM prarUpitam, atha durbalAdInAM tathaiva tadeva prarUpayan sUtradvayamAha baliyattaM bhaMte! ityAdi, baliyattaM ti balamasyAstIti balikastadbhAvo balikatvam, dubbaliyattaM ti duSTaM balamasyAstIti durbalikastadbhAvo durbalikatvam, 10 dakSatvaM ca teSAMsAdhu ye nendriyavazA bhavantItIndriyavazAnAM yadbhavati tadAha soiMdie tyAdi, soiMdiyavasaTTe tti zrotrendriyavazena tatpAratantryeNataH, pIDitaH zrotrendriyavazAtaH zrotrendriyavazaMvA, Rto gataH shrotrendriyvshaatH||443|| dvAdazazate dvitiiyH|| sUtram 444 // 936 // pRthivIprakArapraznaH / prathamapRthivInAmagotrAdiyAvadalpabahutva praznA ythaajiivaabhi0| 12-2 // ||dvaadshshtke tRtIya uddeshkH|| ___ anantaraM zrotrAdIndriyavazArtA aSTakarmaprakRtIbaMdhanantItyuktaM tadbandhanAcca narakapRthivISvapyutpadyanta iti narakapRthivIsvarUpapratipAdanAya tRtIyoddezakamAha, tasya cedamAdisUtram rAyagihe jAva evaM vayAsI- kaiNaM bhaMte! puDhavIo pannattAo?, goyamA! satta puDhavIopa0 taMjahA- paDhamA doccA jAva sttmaa| paDhamA NaMbhaMte! puDhavI kiMnAmA kiMgottApa0?, goyamA! ghammA nAmeNaM rayaNappabhAgotteNaM evaM jahA jIvAbhigame paDhamo neraiyauddesao soceva niravaseso bhANiyavvojAva appAbahugaMti / sevaM bhaMte! ratti ||suutrm 444 // 12-3 // rAyagiha ityAdi, kiMnAmA kiMgoya tti tatra nAma yAdRcchikamabhidhAnaM gotraM cAnvarthikamiti, evaM jahA jIvAbhigama (pa0 88) // 936 Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 937 // ityAdinA yatsUcitaM tadidam, doccA NaM bhaMte ! puDhavI kiMnAmA kiMgoyA pannattA?, goyamA! vaMsA nAmeNaM sakkarappabhA gotteNa mityAdIti // 444 // dvAdazazate tRtiiyH||12-3|| ||dvaadshshtkecturth uddeshkH|| anantaraM pRthivya uktAstAzca pudgalAtmikA iti pudgalAMzcintayaMzcaturthoddezakamAha, tasya cedamAdisUtram 1rAyagihe jAva evaM vayAsI-0 do bhaMte ! paramANupoggalA egayao sAhannaMti egayao sAhaNNittA kiM bhavati?, goyamA! duppaesie khaMdhe bhavai, O se bhijamANe duhA kajjai egayao paramANupoggale egayao paramANupoggale bhvi| ra tinni bhaMte! paramANupoggalA egayao sAhannaMti 2 kiM bhavati?, goyamA ! tipaesie khaMdhe bhavati, se bhijamANe duhAvi tihAvi ka0, duhA kajjamANe egayaoparamANupo0 egayao dupaesie khaMdhebha0, tihA kajjamANe tiNNi paramANupo0 bhvNti| 3 cattAri bhaMte! paramANupo0 egayao sAhannaMti jAva pucchA, goyamA! caupaesie khaMdhe bha0, se bhijjamANe duhAvi tihAvi cauhAvi ka0, duhA kajjamANe ega0 paramANupo0 ega0 tipaesiekhaMdhe bha0, ahavA do dupaesiyA khaMdhA bha0, tihA kajjamANe ega0 do paramANupo0 ega duppaesie khaMdhe bha0, cauhA kanjamANe cattAri paramANupoggalA bhvNti| 4paMca bhaMte! paramANupo0 pucchA goyamA! paMcapaesie khaMdhe bha0, se bhinjamANe duhAvi tihAvi cauhAvi paMcahAvi ka0, duhA kajjamANe egayao paramANupo0 ega0 caupaesie khaMdhe bha0 ahavA ega* dupaesie khaMdhe bha0 ega0 tipaesie khaMdhe bha0, tihA kajjamANe ega. do paramANupo0 egayao tippaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 paramANupo0 ega0 do dupaesiyA khaMdhA bhavaMti, cauhA kajjamANe egayao tinni paramANupo0 ega* duppaesie khaMdhe bhavati, paMcahA kajjamANe paMca paramANupo0 bhavaMti / 5 chanbhaMte! paramANupo0 pucchA, goyamA! chappaesie khaMdhe bha0, se bhijjamANe duhAvi tihAvi jAva chavvihAvi 12 zatake uddezakaH 4 pudlaa|dhikaarH| sUtram 445 | ekadvitryAdidaza yAvatsaGkhye| yAsaGghayeyAnantANuekatayAskandhenabhedenaca skandhAdibhaGgAH / // 937 // Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 938 // 12 zatake uddezakaH 4 pudglaadhikaarH| sUtram 445 ekadvitryAdi ka0, duhA kajjamANe egayao paramANupo0 ega0 paMcapaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 duppaesie khaMdhe ega0 caupaesie khaMdhe bha0 ahavA do tipaesiyA khaMdhA bha0, tihA kajjamANe egayao do paramANupo0 ega0 caupaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 paramANupo0 ega dupaesiekhaMdhe bha0 ahavA tinni dupaesiyA khaMdhA bhavanti cauhA kajjamANe egayao tinni paramANupo0 ega0 tipaesie khaMdhe bha0 ahavA egayao do paramANupo0 bhavaMti ega0 do duppaesiyA khaMdhA bha0, paMcahA kajjamANe ega* cattAri paramANupo0 egayao dupaesie khaMdhe bha0, chahA kajjamANe cha paramANupo0 bh0|6 satta bhaMte! paramANupo0 pucchA, goyamA! sattapaesie khaMdhe bha0, se bhijjamANe duhAvi jAva sattahAvi ka0, duhA kajjamANe egayao paramANupo0 ega0 chappaesie khaMdhe bha0 ahavA ega* duppaesie khaMdhe bha0 ega0 paMcapaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 tippaesie ega0 caupaesie khaMdhe bha0, tihA kajjamANe ega0 do paramANupo0 ega0 paMcapaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 paramANupo0 ega dupaesie khaMdhe egayao caupaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 paramANu0 ega0 do tipaesiyA khaMdhA bha0 ahavA ega do dupaesiyA khaMdhA bha0 ega0 tipaesiekhaMdhe bha0, cauhA kajjamANe egayao tinni paramANupo0 ega0 cauppaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 do paramANupo0 ega0 dupaesie khaMdhe ega* tipaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 paramANu ega tinni dupaesiyA khaMdhA bha0, paMcahA kajjamANe ega0 cattAri paramANupo0 ega tipaesiekhaMdhe bha0 ahavA ega* tinni paramANu0 ega0 do dupaesiyA khaMdhA bhavaMti, chahA kajjamANe ega0 paMca paramANupo0 ega. dupaesiekhaMdhe bha0, sattahA kajjamANe satta paramANupo0 bh0| 7 aTTha bhaMte! paramANupo0 pucchA, goyamA! aTThapaesie khaMdhe bha0 jAva duhA kajjamANe ega0 paramANu0 ega* sattapaesie khaMdhe bha0 ahavA egayao dupaesie khaMdhe ega. chappaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 tipaesie0 ega. paMcapaesie khaMdhe bha0 ahavA do cauppaesiyA khaMdhA bha0, tihA kajamANe egayao paramANupo0 ega0 chappaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 paramANupo0 egayao yAvatsaGkhyeyAsaGghaceyAnantANuekatayAskandhenabhedena ca skandhAdibhaGgAH / // 938 // Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 939 // 12 zatake uddezaka:4 pudrlaadhikaarH| sUtram 445 ekadvitryAdi daza duppaesie khaMdhe ega0 paMcapaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 paramANupo0 egayao tipaesie khaMdhe ega0 caupaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 do dupaesiyA khaMdhA ega0 cauppaesiekhaMdhe bha0 ahavA ega0 dupaesiekhaMdhe ega0 do dupaesiyA khaMdhA egayaobhavaMti, cauhA kajjamANe ega0 tinni paramANupo0 paMcapaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 donni paramANupo0 ega0 dupaesie khaMdhe ega0 cauppaesie khaMdhe bha0 ahavA egayao do paramANu0 ega0 do tipaesiyA khaMdhA bha0 ahavA ega0 paramANu0 ega0 do dupaesiyA khaMdhA ega. tipaesiekhaMdhe bha0 ahavA cattAri dupaesiyAkhaMdhA bhavaMti, paMcahA kanjamANe egayaocattAri paramANupo0 ega0 cauppaesiekhaMdhe bha0 ahavA ega* tinni paramANu0 ega* dupaesie ega0 tipaesie khaMdhe bha0 ahavA egayao do paramANupo0 ega0 tinni dupaesiyA khaMdhA bha0, chahA kajjamANe ega0 paMca paramANu0 ega0 tipaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 cattAri paramANupo0 ega0 do dupaesiyA khaMdhA bha0, sattahA kajjamANe ega0 cha paramANupo0 ega* dupaesie khaMdhe bha0 aTTahA kajjamANe aTTha paramANupo0 bhvNti| 8 nava bhaMte! paramANupoggalA pucchA, goyamA! jAva navavihA kajaMti, duhA kajamANe egayao paramANupo0 ega0 aTThapaesie khaMdhe bha0, evaM ekvekvaM saMcAreM(raM)te(rie)hiM jAva ahavA egayao cauppaesie khaMdhe ega0 paMcapaesie khaMdhe bha0, tihA kajjamANe ega do paramANupo0 egayao sattapaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 paramANupo0 ega dupaesie egayao chappaesie khaMdhe bha0 ahavA egayao paramANupo0 ega. tipaesie khaMdhe ega0 paMcapaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 paramANu0 ega do cauppaesiyA khaMdhA bhavaMti ahavA ega0 dupaesiekhaMdhe ega0 tipaesiekhaMdhe ega0 caupaesie khaMdhe bha0 ahavA tinni tipaesiyA khaMdhA bhavaMti, cauhA kanjamANe egayao tinni paramANupo0 ega. chappaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 do paramANupo0 ega. dupaesie khaMdhe ega0 paMcapaesiekhaMdhe bha0 ahavA ega0 do paramANupo0 ega tipaesie khaMdhe ega0 cauppasie khaMghe bha0 ahavA ega0 paramANupo0 ega0 do dupaesiyA khaMdhA yAvatsaGkhayeyAsaGghaceyAnantANuekatayAskandhenabhedena ca skandhAdibhanAH / // 939 // Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 940 // ega* cauppaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 paramANupo0 ega* dupaesie khaMdhe egayao do tipaesiyA khaMdhA bha0 ahavA ega* tinni duppaesiyA khaMdhA ega tipaesie khaMdhe bha0, paMcahA kajjamANe egayao cattAri paramANupo0 ega0 paMcapaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 tinni paramANupo0 egayao dupaesie* ega0 cauppaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 tinni paramANupo0 ega0 do tipaesiyA khaMdhA bha0 ahavA ega0 do paramANupo0, ega0 do dupaesiyA khaMdhA, ega tipaesie khaMdhe bha0, ahavA ega0 paramANupo0, ega* cattAri dupaesiyA khaMdhA bhavaMti, chahA kajamANe ega0 paMca paramANupo0, ega0 cauppaesie khaMdhe bha0, ahavA ega0 cattAri paramANupo0, ega0 duppaesie0, ega0 tipaesie khaMdhe bha0, ahavA ega0 tinni paramANu0 ega0 tinni duppaesiyA khaMdhA bhavaMti, sattahA katramANe egayao cha paramANupo0, ega tippaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 paMca paramANu0, ega0 do dupaesiyA khaMdhA bhavaMti, aTThahA kajjamANe egayao satta paramANupo0 egayao dupaesie khaMdhe bhavati, navahA kajjamANe nava paramANupo0 bha0 // 9 dasa bhaMte! paramANupo0 jAva duhA kajamANe egayao paramANupo0 ega. navapaesie khaMdhe bha0 ahavA ega dupaesie khaMdhe ega0 aTTha paesie khaMdhe bha0 evaM ekveka saM(cariMti)cAre(raMteNaM)yavvaMti jAva ahavA do paMca paesiyAkhaMdhA bhavaMti, tihA kajjamANe egayaodo paramANupo0, ega0 aTThapaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 paramANupo0, ega dupaesie0 ega0 sattapaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 paramANupo0 egayao tipaesie khaMdhe bha0 ega0 chappaesiekhaMdhe bha0 ahavA egayao paramANupo0 ega cauppaesie ega0 paMcapaesie khaMdhe bha0 ahavA egayao dupaesie khaMdhe ega do cauppaesiyA khaMdhA bhavaMti ahavA ega do tipaesiyA khaMdhA ega0 cauppaesie khaMdhe bha0, cauhA kajjamANe ega0 tinni paramANupo0 ega sattapaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 do paramANupo0 ega0 dupaesi0 ega0 chappaesie khaMdhe bhavai ahavA egayao do paramANupo0 ega0 tippaesie khaMdhe ega0 paMcapaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 do paramANupo0 ega0 do cauppaesiyA 12 zatake uddezaka:4 pudrlaadhikaarH| sUtram 445 ekadvivyAdidaza yAvatsaGkhyeyAsaGghayeyAnantANuekatayAskandhenabhedena ca skandhAdibhaGgAH / // 940 // Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zatake uddezaka:4 zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 941 // khaMdhA bhavaMti ahavA ega0 paramANupo0 ega* dupaesie ega0 tipaesie egayao cauppaesie khaMdhe bhavati ahavA ega0 paramANupo0 ega0 tinni tipaesiyA khaMdhA bhavaMti ahavA ega0 tinni dupaesiyA khaMdhA ega0 caupaesie khaMdhe bha0 ahavA ega do dupaesiyA khaMdhA ega0 do tipaesiyA khaMdhA bhavaMti, paMcahA kajjamANe ega* cattAri paramANupo0 ega0 chapaesie khaMdhe bhavai ahavA egayao tinni paramANupo0 ega* dupaesie khaMdhe0 ega0 paMcapaesie khaMdhe bha0 ahavA ega* tinni paramANupo0 ega. tipaesie khaMdhe ega0 caupaesiekhaMdhe bha0 ahavA ega do paramANu0 ega dupaesie khaMdhe0 ega0 do tipaesiyA khaMdhA bhavaMti ahavAegayaoparamANupo. ega0 tinni dupaesiyA0 ega tipaesie khaMdhe bha0 ahavA paMca dupaesiyA khaMdhA bhavaMti, chahA kajjamANe egayao paMca paramANu ega0 paMcapaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 cattAri paramANupo0 ega* dupaesie0 ega0 caupaesie khaMdhe bhavati ahavA egayaocattAri paramANupo0 ega0 do tipaesiyA khaMdhA bhavaMti ahavA ega0 tinni paramANu0 ega0 do dupaesiyA khaMdhA egatipaesiekhaMdhe bhavati ahavA egayaodo paramANupo0 ega0 cattAri dupaesiyA khaMdhA bhavaMti, sattahA kajjamANe egayao cha paramANupo0 ega0 cauppaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 paMca paramANupo0 ega0 dupaesie ega0 tipaesie khaMdhe bha0 ahavA ega. cattAri paramANupo0 ega* tinni dupaesiyA khaMdhA bhavaMti, aTThahA kajjamANe ega. satta paramANu0 ega* tipaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 cha paramANupo0 ega. do dupaesiyA khaMdhA bhavaMti, navahA kajjamANe ega0 aTTha paramANu0 ega0 dupaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 cha paramANupo0 ega0 do dupaesiyAkhaMdhA bhavaMti, dasahA kajjamANe dasa paramANupoggalA bhvNti| 10 saMkhejjA bhaMte! paramANupoggalA egayaosAhannaMti egayaosAhaNNittA kiM bhavati?, goyamA! saMkhejapaesiekhaMdhe bhavati, se bhijjamANe duhAvi jAva dasahAvi saMkhejahAvi kajaMti, duhA kaJjamANe egayao paramANupoggale egayao saMkhejapaesie khaMdhe dhikaarH| sUtram ekadvitryAdidaza yAvatsaGkhayeyAsaGkhyeyAnantANuekatayAskandhenabhedena ca skndhaadibhnggaaH| // 941 // Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 942 // bhavati ahavA egayao dupaesie khaMdhe ega0 saMkhejapaesie khaMdhe bha0 evaM ahavA ega0 tipaesie ega0 saM0 khaMdhe bhavati evaM jAva ahavA ega0 dasapaesie khaMdhe ega0 saMkhejjapaesie khaMdhe bha0 ahavA do saMkhejapaesiyA khaMdhA bhavaMti, tihA kajjamANe ega0 do paramANupo0 egayao saMkhejjapaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 paramANupo0 egayao dupaesie khaMdhe0 ega0 saMkhejjapaesie khaMdhe bha0 ahavA ega* paramANupo0 egayao tipaesie khaMdhe0 ega0 saMkhejjapaesie khaMdhe bha0 evaM jAva ahavA ega0 paramANupo0 egayao dasapaesie khaMdhe0 ega0 saMkhejjapaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 paramANupo0 egayao do saMkhejapaesiyA khaMdhA bhavaMti ahavA ega0 dupaesie0 ega0 do saMkhejapaesiyA khaMdhA bhavaMti, evaM jAva ahavA ega0 dasapaesie0 ega0 do saMkhejapaesiyA khaMdhA bhavaMti ahavA tinni saMkhejapaesiyA khaMdhA bhavaMti, cauhA kajjamANe egayao tinni paramANupo0 ega0 saMkhejapaesie bha0 ahavA ega0 do paramANupo0 ega dupaesie0 ega0 saMkhejapaesie bha0 ahavA egayao do paramANupo0 ega tippaesie0 ega* saMkhejapaesie bha0 evaM jAva ahavA ega do paramANupo0 ega0 dasapaesie ega0 saMkhejjapaesie bha0 ahavA ega0 do paramANupo0 ega0 do saMkhejapaesiyA khaMdhA bhavaMti ahavA ega0 paramANupo0 egayao dupaesie ega0 do saMkhejapaesiyA khaMdhA bha0 jAva ahavA ega0 paramANupo0 ega0 dasapaesie ega0 do saMkhejjapaesiyA khaMdhA bhavaMti ahavA ega0 paramANupo0 ega0 tinni saMkhejapaesiyA khaMdhA bha0 ahavA ega0 dupaesie ega0 tinni saMkhejapaesiyA bha0 jAva ahavA ega0 dasapaesie ega0 tinni saMkhejapaesiyA bha0 ahavA cattAri saMkhejapaesiyA bhavaMti evaM eeNaM kameNaM paMcagasaMjogovi bhANiyavvojAva navagasaMjogo, dasahA kajjamANe egayaonava paramANupo0 ega0 saMkhejapaesie bha0 ahavA ega0 aTTha paramANupo0 ega* dupaesie egayao saMkhejapaesie khaMdhe bha0, eeNaM kameNaM ekkeko pUreyavvojAva ahavA egayaodasapaesieega. navasaMkhejapaesiyA bha0 ahavA dasa saMkhejapaesiyA khaMdhA bhavaMti saMkhejjahA kajjamANe 12 zatake uddezaka:4 pudlaadhikaarH| sUtram 445 ekadvitryAdidaza yAvatsalayeyAsaGkhayeyAnantANuekatayAskandhenabhedena ca skandhAdibhaGgAH / // 942 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaha zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 943 // saMkhejjA paramANupoggalA bhvNti| 11 asaMkhejjA bhaMte! paramANupo0 ega0 sAhaNaMti ega0 sAhaNittA kiM bha0?, goyamA! asaMkhejapaesiekhaMdhe bhavati, se bhijamANe duhAvi jAva dasahAvi saMkhejjahAvi asaMkhejjahAvi kajjai, duhA kajjamANe ega. paramANupo0 ega0 asaMkhejapaesie bha0 jAva ahavA ega0 dasapaesie ega0 asaMkhijjapaesie bha0 ahavA ega0 saMkhejapaesiekhaMdhe ega0 asaMkhejjapaesiekhaMdhe bha0 ahavA do asaMkhejapaesiyA khaMdhA bha0, tihA kajjamANe ega0 do paramANupo0 ega0 asaMkhejapaesie bha0 ahavA ega0 paramANupo0 ega0 dupaesie ega0 asaMkhijjapaesie bha0 jAva ahavA ega0 paramANupo0 ega0 dasapaesie ega0 asaMkhejapaesie bha0 ahavA ege paramANupo0 ege saMkhejapaesie ege asaMkhejapaesie bha0 ahavA ege paramANupo0 ega0 do asaMkhejjapaesiyA khaMdhA bha0 ahavA ege dupaesie ega0 do asaMkhejjapaesiyA bha0 evaM jAva ahavA ege saMkhejjapaesie bhavati ega0 do asaMkhijjapaesiyA khaMdhA bhavaMti ahavA tinni asaMkhejapaesiyA bhavaMti, cauhA kajjamANe ega0 tinni paramANupo0 ega0 asaMkhejapaesie bhavati evaM caukkagasaMjogo jAva dasagasaMjogo ee jaheva saMkhejapaesiyassa navaraM asaMkhejjagaMegaM ahigaMbhANiyavvaM jAva ahavA dasa asaMkhejjapaesiyA khaMdhA bhavaMti, saMkhejahA kajjamANe egayao saMkhejjA paramANupo0 ega0 asaMkhejapaesie khaMdhe bhavati ahavA ega0 saMkhejA dupaesiyA khaMdhA ega0 asaMkhejjapaesiekhaMdhe bhavati evaM jAva ahavA ega0 saMkhejjA dasapaesiyA khaMdhA ega0 asaMkhejapaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 saMkhijjAsaMkhijjapaesiyA khaMdhA ega0 asaMkhijapaesiekhaMdhe bha0 ahavA saMkhejA asaMkhejapaesiyA khaMdhA bha0, asaMkhijahA kajamANe asaMkhejjA paramANupoggalA bhvNti| 12 aNaMtANaMbhaMte! paramANupoggalAjAva kiM bhavaMti?,goyamA! aNaMtapaesiekhaMdhe bhavati, se bhijamANe duhAvi tihAvijAva 12 zatake uddezakaH4 pudlaadhikaarH| sUtram 445 ekadvitryAdidaza yAvatsaGghayeyAsaGghayeyAnantANuekatayAskandhenabhedenaca skndhaadibhnggaaH| // 24 // Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 944 // dasahAvi saMkhijjA asaMkhijjA aNaMtahAvi kajjai, duhA kajamANe egayao paramANupoggale egayao aNaMtapaesie khaMdhe jAva ahavA do aNaMtapaesiyAkhaMdhA bha0, tihA kajjamANe ega0 do paramANupo0 ega0 aNaMtapaesie bha0 ahavA ega0 paramANupo0 ega dupaesie ega0 aNaMtapaesie bha0 jAva ahavA ega0 paramANu ega0 asaMkhejjapaesie ega0 aNaMtapaesie bhavati ahavA ega0 paramANu ega do aNaMtapaesiyA bha0 ahavA ega* dupaesie ega do aNaMtapaesiyA bhavaMti evaM jAva ahavA ega0 dasapaesie egayao do aNaMtapaesiyA khaMdhA bha0 ahavA ega* saMkhejapade ega0 do aNaMtapaesiyA khaMdhA bha0 ahavA ega0 asaMkhejjapaesie khaMdhe ega0 do aNaMtapaesiyA khaMdhA bhavaMti ahavA tinni aNaMtapaesiyA khaMdhA bha0, cauhA kajamANe ega* tinni paramANupo0 ega0 aNaMtapaesie bha0 evaM caukkasaMjogojAva asaMkhejjagasaMjogo, ete savve jaheva asaMkhejANaM bhaNiyA taheva aNaMtANavi bhANiyavvA navaraM evaM aNaMtagaM abbhahiyaM bhANiyavvaM jAva ahavA egayao saMkhejjA saMkhijjapaesiyA khaMdhA ega0 aNaMtapaesiyA bhavaMti ahavA ega0 saMkhejjA asaMkhejjapaesiyA khaMdhA ega0 aNaMtapaesie khaMdhe bha0 ahavA saMkhijjA aNaMtapaesiyA khaMdhA bhavaMti, asaMkhejjahA kajjamANe egayao asaMkhejjA paramANupo0 ega0 aNaMtapaesie khaMdhe bha0 ahavA ega0 asaMkhijjA dupaesiyA khaMdhA ega0 aNaMtapaesie bha0 jAva ahavA ega0 asaMkhejA saMkhijapaesiyA ega0 aNaMtapaesie bha0 ahavA ega0 asaMkhijjA asaMkhijapaesiyA khaMdhA ega0 aNaMtapaesie bhavati ahavA asaMkhejjA aNaMtapaesiyA khaMdhA bhavaMti, aNaMtahA kajjamANe aNaMtA paramANupoggalA bhavaMti / / sUtram 445 // 1 rAyagiha ityAdi, egayao tti, ekatvata ekatayetyarthaH, sAhannati tti saMhanyete saMhatau bhavata ityarthaH, dvipradezikaskandhasya bhede eko vikalpaH, 2 tripradezikasya dvau, 3 catuSpradezikasya catvAraH, 4 paJcapradezikasya SaT, 5 SaTpradezikasya daza, 6 12 zatake uddezaka:4 pudlaadhikaarH| sUtram 445 ekadvivyAdidaza yAvatsaGkhayeyAsaDoyA| nantANueka| tayAskandhena| bhedena ca skndhaadibhnaaH| // 944 // Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 945 // saptapradezikasya caturdaza, 7 aSTapradezikasyaikaviMzati, 8 navapradezikasyASTAviMzatiH, 9 dazapradezikasya catvAriMzat, 10 saGgyAtapradezikasya dvidhAbhede 11 tridhA bhede 21 caturddhA bhede 31 paJcadhAbhede 41 SoDhAtve 51 saptadhAtve 61 aSTadhAtve 71 navadhAtve 81 dazadhAtve 91 saGkhyAtabhedatve tveka eva vikalpaH, tamevAha saMkhejjahA kajjamANe saMkhejjA paramANupoggalA bhavaMti tti, 11 asaGkhyAtapradezikasya tu dvidhAbhAve 12 tridhAtve 23 caturddhAtve 34 paJcadhAtve 45 SoDhAtve 56 saptadhAtve 67 aSTadhAtve 78 navadhAtve 89 dazabhedatve 100 saGkhyAtabhedatve dvAdaza asaGkhyAtabhedakaraNe tveka eva, tamevAha, asaMkhejjA paramANupoggalA bhavaMti tti, 12 anantapradezikasya tu dvidhAtve 13 tridhAtve 25 caturddhAtve 37 paJcadhAtve 49 SaDDidhatve 61 saptadhAtve 73 aSTadhAtve 85 navadhAtve 97 dazadhAtve 109saGkhyAtatve 12 asaGkhyAtatve 13 anantabhedakaraNe tveka eva vikalpaH, tamevAha, aNaMtahA kajjamANa ityaadi||10 do bhaMte! paramANupoggalA sAhaNNaMtI tyAdinA pudgalAnAM prAk saMhananamuktaM 0 se bhijjamANe duhA kajaI tyAdinA ca teSAM bheda uktH||445|| atha tAvevAzrityAha 13 eesiNaM bhaMte! paramANupoggalANaM sAhaNaNAbhedANuvAeNaM aNaMtANatA poggalapariyaTTA samaNugaMtavvA bhavaMtIti makkhAyA?, haMtA goyamA! eesi NaM paramANupoggalANaM sAhaNaNA jAva mkkhaayaa||14 kaivihe NaM bhaMte ! poggalapariyaTTe paNNatte?, goyamA! sattavihA po pari0 paNNattA, taMjahA- orAliyapo0 pari0 veubviya0 teyApo0 kammApo0 maNapo0 pariyaTTe vaipoggalapariyaTTe ANApANupoggalapariyaTTe / 15 neraiyANaM bhaMte! kativihe poggalapariyaTTe pa0?, goyamA! sattavihe poggalapariyaTTe pa0, taMjahAorAliyapo0 veuvviyapoggalapariyaTTe jAva ANApANupoggalapariyaTTe evaM jAva vemANiyANaM // 16 egamegassaNaM bhaMte! neraiyassa ke0 o0po0pa0 atIyA?, aNaMtA, ke. purekkhaDA?, kassai atthi kassai natthi jassatthi jahanneNaM ekko vA do vA tinni vA 12 zatake uddezaka:4 pudrlaadhikaarH| sUtram 446 paramANunAM saMyogabhedena pudralaparAvataH ttprkaarshvaadiprshnaaH| nai0asu0 AdInAmekaikanai0 asu0 AdInAJca audA0vai0 Adi pu0parA0 aadiprshnaaH| // 945 // Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 946 // ukkoseNaM saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vaa| 17 egamegassa NaM bhaMte! asurakumArassa ke0 o0po0?, evaM ceva, evaM jAva vemaanniyss|19egmegssnnN bhaMte! neraiyassa ke0 veuvviyapo0pa0atIyA?, aNaMtA, evaM jaheva o0po0pa0 taheva vepopa.vi bhANiyavvA, evaM jAva vemANiyassa ANApANupoggalapariyaTTA, ete egattiyA satta daMDagA bhavaMti / neraiyANaMbhaMte! ke0 o0 po0pa0 atItA?, goyamA anaMtA, ke0 purekkhaDA?, aNaMtA, evaM jAva vemA0, evaM ve0po0pa0vi evaM jAva ANA.po0pa0 vemANiyANaM, evaM ee pohattiyA satta cauvvIsatidaMDagA // 20 egamegassa NaM bhaMte! neraiyassa neraiyate kevatiyA o0po0pa0 atItA?, nasthi ekovi, ke0 purekkhaDA?, natthi ekovi, 21 egamegassa NaM bhaMte! neraiyassa asurakumAratte ke0 o0po0pa0 evaM ceva evaM jAva thaNiyakumAratte jahA asurakumAratte / 22 egamegassa NaM bhaMte! neraiyassa puDhavikkAiyatte ke0 o0po0pa0 atItA?, aNaMtA, ke. purekkhaDA?, kassai asthi kassai natthi jassatthi tassaja ekkovA do vA tinni vAu0 saMkhenA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vA evaM jAva maNussatte, vANamaMtarajoisiyavemANiyatte jahA asurakumAratte / 23 egamegassa NaM bhaMte! asurakumArassa neraiyatte ke0 atIyA o0po0pa0 evaM jahA neraiyassa vattavvayA bhaNiyA tahA asurakumArassavi bhANiyavvA jAva vemANi0, evaM jAva thaNiyakumArassa, evaM puDhavikAiyassavi, evaM jAva vemANiyassa, savvesiM ekko gmo| 24 egamegassa NaM bhaMte! neraiyassa nera0 keva0 veu0 po0pa0 atIyA?, aNaMtA, ke0 purekkhaDA?, ekottariyA jAva aNaMtA, evaM jAva thaNiyakumAratte, 25 puDhavIkAiyattepucchA, natthi ekkovi, ke0 purekkhaDA?, natthi ekkovi, evaM jattha veuvviyasarIraM atthi tattha eguttario jattha natthi tattha jahA puDhavikAiyatte tahA bhANiyavvaM, jAvavemANiyassavemANiyatte / teyApo pariyaTTA kammApo.pariyaTTA yasavvattha ekkottariyA bhANiyavvA, maNapo pariyaTTA savvesu paMciMdiesu egottariyA, vigaliMdiesu natthi, vaipo.pariyaTTA evaM ceva, navaraM egidiesu natthi bhANiyavvA / 12 zatake uddezakaH 4 pudrlaadhikaarH| sUtram 446 paramANunAM saMyogabhedena pudgalaparAvataH ttprkaarshvaadiprshnaaH| nai0asu0 AdInAmekaikanai0asu0 AdInAca audA vai0 Adi pu0parA0 aadiprshnaaH| // 946 // Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 947 // ANApANupo pariyaTTA savvattha ekottariyA jAva vemANiyassa vemANiyatte / 26 neraiyANaM bhaMte! neraiyatte ke0 o0po.pariyaTTA atIyA?, natthi ekovi, ke. purekkhaDA?, natthi ekkovi, evaM jAva thaNiyakumAratte, 27 puDhavikAiyatte pucchA, goyamA! aNaMtA, ke0 purekkhaDA?, aNaMtA, evaM jAvamaNussatte, vANamaMtarajoisiyavemANiyatte jahA neraiyatte evaM jAva vemANiyassavemANiyatte, evaM sattavi poggalapariyaTTA bhANiyavvA, jattha asthi tattha atIyAvi purekkhaDAvi aNaMtA bhANiyavvA, jattha natthi tattha dovi natthi bhANiyavvA jAva vemANiyANaM vemANiyatte ke0 ANApANupoggalapariyaTTA atIyA?, aNaMtA, kevatiyA purekkhaDA?, annNtaa|| sUtram 446 // 13 eesiNa mityAdi, eteSAmanantaroktasvarUpANAM paramANupudgalAnAM paramANUnAmityarthaH, sAhaNaNAbheyANuvAeNaM ti sAhaNaNa tti prAkRtatvAt saMhananaM saGghAto bhedazca viyojanaM tayoranupAto yogaH saMhananabhedAnupAtastena sarvapudgaladravyaiH saha paramANUnAM saMyogena viyogena cetyarthaH, aNaMtANaMta tti, anantena guNitA anantA anantAnantAH, eko'pi hi paramANu_NukAdibhiranantANukAntairdravyaiH saha saMyujyamAno'nantAn parivartAn labhate, pratidravyaM parivartabhAvAt, anantatvAcca paramANUnAM pratiparamANu cAnantatvAtparivartAnAM paramANupudgalaparivartAnAmanantAnantatvaM draSTavyamiti / puggalapariyaTTatti pudgalaiH pudgaladravyaiH saha parivartAHparamANUnAM mIlanAni pudgalaparivartAH samanugantavyAH, anugantavyA bhavantIti hetorAkhyAtAHprarUpitA bhagavadbhiriti gamyate, makArazca prAkRtazailIprabhavaH // 14 atha pudgalaparAvarttasyaiva bhedAbhidhAnAyAha kaivihe Na mityAdi, orAliyapoggalapariyaTTe tti, audArikazarIre vartamAnena jIvena yadaudArikazarIraprAyogyadravyANAmaudArikazarIratayA sAmastyena grahaNamasAvaudArikapudgalaparivartaH, evamanye'pi / 15 neraiyANaM ti nArakajIvAnAmanAdau saMsAre saMsaratAM saptavidhaH pudgalaparAvarttaH prajJaptaH // 16 // 12 zatake uddezaka:4 pudrlaadhikaarH| sUtram 446 paramANunAM saMyogabhedena pudgalaparAvataH | tatprakAra| shvaadiprshnaaH| nai0 asu0. | AdInAmekai| kanai0 asu0 | AdInAJca audA0vai0 Adi pu0parA0 AdipraznAH / // 947 // Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 948 // egamegasse tyAdi, atItAnantA anAditvAt, atItakAlasya jIvasya cAnAditvAdaparAparapudgalagrahaNasvarUpatvAcceti / purakkhaDe 12 zatake ti puraskRtA bhaviSyantaH, kassai atthi kassai natthi tti kasyApi jIvasya dUrabhavyasyAbhavyasya vA te santi, kasyApi na / uddezakaH 4 pudralAsanti, uddhRtya yo mAnuSatvamAsAdya siddhiM yAsyati saGkhayeyairasamayeyairvA bhavairyAsyati yaHsiddhiM tasyApi parivarto nAsti, dhikaarH| anantakAlapUryatvAttasyeti / 19 egattiya tti, ekatvikA ekanArakAdyAzrayAH, satta tti, audArikAdisaptavidhapudgalaviSaya sUtram 446 paramANunAM tvAtsaptadaNDakAzcaturviMzatidaNDakA bhavanti, ekatvapRthaktvadaNDakAnAMcAyaM vizeSaH, ekatvadaNDakeSu puraskRtapudgalaparAvartAH saMyogabhedena pudgalaparAvarttaH kasyApi na santyapi, bahutvadaNDakeSu tu te santi, jIvasAmAnyAzrayaNAditi // 20 egamegasse tyAdi, natthi ekkovi tti tatprakAranArakatve vartamAnasyaudArikapudgalagrahaNAbhAvAditi // 21 egamegassaNaM bhaMte ! neraiyassa asurakumAratta ityAdi, iha ca nairayikasya shvaadiprshnaaH| nai0asu0 vartamAnakAlInasyAsurakumAratve cAtItAnAgatakAlasambandhini, 24 eguttariyA jAva aNaMtA va tti, anenedaM sUcitaM kassai AdInAmekaiatthi kassai natthi, jassatthi tassa jahanneNaM ekko vA donni vA tinni vA ukkoseNaM saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA ve ti, 25 evaM kanai0a0 AdInAca jattha veubviyasarIraM tattha ekottario tti yatra vAyukAye manuSyapaJcendriyatiryakSu vyantarAdiSu ca vaikriyazarIraM tatraiko vetyAdiaudAva0 vAcyamityarthaH, jattha natthI tyAdi yatrApkAyAdau nAsti vaikriyaM tatra yathA pRthivIkAyikatve tathA vAcyam, na santi vaikriya Adi pu0parA0 pudgalaparAvartA iti vAcyamityarthaH, teyApoggale tyAdi taijasakArmaNapudgalaparAvartA bhaviSyanta ekAdayaH sarveSu nArakAdijIva- aadiprshnaaH| padeSu pUrvavadvAcyAstaijasakArmaNayoH sarveSu bhAvAditi / maNapoggale tyAdi, manaH pudgalaparAvartAH paJcendriyeSyeva santi, bhaviSyantazca ta ekottarikAH pUrvavadvAcyAH, vigaliMdiesunatthi tti vikalendriyagrahaNena caikendriyA api grAhyAH teSAmapIndriyANAmasampUrNatvAnmanovRttezcAbhAvAd, atasteSvapi manaHpudgalaparAvartAna santi / vaipoggalapariyaTTA evaM ceva tti taijasAdiparivarta // 948 // Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 949 // vatsarvanArakAdijIvapadeSu vAcyAH, navaramekendriyeSuvacanAbhAvAnasantIti vaacyaaH|26 neraiyANa mityAdinA pRthaktvadaNDakAnAha, 27 jAva vemANiyANa mityAdinA paryantimadaNDako drshitH|| athaudArikAdipudgalaparAvartAnAM svarUpamupadarzayitumAha 28 sekeNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai-orAliyapoggalapariyaTTA o0?, goyamA! jaNNaMjIveNaM orAliyasarIre vaTTamANeNaM orAliyasarIrapayogAiM davvAiM orAliyasarIrattAe gahiyAI badhAI puTThAI kaDAI paTThaviyAI niviTThAI abhiniviTThAI abhisamannAgayAI pariyAiyAiM pariNAmiyAiM nijinnAI nisiriyAI nisiTThAI bhavaMti se teNatuNaM goyamA! evaM vuccai orAliyapoggalapariyaTTe orA0 2,evaM veubviyapoggalapariyaTTevi, navaraM veubviyasarIre vaTTamANeNaM veubviyasarIrappayogAiMsesaMtaMcevasavvaM evaM jAva ANApANupoggalapariyaTTe, navaraM ANApANupayogAIsavvadavvAiM ANApANattAe sesaMtaM ceva // 29 orAliyapoggalapariyaTTeNaM bhaMte! kevaikAlassanivvattijai?,goyamA! aNaMtAhiM ussappiNiosappiNIhiM evatikAlassa nivvattijjai, evaM veuvviyapoggalapariyaTTevi, evaM jAva ANApANupoggalapariyaTTevi // 30 eyassa NaM bhaMte! orAliyapoggalapariyaTTanivvattaNAkAlassa veuvviyapoggalA jAva ANupANupoggalapariyaTTanivvattaNAkAlassa kayare kayarehitojAva visesAhiyA vA?, goyamA! savvatthove kammagapoggalapariyaTTanivvattaNAkAle teyApoggalapariyaTTanivvattaNAkAle aNaMtaguNe orAliyapoggalapariyaTTe aNaMtaguNe ANApANupoggala0 aNaMtaguNe maNapoggala0 aNaMtaguNe vaipo0 aNaMtaguNe veuvviyapo pariyaTTanivvattaNAkAle aNaMtaguNe ||suutrm 447 // 28 se keNaDheNa mityAdi, gahiyAI ti svIkRtAni baddhAiM ti jIvapradezairAtmIkaraNAt, kutaH? ityAha puTThAi ti yataH pUrva spRSTAni tanau reNuvat, athavA puSTAni poSitAnyaparAparagrahaNataH, kaDAI ti pUrvapariNAmApekSayA pariNAmAntareNa kRtAni, paTTaviyAI ti prasthApitAni sthirIkRtAni jIvena, niviTThAI ti yataH sthApitAni tato niviSTAni jIvena svayam, abhiniviTThAI 12 zatake uddezakaH4 pdlaa|dhikaarH| sUtram 447 audA0Adi pu0parA0 iti-nAmahetu tasyaniSpattikAlAlpabahutvAdipraznAH / // 949 // Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka:4 zrIbhagavatyaGgaM zrIabhayavRttiyutam bhAga-2 // 950 // tasya ti, abhi, abhividhinA niviSTAni sarvANyapi jIve lagnAnItyarthaH, abhisamannAgayAI ti, abhividhinA sarvANItyarthaH 12 zatake samanvAgatAni samprAptAni jIvena rasAnubhUtisamAzritya, pariyAiyAiMti paryAptAni jIvena sarvAvayavairAttAni tadrasAdAnadvAreNa, pudralApariNAmiyAI ti rasAnubhUtita eva pariNAmAntaramApAditAni, nijjiNNAI ti kSINarasIkRtAni, nisiriyAI ti jIvapradezebhyo dhikaarH| niHsRtAni, kathaM? nisiTThAI ti jIvena niHsRSTAni svapradezebhyastyAjitAni, ihAdyAni catvAri padAnyaudArikapudgalAnAM sUtram 447 audA0Adi grahaNaviSayANi taduttarANi tu paJca sthitiviSayANi taduttarANi tu catvAri vigamaviSayANIti // 29 atha pudgalaparAvartAnAM pu0parA0 nirvartanakAlaMtadalpabahutvaMca darzayannAha, orAliye tyAdi, kevaikAlassa tti kiyatA kAlena nirvaya'te?,aNaMtAhiM ussappiNi iti-nAmahetu osappiNIhiM ti, ekasya jIvasya grAhakatvAt pudgalAnAM cAnantatvAt pUrvagRhItAnAM ca grahaNasyAgaNyamAnatvAdanantA niSpatti kAlAlpaavasarpiNya ityAdi suSThUktamiti / 30 savvatthove kammagapoggale tyAdi, sarvastokaH kArmaNapudgalaparivarttanirvartanAkAlaH, te bahutvAdihi sUkSmA bahutamaparamANuniSpannAzca bhavanti, tataste sakRdapi bahavo gRhyante, sarveSu ca nArakAdipadeSu varttamAnasya jiivsy| praznAH / te'nusamayaM grahaNamAyAntIti svalpakAlenApi tatsakalapudgalagrahaNaM bhavatIti, tatastaijasapudgalaparivarttanirvarttanAkAlo'nantaguNo yataH sthUlatvena taijasapudgalAnAmalpAnAmekadA grahaNam, ekagrahaNe cAlpapradezaniSpannatvena teSAmalpAnAmeva tadaNUnAM grahaNaM bhavatyato'nantaguNo'sAviti, tata audArikapudgalaparivarttanivarttanAkAlo'nantaguNo, yata audArikapudgalA atisthUrAH, sthUrANAM cAlpAnAmevaikadA grahaNaM bhavatyalpatara pradezAzca te tatastadvahaNe'pyekadA'lpA evANavo gRhyante, naca kArmaNataijasapudgalavatteSAM sarvapadeSu grahaNamasti, audArikazarIriNAmeva tadhaNAd, ato bRhataiva kAlena teSAM grahaNamiti, tata AnaprANapudgalaparivarttanAkAlo'nantaguNaH, yadyapi hyaudArikapudgalebhya AnaprANapudgalAH sUkSmA bahupradezikAzceti teSAmalpakAlena grahaNaM saMbhavati // 950 // Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 951 // 12 zatake uddezaka:4 pudglaadhikaarH| sUtram 448 audA0Adi pu0parA0 nAmalpabahutvAdipraznAH / tathA'pyaparyAptakAvasthAyAM teSAmagrahaNAtparyAptakAvasthAyAmapyaudArikazarIrapudgalApekSayA teSAmalpIyasAmeva grahaNAnna zIghraM tadhaNamityaudArikapudgalaparivarttanirvarttanAkAlAdanantaguNatA''naprANapudgalaparivarttanivarttanAkAlasyeti, tatomanaHpudgalapari-3 varttanirvartanAkAlo'nantaguNaH, katham?, yadyapyAnaprANapudgalebhyo manaHpudgalAH sUkSmA bahupradezAzcetyalpakAlena teSAM grahaNaM bhavati tathA'pyekendriyAdikAyasthitivazAnmanasazcireNa lAbhAnmAnasapudgalaparivabahukAlasAdhya ityanantaguNa uktaH,tato'pi vAkpudgalaparivarttanivartanAkAlo'nantaguNaH katham?, yadyapi manasaH sakAzAdbhASA zIghrataraM labhyate dvIndriyAdyavasthAyAM ca bhavati tathA'pi manodravyebhyo bhASAdravyANAmatisthUlatayAstokAnAmevaikadA grahaNAttato'nantaguNo vAkpudgalaparivarttanirvartanAkAla iti, tato vaikriyapudgalaparivartanirvartanAkAlo'nantaguNo vaikriyazarIrasyAtibahukAlalabhyatvAditi ||447||pudglprivnnaamevaalpbhutvN darzayannAha 31 eesiNaM bhaMte! orAliyapoggalapariyaTTANaM jAva ANApANupoggalapariyaTTANa ya kayare 2 hiMto jAva visesAhiyA vA?, goyamA! savvatthovA veuvviyapo0,vaipo0 pari0 aNaMtaguNA, maNapoggalapa0aNaMta0,ANApANupoggala. anaMtaguNA, orAliyapo0 aNaMtaguNA, teyApo0 aNaMta0, kammagapoggala. aNaMtaguNA / sevaM bhaMte! ratti bhagavaMjAva vihri|| sUtram 448 // 12-4 // eesi Na mityAdi, sarvastokA vaikriyapudgalaparivartA bahutamakAlanirvartanIyatvAtteSAm, tato'nantaguNA vAgviSayA alpatarakAlanirvartyatvAt, evaM pUrvoktayuktyA bahubahutarAH krameNAnye'pi vAcyA iti // 448 // dvAdazazate caturthaH / / 12-8 4 // (granthAgram 12000) // 951 // Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaI zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 952 // ||dvaadshshtke paJcama uddeshkH|| anantaroddezake pudgalA uktAstatprastAvAtkarmapudgalasvarUpAbhidhAnAya paJcamoddezakamAha 1 rAyagihe jAva evaM va0- aha bhaMte! pANAivA0 musA0 adi0 mehu0 pari0 esa NaM kativanne katigaMdhe katirase katiphAse pa0?, goyamA! paMcavanne paMcarase dugaMdhe cauphAse pa0 ||2ah bhaMte! kohe 1 kove 2 rose 3 dose 4 akhame 5 saMjalaNe 6 kalahe 7 caMDikka 8 bhaMDaNe 9 vivAde 10 esa NaM kativanne jAva katiphAse pa0?, goyamA! paMcavanne paMcarase dugaMdhe cauphAse pa0 // 3 aha bhaMte! mANe made dappe thaMbhe gavve attukkose paraparivAe ukkAse avakAse (unnate) unnAme dunnAme 12 esa NaM kativanne 4?, goyamA! paMcavanne jahA kohe thev| 4 aha bhaMte! mAyA uvahI niyaDI valaye gahaNe NUme kakke kurUe jimhe kivvise 10 AyaraNayA gRhaNayA vaMcaNayA paliuMcaNayA sAtijoge ya 15 esa NaM kativanne 4?, goyamA! paMcavanne jaheva kohe // 5 aha bhaMte! lobhe icchA mucchA kaMkhA gehI taNhA bhijjhA abhijjhA AsAsaNayA patthaNayA 10 lAlappaNayA kAmAsA bhogAsAjIviyAsA maraNAsAnaMdIrAge 16 esaNaM kativanne?,jaheva kohe / 6 aha bhaMte! peje dose kalahe jAva micchAdasaNasalle esa NaM kativanne! jaheva kohe taheva cauphAse ||suutrm 449 // aha bhaMte! pANAivAyaveramaNe jAva pariggahaveramaNe kohavivege jAva micchAdasaNasallavivege esaNaM kativanne jAva katiphAse pa0?, goyamA! avanne agaMdhe arase aphAse p0||8ah bhaMte! uppattiyA veNaiyA kammiyA pariNAmiyA esa NaM kativannA taM ceva jAva aphAsA pa0 ||9ah bhaMte! uggahe IhA avAye dhAraNA esa NaM kativannA?, evaM ceva jAva aphAsA p0||10 aha bhaMte! uTThANe kamme bale vIrie purisakkAraparakkame esa NaM kativanne? taM ceva jAva aphAse pa0 / 11 sattame NaM bhaMte! uvAsaMtare kativanne? evaM ceva jAva aphAse pa0 / 12 sattame NaM bhaMte! taNuvAe kativanne?, jahA pANAivAe, navaraM aTThaphAse pa0, evaM jahA sattame taNuvAe tahA 12 zatake udazakaH 5 praannaatipaataadhdhikaarH| sUtram 449 prANAtipAtAdikrodhamAnamAyAlobharAgAdInAM varNAdiyuktatA praznA : / | sUtram 450 prANAtipAtAdiviramaNamatiavagrahAdi| utthAnAdi| saptamAvakAzAntaratanuvAtanai0Adi| pRthivIkAyi| kAdInAM | sarvadravyAnAzca varNanAdi|praznAH / // 952 // Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 953 // sattame ghaNavAe ghaNodadhi puDhavI, chaTTe uvAsaMtare avanne, taNuvAe jAva chaTThI puDhavI eyAI aTTa phAsAI, evaM jahA sattamAe puDhavIe vattavvayA bhaNiyA tahA jAva paDhamAe puDhavIe bhANiyavvaM, jaMbuddIve 2 sayaMbhuramaNe samudde sohamme kappe jAva IsipabbhArA puDhavI neratiyAvAsA jAva vemANiyAvAsA eyANi savvANi aTThaphAsANi / 13 neraiyANaM bhaMte! kativannA jAva katiphAsApa.?, goyamA! veuvviyateyAiM paDucca paMcavannA paMcarasA duggaMdhA aTThaphAsA pa0, kammagaMpa0 paMcavannA paMcarasA dugaMdhA cauphAsA pa0,jIvaMpa0 avannA jAva aphAsA pa0, evaM jAva thaNiya0, 14 puDhavikAiyapucchA, goyamA! orAliyateyagAI paDucca paMcavannA jAva aTThaphAsA pa0, kammagaM pa0 jahA nera0, jIvaM pa0 taheva, evaM jAva cauriMdi0, navara vAukkAiyA orA veu0 teyagAI pa0 paMcavannA jAva aTThaphAsA pa0, sesaMjahA neraiyANaM, paMciMdiyatirikkhajoNiyA jahA vAukkAiyA, 15 maNussANaM pucchA orAliyaveubviyaAhAragateyagAI pa. paMcavannA jAva aTThaphAsA pa0, kammagaM jIvaM ca pa0 jahA nera0, vANamaMtarajoisiyavemANiyA jahA nera0, dhammatthikAe jAva poggala ee savve avannA, navaraMpoggala paMcavanne paMcarase dugaMdhe aTThaphAse pa0,NANAvaraNijje jAva aMtarAie eyANi cauphAsANi, 16 kaNhalesANaM bhaMte! kaivannA0? pucchA davvalesaMpa0 paMcavannAjAva aTThaphAsApa0, bhAvalesaMpa0 avannA 4, evaM jAva sukkalessA, sammaddiTThi 3 cakkhuIsaNe 4 AbhiNibohiyaNANe jAva vibhaMgaNANe AhArasannA jAva pariggahasannA eyANi avannANi 4, orAliyasarIre jAva teyagasarIre eyANi aTThaphAsANi kammagasarIre cauphAse, maNajoge vayajoge yacauphAse, kAyajoge aTThaphAse, sAgArovaogeya aNAgArovaogeya avannA / 17 savvadavvANaMbhaMte! kativannA? pucchA, goyamA! atthegatiyA savvadavvA paMcavannA jAva aTThaphAsA pa0 atthe0 savvadavvA paMcavannA cauphAsA pa0 atthe0 savvadavvA egagaMdhA egavaNNA egarasA duphAsA pa0 atthe0 savvadavvA avannA jAva aphAsA pa0, evaM savvapaesAvi savvapajjavAvi, tIyaddhA avannA jAva aphAsA pa0, evaM aNAgayaddhAvi, 12 zatake uddezakaH5 praannaatipaataadhikaarH| sUtram 449 prANAtipAtAdikrodhamAnamAyAlobharAgAdInAM varNAdiyuktatA praznA : / sUtram 450 prANAtipAtAdiviramaNamatiavagrahAdiutthAnAdisaptamAvakAzAntaratanavAta| nai0AdipRthivIkAyikAdInAM sarvadravyAnAca varNanAdipraznAH / // 953 // Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 954 // evaM savvaddhAvi ||suutrm 450 // 1 rAyagiha ityAdi, pANAivAe tti prANAtipAtajanitaM tajjanakaM vA cAritramohanIyaM karmopacArAt prANAtipAta eva, evamuttaratrApi, tasya ca pudgalarUpatvAdvarNAdayo bhavantItyata uktaM paMcavanna ityAdi, Aha ca paMcarasapaMcavannehiM pariNayaM duvihagaMdhacauphAsaM / daviyamaNaMtapaesa siddhehiM aNaMtaguNa hiinnN||1|| iti cauphAse tti snigdharUkSazItoSNAkhyAzcatvAraH sparzAH sUkSmapariNAmapariNatapudgalAnAM bhavanti, sUkSmapariNAmaM ca krmeti|2 kohe tti krodhapariNAmajanakaMkarma, tatra krodha iti sAmAnya nAma kopAdayastu tadvizeSAH, tatra kopaH krodhodayAtsvabhAvAccalanamAtram, roSaH krodhasyaivAnubandhaH, doSa AtmanaH parasya vA dUSaNam, etacca krodhakArya dveSo vA'prItimAtram, akSamA parakRtAparAdhasyAsahanam, sajvalano muhurmuhuH krodhAgninA jvalanam, kalaho mahatA zabdenAnyo'nyamasamaJjasabhASaNam, etacca krodhakAryam, cANDikyaM raudrAkArakaraNam, etadapi krodhakAryameva, bhaNDanaM daNDAdibhiryuddham, etadapi krodhakAryameva, vivAdo vipratipattisamutthavacanAni, idamapi tatkAryameveti, krodhaikArthA vaite shbdaaH|3 mANe tti mAnapariNAmajanakaM karma, tatra mAna iti sAmAnya nAma, madAdayastu tadvizeSAH, tatra mado harSamAtram, do haptatA, stambho'namratA, garvaM zauNDIryam, attukkose tti, AtmanaH parebhyaH sakAzAdguNairutkarSaNamutkRSTatA'bhidhAnam, paraparivAdaH pareSAmapavadanaM paripAto vA guNebhyaH paripAtanamiti, ukkose tti, utkarSaNamAtmanaH parasya vA manAk kriyayotkRSTatAkaraNamutkAzanaM vA prakAzanamabhimAnAtsvakIyasamRddhyAdeH, avakkAse tti, apakarSaNamavakarSaNaM vA'bhimAnAdAtmanaH 0 paJcabhI rasaiH paJcabhirvarNaiH pariNataM dvividhagandhaM catuHsparzam / anantapradezaM dravyaM siddhebhyo'nantaguNaM hInam // 1 / / 12 zatake uddezakaH 5 praannaatipaataadydhikaarH| sUtram 449 prANAtipAtAdikrodhamAnamAyAlAbharAgAdInAM varNAdiyuktatA praznAH / sUtram 450 prANAtipAtAdiviramaNamatiavagrahAdiutthAnAdisaptamAvakAzAntaratanavAtanai0AdipRthivIkAdhikAdInAM sarvadravyAnAca varNanAdipraznAH / // 954 // Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 955 // 12 zatake uddezaka:5 praannaatipaataadhikaarH| sUtram 449 prANAtipAtAdikrodhamAnamAyAlobharAgAdInAM vrnnaadiyukttaaprshnaaH| parasya vA kriyArambhAt kuto'pivyAvarttanamiti, aprakAzo vA'bhimAnAdeveti, uNNae tti, ucchinnaM nataM pUrvapravRttaM namanamabhimAnAdunnatam, ucchinno vA nayo nItirabhimAnAdevonnayo nayAbhAva ityarthaH, uNNAme tti praNatasya madAnupravezAdunnamanam, dunnAme tti madAddaSTaM namanaM durnAma iti, iha ca stambhAdIni mAnakAryANi mAnavAcakA vaite dhvanaya iti / 4 mAya ttisAmAnyamupadhyAdayastadbhedAH, tatrovahi tti, upadhIyate yenAsAvupadhirvaJcanIyasamIpagamanahetu vaH, niyaDi tti nitarAM karaNaM nikRtiH, AdarakaraNena paravaJcanaM pUrvakRtamAyApracchAdanArthaM vA mAyAntarakaraNam, valae tti yena bhAvena valayamiva vakraM vacanaM ceSTA vA pravarttate sa bhAvo valayam, gahaNe tti paravyAmohanAya yadvacanajAlaM tadgahanamiva gahanam, NUme tti paravaJcanAya nimnatAyA nimnasthAnasya vA'zrayaNaM tannUmaMti, kakke tti kalkaM hiMsAdirUpaM pApaM tannimitto yo vaJcanAbhiprAyaH sa kalkamevocyate, kurUe tti kutsitaM yathA bhavatyevaM rUpayati vimohayati yattatkurUpaM bhANDAdikarma mAyAvizeSa eva, jimhe tti yena paravaJcanAbhiprAyeNa jaisyam, kriyAsu mAndyamAlambate sa bhAvo jaihayameveti, kibbise tti yato mAyAvizeSAjanmAntare'traiva vA bhave kilbiSaH kilbiSiko bhavati sa kilbiSa eveti, AyaraNaya tti yatomAyAvizeSAdAdaraNamabhyupagamaMkasyApi vastunaH karotyasAvAdaraNam, tApratyayasya casvArthikatvAdAyaraNayA, AcaraNaMvA parapratAraNAya vividhakriyANAmAcaraNam, gUDhanayA gUhanaM gopAyanaM svarUpasya, vaMcaNayA vaJcanaM parasya pratAraNam, paliuMcaNayA pratikuJcanaM saralatayA pravRttasya vacanasya khaNDanam, sAijoge tti, avishrmbhsmbndhH| sAtizayena vA dravyeNa niratizayasya yogastatpratirUpakaraNamityarthaH, mAyaikArthA vaite dhvanaya iti / 5 lobhe ti sAmAnyamicchAdayastadvizeSAH, tatrecchA'bhilASamAtram, mucchA kaMkhA gehI tti mUrchA saMrakSaNAnubandhaH, kAGkSA prAptArthAzaMsA, gehi tti gRddhiH prAptArtheSvAsaktiH taNha tti tRSNA prAptArthAnAmavyayecchA, bhijjatti, abhi vyAptyA viSayANAM dhyAnaM tadekAgratvamabhidhyA // 955 Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 956 // uddezaka:5 praannaatipaataadhikaarH| sUtram 449 prANAtipAtAdikrodhamAnamAyAlobharAgAdInAM varNAdiyuktatA praznAH / sUtram 450 prANAtipAtA pidhAnAdivadakAralopAdbhidhyA, abhijjha tti na bhidhyA'bhidhyA bhidhyAsadRzaM bhAvAntaram, tatra dRDhAbhinivezo bhidhyA 12 zatake dhyAnalakSaNatvAttasyAH, adRDhAbhinivezastvabhidhyA cittalakSaNatvAttasyAH, dhyAnacittayostvayaM vizeSaH, jaM thiramajjhavasANaM taM jhANaM jaM calaM tayaM cittaMti AsAsaNaya tti, AzaMsanaM mama putrasya ziSyasya vedamidaM ca bhUyAdityAdirUpA''zI:, patthaNaya ti| prArthanam, paraM pratISTArthayAJcA, lAlappaNaya tti prArthanameva bhRzaM lapanataH, kAmAsa tti zabdarUpaprAptisambhAvanA, bhogAsa tti / gandhAdiprAptisambhAvanA, jIvitAsa tti jIvitavyaprAptisambhAvanA, maraNAsa tti kasyAzcidavasthAyAM maraNaprAptisambhAvanA, idaM ca kvacinna dRzyate, naMdirAge tti samRddhau satyAM rAgo harSo nandirAgaH, 6 pejje tti prema putrAdiviSayaH snehaH, dose tti, aprIti cha kalahaH, iha premahAsAdiprabhavaM yuddham, yAvatkaraNAda bbhakkhANe pesunne arairaI paraparivAe mAyAmo se tti dRshym||449|| diviramaNamati____7 athoktAnAmevASTAdazAnAM prANAtipAtAdikAnAM pApasthAnAnAM ye viparyayAsteSAM svarUpAbhidhAnAyAha, ahe tyAdi, avanne tti vadhAdiviramaNAni jIvopayogasvarUpANi jIvopayogazcAmUrto'mUrttatvAcca tasya vadhAdiviramaNAnAmamUrttatvaM tasmAccAvarNAditvamiti // 8 jIvasvarUpavizeSamevAdhikRtyAha, uppattiya tti, utpattireva prayojanaM yasyAH sautpattikI, nanu nai0Adi pRthivIkAyikSayopazamaH prayojanamasyAH? satyam, sakhalvantaraGgatvAtsarvabuddhisAdhAraNa iti na vivakSyate, nacAnyacchAstrakarmAbhyAsAdikamapekSata iti, veNaiya tti vinayo guruzuzrUSA sa kAraNamasyAstatpradhAnA vA vainayikI, kammaya tti, anAcAryakaM karma varNanAdisAcAryakaM zilpam, kAdAcitkaM vA karma zilpaM tu nityavyApAraH, tatazca karmaNo jAtA karmajA, pAriNAmiya tti priH| samantAnamanaM pariNAmaH sudIrghakAlapUrvAparArthAvalokanAdijanya AtmadharmaH sa kAraNaM yasyAH sA pAriNAmikI buddhiriti 0 yatsthiramadhyavasAnaM taddhyAnaM yaccalaM taccittam / / avagrahAdiutthAnAdisaptamAvakAzAntaratanuvAta kAdInAM sarvadravyAnAca praznAH / // 956 // Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 957 // prANAtipA | sUtram 450 avagrahA vAkyazeSaH, iyamapi varNAdirahitA jIvadharmatvenAmUrttatvAt ||9jiivdhrmaadhikaaraadvgrhaadisuutrN 10 kAdisUtraM ca, 11 12 zatake uddezaka: 5 amUrtAdhikArAdavakAzAntarasUtramamUrttatvaviparyayAttanuvAtAdisUtrANi cAha, tatra ca sattame NaM bhaMte! uvAsaMtare tti prathamadvitIyapRthivyoryadantarAla AkAzakhaNDaM tatprathamaM tadapekSayA saptamaM saptamyA adhastAttasyopariSTAtsaptamastanuvAtastasyopari saptamola taadhikaarH| ghanavAtastasyApyupari saptamo ghanodadhistasyApyupari saptamI pRthivI, tanuvAtAdInAMca paJcavarNAditvaM paugalikatvena mUrttatvAt, prANAtipAtAaSTasparzatvaM ca bAdarapariNAmatvAt, aSTau ca sparzAH shiitossnnsnigdhruukssmRduktthinlghugurubhedaaditi| jambUdvIpa ityatra diviramaNa | matiyAvatkaraNAllavaNasamudrAdIni padAni vAcyAni, jAva vemANiyAvAsA, iha yAvatkaraNAdasurakumArAvAsAdiparigrahaH, te ca diutthAnAdibhavanAni nagarANi vimAnAni tiryagloke tnngryshceti|13 veubviyateyAiM paDucatti vaikriyataijasazarIre hi bAdarapariNAmapudgalarUpe | saptamAvakAtato bAdaratvAttayo rakANAmaSTasparzatvam, 14 kammagaM paDucca tti kArmaNaM hi sUkSmapariNAmapudgalarUpamatazcatuH sparzam, te ca zAntaratanu |vAta nai0 zItoSNasnigdharUkSAH, 15 dhammatthikAe iha yAvatkaraNAdevaM dRzyam, adhammatthikAe AgAsatthikAe poggalatthikAe addhAsamaela | Adi-pRthiAvaliyA muhutta ityAdi, 16 davvalesaM paDucca tti, iha dravyalezyAvarNaH, bhAvaselaM paDucca tti bhAvalezyA''ntaraH pariNAmaH, iha cala vIkAyikA dInAM sarvakRSNalezyAdIni parigrahasajJA'vasAnAnyavarNAdIni jIvapariNAmatvAt, audArikAdIni catvAri zarIrANi paJcavarNAdi vizeSaNAnyaSTasparzAni ca bAdarapariNAmapudgalarUpatvAt, sarvatra ca catuHsparzatve sUkSmapariNAmaH kAraNamaSTasparzatve ca varNanAdibAdarapariNAmaH kAraNaM vAcyamiti, 17 savvadavva tti sarvadravyANi dharmAstikAyAdIni, atthegaiyA savvadavvA paMcavanne tyAdi bAdarapudgaladravyANi pratItyoktaM sarvadravyANAM madhye kAnicitpaJcavarNAdInIti bhAvArthaH, cauphAse tyetacca pudgaladravyANyeva sUkSmANi pratItyoktam, egagaMdhe tyAdi ca paramANvAdidravyANi pratItyoktam, yadAha paramANudravyamAzritya kAraNameva tadantya dravyAnAca praznAH / // 957 // Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 958 // sUkSmo nityazca bhavati paramANuH / ekarasa varNagandho dvisparzaH kAryaliGgazca // 1 // iti, sparzadvayaMca sUkSmasambandhinAM caturNA sparzAnA- 12 zatake manyataradaviruddhaM bhavati, tathAhi, snigdhoSNalakSaNaM snigdhazItalakSaNaM vA rUkSazItalakSaNaM rUkSoSNalakSaNaM veti, avaNNe ? uddezaka:5 prANAtipAtyAdica dharmAstikAyAdidravyANyAzrityoktam , dravyAzritatvAtpradezaparyavANAM dravyasUtrAnantaraM tatsUtram, tatra ca pradezA dravyasya taadhikaarH| nirvibhAgA aMzAH paryavAstu dharmAH, te caivaMkaraNAdevaM vAcyAH, savvapaesA NaM bhaMte! kaivaNNA? pucchA, goyamA! atthegaiyA - sUtram 451 garbhevyutkrAmasavvapaesA paMcavannA jAva aTThaphAse tyAdi / evaMca paryavasUtramapi, iha ca mUrttadravyANAMpradezAH paryavAzca mUrttadravyavatpaJcavarNAdayaH, jIvavarNAdi praznaH / amUrttadravyANAM cAmUrttadravyavadavarNAdaya iti| atItAddhAditrayaM caamuurtttvaadvrnnaadikm||450||vrnnaadydhikaaraadevedmaah sUtram 452 18 jIveNaM bhaMte! ganbhaM vakkamamANe kativannaM katigaMdhaM katirasaMkatiphAsaM pariNAmaM pariNamai?, goyamA! paMcavannaM paMcarasaM dugaMdhaM jIvasya jagatazca aTThaphAsaM pariNAmaM pariNamai |suutrm 451 // karmeNa 19 kammao NaM bhaMte! jIve no akammao vibhattibhAvaM pariNamai kammao NaM jae no akammao vibhattibhAvaM pari0? haMtA goyamA! kammaoNaM taM ceva jAva pari0 no akammao vibhattibhAvaM pari0, sevaM bhaMte! ratti // sUtram 452 // 12-5 // 18 jIveNa mityAdi, pariNAmaM pariNamaitti svarUpaMgacchati kativarNAdinA rUpeNa pariNamatItyarthaH, paMcavannaM tigarbhavyutkramaNakAle jIvazarIrasya paJcavarNAditvAdgarbhavyutkramaNakAle jIvapariNAmasya paJcavarNAditvamavaseyamiti // 451 // 19 anantaraM garbha vyutkrAmajIvo varNAdibhirvicitraM pariNAmaM pariNamatItyuktam, atha vicitrapariNAma eva jIvasya yato bhavati tadarzayitumAha kammaoNa mityAdi, karmataH sakAzAno akarmataH,na karmANi vinA jIvo vibhakti bhAvaM vibhAgarUpaM bhAvaM nArakatiryagmanuSyAmarabhaveSu nAnArUpaM pariNAmamityarthaH, pariNamati gacchati, tathA kammaoNaMjae tti gacchati tAMstAnnAra prinnaamH| // 958 // Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zatake zrIbhagavatyaGga zrIabhayavRttiyutam bhAga-2 // 959 // kAdibhAvAniti jagat, jIvasamUho jIvadravyasyaiva vA vizeSojaGgamAbhidhAno jaganti jaGgamAnyAhu riti vacanAditi // 452 // dvAdazazate paJcamaH // 12-5 // ||dvaadshshtke SaSTha uddeshkH|| jagato vibhaktibhAvaH karmata iti paJcamoddezakAnta uktam, sa ca rAhugrasane candrasyApi syAditi zaGkAnirAsAya SaSThoddezakamAha, tasya cedamAdisUtram 1rAyagihe jAva evaM va0- bahujaNe NaM bhaMte! annamannassa evamAikkhati jAva evaM parUvei- evaM khalu rAhU caMdaM geNhati evaM0 2, se kahameyaM bhaMte! evaM?, goyamA! jannaM se bahujaNeNaM annamannassa jAva micchaM te evamAhaMsu, ahaM puNa goyamA! evamAikkhAmi jAva evaM parUvemi- evaM khalu rAhU deve mahiDIe jAva mahesakkhe varavatthadharevaramalladhare varagaMdhadhare varAbharaNadhArI, rAhussaNaM devassa nava nAmadhejA pa0, taMjahA- siMghADae 1 jaDilae 2 khaMbhae (khattae) 3 kharae 4 dahure 5 magare 6 macche 7 kacchabhe 8 kaNhasappe 9, rAhussa NaM devassa vimANA paMcavannA paNNattA, taMjahA- kiNhA nIlA lohiyA hAliddA sukillA, asthi kAlae rAhuvimANe khaMjaNavannAbhepa0 atthi nIlae rAhuvimANe lAuyavannAbhe pa0 atthi lohie rAhuvimANe maMjiTThavannAbhe paM0 atthi pItae rAhuvimANe hAliddavannAbhe pa0 asthi sukillae rAhuvimANe bhaasraasivnnaabhep0||jyaannN rAhU AgacchamANe vA gacchamANe vA viuvvamANe vA pariyAremANe vA caMdalessaM puracchimeNaM AvarettANaM paJcacchimeNaM vItIvayai tadANaM puracchimeNaM caMde uvadaMseti paJcacchimeNaM rAhU, jadANaM rAhU AgacchamANe vA gacchamANe vA viuvvamANe vA pariyAremANe caMdalessaM pacca0 AvarettANaM pura0 vItIvayati tadANaM pacca0 caMde uvadaMseti pura0 rAhU, evaM jahA pura0 pacca0 do AlAvagA bhaNiyA evaM dAhiNeNaM uttareNa ya do AlA. bhA0, evaM uttarapuracchimeNa dAhiNapaJcacchimeNa ya do | uddezaka:6 raahdhikaarH| sUtram 453 rAhozcandragrasataddevanAmavimAnaprakAzA''varaNa tatprakArAdipraznAH / | rAhoH suurycndraavrnnkaalprshnaaH| // 959 // Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhayavRttiyutam bhAga-2 // 960 // AlA. bhA0 dAhiNapuracchimeNaM uttarapuracchimeNaM do AlA. bhA0 evaM ceva jAva tadA NaM uttarapaJcacchime NaM caMde uvadaMseti dAhiNapuracchimeNaM rAhU, jadANaM rAhU Aga0 vA ga0 viuvvamANe pariyAremANe caMdalessaM AvaremANe 2 ciTThati tadA NaM maNussaloe maNussA vadaMti- evaM khalu rAhU caMdaM ge* evaM0, jadA NaM rAhU AgacchamANe 4 caMdassa lessaM AvarettANaM pAseNaM vIivayai tadA NaM maNussaloe maNussA vadaMti- evaM khalu caMdeNaM rAhussa kucchI bhinnA evaM0, jadANaM rAhU AgacchamANe vA 4 caMdassa lessaM AvarettANaM paccosakkai tadANaM maNussaloe maNussA vadaMti- evaM khalu rAhuNA caMde vaMte, evaM0, jadANaM rAhU AgacchamANe vA 4 jAva pariyAremANe vAcaMdalessaM ahe sapakkhiM sapaDidisiM AvarettANaM ciTThati tadANaM maNussaloe maNussA vadaMti- evaM khalu rAhuNA caMde ghatthe evaM02 ||2ktivihe NaM bhaMte! rAhU pa0? goyamA! duvihe rAhU pa0?, taMjahA- dhuvarAhU pavvarAhU ya, tattha NaMje se dhuvarAhU se NaM bahulapakkhassa pADivae (granthAgram 8000) pannarasatibhAgeNaMpannarasaibhAgacaMdassa lessaM AvaremANe 2 ciTThati, taMjahA- paDhamAe paDhamabhAgaM bitiyAe bitiyaM bhAgaMjAva pannarasesu pannarasamabhAga, carimasamaye caMde ratte bhavati avasese samaye caMderatte ya viratte ya bhavati, tameva sukkapakkhassa uvadaMsemANe uva0 2 ciTThati paDhamAe paDhamaM bhAgaMjAva pannarasesu pannarasamaM bhAgaM, carimasamaye caMde viratte bhavai avasese samaye caMde ratte yaviratte ya bhavai, tattha NaMje se pavvarAhU se jahanneNaM chaNhaM mAsANaM ukkoseNaMbAyAlIsAe mAsANaM caMdassa aDayAlIsAe saMvaccharANaM sUrassa ||suutrm 453 // 1 rAyagiha ityAdi, micchaMte evamAhaMsu tti, iha tadvacanamithyAtvamapramANakatvAt kupravacanasaMskAropanItatvAcca, grahaNaM hi rAhucandrayorvimAnApekSam, na ca vimAnayoAsakagrasanIya sambhavo'sti AzrayamAtratvAnnarabhavanAnAmiva, athedaM gRhamanena grastamiti dRSTastadvyavahAraH?,satyam, sakhalvAcchAdyAcchAdakabhAvesati nAnyathA, AcchAdanabhAvenaca grAsavivakSAyAmihApi |12 zatake uddezakaH6 | raahdhikaarH| sUtram 453 | rAhozcandragrasanaMtaddevanAmavimAnaprakAzA''varaNa ttprkaaraadiprshraa:| rAhoH suurycndraavrnnkaalprshnaaH| // 960 // Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 961 // nAmavimAnaprakAzA''varaNa na virodha iti| atha yadatra samyak taddarzayitumAha, ahaM puNe tyaadi|| khaMjaNavannAbhe tti khaJjanaM dIpamallikAmalastasya yo 12 zatake varNastadvadAbhAyasya tattathA, lAuyavannAbhettilAuyaMtitumbikA taccehApakvAvasthaMgrAhyamiti, bhAsarAsivaNNAbhetti bhasmarAzivarNAbham, uddezaka:6 raahdhikaarH| tatazca kimityAha jayA Na mityAdi, AgacchamANe va tti gatvA'ticAreNa tataH pratinivartamAnaH kRSNavarNAdinA vimAneneti sUtram 453 zeSaH, gacchamANe va tti svabhAvacAreNa caran, etena ca padadvayena svAbhAvikI gatiruktA, viuvvamANe va tti vikurvaNAM kurvan / rAhozcandra grasanaMtaddevapariyAremANe va tti paricArayan kAmakrIDAMkurvan, etasmin dvaye'titvarayA pravarttamAno visaMsthulaceSTayA svavimAnamasamaJjasaM valayati, etacca dvayamasvAbhAvikavimAnagatigrahaNAyoktamiti, caMdalesaM puracchimeNaM AvarettANaM tti svavimAnena candravimAnAvaraNe candradIpterAvRttatvAcandralezyAM purastAdAvRttya paccacchimeNaM vIivayai tti candrApekSayA pareNa yAtItyarthaH, puracchimeNaM caMde uvadaMsei tatprakArAdi praznAH / paJcacchimeNaM rAhutti rAhapekSayA pUrvasyAM dizi candra AtmAnamupadarzayati candrApekSayA ca pazcimAyAM raahuraatmaanmupdrshytiityrthH| rAhoH evaMvidhasvabhAvatAyAMcarAhozcandrasya yadbhavati tadAha jayANa mityAdi, AvaremANe ityatra dvivacanaM tiSThatIti kriyAvizeSaNatvAt, sUryacandrAvaraNacaMdeNa rAhussa kucchI bhinna tti rAhoraMzasya madhyena candro gata iti vAcyam, candreNa rAhoH kukSibhinna iti vyapadizantIti, paccosakkai tti pratyavasarpati vyAvarttate, vaMte tti vAntaH parityaktaH, sapakkhiM sapaDidisaM ti sapakSaM samAnadig yathA bhavati, sapratidiksamAnavidikca yathA bhavatItyevaM candralezyAmAvRttyAvaSTabhya tiSThatItyevaM yogaH, ata AvaraNamAtramevedaM vainasikaM candrasya rAhuNA grasanaM na tu kArmaNamiti // 2 atha rAhorbhedamAha kaivihe Na mityAdi, yazcandrasya sadaiva saMnihitaH saMcarati sa dhruvarAhuH, Aha ca kiNhaM rAhuvimANaM niccaM caMdeNa hoi avirhiyN| cauraMgulamappattaM heTThA caMdassa taM cri||1|| iti / yastu paNi 0 kRSNaM rAhuvimAnaM candreNAvirahitaM (bhavati) caturaGgulAprAptaM nityaM candrasyAdhastAttaccarati // 1 // kaalprshnaaH| // 961 // Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 962 // ''varaNa praznAH / paurNamAsyAmAvAsyayozcandrAdityayoruparAgaM karoti sa parvarAhuriti / tattha NaM je se dhuvarADhi tyAdi, pADivae tti pratipada 12 zatake Arabhyeti zeSaH paJcadazabhAgena svakIyena karaNabhUtena paJcadazabhAgam, caMdassa lessaM ti vibhaktivyatyayAccandrasya lezyAyAH uddezakaH6 raahdhikaarH| candrabimbasambandhinamityarthaH, AvRNvan 2 pratyahaM tiSThati,paDhamAe tti prathamatithI, pannarasesu tti paJcadazasu dineSvamA-8 sUtram 453 vAsyAyAmityarthaH, pannarasamaM bhAgaM, AvarittANaM ciTThaI'tti vAkyazeSaH, evaM ca yadbhavati tadAha carime tyAdi, caramasamaye / rAhozcandra grasanaMtaddevapaJcadazabhAgopetasya kRSNapakSasyAntime kAle kAlavizeSe vA candro rakto bhavati rAhuNoparakto bhavati sarvathA'pyAcchAdita | nAmavimAnaityarthaH, avazeSe samaye pratipadAdikAle candro rakto vA virakto vA bhavati, aMzena rAhuNoparakto'(5)zAntareNa cAnuparaktaH | prakAzAAcchAditAnAcchAdita ityrthH| tameva tti tameva candralezyApaJcadazabhAgaM zuklapakSasya pratipadAdiSviti gamyate, upadarzayan / tatprakArAdi2 paJcadazabhAgena svayamapasaraNataH prakaTayan prakaTayaMstiSThati, carimasamaye tti paurNamAsyAM candro virakto bhavati sarvathaivala | rAhoH zuklIbhavatItyarthaH sarvathA'nAcchAditatvAditi, iha cAyaM bhAvArthaH, SoDazabhAgIkRtasya candrasya SoDazo bhAgo'vasthita sUryacandrAvaraNaevAste, ye cAnye bhAgAstAn rAhuH pratitithyekaikaM bhAgaM kRSNapakSe AvRNoti zukle tu vimuJcatIti, uktaJca jyotiSkaraNDake kaalprshnaaH| solasabhAge kAUNa uDuvaI hAyaettha pnnrsN| tattiyamette bhAge puNovi parivaDDaI joNhA // 1 // iti, iha tu SoDazabhAgakalpanA na kRtA vyavahAriNAM SoDazabhAgasyAvasthitasyAnupalakSaNAditi sambhAvayAma iti, nanu candravimAnasya paJcaikaSaSTibhAganyUna-8 yojanapramANatvAdrAhuvimAnasya ca grahavimAnatvenArddhayojanapramANatvAtkathaM paJcadaze dine candravimAnasya mahattvenetarasya ca laghutvena sarvAvaraNaM syAt? iti, atrocyate, yadidaM grahavimAnAnAmarddhayojanamiti pramANaM tatprAyikam, tatazca rAhohasyo SoDaza bhAgAn kRtvoDupatirhApayatya'tra paJcadaza / tAvanmAtrAn bhAgAn punarapi varddhayati jyotsnaayaaH|| 1 // // 962 // Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 963 // 12 zatake uddezakaH6 raahdhikaarH| sUtram 454-455 candrasUryayoH sazrIAdityau anvrthnaamhetuprshnau| tAdhikapramANamapi vimAnaM saMbhAvyate, anye punarAhuH,laghIyaso'pirAhuvimAnasya mahatA tamisrarazmijAlena tadAviyata iti, nanu katipayAn divasAn yAvad dhruvarAhuvimAnaM vRttamupalabhyate grahaNa iva katipayAMzca na tatheti kimatra kAraNam?, atrocyate, yeSu divaseSvatyarthaM tamasA'bhibhUyate zazI teSu tadvimAnaM vRttamAbhAti yeSu punarnAbhibhUyate'sau vizuddhyamAnatvAtteSuna vRttamAbhAti, tathA coktam vaTTaccheo kaivaidivase dhuvarAhuNo vimANassa / dIsai paraM na dIsai jaha gahaNe phvraahuss||1||aacaary Aha, aJcatthaM nahi tamasA'bhibhUyate jaM sasI visujhNto| teNa na vaTTaccheo gahaNe u tamo tmobhulo||1|| iti| tattha NaM je se pavve tyAdi, bAyAlIsAe mAsANaM sArddhasyavarSatrayasyopari candrasya lezyAmAvRttya tiSThatIti gamyam, sUrasyApyevaM navaramutkRSTatayA'STacatvAriMzatA saMvatsarANAmiti // 453 // atha candrasya sasi tti yadabhidhAnaM tasyAnvarthAbhidhAnAyAha 3se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai-caMde sasI 2?, goyamA! caMdassa NaM joisiMdassa joisaranno miyaMke vimANe kaMtA devI kaMtAo devIo kaMtAI AsaNasayaNakhaMbhabhaMDamattovagaraNAI appaNovi yaNaM caMde joisiMde joisarAyA some kaMte subhae piyadaMsaNe surUve se teNaTeNaMjAva ssii||suutrm 454 // 4se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai- sUre Aicce sUre0 2?, goyamA! sUrAdiyA NaM samayAi vA AvaliyAi vA jAva ussappiNIi vA / ___ avasappiNIi vA se teNaTeNaM jAva aaicce02||||suutrm 455 // 3 se keNa mityAdi, miyaMke tti mRgacihnatvAnmRgAGke vimAne'dhikaraNabhUte, some tti saumyo 'raudrAkAro nIrogo vA, kaMte tti kAntiyogAt, subhae tti subhagaH saubhAgyayuktatvAdvallabho janasya, piyadasaNe tti premakAridarzanaH, kasmAdevam? ata Aha, 0 katipayadivaseSu dhruvarAhorvimAnasya vRttabhAgo dRzyate yathA grahaNe parvarAhoH katipayeSu ca na tathA dRshyte||1|| OM yadvizuddhyamAnaH zazI tamasA'tyarthaM naivAbhibhUyate'to na vRttabhAgaH (upalabhyate) grahaNe tamastamobahulaH parvarAhuH // 1 // // 963 // Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 964 // 12 zatake uddezakaH6 raadhikaarH| sUtram 456 cndrsuuryyorgrmhissiikaambhogprshnaaH| surUpaH, se teNa mityAdi, atha tena kAraNenocyate sasI tisaha zriyA varttata iti sazrIH tadIyadevAdInAMsvasya ca kAntyAdiyuktatvAditi, prAkRtabhASApekSayA ca sasIti siddham // 454 // athAdityazabdasyAnvarthAbhidhAnAyAha 4 se keNa mityAdi, sUrAIya tti sUraH, AdiH prathamo yeSAM te sUrAdikAH, ke? ityAha samayAi va tti samayA ahorAtrAdikAlabhedAnAM nirvibhAgA aMzAH, tathAhi, sUryodayamavadhiM kRtvA'horAtrArambhakaH samayo gaNyata AvalikA muhUrtAdayazceti,8 se teNa mityAdi atha tenArthena sUra Aditya ityucyate, Adau ahorAtrasamayAdInAM bhava Aditya iti vyutpatteH, tyapratyayazcehArSatvAditi // 455 // atha tayorevAgramahiSyAdidarzanAyAha 5caMdassa NaM bhaMte! joisiMdassa joisaranno kati aggamahisIo paNNattAo jahA dasamasae jAva No ceva NaM mehuNavattiyaM / sUrassavi taheva / 6 caMdamasUriyA NaM bhaMte! joisiMdA joisarAyANo kerisae kAmabhoge paccaNubbhavamANA viharaMti?, goyamA! se jahAnAmae kei purise paDhamajovvaNuTThANabalatthe paDhamajovvaNuTThANabalaTThAe bhAriyAe saddhiM aciravattavivAhakajje atthagavesaNayAe solasavAsavippavAsie seNaMtaoladdhaDhe kayakajje aNahasamagge puNaravi niyagagiha havvamAgae kayabalikamme kayakouyamaMgalapAyacchitte savvAlaMkAravibhUsie maNunna thAlipAgasuddhaM aTThArasavaMjaNAkulaM bhoyaNaM bhutte samANe taMsi tArisagaMsi vAsagharaMsivannao mahabbale kumAre jAva sayaNovayArakalie tAe tArisiyAe bhAriyAe siMgArAgAracAruvesAe jAva kaliyAe aNurattAe avirattAe maNANukUlAe saddhiM iDhe sadde pharise jAvapaMcavihe mANussee kAmabhoge paccaNubbhavamANe viharati, seNaM goyamA! purise viusamaNakAlasamayaMsi kerisayaM sAyAsokkhaM paccaNubbhavamANo viharati?,orAlaM samaNAuso!, tassaNaMgoyamA! purisassa kAmabhogehito vANamaMtarANaM devANaM aNaMtaguNavisiTThatarAe ceva kAmabhogA, vANamaMtarANaM devANaM kAmabhogehito asuriMdavajiyANaM bhavaNavAsINaM // 964 // Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 965 // devANaM etto aNaMtaguNavisiTThatarAe ceva kAmabhogA, asuriMdavajiyANaM bhavaNavAsiyANaM devANaM kAmabhogehiMto asurakumArANaM devANaM etto aNaMtaguNa visiTThatarAeceva kAmabhogA, asurakumArANaMdevANaM kAmabhogehito gahagaNanakkhattatArArUvANaM jotisiyANaM devANaM etto anaMtaguNavisiTThatarAe ceva kAmabhogA, gahagaNanakkhattajAva kAmabhogehiMto caMdimasUriyANaM jotisiyANaM jotisarAINaM etto aNaMtaguNavisiTThayarA ceva kAmabhogA, caMdimasUriyANaM goyamA! jotisiMdA jotisarAyANo erise kAmabhoge paccaNubbhavamANA viharati / sevaM bhaMte! ratti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraMjAva vihri||suutrm 456 // 12-6 // 5 caMdasse tyAdi, 6 paDhamajovvaNuTThANabalatthe tti prathamayauvanotthAne prathamayauvanodgame yadbalaM prANastatra yastiSThati sa tathA, aciravattavivAhakajje aciravRttavivAhakAryaH, vannao mahAbale tti mahAbaloddezake (za011 u019 sU015) vAsagRhavarNako dRzya ityarthaH, aNurattAetti, anurAgavatyA, avirattAetti vipriyakaraNe'pyaviraktayA, maNANukUlAe tti patimanaso'nukUlavRttikayA, viusamaNakAlasamayaMsi tti vyavazamanaM puMvedavikAropazamastasya yaH kAlasamayaH sa tathA tatra ratAvasAna ityarthaH, iti bhagavatA pRSTo gautama Aha, orAlaM samaNAuso tti, tassa NaM goyamA! purisassa kAmabhogehiMto, ihAgretanaH, etto tti zabdo yojyate tatazcaitebhya uktasvarUpebhyo vyantarANAM devAnAmanantaguNaviziSTatayA caiva kAmabhogA bhavantIti, kvacittu ettozabdo nAbhidhIyate eveti // 456 // dvAdazazate sssstthH||12-6|| ||dvaadshshtke saptama uddeshkH|| anantaroddezake candrAdInAmatizayasaukhyamuktaM teca lokasyAMze bhavantIti lokAMze jIvasya janmamaraNavaktavyatAprarUpaNArthaH saptamoddezaka ucyate, tasya cedamAdisUtram 12 zatake uddezaka:6 raahdhikaarH| sUtram 454-455 sUtram 456 cndrsuuryyorgrmhissiikaambhogprshnaaH| uddezakaH7 lokaadhikaarH| // 965 // Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 966 // 1 teNaM kAleNaM 2 jAva evaM va0- kemahAlaeNaM bhaMte! loe pannatte?, goyamA! mahatimahAlae loe pa0, puracchimeNaM asaMkhejAo joyaNakoDAkoDIodAhiNeNaM asaMkhi evaM ceva evaM paccacchimaNavi evaM uttareNavi evaM urlDapi ahe asaMkhe. joyaNakoDAkoDIo aayaamvikkhNbhennN| 2 eyaMsiNaM bhaMte! emahAlagaMsi logaMsi asthi kei paramANupoggalamattevipaese jattha NaM ayaM jIve na jAe vA na mae vAvi?, goyamA! no iNaDhe samaDhe, se keNaTeNaM bhaMte! evaM vu0 eyaMsi NaM emahA0 logaMsi natthi kei para0 po.mettevi paese jattha NaM ayaM jIve Na jAe vA na mae vAvi?, goyamA! se jahAnAmae- kei purise ayAsayassa egaM mahaM ayAvayaM karejA, seNaM tattha jahenneNaM eko vA do vA tinni vA ukkoseNaM ayAsahassaM pakkhivejA tAoNaM tattha pauragoyarAo paurapANiyAo ja0 egAhaM vA biyAhaM tiyAhaM vA u0 chammAse parivasejjA, atthi NaM goyamA! tassa ayA0 keI para0po mettevi paese je NaM tAMsi ayANaM uccAreNa vA pAsavaNeNa vA kheleNa vA siMghANaeNa vA vaMteNa vA pitteNa vA pUeNa vA sukkeNa vA soNieNa vA cammehiM vA romehiM vA siMgehiM vA khurehiM vA nahehiM vA aNAkaMtapuvve bhavai?, bhagavaM! No ti0sa0, hojjAviNaM goyamA! tassa ayAvayassa keI para ponmettevi paese je NaM tAMsi ayANaM uccAreNa vA jAva NahehiM vA aNavaMtapuvve No ceva NaM eyaMsi emahA0 logaMsi logassa ya sAsayaM bhAvaM saMsArassa ya aNAdibhAvaM jIvassa ya NiccabhAvaM kammabahuttaM jammaNamaraNabAhullaM ca pa0 natthi kei para0po mettevi paese jattha NaM ayaM jIve na jAe vA na mae vAvi, se teNa taM ceva jAva na mae vAvi / / sUtram 457 // 1 teNa mityAdi, 2 paramANupoggalamattevitti, ihApiH sambhAvanAyAM, ayAsayassa tti SaSTyAzcaturthyarthatvAdajAzatAya,ayAvayaM ti, ajAvrajamajAvATakamityarthaH,ukkoseNaM ayAsahassaMpakkhivejjatti yadihAjAzataprAyogye vATake utkarSeNAjAsahasraprakSepaNamabhihitaM tattAsAmatisaGkIrNatayA'vasthAnakhyApanArthamiti, pauragoyarAo paurapANIyAotti pracuracaraNabhUmayaH pracurapAnIyAzca, |12 zatake uddezaka: | lokaa|dhikaarH| sUtram 457 lokAkAzasya mahatvaMmahati loke jIvasya janmamaraNAbhyAMsparzanA tasya hetvaadiprshnaaH| // 966 // Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 967 // anena ca tAsAMpracuramUtrapurISasambhavo bubhukSApipAsAviraheNa susthatayA ciraMjIvitvaM coktam, nahehi vatti nakhAH khurAgrabhAgAstaiH, no ceva NaM eyaMsi emahAlayaMsi logasI tyasya, atthi kei pamANupoggalamettevi paesa ityAdinA pUrvoktAbhilApena sambandhaH, mahattvAllokasya, kathamidamiti cedata Aha, logasse tyAdi kSayiNo hyevaM na saMbhavatItyata uktaM lokasya zAzvatabhAvaM pratItyeti yogaH, zAzvate'pi lokasyasaMsArasya sAditve naivaM syAdityanAditvaM tasyoktam, nAnAjIvApekSayA saMsArasyAnAditve'pi vivakSitajIvasyAnityatve nokto'rtha syAdato jIvasya nityatvamuktam, nityatve'pi jIvasya karmAlpatve tathAvidhasaMsaraNAbhAvAnnoktaM vastusyAdataH karmabAhulyamuktam, karmabAhulye'pi janmAderalpatve nokto'rthaH syAditi jnmaadibaahulymuktmiti|| 457 // etadeva prapaJcayannAha 3 kati NaM bhaMte! puDhavIo paNNattAo?, goyamA! satta puDhavIo pa0 jahA paDhamasae paMcamauddesae (za01 u05) taheva AvAsA ThAveyavvA jAva aNuttaravimANetti jAva aparAjie svvtttthsiddhe| 4 ayannaM bhaMte! jIve imIse rayaNappabhAe puDhavIe tIsAe nirayAvAsasayasahassesu egamegaMsi nirayAvAsaMsi puDhavikAiyattAe jAva vaNassaikAiyattAe naragattAe neraiyattAe uvavannapuvve?, haMtA goyamA! asaI aduvA aNaMtakhutto, (5 savvajIvA viNaM bhaMte! imIse rayaNa pu0 tIsAe NirayA0 (u0) taMcevajAva aNaMtakhutto) 6 ayannaM bhaMte! jIve sakkara0 pu. paNavIsA evaM jahA rayaNa taheva do AlAvagA bhANiyavvA, evaM jAva dhUmappabhAe / 7 ayannaM bhaMte! jIve tamAe pu0 paMcUNe nirayAvAsasayasahasse egamegaMsi sesaM taM ceva, 8 ayannaM bhaMte! jIve ahesattamAe pu0 paMcasu aNuttaresu mahatimahAlaesumahAniraesu egamegaMsi nirayAvAsaMsi sesaM jahA rayaNa0, 9 ayannaM bhaMte! jIve cosaTThIe asurakumArAvAsasayasahassesu egamegaMsi asurakumArAvAsaMsi puDhavikA0 jAva vaNassaikA. devattAe devIttAe AsaNasayaNabhaMDamattovagaraNattAe uvavannapuvve?, 12 zatake uddezaka: 7 lokaadhikaarH| sUtram 458 nrkpRthiviibhedprshnH| sarvajIvAnAmekaikanarakAvAsapRthivIkAyikAvAseghuyAvadvana0 be0anuttaravimAnAdiSu pRthivIkAyikatvenotpanna| pUrvatva prsprmaatuupitraaditvenotpnnpuurvtvaadiprshnaaH| // 967 // Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 968 // haMtA goyamA! jAva aNaMta khuttosavvajIvAviNaM bhaMte! evaM ceva, evaM thaNiyakumAresu, nANattaM AvAsesu, AvAsA puvvabhaNiyA, 10 ayannaM bhaMte! jIve asaMkhejesupuDhavikkAiyAvAsasayasahassesu egamegaMsi puDhavikAiyAvAsaMsi puDhavikA0 jAvavaNa uvavannapuvve?, haMtA goyamA! jAva aNaMta khutto evaM savvajIvAvi evaM jAva vaNassaikAiesu, 11 ayaNNaM bhaMte! jIve asaMkhejesubeMdiyAvAsasayasa0 egamegaMsi beMdiyAvAsaMsi puDhavikA jAvavaNassaikA. beiMdi0 uvavannapuvve?,haMtA goyamA! jAvakhutto, savvajIvAviNaM evaM ceva evaMjAva maNussesu, navaraM teMdiyaesujAva vaNassaikA0 teMdi0 cauridiesucauriMdi0 paMciMdiyatirikkhajoNiesupaMciMdiyatirikkha0 maNussesumaNussa0 sesaM jahA beMdiyANaM, vANamaMtarajoisiyasohammIsANesuya jahA asurakumArANaM, 12 ayaNNaM bhaMte! jIvesaNaMkumAre kappe bArasasu vimANAvAsasayasaha0 egamegaMsi vimANiyAvAsaMsi puDhavikAi0 sesaMjahA asurakumArANaM jAva aNaMtakhutto, no ceva NaM devIttAe, evaM savvajIvAvi, evaM jAva ANayapANaesu, evaM AraNacuesuvi, 13 ayannaM bhaMte! jIve tisuvi aTThArasuttaresu gevijavimANAvAsasayesu evaM ceva, 14 ayannaM bhaMte! jIve paMcasu aNuttaravimANesu egamegaMsi aNuttaravimANaMsi puDhavi taheva jAva aNaMtakhutto no cevaNaM devattAe vA devIttAe vA evaM svvjiivaavi|15 ayannaM bhaMte! jIve savvajIvANaM mAittAe piyattAe bhAittAe bhagiNittAe bhajjattAe puttattAe dhUyattAe suNhattAe uvavannapuvve?, haMtA goyamA! asaI aduvA aNaMtakhutto, 16 savvajIvAviNaM bhaMte! imassa jIvassa mAittAe jAva uvavannapuvve?, haMtA goyamA! jAva aNaMta khutto, 17 ayaNNaM bhaMte! jIve savvajIvANaM arittAe veri0 ghAyaka. vahaga paDiNIya0 paccAmitta uvavannapuvve?, haMtA goyamA! jAva aNaMtakhutto, 18 savvajIvAviNaM bhaMte! evaM ceva, 19 ayannaM bhaMte! jIve savvajIvANaM rAyattAe juvarAya jAva satthavAha uvavannapuvve?, haMtA goyamA! asatiM jAva aNaMtakhutto, savvajIvANaM evaM cev|20 ayannaM bhaMte! jIve savvajIvANaM dAsattAe pesa0 bhayaga0 bhAillaga0 bhogapurisa sIsa vesa0 uvavannapuvve?, 12 zatake uddezakaH7 lokaadhikaarH| sUtram 458 nrkpRthiviibhedprshnH| sarvajIvAnAmekaikanarakAvAsapRthivIkAyikAvAseSuyAvadvana0 be0anuttaravimAnAdiSu pRthivIkAyikatvenotpannapUrvatva prsprmaatRpitraaditvenotpnnpuurvtvaadiprshnaaH| // 968 // Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 969 // 12 zatake uddezakaH7 lokaadhikaarH| sUtram 458 nrkpRthiviibhedRprshnH| sarvajIvAnAmekaikanarakA vAsuvAse kAvidhAyaka hatA goyamA! jAva aNaMtakhutto, evaM savvajIvAvi annNtkhutto| sevaM bhaMte ! ratti jAva virahai ||suutrm 458 // 12-7 // 3 kai Na mityAdi, 4 naragattAe tti narakAvAsapRthivIkAyikatayetyarthaH, asaI ti, asakRdanekazaH, aduva tti, athavA, aNaMtakhuttotti, anantakRtvo'nantavArAn, 10 asaMkhejjesu puDhavikAiyAvAsasayasahassesu tti, ihAsaGkhyAteSu pRthivIkAyikAvAseSvetAvataiva siddheryacchatasahasragrahaNaMtatteSAmatibahutvakhyApanArtham, 11 navaraMteiMdiesvityAditrIndriyAdisUtreSu dvIndriyasUtrAt rAtrIndriyacaturindriyetyAdinaiva vizeSa ityarthaH, 12 no ceva NaM devIttAe tti, IzAnAnteSveva devasthAneSu devya utpadyante sanatku mArAdiSu punarnetikRtvA no ceva NaM devIttAe ityuktam, 14 no ceva NaM devattAe devIttAe va tti, anuttaravimAneSvanantakRtvo devA notpadyante devyazca sarvathaiveti no ceva Na mityAdhuktamiti, 17 arittAe tti sAmAnyataH zatrubhAvena, veriyattAe tti vairikaH zatrubhAvAnubandhayuktastattayA, ghAyagattAe tti mArakatayA, vahagattAe tti vyadhakatayA tADakatayetyarthaH, paDiNIyattAe tti pratyanIkatayA kAryopaghAtakatayA, paccAmittattAe tti, amitrasahAyatayA, 20 dAsattAe tti gRhadAsIputratayA, pesattAe tti preSyatayA''dezyatayA, bhayagattAe tti bhRtakatayA duSkAlAdau poSitatayA, bhAillagattAe tti kRSyAdilAbhasya bhAgagrAhakatvena, bhogapurisattAe tti, anyarupArjitArthAnAM bhogakArinaratayA, sIsattAe tti zikSaNIyatayA, vesattAe tti dveSyatayeti // 458 // dvAdazazate saptamaH / / 12-7 // ||dvaadshshtke'ssttm uddeshkH|| saptame jIvAnAmutpattizcintitA, aSTame'pi saiva bhaGgayantareNa cintyata ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtram1 teNaM kAleNaM 2 jAva evaM va0- deve NaM bhaMte! mahaDDIe jAva mahesakkhe aNaMtaraM cayaM caittA bisarIresu nAgesu uvavajejjA?, haMtA ghuyAvadana baeN0anuttaravimAnAdiSu pRthivIkAyikaeNtvenotpannapUrvatva prsprmaatpitraaditvenotpnnpuurvtvaadiprshniiH| uddezaka:8 naagaadhikaarH| sUtram 459 // 969 // Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 970 // goyamA! uva0,2seNaMtattha acciyavaMdiyapUiyasakAriyasammANie divvesaccesaccovAe saMnihiyapADihare yAvi bhavejA?, haMtA bhavejjA 12 zatake uddezaka:8 3se NaM bhaMte! taohiMto aNaMtaraM uvvaTTittA sijjhejA bujjhejA jAva aMtaM karejA?, haMtA si0 jAva aMtaMka0, 4 deveNaM bhaMte! mahaDDIe naagaadhikaarH| evaM ceva jAva bisarIresumaNIsu uva0, evaM ceva jahA nAgANaM, 5 deveNaM bhaMte! mahaDDIe jAva bisarIresurukkhesu uva0?, haMtA uva0 evaM sUtram 459 maharddhikaceva, navaraM imaM nANattaM jAva sannihiyapADihere lAulloiyamahite yAvi bhavejjA?, haMtA bha0 sesaM taM ceva jAva aMtaM karejA // sUtram / devasya dvi459|| zarIranAga maNivRkSeSU1 teNa mityAdi, bisarIresu tti dve zarIre yeSAM te dvizarIrAsteSu, ye hi nAgazarIraM tyaktvA manuSyazarIramavApya setsyanti te tpAdaarcana vandanAdidvizarIrA iti, nAgesu tti saryeSu hastiSu vA, 2 tattha tti nAgajanmani yatra vA kSetre jAtaH, accie tyAdi, ihArcitAdipadAnAM siddhirAdi praznAH / paJcAnAM karmadhArayaH tatra cArcitazcandanAdinA, vanditaH stutyA, pUjitaH puSpAdinA, satkArito vastrAdinA, sanmAnita sUtram 460 pratipattivizeSeNa, divve tti pradhAnaH, sacce tti svapnAdiprakAreNa tadupadiSTasyAvitathatvAt, saccovAe tti satyAvapAtaH saphalaseva vAnarakukuMTa maNDukavRSaityarthaH, kuta etat? ityAha sannihiyapADihare tti sannihitamadUravarti prAtihArya pUrvasaGgatikAdidevatAkRtaM pratihArakarma yasya sa. bhAnA tathA, 4 maNIsu tti pRthivIkAyavikAreSu, 5 lAulloiyamahie tti lAiyaM tti chagaNAdinA bhUmikAyAH saMmRSTIkaraNam, ulloiyaM / siMhAdikA kAdinAca ti seTikAdinA kuDyAnAM dhavalanam, etenaiva dvayena mahito yaH sa tathA, etacca vizeSaNaM vRkSasya pIThApekSayA, viziSTavRkSA hi narakatvAdi praznAH / baddhapIThA bhavantIti // 459 // 6aha bhaMte! golaMgUlavasabhe kukkuDavasabhe maMDukkavasabhe eeNaM nissIlA nivvayA nigguNA nimmerA nippaccakkhANaposahovavAsA kAlamAse kAlaM kiccA imIse rayaNappabhAe puDhavIe ukkoseNaM sAgarovamaTTitIyaMsi naragaMsi neraiyattAe uvvjjejjaa?| samaNe bhagavaM // 970 // Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 971 // praznAH / mahAvIre vAgarei- uvavajamANe uvavannetti vattavvaM siyaa| 7 aha bhaMte! sIhe vagghe jahA ussappiNIuddesae jAva parassare eeNaM nissIlA 12 zatake evaM ceva jAva vattavvaM siyA, aha bhaMte! DhaMke kaMke vilae maggue sikhIe, eeNaM nissIlA0, sesaMtaM ceva jAva vattavvaM siyaa| sevaM uddezaka:8 naagaadhikaarH| bhaMte! 2! jAva viharai ||suutrm 460 // // 12-8 // sUtram 460 vAnarakurkuTa6golaMgUlavasabhetti golAGgalAnAMvAnarANAMmadhye mahAn sa eva vA vidagdho vidagdhaparyAyatvAdvRSabhazabdasya, evaM kurkuTavRSa maNDukabho'pi, evaM maNDUkavRSabho'pi, nissIla tti samAdhAnarahitAH, nivvaya tti, aNuvratarahitAH, nigguNa tti guNavataiH kSamAdibhirvA 8 vRSabhAnAM siMhAdikArahitAH, neraiyattAe uvavajjeje ti praznaH, iha co vavajjejje tyetaduttaram, tasya cAsambhavamAzaGkamAnastatparihAramAha samaNa ityAdi, kAdinAca narakatvAdiasambhavazcaivam, yatra samaye golAGgalAdayo na tatra samaye nArakAste'taH kathaM te nArakatayotpadyanta iti vaktavyaM syAd?, atrocyate, zramaNo bhagavAn mahAvIro na tu jamAlyAdirevaM vyAkaroti yadutotpadyamAnamutpannamiti vaktavyaM syAt, kriyAkAla uddezaka: 9 devabhedAniSThAkAlayorabhedAd, ataste golAGgalaprabhRtayo nArakatayotpattukAmA nArakA evetikRtvA suSThUcyate neraiyattAe uvavajjejja dhikaarH| tti, 7 ussappiNiuddesae tti saptamazatasya SaSTha iti / / 460 // dvAdazazate'STamaH // 12-8 // sUtram 461 devAnAM bhavyadravyadevAdi pnycbhed||dvaadshshtke navama uddeshkH|| aSTamoddezake devasya nAgAdiSUtpattiruktA navame tu devA eva prarUpyanta ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtram 1kaivihANaM bhaMte! devA paNNattA?, goyamA! paMcavihA devA pa0, taMjahA- bhaviyadavvadevA 1 naradevA 2 dhammadevA 3 devAhidevA 4 bhAvadevA 5, 2 se keNaTeNaM bhaMte! evaM vu0 bhaviyadavvadevA 2?, goyamA! je bhavie paMciMdiyatirikkhajoNie vA maNusse vA devesu tatsvarUpapraznA : / // 971 // Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 972 // uvavajjittae se teNaTeNaM goyamA! evaM vu0 bhaviyadavvadevA 2, 3 se keNa0 bhaMte! evaM vu0 naradevA 2?, goyamA! je ime rAyANo cAuraMtacakkavaTTI uppannasamattacakkarayaNappahANA navanihIpaiNo samiddhakosA battIsaM rAyavarasahassANujAyamaggA sAgaravaramehalAhivaiNo maNussiMdA se teNaTeNaM jAva naradevA 2, 4 se keNa0 bhaMte! evaM vu0 dhammadevA 2?, goyamA! je ime aNagArA bhagavaMto IriyAsamiyA jAva guttabaMbhayArI se teNaTeNaM jAva dhammadevA 2,5se keNa0 bhaMte! evaM vu0 devAdhidevA 2?, goyamA! je ime arihaMtA bhagavaMto uppannanANadasaNadharA jAva savvadarisI se teNaTTeNaM jAva devAdhidevA 2, se keNatuNaM bhaMte! evaM vu0- bhAvadevA bhAvadevA?, goyamA! je ime bhavaNavaivANamaMtarajoisavemANiyA devA devagatinAmagoyAI kammAI vedeti se teNadveNaM jAva bhAvadevA 2||suutrm 461 // 7 bhaviyadavvadevA NaM bhaMte! kaohiMto uvavajaMti? kiM neraiehito uvavajaMti tirikkha0 maNussa0 devehito uva0?, goyamA! neraiehiMto uva0 tiri0 maNu devehitovi uva0 bhedo jahA vakvaMtIe savvesu uvavAeyavvA jAva aNuttarovavAiyatti, navaraM asaMkhejavAsAuyaakammabhUmagaaMtaradIvagasavvaTThasiddhavajaMjAva aparAjiyadevehiMtovi uvavajaMti, No savvaTThasiddhadevehiMto uv0| 8 naradevA NaM bhaMte! kaohiMto uva0? kiM neratie0? pucchA, goyamA! neratiehitovi uva0 no tiri0 no maNu0 devehitovi uva0, 9 jar3a neraiehito uvavakhaMti kiMrayaNappabhApuDhavineraiehitouva0 jAva ahe sattamApuDhavineraiehitouva0?, goyamA! rayaNappabhApuDhavine. uva0 nosakkara jAva no ahesattamApuDhavineraiehito uva0,10 jai devehito uva0 kiMbhavaNavAsidevehiMto uva0 vANamaMtara. joisiya0 vemANiyadevehiMto uva0?, goyamA! bhavaNavAside vi uva0 vANamaMtara0 evaM savvadevesu uvavAeyavvA vaktraMtIbhedeNaM (prajJA pada 6 pa0215) jAva savvaTThasiddhatti, 11 dhammadevA NaM bhaMte! kao0 uva0 kiM neraie0? evaM vakkaMtIbhedeNaM savvesu uvavAeyavvA jAva 12 zatake uddezaka:9 devbhedaa|dhikaarH| sUtram 461 devAnAM bhavyadravyadevAdipaJcabhedatatsvarUpapraznAH / sUtram 462 bhavyadravyadevanaradevadharmadevadevAdhidevabhAvadevAnAmAgatipraznAH / // 972 // Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 973 // savvaTThasiddhatti, navaraM tamA ahesattamAe no uvavAo asaMkhijjavAsAuyaakammabhUmagaaMtaradIvagavajjesu, 12 devAdhidevANaM bhaMte! kato0 uvaujjaMti kiM neraiehito uvavakhaMti?, pucchA, goyamA! neraiehiMto uva0 no tiri0 no maNu0 devehitovi uva0, 13 jai neraiehito evaM tisupuDhavIsu uva0 sesAokhoDeyavvAo, 14 jai devehito0, mANiesusavvesu uva0 jAva savvaTThasiddhatti, sesA kho0,15 bhAvadevANaM bhaMte! kao0 uva0?, evaM jahA vakvaMtIe bhavaNavAsINaM uvavAo tahA bhaanniyvvo||suutrm 462 / / 16 bhaviyadavvadevANaM bhaMte! kevatiyaM kAlaM ThitI paNNattA?, goyamA! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM tinni paliovamAI, 17 naradevANaM pucchA goyamA! ja0 satta vAsasayAI u0 caurAsII puvvasayasahassAiM, 18 dhammadevANaM bhaMte! pucchA, goyamA! ja0 aMto0 u0 desUNA puvvakoDI, 19 devAdhidevANaM pucchA goyamA! ja0 bAvattariM vAsAiM u0 caurAsIiM puvvasayasahassAiM, 20 bhAvadevANaM pucchA goyamA! ja0 dasa vAsasahassAI u0 tettIsaM saagrovmaaii||suutrm 463 // 21 bhaviyadavvadevANaM bhaMte! kiM egattaM pabhUviuvvittae, puhuttaM pabhUviuvvittae?, goyamA! e.pi pabhUviu0, pu0pi pabhU viu0, egattaM viuvvamANe egidiyarUvaMvA jAva paMciMdiyarUvaMvA puhattaM viuvvamANe egidiyarUvANivA jAva paMciMdiya0 vAtAIsaMkheljANivA asaMkhenjANivA saMbaddhANivA asaMbaddhANi vA sarisANivA asarisANivA viuvvaMti vittA tao pacchA appaNo jahicchiyAI kajjAiM kareMti, evaM naradevAvi, evaM dhammadevAvi, 22 devAdhidevANaM pucchA, goyamA! egattaMpi pabhU viuvvittae puhuttapipabhU viu0 no cevaNaM saMpattIe viuvviMsuvA viuvviMti vA viuvvissaMti vA / 23 bhAvadevANaM pucchA jahA bh0dvvdevaa|suutrm 464 // 24 bhaviyadavvadevANaM bhaMte! aNaMtaraM uvvaTTittA kahiM gacchaMti? kahiM uvavakhaMti? kiM neraiesu uva0? jAva devesuuva0?, goyamA! no neraiesu uva0 no tiri0 no maNu devesu uva0, jai devesu uva0 savvadevesu uvvakhaMti jAva savvaTThasiddhatti / 25 naradevA NaM bhaMte! 12 zatake uddezakaH9 devbhedaadhikaarH| sUtram 462 bhavyadravyadevanaradevadharmadevadevAdhidevabhAvadevAnAmAgatipraznAH / sUtram 463-464 bhavyadravyadevanaradevadharmadevadevAdhi0 bhAndevAnAM sthitiH teSAM vikurvaNazaktirAdipraznAH / // 973 // Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 974 // aNaMtaraM uvvaTTittA pucchA, goyamA! neraiesu uva0 no tiri0 no maNu0 No devesu uva0, jai neraiesu uvavanaMti, sattasuvi puDhavIsu uva0 / 26 dhammadevANaM bhaMte! aNaMtaraM pucchA goyamA! no neraiesu uvavajejA no tiri0 no maNu0 devesuuvavakhaMti, 27 jai devesu uva0 kiM bhavaNavAsi pucchA, goyamA! no bhavaNavAsidevesu uva0 novANamaMtara0 nojoisiya0 vemANiyadevesu uva0, savvesuvemANiesu uva0 jAva savvaTThasiddha aNuttarovavAiesu jAva uva0, atthegaiyA sijhaMti jAva aMtaM kareMti / 28 devAdhidevA aNaMtaraM uvvaTTittA kahiM gacchaMti kahiM uva0?, goyamA! sijjhaMti jAva aMtaM kareMti / 29 bhAvadevA NaM bhaMte! aNaMtaraM uvvaTTittA pucchA jahA vaktraMtIe asurakumArANaM uvvaTTaNA tahA bhANiyavvA // 30 bhaviyadavvadeveNaM bhaMte! bhaviyadavvadevetti kAlao kevaciraM hoi?, goyamA! jahanneNaM aMtomuhattaM ukkoseNaM tinni paliovamAiM,evaM jaheva ThiI sacceva saMciTThaNAvi jAva bhAvadevassa, navaraM dhammadevassa jaha* ekkaM samayaM u0 desUNA puvvakoDI // 31 bhaviyadavvadevassaNaM bhaMte! ke0 kAlaM aMtaraMhoi?,goyamA! jaha* dasavAsasahassAiM aMtomuttamabbhahiyAI u0 aNaMtaM kAlaM vnnssikaalo| 32 naradevANaM pucchA, goyamA! ja0 sAtiregaM sAgarovamaM u0 aNaMtaM kAlaM avaDaM poggalapariyaTTa desUNaM / 33dhammadevassa NaMpucchA, goyamA! ja0 paliovamuhattaM u0 aNaMtaM kAlaM jAva avaDaMpoggalapariyaTuMdesUNaM / 34 devAdhidevANaM pucchA, goyamA! natthi aNtrN| 35 bhAvadevassaNaM pucchA, goyamA! ja. aMto0 u0 aNaMtaM kaalNvnnssikaalo||36 eesiNaM bhaMte! bhaviyadavvadevANaM naradevANaMjAvabhAvadevANa ya kayare 2jAva visesAhiyA vA?, goyamA! savvatthovA naradevA devAdhidevA saMkhenaguNA dhammadevA saMkhenaguNA bhaviyadavvadevA asaMkhenaguNA bhAvadevA asNkhejjgunnaa||suutrm 465 // 37 eesiNaMbhaMte! bhAvadevANaM bhavaNavAsINaM vANamaMtarANaMjoisiyANaM vemANiyANaM sohammagANaMjAva accuyagANaM gevejagANaM aNuttarovavAiyANa yakayare 2 jAva visesAhiyA vA?, goyamA! savvatthovA aNuttaro0 bhAvadevA uvarimagevejA bhAvadevA saMkhenjaguNA 12 zatake uddezaka:9 devbhedaadhikaarH| sUtram 465 devapazcakAnAM gatisthiti parasparAMtara teSAmalpabahutvAdipraznAH / sUtram 466 bhAvadevAnAmalpabahutvapraznAH / // 974 // Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 975 // majjhimagevejA saMguNA heTThimagevejA saMguNA accue kappe devA saMguNA jAva ANayakappe devA saMguNA evaM jahA jIvAbhigame tivihe devapurise appAbahuyaMjAva jotisiyA bhAvadevA asaMguNA / sevaM bhaMte! 2||suutrm 466 // bArasamasayassa nvmo||12-9|| 1kaivihA Na mityAdi, dIvyanti krIDAM kurvanti dIvyante vA stUyante vA''rAdhyatayeti devA, bhaviyadavvadeva tti dravyabhUtA devA dravyadevAH, dravyatA cAprAdhAnyAdbhUtabhAvitvAdbhAvibhAvatvAdvA, tatrAprAdhAnyAddevaguNazUnyA devA dravyadevA yathA sAdhvAbhAsA dravyasAdhavaH, bhUtabhAvapakSetubhUtasya devatvaparyAyasya pratipannakAraNA bhAvadevatvAccyutA dravyadevAH,bhAvibhAvapakSe tu bhAvino devatvaparyAyasya yogyA devatayotpatsyamAnA dravyadevAH, tatra bhAvibhAvapakSaparigrahArthamAha, bhavyAzca te dravyadevAzceti bhavyadravyadevAH, naradeva tti narANAMmadhye devA ArAdhyAH krIDAkAntyAdiyuktA vA narAzca te devAzceti vA naradevAH, dhammadeva tti dharmeNa zrutAdinA devA dharmapradhAnA vA, devA dharmadevAH, devAideva tti devAn zeSAnatikrAntAH pAramArthikadevatvayogAddevA devAtidevAH, devAhideva tti kvacidRzyate tatra ca devAnAmadhikAH pAramArthikadevatvayogAddevA devAdhidevAH, bhAvadeva tti bhAvena devagatyAdikarmodayajAtaparyAyeNa devA bhaavdevaaH| 2 je bhavie ityAdi, iha jAtA ekavacanamato bahuvacanArthe vyAkhyeyam, tatazca ye bhavyA yogyAH paJcendriyatiryagyonikA vA manuSyA vA deveSutpattuM te yasmAdbhAvidevabhAvA iti gamyam, atha tenArthena 8 tena kAraNena he gautama! tAn pratyevamucyate, bhavyadravyadevA iti / 3 je ima ityAdi, cAuraMtacakkavaTTi tti caturantAyA bharatAdipRthivyA ete svAmina iti cAturantAH, cakreNa vartanazIlatvAccakravarttinastataH karmadhArayaH, caturantagrahaNena ca vAsudevAdInAM vyudAsaH, te yasmAditi vAkyazeSaH, uppannasamattacakkarayaNappahANa tti, ArSatvAnirdezasyotpannaM samastaratnapradhAnaM cakraM yeSAM te tathA, sAgaravaramehalAhivaiNo tti sAgara eva varA mekhalA kAcI yasyAH sA sAgaravaramekhalA pRthvI tasyA adhipatayo ye te tathA, 12 zatake uddezakaH9 devbhedaadhikaarH| sUtram 461 devAnAM bhavyadravyadevAdipaJcabhedatatsvarUpapraznAH / sUtram 462 bhavyadravyadevanaradevadharmadevadevAdhidevabhAvadevAnAmAgatipraznA : / // 975 // Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 976 // sAgaramekhalAntapRthivyadhipataya iti bhAvaH, se teNaTeNaM ti, atha tenArthena tena kAraNena gautama! tAn pratyevamucyate, naradevA 12 zatake iti / 4 je ima ityAdi, ya ime'nagArA bhagavantaste yasmAditi vAkyazeSaH, IryAsamitA ityAdi, se teNaTeNaM ti, atha tenArthena / uddezaka: 9 | devabhedAgautama! tAn pratyevamucyate dharmadevA iti / 5 je ima ityAdi, ya ime'rhanto bhagavantaste yasmAdutpannajJAnadarzanadharA ityAdi, se |dhikaarH| teNaTeNaM ti, atha tenArthena tAn prati gautama! evamucyate devAtidevA iti|6je ima ityAdi, ya ime bhavanapatayaste yasmAddevagatinAma sUtram 461 devAnAM bhavyagotre karmaNI vedayantyanenArthena tAn pratyevamucyate, bhAvadevA iti // 461 // dravyadevAdi paJcabheda7 evaM devAn prarUpya teSAmevotpAdaM prarUpayannAha bhaviyadavvadevA NaM bhaMte! ityAdi, bhedo tti, jai neraiehiMto uvavajaMti kiM tatsvarUparayaNappabhApuDhavineraiehito, ityAdi bhedovAcyaH, jahA vakkaMtIe tti yathA prajJApanASaSThapade(pa0215),navaramityAdi, asaMkhejjavAsAuya praznAH / sUtram 462 tti, asaGkhyAtavarSAyuSkAH karmabhUmijAH paJcendriyatiryagmanuSyA asaGkhyAtavarSAyuSAmakarmabhUmijAdInAMsAkSAdeva gRhItatvAt / etebhyazcodvRttAbhavyadravyadevA na bhavanti, bhAvadeveSveva teSAmutpAdAt, sarvArthasiddhikAstu bhavyadravyasiddhA eva bhavantItyata devanaradeva dharmadevaetebhyo'nye sarve bhavyadravyadevatayotpAdanIyA iti, 11 dharmadevasUtre navara mityAdi, tama tti SaSThapRthivI tata udvRttAnAM cAritraM devAdhidevanAsti, tathA'dha:saptamyAstejaso vAyorasaGkhyeyavarSAyuSkakarmabhUmijebhyo'karmabhUmijebhyo'ntaradvIpajebhyazcodttAnAMmAnuSatvA bhAvadevA nAmAgatibhAvAnna cAritram, tatazca na dharmadevatvamiti / 12 devAdhidevasUtre tisu puDhavIsu uvavajjaMti tti tisRbhyaHpRthivIbhya udvRttA praznAH / devAtidevA utpadyantesesAo khoDeyavvAotti zeSAH pRthivyo niSedhayitavyA ityarthaH, tAbhya udvRttAnAM devaatidevtvsyaabhaavaaditi| 15 bhAvadevA Na mityAdi, iha ca bahutarasthAnebhya udvRttA bhavanavAsitayotpadyante'sajinAmapi teSUtpAdAdata uktaM jahA vakkaMtIe (prajJA-pada6 pa0211) bhavaNavAsINaM uvavAo ityAdi // 462 // bhavyadravya // 976 // Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 977 // naradevadharma 16 atha teSAmeva sthitiM prarUpayannAha bhaviyadavvadevANa mityAdi, jahanneNaM aMtomuhattaM ti, antarmuhartAyuSaH paJcendriyatirazco deveSUtpAdAdbhavyadravyadevasya jaghanyA'ntarmuhUrttasthitiH, ukkoseNaM tinni paliovamAIti, uttarakurvAdimanujAdInAM deveSvevotpAdAt, teca bhavyadravyadevAH teSAMcotkarSato yathoktA sthitiriti / 17 satta vAsasayAI ti yathA brahmadattasya caurAsIpuvvasayasahassAI ti yathA bhrtsy| 18 dharmadevAnAM jahanneNaM aMtomuhuttaM ti yo'ntarmuhUrtAvazeSAyuzcAritraM pratipadyate tadapekSamidaM, ukkoseNaM desUNA puvvakoDI ti tu yo dezonapUrvakoTyAyuzcAritraM pratipadyate tadapekSamiti, UnatAca pUrvakoTyA aSTAbhirvaSairaSTavarSasyaiva pravrajyAhatvAt, yacca SaDDarSastrivarSo vA pravrajito'timuktako vairasvAmi vA tatkAdAcitkamiti na sUtrAvatArIti / 19 devAtidevAnAM jahanneNaM bAvattariMvAsAI ti zrImanmahAvIrasyeva, ukkoseNaM caurAsIi puvvasayasahassAI ti, RSabhasvAmino yathA / 20 bhAvadevAnAM jahanneNaM dasa vAsasahassAI ti yathA vyantarANAm, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI ti yathA sarvArthasiddhadevAnAm // 463 // 21 atha teSAmeva vikurvaNAM prarUpayannAha bhaviyadavvadevA Na mityAdi, egattaM pabhU viuvvittae tti bhavyadravyadevo manuSyaH | paJcendriyatiryagvA vaikriyalabdhisampannaH, ekatvamekarUpam, prabhuHsamarthaH, vikurvayituMpuhuttaM ti nAnArUpANi, 22 devAtidevAstu sarvathautsukyavarjitatvAnna vikurvate zaktisadbhAve'pItyata ucyate nocevaNa mityAdi, saMpattIetti vaikriyarUpasampAdanena, vikurvaNazaktistu vidyate, tallabdhimAtrasya vidyamAnatvAt // 464 // 24 atha teSAmevodvarttanAMprarUpayannAha bhaviyadavve tyAdi, iha ca bhavikadravyadevAnAM bhAvidevabhavasvabhAvatvAnnArakAdibhavatrayaniSedhaH / 25 naradevasUtre tu neraiesu uvavajaMti tti, atyaktakAmabhogA naradevA nairayikeSUtpadyante zeSatraye tu tanniSedhaH, tatra ca yadyapi keciccakravarttino deveSUtpadyante tathA'pi te naradevatvatyAgena dharmadevatvaprAptAviti na doSaH, 28 jahA vakkaMtIe (prajJA0pada 12 zatake uddezakaH 9 devbhedaadhikaarH| sUtram 463-464 bhavyadravyadevadevadevAdhiH bhAndevAnAM sthitiH teSAM vikurvaNazaktirAdipraznAH / sUtram 465 devapaJcakAnAM gatisthiti parasparAMtara teSAmalpabahutvAdipraznA : / // 977 // Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 978 // devabhedA teSAmalpabahatvAdi 6 pa0215-1) asurakumArANaM uvvaTTaNA tahA bhANiyavva tti, asurakumArA bahuSu jIvasthAneSu gacchantItikRtvA tairatidezaH kR 12 zatake taH, asurAdayo hIzAnAntAH pRthivyAdiSvapi gacchantIti // 30 atha teSAmevAnubandhaM prarUpayannAha bhaviyadavvadeveNa mityAdi, uddezaka: 9 bhaviyadavvadevei tti bhavyadravyadeva ityamuM paryAyamatyajannityarthaH, jahanneNamaMtomutta mityAdi pUrvavaditi / evaM jaheva ThiI sacceva dhikaarH| saMciTThaNAvitti evamanena nyAyena yaiva sthitirbhavasthitiH,prAgvarNitA,saivaiSAM saMsthitirapi tatparyAyAnubandho'pItyarthaH, vizeSa sUtram 465 devapaJcakAnAM tvAha navaramityAdi, dharmadevasya jaghanyenaikaM samayaM sthitiH, azubhabhAvaMgatvA tato nivRttasya zubhabhAvapratipattisamayAnantarameva gatisthiti parasparAMtara maraNAditi // 31athaiteSAmevAntaraM prarUpayannAha bhaviyadavvadevassa NaMbhaMte! ityAdi, jahanneNaM dasavAsasahassAI aMtomuhuttamabbhahiyAI ti bhavyadravyadevasyAntaraM jaghanyena dazavarSasahasrANyantarmuhUrttAbhyadhikAni, kathaM?, bhavyadravyadevo bhUtvA dazavarSasahasrasthitiSu / vyantarAdiSUtpadya cyutvA zubhapRthivyAdau gatvA'ntarmuhUrta sthitvA punarbhavyadravyadeva evopajAyata ityevam, etaccaTIkAmupajIvya. vyAkhyAtam, iha kazcidAha-nanudevatvAccyutasyAnantarameva bhavyadravyadevatayotpattisambhavAddazavarSasahasrANyeva jaghanyatastasyAntaraM bhavatyataH kathamantarmuhUrtAbhyadhikAni tAnyuktAni iti, atrocyate, sarvajaghanyAyurdevazcyutaH san zubhapRthivyAdiSUtpadya bhavyadravyadeveSUtpadyata iti TIkAkAramatamavasIyate, tathA ca yathoktamantaraM bhavatIti, anye punarAhuH, iha baddhAyureva bhavyadravyadevo'bhipretastena jaghanyasthitikAddevatvAccyutvA'ntarmuharttasthitikabhavyadravyadevatvenotpannasyAntarmuhattopari devAyuSo bandhanAdyathoktamantaraM bhavatIti, athavA bhavyadravyadevasya janmanormaraNayorvA'ntarasya grahaNAdyathoktamantaramiti / 32 naradevANa mityAdi, jahanneNaM sAiregaM sAgarovamaMti, katham?, aparityaktasaGgAzcakravarttino narakapRthivISUtpadyante, tAsu ca yathAsvamutkRSTasthitayo bhavanti, tatazca naradevo mRtaH prathamapRthivyAmutpannastatra cotkRSTAM sthiti sAgaropamapramANAmanubhUya naradevo jAtaH, ityevaM // 978 // Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhayavRttiyutam bhAga-2 // 979 // sAgaropamam, sAtirekatvaM ca naradevabhave cakraratnotpatterAcInakAlena draSTavyam, utkRSTatastu dezonaM pudgalaparAvartArddham, kathaM?, cakravarttitvaM hi samyagdRSTaya eva nirvarttayanti, teSAMca dezonApArddhapudgalaparAvarta eva saMsAro bhavati, tadantyabhave ca kazcinnaradevatvaM labhata ityevmiti| 33 dhammadevassa Na mityAdi, jahanneNaM paliovamapuhattaM ti, kathaM?, cAritravAn kazcit saudharme palyopama- pRthaktvAyuSkeSUtpadya tatazcyuto dharmadevatvaM labhata ityevamiti, yacca manujatva utpannazcAritraM vinA''ste tadadhikamapi sat palyopamapRthaktve'ntarbhAvitamiti / 35 bhAvadevassaNamityAdi, jahanneNaM aMtomuhattaM ti, kathaM?, bhAvadevazcyuto'ntarmuhUrtamanyatra sthitvA punarapi bhAvadevojAta ityevaM jaghanyenAntarmuhUrtamantaramiti // 37 arthateSAmevAlpabahutvaM prarUpayannAha, eesiNa mityAdi, savvatthovA naradeva tti bharatairavateSu pratyekaM dvAdazAnAmeva teSAmutpattervijayeSu ca vAsudevasambhavAt sarveSvekadA'nutpatteriti / devAidevA saMkhejjaguNa tti bharatAdiSu pratyekaM teSAM cakravartibhyo dviguNatayotpattervijayeSu ca vAsudevopeteSvapyutpatteriti / dhammadevA saMkhejaguNa tti sAdhUnAmekadA'pi koTIsahasrapRthaktvasaddhAvAditi, bhaviyadavvadevA asaMkhejjaguNa tti dezaviratAdInAM devagatigAminAmasaGkhyAtatvAt, bhAvadevA asaMkhejjaguNa tti svarUpeNaiva teSAmatibahutvAditi // 465 // 37 atha bhAvadevavizeSANAM bhavanapatyAdInAmalpabahutvaprarUpaNAyAha eesiNa mityAdi, jahA jIvAbhigame (jIvAbhi0pa0711) tiviha ityAdi, iha ca tivihe tti trividhajIvAdhikAra ityarthaH, devapuruSANAmalpabahutvamuktaM tathehApi vAcyam, taccaivam, sahassAre kappe devA asaMkhejjaguNA mahAsukke asaM guNA laMtae asaM.guNA baMbhaloe devA asaM.guNA mAhide devA asaM0guNA saNaMkumAre kappe devA asaM guNA IsANe devA asaM guNA sohamme devA saM0guNA bhavaNavAsidevA asaM guNA vANamaMtarA devA asaM.guNa tti // 466 // dvAdazazate nvmH||12-9|| 12 zatake uddezakaH9 devbhedaadhikaarH| sUtram 465 devapaJcakAnAM gatisthiti parasparAMtara teSAmalpabahutvAdipraznAH / sUtram 466 bhAvadevAnAmalpabahutvapraznAH / // 979 // Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriibhgvtyngg| zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 980 // ||dvaadshshtke dazama uddeshkH|| navamoddezake devA uktAste cAtmana ityAtmasvarUpasya bhedato nirUpaNAya dazamoddezakamAha, tasya cedamAdisUtram 1kaivihANaM bhaMte! AyA paNNattA?, goyamA! aTThavihA AyA pa0, taMjahA-daviyAyA kasAyAyA yogAyA uvaogAyA NANAyA daMsaNAyA carittAyA viiriyaayaa||2jssnnN bhaMte! daviyAyA tassa kasAyAyA jassa kasA0 tassa davi0?,goyamA! jassa davi0 tassa kasA0 siya atthi siya natthi jassa puNa kasA0 tassa davi0 niyama atthi| 3 jassaNaM bhaMte! daviyAyA tassa jogAyA? evaM jahA davi0 kasA0 bhaNiyA tahA davi jogAyA bhANiyavvA / 4 jassaNaM bhaMte! davi0 tassa uvaogAyA evaM savvattha pucchA bhANiyavvA, goyamA! jassadavi0 tassa uvaogAyA niyamaM atthi, jassavi uvaogAyA tassavidavi niyamaM atthi, jassadavi0 tassaNANAyA bhayaNAe jassa puNa NANAyA tassa davi0 niyamaM atthi, jassa davi0 tassa daMsa niyamaM atthi jassavi daMsa0 tassa davi0 niyama atthi, jassa davi0 tassa carittAyA bhayaNAe jassa puNa cari0 tassadavi0 niyamaM atthi, evaM vIriyAyAevi samaM / 5 jassaNaM bhaMte! kasA tassa jogAyA pucchA, goyamA! jassa kasA0 tassa jogAyA niyamaM atthi, jassa puNa jogAyA tassa kasA siya asthi siya natthi, evaM uvaogAyAevisamaMkasAyAyA neyavvA, kasA yaNANAyA ya paropparaM dovi bhaiyavvAo, jahA kasA0 ya uvaogAyA yatahA kasA0 ya daMsa0 ya kasA0 ya cari0 ya dovi paropparaM bhaiyavvAo, jahA kasA0 ya jogAyA ya tahA kasA0 ya vIriyAyA ya bhANiyavvAo, evaM jahA kasAyAyAe vattavvayA bhaNiyA tahA jogAyAevi uvarimAhiM samaM bhaanniyvvaao| jahA daviyAyAe vattavvayA bhaNiyA tahA uvayogAyAevi uvarillAhiM samaM bhANiyavvA / jassa nANAyA tassa daMsa0 niyamaM atthi jassa puNa daMsa0 tassa NANAyA bhayaNAe, jassa nANAyA tassa cari siya atthi siya natthi jassa puNa cari0 tassa nANAyA niyamaM atthi, NANAyA 12 zatake uddezaka: 10 aatmbhedaadhikaarH| sUtram 467 dravyakaSAyayogopayogajJAnadarzanacAritravIryASTAtmabhedAH teSAM parasparasambandhAlpabahutvapraznAH / // 980 // Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 981 // vI riyAyA do vi paropparaM bhynnaae| 0 jassa daMsa0 tassa uvarimAo dovi bhayaNAe, jassa puNa tAo tassa daMsa0 niyamaM atthi| jassa cari0 tassa vIri niyamaM asthi jassa puNa vIri0 tassa cari0 siya asthi siya natthi // 6 eyAsiNaM bhaMte! daviyAyANaM kasAyAyANaMjAva vIriyAyANa ya kayare 2 jAva visesAhiyA? goyamA! savvatthovAo carittAyAo nANA0 aNaMtaguNAokasA0 aNaMta jogAyAovi0 vIriyA0 visesAhiAo uvayogadaviyadasaNAyAo tinnivi tullAo visesaahiaao||suutrm 467 // 7 AyA bhaMte! nANe annANe?, goyamA! AyA siya nANe siya annANe,NANe puNa niyamaM aayaa|8 AyA bhaMte! neraiyANaM nANe, anne ne0 nANe? goyamA! AyA ne siya nANe, siya annANe, nANe puNa se niyamaM AyA, evaM jAva thaNiyakumArANaM, 9AyA bhaMte! puDhavikAiyANaM annANe, anne puDhavikAiyANaM annANe? goyamA! AyA puDhavikA0 niyama annANe, annANevi niyamaM AyA, evaM jAva vaNa0, be0 te jAva vemANiyANaM jahA ne0|10 AyA bhaMte! daMsaNe, anne daMsaNe! goyamA!, AyA niyamaM daMsaNe daMsaNevi niyama aayaa|11 AyA bhaMte! nera0 daMsaNe, anne ne0 daMsaNe?,goyamA! AyA ne niyamA daMsaNe, daMsaNevi se niyamaM AyA evaM jAva vemA0 / niraMtaraM dNddo|| sUtram 468 // 1 kaivihA Na miti, Aya tti, atati santataM gacchatyaparAparAn svaparaparyAyAnityAtmA, athavA'tadhAtorgamanArthatvena jJAnArthatvAdatati santatamavagacchatyupayogalakSaNatvAdityAtmA, prAkRtatvAcca sUtre strIliGganirdezaH, tasya copayogalakSaNatvAtsAmAnyenaikavidhatve'pyupAdhibhedAdaSTadhAtvam, tatra daviyAya tti dravyaM trikAlAnugAmyupasarjanIkRtakaSAyAdiparyAyaM tadrUpa AtmA dravyAtmA sarveSAM jIvAnAm, kasAyAya tti krodhAdikaSAya viziSTa AtmA kaSAyAtmA'kSINAnupazAntakaSAyANAm, jogAya tti yogA manaHprabhRtivyApArAstatpradhAna AtmA yogAtmA yogavatAmeva, uvaogAya tti, upayogaH-sAkArAnAkAra 12 zatake uddazaka:10 aatmbhedaadhikaarH| sUtram 467 dravyakaSAyayogopayogajJAnadarzanacAritravIryASTAtmabhedAH teSAM prsprsmbndhaalpbhutvprshnaaH| sUtram 468 Atmana jJAnAdi svarUpaM nai0 pR0 AdinAM jJAnarUpatvAdipraznA : / // 981 / / Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 982 // dravyakaSAya bhedastatpradhAna AtmopayogAtmA siddhasaMsArisvarUpaHsarvajIvAnAm, athavA vivakSitavastUpayogApekSayopayogAtmA, nANAya 12 zatake tti jJAnavizeSita upasarjanIkRtadarzanAdirAtmA jJAnAtmA samyagdRSTeH, evaM darzanAtmAdayo'pi navaraM darzanAtmA sarvajIvAnAm, uddezakaH10 AtmabhedAcAritrAtmA viratAnAm, vIryamutthAnAdi tadAtmA sarvasaMsAriNAmiti, uktaJca jIvAnAM dravyAtmA jJeyaH sakaSAyiNAM kssaayaatmaa|| dhikaarH| yogaH sayoginAM punarupayogaH sarvajIvAnAm // 1 // jJAnaM samyagdRSTerdarzanamatha bhavati sarvajIvAnAm / cAritraM viratAnAM tu sarvasaMsAriNAm / sUtram 467 vIryam // 2 // iti // 2 evamaSTadhA''tmAnaM prarUpyAtha yasyAtmabhedasya yadanyadAtmabhedAntaraM yujyate ca na yujyate ca tasya yogopayogataddarzayitumAha jassa Na mityAdi, ihASTau padAni sthApyante, tatra prathamapadaM zeSaiH saptabhiH saha cintyate, tatra yasya jIvasya jJAnadarzana cAritravIryAdravyAtmA dravyAtmatvaM jIvatvamityarthaH tasya kaSAyAtmA syAdasti kadAcidasti sakaSAyAvasthAyAM syAnnAsti kadAcinnAsti STAtmabhedAH teSAM parasparakSINopazAntakaSAyAvasthAyAm, yasya punaH kaSAyAtmA'sti tasya dravyAtmA dravyAtmatvaM jIvatvaM niyamAdasti, jIvatvaM vinA sambandhAlpakaSAyANAmabhAvAditi / 3 tathA yasya dravyAtmA tasya yogAtmA'sti, yogavatAmiva, nAsti cAyogisiddhAnAmiva, tathA bahutvayasya yogAtmA tasya dravyAtmA niyamAdasti, jIvatvaM vinA yogAnAmabhAvAt, etadeva pUrvasUtropamAnena darzayannAha, evaM jahA daviyAye tyaadi| 4 tathA yasya jIvasya dravyAtmA tasya niyamAdupayogAtmA, yasyApyupayogAtmA tasya niyamAvyAtmA, etayoH paraspareNAvinAbhUtatvAdyathA siddhasya, tadanyasya ca dravyAtmA'styupayogAtmA copayogalakSaNatvAjjIvAnAm, etadevAha yadyapi prazamaratau 'jIvAjIvAnAM dravyAtmA sakaSAyiNAM kaSAyAtmeti pAThaH, vyAkhyAdvaye ca tathaiva vivaraNaM tathaivollekho'nyatrApi, tathApi abhiyuktareSa // 982 // pATho'bhimato'tra, na cAzayaM lekhakadUSaNam, yataH prAgatraiva pratipAdane sarvajIvAnAM dravyAtmeti vyAkhyAtamanyathA vyAkhyAsyan dravyAtmA jIvAjIvAnAmiti, na cocyate : sUtrakRdbhiH kaSAyAdibhiH sahavRttitA niymH| jIvaprakaraNamanusaradbhistyaktA vA'jIvA abhiyuktaiH syuH| praznAH / Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 983 // jassa daviyAye tyaadi| tathA jassa daviyAyA tassa nANAyA bhayaNAe jassa puNa nANAyA tassa daviyAyA niyama atthi tti yasya |12 zatake jIvasya dravyAtmA tasya jJAnAtmA syAdasti yathA samyagdRSTInAm, syAnnAsti yathA mithyAdRSTInAmityevaM bhajanA, yasya tu uddezakaH 10 AtmabhedAjJAnAtmA tasya dravyAtmA niyamAdasti, yathA siddhasyeti / jassa dayi(vi?)yAyA tassa daMsaNAyA niyamaM atthi tti yathA siddhasya: dhikaarH| kevaladarzanam, jassavi daMsaNAyA tassa daviyAyA niyamaM atthi tti yathA cakSurdarzanAdidarzanavatAM jIvatvamiti, tathA jassala sUtram 467 dravyakaSAyadaviyAyA tassa carittAyA bhayaNAe tti yataH siddhasyAviratasya vA dravyAtmatve satyapi cAritrAtmA nAsti viratAnAM cAstIti yogopayoga jJAnadarzanabhajaneti, jassa puNa carittAyA tassa daviyAyA niyamaM atthi tti cAritriNAM jIvatvAvyabhicAritvAditi, evaM vIriyAtevi samaMti cAritravIryAyathA dravyAtmanazcAritrAtmanA saha bhajanoktA niyamazcaivaM vIryAtmanA'pi saheti, tathAhi, yasya dravyAtmA tasya vIryAtmA nAsti, STAtmabhedAH yathA sakaraNavIryApekSayA siddhasya tadanyasya tvastIti bhajanA, vIryAtmanastu dravyAtmA'styeva yathA saMsAriNAmiti 7 // 5 teSAM paraspara sambandhAlpaatha kaSAyAtmanA sahAnyAni SaT padAni cintyante jassa Na mityAdi, yasya kaSAyAtmA tasya yogAtmA'styeva, nahi bahutvasakaSAyo'yogI bhavati, yasya tu yogAtmA tasya kaSAyAtmA syAdvAna vA, sayogAnAMsakaSAyANAmakaSAyANAM ca bhAvAditi, evaM uvaogAyAevI tyAdi, ayamarthaH, yasya kaSAyAtmA tasyopayogAtmA'vazyaM bhavati,upayogarahitasya kaSAyANAmabhAvAt, yasya punarupayogAtmA tasya kaSAyAtmA bhajanayA, upayogAtmatAyAM satyAmapi kaSAyiNAmeva kaSAyAtmA bhavati niSkaSAyANAM tu nAsAviti bhajaneti, tathA kasAyAyA ya nANAyA ya paropparaM dovi bhaiyavvAo tti, katham?, yasya kaSAyAtmA tasya jJAnAtmA // 983 // syAdasti syAnnAsti, yataH kaSAyiNaH samyagdRSTAnAtmA'sti mithyAdRSTestu tasya nAstyasAviti bhajanA, tathA yasya jJAnAtmAsti tasya kaSAyAtmA syAdastisyAnnAsti, jJAninAM kaSAyabhAvAttadabhAvAcceti bhajaneti,0jahA kasAyAyA uvaogAyA praznAH / Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 984 // sUtram 467 ya tahA kasAyAyA ya daMsaNAyA ya tti, atidezaH, tasmAccedaM labdhaM jassa kasAyAyA tassa daMsaNAyA niyama atthi darzanarahitasya 12 zatake ghaTAdeH kaSAyAtmano'bhAvAt, jassa puNa daMsaNAyA tassa kasAyAyA siya atthi siya natthi darzanavatAM kaSAyasadbhAvAttadabhAvAJceti,R uddezakaH 10 AtmabhedAdRSTAntArthastu prAk prasiddha eveti, kasAyAyA ya carittAyA ya dovi paropparaM bhaiyavvAo tti bhajanAMcaivam, yasya kaSAyAtmA tasya dhikaarH| cAritrAtmA syAdasti syAnnAsti, kathaM?, kaSAyiNAM cAritrasya sadbhAvAt pramattayatInAmiva tadbhAvAccAsaMyatAnAmiveti, dravyakaSAyatathA yasya cAritrAtmA tasya kaSAyAtmAsyAdasti syAnnAsti, kathaM?,sAmAyikAdicAritriNAMkaSAyANAM bhAvAdyathAkhyAta- yogopayogacAritriNAM ca tadabhAvAditi, O jahA kasAyAyA ya jogAyA ya tahA kasAyAyA vIriyAyA ya bhANiyavvao tti dRSTAntaH prAk jJAnadarzana cAritravIryAprasiddhaH, dAntikastvevam, yasya kaSAyAtmA tasya vIryAtmA niyamAdasti, na hi kaSAyavAn vIryavikalo'sti, yasya punarvIryAtmA tasya kaSAyAtmA bhajanayA, yato vIryavAn sakaSAyo'pi syAdyathA saMyataH, akaSAyo'pi syAdyathA kevalIti 6 / atha yogAtmA'gretanapadaiH paJcabhiH saha cintanIyastatra ca lAghavArthamatidizannAha, evaM jahA kasAyAyAe vattavvayA bhaNiyA tahA jogAyAevi uvarimAhiM samaM bhANiyavva tti, sA caivam, yasya yogAtmA tasyopayogAtmA niyamAdyathA sayogAnAm, yasya punarupayogAtmA tasya yogAtmA syAdasti yathA sayogAnAM syAnnAsti yathA'yoginAM siddhAnAM ceti, tathA yasya yogAtmA tasya jJAnAtmA syAdasti samyagdRSTInAmiva syAnnAsti mithyAdRSTInAmiva, yasya jJAnAtmA tasyApi yogAtmA syAdasti sayoginAmiva syAnnAstyayoginAmiveti, tathA yasya yogAtmA tasya darzanAtmA'styeva yoginAmiva yasya ca darzanAtmA tasya yogAtmA syAdasti yogavatAmiva syAnnAstyayoginAmiva, tathA yasya yogAtmA tasya cAritrAtmA syAdasti viratAnAmiva syAnnAstyaviratAnAmiva, yasyApi cAritrAtmA tasya yogAtmA syAdasti sayogacAritravatAmiva syAnnAstyayoginAmiveti, STAtmabhedAH teSAM parasparasambandhAlpabahatvaprazrAH / // 984 // Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 985 // vAcanAntare punaridamevaM dRzyate jassa carittAyA tassa jogAyA niyama tti tatra ca cAritrasya pratyupekSaNAdivyApArarUpasya 12 zatake vivakSitatvAttasya ca yogAvinAbhAvitvAdyasya cAritrAtmA tasya yogAtmA niyamAdityucyata iti, tathA yasya yogAtmA tasya uddezaka: 10 AtmabhedAvIryAtmA'styeva yogasadbhAve vIryasyAvazyambhAvAt, yasya tuvIryAtmA tasya yogAtmA bhajanayA yato vIryavizeSavAn sayogyapi dhikaarH| sUtram 467 syAdyathA sayogakevalyAdiH, ayogyapi syAdyathA'yogikevalIti 5 // athopayogAtmanA sahAnyAni catvAri cintyante dravyakaSAyatatrAtidezamAha jaha daviyAye tyAdi, evaM ca bhAvanA kAryA yasyopayogAtmA tasya jJAnAtmA syAdasti yathA samyagdRzAM yogopayoga jJAnadarzanasyAnnAsti yathA mithyAdRzAm, yasya ca jJAnAtmA tasyAvazyamupayogAtmA siddhAnAmiveti 1, tathA yasyopayogAtmA tasya cAritravIryAdarzanAtmA'styeva yasyApi darzanAtmA tasyopayogAtmA'styeva yathA siddhAdInAmiveti 2, tathA yasyopayogAtmA tsy| STAtmabhedAH teSAM parasparacAritrAtmAsyAdastisyAnnAsti yathA saMyatAnAmasaMyatAnAMca, yasya tu cAritrAtmA tasyopayogAtmA'styeveti yathA saMyatAnAm sambandhAlpa3, tathA yasyopayogAtmA tasya vIryAtmA syAdasti saMsAriNAmivasyAnAsti siddhAnAmiva yasya punarvIryAtmA tasyopayogAtmA- bahutva'styeva saMsAriNAmiveti 410 atha jJAnAtmA sahAnyAni trINi cintyante jassa nANe tyAdi, tatra yasya jJAnAtmA tasya darzanAtmA'styeva samyagdRzAmiva, yasya ca darzanAtmA tasya jJAnAtmAsyAdasti yathAsamyagdRzAMsyAnnAsti yathA mithyAdRzAmata evoktaM bhayaNAe tti 1, tathA jassa nANAyA tassa carittAyA siya atthi tti saMyatAnAmiva siya natthi tti, asaMyatAnAmiva jassa puNa carittAyA tassa nANAyA niyamaM atthi tti jJAnaM vinA cAritrasyAbhAvAditi 2, tathA NANAye tyAdi, asyArthaH, yasya // 985 // jJAnAtmA tasya vIryAtmA syAdasti kevalyAdInAmiva syAnAsti siddhAnAmiva, yasyApi vIryAtmA tasya jJAnAtmA syAdasti samyagdRSTeriva syAnnAsti mithyAdRza iveti 3 // atha darzanAtmanA saha dve cintyete jassa daMsaNAye tyAdi, bhAvanA cAsya, prshraa:| Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhayavRttiyutam bhAga-2 // 986 // yasya darzanAtmA tasya cAritrAtmA syAdasti saMyatAnAmiva syAnnAstyasaMyatAnAmiva, yasya ca cAritrAtmA tasya darzanAtmA'styeva sAdhUnAmiveti?, tathA yasya darzanAtmA tasya vIryAtmA syAdasti saMsAriNAmiva syAnnAsti siddhAnAmiva, yasya ca vIryAtmA tasya darzanAtmA'stveva saMsAriNAmiveti 2||athaantimpdyoryojnaa jassa carittetyAdi, yasya cAritrAtmA tasya vIryAtmAstyeva, vIryaM vinA cAritrasyAbhAvAt, yasya punarvIryAtmA tasya cAritrAtmA syAdasti sAdhUnAmiva syAnnAstyasaMyatAnAmiveti ||6adhunaissaamevaatmnaamlpbhutvmucyte savvatthovAo carittAyAo tti cAritriNAM saGkhyAtatvAt, NANAyAo aNaMtaguNAotti siddhAdInAM samyagdRzAM cAritrebhyo'nantaguNatvAt, kasAyAo aNaMtaguNAotti siddhebhyaH kaSAyodayavatAmanantaguNatvAt, jogAyAo visesAhiyAo tti, apagatakaSAyodayairyogavadbhiradhikA ityarthaH, vIriyAyAo visesAhiyAo tti, ayogibhiradhikA ityarthaH, ayoginAM vIryavattvAditi, uvaogadaviyadasaNAyAo tiNNivi tullAo visesAhiyAo tti parasparApekSayA tulyAH, sarveSAM sAmAnyajIvarUpatvAt, vIryAtmabhyaH sakAzAdupayogadravyadarzanAtmAno vizeSAdhikA yato vIryAtmAnaH siddhAzca mIlitA upayogAdyAtmAno bhavanti, te ca vIryAtmabhyaHsiddharAzinA'dhikA bhavantIti, bhavanti cAtra gAthAH, koDIsahassapuhuttaM jaINa to thoviyAo crnnaayaa| NANAyA'NataguNA paDucca siddheya siddhaao||1||hoNti kasAyAyAo'NataguNA jeNate sarAgANaM / jogAyA bhaNiyAo ayogivajANa to ahiyaa||2|| jaM selesigayANavi laddhI viriyaM tao smhiyaao| NuvaogadaviyadasaNa savvajiyA NaM tato ahiyaa||3||iti // 467 // OyatInAM koTIsahasrapRthaktvaM tataH stokAzcaraNAtmAna jJAnAtmAno'nantaguNAH siddhAH siddhAn pratItya // 1|| kaSAyAtmAno'nantaguNA bhavanti yataste sarAgANAM tato yogAtmAno'dhikA ayogivA yato bhnnitaaH||2|| yacchailezIgatAnAmapi labdhivIryaM tataste smdhikaaH| upayogadravyadarzanAtmAnaH sarve jiivaasttto'dhikaaH||3|| 12 zatake uddezaka: 10 aatmbhedaadhikaarH| | sUtram 467 | dravyakaSAya yogopayoga| jJAnadarzana cAritravIryASTAtmabhedAH | teSAM parasparasambandhAlpabahutvapraznAH / // 986 // Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 987 // uddezaka: 10 aatmbhedaa|dhikaarH| 7 athAtmana eva svarUpanirUpaNAyAha, AyA bhaMte! nANa ityAdi, AtmA jJAnaM yo'yamAtmA'sau jJAnaM na tayorbhedaH, 12 zatake athAtmano'nyajjJAnamiti praznaH, uttaraM tu, AtmAsyAjjJAnaM samyaktve sati matyAdijJAnasvabhAvatvAttasya, syAdajJAnaM mithyAtve sati tasya matyajJAnAdisvabhAvatvAt, jJAnaM punarniyamAdAtmA, AtmadharmatvAjjJAnasya, na ca sarvathA dharmo dharmiNo bhidyate, sUtram 468 Atmana jJAnAdi sarvathA bhedehi viprakRSTaguNinoguNamAtropalabdhau pratiniyataguNiviSaya eva saMzayonasyAt, tadanyebhyo'pi tasya bhedAvizeSAt, svarUpaM nai0 pR0 AdinAM jJAnadRzyate ca yadA kazciddharitatarutaruNazAkhAvisararandhrodarAntarataH kimapi zuklaMpazyati tadA kimiyaM patAkA kimiyaMbalAkA? ityevaM pratiniyataguNiviSayo'sau, nApi dharmiNo dharmaH sarvathaivAbhinnaH, sarvathaivAbhede hi saMzayAnutpattireva, guNagrahaNata eva guNino'pi gRhItatvAdataH kathaJcidabhedapakSamAzritya jJAnaM punarniyamAdAtmetyucyata iti, iha cAtmA jJAnaM vyabhicarati jJAna tvAtmAnaMna vyabhicarati khadiravanaspativaditi sUtragarbhArtha iti // 8 amumevArthaM daNDake nirUpayannAha Aye tyAdi, nArakANAmAtmA''tmasvarUpaM jJAnamutAnyannArakANAM jJAnam? tebhyo vyatiriktamityartha iti praznaH, uttaraM tu AtmA nArakANAM syAjjJAnaM samyagdarzanabhAvAt syAdajJAnaM mithyAdarzanabhAvAt, jJAnaM punaH se tti tannArakasambandhyAtmA na tdvytiriktmityrthH|| 9 AyA hai bhaMte! puDhavikkAiyANa mityAdi, AtmA''tmasvarUpamajJAnamutAnyattatteSAm?, uttaraMtu, AtmA teSAmajJAnarUpo nAnyattattebhya iti trictuHpnycbhaavaarthH|10 evaM darzanasUtrANyapi, navaraMsamyagdRSTimithyAdRSTyodarzanasyAviziSTatvAdAtmA darzanaMdarzanamapyAtmaiveti vAcyam, yatra hi dharme viparyayo nAsti tatra niyama evopanIyate na vyabhicAraH, yathehaiva darzane, yatra tu viparyayo'sti tatra vyabhicAro niyamazca yathA jJAne, AtmA jJAnarUpo'jJAnarUpazceti vyabhicAraH, jJAnaM tvAtmaiveti niyama iti // 468 // 12 AyA bhaMte! rayaNappabhA puDhavI annA rayaNappabhA pu0!, goyamA! rayaNappabhA siya AyA, siya noAyA, siya avattavvaM rUpatvAdiprazrAH / sUtram 469 ratnaprabhAdiyAtsiddhazilAsadasadrUpa praznA : / paramANuyaNukasadasadrUpatva taddhatvAdipraznAH / pradAzakAnAmAtmAdi vividhbhnggaaH| // 987 // Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 988 // 12 zatake uddezakaH 10 aatmbhedaadhikaarH| sUtram 469 | ratnaprabhAdi AyAti ya no AyAi ya, se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai rayaNappabhA puDhavI siya AyA, siya noAyA, siya avattavvaM AtAtiya noAtAtiya?, goyamA! appaNo AdiDhe AyA, parassa AdiTenoAyA, tadubhayassa AdiDhe avattavvaM rayaNappabhA puDhavI AyAtiya noAyAtiya se teNaTeNaM taMceva jAva noaayaatiy| 13 AyA bhaMte! sakkarappabhA puDhavI jahA rayaNa pu0 tahA sakkara vi evaM jAva ahe sttmaa|14 AyA bhaMte! sohammakappe pucchA, goyamA! sohamme kappe siya AyA, siya noAyA jAva noAyAti ya, se keNa0 bhaMte! jAva noAyAtiya?, goyamA! a0 AiDe AyA, parassa A0 noAyA, tadubhayassa A0 avattavvaM AtAti ya noAtAti ya, se teNataMceva jAva noAyAti ya, evaM jAva acue kappe / 15 AyA bhaMte! gevi0 anne gevijjavimANe evaM jahArayaNappabhA taheva, evaM aNuttaravimANAvi, evaM iisipbbhaaraavi|16 AyA bhaMte! paramANupoggale anne para po0? evaM jahA sohamme kappe tahA para0po.vi bhANiyavve // 17 AyA bhaMte! dupaesie khaMdhe anne dupa0 khaMdhe?, goyamA! dupa0 khaMdhe siya AyA 1 siya no AyA 2 siya avattavvaM AyAi ya noAyAti ya 3 siya AyA ya noAyA ya 4 siya AyA ya avattavvaM AyAti ya noAyAti ya 5 siya noAyA ya avattavvaM AyAti ya noAyAti ya6, 18 sekeNa0 bhaMte! evaM taMceva jAva noAyAti ya avattavvaM AyAti ya noAyAti ya goyamA! appaNo AdiDhe AyA1parassa A0 noAyA 2, tadubhayassa A0 avattavvaM dupaesiekhaMdhe AyAti ya noAyAti ya 3, dese A0 sabbhAvapajjave dese A0 asanbhAvapajjave duppaesie khaMdhe AyA ya noAyA ya 4, dese A0 sambhAvapajjave dese A0 tadubhayapajave dupaesiekhaMdhe AyA ya avattavvaM AyAi ya noAyAiya5, dese AdiDhe asanbhAvapajjave dese A0 tadubhayapajjave dupaesiekhaMdhe noAyA ya avattavvaM AyAti ya noAyAti ya 6 se teNaTeNaM taM ceva jAva noAyAti y||19 AyA bhaMte! tipaesie khaMdhe anne tipaesiekhaMdhe?, goyamA! tipaesiekhaMdhe siya AyA 1 siya noAyA 2 siya avattavvaM AyAti yano AyAti ya 3 siya AyA | yAvatsiddhazilAsadasadrU| papraznAH / | paramANuvyaNu| kasadasadrUpa| tvataddhatvAdi|praznAH / | tricatuHpaJcapradezikAnAmAtmAdi vividhbhnggaaH| // 988 // Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80808080870888 zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 989 // ya noAyA ya 4 siya AyA ya noAyAoya5 siya AyAu yano AyA ya6 siya AyA ya avatavvaM AyAti ya noAyAti ya7 siya AyAiya avattavvAiM AyAo ya noAyAoya 8 siya AyAoya avattavvaM AyAti ya noAyAti ya 9siya noAyA ya avattavvaM AyAti ya noAyAti ya 10 siya AyA ya avattavvAiM AyAo ya noAyAo ya 11 siya noAyAo ya avattaI AyAi ya noAyAi ya 12 siya AyA ya noAyA ya avattavvaM AyAi ya noAyAi ya 13, 20 se keNa bhaMte! evaM vutipaesie khaMdhe siya AyA evaM ceva uccAreyavvaM jAva siya AyA ya noAyA ya avattavvaM AyAti ya noAyAti ya?, goyamA! appaNo AiDe AyA 1 parassa A0 noAyA 2 tadubhayassa A0 avattavvaM AyAti ya noAyAti ya 3 dese A0 sambhAvapajjave dese A0 asabbhAvapajjave tipaesie khaMdhe AyA ya noAyA ya 4 dese A0 sabbhAvapajjave desAAiTThA asabbhAvapajjave tipaesie khaMdhe AyA ya noAyAo ya 5 desA A0 sabbhAvapaJjave dese AdiDhe asabbhAvapajjave tipaesie khaMdhe AyAo ya noAyA ya 6 dese A0 sambhAvapajjave dese A0 tadubhayapajjave tipaesie khaMdhe AyA ya avattavvaM AyAi ya noAyAi ya 7 dese A0 sambhAvapajjave desA A0 tadubhayapajjavA tipaesie khaMdhe AyA ya avattavvAiM AyAu ya noAyAu ya 8 desA A0 sambhAvapajjavA dese A0 tadubhayapajjave tipaesie khaMdhe AyAu ya avattavvaM AyAti ya noAyAti ya 9ee tinni bhaMgA, dese A0 asambhAvapajjave dese A0 tadubhayapajjave tipaesiekhaMdhe noAyA ya avatavvaM AyAiya noAyAti ya 10 dese A0 asabbhAvapajjave desA A0 tadubhayapajjavA tipaesiekhaMdhe noAyA ya avattavvAiM AyAu ya noAyAu ya 11 desA A0 asabbhAvapajjavA dese A0 tadubhayapajjave tipaesie khaMdhenoAyAuya avattavyaM AyAti ya noAyAti ya 12 dese A0 sabbhAvapajjave dese A0 asambhAvapajjave dese Aditu tadubhayapajjave tipaesie khaMdhe AyA ya noAyA ya avattavvaM AyAti ya noAyA iya 13se teNa goyamA! evaM vu tipaesiekhaMdhe siya AyA taM 12 zatake uddezaka: 10 aatmbhedaadhikaarH| sUtram 469 ratnaprabhAdiyAvatsiddhazilAsadasadrUpapraznAH / paramANuvyaNukasadasadrUpatvataddhetvAdipraznAH / tricatuHpaJcapradezikAnAmAtmAdi vividhbhnggaaH| // 989 // Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 990 // ceva jAva noAyAti y||21 AyA bhaMte! cauppaesiekhaMdhe anne0 pucchA, goyamA! cauppaesie khaMdhe siya AyA 1 siya noAyA 2 siya avattavvaM AyAti ya noAyAti ya 3 siya AyA ya noAyA ya 4 siya AyA ya avattavvaM 4 siya AyA ya noAyA ya avattavvaM AyAti yanoAyAti ya 16 siya AyAya noAyA ya avattavvAiM AyAoyanoAyAoya 17 siya AyA ya noAyAo ya avattavvaM AyAti ya noAyAti ya 18 siya AyAoya noAyA ya avattavvaM AyAti ya noAyAti ya 19 / 22 se keNa0 bhaMte! evaM vu0 cauppaesie khaMdhe siya AyA ya noAyA ya avattavvaMtaMceva aDhepaDiuccAreyavvaM? goyamA! appaNo AdiDhe AyA 1 parassa AdiDhe noAyA 2 tadubhayassa A0 avattavvaM AyAti ya noAyAti ya 3 dese A0 sabbhAvapajjave dese A0 asabbhAvapajjave caubhaMgo, sambhAvapajjaveNaM tadubhayeNa ya caubhaMgo asabbhAveNaM tadubhayeNa ya caubhaMgo, dese A0 sambhAvapajjave dese A0 asabbhAvapajjave dese A0 tadubhayapajjave cauppaesie khaMdhe AyA ya noAyA ya avattavvaM AyAti ya noAyAti ya, dese A0 sanbhAvapajjave dese A0 asanbhAvapajjave desA A0 tadubhayapajjavA cauppaesiekhaMdhe bhavai AyA ya noAyA ya avattavvAiM AyAo ya noAyAo ya 17 dese A0 sabbhAvapajjave desA A0 asabbhAvapajjavA dese A0 tadubhayapajjave cauppaesie khaMdhe AyA ya noAyAo ya avattavvaM AyAti ya noAyAti ya 17 desA A0 sabbhAvapajjavA dese A0 asanbhAvapa0 dese A0 tadubhayapajjave cauppaesie khaMdhe AyAo ya noAyA ya avattavvaM AyAti ya noAyAti ya 19 se teNa0 goyamA! evaM vu0 cauppaesiekhaMdhe siya AyA siya noAyA siya avattavvaM nikkheve teceva bhaMgA uccAreyavvA jAva noAyAti y||23 AyA bhaMte! paMcapaesie khaMdhe anne paMcapaesiekhaMdhe?, goyamA! paMcapaesiekhaMdhe siya AyA1siya noAyA rasiya avattavvaM AyAti ya noAyAti ya 3 siya AyA ya noAyA ya siya avattavvaM 4 noAyA ya avattavveNa ya 4tiyagasaMjoge ekkoNa paDai, 24 sekeNadveNaM bhaMte! taMcevapaDiuccAreyavvaM?, 12 zatake uddezaka:10 aatmbhedaadhikaarH| sUtram 469 ratnaprabhAdiyAvatsiddhazilAsadasadrUpapraznAH / paramANuvyaNukasadasadrUpatvataddhatvAdipraznAH / tricatuHpaJcapradezikAnAmAtmAdi vividhbhnggaaH| // 990 // Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 991 // 2000 goyamA! appaNo A0 AyA 1 parassa A0 no AyA 2 tadubhayassa A0 avattavvaM 3 dese A0 sambhAvapajjave dese A0 |12 zatake asabbhAvapajjave evaM duyagasaMjoge savve paDaMti tiyagasaMjoge ekkoNa paDai / chappaesiyassa savve paDaMti jahA chappaesie evaM jAva uddezaka:10 aatmbhedaaannNtpesie| sevaM bhaMte! ratti jAva viharati ||suutrm 469||dsmo uddeso smtto||12-10||baarsmNsyN samattaM // |dhikaarH| 12 AtmAdhikArAdratnaprabhAdibhAvAnAtmatvAdibhAvena cintayannAha AyA bhaMte! ityAdi, atati satataM gacchati tAMstAn sUtram 469 ratnaprabhAdiparyAyAnityAtmA tatazcAtmA sadrUpA ratnaprabhA pRthivI, anna tti, anAtmA'sadrUpetyarthaH, siya AyA siya noAya tti syAtsatI yAvatsiddha zilAsadasadrUsyAdasatI, siya avattavvaM tti, AtmatvenAnAtmatvena ca vyapadeSTumazakyaM vastviti bhAvaH, kathamavaktavyam? ityAha, Atmeti papraznAH / ca noAtmeti ca vaktumazakyamityarthaH, appaNo AiDhe tti, AtmanaH svasya ratnaprabhAyA eva varNAdiparyAyaiH, AdiSTa Adeze paramANudvyaNu kasadasadrUpasati taiya'padiSTA satItyarthaH, AtmA bhavati,svaparyAyApekSayAsatItyarthaH, parassa AiTenoAyatti parasya zarkarAdipRthivyantarasya tvataddhatvAdiparyAyairAdiSTa Adeze sati taiya'padiSTA satItyarthaH, noAtmA'nAtmA bhavati, pararUpApekSayA'satItyarthaH, tadubhayassa AiTeDa praznAH / tricatuHpaJcaavattavvaM ti tayoH svaparayorubhayaM tadeva vobhayaM tadubhayaM tasya paryAyairAdiSTa Adeze sati tadubhayaparyAyairvyapadiSTetyarthaH, avaktavyama pradezikAnAvAcyaM vastu syAt, tathAhi, na hyasA Atmeti vaktuM zakyA, paraparyAyApekSayA'nAtmatvAttasyAH, nApyanAtmeti vaktuM zakyA,8 mAtmAdi vividhbhnggaaH| svaparyAyApekSayA tasyA AtmatvAditi, avaktavyatvaM cAtmAnAtmazabdApekSayaiva na tu sarvathA, avaktavyazabdenaiva tasyA ucyamAnatvAd, anabhilApyabhAvAnAmapi bhAvapadArthavastuprabhRtizabdaranabhilApyazabdena vA'bhilApyatvAditi / 16 evaM // 991 // prmaannusuutrmpi||17 dvipradezikasUtre SaD bhaGgAH, tatrAdyAstrayaH sakalaskandhApekSAH pUrvoktA eva tadanye tu trayo dezApekSAH, tatra ca goyame tyata Arabhya vyAkhyAyate, 18 appaNo tti svasya paryAyaiH, AdiDhe tti AdiSTe, Adeze satyAdiSTa ityarthaH Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 992 // dvipradezikaskandha AtmA bhavati 1 evaM parasya paryAyairAdiSTo'nAtmA 2 tadubhayasya dvipradezikaskandhatadanyaskandhalakSaNasya 12 zatake paryAyairAdiSTo'sAvavaktavyaM vastu syAt, katham?, Atmeti cAnAtmeti ceti 2 // tathA dvipradezatvAttasya deza eka AdiSTaH, uddezakaH 10 AtmabhedAsadbhAvapradhAnAH sattAnugatAH paryavA yasmin sa sadbhAvaparyavaH, athavA tRtIyAbahuvacanamidaM svaparyavairityarthaH, dvitIyastu deza dhikaarH| AdiSTo'saddhAvaparyavaH paraparyAyairityarthaH, paraparyavAzca tadIyadvitIyadezasambandhino vastvantarasambandhino veti, tatazcAsau sUtram 469 ratnaprabhAdidvipradezikaH skandhaH krameNAtmA ceti noAtmA ceti 4, tathA tasya deza AdiSTaHsadbhAvaparyavo dezazcobhayaparyavastato'sAvAtmA - yAvatsiddhacAvaktavyaM ceti 5, tathA tasyaiva deza AdiSTo'saddhAvaparyavo dezastUbhayaparyavastato'sau noAtmA cAvaktavyaM ca syAditi 6, zilAsadasadrU papraznAH / saptamaH punarAtmA ca noAtmA cAvaktavyaM cetyevaMrUpo na bhavati dvipradezike vyaMzatvAdasya tripradezikAdau tu syAditi paramANuvyaNu ksdsdruupsptbhnggii|| 19 tripradezikaskandhe tu trayodaza bhaGgAstatra pUrvokteSu saptasvAdyAH sakalAdezAstrayastathaiva, tadanyeSu tu triSu tvataddhatvAditrayastraya ekavacanabahuvacanabhedAt, saptamastvekavidha eva, sthApanA ceyam,lA. praznAH / tricatuHpaJcayacceha pradezadvaye'pyekavacanaM kvacittattasya pradezadvayasyaikapradezAvagADhatvAdi pradezikAnAhetunaikatvavivakSaNAt, bhedavivakSAyAMca bahuvacanamiti // 21 catuSpradezike mAtmAdi vividhbhnggaaH| 'pyevaM navaramekonaviMzatirbhaGgAH, tatra trayaH sakalAdezAH tathaiva zeSeSu caturyu | pratyekaM catvAro vikalpAH, te caivaM caturthAdiSu triSu-:08 rrr rrrrrr // 992 // saptamastvevam-EEEE23 paJca pradezike tu dvA A1 no1 ava 1 Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 993 // viMzatistatrAdyAstrayastathaiva, taduttareSu ca triSu pratyekaM catvAro vikalpAstathaiva, saptame tu sapta, tatra trikasaMyoge kilASTau . 12 zatake uddezaka: 10 bhaGgakA bhavanti, teSu ca saptaiveha grAhyA ekastu teSu na patatyasambhavAt, idamevAha, tigasaMjoge tyAdi, tatraiteSAM sthApanA AtmabhedAyazca na patati sa punarayam 222 SaTpradezike trayoviMzatiriti // dvAdazazate dshmH||12-10|| dhikaarH| sUtram 469 samAptaM ca dvaadshshtvivrnnm||12|| ratnaprabhAdi yAvatsiddhagambhIrarUpasya mahodadheryatyotaH paraM pAramupaiti mngkss| zilAsadasadrUgatAvazakto'pi nijaprakRtyA, kasyApyadRSTasya vijRmbhitaM tat // 1 // papraznAH / paramANuvyaNukasadasadrUpa tvtddhtvaadi|| iti zrImaccandrakulanabhonabhomaNizrImadabhayadevAcAryavaryavihitavivaraNayutaM zrImadbhagavatIvRttau praznAH / tricatuHpaJcadvAdazazatakaM smaaptm|| pradezikAnAmAtmAdi vividhbhnggaaH| // 993 // Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 994 // ||ath tryodshNshtkm|| ||tryodshshtke prthmoddeshkH|| vyAkhyAtaMdvAdazaMzatam, tatra cAnekadhA jIvAdayaH padArthA uktAH, trayodazazate'pita eva bhaGgAyantareNocyanta ityevaMsambandhamidaM vyAkhyAyate, tatra punariyamuddezakasaGgahagAthA 1 puDhavI 1 deva 2 maNaMtara 3 puDhavI 4 AhArameva 5 uvavAe 6 / bhAsA 7 kama 8 aNagAre keyAgha(ha)DiyA 9 samugghAe 10 // 2 rAyagihe jAva evaMva0-kati NaM bhaMte! puDhavIo pannattAo?, goyamA! satta puDhavIopa0, taMjahA- rayaNappabhAjAva ahesttmaa| 3 imIse NaM bhaMte! rayaNappabhAe puDhavIe kevatiyA nirayAvAsasayasahassA pa0?, goyamA! tIsaM nirayAvAsa0pa0, te NaM bhaMte! kiM saMkhejavitthaDA asaMkhejavitthaDA?, goyamA! saMkhejavitthaDAvi asaMkhejavitthaDAvi, 4imIseNaMbhaMte! rayaNappabhAe puDhavIe tIsAe nirayAvAsasayasahassesu saMkhejavitthaDesu naraesu egasamaeNaM kevatiyA neraiyA uva01? ke0 kAulessA uva0 2? kevaiyA kaNhapakkhiyA uva0 3? kevatiyA sukkapakkhiyA uva0 4? ke0 sannI uva05? ke0 asannI uva06? ke0 bhavasiddhIyA uva07? ke0 abhavasiddhIyA uva0 8? ke0 AbhiNibohiyanANI uva0 9? ke0 suyanANI uva0 10? ke0 ohinANI uva0 11? ke0 maiannANI uva012? ke0 suyaannANI uva013? ke0 vinbhaMganANI uva014? ke0 cakkhudaMsaNI uva015? ke0 acakkhudaMsaNI uva016? ke0 ohidasaNI uva0 17? ke AhArasannovauttA uva018? ke0 bhayasanno0 uva0 19? ke0 mehuNasanno uva0 20? ke0 pariggahasanno0 uva0 21? ke itthiveyagA uva0 22? ke0 purisavedagA uva0 23? ke napuMsagavedagA uva0 24? ke kohakasAI uva0 25? jAva ke lobhakasAyI uva0 28? ke. soiMdiyauvauttA uva0 29? jAva ke0 phAsiMdiyovauttA uva0 33? ke. 13 zatake uddezakaH1 nrkpRthivydhikaarH| saGghahagAthA sUtram 470 saptanarakapRthvISusahayAtAsaDyAtayojananarakAvAseSvekasamaye narakajIvotpAda kApotalezyAkRSNapAkSikasaMjyAdijIvotpAdodvartanAsattAsaGkhyAprazrAH / // 994 // Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 / / 995 // noiMdiyovauttA uva0 34? ke0 maNajogI uva0 35? ke0 vaijogI uva0 36? ke0 kAyajogI uva0 37? ke. sAgArovauttA uva0 38? ke0 aNAgArovauttA uva039?, goyamA! imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe tIsAe nirayAvAsasayasahassesu saMkhejavitthaDesu naraesu jahanneNaM eklo vA do vA tinni vA ukkoseNaM saMkhejA neraiyA uva0, ja0 ekko vA do vA tinni vA ukko0 saM0 kAulessA uva0, ja0 ekko vA do vA tinni vA u0 saM0 kaNhapakkhiyA uva0, evaM sukkapakkhiyAvi, evaM sannI evaM asannIvi evaM bhavasiddhIyA evaM abhavasiddhiyA AbhiNibohiyanANI suyanANI ohinANI maiannANI suyaannANI vibhaMganANI cakkhudaMsaNI Na uva0 ja0 ekko vA do vA tinni vA u0 saM0 acakkhudaMsaNI uva0 evaM ohidaMsaNIvi AhArasannovauttAvi jAva pariggahasa0 itthIveyagA na uva0 purisaveyagAvi na uva0 ja0 ekko vA do vA tinni vA u0 saM0 napuMsagavedagA uva0 evaM kohakasAI jAva lobha0 soiMdiyauvauttA na uva0 evaM jAva phAsiMdiovauttA na uva0 ja0 ekko vA do vA tinni vA u0 saM0 noiMdiovauttA uva0 maNajogINa uva0 evaM vaijogIvija0 ekko vAdovA tinni vA u0 saM0 kAyajogI uva evaM sAgArovauttAvievaM aNA vi||5imiisennN bhaMte! rayaNappabhAe pu0 tIsAe nirayAvAsa. saMkhejavitthaDesu naraesu egasamaeNaM kevaiyA neraiyA uvavadvRti? ke0 kAulessA uva0? jAva ke0 aNAgArovauttA uvvada'ti?,goyamA! imIse NaM rayaNappabhAe pu0 tIsAe nirayAvAsa. saMkhejavitthaDesu naraesu egasamaeNaMja ekko vA do vA tinni vA u0 saM0 neraiyA uvavardRti, evaM jAva sannI, 0 asannI Na uvvaTuMti, ja0 ekko vA do vA tinni vA u0 saM0 bhavasiddhIyA uvvaTuMti evaM jAva suyaannANI vibhaMganANI Na uvavaDheMti, cakkhudasaNI Na uvvaTuMti, ja0 ekkovA do vA tinni vA u0 saM0 acakkhudasaNI uvvaTuMti, evaM jAva lobhakasAyI, soiMdiyauvauttA Na uvvaTuMti evaM jAva phAsiMdiyovauttA na uvvaTuMti, ja0 eko vA do vA tinni vA u0 saM0 noiMdiyovauttA uvvaTuMti maNajogI na uvvaTuMti evaM vaijogIvi ja0 ekko vA dovA tinni vA u0 saM0 13 zatake uddezakaH 1 nrkpRthivydhikaarH| saGgrahagAthA sUtram 470 saptanarakapRthvISusaGkhyAtAsahayAtayojananarakAvAseSvekasamaye narakajIvotpAda kApotalezyAkRSNapAkSikasaMjayAdijIvotpAdodvartanAsattAsAcApraznAH / // 995 // Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 996 // kAyajogI uvvadvRti evaM sAgArovauttA annaagaarovuttaa|| 6 imIse NaM bhaMte! rayaNappabhAe pu0 tIsAe nirayAvAsasayasahassesu saMkhejavitthaDesu naraesu kevaiyA neraiyA pa0? ke kAulessA jAva ke0 aNAgArovauttA pa0? ke0 aNaMtarovavannagA pa01? ke0 paraMparovavannagA pa0 2? ke0 aNaMtarogADhA pa0 3? ke0 paraMparogADhA pa0 4? ke0 aNaMtarAhArA paM05? ke paraMparAhArA 6? ke. aNaMtarapajjattA pa07? ke0 paraMparapajjattA pa08? ke. carimA pa0 9? ke0 acarimA paM0 10?, goyamA! imIse rayaNappabhAe pu. tIsAe nirayAvAsa. saMkhejavitthaDesu naraesusaM0 neratiyA pa0 saM0 kAulesA pa0 evaM jAva saM0 sannI pa0, asannI siya asthi siya natthi, jai atthi ja0 ekko vA do vA tinni vA u0 saM0pa0, saM0 bhavasiddhI pa0 evaM jAva saM0 pariggahasannovauttA pa0 itthivedagA natthi purisa natthi saMkhejjA napuMsaga0pa0, evaM kohakasAyIvi mAnakasAI jahA asannI evaM jAva lobhaka0 saM0 soiMdiyovauttApa0 evaM jAva phAsiMdiyo0 noiMdiyo0 jahA asannI saM0 maNajogI pa0 evaM jAva aNAgArovauttA, aNaMtarovavannagA siya asthi siya natthi, jai asthi jahA asannI, saM0 paraMparovavanna0pa0, evaM jahA aNaMtarovavannagA tahA aNaMtarogADhagA aNaMtarAhAragA aNaMtarapajjattagA paraMparogADhagA jAva acarimA jahA prNprovvnngaa|| 7 imIse NaM bhaMte! rayaNappabhAe pu. tIsAe nirayAvAsasayasahassesu asaMkhejavitthaDesu egasamaeNaM ke0 neraiyA uvavajaMti jAva ke0 aNAgArovauttA uva0?, goyamA! imIse rayaNappabhAe pu0 tIsAe nirayAvAsa0 asaMkhenjavitthaDesunaraesu egasamaeNaMja ekkovA do vA tIni vAu0 asaMkhejjA ne uva0, evaM jaheva saMkhejavitthaDesu tinni gamagA tahA asaMkhejavitthaDesuvi tinni gamagA, navaraM asaMkhejjA bhA0 sesaM taM ceva jAva asaMkhenA acarimA pa0, nANattaM lessAsu, lesAo jahA paDhamasae (u02 prajJA0pada 17) navaraM saMkhejavitthaDesuvi asaMkhejavitthaDesuvi ohinANI ohidaMsaNI ya saMkhejjA uvvaTTAveyavvA, sesaM taM ceva // 8 sakkarappabhAe NaM bhaMte! puDhavIe ke0 nirayAvAsa0 pucchA, goyamA! paNavIsaM 13 zatake uddezakaH1 nrkpRthivydhikaarH| saGkahagAthA sUtram 470 saptanarakapRthvISusaGkhyAtAsahayAtayojananarakA|vAseSvekasamaye narakajIvotpAda kApotalezyAkRSNapAkSikasaMjyAdijIvotpAdodvartanAsattAsaGkhyApraznAH / // 996 // Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 997 // nirayAvAsasayasahassA pa0, te NaM bhaMte! kiM saMkhejjavitthaDA asaMkhejavitthaDA evaM jahA rayaNappabhAe tahA sakkarappabhAevi, navaraM asannI tisuvi gamaesu na bhannati, sesaM taM cev|9 vAluyappabhAe NaM pucchA, goyamA! pannarasa nirayAvAsasayasahassA pa0 sesaM jahA sakkarappabhAe NANattaM lesAsu lesAo jahA paDhamasae (u02)||10 paMkappabhAe pucchA, goyamA! dasa nirayAvAsa0, evaM jahA sakkarappabhAe navaraM ohinANI ohidasaNI yana uvvaTThati, sesNtNcev||11dhuumppbhaaennNpucchaa, goyamA! tinni nirayAvAsasayasahassA evaM jahA pNkppbhaae||12 tamAe NaM bhaMte ! puDhavIe ke nirayAvAsa. pucchA, goyamA! ege paMcUNe nirayAvAsasayasahasse pa0, sesaM jahA pNkppbhaae||13 ahesattamAe NaM bhaMte! pu0 kati aNuttarA mahatimahAlayA mahAnirayA pa0?, goyamA! paMca aNuttarA jAva apaiTThANe, teNaM bhaMte! kiM saMkhejavitthaDA asaMkhejavitthaDA?, goyamA! saMkhenavitthaDeya asaMkhejavitthaDA ya, 14 ahesattamAeNaM bhaMte! puDhavIe paMcasu aNuttaresumahatimahAlayA jAva mahAniraesusaMkhejavitthaDe narae egasamaeNaM ke0 uva0?, evaM jahA paMkappabhAe navaraM tisunANesuna uvava0 na uvvaTuM., pannatta(ttA)esutaheva asthi, evaM asaMkhejavitthaDesuvi navaraM asaMkhejjA bhANiyavvA // sUtram 470 // 15imIse NaM bhaMte! rayaNappabhAe pu0 tIsAe nirayAvAsasayasahassesusaMkhejavi0 naraesu kiM sammaddiTThI neratiyA uva0 micchadiTThI ne uva0 samAmicchadiTThI nera0 uva0?, goyamA! sammaTThiIvi ne uva0 micchAdiTThI vi ne0 uva0 no sammAmicchadiTThI uva0 / 16 imIse NaM bhaMte! rayaNappabhAe pu0 tIsAe nirayAvAsa. saMkhejavi0 naraesu kiM sammadiTThI nera0 uvvaTuMti evaM cev| 17 imIse NaM bhaMte! rayaNappabhAe pu0 tIsAe nirayAvAsa. saMkhejavitthaDA naragA kiM sammadiTThIhiM neraiehiM avirahiyA micchAdiTThIhiM ne avirahiyA sammAmicchadiTThIhiM ne avirahiyA vA?, goyamA! sammadiTThIhivi ne avirahiyA micchAddiTThIhivi avirahiyA sammAmicchAdiTThIhiM 13 zatake uddezakaH1 nrkpRthivydhikaarH| saGghahagAthA sUtram 470 saptanarakapRthvISusaDacAtAsahayAtayojananarakAvAseSvekasamaye narakajIvotpAda kApotalezyAkRSNapAkSikasaMjyAdijIvotpAdodvartanAsattAsaGkhyApraznAH / // 997 // Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 998 // avirahiyA virahiyA vA, evaM asaMkhejavitthaDesuvi tinni gamagA bhANiyavvA, evaM sakkarappabhAevi, evaM jAva tamAevi / 18 ahesattamAe NaM bhaMte! pu0 paMcasu aNuttaresu jAva saMkhejavitthaDe narae kiM sammaddiTThIneraiyA pucchA, goyamA! sammaddiTTIne0 na uva0 micchAdiTThIne. uva0 sammAmicchadiTThI ne na uva0 evaM uvvadbhRtivi avirahie jaheva rayaNappabhAe, evaM asaMkhejavitthaDesuvi tinni gmgaa||suutrm 471 // 19 se nUNaM bhaMte! kaNhalesse nIlalesse jAva sukkalesse bhavittA kaNhalessesu neraiesu uva0?, haMtA goyamA! kaNhalesse jAva uva0, se keNa bhaMte! evaM vu. kaNhalesse jAva uva0?, goyamA! lessaTThANesu saMkilissamANesu 2 kaNhalesaM pariNamai kaNha0 2(NamittA) kaNhalesesuneraiesu uva0 se teNa0 jAva uv0|20 se nUNaM bhaMte! kaNhalesse jAva sukkalese bhavittA nIlalessesuneraiesu uva.?, haMtA goyamA! jAva uva0, se keNaTeNaM jAva uvavajaMti?, goyamA! lessaTThANesu saMkilissamANesu vA visujjhamANesu nIlalessaM pariNamaMti nIla02(NamittA) nIlalessesuneraiesu uva0 se teNa0 goyamA! jAva uva0, 21 se nUNaM bhaMte! kaNhalesse nIla jAva bhavittA kAulessesu neraiesu uva0 evaM jahA nIlalessAe tahA kAulessAvibhANiyavvA jAva se teNaTeNaM jAva uvvjNti| sevaM bhaMte! 2 // sUtram 472 // 13-1 // 1 puDhavI tyAdi, puDhavI ti narakapRthivIviSayaH prathamaH 1, deva tti devaprarUpaNArtho dvitIyaH 2 aNaMtara tti, anantarAhArA nArakA ityAdyarthaH pratipAdanaparastRtIyaH3, puDhavi tti pRthivIgatavaktavyatApratibaddhazcaturthaH 4, AhAre tti nArakAdyAhAraprarUpaNArthaH paJcamaH 5, uvavAe tti nArakAdhupapAtArthaH SaSThaH 6, bhAsa tti bhASArthaH saptamaH 7 kamma tti karmaprakRtiprarUpaNArtho'STamaH 8, aNagAre keyAghaDiya tti, anagAro bhAvitAtmA labdhisAmarthyAt, keyAghaDiya tti rajjubaddhaghaTikAhastaH san vihAyasivrajedityA 13 zatake uddezakaH1 nrkpRthivydhikaarH| sUtram 471 sampanarakapRthvISusaDacAtAsahayAtayojanana0vAseSu samyagdRSTyAdInAmutpAdodvartanAsattAprazrAH / sUtram 472 nArakeSu kRSNAdilezyAvAnbhUtvA kRSNAdilezyAvatsu nArakeSUtpAdapraznAH / // 228 Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 999 // dyarthapratipAdanArtho navamaH9, samugghAe tti samuddhAtapratipAdanArtho dazama iti| |13 zatake 4tatra prathamoddezake kiJcillikhyate, kevaiyA kAulesA uva. tti ratnaprabhApRthivyAMkApotalezyA evotpadyante na kRSNalezyAdaya uddezakaH 1 narakapRthiiti kApotalezyAnevAzritya praznaH kRta iti / kevaiyA kaNhapakkhie ityAdi, eSAMca lakSaNamidam, jesimavaDDo poggalapariyaTTo vydhikaarH| sUtram 470 sesao usNsaaro|te sukkapakkhiyA khalu ahige puNa knnhpkkhiiyaa||1||iti / cakkhudaMsaNI na uva0tti, indriyatyAgena tatrotpatteriti, saptanarakata cakSurdarzaninaH kathamutpadyante?, ucyate, indriyAnAzritasya sAmAnyopayogamAtrasyAcakSurdarzanazabdAbhidheyasyotpAdasamaye'pi pRthvISu saGkhyAtAbhAvAdacakSurdarzanina utpadyanta ityucyata iti, itthIveyage tyAdi, strIpuruSavedA notpadyante bhavapratyayAnnapuMsakavedatvAtteSAm, saGkhyAtasoiMdiovautte tyAdi, zrotrAdhupayuktA notpadyanta indriyANAM tadAnImabhAvAt, noiMdiovauttA uva. tti noindriyaM manastatra ca yojananarakA vAseSvekayadyapi manaH paryAptyabhAve dravyamano nAsti tathA'pi bhAvamanasazcaitanyarUpasya sadAbhAvAttenopayuktAnAmutpatte!indriyopayuktA samaye naraka jIvotpAda utpadyanta ityucyata iti, maNajogI tyAdi manoyogino vAgyoginazca notpadyante, utpattisamaye'paryAptakatvena manovAcora kApotalezyAbhAvAditi, kAyajogI uva. tti sarvasaMsAriNaM kAyayogasya sadaiva bhAvAditi / / 5 atha ratnaprabhAnArakANAmevodvartanAmabhi- kRSNapAkSika saMjayAdijIvodhAtumAha, imIse Na mityAdi,asannI na uvavarTeti tti, udvarttanA hi parabhavaprathamasamaye syAnnaca nArakA asajJiSUtpadyante'taste- tpAdodvartanAsajJinaH santo nodvarttanta ityucyate, evaM vibhaMganANI na uvavaEtI tyapi bhAvanIyam, zeSANi tu padAnyutpAdavadvyAkhyeyAni, sattAsaGkhyA praznAH / uktaJca cUAm,asanniNo ya vibhaMgiNo ya uvvaTTaNAi vajjejjA / dosuvi ya cakkhudaMsaNI maNavai taha iMdiyAI vA // 1 // iti // 6 // anantaraM ratnaprabhAnArakANAmutpAda udvartanAyAM ca parimANamuktamatha teSAmeva sattAyAM tadAha, imIse Na mityAdi, kevaiyA / yeSAmapAdhaH pudgalaparAvataH zeSaH saMsAraH te zuklapAkSikAH khalu, adhike punaH kRssnnpaakssikaaH||1|| // 999 / / Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1000 / aNaMtarovavannaga tti kiyantaH prathamasamayotpannAH? ityarthaH, paraMparovavannaga tti, utpattisamayApekSayA vyAdisamayeSu vartamAnAH, aNaMtarAvagADha tti vivakSitakSetre prathamasamayAvagADhAH, paraMparogADha tti vivakSitakSetre dvitIyAdikaH samayo'vagADhe yeSAM te paramparAvagADhAH, ke0 carima tti caramo nArakabhaveSu sa eva bhavo yeSAM te caramAH, nArakabhavasya vA caramasamaye vartamAnAzcaramAH, acaramAstvitare, asannI siya atthi siya natthi tti, asajJibhya uddhRtya ye nArakatvenotpannAste'paryAptakAvasthAyAmasajJino bhUtabhAvatvAtte cAlpA iti kRtvA siya atthI tyAdyuktam, mAnamAyAlobhakaSAyopayuktAnAM noindriyopayuktAnAmanantaropapannAnAmanantarAvagADhAnAmanantarAhArakANAmanantaraparyAptakAnAM ca kAdAcitkatvAt siya atthI tyAdi vAcyam, zeSANAM tu bahutvAtsaGkhyAtA iti vAcyamiti // 7 anantaraMsaGkhayAtavistRtanarakAvAsanArakavaktavyatoktA, atha tadviparyayavaktavyatAmabhidhAtumAha, imIse Na mityAdi, tinni gamaga tti, uvavajaMti uvvadvRti pannatta tti, ete trayogamAH, ohinANI ohidasaNI ya saMkhejjA uvvaTTAveyavva tti, kathaM?, te hi tIrtharAdaya eva bhavanti,te ca stokAH stokatvAcca saGkhyAtA eveti, 8 navaraM asannI tisuvi gamaesu na bhannati kasmAt?, ucyate, asajJinaH prathamAyAmevotpadyante asannI khalu paDhama miti vacanAditi, 9 NANattaM lesAsu lesAo jahA paDhamasae tti, ihAdyapRthivIdvayApekSayA tRtIyAdipRthivISu nAnAtvaM lezyAsu bhavati, tAzca yathA prathamazate (u02) tathA'dhyeyAH, tatra ca saGgrahagAtheyaM kAU dosu taiyAi mIsiyA nIliyA cautthIe / paMcamiyAe mIsA kaNhA tatto paramakaNhA // 1 // iti 10 navaraM ohinANI ohidasaNI ya na uvavajaMti tti, kasmAt?, ucyate, te hi prAyastIrthakarA eva, te ca caturthyA udvRttA notpadyanta iti, 13 jAva apaiTThANe tti, iha yAvatkaraNAt kAle mahAkAle rorue mahArorue tti dRzyam, iha ca madhyama eva dvayoH kApotA tRtIyAyAM mizrA caturthyAM nIlA paJcamyAM mizrA kRSNA tataH paramakRSNA // 1 // 13 zatake uddezakaH1 nrkpRthivydhikaarH| sUtram 470 saptanarakapRthvISusaGkhyAtAsavayAtayojananarakAvAseSvekasamaye narakajIvotpAda kApotalezyAkRSNapAkSikasaMjyAdijIvotpAdodvartanAsattAsaGkhyApraznAH / // 1000 // Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13zatake zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1001 // saMppanaraMkapRthvISusatyAtAsaDyAta samyagdRSTyA dvartanAsattApraznAH / saGkhayeyavistRta iti, 14 navaraM tisu NANesu na uva0 na uvvadi'ti tti samyaktvabhraSTAnAmeva tatrotpAdAttata udvarttanAccAdyeSu triSu / uddezakaH1 jJAneSu notpadyante nApi codvarttanta iti, pannattAesu taheva atthi tti, eteSu paJcasu narakAvAseSu kiyanta AbhinibodhikajJAninaH narakapRthi vydhikaarH| zrutajJAnino'vadhijJAninazca prajJaptAH? ityatra tRtIyagame tathaiva- prathamAdipRthivISviva santi, tatrotpannAnAM samyagdarzanalAbhe sUtram 471 AbhinibodhikAdijJAnatrayabhAvAditi // 470 // 15 atha ratnaprabhAdinArakavaktavyatAmeva samyagdRSTyAdInAzrityAha, imIse Na mityAdi, no sammAmicchAdiTThI uva. tti na yojanana0vAseSu sammamiccho kuNai kAla (samyagmithyAdRg na karoti kAlam) miti vacanAnmizradRSTayo na mriyante nApi tadbhavapratyayaM dInAmutpAdoteSAmavadhijJAnaM syAdyena mizradRSTayaH santasta utpadheran, 17 sammAmicchadiTThIhiM neraiehiM avirahiyA vira0 vatti kAdAcitkatvena teSAM virahasambhavAditi // 471 // sUtram 472 19 atha nArakavaktavyatAmeva bhaGgayantareNAha se nUNa mityAdi, lesaTThANesutti lezyAbhedeSu, saMkilissamANesu tti, avizuddhiM gacchatsu kaNhalesaM pari. tti kRSNalezyAM yAti tatazca kaNhalese tyaadi| saMkilissamANesu vA visuddhamA0 va tti prazastalezyA- bhUtvA kRSNAdisthAneSvavizuddhiM gacchatsvaprazastalezyAsthAneSu ca vizuddhiM gacchatsu, nIlalezyAM pariNamatIti bhAvaH // 472 // trayodazazate prthmH||13-1|| ||tryodshshtke dvitiiyoddeshkH|| prathamoddezake nArakA uktA dvitIye tvaupapAtikatvasAdhAddevA ucyanta ityevaMsambandhasyAsyedaM sUtram 1kaivihANaM bhaMte! devA paNNattA?, goyamA! caubvihA devA pa0, taMjahA- bhavaNavAsI vANamaMtarAjo0 vemaa0|2bhvnnvaasii NaM bhaMte! devA kati0 pa0?, goyamA! dasavihA pa0, taMjahA- asurakumArA evaM bheo jahA bitiyasae devuddesae (jIvAbhi030750 nArakaSu kRSNAdilezyAvAn lezyAvatsu nArakeSUtpAdapraznAH / uddezaka:2 devaadhikaarH| sUtram 473 // 1001 // Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 zatake zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 1002 // | uddezaka:2 devaadhikaarH| sUtram 473 caturnikAyadevabhedaprabheda | pratyekAnAmAvAsaikasamaye | utpAdodvartanA teSu 48-1) jAva aparAjiyA svvtttthsiddhgaa| 3 ke0 NaM bhaMte! asurakumArAvAsasayasahassA pa0?, goyamA! cosaTiM asurakumArAvAsa0 pa0, teNaM bhaMte! kiM saMkhenjavitthaDA asaMkhejavi0?, goyamA! saMkhenjavitthaDAvi asaMkhejavi0, 4 cosaTThI(e) NaMbhaMte! asurakumArAvAsasayasahassesu saMkhejavi0 asurakumArAvAsesu egasamaeNaM ke0 asuraku0 uva0 jAva ke0 teulesA uva0 ke0 kaNhapakkhiyA uva0 evaM jahA rayaNappabhAe taheva pucchA taheva vAgaraNaM navaraM dohiM vedehiM uva0, napuMsagaveyagA na uva0, sesaMtaM0, uvvaTuMtagAvi taheva navaraM asannI uvvaTuMti, ohinANI ohidasaNI ya Na uvvaTuMti, sesaMtaM ceva, pannattaesu taheva navaraM saMkhejagA itthivedagA pa0 evaM purisavedagAvi, napuMsagavedagA natthi, kohakasAI siya atthi siya natthi, jar3a asthi ja0 ekkovA dovA tinnivA u0 saMkhejjApa0 evaM mANa mAyA saMkhejjA lobhakasAI pa0 sesaMtaM ceva tisuvi gamaesu saMkhejesu cattAri lessAo bhANiyavvAo, evaM asaMkhejavitthaDesuvi navaraM tisuvi gamaesu asaM0 bhANiyavvA jAva asaM0 acarimA p0| 5 ke. NaM bhaMte! nAgakumArAvAsa0? evaM jAva thaNiyakumArA navaraMjattha jattiyA bhvnnaa||6ke0 NaMbhaMte! vANamaMtarAvAsasayasahassA pa0?,goyamA! asaM0 vANamaMtarAvAsasayasahassA pa0, te NaM bhaMte! kiM saMvitthaDA asaM vitthaDA?, goyamA! saMvitthaDA no asaM vitthaDA, 7 saMkhejesuNaM bhaMte! vANamaMtarAvAsa. egasamaeNaM ke0 vANamaMtarA uva0?, evaM jahA asurakumArANaM saMkhejavitthaDesu tinni gamagA taheva bhANi0 vANamaMtarANavi tinni gmgaa| 8 ke0 NaM bhaMte! jotisiyavimANAvAsasayasahassA pa0?, goyamA! asaMkhejA joisiyavimANAvAsa0pa0, teNaM bhaMte! ki saMkhejavitthaDA0?, evaM jahA vANamaMtarANaM tahA joisiyANavi tinni gamagA bhANi navaraM egA teulessA, uvavajaMtesu pannattesu ya asannI natthi, sesaMtaM ceva ||9sohmme NaM bhaMte! kappe ke0 vimANAvAsasayasahassA pa0?, goyamA! battIsaM vimANAvAsa0pa0, te NaM bhaMte! kiM saMvitthaDA asaM vitthaDA?, goyamA! saMvitthaDAvi asaM vitthaDAvi, 10 sohammeNaMbhaMte! kappe battIsAe vimANAvAsa. samyagdRSTyAdInAmutpAdalezyAvAnbhUtvAdipraznAH / // 1002 // Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhayavRttiyutam bhAga-2 // 1003 // saMkhejavitthaDesu vimANesu egasamaeNaM ke sohammA devA uvavajaMti? ke0 teulesA uva0? evaM jahA joisiyANaM tinni gamagA taheva tinigamagA bhANiyavvA navaraM tisuvisaMkhejjA bhANi0, ohinANI ohidasaNI ya cayAveyavvA, sesaMtaM ceva / asaMkhejjavitthaDesu evaM ceva tinni gamagANavaraM tisuvi gamaesu asaM0 bhANi0, ohinANI ya ohidasaNIya saM0 cayaMti, sesaMtaMceva, evaM jahA sohamme vattavvayA bhaNiyA tahA IsANevi cha gamagA bhANi0, saNaMkumAre evaM ceva navaraM itthIveyagA na uva0 pannattesu ya na bhaNNaMti, asannI tisuvi gamaesuna bhaNNaMti, sesaMtaM ceva, evaM jAva sahassAre, nANattaM vimANesulessAsuya, sesaM taM ceva // 11 ANayapANayesuNaM bhaMte! kappesu ke vimANAvAsasayA pa0?, goyamA! cattAri vimANavAsasayA pa0, te NaM bhaMte! kiMsaM asaM0 goyamA! saMkhejavittha0 asaMkhejavi0 evaM saMkhejavitthaDesu tinni gamagA jahA sahassAre asaMkhejavitthaDe0 uvavajaMtesuyacayaMtesuya evaM ceva saM0 bhANiyavvA pannattesu asaM0 navaraM noiMdiyovauttA aNaMtarovavannagA aNaMtarogADhagA aNaMtarAhAragA aNaMtarapajjattagA ya eesiMja0 ekko vA do vA tinni vA u0 saM0 paM0 sesA asaM bhANi / AraNacuesu evaM ceva jahA ANayapANaesunANattaM vimANesu, evaM gevejgaavi|12 kati NaM bhaMte! aNuttaravimANA pa.?, goyamA! paMca aNuttaravimANA pa0, teNaM bhaMte! kiM saMkhejavitthaDA asaMravejavitthaDA?, goyamA! saMkhejavitthaDeya asaMkhenjavitthaDAya, 13paMcasuNaMbhaMte ! aNuttaravimANesusaMkhejavitthaDe vimANe egasamaeNaM ke0 aNuttarovavAiyA devA uva0?, ke0 sukkalessA uva0? pucchA, taheva goyamA! paMcasuNaM aNuttaravi0 saMkhejavitthaDe egasamaeNaM ja0 ekko vA do vA tinni vA u0 saM0 aNuttarovavAiyA devA uva0 evaM jahA gevejavimANesu saMkhejavi0 navaraM kiNhapakkhiyA abhavasiddhiyA tisu annANesu eena uva0 na cayaMti na pannattaesubhANi0 acarimAvi khoDiljaMti jAva saM0 carimA paM0 sesaMtaM, asaMkhejavitthaDesuvi ee na bhannaMti navaraM acarimA atthi, sesaM jahA gevejaesu asaMkhejavi0 jAva asaM0 acarimA p0| 14 cosaTThIe NaM bhaMte! |13 zatake uddezakaH2 devaadhikaarH| sUtram 473 caturnikAyadevabhedaprabheda pratyekAnAmAvAsaikasamaye utpAdodvartanA teSu samyagdRSTyAdInAmutpAdalezyAvAnbhUtvAdipraznA: 8 // 1003 // Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaja zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1004 // asurakumArAvAsasayasahassesusaMkhejavi0 asurakumArAvAsesu kiM sammaTThiI asurakumArA uva0 micchAdiTThI evaM jahA rayaNappabhAe 13 zatake tinni AlAvagA bhaNiyA tahA bhANi0, evaM asaMkhejavi vi tinni gamagA, evaM jAva gevejavi0 aNuttaravi0 evaM ceva, navaraM tisuvi uddezakaH 2 devaadhikaarH| AlAvaesu micchAdiTThI sammAmicchAdiTThI ya na bhannati, sesaMtaM ceva / 15 se nUNaM bhaMte! kaNhalessA(sse) nIla jAva sukkalesse sUtram 473 bhavittA kaNhalessesu devesu uva0?, haMtA goyamA! evaM jaheva neraiesu paDhame uddesae taheva bhANiyavvaM, nIlalesAevi jaheva neraiyANaM caturnikAya devabhedaprabheda jahA nIlalessAe, evaM jAva pamhalessesusukkalessesu evaM ceva, navaraM lessaTThANesuvisujjhamANesu vi02 sukkalessaM pariNamati su0 pratyekAnAmArattAsukkalessesu devesu uvavakhaMti, se teNaTeNaM jAva uv0|sevN bhaMte! 2||suutrm 473 / / 13-2 // vAsaikasamaye utpAdodvartanA 1 kaivihe tyAdi, 3 saMkhejavitthaDAvi asaMkhenjavitthaDAvi tti, iha gAthA jaMbuddIvasamA khalu bhavaNA je huMti svvkhuddddaagaa| saMkhejjavitthaDA majjhimA u sesA asNkhejjaa||1|| iti, 4 dohivi vedehiM uva0 ti dvayorapi strIpuMvedayorutpadyante, tayoreva teSu samyagdRSTyA dInAmutpAdabhAvAt, asaNNI uvvadvRti tti, asurAdIzAnAntadevAnAmasajiSvapi pRthivyAdiSutpAdAta, ohinANI ohidasaNI yana uvvaTThati / bhUtvAditti, asurAdhudvRttAnAM tIrthakarAditvAlAbhAttIrthakarAdInAmevAvadhimatAmudvRtteH, paNNattaesu taheva tti prajJaptakeSu prajJaptapadopalakSitagamAdhIteSvasurakumAreSu tathaiva yathA prthmoddeshke| kohakasAI ityAdi, krodhamAnamAyAkaSAyodayavanto deveSu kaadaacitkaa| ata uktaM siya atthI tyAdi, lobhakaSAyodayavantastu sArvadikA ata uktaM saMkhejjA lobhakasAI pannatta tti, tisuvi gamaesu cattArika lesAo bhANiyavAo tti, uvavajaMti uvvalRti pannatte tyevaMlakSaNeSu triSvapi gameSu catasro lezyAstejolezyAntA bhaNitavyAH, etA eva hyasurakumArAdInAM bhavantIti, 5 jattha jattiyA bhavaNa tti yatra nikAye yAvanti bhavanalakSANi tatra tAvantyuccAraNIyAni, yAni sarvakSullAni bhavanAni tAni jambUdvIpasamAni bhavanti madhyamAni saGkhyeyavistRtAni zeSANi tvasaddhayeyavistRtAni // 1 // lezyAvAn prazrAH / // 1004 / / Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 1005 // teSu yathA causaTThI asurANaM nAgakumArANa hoi culsiiii| bAvattari kaNagANaM vAukumArANa chnnuii||1|| dIvadisAudahINa 13 zatake vijjukumAriMdathaNiyamaggINaM / juyalANaM patteyaM chAvattarimo syshssaa||2||iti||vyntrsuutre saMkhejjavitthaDatti, iha gAthA jaMbuddIvasamA / uddezaka:2 devaadhikaarH| khalu ukkoseNaM havaMti te ngraa| khuDDA khettasamA khalu videhasamagA u mjjhimgaa||1|| iti // jyotiSkasUtre saGkhyAtavistRtA sUtram 473 vimAnavAsAH egasaTThibhAgakAUNa joyaNa mityAdinA granthena pramAtavyAH 8 navaraM egA teulessa tti vyantareSu lezyAcatuSTayamuktameteSu caturnikAya devabhedaprabheda tu tejolezyaivaikA vAcyA, tathA, uvavajaMtesu pannattesu ya asannI natthi tti vyantareSvasajina utpadyanta ityuktamiha tu taniSedhaH, pratyekAnAmAprajJapteSvapIha tanniSedha utpAdAbhAvAditi // 10 saudharmasUtre ohinANI tatazcyutA yatastIrthakarAdayo bhavantyato'vadhijJAnAdaya vAsaikasamaye utpAdodvartanA cyAvayitavyAH, ohinANI ohidasaNI ya saMkhejjA cayaMti tti saGkhyAtAnAmeva tIrthakarAditvenotpAdAditi / cha gamaga tti, samyagdRSTyAutpAdAdayastrayaH saGkhyAtavistRtAnAzritya, ata eva ca trayo'saGkhyAtavistRtAnAzritya, evaM SaD gamAH, navaraM itthiveyge| dInAmutpAdatyAdi, striyaH sanatkumArAdiSu notpadyante na ca santyudvRttau tu syuH, asannI tisuvi gamaesu na bhannai tti sanatkumArAdidevAnAM lezyAvAnsajJibhya evotpAdena cyutAnAM ca sajiSveva gamanena gamatrayeSvasajJitvasyAbhAvAditi / evaM jAva sahassAre tti sahasrArAnteSu bhUtvAdi praznAH / tirazcAmutpAdenAsaGkhyAtAnAM triSvapi gameSu bhAvAditi / NANattaM vimANesu lesAsu yatti tatra vimAneSu nAnAtvaM battIsaaTThavIse tyAdinA granthena samavaseyam, lezyAsu punaridam, teU 1 teU 2 tahA teu pamha 3 pamhA 4 ya pamhasukkA ya 5 / sukkA ya 6 paramasukkA OasurANAM catuHSaSTi gakumArANAM caturazItirbhavanti dvAsaptatiH kanakAnAM SaNNavatirvAyukumArANAm // 1 // dvIpadigudadhividyutkumArendrastanitApnInAM yugalAnAM pratyekaM ssttspttirlkssaaH||2||utkRsstten jambUdvIpasamAni tAni nagarANi bharatasamAni kSullAni videhasamAni madhyamAni // 1 // 0 tejaH 1 tejaH 2 tathA tejaH 3 padmA ca 4 padyazuklA ca 5 zuklA ca 6 paramazuklA, // 1005 // Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1006 // 13 zatake uddezakaH2 devaadhikaarH| sUtram 473 caturnikAyadevabhedaprabheda pratyekAnAmAvAsaikasamaye utpAdodvartanA 7 sukkAivimANavAsINaM // 1 // iti, iha ca sarveSvapi zukrAdidevasthAneSu paramazukleti // 11 AnatAdisUtre saMkhejjavitthaDesvi tyAdi, utpAde'vasthAne cyavane ca saGkhyAtavistRtatvAdvimAnAnAM saGkhyAtA eva bhavantIti bhAvaH, asaGkhyAtavistRteSu punarutpAdacyavanayoH saGkhyAtA eva, yato garbhajamanuSyebhya evAnatAdiSUtpadyante te ca saGkhyAtA eva, tathA''natAdibhyazcyutA garbhajamanuSyeSvevotpadyante'taH samayena saGkhyAtAnAmevotpAdacyavanasambhavaH, avasthitistvasaGkhyAtAnAmapi syAdasaGkhyAtajIvitatvenaikadaiva jIvitakAle'saGkhyAtAnAmutpAdAditi / pannattesu asaMkhejjA navaraM noiMdiovautte tyAdi prajJaptakagame'saGkhyeyA vAcyAH kevalaM noindriyopayuktAdiSu paJcasu padeSu saGkhyAtA eva, teSAmutpAdAvasara eva bhAvAd, utpattizcasaGkhyAtAnAmeveti darzitaM prAgiti, 13paMcaaNuttarovavAiyatti tatra madhyamaM saGkhyAtavistRtaM yojnlkssprmaanntvaaditi| navaraM kaNhapakkhie tyAdi, iha samyagdRSTInAmevotpAdAt kRSNapAkSikAdipadAnAM gamatraye'pi niSedhaH, acarimAvi khoDijjaMti tti yeSAM caramo'nuttaradevabhavaH sa eva te caramAstaditare tvacaramAste ca niSedhanIyAH, yatazcaramA eva madhyame vimAna utpadyanta iti / asaMkhejjavitthaDesuvi ee na bhannaMti tti, ihaite kRSNapAkSikAdayaH, navaraM acarimA atthi tti yato bAhyavimAneSu punarutpadyanta iti| 14 tinni AlAvaga tti samyagdRSTimithyAdRSTisamyagmithyAdRSTiviSayA iti / navaraM tisuvi AlAvagesvi tyAdi, uppattIe cavaNe pannattAlAvae ya mithyAdRSTiH samyagmithyAdRSTizca na vAcyaH, anuttarasureSu tasyAsambhavAditi // 473 // trayodazazate dvitiiyH||13-2|| samyagdRSTyAdInAmutpAdalezyAvAnbhUtvAdi praznAH / // 1006 // 7 zukrAdivimAnavAsinAM (lezyA) // 1 // Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhayaH vRttiyutam bhAga-2 // 1007 // ||tryodshshtke tRtiiyoddeshkH|| anantaroddezake devavaktavyatoktA, devAzca prAyaH paricAraNAvanta iti paricAraNAnirUpaNArthaM tRtIyoddezakamAha, tasya cedamAdi sUtram neraiyA NaM bhaMte ! aNaMtarAhArA tato nivvattaNayA evaM pariyAraNApadaM niravasesaM bhANiyavvaM / sevaM bhaMte! 2 // sUtram 474 // 13-3 // neraiyA Na mityAdi, aNaMtarAhAra tti, upapAtakSetraprAptisamaya evAhArayantItyarthaH, tao nivvattaNaya tti tataH zarIranirvRttiH, BevaM pariyAraNe tyAdi, paricAraNApadaM prajJApanAyAM catustriMzattamam (pa0 543), taccaivam, tao pariyAiyaNayA tao pariNAmaNayA ] tao pariyAraNayA tao pacchA viuvvaNayA?, haMtA goyame tyAdi, tao pariyAiyaNaya tti tataH paryApAnamaGgapratyaGgaH samantAdApAnamityarthaH, tao pariNAmaNaya tti tata ApItasya, upAttasya pariNatirindriyAdivibhAgena, tao pariyAraNaya tti tataH zabdAdiviSayopabhoga ityarthaH, tao pacchA viuvvaNaya tti tato vikriyA nAnArUpA ityartha iti // 474 // trayodazazate tRtiiyH||13-3|| vistArAdi 13 zatake uddezaka:3 naarkaanntraahaaraadhikaarH| sUtram 474 paricAraNAdiprazrAH / uddezakaH 4 nrkpRthivydhikaarH| sUtram 475 sptnrkpRthiviiprshnH| 1.nairyikdvaarm| teSunarakAvAsa ||tryodshshtke caturtha uddeshkH|| anantaroddezake paricAraNoktA,sAca nArakAdInAM bhavatIti nArakAdyarthapratipAdanArthaM caturthoddezakamAha, tasya cedamAdisUtram 1 kati NaM bhaMte ! puDhavIo pannattAo?, goyamA! satta puDhavIo pa0, taMjahA- rayaNappabhA jAva ahesattamA, 2 ahesattamAe NaM bhaMte! puDhavIepaMca aNuttarA mahatimahAlayA jAva apaiTThANe, teNaMNaragA chaTThIe tamAepu0 naraehito mahaMtatarA ceva 1 mahAvicchinnatarA svarUpasaDyAjIvAnAMkarmarddhidhutyAdipraznAH / // 1007 // Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1008 // ceva 2 mahAvAsatarA ceva 3 mahApairikatarA ceva 4, No tahA mahApavesaNatarA ceva 1 no AinnatarA ceva 2 no AulatarA ceva 3 aNoyaNatarA ceva 4, tesuNaM naraesuneratiyA chaTThIe tamAe pu0 neraiehito mahAkammatarA ceva 1 mahAkiriyatarA ceva 2 mahAsavatarA ceva 3 mahAveyaNatarAceva 4 no tahA appakammatarAceva 1 no appakiriyatarA ceva ra no appAsavatarAceva 3 no appavedaNatarAceva 4 appaDDiyatarA ceva 1 appajuttiyatarA ceva 2 no tahA mahaDDiyatarA ceva 1 no mahajuiyatarA ceva / chaTThIeNaM tamAe pu. ege paMcUNe nirayAvAsasayasahasse pa0, te NaM naragA ahesattamAe pu0 neraiehito no tahA mahattarA ceva mahAvicchinna0 4 mahappavesaNatarA ceva Ainna0 4 tesuNaM naraesuNaM ne ahesattamAe pu0 neraiehito appakammatarA ceva appakiri04 no tahA mahAkammatarA ceva mahAkiriya 4mahaDDiyatarAceva mahAjuiyatarA ceva no tahA appaDDiyatarAceva appajuiyatarAcevA chaTThIeNaM tamAe puDhavIe naragA paMcamAe dhUmappabhAe pu0 naraehito mahattarA ceva 4 no tahA mahappavesaNatarA ceva 4, tesuNaM naraesune paMcamAe dhUmappabhAe puDhavIehito mahAkammatarAceva 4no tahA appakammatarA ceva 4 appaDDiyatarA ceva rano tahA mahaDDiyatarA ceva 4, paMcamAe dhUmappabhAe pu0 tinni nirayAvAsasayasahassA pa0 evaM jahA chaTThIe evaM sattavipuDhavIo paropparaM bhaNNaMti jAva rayaNappabhaMti jAva no tahA mahaDDiyatarA ceva appajuttiyatarA ceva // sUtram 475 // 1 kai Na mityAdi, iha ca dvAragAthe kvacid dRzyate, tadyathA neraiya 1 phAsa 2 paNihI 3 nirayaMte 4 ceva loyamajhe ya 5 / disividisANa ya pavahA 5 pavattaNaM atthikAehiM 7||1||atthii paesaphusaNA 8 ogAhaNayA ya jiivmogaaddhaa| atthi paesanisIyaNa bahussame logsNtthaanne||3|| iti , anayozcArtha uddezakArthAdhigamAvagamya eveti, 2 mahaMtatarA ceva tti, AyAmataH, vicchinnatarA ceva tti viSkambhataH, mahAvAsatarA ceva tti, avakAzo bahUnAM vivakSitadravyANAmavasthAnayogyaM kSetraM mahAnavakAzo yeSu te 13 zatake uddezakaH4 nrkpRthivydhikaarH| sUtram 475 sptnrkpRthiviiprshnH| 1. nairyikdvaarm| teSunarakAvAsavistArAdisvarUpasaGkhyAjIvAnAMkarmarddhidhutyAdipraznAH / // 10 // Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1009 // 13 zatake uddezaka:4 nrkpRthivydhikaarH| | sUtram 2. sparza 3. praNidhi | 4. nirayAnta 5. lokA loka mahAvakAzAH, atizayena mahAvakAzA mahAvakAzatarAH, teca mahAjanasaGkIrNA api bhavantItyata ucyate mahApairikkatarA ceva mahAvakAzA, Ata tti mahatpratiriktaM vijanamatizayena yeSu te tathA, no tahA mahApavesaNatarA ceva tti no naiva tathA tena prakAreNa yathA SaSThapRthivInarakA atizayena mahatvapravezanaMgatyantarAnnarakagatau jIvAnAM pravezo yeSu te tathA, SaSThapRthivyapekSayA'satyaguNahInatvAttannArakANAmiti, nozabda uttarapadadvaye'pi sambandhanIyaH, yata eva no mahApravezanatarA ata eva no AinnatarA ceva tti nAtyantamAkIrNAH saGkIrNA nArakaiH, no AulatarA ceva tti, itikartavyatayA ya AkulA nArakalokAsteSAmatizayena yogAdAkulatarAstato nozabdayogaH, kimuktaM bhavati? aNomANatarA ceva tti, atizayenAsaGkIrNA ityarthaH, kvacitpunaridamevaM dRzyate aNoyaNatarA cevatti tatra cAnodanatarA vyAkulajanAbhAvAdatizayena parasparaMnodanavarjitA ityarthaH, mahAkammatara tti, AyuSkavedanIyAdikarmaNAM mahattvAt, mahAkiriyatara tti kAyikyAdikriyANAM mahattvAttatkAlekAyamahattvAtpUrvakAle camahArambhAditvAdata eva mahAzravatarA iti, mahAveyaNatara ti mahAkarmatvAt, no tahe tyAdinA niSedhatastadevoktaM vidhipratiSedhato vAkyapravRtteH, nozabdazceha pratyeka sambandhanIyaH padacatuSTaya iti, tathA, appaDkiyatara tti, avadhyAdiRddheralpatvAt, appajjuiyatara tti dIpterabhAvAt, etadeva vyatirekeNocyate no tahAmahaDDie ityAdi, nozabdaH padadvaye'pi smbndhniiyH|| 475 // 3rayaNappabhApuDhavineraiyA NaM bhaMte! kerisayaM puDhaviphAsaM paccaNubbhavamANA viharaMti?, goyamA! aNiTuM (jIvAbhi0 u02 pa01271)jAva amaNAmaM evaM jAva ahesattamapuDhavineraiyA evaM AuphAsaM evaM jAva vnnssiphaasN| sUtram 476 / / 4 imA NaM bhaMte! rayaNappabhApuDhavI doccaM sakkarappabhaM puDhaviM paNihAya savvamahaMtiyA bAhalleNaM savvakhuDDiyA savvaMtesu evaM jahA jIvAbhigame bitie neraiya uddese| sUtram 477 // tiryamadhya| lokAnAMmadhya | dvArANi teSu sparzabAhalyakarmavedanAdipraznAH / // 1009 // Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaha zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1010 // 5imIseNaMbhaMte! rayaNappabhAe puDhavIe NirayaparisAmaMtesuje puDhavikkAiyA evaM jahA neraiyauddesae (pa0127-2) jAva ahesattamAe ||suutrm 478 // 6kahiNaM bhaMte! logassa AyAmamajhe pa0?,goyamA! imIse NaM rayaNappabhAe uvAsaMtarassa asaMkhejatibhAgaM ogAhettA ettha NaM logassa AyAmamajjhe p0|7 kahiNaM bhaMte! ahelogassa AyAmamajjhe pa0?, goyamA! cautthIe paMkappabhAe puDhavIe uvAsaMtarassa sAtiregaM addhaM ogAhittA ettha NaM ahelogassa AyAmamajhe pa0,8 kahiNaM bhaMte! uDDalogassa AyAmamajhe pa0?, goyamA! uppiM saNaMkumAramAhiMdANaM kappANaM heTiM baMbhaloe kappe riTThavimANe patthaDe ettha NaM uDDalogassa AyAmamajhe p0|9 kahinnaM bhaMte! tiriyalogassa AyAmamajjhe pa0?, goyamA! jaMbUddIve 2 maMdarassa pavvayassa bahumajjhadesabhAe imIse rayaNappabhAe puDhavIe uvarimaheDhillesukhuDDAgapayaresuetthaNaM tiriyalogassamajhe aTThapaesieruyae pa0,jaoNaM imAo dasa disAopavahaMti, taMjahA-puracchimA puracchimadAhiNA evaM jahA dasamasae nAmadhejaMti // sUtram 479 // 10 iMdA NaM bhaMte! disA kimAdiyA kiMpavahA katipadesAdIyA katipadesuttarA katipadesIyA kiMpajjavasiyA kiMsaMThiyA pa0?, goyamA! iMdA NaM disA ruyagAdIyA ruyagappavahA dupaesAdIyA dupaesuttarA logaM paDucca asaMkhejapaesiyA alogaM paDucca aNaMtapa0 logaM pa0 sAIyA sapajjavasiyA alogaM pa0 sAIyA apajjavasiyA logaM pa0 murajasaMThiyA alogaM pa0 sagaDuddhisaMThiyA p0|11 aggeyI NaMbhaMte! disA kimAdIyA kiMpavahA katipaesAdIyA katipaesavicchinnA katipaesIyA kiMpajjavasiyA kiMsaMThiyA pa0?, goyamA! aggeyI NaM disA ruyagA0 ruyagapya0 egapaesA0 egapaesavi0 aNuttarA logaM pa0 asaMkhejapaesIyA alogaM pa0 aNaMtapa0 logaMpa0 sAiyA sapajjava0 alogaM pa0 sAiyA apajja0 chinnamuttAvalisaMThiyA pa0 / jamA jahA iMdA, neraiyA jahA aggeyI, evaM jahA 13 zatake uddezaka:4 nrkthivydhikaarH| sUtram 476-409 2. spUrza 3. praNidhi 4. niyAnta 5. lokAlokatiryAdhyalokAnAMmadhya dvArANi teSu sparzabAhalyakarmavedanAdipraznAH / sUtramU 480 6..dizAvidizApravahadvAramainvayAdinAM kimAdiprabahapradezapradezavRddhi prdeshsddyaaikaaraantaadisptprshnaaH| // 1010 // Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1011 // 13 zatake uddezakaH4 narakRthivyadhikAraH / sUtram 476-479 2. sparza 3. praNidhi 4. nirayAnta loka tiryAdhya lokAnAMmadhya dvArANi teSu sparza iMdA tahA disAocattArijahA aggeI tahA cattArivi vidisaao| 12 vimalANaM bhaMte! disA kimAdIyA0?,pucchA jahA aggeyIe, goyamA! vimalANaM disA ruyagA0 ruyagappa0 cauppaesA. dupaesavi0 aNuttarA logaM pa0 sesaM jahA aggeyIe navaraM ruyagasaMThiyA pa0 evaM tamAvi ||suutrm 480 // 8 3 sparzadvAre, evaM jAva vaNassaiphAsaMti, iha yAvatkaraNAttejaskAyikasparzasUtraM vAyukAyikasparzasUtraM ca sUcitam, tatra cala kazcidAha, nanu saptasvapi pRthivISu tejaskAyikavarjapRthivIkAyikAdisparzo nArakANAM yukto yeSAM tAsu vidyamAnatvAt, bAdaratejasAM tu samayakSetra eva sadbhAvAtsUkSmatejasAM punastatra sadbhAve'pi sparzanendriyAviSayatvAditi, atrocyate, iha tejaskAyikasyeva paramAdhArmikavinirmitajvalanasadRzavastunaH sparzaH tejaskAyikasparza iti vyAkhyeyaM na tu sAkSAttejaskA bAhalyakarmayikasyaiva, asambhavAt, athavA bhavAntarAnubhUtatejaskAyikaparyAyapRthivIkAyikAdijIvasparzApekSayedaM vyAkhyeyamiti // 476 // 4 praNidhidvAre paNihAya tti praNidhAya pratItya savvamahaMtiya tti sarvathA mahatI, azItisahasrAdhikayojanalakSapramANatvAdralaprabhAbAhalyasya zarkarAprabhAbAhalyasya ca dvAtriMzatsahasrAdhikayojanalakSamAnatvAt, savvakhuDDiyA savvaMtesu tti sarvathA laghvI sarvAnteSu pUrvAparadakSiNottaravibhAgeSu, AyAmaviSkambhAbhyAM rajjupramANatvAdratnaprabhAyAstato mahattaratvAccharkarAprabhAyAH, evaM jahA jIvAbhigama (pa0127-1) ityAdi, anena ca yatsUcitaM tadidam, haMtA go0! imA NaM rayaNappabhA pu0 docca puDhaviM paNihAya jAva savvakhuDDiyA savvaMtesu / doccA NaM bhaMte! pu. taccaM puDhaviM pa. savvakhu. jAva savaMtesu, evaM eeNaM abhilAveNaM jAva chaTThiyA pu0 ahe. sattamaM pu0pa0 jAva savvakhu0 jAva savvaMtesu tti // 477 // vedanAdiprazrAH / sUtramU 480 dizA vidizApravahadvAram-. kimApriyA aindrayAdinAM pradezapradezavRddhi prdeshshyoN5'kaaraantaadismprshnaaH| // 1011 // Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1012 // 8 5 nirayAntadvAre nirayaparisAmaMtesu tti nirayAvAsAnAM pArzvata ityarthaH, jahA neraiya uddesae tti jIvAbhigamasambandhini(u02 pa0127-2), tatra caivamidaM sUtram, AukkAiyA teu. vAu0 vaNassa0, te NaM jIvA mahAkammatarA ceva jAva mahAveyaNatarA ceva?, haMtA go0! ityaadi|| 7 lokamadhyadvAre cautthIe paMkappabhAe ityAdi, rucakasyAdho navayojanazatAnyatikramyAdholoko bhavati lokAntaM yAvat, saca sAtirekAH sapta rajjavastanmadhyabhAgaH caturthyAH paJcamyAzca pRthivyA yadavakAzAntaraM tasya sAtirekamarddhamativAhya bhavatIti, 8 tathA rucakasyopari navayojanazatAnyatikramyorddhaloko vyapadizyate lokAntameva yAvat, saca saptarajavaH kizcinyUnAstasya ca madhyabhAgapratipAdanAyAha, uppiM saNaMkumAramAhiMdANa kappANaM mityaadi|9 tathA, uvarimahiDillesu khuDDAgapayaresutti lokasya vajramadhyatvAdratnaprabhAyAratnakANDe sarvakSullakaM prataradvayamasti, tayozcoparimo yata Arabhya lokasyoparimukhA vRddhiH, heDille tti, adhastano yata Arabhya lokasyAdhomukhA vRddhiH tayoruparimAdhastanayoH, khuDDAgapayaresu tti kSullakapratarayoH sarvalaghupradezapratarayoH, ettha NaM ti prajJApakenopAyataH pradarghAmAne tiryaglokamadhye'STapradezako rucakaH prajJaptaH, yazca tiryaglokamadhye prajJaptaH sa sAmarthyAttiryaglokAyAmamadhyaM bhavatyeveti, . kimbhUto'sAvaSTapradeziko rucakaH? ityAha, jao NaM imAo, ityAdi, tasya ceyaM sthApanA-00 10 digvidikpravahadvAre kimAiya tti ka AdiH prathamo yasyAHsA kimAdikA, Adizca vivakSayA viparyayeNApi syAdityata Aha, kiMpavaha tti pravahati pravarttate'smAditi pravahaH, _ kaH pravaho yasyAH sA tathA, katipaesAie tti kati pradezA AdiryasyAH sA katipradezAdikA, katipaesuttara tti katipradezA uttare vRddhau yasyAH sA tathA, logaM paDucca murajasaMThiya 13 zatake uddezaka:4 nrkRthivydhikaarH| sUtram 476-479 2.sparza 3. praNidhi 4. niyAnta 5.lokAlokatiyadhyalokAnAmadhya dvArANi teSu sparzabAhalyUkarmavedanAdipraznAH / sUtramU 480 6..dizAvidizApravahadvAramaindrayAdinAM kimAdipravahapradezapradezavRddhi pradezasayA kaaraantaadismprthaa:| Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1013 // 0 tti lokAntasya parimaNDalAkAratvena murajasaMsthAnatA dizaH syAttatazca lokAntaM pratItya murajasaMsthitetyuktam, etasya ca pUrvAM dizamAzritya cUrNikArakRteyaM bhAvanA, puvvuttarAe paesahANIe tahA dAhiNapuvvAe ruyagadese murajahe8 disi aMte cauppaesA daTThavvA majjhe ya tuDaM havai tti, etasya ceyaM sthaapnaa-0| alogaM paDucca sagaDuddhisaMThiya tti rucake tu tuNDaM kalpanIyamAdau saMkIrNatvAttata uttarottaraM vistIrNatvAditi, 11 egapaesavi. tti, katham? ata Aha, aNuttara tti vRddhivarjitA yata iti // 480 // 13 kimiyaM bhaMte! loetti pavuccai?,goyamA! paMcatthikAyA, esaNaMevatieloetti pavuccai, taMjahA-dhammatthikAe ahammatthikAe jAva poggltthikaae| 14 dhammatthikAe NaM bhaMte! jIvANaM kiM pavattati?, goyamA! dhammatthikAeNaM jIvANaM AgamaNagamaNa bhAsummesamaNajogA vaijogA kAyajogAje yAvanne tahappagArA calA bhAvA savve te dhammatthikAe pavattaMti, gailakkhaNeNaM dhmm0| 15 ahammatthikAeNaM jIvANaM kiM pava0?, goyamA! ahammatthi jIvANaM ThANanisIyaNatuyaTTaNa maNassa ya egattIbhAvakaraNatA je yAvanne thirA bhAvA savve te ahammatthikAye pava0, ThANalaNaM ahamma0 // 16 AgAsatthikAeNaM bhaMte! jIvANaM ajIvANa ya kiM pavattati?,goyamA! AgAsatthikAeNaM jIvadavvANa ya ajIvadavvANa ya bhAyaNabhUe egeNavise punne, dohivi punne, syNpimaaejaa| koDisaeNavi punne koDisahassaMpi mAejA // 1 // avagAhaNAlaNaM AgAsa0 // 17 jIvatthikAraNaM bhaMte! jIvANaM kiM pava0?, goyamA! jIvatthi jIve aNaMtANaM AbhiNibohiyanANapajavANaM aNaMtANaMsuyanANapajjavANaM evaM jahA bitiyasae atthikAyauddesae jAva uvaogaMgacchati, uvoglnnNjiive||18 poggalatthikAe NaMpucchA, goyamA! poggalatthi jIvANaM orAliyaveubviya 13 zatake uddezakaH4 nrkpRthivydhikaarH| sUtram 481 pnycaastikaaylokprshnH| 7. astikAya| prvrtndvaarm| | dharmAdharmA''kAzajIvapugalapadyAstikAyaiH prayojanAdipraznAH / 8 // 1013 // Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 1014 // AhArae teyAkammae soiMdiya-cakkhiMdiya-ghANidiya-jibhiMdiya-phAsiMdiya-maNajoga-vayajoga-kAyajoga-ANApANUNaMca gahaNaM pava0, gahaNalaNaM poggl0|| sUtram 481 // 14 pravarttanadvAre, AgamaNagamaNe ityAdi, Agamanagamane pratIte bhASA vyaktavacanaM bhASa vyaktAyAM vAcI ti vacanAt, unmeSo'kSivyApAravizeSaH, manoyogavAgyogakAyayogAH pratItA evaM teSAM ca dvandvastataste, iha ca manoyogAdayaH sAmAnyarUpA AgamanAdayastu tadvizeSA iti bhedenopAttAH, bhavati ca sAmAnyagrahaNe'pi vizeSagrahaNaM tatsvarUpopadarzanArthamiti, je yAvanne tahappagAra tti ye cApyanye- AgamanAdibhyo'pare, tathAprakArA AgamanAdisadRzA bhramaNacalanAdayaH, calA bhAva tti calasvabhAvAH paryAyAH, sarve te dharmAstikAye sati pravarttante, kuta? ityAha gailakkhaNe NaM dhammatthikAe tti / 15 ThANanisIyaNatuyaTTaNa tti kAyotsargAsanazayanAni prathamAbahuvacanalopadarzanAt, tathA manasazcAnekatvasyaikatvasya bhavanamekatvIbhAvastasya ytkrnnNtttthaa| 16 AgAsatthikAeNa mityAdi, jIvadravyANAMcAjIvadravyANAM ca bhedena bhAjanabhUtaH, anena cedamuktaM bhavati, etasmin sati jIvAdInAmavagAhaH pravarttate, etasyaiva pranitatvAditi, bhAjanabhAvamevAsya darzayannAha, egeNavI tyAdi, ekena paramANvAdinA setti, asA AkAzAstikAyapradeza iti gamyate,pUrNo bhRtaH,tathA dvAbhyAmapitAbhyAmasau pUrNaH,kathametat?, ucyate, pariNAmabhedAdyathA'pavarakAkAzamekapradIpaprabhApaTalenApi pUryate dvitIyamapi tattatra mAti yAvacchatamapi teSAM tatra mAti, tathauSadhavizeSApAditapariNAmAdekatra pAradakarSe suvarNakarSazataM pravizati, pAradakarSIbhUtaM ca sadauSadhisAmarthyAt punaH pAradasya karSaH suvarNasya ca karSazataM bhavati vicitratvAtpudgalapariNAmasyeti, avagAhaNAlakkhaNe NaM ti, ihaavgaahnaa''shrybhaavH|| 17 jIvatthikAeNa mityAdi, jIvAstikAyeneti, antarbhUtabhAvapratyayatvAjjIvAstikAyatvena jIvatayetyarthaH, bhadanta! jIvAnAM |13 zatake uddezakaH 4 nrkpRthivydhikaarH| sUtram 481 paJcAstikAyalokapraznaH / 7. astikaayprvrtndvaarm| dharmAdharmA''kAzajIvapudgalapaJcAstikAyaiH prayojanAdipraznAH / // 1014 // Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhayaH vRttiyutam bhAga-2 // 1015 // kiM pravarttate? iti praznaH, uttaraM tu pratItArthameveti // 18 poggalatthikAeNa mityAdi, ihaudArikAdizarIrANAM zrotrendriyAdInAM manoyogAntAnAmAnaprANAnAMca grahaNaM pravarttata iti vAkyArthaH, pudgalamayatvAdaudArikAdInAmiti // 481||astikaayprdeshsprshdvaare 19ege bhaMte! dhammatthikAyapadese kevatiehiM dhammatthikAyapaesehiM puDhe?, goyamA! jahannapade tihiM ukkosapade chahiM / kevatiehiM ahammatthikAyapaesehiM puDhe?, goyamA! jahannapae cauhiM ukkosapae sattahiM / ke0 AgAsatthikAyapaesehiM puDhe?, goyamA! stthiN| ke. jIvatthikAyapaesehiM puDhe?, goyamA! aNaMtehiM / ke0 poggalatthikAyapaesehiM puDhe?, goyamA! aNaMtehiM / ke0 addhAsamaehiM puDhe?, siya puDhe siya nopuDhe, jai puDhe niyama aNaMtehiM / / 20 ege bhaMte! ahammatthikAyapaese ke0 dhammatthikAyapaesehiM puDhe?, goyamA! jahannapae cauhiM ukkosapae sattahiM / ke0 ahammatthikAyapaesehiM puDhe?, ja. tihiM u0 chahiM sesaM jahA dhmmtthikaayss|| 21 ege bhaMte!AgAsatthikAyapaese ke0 dhammAtthikAyapaesehiM puDhe?, goyamA! siya puDhe siya no puDhe, jai puDhe ja0 ekkeNa vA dohiM vA tIhiM vA cauhiM vA u0 sattahiM, evaM ahmmtthikaayppesehivi| ke0 AgAsatthikAya.? chahiM, ke. jIvatthikAyapaesehiM puDhe?, siya puDhe siya no puDhe, jai puDhe niyamaM aNaMtehiM / evaM poggalatthikAyapaesehivi addhAsamaehivi / / sUtram 482 // 22 ege bhaMte! jIvatthikAyapaese kevatiehiM dhammatthi0 pucchA jahannapade cauhi ukkosapae sattahiM, evaM ahmmtthikaaypesehivi| ke0 AgAsatthi0?, sattahiM / kevatiehiM jIvatthi0?, 23 sesaM jahA dhammatthikAyassa // ege bhaMte! poggalatthikAyapaese ke0 dhammatthikAyapae0? evaM jaheva jIvatthikAyassa // 24 do bhaMte! poggalatthikAyappaesA ke0 dhammatthikAyapaesehiM puTThA?, jahannapae chahiM ukkosapae bArasahiM, evaM ahmmtthikaayppesehivi|ke0 AgAsatthikAya.?, bArasahiM, sesaM jahA dhammatthikAyassa / / 25 13 zatake uddezaka:4 nrkpRthivydhikaarH| sUtram 482 8. astikAbapradezasparzanA dvaarm| dharmAdharmA''kAzaikapradezasya dharmAdInAmekAdipradezaH saha sprshnaaprshraa:| sUtram 483 jIvaikapradeza pudgalaikayAdisaDyAtAsahayAtAnantapradezAnAM dharmAdibhiH kaaleksmysydhrmaadibhishvshsprshnaaprshraa:| // 1015 // Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 1016 // 13 zatake uddezakaH4 nrkpRthivydhikaarH| sUtram 483 tinnibhaMte! poggalatthikAyapaesA ke0 dhammatthi0?,ja0 aTThahiM u0 sattarasahiM / evaM ahmmtthikaaypesehivi|ke0 AgAsatthi0?, sattarasahiM, sesaM jahA dhammatthikAyassa / evaM eeNaM gameNaM bhANiyavvaM jAva dasa, navaraM jahannapade donni pakkhiviyavvA ukkosapae paMca / cattAri poggalatthikAyassa0, jahannapae dasahiM ukko0 bAvIsAe, paMca puggala0, jaha* bArasahiM ukkosa0 sattAvIsAe, cha poggala jaha0 coddasahi ukko. battIsAe, satta po. ja. solasahi ukko sattatIsAe, aTTha po0 ja0 aTThArasahiM u0 bAyAlIsAe, nava po0 ja0 vIsAe u0 sIyAlIsAe, dasa ja0 bAvIsAe u0 baavnnaae|aagaastthikaayss savvattha ukkosagaMbhANiyavvaM // 26 saMkhejjA bhaMte! poggalatthikAyapaesA ke0 dhammatthikAyapaesehiM puTThA?, jahannapade teNeva saMkhejjaeNaM duguNeNaM durUvAhieNaM u0 teNeva saMkhejaeNaM paMcaguNeNaM durUvAhieNaM, ke. adhammatthikAyaehiM evaM ceva, ke0 AgAsatthikAya0 teNeva saMkhejaeNaM paMcaguNeNaM durUvAhieNaM, kevaiehiM jIvatthikAya.?, aNaMtehiM, ke0 poggalatthikAya.?, aNaMtehiM, ke. addhAsamaehiM?, siya puDhe siya no puDhe jAva annNtehiN| 27 asaMkhejjA bhaMte! poggalatthikAyappaesA ke0 dhammatthi0?, jahannapae teNeva asaMkhejaeNaM duguNeNaM durUvAhieNaM ukko0 teNeva asaMkhejjaeNaM paMcaguNeNaM durUvAhieNaM, sesaM jahA saMkhejANaM jAva niyama aNaMtehiM / / 28 aNaMtA bhaMte! poggalatthikAyapaesA ke0 dhammatthikAya0, evaM jahA asaMkhejjA tahA aNaMtAvi niravasesaM // 29 ege bhaMte! addhAsamaye kevatiehiM dhammatthikAyapaesehiM puDhe?, sattahiM, kevatiehiM ahammatthi?,evaM ceva, evaM AgAsatthikAehivi, kevatiehiMjIva.?, aNaMtehiM, evaMjAva addhaasmehiN||30 dhammatthikAeNaMbhaMte! ke0 dhammatthikAyappaesehiM puDhe?, natthi ekkeNavi, ke0 adhammatthikAyappaesehiM?, asaMkheljehiM,kevatiehiM AgAsatthi0pa0?, asaMkheljehiM, kevatiehiMjIvatthikAyapae0?,aNaMtehiM, ke poggalatthikAyapaesehiM?, aNaMtehi, ke0 addhAsamaehiM?, siya puDhesiya no puDhe, jai puDhe niyamA aNaMtehiM / 31 ahammatthikAraNaM bhaMte! ke0 dhammatthikAya.?, (apUrNam) jIvaikapradeza pudralaikayAdisaGgyAtAsaGkhyAtAnantapradezAnAM dharmAdibhiH kAlaikasamayasya dhrmaadibhishvshsprshnaaprshnaaH| // 1016 // Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1017 // asaMkhejehiM, ke0 ahammatthi.?, Natthi ekkeNavi, sesaMjahA dhammatthikAyassa, evaM eeNaMgamaeNaM savvevisaTThANae natthi ekkeNavi puTThA, paraTThANae AdillaehiM tihiM asaMkhejehiM bhANiyavvaM, pacchillaesu aNaMtA bhANiyavvA, jAva addhAsamayotti, jAva ke0 addhAsamaehiM puDhe?, natthi ekkennvi|suutrm 483 (apuurnnm|| 19 ege bhaMte! dhammatthikAyappaesa ityAdi, jahannapae tihiM tijaghanyapadaMlokAntaniSkuTarUpaM yatraikasyadharmAstikAyAdipradezasyAtistokairanyaiH sparzanA bhavati tacca bhUmyAsannApavarakakoNadezaprAyaM , ihoparitanenaikena dvAbhyAM ca pArzvata eko vivakSitaH pradezaH spRSTaH, evaM jaghanyena tribhiriti / ukkosapae chahiM ti vivakSitasyaika uparyeko'dhastanazcatvAro dikSu ityevaMSaDbhiridaMca prataramadhye,sthApanAca- .:. |jhnnpde cauhiM ti dharmAstikAyapradezojaghanyapade'dharmAstikAyapradezacaturbhiH spRSTa iti, kathaM?, tathaiva trayaH, caturthastu dharmAstikAyapradezasthAnasthita eveti, utkRSTapade saptabhiriti, kathaM?,SaD diSaTke, saptamastu dharmAstikAyapradezastha eveti 2,AkAzapradezaiH saptabhireva, lokAnte'pyalokAkAzapradezAnAM vidyamAnatvAt 3, kevatiehiM jIvatthikAe ityAdi aNaMtehiM ti, anantairananta jIvasambandhinAmanantAnAM pradezAnAM tatraikadharmAstikAyapradeze pArzvatazca diktrayAdau vidyamAnatvAditi 4, evaM pudgalAstikAyapradezairapi5, kevatiehiM addhAsamaehi mityAdi, addhAsamayaH samayakSetra eva na parato'taH syAtspRSTaH syAneti, jai puDhe niyama aNaMtehiM ti, anAditvAdaddhAsamayAnAmathavA vartamAnasamayAliGgitAnyanantAni dravyANyanantA eva samayA ityanantaistaiH spRSTa ityucyata iti6||20 adharmAstikAyapradezasya zeSANAMpradezaiH sparzanA dharmAstikAyapradezasparzanA'nusAreNAvaseyA 6 // 21 ege bhaMte! AgAsasthikAyapaesa ityAdi, siya puDhe tti lokamAzritya siya no puDhe tti, alokamAzritya jai puTTha ityAdi yadi spRSTastadA jaghanyapada ekena dharmAstikAya 13 zatake uddezaka:4 nrkpRthivydhikaarH| sUtram 482 8. astikAyapradezasparzanA dvaarm| dharmAdharmADakAzaikapradezasya dharmAdInAmekAdipradezaH saha sparzanApraznA : / sUtram 483 jIvekapradeza pudgalekaTyAdisAyAtAsaDacAtAnantapradezAnAM dharmAdibhiH kAlaikasamayasyadharmAdibhizasahasparzanApraznAH / // 1017 // Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1018 // pradezena spRSTaH, katham? evaMvidhalokAntavarttinA dharmAstikAyaikapradezena zeSadharmAstikAyapradezebhyo nirgatenaiko'grabhAgavartyalokAkAzapradezaH spRSTo vakragatastvasau dvAbhyAM yasya cAlokAkAzapradezasyAgrato'dhastAdupari ca dharmAstikAyapradezAH santi sa tribhirdharmAstikAyapradezaiH spRSTaH sa caivam- yastvevaM-FlokAnte koNagato vyomapradezo'sAvekena dharmAstikAyapradezena tadavagADhenAnyena coparivartinA'dhovartinA vA dvAbhyAM ca digdvayAvasthitAbhyAM spRSTa ityevaM caturbhiH, yazcAdha upari ca tathA digdvaye tatraiva vartamAnena dharmAstikAyapradezena spRSTaH sa paJcabhiH, ya : punaradha upari ca tathA diktraye tatraiva ca pravarttamAnena dharmAstikAyapradezena spRSTaH sa SaDbhiH , yazcAdha upari ca tathA dikcatuSTaye tatraiva ca vartamAnena dharmAstikAyapradezena spRSTaH sa saptabhirdharmAstikAyapradezaiH spRSTo bhavatIti 1, evamadharmAstikAyapradezairapi 2 kevaiehiM AgAsasthikAyapaesehiM?, chahiM ti, ekasya lokAkAzapradezasyAlokAkAzapradezasya vA SaDdigvyavasthitaireva sparzanAt SaDbhirityuktam 3 jIvAstikAyasUtre siya puDhe tti yadyasau lokAkAzapradezo vivakSitastataH spRSTaH, siya no puDhe tti yadyasAvalokAkAzapradezavizeSastadA na spRSTo jIvAnAM tatrAbhAvAditi 4-5 evaM pudgalAddhApradezaiH 6 // 482 // 22 ege bhaMte! jIvatthikAyappaesa ityAdi, jaghanyapade lokAntakoNalakSaNe sarvAlpatvAttatra sparzakapradezAnAM caturbhiriti, katham?, adha upari vaiko dvau ca dizorekastu yatra jIvapradeza evAvagADha ityevam, ekazca jIvAstikAyapradeza ekatrAkAzapradezAdau kevalisamuddhAta eva labhyata iti, ukkosapae sattahiM ti pUrvavat, evaM ahamme tyAdi pUrvoktAnusAreNa bhAvanIyam 6 // 23 dharmAstikAyAdInAM 4 pudgalAstikAyasya caikaikapradezasya sparzanoktA, 24 atha tasyaiva dvipradezAdiskandhAnAM tAMdarzayannAha do bhaMte! ityAdi, iha cUrNikAravyAkhyAnamidam, lokAnte dvipradezikaH skandha ekapradezasamavagADhaH sa ca pratidravyAvagAha 13 zatake uddezaka: 4 nrkpRthivydhikaarH| sUtram 482 8. astikAyapradezasparzanA dvaarm| dharmAdharmAkAzaikapradezasya dharmAdInAmekAdipradezaH saha sparzanApraznAH / sUtram 483 jIvaikapradeza pudgalaikavyAdisayAtAsAcAtAnantapradezAnA dharmAdibhiH kAlaikasamayasvadharmAdibhiasahasparzanApraznAH / // 1018 // Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1019 // pradeza iti nayamatAzrayaNenAvagAhapradezasyaikasyApi bhinnatvAdvAbhyAM spRSTaH, tathA yastasyoparyadhastAdvA pradezastasyApipudgaladvayasparzanena nayamatAdeva bhedAd dvAbhyAm, tathA pArzvapradezAvekaikamaNuM spRzataH parasparavyavahitatvAdityevaM jaghanyapade SaDbhirdharmAstikAyapradezaiyaNuka- skandhaH spRzyate, nayamatAnaGgIkaraNe tu catubhireva vyaNukasya jaghanyataH sparzanA syAditi vRttikRtA tvevamuktam, iha - yadvindudvayaM tatparamANudvayamiti mantavyaM tatra cArvAcIna: paramANurdharmAstikAyapradezenArvAsthitena spRSTaH, parabhAgavartI ca parataH sthitena, evaMdvau, tathA yayoH pradezayormadhye paramANUsthApyete tayoragretanAbhyAM pradezAbhyAM tau spRSTAvekenaiko dvitIyena ca dvitIya iti catvAro dvau cAvagADhatvAdeva spRSTAvityevaM SaT / ukkosapae bArasahiM ti, kathaM?, paramANudvayena dvau dvipradezAvagADhatvAtspRSTau dvaucAdhastanAvuparitanau ca dvau pUrvAparapArzvayozca dvau 2 dakSiNottarapArzvayozcaikaika ityevamete dvAdazeti 1evamadharmAstikAyapradezairapi2,kevatiehi / / _ AgAsatthikAyappaesehiM?, bArasahiM ti, iha jaghanyapadaM nAsti lokAnte'pyAkAzapradezAnAM vidyamAnatvAditi dvAdazabhirityuktam 3, sesaM jahA dhammatthikAyassa tti, ayamarthaH, do bhaMte! poggalatthikAyappaesA kevatiehiM jIvatthikAyappaesehiM puTThA?, goyamA! aNaMtehiM 4 / evaM pudgalAstikAyapradezairapi 5, addhAsamayaiH syAt spRSTau syAnna, yadi spRSTau tadA niyamAdanantairiti 6 // 25 tinni bhaMte! ityAdi jahannapae aTThahiM ti, kathaM?, pUrvoktanayamatenAvagADhapradezastridhA adhastano'pyuparitano'pi vA tridhA dvau pArzvata ityevamaSTau, ukkosapae sattarasahiM ti prAgvadbhAvanIyam, iha ca sarvatra jaghanyapade vivakSitaparamANubhyo dviguNA dvirUpAdhikAzca sparzakAH pradezA bhavanti, utkRSTapadetu vivakSitaparamANubhyaH paJcaguNA dvirUpAdhikAzca te bhavanti, tatra caikANociguNatve dvau dvayasahitatve ca catvArojaghanyapade sparzakAH pradezAH, utkRSTapade tvekANoH paJcaguNatve dvikasahitatve ca sapta sparzakAH pradezA bhavanti, evaM vyaNukatryaNukAdiSvapi, 13 zatake uddezaka:4 nrkpRthivydhikaarH| sUtram 483 (apUrNam) jIvaikapradeza pudgalaikavyA| disaGkhyAtAsaGkhyAtAnantapradezAnAM dharmAdibhiH kAlaikasamayasya dhrmaadibhishcshsprshnaaprshnaaH| // 1019 // Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatya zrIabhaya. savvattha vRttiyutam bhAga-2 // 1020 // sthApanA ceyam- | 1 2 3 4 5 ra 10 paramANusaGkhyA etadevAha, evaM eeNaMgamaeNamityAdi, AgAsatthikAyassa hai |13 zatake ukosapayaM 4/6/8/10/12/14/16/18/20/22 jaghanyasparza bhANiyavvaM ti sarvatra, ekapradezikAdhanantapradezikAnte bhAgilaM tigavalA uddezakaH4 narakapRthisUtragaNa utkRSTa-712 17 22 27 32 37 4247 52 utkRSTasparza padameva na jaghanyakamityarthaH, AkAzasya sarvatra vidya- vydhikaarH| sUtram 483 mAnatvAditi // 26 saMkhejjA bhaMte! ityAdi, teNeva tti yat saGkhayeyakamayaH skandhastenaiva pradezasaGkhyeyakena dviguNena dvirUpAdhikena / (apUrNam) spRSTaH, iha bhAvanA, viMzatipradezikaH skandho lokAnta ekapradeze sthitaH sa ca nayamatena viMzatyA'vagADhapradezaiH viMzatyaiva ca jIvaikapradeza pudgalaikavyAyamatenaivAdhastanairuparitanairvA pradezaiHdvAbhyAMca pArzvapradezAbhyAM spRzyata iti, utkRSTapade tu viMzatyA nirupacaritairavagADhapradezaH, disaGkhyAtAevamadhastanai 20 ruparitanaiH 20 pUrvAparapArzvayozca viMzatyA 20 dvAbhyAM ca dakSiNottarapArzvasthitAbhyAM spRSTastatazca viMzatirUpaH saGkhyAtAna ntapradezAnAM saGkhyAtANukaH skandhaH paJcaguNayA viMzatyA pradezAnAM pradezadvayena ca spRSTa iti, ata eva coktam, ukkosapae teNeva saMkhejjaeNaM paMcaguNeNaM durUvAhieNaM ti||27 asaMkhejje tyAdau SaTsUtrI tathaiva // 28 aNaMtA bhaMte! ityAdirapi SaTsUtrI tathaiva, navaramiha yathA / kAlaikasamaya sya dharmAdijaghanyapada aupacArikA avagAhapradezA adhastanA uparitanA vA tathotkRSTapade'pi, na hi nirupacaritA anantA AkAzapradezA bhizcasaha sprshnaaprshnaaH| avagAhataH santi, lokasyApyasaGkhyAtapradezAtmakatvAditi / iha ca prakaraNa ime vRddhoktagAthe bhavataH, dhammAipaesehiM dupaesAI jhnnypymmi| duguNadurUvahieNaM teNeva kaha na hu phusejjA? // 1 // ettha puNa jahannapayaM logate tattha logmaalihiuN| phusaNA dAveyavvA ] ahvaakhNbhaaikoddiie||2||iti 29 egebhaMte! addhAsamae ityAdi, iha vartamAnasamayaviziSTaH samayakSetramadhyavartI paramANuraddhAsamayo jaghanyapade dvipradezAdirdviguNadvirUpAdhikairdharmAdipradezaistenaiva kathaM nu spRzet? // 1 // atra jaghanyapadaM lokAnte tato lokamAlikhya sparzanAM darzayedathavA stambhAdikoTyAm // 2 // // 1020 // Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgagrAhaka grAhyaH, anyathA tasya dharmAstikAyAdipradezaiH saptabhiH sparzanA na syAt, iha ca jaghanyapadaM nAsti, manuSyakSetramadhyavarti 13 zatake zrIabhaya uddezakaH 4 tvAdaddhAsamayasya, jaghanyapadasya ca lokAnta eva sambhavAditi, tatra saptabhiriti, katham?, addhAsamayaviziSTaM paramANudravyamekatra vRttiyutam narakapRthibhAga-2 dharmAstikAyapradeze'vagADhamanye ca tasya SaTsu dikSviti sapteti, jIvAstikAyapradezaizcAnantairekapradeze'pi teSAmanantatvAt, vydhikaarH| sUtram 483 | // 1021 // evaM jAva addhAsamaehiM ti, iha yAvatkaraNAdidaM sUcitam, eko'ddhAsamayo'nantaiH pudgalAstikAyapradezairaddhAsamayaizca spRSTa iti, (apUrNam) bhAvanA cAsyaivam, addhAsamayaviziSTamaNudravyamaddhAsamayaH, sa caikaH pudgalAstikAyapradezairanantaiH spRzyate, ekadravyasya sthAne jIvaikapradeza pudgalaikaTyApArvatazcAnantAnAM pudgalAnAM sadbhAvAt, tathA'ddhAsamayairanantairasau spRzyate'ddhAsamayaviziSTAnAmanantAnAmapyaNudravyANAmaddhA disaGkhyAtAsamayatvena vivakSitatvAtteSAM ca tasya sthAne tatpArzvatazca sadbhAvAditi // 30 dharmAstikAyAdInAM pradezataH sparzanoktA'tha sAcAtAna ntapradezAnAM dravyatastAmAha dhammatthikAeNa mityAdi, natthi egeNavi tti sakalasya dharmAstikAyadravyasya praznitatvAttavyatiriktasya ca dharmAdibhiH dharmAstikAyapradezasyAbhAvAduktaM nAsti, na vidyate'yaM pakSo yadutaikenApi dharmAstikAyapradezenAsau dharmAstikAyaH spRSTa iti, tathA dharmAstikAyo'dharmAstikAyapradezairasaGghayeyaiH spRSTaH, dharmAstikAyapradezAnanantara eva vyavasthitatvAdadharmAstikAya bhizvasaha sprshnaaprshnaaH| sambandhinAmasaGkhyAtAnAmapi pradezAnAmiti, AkAzAstikAyapradezairapyasaGkhayeyaiH, asaGkhayeyapradezasvarUpalokAkAzapramANatvAddharmAstikAyasya, jIvapudgalapradezaistu dharmAstikAyo'nantaiH spRSTaH, tadva yAptyA dhrmaastikaaysyaavsthitvaattessaaN| cAnantatvAt, addhAsamayaiH punarasau spRSTazcAspRSTazca, tatra yaH spRSTaH so'nantairiti / 31evamadharmAstikAyasya 6 AkAzAstikAyasya 6 jIvAstikAyasya 6 pudgalAstikAyasya 6 addhAsamayasya ca 6 sUtrANi vAcyAni, kevalaM yatra dharmAstikAyAdistatpradezaireva cintyate tatsvasthAnamitaracca parasthAnam, tatra svasthAne natthi egeNavi puTTha iti nirvacanaM vAcyam, parasthAne ca kAlekasamayasya dharmAdi 21 // Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga-2 zrIbhagavatyaGgaMdhamAstikAcA dharmAstikAyAditrayasUtreSu 3 asaGkhayeyaiH spRSTa iti vAcyam, asaGkhyAta pradezatvAddharmAdharmAstikAyayostatsaMspRSTAkAzasya zrIabhaya ca, jIvAditrayasUtreSu cAnantaiH pradezaiH spRSTa iti vAcyam, anantapradezatvAtteSAmiti, etadeva darzayannAha, evaM eeNaM gamaeNa vRttiyutam mityAdi, iha cAkAzasUtre'yaM vizeSo draSTavyaH, AkAzAstikAyo dharmAstikAyAdipradezaiH spRSTazcAspRSTazca, tatra yaH spRSTaH // 1022 // so'saGkhayeyairdharmAdharmAstikAyayoH pradezairjIvAstikAyAdInAMtvanantairiti, jAva addhAsamaotti, addhAsamayasUtraM yAvat sUtrANi vAcyAnItyarthaH, jAva kevaiehi mityAdau yAvatkaraNAdaddhAsamayasUtra AdyaM padapaJcakaM sUcitaM SaSThaM tu likhitamevAste, tatra tu natthi ekkeNavitti nirupacaritasyAddhAsamayasyaikasyaiva bhAvAt, atItAnAgatasamayozca vinaSTAnutpannatvenAsattvAnna samayAntareNa spRSTatA'stIti // 483 (apUrNam) // athAvagAhadvAram, tatra 32 jattha NaM bhaMte ! ege dhammatthikAyapaese ogADhe tattha kevatiyA dhammatthikAyappaesA ogADhA?, natthi ekkovi, kevatiyA ahammatthikAyappaesA ogADhA?, ekko, ke0 AgAsatthikAya?, ekko, ke. jIvatthi0?, aNaMtA, ke0 poggalatthi0?, aNaMtA, ke0 addhAsamayA?, siya ogADhA siya noogADhA, jai ogADhA aNaMtA / 33 jattha NaM bhaMte ! ege ahammatthikAyapaese ogADhe tattha ke0 dhammatthi.?, ekko, ke0 ahammatthi0?, natthi ekkovi, sesaMjahA dhmmtthikaayss| jattha NaM bhaMte! ege AgAsatthikAyapaese ogADhe tattha ke0 dhammatthikAya?, siya ogADhA siya noogADhA, jai ogADhA ekko, evaM ahammatthikAyapaesAvi, ke. AgAsasthikAya.?, natthi ekovi, ke. jIvatthi.?, siya ogADhA siya noogADhA, jai ogADhAaNaMtA, evaMjAva addhaasmyaa| 35 jatthaNaM bhaMte! egejIvatthikAyapaese ogADhe tattha ke0 dhammatthi0?, ekko, evaM ahammatthikAya0, evaM AgAsatthikAyapaesAvi, ke. jIvatthi0?, aNaMtA, sesaM jahA dhmmtthikaayss| 36 jattha NaM bhaMte! ege poggalatthikAyapaese ogADhe tattha ke. 13 zatake uddezakaH4 nrkpRthivydhikaarH| sUtram 483 9-10 avgaaddhjiivaavgaaddhdvaare| dharmAdharmA''kAzajIvAnAmekapradezAvagADhe dharmAdInAmavagADhapraznAH / pugalasyaikavyAdi saM0 asaM0anantaikasamayAvagADheca dha0 a0 praznAH / // 1022 // Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1023 // dhammatthikAya.?, evaM jahA jIvatthikAyapaese taheva niravasesaM / 37 jattha NaM bhaMte! do poggalatthikAyapadesA ogADhA tattha ke. dhammatthikAya.?, siya ekko siyadonni, evaM ahammatthikAyassavi, evaM AgAsatthi vi, sesaMjahA dhammatthikAyassa / 38 jattha NaM bhaMte! tinni poggalatthi0 tattha ke0 dhammatthikAya.?, siya ekko siya donni siya tinni, evaM ahammatthikAyassavi, evaM AgAsatthi vi, sesaMjahevadoNhaM, evaM ekkeko vaDDiyavvo paeso AillaehiM tihiM atthikAehiM, sesaMjaheva doNhaMjAva dasaNhaM siya ekko siyadonni siya tinnijAva siya dasa, saMkhenjANaM siya ekko siya donni jAva siya dasa siya saMkhejjA, asaMkhejjANaM siya ekkojAva siya saM0 siya asaM0,0jahA asaMkhejjA evaM annNtaavi|39 jatthaNaMbhaMte! ege addhAsamae ogADhe tattha ke0 dhammatthi.?, ekko, ke0 ahammatthi0?, ekko, ke0 AgAsatthi0?, ekko, ke. jIvatthi.?, aNaMtA, evaM jAva addhaasmyaa| 40 jatthaNaM bhaMte! dhammatthikAe ogADhe tattha ke0 dhammatthikAyapa0 ogADhA?, natthi ekkovi, ke0 ahammatthikAya.?, asaM0, ke0 AgAsa0?, asaM0, ke jIvatthikAya.?, aNaMtA, evaMjAva addhaasmyaa|41 jatthaNaMbhaMte! ahammatthikAe ogADhe tattha ke0 dhammatthikAya?, asaM0, kevatiyA ahammatthi0?, natthi ekkovi, sesaMjahA dhammatthikAyassa, evaM savve, saTThANe natthi ekkovi bhANiyavvaM, paraTThANe AdillagA tinni asaMkhenjA bhANiyavvA, pacchillagA tinni aNaMtA bhANiyavvA jAva addhAsamaotti jAva ke0 addhAsamayA ogADhA natthi ekkovi ||suutrm 483 // ___ 42 jatthaNaM bhaMte! ege puDhavikAie ogADhe tatthaNaM kevatiyA puDhavikkAiyA ogADhA?, asaMkheljA, ke0 AukkAiyA ogADhA?, asaM0, ke0 teukAiyA ogADhA?, asaM0, ke. vAu0 ogADhA?, asaM0, ke0 vaNassa0 ogADhA?, aNaMtA / 43 jattha NaM bhaMte! ege AukAie ogADhe tatthaNaM ke0 puDhavi0 asaM0, ke0 Au0 asaM0, evaM jaheva puDhavikAiyANaM vattavvatA taheva savvesiM niravasesaM 13 zatake uddezaka:4 nrkthivydhikaarH| sUtram 483 9-10 ava| gADhajIvAva| gaadvaare| dharmAdhamA''kAzajIvAnAmekapradezAvagADhe dhamodInAmavagADha praznAH / pugalasyakadyAdisaM0 asaM0 anantakasamayAvagADecadha0 | a0 prshnaa:| | sUtram 484 pRthivyapkAyAghevagADhe | pRthivya bAdInAMparasparA| vgaadprshnaa:| // 1023 // Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1024 // vydhikaarH| 9-10 ava| gADhajIvAva kAzajIvA bhANiyavvaM jAva vaNassaikAiyANaM jAva kevatiyA vaNassaikAiyA ogADhA?, aNaMtA |suutrm 484 // 13 zatake uddezaka: 4 32 jattha NaM bhaMte! ityAdi, yatra pradeza eko dharmAstikAyasya pradezo'vagADhastatrAnyastatpradezo nAstItikRtvA''ha natthi narakapRthiekkovi tti, dharmAstikAyapradezasthAne'dharmAstikAyapradezasya vidyamAnatvAdAha, ekko tti, evamAkAzAstikAyasyApyeka sUtram 483 eva, jIvAstikAyapudgalAstikAyayoH punaranantAH pradezA ekaikasya dharmAstikAyapradezasya sthAne santi taiH pratyekamanantaiyApto'sAvata uktam, aNaMta tti, addhAsamayAstu manuSyaloka eva santi na parato'to dharmAstikAyapradeze teSAmavagAho'sti gaaddhdvaare| dharmAdharmA''nAsti ca, yatrAsti tatrAnantAnAMbhAvanA tu prAgvat, etadevAha, addhAsamaye tyaadi||33 jatthaNa mityAdInyadharmAstikAyasUtrANi SaDdharmAstikAyasUtrANIva vAcyAni, 34 AkAzAstikAyasUtreSu siya ogADhA siya no ogADha tti lokAlokarUpatvAdA nAmekapradezA vagADhe dharmAdIkAzasya lokAkAze'vagADhA alokAkAze tu na tadabhAvAt // 35 jattha NaM bhaMte! poggalatthikAyapaesa tyAdi, siya ekko siyala praznAH / donnitti yadaikatrAkAzapradezevyaNukaH skandho'vagADhaH syAttadA tatra dharmAstikAyapradeza eka eva,yadAtu dvayorAkAzapradezayora- pudralasyaikasAvavagADhaH syAttadA tatra dvau dharmapradezAvavagADhau syAtAmiti, evamavagAhanAnusAreNAdharmAstikAyAkAzAstikAyayorapi asaM0anantaisyAdekaH syAhrAviti bhAvanIyam, 37 sesaM jahA dhammatthikAyassa tti zeSamityuktApekSayA jIvAstikAyapudgalAstikAyAddhAsamayalakSaNaM trayaM yathA dharmAstikAyapradezavaktavyatAyAmuktaM tathA pudgalapradezadvayavaktavyatAyAmapi, pudgalapradezadvayasthAne tadIyA anantAH pradezA avagADhA ityarthaH / 38 pudgalapradezatrayasUtreSu siya ikko ityAdi, yadA trayo'pyaNava ekatrAvagADhAstadA tatraiko dharmAstikAyapradezo'vagADhaH, yadA tu dvayo 1 / 2 stadA dvAvavagADhau, yadA tu trissu|1|1|1| tadA traya iti, evamadharmAstikAyasyAkAzAstikAyasya ca vAcyam, sesaM jaheva doNhaM ti zeSaM jIvapudgalAddhAsamayAzritaM sUtratrayaM yathaiva dvayoH nAmavagADha vyAdi saM0 kasamayAvagADheca dha0 a0 praznAH / Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1025 // pudgalapradezayoravagAhacintAyAmadhItaM tathaiva pudgalapradezatrayacintAyAmapyadhyeyam, pudgalapradezatrayasthAne'nantAjIvapradezA avagADhA ityevamadhyeyamityarthaH, 0 evaM ekkeko vaDveyavvo paeso AillehiM tihiM 2 atthikAehiM ti yathA pudgalapradezatrayAvagAhacintAyAM dharmAstikAyAdisUtratraya ekaikaH pradezo vRddhiM nIta evaM pudgalapradezacatuSTayAdyavagAhacintAyAmapyekaikastatra varddhanIyaH, tathAhi, jattha NaM bhaMte! cattAri puggalatthikAyappaesA ogADhA tattha kevaiyA dhammatthikAyappaesA ogADhA?, siya ekko siya donni siya tinni siya cattArI tyAdi, bhAvanAcAsya prAgiva, sesehiM jaheva doNhaM ti zeSeSu jIvAstikAyAdiSu triSusUtreSupudgalapradezacatuSTayacintAyAM tathA vAcyaM yathA teSveva pudgalapradezadvayAvagAhacintAyAmuktam, taccaivaM, jattha NaM bhaMte! cattAri poggalatthikAyappaesA ogADhA tattha ke. jIvatthikAyappaesA o0?, aNaMte ityAdi,jahA asaMkhejjA evaM aNaMtAvitti, asyAyaM bhAvArthaH, jattha NaM bhaMte! aNaMtA poggalatthikAyappaesA o0 tattha ke0 dhammatthikAyappaesA o0?, siya ekko siya donni jAva siya asaMkhejjA, etadevAdhyeyaM na tu siya aNaMta tti, dharmAstikAyAdharmAstikAyalokAkAzapradezAnAmanantAnAmabhAvAditi // 40 atha prakArAntareNAvagAhadvAramevAha jattha Na mityAdi, dharmAstikAyazabdena samastatatpradezasaGgrahAt pradezAntarANAMcAbhAvAducyate yatra dharmAstikAyo'vagADhastatra nAstyeko'pitatpradezo'vagADha iti, adharmAstikAyAkAzAstikAyayorasaGkhayeyAH pradezA avagADhA asaGkhayeyapradezatvAdadharmAstikAyalokAkAzayoH, jIvAstikAyasUtre cAnantAstatpradezAH, anantapradezatvAjjIvAstikAyasya, pudgalAstikAyasUtrAddhAsUtrayorapyevam, etadevAha, evaM jAva addhAsamaya tti // 483 // 42 athaikasya pRthivyAdijIvasya sthAne kiyantaH pRthivyAdijIvA avagADhAH? ityevamartha jIvamogADha tti dvArapratipAdayitu-8 mAha jattha NaM bhaMte! ege puDhavikkAie ityAdi, ekapRthivIkAyikAvagAhe'saGkhayeyA pratyekaM pRthivIkAyikAdayazcatvAraH sUkSmA / 13 zatake udazaka:4 nrkthivydhikaarH| sUtram 483 9-10avgaaddhjiivaavgaaddhdvaare| dharmAdharmA''kAza| jIvAnArmakapradezAvagAr3e dharmAdInAmavagADha praznAH / pugalasyeka yAdi saM0 asaM0 anantakasamayAvagADheca dha0 a0prshnaaH| sUtram 484 pathivyapkAyAghavagADhe pRthivybaadiinaaNprspraavgaaddhprshnaaH| // 1025 // Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1026 // avagADhAH, yadAha jattha ego tattha niyamA asaMkhejja tti, vanaspatayastvanantA iti // 484 // athAstikAyapradezaniSadanadvAram, 13 zatake tatra ca uddezakaH 4 narakapRthi44 eyaMsiNaM bhaMte! dhamma0 adhamma0 AgAsatthikAryasi cakkiyA keI Asaittae vA ciTThittae vA nisIittae vA tuiTTittae vA?, vydhikaarH| no iNaDhe samaDhe, aNaMtA puNa tattha jIvA ogADhA, se keNaTeNaM bhaMte! evaM vu0 etaMsi NaM dhammatthi0 jAva AgAsatthikAyaMsi No sUtram 485 11astikAcakkiyA keI Asaittae vA jAva ogADhA?, goyamA! se jahA nAmae- kUDAgArasAlA siyA duhao littA guttA guttaduvArA jahA yaniSadanadvAram / rAyappaseNaijje (rAjapra0 pa0 134) jAva duvAravayaNAI pihei du0 rattA tIse kUDAgArasAlAe bahumajjhadesabhAe ja0 ekko vA do vA dharmAdInA manyeSuniSadatinnivAu0 padIvasahassaMpalIvejA, se nUNaMgoyamA! tAopadIvalessAo annamannasaMbaddhAo annamannapuTThAojAva annamanaghaDatAe nAdisAmarthyaciTuMti?, haMtA ci0, cakkiyANaM goyamA! keI tAsu padIvalessAsu Asaittae vA jAva tuyaTTittae vA?, bhagavaM! No ti0 sa0, aNaMtA praznAH / puNa tattha jIvA o0, se teNa* goyamA! evaM vu0 jAva ogaaddhaa| sUtram 485 // sUtram 486 12bahusama44 eyaMsiNa mityAdi, etasmin NamityalaGkAre, cakkiya tti zaknuyAtkazcit purussH||485|| atha bahusameti dvAram, tatra-2 dvaarm| lokasya45 kahiNaM bhaMte! loe bahusame?, kahiNaM bhaMte! loesavvaviggahie pa0?, goyamA! imIse rayaNappabhAe puDhavIe uvarimaheDhillesu bahasamakhuDDAgapayaresu ettha NaM loe bahusame ettha NaM loe savvaviggahie pa0 / 46 kahiNaM bhaMte! viggahaviggahie loe paNNatte?, goyamA! saMkSiptavakra bhAga prshnaaH| viggahakaMDae ettha NaM viggahaviggahie loe p0|| sUtram 486 // 45 kahi Na mityAdi, bahusame tti, atyantaM samaH, loko hi kvacidvarddhamAnaH kvaciddhIyamAno'tastanniSedhAhasamo // 1026 // vRddhihAnivarjita ityarthaH, savvavigga. tti vigraho vakraM laghumi(ri)tyarthaH, tadasyAstIti vigrahikaH sarvathA vigrahikaH sarvavigrahikaH sarvasaGkSipta ityarthaH, uvarimaheThillesu khuDDAgapayaresu tti, uparimo yamavadhIkRtyorddha prataravRddhiH pravRttA, adhastanazca Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1027 // yamavadhIkRtyAdhaH pratarapravRddhiH pravRttA, tatastayoruparitanAdhastanayoH kSullakapratarayoH zeSApekSayA laghutarayo rajjupramANAyAmaviSkambhayostiryaglokamadhyabhAgavarttinoH, ettha NaM ti, etayoH prajJApakenopadaya'mAnatayA pratyakSayoH 46 viggahavi. tti vigraho vakraM tadyukto vigrahaH zarIraM yasyAsti sa vigrahavigrahikaH, viggahakaMDae tti vigraho vakram, kaNDakamavayavaH, vigraharUpaM kaNDakaM vigrahakaNDakaM tatra brahmalokakUpara ityarthaH, yatra vA pradezavRddhyA hAnyA vA vakraM bhavati tadvigrahakaNDakaM tacca prAyo lokAnteSvastIti // 486 // atha lokasaMsthAnadvAram, tatra ca 47 kiMsaMThieNaM bhaMte! loe pa0?, goyamA! supaiTThiyasaMThie loepaNNatte, heTThA vicchinne majjhe jahA sattamasae paDhamuddese (sU04) jAva aMtaM kareti / / 48 eyassaNaMbhaMte! ahelogassa tiriyalogassa uDlogassaya kayare 2- hiMtojAva visesAhiyAvA?,goyamA! savvatthove tiriyaloe uDaloe asaMkhejaguNe aheloe visesaahie| sevaM bhaMte ratti // sUtram 487 // 13-4 // 48 savvatthove tiriyaloe tti, aSTAdazayojanazatAyAmatvAt, ukaloe asaMkhejjaguNe tti kizcinnyUnasaptarajUcchritatvAt, ahe loe visesAhie tti kiJcitsamadhikasaptarajUcchritatvAditi // 487 // trayodazazate cturthH||13-4|| 13 zatake uddezaka:4 nrkpRthivydhikaarH| sUtram 487 13 sNsthaandvaarm| lokasyasupraSThikasaMsthAnorvAdilokAnAmalpabahutva praznAH / uddezaka:5 naarkaahaaraadhikaarH| sUtram 488 nai0AdInAM sacittAdi aahaarprshnaaH| ||tryodshshtke paJcama uddeshkH|| anantaroddezake lokasvarUpamuktam, tatra canArakAdayo bhavantIti nArakAdivaktavyatAMpaJcamoddezakenAha, tasya cedamAdisUtramneraiyA NaM bhaMte! kiM sacittAhArA acittAhArA mIsAharA?, goyamA! no sacittAhArA acittAhArA no mIsAhArA, evaM asurakumArA paDhamo neraiya uddesao (pa0498-2) niravaseso bhaanniyvvo|sevN bhaMte! rtti|suutrm 488 // 13-5 // // 1027 // Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyA zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1028 // neNaM bhaMte! ityAdi, paDhamo ne ddesao ityAdi, ayaM ca prajJApanAyAmaSTAviMzatitamasyAhArapadasya prathamaH, sa caivaM dRzyaH, ne. NaM bhaMte! kiM sacittAhArA aci0 mIsA.?, go0! no saci0 aci0 no mIsA0 / evaM asurakumAre tyAdIti // 488 // trayodazazate pnycmH||13-5|| ||tryodshshtke SaSTha uddeshkH|| anantaroddezake nArakAdivaktavyatoktA SaSThe'pi saivocyata ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtram 1rAyagihe jAva evaM va0- saMtaraM bhaMte ! neratiyA uvavajaMti niraMtaraM ne uva.?, goyamA! saMtaraMpi ne uva0 niraMtaraMpi ne uva0, evaM 8 asurakumArAvi, evaM jahA gaMgeye tahevado daMDagAjAvasaMtaraMpivemANiyA cayaMti niraMtaraMpive. c0|| sUtram 489 // 1rAyagiha ityAdi, gaMgee tti navamazatadvAtriMzattamoddezakAbhihite do daMDaga tti, utpattidaNDaka udvarttanAdaNDakazceti // 489 // anantaraM vaimAnikAnAM cyavanamuktaM te ca devA iti devAdhikArAcamarAbhidhAnasya devavizeSasyAvAsavizeSaprarUpaNAyAha 2kahinnaM bhaMte! camarassa asuriMdassa asuraranno camaracaMcA nAmaM AvAse pa0? goyamA! jaMbuddIve 2 maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM tiriyamasaMkhelje dIvasamudde evaM jahA bitiyae sabhAe uddesae (u08) vattavvayA sacceva aparisesA neyavvA navaraM imaM nANattaM jAva tigicchakUDassa upyAyapavvayassa camaracaMcAe rAyahANIe camaracaMcassa AvAsapavvayassa annesiMca bahUNaM sesaMtaMceva jAva terasa ya aMgulAI addhaMgulaM ca kiMcivisesA parikkheveNaM, tIse NaM camaracaMcAe rAya dAhiNapaJcacchimeNa chakkoDisaepaNapannaM ca koDIo paNatIsaMcasayasahassAiMpannAsaM ca sahassAI aruNodagasamudaM tiriyaM vIivaittA ettha NaMcamarassa 3 camaracaMce nAmaM AvAse paNNatte, caurAsIiMjoyaNasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM do joyaNasayasahassA pannaDheica sahassAiMchaccabattIse joyaNasae kiMcivisesAhie 13 zatake uddezakaH6 naarkaadhuppaataadhikaarH| sUtram 489 nai0AdInAM saantrnirntrotyaadodvrtnaaprshnaaH| sUtram 490 camarendrasyacamaracaMcAyA:sthAnapramANAdi tatratasyanivAsAdipraznAH / // 1028 // Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1029 // pari0, se NaM egeNaM pAgAreNaM savvao saMmatA saMparikkhitte, se NaM pAgAre divaDhaMjoyaNasayaM uI uccatteNaM evaM camaracaMcAe rAyahANIe vatta0 bhA00 sabhAvihUNA jAva cattAri paasaaypNtiio| 3 camareNaM bhaMte! asuriMde asuraku0 camaracaMce AvAse vasahiM uveti?, no ti0 sa0, sekeNaMkhAi aTeNaM bhaMte! evaM vu0 camaracaMce AvAse ca02?, goyamA! se jahAnAmae- ihaMmaNussalogaMsi uvagAriyaleNAi vA ujjANiyale vA NijjANiyale vA dhArivAriyale0 vA tattha NaM bahave maNussA ya maNussIo ya AsayaMti sayaMti jhaa| rAyappaseNaijje jAva kallANaphalavittivisesaM paccaNubbhavamANA viharaMti annattha puNa vasahi uveMti, evAmeva goyamA! camarassa 3 camaracaMce AvAse kevalaM kiDDAratipattiyaM annattha puNa vasahiM uveMti se teNa0 jAva AvAse, sevaM bhaMte! ratti jAva vi0|| sUtram 490 // 2 kahiNNaM bhaMte! ityAdi, OsabhAvihaNaM ti sudharmAdyAH paJceha sabhA na vAcyAH, kiyaDUraM yAvadiyamiha camaracaMcA rAjadhAnIvaktavyatA bhaNitavyA? ityAha, jAva cattAri pAsAyapaMtIo tti tAzca prAk pradarzitA eveti, 3 uvagAriyaleNAi va tti, aupakArikalayanAni prAsAdAdipIThakalpAni, ujjANiyaleNAivatti, udyAnagatajanAnAmupakArikagRhANi nagarapradezagRhANi vA, NijjANiyaleNAi va tti nagaranirgamagRhANi, dhArivAriyaleNAi vatti dhArApradhAnaM vArijalaM yeSu tAni dhArAvArikANi tAni ca tAni layanAni ceti vAkyam, AsayaMti tti, Azrayanta ISadbhajante, sayaMti tti zrayante'nISadbhajante, athavA, AsayaMtI Satsvapanti sayaMtyanISatsvapanti, jahA rAyappaseNaijje (pa076 sU032) tti, anena yatsUcitaM tadidam, ciTuMtyUrddhasthAnena teSu tiSThanti, nisIyaMtyu pavizanti, tuyati niSaNNA Asate, hasaMti parihAsaM kurvanti, ramante'kSAdinA ratiM kurvanti, lalantI psitakriyAvizeSAn kurvanti, kIlaMti kAmakrIDAM kurvanti kiDDutya ntarbhUtakAritArthatvAdanyAn krIDayanti mohayanti mohanaM 13 zatake uddezaka:6 naarkaadhuppaataadhikaarH| sUtram 489 nai0AdInAM saantrnirntrotyaadodvrtnaaprshnaaH| sUtram 490 camarendrasyacamaracaMcAyA:sthAnapramANAdi tatratasyanivAsAdi praznAH / // 1029 // Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1030 // nidhuvanaM vidadhati / purAporANANaM sucinnANaM suparikvaMtANaM subhANaM kaDANaM kammANaM tti vyAkhyA cAsya prAgvaditi, vasahiM uveMti tti vAsamupayAnti, evAmeve tyAdi, evameva manuSyANAmopakArikAdilayanavaccamarasya 3 camaracaJca AvAso na nivAsasthAnaM kevalaM kintu kiDDAraipattiyaM ti krIDAyAM ratirAnandaH krIDAratiH, athavA krIDA ca ratizca krIDAratI sA te vA pratyayo nimittaM yatra tat krIDAratipratyayaM tatrAgacchatIti shessH|| 490 // anantaramasurakumAravizeSAvAsavaktavyatoktA, asurakumAreSu ca virAdhitadezasarvasaMyamA utpadyante tatazca teSu yo'tra tIrtha utpannastadarzanAyopakramate taeNaMsamaNe bhagavaM mahAvIre annayA kayAirAyagihAo nagarAo guNasilAo jAva vihri| 4 teNaM kAleNaM 2 caMpA nAmaM nayarI hotthA vnno| punnabhadde ceie vnno| tae NaM samaNe bha0 ma0 annayA kadAi puvvANupuvviM caramANe jAva viharamANe jeNeva caMpA nagarI je. punnabhadde cetie te. uvAga0 2ttA jAva viharai, teNaM kAleNaM0 2 siMdhusovIresu jaNavaesu vItIbhae nAmaM nagare hotthA vannao, tassa NaM vItIbhayassa nagarassa bahiyA uttarapuracchime disIbhAe ettha NaM miyavaNe nAmaM ujANe hotthA savvouya. vannao, tattha NaM vItIbhae nagare udAyaNe nAmaM rAyA hotthA mahayA vannao, tassa NaM udAyaNassa ranno pabhAvatI nAmaM devI hotthA sukumAla. vannao, tassa NaM udAyaNassa ranno putte pabhAvatIe devIe attae abhItinAma kumAre hotthA sukumAla jahA sivabhadde (za011 u09) jAva pacuvekkhamANe viharati, tassa NaM udAyaNassa ranno niyae bhAyaNeje kesInAmaM kumAre hotthA sukumAla jAva surUve, se NaM udAyaNerAyA siMdhusovIrappAmokkhANaM solasaNhaMjaNavayANaM vItIbhayappAmokkhANaM tiNhaM tesaTThINaM nagarAgarasayANaM mahaseNapyAmokkhANaMdasaNhaM rAINaMbaddhamauDANaM vidinnachatta-cAmaravAla-vIyaNANaM annesiMca bahUNaM rAIsara-talavara-jAva satthavAhappabhiINaM AhevaccaMjAva kAremANe pAlemANe samaNovAsae abhigayajIvAjIve jAva vihri|5 taeNaM se udAyaNe rAyA annayA kayAijeNeva | 13 zatake | uddezakaH 6 naarkaadhuppaataadhikaarH| sUtram 491 prabhuHcaMpAna0 sindhusau0 vItIbhayaudAyanadharmajAgarikAputrAbhIcyapahAya bhagIneyakesirAjyA|bhiSekaudAyanadIkSA mokssaadi| // 1030 // Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1031 // B003 posahasAlA teNeva uvAgacchai jahA saMkhe (za012 u01) jAva viharai / tae NaM tassa udAyaNassa ranno puvvarattAvarattakAlasamayaMsi dhammajAgariyaM jAgaramANassa ayameyArUve abbhatthie jAva samuppajitthA-dhannA NaM te gAmA-gara-nagara-kheDa-kabbaDa-maDaMbadoNamuha-paTTaNA-samasaMbAha-sannivesA jattha NaM samaNe bha0 ma0vi0, dhannANaM te rAIsara-talavara-jAvasatthavAha-ppabhiIojeNaM samaNaMbha0 ma0va0 nama0 jAva paJjuvAsaMti, jaiNaMsamaNe bha0ma0 puvvANupuvviMcaramANe gAmANugAmaMjAva viharamANe ihamAgacchejjA iha samosarejjA iheva vItIbhayassana0 bahiyA miyavaNe ujANe ahApaDirUvaM uggahaM uggiNhittA saMjameNaM tavasA jAva viharejjA toNaM ahaM samaNaM bha0 ma0 vaMdejjA nama0 jAva paJju0, tae NaM samaNe bha0 ma0 udAyaNassa ranno ayameyArUvaM anbhatthiyaM jAva samuppannaM viyANittA caMpAo nagarIo punnabhaddAo ceiyAo paDinikkhamati rattA puvvANupuvviM caramANe gAmANu0 jAva viharamANe jeNeva siMdhusovIre jaNavaejeNeva vItIbhayeNagare je0 miyavaNe ujjANe teNeva uvA0 rattA jAva vi0 / taeNaM vItIbhaye nagare siMghADagajAva parisA paJju / taeNaM se udAyaNe rAyA imIse kahAe laddhaDhe samANe haTThatuTTha0 koDuMbiyapurise saddAveti ko0 2ttA evaMva0-khippAmeva bho devANuppiyA! vIyIbhayaM nagaraM sabbhiMtarabAhiriyaM jahA kUNio uvavAie jAva pabruvAsati, pabhAvatIpAmokkhAo devIo taheva jAva paJjuvAsaMti, dhmmkhaa| tae NaM se udAyaNe rAyA samaNassa bha0 ma0aMtiyaM dhamma soccA nisamma haTThatuTTe uThAe uTTei rattA samaNaM bha0ma0 tikkhuttojAva namaMsittA evaMva0- evameyaM bhaMte! tahameyaM bhaMte! jAva se jaheyaM tujhevadahattikaTThajanavaraM devANu0! abhIyikumAra rajje ThAvemi, taeNaM ahaM devANuppiyANaM aMtie muMDe bhavittA jAva pavvayAmi, ahAsuhaM devANuppiyA! mA paDibaMdhaM / taeNaM se udAyaNe rAyA samaNeNaMbha0 ma0 evaM vutte samANe hadvaituTTe samaNaM bha0 ma0 vaM0 namaM0 2ttA tameva AbhisekvaM hatthiM durUhai rattA samaNassa bha0 ma0 aMtiyAo miyavaNAo ujjANAo paDinikkhamati rattA jeNeva vItIbhaye na0 te pahArettha gmnnaae| 6 tae NaM tassa udAyaNassa 13 zatake uddezaka:6 naarkaadhuppaataadhikaarH| sUtram 491 prabhu:caMpAna0 sindhusau0 vItIbhayaudAyanadharmajAgarikAputrAbhIcyapahAya bhagIneyakesirAjyAbhiSekaudAyanadIkSA mokssaadi| // 1031 // Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1032 // ranno ayameyArUve abbhatthie jAva samuppajjitthA- evaM khalu abhIyIkumAre mamaM ege putte iTTe kaMte jAva kimaMga puNa pAsaNayAe?,taM jati NaM ahaM abhIyIkumAraM rajje ThAvettA samaNassa bha0 ma0 aM* muMDe bhavittA jAva pavvayAmi toNaM abhIyIku0 rakhne ya raTTe ya jAva jaNavae mANussaesu ya kAmabhogesu mucchie giddhe gaDhie ajjhovavanne aNAdIyaM aNavadaggaM dIhamaddhaM cAuraMtasaMsArakaMtAraM aNupariyaTTissai, taM no khalu me seyaM abhIyIkumAraM raje ThAvettA samaNassa bha0ma0 jAva pavvaittae, seyaM khalu meNiyagaM bhAiNejeM kesiM kumAraM rajje ThAvettA samaNassa bha0 jAva pavva0, evaM saMpehei evaM saM0 rattA jeNeva vItIbhaye nagare teNeva uvA0 rattA vItIbhayaM na0 majjhaMmajjheNaMje0 sae gehe je0 bAhiriyA uvaTThANasAlA teNeva uvAga02ttA AbhisekkaM hatthiM Thaveti Abhi0 rattA AbhisekkAo hatthIo paccorubhai A0 rattA jeNeva sIhAsaNe teNeva uvA0 2ttA sIhAsaNavaraMsi puratthAbhimuhe nisIyati rattA koDuMbiyapurise saddAveti ko rattA evaM va0-khippAmeva bho devANu! vItIbhayaM nagaraMsanbhiMtarabAhiriyaM jAva paccappiNaMti, taeNaM se udAyaNe rAyA docaMpiko saddA0 rattA evaM va0-khippAmeva bho devANu0! kesissa ku0 mahatthaM 3 evaM rAyAbhiseo jahA sivabhahassa (za011 u09) ku0 taheva bhANiyavvojAva paramAuMpAlayAhi iTThajaNasaMparibuDesiMdhusovIrapAmokkhANaMsolasaNhaMjaNavayANavItIbhayapAmokkhANaM0 (tiNhaM (tinni) tesaTThINaM nagarAgarasayANaM) mahaseNa0 (pAmokkhANaM dasaNhaM rAiNaM) rAyA annesiM ca bahUNaM rAIsara jAva kAremANe pAlemANe viharAhi ttikaTu jayajayasadaM pauMjaMti / taeNaM se kesIkumAre rAyA jAe mahayA jAva viharati / 7 taeNaM se udAyaNe rAyA kesiM rAyANaM Apucchai, taeNaM se kesIrAyA ko saddAveti evaM jahA jamAlissa (za09 u033) taheva sanbhiMtarabAhiriyaM taheva jAva nikkhamaNAbhiseyaM uvaTThaveti, tae NaM se kesIrAyA aNegagaNaNAyaga jAva saMparivuDe udAyaNaM rAyaM sIhAsaNavaraMsi puratthAbhimuhe nisIyAveti rattA aTThasaeNaM sovanniyANaM evaM jahAjamAlissa jAva evaM va0-bhaNa sAmI! kiM demo? kiM payacchAmo? kiMNA vAte 13 zatake uddezaka:6 naarkaadhuppaataadhikaarH| sUtram 491 prabhuHcaMpAna0 sindhusau0 vItIbhayaudAyanadharmajAgarikAputrAbhIcya| pahAya bhagIneyakesirAjyAbhiSekaudAyanadIkSA mokssaadi| // 1032 // Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1033 // aTTho?, taeNaM se udAyaNe rAyA kesiMrAyaM evaM va0- icchAmiNaM devANuppiyA! kuttiyAvaNAo evaM jahA jamAlissa (za09 u033) navaraM paumAvatI aggakese paDicchai piyavippayogadUsaNA, taeNaM se kesI rAyA doccaMpi uttarAvakkamaNaM sIhAsaNaM rayAveti do0 rattA udAyaNaM rAyaM seyApItaehiM kalasehiM sesaM jahA jamAlissa jAva sannisanne taheva ammadhAtI navaraM paumAvatI haMsalakkhaNaM paDasADagaM gahAya sesaMtaMceva jAva sIyAo paccorubhati sI0 2ttA jeNeva samaNebha0 ma0 te. uvA0 rattA samaNaM bha0ma0 tikkhuttovaM. namavaM. namaMttA uttarapuracchimaM disIbhAgaM avakkamati u0 rattA sayameva AbharaNamallAlaMkAraM taM ceva paumAvatI paDicchati jAva ghaDiyavvaM sAmI! jAva nopamAdeyavvaM tikaTTha, kesI rAyA paumAvatI yasamaNaMbha0ma0 vaM0 nama0 rattA jAva pddigyaa| tae NaM se udAyaNe rAyA sayamevapaMcamuTThiyaM loyaM sesaMjahA usabhadattassa (za09 u033) jaavsvvdukkhpphiinne||suutrm 491 // 8taeNaM tassa abhIyissa ku0 annadA kayAi puvvarattAvarattakAlasamayaMsi kuDuMbajAgariyaM jAgaramANassa ayameyArUve anbhatthie jAva samuppajjitthA-evaM khalu ahaM udAyaNassa putte pabhAvatIe devIe attae, taeNaM se udAyaNe rAyA mamaM avahAya niyagaM bhAyaNijz2a kesikumAraM raje ThAvettA samaNassa bha0 jAva pavvaie, imeNaM eyArUveNaM mahayA appattieNaM maNomANasieNaM dukkheNaM abhibhUe samANe aMtepurapariyAlasaMparivuDe sabhaMDamattovagaraNamAyAe vItIbhayAo nayarAo paDiniggacchaMti rattA puvvANupuvviM caramANe gAmANugAma dUijamANe jeNeva caMpA nayarI jeNeva kUNie rAyA teNeva uvA0 rattA kUNiyaM rAyaM uvasaMpajjittANaM viha0 tatthavi NaM se viulabhogasamitisamannAgae yAvi hotthA, taeNaM se abhIyIkumAre samaNovAsae yAvi hotthA, abhigaya jAva viharai, udAyaNaMmi rAyarisiMmisamaNubaddhavereyAvihotthA, teNaMkAleNaM 2 imIserayaNappabhAe puDhavIe nirayaparisAmaMtesucosaTuiMasurakumArAvAsasayasahassA pa0, taeNaMse abhIyI kumArebahUIvAsAiMsamaNovAsagapariyAgaMpAuNati rattA addhamAsiyAesaMlehaNAe tIsaMbhattAI aNasaNAecheei 13 zatake uddezaka:6 naarkaadhuppaataadhikaarH| sUtram 491 prabhuH-caMpAna0 sindhusau0 vItIbhayaudAyanadharmajAgarikAputrAbhIcyapahAya bhagIneya-- kesirAjyAbhiSekaudAyanadIkSA mokssaadi| sUtram 492. abhIcyaprItikuNikAzrayavairAnubandhaanAlocitapApakarmA'surakumAre ityaadi| // 1033 // Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1034 // rattA tassa ThANassa aNAloiyapaDikvaMte kAlamAse kAlaM kiccA imIse rayaNappabhAe pu0 tIsAe nirayaparisAmaMtesucoyaTThIe AyAvA jAva sahassesu annayaraMsi AyAvA asurakumArAvAsaMsi asurakumAradevattAe uva0, tatthaNaM atthega0 AyAvagANaM asurakumArANaMdevANaM egaMpali. ThiIpa0 tatthaNaM abhIyissavi devassa egaMpali. ThiI pa0 |sennNbhNte! abhIyIdevetAodevalogAo Aukkha03 aNaMtaraM uvvaTTittA kahiMga0? kahiM uva0?, goyamA! mahAvidehe vAse sijjhihiti jAva aMtaM kAhiti, sevaM bhaMte! ratti // sUtram 492 // 13-6 // tae Na mityAdi, 4 siMdhusovIresu tti sindhunadyA AsannAH sauvIrA janapadavizeSAH sindhusauvIrAsteSu, vIIbhae tti vigatA Itayo bhayAni ca yatastadvItibhayaM vidarbheti kecit, savvouyavannao tti, anenedaM sUcitam, savvouyapupphaphalasamiddhe ramme naMdaNavaNappagAsa ityAdIti / nagarAgarasayANaM ti karAdAyakAni nagarANi suvarNAdyutpattisthAnAnyAkarAH, nagarANi cAkarAzceti nagarAkarAsteSAM zatAni nagarAkarazatAni teSAm, nagarasayANaM ti kvacitpAThaH, vidina chatta cAmara vAlavIyaNANaM ti vitIrNAni chatrANi cAmararUpavAlavyajanikAzca yeSAM te tathA teSAm // 491 // 8 appattieNaM maNomANasieNaM dukkheNaM ti, aprItikenAprItisvabhAvena manaso vikAro mAnasikaM manasi mAnasikaM na bahirupalakSyamANavikAraM yattanmanomAnasikaM tena, kenaivaMvidhena? ityAha, duHkhena, sabhaMDamattovagaraNamAyAya tti svAM svakIyAM bhANDamAtrAM bhAjanarUpaM paricchadam, upakaraNaJca zayyAdi gRhItvetyarthaH, athavA saha bhANDamAtrayA yadupakaraNaM tattathA tadAdAya, samaNubaddhaveri tti, avyavacchinnavairibhAvaH, nirayaparisAmaMtesutti narakaparipArzvataH, coyaTThIe AyAvA asurakumArAvAsesu tti, iha AyAva tti, asurakumAravizeSAH, vizeSatastu nAvagamyata iti // 492 // trayodazazate SaSThaH // 13-6 // |13 zatake uddezaka:6 nArakAdhupa| paataadhikaarH| sUtram 491 prabhuHcaMpAna0 sindhusau0 vItIbhayaudAyanadharmajAgarikAputrAbhIcyapahAya bhagIneyakesirAjyAbhiSeka| udAyanadIkSA mokssaadi| // 1034 // Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1035 // 13 zatake uddezakaH7 bhaassaadhikaarH| sUtram 493 bhASAyA aatmruupscittjiivtvaadijiivaanaaNbhaassaabhaassaabhedaadiprshraa:| ||tryodshshtke sptmoddeshkH|| ya ete'nantaroddezake'rthA uktAste bhASayA'to bhASAyA eva nirUpaNAya saptama ucyate, tasya cedamAdisUtram 1rAyagihejAva evaM va0-AyA bhaMte! bhAsA annA bhAsA?, goyamA! no AyA bhAsA annA bhAsA, 2rUviMbhaMte! bhAsA arUviM bhAsA?, goyamA! rUviM bhAsA no arUviM bhAsA, 3 saccittA bhaMte! bhAsA acittA bhAsA?, goyamA! no sacittA bhAsA acittA bhAsA, 4 jIvA bhaMte! bhAsA ajIvAbhAsA?,goyamA! nojIvA bhAsA ajIvA bhaasaa|5jiivaannN bhaMte! bhAsA ajIvANaMbhAsA?, goyamA! jIvANaMbhAsA no ajIvANaM bhAsA, 6puvviM bhaMte! bhAsA bhAsijjamANI bhAsA bhAsAsamayavI0 bhAsA?, goyamA! no puvviM bhAsAbhAsijamANIbhAsA NobhAsAsamayavItivaMtA bhAsA, 7 puTviMbhaMte! bhAsA bhijatibhAsijamANI bhAsA bhi0 bhAsAsamayavI. bhAsA bhi0?, goyamA! no puvviMbhAsA bhi0 bhAsijjamANI bhAsA bhi0 no bhAsAsamayavI0 bhAsA bhi08 kativihANaM bhaMte! bhAsA pa0?, goyamA! caubvihA bhAsA pa0, taMjahA- saccA mosA saccAmosA asccaamosaa||suutrm 493 // 1 rAyagiha ityAdi, AyA bhaMte! bhAsa tti kAkvA'dhyeyam, AtmA jIvo bhASA jIvasvabhAvA bhASetyarthaH, yato jIvena vyApAryate jIvasya ca bandhamokSArthA bhavati tato jIvadharmatvAjjIva iti vyapadezArhA jJAnavaditi, athAnyAbhASA na jIvasvarUpA zrotrendriyagrAhyatvena mUrttatayA''tmano vilakSaNatvAditi zaGkA'taH praznaH, atrottaram, no AyA bhAsa tti, AtmarUpA nAsau bhavati, pudgalamayatvAdAtmanAca nisRjyamAnatvAttathAvidhaloSTAdivadacetanatvAccAkAzavat, yaccoktam, jIvena vyApAryamANatvAjjIvaH syAjjJAnavattadanaikAntikam, jIvavyApArasya jIvAdatyantaM bhinnasvarUpe'pi dAtrAdau darzanAditi / 2 rUviM bhaMte! bhAsa tti rUpiNI bhadanta! bhASA zrotrasyAnugrahopaghAtakAritvAttathAvidhakarNAbharaNAdivat, athArUpiNI bhASA cakSuSA'nupa 8 // 1035 // Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1036 // 13zatake uddazaka:7 bhaassaadhikaarH| sUtram 493 bhASAyA aatmruupscittjiivtvaadijiivaanaaNbhaassaabhaassaabhedaadiprshnaa:| labhyatvAddharmAstikAyAdivaditi zaGkA'taH praznaH, uttaraM tu rUpiNI bhASA, yacca cakSuragrAhyatvamarUpitvasAdhanAyoktaM tadanaikAntikam, paramANuvAyupizAcAdInAM rUpavatAmapi ckssurgraahytvenaabhimttvaaditi| 3 anAtmarUpA'pi sacittAsau bhaviSyati jIvaccharIravaditi pRcchannAha sacitte tyAdi, uttaraM tu no sacittA jIvanisRSTapudgalasaMhatirUpatvAttathAvidhaleSThuvat, 4 tathA jIvA bhaMte! ityAdi, jIvatIti jIvA prANadhAraNasvarUpA bhASA, utaitadvilakSaNeti praznaH, atrottaraM no jIvA, ucchAsAdiprANAnAMtasyA abhaavaaditi| 5 iha kaizcidabhyupagamyate'pauruSeyI vedabhASA, tanmataM manasyAdhAyAha jIvANa mityAdi, uttaraM tu jIvAnAM bhASA, varNAnAM tAlvAdivyApArajanyatvAttAlvAdivyApArasya ca jIvAzritatvAt, yadyapi cAjIvebhyaH zabda utpadyate tathA'pi nAsau bhASA, bhASAparyAptijanyasyaiva zabdasya bhASAtvenAbhimatatvAditi / 6 tathA punvi mityAdi, atrottaram, no pUrva bhASaNAddhASA bhavati mRtpiNDAvasthAyAM ghaTa iva, bhASyamANA nisargAvasthAyAM vartamAnA bhASA ghaTAvasthAyAM ghaTasva-8 rUpamiva, no naiva bhASAsamayavyatikrAntA, bhASAsamayo nisRjyamAnAvasthAto yAvadbhASApariNAmasamayastaM vyatikrAntA yA sA tathA bhASA bhavati, ghaTasamayAtikrAntaghaTavat kapAlAvastha ityrthH| 7 puvviM bhaMte! ityAdi, atrottaram, no naiva pUrva nisargasamayAdbhASAdravyabhedena bhASA bhidyate, bhASyamANA bhASA bhidyate, ayamatrAbhiprAyaH, iha kazcinmandaprayatno vaktA bhavati sa cAbhinnAnyeva zabdadravyANi nisRjati, tAni ca nisRSTAnyasaGkhyeyAtmakatvAt paristhUratvAcca vibhidyante, vibhidyamAnAni ca saGkhaceyAni yojanAni gatvA zabdapariNAmatyAgameva kurvanti, kazcittu mahAprayatno bhavati sa khalvAdAnavisargaprayatnAbhyAM bhittvaiva visRjati, tAni ca sUkSmatvAdbahutvAccAnantaguNavRddhyA varddhamAnAni SaTsu dikSu lokAntamApnuvanti, atra ca yasyAmavasthAyAMzabdapariNAmastasyAM bhASyamANatA'vaseyeti, nobhAsAsamayavIikkate ti parityaktabhASApariNAmetyarthaH, utkRSTaprayatnasya // 1036 // Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 1037 // 13 zatake uddezakaH 7 bhaassaadhikaarH| sUtram 494-495 mana:kAyayorAtmarUpatvAdi pUrvatvAditatprakArAdipraznAH / tadAnIM nivRtttvaaditibhaavH|| 493 // anantaraM bhASA nirUpitA, sA ca prAyo manaH pUrvikA bhavatIti manonirUpaNAyAha 9AyA bhaMte! maNe annemaNe?, goyamA! no AyA maNe annemaNe jahA bhAsA tahAmaNevi jAva no ajIvANaM maNe, 10 puvviM bhaMte! maNe maNijamANe maNe? evaM jaheva bhASA, 11 puvviM bhaMte! maNe bhijati maNijjamANe maNe bhi0 maNasamayavItikaMte maNe bhi.?, evaM jaheva bhAsA / 12 kativihe NaM bhaMte ! maNe pa0?, goyamA! cauvvihe maNe pa0, taMjahA-sacce jAva asaccAmose ||suutrm 494 // 13 AyA bhaMte! kAye anne kAye?, goyamA! AyAvi kAye annevi kAye, 14 rUviM bhaMte! kAye arUvi(vi)kAye?, pucchA, goyamA! rUvipi kAye arUvipi kAe, evaM ekvekke pucchA, goyamA! saccittevi kAye accittevi kAe, jIvevi kAe ajivevi kAe, jIvANavi kAe ajIvANavi kAe, 15 puvviM bhaMte! kAye pucchA, goyamA! puvviMpikAe kAyijamANevikAe kAyasamayavItikaMtevi kAye, 16 puvviM bhaMte! kAye bhijati pucchA, goyamA! puviMpikAe bhijAva kAe bhi0||17 kaiviheNaMbhaMte! kAye pa0?, goyamA! sattavihe kAye pannatte, taMjahA-orAle orAliyamIsae veuvvie veuvviyamIsae AhArae AhAragamIsae kammae / sUtram 495 // 9 AyA bhaMte! maNa ityAdi, etatsUtrANi ca bhASAsUtravanneyAni, kevalamiha manodravyasamudayo mananopakArI mana:paryAptinAmakarmodayasampAdyaH, bhedazca teSAM vidalanamAtramiti // 494 // 13 anantaraM mano nirUpitaM tacca kAye satyeva bhavatIti kAyanirUpaNAyAha, AyA bhaMte! kAya ityAdi, AtmA kAyaH kAyena kRtasyAnubhavanAt, na hyanyena kRtamanyo'nubhavatyakRtAgamaprasaGgAt, athAnya AtmanaH kAya: kAyaikadezacchede'pi saMvedanasya sampUrNatvenAbhyupagamAditi praznaH, (granthAgram 13000) uttaraM tvAtmA'pi kAyaH kazcittadavyatirekAt kSIranIra // 1037 // Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1038 // 13 zatake uddezakaH7 bhaassaadhikaarH| sUtram 494-495 mana:kAyayorAtmarUpa tvAdi pUrvatvAditatprakArAdipraznAH / vadagnyayaspiNDavat kAJcanopalavadvA, ata eva kAyasparze satyAtmanaH saMvedanaM bhavati, ata eva ca kAyena kRtamAtmanA bhavAntare vedyate,atyantabhede cAkRtAgamaprasaGga iti, annevi kAye tti, atyantAbhede hi zarIrAMzacchede jIvAMzacchedaprasaGgaH, tathA ca saMvedanAsampUrNatA syAt, tathA zarIrasya dAha Atmano'pi dAhaprasaGgena paralokAbhAvaprasaGga ityataH kathaJcidAtmano'nyo'pi kAya iti, anyaistu kArmaNakAyamAzrityAtmA kAya iti vyAkhyAtam, kArmaNakAyasya saMsAryAtmanazca parasparAvyabhicaritatvenaikasvarUpatvAt, annevi kAe tti, audArikAdikAyApekSayA jIvAdanyaH kAyastadvimocanena tadbhedasiddhiriti, 14 rUvipi kAe tti rUpyapi kAya audArikAdikAyasthUlarUpApekSayA, arUpyapi kAyaH kArmaNakAyasyAtisUkSmarUpitvenArUpitvavivakSaNAt, evaM ekkakke puccha tti pUrvoktaprakAreNaikaikasUtre pRcchA vidheyA, tadyathA, sacitte bhaMte! kAye acitte kAye? ityAdi, atrottaram, sacittevi kAe jIvadasthAyAM caitanyasamanvitatvAt, acittevi kAe mRtAvasthAyAM caitanyasyAbhAvAt, jIvevi kAye tti jIvo'pi vivakSitocchrAsAdiprANayukto'pi bhavati kAya audArikAdizarIramapekSya, ajIvevi kAye tti, ajIvo'pyucchrAsAdirahito'pi bhavati kAyaH kArmaNazarIramapekSya, jIvANavi kAye tti jIvAnAM sambandhI kAyaH zarIraM bhavati, ajIvANavi kAyetti, ajIvAnAmapi sthApanArhadAdInAM kAyaH zarIraM bhavati, zarIrAkAra ityarthaH, 15 puSvipi kAe tti jIvasambandhakAlAtpUrvamapi kAyo bhavati yathA bhaviSyajIvasambandhaM mRtadardurazarIram, kAijamANevi kAe tti jIvena cIyamAno'pi kAyo bhavati yathA jIvaccharIram, kAyasamayavItikkatevi kAe tti kAyasamayo jIvena kAyasya kAyatAkaraNalakSaNastaMvyatikrAnto yaH sa tathA so'pi kAya eva mRtakaDevaravat, 16 pubbiMpikAe bhijjai tti jIvena kAyatayA grahaNasamayA-3 tpUrvamapi kAyo madhughaTAdinyAyena dravyakAyo bhidyate pratikSaNaM pudgalacayApacayabhAvAt, kAijjamANevi kAe bhijjai tti jIvana Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1039 // tvAdi kAyIkriyamANo'pikAyo bhidyate, sikatAkaNakalApamuSTigrahaNavat pudgalAnAmanukSaNaM parizATanabhAvAt, kAyasamayavItikkate |13 zatake 'vikAye bhijjai tti kAyasamayavyatikrAntasya ca kAyatA bhUtabhAvatayA ghRtakumbhAdinyAyena, bhedazca pudgalAnAMtatsvabhAvatayeti, uddezakaH7 bhaassaadhikaarH| cUrNikAreNa punaH kAyasUtrANi kAyazabdasya kevalazarIrArthatyAgena cayamAtravAcakatvamaGgIkRtya vyAkhyAtAni, yadAha, kAyasaddo sUtram savvabhAvasAmannasarIravAI kAyazabdaH sarvabhAvAnAMsAmAnyaM yaccharIraMcayamAnaMtadvAcaka ityarthaH, evaMca, AyAvikAe sesadavvANivi 494-495 mana:kAyayokAye tti, idamuktaM bhavati, AtmA'pi kAyaH pradezasaJcaya ityarthaH tadanyo'pyarthaH kAyapradezasaJcayarUpatvAditi, rUpI kaayH| rAtmarUpapudgalaskandhApekSayA, arUpI kAyo jIvadharmAstikAyAdyapekSayA, sacittaH kAyo jIvaccharIrApekSayA, acittaH kAyo'cetana pUrvatvAdisaJcayApekSayA, jIvaH kAya ucchrAsAdiyuktAvayavasaJcayarUpaH, ajIvaH kAyaH tadvilakSaNaH, jIvAnAM kAyo jIvarAziH, tatprakArAdi praznAH / ajIvAnAM kAyaH paramANvAdirAziriti, evaM shessaannypi|| 17 atha kAyasyaiva bhedAnAha kaivihe Na mityAdi, ayaM cala saptavidho'pi prAga vistareNa vyAkhyAta iha tu sthAnAzUnyArthaM lezato vyAkhyAyate, tatra caurAlie tti, audArikazarIrameva pudgalaskandharUpatvAdupacIyamAnatvAtkAya audArikakAyaH, ayaM ca paryAptakasyaiveti, orAliyamIsae tti, audArikazcAsau mizrazca kArmaNenetyaudArikamizraH, ayaMcAparyAptakasya, veubviya tti vaikriyaH paryAptakasya devAdeH, veubviyamIsaetti vaikriyacAsau mizrazca kArmaNeneti vaikriyamizraH,ayaM cApratipUrNavaikriyazarIrasya devAdeH, AhArae tti, AhArakaH, AhArakazarIranirvRttI, AhAragamIsae tti, AhAraka parityAgenaudArikagrahaNAyodyatasyAhArakamizro bhavati, mizratA punaraudArikeNeti, kammae tti vigrahagatau kevalisamuddhAte vA kArmaNaH syAditi // 495 // anantaraM kAya uktastattyAge ca maraNaM bhavatIti tadAha Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 1040 // 18 kativihe gaMbhaMte! maraNe pannatte?, goyamA! paMcavihe maraNe pa0, taMjahA- AvIciyamaraNe ohimaraNe AditiyamaraNe bAlamaraNe pNddiymrnne|19 AvIciyama0 NaM bhaMte! kativihe pa0?,goyamA! paMcavihe pa0,taMjahA- davvAvIciyama07khettAvIciyama07 kaalaaviiciym00bhvaaviiciym07bhaavaaviiciym07|20 davvAvIciyama0 NaMbhaMte! kativihe pa0?,goyamA! cauvihe pa0, taMjahA-neraiyadavvAvIciyama tirikkhajoNiyadavvAvIciyama0 maNussadavvAvIciyama0 devadavvAvIciyama0, sekeNatuNaM bhaMte! evaM vu0 neraiyadavvAvIciyama0 2?, goyamA! jaNNaM neraie davve vaTTamANA jAI davvAiM neraiyAuyattAe gahiyAI baddhAiM puTThAI kaDAI paTTaviyAI niviTThAI abhiniviTThAI abhisamannAgayAiMbhavaMti tAiMdavvAIAvIcI aNusamayaM niraMtaraM maraMti ttikaTThase teNaTeNaMgoyamA! evaM00 neraiyadavvAvIciyama0, evaM jAva devdvvaaviiciym0|21khettaaviiciymnnNbhNte! ka0pa0?, goyamA! cauvihe pa0,taMjahAneraiyakhettAvIciyama0 jAva deva0, 22 se keNaTeNaM bhaMte! evaM0 neraiyakhettAvIciyama02?, jaNNaM ne neraiyakhette vaTTamANA jAI davvAiM neraiyAuyattAe evaM jaheva davvAvIciyamaraNe taheva khettAvIciyamaraNevi, evaM jAva bhaavaaviiciym0|23 ohimaraNe NaM bhaMte! ka0pa0?,goyamA! paMcavihe pa0, taMjahA-davvohima0 khettohima0 jAva bhAvohima0 / 24 davvohimaraNe NaM bhaMte! ka. pa.?, goyamA! cauvihe pa0, taMjahA- neraiyadavvohima jAva devadavvohima0, 25 sekeNa bhaMte! evaM vu0 neraiyadavvohimaraNe 2?, goyamA! jaNNaM ne neraiyadavve vaTTa jAiMdavvAiM saMpayaM maraMti jaNNaM neraiyA tAiMdavvAiM aNAgae kAle puNovimarissaMti se teNa0 goyamA! jAva davvohima0, evaM tirikkhajoNiya0 maNussa0 devohimaraNevi, evaM eeNaMgameNaM khettohimaraNevikAlohimaraNevibhavohimaraNevi bhaavohimrnnevi| 26 AI(di)tiyamaraNe NaM bhaMte! pucchA, goyamA! paMcavihe pa0, taM0- davvAdiMtiyama0 khettAditiyama0 jAva bhAvAditiyama0, 27 davvAditiyama0 NaM bhaMte! ka0pa0?, go0! cauvvihe pa0 taM0- neraiyadavvAiMtiyama0 jAva devadavvAdiMtiyama0, 13 zatake uddezaka: 7 bhaassaadhikaarH| sUtram 496 AvIcikAvadhyAtyaMtikabAlapaMDitapaJcamaraNabhedaprabheda praznAH / pAdopagamanabhaktapratyA khyAna paMDitamaraNabhedapraznAH / // 1040 // Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1041 // 28 se keNaTeNaM evaM vu. neraiyadavvAditiyamaraNe 2?, go0! jaNNaM ne neraiyadavve vaTTa jAiMdavvAiM saMpayaM maraMti jeNaM ne tAiMdavvAI 13 zatake aNAgae kAle no puNovi marissaMti se teNaTeNaM jAvamaraNe, evaM tirikkha0 maNussa. devAiMtiyamaraNe, evaM khettAiMtiyamaraNevi evaM uddezaka: bhaassaadhikaarH| jAva bhaavaaiNtiymrnnevi|29 bAlamaraNeNaM bhaMte! ka0pa0?, go0! duvAlasavihe paM0 taM0- valayama0 jahA khaMdae (za02 u01) jAva sUtram 496 aaviicikaagddhpddhe||30 paMDiyamaraNe NaM bhaMte! ka. pa0?, goyamA! duvihe pa0, taM0- pAovagamaNe ya bhattapaccakkhANe ya / 31 pAo0 NaM bhaMte! vadhyAtyaMtikaka0 pa0?, goyamA! duvihe pa0, taM0- NIhArime ya anIhArime ya jAva niyamaM apaDikamme / 32 bhattapaccakkhANe NaM bhaMte! ka. pa.?, bAlapaMDita paJcamaraNabhedaevaMtaMceva navaraM niyamaM sapaDikamme / sevaM bhaMte ratti ||suutrm 496 // 13-7 // prabheda prshnaaH| 18 kativiheNaMbhaMte! maraNa ityAdi, AvIiyamaraNe tti, A, samantAdvIcayaH pratisamayamanubhUyamAnAyuSo'parAparAyurdalikodayA- pAdopagamana bhaktapratyAtpUrvapUrvAyurdalikavicyutilakSaNA'vasthA yasmin tadAvIcikam, athavA'vidyamAnA vIcirvicchedo yatra tadavIcikam, khyAna avIcikamevAvIcikaM tacca tanmaraNaM cetyAvIcikamaraNam, ohimaraNe tti, avadhirmaryAdA tatazcAvadhinA maraNamavadhimaraNam, paMDitamaraNa bhedprshnaa:| yAni hinArakAdibhavanibandhanatayA''yuHkarmadalikAnyanubhUya mriyate, yadipunastAnyevAnubhUya mariSyate tadA tadavadhimaraNamucyate, tadravyApekSayA punastadvahaNAvidhiM yAvajjIvasya mRtatvAt, saMbhavati ca gRhItojjhitAnAM karmadalikAnAM punargrahaNaM pariNAma-8 vaicitryAditi, AiMtiyamaraNe tti, atyantaMbhavamAtyantikaM tacca tanmaraNaMceti vAkyam, yAni hi narakAdyAyuSkatayA karmadalikAnyanubhUya mriyate mRtazca na punastAnyanubhUya punarmariSyata ityevaM yanmaraNam, tacca tadvyApekSayA'tyantabhAvitvAdAtyantikamiti, bAlamaraNe tti, aviratamaraNam, paMDiyamaraNe tti sarvaviratamaraNam, 19 tatrAvIcikamaraNaM paJcadhA dravyAdibhedena, 20 dravyAvIcikamaraNaMca caturddhA nArakAdibhedAt, tatra nArakadravyAvIcikamaraNapratipAdanAyAha jaNNa mityAdi, yadyasmAddheto rayikA nArakatve Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1042 // dravye nArakajIvatvena vartamAnA marantIti yogaH, neraiyAuyattAe tti nairayikAyuSkatayA gahiyAI ti sparzanataH, baddhAI ti bandhanataH, puTThAI ti poSitAni pradezaprakSepataH, kaDAI ti viziSTAnubhAgataH, paTThaviyAI ti sthitisampAdanena, niviTThAI ti jIvapradezeSu , abhiniviTThAIti jIvapradezeSvabhivyAptyA niviSTAnyatigADhatAMgatAnItyarthaH, tatazcAbhisamannAgayAI ti, abhisamanvAgatAnyudayAvalikAyAmAgatAni tAni dravyANi, Avii tti, kimuktaM bhavati? aNusamayaM ti, anusamayaM pratikSaNam, etacca katipayasamayasamAzrayaNato'pi syAdata Aha niraMtaraM maraMti tti nirantaramavyavacchedena sakalasamayeSvityarthaH, mriyante vimuJcantItyarthaH, itikaTu tti, itiheto:rayikadravyAvIcikamaraNamucyata iti zeSaH, etasyaiva nigamanArthamAha se teNatuNa mityaadi| 22 evaM jAva bhAvAvIciyamaraNe tti, iha yAvatkaraNAt kAlAvIcikamaraNaM bhavAvIcikamaraNaM ca draSTavyam, tatra caivaM pAThaH kAlAvIiyamaraNe NaM bhaMte! ka. pa0?, goyamA! caubvihe pa0, taMjahA- neraiyakAlAvIimaraNe 4, se keNa0 bhaMte! evaM vu. neraiyakAlA. 2?, go.! jannaM ne0 neraiyakAle vaTTamANe ityAdi, evaM bhavAvIcikamaraNamapyadhyeyam / 25 nairayikadravyAvadhimaraNasUtre jaNNa mityAdi, evaM cehAkSaraghaTanA, nairayikadravye vartamAnA ye nairayikA yAni dravyANi sAmprataM mriyante tyajanti tAni dravyANyanAgatakAle punasta iti gamyam, mariSyante tyakSyantIti yattannairayikadravyAvadhimaraNamucyata iti zeSaH, se teNaTTeNa mityAdi nigamanam // 31 paNDitamaraNasUtreNIhArime aNIhArime tti yatpAdapopagamanamAzrayasyaikadeze vidhIyate tannirhArimam, kaDevarasya nirharaNIyatvAt, yacca girikandarAdau vidhIyate tadanirhArimam, kaDevarasyAnirharaNIyatvAt, niyama appaDikamme tti zarIrapratikarmavarjitameva, caturvidhAhArapratyAkhyAnaniSpannaM cedaM bhavatIti, 32 taM ceva tti karaNAnirhArimamanirjharimaM ceti dRzyam, sapratikarmaiva cedaM bhavatIti // 496 // trayodazazate saptamaH // 13-7 // 13 zatake uddezaka: 7 bhaassaadhikaarH| sUtram 496 AvIcikAvadhyAtyaMtikabAlapaMDitapaJcamaraNabhedaprabheda praznAH / pAdopagamanabhaktapratyAkhyAna paMDitamaraNa bhedaprazrAH / // 1042 // Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1043 // prakRtyAdi praznAH / ||tryodshshtke'ssttmoddeshkH|| 13 zatake annataroddezake maraNamuktaM taccAyuSkarmasthitikSayarUpamiti karmaNAM sthitipratipAdanArtho'STama uddezakastasya cedamAdisUtram uddezaka:8 karmaprakRtyakati NaM bhaMte! kammapagaDIo paNNattAo?, goyamA! aTTha kammapagaDIo pa0 evaM baMdhaTThii- uddeso bhANiyavvo niravaseso jahA dhikaarH| pnnvnnaae|sevN bhaMte !2 // sUtram 497 // 13-8 // sUtram 497 karmabandhasya kati Na mityAdi, evaM baMdhaThiiuddesao tti, evamanena praznottarakrameNa bandhasya karmabandhasya sthitibandhasthitiH karmasthiti- sthitirityarthaH, tadartha uddezako bandhasthityuddezako bhaNitavyaH, sa ca prajJApanAyAstrayo(catura)viMzatitamapadasya dvitIyaH(pa04912), iha ca vAcanAntare saGgrahaNIgAthA'sti, sA ceyam, payaDINaM bheyaThiI baMdhovi ya iMdiyANuvAeNaM / kerisaya jahannaThiI baMdha ukkosiyaM vaavi||1|| asyAzcAyamarthaH, karmaprakRtInAM bhedo vAcyaH, sa caivam, kai NaM bhaMte! kammapayaDIo pa.?, goyamA! aTTha kammapagaDIo pa0, taMjahA- nANAvaraNijja saNAvaraNijja mityAdi, tathA nANAvaraNijje NaM bhaMte! kamme kativihe pa0?, go0! paMcavihe pa0, taMjahA, AbhiNibohiyaNANAvaraNijje suyaNANA0 ityaadi| tathA prakRtInAM sthitirvAcyA, sA caivaM, nANAvaraNijjassaNaM bhaMte! kammassa ke0 kAlaM ThitI pa.?, go.! ja. aMtomu0 u0 tIsaM sAgarovamakoDAkoDIo, ityAdi, tathA bandho jJAnAvaraNIyAdikarmaNAmindriyAnupAtena vAcyaH, ekendriyAdirjIvaH kaH kiyatIM karmasthitiM badhnAti?, iti vAcyamityarthaH, sa caivam, egidiyA NaM bhaMte! jIvA nANAvaraNijjassa ka. kiM baMdhaMti?, go.! ja. sAgarovamassa tinni sattabhAge paliovamassa asaMkhenjeNaM bhAgeNaM UNae u0 te ceva paDipunne baMdhatI tyAdi, tathA kIdRzo jIvo jaghanyAM sthitiM karmaNAmutkRSTAM vA badhnAtIti vAcyaM taccedam, naannaavrnnijjss| laNaM bhaMte! ka. jahannaTThiibaMdhae ke0?,go0! annayare suhamasaMparAe uvasAmae vA khavae vA esa NaM go! NANAvaraNijjassa ka. j.tttthiibNdhe| // 1043 // Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1044 // tavvairitte ajahanna ityaadi||497 // tryodshshte'ssttmH||13-8|| ||tryodshshtke nvmoddeshkH|| anantaroddezake karmasthitiruktA, karmavazAcca vaikriyakaraNazaktirbhavatIti tadvarNanArtho navama uddezakastasya cedamAdisUtram 1rAyagihe jAva evaM va0- se jahAnAmae- kei purise keyAghaDiyaMgahAya gacchejA, evAmeva aNagArevi bhAviyappA keyAghaDiyAkiccahatthagaeNaM appANeNaM uDDe vehAsaM uppAejjA?, goyamA! haMtA uppAejA, 2 aNagAreNaM bhaMte! bhAvi0 kevatiyAI pabhU keyAghaDiyAhatthakiccagayAIrUvAI viuvittae?, goyamA! se jahAnAmae-juvatiM juvANe hattheNaM hatthe evaM jahA taiyasae paMcamuddesae jAva no cevaNaM saMpattIe viuvviMsu vA viuvviMti vA viuvvissaMti vA, 3 se jahAnAmae- kei purise hirannapelaM gahAya gacchejjA evAmeva aNagArevi bhAviyappA hiraNNapelahatthakiccagaeNaM appANeNaM sesaMtaMceva, evaM suvannapelaM evaM rayaNa vaira0 vattha0 AbharaNa0, evaM viyalakiDe suMba0 camma0 kaMbala evaM ayabhAraM taMbabhAraM tauya0 sIsagahirana suvanna vaira0, 4 se jahAnAmae- vaggulI siyA dovi pAe ullaMbiyA 2 uIpAdAahosirA ciTThajjA evAmeva aNagArevi bhAvi0 vaggulIkiccagaeNaM appANeNaM urlDa vehAsaM, evaM jannovaiyavattavvayA bhA0 jAva viuvvissaMti vA, 5se jahAnAmae- jaloyA siyA udagaMsi kAyaM ubvihiyA 2 gacchejjA evAmeva sesaM jahA vaggulIe, 6se jahANAmae- bIyaMbIyagasauNe siyA dovi pAe samaturaMgemANe 2 ga0 evAmeva sesaM jahA taMceva, 7 se jahANAmaepakkhivirAlie siyA rukkhAo rukkhaM DevemANe ga0 evAmeva aNagAre sesaMtaMceva, 8 se jahAnAmae-jIvaMjIvagasauNe siyA dovi pAe samaturaMgemANe 2 ga0 evAmeva aNagAre sesaM taM ceva, 9 se jahANAmae-haMse siyA tIrAo tIraM abhiramamANe 2 ga0 evAmeva 13 zatake uddezakaH 9 angaarvai0lbdhydhikaarH| sUtram 498 | bhAvitAtmAnagArasya vaikriyarUpasAmarthya ghaTIkAgRhItvAvalgulIjalaukAvatpuSkariNyAdi| AkArakRtvA ''kAze | gamanAdi|praznAH / // 1044 / / Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1045 // lbdhydhikaarH| sUtram 498 bhAvitAtmAnagArasya aNagAre haMsakiccagaeNaM appANeNaM taM ceva, 10 se jahAnAmae samuddavAyasae siyA vIIo vIiMDevemANe ga0 evAmeva taheva, 11 se |13 zatake jahAnAmae-kei purise cakkaM gahAya ga0 evAmeva aNagArevi bhAvi0 cakkahatthakiccagaeNaM appANeNaM sesaM jahA keyAghaDiyAe (sU0 uddezakaH 9 anagAravai01),evaM chattaM, evaM cAmaraM, 12 se jahAnAmae-kei purise rayaNaMgahAya ga evaM ceva, evaM varaMveruliyaMjAva riTuM, evaM uppalahatthagaM evaM paumahatthagaM evaM kumudahatthagaM evaM jAva se jahAnAmae- kei purise sahassapattagaM gahAya ga0 evaM ceva, 13 se jahAnAmae- kei purise bhisaM avaddAliya 2 ga0 evAmeva aNagArevi bhisakiccagaeNaM appANeNaM taMceva, 14 se jahAnAmae-muNAliyA siyA udagaMsi kArya ummajjiya ra ciTThijjA evAmeva sesaMjahA vaggulIe, 15 se jahAnAmae-vaNasaMDe siyA kiNhe kiNhobhAse jAva nikuruMbabhUe pAsAdIe vaikriyarUpa4 evAmeva aNagArevi bhAviyappA vaNasaMDakiccagaeNaM appANeNaM ur3e vehAsaM uppAejA sesaMtaMceva, 16 se jahAnAmae- pukkharaNI sAmarthya ghaTI kAgRhItvAsiyA caukkoNAsamatarA aNupuvva sujAya jAva0sahunnaiyamahurasaraNAdiyA pAsAdIyA 4evAmeva aNagArevi bhAvi0 pokkharaNIkicca valgulIjalIgaeNaM appANeNaM urlDa vehAsaM uppaejjA?, haMtA uppaejjA, 17 aNagAreNaMbhaMte! bhAvi0 kevatiyAiM pabhUpokkharaNIkiccagayAIrUvAI kAvatpuSka riNyAdiviu.?, sesaMtaM ceva jAva viuvvissaMti vA / 18 se bhaMte! kiM mAyI viuvvati amAyI viu0?, goyamA! mAyI viu0 no amAyI AkArakRtvAviu0, mAyI NaM tassa ThANassa aNAloiya0 evaM jahA taiyasae cautthuddesae jAva atthi tassa aaraahnnaa| sevaM bhaMte! 2 jAva viharaitti gmnaadi||suutrm 498 / / 13-9 // praznAH / 1 rAyagiha ityAdi, keyAghaDiyaM ti rajuprAntabaddhaghaTikAm, keyAghaDiyAkiccahatthagaeNaM ti keyAghaTikAlakSaNaM yatkRtyaM kArya // 1045 // taddhaste gataM yasya sa tathA tenAtmanA, vehAsaM ti vibhaktipariNAmAdvihAyasyAkAze, 2 keyAghaDiyAkiccahatthagayAiM tila keyAghaTikAlakSaNaM kRtyaM haste gataM yeSAMtAni tathA, 3 hirannapeDaM ti hiraNyasya maJjUSAm, viyalakilaM ti vidalAnAM vaMzArddhAnAM ''kAza Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1046 // unagArasya yaH kaTaH sa tathA tam, suMbakiDDu ti vIraNakaTam, cammakiDDe ti carmavyUtaM khaTTAdikam, kaMbalakiDDe ti, UrNAmayaM kambalaMDa 13 zatake jInAdi, 4 vaggulI ti carmapakSaH pakSivizeSaH, vagulikiccagaeNaM ti vaggulIlakSaNaM kRtyaM kAryaM gataM prAptaM yena sa tathA tadrUpatA uddezaka:9 anagAravai0gata ityarthaH, evaM jannovaiyavattavvayA bhANiyavve tyanenedaM sUcitam, haMtA uppaejjA, aNagAre NaM bhaMte! bhAviyappA kevaiyAI pabhU labdhyavagulirUvAI viuvvittae?, goyamA ! se jahAnAmae juvatiM juvANe hattheNaM hatthe giNhejje tyAdi, 5 jaloya tti jalaukA jljo| dhikaarH| sUtram 498 dvIndriyajIvavizeSaH, uvvihiya tti, udbrahya 2 utprerya 2 ityarthaH, 6 bIyaMbIyagasauNe tti bIjaMbIjakAbhidhAnaH zakuniH syAt, bhAvitAtmAdovi pAe tti dvAvapi pAdau samaturaMgemANe tti samau tulyau turaGgasyAzvasya samotkSepaNaM kurvan samaturaMgayamANaH samakamutpATayani vaikriyarUpatyarthaH, pakkhivirAlae tti jIvavizeSaH, DevemANe tti, atikrAmannityarthaH, 10 vIIo vIiM ti kallolAt kallolam, 12 sAmarthya ghaTIverUliyaM, iha yAvatkaraNAdidaMdRzyam, lohiyakkhaM masAragallaM haMsagabbhaM pulagaMsogaMdhiyaM joIrasaM aMkaM aMjaNaMrayaNaM jAyarUvaM aMjaNapulagaM kAgRhItvAphalihaM ti, kumudahatthaga mityatra tvevaM yAvatkaraNAdidaM dRzyam, naliNahatthagaM subhaga. sogaMdhiya. puMDarIya0 mahApuMDarIya sayavatta valgulIjalau kAvatpuSkati, 13 bisaM ti bisaM mRNAlam, avadAyaliya tti, avadArya dArayitvA, 14 muNAliya tti nalinI kAyam, ummajjiya tti riNyAdikAyamunmajjya, unmagnaM kRtvA, 15 kiNhe kiNhobhAse tti kRSNaH kRSNavarNo'JjanavatsvarUpeNa kRSNa evAvabhAsate draSTraNAM AkArakRtvA s'kAze pratibhAtIti kRSNAvabhAsaH, iha yAvatkaraNAdidaM dRzyam, nIle nIlobhAse harie hario0 sIe sI0 niddhe ni tivve ti. kiNhe gamanAdikiNhacchAe nIle nIla* harie hariya. sIe sIya. tivve tivva0 ghaNakaDiyakaDicchAe ramme mahAmehaniuraMbabhUe tti tatra ca nIle nIlobhAse tti pradezAntare harie hariobhAse tti pradezAntara eva nIlazca mayUragalavat, haritastu zukapicchavat, haritAlAbha iti ca // 1046 // vRddhAH, sIe sIobhAse tti zItaH sparzApekSayA vallyAdyAkrAntatvAditi ca vRddhAH, niddhe niddhobhAse tti snigdho rUkSatvavarjitaH, tivve tivvobhAse tti tIvro varNAdiguNaprakarSavAn, kiNhe kiNhacchAe tti, iha kRSNazabdaH kRSNacchAya ityasya vizeSaNamiti praznAH / Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 zatake uddezaka:10 zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 1047 // samuddhAtA dhikaarH| sUtram 499 chAdyasthikasamuddhAtabhedapraznAH / na punaruktatA, tathAhi, kRSNaH san kRSNacchAyaH, chAyA cAdityAvaraNajanyo vastuvizeSaH, evamuttarapadeSvapi, ghaNakaDiya kaDicchAe tti, anyo'nyaM zAkhAnupravezAdbahalaM nirantaracchAya ityarthaH, aNupuvvasujAye tyatra yAvatkaraNAdevaM dRzyam, aNupuvvasujAya-vappagaMbhIra-sIyala-jalA, anupUrveNa sujAtA vaprA yatra gambhIraM zItalaM ca jalaM yatra sA tathetyAdi, sardunnaiyamahurasaranAiya tti, idamevaM dRzyam, suya-barahiNa-mayaNa-sAla-koMca-koila-kojaka-bhiMkAraka-koMDalaka-jIvaMjIvaka-naMdImuha-kavila-piMgalakhaga-kAraMDaga-cakkavAya-kalahaMsa-sArasa-aNegasauNagaNa-mihuNa-viraiya-sadunnaiya-mahurasara-nAiya tti tatra zukAdInAM sArasAntAnAmanekeSAM zakunigaNAnAM mithunarviracitaM zabdonnatikaM ca, unnatazabdakaM madhurasvaraM ca nAditaM lapitaM yasyAM sA tatheti // 498 // trayodazazate navamaH // 13-9 // ||tryodshshtke dazama uddeshkH|| anantaroddezake vaikriyakaraNamuktam, tacca samuddhAte sati chadmasthasya bhavatIti chAdmasthikasamuddhAtAbhidhAnArtho dazama uddezakastasya cedamAdisUtram kati NaM bhaMte! chAumatthiyasamugghAyA pa0?, goyamA! cha chAumatthiyA samugghAyA pa0, taMjahA- veyaNAsamugghAe evaM chAumatthiyasamugghAyA neyavvA jahA pannavaNAe jAva AhAragasamugghAyetti / sevaM bhaMte! ratti ||suutrm 499 ||13-10||tersmNsyN samattaM / / 13 // kai Na mityAdi, chAumatthiya tti chadmastho'kevalI tatra bhavAzchAdmasthikAH, samugghAye ti hana hiMsAgatyoH, hananaM ghAtaH, sam, ekIbhAve, utprAbalye, tatazcaikIbhAvena prAbalyena ca ghAtaH samuddhAtaH, atha kena sahakIbhAvagamanam?, ucyate, yadA''tmA vedanAdisamuddhAtaMgatastadA vedanAdyanubhavajJAnapariNata eva bhavatIti vedanAdyanubhavajJAnena sahakIbhAvaH, prAbalyena ghAtaH katham?, // 1 047 // Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 1048 // prshraaH| ucyate, yasmAdvedanAdisamuddhAtapariNato bahUn vedanIyAdikarmapradezAn kAlAntarAnubhavanayogyAnudIraNAkaraNenAkRSyodaye |13 zatake prakSipyAnubhUya nirjarayati, AtmapradezaiH saha saMzliSTAn sAtayatItyarthaH, ataH prAbalyena ghAta iti, ayaM ceha SaDvidha iti / uddezaka: 10 samuddhAtAbahuvacanam, tatra veyaNAsamugghAe tti, ekaH, evaM chAumatthie ityAdhatidezaH, jahA pannavaNAe tti, iha SaTtriMzattamapada iti zeSaH, dhikaarH| tecazeSAH paJcaivam, kasAyasamugghAe 2 mAraNaMtiya0 3 veubviya0 4 teyaga05AhAraga06tti, tatra vedanAsamuddhAto'sadvedyakazriyaH, sUtram 499 chAdyasthikakaSAyasamuddhAtaH kaSAyAkhyacAritramohanIyakazriyaH, mAraNAntikasamuddhAto'ntarmuhUrttazeSAyuSkakarmAzrayaH, vaikurvikataijasA samuddhAtabhedaBhArakasamuddhAtAH zarIranAmakarmAzrayAH, tatra vedanAsamuddhAtasamuddhata AtmA vedanIyakarmapudgalazAtaM karoti, kaSAyasamuddhAta-8 samuddhataH kaSAyapudgalazAtam, mAraNAntikasamuddhAtasamuddhata AyuSkakarmapudgalazAtam, vaikurvikasamuddhAtasamuddhatastujIvapradezAn zarIrAdahiniSkAzya zarIraviSkambhabAhalyamAtramAyAmatazca saGkAyeyAni yojanAni daNDaM nisRjati nisRjya ca yathAsthUlAn vaikriyazarIranAmakarmapudgalAn prAgbaddhAn sAtayati sUkSmAMzcAdatte, yathoktaM veubviyasamugghAeNaM samohaNai rattA saMkhejjAI joyaNAI daMDaM nisirai rattA ahAbAyare po0 parisADei rattA ahAsuhume po0 Aiyai tti / evaM taijasAhArakasamudghAtAvapi vyaakhyeyaaviti|| 499 // trayodazazate dazamaH ||13-10||smaaptN ca trayodazaM zatam // 13 // trayodazasyAsya zatasya vRttiH, kRtA mayA pUjyapadaprasAdAt / na hyandhakAre vihitodyamo'pi, dIpaM vinA pazyati vastujAtam // 1 // // iti zrImaccandrakulanabhonabhomaNizrImadabhayadevAcAryavaryavihitavivaraNayutaM zrImadbhagavatIvRttau // 1048 // trayodazamazatakaM samAptam / / Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 1049 // ||ath cturdshNshtkm|| ||cturdshshtke prthmoddeshkH|| vyAkhyAtaM vicitrArtha trayodazaM zatam, atha vicitrArthameva kramAyAtaM caturdazamArabhyate, tatra ca dazoddezakAstatsaGgrahagAthA ceyam 1cara 1 ummAda 2 sarIre 3 poggala 4 agaNI 5 tahA kimAhAre 6 / saMsiTTha 7 maMtare khalu 8 aNagAre 9 kevalI ceva 10 // 1 // 2 rAyagihe jAva evaM va0- aNagAreNaM bhaMte ! bhAviyappA caramaM devAvAsaMvItikaMte paramaM devAvAsamasaMpatte ettha NaM aMtarA kAlaM karejjA tassa NaM bhaMte! kahiMgatI kahiM uvavAe pa0?, goyamA! je se tattha pariyassaotallesA devAvAsA tahiM tassa uva0pa0, se ya tattha gae virAhejA kammalessAmeva paDimaDai, seya tattha gae no virAhejA eyAmeva lessaM uvasaMpajjittANaM vi0||3 aNagAreNaMbhaMte! bhAviyappA caramaM asurakumArAvAsaM vIti paramaasurakumArA0 evaM ceva, evaM jAva thaNiyakumArAvAsaMjoisiyAvAsaM evaM vemANiyAvAsaM jAva viharai / / sUtram 500 // 4 neraiyANaM bhaMte! kahaM sIhA gatI kahaM sIhe gativisae pa0?, goyamA! se jahAnAmae- kei purise taruNe balavaM jugavaM jAva niuNasippovagae AuTTiyaM bAhaM pasArejjA pasAriyaM vA bAhaM AuMTejA vikkhiNNaM vA muDhei sAharejA sAhariyaM vA muhi~ vikkhirajjA unnimisiyaM vA acchiM nimmisejjA nimmisiyaM vA acchiM ummisejA, bhave eyArUve?, No tiNaDhe samaDhe, neraiyA NaM egasamaeNa vA dusamaeNavA tisamaeNavA viggaheNaM uvavakhaMti, neraiyANaMgoyamA! tahAsIhA gatI tahAsIhegativisaepa0 evaMjAvavemANiyANaM, navaraM egidiyANaMcausamaie viggahe bhANiyavve / sesaMtaMceva ||suutrm 501 // 14 zatake uddezakaH1 crmshbdoplkssitaadhikaarH| sUtram 500 caramadevavAsavyatikrAntaparamadevavAsAprAptAdhyavasAyabhAvitAtmA'nagArasyagatyutpAdapraznAH / sUtram 501 narakazIghragati prshndRssttaantaadi| // 1049 // Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1050 // 1 cara ummAda sarIra ityAdi, tatra cara tti sUcAmAtratvAdasya caramazabdopalakSito'pi caramaH prathama uddezakaH0, ummAya tti 14 zatake unmAdArthAbhidhAyakatvAdunmAdo dvitIyaH, sarIre tti zarIrazabdopalakSitatvAccharIrastRtIyaH0, puggala tti pudgalArthAbhidhAyaka uddezakaH1 caramazabdotvAtpudgalazcaturthaH0, agaNI tti, agnizabdopalakSitatvAdagniH paJcamaH, kimAhAre tti kimAhArA ityevaMvidhapraznopalakSitatvA- palakSitAkimAhAraH SaSTha:0, saMsiTTha tti cirasaMsiTTho'si goyama tti, ityatra pade yaH saMzliSTazabdastadupalakSitatvAt saMzliSToddezakaH dhikaarH| sUtram 500 saptamaH0, aMtare tti pRthivInAmantarAbhidhAyakatvAdantarodezako'STama:0, aNagAre tti, aNagAreti pUrvapadatvAdanagAroddezako |caramadevavAsa | vyatikrAntanavamaHO, kevali tti kevalIti prathamapadatvAtkevalI dazamoddezaka O iti // | paramadevavAB tatra prathamoddezake kiJcillikhyate, caramaM devAvAsaM vItikkate paramaM devAvAsaM asaMpattetti, caramamarvAgbhAgavarttinaM sthityAdibhiH, sAprAptAdhyava sAyabhAvitAdevAvAsaMsaudharmAdidevalokam, vyatikrAnto laGgitastadupapAtahetubhUtalezyApariNAmApekSayA, paramaM parabhAgavarttinaM sthityAdibhirevala tmA'nagAradevAvAsaM sanatkumArAdidevalokamasamprAptaH tadupapAtahetubhUtalezyApariNAmApekSayaiva, idamuktaM bhavati, prazasteSvadhyavasAya- | syagatyutpAda | praznAH / sthAneSUttarottareSu vartamAna ArAdbhAgasthitasaudharmAdigatadevasthityAdibandhayogyatAmatikrAntaH parabhAgavarttisanatkumArAdigatadeva | sUtram 501 sthityAdibandhayogyatAMcAprAptaH, ettha NaM aMtara tti, ihAvasare kAlaM karejjatti mriyate yastasya kvotpAdaH? iti praznaH, uttaraMtu jela gati praznase tattha tti, atha ye tatreti, tayoH caramadevAvAsaparamadevAvAsayoH, paripArzvataH samIpe saudharmAderAsannAH sanatkumArAdervA'' dRssttaantaadi| sannAstayormadhyabhAga IzAnAdAvityarthaH, tallesA devAvAsa tti yasyAM lezyAyAM vartamAnaH sAdhurmRtaH sA lezyA yeSu te tallezyA , // vattamAnaH sAdhumRtaH sAlazyAvata tllshyaa||1050|| devAvAsAH, tahiM ti teSu devAvAseSu tasyAnagArasya gatirbhavatIti, yata ucyate jallese marai jIve tallese ceva uvavajjaitti se yatti sa punaranagArastatra madhyamabhAgavartini devAvAse gataH, virAhijjatti yena lezyApariNAmena tatrotpannastaM pariNAmaM yadi virAdhayettadAna narakazIghra Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1051 // sAprAptAdhyava kammalessAmeva tti karmaNaH sakAzAdyA lezyA jIvapariNatiH sA karmalezyA bhAvalezyetyarthaH, tAmeva pratipatati tasyA ev| |14 zatake pratipatatyazubhataratAM yAti na tu dravyalezyAyAH pratipatati, sA hi prAktanyevAste, dravyato'vasthitalezyatvAddevAnAmiti / uddezakaH1 caramazabdopakSAntaramAha, se ya tatthe tyAdi,so'nagAraH tatra madhyamadevAvAse gataH san yadi na virAdhayettaM pariNAmaM tadA tAmeva ca lezyAM palakSitAyayotpannaH, upasampadyA zritya, viharatyA sta iti // 3 idaM sAmAnyaM devAvAsasamAzrityoktam, atha vizeSitaM tamevAzrityAha, dhikaarH| sUtram 500 aNagAre Na mityAdi, nanu yo bhAvitAtmA'nagAraH sa kathamasurakumAreSUtpatsyate virAdhita saMyamAnAM tatrotpAdAditi, ucyate, caramadevavAsa vyatikrAntapUrvakAlApekSayA bhAvitAtmatvam, antakAle ca saMyamavirAdhanAsaddhAvAdasurakumArAditayopapAta iti na doSaH, bAlatapasvI paramadevavAvA'yaM bhAvitAtmA draSTavya iti // 500 // sAyabhAvitA4 anantaraM devagatirukteti gatyadhikArAnnArakagatimAzrityAha, neraiyANa mityAdi, kahaM sIhA gai tti kathaM kena prakAreNa tmA'nagArakIdRzItyarthaH zIghrA gatiH,nArakANAmutpadyamAnAnAM zIghrA gatirbhavatIti pratItam, yAdRzena ca zIghratvena zIghrA'sAviti ca syagatyutpAda praznAH / na pratItamityataH praznaH kRtaH, kahaM sIhe gaivisae tti kathamiti kIdRzaH, sIhe tti zIghragatihetutvAcchIghro gativiSayo gati sUtram 501 gocarastaddhetutvAtkAla ityarthaH, kIdRzI zIghrA gatiH? kIdRzazca tatkAlaH? iti tAtparyam, taruNe tti pravarddhamAnavayAH, saca narakazIghra gati praznadurbalo'pi syAdata Aha balavaM ti zArIraprANavAn, balaM ca kAlavizeSAdviziSTaM bhavatItyata Aha jugavaM ti yugaMsuSamaduSSamAdiH dRssttaantaadi| kAlavizeSastat prazastaM viziSTabalahetubhUtaM yasyAstyasau yugavAn, O yAvatkaraNAdidaM dRzyaM juvANe vayaH prAptaH, appAyaMke, // 1051 // alpazabdasyAbhAvArthatvAdanAtaGko nIrogaH, thiraggahatthe sthirAgrahastaH sulekhakavat, daDha-pANipAya-pAsa-piTuMtaro-ru-pariNae dRDhaM pANipAdaM yasya pArkI pRSThyantare corU ca pariNate pariniSThitatAM gate yasya sa tathA, uttamasaMhanana ityarthaH, tala-jamala-2 Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zatake uddezakaH 1 crmshbdoplkssitaadhikaarH| sUtram 501 narakazIghragati praznadRSTAntAdi zrIbhagavatyaGgajuvalamAramA juyala-parighanibha-bAhU talau tAlavRkSau tayoryamalaM samazreNIkaM yadhugalaM dvayaM parighazcArgalA tannibhau tatsadRzau dIrghasaralazrIabhaya pInatvAdinA bAhU yasya satathA, cammeTTha-duhaNa-muTThiya-samAhaya-niciya-gAyakAe carmeSTayA drughaNena muSTikena ca samAhatAnyabhyAsavRttiyutam bhAga-2 pravRttasya nicitAni gAtrANi yatra sa tathAvidhaH kAyo yasya sa tathA, carmeSTAdayazca loka pratItAH, orasa-bala-samannAgae // 1052 // AntarabalayuktaH laMghaNa-pavaNa-jaiNa-vAyAma-samatthe javinazabdaH zIghravacanaH, chee prayogajJaH, dakkhe zIghrakArI, pattaTTe'dhikRtakarmaNi niSThAM gataH kusala AlocitakArI, mehAvI sakRtazrutadRSTakarmajJaH, niuNa upAyArambhakaH, evaMvidhasya bla hi puruSasya zIghraMgatyAdikaM bhavatItyato bahuvizeSaNopAdAnamiti, AuMTiyaM ti saGkocitam, vikkhinnaM ti vikIrNAM prasAritAm, sAhareja tti sAharet saGkocayet, vikkhirejjatti vikiret prasArayet, ummisiyaMti, unmiSitamunmIlitam, nimiseja tti nimIlayet, bhaveyArUve tti kAkvA'dhyeyam, kAkupAThe cAyamarthaH syAt, yadutaivaM manyase tvaM gautama! bhavettadrUpaM bhavetsa svabhAvaH zIghratAyAM narakagatestadviSayasya ca yaduktaM vizeSaNapuruSabAhuprasAraNAderiti, evaM gautamamatamAzaGkaya bhagavAnAha, nAyamarthaH samarthaH, atha kasmAdevamityAha, neraiyANa mityAdi, ayamabhiprAyaH, nArakANAM gatirekadvitrisamayA bAhuprasAraNAdikA cAsaGghayeyasamayeti kathaM tAdRzI gatirbhavati nArakANAmiti, tatra ca egasamaeNa va tti, ekena samayenopapadyanta iti yogaH, te ca RjugatAveva, vAzabdo vikalpe, iha ca vigrahazabdo na sambandhitaH, tasyaikasAmAyikasyAbhAvAt, dusamaeNa va tti dvau samayau yatra sa dvisamayastena vigraheNeti yogaH, evaM trisamayena vA vigraheNa vakreNa, tatra dvisamayo vigraha evam, yadA bharatasya pUrvasyA dizo narake pazcimAyAmutpadyate tadaikena samayenAdho yAti dvitIyena tu tiryagutpattisthAnamiti, trisamayavigrahastvevam, yadA bharatasya pUrvadakSiNAyA dizo nArake'parottarAyAM dizigatvotpadyate tadaikena samayenAdhaH samazreNyA yAti dvitIyena ca tiryak pazcimAyAM maapsaa||1052|| Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1053 // tyadigvyavasthitamutpAdahastAdadholoke vidizozisthAnaM yAtIti, tRtIyena tu tiryageva vAyavyAM dizi, utpattisthAnamiti, tadanena gatikAla uktaH, etadabhidhAnAccazIghrA gatiryAdRzI taduktamiti, atha nigamayannAha, neraiyANa mityAdi, tahA sIhA gai tti yathotkRSTataH samayatraye bhavati, tahA sIhe gaivisae tti tathaiva, egidiyANaM causAmaie viggahe tti, utkarSatazcatuHsamaya ekendriyANAM vigrahaH, vakragatirbhavati, katham?, ucyate, trasanADyA bahistAdadholoke vidizo dizaM yAtyekena, jIvAnAmanuzreNigamanAt, dvitIyena tu lokamadhye pravizati tRtIyenorddhaM yAti caturthena tu trasanADIto nirgatya digvyavasthitamutpAdasthAnaM prApnotIti, etacca bAhulyamaGgIkRtyocyate, anyathA paJcasamayo'pi vigraho bhavedekendriyANAm, tathAhi, trasanADyA bahistAdadholoke vidizo dizaM yAtyekena dvitIyena lokamadhye tRtIyenoddhuloke caturthena tatastiryak pUrvAdidizo nirgacchati tataH paJcamena vidigvyavasthitamutpattisthAnaM yAtIti, uktaJca vidisAu disiM paDhame bIe pai sarai nADimajjhami / uhaM taie turie u nIi vidisaM tu pNcme||1|| (vidizo dizaM prati sarati prathame dvitIye nADImadhyaM tRtIya UrdhvaM turye nirgacchati paMcame tu vidishN||1||) iti, sesaMtaM ceva tti puDhavikkAiyANaM bhaMte! kahaM sIhA gaI? ityAdi sarvaM yathA nArakANAM tathA vAcyamityarthaH / 501 // anantaraM gatimAzritya nArakAdidaNDaka uktaH, athAnantarotpannatvAdi pratItyAparaM tamevAha 5 neraiyA NaM bhaMte! kiM aNaMtarovavannagA paraMparovavannagA aNaMtaraparaMparaaNuvavannagA?, goyamA! nera0 aNaMtaro vi paraMparo vi aNaMtaraparaMparaaNu vi, sekeNa evaM vu0 jAva aNaMtaraparaMparaaNuvavannagAvi?, goyamA! jeNaMne paDhamasamayo0 teNaM ne0 aNaMtaro0, jeNaM ne apaDhamasamayo0 te NaM neraiyA paraMparova0, jeNaM nera0 viggahagaisamAvannagA te NaM ne0 aNaMtaraparaMparaaNu0, se teNaTeNaM jAva aNu vi, evaM niraMtaraM jAva vemaa0?|6 aNaMtarova0 NaM bhaMte! ne0 kiM neraiyAuyaM pakareMti tirikkha0 maNussa0 devAuyaM pakareMti?, 14 zatake uddezakaH1 crmshbdoplkssitaa|dhikaarH| sUtram 502 nArakAnantaraparamparAnantaraparamparotpannanirgamakatvaMteSAmAyubaMndhAdipraznAH / evaM khedoppnnktvaadi| // 1053 // Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1054 // goyamA! no neraiyAuyaMpakareMti jAva no devAuyaMpakareMti / 7 paraMparova0 NabhaMte! ne0 kiM neraiyAuyaM pa0 jAva devAuyaM pa0?, goyamA! no neraiyAuyaM pa0 tirikkhajoNiyAuyaMpipa0 maNussAuyaMpi pakareMti no devAuyaM pkreNti| 8 aNaMtaraparaMparaaNuva0 NaM bhaMte! nera0 kiM neraiyAuyaM pa0 pucchA no neraiyAuyaMpakareMti jAva no devAuyaM pa0, evaM jAva vemANiyA, navaraMpaMciMdiyatirikkhajoNiyA maNussA ya paraMparova0 cattArivi AuyAI pa0, sesaM taM ceva 2||9nennN bhaMte ! kiM aNaMtaraniggayA paraMparaniggayA anaMtaraparaMparaaniggayA?, goyamA! neNaM aNaMtarani vijAva aNaMtaraparaMparani0vi, sekeNaTeNaMjAva aNiggayAvi?,goyamA! jeNaM ne0 paDhamasamayaniggayAte NaM ne0 aNaMtarani0 jeNaM ne apaDhamasamayani0 te NaM ne paraMparani0 jeNaM ne viggahagatisamAvannagA te NaM ne aNaMtaraparaMparaaNi0,se teNaTeNaM goyamA! jAva aNi vi, evaM jAva vemANiyA 3 // 10 aNaMtarani0 NaM bhaMte! ne0 kiM neraiyAuyaMpakareMti jAva devAuyaM pa0?, goyamA! no neraiyAuyaM pa0 jAva no devAuyaMpa0 / 11 paraMparani0 NaM bhaMte! ne0 kiM neraiyAuyaM0 pucchA, goyamA! neraiyAuyaMpipa0 jAva devAuyaMpi pa0 / 12 aNaMtaraparaMparaaNi NaM bhaMte! ne0 pucchA, goyamA! no neraiyAuM pa0 jAva devAuyaMpi pa0, evaM niravasesaM jAva vemANiyA 4 // 13 neNaM bhaMte! kiM aNaMtaraMkhedovavannagA paraMparakhedovavannaga(gA) aNaMtaraparaMparakhedANuvavannagA?,goyamA! neraiyA0 evaM eeNaM abhilAveNaMtaMceva cattAridaMDagA bhANiyavvA / sevaMbhaMte! ratti jAva viharai |suutrm 502||coddsmsyss pddhmo||141|| 5 neraiyA Na mityAdi, aNaMtarovavannaga tti na vidyate'ntaraM samayAdivyavadhAnamupapanna upapAte yeSAM te'nantaropapannakAH, paraMparovavannaga tti paramparA dvitrAdisamayatA, upapanna upapAte yeSAMte paramparopapannakAH, aNaMtaraparaMparaaNuvavannaga tti, anantaramavyadhAna paramparaMca dvivAdisamayarUpamavidyamAnamutpannamutpAdo yeSAMte tathA, ete ca vigrahagatikAH, vigrahagatau hi dvividhasyApyutpAdasyAvidyamAnatvAditi // 6 athAnantaropapannAdInAzrityAyurbandhamabhidhAtumAha, aNaMtare tyAdi, iha cAnantaropapannAnAmanantara |14 zatake uddezakaH1 caramazabdo| plkssitaa|dhikaarH| sUtram 502 nArakAnantaraparamparAnantaraparamparotpannanirgamakatvaMteSAmAyubandhAdipraznAH / evaM khedoppnnktvaadi| // 1054 // Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1055 // paramparAnupapannAnAMca caturvidhasyApyAyuSaH pratiSedho'dhyetavyaH, tasyAmavasthAyAM tathAvidhAdhyavasAyasthAnAbhAvena sarvajIvAnAmAyuSo bandhAbhAvAt, svAyuSastribhAgAdau cazeSe bandhasadbhAvAt, paramparopapannakAstusvAyuSaH SaNmAse zeSe matAntareNotkarSataH SaNmAse jaghanyatazcAntarmuhUrte zeSe bhavapratyayAttiryagmanuSyAyuSI, eva kurvanti netara iti, 8 evaM jAva vemANiya tti, anenoktAlApakatrayayuktazcatuviMzatidaNDako'dhyetavya iti sUcitam, yazcAtra vizeSastaM darzayitumAha navaraM paMciMdie tyaadi|| athAnantaranirgatatvAdinA'paraM daNDakamAha neraiyA Na mityAdi, tatra nizcitaM sthAnAntaraprAptyA gataM gamanam, nirgatamanantaraM samayAdinA nirvyavadhAnaM nirgataM yeSAM te'nantaranirgatAste ca yeSAM narakAdudvattAnAM sthAnAntaraM prAptAnAM prathamaH samayo varttate, tathA parampareNa samayaparamparayA nirgataM yeSAM te tathA, teca yeSAM narakAdudvRttAnAmutpattisthAnaprAptAnAM vyAdayaH samayAH, anantaraparamparAnirgatAstu ye narakAdudvRttAH santo vigrahagatau varttante na tAvadutpAdakSetramAsAdayanti teSAmanantarabhAvena paramparabhAvena cotpAdakSetrAprAptatvena nizcayenAnirgatatvAditi // 10 athAnantaranirgatAdInAzrityAyurbandhamabhidhAtumAha, aNaMtare tyAdi, iha ca paramparAnirgatA nArakAH sarvANyAyUMSi badhnanti, yataste manuSyAH paJcendriyatiryaJca eva ca bhavanti, te ca sarvAyurbandhakA eveti, evaM sarve'pi paramparanirgatA vaikriyajanmAnaH, audArikajanmAno'pyudvRttAH kecinmanuSyapaJcendriyatiryaJco bhavantyataste'pi sarvAyurbandhakA eveti // 13 anantaraM nirgatA uktAste ca kvacidutpadyamAnAH sukhenotpadyante duHkhena veti duHkhotpannakAnAzrityAha neraiye tyAdi, anaMtarakhedovavannaga tti, anantaraMsamayAdyavyavahitaM khedena duHkhenopapannamutpAdakSetraprAptilakSaNaM yeSAM te'nantarakhedopapannakAH khedapradhAnotpattiprathama-2 samayavartina ityarthaH, paraMparakheovavannaga tti paramparA dvivAdisamayatA khedenopapanne utpAde yeSAM te paramparAkhedopapannakAH, aNaMtaraparaMparakhedANuvavannaga tti, anantaraM paramparaM ca khedena nAstyupapannakaM yeSAM te tathA vigrahagativarttina ityarthaH, te ceva cattAri 14 zatake uddezakaH1 crmshbdoplkssitaadhikaarH| sUtram 502 nArakAnantaraparamparAnantaraparamparotpannanirgamakatvaMteSAmAyubandhAdipraznAH / evaM khedoppnnktvaadi| Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1056 // daMDagA bhANiyavva tti ta eva pUrvoktA utpannadaNDakAdayaH khedazabdavizeSitAzcatvAro daNDakA bhaNitavyAH, tatra ca prathamaHkhedopapannadaNDako dvitIyastadAyuSkadaNDakastRtIyaH khedanirgatadaNDakazcaturthastu tadAyuSkadaNDaka iti // 502 // caturdazazate prathamaH // 14-1 // ||cturdshshtke dvitiiyoddeshkH|| anantaroddezake'nantaropapannanairayikAdivaktavyatoktA, nairayikAdayazcamohavanto bhavanti, mohazconmAda ityunmAdaprarUpaNArtho dvitIya uddezakaH, tasya cedamAdisUtram 1kativihe NaM bhaMte! ummAde pa0?, goyamA! duvihe ummAde pa0, taMjahA- jakkhAvese ye mohaNijjassa ya kammassa udaeNaM, tatthaNaM je se jakkhAese seNaMsuhaveyaNatarAe ceva suhavimoyaNatarAe ceva, tatthaNaMje se mohaNijjassa kammassa udaeNaM seNaMduhaveyaNatarAe ceva duhvimoynntraaecev||2neriyaannN bhaMte! kativihe ummAdepa0?, goyamA! duvihe ummAdepa0, taMjahA-jakkhAveseya mohaNijjassa ya kammassa udaeNaM, se keNaTeNaM bhaMte! evaM vu0 nera0 duvihe ummAdepa0, taMjahA- jakkhAvese yamohaNijjassa jAva udaeNaM?, goyamA! devevAse asubhe poggale pakkhivejA, seNaM tesiM asubhANaM poggalANaM pakkhivaNayAe jakkhAesaM ummAdaM pAuNejjA, mohaNijjassa vA kammassa udaeNaM mohaNijjaM ummAyaM pAuNejA, se teNaTeNaM jAva ummaae| 3 asurakumArANaM bhaMte! kativihe ummAde pa0?, evaM jaheva nera0 navaraM deve vA se mahiDDIyatarAe asubhe poggale pakkhivejjA se NaM tesiM asubhANaM poggalANaM pakkhivaNayAe jakkhAesaM ummAdaM pAuNejA mohaNijjassa vA sesaMtaMceva, se teNaTeNaM jAva udaeNaM evaM jAva thaNiyakumArANaM, puDhavikAiyANaMjAva maNussANaM eesiMjahA neraiyANaM, vANamaMtarajoisavemANiyANaM jahA asurakumArANaM // sUtram 503 // 14 zatake | uddezaka:2 unmaadaadhikaarH| | sUtram 503 yakSAveza| mohounmAdaprakArau, nai0asu0 AdInAmunmAdaprakAraH | tasyahetvAdipraznAH / // 1056 // Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1057 // 4 asthi NaM bhaMte! pajjanne kAlavAsI vuTTikAyaM pakareM(re)ti?, haMtA asthi // 5 jAhe NaM bhaMte! sakke deviMde devarAyA vuTTikAyaM kAukAme bhavati se kahamiyANiM pakareti?,goyamA! tAhe cevaNaM se sakke 3 anbhiMtaraparisae deve saddAveti, taeNaM te a0parisagA devA saddAviyA samANA majjhimaparisae deve saddAveMti, tae NaM te ma0parisagA devA sa0 sa0 bAhiraparisae deve saddAveMti, taeNaM te bA parisagA devA sa.sa. bAhiraM bAhiragA devA saddAveMti, taeNaM te bAhiragA devA sa0 sa0 Abhiogie deve saddAveMti, taeNaM te jAva sa. sa. vuTThikAe deve saddAveMti, tae NaM te vuTTikAiyA devA sa0 sa0 vuTTikAyaM pakareMti, evaM khalu goyamA! sakke 3 vuTTi pk0||6 asthi NaM bhaMte! asurakumArAvi devA vuTTi paka0?, haMtA asthi, kiM pattiyannaM bhaMte! asurakumArA devA vuTTi paka0?, goyamA! je ime arahaMtA bhagavaMtA eesiNaMjammaNamahimAsuvA nikkhamaNamahimAsu vA NANupyAya0 vA parinivvANa vA evaM khalu goyamA! asurakumArAvi devA vuTTi paka0, evaM nAgakumArAvi evaM jAva thaNiyakumArA vANamaMtarajoisiyavemANiya evaM ceva // sUtram 504 // 1kativiheNa mityAdi, unmAda unmattatA viviktacetanAbhraMza ityarthaH, jakkhAese yatti yakSo devastenAvezaH prANino'dhiSThAna yakSAvezaH, mohaNijjasse tyAdi tatra mohanIyaM mithyAtvamohanIyaM tasyodayAdunmAdo bhavati yatastadudayavartI janturatattvaM tattvaM manyate tattvamapi cAtattvam, cAritramohanIyaM vA yatastadudaye jAnannapi viSayAdInAM svarUpamajAnanniva varttate, athavA cAritramohanIyasyaiva vizeSo vedAkhyo mohanIyam, yatastadudayavizeSe'pyunmatta eva bhavati, yadAha ciMtei 2 daDumicchai 2 dIhaM nIsasaha 3 taha jare 4 dAhe 5 / bhattaaroaga 6 mucchA 7 ummAya 8 na yANaI 9 maraNaM 10||1||iti / etayozconmAdatve samAne'pi vizeSa cintayati draSTumicchati dIrgha niHzvasiti tathA jvaro dAha bhaktArocakatvaM mUrchA unmAdo na jAnAti maraNaM ca / / 14 zatake uddezaka: 2 unmaadaadhikaarH| sUtram 503 yakSAvezamohounmAdaprakArI, nai0asu0 AdInAmunmAdaprakAra: | tasyahetvAdi| praznAH / sUtram 504 indrAsurAdayo jinajanmA| disu kenaprakAreNa meghavRSTiM prkurvntyaadiprshnaaH| // 1057 // Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhayavRttiyutam bhAga-2 // 1058 // darzayannAha tattha Na mityAdi tatra tayormadhye suhaveyaNatarAe ceva tti, atizayena sukhena mohajanyonmAdApekSayA'klezena vedanamanubhavanaM yasyAsau sukhavedanataraH sa eva sukhavedanatarakaH, caivazabdaH svarUpAvadhAraNe, suhavimoyaNatarAe ceva tti, atizayena sukhena vimocanaM viyojanaM yasmAdasau sukhavimocanataraH, kapratyayastathaiva / tattha Na mityAdi, mohajanyonmAda itarApekSayA / duHkhavedanataro bhavatyanantarasaMsArakAraNatvAt, saMsArasya ca duHkhavedanasvabhAvatvAt, itarastu sukhavedanatara eva, ekabhavikatvAditi, tathA mohajonmAda itarApekSayA duHkhavimocanataro bhavati, vidyAmantratantradevAnugrahavatAmapi vArttikAnAM tasyAsAdhyatvAt, itarastu sukhavimocanatara eva bhavati yantramAtreNApi tasya nigrahItuM zakyatvAditi , Aha ca sarvajJamantravAdyapi yasya na sarvasya nigrahe zaktaH / mithyAmohonmAdaH sa kena kila kathyatAM tulyaH? // 1 // 2 idaM ca dvayamapi caturviMzatidaNDake yojayannAha neraiyANa mityAdi, puDhavikkAiyANa mityAdau yaduktaM jahA neraiyANaM ti tena deve vA se asubhe poggale pakkhivejje tyetadyakSAveze pRthivyAdisUtreSvadhyApitam, 3 vANamaMtare tyAdau tu yaduktaM jahA asurakumArANaM ti tena yakSAveza eva vyantarAdisUtreSu, deve vA se mahaDDiyatarAe ityetadadhyApitam, mohonmAdAlApakastu sarvasUtreSu samAna iti // 503 // 4 anantaraM vaimAnikadevAnAM mohanIyonmAdalakSaNaH kriyAvizeSa uktaH, atha vRSTikAyakaraNarUpaM tameva devendrAdidevAnAM darzayan prastAvanApUrvakamAha, atthi Na mityAdi, atthi tti, astyetat, pajjanne tti parjanyaH, kAlavAsi tti kAle prAvRSi varSatItyevaMzIlaH kAlavarSI, athavA kAlazcAsauvarSI ceti kAlavarSI, vRSTikAyaM pravarSaNato jalasamUhaM prakaroti pravarSatItyarthaH, iha sthAne zakro'pi taM prakarotIti dRzyam, tatra ca parjanyasya pravarSaNakriyAyAM tatsvAbhAvyatAlakSaNo vidhiH pratIta eva, 5 zakrapravarSakriyAvidhistvapratIta iti taM darzayannAha jAha ityAdi, athavA parjanya indra evocyate, sa ca kAlavarSI kAle jina 14zatake uddezaka:2 unmaadaadhikaarH| sUtram 503 yakSAvezamohounmAdaprakArau, nai0asu0 AdInAmunmAdaprakAra: | tasyahetvAdipraznAH / sUtram 504 indrAsurAdayo jinajanmAdisu kenaprakAreNa meghavRSTiM prkurvntyaadiprshnaaH| // 1058 // Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1059 // janmAdimahAdau varSatItikRtvA, jAhe NaM ti yadA se kahamiyANiM pakarei tti sa zakraH kathaM tadAnIM prakaroti?, vRSTikAyamiti prkRtm|6 asurakumArasUtre kiM pattiyaNNaM ti kiM pratyayaM kAraNamAzrityetyarthaH, jammaNa mahimAsu vatti jnmmhimaasujnmotsvaanimittiikRtyetyrthH||504|| devakriyA'dhikArAdidamaparamAha 7 jAheNaM bhaMte! IsANe deviMde devarAyA tamukkAyaM kAukAme bhavati se kahamiyANiM pakareti?, goyamA! tAhe cevaNaM se IsANe 3 abbhiMtaraparisae deve saddAveti, taeNaM te abhiMtaraparisagA devA saddAviyA samANA evaM jaheva sakkassa jAva taeNaM te AbhiogiyA devA sa0sa0 tamukkAie deve saddAveMti, taeNaM te tamukkAiyA devA sa0 sa0 tamukkAyaM pakareMti, evaM khalu goyamA! IsANe 3 tamukkAyaM p0||8atthinnN bhaMte! asurakumArAvi devA tamukkAyaM paka0?, haMtA atthi| kiM pattiyannaM bhaMte! asurakumArA devA tamukkAyaM paka0?, goyamA! kiDDAratipattiyaM vA paDiNIyavimohaNaTThayAe vA guttIsaMrakkhaNaheuvA appaNe vA sarIrapacchAyaNaTThayAe, evaM khalu goyamA! asurakumArAvi devA tamukkAyaM paka evaM jAva vemaanniyaa|sevN bhaMte ratti jAva viharai / / sUtram 505 // 14-2 // 7 jAhe Na mityAdi, tamukkAe tti tamaskAyakAriNaH, 8 kiDDAraipattiyaM tti krIDArUpA ratiH krIDAratiH, athavA krIDA ca khelanaM ratizca nidhuvanaM krIDAratI saiva te eva vA pratyayaH kAraNaM yatra tat krIDAratipratyayaM guttIsaMrakkhaNaheuM va tti gopanIyadravyasaMrakSaNahetorveti ||505||cturdshshte dvitiiyH||14-2|| 14 zatake uddezaka:2 unmaadaadhikaarH| sUtram 505 IzAnendrAsurarAyAda kenaprakAreNa kena kAraNena tamaskAyaM prakurvantyAdipraznAH / uddezakaH3 shriiraadhikaarH| // 1059 // ||cturdshshtke tRtiiyoddeshkH|| dvitIyoddezake devavyatikara uktaH, tRtIye'pisa evocyata ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtram Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1060 // 1 deve NaM bhaMte! mahAkAe mahAsarIre aNagArassa bhAviyappaNo majjhamajjheNaM vIivaejA?, goyamA! atthegaie vIi0 atthe0 no vIi0,sekeNaTeNaMbhaMte! evaM vu0 atthegatie vIi0 atthe0 novIina?, goyamA! duvihA devA pa0, taMjahA-mAyImicchAdiTThIuvavannagA ya amAyIsammadiTThIuva0 ya, tattha NaMje se mAyI micchAddiTTI uvavannae deveseNaM aNagAraMbhAviyappANaM pAsai rattA novaM. nonamaM0 no sakkAreti no kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM jAva paJju0, se NaM aNagArassa bhAviyappaNo majjhaMma0 vIi0, tattha NaM je se amAyI sammaddiTThiuvavannae deve se NaM aNagAraM bhAviya0 pAsai rattA vaM0 namajAva paJju0, seNaM aNagArassa bhAvi0 majjhama0 no vIyI0, se teNa0 goyamA! evaM vu0 jAva no viii0|2 asurakumAreNaM bhaMte! mahAkAye mahAsarIre evaM ceva evaM devadaM0 bhaNi jAva vemaa0|| sUtram 506 // 1 deve Na mityAdi, iha ca kvacidiyaM dvAragAthA dRzyate mahakkAe sakkAre sattheNaM vIIvayaMti devA u| vAsaM ceva ya ThANA neraiyANaM tu pariNAme ||1||iti, asyAzcArtha uddezakArthAdhigamAvagamya eveti / 2 mahAkAya tti mahAn bRhat prazasto vA kAyo nikAyo yasya sa mahAkAyaH, mahAsarIre tti bRhttnuH| evaM devadaMDao bhANiyavvo tti nArakapRthivIkAyikAdInAmadhikRtavyatikarasyAsambhavAddevAnAmeva ca saMbhavAddevadaNDako'tra vyatikare bhaNitavya iti ||506||praag devAnAzritya madhyagamanalakSaNo durvinaya uktaH, atha nairayikAdInAzritya vinayavizeSAnAha 3 atthiNaMbhaMte ! neraiyANaM sakkAreti vA sammANeti vA kiikammei vA abbhuTThANei vA aMjalipaggaheti vA AsaNAbhiggaheti vA AsaNANuppadANeti vA iMtassa pacuggacchaNayA Thiyassa paJjuvAsaNayA gacchaMtassa paDisaMsAhaNayA?, no ti0 s0| 4 atthiNaMbhaMte! asurakumArANaM sakkAreti vA sammANeti vA jAva paDisaMsAhaNayA vA?, haMtA atthi, evaM jAva thaNiyakumArANaM, puDhavikA0 jAva 14 zatake uddezakaH3 shriiraadhikaarH| sUtram 506 mahAkAyadevasya bhAvitA tmA'nagArasyamadhyegatipraznAH / sUtram 507 nArakadevapo0 tiryavAnAM satkArAdivinayasadbhAvapraznAH / 8 // 1060 // Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1061 // cauridiyANaM eesiM jahA nera0,5atthiNaMbhaMte! paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM sakkArei vAjAva paDisaMsAhaNayA?, haMtA asthi, no cevaNaM AsaNAbhiggahei vA AsaNANuppayANeivA, maNussANaMjAva vemANiyANaM jahA asurakumArANaM // sUtram 507 // 6 appaDDIe NaM bhaMte! deve mahaTiyassa devassa majjhamajjheNaM vIivaejjA?, no tiNaDhe samaDhe, 7 samiDieNaM bhaMte! deve samaDDiyassa devassa majjhama0 vIi0, No iNamaDhe samaDhe, pamattaM puNa vIi0, 8 se NaM bhaMte! kiM sattheNaM avakkamittA pabhU aNakkamittA pabhU?, goyamA! ava0 pabhUno aNa0 pabhU, 9se NaM bhaMte! kiM puvviMsattheNaM akkamittA pacchA vIyI. puvviM vIIva0 pacchA sattheNaM akkamejA?, evaM eeNaM abhilAveNaMjahA dasamasae AiTI uddesae taheva niravasesaMcattAridaMDagA bhANiyavvA jAva mahaDDiyA vemANiNI appaTTiyAe vemaanninniie||suutrm 508 // 3 atthiNamityAdi, sakkArei vatti satkAro vinayAheSu vandanAdinA''darakaraNaM pravaravastrAdidAnaM vA satkAro pavaravatthamAIhi miti vacanAt, sammANei va tti sanmAnaH tathAvidhapratipattikaraNam, kiikammei va tti kRtikarma vandanaM kAryakaraNaM vA, abbhuTThANeivatti, abhyutthAnaM gauravAIdarzane viSTaratyAgaH, aMjalipaggahei vatti, aJjalipragraho'JjalikaraNam, AsaNAbhiggahei vatti, AsanAbhigrahaH tiSThata eva gauravyasyAsanAnayanapUrvakamupavizateti bhaNanam, AsaNANuppayANei va tti, AsanAnupradAna gauravyamAzrityAsanasya sthAnAnantarasaJcAraNam, iMtassa paccuggacchaNaya tti, Agacchato gauravyasyAbhimukhagamanam, Thiyassa pajjuvAsaNaya tti tiSThato gauravyasya seveti, gacchaMtassa paDisaMsAhaNaya tti gacchato'nuvrajanamiti, ayaM ca vinayo nArakANAM nAsti, satataM duHsthatvAditi // 507 // 6 pUrvaM vinaya uktaH, atha tadviparyayabhUtAvinayavizeSaM devAnAM paraspareNa pratipAdayannAha, appaDDie Na mityAdi, 9 evaM eeNaM 14 zatake uddezaka:3 shriiraadhikaarH| sUtram 507 nArakadevapo0 tiryavAnAM satkArAdivinayasadbhAvapraznAH / sUtram 508 alpasamAnaddhidevasya | mahA| samAnarddhideva madhyenagati |prahArasAmarthya|praznAH / // 1061 // Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1062 // abhilAveNa mityAdau, AiDDi uddesae tti dazamazatasya tRtIyoddezake, niravasesaM ti samastaM prathamaM daNDakasUtraM vAcyam, tatra cAlpardhikamaharddhikAlApakaH samarddhikAlApakazcetyAlApakadvayaMsAkSAdeva darzitam, kevalaM samarddhikAlApakasyAnte'yaM sUtrazeSo dRzyaH, go.! puvviMsattheNaM akkamittA pacchA vII0 no pubbiM vIIvaittA pacchA sattheNaM akkamijjatti, tRtIyastu maharddhikAlparddhikAlApaka evaM mahaDkie NaM bhaMte! deve appaDDiyassa devassa majjhama0 vIi.?, haMtA vIi0, seNaM bhaMte! kiM sattheNaM akkamittA pabhU aNa. pabhU? zastreNa hatvA'hatvA vetyarthaH, go0! akka0vi pabhU aNa0vi pabhU, se NaM bhaMte! kiM puvviM sattheNaM akkamittA pacchA vIi. puvviM vIi. pacchA sattheNaM akka.?, go0! puvviM vA sattheNaM akkamittA pacchA vIi. puvviM vA vIi. pacchA sattheNaM akka0 tti, cattAri daM0 bhA0 tti tatra prathamadaNDaka uktAlApakatrayAtmako devasya devasya ca, dvitIyastvevaMvidha eva navaraM devasya ca devyAzca, evaM tRtIyo'pi navaraM devyAzca devasya ca, caturtho'pyevaM navaraM devyAzca devyAzceti, ata evAha jAva mahaDDiyA vemANiNI appaDDiyAe vemANiNIe tti, majjhama mityAdi tu pUrvoktAnusAreNAdhyeyamiti // 508 // anantaraM devavaktavyatoktA,athaikAntaduH khitatvena tadviparyayabhUtA nArakA iti tadgatavaktavyatAmAha 10 rayaNappabhApuDhavineraiyANaM bhaMte! kerisiyaMpoggalapariNAmaMpaccaNubbhavamANA viharaMti?, gomayA! aNiTuMjAva amaNAma evaM jAva ahesattamApuDhavinera0 evaM vedaNApariNAmaM evaM jahA jIvAbhigame bitie neraiyauddesae jAva ahesattamApuDhavinera0 NaMbhaMte! keri0 pariggahasannApariNAmaM pacaNubbha0 viha0?, goyamA! aNiTuMjAva amaNAmaM / sevaM bhaMte! ratti // sUtram 509 // 14-3 // 10 rayaNe tyAdi, evaM veyaNApariNAmaM ti pudgalapariNAmavadvedanApariNAmaMpratyanubhavanti nArakAH,tatra caivamabhilApaH rayaNappabhApuDhavineraiyA NaM bhaMte! kerisayaM veyaNApariNAmaM paccaNubbhavamANA viharaMti?, goyamA! aNiTuMjAva amaNAma evaM jAva ahesattamApuDhavineraiyA 14 zatake uddezakaH3 shriiraadhikaarH| sUtram 508 alpasamAnarddhidevasya mahAsamAnacideva madhyenagati prahArasAmarthyapraznAH / sUtram 509 nArakANAmaniSTapudgalapariNAmAnubhavanAdipraznAH / // 1062 // Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14zatake uddezaka:4 zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1063 // zeSasUtrAtidezAyAha, evaM jahA jIvAbhigama ityAdi, jIvAbhigamoktAni (u01-3 pa089-129) caitAni viMzatiH padAni, tadyathA poggalapariNAmaM 1 veyaNAi 2 lesAi 3 nAmagoe ya 4/ araI 5 bhae ya 6 soge 7 khuhA 8 pivAsA ya 9 vAhI ya 10 // 1 // ussAse 11 aNutAve 12 kohe 13 mANe ya 14 mAya 15 lobhe ya 16 / cattAri ya sannAo 20 neraiyANaM parINAme // 2 // iti, tatra cAdyapadadvayasyAbhilApodarzita eva,zeSANi tvssttaadshaa''dypddvyaabhilaapenaadhyeyaaniiti||509||cturdshshte tRtiiyH||14 pudralA 83 // dhikaarH| sUtram 510 atItAnAgatavartamAnakAlaparamANuskandhayoreka bhinnasamayayo kAnekapariNAmabhavanapraznAH / ||cturdshshtke cturthoddeshkH|| tRtIyoddezake nArakANAM pudgalapariNAma ukta iti, caturthoddezake'pi pudgalapariNAmavizeSa evocyata ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtram 1esaNaM bhaMte! poggale tItamaNataMsAsayaM samayaMlukkhI samayaM alukkhI samayaM lukkhI vA alukkhI vA?, puTviM ca NaM karaNeNaM aNegavannaM aNegarUvaM pariNAmaM pariNamati?, aha se pariNAme nijinne bhavati tao pacchA egavanne egarUve siyA?, haMtA goyamA! esa NaM poggale tIte taM ceva jAva egarUve siyaa||2 esa NaM bhaMte! poggale paDuppannaM sAsayaM samayaM? evaM ceva , evaM annaagymnnNtNpi||3 esaNaMbhaMte! khaMdhe tItamaNataM? evaM cevakhaMdhevi jahA poggale ||suutrm 510 // 1 esa NaM bhaMte! ityAdi, iha punaruddezakArthasaGgrahagAthA kvacid dRzyate, sA ceyaM poggala 1 khaMdhe 2 jIve 3 paramANU 4 sAsae ya 5 carame y| duvihe khalu pariNAme ajjIvANaM ca jIvANaM 6 // 1 // asyAzcArtha uddezakArthAdhigamAvagamya eveti, puggale tti pudgalaH paramANuH skandharUpazca, tItamaNaMtaM sAsayaM samayaM ti vibhaktipariNAmAdatIte'nante aparimANatvAt, zAzvate'kSayatvAt, samaye // 1063 // Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1064 // kAle samayaM lukkhI ti samayamekaM yAvadrUkSasparzasadbhAvAdrUkSI, tathA samayaM alukkhI tti samayamekaM yAvadarUkSasparzasaddhAvAdarUkSI snigdhasparzavAn babhUva, idaMca padadvayaM paramANau skandhe ca saMbhavati, tathA samayaM lukkhI vA alukkhI vatti samayameva rUkSazcArUkSazca rUkSasnigdhalakSaNasparzadvayopeto babhUva, idaMca skandhApekSaM yato vyaNukAdiskandhe dezorUkSo dezazcArUkSo bhavatItyevaM yugapadrkSasnigdhasparzasambhavaH, vAzabdau ceha samuccayArthau,evaMrUpazcasannasau kimanekavarNAdipariNAmaM pariNamati punazcaikavarNAdipariNAmaH syAt? iti pRcchannAha puvviM ca NaM karaNeNaM aNegavannaM aNegarUvaM pariNAmaM pariNamaI tyAdi, pUrva caikavarNAdipariNAmAtprAgeva karaNena prayogakaraNena vizrasAkaraNena vA'nekavarNaM kAlanIlAdivarNabhedenAnekarUpaMgandharasasparzasaMsthAnabhedena pariNAmaM paryAyaM pariNamatyatIkAlaviSayatvAdasya pariNatavAniti draSTavyaM pudgala iti prakRtam, saca yadi paramANustadA samayabhedenAnekavarNAditvaM pariNatavAn, yadicaskandhastadA yaugapadyenApIti / aha se tti athAnantaraM sa eSa paramANoH skandhasya cAnekavarNAdipariNAmo nirjIrNaH kSINo bhavati pariNAmAntarAdhAyakakAraNopanipAtavazAt tataH pazcAnnirjaraNAnantaramekavarNaH, apetavarNAntaratvAdekarUpo vivakSitagandhAdiparyAyApekSayA'paraparyAyANAmapetatvAt, siya tti babhUva atItakAlaviSayatvAdasyeti praznaH, ihottarametadeveti, anena ca pariNAmitA pudgaladravyasya pratipAditeti // 2 esa Na mityAdi vartamAnakAlasUtram, tatra ca paDuppanna ti vibhaktipariNAmAt, pratyutpanne, vartamAne zAzvate, sadaiva tasya bhAvAt, samaye kAlamAtre, evaM ceva tti karaNAtpUrvasUtroktamidaM dRzyaM samayaM lukkhI samayaM alukkhI samayaM lukkhI vAalukkhIve tyAdi, yaccehAnantamiti nAdhItaM tadvarttamAnasamayasyAnantatvAsambhavAt,atItAnAgatasUtrayostvanantamityadhItaMtayoranantatvasambhavAditi ||anntrN pudgalasvarUpaM nirUpitaMpudgalazcaskandho'pi bhavatIti pudgalabhedabhUtasya skandhasya svarUpaM nirUpayannAha, esa NaM bhaMte! khaMdha ityaadi|| 510 // skandhazca svapradezApekSayA 14 zatake uddezakaH 4 pudglaadhikaarH| sUtram 510 atItAnAgatavartamAnakAlaparamANuskandhayoreka bhinnasamayayo kaanekprinnaambhvnprshnaaH| // 1064 // Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaha zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 14 zatake uddezakaH4 | puglaa|dhikaarH| sUtram 511 atItAnAgatavartamAnakAleSu // 1065 // jIvasya jIvo'pi syAditItthameva jIvasvarUpaM nirUpayannAha 4 esaNaM bhaMte! jIve tItamaNaMtaM sAsayaM samayaM dukkhI samayaM adukkhI samayaM dukkhI vA adukkhI vA? puvviM ca karaNeNaM aNegabhUyaM pariNAmaM pariNamai aha se veyaNijje nijinne bhavati tao pacchA egabhAve egabhUe siyA?, haMtA goyamA! esa NaM jIve jAva egabhUe siyA, evaM paDuppannaM sAsayaM samayaM, evaM aNAgayamaNaMtaM sAsayaM samayaM / / sUtram 511 // 4 esa NaM bhaMte! jIva ityAdi,eSaH pratyakSojIvo'tIte'nante zAzvate samaye samayamekaM duHkhI duHkhahetuyogAt samayaM cAduHkhI sukhahetuyogAdbabhUva samayameva ca duHkhI vA'duHkhI vA, vAzabdayoH samuccayArthatvAhuHkhIca sukhI ca taddhetuyogAt, na punarekadA sukhaduHkhavedanamastyekopayogatvAjIvasyeti, evaMrUpazca sannasau svahetutaH kimanekabhAvaM pariNAmaM pariNamati punazcaikabhAvapariNAmaH syAt? iti pRcchannAha pubviM ca karaNeNaM aNegabhAvaM aNegabhUyaM pariNAmaM pariNamai pUrvaM caikabhAvapariNAmAtprAgeva karaNena kAlasvabhAvAdikAraNasaMvalitatayA zubhAzubhakarmabandhahetubhUtayA kriyayA'neko bhAvaH paryAyo duHkhitvAdirUpo yasmin sa tathA tamanekabhAvaM pariNAmamiti yogaH, aNegabhUyaM ti, anekabhAvatvAdevAnekarUpaM pariNAma svabhAvaM pariNamai tti, atItakAlaviSayatvAdasya pariNatavAn prAptavAniti / aha se tti, atha taduHkhitatvAdyanekabhAvahetubhUtam, veyaNijje tti vedanIya karma, upalakSaNatvAccAsya jJAnAvaraNIyAdi ca nirjIrNaM kSINaM bhavati tataH pazcAdegabhAve tti, eko bhAvaH sAMsArikasukhaviparyayAt svAbhAvikasukharUpo yasyAsAvekabhAvo'ta evaikabhUta ekatvaM prAptaH, siya tti babhUva karmakRtadharmAntaravirahAditi praznaH, ihottarametadeva / evaM pratyutpannAnAgatasUtre apIti // 511 // pUrva skandha uktaH, sa ca skandharUpatyAgAdvinAzI bhavati, evaM paramANurapi syAnna vA? ityAzaGkAyAmAha sukhItvadukhItvAdi pariNAmapraznAH / // 1065 // Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1066 // sUtram 5 paramANupoggale NaM bhaMte! kiM sAsae asAsae?, goyamA! siya sA0 siya asA0, se keNatuNaM bhaMte! evaM vu0 siya sA siya 14 zatake asA0?, goyamA! davvaTThayAe sA0 vannapajjavehiM jAva phAsapajjavehiM asA0 se teNa jAva siya sA0 siya asA0 // sUtram 512 // uddezaka:4 pudralA6 paramANupoggale NaM bhaMte! kiMcara(ri)me acara(ri)me?, goyamA! davvAdeseNaM no carime acarime, khettAdeseNaM siya carime siya dhikaarH| acarime, kAlA siyaca0 siyaaca0, bhAvA0 siya ca0 siya ac0|| sUtram 513 // 5 paramANupoggaleNaM ti pudgalaH skandho'pi syAdataH paramANugrahaNam, sAsae tti zazvadbhavanAcchAzvato nityaH, azAzvatastvanityaH, siya sAsae tti kathaJcicchAzvata davvaThThayAe tti dravyam, upekSitaparyAyaM vastu tadevArtho dravyArthastadbhAvastattA tayA dravyArthatayA zAzvataH skandhAntarbhAve'pi paramANutvasyAvinaSTatvAt pradezalakSaNavyapadezAntaravyapadezyatvAt, vannapajjavehiM tila pari sAmastyenAvanti gacchanti ye te paryavA vizeSA dharmA ityanarthAntaraM te ca varNAdibhedAdanekadhetyato vizeSyate varNasya paryavA varNaparyavA atastaiH, asAsae tti vinAzI, paryavANAMparyavatvenaiva vinazvaratvAditi // 512 // paramANvadhikArAdevedamAha paramANvi tyAdi, carame tti yaH paramANuryasmAdvivakSitabhAvAccyutaH san punastaM bhAvaM na prApsyati sa tadbhAvApekSayA caramaH, etadviparItastvacarama iti, tatra davvAdeseNaM ti, AdezaH prakAro dravyarUpa Adezo dravyAdezastena no caramaH, sa hi dravyataH paramANutvAccyutaH saGghAtamavApyApi tatazcyutaH paramANutvalakSaNaM dravyatvamavApsyatIti / khettAdeseNaM ti kSetravizeSitatvalakSaNaprakAreNa syAt kadAciccaramaH, katham?, yatra kSetre kevalIsamuddhAtaM gatastatra kSetre yaH paramANuravagADho sau tatra kSetre, tena kevalinA samuddhAtagatena vizeSito na kadAcanApyavagAhaM lapsyate, kevalino nirvANagamanAdityevaM kSetratazcaramo'sAviti, nirvizeSaNakSetrApekSayA tvacaramaH, tatkSetrAvagAhasya tena lapsyamAnatvAditi / kAlAdeseNaM ti kAlavize 512-513 paramANupudralasya zAzvatAzAzvatacaramAcaramatvapraznAH / Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1067 // jIvAjIvapariNAma prazrAH / SitatvalakSaNaprakAreNa siya carame tti kathaJciccaramaH, katham?, yatra kAle pUrvAhnAdau kevalinA samuddhAtaH kRtastatraiva yaH |14 zatake paramANutayA saMvRttaH sa ca taM kAlavizeSa kevalisamuddhAtavizeSitaM na kadAcanApi prApsyati tasya kevalinaH siddhigamanena / | uddezaka: 4 | pudalApunaH samuddhAtAbhAvAditi tadapekSayA kAlatazcaramo'sAviti, nirvizeSaNakAlApekSayA tvacarama iti |bhaavaaesennN ti bhAvovarNA- dhikaarH| divizeSastadvizeSalakSaNaprakAreNa syAccaramaH kathaJciccaramaH, kathaM?, vivakSitakevalisamuddhAtAvasare yaH pudgalo varNAdibhAva | sUtram 514 vizeSa pariNataHsa vivakSitakevalisamuddhAtavizeSitavarNapariNAmApekSayA caramo yasmAttat kevalinirvANe punastaMpariNAmamasau naprApsyatIti, idaMca vyAkhyAnaMcUrNikAramatamupajIvya kRtamiti // 513 // anantaraM paramANozcaramatvAcaramatvalakSaNaH pariNAmaH pratipAditaH, atha pariNAmasyaiva bhedAbhidhAnAyAha kaiviheNaM bhaMte! pariNAme pa0? goyamA! duvihe pariNAme pa0, taMjahA- jIvapariNAma ya ajIvapariNAme ya, evaM pariNAmapayaM / niravasesaM bhANiyavvaM / sevaM bhaMte! 2 jAva viharati |suutrm 514 // 14-4 // 7 kaivihe Na mityAdi, tatra pariNamanaM dravyasyAvasthAntaragamanaM pariNAmaH, Aha ca pariNAmo hyarthAntaragamanaM na ca sarvathA vyavasthAnam / na tu sarvathA vinAzaH prinnaamstdvidaamissttH||1|| iti, pariNAmapayaM ti prajJApanAyAM trayodazaM pariNAmapadam, taccaivam, jIvapariNAme NaM bhaMte! kaivihe pa0?, goyamA! dasavihe pa0, taMjahA- gaipariNAme iMdiyapa0 evaM kasAyalesA jogauvaoge nANadasaNacarittavedapariNAma ityAdi, tathA, ajIvapariNAme NaM bhaMte! ka. pa.?, goyamA! dasavihe pa0 taMjahA- baMdhapa01 gaipa02 evaM // 1067 // saMThANa 3 bheya 4 vanna 5 gaMdha 6 rasa 7 phAsa 8 agurulahuya 9 saddapariNAme 10 ityaadi||514|| caturdazazate cturthH||14-4|| Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1068 // 14 zatake uddezaka:5 agnydhikaarH| sUtram 515 nArakAsuraikadvitricatu:tika pavendriyAnAmagnimadhyegamanapraznAH / ||cturdshshtke pnycmoddeshkH|| caturthoddezake pariNAma ukta iti pariNAmAdhikArAvyativrajanAdikaM vicitraM pariNAmamadhikRtya paJcamoddezakamAha, tasya cedamAdisUtram 1neraie NaM bhaMte! agaNikAyassa majjhamajjheNaM vIivaejjA?, goyamA! atthegatie vIivaejA atthe0 no vIi0 , se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai atthe0 vIi0 atthe0 novIi.?, goyamA! ne duvihA pa0, taMjahA-viggahagatisamAvannagA ya aviggahagatisamA0 ya, tattha NaMje se viggahagatisamAvannae neratie se NaM agaNikAyassa majjhaMma0 vIi0, seNaM tattha jhiyAejA?,No tiNaDhe samaDhe, no khalu tattha satthaM kamai, tattha NaM je se aviggahagaisamAvannae ne0 se NaM agaNikAyassa majjhama0 No vIi0, se teNaTeNaM jAva no viii0|| 2 asurakumAre NaM bhaMte! agaNikAyassa pucchA, goyamA! atthe0 vIi0 atthe0 no vIi0, se keNa. jAva no vIi0?, goyamA! asuraku. duvihA pa0, taMjahA-viggahagaisamAvannagA ya aviggahagaisamA ya, tattha NaMje se viggahagaisamAvannae asuraku0 seNaM evaM jaheva neratie jAva vakkamati, tattha NaMje se aviggahagaisamAvannae asuraku0 seNaM atthe* agaNikAyassa majjhaMma0 vItI0 atthe0 no vIiva0, jeNaM vItI0 se NaM tattha jhiyAejA?, no ti0 sa0, nokhalu tattha satthaM kamati, se teNa evaM jAva thaNiyaku0, egidiyA jahA neraiyA / 3 beiMdiyA NaM bhaMte! agaNikAyassa majjhaMma0 jahA asuraku0 tahA beiMdievi, navaraMjeNaM vIyI0 seNaM tattha jhiyAejA?, haMtA jhiyA0, seNaM taM ceva evaM jAva curidie|| 4 paMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte! agaNikAyapucchA, goyamA! atthe0 vIi0 atthe0 no vIi0, se teNaTeNaM?, goyamA! paMciMdiyatirikkhajoNiyA duvihA pa0, taMjahA-viggahagatisamAvannagAya aviggahagaisamA0 ya, viggahagaisamAvannae jaheva neraie jAva nokhalu tattha satthaMkamai, aviggahagaisamAvannagApaMciMdiyatirikkha 8 // 1068 // Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1069 // | 14 zatake uddezaka:5 agnydhikaarH| | sUtram 515 | nArakAsuraikadvitricatu:ti0 pnycendriyaanaamgnimdhyegmnprshnaa:| joNiyA duvihA pa0, taMjahA- iDippattA ya aNiDDippattA ya, tattha NaM je se iDippatte paMciMdiyatirikkhajoNie se NaM atthegaie agaNikAyassa majjhama0 vIyI. atthe0 no vIyI0, jeNaM vIyI0 seNaM tattha jhiyAejA?, no ti0 sa0, nokhalu tattha satthaM kamai, tattha NaM je se aNiDDippatte paMciMdiyatirikkhajoNie se NaM atthe0 agaNikAyassa majjhaMma0 vIyo0 atthegatie no vIi0, jeNaM vIyI0 seNaMtattha jhiyAejA?, haMtA jhi0, se teNaTeNaMjAva no vIyI0, evaM maNussevi, vANamaMtara joisiya vemANie jahA asurakumAre ||suutrm 515 // 1 neraie Na mityAdi, iha ca kvaciduddezakArthasaGgrahagAthA dRzyate, sA ceyam, neraiya agaNimajhe dasa ThANA tiriya poggale deve| pavvayabhittI ullaMghaNA ya pallaMghaNA cev||1||iti, arthazcAsyA uddezakArthAvagamagamya iti 0, no khalu tattha satthaM kamai tti vigrahagatisamApanno hi kArmaNazarIratvena sUkSmaH, sUkSmatvAcca tatra zastramagnyAdikaM na krAmati / tattha NaM je sa ityAdi, avigrahagatisamApanna utpattikSetropapanno'bhidhIyate na tu, RjugatisamApannaH tasyeha prakaraNe'nadhikRtatvAt, sa cAgnikAyasya madhyena na vyativrajati, nArakakSetre bAdarAgnikAyasyAbhAvAt, manuSyakSetra eva tadbhAvAt,yaccottarAdhyayanAdiSu zrUyate huyAsaNe jalaMtami daDapuvvo annegso| ityAdi tadagnisadRzadravyAntarApekSayA'vaseyam, saMbhavanti ca tathAvidhazaktimanti dravyANi tejolezyAdravyavaditi // 2 asurakumArasUtre vigrahagatiko nArakavat, avigrahagatikastu ko'pyanemadhyena vyativrajedyo manuSyalokamAgacchati, yastu na tatrAgacchatyasau na vyativrajet, vyativrajannapi ca na dhyAyate dhmAyate vA, yato na khalu tatra zastraM kramate sUkSmatvAdvaikriyazarIrasya zIghratvAcca tadgateriti / egidiyA jahA neraiya tti, katham?, yato vigrahe te'pyagnimadhyena vyativrajanti sUkSmatvAnna dahyante ca, avigrahagatisamApannakAzca te'pi nAgnemadhyena vyativrajanti sthAvaratvAt, tejovAyUnAM // 1069 // Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1070 // agnya gatitrasatayA'gnemadhyena vyativrajanaM yadRzyate tadiha na vivakSitamiti sambhAvyate, sthAvaratvamAtrasyaiva vivakSitatvAt, sthAvaratve 14 zatake hyasti kathaJcitteSAM gatyabhAvo yadapekSayA sthAvarAste vyapadizyante, anyathA'dhikRtavyapadezasya nirnibandhanatA syAt, tathA uddezaka:5 yadvAyvAdipAratantryeNa pRthivyAdInAmagnimadhyena vyativrajanaM dRzyate tadiha na vivakSitam, svAtantryakRtasyaiva tasya vivakSaNAt, dhikaarH| cUrNikAraH punarevamAha, egidiyANa gaI natthi tti te na gacchanti, ege vAukkAiyA paraperaNesu gacchaMti virAhijjaMti yatti, 4 sUtram 516 nArakAsuraipaJcendritiryaksUtre, iDDipattA ya tti vaikriyalabdhisampannAH, atthegaie agaNikAyasse tyAdi, astyekakaH kazcit paJcendriya- kadvitri catuHti0 tiryagyoniko yo manuSyalokavartI satatrAgnikAyasambhavAttanmadhyena vyativrajet, yastu manuSyakSetrAhi sAvagnemadhyena vyativrajet, paJcendriyAagnereva tatrAbhAvAt, tadanyo vA tathAvidhasAmagryabhAvAt, no khalu tattha satthaM kamai tti vaikriyAdilabdhimati paJcendriyatirazci / nAmaniSTa zabdarUpanAgnyAdikaM zastraM kramata iti // 515 // atha daza sthAnAnIti dvAramabhidhAtumAha gandharasasparza5 neratiyA dasa ThANAI paccaNubbhavamANA viharaMti, taMjahA- aNiTThA saddA aNiTThA rUvA aNiTThA gaMdhA aNiTThA rasA aNiTThA gatisthitiphAsA aNiTThA gatI aNiTThA ThitI aNiDhelAvanne aNiDhe jase kittI aNiDhe utttthaann-kmm-bl-viiriy-puriskkaar-prkkme|6 kIyutthAnAdi asurakumArA dasa ThANAI paccaNubbhavamANA viharaMti, taMjahA- iTThAsaddA iTThArUvA jAva iDhe uTThANa-kamma-bala-vIriya-purisakkAra dazasthAnAnuparakkame evaM jAva thaNiyakumArA // 7 puDhavikkAiyA chaTThANAI paccaNubbhavamANA vi0, taM0- iTThANiTThA phAsA iTThANiTThA gatI evaM jAva parakkame, evaM jAva vnnssikaaiyaa| 8 beiMdiyA sattaTThANAI paccaNubbhavamANA vi0, taMjahA- iTThANivArasA sesaMjahA egiMdiyANaM, 9 // 1070 // teMdiyA NaM aTThaTThANAI paccaNubbhavamANA vi0, taM0- iTThANiTThA gaMdhA sesaM jahA beMdiyANaM, 10 cariMdiyA navaTThANAIpaccaNubbhavamANA vi0, taM0- iTThANivArUvA sesaM jahA teMdiyANaM, 11 paMciMdiyatirikkhajoNiyA dasa ThANAI paJcaNubbhavamANA vi0, taMjahA- iTThANiTThA lAvaNyayaza: bhvprshnaaH| Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1071 // saddA jAva parakkame, evaM maNussAvi, vANamaMtarajoisiyavemANiyA jahA asurakumArA ||suutrm 516 // 5 neraiyA dasa ThANAi mityAdi, tatrANiTThA gai tti, aprazastavihAyogatinAmodayasampAdyA narakagatirUpA vA, aNiTThA Thiti tti narakAvasthAnarUpA narakAyuSkarUpAvA, aNiDhe lAvanne tti lAvaNyaM zarIrAkRtivizeSaH, aNiDhe jasokitti tti prAkRtatvAdaniSTeti draSTavyaM yazasA sarvadiggAmiprakhyAtirUpeNa parAkramakRtena vA saha kIrtiH, ekadiggAminI prakhyAtinaphalabhUtA vA yazaH kIrtiH, aniSTatvaM ca tasyA duSprakhyAtirUpatvAt, aNiDhe uTThANa ityAdi, utthAnAdayo vIryAntarAyakSayopazamAdijanya vIryavizeSAH, aniSTatvaM ca teSAM kutsitatvAditi // 7 puDhavikkAie tyAdi, chaTThANAI ti pRthivIkAyikAnAmekendriyatvena pUrvoktadazasthAnakamadhye zabdarUpagandharasA na viSaya iti sparzAdInyeva SaTte pratyanubhavanti, iThThANiTThA phAsa tti sAtAsAtodayasambhavAcchubhAzubhakSetrotpattibhAvAcca, iTThANiTThA gai ti yadyapi teSAM sthAvaratvena gamanarUpA gatirnAsti svabhAvatastathA'pi parapratyayA sA bhavatIti zubhAzubhatveneSTAniSTavyapadezArhA syAt, athavA yadyapi pAparUpatvAttiryaggatiraniSTaivasyAttathA'pISatprAgbhArA'pratiSThAnAdi kSetrotpattidvAreNeSTAniSTagatisteSAM bhAvanIyeti, evaM jAva parakkame tti vacanAdidaM dRzyam, iTThANiTThA ThiI sA ca gativadbhAvanIyA, iTThANiDhe lAvanna idaM ca maNyandhapASANAdiSu bhAvanIyam, iTThANiDhe jasokittI iyaM satprakhyAtyasatprakhyAtirUpA maNyAdiSvevAvaseyeti, iThThANiDhe uTThANa jAvaparakkame, utthAnAdi ca yadyapi teSAM sthAvaratvAnnAsti tathA'pi prAgbhavAnubhUtotthAnAdisaMskAravazAttadiSTamaniSTaM vA'vaseyamiti / 8 beMdiyA sattaTThANAI ti zabdarUpagandhAnAM tadaviSayatvAt, rasasparzAdisthAnAnica zeSANyekendriyANAmiveSTAniSTAnyavaseyAni, gatistu teSAMtrasatvAdgamanarUpA dvidhA'pyasti, bhavagatistUtpattisthAnavizeSeNeSTAniSTA'vaseyeti ||516||ath tiriyapoggale deva (sU0515 vRttiH) ityAdidvAragAthoktArthAbhidhAnAyAha 14 zatake uddezaka: 5 agnydhikaarH| sUtram 516 nArakAsuraikadvitricatu:ti0 paJcendriyAnAmaniSTa zabdarUpagandharasasparzagatisthitilAvaNyayaza:kIyutthAnAdi dshsthaanaanubhvprshnaa:| 2071 Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1072 // 12 deve NaM bhaMte! mahiDDIe jAva mahesakkhe bAhirae poggale apariyAittA pabhU tiriyapavvayaM vA tiriyabhittiM vA ullaMghettae vA pallaMghettae vA?, goyamA! No tiNaDhe samaDhe / 13 deve NaM bhaMte! mahiDDie jAva mahesakkhe bA0 po0 pariyAittA pabhU tiriya0 jAva pallaMghettae vA?,haMtA pabhU / sevaM bhaMte! ratti ||suutrm 517 // 14-5 // 12 deve Na mityAdi, bAhirae tti bhavadhAraNIyazarIravyatiriktAna, apariyAitta tti, aparyAdAya, agRhItvA, tiriyapavvayaM tti tirazcInaM parvataM gacchato mArgAvarodhakam, tiriyaM bhittiM vatti tiryagbhittiM tirazcInAM prAkAravaraNDikAdibhittiM parvatakhaNDaM veti, ullaMghettae tti sakRdullaGghane, pallaMghettae va tti punaH punarlaGghaneneti // 517 // caturdazazate pnycmH||14-5|| 14zataka uddezaka:5 agnydhikaarH| sUtrama515 mahaddhikAdi devasya bAhyapudalagRhItvAgRhItvAllaghanAdisAmarthyaprazrAH / uddazaka:6 kimaahaaraadhikaarH| sUtram 518 nArakAdinAmAhArapariNAmayonisthityAdi praznA : / sUtram 519. nArakAdinA vIcyavIcidravyAhArapraznAH / // 1072 // ||cturdshshtke sssstthoddeshkH|| paJcamoddezake nArakAdijIvavaktavyatoktA SaSThe'pi saivocyata ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtram 1rAyagihe jAva evaM va0- neraiyA NaM bhaMte! kimAhArA kiM pariNAmA kiMjoNIyA kiMThitIyA pa0?, goyamA! ne0 NaM poggalAhArA po pari0 po jo0 po TThi0 kammovagA kammaniyANA kammaTTitIyA kammuNAmeva vippariyAsameMti evaM jAva ve0||suutrm 518 // 2 neraiyA NaM bhaMte! kiM vIyIdavvAiM AhAreMti avIcidavvAiM A0?, goyamA! ne vIcidavvAiMpi AhAreMti avIcidavvAiMpi A0, sekeNa0 bhaMte! evaM vu0 ne vIcitaM ceva jAva A0?, goyamA! jeNaM ne egapaesUNAiMpidavvAiM A0 te NaM ne vIcidavvAI A0, jeNaM ne paDipunnAiMdavvAiM A0 te NaM ne vIcidavvAiM A0, se teNa goyamA! evaM vu0 jAva A0, evaM jAva ve0 A0 // sUtram 519 // Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 1073 // 1rAyagiha ityAdi, kimAhAra tti kimAhArayantIti kimAhArAH, kiMpariNAma tti kimAhAritaM satpariNAmayantIti kiMpariNAmAH 14 zatake kiMjoNIya tti kA yonirutpattisthAnaM yeSAM te kiMyonikAH, evaM kiMsthitikAH,sthitizcAvasthAnahetuH,atrottaraM krameNaiva dRzyaM uddezakaH6 kimAhArAvyaktaMca, navaraM puggalajoNIya tti pudgalAHzItAdisparzA yonI yeSAMte tathA, nArakA hi zItayonaya uSNayonayazceti, poggalaTThiiya dhikaarH| tti pudgalA AyuSkakarmapudgalAH sthitiryeSAM narake sthitihetutvAtte tathA, atha kasmAtte pudgalasthitayobhavantItyata Aha kammovage sUtram 518 nArakAdinAtyAdi karma jJAnAvaraNAdi pudgalarUpamupagacchanti bandhanadvAreNopayAntIti karmopagAH, karmanidAnaM nArakatvanimittaM karma mAhArapari NAmayonibandhanimittaM vA yeSAM te karmanidAnAH, tathA karmaNaH karmapudgalebhyaH sakAzAtsthitiryeSAM te karmasthitayaH, tathA kammuNAmeva / sthityAdivippariyAsameMti tti karmaNaiva hetubhUtena, makAra AgamikaH, viparyAsaM paryAyAntaraM paryAptAparyAptAdikamAyAnti prApnuvantyataste, praznAH / sUtram 519 pudgalasthitayo bhavantIti // 518 // nArakAdinAM 2 AhAramevAzrityAha neraiyA Na mityAdi, vIidavvAI ti vIcirvivakSitadravyANAM tadavayavAnAM ca paraspareNa pRthagbhAvaH, vIcyavIci dravyAhAravIcipRthagbhAva iti vacanAt, tatra vIcipradhAnAni dravyANivIcidravyANyekAdipradezanyUnAnItyarthaH, etanniSedhAdavIcidravyANi, praznAH / ayamatra bhAvaH, yAvatA dravyasamudAyenAhAraH pUryate sa ekAdipradezono vIcidravyANyucyante, paripUrNastvavIcidravyANIti TIkAkAraH, cUrNikArastvAhAradravyavargaNAmadhikRtyedaM vyAkhyAtavAn, tatra ca yAH sarvotkRSTAhAradravyavargaNAstA avIcidravyANi, yAstu tAbhya ekAdinA pradezena hInAstA vIcidravyANIti, egapaesaUNAiMpi davvAI ti, ekapradezonAnyapi, apizabdAdanekapradezonAnyapIti // 519 // anantaraM daNDakasyAnte vaimAnikAnAmAhArabhoga uktaH, atha vaimAnikavizeSasya kAmabhogopadarzanAyAha // 107 Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1074 // 3jAheNaM bhaMte! sakke deviMde devarAyA divvAI bhogabhogAI jiuMkAme bhavati se kahamiyANiM pakareMti?, goyamA! tAhe cevaNaM (graMthAgram 9000) sesakke 3 egaMmahaM nemipaDirUvagaMviuvvati egaMjoyaNasayasahassaMAyAmi(mavi)kkhaMbheNaM tinnijoyaNasayasahassAI jAva addhaMgulaM ca kiMcivisesAhiyaM parikkheveNaM, tassa NaM nemipaDirUva(ga)ssa uvariM bahusamaramaNijje bhUmibhAge pa0 jAva maNINaM phAse, tassaNaM nemipaDi bahumajjhadesabhAge tatthaNaM mahaMegaMpAsAyavaDeMsagaM vi0 paMca joyaNasayAiMuDe uccatteNaM aDDAijAiMjoyaNasayAI vikkhaMbheNaM 0 abbhUggayamUsiyavannao jAva paDirUvaM, tassa pAsAyava ulloe paumalaya(yA)bhatticitte jAva paDirUve, tassa NaM pAsAyava0 aMto bahusamarama0 bhUmibhAge jAva maNINaM phAso maNipeDhiyA aTThajoyaNiyA jahA ve0, tIse NaM maNipeDhiyAe uvariM mahaM ege devasayaNijje vi0 sayaNijjavannaojAvapaDirUve, tattha NaM se sakke 3 aTThahiM aggamahi0 saparivArAhiM dohi ya aNiehiM naTTANieNa ya gaMdhavvANieNa yasaddhiM mahayAhayanaTTajAva di0 bhogabhogAiM bhuMjamANe vi0||4 jAhe IsANe 3 divvAIjahA sakke tahAIsANevi niravasesaM, evaM saNaMkumArevi, navaraM pAsAyavaDeMsao cha joyaNasayAI uDe uccatteNaM, tinni joyaNasayAI vi0 maNipe taheva aTThajoyaNiyA, tIse NaM maNipeDhiyAe uvariM ettha NaM mahegaM sIhAsaNaM vi0 saparivAraM bhA0, tattha NaM saNaMkumAre 3 bAvattarIe sAmANiyasAhassIhiM jAva cauhiM bAvattIrIhiM AyarakkhadevasAhassIhi ya bahUhiM saNaMkumArakappavAsIhiM vemANiehiM devehi ya devIhi yasaddhiM saMparivuDe mahayA jAva vi0 / evaM jahA saNaMkumAre tahA jAva pANao acuo navaraMjo jassa parivAro so tassa bhA0, pAsAyauccattaMjasaesurakappesu vimANANaMu0 addhaddhaM vitthArojAva acuyassa navajoyaNasayAiMuTuMuccatteNaM addhapaMcamAiMjoyaNasayAI vikkhaM0, tatthaNaMgoyamA! accue 3 dasahiMsAmANiyasAhassIhiMjAva viharai sesaMtaMceva sevaM bhaMte! 2tti||suutrm 520 // 14-6 // 3 jAhe Na mityAdi, jAhe tti yadA bhogabhogAI ti bhujyanta iti bhogAH sparzAdayaH, bhogArhA bhogA bhogabhogAH, manojJa 14 zatake uddezakaH6 kimaahaaraadhikaarH| sUtram 520 bhogaMbhoktukAmAnAM zakrezAnAdInAM nemivikurvaNaM prAsAdazayyAsvarUpAdiprazrAH / // 1074 // Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam kimAhArA bhAga-2 // 1075 // sparzAdaya ityarthaH tAn, se kahamiyANiM pakarei tti, atha kathaM kena prakAreNa tadAnIM prakaroti? pravarttata ityarthaH, nemipaDirUvarga 14 zatake ti nemiH cakradhArA tadyogAccakramapi nemiH, tatpratirUpakaM vRttatayA tatsadRzaMsthAnamiti zeSaH, tinni joyaNe tyAdau yAvatkara uddezaka:6 NAdidaM dRzyaM solasa ya joyaNasahassAI do ya sayAI sattAvIsAhiyAI kosatiyaM aTThAvIsAhiyaM dhaNusayaM terasa ya aMgulAI ti, uvari |dhikaarH| sUtram 520 ti, upariSTAt, bahusamaramaNijjetti, atyantasamoramyazcetyarthaH, jAva maNINaM phAso tti bhUmibhAgavarNakastAvadvAcyo yAvanmaNInAM bhogaMbhoktusparzavarNaka ityarthaH, sacAyaM se jahAnAmae AliMgapokkharei vA muiMgapokkharei vetyAdi, AliGgapuSkaraM murajamukhapuTaM maIlamukhapuTaM kAmAnAM zakrezAnAtadvatsama ityarthaH, tathA sacchAehiM sappabhehiM samarIIhiM saujjoehiM nANAvihapaMcavannehiM maNIhiM uvasohie taMjahA- kiNhehiM 5 ityaadi| dInAMnemivarNagandharasasparzavarNako maNInAMvAcya iti| abbhugNayamUsiyavannaotti, abhyudgatocchritAdiHprAsAdavarNako vAcya ityarthaH, vikurvaNaM saca pUrvavat, ulloe tti, ulloka ullocovA, uparitalam, pauma-layA-bhatticitte ti padmAni latAzca padmalatAstadrUpAbhirbhaktibhivicchittibhizcitro yaH sa tathA, yAvatkaraNAdidaM dRzyaM pAsAie darisaNijje abhirUve tti, maNipeDhiyA aTThajoyaNiyA jahA svarUpAdivemANiyANaM ti maNipIThikA vAcyA, sA cAyAmaviSkambhAbhyAmaSTayojanikA yathA vaimAnikAnAM sambandhinI na tu vyantarAdisatkeva, tasyA anyathAsvarUpatvAt, sA punarevaM tassa NaM bahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM ega maNipeDhiyaM vi0, sANaM maNipe0aTTha joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM pa. cattAri joyaNAI bAhalleNaM savvarayaNAmaI acchA jAva paDirUva tti, sayaNijjavannaotti zayanIyavarNako vAcyaH,sacaivaM tassaNaM devasayaNijjassa imeyArUve vannAvAse pa0, varNakavyAsarvarNakavistaraH, 8 // 1075 // taMjahA- nANAmaNimayA paDipAyA sovanniyA pAyA NANAmaNimayAI pAyasIsagAi mityAdiriti, dohi ya aNIehiM ti, anIkaM sainyam, naTTANIeNa yatti nATyaM nRtyaM tatkArakamanIkaM janasamUho nATyAnIkam, evaM gandharvAnIkam, navaraM gandharvaM gItam, prAsAdazayyA prazrAH / Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1076 // mahaye tyAdi yAvatkaraNAdevaM dRzyaM mahayA-haya-naTTagIya-vAiya-taMtI-tala-tAla-tuDiya-ghaNa-muiMga-paDuppavAiyaraveNaM ti vyAkhyA cAsya prAgvat, iha ca yacchakrasya sudharmasabhAlakSaNa bhogasthAna sadbhAve'pi bhogArtha nemipratirUpakAdivikurvaNaM tajinAsnAnAmAzAtanAparihArArthaM sudharmasabhAyAM hi mANavake stambhe jinAsthIni samudrakeSu santi, tatpratyAsattau ca bhogAnubhavane tadabahumAnaH kRtaH syAtsa caashaatneti| 4 siMhAsaNaM viuvvai tti sanatkumAradevendraH siMhAsanaM vikurute na tu zakrezAnAviva devazayanIyam, sparzamAtreNa tasya paricArakatvAnna zayanIyena prayojanamiti bhAvaH, saparivAraM ti svakIyaparivArayogyAsanaparikaritamityarthaH, navaraM jo jassa parivAro so tassa bhANiyavvo tti tatra sanatkumArasya parivAra uktaH, evaM mAhendrasya tu saptatiH sAmAnikasahasrANi catasrazcAGgarakSasahasrANAM saptatayaH, brahmaNaH SaSTiH sAmAnikasahasrANAM lAntakasya paJcAzacchukrasya catvAriMzat sahasrArasya triMzat prANatasya viMzatiracyutasya tu daza sAmAnikasahasrANi, sarvatrApi ca sAmAnikacaturguNA AtmarakSA iti / pAsAyauccattaM ja mityAdi tatra sanatkumAramAhendrayoH SaD yojanazatAni prasAdasyoccatvaM brahmalAntakayoH sapta zukrasahasrArayoraSTauprANatendrasyAcyutendrasya ca naveti, iha ca sanatkumArAdAyaH sAmAnikAdiparivArasahitAstatra nemipratirUpake gacchanti,tatsamakSamapi sparzAdipraticAraNAyA aviruddhatvAt, zakrezAnautuna tathA, sAmAnikAdiparivArasamakSaM kAyapraticAraNAyA lajjanIyatvena viruddhatvAditi // 520 // caturdazazate SaSThaH // 14-6 // ||cturdshshtke sptmoddeshkH|| SaSThoddezakAnte prANatAcyutendrayo gAnubhUtiruktA, sA ca tayoH kathaJcittulyeti tulyatA'bhidhAnArthaH saptamoddezakaH tasya cedamAdisUtram 14 zatake uhazaka: kimaahaaraadhikaarH| sUtram bhogaM bhoktukAmAnA zakrezAnAdInAMnemivikurvaNaM prAsAdazayyAsvarUpAdipraznAH / uddezaka:7 sNshlissttshbdoplkssitaa[dhikaarH| // 1076 // Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1077 // 1rAyagihe jAva evaM va. parisA paDi0, goyamAdI samaNe bha0 ma0 bhagavaM go0 AmaMtettA evaM va0- cirasaMsiTTho'si me goyamA! cirasaMthuo'si me goyamA! ciraparicio'si me goyamA! cirajusio'si me goyamA! cirANugao'si me goyamA! cirANuvattIsi me goyamA! aNaMtaraM devaloe aNaMtaraM mANussae bhave, kiM paraM? maraNA kAyassa bhedA io cuttA dovi tullA egaTThA avisesamaNANattA bhvissaamo||suutrm 521 // 1 rAyagiha ityAdi, tatra kila bhagavAn zrImanmahAvIraH kevalajJAnAprAptyA sakhedasya gautamasvAminaH samAzvAsanAyAtmanastasya ca bhAvinIM tulyatAM pratipAdayitumidamAha goyame tyAdi, cirasaMsiTTho'si tti ciraMbahukAlaM yAvaccire vA'tIte prabhUte kAle saMzliSTaH snehAtsaMbaddhAzcirasaMzliSTo'si bhavasi, me mayA mama vA tvaM he gautama!, cirasaMthuotti ciraMbahukAlamatItaM yAvat saMstutaH snehAtprazaMsitazcirasaMstutaH, evaM ciraparicie tti punaH punadarzanataH paricitazciraparicitaH, cirajusie tti cirasevitaciraprItovA, juSI prItisevanayoriti vacanAt, cirANugae tti ciramanugatomamAnugatikAritvAt, cirANuvattIsitti ciramanuvRttiranukUlavartitA yasyAsau cirAnuvRttiH, idaM ca cirasaMzliSTatvAdikaM kvAsIt ? ityAha, aNaMtaraM devaloe tti, anantaraM nirvyavadhAnaM yathA bhavatyevaM devaloke'nantare devabhava ityarthaH, tato'pyanantaraM manuSyabhave, jAtyarthatvAdekavacanasya devabhaveSu manuSyabhaveSu ceti draSTavyam, tatra kila tripRSThabhave bhagavato gautamaH sArathitvena cirasaMzliSTatvAdidharmayukta AsIt, avamanyeSvapi bhaveSu sambhavatIti, evaM ca mayi tava gADhatvena snehasya na kevalajJAnamutpadyate bhaviSyati ca tavApi snehakSaye tadityadhRtiM mA kRthA iti gamyate, kiM paraM?, maraNa tti kiMbahunA, paraM ti parataH, maraNAt mRtyoH, kimuktaM bhavati? kAyasya bhedAddhetoH, io cuya tti, itaH pratyakSAnmanuSyabhavAccyutau dovi tti dvAvapyAvAM tulyau bhaviSyAva iti yogaH, tatra tulyau samAnajIvadravyo, ekaTThatti, 14 zatake uddezakaH sNshlissttshbdoplkssitaadhikaarH| sUtram 521 khinnaM zrIgautamamAmaMtryaprabhoH cirsmbndhkthnmaashvaasnbdh| // 1077 // Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1078 // tulyatAdhartha ekArthAvekaprayojanau, anantasukhaprayojanatvAdekasthau vaikakSetrAzritau siddhikSetrApekSayeti, avisesamaNANatta tti, avizeSa 14 zatake nirvizeSaM yathA bhavatyevam, anAnAtvau tulyajJAnadarzanAdiparyAyAviti, idaMca kila yadA bhagavatA gautamena caityavandanAyASTApadaM uddezakaH7 saMzliSTazabdogatvA pratyAgacchatA paJcadazatApasazatAni pravrajitAnisamutpannakevalAni ca zrImanmahAvIrasamavasaraNamAnItAni tIrthapraNAmaka palakSitAraNasamanantaraM ca kevaliparSadi samupaviSTAni, gautamena cAviditatatkevalotpAdavyatikareNAbhihitAni yathA, Agacchata bhoH dhikaarH| sUtram 522 sAdhavaH! bhagavantaM vandadhvamiti, jinanAyakena gautamo'bhihito yathA- gautama! mA kevalinAmAzAtanAM kArSIH, tato gautamo mithyA- vIragautamayoH duSkRtamadAt, tathA yAnahaM pravrAjayAmi teSAM kevalamutpadyate na punarmama tataH kiM tanme notpatsyata eveti vikalpAdadhRtiMcakAra, cirasambandhatato jagadguruNA gadito'sau manaHsamAdhAnAya, yathA gautama! catvAraH kaTA bhavanti, sumbakaTo vidalakaTazcarmakaTaH kambala- manuttaropapA tikadevakaTazceti, evaM ziSyA api guroH pratibandhasAdharmyaNa sumbakaTasamAdayazcatvAra eva bhavanti, tatra tvaM mayi kambalakaTasamAna jAnAti ityetasyArthasya samarthanAya bhagavatA tadA'bhihitamiti ||521||evN bhAvinyAmAtmatulyatAyAm,bhagavatA'bhihitAyAm, ati- taddhetuceti praznaH / priyamazraddheya mitikRtvA yadyanyo'pyenamarthaM jAnAti tadA sAdhurbhavatItyanenAbhiprAyeNa gautama evAha 2jahANaM bhaMte! vayaM eyamaDhe jANAmo pAsAmo tahA NaM aNuvattarovavAiyAvi devA eyamaTuMjA0 pA0?, haMtA goyamA! jahANaM vayaM eyamaDhe jA. pA. tahA aNuttaro vi devA eyamaDhe jA0 pA0, se keNaTeNaM jAva pA.?,goyamA! aNuttarovavAiyA NaM aNaMtAo maNodavvavaggaNAo laddhAo pattAo abhisamannAgayAo bhavaMti, se teNaTeNaM goyamA! evaM vu0 jAva pAsaMti // sUtram 522 // jahA Na mityAdi, eyamaDhe ti, etamarthamAvayorbhAvitulyatAlakSaNam, vayaM jANAmo tti yUyaM ca vayaM cetyekazeSAdvayaM tatra yUyaM kevalajJAnena jAnItha vayaM tu bhavadupadezAt / tathA'nuttaropapAtikA api devA enamarthaM jAnantIti? praznaH, atrottaram, haMtA / // 1078 // Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1079 // goyamA! ityAdi, maNodavvavaggaNAo laddhAo tti manodravyavargaNA labdhAstadviSayAvadhijJAnalabdhimAtrApekSayA pattAo tti prAptAstadravyaparicchedataH, abhisamannAgayAo tti, abhisamanvAgatAH tadguNaparyAyaparicchedataH, ayamatra garbhArthaH, anuttaropapAtikA devA viziSTAvadhinA manodravyavargaNA jAnanti pazyanti ca, tAsAM cAvayorayogyavasthAyAmadarzanena nirvANagamanaM nizcinvanti,tatazcAvayorbhAvitulyatAlakSaNamarthaM jAnanti pazyanti ceti vyapadizyata iti // 522 // tulyatAprakramAdevedamAha 3kaiviheNaM bhaMte! tullae pa0?, goyamA! chavvihe tullae pa0, taMjahA- davvatu0 khettatu kAlatu bhavatu bhAvatu saMThANatu0, 4 se keNadveNaM bhaMte! evaM vu0 davvatullae?, goyamA! paramANupoggale paramANupoggalassa davvaotulle paramANupoggale paramANupoggalavairittassa da0 No tulle, dupaesie khaMdhe dupaesiyassa khaMdhassa da. tulle dupaesie khaMdhe dupaesiyavairittassa khaMdhassa da0 No tulle evaM jAva dasapaesie, tullasaMkhejapaesie khaMdhe tullasaMkhejapaesiyassa khaMdhassa da. tulle, tullasaMkhejapaesie khaMdhe tullasaMkhejapaesiyavairittassa khaMdhassa da0 No tulle, evaM tullaasaMkhe vi evaM tullaaNaM vi, se teNaTeNaM goyamA! evaM vu0 da0 tulle| 5 se keNatuNaM bhaMte! evaM vu0 khettatu0 2?, goyamA! egapaesogADhe po0 egapaesogADhassa poggalassa khe. tulle egapaesogADhe poggale egapaesogADhavairittassa poggalassa khettao No tulle, evaM jAva dasapaesogADhe, tullasaMkhejjapaesogADhe tulllasaMkheja evaM tulllaasaMkhejapaesogADhevi, se teNaTeNaM jAva khettatu0 2 / 6 se keNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai kAlatu0 2?, goyamA! egasamayaThitIe poggale ega0 2 kAlao tulle, egasamayaThitIe po egasamayaThitIvairittassa poggalassa kA0 No tulle evaM jAva dasasamayaTThitIe tullasaMkhejasamayaThitIe evaM ceva, evaM tullaasaMkhejasamayaTThitIevi, se teNa jAva kAlatu / 7 se keNa bhaMte! evaM vu0 bhavatu.?, goyamA! ne0 neraiyassa bhavaTThayAe tulle, neraiyavairittassa bhavaTThayAe no tulle tirikkhajoNie evaM ceva, evaM maNusse, evaM devevi, se teNa jAva bhavatu / 8 sekeNa0 bhaMte! 14 zatake uddezakaH 7 sNshlissttshbdoplkssitaadhikaarH| sUtram 523 dravyakSetrakAlabhavabhAvasaMsthAnatulyatApraznAH / // 1079 // Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 1080 // evaM vu0 bhAvatullae 2?, goyamA! egaguNakAlae po0 egaguNakAlassa poggalassa bhAvao tulle, egaguNakAlae po0 egaguNakAlaga- 14 zatake vairittassa poggalassa bhA0 No tulle evaM jAva dasaguNakAlae, evaM tullasaMkhejaguNakAlae po0, evaM tullaasaMkhejaguNakAlaevi, evaM uddezakaH7 saMzliSTazabdotullaaNaMtaguNakAlaevi, jahA kAlae evaM nIlae lohiyae hAlidde sukillae, evaM subbhigaMdhe, evaM dubbhigaMdhe, evaM tittejAva mahure, | palakSitAevaM kakkhaDe jAva lukkhe, udaie bhAve udaiyassa bhA0 bhAvao tulle, udaie bhAve udaiyabhAvavairittassa bhAvassa bhA0 no tulle, evaM dhikaarH| sUtram 523 uvasamie khaie. khaovasamie0 pAriNAmie* saMnivAie bhAve saMnivAiyassa bhA0, se teNa0 goyamA! evaM vu0 bhaavtu02|9se dravyakSetra kAlabhavakeNa0 bhaMte! evaM vu0 saMThANatu0 2?, goyamA! parimaMDale saM0 parimaMDalassa saM0 saMThANao tulle parimaMDalasaMThANavairittassa saM0 no tulle bhAvaevaM vaTTetaMsecauraMse Ayae, samacauraMsasaM0 samacauraMsassasaM0 saMThANaotulle, samacauraMse saM0 samacauraMsasaMThANavairittassa saM0 saMThANao saMsthAna tulyatAnotulle evaM parimaMDale evaM jAva huMDe, se teNa jAva saMThANatullae 2||suutrm 523 // praznA : / 3 kaiviha ityAdi, tulyaM samaM tadeva tulyakam, davvatullae tti dravyata ekANukAdyapekSayA tulyakam, dravyatulyakam, athavA dravyaM ca tattulyakaM ca dravyAntareNeti dravyatulyakaM vizeSaNavyatyayAt, khettatullae tti kSetrata ekapradezAvagADhatvAdinA tulyakaM kSetra tulyakam, evaM zeSANyapi, navaraM bhavo nArakAdiH, bhAvo varNAdiraudayikAdirvA, saMsthAnaM parimaNDalAdiH, iha ca tulyavyatiriktamatulyaM bhavatIti tadapIha vyAkhyAsyate, 4 tullasaMkhejjapaesie tti tulyA(:) samAnAH saGkhayeyAH pradezA yatra sa tathA, tulyagrahaNamiha saGkhyAtatvasya saGkhyAtabhedatvAnna saGkhyAtamAtreNa tulyatA'sya syAdapitusamAnasaGkhyatvenetyasyArthasya // 1080 // pratipAdanArtham, evamanyatrApIti, yaccehAnantakSetrapradezAvagADhatvamanantasamayasthAyitvaM ca noktaM tadavagAhapradezAnAM sthitisamayAnAM ca pudgalAnAzrityAnantAnAmabhAvAditi / 7 bhavaThThayAe tti bhava evArtho bhavArthastaddhAvastattA tayA bhavArthatayA,8 Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1081 // tulyatA udaie bhAve tti, udayaH karmaNAM vipAkaH sa evaudayikaH kriyAmAtram, athavodayena niSpanna audayiko bhAvo nArakatvAdi- 14 zatake paryAyavizeSaH, audayikasya bhAvasya nArakatvAderbhAvatobhAvasAmAnyamAzritya tulyaH samaH, evaM uvasamie tti, aupazamiko uddezakaH7 saMzliSTazabdo'pyevaM vAcyaH, tathAhi, uvasamie bhAve uvasamiyassa bhAvassa bhAvao tulle uvasamie bhAve uvasamiyavairittassa bhA0 bhAvao no tulle palakSitAtti,evaM zeSeSvapi vAcyam, tatropazama udIrNasya karmaNaH kSayo'nudIrNasya viSkambhitodayatvaMsa evaupazamikaH kriyAmAtram, dhikaarH| sUtram 523 upazamana vA nivRtta aupazamikaH samyagdarzanAdi, khaie tti kSayaH karmAbhAvaH sa eva kSAyikaH, kSayeNa vA nirvRttaH kSAyikaH dravyakSetrakevalajJAnAdiH, khaovasamie tti kSayeNodayaprAptakarmaNo vinAzena sahopazamo viSkambhitodayatvaM kSayopazamaH sa eva kAlabhava bhAvakSAyopazamikaH kriyAmAtrameva, kSayopazamena vA nivRttaH kSAyopazamiko matijJAnAdiparyAyavizeSaH, nanvaupazamikasya saMsthAnakSAyopazamikasya ca kaH prativizeSaH, ubhayatrApyudIrNasya kSayasyAnudIrNasya copazamasya bhAvA?, ucyate, kSAyopazamike vipAkavedanameva nAsti pradezavedanaM punarastyeva, aupazamiketu pradezavedanamapi nAstIti, pAriNAmie tti pariNamanaM pariNAmaH sa eva pAriNAmikaH, sannivAie tti sannipAta audayikAdibhAvAnAM vyAdisaMyogastena nirvRttaH saannipaatikH| 9 saMThANatullae tti saMsthAnamAkRtivizeSaH,tacca dvedhA jIvAjIvabhedAt, tatrAjIvasaMsthAnaM paJcadhA, tatra parimaMDale saMThANe tti parimaNDalasaMsthAnaM bahistAdvRttAkAraM madhye zuSiraM yathA valayasya, tacca dvedhA, ghanapratarabhedAt, vaTTe tti vRttaM parimaNDalamevAntaHzuSirarahitaM yathA / kulAlacakrasya, idamapi dvedhA ghanapratarabhedAt, punarekaikaM dvidhA, samasaGkhayaviSamasaGkhayapradezabhedAt, evaM tryanaM caturasraM ca, navaraM tryanaM trikoNaM zRGgATakasyeva caturasraM tu catuSkoNaM yathA kumbhikAyAH, AyatadIrgha yathA daNDasya, tacca tredhA, zreNyAyatapratarAyataghanAyatabhedAt, punarekaikaM dvidhA samasaGkhyaviSamasaGgyapradezabhedAt, idaMca paJcavidhamapi vizrasAprayogAbhyAM praznAH / // 1081 // Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1082 // bhavati, jIvasaMsthAnaM tu saMsthAnAbhidhAnanAmakarmottaraprakRtyudayasampAdyo jIvAnAmAkAraH, tacca SoDhA, tatrAdyam, samacauraMse 14 zatake tti tulyArohapariNAhaM sampUrNAGgAvayavaM svAGgalASTazatocchrayaM samacaturasram, tulyArohapariNAhatvena samatvAt pUrNAvayavatvena uddezaka: 7 saMzliSTazabdoca caturasratvAttasya, caturanaM saGgatamiti paryAyau, evaM parimaMDalevi tti yathA samacaturasamuktaM tathA nyagrodhaparimaNDalamapI- palakSitAtyarthaH,nyagrodho vaTavRkSastadvatparimaNDalaM nAbhIta upari caturasralakSaNayuktamadhazca tadanurUpaMna bhavati tasmAtpramANAddhInataramiti, dhikaarH| sUtram 524 evaM jAva huMDe tti, iha yAvatkaraNAt sAI khuje vAmaNe tti dRzyaM tatra sAi tti sAdi nAbhIto'dhazcaturasralakSaNayuktamupari ca bhaktapratyA khyAnAnagAtadanurUpaM na bhavati, khujjo tti kubjaM grIvAdau hastapAdayozcaturazra(mra?)lakSaNayuktaM saGkSiptavikRtamadhyam, vAmaNe tti vAmanaM syamUrchitAlakSaNayuktamadhyaM grIvAdI hastapAdayorapyAdilakSaNanyUnam, huMDe tti huNDaM prAyaH sarvAvayaveSvAdilakSaNavisaMvAdopetamiti / / ''mUrchitA haarprshnaa:| 523 // anantaraM saMsthAnavaktavyatoktA, atha saMsthAnavato'nagArasya vaktavyatAvizeSamabhidhAtukAma Aha 10 bhattapaccakkhAyae NaM bhaMte! aNagAre mucchie jAva ajjhovavanne AhAramAhAreti ahe NaM vIsasAe kAlaM kareti tao pacchA amucchie agiddhe jAva aNajjhovavanne AhAramAhAreti?, haMtA goyamA! bhattapacca0 NaM aNagAre taM ceva, se keNaTeNaM bhaMte! evaM vu0 bhattapaccakkhAyae NaM taM ceva?, goyamA! bhattapaJca0 NaM aNa mucchie(mucchie) jAva ajjhovavanne bha0 ahe NaM vIsasAe kAlaM karei tao pacchA amu0 jAva AhAre bha0 se teNa0 goyamA! jAva AhAramAhAreti ||suutrm 524 // 10 bhatte tyAdi, tatra bhattapaccakkhAyae NaM ti, anazanI mUrcchitaH saJjAtamUche jAtAhArasaMrakSaNAnubandhaH taddoSaviSaye vA mUDhaH, mUrchA mohasamucchrAyayoriti vacanAt, yAvatkaraNAdidaM dRzyaM gaDhie grathita AhAraviSayasnehatantubhiH saMdarbhitaH, grantha zrantha saMdarbha iti vacanAt, giddhe gRddhaH prAptAhAra Asakto'tRptatvena vA tadAkAGkSAvAn gRdhu abhikAGkSAyA miti vacanAt, ajjhovavanne / // 1082 // Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1083 // tti, adhyupapanna aprAptAhAracintAmAdhikyenopapannaH AhAraMvAyutailAbhyaGgAdikamodanAdikaMvA'bhyavahArya tIvrakSudvedanIyakarmo | 14 zatake dayAdasamAdhau sati tadupazamanAya prayuktamAhArayatyupabhuGkte, ahe NaM ti, athAhArAnantaraM vizrasayA svabhAvata eva kAlaM ti uddezaka: 7 saMzliSTazabdokAlo maraNaM kAla iva kAlo mAraNAntikasamuddhAtastaM karoti yAti tao paccha tti tato mAraNAntikasamuddhAtAt / palakSitA dhikaarH| pazcAttasmAnnivRtta ityarthaH, amUrcchitAdivizeSaNavizeSita AhAramAhArayati prazAntapariNAmasadbhAvAditi praznaH, atrottaram, sUtram haMtA goyamA! ityAdi,anena tu praznArtha evAbhyupagataH, kasyApi bhaktapratyAkhyAturevaMbhUtabhAvasya sadbhAvAditi // 524 // anantaraM 525-526 lavasaptamAnubhaktapratyAkhyAturanagArasya vaktavyatoktA, sa ca kazcidanuttarasureSUtpadyata iti tadvaktavyatAmAha ttaraupapAtika11 atthi NaM bhaMte! lavasattamA devA la0 2?, haMtA atthi, se keNaTeNaM bhaMte! evaM vu. lavasattamA devA la02?, goyamA! se devAnAM tada bhidhAnahetu jahAnAmae- kei purise taruNe jAva niuNasippovagae sAlINa vA vIhINa vA godhUmANa vA javANa vA javajavANa vA pakkANaM SaSThabhaktakarmapariyAtANaM hariyANaM hariyakaMDANaM tikkheNaMNavapajaNaeNaM asiaeNaM paDisAhariyA 2 paDisaMkhiviyA 2 jAva iNAmeva 2 ttikaTTa zeSa praznAH / sattalavae luenjA, jati NaM goyamA! tesiM devANaM evatiyaM kAlaM Aue pahuppate toNaM te devA teNaMceva bhavaggahaNeNaM sijhaMtA jAva aMtaM kareMtA, se teNa. jAva la. devA l02|| sUtram 525 // 12 atthiNaM bhaMte! aNuttarovavAiyA devA a0 2?, haMtA asthi, se keNaTTeNaM bhaMte! evaM vuccai a0 2?, goyamA! anuttarovavAiyANaM devANaM aNuttarA saddA jAva aNuttarA phAsA, se teNaTeNaM goyamA! evaM vuccai jAva aNuttarovavAiyA devA a02|annuttrovvaaiyaannN // 1083 // bhaMte ! devANaM kevatieNaM kammAvaseseNaM aNuttarovavAiyadevattAe uvavannA?, goyamA! jAvatiyaM chaTThabhattie samaNe niggaMthe kammaM nijareti evatieNaM kammAvaseseNaM aNuttarovavAiyA devA devattAe uvavannA / sevaM bhaMte! ratti // sUtram 526 // 14-7 // Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1084 // 11 atthi Na mityAdi, lavAH zAlyAdikavalikAlavanakriyApramitAH kAlavibhAgAH, sapta saptasaGkhyA mAnaM pramANaM yasya kAlasyAsau lavasaptamastam, lavasaptamaM kAlaM yAvadAyuSyaprabhavati sati ye zubhAdhyavasAyavRttayaH santaH siddhiM na gatA apitu deveSUtpannAstelavasaptamAH,teca sarvArthasiddhAbhidhAnAnuttarasuravimAnanivAsinaH, se jahA nAmae tti saH kazcidyathAnAmako'nirdiSTanAmA puruSaH, taruNa yityAdeAkhyAnaM prAgiva, pakkANaM ti pakvAnAm, pariyAyANaM ti paryavagatAnAM lavanIyAvasthA prAptAnAm, hariyANaM ti piGgIbhUtAnAm, teca patrApekSayA'pi bhavantItyAha hariyakaMDANaM ti piGgIbhUtajAlAnAm, navapajjaNaeNaM ti navaM pratyagram, pajjaNayaM ti pratApitasyAyodhanakuTTanena tIkSNIkRtasya pAyanaM jalanibolanaM yasya tannavapAyanaM tena, asiyaeNaM ti dAtreNa, paDisAhariya tti pratisaMhRtya vikIrNanAlAn bAhunA saMgRhya, paDisaMkhiviya tti muSTigrahaNena saGkSipya, jAva iNAmeve tyAdi prajJApakasya lavanakriyAzIghratvopadarzanaparacappuTikAdihastavyApArasUcakaM vacanam, sattalave tti lUyanta iti lavAH zAlyAdinAlamuSTayastAn lavAn, lUenja tti lunIyAt, tatra ca saptalavalavane yAvAn kAlo bhavatIti vAkyazeSo dRzyaH, tataH kimityAha jaiNa mityAdi, tesiM devANaM ti dravyadevatve sAdhvavasthAyAmityarthaH, teNaM ceva tti yasya bhavagrahaNasya sambandhyAyurna pUrNa tenaiva, mnussybhvgrhnnenetyrthH||525|| 12 lavasaptamA anuttaropapAtikA ityanuttaropapAtikadevaprarUpaNAya sUtradvayamabhidhAtumAha, atthiNa mityAdi, aNuttarovavAiya tti, anuttaraH sarvapradhAno'nuttarazabdAdiviSayayogAdupapAto janmAnuttaropapAtaH, so'sti yeSAM te'nuttaropapAtikAH, jAvaiyaM cha bhattie ityAdi kila SaSThabhaktikaH susAdhuryAvat karma kSapayatyetAvatA kavizeSeNa, anirjIrNenAnuttaropapAtikA devA utpannA iti // 526 // caturdazazate sptmH||14-7|| 14 zatake uddezakaH 7 sNshlissshbdoplkssitaadhikaarH| sUtram 525-526 lavasaptamAnuttaraupapAtikadevAnAMtada| bhidhAnahetu SaSThabhaktakarmazeSa praznAH / // 1084 // Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyatA zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1085 // ||cturdshshtke'ssttmoddeshkH|| saptame tulyatArUpo vastuno dharmo'bhihitaH, aSTame tvantararUpaH sa evAbhidhIyata ityevaMsambandhasyAsyedamAdisUtram 1imIseNaMbhaMte! rayaNappabhAe puDhavIe sakkarappabhAe ya puDhavIe kevatiyaM abAhAe aMtarepa0?, goyamA! asaMkhenjAiMjoyaNasahassAI abAhAe aMtare pa0, 2 sakkarappabhAe NaM bhaMte! puDhavIe vAluyappabhAe ya pu. ke. evaM ceva, evaM jAva tamAe ahesattamAe ya, 3 ahesattamAeNaM bhaMte! pu0 alogassaya ke0 AbAhAe aMtare pa0?, goyamA! asaMkhejjAiMjoyaNasahassAI A(a)bAhAe aM0 pa0 / 4 imIse NaM bhaMte! rayaNappabhAe pu0 jotisassa ya ke0 pucchA, goyamA! sattanaue joyaNasae AbAhAe aMtare pa0,5 jotisassaNaM bhaMte! sohammIsANANa ya kappANaM ke0 pu0, goyamA! asaMkhenjAiMjoyaNa jAva aMtarepa0,6 sohammIsANANaMbhaMte! saNaMkumAramAhiMdANa ya ke0 evaM ceva, 7 saNaMkumAramAhiMdANaM bhaMte! baMbhalogassa ka ya ke0 evaM ceva, 8 baMbhalogassa NaM bhaMte! laMtagassa ya ka0 ke0 evaM ceva, 9 laMtayassa NaM bhaMte! mahAsukkassa ya ka0 ke0 evaM ceva, evaM mahAsukkassa ka. sahassArassa ya, evaM sahassArassa ANaya pANayakappANaM, evaM ANayapANayANa ya kappANaM AraNacuyANa ya kappANaM, evaM AraNaccuyANaM gevijavimANANa ya, evaM gevijavimANANaM aNuttaravimANANa ya / 10 aNuttaravimANANaM bhaMte! IsiMpanbhArAe ya pu0 ke0 pucchA, goyamA! duvAlasajoyaNe a0 aM0 pa0, 11 IsiMpanbhArAeNaM bhaMte! pu0 alogassa ya ke0 abAhAe pu0, goyamA! desUNaM joyaNaM abAhAe aMtare pa0 |suutrm 527 // 1 imIse Na mityAdi, abAhAe aMtare tti bAdhA parasparasaMzleSataH pIDanam, na bAdhA'bAdhA tayA'bAdhayA yadantaraM vyavadhAnamityarthaH, ihAntarazabdo madhyavizeSAdiSvartheSu vartamAno dRSTastatastadvyavacchedena vyavadhAnArthaparigrahArthamabAdhAgrahaNam, asaMkhejAI |14 zatake uddezakaH 8 nrkpRthivyntraadhikaarH| sUtram 527 ratnaprabhAyAvatsaptamanarakAlokasya, ratnaprabhAjotiSkayAvanuttareSatprArabhArApRthivyalokasya ca parasparAntara praznA : / // 1085 // Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1086 // joyaNasahassAI ti, iha yojanaM prAyaH pramANAGgalaniSpannaM grAhyam, nagapuDhavivimANAI miNasu pamANaMguleNaM tu| (nagapRthivIvimAnAni pramANAGgalena minu|) ityatra nagAdigrahaNasyopalakSaNatvAdanyathA''ditya prakAzAderapi pramANayojanAprameyatA syAt, tathA cAdholokagrAmeSu tatprakAzAprAptiHprApnotyAtmAGgalasyAniyatatvenAvyavahArAGgatayA raviprakAzasyocchrayayojanaprameyatvAt, tasya cAtilaghutvena pramANayojanapramitakSetrANAmavyAptiriti, yacceheSatprAgbhArAyAH pRthivyA lokAntasya cAntaraM taducchyAGgalaniSpannayojanaprameyamityanumIyate, yatastasya yojanasyoparitanakrozasya SaDbhAge siddhAvagAhanA dhanustribhAgayuktatrayastriMzadadhikadhanuHzatatrayamAnAbhihitA, sA cocchrayayojanAzrayaNata eva yujyata iti, uktaJca, IsIpabbhArAe uvariM khalu joyaNassa jo koso| kosassa ya chabbhAe siddhANogAhaNA bhnniyaa||1|| iti / (ISatprArabhArAyA upariyojanasya yaH krozaH khalu krozasya ca SaSTho bhAgaH eSA siddhAnAmavagAhanA bhnnitaa||1||) 11 desUNaM joyaNaM ti siddhyalokayordezonaM yojanamantaramuktaM Avazyaketu yojanameva, tatra ca kiJcinyUnatAyA avivakSaNAnna virodho mantavya iti // 527 // anantaraM pRthivyAdyantaramuktaM tacca jIvAnAMgamyamiti jIvavizeSagatimAzrityedaM sUtratrayamAha 12 esa NaM bhaMte! sAlarukkhe upahAbhihae taNhAbhihae davaggijAlAbhihae kAlamAse kAlaM kiccA kahiMgacchihiti kahiM uvavanjihiti?, goyamA! iheva rAyagihe nagare sAlarukkhattAe paccAyAhiti, se NaM tattha acciyavaMdiyapUiyasakkAriyasammANie divve sacce saccovAe sannihiyapADihare lAulloiyamahie yAvi bhavissai, se NaM bhaMte! taohiMto aNaMtaraM uvvaTTittA kahiM gamihiti kahiM uvavajihiti?, goyamA! mahAvidehe vAse sijjhahiti jAva aMtaM kAhiti // 13 esa bhaMte! sAlalaTThiyA uNhAbhihayA taNNA(NhA). davaggijAlA0 kAlamAse kAlaM kiccA jAva kahiM uvavajihiti?,goyamA! iheva jaMbUddIve 2 bhArahe vAse vijjhagiripAyamUle mahesarie |14 zatake uddezakaH8 nrkpRthivyntraadhikaarH| sUtram 528 zAlavRkSayaSTizAkhombaravRkSa zAkhAdInAM mRtvAgatisiddhyAdi praznAH / // 1086 // Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1087 // |14 zatake | uddezakaH8 nrkpRthivyntraadhikaarH| | sUtram |529-530 ambar3aparivrAjakasaptazataziSyadRDhapratijJetyAdi praznAH / nagarIe sAmalirukkhattAe paccAyAhiti, sA NaM tattha acciyavaMdiyapUiya jAva lAulloiyamahie yAvi bhavi0, se NaM bhaMte! tao0 aNaMtaraM uvvaTTittA sesaM jahA sAlarukkhassa jAva aMtaM kAhiti! 14 esa NaM bhaMte! uMbaralaTThiyA uNhAbhihayA 3 kAlamAse kAlaM kiccA jAva kahiM uva0?,sAmaliru0 paccA0, sANaM tattha a0va0pU0 jAva lAulloiyamahie yAvibha0, iheva jaMbuddIve 2 bhArahe vAse pADaliputte nAmaM nagare pADaliru0 paccA0, seNaMtattha acciyavaMdiya jAva bha0, seNaMbhaMte! aNaMtaraM uvvatti(TTi)ttA sesaMtaMceva jAva aMtaM kAhiti ||suutrm 528 // 12 esa Na mityAdi, divve tti pradhAnaH, saccovAe tti satyAvapAtaH saphalasevaH, kasmAdevamityata Aha sannihiyapADihere tti saMnihitaM vihitaM prAtihArya pratIhArakarma sAMnidhyaM devena yasya sa tthaa| 13 sAlalaTThiya tti zAlayaSTikA, iha ca yadyapi zAlavRkSAdAvaneke jIvA bhavanti tathA'pi prathamajIvApekSaM sUtratrayamabhinetavyam / evaMvidhapraznAzca vanaspatInAM jIvatvamazraddadhAnaM zrotAramapekSya bhagavatA gautamena kRtA ityavaseyamiti // 528 ||gtiprkrmaadidmaah 15 teNaM kAleNaM 2 ammaDassa parivvAyagassa satta aMtevAsIsayA gimhakAlasamayaMsi evaM jahA uvAvAie jAva aaraahgaa| sUtram 529 // 16 bahujaNe NaM bhaMte! annamannassa evamAikkhai evaM khalu ammaDe parivvAyae kaMpillapure nagare gharasae evaM jahA uvavAie (pada96) ammaDassa vattavvayA jAva daDappaiNNo aMtaM kaahiti||suutrm 530 // 0pratyAsatteH saptamoddezakavaktavyatAsthAnaM yadrAjagRhaM caityaM guNazIlakaM pRthvIzilApaTTakazca tatratyA vRkSA ete samavaseyAH / anyeSvanekeSu jIveSu satsvapi samastAvayavavyApyeko'sti vRkSajIva iti sUtra0 AhAraparijJAdhyayane / // 1087 // Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1088 // 15 teNa mityAdi, evaM jahA uvavAie (pada-93) jAva ArAhaga tti, iha yAvatkaraNAdidamarthatolezena dRzyam, grISmakAlasamaye gaGgAyA ubhayakUlataH kAmpilyapurAt purimatAlapuraM saMprasthitAni tatasteSAmaTavImanupraviSTAnAMpUrvagRhItamudakaM paribhujyamAnaM kSINaM tataste tRSNAbhibhUtA udakadAtAramalabhamAnA adattaM ca tadagRhNanto'rhannamaskArapUrvakamanazanapratipatyA kAlaM kRtvA brahmalokaM gatAH paralokasya cArAdhakA iti // 529 // 16 gharasae ityatra, evaM jahe tyAdinA yatsUcitaM tadarthato lezenaivaM dRzyam, bhuGkte vasati ceti, etacca zrutvA gautama Aha, kathametadbhadanta!, tato bhagavAnuvAca, gautama! satyameted, yatastasya vaikriyalabdhirasti tato janavismApanahetorevaM kurute, tato gautama uvAca, pravrajiSyatyeva(Sa) bhagavatAMsamIpe?, bhagavAnuvAca, naivam, kevalamayamadhigatajIvAjIvatvAdiguNaH kRtAnazano brahmaloke gamiSyati, tatazcyutazca mahAvidehe dRDhapratijJAbhidhAno (rAjapra0 pa0 149) maharddhiko bhUtvA setsyatIti // 530 // ayametacchiSyAzca devatayotpannA iti devAdhikArAddevavaktavyatAsUtrANyuddezakasamAptiM yAvat 17 asthiNaMbhaMte! avvAbAhA devA a02?, haMtA atthi, sekeNaTeNaM bhaMte! evaM vu0 avvAbAhA devA 2?, goyamA! pabhUNaM egamege avvAbAhe deve egamegassa purisassa egamegaMsi acchipattaMsi divvaM devihiM divvaM devajutiM divvaM devajuttiM divvaM devANubhAgaM divvaM battIsativihaM naTTavihiM uvadaMsettae, No ceva NaM tassa purisassa kiMci AbAhaM vA vA(pa)bAhaM vA uppAei chaviccheyaM vA kareMti, esuhamaMcaNaM uvadaMsejA, se teNaTeNaM jAva avvAbAhA devA a02|| sUtram 531 // 18 pabhU NaM bhaMte! sakke deviMde devarAyA purisassa sIsaM pANiNA asiNA chiMdittA kamaMDalumi pakkhivittae?, haMtA pabhU, se kahamidANiM pakareti?, goyamA! chiMdiyA 2 ca NaM pakkhivejA bhiMdiyA 2 ca NaM pa0 koTTiyA 2 ca NaM pa0 cunniyA 2 ca NaM pa0 tao 14 zatake uddezaka:8 nrkpRthivyntraadhikaarH| sUtram 531 avyAbAdhadeva prshnH| sUtram 532 indrasyamastakachedanapratisandhAnasAmarthya prshnH| Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1089 // pacchA khippAmeva paDisaMghAejA nocevaNaM tassa puri0 kiMci AbAhaM vA vAbAhaM vA uppAejA chavicchedaM puNa kareti, esuhamaMcaNaM p0||suutrm 532 // 19 atthiNaMbhaMte! jaMbhayA devA jaM02?, haMtA asthi se keNaTeNaM bhaMte! evaM vu jaMbhayA devA jaM02?, goyamA! jaMbhagANaM devA niccaM pamuiyapakkIliyA kaMdapparatimohaNasIlA jannaM te deve kuddhe pAsejjA se NaM purise mahaMtaM ayasaMpAuNijjA jeNaM te deve tuTTe pAsejjA se NaM mahataM jasaM pAuNejjA, seteNaTeNaM goyamA! jaMbhagA devA 2 // 20 kativihANaM bhaMte! jaM. devApa0?,goyamA! dasavihApa0, taMjahAannajaMbhagA pANavatthajaM. leNa0 sayaNajaM0 pupphajaM0 phalajaM0 pupphaphalajaM. vijA0 aviyattajaM0,21 jaMbhagANaM bhaMte! devA kahi vasahi uveMti?,goyamA! savvesuceva dIhaveyaDDesu cittavicittajamagapavvaesukaMcaNapavvaesuya ettha NaM jaM. devA vasahiM u0| 22 jaMbhagANaM bhaMte! devANaM kevatiyaM kAlaM ThitI pa0?, goyamA! egaM paliovamaM ThitI pa0 / sevaM bhaMte! ratti jAva viharati // sUtram 533 // 14-8 // 17 tatra cAvvAbAha tti vyAbAdhante paraMpIDayantIti vyAbAdhAstaniSedhAdavyAbAdhAH, teca lokAntidevamadhyagatA draSTavyAH, yadAha sArassayamAicA vaNhI varuNA ya gaddatoyA y| tusiyA avvAbAhA aggiccA ceva riTThA y||1|| iti (sArasvatA AdityA vahnayo varuNAzca gardatoyAzca tuSitA avyAbAdhA agnyazcaiiva riSThAzca // ) acchipattaMsi, akSipatre'kSipakSmaNi, AbAhaM vatti, ISadbAdhAm, pabAhaM va tti prakRSTabAdhAm, vAbAhaM ti kvacit, tatra tu vyAbAdhAM viziSTAmAbAdhAM chaviccheyaM ti zarIracchedam, / ti zarAracchadam esuhumaMcaNaM ti, iti sUkSmamevaM sUkSmaM yathA bhavatyevamupadarzayennATyavidhimiti prakRtam // 531 // 0zrItattvArthasUtre (a04 sU026) 'varuNa' sthAne 'aruNa', 'agnyarcA' sthAne 'marut' iti vrtte| |14 zatake uddezaka:8 nrkpRthivyntraadhikaarH| sUtram 531 avyAbAdhadeva praznaH / sUtram 532 indrasyamastakachedanapratisandhAnasAmarthya prshnH| sUtram 533 muMbhakadevAbhidhAnahetutatprakAranivAsasthityAdi praznAH / // 1089 // Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka:8 zrIbhagavatyaGgaM zrIabhayavRttiyutam bhAga-2 // 1090 // avyAbAdhadeva praznaH / | mastaka 18 sapANiNa tti svakapANinA, se kahamiyANi pakarei tti yadi zakraH zirasaH kamaNDalvAM prakSepaNe prabhustatprekSaNaM kathaM |14 zatake tadAnIM karoti?, ucyate, chiMdiyA chiMdiyA va NaM ti chittvA 2 kSuraprAdinA kUSmANDAdikamiva zukSNakhaNDIkRtyetyarthaH, narakapRthivyavAzabdo vikalpArthaH, prakSipet kamaNDalvAm, bhiMdiya tti vidAryorddhapATanena zATakAdikamiva, kuTTiya tti kuTTayitvodUkhalAdau ntraadhikaarH| sUtram 531 tilAdikamiva, cunniya tti cUrNayitvA zilAyAM zilAputrakAdinA gandhadravyAdikamiva, tato pacchatti kamaNDaluprakSepaNAnantaramityarthaH, parisaMghAeja tti mIlayedityarthaH, esuhumaM ca NaM pakkhivejja tti kamaNDalvAmiti prakRtam // 532 // | sUtram 532 * 19 jaMbhaga tti jRmbhante vijRmbhante svacchandacAritayA ceSTante yete jRmbhakAH tiryaglokavAsino vyantaradevAH, pamuiyapakkIliya indrasyatti pramuditAzca te toSavantaH, prakrIDitAzca prakRSTakrIDAH, pramuditaprakrIDitAH, kaMdapparai tti, atyarthaM keliratikAH, mohaNasIla chedanapratitti nidhuvanazIlAH, ajasaMti, upalakSaNatvAdasyAnarthaM prApnuyAt, jasaM ti, upalakSaNatvAdasyArthaM vaikriyalabdhyAdikaM prApnuyAdvairasvAmivat, zApAnugrahakaraNasamarthatvAttacchIlatvAcca teSAmiti / annajaMbhaye tyAdi, anne bhojanaviSaye tadabhAvasadbhAvAlpatva-8 sUtram 533 bahutvasarasatvanIrasatvAdikaraNato jRmbhante vijRmbhante ye te tathA, evaM pAnAdiSvapi vAcyam, navaraM leNaM ti layanaM gRham, bhidhAnahetupupphaphalajaMbhaga tti, ubhayajRmbhakAH, etasya ca sthAne maMtajaMbhaga tti vAcanAntare dRzyate, aviyattajaMbhaga tti, avyaktA annAdyavibhAgena nivAsajRmbhakA ye te tathA, kvacittu, ahivaijaMbhaga tti dRzyate tatra cAdhipatau rAjAdinAyakaviSaye jRmbhakA ye te tathA, savvesu ceva sthityAdi dIhaveyavesutti sarveSu pratikSetraM teSAM bhAvAtsaptatyadhikazatasaGkhyeSu dIrghavijayAddheSu parvatavizeSeSu, dIrghagrahaNaMca vartulavijayArddha // 1090 // vyavacchedArtham, cittavicittajamagapavvaesutti devakuruSu zItodAnadyA ubhayapArzvatazcitrakUTo vicitrakUTazca parvataH, tathottarakuruSu zItAbhidhAna nadyA ubhayato yamakasamakAbhidhAnau parvatau stasteSu, kaMcaNapavvaesutti, uttarakuruSuzItAnadIsambandhinAMpaJcAnAM sandhAnasAmadhye prshnH| jubhakadevA tatprakAra praznA : / Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1091 // nIlavadAdihradAnAM kramavyavasthitAnAM pratyekaM pUrvAparataTayordaza daza kAJcanAbhidhAnA girayaH santi te ca zataM bhavanti, evaM 14 zatake devakuruSvapi zItodAnadyAH sambandhinAM niSadahradAdInAM paJcAnAM mahAhradAnAmiti, tadevaM dvezate, evaM dhAtakIkhaNDapUrvArdhAdi uddezakaH 9 anagArazabdoBSvapyatasteSviti // 533 // cturdshshte'ssttmH||14-8|| palakSitA dhikaarH| ||cturdshshtke nvmoddeshkH|| sUtram 534 svakarmalezyAanantaroddezakAntyasUtreSu devAnAM citrArthaviSayaM sAmarthyamuktam, tasmiMzca satyapi yathA teSAM svakarmalezyAparijJAnasAmarthya 8 jJAnasAmarthya rahitAnagArasya kathaJcinnAsti tathA sAdhorapItyAdyarthanirNayArtho navamoddezako'bhidhIyate, ityevaMsambaddhasyAsyedamAdisUtram sazarIrajIva1 aNagAre NaM bhaMte! bhAviyappA appaNo kammalessaM na jANai na pAsai taM puNa jIvaM sarUviMsakammalessaM jA0 pA0?, haMtA jJAna prshnH| karmalezyAgoyamA! aNagAre NaM bhAviyappA appaNo jAva pA0 // 2 atthi NaM bhaMte! sarUvI sakammalessA poggalA obhAsaMti 4?, haMtA pudgalaprakAatthi / / 3 kayare NaM bhaMte! sarUvI sakammalessA po0 o0 jAva pabhAseMti ?, goyamA! jAo imAo caMdimasUriyANaM devANaM zitatvAdi praznAH / vimANehitolessAo bahiyA abhinissaDAo tAo o0pa0 evaM eeNaM goyamA! te sarUvI sakammalessA po0 obhAseMti 4 // sUtram 534 // 1 aNagAre Na mityAdi, anagAraH, bhAvitAtmA saMyamabhAvanayA vAsitAntaHkaraNa AtmanaH sambandhinI karmaNo yogyA / lezyA kRSNAdikA karmaNo vA lezyA 'liza zleSaNa' iti vacanAt sambandhaH, karmalezyA tAM na jAnAti vizeSataH, na pazyati ca sAmAnyataH, kRSNAdilezyAyAH karmadravyazleSaNasya cAtisUkSmatvena chadmasthajJAnAgocaratvAt, taM puNa jIvaM ti yo jIvaH // 1091 // Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya. vRttiyutam bhAga-2 // 1092 // karmalezyAvAMstaM punarjIvamAtmAnam, sarUviMti saha rUpeNa rUparUpavatorabhedAccharIreNa varttate yo'sau samAsAntavidheH sarUpI taM sarUpiNaM sazarIramityarthaH, ata eva sakarmalezyaM karmalezyayA saha vartamAnaM jAnAti, zarIrasya cakSurgrAhyatvAjjIvasya ca kathaJciccharIrAvyatirekAditi // 2 sarUviM sakammalessaM ti prAguktam, atha tadevAdhikRtya praznayannAha, atthi Na mityAdi, sarUviM ti saha rUpeNa mUrttatayA ye te sarUpiNa varNAdimantaH, sakammalessa tti pUrvavat pudgalAH skandharUpAH, obhAsaMti tti prakAzante, lesAotti tejAMsi, bahiyA abhinissaDAotti bahistAdabhiniHsRtA nirgatAH, iha ca yadyapicandrAdivimAnapudgalA evaM pRthivIkAyitvena sacetanatvAtsakarmalezyAstathA'pi tannirgataprakAzapudgalAnAM taddhetukatvenopacArAtsakarmalezyatvamavagantavyamiti // 534 // pudgalAdhikArAdidamAha 4 neraiyANaM bhaMte! kiM attA poggalA aNattA poggalA?, goyamA! no attA po0 aNattA po0,5 asurakumArANaM bhaMte! kiM attA po0 aNattA po0?, goyamA! attA po0 No aNattA po0, evaM jAva thaNiyakumArANaM, 6 puDhavikAiyANaM pucchA, goyamA! attAvi po0 aNattAvipo0, evaM jAva maNussANaM, vANamaMtarajoisiyavemANiyANaMjahA asurakumArANaM, 7 ne0 bhaMte! kiM iTThA po0 aNiTThA po0?, goyamA! noiTThApo0 aNiTThApo0 jahA attA bhaNiyA evaMiTThAvi kaMtAvi piyAvimaNunnAvibhANiyavvA eepaMca daMDagA(sUtram) 8 deveNaM bhaMte! mahaDDie jAva mahesakkhe rUvasahassaMviuvittA pabhUbhAsAsahassaMbhAsittae?,haMtA pabhU, 9sANaM bhaMte! kiMegA bhAsA OM bhAsAsahassaM?, goyamA! egANaMsA bhAsA NokhalutaMbhAsAsahassaM ||suutrm 535 // 4 neraiyANa mityAdi, attatti, A, abhividhinA trAyante duHkhAt saMrakSanti sukhaMcotpAdayantItyAtrA AptAvA, ekAntahitAH, ata eva ramaNIyA iti vRddhAkhyAtam, ete ca ye manojJAH prAg vyAkhyAtAste dRzyAH,7 tatheDhe tyAdi prAgvat / 8 14 zatake uddezakaH 9 angaarshbdoplkssitaadhikaarH| sUtram 535 nai0asu0 pRthvI0 AdInAmAttAnAtteSTAniSTapudrala praznAH / maharddhikadevasya sahasrarUpavikurvaNasahasra bhASAbhASana sAmarthya praznAH / // 1092 // Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGga zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1093 // pudgalAdhikArAdevedamAha deve Na mityAdi, 9 egA NaM sA bhAsA bhAsa tti, ekA'sau bhASA, jIvaikatvenopayogaikatvAt, ekasya 14 zatake / jIvasyaikadaika evopayoga iSyate, tatazca yadA satyAdyanyatarasyAM bhASAyAM varttate tadA nAnyasyAmityekaiva bhaasseti|| 535 // uddezakaH 9 anagArazabdopudgalAdhikArAdevedamAha palakSitA10 teNaM kAleNaM 2 bhagavaM goyame aciruggayaM bAlasUriyaM jAsumaNA-kusuma-puMjappakAsaM lohitagaM pAsai rattA jAyasaDDhe jAva dhikaarH| sUtram 536 samuppannakouhalle jeNeva samaNe bha0 ma0 teNeva uvA0 jAva namaMsittA jAva evaM va0- kimidaM bhaMte! sUrie kimidaMbhaMte! sUriyassa aTTe? sUryaH tasyArtha chAyAdigoyamA subhe sUrie sUbhe sUriyassa aDhe 11 kimidaM bhaMte! sU0 kimidaM bhaMte sUriyassa pabhAe (pabhA) evaM ceva, evaM chAyA evaM lessaa|| sambandhI / sUtram 536 // praznAH / sUtram 537 10 teNamityAdi, acirodgatamudgatamAtramata eva bAlasUryam, jAsumaNA-kusuma-ppagAsaMti jAsumaNA nAmavRkSastatkusumaprakAzamata ekTyAdimAsaeva lohitakamiti, kimidaM ti kiMsvarUpamidaM sUryavastu, tathA kimidaM bhadanta! sUryasya sUryazabdasyArtho'nvarthavastu?, subhe paryAyanirgrantha zramaNAnAM sUrie tti zubhasvarUpaM sUryavastu sUryavimAnapRthivIkAyikAnAmAtapAbhidhAnapuNyaprakRtyudayavarttitvAlloke'pi prazastatayA , lezyApratItatvAjjyotiSkendratvAcca, tathA zubhaH sUryazabdArthaH, tathAhi, sUrebhyaH kSamAtapodAnasaGgrAmAdivIrebhyo hitaH sUreSu vA sukhavizuddha pariNAmAdi sAdhuH sUryaH 11 pabha tti dIptiH chAyA zobhA pratibimbaM vA lezyA vrnnH||536|| lezyAprakramAdidamAha praznAH / 12 je ime bhaMte! ajjattAe samaNA niggaMthA viharaMti ete NaM kassa teyalassaMvItIvayaMti?, goyamA! mAsapariyAe samaNe niggaMthe // 1093 // vANamaMtarANaM devANaM teyalessaM vIivayaMti dumAsapariyAe samaNe nigaMthe asuriMdavajiyANaM bhavaNavAsINaM devANaM teyalessaMvIyIvayaMti evaM eeNaM abhilAveNaM timAsapariyAe samaNe ni0 asurakumArANaM devANaM teya0, caummAsapariyAe sagahanakkhattatArArUvANaM Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1094 // jotisiyANaM devANaM teya0, paMcamAsapariyAe ya sacaMdimasUriyANaM jotisiMdANaM jotisarAyANaM teya0, chammAsapariyAe samaNe 14 zatake sohammIsANANaM devANaM, sattamAsapariyAe saNaMkumAramAhiMdANaMdevANaM0, aTThamAsapariyAe baMbhalogalaMtagANaM devANaM teya0, navamAsa uddezakaH 9 anagArazabdopariyAe samaNe mahAsukkasahassArANaM devANaM teya0, dasamAsapariyAe ANayapANayaAraNaccuyANaM devANaM0, ekkArasamAsapariyAe palakSitAgevenagANaM devANaM0, bArasamAsapariyAe samaNe nigaMthe aNuttarovavAiyANaM devANaM teyalessaM vIyIvayaMti, teNa paraM sukke sukkAbhijAe dhikaarH| sUtram 537 bhavittA tao pacchA sijjhati jAva aMtaM kareti / sevaM bhaMte! ratti jAva viharati ||suutrm 537 // 14-9 // ekaThyAdi12 je ima ityAdi, ya ime pratyakSAH, ajjattAe tti, AryatayA pApakarmabahirbhUtatayA'dyatayA vA, adhunAtanatayA vartamAna-2 mAsaparyAya nirgrantha kAlatayetyarthaH, teyalessaM ti tejolezyAM sukhAsikAM tejolezyA hi prazastalezyopalakSaNaM sA ca sukhAsikAheturiti kAraNe zramaNAnAM kAryopacArAttejolezyAzabdena sukhAsikA vivakSiteti, vIi. vyativrajanti vyatikrAmanti, asuriMdavajjiyANaM ti camarabala lezyA sukhavizuddhavarjitAnAM teNa paraM ti tataH saMvatsarAtparataH, sukke tti zuklo nAmAbhinnavRtto'matsarI kRtajJaH sadArambhI hitAnubandha iti, pariNAmAdi praznAH / niraticAracaraNa ityanye, sukkAbhijAi tti zuklAbhijAtyaH paramazukla ityarthaH, ata evoktam, AkiJcanyaM mukhyaM brahmApi paraM uddezakaH 10 sadAgamavizuddham / sarva zuklamidaM khalu niyamAtsaMvatsarAdUrddham // 1 // etacca zramaNavizeSamevAzrityocyate na punaH sarva evaivaMvidho kevalIzabdo palakSitAbhavatIti ||537||cturdshshte nvmH||14-9|| dhikaarH| // 1094 // ||cturdshshtke dshmoddeshkH|| anantaraM zukla uktaH, sa ca tattvataH kevalIti kevaliprabhRtyarthapratibaddho dazama uddezakaH, tasya cedamAdisUtram Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1095 // 1kevalINaM bhaMte! chaumatthaM jANai pAsai?, haMtA jANaipAsai,2jahANaM bhaMte! ke chaumatthaM jA pA0 tahANaM siddhevi chaumatthaM jA.pA?,haMtA jANai pAsai, 3 kevalI NaM bhaMte! AhohiyaMjApA0?,evaM ceva, evaM paramAhohiyaM, evaM ke evaM siddhaMjAva jahA NaM bhaMte! kevalI siddhaM jA0 pA0 tahANaM siddhevi siddhaM jA pA0?, haMtA jA0 paa0| 4 ke0 NaM bhaMte! bhAseja vA vAgareja vA?, haMtA bhAseja vA vAgareja vA, 5 jahANaM bhaMte! ke0 bhA0 vA vAga0 vA tahANaM siddhevi bhA0 vA vAga0 vA?,No tiNaDhe samaDhe, sekeNaTeNaM bhaMte! evaM vu0 jahANaM kevalI NaM bhA0 vA vAga0 vA, No tahA NaM siddhe bhA0 vA vAga0 vA, goyamA! ke0 NaM sauTThANe sakamme sabale savIrie sapurisakkAraparakkame, siddheNaM aNuTThANe jAva apurisakkAraparakkame, se teNaTeNaM jAva vAgareja vA, 6 ke0 NaMbhaMte! ummisenja vA nimiseja vA?, haMtA ummisijja vA nimmiseja vA evaM ceva, evaM AuTeja vA pasAreja vA, evaM ThANaM vA seljaM vA nisIhiyaM vA ceejA, 7 ke0 NaM bhaMte! imaM rayaNappabhaM puDhaviM rayaNappabhApuDhavIti jA0 pA0?, haMtA jA0 pA0, 8 jahANaM bhaMte! ke* imarayaNappabhaM puDhavi rayaNappabhApuDhavIti jA0 pA0 tahANaM siddhevi imaM rayaNappabhaMpuDhaviMrayaNappabhapuDhavIti jA0 pA0?,haMtA jA0 pA0,9ke0 NaM bhaMte! sakkarappabhaM puDhaviM sakkarapabhApuDhavIti jA0 pA0?, evaM ceva evaM jAva ahesattamA, 10 ke0 NaM bhaMte ! sohammaM kappaMjA. pA.?, haMtA jA0 pA0, evaM ceva, evaM IsANaM evaM jAva accuyaM, 11 ke0 NaM bhaMte! gevejavimANe gevejavimANetti jA.pA.?, evaM ceva, evaM aNuttaravimANevi, 12 ke0 NaM bhaMte! IsipabbhAraM puDhaviM IsIpabbhArapuDhavIti jApA0?, evaM ceva, 13 ke0 NaM bhaMte! paramANupoggalaM paramANupoggaletti jA0 pA0?,evaM ceva, evaM dupaesiyaMkhadhaM evaM jAva jahANaM bhaMte! ke0 aNaMtapaesiyaMkhadhaM aNaMtapaesiekhaMdhetti jA0 pA0 tahANaM siddhevi aNaMtapaesiyaM jAva pAsai?, haMtA jA0 pA0 / sevaM bhaMte! ratti // sUtram 538||14-10||coddsmN sayaM samattaM // 14 // | 14 zatake | uddezakaH 10 kevliishbdoplkssitaadhikaarH| sUtram 538 kevalina: siddhasya ca chadmasthAvadhijJAnIratnaprabhAdipRthivIpara| mANvAdInAMjJAna prshnaaH| tayorbhASAbhASaNonmeSAdi prshnaaH| // 1095 // Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatyaGgaM zrIabhaya vRttiyutam bhAga-2 // 1096 // 1kevalI tyAdi, iha kevalizabdena bhavasthakevalI gRhyata uttaratra siddhagrahaNAditi, 3 AhohiyaM ti pratiniyatakSetrAvadhijJAnam, paramAhohiyaM ti paramAvadhikam, bhAseja va tti bhASetApRSTa eva, vAgareja tti praSTaH san vyAkuryAditi, ThANaM ti, UrddhasthAnaM niSadanasthAnaM tvagvarttanasthAnaMceti, sejjaM tizayyAM vasatim, nisIhiyaM ti, alpatarakAlikAM vasatim, ceejjatti kuryAditi // 538 // caturdazazate dazamaH // 14-10 // samAptaM ca vRttitazcaturdazaM zatam // 14 // caturdazasyeha zatasya vRttiryeSAM prabhAveNa kRtA myaissaa| jayantu te pUjyajanA janAnAm, klyaannsNsiddhiprsvbhaavaaH||1|| 14 zatake uddezakaH 10 | . kevliishbdoplkssitaadhikaarH| | sUtram 538 kevalina: | siddhasyaca | chadmasthA| vadhijJAnI| ratnaprabhAdi| pRthivIpara| mANvAdInAM| jJAna praznAH / | tayorbhASA| bhASaNonme| SAdi prshnaaH| // iti zrImaccandrakulanabhonabhomaNizrImadabhayadevAcAryavaryavihitavivaraNayutaM zrImadbhagavatIvRttau caturdazaM zatakaM samAptam tatsamAptau ca dvitIyo vibhAgaH smaaptH|| // 1096